သန်းထွန်း (မော်လမြိုင်) ခေတ်သမိုင်းအခြေပြ ~ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များ
သန်းထွန်း (မော်လမြိုင်) ခေတ်သမိုင်းအခြေပြ ~ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များ
acwforkdif;tajcjy
Ak'¨qif;wkawmfrsm;
oef;xGe;f (armfvNrKd if)
'dw
Yk m0efta&;oH;k yg;
yHkESdyfa&;ESifUpmtkyfxkwfa0a&;vkyfief;
pmayAdrmef acwåpmwnf;rSL;csKyf
OD;rsKd;jrifharmif (rsKd;jrwfjrwfjrifharmif)u
rSwfyHkwiftrSwf (07492) jzifh yHkESdyfí
rSwfyHkwiftrSwf (03911) jzifh xkwfa0onf/
oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
rmwdum pOf taMumif;t&m pmrsufESm
pOf taMumif;t&m pmrsufESm 7/ anmif&rf;acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 93
ed'gef; 1 anmif&rf;acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
1/ Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf udk;uG,fjcif; 5 yHo
k P²mefrsm; 97
av;cef;Ak'¨0if trSwftom; oauFwrsm; 10 8/ ukef;abmifacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 103
pwkoHa0Zed, av;Xme 11 (1) ukef;abmifacwfOD; Ak'¨qif;wkawmfvuf&mrsm; 104
Ak'¨qif;wkawmf xkvkyfylaZmf udk;uG,fvmjcif; 13 (2) tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 104
tdEd´,EdkifiH\ Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf - tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
udk;uG,fjcif; 14 yHkoP²mefrsm; 109
2/ jrefrmEdkifiHü Ak'¨qif;wkawmfrsm; acwftvdkuf avhvmjcif; 27 (3) &wemyHkacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 112
Ak'¨qif;wkawmf yHkoP²meftm; cGJjcm;avhvmenf; 28 - &wemyHkacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
3/ ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 37 yHkoP²mefrsm; 114
ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s ed*Hk; 117
yHo
k P²mefrsm; 52 usrf;udk;pm&if; 121
4/ yk*Hacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 57
yk*Hacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
yHo
k P²mefrsm; 76
5/ yif;,acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 83
6/ tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 85
tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
yHo
k P²mefrsm; 88
ed'gef;
«1»
Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf
udk;uG,fjcif;
tdE´d,EkdifiH Ak'¨omoemawmfwGif xif&Sm;aom taomu
rif;w&m;BuD;vufxuftxd Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmfudk xkvkyf
ylaZmfcJhonfh taxmuftxm;udk a&S;a[mif;okawoeXmerS
wl;azmfrawGU&Sdao;ay/ wpfenf;tm;jzifh Ak'¨y&dedAÁmefpHvGefNyD;
bDpDESpf 200 tMum wwd, o*Fg,emwifcsdefumvtxd Ak'¨
qif;wkawmfudk xkvkyfylaZmfjcif;r&Sd[k qdkEkdifygonf/
½kyfyGm;awmf Ak'¨ylZed,"avhukd wkdif;&if;om;wkdY\ ½kyfwk
ynmESifhaygif;pyfí uepfousrif;vufxuf (at'D 75) at'D
1 &mpkrSpí acwftqufquf jzwfoef; udk;uG,fcJhMuonf[k
,lqcJMh uNy;D xkx Yd ufapmí Ak'½¨ yk yf mG ;awmfukd xkvyk u
f ;kd uG,jf cif;
rjyKvyk cf ahJ Mumif; ynm&SiBf u;D rsm;u okawoejyKcNhJ y;D jzpfygonf/
tdE´d,EkdifiH\ tapmqHk;apwDrsm;jzpfaom bm[Gwf (Bharhut)?
5
6 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 7
qefcsD (Sanch) ESit hf r&0wDwrYkd S ½ky<f uyHrk sm;wGif Ak'½¨ yk yf mG ;awmf ynm&Sirf sm;url þ,lqcsuu f dk rSeu
f efonf[í l vufrcHcMhJ uay/
yHkrsm;udkrawGU&Sd&bJ oauFwtrSwftom;rsm;jzifhom azmfjy a&S;a[mif;okawoeynm&Sifrsm;\ ,lqcsufukd rSefonf[k
cJhMuonf/ rqkH;jzwfoifhaMumif; qkdMujyefygonf/
bm[GwfapwDwGif jrwfpGmbk&m;&Sifukd,fpm; ajcawmf&m wnfawmq&mawmfu "r®yef;csDtrSwf(4)wGif bk&m;&Sif
ykHjzifh azmfjyxm;&Sdonf/ qefcsDr[mapwDBuD;\ aum&Pm ac: vufxufuyif qif;wkawmfudk;uG,fcJhonf[k a&;om;cJhonf/
xk½kdif;wkdif rkcfwHcg;av;ckwGif aAm"dyifaygif; 67 yHk? xlygyHk aw&oedygwf uvd*FaAm"dZmwfawmf0,f t&SiftmeE´mu Ak'¨
32 yHk? "r®pMumt0dkif;yHk ajcmufyHkjzifh bk&m;&Sifudk,fpm;trSwf bk&m;&Siftm; ]]udk;uG,f&mapwDwdkYonf tb,frQ &Sdygoenf;}}
vu©Pmjzifhom azmfjycJhonfudk awGU&SdEkdifygonf/1 [k avQmufxm;aomtcg Ak'¨bk&m;&Sifu ]]tmeE´m? apwDwdkY
xl;jcm;csuwf pfcrk mS u@ujrif;\ausmay:ü aAm"dyiftjyif onf om&D&duapwD? y&dabm*apwD? O'´dóapwD[lí okH;rsdK;
Ak'¨\ajcawmf&mtpkHukd xkvkyfxm;&Sdonf/ jrwfpGmbk&m;&Sif &Sdonf/ xkdokH;yg;wGif igbk&m; oufawmfxif&Sm;&SdpOf om&D&du
onf bkef;awmfteEÅ? ÓPfawmfteEÅ? wefcdk;awmfteEÅESifh apwD jyKvkyfjcif;iSmrwwfaumif;? y&dabm*apwD? O'´dóapwD
jynfhpHkoljzpfí rwky rEdIif;,SOftyfaomaMumifh jrwfpGmbk&m;\ awmfwdkYudk jyKvkyfjcif;iSm wwfaumif;\}} [k a[mawmfrlonf/
½kyw f ak wmfukd rxkvyk cf jhJ cif;jzpfEidk af Mumif; ynm&Sirf sm;uoH;k oyf bk&m;&Sifvufxufawmfu ½kyfyGm;awmfrsm;&SdaMumif;udk
cJhMuavonf/ jynf&mZ0ifordkif;ü tm[dE´a'opuúusrf;? uyÜeE´musrf;?
þ,lqcsufrsm;onf a&S;a[mif;okawoeynm&SifwkdY\ uyܽpk u
f sr;f rsm;udk ud;k um;a&;om;cJo h nf/ xdu
k sr;f rsm;ü bk&m;&Sif
,lqcsufom jzpfygonf/ a&S;a[mif;okawoe ynm&SifwkdY vufxufrkedudk;ql&SdaMumif;ESifh rkedukd;ql\ordkif;aMumif;udk
onf wl;azmf okawoejyK&mrS ajray:awGU&Sdcsufrsm;tay: azmfjya&;om;cJhonf/ bk&m;&Sifvufxuf rkedudk;qlrSm -
wGio f m ok;H oyfcMhJ uonf/ rsujf rifawGU&Scd surf sm;tay:wGif om (1) a'0rked?
tajccHí qkH;jzwfcJhMuonf/ wl;azmfawGU&Sdcsufrsm;tay: (2) oD[rked ?
tajccHí t,ltqopfrsm;ukd wifjycJhMuayonf/ Ak'¨pmay (3) pE´mrked?
1/ rif;ok0Pf? Ak'¨qif;wkawmf avhvmcsuf (4) ousrked?
8 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 9
(5) r[mjrwfrked? jrwfpGmbk&m;&Sif vufxufuyif &ckdifjynfe,fwGif Ak'¨
(6) &mZrked? bk&m;&Sifukd,fpm; ½kyfwkawmf xkvkyfylaZmfcJhaMumif;ukd &ckdif
(7) tZmwrked? &mZ0ifrsm;wGif azmfjycJhMuonf/ OD;a&TZHu ]a&S;acwf &ckdif
(8) r[mrked? orkid ;f pOfEiS ahf cwftqufquf,Ofaus;rI}pmtkywf iG f 1932 ckEpS f
(9) jA[®mrked [lí xkwfqkdwifjycJhonf/ {NyDvwGif &SmazGawGU&SdcJhaom ausmufawmfNrdKU awmifaygufBuD;
rkHa&G;q&mawmf ajzqdkaom orEÅpu©K'DyeDusrf;wGif ykpäm ausmufpmukd taxmuftxm;jyKí wifjycJhonf/
98 tjzpf ar;avQmuf&mwGif jrwfpGmbk&m;oufawmfxif&Sm; jrwfpGmbk&m;&Sif 0gawmf 20 ajrmufumv om0w¬djynf
&Spd Oftcsed u f aumovrif;Bu;D onf bk&m;&Siu f Mkd unfnKd vo S jzifh a0VK0efausmif;awmfü oDwif;okH;aepOf jrefrmEkdifiH "n0wD
pE´ul;½kyfyGm;xkvkyfcJhaMumif; pum;tpOf&Sdonf/ xkd pum;onf &ckid b
f &k if pE´mol&,
d rif;Bu;D onf jrwfpmG bk&m;tm; zl;awGUvdak om
rnfonfhusrf;*efwGif ygoenf;[lí ar;avQmufcJhonf/ xdk raempdwjf zifh qE´jyif;jyaecJo h nf/ jrwfpmG bk&m;&Sio
f nf rif;Bu;D
pum;rSm 0#*Fkvd&mZZmwfwGif yg0ifonf/ xdkZmwfrSm ig;&mh yifhzdwfaMumif;odjrifonfhtwGuf r[mouú&mZf 123 ckESpf
ig;q,fwGif ryg0ifbJ 15-16 &mpkwGif ay:vmaom Zif;r,f uqkefvqef; 8 &ufaeYwGif <ua&mufawmfrlvmcJhonf/
yPÖmoZmwfrS vmaomZmwfjzpfonf/ xdkyPÖmoZmwfudk jrwfpGmbk&m;&Sifonf w&m;"r®rsm;ukd a[mMum;ay;awmfrl&m
o*Fg,emwifusrf;trsdK;wdkYwGif ta&twGuf r0ifonfhtjyif rif;Bu;D ESiw hf uG w&m;emy&dowfrsm; aomwmyefwnfcMhJ uonf/
,Ge;f wkid ;f jynfrjS zpfaom usr;f [lí q&mtpOftqufwYkd ajymqdk jrwfpGmbk&m; om0w¬djynfokdY jyefvnf<uawmfrlcgeD;wGif
aomaMumifhvnf;aumif;? oabm,kwåd wefrwef csifhcdsefí rif;BuD;u t&Sifbk&m; jyefvnf<uawmfrlonfhtcg ukd;uG,fEkdif
vnf;aumif; ynm&Sw d Ykd tjrwftusKd ; rjyKuek [f í l rSwcf sujf yKchJ &eftwGuf ]edr®dw½kyfyGm;awmf} wpfql xm;&SdygrnfhtaMumif;
onf/ odaYk omf q&mawmfu xyfrjH znfph u G rf w
S cf sujf yKjyefygonf/ avQmufxm;&m qdwfqdwfaejcif;jzifh cGifhjyKawmfrlcJhonf/ edrd®w
o*Fg,emusr;f 0ifusr;f pkr[kwaf omfvnf; bk&m;aus;Zl;*kPaf wmf ½kyfyGm;awmf oGef;vkyfNyD;aomtcgwGif bk&m;&Sifukd,fawmfwkdif
ESifhpyfí tav;tjrwfjyKtyfaomt&mXmeodkY a&mufaom &ifaiGUawmf ckepftkyfjzifh,lí ckepfBudrfwkdifwkdif oGif;ay;awmfrl
umvwGif tav;tjrwfjyKyal Zmfouúm& jyKoifo h nfyifjzpfonf/ cJí
h ]r[mrke}d [k bGUJ ay;awmfrcl o hJ nf/ use&f pfaom&wemrsm;ukd
10 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 11
qif;wk½yk yf mG ;awmf oGe;f vkycf iG jhf yKc&hJ m ]&Siaf usmrf ek }d ? ]a&Tbo
Hk mrke}d jrif ; Ak'¨avmif;vsm od'¨w¬rif;om; awmxGufcef;wGif
ESihf ]rmefatmifjrifrek }d ½kyyf mG ;awmfo;Hk ql &&Scd ahJ yonf/ ,if;uJo h dYk toHk;jyKaomu@u jrif;udk trSwftom;jyKí
oGe;f vkyu f ;dk uG,jf cif;\tusKd ;tmedoifudk a[mMum;awmfryl g[k jrif;ü xD;jzLpdkufí trSwfvu©Pm jyKcJhMuonf/
avQmufxm;awmif;yefí jrwfpmG bk&m;ocifonf ygVdbmomjzifh jcaoF h aAm"dyifESifh a&Tyv’ifudk atmifjrifawmfrlcef;
38 *gxm&Sad om ]owåKArd o Ü wk eå af 'oem} ukd a[mMum;awmfrcl hJ twGuf jcaoFh½kyfudk trSwf vu©PmjyK ylaZmf
onf[í l yd#uwfawmfrsm;wGif azmfjyxm;jcif;r&Sad omfvnf; &ckid f cJhMuonf/
&mZ0ifrsm;ü *kP, f pl mG a&;om;wifjycJo h nfudk awGU&S&d ygonf/
EG m ; jrwfpGmbk&m; y&dedAÁmef pH0ifaom uqkefvjynfh
þpmtkyfwGif acwftqufqufjzwfoef;cJhaom orkdif;
aeYudk taMumif;jyKí uqkefv&moDum; NAdó
aMumif;wpfavQmuf wdk;wufajymif;vJvmaom Ak'¨qif;wkawmf
&moD jzpfonf/ NAdó&moD½kyfum; EGm;½kyfjzpf
ykHoP²mefrsm;ukda&S;a[mif;okawoetjrifjzifh avhvmwifjy
aomaMumifh EGm;½kyfudk trSwfvu©Pm jyKcJhMu
oGm;rnf jzpfygonf/
jcif; jzpfonf/
av;cef ; Ak ' ¨ 0 if trS w f t om; oauF w rsm;
xkdYjyif y&dedAÁmef pHawmfrlcef;udk xly"mwfawmf Xmyem
arm&d,acwf (bDpD 323-185)?ok*aF cwf (bDpD 185-72) apwDjzifh azmfjyMuonf/
ESihf tE¨&acwfO;D (bDpD 72-25) wküYd jrwfpmG bk&m;tm; ylaZmf&m
wGif ]av;cef;Ak'0¨ if} trSwt
f om;rsm;jzpfaom qif? jrif;? jcaoF?h
pwk o H a 0Zed , av;Xme
EGm;½kywf \
Ydk trSwtf om;oauFwjzifh ylaZmfco hJ nfukd a&S;a[mif;
pwkoHa0Zed, av;XmeESifhywfoufí r[my&dedAÁmefe
okawoeXme\ wl;azmfawGU&Scd surf sm;t& avhvmEkid Mf uygonf/
okwfwGif jrwfpGmbk&m;u cspfom;tmeE´m? &wemoHk;yg;ü
qif r,fawmfrm,m tdyfrufjrifcef;wGif vuf,m MunfndKaom trsdK;aumif;om; wpfOD;twGuf oGm;a&muf
eHawmif;bufrS qifjzLawmf 0ifonfudk tpGJjyK
zl;ajrmf oHa0*,loifhaomXme av;XmewdkY &Sdukef\/ tb,f
í qif½kyfudk trSwfvu©Pm jyKcJhMuonf/
av;XmewdkYenf;rlum; -
12 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 13
(u) þ vkrÁdeDomarm tifMuif;awmü ]]jrwfpGmbk&m; bk&m;jzpfawmfrcl ef;tm; aAm"dyifEiS ahf &Tyv’iyf jkH zifv
h nf;aumif;?
zGm;jrifawmfrl&m Xmeygwum;}}? jcaoF½h yk jf zifv
h nf;aumif;? w&m;OD;a[mawmfrcl ef;tm; "r®pMum
( c ) þAk'¨*,m r[maAm"dr@dKifum; ]]jrwfpGmbk&m; vSn;f bD;yHjk zifv h nf;aumif;? orif½yk jf zifh vnf;aumif;? y&deAd mÁ ef
onf twkrJh razmufrjyef rSefuefaom udk,fydkif pHawmfrlcef;tm; xly"mwfawmf XmyemapwDawmfjzifhvnf;
(oAÁnKw)ÓPfawmfudk &awmfrl&mXmeygwum;}}? aumif;?EGm;½kyyf jkH zifv
h nf;aumif; trSwt f om;jyKí Ak'b ¨ &k m;&Sif
( * ) þ rd*'g0kefawmum; ]]jrwfpGmbk&m;onf twkrJh tm; ylaZmfcJhMuonf/
"r®pMumw&m;OD;udk azmfusL;>ruf[&m Xmeyg wum;}}? þodkY oauFwtrSwftom;jzifh Ak'¨bk&m;&Siftm; ylaZmf
(C) þ rv’ m rif ; wd k Y \ uk o d e m½H k tif M uif ; &*H k u m;
cJhMuonfrSm c&pfray:rD bDpD 1 &mpktcsdef (tE¨&acwf)xd
]]jrwfpGmbk&m;onf edAÁLeef;odkY ckd0if pHjref;vsuf
jzpfaMumif; avhvm&ayonf/ ,if;okdY ae&ma'oukd ylaZmf
0dyguf ur®Z½kyfwdkY t<uif;rJhcsKyfNidrf;&m Xmeyg
&mrSwpfqifh ½kyyf mG ;awmfu;dk uG,rf t
I xd wd;k wufvmjcif; jzpfEidk f
wum;}} [lí o'¨gw&m;&Sdaom trsKd;aumif;om;
onf[lívnf; ,lqcJhMuonf/
wpfOD;twGuf oGm;a&mufzl;ajrmf oHa0*,loifh&m
Xmewpfckjzpf\}} [k a[mMum;cJhonf/
Ak ' ¨ q if ; wk a wmf xk v k y f y l a Zmf ud k ; uG , f v mjcif ;
xkdYaMumifh pwkoHa0Zed, av;Xmejzifhvnf; xkvkyfylaZmf
cJhMuonf/ pwkoHa0Zed, av;XmerSm - at'D 1 &mpkwGif *&dbk&if tvufZE´m;u tdE´d,jynf
(1) zGm;jrifawmfrl&mXme? ajrmufydkif;*E¨m&wkdif;ukd 0ifa&mufodrf;ykduf tkyfpkd;NyD;aemuf
(2) bk&m;jzpfawmfrl&mXme? *E¨m&jynfe,f yuf&S0ge,fü yg&Sm;[efESifh*&d[ef tdE´d,
(3) w&m;OD;a[m&mXme? tawG;tac: a&m>yrf;vsuf&Sdonfh Ak'¨,Ofaus;rIudk aygif;pyf
(4) y&dedAÁmefpHawmfrl&mXmewdkY jzpfygonf/ vkdufaomtcg *&dAk'¨bmom tEkynmwpf&yf xl;xl;jcm;jcm;
zGm;awmfrlcef;tm; Ak'¨0ifajcawmf&mjzifhvnf;aumif;? ay:aygufcJhygonf/ xkdtcsdefupNyD; *&d[efygaom Ak'¨½kyfyGm;
Mumzl; MumyGihf ckepfyiG jhf zifv
h nf;aumif;? qif½yk jf zifv
h nf;aumif;? awmftEkynmudk *E¨m&ausmufqpfynm&Sifrsm;u pwifxkvkyf
14 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 15
ylaZmfcJhayonf/ tdE´d,EdkifiH *E¨m&a'oü pwifxkvkyfcJhaom ykHawmfukdomru yGifhawmfrlNyD;aom 0dyóD? odcD? a0óblESifh
½kyfyGm;awmfrsm;onf rsm;pGmxif&Sm; ausmfMum;cJhonf/1 uukoef paombk&m;&Sif\ukd,fpm;awmfwkdYukd yGifhawmfrl&m
½kyfyGm;awmf[efrSm *&dESifh a&mr[efudkrSDí xkvkyfxm; opfyifEiS hf a&Tyv’iyf rHk sm;jzifh xkvyk yf al Zmfonfudk awGUjrifEidk yf gonf/
jcif; jzpfonf/ ½kyfwkwGif yuwdvlom;uJhodkY xifrSwf&onf/ (2) rxk&acwf-at'D 40 ESpfrS 320 xd (at'D 1 &mpkrS 4
taMumtjcifrsm;ay:í rsufESmawmf bJOykHoP²mef0kdif;onf/ &mpk)
ESmoD;cRefonf/ EIwfcrf;awmfrSm av;udkif;uJhodkY&Sdonf/ rPd tdE´d,jynftv,fykdif; ,rkHemjrpfurf;yg;&Sd rxk&ma'orS
awmfrmS qHprsm; wGev Yf rd af eNy;D OPSo d udk rD;vQu H ohJ Ykd wGeaYf e[ef pwifí Ak'½¨ yk yf mG ;awmfudk xkvyk yf al Zmfco hJ nf/ at'D 1 &mpkwiG f
xkvkyfxm;onf/ ouFef;awmfrSm xlxlxJxJ &Sdonf/ ouFef; Ak'¨yHkawmfrsm; pwif xkvkyfylaZmf udk;uG,fcJhMuNyD; jzpfygonf/
acguf½;kd rSm tajrmif;vku d &f o dS nfukd avhvmEkid yf gonf/ odjYk zpfí Ak'¨\½kyfyGm;awmfrsm;tm; oefpGrf;BuHhcdkifrIudk OD;pm;ay; xkvkyf
Ak'q
¨ if;wkawmf tdE, d´ Ekid if üH pwifxv k yk f ylaZmfyu kH kd avhvm&m
wGif acwftvdu k f avhvmygu ydí k odom xif&mS ;rnfjzpfonf/
bDp1D &mpk (tE¨& acwf)
tdE´d,EkdifiH\Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf udk;uG,fjcif; jrwfpGmbk&m; wm0wð
(1) tE¨&acwf - bDpD 72 rS 25 ESpf (bDpD 1 &mpk) omewfjynfrS ouFó
e*djk ynfoYdk qif;oufcef;
tdE, d´ wku
d ?f 'u©P
d uke;f ajrwGif tE¨&rif;quf wnfaxmif (bk & m;&S i f u k d , f p m;
tkyfpkd;cJhcsdefudk tE¨&acwf[kac:qkdygonf/ ,if;umvü Ak'¨ aAm"dyifukd xkvkyfxm;
½kyfyGm;qif;wkawmfudk xkvkyfudk;uG,fjcif; r&Sdao;bJ av;cef; &Sdonf) (qefcsDapwD?
Ak'0¨ ifEiS phf wkoaH 0Zed, av;Xme txdr;f trSwyf rkH sm;jzifh Ak't
¨ m; tdEd´, EdkifiH)
ylaZmfcMhJuaomumv jzpfygonf/ taxmuftxm;tjzpf bm[Gwf
apwDawmfrS vuf&ef;ausmufjym;rsm;wGif a*gwrbk&m;&Sif\
1/ jrihfatmif? Ak'¨½kyfyGm;awmf rlvtp
16 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 17
ylaZmfcJhMuonf/ Ak'¨bk&m;&Sif oufawmf 40 ESpft&G,f0ef;usif qHawmfrSm qHxkH;uJhokYd&SdNyD; vufz0g;? ajcz0g;awmfwdkYü
ykHoP²mefukd OD;pm;ay;í xkvkyfylaZmfrIrsm;onf/ tdE´d,EkdifiH pufvu©Pmrsm;? oGw¬duoMumrsm;? Bwd&wevu©Pmrsm;
rxk&m a&S;a[mif;tEkynmjywkdufwGif rxk&macwfvuf&mrsm; yg&So
d nf/ yv’if\abmifü jA[®Dtu©&myGm; wpfrsdK;jzpfaom
jyoxm;onfukd avhvmEkdifygonf/ awv*kuEé&d tu©&mrsm;jzifh pmwef;rsm;vnf; awGU&Sd&rnf
jzpfonf/
bDpD 2 &mpk bk&m;&Sifukd,fpm; ajcawmf&mukd ylaZmfae[ef
ausmufqpfvuf&m (ukd;vfuwåm;jywdkuf? tdEd´,EdkifiH) (3) tr&0wDacwf (at'D 2 &mpk)
tdE´d,EkdifiH ta&SUawmifykdif; tr&0wDNrdKUwpf0kdufü jyKvkyf
aom vuf&mrsm;jzpfí tr&0wDacwf[k ac:onf/ tr&0wD
acwfü Ak'¨0ifcef;rsm;udk ½kyfyGm;awmfjzifh xkvkyfcJhMuonf/
ajcxyfoabm&So d nf/ vuf,m&pf c½kacGyg qHawmfwu Ykd kd xkvyk f
xm;onfrSm ysLacwfvuf&mrsm;ESifh wlnDonfudk awGU&Sd&onf/
tr&0wDNrdKUrSwpfqifh a&vrf;jzifh jrefrmEkdifiH oa&acwå&m
NrdKUodkY Ak'¨,Ofaus;rI a&muf&SdvmcJhMuonf[k ,lqcJhMuygonf/
qif;wkawmf vuf&mrsm;omru ysLacwf\,Ofaus;rIEiS hf pmay
ta&;tom;wkdYonfvnf; tr&0wD ,Ofaus;rIESifh qufoG,frI
&SdaeNyD;jzpfonf/
Ak'¨qif;wkawmfrsm;tm;vkH; ausmufjzLjzifh wpfjcrf;azmif;
½ky<f ursm; xkvyk af vh&ydS gonf/ uk,d u
f m,zGUH NzKd ;rIudk OD;pm;ay;í
ylaZmfcJhonf/ nmvufawmfukd tNrJvkdyif vuf0g;jzefYíxm;
&Sad om Ak'o ¨ rPrkj'mrsm; yko
H P²mef xkvyk af vh&o
dS nf/ b,fajcay:
nmajcxyfwifaom ½kd;½kd;wifysOfacGrsdK;om xkvkyfylaZmfrI
rsm;onf / ouF e f ; awmf t vd y f u k d OD ; pm;ay; xk v k y f í
18 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 19
*E¨m&acwf vuf&mqif;wkawmfonf tEkynmvuf&m tajymif
ajrmufqHk;jzpfí ajyjypfacsmarmrIudk obm0ay:vGifatmif
xkvkyf ylaZmfMuonfudk awGU&Sd&onf/ *E¨m&wkdif;\ Ak'¨bmom
qk d i f & m tEk v uf & mrsm;wG i f *&d v l r sd K ;wd k Y \ tpOf t vm
,Ofaus;rIrsm; aygif;pyfyg0ifaeonfukd awGU&Sd&onf/ xl;jcm;
onfrmS qHawmfrmS vIid ;f wGejYf zpfí ouFe;f awmf twGet Yf acguf
wduYk dk xkvyk x
f m;onfukd obm0uspmG awGU&S&d onf/ tcsKUd ykrH sm;ü
ouFef;pukd qkyfukdifxm;&Sdonf/
"r®puúrkj'mtjyif nmvufwpfzufwnf; vuf0g;jzefYí
(0dwuúrkj'm) vnf; xkvkyfylaZmfavh&Sdonf/ yv’ifawmfwGif
Ak'¨0ifykHrsm;ESifhqkdifaom t½kyfi,frsm;ukdvnf; xkvkyfylaZmfavh
&Sdonf/
at'D 1 &mpk Ak'¨½kyfyGm;awmf (rxk&macwf) (jrL;epfjywdkuf? (5) *kyÜwacwf - at'D 325 rS 658 xd (at'D 4 &mpk- 7
*smreDEdkifiH) &mpk )
b,fyckH;ay:ü vdyfí wifxm;aom ouFef;wGefYrSm txl; p`E´*kyÜwm;rif; wnfaxmifaomacwfukd *kyÜwacwf[k
xif&Sm;onf/ rPdawmf yg½kHom awGU&Sd&onf/ ac:qkdMuonf/ *kyÜwacwf Ak'¨qif;wkawmf vuf&mrsm;onf
(4) *E¨&acwf (at'D 2 &mpkrS 5 &mpkxd) oEÅdokc om,mcsrf;ajrhrI? Nidrf;at;rIpaom Ak'¨twGif;pdwf
oEÅmefawmfukd ay:vGiaf tmif xkvyk v
f mMuonf/ txif&mS ;qk;H
ygupöwefEikd if EH iS fh tmz*efepöwefEikd if w
H o
Ydk nf a&S;acwfu
qif;wkawmfrSm rd*'g0kef a&S;a[mif;tEkynmjywkduf&Sd yÍö0*¾D
*E¨m&wdkif; jzpfcJhonf/ *E¨m&wdkif;\ Ak'¨ausmufqif;wkrsm;
ig;OD;wdkYukd w&m;OD; a[mMum;aeykHjzpfonf/ oJausmufESifh
onf at'D 1 &mpk aemufyidk ;f xGe;f um;cJo h nf[k ,lqcJMh uonf/
20 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 21
twef;rsm;jzifh yDjyifpmG xkvyk Ef idk cf yhJ gonf/ rPdawmfrmS ay:vGif
yDjyifr&I o dS nfudk awGU&onf/ *kywÜ acwfEiS w hf n
l aD omvuf&mukd
xdik ;f Edik if H rGeaf 'oa[mif; 'Gg&m0wDwiG f wl;azmfawGU&Scd MhJ uonf/
at'D 2-4 &mpk (6) ygvacwf - at'D 855 rS 1840 xd (at'D 9 &mpk-
Ak'¨½kyfyGm;awmf 12 &mpk)
(*E¨m&acwf)
(xl;jcm;csufrSm
tdE´d,jynf ta&SUykdif; AD[me,fESifh b*Fvm;e,fwkdYwGif
qHawmfonf ygvrif;qufrsm; tkypf ;dk aomacwfudk ygvacwf[k ac:qko d nf/
a&vdIif;oP²mef&Sd) ygvacwfwGif Ak'¨yHkawmfomru tjcm;aomAk'¨0ifcef;rsm;udk
(tmz*efepöwefEdkifiH) yl;wGNJ y;D xkvyk v f mMuonf/ Ak'0¨ if&pS cf ef;? Ak'0¨ ifu;dk cef; txdyif
xnfo h iG ;f xkvyk v
f mMuonf/ jrefrmEkid if üH yk*aH cwf qif;wkawmf
xkvkyfjcif;twwfudk ygve,fom; yef;ykynm&Sifrsm;xHrS
wpfqifch cH o hJ nf[k qdEk idk af vmufatmif ygvacwf qif;wkawmf
vuf&mESifh wlnDonf[k ynm&Sifrsm; rSwfcsufjyKMuonf/
aMu;0gukd tok;H jyKí xkvyk yf al ZmfMuonf/ qHawmfudk vuf,m&pf
ygvacwf vuf&mrsm;onf tEkpdwf xkvkyf&mwGif pH,l
qHacG twef;rsm;jzpfatmif xkvkyfxm;&Sdonf/ rPdawmfrSm
Ekdifavmufaom Ak'¨qif;wkawmfykHrsm;jzpfonf/ teufa&mif
tr&0wDacwfxuf ykdíyDjyifrI &Sdvmygonf/
rD;oihfausmufrsm;ukd acsmrGwfatmif ta&mifwif xkvkyfxm;
Ak'*¨ ,m? rd*'g0ke?f **Fgjrpf0rS ;f a'o tr&m0wD? b*Fvm;e,f EkdifrIonf ygvacwf\ xl;jcm;rIjzpfonf/ ausmufqpfvuf&m?
paom e,frsm;txdyg tESHYtjym;ü *kyÜwacwf vuf&mrsm;ukd aMu;oGe;f vuf&mESihf ajrrD;zkwf tkwcf u G vf uf&mrsm;udk tEkpw d f
awGU&SdEkdifygonf/ xuf0,fzGJUacG qif;wkawmftjyif &yfawmfrl rGrf;rH xkvkyfEkdifcJhNyD;jzpfonf/ Ak'¨&Sifawmf\ ykHawmfwpfqlwnf;
qif;wkawmfrsm;ukdvnf; xkvkyfylaZmfavh&Sdygonf/ aMu;0gESifh xkvkyfylaZmfjcif;tjyif tjcm;Ak'¨0ifcef;rsm;ukdyg wGJzufxkvkyf
oJausmufjzifh xkvkyfavh&SdNyD; qHawmfukd vuf,m&pfqHacG ylaZmfcJhonfukd avhvmawGU&SdEkdifygonf/
22 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 23
at'D 5 &mpk
"r®puúrkj'm
(*kyÜwacwf)
at'D 6-12 &mpk (rd*'g0kef a&S;a[mif;
Ak'¨aMu;qif;wkawmf tEkynmjywdkuf)
('Gg&m0wDacwf)
(rufx½dyk v
kd w
D efjywdu
k ?f
e,l;a,muf)
(16) xl;jcm;csuf
OPSdo 0dkif;onf/ cE¨mudk,f tcsdK;rus? ouFef;tenf;i,f
xlvmonf/ ajcawmftm; wifysOfacGcsdwfyHk xkvkyfvmonf/
MumarSmufMumvSef &Snfvmonf/ csufawmf ay:vGifonf/
ysLacwf E S i f h yk * H a cwf wl n D c suf r S m em;ayguf a wmf & S d j cif ; ?
oef;xGef; (armfvNrdKif) yifo;,acwf
acwf rdkif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 83
yk*HacwfaESmif;ydkif; at'D 13 &mpk qif;wkrsm;ESifh wlnD
onf qkdaomfvnf; &Srf;ESifh rGefvuf&m ykdíqefvmygonf/
jrifpkdif;? yif;,? ppfukdif;rif;qufrsm;onf &Srf; (xkdif;)? ,Gef;
(xkdif;) ,Ofaus;rI tm;aumif;aom acwftcgrsm; jzpfMuonf/
okdYjzpfí jrefrmh½kd;&m y#drm½kyfoGifrsm;onf yk*HykHpHrS &Srf;? ,Gef;?
w½kwf? wdAufykHokdY ,kdifvmonfukd awGUvm&ygonf/ rsufESm
«5» jym;í 0kdif;vmonf/ ESma&mifcsdKifhí edrfhvmonf/ rsufvkH;?
rsufawmif ao;i,fusOf;ajrmif;vmonf/ t&yftarmif; edrfhí
yif;,acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; ar;aph0ef; 0dkif;vmonf/ ar;½kd;oG,fvsonf/ rukd#fOD;aoQmif
wkdYonfvnf; yGwfvkH;ykH? ESpfqihfyGwfcHykH? BuHqpfyHk? rD;vQHykH? pdef
yk*HacwfNyD;aemuf oD[ol&rif;onf ouú&mZf 1312 ckESpf zl;awmfykH? rkd;BudK;oGm;vufeufykH? yef;rukd#fykH? ydEéJql;ykH? z½kHn§m
wGif yif;,NrdKUudk wnfaxmifum pdk;pHcJhonf/ yif;,acwf rD;vQHykH? rPda&mifjyefykH? wrmoD;ykH? iSufaysmzl;ykH? Mumzl;ykH
rif;ajcmufquf pdk;pHcJhNyD; ouú&mZf 1363 ckESpfwGif yif;,NrdKU ponfjzifh &Srf;,Gef;qefqef ykHyef;vu©Pmrsm;jzifh awGU&Sdvm&
ysufcJhonf/ yif;,acwfonf oufwrf; 52 ESpf MumjrifhcJhonf/ onf/
yif;,acwf Ak'¨qif;wkawmf vuf&mrsm;onf yk*Hacwf xkdifckHyv’if tmoersm;ESifh pD;awmf,mOf? 0g[e,mersm;
aESmif;ydkif; 13 &mpkESifh wlnDí uGmjcm;rI r&SdcJhay/ yif;,NrdKU wGiv f nf; qifjzL qifrnf; wpfp;D ? ESppf ;D ? ok;H pD;rSpí qifrsm;pGmukd
ajrmufbuf *loHk;vHk;\ qif;wkawmfrsm;udk avhvmvQif yk*H&Sd toHk;jyKvmMuonf/ *Zmoe? *Z0g[eykHrsm; jzpfonf/
qifjzL&Sifausmif;wdkuf&Sd qif;wkawmfESifh vuf&mrsm; wlnD
onfudk avhvmEkdifygonf/ qif;wkawmfrsm;udk tkwft*Faw
jzifhom jyKvkyfylaZmfcJhMuonf/ tdE´d,[efESifh uGJjym;aeonfudk
awGU&Sdzl;ajrmf&onf/
82
oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;rd0acwf
kif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 85
«6»
at'D 14 &mpk
tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; tif;0acwfvuf&m
Ak'¨qif;wkawmf
tif;0acwfukd owdk;rif;zsm;onf ouú&mZf 725 ck?
waygif;vqef; 6 &uf t*FgaeY (at'D 1364 ckESpf azazmf0g&D
7 &uf) wGif pwifwnfaxmifcNhJ y;D rif;qufaygif; wpfq,fo h ;kH yg;
pkd;pHcJhonf/ aemufqkH;rif; a&Teef;aMumh&Sif e&ywdrif;vufxuf
ouú&mZf 888 (at'D 1526 ckESpf) xd ESpfaygif; 162 ESpf yv’ifawmfwpfckatmufü tykdyg&Sdvmygonf/ xl;jcm;csufrSm
MumjrifhcJhNyD; tif;0acwf ukefqkH;cJhonf/ cg;ao;&ifBuD;í &ifbwf b,fbufouFef;rsm;onf ig;Muif;NrD;
tif;0acwf qif;wkawmfrsm;onf yk*Hacwfqif;wkawmf oP²mef ykdíay:vGifonf/ obm0vl\ vuftaetxm;
½kyyf mG ;awmfrsm;ESihf jcm;em;jcif; odyrf &Sad y/ tdE,
d´ [ef yko H P²mef twkid ;f xkvyk x
f m;onf/ vufrESihf vufnKd§ ; uGmonft h aetxm;
vTrf;rdk;aom yk*Hacwf[ef ykHoP²mefukd jrefrmqefpGm xkvkyf twkdif; xkvkyfxm;onfrSm rnfonfhacwfwGifrS rawGU&Sd&ay/
jyifqifxm;jcif; jzpfonf/ okdYjzpfí tif;0acwf vuf&mrsm; MumarSmufMumvef ESpx f yf&ydS v’irf sm;ESihf Ak'0¨ ifcef;rsm; trsm;qk;H
onf yk*aH cwfaESmif;ykid ;f qif;wkawmfrsm;[k xifrw S rf mS ;Ekid o
f nf/ xkvkyfavh&SdNyD; rsm;aomtm;jzifh blrdzórkj'mtoGif awGU&
tif;0acwfO;D ykid ;f qif;wkawmfrsm;&Sd MumyGww f o Ydk nf cyfjym;jym; onf/
jzpfNyD; rkd;BudK;oGm;? pdefawmifrsm;yg&Sdaom 0ZD&moe av;axmihf
84
86 oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;rd0acwf
kif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 87
tif;0acwfwGif ,kd;',m;uEkwfyef;rsm;? oZifacGrsm;?
rD;vQHrsm;? pdefawmif? rkd;BudK;oGm;rsm;ukd tokH;jyKvmMuygonf/
yk*Ha'owGif tif;0acwfvuf&mrsm;udk awGU&SdEkdifygonf/
a&Tpnf;ckHbk&m;\ taemufbuf rkd;n§if;ausmif;wkduftwGif;&Sd
at'D 15 &mpk wufE, G af usmif; (c) jrawmifausmif;onf tif;0acwf vuf&m
tif;0acwfvuf&m rsm; jzpfayonf/ ausmif;wkduftwGif; &Sm;yg;onfh tif;0acwf
Ak'¨qif;wkawmf eH&Hyef;csDrsm;ukd awGUjrifEkdifygonf/
tif;0acwf Ak'¨qi;wk
0acw ;f wkaw
wmmfrsm;\ a,bk,sykHoP²mefrsm;
tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;onf yk*Hacwf qif;wk
awmf ½kyfyGm;awmfrsm;\ vuf&mESifh jcm;em;jcif; odyfr&Sday/
tdE´d,[ef ykHoP²mef vTrf;rkd;aom yk*Hacwf[ef ykHoP²mefukd
jrefrmqefpGm jyKjyifxm;jcif;jzpfonf/
tif;0acwf vuf&mrsm;tjzpf tif;0NrddKU\ta&SUajrmuf? (1) OPSdó (rSefuif;awmf)
{&m0wDjrpf\ ta&SUbufurf;&Sd a&TMuuf,ufapwDawmfwGif
OPSdó (rSefuif;awmf) onf Mumzl;ykH? anmif&GufykH&Sdí
we*FaEGrif; ylaZmfxm;&Sdaom Zdermefatmif? avmurmef
tenf;i,fjym;í axmifhrsm;yg&Sdonf/ OD;acgif;awmf\ tv,f
atmif? &wemrmefatmif Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;ukd zl;awGU&rnf
xdyfwnfhwnfhwGif xkvkyfxm;ygonf/ rSefuif;awmfrSm yk*H
jzpfonf/ 'kórmefatmif ½kyfyGm;awmf &SdcJhonf[k qkdaomf
acwfxuf ykdíjrifhonf/
vnf; ,cktcg rawGU&Sdawmhay/ ppfukdif; rdaygufBuD;bk&m;
twGif;&Sd qif;wkawmftcsdKUonf tjzLa&mifausmufjzifhxkí (2) rPdawmf (qHawmf)
aq;jc,fxm;&Sdonfukd awGU&Sd&onf/ rPdawmfonf yk*Hacwfxuf ykdBuD;NyD; qHawmf&GJwef;rsm;
ao;i,fonf/
88 oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;rd0acwf
kif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 89
(3) oif;uspfawmf jzpfonf/ yk*Hacwf rsufckH;awmfrsm;uJhokdY twGif;pkdufNyD; tjyif
oif;uspfawmfonf ao;i,fí qHawmfESifh rsufvkH;awmf okdY aumhwufraebJ vjcrf;ykHoP²mef&Sdonf/ anmif&rf;acwf
ukd ykdif;jcm;xm;aom ao;i,fvSonfh rsOf;wpfaMumif;om a&SUajy;ykHoP²mefjzpfonf/
jzpfonf/
(8) uk d , f v k H ; awmf
(4) OPSvkH arG;&Sifawmf
tif;0acwf ukd,fvkH;awmfonf yk*Hacwfavmuf ukd,fvkH;
qif;wkawmf jyKvkyfxkvkyf&mwGif OPSvHkarG;&Sifawmfudk
awmf tcsdK;tqpf rusjcif;jzpfonf/ yk*HacwfwGif cg;ao;?
oD;jcm;xkvyk x
f m;jcif; r&Sad y/ wpfcgwpf&H aq;jzifh a&;jc,favh
&Sdonf/ &ifcsDykHjzpfonf/
ukef;abmifacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;
ukef;abmifcwfonf ouú&mZf 1114 ckESpfrS 1247 ckESpf
(at'D 1752 ckESpfrS 1885 ckESpf) txd umvtm; orkdif;
q&mrsm;rS ac:qk d c J h M uygonf / tavmif ; rif ; w&m;BuD ;
OD;atmifaZ,s eef;wufESpfrS oDaygrif; eef;usESpfumvtm;
owfrSwfjcif;jzpfonf/ Ak'¨qif;wkawmf vuf&mykHpH[efrsm;udk-
(1) ukef;abmifacwfOD;?
(2) tr&yl&acwfESifh
(3) &wemykHacwf
[lí cGJjcm;avhvmvQif uGJjym;jcm;em;vmaom Ak'¨qif;wkawmf
vuf&mrsm;udk avhvm&mü ykdívG,fulpGm odjrifEkdifrnf jzpfyg
onf/
101
102 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 103
uk e f ; abmif a cwf O D ; Ak ' ¨ q if ; wk a wmf vuf & mrsm; aMu;? oH? pusifausmufjzifh xkvkyfylaZmfaom qif;wkrsm;
ukef;abmifacwfOD;onf tavmif;rif;w&m; eef;wufESpf tjyifanmif&rf;acwfü pwifylaZmfvmcJhaom rHukd,fawmf
ouú&mZf 1114 (at'D 1752) rS pOfu h ;l rif;vufxuf ouú&mZf (om;½k;d acgif;yGqif;wk) rSm rsm;pGmxkvyk f uk;d uG,cf NhJ y;D jrefrmEkid if H
1143 (at'D 1781) xd jzpfygonf/ NrdKUawmfrSmvnf; a&Tbkd? ae&mtESHYtjym;wGif zl;awGUEkdifygonf/
ppfukdif;? tif;0wkdYokdY ajymif;a&TUeef;pHcJhMu&ojzifh ukef;abmif &S r f ; jynf e ,f w G i f ÓPf a wmf w pf a wmif ? wpf a wmif
acwfOD; Ak'¨qif;wkawmf trsm;tjym; xkda'orsm;wGif awGU&Sd avsmah vsm&h adS om rHb&k m;rsm;ukd ylaZmfol ykí d rsm;onfudk awGU&Sd
&rnfjzpfygonf/ anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI\ vTrf;rkd;jcif; &onf/ tcsdKUrHbk&m;rsm;\ yv’ifatmufajcwGif aumif;rI&Sif
cH&ojzifh ukef;abmifacwfOD; bk&m;qif;wkawmfrsm;\ vuf&m wkdY\ trnf? ae&yfESifh vSL'gef;aom ouú&mZfukd a&;xkd;xm;í
onf anmif&rf;acwfaESmif;ykdif; vuf&mrsm;twkdif; wlnDMu avhvmolrsm;tzkdY ckdifrmpGm okawoejyKEkdifMuygonf/1
onfukd avhvmawGU&Sd&onf/ yk*Ha'o&Sd tmeE´mapwDawmf Ak'¨qif;wkawmf\ tcsKdU½kyfyGm;awmfrsm;wGif ouFef;awmf
twGif; taemufbuf rwf&yfqif;wk½kyfyGm;awmfjrwfBuD;rSm twGefYtacgufrsm;udk MumyGifh? Mumcsyf? uEkwfyef;rsm; ouFef;
ukef;abmifacwfOD;ykdif;[efESifh ykHoP²meftjzpf zl;jrifavhvm xk x G i f ; avh & S d N yD ; nmbuf y ck H ; xuf ü vnf ; ouF e f ; jzif h
Ekdifygonf/ vufarmif;awmftm; tenf;i,fz;Hk tkyí f xm;&S&d m MunfnKd z, G f
toGifaqmifEkdifcJhonfhtjyif qif;wkawmf vuf&mrsm;rSmvnf;
tr&yl & acwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm; tEkynmtoGif aqmifvmcJhonf/
tr&yl&acwfonf bkd;awmfrif;w&m; tr&yl&NrdKUopfokdY bkd;awmfrif;w&m;onf rif;uGef;eef;awmfuGsef;wGif pE´m
ajymif;a&TUeef;pHaomESpf ouú&mZf 1144 ckESpf (at'D 1782) rked ½kyyf mG ;awmftm; oGe;f vkyyf al Zmfco hJ nf/ oHyó
d mcsed f 11ç368
rS yk*Hrif;vufxuf ouú&mZf 1215 ckESpf (at'D 1853)xd &Sd ½kyyf mG ;awmfjrwfjzpfonf/ ,cktcg rEÅav;NrKd UwGif pHjref;vsuf
71 ESpf MumjrifhcJhonf/ bkd;awmfrif;w&m; tr&yl&NrdKUopfü &Sd&m tr&yl&acwfvuf&mtm; avhvmEkdifygonf/ xkdYjyif
eef;pHNyD;onfh aemufykdif;wGif qif;wkawmf[ef ykHoP²mef bBuD;awmfrif; wnfxm;cJhaom r[mousoD[ ½kyfyGm;awmfukd
ajymif;vJvmcJhonf/ tr&yl&acwfü opfom;a&Tcs? t*Faw? 1/ a'gufwmoef;xGef;? e,fvSnfh&mZ0if
104 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 105
tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfykHpHESifh[efukd avhvmEkdifygonf/
aMu;eD? oH? aMu;pif ydóm 16ç000? aiGtojym 10000
(ydóm 100)? a&Ttojym 1000 (10 ydóm)? yÍöavm[m
csdef0ef? ydóm 16ç000 jzifh oGef;vkyfcJh\/
½kyfyGm;awmfjrwfrSm tjrifhawmf 9 awmif2 rkduf? xuf0,f
at'D 18 &mpk
zGJU tcsif;yrmPawmf 7 awmif 1 rkduf 4 opf? "r®cPfae&m
Ak'¨qif;wkawmf
awmf tcsif; 8 awmif 1 rkduf 4 opf? tjrifh 2 rkduf 4 opf? (tr&yl&acwf)
vufarmif;awmf vkH;ywf 3 awmif 2 rkduf 4 opf jzpfonf/ (Ak'¨jywdkuf?
yk*Hrif;vufxuf tr&yl&okdY yifhaqmifukd;uG,fí oDaygrif; urÇmat;? &efukef)
vufxufwGif rEÅav;odkY yifhaqmifcJhí zl;awGUMunfndKEkdifrnf
jzpfygonf/
xkdYjyif yk*Hrif;\ aumif;rIawmf tr&yl&NrdKU awmiforef
wGif r[mous&HoD ausmufawmfBuD;bk&m; ½kyfyGm;awmfukd
tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfvuf&mtjzpf zl;ajrmfavhvm ouFef;awmftm; twGefYtacgufrsm;udk tcsdKU MumyGifh?
Ekdifygonf/ ausmufawmfBuD;bk&m;onf xuf0,fzGJUacG aeawmf Mumcsyf? uEkwfyef;rsm;oP²mef xkxGif;avh&SdNyD; nmbufyckH;
rlaom blrdzórkj'm[ef ½kyfyGm;awmfjzpfonf/ xufüvnf; ouFef;pjzifh vufarmif;awmftm; tenf;i,f
tr&yl&acwf xl;jcm;aom vu©Pmwpf&yfrmS MumouFe;f tkyí f wifxm;&m MunfnKd z,G t
f oGif aqmifEidk cf yhJ gonf/ tcsKd U
(y'krpd0&) ukd xnfhoGif;xkvkyfjcif;yif jzpfonf/ tvGef rHb&k m;rsm;\ atmufajcwGif aumif;rI&iS w
f \
Ydk trnf? ae&yfEiS hf
ao;i,fonhf qif;wkt&G,ftpm;rS tvGefBuD;rm;onfh rwf&yf vSL'gef;aom ouú&mZfukd a&;xkd;xm;í avhvmolrsm;tzkdY
qif;wkawmfBuD;rsm;txd xkvkyfylaZmfcJhonf/ okdYaomfvnf; ckdifrmpGm okawoejyKEkdifMuonf/1
ykyH ef;oP²mef vu©Pmrsm;rSm wlnpD mG yif xkvyk yf al ZmfEidk cf o
hJ nf/ 1/ &Sm&SmazGazG jrefrmhordkif;
106 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 107
tcsdKU rHukd,fawmfrsm;wGif qHawmftm; ydEéJql;oP²mef ESpfxyfuRef;om;? yef;? oHk;xyfyef;? ig;xyfyef;rsm;omru
(o½kd;qHawmf) rsm; yg&Sdonf/ rsufvkH;awmf? vufonf;awmf qif½dk;qifpG,f? yef;ykazmufyef;rsm;ukdyif vuf&majrmuf tHhcsD;
rsm;ukd a<upi,frsm;ukdaoG;í xnfhoGif;xkvkyfwwfMuao; rukefEdkifavmufatmif ynmpGrf;jyvmEdkifMuygonf/
onf/ rHu, dk af wmfrsm;onf ayghyg;í tr&yl&acwf rHu, dk af wmf
tr&yl & acwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;\ a,bk , s
qif;wkawmfrsm;ukd jrefrmEkid if t H ESYH zl;awGU&ygonf/ txl;ojzifh
yk H o P² m ef r sm;
&Sr;f jynfe,fwiG f rHu, kd af wmfrsm;ukd ykíd ylaZmfMuonfudk avhvm
awGU&Sd&onf/ (1) OPSdó (rSefuif;awmf)
tif;0acwfrSpí tarGqufcHcJhaom ,dk;',m;uEkwfyef; OPSód (rSeu
f if;awmf) onf ykí d &Snvf mNy;D Mumzl;oP²mef
rsm;? oZifacGrsm;? rD;vQHrsm;? pdefawmif? rdk;BudK;oGm;rsm;udk omru tcsKd Uaom uk, d af wmfww Ydk iG f opfom;ukd yGwvf ;Hk xk;d í
txl;wvnf toHk;jyKvmcJhMuonfudk awGU&Sd&ygonf/ rGefcrm tckH;tcGuf? tcsdKifhtrsdK;rsdK;jzifh vSypGm wefqmqifxm;avh
&So
d nf/ OPSó
d onf uke;f abmifacwfwiG f anmif&rf;acwfxuf
,Ofaus;rIvuf&mrsm;rSm [oFmyHk? u&0dufiSufyHk? yef;cuf?
ykdí&Snfonf/
yef;EG,frsm;udk wGifus,fpGm toHk;jyKvmwwfMuayonf/
txl;ojzifh aq;a&;yef;csDum;rsm;wGif yk*HtvSudk jrefrmrI (2) rPdawmf (qHawmf)
acwfqefqef jyKjyifvdkufaom ukef;abmifacwf aq;a&; rPdawmfonf edrfhNyD; jAufykdBuD;onf/ &JGvkH;wef;rsm;
aumufaMumif;qGyJ ef;csD ponfww Ykd iG f Edik if jH cm;tEkynm oabm pDxm;aom qHawmf&Sdonf/ tcsdKUukd,fawmfrsm;wGif cGsefxuf
w&m;rsm; tenf;i,f t&dyftaiGUjzwfoef; wdk;0ifvmonfukd aom o½kd;qHawmf (ydEéJql;) rsm; yg&Sdvmonf/
awGU&ygonf/ ½kyfyGm;qif;wkrsm;onfvnf; tcsdK; tqpf use (3) oif;uspfawmf
ajyjypf v mum rEk ó cE¨ m aA'pepf ay:vG i f w d u srS e f u ef
oif;uspfawmf xif&Sm;pGm yg&SdvmNyD; oif;uspfawmfukd
vmonfukd awGU&Sd&onf/ txyftwGefY? tacguftvdyf ydkrdk
axmifvu
kd t
f pif;rsm;? Mumzwfrsm;? tyGiw
hf ef;rsm;jzifh oyÜm,fpmG
rsm;jym;vmatmif vufpGrf;jyvmMuygonf/
wefqmqifxm;avh&Sdonf/
108 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 109
(4) OPÖvkH arG;&Sifawmf (8) EIwfcrf;awmf
OPÖvkHarG;&Sifawmfukd xnfhoGif;xkvkyfavh r&SdaMumif; tay:EI w f c rf ; awmf rxl r yg;&S d N yD ; tzsm;aumh o nf /
awGU&Sd&onf/ atmufEIwfcrf;awmf tvsm; tenf;i,fwdkNyD; xloa,mif
&Sdonf/
(5) em;&Gufawmf
(9) ar;awmf
em;&G u f a wmf o nf ycH k ; ES i f h r xd a omf v nf ; wpf z uf r S m ar;awmf tenf;i,f cRefonf/
ouFef;ESifh xdvsuf&Sdonf/ txufydkif;? atmufydkif;[lí rcGJ
(10) vnfyif;awmf
jcm;bJ wpfqufwnf;omjzpfNy;D em;&Guaf wmf&o dS nf/ rum;vGe;f ?
ruyfvGef;aom taeawmfom&Sdonf/ odkYaomf em;&if;awmfukd vnfyif;awmf tenf;i,f wdkonf/ vnfa&; oHk;qifh
&Sdaomfvnf; ta&;taMumif;rQom xnfhxm;onf/
aocsmMunfhvQif tenf;i,fum;onf/
(11) ouFef;awmf
(6) rsufcHk;? rsufvHk;awmf
ouFef;awmfonf twGefYrsm; yg&Sdonf/
rsufcHk;awmfESifh rsufvHk;awmfwdkYonf uefYvefYrsOf;twdkif;
(12) toHk;jyKaomypönf;rsm;
&Sdonf/ xl;jcm;csuftjzpf rsufvHk;awmfonf pyg;aphoP²mef
&Sdonf/ aMu;? a&T? aiG? pusiaf usmuf? t*Faw? rHu,
kd af wmf? opfom;
a&Tcsí xkvkyfylaZmfMuonf/
(7) ESmoD;awmf (13) xl;jcm;csuf
ESmoD;awmf jAuftenf;i,fus,fNyD; ESmoD;awmfxdyfonf ukef;abmifacwf tr&yl& vuf&mrsm;onf OPSdó
cRefí&Snfonf/ &Snfvsm;onf/ &wemyHkacwfü OPSdóonf edrfhí rPdawmf
110 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 111
edrfhonfh yHkoP²mef&Sdonf/ udk,fvHk;awmfonf anmif&rf;acwf
ESifh tr&yl&acwf wlnDonfudk awGU&Sd&onf/
&wemyk H a cwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;
&wemyHkacwfonf rif;wkef;rif;vufxufrS oDaygrif;
eef;usESpftxd (1853 rS 1885 ckESpf) umvukd ac:qdkjcif;
jzpfonf/ rEÅav;&wemyHkacwf\ qif;wkawmfrsm;ü auwk at'D 19 &mpk
rmvm rSefuif;awmftm; xnfhoGif;írxm;bJ xkvkyfylaZmfcJh bdvyfjyef
Muonf / xuf a 0zG J U acG pH a wmf r l [ ef qif ; wk r sm;tjyif eef;OD; aMu;oGef;bk&m;
avsmif;awmfr[ l efrsm;udyk g ylaZmfu;kd uG,cf MhJ uonf/ ouFe;f awmf (&wemykHacwf)
udk twGefYtvdyfrsm; OD;pm;ay;í o½dk;ESifh rSefpi,frsm;udk pDjc,f
xm;avh&Sdvmygonf/ qif;wkawmfrsm;udk yv’ifawmfESifhwGJí
wpfygwnf; rxkvkyfawmhbJ oD;jcm;yv’if xkvkyfvmcJhonf/
&wemyHkacwfwGif qif;wkawmfyHkoP²mefonf vHk;0jcm;em;
oGm;ayonf/
OD;acgif;awmfwGif rSefuif;awmf ryg&Sdawmhay/ oif;uspf jzpf o nf / ausmuf a wmf B uD ; bk & m;rS m r[mousrm&Zd e f [ k
awmfjrwfBu;D tm; zef? rSeEf iS hf &wemrsm; pDjc,fxm;onf/ yef;cuf bGUJ awmf&o dS nf/ pusiaf wmifrS &aomausmufjzifh xuf0,fzUJG acG
tvStyrsm;jzifh ylaZmfxkvkyfcJhMuonf/ qHawmf &GJvHk;wef; yH k o P² m ef xk v k y f y l a Zmf x m;&S d o nf u d k avh v mEd k i f y gonf /
jzpfonf/ ezl;usOf;onf/ rPdawmf ydkBuD;í OD;acgif;awmf ½kyfyGm;awmf t&G,fyrmPrSm xuf0,fawmftjyefY 12 awmif?
a&SUodkYa&mufonfudk avhvm&ygonf/ t0ef; 28 awmif 2 udkuf 4 opf? cg;awmft0ef; 10 awmif
rEÅav;NrKd U rif;wke;f rif;Bu;D \ukov kd af wmf ausmufawmfBu;D 2 udkuf 4 opf? &ifzGifhawmf ycHk;pGef; 0J,mtus,f 8 awmif?
bk&m;onf &wemyHak cwfwiG f xif&mS ;aom qif;wkawmfvuf&m t0ef; tawmif 20? OD;acgif;awmft0ef; 13 awmif? pr®cPfrS
112 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 113
a&mifvQHawmftzsm;txd ÓPfawmftjrifh 17 awmif 1 udkuf (5) em;&Gufawmf
4 opf&Sdí BuD;rm;aom ½kyfyGm;awmfjrwfwpfqltjzpf zl;awGU em;&Gufawmfonf ycHk;ESifh tcsKdU rxdaomfvnf; tcsKdUxdí
&ygrnf/ wpfzufrSm ouFef;ESifh xdpyfaeonf/ em;cGufawmf yg&Sdonf/
em;&GufawmfuJhokdY tay:ydkif;? atmufydkif;rcGJjcm;bJ wpfquf
&wemyk H a cwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;\ a,bk , s
wnf;omjzpfNyD; em;&Gufawmft&if;rSm tenf;i,fum;onf/
yk H o P² m ef r sm;
(6) rsufcHk;? rsufvHk;awmf
(1) OPSdó (rSefuif;awmf) rsufcHk;awmfESifh rsufvHk;awmfwdkYonf uefYvefYrsOf;twdkif;
OPSdó (rSefuif;awmf) vHk;0ryg&SdawmhaMumif; awGU&Sd &Sdonf/ tjyifydkif; tenf;i,f ½SL;oGm;onf/
&onf/ (7) ESmoD;awmf
(2) rPdawmf ESmoD;awmfxdyfonf cRefí&Snfonf/ ESmwH tenf;i,f
pif;onf/
rPdawmfydkBuD;í qHawmfrSm ao;i,faom &GJvHk;wef;rsm;
yg&Sdonf/ (8) ar;awmf
ar;awmf tenf;i,f cRef½Hkom&Sdí 0dkif;ouJhodkY&Sdonf/
(3) oif;uspfawmf
oif;uspfawmfrSm jAufydkBuD;vmonf/ vSywifhw,frI (9) vnfyif;awmf
&Sdap&ef yef;cuf? yef;EG,foP²mef wefqmqifxm;onf/ vnfyif;awmf tenf;i,f wdkonf/ vnfa&;oHk;qifh
ta&;taMumif;rQom&Sdonf/
(4) OPÖvHk arG;&Sifawmf
OPÖvHkarG;&Sifawmfudk xkvkyfpOfwGif xnfhoGif;jcif;r&SdbJ (10) ouFef;awmf
aq;jzifo
h m a&;jc,fMuonf/ yHok P²mefrmS tñGeyYf gaom c½kacG ouFef;awmf twGefYrsm;yg&Sdonf/ ouFef;awmf b,fbuf
oP²mef jzpfygonf/ onf jrifhwufaeonf/
114 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
(11) ud k , f v H k ; awmf
udk,fvHk;awmf wpfajzmifhwnf;&Sdonf/
(12) ajcawmf
xuf0,fzGJUacGxdkifaomyHkawmfwGif ajcz0g;ESpfzufcsdwfí ed*;Hk
ajcz0g;ay:ae[ef xkvkyfylaZmfrI&Sdonf/
(13) toHk;jyKaomypönf; Ak'¨jrwfpGm yGifhawmfrrlrDumvwGif jrefrmEdkifiHü rd½dk;zvm
qif;wkawmfrsm;xkvyk &f mwGif aMu;? a&T? aiG? pusiaf usmuf? ewfudk;uG,frIrsm;ESifh [dE´L jA[®P0g'rsm;omvQif xGef;um;
t*Faw? rHudk,fawmf? opfom;a&Tcsí xkvkyfylaZmfMuonf/ cJhaMumif; ynm&Sifrsm;u awGU&SdoHk;oyfcJhMuygonf/ jrwfpGm
bk&m;&Sifonf r[mouú&mZf 103 ckESpf? bDpD 589 ckESpfwGif
(14) xl;jcm;csuf oAÁnKwor®morÁK't ¨ jzpf yGiahf wmfrNl y;D aemuf Ak'o
¨ moemawmf
ukef;abmifacwfü OPSdóonf &Snfvsm;onf/ &wemyHk onf bDpD 6 &mpkESpfumvrS pwifí a&S;acwf jrefrmEdkifiH
acwfü OPSdóonf edrfhí rPdawmf edrfhonf/ twGif;odkY Ak'¨,Ofaus;rIrsm; qufoG,fa&muf&SdvmcsdefrS pcJh
onf/
at'D 1 &mpk aemufydkif; *E¨m&? rxk&? tr&0wD vuf&m
rsm;onf v nf ; a&muf & S d v mum jrwf A k ' ¨ o moemawmf \
,Ofaus;rItEkynm t&yf&yfukd vufc&H &Scd yhJ gonf/ taemf&xm
rif;apm vufxufrt S pjyKí oxH?k &mrnwdik ;f awmifyikd ;f a'o
rsm;rS ax&0g'Ak'¨omoemawmfonf yk*HodkY a&muf&Sdvmum
rGef-jrefrm[efwpfrsdK;jzifh Ak'¨,Ofaus;rI tEkynm&yfudk rGrf;rH
jyifqifEdkifcJhygonf/ ygVdawmfESifh nDñGwfEdkifap&ef r[myk&do
115
116 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 117
vu©PmawmfBuD; 32 yg;ukd BudK;pm;jyKjyifvmaMumif; awGU&Sd&yg ukef;abmifacwfESifh tr&yl&acwfrsm;wGif ½kyfyGm;qif;wk
onf/ awmfrsm;onf tcsdK;tqpf useajyjypfvmum rEkó cE¨maA'
Ak'¨,Ofaus;rI jrefrmh½dk;&m yHkoP²mef[efonf yk*Hacwf pepf ydkíwdusrSefuefvmonfudk awGU&Sd&NyD; acsmarmaooyf
wGif odomxif&Sm;pGm ay:xGufvmcJhygonf/ Ak'¨jrwfpGmESifh vmygonf/ rsufESmyHkyef; vu©Pmrsm;onf *E¨m&yHk? rxk&myHk?
&[EÅmyHkawmfrsm;omru odMum;? jA[®mwdkY\ yHkrsm;rSmvnf; acgra&mryHkqefqef jzpfvmMuygonf/ 0wfpm;qif,ifykHrsm;
jrefrmyHkpH yk*H[ef jzpfvmygonf/ yef;yk? ½kyfvHk;? ½kyf<u? Adokum rSmvnf; obm0ESifh xyfwlxyfrQjzpfatmif BudK;pm;í yHkwl
trG r f ; tajymuf tEk y nmvuf & mrsm;rS m vnf ; yk * H a cwf xkvkyfaqmif&Gufvmonf/
vuf&mtoGif opfqef;vmcJh&ygonf/ txyf? twGe?Yf tacguf? tvdyf ydrk rkd sm;jym;atmif vufprG ;f
tif;0? anmif&rf;acwfrsm;wGif rGefyHk? ,dk;',m;yHkawmfrsm;? jyvmMuonf/ opfom;rsm;wGif ESpfxyfuRef;opfom; yef;?
oD[dkVfyHkawmfrsm;udk rsm;pGmawGU&Sdvmygonf/ EdkifiH&yfjcm; oHk;xyfyef;? ig;xyfyef;rsm;omru qif½dk;? qifpG,f yef;yk
wdkif;wpfyg;wdkYESifh ul;vl;qufqHEkdifNyDjzpfí EdkifiHjcm; jyifopf yef;rsm;udk vuf&majrmuf tHhcsD;rukefEkdifatmif ynmpGrf;jyvm
vuf&m? ay:wl*Dvuf&m txl;tqef;rsm;vnf; Mum;n§yfyg EdkifcJhNyD; ,Ofaus;rItEkynmordkif; qef;opfEdkifcJhygonf/
vmonfudk awGU&Sd&ygonf/ vlysH? qifysH yHkrsm;vnf; Mum;n§yf rsufarSmufacwfwGifrl ½kyfyGm;awmfrsm;udk omrefaAm"d½dk;
toHk;jyKvmMuonfudk awGU&Sd&ygonf/ (xkdifyHk) ykHawmfESifh ZrÁKywdrif;cRwfcef; rif;0wfyHkawmfrsm;
jzifhom tvG,fwul pD&ifudk;uG,fMuonfudk awGUEdkifygonf/
rsufESmyHkawmf tuste ar;½dk;? yg;jyif? ezl;? vnfwdkif
ponfwdkUrSmvnf; ,dk;',m;? rGef-crmyHk qefvmonfudkvnf; odkYjzpfí ysLacwf,Ofaus;rI? yk*Hacwf,Ofaus;rI? tif;0?
awGU&Sd&onf/ yv’if? wHuJ? b,ufwefqm 'Gg&mrsm;wGif anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI? ukef;abmifacwf ,Ofaus;rIrsm;
[oFmiSuf? rum&f;? rdausmif;? ig;Muif;? e*g;? jcL;yef;jcL;EG,f? onf Ak'¨,Ofaus;rItEkynmESifh qufpyfxGef;um;vmcJhonfudk
oZifacG? rD;vQH? pdefawmifyHkrsm;udk wGifus,fpGm toHk;jyKvm awGU&SdEdkifygonf/ acwftqufquf Ak'¨qif;wkawmf yHkoP²mef
MuNyDjzpfygonf/ rsm;tm; avhvmjcif;jzifh jrefrmhtEkynmvuf&mrsm;udkvnf;
118 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
avhvmjcif; rnfygonf/ odkYjzpfí jrefrmh,Ofaus;rIudk jrwfEdk;
xdef;odrf;vdkpdwfESifh Ak'¨omoemudk MunfndKo'¨gw&m; wdk;yGm;
vmaprnf jzpfygonf/
oef;xGef; (armfvNrdKif)
usrf;udk;pm&if;
1/ auo&D "r®eE´? a'gufwm/ Ak ' ¨ b mom0if r sm;onf ½k y f w k
udk;uG,folrsm;vm;
sm;vm;/ &efukef? csdKaw;oHpmay? 2008/
2/ uk@v? b'´EÅ/ r[mokw'Dyeusrf;? 'kwGJ/ &efukef? csdKaw;oH
pmay? 2004/
3/ usD;oJav;xyfq&mawmf/ pG , f p H k a usmf x if u srf ; / &efukef?
omoema&;OD;pD;Xme? 2001/
4/ ausmfvGif? OD;/ u0dvu©Pm 0dbm0eD/ &efukef? omoema&;
OD;pD;Xme? 1982/
5/ pH0if;? OD;/ wGHaw;NrdKUe,f ay:awmfrl Ak'¨½kyfyGm;awmf avhvma&;
c&D ; ? (jrefrmhordik ;f pmapmif)/ &efuek ?f jrefrmhordik ;f tzGUJ ? 2007/
6/ p0fxeG ;f rSw0f if;/ tmoeyv’ifawmfESifh 0g[epD;awmf,mOfrsm;/
&efukef? omoema&;OD;pD;Xme? 1981/
119
120 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;taj
usrc;f jud
y ;k Akpm&if
'¨qif; ;wkawmfrsm; 121
7/ --------------/ jrefrmh½dk;&m y#drm odyÜHynm rkj'mrsm;/ &efuek ?f 15/ b&Si?f OD;/ AdóEdk;NrdKUa[mif;ESifh ordkif;tjrif/ wuúov
kd f ynm
omoema&;OD;pD;Xme? 1986/ ya'ompmapmif? 1966/
8/ aZ,sarmif/ vli,frsm;twGuf Ak'¨0if/ &efuek ?f ppfonfawmf 16/ rif;a0? OD;/ bGJUvGefjywdkufynm'Dyvdkrmoifwef; ydkYcscsufrSwfpk/
pmay? 2002/
17/ rHak &G;q&mawmf/ orEÅpu©K'DyeDusrf;/ &efuek ?f yd#u
d AsL[mtzGUJ ?
9/ wdk;vS? a'gufwm/ ajray:ajratmuf ausmufpmrSwfwrf; 2 Budrf? 2006/
rsm;u ajymaom a&S;a[mif; jrefrmEdkifiHordkif;/ &efukef?
oef;pmay? 2004/ 18/ jr? OD;/ a&S;a[mif;tkwfcGuf½kyfyGm;qif;wkawmfrsm; (y+'kwGJ)/
&efukef? a&S;a[mif;okawoeXme? 1961/
10/ -------------/ yif;,-tif;0ajrrS ordkif;0ifapwDykxdk;rsm;?
&efukef? a&TOpmay? 2006/ 19/ rif;ok0Pf/ Ak'¨qif;wkawmf avhvmcsuf/ &efuek ?f ,Ofaus;rI
pmapmif? ZGefv? 1955/
11/ wnfawmq&mawmf/ "r®yef;csD (trSwf 4)/ &efuek ?f ,HMk unfcsuf
20/ rsKd ;ñGe/Yf yk*HapwDykxkd;rsm;\ AdokumESifh tEkynmvuf&mrsm;/
pmay? 2 Budrf? 2010/
&efukef? a&S;a[mif;okawoeOD;pD;Xme? 1999/
12/ EkjrZH? a':/ bGJUvGef jywdkufynm 'Dyvdkrmoifwef; ydkYcscsuf
21/ ----------/ yk * H a 'o&S d aES m if ; acwf A d o k u mES i f h tEk y nm
rSwfpkrsm;/
vuf&mrsm;/ &efukef? ,HkMunfcsufpmay? 2007/
13/ ynm? udk (tr&yl& )/ awmiforef0ef;usif ordkif;0ifae&mrsm;/ 22/ rsdK;ñGefYatmif (t&dr'´e)/ yk * H a cwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;/
rEÅav;? ,aeYrEÅav;pmtkyfwdkuf/ 2 Budrf? 2004/ ,Ofaus;rI r*¾Zif;? pufwifbm? 2006/
14/ yk*Hbk&m;ykxdk;rsm; (y+'k wGJ)/ &efuek ?f jyefMum;a&;0efBu;D Xme? 23/ jrifhatmif/ Ak ' ¨ ½ k y f y G m ;awmf jzpf a y:vmjcif ; \ rl v tp/
1996/ ,Ofaus;rI pmapmif? 1961/
122 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;taj
usrc;f ud
jy ;k Akpm&if
'¨qif; ;wkawmfrsm; 123
24/ jrefrmha&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;/ &efukef? ord k i f ; ok a woe 33/ -------------------------/ e,f v S n f h & mZ0if / &ef u k e f ?
OD;pD;Xme? 2007/ jynfhpkHpmtkyfwkduf? 2004/
25/ jref r mh a &S ; a[mif ; ord k i f ; taxmuf t xm; ok a woe 34/ odef;vGif (jrefrmajr)/ ruk d # f a qmif ; Ak ' ¨ ? Ak ' ¨ 0 if & S p f c ef ; ES i f h
pmwrf;rsm;/ aejynfawmf? ,Ofaus;rI0efBuD;Xme? 2010/ owåXme aMu;ykHpHcGuf (&Sm&SmazGazG jrefrmhordkif; 2)/ &efuek ?f
26/ a&Tudkif;om;/ ESpf 600 jynfh tif;0/ &efukef? &mjynfhpmay/ tif;0 pmaywkduf? 1999/
2008/ 35/ atmifaomf? OD;/ a&S;a[mif;jrefrmhNrdKUawmfrsm;/ &efuek ?f &mjynfh
27/ a&TZH? OD;/ a&S;a[mif; &cdkif ordkif;pOfESifh acwftqufquf pmtkyfwkduf? 3 Budrf? 2007/
,Ofaus;rI/ &efukef? ok0PÖoQrfpmay? 2009/ 36/ tJvpfZAufrkd;? a'gufwm/ jref r mEk d i f i H \ a&S ; OD ; umv
28/ a0ykv’? OD;/ evm#"mwfawmfusrf;/ &efuek ?f yd#ur[mAsL[m awmawmif a&ajr ½Icif;rsm;/ uefYowf? 2010/
tzGJU? 1982/ 37/ tHah rmif/ *kPfawmfteEÅ jrwfAk'¨/ &efuek ?f omoema&;OD;pD;Xme?
29/ 0if;armif? wr®0wD/ qif;wkawmf ykHoP²mefrsm;pmwrf;? (rEÅav; 2000/
r[mjrwfrked ½kyf&Sifawmfjrwforkdif;)/ rEÅav;? a&Tjynfwefpmay?
3 Budrf? 2000/
30/ oef;xGe;f ? a'gufwm/ jrefrmhrD;zkwfajrxnfypönf;rsm;/ &efuek ?f
cspfp&mpmay? 2003/
31/ ------------------------/ jrefrmhtEkynmvuf&mypönf;/ &efuek ?f
,kHMunfcsufpmay? 2004/
32/ ------------------------/ jref r mh A k ' ¨ o moed u tEk y nm
vuf & m/ &efukef? ,kHMunfcsufpmay? 2004/