akaki mumlaZe

drois talRa

Tbilisi
2018

1
akaki mumlaZe: drois talRa p
gamomcemloba `iverioni~. Tbilisi. 2018. gv 232.
u
b
l
werilebi
c
erT wignad akinZuli es publicisturi werilebi Cvens i
vai-uSvelebelze da cotac saSvelebelze, 90-iani wlebidan
moyolebuli Cvens qveyanaSi ganviTarebuli movlenebis ga-
s
moZaxilia da mimdinare procesebis kvaldakval ibeWdebo- t
da presis furclebsa Tu internet sivrceSi. u
dRevandeli gadmosaxedidan kidev ufro meti sicxadiT r
Cans, ra gza gaviareT _ rogorc erma da saxelmwifom; risi
gakeTeba da moswreba SevZeliT am bolo ori aTeuli wlis i
manZilze da ra dasapyrobi mwvervalebi gvidevs win.

zafxuliviT zamTris Ramis sizmari

viTom Tbilisis quCebSi ZaRlebis saxsenebelic aRar

iyo. iliCis lampionebiT gaCiraRdnebul rusTavelis gam-
zirze cxovreba duRda da gadmodioda. ris dedis gine-
ba, ra dedis gineba, an sxvisi, an Tavisi, didsa Tu pataras
redaqtori: nino mumlaZe sul daSaqruli sityva cvioda piridan. gaqaTqaTebuli
saxlebis broliviT kriala, daferili fanjrebidan klasi-
kuri da xalxuri musikalur-vokaluri Sedevrebis momaja-
doebeli hangebi iRvreboda. meRamie meinaxeebs pirdapir
WadrebqveS gaeSalaT sufrebi da nugbar-nugbar saWmelebs
SarbaTiviT tkbil Sampanurs ayolebdnen, Tan gamvlelebs
© yvela ufleba daculia amunaTebdnen _ Tu saqarTvelo giyvarT, Tu Cveni xaTri
gaqvT, gvikadreT da erTi-ori sityva SemogvawieTo. erT
ISBN - sufrasTan afrikeli zangebi xinkalsa da wiqas ludze ne-

2 3
tarebiT viSviSebdnen da guruli krimanWuliT iWaWebod- ara maqvs, ucxoeli eqspertebiTa varT gaWedilio. mixo kvi-
nen. cota moSorebiT jeelebi literaturaze kamaTobd- robda _ kidev sxvebis sakiTxavada gvaqvs saqmeo? morige ki
nen; romeliRaca amtkicebda, erTi aliluia mRvdelsac mowiwebiT da daJinebiT uxsnida _ ara Se kaco, axla TviTon
Sescdeba, rusTaveli jer ambobs `lekvi lomisa sworiao~, Camodian Wkuis sakiTxavad; mTeli amerika da evropa aqeTaa
mere ki acxadebs _ `kaci jabani riTa sjobs, diacsa qslisa gadmoxvewilio da mixos urCevda _ dahyeviT am quCas, mTe-
mbeWvelsao~. Tanamosaubre zogierTi Cveni parlamenta- li kilometria sastumroebi da usikvdilod migiRebeno.
riviT pirSi ar ebmeboda, darbaislurad usmenda, magram qaSueTis eklesiasTan eris gasamravleblad mzadmyo-
Winkeb-acekvebul TvalebSi etyoboda, rom gamanadgure- fi gasabednierebeli wyvilebis zRva sulieri mamebis mo-
beli pasuxi hqonda momzadebuli. `sajarosTan~, namusze brZanebas elodeboda.
moqceuli mkiTxvelebi mojarebuliyvnen da xelsgayole- qvemoT, ZnelaZis baRSi Cveni prezidenti martodmar-
bul da megobar-biblioTekarTa mier naCuqar saxelmwifo to, yovelgvari dacvis gareSe, romeliRac opozicioners
wignebs abrunebdnen. erTi qalbatoni Tavisi Svilis maswav- Wadrakis Znel partias eTamaSeboda da Tan aCqarebda _
lebel meore qalbatons mowiwebul sayvedurs hkadrebda: male, Tu kaci xar, SemogvaTenda, saqme ki bevri aRaraferi
_ rogor mogividaT qalbatono zuTxina, rom Cemi Svili damrCa, magram, xom ici, samsaxuri _ samsaxuriao.
Semdeg klasSi gadaiyvaneT _ ra ar vkiTxe, rogor ar vcade, am dros samreklos zarebma daiwkrial-daiJRarunes da
magram vercerT sakiTxze xma ver amovaRebineo. amis gamgone Tbiliss jvrisweris ceremonialis dawyeba amcnes _ sinam-
sxva qalbatonebi da vaJbatonebi asaxelebdnen axalgazr- dvileSi ki...
debs, romlebmac mamikoebis Cawyobil studentobasa da Ta- es aRmoCnda saxanZro manqanebis Secxadebis sirenebi,
namdebobebze uari Tqves: _ Cven ra, debilebi xom ar varT, romelmac samoTxidan mkacr realobaSi gadmomajluguna;
sakuTari TaviT unda mivaRwioT yvelaferso. Tumca, sizmris sasiamovno ganwyobileba denisa da wylis
mgzavrebxalvaTa troleibusebi wuTi-wuTze moZraobd- gamorTvamde mainc gamyva. ise ki, xalxno da jamaaTno, rac
nen, rogorc `uZraobis~ dros gaCerebebze Sua karebsac Cven ubedureba da xelmokleoba gvWirs, es xom metwilad
aRebdnen. mZRolebi xelebs asavsavebdnen da Tavs iklavd- zogierTTa sulmokleobis da madagrZelobis bralia. ra
nen _ apapapa, xurda ar damitovoT, ra mWirs Tqveni samowya- iqneba, rom cota ram maTac daTmon da yvelam erTad vi-
lo, yelamde myofnis Cemi xelfasio. fiqroT da viocneboT am sizmriseul yofaze, yvelam da
gadasasvlelebSi, bewvi ra aris, bewvsac SeamCnevdiT, yvelasTvis da maSin, Cveni cxovreba mTlad aseTi Tu ara,
rom sadme gdebuliyo da xalxi cxvirze xelaufareblad da gasaZlisi da damakmayofilebeli mainc ueWvelad iqneboda.
fexauCqareblad, taatiT gadadioda quCis meore mxareze. ukeTesi da axdenili sizmris molodinSi!
rkinigzis Tavkacis vaJkacuri sityvis miuxedavad, kax-
eTis matarebels isev daegvianebina da `rigoletoze~ da- gazeTi `alia~, #29, 9-11 marti, 1996
saswrebad Camosul mixosa da kekes sastumro `internacio-
nalisTvis~ miekiTxaT Ramis gasaTevad. morige administra-
tori eficeboda _ luqsi ki ara `koikis~ Casadgmeli adgili

4 5
 oriode mosazreba da SemarTeba rom saqmes ver Svelis es dResaviT naTelia,
Seqmnili mdgomareobis gamo amitom dauyovnebliv unda SevudgeT mTeli mosaxleobis
_ didis Tu pataris, kacis Tu qalis samxedro-fizikur
Cvens telegadacemebSi ramdenjerme gaisma: _ ras unda wvrTnas sacxovrebel Tu samuSao adgilebze. srola unda
niSnavdes afxazi mosaxleobisadmi soxumidan gaxizvnis icodes yvelam! amisaTvis ki agreTve saWiroa yvela dasax-
mowodebao. _ uTuod totaluri Setevisa, da upirveles lebul punqtSi, gansakuTrebiT soflad, afunqcionirdes
yovlisa, ruckois muqaris realizaciis ganzraxvas, ris tirebi da karatesa, sambosa da msgavs sportul TamaSobaTa
gamoc saWiroa saCqarod gatardes sahaero Tavdacvis Se- wreebi.
Zlebisdagvari RonisZiebebi. 23 seqtemberi 1992
RmerTma qnas, rom mxolod `SiSs hqondes didi Tvalebi~
da me vcdebode, magram sifrTxiles ara da ar stkiva Tavi.
ise ki: 1. Tu afxazebma SesZles TiTqmis mTeli msoflios
Cvens Tvalwin mobilizeba, Cvenc unda Segvewuxebia Tavi erTi `sxvis saqmeSi brZenis~
da mogveZia da Semogveyvana qarTveli meraketeebi mainc, gancxadebis gamo
Torem CrdiloeTi kidec rom dagvpirdes haersawinaaRm-
dego daxmarebas, kritikul momentSi aucileblad `itot- rogorc cnobili gaxda, TurqeTis premier-ministrs, ba-
lebenebs~, anda kidev uaresi _ Cvens Sveulmfrenebs Camo- ton suleiman demirels ukadrebia: `saqarTveloSi afxaz-
hyris; 2. baton eduard SevardnaZis wyalobiT rom ruseT- Ta uflebebi ar unda ilaxebodeso~. sainteresoa ekiTxos
Tan urTierTobaSi SesaZleblobis maqsimums mivaRwieT da b-n suleimans, raSi xedavs is afxazTa uflebebis Selaxvas.
molaparakeba rom garkveul daTmobebsac gulisxmobs, es _ imaSi, rom 90 000-ian xalxs aqvs avtonomia _ sakvlevi in-
yvela WkuaTmyofelisaTvis cxadze cxadia, magram yovlad stitutebi, universiteti, radio, televizia, presa... ?! _
dauSvebelia saqarTvelos samive WiSkars, ruseTTan erTad rom avtonomiuri respublikis mosaxleobis 17% afxazo-
mainc, ar akontrolebdes qarTveli. xom ar gvgonia Cven, bas 28 deputati hyavs parlamentSi, 44% qarTvels ki _ 26?!
rom vinc ar unda Semoiyvanon da rac ar unda Semoitanon, _ Tu imaSi, rom respublikis sakmaod mravalricxovan min-
Cven yvelasa da yvelafers gavumklavdebiT?! 3. saWiroa, istrTa korpusidan mxolod erTia qarTveli da isic afx-
axla mainc ar SevatovoT afxazi xalxi afxaz da rus dezin- azis meuRle?!
formatorebs da mivmarToT mas Tavis enaze radioTi, tele- ki batono, zis mTavrobis meTaurad viTom qarTveli
viziiT, proklamaciebiT. aseve saWiroa saTanado informa- zarandia, magram es rom wminda wylis farsia, iqidanac kar-
cia SevitanoT stavropolisa da krasnodaris mxareTa rus gad Cans, rom afxazur-qarTuli konfliqtis mosagvarebel
mosaxleobaSi maTive radio-televiziiTa da presiT. arc molaparakebebSi misi WaWanebac araa da afxazur mxares aq
qarTvel xalxs awyenda ase erTsaaTiani popularuli le- misi afxazi moadgileebi warmoadgenen.
qcia-saubari, Tu vina varT, saidan movdivarT, saiT mivdi- sakvirvelia, ratom eZebs ararsebul bewvs batoni pre-
varT da vis ra unda Cvengan, da bolos 4. marto enTuziazmi mieri sxvis TvalebSi, TavisaSi ki did diresac ver amC-

6 7
nevs?! CvenTvis demokratiis swavlebas is ara sjobs, misces tyuilad rodi asisindnen (ra Tqma unda, groznos teqstiT)
avtonomia Tavis afxazebs, da miT umetes, qarTvelebs, rom- zviadistebi _ saqarTvelo gayidulia (gasagebia visgan
lebic afxazebze gacilebiT mravalricxovanni arian da igulisxmeba), erT TveSi yvelaferi gairkveva (es cnobil
romlebic, sxvaTa Soris, Tu baton suleimans mexsiereba ar sainformacio saSualebebs ar SeeSlebaT), naxavT vin vis
Ralatobs, Tavissave miwa-wyalze cxovroben da ratomRac airCevso.
TurqeTis qveSevrdomebs warmoadgenen. amazea naTqvami _ bunebrivia, rom gaero da nato ruseTis `wyeninebas~
Cemi Sen giTxario, guli mogikalio. gaurbian da fexs iTreven. Tqvenc, batono eduard, mapati-
P.S. guSindel `debatebSi~ batoni dimitri aleqsiZe erTi eT, magram cud samsaxurs giwevT samarTlianobis aRzeve-
igeriebda oTxi mglis Rrena-Semotevebs da mas sityvas bis iluzia da ganwyoba, romelsac atomuri gigantis ukan
piridan aglejdnen. gulveba giqmnidaT.
momaval diskusiebSi saWiroa moviTxovoT sekundanti Tu ukve gviani araa, unda davarisxoT zarebi evropisa
saaTebi da Semajamebeli sityvis ufleba TiToeuli monaw- da Statebis mTavar qalaqebSi, saswrafod davukavSirdeT
ilisaTvis; Tanac ar SeiZleba mxolod pasuxebiT Semovi- iqaur qarTvelobas, avayviroT isini quCebSi, gavakraT ke-
fargloT, aramed TviTon davsvaT kiTxvebi da moviTxovoT dlebze da davbeWdoT gazeTebSi:
konkretuli pasuxebi maTze. magaliTad: Georgia is Being Swallowed!
_ migaCniaT Tqven kanonierad, rom 17% afxazs parlamen- Georgian Nation is in Danger Of Massacre!
tSi 28 deputati hyavs, 44% qarTvels ki 26? ki Tu ara? Dear Americans, Europeans, Asians and Africans, Help Us!
_ raSi xedavT Tqven afxazebis qarTvelebisagan Cagvras? UNO and NATO, Save Us!
_ 1, 2, 3... 1993 weli
roca ruseTisagan saqarTvelos dakargva-ardakargvaze
iTqva, saWiro iyo SegveniSna, rom dakargva SeiZleba mx-
olod imisa, rac Sen gekuTvnis da gvekiTxa _ migaCniaT
Tqven saqarTvelo ruseTis sakuTrebad Tu ara? qalbatono nato!
1993 weli
(Jurnalist nato onians, prezident eduard SevardnaZesTan
tradiciuli radiointervius seriebis wamyvans)

batono eduard! gTxovT Tqvens interviuSi baton prezidents dausvaT

(saqarTvelos prezidents eduard SevardnaZes) Semdegi SekiTxva-sakiTxebi:
1. ra iuridiuli gamarTleba aqvs komunistebis mier
SeuZlebelia ver xedavdeT, rom soxumis irgvliv rkali CamorTmeuli miwebis sxvebze ganawilebas, da miT umetes,
ikvreba, aafrenen dapirebul eskadriliasac da Tu RmerTi gayidvas?! Tu komunistur wyobilebas uarvyofT, komu-
gawyra, arc marto afxazeTsa da samegrelos dasjerdebian. nistebis mTavari danaSauli xom eg iyo? raRadRa gamovdi-

8 9
varT maTi `xelisdamclelebis~ rolSi? bas, rom Cemi udanaSaulo Svilebi SeuerTdnen isedac mra-
2. sxvadasxva doneze mowonebulma privatizaciam, sinam- valricxovan xelgawvdilTa armias; maTi xsnis erTaderTi
dvileSi didi laxvari Casca patiosani kacis mrwamss, roca Sansi, maTi samemkvidreo mamuli ki sxvebs mieyidos?
mis Tvalwin, misi monawileobiT Seqmnili saxelmwifo qone- 1994 weli
ba, metwilad, TaRliTebis xelSi aRmoCnda. axla mTavro-
ba fiqrobs binZuri fulis amnistiasac, rac sabolood
gamouTxris Zirs patiosnebis instituts, da maSasadame,
ZalaSi Sedis principi _ miznis misaRwevad yvela xerxi da- rukidan rom ar waviSaloT
saSvebia?
3. miaRwia ra ruseTis imperiis daSlas, sazRvargareTi rTul da Zlier mezobels an eguebian, anda aiyrebian da
gaurbis ruseTis `zedmet~ gaRizianebas, Torem ra didi eclebian. mezobeli xalxebis SemTxvevaSi alternativa ar
ariTmetika unda dacarielebuli da damwvari saxlebisa da arsebobs. Tu imasac gaviTvaliswinebT, rom deda planetis
daxocili mSvidobiani mosaxleobis siebis mixedviT afxaz- SesaZleblobebi iwureba, maSin rodesac misi mosaxleo-
eTSi Catarebuli eTnikuri wmendisa da genocidis faqtebis ba usaSvelod izrdeba, Sen ki am dros sakuTari araferi
dadgenas? etyoba, afxazeTidan qarTvelTa ayra ruseTis gagaCnia, narkomaniasa da taS-fandurSi mewinaveobis gar-
karnaxiT kvalificirdeba, rogorc stalinis diskrimi- da, Tanac saxli _ SuSis saxli im samoTxeSi gidgas, romel-
naciuli erovnuli politikis Sedegebis aRmofxvra da sac aTasi muStris Tvali SesCerebia, advili misaxvedria ra
samarTlianobis aRdgena. ra kontrargumentebi gagvaCnia sifrTxile marTebs iseT Wrel da obol qveyanas, rogoric
Cven amis sapasuxod? Cvenia.
4. mimdinare viTarebis fonze afxazeTSi, da miT umetes, Cvenze didi xalxebi aRgvilan pirisagan miwisa _ romi
afxazeTis dabruneba iluziad gamoiyureba. ruseTi amdeni barbarosebma daangries.
xnis sanukvar da qarTvelebisagan gawmendil afxazeTs ar daTvuri samsaxuri gagviwia Cvenma romantikulma gu-
daTmobs, Cven ki am veSapisa da mis mier Cvenze dageSili da lubryvilobam, Cven WeSmaritebad aRviqviT kacobriobis
darazmuli mTeli CrdiloeT kavkasiis momrevi ar varT. ma- gakeTilSobilebisa da samarTlianobis aRzevebis ilu-
Sin ras upirebT amden gaubedurebul adamians? zia, ramac Tvali dagvaxuWina im samwuxaro realobaze,
piradad me, erT-erTma maTganma, dainvalidebulma ojax- rom sxvisi gulisTvis autkivar Tavs aravin aitkivebs, da
is marCenalma viTxove CemTvis daebrunebiaT 1963 wels Cam- miT umetes, atomur gigants ar daupirispirdeba. aki jer
orTmeuli 7500kv/m venaxi (saCxeris r-nis sof. merjevSi, kidev reiganma gvirCia _ damoukideblobis sakiTxi ruseT-
sadac me kavSirgawyvetil wevrad viTvlebi da maqvs miwisZ- Tan SeaTanxmeTo. igive gagvimeora, faqtiurad, gaeromac
vrisagan dangreuli da sanaxevrod aRdgenili patara sax- _ ruseTs nu aRizianebTo, da roca afxazeTis konfliqt-
li da 1500 kv/m miwis farTobi), raTa Cemi ususuri Svilebi Si misi gadaudebeli Carevis aucilebloba warmoiSva, man
gadamerCina gamaTxovrebis naRdi perspeqtivisagan, magram aSkarad fexi aiTria, Torem ra didi lari da xazi da komis-
mtkice uari miviRe. ratom unda awyobdes Cvens sazogadoe- iebis komisiebze gzavna undoda imis dadgenas, rom 80 000-

10 11
ian xalxs erTi xelis dakvriT ver gauCndeboda aviacia, sruli privatizacia, aRgveWurva Cveni soflis meurneoba
floti, amxela gawvrTnili jari da amdeni mZime teqnika, mikro meqanizaciiT, aRgvedgina mcire hesebi, mogveZia da
romelic Tvalis daxamxamebaSi Camorbis kavkasionis viwro gagvezarda navTobis mopoveba, nawilobriv mainc gadagve-
bilikebs. wyvita sakuTari puris problema, agvemoqmedebia kurorte-
TavisuflebisaTvis adamiani akvanSive ibrZvis, magram bi, SevdgomodiT evraziis derefnis mSeneblobas da aR-
man rom artaxebs Tavi daaRwios, uciloblad Zirs moadens gvezarda Cveni armia igive ruseTisa da ucxoeTis samxedro
zRarTans. struqturebSi. amasobaSi Cven muxls movimagrebdiT da
arada TviTon gorbaCovma SemogvTavaza _ moawereT ruseTic daZlevda Tavis eqspansiur ambiciebs, rogorc es
xeli CvenTan kavSirs da afxazeTisa da oseTis problema ar Tavis droze inglisma qna; da Seimecnebda, rom gacilebiT
geqnebaTo. Cven vaJkacurad uarvyaviT megobrobis es wina- ufro momgebiania Tavisufal xalxTan urTierToba, vidre
dadeba, mterma ki igi maSinve aitaca da iseTi warmatebiT damonebulTan.
gamoiyena, rom Tu Cveni mzis CrdiloeTidan amosvla gvex- dsT-Si Sesvlis sawinaaRmdego argumentebad motani-
amuSeboda, misi iqidanve Casvenebis realuri safrTxis wi- li azerbaijanisa da baltiispireTis magaliTebi swored
naSe aRmovCndiT. rom sapirispiros metyveleben. roca somxeTma dsT-ze
gasagebia ramdeni uSuSari iara mogvayena Crdiloelma uari Tqva, samxedro warmatebebi azerbaijans qonda, ma-
mezobelma, magram mas marto cudi namdvilad ar ukeTebia. gram roca elCibeim dsT-dan gasvla gamoacxada, somxeTi
ar iyo gonivruli mxolod uaryofiTis aqcentireba, miT ki masSi gawevrianda _ soxeTma azerbaijanis mniSvnelovani
umetes, rom Cven imperiul ruseTs vebrZodiT, axla ki Tvi- nawili daipyro. baltiispireTis warmatebebis mizezi rom
Ton daadga demokratiis gzas. yovel SemTxvevaSi, dRes igi marto damoukidebloba yofiliyo, damoukidebloba Cvenc
veRar mogvTxovda rusulad wereT da imRereTo, veRar gvqonda. sinamdvileSi saqme imaSia, rom baltiis qveynebs
waiRebda Cvens nedleulsa da produqcias kapikebad, veRar arc amdeni usaqmuri da Tavis Tavis mteri hyolia da arc
dagviSlida ucxoeTTan urTierTobas, veRar daakomple- afxazebi da osebi, rusul diasporas ki arc CvenTan auRia
qtebda Cvens kadrebs, da rac mTavaria, ar an ver mogvaxve- xelSi iaraRi Cvens sawinaaRmdegod. tyuilad saxeldeba
vda Tavs am damangrevel omebs, risi garantic iqneboda: 1. tajikeTis magaliTic, sadac ruseTi xelisuflebas ki ar
respublikis samive WiSkarTan rusis gverdiT qarTvelis ebrZvis, rogorc es Cvens SemTxvevaSia, aramed Zlier da
dayeneba da iaraRis Semotanis aRkveTa, 2. avtonomiebSi `avRanizebul~ opoziacias.
demokratiuli arCevnebis Catareba da 3. privatizacia, dReisaTvis, samwuxarod, situacia Seicvala, galax-
rameTu roca Cemi cxovrebis av-kargianoba Cemsave xelSia, ulebs momgebian zavs ar udeben, miT umetes, roca ru-
sulac ara aqvs CemTvis mniSvneloba, vinaa saxelmwifos sa- sul-afxazuri veraguli gegmis pirveli da mTavari eta-
TaveSi. pi _ eTnikuri wmenda da qarTvelTa budeebis moSla ukve
mSvidobianoba qveyanaSi, ruseTis bazrisa da masTan ganxorcielebulia, meore etapis realizeba _ qarTvelTa
ekonomikuri kavSirebis SenarCuneba, ruseTisa da ucxoe- nafuZarebze afxazebis, rus-kazak da Crdilokavkasiel
Tis investiciebi Cven saSualebas mogvcemda Cagvetarebia boevikTa da samxedroTa damkvidreba daCqarebuli tempiT

12 13
mimdinareobs, ris Semdegac afxazeTis ruseTTan mierTeba ТОВАРИЩ ЗЮГАНОВ!
ubralo formalobebis saqmea.
ityvis ki reaqciuli ruseTi uars am didixnis na- (Председателю Центрального Комитета Коммунистической Партии,
loliaveb perspeqtivaze Cveni dsT-Si gaerTianebis Депутату Государственной Думы Федерального
sanacvlod? _ Zneli dasajerebelia, magram dRes CvenTvis Собрания Российской Федерации)
sxva gza ar arsebobs! unda gveyos gonierebac da vaJkaco-
bac `babaia~ vuTxraT adresats, raTa, rogorc minimumi, Ta- Гордость малого ли, великого ли народа, безусловно одобри-
vidan aviciloT uaresi _ danarCeni naRmebis amoqmedeba da тельно и похвально, если за ней стоит человечность и нравствен-
reanimacia vuyoT Camkvdar ekonomikas. ность, а не море крови, пусть даже любимых Вам Грузин.
Tanac droa, didixania droa TiToeulma Cvenganma А надругивание над трупами?! Игра в мяч отрубленными голо-
gaacnobieros erTi ubralo WeSmariteba _ kidec rom mox- вами?! Захоронение людей живём?! Выпотрошение беременных и
des sawauli da mTeli ruseTi Cvenken Semobrundes, TviT вывешивание вырезок с надписью - «грузинское мясо - дёшево»?!
mamazecieric rom dagvibrZandes prezidentad, araferi И наконец, нанизывание плачущих детей на кол?! Где же тут место
saqarTvelos ar uSvelis Tu: 1. ar SevikariT erT muStad, для гордости?! Где же тут повод для лестных слов?! Это же неслы-
2. ar avmuSavdiT da 3. rac mTavaria, Tu didma da pataram, ханное варварство! Вопиющий каннибализм!
qalma da kacma ar viswavleT srola, ar viswavleT Tavdacva Это, дорогой Геннадий, позорнейший позор как для Абхазца,
gadamTieli, naxevradpirutyvi momxvdurebisagan. так и для Грузина. Конечно не причём здесь весь Абхазский народ
P.S. gonierebis deficits ra vuTxra, Torem ra Wirs ka- - весьма благородный и добродушный по своей натуре, но всё это
vkasias sxvisi saapekuno, resursebi aklia, vaJkacoba Tu чинилось на его глазах, и следовательно, с его позволения.
niWi?!Y torontoSi gamocemul geografiis erT saxelmZR- Вам жалко Абхазских стариков и детей, и я с вами полностью
vaneloSi TeTri rasis simbolod dasaxelebulia kavkasi- солидарен; жалко не только людей, но и животных в беде. А это
eli. engelsis `bunebis dialeqtikaSi~ moyvanil citataSi была настоящая беда и для Абхазского народа. Но вызывает недо-
vkiTxulobT _ sparselebis sisxli bevrad ufro gakeTil- умение другое. Раз вы коммунист, стало быть и интернационалист,
Sobilda qarTvelebTan da CerqezebTan _ msoflios am or почему же тогда вам жалко «победителя», у которого, если Аламыс
ulamazes xalxTan maTi xSiri qorwinebebis wyalobiTo. позволит, на выбор дома и накопленные поколениями 250 000 Гру-
зин состояния, а не жалко побеждённых, которых истребили, огра-
daibeWda akmia xucuraulis fsevdonimiT били и согнали со своих очагов - кого куда, где они как мухи по-
gazeTi `erToba~, 7-15 ivnisi 1994 гибают от голода, холода, обиды и ностальгии. Если в самом деле
жалко Абхазца, не надо ему морочить голову и пичкать оружием.
Верно, что коммунисты сплотили народы, да так тесно, что до
сих пор приходится разъединять их новоявленным коммунистам и
фашиствующим элементам. Лично меня никто не убедит, что есть
альтернатива коммунистическим идеалам, равенству, дружбе, и

14 15
сотрудничеству и не только соседних, но и всех народов мира; но ческая интерференция «выливается» в «типичные» ошибки, свой-
как вы можете восстанавливать Советский Союз, в одностороннем ственные носителям того или иного языка при изучении опреде-
порядке, не спросив ни слово об этом самих «будущих» членов лённого неродного языка.
этого союза?!! Для устранения интерференции при обучении иностранному
1994 языку прямисты предлагают полное исключение родного языка
из учебного процесса путём одноязычных упражнений и создания
«естественных» условии общения на уроке. О невозможности соз-
дания естественных условий в неязычной среде говорить не при-
НЕ БОРЬБА, А СОТРУДНИЧЕСТВО ходится, что же касается исключения родного языка из учебного
процесса, то вопрос этот давно получил однозначное решение в
Об Одном Направлении Лингвистических Исследований советской методике. Как теоретически, так и экспериментально
убедительно доказано, что изгнать родной язык из класса при по-
Как известно, при изучении нового языка происходит «маши- мощи одноязычных упражнений и административным путём дело
нальный» перенос знании, умений и навыков родного языка на из- нехитрое, но изгнать его из сознания учащихся невозможно.
учаемый. Он проявляется на всех уровнях языка - фонетическом, Значит, не борьба с родным языком, а сотрудничество с ним
лексическом и грамматическом. даст положительные результаты.
При максимальном сходстве контактирующих языковых явле- Из всего вышесказанного ясно, что обучать одному и тому же
ний в родном и изучаемом языках перенос оказывается положи- неродному языку одинаково, по одному и тому же учебнику, од-
тельным, он облегчает и ускоряет процесс овладения языком, но ними и теми же методами и приёмами носителей разных языков
при видимом сходстве и «скрытом», принципиальном расхожде- нельзя, неправомерно.
нии этих явлений, перенос является отрицательным. Отсюда необходимость составления специальных учебников и
Отрицательный перенос принято называть интерференцией, разработки специальной, вернее, частной методики обучения тому
«сущность» которой состоит в том, что человек, введённый в за- или иному иностранному или другому неродному языку в той или
блуждение общими свойствами и признаками контактирующих иной аудитории учащихся, в нашем случае, в абхазоязычной, гру-
языков, отождествляет все остальные свойства этих языков и пе- зиноязычной и русскоязычной аудиториях учащихся.
реносит всю программу речевого поведения с родного языка на А это, в свою очередь, на повестку дня ставит вопрос о пред-
иностранный. Введение «чужеродного элемента» в изучаемый варительном сопоставительном изучении изучаемых и родных
язык ведёт к перестройке моделей, к стиранию границ между раз- языков учащихся, с целью установления в них точек сходства и
личительными признаками обоих языков...» (М. К. Бородулина... расхождения, т. е. с целью прогнозирования ожидаемых положи-
Обучение иностранному языку как специальности). тельных и отрицательных переносов. Такое сопоставленное изуче-
Результатом фонетической интерференции является произволь- ние западноевропейских и русского языков проведено.
ная замена звуков, ударения и интонации чужого языка звуками, Нет слов, русский является вторым родным языком для каждой
ударением и интонацией своего языка, а лексическая и граммати- нерусской национальности нашей родины, но обучение иностран-

16 17
ному языку с учётом их первого родного языка дало бы гораздо ВАЖНЫЙ ФАКТОР ПРОГРЕССА ОБЩЕСТВА
лучшие результаты.
Следовательно, неизбежной предпосылкой для интенсифика- Реформа Высшей Школы: Точка Зрения
ции учебного процесса как по иностранным, так и другим нерод-
ным языкам в наших школах является сопоставительное изучение Источником многих наших неурядиц в народном образовании
изучаемых и родных языков учащихся со всеми вытекающими от- являются широко критикуемые сейчас общие болячки нашего об-
сюда последствиями. щества. Ведь школа — только ячейка общества, она просто, как
А кому же заниматься этим крайне необходимым и неотложным в зеркале, отразила все наши беды. Между тем, как отмечалось в
делом, если не филологическому факультету АГУ, если не респу- докладе Генерального секретаря ЦК КПСС М. С. Горбачёва на ХIХ
блике, где почти каждый второй - по крайней мере билингв? партконференции, огромна роль образования как одного из осно-
По нашему глубокому убеждению сопоставительное двуна- вополагающих факторов экономического и социального процесса;
правленное изучение упомянутых языков должно стать одним из перестройка, обновление социализма немыслимы без всемерной
основных направлений НИР на этом факультете с привлечением активизации интеллектуального, духовного потенциала общества,
студенческой молодёжи на уровне СНО и курсовых и дипломных заложенного в науке, образовании, культуре. Следовательно, необ-
работ. ходимы радикальные преобразования системы образования, и мне
Подобные исследования дадут хороший материал как для со- хочется высказать некоторые соображения, реализация которых
отнесённого изучения данных конкретных языков, так и для об- поможет интенсификации учебного процесса в вузе и, следова-
щелингвистических обобщений, и, что самое главное, они оживят тельно, улучшению подготовки специалистов.
и сделают более жизненными и целенаправленными лингвистиче- Как бы ни был мастит преподаватель, как бы отменно ни было
ские исследования в вузе и дадут хороший стимул для научной и организовано обучение, без активности и способностей студента
учебной деятельности студентов, объединят усилия разрозненных всё обречено на провал. В этой связи вызывает недоумение су-
ныне языковых кафедр. ществующий ныне порядок отбора студенческого контингента. В
А. Мумладзе, средней школе тематика выпускных письменных работ сообщает-
старший преподаватель кафедры иностранных языков ся по радио в день экзамена, тогда как в вузе, где решается судьба
кадров для общества, вся процедура как приёмных, так и выпуск-
«Абхазский Университет», №26 (145), ных экзаменов полностью предоставлена самим вузам. Такое по-
20 Сентября 1985 ложение таит в себе возможность злоупотреблений.
Давайте подумаем: так ли необходимы, в создавшейся ситуа-
ции, эти злополучные приёмные экзамены, если в школах большая
часть поступающих сдаёт на аттестат всего за месяц до приёмных
в вузы? Глубоко убеждён, что, круто улучшив работу и усилив
контроль в школе, введя участие представителей вузов и широкой
общественности в школьных выпускных экзаменах, можно зачис-

18 19
лять в вузы по результатам этих экзаменов, набирая контингент с усматривает сокращение лекционных часов за счёт увеличения
солидным запасом на отчисление неуспевающих. Это доведёт до самостоятельной работы студентов, семинарских и практических
минимума протекционизм и заставит каждого студента (и школь- занятий. Укороченные курсы лекций должны носить ориентиро-
ника) работать «засучив рукава» в течение всего периода обучения. вочный и методологический характер. Но подробные, постоянно
Трудности, конечно, будут, и в первую очередь — с учебной обновляемые курсы лекций должны существовать и переиздавать-
площадью, но сокращение учебных предметов и лекционных заня- ся. Кстати, очень нужен специальный учебный телеканал, по ко-
тий, введение поточных практических занятий, а в крайнем случае торому передавались бы образцовые лекции, семинарские и прак-
— арендование школьных помещений, обеспечат урегулирование тические занятия, а также школьные уроки и уроки-спектакли о
этого вопроса. Зато какое это будет облегчение для всей обще- правилах поведения для молодёжи.
ственности, когда молодой человек получит возможность пробо- Вызывает нарекания и последовательность изучения дисци-
вать свои силы и на практике убедиться, подходит ли он для учёбы плин. Думаю, вначале следует проходить все базовые, основопола-
в вузе (а самое главное — в том, что без знания не проскочишь), а гающие, общеобразовательные предметы, а потом всецело сосре-
вуз получит возможности готовить специалистов из тех, кто дей- доточиться на специальных. Базовыми для факультета иностран-
ствительно годится для этой цели. ных языков, например, будут: марксистско-ленинская философия,
О перегруженности учебных планов вуза говорится много и не логика, педагогика, психология, лингвистика, родной, русский и
без основания. латинский языки. Дальше учебный процесс должен переключать-
Изучение 40–50 предметов может дать скорее дилетанта, не- ся на специальные предметы и проходить их надо на изучаемом
жели профессионала. Нужно всерьёз и не оттягивая надолго за- языке.
няться пересмотром этих программ, учтя при этом и трудоёмкость К ныне существующим специальным предметам следует доба-
отдельных дисциплин, и практическую возможность изучить како- вить изучение страны избранного языка, такой же курс с добав-
е-то их количество в установленное время. Определение учебного лением изучения Конституции — о нашей стране, а на старших
времени студента 60 часами в неделю представляется неверным курсах — обзорные курсы философии, партистории, лингвистики
(работал по 10 часов ежедневно, он не сможет ни отдохнуть, ни и литературоведения. Повторяю, всё это — на изучаемом языке.
заняться спортом, ни повысить свой культурный уровень). Рацио- Львиная доля времени должна приходиться на практику рече-
нальное расписание временного бюджета студента — не терпящая вой деятельности, включающую говорение, аудирование, чтение
отлагательства проблема. и письмо, причём читаться должна не только проза, классика, но
Если учесть экспериментальные данные, говорящие о том, что и современная поэзия, драматургия, эпистолярная литература,
всего 15 проц. студентов способны воспроизвести и запомнить ос- периодика. Для всего этого, конечно, требуется целый комплекс
новное содержание прослушанной лекции, 10 проц. воспроизводят средств — например, несуществующий пока русско-иностранный
сразу на треть меньше и забывают чрезвычайно быстро, 70 проц. страноведческий словарь советской действительности, фонозапи-
воспроизводят всего 10–15 проц. материала, а 5 проц. студентов си носителей языка, тексты недублированных кинофильмов… Для
всегда «бездельники», то станет очевидно, что большой пользы от изучающих английский язык нужен ещё тоже пока несуществую-
лекции сегодня нет, игра не стоит свеч. Вот почему реформа пред- щий словарь слушателя. Все существующие словари — это слова-

20 21
ри читателя, где слова расположены по алфавиту. Имеются и сло- теля, тем меньше он работает. При таком положении пропадает
варь пишущих, где слова расположены по темам и понятиям. Но полезность учёной степени, ущемлена студенческая аудитория и
словаря. где слушатель найдёт воспринятое им на слух незнакомое «захлёбывается» «простой» преподаватель, обречённый из-за не-
слово, написание которого не выводимо из его произношения, нет. посильной нагрузки буксовать на месте в смысле своей квалифи-
А такой словарь для языка, в котором, как шутя сказал К. Маркс, кации. Надо ввести оплату реально затраченного труда согласно
пишется «Лондон», а произносится «Константинополь», крайне установленному тарифу для преподавателей разной квалификации
необходим. и загрузить каждого из них до предела максимальной полезности.
Надо подумать и о «выходе в жизнь» изучаемого языка. Он А. Мумладзе,
может осуществляться сотрудничеством иноязычного факультета старший преподаватель кафедры иностранных языков АГУ
с «Интуристом», выполнением на хоздоговорной основе заказов
на переводы специальной литературы для народнохозяйственных «Советская Абхазия», № 8 (18155),
предприятий, лечебных и научных учреждений. 12 января 1989
Это придаст конкретную целенаправленность учебному про-
цессу, оживит учебно-научную работу. А то, что языку гораздо
легче и лучше научиться в естественной среде, давно известно.
Поэтому следует всячески поддержать предложение ректора МГУ, НА РОДИНУ ШЕРЛОКА ХОЛМСА
академика А. Логунова, высказанное на ХIХ партконференции:
направлять нашу молодёжь на учёбу за границу, причём не едини- О перегруженности учебных планов вузов уже давно и мно-
цами, а многими сотнями и даже тысячами. В этом плане надо по- го говорится, и не без веских на то оснований. Не случайно и
думать и о преподавателях. Ведь преподаватель, ни разу не только на Всесоюзном съезде работников народного образования под-
не наговорившийся, но даже не поговоривший с носителем языка, чёркивалась необходимость пересмотра содержания учебного
— не преподаватель. Летние школы Англии, Германии и Франции процесса, увеличения доли самостоятельной работы студентов,
ни в коей мере не в состоянии решить эту проблему, если даже развития конкурсной системы и т. д. Уже сегодня многие вузы
наладить отбор и отправку слушателей туда на «частных» нача- пошли на определённое сокращение второстепенных для той
лах. Следует позволить всем преподавателям иностранных языков или иной специальности дисциплин, однако проблема перена-
съездить в соответствующие страны за свой счёт в порядке обмена сыщения учебных планов по-прежнему не снимается с повестки
визитами. дня.
Повышение зарплаты вузовским работникам — своевременное Некоторые специалисты определяют учебное время студен-
мероприятие и оно даст отдачу, но существующий сейчас порядок та 60 часами в неделю. Правильно ли это? Думается, что нет.
оплаты труда по штатным единицам не оправдывает себя. Во-пер- Исходя из такой загрузки, получается, что студент должен за-
вых, равные по всем параметрам преподаватели часто выполняют ниматься, штудировать учебную литературу по 10 часов в день.
разную нагрузку при одинаковой зарплате. Получается, что чем Но ведь есть ещё у него другие интересы, для удовлетворения
выше научные степени, а следовательно и зарплата преподава- которых необходимо свободное время, — это спорт, музыка, те-

22 23
атр, кино, общение с друзьями и многое другое, без чего немыс- после прохождения которых весь учебный процесс должен сосре-
лима нормальная жизнь. А при такой учебной загрузке и суток доточиться на специальных предметах и вся программа должна
не хватит. вестись уже на изучаемом иностранном языке. К ныне существу-
В усвоении предлагаемого воспитанникам вуза материала ющим специальным предметам следует добавить курс страноведе-
обычно выделяют несколько уровней: знакомство с материалом, ния страны изучаемого языка.
или иначе общую ориентацию, воспроизведение, выработку уме- Большую часть учебного времени необходимо уделять речевой
ний и навыков, творческое овладение материалом. На лекции, как практике. Для этого требуется целый комплекс средств, среди кото-
убеждает практика, возможен только первый уровень усвоения. А рых нужно обязательно выделить современный русско-иностран-
если учесть некоторые экспериментальные данные, согласно ко- ный страноведческий словарь, фонозаписи реченосителей языка и
торым всего 15 процентов студентов, так называемые «мыслите- в особенности тексты как уже имеющихся у нас, так и закупаемых
ли», способны воспроизвести и запомнить основное содержание недублированных кинофильмов для детальной их проработки до
прослушанной лекции, а 10 процентов — т. н. «слушатели», вос- просмотра. Думается, последнее особенно необходимо, поскольку
производят сразу на треть меньше и забывают всё чрезвычайно только тогда, когда студент научится соотносить, сличать прослу-
быстро, а ещё 70 процентов воспроизводят всего 10–15 процен- шиваемое с имеющимися у него в памяти языковыми эталонами,
тов материала, то становится очевидным, что восприимчивость когда он приобретёт соответствующую уверенность, его можно
знаний всецело зависит от индивидуальных способностей, ву- уже будет свободно «запускать» в естественную иноязычную сре-
зовского воспитания, его интеллектуальной «тренированности», ду.
умения максимально концентрировать внимание. Сейчас взят крен Для изучающих английский язык очень нужен и несуществую-
на самостоятельную работу студентов, расширение семинарских щий пока, к сожалению, так называемый словарь слушателя. Всё,
и практических занятий. Всё это в большей степени мобилизует чем мы располагаем, — это словари читателя, где слова располо-
их интеллектуальные ресурсы, однако этого недостаточно. Нужна жены по алфавиту. Имеются и словари для пишущих, где слова
определённая система, специальная методология. Необходимо и расположены по темам и понятиям. Но словаря, где слушатель мог
издание полного курса лекций, причём они должны систематиче- бы найти воспринятое им на слух незнакомое слово, написание ко-
ски переиздаваться. Очень нужен также и специальный учебный торого невыводимо из произношения, всё ещё нет. Следует также
телеканал, по которому будут транслироваться наиболее интерес- наладить централизованное снабжение учебными, в том числе и
ные лекции. разговорными, комплексами.
Необходимо упорядочить и последовательность изучаемых Говоря об овладении иностранными языками, мы большей ча-
дисциплин. Вначале, думается, следует проходить все базовые, стью останавливаем внимание на том, чего не хватает для этого
основополагающие и общеобразовательные предметы, а потом со- сложного процесса. Хорошо известно, например, чтобы легче и
средоточиться на специальных. Базовыми, например, для факуль- быстрее научиться иностранному языку, надо непременно оку-
тета иностранных языков следует считать марксистско-ленинскую нуться в естественную разговорную среду. В вузах, в том числе и
философию, логику, педагогику, психологию, лингвистику, психо- нашем, такой возможности нет. А потому кажется целесообразным
лингвистику и, конечно же, языки — родной, русский и латинский, предложение, уже, кстати, не раз высказываемое специалистами, о

24 25
направлении студентов на учёбу или стажировку за границу. Речь меняется, высшая школа обретает гибкость и мобильность. Надо
идёт не о единицах, а о десятках студентов. Разумеется, это далеко думать, что и подготовка специалистов по иностранным языкам не
не дешёвое удовольствие, но, заметим, образование, притом хоро- окажется в стороне от перестроечного процесса.
шее, стоит таких средств. Так не будем скупиться, тем более, что Акакий Мумладзе,
вложенное, затраченное может окупиться с лихвой уже в период старший преподаватель кафедры
учёбы студента. Вуз может наладить сотрудничество иноязычного иностранных языков Абхазского
своего факультета с «Интуристом» и выполнять заказы на перево- государственного университета им. А. М. Горького
ды специальной литературы для народнохозяйственных объектов,
а также заказы для лечебных и научных учреждений на хоз-до- «Заря Востока», Рубрика — Специалист и Время,
говорной основе. Всё это придаст конкретную направленность 18 Января 1989
учебному процессу, оживит учебно-научную работу. То же можно
сказать и в отношении преподавателей. Вузовский педагог, не го-
воривший ни разу с носителем языка, вряд ли может успешно за-
ниматься преподавательской деятельностью. Это аксиома. Но что ara misaReb gamocdebs!
делать, когда у большинства вузовских преподавателей нет такой
возможности? Следует, очевидно, подумать над тем, чтобы препо- RmerTma qnas, me vcdebode, magram Cemi Rrma rwmeniT,
даватели получали возможность ездить в зарубежные учебно-на- rac unda vxvewoT da vaumjobesoT sagamocdo komisiebis
учные центры либо за свой счёт, либо путём обменных визитов. muSaoba, misaRebi gamocdebi dRes ZiriTadad iqneba mS-
Понятно, что всё это связано с валютой, но не будем забывать, что oblebis, gamZromebisa da avtomatebis konkursi da ara
высокий уровень работы — создание научно-учебной литературы, codnis, unar-Cvevebisa da niWis paeqroba.
воспитание квалифицированных специалистов — может быть осу- Sedegad miviRebT cariel auditoriebsa da vai special-
ществлён лишь очень квалифицированными преподавательскими istebs, usamarTlobis axal talRas, rac xalxs SimSilsa
кадрами. da siciveze metad awuxebs. da dapirispirebisa da polar-
Сейчас, когда положительные перемены в укреплении прямых izaciis kidev ufro gamZafrebas sazogadoebaSi.
контактов с зарубежными партнёрами становятся всё более ощу- saWiroa studentTa kontingentis SerCeva atestatis
тимыми, мы все понимаем, что отказываться от упрочения язы- mixedviT, saTanado rezerviT akademiurad CamorCenilTa
ковых контактов нельзя. Вот и на Всесоюзном съезде работников gasaricxad pirveli semestris Semdeg. es: 1. aiZulebs
народного образования было высказано немало конструктивных students xelebdakapiwebulma iSromos mTeli semestris
предложений о необходимости крепить межвузовские связи, шире ganmavlobaSi, rac mas swavlis Semdgom periodSic Cvevad
изучать достижения других стран в образовании, идти по пути gahyveba. 2. minimumamde daiyvans proteqcionizms. 3. gam-
международной интеграции в подготовке кадров. oricxavs Secdomebsa da SemTxveviTobas sesiebze. da rac
Долгие годы в профессиональной подготовке специалистов aranakleb mniSvnelovania, 4. daarwmunebs studentTa
иностранных языков многое недооценивалось. Сейчас всё круто garkveul nawils umaRlesi ganaTlebisTvis maT araadekva-

26 27
turobaSi da imaSi, rom codnis gareSe ver gaZvrebi da isini 2. avtoqTonobis dasamtkiceblad Tundac yvelaze
droze Camoscildebian diplomis maZiebelTa armias da Ta- gamZle toponimebis, e.i. mTebisa da mdinareebis saxel-
vis Sesafer saqmianobaSi Caebmebian. wodebebis gamoyeneba Zalian safrTxiloa. ras gveubneba,
gazeTi `axali Taoba~, №37, magaliTad, Telavi _ Telavivi, Satili, gvari jibuti da
26 ivlisi, 1994 saxelmwifo jibuti, Jordania da iordania?
3. TavisTavad ori terminis, am SemTxvevaSi afsuasa da
afxazis arseboba ori xalxis arsebobis dasamtkiceblad ar
NEEDED, ANTICIPATED! gamodgeba, xalxebis umravlesoba TavisTavs sxvas uwodebs,
vidre maT sxvebi uwodeben. asea Cvens SemTxvevaSic _ TviTon
There is almost no man in Georgia who doesn’t try to study and qarTvelebad vTvliT Tavs, sxvebi georgianelebs gviwodeben.
speak English. 4. Tu afsua sxvaa da manamde am teritoriaze mcxovre-
It is only natural that swimming is learnt through swimming, and bi afxazi sxva, maSasadame, maTi enebic sxvadasxvaa da maSin
first steps in this direction are better to be taken in a swimming-pool, unda damtkicdes, rogor moaxdina mosulma damxvduris
where part of the difficulties are removed. asimilacia.
These preliminaries are more or less satisfactorily carried out in our 5. afxazis Tu afsuas aq yofna da TiTqmis amave enaze mo-
country, but there is no extremely necessary further “whirlpool” where laparake abazebis sxvagan yofna an imas niSnavs, rom eseni
to consolidate, sustain and develop intial achievements, to practice with aq Camovidnen, anda imas, rom isini aqedan garekes. logikiT
“authentic swimmers”, that is with native speakers of English. bunebrivi ufro pirveli variantia, rameTu mTa imdens ver
Hence an urgent need in an English club, where users of English – kvebavs, ramdensac Sobs.
guests and hosts could meet, chat at a cup of tea or a glass of beer, play 6. amasTan niSandoblivia, rom afxazeTis gvarebiT
English indoors, sing English songs, dance, debate on art, literature, Tu vimsjelebT, Siga raionSi ufro Wrelia mosaxleoba,
politics and watch English films. vidre mis ganapira teritoriaze galSi; rac imaze unda me-
Sponsors and Supporters, tyvelebdes, rom ServaSiZem dapyrobil sasazRvro zolSi
your word?! swored mTebidan Camoyvanili daqiravebulebi daasaxla,
1995 magram isini qarTul garemocvaSi gaqarTveldnen.
7. am konferenciaze metwilad `sasurvelis~ mtkice-
ba dominirebs; arasasurvelis, Cveni sawinaaRmdegos
erTi konferenciis kvaldakval.... mecnieruli, argumentirebuli gabaTileba ki nakle-
bad Cans. maSin rodesac Cven ZiriTadad rusi gvebrZvis,
1. saerTaSoriso arenaze gasatan informaciaSi umwi- mecnierul msjelobaSi litoni fraza _ `es ase ar aris~,
fari, arasakmaod argumentirebuli arcerTi daskvna ar `isini qarTvelebi iyvnen~ _ ar unda warmoiTqmodes!
unda gaiparos. erT wveT kuprs erTi kasri Taflis wabil- 8. Cveni msjeloba ZiriTadad qarTul wyaroebSi tri-
wva SeuZlia. alebs, da meCveneba, rom axali aq araferia. saWiro ki iyo

28 29
Tanamedrove rus, berZen, Turq, iranel, somex da azer- redaqciisagan: werilis gamoqveynebisas gavigeT, rom
baijanel mecnierTa azri, an maTi mopatiJebiT, an maTi ma- afxazeTidan ltolvili akaki mumlaZis colisZma afxazebs
salebis Tundac Targmanebis moxmoba-gaanalizeba; rac mo- mouklavT.
mavlisaTvis gvkarnaxobs, rom istoriis fakultetze unda imperiul ruseTs yovelTvis eWira Tvali afxazeTze,
iswavlebodes, pirvel rigSi, Cveni mezobeli xalxebis enebi magram adre afxazobaSi qarTuli cnobiereba Warbobda,
da iswavlebodes safuZvlianad. gadamwyveti sityva ki malariam Tqva _ mSral havas SeCveul-
9. xalxis Seswavla unda xdebodes kompleqsurad. aq mx- ma rusobam aq fexi ver moikida.
olod istorikosebi msjeloben, gamovida mxolod erTi SemdgomSi, igive ruseTis wyalobiT, klimati sapirisp-
arqeologi. saWiroa ki anTropologiuri monacemebi, xalx- irod Seicvala _ Waobebic daSra da qarTuli cnobierebis
is fsiqikis, adaT-wesebis Seswavla Tundac folkloridan; wyaroc daSTa _ ruseTSi moswavle afxaz axalgazrdobas
da vin icis, axlo momavalSi sisxlis analiziTac ki. mecnierebasTan erTad saTanado ideologiiTac aiaraRebd-
10. ra Tqma unda, teritoriuli sakiTxebi politikurad da nen. gaCnda afxazeTis dedasamSoblodan mowyvetisa da ru-
Zalis gamoyenebiT wydeba, magram amisaTvis myari mecnieru- seTTan mierTebis idea, romlis forsirebuli xorcSesxma
li bazac saWiroa; da maSin gasakviria, Cveni amdeni profe- xruSCovidan iwyeba; pirveli qvakuTxedi am mimarTulebiT
sorebisa da akademikosebis inertuloba. aseTi RonisZieba ki afxazur damwerlobaSi ukve xmarebuli da misTvis ufro
rom afxazebs CaetarebiaT, stadioni ar eyofodaT. Sesaferisi qarTuli anbanis rusuliT Secvla iyo. amas
1995 weli mohyva avtonomiis xelmZRvanelobis sruli afxazizacia,
afxazi axalgazrdobis masiuri diplomizacia da samecnie-
ro daxarisxianeba TbilisSi _ rogorc umcrosi Zmebis,
moskovSi ki _ rogorc qarTvelebisagan Seviwroebulebis,
`Rirseuli gamarjvebidan~ maTi avtonomiis farglebSi windauxedavi akumulirebiT.
samarcxvino damarcxebamde gadaiwera afxazeTis istoria da afxazi xalxis yvela ar-
sebuli Tu ararsebuli ubedurebis mizezad qarTveli
(moaruli azrebis pirispir) gamocxadda. daiwyo afxazeTis saqarTvelosagan gamoy-
ofisa da ruseTTan mierTebis moTxovnebis wamoyeneba sx-
batono redaqtoro! vadasxva `garnirebiT~. `garnirebi~ da `kanfetebi~ uxvad
am werilma ramdenime gazeTi moiara, magram yvelgan isev rigdeboda, problema ki rCeboda. ase gagrZelda sabWo-
is yofila mTavari, Tu vin vis winaaRmdeg lesavs xmals da Ta kavSiris Sezanzarebamde. axla afxazuri separatizmis
ara WeSmaritebis Zieba-dadgena. rus sulisCamdgmelebs Tavisi SegirdebisaTvis aRar cx-
gTxovT, Tu dabeWdavT, azrebi ar SecvaloT, miuRebels elodaT, da Seiqmna STabeWdileba, rom respublikebi, da
daurTeT komentari, arada ar gadamigdoT naweri. maT Soris saqarTvelo, Tavs aRweven moskovis diqtats.
gvars ar vwer, radgan soxumSi darCenil colisZmas rom Seqmnil situaciaSi Tbiliss Camodis zomieri orient-
rame damarTon... aciis afxazTa delegacia erTerTi partiuli lideris

30 31
filias xelmZRvanelobiT da momaval prezidents (gamsax- sazRvaria. Cveni jari, igive afxazi da osi warmomadgen-
urdia) ekiTxeba _ ras miviRebT, mxari rom dagiWiroT. es lebiTurT, fsousTanac unda mdgariyo da rokTanac, da-
ukanaskneli Cveuli pirdapirobiT ucxadebs _ verafers moukideblobis gamocxadebis dRidanve. raTqmaunda, ma-
ver miiRebT, avtonomias dakargavT; Semdeg damatebuli ax- Sin wvevamdelebis gawveva ar iyo ioli, magram jer kidev
sna-ganmarteba _ rac Cven gveqneba, Tqvenc igive geqnebaTo arsebobdnen komisariatebi, da cotac iyo, axalgazrdebis
saqmes veRar Svelis, miT umetes, rom amas win uZRoda Cveni gawveva Cven SegveZlo.
presisa da televiziis kategoriuli gafrTxilebebi _ yve- afxazeTi SevardnaZem gayidao. didi codva da ufro meti
la araqarTvelma, keTili inebos, maswavlebeli daiqiraos absurdia. samSoblos gayidva pirveli kacis doneze ar xde-
da qarTuli iswavloso. Tavi rom davaneboT am moTxovnis ba. `aha mTeli da momitexe pawa?~ sad aris aq logika? anda
meTodur uazrobas, aq ZaliT gacxone bebias Zlieri uary- viRam ar icis, rom dRes ruseTSi araruss, da miT umetes
ofiTi faqtoric moqmedebs, Torem afxazTa umravlesobam SevardnaZes, Zeglebs aRar daudgamen? SevardnaZe rom fu-
arcerT qarTvelze naklebad ar icis qarTuli. aRniSnul- funebis trfiali yofiliyo, evropis an amerikis nebismier
ma faqtma, bunebrivia, xeli Seuwyo orad gayofil afxazTa qalaqSi dasaxldeboda da gancxromiT icxovrebda. misi aq
Cvens winaaRmdeg gaerTianebas, da rac kidev uaresi, am ud- Camosvlis erTaderTi mizani Tavisi codna-gamocdilebi-
roo maqsimaluri ultimatumis Semdeg, TviTon davuTmeT Ta da avtoritetiT Tavisi xalxisaTvis daxmareba iyo. sxva
maT damRupveli maqsimumi _ 28 saparlamento adgili, Cveni saqmea, ra gamovida aqedan. sxvaTaSoris, Tavidan arakeTili
26-is sawinaaRmdegod. zraxvebi arc prezidents (gamsaxurdia) amoZravebda.
TavisTavad Tavisuflebisa da Tundac patronis arCevis miamiturad da amazrzenad JRers fraza _ afxazebTan
ufleba yvelasa aqvs, miT umetes, roca `zedsiZe~ TviTon gasayofi Cven araferi gvqonda da mSvenivrad vcxovrob-
kisrulobs `saqorwilo~ xarjebs, magram sxvisi mziTeviTa diT maTTano. ki, batono, vcxovrobdiT erT dros, Wirsa
da deduleTis amxela sisxlis fasad?! gana Seni `bednier- da lxins viyofdiT, da asec unda vicxovroT, Tu amis sa-
ebisaTvis~ yvelaferi unda ikisro?! samwuxarod, ikadres, Sualeba mogveca, magram mexsiereba gvRalatobs, Tu Tavs
ikisres da dRisiT-mzisiT, mTeli msoflios Tvalwin da- vikatunebT? gana Zmuri TanacxovrebisaTvis iTiTxneboda
Jlites, gaZarcves, gadawves da ltolvilebad aqcies afx- lixnis werilebi? aseT cxovrebas gaveqeciT Teatridan,
azeTis mTeli mSvidobiani qarTuli mosaxleoba. universitetidan, sportidan, parlamentidan? amisaTvis
saqme rom waxdeba, damnaSaves eZeben da isic mxolod Seiqmna monoeTnikuri afxazuri gvardia da kabinetidan
ganze _ afxazeTSi rom jari ar Segveyvana, araferi moxde- gamoaZeves lominaZe? ramdenjer velodiT Cven darbeva-aw-
bodao. sul sxvas RaRadeben faqtebi: ar Segviyvania 18-Si, iokebas, romliTac ukve aSkarad gvemuqrebodnen _ moica-
sul ar gvyolia 89-Si, magram igive moxda. jari Cven araTu deT, male dadgeba Tqveni aRsasruli, yarabaRi mogonili
ar unda Segveyvana, pirvelad da isic dagvianebiT rom Sevi- iqnebao? filologiis docenti Tamara Sayrili jer kidev
yvaneT, aRar unda gamogveyvana. romel avtonomiaSi ar uy- 56-Si ocnebobda qarTvelebze avtomatis jeris miSvebaze.
enia ruseTs jari? anda ar dgas inglisis jari CrdiloeT 64-Si, erT rusulenovan sufraze cnobilma oleg dameniam
irlandiaSi? damoukidebloba, pirvel yovlisa, jari da internacionalizmis sadRegrZelo afxazurad daagvirgvi-

32 33
na afxazeTis sxva erebisagan gawmendis surviliT, rasac mis iyo ki gamosavali am tragediidan? _ raTqmaunda, da isic
gverdiT mjdomi valeri yurasqua xelis xelze dartymiT erTaderTi _ ardaviwyeba mama-papuri sibrZnisa, rom Zala
miegeba. aRmarTs xnavs, rom sxvisi Wiri Robes Cxiria, da maSasadame,
afxazeTis ruseTisaTvis gadacema dagegmili iyoo. afx- daTvi rom gereva, babaia unda dauZaxo, rameTu gvelsa
azeTis qarTvelebisagan gawmenda da misi ruseTs mierTeba, xvreliT gamoiyvans ena tkbilad moubari.
raTqmaunda, dagegmili iyo, magram ara mis mier, visac ase Cvenda savalalod, bevrs dResac ver Seugnia, rom ruse-
iolad abraleben xolme, aramed moskovisa da soxumis bne- Ti Cveni bedicaa da ubedobac. bedi _ Tu igi Cvendami keTil-
li Zalebis mier. ganwyobilia, da maSin buzsac veravin agvifrens, da ubedo-
Tu ara rusi, afxazi am oms arc daiwyebda, verc daiwyeb- ba _ Tu igi Cvenze gamwyralia, da maSin yvelaferia misgan
da, da arc araferi hqonda mas saomari. TiTqos ubralo de- mosalodneli.
talebia, magram riRasi imediT gvemuqreboda arZinba, roca ruseTis dasayrdeni kavkasiaSi saqarTveloa, da mas er-
mTel afxazeTs, gudauTisa da tyvarCelis garda, qarTuli Tiani da Zlieri saqarTvelo undao. jer erTi, es rom ab-
formirebebi akontrolebdnen? anda ra acinebda nodar xaS- soluturi WeSmaritebac iyos, ruseTs Tavisi WeSmariteba
bas, roca gagraSi ltolvilebis dabrunebaze ekiTxebodnen, aqvs. meorec, ucvleli urTierTobebi ar arseboben. iyo
Tu ara qveteqsti _ daicadeT, jer kidev sada xarTo? mok- saqarTvelo ruseTis dasayrdeni, amitom ijda aq mefis na-
led, am scenarSi Cven mxolod prologi davaCqareT, yve- cvali, amitom ganlagda aq amierkavkasiis jarebis Stabi, am-
laferi danarCeni winaswar iyo gadawyvetili, rasac rusi itom funqcionirebda aq amierkavkasiis rkinigzis sammarT-
samxedroebic da TviT pastuxovic ar malavdnen _ am oms ar velo, amitom gveloliavebodasaviT axali ruseTic. jer
mogagebinebTo. iluziaa, viTom romc gaverTianebuliyaviT, gorbaCovma SemogvTavaza _ moawereT xeli CvenTan kavSirs,
russ movereodiT, romelic tankSic ijda, TviTmfrinavSic da afxazeTisa da oseTis problema ar geqnebaTo. mere am
da artileriasac gvimiznebda. marto is faqti rad Rirs, rom supersaxelmwifos meTauri elcini tyeSi Camovida, yazbeg-
afxazebis samxedro Zliereba dRiTi-dRe izrdeboda, maSin Si Cvens prezidentTan mosalaparakeblad, magram Cven _ up-
rodesac Cven yvelaferi gvakldeboda. ruseTma gemebi afx- uro, uenergetiko, ujaro, Wrelxalxianma, narkomaniiTa da
azeTis qarTvelebisagan dasaclelad SemogvaSvela, Torem korufciiT daavadebulma saqarTvelom uarvyaviT ruse-
svaneTis mTebSi xalxis gadasarCenad TiTic ar gaunZrevia. Ti da `gaeTrie~ vuZaxeT; separatistma ki, romelic mudam
ruseTs rom sikeTe ndomeboda, afxazeTidan jarebs gaiyvan- etorRialeboda mas, dro ixelTa, kvlavac moipatiJa igi
da da omic erT dReSi damTavrdeboda. `ufrosma Zmam~ Cven da afxazeTi ruseTad gamoacxada. es iyo mTeli Cveni sazo-
im orTvalaSi Sebmuli saxedariviT gvaCaqCaqa, romlis win gadoebriobisa da prezidentis sabediswero Secdoma. ar
misTvis miuwvdomel manZilze sanukvari balaxi _ `didi xe- minda ise gamigon, TiTqos me Tavisuflebis fasi ar vicode.
lSekruleba~ iyo joxiT Camofrialebuli, da imdeni gvade- is ki ara, yvela zemdgomi pirisa da organos mimarT didix-
via am satyuarasaTvis, axal-axali pirobebis wamoyenebiT, ania alergia maqvs, magram roca sxva gza araa, afxazisa da
sanam afxazeTidan ar gamogvaZeva. mere ki mogvigdo es bal- osis monobas isev ruseTis monoba mirCevnia, Tumca es xe-
axi, magram misi sasikeTo gemo dRemde ver gvigrZvnia. lSekruleba aRarafriT aRar iqneboda Zveleburi monoba.

34 35
 meore, es ukve saxelmwifos meTauris (SevardnaZe) dam- iZleoda saqarTvelos mTlianobis SenarCunebis garantias,
Rupveli Secdoma iyo _ aTonTan Cveni gaCereba, da kidev ufro piriqiT; magram igi agvacilebda mSvidobiani mosax-
uaresi _ soxumisaken ukandaxeva. gasagebia, rom aTonTan leobis genocids da mis masiur deportacias.
elcinma gagvaCera; me ki davumatebdi _ elcinma + saxaro- xom gaverTiandiT dsT-Si da raRa undaT Cvengano. uk-
viseulma iarliyma, romelsac logikac umagrebda zurgs _ acravuli pasuxia _ qaliSvili Tu Secda, mere wmindanic
didi Cagravs pataras, da romelic mTel msoflios mosdes rom gaxdes, dakarguls veRar daibrunebs. russ arc afxazi
ruseTis sainformacio saSualebebma da maTi xelSewyobiT unda da arc qarTveli; mas undoda zRva, da ukve aqvs zRva;
moskovSi gamomavalma afxazurma faSisturma gazeTma + Se- miliardebi Cahyara amisaTvis, da saeWvoa, man igi daTmos.
vardnaZis demokratobam da + `vefxisa da moymis~ Semqmneli araa swori TiTqos ruseTi Cvensken Semobrunebuliy-
xalxis buneba-ganwyobilebam. magram araviTari gamarTle- os, rogorc amaSi gvarwmuneben, radganac: 1. rogorc ki
ba ara aqvs Cveni aTonidan gumisTis gamoRma ukandaxevas, ruseTis daxmarebiT qobalias formirebebi damarcxdnen
ramac separatistebis xelT Caagdo navTobaza, wisqvilkom- da saxelmwifos meTaurma ganacxada _ axla droa afxaz-
binati, strategiuli pozicia soxumis dasabombad, da rac eTsac mivxedoTo, maSinve ubrad moixsna ruseTis flo-
mTavaria, maT mianiWa araTu Tanabaruflebiani, aramed upi- tilia foTidan da zRvas misca Tavi, ueWvelia, afxazeTi-
ratesi meomari mxaris `statusi~. saken `neitralizaciis dasacavad~; ruseTis mTavrobam ki
xelisgulze natarebi umadurebi Cven agvijanydnen, gagvafrTxila _ vinc engurs gadalaxavs, CvenTan eqneba
Cven gvesroles, da Cven, rogorc saxelmwifo valdebu- saqmeo. 2. roca gaeros yvela wevrma cisferCafxutianebis
li viyaviT, da sanam ruseTi am omSi gadaWriT Caebmeboda, afxazeTSi Seyvanas mxari dauWira, saCqarod gaamarTines
Zalac Segvwevda, bunagSi gagvenadgurebia gudauTaSi moka- preskonferencia moskovSi arZinbas da aTqmevines _ afx-
laTebuli ZmaTamkvleli omis gamCaReblebi. raTqmaunda, azi xalxi! gaeros jarebs afxazeTSi ar dauSvebso, rasac
amas udanaSaulo msxverplic mohyveboda, magram es zRvaSi butrosis Setrialebuli gadawyvetileba mohyva. 3. arZinba
wveTi iqneboda imasTan SedarebiT, rac Semdeg orive mx- da konfederatebi ruseTis samSvidobo Zalebsac emuqre-
ares dagvatyda Tavs. erTaderTi Cveni kompromisi aq unda bodnen, magram garkveuli instruqtaJis Semdeg wkrunic
yofiliyo, zedmeti sisxlisRvris Tavidan asacileblad aRar dauZravT amis winaaRmdeg. 4. ruseTi yvela doneze
gudauTis dandoba, separatistTa dauyovnebliv gania- Cvens mTlianobas aRiarebs, am mTlianobis xelmyof ar-
raRebisa da maTi liderobis tyved Cabarebis ultimatu- Zinbas ki gulSi ixutebs, miliardebiT asaCuqrebs da mis
miT. imavdroulad, raTqmaunda, Cven mogviwevda dsT-Si yovel diqtats gvasrulebinebs. sainteresoa, ra xasiaTze
Sesasvleli ganacxadis gakeTeba da ruseTisaTvis bazebis dadgeboda ruseTi, romelime saxelmwifos rom ise Caekra
SeTavazeba, raTa igi oficialurad ar gamoqomageboda afx- gulSi emelian pugaCovi, rogorc is amas arZinbas uSveba?
az separatistebs. 5. ruseTi ltolvilebis dabrunebas qadagebs nebayoflo-
rac Seexeba mesame Secdomas, mZime teqnikis foTSi gazid- bis daJinebiTi xazgasmiT, TviTon ki yvelafers akeTebs da
va da gumisTasa da engurTan rusuli diviziebis Cayeneba, afxazebs akeTebinebs imisaTvis, rom es neba, rac SeiZleba
romelic saxelmwifos meTaurmac aRiara, misi ardaSveba ar naklebs SemorCes, raTa, rac SeiZleba, mcire da Tavmoyva-

36 37
reobagaTelili, usaxo masa dabrundes afxazeTSi, da Tanac naxorcielos uklebliv yvela ltolvilis upirobo dab-
im dros, roca iq sxvebi metni iqnebian, rac mas saSualebas runeba, yovelgvari damamcirebeli anketebis gareSe, sadac
miscems `kanonierad~ miiwebos afxazeTi. swored amiT aix- gaubedurebul adamians aiZuleben Tavis gaZarcul, gadam-
sneba is garemoeba, rom enguris marcxena napirze ganaRmva wvar karmidamoSi dabrunebis ufleba faSistur reJimTan
da ganiaraReba operatiulad warimarTa, marjvena napirze imaTxovros.
ki afxazi boevikebi da policia kvlavindeburad daTareSo- arada, SevagrovoT mTeli saqarTvelos mosaxleobis
ben swored am samSvidobo Zalebis Tvalwin. xelmowerebi, davudoT es tomebi gaeros da mTeli msof-
Seqmnili mdgomareobidan gamosavals zogi mTavrobis lios winaSe viTxovoT _ gayvanil iqnas ruseTis uklebliv
gadadgomasa, da kidev uaresi, gadayenebaSi xedavs, rac, Ce- yvela jariskaci afxazeTis teritoriidan, romelic ro-
mis azriT, yovlad dauSvebelia, miT umetes, roca opozi- gorc TviTonac scno, saqarTvelos ganuyofeli nawilia.
cias arc alternatiuli kabineti gaaCnia da arc erTiani manamde ki: 1. dauyovnebliv SevudgeT mTeli mosaxleobis
samoqmedo gegma. samxedro-fizikur momzadebas sacxovrebel adgilebze,
Secdomebi, raTqmaunda, bevria, magram isini ar unda avu- iaraRis xmareba da pirveladi samedicino daxmarebis gaw-
rioT danaSaulSi, da ar unda gavwiroT erTmaneTi, saqa- eva unda SeeZlos yvelas _ didsa da pataras, qalsa da kacs.
rTvelos dasakargavi Svilebi aRara hyavs, gamoviyenoT 2. Tu afxazebma SeZles mTeli msoflios afxazebis mobi-
yvelas, mcirec aris, niWi da unari. normalur ojaxSi rom lizeba, Cven xom sazRvargareTac meti varT, avamoZravoT
vinmes Secdoma mosdis, mas anugeSeben da amxneveben, raTa es isini da Cvenc SemoviyvanoT `boevikebi~. 3. davweroT da
Secdoma Tu ver gamoaswora, axali mainc aRar dauSvas. va- msoflioSi gavavrceloT saqarTvelo-ruseTis da Cveni
caloT mTavrobas, risi gakeTebac SeuZlia, da arCevnebic afxazebTan da osebTan urTierTobebis mokle istoria. 4.
ageraa. unda gveclia prezidentisTvisac. mTavrobis sasax- droebiT moveSvaT amden gasarTob programebs da SevqmnaT
lisaTvis daSenili tyvia, manamde Savnabadaze, da saerTod Zlieri radiomauwyebloba CrdilokavkasielTa mTavar en-
mitingebze gasrolili tyvia saqarTvelosTvis nasroli ebze, raTa gamoviyvanoT isini dezinformaciidan da dava-
tyviaa, rac sastikad unda aikrZalos konstituciiT. naxoT mesame Zalis xrikebi. 5. davadginoT qveynisaTvis saW-
amasobaSi, partiebis am gawev-gamowevaSi ki buze- iro marcvlis raodenoba da davTesoT saadreo purisa da
biviT ixocebian gawamebuli, axloblebdaRupul-dakar- qeris SesaZlo maqsimumi, moviyvanoT am farTobebze meore
guli, damSeuli, nostalgirebuli da imedgadawuruli mosavali. 6. davaCqaroT gaz-navTobis Zieba-mopoveba in-
ltolvilebi. vesticiebis maRali procentiT mozidvis saSualebiT. 7.
metis moTmena aRar SeiZleba, droa ruseTs kategori- gadamwyveti brZola gamovucxadoT mafiasa da naTlimamo-
ulad moeTxovos _ Sewyvitos Cveni gapampuleba, nu gvas- bas, gza mivceT niWsa da profesionalizms.
vams Tavze velur garewrebs, axlave Seqmnas arCevnebamde gazeTi `alia saqarTvelodan~,
samoqmedo droebiTi qarTul-afxazuri policia da adgi- №7 _ (116), Tebervali, 1995
lobrivi marTvis organoebi Tavisi xelmZRvanelobiTa da akmia xucuraulis fsevdonimiT gazeTi
gaeros meTvalyureobiT, da fizikurad SesaZlo droSi ga- `qarTuli qronika~, Tebervali 1995

38 39
 afxazeTi: ra davaSaveT aseTi?! _ radgan morodiorebs mezobelTa saxlebis gaZarcvas ar
anebebda. masTan erTad sicocxles gamoasalmes misi meuR-
(goCuas quCis tragedia) le galina da mezobeli gurami. №18-Si eqimi nikoloz (ko-
lia) ZaZamia Tavisi saxlis aivanze afxaz da somex `stum-
albaT bevrma ar icis, rom afxazeTSi qarTvelTa geno- rebs~ esaubreboda. misi meuRle, afxazeTis damsaxurebuli
cidi gaerom ar scno. amis erT-erT mizezad garda imisa, eqim-ginekologi JuJuna galdava ki samzareuloSi `stum-
rom igive gaero cali TvaliT ruseTs umzers, Cveni didi rebs~ sadils umzadebda. somxebma icnes maTi Svilebis
`wvlilic~ unda aRvniSnoT, radgan dRemde araTu ver amqveynad movlenis xelSemwyobi qali da col-qmars qarT-
aRvricxeT Cvens mimarT iq Cadenili barbarosobis faqtebi, veloba apaties. Tumca moulodnelad gamoCenilma rusma
aramed Tavadve gavyviriT da xmamaRal, absurdul gancxa- boevikma yovelgvari mizezis gareSe maspinZels avtomatis
debas vakeTebT _ afxazeTSi 300 aTasi qarTveli cxovrobda jeri daaxala da Ria karebSi yumbara Seagdo. saxlic da
da yvela, 300 aTasive unda dabrundeso. gamodis, rom afx- misi udanaSaulo patronic xanZarma STanTqa... №20-Si mcx-
azeTSi CvenTvis TiTic ar daukarebiaT (?!) ovrebi, manqaniT momavali rezo jimSeleiSvili, meuRle
ra xdeba sinamdvileSi? amis magaliTad, soxumSi goCuas nazi qajaiasa da mezobel rezo qadariasTan erTad WurviT
quCis marto 150-metrian monakveTSi momxdari tragikuli aafeTqes da manqanaSive amobuges. №22-dan svaneTis mTebs
faqtebic kmara, sadac binZurma omma 25 qarTvelis sicocx- usaflavod SerCa maro xoWolava.
le Seiwira. Tavsdatexil mZime gansacdels gadahyvnen: goguca sot-
am quCis №1-Si mcxovrebi givi WeliZe aeroportSi dax- kilava (mcx. №5-Si); iuristi suliko Samugia (mcx. №10-Si);
vrites; naRmze afeTqda anzor WeliZe, (mcx. №3), ramac misi samamulo omis invalidi miSa eliaZe da misi meuRle pana
avadmyofi dis, naTela WeliZis sikvdili daaCqara; dards (№29); bondo xvitia (№24); daxvrites istorikosi loren
gadayva maTi mama vaxtang WeliZe, deda ki, zina WeliZe afx- odiSaria (№26).
azebma daxvrites... amowyda mTeli ojaxi. №7-Si mcxovre- momxvdurebma xasebad daisves da monebad aqcies berZe-
bi mama-Svili kote da nodar siguebi afxazebma erTmaneTs ni a.z. da qarTveli n.m.. faSistebi rezo qadarias saxlis
daakles. (unda iTqvas, rom nodarma mtris vali ar gaiy- pirvel sarTulze gamarjvebas zeimobdnen. maT Rreobas
ola _ Tavis droze 1 `boeviki~ gaanadgura, 3 tyved aiyva- a.z. emsaxureboda. n.m. meore sarTulze myof bandis Cer-
na.) aeroportSi daxvrites amave quCis №11-Si mcxovrebi, qez meTaurTan agzavnes. qarTvelTa sisxlisRvriT daqan-
soxumis r-nis kulturis ganyofilebis gamge akaki sigua. cul gadamTiels CasZineboda... vin icis, ra azrebma gaur-
№15-dan svaneTis Tovlian mTebSi daiRupa da saflavsac bina ubedur gogonas im momentSi, magram faqtia, rom man mi-
ver eRirsa samamulo oms gadarCenili boris (boCia) dar- Tologiuri ivdiTiviT iZia Suri _ iqve miyudebuli avtoma-
jania. daxvrites №17-Si mcxovrebi rezo manjgalaZe. kaci, tiT suli gaafrTxobina mtarvals, Semdeg ki cecxls misca
romlis mravalricxovan megobrebSi afxazic bevri eria igi. Tavawyvetili RreobiT garTulma banditebma mxolod
da sufTad laparakobda bebiis mSobliur afxazur enaze maSin gaiazres momxdari, roca kvamlma da cecxlma maT-
(SeiZleba amis imediTac darCa soxumSi), magram ar apaties, Tan CaaRwia. n.m. male Seipyres da saxlebis dawvis muqariT

40 41
gareT gamoyrili mosaxleobis Tvalwin saSineli wamebiT da Teatrebi, dacarielebulia auditoriebi da biblioTe-
moakvdines. maTive gankargulebiT, sami dRis ganmavlobaSi kebi; Jurnalidan gadmoxatuli, gonorizebuli mdivnebis
gvamisaTvis xeli aravis ar unda exlo. n.m. miwas mezoblebma amaraa mitovebuli xelmZRvanel-gvamTa kabinetebi.
_ ukrainelma franiam da estonelma lindam miabares. sul pirvelobaze vdebT Tavs da varT upirvelesebi _
axali gadaumowmebeli cnobebiT, afxazebs mouklavT qveyana mdinareebs miaqvs da kvaric saZebari gvaqvs; RvTiT-
agreTve am quCis mcxovrebi, drandis skola-internatis momadlebul bunebaSi ori ki ara, erTi xeiriani mosavalic
saswavlo nawilis gamge Tevdore xuxua. ver mogviyvania; akademikos-profesorebiT gajerebulT
ramdeni aseTi quCa da sofelia afxazeTSi? darCa ki iq yvelaferi sxvisi sakiTxavi gvaqvs; usawvavod ver gviTesia
cocxali qarTveli? ramdeni adamiani damaxinjda fiziku- da gvirTvlia da gasayidi sawvavis cisternebs gverds ver
rad da sulierad? ramdeni saxli da naSrom-naRvawi ganad- auvli; puri gvenatreba da yovel nabijze puri iyideba; sa-
gurda? . . kuTari arc saqoneli gagvaCnia da arc fuli, vaWrobiT ki
Zneli dasajerebelia kacma, romelsac aqamde qaTmis da- yvela vaWrobs, visac survili da gadaadgilebis unari aqvs.
kvla uWirda da axla kaci mokla, awi normalurad da mSvi- saeWvoa, sxvagan moiZebnos kaci, romelic usaqmurobiT
dad icxovros. mereda risTvis, risTvis es yvelaferi, ra amayobdes da sakuTar dedaze iginebodes.
davaSaveT aseTi?! zogi yvelaferze oms axocavs xels. Tqma ar unda, omi
gazeTi `alia saqarTvelodan~, udidesi gansacdelia, miT umetes, roca mas stiqiuri da
N11 _ (120), marti, 1995 socialuri ubedurebebic axlavs, magram amaze meti omi
gadavitaneT da amas qveynis paralizeba ar gamouwvevia.
piriqiT, didi da patara, qali da kaci an ibrZoda an Wapan-
wyvetiT Sromobda; mcxeTa uSvebda asanTs, agara _ Saqars,
maS raRad minda mTavroba?!... rac me miWirda, sxvasac uWirda, da rac mTavaria, yurebi
ar Camogviyria. yvelafers rom Tavi davaneboT, jer kidev
bunebrivi SerCeva, Tu TviTon mTavrobaa SerCeuli Cvens welTaRricxvamde VI saukuneSi iWreboda kolxuri
arabunebrivad?! TeTri, erekle asxamda zarbaznebs, Cven ki _ Sah-abasTan
Wirsa Sigan gamagreba ise unda, viT qviTkirsao. samwux- saomar iaraRs isev Sah-abass vTxovT. iqneba sulac aman dag-
arod, CvenTan qviTkirsac lawa-luwi gaudis, da Tu vinme vakargvina jer gagra da mere yvelaferi? yovel SemTxveva-
magrobs da aqtiurobs, isev skamebis maZieblebi da ukuRm- Si, omi meore mxarisTvisac omi iyo da Tu maT rusebi moix-
arTi Zalebi. SimSil-fexosnobiT daosebuli, sicivisagan mares, es Cven ar gvamarTlebs. ratom TviTon ar movixmareT
gaTanguli da ganukiTxaobiT daboRmili ZiriTadi mosax- rusi da ratom gavixadeT es ukvanto saqme sakvantod? anda
leoba, gansakuTrebiT ki pensioneroba da inteligencia, Tu erTma muWa afxazma mTeli msoflio SesZra da boevikebi
xelCaqneuli elodeba, Tu ra moxdeba TavisiT. xdeba ki dagvasia, Cven xom sazRvargareTac meti varT? ratom ver
uaresze uaresi: Camkvdaria mrewveloba, Zlivs sunTqavs SevZeliT maTi mobilizeba? afxazebi rom Cvens `kaikaco-
soflis meurneoba, gamoketilia samecniero institutebi baze~ mTels msoflioSi wignebs wignebze avrcelebdnen,

42 43
Cven Tbilisis quCebSi seqsisa da siyvarulis problemebs kiserzea. eriskacTa movaleoba, pirvel yovlisa, Sadi-
varkvevdiT. ase aRmovCndiT informaciuli mdevris rol- manebis aRmocenebisa da Sadimanobis pirobebis amoZirkvaa.
Si, Cven vercerTi maTi yalbi gadacema ver CavWeriT da yve- cxadia, mTis Ziras ra xdeba, mwvervalidan ufro masStab-
la goliT davagvirgvinebineT, Tanac imeds isev im msajze urad Cans. mwvervalze mdgomis moqmedeba rom Seafaso,
vamyarebdiT, vinc maT es golebi gaatanina da Tu igi erT imis gverdiT Tu ara, masTan miaxloebul borcvze mainc
penalts da imasac iseT dros mogvcemda, roca TamaSis bedi unda imyofebode, magram Tu Cven ase gagvixangrZlivda
gadawyvetili iyo, Cven saqveynod gavyvirodiT, msaji Cven- daRma svla da `bnel zolSi~ yofna, sruli ufleba gvaqvs
sken Semotrialdao. davaskvnaT, rom ver waikiTxes Cvenma Tavkacebma es horo-
arc ybadaRebuli 70 weli xsnis Cveni siduxWiris gamoca- skopi.
nas. jer erTi, es 70 ar yofila yovelTvis 70. meorec, aravis qarTvels hegelze adre SeuniSnavs _ ra eri, is berio
litoni gancxadebebis garda, faqtiurad ar daumtkicebia, da saxelmwifo meTaursac uxsenebia _ vinRa unda avirCi-
rom es 70 sxva qveynebis 70-s Camouvardeboda, da bolos, oT, yvelani aqa varTo, magram mas is azric wamoscdenia _
am 70-ma marto CvenTan isamocdaaTa? ratom CavvardiT vinc aqaa, yvela aq ar unda iyoso da Tu igi mainc marto im
yvelaze uares dReSi? faqtidan gamodis, rom rac ar unda ebrZolo sarevelas, igi
iqneba marTali iyo lermontovi? astafievi? sxva mainc jabnis kulturul mcenares, ar iqneba batoni eduar-
`keTilmsurvelebi~? magram xom iyo didgori? xom faqtia di mTlad marTali. rameTu, Tu marTal kacs droze xeli
`darubandidan nikofsiamde~? iqneba marTla somexi iyo SeaSvele, is TavisTanebiT fesvebs moimagrebs da saimedo
rusTaveli? Tamari _ afxazi? stalini _ osi? magram raRa dasayrdenad iqceva.
Cven mogvetmasnen? iqneba marTla waviwymideT suli da rad minda mTavroba, romelic ver mamuSavebs, ver mkve-
afxazebs wavglijeT anbani, TviTon ki pirSiCalagamovle- bavs, ver mamgzavrebs da ver micavs? ris maqnisia ministri,
bulebi davtoveT? magram xom gavsarjeT es uqmad nagdebi romlis arc daniSvna migrZvnia da arc moxsna? ra saWiroa
ganZi nayofierad qveynisa da duniaze mimofantul Cveni TbilqalaqvaWroba, vaWrobis saministro, cekavSiri, gam-
kulturis kerebSi? geobebisa da meriis vaWrobis ganyofilebebi, Tu Tbilisis
uciloblad arsebobs eris horoskopic, oRond ara ze- maRaziebSi vis ra da rogor unda, imas da ise hyidis? Tu
naaris mier bediswerad boZebuli, aramed ganviTarebis maRaziidan maRaziamde da TviT erTi maRaziis SigniT, dax-
kanonzomierebidan gamomdinare, eris fsiqogenuri Tav- lidan daxlamde fasebi fantastikurad meryeobs? Tu dRes
iseburebebidan ganpirobebuli da istoriuli viTarebiT yvelafers xelze ufro iafad iyidi, vidre maRaziaSi?
Sekazmuli. eris mesveurTa daniSnuleba swored am horo- ganukiTxaoba da usamarTloba taZris nacvlad sasaf-
skopis wakiTxvasa da misi gaTvaliswinebiT qveynis marTvaSi laoze migviyvans. winaswar dakanoneba imisa, vin ufrosi
mdgomareobs. unda iyos da vin qveSevrdomi, vin _ elCi da vin am cxovre-
Cveni bewvis xidze siaruli ar axalia, Zvelia. Cveni is- bis lenCi, vis _ oqsfordi, da vis `mogvSordi~, amousvlel
toria, saakaZeebisa da Sadimanebis istoriacaa, magram Tu WaobSi Cagvflavs da Tu viTareba ase gagrZelda, male saqa-
saakaZeebi garbodnen da ara Sadimanebi, es luarsabebis rTveloSi Cawyobis gareSe gamarjobasac aRaravin getyvis.

44 45
 pirvelkacoba ar unda iyos erTi romelime klanis da `arZinbas afxazeTSi~
kuTxis prerogativa. es gza xsnili unda iyos nebismieri qa- dabruneba afxazeTis dakargvaa
rTulad moazrovne-molaparake mkvidrisaTvis. Tu yvelas
Tanabari Sansi mieca, ganze yurebas aravin daiwyebs. kar- ukve 5 miliards gadaWarbebuli, usaSvelod mzardi mo-
gisagan ar garbian. Tu gvinda puri mepurem gamoacxos, mi- saxleoba da deda-planetis amowurvamde dasuli resurse-
vuSvaT igi TonesTan da Tu fqvilsac ver, an ar vaRirsebT, bi: ra vWamoT? ra vsvaT? riT gavTbeT? ra visunTqoT? ro-
wyali mainc ar gadavuketoT. gor gadavurCeT stiqias, dabinZurebul garemosa da meti
Tu demokratiaa, demoss vkiTxoT, vis andobs Tavis beds, madisa da Zalis mqone TanamoZmeT? _ ai dRevandel proble-
ara SpargalkiT _ ginda Tu ara, an es airCie an iso _ aramed maTa mokle nusxa.
mivceT mas ufleba TviTon Caweros Tavisi sasurveli kan- savalalo perspeqtividan erTaderTi gamosavali mTeli
didatura biuletenSi. dedamiwis erTi, mravalerovani mmarTvelobis qveS gaer-
ar gamogvadgeba Cven ganyenebuli gancxadebebi: sila- Tianeba iqneboda, rac saSualebas mogvcemda dagvereguli-
maze gadagvarCens, siyvaruli gadagvarCens, sikeTe gadag- rebia Sobadoba da demografiuli moZraoba, Segvecvala
varCens, rwmena gadagvarCenso. maxinjebis garemocvaSi, calkeul saxelmwifoTa armiebi saerTo, gacilebiT mcire-
silamaze SeiZleba sabediswero gamodges; siyvaruls ara ricxovani swrafi reagirebis armiiT, sabolood agveRo
marto uSenebia, bevri msxverpli da ngrevac gamouwvevia; xeli masiuri mospobis iaraRebze, da mTeli material-
sikeTe bevrma Semogvibruna borotebad; yvelafriT urw- ur-mecnierul-teqnikuri potenciali migvemarTa saarse-
muno afxazebma kudiT qva gvasrolines. bo saSualebaTa mopoveba-gaumjobesebasa, xalxis ganaTle-
SevwyvitoT erTxel da samudamod saSvelis garedan Zeb- basa da samedicino momsaxurebaze.
na! araferi da aravin ar gadagvarCens Sromisa da gonier- samwuxarod, kacobrioba isev junglebis kanons amjo-
ebis garda. 100%-iani garanti ki ar arsebobs. mamazeciers binebs da TviTganadgurebis gzas adgas. Tumca msaxvrali
aravisTvis piroba ar miucia, me gagaCineT da meve dagarCen- xeli jer mxolod patara xalxebSi trialebs, da rogorc
To. piruku _ xeli gaanZrieT da giSveliTo. hoda, avamoZ- wesi, ZlierTa ama planetisaTa aSkara mxardaWeriTa da di-
raoT bolos da bolos, xelic da Tavic! mogveces amis sa- riJorobiT.
Sualeba! umiznod da umizezod araferi xdeba, d mainc ra unda
gazeTi `alia saqarTvelodan~, ruseTs CvenTan? rameTu, dRes aRaravisTvis saidumloebas
№13 _ (122), aprili, 1995 ar warmoadgens, rom afxazur-qarTul konfliqtad monaT-
gazeTi `forumi~, luli ZmaTamkvleli omi faqtiurad ruseTis mier saqarT-
#27 (56), 18-25 ivlisi, 1995 velos dalaSqvra iyo.
ruseTs unda kavkasia, rogorc buferuli zona, da misi
mTavari strategiuli samxedro-ekonomikuri Rirebule-
ba _ Savi zRva. (ise ki, raTqmaunda, arc misi wiaRiseuli da
sxva nedleuli, an Tundac kurortebi da citrusebi hkveTs

46 47
kbilebs.) xolo kavkasiis gasaRebi, misi centraluri da am mTavaria, saSualeba misca mowinaaRmdeges saTanadod
zRvis 286km-iani zolis patroni saxelmwifo _ saqarTve- momzadebuliyo, raTqmaunda, ruseTis ZalisxmeviT. aravi-
loa. Tar logikas Cveni es moqmedeba, ufro sworad, umoqmedo-
maSasadame, ruseTi kavkasiidan, kerZod saqarTvelodan, ba, ar eqvemdebareba. Cven agvijanydnen, Cven gvesroles, da
cocxali TaviT fexs ar moicvlis, maiZulebeli Zala ki, miuxedavad elcinis gafrTxilebisa, Cven, rogorc saxel-
rogorc ukve unda davrwmunebuliyaviT, jerjerobiT ar mwifo, valdebuli viyaviT, da sanam ruseTi am omSi gadaW-
arsebobs. ruseTi is Citi araa, erTi xelis aqneviT gagec- riT Caebmeboda, kidec SegveZlo bunagSi gagvenadgurebia
alos. gana ar gvaxsovs ra aRSfoTebiT mimarTavda ruseTis gudauTaSi mokalaTebuli ZmaTamkvleli omis gamCaReble-
elCs batoni aleqsandre CikvaiZe _ ratom ar gagyavT jarebi bi, amiT ki yvelaferi Tavis adgilas dalagdeboda, Tundac
afxazeTidan, ras udganan iq, ras akeTebeno? iyo ukiduresi Cveni dsT-Si gaerTianebisa da ruseTisaTvis bazebis mice-
gancxadebebic, zepiric, werilobiTic, kedlebzec, ofi- mis fasad.
cialur dokumentebSic, magram spilos yuric ar Seuber- rac Seexeba mesame Secdomas (mZime teqnikis foTSi gazid-
tyavs finias wkavwkavze. ruseTs rom konfliqtis zonidan vas, roca mtris teqnika adgilze rCeboda, da gumisTasa da
jari gaeyvana, omi meore dResve damTavrdeboda, magram mas engurTan rusuli diviziebis Cayenebaze uaris Tqmas), ro-
igi aseTi dasasrulisaTvis ar `Cauwyvia~. melic saxelmwifos meTaurmac aRiara, misi arDdaSveba ar
ruseTi kavkasiaSi mkacri realobaa, da mogwons es, Tu iyo saqarTvelos mTlianobis SenarCunebis garanti, magram
ar mogwons, amas qviSaSi Tavis CayofiT ver Secvli, kameC- igi agvacilebda mosaxleobis genocidsa da mis masiur de-
Tan moWidave xars, da miT umetes Tikans ki, rqebi ar Ser- portacias.
Ceba. Cven ki kacobriobis gakeTilSobilebis iluziiTa da Sedegad ruseTma Tavisi didixnis naloliavebi survili,
9 aprilis sisxliani gamarjvebiT eiforias micemulebma garkveuli danaxarjebiTa da daTvurad, magram moulod-
sami sabediswero Secdoma davuSviT. pirveli iyo Cveni kat- nelad umokles droSi da gadaWarbebiT aisrula. radganac
egoriuli uari gorbaCovis winadadebaze _ moawereT xeli Tu igi aqamde marto teritorias jerdeboda da misi mosax-
CvenTan kavSirs, da afxazeTisa da oseTis problema ar leobis gadaxarSva da gamoxSirva momavlis saqme iyo, axla
geqnebaTo. me Sorsa var im rwmenisagan, rom ruseTisaTvis qarTvelebisagan gawmendili afxazeTi udevs langarze, da
piris gatexa ucxo xilia, magram maSin misi #1 amocana kav- dRis wesrigSi amis iuridiuli gaformebaRaa.
Siris daSlis SeCereba da am procesis rogorme ukan datri- ase rom, mTel am uTvalav molaparakebaTa seria uti-
aleba iyo. amdenad igi avtonomiebSi demokratiuli arCev- fari TvalTmaqcoba iyo, romelic rusul-vladislavuri
nebis Catarebasa da iq gardaqmnebis gatarebas ara da ver scenariT da Cveni calmxrivi, damamcirebeli kompromise-
dagviSlida. xolo roca kaci mesakuTrea da misi cxovrebis biT mimdinareobda. axla ki cxaddeba, rom afxazeTs eqneba
avkargianoba misive xelTaa, misTvis Zlier cota mniSvne- yvela saxelmwifoebrivi atributi! ki magram, bnela?! es
loba aqvs vinaa saTaveSi. xom igivea, rasac separatistebi Tavidanve moiTxovdnen?!
meore didi Secdoma iyo gumisTasTan fexis dasoba, ra- raRa saWiro iyo amdeni xocva-Jleta?! amxela materialuri
mac gatexa omis dinamika, moSala saomari ganwyoba, da rac da sulieri resursebis gaCanageba?! drois flangva?! nuTu

48 49
ise davCaCanakdiT, rom sul sxvis dudukze vicundrukoT?! Cven kargisa da cudis garCeva ar gveSleba, da arc uma-
ra fasi aqvs Tavlafdasxmul arsebobas?! aseT simbolur duroba gvWirs. bevr avadmosagonarTan erTad qarTvel
Tavisufleba-damoukideblobas?! ra gaiZulebT, batono xalxs isic axsovs, rom ruseTma gadagvarCina fizikur ga-
eduard, batoni uwodoT amdeni udanaSaulo qarTvelobis nadgurebas, gaaerTiana daqucmacebuli saqarTvelo, dagv-
gamJlet arZinbas?! gaacxadeT, bolosdabolos, yvelaferi abrunebina dakarguli teritoriebis garkveuli nawili,
Tqveneburad, vaJkacurad, da mTeli saqarTvelo TqvenTan fexze wamogvayenebina ekonomika da kultura, da kvlav
dadgeba. gagviyvana saerTaSoriso arenaze. yvelafers rom Tavi da-
ltolvilebis faSisturi reJimis qveS dabruneba afxaz- vaneboT, ruseTi iyo Cveni saqonlis garantirebuli bazari.
eTis dabruneba ki ara, misi saboloo dakargvaa amave xalx- da Cven axlac, amdeni usiamovnebebis Semdegac, mzada varT,
ianad. rameTu bevri gawamebuli, da Cveni saxelmwifos usu- suliTa da guliT, patiosnad viTanamSromloT moZme, erT-
surobiT sasomixdili ltolvili ukve xmamaRla acxadebs morwmune rus xalxTan, magram ara arZinbebis uRelqveS, `ra
_ ra momca qarTvelobam tanjvis garda, damabrunon Cems gvWirs amis fasi, Tvara ki~.
kar-midamoSi da afxazadac Cavewerebi da ruseTis qveSevr- droa Sewyvitos ruseTma Cveni gapampuleba, nu gvasvams
domobaSi Sesvlasac xmas mivcem, mainc mis xelSi ara varTo? Tavze, velur garewrebs. rogorc Cven ar gvinda vinmes
ara, es ar aris urmis gadabrunebis Semdeg moZebnili gza. daCagvra, ise TviTonac ver SevurigdebiT monobas. droa
es ufro xramSi gadasaCexi marSrutia, romelsac Tavs gvax- gauqmdes batonymoba afxazeTsa da samaCabloSi!
veven. arada, warvudginoT gaeros, evroTaTbirs, natos, mTel
amdeni dapirebebisa da mere civi Sxapis Semdeg, nuTu msoflios mTeli Cveni mosaxleobis xelmowerilobaTa
kidev Zneli misaxvedria ra pozicia uWiravs ruseTs? Cven tomebi _ ruseTis uklebliv yvela jariskacis saqarT-
igi konfliqtis mSvidobian mogvarebas gvkarnaxobs da afx- velodan gayvanis moTxovniT.
azeTis statussac TviTon gvidgens, Tavad ki mTeli samxe- es iqneba Tavganwirulis samkvdro-sasicocxlo nabiji,
dro arsenaliT midgomia da JuJavs adre iaraRiT dapyro- magram igi unda gadaidgas. azri ara aqvs abuCad-agdebu-
bil CeCneTs. dudaevze dapatimrebis sanqciaa gacemuli, li, Seuracxyofili, dakodili eris arsebobas. `sjobs si-
arZinbas ki gulSi ixuteben da presa-televiziiT mis pop- cocxlesa naZraxsa, sikvdili saxelovani!~
ularizacias ewevian. rad Rirs Tundac `ostankinos~ mier
axlaxan gadacemuli siuJeti, sadac arZinba 9 maisis gamar- gazeTi `alia saqarTvelodan~,
jvebas ulocavs veteranebs. imis aRniSvna ki daaviwydaT, #31 _ (140), ivlisi, 1995
ratom gardaicvala ltolvilad am gamarjvebis droSis
raixstagze amtani meliton qanTaria. fici mwams da bolo
makvirvebso _ Tu ruseTs Cveni mTlianoba surs, ra esaqme-
ba am mTlianobis damrRvev separatistTa gazeTs, da miT
umetes, warmomadgenlobas moskovSi?!
droa yvelafers Tavisi saxeli daerqvas!

50 51
 Cava igori soxumSi? 1. Cvenc SemoviyvanoT boevikebi, risTvisac davbeWdoT
wigni-blankebi saxelwodebiT: `qarTuli jilagis xsnis
yovel SemTxvevaSi, vardebis gareSe es arc egebis fondi~ qarTul da Sesabamis enebze, yvela qveynis qarTu-
li diasporebisaTvis, sadac TiToeuli pirovneba TviTon
aucilebelia Cven velaparakebodeT ara calkeul jgu- Cawers (CabeWdil nomerze) Tavis vinaobas, misamarTsa da
febs, romelTac, rogorc wesi, TviT separatistebi akom- Semowiruli Tanxis odenobas dolarebSi, riTac iqve da-
pleqteben da marTaven, aramed uSualod afxazeTis mTel viqiravebT boevikebs.
mosaxleobas. wignebi gamoifineba saqarTvelos saxelmwifo muzeumSi.
amisaTvis ki saWiroa gaeros egidiTa da xelSewyobiT 2. axla mainc SevudgeT mosaxleobis samxedro-fizikur
daarsdes perioduli rusulenovani gazeTi `dialogi~, wvrTnas sacxovrebel adgilebze, Tundac jerjerobiT,
sadac afxazebma unda daweron ara akviatebuli zogadi tirebisa da individualuri Tavdacvis Semswavleli kurse-
fraza, rom maT surT damoukidebloba, aramed maT unda bis doneze. yvela qarTvelma _ didma Tu pataram, qalma Tu
gaakeTon zusti, danomrili CamonaTvali Tu ras moelian kacma unda icodes srola.
isini am damoukideblobisagan, ra unda misces maT damou- 3. Tu ver amovZirkveT naTlimamoba da korufcia da ma-
kideblobam, rogoria maTi konkretuli moTxovnebi, Cven ki Tze dafuZnebuli usamarTloba da ganukiTxaoba, Tu ar
am moTxovnebze unda gavceT aseve konkretuli da argumen- dafasda niWi, profesionalizmi da keTilsindisiereba, ver
tirebuli pasuxebi imave nomerSi. avaRorZinebT Camkvdar patriotizmsa da erovnuli erTo-
gazeTi unda iyos ufaso da mimoebnios mTels afxazeTs bis suliskveTebas. pirvelkacoba ar unda iyos romelime
gaeros SveulmfreniT. kuTxis prerogativa, es gza xsnili unda iyos nebismieri qa-
es gacilebiT iafi da Sedegiani iqneba vidre fetiSad rTulad moazrovne da molaparake mkvidrisTvis.
qceuli gauTavebeli, ZviradRirebuli da arafrismomtani 4. jarSi unda gaviwvioT araqarTveli wvevamdelebic.
Sexvedra-voiaJebi da molaparakebebi. 5. `amerikis xmisa~ da `Tavisuflebis~ daxmarebiT, Tbi-
lisSi unda amuSavdes Zlieri radiomauwyebloba kavkasiis
mTavar enebze, ise ki arc Cvens mosaxleobas awyenda Tavisi
qveynis mokle, popularuli kursi.
Ria werili parlaments 6. sanam `eklian gzas~ gavriskavdeT, erTxel da samudamod
unda moeTxovos ruseTs saqarTvelos iurisdiqciis aRdge-
batonebo! na da yvela ltolvilis upirobo dabruneba afxazeTsa da
mgoni, ukve naTelia, rom afxazeTis mSvidobiani gziT samaCabloSi. arada, moviTxovoT ruseTis jarebis gayvana,
dabruneba SeuZlebelia. da radganac dRes yvelafers mx- Tundac, konfliqtis zonebidan da misive e.w. `samSvidobo
olod Zala wyvets, Cven ki es Zala, rogorc Cans, ar gagvaCnia Zalebis~ Secvla ukrainis an gaeros samSvidobo ZalebiT.
(da arcaa gonivruli kidev amdeni qarTvelis msxverplad 7. saprotesto aqciaze unda dajdes mTeli Cveni parla-
gaReba), maSasadame: menti da igi unda moewyos moskovSi, saidanac daigegma da

52 53
ganxorcielda Cveni tragedia, da sadac mTel msoflios Si mis mierve warmodgenili gegmis minimumsac ver axor-
davanaxvebT, ra gvWirs da visgan gvWirs. saamiso faqto- cielebs, igi meqanikurad unda uTmobdes adgils arCev-
brivi masala ki Tavze sayreli gvaqvs. rad Rirs Tundac nebis mixedviT #2-e kandidats.
ruckoisa da pastuxovis citirebebi _ Tbiliss dagibom- raTqmaunda, ukeTes SemTxvevaSi es aris saarCevno
bavTo da am oms ar mogagebinebTo, anda graCovis gancxa- sistemis zogadze zogadi postulaturi monaxazi, magram
deba TviTmfrinavebis gadaRebvis Taobaze da iqve Camog- misi dedaazri _ namdvili demokratiuloba da safexureo-
debuli TviTmfrinavis fotosuraTi, romelic gadauRe- brioba qvevidan zeviT, erTaderTi alternativa unda iyos
bavi `dagvrCa~ da romelSic rusi oficeri aRmoCnda. unda Cveni duxWiri cxovrebiT gawamebuli sazogadoebisaTvis.
vuCvenoT, rogor ixocebodnen saxl-karidan ayrili ada- axali velosipedia? mere ra aris amaSi cudi? miTumetes
mianebi svaneTis Tovlian mTebSi, rogor daqviTinebda Cveni gzebis pirobebSi? da bolos:
gulmokluli mama daRupul qaliSvils da rogor ikravd- 10. xelisuflebis ZaliT Camogdeba da amis mcdeloba
nen gulSi yvelafer amis Semdeg, faSist arZinbas graCovi unda dakvalificirdes, rogorc samSoblos Ralati, ra-
da nikolaevi. raTqmaunda, es iqneba Tavganwirulis samk- meTu sul navis gadabrunebis SiSSi myofi mebaduri araTu
vdro-sasicocxlo nabiji, magram igi unda gadaidgas, sxva Tevzs ver daiWers, SeiZleba Tavis gadarCenis mizniT sata-
gza Cven ubralod aRarc dagvrCenia. da kidev: nasac daukavSirdes.
8. Tu komunistur wyobilebas vgmobT da uarvyofT, ra- gazeTi `alia saqarTvelodan~,
tom ar vubrunebT am wyobilebis mier CamorTmeul miwebs #40 _ (149), agvisto, 1995
Tavis patronebs? ratom vanawilebT maT sxvebze? ratom
gamovdivarT komunistebis am mTavari `danaSaulis~ Tana-
monawileebad da `xelisdamclelebad~?
9. Tu demokratiaa, TviT demoss vkiTxoT, vis andobs dali kiknaZe _
Tavis beds; ara SpargalkebiT _ ginda Tu ara es agvirCie an qalRmerTi Tu qaldemoni?!
iso _ aramed mivceT mas ufleba, TviTon Caweros sasurve-
li kandidatura danomril da beWeddasmul biuletenSi. afxazeTidan devnilebi dedaTbilisma Segvifara _ dagv-
ase unda irCeodnen `Zireuli koleqtivebis~ Tavkacebi, abinava, dagvapura, Segvmosa, magram moxda ise, rom pirvel
romlebic Semdeg TviTon daakompleqteben Tavis aparats Tovls maSiebiT Sevegebe. miSvela socuzrunvelyofis
da Tavis mxriv, aRniSnuli wesiT airCeven TavianTi uSua- saministros muSakma mzia gaguam, romelmac Tavisi Ta-
lo zemdgomi organos Tavkacebs, romlebic aseve TviTon namSromlebisa da naTesav-mezoblebis daxmarebiT mTel
daakompleqteben TavianT aparatebs da airCeven TavianT ojaxs Cagvacv-dagvaxura. didi daxmareba aRmogviCines
zemdgom Tavkacebs, da ase Semdeg qvevidan zeviT ministrTa sasoflo-sameurneo (batoni napoleon qarqaSaZe) da vet-
sabWosa da parlamentamde, romlebic Sesabamisad airCeven erinarulma umaRlesma saswavleblebma reqtorebis Taos-
premier-ministrsa da parlamentis Tavmjdomares. nobiT. dRemde humanitaruli dasaqmebiT gvexmareba ingli-
Tu nebismieri donis Tavkaci vadis garkveul monakveT- suri firma `oqsfemi~, romelic kilo Zafis moqsovaSi 8000

54 55
maneTs gvixdis. Zlier Sewuxebuli gvyavs Tbiliselebi, ro- vaJkacs, rezo kiwmariSvils, romlebmac arZinbasagan gansx-
melTac Cvenze naklebad rodi uWirT, da binaSic Seviwro- vavebiT uiaraRod, `kanonierad~ wamarTves ingliselebis
vdnen, transportzec da Tavis mwir ulufasac gviyofen. mier faqtiurad nawyalobevi fuli, es patiosani mkiTxvel-
magram, rogorc ityvian, TiTo maxinji yovel ojaxSia. da isaTvis mimindvia.
me mxedvelobaSi myavs ara imdenad Saragzis yaCaRebi, rom- 27 ianvari, 1995
lebic yovel saRamos Zarcvaven, tanze xdian da ratomRac
sastikad scemen sastumro-saxlSi momaval ltolvilebs, gazeT `saqarTvelos respublikis~ redaqtorma, givi Ciq-
ramdenadac saxelmwifo maRaziebSi blomad mokalaTebu- viniZem daureka maRazias da gamaTbobeli daibrunes, magram
li patentiani mZarcvelebi, romelTa wyalobiT dRes Sav maT Tavsa da gulebSi araviTari cvlileba ar momxdara; iq
bazarze ufro iafad iyidi yvelafers, vidre saxelmwifo mxolod fulsa aqvs adgili, romlis gulisTvisac isini,
qselSi; da Tanac es fasebi maRaziidan maRaziamde, da TviT Tu dasWirdaT, gzaSic dagvxvdebian. rezom misayvedura _
erTi maRaziis SigniT, daxlidan daxlamde fantastikurad adgilze unda gagesinjao; dalim Seaswora _ saxlSi, magram
meryeobs. maSinve unda gagesinjao. me avuxseni, rom me maSin arc navTi
fulma rom sxva yvelaferi gadaaviwyaT, maT Sorisaa mqonda da arc WurWeli. _ navTi Tu ar gqonda, kerogazs ras
metros sadgur delisTan mdebare `santeqnikis~ direqto- yidulobdio. kvlav Sevecade amexsna, rom erTbaSad yvela-
ri dali kiknaZe da misi moadgile rezo kiwmariSvili, rom- fris fuls ver viSovidi, magram Semawyvetina _ kai, axla
lebTanac swored zemoTxsenebul `oqsfemTan~ Cemi bavSve- gaaWirves saqme am ltolvilobiT, Cven yvela ltolvilebi
bis mier gamomuSavebuli fuliT SeviZine ucnobi warmo- varTo da mere daagvirgvina _ vinac gamogyaraT imas mok-
Sobis (uyuTo, uiarliyo, uinstruqcio) kerogazi. Cemda iTxeT, Cven ra SuaSi varTo.
saubedurod, kerogazi uvargisi gamodga _ saSinlad xrCo-
lavs da wamdauwum qreba _ magram maRaziis direqciam civi
uari mtkica saqonlis ukan dabrunebaze. vis ar mivmarTe
TxovniT daxmarebisaTvis _ cekavSirs, TbilqalaqvaWro- visTvis sabazro, visTvis sabrazo,
bas, vaWrobis saministros, saburTalos gamgeobas da TviT anu visia dRes saqarTvelo?
meriis vaWrobis ganyofilebis gamges, baton cezar mosiZ-
es, magram dali kiknaZeze zemdgomi piri da organo ar aR- Tbilisis erT privatizebul gastronomSi uceb aliaqoTi
moCnda. is ki ara, aRniSnulma qalbatonma zurgi Semaqcia da atyda, gaisma gasrolis xmac, mere karidan dafeTebuli 12-13
agdebiT gamomicra _ vin aris cezar mosiZeo. axla, rode- wlis biWuna gamovarda, quCaze gadarbenisas kinaRam manqanas
sac am Cems odiseas Tvals vavleb, es kiTxva mec mebadeba. Seuvarda, da bewvze gadarCenili xalxSi gauCinarda.
marTlac, vin arian es uxvTanamSromlebiani samsaxurebi, Ripianma `zubalaSvilma~ da `sarajiSvilma~ Tavis dam-
Tu maT araferi ekiTxebaT, da Tu saxelmwifo maRaziebSi aqcevar, funTuSis gamtacebels rom veRar misdia, Soridan
visac ra da rogor unda imas da ise gahyidis. xolo ra unda muSti mouRera da msuye-msuye `locva-kurTxeviT~ Tavis
ewodos qarTvel mandilosans, dali kiknaZes da qarTvel samflobeloSi Sebajbajda.

56 57
 amjerad incidenti mSvidobianad amoiwura _ funTuSac raRa Sors wavide, TviTon damkbines ZaRlebma quCaSi. rva
patrons SeunarCunda, da sxvisi qonebis xelmyofic gadar- dRe viare ltolvilTa da respublikur poliklinikebsa,
Ca. Tumca, aris ki is axalgazrda gadarCenili?! saburTalos sanepidsadgursa da mimdebare poliklinikas
rac Seexeba mSenebare sazogadoebis burj-komersants, da respublikur saavadmyofos Soris; Tanac oTxi dRe afx-
misTvis aqamde Tu aravis ukiTxavs riTi moixelTa amxela azeTis jandacvis ministris mier naSovni vaqciniT, sanam
maRazia, roca misi xelfasi puris safasurs arasodes ac- mkurnalobas damiwyebdnen, da isic, raTqmaunda, sabazro
ilebia, awi vin ras gaubedavs? rogorc unda, ise moiqceva, sawyisebze.
kanoni mis mxarezea. mas Tavi qudSi aqvs; misi Svilebis mo- axla, ivlisSi ki momces TebervalSi gamowerili polisi,
mavali garantirebulia. vin icis, isini axlac ukve amerika- magram masSi ar weria, ris uflebas iZleva igi, da maSasa-
Si euflebian profesias. esec Seni samarTali, da esec Seni dame, yvelaferi isev eqimis sindis-namuszea damokidebuli.
samarTlebrivi saxelmwifo! cnobilia, mxolod zogadi principi _ Cven neba gveZleva
meore, cota ufro mozrdilma biWma metros matareb- davixocoT, romelic gvinda `individualuri~ avadmyo-
lis vagoni rom xelgaSverilma da TavCaqindrulma amaod fobisagan, magram Tavi unda SevikavoT `koleqtiuri~ daa-
Caiara, gasasvlelTan kedels mieyrdno, saxeze xelebi ai- vadebebisagan, raTa am saqmeSi ar CaviTrioT mTavrobis saz-
fara da fSlukuni morTo. vai, sircxvilo, da marTlac runavi zeda fenebi.
satiralo, Cveno ca-firuz, xmeleT-zurmuxto! maxsendeba, CineTma erT dReSi mospo iq arsebul beR-
metros sadgurSi uaresi tragediac datrialda _ 19 uraTa mTeli korpusi. es ar gamodga gonivruli, magram aq
wlis axalgazrda sicocxles gamoesalma. saswrafo ori yuradRebas ipyrobs am RonisZiebis ubadlo organizebu-
saaTis Semdeg movida. amis Taobaze televiziaSi miwveulma, loba. ratomRa ar SegviZlia Cven ramdenime aTeul ZaRls
albaT, saTanado, SeuzRudavi pasuxismgeblobis pirma ag- movuaroT? ki batono, codvaa; Tanac SeiZleba brijid bar-
vixsna da dagvamSvidasaviT, rom es sabazro ekonomikaa da dosac ewyinos, magram xalxic xom codvaa?! Tumca qveyana-
gasakviri araferia. aseTma damaimedebelma frazam axlax- Si, romlis dedaqalaqis quCebs sam-sami saxelwodeba aweria
anac gaiJRera cisferi ekranidan _ Tbilisis quCebSi imde- da ori zedmetis Camomxsneli ar gamoZebnila _ gasakviri,
ni xalxi dadis, aRar yofila saqme ise cudado. marTlac rom, araferia.
maZRari kacis royio wamonasrolia, Torem bevri ki ar sxvaTa Soris, baTumSi nagavs, maTxovars da mawanwala
dadis, Zlivs dalaslasebs, da mere, Cveni ubedurebac ima- ZaRlebs ver naxavT. ise ki, kedlebze SemorCenil saarCevno
Sia, rom maTi umetesoba aq ki ara, sul sxvagan da sul sx- plakatebze batoni aslanis Camouxeveli suraTic iSviaTo-
vagvarad unda dadiodes; Tanac ki ar unda dadiodes da baa.
quCa-quCa daexetebodes, aramed saqmes unda akeTebdes! faqtiurad CvenTan mxolod policia funqcionirebs. ise
axla ramdeni aRarc dadis?! ramdens kubo da saflavic ar swrafad da radikalurad Seicvala kriminogenuri situa-
Rirsebia?! Tumca ra didi wiladobila unda imis gamocno- cia, rom xalxi metad pikantur azrs miadga, _ ar sdomebia
bas, Tu ra dReSi unda iyos gaWenebul fasebTan 8,50 laris mTavrobas, Torem sxva problemebsac aseve gadaWridao. mS-
amara mitovebuli xalxi?! vidoba da stabiluroba keTildReobis sawindaria, magram

58 59
roca gaSverili avtomatebis daSvebas, gaSverili xelebis kanonda usamarTlobis yvela is ukiduresi forma, rac
daSveba ar mosdevs, es ZiriTadad, isev da isev elitis usa- xruSCovis mier gafxvierebul da sazRvargareTis mier ga-
frTxoebis RonisZieba gamodis. pativebul niadagze sarevelas saxiT aRmocenda.
marto kaci WamaSiac braliao, magram yoveli axali kon- Cvens ubedurebaSi ubralo arc eria da arc beri, rameTu
taqtiTa da kontraqtiT gamowveul Cvens sixaruls yov- isini erTmaneTs ganapirobeben, magram meti mets moeTxove-
elTvis civi Sxapi mosdevs; ramdeni meti xelSekruleba da- ba. vis davabraloT, magaliTad, rom (Tu) Cvenma mezobel-
vdeT, imdeni ufro Segvekra xelica da fexic. ramdeni xania ma `ivaWra~ da dsT-Si ase Tu ise momgebianad Sevida, Cven
martis cxvrebiviT SevyurebT Cveni mwyemsebis mier tomriT ubadrukad wavitlinkaveT, mere samarcxvinod gagvlaxes
Camokonwialebul sul axal-axal kata-imeds; ramdeni xe- da Sig yuriT SegvaTries.
lSekruleba daido _ didic da patarac, romeli barini aRar me ar vqadageb vinmes dasjas SecdomebisaTvis. wesi-
gvewvia, ramdeni kidev erTi nabiji gadavdgiT miznisaken, er ojaxSi Semcdars ki ar ukiJineben da axrCoben, aramed
magram imis mTqmeli ara da ar Cans, Tu kidev ramdeni nabiji anugeSeben da guls ukeTeben, raTa Zal-Rone moikribos da
darCa, rom ara Tu Tavisufali, demokratiuli qveynis moqa- ufro gafrTxildes. magram saTaveSi `uTavoTa~ da `av-Ta-
laqeebad da qarTvelebad, aramed ubralod adamianebad vi- vianTa~ siWarbe uciloblad migviyvans axal Secdomebsa
grZnoT Tavi _ da ara sakvebis maZiebel cxovelebad. da danaSaulobebamde, maTi wyalobiT Tav-tan gaTiSuli
uaresi omi da gansacdeli gamogvivlia, magram maSin yve- da saxelgatexili qveyana ki welSi ver gaimarTeba da mzian
lani erT bedqveS viyaviT; axla ki, roca erTi bina-manqanebs Saraze ver gava.
xelTaTmanebiviT icvlis, meore da umravlesoba ki _ mx- saTauriT `vai, Cvens patrons~...,
olod SimSil-avadmyofobis monacvleobaSia, mdgomareoba gazeTi `alia~, #23 (193), 11-12 Tebervali, 1997
aRmaSfoTebeli da autanelia! gazeTi `saqarTvelo~,
privatizacias ruseTSi zusti sinonimi gauriTmes #17 (1527), 24-27 Tebervali, 1997
(прихватизация). vauCeri aRmoCnda afiora, romlis gaTa-
maSebiTac `Tanabrad~ ganawilebuli saxelmwifo qoneba
umeteswilad TaRliTebis xelSi gadavida.
me, rogorc yovelTvis, davujere mTavrobis mowodebas, Tu demokratiaa,
ar gavyide Cemi oTxi vauCeri da `saqmeSi~ Cavde, da rogorc zogi ram demossac vkiTxoT
yovelTvis axlac `gabiTurebuli~ davrCi _ var aqcioneri
aqciebis gareSe. demokratizaciiT miamitobamoWarbebulma, me am da bevr
axla miwas ras vuSvrebiT? _ imis magivrad, rom igi, ro- sxva saWirboroto sakiTxze winaTac mivmarTe saqarTve-
gorc komunistebis mier ZalmomreobiT CamorTmeuli Tav- los parlaments, magram _ yursa bambisa!
is patronebs davubrunoT, Cven mas legalurad Tu arale- etyoba, iq Cveuli `uCvenod vin imRereTas~ principiT
galurad, sxvebze vyidiT. xelmZRvaneloben, da yuradRebis Rirsad mxolod Tavisi
mokled dRes, privatizaciuli manipulaciebiT da- naTqvam-naazrevi miaCniaT.

60 61
 arada, parlamentis darajic rom Semxmianeboda da Tun- saxelebi da saxelwodebebi
dac vardenisaTvis akakis mier micemuli rCeva-darigeba
moeca, CavTvlidi, rom demokratiam CvenSi patara, kus nabi- replika Tbilisis merias da mers
ji gabeda. baton ivane (vano) zodelavas
samwuxarod, dResac sakamaToa _ dainiSnos adgilobrivi
mmarTvelobis xelmZRvaneli, Tu airCes, da es mas Semdeg, iqneb aiZuloT vinc jer ars, moagvaron Semdegi TiTqmis
rac Cven demokratias SevwireT yvelaferi, rac gagvaCnda, udanaxarjo sakiTxebi:
misi gulisTvis gavmaTxovrdiT da davCaCanakdiT!  didixania metros moniSvnebi M Sesacvlelia m-Ti;
gasagebia am zemodan CamoSvebuli winadadebis qveteqs-  metros Sesasvlel-gamosasvlelebs, rusuli kalkis
ti, magram ratom unda iyos igi mosalodneli safrTxis Ta- magivrad, unda eweros:
vidan acilebis erTaderTi garanti?! Sesasvleli , gamosasvleli ;
`TviTon prezidenti xom xalxis arCeuliao~ _ ver- Semosasvleli gasasvleli
aferi argumentia; es ufro kontrargumentia, radganac,  igive rusulis wyalobiT sastumro `aWaras~ `Adjaria~
Tu kacs prezidenti avarCevineT, romlis avkargianobis aweria;
gasarkvevad mas arc saWiro informacia gaaCnia da arc sa-  `sakolmeurneo bazari~ Sesacvlelia `agraruliT~;
Tanado ganaTleba, Tavisi yuris mezoblis arCevas aRar  vake-saburTalos gadasasvlels sami saxelwodeba
vendobiT?! aweria: №21 saxli TamaraSvilia, №23 _ guramiSvili, Semde-
ki batono, iyos ki ara, aucilebelicaa Sereuli princi- gi unomro saxli _ gabaSvili.
pi, magram ara pirvelkacis daniSvna da misi Tanamenamcece TiTqosda laparakad ar Rirs; ori zedmeti abris Camoxs-
metaSeebis arCeva, aramed piriqiT _ pirvelkacis patios- na ki araviTar xarjebs ar moiTxovs, magram amis gamkeTebe-
nad, namdvilad xalxis mier arCeva, romelic Semdeg TviTon li ar moiZebna. aseTi SemTxvevebi da sexnia quCebi Tbilis-
daikompleqtebs Tavis muSa-aparats. Si blomadaa da xalxi wvalobs. ise, samomavlod kargi iqne-
Tu demokratiaa, TviT demoss vkiTxoT, vis andobs Tav- boda, Tu quCebis №1 saxlebze gakeTdeboda dafebi mokle
is megzurobas, ara SpargalkebiT _ ginda Tu ara, an es air- cnobebiT quCisTvis saxelis mimcemi pirovnebisa Tu mov-
Cie, da an iso _ aramed amomrCevelTa raodenobaze zustad lenis Sesaxeb;
dabeWdili, danomrili da beWeddasmuli biuletenebiT,  ufro Zneli, magram mravalmxriv aucilebelia aRir-
sadac TviTeuli amomrCeveli TviTon Cawers Tavis sasur- icxos dedaqalaqis binadari dawesebulebebi, da aRdges qa-
vel kandidaturas. laqcnobis ramdenime jixuri.
airCeva is, vinc yvelaze met xmas daagrovebs. ise ki, Tu uzbekeTi Temur lengs Zegls udgams da masze
axali velosipedia? mere ra aris amaSi cudi? miT umetes, filmis SemqmnelTa konkurss acxadebs, Cven ra gvWirs, rom
Cveni gzebis pirobebSi?! Cvens Svilebs sul sxvisi karnaxiT vaxarisxebT?
gazeTi `saqarTvelo~, davaneboT, jer-jerobiT, Tavi stalins, romelic faq-
30 agvisto _ 2 seqtemberi, 1997 tiurad, qarTvelobisaTvis amoawumpaves, Torem iseTive

62 63
da meti codvebis sulisCamdgmeli da Semoqmedi lenini mwifo saswavleblebis SemTxvevaSi es valdebuleba unda
isev mavzomleumSi hyavT. noe Jordania rom plexanovs ar Caidos maTze gacemul licenziebSi.
Camouvardeboda, TviT rusi mecnierebisagan momismenia da ra Tqma unda, es sakiTxi uSualod ar Sedis Tqvens kompe-
wamikiTxavs. anda, ratomaa ugulebelsayofi Tundac kar- tenciaSi, magram Tu Tqven mas saTanado organoebis winaSe
lo CxeiZe, mixako da irakli wereTlebi, spiridon kedia, daayenebT, igi dadebiTad gadawydeba.
noe ramiSvili, sxvebi da sxvebi? misasalmebelia, rom Cveni medicina saerTaSoriso in-
bevri ramaa gadasaazrebeli, da ara marto `qarTuli en- tegraciis gzas daadga, gaxSirda ucxoel medikosTa saqmi-
ciklopediis~ mesveurTaTvis. pirovnebaTa erTaderTi sa- ani vizitebi Cvens qveyanaSi, magram samwuxarod, roca
zomi, maTi partiuloba ki ara, maTi realuri moRvaweobisa es vizitebi saqvelmoqmedo xasiaTs atarebs, sakuTari
da calkeul qmedebaTa margi koeficienti unda iyos, epo- prestiJis amaRlebis mizniT ucxoel SarlatanTa Camoyvana
qasa da konkretul situaciasTan mimarTebaSi. winaaRmdeg farTod reklamirdeba.
SemTxvevaSi, aqamde arsebuli kriteriumebiT, roca Cveni amitom saWiroa es procesebi, iseve rogorc wamlebis
ufro warmatebuli STamomavloba xorcs yovelgvari Sua- importi, moeqces jandacvis saministros kontrolqveS;
mdgomlebis gareSe, uSualod mcenarisagan miiRebs, yvela xolo maTi gamWvirvalobisaTvis saministroSi daidgas
axlandel `kerpebs~ Zir-fesvianad mogviTxris. specialuri, kompiuterizebuli sainformacio telefoni,
1998 weli saidanac avadmyofi Seityobs sad, rodis da ra pirobebiT
iwarmoebs avadmyofTa miReba ucxoeli specialistebis
mier.
2000 weli
batono avTandil!

(jandacvis ministrs baton avTandil jorbenaZes)

demokratiaSi demosic unda
sanam araTu fizikurad da gonebrivad janmrTeli adami- gavrioT, b-no prezidento!
anis embrionSive daprogrameba, aramed mosalodneli inva-
lidobis droze gansazRvra da aRkveTa ar ZalgviZs, rasac avadsaxsenebeli afxazur-qarTuli konfliqtis win
emateba dabadebisSemdgomi ubeduri SemTxvevebic, aucile- saqarTvelos kaTalikos patriarqma, uwmidesma da une-
belia am bediT Tu ubedobiT daCagrulT mieceT specialo- taresma ilia II-em Tvistomismkvleli qarTvelis SeCveneba
bis miRebisa da dasaqmebis saSualeba, raTa isini zedmet brZana, rac samwuxarod, ver xerxdeba da rasac, sxvaTaSo-
tvirTad ar daawvnen sazogadoebas. amisaTvis ki saWiroa, ris afxazebma kudi gamoabes da kaTalikos patriarqs
specialur saSualo da umaRles saswavleblebs daevaloT ukadrisi akadres.
gamohyon garkveuli raodenobis ukonkurso adgilebi Sez- me ufro gadaWriT vityodi: sxvisi sicocxlis ganzrax
Ruduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis, xolo arasaxel- xelmyofi, sicocxlis Rirsi ar aris! magram vai, rom iZule-

64 65
buli varT viRacas Tavi movawonoT. miT umetes dauSvebeli mebi~, `sxvisi Svilebi~ qveyanaSi ar unda arsebobdnen!
da damRupvelia sisxliani gadatrialeba. gamsaxurdiasaT- xom savsebiT kanonzomieria, rom iseTi niWieri da poli-
vis nasroli tyvia, rogori prezidentic ar unda yofiliyo tikur oromtrialebSi gamowrTobili kacis Svili, ro-
igi, mTel saqarTvelos moxvda, rac ase sabediswerod bu- goric Cveni prezidentia `gvarze xtodes~, magram `gaxseniT
merangad iqca mavanTa cnobierebaSi. gaWirveba, TavisTavad, guli~ batono prezidento, da brZaneT, gamoricxuli iyo
terorizms ar badebs Tu mas axsna aqvs da maSasadame, Tu Tqveni vaJis iuneskos konkursSi ar gamarjveba Tqven rom
igi sayovelTaoa. piriqiT, erTcudbedqveSoba ufro adu- Tqven ar brZanebuliyaviT?
Rabebs da wmends sazogadoebas. istorias mravlad axsovs dRes aRaravin Txovs vinmes saakaZeobasa da stalino-
`lamazad moSimSile adamianebi~, romlebic maRalzneobriv bas, magram aucilebelia moverioT Cvens mTavar mosisxle
idealebs da sxva zogadsakacobrio Rirebulebebs qmnid- mters `Cawyobas~ da yvelas mivceT Tavisi Tavis realizebis
nen. saSualeba.
magram roca saSemodgomoeb-skoladamTavrebuli mis- me rom mekiTxebodes specialur gadasaxads davaweseb-
aReb gamocdebze ukan itovebs Tavis friadosan Tanakla- di da yvela bavSvs erTnair sabazo swavla-ganaTlebasa da
sels da bolos misi bosi xdeba, roca xuligani ministrde- aRzrdas mivcemdi, sadacve dadgindeboda TviTeulis Ses-
ba, roca loTi da mafiozi despania, roca elitis danaSau- aZleblobebi, midrekileba, da yvela Tavisi gziT ganwesde-
lis umaRlesi sasjeli samsaxuridan gadayenebaa, cixeebi boda _ vin, yovelgvari misaRebi gamocdebis gareSe umaR-
ki meisreebs ver itevs, roca 2 miliardiani kreditis me mx- lesSi da vin, Sesaferis profesiul saswavlebelSi.
olod gadaxda mekiTxeba, roca Cemi uflebamosileba `were ai, moaxlovda saprezidento arCevnebi da bunebrivia,
da ikiTxes~ farglebs ar scildeba, roca Seni Svili sazR- CvenTvis sulerTi rodia, vin da rogor SegviZRveba 21-e
vargareT eufleba Sens samemkvidreo ganaTlebas, Cemsas ki saukuneSi.
puri da wamali uWirs, mokled, roca mtkicedaa dadgenili aqve unda iTqvas, rom dRevandeli saarCevno sistema
vin unda iyos elCi da vin am cxovrebis lenCi _ rogorRa arada ar warmoadgens xalxis nebis asaxvis garants. ufro
gindaT damarwmunoT, rom es qveyana Cemicaa an rom kanonis sworad, igi aSkarad fsevdodemokratiuli da arasandoa da
morCileba marto Cemi valdebulebaa?! yvelgan eqscesebs badebs, CvenSi axlaxan Catarebuli sapa-
ase rom, swored zemodan momdinare usamarTloba da ga- rlamento arCevnebis eqo ki hamburgsac miswvda.
nukiTxaoba amkvidrebs sazogadoebaSi Zaladobas, rogorc WeSmaritad demokratiuli da naklebxarjiani arCev-
miznis miRwevis erTaderT saSualebas da qmnis niadags nebisaTvis saWiroa:
xeli aRmarTon prezidentze da Tavze dagvamxon simwriT 1. asarCevma pirma Tu partiam gamoaqveynos Tavisi
mopovebuli saxelmwifoebrioba romlis Rirsic, gamodis dasabuTebuli, dapirebebis vadebSi gawerili programa,
ar vyofilvarT! rasac amomrCeveli saarCevno punqtSi gaecnoba da ris
usaSvelo mxolod sikvdilia, magram dRevandeli kver- mixedviTac igi arCevans gaakeTebs. 2. saarCevno biuleten-
cxi ar unda varCioT xvalindel qaTams da es qaTami damsax- ebi unda iyos saxelobiTi (olqisa Tu ubnis miTiTebiT) da
urebisda mixedviT yvelas unda Sexvdes _ `sxvisi proble- danomrili amomrCevelTa raodenobis mixedviT. araviTari

66 67
krebebi, televiziiT kopwiaoba da reklamebi. 3. yvela amom- igin-SliginiT Cairbina, kanonieri siamayis grZnobiTa da
rCevelma TavisTvis unda CainiSnos ra nomeri biuleteni niSnis migebiT avuareT `CrdiloeTis mzis~ aTinaTsac, ma-
Sexvda da vis misca xma, rac saSualebas mogvcems gavakon- gram udenoba, sawyali kacis qvasaviT, zed aRmarTis Tav-
troloT hqonda Tu ara adgili gayalbebas. ze wamogvewia da Cvenc buzRun-buzRuniT CamovrigdiT
rac Seexeba prezidentobis kandidatebs; rogorc ba- transportidan.
tonma irakli wereTelma brZana _ `dRes SevardnaZes ve- sabednierod, manZilebi ise damoklda, gza `niu-iork-
ravin waaqcevs~, magram isic unda aRiniSnos, rom xalxi idan~ `big benamde~ (maRaziebi) sul raRac 5 wuTSi davfare.
gadaiRala amdeni uSedego `qmediTi RonisZiebebisagan~ is iyo didebuli `babilonis~ sacodavi konturebic ga-
da igi uflebamosilia, bolosdabolos, icodes: 1. rodis moCnda, rom kvlav gamococxlda troleibusebi. etyobo-
gamTliandeba saqarTvelo; 2. rodis aRar gveyoleba iZu- da, winadRis Tavsxmas mdinareebSi wyali moereka da energe-
lebiTi maTxovrebi, qurdebi da sxeuliT movaWreebi; 3. ro- tikosebsac isev emarjvnaT 500-voltianTan.
dis gaxdeba yvelasTvis xelmisawvdomi ganaTleba, eqimi da mgzavrebxalvaTa `saveliCSi~ Zveli didebis naSTi 10
wamali; 4. rodis amovisunTqavT Tavisuflad usamarTlo- SelanZRuli skamidan 4 vakanturi aRmoCnda. samwuxarod,
bisa da ganukiTxaobisagan! oTxsavesaTvis brZolaSi sastiki marcxi viwvnie. ukanask-
gazeTi `dro~, #3 (219), nelma damarcxebam SviliSvilistola jeelTan muxlebze
25 ianvari _ 1 Tebervali, 2000 metad guli matkina.
`zviadi rom yofiliyo, es ar dagvemarTebodao~, _ sinan-
uliT warmoTqva viRacam. `zviadi rom iyo, swored imitom
CavcvivdiT am dReSio~, _ ar daayovna pasuxma. aq trolei-
busi orad gaiyo. me vcade umizno kamaTis depersonizacia
cisferi mTebi anu: ТЯНЬ Sensken da orive prezidents movuZebne plius-minusebi, ramac
orive mxare gadamkida. miSvela Cemi daniSnulebis gaCe-
miSverili avtomatebis gaSverili xelebiT rebam. sunTqvaSekrulma, gitarebis grialSi gadavirbine
Secvla veraferi stabilurobaa miwisqveSa gadasasvleli, minikaba da maqsiwvera, yvelaf-
risagan Tavisufali axalgazrdobis talRa gavarRvie da
redaqciisagan: codnis taZris salaros mivaSure, sadac maxares, xelfasi
es werili redaqciaSi orma pirovnebam moitana: erTi pa- meore kviramde ar iqneba da momatebuls Cven ki ara, Telass
taraa, meore avtori _ batoni akaki mumlaZe, soxumeli ped- gadascemen Cveni saxeliTo.
agogi, usinaTlo... bavSvi ufross mohyva. ufrosi, albaT, isev gadavlaSqre gvirabi da 8-s avekonwiale. rusTavel-
axla mas mousmens. ze nacnobi saxeebis danaxvam dardi gadamyara _ afxazeTis
werili sakmaod xandazmulia, magram mas siZvele ar das- geodeziisa da kartografiis departamentis Tavkaci da
tyobia, ufro _ piriqiT. gudauTis gamgebeli Tavqudmoglejili garbodnen _ al-
11-ma gabaSvil-guramiSvil-TamaraSvilis daRmarTi Sl- baT, `obieqtebze~.

68 69
 `saqarTveloSi~ werili mimqonda da kvlav Cabnelebul lobiT gawamebuli umuSevari, romelsac upur-ueqimobiT
`musikalur centrs~ miveci Tavi. orikviriswinandel TqeSs col-Svili eRupeba, TaRliTebi ki duRan da gadmodian.
gvirabis fskeri moeleqa, romelzec patiosan qveiTebs sa- amaswinaT damaimedebel cnobad gacxadda, yofil sabWo-
calfexo biliki gaetkepnaT da rigrigobiT gadiodnen Ta resublikebs Soris vercxlis medali davimsaxureT
fons. mexsierebaSi amotivtivda poeti: `rad ginda meri, winsvlaSio. Two good to be true! (quCaSi gakruli uzarmazari
Tund iyos brZeni, Tu Tavis cxvirwin talaxs ver xedavs?!~ plakatis gamoZaxilia, sadac too good-is magivrad, Sec-
arada, Cinuri wesiT, erT-erTi TaTbiris ori pasiuri ms- domiT two good daubeWdavT) magram me mainc mebadeba kiTx-
meneli rom niCbebiT moevlinebina, or saaTSi problema va _ ratom vercxli da ara oqro?! an ratom aravin ambobs,
moixsneboda. ise, skveridan gvirabSi Casasvleli rom aR- ra dagvaklda da ra unda viRonoT, rom is oqroc vigdoT
mosavleTis magivrad dasavleTiT gaekeTebinaT, mgzavrs xelT?! ufro damajerebeli ki iqneboda, sistematurad
am kibis manZilis orjer gavla aRar mouxdeboda da gvirab- gvecnobebodes ra Rirs maTi saarsebo kalaTa da rogoria
sac meti naTeli daadgeboda. aseve, WavWavaZeze, universi- maTi Semosavali. yvelafers ki, ajobebda, fici gvwamdes da
tetis V korpusTan, faliaSvilis quCa rom gvirabSi Casa- bolo ar gvakvirvebdes, Torem erTi muWa kvaWebis fufu-
svlelebSua moqceuliyo, Sig Camavalsa da iqidan amosuls nebisaken da danarCeni `xurda~ xalxis SimSiliT sikvdili-
am quCis gadaWra aRar mouwevda. am gaxsenebaze, vin dagegma, saken winsvla isedac TvalsaCinoze TvalsaCinoa.
vin aaSena da vin Caibara universitetis biblioTeka, sadac uimedoba da aRSfoTeba gipyrobs, roca socialur
usargeblo farTi bevrad sWarbobs dakavebuls da sadac sferoze daxarjuli sul ufro mzardi, STambeWdavi ci-
SarSanwin Sesasvlelis Weris `sinkari~ Camovarda?! ase rom, frebi saxeldeba, Seni mdgomareoba ki dRiTi-dRe uares-
es `wvrilmanebi~ arc marto axlandeli da arc marto erTi deba. riT unda aixsnas, magaliTad, rom gagania omis dros
romelime pirovnebis `damsaxurebaa~. rac eri, is berio, ma- deni, gazi da televizia regionebsac swvdeboda, dRes ki
gram, bunebrivia, meti mets moeTxoveba. deni da gazi dedaqalaqsac uWirs? TveobiT gviandeba ise-
ra Tqma unda, aRar isvrian wamdauwum, amoqmedda Te- dac mizeruli pensia-xelfasebi, polisi ar damanaxoTo
atrebi, imarTeba `Tbilisobebi~, tardeba festival-sim- _ sajarod acxadebs mkurnali akademikosi; vauCeri ki aR-
poziumebi, lamis Tbilisi gadahfaron Jurnal-gazeTebma, moCnda afiora, romlis gaTamaSebiTac `Tanabrad ganaw-
mTeli qveyana swavlobs. magram vin uwyis, rogor Semogvi- ilebuli~ saxelmwifo qoneba ZiriTadad TaRliTebis xe-
bumerangdeba keTildReobis es potiomkinuri atribu- lSi aRmoCnda. Cvens e.w. winsvlaze ltolvilebad qceuli
tika, roca amxela kreditebis dabrunebis dro dadgeba devnilebis sul ufro gaduxWirebadi yofac naTlad me-
da TiTqmis umuSevari, diplomebiT ambicirebuli armia tyvelebs. Zneli misaxvedri araa, rom uares dReSi arian
dasaqmebas mogvTxovs? TviTon Tbiliselebi, romlebic komunalursac ixdian da
miSverili avtomatebis gaSverili xelebiT Secvla ve- yovelnairi transportiT mgzavrobis safasursac.
raferi stabilurobaa. verc Tundac 400-larxelfasiani vera da ver aRorZinda mrewveloba da ver Sesrulda
mosamarTlis mier 10-larSemosavliani `damnaSavis~ gacix- milioni samuSao adgilis dapireba. amis Taobaze preziden-
ovneba mogvcems wesrigs. absurdia daastabiluro usamarT- tis mier axlaxan gakeTebuli gancxadeba ufro sofistikis

70 71
sferos ganekuTvneba, radgan glexs arasodes dauCivlia, erTaderTi da, marTlac, TvalsaCino winsvla saerTaSo-
Sroma makliao. is ki ara, yana-venaxidan dabrunebuli igi riso sarbielze gvaqvs.
sul imis natvraSia _ `neta fexi dabanili mqondes da coli tragediaa eris daqucmaceba, gaTiTokacebuli qveyana
daurvebuli myavdeso~. ganwirulia, erTobasa da patriotizms ki erTbedqveSo-
amaoa prezidentis Segoneba _ kaci rom xes dargavs, is ba da erTnairSesaZlebloba iZleva. demokratiul qvey-
xes ar moWriso. ufro moWris, radgan yoveldRiuri lo- anaSi demosi uflebamosilia TviTonac mosTxovos Tav-
bios mosaxarSi sxva saSualeba ar gaaCnia, axla ki Tavis is mTavrobas araTu marto Semosaval-gasavalis sruli
gasamarTlebeli aqvs _ kidev davrgav, gaizrdeba da xe iqne- deklaracia, aramed xelmZRvanelTa ojaxebis wevrTa erT-
bao. gvari dosiec, raTa gaZneldes mainc mmarTvel eSelonebSi
mokled, sofeli, faqtobrivad, TviTdinebazea miSve- kastebis gadanaskv-gadmonaskva da imis winaswardakanoneba,
buli _ ara aqvT deni, sawvav-saTbobi, sasuqebi, Sxam-qimi- Tu vin unda iyos elCi, Tundac milionobiT larisa da auwy-
katebi, teqnika, transporti, gasaRebis bazari. daniSnuli avi moraluri zaralis fasad da vin _ am qveynis lenCi. ar-
gamgebeli `muxran-batonebi~ mxolod imas axerxeben, xalxi avis eeWveba, rom geni da garemo Tavisas Svreba, magram Tu
xelCaqneul, krint-dauZvrel masad, da marTlac, monebad inglisis samefo ojaxma erT-erTi Tavisi pirmSo sasurvel
aqcion! skolaSi ver moawyo, misi arasakmao niWierebis gamo, davi-
ramdenad gamarTlebulia am situaciaSi deputatTa sa- jeroT, rom CvenTan gamonaklisebi ar arseboben?! viTom,
transporto momsaxureobaze 25 milionis xarjva, metroSi Cveni elitaruli Taoba ufalma mTlianad vunderkindebiT
ZviradRirebuli gamSvebi danadgarebis wamdauwum cvla da daakompleqta?!
msgavsi `xelgaSlilobani~? pirovnebis karieris erTaderTi Tu ara, erT-erTi mTa-
visi imedi unda hqondes rigiT moqalaqes im qveyanaSi, vari garanti misi niWi, codna-unari d zneoba unda iyos!
sadac TviT advokatTa Tavkacs iWeren, sadac werilobiT arada, Tu dRevandeli sakuTari kvercxi varCieT xvalin-
ver dagvidgenia patimarTa braleuloba da sadac parlam- del yvelas qaTams, xval aRarc erTi gveqneba da aRarc meo-
entari baTiaSvili saqveynod adanaSaulebs niko lekiSvil- re, amis magaliTebi istoriaSi blomadaa!
sa da nugzar SevardnaZes mafiozobaSi da TiTqos araferi, gazeTi `meoTxe~,
dRemde aravis arc erTi mxarisaTvis pasuxi ar mouTxovia?! 18-25 Tebervali, 2000
verc is jaria jerjerobiT saimedo, sadac 6000 dez-
retiria da sadac jariskacebi an Tavs ixrCoben, anda
imuqrebian _ Tu rame atyda, pirvel rigSi, Cven oficrebs
gavuswordebiTo. an is ra sazRvaria, romelsac erTi muWa
afxazi gadmodis da naxirs mwyemsebianad gtacebs, manqa-
na-avtobusebs mZRol-mgzavrebianad da gemebs ekipaJebi-
anad? afxazeTidan TbilisSi Tavisuflad Camodian, magram,
aba Sen scade da soxumSi Cadi?!

72 73
 Sagreni(s tyavi) morigi SekumSvis winaSea! raTqmaunda, Cveni teritoriiTurT.
aseTi `gasamziTveblebi~ Cven sxvaganac mogvepoveba da
da vai Tu marTla rame icoda vangam! cxadia, didi `demokratiuli~ `derJava~ Zal-Rones ar dai-
Surebs patara `totalitaruli~ sexniis mier `daburuli
СНГ-m rom imperiis aRdgenis konturebi ver warmoaCina, rukis mosawesrigeblad~.
ruseTma axla sapirispiro xerxs mimarTa da igi damsje- Semdeg? Semdeg ki kidurebmoWmuli, siciviT gaToSili,
li dezintegraciis gzas daadga. savizo reJimma es qveyana SimSiliT daosebuli da skamis mtacebeli `patriotebiT~
unda gawmindos yofili `moZme respublikebidan~ iq saSo- savse qveynis uZReb xaxaSi gadaZaxebas raRa unda?!
varze Sesuli xiznebisagan, ramac kidev ufro unda daamZi- ise, rac gvWirs, Cveni xelSewyobis gareSec ar momxdara...
mos am ukanasknelTa duxWiri yofa da kvlav Zvel `bagebze~ Cveni yvelaze didi gularxeinoba amdeni wylis resurse-
daabrunos isini. bis mqone qveynis ruseTis energetikaze `mibma~ iyo. xom
am manevriT ruseTi gansacdels umzadebs urC saqarT- cnobilia: ar aris energetika, ar aris warmoeba da dasaqme-
velos, gviketavs soliduri ekonomikuri ineqciis wyaros buloba da, aqedan gamomdinare, qveynis welgamarTuloba.
da gviormagebs usaxlkaroTa da dausaqmebelTa isedac mezobeli rom xSirad Soreul RviZl naTesavs sjobs, es
veeberTela armias. es armia quCaSi unda gamovides da qvey- qarTvels ar eswavleba, magram, roca mezobeli sul ormos
nis myife stabilurobas Ziri gamouTxaros, xolo misi giTxris da xafangebs gigebs, amis atanas azri aRar aqvs.
garkveuli, uperspeqtivobiT imedgadawuruli nawili, vin rogor SeiZleboda daTanxmeba ruseTisaTvis samSvidobo
icis, iqneb arZinbas samarcxvino qveSevrdomobasac day- misiis dakisrebaze _ imis Semdeg, rac man Cven afxazeTSi
abuldes da Tavis Camqral keras daubrundes, saidanac mas dagvmarTa! anda, Tu samSvidobo Zalebis daniSnuleba afx-
`gamartivebuli wesiT~ ruseTis moqalaqeobis Sansi uCn- azebsa da qarTvelebs Soris omis ganuaxlebloba iyo, ra
deba. am SemTxvevaSi `mosaxleobadabrunebuli~ afxazeTi undodaT engurTan? isini RaliZgasTan unda ganlagebuli-
`uflebamosilia~, ruseTTan integrirebis sakiTxze ref- yvnen, galis mosaxleoba mTlianad qarTulia, bunebrivia,
erendumi Caataros da sasurveli Sedegebic garantirebu- engurs gaRma-gamoRma qarTveloba erTmaneTs ar davereo-
lia. aseTad ivaraudeba movlenaTa ganviTarebis moskovu- diT da ar daiRupeboda aTasobiT mSvidobiani galeli, ar
ri scenari, rac, sxvaTa Soris, SvebiT amoasunTqebs gaero- daiwveboda amdeni saxli da ar gveyoleboda amdeni devni-
sac, da igi am sakiTxze xels daibans. li.
Tumca, SeiZleba Cveni mezobeli arc dakmayofildes ise- saubedurod, Cven isev qviSaSi TavCarguli `vWvretT~
Ti `mcirediT~, rogoric afxazeTi da samaCabloa. movlenebs: festivals festivalze vacxobT, vtkbebiT
swored amitom, amas winaT, rogorc Cveni `saimedod~ ucxoeli gastroliorebis koncertebiT, vnebivrobT
daculi sazRvridan gvacnobes, man 50 Tu 160 SeiaraRebu- restornebsa da samorineebSi, vaSenebT sasaxleebs da
li CeCeni Semogvigzavna, albaT aqaur TanamoZmeebSi davgrialebT importuli avtomanqanebiT; mokled, laf-
`erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraobis~ Sesakowiwe- Si Cafluli uremi Sin mitanili gvgonia da udrtvinve-
blad da Tavis istoriul samSobloSi dasabruneblad, lad vTamaSobT warmatebul saxelmwifos. arada, TeTrs

74 75
TeTrze unda vawebebdeT qveynis Tavdacvisunarianobis bili saqarTvelosadmi, magram Tu somxeTs ruseTTan urT-
Sesaqmnelad da gansamtkiceblad, Cvens mdgomareobaSi my- ierToba awyobs, Cven amas ver davuSliT, magram arc Cven
ofi qveynis yvela moqalaqe _ qali da kaci unda gadiodes unda dagviSalon TurqeTTan urTierToba, romelic Cven
samxedro fizikur wvrTnas da es SeiZleba yazarmis gare- yovelnairad gvexmareba da TanagvigrZnobs.
Tac gakeTdes _ sacxovrebel da samuSao adgilebsa da sas- ara, somexo Zmebo, ar avyveT kavkasiis `megobris~
wavleblebSi. mzakvrul xrikebs da Cven arcerT gareSe ZalasTan aliansi
gazeTi `droni~, 28 dekemberi, 2000 ar dagvWirdeba, Cveni regionis Rirseuli ayvavebisaTvis.
gazeTi `asaval-dasavali~,
#4 (337), 22-28 ianvari, 2001 gazeTi `meoTxe~, 15-22 ivnisi, 2001

gaRma Sedavebis principiT, fici rom gvwamdes,

- Cemi Sen giTxario... bolo ar unda gvakvirvebdes!

sainteresoa, ra uflebiT gvsayvedurobs zogierTi so- qarTvels hegelze adre uTqvams _ rac eri, is berio, ma-
mexi lideri TurqeTTan alianss, roca somxeTis ruseTTan gram roca isini erTmaneTs win veRar ewevian, an unda gai-
aliansis Taobaze Cven erTi augi sityvac ar dagvcdenia. yaron, anda erTad daiRupon.
miTumetes, rom TurqeTSi somexTa tragedia moxda, da sx- Cven arc erTi gvawyobs da arc meore, magram rodemde
vaTaSoris, iqidan gadmoxvewil somexTa umetesoba swored unda vimeorebdeT, rom romi erT dReSi ar aSenebula da
saqarTvelom Seikedla, maSin rodesac rus-afxazTa mier rodemde unda viwyebdeT `gamosworebas~ yoveli `orSa-
qarTvelTa genocidi ager guSin ganxorcielda da ra para- baTidan~ mconara moswavlesaviT?
doqsuladac ar unda JRerdes, swored im ltolvil somex- ki batono, ficica gvwams da yovelgvari garantiebis ga-
Ta STamomavlobis erTma nawilma gvesrola madlobis niS- reSe warmoTqmuli litoni sityvac, magram ra vuyoT am bo-
nad. los?
Cven ar gvCvevia gaweuli sikeTis vinmesTvis damadleba, arada, moismen da waikiTxav, samTavrobo Tu arasam-
magram iZulebuli varT am batonebs isic movagonoT, rom Tavrobo xalxis msaxurTa umravlesobis gamosvlebs da
spitakis miwisZvrisgan dazaralebulTa da azerbaijani- pirdapir guli agiCuydeba, ra Tavganwirul oflis RvraSi
dan gamoqceulTa umravlesoba isev saqarTvelom Seixizna, arian isini Cveni qveynis gadasarCenad, faqtebi ki swored
maSin rodesac arcerTi Cveni miwisZvrisagan da stiqiuri sapirispiros metyveleben _ xalxisaTvis am Tavgadaklul-
ubedurebisagan dazaralebuli da arcerTi afxazeTidan Ta brolis koSkebi da prestiJuli avtomanqanebis griali
ltolvili somxeTs ar Seufarebia. casa swvdeba, xalxis isedac gausaZlisi yofa ki dRiTidRe
mTelma msofliom icis, rom ruseTi mtruladaa ganwyo- uaresdeba.

76 77
 mokled, es ukve limitia! metis atana da moTmena aRar 4. vakansiebi, konkursebi! samarTlianobis, aqedan ga-
SeiZleba! momdinare patriotizmis da Tundac qveynis ganviTare-
Tu mTavrobas namdvilad surs xalxis mTavroba iyos da bis saSiSi mteria `Cawyoba~. uRirsTa aRzeveba ryvnis da
ara misi mZarcveli da TvalSi nacris Semyreli, igi erT- xleCs sazogadoebas, Trgunavs niWsa da progress. bevri
bedqveS unda dadges xalxTan da maqsimalurad gamWvir- axalgazrda midis dRes sazRvargareT saswavleblad, rac
vale gaxados qveyanaSi mimdinare procesebi. misasalmebelia, magram yovlad Seuwynarebelia, rom es
amisaTvis ki saWiroa daarsdes specialuri yovelk- xdeba CawyobiT, viTom konkursiT, araiSviaTad ise malu-
vireuli gazeT-biuleteni Semdegi rubrikebiT: lad romelime saswavleblidan da dawesebulebidan, rom
1. qonebrivi deklaraciebi, sadac uklebliv yvela xe- am institutis TanamSromlebma amis Sesaxeb araferi ician.
lmZRvaneli _ prezidentidan dawyebuli da gamgeblebiT ubedureba isaa, rom rogorc didma mgosanma brZana, mar-
damTavrebuli, agreTve yoveli arasamTavrobo organi- to wvrTna saqmes ver Svelis, am `okeanedaleulebs~ ki gza
zaciis Tavkaci da yoveli partiis lideri _ valdebuli xsnili aqvT sakomando simaRleebisaken, sadac isini bune-
iqneba gamoaqveynos Tavisi ojaxisa da axlo naTesavebis brivia, Tavisze ukeTesebs ar gaaWaWaneben. gavixsenoT gi-
qonebis nusxa da misi SeZenis wyaroebi. orgi mefis sikvdiliswina aRsareba.
araviTari dainteresebul pirTa sadRac sirbili, am ase rom, savaldebulo unda iyos am gazeTSi aseTi
deklaraciebis gasacnobad! dainteresebuli mTeli saqa- konkursebis da maTi Sedegebis gamocxadeba.
rTvelo varT davinaxoT Tu vin gadagvaqcia sakvebis ma- aqve unda qveyndebodes adgilobrivi samuSao vakansiebi
Ziebel cxovelebad, raTa droze CamoviglijoT uZRebi da dasaqmebis komitetis mier saelCoebis daxmarebiT saz-
wurbelebi gaZvaltyavebuli sxeulidan, darCenili sisxli RvargareT kerZo seqtorSi moZiebul vakansiaTa dasaxe-
rom SevinarCunoT da iqneb es wurbelebic gadavarCinoT, lebebi, raodenoba da pirobebi, romelTac es komiteti
maTi nacartutaSi gagorebiT da aramis sisxlis wamonTx- SesTavazebs rigebis mixedviT Tavis siebSi dafiqsirebul
evinebiT. umuSevrebs.
2. investiciebi, kreditebi, daxmarebebi. aq unda 5. arCevani. qveyanaSi, sadac devnili ambobs _ ar gvinda
dasaxeldes yovelgvar ineqciaTa adresatebi, odenoba, axla rom dagvabrunon, SevardnaZes miewerebao _ preziden-
Sedegebze pasuxismgebeli pirebi, raTa Cvens Svilebsa da toba cxviriT unayofo miwis xvnasa hgavs, magram preziden-
SviliSvilebs Tavidan avaciloT sxvis fufunebaze daxar- toba mainc yvelas unda, risi utyuari dasturic Cveni par-
juli valebis gadaxda. tiebis zebunebrivi simravlea.
3. privatizacia. Tu qveynis qoneba marTla xalxis sa- xalxs da saqmes, raTqmaunda, araviTari partia ar sWir-
kuTrebaa, kidec unda vuTanxmebdeT am xalxs, anda ukidures deba. saqmes mxolod gamkeTebeli unda, patiosani, gam-
SemTxvevaSi, vacnobebdeT mainc Tu sad, ra da rogor iyide- Wriaxi da gamrje profesionali, romelTa naklebobas
ba. xalxi uflebamosilia isic icodes, Tu rogor aRmoCnda saqarTvelo namdvilad ar ganicdis, magram romlebic
e.w. vauCerizaciiT `Tanabrad~ danawilebuli qoneba ZiriT- skamebze konkursis gamo swored am sxvadasxva partiebad
adad halstuxiani yaCaRebis xelSi. gvevlinebian; xolo Tu am sxvadasxvaobas Sinaarsobrivi

78 79
safuZvelic aqvs, saWiroa TiToeulma partiam am gaze- unda dakompleqtebuliyo dargobrivi principiT da ara
TiT xalxs gaandos qveynis xsnisa da aRmSeneblobis Tavi- zemodan, aramed xalxidan, opoziciidan.
si strategia _ ara zogadi, haerSi gamokidebuli dapire- 8. Cven gvweren _ Cven vpasuxobT. diaR, es gazeTi unda
bebi, aramed dasabuTebuli, konkretul vadebSi gawerili gaxdes ara kidev erTi mravalTagani, aramed erTaderTi,
ekonomikis dargebze _ Tavdacvis, jandacvis, ganaTlebisa romelmac mTavrobasa da xalxs Soris Catexili xidi unda
da kulturul-sayofacxovrebo seqtorebze orientire- aRadginos da maT Soris uSualo dialogi awarmoos, da ma-
buli samuSao gegma, raTa xalxma TviTon gansajos romeli Sasadame, igi mTel saqarTveloSi unda gavrceldes da mas
programaa misTvis misaRebi da maSasadame, visze unda SeaCe- yvela iyidis.
ros Tavisi arCevani. P.S. ise ki, yvela es Cveni fusfusi da skamebisaTvis gamar-
6. kidiT-kidemde. am rubrikam Cveni xalxi globalu- Tuli ZiZgilaoba sasacilod Cans imis fonze, Tu ra meTo-
ri procesebis kursSi unda amyofos. aq unda ibeWdebodes durad gvaglejs `ufrosi Zma~ afxazeTsa da samaCablos da
msoflios mowinave qveyanaTa erTgvari dosie. droa, ara ra axal siurprizebs gvTavazobs igi keTili mezoblebis
marto `qurumebma~, aramed ubralo xalxmac icodes ama Tu piriT.
im qveynis administraciuli wyobis, ekonomikis, Tavdacvis, gazeTi `iveria eqspresi~,
jandacvis, ganaTlebis sistemisa da demokratiuli mdgo- #14 (608), 29 ivnisi _ 5 ivlisi, 2001
mareobis Sesaxeb. kerZod, saTanado periodulobiT unda
qveyndebodes cnobebi am qveynebis xalxTa dasaqmebuloba-
ze, xelfasebis amplitudaze, gadasaxadebze da upirveles
yovlisa, samomxmareblo kalaTaze _ ZiriTadi sakvebi pro- batono mixeil!
duqtebis fasebis miTiTebiT.
aseTi informaciebi Cven uaxloesi mezoblebis _ ruse- Tu am Tqvens namdvilad gmirul wamowyebas mTeli mosax-
Tis, ukrainis, azerbaijanis, somxeTis da TurqeTis Sesaxe- leoba ar ahyva, Tqveni usafrTxoebac saeWvoa da, qveyana
bac ar gagvaCnia da SeiZleba swored maTgan daviwyoT. xom daRupulia da daRupuli.
7. mTavrobis angariSi. mTavrobam, misma yvela rgolma amitom 1. saWiroa xalxs ecnobebodes am gaumaZRari `di-
maqsimalurad gamWvirvale unda gaxados Tavisi muSaoba da nozavrebis~ qonebrivi deklaraciebi; ara kanti-kuntad
saTanado regularobiT gamoaqveynos xolme cnobebi dasax- _ uamrav sxvadasxva gazeTSi, romlebsac xalxi ver yidu-
uli gegmis Sesrulebis mimdinareobis Sesaxeb, raTa droze lobs _ aramed regularulad, erTaderT, mTel qveyanaSi
gatardes adekvaturi zomebi. Semodgomaze wiwilebma rom gavrcelebad saxalxo gazeTSi, romlic mkiTxvelic da ko-
ar gagvawbilon, zafxulSi unda SeirCes kruxic da kvercx- respondentic ZiriTadad `ubralo~ xalxi iqneba, da ro-
ic. droa SevignoT, rom SesakrebTa gadaskupeba-gadmosku- melSic uklebliv yvela rangis Tavkaci valdebuli iqneba
pebiT didi xania mcirdeba jami. gamoaqveynos Tavisi ojaxis sruli `dosie~; xolo Tu mas
amitom, Tu gvinda, rom es Cveni korufciasTan mebrZoli raime `gamorCa~, xalxi amave gazeTSi Seaxsenebs; da 2. unda
brigada breJneviseul `saxalxo kontrolad~ ar iqces, igi Seiqmnas dausjelTa dasjis precedentebi.

80 81
 P.S. aqve gTavazobT aseTi gazeTis aRwerilobas, romel- RaliZgamde, Semdeg RaliZgidan kodoramde, iqidan kelas-
ic sxvaTa Soris, erTi Tvis win gazeT `iveria-eqspresSi~-c uramde, Semdeg gumisTamde, da a.S. sanam es saokupacio jari
davbeWde da saxelmwifo ministrsa da prezidentsac gavug- sul ar gava afxazeTidan.
zavne, magram samwuxarod _ `arsaidan xma, arsiT Zaxili~! amasTan, da rac mTavaria, am `samSvidoboebis~ Tu saxif-
Tu pasuxisaTvis moicliT, Cemi koordinatebia... aToebis yovel gadaadgilebas Tan unda sdevdes devnilTa
2001 weli upirobo dabruneba TavianT saxlebSi, sadac isini, damx-
vdur mosaxleobasTan erTad, TviTon airCeven TavianT
droebiT mmarTvelobas da TviTonve gadawyveten _ ra sa-
gnebi da ra enaze aswavlon TavianT Svilebs.
ruseT-saqarTvelos urTierTobis xolo Tu ruseTi, da maSasadame, gaero da soxumi am wina-
lakmusi afxazeTia dadebasac uaryofen, maSin Cven sabolood unda davrwmun-
deT, rom ruseTis pozicia ucvlelia da igi ganuxrelad
11 seqtembris tragediam bevr rameze agvixila Tvali. cdilobs Tavisi namoqmedaris dakanonebas, ra SemTxveva-
Tqma ar unda, terorizmi unda daisajos, da daisajos Sic Cven gvrCeba yvelaze arasasiamovno magram erTaderTi
sakadrisad. magram borotebas marto brZolis velze ki arCevani, romelsac didi xania gvTavazobs batoni Tamaz
ar unda vebrZoloT, aramed agreTve, da gansakuTrebiT _ nadareiSvili, da romelsac unda daematos baton Temur
TavebSi. amisaTvis ki saWiroa kacobriobam amoavsos is so- SaSiaSvilis iniciativa da Cveni aqtiuri muSaoba rogorc
cialuri ufskruli, romelic rogorc qveynebs SigniT, ise qarTul, ise afxazur diasporebTan sazRvargareT _ upir-
maT Soris arsebobs, da axali Taobebi aRzardos erTiani veles yovlisa ki, Cveni erTsulovneba, erTsulovneba da
moraluri standartebiT da erovnul-globaluri patri- erTsulovneba!
otizmis suliskveTebiT. gazeTi `iberia Taimsi~, №3, 2002
male cxra weli Sesruldeba, rac afxazeTi moglijes saTauriT `kmara monuri daTmobebi!~,
saqarTvelos; cxra grZeli weliwadia 300 000 devnils cini- `dilis gazeTi~, 6 Tebervali, 2002
kuri rezoluciebiT kvebaven, maSin rodesac afxazi sepa-
ratistebi da maTi rusi inspiratorebi da mxardamWerebi
gamomwvevad zeimoben qarTvelTa Zarcva-gadawvebs, genoc-
idsa da eTnikur wmendas, risTvisac maT jer kidev pasuxi ЛАКМУС РУССКО-ГРУЗИНСКИХ
ar ugiaT. ОТНОШЕНИИ – АБХАЗИЯ
mokled, Tu ruseTi da gaero marTla scnoben saqarTve-
los mTlianobas da ase swadiaT aRadginon samarTliano- Скоро девять лет как Абхазия оторвана от Грузии, девять долгих
ba, didi xania droa maT Seadginon da Seasrulon ruseTis лет 300 тысяч обездоленных кормят циничными заявлениями.
cisfer Tu wiTelCafxutianTa etapobrivi gadaadgilebis Впрочем, если Россия и ООН действительно признают целост-
moklevadiani grafiki _ jer, da dauyovnebliv _ enguridan ность Грузии, и в самом деле заинтересованы в восстановлении

82 83
справедливости, то давно пора составить и выполнять ускоренный robbery, arson, genocide and ethnic cleansing of the Georgian popula-
график поэтапного перевода Русских «миротворцев» пока и сей- tion, they have so far got away with.
час-же с Ингури к Гумисты, потом от Галидзги до Кодори, оттуда In short, if Russia and UNO really recognize the unity/integrity of
до Келасури, потом до Гумисты и так далее пока эти оккупацион- Georgia and are so anxious to restore justice, it is high time they made
ные войска совсем не покинут Абхазию. up and performed a short-term schedule of the Russian “blue- or rather
Причём, и что самое главное, каждый перевод этих войск дол- redhelmets’“ gradual removal, first and immediately from the Enguri
жен сопровождаться безусловным возвращением беженцев в свои up to the Ghalidzga, then from the Ghalidzga to the Kodori, from there
дома, где они, вместе с законно проживающим там населением, to the Kelasuri, then to the Gumista and so on until this occupant army
сами выберут своё временное правление и сами решат - каким leaves Abkhazia altogether.
предметам, и на каком языке обучать своих детей. At the same time, every removal of the “peace- or conflict keepers”
А если и это мирное предложение будет отклонено и если вооб- must be followed by unconditional return of the refugees to their homes,
ще ООН не изменит своё невозмутимое отношение к конфликтам where they – together with the other people living there will elect their
и голоду на земле, то можно заключить, что это мировое сообще- provisional government and they themselves will decide what subjects
ство вовсе не против освободиться от «лишних» малых народов, и and in what language to teach their children.
тогда справедливее переименовать ООН в ОСМС, то есть в Орга- But if Russia and hence UNO and Sokhumi reject this peaceful and
низацию Сильных Мира Сего. just proposal, then we must conclude once and forever that Russia is
Russia and it is doing its best not only to preserve, but to legitimize the
situation it has created itself in Abkhazia, in which case there won’t be
any other way out but resuming bloodshed between the Georgian and
ABKHAZIA – LITMUS OF RUSSIAN-GEORGIAN Abkhaz nations - leading to their destruction, especially of the latter.
RELATIONS

The September 11 tragedy has opened our eyes at a lot of things.

It goes without saying terrorism must be punished and punished se- arc erTi nabiji win,
verely, but evil should be fought not only in battlefields, but also and es- ramdenime ki _ kvlav ukan
pecially - in heads, for which mankind ought to fill up the social chasm
existing both within and between countries and to bring up new gener- abuCadagdebuli Cveni prezidenti (SevardnaZe) ixtibars
ation according to the same moral standards and in the spirit of national ar itexs, da rogorc yovelTvis, soWis deklaraciasac
and global patriotism combined. imedismomcemad acxadebs. grZeldeba `CrdiloeTis mzi-
It will soon be nine years as Abkhazia has been cut off Georgia, nine saTvis~ gundrukis kmevis amao politika, arada saqarTve-
long years the 300 000 displaced persons and refugees have been fed losadmi ruseTis ucvleli mtruli ganwyoba am Sexvedris
up with cynical resolutions, while the Abkhazian separatists and their Txilamureb-gaguliaTi Sezavebuli preludiidanac kar-
Russian inspirators and supporters have been defiantly celebrating the gad gamoCnda. (TviTgamocxadebuli afxazeTis premier

84 85
ministri genadi) gagulias am simaRleze gamoCena sulac oymanod davamtkiceT parlamentSi ruseT-saqarTvelos
ar iyo siurprizis umniSvnelo detali. ruseTi didi xania CarCo-xelSekruleba, romelic ruseTis dumas arc ganux-
cdilobs saerTaSoriso molaparakebebSi separatistTa ilavs da 25 wliT gaugrZela aq yofnis vada ruseTis samxe-
Tanasworuflebian mxared warmoCenas, radganac afxazeTis dro bazebs Cvenma prezidentma, magram uZRebi imperia afx-
`kanonieri~, e.i. misive TxovniT mierTeba mas mxolod maSin azeTs ar eSveba.
SeuZlia, Tu es ukanaskneli damoukideblobas moipovebs. ruseTis programa maqsimumia _ afxazeTis meSveobiT
droa gavacnobieroT, rom es omi ar yofila anci bi- saqarTvelos kvlav Tavis wiaRSi SeTreva da amiT samxreT
Webis SemTxveviTi wakinklaveba, romelic erTmaneTis ga- kavkasiis Tavis placdarmad da buferul zonad SenarCu-
dakocniT Tavdeba xolme. jer kidev me-19 saukuneSi werda neba, programa minimumi ki _ afxazeTis mitaceba isev da
ruseTis mefisnacvali mixeili Tavis mefes afxazeTis ter- isev programa maqsimumis SemdgomSi gansaxorcieleblad.
itoriis kazakebiT dasaxlebis aucileblobis Sesaxeb. amisaTvis ki igi araviTar SemTxvevaSi aRar dauSvebs qa-
sabednierod, maSin am utifari barbarosobis ganxor- rTvelebis mosvlas afxazeTis xelisuflebaSi. afxazeTSi
cieleba ver moxerxda, TviT kazakTa mizeziT, romlebic dabrundeba qarTvelebis is umniSvnelo nawili, romelic
aqaur havas ver Seeguen. SemdgomSi ki, Tavisufali adgile- Tanaxma iqneba meorexarisxovan moqalaqeobasa da separat-
bi TandaTanobiT Seivso stiqiuri ubedurebis adgilebidan istTa yurmoWril qveSevrdomobaze; da maSasadame, afxaze-
ayrili da sxva mezobeli raionebidan mosuli qarTuli mo- Tis ruseTTan mierTebaze.
saxleobiT, romelmac, sxvaTa Soris, adgilobriv ZirZvel ase rom, dRevandeli Cveni gasaWiris mizezad mxolod
qarTvelebTan, afxazebTan da sxva xalxebTan erTad daaS- Cveni prezidentebis Secdomebis dasaxeleba an umecre-
ro Waobebi, gaanaSeniana qalaqebi, aaSena kurortebi, gaaSe- baa, an mkrexeloba; miTumetes, rom es ori ukanaskneli
na zvrebi da plantaciebi da srulad aamoqmeda afxazeTis dabadebulic ar iyo, roca afxazeTisa da samaCablos prob-
ekonomikur-inteleqtualuri potenciali. swored Tavisi lema zustad aseTive simwvaviT idga Cvens winaSe.
bneli zraxvebis `xelisSemSleli~ am qarTvelobisagan gaw- saerTod, uRrublo ca iSviaTad Tu gvRirsebia, ZiriT-
minda ruseTma afxazeTi e.w. afxazur-qarTuli konfliq- adad ki sul vais gaveyare da vuis Seveyares reJimSi vga-
tis Sedegad; marto 7000-mde mSvidobiani qarTveli awames wamawiobT.
da daxvrites, asobiT ki gaZarcves, gadawves da devnilebad rogorc mosalodneli iyo, 7 martis soWis samitze
aqcies. putinma ara Tu ar daakmayofila Cveni kanonieri moTxovne-
raRa ar vcadeT Cveni mezoblis gulis mosagebad am Zne- bi afxazeTisa da samaCablos rusifikatoruli paspor-
li 10 wlis ganmavlobaSi. jer iyo da, araTu ar gavamxileT tizaciis akrZalvisa, da dsT-s gadawyvetilebaTa sawi-
rom afxazeTis tragediis avtori swored ruseTi iyo, naaRmdegod am regionebsa da ruseTs Soris SemoRebuli
aramed masve mivandeT Tavisi namoqmedaris gamosworeba. uvizo mimosvlis aRkveTisa da soWsa da soxums Soris amoq-
Semdeg davTmeT Cveni wili sazRvao floti da SeiaraReba, medebuli sarkinigzo marSrutis gauqmebis Sesaxeb, aramed
uari vTqviT Cvens wilze im valebidan, romelic ucxoeTma piriqiT; man am marSrutis somxeTamde gagrZeleba moiTxo-
unda gadauxados sabWoTa kavSiris memkvidre ruseTs, uy- va da am 3-4 abi glukozis gadaylapvis sanacvlod devnilTa

86 87
afxazeTSi dabruneba SemogvTavaza, rac marTlac rom ganx- osi aRiarebs, rom igi samaCabloSi mosulia, magram acxa-
orcieldes, Tqma ar unda _ igi daiwyeba da damTavrdeba debs _ miwa misia, vinc masze cxovrobso. TviTon rusi ki,
galiT; Tanac iq yvela galeli verc dabrundeba da arc dab- romelic afxazsac esarCleba da ossac, CeCens ucxadebs _
rundeba. Tu ar Seiqmna Sereuli qarTul-afxazur-rusuli es miwa Cemia, radganac dapyrobili myavxaro.
mmarTveloba, rasac ase ewinaaRmdegeba ruseTi. savsebiT bunebrivia, rom istoriuli kataklizmebiT
saqarTvelom ukve Seqmna soWis SeTanxmebaTa sareal- dawerili dRevandeli msoflios ruka bevrs aRizianebs
izacio muSa jgufebi da SeiZleba meore mxaremac igive da dRemde ver mounelebia. marto is faqti rad Rirs, rom
qnas, magram Cemi subieqturi azriT, araviTari SeTanxmeba 6000-ze met enaze molaparake kacobrioba sul raRac 260-
da CarCo-xelSekruleba Cvens wilxvedr Crdiloel mezo- mde saxelmwifodaa warmodgenili; iseT mravalricxovan
belTan arada ar migviyvans taZramde. xalxs, rogoric qurTebi arian, saerTod ar gaaCnia Tavisi
Cveni xsna da sasurveli momavali erToba-gonierebasa saxelmwifo; oradaa gaxleCili irlandia, korea, kviprosi,
da ekonomikur da samxedro ZlierebaSia da isic mxolod azerbaijani da somxeTi; teritoriis mniSvnelovani naw-
maSin, Tu amerika da msoflio sazogadoebrioba namdvilad ilebi aqvs dakarguli saqarTvelosac.
moiclis CvenTvis. samwuxarod, dRes ara Tu istoriis siRrmeebSi, aramed
marti, 2003 ager Cvens `Tvalwin~ datrialebul ukuRmarTobaTa `ga-
TeTrebac~ ar xerxdeba. msoflio `wesrigis~ fundamenti
isev ormagi standartebia; Sen rom usasrulo moTminebas
girCeven, TviTon iseTsave situaciebSi umal iaraRs aJRa-
mxolod logikis samreklodan runeben. mokled, isev Zala xnavs aRmarTs. erTaderTi ime-
dia, am Zalam inamusos da awi mainc aWamos puri samarTals.
inglisSi orTaviani kaci `nacxovreba~ da es Tavebi yovel SemTxvevaSi aseTi saerTaSoriso samarTali
Turme xSirad Cxubobdnen erTmaneTTan. dadgenilia da mis mixedviT yofili sabWoTa respublike-
raRa gasakviria, Tu cal-calke mosiarule Tavebi gansx- bi cnobili arian suverenul saxelmwifoebad TavianT
vavebulad azrovneben da Tu erTsa da imave TavSic xSirad sabWoeTisdroindel sazRvrebSi. ase rom, afxazi da osi
ibadeba sapirispiro azrebi, risi dasturic adamianis or- unda gaTavisufldes Tavsmoxveuli, samarcxvino eifori-
Wofoba da yoymania. isagan da izrunos Tu rogor aRadginos da ganaviTaros
azrTa Widili ganviTarebis sawindaria, magram masSi TanamSromloba Tavis qarTvel TanamemamuleebTan erTiani
arakvalificiurma, windauxedavma, da miTumetes, angare- samSoblos Zlierebisa da keTildReobisaTvis.
bianma Carevam SeiZleba savalalo Sedegebamde migviyvanos. maSasadame, imis dadgenas, Tu vin sad iyo pirveli da vin
azrTa sxvadasxvaoba udevs safuZvlad teritoriul meore, dRes araviTari politikuri mniSvneloba ara aqvs,
davebsac, sadac yvelas Tavisi `simarTle da samarTali~ misi mecnieruli da Tanac zogadsakacobrio Rirebuleba
aqvs. afxazi, magaliTad, amtkicebs, rom es teritoria mar- ki uaRresad didia da es kvleva-Zieba keTilsindisierad da
to misia, radganac igi aborigenia, qarTveli ki _ mosuli. miukerZoeblad unda gagrZledes.

88 89
 me, rogorc araistorikosi, arafers ar vamtkiceb, ma- afxazeTSi, Tu aq qarTvelebi ar cxovrobdnen, da Tu aq qa-
gram me ufleba maqvs vicode simarTle, ris saSualebasac rTuli saxelmwifo ar arsebobda?
ar iZleva is zogierTi Stampadqceuli argumentacia, ro- am qarTuli taZar-monastrebis da kulturis sxva Ze-
melTac afxazeTis problemis garSemo kamaTSi orive mxare glebis mecnieruli aRwerilobis katalogebi mTeli msof-
iyenebs. lios muzeumebsa da biblioTekebSia daculi da amdenad
meti rom ar vTqvaT, gancvifrebas iwvevs, magaliTad, afxazeTSi qarTvelTa kvalis waSlis yovelgvari mcde-
afxaz istorikosTa mtkiceba _ afxazeTi arasodes ar yo- loba ara marto veluri boroteba, aramed umecreba da
fila saqarTvelos nawilio. am litonsityvaobis gamosaaS- ugunurebacaa.
karaveblad, Cemi azriT ori faqtic kmara, kerZod is, rom 1. simwyobriTa da logikurobiT arc zogierTi istoriko-
afxazeTis dedaqalaqs didxans erqva qarTuli saxeli `cx- sis gamonaTqvami gamoirCeva. kerZod, daumtkicebelia,
umi~, saidanac SeiZleba momdinareobdes misi Tanamedrove dausabuTebelia, rom `afsua~ da `afxazi~ sxvadasxvaa, mi-
saxelwodeba `suxumi _ soxumi~, da 2. saqarTvelos mefeTa Tumetes, rom eTnikur saxelwodebaTa sinonimia Cveule-
titulaturaSi pirveli komponenti swored `afxazTa~ iyo. brivi movlenaa mTels msoflioSi. marto Cven vuwodebT
rac Seexeba `afxazeTis samefos~, romlis mefe afxazi Cvens Tavs qarTvelebs, sxvebisaTvis ki Cven an gurjebi
iyo, sataxto qalaqi ki _ quTaisi, misi qarTulobis das- varT, an vracuebi, anda gruzinebi, georgian-xeorxianebi
turad arasakmarisad mimaCnia is faqtebi, rom am saxelmwi- da a.S.; TviT afxazebic Cven `aqirTuebs~ gveZaxian.
fos mosaxleobis umravlesoba qarTvelebi iyvnen da rom veraviTar kritikas ver uZlebs agreTve, lamis aqsiomad
(am saxelmwifos mosaxleobis) misi oficialuri enac qar- qceuli mosazreba, rom Tavdapirveli, namdvili afxazebi,
Tuli iyo, radganac afxazebs Tavisi damwerloba ar gaaCn- romelTac am kuTxes saxelwodeba misces da CrdiloeT ka-
daT. rogorc erTi, ise meore SemTxvevis precedentebi is- vkasiidan Camoseul afsuebs Tavisive saxeli uwilades, is-
toriaSi blomadaa. eTive qarTvelebi iyvnen, rogoric `megrelebi~, `svanebi~,
jer kidev ufro absurdulad JRers afxaz separatist- `imerlebi~, `raWvelebi~ da a.S.; Tu es `afxazebi~ iseTive qa-
Ta ganxcadeba, qarTvelebi afxazeTSi mxolod mahajirobis rTvelebi iyvnen rogoric `megrelebi~, `svanebi~, `imerle-
Semdeg e.i. XIX saukunis meore naxevarSi gamoCndneno. bi~ da a.S., maSin maTac unda hqonodaT am tomebisagan gan-
sinamdvileSi mahajirTa, e.i. afxazTa `didi megobris~ masxvavebeli Tavisi specifikuri gvarebi da sxva qarTve-
_ ruseTis mier afxazeTidan gaZevebulTa Soris bevri qa- luri ena da dialeqti, risi niSan-wyalic arsad sCans.
rTuli gvari eria, romlebic ukve gaafxazebuli iyvnen da da meore, _ SeuZlebelia dapyrobili dampyrobs Tavis
maSasadame, sul cota erTi saukune mainc cxovrobdnen aq, saxels uziarebdes. istoriam mxolod Sebrunebuli vari-
afxazeTis am tragediis datrialebamde. Tanac sad gaaafx- anti icis.
azes afxazebma qarTvelebi, Tu qarTvelebi aq ar cxovrobd- arada `qarTveli-afxazebis~ miTi iseTi mimzidveli da
nen? da piriqiTac _ vin gaaafxaza qarTvelebi, Tu afxazebi `yinvagamZle~ gamodga, rom mas meqanikurad imeorebs erTi
aq ar cxovrobdnen? da rac mTavaria _ vis da rogor auSenes Cveni sasiqadulo akademikosic, romelic, etyoba, Tavisi
qarTvelebma amdeni marTlmadidebluri taZar-monasteri dargis eqspertobiT gaTamamebuli sxvis `dasakrefSic~

90 91
gadadis da aseT msjelobas aviTarebs: afxazebi amboben: batono sergi!
akrem, apudra; axla TviTon gansajeT ra enaa eso.
gansja ki aseTia _ naklovans ki ar dascinian, aramed Tana- gadacema `komunikatoris~ wamyvans, sergi gvarjalaZes
ugrZnoben, xolo Tu ironia ikadre, saTanado magaliTebi
mainc unda SearCio, Torem es sityvebi iseve Seucvlelad Tqma ar unda, ra didi mniSvneloba aqvs iseTi social-
ixmareba qarTulSi, im gansxvavebiT rom aq maT `a~ Tavsar- ur-fsiqologiuri problemis Sesaxeb sazogadoebrivi
Tis nacvlad `i~ bolosarTi axlavs. axla sakiTxavia riT azris garkvevas, rogoric “sxvisi Svilebia”, magram kidev
sjobs `a~ TavsarTs `i~ bolosarTi? _ ra Tqma unda araf- ufro mniSvnelovani iqneboda am azris saTanadod kore-
riT. qtireba specialistebis, e.i. fsiqologis, pedagogisa da
mokled, araviTari `qarTveli-afxazebi~ bunebaSi ar ar- iuristis mier. Cemi ambavi “komunikatoris” satelefo-
sebulan; `afxazebs~ Cven vuwodebT `afsuebs~, romlebic no reJimSi ver Caeteoda, amitom gwerT am werils, vinZ-
istoriis zigzagebis garkveul etapze aq gabatondnen da lo Tqven specialistebTan erTad kvlav daubrundeT am
am kuTxes daarqves `afsni~, rac qarTulad JRers rogorc sakiTxs.
afxazeTi. uSvilo qarTvel col-qmars naSvilebi hyavda biWuna, war-
vimeoreb, warsulis peripetiebis dadgenas araviTari moSobiT rusi. kaci iyo patiosani mSromeli, mWedeli, mamu-
politikuri Rirebuleba ar gaaCnia, magram misi mecnieru- lic hqonda sofelSi, ase rom ojaxi rigianad cxovrobda.
li mniSvneloba ganuzomlad didia da aq, pirvelyovlisa, samwuxarod, koleqtivizaciam yvelaferi ukuRma Seat-
sami sakiTxia naTelsayofi: 1. rogor daepatronen dRe- riala; mamulis CamorTmeva, ufro metad ki kulakis wodeba
vandeli afxazeTis teritorias afsua-afxazebi; 2. vis kacma ver aitana da igi erT dilas xanjliT yelgamoRadru-
ekuTvnoda es teritoria, aq afxazebis gabatonebamde; da li naxes aivanze.
3. rogor moxda, rom dRevandeli afsua-afxazebis Semad- specialobis armqone, magram SeZlebuli ojaxidan ga-
genlobaSi 60% naqarTvelaria, e.i. yofili megreli, svani, mosuli, nebivrobas miCveuli da wignis moyvaruli qali
imereli, raWveli da a.S. garkveuli prestiJiT sargeblobda mezoblobaSi da didx-
am retrospeqtuli suraTis aRsadgenad ki is- ans ar kadrulobda ubralo samsaxurs, magram gaWirvebam
torikosebTan erTad Tavisi sityva unda Tqvan arqeolo- Tavisi qna da igi iZulebuli gaxda damlageblad daewyo
gebma, anTropologebma, lingvistebma da folkloristeb- muSaoba; am droisaTvis wamozrdili Svili ki fostalionad
ma. mouwyves.
19 ivnisi, 2003 arcerTi es samsaxuri komunisturi Segonebis miuxeda-
vad, sapatiod ar iTvleboda da orive _ deda-Svili Tavs
damcirebulad grZnobda. ojaxuri problemebis zrdasTan
erTad imata maTma nerviulma daZabulobam da dedis lanZ-
Rva-wyevlam. igi sul ufro xSirad Seaxsenebda xolme amx-
anagebTan gasul Svils _ Sen magaTi ayola ras gargia, magaT

92 93
Tavze mamebi adgaTo; erTxel ki ukiduresad gaanCxlebulma urod, `samSoblom~ Tavisi `pirmSo~ ar miiRo, versad ver
dedam Svils rusis nabiWvari uwoda. lanZRvas sazRvrebi ar hpova man verc fizikuri da verc sulieri TavSesafari da
gaaCnia da Svils amisaTvis gansakuTrebuli yuradReba ar mi- sabolood sasowarkveTili da daumsaxurebeli xvedriT
uqcevia, magram roca SemdgomSic igive araerTxel gameorda, gamwarebuli yazaxeTSi Tavis nacolars saxlSi mieWra, Tav-
igi Sefiqrianda, sarkeSi Tavi SeaTvaliera da Tavzardace- Si uTo Caartya da sicocxle mouswrafa.
mulma aRmoaCina, rom dedis wamoZaxeba litoni sityvebi ar sasamarTlom mas sasjelis umaRlesi zoma (daxvreta) Se-
iyo. biWi dadardianda da gulCaTxrobili gaxda. Seqmnili ufarda.
mdgomareobidan erTgvar gamosavlad iqca komisariatis uw- ase gaxda mkvleli _ metad niWieri, Sromismoyvare, keT-
yeba da igic siamovnebiT `gaeqca~ Tavis gaWirvebas armiaSi. ilsindisieri, uaRresad keTili, mgrZnobiare da gulCvili
karga xans araferi ismoda misgan, mere _ etyoba, nostal- adamiani.
gia moeria da, rogorc iqna, moiwera; magram moiwera rusu- 2002 weli
lad _ aqaoda me xom rusi varo! ase monacvleobda dumili
da rusuli werili jarSi yofnis mTeli xnis ganmavlobaSi;
samxedro valdebulebis moxdis Semdeg ki igi iqidanve gae-
mgzavra yazaxeTSi yamirze samuSaod, sadac colad SeirTo batono iveri!
adgilobrivi rusi, visganac mas SeeZina vaJi.
Svilis dabadebam, ojaxurma sazrunavebma da drom gaane- 1. ucxo enebis studentTa specializacia momaval ped-
la da ukana planze gadaswia `genealogiuri~ sawuxari; amas agogebad da Tarjiman-mTargmnelebad upriania ganxor-
emateboda qarTulad aRzrdilisaTvis saTakilo zedsiZeo- cieldes bakalavriatis farglebSi. pedagogebi praqtikas
bisa da SeuCveveli ucxo garemos gancda. iZala aRmzrdeli gaivlian skolebSi, Tarjiman-mTargmnelebi ki _ masmedia-
moxuci dedisadmi pasuxismgeblobis grZnobamac da dedis sa, gamomcemlobebsa da Sesabamis saministroebSi.
didi xvewna-mudaris Semdeg, igi col-SviliT Tavis saxl-kars 2. Cems mier Sedgenili pedpraqtikis dokumentacia aras-
daubrunda. col-qmarma muSaoba daiwyo mezobel qalaqSi, sa- worad ibeWdeba. amitom unda Sewydes misi tiraJireba mis
dac isini yoveldRe dadiodnen, SviliSvils ki bebia uvlida. gasworebamde da axal programasTan SesabamisobaSi moyva-
deda ar iyo maRali azris rusi qalebis zneobaze, rasac namde.
iseve rogorc `dromoWmul crurwmenebs~ komkavSiruli 3. Cveni gazeTi unda beWdavdes erTsa da imave informa-
msoflmxedvelobis Svili ar iziarebda, magram roca axla cias qarTul, rusul, inglisur, germanul da frangul en-
TanamSromel biWebTan Tavisi colis saqciels daakvirda, ebze, da mas unda erqvas `soxumis universiteti~.
darwmunda, rom deda _ zogadad Tu ara da am konkretul 4. Tu demokratiaa, sauniversiteto TaTbirebSi unda
SemTxvevaSi mainc _ camde marTali iyo da man miiRo misTvis monawileobdnen studentebic da uxarisxoebic.
Cveuli mtkice da uxmauro gadawyvetileba. `saSvebule-
pativiscemiT, i. javaxiSvilis saxelobis
bod~ col-Svili yazaxeTSi moyvrebs Cahgvara da ojaxi
Tbilisis saxelmwifo universitetis soxumis
miatova, TviTon ki ukidegano ruseTs misca Tavi. saubed-
filialis pedagogiuri praqtikebis xelmZRvaneli

94 95
 `me ki ar vacden leqciebs, Ria werili saqarTvelos ganaTlebisa da
leqciebi macdenen me~ mecnierebis ministrs

Znelia, ar daeTanxmo Tsu maRlivi korpusis kedelze am aleqsandre (kaxa) lomaias

sityvebis mimwers, rameTu leqcia, ukeTes SemTxvevaSi, Tun-
dac kargad interpretirebuli, magram mxolod mizeruli batono aleqsandre, Cemi azriT, ganaTlebis sistemaSi
informaciis miwodebas uzrunvelyofs, studentis drois Seqmnili krizisuli mdgomareobidan erTaderTi da yvela-
biujetis umetes nawils ki nTqavs. ze samarTliani gamosavalia:
mokled, Citi brdRvnad ar Rirs. 1. gadadges yvela, ganurCevlad yvela umaRlesi saswav-
ra Tqma unda, vrceli, ganaxlebuli, informaciulad ga- leblis reqtori da yvelgan, erTnairi vadiT dainiSnos
jerebuli da logikurad da enobrivad gamarTuli leqcie- reqtoris movaleobis Semsrulebeli.
bi yovel xuT weliwadSi unda gamoicemodes wignebad da 2. daTqmuli vadis gasvlis Semdeg ki, Catardes reqtorTa
diskebad, Tavsdebodes internetSi da regularulad ga- demokratiuli arCevnebi. ufleba unda mieces profesor-mas-
daicemodes specialuri saswavlo-saaRmzrdelo telearx- wavleblebsa da warCinebul studentobas TviTon airCion
iT, romelTac studenti Sin _ Tavisufal da myudro atmos- TavianTi xelmZRvaneli _ iqneba es yofili reqtori, reqto-
feroSi gaecnoba da daamuSavebs; codnis sistemaSi moyvana ris movaleobis Semsrulebeli, Tu sul sxva pirovneba.
da saTanado unar-Cvevebis formireba ki unda moxdes sem-
3. umaRles saswavlebelSi Caricxva araviTar SemTxveva-
inarul da praqtikul mecadineobebze, msjeloba-kamaTis
Si ar unda iyos misi damTavrebis garanti. studentTa Soris
reJimSi da ara gadmoxatuli monologebis kiTxvis wesiT.
konkurencia unda grZeldebodes mTeli saswavlo proce-
uazro anaqronizmia daswrebis Jurnali. Jurnali unda
sis ganmavlobaSi. aqcenti Caricxvaze ki ara, gadasayvan da
aRricxavdes mxolod mimdinare Sedegebs, CaTvlebis da-
gamosaSveb gamocdebze unda keTdebodes; da am gamocdebs _
sawerad; studentis codnisa da unar-Cvevebis Sefaseba
sagnis leqtorTan erTad da umTavresad _ unda ibarebdnen
ki unda moxdes gamocdebze, romelTac Sesabamisi kadre-
bi Caibareben. amasTan, gamosaSveb gamocdebs aucileblad mowveuli maRalkvalificiuri praqtikosi specialistebi.
unda eswrebodnen Sesabamisi warmoeba-dawesebulebebidan maSasadame,
mowveuli eqspertebi. 4. nu gavavsebT saavadmyofoebs udanaSaulo damnaSavee-
P.S. roca mSvidobas vqadagebT, uxerxulia gazeTs erqvas biT, reqtorebic Cveni sisxl-xorcni arian da studentebic.
`sadroSo~, romelic omTan asocirdeba. araa tragedia SevasruloT Cveni duxWiri yofiTve Sobi-
Tsu soxumis filialis ucxo enebis kaTedris ufrosi li es ybadaRebuli xelSekruleba da studentebad Cavricx-
maswavlebeli 8 dekemberi, 2005. oT namdvili (arasastiki!) Sida gamocdebis safuZvelze.
werili gaegzavna saqarTvelos ganaTlebisa da mecnier- merwmuneT, akreditebul raodenobaze cota meti stu-
ebis ministrs, aleqsandre (kaxa) lomaias da ivane javax- dentis yola tragedia ki ara, aucileblobaa swavla-swav-
iSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis lebis xarisxis gasaumjobeseblad.
reqtors, rusudan lorTqifaniZes. 2005

96 97
 ori replika nas msofliomcodneobis kvlevisa da swavlebis centri,
jer Tundac mxolod dasavleTmcodneobisa da aRmosav-
1. atestatebis konkursiT umaRlesSi Caricxva, rasac leTmcodneobis ganyofilebebiT.
mTavroba da ganaTlebis saministro samomavlod gegmavs,
jer kidev 1986-Si SevTavaze `Учительская Газета~-s, 1987- ****
Si gamovaqveyne `Заря Востока~-sa da `Советская Абхазия~-Si, codnisa da gamocdilebis Taobidan Taobaze gadacemis
xolo 1993 wels, rodesac Cvenma ufrosma da umcrosma aucilebloba adamianTa sazogadoebaSi, jer kidev misi is-
Zmebma TbilisSi cxovrebis didi xnis natvra `amixdines~, me toriis gariJraJze warmoiSva. pirvelyofil sazogadoe-
am weriliT mivmarTe ganaTlebis maSindel ministr baton baSi swavleba ar iyo gamoyofili adamianTa yoveldRiuri
Tamaz kvaWantiraZes, romelmac igi wakiTxvisa da pasuxis saqmianobisagan, igi araorganizebuli iyo. pirveli skole-
Rirsad ar scno. bi aRmocenda Zvel aRmosavleTSi (babilonSi, asiriaSi,
me dResac mimaCnia, rom yvela skolis Semdgom saswav- egvipteSi, indoeTSi...). cnobebi saqarTvelosa da somxeTSi
lebelSi studentTa Caricxva unda moxdes atestatebis pirveli skolebis arsebobis Sesaxeb IV saukunes ganekuT-
konkursis safuZvelze, Tanac stipendia unda daeniSnoT vneba, azerbaijanSi _ V, xolo ruseTis skolebis Sesaxeb
mxolod friadosnebs, sxvebma ki unda iswavlon TviTdaf- arsebuli arasruli cnobebi X-XIII saukuneebiT TariRdeba
inansebiT. (БСЭ - Большая Советская Энциклопедия, т. 29, стр. 424).
stipendiebis xelaxali daniSvna unda moxdes yoveli se- sazogadoebis ganviTarebasTan erTad srulyofilde-
mestris bolos, raTa studentebi ar gazarmacdnen da be- boda swavlebis meTodebi, xerxebi, saSualebebi, formebi,
jiTad imecadinon saswavleblis damTavrebamde. romelTagan zogi dRegrZeli aRmoCnda da Cvenamde moaR-
2. droa, adamianis yovelgvari saqmianoba mecnierul wia, zogi efemeruli gamodga da male dauTmo adgili maT
codnas efuZnebodes. Semcvlel siaxleebs.
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro samecniero-teqnikuri revoluciis epoqaSi samecniero
Sesabrunebelia mecnierebisa da ganaTlebis saministrod, informacia yovel 10 weliwadSi ormagdeba, Tanac mniS-
romelsac saTaveSi edgeba akademikosi. vnelovnad Semcirda maTi cxovrebaSi danergvis vadebi. ase
aucilebelia mecnieruli kvlevebisa da mecnierebaTa rom, umaRlesSi miRebuli codna da unar-Cvevebi ukve as-
safuZvlebis swavlebis integracia kvlevebisa da swav- wrebs sakmaod daZvelebas. aqedan gamomdinare, Cven gvWir-
lebis centrebad, rac orive mxares waadgeba. magaliTad, deba ara mxolod dRevandeli, aramed xvalindeli dRis
enaTmecnierebis institutisa da Sesabamisi umaRlesi sas- specialisti, e.i. ara mxolod garkveuli codniTa da un-
wavleblebis bazaze mizanSewonilia Seiqmnas enaTa kvle- ar-CvevebiT aRWurvili, aramed am codnisa da unar-Cveve-
visa da swavlebis centri, sadac aRizrdebian poligloti bis SemoqmedebiTad gamoyenebis unariTa da CvevebiT.
lingvistebi, Tarjiman-mTargmnelebi da enaTa maRalkval- maRalkvalificiuri, SemoqmedebiTad moazrovne, ideurad
ificiuri maswavleblebi. da zneobrivad rafinirebuli specialistis aRzrda obieq-
aRmosavleTmcodneobis institutis bazaze unda Seiqm- turi aucileblobaa.

98 99
 **** turienti Temas an zepirad wers, anda sulac `Spargalk-
nana oTxisa iqneboda, rodesac tradiciuli kiTxva das- idan~ ixatavs.
va _ saidan modian bavSvebio, da miiRo tradiciuli pasuxi, bunebrivia, rom skola mxolod erT-erTi ujredia Cveni
rom bavSvebs bazarSi yiduloben. sazogadoebisa, da masSi rogorc sarkeSi airekleba yvela
pasuxma sul erTi dRe imuSava, meore dRes nanam ikiTxa: Cveni gasaWiri; aq erTmaneTSia gadaxlarTuli obieqturi
_ ki, magram bazarSi saidanRa modiano, da deda iZulebu- da subieqturi.
li gaxda gaemxila, rom bavSvebi dedis mucelSi Cndebian. garedan `xelSewyobiTa~ da ganviTarebis kanonzomieri
ramdenime dRis Semdeg nanas axali kiTxva daebada: msvlelobis garda _ romelic erT movlenaSi urTierTda-
_ deda, nargizas (mezobeli) ratom ara hyavs bavSvebio? pirispirebulTa brZoliT mimdinareobs, sadac uRelSeb-
_ bavSvebi saidan unda hyavdes, mas xom qmari ara hyavso, muli xarebiviT xan erTia win da xan meore uswrebs pir-
_ miugo dedam. vels, da _ CamorCenils yovelTvis meti jafa awevs, sanam
_ qmari ra SuaSia, muceli xom aqvso? _ gaikvirva bavSvma. is saxriTa da Tavisi Zalebis daZabviT win ar gavardeba da
_ ki aqvs, magram iq qmarma unda daxatoso, _ ar daibna meores ar Camoitovebs _ lomis wili Cveni dRevandelobi-
deda. saTvis nikita xruSCovze modis, romlis piradad stalinis
gamoxda xani da erT dRes danaRvlianebulma bavSvma ti- winaaRmdeg brZolam uneblied Seiwira komunisturi ide-
rili morTo. daJinebuli gamokiTxviT gamoirkva, rom mas ologiac, romelic cudi iyo Tu kargi, sazogadoebis or-
dedisaTvis eTxova _ Tma ise gamikeTe, rogorc julietas ganizacias axdenda. rwmenamoSlil da upatrono eklesias
(das) aqvso. dedas eTqva _ ise Sen ar mogixdebao, da axla eSmakebi daepatronen, imZlavra korufciam, narkomaniam da
dadardianebulma bavSvma veRar moiTmina, acremlda da ma- banditizmma. saerTod, keTilisa da borotebis brZolam
mas usayvedura _ Sen me cudad damxate, julietas yvela- Cemi Taobis Tvalwin sami stadia gaiara. jer marTali kacis
nairi davarcxna uxdeba, me ki arao. ukuRmarTs eSinoda; mere Zalebi gaTanabrda da marTal
samwuxarod dRes es bavSvi, Cveni skolisa da dedamisis kacs ganucxades _ Sen SenTvis da Cven CvenTvis, nu Segvex-
wyalobiT, gakveTils ase swavlobs: Serwymuli winadade- ebi da ar SegexebiTo; magram roca borotebam imZlavra da
ba.. Serwymuli winadadeba aris winadadeba.. ara! Serwymu- TiTqmis yvela savarZelSi moikalaTa, marTal kacs adgils
li winadadeba. Serwymuli winadadeba ewodeba winadade- vin moacdeninebda?! igi intrignad monaTles da masze ieri-
bas, romelSic.. ara! Serwymuli winadadeba. Serwymuli Si miitanes.
winadadeba ewodeba winadadebas, sadac.. da a.S. mokled is
swavlobs sityvebs, Tanac mxolod wigniseuli Tanmimdev-
robiT da ara azrs, e.i. saswavlo procesSi mas gamourTes
azrovneba da ar ganuviTares azris damaxsovrebisa da Tav-
isi sityvebiT gadmocemis unari.
es bavSvi da es skola rom gamonaklisi araa, amas naTlad
adastureben misaRebi gamocdebi, sadac TiTqmis yvela abi-

100 101
 ПУТАНИЦА ГОСПОДИНА ПУТИНА Один из многочисленных жертв Российского империализма
Госпожа *
В связи с недавним заявлением Президента России, господина Извините, но у Вас получается путаница причины со следстви-
В. Путина, о причинах «конфликта» в Абхазии и в Южной Осетии, ем. Если Грузины и в самом деле отдаются кому-либо, как вы не
следует заметить, что: 1. Правительство Грузии никогда не упразд- очень цивилизовано выражаетесь, то отнюдь не в надежде свет-
няло автономный статус Абхазии! лого будущего, а всего на всего в надежде как-нибудь спасаться
2. «Конфликт» В Южной Осетии возник задолго до упраздне- от России, которая не разборчива в средствах, как можно скорее
ния её статуса как автономного округа. А был устранён самим Ру- удушить и уничтожить Грузию.
ководством Южной Осетии! Грузинское же Правительство, было Поверьте мне, что если даже сейчас, после всего случившегося,
это правильно или нет, просто утвердило решение сепаратистов. Россия перестанет путать и поощрять сепаратистов и вернёт нам
Вот истина для тех, кто не в ссоре с историей или с совестью и своих аннексированных граждан и территории, то лучшего друга
справедливостью. чем Россия у нас не будет, и Грузия не только готова но и может
успешно сотрудничать с вашей страной как по науке и технике, так
А. Мумладзе и по обороне, экономике и культуре
Педагог из Абхазии Господин *
http://board.compromat.net, 23 Августа, 2004 Давайте оперировать фактами, а не пустословием:
1. В Б.С.э. и в учебниках по истории России чёрным по белому
указаны конкретные даты прихвата Россией конкретных террито-
ОЧЕРЕДНАЯ ПУТАНИЦА ГОСПОДИНА ПУТИНА рии.
2. язык - зеркало души народа. Заставляют задуматься слова -
Владимир Владимирович - человек, безусловно, умный и воз- Владислав, Владикавказ, Владимир. Удивительно, как вам не даёт
можно - справедливый, но его заставляют шарахаться от всякой покоя навязчивая мечта - овладеть народами, регионами, миром!
логики и справедливости традиционные, имперские притязания 3. Когда какой-то переступившись аламыс Абхаз, или отнюдь
своей державы. не шолоховский Казак, или-же далеко не шамиловский шамиль Ба-
Россия, конечно, могла-бы похвастаться референдумом в Чеч- саев или Барбаросов, без угрызения совести блаженствует в моей
не, если-бы он там проводился без арт. подготовки, без уничтоже- квартире, нагло присвоил имущество нажито мною многолетним
ния двух президентов и одной третьи населения этой республики. трудом, и гордо шагает по земле в моей одежде, наш миротворец
А если уж отцы России, пусть и поздно, но наконец-то, вдруг Владимир Владимирович мне обещает не восстановления спра-
облагородились и прямо-таки убиваются на самоопределение на- ведливости, не возврата мне право жить в своём доме, а наоборот,
ции, чему можно только приветствовать, то надо надеется, что они в добавок всему случившемуся, он мне советует, вернее диктует
выведут свои войска из всех захваченных территории и дадут пра- мирно сдать бедной России и последние клочки моей земли, под
во оккупированным народам самим строить своё будущее, будь это «соусом» самоопределение нации.
через референдум, или без него. Мудрость Соломонова! Ничего не скажешь! Но тут возникает

102 103
вопрос - а мы, 300 000 беженцев Владимир Владимирович, по - ственная в мире диссертация на Абхазском языке была подготовле-
Вашему, - не нация?! Или-же, почему Вы думаете что самоопре- на и защищена тоже в Тбилиси.
деление противопоказано более 100 нациям, живущим под гнётом Вот скромный перечень фактов того птичьего недостойного по-
России?! ведения на голову Абхазов и Осетин, о которых вы так образно, но
Стоит Вам, посмотреть на эти факты честно, и Вам сразу про- чуть не прилично высказались.
яснится - кто занимается путаницей, а кто - распутыванием этой А если несмотря на всё это, затемнённые из вне головы всё рав-
злонамеренной путаницы. но потянулись к так называемой конфедерации горцев, к фабри-
Господин * кату России для достижения сегодняшнего плачевного состояния
Если Вы хотите полемизировать со мной, то не обходите, пожа- вещей, то это дело их вкуса и совести.
луйста, молчанием пункты моего письма, и самое главное, приве- Что-же касается резни, то всему миру известно что она была
дите себя в порядок в языковом отношении. организована той-же силой, которая в 19-ом веке тысяча кавказцев
Господин * обратило в махаджиры и от которой, если не откройте глаза и вам
В том то и дело что мы, люди разных национальностей жили придётся скулить, при чём уже не на своём родном языке.
в мире и дружбе. Абхазы и Осетины Грузии имели максимальные Так что, друг, Абхазам, Осетинам и Северо-Кавказцам следует
возможности для самоопределения и саморазвития. Они руководи- не драться с Грузией, а объединятся с нею что-бы общими силами
ли своими республиками и широко были представлены в верхов- навсегда сбросить с себя позорную игу России!!
ной власти Грузии.
По договорённости, спикером новообразованного Абхазского С Уважением А. Мумладзе
парламента должен был быть только Абхаз. Абхазы, составляю- www.politforums.net, 11 Августа, 2006
щие 17% населения республики в Абхазском парламенте имели 28
мест, а Грузины 44% населения Абхазии, а Абхазском парламенте
имели всего 26 мест.
В отличии от своих Северно-кавказских собратьев, Абхазы и maradiuli mxolod RmerTia,
Осетины в Грузии учились, трудились, печатались, и вели ради- sxva yvelaferi `SesakeTia~!
о-теле передачи на своём родном языке.
Как раз при поддержке Грузинского народа и правительства, icvleba dro da icvleba adamiani _ misi msoflmxedv-
можно сказать на пустом месте создались Абхазская и Осетинская eloba da gemovneba. Caweril simRerebsa da ekranizebuli
интеллигенция. `raikomis mdivnis~ batifexur leqsebs aRaraferi eSvele-
Большинство Абхазских, Осетинских и Северо-кавказских ba, magram roca ruseTi da misi damqaSebi yovel Rones xmar-
лингвистов и творческих, в особенности, театральных работников oben agresorebad da kaciWamiebad warmogvaCinon, aucile-
воспитывались в Тбилиси. belicaa gavwmindoT Cveni sasimRero repertuari qarTve-
Сам Владислав Ардзинба работавший в то время в Москве док- li xalxisaTvis aradamaxasiaTebeli, saCoTiro gamoTqme-
торскую диссертацию защитил именно в Тбилиси, и кстати един- bisagan.

104 105
 gTavazobT Cven-Cvens simRerebSi arsebul zogierT mi- Tagvi miwas ar Wams, maSasadame SeiZleba iyos _
uRebel frazaTa Sesworebis SesaZlo variantebs. saxel- `Tagvma fetvi, fetvma miwa,
dobr: miwam Jangi, Jangma Tofi, Tofma mgeli,
1. araqristianulia _ `guli gaupos danama~. SeiZleba mgelma Txa, Txam venaxi SeWama~.
iyos _ `JuJuna wvima movida, didi mindori danama, 8. galaktionis leqsis _ `gamarjoba afxazeTo Seni~ _
Sveba mohgvara suldgmulsa, RvTis madlma amisTanama~. gadakeTebul variantSi galaktionis nacvlad, afxazeTs
2. uazroa _ `dailocos Seni soflis naTlia~. SeiZleba mivmarTavT Cven, devnilebi, amitom striqoni `Seni Zveli
iyos _ `dagelocos mSobeli da naTlia~. megobari mican~ _ ukve geopolitikuri Secdomaa, radganac
3. araqarTulia _ `berikaci var nu momklav~. SeiZle- Cven am miwis megobrebi ki ara, patronebi varT afxazebTan
ba iyos _ `ufross ufrosad Tu ar cnob, yvela dagiwyebs erTad; maSasadame, SeiZleba iyos _
gmobasa, araferi sjobs amqveynad mama-Svilobas, Zmobasa~. `mogvagebe mSobliuri miwa,
4. aravaJkacuria _ `nu ggonia SenTvis vkvdebi... Cveni gagra, aToni da riwa~.
ver dagicavs Seni qmari~. _ SeiZleba iyos _ aseve: `mogvagebe mSobliuri palma
`mxolod erTi kocna minda, xom xedav rom SenTvis vkvde- rom ar dagvwvas mcxunvare mzis alma~.
bi, Tu sxva giyvars miTxari da aRar gamogekidebi.
mTavaria Sen giyvardes, vinc iqneba Seni qmari, werili gaegzavna folkloris saerTaSoriso centrisa
gaamravloT Cveni eri, me ki viyo Tundac mkvdari~. da qarTuli xalxuri simRerisa da cekvis saxelmwifo ak-
5. gaumarTavi da mTlianad gadasakeTebelia `Cakrulo~. ademiuri ansamblis “rusTavi” xelmZRvanels anzor erqo-
SeiZleba iyos _ maiSvils.
`xatis win davdoT piroba, Cven gavxdeT RviZli Zmania,
zurgSi CavuxteT momxvdursa, Tavs davaqcioT bania~. gamoqveynda marTlmadideblur forumze www.church.ge
(rogorc moeqca erTxel erekle mefe kars momdgar da folkloris internet resursze
lekebs) www.folk.ge, 14 ivnisi 2007
`areulobis droSia fqvili ver davdgi kodiTa,
ver gamovkvebe col-Svili, ver gaviare modiTa...
erToba Cveni cixea, mtrisagan auRebeli,
mSvidoba Cveni droSaa, savse qvevri da beReli... pirveli radios gadacemisaTvis
magram Tu mteri ar cxreba, verc Cven viqnebiT jabani, `sityva qarTuli~
ise davxvdebiT duSmansa, viT Cveni mama-papani~...
6. gaumarTlebelia mkvdris citireba `vefxisa da moymis 1. `maimuni~ adamianad maSin iqca, roca misi piriT pirve-
ambavSi~. unda iyos _ li sityva iTqva.
`moymeman pirtitvelama Sibn gaiarna kldisani~... 2. adamianisagan gansxvavebiT, cxovelebi da frinvele-
7. `Txam venaxi SeWama~-s aklia erTi rgoli; bi yvelgan erTnairad `laparakoben~. magaliTad, romel

106 107
qveyanaSic ar unda iyos ZaRli _ igi yvelagn iRrineba, yefs,  romeli sityva gaaZeva qarTulidan `snaiperma~? _
ymuis, wkmutunebs da wkavwkavebs. Cubini.
3. erTi warmoSobis gvarebi sxvadasxva enaSi: ar moiZeb-  romel sityvas aZevebineben qarTulidan `aplodis-
neba ena, sadac erTi uZvelesi xelobis _ mWedlis saxel- mentebi~? _ taSs.
wodebidan nawarmoebi gvari ar arsebobdes. yovel SemTx-  romeli qveynis saxelwodebidan momdinareobs sity-
vevaSi, amis magaliTebia: va `lakonuri~? _ lakoniis.
 azerbaijanuli: demerCi _ demerCi-oRli  romeli sityvebi ikiTxeba erTnairad waRma da ukuR-
 afxazuri: ажьи _ (а)жьиба ma? _ aba, ana, ara.
 germanuli: Smidt _ Smidti  romeli ricxvis TavisTavze namravli udris Tav-
 inglisuri: smit _ smiti isTavze mimatebuls? _ oris.
 megruli: Wkadu _ QWkadua  romeli qveynis mgalobeli Citia `iadoni~? _ kanaris.
 rusuli: кузнец _ кузнецов(а)  romeli qveynis frinvelia `cicari~? _ gvineis.
 svanuri: miSkid-muSkudiani  romeli frinvelebi ar frenen Sinaur frinvelebs
 somxuri: garfin _ garfinian garda? _ pingvini da siraqlema.
 qarTuli: mWedeli _ mWedliSvili _ mWedliZe  romeli cxovelis da frinvelis Svilia `CoCori~? _
4. afxazeTSi lazur kvalze miuTiTebs Semdegi gvarebi viris da mwyeris.
da geografiuli saxelwodebebi: 1. babadiSi; 2. barmiSi; 3.  romeli cxovelis da frinvelis Svilia `wiwila~ da
baRafSi; 4. gagrifSi; 5. gulrifSi; 6. zvandrifSi; 7. tamiSi; `wiwili~? _ `wiwila~ qaTmis Svilia, `wiwili~ ki _ gvelis.
8. trafSi; 9. carguSi; 10. xaguSi; 11. xalvaSi.  rodis ixmareba `naxvamdis~ da rodis `mSvidobiT~? _
5. lingivsturi recidivebi: 1. `yureba~ _ Tvalebis fun- `naxvamdis~ ixmareba xanmokle ganSorebisas, `mSvidobiT~ ki
qciaa da ara yurebis. 2. `sazamTros~ araferi kavSiri ara _ xangrZlivi ganSorebisas.
aqvs zamTarTan. 3. `gasagebia~ ufro xSirad niSnavs `gavige~,  vis ufro meti sagareo vali aqvs amerikasa Tu saqa-
vidre `gavigeb~. 4. `indauri~ qarTvelisaTvis induri frin- rTvelos? _ amerikas.
velia, ingliselisaTvis ki _ Turquli `turkey”.  vin iyo poet aleqsandre WavWavaZis naTlia? _ ekat-
erine meore.
 romeli cxovelebiT ikvebeba adamiani _ balaxism-
WamelebiT Tu xorcismWamelebiT? _ balaxismWamelebiT.
blic kiTxvebi  xeze mjdari 10 mwyeridan monadirem mokla 2. ramde-
ni mwyeri darCa xeze? _ arcerTi.
 romel dRes erqva adre `erTSabaTi~? _ kviras.
 rodis udris 00 24-s? _ SuaRamisas.
 risi funqciaa `yureba~ _ yuris Tu Tvalis? _ Tva-
lis.

108 109
 interaqtiuli kiTxvebi ganxilvisaTvis keTilismyofelma rusma da Cvens mier doqtoris gvirgvin-
dadgmulma arZinbam TbilisSi cxovrebis didi xnis ocne-
ramdens imatebs wonaSi dedamiwa yovelwliurad da xom ba `amixdines~, me vwer da vrekav am sakiTxis Taobaze yvela
ar dadgeba dro, roca mas Tavisi simZime orbitidan amoag- SesaZlo instanciaSi, magram _ yursa bambisa.
debs? ki dagvaimeda am oTxi Tvis winaT batonma gigi ugulavam
xom ar mohyveba globalur daTbobas globaluri gamy- _ axali aparatura SemovitaneT, ZaRlebs avcriT da prob-
invareba? lema moixsnebao; magram maSinve cudad meniSna, rom mas ar
ratom daadanaSaula putinma lenini imperiis daSlaSi? uxsenebia vin da rodis Seabamda katas eJvans da vin Seag-
nebinebda Tundac acril ZaRlebs, rom aRar gviRrinon da
**** aRar gvikbinon.
TeTrkanianTa samSobloa kavkasia, sadac Cvenc mivekuT- samwuxarod, Cemi eWvebi gamarTlda da es `samkvdro-sa-
vnebiT. sicocxlo~ brZola oTxfexa da orfexa fexosnebs Soris
yvelanairi TvalsazrisiT aucilebelia saqarTveloSi sul ufro mZafrad grZeldeba.
funqcionirebdes gazeTi `kavkasia da kavkasielebi~. amitom, radganac batoni meri uZluria mawanwala
ZaRlebis winaSe, Cven uflebamosili varT movTxovoT mas
gaauqmos Sesabamisi samsaxurebi da gamoTavisuflebuli
fuliT gvimkurnalos dakbenilebsa da dazafrulebs.
RaRadi zombnarsa Sina 2007

piradad me mimaCnia, rom saqonlisa da frinvelis dakv-

la Tu mokvla da sakvebad mirTmeva udidesi usamarTloba
da barbarosobaa; magram kidev ufro uaresia, roca TviTon batono prezidento!
veWmevinebiT ZaRlebs.
dRe ar gava TbilisSi, rom mtradqceulma Cvenma mego- gTxovT mocaleobisas gaecnoT Semdeg mosazrebebs:
brebma ramdenime kaci ar dakbinon da ar daafeTon. a) mTavrobis muSaobis maqsimalurad gamWvirvalo-
aTeulobiT adamiani emsxverpla cofs, maT Soris bavSve- bis mizniT, da xalxTan uSualo dialogis sawarmoeblad
bic, romelTac am wuTisoflis Tavisi wili bolomde unda saWiroa daarsdes samTavrobo gazeT-biuleteni Semde-
ecxovraT, exaraT da Tavisianebisa da Tavisi qveynis sa- gi rubrikebiT: 1. qonebrivi deklaraciebi, 2. investicie-
keTildReod eRvawaT; isini ki dRes, utvin-ugulo da jipi- bi, kreditebi, daxmarebebi, 3. privatizacia, 4. vakansiebi,
an-Ripiani biZiebis wyalobiT miwaSi wvanan. konkursebi, 5. Cveni arCevani, 6. kidiT-kidemde, 7. mTavro-
TviTonac damkbines quCis ZaRlebma, Cemi Svilic, da ara- bis (yvela rgolis mimdinare da wliuri) angariSebi, da 8.
vin icis gadarCenilebi varT Tu ara. Cven gvweren _ Cven vpasuxobT.
1993 wlidan moyolebuli, e.i. im droidan, roca Cvenma b) Cvens sazRvargareTel TvistomTa asamoZraveblad

110 111
saWiroa Cvens saelCoebSi daidos qarTul da Sesabamis en- ****
ebze dabeWdili gverdebdanomrili, saxelmwifobeWeddas- miwis mTlianad gayidviT privatizacias arc samarT-
muli da prezidentis mier xelmowerili wignebi saxel- lebrivi, arc moraluri da ramdenadme arc ekonomikuri
wodebiT _ `saqarTvelos xsnis fondi~, sadac TiToeuli gamarTleba ara aqvs.
msurveli, saTanado grafebSi, TviTon Cawers Tavis rigiT jer erTi, Tu komunistur wyobas uarvyofT, ratom ga-
nomers, vinaobas, misamarTs da Semowirul Tanxas. wignebi movdivarT komunistebis xelisdamclelebad da vyidiT
gamoifineba saqarTvelos saxelmwifo muzeumSi. maT mier ukanonod CamorTmeul nakveTebs; Tanac maT xelSi
garda amisa, Tu gayidvaa, umjobesia Cveni gasayidi obi- vugdebT, ZiriTadad avazakebs, romlebmac namusze xelis
eqtebis sia da pirobebi, pirvelyovlisa sazRvargareTel aRebiT daagroves es Tanxa. me ki, romelsac memkvidreo-
qarTvelobas SevTavazoT da amiT, SesaZloa, maTi garkveu- biT unda gadmomcemoda/mimeRo Cemi mama-papis naoflari,
li nawili sulac samSobloSi dabrundes. pirSi Calagamovlebuls mtovebT, mxolod imisaTvis, rom
keTilsindisierad mivdevdi kanons.
meorec, ra moraluri gakveTili unda miiRos am faqtidan
patiosanma mSromelma?!
mesamec, aqaoda, biznesmeni am nakveTs TviTon Tu ver
Tvalsazrisi daamuSavebs, sxvas daiqiravebs da daamuSavebinebso.
usafuZvloa SiSi, rom me Tu am saqmeze xeli ar mekida, ma-
**** Sasadame, bedovlaTi var, da miwas ver movuvli; ubralod,
dRes bevrs kamaToben, saWiroa Tu ara gareSe Zalis me piradad, swavlis niWi mqonda da swavlas gavyevi, axla
CarTva TbilisSi da saerTod saqarTveloSi wesrigis aRd- swavla ar mSvelis da kanonierad moviTxov Cemsas da Tu
genisaTvis brZolaSi. saWiro iqna, davamuSaveb da movuvli kidec.
Cemi azriT, ara Tu saWiroa, aramed aucilebelicaa da 1.
ara marto Cveni samarTaldamcavi organoebisa da polici- ****
is saerTo dabali profesionalizmis gamo; 2. ara marto am iqneb Cven davusvaT wertili TvalSi demokratiuli nac-
organoebis cxovrebis cudi pirobebis gamo, rac maTi mo- ris yras, da amomrCevels `Spargalka~ ki ar SevTavazoT, Tu
syidvis saSualebas iZleva; 3. ara marto am organoebis nawi- saidan gaakeTos Tavisi arCevani, aramed mivceT mas ufleba
lis mTavrobisadmi araerTgulebis gamo; aramed da umete- TviTon Caweros Tavisi kandidatura dasaxlebuli punqti-
sad 4. samarTaldamcav organoebsa da damnaSaveTa samyaros saTvis specialurad dabeWdil, da amomrCevelTa raodeno-
Soris arsebuli naTesauri da Zma-biWuri kavSirebis gamo. bis mixedviT danomril biuletenSi, sadac, maSasadame, sa-
magram yvelaferi es kampaniur xasiaTs ver gascildeba mad-sami striqoni iqneba:
Tu: 1. ar SevqmeniT cxovrebis normaluri pirobebi yvelas- 1. dasaxlebuli punqti ... biuleteni № ...
aTvis; 2. Tu ar gavamkacreT sasjeli damnaSaveTa mimarT; 3. 2. asarCevi partia ...
Tu ar vizruneT xalxis aRzrdaze. 3. asarCevi pirovneba ...

112 113
 airCeva is, vinc yvelaze met xmas daagrovebs; xolo Tu wodebebis miTiTebis gareSe; 9. sad rogor cxovroben? _
es rCeuli nakisr valdebulebebs ver an ar Seasrulebs, Semdegi saxis monacemebiT aSS dolaris kursiT: xelfasebi;
igi gawveul unda iqnas ukan, da mas avtomaturad unda Cae- pensiebi; Semweobebi; samomxmareblo kalaTa; qveynebi: azer-
nacvlos imave arCevnebSi meore adgilze gasuli pirovneba. baijani, aSS, germania, espaneTi, TurqeTi, iaponia, inglisi,
mizanSewonilia biuletenebi winaswar daurigdes ojax- italia, ruseTi, safrangeTi, saqarTvelo, somxeTi, ukraina;
ebs, amomrCevel wevrTa raodenobis Sesabamisad. 10. grantebi, kreditebi, investiciebi, adresatebisa da pa-
suxismgebeli pirebis miTiTebiT; 11. konkursebi da Sede-
gebi; 12. vakansiebi; 13. ideaTa banki; 14. Cven gvweren _ Cven
vpasuxobT; 15. literaturuli gverdi; 16. gancxadebebi.
Tqveno uwmindesobav!
Rrma pativiscemiT
sruliad saqarTvelos kaTolikos patriarqs,
uwmidessa da unetaress ilia meores

didi madlia sapatriarqos radios moRvaweoba xalxis batono bakur!

ganwmendis, ganaTlebisa da sasikeTod amoqmedebisaTvis.
magram bunebrivia, radios droebriv-sivrcobrivi Sez- gamomcemloba `bakur sulakauri~-s damfuZnebels
Rudulobisa da sxva garemoebaTa gamo igi ver swvdeba mTel
mosaxleobas. amitom, Cemi azriT, kargi iqneboda daarse- 1. Tqven WeSmaritad did saqmes akeTebT mozardi Tao-
buliyo yovlismomcveli, mTels qveyanaSi gavrcelebadi bis ganaTleba-ganviTarebisaTvis, magram Tqveni gamoceme-
yovelkvireuli gazeTi Semdegi rubrikebiT: 1. kviris am- bis kidev ufro gaumjobesebisaTvis gTavazobT ramdenime
bebi; 2. Teologiuri saubrebi; 3. globusi _ mokle istori- mosazrebas: 1. cxovelTa qarTul saxelwodebebs ojaxis
ul-geografiuli da Tanamedrove socialur-politikuri nebismieri wevri waukiTxavs da daaswavlis bavSvebs, magram
cnobebiT msoflios wamyvani da Cveni mezobeli saxelmwi- inglisuri saxelwodebebis sworad wamkiTxvel-warmomTqme-
foebis Sesaxeb; 4. saqarTvelos istoriis furclebi; 5. Cve- li jer-jerobiT didi iSviaTobaa CvenTan. amitom bRavilis,
ni sofeli; 6. Cveni qalaqebi; 7. eqimi gvirCevs; 8. qonebrivi yefis, knavilis da a.S. nacvlad _ anda maT win _ bavSvma unda
deklaraciebi _ yvela saxelmwifo da arasaxelmwifo dawe- gaigonos cxovelTa sanimuSod warmoTqmuli inglisuri
sebulebebisa da partiebis xelmZRvanelebze suraTebi- saxelwodebebi, Tanac winadadebaSi _ it is a …(es aris ...)
Ta da Semdegi cnobebiT: ganaTleba; Tanamdeboba; misi da 2. tvini muSaobs sistemurad, amitom gaumarTlebelia
ojaxis wevrebis xelfasi da sxva Semosavlebi; dagrovili sxvadasxva, erTmaneTTan arafriT ardakavSirebul cxov-
uZrav-moZravi qonebis odenoba da warmoSoba; ra qvelmo- elTa erTad warmodgena. cxovelebi wignSi unda ganlagd-
qmedeba gauwevia; ras saqmianoben Svilebi da SviliSvilebi nen Tematurad _ gareuli cxovelebi, Sinauri cxovelebi
samuSao Tu saswavlo dawesebulebebis konkretuli saxel- da maTi naSierebi, mwerebi, Tevzebi da a.S.; Temis SigniT ki

114 115
qarTuli saxelwodebebi unda daiwyos anbanurad, rac an- 2. SemuSavdes mecnierulad dasabuTebuli rekomenda-
banis dauflebasac waadgeba. ciebi soflis ganaSenianebis, ama Tu im niadagze optimal-
3. termini `martorqa~ miuRebelia ori TvalsazrisiT. uri kulturebis danergvisa da optimaluri mosavlis moy-
jer erTi, martorqa erTrqians niSnavs, magram es cxoveli vanisaTvis.
orrqianic arsebobs da bunebrivia, mas orrqian erTrqians 3. misaxedi, da sanam gvian araa, gasasworebelia miwis pri-
ver vuwodebT. garda amisa, erTi Tu ori rqa am cxovels vatizaciaSi daSvebuli umsgavsobani.
cxvirze aqvs da mis saxelwodebebSi yvela enaze, garda 4. cnobilia, rom Cveni sasazRvro raionebi ZiriTadad
qarTulisa, figurirebs sityva cxviri. amitom `martorq- araqarTvelebiTaa dasaxlebuli da iq nakveTebis norme-
is~ nacvlad unda vixmaroT `rqacxvira~, miTumetes rom am bi ufro metia, vidre qarTvelebiT dasaxlebul Siga re-
saxelwodebis xoWoc arsebobs. gionebSi. ufro mizanSewonili iqneboda dagveangariSebia
4. aqve minda gagacnoT Cem mier Sedgenili qarTul, ru- mTeli Cveni savargulebis saerTo moculoba da Tanabrad
sul da inglisur enaTa Semswavleli damxmare saxelmZ- gagveyo igi miwis miRebis msurvelTa saerTo raodenoba-
Rvanelo zoolotos saxiT, romelic bavSvebs aswavlis ze; ris Sedegadac, SegveZleboda sasazRvro regionebSi
yvelaze gavrcelebul cxovelTa saxelwodebebs aRniSnul gadagvesaxlebia Siga regionebis Warbi mosaxleoba _ ara
enebze da avarjiSebs maT am cxovelebis Sesaxeb SemecnebiT komlis Zirfesviani gadasaxlebis, aramed axalgazrduli
saubrebSi. axaldasaxlebebis saxiT.
5. saCxeris raionSi kargi iqneboda, garkveul nakveTeb-
ze gagveSenebia kaklnari _ maT gazrdamde nakveTi yanad
imuSavebda, Semdeg ki miRebuli mosavlis bazaze avamuSaveb-
batono bakur! diT zeTissaxdel qarxanas.

soflis meurneobis ministrs bakur kvezerels

sofeli, marTlac rom bedisanabaradaa mitovebuli _ saqarTvelos prezidentis humanitaruli

ara aqvT gzebi, transporti, gamwevi Zala, Sxam-qimikate- daxmareba ruseTs
bi, deni, sawvav-saTbobi, puris fqvili. iCexeba qarsacavi
zolebi da venaxebi, rameTu kidec rom SeZlon da mosava- sjobs gvian, vidre arasdroso da baton putins, rogorc
li moiyvanon, Cabarebac Wirs da anazRaurebis miRebac. iqna, gaaxsenda, rom `mis~ osebsac uyvarT puri.
imereTsa da raWaSi amas emateba miwisZvriT gamowveuli samwuxarod, batoni maiorovisa ar iyos, masac gadaaviwy-
daavariuleba, romelTa aRdgenaze aRarc aravin fiqrobs. da, rom `rusi osebi~ saqarTvelos teritoriaze cxovro-
maSasadame, saWiroa: ben; sxva saxelmwifoSi tvirTis Sesatanad ki, saWiroa baJis
1. gamoinaxos kreditebi da SeiaraRdes soflis meurne gadaxda.
saWiro meqanizaciiTa da Sxam-qimikatebiT. didxans `ivanka-stankava~ da _ xan ixdida, xan ar ixdida _

116 117
adresati ki gulis fancqaliT eloda Tundac eSmakiseul mibmuli Cveni sawarmoebi, rac Tavidan agvacilebda tota-
nobaTs. lur umuSevrobas, mosaxleobis gaRatakebas da misi didi
gamosavali isev prezidentma saakaSvilma gamonaxa da nawilis lukma-puris saSovnelad cxra mTas iqiT gadaxve-
gaWirvebul ruseTs Tavisi fondidan baJi gadauxada. was, da rac mTavaria, Cven gavagrZelebdiT, igive ruseTis
daxmarebiT dawyebuli hidroeleqtrosadgurebis mSeneb-
lobas da garkveulwilad movaxerxebdiT Cveni ekonomikis
ganmxoloebas da mis sakuTar fexze dayenebas.
rogorc giWirdes, ise gilxindeso samwuxarod qarTveli yovelTvis efeqtze ufroa ori-
entirebuli vidre Sedegze, raTqmaunda, Cveni Tavi Cvenve
TavisuflebisaTvis adamiani akvanSive ibrZvis, magram unda gveyudnodes, magram sanam am Tavis patronobis Tavi
mas, fexadgmulsac kidev didxans ar SeuZlia damoukidebe- ar gveqneboda, ar unda dagvviwynoda winaparTa Segoneba-
li arseboba. aranakleb problematuria patara qveynisa da ni _ moTminebiTa SeniTao da moCqares mougviandeso da ar
xalxis Tavisufleba, miTumetes roca msoflio wesrigis unda gagveriska aseTi saxifaTo nabiji da ar unda gagveRo
arqiteqtorebi da darajebi _ gaeroc da natoc Zalis wi- amxela msxverpli imisaTvis, rac sxva respublikebma muq-
naSe sapnis buStebia, samarTali ki isev muStebia. Tad miiRes.
aqedan gamomdinare, avbediTi Secdoma iyo uenergetiko, axla ki roca, rogorc mosalodneli iyo, `ufrosi Zma~
upuro, usakuTarpuro, ujaro, miwasa da iaraRs zurgSeq- umadurobisa da Ralatis braldebiT gvsjis _ dapirebi-
ceuli da disertaciebs gamokidebuli axalgazrdobis pa- samebr gvanawevrebs, Tu erT muStad ar SevikariT da Tu
troni da eTnikurad Wreli patara saqarTvelos TiTqosda msoflios sazogadoebriobamac ar an ver gviSvela, Cven
vaJkacuri, sinamdvileSi ki elementarulad gauTvleli isedac ukve dasaxiCrebul sxeulze kidev ramdenime Znel-
uari gorbaCovis winadadeba-muqaraze _ SemodiT dsT-Si da admosarCeni iara gaCndeba da uaresicaa gacxadebuli krem-
afxazeTisa da samxreT oseTis problema ar geqnebaTo. lis rupor Jirinovskis piriT.
me Sorsa var im azrisagan, rom ruseTi ruseTobas moiS- saubedurod, swored es gauerTianeblobaa Cveni aqile-
lida, magram mas im dros saxelgadarqmeuli imperiis re- vsis qusli, radganac saqarTveloSi yvelas prezidentoba
animaciisaTvis yvelaze metad swored misi erT-erTi Zir- unda, da erTmaneTis `gadasajokrad~ yvela Tavis partias
iTadi damangrevelis, saqarTvelos mxardaWera sWirdebo- akowiwebs da sazRvargareT garbis mxardamWerTa mosapove-
da, da TuU Cven Semdgom CaTrevas maSinve Cayolas vamjo- blad; mxardaWera ki arsad ar aris uangaro da miTumetes
binebdiT, igi bunebrivia afxazeTsa da cxinvalis regionSi mtris banakidan.
araTu oms, aramed mis mierve inspirirebul amboxebebsac RmerTma qnas, me vcdebode da ara is politikosebi, rom-
aRar dauSvebda, da maSasadame ar daiRvreboda amdeni lebic gvarwmuneben, rom ruseTs daelaparakebian da mis
sisxli, ar ganxorcieldeboda qarTvelTa eTnowmenda, ar mier amdeni oinbazobiTa da iaraRiT mitacebul terito-
ganadgurdeboda da gaiZarcveboda wlobiT nagrovebi da riebs mSvidobianad dagvibruneben. fici mwams da bolo
naSenebi qoneba, ar gaCerdeboda xSirad ruseTze gangeb makvirvebso, gana cota elaparaka moskovs igive nino bur-

118 119
janaZe, Tanac Tavisi spikerobisas? gana pirdapir ar Ses- sxvaTaSoris nebismieri xalxis istoriasa da folklorSi
Tavaza kremls batonma zurab Jvaniam _ nu gveCxubebiT da es xalxi yovelTvis gmiradaa warmodgenili.
aRar viqnebiT iZulebuli natos mivmarToTo? da bolos, calkeuli brZolebi ruseTisaTvis Cven mogvigia 1921-
rogor ar uCliqa ena da raRa ar dauTmo batonma eduard Sic da 1992-Sic, magram oms Cven mas ver movugebT, im ubralo
SevardnaZem `CrdiloeTis mzes~, magram yursa bambisa! mizezis gamo, rom ramdeni Tavic ar unda moaWra am gvele-
sityva rom zogjer maxvilze basria, amaze aravin daobs. Saps, mas axali Tavebis rezervebi ar gamoeleva.
ase rom ar iyos, diplomatia arc iarsebebda. sityvis Zala- rogorc wesi, ruseTi Cven alyaSi gvaqcevs da sazRvris
ze naTlad metyvelebs Tundac jotias arSemdgari rekor- mTel perimetrze gvitevs _ xmeleTiT, zRviTa da haeriT,
dic. da aki SoTac gvaswavlis _ gvelsa xvreliT gamoiyvans Cven ki mas bunebrivia yvelgan ver davxvdebiT, radganac
ena tkbilad moubario! magram roca gveli, ufro sworad ki amisaTvis arc cocxali Zala gvyofnis da arc SeiaraReba.
gveleSapi TviTonaa gamosuli samarTlianobis niRabqveSi- meoTxe xavs-iluziaa _ erTmorwmune ruseTi saqarTve-
dan da demonstratulad gvanadgurebs?! los ar gaswiravs, patriarqma kirilma afxazuri da `samx-
cxadia, es imas ar niSnavs, rom yurebi CamovyaroT, xeli reT-osuri~ eklesiebis damoukidebloba ar scnovo. ar
CaviqnioT da akankalebuli SeveWmevinoT urCxuls. es arc scno imitom, rom ra Sedegic amas unda moetana, ukve sax-
gamosavalia da arc Cveni istoriis, kulturisa da winapre- ezea, defaqtoa. ase iqceoda karga xans TviT ruseTis mTav-
bis sakadrisi. rogorc cxovreba gviCvenebs, TavisiT mx- robac, magram saTanado niadagis momzadebis Semdeg man
olod cudi modis, kargisTvis ki brZolaa saWiro _ Tavgan- 180°-iT Sescvala Tavisi verdiqti da swored musulmanTa
wiruli brZola, romelsac xelaxla unda miveCvioT. xeliT gagvJlita, gagvZarcva da devnil-ltolvilebad
pirvelyovlisa unda SeveSvaT `xavsebs~, gavTavisufl- gvaqcia. ruseTis erTmorwmuneobis STambeWdavi saxso-
deT iluziebisagan da SevwyvitoT moklefexebiani molod- varia mis mier afxazeTidan ayril qarTvelTa ukuboo sa-
inebis Txzva. flavebic da sulac usaflao neStebi Wuberis xeobaSi.
sabednierod, ZiriTadma xavs-iluziam droze gvimtyuna mexuTe xavs-iluzia _ msoflio Tanamegrobroba saqa-
da dRes aRaravis sjera, rom mTeli msoflio giJdeba qarT- rTvelos gasaWirSi ar datovebso. megobroba ziar gobs
velebze da yvela mzadaa Cveni gulisTvis autkivari Tavi gulisxmobs, magram Cveni `gobi~ _ Cveni geopolitikuri
SeuSviros ruseTs. mdebareoba, miuxedavad baqosa da erevans Soris kardacu-
meore xavs-molodinia ruseTis daSla. ruseTs Seswevs lobisa, sulac ar aris ualternativo. da Tu cnobili ener-
Zala da unari Cvenze adre ar daiSalos, Tanac daSleli gosadenebi mainc Cven teritoriaze ganlagda, es aramarto
ruseTi kidev ufro didi safrTxe iqneba CvenTvis, rameTu da araimdenad evropasa da masTan erTad Cvenze zrunva iyo,
aRdgeba lekianoba da Semogvesevian SurisZiebiT anTebuli aramed da kidev ufro metad ruseTis hegemonisturi zrax-
umarTavi rusi generlebi da aTasi juris bandformirebe- vebis winaaRmdeg mimarTuli RonisZieba. amave mizans em-
bi. saxureboda kosovoc, romelic saguldagulod daumiznes
mesame xavs-iluziaa, rom erTi qarTveli mtris aT meo- ruseTs, jerjerobiT ki mxolod Cven mogvaxvedres da ori
mars udris _ omSic da sportSic; magram yofila piriqiTac. `kosovoc~ gagviSanSales.

120 121
 iqmneba konteqstualuri STabeWdileba, rom 2008 wlis gmirebi sWirdebao, anu jariskaci saxelisa da Cin-medlebi-
agvistos tragediac garkveulwilad amerikis `aqtivSia~, saTvis ki ar unda ibrZodes, aramed Sinagani motivaciiT,
rameTu swored amerikelebma daarwmunes mixeil saakaSvi- e.i. imis Rrma SegnebiT, rom igi valdebulia daicvas Tavi-
li maT mier gawvrTnili Cveni jaris maRalkvalificiuro- si Svilebis, ojaxis, naTesav-megobrebis, samSoblos usa-
baSi da faqtiurad Seagulianes da waaqezes isedac suls- frTxoeba.
wrafi Cveni prezidenti cxinvalze saieriSod, rac rogorc 2008 weli
viciT, sul ramdenime saaTSi damTavrda Cveni samarcxvino
kraxiT, amdeni amao msxverpliT da amxela teritoriebis,
amdeni samoqalaqo qonebis da uaxlesi samxedro teqnikis
da rac yvelaze savalaloa, isedac odnav mbJutavi imedisa BACK TO THE JUNGLES?!
da perpseqtivis dakargviT.
niSandoblivia, rom roca agvistos movlenebma SesZra Psychologists have noticed that names greatly influence thir patrons.
da erTxel kidev aRaSfoTa evropa, jorj buSi Tavis sexnia And indeed – Medvedev is “bearson” in English and the white bear is
mcenareebSi miimala da gaitruna, xolo roca alaparak- famous for its extreme brutality.
da man momxdarSi Tanabrad daadanaSaula saqarTveloc da In its turn, Vladimir means “hold the world”, which is the centu-
ruseTic, rac dRemde ucvlelad meordeba saTanado saer- ry-old dream of the Russian imperialist, who for the same reason have
TaSoriso Sexvedrebsa da rezoluciebSi. renamed the Ossetian capital Dzaujikau into Vladikavkaz - meaning
im cxel dReebSi, marTlac mTel msoflioSi bevr- “hold the Caucasus”. As to Putin, it is translated as a “tangler”.
ma dairqva qarTveli, da ruseTs SeuZaxa, magram ruseTis No wonder this mentality is ready to sweep away whole nations and
agresiis SeCereba mxolod sarkozim SesZlo, risTvisac is countries off its way to its satanistic goal.
iyo misTvis Zegli unda dagvedga, rom igi moulodnelad It’s a pity the world hasn’t learnt past lessons and it doesn’t or can’t
Seuxmatkbilda Cven mter ruseTs da unikaluri samxedro take drastic measures to put out separate hearths till they grow into an
gemisa da Sveulmfrenebis miyidvas dapirda. all-embracing fire.
bunebrivia, ar gamarTlda Cveni prezidentis amaswinan- If Georgia had been heard in time and given those anti-tank and
deli daqadnebac _ veRar dagvaCoqebeno; rom ver dagaCo- anti-aircraft facilities, the Russian monster might not have celebrated
qon, TviTonac ar unda daaCoqo Seni xalxi, ar unda aigdo its dirty victory.
igi abuCad, ar unda Selaxo misi Tavmoyvareoba da ar unda Unfortunately what is done cannot be undone, but now late as it is
miayeno sityvieri da fizikuri Seuracxyofa; da jarSi unda the world must use all possible political and economic levers to stop
gaiwvio yvela patronianic da jariskaci unda daarwmuno, the Russian agressors; but if it doesn’t help, then the world must do the
rom misi daRupvis SemTxvevaSi misi daoblebuli Svilebi da same on the Russian territory, what Russia has done on that of Ichkeria
dauZlurebuli mSoblebi mzrunvelobis gareSe ar darCe- and Georgia.
bian. Risky? – Extremely risky, but there is no other way to save civiliza-
erT brZens uTqvams _ sacodavia qveyana, romelsac tion – freedom, democracy and human rights.

122 123
 As to the future peace on the earth, and for the good of Russia it- va moixveWos meti da ukeTesi vidre aqvs, da maSasadame, es
self, it must be aided both materially and spiritually; so that its soldiers procesi usasruloa, adamians sul mudam raRac aklia, risi
should not butcher and insult and rob innocent civilians and that they „mizezic~, rogorc wesi, yovelTvis sxvaa. es sxva ki afxaze-
should lose interest to second hand spoons and forks, and WC pans, and bisa da osebisaTvis `ufrosi Zmis~ STagonebiT, aRmovCndiT
half-dry undies just from the clothes-lines. Cven, qarTvelebi.
One of the thousands of victims of the Russian agression cxovreba ra Tqma unda, ar aris mxolod gancxroma; gan-
October, 2008 viTareba, cxadia ar aris umtkivneulo da yvelaferi es bu-
nebrivia, ar aris ganpirobebuli mxolod obieqturi faq-
torebiT, magram roca ojaxSi vinmes rame eSleba goniere-
ba gvmarTebs ar avyveT saeWvo Carevebs da ar gavumwaroT
sicocxle da ar davumZimoT gansacdeli braleuls, Tu ar
miTebi, faqtebi da varaudebi gvinda mas uaresisken vubiZgoT.
saqarTvelos, RvTis madliT, sxvisgan sapatiebeli,
gamoxmaureba moarul xmebze araferi ar sWirs, rameTu mas jerjerobiT arc toleran-
toba SeSlia, arc stumarTmoyvareoba da arc sxvebisaTvis
Tu ara mizanmimarTuli Jonglioroba, Znelia erTmaneT- xelis gamarTva.
Si agverios mizezi da sababi, Secdoma da danaSauli. amitom TvalaxveulTa, gonebamowamlulTa da umadu-
arada, arc batoni eduardi da miTumetes, arc batoni rTa gasagonad, ara sasayvedurod aramed mexsierebis re-
zviadi dabadebulic ar iyvnen, roca afxazeTis problema animaciis mizniT unda iTqvas, rom Tbilisi yovelTvis am-
arsebobda da 1921-dan 1931 wlamde afxazeTi iseTive saka- ierkavkasiis inteligenciis erT-erTi mniSvnelovani kera
vSiro respublika iyo, rogorc danarCeni saqarTvelo, da da samWedlo iyo da misi samecniero da saswavlebo dawese-
Tu igi mainc dabrunda saqarTvelos iurisdiqciaSi, es pi- bulebebi savsebiT marTebulad Ria iyo Cveni moZme xalxebis
radad stalinis damsaxureba iyo. axalgazrdobisaTvis; magram isic unda iTqvas, rom es kari
dRes ki, roca ruseTi kvlav xelSeuSlelad gvanawev- afxazeTeli da sxva provincieli qarTvelebisaTvis namd-
rebs, gantevebis vacebs ki ar unda veZebdeT, aramed erT vilad daxSuli iyo, `Cawyobis~ gareSe. erTma profesorma
muStad unda vikvrodeT da gamosavals vpoulobdeT. es situacia ase ganmarta _ Tqven afxazebs ras uyurebT, maT
xolo Tu linCis moyvarulni mainc ar iSlian Savi siis meti ar moeTxovebaT, Tqvengan ki imitom viTxov muSaobis
Sekowiwebas, masSi pirvel nomrad TviT qarTveli eri mox- staJs da amdeni wignis saTiTaod Cabarebas, rom Cven namd-
vdeba, `berebidan~ _ sul mcire, erekle meore, axlo war- vili mecnierebi gvWirdebao. advili SesamCnevia ramdeni
sulidan ki _ batoni eduard SevardnaZe, batoni zviad gam- arasakadrisia nakadrebi am profesoris mier Cems mosag-
saxurdia da amis didi Sansi aqvs baton mixeil saakaSvilsac. erieblad naTqvam am erT winadadebaSi! axla davubrundeT
ra paradoqsuladac ar unda JRerdes, konfliqtebisa da Txrobas.
ganviTarebis wyaro erTi da igivea. esaa adamianis Zalisxme- jer kidev axladdaarsebul Tbilisis universitetSi,

124 125
didi ivane javaxiSvilis mowveviT afxazur enas, litera- meore incidenti gviCvenebs rogor daatovebina qar-
turas da istorias kiTxulobda afxazuri literaturis Tulis `siyvarulma~ qarTveli gogonebisaTvis sanukvari
da istoriografiis fuZemdebeli dimitri gulia. aqve qa- ucxo enaTa instituti, cnobili afxazi poetis, sxvaTa
lbaton qeTevan lomTaTiZis mier daarsebul afxazuri Soris SesaniSnavi meqarTulis da namdvili internaciona-
enis ganyofilebaze aRizarda araerTi afxazi lingvisti, listis, platon bebias qaliSvils, romelmac Turme Ses-
romelTagan orma _ batonma SoTa arisTavam da qalbaton- venebaze Tavis Tanakurselebs usayvedura _ sadac ar unda
ma lidia Wkaduam saxelmZRvaneloebic gamosces afxazuri waxvide, sul qarTuli ismis da aq mainc melaparakeT rusu-
enis fonetikasa da gramatikaSi TavianTi maswavleblis le- lado, razec mas miuges _ TviTon unda iswavlo qarTulio.
qciebis mixedviT. am ambavs iseTi politikuri xmauri mohyva, rom saqarTve-
erT romeliRaca wels, soxumis VI saSualo skolis mas- los kompartiis cekam Tavisi fexiT Caarbenina institutis
wavlebels, cnobil sazogadoebriv aqtivists, baton griSa reqtori soxumSi gaqceuli studentis ukan dasabruneb-
kaxaZes, soxumidan TbilisSi Camoayvanines 83 abiturienti, lad.
ZiriTadad afxazoba da isini ukonkursod daariges uma- mesame kuriozi Tbilisis Teatralur institutSi mox-
Rles saswavleblebSi. da. 1992 wlis gazafxulze, omis dawyebamde sami TviT adre,
TviT qarTvelTa didma `megobarma~ vladislav arZinbam sa- afxazma studentobam moulodnelad instituti datova
doqtoro disertacia TbilisSi, baton Tamaz gamyreliZis xe- da afxazeTSi dabrunda. saqarTvelos kompartiis cekam ax-
lSewyobiT daicva da ara moskovSi, sadac igi imxanad muSaob- lac afrina institutis profesor-maswavleblebi soxumSi
da. arZinbam Tavis keTilismyofels madloba imiT gadauxada, studentebis dasabruneblad, anda gamocdebis adgilze
rom roca batoni Tamazi Cvens delegacias gudauTaSi Cahyva, Casatareblad, razec studentebma uari ganacxades _ Cven
igi molaparakebis magidas ar gaakares da mezobel oTaxSi ukve Caricxuli varT dasSi da Tqveni diplomebi aRar gve-
gamoketes Semawuxebeli mezoblis bavSviviT. saWiroebao.
msoflioSi erTaderTi afxazurenovani disertacia aRsaniSnavia agreTve, rom TbilisSi dafrTianda amiC-
TbilisSia daculi. es iyo soxumis pedinstitutis, Semd- bebis mTeli ojaxi; aq iswavles da gakandidatdnen valenti-
gomSi ki afxazeTis universitetis filologiis fakulte- na saria da giorgi amiCbebi, xolo maTma umcrosma Zmam bo-
tis ucvleli dekanis pavle arZinbas sakandidato disert- risma meore specialoba miiRo Tbilisis konservatoriaSi
acia, rac manac, Tavisi biZaSviliviT `dagvifasa~. TiTqos- da mTeli weli staJirebda operisa da baletis saxelmwifo
da afxazebi kmayofili unda yofiliyvnen am SeRavaTebiT, TeatrSi, sadac mas Tavs evlebodnen.
magram aRmoCnda rom maTSi ukve sul sxva ganwyoba sufe- niSandoblivia, rom swored pavle arZinbam da valenti-
vda. maxsovs erTxel oCamCireSi, erT afxaz qalbatons Svi- na amiCbam gaaSanSales sagazeTo werili qarTvelTa `agre-
lis Tbilisis samedicino institutSi Caricxva miuloces siis~ Sesaxeb afxazeTSi. aqaoda afxazebs yelSi amouvidaT
da man madloba ki gadauxada mimlocvels, magram sinanu- Cagvra da rkinigzis dasacavad Semosul qarTul milicias
liT dasZina _ kargia, magram Cems Svils im mxecebSi ra gaa- esroleso. es ukanaskneli fraza avtorebs niSnismogebiT
Zlebinebso. jiqurad wamoscdaT, Torem manamde rusebi da afxazebi

126 127
erTxmad gahyvirodnen _ pirvelad qarTvelebma gaisroles lqveiTi xalxis Tavis enaze alaparakebas. amitomve, oRond
da omic maT daiwyeso. mxolod ekonomikuri mosazrebiT, Seiqmna esperanto da
samoqalaqo omebi arsad da arasodes ar yofila iSvia- sxva saerTaSoriso enebi da amitom gegmavda sabWoTa kav-
Toba, magram es gasrola, SeiZleba iTqvas, daprogramebu- Siri mTeli msoflios `gawiTlebasa~ da gaerTerovnebas,
li iyo im droidan, roca rusma avtonomiebi `gagvixerxa~ da scenariT _ jer momijnave qveynis enebi unda Sejvarebu-
rusulma miTologiam afxazi daarwmuna, rom qarTvelma mas liyvnen regionalur enebad, Semdeg ki regionaluri enebis
anbani waarTva da axla miwasac arTmevs da enasac. swored Sejvarebas unda eSva erTi msoflio ena. swored am gegmis
ase ganacxada am ramdenime wlis winaT nalCikSi gamarTul mixedviT mokavSire respublikebSi erTmaneTTan `saWid-
xalxmraval mitingze afxazuri moZraobis erT-erTma aod~, Tumca winaswar cnobili SedegiT, daSvebuli iyo
sulisCamdgmelma Tamara Sayrilma, romelic sxvaTa Soris, ori saxelmwifo ena _ favoriti rusuli da marcxisaTvis
mogvianebiT isev afxazis tyviam imsxverpla. aseve poli- ganwiruli respublikis ena, romelic saqarTveloSi bune-
tikuri tyviis wera gaxda afxazuri moZraobis kidev erTi brivia qarTuli iyo da mTeli mosaxleoba an qarTul sko-
aqtivisti, zurab aCba, romelmac rixianad dagvmoZRvra _ laSi swavlobda, anda rusulSi.
droa SeignoT, rom afxazeTi ruseTiao; magram rodesac mas magram sabWoTa xelisufleba am Sejvarebis finals aRar
es SeZaxili saTanadod ar daufases, gawbilebulma aRiara _ daeloda da mTel sabWoeTSi erTaderT saxelmwifo enad
ruseTs afxazeTi mxolod saqarTvelos winaaRmdeg xelke- programiT gaTvaliswinebuli `gamarjvebuli~ rusuli ena
tad undao. gamocxadda, razec, nebsiT Tu uneblied yvela respublika
rac Seexeba anbans, msoflioSi 5400-ze meti ena da mx- yabuldeboda, rom ara saqarTvelo, romelic am zRvarga-
olod 14 anbania, romelTa Sorisaa Cveni unikaluri qarTu- dasul Zalmomreobas gadaulaxav zRuded aRudga win, ra-
li anbanic. anbandakarguli xalxebi istoriam ar icis, uTa- Sic Tavisi wvlili ar unda davuviwyoT baton eduardsac.
visanbano xalxebi ki, rogorc vxedavT, uamravia. warmoud- amjerad moskovma ukan daixia, magram umalve kidev erT
genelia anbani wagarTvan da masze dawerili erTi bwkaric veragul gamosavals miagno da e.w. erTa TviTgamorkvevis
ar SemogrCes. xolo Tu aseTi saswauli mainc moxda, vin giS- `garniriT~ avtonomiebs enis arCevis neba darTo. amiT ruse-
lis ixmaro Seni `yofili~, Seni fonetikisaTvis ufro Ses- Ti erTdroulad erTi mimarTulebiT mimaval or kurdRels
aferisi qarTuli anbani? ra Wirad ginda aTaskudmobmuli gamoekida da warmatebiTac, rameTu avtonomiebSi am sepa-
da rqebdadgmuli rusuli?! ratistuli muxtis CatumbviT man mZlavri lagami amosdo
ena marTlac RvTiT momadlebuli ganZia, romelic ro- avtonomiebis `patron~ respublikebs, avtonomiebis xalx-
gorc azrovnebis iaraRi, rogorc sinamdvilis asaxvis, ebi ki pirdapir gauyena rusifikaciis Saragzas, radganac
azris gamoxatvis, da maSasadame, urTierTobis saSualeba, avtonomiebs Tavisi ena mxolod dawyebiT klasebSi yofniT,
misi matarebeli xalxis erovnulobisa da TviTmyofado- mexuTe klasidan da zemoT ki, saTanado terminologiebis,
bis dedaburji da erTgvari javSania. amitom yoveli Tav- saxelmZRvaneloebisa da maswavlebelTa korpusis uqonlo-
moyvare, magram ubedobiT xelqveiTi xalxi TavgamodebiT ba-uyolobis gamo isini iZulebuli arian yvela sagani Tavi-
cdilobs Tavisi enis SenarCunebas, zemdgomi xalxi ki _ xe- si enis garda, rusulad aswavlon da iswavlon.

128 129
 kremli mainc ukmayofilo da SeSfoTebuli iyo Tavisi modian: afxazi ambobs _ es miwa Cemia, radganac aborigeni
imperiis xalxTa enobrivi asimilaciis tempiT. me varo, osi ki aRiarebs _ me aborigeni ara var, magram miwa
erTxel erTma rusma maRalCinosanma, imJamad pensioner- Cemia, radganac me masze vcxovrobo. aq baton boris CoCievs
ma da bavSvTa filateliis prezidentma, vinme kurekma unda SevaxsenoT _ ki batono, miwa Senia, magram sacxovreb-
gamimxila _ Tqven qarTvelebi yvelaze Tavisuflebismoy- lad da ara ruseTisaTvis mziTevSi misarTmevad. Tanac Tu
vare xalxi xarT _ yvela respublika avalaparakeT rusu- eg Tqveni siyvaruli wrfeli da ormxrivia, raSi sWirdeba
lad, Tqven ki veraferi mogixerxeTo. amxela auTvisebeli tramalebis mqone ruseTs afxazeTsa
aseve msu-s inglisuri enis kaTedris gamgem, profesorma da `samxreT oseTSi~ CasiZeba?
olga axmanovam, kaTedraze mowveul britanel profesors me istorikosi ara var, Tumca arca aqvs azri politiku-
gulistkiviliT `gaando~ _ CvenTan aris aseTi xalxi, qarT- ri miwaTmowyobis mizniT saukuneebis bneleTSi Cakirkite-
velebi, romlebic daJinebiT moiTxoven disertaciebic qa- bas, imdenjeraa es Cveni dedamiwa gadazomil-gadmozomili.
rTulad werono. is ki ara, SeiZleba iTqvas, Cvens Tvalwin Seiqmna aSS, ma-
rac Seexeba konkretulad afxazur enas, misi Seviwroeba gram rogor ginda es xalxi did britaneTSi daabruno, Sem-
saqarTvelos arc arasodes dasWirvebia _ afxazeTis sam- deg ki isev materikze?
Tavros oficialuri ena isedac yovelTvis qarTuli iyo, ra Tqma unda usamarTlobaa orad gaxleCili kviprosi,
sabWoTa periodSi ki enebis sakiTxs, rogorc ukve aRiniSna, irlandia, korea, is rom sam qveyanaSi ganfenil, mraval-
moskovi ganagebda da ara Tbilisi. ricxovan qurTs Tavisi saxelmwifo ara aqvs, is rom naxe-
Zala aRmarTs xnavso da bevrma CaTrevas Cayola amjobi- vari somxeTi TuqeTs upyria, naxevari azerbaijani _ irans,
na. rac Seexeba afxazsa da oss, maTi `TavisuflebisaTvis~ da raRa Sors wavideT, Cveni saqarTveloc xom napirebSe-
brZola im volierSi Segdebul bocvris saqciels waagavs, moglejili Sagrenia?!
romelsac kobras daRebuli piri TavSesafar sorod eCven- samwuxarod, dRes msoflios rukis samarTlianad gadaw-
eba da TviTon uxteba xaxaSi mtacebels. eris mSvidobiani meqanizmebi ar arsebobs, amitom moTmineba
afxazebi acxadeben _ nakadulSi daxrCobas zRvaSi dax- da goniereba unda gveyos ar avyveT cdunebas da macduneb-
rCoba gvirCevniao. kacia da guneba, Torem binZuri zRva els da ar vxocoT erTmaneTi, sanam Seqmnili situaciidan
namdvilad ver mova kamkama nakadulTan. ise meti rom ara civilizebuli gamosavali ar moZebnila.
vTqvaT, cota uxerxulia Seviwroebaze laparaki, roca ma- rac Seexeba istoriul kvleva-Ziebas, istoriul wiaRsv-
qsimum 95 aTasi kaci naxevarmilionian avtonomias marTav, lebs _ Tu sad da rodis gaCnda sicocxle, TviT adamiani
farToda xar warmodgenili respublikis centralur xe- da ra gza gamoiara kacobriobam dRevandelobamde, amas
lisuflebaSi, wer, kiTxulob, beWdav da mauwyeblob Sens udidesi mecnieruli Rirebuleba aqvs da igi `mter-moyva-
enaze, maSin rodesac Seni Crdilokavkasieli naTesavebi ris~ patiosani TanamSromlobis reJimSi unda mimdinareob-
didi xania rusificirebuli arian. des.
sainteresoa, rom Cvens winaaRmdeg gaerTianebuli afx- Cemi azriT arc qarTvelia marTali da arc afxazi, roca
azi da osi radikalurad gansxvavebuli motivaciebiT ga- isini istoriul afxazeTSi erTmaneTis arsebobas uaryofen,

130 131
radganac Tu es asea, saidan gaCnda maSin amdeni naqarTvelari iseTive qarTveli iyo, rogorc megreli, svani, imereli da
afxazi da amdeni naafxazari qarTveli am teritoriaze? a.S., romelic Seerwya Crdilo kavkasiidan gadmoxvewil af-
afxazuri separatizmisaTvis safuZvelgamomcleli es suas, gauziara mas Tavisi saxelwodeba, TviTon ki mis enaze
faqti imdenad TvalSi sacemia, rom TviT niWierma afxaz- alaparakda.
ma, filosofosma oleg dameniam sxva veraferi moigona da jer erTi, rogorc wesi, yoveli xalxi TavisTavs uwodebs
maSindeli soxumis pedinstitutis qarTuli enis kaTedris erTs, sxvebi ki mas sul sxvanairad moixsenieben. Cvenc xom
gamgesTan, baton oTar miqiaSvilTan saubarSi aseTi ususu- mxolod TviTon vuwodebT Tavs qarTvelebs, sxvebisaTvis
ri Txzuleba ganaviTara _ Cven, afxazebs gvarebi ar gvqonda ki varT vracuebi, qafarebi, gruzinebi, gurjebi, geor-
da qarTvelebma Segvarqves TavianTi gvarebio. baraqala im gianebi, xeorxianebi da vin icis kidev vin? da meorec, ro-
qarTvelobas, magram raSi dasWirdaT maT es qvelmoqmede- gor gaqrnen ise ukvalod es qarTveli afxazebi, rom arc
ba da rogor ganaxorcieles es masiuri RonisZieba organi- maT specifikur gvarebs, arc enas, Tu qarTulis dialeqts
zaciulad, miTumetes Tu isini afxazeTis teritoriaze ar Cvenamde ar mouRwevia? dRevandeli afxazeTeli qarTve-
binadrobdnen?! li ki, sinamdvileSi an megrelia, an svani, an imereli da a.S.,
afxazeTis toponimika qarTulicaa da afxazuric, zog- ZiriTadad ki megreli.
jer _ sinonimuri, rac mocemuli adgilis mosaxleobis eT- aseve litonsityvaobad JRers anCabaZeebisa da ServaSi-
nikuri Sedgenilobis cvalebadobaze miuTiTebs. Zeebis qarTvelebad gamocxadeba, ris gaziarebasac, sul
sagulisxmoa, rom soxumis uZvelesi saxelwodeba dio- mcire, ori ram uSlis xels _ TviT am xalxis erovnuli
skuria iseve sarwmunod iSifreba megrulad, rogorc ber- TviTSegneba da maTi meore, afxazuri gvarebi _ anCabaZee-
Znulad. am dasaxlebas Semdgomac xarga xans erqva qarTve- bi aCbebia, ServaSiZeebi ki _ CaCbebi, albaT vinme `ServaS~
luri saxeli cxumi (rcxila, rcxilnari), saidanac SeiZle- CaCbas STamomavlebi, Torem ra kavSiri unda hqondes CaCbas
ba momdinareobdes misi dRevandeli saxelwodebac. ServaSiZesTan?
afxazeTis eklesia-monastrebis arqiteqtura da ke- savaraudoa, rom axlo-maxlo arsebul erTaderT eli-
dlebis Tavdapirveli moxatuloba da warwerebi qarTu- tarul, qarTul sazogadoebaSi integrirebisas, afxazma
lia. yvelaze meti qarTuli warwera dafiqsirebulia dRes Tavadaznaurobam TviTon Seirqva, anda daikanona maTTvis
wminda afxazuri soflis lixnis monasterSi. aqedan ga- Serqmeuli qarTuli gvarebi.
momdinare sakiTxavia _ Tu aq qarTvelebi ar saxlobdnen ratom unda gvexamuSebodes Cven davuSvaT, rom Zveli
da miTumetes, aqaurobas ar ganagebdnen, visTvis aSenda es samegrelos Tu kolxeTis am teritorias adreve daepa-
taZari da rogor dauSves warmarTma Tu musulmanma afxa- tronen Cvens mier afxazebad wodebuli afsuebi da iqidan
zebma es, separatistTa azriT `religiuri eqspansia~, roca moyolebuli isini gamudmebiT da gardamavali warmatebiT
marTlmadidebloba TviT qarTvelebSic, zojer cecxliTa ebrZodnen teritoriis yofil patronebs _ megrelebs, ra-
da maxviliT ikafavda gzas. sac cixe-simagreTa da kedel-zRudeTa sxvadasxva adgilas
rbilad rom vTqvaT, dausabuTebelia gancxadeba, rom SemorCenili nangrevebic adasturebs. aseTi precedente-
afsua sxva iyo da afxazi sxva, rom Tavdapirveli afxazi bi uamravia msoflioSi. saxelwodebebi _ inglisi (England)

132 133
da ingliselebi da inglisuri (English) am kunZulze Semoi- aseTi utaqtoba gamouvida erT Cvens akademikoss, roca
tanes dampyrobelma anglebma (Angles), manamde es iyo kelt- man ganacxada _ agastranom, ateatr _ es ra enaao da Tavi
ebis qveyana, ufro adre ki _ iberebis. azerbaijani winaT ki ar Seiwuxa sxva sityvebi mainc moeZebna, radganac am nas-
albaneTi iyo, sul sxva qveyana da sul sxva xalxi. esxobebs Cvenc vxmarobT, im gansxvavebiT, rom afxazurSi
uazro azria _ afsuebs aq, zRvasTan rom ecxovraT, Tev- isini iwyeba `a~-Ti, qarTulSi ki bolovdeba `i~-Ti, da ma-
zebis saxelwodebebi eqnebodaTo, radganac uwylo da maSa- Sasadame, ismis kiTxva _ riT sjobs qarTuli saxelobiTi
sadame, uTevzo adgilas aravin ar cxovrobs. xolo rogor brunvis niSani `i~ _ afxazur TavsarT `a~-s?
aisaxeba enaSi Tevzi Tu sxva romelime cxoveli, sagani an dRevandeli msoflios wesrigi da saerTaSoriso samar-
movlena _ mxolod zogadad e.i. hiperonimebiT, mxolod Tali ara da ver uSvebs aborigenobis mixedviT msoflios
saxeobebad e.i. hiponimebiT, Tu asec da isec, es damok- xelaxal gadanawilebas. es uaRresad Zneli, TiTqmis Seu-
idebulia xalxsa da enaze da ara garemoze. Zlebeli da ukiduresad saSiSia.
sinamdvile, samyaro erTia yvelasaTvis, magram sxva- Tumca, samwuxarod, dRes ikveTeba amis precedenti
dasxva xalxi rom mas erTnairad `xedavdes~, anawevrebdes kosovos saxiT, rac aucileblad gamoiwvevs jaWvur rea-
da saxeldebdes, sxvadasxva enebi ki ara, erTi da igive enis qcias da kacobriobas miiyvans mesame da katastroful
sxvadasxva dialeqtebi gveqneboda. msoflio omamde.
saxeldobr, afxazurs aqvs zogadi saxelwodeba `afsiZ~ tyuilad hgoniaT ZlierTa ama qveynisaTa, rom isini Se-
(Tevzi), sxvadasxva saxeobaTa aRsaniSnavad ki afxazi barba- Zleben am xanZris qveda sarTulze lokalizebas, sadac mx-
rizmebis saxiT iyenebs rusul da qarTul nomenklaturas, olod patara erebi ganadgurdebian da dedamiwa am zedmeti
romelTagan ori nasesxobis saxiT ukve Caricxulia afxaz- `balastisagan~ gaTavisufldeba.
uri enis leqsikur inventarSi. esenia _ axamsia (qafSia), ro- asea Tu ise, WeSmariti e.i. kompetenturi da miukerZoebe-
melic zRvis Tevzs aRniSnavs da akalmax (kalmaxi), romelic li istorikosebis saqme da valia dadgindes rogor gadai-
mdinaris erT-erTi Tevzia. kida kavkasionze osuri da afxazuri `xurjinebi~, kerZod
cxadze cxadia, rom es fsevdoargumenti sadaurobis afsua-afxazebma Camoivakes kavkasionis gadaRmidan, Tu
damadasturebel sabuTad ar gamodgeba, magram man ise daa- maTi sisxlxorci da maTi enis dialeqtze molaparake aba-
facura afxazebi, rom jer saqarTvelos mecnierebaTa aka- zebi gadareka vinmem kavkasions gadaRma? saerTod, mTa im-
demiis wevr-korespondentma giorgi ZiZariam gamoaqveyna dens ver kvebavs, ramdensac aCens da mTielTa swrafva bari-
statia afxazTa zRvaosnobis Sesaxeb, Sesabamisi terminebis saken bunebrivi procesia, sapirispiro moZraoba ki Zalda-
dasaxelebiT, Semdeg ki afxazeTis kompartiis saolqo tanebis gareSe ar xdeba.
komitetis pirvelma mdivanma, mixeil bRaJbam Seadgina da TviTon afsua-afxazebi Tavs mTielebad da Crdilo ka-
gamosca Tevzebis afxazuri terminologia. vkasielTa naTesavebad miiCneven da cnobil afxaz poets
saerTod, unaklo aravin da araferia, magram am naklis bagrat Sinkubasac erTxel uTqvams batoni geno kalandia-
sacinad agdeba aranaklebi naklia, romelsac utaqtobas saTvis _ Cven aq mxolod ori Tu oTxi komli varT, Crdilo
uwodeben. kavkasiaSi ki _ Sinkubebi mTeli sofeliao.

134 135
 rogorc cnobilia, urCma kavkasielebma da maT Soris rom ver davicaviT Cveni moqalaqeebi mtruli zegavlenisa-
afxazebma udidesi tragedia gadaitanes Crdilo mezoblis- gan da maT imitom, rom gvaiZules `wkeplisaTvis~ migvemar-
gan, romelmac isini miwasTan gaswora da mahajirebad aqcia. Ta, ris Sedegadac galaxulebi aRmovCndiT qarTvelic,
am mware gamocdilebiT `Wkuanaswavlma~ da damoukide- afxazic da osic.
blobis eiforiaSi Setyuebulma afxazma ruseTis mier mizez-mizez, dos marili akliao, roca gajiutebul
saqarTvelos winaaRmdeg gaCaRebul omSi Zlieris mxare bavSvs raime davalebas ver asrulebineben da cotas `wau-
daiWira, misi iaraRoba ikisra da fexebze daikida aramar- Taqeben~, is ukve sxvanairad imarTlebs Tavs _ ratom gam-
to Tavisi moZme, saukuneebis manZilze Tanamcxovrebi da laxe? axla sul aRar gavakeTebo.
danaTesavebuli qarTveli, aramed Tavisi RviZli Crdi- dRes xSirad gaismis da ara marto araqarTvelTagan _
lo-kavkasieli naTesavebic, romlebic ruseTis uRelqveS afxazeTSi jari rom ar Segveyvana, araferi ar moxdebodao.
gminaven. Tqve kai adamianebo, sad gvyavda Cven jari, afxazeTSi rom
struqturuli TvalsazrisiT, saxelmwifo Tu saxelm- ukve yvelaferi xdeboda?! ram dagaviwyaT, rom xruSCovis-
wifoebrivi warmonaqmni ori ZiriTadi fenisagan Sedgeba. agan damoZRvrili da suslovisagan waqezebuli afxazebi
esenia _ mmarTveli umciresoba da marTuli umravlesoba. yovel aT weliwadSi erTxel grandiozul, qudze kacis ga-
rogorc zeda, ise qveda fenaSi adamianTa sami jgufi gamoi- mosvlebs awyobdnen da nabij-nabij, gegmazomierad miiwe-
yofa: 1. namdvili patriotebi, romelTac fanatikurad uy- vdnen damoukideblobisaken, 1989 wels ki maT dagvirbies 9
varT Tavisi qveyana da zrunaven masze, 2. crupatriotebi, aprilis memoriali da dagvixoces mSvidobiani momitingee-
romelTac mxolod Tavisi ojaxi adardebT da yvelaferze bi. Tavisuflebisaken swrafva sruliad bunebrivi da mis-
midian misTvis, da 3. kosmopolitebi, Zveli terminologiiT asalmebelic ki iqneboda, rom ar yofiliyo yvelaferi es
_ internacionalistebi, romelTac yvela qveyana da xalxi mimarTuli sxvebis gaubedurebisaken.
erTnairad uyvarT, magram SeiZleba iTqvas, es siyvaruli pirvel yovlisa, yvela saxelmwifo dawesebulebaSi qa-
platonuri da inertulia. rTuls Caenacvla rusuli. amas mohyva istoriisaTvis `xe-
soxumis da cxinvalis de-faqto xelisuflebebSi lebis gadagrexiT~ afxazeTis mTeli toponimikis gadaafx-
swored meore tipis patriot-separatistebi sWarboben, azureba da afxazur gvarebSi qarTuli kvalis Sla _ jinjo-
romlebic Tu ara rusuli kapitali da tanki, saTaveSi ver lia gaxda ajinjali, erisTavi _ arisTaa, qiria _ kria da a.S.
itivtivebdnen, amitom ramdenic ar unda elaparako maT da pedinstitutis erT-erTma TanamSromelma delikatu-
ra alternativac ar unda SesTavazo, maTTvis yvela sxva rad Semiswora _ me malxazoviCi ki ara maxazoviCi varo.
varianti wamgebiania da isini yovelnairad Seecdebian xe- am binZuri kampaniis winaaRmdeg gailaSqra afxazeTis
lTgdebulis SenarCunebas. enisa da istoriis samecniero kvleviTi institutis di-
qarTveli kacis tolerantobis erTgvari sazomi da max- reqtorma, batonma xuxuti bRaJbam, risTvisac igi gaTaTx-
asiaTebeli gamoTqmaa _ `Semomelaxa~ da roca Cven gvTava- es, gaacamtveres da samsaxuridan moisroles, saqarTvelos
zoben _ afxazsa da oss bodiSi unda mo(v)uxadoTo, pasuxi mecnierebaTa akademiam ki Tavisi filialis xelmZRvaneli
moklea: bodiSi unda moixados orive mxarem _ Cven imitom, ver daicva.

136 137
 erTaderTi, vinc baton xuxutis gamoeqomaga da Tavis arnold Ciqobavas iubileze, sadac, sxvaTa Soris, baton ar-
kolegebs usayvedura _ rogor SeiZleba mecnieruli kv- noldis aspirantebsa da doqtorantebs, batonma eduardma
leva-Ziebisa da politikis erTmaneTSi aRrevao, es iyo am fuladi saCuqrebi dauriga; lidia Wkaduas ki es saCuqari
sakvlevi institutis mecnier-muSaki da soxumis pedinsti- soxumSi gaegzavna.
tutis leqtori lidia Wkadua, romelsac es `antipatri- ra Tqma unda, avadmyofobisa da sxva damabrkolebeli
otuli~ gamoxdoma ar apaties da pedinstitutis afxaz- garemoebebisagan aravin araa dazRveuli, magram saxezea
uri seqtoris studentebma boikoti gamoucxades. saqmis meore faqti _ roca soxumSi, lidia Wkaduas misma yofil-
gasarCevad studentebTan mosul pedinstitutis reqtors, ma warCinebulma studentma, erovnebiT qarTvelma mimarTa
baton giorgi ZiZarias da pedinstitutis partkomis mdivans da Tavis mier Sedgenili inglisur-afxazuri leqsikonis
baton oTar vaxanias studentebma swored ase ganucxades _ gamosacemad recenzia da daxmareba sTxova; pativcemulma
Wkaduam ra, yvelaze meti icis bRaJbas rom icavso! reqtorma doqtorma mas daufaravi gamZvinvarebiT miaxala _ gaizr-
aq studentebs Seuswora _ eg ra SuaSia, es ra Tqveni saqmea, debian afxazebi da TviTon dawereno.
amas mecnierebi gaarkveven, Tqven me is miTxariT ra preten- steriluri xalxi ar arsebobs, yvelas met-naklebi pro-
ziebi gaqvT Tqveni leqtoris mimarTo; Wkadua kargi mecnie- porciiT urevia bunebrivad Tu iZulebiT asimilirebuli,
ria, magram xdeba xolme rom adamianma TviTon icis, magram an ubralod mitmasnili `gareSeebic~, romelTa STamomav-
sxvebisaTvis codnis gadacema ki uWirso. lobas SeiZleba aRarc axsovdes Tavisi warmomavloba, anda
studentebma es motivacia aitaces, magram maSin part- aRarc uRirdes misi afiSireba; mTavaria adamiani adamianad
komi Caeria da studentebs hkiTxa _ ki magram Tu ver gixsni- darCes. magaliTad, cnobili kompozitori Sumani da cno-
daT, ver gagebinebdaT, Tavis droze ratom ar gvacnobeT bili avtomrboleli Sumaxeri wminda qarTul garemocvaSi
da daelodeT sanam sagani waikiTxeboda da CaTvlis dro rom aRzrdiliyvnen, isini faqtiurad qarTvelebi iqnebod-
dadgebodao. am moulodneli kiTxviT Secbunebuli stu- nen Tavisi eniT, fsiqikiT, adaT-wesebiT, magram maTi neba
dentebi isev reqtorma ixsna _ albaT eridebodaT da if- iqneboda isic germanelebad aRiqvamdnen Tavs da SeinarCu-
iqres, konspeqtebis daxmarebiT wavimuSavebT da rogorme nebdnen TavianT gvarebs Tu qarTvelebad Caewerebodnen da
CavabarebTo, magram roca dainaxes rom es Znelia, maSin gvarebs xaraziad an xaraziSvilad gadmoTargmnidnen. aqve
mimarTes am ukidures RonisZiebas, rac ra Tqma unda swori Cveni televiziiT afxazur da osur enebze informaciis
ar ariso. gadamcemTa sayuradRebod unda iTqvas, rom gvar-saxelebi
mokled, lidia Wkadua am dros sadoqtoro diserta- sxva enebze transliterirdeba, magram ar iTargmneba. os-
cias icavda TbilisSi, ase rom igi valdebulic da rogorc uri fuxaTa qarTulad fuxaSvilia, rusulad _ fuxaev(a),
etyoba iZulebulic iyo dadebiTad gamoxmaureboda afx- afxazurad _ fuxaif(h)a; kokoskeria lazuri gvaria, misi
az-qarTvelTa integraciis amsaxvel zemoTaRniSnul naS- qarTuli Targmania _ kokoSvili, rusuli _ kokoev(a), osu-
roms. ri kokoiT da afxazuri _ kokoif(h)a. qalbaton esmas da ba-
samwuxarod, gadoqtorebis Semdeg, nebsiT Tu uneblied, ton vaJas saqmea romel variants airCeven, magram igi erTi
isic kardinalurad Seicvala. igi aRar Camovida akademikos da igive unda iyos nebismier enaze laparakisas.

138 139
 aRsaniSnavia, rom afxazeTSi naafxazari qarTvelebi azisagan, romelmac mirCia _ iqneba cnoba gaakeTo rom 1947
ufro aqtiurobdnen saqarTvelos winaaRmdeg, vidre ge- wlamde xar afxazeTSi Cawerili, Torem veraviTar binas ver
netikuri afxazebi. samsaxurebSi, transportsa da quCaSi miiRebo. asec moxda, Cems gancxadebaze qalaqis sabWom mipa-
afxazebi da qarTvelebi gacxarebuli kamaTobdnen da xSi- suxa _ Tqveni bina 17 kvadratuli metria, rac ori kvadrat-
rad erTmaneTs `CamoTreulebis~ epiTetiT amkobdnen. uli metriT aRemateba samwevriani ojaxisaTvis dawesebul
erTxel soxumis inturistSi Seveswari rogor `afrTx- normaso.
ilebdnen~ qarTvelebi aqamde Zmakac, axla ki ukve `mtrad- raodenobiT afxazebs somxebic sWarbobdnen, magram maT
qceul~ Tavis afxaz TanamSromlebs _ risi imedi gaqvT, mxolod qarTvelTa simravle awuxebdaT, radgan swored
biWo, Tqven, roca erTi stadioni xarTo, razec afxazebma isini, cotac aris ecilebodnen ZalauflebaSi. demografi-
upasuxes _ Cven iseTi gegma gvaqvs, male dadgeba Tqveni aR- uli suraTis Sesacvlelad arZinbam specialuri brZane-
sasruli, Ram-RamobiT SeviparebiT xolme qarTul dasax- bac gamosca, riTac igi afxazeTSi mcxovreb yvela adamians
lebebSi da yvela qarTvels yelebs gamogWriTo. erovnebis arCevis nebas rTavda.
samwuxarod, marto rigiT qarTvelebs rodi egonaT, rom bunebrivia, rom yvelas Tavisi mSobliuri, Tundac Rari-
Cven saqme sul erT stadionTan gvqonda; batonma zviadma bi ena urCevnia sxvis maRalganviTarebul enas, magram isic
da batonma eduardmac ganacxades _ avtonomiebis sakiTxe- gasaTvaliswinebelia, rom dRevandel msoflios ar Seu-
bi awi moskovSi ki ara TbilisSi gadawydebao, rac, rogorc Zlia Tavisi mosaxleoba yvela 5400-ze met enaze aRzardos
vnaxeT Zlier Sors aRmoCnda sinamdvilisagan. da acxovros.
visac Tvali da tvini ar Ralatobs da vinc raime mosaz- 1978 wels gamarTul xalxmraval mitingebze afxazebma
rebiT ar siraqlemobs, advilad dainaxavda, rom afxazi ukve Riad gailaSqres qarTuli enis winaaRmdeg afxazeTSi
separatistebi gamalebuli emzadebodnen omisaTvis. am da roca moskovidan gamogzavnilma cekas mdivanma kapiton-
mizniT Seiqmna e.w. `mTiel xalxTa konfederacia~, centriT ovma afxazebs ganucxada _ rogor SeiZleba qarTvels qar-
swored soxumSi da piradad prezident arZinbas daqvemde- Tulad laparaki aukrZalo Tavis samSobloSio, mas afxaz-
barebuli `afxazuri gvardia~, romelsac rusi oficrebi ebma mikrofoni gamourTes.
avarjiSebdnen. soxumis pedinstitutSi, Semdeg ki mis memkvidre asu-Si
maxsendeba erTi maRalCinosani afxazis gancxadeba saerTo krebebi rusul enaze tardeboda. aravin ar uSlida
televiziiT _ unda aikrZalos paraskevobiT jariskacebis arc afxazs da arc qarTvels Tavis enaze gamosvlas, magram
saxlebSi gaSveba, saidanac isini orSabaTamde aRar brun- afxazTa umravlesobam afxazuri ena ar icoda da rac mTa-
debian da kviraSi ori dRe gvekargebao. varia maT qarTulis gagonebac ar undodaT. amitom, rode-
soxumis Svidive saxlmmarTveloba mxolod afxazebiT sac qarTuli enis kaTedris wevrs abesalom gadelias afx-
iyo dakompleqtebuli, romelTac davalebuli hqondaT azebma sityva Seawyvetines _ rusulad ilaparakeo da isic,
im qarTvelebis siebis Sedgena, romlebic afxazeTSi 1947 ra Tqma unda, politikuri mosazrebiT gajiutda, univer-
wels da mis Semdeg dasaxldnen. sitetis reqtorma zurab anCabaZem Tarjimnoba ikisra.
me amis Sesaxeb gavige erTi Cemdami keTilganwyobili afx- daZabulobis namdvil katalizatorad iqca e.w. `lixnis

140 141
werili~, romelsac yvela raimedRirebulma afxazma moaw- Sereul afxazur-qarTul soflebSi mxolod afxazuri
era xeli da maT Soris, afxazeTis saolqo komitetis pir- skolebi funqcionirebda da maSasadame, iqauri qarTvelo-
velma mdivanma, bunebiT keTilSobilma saqarTvelos ceka- ba Zalauneburad afxazdeboda.
Si namuSevarma da mTels saqarTveloSi namogzaureb-naqei- kremlis Sorsmimavali gegmiT afxazTa masiuri diplo-
farma boris adleibamac, risTvisac igi Tanamdebobidan mizacia mimdinareobda calke ruseTsa da calke saqarT-
moxsnes da amaze dards kidec gadahyva. mis nacvlad am pos- veloSi, rasac emateboda afxazeTis kurortebis moyvar-
tze dainiSna afxazi vladimer xiSba, romlis winaaRmdeg ul rus profesorebTan saqmeebis Cawyoba. amitom saqarT-
amxedreba afxazebma veRarc moaswres, ise Cabarda warsuls velos Wkua unda exmara da moskovisagan gamoeglija neba,
kompartia da misi organoebi. rom TviTon Cadgomoda saTaveSi afxazuri inteligenciis
partiuli kontrolis moSlam kidev ufro gaarTula formirebis kampanias, raTa ar Selaxuliyo iq mcxovreb sxva
mdgomareoba da mravali molaparakebebis, daTmobebisa da erovnebaTa interesebi da ar darRveuliyo demografiuli
dapirebebis miuxedavad, saqarTvelom veRar SeZlo afxa- pariteti.
zebisa da osebis Semobruneba, metismetad Sorswasuli da moskovis am veraguli gegmis CasafuSad saWiro iyo
Zlieri aRmoCnda ruseTis mier gaRvivebuli separatistu- agreTve ar dagveSva yvela diplomiani afxazis afxazeTSi
li ganwyoba da omis fsiqozi. akumulireba da Warbi kadrebi partiuli davalebiT sxva-
sazogadoeba orad gaixliCa: Suaze gaiyo fexburTis dasxva regionebze unda gadanawilebuliyvnen, sadac zogi-
gundi, mweralTa kavSiri, dramatuli Teatri, universite- erTi maTgani kidec dasaxldeboda.
ti. dapirispirebam Sereul afxazur-qarTul ojaxebSic amis msgavsi ram SevardnaZis dros xdeboda, magram mx-
SeaRwia, iyo SemTxvevebi, roca erTi Svili dedas uWerda olod politikuri elitis doneze, afxazeTSi ki profe-
mxars, meore _ mamas, zogierTi ojaxi ki sulac daiSala. sionalTa didi konkurencia iqmneboda, sadac yovelTvis
didi Zalisxmevaa saWiro rom globalizaciam xeli ar afxazi `imarjvebda~, sxvebi ki iZulebuli iyvnen sxvagan ga-
SeuSalos kacobriobas enebisa da kulturebis gadarCenasa dasaxlebuliyvnen.
da ganviTarebaSi, saqarTvelo ki erTi im uiSviaTesi qveya- afxazoba bolo xanebSi lamis profesiad iqca. cnobili
naTagania, romlebic amas SeZlebisdagvarad cdiloben Ta- separatisti, udiplomo Tamara xibba pedinstitutTan ar-
vianTi umciresobebisaTvis. sebul mosamzadebel ganyofilebas xelmZRvanelobda da
cxadia, unda daarsebuliyo afxazeTis simRerisa da ce- or Tu sam sxva adgilzec muSaobda.
kvis ansambli da afxazuri kapela, romelTa maRalmxat- 1956 wlidan daiwyo yvela sferos da yvela donis xe-
vrul koncertebs siamovnebiT veswrebodiT qarTvelebic, lmZRvanel organoTa afxazizacia, ZiriTadad moskovidan
magram amas ar unda mohyoloda kiwi gegeWkoris ansamblis movlenili kadrebiT. saqarTvelos kompartiis afxazeTis
gauqmeba da misi wevrebis quCaSi gayra. aseve dauSvebeli saolqo komitetis pirvel mdivnad dainiSna mixeil bRaJba,
iyo qarTuli dasis gandevna mSobliuri keridan kinoTeat- komkavSiris saolqo komitetis pirvel mdivnad ki _ iuri kv-
ris SenobaSi da universitetis qarTuli nawilis mSobliu- iwinia, xolo yofili pirveli mdivani qarTveli qalbatoni
ri kedlebidan gaZeveba. naTela bokuCava jer Camoameoremdivnes, Semdeg soxumis

142 143
ganaTlebis ganyofilebis gamged CamoaqveiTes, iqidan ki gamoisxiT, Tavi da xeli gaanZrieTo. Tumca 100% garantia
meoTxe saSualo skolis direqtorad moisroles; qalbaton arcerT SemTxvevaSi ar arsebobs, rasac istoriac adas-
naTelas aRar dascalda darCenili safexurebis Carbena, ise turebs _ Cvenze didi da Zlieri erebi aRgvilan pirisagan
gamoaZeves afxazeTidan aTasobiT sxva devnilTan erTad. miwisa. cxadia, es ar niSnavs rom cxviri CamovuSvaT da yve-
soxumis saxpedinstitutis reqtorad qarTveli niJa laferze xeli CaviqnioT, rameTu _ cda bedis monaxevreao.
xurciZis nacvlad moskovma gamoagzavna afxazi akibei xon- Secdoma sinamdvilis araswori aRqma-Sefaseba da masze
elia, romelmac instituti qarTveli profesor-maswav- araswori reagirebaa. maSasadme, adamianis aRzrda misT-
leblebisagan gawminda. vis sinamdvilis sworad aRqma-Sefasebasa da masze sworad
yvelaze gvianobamde Tanamdebobas SerCa inturistis reagirebis swavlebas gulisxmobs. samwuxarod, sinamd-
mmarTveli qarTveli vaxtang WeliZe, romelsac TviT afx- vile savsea arastandartuli, araprognozirebadi da ada-
azurma komisiebma xelmosakidi rom veraferi upoves, kidev mianis dambnevi situaciebiT, roca adamiani iZulebulia
erTi komisia miusies, amjerad qarTveli funqcioneri garkveul riskze wavides, ramac SeiZleba ar gaamarTlos.
g.m.-s xelmZRvanelobiT, romelmac baton vaxtangs saolqo Secdoma ar agvereva danaSaulSi, romelic Segnebul, ganz-
komitetidan gamotanebuli braldeba wauyena _ ar momwons rax daSvebul Secdomas warmoadgens, Tu mas, e.i. Secdomas
me Seni nacionaluri politikao, razec batonma vaxtangma konteqstidan amoglejilad ar ganvixilavT.
warbSeuxrelad upasuxa _ ar vici ras memarTlebiT, biWvin- saqarTvelos udidesi geopolitikuri Secdoma iyo man
TaSi inturistis filiali rom gaixsna mis xelmZRvanelad rom rokis gvirabis gaWra dauSva da Cveni damcavi, bune-
sruliad gamoucdeli afxazi davniSneT, xolo wlobiT da brivi zRude moSala. ra Tqma unda, ruseTis am mzakvrul,
patiosnad aq momuSave kacs, me ver movxsni, mxolod imisaT- viTomda mxolod gzis Sesamoklebel RonisZiebas koloni-
vis, rom is afxazi ar ariso _ ver moxsni da TviTon moixs- is mTavroba Riad ver daupirispirdeboda, magram igi val-
nebio da asec moxda, magram arc g.m.-s uSvela am `damsaxure- debuli iyo `kulisebidan~ daerazma mTeli qveyana amis wi-
bam~ da TviTonac male gamoapanRures samsaxuridan. naaRmdeg, rogorc amas afxazebi akeTebdnen.
qarTvels hegelze adre uTqvams _ rac eri, is berio, mogvianebiT ki TviT qarTuli erovnuli moZraobis didi
magram Tu beri erze SorsmWvreteli araa, an mas ver aiyo- gamarjveba iyo aqve, rokis sarkinigzo gvirabis mSeneblo-
liebs, verc eri ixarebs da verc beri iberebs. samwuxarod, bis aRkveTa da qarTulisaTvis saxelmwifo enis statusis
araiSviaTad SorsmWvreteloba ar aris sakmaod Sori, da SenarCuneba.
miTumetes adekvaturi. ase rom, zogjer ayola sjobs auy- aseTi didi, magram aSkarad Secdoma iyo am moZraobis
olobas, zogjer ki ayoliTac daSavdebis. mier Cveni hidrosadgurebis mSeneblobis SeCereba. es mSen-
Wkviani, ra Tqma unda sxvis Secdomebze swavlobs, nakleb- ebloba sakavSiro biujetidan finansdeboda da mas CvenT-
Wkviani ki imeorebs da imeorebs Tavisas; amitom isedac gu- vis energodamoukidebloba unda moetana, ra SemTxveva-
larxein qarTvels iluziebiT ki ar unda vkvebavdeT _ gae- Sic ruseTTan konfliqti Cvens mrewvelobas da saerTod
ro gadagvarCens, nato gadagvarCens, amerika gadagvarCenso, ekonomikas miwasTan veRar gaasworebda.
aramed sul imas unda vukiJinebdeT asi Tvali da asi yuri seriozuli Secdoma gagvepara agreTve Cveni energe-

144 145
tikis flagmanis mSeneblobis drosac. saqme imaSia, rom sabWoTa kavSirSi problemuri sakiTxebi zevidan qveviT
enguris wyalsacavi samegreloSia, hesebi ki mxolod gal- ganixileboda. jer sabWoTa kavSiris kompartiis cekas po-
Si, afxazeTSi, saidanac deni afxazebs ufasod miewodebaT. litbiuro gamoitanda gadawyvetilebebs, Semdeg ki sakav-
Cven romc vikadroT da afxazebisagan denis safasuris Siro da respublikur qvemdgom organoebSi tardeboda am
gadauxdelobis gamo, am hesebs wylis miwodeba SevuwvitoT, gadawyvetilebaTa `sataSo~ ganxilvebi.
amas verc SevZlebT, radganac wyalsacavi apipindeba da ro- sabWoTa kavSiris kompartiis cekas politbiuros dad-
gorc samegrelos nawils, ise galsac walekavs. genilebiT 9 aprili Sefasda, rogorc saxelmwifo ga-
es safrTxe, dRis wesrigidan verc moixsneba, sanam Cveni datrialebis mcdeloba, romlis organizatorebi unda
Crdiloeli mezoblis velurobas wertili ar dasmia. sxva- gasamarTlebuliyvnen da mkacrad dasjiliyvnen. ase, mza
Ta Soris afxazeTSi mimdinare omis dros ruseTma araora- saxiT gadaeca es sakiTxi `gansaxilvelad~ sabWoTa kavSiris
zrovnad gagvafrTxila _ Tu tyvarCelSi bombi Cavarda, umaRlesi sabWos sesias. sesiaze moxseneba gaakeTa TviT am
maRaroebi afeTqdeba da engurhesi daingrevao. es, ra Tqma vandaluri aqtis damdgmelma reJisorma, amierkavkasiis
unda aSkara muqara da SantaJi iyo, romelic uTuod gau- jarebis sardalma, igor rodionovma, romlis yovel ga-
meores saakaSvilsac da igi aiZules engurhesi ruseTisaT- monaTqvams darbazi taSis grialiT xvdeboda. momxseneb-
vis mieyida. lis pirvelive winadadebebidan da darbazis veluri ova-
afxazTa amboxebebiT gamowveuli 9 aprili gmirobac iyo, ciebidan naTeli gaxda xelisuflebis mtkice derJavuli
Secdomac da danaSaulic, romelmac ramdenime friad sa- pozicia momxdaris mimarT da aRSfoTebulma qarTulma
CoTiro da damafiqrebeli kiTxva dagvitova: delegaciam demonstratiulad datova darbazi. rodiono-
1. ratom aRmoCnda amdeni susti sqesis warmomadgene- vis `warmatebuli~ gamosvlis Semdeg mokle, magram dams-
li mterTan pirispir mitovebuli, sad gaqra Cveni mama-pap- wreTa maSokirebeli sityviT gamovida sabWoTa kavSiris
uri raindoba? sagareo saqmeTa ministri batoni eduard SevardnaZe, ro-
2. ratom ar mousmines patriarqs, ratom daaimedes melmac mkacrad dagmo sabWoTa jaris mier TbilisSi Cad-
xalxi liderebma _ ver gabedaveno, xolo roca gabedes, enili jalaToba, samarcxvino uwoda moxsenebas da masze
TviTon Tavs uSveles, xalxi ki miatoves? darbazis reaqcias da daasaxela qveynisaTvis didi safrTx-
3. ratom gaxda 9 aprili marto qarTvelebis saqme, is Semcveli sxva faqtebic, ris Semdegac igi tribunidan
ratom ver iqca saqarTvelo samSoblod erovnuli um- Camovida da ganrisxebuli, protestis niSnad, pirdapir
ciresobebisaTvis? gaemarTa gasasvlelisaken.
4. ratom ver gariska cotneoba saqarTvelos kom- viTarebis aseTi sensaciuri SetrialebiT SeSfoTebuli
partiis cekam? sabWoTa kavSiris kompartiis generaluri mdivani, batoni
gaumarTlebelia agreTve im faqtis miCumaTebac, rom mixeil gorbaCovi, SeiZleba iTqvas fexdafex daedevna Tav-
damsjeli razmis erTma jariskacma fexze wamoayena Zirs is marjvena xels, Tavis namdvil favorit ministrs da ram-
dacemuli momitinge gogona, risTvisac TanarazmelTa denime wuTis Semdeg masTan erTad ukan dabrunebulma del-
risxva daimsaxura. egatebs ganucxada _ am sakiTxze dRes dadgenilebas ver

146 147
miviRebT, radganac igi mxolod calmxrivadaa gaSuqebuli erT mitingze, maTi Tavgasuli SarianobiT gabezrebulma
da saWiroa misi ufro seriozuli, detaluri da obieqturi zviad gamsaxurdiam, roca ganacxada _ afxazi eri istori-
gamokvleva da Seswavlao. am ar icis, aseTi eri bunebaSi ar arsebobso. magram xeli-
saqmis Seswavla daevala leningradis saolqo komitetis suflebaSi mosvlis Semdeg, misi gundi, misi mTavroba meo-
pirvel mdivans, baton anatoli sobCaks romlis marTlac re ukiduresobaSi gadavarda da man miiRo uprecedentod
detalurma, obieqturma da samarTlianma gamoZiebam Ta- `demokratiuli~, infantilur-miamituri, viTomda afxaz-
vdayira daayena politbiuros gadawyvetileba da igor Ta gulmosagebi dadgenileba, romlis mixedviTac axlad-
rodionovi Zalauflebis gadametebis braldebiT pos- Seqmnil afxazeTis parlamentSi mosaxleobis 18% afxaz-
tidan gadaayenes, qarTuli erovnuli moZraobis liderebi isagan airCa 28 deputati, 44% qarTvelisagan _ 26 da 38%
ki cixidan gaaTavisufles. `aramkvidri~ mosaxleobisagan _ 11, romelTagan viTarebaSi
me rom baton eduard SevardnaZis apologeti ara var, Caxeduli, Tu afxazebisagan daSinebul-mosyiduli 7 maT-
amas Cemi sagazeTo werilebic cxadyofen, magram samar- gani afxazur fraqciaSi gaerTianda, danarCeni _ 4 qarTul-
Tlianoba moiTxovs iTqvas, rom Tu ara batoni eduardis Si, ramac warmoSva Sefardeba 35/30 afxazTa sasargeblod.
es gabeduli, patriotuli SemarTeba da nabiji, verc Cveni garda amisa, imave dadgenilebis Tanaxmad parlamentis Tav-
erovnuli moZraobis liderebi gadarCebodnen dasjas da mjdomare da avtonomiis prezidenti mxolod afxazi unda
arc sabWoTa kavSiri daiSleboda ase male. yofiliyo. ase rom, qarTuli deputacia mxolod mayure-
gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas, rom swored amis wy- beli iyo imisa, rogor daamtkica parlamentma wminda afx-
alobiT daria xeli keTilma borots, amiT Seirya imperiis azuri mTavroba da Seqmna prezidents daqvemdebarebuli
mofamfalebuli taxti da nanatrma Tavisuflebam dReebi afxazuri gvardia.
dauTvala TviTmpyrobelobas. miCveuls nu gadaaCvevo da mecnierebi arasodes ar marTavdnen qveynebs, im ubralo
bunebrivia, movlenaTa aseTma mimdinareobam Seafiqriana mizezis gamo, rom mecnieri mTeli Tavisi arsebiT atomis-
Cveni avtonomiebic. aw gansvenebuli profesori valerian turadaa koncentrirebuli sinamdvilis mxolod erT ro-
qarCava yveboda, rom qarTuli moZraobis gamokveTil lid- melime ubanze, qveynis marTvas ki masStaburi SorsmWvret-
erTan, baton zviad gamsaxurdiasTan soxumidan TbilisSi eloba da aTasnairi wvrilmanis gaTvaliswineba unda.
Camovida afxazTa delegacia, erTaderTi kiTxviT _ Cven rac Seexeba saqarTvelos, mas arasodes klebia proble-
ras miviRebT, mxari rom dagiWiroTo, razec batonma zviad- mebi, arc wvrilmani da arc msxvilmani. sakmarisia iTqvas,
ma Cveuli pirdapirobiT upasuxa _ miiRebT imas, rasac Cven, rom sabWoTa periodSi Cveni ekonomika ise iyo gadajaWvu-
avtonomiebi ki aRar iarsebebso. es iyo maSindeli saqarT- li ruseTis ekonomikasTan, rogorc Sromis danawilebis
velos naCqarevi mizandasaxuloba da ganwyobileba, ramac momgebiani principiT, ise mzakvruladac, rom ruseTis
mTeli wyali, bolo wveTamde, ruseTis wisqvilze miuSva. iqiT Cven sxva gasaqani ar gagvaCnda da Cveni yvela sadave
yvela Sexedulebas da koncefcias ver gadaamowmeb da ruseTs epyra xelT. ruseTi iyo Cveni energetikac, Cveni
rogorc wesi, meqanikurad iziareb ise, rogorc xmareba- puric da Cveni bazaric da aseT dros am Cveni sasicocxlo
Sia. aseTi sabWouri iarliyiT moixsenia afxazebi erT- `maryuJebis~ daxsna da ruseTisagan karis gamojaxuneba is-

148 149
eTi windauxedavi nabiji da avbediTi Secdoma iyo, romlis ba gvesrola zar-zeimiT arCeuli Cveni prezidentisaTvis,
Sedegebis likvidacias dResac ar uCans bolo. arada ro- rac kakal gulSi moxvda mTel sqarTvelos. prezidenti
gorc maSindelma Cvenma prezidentma, batonma zviad gam- gaiqca, saqarTvelo ki orad gaixliCa _ rac kargad gamoi-
saxurdiam ganacxada, mas moskovidan ruseTis prezidentma yena mterma.
mixeil gorbaCovma daureka da SesTavaza _ moawere xeli samoqalaqo areulobisas, ruseTidan somxeTSi momavali
CvenTan kavSirs da afxazeTis da samxreT oseTis problema satvirTo matareblebi gzaSi iZarcveboda. araa gamoricx-
ar geqnebaTo, razec batonma zviadma mtkice uari stkica. uli, rom es xdeboda afxazeTamdec, ruseTSive, anda kidev
meoredac scada ruseTma Cveni `gons moyvana~, roca misi ax- uaresi, arc itvirTeboda es matareblebi srulad, magram
ali prezidenti boris elcini TviTon Camovida `tyeSi~, ya- somxeTisaTvis mTeli zaralis anazRaureba mxolod saqa-
zbegSi Cvens prezidentTan mosalaparakeblad, winadadeb- rTvelos evaleboda. am SemTxvevaSi saqarTvelos Tavidan
iT _ davayenoT rokTan rusul-qarTuli policia da erTad unda moexsna pasuxismgebloba tvirTebis dacvaze da igi
vakontroloT aq Seqmnili mdgomareobao. es SemoTavazeba ruseTisa da somxeTisaTvis unda gadaekisrebia. saqarT-
Cvens prezidents WkuaSi daujda, magram igi kategoriulad velom ki viTom momenti gamoiyena da afxazeTis xelisu-
uaryo Cvenma parlamentma da saqarTvelom sabolood Seaq- flebas rkinigzis erToblivad dacva SesTavaza. cbierobis
cia zurgi ruseTs. didostatma ruseTma saqarTvelos patara cbiereba gaS-
me Sorsa var im azrisagan, rom Cveni dayoliebiT ruseTi ifra, aRmocenebuli saxafango situacia xelidan ar gauS-
ruseTobas moiSlida, magram im dros igi sabWoTa kavSiris va da arZinbas, romelsac yvelafer qarTulis xsenebaze
daSlas mistiroda da dsT-s saxiT mis aRdgenas cdilob- eleT-meleTi mosdioda, sajarod ganacxadebina _ Cven Cve-
da, da CvenTvis yuris asawevad aRar scxeloda; xolo sanam ni ZalebiT rkinigzis dacvas ver SevZlebT da saqarTvelo
CvenTvis moiclida da isev karnaxs dagviwyebda, Cven misive unda davixmaroTo. manamde arZinba Sepirebuli iyo Cvenze
daxmarebiT davamTavrebdiT SeCerebuli hidrosadgurebis _ me Tqven gaiZulebT gvesroloTo, da igi sityvis kaci ga-
mSeneblobas, SevinarCunebdiT fabrika-qarxnebs da maSasa- modga.
dame dasaqmebulobas, SevqmnidiT da SevaiaraRebdiT Cvens saqarTvelos policias oCamCireSi, daTqmul dros da
mravalerovan Zalovan struqturebs da rac mTavaria, adgilas, afxazuri policia ki ar daxvedria, romelTan
avirCevdiT normalur parlamentebs, sadac xmaTa umrav- erTadac mas gza unda ganegrZo, aramed banditebi daaxve-
lesobiT miviRebdiT saerTaSoriso samarTlis Sesabamis dres, romelTac qarTveli policielebi manqanaSi Cacx-
kanonebs. riles, mTels msoflioSi ki elvis siswrafiT gavrcelda
samwuxarod, Cveni sulswrafobiT Cveni isedac mZime be- cnoba _ didi saqarTvelo patara afxazeTs Tavs daesx-
dis borbali Cvenve davatrialeT ukuRma da biZgi miveciT ao. am incidentis Semdeg qarTuli sajariso formirebebi
saqarTvelos axal-axal SecdomaTa grZel kaleidoskops. daubrkolebliv Sevidnen soxumSi, saidanac afxazuri mTav-
pirvel yovlisa, es iyo samoqalaqo omi, romelSic qveya- roba Tavisi gvardiiT da saxmeleTo da sazRvao-satrans-
na damoukideblobis gamocxadebidan sul ramodenime Tve- porto saSualebebiT ukve iyo gaxiznuli gudauTaSi. im
Si gaexvia da romlis drosac qarTvelebs gveyo ugunure- dros qarTul jars separatistebis damarcxeba ar gauWir-

150 151
deboda, magram saswrafod dareka ruseTis prezidentma Tis samxedro baza gaaZarcvina da ruseTis genStabma Sead-
boris elcinma da saqarTvelos samxedro sabWos meTauri gina momaval sabrZolo moqmedebaTa gegma, da iseve mou-
batoni eduard SevardnaZe gaafrTxila _ ar gadaxvideT lodnelad ganaaxla omi, rogorc igi Tavidan daiwyo.
gumisTaze, Torem iq Cveni jaris nawilebi dganan da me ver ra Tqma unda, mTeli Cveni SeiaraReba da saomari ma-
mogcemT garantias, rom isini brZolaSi ar Caebmebiano. salebic rusuli iyo, magram Cven maT vyidulobdiT rusi
aq ismis logikuri, magram dausmeli da maSasadame pa- oficrebisagan, separatistebs ki yvelaferi es usasyid-
suxgaucemeli kiTxva _ ratom maincdamainc gumisTa? Cemi lod miewodebodaT, radganac isini CvenTan brZoliT ru-
pasuxebi aseTia: jer erTi imitom, rom mdinare gumisTa sul saqmes akeTebdnen, ruseTis samsaxurSi imyofebodnen.
bunebrivi damcavi zRudea, romelzec mxolod ori xidia samwuxarod, es rom ruseTTan omi iyo da ara separat-
gadebuli, romelTa gakontroleba mcire ZalebiTac Sei- istebTan, ratomRac gvian daijera TviT batonma eduard-
Zleba; meorec imitom, rom gumisTis iqiT mdebareobs nav- mac da ukve „TurmeobiTSi` ganacxada _ afxazeTi didi
Tobbaza, e.i. sawvavi da wisqvilkombinati Tavisi bunker- politikis nawili yofilao; Tumca gamarjvebaSi aseve ra-
ebiT, e.i. puri; mesamec imitom, rom iqve gumisTis Semdeg tomRac darwmunebulma Cvenma sardlobam maSinac ar daane-
mdebareobs e.w. eSeris laboratoria, romelic sxvaTa So- ba Cveni saxelmwifos meTaurs raime garigebaze wasuliyo
ris axlac muqTad funqcionirebs am Cvens teritoriaze da ruseTTan. arada erTaderTi gamosavali, erTaderTi swori
aravin icis ras akeTebs saerTod. swored am laboratoriis nabiji maSin iyo ara gumisTasTan imas dalodeba, rac Semdeg
damcveli polkis teritoriidan gvesrodnen afxazebi da moxda, aramed saswrafod gaerTianeba dsT-Si da imavdrou-
viTom afxazebic, Cven ki im mimarTulebiT lulis miSvera lad nebismieri saSualebebiT da Tundac danakargebiT
sastikad gvekrZaleboda. xolo rodesac erTxel, soxumis gumisTis gadalaxva, separatistebis ganiaraReba da maTi
maSindeli xelisufalis batoni Tamaz nadareiSvilis gan- liderebis ayvana, Tu ra Tqma unda maT ruseTSi galalvas
kargulebiT es sapasuxo cecxli mainc gaixsna, ruseTma mk- rusi ver moaswrebda. maSin da mxolod maSin avicilebdiT
acrad gagvafrTxila da batonma eduardma batoni Tamazi Tavidan Cveni moqalaqeebis, rogorc qarTvelebis, ise afx-
sulac moaSora afxazeTs; da meoTxe da mTavari _ ruseTis azebis xocva-Jletas, afxazeTidan qarTvelebis eTnowmen-
generaluri gegmis Semsruleblad jer afxaz separat- das da teritoriebis dakargvas.
istebs arc saTanado SeiaraReba gaaCndaT da arc cocxali Cemi azriT, ar vici Tavisi gularxeinobis, mSvidobis-
Zala, yvelafer amis mogvarebas dro undoda. amitom 1992 moyvareobis, Tu marTlac mtris da moyvasis siyvarulis
wlis 3 seqtembers, cxadia ruseTis SuamdgomlobiT saqa- gamo, qarTveli yovelTvis ugulebelhyofda aqsiomas, rom
rTvelosa da afxazeTs Soris daido zavi, romelic namdvi- saukeTeso Tavdacva Setevaa da igi yovelTvis laxtis wris
li egonaT orive mxaris rigiT moqalaqeebs da meomrebs da SigniT elodeboda Tavdasxmebs da Semdeg iwyebda mtris
am ukanasknelebma kidec aRniSnes es dResaswauli `neitra- mogeriebas. Tu es ase araa, riT aixsneba ase iolad, Tvalis
lur teritoriaze~, e.i. gumisTis xidis SuagulSi. daxamxamebaSi gagris dakargva, roca mtris desants arc
amasobaSi ruseTma kazaki da Crdilo-kavkasieli boe- sangrebi da sxva simagreebi daxvedria win, arc rusebis mier
vikebiT gaavso gudauTa, uiaraRo afxazebs Tavisi gudau- CvenTvis Semotyuebuli naRmebi afeTqebia fexqveS da arc

152 153
qalaqis patronis xeli ugrZvnia raimeSi. is ki ara, swored romlis ZaliTac Cveni mZime teqnika unda gataniliyo sox-
wina dRes batoni joni lataria guldamSvidebuli uyureb- umidan, afxazebis ki adgilze rCeboda, oRond maTi gasaRe-
da da usmenda `Savlegos~ Tavis kabinetSi. bebi `miukerZoebel~ ruseTs bardeboda.
batonma eduardma, es savalalo faqti SemTxveviTobad Cven, igive loTi qobalias SiSiT, iZulebuli gavxdiT
warmoaCina, romelic mokle xanSi unda gamosworebuliyo, Cveni teqnika zRviT, rusuli gemebiT gagvetana foTSi,
moxda ki piriqiT da im saocnebo mokle xanSi gagras mihy- risTvisac soliduri Tanxebi wagvglija ruseTma. dRes, es
va mTeli mimdebare teritoria fsoumde, daixoca uamravi xelSekruleba da soxumidan mZime teqnikis gatana kvalifi-
meomari da mSvidobiani moqalaqe da mTeli Cveni samxedro cirdeba rogorc didi Secdoma, me ki vityodi, rom Secdo-
aRWurviloba da mZime teqnika separatistebs CauvardaT ma misi gautanloba, misi adgilze datoveba da gasaRebebis
xelSi. aseve ruseTisaTvis Cabareba iqneboda, radganac es mxolod
saqarTvelosagan gumisTa-fsous monakveTis Camogle- gadaavadebda soxumis dacemas, Sedegad ki amas ufro meti
jis Semdeg, dRis wesrigSi meore frontis, tyvarCelis msxverpli da am teqnikis dakargva mohyveboda.
gaaqtiureba dadga. ruseTs `guli auCuya~ tyvarCelelTa erTaderTi da Tanac seriozuli Secdoma im dros sax-
socialurma mdgomareobam da man saerTaSoriso wiTeli lebSi Cveni dabrunebis mowodeba iyo, rac baton eduard
jvris egidiTa da xelSewyobiT maTTvis humanitaruli dax- SevardnaZes imis imediT mouvida, rom ruseTi mSvidobi-
marebis miwodeba iTava. rogorc wesi da rigia, es RonisZie- ani mosaxleobisaTvis xelis xlebas ar dauSvebda da ar
ba saqarTvelos warmomadgenelTa TandaswrebiT unda ikadrebda.
ganxorcielebuliyo, magram maTma iq gamoCenam iseTi agre- ruseTma ki swored es boroteba ikadra, roca man misive
siuloba gamoiwvia afxazebSi, rom rusebma `Zlivs ixsnes~ `wyalobiT~ gaubedurebuli da Tovlian Wubers SeWidebu-
qarTvelebi. am oinis gaTamaSebiT Semdegi reisebi qarT- li mSvidobiani mosaxleobis _ ususuri bavSvebis, umweo
velebis gareSe Sesrulda da rusebma tyvarCelSi humani- moxucebisa da bedisagan daCagruli xeibrebis misaSveleb-
tarul tvirTebTan erTad iaraRic Seitanes. am manevris da lad, sxva qveynebisagan gansxvavebiT, TiTic ar gaanZria
Semdeg oCamCiresTan desantis gadmosxmis mizani soxumis- da isini dasaRupad gawira. Wuberis miwas gaupatiosneb-
aTvis mkvebavi arteriebis gadaWra iyo, rac rusebma kidec lad mibarebuli da xevebSi Tavisi nebiT Tu uneburad ga-
moaxerxes Cveni `lebed, rak da Suka~ Zalovanebis arakoor- daCexilTa codva ruseTis xelisuflebis unamuso namusze
dinirebulobis wyalobiTac. iricxeba.
gexsomebaT, rogor emudareboda batoni Jiuli Sartava arc Cveni saxelmwifos meTauris, baton eduard Sevard-
oCamCireSi dabanakebul loTi qobalias _ moeSveleT sox- naZis uari iyo swori im winadadebaze, romlis mixedviTac
ums da sxva sakiTxebze mere vilaparakoTo, magram amaod. erTi rusuli batalioni gumisTasTan unda Cayenebuliyo,
soxumis irgvliv saalyo rkali TandaTan ikvreboda da vi- meore ki _ engurTan. ra Tqma unda, es araTu saqarTvelos
wrovdeboda da roca Sroma, kamani da sxva sakomando pun- mTlianobis aRdgenis, aramed am darCenil teritoriazec
qtebi ukve mtris xelSi gadavida, 1992 wlis 16 ivniss, xeli Cveni iurisdiqciis sruli SenarCunebis garanti ar iqne-
moewera aSkarad kapitulantur sazavo xelSekrulebas, boda, magram namdvilad aRar moxdeboda Cveni mosaxleobis

154 155
darbeva-dawiokeba da maTi TavianTi karmidamoebidan ayra. sazogadoeba da qveyana Sexmatkbilebulad cxovrobs, sx-
xSirad gvsmenia gauazrebeli sayvedurebi batoni zviad vebi erTmaneTs ver eguebian da rogorc wesi ayal-mayal-
gamsaxurdias misamarTiT _ musulmanebSi ra undodao! iT iyrebian. mSvidobianad gaiyarnen, magaliTad, sabWoTa
gauazrebeli, radganac jer erTi, `vefxistyaosnis~ pa- reJimis mier gaerTianebuli Cexebi da slovakebi, CeCnebi
troni xalxi ar unda laparakobdes religiur jebirebze da inguSebi; rac Seexeba saqarTvelos, ara mgonia sikeTe
da meorec, baton zviads arCevani arc hqonia. qristianul mogvitanos akakis `Conguris~ saukuneobiT Sewyobili sime-
amerikasa da evropaSi, sxvadasxva mizezebis gamo, mas ar bis gancalkevebam.
waesvleboda, erTmorwmune magram mtradqceuli ruseTi- soxumis dacemisTanave, groznodan Camovida Su-
saken igi verc gaixedavda da arc gaixedavda, mezobelma risZiebiT gulanTebuli da Sinaur da gareul antiSevard-
somxeTma, igive ruseTis xaTriT igi ar miiRo da man miaSura naZistTa mxardaWeriT daimedebuli zviad gamsaxurdia da
groznos, sadac mas kargad icnobdnen da pativs scemdnen, nacarwayrilma samoqalaqo omma axali ZaliT ifeTqa. Seiqm-
da sadac xelisuflebis saTaveSi misi megobari da masaviT na STabeWdileba, rom ruseTi mzadaa taxtze daabrunos
erovnul-patriotuli ideebiT `Sepyrobili~ joxar du- batoni zviad gamsaxurdia, batoni eduard SevardnaZe ki
daevi idga. groznoSi marTlac maRalkavkasiuri stumarT- politikuri arenidan Camoweros.
moyvareobiT miiRes saqarTvelodan gadaxvewilebi, TviTon mudam zenitSi myofi politikosi, Tavisi karieris aseT
baton zviads ki, rogorc ityvian Tan gadahyvnen da roca traRikul finals _ltolvilobas, anda kidev uaress, ar
igi daiRupa didi pativiT dakrZales groznos centrSi. da daeloda da isev ruseTs mimarTa, saidanac galaxuli saqa-
mainc, damafiqrebelia CeCenTa da sxva Crdilo-kavkasiel- rTvelos dsT-Si SeTrevis sanacvlod, samxedro daxmareba
Ta erovnul-patriotuli ideologiis arsi, romelmac erT miiRo da metoqes SeebrZola. ruseTis am muxanaTobiT aRS-
magidasTan dasva batoni zviad gamsaxurdia da misi da maSa- foTebulma zviad gamsaxurdiam eTerSi ganacxada _ ruseb-
sadame saqarTvelos mteri vladislav arZinba, da romel- ma gviRalateso, magram igi iZulebuli gaxda moqmedeba ax-
mac Seqmna saqarTvelos winaaRmdeg mebrZol CeCenTa, sxva lad gadawerili scenariT ganegrZo, romlis mixedviTac,
Crdilo-kavkasielTa da afxazTa aliansi, e.w. mTiel xalx- rogorc ambobdnen, aRmosavleT saqarTvelo ganekuTvne-
Ta konfederacia. etyoba am ideologiiT daimuxta batoni boda baton eduards, dasavleTi, viTom afxazeTiTurT ki
zviadis `amalis~ erT-erTi wevri, vinme marjaniSvili, ro- _ baton zviads.
melmac inatra _ rodis iqneba rom Cemi kaxeTi da saqarTve- am dros TviTon zviadistebi alaparakdnen afxaz-me-
los sxva kuTxeebi cal-calke gaerTiandnen gaeroSio. grelTa samefos, egrisis aRorZinebis Sesaxeb da Cven, qarT-
sxvadasxva adamianTa, sazogadoebaTa da qveyanaTa velebs gvexumrebodnen _ ramdeni xarT, Tqven qarTvelebi,
Tanacxovrebis sakiTxi kacobriobis nomer pirveli prob- Cven afxazebs SevuerTdebiT da gadagivliTo.
lemaa, romlis Taobaze, darwmunebiT mxolod is SeiZle- Tavdapirvelad zviadis laSqari warmatebiT miiwevda
ba iTqvas, rom _ yvelasaTvis, yvelgan da yovelTvis arc quTaisisaken da man samtrediaSic SeaRwia, magram Semdeg
kargia rame da arc cudi. mravalerovneba aucilebelicaa, samTavrobo jarebma imZlavres da omic moiges. batoni
sainteresoc, magram xSirad Tavsatexic. zogierTi ojaxi, zviadi, ramdenime TanamoazresTan erTad tyeSi gaixizna,

156 157
Semdeg ki isini jixaSkarelma karlo Rurwkaiam Seifara, Tu batoni zviadis likvidacia marTlac moxda, dau-
sadac batoni zviadi, gaurkvevel viTarebaSi, TavSi tyviis jerebelia masSi batoni eduardis xeli reoda, radganac
daxliT Tu mixliT gardaicvala. im dros am uzneobis Cadenis saWiroebac aRar arsebobda
baton zviads arc sikvdilis Semdeg gaumarTla _ jer _ samoqalaqo omSi orjer damarcxebuli kaci mesames veR-
mas aqve araerTjer ucvales saflavi, Semdeg igi grozno- ar wamoiwyebda da maSasadame, igi qveynisaTvis aRaraviTar
Si gadaasvenes da iqac orjer sxvadasxva adgilas daasa- safrTxes aRar warmoadgenda. aqedan gamomdinare, baton
flaves, da mxolod 14 wlis Semdeg daubrunda igi samSob- eduards rom batoni zviadis adgilsamyofeli scodnoda,
los da mTawmindis panTeonSi daikrZala. igi mas ubralod daapatimrebda da gaasamarTlebda.
batoni zviadis saidumloebiT moculma sikvdilma bune- piradad me, batoni eduardis adgilas sruliad araor-
brivi miTqma-moTqma gamoiwvia. erTi versiiT _ man Tavi moi- dinalur, uprecedento nabijs gadavdgamdi da araTu mar-
kla, meoris mixedviT ki _ igi mokles. am sakiTxis garkveva to Seviwyalebdi ajanyebulebs, aramed Sesaferis Tanamde-
maSin, cxel kvalze ar gaWirdeboda, magram gansvenebuli- bobebsac SevTavazebdi.
saTvis eqspertizis Catarebaze ojaxma uari ganacxada. saeWvoa, rom batoni zviadi am winadadebas daTanxme-
batoni zviadi didi filologi da didi eruditi iyo, boda, magram didi albaToba iyo, rom igi TviTlikvidaci-
romlis adgilas sxva wynarad Caujdeboda wignebs da aze fiqrs gulSi aRar gaivlebda da rac mTavaria, qveynis
udides sargeblobas moutanda Tavis xalxs, magram misi meTauris es didsulovani da patriotuli saqcieli xels
stiqia da ambicia sul sxva iyo da roca es `sxva~ orjer ga- Seuwyobda orad gaxleCili qveynis gamTlianebas.
daixaza, misi miswrafebebis, ganwyobisa da temperamentis da bolos, upriania aq davsvaT Semdegi ori kiTxva: 1.
mqone kacisaTvis, es iseTi fsiqikuri travma iyo, rom mas rogor unda moqceuliyo bekeka mgels rom ar SeeWama? da
Tu ara TviTmkvleloba sxva aRaraferi darCenoda. 2. iyo Tu ara stalini damnaSave hitleris TviTmkvleloba-
aki, maSin kidec gavrcelda cnoba _ batoni zviadi Seu- Si? am bolo kiTxvis adresats da pasuxs mimxvedri mixvdeba,
Zlodaa da saWmels aRar ekarebao. virze Semjdars ki tonobiT cercvic ar uSvelis.
rac Seexeba batoni zviadis fizikur ganadgurebas; Tu
rogorc `gza~-Si daibeWda, tyvia baton zviads zemodan Jurnali `sarke~,
hqonda TavSi daxlili, TviTmkvleloba gamoricxulia, #30, 29 ivlisi _ 4 agvisto, 2009
radganac TviTmkvleli tyvias an safeTqelSi ixlis, an #31, 5_11 agvisto, 2009
SublSi, anda gulSi; xolo Tu igi vinmem mokla _ isev Tav- #32, 12 _ 18 agvisto, 2009
isianma, radganac gareSe SeumCnevlad verc sofelSi Seipa- #33, 19 _ 25 agvisto, 2009
reboda, verc im saxlSi da rac mTavaria _ sibneleSi igi ver sainformacio portali http://www.polity.ge, 14 ivlisi, 2010
miagnebda, sad iwva prezidenti da sad misi premieri. Tanac,
arcerTi mkvleli ar gariskavs cocxlad datovos Tundac
saRaTas ZiliT Sepyrobili potenciuri TviTmxilvelebi,
miTumetes roca mas xelSi `mayuCa~ uWiravs.

158 159
 reformis waxnagebi Tonac codvaa da samsaxuric. maswavlebeli, romelsac mos-
wavleTa Jriamuli da studentTa aJitirebuli disputebi
Reform Facets ar siamovnebs da nervebs uSlis, TviTonac datanjulia da
sasurvel produqciasac ver mogvcems.
yvela Tavmoyvare da SorsmWvreteli qveynis mTavarze gansakuTrebul yuradRebas saWiroebs ucxo enis maswav-
mTavari sazrunavi sxva ara unda iyos ra, Tu ara ganaTlebis lebeli, romelsac cotac aris, enciklopediuri xasiaTis
sistema; misi tradiciuli samkuTxedis TiToeuli kompo- ganaTleba unda hqondes, rameTu ena, rogorc urTierTo-
nenti _ maswavlebeli, moswavle da swavlebis organizacia. bis saSualeba, cxovrebis yvela sferos moicavs.
aseTi ganaTlebis misaRebad ki, kiTxvasTan erTad, saW-
rogorc cnobilia, ucvleli mxolod is faqtia, rom yve- iroa ucxo enis maswavlebeli Tavisi ardadegebis met naw-
laferi cvalebadia. gamonaklisi am maradisobis kanonidan ils am enis molaparake qveyanaSi atarebdes.
miT umetes ver iqneba ganaTlebis sistema, romelic arse- magram radganac dRes, Cveni maswavlebloba moklebu-
buli sazogadoebis sarke da momavali sazogadoebis akva- lia aseT SesaZleblobas, ganaTlebis saministrom adgil-
nia. ze unda uzrunvelhyos ucxo enis maswavlebelTa ufaso
aqedan gamomdinare, yvela Tavmoyvare da SorsmWvrete- sazafxulo skolebis da SeRavaTfasiani dasasvenebeli
li qveynis mTavarze mTavari sazrunavi sxva ara unda iyos banakebis funqcionireba ucxoel moxaliseTa gamoyenebiT.
ra, Tu ara ganaTlebis sistema, misi tradiciuli sakuTxe- eWvs ar unda iwvevdes rom aRniSnuli samkuTxedis cen-
dis TiToeuli komponentis _ maswavlebeli, moswavle da traluri komponenti, centraluri figura moswavle da
swavlebis organizacia. studentia _ sazogadoebisa da qveynis momavali, romelTa
maswavlebeli, pedagogi dResac axali Taobis matarebe- aRzrdasac danarCeni ori komponenti e.i. maswavlebeli da
lia, magram axla ukve, rogorc ityvian, `mecnierebis viwro swavlebis organizacia emsaxureba.
bilikebze~, rac metad Zneli da sapasuxismgeblo saqmea da niWi, rogorc viciT, ar ibadeba, ibadeba mxolod tvinis
maSasadame, maswavlebeli iseT materialur da sulier kom- mzaoba, `ganwyoba~, potenciali ama Tu im niWis upiratesi
fortSi unda vacxovroT, rom igi masze mindobili am sapa- ganviTarebisaTvis. nebismieri niWisa da unaris ganviTare-
tio movaleobis pirnaTlad Sesrulebis garda, araferze ba SeiZleba, magram xSirad, rac erTisaTvis RvTiT moma-
ar unda fiqrobdes. dlebuli startia, meorisaTvis igi is umaRlesi niSnulia,
pirvelyovlisa, dasadgenia maswavleblis, iseve ro- romlis iqiTac igi nabijsac veRar gadadgams.
gorc nebismieri sxva profesionalis idealuri modeli, stviri ar keTdeba nebismieri xisagan, kompozitorsa da
erTgvari `terminalebi~, saiTkenac ganaTlebis sistemis poets mxolod konservatoria da universiteti ver gaz-
`matareblebi~ unda miiswrafodnen. rdis. aki Cveni `ugvirgvino mefe~ akakic brZanebs _ magram
savaldebulo ki yvela profesionalisaTvis, yvela spe- marto wvrTna ras izams, Tu bunebamc ar uSvelao.
cialistisaTvis mxolod erTia _ Tavisi saqmis codna da rogorc praqtika gviCvenebs, saerTod, humanitaruli
siyvaruli, rameTu kacs Tu samsaxurSi ar miuxaria, Tvi- mimarTulebis bavSvebi bevrad sWarboben `maTematikosebs~.

160 161
 uTuod dadgeba dro, roca embrionSive daprogramde- nabani wyali, ra Tqma unda, unda gadavaqcioT, magram
ba sasurveli niWi, dRes ki is mainc unda SevZloT rom sa- bunebrivia unda SevinarCunoT bavSvi da mas axali, wminda
Tanado testebis saSualebiT droze davadginoT TiToeu- wyalic gadavavloT.
li bavSvis gonebrivi, fizikuri da fsiqikuri monacemebi, swavlebis mTavari saSualeba odiTganve saxelmZRvane-
raTa ar gadavtvirToT, ar gavtanjoT da ar davaClungoT loa, romelSic swavlebis Sinaarsia ganTavsebuli.
igi zedmeti sagnebiT da Tavidanve mizanSewonilad warvm- dRes Sesaqmnelia TamaSobebze dafuZnebuli interaqti-
arToT misi swavla-ganaTlebis procesi. uli swavlebis saxelmZRvaneloebi ufrosklaselTaTvis da
am mimarTulebiT uaResad mniSvnelovani win gadadgmuli studentebisaTvis ki _ `TviTmaswavleblebi~, romlebic mox-
nabijia erovnuli gamocdebi, romlebic axdenen ra Cveni mo- snian axsnas da leqcias da moswavlesa da students gadai-
mavali inteleqtualuri korpusis seleqcias, amiT skoleb- yvanen wignze damoukideblad muSaobis da codnis TavisiT
sac aiZuleben ZirSive aRkveTon `Cawyoba~ da `Spargalka~. mopovebis reJimSi, ra SemTxvevaSic maT erTi suli eqnebaT
swavlebis organizaciaSi moiazreba swavlebis mizne- rodis mividnen skolaSi da universitetSi da Tanatolebs
bi da masze damokidebuli swavlebis Sinaarsi, principebi, gaejibron, Tanac Seamowmon da Seafason Tavisi Tavi.
meTodebi, saSualebebi da organizaciuli formebi. ucxo enis saskolo kompleqtSi aucileblad unda Se-
swavlebis miznebs gvkarnaxobs TviTon cxovreba, mTa- diodes enis matarebelTa metyvelebis fonogramebi _ say-
varia sworad wavikiTxoT es gamowvevebi. ofacxovrebo xasiaTis dialogebi, mezRapreTa zRaprebi,
swavlebis miznebidan gamomdinare da globalizacia-in- deklamirebuli leqsebi da simRerebi da yvelaferi es Tav-
tegraciisaTvis fexis asawyobad aucilebelia ganaTlebis isi grafikuli teqstebis TanxlebiT.
sistemis yoveli safexuris swavlebis Sinaarsi Sejerdes ucxo enis fakultetis studenti, pirvel xanebSi winas-
saerTaSoriso standartebTan da miesadagos adgilobriv war analizurad unda gadiodes im mxatvrul nawarmoebebs,
realobas. romlebsac igi Semdeg ramdenimejer naxavs ekranze da ze-
meti principuloba gvmarTebs rom xeWeWuris patroneb- pirad daimaxsovrebs misTvis saWiro da saintereso adg-
ma panta ar SemovisaRoT. dauSvebelia swavlebis procesi- ilebs.
dan Segnebulobis principis gaZeveba da am niSis meqaniku- bavSvis aRzrda marTlac akvnidan iwyeba, magram ojaxis
ri savarjiSoebiT `amoqolva~. moswavles da miTumetes arasaTanado pirobebisa da ganaTlebulobis gamo, zogjer
students marto is ki ar unda vaswavloT, Tu ra rogoraa, bavSvis fsiqika, yofaqceva da metyveleba ise maxinjdeba,
aramed da umTavresad is, Tu ratom aris es ase da rogoria rom am `Stampebis~ waSla-gasworebas baRi da skola Znelad
misi ganviTarebis tendencia, rameTu `awmyo Sobili war- Tu axerxebs.
sulisagan, aris mSobeli momavalisa~. amitom bavSvis ojaxuri swavla-ganaTleba da aRzrda
igive unda iTqvas meTodze. CvenTan moqmedi swavlebis unisonSi rom iyos baRisa da skolis standartebTan, saW-
slavuri meTodika cudi rom yofiliyo, ruseTs da Tundac iroa daiweros da yvela dedas mieyidos an saCuqrad ga-
saqarTvelos amxela diapazonis samecniero-teqnikuri po- daeces bavSvis movlis, kvebis, aRzrdisa da sawyisi swavle-
tenciali ar eqneboda. ba-ganaTlebis popularuli enciklopedia.

162 163
 Tumca marto wignebiT, Tundac kargi, ZiriTadi da sax- gaecnoba da daamuSavebs, codnis sistemaSi moyvana da aT-
aliso damxmare saxelmZRvaneloebiT Sors ver wavalT Tu viseba ki moxdeba seminarul da praqtikul mecadineobebze
maT sul ufro metad ar wavaSveleT Tanamedrove mdidari msjeloba-kamaTisa da saTanado savarjiSoebis meSveobiT.
teqnikuri saSualebebi _ magnitofoni, kompiuteri, kino, gamosaSveb gamocdebs kaTedrebTan erTad unda ibarebdnen
specialuri saswavlebo-saaRmzrdelo telearxi da radio. dargis mowveuli eqspertebic.
mokled, ganaTlebis sistema unda dakompleqtdes ra axali saxelic ar unda davarqvaT klasgareSe da sko-
maRalkvalificiuri, maRalzneobrivi da maRalanazRaure- lisgareSe muSaobas skolaSi da maT badal RonisZiebebs
badi kadrebiT da aRiWurvos mecnierulad da pedagogi- umaRles saswavlebelSi, isini aucileblad unda gamo-
urad srulyofili saxelmZRvaneloebiTa da sxva saswavle- vacocxloT da srulvyoT raTa `swavla ZirSive gatkbil-
bo-saaRmzrdelo saSualebebiT, raTa baRis aRsazrdels, des~.
skolis moswavles da umaRlesi saswavleblis students mi- Tu ara ucxoeTisa da tradiciis zegavlena, Zneli mis-
uxarodes Tavis saswavlo-saaRmzrdelo dawesebulebaSi. axvedri ar unda iyos rom dekanati, rogorc aseTi, ganaT-
swavlebis ZiriTadi organizaciuli forma skolaSi ga- lebis sistemis sruliad zedmeti rgolia, da misi funqcie-
kveTilia, umaRles saswavlebelSi ki _ leqcia da seminari. bi unda daekisros maprofilebel kaTedrebs, romlebic
droa warsuls Cabardes monologuri da `gadmogi- swored pasuxismgebeli arian saswavlo procesis Sedegeb-
yare-gadmomiyare~ gakveTilebi. gakveTili unda iqces mos- ze.
wavleTa codnis sistemaSi moyvanis da maTi saTanado un- da bolos, Cemi azriT, aucilebelia mecnierebisa da ga-
ar-CvevebiT aRWurvis sasiamovno atmosferos saamqrod, naTlebis sistemis integracia, rogorc am orive sferos
sadac maswavlebels TandaTan mxolod diriJoris da mon- warmatebuli ganviTarebis sawindari.
itor-koreqtoris funqcia darCeba. samecniero kvlevebSi studentis aqtiuri monawileo-
roca moswavlisa da studentis tvini dasaqmebulia da ba misi maRalkvalificiur specialistad Camoyalibebis
mas es saqme gamosdis, disciplinis problema moixsneba. aucilebeli winapirobaa da es `Sejvareba~ didad waadge-
dromoWmuli anaqronizmia leqcia, romelic, ukeTes ba mecniersac, romlisTvisac studentTa auditoria misi
SemTxvevaSi, codnis aTvisebis mxolod sawyisi etapia, stu- ideebis sasinj laboratoriad da maTi xorcSesxmis maor-
dentis drois biujetis umTavres nawils ki nTqavs. mokled ganizebel stimulatorad iqceva.
Citi brdRvnad ar Rirs. saxeldobr, enaTmecnierebis institutisa da Sesabami-
Cemi winadadebaa _ uaryofil iqnas saleqcio mecadineo- si fakultetebis bazaze unda daarsdes enaTa kvlevisa da
ba, rac kaTedrebisaTvis saWiro xis masalasac dazogavs da swavlebis centri, botanikisa da zoologiis institutebi-
yovel xuT weliwadSi erTxel wignebad da diskebad gamoic- sa da Sesabamisi fakultetebis bazaze _ biologiis kvlevi-
es da internetSi ganTavsdes ganaxlebuli, informaci- sa da swavlebis centri, soflis meurneobis akademiisa da
ulad gajerebuli da logikurad da enobrivad gamarTuli agraruli da subtropikuli (akademiisa) universitetebis
sxvadasxva avtorTa leqciebis kursebi arsobrivi kiTxva- bazaze _ soflis meurneobis kvlevisa da swavlebis centri
rebiTurT, romelTac studenti Sin, myudro atmosferoSi da aRmosavleTmcodneobis institutis bazaze _ msofli-

164 165
omcodneobis kvlevisa da swavlebis centri, jer mxolod 1. metros sadgurebis mimniSnebeli M didi xania Sesacv-
dasavleTmcodneobisa da aRmosavleTmcodneobis ganyo- lelia `m~-iT;
filebebiT. 2. metros Sesasvlel-gamosasvlelebs, rusuli kalkebis
nacvlad, unda eweros:
sainformacio portali www.polity.ge, 7 Tebervali, 2010 Sesasvleli; gamosasvleli;
gazeT `rezonansis~ internet-portali Semosasvleli; gasasvleli
www.resonancedaily.com, 14 aprili, 2014 3. `sakolmeurneo bazari~ Sesacvlelia `agraruli ba-
eleqtronuli portali www.education.ge, 20 aprili, 2014 zriT~;
4. aRsakveTia xalxis gamawvalebeli sinonimia-omonimia
quCis saxelwodebebSi. SemdgomSi ki nomer pirvel saxleb-
ze (romlebic TbilisSi, ratomRac, marjvena mxarezea) sa-
`ra ena waxdes... eri daeces~, anu survelia, gaikras dafebi quCis `saxelmdebeli~ pirovnebis
qarTuli qarTvelsac unda vaswavloT mokle dosieTi, qarTul da inglisur enebze.
5. Tvalis klinikebSi mxedvelobis sazomad, rusul an-
Cveni genisa da gonis gamonaSuqi, Cveni qarTuli, Cveni banTan erTad, qarTulic unda gamoiyenebodes;
`enai Semkuli da kurTxeuli~ iseve iTxovs dRes Svelas, 6. biblioTekebSi wignebis Sriftis `K” Sesacvlelia `q~-
rogorc TviT eri da mTeli qveyana, rameTu qarTuls, iseve iT;
rogorc enaTa umravlesobas bedma mdevris roli arguna, 7. gasaqarTulebelia dokumentaciis, da saerTod, saqmi-
da maSasadame globalizaciasa da integracias Tan sdevs ani qaRaldebis warmoebis rusuliseuli modelebi, da, bo-
masSi uamrav axal cneba-sityvaTa da SesityvebaTa Semod- los da bolos, dasadgenia, vtovebT mamis saxels xmareba-
ineba, romelTac droze unda qarTuli ekvivalentebis Si Tu ara. gasasworebelia, agreTve, ucxo enebSi rusuli
moZieba, Tu qarTulis bunebasTan adaptireba, raTa enis transliteraciiT damkvidrebuli qarTuli toponimika,
depoSi ganZTan erTad jarTmac ar daisadguros, rac ise- mag. Adjaria ki ara, Achara da a.S.
dac blomad dagvitova ruseTis 200-wlianma batonobam. 8. enis barbarizmebiT danagvianebis mizezi eris wel-
am saSviliSvilo saqmeSi, ganaTlebis sistemasTan erTad, gaumarTaoba da ucodinarobaa, mTavari wyaro ki _ politi-
Tavisi sityva unda Tqvan masmediam da mTelma wignierma kur-ekonomikur-kulturuli urTierTobebi da vaWrobis
sazogadoebriobam, magram saTanado RonisZiebaTa dagegm- sfero, rasac xels uwyobs mavanTa kudabzikoba, marionet-
va, Semsruleblebze rolebis ganawileba da mTeli muSao- uli mmarTveloba da eris gadametebuli `stumarTmoyva-
bis koordinireba enis palatis RviZli movaleobaa. reobac~;
gTavazobT ramdenime mosazrebas qarTuli enis sruly- 9. maSasadame, Cveni Zalisxmeva unda miimarTos am mizez-
ofilad afunqcionirebisaTvis, romelTagan zogierTis Ta da stimulatorTa aRmofxvrisa da aRniSnul wyaro-arx-
ganxorcieleba axlavea SesaZlebeli, sxvebi ki _ samomav- Ta gadaketvisaken;
lod gasaTvaliswinebeli: 10. samecniero-teqnikur terminologias, Cveni saTana-

166 167
do potencialis gaTvaliswinebiT da saWiro dafinansebis unda visesxoT mxolod is, risi arc ekvivalenti gvaqvs da
pirobebSi, advilad moevleba, magram Tavi da Tavi sazruna- arc kalkireba xerxdeba;
vi saxalxo ena unda iyos, xalxis farTo masebi, romelTac 13. saWiroa, xelmisawvdom fasebSi da didi tiraJiT, dai-
kidec unda vaswavloT da maTganac mudam unda vswavlob- beWdos yovlismomcveli sayofacxovrebo Tematur-anba-
deT, rogorc amas didostati konstantine mogviwodebda, nuri ilustrirebuli qarTul-rusul-rusul-qarTuli
radgan enis ZiriTadi Semoqmedi swored `ubralo~ xalx- leqsikoni, romelic savaldebulo samagido wignad unda
ia, Tanac ar unda davelodoT, rodis daibadeba ama Tu im idos masmediasa, gamomcemlobebsa da savaWro qselSi.
kuTxeSi didi avtori da iqaur enobriv nobaTs mogvarT- 14. Sesaqmnelia sulxan-sabas sityvis konisa da a. mayaS-
mevs. am `savele~ kvleva-ZiebaSi farTod unda CavrToT yve- vilis botanikuri leqsikonis msgavsi vrceli dargobrivi
la kuTxis studenti axalgazrdoba; leqsikonebi, romlebic Semdeg safuZvlad daedeba did qa-
11. ufleba ar gvaqvs viTminoT, arxeinad vusminoT, ro- rTul enciklopedias;
gor laparakobs 15-saukunovani literaturis patroni 15. Sesavsebi da dasaxvewia, Tavis droze samarTlianad
qarTveli: `boWka~, `fadnosi~, `miska~, `kruJka~, `bakali~, premirebuli, qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni, sa-
`CaSka~, `meSoki~, `sumka~, `kaSelioki~, `balka~, `stolba~, dac zogjer citirebulia saba, magram miuTiTebelia, ra
`feCi~, `truba~, `paxmelia~, `kariCni~, `kleCati~ da a.S.; ar mniSvnelobiT ixmareba esa Tu is leqsikuri erTeuli dRes.
unda gavadevninoT gareul katebs Sinauri, Tundac adre magaliTad, sityva `gulze~ mocemulia gamoTqma _ `Tu
moSinaurebuli da Sesisxlxorcebuli `veqili~ _ `ad- guli gulobs, qada orive xeliT iWmevao~, magram ganumar-
vokats~, `Cubini~ _ `snaipers~, `Careqi~ _ `litrs~, `xuroT- tavia TviT am gamoTqmis azri da gaurkvevelia `gulis~ ro-
moZRvari~ _ `arqiteqtors~, `kurTxeva~ _ `inauguracias~ meli mniSvnelobis sailustraciodaa igi moxmobili;
da a.S.; is ki ara, jer kidev wminda SuSanikis `Wiqa~ kinaRam 16. droa, vifiqroT poligloti leqsikonebis gamoce-
gamogvacala xelidan umecari noqris mier am saganze wa- mazec;
jRabnilma `staqanma~; 17. saSuri saqmea, magaliTad, qarTul-rusul-ingli-
12. Tumca `ubralo~ xalxs ra unda movTxovoT, roca sur-germanul-franguli lingvisturi terminologiis
masmediis didi nawilis qarTuli yurs gWris, Tvals gt- Sedgena da gamocema, Sebrunebuli saZieblebiT;
kens da guls giklavs. sadac, rogorc wesi `borjoms Cemi azriT, gadasaformebelia, agreTve, zogierTi or-
asxaven~, `karebebs xuraven~, `madlobas mouxdian~, `sakiTx- Tografi. magaliTad, Tu iwereba `rasakvirvelia~, ratom
ebs svaven~ da `problemebs wyvitaven~. erT-erTi radio ki ar unda vweroT `raTqmaunda~? Tu SeiZleba `zRvisena~, ra-
SesaSuri intensivobiT uwevs propagandas, lamis Tbilisis tom ar SeiZleba `zRvisyuri~? da a.S.;
koloritad qceul, `Cemi~-s maSin, rodesac baltiispireT- 18. marto wignebi, bunebrivia, saqmes ver uSvelis, radgan
Si, quCaSi bilwsityvaobisaTvis ajarimeben. verbaluri codnis Cvevad avtomatizirebas Sesabamis moq-
mokled: 1. maqsimaluri datvirTviT unda avamuSaoT si- medebaTa mravaljeradi, arameqanikuri, Sinaganad moti-
tyvaTmawarmoebeli modelebi _ warmoqmna da Txzva; 2. unda virebuli gameoreba unda. curva curviT unda aswavlo.
moviZioT da gavaliteraturuloT dialeqturi masala; 3. dRes Cvens skolebSi gabatonebuli `gadmogiyare-gadmomi-

168 169
yare~ meTodiT an mxolod `TuTiyuSebs~ miviRebT, an jer EUROPE KNEELING BEFORE GAS-OILY
skolis ezo-derefnebis, Semdeg ki quCis `aborigenebs~. es AND NUCLEAR RUSSIA
curva akliaT Cveni skolebis `zuTxebs~ da amitomac ver OR NOT TROUBLING THE TROUBLE ... ?
mogvicilebia `Spargalka~ da `repetitori~;
19. rogorc cnobilia, `adamianis gaadamianeba~ akvni- Russia’s almost inborn ambitions are openly declared in the names
danve iwyeba. bavSvi, dedis rZesTan erTad, meqanikurad iT- — Vladivostok (possess the East), Vladikavkaz (possess the Caucasus),
visebs ojaxSi damkvidrebuli qcevisa da metyvelebis Stam- Vladislav (possess the Slavs) and what is the most significant — Vlad-
pebs, romelTa umravlesoba, am ojaxSi araTanabari kul- imir (possess the World).
turis donis gamo, sazogadoebisaTvis miuRebelia, magram And the Empire of evil thinks its divine right and even its sacred
maT gadaSla-gakeTilSobilebas Cveni ganaTlebis sistema duty to crush and sweep every person and country off the road towards
ver axerxebs. these set goals.
20. Zireuladaa gardasaqmneli mTeli aRzrda-ganaT- Unfortunately the two-headed vulture is so far successfully realiz-
lebis sistema. bavSvs, saTanado TamaSobebiT, baRSive unda ing its fixed dreams. It has got away with the genocide of Georgians in
CavunergoT sanimuSo qcevisa da metyvelebis normebi, gan- Abkhazia and “South Ossetia” and Chechens in Chechnya, including
sakuTrebiT ki sawyenze, CvenTan `dakanonebuli~ lanZR- all their national leaders and their two legitimate presidents and now it
va-ginebis nacvlad, civilizebuli reagirebis unar-Cveve- is building Berlin walls in Georgia.
bi. saskolo saxelmZRvaneloebi unda gaTanamedrovdes da If memory does not betray the World, it can easily recollect that
gauswordes saerTaSoriso standartebs. swavleba unda Hitler was beginning just so, exactly analogically. Consequently it is
gaxdes aqtiuri, moswavle-maswavleblis urTierToba _ high time to stop the monster until the trouble reaches everybody and
demokratiuli; not only the Caucasus and at the same time the Russian people should
21. da bolos, aucilebelia daarsdes specialuri saswav- be helped to free itself from its suicidal ambitions.
lebo-saaRmzrdelo telearxi, romliTac sistematurad
gadaicema saukeTeso gakveTilebi da leqciebi maTi Semd- Akaki Mumladze
gomi sajaro ganxilvisaTvis. agreTve, tipur situaciebSi, IDP from Sokhumi
ama Tu im fsiqologiuri tipisaTvis, sanimuSo qcevisa da February 20, 2010
metyvelebis sailustracio Teatralizebuli scenebi.

sainformacio portali http://www.polity.ge,

17 Tebervali, 2010

170 171
 Ria werili saqarTvelos prezidents hyavdes, sadac igi weliwadSi erTxel mTeli soflis pro-
baton mixeil saakaSvils filaqtikur gasinjvas unda awarmoebdes.
3. niWi da saWiro unarebis umravlesoba ar ibadeba,
batono prezidento, ibadeba mxolod organizmis tvinis mzaoba `ganwyoba~, po-
dameTanxmebiT, rom Tu gvinda Cveni xalxis mar- tencia ama Tu im niWis Tu unaris upiratesi ganviTarebi-
gi-qmedebis potencials srulad viyenebdeT, maqsimal- saTvis; Tanac rac erTisaTvis sawyisi etapia, meorisaTvis
urad unda vzrunavdeT am xalxis janmrTelobasa, swav- igi is umaRlesi niSnulia, romlis iqiTac igi nabijsac veR-
la-ganaTlebasa, aRzrdasa da keTildReobaze mTeli maTi ar gadadgams. maSasadame, sazogadoeba valdebulia droze
sicocxlis ganmavlobaSi, risTvisac: Seicnos `niWebi~ da ganawesos isini Sesabamis specialize-
1. saWiroa gamoices da yvela dedas xelmisawvdom fas- bul saswavlo-saaRmzrdelo dawesebulebebSi. `filolo-
Si mieyidos, socialurad daucvels ki saCuqrad gadaeces gi~ ar unda gavtanjoT trigonometriiT, `maTematikosi~
`bavSvis movla-patronobisa da aRzrdis enciklopedia~. ar unda gadavRaloT botanikiTa da zoologiiT.
saqme imaSia, rom problemur ojaxSi bavSvisaTvis aravis 4. `niWebis~ korufciis marwuxebidan xsnis qmediT sa-
cxela, xSirad ki TviT bavSvia `problemuri~, romlis `mor- Sualebad mogvevlina erovnuli gamocdebi, magram skolis
julebas~ mxolod wkepliT cdiloben. ojaxuri bataliebi gamosaSveb gamocdebs fexdafex dadevnebuli da axalgaz-
da maTi Tanmdevi leqsika angrevs bavSvis fsiqikas da samo- rdobis nervebmgleji erovnuli gamocdebi ar dagvWird-
qmedo programad stereotipdeba mis yofaqcevasa da me- eba Tu saTanadod gavakontrolebT gamosaSveb gamocdebs
tyvelebaSi. xolo roca qveyanaSi aseTi ojaxebis siWarbea, skolebSi da am gamocdebis SedegebiT davakompleqtebT
maTSi damaxinjebuli norCebis reabilitacia aRarc ezos- Semdgomi safexuris saswavleblebs. Tanac friadosnebis
Semdgom aRmzrdelebs _ baRs, skolas, quCas da sxva Tavyri- swavlebas srulad daafinansebs saxelmwifo da uzrunv-
lobebs eiolebaT, rameTu isini umeteswilad, Tundac ukve elhyofs maT stipendiiTa da iafi saerTo sacxovrebliT.
ganswavluli, magram aseT ojaxebSi samudamod daRdasmu- danarCeni skoladamTavrebulebi swavlas ganagrZoben das-
li subieqtebiT arian dakompleqtebuli. vis unda mibaZos wrebul da dauswrebel saswavleblebSi TviTdafinanse-
mozardma, Tu mTel qveyanaSi da TviT mis zeda eSelonebSic biT. Tumca umaRlesSi mowyoba aRar unda niSnavdes erTx-
uTanxmoebis `mogvarebis~ erTaderTi gza dedis gineba da el da samudamod ganaRdebul monapovars, konkurencia
muStikrivia. es ar aris marto Cveni problema, magram Tu studentTa Soris mudam unda mimdinareobdes, semestruli
gvinda qveyanaSi zeobdes zneoba da ganitvirTos cixeebi, gamocdebi ki unda wyvetdes _ vin darCeba saxelmwifo daf-
saxelmwifos mTavari sazrunavi xelmokle da `znemokle~ inansebaze da vin moipovebs mas.
ojaxebi unda iyos. 5. saswavlo leqcia codnis miRebis mxolod sawyisi
2. didi xania gamosacemia agreTve `popularuli sa- etapia, studentis drois biujetis udides nawils ki nTqa-
medicino enciklopedia~ saTanado audio da video ilus- vs. gamokvlevebma cxadhyves, rom leqcias usmens, magram ar
traciebiT, rogorc mTeli mosaxleobis, ise TviT ojaxis iwers niWieri umciresoba; leqcias iwers, magram ar usmens
eqimisaTvis dasaxmareblad, romelic yovel sofels unda `muSa~ umravlesoba; xolo arc usmens da arc iwers yalTa-

172 173
bandoba. Semdeg, gamocdebis win es samive kategoria, Cauj- areobebs, miTumetes rom moswrebaze swored isini arian
deba xolme Tavis Tu sxvis konspeqtebs da rogorc batoni pasuxismgebeli. rac Seexeba saxelmwifo gamocdebs, maT
nodar dumbaZe brZanebs _ codniT Tavgasivebuli Sedis ga- kaTedrebsa da saministros warmomadgenlebTan erTad
mocdaze da burTiviT daCutuli gamodis iqidan. mokled, unda ibarebdnen Sesabamisi dargisa da sferos mowveuli
Citi brdRvnad ar Rirs. rac Seeexeba leqciebs, maTi ganax- eqspertebic.
lebuli, informaciulad gajerebuli da logikurad da 7. rogorc adrec gwerdiT, Cemi azriT, mizanSewonilia
enobrivad gamarTuli kursebi Sesabamisi kiTxvebiTurT mecnierebisa da swavlebis integracia kvlevisa da swav-
yovel xuT weliwadSi unda gamodiodes wignebad, diske- lebis centrebad, rac orive mxares waadgeba. magaliTad, a.
bad da kasetebad, romelTac studenti Sin, myudro atmos- Ciqobavas saxelobis enaTmecnierebis instituti SeiZleba
feroSi, an biblioTekaSi daamuSavebs, da erTi suli eqneba, gaerTiandes i. WavWavaZis da i. gogebaSvilis saxelobis uni-
rodis mivides saswavlebelSi da Tanatolebs gaejibros. versitetebTan saxelwodebiT _ `i. WavWavaZis, i. gogebaSvi-
am SemTxvevaSi, codnis sistemaSi moyvana, misi ganmtkice- lis da a. Ciqobavas saxelobis enaTa kvlevisa da swavlebis
ba-damaxsovreba moxdeba seminarul da praqtikul mecadi- centri~, sadac aRizrdebian poligloti enaTmecnierebi,
neobebze msjeloba-kamaTis reJimSi, swavlebis saboloo Tarjiman-mTargmnelebi da qarTul da ucxo enaTa maRalk-
miznis _ saTanado unar-Cvevebis formirebas ki uzrunvel- valificiuri maswavleblebi. rac Seexeba sportis univer-
hyofs sawarmoo da pedagogiuri praqtika. es siaxle, saau- sitets, misi adgili ufro samedicino universitetTanaa.
ditorio saaTebis ufro racionalurad gamoyenebis da droa, agreTve aRmosavleTmcodneobis institutis bazaze
studentTa damoukideblobis zrdis garda, `leqtorsac~ dafuZndes `msofliomcodneobis kvlevisa da swavlebis
gaaTavisuflebs furclebze mijaWvulobisagan da mas kaT- centri~, jer Tundac mxolod dasavleTmcodneobis da aR-
edris zombidan cocxal adamianad Camoademokratebs stu- mosavleTmcodneobis ganyofilebebiT.
dentTa auditoriaSi, sadac igi saswavlo procesis orga- 8. inglisuris maswavleblebad ucxoel moxaliseTa ase
nizatoric iqneba, aqtiuri monawilec da Semajamebel-Sem- eqspromtad da ukonkursod skolebSi SeSveba arc ise unay-
fasebelic. ofo iqneba, rogorc amas opozicia SiSobs da arc ise nayo-
distanciuri swavlebis saSualebebi gamoyenebul unda fieri, rogorc amas pozicia imedovnebs. saerTod ki, ucxo
iqnas agreTve mTis mcirekontingentian skolebSic, sadac enaTa warmatebiT swavla-swavlebisaTvis saWiroa: a) axali
xSirad zogierTi sagnis maswavlebeli arca hyavT xolme. stabiluri memkvidreobiTi saxelmZRvaneloebis Sedgena
saerTod, masmedia ufro SemecnebiTi da saqmiani unda iyos, da maswavlebelTa korpusis gadamzadeba adgilebze fun-
vidre saRlabuco da igi xSirad unda gadascemdes sanimuSo qcionirebad sazafxulo skolebSi ucxoel moxaliseTa
gakveTilebs da maT sajaro ganxilvebs. daxmarebiT; b) ucxo enaTa maswavleblebisa da studentebi-
6. sruli anaqronizmi da gaumarTlebeli fufunebaa saTvis unda ewyobodes agreTve sazafxulo dasasvenebeli
dekanati, amitom misi funqciebi _ cxrilebis Sedgena, au- banakebi ucxoel moxaliseTa monawileobiT; g) aucile-
ditoriebis danawileba da akademiuri moswrebis aRricxva belia, arc ise Znelia, Cveni saelCoebis daxmarebiT dam-
_ unda gadaekisros maprofilebel kaTedrebs, anu mimdin- kvidrdes damsvenebelTa ojaxuri gacvla-gamocvla ucx-

174 175
oeTTan gansakuTrebiT ardadegebis periodSi; d) ucxoeno- biT Seikribebian mecnierebis sxvadasxva dargisa da cx-
vani kinofilmebis naxva, titrebiT Tu uimaTod, unda Sei- ovrebis sxvadasxva sferos eqspertebi da firosmanis Wiqa
Zlebodes rogorc kino-TeatrebSi, ise Sesabamis umaRles Caize imsjeleben TavianT profesiul da saerTaSoriso
saswavleblebSi, romelTa scenarebs studentebi winaswar saWirboroto sakiTxebze, rac aamaRlebs maTi saqmianobis
gaivlian analizuri da sinTezuri kiTxvebis reJimSi; e) in- dones da SeaTxelebs quCis aqcionerTa rigebs.
terneti rom yvelasTvis xelmisawvdomic iyos, is ver Secv- 11. bevri sasikeTo gakeTda da keTdeba samomavlodac,
lis wigns, amitom vinmem unda mohkidos xeli jer Tundac magram Tu agraruli qveynis xerxemali _ sofeli Tavis Tav-
Cvens xelT arsebuli ucxoenovani mxatvruli literatur- sac ver irCens, importsa da grantebze Camokonwialebul am
is gadabeWdva-gayidvis sarfian saqmes. qveyanas saerTod ar aqvs momavali.
9. dRes Znelia da ukiduresad sazianocaa `WurSi~ iyo- 12. soflebis dacarieleba, mosaxleobis cxra mTas iqiT
lio sakuTari xalxi. piriqiT, aucilebelia daarsdes da gadaxvewa da dedaqalaqis xiznebiT gadatvirTva sagangaSo
mTel saqarTveloSi iyidebodes yovlismomcveli namdvi- faqtebia, magram am situaciis wamali soflisa da mTis aRo-
li `saxalxo gazeTi~, romelic mosaxleobas miawvdis obi- rZinebaa da ara `zedmetebis~ Zaladobrivi gadasaxleba da
eqtur informacias saqarTvelos da qarTvelTa dRevand- isic Sua zamTarSi.
elobis, warsulisa da samomavlo perspeqtivebis Sesaxeb 13. pirvelyovlisa unda aRdges mts-ebi da reabil-
globalur WrilSi da xalxs SesTavazebs mecnierulad itirdes quTaisis saavtomobilo qarxana, romelic sasof-
dasabuTebul, qmediT rekomendaciebs cxovrebis ama Tu lo-sameurneo teqnikasac gamouSvebs. teqnika saSualebas
im sferoSi warmatebuli saqmianobisaTvis da am sferoTa mogvcems xorblis mosavali moxmarebis 50%-mde mainc avi-
warmatebuli funqcionirebisaTvis. yvanoT, napuralebze ki sxva kulturebis meore mosavalic
gazeTis mravalricxovan rubrikebs Soris aucileblad miviRoT.
unda iyos Semdegi sami: 1. `racionizatoruli winadadebe- 14. soflis meore aqilevsis quslia gaxSirebuli gvalve-
bi~, 2. `dialogebi mTavrobasTan~, da 3. `samomxmareblo ka- bi, amitom nawilobriv mainc unda moxerxdes naTes-nargave-
laTa da Semosavlebis amplituda dolarebSi CvenTan da bis morwyva, Tundac WaburRilebidan.
mezoblebTan~ _ somxeTSi, azerbaijanSi, ukrainaSi, ruseT- 15. araracionaluria ekonomikurad, teqnikurad da usa-
Si da TurqeTSi. yvelafers ki ajobebs gaero ruseTis `xa- frTxoebis TvalsazrisiTac vrcel da oRro-CoRro ter-
TriT~ Tu mTlad ar amoikveTavs fexs saqarTvelodan da itoriebze ganfenili soflebis gazmomarageba milebiT.
gamogvicems gazeTs `Триалог~, romliTac Cven, afxazebi da soflisaTvis yvelaze ufro optimaluri gazis balonebiT
osebi erTmaneTs davelaparakebiT da SevecdebiT xelax- miyidvaa. glexi gazs ZiriTadad samzareuloSi moixmars,
la davamyaroT samecniero, ekonomikuri, kulturuli da gaTbobisaTvis da ToneSi ki igi gamoiyenebs SeSas, romel-
sportuli urTierTobebi erTmaneTTan. sac nawilobriv TviTonac daamzadebs Tavisi nakveTebis na-
10. sanam profesiuli klubebis fufunebas mivaRwevdeT, pirebze malemzardi saSeSe da samasale xeebis dargviT.
saWiroa profkavSirebis sasaxleSi gamoiyos Tundac erTi 16. saerTod, tyeebis gaCexviTa da xanZrebiT gamowveuli
sadiskusio darbazi, sadac kviris yovel dRes rig-rigo- danaklisis kompensireba unda moxdes rogorc axali tyee-

176 177
bis gaSenebiT, ise Saragzebis orive mxareze qardamcavi da sufevdes sruli gageba da urTierTpativiscema mosaxleo-
msxmoiare xeebisa da buCqebis dargviT. basa da mTavrobas Soris, risi miRwevac SeuZlebelia sanam
17. soflis sisufTavisaTvis saWiroa ara marto Sida ministrebi da sxva xelmZRvaneli muSakebi aTasobiTlari-
gzebis dageba, aramed sayofacxovrebo nagvisa da jarTis an xelfasebs Rebuloben da aseTsave premiebsac uniSnaven
regularulad gatana specializirebuli manqanebiT. Tavis Tavs; xalxi ki SimSilobs. saxelmwifo qrTami koruf-
18. unda vaRiaroT, rom TiTqmis daubanelia Cveni glexi. cias ver aRmofxvris, Tanamdebobebze unda iniSnebodnen
arada, sulac araa Zneli Tundac sazafxulo saSxapeebis eqvTime TayaiSvilebi, romlebic sabednierod, jer ar ga-
gamoSveba Tunuqis sawyle avzebiT. daSenebulan. sityvam moitana da unda iTqvas; radganac Cve-
19. unda iyidebodes agreTve miwaSi CaTxril ormoze ni damoukideblobis dRe 26 maisia, Cveni pirveli preziden-
dasadgami asawyobi tualetebi, sastikad unda aRikveTos ti batoni noe Jordaniaa, rac aranair Crdils ar ayenebs
fekaluri masis miSveba Releebsa, mdinareebsa da tbebSi. Semdgom prezidentebs.
20. droa, gavtexoT navsi _ avaSenoT qaris eleqtrosad- 24. radganac gvaqvs regionebi da ara guberniebi, Cven
gurebi da moviyvanoT brinji daWaobebul teritoriebze. unda gvyvandnen regionatorebi da ara gubernatorebi.
dasanergia sxva axali kulturebic. yovelSemTxvevaSi, var- 25. Cveni himnis pirveli strofis meore naxevari arapo-
debis revoluciis qveyanas vardebi ar unda Semohqondes eturi, arafrismTqmeli da bundovania.
holandiidan. Cemi variantia _ `RvTismSoblis xvedri edemi
21. aravin ar unda CamovasaxloT kompaqturad, aRar (an RvTiT dalocvili mTa-bari)
gvWirdeba axali Tavsatkivari avtonomiebi. carieli sivr- pirnaTelia RmerTTana~, anu
ceebi unda gavanaSenianoT axalgazrduli dasaxlebebiT, Cven vasrulebT yvela
mTis sasazRvro zoli ki davasaxloT mesazRvreTa ojax- valdebulebas RvTis winaSe.
ebiT, romlebic dasaqmdebian mesaqonleobiT da mesaqon-
leobis produqtebis gadamuSavebiT. gaegzavna prezidents eleqtronul misamarTze
22. gadamamuSavebeli sawarmoebi haeriviT sWirdeba bar- aitvirTa gazeT rezonansis internet-portalze,
sac, sadac isini daasaqmeben muSaxels da saxelmwifosac www.resonancedaily.com, 12 maisi, 2011.
met mogebas moutanen, vidre Sesabamisi nedleulis, mag-
aliTad, xe-tyisa da jarTis gayidva. saCxeris Sampankom-
binatis gauqmebam bevr ojaxs gamoacala piridan lukma da
gaaCexina wlobiT naloliavebi vazi. aramkiTxes RaRadi CaliT
23. geTanxmebiT, rom Cveni mdebareobis da zomis qveyana- daxurul udabnosa Sina
Si yvela dasaxlebul punqts unda hyavdes Tavisi saxalxo
laSqari da didi da patara, qali da kaci unda gadiodes ganaTlebis sistemis reformis aucileblobisa da gze-
garkveul samxedro wvrTnas sacxovrebel adgilebsa, sas- bis Sesaxeb me jer kidev 1986-Si mivwere “uCitelskaia gaze-
wavleblebsa da samsaxurebSi. oRond, am SemTxvevaSi unda ta”-s, saidanac redaqtorma mozgovam mipasuxa - bevr rameSi

178 179
geTanxmebiT, magram es araa sagazeTo werili da girCevT kaleidoskopi
pirdapir saministros mimarToTo.
saministrosaTvis me ar mimimarTavs, radganac gamoc- 1. radganac gvaqvs regionebi da ara guberniebi, unda
dilebiT vicodi - iq yursac aravin Seibertyavda. gazeTi ki gvyavdnen regionatorebi da ara gubernatorebi.
swored imitom varCie, rom Tanamoazreebi Semomekriba da 2. Cveni himnis teqstSi fraza “ganaTebuli mTa-bari“ ba-
erTad gvebrZola am “kerketi” sakiTxis mosagvareblad. naluria da araviTar poetur muxts ar Seicavs, xolo“wil-
erTi wlis Semdeg es werili “CawyobiT” damibeWda re- nayaria RmerTTana“ - bundovani da arafrismTqmelia. Cemi
daqtorma amirejibma “zaria vostoka”-Si, romantikuli sa- SemoTavazebaa:
TauriT - “Serlok holmsis samSobloSi”; Cawyobis gareSe, „RvTismSoblis xvedri edemi
oRond afxazeTis universitetis reqtor aleko gvarami- (an RvTiT dalocvili mTa-bari)
asTan SeTanxmebiT redaqtorma iulia geriam - “sovets- pirnaTelia RmerTTana”, anu Cven vasrulebT yvela mova-
kaia abxazia”-Si; xolo 1993 wels, roca Cvenma ufrosma da leobas RvTis winaSe.
umcrosma “Zmebma” TbilisSi cxovrebis didi xnis natvra 3. zamTarze mSvenieri simReris teqstSi gaparulia Se-
“amixdines”, me am weriliT mivmarTe Cveni ganaTlebis maSin- usabamoba - Tu ukve zamTaria da sicivea, Semodgoma ki ar
del ministrs - baton Tamaz kvaWantiraZes, romelmac igi midis, aramed ukve wasulia. unda iyos:
wakiTxvisa da pasuxis Rirsad ar scno; magram roca erovnu- „gviaxlovdeba zamTari,
li misaRebi gamocdebi uCemod daarsda, masSi “aqtiuri” Semodgoma midis...
monawileobisaTvis batonma Tamazma jildoc daimsaxura. 4. vladislav arZinbas saxeli slavebze batonobas
netamc Tundac dagvianebiT da Tundac isev uCemod sxva avalebs, is ki TviTon xdeba maTi mona-morCili.
Cemi winadadebebic realizdebodes. ise, raTqmaunda, jo- 5. mahajirobiT „Wkuanaswavlma“ da damoukideblobis
bia Tu Sinaur mRvdlebsac eqnebaT Sendoba da tyeSi pantis eiforiaSi Setyuebulma afxazma ruseT-saqarTvelos omSi
Zebnas ar gadavyvebiT. Zlieris mxare daiWira da misi “iaraRoba” ikisra.
sxva - yurSi ar-SeSvebuli werilebia - saqarTvelos 6. unda vkiTxoT im afxazebsa da qarTvelebs, romlebic
prezidentisadmi, saqarTvelos premier-ministrisadmi afxazeTSi erTmaneTis aborigenobas uaryofen, maSin
da saqarTvelos ganaTlebis ministrisadmi. samwuxarod, saidan gaCnda am teritoriaze amdeni naqarTvelari afxazi
demokratiis mSeneblebs demosis azri ar ainteresebT. da amdeni naafxazari qarTveli?
7. saWiroa gaeros egidiTa da sponsorobiT daarsdes ru-
eleqtronuli portali www.education.ge, sulenovani gazeTi „Триалог“, romliTac Cven, afxazebi da
15 agvisto, 2013 osebi erTmaneTs davelaparakebiT saWirboroto sakiTxeb-
ze da Cven maT SevTavazebT biznesSi, kulturul da spor-
tul RonisZiebebSi monawileobas.
8. ra Tqma unda, kargi da mxolod kargi unda qna, magram
ar unda dado qvaze iq, sadac gaivli da qvac aRar dagxvde-

180 181
ba. vin mosTvlis ramdeni aseTi qva aqvs dakarguli saqarT- 16. kacobriobis ganviTarebis am etapze aucilebelia
velos! mecnieruli kvlevebisa da mecnierebaTa swavlebis integra-
9. rogorc erTmaneTis gverdiT nazardi da maSasadame, cia kvlevebisa da mecnierebaTa swavlebis centrebad, rac
erTi niadagiT nasazrdoebi sxvadasxva mcenare sxvadasxva orive mxares waadgeba. magaliTad,“enaTmecnierebis institu-
formis, feris, da gemos nayofs iZleva - zogi tkbils,zo- tis“ da Sesabamisi umaRlesi saswavleblebis bazaze mizanSe-
gi mwares da zogic mJaves, iseve erTnairi ganaTlebis wonilia daarsdes “enaTa kvlevisa da swavlebis centri“, sa-
mqone adamianebi sul sxvadasxva mimarTulebiT ewikebian dac aRizrdebian poligloti lingvistebi, poligloti Tar-
(„elebed rak da Sukebian“) sazogadoebas. jiman-mTargmnelebi da dedaenisa da erTi romelime ucxo
10. vardi ueklod ar ikrifeba, magram cxovrebaSi „uvar- enis kvalificiuri maswavleblebi. “aRmosavleTmcodneobis
dodac“ bevri iCxvliteba. institutis“ bazaze unda Seiqmnas „msofliomcodneobis kv-
11. gulze muStmobragune „demokratiis mSeneblebs“ levisa da swavlebis centri“, jer Tundac dasavleTmcod-
demosi mxolod arCevnebis dros vaxsendebiT. ki batono, neobisa da aRmosavleTmcodneobis ganyofilebebiT.
davdgeT erTad, gadaviRoT „kartiCkac“, magram amis Semdeg 17. “enciklopedia“ zogadi cnobaris garda yvela sxva
Tqven rom jipebiT restornebsa da samorineebSi wagrial- cnobarebsa da leqsikonebsac unda gamoscemdes. Zlier
debiT, me rato unda wavCanCalde fexiT iafi produqtebis bevri gvaqvs gadmosaTargmnic da gadasaTargmnic.
saZebnelad? 18. enis swavlebis meTodikisa da maswavleblis dan-
12. mokled, sanam elita gancxromaSia, agraruli qvey- iSnulebaa Caaxedos da gaaSinauros moswavle enis deposa
nis burji - sofeli ki Tavsac ver irCens da ukacrield- da metyvelebis samzareuloSi, raTa xeli Seuwyos moswav-
eba, grantebsa da importebze Camokonwialebul am qveyanas lis lingvisturi azrovnebis Camoyalibebas da masSi enis
saerTod ar aqvs momavali. SemoqmedebiTad gamoyenebis unar-Cvevebis formirebas.
13. muqTad aravin arafers iZleva, granti “dopingia“ 19. unamusos namusze ver Seagdeb - vinc erT loyaSi gagi-
raTa maqsimalurad gamogiyenon, xolo eqsports gadaWar- lawunebs, meoresac uSenod miagnebs. vinc ar unda marTa-
bebuli importi sakuTari warmoebis dadamblaveba da sxvi- vdes saqarTvelos, da ra gundruksac ar unda ukmevdes igi
si nawarmoebis gasaRebis bazrad qveynis dakavebaa. ruseTs, es marTlac ukanaskneli, Cvendami Tavis eqspan-
14. dRevandeli adamianis yovelgvari da miTumetes sionistur politikas ar Secvlis. xom Zvirad dagvijda
gonebrivi saqmianoba mecnierul codnas unda efuZne- ruseTisagan karis gamojaxuneba, magram uafxazeTod da
bodes. TviT “ganaTlebisa da mecnierebis saministro“ Ses- uoseTod ukan dabruneba sruli katastrofa iqneboda. ise,
abrunebelia “mecnierebisa da ganaTlebis saministrod“. ruseTi araTu ar apirebs Cvens dabrunebas, aramed igi mt-
15. mecnieruli codna “mendeleevis tabulaa“, romlis kiced miyveba Cveni gaerayeba-gaavRanistanebis muxanaTur
yoveli Semadgeneli nawili, yoveli doza winas wanazardi gegmas, romlis morigi nabijebia CrdiloeT da samxreT os-
da momdevnos wasazardia. mecnierebisa da ganaTlebis mi- eTis gaerTianeba, maTi Cvens teritoriaze gamravleba-dam-
zani swored am wanazardebis wazrda da maT Soris sicari- kvidreba da situaciis areva javaxeTsa da pankisSi maTi
eleebis amovsebaa. Semdgomi waglejisaTvis.

182 183
 20. aseT viTarebaSi Cveni amerikeli da dasavleTeli da, sul araa Zneli damzaddes da mosaxleobas mieyidos
megobrebis pasiuri mayurebloba da delikaturi Segone- advilad asawyobi Tundac mxolod sazafxulo saSxapeebi
ba-mowodebebi ruseTisadmi, swored am barbarosis wis- mzeze wylis gaTbobis avzebiT.
qvilze asxams wyals. Cven gvWirdeba ara mosamZimreba-SeS- 6. sastikad aRsakveTia fekaluri masebis miSveba
foTebebi da turistuli damkvirveblebi, aramed realuri Rele-mdinareebsa da tbebSi. aucilebelia, damzaddes da
dacva realuri okupantisagan. mosaxleobas mieyidos miwaSi CaTxril ormoze advilad
21. samwuxarod, msoflio wesrigis arqiteqtorebi da asawyobi tualetebi. miwa yvelaze kargi saSualebaa feka-
darajebi, gaeroc da natoc Zalis winaSe sapnis buStebia, lis sasuqad gadasaqcevad.
samarTali ki isev muStebia, romlebic Cven ar gagvaCnia. 7. dRes nagavi, Tu metad ara, aranakleb awuxebs sofel-
sac. aucilebelia, Tundac kviraSi erTxel sofelSi sanagve
eleqtronuli portali www.polity.ge, 31 marti, 2014 manqanis Camotareba da nagvis gatana.
8. aseve gasatania jarTic.
9. gardacvlilTa dabinavebis problema araxalia, Zve-
lia. msoflio omebis msxverplTa udidesi umravlesoba Ria
cis qveSaa, darCenilia usaflaod, uptronod, tye-Rreebsa
agraruli kaleidoskopi da ufskrulebSi gafantuli.
„erTmorwmune“, sinamdvileSi gaurjuloebulma swored
1. Tu sxvas vuSeneT „bami“ da „nia gruzinskaia“, didi xa- warsulis es epizodebi gagvameorebina da dagvimemoran-
nia droa Cven sofelsac mivxedoT da iq gavaSenoT keTilm- duma, jer afxazeTSi, Semdeg ki Tovlian WuberSi, sadac mis
owyobili axalgazrduli dasaxlebebi, sadac isini dasaqm- mier ganwirul qarTvelTa ukubovo saflavebia mimofatu-
debian soflis meurneobis produqciis warmoebiT da misi li da Wuberis ufskrulebSi TavgadaxvewilTa sulac neSt-
sasaqonlo nawilis adgilze gadamuSavebiT. Tu kacs adg- ebi asvenia.
ilze aqvs jandacva, ganaTlebisa da garTobis saSualeba, RmerTma gvaSoros omebi da konfliqtebi, magram es
raRaze unda gaixedos man qalaqisaken. problema swored mSvidobianobis dros rTuldeba.
2. arasaxnav-saTes cariel adgilebSi unda gaSendes Txi- moqnilma biznesmenebma CvenTan adreve daiWires Tadari-
lis, kaklis da wablis plantaciebi. gi da iafad Seisyides sasaflaod gamosayenebeli terito-
3. mTis sasazRvro zolebi unda dasaxldnen mesazRvre- riebi, saidanac axla mamasisxlad yidian TiToeul sasaf-
Ta ojaxebiT, romlebic dasaqmdebian mecxoveleobiT da laos. es wesi didi xania muSaobs ucxoeTSic, sadac gansven-
mecxoveleobis produqciis adgilze gadamuSavebiT, axal- ebuli saflavSi rCeba manamde, sadamdec misi iq yofnaa
gazrdoba ki ivlis adgilobriv baRebsa da skolebSi. dafinansebuli, amis Semdeg ki saflavi uqmdeba. didi xania
4. magistraluri gzebis orive mxareze unda dairgos wi- afxazeTSi qarTvelebis saflavebis gadaxvnas apireben
wviani, saCrdilobeli da msxmoiare xeebi da buCqebi. afxazebi, magram jerjerobiT maT amisaTvis saWiro saxsre-
5. unda vaRiaroT, rom daubanelia Cveni sofeli. ara- bi ar gaaCniaT.

184 185
 Cvens soflebSi axal-axali sasaflaoebi TandaTan nTqa- didi mniSvnelobis patara istoria
vs baR-venaxebsac.
poloneTis qalaqebSi „mravalsarTuliani“ sagvareu- mosazreba
lo sasaflaoebi hqoniaT. afxazebsac aqvT saojaxo sasaf-
laoebi TavianT kar-midamoebSi. genderul `uTanasworobas~, razec dRes ase bevrs lapa-
raRa Sors wavideT, ramdeni xania Cven qarTveli dev- rakoben, TviTon ufalma daudo saTave, roca man adami Tix-
nilebi amaod veZebT adgils saaqaoSic da saiqioSic. mok- isagan gamoZerwa, eva ki adamis neknisagan Seqmna, imis xazga-
led, adre Tu gvian, saflavebi gaqreba da kacobrioba miva sasmelad, rom igi adamis morCili unda yofiliyo.
gaxalxurebul indur tradiciamde, anda ubralod krema- aqedan gamomdinare, Tavdapirvelad adamianad, kacad
ciamde. mxolod adamis mamrobiTi sqesis STamomavali, mamrobiTi
10. Cemi azriT amindis prognozis gadacema unda iwye- sqesis piri iTvleboda; qali ki mxolod coli da deda iyo.
bodes amindis gamapirobebel garemoebaTa aRniSvniT. Sem- es uTanasworoba dRemde SemorCa Cven eklesias, sad-
deg anbanurad unda CamoiTvalos dasaxlebuli punqtebi ac qali ar SeiZleba sasuliero Tanamdebobaze dainiSnos,
da dasaxeldes iqauri amindebi jer aRmosavleT saqarT- igi ar SeiZleba Tavsaburavis gareSe loculobdes, xolo
veloSi, Semdeg ki dasavleT saqarTveloSi. damerwmuneT, yoveli Tvis garkveul dReebSi igi saerTod ar SeiZleba
dRemde bevrma ar icis romelia aRmosavleT saqarTvelo gaekaros eklesias.
da romeli dasavleTi. aqve unda SevniSnoT, rom prognoze- mogvianebiT, roca kacobrioba mivida im daskvnamde, rom
bi ar unda cxaddebodes mxolod qalaqebisaTvis, radganac qalic adamiania, enaSi gaCnda rTuli sityva _ `dedakaci~,
sofels metad Tu ara, aranakleb esaWiroeba mosalodneli romelmac Tavis mxriv moiTxova meore rTuli sityva _ `ma-
amindis gaTvaliswineba. makaci~.
11. qalaqebi ki ar unda vzardoT da vafarTooT, aramed dRes, `kaci~ Tavisi farTo mniSvnelobiT kvlavindebu-
piriqiT, isini unda ganvtvirToT zedmeti, dausaqmebadi rad aRniSnavs `adamians~, oRond axla aq `qali~-c Sedis,
mosaxleobisagan. Tavisi viwro mniSvnelobiT ki _ `kaci~ aRniSnavs mxolod
eleqtronuli portali www.polity.ge, `mamakacs~.
31 marti, 2014 aseTive movlenebi ganviTarda enis am ubanze ingli-
surSic, sadac `mann~ aRniSnavda adamians, romelSic qali
ar moiazreboda, qali ki aqac iyo mxolod `wīf~ (coli) da
`mōdor~ (deda).
mogvianebiT, roca adamianis cnobierebaSi zemoTaR-
niSnuli revolucia moxda da qalic adamianad, kacad
CaiTvala, enaSi gaCnda rTuli sityva `wifman~, romelic
garkveuli fonetikuri cvlilebebis Sedegad dakristal-
da rogorc `woman~ (dedakaci, qali).

186 187
 dRes, `man~ Tavisi farTo mniSvnelobiT kvlavindebu- ad gajerebuli da logikurad da enobrivad gamarTuli
rad aRniSnavs adamians, kacs, oRond axla aq qalic Sedis; leqciebis kursebi saTanado kiTxvarebiTurT yovel 5
Tavisi viwro mniSvnelobiT ki `man~ aRniSnavs mxolod ma- weliwadSi erTxel unda gamodiodes wignebad da diske-
makacs. bad, romelsac studenti Sin, myudro garemoSi anda bib-
aRsaniSnavia, rom `man~ rogorc mimarTva _ `kaco~, `ada- lioTekaSi daamuSavebs da mas erTi suli eqneba rodis mi-
miano~ inglisurSiac ixmareba. `kac~ mamakacis sakuTari vides saswavlebelSi da Tanakurselebs gaejibros semin-
saxelia afxazurSi (kac zvanbaia). am sityvidan nawarmoebi arebsa Tu praqtikul mecadineobebze, sadac unda moxdes
gvari kacia farTodaa gavrcelebuli megrulsa da afxaz- codnis sistemaSi moyvana da damaxsovreba, xolo codnis
urSi; `Katz~ gvaris xalxi cxovrobs germaniaSi, israelsa da gamoyenebis unar-Cvevebis formireba unda uzrunvelyos
amerikaSi. pedagogiurma sawarmoo da samedicino praqtikam.
www.education.ge, 22 ianvari, 2015 es siaxle ara marto students miaCvevs codnis damou-
kideblad moZiebas da ganumtkicebs rwmenas Tavisi Ta-
visadmi, aramed didad waadgeba leqtorsac, romelsac
gaaTavisuflebs furclebze mijaWvulobisagan da Caiyvans
`zombis tribunidan~ anu kaTedridan studentTa audito-
saswavlo leqcia da dekanati _ riaSi, sadac igi mecadineobis wamyvanic iqneba, aqtiuri
orive anaqronizmia monawilec da Semajamebel-Semfasebelic. da rac aranak-
leb mniSvnelovania, es dazogavs kaTedrebisaTvis saWiro
am werilis wasakiTxad kombles gamokidebulma ministr- didZal masalas.
ma aleqsandre jejelavam ver moicala anaqronizmia dekanatic, romlis funqciebi _ cxrilebis
Sedgena, auditoriebis danawileba da akademiuri moswre-
saswavlo leqcia codnis miRebis mxolod sawyisi etapia, bis Sejameba da saswavlo nawilSi wardgena Tavisuflad
saauditorio drois udides nawils ki nTqavs. praqti- SeiZleba gadaekisros maprofilebel kaTedrebs anu mim-
ka gviCvenebs, rom leqcias ismens, magram ar iwers niWieri dinareobebs, romlebic swored pasuxismgeblebi arian
umravlesoba, iwers _ magram ar usmens muSa umravlesoba, swavlebis Sedegebze.
arc usmens da arc iwers _ Tanamdevi yalTabandoba. Semdeg, saxelmwifo gamocdebs kaTedrebTan erTad unda Reb-
uSualod gamocdis win es samive kategoria Caujdeba xolme ulobdnen mocemuli dargis pasuxismgebeli muSakebi da
Tavis Tu sxvis konspeqtebs da ase saxeldaxelod gatenili eqspertebi.
TaviT Sedis gamocdaze, saidanac ukeTes SemTxvevaSi Sevse- 30 noemberi, 2016
buli matrikuliT, magram yovelTvis burTiviT daCutuli
TaviT gamodis _ rogorc amas batoni nodar dumbaZe SeniS-
navs.
ra Tqma unda, periodulad ganaxlebadi, informaciul-

188 189
 mogoneba ula. jer ufiqria, vaiTu iukadrisos _ raSi mWirdeba me Seni
produqtebio; Semdeg ki kidev uaresi, vaiTu gamiwyres _ Sen
esaa gaxseneba erTi kacuri kacisa, romelic meore msof- ra, ginda xalxi amilaparako, akaki CxikvaZe qrTamebs Rebu-
lio omis dros Tsu-Si swavlobda da meore kursidan mox- lobso? mesamed mtkiced gadauwyvetia _ rac iqneba, iqneba,
alised wavida jarSi. dRes mivutano, magram institutidan saerTo sacxovreb-
frontSi gamwesebamde mosamzadebeli etapis gavlisas, elSi dabrunebuls kalaTi dacarielebuli daxvedria _ bi-
moskovSi, batonma akaki CxikvaZem gaicno rusi gogona. Webs gaexsnaT da patronisaTvis aRaraferi daetovnebinaT.
axalgazrdebs erTi naxviT SeuyvardaT erTmaneTi da stalinis gardacvalebis Semdeg kremli Seudga afxaz-
saxeldaxelod, araoficialurad SeuRldnen. eTis xelmZRvaneli organoebis srul afxazizacias. pe-
demobilizaciis Semdeg batonma akakim SeirTo sxva dinstitutSi reqtorad qarTveli niJa xurciZis nacvlad
coli, qarTveli eqimi, daamTavra universiteti da samuSa- moskovidan gamoagzavnes afxazi akibei xonelia, romel-
od gaanawiles soxumis pedinstitutSi, sadac igi 1956 mac pedinstituti faqtiurad gawminda qarTveli profe-
wlamde iyo ucxo enaTa fakultetis dekani da ucxo enaTa sor-maswavleblebisagan.
kaTedris gamge. batoni akaki TbilisSi gadmoiyvanes da aRmaskomSi dan-
misi yofili studenti, SemdgomSi am pedinstitutis, iSnes skolebis ganyofilebis ufrosad. Semdeg igi miavlines
Semdeg ki afxazeTisa da soxumis universitetebis ufrosi romeliRac ganviTarebad qveyanaSi, sadac ganaTlebis
maswavlebeli, amJamad pensioneri akaki mumlaZe, Tavis mas- sistemis organizebaSi exmareboda iqaur xelmZRvanelobas.
wavlebels, baton akaki CxikvaZes axasiaTebs rogorc uaR- sazRvargareTidan dabrunebis Semdeg batonma akakim daicva
resad niWier, erudirebul, Rrmad moazrovne, zedmiwevniT disertacia da dainiSna puSkinis saxelobis pedinstitutSi
Tavmdabal da ukeTilSobiles pirovnebas, romelic aqti- axladgaxsnili kulturis fakultetis dekanad.
ur monawileobas Rebulobda rogorc pedinstitutis, ise es fakulteti mogvianebiT daixura, amasobaSi baton aka-
mTeli qalaqis sazogadoebriv, politikur da kulturul kis sapensio asakmac uwia da igi gadasaxlda guriaSi, sadac
cxovrebaSi. Tavisi soflis skolaSi maswavleblobda gardacvalebamde.
TviTon akaki mumlaZes, rogorc friadosan da xelmokle baton akakis sami vaJi hyavda _ moskoveli da ori vaJi
students Tavisi sexnia leqtori yovelnairad xels uwyob- meore colisagan. samivem daamTavra politeqnikuri insti-
da da materialuradac exmareboda. tuti da warmatebiT TamaSobdnen kalaTburTs Tbilisis
akakis erTxel gadauwyvetia raime pativi eca Tavisi `dinamoSi~.
keTilismyofeli leqtorisaTvis da soflidan Camouta- 1993 wels baton akakis didi gansacdeli daatyda Tavs
nia nigozi, CurCxelebi, xili, felamuSi da Rvino; magram _ gardaicvala misi vaJi. rac Seexeba danarCen ors, erTi
am ganzraxvis sisruleSi moyvana ver mouxerxebia. jer TbilisSi muSaobs, meore ki _ ukrainaSi. misi diswuli ki,
rogorc moridebul axalgazrdas, Zlivs gaugia Tavisi irakli gudava Tbilisis mecxre saavadmyofos qirurgiul
leqtoris misamarTi, Semdeg orjer wauRia Tavisi ZRveni ganyofilebaSi muSaobs.
misTvis misarTmevad, magram orivejer ukanve gamobruneb- 2010

190 191
 miniaturebi Cven dabrunebas, aramed igi mtkiced miyveba Cveni gaer-
ayeba-gaavRanistanebis dapirebul muxanaTur gegmas, rom-
 radganac gvaqvs regionebi da ara guberniebi, unda lis morigi nabijebia CrdiloeT da samxreT oseTis gaer-
gvyvandnen regionatorebi da ara gubernatorebi. Tianeba da situaciis areva javaxeTsa da pankisSi maTi Sem-
 Cveni himnis teqstSi - “ganaTebuli mTa-bari” aravi- dgomi waglejisaTvis.
Tar poetur muxts ar Seicavs, xolo “wilnayaria RmerTTa- aseT viTarebaSi pasiuri mayurebloba mtris wisqvilze
na bundovani da arafrismTqmelia. Cemi SemoTavazebaa: asxams wyals, amitom Tu amerikasa da dasavleTs namdvilad
“RvTismSoblis xvedri edemi surT dagvexmaron, Cven gvWirdeba ara maTi “SeSfoTeba” da
(an RvTiT dalocvili mTa-bari) damkvirveblebi, aramed realuri dacva rusi okupantebi-
pirnaTelia RmerTTana” sagan.
anu Cven vasrulebT yvela movaleobas RvTis winaSe. 15 agvisto, 2013
 demokratiis mSeneblebs demosi mxolod arCevnebis
dros axsendebaT.
 adamianTa msgavsad, erTmaneTis gverdiT nazardi
da maSasadame, erTnairi niadagiT nasazrdoebi sxvadasxva
mcenare sxvadasxva formis, feris da gemos nayofs iZleva.
 Tu mcenares “Wkua” ara aqvs, rogor iZleva erT-
maneTis gverdiT daTesili Tu darguli da maSasadame, er-
Tidaimave niadagiT mkvebavi sxvadasxva mcenare sxvadasxva
formis, feris da gemos nayofs?!
 vardi ueklod ar ikrifeba, uvardod ki bevri iCx-
vliteba.
 kargi unda qna, magram ar unda dado qvaze iq, sadac
gaivli da qvac aRar dagvxvdeba. vin mosTvlis, ramdeni ase-
Ti qva aqvs dakarguli saqarTvelos!
 unamusos namusze ver Seagdeb, vinc erT loyaSi
gagilawunebs, meoresac uSenod miagnebs. vinc ar unda mar-
Tavdes saqarTvelos, da ra gundruksac ar unda ukmevdes
igi ruseTs, ruseTi Cvendami Tavis eqspansionistur poli-
tikas ar Secvlis.
xom Zvirad dagvijda ruseTisagan karis gamojaxune-
ba, magram uafxazeTod da uoseTod ukan dabruneba sru-
li katastrofa iqneboda. ise, ruseTi araTu ar apirebs

192 193
 akaki mumlaZis xalxuri poezia
salaRobo winaswarmetyveleba pensuliko
vini puhis motivebze
Cems mwir pensias veZebdi,
ruseTs uyvars saqarTvelo, ver vnaxe dakarguliyo,
qarTvelebi sZuls, fostis ufrosTan Sevedi,
rac ar unda moefero, magidas miparWyuliyo.
ar Seicvlis rjuls.
xelT yavis Wiqa eWira,
mis amxela tramal-velebs, gars kofistebi esia,
„wyalic` unda meti, gulisfancqaliT vkiTxavdi
SeniT Tu ar daanebeb, sad aris Cemi pensia.
unda grexvos keti.
mxrebi aCeCa lamazma,
an ra sindis-namusia, ros fskerze ceri Seaxo,
masze adre Cndebi, amis Sesaxeb, biZia,
Svi daviTi, rusTaveli, sjobs jorbenaZes eaxlo.
stalini da sxvebi.
mec avdeqi da wavedi,
aq aToni, iq sinai dro mqonda, fuli ki ara,
sad ar Sedgi fexi, kacma xom bedis ZebnaSi,
raRad gikvirs dagatexos qveyana Semoiara.
raketebis mexi.
saministroSi zRva idga,
mainc cofs hyris pastuxovi, lanZRva, gineba, gniasi,
lamis sTxliSos butross, xSirad ismoda xseneba
amden gadarCenil qarTvels edik da xufeniasi.
ar icis ra uyos.
mwared mosTqvamda ministric
magram purs Wams samarTali,
- cudi damidga semestri,
xmas aRiRebs mileTi,
devnilebic me Semxiznes
rasac rusi sxvas ukeTebs,
Tan moayoles sekvestri.
TviT dahmarTebs CineTi.

194 195
 RmerTi uSvelis Wyonias, aha mTeli da momitexe pawa
ikisra Tanadgomao,
magram sxva gzac Tu ar gaCnda SemovityuoT investorebi,
momiwevs gadadgomao. mivarTvaT rac gvaqvs _ vake da gorebi.
isini aiSeneben agarakebs
guli matkina naTqvamma, Cven ki movuvliT maT pirebs da - rakebs.
ar momewona versia, ras izam, vards Tan sdevs ekali,
aseTi kacis dakargvas magram sad wava amdeni fekali?!
sjobs me davkargo pensia.

guldaTuTquli davbrundi,
quCebs ki tboravs jipebi, ekologmaxereboo!
aferum Cvens qarTvelobas
kai vyofilvarT biWebi! viyide Zexvi,
aRmoCnda nexvi,
amityda -rawi,
raRa vqna awi?
rebusi

Se sawyalo saqarTvelo,
derefnoba genatreba, isic adamiania...
qaravnebi Caivlian,
ConCori ki Sen dagrCeba. Taviseburad codvaa rusic
ra esarkozeb - ra ebuSeba
es samoTxe rom gaCuqes, mama-papaTa gegma-ocneba
madls rad daakles marili, sadRac cxinvalSi Tu efuSeba?
rad Cagisaxles mezoblad,
amxela namusayrili?

196 197
 ВЛАДИ МИР-obis agonia terentiseuli

qarTvels rom qarTveloba surs, dila iyo gazafxulis mSvidi,

ver autania russ. xidan xeze gadafrinda Citi.
deda iyo _ jafa adga didi,
ar eSvebi urCobaso? Sin eloda piryviTela Svidi.
moganatreb Turqobaso. hoda dilis sisxami Tu bindi,
xidan xeze
afxazeTSi ra gindao, dafrinavda Citi.
imyofine mTawmindao.

rom mzaravs osis bedio kacia da guneba

mitom gavxvrite qedio.
minda moviSoro nostalgia, romelic Turme brmaTa bangia.
sikeTe rom ver SeiSnovo magram Tvalwin midgas, isev menatreba imdroindeli ne-
groznom cremli ver SeiSrovo. tareba:
savaldebulo Sroma, Jurnal-gazeTebis rigSi dgoma,
merkelia Tu sarkozio eqimi da swavla ufaso, urTierTobebi uklaso,
xelSi maqvs maTi narkozio. mgzavroba da produqtebi iafi, kapikiani naTurebis kiafi.
Tanac faqti rom Wirveulia, da es ufskrulic Zireulia?!
Tu gadavkete onkanio Sen curaob dolarebSi, me ki vixrCobi valebSi,
gaTavda maTi tortmanio. Seni Svili rom parizSi daStrikinobs, Cemsas enatreba puri
da safSvitino;
droa SeuSvaT yurSio ki batono, davdgeT erTad, magram am `kartiCkaze~ metad
fexebze mkidia buSio. minda vicode es integracia, xom ar aris isev profanacia?!
RmerTma Segargos prezidentoba, magram
dRes Tu xval sulerTiao mec momwiyinda siduxWiris rezidentoba.
msoflio ruseTiao.

198 199
 nakvesebi saxaliso istoriebi
rac axalia, Tavsaxalia.
kritika kargia, Tu igi margia. nanuli deidas istoriebi
Sromebi rom ar gaxdes gadasayreli,
avtorsac Wirdeba makleri. amave saxelwodebis radioxumrobiT `STagonebuli~
adre qarTvels gzas uxsnida mxolod Cawyoba,
maSin rodesac sxvas yofnida cekas ganwyoba. bazarSi var sayidlebze, dezertirebSi. mogexsenebaT,
dae, axlac xarobdes yvela eri, magram arc zafxulia da Tu araferi SeWame, fexebs gafSikav. hoda, da-
qarTveli unda iyos geri! vdivar am marTla gamyidvel-gadamyidvelebSi, varCev saqo-
metad saWiro unaria _ megobrad ar SegvesaRos yufaria. nels da vevaWrebi; da uceb, ise mwvaved momiara, rom xelSi
ra azri aqvs kargi qna da qvaze dado iq, aRebuli stafilo usaxelosaviT visrole Zirs.
sadac gaivli da qvac aRar dagxvdeba. raRa dagimaloT da senadeqsini mqonda daleuli da
vinc erT loyaSi gagilawunebs, uSenod miagnebs meoresac. Zlivs Sevaswari tualetSi.
giyvardes mteri, Tu xar Steri, me Tu mkiTxavT, amaze didebuli dawesebuleba kacs ar
jvari moZRvars Caabare, Seuqmnia. zogierTi amtkicebs, yvelaze didi gamogone-
da putinis suraTi `atare~. ba borbaliao _ magram es xom absurdia! romeli borbali
maSin dagicavs jvario, giSvelis amisTana wnevian situaciebSi?! hoda, gamovdivar
Tu gyavs Zlieri jario. iqidan saxegabadruli, SvebiT amosunTquli da nasiamovne-
moiWire qamari da SeiZine abjari. bi. magram rad ginda ra, dametaka viRaca oxeri da sul Cam-
iSxama yvelaferi; arada, vin ifiqrebda, rom ase patiosnad
Cacmuli axalgazrda qurdi iqneboda! Camomglija kisridan
`kuloni~ da gamRlita xelidan CanTa mTeli Cemi fuliTa da
oqroulobiT. fuli _ jandabas! xelis WuWyia, magram rom
warmovidgine, rom ezoSi Sesvlisas, mezoblebis dasanaxad
verc yurebze da maja-TiTebze veRarafers gavikeTebdi _
sisxlma yelSi amomasxa da gagixariaT me is vifrine; unda ge-
naxaT ra kisristexiT mohqusla! Siq-Siq, egre gixdeba-Tqo
mivaZaxe da msubuqad wamovedi saxlSi. ara, Seni Wirime, sul
sxvaa demokratiis uvado gardamavali periodi!

200 201
 sami namdvili ambavi gram didaqtikis mixedviT moswavle Seaqo da Tan daariga
_ ai, kargad moqceulxar, magram Sens karg saqcielze Tvi-
**** Ton ki ar unda ilaparako, aramed sxvam unda Tqvaso. _ sxvas
sabWoTa skolaSi moswavleTa Sefaseba xuTbaliani aravis davunaxivar, `masw~ _ imarTla Tavi gogonam, ramac
sistemiT xdeboda. erTosani orosanisagan imiT gansxvavde- maswavlebeli wonasworobidan gamoiyvana da cota ar iyos
boda, rom erTosani pirdapir imave klasSi rCeboda, oro- gaawiwmata. _ daunaxixar Tu ar daunaxixar, yvelaferi ki ar
sans ki saSemodgomo gamocda eniSneboda. magram radganac unda ilaparako, gauwyra igi abezar moswavles. _ aba raze
skolebi erTmaneTs ejibrebodnen akademiur moswrebaSi, unda vilaparako, `masw~, _ ikiTxa gaognebulma gogonam. _
direqtori damrigeblebis meSveobiT maswavleblebs aiZu- raze unda ilaparako da, gakveTilze gakveTili unda moyve,
lebda wamatebuli niSnebi eweraT. amis gamo, erTiani ro- ici gakveTili? gogonam gakveTili icoda.
gorc niSani gaqra, yvela saSemodgomo gamocda bardeboda
da skolasac yvela amTavrebda. erT skolaSi gamosaSveb ****
gamocdebze, roca erTi `vai-moswavle~ dafasTan gaiZaxes, saskolo saRamoze sxvebTan erTad erTi biWunac unda
man civi uari ganacxada _ raze unda gamevide, xo iciT ro gamosuliyo leqsiT. magram xalxis danaxvaze bavSvi daibna,
araferi ar vicio. rad ici biWo Sen virze Sejdoma _ dau- leqsi daaviwyda da erTi da igive fraza ramdenimejer gaim-
cacxana maswavlebelma _ gamodi da ra ici, iqneba yvelaferi eora. _ lenin, ar mjera Seni sikvdili, lenin ar mjera Seni
gagaxsendeso. gagulisebuli moswavle buzRun-buzRuniT sikvdilio. am dros darbazidan mamamisma dauyvira _ icxaka
gaemarTa dafisaken _ aha, gamoval da raRacas gevixseneb ar Svilo, an deijere, anda Camodi Zirs, nu momWeri Tavi amden
devinaxav, ro aRar moeSvebiT xolme kacsao. xalxSio.

****
sxva skolaSi pirveli klasis maswavlebelma meore ga- anekdoti
kveTilze erTi moswavle moisaklisa da klasma erTxmad
upasuxa _ tualetSi wavidao. maswavlebelma moswavleebi ****
datuqsa _ ramdenjer unda giTxraT me, rom erTxmad lapa- leninis matarebeli moulodnelad gaCerda. roca bel-
raki ar SeiZleba, unda aswioT ori TiTi da visac nebas adma ikiTxa ra moxdao, mas moaxsenes _ amas iqiT liandage-
davrTav, iman unda Tqvas. Tanac, bavSvebo, Sesveneba imisT- bi aRar agiao. lenini matareblidan Camovida, cerebiT
visaa, rom yvelaferi im dros moaswroTo. amis Tqma da erTi pijakis gulisjibeebze Camoekida, gaiar-gamoiara da Ta-
patara gogonas wamoxtoma merxidan erTi iyo. man ori TiTi namgzavrebi daamSvida _ ara uSavs, SabaTobas movawyobT
maRla SemarTa da `masw~, `masw~-is ZaxiliT iqauroba aiklo. da yvelaferi mogvardebao. ramdenime xnis Semdeg imave
aba ra ginda, gogoni? _ lmobierad mimarTa disciplinire- adgilas meore liandagze stalinis matarebeli gaCer-
bul moswavles maswavlebelma. _ me Sesvenebaze vqeni `masw~ da, roca mizezi moaxsenes, beladma piridan cofebi yara _
_ Tavmomwoned ganacxada gogonam. maswavlebeli Secba, ma- damnaSaveebi daixvritebian da Tqvenc igive geliT, Tu sa-

202 203
nam vsadilob liandagebi ar dagigiaTo. muqaram gaWra da z R a p r e b i
stalinis matarebelma gza ganagrZo. ramdenime xnis Semdeg
imave adgilas mesame liandagze xruSCovis matarebeli gaC- ori originaluri da sami gadakeTebuli zRapari
erda. roca mizezi moaxsenes, man sarkastulad ikiTxa _ aba
ukeTess stalinisagan ras elodebodiTo!? Semdeg ubrZana,
gavlili liandagebi ayareT xolme da win gadmoageT-xol- Citunas Tavgadasavali
meo. asec moiqcnen da xruSCovis matarebelmac gza ganagr-
Zo. ramdenime xnis Semdeg imave adgilas meoTxe liandagze tanwerweta naZvis xeze Citunas kopwia bude moeqsova da
breJnevis matarebeli gaCerda. roca mizezi moaxsenes, igi Sig piryviTela bartyebs zrdida. erT qarwvimian dRes, sad
didad ar Sewuxebula da Tanamgzavrebs SesTavaza _ modiT iyo da sad ara, saidanRac msunagi melia moexeta da Citunas
fanjrebTan davsxdeT, viyuntaloT da yvelas egoneba rom asZaxa _ Cito, Cito, Ciorao! Citunas elda eca, gulma reCxi
mivdivarTo. uyo, magram isev kai sityviT scada mosalodneli safrTxis
Tavidan acileba da Tavazianad gadmoepasuxa mtacebels _
**** rao, batono melao? magram melia risi melia iqneboda, vinme
bazarSi erTi kaci kakals yidulobda da iqve yidda imave Sebraleboda da Tavis borot ganzraxvaze xeli aeRo? man
fasad. roca kiTxes, amas rad Svrebio, man upasuxa _ kaklis xma aimaRla da yovelgvari mikibuloba-mokibulobis ga-
Cxriali miyvarso. reSe, jiqurad miaxala Citunas _ erTi bartyi gadmomigde,
Torem Sav dRes dagayeneb. culs movitan cunculaso xele-
**** Cos da waldunaso, xesac movWri xis Zirsaca, Senc SegWam da
gzispira mindorSi ori svani muSaobda _ erTi bariT Sens Svilsaca.
ormoebs Txrida, meore ki am ormoebs isev miwiT avsebda. Tavzardacemuli Cituna sagonebelSi Cavarda. aRar
gakvirvebulma gamvlelma erTxans uyura, Semdeg ki mo- icoda ra eqna. obolsa da uTvistomos arc aravin eg-
bodiSebiT hkiTxa _ ukacravad ki var, magram ratom TxriT uleboda daxmareba rom eTxova da aRarc dro iTmenda,
erTi ormoebs, meore ki isev miwiT avsebTo. es meore ki ara, amitom sasowarkveTilma CaTrevas Cayola amjobina, _
mesamea _ auxsna mbaravma _ meores ormoebSi nergebi unda Tvalebi magrad daxuWa, budeSi frTa moafaTura, ro-
Caeyara, magram igi dRes SeuZlodaa da samuSaoze ver ga- meli bartyic moxvda, is amoiyvana, gulSi Caixuta, ga-
mocxaddao. dakocna da sawyali bartyi mtacebels gadaugdo, Tanac
miawyevla _ Sxamad Segergos Sen Cemi sacodavi balRis
umanko sicocxleo.
SeSinebuli bartyebi gatrunuli usmendnen meliasa da
dedikos saubars, magram bevri veraferi gaiges ra moxda
da dedikos daekiTxnen _ dediko, dediko vin iyo is kaci,
ra undoda da sad gaqra Cveni daikona Ciorukao. Citu-

204 205
nam Tvalebi SeimSrala da Svilebi daamSvida _ is kaci, Rone hqonda bombi moiqnia, melias esrola da iqve suli
Svilebo, avtobusis mZRoli iyo, Tqveni daikona Cioruka, gaafrTxobina.
me germaniaSi gavagzavne samkurnalod. Tqven yvelas axe- Citunas rom scodnoda, rom melias arc xeze asvla SeuZlia
lili gaqvT Tvalebi, Cioruka ki saoperacioao. sad aris da arc xis moWra, melias muqaras is yursac ar aTxovebda.
germania, dediko da rodis Camova Cveni daikonao, _ ar cx- iqac lxini, aqac lxini.
rebodnen patarebi. _ germania, Svilebo Sorsaa, ai im xeebs arsad Wiri, arsad cremliani,
gadaRma, magram rogorc ki Ciorukas Tvalebs auxelen da blomad qato, blomad fqvili!
frTebic moumagrdeba, is maSinve aq gaCndeba CvenTanao, yvelgan xarobdes adamiani!
_ isev icrua Citunam. ra kargia, ra kargia, daikona male
Camofrindeba, germanul Wiebsac Camogvitanso _ gaxal-
isdnen bartyebi.
samwuxarod am SemTxvevidan didi dro ar gasula, rom Zmobilebi
kvlav mocancarda gaiZvera melia Tavisi moTxovniTa da
muqariT. Citunas civma oflma daasxa, kinaRam guli Seu- rwyili da WianWvela daZmobildnen, erTmaneTs megobro-
Ronda. axla mixvda rom sul tyuil-ubralod gaswira sa- ba Sefices da gaudgnen gzas ukeTesi adgilis mosaZebnad.
bevri iares Tu cota iares miadgnen mdinares, romel-
bralo Cioruka, wuwki melia mas aRar moeSveboda, sanam
zec xidi arsad Canda. Zmobilebi Sefiqriandnen - rwyili ki
yvela bartys ar SeuWamda. isic cxadi iyo, rom tiriliTa
gadaaxteboda mdinares, magram WianWvelas arc xtomisa da
da viSviSiT verc Ciorukas gaacocxlebda da verc sxva
arc curvis inCi-binCi ar gaegeboda, Tanac igi orjer meti
bartyebs gadaarCenda. amitom guli gaimagra, RmerTs Sve-
iyo rwyilze da rwyili mas zurgze ver Seisvamda. ifiqres,
la sTxova da TviTon Seutia SemoCenil mters _ me Citi ar
ifiqres da bolos isev rwyils gaaxsenda cda rom bedis
viyo, Tu Sen eg Tavxedoba SegarCino, sadac ginda waeTrie,
monaxevrea da man WianWvelas SesTavaza - modi cota ukan
rac ginda is moaTrie, magram me Seni aRar meSinia da awi,
daixie, iqidan mdinarisaken gamoqandi, napiridan iskupe da
Sen Cemgan erTi patara bumbli rom bumblia, imasac veRar iqneba meore napirze gadaxteo. WianWvelas WkuaSi daujda
miiRebo. _ amasac vnaxavTo, daeqadna melia da xelsawyo- Zmobilis rCeva - ukan daixia, iqidan SurduliviT gaqanda
ebis mosatanad gaiqca. bunebrivia, Citunasac aRar daed- mdinarisaken da napiridan iskupa. samwuxarod, naxtomi ar
gomeboda saxlSi uqmad, man Tmebi gadaivarcxna, kaba dai- aRoCnda sakmarisi da sabralo WianWvelam Sig Sua mdinare-
ferTxa da iqve axlomdebare ruseTis samxedro bazas mia- Si moadina tyapani. sabednierod, iqve axlos patara kunZu-
Sura, sadac ulvaSebian sawyobis gamges wlobiT nagrove- li iyo, romelzec WianWvela acocda da daxrCobas gadaur-
bi maneTianebi CauTvala, iqidan ki patara magram Zlieri Ca. magram, bunebrivia, igi iq samudamod ver darCeboda,
bombi wamoiRo. is iyo saxls miuaxlovda, rom sazizRari miT umetes rom ukve gazafxuli idga, mwvervalebze Tov-
meliac gamoCnda mTeli Tavisi aRWurvilobiT. axla ki li dneboda, male wyaldidoba daiwyeboda, wyali kunZuls
giCveneb me Sen seirso _ SesZaxa Citunam, mere rac Zali da gadauvlida da WianWvelasac walekavda. SeSfoTebulma

206 207
WianWvelam Zmobils SesTxova _ miSvele rame, Zmao. iqneba da muxaze ar ijda. rwyili Tavazianad miesalma yvavs, male
sadme grZeli joxi an bawari iSovo, xidad gadmomigdo da gamojanmrTeleba usurva, mere ki Seevedra - keTilo yvavo,
daxrCobas gadamarCinoo. ra Tqma unda, giSveli, guli ar CamoSordi, Tu SeiZleba, muxas; muxa momcems rkos, rkos
gaitexo, me Sen gasaWirSi ar migatovebo - daaimeda Zmobili mivutan Rors, Rori momcems jagars, jagrisagan davgrex
rwyilma da xtunva-xtunviT gaudga gzas. samwuxarod, sad bawars, bawars xidad gadavugdeb kunZulze TavSefarebul
ar mivida, vis ar sTxova, magram ufulod aravin araferi Cem Zmobil WianWvelas da daxrCobas gadavarCeno. am keTil
ar misca, fuli ki mas erTi TeTric ar gaaCnda. is iyo saso- saqmeSi xels rogor ar gagimarTav, magram iqneba Senc miyo
warkveTilebas unda miscemoda, rom viRacis bostanSi didi sikeTe da cotaodeni yveli miSovo; SimSilia me rom maCxav-
TeTri Rori dainaxa, romelic dingiT miwas CiCqnida da lebso. rac Seexeba am rkoebiT ayrolebul muxas, axlave
iqidan amoTxril stafilosa da Warxals Seeqceoda. rwy- mivatoveb da sufTa alvis xeze gadavjdebio - daiCxavla
ili axta, daxta, mivida RorTan, Tavaziand miesalma, xom yvavma. keTili, axlave davtrialdebio - miugo gaxarebulma
kargad brZandebiTo - moikiTxa, mere ki Seevedra - keTilo rwyilma da xtunva-xtunviT gaudga gzas.
Roro, momeci, Tu SeiZleba, cotaodeni jagari, jagrisagan bevri ixtuna Tu cota ixtuna, mivida Zroxis patronTan.
davgrex bawars, bawars xidad gadavugdeb kunZulze TavSe- jer Tavazianad miesalma, xom kargad brZandebiT, qalba-
farebul Cem Zmobil WianWvelas da daxrCobas gadavarCe- tonovo moikiTxa, mere ki Seevedra - keTilo qalbatono,
no. aseT keTil saqmeSi xels rogor ar gagimarTav, magram momeci, Tu SeiZleba, cotaodeni yveli; yvels mivutan yvav-
iqneb Senc miyo sikeTe, cota saRi rko miSovo, momkla am sa, yvavi dasTmobs muxasa, muxa momcems rkosa, rkos mivutan
Zirnayari da Wiani rkos Wamamao - daiRrutuna Rorma. keTi- Rorsa, Rori momcems jagarsa, jagrisagan davgrex bawar-
li, axlave davtrialdebio - miugo gaxarebulma rwyilma sa, bawars xidad gadavugdeb kunZulze TavSefarebul Cem
da xtunva-xtunviT gaudga gzas. bevri ixtuna, Tu cota Zmobil WianWvelasa da daxrCobas gadavarCeno. am keTil
ixtuna, miadga muxas. jer Tavazianad miesalma, xom kargad saqmeSi xels rogor ar gagimarTav, magram iqneba Senc gvi-
brZandebiTo - moikiTxa, mere ki Seevedra - keTilo muxa, yo sikeTe da cotaodeni balaxi gviSovo; adreuli gazaf-
momeci Tu SeiZleba, cotaodeni rko; rkos mivutan Rors, xulia da balaxi Wirso - daiCivla Zroxis patronma. keTi-
Rori momcems jagars, jagrisagan davgrex bawars, bawars li, axlave davtrialdebio - miugo gaxarebulma rwyilma
xidad gadvugdeb kunZulze TavSefarebul Cem Zmobil Wi- da xtunva-xtunviT gaudga gzas.
anWvelas da daxrCobas gadavarCeno. am keTil saqmeSi xels cota ixtuna Tu bevri ixtuna, mivida erT did trial
rogor ar gagimarTav, magram iqneba Senc miyo sikeTe da es mindorSi, sadac qorfa balaxebi daglija da Zroxis pa-
sazizRari yvavi CamomaSoro, dilauTenia damajdeba kenw- trons miurbenia; Zroxam meti rZe moiwvela, meti rZisagan
eroze da magisi Cxavilisagan aRarc yurebi da aRarc nerve- meti yveli amoiyvana Zroxis patronma da karga mozrdili
bi aRar mivargao - daiSriala muxam. keTili, axlave davtri- naWeri rwyils gadasca. rwyilma yveli miurbenia yvavs,
aldebio - miugo gaxarebulma rwyilma da xtunva-xtun- yvavma dasTmo muxa, muxam misca rko, rko miutana Rors,
viT gaudga gzas. bevri ixtuna, Tu cota ixtuna pirdapir Rorma misca jagari, jagrisagan dagrixa bawari, bawari xi-
budeSi miakiTxa yvavs, radganac igi im dRes SeuZlod iyo dad gadaugdo kunZulze TavSefarebul Tavis Zmobil Wi-

208 209
anWvelas, WianWvela gamoyva bawars, napirze gadmovida da ase gadaarCina megobrobam WianWvela da didi sikeTe
gansacdels gadaurCa. Zmobilebi erTmaneTs gadaexvivnen, moutana xalxsac.
erTmaneTs gamarjveba miuloces, mere ki dafiqrdnen - am iqac lxini aqac lxini,
bawars ra vuyoT, rom gadavagdoT garemo dabinZurde- blomad qato, blomad fqvili.
ba, Tanac iseTi kargi bawaria, kidev gamodgeba rameSio. arsad Wiri, arsad cremliani
ifiqres, ifiqres da gadawyvites bawari gaeyidaT. asec yvelgan xarobdes adamiani.
moiqcnen - bawari bazarSi waiRes, sadac mas maSinve ga-
mouCnda muStari, anu myidveli da Zmobilebsac cota
fuli gauCndaT. rogorc ityvian, mada WamaSi modiso da
roca Zmobilebma sakuTrebaSi cota fuli daigules, saR- ciuri maRviZara
erReli aeSalaT da kidev meti moindomes. ifiqres, if-
iqres, rogor viSovoT meti fulio da gadawyvites - modi torolas mainc ar movklav,
bawrebis bizness movkidoT xelio. asec moiqcnen. gaagr- bevric rom mqondes wamali,
Zeles Zroxis momarageba balaxebiT, Zroxam umata wvel- sawyali Ramis mexrisa
as, yvelmac imata zoma-wonaSi da Zroxis patronic sul is aris kargi mamali.
ufro did naWrebs aZlevda Zmobilebs, romelic maT mih- iriJraJebda Tu ara, TavqoCora torola maRla caSi ai-
qondaT yvavTan, yvavi axlosac aRar ekareboda muxas, muxa Wreboda da iseT saamo hangebs agviristebda, imis mosmenas
iZleoda rkos, rko mihqondaT RorTan, Rori iZleoda araferi sjobda. samwuxarod, im dRes torolas dedaTavi-
jagars, jagrisagan grexdnen bawrebs da sarfianad yidd- sisaTvis ar daejerebia, gareT sauzmis gareSe gamosuliyo,
nen bazarSi. ase daugrovdaT Zmobilebs karga didi Tanxa amitom mSier kuWze amdeni mReriT daretianda, Rrubel-
da axla is gauxdaT safiqrelad, raSi movixmaroT amdeni ze fexi wamokra, wabarbacda, qveda Rrubelze Cavarda da
fulio. ifiqres, ifiqres da gadawyvites - modi am xalxs grZnoba dakarga. zeda Rrubels Seecoda torola, saCqa-
davexmaroT da mdinareze xidi gaudoTo. asec moiqcnen - rod Sxapuna wvima wamouSina da civi wvimis wveTebiT toro-
Seisyides saWiro masalebi, daiqiraves xelosnebi da male la moasuliera.
mdinareze mSvenieri xidi gadaWimes. bunebrivia, rom xid- am dros, SemTxveviT, iqve axlo-maxlos mSieri buzi mib-
iT sargeblobisaTvis baJic daaweses. baJi, e.i. xidze ga- zuoda sakbilos saZebnelad. roca man Rrubelze gaSotil
davla-gadmovlis safasuri didi ar iyo da xalxi mas si- torolas Tvali mokra, gaxarebuli misken gaqanda, gulze
amovnebiT ixdida. axla Zmobilebma daaskvnes - es swored daajda da is iyo sisxli unda gamoewova, rom gons mosul-
is adgilia, romelsac veZebdiTo da isini pirdapir xidis ma torolam buzs karga magrad Cauniskarta, pirSi igdo da
TavSi dasaxldnen. Semosavlis nawils isev xidis movla-pa- uWmelobiTa da simReriT gamSrali yeli Caikoklozina.
tronobas axmardnen, nawiliT ki sisxls yidulobdnen sa- torolas kuWma dagvianebuli sauzme rom xelT igdo,
saklaodan rwyilisaTvis, xolo aTasnair tkbileulobas cibrutiviT datrialda, buzi saCqarod gadaamuSava da
saSaqarlamodan - WianWvelasaTvis. patrons miawoda. torolam suli moiTqva, janze movida,

210 211
frTebi aafarTxala, isev maRla, maRla caSi aiWra da axali da tyis nobaTiTac danayrda, saxlisaken gaemarTa. am dros
energiiT ganagrZo Sewyvetili simRera. erTi dafuturovebuli xidan futkrebis zuzuni Semoes-
zRapari gvaswavlis, rom sauzmis gareSe saxlidan fexi ma da daTuCa cas ewia sixaruliT, radgan man icoda, rom
ar unda gaadga. sadac futkrebi binadroben, Taflsac iq inaxaven. Tafli
iqac lxini, aqac lxini, ki daTuCas Tavis Tavze metad uyvarda. elvis siswrafiT
blomad qato, blomad fqvili. abobRda xeze, fuRuroSi TaTi Seyo da surnelovan Tafls
arsad Wiri, arsad cremliani, svlepa-tleka dauwyo. samwuxarod, misi siamovneba didx-
yvelgan xarobdes adamiani. ans ar gagrZelebula. rogorc ki futkrebma daupatiJebe-
li stumari SeamCnies, yoveli mxridan daesien da nestriT
uCxvleteli erTi wertilic ar dautoves. naCxvlet-nak-
benebisagan aRrialebuli daTuCa Zirs gadmoenarcxa da
daTuCas Tavgadasavali Sinisaken mokurcxla dedaTavisisagan saswrafo daxmare-
bis misaRebad. samwuxarod, deda saxlSi ar dauxvda, jer ar
tyis piras, erT keTilmowyobil gamoqvabulSi cxovrob- dabrunebuliyo bazridan da daTuCam gadawyvita mas gzaSi
da mura daTvi Tavis SvilTan, daTuCasTan erTad. gasdgomoda. magram nakbenebisagan ukve ise gasiebuliyo,
rogorc ki maRla caSi torolas galoba gaismoda, da- karSi ar gaetia da iZulebuli gaxda oTaxSi bolTis cemas
TuCa loginidan wamoxteboda, dilis gamamxnevebel var- mohyoloda. deda rom dabrunda da Svili am yofaSi naxa,
jiSs gaakeTebda, mere ezoSi gavidoda, iq moCuxCuxe wy- kinaRam gagiJda, mere gauwyra - ra gindoda uCemod tyeSi
aroze xel-pirsa da kisers daibanda, kbilebs gaixexavda da rom midiodi, anda raSi gWirdeboda qurdoba, roca icodi
sauzmes miujdeboda. sauzmeze igi dedaTavisis mier damza- rom bazridan me CurCxelebisa da Taflis gareSe arasodes
debul nugbar saWmelebs miirTmevda da SarbaTiviT tkbil davbrunebulvaro. am erTxel mapatie da awi yvelafers
yurZnis wvens daayolebda xolme. sauzmis Semdeg daTuCas dagijerebo - amoiburtyuna TavCaqindrulma daTuCam, ra-
saxlSi gamCerebeli aravin iyo. amitom deda-Svili tye- mac dedas guli moulbo, man Svils dauyvava, Tavze xeli ga-
Si midioda, iq mTeli dRe sufTa haerze daexetebodnen da dausva, mere mTel tanze TurmaniZis malamo wausva da dRis
tyis nobaTs Seeqceodnen. tyeSi ki blomad iyo Txili, wab- bolosaTvis saR-salamaTi fexze wamoayena. axla daTuCa
li, Sindi, kuneli, zRmartli, marwyvi, Jolo, qacvi, Werami mixvda da yvela bavSvi unda mixvdes, rom ramxelac ar unda
anu veluri gargari, maJalo anu veluri vaSli da panta anu iyo, ufrosebis, da miT umetes mSoblis rCeva-darigebas
veluri msxali. yuri unda aTxovos.
erTxel, roca deda bazarSi iyo wasuli, daTuCas gadaavi- iqac lxini, aqac lxini,
wyda dedisaTvis micemuli piroba da marto wavida tyeSi. blomad qato, blomad fqvili
midioda da miimReroda - deli, deli, delasa, Cemi salami arsad Wiri, arsad cremliani
yvelasa; odelia delia, nu eSmakob, melia, Senc mifrTxldi yvelgan xarobdes adamiani!
mgelo, Se pirdaubanelo. tyeSi navardiT rom guli ijera

212 213
 goWuniebi agurebi, cementi, qviSa da yavrebi, eseigi Txeli ficrebi
da dRis bolosaTvis mSvenieri saxli wamoWima. saxls bux-
soflis bolos, erT farRalala saRoreSi cxovrobda aric miuSena, rom zamTarSi cecxli daenTo da sicives ar
deda Rori, romelsac sami goWi hyavda: Rrutuna, Rritina Seewuxebia. saxlSi calke iyo saZinebeli oTaxi, calke iyo
da Wyvitina. zamTrobiT RorTan da goWebTan yoveldRe mo- samzareulo da sasadilo da iqve, patara auzi gasagrileb-
dioda maTi patroni da saWmelebs uzidavda. magram zafxu- lad da tanis dasabanad. rac Seexeba qarafSuta Rritinasa
lobiT isini Tavis nebaze iyvnen miSvebuli, maxlobel tyeSi da Wyvitinas, maT yurad ar iRes ufrosi Zmis rCeva, saCqa-
daexetebodnen da tyis nobaTs Seeqceodnen. tyeSi ki blo- rod Seakowiwes TavianTi qoxebi gamxmari totebisa da ba-
mad iyo Zirnayari rko, Txili, wabli, Sindi, kuneli, zRmar- lax-bulaxebisagan da gaiqcnen saTamaSod. jer sirbilSi
tli, marwyvi, Jolo, qacvi, Werami anu veluri gargari, maJa- Seejibrnen erTmaneTs, mere kuku-malobana iTamaSes, xolo
lo anu veluri vaSli da panta anu veluri msxali da qorfa roca esec moswyindaT, talaxian wumpeSi Cawvnen da mzes
balaxi. roca maT surdo SeeyrebodaT an muceli astkivde- mieficxnen gasarujad. samwuxarod, maTi ganxcxroma didx-
bodaT, isini dingiT miwidan amoCiCqnidnen velur niors, ans ar gagrZelebula. uceb maxlobeli tyidan CinCxvaris
Seaxramunebdnen da maSinve Svebas igrZnobdnen xolme. lawa-luwi da buCqebis Sligini SemoesmaT da Tavzardace-
roca goWebi wamoizardnen da daburvakdnen, goWebma de- mulebma dainaxes, rom didi ruxi mgeli pirdapir maTken
das ganucxades - Cven axla didebi varT, namdvili burvake- moZunZulebda. Rritina da Wyvitina Tavqudmoglejili
bi, wavalT calke davsaxldebiT da Senc CvenTan gadagi- gaecalnen iqaurobas da TavianT qoxebSi Caiketnen. tyis
yvanTo. odiTganve ase yofila - mSoblebi imitom yvebian piras yvelaze axlos Wyvitinas qoxi idga da mgelmac mas
Tan Svilebs, rom maT damoukideblad cxovreba aswavlon miaSura, karebze magrad daabraxuna da sazarlad Sehymu-
da TviTonac marto ar darCnen sibereSi. ase rom, deda vla. axlave kari gamiRe, Torem ZaliT Semovlewavo. - Tu
Rori gagebiT Sexvda Svilebis gadawyvetilebas, madloba Semomlewavi xar, Semolewe, me ras miTanxmebo - gamomwvevad
gadauxada zrunvisaTvis, magram SesTxova - jer cota kidev upasuxa karis simagreSi darwmunebulma Wyvitinam. - var
macaleT, ase male aqaurobas ver Sevelevi, Semdeg ki - roca Tu ara axlave naxavo - daeqadna mgeli. mere karga manZilze
davberdebi, ra Tqma unda TqvenTan gadmoval da Svilebis ukan daixia, iqidan SurduliviT gamoqanda qoxisaken, rac
dazrdaSi mogexmarebiTo. mere Tvalcremlianma Svilebs Zala da Rone hqonda kars daejaxa, karianad qoxSi Sevarda
gza dauloca da erTxel kidev gaafrTxila - icodeT did da inerciiT Zirs gagorda. sanam mgeli fexze wamodgeboda,
rux mgels moerideT, isaa Tqveni dauZinebeli mterio. Wyvitina gareT gavarda da Rritinas qoxisaken gaiqca yvi-
fiqri nu gaqvs dedi, Cven axla iseTi sirbili viciT, mgeli riliT - miSvele, Zmao, mgeli momdevso. Rritinam Zma qoxSi
ki ara cxeni ver dagvewevao - mere goWebma deda gadakocnes SeipatiJa da kari Caketa. mgelma rom nangrevebSi Wyvitina
da gzas gaudgnen. bevri iares Tu cota iares, erT did tri- ver aRmoaCina, isic Rritinas qoxisaken gaeSura. karebze
al mindors miadgnen, sadac erTmaneTTan axlos sami lamazi magrad daabraxuna da sazrlad Seymuvla - axlave kari gami-
samosaxlo SearCies da saqmes Seudgnen. Rrutunam rogorc ReT, Torem ZaliT Semovlewavo. - Tu Semomlewavi xar, Sem-
yvelaze windaxedulma da Sromismoyvare goWma, mozida olewe, Cven ras gviTanxmebo - gamomwvevad upasuxes karis

214 215
simagreSi darwmunebulma Rritinam da Wyvitinam. - var Tu Tqli mgels axlosac ar gagvakarebso. ra qarafSuta Zmebi
ara, axlave naxavTo - daeqadna mgeli. mere karga manZilze myavxarTo - RimiliT usayvedura Zmebs Rrutunam - sanam wy-
ukan daixia, iqidan SurduliviT gamoqanda qoxisaken, rac ali aduRdebodes Cvengan xom kudis rikebic aRar darCeba,
Zala da Rone hqonda kars daejaxa, karianad qoxSi Sevarda Tanac sad orTqli da sad cecxlis alio. da marTlac, Cayo
da inerciiT Zirs gagorda. sanam mgeli fexze wamodgeboda, Tu ara mgelma sakvamurSi Tavi, cecxlis alma warb-wamwame-
Rritina da Wyvitina gareT gavardnen da Rrutunas saxli- bi da Subli Seutrusa, da loyebi auwva, kvamlma ki kinaRam
saken gaiqcnen yviriliT - gviSvele, Rrutuna, Zmao, mgeli gaguda. sabolood gawbilebulma mgelma TaTi Caiqnia, ris
mogvdevso da awi yvelafers dagijerebTo. damijerebT Tu vai-vaglaxiT Zirs CaforTxialda da lanZRva-ginebiTa da
ar damijerebT, Tqven Cemi Zmebi xarT da yovelTvis dagex- xveleb-xvelebiT iqaurobas gaecala. es iyo da es, imis Sem-
marebiTo, daamSvida Zmebi Rrutunam, saxlSi SeipatiJa da deg im are-mareSi mglis landic aRaravis unaxavs.
kari Caketa. mgelma rom Rritina da Wyvitina nangrevebSi ase gadaarCina Rritina da Wyvitina ufrosi Zmis
ver aRmoaCina, isic Rrutunas saxlisaken gaeSura. kareb- windaxedulobam da Sromismoyvareobam, Tanac kargi ga-
ze magrad daabraxuna da sazarlad Seymuvla - axlave kari kveTili misca maT samomavlod. iqac lxini, aqac lxini,
gamiReT, Torem ZaliT Semovlewavo.- Tu Semomlewavi xar, blomad qato, blomad fqvili!
Semolewe, Cven ras gviTanxmebo - gamomwvevad upasuxes karis arsad Wiri, arsad cremliani,
simagreSi darwmunebulma goWebma. - var Tu ara var, axlave yvelgan xarobdes adamiani!
naxavTo - daeqadna mgeli. mere karga manZilze ukan daix-
ia, iqidan SurduliviT gamoqanda saxlisaken, rac Zala da
Rone hqonda kars daejaxa, magram kars Zvrac ver uyo, Tvi-
Ton ki dabeJil dabegvili kvnesa-kvnesiT Zirs daenarcxa.
gaxarebulma goWebma yiJina dasces - vaSa, vaSa, mgeli Zirs
gaiSxlarTao. axla kidev ufro aewva kuWi mgels, kbilebi
magrad aukawkawda, goWebis yiJinam ki mTlad gadaria. axla
saxuravidan scada saxlSi CaRweva, magram aqac motyuvda.
Rrutunas saxli yavrebiT gadaexura da ficrebi ise magrad
daeWedebia, rom mgelma erTi maTganic ver aaZro. davrCi
mSieri da egaao - Caiburtyuna imedgacruebulma mtace-
belma. magram am dros, uceb buxris sakvamurs mohkra Tva-
li da saxe gaunaTda, saxlSi amaze ukeTes CasaZroms verc
inatrebda. magram mgels aqac umtyuna bedma. Rrutunas es
safrTxec gaeTvaliswinebia da buxarSi iseTi cecxli ae-
gizgizebia, misi ali cas swvdeboda. Zmebma Rrutunas ur-
Cies - modi saqvabeze qvabiT wyali SemovdgaT da cxeli or-

216 217
 T a r g m a n i d a n a s k v i
sanam jer kidev droa!
GOAT AND VINE
dedamiwa ziari WurWelia, sadac `robinzoni~ da `steri-
Modified translation from Georgian by Akaki Mumladze luri~ qveynebi ar arseboben da sadac 5400-ze met enaze
molaparake sxvadasxva rasis, sxvadasxva eTnikuri kuT-
1. Let’s go and see how our vine is. vnilebis da sxvadasxva sarwmunoebis dedamiwelebi sul
We came and saw that the vine had been eaten by a goat. raRac 262 qveyanaSi arian gaerTianebuli.
2. Let’s go and see what has become of the goat. erTobas ra jobia, igi rom urTierTpativiscemasa da
We came and saw that the goat had been eaten by a wolf. urTierTTanamSromlobas efuZnebodes, magram araTu ase-
3. Let’s go and see what has become of the wolf. Ti harmonia, aramed ubralo tolerantobac didi defici-
We came and saw that the wolf had been eaten by a gun. tia rogorc qveynebSi, ise ojaxebSi _ rameTu, ramdeni Tav-
4. Let’s go and see what has become of the gun. icaa imdeni azri da interesia, romlebic iSviaTad emTxveva
We came and saw that the gun had been eaten by rust. erTmaneTs.
5. Let’s go and see what has become of the rust. ra paradoqsuladac ar unda JRerdes, swored es daumTx-
We came and saw that the rust had been eaten by earth. vevloba, swored es sxvadasxvaobaa rogorc konfliqtebis
6. Let’s go and see what has become of the earth. wyaro, ise ganviTarebis rezervuaric. samwuxarod `sxva~
We came and saw that the earth had been eaten by wheat. yovelTvis moiazreboda mtrad, romelsac ufro Zlieri
7. Let’s go and see what has become of the wheat. `sxva~ Zarcvavda da anadgurebda. mogvianebiT mZarcveli
We came and saw that the wheat had been eaten by a rat. mixvda, rom ufro racionaluria ki ar mospo damarcxebu-
8. Let’s go and see what has become of the rat. li, aramed daxarko igi da mudmivi Semosavlis wyarod iy-
We came and saw that the rat had been eaten by a cat. olio.
9. Let’s go and see what has become of the cat. saubedurod, es principi sxvadasxva SefuTulobiT dRe-
We came and saw that the cat was sleeping on the mat, sac muSaobs, ris gamoc socialur-ekonomikuri ufskruli
satisfied and fat. araTu mcirdeba Zlier `sxvasa~ da sust `sxvas~ Soris, ar-
And so: the cat ate the rat, the rat ate the wheat, the wheat ate the amed sul ufro da ufro Rrmavdeba, rogorc qveynebs Sig-
earth, the earth ate the rust, the rust ate the gun, the gun ate the wolf, the niT, ise qveynebs Sorisac.
wolf ate the goat, and the goat ate the vine, leaving us without grapes humanurobisa da samarTlianobis lamis simbolod Ser-
and wine. acxuli 21-e saukune farisevlurad `dafofinebs~ adamians,
November, 1 2013 sinamdvileSi ki igi sul ufro da ufro mets xarjavs adami-
anis mosaspob iaraRebze, vidre adamianis keTildReobaze.
gamosavali aris, magram igi Sekvecavs ZlierTa ama qvey-

218 219
nisaTa Semosavlebs da maSasadame, yovlad miuRebelia maT- FUTUROLOGICAL CONSIDERATIONS:
Tvis. BEFORE IT’S TOO LATE!
arada, kacobrioba Tavisuflad amoisunTqavda da igi
erTi mravalerovani msoflio mTavrobis qveS (reorgani- An Open Letter to the Official and Unofficial Leaders of the World
zebuli gaeros saxiT) multinacionalur msoflio feder-
aciaSi gaerTiandeboda, rac saSualebas mogvcemda: Evidently enough, what is now going on in the world has long gone
1) uari gveTqva yvela masobrivi mospobis iaraRebze; beyond every tolerable limit.
2) gagveuqmebia erovnuli armiebi, Cagvenacvlebia isini It goes without saying that any crime and especially terrorism must
erTi mravalerovani swrafi reagirebis armiiT, romelic be punished and punished severely, but evil ought to be fought not
dabanakdeboda yvela saWiro adgilas Sesabamisi propor- only in “battle-fields” but also and mostly in HEADS. For that man-
ciiT da imoqmedebda adgilobriv policiasTan erTad; kind should manage to fill up the social chasm existing both among and
3) SegveCerebia zogierTi qveynisaTvis damaxasiaTebe- within the countries, and to bring up new/young generations according
li `gamalebuli Sobadoba~, dagvelimitirebia igi martivi to the same moral standards and in the spirit of national and global pa-
`aRwarmoebiT~; triotism combined. But How?
4) dagveregulirebia Sromis saerTaSoriso danawile- When the so-rapidly-growing/evergrowing world population has
ba da migracia, da mTeli gamoTavisuflebuli resursebi already surpassed six billion, while the living resources of the Planet/
migvemarTa mosaxleobis keTildReobasa, jandacvasa da ga- Earth are gradually tapering to an end, the environment is being pol-
naTlebaze. luted and natural calamities, diseases and conflicts are raging, the only
rac ufro adre SevudgebiT am ideaTa ganxorcielebas, way out for the mankind to survive would be to unite under one mul-
miT ufro nakleb utopiuri aRmoCndebian isini. tinational world federation/goverment like reorganized UNO, which
Cven SegveZlo dagvewyo identur asoTa Tanmimdevrobis would enable us to: 1. Say no to all the weapons of mass destruction;
unificirebiT anbanebSi, zoma-wonis erTeulebis gasaer- 2. Annul all the national armed forces, replace them with one common
TaSorisebiT da erTiani valutis SemoRebiT. multinational world police of instant reaction like reinforced NATO,
am globalizaciis logikuri gagrZeleba ki dagvirgvin- stationed in every country in due proportion and functioning together
deboda msoflios erTerovnebiT _ erTi enis xmarebiT with local policies; 3. Stop birth-race, not to let the world polulation
saerTaSoriso urTierTobebSi da yvela sxva enis datove- grow uncontrolled, restrict it to simple reproduction; 4. Regulate brain-
biT saSinao urTierTobebisaTvis _ rac gamoaTavisuflebs drain and labour migration and 5. Direct all the released means to the
kolosalur Tanxebs, romlebic axla am enebis Seswavlas welfare, health-care and education of the population.
xmardeba da romelic Cven sagrZnoblad wagvwevda win civi- Unfortunately, the earthians so far prefer the jungle laws of self-de-
lizaciis aRmarTze. struction, almost all the world being in constant bloody conflicts and
wars and individuals killing one another, often for nothing.
Paradoxically enough, the mechanism of progress, development and
that of aggression and conflicts is the same, it is man’s striving to have

220 221
everything more and better than he has; and in which direction this gies; 2. alphabets – rearranging them according to the same order of the
mechanism is mostly set to work, it depends on the personality of polit- corresponding letters; 3. the metric-wight units; 4. the monetary units.
ical leaders and on the level of civilization of their people. The logical continuation of the globalization will lead us to one lan-
Just the lamentable results of the miswork of this mechanism, we guage wolrd, which will free up a lot of money, now used to study these
now enjoy are: scientific, technical wonders and illiteracy; luxury and languages that would raise us comparatively higher on the ascent of
starvation; territories ceized and territories lost and millions of lives civilization.
massacred and new millions in such danger.
But now we should bring home to all and everybody that it is already Abridged version published in Newspaper
the limit beyond which there is nothing else but our global catastrophy, “The Georgian Times”, #109 (673), June 5, 2000
and that it is not only inhuman, but also fatal to resort to guns to solve
disagreements and conflicts. We should give up every thought and ef-
fort to outnumber and outforce others to gain or to regain territories or
power by bloodshed. In short we should fight violence in the heads, not
letting it extend to the battle-fields by all possible world-wide compul-
sory measures.
Special accent should be laid on bringing up physically, mentaly and
morally healthy generations.
It is not only humanly just, but also the only key to the peaceful de-
velopment of the world to give every child on earth the same free basic
education and then a profession according to their ability, vocation and
knowledge. We have no right to lose talents, to let them turn into angry,
ruined personalities because of the social inequality. And for this: 1.
there should be imposed a special educational tax in every country to
cover the schooling expenses; 2. teaching should be done according to
the unified curriculum and textbooks, compiled by world science ex-
perts and top methodologists united; and 3. schools should be manned
with highly-skilled teaching staff going through UNESCO-monitored
qualification tests every five years.
It is high time to stop spilling the milk and then crying over it!
The sooner we begin to realise these ideas, the less utopian they will
appear.
It could be only reasonable and very convenient if all the countries
agreed on the unification and standardization of: 1. scientific terminolo-

222 223
 BACK TO THE JUNGLES?!

To take thought for the morrow, and for the good

of Russia itself, it must be aided both materially and
spiritually; so that its soldiers should not butcher
and insult and rob innocent civilians.
This is the image of the Russian peace-killer with
second hand spoons and forks, and WC pans, and
half-dry undies just from the clothes-lines in August
2008 war.

Author of the concept: Akaki Mumladze

Artist: Gabriel Velijanashvili

224 225
 Sagreni(s tyavi) morigi SekumSvis winaSea!!!

rezoluciebs Cven ar mogaklebT! ideis avtori: akaki mumlaZe

mxatvari: gabriel velijanaSvili

226 227
 sarCevi

publicisturi werilebi
zafxuliviT zamTris Ramis sizmari ------------------------3
oriode mosazreba Seqmnili mdgomareobis gamo --------6
mSvidobiT iaraRo! erTi `sxvis saqmeSi brZenis~ gancxadebis gamo -----------7
batono eduard! ------------------------------------------------8
qalbatono nato! -----------------------------------------------9
rukidan rom ar waviSaloT--------------------------------- 11
Товарищ Зюганов! --------------------------------------------- 15
Не Борьба, А Сотрудничество ---------------------------------- 16
Важный Фактор Прогресса Общества ------------------------- 19
На Родину Шерлока Холмса ------------------------------------ 23
ara misaReb gamocdebs! ------------------------------------- 27
Needed, Anticipated! --------------------------------------------- 28
erTi konferenciis kvaldakval.... ------------------------ 28
`Rirseuli gamarjvebidan~
samarcxvino damarcxebamde ------------------------------- 30
afxazeTi: ra davaSaveT aseTi?! ---------------------------- 40
maS raRad minda mTavroba?!... ------------------------------ 42
`arZinbas afxazeTSi~ dabruneba afxazeTis dakargvaa 47
Cava igori soxumSi? ----------------------------------------- 52
Ria werili parlaments ------------------------------------- 52
nino mumlaZis foto dali kiknaZe _ qalRmerTi Tu qaldemoni?! ------------- 55
A FAREWELL TO ARMS! visTvis sabazro, visTvis sabrazo,
anu visia dRes saqarTvelo? ------------------------------- 57
Tu demokratiaa, zogi ram demossac vkiTxoT ---------- 61
saxelebi da saxelwodebebi -------------------------------- 63
batono avTandil!-------------------------------------------- 64
demokratiaSi demosic unda
gavrioT, b-no prezidento! -------------------------------- 65

228 229
cisferi mTebi anu: тянь Sensken --------------------------- 68 saqarTvelos prezidentis
Sagreni(s tyavi) morigi SekumSvis winaSea! -------------- 74 humanitaruli daxmareba ruseTs ------------------------ 117
gaRma Sedavebis principiT, _ Cemi Sen giTxario... ----- 76 rogorc giWirdes, ise gilxindeso ---------------------- 118
fici rom gvwamdes, bolo ar unda gvakvirvebdes! ----- 77 Back to the Jungles?! -------------------------------------------- 123
batono mixeil! ----------------------------------------------- 81 miTebi, faqtebi da varaudebi ----------------------------- 124
ruseT-saqarTvelos urTierTobis reformis waxnagebi ----------------------------------------- 160
lakmusi afxazeTia ------------------------------------------- 82 `ra ena waxdes... eri daeces~, anu
Лакмус Русско-Грузинских Отношении – Абхазия ---------------- 83 qarTuli qarTvelsac unda vaswavloT ----------------- 166
Abkhazia – Litmus of Russian-Georgian Relations --------------- 84 Europe Kneeling Before Gas-Oily and Nuclear
arc erTi nabiji win, ramdenime ki _ kvlav ukan -------- 85 Russia or Not Troubling the Trouble ... ?------------------------- 171
mxolod logikis samreklodan --------------------------- 88 Ria werili saqarTvelos prezidents
batono sergi! ------------------------------------------------- 93 baton mixeil saakaSvils ---------------------------------- 172
batono iveri! ------------------------------------------------- 95 aramkiTxes RaRadi CaliT daxurul udabnosa Sina --- 179
`me ki ar vacden leqciebs, leqciebi macdenen me~ ----- 96 kaleidoskopi ----------------------------------------------- 181
agraruli kaleidoskopi ---------------------------------- 184
Ria werili saqarTvelos
didi mniSvnelobis patara istoria --------------------- 187
ganaTlebisa da mecnierebis ministrs ------------------- 97
saswavlo leqcia da dekanati _ orive anaqronizmia - 188
ori replika--------------------------------------------------- 98
mogoneba ------------------------------------------------------ 190
Путаница Господина Путина ---------------------------------- 102
miniaturebi -------------------------------------------------- 192
Очередная Путаница Господина Путина---------------------- 102
maradiuli mxolod RmerTia,
akaki mumlaZis xalxuri poezia
sxva yvelaferi `SesakeTia~!------------------------------- 105
salaRobo winaswarmetyveleba --------------------------- 194
pirveli radios gadacemisaTvis `sityva qarTuli~ -- 107
pensuliko ---------------------------------------------------- 195
blic kiTxvebi ----------------------------------------------- 108
rebusi --------------------------------------------------------- 196
interaqtiuli kiTxvebi ganxilvisaTvis --------------- 110
aha mTeli da momitexe pawa -------------------------------- 197
RaRadi zombnarsa Sina ------------------------------------- 110 ekologmaxereboo!------------------------------------------ 197
batono prezidento! --------------------------------------- 111 isic adamiania...---------------------------------------------- 197
Tvalsazrisi ------------------------------------------------- 112 Влади Мир-obis agonia ------------------------------------- 198
Tqveno uwmindesobav! -------------------------------------- 114 terentiseuli ----------------------------------------------- 199
batono bakur! ----------------------------------------------- 115 kacia da guneba ---------------------------------------------- 199
batono bakur! ----------------------------------------------- 116 nakvesebi ------------------------------------------------------ 200

230 231
 saxaliso istoriebi
nanuli deidas istoriebi --------------------------------- 201
sami namdvili ambavi ---------------------------------------- 202
anekdoti ------------------------------------------------------ 203

zRaprebi
Citunas Tavgadasavali ------------------------------------ 205
Zmobilebi ---------------------------------------------------- 207
ciuri maRviZara -------------------------------------------- 211
daTuCas Tavgadasavali ------------------------------------ 212
goWuniebi----------------------------------------------------- 214

Targmani
Goat And Vine -------------------------------------------------- 218

danaskvi
sanam jer kidev droa! -------------------------------------- 219
Futurological Considerations: Before It’s Too Late! ------------- 221

232