67% found this document useful (3 votes)
927 views66 pages

သန်းထွန်း (မော်လမြိုင်) ခေတ်သမိုင်းအခြေပြ ~ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များ

The document discusses different types of Myanmar traditional medicine including traditional medicine from various regions of Myanmar. It provides details on the history, practices and treatments of traditional medicine from different regions. The document also discusses the importance of preserving traditional medicine knowledge.

Uploaded by

U Sein Win Kyi
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
67% found this document useful (3 votes)
927 views66 pages

သန်းထွန်း (မော်လမြိုင်) ခေတ်သမိုင်းအခြေပြ ~ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များ

The document discusses different types of Myanmar traditional medicine including traditional medicine from various regions of Myanmar. It provides details on the history, practices and treatments of traditional medicine from different regions. The document also discusses the importance of preserving traditional medicine knowledge.

Uploaded by

U Sein Win Kyi
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 66

oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;

2012 ckESpf? yckuúLOD;tHk;azwnfaxmifaom


yckuúLpmayqk? okawoepmay

acwforkdif;tajcjy
Ak'¨qif;wkawmfrsm;
oef;xGe;f (armfvNrKd if)

pDpOfwnf;jzwfol - a':cif0gaqG (0g0g-tif;pde)f


pmwnf; (wm0efcH)
rsufESmzHk;yef;csD - armifoGif

pmayAdrmefxkwf jynfol YvufpGJpmpOf


oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
2013 ckESpf? yxrtBudrf? tkyfa& 1500

'dw
Yk m0efta&;oH;k yg;

jynfaxmifpk rNydKuGJa&; ... 'dkYta&;


wefzdk; (600) usyf wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDñGwfrI rNydKuGJa&;... 'dkYta&;
tcsKyftjcmtmPm wnfwHhcdkifNrJa&; ... 'dkYta&;

yHkESdyfa&;ESifUpmtkyfxkwfa0a&;vkyfief;
pmayAdrmef acwåpmwnf;rSL;csKyf
OD;rsKd;jrifharmif (rsKd;jrwfjrwfjrifharmif)u
rSwfyHkwiftrSwf (07492) jzifh yHkESdyfí
rSwfyHkwiftrSwf (03911) jzifh xkwfa0onf/
oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
rmwdum pOf taMumif;t&m pmrsufESm
pOf taMumif;t&m pmrsufESm 7/ anmif&rf;acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 93
ed'gef; 1 anmif&rf;acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
1/ Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf udk;uG,fjcif; 5 yHo
k P²mefrsm; 97
av;cef;Ak'¨0if trSwftom; oauFwrsm; 10 8/ ukef;abmifacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 103
pwkoHa0Zed, av;Xme 11 (1) ukef;abmifacwfOD; Ak'¨qif;wkawmfvuf&mrsm; 104
Ak'¨qif;wkawmf xkvkyfylaZmf udk;uG,fvmjcif; 13 (2) tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 104
tdEd´,EdkifiH\ Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf - tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
udk;uG,fjcif; 14 yHkoP²mefrsm; 109
2/ jrefrmEdkifiHü Ak'¨qif;wkawmfrsm; acwftvdkuf avhvmjcif; 27 (3) &wemyHkacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 112
Ak'¨qif;wkawmf yHkoP²meftm; cGJjcm;avhvmenf; 28 - &wemyHkacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
3/ ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 37 yHkoP²mefrsm; 114
ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s ed*Hk; 117
yHo
k P²mefrsm; 52 usrf;udk;pm&if; 121
4/ yk*Hacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 57
yk*Hacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
yHo
k P²mefrsm; 76
5/ yif;,acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 83
6/ tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 85
tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s
yHo
k P²mefrsm; 88
ed'gef;

jrefrmvlrsdK;ESifh jrefrmEkdifiHordkif;aMumif; ,Ofaus;rIu@


wGif ysLacwfrSonf acwftqufquf ajymif;vJvmaom Ak'¨
qif;wkawmf tEkynmvuf&mrsm;udk *kP, f 0l if<h um;pGm a&;om;
ajymqkdEkdifcJhygonf/ Ak'¨omoem\ ,Ofaus;rItarGtESpfrsm;
onfvnf; ta&;ygaomu@wpf&yfjzpfí jrefrmvlrsdK;wdkY\
*kPfukd wifhw,fapEkdifcJhygonf/
þpmtkyfwGif jrefrmEkdifiH a&S;acwfa[mif; ,Ofaus;rI
tOD;tpjzpfaom ysLacwfrSonf&wemyHkacwftxd ajymif;vJ
vmaom Ak'¨qif;wkawmfvuf&m[efESifhyHkpHwdkYudk csOf;uyf
avhvmEkdif&eftwGuf a&S;a[mif;okawoetjrifjzifh csOf;uyf
avhvmxm;&Sdaomfvnf; ynm&Sifrsm;twGuf tajcrcHbJ Ak'¨
bmom0if&[ef;&Siv f rl sm;? vli,fv&l ,G rf sm; tajccH a&S;a[mif;
okawoeynm&yfrsm;udk em;vnfoabmaygufap&ef &nfoefí
a&;om;xm;jcif; jzpfygonf/
1
2 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 3
jrefrmh,Ofaus;rIu@wGifta&;ygaom Ak'¨qif;wkawmf yGm;í ajymqdk qefYusifaejcif;yif jzpfygonf/ ,if;odkY awG;ac:
rsm;\ ajymif;vJvmyHkrsm;udk OD;pm;ay;wifjyvdkjcif;jzpfí Ak'¨ jcif;onf tusio hf v
D tay: tajcrcHaom awG;ac:csurf sm;om
omoemxGef;um;cJhaom tjcm;EkdifiHrsm;\ Ak'¨qif;wkawmf jzpfayonf/
yHkoP²mefrsm;taMumif;udk tus,fwifjyjcif;rjyKbJ xm;&SdcJh&yg wwd,taMumif;&yfrSm vli,fvl&G,frsm; jrefrmh,Ofaus;rI
onf/ þpmtkyfukd a&;om;&ef pdwful;&vmjcif;rSm trsKd;om; tarGtESpfrsm;udk od&Sdwefzdk;xm; xdef;odrf;vdkpdwf &ifhoef
,Ofaus;rIESihf tEkynmwuúodkvfbGJUvGefjywdkuf ynmoifwef; vmap&ef jzpfygonf/
wGif q&mOD;rif;a0 ('kw, d ñTeMf um;a&;rSL;-Nird ;f ) ydkYcsoifMum;
þpmrlwGif Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ ykHoP²mefudk a&S;a[mif;
aom jywdkufvkyfief;okawoebmom&yfrsm;udk tajccHí
okawoetjrifjzifh acwftvkduf cJGjcm;enf;udk t"dua&;om;
avhvmod&Sd&mrS qifhyGm;xyfrHavhvmcsufrsm; jyKpkxm;jcif;
xm;&Sod jzifh Ak'q
¨ if;wkawmfrsm;tm; Ak'b
¨ ad ou taeuZmwif
jzpfygonf/
ylaZmfudk;uG,fjcif;ESifh Ak'¨Ekówd bm0emyGm;rsm;jcif;\ tusdK;
þpmtkyftm; &nf&G,fcsuf taMumif;oHk;&yftay:wGif
aus;Zl;rsm;udk qkid &f mpmtkyf trsm;tjym;a&;om;xm; &SNd y;D jzpfí
cHpm;rd&mrS a&;om;&eftaMumif;ay:vmygonf/ yxrtaMumif;
þpmrlwGif csefvSyfxm;&SdcJh&ygonf/
&yfrSm Ak'¨omoemawmfwGif Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmf udk MunfndK
udk;uG,f ylaZmfjcif;\ta&;ygvmyHkESifh acwftqufquf Ak'¨ þpmtkyw f iG f Ak'½¨ yk yf mG ;awmfxvk yk o
f nfyh pkH EH iS [
hf efukd ESprf sKd ;
qif;wkawmf yHo k P²mefEiS [
hf efrsm;udk csO;f uyfavhvmcGjJ cm;Edik &f ef wGJí avhvmMunfhygu Ak'¨qif;wkawmfwpfqltm; ysLacwf
jzpfygonf/ yHo
k P²mef? yk*aH cwf yHo k P²mef? tif;0acwfyo Hk P²mef? anmif&rf;
acwfykHoP²mef? ukef;abmifacwfyHkoP²mef ponfjzifh acwfESifh
'kwd, taMumif;&if;rSm Ak'¨bmom0if &[ef;&Sifvlrsm;
Ak'¨qif;wkawmf jyKvkyfí udk;uG,fylaZmfrItm; ,HkrSm;oHo, a'otvku d f owfrw S Ef ikd rf nf jzpfygonf/ xkjYd yif acwfumvESihf
y,fazsmufEkdif&ef jzpfygonf/ Ak'¨bmom tqHk;tr\ tjcm; teD;pyfq;kH aomouú&mZfukd cefrY eS ;f Edik rf nf jzpfygonf/ a&S;acwf
jzpfaomolrsm;onf Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmf ukd;uG,fylaZmfjcif; umv vlwdkY\ tEkynmwDxGifzefwD;rI? twwfynmwkd;wufrI
udk ]½kyfwkudk;uG,folrsm;}[lí tvG,ftultjypfjrif tukodkvf ESihf ,Ofaus;rItqihftwef;ukd avhvmEdkifygonf/
4 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
þpmtkyfonf c&D;oGm;{nfhvrf;nTefrsm;? ausmif;om;
ausmif;olrsm;? A[kokw avhvmvdkufpm;olrsm;? okawoDrsm;?
&[ef;&Sifvlrsm;twGuf tusdK;aus;Zl;&Sdrnf[k ,lqygonf/

«1»

Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf
udk;uG,fjcif;
tdE´d,EkdifiH Ak'¨omoemawmfwGif xif&Sm;aom taomu
rif;w&m;BuD;vufxuftxd Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmfudk xkvkyf
ylaZmfcJhonfh taxmuftxm;udk a&S;a[mif;okawoeXmerS
wl;azmfrawGU&Sdao;ay/ wpfenf;tm;jzifh Ak'¨y&dedAÁmefpHvGefNyD;
bDpDESpf 200 tMum wwd, o*Fg,emwifcsdefumvtxd Ak'¨
qif;wkawmfudk xkvkyfylaZmfjcif;r&Sd[k qdkEkdifygonf/
½kyfyGm;awmf Ak'¨ylZed,"avhukd wkdif;&if;om;wkdY\ ½kyfwk
ynmESifhaygif;pyfí uepfousrif;vufxuf (at'D 75) at'D
1 &mpkrSpí acwftqufquf jzwfoef; udk;uG,fcJhMuonf[k
,lqcJMh uNy;D xkx Yd ufapmí Ak'½¨ yk yf mG ;awmfukd xkvyk u
f ;kd uG,jf cif;
rjyKvyk cf ahJ Mumif; ynm&SiBf u;D rsm;u okawoejyKcNhJ y;D jzpfygonf/
tdE´d,EkdifiH\ tapmqHk;apwDrsm;jzpfaom bm[Gwf (Bharhut)?
5
6 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 7
qefcsD (Sanch) ESit hf r&0wDwrYkd S ½ky<f uyHrk sm;wGif Ak'½¨ yk yf mG ;awmf ynm&Sirf sm;url þ,lqcsuu f dk rSeu
f efonf[í l vufrcHcMhJ uay/
yHkrsm;udkrawGU&Sd&bJ oauFwtrSwftom;rsm;jzifhom azmfjy a&S;a[mif;okawoeynm&Sifrsm;\ ,lqcsufukd rSefonf[k
cJhMuonf/ rqkH;jzwfoifhaMumif; qkdMujyefygonf/
bm[GwfapwDwGif jrwfpGmbk&m;&Sifukd,fpm; ajcawmf&m wnfawmq&mawmfu "r®yef;csDtrSwf(4)wGif bk&m;&Sif
ykHjzifh azmfjyxm;&Sdonf/ qefcsDr[mapwDBuD;\ aum&Pm ac: vufxufuyif qif;wkawmfudk;uG,fcJhonf[k a&;om;cJhonf/
xk½kdif;wkdif rkcfwHcg;av;ckwGif aAm"dyifaygif; 67 yHk? xlygyHk aw&oedygwf uvd*FaAm"dZmwfawmf0,f t&SiftmeE´mu Ak'¨
32 yHk? "r®pMumt0dkif;yHk ajcmufyHkjzifh bk&m;&Sifudk,fpm;trSwf bk&m;&Siftm; ]]udk;uG,f&mapwDwdkYonf tb,frQ &Sdygoenf;}}
vu©Pmjzifhom azmfjycJhonfudk awGU&SdEkdifygonf/1 [k avQmufxm;aomtcg Ak'¨bk&m;&Sifu ]]tmeE´m? apwDwdkY
xl;jcm;csuwf pfcrk mS u@ujrif;\ausmay:ü aAm"dyiftjyif onf om&D&duapwD? y&dabm*apwD? O'´dóapwD[lí okH;rsdK;
Ak'¨\ajcawmf&mtpkHukd xkvkyfxm;&Sdonf/ jrwfpGmbk&m;&Sif &Sdonf/ xkdokH;yg;wGif igbk&m; oufawmfxif&Sm;&SdpOf om&D&du
onf bkef;awmfteEÅ? ÓPfawmfteEÅ? wefcdk;awmfteEÅESifh apwD jyKvkyfjcif;iSmrwwfaumif;? y&dabm*apwD? O'´dóapwD
jynfhpHkoljzpfí rwky rEdIif;,SOftyfaomaMumifh jrwfpGmbk&m;\ awmfwdkYudk jyKvkyfjcif;iSm wwfaumif;\}} [k a[mawmfrlonf/
½kyw f ak wmfukd rxkvyk cf jhJ cif;jzpfEidk af Mumif; ynm&Sirf sm;uoH;k oyf bk&m;&Sifvufxufawmfu ½kyfyGm;awmfrsm;&SdaMumif;udk
cJhMuavonf/ jynf&mZ0ifordkif;ü tm[dE´a'opuúusrf;? uyÜeE´musrf;?
þ,lqcsufrsm;onf a&S;a[mif;okawoeynm&SifwkdY\ uyܽpk u
f sr;f rsm;udk ud;k um;a&;om;cJo h nf/ xdu
k sr;f rsm;ü bk&m;&Sif
,lqcsufom jzpfygonf/ a&S;a[mif;okawoe ynm&SifwkdY vufxufrkedudk;ql&SdaMumif;ESifh rkedukd;ql\ordkif;aMumif;udk
onf wl;azmf okawoejyK&mrS ajray:awGU&Sdcsufrsm;tay: azmfjya&;om;cJhonf/ bk&m;&Sifvufxuf rkedudk;qlrSm -
wGio f m ok;H oyfcMhJ uonf/ rsujf rifawGU&Scd surf sm;tay:wGif om (1) a'0rked?
tajccHí qkH;jzwfcJhMuonf/ wl;azmfawGU&Sdcsufrsm;tay: (2) oD[rked ?
tajccHí t,ltqopfrsm;ukd wifjycJhMuayonf/ Ak'¨pmay (3) pE´mrked?
1/ rif;ok0Pf? Ak'¨qif;wkawmf avhvmcsuf (4) ousrked?
8 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 9
(5) r[mjrwfrked? jrwfpGmbk&m;&Sif vufxufuyif &ckdifjynfe,fwGif Ak'¨
(6) &mZrked? bk&m;&Sifukd,fpm; ½kyfwkawmf xkvkyfylaZmfcJhaMumif;ukd &ckdif
(7) tZmwrked? &mZ0ifrsm;wGif azmfjycJhMuonf/ OD;a&TZHu ]a&S;acwf &ckdif
(8) r[mrked? orkid ;f pOfEiS ahf cwftqufquf,Ofaus;rI}pmtkywf iG f 1932 ckEpS f
(9) jA[®mrked [lí xkwfqkdwifjycJhonf/ {NyDvwGif &SmazGawGU&SdcJhaom ausmufawmfNrdKU awmifaygufBuD;
rkHa&G;q&mawmf ajzqdkaom orEÅpu©K'DyeDusrf;wGif ykpäm ausmufpmukd taxmuftxm;jyKí wifjycJhonf/
98 tjzpf ar;avQmuf&mwGif jrwfpGmbk&m;oufawmfxif&Sm; jrwfpGmbk&m;&Sif 0gawmf 20 ajrmufumv om0w¬djynf
&Spd Oftcsed u f aumovrif;Bu;D onf bk&m;&Siu f Mkd unfnKd vo S jzifh a0VK0efausmif;awmfü oDwif;okH;aepOf jrefrmEkdifiH "n0wD
pE´ul;½kyfyGm;xkvkyfcJhaMumif; pum;tpOf&Sdonf/ xkd pum;onf &ckid b
f &k if pE´mol&,
d rif;Bu;D onf jrwfpmG bk&m;tm; zl;awGUvdak om
rnfonfhusrf;*efwGif ygoenf;[lí ar;avQmufcJhonf/ xdk raempdwjf zifh qE´jyif;jyaecJo h nf/ jrwfpmG bk&m;&Sio
f nf rif;Bu;D
pum;rSm 0#*Fkvd&mZZmwfwGif yg0ifonf/ xdkZmwfrSm ig;&mh yifhzdwfaMumif;odjrifonfhtwGuf r[mouú&mZf 123 ckESpf
ig;q,fwGif ryg0ifbJ 15-16 &mpkwGif ay:vmaom Zif;r,f uqkefvqef; 8 &ufaeYwGif <ua&mufawmfrlvmcJhonf/
yPÖmoZmwfrS vmaomZmwfjzpfonf/ xdkyPÖmoZmwfudk jrwfpGmbk&m;&Sifonf w&m;"r®rsm;ukd a[mMum;ay;awmfrl&m
o*Fg,emwifusrf;trsdK;wdkYwGif ta&twGuf r0ifonfhtjyif rif;Bu;D ESiw hf uG w&m;emy&dowfrsm; aomwmyefwnfcMhJ uonf/
,Ge;f wkid ;f jynfrjS zpfaom usr;f [lí q&mtpOftqufwYkd ajymqdk jrwfpGmbk&m; om0w¬djynfokdY jyefvnf<uawmfrlcgeD;wGif
aomaMumifhvnf;aumif;? oabm,kwåd wefrwef csifhcdsefí rif;BuD;u t&Sifbk&m; jyefvnf<uawmfrlonfhtcg ukd;uG,fEkdif
vnf;aumif; ynm&Sw d Ykd tjrwftusKd ; rjyKuek [f í l rSwcf sujf yKchJ &eftwGuf ]edr®dw½kyfyGm;awmf} wpfql xm;&SdygrnfhtaMumif;
onf/ odaYk omf q&mawmfu xyfrjH znfph u G rf w
S cf sujf yKjyefygonf/ avQmufxm;&m qdwfqdwfaejcif;jzifh cGifhjyKawmfrlcJhonf/ edrd®w
o*Fg,emusr;f 0ifusr;f pkr[kwaf omfvnf; bk&m;aus;Zl;*kPaf wmf ½kyfyGm;awmf oGef;vkyfNyD;aomtcgwGif bk&m;&Sifukd,fawmfwkdif
ESifhpyfí tav;tjrwfjyKtyfaomt&mXmeodkY a&mufaom &ifaiGUawmf ckepftkyfjzifh,lí ckepfBudrfwkdifwkdif oGif;ay;awmfrl
umvwGif tav;tjrwfjyKyal Zmfouúm& jyKoifo h nfyifjzpfonf/ cJí
h ]r[mrke}d [k bGUJ ay;awmfrcl o hJ nf/ use&f pfaom&wemrsm;ukd
10 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 11
qif;wk½yk yf mG ;awmf oGe;f vkycf iG jhf yKc&hJ m ]&Siaf usmrf ek }d ? ]a&Tbo
Hk mrke}d jrif ; Ak'¨avmif;vsm od'¨w¬rif;om; awmxGufcef;wGif
ESihf ]rmefatmifjrifrek }d ½kyyf mG ;awmfo;Hk ql &&Scd ahJ yonf/ ,if;uJo h dYk toHk;jyKaomu@u jrif;udk trSwftom;jyKí
oGe;f vkyu f ;dk uG,jf cif;\tusKd ;tmedoifudk a[mMum;awmfryl g[k jrif;ü xD;jzLpdkufí trSwfvu©Pm jyKcJhMuonf/
avQmufxm;awmif;yefí jrwfpmG bk&m;ocifonf ygVdbmomjzifh jcaoF h aAm"dyifESifh a&Tyv’ifudk atmifjrifawmfrlcef;
38 *gxm&Sad om ]owåKArd o Ü wk eå af 'oem} ukd a[mMum;awmfrcl hJ twGuf jcaoFh½kyfudk trSwf vu©PmjyK ylaZmf
onf[í l yd#uwfawmfrsm;wGif azmfjyxm;jcif;r&Sad omfvnf; &ckid f cJhMuonf/
&mZ0ifrsm;ü *kP, f pl mG a&;om;wifjycJo h nfudk awGU&S&d ygonf/
EG m ; jrwfpGmbk&m; y&dedAÁmef pH0ifaom uqkefvjynfh
þpmtkyfwGif acwftqufqufjzwfoef;cJhaom orkdif;
aeYudk taMumif;jyKí uqkefv&moDum; NAdó
aMumif;wpfavQmuf wdk;wufajymif;vJvmaom Ak'¨qif;wkawmf
&moD jzpfonf/ NAdó&moD½kyfum; EGm;½kyfjzpf
ykHoP²mefrsm;ukda&S;a[mif;okawoetjrifjzifh avhvmwifjy
aomaMumifh EGm;½kyfudk trSwfvu©Pm jyKcJhMu
oGm;rnf jzpfygonf/
jcif; jzpfonf/
av;cef ; Ak ' ¨ 0 if trS w f t om; oauF w rsm;
xkdYjyif y&dedAÁmef pHawmfrlcef;udk xly"mwfawmf Xmyem
arm&d,acwf (bDpD 323-185)?ok*aF cwf (bDpD 185-72) apwDjzifh azmfjyMuonf/
ESihf tE¨&acwfO;D (bDpD 72-25) wküYd jrwfpmG bk&m;tm; ylaZmf&m
wGif ]av;cef;Ak'0¨ if} trSwt
f om;rsm;jzpfaom qif? jrif;? jcaoF?h
pwk o H a 0Zed , av;Xme
EGm;½kywf \
Ydk trSwtf om;oauFwjzifh ylaZmfco hJ nfukd a&S;a[mif;
pwkoHa0Zed, av;XmeESifhywfoufí r[my&dedAÁmefe
okawoeXme\ wl;azmfawGU&Scd surf sm;t& avhvmEkid Mf uygonf/
okwfwGif jrwfpGmbk&m;u cspfom;tmeE´m? &wemoHk;yg;ü
qif r,fawmfrm,m tdyfrufjrifcef;wGif vuf,m MunfndKaom trsdK;aumif;om; wpfOD;twGuf oGm;a&muf
eHawmif;bufrS qifjzLawmf 0ifonfudk tpGJjyK
zl;ajrmf oHa0*,loifhaomXme av;XmewdkY &Sdukef\/ tb,f
í qif½kyfudk trSwfvu©Pm jyKcJhMuonf/
av;XmewdkYenf;rlum; -
12 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 13
(u) þ vkrÁdeDomarm tifMuif;awmü ]]jrwfpGmbk&m; bk&m;jzpfawmfrcl ef;tm; aAm"dyifEiS ahf &Tyv’iyf jkH zifv
h nf;aumif;?
zGm;jrifawmfrl&m Xmeygwum;}}? jcaoF½h yk jf zifv
h nf;aumif;? w&m;OD;a[mawmfrcl ef;tm; "r®pMum
( c ) þAk'¨*,m r[maAm"dr@dKifum; ]]jrwfpGmbk&m; vSn;f bD;yHjk zifv h nf;aumif;? orif½yk jf zifh vnf;aumif;? y&deAd mÁ ef
onf twkrJh razmufrjyef rSefuefaom udk,fydkif pHawmfrlcef;tm; xly"mwfawmf XmyemapwDawmfjzifhvnf;
(oAÁnKw)ÓPfawmfudk &awmfrl&mXmeygwum;}}? aumif;?EGm;½kyyf jkH zifv
h nf;aumif; trSwt f om;jyKí Ak'b ¨ &k m;&Sif
( * ) þ rd*'g0kefawmum; ]]jrwfpGmbk&m;onf twkrJh tm; ylaZmfcJhMuonf/
"r®pMumw&m;OD;udk azmfusL;>ruf[&m Xmeyg wum;}}? þodkY oauFwtrSwftom;jzifh Ak'¨bk&m;&Siftm; ylaZmf
(C) þ rv’ m rif ; wd k Y \ uk o d e m½H k tif M uif ; &*H k u m;
cJhMuonfrSm c&pfray:rD bDpD 1 &mpktcsdef (tE¨&acwf)xd
]]jrwfpGmbk&m;onf edAÁLeef;odkY ckd0if pHjref;vsuf
jzpfaMumif; avhvm&ayonf/ ,if;okdY ae&ma'oukd ylaZmf
0dyguf ur®Z½kyfwdkY t<uif;rJhcsKyfNidrf;&m Xmeyg
&mrSwpfqifh ½kyyf mG ;awmfu;dk uG,rf t
I xd wd;k wufvmjcif; jzpfEidk f
wum;}} [lí o'¨gw&m;&Sdaom trsKd;aumif;om;
onf[lívnf; ,lqcJhMuonf/
wpfOD;twGuf oGm;a&mufzl;ajrmf oHa0*,loifh&m
Xmewpfckjzpf\}} [k a[mMum;cJhonf/
Ak ' ¨ q if ; wk a wmf xk v k y f y l a Zmf ud k ; uG , f v mjcif ;
xkdYaMumifh pwkoHa0Zed, av;Xmejzifhvnf; xkvkyfylaZmf
cJhMuonf/ pwkoHa0Zed, av;XmerSm - at'D 1 &mpkwGif *&dbk&if tvufZE´m;u tdE´d,jynf
(1) zGm;jrifawmfrl&mXme? ajrmufydkif;*E¨m&wkdif;ukd 0ifa&mufodrf;ykduf tkyfpkd;NyD;aemuf
(2) bk&m;jzpfawmfrl&mXme? *E¨m&jynfe,f yuf&S0ge,fü yg&Sm;[efESifh*&d[ef tdE´d,
(3) w&m;OD;a[m&mXme? tawG;tac: a&m>yrf;vsuf&Sdonfh Ak'¨,Ofaus;rIudk aygif;pyf
(4) y&dedAÁmefpHawmfrl&mXmewdkY jzpfygonf/ vkdufaomtcg *&dAk'¨bmom tEkynmwpf&yf xl;xl;jcm;jcm;
zGm;awmfrlcef;tm; Ak'¨0ifajcawmf&mjzifhvnf;aumif;? ay:aygufcJhygonf/ xkdtcsdefupNyD; *&d[efygaom Ak'¨½kyfyGm;
Mumzl; MumyGihf ckepfyiG jhf zifv
h nf;aumif;? qif½yk jf zifv
h nf;aumif;? awmftEkynmudk *E¨m&ausmufqpfynm&Sifrsm;u pwifxkvkyf
14 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 15
ylaZmfcJhayonf/ tdE´d,EdkifiH *E¨m&a'oü pwifxkvkyfcJhaom ykHawmfukdomru yGifhawmfrlNyD;aom 0dyóD? odcD? a0óblESifh
½kyfyGm;awmfrsm;onf rsm;pGmxif&Sm; ausmfMum;cJhonf/1 uukoef paombk&m;&Sif\ukd,fpm;awmfwkdYukd yGifhawmfrl&m
½kyfyGm;awmf[efrSm *&dESifh a&mr[efudkrSDí xkvkyfxm; opfyifEiS hf a&Tyv’iyf rHk sm;jzifh xkvyk yf al Zmfonfudk awGUjrifEidk yf gonf/
jcif; jzpfonf/ ½kyfwkwGif yuwdvlom;uJhodkY xifrSwf&onf/ (2) rxk&acwf-at'D 40 ESpfrS 320 xd (at'D 1 &mpkrS 4
taMumtjcifrsm;ay:í rsufESmawmf bJOykHoP²mef0kdif;onf/ &mpk)
ESmoD;cRefonf/ EIwfcrf;awmfrSm av;udkif;uJhodkY&Sdonf/ rPd tdE´d,jynftv,fykdif; ,rkHemjrpfurf;yg;&Sd rxk&ma'orS
awmfrmS qHprsm; wGev Yf rd af eNy;D OPSo d udk rD;vQu H ohJ Ykd wGeaYf e[ef pwifí Ak'½¨ yk yf mG ;awmfudk xkvyk yf al Zmfco hJ nf/ at'D 1 &mpkwiG f
xkvkyfxm;onf/ ouFef;awmfrSm xlxlxJxJ &Sdonf/ ouFef; Ak'¨yHkawmfrsm; pwif xkvkyfylaZmf udk;uG,fcJhMuNyD; jzpfygonf/
acguf½;kd rSm tajrmif;vku d &f o dS nfukd avhvmEkid yf gonf/ odjYk zpfí Ak'¨\½kyfyGm;awmfrsm;tm; oefpGrf;BuHhcdkifrIudk OD;pm;ay; xkvkyf
Ak'q
¨ if;wkawmf tdE, d´ Ekid if üH pwifxv k yk f ylaZmfyu kH kd avhvm&m
wGif acwftvdu k f avhvmygu ydí k odom xif&mS ;rnfjzpfonf/
bDp1D &mpk (tE¨& acwf)
tdE´d,EkdifiH\Ak'¨qif;wkawmf pwifylaZmf udk;uG,fjcif; jrwfpGmbk&m; wm0wð
(1) tE¨&acwf - bDpD 72 rS 25 ESpf (bDpD 1 &mpk) omewfjynfrS ouFó
e*djk ynfoYdk qif;oufcef;
tdE, d´ wku
d ?f 'u©P
d uke;f ajrwGif tE¨&rif;quf wnfaxmif (bk & m;&S i f u k d , f p m;
tkyfpkd;cJhcsdefudk tE¨&acwf[kac:qkdygonf/ ,if;umvü Ak'¨ aAm"dyifukd xkvkyfxm;
½kyfyGm;qif;wkawmfudk xkvkyfudk;uG,fjcif; r&Sdao;bJ av;cef; &Sdonf) (qefcsDapwD?
Ak'0¨ ifEiS phf wkoaH 0Zed, av;Xme txdr;f trSwyf rkH sm;jzifh Ak't
¨ m; tdEd´, EdkifiH)
ylaZmfcMhJuaomumv jzpfygonf/ taxmuftxm;tjzpf bm[Gwf
apwDawmfrS vuf&ef;ausmufjym;rsm;wGif a*gwrbk&m;&Sif\
1/ jrihfatmif? Ak'¨½kyfyGm;awmf rlvtp
16 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 17
ylaZmfcJhMuonf/ Ak'¨bk&m;&Sif oufawmf 40 ESpft&G,f0ef;usif qHawmfrSm qHxkH;uJhokYd&SdNyD; vufz0g;? ajcz0g;awmfwdkYü
ykHoP²mefukd OD;pm;ay;í xkvkyfylaZmfrIrsm;onf/ tdE´d,EkdifiH pufvu©Pmrsm;? oGw¬duoMumrsm;? Bwd&wevu©Pmrsm;
rxk&m a&S;a[mif;tEkynmjywkdufwGif rxk&macwfvuf&mrsm; yg&So
d nf/ yv’if\abmifü jA[®Dtu©&myGm; wpfrsdK;jzpfaom
jyoxm;onfukd avhvmEkdifygonf/ awv*kuEé&d tu©&mrsm;jzifh pmwef;rsm;vnf; awGU&Sd&rnf
jzpfonf/
bDpD 2 &mpk bk&m;&Sifukd,fpm; ajcawmf&mukd ylaZmfae[ef
ausmufqpfvuf&m (ukd;vfuwåm;jywdkuf? tdEd´,EdkifiH) (3) tr&0wDacwf (at'D 2 &mpk)
tdE´d,EkdifiH ta&SUawmifykdif; tr&0wDNrdKUwpf0kdufü jyKvkyf
aom vuf&mrsm;jzpfí tr&0wDacwf[k ac:onf/ tr&0wD
acwfü Ak'¨0ifcef;rsm;udk ½kyfyGm;awmfjzifh xkvkyfcJhMuonf/
ajcxyfoabm&So d nf/ vuf,m&pf c½kacGyg qHawmfwu Ykd kd xkvyk f
xm;onfrSm ysLacwfvuf&mrsm;ESifh wlnDonfudk awGU&Sd&onf/
tr&0wDNrdKUrSwpfqifh a&vrf;jzifh jrefrmEkdifiH oa&acwå&m
NrdKUodkY Ak'¨,Ofaus;rI a&muf&SdvmcJhMuonf[k ,lqcJhMuygonf/
qif;wkawmf vuf&mrsm;omru ysLacwf\,Ofaus;rIEiS hf pmay
ta&;tom;wkdYonfvnf; tr&0wD ,Ofaus;rIESifh qufoG,frI
&SdaeNyD;jzpfonf/
Ak'¨qif;wkawmfrsm;tm;vkH; ausmufjzLjzifh wpfjcrf;azmif;
½ky<f ursm; xkvyk af vh&ydS gonf/ uk,d u
f m,zGUH NzKd ;rIudk OD;pm;ay;í
ylaZmfcJhonf/ nmvufawmfukd tNrJvkdyif vuf0g;jzefYíxm;
&Sad om Ak'o ¨ rPrkj'mrsm; yko
H P²mef xkvyk af vh&o
dS nf/ b,fajcay:
nmajcxyfwifaom ½kd;½kd;wifysOfacGrsdK;om xkvkyfylaZmfrI
rsm;onf / ouF e f ; awmf t vd y f u k d OD ; pm;ay; xk v k y f í
18 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 19
*E¨m&acwf vuf&mqif;wkawmfonf tEkynmvuf&m tajymif
ajrmufqHk;jzpfí ajyjypfacsmarmrIudk obm0ay:vGifatmif
xkvkyf ylaZmfMuonfudk awGU&Sd&onf/ *E¨m&wkdif;\ Ak'¨bmom
qk d i f & m tEk v uf & mrsm;wG i f *&d v l r sd K ;wd k Y \ tpOf t vm
,Ofaus;rIrsm; aygif;pyfyg0ifaeonfukd awGU&Sd&onf/ xl;jcm;
onfrmS qHawmfrmS vIid ;f wGejYf zpfí ouFe;f awmf twGet Yf acguf
wduYk dk xkvyk x
f m;onfukd obm0uspmG awGU&S&d onf/ tcsKUd ykrH sm;ü
ouFef;pukd qkyfukdifxm;&Sdonf/
"r®puúrkj'mtjyif nmvufwpfzufwnf; vuf0g;jzefYí
(0dwuúrkj'm) vnf; xkvkyfylaZmfavh&Sdonf/ yv’ifawmfwGif
Ak'¨0ifykHrsm;ESifhqkdifaom t½kyfi,frsm;ukdvnf; xkvkyfylaZmfavh
&Sdonf/

at'D 1 &mpk Ak'¨½kyfyGm;awmf (rxk&macwf) (jrL;epfjywdkuf? (5) *kyÜwacwf - at'D 325 rS 658 xd (at'D 4 &mpk- 7
*smreDEdkifiH) &mpk )
b,fyckH;ay:ü vdyfí wifxm;aom ouFef;wGefYrSm txl; p`E´*kyÜwm;rif; wnfaxmifaomacwfukd *kyÜwacwf[k
xif&Sm;onf/ rPdawmf yg½kHom awGU&Sd&onf/ ac:qkdMuonf/ *kyÜwacwf Ak'¨qif;wkawmf vuf&mrsm;onf
(4) *E¨&acwf (at'D 2 &mpkrS 5 &mpkxd) oEÅdokc om,mcsrf;ajrhrI? Nidrf;at;rIpaom Ak'¨twGif;pdwf
oEÅmefawmfukd ay:vGiaf tmif xkvyk v
f mMuonf/ txif&mS ;qk;H
ygupöwefEikd if EH iS fh tmz*efepöwefEikd if w
H o
Ydk nf a&S;acwfu
qif;wkawmfrSm rd*'g0kef a&S;a[mif;tEkynmjywkduf&Sd yÍö0*¾D
*E¨m&wdkif; jzpfcJhonf/ *E¨m&wdkif;\ Ak'¨ausmufqif;wkrsm;
ig;OD;wdkYukd w&m;OD; a[mMum;aeykHjzpfonf/ oJausmufESifh
onf at'D 1 &mpk aemufyidk ;f xGe;f um;cJo h nf[k ,lqcJMh uonf/
20 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 21
twef;rsm;jzifh yDjyifpmG xkvyk Ef idk cf yhJ gonf/ rPdawmfrmS ay:vGif
yDjyifr&I o dS nfudk awGU&onf/ *kywÜ acwfEiS w hf n
l aD omvuf&mukd
xdik ;f Edik if H rGeaf 'oa[mif; 'Gg&m0wDwiG f wl;azmfawGU&Scd MhJ uonf/
at'D 2-4 &mpk (6) ygvacwf - at'D 855 rS 1840 xd (at'D 9 &mpk-
Ak'¨½kyfyGm;awmf 12 &mpk)
(*E¨m&acwf)
(xl;jcm;csufrSm
tdE´d,jynf ta&SUykdif; AD[me,fESifh b*Fvm;e,fwkdYwGif
qHawmfonf ygvrif;qufrsm; tkypf ;dk aomacwfudk ygvacwf[k ac:qko d nf/
a&vdIif;oP²mef&Sd) ygvacwfwGif Ak'¨yHkawmfomru tjcm;aomAk'¨0ifcef;rsm;udk
(tmz*efepöwefEdkifiH) yl;wGNJ y;D xkvyk v f mMuonf/ Ak'0¨ if&pS cf ef;? Ak'0¨ ifu;dk cef; txdyif
xnfo h iG ;f xkvyk v
f mMuonf/ jrefrmEkid if üH yk*aH cwf qif;wkawmf
xkvkyfjcif;twwfudk ygve,fom; yef;ykynm&Sifrsm;xHrS
wpfqifch cH o hJ nf[k qdEk idk af vmufatmif ygvacwf qif;wkawmf
vuf&mESifh wlnDonf[k ynm&Sifrsm; rSwfcsufjyKMuonf/
aMu;0gukd tok;H jyKí xkvyk yf al ZmfMuonf/ qHawmfudk vuf,m&pf
ygvacwf vuf&mrsm;onf tEkpdwf xkvkyf&mwGif pH,l
qHacG twef;rsm;jzpfatmif xkvkyfxm;&Sdonf/ rPdawmfrSm
Ekdifavmufaom Ak'¨qif;wkawmfykHrsm;jzpfonf/ teufa&mif
tr&0wDacwfxuf ykdíyDjyifrI &Sdvmygonf/
rD;oihfausmufrsm;ukd acsmrGwfatmif ta&mifwif xkvkyfxm;
Ak'*¨ ,m? rd*'g0ke?f **Fgjrpf0rS ;f a'o tr&m0wD? b*Fvm;e,f EkdifrIonf ygvacwf\ xl;jcm;rIjzpfonf/ ausmufqpfvuf&m?
paom e,frsm;txdyg tESHYtjym;ü *kyÜwacwf vuf&mrsm;ukd aMu;oGe;f vuf&mESihf ajrrD;zkwf tkwcf u G vf uf&mrsm;udk tEkpw d f
awGU&SdEkdifygonf/ xuf0,fzGJUacG qif;wkawmftjyif &yfawmfrl rGrf;rH xkvkyfEkdifcJhNyD;jzpfonf/ Ak'¨&Sifawmf\ ykHawmfwpfqlwnf;
qif;wkawmfrsm;ukdvnf; xkvkyfylaZmfavh&Sdygonf/ aMu;0gESifh xkvkyfylaZmfjcif;tjyif tjcm;Ak'¨0ifcef;rsm;ukdyg wGJzufxkvkyf
oJausmufjzifh xkvkyfavh&SdNyD; qHawmfukd vuf,m&pfqHacG ylaZmfcJhonfukd avhvmawGU&SdEkdifygonf/
22 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 23

at'D 5 &mpk
"r®puúrkj'm
(*kyÜwacwf)
at'D 6-12 &mpk (rd*'g0kef a&S;a[mif;
Ak'¨aMu;qif;wkawmf tEkynmjywdkuf)
('Gg&m0wDacwf)
(rufx½dyk v
kd w
D efjywdu
k ?f
e,l;a,muf)

Ak'¨jrwfpGmbk&m;&Sif y&dedAÁmefpHNyD; 544 ESpfcefYtMumwGif


rSom Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;tm; xkvkyfudk;uG,fylaZmfonfudk
awGU&Sd&onf/ a&S;OD;pGm 12 vufrt&G,f yHkawmfxkvkyf ylaZmf
MuaMumif; awGU&Sd&onf/
24 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 25
jref r mEk d i f i H ü Ak ' ¨ q if ; wk a wmf pwif u d k ; uG , f j cif ; ig;pifwDrDwm&Sd Ak'¨qif;wkawmf wpfqlESifh 2003 ckESpf wl;azmf
jrefrmEdkifiHwGif AdóEdk;acwfü Ak'¨omoemonf tdE´d, &&Sdaom 14 pifwDrDwmtjrifh&Sd aMu;Ak'¨ ½kyfwkwpfqlwkdYu
jynfrS a&muf&SdjyefYyGm;vmcJhonf/ AdóEdk;odkY a&muf&Sdvmaom oufaojyKvsuf&Sdonf/
omoemonf tdE´d,jynfawmifydkif; tE¨&a'owGif xGef;um; a&S;a[mif;okawoeynm&Sifrsm;\ cefYrSef;csuft& oa&
aom omoemrsdK;jzpfonf/ ,if;Ak'¨bmomonf ½kyfyGm;qif;wk acwå&monf at'D 4 &mpkrS 9 &mpkxdwkdifatmif wdk;wuf
udk udk;uG,fylaZmfjcif; rjyKonfh omoem*dkPf;jzpfonf/1 xGe;f um;cJí h 10 &mpkcefw Y iG f ysu,
f iG ;f cJo
h nf[k ,lqxm;onf/
a&S;a[mif;okawoe taxmuftxm;rsm;t& oa&acwå&mwGif
(Ad ó Ed k ; ES i f h ord k i f ; tjrif ) ,if;,lqcsufonf rSefuefrI
½kyfyGm;qif;wkrsm;? apwDrsm;ponfwdkYudk ylaZmfudk;uG,faom
r&SdEkdifaMumif; 1996 ckESpfwGif AdóEkd;rSawGU&Sd&onfh tjrifh
tavhtxonf aumif;rGefpGmxGef;um;vsuf &SdNyD;jzpfonf/
a&S;a[mif;omoedu taqmuftOD? ypön;f rsm;udk axmufxm;í
Ak'o¨ moemonf oa&acwå&me,fajrü at'D 4 &mpkwnf;uyif
wdk;wufjyefYyGm;aeNyD;jzpfaMumif; od&onf/ cifbuke;f rS wl;azmf
&&So d nfah &Taycsyf 20 wGif tdE´d,jynfawmifydkif; a&S;a[mif;
awv*luecdk tu©&mjzifh yd#uwfawmf aumufEkwfcsufrsm;
at'D 9 &mpk
yg&Sdjcif;1 ? uef0ufacgif;ukef;rS wl;azmfawGU&Sdaom rPdawmf
oJausmufqif;wkawmf
(qewfjywdkuf? usKd; aeaom Ak'¨½kyfyGm;awmfwpfql\yv’if ywfvnfrsufESm
tdEd´,EdkifiH) av;zufvHk;ü ysLESifhouú#pm a&mpyfa&;om;xm;csufwGif
qif;wkawmfrSwfwrf;yg&Sdjcif;rsm;ukd taxmuftxm;jyKí
Ak'¨bmom aumif;pGmxGef;um;aeaMumif;udk cefYrSef;Ekdifayonf/
odkYjzpfí oa&acwå&mwGif Ak'¨omoemonf bk&m;½kyfyGm;
awmf? apwDyx k ;kd rsm;? w&m;awmf a&Taycsyrf sm;ESihf &[ef;oHCmrsm;
1/ AdóEdk;ESifh ordkif;tjrif 1/ trsKd;om;jywdkufü jyoxm;&Sdonf/
26 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
oDwif;oHk;&m omoedu taqmuftODESifh oHCmawmfrsm;udk
awGU&Sd&ojzifh &wemoHk;yg;t*Fg pHknDaeNyD;jzpfaom omoem
awmfonf oa&acwå&macwfwGif cdkifrmpGm xGef;um;aeNyDjzpf
aMumif; aumuf,lEkdifygonf/
Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;ud k xk v k y f M u&mwG i f &yf a wmf r l y H k ?
wifysOfacGyHk? avsmif;awmfrlyHk ponfjzifh [eftrsdK;rsdK; xkvkyf
udk;uG,fMuonf/ avsmif;awmfrl bk&m;trnf av;yg;&Sdonf/ «2»
(1) ta&SUudk
OD;acgif;jyKaomf - a&Tomavsmif;?
jrefrmEkdifiH Ak'¨qif;wkawmfrsm;
(2) awmifudk acwftvkduf avhvmjcif;
OD;acgif;jyKaomf - aygif;vJ?
jref r mEk d i f i H Ak ' ¨ q if ; wk a wmf o rd k i f ; tm; ,Of a us;rI
(3) taemufudk ajymif;vJrI ordkif;pOftvdkuf -
OD;acgif;jyKaomf - oOyg'Daoy&dedAÁmef?
1/ ysLacwf (at'D 1 &mpkrS 9 &mpkxd)?
(4) ajrmufudk
2/ yk*Hacwf (at'D 11 &mpkrS 13 &mpkxd)?
OD;acgif;jyKaomf - tEkyg'Daoy&dedAÁmef
3/ yif;,acwf (at'D 13 &mpk)?
[k ac:qdkMuygonf/1
4/ tif;0acwf (at'D 13 &mpkaESmif;rS 15 &mpkxd)?
½kyyf mG ;awmfw\ Ykd ouFe;f awmfwu Ykd v dk nf; t½H?k tNcKH ? twif
5/ anmif&rf;acwf (at'D 15 &mpkaESmif;rS 17 &mpkxd)?
ponfh ouFef;trsdK;rsdK;ESifh xkvkyfMuonf/ rudk#f? em;uif;?
b,uf? vufaumuf? vufusyf trsKd ;rsKd ;ygaom rif;0wfwefqm 6/ ukef;abmifacwf (at'D 17 &mpkaESmif;ydkif;)?
(ZrÁLywd) yHkawmf trsdK;rsdK;jzifhvnf; xkvkyfylaZmfcJhMuonf/ 7/ &wemyHkacwf (at'D 18 &mpk)
[lí cGJjcm;avhvmwifjyvQif oifhavsmfrnf[k ,lqygonf/
1/ r[mokw? 'k-wJG? pm-56
27
28 oef;xGef; (armfvNrdKif) jrefrmEkdiacwf
fiH Ak'o
¨qrdifki;wk
f;taj
awmf
cjyrsmAk; 'acwf
¨qif;wk
tavkwmf
dufravh
sm; vmjcif; 29
Ak ' ¨ q if ; wk a wmf yH k o P² m ef t m; cG J j cm;avh v menf ; (u) OPS d ó qdkonfrSm OD;xdyfoif;uspf? ezl;pnf;? ezl;
acwftvdkuf ajymif;vJoGm;aom ½kyfyGm;qif;wkawmfyHk oif;uspfjym;? OD;&pfacgif;aygif;awmf (wpfenf;) OD;acgif;awmf
[efyefrsm;udk avhvm&mwGif teD;pyfqHk;? tvG,fulqHk;tjzpf- jzpfygonf/ rSefuif;awmf[lívnf; ac:qdkavh &Sdygonf/1
(1) OD;acgif;awmfydkif; ezl;oif;uspf qdkonfrSm -
(2) rsufESmawmfydkif; (1) Ak'¨\ ezl;xufwGif ay:aeaom tom;vTm?
(3) udk,fum,ydkif; (2) ezl;wGif pnf;aESmif&aom tqifwefqm ezl;pnf;
(4) vufawmftaetxm; jym;udk ac:qdkjcif; jzpfygonf/
(5) ajcawmftaetxm; xkdYjyif Ak'¨\ rsufarSmifawmf ESpfzufMum;wGif &Sdaom
(6) yv’ifawmfydkif; tarG;awmf (OPÖvHk) udkvnf; avhvm&ygrnf/ Ak'¨\ 32 yg;
(7) xl;jcm;csufrsm; aom vu©PmBuD;wGif -
[lí tao;pdwf cGJjcm; avhvmvQif vG,fulpGmjzifh acwftydkif; OPÖ Z mawm
mawm-rsufcHk;ESpfzufwdkY\tv,f aomuf½SL;Mu,f
tjcm;udk rSwfwrf;wifEkdifrnf jzpfygonf/ Ak'¨qif;wkawmfrsm; toGif aiGeef;csnfrQifuJhodkY jzLpif0if;opf? vuf,m&pf½Hk?
\ tajccH jcm;em;csufukd ykHpH (Type) tm;jzifhvnf;aumif;? pdefMu,fyGifhyHkuJhodkU OPÖvHk arG;&Sifawmfonfvnf; &Sd\/
[ef (Style) tm;jzifv
h nf;aumif; avhvmjcif;jzifh acwf tvku
d ?f OPÖoDaom - a&Tjym;udk ywfouJhodkY ezl;oif;uspfjzifh
a'otvkduf uGJjym;rIukd avhvmawGU&SdEkdifygonf/ jc,fpDtyfaom OD;acgif;awmfvnf; &Sd\/2
Ak'¨&Sifawmf\ OPSvHk arG;&SifawmfESifh ywfoufí pG,fpHk
(1) OD;acgif;awmfydkif; ausmfxifusrf;&Sd tar;tajzudk avhvmvQif ydkí &Sif;vif;pGm
Ak'¨qif;wkawmf\ OD;acgif;awmfydkif;tm; avhvm&mwGif- odEkdifygonf/
(u) OPSdó? 1/ evm# "mwfawmfusrf; ed'gef;
( c ) rPdawmf (qHawmf) [lí cGJjcm;Ekdifygonf/ 2/ *kPfawmfteEÅ jrwfAk'¨? pm-86
30 oef;xGef; (armfvNrdKif) jrefrmEkdiacwf
fiH Ak'o
¨qrdifki;wk
f;taj
awmf
cjyrsmAk; 'acwf
¨qif;wk
tavkwmf
dufravh
sm; vmjcif; 31
]]arG;&SifawmfpHk? OPÖvHk? qefYwHkb,favmuf&Snfoenf;}}1 wnf ; [l a om {auuavmr vu© P m? rsuf a rS m if a wmf
[lívnf;aumif;? ]]OPSvHkrnf? arG;&Sifonf? xl;vnf b,f ESpfzufMum;üa&mufaom OPÖvHk arG;&Sifawmfwnf;[laom
aumif;rIaMumifhenf;}}2 [lí ar;jref;cJhygonf/ OPÖbrkuEÅ& vu©Pm þvu©PmESpfyg;udk&awmfrlaMumif;
Ak'¨jrwfpGm\ OPSvHk arG;&Sifawmfonf a&Tom;tif;ysOfü usD;oJav;xyfq&mawmfbk&m;BuD;rS ajzqdkcJhonfudk rSwfom;
wifxm;aom aiGjrKyfpkuJhodkY rsufarSmifawmf ESpfzufwdkY\ &ygonf/
tv,fü aygufxGufí txufezl;odkY uGefYjrL;vsuf vuf,m xkdYjyif OPÖvHk arG;&SifawmfESifh oufqdkifaom taMumif;
&pf vnfumwnfaom tarG;awmfonf OPÖvHk arG;&Sifawmf t&mudk u0dvu©Pm owfyHk oHaygufjzifh pyfqdkxm;onfudk
rnf\/ xkdOPÖvHkarG;&Sifawmfonf iifíqGJaomf wpfvHcGJrQcefY vnf; awGU&Sd&ygonf/
&Sd\/ vTwfaomcPü jcL;em;awmif;uJhodkY &pfacGvsuf txuf - vufawmfiifqGJ wpfvHcGJ? ajymifNyJezl;zsm;1
odkY tnGefYarQmfí wnfjyef\/ þpum;jzifh t&Snfudk odtyf\ - arG;&SiftpHk OPÖvHk? a&mif[kHawG;&a&G;2
[lí ajzMum;cJhonf/ - arG;&SifawmfysH? ezl;,H? wpfvHawmftcG3J
xkdYjyif Ak'¨&Sifawmfjrwfonf r[kwfrrSefqdkjcif;udk y,fpGefY [lí pyfqdkxm;cJhonf/
awmfrlonfhjyif r[kwfrrSefaom pum;udk qdkjcif;rS a&SmifMuOf t"dyÜm,frSm jrwfpGmbk&m;\ ezl;zsm;ü xifxif&Sm;&Sm;
awmfrlcJhygonf/ rSefaompum;udk qdkavh &Sdygonf/ rSefaom aygufa&mufNyD; vuf,m&pfacGí tzsm;txufodkY aumhwuf
pum;ESifh rSefaompum;udk aphpyfwwfoljzpfí NrJNrHwnfMunf wnf&Sdaeaom OPÖvHk arG;&SifawmfrSm vufawmfjzifh iifí
aom pum;&Sdol jzpfygonf/ ,HkMunfavmufaom pum;jzifh qGJqefYvkdufygu t&Snf wpfvHcGJrQ &Sdonf/
vltaygif;udk rcRwfr,Gif;apEkdifoljzpfcJhzl;oljzpfonf/ þodkY xkdYjyif jrwfpGmbk&m;\ ezl;zsm;ü wnf&Sdaom OPÖvHk
qd k t yf N yD ; aom aumif ; rI a wmf w d k Y a Mumif h wpf c k w nf ; aom arG;&Siaf wmf\ ta&mifonf rsm;jym;onf/ eDaxG;axG;uav;
arG;wGi;f ü wpfacsmif; wpfacsmif;pDom a&mufaom arG;nif;awmf 1/ pdEÅausmfol OD;Mo? u0dvu©PowfykHusrf;? yk'f 48
1/ pG,fpHkausmfxifusrf; yk'fa& 250 2/ pdEÅausmfol OD;Mo? u0dvu©PowfykHusrf;? yk'f 132
2/ pG,fpHkausmfxifusrf; yk'fa& 833 3/ pdEÅausmfol OD;Mo? u0dvu©PowfykHusrf;? yk'f 192
32 oef;xGef; (armfvNrdKif) jrefrmEkdiacwf
fiH Ak'o
¨qrdifki;wk
f;taj
awmf
cjyrsmAk; 'acwf
¨qif;wk
tavkwmf
dufravh
sm; vmjcif; 33
xifonf/ arG;&Sifawmfonf qGJíqefYygu tvsm;tm;jzifh vufESpfopf wnf&pfaMumif;udk odtyf\/ bk&m;ocif
wpfvHESifh wpfvHcGJ odkYr[kwf wpfvH\ wpf0uf odkYr[kwf vuf E S p f o pf a wmf o nf rZö s d r yk & d o wd k Y ü ajcmuf o pf ?
ESpfawmifcefY &Snfvsm;onf[lí t"dyÜm,f&ygonf/ yuwdyk&dowdkYü udk;opfjzpf&um; qHawmfudk ajcmufopf
(c) rPd a wmftm; avhvm&müqHawmf\ taetxm; qd k a omf v nf ; oif h \ / ud k ; opf q d k a omf v nf ; oif h \ /
udk avhvmjcif; jzpfygonf/ Ak'¨\ ÓPfynmBuD;rm;rIESihf t&mXmeodkYvkdufí csifhwGuf&rnfh oAÁnKbk&m;ocifwdkY
xk;d xGi;f odjrifru I dk uk,
d pf m;jyKaom qif,ifx;Hk zGUJ rI acwftvdu
k f rSom qHawmfvufESpfopf &Sdonfr[kwf? yapöuAk'¨wdkYrSm
vuf & mrsm;wG i f qH a wmf y H k o P² m ef o nf v nf ; xl ; jcm;pG m vnf; qHrkwfqdwfawmf vufESpfopf&Sdonf
ajymif;vJrI&Sdonfudk awGU&Sd&ygonf/ [lí ajzMum;onfudk MunfndK&ygonf/
jrwfpGmbk&m;\ qHawmfESifh ywfoufí orEÅpu©K'DyeD
usrf;ü tar;tajz jyKxm;onfrSmvnf; MunfndKzG,f&m&Sdonf/ (2) rsufESmawmfydkif;
jrwfpGmbk&m;\ qHawmfy,f&mü ]]qHawmfonf vufav;opf rsufESmawmfydkif;udk avhvm&mü (u) rsufESmawmfydkif;? (c)
<uif;onfavm? vuf&Spfopf <uif;onfavm}} tar; pum;udk em;&Gufawmf[lí cGJjcm;avhvmoifhygonf/ orEÅpu©K 'DyeD
ajzMum;&mwGif - usr;f ü toDwmEkAsOeÆ vu©Pmawmft&mü t,wm ½kpd uPÖ?
vuf,mvufawmfjzifh jrwfaom vufpGJawmfjzpfaom &Snfaomem;? ESpfvdkzG,fem;&Sdaomtjzpf[k qdkxm;ygonf/
oefvsufawmfudk,lí vuf0Jvufawmfjzifh rudk#fawmfESifh
wuG OD;aoQmifudk udkifíjzwfawmfrl\/ qHawmfwdkYonf (3) udk,fcE¨mydkif;
vufESpfopfrQjzpfí vufzsm;&pftm;jzifh vnfukefvsuf udk,fcE¨mydkif;wGif ouFef;awmf xkvkyfrIudk avhvmoifhyg
OD;acgif;awmfü uyfuek \ f / xkq
d aH wmfw\
Ykd touf xufq;kH onf/ jrwfpGmbk&m;\ ouFef;awmfESifh ywfoufí orEÅpu©K
vufESpfopfaom yrmPonfomvQif jzpf\/ wpfzef 'DyeDusrf;wGif ajzMum;onfudkvnf; MunfndKzG,f rSwfom;&yg
qHrkwfqdwfwdkYudk &dwfcsjcif;onf rjzpf/ þodkY ponfjzifh onf/ jrwfpGmbk&m;\ ouFef;awmfonf jrwfpGmbk&m; txGm
Ak ' ¨ 0 if t |uxm paomusrf ; wd k Y ü vmaomaMumif h awmfjzifh tvsm; udk;xGm? teH ajcmufxGm&Sd\/ rZösdr yk&do
34 oef;xGef; (armfvNrdKif) jrefrmEkdiacwf
fiH Ak'o
¨qrdifki;wk
f;taj
awmf
cjyrsmAk; 'acwf
¨qif;wk
tavkwmf
dufravh
sm; vmjcif; 35
tawmifjzifhum; oHk;qjzpfí tvsm; wpfq,fhoHk;awmifxGm? (5) vufawmfykdif;
teH ud;k awmif&\ dS / yuwdvw l \Ykd tawmifjzifu h m; rZösrd yk&o
d vufawmf taetxm;ukd avhvm&mü vufawmfrSm
tawmifwGif wpfckcGJ wufjyefí tvsm; tawmif ESpfq,fESifh ajrukdxdrmefatmifawmfrlykH (blrdzórkj'm)? vufESpfzufESifh
ajcmufopf? teH oHk;awmifxGmjzpf\/ rZösdr yk&do tawmifudk pufvSnfhykHukd jyoonf/ "r®pMuma[m[ef ("r®uúrkj'm)? rpkd;&drf
,cktcg vuform;tawmif[k ac:onf/ Muvifh[k vufacsmif;tay:axmifNyD; vufz0g; tjyifjzefY
ouFef;½kH&mwGif ouFef;tvdyfrsm; wGefYykHrsm;rSm rwlnD jyonfh taetxm;ykH (tb,rkj'm)? vufn§dK; vufr xdNyD;
onfukd avhvmawGU&SdEkdifygonf/ rif;0wfbk&m;rsm;wGif rukd#f BupH nf? aqG;aEG;[efyHk (0dwuúrjk 'm)? vufacsmif; atmufpu
dk Nf y;D
em;uif;? em;qGJ? vnfqGJrsm;ukd acwfOD;ykdif;umv qif;wkawmf vufz0g; tjyifjzefYjyaom qkay;ykH (0&'rkj'm)rsm;ukd avhvm
rsm;wG i f awG U &S d & aomf v nf ; aemuf y k d i f ; vuf & mrsm;wG i f &ygrnf/ vufacsmif;rsm;tm; wlnDpGm xkvkyfylaZmfxm;ykH
vufaumuf? vufusyf? cg;BudK;? csuftkyf? ajcusif;? ajceif; rsm;ukd avhvm&ygrnf/
rsm;ukd awGU&Sd&ygonf/
(6) yv’ifawmfykdif;
(4) ajcawmfykdif; ½kywf ak wmftwGuf yv’irf sm;wGif Mumyv’if (A'¨y'krmoe)?
xuf0ufzGJUacG ykHoP²mef qif;wkawmfrsm;wGif ajcESpfzuf jcaoF h y v’ i f (oD [ moe)? pd e f a wmif ? rk d ; Bud K ;oG m ;yk H y v’ i f
ukd txufatmufxyfNyD; xkdifaeykHoP²mef (yv’ifumoe)ESifh (0Zd&moe)rsm;ukd avhvm&ygrnf/ a&S;u wpfrsdK;pDcGJí yv’if
ajcESpfzufukdcsdwfNyD; xkdifaeykH (bj'moe) [lí uGJjym;onfukd ukd xkvkyfcJhMuonf/
awGU&rnfjzpfygonf/ ajcwpfacsmif; wGaJ vmif;csyHk (vmvdwmoe)? ½kyfyGm;awmf xkvkyfonfh [efudk Munfhí rxk&macwf?
ajcESpaf csmif;vk;H wGaJ vmif;csxm;ykH (yvr®yg'goe) ukd avhvm tr&0wDacwf? *kyÜwacwf? ygvacwf[lí cGJjcm;Ekdifygonf/
Ek d i f y gonf / rwf & yf u k d , f a wmf w d k Y w G i f ajcpk H & yf A sm'd w f y k H ? jrefrmEkdifiH acwftqufquf ½kyfyGm;qif;wkawmfrsm;ukdvnf;
ajcwpfzufvSrf; a'opm&DykHrsm; uGJjym;onfukdvnf; owdjyK& ysLacwfykHoP²mef? yk*HacwfykHoP²mef? tif;0acwf ykHoP²mef
ygrnf/ ponfjzifh acwfESifha'otvkduf owfrSwfEkdifMuygrnf/
36 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
ykpH EH iS hf [ef ESprf sKd ;vk;H wGí
J ½kyyf mG ;awmfwpfqt
l m; avhvm
ygu acwfumvESifh teD;pyfqkH;aom ouú&mZfukd cefYrSef;Ekdif
rnf jzpfygonf/ jrefrmEkdifiHonf Ak'¨omoem xGef;um;aom
EkdifiHjzpfí jrefrmwdkY\ tEkynmonf Ak'¨,Ofaus;rI tEkynm
ESifh qufpyfaeonfukd awGU&Sd&ygrnf/ odkYjzpfí ½kyfyGm; qif;wk «3»
awmfrsm; avhvmjcif;jzifh jrefrmrI ,Ofaus;rI tEkynm
vuf&mukdvnf; avhvmonf rnfygonf/ jrefrmwdkYu rsKd;½dk;
ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;
pOfquf xdef;odrf;í *kPf,l&rnhf ,Ofaus;rIrsm; jzpfygonf/
jrefrmEkdifiH ysLacwfonf at'D 1 &mpkrS 9 &mpktxd
wnf&cdS ahJ Mumif; ordik ;f ynm&Sirf sm;u owfrw
S cf MhJ uonf/ ysLacwf
NrdKUjyEkdifiHrsm;rSm AdóEdk;? rdkif;arm? [efvif;? oa&acwå&m
NrdKUrsm; jzpfMuonf/ ysLacwfwGif ax&0g'Ak'¨omoemESifh
qdkifaom ½kyfwkrsm;pGmudk a&S;a[mif;okawoeXmerS wl;azmf
awGU&SdcJh&onf/
AdóEdk;NrdKUa[mif;wGif at'D2 &mpk[k cefYrSef;&aom jA[®D
tu©&mjzifh a&;om;xm;aom ]oHCoD&d} pmyg ajrrD;zkwf
wHqdyfudk awGU&SdcJhonf/ at'D 1 &mpk tr&0wDausmufpmrsm;
wGif awGU&onfhtwdkif; ]oD&d} aemufqufwGJ wyfxm;aom
trnf jzpfonf/ ,aeYtxd AdóEdk;onf tapmqHk; ysLNrdKUjy
EkdifiHjzpfaMumif; ynm&Sifrsm;u rSwfcsufcsxm;cJhonf/ AdóEdk;
wGif apwD[k ,lqaom t0dkif;tkwfcHkESifh taqmufttHkrsm;
37
38 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 39
u 'l;ay:wifxm;onf/ xdkaMu;qif;wkawmf\ ],l} yHkoP²mef
ouFef;tacgufu 'l;ESpfzuftMum; usaeyHk&Sdonf/ tvm;wl
],l} yHkoP²mef ouFef;ESifh Ak'¨qif;wktjrifh 13 pifwDrDwmudk
om*&rSvnf;aumif;? tjcm;qif;wkwpfqu l kd wGaH w;rSvnf;aumif;
&&SdcJhonf/
þqif;wk oH;k qlv;kH wGif ouFe;f onf vuf0b J uf ycH;k udo
k m
zHk;vTrf;NyD; vuf,mvuf ajr§mufxm;onf/ aMu;qif;wkawmf\
qHacGusyHkESifhrsufESmawmfonf oa&acwå&m av;rsufESm
*lb&k m;rS ausmufA'k q ¨ if;wkEiS hf wlaeonfukd awGU&onf/ xkjYd yif
xkid ;f Edik if t
H v,fyikd ;f 'Gg&m0wDNrKd Ua[mif;wpfcjk zpfaom ecHyk xH&k dS
qif;wkawmf ouFef;usyHkESifh wlonf/ ecHkyxHkrS qif;wkawmfudk
at'D 7 &mpk? 8 &mpkcefY[k cefYrSef;cJhMuonf/ OD;pHa&Turl
av;rsufESm*lbk&m;rS ausmufAk'¨qif;wkESifh wlnDojzifh at'D
5 &mpk? 6 &mpk[k cefYrSef;cJhMuonf/
(Ak'¨qif;wkawmf acwftvdkuf avhvm&mwGif owdjyK&rnhf
],l} ykHoP²mef ouFef;tacgufykH&Sdonfh 'Gg&0wDvuf&m
tcsufrsm; jzpfygonf/)
68 pifwDrDwm&Sd rwf&yfqif;wkawmfwpfqlukd e,l;a,mufNrdKU
udk awGU&SdcJhonf/ bkef;BuD;ausmif;[k ,lq&aom taqmuf &Sd rwfx½kdydkvDwef jywkdufwGif awGU&Sd&onf/ ysLacwf Ak'¨
ttHkrsm;udkvnf; awGU&onf/ qif;wkawmfrsm;udk rsm;aomtm;jzifh 'Gg&0wD Ak'¨qif;wkawmf
2003 ckESpfwGif wl;azmf&&Sdaom 14 pifwDrDwm tjrifh&Sd rsm;ESifh EdIif;,SOf azmfjyavh &Sdygonf/ AdóEdk;wGif omoedu
onfh aMu;oGef; ajcwGJavmif;cs qif;wkawmfudk awGU&Sd&onf/ taqmufttHk[k xif&aom taqmufttHkrsm;? yv’if ryg&Sd
yv’if ryg&SdbJ vuf,mvufrSm 0dwuúrkj'myHkjzpfívuf0Jvuf aom Ak'¨qif;wkawmfrsm;udk udk;uG,faeNyD[k vufcHpOf;pm;Ekdif
40 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 41
avmufatmif cdkifcdkifvHkvHk wifjy&ef qufvuf &SmazG&rnf qif;wkwGif yv’ifyg&dScJhonf/ yv’ifay:wGif ysLESifh ouúwå
jzpfygonf/ rsm;aomtm;jzifh ysLAk'¨qif;wkawmfrsm;ukd 'Gg&m bmom a&maESma&;xdk;xm;onfudk awGU&dS&onf/ a&S;a[mif;
0wD Ak'¨qif;wkawmfrsm;ESifh EIdif;,SOf azmfjyavh &SdMuygonf/ okawoeynm&Sif ]ba&mif;}u þqif;wkawmf\ ud, k v f ;kH awmf
1996 ckESpfu tjrifh ig;pifwDrDwmcefY&Sd Ak'¨½kyfyGm;awmfwpfql oG , f j cif ; ? ycH k ; us,f j cif ; ? jrif o maom ouF e f ; yH k y g&d S j cif ; ?
ukd AdóEkd;rS &&SdcJhzl;NyD; &efukefNrdKU pG,fawmfjrwfapwDwGif ajcz0g;awmfukd tjym;vdu k f wifxm;jcif;aMumifh þqif;wkawmf
Xmyemvkdufonf[k od&Sd&onf/1 onf at'D 7 &mpk oD&dvuFmqif;wk yHkpH[kqdkonf/
[ef v if ; Nrd K Ua[mif ; ü 1904 ck E S p f w G i f ausmuf p m oa&acwå&m bJbJ*lbk&m;twGif; 245 pifwDrDwm&Sd
0efawmfpdefckd jyefqdkonfh pma&;xdk;xm;aom ausmufcsyfwpfck BuD;rm;aom ausmufcsyfBuD;rsm;udk *ltwGif;&Sd taemufbuf
udk awGU&Sd&onf/ ausmufcsyfay:wGif aAm"dowå bk&m;avmif; eH&Hü uyfvsufawGU&Sd&onf/ ausmufcsyfay:wGif wifyv’ifacG
yHk yg&Sdonf/ at'D 4 &mpk odkYr[kwf tenf;i,fapmaom Ak'¨qif;wkawmfudk &[EÅmESpfyg;NcH&Hvsuf awGU&Sd&onf/ qif;wk
umvu a&;xkd;cJhonf[k ,lqcJhMuonf/ odkYaomf omoedu awmf\ vufawmfrSm blrdzórkj'm jzpfaomfvnf; tpOf
taqmufttHk[k ajymEkdifonfh apwDykxdk; taqmufttHkrsm; tvmESifh ajymif;jyef vufawmf[efrsm;rSm xl;jcm;aeonf/
udkrl [efvif;wGif rawGU&Sd&ao;ay/ jrefrmhNrdKUa[mif;rsm;jzpf tpOftvmtm;jzifh blrzd órkj'mrSm vuf0b J ufu wifyv’iaf cG
aom rdkif;arm? AdóEdk;? [efvif;wdkYwGif Ak'¨omoemawmfü ay:wifí vuf,mvufu 'l;ay:rSaeí vufacsmif;rsm;u
qif;wkawmfrsm;udk udk;uG,faeNyD[k qdkEdkifaomfvnf; cdkifrmpGm ajrBuD ; uk d ñT e f j yae[ef j zpf o nf / þysLqif ; wk a wmf w G i f
wifjyEkdifonfh taxmuftxm;rsm;udk qufvuf &SmazG&ef ajymif;jyefjzpfum vuf,mvufu wifyv’ifacGay:wifum
vdkayonf/ vuf0Jvufu 'l;ay:rSmwifvsuf ajrudk ñTefaeonf/ þ
ysLNrdKUa[mif;jzpfaom oa&acwå&mwGif 1927-28 ckESpf qif;wkawmfvuf&mudk at'D 7 &mpk[k cefYrSef;cJhMuonf/
u oa&acwå&m uef0ufacgif;ukef;wGif awGU&aom 5 'or av;rsufESm *lbk&m;twGif;ü t&yfav;rsufESmwGif Ak'¨
7 pifwDrDwm tjrifh&dS OD;acgif;awmf usdK;aeaom psmerkj'm qif;wkawmfyg ausmufcsyf av;csyf&Sdonf/ ,if;vuf&mrsm;
1/ Hudson, 2004, pm-136 onf at'D 7 &mpk *kyÜwacwf vuf&mrsm; qif;wkawmfESifh
42 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 43
qifwlonf[k cefYrSef;Muonf/ NrdKU½kd; awmifbufjcrf;wGif &efukefwdkif;a'oMuD; wGHaw;jrdKUe,f jyowdkuf aus;&Gm
&[EÅm*l wnf&Sdonf/ ,if;*lwGif Ak'¨qif;wkawmfyg ausmufcsyf tkyfpk wHcGefwdkifaus;&Gm OD;tkef;\ aetdrfa&SUae&mwGif2005
udk awGU&Sd&onf/ twGif;bufwGif taemufbuf tkwfeH&Hudk ckESpf? arv 15 &ufaeYü ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfokH;qltm;
rDv
S suf pdu k x
f x
l m;aom ausmufcsyf ESpcf syaf y:wGif wifyv’iaf cG wl;azmf awGU&SdcJh&onf/ ½kyfyGm;awmfonf 26 vufr (66
Ak'¨qif;wkawmf &Spfql yg&Sdonfudk awGU&onf/ pifwrD w D m) &Sod nf/ t&G,v f wf Ak'½¨ yk yf mG ;awmfonf 18 vufr
1926 ckESpfwGif oa&acwå&m ukvm;uef&Gm teD;&Sd (45 pifwDrDwm) &Sdonf/ t&G,fi,f Ak'¨½kyfyGm;awmf onf 15
cifbukef;rS &&Sdaom a&Tcsxm;onfh aiGXmyemMuKwf ywfvnf vufr (38 pifwDrDwm)&Sdonf/ owåKpyf(aMu;oGef;) Ak'¨
wGif yGifhawmfrlNyD;aom bk&m;av;qlyHkudk awGU&Sd&onf/ Ak'¨\ qif ; wk a wmf r sm; jzpf o nf / ½k y f y G m ;awmf ok H ; ql p vk H ; onf
OD;acgif;awmfwGif a&mifjcnfawmfpuf0dkif;yHk yg&Sdonf/ qif;wk &iftkyfus,fNyD; cg;odrfonf/ 'l;qpf? ajcqpfrsm; ay:vGifonf/
awmfudk at'D 5 &mpk[k cefYrSef;Muonf/ OD;acgif;rSm ay:vGifxif&Sm;jyD; vnfyif; wkwfcdkifonf/ qHawmf
xkdYjyif at'D 7 &mpk a&TAk'¨qif;wkawmfwpfqludk awGU&Sd&m onf c½kywfacG t&pfrsm; oP²mefjzifh twef;vdkuf ykHazmf
psmerkj'm vufESpfzufxyfí ½kd;½dk; wifysOfacG (t'¨yv’ifu xm;&Sdonf/ rPdawmf&Sd qHxkH;i,f ao;oG,foG,f cyfedrfhedrfh
oe) jzifh txufatmufus,fum cg;ao;aom yDXmuyv’if oP²mef&Sdonf/ OPdSó rSefuif;awmf ryg&Sday/ ½kyfyGm;awmf
xdkifcHkwGif pHvsuf&SdNyD; aemufcH a&mifjcnfawmf0dkif; yg&Sdonf/ rsm;\ rsufESmawmf twGif;tjyif wpfrdsK;pD uGJjym;onfudk
wHuJwGif ruef;acgif; txGwfwifvsuf&SdNyD; ouFef;awmf awGU&S&d onf/ t&G,Bf u;D qif;wkawmf\ rsuEf mS awmfonf tdE, d´
tem;rsm;udk ta&;taMumif;jzifh azmfjyxm;í rPdawmfrSm awmifydkif;om;rsm;\ toGifoP²mef&Sdonf/
ygonfqdk½Hkom &Sdonf/ rudk#faqmif; Ak'¨½kyfyGm;awmf yg0if ½kyfyGm;awmf oHk;qlpvkH;onf ouFef;awmfudk ycHk;ESpfzuf
onfh tkwfcGufukd yxrqHk; oa&acwå&m arSmfZm? awmifvHk; pvkH; zkH;tkyfí 0wf½kHxm;ykHwGif qifwlMuonf/ ouFef;onf
ndK&Gm awmifbuf v,fuGufwGif ysLtkwfcGufbk&m; awGU&SdcJh tvGefyg;onfhoP²mef&Sdonf/ tom;ESifhuyfvsuf udk,fcE¨m
onf/1 tcsKd ;tqpfwu Ykd kd xGi;f azmufjrif&onf/ vnfyif;wGif ouFe;f &m
1/ OD;jr? tkwfcGufbk&m;rsm; ('k-wJG)? ykH-73 xif & S m ;pG m yg&S d o nf / ouF e f ; awmf o nf taemuf a usmrS
44 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 45
ab;bufokdY jyefYum;í b,fESifhnm tcsdK;nDpGm wGJusvsuf
&Sdonf/ vufawmfESpfzufrS usvsuf&Sdaom ouFef;prsm;udk
rsOf;aMumif;rsm;jzifh ykHazmfxm;&Sdonf/
½kyfyGm;awmfMuD;\ rsufESmawmfESifh ESmoD;zsm;wGif pOfh a&mif
aq;om; t<uif ; tusef u k d jrif & onf / t&G , f v wf
½kyfyGm;awmf\ ukd,fvkH;awmfwGif pOfht<uif;tusefukd awGU&Sd
&onf/
aMu;oGe;f Ny;D pOfo h w k of nfh Ak'¨ qif;wkawmfrsm;onf tvGef
&Sm;yg;Ny;D jrefrmEdik if w
H iG f oxkNH rKd Ua[mif;rS 'DyuF&m jrwfpmG bk&m; at'D 7 &mpk rwf&yfaMu;qif;wkawmf okH;ql ('DyuF&mbk&m;)
(2005 ckESpfwGif wGHaw;NrdKUe,f wHcGefwdkif&GmrS awGU&Sdonf/)
aMu;oGe;f ykaH wmfEiS hf jynfNrKd Ua[mif; arSmZf mwGif wpfqw l w
Ykd iG o
f m
awGU&Sd&ygonf/ wGHaw;NrdKU wHcGefwdkif&GmwGif awGU&Sd&aom
a&S;OD;ydkif; &cdkif &mZ0ifrsm;rSm jrefrmEkdifiHtv,fydkif;
Ak'¨qif;wkawmf okH;qlrSm at'D 7 &mpk ysLacwf qif;wkawmf
vGifjyifESifh urf;½dk;wef;a'orsm;rSm qufpyfrI r&SdbJ oD;jcm;
rsm;jzpfaMumif; OD;pH0if;u rSwfcsufjyKcJhonf/1
rSww
f rf;wifcMhJ uonf/ a0omvDukd "n0wD ysuo f Ok ;f Ny;D aemuf
&cdkif? rGefESifh weomF&Durf;½dk;wef;a'o om*&? rk|D;wdkY&Sd
at'D 6 &mpkcefYwGif wnfaxmifcJhí at'D 1 &mpkrS at'D 6
a&S;a[mif;NrdKUawmfa'orsm;&Sd Ak'¨qif;wkawmfrsm;tm; ysLacwf
&mpk vuf&mrsm;udk avhvmEkdifygonf/ ajrmufOD; a&S;a[mif;
ESihf ,SOwf aJG vhvmEdik yf gonf/ &cdik Nf rKd Ua[mif;rsm;wGif awGU&aom
okawoejywdkuf\ Ak'¨qif;wkawmfrsm;jycef;wGif a0omvD
Ak'¨tEkynmvuf&mrsm;rSm rxk&mvuf&mjzpfNyD; ysLESifhrGefwdkY\
acwf? av;NrdKUacwf? ajrmufOD;acwfvuf&mrsm;udk EdIif;,SOf
tEk y nmvuf & mrS m tr&0wD E S i f h *k y Ü w vuf & m yH k p H r sd K ;
avhvmEdkifygonf/
jzpfaMumif; ynm&Sifrsm;u avhvmcJhygonf/
at'D 10 &mpkumv jrefrmEkdifiH awmifbufydkif;&Sd *0H
1/ pH0if;? wHGaw;NrdKUe,f ay:awmfrl Ak'¨½kyfyGm;awmf avhvma&;c&D; ,Ofaus;rIZkefjzpfaom yJcl;? usdKuúom? ppfawmif;? aumhxif;?
46 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 47
0if;u? t&ufor? auvmo? Zkwfokwf? oxHkwdkYudkvnf; jzpfNyD; &yfawmfrl yHkoP²mef&Sdonf/ vuf,mbufu tb,
ysLacwfwGif ,SOfwGJavhvmEkdifygonf/ oxkHNrdKUta&SUbuf 24 rkj'm[efjzifh ajrmufí vuf0g; umxm;NyD; vuf0JvufrSm
uDvdkrDwm tuGm&Sd Muufwla&G;awmif&GmwGif ÓPfawmftjrifh ouFe;f pudk pkíudik x f m;yHjk zpfonf/ ouFe;f awmfukd wpfu, kd v
f ;kH
30 pifwDrDwm&Sdaom &yfawmfrl qif;wkawmfwpfqludk &&SdcJh ½Hkxm;NyD; twGif;udk,fvHk;ESifh aygifawmfwdkYudk ½Hkxm;aom
onf/ ,cktcg oxHkNrdKU eef;awmfOD; ausmif;wdkufwGif zl;ajrmf oif;ydkifudk jrifae&onf/ cg;ü t&pfay:aeí ouFef;tpGef;
Ek d i f y gonf / ,if ; qif ; wk a wmf o nf a&S ; a[mif ; ok a woe wdkYrSm vdIif;wGefYykHjzpfaeonf/ aygifawmf? ajcovHk;awmfwdkYudk
avhvmolrsm;Mum;wGif xif&Sm;aom at'D 2 &mpkrS 5 &mpk obm0oP²meftwdkif; oGef;vkyfxm;onf/
cef Y t wG i f ; vuf & mqif ; wk a wmf j zpf o nf / qif ; wk a wmf \ ausmufpm0ef\ ,lqcsufrSm 'DyuF&mbk&m;udk &nfnTef;
vuf,mvufu ab;odkU wef;vef;csxm;NyD; vuf0Jvufu jyKvkyfxm;onf[kqdk\/ þqif;wkawmftm; at'D 7 &mpk?
ouFef;pudk udkifxm;[ef pd0&[w¬rkj'm[eftjzpf awGU&Sd& 8&mpkcefYu jzpfonf[k cefYrSef;cJhonf/ ok0PÖblrdynm&Sif
ygonf/ rsufvHk;awmf yGifhaeí OD;acgif;awmf&Sd qHawmfrsm;rSm tcsKdUurl rGefwdkY\vuf&m[k cefYrSef;Muonf/ 2005 ckESpfwGif
vdyfaumufaeonf/ ouFef;awmfonf vuf,mbufycHk;tjyif wGHaw; wHcGefwdkif&GmwGif awGU&Sd&aom aMu;qif;wkawmf oHk;ql
vuf 0 J y cH k ; ud k tenf ; i,f N cH K xm;onf u d k zl ; awG U &ygonf / teuf ESpfqlESifh wlnDonfudk awGU&Sd&onf/1
xkdif;EdkifiH yGef;wufESifh ecHk&mcsqDr a'owGif awGU&Sd&NyD; 0if;urS tkwfcGufbk&m; 127 ql &Sdonfhteuf pmyg
tr&0wDacwf yHkpH&Sdí at'D 3 &mpkrS 5 &mpk[k cefYrSef;cJhMu tkwfcGuftcsdKUrSm at'D 6 &mpkESifh oufqdkifonf/ 0if;u&GmwGif
&ygonf/1 *0Hjzifh jyKvkyfxm;aom ajcqif; xkdifawmfrl Ak'¨½kyfwk ESpfusdyf
1930 ckESpfwGif oxHkNrdKUü at'D 7-8 &mpkcefY&Sd 'kwd, &Spqf bl &k m;rsm;tm; awGU&S&d Ny;D Zkwof w
k &f mG xD;aqmif;bk&m;wGif
½kyfyGm;qif;wkawmfwpfql awGU&SdaMumif; ausmufpm0ef csm;'l *0Hjzifh ESpfusdyf&Spfqlbk&m;rsm; ausmufcsyfudk awGU&Sd&onf/2
&dGifZ,fu wifjycJhonf/ ,if;qif;wkawmfrSm aMu;qif;wkawmf 1/ pH0if;? wHGaw; qif;wkawmf avhvmcsuf
1/ Boissekier, 1975: 69 2/ pH0if;? wkdufukvm;NrdKUa[mif;
48 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 49
aumhxif;rS av;axmifhtkwfcGufwGif tv,frS Ak'¨ qif;wkudk
om0u ESpfyg;u NcH&Hxm;onfudk awGU&Sd&onf/ þuJhodkY
yHkawmfygaomtkwfcGufrSm oa&acwå&mwGifomru &cdkifESifh
awmifbuftpGef; xm;0,fe,f rk|D;üvnf; awGU&Sd&onf/1
at'D 10 &mpkumv ,Ofaus;rI xGe;f um;cJah om weoFm&D
urf;½d;k wef;a'owGif jrefrmhNrKd Uawmfrsm; 10 ae&m awGU&Sx d m;Ny;D
jzpfonf/ xm;0,fNrdKUajrmufbuf 11 'or 6 uDvdkrDwm
uGma0;aom ]om*&}ESihf awmifbuf 8 'or 4 uDvdkrDwm
at'D 5 &mpk uGma0;aom ]rk|D;} a'owGif at'D 6 &mpkESifh 9 &mpk cefY&Sd
rwf&yfqif;wkawmf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;ud k awG U &S d & ygonf / om*&wG i f 13
(tr&0wDykHpH) pifwDrDwm jrifhaom ]jymvr®emoe} yHkawmfESifh xdkifaeawmfrl
(oxkHNrdKUe,f
yHkoP²mefESifh qifwlaeonfudk awGU&Sd&ygonf/
Muufwla&G;awmifrS
&&So
d nf/) odkY&mwGif om*& aMu;qif;wkrSm rsufESmawmf oG,fvsí
xlaomrsufcHk;ESifh auG;aom qHawmf &Sdonf/ ouFef;awmfrSm
ycHk;wpfzufudkom zHk;xm;NyD; udk,fvHk;jynfh ouFef;½Hkxm;&Sdonf/
ouFef;tpGef;wGif tpif;tjcpf&mwpfaMumif; a&;jcpfxm;onf/
,mbufvufarmif;rSm usdK;aeNyD; jzpfonf/ rlvu tb,
rkj'm[efvufudk rxm;onf[k ,lq&onf/ vuf0JvufrSm
atmufodkYcsvsuf vuf0g; jzefYxm;onf/ vuf0g;ay:wGif
1/ OD;jr? tkwfcGufbk&m; (twJG-2)
50 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysysLrdLacwf
acwfo kif;tajAkAkc''jy¨q
acwf ¨qAkifif';;wk
¨qaaifwmf
wk ;wkrarswmf
wmf msm;; rsm; 51
a'orsm;onf ysLNrdKUawmfrsm;ESifh ul;oef;qufqHrI? ,Ofaus;rI
qufoG,frIrsm;&SdaMumif; avhvmEdkifrnf jzpfygonf/
ysLacwfwGif oa&acwå&mNrdKUonf &wemoHk;yg;jzpfaom
bk&m;udk,fpm; apwDykxdk;ESifh ra&wGufEkdifaom ½kyfyGm;qif;wk
awmfrsm;ESifh w&m;awmfjzpfaom ygVdawmf ysLpm cifba&Tay
at'D 7-8 &mpk
csyfrsm;ESifh oHCmawmfrsm;udk awGU&Sd&jcif;jzifh oa&acwå&m
rwf&yfaMu;qif;wkawmf omoemawmfonf &wemoHk;yg; xGef;um;aeNyDjzpfaMumif;
'DyuF&mbk&m; (*kyÜw[ef) aumufcsufcsEkdifygonf/
(1930 ckESpfwGif oxkHNrdKUe,frS ysLacwfwGif Ak'¨qif;wkawmfrsm;udk -
&&Sdonf/) (1) blrdzórkj'm?
(2) psmerkj'm?
(3) tb,rkj'm?
(4) 0&'rkj'm?
"r®pMumt0kid ;f yHMk urf;udk awGU&onf/ &ifbwfEiS hf ajcaxmufyikd ;f (5) "r®pMumrkj'mrsm;udk trsm;qHk; awGU&Sd&onf/
rsm;rSm acgif;yG oGef;vkyfxm;aMumif; awGU&Sd&onf/1 qif;wkawmfudk ½kyf<utkwfcGufyHkawmf? a&T? aiG? ausmuf?
ysLacwf qif;wkawmf yHo k P²mefrsm;udk avhvm&mwGif ysLESihf aMu;? &THUESifht*Faw ponfrsm;jzifh jyKvkyfcJhMuaMumif; avhvm
acwfNydKif jrefrmha&S;a[mif; NrdKUa[mif;rsm;&Sd Ak'¨qif;wkawmf Ekdifayonf/ tdE´d, [efyefrsdK; uif;í ysLwdkY\ udk,fydkif[ef
enf;ynmonf tqifhjrifhaMumif; awGU&SdEkdifayonf/
yHkoP²mefrsm;tm; avhvmjcif;jzifh &cdkif? rGefESifh xm;0,f
Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;udk oJausmufjzifh trsm;qHk; xkvkyf
1/ OD;oef;aqG? xm;0,fNrdKUa[mif; avhvmcsufpmwrf; ylaZmfcJhNyD; tkwfcGufbk&m;rsm;wGif "r®puúrkj'm trsm;qHk;awGU&Sd
52 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysLrdacwf
acwfo kif;tajAkc'jy¨qAkif';wk
¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm; 53
&onf/ arSmfZmjywdkufwGif ysLacwf oJausmuf qif;wkawmf
rsm;udk awGU&SdEkdifygonf/ ysLacwfwGif opfom;jzifh xkvkyfaom
qif;wkawmfrsm;udk ,cktcsdeftxd rawGU&ao;onfrSmvnf;
xl;jcm;vSonf/
odkYjzpfí ysLacwf Ak'¨qif;wkawmf yHkrsm;\ xl;jcm;aom
a,bk,s yHkoP²mefrsm;udk atmufygtwdkif; cGJjcm;avhvmygu tE¨ul qif;wkawmf
vG,fulpGm od&SdEkdifygonf/ (&cdkifjynfe,f
ajrmufOD;rS &&Sdonf/)
ysLacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,s yHkoP²mefrsm;

1/ OPS d o (rS e f u if ; awmf )


ysLacwfqif;wkawmfrsm;wGif rSefuif;awmfukd rawGU
&Sd&ay/
2/ rPdawmf
rPdawmfrSm ygonfqdk½HkrQom jzpfEkdifonf/ OD;acgif;
awmf wnfhwnfhwGif rPdawmf ao;ao;oG,foG,f 4/ OPÖ v H k a wmf
cyfedrfhedrfh yg&Sdonf/ qHawmfrSm c½kacG yHkoP²mef ysLacwfwGif OPÖvHkarG;awmf ryg&Sdacs/
qHawmf yg&Sdonf/ 5/ em;&G u f a wmf
3/ oif ; uspf a wmf em;&Gufawmf txufydkif; tenf;i,f um;onf/
oif;uspaf wmf r&Sad cs/ a&SUxH;k qHawmftwef;onf yif em;aygufus,fonf/ em;&Gufawmfonf ycHk;okdY rxd
oif;uspfawmfoP²mefjzpfonf[k,lqMuonf/ ay/
54 oef;xGef; (armfvNrdKif) ysysLrdLacwf
acwfo kif;tajAkAkc''jy¨q
acwf ¨qAkifif';;wk
¨qaaifwmf
wk ;wkrarswmf
wmf msm;; rsm; 55
6/ rsuf E S m awmf 11/ vuftaetxm; (rkj'm)
rsufESmawmfonf vHk;vHk;oG,foG,fjzpfNyD; ar;awmf vufawmfrSm w&m;OD;a[m[ef ("r®puúrkj'm)? psmef
0dkif;vsuf&Sdonf/ tcsdKU tenf;i,f cGsefonf/ 0ifpm;[ef (psmerkj'm)? nmvuf0g;jzefYNyD; a&SUvSnfh
7/ rsufvHk;awmf xm;[ef (tb,rk j 'm)? tcsd K U qif ; wk a wmf r S m
vuf0g;ESpfzufvHk; a&SUodkY vSnfhxm;onfvnf; awGU&Sd
rsufvHk;awmfonf a&SUodkY pl;pl;pdkufpdkuf Munfhae[ef
&onf / nmbuf a ygif a y:wG i f nmvuf a wmf
&Sdonf/ tcsdKU atmufodkY pkdufvsuf Munfhae[ef
atmufodkY csxm;[ef? b,fwifnmcs[ef (blrdzó
&Sdonf/
rkj'm)? vufawmfrSm yuwd vlom;wdkY\ vufawmf
8/ yg;pyfawmf
uJhodkY twdkt&Snf&Sdonf/ wcsKdU ajymif;jyef nmwif
yg;pyfawmfrSm atmufEIwfcrf; tenf;i,f xlNyD; b,fcs (blrdzórkj'm) vnf; &Sdonf/
ar;tzsm; tenf;i,fcRefonf/
12/ ajcawmftaetxm; (tmoe)
9/ udk,fvHk;awmf
b,fajc tay:wGif nmajc xyfwif xm;&Sdonfh
&ifbwfawmf NzdK;armufjcif; r&Sd? &ifbwfrS cg;txd ajcxyf taetxm;udk trsm;qHk; awGU&Sd&onf/
ajzmifhwef;eD;yg;&Sdonf/ udk,fvHk;awmf tcsdK;tpm; b,fajctay:wGif nmajcxyfwifxm;jcif;? b,f ajc
&Snfarsmarsm&Sdonf/ tenf;i,f tjyifodkY xdk;xGufaejcif;ESifh ajcrsufpd
ay:vGifxif&Sm;jcif;udk avhvmawGU&Sd&onf/
10/ ouF e f ; awmf
13/ yv’ i f a wmf
ouFef;awmfukd yg;yg;om xkvkyfonf/ ouFef; tpGef; yv’iaf wmfrmS ½d;k ½k;d yv’iaf wmf trsm;qH;k awGU&S&d onf/
tem;wdkYonf odom½Hkom&Sdonf/ oif;ydkift&mudk tcsdKU yv’ifawmfrSm MumarSmuf Mumvef oP²mef
xif&Sm;pGm azmfjyxkvkyfxm;onf/ tenf;i,f azmfjyxm;&Sdonf/
56 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfo
ysLrdacwf
kif;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkraswmf
m; rsm;
14/ toH k ; jyKypö n f ;
a&T? aiG? aMu;? ausmuf? ajrwdkYESifh jyKvkyfxm;onfudk
awGU&Sd&NyD; opfom;jzifh xkvkyfaom qif;wkawmf
rsm;udk rawGU&Sd&ay/
15/ xl;jcm;csuf «4»
ud,k v
f ;kH awmfrmS cg;ao;í &ifarmufNy;D &Snaf rsm arsm
yHkoP²mef &Sdonf/ OPSdoonf yg&Sd½Hkom&Sdonf/ yk*Hacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;
rPdawmfü c½kyHkyg&Sdonf/ b,fajcay:wGif nmajc
wifxm;jcif;? b,fajc tenf;i,f tjyifoYdk xk;d xGujf cif; yk*Hacwftm; taemf&xmrif; eef;wufESpf 1044 ckESpf
&Sdonf/ ajcrsufpd ay:vGifpGm xkvkyfxm;onfrSm rSpí 1366 ckESpftxd (at'D 11 &mpkrS 13 &mpk) ydkif;jcm;í
ysLacwfA'k q¨ if;wkawmfrsm;\ xl;jcm;csuyf ifjzpfonf/ avhvmwifjyoGm;rnfjzpfonf/ xkdYjyif at'D 11 &mpkrwdkifcif
at'D 11 &mpk acwfOD;ydkif;? at'D 12 &mpk acwfv,fydkif;?
at'D 13 &mpk acwfaESmif;ydkif;[lí oHk;rsdK; xyfrHcGJjcm; avhvm
Ek d i f y gao;onf / xk d Y j yif yk * H a cwf A k ' ¨ q if ; wk a wmf xk v k y f
udk;uG,f&mwGif rif;pOftqufvdkufí tEkvuf&m ig;rsdK;tm;
cGJjcm; avhvmEkdifygonf/
1/ taemf&xmrif;vufxuf Ak'¨qif;wkawmf vuf&mrsm;
(at'D 11 &mpk tapmykdif;umv)?
2/ apmvl ; rif ; vuf x uf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf v uf & mrsm;
(at'D 11 &mpkESifh 12 &mpk tapmykdif;umv)?
57
58 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 59
3/ usefppfom;rif; vufxuf Ak'¨qif;wkawmfvuf&mrsm; vnfwkdif&Snfonf/ ar;½kd; cRefonf/ vuf½kH;BuD;xGm; &iftkyf
(at'D 11 &mpkESifh 12 &mpk tapmykdif;umv)? um;onf/ cg;ao;onf/ em;&Gu?f vufnK§d ;? vufacsmif;rsm;onf
4/ tavmif;pnfolrif;rS e&ywdpnfolrif; vufxuf yuwdvlom;\ t*Fg&yfrsm;twdkif; jzpfonf/ ouFef;rsm;
Ak'¨qif;wkawmf vuf&mrsm; (at'D 12 &mpkESifh 12 rSmvnf; yg;vTmí tacGtvdyf? txyf? twGefY tvGefenf;yg;
&mpk taESmif;ykdif;umv)? onfudk awGU&Sd&onf/ ygvvuf&m bk&m;ykHwlrsm; yk*Ha'oü
r&Sdoavmuf &Sm;aomfvnf; ykHawmfrsm;rSm ygvacwf tajccH
5/ 13 &mpkumv yk*Hacwf (xD;vkdrif;vkdrif;vufxufrS
jzpfaMumif; a'gufwmoef;xGef;u ,lqcJhonf/ acwfv,fykdif;
apmrGefepfrif;xd) umv Ak'¨qif;wkawmfvuf&mrsm;
wGif rsufESmawmf? udk,fvkH;awmf yg;yg;ESihf ESmacgif;awmfrmS cReí f
[lí cGJjcm;avhvmwifjyrnf jzpfygonf/
ar;awmfcGsefonf/ vufykHawmfrSm ao;oG,foG,fjzpfonf/
yk * H a cwf O D ; yk d i f ; vuf & mrsm;onf a,bk , stm;jzif h acwf a ES m if ; yk d i f ; vuf & mrsm;onf yk H o P² m ef u G J j ym;vmí
tk w f c G u f b k & m;rsm;wG i f awG U &aom rsuf E S m awmf 0 k d i f ; í jrefrmqefvmaMumif; awGU&Sd&onf/ acwfjrefrmqif;wkawmf
BuHhckdifaom cE¨mukd,fawmfrsm;jzpfí tdEd́,[efESihf wlnDonf[k rsm;\ a&SUajy;ykHawmf[k qkdEkdifygonf/
cefYrSef;cJhMuonf/ yk*HacwfOD;wGif Ak'¨qif;wkawmf ykHoP²mef yk*Hacwf qif;wkawmfrsm;wGif trsm;qkH;awGU&aom rkj'm
opfrsm; &SdvmcJhonf/ taemf&xmrif;vufxufrS tpjyKí rsm;rSm -
oxk H & mrnwd k i f ; awmif y d k i f ; a'orsm;rS ax&0g'Ak ' ¨ (1) blrdzórkj'm?
omoemawmf o nf yk * H o d k Y a&muf & S d c sd e f r S p í Ak ' ¨ b mom (2) "r®puúrkj'm?
,Ofaus;rIordkif;onf rGef jrefrm[ef ykHpHvuf&mrsm;jzifh Ak'¨ (3) 0&'rkj'm?
,Ofaus;rI tEkynmudk rGrf;rHjyifqifí u@opf zGifhvSpfEkdifcJh (4) r[mu½kPdumrkj'm?
ygonf/ yk*Hvuf&m tEkynmonf ta&SUawmiftm&SwGif (5) tb,rkj'm?
wpfrlxl;jcm;um 0ifh<um;&yfwnfEdkifcJhygonf/ yk*HacwfOD; (6) pd0&[w¬rkj'm?
½kyfyGm;rsm;onf rsufESmay:vGifonf/ ESma,mifcRefonf/ (7) ywårkj'm?
60 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 61
(8) *Z[w¬rkj'm? oJausmufjzifh xkvkyfxm;aom Ak'¨qif;wkawmf &SpfqlcefYom
(9) 0dwuúrkj'm? usef&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/
(10) wdP[w¬rkj'm? (1) a&TqHawmfapwDawmfwGif qif;wkawmf 2 ql
(11) Bwdy#u[w¬rkj'm? (2) "r®&mZuapwDawmfwGif qif;wkawmf 2 ql
(12) 'ge[w¬rkj'm? (3) "r®&HBuD;apwDawmfwGif qif;wkawmf 1 ql
(13) Asmcsmerkj'm? (4) wmrPDtkwfausmif;wGifqif;wkawmf 1 ql
(14) psmerkj'm (5) avmueE´mapwDawmfwGifqif;wkawmf 1 ql
[efrsm;ukd trsm;tjym; xkvkyfukd;uG,fcJhMuygonf/ &yfawmfrl (6) a&Teef;&ifawmftkwfausmif; 1 ql
qif;wkawmfrsm;ukdvnf; xkvkyfukd;uG,fcJhMuNyD; tb,rkj'mESifh wkdYukd avhvmawGU&SdEkdifygonf/
xkvyk af vh &SMd uygonf/ trsm;tm;jzifh blrzd órkj'm? wifysOaf cG
,ck t cg txuf y gbk & m; &S p f q l t euf yk * H a 'owG i f
qif;wkrsdK;ukdom awGU&Sdzl;ajrmf&onf/
jynfhig;jynfh[k xif&Sm;aeaom taemf&xmrif;BuD;ukd,fwkdif
xkdYjyif at'D 11 &mpkvuf&m Ak'¨ajcawmf&m ykHawmftm;
ylaZmfcJhonfh bk&m;ig;qlwGif qkawmif;qk,lrIrsm; jyKvkyfvsuf
avmueE´mbk&m;teD;wGif awGU&Sd&NyD; ,cktcg yk*Ha&S;a[mif;
&SMd uonf/ xkjd ynfih g;jynfh bk&m;ig;ql\ xl;jcm;csurf sm;rSm bk&m;
jywk d u f w G i f xm;&S d y gonf / ok d Y j zpf í yk * H a cwf w G i f Ak ' ¨
qif;wkawmfrsm;\ ajcz0g;awmfESifh vufz0g;awmfay:rS pMum
ajcawmf&mtm; xkvkyfukd;uG,faeNyD[k ,lqEkdifygonf/
trSww f q
H yd rf sm;jzifh ylaZmfxm;&Sjd cif; jzpfonf/ vltrsm;rS qDr;D ?
yk*aH cwf Ak'q¨ if;wkawmfrsm;udk yÍöavm[m? a&T? aiG? aMu;?
yef;? a&csrf; uyfvSLonfhtjyif a&TcsMunfndKcJhMuojzifh pMum
cJ? csdwf? opfom;? oH? ajrrD;zkwf? &THU? tkwf? t*Faw? pOfh?
trSwftom;rsm; aysmufuG,faecJhNyD; jzpfygonf/ okdYjzpfí
pusifausmuf? oJausmufESifh eH&Haq;a&; yef;csDrsm;jzifh ylaZmf
jyKvkyfavh &Sdygonf/ a*gyutzGJU0ifrsm;rS a&Trcs&ef w&m;0ifpmjzifh wm;jrpfcJhonhf
taemf&xmrif; vufxufwGif Ak'¨qif;wkawmfrsm;ukd twGuf a&TqHawmfESifh avmueE´mapwD&Sd qif;wkawmf\
oJ a usmuf t rsd K ;tpm;jzif h xk v k y f a vh & S d N yD ; yk * H a 'owG i f vufz0g;wGif a&;a&;rQ awGUjrifEkdifygawmhonf/
62 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 63
taemf&xmrif;BuD; ylaZmfcJhaom jynfhig;jynfhqif;wkawmf
rsm;rSm -
(1) a&TqHawmfapwDta&SUbufwGif qkawmif;jynfhbk&m;
uE¨uk#dwkdufjzifh oD;jcm;pHy,fvsuf&Sdonf/
(2) "r®&mZuapwDtwGif; qkawmif;jynfh ESpfql&Sd&m at'D 11 &mpk
aiGqif;wkawmf
ta&SUbufrkcfwGif wpfqlESifh awmifbufrkcfwGif
(yk*Hbk&m;trSwf 1515
wpfql &Sdygonf/ rS &&Sdonf/)
(3) avmueE´m pG,af wmfapwDawmf\ ta&SUbuf tm½kcH H
wefaqmif;twGif; qkawmif;jynfh bk&m;wpfql&Sdí
vuf z 0g;awmf a y:wG i f pMumwH q d y f a&;a&;om
zl;awGUEkdifygonf/
(4) yk*HNrdKUopfta&SU wmrPDtkwfausmif;\ awmifbuf
cE¨mukd,fonf ajyjypfacsmarGUí BuHUckdifoefpGrf;rI&Sdjcif;? cg;odrf
bk&m;twGif;ü qkawmif;jynfh bk&m;wpfql&Sdonf/
jcif;? yg;pyfawmfao;NyD; EIwfcrf;yg;jcif;? ouFef;wpfzufpukd
bk&m;a&SUwGif ausmufom;jzifh jyKvkyfxm;aom ig;&HU
b,f y ck H ; rS c sjcif ; ? Mumyv’ i f c H & S d j cif ; ? wmrPD b k & m;rS v G J í
tzkt d r ESpaf umif? opfom;jzifh xkvyk x
f m;aom ig;&HU
usef½kyfyGm;awmfrsm;wGif pu©Ka`E´csxm;jcif;rsm;ukd avhvm
tzkdtr ESpfaumif &Sdygonf/
Ekdifrnfjzpfygonf/
jynfhig;jynfh qif;wkawmfrsm;onf psmerkj'mrsm;jzpfaMumif;
jynfhig;jynfhbk&m;rsm;onf rkd;acgifonfha'ookdYyifhí
awGU&Sd&onf/ vufz0g;awmfay:wGif pMumwHqdyfyg&Sdjcif;?
ylaZmfvQif rkd;BuD;onf;xefpGm &GmoGef;apjcif;? &mxl;XmeEÅ&
wifysOfacGxkdifí ajcz0g; txufvSefxm;jcif;? ajcacsmif;wkdif;
wkd;wufapjcif;? pD;yGm;csrf;om wkd;wufapjcif;? a&m*gb,
c½kywfacG&Sdí ajcqpfrsm;&Sdjcif;? ajcz0g;ay:wGif MumyGifhrsm;
uif;í usef;rmapjcif; ponfhqkvmbfrsm;ukd &&Sdapjcif;
&Sjd cif;? rsucf ;Hk awmfrmS ESma,mifMum;rS tay:okYd ck;H wufomG ;jcif;?
64 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 65
tusdK;rsm; &&Sdonf[k ,kHMunfMuí qkawmif;qk,l jyKvkyf owåXme paom Ak'¨0ifaMumif;qdkif&m ½kyfykHrsm; yg0ifonf/
Muvsuf&Sdonf/ yk*HjywdkufwGif Ak'¨0if&Spfcef;ESifh owåXme tkwfcGufykHpHwpfckudk
taemf & xmrif ; \ uk o k d v f a wmf avmueE´ m apwD ? jyoxm;onfudk awGU&Sd&onf/ ynm&Sifrsm;u yk*Hacwf (at'D
a&TqHawmf apwD? "r®&mZuapwDESifh wmrPDbk&m;rsm;wGif 12-13 &mpk) twGif; jzpfEdkifonf[k owfrSwfcsufjyKcJhMu
taemf&xmrif;vufxuf ½kyfyGm;qif;wkawmfrsm;ukd avhvm ygonf/1
Ekdifygonf/ Ak ' ¨ 0 if & S p f c ef ; ES i f h owå X meyg0if a om tE¨ * l ½ k y f < u\
taemf&xmrif;vufxufü jyKvkyfcJhaom tkwfcGufbk&m; zGJUpnf;ykHukd atmufygtwkdif; avhvmawGU&Sd&onf/ tE¨*l
rsm;ESihf Ak'q¨ if;wkawmfrsm;onf tEkynmvuf&m yko H P²mefrsm; ausmufjzihf xkvyk x f m;aom qif;wkawmf½yk cf syrf sm;rSm cs;D rGr;f í
tenf;i,f uGmjcm;rI&adS Mumif; avhvm&ygonf/ taemf&xmrif; rukefEdkifatmif aumif;rGefvSonf/
vufxuf rukd#faqmif; Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;ukdvnf; awGU&Sd&yg xlyg y&dedAÁmefjyKcef;
onf/ rudk#faqmif; Ak'¨½kyfyGm;awmf yg0ifaom tkwfcGufudk emVm*D&dqif tedrdoowå [ aAm"dyifESifh &wepuFrowå[ wm0wðomrS
yxrOD;qkH; oa&acwå&m? arSmfZm? awmifvkH;ndK&Gm awmifbuf atmifjrifcef; 'kwd,ywf a&Tyv’if wwd,ywf qif;awmfrlcef;
v,fuGufwGif ysLtkwfcGufbk&m;tm; awGU&Sd&onf/1 'kwd, "r®pMum &weC&owå [ atmifjrifcef; tZygvowå[ wefckd;jym#d[m
tBudrftjzpf rudk#faqmif; Ak'¨½kyfyGm;awmfyg aMu;cGufykHpH a[mawmfrlcef; pwkw¬ywf okdYr[kwf yOörywf jyawmfrlcef;
wpfckukd yk*HNrdKU OD;jrodef;u 0ufBuD;tif; *lajymufBuD;bk&m;\ zGm;jrifawmf &mZ,weowå[ yv’ u F owå[ rkvdE´owå [ ygvdav,sawm
awmifbuf v,fuiG ;f xJwiG f awGU&Scd o hJ nf/ tvsm; 8 pifwrD w D m? rlcef; owårywf yxrywf q|rywf wGif pHawmfrlcef;
tjrifh 12 pifwDrDwmESifh xk 1 pifwDrDwmcefY &Sdonf/ aMu;
e&ywdpnfolrif; (1165-1211) vufxufwGif jyKvkyf
ykpH cH u
G f aemufausmwGif &GjJ ym;ay:ü zdEydS yf o
Hk iG ;f &ef vufuikd Ef iS hf
aMu;zkvkH; yg&Sdonf/ aMu;cGufykHpHwGif yg0ifaom ½kyfykHrSm aom ajrykHbk&m;wGif Ak'¨0ifudk;cef;udk awGU&Sd&onf/2 yk*Hacwfü
rudk#faqmif; Ak'¨½kyfyGm;awmf (rif;0wfbk&m;) Ak'¨0if&Spfcef;ESifh 1/ a'gufwmoef;xGef;? &Sm&SmazGazG jrefrmhordkif;? pm-62
1/ OD;jr? a&S;a[mif;tkwfcGwfbk&m; qif;wkawmfrsm; ('k-wGJ) 2/ OD;jr? a&S;a[mif;tkwfcGwfbk&m; qif;wkawmfrsm; (y-wGJ)
66 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 67
Ak'¨0if&Spfcef;ykH xkvkyfylaZmfvmonfukd avhvmawGU&Sd&onf/
Ak'¨0if&Spfcef;rSm -
(1) aAm"dyifESifh a&Tyv’if atmifawmfrlcef;
tkwfcGufbk&m;rsm; tv,fü aAm"danmifESifh blrd
zó rkj'mykH Ak'¨qif;wkawmf yg&Sdonf/ at'D 12-13 &mpk
(2) "r®pMumw&m;OD; a[mawmfrlcef; Ak'¨0if&Spfcef; tE¨ul
nmvuftay:rS b,fvuftwGif;yHk/ qif;wkawmf
(3) wefckd;jym#d[mjyawmfrlcef; (uefYulqHausmufjym;)
Ak'q
¨ if;wkawmf\ b,fbuftay:? nmvufatmufyHk (yk*aH &S;a[mif;okawoejywdu k )f
xkvkyfxm;onf/
(4) wm0wðomewfjynfrS qif;oufawmfrlcef;
jA[®m? ewfrsm;rS jrwfpGmbk&m;tm; xD;rkd;xm;&SdykHESifh
avSum;ykHyg&Sdonf/ (8) y&dedAÁmef pHaeawmfrlcef;
(5) ygvdav,s awmxGufcef; OD;acgif;rSm acgif;tkH;ESifhxdí avsmif;awmfrlykH xkvkyf
qif okdYr[kwf arsmufrS opfoD;rsm; jrwfpGmbk&m;tm; onf/
uyfae[efykH/ apmvl;rif;ESifh usefppfom;rif;BuD; vufxuf at'D 11
(6) eVm*D&dqif qkH;rcef; &mpkrS 12 &mpk apmapmykdif;umvwGif xkvkyfudk;uG,fcJhaom
qif½kyf 0yfae[efESihf jrwfpGmbk&m;ykHyg&Sdonf/ Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ t&G,ftpm; rnfrQyif jcm;em;apumrl
(7) zGm;awmfrlcef; rsuEf mS awmfEiS hf cE¨muk,
d f tcsK;d tpm; toGio f P²mefonf at'D
r,fawmfrm,mykH yg&Sdí ewf? jA[®m txufpHae[ef 11 &mpkEiS hf 12 &mpk apmapmykid ;f umv[k ajymprSwjf yKEidk af tmif
yg&Sdonf/ wlnaD eonft h jyif jrefrmEkid if H qif;wkawmforkid ;f wGif tcsKd ;tpm;
68 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 69
tuseqk;H ? vuf&mtaumif;qk;H ? MunfnKd z, G &f m taumif;qk;H [k qif;wkawmfrsm;wGif rPdawmfü qHacGrsm; t&pft&pfjzihf
q&mOD;Akdau\ yk*Hokawoe vrf;nTefpmtkyfwGif rSwfcsufjyKcJh azmif;<uaeykH? rsufESmawmfoG,fí ar;awmfcRefum ESmwH
onf/ ay:vGifykHESihf vnf&pfrsm; xif&Sm;ykHwdkYrSm yk*Hacwf[efrsm;jzpf
yk*Ha'o&Sd ausmufpum;BuD;? e*g;½kH? ty,f&wem? ykxkd; onf/ urÇmhtqihfrDaom jrefrmhtEkynmrsm;vnf; jzpfygonf/
om;rsm;? jrif;uyg *lajymufBuD;? ausmuf*lOrifESifh tmeE´m yk*HtmeE´mapwDtwGif;rS opfom;jzifh xkvkyfxm;aom
*lbk&m;wdkYwGif avhvmMunfndKEkdifrnf jzpfygonf/ Mumyv’ifay:&Sd rwf&yfAk'¨qif;wkawmf ykHoP²mefESifh ,SOfxkd;
usefppfom;rif;vufxuf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ xl;jcm; avhvmMunfhygu rwf&yfawmfav;qlvkH;rSm yk*Hacwfvuf&m
csufrSm vnfyif;wGif vnfa&;okH;qifhukd xif&Sm;pGm awGUjrif r[kwfrSef; avhvmEkdifygonf/ yv’iftjrifhrSm &Spfay&Sdí rwf&yf
Ekdifonf/ yckH;awmf us,fjyefYí &iftkyfawmf zGifhxm;NyD; cg;awmf twkdif;twmrSm 31 aypD &Sdonf/ rwf&yfukd,fawmfBuD; av;ql
rSm odrfí Akdufom;awmfESifh csufawmfudk ay:vGifpGm awGUjrifEkdif teuf awmifbufESifh ajrmufbuf&Sd qif;wkawmfESpfqlrSm
ygonf/ a&pdkaeaom ouFef;uJhokYd yg;yg;vsm;vsm; xkvkyfxm; yk*Hacwfvuf&mrsm;jzpfaMumif; awGU&Sd&ygonf/
ojzifhvnf; ukd,fcE¨mtcsdK;tpm;udk ay:vGifpGm zl;awGU&jcif; ok Y d a omf ajrmuf b uf & S d qif ; wk a wmf r S m yk * H a cwf E S i f h
jzpfonf/ xkjYd yif vufawmf? ajcz0g;awmfrsm;rS vufacsmif;awmf? ukef;abmifacwfvuf&m a&maESmjyKjyifxm;aMumif; awGU&Sd
ajcacsmif;awmfrsm;rSm yuwdvlom;rsm;uJhodkY twkdt&Snf &rnf jzpfygonf/ ezl;oif;uspfawmfukd ausmufrsm;pDxm;jcif;?
&Sdonfhtjyif tom;ta& jynfhNzdK;pGmjzifh MunfndKzG,f zl;jrif qif;wkawmf\ vuftaetxm;onf uke;f abmifacwfvuf&m
Ekdifygonf/ rsm;jzpfonfukd awGU&Sd&rnfjzpfygonf/
usefppfom;rif;\ aumif;rIawmf tmeE´mapwDtwGif; Ak'¨ ta&SUbufEiS hf taemufbuf rwf&yfqif;wkawmfBu;D rsm;\
qif;wkawmfrsm;ukd avhvmEkdifygonf/ tmeE´mbk&m; twGif;&Sd ykHoP²mefawmfwkdYonf yk*Hacwfvuf&mESifh uGJjym;vsuf&SdNyD;
Ak'¨0if½kyf<uausmufcsyfrsm;ESihf ausmufqif;wkawmfrsm;\ ukef;abmifacwfaESmif;ykdif; ykHoP²mefrsm;jzpfaMumif; zl;awGU
vuf&mrSm *kywåacwfESihf ¤if;rS qufET,fvmaom ygvacwf &rnfjzpfygonf/ qif;wkawmfBuD; rD;avmifysufpD;cJhí xyfrH
vuf & mrsm;ES i h f quf p yf a eaMumif ; awG U &S d & onf / Ak ' ¨ wnfxm;jcif;jzpfonf[k od&Sd&onf/
70 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 71
tavmif;pnfolrif; vufxuf xkvkyfylaZmfcJhaom o&u©H
Ak'½¨ yk yf mG ;awmf ig;qlonf xif&mS ;ausmMf um;aom qif;wkawmfrsm;
jzpfygonf/ o&u©H Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;ukd ylaZmfzl;jrif&olwdkY
onf touf t k d ; td r f p nf ; pd r f O pö m twG u f pd k ; &d r f a Mumif h M u
uif;apjcif;ESihf Zmwmpef;v*fxjcif;ukd jzpfaponf[k ,kMH unfpmG
ukd;uG,fylaZmfMuonf/ at'D 12 &mpk
tavmif;pnfolrif;BuD; vufxufü OD;acgif;awmfonf rwf&yf
ajymifacsmxkvkyfavh&SdNyD; rPdawmfESifh auwkrmvm yg&Sdum opfom;qif;wkawmf
(yk*H tmeE´mbk&m;
a&SUokdY tenf;i,f pkdufaeonf/ rsufESmawmfonf jrefrmqef
awmifbufrkcf)
vmygonf/ oif;ykid af wmfrS Aku d o f m;awmft&pfonf ]y} apmufyHk
uJhokdY ajyjypfvmjcif;ESifh &iftkyfawmfarmufrI enf;vmjcif;
ponfh vu©Pmrsm; zl;awGUEkdifygonf/ rEÅav;NrdKU a&TusD;jrif
bk&m;twGif; ÓPfawmf wpfawmif ESpfrkduf av;opf&Sd ]]&SifjzL
bk&m;}} ½kyfyGm;awmfonf 12 &mpk tavmif;pnfolrif;aumif;rI
jzpfí avhvmEkdifygonf/
2009 ckESpfwGif ausmufqnfNrdKUe,f apmf&J&Gm&Sd wrk'f
&Sifyifa&T*lapwD bk&m;ysufudk wl;azmf&mwGif apwD\vdkPf*l &ifbwfwiG ;f rsuEf mS awmfukd zl;awGU&onf/ 'kw, d qif;wkawmf
twGif; yk*Hacwf oHk;xyfAk'¨½kyfyGm;awmftm; tHhMozG,f zl;awGU BuD;tm; wwd, qif;wkawmfrS wpf0ufikHxm;í yv’ifyg Ak'¨
cJh&onf/ þuJhodkY Ak'¨½kyfyGm;awmfudk ,cifu rawGUrjrifbl;cJh qif;wkawmftm; xl;jcm;pGm zl;awGU&onf/
Muay/ qif;wkawmf oHk;qlvHk;rSm blrdzórkj'm yHkoP²mefjzpf rPdawmf&dS qHawmfrmS ydEq Jé ;l oP²mef &So
d nf/ &ifbwfawmf
onf/ yxr Ak'¨qif;wkawmfudkiHkí 'kwd, Ak'¨qif;wkawmf twGif;&Sd qif;wkawmf\ rPdawmfrSm cyfyg;yg;om&Sdí 11
72 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 73
&mpk[ef Ak'q ¨ if;wkawmfjzpfí taemf&xmrif; aumif;rIawmf[k atmufEIwfcrf;wdkYrSm txltyg; wlnDvsuf&SdMuNyD; EIwfcrf;
,lqonf/ 'kwd, iHkxm;aom qif;wkawmfrSm 12 &mpk acwfOD; ESpcf wk iG f jrefrmtu©&m ]y} yko H P²mef rsO;f wpfaMumif; yg0ifjcif;?
ygvacwf vuf&m[efvTrf;aom yHkoP²mef&Sdonf/ tay:qHk; yck;H rS usvmaom ouFe;f ppGe;f onf tjcm;acwfuo hJ Ydk r[kwb
f J
Ak'q ¨ if;wkawmf\ rPdawmf&q dS aH wmfrmS ydEqéJ ;l oP²mef awGU&S&d ouFe;f wGerYf sm;onf ig;Muif;Nr;D ykpH H rsO;f wpfaMumif;ESihf tay:&pf
ojzifh 12 &mpk aESmif;ydkif; qif;wkawmfyHkoP²mefjzpfaMumif; ESp f& pfy g0if jcif; ? vufr ? ajczrkd; wkd Yr SvGJ í usefv ufa wmf
,lq&onf/ av;acsmif;ESifh usefajcacsmif; av;acsmif;wdkY\ tvsm;onf
þuJhodkY oHk;xyfqif;wkawmfjzpf&jcif;rSm taemf&xmrif; wlnrD eI ;D yg;&Sjd cif;? qHpawmfrS rsuaf rSmifawmf wpfjyef? rsuaf rSmif
wnfxm;cJhaomapwDtm; e&ywdpnfolrS uGrf;awmfayguf awmfrS ESmoD;awmfwpfjyefESifh ESmoD;awmfrS ar;aphawmfwpfjyef
ESpfxyf*lbk&m; wnfxm;jyKjyifcJhonf/ xdkYaemuf OZemrif;u wkdYonf wlnDrIr&Sdjcif;? 11 &mpkESifh 12 &mpk yk*HacwfwkdYuJhodkY
xyfrHí *lbk&m;udkiHkí pnf;cHkyHkapwDawmf wnfxm;cJhonf/ r[kwfbJ Adkufom;awmf\ rsufESmjyifrSm tjym;tcsyf xkvkyf
ESpaf ygif;Mumaomtcg NrKd Uysucf &hJ m 2009 ckEpS wf iG f tkwu
f ek ;f tm; xm;jcif;ESifh aemufaphawmfrS qHpawmfonf ar;aphawmf
&Sif;vif;&mrS ay:xGufcJhjcif;jzpfaMumif; avhvmod&Sd&ygonf/ txufwiG f &Sjd cif;onf 13 &mpk Ak'q ¨ if;wkawmfrsm;\ vu©Pm
1
yk*HacwfaESmif;ykdif; at'D 13 &mpk qif;wkawmfrsm;rSm rsm;yifjzpfonf/
yk*Ha'owpf0kduf txl;ojzihf rif;eef;olESifh zGm;apmwdkYwGif at'D 13 &mpkwGif wnfxm;ukd;uG,fcJhaom orÇLv?
tawGU&rsm;onf/ yk*HacwfaESmif;ykdif; 13 &mpkwGif xkvkyfaom apmvS 0 ef ; ES i f h yk * H N rd K Ua[mif ; &S d EG m ;jy*l (EG m ;rsm;o*F , m)?
qif;wkawmfrsm;wGif OD;acgif;awmf tenf;i,fBu;D vmNy;D pu©Ka`E´ *lawmfopf tp&Sdonfh *lrsm;twGif;&Sd qif;wkawmfrsm;ukd pHxm;
rsufvTmcsvsuf rsufESmawmfykHrsm;ukd trsm;qkH; awGU&onf/ avhvmEkdifygonf/ xl;jcm;rIwpf&yfrSm at'D 13 &mpk orÇLv
xl;jcm;csufrSm qHawmfukd ajymifacsmatmif xkvkyfavh bk&m;\ y"meqif;wkawmfBuD;rsm;ESifh eH&HtwGif; a&;qGJxm;
&SdNyD; rPdawmf yg&Sdaomfvnf; auwkrmvm ryg&Sday/ ezl;jyif aom eH&Haq;a&;vuf&m ykH[efrsm;rSm wlnDaeonfukd zl;awGU
txuf&Sd oif;uspfawmfonf jrefrmtu©&m ],} ykHoP²mef Ekdifygonf/
okdYr[kwf vIdif;wGefYykHoP²mef jyKvkyfavh&SdNyD; tay:EIwfcrf;ESifh 1/ ,Ofaus;rIr*¾Zif;? 2006
74 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 75
yk*HacwfwGif tkyfcsKyfolrif;rsm;ESifh jynfoltaygif;wdkY
wnfxm;udk;uG,fcJhaom omoedu taqmufttHk ta&
twGufrSm ]vSnf;0if½kd;oH wnHnH yk*Hbk&m;aygif;} [lí ta&
twGuf jyKcJhonf/ tif;0acwf rdk;n§if;rif;w&m;BuD; (1426-
1439) vufxuf yk*Ha'o&Sd bk&m;ykxdk;apwDrsm;udk pm&if;
at'D 12 &mpk aumuf,lNyD; oauFwtjzpf ]0if;0if;xdefvQH yk*Hbk&m;aygif;}
blrdzórkj'm [lí rSwfom;cJh&m ta&twGufrSm 4474 ql jzpfygonf/
aMu;qif;wkawmf uke;f abmifacwfwiG f ]jrwfb&k m;qla& jzLa&Tv0kd if; yk*jH ynf
(yk*H oAÁnKbk&m;rS
b,fwkdif;XmeDESifh pHrrD vGefxif&Sm; apmrkedrsm;} [lí uAsm
&&Sdonf/)
pyfqdkxm;csuft& ta&twGufrSm 4445 ql jzpfonf/
vuf&SdrSwfwrf;rsm;t& aumuf,lNyD;pm&if;rSm -
1/ *l? apwD? ykxdk; 1745 ql
2/ tkwfausmif; 431 ausmif;
3/ tjcm; (Orif^odrf) 54 ck
yk*HacwfwGif ESpfusdyf&Spfql ½kyfyGm;awmfrsm;udkvnf; xkvkyf 4/ a&S;bk&m;tkwfukef;rsm; 892 jzpfí
avh&SdNyDjzpf&m bk&m;&Sifrsm;\ yGifhawmfrl&m opfyifrsm;udk pkpkaygif; 3122 OD;a& &Sdygonf/ 1

Munfhí cGJjcm;Edkifygonf/ ½kyfyGm;awmfaemufü aAm"dyifyg&SdvQif


odkYjzpfí yk*HacwfwGif Ak'¨qif;wkawmf yHkoP²mefrsm;\
a*gwrjrwfpGmbk&m;jzpfí a0óbljrwfpGmbk&m; yGifhawmfrl xl;jcm;csufrsm;udk o½kyfcGJavhvmMunfhygu atmufygtwdkif;
csdefü tifMuif;yif? uukóef jrwfpGmbk&m;onf a&ozef;yif? awGU&Sd&ygonf/
uóyjrwfpGmbk&m;onf jynfanmifyif ponfjzifh toD;oD;
1/ ,Ofaus;rI0efBuD;Xme? jrefrmha&S;a[mif;ordkif; taxmuftxm;
yGifhawmfrlcJhMuygonf/ pmwrf;
76 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 77
yk*Hacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ a,bk,syHkoP²mefrsm; (5) em;&Gufawmf
(1) OPSdo (rSefuif;awmf) yk*aH cwf em;&Guaf wmfonf ysLacwfEiS hf wlnaD Mumif; awGU&Sd
OPS d o (rS e f u if ; awmf ) onf ysLacwf w G i f rawG U &S d & &onf/ t&Snf &SpfvufopfcefY &Sdonf/ rsufcHk;awmfxdyfrS
aomfvnf; yk*HacwfwGif awGU&Sd&onf/ rPdawmftxufü ar;aphawmftxdom&SdNyD; ycHk;odkYrxday/ tcsdKU ykcHk;odkYxdonfudk
oAÁnKwÓPfawmf\ txdr;f trSwjf zpfaom rSeu f if;awmf yg&Sd awGU&onf/ em;&Gufawmf&Sd em;aygufonf ysLacwfavmuf
onf/ rSefuif;awmfonf a&SUaemufjym;í MumyHk? anmif&Guf rus,fay/ em;awmf wpfqufwnf; &Sdonf/ em;awmfxdyfonf
yHjk zifh xdyüf tenf;i,f aemufoaYkd &mufonf/ tcsKd Uqif;wkawmf tenf;i,f ta&SUodkY 0dkufaeonf/
rsm;wGif rSefuif;awmfü tcsdKifhxGif;í tzdk;wef ausmuf? oH?
ywåjrm;wdkYudk xnfhjr§Kyfum ylaZmfMuonf/ (6) ESmacgif;awmf

(2) rPdawmf (qHawmf) ESmacgif;awmf&Sd ESmoD;awmfxdyfonf ESmtdk;awmfatmuf


edrfhí pdkufusonf/ ESmacgif;cRefí ESmwHaumufonf/
rPdawmf (qHawmf)onf ao;oG,fNyD; tenf;i,f jrifhvm
ygonf/ &GvJ ;kH wef;rsm; pDxm;aom qHawmf&o
dS nf/ tmeE´mbk&m; (7) rsufvHk;awmf
twGif;&Sd rwf&yfqif;wkawmfwGif qHawmftm; ydEéJql;oP²mef
rsufvHk;awmfonf pu©Ka`E´ csxm;[ef toGifoP²mef&Sd
awGU&Sd&onf/
onf/ rsufckH;awmfonf ESma,mifMum;u tay:okdY ckH;wuf
(3) oif;uspfawmf oGm;onf/
oif;uspfawmftm; oD;jcm;rawGU&Sd&bJ a&SUxHk;qHawmf
twef;onfyif oif;uspfawmf oP²mefjzpfonf/ (8) EIwfcrf;awmf
(4) OPÖvHk arG;&Sifawmf yg;pyfawmfao;í EIwfcrf;yg;apmifrsm; yDyDjyifjyif &Sdvm
ygonf/ tay:EIwfcrf;awmfyg;í tvsm;&Snfonf/ 11 &mpk
OPÖxvHk arG;&Sifawmf xnfhoGif;xkvkyfxm;onf/
78 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 79
yk*Hacwfaemufydkif; 13 &mpkwGif ar;awmftkyf0dkif;NyD; rdkYarmuf xkvkyfxm;onf/ (usefppfom;rif;vufxufwGif qif;wkawmf
aom yHkoP²mef&Sdonf/ rsm;rSm rsufESmawmfwnfMunfí NyHK;a,miforf;rIenf;NyD; cg;wH
tenf;i,f&Snfonf/)
(9) vnfyif;awmf
vnfyif;awmfwGif vnfa&;oHk;qifhtm; xif&Sm;pGm xkvkyf (11) ouFef;awmf
xm;onf/ ouFef;awmftm; cyfyg;yg; taetxm;jzifh xkvkyfxm;
onf/ a&pdkaeaom ouFef;uJhodkY csufawmfESifh Adkufom;awmfwdkY
(10) udk,fvHk;awmf
udk ay:vGifpGm awGUjrifEkdifonf/ ycHk;ay:wGif wifxm;aom
ycHk;awmfus,fjyefYí &iftkyfawmfum;NyD; cg;rSmodrfonf/ ouFef;awmfrSm ta&;taMumif;rQomjzpfí pGefNrD;? ig;Muif;NrD;
Adu
k of m;ESichf suaf wmfwu Ykd kd xif&mS ;pGmawGUjrifEidk o
f nf/ cg;ao;í uJo
h Ykd ESpcf &G o
dS nf/ tzsm;ESpcf o
G nf &iftt
kH xufü uyfaeonf/
&ifBuD;onf/ cE¨mudk,ftcsdK;tpm; userIudk ay:vGifpGm xkvkyf tem;twGefYacgufrQom yg&Sdonf/ oif;ykdif0wfxm;yHk ay:vGif
xm;onf/ rwfwwf&yfu, kd af wmfrmS wifyg;awmfum;Ny;D aygifwrH S onf/
wpfqifh 'l;awmf? ajcovHk;awmfrsm;udk oG,fwef;í udk,fae
xm;[efrmS aysmah ysmif;[ef&o dS nf/ a,mufsm;jrwfw\ Ykd vu©Pm (12) vufawmf (rkj'm)
yHok P²mefEiS hf jynfph akH om[ef&o dS nf/ vufarmif;awmf? vufzs½H ;kd trsm;qHk;awGU&onfh rkj'm (vuf[eftaetxm;) rSm blrd
awmfrsm;rSm cE¨mudk,ftcsdK;tpm;ESifh vdkufzufnDpGm xkvkyfxm; zórkj'm? "r®puúrkj'm? psmerkj'm? r[mu*kPfurkj'mwdkY
Muonf/ txl;ojzifh vufacsmif;awmfESifh ajcz0g;awmf&Sd jzpfonf/ vufawmfrsm;onf yuwdvrl sm;uJo h Ykd twdt
k &Snjf zifh
ajcacsmif;awmfwdkYtm; wlnDpGm xkvkyfxm;jcif;rsKd; r&Sday/ xkvyk x
f m;onf/ vufrawmfrmS vufnKd§ ;ESirhf xdbJ ab;um;vsuf
obm0vufacsmif;ESifh ajcacsmif;rsm;\ twdkt&Snf toGif &So
d nf/ yk*aH cwf tapmydik ;f wGif vufz0g;rsm;wGif pufvu©Pm
oP²mef&SdNyD; tom;ta& rdkYrdkYazmif;azmif;<u<ujzifh xkvkyfxm;
yg&So
d nf/ pufvu©Pmyg&Sad om qif;wkawmfrsm;udk jynfih g;jynfh
onf/ cg;ü csufay:onf/ oif;ydkif0wfxm;yHk ay:vGifpGm
bk&m;[k ac:qdkMuonf/
80 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfyko*rdHakicwf
f;tajAkc'jy¨qifAk;'wk¨qaifwmf
;wkrasmwmf
; rsm; 81
(13) ajcawmftaetxm; (tmoe) em;&GufawmfyHkoP²mef wlnDjcif;jzpfonf/ yk*HacwfwGif Ak'¨
wifyv’ifcsdwf taetxm;jzifh xkvkyfxm;onf/ tcsdKU qif;wkawmfrsm;tjyif Ak'¨ajcawmf&mrsm;ukdyg xnfhoGif;xkvkyf
ajcz0g;awmf ESpfzufvHk; vSefxm;onf/ ajcz0g; txufvSef ylaZmfvmcJhonfukd awGU&Sd&onf/ udk,ftaetxm;rSm cg;ao;?
jcif;rSm tdEd´,[efjzpfonf/ yk*Hacwftapmydkif;wGif ajcz0g; &ifcsDaom yHkoP²mef&Sdjcif;? ouFef;awmf&ifbwf b,fbufwGif
ig;Muif ; NrD ; yH k o P² m ef ay:vG i f j cif ; ? cg;awmf w G i f oif ; yd k i f
rsm;wGif pufvu©Pm yg&Sdonf/
0wfxm;rI ouFef;&m ay:vGifxif&Sm;jcif;? blrdzórkj'm?
(14) yv’ifawmf "r®pMumrkj'm? r[mu½kPmrkj'mwdkYwGif yuwdvlrsm;uJhodkY
yv’ifawmfrSm MumarSmufMumvSef ESpfxyfjzifh jyKvkyfxm; vufawmfonf twdkt&SnfrnDbJ &Sdjcif;ESifh yv’ifawmfrSm
onf/ Mumzwftvsm;ESifh teHwdkYonf wlnDonfudk trsm; MumarSmufMumvSef ESpfxyfjzifh jyKvkyfylaZmfonfudk yk*Hacwf
xl;jcm;csufrsm;tjzpf avhvmawGU&Sd&ygonf/
tm;jzifh awGU&onf/ y'kr®mMumyHkjzpfí MumtppfyHk aysmufuG,f
ysLacwfESifh yk*Hacwf qif;wkawmfrsm;wGif wlnDonfh
cJhonf/
tcsufrSm em;&Gufawmf ycHk;odkY rxdjcif;ESifh em;&GufawmfwGif
(15) toHk;jyKypönf; em;ayguf yg&Sdjcif;udk awGU&Sd&onf/ 13 &mpkwGif jrefrm[ef
yk*Hacwf qif;wkawmfrsm;udk a&T? aiG? aMu;? yÍöavm[m? rsm;pGmawGU&Sí d acwfjrefrmqif;wkawmfrsm;\ a&SUajy;qif;wkawmf
ausmuf? ajr? t*FawESifh opfom;wdkYjzifh jyKvkyfxm;onf/ ykHoP²mefrsm; ajymif;vJcJhonf/

(16) xl;jcm;csuf
OPSdo 0dkif;onf/ cE¨mudk,f tcsdK;rus? ouFef;tenf;i,f
xlvmonf/ ajcawmftm; wifysOfacGcsdwfyHk xkvkyfvmonf/
MumarSmufMumvSef &Snfvmonf/ csufawmf ay:vGifonf/
ysLacwf E S i f h yk * H a cwf wl n D c suf r S m em;ayguf a wmf & S d j cif ; ?
oef;xGef; (armfvNrdKif) yifo;,acwf
acwf rdkif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 83
yk*HacwfaESmif;ydkif; at'D 13 &mpk qif;wkrsm;ESifh wlnD
onf qkdaomfvnf; &Srf;ESifh rGefvuf&m ykdíqefvmygonf/
jrifpkdif;? yif;,? ppfukdif;rif;qufrsm;onf &Srf; (xkdif;)? ,Gef;
(xkdif;) ,Ofaus;rI tm;aumif;aom acwftcgrsm; jzpfMuonf/
okdYjzpfí jrefrmh½kd;&m y#drm½kyfoGifrsm;onf yk*HykHpHrS &Srf;? ,Gef;?
w½kwf? wdAufykHokdY ,kdifvmonfukd awGUvm&ygonf/ rsufESm
«5» jym;í 0kdif;vmonf/ ESma&mifcsdKifhí edrfhvmonf/ rsufvkH;?
rsufawmif ao;i,fusOf;ajrmif;vmonf/ t&yftarmif; edrfhí
yif;,acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; ar;aph0ef; 0dkif;vmonf/ ar;½kd;oG,fvsonf/ rukd#fOD;aoQmif
wkdYonfvnf; yGwfvkH;ykH? ESpfqihfyGwfcHykH? BuHqpfyHk? rD;vQHykH? pdef
yk*HacwfNyD;aemuf oD[ol&rif;onf ouú&mZf 1312 ckESpf zl;awmfykH? rkd;BudK;oGm;vufeufykH? yef;rukd#fykH? ydEéJql;ykH? z½kHn§m
wGif yif;,NrdKUudk wnfaxmifum pdk;pHcJhonf/ yif;,acwf rD;vQHykH? rPda&mifjyefykH? wrmoD;ykH? iSufaysmzl;ykH? Mumzl;ykH
rif;ajcmufquf pdk;pHcJhNyD; ouú&mZf 1363 ckESpfwGif yif;,NrdKU ponfjzifh &Srf;,Gef;qefqef ykHyef;vu©Pmrsm;jzifh awGU&Sdvm&
ysufcJhonf/ yif;,acwfonf oufwrf; 52 ESpf MumjrifhcJhonf/ onf/
yif;,acwf Ak'¨qif;wkawmf vuf&mrsm;onf yk*Hacwf xkdifckHyv’if tmoersm;ESifh pD;awmf,mOf? 0g[e,mersm;
aESmif;ydkif; 13 &mpkESifh wlnDí uGmjcm;rI r&SdcJhay/ yif;,NrdKU wGiv f nf; qifjzL qifrnf; wpfp;D ? ESppf ;D ? ok;H pD;rSpí qifrsm;pGmukd
ajrmufbuf *loHk;vHk;\ qif;wkawmfrsm;udk avhvmvQif yk*H&Sd toHk;jyKvmMuonf/ *Zmoe? *Z0g[eykHrsm; jzpfonf/
qifjzL&Sifausmif;wdkuf&Sd qif;wkawmfESifh vuf&mrsm; wlnD
onfudk avhvmEkdifygonf/ qif;wkawmfrsm;udk tkwft*Faw
jzifhom jyKvkyfylaZmfcJhMuonf/ tdE´d,[efESifh uGJjym;aeonfudk
awGU&Sdzl;ajrmf&onf/
82
oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;rd0acwf
kif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 85

«6»
at'D 14 &mpk
tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; tif;0acwfvuf&m
Ak'¨qif;wkawmf
tif;0acwfukd owdk;rif;zsm;onf ouú&mZf 725 ck?
waygif;vqef; 6 &uf t*FgaeY (at'D 1364 ckESpf azazmf0g&D
7 &uf) wGif pwifwnfaxmifcNhJ y;D rif;qufaygif; wpfq,fo h ;kH yg;
pkd;pHcJhonf/ aemufqkH;rif; a&Teef;aMumh&Sif e&ywdrif;vufxuf
ouú&mZf 888 (at'D 1526 ckESpf) xd ESpfaygif; 162 ESpf yv’ifawmfwpfckatmufü tykdyg&Sdvmygonf/ xl;jcm;csufrSm
MumjrifhcJhNyD; tif;0acwf ukefqkH;cJhonf/ cg;ao;&ifBuD;í &ifbwf b,fbufouFef;rsm;onf ig;Muif;NrD;
tif;0acwf qif;wkawmfrsm;onf yk*Hacwfqif;wkawmf oP²mef ykdíay:vGifonf/ obm0vl\ vuftaetxm;
½kyyf mG ;awmfrsm;ESihf jcm;em;jcif; odyrf &Sad y/ tdE,
d´ [ef yko H P²mef twkid ;f xkvyk x
f m;onf/ vufrESihf vufnKd§ ; uGmonft h aetxm;
vTrf;rdk;aom yk*Hacwf[ef ykHoP²mefukd jrefrmqefpGm xkvkyf twkdif; xkvkyfxm;onfrSm rnfonfhacwfwGifrS rawGU&Sd&ay/
jyifqifxm;jcif; jzpfonf/ okdYjzpfí tif;0acwf vuf&mrsm; MumarSmufMumvef ESpx f yf&ydS v’irf sm;ESihf Ak'0¨ ifcef;rsm; trsm;qk;H
onf yk*aH cwfaESmif;ykid ;f qif;wkawmfrsm;[k xifrw S rf mS ;Ekid o
f nf/ xkvkyfavh&SdNyD; rsm;aomtm;jzifh blrdzórkj'mtoGif awGU&
tif;0acwfO;D ykid ;f qif;wkawmfrsm;&Sd MumyGww f o Ydk nf cyfjym;jym; onf/
jzpfNyD; rkd;BudK;oGm;? pdefawmifrsm;yg&Sdaom 0ZD&moe av;axmihf
84
86 oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;rd0acwf
kif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 87
tif;0acwfwGif ,kd;',m;uEkwfyef;rsm;? oZifacGrsm;?
rD;vQHrsm;? pdefawmif? rkd;BudK;oGm;rsm;ukd tokH;jyKvmMuygonf/
yk*Ha'owGif tif;0acwfvuf&mrsm;udk awGU&SdEkdifygonf/
a&Tpnf;ckHbk&m;\ taemufbuf rkd;n§if;ausmif;wkduftwGif;&Sd
at'D 15 &mpk wufE, G af usmif; (c) jrawmifausmif;onf tif;0acwf vuf&m
tif;0acwfvuf&m rsm; jzpfayonf/ ausmif;wkduftwGif; &Sm;yg;onfh tif;0acwf
Ak'¨qif;wkawmf eH&Hyef;csDrsm;ukd awGUjrifEkdifygonf/
tif;0acwf Ak'¨qi;wk
0acw ;f wkaw
wmmfrsm;\ a,bk,sykHoP²mefrsm;
tif;0acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;onf yk*Hacwf qif;wk
awmf ½kyfyGm;awmfrsm;\ vuf&mESifh jcm;em;jcif; odyfr&Sday/
tdE´d,[ef ykHoP²mef vTrf;rkd;aom yk*Hacwf[ef ykHoP²mefukd
jrefrmqefpGm jyKjyifxm;jcif;jzpfonf/
tif;0acwf vuf&mrsm;tjzpf tif;0NrddKU\ta&SUajrmuf? (1) OPSdó (rSefuif;awmf)
{&m0wDjrpf\ ta&SUbufurf;&Sd a&TMuuf,ufapwDawmfwGif
OPSdó (rSefuif;awmf) onf Mumzl;ykH? anmif&GufykH&Sdí
we*FaEGrif; ylaZmfxm;&Sdaom Zdermefatmif? avmurmef
tenf;i,fjym;í axmifhrsm;yg&Sdonf/ OD;acgif;awmf\ tv,f
atmif? &wemrmefatmif Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;ukd zl;awGU&rnf
xdyfwnfhwnfhwGif xkvkyfxm;ygonf/ rSefuif;awmfrSm yk*H
jzpfonf/ 'kórmefatmif ½kyfyGm;awmf &SdcJhonf[k qkdaomf
acwfxuf ykdíjrifhonf/
vnf; ,cktcg rawGU&Sdawmhay/ ppfukdif; rdaygufBuD;bk&m;
twGif;&Sd qif;wkawmftcsdKUonf tjzLa&mifausmufjzifhxkí (2) rPdawmf (qHawmf)
aq;jc,fxm;&Sdonfukd awGU&Sd&onf/ rPdawmfonf yk*Hacwfxuf ykdBuD;NyD; qHawmf&GJwef;rsm;
ao;i,fonf/
88 oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;rd0acwf
kif;tajcAkjy'¨qAkif';¨q
wkifa;wmf
wkarwmf
sm; rsm; 89
(3) oif;uspfawmf jzpfonf/ yk*Hacwf rsufckH;awmfrsm;uJhokdY twGif;pkdufNyD; tjyif
oif;uspfawmfonf ao;i,fí qHawmfESifh rsufvkH;awmf okdY aumhwufraebJ vjcrf;ykHoP²mef&Sdonf/ anmif&rf;acwf
ukd ykdif;jcm;xm;aom ao;i,fvSonfh rsOf;wpfaMumif;om a&SUajy;ykHoP²mefjzpfonf/
jzpfonf/
(8) uk d , f v k H ; awmf
(4) OPSvkH arG;&Sifawmf
tif;0acwf ukd,fvkH;awmfonf yk*Hacwfavmuf ukd,fvkH;
qif;wkawmf jyKvkyfxkvkyf&mwGif OPSvHkarG;&Sifawmfudk
awmf tcsdK;tqpf rusjcif;jzpfonf/ yk*HacwfwGif cg;ao;?
oD;jcm;xkvyk x
f m;jcif; r&Sad y/ wpfcgwpf&H aq;jzifh a&;jc,favh
&Sdonf/ &ifcsDykHjzpfonf/

(5) rsufESmawmf (9) ouFef;awmf


rsuEf mS awmfwpfcv
k ;Hk wGif jAuftus,q
f ;Hk taetxm;wGif 'ku#fouFef;awmfrSm twGefYrsm; tenf;i,f xif&Sm;yg
xkvkyfxm;onf/ ezl;awmfum;í jym;onf/ onf/ ouFef;awmfrSm ta&;taMumif;jzifhom azmfjyNyD; pGefNrD;
ESpfcGonf twGefYrsm; ryg&SdbJ rsOf;ajzmifhjzifhom tqkH;owf
(6) em;&Gufawmf
xm;avh&o dS nf/ yk*aH cwf ouFe;f awmfxuf yk&d n
S Nf y;D &ifbwfawmf
em;&GufawmfrSm rsufckH;awmfrS yckH;awmfokdY rxday/ tcsdKU
tenf;i,f xdpyfaeonf/ em;&GufawmfwGif tydkif;oHk;ykdif; cGJEkdif atmufoadYk &mufonfh tem;ywfaMumif; cg;awmftxd yg&So d nf/
onf/ txufykdif; jAufus,fNyD; atmufykdif; jAuftenf;i,f (10) vufawmf
ao;onf/ tv,fykdif;wGif jAuftao;qkH;jzpfonf/
tif ; 0acwf qif ; wk a wmf r sm;ü vuf r rS v G J í usef
(7) rsufvkH;? rsufckH;awmf av;acsmif;onf twkdt&Snf wlnDonf/ vufzrkd;awmfjAufESifh
rsufvkH;awmfonf pu©Ka`E´csxm;onf/ rsufvkH;? rsufckH;? vufacsmif;awmfjAufwkdY wlnDonf/ blrdzórkj'mudk trsm;qkH;
ESmacgif;awmfwkdYonf jrefrmqefvmaom yk*Hacwfvuf&mrsm; xkvkyfavh&Sdonf/ rkj'mig;rsdK;om trsm;qkH; xkvkyfonf/
90 oef;xGef; (armfvNrdKif) tif
acwfo;;rd0acwf
tif kif;tajcAkAkjy''¨q
0acwf ¨qAkif'if;¨q
;wk
wkifaa;wmf
wmfarrwmf
wk ssmm;; rsm; 91
(11) ajcawmf csufawmf ay:onf/ oif;ykdif ay:vGifonf/ obm0vl\
wifysOfacGcsdwf qif;wkawmfrsm;ukdom xkvkyfavh&Sdonf/ yuwd vuftaetxm;twkdif; xkvkyfxm;onf/ vufrESihf
vufn§dK; uGmaeonfukd rnfonhfacwfwGifrQ rawGU&Sd&ay/
(12) yv’ifawmf
MumarSmufMumvef ESpfxyfyg&Sdonf/ Ak'¨0ifcef;rsm;udk trsm;
yv’ifawmfwGif MumarSmufMumvefwdkY\ tvsm;onf qkH; xkvkyfonfukd awGU&onf/ tif;0acwfwGif trsm;qkH;
teHxuf ykdí&Snfonf/ aMu;qif;wkawmfrsm;rSm yv’ifawmf xkvkyfaom qif;wkawmfrSm blrdzórkj'm[efjzpfonf/
wGif uEkwfyef;oabmrsdK; taygufazmufxm;avh&Sdonf/
MumarSmufMumvef ESpfxyf&Sdonf/ ysLacwfwGif wpfxyfom
&Sdonf/ tEkpdwfvuf&mü yk*Hacwfukd rrDawmhay/
(13) tokH;jyKypönf;
aMu;0g? oJausmuf? t*Faw? opfom;? a&Tcstxnfrsm;
tjyif Xmyem&eftwGuf tenf;i,fyGaom tjzLa&mif ausmuf
wpfrsdK;udk xkvkyfí aq;a&mifjc,fxm;onf/ (Oyrm ppfukdif;
rD;aygufBuD;bk&m;twGif;)? a&T? aiG? aMu;? yÍöavm[m tokH;jyK
onf/ ysLacwfwGif opfom;jzihfxkvkyfaom qif;wkukd rawGU&Sd
ao;ay/
(14) xl;jcm;csuf
ukd,fcE¨mrSm cg;ao;? &ifBuD;onf/ &ifbwf b,fbuf
ouFef;rsm;&Sd tpGef;onf ig;Muif;NrD;oP²mef ay:vGifonf/
oef;xGef; (armfvNrdKif) anmif
acwford&kirff;taj
acwfcjyAk'Ak¨q if;ifwk;wk
'¨q awmfrsmr;sm;
awmf 93
vmMuonf/ rkj'm? tmoe vuf[efajc[ef? xdkifykH? udk,f[ef
taetxm;rsm;rS m vnf ; ,d k ; ',m;yH k ? rG e f - crmyH k qef q ef
ao;oG,fEGJUaESmif; aysmhaysmif;ajyjypfí oHk;qpfcsdK;? Bwdb*F
[efrlrsm;udk rsm;pGmawGU&Sd avhvm&ayonf/ rsufESmawmfyHk
«7» tuste ar;½dk;? yg;jyif? ezl;? vnfwdkif ponfwdkYrSmvnf;
,dk;',m;? rGef-crmyHk qefvmonfudk awGU&ygonf/
anmif&rf;acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm; 17 &mpk rHbk&m;wpfqltm; avhvm&mwGif qif;wkawmf
anmif&rf;rif;w&m;BuD;onf ouú&mZf 959 ckESpf (at'D rsm;\ ouFef;0wfxm;yHkrSm xl;jcm;onfudk awGU&Sd&onf/
1599) wGif 'kwd,tif;0[kac:aom &wemyl& aejynfawmf ouFef;tm; twGefYtvdyfrsm;jzifh azmfjyjcif;rjyKbJ rsOf;NydKifrsm;
BuD;udk wnfaxmifcJhojzihf xkdacwfukd anmif&rf;acwf[k ESifh azmfjyxm;onfudkvnf; awGU&ygonf/ ouFef;rSmvnf;
ac:qkdcJhonf/ rif;quf 11 quf&Sdí aemufqkH;rif;rSm r[m cyfavsmhavsmhr[kwfbJ udk,fvHk;awmfü uyfaeí csyfcsyf&yf&yf
"r®&mZm"dywd jzpfonf/ ouú&mZf 1113 ck (at'D 1752) &Sdygonf/ nmbufycHk;udk ouFef;pESifh zHk;tkyfxm;[efrSm
ckESpfwGif anmif&rf;rif;quf ukefqkH;cJhonf/ ta&SUbuf &Srf;? ,Gef;wdkY\ yHkoP²mef[k ,lqEdkifygonf/
anmif & rf ; acwf w G i f Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;onf rG e f y H k ? we*FaEGrif; aumif;rIawmf ppfukdif;av;uGsef;rmefatmif
,dk;',m;yHkawmfrsm;? oD[dkVfyHkawmfrsm;udk rsm;pGmavhvmawGU&Sd ESifh tif;0avmuo&zl&Sd pusifausmufom; qif;wkawmfBuD;rSm
vm&ygonf/ EdkifiH&yfjcm; wdkif;wpfyg;wdkYESifh ul;vl;qufqHEdkifNyD anmif&rf;acwf\ xl;jcm;BuD;rm;aom vuf&mrsm;yif jzpfonf/
jzpfaomaMumifh y#drmody\ HÜ toGiv f u©Pmrsm;vnf; qef;jym; ycef;BuD; a&TOrifausmif; odrfbk&m;wGif ausmufom;jzihf
vmygonf/ yv’if? wHuJ? b,ufwefqm? 'Gg'&mrsm;wGif xkvkyfxm;aom anmif&rf;acwf rif;0wfbk&m; (ZrÁLywd) ukd
[oFmiSuf? rmuef;? rdausmif;? ig;Muif;? e*g;? jcL;yef; jcL;EG,f? zl;awGUEkdifygonf/ ausmufovif;[kac:aom pusifausmuf
oZifacG? rD;vQH? pdefawmifyHkrsm;udk trsm;tjym; toHk;jyK (xkH;ausmufjzL) jzifh Ak'¨qif;wkawmfrsm;ukd anmif&rf;acwfwGif
92
94 oef;xGef; (armfvNrdKif) anmif
acwford&kirff;taj
acwfcjyAk'Ak¨q if;ifwk;wk
'¨q awmfrsmr;sm;
awmf 95
pwifxkvkyfylaZmfaMumif; awGU&Sd&NyD;jzpfonf[k avhvm&yg
onf/
jrefrmEkdifiH Ak'¨omoemawmfESifh pusifausmuf ½kyfyGm;
qif;wkawmf xkvkyfonfhorkdif;wGif we*FaEGrif;vufxufrS
pwifxkvkyfjcif;jzpfí xl;jcm;onfukd avhvm&ygrnf/ we*FaEG
rif ; onf pusif a wmif r S wpf q ,f h a jcmuf awmif & S d a om
at'D 17 &mpk
ausmufjzLBuD;udk azmifjzifho,f,lEkdifcJhygonf/ Ak'¨½kyfyGm;awmf anmif&rf;acwfvuf&m
xkvkyfí ppfukdif;bufwGif yxrqkH;tBudrf tBuD;qkH;aom Ak'¨qif;wkawmf
pusifausmufjzL ½kyfyGm;awmfBuD;udk wnfxm;ylaZmfEkdifcJhjcif;
jzpfonf/ yuwd bk&m;ocif\ t&G,fawmfukd &nfrSef;ylaZmf
Ekid cf NhJ y;D ]av;uGse;f rmefatmif}[k bGUJ awmfqufuyfvLS 'gef;cJo
h nf/
we*FaEGrif;onf xyfrHí pusifawmifajcwGif wa&GUa&GU
ay:xG u f v maom pusif a usmuf j zLBuD ; tm; avmuo&zl
bGJUrnfjzifh wpfq,fhESpfawmiftjrifh&Sd Ak'¨½kyfyGm;awmfukd xkvkyf
ylaZmfcJhonf/ yv’ifawmfrSm ajcmufawmiftjrifh&Sdí pkpkaygif; anmif&rf;acwf qif;wkawmfrsm;onf yk*aH cwf qif;wkawmf
tjrifh wpfq,fh&Spfawmif&SdNyD; tav;csdef 490 'or 36 wef rsm;ES i f h v nf ; aumif ; ? tif ; 0acwf qif ; wk a wmf r sm;ES i f h
&SdaMumif; od&Sd&ygonf/ avmuo&zlbk&m;ukd tif;0NrdKUa[mif; vnf;aumif; uGJjym;jcm;em;vmonf/ rsufESmawmfESifh ar;awmf
qifusHK;&yfwGif zl;awGUEkdifygonf/ anmif&rf;rif;w&m;BuD; 0dik ;f í rsucf ;Hk awmfEiS hf rsuv
f ;Hk awmf a0;uGmjcif;rSm anmif&rf;acwf
wnfaxmifcJhaom 'kwd, tif;0aejynfawmfBuD;onf bk&m; xl;jcm;aom ukd,fydkif[efjzpfaMumif; avhvm awGU&Sd&ygonf/
ausmif;uefrsm;jzifh om,mpnfyifcJhygonf/
96 oef;xGef; (armfvNrdKif) anmif
acwford&kirff;taj
acwfcjyAk'Ak¨q if;ifwk;wk
'¨q awmfrsmr;sm;
awmf 97
anm
anmiif& &r f ; ac
f &r acwwf Ak ' ¨ q if ; wk a w
wmm f r sm;\ a,bk , s (5) OPÖ v H k a wmf
yHkoP²mefrsm; (at'D 17-18 &mpk) OPÖvHkarG;&Sifawmfudk xnfhoGif;xm;jcif;rsdK; rawGU&aomf
vnf; tcsdKU qif;wkawmfrsm;wGif aq;jzifha&;jc,fxm;onf/
(1) OPSdó (rSefuif;awmf)
OPSdó rSefuif;awmfonf Mumzl;uJhodkY vHk;0ef;aom (6) em;&Gufawmf
yHkoP²mef&Sdonf/ acgif;awmf xdyfwnfhwnfhwGif wnf&Sdonf/ em;&GufawmfrSm rsufcHk;awmfrS ar;awmfxuf ydk&SnfNyD;
tif;0acwf OPSdóESifh rwlnDay/ ycH;k awmfoYkd xdonf/ anmif&rf;acwfO;D ü em;awmfukd txufyikd ;f
ESifhatmufydkif; cGJxm;[ef&Sdonf/ txufydkif;onf jAufBuD;NyD;
(2) rPdawmf (qHawmf) ab;um;onf / atmuf y d k i f ; onf tenf ; i,f jAuf a o;í
rPdawmfonf yk*Hacwf qif;wkawmfxuf ydkBuD;onf/ em;awmftv,fydkif;wGif jAuftao;qHk;jzpfonf/
rPdawmfESifh OPSdoawmftjrifhonf qwlcefY&Sdonf/ qHawmf
(7) ESmacgif;awmf
&GJwef;rsm; ao;i,fonf/
toD;awmfxdyfESifh ESmtdk;awmfwdkYonf rsOf;wpfajy;wnf;
(3) ezl;awmf &Sdavonf/ ESmacgif;awmfudk ab;wdkufrSMunfhaomf jym;NyD;
ezl ; awmf us,f v mNyD ; em;xif a wmf jAuf t us,f q H k ; xkr&Sday/
jzpfonf/
(8) rsufvHk;awmf
(4) oif;uspfawmf rsufvHk;awmfonf pu©KajE´ cs[ef&Sdonf/
oif;uspfawmfonf qHawmfESifh ezl;awmfwdkY ydkif;jcm;xm; (9) EIwfcrf;awmf
aom ao;i,fvSonfh rsOf;wpfaMumif;om jzpfonf/ tif;0 EIwcf rf;awmfyg;Ny;D tvsm;&Sno
f nf/ EIwcf rf;awmf NyKH ;a&mif
acwfESifh wlnDonf/ oef;onf/
98 oef;xGef; (armfvNrdKif) anmif
acwford&kirff;taj
acwfcjyAk'Ak¨q if;ifwk;wk
'¨q awmfrsmr;sm;
awmf 99
(10) ar;awmf (16) yv’ifawmf
ar;awmfonf vHk;0ef;NyD; a&SUodkYrxGufay/ ausmufqif;wkawmfwGif yv’ifawmf edrfhedrfhjzpfNyD; opfom;
ES i f h aMu;qif ; wk a wmf r sm;\ yv’ i f a wmf j rif h o nf / tcsd K U
(11) vnfyif;awmf
vnfyif;awmfonf vnfa&;oHk;qifh&Sdonf/ rsufESmawmf qif;wkawmf\ yv’ifawmfonf qif;wkawmf\ ÓPfawmfESifh
ESifh EdIif;pmvQif ao;í &Snfonf/ trQ &SdMuonf/

(12) ud k , f v H k ; awmf (17) toHk;jyKypönf;


tif;0acwf yHkoP²mef[efjzifh xkvkyfavh&Sdonf/ aMu;0g? t*Faw? opfom;? a&Tcs? rHudk,fawmf (om;½kd;
acgif;yG)? pusifausmuf (xHk;ausmufjzL) wdkYjzpfonf/ pusif
(13) ouFef;awmf
ausmufEiS hf a&Tcsru
H ,
dk af wmfukd pwifxv
k yk f ud;k uG,af omacwf
ouFe;f awmf ydrk akd y:vGiv
f monf/ ycH;k ay:wGif ouFe;f awmf
jzpfonf/
ESpfxyf xkvkyfxm;onf/

(14) vufawmf (18) xl;jcm;csuf


vufarmif;awmfESihf vufacsmif;awmfwdkYonf ao;oG,f 'l;tpGef;ESpfzuf tuGmta0;onf 'l;rS ar;awmf tuGm
&S n f v sm;NyD ; tcsd K U qif ; wk a wmf r sm;rS m vuf a csmif ; awmf ta0;xuf rausmfvGefyg/ anmif&rf;acwfü xl;jcm;aom
av;acsmif;onf tvsm;a&m vHk;ywfyg wlnDonf/ blrdzó qif;wkawmf yHkpHtopf ay:xGef;vmonf/ yk*HacwfESifh vHk;0
rkj'm trsm;qHk; xkvkyfonf/ jcm;em;cJhonf/ pusifausmufudk toHk;jyKcJhonf/ OPSdóonf
(15) ajcawmf vHk;0dkif;NyD; &Snfonf/ (tif;0acwfESifh rwl) ouFef;onf
ajcawmfonf wifysOfacGcsdwf taetxm;wGif xkvkyf (tif;0acwfESifhwl)? vufawmfonf tif;0acwfESifh wlonf/
xm;onf/ ajcawmfonf wifysOaf cGcswd f yHo
k P²mef&o
dS nf/ em;&Guaf wmfonf
100 oef;xGef; (armfvNrdKif) anmif
acwford&kirff;taj
acwfcjyAk'Ak¨q if;ifwk;wk
'¨q awmfrsmr;sm;
awmf
ycH;k awmfx&d n
S íf xkvyk x
f m;onfrmS tif;0acwfEiS hf wlno
D nf/
tif;0acwfESifh anmif&rf;acwfudk qHk;jzwf&mwGif OPSdo\
xl;jcm;csufESifh pusifausmufESifh a&TcsrHudk,fawmf pwifxkvkyf
udk;uG,fjcif;udk avhvmqHk;jzwfEdkifygonf/
«8»

ukef;abmifacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;
ukef;abmifcwfonf ouú&mZf 1114 ckESpfrS 1247 ckESpf
(at'D 1752 ckESpfrS 1885 ckESpf) txd umvtm; orkdif;
q&mrsm;rS ac:qk d c J h M uygonf / tavmif ; rif ; w&m;BuD ;
OD;atmifaZ,s eef;wufESpfrS oDaygrif; eef;usESpfumvtm;
owfrSwfjcif;jzpfonf/ Ak'¨qif;wkawmf vuf&mykHpH[efrsm;udk-
(1) ukef;abmifacwfOD;?
(2) tr&yl&acwfESifh
(3) &wemykHacwf
[lí cGJjcm;avhvmvQif uGJjym;jcm;em;vmaom Ak'¨qif;wkawmf
vuf&mrsm;udk avhvm&mü ykdívG,fulpGm odjrifEkdifrnf jzpfyg
onf/
101
102 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 103
uk e f ; abmif a cwf O D ; Ak ' ¨ q if ; wk a wmf vuf & mrsm; aMu;? oH? pusifausmufjzifh xkvkyfylaZmfaom qif;wkrsm;
ukef;abmifacwfOD;onf tavmif;rif;w&m; eef;wufESpf tjyifanmif&rf;acwfü pwifylaZmfvmcJhaom rHukd,fawmf
ouú&mZf 1114 (at'D 1752) rS pOfu h ;l rif;vufxuf ouú&mZf (om;½k;d acgif;yGqif;wk) rSm rsm;pGmxkvyk f uk;d uG,cf NhJ y;D jrefrmEkid if H
1143 (at'D 1781) xd jzpfygonf/ NrdKUawmfrSmvnf; a&Tbkd? ae&mtESHYtjym;wGif zl;awGUEkdifygonf/
ppfukdif;? tif;0wkdYokdY ajymif;a&TUeef;pHcJhMu&ojzifh ukef;abmif &S r f ; jynf e ,f w G i f ÓPf a wmf w pf a wmif ? wpf a wmif
acwfOD; Ak'¨qif;wkawmf trsm;tjym; xkda'orsm;wGif awGU&Sd avsmah vsm&h adS om rHb&k m;rsm;ukd ylaZmfol ykí d rsm;onfudk awGU&Sd
&rnfjzpfygonf/ anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI\ vTrf;rkd;jcif; &onf/ tcsdKUrHbk&m;rsm;\ yv’ifatmufajcwGif aumif;rI&Sif
cH&ojzifh ukef;abmifacwfOD; bk&m;qif;wkawmfrsm;\ vuf&m wkdY\ trnf? ae&yfESifh vSL'gef;aom ouú&mZfukd a&;xkd;xm;í
onf anmif&rf;acwfaESmif;ykdif; vuf&mrsm;twkdif; wlnDMu avhvmolrsm;tzkdY ckdifrmpGm okawoejyKEkdifMuygonf/1
onfukd avhvmawGU&Sd&onf/ yk*Ha'o&Sd tmeE´mapwDawmf Ak'¨qif;wkawmf\ tcsKdU½kyfyGm;awmfrsm;wGif ouFef;awmf
twGif; taemufbuf rwf&yfqif;wk½kyfyGm;awmfjrwfBuD;rSm twGefYtacgufrsm;udk MumyGifh? Mumcsyf? uEkwfyef;rsm; ouFef;
ukef;abmifacwfOD;ykdif;[efESifh ykHoP²meftjzpf zl;jrifavhvm xk x G i f ; avh & S d N yD ; nmbuf y ck H ; xuf ü vnf ; ouF e f ; jzif h
Ekdifygonf/ vufarmif;awmftm; tenf;i,fz;Hk tkyí f xm;&S&d m MunfnKd z, G f
toGifaqmifEkdifcJhonfhtjyif qif;wkawmf vuf&mrsm;rSmvnf;
tr&yl & acwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm; tEkynmtoGif aqmifvmcJhonf/
tr&yl&acwfonf bkd;awmfrif;w&m; tr&yl&NrdKUopfokdY bkd;awmfrif;w&m;onf rif;uGef;eef;awmfuGsef;wGif pE´m
ajymif;a&TUeef;pHaomESpf ouú&mZf 1144 ckESpf (at'D 1782) rked ½kyyf mG ;awmftm; oGe;f vkyyf al Zmfco hJ nf/ oHyó
d mcsed f 11ç368
rS yk*Hrif;vufxuf ouú&mZf 1215 ckESpf (at'D 1853)xd &Sd ½kyyf mG ;awmfjrwfjzpfonf/ ,cktcg rEÅav;NrKd UwGif pHjref;vsuf
71 ESpf MumjrifhcJhonf/ bkd;awmfrif;w&m; tr&yl&NrdKUopfü &Sd&m tr&yl&acwfvuf&mtm; avhvmEkdifygonf/ xkdYjyif
eef;pHNyD;onfh aemufykdif;wGif qif;wkawmf[ef ykHoP²mef bBuD;awmfrif; wnfxm;cJhaom r[mousoD[ ½kyfyGm;awmfukd
ajymif;vJvmcJhonf/ tr&yl&acwfü opfom;a&Tcs? t*Faw? 1/ a'gufwmoef;xGef;? e,fvSnfh&mZ0if
104 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 105
tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfykHpHESifh[efukd avhvmEkdifygonf/
aMu;eD? oH? aMu;pif ydóm 16ç000? aiGtojym 10000
(ydóm 100)? a&Ttojym 1000 (10 ydóm)? yÍöavm[m
csdef0ef? ydóm 16ç000 jzifh oGef;vkyfcJh\/
½kyfyGm;awmfjrwfrSm tjrifhawmf 9 awmif2 rkduf? xuf0,f
at'D 18 &mpk
zGJU tcsif;yrmPawmf 7 awmif 1 rkduf 4 opf? "r®cPfae&m
Ak'¨qif;wkawmf
awmf tcsif; 8 awmif 1 rkduf 4 opf? tjrifh 2 rkduf 4 opf? (tr&yl&acwf)
vufarmif;awmf vkH;ywf 3 awmif 2 rkduf 4 opf jzpfonf/ (Ak'¨jywdkuf?
yk*Hrif;vufxuf tr&yl&okdY yifhaqmifukd;uG,fí oDaygrif; urÇmat;? &efukef)
vufxufwGif rEÅav;odkY yifhaqmifcJhí zl;awGUMunfndKEkdifrnf
jzpfygonf/
xkdYjyif yk*Hrif;\ aumif;rIawmf tr&yl&NrdKU awmiforef
wGif r[mous&HoD ausmufawmfBuD;bk&m; ½kyfyGm;awmfukd
tr&yl&acwf Ak'¨qif;wkawmfvuf&mtjzpf zl;ajrmfavhvm ouFef;awmftm; twGefYtacgufrsm;udk tcsdKU MumyGifh?
Ekdifygonf/ ausmufawmfBuD;bk&m;onf xuf0,fzGJUacG aeawmf Mumcsyf? uEkwfyef;rsm;oP²mef xkxGif;avh&SdNyD; nmbufyckH;
rlaom blrdzórkj'm[ef ½kyfyGm;awmfjzpfonf/ xufüvnf; ouFef;pjzifh vufarmif;awmftm; tenf;i,f
tr&yl&acwf xl;jcm;aom vu©Pmwpf&yfrmS MumouFe;f tkyí f wifxm;&m MunfnKd z,G t
f oGif aqmifEidk cf yhJ gonf/ tcsKd U
(y'krpd0&) ukd xnfhoGif;xkvkyfjcif;yif jzpfonf/ tvGef rHb&k m;rsm;\ atmufajcwGif aumif;rI&iS w
f \
Ydk trnf? ae&yfEiS hf
ao;i,fonhf qif;wkt&G,ftpm;rS tvGefBuD;rm;onfh rwf&yf vSL'gef;aom ouú&mZfukd a&;xkd;xm;í avhvmolrsm;tzkdY
qif;wkawmfBuD;rsm;txd xkvkyfylaZmfcJhonf/ okdYaomfvnf; ckdifrmpGm okawoejyKEkdifMuonf/1
ykyH ef;oP²mef vu©Pmrsm;rSm wlnpD mG yif xkvyk yf al ZmfEidk cf o
hJ nf/ 1/ &Sm&SmazGazG jrefrmhordkif;
106 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 107
tcsdKU rHukd,fawmfrsm;wGif qHawmftm; ydEéJql;oP²mef ESpfxyfuRef;om;? yef;? oHk;xyfyef;? ig;xyfyef;rsm;omru
(o½kd;qHawmf) rsm; yg&Sdonf/ rsufvkH;awmf? vufonf;awmf qif½dk;qifpG,f? yef;ykazmufyef;rsm;ukdyif vuf&majrmuf tHhcsD;
rsm;ukd a<upi,frsm;ukdaoG;í xnfhoGif;xkvkyfwwfMuao; rukefEdkifavmufatmif ynmpGrf;jyvmEdkifMuygonf/
onf/ rHu, dk af wmfrsm;onf ayghyg;í tr&yl&acwf rHu, dk af wmf
tr&yl & acwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;\ a,bk , s
qif;wkawmfrsm;ukd jrefrmEkid if t H ESYH zl;awGU&ygonf/ txl;ojzifh
yk H o P² m ef r sm;
&Sr;f jynfe,fwiG f rHu, kd af wmfrsm;ukd ykíd ylaZmfMuonfudk avhvm
awGU&Sd&onf/ (1) OPSdó (rSefuif;awmf)
tif;0acwfrSpí tarGqufcHcJhaom ,dk;',m;uEkwfyef; OPSód (rSeu
f if;awmf) onf ykí d &Snvf mNy;D Mumzl;oP²mef
rsm;? oZifacGrsm;? rD;vQHrsm;? pdefawmif? rdk;BudK;oGm;rsm;udk omru tcsKd Uaom uk, d af wmfww Ydk iG f opfom;ukd yGwvf ;Hk xk;d í
txl;wvnf toHk;jyKvmcJhMuonfudk awGU&Sd&ygonf/ rGefcrm tckH;tcGuf? tcsdKifhtrsdK;rsdK;jzifh vSypGm wefqmqifxm;avh
&So
d nf/ OPSó
d onf uke;f abmifacwfwiG f anmif&rf;acwfxuf
,Ofaus;rIvuf&mrsm;rSm [oFmyHk? u&0dufiSufyHk? yef;cuf?
ykdí&Snfonf/
yef;EG,frsm;udk wGifus,fpGm toHk;jyKvmwwfMuayonf/
txl;ojzifh aq;a&;yef;csDum;rsm;wGif yk*HtvSudk jrefrmrI (2) rPdawmf (qHawmf)
acwfqefqef jyKjyifvdkufaom ukef;abmifacwf aq;a&; rPdawmfonf edrfhNyD; jAufykdBuD;onf/ &JGvkH;wef;rsm;
aumufaMumif;qGyJ ef;csD ponfww Ykd iG f Edik if jH cm;tEkynm oabm pDxm;aom qHawmf&Sdonf/ tcsdKUukd,fawmfrsm;wGif cGsefxuf
w&m;rsm; tenf;i,f t&dyftaiGUjzwfoef; wdk;0ifvmonfukd aom o½kd;qHawmf (ydEéJql;) rsm; yg&Sdvmonf/
awGU&ygonf/ ½kyfyGm;qif;wkrsm;onfvnf; tcsdK; tqpf use (3) oif;uspfawmf
ajyjypf v mum rEk ó cE¨ m aA'pepf ay:vG i f w d u srS e f u ef
oif;uspfawmf xif&Sm;pGm yg&SdvmNyD; oif;uspfawmfukd
vmonfukd awGU&Sd&onf/ txyftwGefY? tacguftvdyf ydkrdk
axmifvu
kd t
f pif;rsm;? Mumzwfrsm;? tyGiw
hf ef;rsm;jzifh oyÜm,fpmG
rsm;jym;vmatmif vufpGrf;jyvmMuygonf/
wefqmqifxm;avh&Sdonf/
108 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 109
(4) OPÖvkH arG;&Sifawmf (8) EIwfcrf;awmf
OPÖvkHarG;&Sifawmfukd xnfhoGif;xkvkyfavh r&SdaMumif; tay:EI w f c rf ; awmf rxl r yg;&S d N yD ; tzsm;aumh o nf /
awGU&Sd&onf/ atmufEIwfcrf;awmf tvsm; tenf;i,fwdkNyD; xloa,mif
&Sdonf/
(5) em;&Gufawmf
(9) ar;awmf
em;&G u f a wmf o nf ycH k ; ES i f h r xd a omf v nf ; wpf z uf r S m ar;awmf tenf;i,f cRefonf/
ouFef;ESifh xdvsuf&Sdonf/ txufydkif;? atmufydkif;[lí rcGJ
(10) vnfyif;awmf
jcm;bJ wpfqufwnf;omjzpfNy;D em;&Guaf wmf&o dS nf/ rum;vGe;f ?
ruyfvGef;aom taeawmfom&Sdonf/ odkYaomf em;&if;awmfukd vnfyif;awmf tenf;i,f wdkonf/ vnfa&; oHk;qifh
&Sdaomfvnf; ta&;taMumif;rQom xnfhxm;onf/
aocsmMunfhvQif tenf;i,fum;onf/
(11) ouFef;awmf
(6) rsufcHk;? rsufvHk;awmf
ouFef;awmfonf twGefYrsm; yg&Sdonf/
rsufcHk;awmfESifh rsufvHk;awmfwdkYonf uefYvefYrsOf;twdkif;
(12) toHk;jyKaomypönf;rsm;
&Sdonf/ xl;jcm;csuftjzpf rsufvHk;awmfonf pyg;aphoP²mef
&Sdonf/ aMu;? a&T? aiG? pusiaf usmuf? t*Faw? rHu,
kd af wmf? opfom;
a&Tcsí xkvkyfylaZmfMuonf/
(7) ESmoD;awmf (13) xl;jcm;csuf
ESmoD;awmf jAuftenf;i,fus,fNyD; ESmoD;awmfxdyfonf ukef;abmifacwf tr&yl& vuf&mrsm;onf OPSdó
cRefí&Snfonf/ &Snfvsm;onf/ &wemyHkacwfü OPSdóonf edrfhí rPdawmf
110 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 111
edrfhonfh yHkoP²mef&Sdonf/ udk,fvHk;awmfonf anmif&rf;acwf
ESifh tr&yl&acwf wlnDonfudk awGU&Sd&onf/
&wemyk H a cwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;
&wemyHkacwfonf rif;wkef;rif;vufxufrS oDaygrif;
eef;usESpftxd (1853 rS 1885 ckESpf) umvukd ac:qdkjcif;
jzpfonf/ rEÅav;&wemyHkacwf\ qif;wkawmfrsm;ü auwk at'D 19 &mpk
rmvm rSefuif;awmftm; xnfhoGif;írxm;bJ xkvkyfylaZmfcJh bdvyfjyef
Muonf / xuf a 0zG J U acG pH a wmf r l [ ef qif ; wk r sm;tjyif eef;OD; aMu;oGef;bk&m;
avsmif;awmfr[ l efrsm;udyk g ylaZmfu;kd uG,cf MhJ uonf/ ouFe;f awmf (&wemykHacwf)
udk twGefYtvdyfrsm; OD;pm;ay;í o½dk;ESifh rSefpi,frsm;udk pDjc,f
xm;avh&Sdvmygonf/ qif;wkawmfrsm;udk yv’ifawmfESifhwGJí
wpfygwnf; rxkvkyfawmhbJ oD;jcm;yv’if xkvkyfvmcJhonf/
&wemyHkacwfwGif qif;wkawmfyHkoP²mefonf vHk;0jcm;em;
oGm;ayonf/
OD;acgif;awmfwGif rSefuif;awmf ryg&Sdawmhay/ oif;uspf jzpf o nf / ausmuf a wmf B uD ; bk & m;rS m r[mousrm&Zd e f [ k
awmfjrwfBu;D tm; zef? rSeEf iS hf &wemrsm; pDjc,fxm;onf/ yef;cuf bGUJ awmf&o dS nf/ pusiaf wmifrS &aomausmufjzifh xuf0,fzUJG acG
tvStyrsm;jzifh ylaZmfxkvkyfcJhMuonf/ qHawmf &GJvHk;wef; yH k o P² m ef xk v k y f y l a Zmf x m;&S d o nf u d k avh v mEd k i f y gonf /
jzpfonf/ ezl;usOf;onf/ rPdawmf ydkBuD;í OD;acgif;awmf ½kyfyGm;awmf t&G,fyrmPrSm xuf0,fawmftjyefY 12 awmif?
a&SUodkYa&mufonfudk avhvm&ygonf/ t0ef; 28 awmif 2 udkuf 4 opf? cg;awmft0ef; 10 awmif
rEÅav;NrKd U rif;wke;f rif;Bu;D \ukov kd af wmf ausmufawmfBu;D 2 udkuf 4 opf? &ifzGifhawmf ycHk;pGef; 0J,mtus,f 8 awmif?
bk&m;onf &wemyHak cwfwiG f xif&mS ;aom qif;wkawmfvuf&m t0ef; tawmif 20? OD;acgif;awmft0ef; 13 awmif? pr®cPfrS
112 oef;xGef; (armfvNrdKif) ukef;o
acwf abmif acwf
rdkif;tajcjyAk'Ak¨q
'¨qif;ifwk;wkawmf
awmfrsrm;sm; 113
a&mifvQHawmftzsm;txd ÓPfawmftjrifh 17 awmif 1 udkuf (5) em;&Gufawmf
4 opf&Sdí BuD;rm;aom ½kyfyGm;awmfjrwfwpfqltjzpf zl;awGU em;&Gufawmfonf ycHk;ESifh tcsKdU rxdaomfvnf; tcsKdUxdí
&ygrnf/ wpfzufrSm ouFef;ESifh xdpyfaeonf/ em;cGufawmf yg&Sdonf/
em;&GufawmfuJhokdY tay:ydkif;? atmufydkif;rcGJjcm;bJ wpfquf
&wemyk H a cwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;\ a,bk , s
wnf;omjzpfNyD; em;&Gufawmft&if;rSm tenf;i,fum;onf/
yk H o P² m ef r sm;
(6) rsufcHk;? rsufvHk;awmf
(1) OPSdó (rSefuif;awmf) rsufcHk;awmfESifh rsufvHk;awmfwdkYonf uefYvefYrsOf;twdkif;
OPSdó (rSefuif;awmf) vHk;0ryg&SdawmhaMumif; awGU&Sd &Sdonf/ tjyifydkif; tenf;i,f ½SL;oGm;onf/
&onf/ (7) ESmoD;awmf
(2) rPdawmf ESmoD;awmfxdyfonf cRefí&Snfonf/ ESmwH tenf;i,f
pif;onf/
rPdawmfydkBuD;í qHawmfrSm ao;i,faom &GJvHk;wef;rsm;
yg&Sdonf/ (8) ar;awmf
ar;awmf tenf;i,f cRef½Hkom&Sdí 0dkif;ouJhodkY&Sdonf/
(3) oif;uspfawmf
oif;uspfawmfrSm jAufydkBuD;vmonf/ vSywifhw,frI (9) vnfyif;awmf
&Sdap&ef yef;cuf? yef;EG,foP²mef wefqmqifxm;onf/ vnfyif;awmf tenf;i,f wdkonf/ vnfa&;oHk;qifh
ta&;taMumif;rQom&Sdonf/
(4) OPÖvHk arG;&Sifawmf
OPÖvHkarG;&Sifawmfudk xkvkyfpOfwGif xnfhoGif;jcif;r&SdbJ (10) ouFef;awmf
aq;jzifo
h m a&;jc,fMuonf/ yHok P²mefrmS tñGeyYf gaom c½kacG ouFef;awmf twGefYrsm;yg&Sdonf/ ouFef;awmf b,fbuf
oP²mef jzpfygonf/ onf jrifhwufaeonf/
114 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
(11) ud k , f v H k ; awmf
udk,fvHk;awmf wpfajzmifhwnf;&Sdonf/
(12) ajcawmf
xuf0,fzGJUacGxdkifaomyHkawmfwGif ajcz0g;ESpfzufcsdwfí ed*;Hk
ajcz0g;ay:ae[ef xkvkyfylaZmfrI&Sdonf/
(13) toHk;jyKaomypönf; Ak'¨jrwfpGm yGifhawmfrrlrDumvwGif jrefrmEdkifiHü rd½dk;zvm
qif;wkawmfrsm;xkvyk &f mwGif aMu;? a&T? aiG? pusiaf usmuf? ewfudk;uG,frIrsm;ESifh [dE´L jA[®P0g'rsm;omvQif xGef;um;
t*Faw? rHudk,fawmf? opfom;a&Tcsí xkvkyfylaZmfMuonf/ cJhaMumif; ynm&Sifrsm;u awGU&SdoHk;oyfcJhMuygonf/ jrwfpGm
bk&m;&Sifonf r[mouú&mZf 103 ckESpf? bDpD 589 ckESpfwGif
(14) xl;jcm;csuf oAÁnKwor®morÁK't ¨ jzpf yGiahf wmfrNl y;D aemuf Ak'o
¨ moemawmf
ukef;abmifacwfü OPSdóonf &Snfvsm;onf/ &wemyHk onf bDpD 6 &mpkESpfumvrS pwifí a&S;acwf jrefrmEdkifiH
acwfü OPSdóonf edrfhí rPdawmf edrfhonf/ twGif;odkY Ak'¨,Ofaus;rIrsm; qufoG,fa&muf&SdvmcsdefrS pcJh
onf/
at'D 1 &mpk aemufydkif; *E¨m&? rxk&? tr&0wD vuf&m
rsm;onf v nf ; a&muf & S d v mum jrwf A k ' ¨ o moemawmf \
,Ofaus;rItEkynm t&yf&yfukd vufc&H &Scd yhJ gonf/ taemf&xm
rif;apm vufxufrt S pjyKí oxH?k &mrnwdik ;f awmifyikd ;f a'o
rsm;rS ax&0g'Ak'¨omoemawmfonf yk*HodkY a&muf&Sdvmum
rGef-jrefrm[efwpfrsdK;jzifh Ak'¨,Ofaus;rI tEkynm&yfudk rGrf;rH
jyifqifEdkifcJhygonf/ ygVdawmfESifh nDñGwfEdkifap&ef r[myk&do
115
116 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm; 117
vu©PmawmfBuD; 32 yg;ukd BudK;pm;jyKjyifvmaMumif; awGU&Sd&yg ukef;abmifacwfESifh tr&yl&acwfrsm;wGif ½kyfyGm;qif;wk
onf/ awmfrsm;onf tcsdK;tqpf useajyjypfvmum rEkó cE¨maA'
Ak'¨,Ofaus;rI jrefrmh½dk;&m yHkoP²mef[efonf yk*Hacwf pepf ydkíwdusrSefuefvmonfudk awGU&Sd&NyD; acsmarmaooyf
wGif odomxif&Sm;pGm ay:xGufvmcJhygonf/ Ak'¨jrwfpGmESifh vmygonf/ rsufESmyHkyef; vu©Pmrsm;onf *E¨m&yHk? rxk&myHk?
&[EÅmyHkawmfrsm;omru odMum;? jA[®mwdkY\ yHkrsm;rSmvnf; acgra&mryHkqefqef jzpfvmMuygonf/ 0wfpm;qif,ifykHrsm;
jrefrmyHkpH yk*H[ef jzpfvmygonf/ yef;yk? ½kyfvHk;? ½kyf<u? Adokum rSmvnf; obm0ESifh xyfwlxyfrQjzpfatmif BudK;pm;í yHkwl
trG r f ; tajymuf tEk y nmvuf & mrsm;rS m vnf ; yk * H a cwf xkvkyfaqmif&Gufvmonf/
vuf&mtoGif opfqef;vmcJh&ygonf/ txyf? twGe?Yf tacguf? tvdyf ydrk rkd sm;jym;atmif vufprG ;f
tif;0? anmif&rf;acwfrsm;wGif rGefyHk? ,dk;',m;yHkawmfrsm;? jyvmMuonf/ opfom;rsm;wGif ESpfxyfuRef;opfom; yef;?
oD[dkVfyHkawmfrsm;udk rsm;pGmawGU&Sdvmygonf/ EdkifiH&yfjcm; oHk;xyfyef;? ig;xyfyef;rsm;omru qif½dk;? qifpG,f yef;yk
wdkif;wpfyg;wdkYESifh ul;vl;qufqHEkdifNyDjzpfí EdkifiHjcm; jyifopf yef;rsm;udk vuf&majrmuf tHhcsD;rukefEkdifatmif ynmpGrf;jyvm
vuf&m? ay:wl*Dvuf&m txl;tqef;rsm;vnf; Mum;n§yfyg EdkifcJhNyD; ,Ofaus;rItEkynmordkif; qef;opfEdkifcJhygonf/
vmonfudk awGU&Sd&ygonf/ vlysH? qifysH yHkrsm;vnf; Mum;n§yf rsufarSmufacwfwGifrl ½kyfyGm;awmfrsm;udk omrefaAm"d½dk;
toHk;jyKvmMuonfudk awGU&Sd&ygonf/ (xkdifyHk) ykHawmfESifh ZrÁKywdrif;cRwfcef; rif;0wfyHkawmfrsm;
jzifhom tvG,fwul pD&ifudk;uG,fMuonfudk awGUEdkifygonf/
rsufESmyHkawmf tuste ar;½dk;? yg;jyif? ezl;? vnfwdkif
ponfwdkUrSmvnf; ,dk;',m;? rGef-crmyHk qefvmonfudkvnf; odkYjzpfí ysLacwf,Ofaus;rI? yk*Hacwf,Ofaus;rI? tif;0?
awGU&Sd&onf/ yv’if? wHuJ? b,ufwefqm 'Gg&mrsm;wGif anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI? ukef;abmifacwf ,Ofaus;rIrsm;
[oFmiSuf? rum&f;? rdausmif;? ig;Muif;? e*g;? jcL;yef;jcL;EG,f? onf Ak'¨,Ofaus;rItEkynmESifh qufpyfxGef;um;vmcJhonfudk
oZifacG? rD;vQH? pdefawmifyHkrsm;udk wGifus,fpGm toHk;jyKvm awGU&SdEdkifygonf/ acwftqufquf Ak'¨qif;wkawmf yHkoP²mef
MuNyDjzpfygonf/ rsm;tm; avhvmjcif;jzifh jrefrmhtEkynmvuf&mrsm;udkvnf;
118 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;tajcjy Ak'¨qif;wkawmfrsm;
avhvmjcif; rnfygonf/ odkYjzpfí jrefrmh,Ofaus;rIudk jrwfEdk;
xdef;odrf;vdkpdwfESifh Ak'¨omoemudk MunfndKo'¨gw&m; wdk;yGm;
vmaprnf jzpfygonf/

oef;xGef; (armfvNrdKif)

usrf;udk;pm&if;
1/ auo&D "r®eE´? a'gufwm/ Ak ' ¨ b mom0if r sm;onf ½k y f w k
udk;uG,folrsm;vm;
sm;vm;/ &efukef? csdKaw;oHpmay? 2008/
2/ uk@v? b'´EÅ/ r[mokw'Dyeusrf;? 'kwGJ/ &efukef? csdKaw;oH
pmay? 2004/
3/ usD;oJav;xyfq&mawmf/ pG , f p H k a usmf x if u srf ; / &efukef?
omoema&;OD;pD;Xme? 2001/
4/ ausmfvGif? OD;/ u0dvu©Pm 0dbm0eD/ &efukef? omoema&;
OD;pD;Xme? 1982/
5/ pH0if;? OD;/ wGHaw;NrdKUe,f ay:awmfrl Ak'¨½kyfyGm;awmf avhvma&;
c&D ; ? (jrefrmhordik ;f pmapmif)/ &efuek ?f jrefrmhordik ;f tzGUJ ? 2007/
6/ p0fxeG ;f rSw0f if;/ tmoeyv’ifawmfESifh 0g[epD;awmf,mOfrsm;/
&efukef? omoema&;OD;pD;Xme? 1981/
119
120 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;taj
usrc;f jud
y ;k Akpm&if
'¨qif; ;wkawmfrsm; 121
7/ --------------/ jrefrmh½dk;&m y#drm odyÜHynm rkj'mrsm;/ &efuek ?f 15/ b&Si?f OD;/ AdóEdk;NrdKUa[mif;ESifh ordkif;tjrif/ wuúov
kd f ynm
omoema&;OD;pD;Xme? 1986/ ya'ompmapmif? 1966/
8/ aZ,sarmif/ vli,frsm;twGuf Ak'¨0if/ &efuek ?f ppfonfawmf 16/ rif;a0? OD;/ bGJUvGefjywdkufynm'Dyvdkrmoifwef; ydkYcscsufrSwfpk/
pmay? 2002/
17/ rHak &G;q&mawmf/ orEÅpu©K'DyeDusrf;/ &efuek ?f yd#u
d AsL[mtzGUJ ?
9/ wdk;vS? a'gufwm/ ajray:ajratmuf ausmufpmrSwfwrf; 2 Budrf? 2006/
rsm;u ajymaom a&S;a[mif; jrefrmEdkifiHordkif;/ &efukef?
oef;pmay? 2004/ 18/ jr? OD;/ a&S;a[mif;tkwfcGuf½kyfyGm;qif;wkawmfrsm; (y+'kwGJ)/
&efukef? a&S;a[mif;okawoeXme? 1961/
10/ -------------/ yif;,-tif;0ajrrS ordkif;0ifapwDykxdk;rsm;?
&efukef? a&TOpmay? 2006/ 19/ rif;ok0Pf/ Ak'¨qif;wkawmf avhvmcsuf/ &efuek ?f ,Ofaus;rI
pmapmif? ZGefv? 1955/
11/ wnfawmq&mawmf/ "r®yef;csD (trSwf 4)/ &efuek ?f ,HMk unfcsuf
20/ rsKd ;ñGe/Yf yk*HapwDykxkd;rsm;\ AdokumESifh tEkynmvuf&mrsm;/
pmay? 2 Budrf? 2010/
&efukef? a&S;a[mif;okawoeOD;pD;Xme? 1999/
12/ EkjrZH? a':/ bGJUvGef jywdkufynm 'Dyvdkrmoifwef; ydkYcscsuf
21/ ----------/ yk * H a 'o&S d aES m if ; acwf A d o k u mES i f h tEk y nm
rSwfpkrsm;/
vuf&mrsm;/ &efukef? ,HkMunfcsufpmay? 2007/
13/ ynm? udk (tr&yl& )/ awmiforef0ef;usif ordkif;0ifae&mrsm;/ 22/ rsdK;ñGefYatmif (t&dr'´e)/ yk * H a cwf Ak ' ¨ q if ; wk a wmf r sm;/
rEÅav;? ,aeYrEÅav;pmtkyfwdkuf/ 2 Budrf? 2004/ ,Ofaus;rI r*¾Zif;? pufwifbm? 2006/
14/ yk*Hbk&m;ykxdk;rsm; (y+'k wGJ)/ &efuek ?f jyefMum;a&;0efBu;D Xme? 23/ jrifhatmif/ Ak ' ¨ ½ k y f y G m ;awmf jzpf a y:vmjcif ; \ rl v tp/
1996/ ,Ofaus;rI pmapmif? 1961/
122 oef;xGef; (armfvNrdKif) acwfordkif;taj
usrc;f ud
jy ;k Akpm&if
'¨qif; ;wkawmfrsm; 123
24/ jrefrmha&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;/ &efukef? ord k i f ; ok a woe 33/ -------------------------/ e,f v S n f h & mZ0if / &ef u k e f ?
OD;pD;Xme? 2007/ jynfhpkHpmtkyfwkduf? 2004/
25/ jref r mh a &S ; a[mif ; ord k i f ; taxmuf t xm; ok a woe 34/ odef;vGif (jrefrmajr)/ ruk d # f a qmif ; Ak ' ¨ ? Ak ' ¨ 0 if & S p f c ef ; ES i f h
pmwrf;rsm;/ aejynfawmf? ,Ofaus;rI0efBuD;Xme? 2010/ owåXme aMu;ykHpHcGuf (&Sm&SmazGazG jrefrmhordkif; 2)/ &efuek ?f
26/ a&Tudkif;om;/ ESpf 600 jynfh tif;0/ &efukef? &mjynfhpmay/ tif;0 pmaywkduf? 1999/
2008/ 35/ atmifaomf? OD;/ a&S;a[mif;jrefrmhNrdKUawmfrsm;/ &efuek ?f &mjynfh
27/ a&TZH? OD;/ a&S;a[mif; &cdkif ordkif;pOfESifh acwftqufquf pmtkyfwkduf? 3 Budrf? 2007/
,Ofaus;rI/ &efukef? ok0PÖoQrfpmay? 2009/ 36/ tJvpfZAufrkd;? a'gufwm/ jref r mEk d i f i H \ a&S ; OD ; umv
28/ a0ykv’? OD;/ evm#"mwfawmfusrf;/ &efuek ?f yd#ur[mAsL[m awmawmif a&ajr ½Icif;rsm;/ uefYowf? 2010/
tzGJU? 1982/ 37/ tHah rmif/ *kPfawmfteEÅ jrwfAk'¨/ &efuek ?f omoema&;OD;pD;Xme?
29/ 0if;armif? wr®0wD/ qif;wkawmf ykHoP²mefrsm;pmwrf;? (rEÅav; 2000/
r[mjrwfrked ½kyf&Sifawmfjrwforkdif;)/ rEÅav;? a&Tjynfwefpmay?
3 Budrf? 2000/
30/ oef;xGe;f ? a'gufwm/ jrefrmhrD;zkwfajrxnfypönf;rsm;/ &efuek ?f
cspfp&mpmay? 2003/
31/ ------------------------/ jrefrmhtEkynmvuf&mypönf;/ &efuek ?f
,kHMunfcsufpmay? 2004/
32/ ------------------------/ jref r mh A k ' ¨ o moed u tEk y nm
vuf & m/ &efukef? ,kHMunfcsufpmay? 2004/

You might also like