83% found this document useful (6 votes)
17K views18 pages

AL ICT Unit 12 PDF

The document discusses several digital economy and e-commerce concepts: 1. Reverse auctions allow buyers to bid down prices from multiple sellers. This increases competition and leads to lower prices. 2. Group purchasing allows organizations to collectively purchase from suppliers, achieving bulk purchase discounts. 3. E-marketplaces allow buyers and sellers to come together online, facilitating transactions of goods and services. Examples include Amazon and eBay. 4. Brick and click organizations utilize both online and offline sales channels to reach customers. This integrated model provides most advantages to businesses.

Uploaded by

RishanRulz
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
83% found this document useful (6 votes)
17K views18 pages

AL ICT Unit 12 PDF

The document discusses several digital economy and e-commerce concepts: 1. Reverse auctions allow buyers to bid down prices from multiple sellers. This increases competition and leads to lower prices. 2. Group purchasing allows organizations to collectively purchase from suppliers, achieving bulk purchase discounts. 3. E-marketplaces allow buyers and sellers to come together online, facilitating transactions of goods and services. Examples include Amazon and eBay. 4. Brick and click organizations utilize both online and offline sales channels to reach customers. This integrated model provides most advantages to businesses.

Uploaded by

RishanRulz
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 18

;r`.

ldÍ fj<`ofmd, iy jHdmdßl ixúOdkj,g f;dr;=re yd ikakf


s õok
;dCIKh fhÈh yels whqre .fõIKh lrhs'

12. 1 fj<`o f,dalh ;=< f;dr;=re ikaksfõok ;dlaIKfha N+ñldj .fõIKh lrhs'

wxls; wd¾Ólfha kj jdkscH l%u


wxls; wd¾Ólh ^Digital Economy) yeÈkaùu
wxls; ikaksfõok cd," mß.Kl" uDÿldx. iy wfkl=;a wod, f;dr;=re ;dlaIKhka wka;¾.;
wxls; ;dlaIKhka u; mokï jq wd¾Ólhla wxls; wd¾Ólh f,i yÿkajhs' fuh wka;¾cd,
wd¾Ólh fkdfyd;a fjí wd¾Ólh f,i o y`ÿkajhs'

m%;s fjkafoaish (Reverese Auction)


fjkafoAihs l isÿ jkafka úl=Kqïlre NdKav fyda fiajd úlsKSug
wfmalaIs; ñ< .Kka i`oyd ,xiq ;eîfuks' l%uj;a fjkafoAih s l
úl=Kqïlre úiska bÈßm;a lrkq ,nk whs;u i`oyd .eKqïlrejkaf.a
,xiq ;eîu isÿjk w;r th wjika jkafka jeäu ,xiq ;nkakd fj;
whs;u m;a jq miqjhs' m%;s fjkafoais lsÍfï§ úl=Kqïlrejka lsysmfofkl=
tla .eKqïlrefjl= yg NdKav yd fiajd úlsKSug bÈßm;a fjhs' fuys§
wju ,xiqj bÈßm;a lrkq ,nk .eKqïlrejdg ch ,efí'

m%;s fjkafoaishl ,laIK


 .eKqïlrejka wka;¾cd,h Tiafia ;ukag ñ<§ .ekSug wfmalaId lrk NdKav yd fiajdjka
ms<sno úia;r m<lrhs'
 úl=Kqïlrefjda ta i`oyd úúO ñ< .Kka hgf;a ,xiq ;nk w;r ;uka .ek úia;ro
.ekqïlrejdg ,ndfoa'
 .eKqïlrejd ,xiq mßlaIdlr n,d ;ukag jvd;a .e,fmk ,xiqj f;dard.kS'

m%;s fjkafoaisfha jdis


 wju ñ< .Kka hgf;a NdKav yd fiajdjka ñ<§ .ekSug yelsùu'
 ñ< .Kka bÈßm;a lrkakka yg ryis.;j ;ukaf.a ñ< .Kka bÈßm;a lsÍug yelsùu'
 fõ.j;a ùu'

m%;s fjkafoais i`oyd fjka jQ fjí wvú


www.ariba.com , www.hedgehog.com , www.sorcity.com , http://us.dubli.com

iïm%odhsl fjkafoaisfha iy m%;s fjkafoaisfha fjkialï


iïm%odhsl fjkafoaish m%;s fjkafoaish
tla úl=Kqïlrefjla yg .eKqïlrejka tla .eKqïlrefjl=g úl=Kqïlrejka
lsysmfofkla isà lsysmfofkl= isàu'
úl=Kqïlrejd NdKavh úl=Kkafka by,u .eKqïlrejd NdKavh ñ<§ .kafka wju ,xiqj
,xiqj ;enQ .eKqïlrejdg fõ' ;enQ úl=Kqïlrejdf.kah'
.eKqïlrejdg NdKavh fyda fiajdj , nd .eKqïlrejdg NdKavh fyda fiajdj ,nd.ekSu
.ekSug by, uqo,la f.ùug isÿfõ' i`oyd f.úh hq;af;a wju uqo,ls'
NdKavh fyda fiajdj úlsKSu i`oyd ie,lsh b;d blaukska ;ukaf.a NdKav yd fiajdjka
hq;= fõ,djla jeh lsÍu isÿfõ' ñ<§ .ekSug yelsfõ'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 1


lKavdhï f,i ñ,§ .ekSu (Group Purchasing)
úúO j¾.fha NdKav fyda fiajd jÜgï iys; wkqmd; j,g ñ<§ .ekSfï
wruqKska hï mqoa.,hka fyda jHdmdr tlg tlaùfï ls%hdj,shls' fuys§
úúO mqoa.,hka lsishï NdKavhla fyda fiajdjla ms<sn`oj lr we;s
weKjqï i,ld n,d tu weKjqï rdYsh tla weKjqula f,i i,ld tlS
weKjqï bÈßm;a l< mqoa.,hka yg lKavdhï jYfhka tu weKjqu ñ<§
.ekSug wjia:dj ,ndfoa'
fuu lKavdhï ñ,§ .ekSfï uq,sl woyi jkafka ish¨u idudðlhkaf.a .ekqï n,h ixfhda. lsÍug
iy tu ñ,§ .ekSfï Odß;d Ndú;h u`.ska ldKavdhfï iEu idudcslfhla i`oydu Tjqkf a .a kshu
Ndú;h fkdi,ld tu wju wkqmd;hka u È.= lsÍug fiajd imhkakkag tA;a;= .ekaùuhs' l=vd
mßudKfha is,a,r fj<`ÿka Tjqkf a .a .nvd kej; úlsKSsu i`oyd NdKavj, ñ,lsÍï wdrlaIdlr
.ekSug fuu l%uh Ndú;d lsÍu" cd;sl fyda wka;¾cd;sl moku u`.ska ls%hd;auljk mßudKfha
is,a,r fj<`ÿka iu`. o id¾:l f,i ;r`. lsÍug bv i,id fokakls' lKavdhï ñ,§ .ekSï mgq
wjldYhla úh yels w;r tla úfYaI; s jq ksIamdok mrdihlg iSudfõ' WodyrKhla jYfhka hï
iuQmldr fyda lKavdhï úúO fg,s ikaksfõok fiajd jÜgï.; wkqmd; iys;j wfmaCId lsÍu
i,luq' fuu mrdih ;=< È.=ÿr fiajd (Long Distance Services)" cd,dldr fiajd (Cellular services)"
wka;¾cd, (Internet) iy fg,s iïuka;%K fiajd (Tecnology Services) jHdmdßlhka" lKavdhï iu`.
wdrlaIs; .súiqï n,dfmdfrd;a;= úh yels jkafka úYd, .KqfoKqlrejka i`oyd iudkHfhka jeä
lrkq ,nk wkqmd; jeä lsÍfuks'

lKavdhï ñ,§ .ekSula wjYHjkafka wehs @


NdKavhla ;ks tallhla f,i ñ<§ .ekSfï§ fuka fkdj tu NdKavfhka tall rdYshla ñ<§
.ekSfï§ tallhlg f.jk uqo, wvqfõ' tuksid lKavdhï ñ<§ .ekSu jdisodhl fõ'

lKavdhï ñ,§ .ekSu i`oyd we;s fjí wvú'


www.etrana.com, http://usa-llc.com/USA/index.cfm

úl=Kqïlrejka úiska fuu fjí wvú j, úlsKSu i`oyd m, lr we;s ;u NdKav yd fiajd ioyd jQ
weKjqï mßlaId lrhs' iudk NdKav i`oyd jQ weKjqï mßlaId fldg tu weKjqï ,ndÿka mqoa.,hka
iu`. idlÉPdlr wjidkfha tl`. jQ ñ<la hgf;a NdKavh fyda fiajdj úlsKSu isÿflf¾'

e-fj<`ofmd< (e-market place)


wfkl=;a iud.ïj,g fyda mqoa.,hkag Tjqkaf.a ksIamdok i`oyd kj whÿïlrejka fyda ñ,§ .kakka
,nd .ekSug fukau .kqfokq" ;ekam;a lsÍu yd fnodyeÍu myiq yd ld¾hlaIu lrk fj<odïcd,
ÈhqKq lrjk hï iud.ula i;= wka;¾cd, msysgu q la e-market place f,i y`ÿkajhss' ;jo wka;¾cd,h
yryd isÿjk NdKav iy fiajd úlsKSu iy ñ<§ .ekSfï idudkH ls%hdj,sh e-fj<`o fmd< f,i
yeÈkafõ'
fjkafoais lsÍï ^bÈß" wdmiq&" kdudj,s" weKjqï lsÍu" wjYH;d ±kaùï" fj<`o yqjudre ld¾h yd
RFQ, RFI jeks yelshdjka wdÈ jq jdKscHh yd iïnkaO ld¾hhka imhñka fndfyda ñ,§ .kakkag
yd úl=Kqïlrejkag odhl;ajh imhk wvúhla fõ kï Mh e-market place f,i ±laúh yel' Ebay
, NASDAQ yd Convisint, e-market place i`oyd WodyrK jYfhka ±laúh yel'
e-fj<`o fmd<l m%Odk wx. folla mj;S'

1' bÈß wka;h (Front End)


2' miq wka;h (Back End)

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 2


bÈß wka;h (Front End)
úl=Kqïlrejka iy .eKqïlrejka uqK .efikafka fuu wka;fha§h' fuys§ .eKqïlrejkag úúO
NdKav yd fiajdjka ms<sn`o fiùfï myiqlu" úlsKSug we;s NdKav yd fiajd ms<sn`o úia;r iy tys
ñ< .Kka Shopping Cart myiqlï iy NdKav yd fiajd i`oyd wka;¾cd,h Tiafia uqo,a f.ùfï
myiqlï ie,fia'

miq wka;h (Back End)


úlsKSu i`oyd NdKav yd fiajdjka bÈßm;a lsÍu iy .eKqïlrejd NdKavh ñ<§ f.k NdKavh Tyq
w;g m;ajk ;=re isÿjk ls%hdj,sh fuhg wh;a fõ'
e-fj<`ofmd< i`oyd we;s fjí wvú
http://www.amazon.com , http://www.ebay.com

fj<`o ixúOdk wdldr (Business models)


fuu wdlD;shka u`.ska ixúOdkhka ks¾udKh" wd¾Ól iudÔh fyda fjk;a ud¾.hl w.hka
fnodyeÍu yd y`ÿkd.eksu isÿflf¾' jHdmdrj, Ndú;d jk m%Odk wdlD;s wdldr 3ls'

1' iDcq iïm%odhsl fj<`o ixúOdk (Pure Brick Organization)


2. ud¾..; fj<`o ixúOdk (Pure Click Organization)
3. iDcq yd ud¾..; fj<`o ixúOdk (Brick and Click Organization)

iDcq iïm%odhsl fj<`o ixúOdk (Pure Brick Organization)


NdKav yd fiajd úl=Kqï ls%hdj,sh i`oyd wka;¾cd,h Ndú;d fkdlrk fj<o ixúOdk" iDcq
iïm%Odhsl fj<`o ixúOdk f,i yÿkajhs'

ud¾..; fj<`o ixúOdk (Pure Click Organization)


NdKav yd fiajd úl=Kqï ls%hdj,sh i`oyd wka;¾cd,h muKla Ndú;d lrk fj<o ixúOdk"
ud¾..; fj<`o ixúOdk f,i yÿkajhs'

iDcq yd ud¾..; fj<`o ixúOdk (Brick and Click Organization)

ud¾..; (on-line) yd ud¾.wm.; (off-line) hk folg tldnoaOj iud.ul mj;sk jHdmdr


l%uhls' Bg wu;rj ÿrl:k u`.ska weKjqï msßkeóuo isÿjk w;r wju jYfhka ÿrl:k úl=Kï
ixfhda.h imhhs' Bricks yd Clicks udos,sh i`oyd WodyrKhla f,i" .nvd oduhla" Tjqkf
a .a tla
.nvdjlska mdßfNda.l
s hdg ksIamdok weKjqï lsÍug ud¾..; (on-line) fyda fN!;slj wjia:dj
i,ik úg" mßfNda.slhdf.a weKjqu ia:dksl .nvdjlska iDcqju ,nd .ekSug fyda ksjigu f.kajd
.ekSug bv i,idfohs' fuu udo,sfha ffjl,ams; ixfhdack fndfyda fihska mj;S'
jHdmdr l%shdldÍ;ajh yd f;dr;=re ;dlaIKfha Ndú;dj
f;dr;=re yd ikakf s õok ;dlaIKh úúO ixúOdkj,g wo jk úg b;du;a jeo.;a w;HjYh
Ndú;djka fõ' fuys§ m%Odk jHdmdr l%shdjka 6la i`oyd f;dr;=re ikakf
s õok ;dlaIKh Ndú;d fõ'
1' uq,H .sKï
q lrKfha f;dr;=re ikakf s õok ;dlaIKfha fh§ï (Accounting and IT)
2' udkj iïm;a yd f;dr;=re ;dlaIKh (Human Resource and IT)
3' ksIamdok yd f;dr;=re ;dlaIKh (Production and IT)
4' wf,úlrKh yd f;dr;=re ;dlaIKh (Marketing, Sales and IT)
5' iemhqïodu l<uKdlrkh yd f;dr;=re ;dlaIKh (Supply Chain Management and IT)
6' jHdmdr ikaksfõokh yd f;dr;=re ;dlaIKh (Business Communication and IT)

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 3


uq,H .sKqïlrKfha f;dr;=re ikakf
s õok ;dlaIKfha fh§ï'
.sKï
q lrk jd¾;d fndfyda jHdmdßl wdh;k" nexl=lrejka yd l<uKdlrh i`oyd jHjia:dkql+,j
.sKï
q yd jd¾;d iE§u fukau tys tosfkod lghq;=j,§ uq,Huh iïm;aj, md,kh i`oyd
WmldÍùug .sKqïlrK uDÿldx. meflac ;uka i;=j ;nd.kS'
.sKï
q lrK moaO;shl m%Odk ixrplj,g my; ioyka tall we;=,;a fõ'

 nvq f,aLK lsÍu (Invoicing)


 ñ,§ .ekqï f,crh (Bought leader/trade creator)
 úl=Kqï f,crh (Trade debtors/sales ledger)
 nexl= iei`ÿu (Bank reconciliation)
 uqo,a.ekqï mqfrdal:kh (Cash flow forescats)
 msßlaiï
q ix;=,kh yd flgqïm;a .sKï q ie,iqu (Producing draft accounts and trial balances)

m%;s,dN
1' iajhxl%Sh .sKqïlrK l%shdj,sh
2' uq,H o;a; iu`. Ndú;d lrkakka lsysmfofkl=g wjia:dj ,ndoSu
3' .sKïq lrK jerÈ wvq lsÍug l%shdmdá Èh;a lsÍu
4' ksIamdok ld¾hlaIu;dj jeä lsÍug l%ufõohla y`ÿkajd oSu
5' ñ, l%ufhka j¾Okh lsÍug ksujqï uÜgu u; msßjehla y`ÿkajdoSu
6' weKjqï j¾Okh" f;d. md,kh yd j;alï l<uKdlrkh
Wod:-Myob
Quick book
Cigas

Khjr md,kh (Credit control)


fndfyda ld¾Hhka ld¾hlaIu lsÍug mß.Kl.; Khjr md,kh u`.ska yelsfõ' idukHfhka
jHdmdr" ;j;a jHdmdrhlska ñ,§ .ekSu yd úlsKSu Khjr l%uhg isÿlrk ksid" l=uk
Khlrejkaf.ka uqo,a ,nd .; hq;=o" l=uk Khysñhkag uqo,a f.úh hq;=o jeks oE ms,sno ksrjoH
f;dr;=re yd Èk fh§ï isÿ lsÍu w;HjYh fõ'

nexl=lrKh yd f.ùï (Banking & Payment)


jHdmdrj,g bf,lafg%daKsl nexl=lrKh u`.ska jdis ,nd.ekSfï yelshdj we;' fuu`.ska Tjqkaf.a
;;ald, nexl= .sKïq jd¾;d mÍlaId lsÍu" isÿlrk ,o f.ùï yd ,eîï ms<sn`o ±kqj;aùu fukau
´kEu tl`. jq nexl= whsrd iSudjla;=, nexl= .sKï q l%shd;aul l< yelsùu wdÈh isÿ lsÍug bv
i,ihs' jHdmdrhla i;=j tys ld¾huKav,h fyda fjk hïflfkl= úiska fyda ryiH jpk ,nd
.ekSu fyda hï fidrlulg tfrysj mÍlaIK isÿl, yels wdrlaIl l%uhla mj;sk;dla" úYd, yd
tf;r f.ùï b;d fõ.fhka yd wdrlaIs;j ud¾..; nexl=lrKh(Online Banking) u`.ska isÿl,
yel' EFTPS(Electronic Funds Transfer at Point of Sale) nerm;a yd yrm;a Ndú;d lrk ldâm;a
lshjkakkag b;d yqremqreÿh' fuu Ndú;h ksid jeä úhou j<lajd .ekSu" uqo,a w;;e;sjhdfï
wjodku j<lajd .ekSu" jeks jdis we;s lrk w;r idukHfhka fuh b;d ldrHlaIu l%uhls' ±ka
±ka l=vd jHdmdrj,o fuu ;dlaIKh Ndú;d jk w;r tyd-fuyd f.k hd yels EFTPOS WmlrK
ksid l=,Sr: yd wjkay,a jeks ia:dkj,o fuh isÿl, yel'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 4


udkj iïm;a yd f;dr;=re ;dlaIKh
wdh;khl udkj iïm;a l<uKdlrk lghq;= f;dr;=re ;dlaIKh weiqfrka isÿlrkafka kï th
udkj iïm;a l<uKdlrk moaO;shla f,i yÿkajhs' wdh;khl udkj iïm; f,i tys fiajlhka
$ Y%u n,ldh ±laúh yelshs' wdh;khla úiska tu wdh;khg fiajlfhl= n`ojd .ekSfï isg tu
fiajlhd wdh;kfha fiajfhka bj;aj hk f;la isÿl, hq;= jevlghq;= rdYshla we;'
 fiajlhka wdh;khg nojd .ekSu
 fiajlhkaf.a meñKSu $ meñfKk fõ,dj igyka lsÍu
 fiajlhkaf.a mä iïnkaO lghq;=
 fiajlhkag ,ndfok §ukd iïnkaO lghq;=
 fiajl ld¾h idOkh we.hSï
 fiajl mqyqKqj ,nd§u
 fiajl úia;r kv;a;= lsÍu
by; lghq;= fmdÿfõ yÿkajkq ,nkafka udkj iïm;a l<uKdlrKh hkqfjks' fuu lghq;=
ld¾hlaIuj iy ksjerÈj bgqlr .ekSug f;dr;=re ;dlaIKh Ndú;d lrhs'

f;dr;=re ikakf s õok ;dlaIKfha (ict) úma,jh" m%n,j úu¾Ykh jkafka wdikak ish¨u
lafIa;%hkaj, ñksia l%shdldrlï isÿlrk wdldrh wkqjhs' f.da,Sh wd¾Ólfha mj;sjk ;r`.ldÍ
mSvkh jHdmdr yd rgj,aj,g ict je<`o.ekSug n,mEï we;s lrhs' ta ;r`.ldÍ jdish" myiqj"
Ôj.=K;ajh" ord.eksu" ks¾udKYS,Ss;ajh yd ;j;a fndfyda idOl i`oyd fõ' ICT ,`.dùu"
/lSrlaId rgd" /lshd i`oyd jk wjia:djkays mrdi yd f,dalh mqrd wd¾Ól ÈhqKqj wdÈfhys
úYauckl isÿùu isÿfldg we;' tfukau úúO rgj,ays ÈhqKqj i`oydo wmq¾j bjy,aùuls' tfiau
f.da,Sh f;dr;=re wd¾Ólhg wjYH udkj iïm;a ks¾udKh lsÍfuys ,d jk wjia:d fidhd fokakd
jq h;=rls' f.da,Shj iqÿ lrmá (white-collar) /lshdjkays úYd, ke.aula isÿ fjñka mj;s' tfukau
f;dr;=re ;dlaIK fiajlhkaf.a /ls rlaId rgd yd wjia:d i`oydo i;=godhl fjkiaùï isÿfõ'
f;dr;=re ;dlaIK fiajlhd meyeÈ,sju f.da,Sh iïm;la jk w;r iqÿ lrmá (white-collar)
fiajlhd fõ.fhka tf,i fjñka mj;S' b;d olaI yd by, f.ùï iys; f;dr;=re ;dlaIK
fiajlhkag noaO kùlrkh l, yelalla f,i i,lhs' f.da,Sh iemhqï-b,a¨ï fiakdßh" wo jkúg
jegqma uÜgu ksYaph lrhs' fuu ;dlaIKh w;r uOH.; f.da,Sh udkj iïm;a fj<`ofmd," iuia:
wdishd-meismsla m%foaYh yd úfYaI jq ÈhqKqjk rgj,a ioyd úYauhckl wjia:d yd wNsfhda.
msßkuk f;da;ekakls'

ksIamdokh yd f;dr;=re ;dlaIKh


ñ<§.;a wuqøjH j,ska ksñ NdKav olajd mßj¾;kh lsÍfï ls%hdj,sh NdKav ksIamdokhg wh;a fõ'
wuq øjH ksñ NdKavhla njg m;alsÍu i`oyd wkq.ukh l< hq;= ls%hdud¾. rdYshla mj;sk w;r
tajd ksis mßÈ l<uKdlrKh l< hq;=fõ' ksIamdok l<uKdlrKh my; i`oyka ld¾hkaf.ka
iukaú; fõ'
 ksIamdokh lrkafka l=ulao iy tys iajrEmh flnÿ±hs ;SrKh lsÍu'
 wuqøjH wod, ksñ NdKav njg mßj¾;kh lsÍu i`oyd fhdod.; hq;= ;dlaIKh" hka;% iQ;%
iy wuqøjH ms<sn`o ;SrKh lsÍu'
 fl;rï m%udKhla ksIamdokh l< hq;=o
 wod, ld,h ;=, b,lal.; m%udKh ksIamdokh isÿjqfha ±hs fidhd ne,Su'
 NdKavfha iy ksIamdok ls%hdj,sfha ;;ajh .fõIKh lsÍu'
 NdKav ksIamdokh i`oyd m%udKj;a wuqøjH we;a±hs fidhd ne,Su'
by; ksIamdok l<uKdlrK ld¾hhka f;dr;=re ;dlaIKh Ndú;fhka isÿlrhs kï th ksIamdok
l<uKdlrK moaO;shla f,i yÿkajhs'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 5


21 jk Y;j¾Ifha ksIamdok iud.ï f.da,Sh l%shdldÍ;ajh u`.ska we;s jk wê ixLhd; yd wkdjels
M, l, fkdyels fj<`ofmd< fjkiaùï j,g uqyqK fohs' ;r`.ldÍj isàug fuu iud.ï i;=j
ish¨u fj<`ofmd<$wf,ú fjkiaùï j,g M,odhs yd b;d wkql+,;d olajk kj j¾.fha ksIamdok
moaO;s ;sìh hq;=h' kej; yev.ekaúh yels fj<ofmd< fjkiaúïj,g M,odhs yd blaukska m%;sl%shd
olajk bxcsfkare ;dlaIKhla wjYH fõ'
1.CAD Softwares- ie,iqï lsÍfï l%shdj,sh i`oyd Ndú;d fõ'
2'CAM Softwares- ksIamdokfhaÈ WmlrK md,kh i`oyd Ndú;d fõ'
3'Simulation Softwares- ksIamdokh ie,iqï lsÍug fuh Ndú;djk w;r fuhska wjidk
ksIamdokh úYd, msßjehlska f;drj ks¾udKh lsÍug fhdod.kS' fuu uDÿldx. .Ks;uh iq;%
tl;=jla jk w;r Ndú;d lrkakdg wod< ld¾hh fkdlsÍfuka mjd ksÍlaIKh yd l%shd l,yel'

wf,úlrkh yd f;dr;=re ;dlaIKh


f;dr;=re ;dlaIKh wf,úlrkhg úúO n,mEï lrhs' ñka iuyrla Y%uh b;sßj jvd fyd`o
fiajdjla imhhs' ;j;a iuyrla iïmQ¾Kfhkau kj ksIamdok yd kj ixúOdk wdldr ks¾udKh
lrhs' b;sßh Tjqkaf.a iajrEmh fjkia l,yels wf,úlrk l%shdjka TmuÜgï lrhs' idudkHfhka
f;dr;=re ;dlaIKh hï ixúOdkhlg n,h mjrd § úYd, ixLHd;" úúOdldr ksIamdok úYd,
ixLHd; úúOdldr fj,`ofmd<j, fnodfoñka iïm%odhl WmdhYS,Ss yd l%shdldß iSudjka nn<jhs'
fuh id¾:lu wf,úlrkh" l%shdldß;ajh R&D yd úlsKqï iu`. wdikak f,i iïñY% úhhq;=h'
wf,úlrkfhaÈ"
1' mdßfNda.slhka y`ÿkd .ekSu'
2' mdßfNda.slhka ;Dma;su;a lsÍug'
3' mdßfNda.slhka r`ojd ;nd.ekSu;a" Wmfhda.S lr.kS'
ñf,ka fyda jákdlula u; NdKavhla fyda fiajdjla .súiqulg hg;a lr.ekSu úlsKqu fõ'
ks;HdKql+,j úlsKqï ùug kï"
1' .eKqïlre yd úl=Kqïlre hk fofokdu .súiqulg t<öu'
2' yqjudrej i`oyd wkafHdakh tl`.;ajh mej;Su'
3' mejßh yels úh hq;=h'
4' f.ùfïÈ idOrK uqo,la fyda fmdfrdkaÿjla mej;Su" hk lrekq iïmq¾K l, hq;=h'

wf,úlrk yd úlsKqï lrk l%shdj,sh i`oyd fj<`o ±kaùï Ndú;d l,yel' fï i`oyd f;dr;=re
;dlaIKh Ndú;fhka wdl¾IKsh fj<`o ±kaùï ks¾udKhlr mdßfNda.slhd ±kqj;a l,yel'
tfiau wka;¾cd,h yd úoHq;a ;emE, Ndú;fhka wf,úlrkh yd úlsKqu isÿ l,yel'
e.g:-1. Graphic softwear
2. Animation softwear
3. Database softwear
4. Web site design/Development
5. Online advertistment service
6. E-mail advertistment service

fj<`odu yd úlsKqu lsÍug Ndú;d l,yels foa"


1. Ebay 3. Barcot Reader 5.MICR
2. Amozon 4. Credit Card Reader

iemhqïodu l<uKdlrkh
wuq øjHhla mßfNdackhg iqÿiq ksñ øjhla njg m;a lrk ;=re isÿjk ls%hdj,sh iemhqï odu
l<uKdlrKhg wh;a fõ' my; i`oyka ld¾hka iemhqï odu l<uKdlrKfha m%Odk ld¾hhka fõ'
iemhqïodu l<uKdlrKh m%Odk ld¾hhka jkqfha"
wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 6
 iemhqïlrejkaf.ka wuqøjH ñ<§ .ekSu'
 ñ<§.;a wuqøjH j,ska ksñ NdKav ksIamdokh
 ksñ NdKav mdßfNda.l
s hskg
a wf,ú lsÍu iy fnod yeÍu

f;dr;=re ;dlaIKfha Ndú;h wo mj;sk ixlS¾K iemhqïoduhkays M,odhs md,kh i`oyd wjYH
f,i i,lhs' iemhqïodu l<uKdlrkfha (SCM) f;dr;=re ;dlaIKfha Ndú;fha ms<s.;a jákdlu
fkdie,lSu iemhqïodu ikao¾Nfhys ta ms<sn`oj ;lafiarej i`oyd jk wkqNdúl wOHk ixLHdj
iSud fõ'
m¾fhaIK j,g wkqj SCM wruqKq f;dr;=re ;dlaIKfha Ndú;h fldgia 3 lg fnÈh yel'
1' Transaction Processing
2. Supply Chain planning & collaboration
3. Order Tracking & Delivery coordination

jHdmdr ikaksfõokh yd f;dr;=re ;dlaIKh


f;dr;=re ikakf s õok ;dlaIKh (ICT) yd f;dr;=re yqjudrefõ f,dal úisß moaO;sh l%u l%ufhka
jir ish .Kkdjla mqrdjg j¾Okh jk w;ru fN!;sl ;dlaIKh yd l¾udka;ho tf,iu j¾Okh
fjñka mj;S' iuld,Sk iudch ;=< IT b;d wiSre ld¾hNdrhla bgq lrhs' th ks¾udKd;aul
l<uKdlrkh yd f;dr;=re fnodyeÍu u; hefmk f.da,Sh wd¾Ólhla iys; f.da,Sh .ïudkhla
njg uq¨ f,dalhu mßkdñl njg m;aj we;' f,dal wd¾Ólfha f.da,ShlrKh jHdmdr iud.ï j,g
f;dr;=rej, jákdlu úYd, f,i jeäÈhqKq lr we;af;a kj jHdmdr wjia:d msßkuñKs' f.da,Sh
uÜgfïÈ ixúOdk i`oyd myiqfjka fj<`odu fufyhùug yd jHdmdr l<uKdlrkhg wo jk úg
f;dr;=re ;dlaIKh" ikaksfõokh yd úYaf,aIK n,h iemhSug iu;aj we;' Tjqkf a .a f,dal úisß
cd,j, iemhqïlrejka" fnodyßkakka yd hefmkakka iudfhdackh i`oyd ixúOdk úiska weKjqï"
fnodyeÍï yd f.ùï ms<sn`o úuid ne,sh yels f.da,Sh f;dr;=re moaO;s ÈhqKq lrñka mj;S' mq`M,a
nqoaêfhka úuid ne¨ úg f;dr;=re ;dlaIKh jkdys" f;dr;=re .nvd lsÍu kej; ,nd.ekSu" yd
yeisrùu i`oyd jk oDvdx. yd uDÿldx. hk wx. fol yd iu`. ne§ mj;skakls' my;u uÜgfï§
tla tla fufyhqï moaO;s iu`." Tng fiajdodhl (servers) ;sfí' fuu fiajdodhlj, o;a; iuqodh
(Database) fjí fiajdodhl uDÿldx. (web serving software) we;=,;afõ' fuu fiajdodhl
tlsfklg iïnkaO w;r cd, há;, myiqlï yryd Ndú;d lrkakg myiqlï i,idfohs' fuu
fiajdodhlj,g m%fõY jkakg Tjqkaf.a oDvdx." fufyhqï moaO;s (operating system) yd uDÿldx.
WmlrK we;' f;dr;=re ikakf s õok ;dlaIKh f,i ye`Èkafjk fuh f;dr;=re l%shd lrùug wjYH
;dlaIKh f,i ks¾jpkh l< yel' jHdmdr i`oyd ikakf s õokhg f;dr;=re ;dlaIKh my; l%u
u`.ska odhl fõ'
1' Web based communication
2. E-mail
3. E-presentation
4. video/audio conference

12.2 f;dr;=re yd ikakf


s õok ;dlaIKh iy jHdmdßl fufyhqï w;r we;s
iïnkaO;djh úYaf,aIKh lrhs'

bf,lafg%dksl jdKscHh (Electronic Commerce)


bf,lafg%dksl jdKscHh jHjydßlj E-commerce f,i y`ÿkajhs' hï l¾udka;hl ksIamdok yd
fiajdjkays .ekqï yd úlsKqï l%shdj,s" wka;¾cd, yd wfkl=;a mß.Kl cd, jeks bf,lafg%dksl
moaO;s yryd isÿ fõ kï" th B jdKscHh f,i y`ÿkajhs' bf,lafg%dksl jdKscHh" cx.u jdKscHh
(Mobile Commerce)" bf,lafg%dksl wruqo,a udrej (Electronic Funds Transfer) iemhqïodu

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 7


l<uKdlrkh (Electronic Data Interchange-EDI)" bkafjkagß l<uKdlrk moaO;s (Inventory
Managment System) iy iajxl%Sh o;a; iuqy moaO;s (Automated Data Collection Systems) jeks
;dlaIKhg ne`§ mj;S' kùk bf,lafg%dksl jdKscHh" úoHq;a ;emE," cx.u Wml%u" iudc udOHh
iy ÿrl:k jeks ;dlaIKhkays mq`M,a mrdi jglr ;snqKo idukHfhka th .Kqfokq ÔjK pl%fha
wju jYfhka tla wjia:djl§ fyda f,dal úisß úhuk (WWW) Ndú;d lrhs'
B fj<odfuys (E-Business) úl=kï
q wdldrh f,i idudkHfhka B jdKscHh i,lkq ,efí' fuys
jHdmdr .Kqfokqj,§ uqo,a iemhqï yd f.ùï wdldr i`oyd myiqlï ie,iSug wjYH o;a;
yqjudrej we;=,;a fõ' fuh ixúOdkhla ;=, ld¾hlaIuj yd l%shdldÍj ikaksfõokh lrk
wdldrhla jk w;ru jHdmdr yeisÍfuys M,odhs yd m%fhdackj;a l%uhlao jkafkah'

B jdKscHh
 úúO fjí wvú fyda ud¾..; fj<`o ia:dk yryd úl=kqï yd .eKqï'
 iuqykh lsÍï yd fjí in`o;d iudc udOHh yryd ck úldYk o;a; Ndú;h'
 bf,lafg%dksl o;a; yqjudrej(EDI), B2B o;a; yqjudrej'
 B2B úl=kqï yd .eKqï'
 jHdmdrj, .Kqfokqj, wdrlaIKh'

úoaHq;a jdKscHh (e-commerce)


wka;¾cd,h Tiafia NdKav/fiajd úlsKSu fyda NdKav/fiajd ñ,§ .ekSfï l%shdj,s B-flduia fyj;a
úoHq;a jdKscHh f,i y`ÿkajhs'

B-jHdmdr (e-Business)
f;dr;=re ;dlaIK wdOdr lrf.k jHdmdr lghq;= lrf.khdu B-jHdmdr (e-business) f,i
ye`Èkaúh yel' úoHq;a jdKscHh hkq wka;¾cd,h Tiafia .Kqfokq lsÍu muKla jk w;r B-
jHdmdßl jmißh Bg jvd mq`M,ah'

B-jHdmdßl .Kqfokq j¾. (Types of e-Business Transaction)


 jHdmdrfhka jHdmdrhg (B2B – Business to Business)
 jHdmdrfhka mdßfNda.slhdg (B2C – Business to Consumer)
 s hdf.ka mdßfNda.slhdg (C2C – Consumer to Consumer)
mdßfNda.l
 jHdmdrfhka rchg (B2G – Business to Government)
 jHdmdrfhka fiajdodhlhdg (B2E – Business to Employee)
 rcfhka mdßfNda.slhdg (G2C – Government to Consumer)

jHdmdrfhka jHdmdrhg (B2B)


lsihs ï jHdmdßlfhl=f.ka ksIamdokhla ñ,§ .kafka ;j;a jHdmdßl wruqKla kï tjka
.Kqfokqjla jHdmdrfhka jHdmdrhg isÿjk .Kqfokqjla fõ'
W'od:- lsih
s ï NdKavhla ksIamdokh i`oyd wuq øjH ñ,§ .ekSu f;d. fjf<kaod úiska
ksIamdolhdf.ka NdKav f;d. jYfhka ñ,§ .ekSu" f;d. fjf<kaod úiska is,a,r nvq lvj,g
NKav úlsKSu'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 8


B2B .Kqfokq wdldr

E-distributor (B-fnodyßkakka)
wka;¾cd,h Tiafia ksIamdolhdf.ka NdKav f;d. jYfhka ñ,§ f.k tu ksIamdok mdßfNda.l
s hka
yg úlsKu S '
W:od' http//grainger.com, https//partstore.com
E-Procurement
lsih
s ï jHdmdrhla úiska wka;¾cd,h Tiafia ;ukaf.a ksIamdok i`oyd wjYH lrk wuqøjh fyda
fjk;a Wmdx. ksIamdolhkaf.ka ñ,§ .ekSu E-procurement f,i ye`Èkafõ'
Wod:- m<;=re îu ksIamdok jHdmdrhla uyd mßudKfhka m<;=re ñ,§ .ekSu'
fudag¾ r: ksIamdok jHdmdrhla úiska fudag¾ r:h iïmQ¾K ùu i`oyd wjYH
lrk Wmdx. ñ,g .ekSu' Wod:- gh¾" ùÿre" wdik

E-Hubs(exchanges)
mß.Kl cd,lrKfhaÈ Hub hkqfjka y`ÿkajkafka mß.Kl lsysmhla tlsfkl iïnkaO lrk
WmlrKhla' fufyoS Hub hkq md¾Yj lsysmhla tlg iïnkaO lrk ia:dkh' ta ia:dkh
wka;¾cd,fha fï i`oyd fjka jq fjí wvúhkah' fuysÈ tlsfkl iïnkaO jk md¾Yjhka jkafka
iemhqïlrejka yd .Kqfokqlrejkah' iemhqïlrejka úiska ;ukaf.a NdKav yd fiajd ms<sn`oj wod,
fjí wvúfha m,lr ;sfnk w;r jHdmdßl .eKqïlrejka úiska iemhqïlrejka yd iïnkaOj
.Kqfokq lrhs'
http//employease.com.au

fuysÈ vertical (isria) E-Hubs (Exchanges) yd Horizontal ;sria E-Hubs(Exchanges) hkqfjka j¾.
folla olakg ,efí'

Vertical (isria) E-Hubs (Exchanges) - fuys uqK .efikafka lsishï úfYaI;


s ksIamdokhla i`oyd
jk iemhqïlrejka yd .Kqfokqlrejka muKs'
W:od:- m<;=re ksIamdokfha fhoS isák iemhqïlrejka muKla isák E-Hub tll meñfKk
.Kqfokqlrejkag wjYH jkafka uyd mßudKfhka m<;=re ñ,§ .ekSu muKs'

Horizontal(;sria) E-Hubs (Exchanges) - fuysoS ´kEu ksIamdokhla i`oyd jk iemhqïlrejka isák


w;r tla .ekqïlrefjla úiska úúO ksIamdok lsysmhla f;d. jYfhka ñ,§ .ekSu isÿfõ'

jHdmdßl wdh;kh
NdKav iemhSu

weKjqu ms<f
s h, lsÍu
weKjqu
f;d. fj<`o fjí wvúh
wdh;kh

jHdmdrfhka mdßfNda.slhdg (B2C)


wka;¾cd,h Tiafia mdßfNda.slhka yg NdKav yd fiajd úlsKSu fuu .Kqfokq wdldrfhka isÿfõ'

W:od:- Portal, E-Tailer, Transacrion Broker, Market creator, Service provider, Community provider
Web portal
Web portal u`.ska mdßfNda.slhka yg m%Odk jYfhka ,ndfokafka f;dr;=reh' fuu f;dr;=re úúO
mrdifhka hq;a f;dr;=re fõ'
wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 9
W:od:- úfkdaodYajdoh ,nd fok f;dr;=re" ld<.=Ksl f;dr;=re" l%svd m%jD;a;s jeks foa" ta yer by;
f;dr;=re wvx.= fjí msgqfjys my; f;dr;=re o imhd we;. fijqï hka;% myiqlu" B-fï,a tlg
f,d.a ùfï myiqlu" peÜ lsÍfï myiqj yd flÜ mKúv heùu jeks foa"
web portal tllg fydou WodyrKh google, yahoo fõ' tajd yereKq úg superonline.com, E-
kolay.com, msn.com, iy aol.com hk fjí wvúo web portol j,g WodyrK fõ'

E-tailer
wka;¾cd,h Tiafi isÿjk is,a,r fj<`odu E-tailor f,i ye`Èkafõ' W:od:- Market creator
wka;¾cd,h Tiafia .ekqïlrejka iy úlsKqïlrejka uqK.iajd .KqfoKq lsÍug bv i,id fokq
,nk fj<`ofmd, Marcket Creator f,i ye`Èkafõ'
W:od:- www.eBay.com, www.priceline.com

Contenet Provider
w;¾cd,h Tiafia lsih s ï wdh;khla úiska m%jD;a;s" PdhdrEm" ùäfhda" B fmd;a iy isxÿ jeks
äcsg,aa wka;¾.; iemhSu Content Provider f,i ye`Èkafõ'
W:od:- wka;¾cd,h Tiafia Èkm;d m;a;rh lshùug bv ,nd fok fjí wvúhla" www.youtube.com
jeks úúO úäfhda wka;¾.; fjí wvú" B-fmd;a vjqkf a ,dâ lr .; yels wvú" wka;¾cd,h Tiafia
rEmjdysksh iy .=jka úÿ,sh weiSug yd keröug bv ,ndfok fjí wvú'
Transaction Broker
mdßfNda.l
s hka iu`. ÿrl:kfhka fyda B fï,a u`.ska iïnkaO ù Tjqka fjkqfjka wka;¾cd,h Tiafia
.Kqfokq lrkakka Transaction Broker f,i ye`oskf
a õ' wdodhu f,i .Kqfokq .dia;=jla wh lr.kS'
Service Provider
wka;¾cd,h Tiafia fiajd imhkakka Service Provider f,i ye`Èkafõ' fuu fiajdjka w;r
wka;¾cd,h Tiafia Wmfoia ,nd§u iy ±kqu ,nd§u m%Odk fõ'
W:od:- e-channeling

Community Provider
lsih
s ï fohla ms<sn`oj tl iudk leu;a;la ork mqoa.,hka uqK.eiS ±kqu fnod.ekSu iy woyia
ikaksfõokh i`oyd fjka jq fjí wvú Community Provider f,i ye`Èkafõ'
www.elakiri.com, linux forum, java forum

jHdmdßl
NdKav iemhSu wdh;kh

mdßfNda.slhd weKjqï ms<f


s h, lsÍu
fjí wvúh
weKjqu

mdßfNda.slhdf.ka mdßfNda.slhdg (C2C)


fuysÈ wka;¾cd,h Tiafia mdßfNda.l
s hka NdKav ñ,§ .ekSu yd úlsKSu isÿ lrhs' fï i`oyd
wka;¾cd,h Tiafia úlsKSu yd ñ,§ .ekSu isÿ l, yels fj<`ofmd,l iyh ,nd .; hq;=h'
Wod:- www.ebay.com, Blogs

“Blogs hkq lsih


s ï mqoa.,fhla i;= ±kqula fyda lsih
s ï fohla ms,sn`oj Bg leue;a;la olajk
msßila i`oyd ,ndÈh yels fjí wvú j¾.hls'”

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 10


[

NdKav fiajd wf,ú fjí wvúh


lsÍfï wjYH;djh NdKav fiajd ,nd

.ekSfï wjYH;djh
mdßfNda.slh NdKav/ fiajd ,eîu
d mdßfNda.slh
1 uqo,a ,eîu d2

mdßfNda.slhdf.ka jHdmdßlhdg (C2B)


fuysÈ wka;¾cd,h Tiafia mdßfNda.slhd úiska jHdmdßlhdg hï hï NdKav yd fiajdjka imhkq
,nhs'
W:od:- lsihs ï wdh;khla wka;¾cd,h Tiafia ;u wdh;kfha NdKav fyda fiajdjka ms,sn`oj
mdßfNda.ls hdf.ka m%;spdr ,nd .kakd w;r ta i`oyd lsih
s ï uqo,la f.jhs'

mdßfNda.slhd jHdmdßl ia:dkh

NdKav yd fiajd
uqo,a
jHdmdrfhka rchg (B2G)
rch úiska wka;¾cd,h Tiafia fgkav¾ le`oùu fï hg;g .efka' fï i`oyd wka;¾cd,fha m%;s
fjkafoaih
s la ksa¾udKh l,hq;= w;r tys rch úiska fgkav¾ m, l,hq;=h' túg fgkavrh Ndr
.ekSu i`oyd leu;a;la olajk jHdmdßlhka ;u ;ukaf.a ñ,.Kka ioyka lr ,xiq bÈßm;a lrkq
,efí' rch úiska jvd;a iqÿiq ,xiqj f;dard f.k wod, md¾Yjh fj; fgkavrh Ndr fokq ,efí'

jHdmdßl fjí wvúh rch


wdh;kh

jHdmdrfhka fiajdodhlhdg (B2E)


jHdmdrhlska wka;¾cd,h úiska ;u fiaajd odhlhkag ,nd fok NdKav fyda fiajd fuu .Khg wh;a
fõ' fuysÈ jeä jYfhkau olakg ,efnkafka jHdmdßlhka úiska ;u fiajdodhlhska ;u wdh;kfha
fjí wvúh u`.ska imhk fiajdhs'
 fufyÈ iEu fiajdodhlfhl=gu ;u ;ukaf.a wdh;ksl úia;r n,d .;yels iy wdh;kh
úiska imhk fjk;a fiajd ,nd .; yels fjí msgqjla ;sfí' fuh Employ portal tl f,i
ye`Èkafõ'
 fuu`.ska wdh;kh úiska m,lrk úfYaI ksfõok wef;d;a tajd n,d .;yel'
 ;udg lsih s ï lafIa;%hla ms<sn`o úfYaI mqyqKqjla wef;d;a ta i`oyd b,a,Sula bÈßm;a l,
yel'
 ;udf.a ld¾h idOkh ms<sn`oj ±k .ekSu i`oyd bv ,nd § we;'
fuys olajd we;af;a lsysmhla muKs' tjeks fiajd rdYshla wdh;khla úiska Tjqkaf.a fjí wvúh
yryd fiajlhdg ,nd § we;'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 11


rcfhka mdßfNda.slhdg (G2C)
fuysÈ i,ld nef,kafka rch úiska wka;¾cd,h Tiafia ck;djg ,nd fok fiajdjhs' fuu`.ska
rchg úYd, uqo,la b;sßjkjd fiau ck;djgo ;u ksjfia isgu rdcH f;dr;=re ±k.ekSu yd
fiajd ,nd.; yelsh'
W:od:- http://www.srilanka.lk/index.php
my; ±lafjkafka by; fjí wvúhg .sh miq wka;¾cd,h Tiafia ,nd.; yels rdcH fiajd
lsysmhls'
 jßmKï nÿ f.ùu'
 jdyk wdodhï n,m;%h ,nd .ekSu yd w¨;a lsÍu'
 úNd. fomd¾;=fïka;=j u`.ska rcfha úNd.j, m%;sM, n,d.ekSug yels ùu'
 idudkHfm, yd Wiia fm< orejkag ;u iy;slh ,nd .ekSug wka;¾cd,h Tiafia b,a¨ï
l, yelsùu'
 cd;sl yeÿkqïmf;a ;;ajh úuiSu (whÿï l, yels whÿïmf;a j¾;udk ;;ajh)
fuys olajd we;af;a w;f,diaila muKs' fujeks fiajd rdYshla rch úiska wka;¾cd,h Tiafia
ck;djg ,nd foa' Tn;a by; fjí wvúhg msúi rch úiska Tng wka;¾cd,h Tiafia
imhk fiajh ms<sn`o ±kqu jeä lr .kak' bÈßfha§ rdcH wdh;kj, Èk .Kka ria;shdÿ
fkdù ksjfia isgu wod, fiajdj lr .ekSug yelsjkq we;'

rch fjí wvúh mqrjeishd

B-jHdmdrhl jdis
 f,dj ´kEu ;ekl isg iïnkaO ùfï yelshdj'
 mdßfNda.l
s hka yg wvq uqo,lska NdKav yd fiajd ,nd .; yels ùu'
 úlskqïlrejka yd .eKqïlrejka fl,sku a iïnkaO ùu u`.ska w;rueÈhkag f.úh hq;=
.dia;=fjka ksoyia ùu yd tys m%;s,dN mdßfNda.slhdg fukau úlskï
q lre úisko
a w;alr
.ekSu'

B-jHdmdrhl wjdis
 iEu jHdmdr lafIa;%hlgu ;u jHdmdrh B jHdmdrhla f,i mj;ajdf.k hdfï wmyiqj'
 úfYaIfhkau wdydr-mdk flafIa;%fhaÈ wdydr hkq blauKska krla úh yels foa neúka tajd
wka;¾cd,h Tiafia úlsksSu wmyiq ùu'
 iïm%odhsl jHdmdrhla B jHdmdrhla f,i wdrïN lsÍug ie,lshhq;= msßjehla oeÍug isÿ
ùu'
 fï i`oyd mß.Kl we;=`M fjk;a oDvdx. ñ,È .; hq;= fõ" iqÿiq fjí wvúhla ks¾udKh
lsÍu i`oyd uqo,a jeh l, hq;= fõ" ld¾h uKav,h fï i`oyd mqyqKq l, hq;=h'
 .Kqfokqj, wdrlaIs;Ndjh ms<sn`o we;sjk .eg`M'
úoHq;a jHdmdrj, l%h
s dj,sh
 w;:H fj<`o m%o¾YKd.dr (Virtual store font)
 f;dr;=re ;e/õlrejka (Information brokers)
 ud¾..; fj<`ofmd, (Online market place)
 w;:H m%cdj (Virtual communities)
 wka;¾.; imhkakd (Content provider)
 ud¾..; fiajd imhkakd (Online service provider)
 oajdr (Potals)
wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 12
w;:H fj<`o m%o¾Ykd.dr (Virtual store font)
w;:H fj<`o m%o¾Ykd.drhla hkq jHdmdßl fjí wvúhls' fïjd fj; mdßfNda.slhkag fhduq ù
NdKav yd fiajd úuiSug" weKjqï lsÍug" uqo,a f.ùug yd ñ,§ .ekSug yelshdj mj;S'
e.g:-amazon.com
ebay.com
f;dr;=re ;e/õlrejka (Information brokers)
mqoa.,hkag wod, f;dr;=re tla/ia lr tu f;dr;=re jHdmdßl wdh;kj,g wf,ú lsÍfï ld¾Hfha
ksr; jk mqoa.,hka f;dr;=re ;e/õlrejka f,i y`ÿkajhs' úfYaIfhka jHdmdßl m%cdj ;u NdKav
yd fiajdjka ms<sn`oj mdßfNda.l
s hka ±kqj;a lsÍug fuu f;dr;=re Wmfhda.s lr.kq ,efí'
WodyrKhla f,i mqoa.,hkaf.a Bfï,a ,smskhka tla/ia lr jHdmdßl wdh;k fj; ,nd§u
f;dr;=re ;e/õlrejka úiska isÿ lrkq ,nk ld¾hla f,i ye`Èkaùug mq`Mjk'

ud¾..; fj<`ofmd< (Online market place)


fjí wvúhla Wmfhda.s lr f.k úúO jHdmdßl wdh;kj,g wdod< NdKav yd fiajdjka ms<sn`o
f;dr;=re mdßfNda.slhkag ,nd §fuka tu wdh;khkays NdKav yd fiajd ñ, weKjqï lsÍu yd ñ,§
.ekSug wjYH myiqlï imhd we;s ia:dk fï kñka ye`Èkafõ'
w;:H m%cdj (Virtual community)
mqoa.,hska f,i tlsfkld iómj oekye`Èk .ekSulskA f;drj" wka;¾cd,h Tiafia ;u woyia"
w;a±lSï" m¾fhaIK f;dr;=re wdÈh fnod.kakd ñksikq a w;:H m%cdj f,i ye`Èkafõ' iudc fjí
wvú f,i Ndú;d jk Facebook, Twitter, Youtube, Myspace jeks fjí wvú w;:H m%cdj nyq,j
uqK .efik fjí wvú f,i y`ÿkd .;yel'

wka;¾.; imhkakd (Content provider)


fuu`.ska fkdfhla j¾.fha f;dr;=re imhhs' fï w;r m%jD;a;s" úoaHq;a ;emE," p,k rEm jeks
ks;ru kùlrKh jk f;dr;=re we;'
e.g:-yahoo.com
aol.com
Wikipedia.com
ud¾..; fiajd imhkakka (Online service provider)
fuu`.ska mdßfNda.slhkag ud¾..; fiajdjka ,nd foa' WodyrK f,i
 Internet service provider
 E-mail provider
 News provider
 Entertainment provider (music, movies)
 Search
 E-shoping site(online store)
 E-finance or e-bamking site
 E-health site
 E-government site
 Wikipidea
 Google maps

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 13


12.3 mdßfNda.slhdg jeä ÈhqKq l, fiajdjka yd ksIamdok ksmoùu yd fnod yeÍu
msKsi f;dr;=re ;dlaIKh fhdod .ekSu yd úYaf,aIKh

úoaHq;a fj<odu $ E-marketing (Electronic Marketing)


wka;¾cd,h yryd isÿ lrkq ,nk fj<`odu I-marketing, Web marketing, Online marketing, E-
marketing f,i y`ÿkajhs' fuysÈ wka;¾cd,h yryd NdKav yd fiajdjka ms<sn`o fj<`o m%pdrK
lghq;= isÿflf¾' wka;¾cd;sl jYfhka m%pdrKhla ,nd§ug wka;¾cd,h Ndú;d l,yel'
wka;¾cd,h wd;kH l%shdldß iajNdjfha wd;kH .;s ,laIK f,i laIKsl m%;spdr ±laùu ye`Èkaúh
yel' úoHq;a fj<`odu i`oyd wka;¾cd,h yryd isÿ lrkq ,nk fj<`odu yd .Kqfokq muKla fkdj
úoaHq;a ;emE, yd /yeka rys; udOHhka u`.ska isÿ lrkq ,nk fj<`o lghq;=o wh;afõ' mdßfNda.sl
o;a; w;e;sj l<uKdlrkh yd úoHq;a mdßfNda.sl iïnkaOl l<uKdlrk moaO;sh (Custormer
Relationship Manajment System-CRMS) úoHq;a fj<`odu yd ne`§ mj;S' úoHq;a fj<`odu ie<iqï
lsÍu" ixj¾Okh" úlskSu yd m%pdrKh hk wka;¾cd,h ks¾udKd;aul yd ;dlaIKsl ,laIK u;
ne`§ mj;S'
úoaHq;a fj<odï wdldr (Types of E-marketing)
1. E-mail marketing
2. Creating a website
3. Social media optimization
4. Pay-per-click advertising
5. Paid search engine listing
6. Blogging
7. Clasifierd advertising
8. Search engine marketing

úoHq;a fj<`odfï od¾Yksl miqìu (Philosophy of Marketing)


fj<`odfï ir, woyi jkqfha fj<`odfï uq,O¾u yd od¾Yksl miqìuhs' fuhska b;d jeo.;a jkqfha
od¾Yksl miqìuhs' fuys m%Odk yrh jkqfha mdßfNda.slhd ;Dma;su;a lsÍuhs' ixúOdkhl fj<`odfï
yd od¾Yksl miqìï ;;ajh jkqfha mdßfNda.sl wjYH;d ,nd § mdßfNda.slhd ;Dma;su;a lrk w;r
ixúOdkhg wod, mrud¾: lrd ,.d ùuhs' fuys ir, woyi jkqfha The custormer king hkakh'
l<uKdlrkh i`oyd fj<`odfï uq,O¾u l%shd;aul lsÍu b;d jeo.;a fõ' fuh mßmd,kh ms<sn`oj
fyda iajdëk;ajh ms<sn`oj fkdj uq`M uy;a ixúOdkh ;=,u tAlrdYS úh hq;=h'
tkï by, l<uKdldÍ;ajfhA isg my, olajd;a ish`Mu fomd¾;fïka;= olajd;a mq`M,aj isÿ lrkq
,nk fj<`o od¾Yksl miqìula we;s l%shdj,shls' iq`M fiajlhdf.a isg Wiia l<uKlre olajd
ish,a,kaf.u uki ;=< l%shd;aul úh hq;af;a mdßfNda.slhdf.a wjYH;djh' Wal-mart f.a wdo¾Y
mdGh jk “;Dma;su;aNdjh u`.ska by; i`oyka l%shdj,sh ;yjre flf¾' ta wkqj iEu fiajlfhl=u
m%uqLj ,nd fokqfha mdßfNda.slhkag muks'

ud¾..; fj<`o m%pdrKh (Online Advertising)


fuh wf,ú m%j¾Okh fnodyeÍu yd fj<`odu i`oyd mdßfNda.l s hdf.a wjOdkh fhduq lsÍug Ndú;d
lrkq ,nk m%pdrK Wml%uhls' fuu Wml%uhka wka;¾cd, fijqï hka;% (Search Engine)" wka;¾cd,
nek¾" e-mail" fj<`o m%pdrK udOHh wd§ Wml%u fhdod .efka' fuys we;s m%Odku jdisodhl ;;ajh
jkafka b;d blaukska wod, f;dr;=re ´ku fj,djl ´ku ia:dkhl isg mdßfNda.sl wjOdkh fj;
ixl%uKh lsÍug we;s yelshdjhs' tfukau fj<`o m%pdrKfha w;HjYh Wml%u WmdhYs,S f,i
mdßfNda.l
s hd .%yKh lr .eksug we;s yelshdjhs' fuh m%pdrlhdf.a iqúfYaIs yelshdjla fõ'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 14


fj<`odfï o¾Ykh ksIamdok o¾Ykh
mdßfNda.l
s hd fj; olajk mdßfNda.l s hdf.a wjYH;djh ksIamdokh" fj<`odu lrhs
wdl,am u; isÿ flf¾
fj<`o .fõIKh mdßfNda.ls wjYH;d yÿkd mdßfNda.ls hdf.a m%;spdrh
.kS ukskq ,nhs
mdßfNda.l
s hd wdl¾IKh Pull customer push customer
lr .ekSu
Packaging úlsKSsu yd fj<`odu ksIamdok wdrlaIdj
mdßfNda.ls hdf.a wjYH;djh
u; isÿ fõ
m%;s,dN mdßfNda.ls wjYH;d wkqj È.= ksIamdok ld¾hlaIu;dj jeä
ld,Sk m%;s,dN ,nd .ekSu lsßu
.ukd.uKh yd mdßfNda.sl wjYH;dj,g wvq úhou
fnodyeÍu wkqj iemhqï ,nd §u
fj<`odu mdßfNda.ls m%;s,dN ksIamdok iqúfYaIs;dj

mdßfNda.sl;ajh ;=< f;dr;=re ;dlaIKfha Ndú;h


f,dj ld¾ñl úma,jh isÿ jk ;=re mdßfNda.sl NdKavhkaf.a jHdma;sh uy;a ÿ¾j, ;;ajhl
mej;=Ks' ld¾udka; ;dlaIKsl Wml%u u`.ska kshu ;;ajdldr ksIamdok l%shdj,sh i`oyd bv ,ndfok
;=re wvq tall msßjehla NdKav ksIamdokh i`oyd fhdod .kS' wdh;kh i;= wuqøjh yd WmlrK
ld¾hlaIu f,i ksIamdok i`oyd fhoùfuka hï wd¾Ól ñKqï oKavla wE;a lr ñ, my; fy,d
;r`.lrejkaf.a ;;ajh wjodkï ;;ajhlg weo ouk ,§'
flfia jqjo f;dr;=re ;dlaIKh u`.ska fuu ;;ajh iïmq¾Kfhkau fjk;lg fhduq lr mdßfNda.sl
wjYH;djh fjkialï lsmhlg Ndckh lrk ,§' l¾udka; u`.ska ksmofjk ljrdldrfha
NdKavhla jqjo mdßfNda.slhdg ñ,g .ekSug uq,ska isÿ jq kuq;a ta fjkqjg mdßfNda.sl wjYH;dj,g
iß,k NdKav fyda ksIamdokhka ms<sn`oj wjOdkh fhduq úh'
mdßfNda.ls hdf.a b,a¨u u; ksIamdokh" wuqøjh md,kh" ksYaÑ; ld,hlg ksIamdokh ksud lsÍu"
Wiia ;dlaIKsl o;a; l<uKdlrkh" f;dr;=re ;dlaIKh u`.ska NdKav b,a¨u jeks ÈhqKq Wiia
l%u ks¾udKh úh' fjk;a wdldrhlg mjikafka kï f;dr;=re ;dlaIKh ksid mdßfNda.slhdf.a
Wmßu wjYH;djh wvq tall msßjehla ksIamdokfha isg mdßfNda.sl fiajhka iemhsug yels fõ'
fuu`.ska wvq ñ,la hgf;a Wmßu fiajdjka ,nd .ekSug fukau iemhSugo yels fõ'

o;a; mdol yryd isÿjk fj<odu (Database Marketing)


talrdYs lrkq ,nk mdßfNda.slhkaf.a o;a; wdOdrfhka ksIamdokh yd wf,úh Wfoid lrkq ,nk
;j;a l%shd ms<sfj,ls' fï i`oyd mdßfNda.ls hkaf.a o;a; tla /ialr ta o;a;mdol wdOdrfhka
;ekam;a lr wjYH f;dr;=re imhhs'
o;a; u`.ska fj<`odu yd iDcq fj<`odu w;r fjki mßlaId lr tu o;a;hkaf.a ixLHd;aul w.hka
;lafiare lr mdßfNda.slhkaf.a reÑl;ajh jeä ÈhqKq lrkq ,nhs' mdßfNda.sl o;a; mdol lr
f.k msysgqjd .;a o;a; .nvd u`.ska mdßfNda.slhka ms<sn`oj b;d ksjerÈ lrekq wkdjrKh lr
.;yel' m%Odk o;a; mdol j¾. 2ls'

1' mdßfNda.sl o;a; mdol (Consumer Database)


2. jHdmdßl o;a; mdol (Business Database)

mdßfNda.l
s o;a; mdolhka wdh;kh u`.ska kv;a;= lrñka ish wf,ú lghq;= myiqfjka isÿ lrkq
,nk w;r th B2C f,i y`ÿkajhs'
jHjydßl o;a; mdol fndfyda úg b;d ÈhqKq uÜgul we;s w;r wjYH úgl f;dr;=re imhkq
,efí' fuu o;a; mdol mdßfNda.sl o;a; mdol fuka ks;Hdkql+,j iSud iys; fkdfõ'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 15


lD;su nqoaê fuj,ï yd ;dlaIKh Ndú;fhka mdßfNda.sl yeisÍñ rgd ms<sn`oj
wkdjels m, lsÍu
úúO ixLHd; ;dlaIKhka Ndú;d lr wdlD;s yd o;a; ;ekSu" (Data mining) u`.ska j¾;udk yd
ft;sydisl o;a; tla /ia lr úYaf,aIkh lr wkd.; isoaëka ms<sn`oj wkdjels m, lsÍu isÿ l,
yel' fuys§ lD;su nqoaê fuj,ï f,i fuu ;dlaIKh Ndú;d lrhs'
jHdmdrhka ;=,§ tu jHdmdrfha mj;sk ft;sydisl yd .Kqfokq o;a;j, mj;sk ndOd yd ld,hg
iß,k woyia yd l%shdud¾. fjkia l,hq;= wdldr ms<sn`oj wkdjels wdlD;s ;=<ska y`ÿkd.; hq;=h'
mdßfNda.l
s .Kqfokq i`oyd ÈhqKq l, yels ;;ajhka ;SrK yd ndOd ke;s lsÍu ioyd úúO idOl
w;r iïnkaO;d we;s lsÍug lD;su nqoaêfha fuj,ï yd ;dlaIKh Ndú;d lrhs'
wkdjels úYaf,aIK Ndú;d lrk fCIA;%
 Acturial science
 Marketing
 Finacial services
 Insuarance
 Telecomunication
 Retail
 Travel
 Health care
 Pharmaceutical

f;dr;=re ;dlaIKh ;=<ska ;r`.ldÍ jdis Èkd.ekSu


f;dr;=re ;dlaIKh ksid mdßfNda.slhka úúO ;r.ldÍ jdis Èkd.kS' tkï wvq ñ< fyda jákd
m%;s,dN yd fiajdjka ,nd §u isÿ lrhs'

wNHdi:-
1' fjí wvúhl wka;¾.; Shoping cart u`.ska iemfhk m%Odk fiajd 2la i`oyka lrkak'

2' úoaHq;a fj<`ofmd,la idudkH fj<`ofmd<la iu`. iei`§fï§ úoaHq;a fj<`ofmd<l olakg
,efnk iSud 2la i`oyka lrkak'

3' .;dkq.;sl jHdmdr (Conventional Business) iu`. ii`okúg úoHq;a jHdmdrj, (E-Business)
jdis 3la úia;r lrkak'

4' my; olajd we;s bf,lafg%dksl jHdmdr j¾. ioyd tlsfklg fjkia WodyrK 4la ,shkak'
j¾.h WodyrK
B2B
B2C
C2C
C2B

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 16


5' my; i`oyka jkafka E-jdKscHfhys we;s B2B, B2C, C2C i`oyd ksoiqkah' tla tla ksoiqk
wh;a jkafka l=uk j¾.hg ±hs ioyka lrkak'
1' úfoaY rgl isák idud ;u ujf.a WmkaÈkhg fjí mdol fiajd Wmfhda.S lr
.ksñka u,a l<Ula weKjqï lsÍu'

2' jdyk f;d. wf,ú lrejka wka;¾cd,h Ndú;fhka jdyk wekjqï lsÍu'

3' iuka wka;¾cd,h Ndú;fhka mß.Kl ksIamdok wdh;khlska mß.Klhla


weKjqï lsÍu'

4' ir;a úiska merKs uqoaor iys; fjí msgqjla ilia lr we;' lu,a tu fjí msgqfjka
uqoaor ñ,§ .ekSu'

6' 1' tla tla j¾.h i`oyd ksoiqk ne`.ska fhdod .ksñka B-jdKscHfhys (E-commerce) we;s,
jHdmdrfhka jHdmdrhg [Business to Business(B2B)]
jHdmdrfhka mdßfNda.slhdg [Business to Consumer(B2C)]
mdßfNda.l
s hdf.ka mdßfNda.slhdg [Consumer to Consumer(C2C)]
hk jHdmdr j¾. 3 meyeo,s lrkak'

2' iud.ul iNdm;sjrfhl= jHdmdrfhka fiajlhdg [B2E(Business to Employee]


fhÿula i`oyd ikaksfõok fuj,ï f,i *elaia (fax)" úoaHq;a ;emE, (e-mail) iy
fjí i,lkq ,efí' Tn ict YsIHfhl= f,i jvd;au .e,fmk fuj,ï fya;= iys;j
ks¾foaY lrkak'

wreK fyar;a w'fmd'i' Wiia fm< f;dr;=re yd ikaksfõok ;dlaIKh 17

You might also like