elisabed vekua

adamianis
sisxlis, gulis, sisxlZarRvebis da sunTqvis

fiziologia

1
Tbilisi
2012
UDC (uak):612(075.8)
v - 309

adamianis fiziologia 4 wignad. saxelmZRvanelo

magistran­tebisTvis.

wigni 1. sisxlis, gulis, sisxlZarRvebis da sunTqvis

fiziologia.

avtori: elisabed vekua, biologiis mecnierebaTa doqtori

(adamianisa da cxovelTa fiziologi)

recenzentebi:
anzor melia, medicinis mecnierebaTa doqtori,
profesori.

kaxa qunTelia, medicinis mecnierebaTa doqtori.

nino deviZe, biologiis mecnierebaTa doqtori

(adamianisa da cxovelTa fiziologi, san-
franciskos gladstonis nevrologiur
sneulebaTa instituti)

ISBN 978-9941-0-4050-4 (yvela wignis)

ISBN 978-9941-0-4051-1 (pirveli wignis)

© elisabed vekua. Tbilisi, 2012

saavtoro uflebebi daculia. winamdebare gamocemis arc erTi

nawili ar SeiZleba iqnes kopirebuli an gamravlebuli nebis-
mieri saxiT (eleqtronuli, fotografiuli, skanirebuli da
a.S.) avto­ris werilobiTi Tanxmobis gareSe.aRniSnuli qmede-
bebi ganxilu­li iqneba, rogorc saavtoro uflebebis darRveva,
yvela ga­mom­di­nare SedegiT. saavtoro uflebebis darRveva
isjeba kanoniT.
 winamdebare wigni Seiqmna sruliad saqarTvelos
kaTolikos-patriarqis, uwmindesisa da unetaresis
ilia II-s SegonebiT da
dekanoz leonti Jvanias kurTxeviT.
 winamdebare naSroms vuZRvni
mamas - melenti aleqsis Ze vekuas
da
Cems samecniero moZRvars akademikos
mixeil mixeilis Ze xananaSvils

4
 sarCevi

ßÉÍÀÓÉÔÚÅÀÏÁÀ .............................................................................................. 10

ÈÀÅÉ I. ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀ ..................................................... 12

I.1 ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÝÍÄÁÀ ........................................................................ 12

I.2. ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ, ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ
ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ .......................................................................................... 13
I.2.1. ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ. äÄÌÀÔÏÊÒÉÔÉ ............................... 13
I.2.2. ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏ ............ 15
I.2.3. ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ............................ 17
I.2.3.1. áÅÄÃÒÉÈÉ ßÉËÉ ......................................................... 17
I.2.3.2. ÓÉÁËÀÍÔÄ ................................................................... 17
I.2.3.3. ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ........................................................ 17
I.2.3.4. ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ ........................................................ 19
I.2.3.5. ÓÉÓáËÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ ....................................................... 20
I.3. ÓÉÓáËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÄÁÉ ............................................................. 23
I.4. ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ ..................................................................................... 26
I.4.1. ÐËÀÆÌÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ....................................................... 26
I.4.2. ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ............................ 30
I.5. ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ........................................................... 32
I.5.1. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ................................................................... 34
I.5.1.1. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÆÏÂÀÃÉ ÃÀáÀÓÉÀÈÄÁÀ .................... 34
I.5.1.2. ÓÉÓáËÉÓ ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÉ ................................................. 38
I.5.1.3. äÄÌÏËÉÆÉ .................................................................. 45
I.5.1.4. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ (ÄÃÓ) .............. 46
I.5.2. ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ ............................................................... 48
I.5.3. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ............................................................ 54
I.6. ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ .............................................................................................. 57
I.7. äÄÌÏÓÔÀÆÉ .............................................................................................. 61
I.7.1. ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ äÄÌÏÓÔÀÆÉ ..................................... 61
I.7.2. ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ .............................................................. 63
1.7.3. ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÉ .................................................................... 69
I.8. ÓÉÓáËÉÓ ãÂÖ×ÄÁÉ .................................................................................. 70
I.9. ÒÄÆÖÓ ×ÀØÔÏÒÉ ..................................................................................... 73
I.10. ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ............................................ 75
I.10.1. ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉ ................................................................... 77
I.10.2. ÀÍÄÌÉÀ ................................................................................. 81
I.10.3. ËÄÉÊÏÐÏÄÆÉ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÆÉ .............................. 82

5
I.11. ËÉÌ×À .................................................................................................... 84
ÓÀÊÏÍÔÒÏËÏ ÊÉÈáÅÄÁÉ ............................................................................... 89
ÔÄÓÔÄÁÉ ÈÅÉÈÛÄ×ÀÓÄÁÉÓÈÅÉÓ .................................................................... 91
ËÉÔÄÒÀÔÖÒÀ ................................................................................................ 94

ÈÀÅÉ II.ÂÖËÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀ ......................................................................... 96

II.1 ÂÖËÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ .................................................................................. 97
II.2. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÄ ......................................... 102
II.3. ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÃÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ........................................ 107
II.4. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ..................... 111
II.4.1. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ ............................................ 111
II.4.2. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÉÏÍÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ............... 112
II.4.3. ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÂÖËÛÉ ............................... 116
II.4.4. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ .................................................. 117
II.5. ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ................................................................... 119
II.6. ÂÖËÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ................................................................................ 121
II.7. ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉ ...................................................................................... 126
II.8. ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÀÊÍÄÁÛÉ ÂÖËÉÓ
ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ....................................................................................... 128
II.9. ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ×ÀÆÄÁÉ ....................................................................... 130
II.10. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ..................................................................................... 134
II.11. ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ .................................................................................... 135
II.12. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÄÁÉ ....................................................... 136
II.13 ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÀ ............................................................ 138
II.14. ÁÂÄÒÉÈÉ ÃÀ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ......... 139
II.14.1. ÂÖËÉÓ ÔÏÍÄÁÉ ................................................................ 140
II.14.2. ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉ ................................................................... 141
II.15. ÂÖËÉÓ ÁÉÏÃÄÍÄÁÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ ........................................ 142
II.16. ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ (ÄÊÂ). ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ,
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÃÀ ÄÊÂ-ÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ ................................ 152
II.17. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ........................................................... 161
II.17.1. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ..................................................................... 161
II.17.1.1. ÛÉÃÀÖãÒÄÃÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ............................... 161
II.17.1.2. ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ .................................. 162
II.17.1.3. ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ......... 163
II.17.2. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÂÖËÉÓ ÂÀÒÄÈÀ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ .................................................................. 164
II.17.2.1. ÄØÓÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ........ 164
II.17.2.2. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ................... 170

6
II.18. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ................... 171
II.19. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ äÖÌÏÒÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ........................................ 175
II.20. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÂÖÄÁÀ áÀÍÂÒÞËÉÅ ÃÀ áÀÍÌÏÊËÄ
ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÓÈÀÍ ................................................................................. 177
ÓÀÊÏÍÔÒÏËÏ ÊÉÈáÅÄÁÉ ............................................................................. 180
ÔÄÓÔÄÁÉ ÈÅÉÈÛÄ×ÀÓÄÁÉÓÈÅÉÓ .................................................................. 181
ËÉÔÄÒÀÔÖÒÀ .............................................................................................. 185

ÈÀÅÉ III. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀ .................................................... 186

III.1. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÃÀ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ...................................... 186
III.2. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÔÉÐÄÁÉ .............................................. 194
III.3. äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÊÀÍÏÍÄÁÉ ................................................. 197
III.3.1. äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÓÀ×ÖÞÅËÄÁÉ .......................................... 197
III.3.2. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÔÉÐÄÁÉ ...................... 201
III.3.3. ÓÉÁËÀÍÔÄ ......................................................................... 202
III.3.4. ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ ...................... 204
III.3.5. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÄÍÄÒÂÉÀ ............ 205
III.4. ßÍÄÅÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ................................. 206
III.4.1 ßÍÄÅÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ........ 207
III.4.1.1. ßÍÄÅÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ................................. 207
III.4.1.2. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÐÖËÓÉ ............................................... 212
III.4.1.3. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ÂÀÅÓÄÁÉÓ
ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ ....................................................... 213
III.4.1.4. ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ .................................................... 214
III.4.1.5. ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÀ ................................................ 215
III.4.1.6. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ ...... 215
III.4.2. ßÍÄÅÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ
ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ .............................................................. 216
III.4.2.1. ÅÄÍÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÀÒÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ .................... 217
III.4.2.2. ßÍÄÅÀ ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ......................................... 217
III.4.2.3. ÂÖËÛÉ ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÏÓÅËÉÓ áÄËÛÄÌßÚÏÁÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÃÀ ÛÄÌÀ×ÄÒáÄÁÄËÉ×ÀØÔÏÒÄÁÉ ........ 219
III.4.2.4. äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ ........................................ 221
III.4.2.5. ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉ ...................................................... 223
III.5. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÔÄÒÌÉÍÀËÖÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÀ ............................................................................. 224
III.6. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ..................................................... 231
III.6.1. ËÏÊÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ .............. 231
III.6.2. ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ......................... 238

7
 III.6.2.1.áÀÍÌÏÊËÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ............................................................. 239
III.6.2.2. ÓÀÛÖÀËÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ........................................................... 246
III.6.2.3. áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ........................................................... 248
III.6.3. äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ..................... 252
III.7. ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀ ................................................................. 255
III.8. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÝÀËÊÄÖË ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ..................................... 259
III.8.1. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ..................................... 259
III.8.2. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÂÖËÛÉ .............................................. 260
III.8.3. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÛÉ .................................. 263
III.8.4. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ .......................................... 264
III.8.5. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ .................................... 266
III.8.6. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ .......................... 267
III.8.7. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÊÀÍÛÉ ................................................ 268
III.8.8. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏÓÀ ÃÀ ÍÀÚÏ×ÛÉ ........... 269
III.9. ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏ ..................................................................................... 273
III.10. äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀ
×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ ÂÀÒÄÌÏ
×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ............................................................. 276
III.10.1. ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ ................................................................... 276
III.10.2. ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ ................................................................... 278
III.10.3. ÓáÄÖËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ ................................................... 280
III.11. ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ............................................................................ 282
III.11.1. ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÉ ÃÀ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓ
ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÍÉ .............................................................. 282
III.11.2. ËÉ×ÌÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ, ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ....... 285
III.11.3. ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ........................................................ 286
III.11.4. ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ .......................................................... 287
ÓÀÊÏÍÔÒÏËÏ ÊÉÈáÅÄÁÉ ............................................................................. 289
ÔÄÓÔÄÁÉ ÈÅÉÈÛÄ×ÀÓÄÁÉÓÈÅÉÓ .................................................................. 291
ËÉÔÄÒÀÔÖÒÀ .............................................................................................. 295

ÈÀÅÉ IV. ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀ ................................................................ 297

IV.1 ÓÖÍÈØÅÉÓ ÀÒÓÉ ÃÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÝÏÝáÀËÉ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓÀÈÅÉÓ .............................................................................. 297

8
IV.2. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ................................................... 299
IV.3. ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÀ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ............................................. 303
IV.4. ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉ ................................................................................. 304
IV.5. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉ ................................................................................ 305
IV.6. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÌÄØÀÍÉÊÀ ............................................................................. 306
IV.7. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ......................................................... 310
IV.8. ÜÀÓÖÍÈØÖËÉ, ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ....................................................................................... 312
IV.9. ÂÀÆÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ ÓÉÓáËÉÈ ........................................................ 313
IV.9.1. ÂÀÆÄÁÉÓ ÀÁÓÏÒÁÝÉÀ ÓÉÈáÄÄÁÉÈ ..................................... 314
IV.9.2. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÀ ÓÉÓáËÉÈ ................................... 317
IV.9.3. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÀ ÓÉÓáËÉÈ ........................ 320
IV.10. ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ .................................................................. 323
IV.11. ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÔÉÐÄÁÉ ....................................................................... 331
IV.12. ÂÀÆÄÁÉÓ ÝÅËÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ .............................................................. 333
IV.13. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ .............................................. 344
IV.14. ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÃÀ ØÉÌÉÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ
ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ....................................... 350
IV.15. ÓÖÍÈØÅÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ
ÃÀ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ............................. 355
IV.15.1. ÓÖÍÈØÅÀ ÏÍÔÏÂÄÍÄÆÛÉ ................................................. 355
IV.15.2. ÓÉ×áÉÆËÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ................................. 356
IV.15.3. ÓÖÍØÈÅÀ ÃÀÁÀËÉ ÀÔÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ..... 357
IV.15.4. ÓÖÍÈØÅÀ ÌÀÙÀËÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ... 361
IV.15.5. ÚÅÉÍÈÅÀ .......................................................................... 362
IV.15.6. ÓÖÍÈØÅÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ............................. 363
IV.15.7. ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀÓÖÍÈØÅÀÆÄ ... 365
IV.16. áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÀ ....................................................................... 366
ÓÀÊÏÍÔÒÏËÏ ÊÉÈáÅÄÁÉ ............................................................................. 369
ÔÄÓÔÄÁÉ ÈÅÉÈÛÄ×ÀÓÄÁÉÓÈÅÉÓ .................................................................. 371
ËÉÔÄÒÀÔÖÒÀ .............................................................................................. 375

9
 winasityvaoba

ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀ - ÌÄÝÍÉÄÒÄÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ

×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ,
ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ßÀÌÚÅÀÍÉ ÃÀ ÓÀÁÀÆÉÓÏ ÃÉÓÝÉÐËÉÍÀÀ ÓÀÌÄÃÉÝÉÍÏ ÃÀ
ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÃÀÒÂÉÓ ÓÐÄÝÉÀËÉÓÔÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÁÉÏËÏÂÉÖÒ ÃÀ
ÓÀÌÄÃÉÝÉÍÏ ÌÄÝÍÉÄÒÄÁÀÈÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ, ÂÀÍÖ­
ßÚÅÄÔËÉÅ ÌÆÀÒÃÉ ÔÄÌÐÉ ÂÅÀÉÞÖËÄÁÓ, ÊÅÀËÃÀÊÅÀË ÌÉÅÃÉÏÈ
ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÍÀÊÀÃÓ ÒÏÂÏÒÝ ÓÀÌÄÝÍÉÄÒÏ-ÊÅËÄÅÉÈ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÀÛÉ,
ÀÓÄÅÄ ÓÀÓßÀÅËÏ ÐÒÏÝÄÓÄÁÛÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÜÅÄÍÉ ØÅÄÚÍÉÓ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÀÌÑÀÌÀà ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÒÄ×ÏÒÌÉÓ ãÄÒÏÅÀÍÉ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ
ÌÏÉÈáÏÅÓ ÖÌÀÙËÄÓÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÚÏÅÄËÉ ÄÔÀÐÉÓÀÈÅÉÓ (ÌÀÈ
ÛÏÒÉÓ, ÌÀÂÉÓÔÒÀÔÖÒÉÓÀÈÅÉÓ) ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ ßÉÍÀÌÃÄÁÀÒÄ ßÉÂÍÉÓ ÀÅÔÏÒÉÓ ÌÉÆÀÍÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÃÀ ÌÀÂÉÓÔÒÀÍÔÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ØÀÒÈÖË ÄÍÀÆÄ ÉÓÄÈÉ
ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÛÄÃÂÄÍÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÉØÍÄÁÏÃÀ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÃÏÍÉÓÀ ÃÀ ÖÌÀÙËÄÓÉ
ÓÀÓßÀÅËÄÁËÄÁÉÓÈÅÉÓ ÂÀÍÊÖÈÅÍÉËÉ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÄÁÉÓÀÃÌÉ
ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓÀ.
ßÉÂÍÛÉ ÂÀÛÖØÄÁÖËÉÀ ÄÅÒÏÐÉÓ ßÀÌÚÅÀÍ ÖÌÀÙËÄÓ ÓÀÓßÀÅ­
ËÄÁËÄÁÛÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÉÓ ÓÒÖËÉ ÊÖÒÓÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ
ÐÒÏÂÒÀÌÉÈ ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÖËÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÚÅÄËÀ ÓÀÊÅÀÍÞÏ ÓÀÊÉÈáÉ.
ÂÀÒÃÀ ÊËÀÓÉÊÖÒÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÉÓ ÓÀÌÄÝÍÉÄÒÏ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉÓÀ, ÌÀÓÛÉ
ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÖËÉ ÃÀ ÈÄÏÒÉÖËÉ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÀÓÀËÀÝ, ÉÌ ÃÏÆÉÈ, ÒÀÌÃÄÍÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀÓÀÝ
ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ×ÏÒÌÀÔÉ ÉÞËÄÅÀ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ
ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÂÀÍÖÓÀÆÙÅÒÄËÉ ÅÄÒ ÉØÍÄÁÀ, ßÉÂÍÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉÓÀÓ ÀÅÔÏÒÉ ÉÞÖËÄÁÖËÉ ÂÀáÃÀ ÈÀÅÉ ÛÄÄÊÀÅÄÁÉÍÀ ÌÈÄËÉ
ÒÉÂÉ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉÓ ÃÀßÅÒÉËÄÁÉÈÉ ÂÀÃÌÏÝÄÌÉÓÀÂÀÍ ÃÀ ÌÀÓÀËÀ ßÀÒ­
ÌÏÄÃÂÉÍÀ, ÂÀÒÊÅÄÖËßÉËÀÃ, ÛÄÆÙÖÃÖËÉ ÓÀáÉÈ. ÄÓ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ
ÉÌ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÓ ÛÄÄáÏ, ÒÏÌËÄÁÉÝ, ÀÅÔÏÒÉÓ ÀÆÒÉÈ, ÓÀÉÍÔÄÒÄÓÏÀ,
ÌÀÂÒÀÌ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÓÀÁÏËÏÏà ÃÀÖÃÂÄÍÄËÉ. ÃÀ ÌÀÉÍÝ, ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ
ÌÉÓÀÙÄÁÀà ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÃÀ ÂÀÒÃÀÖÅÀËÉ ×ÀØÔÄÁÉÓ ÂÅÄÒÃÉÈ,
ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÛÉ ÌÏáÅÃÀ ÉÓ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÊÏÍÝÄ×ÝÉÄÁÉÝ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÃÙÄÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀÊÌÀÏÃ ÊÀÒÂÀÃ ÀÒÉÓ ÃÀÓÀÁÖÈÄÁÖËÉ.
ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÛÄÃÂÄÍÉÓÀ ÃÀ ÂÀÍÓÀáÉËÅÄËÉ ÓÀÊÉ­ÈáÄÁÉÓ
ÛÄÒÜÄÅÉÓÀÓ ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÖËÉ ÉØÍÀ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÐÒÏÂÒÀÌÖËÉ
ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉ ÃÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÄÍÀÆÄ (ØÀÒÈÖË, ×ÒÀÍÂÖË, ÂÄÒÌÀÍÖË,
ÒÖÓÖË, ÉÍÂËÉÓÖÒ), ÖÊÅÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÄÁÉÓ
ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ, ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, ÓÀÊÉÈáÄÁÉÓ ÃÀãÂÖ×ÄÁÉÓÀ ÃÀ

10
ÌÀÓÀËÉÓ ÂÀÃÌÏÝÄÌÉÓ ÈÅÀËÓÀÆÒÉÓÉÈ, ÀÅÔÏÒÉ (ÖÍÉÅÄÒÓÉÔÄÔÛÉ
ÐÄÃÀÂÏÂÉÖÒÉ ÌÏÙÅÀßÄÏÁÉÓ ÈÏÒÌÄÔßËÉÀÍÉ ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÉÓ
ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ) ÛÄÄÝÀÃÀ ÚÏ×ÉËÉÚÏ ÉÍÃÉÅÉÃÖÀËÖÒÉ ÃÀ ÏÒÉÂÉÍÀËÖÒÉ.
ÓÒÖËÉ ÊÖÒÓÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÌÀÂÉÓÔÒÀÍÔÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÉÓ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÓÀáÉÈ, ÂÀÌÏÃÉÓ ÏÈá ßÉÂÍÀÃ
ÃÀ ÂÀÈÅËÉËÉÀ ÏÈá ÀÊÀÃÄÌÉÖÒ ÓÄÌÄÓÔÒÆÄ. ßÉÂÍÛÉ ÈÀÅÌÏÚÒÉËÉ
ÃÀ ÂÀÍáÉËÖËÉÀ ÚÅÄËÀ ÉÓ ÓÀÊÉÈáÉ, ÒÏÌÄËÉÝ, ÀÅÔÏÒÉÓ ÀÆÒÉÈ,
ÊËÀÓÉÊÖÒÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÌÀÂÉÓÔÒÌÀ ÖÍÃÀ
ÉÝÏÃÄÓ.
ßÉÂÍÉ ÐÉÒÅÄËÉ - “ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ, ÂÖËÉÓ, ÓÉÓáËÞÀÒ­ÙÅÄÁÉÓ
ÃÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀ” ÂÀÃÌÏÓÝÄÌÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÀÓ ÃÀ ÛÄÃÂÄÁÀ ÏÈáÉ ÈÀÅÉÓÂÀÍ. ÓÀáÄËÌ­
ÞÙÅÀÍÄËÏÓÈÅÉÓ ÍÉÛÀÍÃÏÁËÉÅÉ ÐÄÃÀÂÏÂÉÊÖÒÉ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ
ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÉÈ, ÌÀÓÀËÉÓ ÖÊÄÈ ÀÈÅÉÓÄÁÉÓ ÌÉÆÍÉÈ,ÈÉÈÏÄÖËÉ
ÈÀÅÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÀÌ ÈÀÅÛÉ ÂÀÍáÉËÖËÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀÍÀÔÏÌÉÖÒÉ ÓÀ×ÖÞÅËÄÁÉ, ÈÉÈÏÄÖËÉ ÈÀÅÉÓ ÁÏËÏÓ
ÊÉ - ÌÀÓÀËÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÓÀÊÏÍÔÒÏËÏ ÊÉÈáÅÄÁÉ ÃÀ ÔÄÓÔÄÁÉ
ÈÅÉÈ­ÛÄ×ÀÓÄÁÉÓÈÅÉÓ. ÚÏÅÄËÉ ÈÀÅÉ ÁÏËÏÅÃÄÁÀ ËÉÔÄÒÀÔÖÒÉÓ
ÜÀÌÏÍÀÈ­ÅÀËÉÈ. ÓÀÉËÖÓÔÒÀÝÉÏ ÌÀÓÀËÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ 67 ×ÄÒÀÃÉ
ÓÖÒÀÈÉÈÀ ÃÀ ÓØÄÌÉÈ ÃÀ 5 ÝáÒÉËÉÈ. ÐÉÒÅÄËÉ ßÉÂÍÉ ÛÄÃÂÄÁÀ 376
ÂÅÄÒÃÉÓÂÀÍ.
ßÉÍÀÌÃÄÁÀÒÄ ßÉÂÍÉ ÂÀÌÉÆÍÖËÉÀ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏà ÌÀÂÉÓ­
ÔÒÀÍÔÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÉÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÖË ÉØÍÄÓ
ÓÀÌÄÃÉÝÉÍÏ, ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ, ×ÓÉØÏËÏÂÉÖÒÉ ÃÀ ×ÉÆÊÖËÔÖÒÖËÉ
ÐÒÏ×ÉËÉÓ ÌØÏÍÄ ÖÌÀÙËÄÓÉ ÓÀÓßÀÅËÄÁËÄÁÉÓ ÓÔÖÃÄÍÔÄÁÉÓÈÅÉÓ,
ÁÉÏÍÉÊÉÓ ÃÀ ÁÉÏÊÉÁÄÒÍÄÔÉÊÉÓ ÐÒÏÁËÄÌÄÁÉÈ ÃÀÊÀÅÄÁÖËÉ
ÉÍÑÉÍÒÄÁÉÓÈÅÉÓ, ÄØÉÌÄÁÉÓÀ ÃÀ ÃÀÉÍÔÄÒÄÓÄÁÖË ÐÉÒÈÀÈÅÉÓ.
ÀÅÔÏÒÉ ÌÀÃËÏÁÀÓ ÖáÃÉÓ ÂÀßÄÖËÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ÃÀáÌÀ­
ÒÄÁÉÓÈÅÉÓ ÚÅÄËÀ ÉÌ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÃÀ ÓÔÖÃÄÍÔÈÀ ãÂÖ×Ó, ÒÏÌÄËÉÝ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÃÀ ÓÀáÄËÌÞÙÅÀÍÄËÏÓ ÛÄÃÂÄÍÀÛÉ, ÂÀÍáÉËÅÀÓÀ ÃÀ
ÂÀÌÏÝÄÌÀÛÉ. ÀÅÔÏÒÉ ÀÓÄÅÄ ÌÀÃËÉÄÒÉ ÉØÍÄÁÀ ÂÀÌÏÝÄÌÉÓ ÌÉÓÀÌÀÒÈÉÈ
ÂÀÌÏÈØÌÖËÉ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÛÄÍÉÛÅÍÉÓ, ÌÉÈÉÈÄÁÉÓ ÈÖ ÒÄÊÏÌÄÍÃÀÝÉÉÓ
ÌÉÌÀÒÈ, ÒÏÌÄËÈÀ ÌÏßÏÃÄÁÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÛÄÌÃÄ ÄËÄØÔÒÏÍÖË
ÌÉÓÀÌÀÒÈÆÄ: [email protected] ÃÀ [email protected] .

ÄËÉÓÀÁÄÃ ÅÄÊÖÀ

11
 Tavi I. sisxlis sistemis fiziologia

I.1. sisxlis sistemis cneba

ÓÉÓÔÄÌÀ ÄßÏÃÄÁÀ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÏÒÂÀÍÉÆÀÝÉÉÓÀ ÃÀ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ

ÌØÏÍÄ ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏßÄÓÒÉÂÄÁÖË
ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀÓ. ÒÏÌËÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÈÅÉÓÄÁÀÓ ÌÈËÉÀÍÏÁÀ ßÀÒ­
ÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÀÌ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ, ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍÄËÉ
ÈÉÈÏÄÖËÉ ÍÀßÉËÉ ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÓ ÈÀÅÉÓ ÊÏÍÊÒÄÔÖË ÈÅÉÓÄÁÄÁÓ. ÀÍÖ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÀÒ ÖÃÒÉÓ ÃÀ ÀÒ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÌÉÓÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍÄËÉ
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÈÅÉÓÄÁÀÈÀ ãÀÌÓ. ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÀÒÉÓ ÉÌ
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÄÒÈÏÁ­ËÉÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÒÏÌÄËÉÌÄ ÊÏÍÊÒÄÔÖË ×ÉÆÉÏ­ËÏ­ÂÉÖÒ ×ÖÍØÝÉÀÓ
ÂÀÍÀáÏÒÝÉÄËÄÁÓ. ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÀÒÉÓ ÃÉÍÀÌÉ­
ÊÖÒÉ, ÈÅÉÈÒÄ­ÂÖËÉÒÄÁÀÃÉ ÓÉÓÔÄÌÀ, ÒÏÌ­ËÉÓ ÚÅÄËÀ ÛÄÌÀÃÂÄÍÄËÉ
ÄËÄÌÄÍÔÉÓ ÊÏÏÒÃÉÍÉÒÄÁÖËÉ ÖÒÈÉÄÒÈ­ØÌÄÃÄÁÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÏÒÂÀÍÉÆ­ÌÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀÓÀÒÂÄÁËÏ ÛÄÌÀÂÖÄ­ÁÄËÉ ÛÄÃÄÂÉÓ ÌÉÙÄÁÀÓ.ÀÌ
ÐÒÉÍÝÉÐÉÓ ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÉÈ, ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ ÐÉÒÏÁÉÈÀÃ
ÚÏ×ÄÍ ÝÀËÊÄÖË ×ÖÍØÝÉÖÒ ÓÉÓÔÄÌÄÁÀÃ: ÓÉÓáËÉÓ, ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ (ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ), ÓÖÍÈØÅÉÓ, ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÍÄËÄÁÉÓ,
ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ, ÒÄÐÒÏÃÖØÝÉÖËÉ, ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ À. Û.
ÓÉÓáËÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓÀ ÃÀ ÂÀáËÄÜÀÛÉ
ÌÏÍÀßÉËÄ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉ (ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉ, ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ, ÄËÄÍÈÀ,
ÙÅÉÞËÉ) ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÍÄÉÒÏ­
äÖÌÏÒÖËÉ (humoralis; ËÀÈ. humor – ÓÉÓÅÄËÄ, ÓÉÈáÄ) ÀÐÀÒÀÔÉ,
ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ.
ÓÉÓáËÉ ÀÒÉÓ ÈáÄÅÀÃÉ ØÓÏÅÉËÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÃÂÄÁÀ ÐËÀÆÌÉÓÀÂÀÍ
(ÀÍÖ ÈáÄÅÀÃÉ ÍÀßÉËÉÓÀÂÀÍ) ÃÀ ÌÀÓÛÉ ÛÄßÏÍÉËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ (ÀÍÖ
×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓÀÂÀÍ). ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÀ: ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ
– ßÉÈÄËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ – ÈÄÈÒÉ, ÀÍ Ö×ÄÒÏ ÖãÒÄÃÄÁÉ
ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ – ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÒ×ÉÔÄÁÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÀÃÂÉËÓ ÖÌÀÙËÄÓ
áÄÒáÄÌËÉÀÍÄÁÛÉ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀØ ÈÀÅÌÏÚÒÉËÉÀ
ÓÉÓáËÌÁÀÃÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÌÀÓÀ. ÀØÅÄ áÃÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏ­
ÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÀ, ÒÊÉÍÉÓ ÒÄÖÔÉËÉÆÀÝÉÀ, äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉ,
ÒÄÆÄÒÅÖËÉ ËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀ ÃÀ À. Û. ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÓ ÖÊÀÅ­

12
ÛÉÒÃÄÁÀ B - ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉÓ
äÖÌÏÒÖË ÒÄÀØÝÉÀÓ ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÄÍ (ÀÍÖ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÓ
ÂÀÌÏÉÌÖÛÀÅÄÁÄÍ). ÉÌÖÍÉÔÄÔÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÀÓÄÅÄ
ÄËÄÍÈÀ ÃÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÄËÄÍÈÀ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ
ËÉÌ×ÏÝÉÔÏÐÏÄÆÛÉ, ÉÌÖÍÏÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÛÉ, ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÀÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÀÛÉ.
ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÃÀ ÉÍÀáÀÅÄÍ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ.
ÓÉÓáËÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖËÉ
ÚÏÅÄËÉ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÐÒÏÝÄÓÉ ÊÏÍÔÒÏËÃÄÁÀ ÃÀ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ
ÖÍÀÔÉ×ÄÓÉ ÍÄÉÒÏäÖÌÏÒÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÄÁÀÓ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓÈÀÍ, ÒÉÈÀÝ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÄÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÄÒÈÉÀÍÉ ÌÈËÉÀÍÉÓ, ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ, ÌÉÓ
ÛÄÂÖÄÁÀÓ ÂÀÒÄÌÏÓ ÌÖÃÌÉÅÝÅÀËÄÁÀÃ ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ.

I.2. sisxlis Sedgeniloba, raodenoba,

fizikur-qimiuri Tvisebebi

I.2.1. sisxlis Sedgeniloba. hematokriti

ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÈáÉÄÒÉ ÍÀßÉËÉÓÀÂÀÍ – ÐËÀÆÌÀ, ÒÏÌÄËÛÉÝ

ÛÄßÏÍÉËÉÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ – ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ (ßÉÈÄËÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉ), ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ (ÈÄÈÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ) ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
×ÉÒ×ÉÔÄÁÉ ÀÍÖ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ (Éá. ÍÀá. 1). ÓÉÓáËÉ ÓÖÓÐÄÍÆÉÀÀ,
ÒÏÌËÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÃÀÍÀáÅÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÝÄÍÔÒÉ×ÖÂÉÒÄÁÖË
ÓÉÓáËÛÉ.
ÈÖ ÓÉÓáËÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÌÉÌÀÔÄÁÖËÉ ÀØÅÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÓÀßÉ-
ÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ (ÀÍÔÉÊÏÀÂÖËÀÍÔÉ), ÜÀÅÀÓáÀÌÈ ÓÉÍãÀÒÀÛÉ
ÃÀ ÌÏÅÀáÃÄÍÈ ÌÉÓ ÝÄÍÔÒÉ×ÖÂÉÒÄÁÀÓ, ÓÉÓáËÉ ÏÒ ×ÄÍÀà ÂÀÉÚÏ×À:
ØÅÄÃÀ – ßÉÈÄËÉ ×ÄÒÉÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÃÂÄÁÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄ-
ÌÄÍÔÄÁÉÓÀÂÀÍ ÃÀ ÆÄÃÀ – ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄ, Ö×ÄÒÏ ÀÍ ÏÃÍÀÅ ÌÏÚÅÉÈÀËÏ
×ÄÒÉÓ ÓÉÈáÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ (ÍÀá. 2).
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÝ Ö×ÒÏ ÌÞÉÌÄÍÉ, ×ÓÊÄÒÆÄ ÃÀÉËÄØÄÁÉÀÍ.
ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ, ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄ
áÅÄÃÒÉÈÉ ßÏÍÉÓ ÂÀÌÏ, ÈÀÅÓÃÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓÀ ÃÀ ÐËÀÆÌÀÓ ÛÏÒÉÓ

13
14
ÃÀ ØÌÍÉÓ ÈÄÈÒÉ ×ÄÒÉÓ ÈáÄË ÀÐÊÓ. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÝ ÀÓÄÅÄ ÈÀÅÓÃÄÁÀ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓÀ ÃÀ ÐËÀÆÌÀÓ ÛÏÒÉÓ.
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÈÄËÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÀÒ ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
ÐËÀÆÌÉÓÀ ÃÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÈÀÍÀ-
×ÀÒÃÏÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÃÀ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÖË ÓÉÓáËÛÉ.
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÐËÀÆÌÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 52-58%, ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ÊÉ 42-48%. ÃÄÐÏ-
ÍÉÒÄÁÖË ÓÉÓáËÛÉ, ÐÉÒÉØÉÈ: ÐËÀÆÌÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ 42-48%-ÉÀ, ×ÏÒ-
ÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓÀ ÊÉ – 52-58%. ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ßÉËÓ äÄÌÀÔÏÊÒÉÔÉ
ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÀÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÄÍ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ áÄËÓÀßÚÏÓ – äÄÌÀ-
ÔÏÊÒÉÔÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ.

I.2.2. sisxlis raodenoba organizmSi.

sisxlis depo

ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ, ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ,

ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÓÀÛÖÀËÏÃ, 6-8%, ÀÍÖ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ, ÓáÄÖËÉÓ ÌÀÓÉÓ 1/13. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ
77 ÌË/ÊÂ-ÉÀ, áÏËÏ ØÀËÄÁÛÉ – 65 ÌË/ÊÂ. ÀÌÃÄÍÀà ,ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÓÀÛÖÀËÏà 5,4 Ë, áÏËÏ
ØÀËÄÁÛÉ – 4,5 Ë. ÀÌ ÓáÅÀÏÁÀÓ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÉÌÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ, ÒÏÌ
ØÀËÄÁÛÉ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ ÝáÉÌÉÓ ØÓÏÅÉËÉ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ.
ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÄÔÉÀ: ÄÒÈÉ ßËÉÓ ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ –
11%-ÉÀ, ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÊÉ – ÓáÄÖËÉÓ ÌÀÓÉÓ 15%. 3,2 Ê ßÏÍÉÓ
ÀáÀËÛÏÁÉËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 250 ÌË-ÉÀ. ÀÌÉÓ
ÝÏÃÍÀÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓáÌÉÓ ÃÒÏÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÀà ÌÖÃÌÉÅÉÀ, ÈÖÌÝÀ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ. ÄÓ
×ÀØÔÏÒÄÁÉÀ: ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÂÀÅÀÒãÉÛÄÁÖËÏÁÉÓ áÀÒÉÓáÉ, ÊËÉÌÀÔÖÒÉ
ÃÀ äÏÒÌÏÍÖËÉ ÆÄÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÃÀ ÓáÅ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ
ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÍÏÒÌÀÓ
ÀÙÄÌÀÔÄÁÏÃÄÓ. áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ßÏËÉÈÉ ÒÄÑÉÌÉÓ ÛÄÌÃÄ ÉÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÍÏÒÌÀÆÄ ÃÀÁÀËÉ ÉÚÏÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÞÉÌÄ
áÀÒÉÓáÉÓ ÅÄÍÄÁÉÓ ÅÀÒÉÊÏÆÖËÉ ÂÀÂÀÍÉÄÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÓÉÓáËÉÓ

15
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ áÀÍÌÏÊËÄ ÝÅËÉËÄÁÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏ-
ÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ÃÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ, ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 84%
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉà ßÒÄÛÉ, 9% – ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ,
áÏËÏ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 7% – ÂÖËÛÉ.
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÈÄËÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÀÒ ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÓ ÃÀ ÌÉÓÉ ÍÀßÉËÉ ÉÍÀáÄÁÀ Ä. ß. ÓÉÓáËÉÓ
ÃÄÐÏÄÁÛÉ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÓÉÓ 45-50%
ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÃÄÐÏÛÉ.ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏ (ËÀÈ.
depono, deponere – ÂÀÃÀÍÀáÅÀ) ÄßÏÃÄÁÀ ÏÒÂÀÍÏÓ ÀÍ ØÓÏÅÉËÓ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÂÀÀÜÍÉÀ ÖÍÀÒÉ, ÈÀÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÛÄÉÍÀáÏÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÖÝÉËÄÁËÏÁÉÓÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ÌÉÄÒ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÖË ÉØÍÄÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÃÄÐÏÀ:
ÙÅÉÞËÉ, ÄËÄÍÈÀ, ×ÉËÔÅÄÁÉ, ÊÀÍØÅÄÛÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍÉ ØÓÄËÉ,
ÍÀßËÀÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ.
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÄËÄÍÈÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÈËÉÀÍÀà ÂÀÌÏÄÈÉÛÏÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÀÓ, áÏËÏ ÙÅÉÞËÛÉ ÃÀ
ÊÀÍØÅÄÛÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ 10-20-
ãÄÒ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÓáÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÖÍÃÀ ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ, ÒÏÌ
ÝáÏÅÄËÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀ àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÃÄÐÏ
– ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÉ, ÒÏÌÄËÛÉÝ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ ÉØÍÄÁÏÃÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÍÀáÅÀ ÃÀ ÓÀàÉÒÏÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÌÉÓÉ ÉØÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓ-
ÒÏËÀ ÓÀÄÒÈÏ ÍÀÊÀÃÛÉ (ÒÏÂÏÒÝ ÌÀÂ.: ÞÀÙËÉÓ ÄËÄÍÈÀ). ÀÌÉÔÏÌ,
ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÉÆÄÆÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÁÉ-
ËÉÆÄÁÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÃÄÐÏÃÀÍ ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ
ÓÀÄÒÈÏ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÈáÉÄÒÉ ÍÀßÉËÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ (ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÌÝÅËÄËÉ ÓÉÈáÉÓ ÛÄÚÅÀÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ), ÌÀÒÄÂÖ-
ËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÓßÒÀ×ÀÃ
ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÓÀßÚÉÓ ÃÏÍÄÓ. ÛÄÚÅÀÍÉËÉ ÓÉÈáÉÓ ÍÀßÉËÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉ. ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ãÄÒ ÂÀÃÀÃÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ÛÄÌÃÄÂ
ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÂÀÃÌÏÃÉÓ ÉÓÄÅ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ.
ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 1/2 – 1/3-ÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÀÌ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓÉÊÅÃÉËÉ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ. ÀÌÉÓ ÈÀÅÉÃÀÍ ÀÓÀÝÉËÄÁËÀÃ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÌÝÅËÄËÉ ÓÉÈáÄÄÁÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÀ.

16
 I.2.3. sisxlis fizikur-qimiuri Tvisebebi

ÓÉÓáËÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÊÏËÏÉÃÖÒ-ÐÏËÉÌÄÒÖË ÍÀÒÄÅÓ, ÒÏÌÄË-

ÛÉÝ ÂÀÌáÓÍÄËÉÀ ßÚÀËÉ, áÏËÏ ÂÀáÓÍÉËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÀ – ÌÀÒÉËÉ
ÃÀ ÃÀÁÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÏÒÂÀÍÖËÉ ÍÀÄÒÈÄÁÉ; ÊÏËÏÉÃÖÒÉ
ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÄÁÉÀ – ÝÉËÄÁÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÊÏÌÐËÄØÓÄÁÉ.

I.2.3.1. xvedriTi wili

ÓÉÓáËÉÓ áÅÄÃÒÉÈÉ ßÉËÉ ÌÝÉÒÄ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ ÃÀ

ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÀÓÛÉ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ, ÝÉËÄÁÉÓ
ÃÀ ËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÆÄ. ÓÉÓáËÉÓ áÅÄÃÒÉÈÉ ßÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 1.060-1,064 Â/ÌË. ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÌ-
ÊÅÒÉÅÄ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓÀ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
áÅÄÃÒÉÈÉ ßÉËÉ 1,090 Â/ÌË-ÉÀ, ÐËÀÆÌÉÓÀ – 1,025-1,035 Â/ÌË.

I.2.3.2. siblante

ÓÉÓáËÉÓ ÊÉÃÄÅ ÄÒÈÉ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÓÉÁËÀÍÔÄ.

ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ áÖÈãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ßÚËÉÓÀÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÌÀÓÛÉ ÝÉËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÈ. ÈÖ ßÚËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÓ ÜÀÅÈÅËÉÈ ÄÒÈÉÓ
ÔÏËÀÃ, ÌÀÛÉÍ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÖÃÒÉÓ 1,7-2,2, áÏËÏ
ÌÈËÉÀÍÉ ÓÉÓáËÉÓÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 5-Ó. ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÓØÄËÄÁÉÓÀÓ, ×ÀÙÀÒÀÈÉÓ ÀÍ ÞËÉÄÒÉ Ï×ËÉÀÍÏÁÉÓ ÃÒÏÓ
ÀÍÖ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÉÄÒ ßÚËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáËÛÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ. ÓÉÁËÀÍÔÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ
Ö×ÒÏ ÃÄÔÀËÖÒÀÃ Éá. III.3.3-ÛÉ.

I.2.3.3. osmosuri wneva

ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀ

ØÓÏÅÉËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÃÀ×ÀÒÖËÉÀ ÍÀáÄÅÒÀÃÂÀÌÔÀÒÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÈ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÀÔÀÒÄÁÓ ßÚÀËÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒ ÀÔÀÒÄÁÓ ÌÀÓÛÉ ÂÀáÓÍÉË
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÓ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ – ÌÀÒÉËÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÝ ÞÖÞÖÌßÏÅÀÒÈÀ ÓÉÓáËÛÉ 0,9%-ÌÃÄÀ. ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÌÀÈ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ.
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ (ÁÄÒÞÍ. osmos – ÁÉÞÂÉ, ÆÄßÏËÀ; ÓÉÍ. ÃÉ×ÖÆÖÒÉ

17
ßÍÄÅÀ) ÀÒÉÓ ÞÀËÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÂÀÌáÓÍÄËÉ ÓÉÈáÉÓ
ÂÀÓÅËÀÓ ÍÀáÄÅÒÀÃÂÀÌÔÀÒ ÌÄÌÁÒÀÍÀÛÉ ÃÀÁÀËÊÏÍÝÄÍÔÒÉÒÄÁÖËÉ
ÍÀÄÒÈÉÃÀÍ Ö×ÒÏ ÊÏÍÝÄÍÔÒÉÒÄÁÖË ÍÀÄÒÈÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓ ÃÒÏÓ.
áÓÍÀÒÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÔÏËÉÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂ-
ÈÀÅÓÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÀ, ÉÆÏÔÏÍÖÒÉ áÓÍÀÒÄÁÉ ÄßÏÃÄÁÀ. áÓÍÀ-
ÒÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÌÄÔÉÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÈÀÅÓÉÓ
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÀ, äÉÐÄÒÔÏÍÖËÉ áÓÍÀÒÄÁÉ ÄßÏÃÄÁÀ. áÏËÏ áÓÍÀ-
ÒÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÈÀÅÓÉÓ
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÀ, äÉÐÏÔÏÍÖÒÉ áÓÍÀÒÄÁÉ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ßÚËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÓ ÓÉÓáËÓÀ
ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ. ÖãÒÄÃÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ ÓÉÈáÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÖãÒÄÃÛÉ ßÚËÉÓ ÝÅËÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ.
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÈÖ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓ ÌÏÅÀÈÀÅÓÄÁÈ NaCl-ÉÓ ÉÓÄÈ áÓÍÀÒÛÉ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÐËÀÆÌÀÆÄ ÌÄÔÉ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀØÅÓ (ÀÍÖ äÉÐÄÒÔÏÍÖË
áÓÍÀÒÛÉ), ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ßÚÀËÓ ÊÀÒÂÀÅÄÍ, ÌÝÉÒÃÄÁÉÀÍ ÌÏÝÖËÏÁÀÛÉ,
ÍÀÏàÃÄÁÉÀÍ. áÏËÏ ÌÀÈÉ äÉÐÏÔÏÍÖÒ áÓÍÀÒÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÉÓÀÓ,
ÐÉÒÉØÉÈ, ãÉÒãÅÃÄÁÉÀÍ, ÌÀÔÖËÏÁÄÍ ÌÏÝÖËÏÁÀÛÉ ÃÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÃÀÉÛÀËÏÍ.
ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÉÌÚÏ-
×ÄÁÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄË ÏÐÔÉÌÀËÖÒ ÃÏÍÄÆÄ.
ÉÂÉ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÌÖÃÌÉÅÉ ÓÉÃÉÃÄÀ ÃÀ ÓÀÛÖÀËÏà ÛÄÀÃÂÄÍÓ 7,3 ÀÔÌ
(5600 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ, ÀÍÖ 745 ÊÐÀ), ÒÀÝ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ ÂÀÚÉÍÅÉÓ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀÓ – 0,540C. ÍÏÒÌÀ ÌÄÒÚÄÏÁÓ 6,6-7,6 ÀÔÌ. ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ
(1 ÀÔÌ = 760 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. = 101 ÊÐÀ). ÀÌ ßÍÄÅÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 60%
ÌÏÃÉÓ NaCl ßÉËÀÃ.
ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÚÉÍÅÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÂÀÆÏÌÅÉÈ ÀÍÖ ÊÒÉÏÓÊÏÐÉÖËÀÃ. ÆÏÂÀÃÀÃ,
ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ áÓÍÀÒÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉÀ ÌÉÓÉ
ÂÀÚÉÍÅÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀ. ÓáÅÀÂÅÀÒÀà ÒÏÌ ÅÈØÅÀÈ, ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ, ÌÉÈ ÌÄÔÉÀ áÓÍÀÒÉÓ ÃÄÐÒÄÓÉÀ ÀÍÖ ÂÀÚÉÍÅÉÓ
 
ßÄÒÔÉËÉÓ ÍÖËÉ ÂÒÀÃÖÓÉÓ ØÅÄÅÉÈ ÃÀßÄÅÀ Ät0 . ÀÒÀÄËÄØÔÒÏËÉÔÉÓ
ÄÒÈÌÏËÀÒÖËÉ ßÚÀËáÓÍÀÒÉÓ ÃÄÐÒÄÓÉÀ 1,850 ÔÏËÉÀ, ÀÓÄÈÉ áÓÍÀÒÉÓ
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÖÃÒÉÓ 22,4 ÀÔÌÏÓ×ÄÒÏÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÈÖ ÅÉÝÉÈ
ÂÀÌÏÓÀÊÅËÄÅÉ áÓÍÀÒÉÓ ÂÀÚÉÍÅÉÓ ßÄÒÔÉËÉ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÓÉ ÏÓÌÏÓÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÂÀÌÏÀÍÂÀÒÉÛÄÁÀ.
ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ
×ÀÒÃÏÁÉÈÀà ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄÀ. ÀÓÄÅÄ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÌÖÃÌÉÅÉÀ

18
ÓÉÓáËÉÓ ÉÏÍÖÒÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÝ. ÌÀÂÒÀÌ, ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÌØÏÍÄ ÌÀÒÉËáÓÍÀÒÉÓ ÛÄÚÅÀÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÏÓÌÏÓÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ãÄÒ ÀÙÃÂÄÁÀ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÖÃÌÉÅÏÁÀ ÀÍÖ ÓÀßÚÉÓÉ ÃÏÍÄ, áÏËÏ ßÍÄÅÉÓ ÍÏÒÌÀËÉÆÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÉÏÍÖÒÉ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÀ ×ÀÒÃÏÁÉÈÉÀ ÃÀ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÛÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ áÃÄÁÀ ÌÉÓÉ ÌÝÉÒÄ ÒÚÄÅÀ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÓÉÓáËÉ-
ÃÀÍ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÓáÅÉËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÓÅËÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÖãÒÄÃÖËÉ ÝÅËÉÓ ÃÀÁÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ
ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÂÀÃÌÏÓÅËÀ ÓÉÓáËÛÉ. ÌÀÂÒÀÌ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÏÓÌÏÌÀÒÄÂÖ-
ËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÏÓÌÏÓÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏ-
ÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄË ÏÐÔÉÌÀËÖÒ ÃÏÍÄÆÄ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÊÄÃËÄÁÛÉ, ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ
ÏÓÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ. ÌÀÈÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÂÀÌÏÌÚÏ×É ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ
(ÖÌÈÀÅÒÄÓÀà ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÃÀ ÓÀÏ×ËÄ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ) ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÝÅËÉËÄÁÀÓ, ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó àÀÒÁÉ
ßÚËÉÓ ÀÍ ÓÉÓáËÛÉ ÛÄÓÖËÉ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÍÃÄÅÍÀÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ ÛÀÒÃÉÓÀ ÃÀ Ï×-
ËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÓÀÊÌÀÏà ÃÉà ×ÀÒÂËÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. Ï×ËÉÓ
ÃÄÐÒÄÓÉÀ ÖÃÒÉÓ 0, 180-0,600, áÏËÏ ÛÀÒÃÉÓÀ – 0,20-2,20.

I.2.3.4. onkozuri wneva

ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ ÛÄÉÝÀÅÓ ÌÒÀÅÀË ÝÉËÀÓ (7-

8%). ÝÉËÄÁÉÝ ÀÓÄÅÄ ØÌÍÉÀÍ ÏÓÌÏÓÖÒ ßÍÄÅÀÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÏÍÊÏÆÖÒÓ
(ÁÄÒÞÍ. onkos - ÌÀÓÀ, ÌÏÝÖËÏÁÀ, ÓÉÍ. ÊÏËÏÃÖÒ-ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ)
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄÀ ÌÀÒÉËÄÁÉÈ ÂÀÌÏß-
ÅÄÖË ÏÓÌÏÓÖÒ ßÍÄÅÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÃÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 0,03-0,04 ÀÔÌ.
(30 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ). ÄÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ ÝÉËÄÁÉ,
ÈÖÌÝÀ ÊÉ ×ËÏÁÄÍ ÖÆÀÒÌÀÆÀÒ ÌÏËÄÊÖËÖÒ ÌÀÓÀÓ ÃÀ ÈÉÈØÌÉÓ 10-
ãÄÒ ÀàÀÒÁÄÁÄÍ ÓÉÓáËÛÉ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÓ, ÌÀÂÒÀÌ
ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÍÀÊËÄÁÀÃ ÌÏÞÒÀÅÍÉ ÀÒÉÀÍ ÉÏÍÄÁÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ.
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÐÉÒÏÁÀÓ ÊÉ ÀÒÀ ÌÀÓÀ, ÀÒÀÌÄÃ
ÉÏÍÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.

19
 ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ßÚËÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ ØÓÏÅÉ­
ËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÃ
ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ßÍÄÅÀ, ÒÏÌËÉÓ ØÅÄÛÀÝ ÓÉÓáËÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ. ÀÌ ßÍÄÅÀÓ ÓÉÓáËÉÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÄßÏÃÄÁÀ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÍÀßÉËÛÉ, ÉÂÉ ÀÙßÄÅÓ 35 ÌÌ.
ÅßÚ. ÓÅ. ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÐËÀÆÌÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒ ßÍÄÅÀÓ.
ÀÌÉÔÏÌ ÀØ ßÚÀËÉ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÃÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÒÛÄÌÏ
ÌÚÏ× ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, áÏËÏ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÛÉ,
ÐÉÒÉØÉÈ, ÓÉÓáËÉÓ äÉÃÒÏ­ÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÏÍÊÏÆÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓÀ ÃÀ ßÚÀËÉ ØÓÏÅÉ­ËÄÁÉÃÀÍ ÊÅËÀÅ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ. ÀÌ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖËÉÀ ÏÍÊÏÆÖÒ ÃÀ
äÉÃÒÏ­ÓÔÀÔÉÊÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÛÏÒÉÓ ÓáÅÀÏÁÀÆÄ, ÓÉÓáËÉ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ
ÝÅËÀÛÉÀ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÓÈÀÍ.

I.2.3.5. sisxlis reaqcia

ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓÉÈáÄÄÁÉÓ (ÓÉÓáËÉ, ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÄ, ËÉÌ×À)

ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÓ ÌÉÓÉ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÀ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ßÚÀËÁÀÃÉÓ (H+) ÃÀ äÉÃÒÏ­
ØÓÉËÉÓ (OH-) ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÈ. ÓÉÓáËÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ
ÛÄÓÀ×ÀÓÄÁËÀà ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ ÀÍÖ pH (ËÀÈ.
Potentia Hydrogen – ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÞÀËÀ), ÒÏÌÄËÉÝ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈ ËÏÂÀÒÉÈÌÓ. ÀØÔÉÖÒ
ÒÄÀØÝÉÀÓ ÀØÅÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÝÅËÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÖÌÒÀÅËÄÓÏÁÀ ÍÏÒ­ÌÀËÖÒÀÃ ÌÉÌÃÉ­
ÍÀÒÄÏÁÓ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà pH-ÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙ­ÅÒÖËÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÉÓÀÓ.
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÀÙßÄÅÓ ÌÑÀÅÄ
ÃÀ ÔÖÔÄ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ, ÓÉÓáËÉÓ pH ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ
ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄ. ÓÉÓáËÓ ÀØÅÓ ÓÖÓÔÉ ÔÖÔÄ ÒÄÀØÝÉÀ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ – pH ÖÃÒÉÓ 7,4. ÅÄÍÖÒÉ
ÓÉÓáËÉÓ pH ÊÉ, ÌÀÓÛÉ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ
ÂÀÌÏ, ÖÃÒÉÓ 7,35. ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈ pH ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÃÀÁÀËÉÀ ÃÀ
ÖÃÒÉÓ 7-7,2, ÒÀÝ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÖãÒÄÃÈÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÓÀ ÃÀ
ÌÀÈÛÉ ÝÅËÉÓ ÌÑÀÅÄ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÆÄ.
ÓÉÓáËÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ áÃÄÁÀ ÌÒÀÅÀËÒÉ­
ÝáÏÅÀÍÉ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ, ÁÉÏØÉÌÉÖÒÉ ÃÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ. ÝÍÏÁÉËÉÀ pH-ÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓ ÓÀÌÉ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÂÆÀ:

20
 1. ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÈáÄÅÀÃÉ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÀÒÉÓ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉ;
2. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÍÀáÛÉÒÏÑÀÍÂÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ;
3. ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÌÑÀÅÀ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À ÀÍ ÔÖÔÄ
ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÀ.
ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÛÄÌÃÄÂÉ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉ: ÊÀÒÁÏ-
ÍÀÔÖËÉ, ×ÏÓ×ÀÔÖÒÉ, ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ, äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ.
ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÉÓÄÈ áÓÍÀÒÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÛÄÉÝÀÅÄÍ ÓÖÓÔ ÌÑÀÅÀÓ ÃÀ ÌÑÀÅÀ ÌÀÒÉËÓ. ÀÓÄÈÉ áÓÍÀÒÉÓÈÅÉÓ ÞËÉÄÒÉ
ÌÑÀÅÉÓ ÀÍ ÔÖÔÉÓ ÌÉÌÀÔÄÁÀ ÀÒ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÓ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÉÓÄÈ ÞËÉÄÒ
ÂÀÃÀáÒÀÓ ÌÑÀÅÉÀÍÏÁÉÓ ÀÍ ÔÖÔÉÀÍÏÁÉÓ ÌáÀÒÄÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄ-
ÅÀÛÉ, ÈÖ ßÚÀËÓ ÌÉÅÖÌÀÔÄÁÈ ÌÑÀÅÉÓ ÀÍ ÔÖÔÉÓ ÉÌÀÅÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ.
ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÌÉÌÀÔÄÁÖËÉ ÞËÉÄÒÉ ÌÑÀÅÀ ÒÄÀØÝÉÀÛÉ ÛÄÃÉÓ
áÓÍÀÒÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ÌÑÀÅÀ ÌÀÒÉËÈÀÍ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ÍÄÉÔÒÀËÖÒÉ ÌÀÒÉËÉ ÃÀ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÃÅÉËÀÃ ÉÛËÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÊÀÒÁÏÍÀÔÖËÉ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ
ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓÂÀÍ (H2CO3), ÍÀÔÒÉÖÌÉÓ ÃÀ ÊÀËÉÖÌÉÓ ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÄÁÉ-
ÓÀÂÀÍ (NaHCO3, KHCO3). ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÆÄ Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒÉ
ÌÑÀÅÉÓ ÛÄÙßÄÅÉÓÀÓ, ÞËÉÄÒÉ ÌÑÀÅÉÓ ÀÍÉÏÍÄÁÉ ÖÒÈÉÄÒÈØÌÄÃÄÁÄÍ
ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉÓ ÍÀÔÒÉÖÌÈÀÍ ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÍÄÉÔÒÀËÖÒ ÌÀÒÉËÓ.
ÉÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÉÏÍÄÁÉ ÖÄÒÈÃÄÁÀ HCO3 – ÀÍÉÏÍÄÁÓ ÃÀ
ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÀ-ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ
ÀÒÓÄÁÖËÉ ×ÄÒÌÄÍÔÉ ÊÀÒÁÀÍäÉÃÒÀÆÀÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÉÛËÄÁÀ CO2-ÀÃ
ÃÀ H2O-ÀÃ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ
ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÀÒ áÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÛÉ ×ÖÞÉÓ ÛÄÙßÄÅÉÓÀÓ ÉÂÉ ÒÄÀØÝÉÀÛÉ ÛÄÃÉÓ ÍÀáÛÉÒ-
ÌÑÀÅÀÓÈÀÍ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉ ÃÀ ßÚÀËÉ.
ÒÄÀØÝÉÀ ÊÅËÀÅ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ.
×ÏÓ×ÀÔÖÒÉ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÉØÌÍÄÁÀ ÄÒÈÜÀÍÀÝÅËÄÁÖËÉ
ÃÀ ÏÒÜÀÍÀÝÅËÄÁÖËÉ ×ÏÓ×ÏÒÌÑÀÅÀ ÍÀÔÒÉÖÌÉÓÀÂÀÍ (NaH2PO4 ÃÀ
Na2HPO4). ÐÉÒÅÄËÉ ÀÃÅÉËÀÃ ÃÉÓÏÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÉÓ
ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÂÀÀÜÍÉÀ, ÌÄÏÒÄÓ ÊÉ ÓÖÓÔÉ ÔÖÔÉÓÀ. ÓÉÓáËÛÉ ÛÄÌÏÓÖËÉ
ÌÑÀÅÀ ÀÍ ÔÖÔÄ ÒÄÀÂÉÒÄÁÓ ÄÒÈ-ÄÒÈ ÌÀÈÂÀÍÈÀÍ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ
ÓÉÓáËÉÓ pH- ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉ ÌÑÀÅÄÁÉÓ ÃÀ ×ÖÞÄÄÁÉÓ ÍÄÉÔÒÀËÉ-
ÆÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÀÌ×ÏÔÄÒÖËÉ ÈÅÉÓÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ:
ÌÑÀÅÄÁÈÀÍ ÒÄÀØÝÉÀÛÉ ÛÄÃÉÀÍ ÒÏÂÏÒÝ ×ÖÞÄÄÁÉ, ×ÖÞÄÄÁÈÀÍ –
ÒÏÂÏÒÝ ÌÑÀÅÄÁÉ. ÓÉÓáËÉÓ pH ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ.

21
 äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÓÉÓáËÉÓ ÚÅÄËÀ ÁÖ×ÄÒÉÓ
75%-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ. äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÝ ÀÌ×ÏÔÄÒÖËÉÀ. ÀÙÃÂÄÍÉË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÞÀËÉÀÍ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÀÀ (ÃÄÔÀËÖÒÀà äÄÌÏÂËÏÁÉÍÆÄ
Éá. I.5.1.2).
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÌÑÀÅÄ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ ÌÄÔÉ ÒÀÏ-
ÃÄÍÏÁÉÈ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÔÖÔÄ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ. ÌÀÂÒÀÌ ÓÉÓáËÉÓ
ÀÌÑÀÅÄÁÉÓ ÓÀÛÉÛÒÏÄÁÀ ÉáÓÍÄÁÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÔÖÔÄ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÌÀÒÀÂÉ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÄÁÉÓ ×ÖÞÄ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ, ÒÏ-
ÌÄËÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÝ ÁÄÅÒÀÃ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÌÑÀÅÄ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÓÉÓáËÛÉ. ÌÑÀÅÄÁÉÓ ÍÄÉÔÒÀËÉÆÀÝÉÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÂÀÌÏ ÀÌ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÂÀÍÉáÉËÀÅÄÍ ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÓáËÉÓ ÔÖÔÄ ÒÄÆÄÒÅÓ.
ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÌÑÀÅÖÒÉ ÃÀ ÔÖÔÏÅÀÍÉ
ÄØÅÉÅÀËÄÍÔÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ ÃÀ ÓÀÊÌÀÏà ÌÖÃÌÉÅÉ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏ-
ÁÀ, ËÀÐÀÒÀÊÏÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ.
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓÀ ÃÀ ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ÊÀÒÂÀà ÀÒÉÓ ÃÀÝÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ
ÛÄÓÀÞËÏ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÆÏÂÉÄÒÈ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÃÀ ÂÀÍÓÀÊÖÈ-
ÒÄÁÉÈ, ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÌÀÉÍÝ ÀÙÉÍÉÛÍÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ
ÒÄÀØÝÉÉÓ ÂÀÃÀáÒÀ ÌÑÀÅÉÀÍÏÁÉÓ ÀÍ ÔÖÔÉÀÍÏÁÉÓ ÌáÀÒÄÓ. ÓÉÓáËÉÓ
ÒÄÀØÝÉÉÓ ÂÀÃÀáÒÀÓ ÌÑÀÅÉÀÍÏÁÉÓ ÌáÀÒÄÓ – ÀÝÉÃÏÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ, áÏËÏ
ÌÉÓ ÂÀÃÀáÒÀÓ ÔÖÔÉÀÍÏÁÉÓ ÌáÀÒÄÓ – ÀËÊÀËÏÆÉ. ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÊÏÌÐÄÍ-
ÓÉÒÄÁÖË ÃÀ ÀÒÀÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÖË ÀÝÉÃÏÆÓ ÃÀ ÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÖË ÃÀ
ÀÒÀÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÖË ÀËÊÀËÏÆÓ. ÀÒÀÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÖËÉ ÀËÊÀËÏÆÉÓÀ
ÃÀ ÀÝÉÃÏÆÉÓÀÓ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÍÀÌÃÅÉËÉ ÂÀÃÀáÒÀ
ÌÑÀÅÉÀÍÏÁÉÓ ÀÍ ÔÖÔÉÀÍÏÁÉÓ ÌáÀÒÄÓ. ÄÓ áÃÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓÀÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÏ ÛÄÌÀÂÖÄÁÄË ÓÀÛÖÀËÄÁÀÈÀ ÀÌÏßÖÒÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. Ä. É. ÌÀÛÉÍ,
ÒÏÃÄÓÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÀÙÌÏÜÍÃÄÁÀ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ
ÉÌÉÓÈÅÉÓ, ÒÏÌ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ ÂÀÖßÉÏÓ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÛÄÝÅËÀÓ. Ö×ÒÏ
áÛÉÒÀà ÂÅáÅÃÄÁÀ ÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÖËÉ ÀÝÉÃÏÆÉ ÀÍ ÀËÊÀËÏÆÉ. ÀÌ ÃÒÏÓ
ÀÒ áÃÄÁÀ ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÂÀÃÀáÒÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓÀ
ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÄÁÉ. ÓÉÓáËÉÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉ-
ËÄÁÉÓ ÁÖ×ÄÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ØÌÍÉÓ ÀÝÉÃÏÆÉÓ ÃÀ ÀËÊÀËÏÆÉÓ ÊÏÌ-
ÐÄÍÓÉÒÄÁÖËÉ ×ÏÒÌÉÓ ÀÒÀÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÖËÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓ ÓÀÛÉÛ-
ÒÏÄÁÀÓ.
ÀÝÉÃÏÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ßÀÒÌÏÉØÌÍÀÓ ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÛÄÌÝÅÄ-
ËÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÀÍ ÔÖÔÄÄÁÉÓ ÒÄÆÄÒÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÀÝÉÃÏÆÉÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀáÄÏÁÀÓ. ÀÝÉÃÏÆÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÓÀ-
áÄÏÁÀ – ÂÀÆÏÅÀÍÉ ÀÝÉÃÏÆÉ – ÀÙÉÍÉÛÍÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ ÍÀáÛÉÒÏÒ-

22
ÑÀÍÂÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÂÀÞÍÄËÄÁÉÓÀÓ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÃÀÀÅÀ-
ÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÝÉÃÏÆÉÓ ÌÄÏÒÄ ÓÀáÄÏÁÀ – ÀÒÀÂÀÆÏÅÀÍÉ ÀÝÉÃÏÆÉ
ÂÅáÅÃÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÌÑÀÅÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀÓ,
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÃÉÀÁÄÔÉÓ ÃÒÏÓ, ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀÈÀ ÃÒÏÓ.
ÀËÊÀËÏÆÉÝ ÀÓÄÅÄ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÂÀÆÏÅÀÍÉ (CO2 ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ
ÂÀÌÏÚÏ×À) ÃÀ ÀÒÀÂÀÆÏÅÀÍÉ (ÓÀÒÄÆÄÒÅÏ ÔÖÔÄ ÌÀÒÀÂÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ).
ÓÉÓáËÉÓ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀà ÃÉÃÉ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÀÐÀÒÀÔÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ,
ÀÂÒÄÈÅÄ, ÈÉÒÊÌËÄÁÓÀ ÃÀ ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÒÏÂÏÒÝ ÌÑÀÅÄÁÉÓ, ÉÓÄ ÔÖÔÄÄÁÉÓ àÀÒÁ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ
ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ.
ÀØÔÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÌÑÀÅÉÀÍÏÁÉÓÀÊÄÍ ÂÀÃÀáÒÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉ ÛÀÒÃÈÀÍ ÄÒÈÀà ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ÌÑÀÅÄ ÄÒÈÜÀÍÀÝÅËÄÁÖË
ÍÀÔÒÉÖÌÉÓ ×ÏÓ×ÀÔÉÓ Ö×ÒÏ ÌÄÔ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÅÉÃÒÄ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ.
áÏËÏ ÔÖÔÉÀÍÏÁÉÓÀÊÄÍ ÂÀÃÀáÒÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÛÀÒÃÈÀÍ ÄÒÈÀÃ
áÃÄÁÀ ÔÖÔÄ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ - ÏÒÜÀÍÀÝÅËÄÁÖËÉ ×ÏÓ×ÏÒÌÑÀÅÀ
ÍÀÔÒÉÖÌÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀ ÍÀÔÒÉÖÌÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ÂÀÌÏÚÏ×À. ÐÉÒÅÄË ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÛÀÒÃÉ áÃÄÁÀ ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÑÀÅÄ,
ÌÄÏÒÄ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ – ÔÖÔÄ. ÛÀÒÃÉÓ pH ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÖÃÒÉÓ 4,7-6,5, áÏËÏ ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓÀÓ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÀÃÂÉÍÏÓ 4,5-8,5.
ÒÞÄÌÑÀÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÌÏÚÏ×À áÃÄÁÀ ÀÂÒÄÈÅÄ
ÓÀÏ×ËÄ ãÉÒÊÅËÄÁÉÈ.

I.3. sisxlis ZiriTadi funqciebi

ÓÉÓáËÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÓÀÔÒÀÍÓÐÏÒÔÏ ÓÉÓÔÄÌÀÀ. ÉÓ

ÀÒÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀ, ÒÏÌËÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈÀÝ ÌÒÀÅÀËÖãÒÄÃÉÀÍÉ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÃÀ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÉÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÀÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÂÀÃÀÔÀÍÀ.
ÂÀÃÀÓÀÔÀÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ áÀÓÉÀÈÉÓÀ ÃÀ ÁÖÍÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ
ÓÉÓáËÉ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÛÄÌÃÄ ×ÖÍØÝÉÄÁÓ: ÓÖÍÈØÅÉÈÓ, ÊÅÄÁÉÈÓ,
ÄØÓÊÒÄÝÉÖËÉÓ, äÏÌÄÏÓÔÀÆÖÒÓ, ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÓ, ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÖËÉ
ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ, ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÓ, ÃÀÌÝÅÄËÏÁÉÈÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ×ÖÍØÝÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÉÌÀÛÉ, ÒÏÌ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÂÀÃÀÀØÅÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ

23
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓÀÊÄÍ, áÏËÏ ÍÀáÛÉÒÏÑÀÍÂÉ ÖÊÖÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ, ÀÍÖ
ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ×ÉËÔÅÄÁÉÓÀÊÄÍ. ×ÉËÔÅÄÁÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ
ÝÅËÀ Ä×ÖÞÍÄÁÀ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓáÅÀÏÁÀÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ áÃÄÁÀ
ÂÀÆÄÁÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÀ (Ö×ÒÏ ÅÒÝËÀà Éá. IV.10).
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ. ÉÂÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÀÒÀÌÃÂÒÀà ÍÀÄÒÈÓ ÃÀ ÀÌ ÓÖÓÔÉ ÁÌÉÓ
ßÚÀËÏÁÉÈ ÀÃÅÉËÀÃÅÄ ÂÀÓÝÄÌÓ ÌÀÓ Hb  O2 € HbO2 . ÈÖ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
×ÉËÔÅÄÁÛÉ O2-ÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 100 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.
(13,3 ÊÐÀ), äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ 96-97%-ÉÈ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÏØÓÉäÄÌÏ-
ÂËÏÁÉÍÀà ÀÍÖ ÌÃÉÃÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ. áÏËÏ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ÑÀÍ-
ÂÁÀÃÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÃÀÁÀËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÂÀÓÝÄÌÓ ÑÀÍÂÁÀÃÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ
ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÀÙÃÂÄÍÉË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÀÃ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÄÒ CO2-ÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÛÉ ÞÉÒÉÈÀà ÒÏËÓ ÀÓÄÅÄ äÄÌÏÂ-
ËÏÁÉÍÉ ÈÀÌÀÛÏÁÓ. ÅÄÍÖÒ ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÓ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ, ÀÒÔÄÒÉÖËÛÉ ÐÉÒÉØÉÈ – ÂÀÌÏÃÉÓ ÌÀÈÂÀÍ. ÀÌ ÃÒÏÓ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÌÑÀÅÀÓ ÈÅÉÓÄÁÀ ÉÝÅËÄÁÀ. ØÓÏÅÉËÛÉ, ÒÏÝÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ (ÀÍÖ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ) ÂÀÓÝÄÌÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÓ, ÌÝÉÒÃÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÑÀÅÀ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÂÀÓÝÄÌÓ ×ÖÞÄÓ – ÊÀËÉÖÌÉÓ ÉÏÍÓ. ÀÌÀÅÄ ÌÏÌÄÍÔÛÉ,
ßÚÀËÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÀÍÖ ÏÒ×ÖÞÉÀÍÉ, ÀÒÀÌÃÂÒÀÃÉ
ÌÑÀÅÀ - ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀ (H2CO3) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÀÒÈÌÄÅÓ ÀÌ ÉÏÍÓ ÃÀ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÓ K   HbO2  H   HCO3  HHb  KHCO3  O2 .
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÊÅËÀÅ ÉÄÒÈÄÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÓ
ÃÀ ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉÃÀÍ ÀÞÄÅÄÁÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ.
ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉÓ ßÚÀËÛÉ ÊÀÒÂÉ áÓÍÀÃÏÁÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÃÉÃÉ
ÖÍÀÒÉ ÃÉ×ÖÆÉÉÓÀÃÌÉ ÌÄÔÀà ÀÉÏËÄÁÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ
ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÛÉ.
ÊÅÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ. ÓÉÓáËÓ ÂÀÃÀÀØÅÓ ÓÀÊÅÄÁÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ
ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ ÔÒÀØÔÉÃÀÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÀÌÃÄ.
ÂËÖÊÏÆÀ, ×ÒÖØÔÏÆÀ, ÃÀÁÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÐÄÐÔÉÃÄÁÉ, ÀÌÉÍÏ-
ÌÑÀÅÀÈÀ ÍÀÒÜÄÍÄÁÉ, ßÚÀËÉ, ÌÀÒÉËÄÁÉ, ÅÉÔÀÌÉÍÄÁÉ ÓÉÓáËÛÉ ÛÄÉßÏ-
ÅÄÁÀ ÖÛÖÀËÏà ÃÀ ÄÓ ÛÄßÏÅÀ áÃÄÁÀ ÍÀßËÀÅÄÁÉÓ áÀÏÄÁÉÓ ÊÀÐÉ-
ËÀÒÄÁÛÉ. ÝáÉÌÉ ÃÀ ÌÉÓÉ ÂÀáËÄÜÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ ÛÄÉßÏÅÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ
ÓÉÓáËÛÉ, ÀÓÄÅÄ ËÉÌ×ÀÛÉ (ÞÉÒÉÈÀÃÀà ËÉÌ×ÀÛÉ). ÓÉÓáËÛÉ ÛÄßÏÅÉËÉ
ÚÅÄËÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÈ áÅÃÄÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ ÃÀ ÌáÏËÏà ÀÌÉÓ
ÛÄÌÃÄ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÌÈÄËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ. ÙÅÉÞËÛÉ ÂËÖÊÏÆÉÓ àÀÒÁÉ

24
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÊÀÅÃÄÁÀ ÃÀ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÂËÉÊÏÂÄÍÀÃ, áÏËÏ ÌÉÓÉ
ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ ÍÀßÉËÉ ØÓÏÅÉËÄÁÈÀÍ ÌÉÉÔÀÍÄÁÀ. ÌÈÄËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ
ÌÉÄßÏÃÄÁÀ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀÈÀ ÍÀÒÜÄÍÄÁÉÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ
ÒÏÂÏÒÝ ÐËÀÓÔÉÊÖÒÉ ÌÀÓÀËÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ ÀÓÀÛÄÍÄÁËÀÃ
ÃÀ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ ÃÀÓÀ×ÀÒÀÃ.
ËÉÌ×ÀÛÉ ÛÄßÏÅÉËÉ ÝáÉÌÄÁÉ, ËÉÌ×ÉÃÀÍ áÅÃÄÁÀ ÃÀ ÂÀÃÀ-
ÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÒÀ ÙÅÉÞËÛÉ ÃÀÁÀËÉ ÓÉÌÊÅÒÉÅÉÓ ËÉÐÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÀÃ,
ÓÉÓáËÛÉ áÅÃÄÁÀ. ÝáÉÌÉÓ ÓÉàÀÒÁÄ ÉËÄØÄÁÀ ÊÀÍØÅÄÛ ÃÀ ÓáÅÀ
ÀÃÂÉËÄÁÛÉ. ÀØÄÃÀÍ ÌÀÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÊÅËÀÅ ÓÉÓáËÛÉ ÌÏáÅÃÄÓ ÃÀ
ÂÀÃÀÔÀÍÉËÉ ÉØÍÄÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ.
ÄØÓÊÒÄÝÉÖËÉ ×ÖÍØÝÉÀ. ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓÈÅÉÓ
ÂÀÌÏÖÓÀÃÄÂÀÒÉ ÃÀ ÌÀÅÍÄ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ, ÀÓÄÅÄ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ
ÝÅËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ, ßÚËÉÓ, ÌÉÍÄÒÀËÖÒÉ ÃÀ ÏÒÂÀÍÖËÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÍÃÄÅÍÀÛÉ. ÌÀÈ
ÒÉÂÓ ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀÈÀ ÃÄÆÀÌÉÍÉÒÄÁÉÓ ÄÒÈÉ-ÄÒÈÉ
ÐÒÏÃÖØÔÉ – ÀÌÉÀÊÉ. ÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓÈÅÉÓ ÔÏØÓÉÊÖÒÉÀ ÃÀ ÓÉÓáËÛÉ
ÌÉÓÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÌÝÉÒÄÀ. ÀÌÉÀÊÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÖÅÍÄÁÄËÉÚÏ×À
ÌÉÓ ÛÀÒÃÏÅÀÍÀà ÂÀÒÃÀØÌÍÉÈ. ÐÖÒÉÍÖËÉ ×ÖÞÄÄÁÉÓ ÃÀÛËÉÓÀÓ ßÀÒÌÏ-
ÛÏÁÉËÉ ÛÀÒÃÉÓ ÌÑÀÅÀ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ ÃÀ
ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÛÀÒÃÈÀÍ ÄÒÈÀÃ, áÏËÏ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÃÀÛËÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÙÅÉÞËÛÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÍÀÙÅËÉÓ ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÉ
ÍÀÙÅÄËÈÀÍ ÄÒÈÀà ÍÀßËÀÅÛÉ ÂÀÌÏÉÚÏ×À. ÓÉÓáËÛÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓÈÅÉÓ ÔÏØÓÉÊÖÒÉ, ÌÏÌßÀÌËÀÅÉ, ÛáÀÌÉÀÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ
- ×ÄÍÏËÉÓ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÄÁÉ, ÉÍÃÏËÉ, ÓÊÀÔÏËÉ ÃÀ ÓáÅÀ. ÆÏÂÉÄÒÈÉ
ÌÀÈÂÀÍÉ ÌÓáÅÉËÉ ÍÀßËÀÅÉÓ ×ËÏÒÉÓ, ÊÄÒÞÏÃ, ËÐÏÁÉÓ ÌÉÊÒÏÁÄÁÉÓ
ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÉÀ. ÉÓÉÍÉ ÍÀßËÀÅÄÁÉÈ ÂÀÌÏÉÚÏ×À.
äÏÌÄÏÓÔÀÆÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÉÈ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÀÒÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÛÉ – ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
pH ÌÖÃÌÉÅÏÁÀ, ßÚËÉÓ ÁÀËÀÍÓÉ, ÓÉÓáËÛÉ ÂËÖÊÏÆÉÓ ÃÏÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄ-
ËÏÁÀ ÃÀ ÓáÅÀ.
ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÀ. ÆÏÂÉÄÒÈÉ ØÓÏÅÉËÉ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÌÏ-
ÚÏ×Ó ØÉÌÉÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÀÙÀËÉ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ
ÀØÔÉÖÒÏÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ
ÂÀÉÅËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓ, ÒÏÌËÄÁÈÀÍÀÝ ÌÉÉÔÀÍÓ ÀÌ ÁÉÏËÏ-
ÂÉÖÒÀà ÀØÔÉÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÃÀ ÀÌÉÈ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ
ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÊÀÅÛÉÒÓ. ÛÄÃÄÂÀÃ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÓ
ÒÏÂÏÒÝ ÄÒÈÉ ÌÈËÉÀÍÉ, ÒÀÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÈËÉÀÍÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ

25
ÛÄÂÖÄÁÀÓ ÂÀÒÄÌÏÓ ÌÖÃÌÉÅ ÝÅÀËÄÁÀà ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ. ÓÉÓáËÉ
ÀÄÒÈÉÀÍÄÁÓ ÌÈÄËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ ÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÉÓ äÖÌÏÒÖË
ÃÀ ÀÃÀÐÔÀÝÉÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ.
ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÖËÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ (ÊÒÄÀÔÏÒÖËÉ) ×ÖÍØÝÉÀ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÃÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÉÌ
ÌÀÊÒÏÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ
ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÖË ÊÀÅÛÉÒÄÁÓ ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÄÍ. ÀÌ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÖËÉ
ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉÈ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ ÝÉËÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓ
ÛÉÃÀÖãÒÄÃÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ, ÖãÒÄÃÖËÉ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÄÁÉ,
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÀ. ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÃÀ ÃÉÃÉ ÓÉÈÁÏÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÓÉÓáËÉ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÓÉÈÁÏÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ, ÀÒÀÌÄÃ
ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓÀÝ. ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ
ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÀÊÀÅÛÉÒÄÁÓ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÂÀÌÏ-
ÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÓÉÈÁÏ ÃÀ ÉÌÀÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÓÝÄÌÄÍ ÓÉÈÁÏÓ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÓÉÈÁÏÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ,
ÌÀÂÒÀÌ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÓÉÈÁÏ ÀÒ ÊÀÅÃÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÛÈÀÉÍÈØÌÄÁÀ ÓÉÓáËÉÈ,
ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÌÈÄËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓÀ ÃÀ
ÓÉÈÁÏÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÓ ÓáÅÀ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÓÉÈÁÏÓ ÐÒÏÃÖØÝÉÉÓÀ ÃÀ ÂÀÝÄÌÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÃÀÁÀËÀÍÓÄÁÀÓ.
ÛÄÃÄÂÀÃ, ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀ ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ.
ÃÀÌÝÅÄËÏÁÉÈÉ ×ÖÍØÝÉÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÉÌ ÍÀßÉËÄ-
ÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÈáÄÅÀà ÉÌÖÍÉÔÄÔÓ (ÀÍÔÉÓáÄ-
ÖËÄÁÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀ) ÃÀ ÖãÒÄÃÖË ÉÌÖÍÉÔÄÔÓ (×ÀÂÏÝÉÔÏÆÉ).
ÃÀÌÝÅÄËÏÁÉÈ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ.
ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ, ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏ àÒÉËÏÁÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ, ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ÈÒÏÌÁÉ, ÒÏÌÄËÉÝ áÛÀÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÓ ÃÀ ßÚÅÄÔÓ ÓÉÓáËÃÄÍÀÓ.

I.4. sisxlis plazma

I.4.1. plazmis Sedgeniloba

ÐËÀÆÌÀ ÓÉÓáËÉÓ ÈáÄÅÀÃÉ ÍÀßÉËÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÒÜÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓÂÀÍ

×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏÝÉËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ. ÐËÀÆÌÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ßÚÀËÛÉ ÂÀáÓÍÉË ÌÀÒÉËÄÁÓ, ÝÉËÄÁÓ, ÍÀáÛÉÒßÚËÄÁÓ, ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ
ÀØÔÉÖÒ ÛÄÍÀÄÒÈÄÁÓ, ÀÓÄÅÄ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÓ. ÐËÀÆÌÀÛÉ

26
90%-ÌÃÄ ßÚÀËÉÀ, 7-8%-ÝÉËÀ, 1,1% ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ
ÃÀ 0,9% ÀÒÀÏÒÂÀÍÖËÉ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÄÁÉ. ÐËÀÆÌÉÓ (ÃÀ ÛÒÀÔÉÓÀÝ)
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 7,6 ÀÔÌ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ
pH ÓÀÛÖÀËÏÃ 7,4-ÉÀ.
ÐËÀÆÌÀ ÛÄÉÝÀÅÓ ÀÒÀÝÉËÏÅÀÍ ÀÆÏÔÉÓ ÛÄÌÝÅÄË ÍÀÄÒÈÄÁÓ:
1. ÝÉËÄÁÉÓ äÉÃÒÏËÉÆÖÒÉ ÃÀÛËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÓ (ÀÌÉÍÏ-
ÌÑÀÅÄÁÓ, ÐÏËÉÐÄÐÔÉÃÄÁÓ);
2. ÝÉËÄÁÉÓ ÃÀÛËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÓ (ÛÀÒÃÏÅÀÍÀ, ÛÀÒÃÉÓ ÌÑÀÅÀ,
ÊÒÄÀÔÉÍÉ, ÊÒÄÀÔÉÍÉÍÉ, ÀÌÉÀÊÉ).
ÀÌÀÈÂÀÍ ÐÉÒÅÄËÍÉ ÓÉÓáËÛÉ ÛÄÉßÏÅÄÁÉÀÍ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄ-
ËÄÁÄËÉ ÔÒÀØÔÉÃÀÍ ÃÀ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ
ÐÒÏÔÏÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ, ÌÄÏÒÄÍÉ – ÝÉËÄÁÉÓ
ÃÀÛËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÓ ÄØÅÄÌÃÄÁÀÒÄÁÉÀÍ.
ÐËÀÆÌÉÓ ÀÒÀÝÉËÏÅÀÍ ÀÆÏÔÓ ÍÀÒÜÄÍ ÀÆÏÔÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÍÀÒÜÄÍÉ ÀÆÏÔÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ 30-40 ÌÂ/% ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÌÉÓÉ
ÍÀáÄÅÀÒÉ ÛÀÒÃÏÅÀÍÀÆÄ ÌÏÃÉÓ. ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÍÀÒÜÄÍÉ ÀÆÏÔÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ
ÌÊÅÄÈÒÀÃ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ ÒÄÔÄÍÝÉÖËÉ ÀÆÏÔÄÌÉÀ
ÄßÏÃÄÁÀ (ËÀÈ. retineo, retentum - ÛÄÊÀÅÄÁÀ). ÀÌ ÃÒÏÓ ÀÆÏÔÉÓ
ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÀ ÍÏÒÌÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÉÂÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ
ÊÅÃÄÁÀ ÃÀ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÛÀÒÃÉÈ. ÀÒÓÄÁÏÁÓ
ÌÄÏÒÄ ÌÉÆÄÆÉÝ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÛÉ ÀÆÏÔÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ.
ÄÓ ÀÒÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÀÆÏÔÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ àÀÒÁÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÃÀÓÅËÀ. ÉÂÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÀÅÈÅÉÓÄÁÉÀÍÉ ÓÉÌÓÉÅÍÄÄÁÉÓ
ÃÒÏÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÝÉËÄÁÉÓ ÃÀÛËÀ. ÀÌ
ÌÏÅËÄÍÀÓ ÐÒÏÃÖØÝÉÖËÉ ÀÆÏÔÄÌÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ.ÀÌ ÃÒÏÓ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÃÀÒÙÅÄÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ.
ÐËÀÆÌÉÓ ÖÀÆÏÔÏ ÏÒÂÀÍÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÀ ÂËÖÊÏÆÀ (80-120
ÌÂ/%) – ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ßÚÀÒÏ ÃÀ ÀÓÄÅÄ,
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÖËÉ ÌÑÀÅÄÁÉ: ÒÞÄÌÑÀÅÀ, ÐÉÒÏÚÖÒÞÍÉÓ ÌÑÀÅÀ ÃÀ
ËÉÐÉÃÄÁÉ: ×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉ, ÝáÉÌÌÑÀÅÄÁÉ, ËÄÝÉÔÉÍÉ; ÐËÀÆÌÉÓ
ÏÒÂÀÍÖË ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ ÀØÔÉÖÒÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ: ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉ, ÅÉÔÀÌÉÍÄÁÉ ÃÀ äÏÒÌÏÍÄÁÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÌÉÍÄÒÀËÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÄÍ ÌÉÓÉ
ÓÀÄÒÈÏ ÌÀÓÉÓ 0,9%-Ó. ÌÀÈ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀÃ ÊÀÈÉÏÍÄÁÉ:
Na+, K+, Ca2+, Mg2+ ÃÀ ÀÍÉÏÍÄÁÉ: Cl-, HPO-4 ÃÀ HCO-3. ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÃÀ
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÐËÀÆÌÀÛÉ

27
ÉÏÍÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÉÈ. ÄÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ
ÖÃÄÅÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÌÀÒÉËÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÓÉÓáËÉÓ
ÐËÀÆÌÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ
áÓÍÀÒÄÁÉÓ ÃÀÌÆÀÃÄÁÀÓ (ÝáÒÉËÉ1).

ÝáÒÉËÉ1. ÚÅÄËÀÆÄ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÖËÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ áÓÍÀÒÄÁÉ Â/Ë

(ÂÒÀÌÄÁÛÉ 1 Ë. ÂÀÌÏáÃÉË ßÚÀËÆÄ)

× É Æ É Ï Ë Ï ÂÉ Ö Ò É N aC L KCl C a C l2 N aH C O3 M g C l2 N aH PO4 Â Ë Ö ÊÏ Æ À
áÓÍÀÒ É

Ò É Í Â ÄÒ É Ó á Ó Í À Ò É 9 ,0 0 ,4 2 0 ,2 4 0 ,1 5 - - -
(È Á É Ë Ó É Ó á Ë É À Í ÄÁ É Ó -
ÈÅÉÓ)

È É Ò Ï Ã ÄÓ á Ó Í À Ò É 8 ,0 0 ,2 0 ,2 1 ,1 0 ,1 0 ,0 5 1 ,0
(È Á É Ë Ó É Ó á Ë É À Í ÄÁ É Ó -
ÈÅÉÓ)

ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÝáÉÌÄÁÓ, ÐËÀÆÌÀÛÉ ÌÀÈÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄ-

ÁÖËÉÀ ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀÆÄ, ÌÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ ÃÀ áÀÒÉÓáÆÄ. ÀÌÉÔÏÌ
ÝáÉÌÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ×ÀÒÈÏ ÃÉÀÐÀÆÏÍÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ
ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄÀ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÖËÉ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÂËÖÊÏÆÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ
(80-120 ÌÂ%) ÃÀ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀÈÀ ÍÀÒÜÄÍÄÁÉ (14 ÌÂ%).
ÅÉÔÀÌÉÍÄÁÉ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÀÍ ÝÉËÄÁÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÀÍ
ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÓÀáÉÈ. ÌÀÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÒÏÂÏÒÝ
ÓÀÊÅÄÁÛÉ ÌÀÈ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÆÄ ÃÀ ÍÀßËÀÅÉÓ ×ËÏÒÉÓ ÌÉÄÒ ÌÀÈ
ÓÉÍÈÄÆÆÄ, ÀÓÄÅÄ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ×ÀØÔÏÒÉÓ (Éá. ßÉÂÍÉ 2. I.10.3.4)
ÀÒÓÄÁÏÁÀÆÄÝ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÀÃÅÉËÄÁÓ ÌÀÈ ÛÄßÏÅÀÓ ÍÀßËÀÅÛÉ.
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÃÀÍ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÓ ÀÙßÄÅÓ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÞÉÌÄ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀ
ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÃÒÏÓ – ÒÞÄÌÑÀÅÀ. ÓÉÓáËÛÉ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÂÀÆÒÃÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ ÌÉÓÌÀ ÂÀÞËÉÄÒÄ-
ÁÖËÌÀ ßÀÒÌÏØÌÍÀÌ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÀÍ ÙÅÉÞËÛÉ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ ÂËÖÊÏÆÀÃ
ÂÀÒÃÀØÌÍÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ. ÉÂÉÅÄ áÃÄÁÀ ÐÉÒÏÚÖÒÞÍÉÓ ÌÑÀÅÀÓ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉÝ.
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÏÒÂÀÍÉÆ-
ÌÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÖÚÄÍÄÁÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÐËÀÆÌÉÈ ÌÉÉÔÀÍÄÁÀ ÈÉÒÊ-
ÌËÄÁÈÀÍ, ÓÀÉÃÀÍÀÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ ÛÀÒÃÈÀÍ ÄÒÈÀÃ. ÄÓ
ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÀ: ÛÀÒÃÏÅÀÍÀ, ÛÀÒÃÉÓ ÌÑÀÅÀ, ÁÉËÉÒÖÁÉÍÉ, ÀÌÉÀÊÉ.
ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖ-
ÍÄÁÀÛÉ ÃÀ ÌÀÈ ßÀÌÚÅÀÍÉ ÀÃÂÉËÉ ÖàÉÒÀÅÈ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ,
ËÉÌ×ÉÓ, ÛÀÒÃÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÛÉ ÃÀ ßÚËÉÓ ÛÄßÏÅÀÛÉ.

28
 ÝáÒÉËÉ 2. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÊÏÍÓÔÀÍÔÄÁÉ

ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ 6-8% ÓáÄÖËÉÓ ÌÀÓÉÓ

ßÚÀËÉ 90-91%

áÅÄÃÒÉÈÉ ßÉËÉ 1,060-1,064 Â/ÌË

ÓÉÁËÀÍÔÄ 4-5 ÐÉÒ. ÄÒÈÄÖËÉ

pH 7,35-7,45

ÓÀÄÒÈÏ ÝÉËÀ (ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉ, 65-85 Â/Ë

ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉ, ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ)

ÊÀÈÉÏÍÄÁÉ:

Na + 1,8-2,2 Â/Ë

K+ 1,5-2,2 Â/Ë

Ca ++ 0,04-0,08Â/Ë

ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ 7,3-8,1 ÀÔÌ (745 - 818,7 ÊÐÀ)

ÉÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ 25-30 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. (0,03-0,04 ÀÔÌ

= 3,325-3,99 ÊÐÀ)

ÃÄÐÒÄÓÉÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ -0,54 0C (ÛÄÓÀÞËÏÀ -0,56 0C)

ÐËÀÆÌÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉÓ

ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÓ ÃÀ pH-Ó. ÌÀÓ ÂÀÃÀÀØÅÓ ÀÂÒÄÈÅÄ, ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ
ÀØÔÉÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÃÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ. ÐËÀÆÌÀ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÝÅËÉÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ (ÉÍÔÄÒÓÔÉÝÉÀËÖÒ) ÓÉÈáÄÓÈÀÍ.
ÉÏÍÄÁÉÓ, ßÚËÉÓ ÃÀ ÓÀÄÒÈÏÃ, ÌÝÉÒÄ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ ÝÅËÀ ÜØÀÒÀ
áÃÄÁÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÉÍÔÄÒÓÔÉÝÉÀËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÖÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÃ ÌÄÒÚÄÏÁÓ ÃÀ ÐËÀÆÌÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÉÓÀÂÀÍ ÃÉÃÀÃ ÀÒ
ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ. ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀ ÌáÏËÏà ÝÉËÄÁÓ ÄáÄÁÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÌÀÈÉ
ÌÓáÅÉËÉ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ ÅÄÒ ÂÀÃÉÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ.

29
 I.4.2. plazmis cilebi da maTi mniSvneloba

ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ ÛÄÉÝÀÅÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÀÈÄÖË ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖË

ÝÉËÀÓ. ÉÓÉÍÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÉÀÍ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÈ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÈ. ÌÀÈÉ
ÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÌÀÓÀ ÌÄÒÚÄÏÁÓ 44000-ÃÀÍ 1300000-ÌÃÄ, ÌÏËÄÊÖËÀÈÀ
ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÊÉ 1-ÃÀÍ 100 ÍÌ-ÌÃÄ.
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÌÒÀÅÀËÂÅÀÒÉÀ: 1.
ÉÓÉÍÉ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÄÍ ÏÍÊÏÆÖÒ ßÍÄÅÀÓ, ÒÏÌËÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓÀÝ ÃÉÃÉ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ßÚËÉÓ ÝÅËÉÓ ÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÉÓÀÈÅÉÓ; 2. ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÈÅÉÓÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ;
3. ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÐËÀÆÌÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅ-
ÒÖË ÃÏÍÄÆÄ, ÒÀÓÀÝ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÃÏÍÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ; 4. áÄËÓ ÖÛËÉÀÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØ-
ÅÀÓ; 5. ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÛÉ; 6. ÉÌÖÍÉÔÄÔÉÓ ÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÅÀÍÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÀ; 7. ÂÀÃÀÀØÅÈ ÆÏÂÉÄÒÈÉ äÏÒÌÏÍÉ, ÌÉÍÄÒÀ-
ËÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ, ËÉÐÉÃÄÁÉ, ØÏËÄÓÔÄÒÉÍÉ; 8. ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ
ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÂÀÃÀÝÄÌÀÛÉ; 9. ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÄÍ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÝÉËÄÁÉÓ
ÒÄÆÄÒÅÓ.
ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÏÁÒÉÅ ÃÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÒÉÅ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÓ
ÀáÃÄÍÄÍ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÌÄÈÏÃÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÀ×ÖÞÍÄÁÖËÉÀ
ÄËÄØÔÒÖË ÅÄËÛÉ ÝÉËÄÁÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÆÄ (ÄËÄØÔÒÖË ÅÄËÛÉ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÝÉËÀÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÞÅÒÀÃÏÁÀ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ). ÀÌ ÌÄÈÏÃÓ
ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ (electrophoresis – ÄËÄØÔÒÏ + ÁÄÒÞÍ.
phoresis– ÔÀÒÄÁÀ, ÂÀÃÀÔÀÍÀ). áÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÖËÔÒÀÝÄÍÔÒÉ-
×ÖÂÉÒÄÁÉÈ ÃÀ ÉÌÖÍÏÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÉÈ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÄËÄØ-
ÔÒÖË ÅÄËÛÉ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÄÁÀ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ ÌÈÄËÉ ÊÏÌÐËÄØÓÄÁÉ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 200-300 ÂÒÀÌÉ ÝÉËÀÀ.
ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÓ ÚÏ×ÄÍ ÏÒ ÞÉÒÉÈÀà ãÂÖ×ÀÃ: ÀËÁÖÌÉÍÄÁÀà ÃÀ
ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÀÃ.
ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 60%-Ó.
ÓßÏÒÄà ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉ, ÌÀÈÉ ÌÀÙÀËÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ, ÃÉÃÉ ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ
(ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ) ÃÀ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄ ÆÏÌÉÓ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ
ßÚÀËÏÁÉÈ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÄÍ ÐËÀÆÌÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒ ßÍÄÅÀÓ. ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉ
ÐËÀÆÌÉÓ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÀÁÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÝÉËÄÁÉÀ. ÌÀÈÉ
ÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÌÀÓÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 69000. ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉÓ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ

30
ßÅÒÉËÉÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÌÀÈÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ ÃÉÃÉÀ, ÒÀÝ
ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÌÀÈÉ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓ. ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ
ÃÉÃÉ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÊÉ ÀÒÓÄÁÉÈ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÄÒ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÛÉ. ÀËÁÖÌÉÍÉÓ ÄÒÈ
ÌÏËÄÊÖËÀÓ ÌÀÂÀËÉÈÉÓÈÅÉÓ, ÛÄÖÞËÉÀ ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ ÌÉÉÄÒÈÏÓ
ÁÉËÉÒÖÁÉÍÉÓ 25-30 ÌÏËÄÊÖËÀ. ÀËÁÖÌÉÍÉ ÉÄÒÈÄÁÓ ÀÓÄÅÄ
ÖÒÏÁÉËÉÍÓ, ÝáÉÌÉÓ ÌÑÀÅÄÁÓ, ÍÀÙÅËÉÓ ÌÑÀÅÄÁÉÓ ÌÀÒÉËÄÁÓ, ÆÏÂÉÄÒÈ
ÄÊÆÏÂÄÍÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÓ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ: ÐÄÍÉÝÉËÉÍÉ, ÓÖË×ÏÍÀÌÉÃÄÁÉ
ÃÀ ÓáÅÀ.
ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉ. ÝÉËÄÁÉÓ ÀÌ ãÂÖ×Ó ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ,
ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÉÓ ÂÆÉÈ, ÚÏ×ÄÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ØÅÄãÂÖ×ÄÁÀÃ: ÀË×À
1-ÂËÏÁÖËÉÍÉ, ÀË×À 2 - ÂËÏÁÖËÉÍÉ, ÁÄÔÀ-ÂËÏÁÖËÉÍÉ ÃÀ ÂÀÌÀ-
ÂËÏÁÖËÉÍÉ. ÉÌÖÍÏÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÀÌ ×ÒÀØÝÉÄÁÓ
ÚÏ×ÄÍ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄ ÓÖÁ×ÒÀØÝÉÄÁÀÃ.
ÀË×À 1 - ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÝÉËÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÐÒÏÓ-
ÔÄÔÖËÉ ãÂÖ×ÉÀ ÍÀáÛÉÒßÚËÄÁÉ. ÌÀÈ ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÌÈÄËÉ
ÂËÖÊÏÆÉÓ 60%. ÀÌÀÅÄ ×ÒÀØÝÉÀÓ ÄÊÖÈÅÍÉÓ ÌÖÊÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÖÊÏÐÏËÉÓÀØÀÒÉÃÄÁÓ ÛÄÉÝÀÅÄÍ.
ÀË×À 2 - ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÓ ×ÒÀØÝÉÀ ÛÄÉÝÀÅÓ äÀÐÔÏÂËÏÁÖËÉÍÄÁÓ
(ÒÏÌËÄÁÉÝ ØÉÌÉÖÒÉ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÈ ÌÖÊÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÉÀÍ)
ÃÀ ÓÐÉËÄÍÞÉÓ ÛÄÌÝÅÄË ÝÉËÀÓ – ÝÄÒÖÐËÀÆÌÉÍÓ. ÈÉÈÏÄÖË ÝÉËÏÅÀÍ
ÌÏËÄÊÖËÀÆÄ ÌÏÃÉÓ 8 – ÀÔÏÌÉ ÓÐÉËÄÍÞÉ. ÀÌ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ ÐËÀÆÌÉÓ
ÓÐÉËÄÍÞÉÓ 90%-ÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ.
ÁÄÔÀ-ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÔÒÀÍ-
ÓÐÏÒÔÛÉ. ÌÀÈ ÂÀÃÀÀØÅÈ ØÏËÄÓÔÄÒÉÍÉ, ÓÔÄÒÏÉÃÖËÉ äÏÒÌÏÍÄÁÉ,
ÌÄÔÀËÖÒÉ ÊÀÈÉÏÍÄÁÉ. â - ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉ ËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÃÀ ÝáÉÌÄÁÉÓ
ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÂÀÃÀÌÔÀÍÄÁÉ ÀÒÉÀÍ. ÉÓÉÍÉ ÉÄÒÈÄÁÄÍ
ÐËÀÆÌÉÓ ÌÈÄËÉ ÝáÉÌÄÁÉÓ ÃÀ ËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 75%-Ó.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ËÉÈÏÍÛÄÌÝÅÄËÉ ÝÉËÀ-ÔÒÀÍÓ×ÄÒÉÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÀáÃÄÍÓ ÒÊÉÍÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÓ ÓÉÓáËÉÈ. ÔÒÀÍÓ×ÄÒÉÍÉÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ
ÌÏËÄÊÖËÀ ÛÄÉÝÀÅÓ ÓÀÌÅÀËÄÍÔÉÀÍÉ ÒÊÉÍÉÓ ÏÒ ÀÔÏÌÓ.
ÂÀÌÀ-ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÍÀÊËÄÁÉ ÞÅÒÀÃÏÁÉÈ áÀÓÉÀÈ-
ÃÄÁÉÀÍ. ÌÀÈ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÈ ÅÉÒÖÓÄÁÉÓÂÀÍ, ÁÀØÔÄÒÉÄÁÉÓÀ
ÃÀ ÌÀÈÉ ÔÏØÓÉÍÄÁÉÓÀÂÀÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÃÀÝÅÀÛÉ. ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ
ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ, ÒÏÌ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÂÀÌÀ-ÂËÏ-
ÁÖËÉÍÄÁÉÀ. ÌÀÈÉ ÛÄÚÅÀÍÀ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÉßÅÄÅÓ ÉÍ×ÄØÝÉÉÓ

31
ßÉÍÀÀÙÌÃÄ ÁÒÞÏËÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ. ÀÍÀËÏÂÉÖÒ ÒÏËÓ
ÀÓÒÖËÄÁÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÊÏÌÐËÄØÓÉ – ÐÒÏÐÄÒÃÉÍÉ. ÂÀÌÀ
ÂËÏÁÖËÉÍÖÒÉ ×ÒÀØÝÉÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ÉÌÖÍÉÆÀÝÉÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ. ÂÀÌÀ ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÓ ÄÊÖÈÅÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÀÂËÖÔÉÍÉÍÄÁÉÝ - á ÃÀ â .
ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÓ ×ÒÀØÝÉÉÓ ÓáÅÀ ÝÉËÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ
ÈÉÒÏØÓÉÍÉÓ (×ÀÒÉÓÄÁÒÉ ãÉÒÊÅËÉÓ äÏÒÌÏÍÉ) ÛÄÌÀÊÀÅÛÉÒÄÁÄËÉ
ÝÉËÀ, ÅÉÔÀÌÉÍ B12-ÉÓ ÛÄÌÀÊÀÅÛÉÒÄÁÄËÉ ÝÉËÀ – ÔÒÀÍÓÊÏÁÀËÀÌÉÍÉ,
ÁÉËÉÒÖÁÉÍÉÓ ÛÄÌÀÊÀÅÛÉÒÄÁÄËÉ ÝÉËÀ ÃÀ ÔÒÀÍÓÊÏÒÔÉÍÉ –
ÊÏÒÔÉÆÏÍÉÓ (ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÉÓ ØÄÒØÏÅÀÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ
äÏÒÌÏÍÉ) ÛÄÌÀÊÀÅÛÉÒÄÁÄËÉ ÂËÏÁÉÍÉ.
×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ ÛÖÀËÄÃÖÒÉ ×ÏÒÌÀÀ ÁÄÔÀ- ÃÀ ÂÀÌÀ-ÂËÏÁÖ-
ËÉÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ. ÀÌ ÝÉËÀÓ ÀØÅÓ ÈÅÉÓÄÁÀ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÂÀáÃÄÓ ÖáÓÍÀÃÉ, ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÌÉÉÙÏÓ ÁÏàÊÏÅÀÍÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÀ ÃÀ
ÂÀÃÀÅÉÃÄÓ ×ÉÁÒÉÍÛÉ (ÖáÓÍÀà ÝÉËÀÛÉ). ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà 0,3%-Ó, ÌÀÂÒÀÌ
ÓßÏÒÄà ÌÉÓÉ ÂÀÃÀÓÅËÀ ×ÉÁÒÉÍÛÉ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄ-
ÁÀÓ ÃÀ ÓÖË ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀØÝÄÅÀÓ ÓØÄË ÛÄÃÄÃÄÁÖË ÌÀÓÀÃ. ÓÉÓáËÉÓ ÛÒÀÔÉ ÌáÏËÏà ÉÌÉÈ
ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌ ÛÒÀÔÛÉ ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ ÀÒ
ÀÒÉÓ. ÛÒÀÔÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ×ÉÁÒÉÍ ÂÀÌÏÝËÉË ÐËÀÆÌÀÓ.
ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉ ÃÀ ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ. ÂËÏ-
ÁÖËÉÍÄÁÉ ÊÉ – ÙÅÉÞËÛÉ, ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ, ÄËÄÍÈÀÛÉ, ËÉÌ×ÖÒ
ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ. ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÊÅÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ
ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ 17 ÂÒÀÌÉ ÀËÁÖÌÉÍÉ ÃÀ 5-ÂÒÀÌÀÌÃÄ
ÂËÏÁÖËÉÍÉ. ÀËÁÖÌÉÍÉÓ ÍÀáÄÅÒÀÃÃÀÛËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ 10-15 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ,
ÂËÏÁÖËÉÍÉÓÀ ÊÉ – 5 ÃÙÄ-ÙÀÌÄ.

I.5. sisxlis formiani elementebi

áÄÒáÄÌËÉÀÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ

ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ, ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ – ÓÉÓáËÉÓ
×ÉÒ×ÉÔÄÁÉ (ÍÀá. 3). ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ
ÌÀÓÀÓ. ÉÓÉÍÉ, ÌÀÈÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÌÏ,
ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ßÉÈÄË ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀÓ.

32
33
 I.5.1. eriTrocitebi

I.5.1.1. eriTrocitebis zogadi daxasiaTeba

ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÌÝÉÒÄ ÆÏÌÉÓ ÖÁÉÒÈÅÏ

ÖãÒÄÃÄÁÉÀ, ÈÖÌÝÀ, ÄÌÁÒÉÏÂÄÍÄÆÉÓ ÀÃÒÄÖË ÓÔÀÃÉÀÆÄ ÌÀÈ ÁÉÒÈÅÉ
ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÃÀ ÌáÏËÏà ÌÏÌßÉ×ÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÖØÒÄÁÀÈ ÉÂÉ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀ äÏÌÏÂÄÍÖÒÉÀ. ÖãÒÄÃÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÃÉÓÊÏÝÉÔÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÏÒÌáÒÉÅ ÜÀÆÍÄØÉËÉ ËÉÍÆÉÓ (ÍÀá. 4) ×ÏÒÌÀ
ÀØÅÓ. ÀÓÄÈÉ ×ÏÒÌÀ ÆÒÃÉÓ
ÖãÒÄÃÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÓ ÃÀ
áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÂÀÆÄÁÉÓ Ö×ÒÏ
ÜØÀÒ ÃÀ ÈÀÍÀÁÀÒ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ
ÖãÒÄÃÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÅ-
ËÉÈ. ÄÒÈÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÓÀÛÖÀËÏÃ ÛÄÀÃ-
ÂÄÍÓ 140 ÌÊÌ. ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉ ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÉÀÍ ÃÉÃÉ
ÄËÀÓÔÉÖÒÏÁÉÈ, ÒÉÓ ßÚÀ-
ËÏÁÉÈÀÝ ÉÓÉÍÉ ÀÃÅÉËÀÃ
ÂÀÃÉÀÍ ÉÌ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ,
ÒÏÌÄËÈÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉÝ ÏÒ-
ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÀ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÆÄ, ÒÏ-
ÌÄËÉÝ ÓÀÛÖÀËÏÃ 7-8 ÌÊÌ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓ,
ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÍÏÒÌÀÆÄ ÌÄÔÉ
ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÀØÅÈ ÌÀÊÒÏ-
ÝÉÔÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, áÏËÏ
ÍÏÒÌÀÆÄ ÍÀÊËÄÁÉ ÃÉÀ-
ÌÄÔÒÉÓ ÌØÏÍÄÈ – ÌÉÊÒÏ-
ÝÉÔÄÁÓ. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 88-90 ÊÖÁÖÒ ÌÉÊÒÏÍÓ (ÌÊÌ3)
ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÖãÒÄÃÉÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÓÉÓØÄ 2,4 ÌÊÌ, áÏËÏ ÌÉÍÉÌÀËÖÒÉ
1 ÌÊÌ. ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 3800 Ì2 ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÒÀÝ 1 500 ãÄÒ
ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÌÉÓÉ ÓáÄÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÓ.

34
 ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÄÒÈÂÅÀÒÏÅÀÍÉ, ÄËÄØÔÒÏ-ÏÐÔÉÊÖÒÀÃ
ÌÊÅÒÉÅÉ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÛÄÉÝÀÅÓ.
ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀÛÉ ÏÒÂÀÍÄËÄÁÉ ÀÒ ÀÒÉÓ.
ÖãÒÄÃÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ ÉÓ ÀÃÂÉËÉÀ, ÓÀÃÀÝ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÖÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉ ×ÄÒÌÄÍÔÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÃÀ ÉÌÖÍÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ ÀÔÀÒÄÁÓ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ãÂÖ×ÄÁÉÓ
ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÀÂÄÍÔÄÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ ÛÄÃÂÄÁÀ
ÏÈáÉ ÛÒÉÓÀÂÀÍ. ÂÀÒÄÈÀ ÛÒÄ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÉÓÀÂÀÍ.
ÛÖÀ ÏÒÉ ÛÒÄ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÊËÀÓÉÊÖÒ ËÉÐÉÃÖÒ ÌÄÌÁÒÀÍÀÓ. ÛÉÂÍÉÈÀ
– ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÛÒÄ-ÝÉËÏÅÀÍÉÀ. ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÓÉÓØÄ
10 ÍÌ-ÌÃÄÀ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÛÄÒÜÄÅÉÈÉ
ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉÈ. ÌÀÓÛÉ ÂÀÃÉÓ ÂÀÆÄÁÉ, ßÚÀËÉ, H+ ÉÏÍÄÁÉ , ÀÍÉÏÍÄÁÉ
OH-, Cl-, ÇCO 3- . ÌÄÌÁÒÀÍÀ ÍÀÊËÄÁÀÃÛÄÙßÄÅÀÃÉÀ ÂËÖÊÏÆÉÓÀÈÅÉÓ,
ÛÀÒÃÏÅÀÍÀÓÈÅÉÓ, ÉÏÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ: K+ ÃÀ Na+; ÂÀÖÅÀËÉÀ ÈÉÈØÌÉÓ
ÖÌÒÀÅËÄÓÏÁÀ ÊÀÈÉÏÍÉÓÀÈÅÉÓ (ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÌÉËÉÏÍãÄÒ ÖÊÄÈ
ÀÔÀÒÄÁÓ ÀÍÉÏÍÄÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÊÀÈÉÏÍÄÁÓ) ÃÀ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÂÀÖÌÔÀÒÉÀ
ÝÉËÄÁÉÓÀ.
ÌÄÌÁÒÀÍÀÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ ÉÏÍÖÒÉ ÌÖáÔÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÒÀÅÀË ÐÒÏÝÄÓÛÉ
ÃÀ ÖÛÖÀËÏà ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÌÄÌÁÒÀÍÀÆÄ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ×ÉÆÉÊÖÒ-
ØÉÌÉÖÒ ÂÀÒÃÀØÌÍÄÁÈÀÍ. ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÂÀÀÜÍÉÀ
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ ÌÖáÔÉ, ÒÏÌËÉÓ ÓÉÃÉÃÄÝ ÖãÒÄÃÉÓ
ÚÏÅÄËÉ ÓÀáÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ ÈÅÉÓÏÁÒÉÅÉÀ. ÚÏÅÄËÉ ÊÏÍÊÒÄÔÖËÉ
ÖãÒÄÃÉÓÀÈÅÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ ÌÖáÔÉÓ ÃÀ ÌÉÓÉ ÓÉÃÉÃÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ
ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÖãÒÄÃÖËÉ ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÉÓ (ÄËÄØÔÒÖË ÅÄËÛÉ
ÝÀËÊÄÖËÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÌÉÂÒÀÝÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÓÔÀÍÃÀÒÔÖË
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ) ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÀ ÐÉÒÃÀÐÉÒ-
ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÌÖáÔÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓÀ. ÖãÒÄÃÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÌÖáÔÉ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ, ÐÉÒÅÄËÚÏÅËÉÓÀ,
ÐÏËÉÓÀØÀÒÉÃÖËÉ ÊÏÌÐËÄØÓÄÁÉÈ.

ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÀ ÂÀÌÏÉÈÅËÄÁÀ ÛÄÌÃÄÂÉ

×ÏÒÌÖËÉÈ:
L t 
 , (1) ÓÀÃÀÝ
E
l – ÖãÒÄÃÉÓ ÂÆÀ ÏÊÖËÀÒ-ÌÉÊÒÏÌÄÔÒÉÓ ÁÀÃÄÛÉ ÄÒÈÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ (ÌÊÌ).

35
 t - ÖãÒÄÃÉÓ ÌÉÄÒ ÀÌ ÂÆÉÓ ÂÀÅËÉÓ ÃÒÏ (ÓÄÊÖÍÃÄÁÛÉ-ßÀÌÄÁÛÉ)
E – ÄËÄØÔÒÖËÉ ÅÄËÉÓ ÞÀÁÅÀ Å/ÓÌ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÌÏÉÈÅËÄÁÀ
×ÏÒÌÖËÉÈ
iP
E , (2) ÓÀÃÀÝ
hS

i – ÃÄÍÉ ÀÌÐÄÒÄÁÛÉ
p – ÁÖ×ÄÒÖËÉ áÓÍÀÒÉÓ áÅÄÃÒÉÈÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ
h – ÊÀÌÄÒÉÓ ÓÉÌÀÙËÄ (ÓÌ)
S – ÊÀÌÄÒÉÓ ÓÉÙÒÌÄ (ÓÌ)
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÀ ÉÝÅËÄÁÀ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÉÍ×ÄØÝÉÉÓÀÓ (ÂÒÉÐÉ,
ÌÄÍÉÍÂÉÔÉ) ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ ÐÉÒÅÄË ÃÙÄÄÁÛÉ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÀ, áÏËÏ ÂÀÌÏãÀÍÌ-
ÒÈÄËÄÁÉÓ ÃÒÏÉÓÀÈÅÉÓ ÍÏÒÌÀÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ (ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØ-
ÔÒÏ×ÏÒÄÆÖËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÀ ÍÏÒÌÀÛÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 1.128  0.0165 ,
ÓÔÒÄÓÉÓ ÃÒÏÓ ÛÄÉÌÜÍÄÅÀ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ, ÒÀÓÀÝ ÓÉÓáËÛÉ
ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ. ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ, ÀÍÄ-
ÌÉÖÒÉ ÛÄÌÈáÅÄÅÄÁÉÓÀÓ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓÀ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖËÉ
ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÝÅËÉËÄÁÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÉÍ×ÀÒØÔÉÓ ÃÒÏÓ. ÝÅËÉËÄÁÀÓ ×ÀÆÖÒÉ áÀÓÉÀÈÉ ÀØÅÓ ÃÀ ÃÀÌÏÊÉ-
ÃÄÁÖËÉÀ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓ ÓÉÌÞÉÌÄÆÄ.
äÄÐÀÒÉÍÉÓ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÀà ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÈÒÏÌÁÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖË ÞÅÒÀÃÏÁÀÆÄ, ÌÀÂÒÀÌ, ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ,
ÆÒÃÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØÔÒÏ×ÏÒÄÆÖË
ÞÅÒÀÃÏÁÀÓ. ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÉÓ ÐÒÏ×ÉËÀØÔÉÊÉÓÀÈÅÉÓ ÊÉ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÀÍÔÉÀÂÒÄÂÀÔÖËÉ ÐÒÄÐÀÒÀÔÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÉßÅÄÅÄÍ
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄËÄØÔÒÏÍÖËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÃÀ ÀÌÉÈ ÌÀÈÉ
ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÓÔÀÁÉËÉÆÀÝÉÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ äÄÐÀÒÉÍÉÓ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ ÌÉÊÒÏ-
ÝÉÒÊÖËÀÝÉÉÓ ÐÒÏ×ÉËÀØÔÉÊÉÓÀÈÅÉÓ ÀÒÝ ÉÓÄ ÓÀÓÖÒÅÄËÉÀ.

ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÛÒÀËÉ ÍÀËÄØÉÓ 95%-ÌÃÄ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ

äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÈ, ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ ÌÏÃÉÓ ÀÒÀäÄÌÏÂËÏÁÉÍÖÒÉ ÝÉËÄÁÉÓ,
ËÉÐÉÃÄÁÉÓ, ÍÀáÛÉÒßÚËÄÁÉÓ, ÌÀÒÉËÄÁÉÓ, ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ßÉËÆÄ. ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÌÄÔÉÀ K+ ÉÏÍÄÁÉ, ÅÉÃÒÄ Na+-ÉÓÀ (ÐËÀÆÌÀÛÉ ÐÉÒÉØÉÈÀÀ).

36
 ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÃÀÛËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÌÉÓÂÀÍ
ÂÀÌÏÃÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ – äÄÌÏËÉÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
äÄÌÏËÉÆÉÓ ÛÄÌÃÄ ÓÉÓáËÉ áÃÄÁÀ ÂÀÌàÉÒÅÀËÄ ßÉÈÄËÉ ×ÄÒÉÓ ÓÉÈáÄ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÀÜÅÄ-
ÍÄÁÄËÉ 1 ÌÊË ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÄËÄØÔÒÏÍÖËÉ ÝÄËÏÓÊÏÐÉÈ.
ÉÈÅËÄÁÀ, ÒÏÌ ÍÏÒÌÀÛÉ ÌÀÌÀÊÀÝÉÓ 1 ÌÌ3 ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ 4-5 ÌÉËÉÏÍ,
áÏËÏ ØÀËÉÓÀ – 3,9-4,7 ÌÉËÉÏÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÓ. ÓÉÓáËÛÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ. ÉÂÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ
ÃÀÁÀËÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÒÏÓ (ÃÉà ÓÉÌÀÙËÄÆÄ ÀÓÅËÉÓÀÓ),
ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ, ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÉÄÒ
ßÚËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓÀÓ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÃÀÁÀËÉ ÁÀÒÏÌÄÔÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÚÏ×ÍÉÓÀÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÖËÉ ÂÀÃÀÓ-
ÅËÉÈ. ÌÀÙÀËÌÈÉÀÍ ÆÏÍÀÛÉ ÌÝáÏÅÒÄÁ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÒÉÝáÅÉ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ÀØÅÈ, ÒÀÝ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÌÉÄÒ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÐÒÏÃÖØÝÉÉÈ (ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÓ áÀÒãÆÄ ÁÀËÀÍÓÃÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÌÝÉÒÉÈ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ). ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÓÀÛÖÀËÏà 120 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÌÀÈÉ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀà àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ, áÏËÏ
ÈÖ ÌÀÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÀÈÉ ÃÄÐÏÃÀÍ ÂÀÌÏÓÅËÉÓ ÂÀÌÏ –
ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÉÈÉ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ, ÄÒÉÈÒÏÝÉ-
ÔÉÓ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ, ÌÀÈÉ ÂÀáËÄÜÉÓ ÀÍ ÌÀÈÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà áÃÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÛÄÌ-
ÝÉÒÄÁÀ. ÀÌ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ ÀÍÄÌÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÅ
ÓÉÓáËÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏ-
ÁÄÁÛÉ, ÛÄÀÃÂÄÍÓ 25  1012  30  1012 . ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÀÌ ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀÓ ÄÒÉÈÒÏÍÏÌÉ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀ ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓ ÂÀÃÀÀØÅÈ
ÀÓÄÅÄ ÓÀÊÅÄÁÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀÈÀ ÍÀÒÜÄÍÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ pH-ÉÓ (ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ
ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ) ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÛÉ; ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÉÌÖÍÖÒ ÐÒÏÝÄÓÄÁÛÉ
ÀáÃÄÍÄÍ ÒÀ ÀÃÓÏÒÁÉÒÄÁÀÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÛáÀÌÉÓÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÛÄÌÃÄÂ
ÉáËÉÜÄÁÀ ÒÄÔÉÊÖËÏ-ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ; ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ; ÆÄÌÏØ-

37
ÌÄÃÄÁÄÍ ÈÒÏÌÁÏÐËÀÓÔÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÆÄ. ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÀà ÓÉÓáËÛÉ
ÂÀáËÄÜÉËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÌÏÜÄÍÀÌ ÛÄÓÀÞËÏÀ áÄËÉ ÛÄÖßÚÏÓ
äÉÐÄÒÊÏÀÂÖËÀÝÉÀÓ (ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ËÀÈ. coagulo, coagulare
– ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÅÀ) ÃÀ ÈÒÏÌÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ.
ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ, ÌÀÈÉ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÓáÅÀ ÖãÒÄ-
ÃÄÁÉÓ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓÀÂÀÍ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÌÀ ÖÍÃÀ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏÓ ÏÒÅÀËÄÍÔÉÀÍÉ ÒÊÉÍÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÉÓ ÖÍÀÒÉ ÛÄØÝÄÅÀÃÀÃ ÛÄÉÄÒÈÏÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉ, ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÏÒÅÀËÄÍÔÉÀÍÉ ÒÊÉÍÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÆÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ ÑÀÍÂÅÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃ ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÂÀÃÀÃÉÓ ÓÀÌÅÀËÄÍÔÉÀÍ ÒÊÉÍÀÛÉ. ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÉ (ÁÉÒÈÅÉÀÍÉ) ÖãÒÄÃÄÁÉ ÛÄÉÝÀÅÄÍ ×ÄÒ-
ÌÄÍÔÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÌÉÓÀÙÄÁÀà ÃÀ ÝÉËÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ. ÌÏÌßÉ×ÄÁÖË
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÛÉ ÊÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÌáÏËÏà ÂËÉÊÏËÉÆÉ, ÒÏÌËÉÓ
ÞÉÒÉÈÀà ÓÖÁÓÔÒÀÔÓ ÂËÖÊÏÆÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ
ßÚÀÒÏÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ (ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÓáÅÀ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ) ATP
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂËÉÊÏËÉÆÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ. ÉÂÉ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÉÏÍÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ ÔÒÀÍÓÐÏÒ-
ÔÉÓÀÈÅÉÓ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÀÙÌÃÂÄÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ
– NADH (ÀÙÃÂÄÍÉËÉ ÍÉÊÏÔÉÍÀÌÉÃÀÃÄÍÉÍÃÉÍÖÊËÄÏÔÉÃÉ) ÃÀ NADPH
(ÀÙÃÂÄÍÉËÉ ÍÉÊÏÔÉÍÀÌÉÃÀÃÄÍÉÍÃÉÍÖÊËÄÏÔÉÃ×ÏÓ×ÀÔÉ). NADH
ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÌÄÔäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÀà ÀÙÓÀÃÂÄÍÀÃ, áÏËÏ
NADPH – ÂËÖÔÀÔÉÏÍÉÓ ÀÙÓÀÃÂÄÍÀÃ. ÂËÖÔÀÔÉÏÍÉ ÉÑÀÍÂÄÁÀ ÒÀ
ÀÃÅÉËÀÃ, ÃÀÑÀÍÂÅÉÓÀ ÃÀ ÉÍÀØÔÉÅÀÝÉÉÓÀÂÀÍ ÉÝÀÅÓ ÌÈÄË ÒÉ ×ÄÒ-
ÌÄÍÔÄÁÓ (SH – ãÂÖ×ÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÉ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉ), ÒÏÌËÄÁÉÝ ÃÀ-
ÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÀÓÈÀÍ ÃÀ ÖãÒÄÃÖË
ÌÄÌÁÒÀÍÀÓÈÀÍ.

I.5.1.2. sisxlis pigmentebi

ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÌØÏÍÄ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÀ.

ÉÓÉÍÉ ÛÄÉÝÀÅÄÍ ØÒÏÌÏ×ÏÒÖË ãÂÖ×ÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÖÍÀÒÉ ÀØÅÈ
ÛÈÀÍÈØÀÍ ÓÐÄØÔÒÉÓ áÉËÖËÉ ÖÁÍÉÓ 400  700ë  ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ
ÓÉÂÒÞÉÓ ÌØÏÍÄ ÔÀËÙÀ. ÄÓ ØÒÏÌÏ×ÏÒÖËÉ ãÂÖ×ÄÁÉ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÄÍ
ÐÉÂÌÄÍÔÉÓ ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀÓ. ÌÀÈÉ ÌÒÀÅÀËÓÀáÄÏÁÉÓ ÌÉÖáÄÃÀÅÀÃ, ÚÅÄËÀ
ÐÉÂÌÄÍÔÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÌÄÔÀËÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄË ÝÉËÀÓ ÀÍÖ ÌÄÔÀËÏ-

38
ÐÒÏÔÄÉÃÄÁÓ. äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ, ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ, äÄÌÄÒÉÔÉÍÉ ÛÄÉÝÀÅÓ
ÒÊÉÍÀÓ, äÄÌÏÝÉÀÍÉÍÉ – ÓÐÉËÄÍÞÓ, äÄÌÏÅÀÍÀÃÉÍÉ – ÅÀÍÀÃÉÖÌÓ.
ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÓ ÀÍÖ ÌÄÔÀËÏÐÒÏÔÄÉÃÄÁÓ ÌÀÈÛÉ, ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÉÓ
ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ, ØÒÏÌÏ×ÏÒÖËÉ ãÂÖ×ÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÂÀÌÏ
ØÒÏÌÏÐÒÏÔÄÉÃÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ØÒÏÌÏÐÒÏÔÄÉÃÄÁÉ ÝÉËÄÁÉÀ,
ÒÏÌÄËÈÀ ÌÏËÄÊÖËÀ ÛÄÃÂÄÁÀ ÌÀÒÔÉÅÉ ÝÉËÉÓÀÂÀÍ ÃÀ ÀÒÀÝÉËÏÅÀÍÉ
ÁÖÍÄÁÉÓ ÌØÏÍÄ, ÛÄ×ÄÒÉËÉ ÐÒÏÓÔÄÔÖËÉ ãÂÖ×ÉÓÀÂÀÍ.
ÓÉÓáËÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÖËÉ ÐÉÂÌÄÍÔÉÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ
(haemoglobinum - ÁÄÒÞÍ. haema - ÓÉÓáËÉ, ËÀÈ. globus - ÁÖÒÈÖËÀ).
ÉÂÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ äÉÓÔÉÃÖÒÉ áÉÃÀÊÉÈ ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ
ÂËÏÁÖËÉÍÖÒÉ ×ÒÀØÝÉÉÓ ÏÈáÉ ÝÉËÏÅÀÍÉ ãÀàÅÉÓÀÂÀÍ (ÒÏÌÄËÈÀÂÀÍ
ÈÉÈÏÄÖËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ 140-ÆÄ ÌÄÔÉ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÖÒÉ ÍÀÛÈÉÓÀÂÀÍ) ÃÀ
ÀÒÀÝÉËÏÅÀÍÉ ÐÉÂÌÄÍÔÖÒÉ ãÂÖ×ÉÓÀÂÀÍ – äÄÌÉ. äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÄÒÈÉ
ÌÏËÄÊÖËÀ ÛÄÉÝÀÅÓ äÄÌÉÓ ÏÈá ÄÒÈÍÀÉÒ ãÂÖ×Ó.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÉÓ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÉ – ÂËÏÁÖ-
ËÉÍÖÒÉ ãÀàÅÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ ÏÈáÉ: ÏÒÉ "ÙÉÀ" ÃÀ ÏÒÉ "ÌÖØÉ"
ãÀàÅÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌàÉÃÒÏà ÀÒÉÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÆÄ ÂÀÃÀáËÀÒÈÖËÉ.
ÌÏËÄÊÖËÀÓ ÌÏÌÒÂÅÀËÏ ×ÏÒÌÀ ÀØÅÓ. ÌÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÒÓÄÁÏÁÓ
ÜÀÙÒÌÀÅÄÁÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ äÄÌÉÓ ÏÈáÉ ãÂÖ×É ÌÝÉÒÄ
ÆÏÌÉÓ ßÉÈÄËÉ ÙÉËÀÊÉÓ ÌÓÂÀÅÓÀà (Éá. ÍÀá. 5 À). ÈÉÈÏÄÖËÉ ÙÉÀ ×Ä-
ÒÉÓ ãÀàÅÉ ÛÄÃÂÄÁÀ 141 ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÖÒÉ ÍÀÒÜÄÍÉÓÀÂÀÍ. ÌÀÈ á –
ãÀàÅÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÌÖØÉ ãÀàÅÉ ÛÄÃÂÄÁÀ 146 ÀÌÉÍÏ-
ÌÑÀÅÖÒÉ ÍÀÛÈÉÓÀÂÀÍ ÃÀ ÌÀÈ â -ãÀàÅÄÁÉÓ ÓÀáÄËÉÈ ÌÏÉáÓÄÍÉÄÁÄÍ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÄÒÈÉ ÌÏËÄÊÖËÀ ÛÄÃÂÄÁÀ 600-ÌÃÄ (574)
ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÉÓÀÂÀÍ. ÌÉÓÉ ÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÌÀÓÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 64 458 ÃÀ
(ÃÀ=ÃÄÊÀ=101, ÊÉËÏ=103). ÈÉÈÏÄÖËÉ ÌÉÓÉ ÓÖÁÄÒÈÄÖËÉÓ ÌÀÓÀ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 16 000-ÉÀ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÛÄÉÝÀÅÓ áÄÒáÄÌËÉÀÍÉ ÃÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÖáÄÒáÄÌËÏ
(àÉÄÁÉ, ÌÏËÖÓÊÄÁÉ) ÝáÏÅÄËÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ. ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÄÏÁÉÓ
ÝáÏÅÄËÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓÀÂÀÍ,
ÒÀÝ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÓÀáÄÏÁÉÓ ÝáÏÅÄËÉÓ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÂËÏÁÉÍÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÖÒÉ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ
ÂÀÀÜÍÉÀ. äÄÌÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ ÚÅÄËÀ ÓÀáÄÏÁÉÓ áÄÒáÄÌËÉÀÍÛÉ.
ÉÂÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÐÉÒÏËÉÓ ãÀàÅÉÓÀÂÀÍ ÃÀ ÛÄÉÝÀÅÓ ÏÒÅÀËÄÍÔÉÀÍ ÒÊÉÍÀÓ
(Éá. ÍÀá. 5 Á). ÓßÏÒÄà ÄÓ ÒÊÉÍÀÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÛÉ
ÂÀÃÀÌßÚÅÄÔÉ ÒÏËÉÓ ÛÄÌÓÒÖËÄÁÄËÉ. ÉÓ ÀÒÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÀØÔÉÖÒÉ Ä.ß. ÐÒÏÓÔÄÔÖËÉ ãÂÖ×É. ÏÒÅÀËÄÍÔÉÀÍÉ ÒÊÉÍÉÓ ÄÒÈÉ

39
40
ÅÀËÄÍÔÏÁÀ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ äÄÌÉÓ ÂËÏÁÉÍÈÀÍ ÛÄÓÀÄÒÈÄÁËÀÃ, ÌÄÏÒÄÓ
ÊÉ ÖÄÒÈÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÀÍ ÓáÅÀ ËÉÂÀÍÃÉ – ßÚÀËÉ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ,
ÀÆÉÃÄÁÉ. ÀÌÉÔÏÌÀÝ ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖËÉ
×ÖÍØÝÉÄÁÉÃÀÍ ÞÉÒÉÈÀÃÉÀ ÌÀÈÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ
ÓÖÍÈØÅÀÛÉ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÓÀ ÃÀ
ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÀÛÉ, ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ ÑÀÍÂÅÀ-ÀÙÃÂÄÍÉÈ ÐÒÏÝÄÓÄÁÛÉ.
äÄÌÉ ÃÀ ÂËÏÁÉÍÉ ÀÒÀÌáÏËÏà ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ,
ÀÒÀÌÄà ÞËÉÄÒ ÖÒÈÉÄÒÈØÌÄÃÄÁÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÄÒÈÉÌÄÏÒÄÆÄ. ÂËÏÁÉÍÉ
ÝÅËÉÓ äÄÌÉÓ ÈÅÉÓÄÁÀÓ, ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÒÀ, ÌÉÓ ÛÄÄÒÈÄÁÀÓ ÑÀÍ-
ÂÁÀÃÈÀÍ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, äÄÌÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÂËÏÁÉÍÉÓ ÂÀÌÞËÄÏÁÀÓ
×ÉÆÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÃÌÉ, ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÉÄÒ
ÂÀáËÄÜÉÓÀÃÌÉ ÃÀ À.Û.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÉÓÀÓ äÄÌÉÓ ÏÒÅÀËÄÍÔÉÀÍÉ
ÒÊÉÍÀ ÅÀËÄÍÔÏÁÀÓ ÀÒ ÉÝÅËÉÓ ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÍÀÄÒÈÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ
ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ (HbO2) ÄßÏÃÄÁÀ. ÉÂÉ ÊÀÛÊÀÛÀ ßÉÈÄËÉ ×ÄÒÉÓÀÀ,
ÒÀÝ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÉÈÄË ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀÓ.
ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ,
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÄÒÈÉ äÄÌÉÓ ÒÊÉÍÉÓ ÅÀËÄÍÔÏÁÉÓ
ÛÄÖÝÅËÄËÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÀÒÀ ÃÀÑÀÍÂÅÀÓ, ÀÒÀÌÄà ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀÓ, áÏËÏ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÝÄÌÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ ÃÄÆÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀÓ.
ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ áÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁ-
ÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÌÀÙÀËÉÀ. áÏËÏ ØÓÏÅÉËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÝ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀÝ
Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ, ÀÌÉÔÏÌ ÀØ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ
ÉÛËÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÀà ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÀÃ. ÑÀÍÂÁÀÃÂÀÝÄÌÖË äÄÌÏÂ-
ËÏÁÉÍÓ ÀÙÃÂÄÍÉËÉ ÀÍÖ ÒÄÃÖÝÉÒÄÁÖËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÄßÏÃÄÁÀ
(Hb), ÓßÏÒÄà ÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÀËÖÁËÉÓ×ÄÒ
ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀÓ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ äÄÌÓ ÀØÅÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÉÓ, ÀÒÀ-
ÌÄà àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÑÀÍÂÅÉÓ ÖÍÀÒÉÝ. ÆÏÂÉÄÒÈÉ ßÀÌËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ,
ÒÏÌÄËÈÀÝ ÞËÉÄÒÉ ÌÑÀÍÂÀÅÉ ÈÅÉÓÄÁÀ ÀØÅÈ, áÃÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÒÊÉÍÉÓ ÃÀÑÀÍÂÅÀ ÃÀ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÉÓÉ ÅÀËÄÍÔÏÁÀ. ÒÊÉÍÀ ÏÒÅÀËÄÍ-
ÔÉÀÍÉÃÀÍ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÓÀÌÅÀËÄÍÔÉÀÍÀÃ. ÓÀÌÅÀËÄÍÔÉÀÍÉ ÒÊÉÍÉÈ
ßÀÒÌÏØÌÍÉË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÄÒÈÓ (ÃÀÑÀÍÂÖË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ)
ÌÄÔäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ (HbOH) ÄßÏÃÄÁÀ. ÉÂÉ ÚÀÅÉÓ×ÄÒÉÀ. ÀÓÄÈÉ
ÃÀÑÀÍÂÅÉÓÀÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÌÔÊÉÝÄà ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÓ ÃÀ ÀÒ

41
ÂÀÓÝÄÌÓ ÌÀÓ, ÀÍÖ ÌÉÓÉ ÂÀÃÀÌÔÀÍÉ ÊÉ ÀÒ áÃÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÛÄÌÁÏàÅÄËÉ,
ÒÀÝ ÓÉÝÏÝáËÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀáÉ×ÀÈÏÀ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÌÄÔäÄÌÏÂ-
ËÏÁÉÍÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÃÀÂÒÏÅÄÁÉÓÀÓ ÛÄÖÞËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓÈÅÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÂÀÂÖÃÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÅËÉÓÀÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ, ÂÀÓÝÄÌÓ ÒÀ ÑÀÍ-
ÂÁÀÃÓ, ÖÄÒÈÃÄÁÀ ÖãÒÄÃÖËÉ ÝÅËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÐÒÏÃÖØÔÓ – CO2-Ó.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ Ö×ÒÏ ÒÈÖ-
ËÉÀ. ÅÉÃÒÄ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÉÓÀ. ÄÓ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ
ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ, ÒÏÌ CO2 ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÉÓ ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓÀ ÃÀ ÛÄÍÀÒ-
ÜÖÍÄÁÀÛÉ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÖË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÊÀÒÁÀÌÉÍÏ-
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÀÍÖ ÊÀÒÁÏäÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ (HbCO2).
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÀà ÀÃÅÉËÀà ÖÄÒÈÃÄÁÀ ÏÒÅÀ-
ËÄÍÔÉÀÍÉ ÍÀáÛÉÒÁÀÃÉÓ ÏØÓÉÃÓ – CO – ÌáÖÈÀÅ ÂÀÆÓ. ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÒÊÉÍÉÓÀ ÃÀ ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÓ ÛÄÍÀÄÒÈÉ (HbCO),
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÊÀÒÁÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÄÓ ÍÀÄÒÈÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ
ÀÃÅÉËÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ (ØÉÌÉÖÒÉ
ÓßÒÀ×ÅÀ) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓÀÃÌÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 300-ãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ äÀÄÒÛÉ ÞÀËÉÀÍ ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ CO-ÓÀ
ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ, ÒÏÌ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÛÄÁÏàÉËÉ ÉØÍÄÓ
ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÓ ÌÉÄÒ. ÀÓÄÈ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÊÉ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀ
ÀÒ ÛÄÖÞËÉÀ. ÛÄÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÛÉ ÈÖÍÃÀÝ 0,1% ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ 80%-ÉÓ ÛÄÄÒÈÄÁÀÓ ÍÀáÛÉÒ-
ÁÀÃÉÓ (II) ÏØÓÉÃÈÀÍ (CO), ÒÀÝ ÌÏßÀÌËÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÈ ÌÓÖÁÖØÉ ÌÏßÀÌËÅÀ ÛÄØÝÄÅÀÃÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ.
ÓÖ×ÈÀ äÀÄÒÉÓ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ CO ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÄáËÉÜÄÁÀ ÊÀÒÁÏØÓÉ-
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÃÀ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÜÀÓÖÍÈØÅÀ
ÊÀÒÁÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÂÀáËÄÜÀÓ 20-ãÄÒ ÀÜØÀÒÄÁÓ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÄÒÈÄÁÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÄÒÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÉÀÍ,
ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÃÀ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀÓ
ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ. ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀ áÓÍÀÒÉÓÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÈÅÉÈÏÍ ÀÒ ÀÓáÉÅÄÁÓ, ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÉÓ ÖÍÀÒÆÄ ÛÈÀÍÈØÀÓ
ÓÉÍÀÈËÄ áÉËÖËÉ ÓÐÄØÔÒÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÖÁÀÍÛÉ (ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
ÓÉÍÀÈËÉÓ ÛÈÀÍØÌÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÔÀËÙÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓÀ ÃÀ áÓÍÀÒÉÓ
ÈÅÉÓÄÁÄÁÆÄ). ÚÏÅÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÛÈÀÍÈØÀÅÓ ÌáÏËÏà ÂÀÍ-
ÓÀÆÙÅÒÖËÉ ÓÉÃÉÃÉÓ ÓÉÍÀÈËÉÓ ÔÀËÙÀÓ ÃÀ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÀÔÀÒÄÁÓ
ÚÅÄËÀ ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ ÓÉÃÉÃÉÓÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ áÓÍÀÒÉÓ ×ÄÒÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ

42
ÌÀÓÛÉ ÂÀÅËÉËÉ ÓÉÍÀÈËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉÃÉÃÉÓ ÓáÉÅÄÁÉÓ ÈÀÍÀ-
×ÀÒÃÏÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ áÓÍÀÒÉÓ, ßÉÈÄËÉ
ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÞËÉÄÒ
ÛÈÀÍÈØÀÅÓ ÓÐÄØÔÒÉÓ ËÖÒãÉ ÖÁÍÉÓ ÌÏÊËÄÔÀËÙÏÅÀÍ ÓáÉÅÄÁÓ ÃÀ
ÀÔÀÒÄÁÓ ÂÒÞÄËÔÀËÙÏÅÀÍÉ ßÉÈÄËÉ ÓáÉÅÄÁÉÓ ÃÉà ÍÀßÉËÓ.
ÏØÓÉÂÄÍÉÒÄÁÖËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÛÈÀÍÈØÀÅÓ ÓÐÄØÔÒÉÓ ËÖÒãÉ ÖÁÍÉÓ
ÓáÉÅÄÁÓ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÚÅÉÈÄËÉ ÃÀ ÚÅÉÈÄË-ÌßÅÀÍÄ ÖÁÍÉÓÀÓ (577 ÍÌ. ÃÀ
541 ÍÌ; 1 ÍÌ=10–9Ì), ÀÍÖ ÛÈÀÍÈØÌÉÓ ÆÏËÉ ÌÏÜÀÍÓ ÂÀÒÃÀ ËÖÒãÉÓÀ
ÊÉÃÄÅ ÏÒ ÖÁÀÍÛÉ. ÃÄÆÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÆÄ Ö×ÒÏ
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÀà ÛÈÀÍÈØÀÅÓ ÂÒÞÄËÔÀËÙÏÅÀÍ ÓáÉÅÄÁÓ ÃÀ ÍÀÊËÄÁÀÃ
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÀà ÌÏÊËÄÔÀËÙÏÅÀÍÄÁÓ. ÀÌÉÔÏÌ, ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉ Ö×ÒÏ
ÌÖØÉ ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÉÓÀÀ ÃÀ ÌÉÓ ßÉÈÄË ÛÄ×ÄÒÉËÏÁÀÓ ÌÏËÖÒãÏ
ÄË×ÄÒÉ ÃÀäÊÒÀÅÓ. ÌÉÓÉ ÓÐÄØÔÒÏÓÊÏÐÖËÉ ÂÀÌÏÊÅËÄÅÉÃÀÍ ÜÀÍÓ,
ÒÏÌ ÛÈÀÍÈØÌÉÓ ÆÏËÉ ÞÄÅÓ ÓÐÄØÔÒÉÓ ÄÒÈ, ÚÅÉÈÄË-ÌßÅÀÍÄ ÍÀßÉËÛÉ
(555 ÍÌ).
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÓÉÓáËÛÉ ÉÍÃÉÅÉÃÖÀËÖÒÀà ÌÄÒ-
ÚÄÏÁÓ. ÓÀÛÖÀËÏ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÓÉÃÉÃÄÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ 158
Â/Ë, áÏËÏ ØÀËÄÁÛÉ 140 Â/Ë. 65 Ê ßÏÍÉÓ ÌØÏÍÄ ÌÀÌÀÊÀÝÉÓ ÌÈËÉÀÍÉ
ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ 690  äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ, áÏËÏ ÉÂÉÅÄ ßÏÍÉÓ ØÀËÉÓ
ÌÈËÉÀÍÉ ÓÉÓáËÉ 600 ÂÒÀÌÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÓÉÃÉÃÄÝ ÌÄÒÚÄÅÉÀ ÃÀ
×ÀÒÃÏÁÉÈÉ. ÀÓÀÊÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÉÝÅËÄÁÀ.
ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÌÉÓÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ 200 Â/Ë-ÉÀ. ÓÉÝÏÝáËÉÓ
ÐÉÒÅÄË ßÄËÓ 115 Â/Ë-ÌÃÄ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÌÄÒÄ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÓÀÍÀÌ
ÀÒ ÌÉÀÙßÄÅÓ ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄË
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÀÙÀËÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÍÀÚÏ-
×ÉÓÀÈÅÉÓ (ÌÖÝËÀà ÚÏ×ÍÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ), ÀÓÄÅÄ ÌÀÙÀËÌÈÉÀÍ ÆÏÍÀÛÉ
ÌÝáÏÅÒÄÁÈÀÈÅÉÓ. ÒÀÝ ÉÌÉÓÊÄÍ ÀÒÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ, ÒÏÌ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×ÉË ÉØÍÄÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ,
ÌÉÓÉ ÃÀÁÀËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË
äÀÄÒÛÉ, ÀÓÄÅÄ ÐËÀÝÄÍÔÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÓÉÓáËÛÉ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÓ ÍÏÒÌÀÆÄ ÍÀÊËÄÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ÀÍÄÌÉÀÓ - ÓÉÓáËÍÀÊËÄÁÏÁÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ (anaemia - ÁÄÒÞÍ. an
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÍÀß. haima (haema) ÓÉÓáËÉ). ÀÍÄÌÉÉÓ ÃÉÀÂÍÏÆÉ ÃÀÉÓÌÉÓ
ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÒÏÝÀ ÓÉÓáËÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÍÀÊËÄÁÉÀ
130 Â/Ë – ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ ÃÀ 120 Â/Ë – ØÀËÄÁÛÉ.

43
 ÄÒÈÉ ÂÒÀÌÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÛÄÉÝÀÅÓ 3,5 ÌÉËÉÂÒÀÌ ÒÊÉÍÀÓ. ÄÒÈ
ÂÒÀÌ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÌÉÉÄÒÈÏÓ 1,34-1,36 ÌË ÑÀÍÂÁÀÃÉ.
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ 600 ÂÒÀÌ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÛÄÖÞËÉÀ
ÌÉÉÄÒÈÏÓ 800 ÓÌ3-ÌÃÄ ÑÀÍÂÁÀÃÉ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÄÒÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÛÉ (äÛÄ) ÄÒÈÉ ÃÀ
ÉÂÉÅÄÀ ØÀËÄÁÓÀ ÃÀ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ ÃÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 1 ÐÂ. ÉÓ ÂÀÌÏÉÈÅËÄÁÀ
ÂÀÍÓÀÆÙÒÖËÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓÈÀÍ ÉÌÀÅÄ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÓÉÓáËÛÉ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÌÀÌÀÊÀÝÉÓ 1
ËÉÔÒÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ 158  äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ (Hb) ÃÀ 5,1 . 1012
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÓ. ÀÌ ÓÉÃÉÃÄÄÁÉÓ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ:
äÛÄ (äÄÌÏÂË ÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄË ÏÁÀ ÄÒÉÈ ÒÏÝÉÔÛÉ) =
158Â
 31  10 
12
  31 ÐÂ (3)
12 Â
5,1  10

ÀÓÄÅÄ ØÀËÄÁÛÉÝ:
140Â  12
äÛÄ   31  10  31 ÐÂ (4)
12 Â
4,6  10

ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÛÄÉÝÀÅÄÍ

äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ, ÍÏÒÌÏØÒÏÌÖËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÈÖ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌ-
ÝÅÄËÏÁÀ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÀà ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉÀ, ÀÓÄÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÓ äÉ-
ÐÏØÒÏÌÖËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, áÏËÏ ÈÖ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉÀ – äÉÐÄÒØÒÏÌÖËÓ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÓÉÍÈÄÆÉ ÃÀ ÃÀÛËÀ, ÒÀÝ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÓÀ ÃÀ ÃÀÛËÀÓ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ. äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉ áÃÄÁÀ ÞÅËÉÓ ßÉÈÄËÉ ÔÅÉÍÉÓ
ÄÒÉÈÒÏÁËÀÓÔÄÁÛÉ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀÛËÉÓÀÓ (ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ
ÙÅÉÞËÓÀ ÃÀ ÄËÄÍÈÀÛÉ), äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÃÀÍ ÂÀÌÏÃÉÓ.
ÀÓÄÈ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÉÂÉ ÊÀÒÂÀÅÓ ÈÀÅÉÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÓ. äÄÌÉÃÀÍ ÒÊÉÍÉÓ
ÌÏßÚÅÄÔÉÓ ÃÀ ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÃÀÑÀÍÂÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓÀÂÀÍ
ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÐÉÂÌÄÍÔÉ ÁÉËÉÒÖÁÉÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÌÃÄ ÍÀÙÅÄËÈÀÍ
ÄÒÈÀà ÍÀßËÀÅÛÉ ÂÀÌÏÉÚÏ×À. ÀØ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÓÔÄÒÊÏÁÉËÉÍÀà ÃÀ
ÖÒÏÁÉËÉÍÀÃ ÃÀ ÂÀÍÀÅÀËÈÀÍ ÃÀ ÛÀÒÃÈÀÍ ÄÒÈÀÃ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ
ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ.
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ
ÄßÏÃÄÁÀ. ÄÓÄÝ ßÉÈÄËÉ ×ÄÒÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÐÉÂÌÄÍÔÉÀ. ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ
ÚÅÄËÀ ÁÉÏØÉÌÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÉÈ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÓÂÀÅÓÉÀ. ÂÀÀÜÍÉÀ

44
ÉÓÄÈÉÅÄ ÐÒÏÓÔÄÔÖËÉ ãÂÖ×É, ÒÊÉÍÉÓ ÉÂÉÅÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÀÓÄÅÄ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÄØÝÄÅÀà ÍÀÄÒÈÄÁÓ O2–ÈÀÍ ÃÀ CO2–ÈÀÍ, ÌÀÂÒÀÌ
äÄÌÏÂËÏÁÉËÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÍÀÊËÄÁÉ ÓÉÌÊÅÒÉÅÄ ÂÀÀÜÍÉÀ, ÒÀÝ ÆÒÃÉÓ
ÌÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ Ö×ÒÏ ÃÄÐÏ-
ÍÉÒÄÁÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÓ, ÅÉÃÒÄ ÌÉÓ ÀØÔÉÖÒ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ.
ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÀÌ ÈÅÉÓÄÁÀÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÀÈÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÀÃÂÀÍÀÝ
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀÛÉ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃ, ØÓÏÅÉËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀ ×ÀØÔÉÖÒÀà ßÚÃÄÁÀ. ÓßÏÒÄÃ
ÀÌ ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ßÚÀÒÏ áÃÄÁÀ.
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÀÓÝÄÌÓ ÉÌ ÑÀÍÂÁÀÃÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÊÖÍÈÉÓ ÌÏÃÖ-
ÍÄÁÉÓÀÓ "ÌÏÉÌÀÒÀÂÀ". ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÉÊÀÅÛÉÒÄÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 14%-Ó.
ÈÁÉËÓÉÓáËÉÀÍÉ ÝáÏÅÄËÄÁÉÓ ÂÖËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ 0,5%-ÌÃÄ ÌÉÏ-
ÂËÏÁÉÍÓ. ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ 40-ÃÀÍ 5 ÌÌ. ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ ÄÓ ÒÀÏ-
ÃÄÍÏÁÀ ÂÀÌÏÀÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÚÏÅÄË 1 ÂÒÀÌ ØÓÏÅÉËÆÄ
2 ÓÌ3 ÑÀÍÂÁÀÃÓ. ÂÀÆÉÓ ÄÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ ÂÖËÉÓ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÉÓ ÃÀÓÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁËÀà ÌÉÓÉ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ.
ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ÛÀÒÃÛÉ ÀÒ
ÂÅáÅÃÄÁÀ.

I.5.1.3. hemolizi

äÄÌÏËÉÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÒÓÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ, ÒÀÓÀÝ

ÈÀÍ ÓÃÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀ. ÐËÀÆÌÀ ÀÌ
ÃÒÏÓ ßÉÈËÀà ÉÙÄÁÄÁÀ ÃÀ ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄ áÃÄÁÀ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÃÀÛËÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÏáÃÄÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÒÄÈ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÌÉÆÄÆÉÓ ÂÀÌÏ.ÈÖ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ äÉÐÏÔÏÍÖÒ áÓÍÀÒ-
ÛÉ, ÌÀÛÉÍ ÌÀÈ ÛÉÂÍÉÈ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉ ÉØÍÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ
ÌÀÈ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË áÓÍÀÒÛÉ ÃÀ ßÚÀËÉ áÓÍÀÒÉÃÀÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÛÉÂÍÉÈ ÂÀÃÀÃÉÓ, ÆÒÃÉÓ ÌÀÈ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÃÀ ÂÀÒÓÉÓ ÂÀÓÊÃÏÌÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÀÓÄÈÉ ÏÓÌÏÓÖÒÉ äÄÌÏËÉÆÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ,
ÒÏÃÄÓÀÝ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ áÓÍÀÒÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÍÏÒÌÀËÖÒÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÏÒãÄÒ ÌÝÉÒÄÀ. ÌÀÒÉËáÓÍÀÒÉÓ ÌÝÉÒÄ
äÉÐÏÔÏÍÉÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÓÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÀÒ ÉÛËÄÁÀ,
ÌáÏËÏà ÉÁÄÒÄÁÀ ÃÀ ÒÀÌÃÄÍÀÃÌÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÛÉ. ÀÃÀ-
ÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ äÄÌÏËÉÆÉ ÉßÚÄÁÀ NaCl-ÉÓ 0,4%-ÉÀÍ áÓÍÀÒÛÉ, áÏËÏ

45
0,34%-ÉÀÍ áÓÍÀÒÛÉ ÚÅÄËÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ ÉÛËÄÁÀ. NaCl-ÉÓ ÊÏÍÝÄÍ-
ÔÒÀÝÉÀ ÉÌ áÓÍÀÒÛÉ, ÒÏÌÄËÛÉÝ äÄÌÏËÉÆÉ ÉßÚÄÁÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ÒÄÆÉÓÔÄÍÔÏÁÉÓ (ÌÃÂÒÀÃÏÁÉÓ) ÓÀÆÏÌÓ.
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÐÀÈÏËÏÂÉÉÓ ÃÒÏÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ÌÃÂÒÀ-
ÃÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÌÝÉÒÃÄÓ ÃÀ ÓÒÖËÉ äÄÌÏËÉÆÉ ÃÀÉßÚÏÓ áÓÍÀÒÛÉ
NaCl-ÉÓ Ö×ÒÏ ÃÉÃÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ.
äÄÌÏËÉÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ØÉÌÉÖÒÉ ÍÀÄÒÈÉÓ
ÂÀÅËÄÍÉÈÀÝ – ØÉÌÉÖÒÉ äÄÌÏËÉÆÉ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, äÄÌÏËÉÆÓ ÉßÅÄÅÓ
ËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÂÀÌáÓÍÄËÄÁÉ – ÄÈÄÒÉ, ØËÏÒÏ×ÏÒÌÉ, ÀËÊÏäÏËÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ, ÌÀÈÉ ÃÉÃÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ, ÛËÉÀÍ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀÓ. äÄÌÏËÉÆÓ ÉßÅÄÅÓ ÀÂÒÄÈÅÄ ÍÀÙÅËÉÓ ÌÑÀÅÄÁÉ,
ÓÀÐÏÍÉÍÉ, ÃÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ.
ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ äÄÌÏËÉÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ ÆÏÂÉÄÒÈÉ
ÂÅÄËÉÓ ÛáÀÌÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ; ÀÓÄÅÄ, ÄÒÈÉ ÝáÏÅÄËÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÓáÅÀ
ÝáÏÅÄËÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈÉ ÛÄÚÅÀÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ,
ÐËÀÆÌÀÛÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ - ÉÌÖÍÖÒÉ
äÄÌÏËÉÆÉÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. äÄÌÏËÉÆÉÍÄÁÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ ÌáÏËÏà ÉÌ
ÓÀáÄÏÁÉÓ ÝáÏÅÄËÈÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÆÄ, ÒÏÌÄËÈÀ ÓÉÓáËÉÝ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÛÉ ÄÒÈáÄË ÖÊÅÄ ÉÚÏ ÛÄÚÅÀÍÉËÉ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÂÀÒÄÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀÛËÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÏáÃÄÓ
ÞËÉÄÒÉ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÓÉÓáËÉÀÍÉ
ÓÉÍãÀÒÉÓ ÛÄÍãÙÒÄÅÉÓÀÓ. ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ äÄÌÏËÉÆÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ, ÀÓÄÅÄ,
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈÉ ÂÀÚÉÍÅÉÓÀ ÃÀ ÂÀËÙÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.

I.5.1.4. eriTrocitebis daleqvis siCqare (eds)

ÈÖ, ÀÍÔÉÊÏÀÂÖËÀÍÔÉÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÓ ÂÀÌÏ, ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÖÍÀÒÓ

ÌÏÊËÄÁÖË ÓÉÓáËÓ ÓÉÍãÀÒÀÛÉ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÈ ÌÏÅÀÈÀÅÓÄÁÈ,
ÛÄÅÍÉÛÍÀÅÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÀÓ. ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÒÀ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ áÅÄÃÒÉÈÉ ßÏÍÀ ÐËÀÆÌÉÓÀÓ, ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÉËÄØÄÁÀ
ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÀà ÌÃÄÁÀÒÄ ÓÉÍãÀÒÉÓ ×ÓÊÄÒÆÄ. ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ
(ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, 1 ÓÀÀÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ) ÃÀËÄØÉËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÆÄÅÉÈ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÐËÀÆÌÉÓ ÓÅÄÔÉÓ (ÓÖÐÄÒÍÀÔÀÍÔÉ) ÓÉÌÀÙËÄ
ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÃÀËÄØÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÐÉÒÅÄËÉ ÓÀÀÈÉÓ
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ, ãÀÍÌÒÈÄË ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 5-9 ÌÌ-Ó, áÏËÏ
ØÀËÄÁÛÉ 8-10 ÌÌ.

46
 ÃÀËÄØÅÉÓ ÖÍÀÒÉ ÀØÅÈ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÓÀÝ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÉ ÃÀËÄØÅÉÓ
ÒÄÑÉÌÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÉÓ ÒÄÑÉÌÉÓÂÀÍ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉÀ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ (ÄÃÓ) ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ
×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÃÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ, ÌÏÒ×ÏËÏÂÉÖÒ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÆÄ,
ÌÖáÔÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ, ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÏÅÀÍ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀÆÄ, ÀÓÄÅÄ,
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÆÄ. ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÐÀÈÏ-
ËÏÂÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÓ (ÀÍÈÄÁÉÈÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÄÁÉÓÀÓ, ÓÉÌÓÉÅ-
ÍÄÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÀáËÀÅÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ
ÃÀÛËÀ) ÄÃÓ ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ áÃÄÁÀ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÀ ÀÂÒÄÂÀÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀÃÌÉ. ÀÂÒÄ-
ÂÀÔÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀ áÀáÖÍÉÓÀÃÌÉ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÉÓÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍÄËÉ
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ØÉÌÉÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ (ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÂÒÄÂÀÔÄÁÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÃÒÏÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ ÌÏÝÖËÏ-
ÁÀÓÈÀÍ), ÀÌÉÔÏÌ Ö×ÒÏ ÜØÀÒÀ ÉËÄØÄÁÀ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ
ÄÃÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÌ ÃÒÏÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ.
áÏËÏ ÐÉÒÉØÉÈ, äÄÌÀÔÏÊÒÉÔÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÄÃÓ-ÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏÒ×ÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖ-
ÒÄÁÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÄÃÓ-ÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ, ÈÖ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ×ÏÒÌÀ
ÀÍ ÛÄÉÝÅÀËÀ (ÍÀÌÂËÉÓÄÁÖÒÉ ÀÍÄÌÉÉÓ ÃÒÏÓ), ÀÍ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ÉÝÅËÄÁÀ
(ÐÏÉÊÉËÏÝÉÔÏÆÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÒÀÓÀÝ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÐÄÒÍÉÝÉÏÆÖËÉ
(perniciosus – ÓÀÓÉÊÅÃÉËÏ, ÃÀÌÙÖÐÅÄËÉ) ÀÍÄÌÉÉÓ ÃÒÏÓ), ÌÀÛÉÍ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÂÒÄÂÀÝÉÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÃÀ ÄÃÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ.
ÄÃÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ÉÝÅËÄÁÀ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÛÄÃÂÄ-
ÍÉËÏÁÉÓ ÛÄÝÅËÉÓ ÂÀÌÏ. ÄÃÓ ÊËÄÁÖËÏÁÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ, áÏËÏ ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉÓ, ÝÄÒÖËÏ-
ÐËÀÆÌÉÍÉÓ, ËÉÐÏÐÒÏÔÄÉÍÄÁÉÓ, äÀÐÔÏÂËÏÁÉÍÉÓ, ÉÌÖÍÏÂËÏÁÖ-
ËÉÍÄÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÀËÁÖÌÉÍ-ÂËÏÁÖËÉÍÖÒÉ
ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉÓ ÂÀÃÀáÒÀ ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÓ ÌáÀÒÄÓ ÆÒÃÉÓ ÄÃÓ-Ó. ÆÄÌÏÈ
ÜÀÌÏÈÅËÉË ÚÏÅÄË ×ÀØÔÏÒÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÀÀÞËÉÄÒÏÓ ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ
×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ. ÄÃÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÜØÀÒÃÄÁÀ ÏÒÓÖËÏÁÉÓ
ÃÒÏÓ. ÏÒÓÖËÉ ØÀËÄÁÉÓ ÄÃÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÙßÉÏÓ 45 ÌÌ. ÀáÀË-
ÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÉÂÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 0,5 ÌÌ.
ÈÖ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ, ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ 10 ÌÌ-Ó,
áÏËÏ ØÀËÄÁÛÉ 11 ÌÌ-Ó ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ, ÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉÀ ÃÀ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀÆÄ

47
ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ. ÄÃÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÜØÀÒÃÄÁÀ ÌÒÀÅÀËÉ ÌßÅÀÅÄ
ÀÍÈÄÁÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ ÍÄËÃÄÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÏÆÄÁÉÓÀÓ. ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÅÀÒãÉÛÉÝ ÀÍÄËÄÁÓ ÀÌ
ÒÄÀØÝÉÀÓ. ÄÃÓ ÝÏÔÀÈÉ ÉÌÀÔÄÁÓ ÛÉÌÛÉËÏÁÉÓÀÓ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀËÄØÅÀ ×ÉÆÉÊÖÒÀà ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÄÒÈÌÀ-
ÍÄÈÆÄ ÃÀËÀÂÄÁÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓÀÂÀÍ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ „ÌÏÍÄÔÄÁÉÓ
ÓÅÄÔÉÓ" ÓÀáÉÈ.

I.5.2. leikocitebi

ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ ÓÉÓáËÉÓ ÈÄÈÒÉ (Ö×ÄÒÏ) ÖãÒÄÃÄÁÉÀ. ÌÀÈ ÀØÅÈ

ÁÉÒÈÅÉ ÃÀ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀ. ÓÉÓáËÛÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÀ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ. ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀ-
ÍÉÓ 1 ÌÌ3 ÓÉÓáËÛÉ ÌÀÈÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ 6000-9000-ÉÀ. ÈÖÌÝÀ, ÌÀÈÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÄÒÚÄÏÁÓ ÃÙÄ-ÙÀÌÖÒÉ ÒÉÈÌÉÓ ÃÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ×ÖÍØ-
ÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ. ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÏÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ, ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ – ËÄÉÊÏÐÄÍÉÀ
(ÁÄÒÞÍ. leakos – ÈÄÈÒÉ, penia – ÓÉÙÀÒÉÁÄ, ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ).
ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÃÀ ÒÄÀØÝÉÖË ËÄÉÊÏÝÉÔÏÆÓ.
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÏÆÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÉÓ ÛÄÌ-
ÃÄÂ, ÏÒÓÖËÏÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÞËÉÄÒÉ ÄÌÏ-
ÝÉÄÁÉÓ, ÔÊÉÅÉËÉÓ ÛÄÂÒÞÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÒÄÀØÝÉÖËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÏÆÉ
ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÀÍÈÄÁÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍ×ÄØÝÉÖÒÉ ÃÀÀÅÀ-
ÃÄÁÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÏÆÉ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÉÈÉÀ –
ÀÌ ÃÒÏÓ áÃÄÁÀ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÄÐÏÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÓÅËÀ ÃÀ ÂÀÃÀ-
ÍÀßÉËÄÁÀ. ÌÀÓÛÉ ÌÄÔßÉËÀà ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÄËÄÍÈÀ, ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉ,
×ÉËÔÅÄÁÉ. ÒÄÀØÝÉÖËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÏÆÉ ÊÉ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáË-
ÌÁÀÃÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÛÉ,
ÀÍÖ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÐÒÏÃÖØÝÉÉÈ. ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ
ÓÉÓáËÛÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ×ÏÒÌÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÄÔÉ
áÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓÀ.
ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÓ. ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÚÅÄËÀ ÓÀáÄÏÁÀÓ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÀÌÄÁÏÉÃÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ. ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ØÉÌÉÖÒÉ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉÃÀÍ ÂÀÓÅËÀ (ÃÉÀÐÄÃÄÆÉ), ÂÀÌÙÉÆÉÀ-
ÍÄÁËÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÀ (ØÄÌÏÔÀØÓÉÓÉ), ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÝÉÔÏÐ-
ËÀÆÌÉÈ ÂÀÒÓ ÛÄÌÏÄÊÒÀÍ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÓ (ÀÔÒÀØÝÉÀ) ÃÀ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ

48
×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÌÏÉÍÄËÏÍ (×ÀÂÏÝÉÔÏÆÉ) ÉÓÉÍÉ (ÍÀá. 6).
ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ ÛÄÉÝÀÅÄÍ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÈÄË ÒÉÂÓ: ÐÒÏÔÄÀÆÄÁÓ,
ÐÄÐÔÉÃÀÆÄÁÓ, ÃÉÀÓÔÀÆÄÁÓ, ËÉÐÀÆÄÁÓ, ÃÄÆÏØÓÉÒÉÁÏÍÖÊËÄÀÆÄÁÓ.
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÄÓ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉ ÉÆÏËÉÒÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÁÀÛÉÀ ÃÀ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ËÉÆÏÓÏÌÄÁÛÉ. ÄÒÈ ËÄÉÊÏÝÉÔÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÛÄÁÏàÏÓ
ÃÀ ÌÏÉÍÄËÏÓ 15-20 ÁÀØÔÄÒÉÀ. ÌÀÂÒÀÌ ÀÌ ÃÒÏÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÈÅÉÈÏÍ
ÃÀÉÙÖÐÏÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÌÉÓ ÛÄÂÍÉÈ ÛÄÙßÄÅÉÓÀÓ ÁÀØÔÄÒÉÄÁÉ
ÂÀÍÀÂÒÞÏÁÄÍ ÂÀÌÒÀÅËÄÁÀÓ. ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÂÀÌÏÚÏÍ
ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÍÔÉÁÀØÔÄÒÉÖËÉ ÃÀ ÀÍÔÉÔÏØÓÉÊÖÒÉ
ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÉÀÍ. ÀÓÄÅÄ, ÛÄÀáÏÒÝÏÍ àÒÉËÏÁÄÁÉ.

ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÓ ÀØÅÈ ÖÍÀÒÉ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÈÀÅÉÀÍÈ

ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÃÓÏÒÁÝÉÉÓÀ ÃÀ ÀÌ ÂÆÉÈ, ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉÈ ÌÏÀá-
ÃÉÍÏÍ ÌÀÈÉ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ.
ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ 50%-ÆÄ ÌÄÔÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀÒÄÈ ÀÒÉÓ
ÂÀÍÈÀÅÓÄÁÖËÉ, 30% ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ, ÓÉÓáËÛÉ ÊÉ
ÌáÏËÏà 20%-ÌÃÄÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÓÉÓáËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÂÀÃÀÌÔÀÍ

49
×ÖÍØÝÉÀÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ, ÂÀÃÀÀØÅÓ ÒÀ ÉÓÉÍÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÀÃÂÉËÉÃÀÍ
ÓÀàÉÒÏÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÈÀÍ.
ÉÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÛÄÉÝÀÅÓ ÈÖ ÀÒÀ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀ
ÌÀÒÝÅËÄÁÓ (ÂÒÀÍÖËÄÁÓ) ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÏÒÉ ÓÀáÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÓ:

ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÄÍ ÌÈÄËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ 60%-Ó.

ÌÀÈÉ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞÄËÏÁÀ 2 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ. ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÉÚÏ×À
ÓÀÌ ãÂÖ×ÀÃ: ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀ ÂÒÀÍÖËÄÁÉ ÉÙÄÁÄÁÀ ÌÑÀÅÄ
ÓÀÙÄÁÀÅÄÁÉÈ (ÄÏÆÉÍÉÈ) ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÉÙÄÁÄÁÉÀÍ ×ÖÞÄ ÓÀÙÄÁÀÅÄÁÉÈ – ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÓ, áÏËÏ ÖãÒÄÃÄÁÓ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÉÙÄÁÄÁÉÀÍ ÍÄÉÔÒÀËÖÒÉ ÓÀÙÄÁÀÅÉÈ - ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÉ ÉÙÄÁÄÁÀ ÅÀÒÃÉÓ×ÒÀÃ, ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉ -
ËÖÒãÀÃ, ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ – ÅÀÒÃÉÓ×ÄÒÉÉÓ×ÒÀÃ.
ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÌÀÓ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÀËÄÒÂÉÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓ ÀÍ ÀÖÔÏÉÌÖÍÖÒÉ
ÃÀÀÅÀÃÄÁÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ
ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂ. ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ 0,5-5%-Ó. ÉÓÉÍÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÄÍ
ÝÉËÏÅÀÍÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÔÏØÓÉÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÝáÏ ÝÉËÄÁÉÓ

50
ÂÀáËÄÜÀÓÀ ÃÀ ÂÀÖÅÍÄÁÄËÚÏ×ÀÛÉ. ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÌÏáÅÄÃÒÉËÉ ÖÝáÏ
ÝÉËÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ äÄÐÀÒÉÍÓ, ÒÏÌÄËÉÝ áÄËÓ ÖÛËÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ (äÄÐÀÒÉÍÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÀÓÄÅÄ, ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËÉ
ØÓÏÅÉËÉÓ ÙÒÖÁËÉÓÄÁÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ) ÃÀ äÉÓÔÀÌÉÍÓ. ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉÓ
ÌÄÌÁÒÀÍÀÆÄ, ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÉÄÒ-
ÈÄÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÓ. ÀÌ ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÂÒÀÍÖËÄÁÉÃÀÍ äÉÓÔÀÌÉÍÉÓ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ, ÁÒÏÍØÄÁÉÓ ÓÐÀÆÌÓÀ ÃÀ ÂÀÌÏÍÀÚÒÉÓ ßÀÒÌÏ-
ÛÏÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉ ÌÈÄËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ 0,5-1%-ÌÃÄÀ.
ÓÉÓáËÛÉ ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÊÅÄÈÒÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ÌßÅÀÅÄ
ÀÍÈÄÁÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÃÀÌÀÌÈÀÅÒÄÁÄË Ä.ß. ÒÄÂÄÍÄÒÀÝÉÖË ×ÀÆÀÛÉ.
ÌÝÉÒÄà ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÀÓÄÅÄ, ØÒÏÍÉÊÖËÉ ÀÍÈÄÁÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÁÀÆÏ×É-
ËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÐÒÏÃÖÝÉÒÄÁÖËÉ äÄÐÀÒÉÍÉ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ ÀÍÈÄÁÉÓ ÊÄÒÀÛÉ, äÉÓÔÀÌÉÍÉ ÊÉ À×ÀÒÈÏÄÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ
ÃÀ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÂÀßÏÅÀÓ ÃÀ ÛÄáÏÒÝÄÁÀÓ.
ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉÀ. ÀÓÀÊÉÓ
ÌÉáÄÃÅÉÈ ÌÀÈÉ ÁÉÒÈÅÉ ×ÏÒÌÀÓ ÉÝÅËÉÓ. ÍÏÒÜ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÓ
ÌÏÌÒÂÅÀËÏ ×ÏÒÌÉÓ ÁÉÒÈÅÉ ÀØÅÈ. ÀáÀËÂÀÆÒÃÄÁÓ – ÜáÉÒÉÓÄÁÖÒÉ.
ÀÓÀÊÉÓ ÌÀÔÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÁÉÒÈÅÉ ÈÉÈØÏÓ ÉÊÅÀÍÞÄÁÀ, ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ
ÓÄÂÌÄÍÔÄÁÓ ÃÀ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÓÄÂÌÄÍÔÁÉÒÈÅÉÀÍÉ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÀÓÀÊÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÃÀ ÁÉÒÈÅÉÓ ×ÏÒÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÂÀÍÀÓá-
ÅÀÅÄÁÄÍ ÌÒÂÅÀËÁÉÒÈÅÉÀÍ, ÜáÉÒÁÉÒÈÅÉÀÍ ÃÀ ÓÄÂÌÄÍÔÁÉÒÈÅÉÀÍ
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÓ.
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÀ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÃÀÌÝÅÄËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓÀ. ÌÀÈÉ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍ-
ØÝÉÀÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÃÀÝÅÀ ÌÀÓÛÉ ÛÄÙßÄÖËÉ ÌÉÊÒÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÔÏØÓÉÍÄ-
ÁÉÓÀÂÀÍ. ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÄÁÉÀÍ ÃÀÆÉÀÍÄÁÖËÉ ØÓÏÅÉ-
ËÉÓÀÊÄÍ ÃÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÛÄÙßÄÖËÉ ÌÉÊÒÏÁÉÓÊÄÍ. ÌÀÈ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀÃ
ÃÉÃÉ ÆÏÌÉÓÀ, ÛÄÖÞËÉÀÈ ÂÀÀÙßÉÏÍ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉÓ ÛÒÄÓ
ÃÀ ÀØÔÉÖÒÀà ÉÌÏÞÒÀÏÍ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÌÉÊÒÏÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÉÓ ÀÃÂÉËÉ-
ÓÀÊÄÍ (ÃÀÃÄÁÉÈÉ ØÄÌÏÔÀØÓÉÓÉ). ÌÀÈ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÍÄÍ
ßÖÈÛÉ 40 ÌÊÌ ÌÀÍÞÉËÆÄ, ÒÀÝ 3-4-ãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÌÀÈ ÃÉÀÌÄÔÒÓ.
ÁÏàÀÅÄÍ ÌÉÊÒÏÁÓ ÃÀ ÂÀÃÀÀÌÖÛÀÅÄÁÄÍ ÌÀÓ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀÛÉ. ÌÀÈ ÛÄÖÞ-
ËÉÀÈ ÂÀÀÖÅÍÄÁÄËÚÏÍ ÉÓÄÈÉ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ
ãÄÒ ÀÒ ÛÄáÅÄÃÒÉÀ. ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ÃÀ ÂÀÃÀÀÀÃÂÉËÄÁÄÍ
ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÓ ÌÉÊÒÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÝáÏ ÝÉËÄÁÉÓ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÃ.

51
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ ÓÉÌßÉ×ÉÓ áÀÒÉÓáÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÉÚÏ×À, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ:
ÌÉÄËÏÝÉÔÄÁÀÃ, ÌÄÔÀÌÉÄËÏÝÉÔÄÁÀà (ÍÏÒÜÉ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ),
ÜáÉÒÁÉÒÈÅÉÀÍ ÃÀ ÓÄÂÌÄÍÔÁÉÒÈÅÉÀÍ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÀÃ. ÝÉÒÊÖËÉÒÄ-
ÁÀà ÓÉÓáËÛÉ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÌÀÓÀÓ ÓÄÂÌÄÍÔÁÉÒÈÅÉÀÍÉ
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ
ÌÉÄËÏÝÉÔÄÁÉ ÃÀ ÌÄÔÀÌÉÄËÏÝÉÔÄÁÉ ÀÒ ÂÅáÅÃÄÁÀ.
ÀÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÖÂÒÀÍÖËÏ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÀ. ÌÀÈÉ ÝÉÔÏÐ-
ËÀÆÌÀ ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÓ ÌÀÒÝÅËÄÁÓ. ÀÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÓ ÚÏ×ÄÍ ËÉÌ×ÏÝÉ-
ÔÄÁÀà ÃÀ ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÀÃ. ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÄÍ ËÉÌ×ÖÒÉ
ÊÅÀÍÞÄÁÉ, ÍÖÛÉÓÄÁÖÒÉ ÓáÄÖËÉ, ÁÒÌÀ ÍÀßËÀÅÉ, ÄËÄÍÈÀ, ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉ,
ÌÊÄÒÃÖÊÀÍÀ ãÉÒÊÅÀËÉ (ÈÉÌÖÓÉ). ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÉ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÞÅËÉÓ
ÔÅÉÍÛÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ.
ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÆÄ ÌÏÃÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÉÃÉ ÍÀßÉËÉ - 37%-ÌÃÄ.
ÌÀÈ ÂÀÀÜÍÉÀ ÌÓáÅÉËÉ ÁÉÒÈÅÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÒÛÄÌÏÒÔÚÌÖËÉÀ ÝÉÔÏ-
ÐËÀÆÌÉÓ ÅÉßÒÏ ÓÀÒÔÚÄËÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÁÉÒÈÅÓÀ ÃÀ ÌÄÌÁÒÀÍÀÓ ÛÏÒÉÓ
ÃÀÒÜÄÍÉË ÅÉßÒÏ ÓÉÅÒÝÄÓ ÀÅÓÄÁÓ. ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÉÚÏ×À ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ØÅÄÓÀáÄÏÁÀÃ.
ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÃÏÍÄÓ-
ÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ËÉÌ×ÏÝÉÔÏÆÉ ÄßÏÃÄÁÀ, ÃÀÊËÄÁÀÓ - ËÉÌ×ÏÐÄÍÉÀ.
ÚÅÄËÀ ËÉÌ×ÏÝÉÔÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÅÀÍ ÖãÒÄ-
ÃÄÁÛÉ. ÌÄÒÄ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÂÀÃÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌ
ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÀÝÉÀÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÄÒÈÍÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÉÀÍ ÃÀ ÌßÉ×ÃÄÁÉÀÍ
ÈÉÌÖÓÛÉ (ÁÄÒÞÍ. thymos) ÃÀ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÉÀÍ – T-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÀà (ÀÍÖ
ÉÌÖÍÏÊÏÌÐÄÔÄÍÔÖÒ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÀÃ) ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÊÅËÀÅ ÁÒÖÍÃÄÁÉÀÍ
ÓÉÓáËÛÉ. ÓáÅÀ ÖãÒÄÃÄÁÉ áÅÃÄÁÉÀÍ ÍÖÛÉÓÄÁÖÒÉ ÓáÄÖËÉÓ ËÉÌ×ÖÒ
ØÓÏÅÉËÛÉ, ÁÒÌÀ ÍÀßËÀÅÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÆÒÃÀÓÒÖË B – ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÀÃ
ÂÀÃÀÉØÝÄÅÉÀÍ. ÌÏÌßÉ×ÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ B – ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÊÅËÀÅ
ÁÒÖÍÃÄÁÉÀÍ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÉÀÍ ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ, ÄËÄÍÈÀÛÉ
ÃÀ ÆÏÂÉÄÒÈ ËÉÌ×ÖÒ ßÀÒÌÏÍÀØÍÄÁÈÀÍ (B – ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÓÀáÄËßÏÃÄÁÀ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÓÉÔÚÅÉÃÀÍ “Bursa”. ÏÒÂÀÍÏÓ, ÓÀÃÀÝ
×ÒÉÍÅÄËÄÁÛÉ ÙÄÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ B – ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÀÃ
ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ ×ÀÁÒÉÝÉÉÓ ÜÀÍÈÀÓ - “Bursas” ÖßÏÃÄÁÄÍ).
ËÉÌ×ÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÍÀßÉËÉ ÀÒ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÀÝÉÀÓ
ÉÌÖÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ. ÄÓ Ä. ß. ÍÖËÏÅÀÍÉ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÀ,
ÒÏÌËÄÁÆÄÝ ÌÏÃÉÓ ÌÈÄËÉ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ 10-20%. ÄÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ
ÌÏÂÅÉÀÍÄÁÉÈ, ÓÀàÉÒÏÄÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÉÀÍ T- ÀÍ B- ËÉÌ×Ï-
ÝÉÔÄÁÀÃ. ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÀÍ ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÀà ÃÀ

52
×ÉÁÒÏÁËÀÓÔÄÁÀÃ, ÌÀÊÒÏ×ÀÂÄÁÀà ÃÀ À. Û. ÀÓÄÅÄ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ
ÌÉÉÙÏÍ ÀÙÃÂÄÍÉÈ (ÒÄÂÄÍÄÒÀÝÉÖË) ÐÒÏÝÄÓÛÉ.
ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ
ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÀÙÉÂÆÍÄÁÉÀÍ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉÓ ÛÄáÅÄÃ-
ÒÉÓÀÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÉÓÉÍÉ ÊÀÒÂÀÃ ÀÒÜÄÅÄÍ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÓ
ÖÝáÏÓÀÂÀÍ. T-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ, ÓÀÊÖÈÀÒÉ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ,
ÀÍÀÃÂÖÒÄÁÄÍ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÓ: ÌÉÊÒÏÁÄÁÓ, ÅÉÒÖÓÄÁÓ, ÂÀÃÀÍÄÒÂÉËÉ
(ÔÒÀÍÓÐËÀÍÔÉÒÄÁÖËÉ) ØÓÏÅÉËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ. ÀÌ ÖÍÀÒÉÓ ÂÀÌÏ T-
ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ ØÉËÄÒÄÁÓ (ÌÊÅËÄË ÖãÒÄÃÄÁÓ) ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÖÝáÏ
ÓáÄÖËÆÄ ÓáÅÀÂÅÀÒÀà ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ B-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ. ÉÓÉÍÉ ÂÀÌÏÉÌÖ-
ÛÀÅÄÁÄÍ ÓÐÄÝÉÀËÖÒ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÍÄÉÔÒÀËÄÁÄÍ ÃÀ
ÁÏàÀÅÄÍ ÖÝáÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÃÀ ÀÌ ÂÆÉÈ ÀÌÆÀÃÄÁÄÍ ÛÄÌÃÂÏÌÉ
×ÀÂÏÝÉÔÏÆÉÓÀÈÅÉÓ (ÌÏÍÄËÄÁÉÓÀÈÅÉÓ).
ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÈÖ, ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÉÆÄÆÉÈ, ÓÀáÄ ÉÝÅÀËÀ ÈÅÉÈÏÍ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÌÀ, ×ÀÂÏÝÉÔÄÁÉ ÌÀÈ ÖÝáÏà ÀÙÉØÅÀÌÄÍ ÃÀ ÆÄÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÄÍ ÌÀÈÆÄ. ÀÓÄÈ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÀÖÔÏÉÌÖÍÖÒÉ
ÃÀÀÅÀÃÄÁÄÁÉ.
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌáÏËÏà ÍÀßÉËÉ
ÉÌÚÏ×ÄÁÀ. ÓáÅÄÁÉ ÌÖÃÌÉÅÀà ËÏÊÀËÉÆÄÁÖËÉÀ ËÉÌ×ÖÒ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ.
ÓÔÒÄÓÖËÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÀÃ
ÉáËÉÜÄÁÀ äÉÐÏ×ÉÆÉÓ äÏÒÌÏÍÉÓ ÃÀ ÊÏÒÔÉÊÏÓÔÄÒÏÉÃÄÁÉÓ (ÈÉÒÊ-
ÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ØÄÒØÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ-ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀà ÀØÔÉÖÒÉ
ÍÀÄÒÈÄÁÉ) ÆÄÂÀÅËÄÍÉÈ. ÂÀáËÄÜÀÓ ÈÀÍ ÓÃÄÅÓ ÉÌÖÍÖÒÉ ÓáÄÖËÄÁÉÓ
ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ.
ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÉÌÖÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÒÂÏËÉÀ. ÌÀÂ-
ÒÀÌ, ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, ÉÓÉÍÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÖãÒÄÃÉÓ ÆÒÃÉÓ, ÃÉ×ÄÒÄÍ-
ÝÉÀÝÉÉÓ, ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÒÄÂÄÍÄÒÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÛÉ, ÂÀÃÀÀØÅÈ ÓÀÉÍ-
×ÏÒÌÀÝÉÏ ÝÉËÉÓ ÌÀÊÒÏÌÏËÄÊÖËÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓáÅÀ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÄÍÄÔÉÊÖÒÉ ÀÐÀÒÀÔÉÓ ÓÀÌÀÒÈÀÅÀÃ.
ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÉ ÓÉÓáËÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÓáÅÉËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÀ. ÌÀÈ ÀØÅÈ
ÌÏÌÒÂÅÀËÏ ÁÉÒÈÅÉ ÃÀ ÊÀÒÂÀà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀ. ÌÏÍÏÝÉ-
ÔÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ, ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄË ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ËÉÌ×ÖÒ
ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ. ÀáÀÓÉÀÈÄÁÈ ÀÌÄÁÏÉÃÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÃÀ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ
×ÀÂÏÝÉÔÖÒÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ. ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ ÉÓÉÍÉ ÀáËÏÓ ÃÂÀÍÀÍ
ÉÓÄÈ ÌÀÊÒÏ×ÀÂÄÁÈÀÍ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ: ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËÉ ØÓÏÅÉËÉÓ
äÉÓÔÏÝÉÔÄÁÉ, ÙÅÉÞËÉÓ ÊÖÐ×ÄÒÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÀËÅÄÏËÖÒÉ, ÐÄÒÉ-
ÔÏÍÖËÉ ÃÀ ÓáÅÀ ÌÀÊÒÏ×ÀÂÄÁÉ.

53
 ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÃÉÃÉ ÀÒ
ÀÒÉÓ ÃÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÓÀáÉÓ ÖãÒÄÃÉÓÀÈÅÉÓ. ÂÒÀÍÖ-
ËÏÝÉÔÄÁÉ ÝÏÝáËÏÁÄÍ ÌÀØÓÉÌÖÌ 8-10 ÃÙÄÓ, áÛÉÒÀà ÊÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÓÀÀÈÓ ÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÖÈÓ. ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÛÉ ÀÒÉÓ áÀÍÌÏÊËÄ ÓÉÝÏÝáËÉÓ
ÌØÏÍÄ ÃÀ áÀÍÃÀÆÌÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ. áÀÍÌÏÊËÄÀ B – ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÓÉÝÏÝáËÄ, ÉÓÉÍÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀÀÈÉÃÀÍ ÄÒÈ ÊÅÉÒÀÌÃÄ ÝÏÝáËÏÁÄÍ.
áÀÍÃÀÆÌÖËÉÀ T - ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ – ÝÏÝáËÏÁÄÍ ÈÅÄÏÁÉÈ ÃÀ ÄÒÈ
ßÄËÓÀÝ ÊÉ. T - ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ßÀÌÚÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÄÍ
ÔÒÀÍÓÐËÀÍÔÀÝÉÖÒ (ÂÀÃÀÍÄÒÂÅÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖË) ÉÌÖÍÉÔÄÔÛÉ.
ËÄÉÊÏÝÉÔÖÒÉ ×ÏÒÌÖËÀ. ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÚÅÄËÀ ÓÀáÉÓ
ËÄÉÊÏÝÉÔÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÒÉÅ (ÐÒÏÝÄÍÔÖË)ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀÓ ËÄÉÊÏ-
ÝÉÔÖÒÉ ×ÏÒÌÖËÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÀÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÄÍ ÛÄÙÄÁÉËÉ 200
ËÄÉÊÏÝÉÔÉÓ ÃÀÈÅËÉÈ ÃÀ ÌÀÈÉ ÐÒÏÝÄÍÔÖËÉ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÉÓ
ÃÀÀÍÂÀÒÉÛÄÁÉÈ. ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÖÒÉ ×ÏÒÌÖËÀ
ÓÀÊÌÀÏà ÌÖÃÌÉÅÉÀ ÃÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉÀ ÛÄÌÃÄÂÉ %-ÖËÉ ÈÀÍÀ×ÀÒ-
ÃÏÁÉÈ: ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉ 0-1, ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÉ – 0,5-5, ÌÉÄËÏÝÉÔÄÁÉ - 0,
ÌÄÔÀÌÉÄËÏÝÉÔÄÁÉ - 0, ÜáÉÒÁÉÒÈÅÉÀÍÉ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ – 1-6,
ÓÄÂÌÄÍÔÁÉÒÈÅÉÀÍÉ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ – 47-72, ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ – 19-37,
ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÉ – 3-11.
ÀÁÓÏËÖÔÖÒ ÝÉ×ÒÄÁÛÉ 1 ÌÊË ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÓ –
0-65, ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÓ – 20-300, ÜáÉÒÁÉÒÈÅÉÀÍÄÁÓ – 40-300,
ÓÄÂÌÄÍÔÁÉÒÈÅÉÀÍÄÁÓ – 200-5500, ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ – 1200-3000,
ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÓ – 90-600. ËÄÉÊÏÝÉÔÖÒÉ ×ÏÒÌÖËÉÓ ÂÀÃÀáÒÀ ÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ (ÌÞÉÌÄ) ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓÀ.

I.5.3. Trombocitebi

ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÒ×ÉÔÄÁÉ ÌÄÓÀÌÄ ÃÀÌÏÖ-

ÊÉÃÄÁÄËÉ ÄËÄÌÄÍÔÉÀ ÓÉÓáËÉÓÀ. ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÉ ÀÙÍÀÂÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÌÀÈ
ÖãÒÄÃÄÁÀà ÀÒ ÌÏÉáÓÄÍÉÄÁÄÍ. ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÓ
ÁÉÒÈÅÉ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀ. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÖÓßÏÒÌÀÓßÏÒÏ ÌÏÌÒÂÅÀËÏ
×ÏÒÌÉÓ ÁÒÔÚÄËÉ ×ÉÒ×ÉÔÄÁÉÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉÈ 1-4 ÌÊÌ. ÉÓÉÍÉ ßÀÒÌÏÉØ-
ÌÍÄÁÉÀÍ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÂÉÂÀÍÔÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ
ÌÄÂÀÊÀÒÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ×ÒÀÂÌÄÍÔÄÁÉÀ. ÌÀÈÉ ÌÏÌßÉ×ÄÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ 8 ÃÙÄ-
ÙÀÌÄÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ, áÏËÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÀÈÉ ÚÏ×ÍÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ
5-11 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÌÃÄÀ. ÀÌÉÔÏÌ, ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ
ÌÈËÉÀÍÀà ÂÀÍÀáËÃÄÁÀ ÚÏÅÄË 2-5 ÀÍ ÌÀØÓÉÌÖÌ 11 ÃÙÄÛÉ.

54
 ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÏÈáÉ ÞÉÒÉÈÀÃÉ
×ÏÒÌÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÓ: 1. ÍÏÒÌÀËÖÒÉ (ÌÏÌßÉ×ÄÁÖËÉ) ÈÒÏÌ-
ÁÏÝÉÔÄÁÉ ÌÒÂÅÀËÉ ÀÍ ÏÅÀËÖÒÉ ×ÏÒÌÉÓÀÀ, ÃÉÀÌÄÔÒÉÈ 3-4 ÌÊÌ.
ÌÀÈÛÉ ÌÏÓÜÀÍÓ ÌÊÒÈÀËÉ ÝÉÓ×ÄÒÉ ÂÀÒÄÈÀ ÆÏÍÀ (äÉÀËÏÌÄÒÉ) ÃÀ
ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÌÀÒÝËÏÅÀÍÉ ÆÏÍÀ (ÂÒÀÍÖËÏÌÄÒÉ); 2. ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ
(ÖÌßÉ×ÀÒÉ) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ Ö×ÒÏ ÃÉÃÉ ÆÏÌÉÓÀÀ, ÁÀÆÏ×ÉËÖÒÉ
ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÈ, ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÍÀßÉËÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ
ÂÒÀÍÖËÀÝÉÉÈ (ÌÝÉÒÄ ÃÀ ÓÀÛÖÀËÏ ÆÏÌÉÓ ÌÀÒÝÅËÄÁÉÈ); 3. áÀÍ-
ÃÀÆÌÖËÉ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÌÒÂÅÀËÉ, ÏÅÀËÖÒÉ, ÃÀÊÁÉËÖËÉ ×ÏÒÌÉÈ,
ÌÖØÉ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÖÒÉ ÒÊÀËÉÈ, áÛÉÒÉ ÂÒÀÍÖËÀÝÉÉÈ, ÆÏÂãÄÒ
ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÅÀÊÖÏËÄÁÉ; 4. ÃÉÃÉ ÆÏÌÉÓ ßÀÂÒÞÄËÄÁÖËÉ - ÞÄáÅÉÓ-
ÌÀÂÅÀÒÉ, ÊÖÃÉÀÍÉ ×ÏÒÌÄÁÉ, ÝÉÓ×ÄÒÉ ÀÍ ÅÀÒÃÉÓ×ÄÒÉ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÈ.
ÂÒÀÍÖËÀÝÉÀ ÂÀÁÍÄÖËÉÀ ÀÍ ÀÒÀÈÀÍÀÁÒÀà ÌÉÌÏ×ÀÍÔÖËÉ.
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ äÉÀËÏÌÄÒÉ (ÂÀÒÄÈÀ ÆÏÍÀ) ÛÄÌÏÓÀÆÙÅÒÖËÉÀ
ÓÀÌÛÒÉÀÍÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÈ. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ
ÌÒÀÅÀËÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÏÒÌÉÓ, ÓÉÃÉÃÉÓÀ ÃÀ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÂÒÀÍÖËÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÀÍ ÈÀÍÀÁÒÀà ÀÒÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÖËÉ ÌÈÄËÓ ×ÉÒ×ÉÔÀÛÉ
ÀÍ ÌÉÓ ÝÄÍÔÒÛÉÀ ÈÀÅÌÏÚÒÉËÉ.
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ 1 ÌÊË. ÓÉÓáËÛÉ 200000-
400000-ÉÀ. ÌÀÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÍÄËÄÁÉÓÀÓ, ÌÞÉÌÄ
ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ, ÏÒÓÖËÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ. ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÃÙÄ-
ÙÀÌÖÒ ÝÅËÉËÄÁÀÓÀÝ – ÃÙÉÓÉÈ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÄÔÉÀ,
ÅÉÃÒÄ ÙÀÌÉÈ. ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÈÒÏÌÁÏÐÄÍÉÀ, ÉÂÉÅÄ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÄÍÉÀ (ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÉ
+ ÁÄÒÞÍ. penia ÓÉÙÀÒÉÁÄ, ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ) ÄßÏÃÄÁÀ, áÏËÏ ÈÒÏÌÁÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ – ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÆÉ (ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÉ
+ ÁÄÒÞÍ. poesis – ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀ, ßÀÒÌÏØÌÍÀ). ÈÒÏÌÁÏÐÄÍÉÉÓ
ÃÉÀÂÍÏÆÉ ÃÀÉÓÌÉÓ ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÒÏÝÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ 1
ÌÊË-ÛÉ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ 150000-ÆÄ ÍÀÊËÄÁÉÀ.
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÌÄÂÀÊÀ-
ÒÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÉÓÀÓ (ËÄÉÊÏÆÉ, ÀÐËÀÓÔÉÊÖÒÉ
ÀÍÄÌÉÀ, ÐÀÒÏØÓÉÆÌÖËÉ ÙÀÌÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÖÒÉÀ); ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÐÒÏÃÖØÝÉÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓÀÓ (ÌÀÂ., ÀËÊÏäÏËÉÆÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ);
ÄËÄÍÈÀÛÉ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÉÓÀÓ; ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÃÉ-
ÃÄÁÖËÉ ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓÀÓ, ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ (ÓÄ×ÓÉÓÉÓ
ÃÒÏÓ, ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÔÒÀÅÌÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ

55
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓÀÓ); ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÛÉ
(ÓÉÓáËÉÓ ÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÉ ÓÉÈáÄÄÁÉÓ ÌÀÓÉÖÒÉ ÂÀÃÀÓáÌÄÁÉÓÀÓ)
ÃÀ ÓáÅÀ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÈÀÍ
ÀáËÀÅÓ ØÒÏÍÉÊÖË ÀÍÈÄÁÉÈ ÐÒÏÝÄÓÄÁÓ (ÒÄÅÌÀÔÖËÉ ÀÒÈÒÉÔÉ,
ÔÖÁÄÒÊÖËÏÆÉ, ÂÒÀÍÖËÏÌÀÔÏÆÉ, ÊÏËÉÔÉ, ÄÍÔÄÒÉÔÉ); ÀÓÄÅÄ
ÌßÅÀÅÄ ÉÍ×ÄØÝÉÄÁÓ, äÄÌÏÒÀÂÉÄÁÓ, äÄÌÏËÉÆÓ, ÀÍÄÌÉÀÓ ÃÀ ÓáÅÀ.
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÓ ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍÉ ×ÖÍØÝÉÀ ÂÀÀÜÍÉÀÈ, ÒÀÝ
ÌÀÈÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈÀÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ. ÄÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÀ: ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÉÓ
(ËÀÈ. agglutination – ÛÄßÄÁÄÁÀ, ÛÄßÄÁÄÁÀ-ÃÀËÄØÅÀ) ÖÍÀÒÉ, ÀÃÂÄÆÉÉÓ
(ÌÄÆÏÁÄË ÖãÒÄÃÈÀÍ ÀÍ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÃÀ ÀÒÀÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ
ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ ÓÖÁÓÔÒÀÔÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ) ÖÍÀÒÉ,
×ÓÄÅÃÏÐÏÃÉÄÁÉÓ (pseudes - ÝÒÖ + pus (podos) - ×ÄáÉ) ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ
ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ ÀÍÖ ÌÀÈ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÀØÅÈ. ÀÓÄÅÄ
ÛÄÖÞËÉÀÈ ÂÀÌÏÚÏÍ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÚÅÄËÀ ÄÔÀÐÆÄ. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÀÀ
ÌÀÈÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÛÉ. ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉÓ
×ÀÂÏÝÉÔÉÒÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÂÀÌÏ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÉÌÖÍÏÁÉÏËÏÂÉÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÛÉ. ÉÓÉÍÉ ÛÄÉÝÀÅÄÍ ÓÄÒÏ-
ÔÏÍÉÍÉÓ ÃÀ äÉÓÔÀÌÉÍÉÓ ÃÉà ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÄÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓÀ ÃÀ ßÅÒÉËÉ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀÆÄ. ÁÏËÏ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉÈ, ÖÌÀÙ-
ËÄÓÉ ÝáÏÅÄËÄÁÉÓ ÃÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÄÍ
ÌÀÙÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ (ÍÖÊËÄÏÔÉÃÄÁÉÓ, ÝÉËÄÁÉÓ, ÐÏËÉÐÄÐÔÉÃÄÁÉÓ
ÔÉÐÉÓ) ÛÄÍÀÄÒÈÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ ÛÏÒÉÓ. ÀÌ ÍÉÅÈÉÄ-
ÒÄÁÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÊÏÃÉÒÄÁÀ, ÒÏ-
ÌÄËÈÀ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÃÀ ÏÒÂÀÍÏÈÀÛÏÒÉÓÉ ÝÅËÀ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ
ÖãÒÄÃÉÓ ÆÒÃÉÓ, ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÃÀ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀ-
ÝÉÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÓÄÈÉ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÖËÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÂÀÍÌáÏÒÝÉÄËÄÁÄËÉ
ÌÀÊÒÏÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÈ ÃÀ ÀÒÀ
ÐËÀÆÌÉÈ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÀÌ ÌÀÙÀËÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ
ÃÀÝÅÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÃÀÛËÉÓÂÀÍ ÃÀ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÚÅÀÍÉÓÀÂÀÍ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÄÓ ÐÒÏÝÄÓÉ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ ÉÝÀÅÓ ÉÌ ÃÀÌÙÖÐÅÄËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÒÀÓÀÝ ÀÌ
ÌÀÙÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ
ÚÏ×ÍÀ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÃÀ – ÊÄÒÞÏÃ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊËÄÁÏÁÉÓÀ ÃÀ ÏÍÊÏÆÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÂÀÍ.

56
 ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ
×ÖÍØÝÉÀ ÃÀÉÒÙÅÄÓ. ÄÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÂÄÍÄÔÉÊÖÒÉ ÀÍ ÂÀÒÄÂÀÍÉ
×ÀØÔÏÒÄÁÉ. ÂÄÍÄÔÉÊÖÒÉ ÃÄ×ÄØÔÉ ÖÃÄÅÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÅÉËÄÍ-
ÁÒÀÍÃÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀÓ ÃÀ ÒÉÂ ÉÛÅÉÀÈ ÓÉÍÃÒÏÌÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÀÃ×-ÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓÈÀÍ, ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÂËÉÊÏ-
ËÉÐÉÃÄÁÉÓÀ ÈÖ ÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ÌÏËÄÊÖËÖÒ ÝÅËÉËÄÁÄÁÈÀÍ.

I.6. imuniteti

ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÈÀÅÃÀÝÅÉÓ ÖÍÀÒÓ, ÌÉÓÉ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÀÒÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ

ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍ×ÄØ-
ÝÉÖÒÉ ÀÂÄÍÔÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÄÓ ÈÀÅÃÀÝÅÀ
ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÃÀ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ.
ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ äÖÌÏÒÖË ÃÀ ÖãÒÄÃÖË ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ÃÀ äÖÌÏÒÖË
ÃÀ ÖãÒÄÃÖË ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ.
ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ×ÀÒÈÏ ÃÉÀÐÀÆÏ-
ÍÉÈ ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÀ ÃÀ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ, ÉÓÄÈÉ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉÓ
ÂÀÖÅÍÄÁÄËÓÀÚÏ×ÀÃ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ÀÃÒÄ ÀÒÀÓÏÃÄÓ ÛÄá-
ÅÄÃÒÉÀ. ÌÀÓ ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÈ ÉÌÖÍÉÔÄÔÀÃÀÝ ÌÏÉáÓÄÍÉÄÁÄÍ.
ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÄÌÚÀÒÄÁÀ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÈÀÍ
ÊÏÍÔÀØÔÉÓ ÀÃÒÉÍÃÄË ÂÀÌÏÝÃÉËÄÁÀÓ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ
áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÈÀÍ ÐÉÒÅÄËÉ ÊÏÍÔÀØÔÉÓ ÛÄÌÃÄ ÀÍÖ
ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÖÊÅÄ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÖËÉÀ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÉÓ
ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÛÄÖÅÀËÏÁÀ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÉÍ×ÄØÝÉÖÒÉ ÀÂÄÍÔÉÓ –
ÀÍÔÉÂÄÍÉÓ ÛÄÚÅÀÍÉÓÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ
- ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÉÝÀÅÄÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ ÀÌ
ÌÉÊÒÏÁÉÓ áÄËÀáÀËÉ ÛÄÙßÄÅÉÓÀÂÀÍ ÀÍ ÊÉÃÄÅ, ÛÄÙßÄÖËÉÓ ÍÄÉÔ-
ÒÀËÉÆÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ.
ÀÍÔÉÂÄÍÉ ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÀÍ áÄËÏÅÍÖÒÀà ÓÉÍÈÄ-
ÆÉÒÄÁÖËÉ ÌÀÙÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÐÏËÉÌÄÒÉÀ. ÉÂÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÌÓáÅÉËÉ
ÝÉËÏÅÀÍÉ, ÐÏËÉÓÀØÀÒÉÃÖËÉ ÀÍ ËÉÐÉÃÖÒÉ ÌÏËÄÊÖËÀ – ÂÀÃÀÌ-
ÔÀÍÉÓÀÂÀÍ (ßÏÍÉÈ 10 000) ÃÀ ÀÌ ÌÏËÄÊÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÃÄÔÄÒÌÉÍÀÍÔÖËÉ ãÂÖ×ÉÓÀÂÀÍ – ÀÍÔÉÂÄÍÖÒÉ
ÃÄÔÄÒÌÉÍÀÍÔÉ (ËÀÈ. determino, determinare – ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ), ÒÏÌÄËÉÝ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÀÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ. ÌÏËÄÊÖËÀ ÂÀÃÀÌÔÀÍÉÓÀÂÀÍ

57
ÂÀÍÝÀËÊÀÅÄÁÖË ÃÄÔÄÒÌÉÍÀÍÔÖË ãÂÖ×ÄÁÓ äÀÐÔÄÍÄÁÉ ÄßÏÃÄÁÀ.
äÀÐÔÄÍÄÁÉ ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ äÏÌÏËÏÂÉÖÒ (ÌÀÈ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ) ÀÍÔÉÓáÄÖ-
ËÄÁÈÀÍ, ÌÀÂÒÀÌ ÀáÀËÉ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÓ ÀÒ ÉßÅÄÅÄÍ.
ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ – ÓÉÓáËÉÓ ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÍÖËÉ ÔÉÐÉÓ ÂÀÌÀ-
ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÀ, ÒÏÌÄËÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ
ÛÄÌÁÏàÅÄËÉ ÖÁÍÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÓÔÒÖØÔÖÒÀ ÃÀ ÊÏÍ×ÉÂÖÒÀÝÉÀ ÛÄÄ-
ÓÀÁÀÌÄÁÀ ÀÍÔÉÂÄÍÉÓ äÀÐÔÄÍÉÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÀÓ ÃÀ ÊÏÍ×ÉÂÖÒÀÝÉÀÓ.
ÀÌÉÔÏÌ, ÀÍÔÉÂÄÍÉÓÀ ÃÀ ÀÍÔÉÓáÄÖËÉÓ ÊÏÍÔÀØÔÉÓÀÓ ÄÓ ÖÁÍÄÁÉ ÉÓÄ
ÖÈÀÅÓÃÄÁÀ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÂÀÓÀÙÄÁÉ ÊËÉÔÄÓ. ÛÄÃÄÂÀÃ
ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÌÔÊÉÝÄ ÊÏÌÐËÄØÓÉ ÀÍÔÉÂÄÍ-ÀÍÔÉÓáÄÖËÉ, ÒÏÌÄËÛÉÝ
ÀÍÔÉÂÄÍÉ ÊÀÒÂÀÅÓ ÈÀÅÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒ ÈÅÉÓÄÁÄÁÓ.
ÉÌÖÍÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÉÍ×ÄØÝÉÖÒÉ
ÀÂÄÍÔÉÓ ÛÄàÒÉÓÀÓ, ÀÒÀÌÄÃ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÌÉÓÈÅÉÓ
ÛÄÖÈÀÅÓÄÁÄËÉ ÀÂÄÍÔÉÓ ÛÄÙßÄÅÉÓÀÓ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓá-
ÌÉÓÀÓ, ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐËÀÍÔÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ,
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖË ãÂÖ×ÉÀÍÉ ÏÒÓÖËÏÁÉÓÀÓ ÃÀ ÓáÅÀ.
ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ äÖÌÏÒÖË ÉÌÖÍÉÔÄÔÛÉ ÞÉÒÉÈÀà ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÃÀÌÝÀÅÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ
ËÉÆÏÝÉÌÉ, ÐÒÏÐÄÒÃÉÍÉ, ÉÍÔÄÒ×ÄÒÏÍÉ. ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×ÄÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÛÄÖÅÀËÏÁÀÓ ÉÍ×ÄØÝÉÉÓÀÃÌÉ.
ËÉÆÏÝÉÌÉ ×ÄÒÌÄÍÔÖËÉ ÃÀ ÌÖÊÏËÉÆÖÒÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ
ÝÉËÀÀ. ÉÓ ÀØÔÉÖÒÀÃ ÀØÅÄÉÈÄÁÓ ÀÙÌÂÆÍÄÁÈÀ ÆÒÃÀÓ ÃÀ ÂÀÍÅÉÈÀ-
ÒÄÁÀÓ, ÀÍÀÃÂÖÒÄÁÓ ÆÏÂÉÄÒÈ ÁÀØÔÄÒÉÀÓ. ËÉÆÏÝÉÌÉ ÛÄÃÉÓ ÍÀßËÀ-
ÅÉÓÀ ÃÀ ÝáÅÉÒÉÓ ËÏÒßÏÓ, ÍÄÒßÚÅÉÓ, ÝÒÄÌËÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀÛÉ.
ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ËÉÆÏÝÉÌÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÐÏËÉÌÏÒ-
×ÖËÁÉÒÈÅÉÀÍ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÛÉ (ÉÂÉÅÄ ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÛÉ), ÌÀÊÒÏ-
×ÀÂÄÁÛÉ. ÀÌ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÉÓ ÛÄÌÃÄ ËÉÆÏÝÉÌÉ ÖãÒÄà ÂÀÒÄÈÀ
ÓÉÈáÄÛÉ áÅÃÄÁÀ.
ÐÒÏÐÄÒÃÉÍÉÝ ÀÓÄÅÄ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÝÉËÉÓ ÌÀÂÅÀÒ ÛÄÍÀÄÒÈÓ
ÀÍÔÉÅÉÒÖÓÖËÉ ÃÀ ÀÍÔÉÁÀØÔÄÒÉÖËÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ.
ÉÍÔÄÒ×ÄÒÏÍÉ – ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÂËÏÁÖËÉÍÉÀ. ÉÓ ÜØÀÒÀ
ÓÉÍÈÄÆÃÄÁÀ ÃÀ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÃÄÁÀ. ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÒÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
×ÀÒÈÏ ÓÐÄØÔÒÉ, ÉÍÔÄÒ×ÄÒÏÍÉ ÅÉÒÖÓÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÃÀÝÅÀÓ ãÄÒ
ÊÉÃÄÅ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÀÍÔÉÓáÄÖËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÌÃÄ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó. ÌÓÂÀÅÓÉ ÈÅÉÓÄÁÀ ÆÏÂÉÄÒÈ ÐÏËÉÐÄÐÃÉÔÓÀÝ ÂÀÀÜÍÉÀ.
ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÖãÒÄÃÖËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ. ÉÌÖÍÉÔÄÔÉÓ ÄÓ
ÓÀáÄÏÁÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉËÉÀ ÚÅÄËÀ ÓÀáÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÉÓ (ÂÒÀÍÖ-

58
ËÏÝÉÔÄÁÉ ÃÀ ÀÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ) ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ×ÀÂÏÝÉÔÖÒÉ
ÀØÔÉÖÒÏÁÉÈ. ÌÀÂÒÀÌ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÊÀ×ÉÏà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉÀ ÂÒÀÍÖ-
ËÏÝÉÔÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÉÓ ×ÀÂÏÝÉÔÖÒÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ, ÉÓÉÍÉ
ËÉÆÏÓÏÌÖÒÉ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÃÉà ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÛÄÉÝÀÅÄÍ. ÀÌ ÒÄÀØÝÉÀÛÉ
ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÔÀÃÉÀÓ: ×ÀÂÏÝÉÔÉÓ ÌÉÄÒÈÄÁÀÓ ÌÉÊÒÏÁÈÀÍ,
ÌÉÊÒÏÁÉÓ ÛÈÀÍÈØÌÀÓ ÃÀ ÛÄÒßÚÌÀÓ ËÉÆÏÓÏÌÀÓÈÀÍ, ÌÉÊÒÏÁÉÓ ÖãÒÄÃ-
ÛÉÃÀ ÉÍÀØÔÉÅÀÝÉÀÓ, ÌÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÖË ÂÀÃÀÌÖÛÀÅÄÁÀÓ ÃÀ ÃÀÖÛËÄËÉ
ÌÀÓÀËÉÓ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÂÀÍÃÄÅÍÀÓ. ÅÀÒÀÖÃÏÁÄÍ, ÒÏÌ ÃÀÖÛËÄË
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÀÍÔÉÂÄÍÄÁÉÓ ÒÏËÉ ÉÈÀÌÀÛÏÍ ÃÀ ÀÍÔÉ-
ÓáÄÖËÄÁÉÓ áÄËÀáÀË ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÛÄÖßÚÏÍ áÄËÉ, ÒÉÈÀÝ ÀØÔÉÖÒÏ-
ÁÀÛÉ ÌÏÃÉÓ ÌÈÄËÉ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÃÀ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÖãÒÄÃÖËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ. ÀØ ÞÉÒÉÈÀà ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÉÌÖÍÏÊÏÌÐÄÔÄÍÔÖÒÉ T - ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÌÊÄÒÃÖÊÀÍÀ ãÉÒÊÅÀËÛÉ ÃÀ ÛÄÌÃÂÏÌ ÂÀÃÀÃÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÛÉ. ÀÍÔÉÂÄÍÈÀÍ ÛÄáÅÄÃÒÉÓÀÓ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÖãÒÄÃÉ
ÐÒÏËÉ×ÄÒÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ proliferacio (ËÀÈ. proles – ÛÈÀÌÏÌÀÅËÏÁÀ,
fero – ÌÏÌÀØÅÓ) ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÃÀÚÏ×ÉÈ ÂÀÌÒÀÅËÄÁÀ. ÀáËÀÃßÀÒ-
ÌÏØÌÍÉËÉ ÛÅÉËÏÁÉËÉ T-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÍÀßÉËÉ ÀÍÔÉÂÄÍÓ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÃÀ áËÄÜÓ ÌÀÓ. ÀÍÔÉÂÄÍ-ÀÍÔÉÓáÄÖËÉÓ ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÀ áÃÄÁÀ T-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀÛÉ ÜÀÛÄÍÄÁÖËÉ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÖËÉ ÝÉËÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÄÓ ÒÄÀØÝÉÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ Ä. ß. T - äÄË×ÄÒÄÁÉÓ (“ÃÀÌáÌÀÒĔ)
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÉÈ. ÐÒÏËÉ×ÄÒÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÛÅÉËÏÁÉËÉ
ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÏÒÄ ÍÀßÉËÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÓ Ä. ß. ÉÌÖÍÏËÏÂÉÖÒÉ
ÌÄáÓÉÄÒÄÁÉÓ T - ÖãÒÄÃÄÁÓ. ÉÓÉÍÉ ÃÉÃáÀÍÓ ÝÏÝáËÏÁÄÍ ÃÀ "ÉÌÀ-
áÓÏÅÒÄÁÄÍ" ÒÀ ÀÍÔÉÂÄÍÄÁÓ, ÐÉÒÅÄËÉ ÛÄáÅÄÃÒÉÓÈÀÍÀÅÄ “ÝÍÏÁÄ͔
ÌÀÈ, ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈÉ ÊÏÍÔÀØÔÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ. ÀÌ ÀÌÏÝÍÏÁÀÓ ÈÀÍ
ÓÃÄÅÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÐÒÏËÉ×ÄÒÀÝÉÀ, ÒÀÝ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
Ä×ÄØÔÏÒÖËÉ T - ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÍÖ Ä. ß. "ØÉËÄÒÉ" ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÈ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ. ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÌÄÏÒÀÃÉ ÖãÒÄ-
ÃÖËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ ÜØÀÒÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ (ÌÀØÓÉÌÖÌÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 48
ÓÀÀÈÛÉ ÀÙßÄÅÓ), ÀÌ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÌÀÉÍÝ ÛÄÍÄËÄÁÖËÉ ÔÉÐÉÓ ÉÌÖÍÖÒ
ÐÀÓÖáÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ äÖÌÏÒÖËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ, ÖãÒÄÃÖËÉÓÂÀÍ ÂÀÍ-
ÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ßÀÒÉÌÀÒÈÄÁÀ B-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ
ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ, ÍÖÛÉÓÄÁÖÒ ÓáÄÖËÛÉ ÃÀ ÓáÅÀ ËÉÌ×ÏÉÃÖÒ
ÏÒÂÀÍÏÛÉ. ÀÍÔÉÂÄÍÈÀÍ ÐÉÒÅÄËÉ ÛÄáÅÄÃÒÉÓÈÀÍÀÅÄ B-ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ

59
ÉÚÏ×ÉÀÍ (ÓÀßÚÉÓÉ ÀØÔÉÅÀÝÉÀ ÀÍÖ ÓÄÍÓÉÁÉËÉÆÀÝÉÀ – sensibilisatio –
ËÀÈ., ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÀ ÂÀÌÙÉÆÉÍÄÁËÉÓ ÌÉÌÀÒÈ),
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÍÀßÉËÉ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÉÌÖÍÖÒÉ ÌÄáÓÉÄÒÄÁÉÓ ÖãÒÄ-
ÃÄÁÀà ÃÀ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÌÈÄËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ. ÓáÅÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ËÉÌ×ÏÉÃÖÒ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÒÜÄÁÀ, ÂÀÌÏÉÌÖÛÀÅÄÁÄÍ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÐËÀÆÌÀÛÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ äÖÌÏÒÖË ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÓ. ÀØÀÝ, ÀÍÔÉÓáÄÖ-
ËÄÁÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀÛÉ T - äÄË×ÄÒÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ. ÐËÀÆÌÖÒÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈ ÛÄáÅÄÃÒÀÓ ÀÍÔÉÂÄÍÈÀÍ ÈÀÍ ÓÃÄÅÓ
ÌÞËÀÅÒÉ ÃÀ ÜØÀÒÉ äÖÌÏÒÖËÉ ÐÀÓÖáÉ ÓÉÓáËÛÉ ÉÌÖÍÏÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ. ÀÌÉÔÏÌ äÖÌÏÒÖË
ÉÌÖÍÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÃÀÖÚÏÅÍÄÁÄËÉ (ÓÀÓßÒÀ×Ï) ÔÉÐÉÓ ÉÌÖÍÖÒ
ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÀÓÄÈ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÀËÄÒÂÉÖË
ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÌÝÄÍÀÒÉÓ ÌÔÅÄÒÆÄ, ßÀÌËÄÁÆÄ, ÀËÄÒÂÉÖËÉ ÔÉÐÉÓ
ÁÒÏÍØÖË ÀÓÈÌÀÓ, ÒÄÀØÝÉÀÓ ÛÄÖÈÀÅÓÄÁÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÉÓÀÓ
ÃÀ ÓáÅÀ. ÌÀÂÒÀÌ ÀØÅÄ ÖÍÃÀ ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ, ÒÏÌ ÀÒ ÀÒÉÓ ÓßÏÒÉ ÂÀÍÓá-
ÅÀÅÄÁÉÓ ÖÂÖËÄÁÄËÚÏ×À ÀËÄÒÂÉÀÓÀ ÃÀ ÉÌÖÍÉÔÄÔÓ ÛÏÒÉÓ. ÀÌ ÏÒ
ÌÏÅËÄÍÀÓ ÛÏÒÉÓ ÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀÀ, ÒÏÌ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉÓ ÃÒÏÓ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÉÓ ÃÀÌÝÅÄËÉ ÞÀËÄÁÉ ÉÓÄ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉÓ
ÂÀÖÅÍÄÁÄËÚÏ×ÀÓ, ÒÏÌ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÀÒ ÉßÅÄÅÄÍ.
ÀËÄÒÂÉÀ ÊÉ ÉÓÄÈÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÀ, ÒÏÌ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÈÀÍ ÂÀÍÌÄÏ-
ÒÄÁÉÈÉ ÊÏÍÔÀØÔÉÓÀÓ äÉÐÄÒÄÒÂÖËÉ (ÉÂÉÅÄ ÀÍÀ×ÉËÀØÓÖÒÉ –
anaphylaxia ÁÄÒÞÍ. ana – ÖÊÖ, phylaxis – ÃÀÝÅÀ; ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ
ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÀ) ÔÉÐÉÓ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ, ÈÀÍÌáËÄÁÉ ÐÀÈÏ-
ËÏÂÉÖÒÉ ÓÉÌÐÔÏÌÀÔÉÊÉÈ: ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ,
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ÊÀÍÛÉ, ÂÀÌÏÍÀÚÒÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ, ÁÒÏÍ-
ØÏÓÐÀÆÌÉ, ÄÊÆÏÊÒÉÍÖËÉ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÄÊÒÄÔÉÓ ÂÀÞ-
ËÉÄÒÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÚÏ×À.
ÉÌÖÍÏËÏÂÉÖÒÉ ÔÏËÄÒÀÍÔÏÁÉÓ ÀÍ ÃÀÌÁËÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ
ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓÀÈÅÉÓ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ÛÄÚÅÀÍÀ, ÒÀÝ ãÀÍÌÒÈÄËÉ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ ÀÍÔÉÂÄÍÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ, ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉÓ ÂÀÌÏÌÖ-
ÛÀÅÄÁÀÓ ÅÄÒ ÉßÅÄÅÓ. ÈÖ ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÐÀÈÏÂÄÍÖÒÉ ÀÂÄÍÔÉÀ, ÌÀÛÉÍ
ÀÓÄÈÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÌÉÓ ßÉÍÀÛÄ ÚÏÅËÀà ÃÀÖÝÅÄËÉ ÀÙÌÏÜÍÃÄÁÀ.
ÐÀÓÉÖÒÀà ÛÄÞÄÍÉËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ. ÀØÔÉÖÒ ×ÏÒÌÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ,
ÀÒÓÄÁÏÁÓ, ÀÓÄÅÄ, ÐÀÓÉÖÒÀÃ ÛÄÞÄÍÉËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ. ÉÓ ÂÀÃÀÄÝÄÌÀ
ÍÀÚÏ×Ó ÃÄÃÉÓÂÀÍ, ÌÖÝËÀÃÚÏ×ÍÉÓ ÑÀÌÓ, ÐËÀÝÄÍÔÉÓ ÂÀÅËÉÈ, ÃÄÃÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÀÍÔÉÓáÄÖËÉÓ ÌÉÙÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ÉÌÖÍÉÔÄÔÉÓ ÄÓ ÓÀáÄÏÁÀ
ÛÄÉÞËÄÁÀ áÄËÏÅÍÖÒÀÃÀÝ ÉØÍÄÓ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÀØÔÉÖÒÀà ÉÌÖÍÉÆÄÁÖËÉ

60
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÍ ÝáÏÅÄËÉÓ ÉÌÖÍÏÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉÓ ÛÄÚÅÀÍÉÈ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ.
ÀØÔÉÖÒÉ ÉÌÖÍÉÆÀÝÉÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÖËÉ áÄÒáÉÀ ÅÀØÝÉÍÀÝÉÀ.
ÌÉÓÉ ÀÒÓÉ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ, ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÖÅÍÄ-
ÁÄËÉ ÏÃÄÍÏÁÉÈ, ÛÄäÚÀÅÈ ÀÍÔÉÂÄÍÉ, ÌÊÅÃÀÒÉ ÀÍÃÀ ÝÏÝáÀËÉ, ÌÀÂÒÀÌ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÃÀÓÖÓÔÄÁÖËÉ ÌÉÊÒÏÁÄÁÉ ÀÍ ÅÉÒÖÓÄÁÉ. ÀÌÉÈ ÂÀÌÏÉß-
ÅÄÅÀ ÐÉÒÅÄËÀÃÉ ÉÌÖÍÖÒÉ ÐÀÓÖáÉ. ÉÌÀÅÄ ÀÍÔÉÂÄÍÈÀÍ ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈÉ
ÛÄáÅÄÃÒÉÓÀÓ ÓÉÓáËÛÉ ÖÊÅÄ ÌÏÌÆÀÃÄÁÖËÉ ÉØÍÄÁÀ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ
ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ, áÏËÏ ÖãÒÄÃÖËÉ ÃÀ äÖÌÏÒÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ
ÃÀÌÝÅÄË ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÜØÀÒÀ ÃÀ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÚÅÄËÀ ÃÀÌÝÅÄËÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀÓ
ÌÏÍÏÍÖÊËÄÀËÖÒ ×ÀÂÏÝÉÔÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ (Ì×Ó) ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌÀÓ
ÀÃÒÄ ÒÄÔÉÊÖËÏ-ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÄÒØÅÀ. ÀÌ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÛÄÃÉÓ
ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËÉ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ äÉÓÔÏÝÉÔÄÁÉ, ÙÅÉÞËÉÓ ÊÖÐ×ÄÒÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÄËÄÍÈÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÄÍÃÏÈÄËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ.
ÀÍÔÉÂÄÍÄÁÉÓ ßÉÍÀÀÙÌÃÄ ÉÌÖÍÖÒÉ ÐÀÓÖáÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÉÓ
ÖÍÀÒÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÀÍ ÃÀÊÀÒÂÅÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÃÀÖÝÅÄËÓ
áÃÉÓ ÐÀÈÏÂÄÍÖÒÉ ÓÀßÚÉÓÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ.

I.7. hemostazi
(sisxlis moZraobis Sewyveta)

I.7.1. mikrocirkulaciuri hemostazi

äÄÌÏÓÔÀÆÉ (haemostasis; ÁÄÒÞÍ. haimatos ÓÉÓáËÉ + statos ÛÄÜÄ-

ÒÄÁÀ, ÖÞÒÀÅÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ) ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÈÀÅÃÀÝÅÉÈÉ
ÛÄÌÀÂÖÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÒÈÖË ÓÉÓÔÄÌÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÄÜÄ-
ÒÄÁÀÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÈÀ
ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓÀÓ. ÉÂÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÐÀÆÌÉÓ
ÛÄÃÄÂÀà ÃÀ ÓÒÖËÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÜÀÌÊÄÔÉ ÓÉÓáËÉÓ ÊÏËÔÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÈ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀ ÃÀ ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ äÄÌÏÓÔÀÆÖÒ ÒÄÀØÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉ-
ËÄÏÁÓ: ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ ØÓÏÅÉËÉ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÊÄÃÄËÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐËÀÆÌÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÚÅÄËÀ
ÖãÒÄÃÉ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ. ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ

61
ÈÀÌÀÛÏÁÄÍ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀà ÀØÔÉÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ. ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ
ÓÀÌÉ ÊÀÔÄÂÏÒÉÉÓ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ ÀØÔÉÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ: 1. ÒÏÌ-
ËÄÁÉÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ; 2. ÒÏÌËÄÁÉÝ áÄËÓ
ÖÛËÉÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ; 3. ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÊÅÄ ÛÄÃÄÃÄÁÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÌÏÛÒÏÁÀÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÄÍ. ÚÅÄËÀ ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÌÏÈÀÅ-
ÓÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÓÀ ÃÀ ×ÏÒÌÉÀÍ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÛÉ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ ÃÀ ÌÀÈÉ
ÀØÔÉÅÀÝÉÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÀÈÀÍÀÃÏ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÆÄ.
ÃÙÄÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÓÉÓáËÃÄÍÉÓ ÛÄÜÄÒÄÁÉÓ ÏÒ ÌÄØÀ-
ÍÉÆÌÓ: 1. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍ-ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÖËÓ ÀÍÖ ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖ-
ËÀÝÉÖÒ äÄÌÏÓÔÀÆÓ ÃÀ 2. ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ ÌÉÓÉ ÛÄÌÃÂÏÌÉ
ÒÄÔÒÀØÝÉÉÈ.
ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ äÄÌÏÓÔÀÆÛÉ ÉÂÖËÉÓáÌÄÁÀ ÓÉÓáËÃÄÍÉÓ
ÛÄÜÄÒÄÁÀ ÅÉßÒÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ
ÓÀÊÌÀÏà ÃÀÁÀËÉÀ. ÀÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ
ÛÄÃÂÄÁÀ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÉÓÀÂÀÍ: 1. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÐÀÆÌÉ
(ÃÒÏÄÁÉÈÉ ÃÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ); 2. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÖËÉ ÓÀÝÏÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ,
ÂÀÓØÄËÄÁÀ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÀ, ÒÀÝ ÌÃÂÒÀà äÄÌÏÓÔÀÆÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó.
ÔÒÀÅÌÉÓ ÃÒÏÓ ßÅÒÉËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÛÄÅÉß-
ÒÏÄÁÀ (ÓÐÀÆÌÉ) ÒÄ×ËÄØÓÖÒÀà áÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ
ÔÒÀÅÌÖËÉ ÓÐÀÆÌÉ áÀÍÌÏÊËÄÀ. Ö×ÒÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÉÀ ÓÐÀÆÌÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÉÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÖËÉ ÓÄÒÏÔÏÍÉÍÉÓ, ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ,
ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÐÀÆÌÉ ÌáÏËÏà ÃÒÏÄ-
ÁÉÈ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÀÓ. ÅÉßÒÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
äÄÌÏÓÔÀÆÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÓÀÚÏ×Àà ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÖËÉ
ÓÀÝÏÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ. ÓÀÝÏÁÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÈÒÏÌÁÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ÛÄßÄÁÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÄÒÈÉÌÄÏÒÄÓÈÀÍ ÃÀ ÖÝáÏ ÆÄÃÀÐÉÒÈÀÍ
(ÃÀÆÉÀÍÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉ). ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÈÒÏÌ-
ÁÏÝÉÔÖËÉ ÓÀÝÏÁÉ (ÉÂÉÅÄ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÖËÉ ÈÒÏÌÁÉ) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄ-
ÁÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ ÛÄÌÀÅÀËÉ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÝÉËÉÓ (ÈÒÏÌ-
ÁÏÐËÀÓÔÉÍÉ) ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÓØÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ
ÛÄßÚÅÄÔÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÄÜÄÒÄÁÉÓ ÌÄÏÒÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÓ,
ÒÏÂÏÒÝ ÖÊÅÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÛÄÌÃÂÏÌÉ
ÒÄÔÒÀØÝÉÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.

62
 1.7.2. sisxlis Sededeba

ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ (äÄÌÏÊÏÀÂÖËÀÝÉÀ – ËÀÈ. coagulo – ÅÀÃÄ-

ÃÄÁ) – ÌÉÓÉ ÈáÉÄÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÃÀÍ ÑÄËÄÓÄÁÒ ÊÏËÔÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÀ
– ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀà ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÃÀÝÅÉÈÉ ÒÄÀØÝÉÀÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÓÉÓáËÃÄÍÀÓ. ÄÓ ÒÈÖËÉ ÁÉÏØÉÌÉÖÒÉ ÃÀ
×ÉÆÉÊÏ-ØÉÌÉÖÒÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÓÉÓáËÉÓ áÓÍÀÃÉ ÝÉËÀ -
×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÖáÓÍÀà ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ - ×ÉÁÒÉÍÉ.
ÈÀÅÉÓÉ ÀÒÓÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ×ÄÒÌÄÍÔÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÖËÉ ÈÄÏÒÉÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÖËÉ ÃÄÁÖËÄ-
ÁÄÁÉ ÛÄÌÖÛÀÅÄÁÖË ÉØÍÀ ÃÄÒÐÔÉÓ (ÔÀÒÔÖÓ ÖÍÉÅÄÒÓÉÔÄÔÉÓ ÐÒÏ×Ä-
ÓÏÒÉ) ÌÉÄÒ. ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÂÀÌÏÊÅËÄÅÄÁÉ ÓÖË Ö×ÒÏ ÀÆÖÓÔÄÁÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÖË ÁÖÍÄÁÀÓ. ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÀÛÉ ÌÒÀÅÀËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ. ÚÅÄËÀ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄ-
ÒÄÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ×ÀØÔÏÒÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏ-
ÁÀÛÉ ÛÄÌÀÅÀËÉ ÝÉËÉÓ - ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉÓ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ ÝÅËÉËÄÁÀ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀ ÃÀ ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ
×ÀØÔÏÒÄÁÉ ÉÍÔÀØÔÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ. ÀÌ ×ÀØÔÏÒÄÁÓ, ÓÀÄÒ-
ÈÀÛÏÒÉÓÏ ÊÏÌÉÔÄÔÉÓ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÉÈ, ÒÏÌÀÖËÉ ÝÉ×ÒÄÁÉÈ ÀÙÍÉÛ-
ÍÀÅÄÍ ÌÀÈÉ ÀÙÌÏÜÄÍÉÓ ØÒÏÍÏËÏÂÉÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ (Éá. ÂÅ. 64-65).
ÜÀÌÏÈÅËÉËÉ 13 ×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÒÃÀ ÛÄÃÄÃÄÁÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÒ×É-
ÔÄÁÉÓ (ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ) ÂÀáËÄÜÉÓ ÀÍ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ.
×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ ÖáÓÍÀà ×ÉÁÒÉÍÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÃÀ ÊÏËÔÓ ßÀÒÌÏØ-
ÌÍÉÓ. ×ÉÁÒÉÍÉ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÞÀ×ÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ ÃÀ ÁÀÃÄÓ ØÌÍÉÓ, ÒÏÌËÉÓ
ÌÀÒÚÖÑÄÁÛÉÝ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ËÀÂÃÄÁÀ ÃÀ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ
ÄßÄÁÄÁÀ. ×ÉÁÒÉÍÓ ÈÄÈÒÉ ×ÄÒÉ ÃÀ ÁÏàÊÏÅÀÍÉ ÀÙÍÀÂÏÁÀ ÀØÅÓ.
×ÉÁÒÉÍÌÏÝÉËÄÁÖË ÓÉÓáËÓ ÃÄ×ÉÁÒÉÍÉÒÄÁÖËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÃÄ×ÉÁÒÉÍÉÒÄÁÖË ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÓ ÛÒÀÔÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÒÀÔÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓÀÂÀÍ ÉÌÉÈ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ, ÒÏÌ ÉÂÉ ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÓ
×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÃÄ×ÉÁÒÉÍÉÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ
ÛÒÀÔÉÓÀ ÃÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓÀÂÀÍ.
ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÓÉÓáËÓ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓ ÐËÀÆÌÀÓÀÝ
ÀØÅÓ, ÝÀËÊÄ ÀÙÄÁÖËÓ. ÈÖ, ÓÉÓáËÉÓ ÝÄÍÔÒÉ×ÖÂÉÒÄÁÉÓ ÂÆÉÈ, ÐËÀÆ-
ÌÀÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÅÀÝÀËÊÀÅÄÁÈ 2-4 0 C

63
 × ÀØÔ Ï Ò É Ó ÉÍÏ ÍÉÌÉ ØÉÌÉÖ Ò É ÁÖ ÍÄÁÀ ß ÀÒ ÌÏ ØÌÍÉÓ Ò Ï Ë É Ó ÉÓ á Ë ÉÓ ÛÄÃ ÄÃ ÄÁÉÓ
ÀÃ Â ÉË É ÐÒ Ï ÝÄÓ ÛÉ

I × ÉÁÒ ÉÍÏ Â ÄÍÉ Ó ÉÓ á Ë ÉÓ Ù ÅÉÞË É È Ò Ï ÌÁÉÍÉÓ ÌÏ ØÌÄÃ ÄÁÉÈ

ÐË ÀÆ ÌÉÓ á Ó ÍÀÃ É Â ÀÒ Ã ÀÉØÌÍÄÁÀ × ÉÁÒ ÉÍ-
Ý É Ë À ( Ì Ï Ë Ä Ê. ÌÉÍÏ ÌÄÒ ÀÃ , Ò Ï ÌÄË ÉÝ
Ì À Ó À - 34 1000) Ó ÐÏ ÍÔ ÀÍÖ Ò ÀÃ Â ÀÍÉÝÃ ÉÓ
ÐÏ Ë ÉÌÄÒ ÉÆ ÀÝÉÀÓ
× ÉÁÒ ÉÍÀÃ

II ÐÒ Ï È Ò Ï ÌÁÉÍÉ  2
- Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍÉ Ù ÅÉÞË É C a 2+ -ÉÓ À Ò Ó Ä ÁÏ ÁÉÓ À Ó
È Ò Ï ÌÁÏ ÐË ÀÓ Ô ÉÍÉÓ
ÌÏ ØÌÄÃ ÄÁÉÈ Â ÀÃ ÀÉØÝÄÅÀ
È Ò Ï ÌÁÉÍÀÃ

III È Ò Ï ÌÁÏ ÐË ÀÓ Ô ÉÍÉ Ë ÉÐÏ ÐÒ Ï Ô ÄÉÍÉ Ó ÉÓ á Ë ÉÓ ÀÍ ß ÀÒ ÌÏ ÉØÌÍÄÁÀ

ØÓ Ï ÅÉË ÉÓ È Ò Ï ÌÁÏ ÝÉÔ ÄÁÉÓ ÀÍ
ÐË ÀÆ ÌÀ ØÓ Ï ÅÉË ÉÓ Ö ã Ò ÄÃ ÄÁÉÓ

64
 Àá Ë ÄÜÉÓ ÛÄà Ä ÀÃ
ß ÀÒ ÌÏ ÛÏ ÁÉË É × ÀØÔ Ï Ò ÄÁÉÓ
ÌÏ ØÌÄÃ ÄÁÉÈ .
ÐÒ Ï È Ò Ï ÌÁÉÍÓ
 ÀÒ Ã ÀØÌÍÉÓ È Ò Ï ÌÁÉÍÀà .

IV ÊÀ Ë Ý É Ö Ì É ( C a 2 + ) ÌÏ ÍÀß ÉË ÄÏ ÁÓ ÛÄÃ ÄÃ ÄÁÀÛÉ

ÌÏ ÍÀß ÉË Ä Ò ÉÂ ØÉÌÉÖ Ò Ð
Ò Ï ÝÄÓ ÛÉ

V A c - Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍÉ Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍÉ Ù ÅÉÞË É Ì ÊÅ Ä È Ò À Ã À Ü Ø À Ò Ä Á Ó

ÐÒ Ï È Ò Ï ÌÁÉÍÉÓ Â ÀÃ ÀØÝÄÅÀÓ
È Ò Ï ÌÁÉÍÀÃ

VI ÛÒ ÀÔ ÄÁÉ, Ì ÊÅ Ä È Ò À Ã À Ü Ø À Ò Ä Á Ó
ÐÒ Ï ÀØÝÄË ÄÒ ÉÍÉ Ù ÅÉÞË É ÐÒ Ï È Ò Ï ÌÁÉÍÉÓ Â ÀÃ ÀØÝÄÅÀÓ
à À ÀØÝÄË ÄÒ ÉÍÉ È Ò Ï ÌÁÉÍÀÃ
 V II Ð Ò Ï ÊÏ Í Å Ä Ò Ô É Í É  - Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍ É Ù ÅÉÞË É Ö Æ Ò Ö Í ÅÄË ÚÏ × Ó
ØÓ Ï ÅÉË ÉÓ È Ò Ï ÌÁÏ Ð
Ë À Ó Ô ÉÍ ÉÓ ß À Ò ÌÏ ØÌÍ À Ó

V III ÀÍÔ ÉäÄÌÏ × ÉË Ö Ò É   - Â Ë Ï Á Ö Ë É Í É Ù ÅÉÞË É ÌÏ Í À ß ÉË ÄÏ ÁÓ Ó ÉÓ á Ë ÉÓ

Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍÉ - A È Ò Ï ÌÁÏ -ÐË À Ó Ô ÉÍ ÉÓ
ß ÀÒ ÌÏ ØÌÍ ÀÛÉ

IX ÀÍÔ ÉäÄÌÏ × ÉË Ö Ò É  - Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍ É Ù ÅÉÞË É ÌÏ Í À ß ÉË ÄÏ ÁÓ È Ò Ï ÌÁÏ Ð

Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍÉ -  Ë À Ó Ô ÉÍ ÉÓ ß À Ò ÌÏ ØÌÍ À ÛÉ

X Ó ÔÉÖ ÀÒ Ô -  - Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍ É Ù ÅÉÞË É Ó ÉÓ á Ë ÉÓ Ã À ØÓ Ï ÅÉË ÉÓ

ÐÒ ÀÖ ÄÒ ÉÓ È Ò Ï ÌÁÏ ÐË À Ó Ô ÉÍ ÉÓ
× ÀØÔ Ï Ò É À ØÔ ÉÅÀ Ô Ï Ò É
(È Ò Ï ÌÁÏ Ô Ò Ï ÐÉÍÉ)

XI Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍÉ -   - Â Ë Ï Á Ö Ë É Í É Ù ÅÉÞË É X II × À Ø Ô Ï Ò È À Í

65
Ó ÉÓ á Ë ÉÓ È Ò Ï ÌÁÏ Ð Ö Ò È ÉÄÒ È ØÌÄÃ ÄÁÉÓ
Ë ÀÓ ÔÉÍÄÁÉÓ Û Ä Ì Ã Ä Â IX × À Ø Ô Ï Ò É Ó
ß ÉÍÀÌÏ Ò ÁÄÃ É À ØÔ ÉÅÀ Ô Ï Ò É á Ã ÄÁÀ

X II äÀ ÄÌÀÍÉÓ  - Â Ë Ï ÁÖ Ë ÉÍ É Ù ÅÉÞË É À ØÔ ÉÖ Ò Ã ÄÁÀ Ö Ýá Ï À Í

× ÀØÔ Ï Ò É ÉÂ ÉÅÄ Ã À Æ ÉÀ Í ÄÁÖ Ë Æ ÄÃ À Ð
" ÊÏ Í Ô À Ø Ô Ö Ò É " ÉÒ È À Í ÛÄá ÄÁÉÓ À Ó Ã À
× ÀØÔ Ï Ò É ÛÄÌÃ ÄÂ X I × À ØÔ Ï Ò È À Í
Ä Ò È À Ã À À Ø Ô É Ö Ò Ä Á Ó IX
× À ØÔ Ï Ò Ó

X III × ÉÁÒ ÉÍ Ó Ö Ë × -äÉÃ Ò Ö Ë É C a ++-É Ó À Ò Ó Ä Á Ï Á É Ó À Ó

ÌÀÓ Ô ÀÁÉË ÉÆ ÄÁÄË É × ÄÒ ÌÄÍÔÉ Ì Ô ÊÉ Ý Ä Ã À Ä Ò È Ä Á Ó
× ÀØÔ Ï Ò É Ô Ò À Í Ó ÐÄÐÔ ÉÃ À Æ À × ÉÁÒ ÉÍ -ÌÏ Í Ï ÌÄÒ ÉÓ
Ì Ï Ë Ä ÊÖ Ë Ä Á Ó Ö á Ó Í À Ã
× ÉÁÒ ÉÍ ÀÃ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀÆÄ, ÒÏÌÄËÆÄÝ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÍÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÌÄÒÄ
ÉÓÄÅ ÂÀÅÀÝáÄËÄÁÈ 20-350C-ÌÃÄ, ÐËÀÆÌÀ ÜØÀÒÀ ÛÄÃÄÃÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÈÄÏÒÉÖËÀà ÉÚÏ×À ÓÀÌ ÓÔÀÃÉÀÃ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÝÉËÄÁÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÊÀË-
ÝÉÖÌÉÓ ÉÏÍÄÁÉ ÃÀ ×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉ.
ÐÉÒÅÄËÉ ÓÔÀÃÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÀÍ ØÓÏÅÉËÉÓ ÈÒÏÌÁÏ-
ÐËÀÓÔÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÈÒÏÌÁÏÐËÀÓÔÉÍÉ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ
ÌÚÏ× ÓÉÓáËÛÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÉÂÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÒ×ÉÔÄÁÉÓ
(ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ) ÂÀáËÄÜÉÓÀÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈ-
ØÌÄÃÄÁÉÈ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ×ÀØÔÏÒÄÁÈÀÍ V, VIII, IX, X, XI, XII
ÃÀ ÊÀËÝÉÖÌÉÓ ÉÏÍÄÁÈÀÍ.

66
 ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÉßÚÄÁÀ XII ×ÀØÔÏÒÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÉÈ, ÒÀÝ
ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÉßÅÄÅÓ XI ÃÀ IX ×ÀØÔÏÒÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÀÓ (ÍÀá. 8). ÀÌÉÓ
ÐÀÒÀËÄËÖÒÀà áÃÄÁÀ X ×ÀØÔÏÒÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÖËÉ
×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉÓ, ÊÀËÝÉÖÌÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ ÃÀ VIII ×ÀØÔÏÒÉÓ ÌÏÍÀ-
ßÉËÄÏÁÉÈ.
ØÓÏÅÉËÉÓ ÈÒÏÌÁÏÐËÀÓÔÉÍÉ ÝÉËÉÓ (ØÓÏÅÉËÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÉ) ÃÀ
×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÊÏÌÐËÄØÓÉÀ. ÉÓ Ca++-ÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓÀÓ ÀÓÄÅÄ ÀÀØ-
ÔÉÖÒÄÁÓ X ×ÀØÔÏÒÓ.
ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÌÄÏÒÄ ÓÔÀÃÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÉÓ (ÐËÀÆ-
ÌÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÃÉ, ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ – ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 10
Ì %) ÈÒÏÌÁÉÍÛÉ (ÌÏËÄÊ. ÌÀÓÀ – 35000) ÂÀÃÀÓÅËÀÛÉ. ÄÓ ÐÒÏÝÄÓÉ
áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÀØÔÉÖÒÉ X ×ÀØÔÏÒÉÓ, V ×ÀØÔÏÒÉÓ, Ca 2+ ÃÀ
×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ.
ÌÄÓÀÌÄ ÓÔÀÃÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉÓ (ÌÏËÄÊ. ÌÀÓÀ –
340000) ×ÉÁÒÉÍÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÀÛÉ, ÈÒÏÌÁÉÍÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÓ
Ca2+ ÀÜØÀÒÄÁÓ.
ÈÖ ÓÉÓáËÛÉ ÀÒ ÉØÍÄÁÀ ÒÏÌÄËÉÌÄ ×ÀØÔÏÒÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÈÒÏÌÁÉ-
ÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ, ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÀÒ áÃÄÁÀ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
ÆÏÂÉÄÒÈ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÛÄÄÍÉÛÍÄÁÀ ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÈÉ ÃÀÒÙÅÄÅÀ VIII ÃÀ
IX ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÁÉÏÓÉÍÈÄÆÉÓÀ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀ
äÄÌÏ×ÉËÉÀ. äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÃÒÏÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏ àÒÉËÏÁÀÝ ÊÉ ÛÄÉÞ-
ËÄÁÀ ÓÉÝÏÝáËÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀáÉ×ÀÈÏ ÂÀáÃÄÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÀÒÝ ÈÖ ÉÛÅÉÀÈÀà áÃÄÁÀ
ÙÅÉÞËÉÓ ÌÞÉÌÄ ÀÍÈÄÁÉÈÉ ÃÀ ÃÄÂÄÍÄÒÀÝÉÖËÉ ÔÉÐÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÄÁÉ, ÒÉÓ
ÂÀÌÏÝ ÌßÅÀÅÄà ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ VII, IX
ÃÀ X ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ ÀÓÄÅÄ, K ÅÉÔÀÌÉÍÉÓ (ÝáÉÌÛÉ áÓÍÀÃÉ ÅÉÔÀÌÉÍÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ
ÛÄÉÝÀÅÓ ÌÝÄÍÀÒÄÖËÉ ÓÀÊÅÄÁÉ; ÓÉÍÈÄÆÃÄÁÀ ÍÀßËÀÅÉÓ ÌÉÊÒÏ×ËÏÒÉÈ)
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÌÀÝ. K ÅÉÔÀÌÉÍÉ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ VII, IX ÃÀ X ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ. K
ÅÉÔÀÌÉÍÉÓ ÄÍÃÏÂÄÍÖÒÉ ÃÄ×ÉÝÉÔÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÍÀßËÀÅÄÁÛÉ ÝáÉÌÄÁÉÓ
ÛÄßÏÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ (ÍÀÙÅËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÃÒÏÓ). ÒÀÝ
ÛÄÄáÄÁÀ äÄÌÏ×ÉËÉÀÓ, ÄÓ ÀÒÉÓ ÌÄÌÊÅÉÃÒÖËÉ ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ-
ÃÄÍÉÓÀÃÌÉ (haemophilia, ÁÄÒÞÍ. haima (haema) - ÓÉÓáËÉ, philia -
ÓÉÚÅÀÒÖËÉ, ÌÉÃÒÄÊÉËÄÁÀ). äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀáÃÄÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ IX ×ÀØÔÏÒÉÓ (Ä. ß. ÊÒÉÓÔÌÀÍÉÓ ×ÀØÔÏÒÉÓ)
ÃÄ×ÉÝÉÔÉ. ÌÀÂÒÀÌ äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÌÉÆÄÆÉÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ VIII ×ÀØÔÏÒÉÓ (ÀÍÔÉäÄÌÏ×ÉËÖÒÉ ÂËÏÁÖËÉÍÉÓ) ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÀ.
VIII ×ÀØÔÏÒÉÓ ÃÄ×ÉÝÉÔÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË äÄÌÏ×ÉËÉÀÓ ÊËÀÓÉÊÖÒ äÄÌÏ×É-
ËÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. äÄÌÏ×ÉËÉÀ ÓØÄÓÈÀÍ ÛÄàÉÃÖËÉ ÒÄÝÄÓÉÖËÉ ÍÉÛÀÍÉÀ - ÀÌ
ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÈ ÀÅÀÃÃÄÁÉÀÍ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÉ, ØÀËÄÁÉ ÊÉ ÀÌ ÍÉÛÍÉÓ ÌÀÔÀÒÄÁËÄÁÉ
ÃÀ ÂÀÃÀÌÔÀÍÄÁÉ ÀÒÉÀÍ. äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÌÀÔÀÒÄÁÄËÉ (ÀÅÀÃÌÚÏ×ÏÁÉÓ
ÊÏÍÃÖØÔÏÒÉ) ØÀËÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÉÓ ÌáÏËÏà ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ

67
ÀÅÀÃÃÄÁÀ äÄÌÏ×ÉËÉÈ, ÈÖ ÀÌ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÈ ÃÀÀÅÀÃÄÁÖËÉ ÌÀÌÀÊÀÝÉ
ÃÀØÏÒßÉÍÃÄÁÀ "ÀÅÀÃÌÚÏ×ÏÁÉÓ ÊÏÍÃÖØÔÏÒ" ØÀËÆÄ ÃÀ ÛÄÄÒÈÃÄÁÀ ÏÒÉ
ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ X - ØÒÏÌÏÓÏÌÀ. äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÌÄÓÀÌÄ ÃÀ Ö×ÒÏ ÉÛÅÉÀÈÉ
×ÏÒÌÀ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ XI ×ÀØÔÏÒÉÓ (áÓÍÀÃÉ ÂËÏÁÖËÉÍÉ, ÈÒÏÌÁÏ-
ÐËÀÓÔÉÍÉÓ ÐËÀÆÌÖÒÉ ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÉ) ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓÈÀÍ. XI ×ÀØÔÏÒÉÓ
ÃÄ×ÉÝÉÔÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÃÀÌÄÌÊÅÉÃÒÄÁÀÝ ÀÓÄÅÄ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ
ÒÄÝÄÓÉÖËÉ ÔÉÐÉÈ (ÀÅÀÃÃÄÁÉÀÍ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÉ) áÃÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÂÅáÅÃÄÁÀ
ÒÏÂÏÒÝ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ, ÀÓÄÅÄ ØÀËÄÁÛÉÝ.
VIII ÃÀ IX ×ÀØÔÏÒÉÓ ÃÄ×ÉÝÉÔÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÏÒÉÅÄ ÔÉÐÉÓ äÄÌÏ-
×ÉËÉÉÓ ÊËÉÍÉÊÖÒÉ ÓÖÒÀÈÉ, ÃÀÌÄÌÊÅÉÃÒÄÁÉÓ ÔÉÐÉ, ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÖËÉ
ÉÍÃÄØÓÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÃÒÏ ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ. ÌÀÂÒÀÌ, ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅ-
ÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ IX ÃÀ XI ×ÀØÔÏÒÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÓÔÀÁÉËÖÒÉÀ ÃÀ ÈÅÉÈ ÊÏÍÓÄÒ-
ÅÉÒÄÁÖË ÓÉÓáËÛÉÝ ÊÉ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÓ
Ä×ÄØÔÖÒÏÁÀÓ, ÀÌ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÃÄ×ÉÝÉÔÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË äÄÌÏ×ÉËÉÀÓ
ÌÊÖÒÍÀËÏÁÄÍ ÊÏÍÓÄÒÅÉÒÄÁÖËÉ ÐËÀÆÌÉÓ ÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÉÈ. áÏËÏ
VIII ×ÀØÔÏÒÉ ÀÒÀÌÃÂÒÀÃÉÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÊËÀÓÉÊÖÒÉ äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÌÊÖÒÍÀËÏÁÀ,
VIII ×ÀØÔÏÒÉÓ ËÉÌ×ÏËÉÆÉÒÄÁÖËÉ ÐÒÄÐÀÒÀÔÄÁÉÓ ÛÏÅÍÀÌÃÄ, ÛÄÓÀÞËÄ-
ÁÄËÉÀ ÌáÏËÏà ÀáËÀÃÀÙÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÀÍ ÐËÀÆÌÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÉÈ.

×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉÓ ×ÉÁÒÉÍÀà ÂÀÃÀØÝÄÅÉÓ ÛÄÌÃÄ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ

ÊÏËÔÉ ÌÊÅÒÉÅÃÄÁÀ, ÍÀÏàÃÄÁÀ ÀÍÖ áÃÄÁÀ ÌÉÓÉ ÒÄÔÒÀØÝÉÀ. ÄÓ ÐÒÏÝÄÓÉ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÒÄÔÒÀØÔÏÆÉÌÀà ßÏÃÄÁÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÒ×ÉÔÄÁÉÓ ÃÀÛËÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÈÀÅÉÓÖ×ËÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ ØÅÄÛ ÉÌÚÏ-
×ÄÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÐÉÒÏÁÉÈ-ÒÄ×ËÄØ-
ÓÖÒÀÃ. ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÜØÀÒÃÄÁÀ ÌÔÊÉÅÍÄÖËÉ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÃÀ ÈÖ, ÒÏÌÄËÉÌÄ ÉÍÃÉ×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÓÉÂÍÀËÉ
ÌÒÀÅÀËãÄÒ ÖÙËÃÄÁÀ ÌÔÊÉÅÍÄÖË ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓÈÀÍ, ÂÀÒÊÅÄÖËÉ
ÃÒÏÉÓ ÛÄÌÃÄ ÌáÏËÏà ÓÉÂÍÀËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÌÔÊÉÅÍÄÖËÉ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ, ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ ÀÀÜØÀÒÄÁÓ. ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ
(ÒÏÌËÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÓ ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÃÀÍ ÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÓ
ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÃÀ ÒÏÌËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÝ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÔÊÉÅÉËÉÓÀÓ
ÃÀ ÄÌÏÝÉÉÓÀÓ) ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ (ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ,
ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÀÅÉßÒÏÄÁÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓ). ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ
ÃÀÜØÀÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÀÓÄÅÄ ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉ – äÉÐÏ×ÉÆÉÓ ÖÊÀÍÀ ßÉËÉÓ
äÏÒÌÏÍÉ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ äÏÒÌÏÍÉ, ÒÏÌËÉÓ
ÓÄÊÒÄÝÉÀÝ ÀÓÄÅÄ ÉÆÒÃÄÁÀ ÔÊÉÅÉËÉÓÀÓ.
ÆÏÂÉÄÒÈÉ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀ ØÉÌÉÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÉ ÀÜØÀÒÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ. ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÄÍ, äÄÌÏÊÏÀÂÖËÀÍÔÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. áÏËÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ ÄßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÄÁÉÀÍ ÀÍÔÉÊÏÀÂÖ-

68
ËÀÍÔÄÁÉ (ÀÍÔÉäÄÌÏÊÏÀÂÖËÀÍÔÄÁÉ) ÄßÏÃÄÁÀÈ. ÌÀÈ ÒÉÝáÅÓ
ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ äÄÐÀÒÉÍÉ – ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÀÍÔÉÊÏÀÂÖËÀÍÔÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ØÓÏÅÉËÛÉ ÃÀ ÙÅÉÞËÛÉ. ÉÓ
ÄßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÄÁÀ ÈÒÏÌÁÉÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÆÄ ÃÀ ÀØÅÄÉ-
ÈÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄ ÒÉÂÉ ÝÉËÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀÓ.
äÄÐÀÒÉÍÉ ÃÀ ÓáÅÀ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ
ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ, ÒÀÝ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÛÄÖÞËÄÁÄËÓ áÃÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÀÒÀÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÀÍÔÉäÄÌÏÊÏÀ-
ÂÖËÀÍÔÄÁÉ. ÉÓÉÍÉ ÖÛÖÀËÏà ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÆÄ ÀÒ ÆÄÌÏØÌÄ-
ÃÄÁÄÍ, ÀÒÀÌÄà áÄËÓ ÖÛËÉÀÍ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ. ÌÀÈ ÄÊÖÈÅÍÉÓ áÄËÏÅÍÖÒÀÃ
ÓÉÍÈÄÆÉÒÄÁÖËÉ ÐÒÄÐÀÒÀÔÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀáÃÄÍÄÍ ÙÅÉÞËÛÉ
ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÉÓ ÃÀ VII, IX ÃÀ X ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÁÉÏÓÉÍÈÄÆÉÓ
ÁËÏÊÉÒÄÁÀÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÀÒÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÉ ÐËÀÆÌÉÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
×ÉÁÒÉÍÉÓ ÂÀáÓÍÉÓ ÖÍÀÒÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÛÉ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÒÏÂÏÒÝ äÄÌÏÊÏÀÂÖ-
ËÀÍÔÄÁÉ, ÉÓÄÅÄ ÀÍÔÉäÄÌÏÊÏÀÂÖËÀÍÔÄÁÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÉ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ
ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÀÒ áÃÄÁÀ.
ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ ÆÏÂÉÄÒÈÌÀ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀÌ ÃÀ
àÒÉËÏÁÀÌ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÈÀÅÉÓÉ ÀÒÓÉÈ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀà ÃÀÌÝÀÅÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉÀ.

I.7.3. fibrinolizi

ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÒÃÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ (ÃÀ ÀÓÄÅÄ,

ÝáÏÅÄËÉÓ) ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÛÄÉÛÉÍÄÁÀ Ä. ß. ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀ. ÀÌ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÀÀ ×ÉÁÒÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÉÓ áÓÍÀÃ
ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÄÁÀà ÃÀÛËÀ. ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ äÄÌÏÊÏÀÂÖ-
ËÀÝÉÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀÍÔÉÐÏÃÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÌÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ
ÛÄÃÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÉ ÐËÀÆÌÉÍÉ (ÉÂÉÅÄ ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÉÍÉ), ÒÏÌÄËÉÝ
ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÀÀØÔÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ ÐËÀÆÌÉÍÏÂÄÍÉÓ
(ÉÂÉÅÄ ÐÒÏ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÉÍÉÓ) ÓÀáÉÈ; ÀÓÄÅÄ, ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÉÍÉÓ
ÀØÔÉÅÀÔÏÒÄÁÉ ÃÀ ÉÍäÉÁÉÔÏÒÄÁÉ. ÀØÔÉÅÀÔÏÒÄÁÉ ÐËÀÆÌÉÍÏÂÄÍÉÓ
ÐËÀÆÌÉÍÀà ÂÀÒÃÀØÌÍÀÓ ÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄÍ, ÉÍäÉÁÉÔÏÒÄÁÉ ÀÊÀÅÄÁÄÍ
ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÓ. ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÄÁÉÓ ÖÌÒÀÅËÄ-

69
ÓÏÁÀ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÀ. ÉÓÉÍÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ,
×ÏÒÌÉÀÍ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÛÉ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÓÀ ÃÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ.
×ÉÁÒÉÏÍÉËÉÆÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÖÍÃÀ ÂÀÍÅÉáÉËÏÈ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄ-
ÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ. ãÀÍÌÒÈÄË ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÄÓ ÏÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ
×ÖÍØÝÉÖÒÀÃ ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ. ÒÏÌÄËÉÌÄ ÌÀÈÂÀÍÉÓ
×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÄÏÒÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ
ÝÅËÉËÄÁÄÁÓ. äÄÌÏÊÏÀÂÖËÀÝÉÉÓÀ ÃÀ ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÉÓ ÓÉÓÔÄÌÄÁÓ
ÛÏÒÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÖÒÈÉÄÒÈÊÀÅÛÉÒÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÌ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÞÉÌÄ
ÐÀÈÏËÏÂÉÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ. ÉÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀáÃÄÓ ÌÉÆÄÆÉ
ÀÍ ÞËÉÄÒÉ ÓÉÓáËÃÄÍÉÓÀ ÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ÈÒÏÌÁÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀ. ÓÉÓáËÉÓ ËÉÆÉÓÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ, ÌÉÓÉ ÛÄÃÄ-
ÃÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÉÌÀÅÃÒÏÖËÉ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÉÈ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ
ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ ÉÓÄÈÉ ÖÌÞÉÌÄÓÉ ÂÀÒÈÖËÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÂÀáÃÄÓ, ÒÏÂÏÒÉ-
ÝÀÀ ÈÒÏÌÁÏÆÄÁÉ ÃÀ ÄÌÁÏËÉÄÁÉ. ÆÏ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÈÒÏÌÁÄÁÉ
ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÀà ÌàÉÃÒÏà ÄÊÅÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃÄËÓ, ÓßÚÃÄÁÀ
ÌÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÈ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ. ÀÌ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÉÓ ÀáÛÏÁÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÓ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ ÄÌÁÏËÉÀÓ.
ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓÀÓ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÖÒÉ
ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ, ÒÀÝ ×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÌÊÅÄÈÒ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÖÃÄÃÄÁËÏÁÀÓ - À×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÄÌÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓÀ ÃÀ ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ×ÖÍ-
ØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÃÀ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ
äÖÌÏÒÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ.

I.8. sisxlis jgufebi

ÆÏÂÀÃÉ ÉÌÖÍÏËÏÂÉÉÓ ÄÒÈ-ÄÒÈ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ

ÌÄÝÍÉÄÒÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ãÂÖ×ÄÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ. ÌÀÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÉ ÜÀÄÚÀÒÀ
ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ 1901 ßÄËÓ ÀÅÓÔÒÉÄËÌÀ ÌÊÅËÄÅÀÒÌÀ ËÀÍÃ-
ÛÔÀÉÍÄÒÌÀ ÀÙÌÏÀÜÉÍÀ, ÒÏÌ ÄÒÈÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÏÒÄ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÛÒÀÔÈÀÍ ÛÄÒÄÅÉÓÀÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀ (ËÀÈ.
agglutinatio - ÛÄßÄÁÄÁÀ) áÃÄÁÀ.
ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÀÂËÖ-
ÔÉÍÀÝÉÉÓ ßÀÒÌÏÌØÌÍÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ – ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈ-
ØÌÄÃÄÁÉÈ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ÓÀÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÓÈÀÍ –
ÀÍÔÉÓáÄÖËÈÀÍ.

70
 ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀÛÉ ÜÀÛÄÍÄÁÖËÉÀ ÐÏËÉÓÀØÀÒÉÃÖË-
ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÖÒÉ ÊÏÌÐËÄØÓÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÀÍÔÉÂÄÍÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ
ÂÀÀÜÍÉÀ. ÌÀÈÈÀÍ ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ ÐËÀÆÌÉÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÀ-ÂËÖÁÖËÉÍÖÒ ×ÒÀØÝÉÀÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ. ÈÅËÉÀÍ, ÒÏÌ
ÀÍÔÉÂÄÍ-ÀÍÔÉÓáÄÖËÉÓ ÒÄÀØÝÉÉÓÀÓ ÀÍÔÉÓáÄÖËÉÓ ÌÏËÄÊÖËÀ ßÀÒÌÏØ-
ÌÍÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒ ÊÀÅÛÉÒÓ ÏÒ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÓ ÛÏÒÉÓ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
ÈÉÈÏÄÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÊÉÃÄÅ ÓáÅÀ ÖãÒÄÃÓ, ÒÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÛÄÄßÄÁÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÀ.
É. ÉÀÍÓÊÉÌ ÃÀ Ê. ËÀÍÃÛÔÀÉÍÄÒÌÀ ÀÙÌÏÀÜÉÍÀ, ÒÏÌ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÀÒÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÉÓ ßÀÒÌÏÌÛÏÁÉ ÏÒÉ
×ÀØÔÏÒÉ: ÀÂËÏÔÉÍÏÂÄÍÉ A ÃÀ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ B, áÏËÏ ÐËÀÆÌÀÛÉ
ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÉÓ ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ÏÒÉ ×ÀØÔÏÒÉ - ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉ á ÃÀ
ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉ â (ÍÀá 9). ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÀÓÏÃÄÓ ÂÅáÅÃÄÁÀ
ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ A ÃÀ ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉ á , ÀÍ
ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ B ÃÀ ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉ â . ÀÌÉÔÏÌ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÀÊÖÈÀÒÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀ ÀÒ áÃÄÁÀ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉÓ ÃÀ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀ - ÀÒÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÌÈÄËÉ ÌÏÓÀáËÄÏÁÀ ÃÀÚÏ×ÉËÉÀ
ÏÈá ÞÉÒÉÈÀà ãÂÖ×Àà (ÒÏÌËÄÁÉÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ØÅÄãÂÖ×ÄÁÀÃ
ÉÚÏ×À). ÉÀÍÓÊÉÓ ÊËÀÓÉ×ÉÊÀÝÉÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ I ãÂÖ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÓ ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÓ. ÌÀÈÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ
ÛÄÉÝÀÅÓ á ÃÀ â ÀÂËÖÔÉÍÉÍÓ. II ãÂÖ×ÉÓ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÛÉ
ÀÒÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ A, áÏËÏ ÐËÀÆÌÀÛÉ - ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉ â . III ãÂÖ×Ó
ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÉÀÍ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÀÒÉÓ
ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ B, áÏËÏ ÐËÀÆÌÀÛÉ - ÀÂËÖÔÉÍÉÍÉ á . IV ãÂÖ×ÉÓ
ÀÃÀÌÉÀÍÈÀ ÓÉÓáËÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ A ÃÀ B ÀÂËÖÔÉ-
ÍÏÂÄÍÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÈ ÃÀ ÐËÀÆÌÀÛÉ á ÃÀ â ÀÂËÖÔÉÍÉÍÄÁÉÓ
ÀÒÀÒÓÄÁÏÁÉÈ.
ÓÉÓáËÉÓ ãÂÖ×ÄÁÉÓ ÝÏÃÍÀÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓáÌÉÓÀÈÅÉÓ, ÒÀÃÂÀÍÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÀÓ ÌÞÉÌÄ ÛÄÃÄÂÉ ÌÏÓÃ-
ÄÅÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÃÏÍÏÒÉÓ (ÀÃÀÌÉÀÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÉÙÄÁÓ ÓÉÓáËÓ)
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÒÄÝÉÐÉÄÍÔÉÓ (ÀÃÀÌÉÀÍÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÙÄÁÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÓ) ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉÈ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÌÀÈÉ äÄÌÏËÉÆÉ, ÒÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÌÄÔÀÃ ÌÞÉÌÄ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ - ÔÒÀÍÓ×Ö-
ÆÉÖÒÉ ÛÏÊÉ, ÒÀÌÀÝ ÛÄÓÀÞËÏÀ ÓÉÊÅÃÉËÉ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ.

71
 ÐÉÒÅÄËÉ ãÂÖ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌØÏÍÄ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÓ ÀÃÒÄ ÖÍÉÅÄÒÓÀ-
ËÖÒ ÃÏÍÏÒÄÁÀÃ ÌÉÉÜÍÄÅÃÍÄÍ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÈÅËÉÃÍÄÍ, ÒÏÌ ÌÀÈÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÀ ÛÄÉÞËÄÁÏÃÀ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ãÂÖ×ÉÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ.
ÌÏÂÅÉÀÍÄÁÉÈ ÃÀÃÂÉÍÃÀ, ÒÏÌ ÄÓ ÖÍÉÅÄÒÓÀËÖÒÏÁÀ ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ
ÓÖËÀÝ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÄÓ ÉÌÀÓÈÀÍ ÀÒÉÓ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ, ÒÏÌ ÐÉÒÅÄËÉ
ãÂÖ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌØÏÍÄ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÉÌÖÍÖÒÉ ÀÍÔÉ – A ÃÀ ÀÍÔÉ - B ÀÂËÖÔÉÍÉÍÄÁÉ ÃÀ ÀÓÄÈÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÀÌ ÓáÅÀ ãÂÖ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌØÏÍÄ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÒÈÖËÄÁÀ ÃÀ ËÄÔÀËÖÒÉ ÛÄÃÄÂÉ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ.

72
 I.9. rezus-faqtori

ÀÃÀÌÉÀÍÈÀ ÖÌÒÀÅËÄÓÏÁÉÓ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÊÉÃÄÅ ÄÒÈ

×ÀØÔÏÒÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÐÉÒÅÄËÀà ËÀÍÃÛÔÀÉÍÄÒÌÀ ÃÀ ÅÉÍÄÒÌÀ
ÀÙÌÏÀÜÉÍÀ 1910 ßÄËÓ ÌÀÊÀÊÄÁÉÓ ãÉÛÉÓ ÌÀÉÌÖÍÄÁÉÓ (Macacus rhesus)
ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÓ ÒÄÆÖÓ ×ÀØÔÏÒÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ (Rh-×ÀØÔÏÒÉ).
ÈÖ ÀÌ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÓ (ÒÄÆÖÓ-ÃÀÃÄÁÉÈÉ
ÓÉÓáËÉ) ÂÀÃÀÅÖÓáÀÌÈ ÀÃÀÌÉÀÍÓ, ÒÏÌËÉÓ ÓÉÓáËÉÝ ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÓ ÌÀÓ
(ÒÄÆÖÓ-ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ), ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÓ ÂÀÌÏÖÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ
ÀÂËÖÔÉÍÉÍÄÁÉ ÃÀ äÄÌÏËÉÆÉÍÄÁÉ. ÀÓÄÈÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÈÅÉÓ ÒÄÆÖÓ-
ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈÌÀ ÂÀÃÀÓáÌÀÌ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ
ÌÞÉÌÄ ÂÀÒÈÖËÄÁÀ – äÄÌÏÔÒÀÍÓ×ÖÆÉÖÒÉ ÛÏÊÉ (ÍÀá. 10 Á).
ÓÀáÉ×ÀÈÏÀ, ÒÏÝÀ ÒÄÆÖÓ ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÍÀÚÏ×É ÒÄÆÖÓ-ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ
ÃÄÃÉÓ ÌÖÝÄËÛÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ. ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÒÄÆÖÓ-
×ÀØÔÏÒÉ ÃÉ×ÖÆÖÒÀà ÂÀÃÀÃÉÓ ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÐËÀÍÝÄÔÉÓ
ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ, ÒÀÝ ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÀÍÔÉÒÄÆÖÓÖËÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÐËÀÍÝÄÔÉÈ
ÊÅËÀÅ ÖÊÀÍ ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÄÍ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÌÉÓÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÍ, ÛÄÌÃÂÏÌÉ äÄÌÏËÉÆÉÈ,
ÒÀÓÀÝ ÌÞÉÌÄ ÂÀÒÈÖËÄÁÄÁÉ ÌÏäÚÅÄÁÀ (ÍÀá. 11). ÀÙÍÉÛÍÖËÉÓ ÛÄÃÄÂÉÀ
ÌÊÅÃÒÀà ÛÏÁÀÃÏÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÄÁÉ. ÀÌÉÔÏÌ, ØÏÒßÉÍÄÁÉÓÀÓ ÌÄÔÀÃ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ, ÒÀÌÄÈÖ ÍÀÚÏ×É
áÛÉÒÀà ÉÌÄÌÊÅÉÃÒÄÁÓ ÌÀÌÉÓ ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÓ.
ÂÀÒÃÀ ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÉÓÀ ÀÙÌÏÜÄÍÉËÉÀ ÊÉÃÄÅ ÀáÀËÉ ÀÂËÖ-
ÔÉÍÏÂÄÍÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÀÙÌÏÜÄÍÀÌÀÝ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÂÀÀ×ÀÒÈÏÅÀ
ÓÉÓáËÉÓ ãÂÖ×ÄÁÆÄ ÝÏÃÍÀ ÃÀ ÌÀÈÉ ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÉÈ ÌÉÙÄÁÖËÉÀ
ÀÒÀ ÏÈáÉ, ÀÒÀÌÄà ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÀÓÉÀÈÀÓÉ ãÂÖ×É. ÈÖÌÝÀ, ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓáÌÉÓÀÈÅÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ãÂÖ×ÄÁÉÓ ÃÀ ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÓ, ÒÄÆÖÓ-
ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
A ãÂÖ×ÉÓ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÄÁÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ØÅÄãÂÖ×ÉÓÀÀ A1, A2, A3, A4
ÃÀ ÓáÅ. A2 ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ A1-ÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ ÀÂËÖÔÉÍÀÝÉÀÓ ÀÒ
ÉÞËÄÅÀ ÓÖÓÔÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÛÒÀÔÄÁÈÀÍ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÛÄÉÝÀÅÄÍ á
ÀÂËÖÔÉÍÉÍÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÀÌ ÀÃÀÌÉÀÍÈÀ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÅÀÊÖÈÅÍÏÈ
I ãÂÖ×Ó, ÒÀÌÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓáÌÉÓÀÓ ÛÄÓÀÞËÏÀ ÌÞÉÌÄ ÂÀÒÈÖËÄÁÀ
ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ. A3, A4, A5 ÃÀ ÓáÅÀ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÄÁÉ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ
ÓÖÓÔÄÁÉÀ. Rh - ×ÀØÔÏÒÉÝ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÅÀÒÉÀÍÔÉÓÀÀ: Rh0, Rh|, Rh||.

73
74
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÄÍ ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÓ, ÛÄÉÝÀÅÄÍ
ÒÄÆÖÓ - ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ×ÀØÔÏÒÓ Hr. ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÉÓ
ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ×ÀØÔÏÒÉÝ ÉÌÃÄÍÉÅÄ ÅÀÒÉÀÍÔÉÓÀÀ:Hr0, Hr|, Hr||.
ÀÙÌÏÜÄÍÉËÉÀ ÀÓÄÅÄ ÌÒÀÅÀËÉ ÀÂËÖÔÉÍÏÂÄÍÉ: M, N, S, P, D, C, K, L,
Ln, Le, Fy ÃÀ ÓáÅÀ.

I.10. sisxlis warmoqmna da misi regulacia

ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ - äÄÌÏÐÏÄÆÉ ÖãÒÄÃÈÀ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÉÓ

ÓÄÒÉÄÁÉÈ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ. ÖãÒÄÃÈÀ ÓÀáÄÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ
ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÓ, ËÄÉÊÏÐÏÄÆÓ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÆÓ.
ÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ, ÀÓÄÅÄ, ÄÌÁÒÉÏÍÖË ÃÀ ÐÏÓÔÄÌÁÒÉÏÍÖË äÄÌÏÐÏÄÆÓ.
ÄÌÁÒÉÏÍÖËÉ äÄÌÏÐÏÄÆÉ áÃÄÁÀ ÄÌÁÒÉÏÍÖË ÐÄÒÉÏÃÛÉ ÃÀ ÀÌ
ÃÒÏÓ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ ØÓÏÅÉËÉÓ ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÀ. áÏËÏ
ÐÏÓÔÄÌÁÒÉÏÍÖËÉ äÄÌÏÐÏÄÆÉ ÓÉÓáËÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÒÄÂÄÍÄ-
ÒÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÃÀ
ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ áÃÄÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ. ÄÌÁÒÉÏÍÖËÉ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÁÏËÏÓ
ÙÅÉÞËÛÉ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÉ ßÚÃÄÁÀ ÃÀ ÖÍÉÅÄÒÓÀËÖÒ, äÄÌÏ-
ÐÏÄÆÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÏÒÂÀÍÏÃ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉ ÉØÝÄÅÀ. ÉÓ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×Ó ÙÄÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÈ ÈÉÌÖÓÓ, ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÓ ÃÀ ÓáÅÀ
äÄÌÏÐÏÄÆÖÒ ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ. ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀ äÄÌÏ-
ÐÏÄÆÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÂÀÒÃÀ ÝÉËÄÁÉÓ, ÝáÉÌÄÁÉÓ
ÃÀ ÛÀØÒÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓÀ, ÅÉÔÀÌÉÍ B12-ÉÓ, ×ÏËÉÖÌÉÓ ÌÑÀÅÀÓ ÃÀ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀàÉÒÏ ÒÊÉÍÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÓÀ ÃÀ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÆÄ; ÓÀßÚÉÓÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏËÉ×ÄÒÀÝÉÀÆÄ; ÓÐÄÝÉ-
×ÉÊÖÒÉ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ äÏÒÌÏÍÄÁÉÈ (ÐÏÄÔÉÍÄÁÉ) ÒÄÂÖËÀÝÉÀÆÄ;
ÖÊÖÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÂÆÉÈ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ ÃÏÍÄÆÄ ÃÀ ÓáÅ.
ÈÖ ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÏÒÂÀÍÏÓ ÌáÏËÏÃ
ÞÅËÉÓ ßÉÈÄËÉ ÔÅÉÍÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ 18
ßËÉÓ ÀÓÀÊÛÉ äÄÌÏÐÏÄÆÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ áÄÒáÄÌËÉÓ ÌÀËÄÁÛÉ,
ÍÄÊÍÄÁÛÉ, ÌÄÍãÉÓ ÞÅËÄÁÛÉ, ÚÅÒÉÌÀËÄÁÛÉ, ÌáÒÄÁÉÓ ÞÅËÄÁÉÓ
ÐÒÏØÓÉÌÀËÖÒ ÄÐÉ×ÉÆÄÁÛÉ ÃÀ À. Û. ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÊÄÒÀ
ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÜÏÍÜáÉÓ 206 ÞÅÀËÛÉ ÀØÅÓ. ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÌ

75
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓÀ, ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ, ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÓáÅÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ, ÉÌÃÄÍÀÃ
ÌÏßÄÓÒÉÂÄÁÖËÀà ÃÀ ÊÀÍÏÍÆÏÌÉÄÒÀà ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÞÅËÉÓ
ÔÅÉÍÛÉ ÓÉÍÈÄÆÉÒÄÁÖËÉ ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÆÒÃÀÓÒÖËÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓÈÀÍ ÌÈÄËÉ ÓÉÝÏÝáËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ
ÌÖÃÌÉÅÉ ÒÜÄÁÀ. ÀÓÀÊÉÓ ÌÀÔÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ ÞÅËÄÁÉÓ ÙÒÖÄÁÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÊÉ - ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÀÓÄ
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÞÅËÄÁÉÓ ÙÒÖÄÁÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀÁÀÃÄÁÉÓÀÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
ÓáÄÖËÉÓ ßÏÍÉÓ 1,4%, áÏËÏ ÌÏÆÒÃÉË ÀÓÀÊÛÉ 4,8%-Ó, ÌÀÛÉÍ,
ÒÏÃÄÓÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀÁÀÃÄÁÉÓÀÓ 8%-ÉÀ, ÌÏÆÒÃÉË ÀÓÀÊÛÉ
6-7%. ÞÅËÉÓ ßÉÈÄËÉ ÔÅÉÍÉÓ ÌÀÓÀ ÌÈÄËÉ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÌÀÓÉÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÍÀáÄÅÀÒÉÀ ÃÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 1 400 ÂÒÀÌÓ, ÒÀÝ ÙÅÉÞËÉÓ
ßÏÍÀÓ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÖËÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄ ÛÄÓÀÍÀÒ-
ÜÖÍÄÁËÀà 70 ÊÂ. ßÏÍÉÓ ÌØÏÍÄ ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ
ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ ÖÍÃÀ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÓ 2 1011 ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ, 45 10 9
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÉ, 10 9 ÌÏÍÏÝÉÔÉ ÃÀ 17510 9 ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÉ. ÞÅËÉÓ
ÔÅÉÍÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÌÏÌßÉ×ÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà (ÈÀÍÃÀ-
ÈÀÍÏÁÉÈ) ÂÀÃÀÃÉÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÈÅÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÉÓ ÃÒÏÝ (ÀÍÖ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÝ) ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÔÉÐÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ 120 ÃÙÄ-ÙÀÌÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ,
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ - 10-11 ÃÙÄ-ÙÀÌÄ, ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÓÀÀÈÉÃÀÍ 15-20 ÃÙÄ-ÙÀÌÄ. ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ - 10 ÓÀÀÈÀÌÃÄ,
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ
ÌÄÔÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÓÀàÉÒÏÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅ-
ÍÉËÄÁÉÓ ÃÀÓÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁËÀÃ. ÀÓÄ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÌÏÌßÉ×ÄÁÖËÉ
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ 10-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈÀÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, áÏËÏ ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉ
ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÓÀÌÃÙÉÀÍÉ ÌÀÒÀÂÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈÀÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉ.
ÓÀÛÖÀËÏà ÀÙÄÁÖËÉ, 70 Ê ßÏÍÉÓ ÌØÏÍÄ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ 70
ßËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ßÀÒÌÏÄØÌÍÄÁÀ 460 Ê ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ, 5 400 ÊÂ
ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÉ, 275 Ê - ËÉÌ×ÏÝÉÔÉ, 40 Ê ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÉ.

76
 I.10.1. eriTropoezi

ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÄÁÉÀ ÞÅËÉÓ ßÉÈÄËÉ ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄ-

ÃÄÁÉ. ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÁÒÔÚÄËÉ
ÞÅËÄÁÉÓ ßÉÈÄË ÔÅÉÍÛÉ, ÁÉÒÈÅÉÀÍÉ ÙÄÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄ-
ËÉÝ ÈÀÅÉÓÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÔÀÃÉÀÓ ÂÀÉÅËÉÓ
(ÍÀá. 12). ÙÄÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌßÉ-
×ÄÁÖË ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÀà ÂÀÒÃÀØÌÍÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ 12 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÓ ÛÄÀÃ-
ÂÄÍÓ. ÀÌ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÄÒÉÈÒÏÉÃÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÀÓßÒÄÁÓ
11-12 ÃÀÚÏ×ÀÓ ÃÀ ÄÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÓÔÀÁÉËÖÒÉÀ. ÈÖÌÝÀ, ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ
ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ (ÌßÅÀÅÄ ÓÉÓáËÃÀÊÀÒÂÅÀ, ÉÍ×ÄØÝÉÀ) ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍ-
ÛÉ Ä. ß. ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÏÌßÉ×ÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÜØÀÒÃÄÁÀ.
ÌÏÌßÉ×ÄÁÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÓÉÓáËÛÉ ÝÉÒÊÖÒÉÒÄÁÓ 100-120 ÃÙÄ-
ÙÀÌÄ, ÛÄÌÃÄÂ ÙÅÉÞËÉÓ, ÄËÄÍÈÉÓ, ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÌÏÍÏÍÖÊËÄÀËÖÒÉ
×ÀÂÏÝÉÔÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ×ÀÂÏÝÉÔÏÆÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ (ÀÙÓÀ-
ÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÉÓ ÖÍÀÒÉ ÀØÅÓ ÀÒÀ
ÌáÏËÏà ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ, ÀÒÀÌÄà ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ ÓáÅÀ ØÓÏÅÉËÓÀÝ, ÒÀÆÄÝ
ÌÏßÌÏÁÓ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÊÀÍØÅÄÛÀ ÓÉÓáËÜÀØÝÄÅÄÁÉÓ Ä. ß. "ÓÉËÖÒ-
ãÄÄÁÉÓ" ÂÀØÒÏÁÀ).
ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÉÈÅËÉÀÍ 25 1012 ÄÒÉÈ-
ÒÏÝÉÔÓ ÃÀ ÚÏÅÄË 24 ÓÀÀÈÛÉ ÂÀÍÀáËÄÁÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÀÌ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,8%, ÀÍÖ 1 ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ 160 10 6
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ. ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ
×ÏËÏÖÌÉÓ ÌÑÀÅÀ ÃÀ ÅÉÔÀÌÉÍÉ B 12. B 12 ÃÀ ×ÏËÉÖÌÉÓ ÌÑÀÅÀ
ÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÓ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÐÉÒÅÄËÉ 1000-ãÄÒ Ö×ÒÏ
ÀØÔÉÖÒÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÄÏÒÄ. B12 ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÂÀÒÄÂÀÍÉ ×ÀØÔÏÒÉÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÀÊÅÄÁÈÀÍ ÄÒÈÀà ÛÄÃÉÓ. ÉÓ ÓÀàÌËÉÓ
ÌÏÌÍÄËÄÁÄË ÔÒÀØÔÛÉ ÌáÏËÏà ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÛÄÉßÏÅÄÁÀ, ÈÖ ÊÖàÉÓ
ãÉÒÊÅËÄÁÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ÌÖÊÏÐÒÏÔÄÉÃÓ (ÓÉÓáËßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÉÍÀÂÀÍ
×ÀØÔÏÒÓ). ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÀÊÀÔÀËÉÆÄÁÓ ÅÉÔÀÌÉÍ B12-ÉÓ ÛÄßÏÅÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ×ÄÒÌÄÍÔÖË ÐÒÏÝÄÓÄÁÓ. ÅÉÔÀÌÉÍÉ B12 ÖÒÈÉÄÒÈ-
ØÌÄÃÄÁÓ ÊÖàÉÓ ßÅÄÍÉÓ ÂÀÓÔÒÏÌÖÊÏÐÒÏÔÄÉÍÈÀÍ. ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ
ÊÏÌÐËÄØÓÉ áÅÃÄÁÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÃÀ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÒÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÓÉÍÈÄÆÓ, ÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ. ÛÉÍÀÂÀÍÉ
×ÀØÔÏÒÉÓ (ÂÀÓÔÒÏÌÖÊÏÐÒÏÔÄÉÍÉ) ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÉÒÙÅÄÅÀ
ÅÉÔÀÌÉÍ B 12-ÉÓ ÛÄßÏÅÀ, ÒÀÝ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.

77
78
 ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÅÉÔÀÌÉÍÉ C, ÒÏÌÄËÉÝ
ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÉÓ ÒÊÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÉ ÍÀßÉËÉÓ
(äÄÌÉÓ) ÓÉÍÈÄÆÓ; ÀÓÄÅÄ ÅÉÔÀÌÉÍÉ B6, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
äÄÌÉÓ ÓÉÍÈÄÆÆÄ ÃÀ ÅÉÔÀÌÉÍÉ B2, ÒÏÌÄËÉÝ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ËÉÐÉÃÖÒÉ
ÓÔÒÏÌÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ.
ÈÀÅÉÓÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÂÀÃÉÓ ÒÀÌ-
ÃÄÍÉÌÄ ÓÔÀÃÉÀÓ. ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ×ÏÒÌÄÁÉÓ ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÄÁÉ - ÒÄÔÉ-
ÊÖËÉÝÉÔÄÁÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀÀÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ
(ÆÏÂÉ ÌÊÅËÄÅÀÒÉÓ ÀÆÒÉÈ - ÄÒÈ ÓÀÀÈÛÉ) ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÆÒÃÀÓÒÖË
ÖãÒÄÃÄÁÀÃ. ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÁÀÆÏ×ÉËÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ
ÂÒÀÍÖËÀÒÖË ÀÍ ÞÀ×ÉÓÌÀÂÅÀÒ ÂÒÏÅÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÆÒÃÀÓÒÖË
×ÏÒÌÄÁÓ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÏÍÀÝÄÌÉÈ, ÛÄÀÃÂÄÍÓ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 1-10%-Ó, ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÒÀÌÃÄÍãÄÒÌÄ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ:
ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÜØÀÒÉ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ; ÆÒÃÀÓÒÖËÉ
×ÏÒÌÄÁÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÂÀáËÄÜÉÓÀÓ; ØÓÏÅÉËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏÈáÏÅ-
ÍÉËÄÁÀÓÀ ÃÀ ÌÉÓ ÃÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÛÄÖÓÀÁÀÌÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
(äÉÐÏØÓÉÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ×ÏÒÌÀ). ÀÌ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÊÏÍÝÄÔÒÀÝÉÉÈ ÜÍÃÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÃÀÌÀÜØÀ-
ÒÄÁÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÍÉ ÂËÉÊÏ-
ÐÒÏÔÄÉÍÖËÉ ÁÖÍÄÁÉÓ ÌØÏÍÄ äÏÒÌÏÍÄÁÉÀ, ßÏÍÉÈ  33000 . ÄÓ äÏÒÌÏ-
ÍÄÁÉ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀÃ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÍÈÄÆÃÄÁÀ, ÀÓÄÅÄ, ÌÝÉÒÄ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÙÅÉÞËÉÓ ÃÀ ÚÁÉÓØÅÄÛÀ ÓÀÍÄÒßÚÅÄ ãÉÒÊÅËÄÁÉÈ.
ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÂÅáÅÃÄÁÀ ÀÃÀÌÉÀ-
ÍÉÓÀ ÃÀ ÝáÏÅÄËÈÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ. ÉÂÉ ÀÜØÀÒÄÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ. ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÔÉÍÉÓ ÂÀÒÃÀ ÓÉÓáËßÀÒÌÏØÌÍÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÓ ÀÍÃÒÏÂÄÍÄÁÉ ÃÀ ÌÄÃÉÀÔÏÒÄÁÉ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÓÀÛÖÀËÏà 120 ÃÙÄ-
ÙÀÌÄÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÀáÀËÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉ ÃÀ ÉáËÉÜÄÁÀ áÀÍÃÀÆÌÖËÄÁÉ. ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÃÀÍ 60 ÃÙÄ-ÙÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ
ÊËÄÁÖËÏÁÓ ÓáÅÀÃÀÓÓáÅÀ ×ÄÒÌÄÍÔÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÃÏÍÄ, ÒÀÝ
ÂËÉÊÏËÉÆÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ ÃÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÄÓ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÃÀÁÄÒÄÁÀÓÈÀÍ, ÒÀÝ ÓÀÁÏËÏÏÃ ÌÀÈÉ
ÃÄÓÔÒÖØÝÉÉÓ ÌÉÆÄÆÉ áÃÄÁÀ. ÚÏËÅÄËÃÙÉÖÒÀà 200 ÌÉËÉÀÒÃÉ ÖãÒÄ-
ÃÉ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÃÄÓÔÒÖØÝÉÖË ÝÅËÉËÄÁÄÁÓ ÃÀ ÉáËÉÜÄÁÀ. áÀÍÃÀÆÌÖ-

79
ËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ. ÉÓÉÍÉ ÉáËÉÜÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÔÒÀÅÌÉÒÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÍÀßÉËÉ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ×ÀÂÏÝÉÔÏÆÓ ÙÅÉÞËÉÓÀ ÃÀ ÄËÄÍÈÉÓ ÌÏÍÏÍÖÊ-
ËÄÀËÖÒÉ ×ÀÂÏÝÉÔÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ. áÀÍÃÀÆÌÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ
äÄÌÏËÉÆÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÖÛÖÀËÏà ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÉÓÀÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÉáËÉÜÄÁÀ äÄÌÀà ÃÀ
ÂËÏÁÉÍÀÃ. äÄÌÓ ÂÀÌÏÄÚÏ×À ÒÊÉÍÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÝÄÁÅÄ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ
ÀáÀËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ. äÄÌÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÌÏÉÚÄ-
ÍÄÁÀ ÏÒÉ ÝÉËÉÓ: ×ÄÒÏÔÉÍÉÓÀ ÃÀ ÓÉÃÄÒÏ×ÉËÉÓ ÒÊÉÍÀ. ÒÊÉÍÉÓ ÃÉÃ
ÍÀßÉËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ÉÙÄÁÓ ÖÊÅÄ áÀÍÃÀÆÌÖËÉ ÃÀ ÂÀáËÄÜÉËÉ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÃÀÍÀÒÜÄÍÓ ÊÉ ÓÀÊÅÄÁÈÀÍ ÄÒÈÀÃ (ÒÊÉÍÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ 4-5 ÂÒÀÌÉÀ, áÏËÏ ÌÀÓÆÄ ÃÙÄ-ÙÀÌÖÒÉ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ 20-25 ÌÂ). äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÉÍÀáÄÁÀ
ÙÅÉÞËÛÉ, ÄËÄÍÈÀÛÉ, ßÅÒÉËÉ ÍÀßËÀÅÉÓ ËÏÒßÏÅÀÍ ÂÀÒÓÛÉ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ ÉÍ×ÏÒÌÀ-
ÝÉÀÓ ÉÞËÄÅÀ ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÀÌ ÓÉÃÉÃÉÓ
ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÓ ÃÉÀÂÍÏÓÔÉÊÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ. ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉ
ÀÍÖ ÐÏËÉØÒÏÌÏ×ÉËÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÌÏÌßÉ×ÄÁÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÖÛÖÀËÏ ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÄÁÉÀ. ÌÀÈ ÛÄÌÏÒÜÄÍÉËÉ ÀØÅÓ ÄÍÃÏÐËÀÆÌÖÒÉ
ÒÄÔÉÊÖËÖÌÉÓ ÍÀÒÜÄÍÄÁÉ ÃÀ ÒÍÌ (ÓßÏÒÄà ÄÒÈÉ-ÄÒÈÉ ÀÌ ÊÏÌÐÏÍÄÍ-
ÔÉÓ ÀÙÌÏÜÄÍÉÈ áÃÄÁÀ ÌÀÈÉ ÉÃÄÍÔÉ×ÉÊÀÝÉÀ). ÄÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÛÄÉÍÉÛ-
ÍÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÞÅËÉÓ ßÉÈÄË ÔÅÉÍÛÉ, ÀÓÄÅÄ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ.
ÍÏÒÌÀÛÉ ÌÀÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 1-10%. ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÃÀÜØÀÒÄÁÉÓÀÓ
ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÉËÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÛÄÍÄËÄÁÉÓÀÓ ÊÉ - ÊËÄÁÖËÏÁÓ.
ÀÌÉÔÏÌ ÓÉÓáËÛÉ ÒÄÔÉÊÖËÉÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÞÅËÉÓ
ÔÅÉÍÛÉ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ. ÉÂÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ
ÌßÅÀÅÄ ÓÉÓáËÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ äÄÌÏËÉÆÖÒÉ ÀÍÄÌÉÉÓÀÓ.
ÒÄÔÉÊÖËÉÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÓÉÓáËßÀÒÌÏØÌÍÉÓ
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ. ÉÂÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÒÊÉÍÉÓ,
ÅÉÔÀÌÉÍ B12-ÉÓ ÀÍ ×ÏËÉÖÌÉÓ ÌÑÀÅÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÀÓÄÅÄ
ÝÉÔÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ÐÒÄÐÀÒÀÔÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÉÓÀÓ, ÓáÉÅÖÒÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓÀÓ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÂÀáËÄÜÉÓ ÃÒÏÓ ÒÄÔÉÊÖËÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÓÉÓáËÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
50% ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ. ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 36-44 ÓÀÀÈÉÀ. ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉÓ ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀÜØÀÒÄÁÉÓÀÓ
ÓÉÓáËÛÉ ÆÏÂãÄÒ ÍÏÒÌÏÁËÀÓÔÄÁÉÝ (ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÉÍÀ-
ÌÏÒÁÄÃÄÁÉ) ÊÉ ÜÍÃÄÁÀ.

80
 I.10.2. anemia

ÀÍÄÌÉÀ (ÁÄÒÞÍ. anaemia, an - ÖÀÒÚ. ÍÀß., haima (haema) ÓÉÓáËÉ)

ÓÉÔÚÅÀÓÉÔÚÅÉÈ "ÖÓÉÓáËÏÁÀÓ" ÍÉÛÍÀÅÓ. ÊËÉÍÉÊÀÛÉ ÀÌ ÔÄÒÌÉÍÉÈ
ÀÙÍÉÛÍÀÅÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÂÀÌÏ. ÀÍÄÌÉÉÓÀÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÃÀØÅÄÉÈÄ-
ÁÖËÉ ÉÚÏÓ ÀÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÀÍ ÌÀÈÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ, ÀÍ ÏÒÉÅÄ ÄÒÈÀÃ. ÈÀÅÉÓ ÈÀÅÀÃ ÔÄÒÌÉÍÉ "ÀÍÄÌÉÀ" ÀÒ
ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÊËÄÁÏÁÉÓ ÌÉÆÄÆÆÄ. ÚÅÄËÀÆÄ áÛÉÒÀÃ
ÂÅáÅÃÄÁÀ ÒÊÉÍÀÃÄ×ÉÝÉÔÖÒÉ ÀÍÄÌÉÀ - ÒÊÉÍÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄ-
ÖËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ. ÉÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏßÅÄÖ-
ËÉ ÉÚÏÓ ÒÊÉÍÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÈ ÓÀÊÅÄÁÛÉ (ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ),
ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄË ÔÒÀØÔÛÉ ÒÊÉÍÉÓ ÛÄßÏÅÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÈ ÀÍ
ØÒÏÍÉÊÖËÉ ÓÉÓáËÃÄÍÉÈ (ßÚËÖËÏÅÀÍÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÓÉÌÓÉÅ-
ÍÄÄÁÉÓÀÓ, ÊÖàÉÓ-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÉÓ ÐÏËÉÐÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÓÀÚËÀÐÀÅÉÓ
ÅÄÍÄÁÉÓ ÅÀÒÉÊÏÆÖËÉ ÂÀÂÀÍÉÄÒÄÁÉÓÀÓ, àÉÄÁÉÈ ÉÍÅÀÆÉÉÓÀÓ ÃÀ ÌÄÍÓÔ-
ÒÖÀËÖÒÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓÀÓ).
ÂÅáÅÃÄÁÀ Ä. ß. ÌÄÂÀËÏÁËÀÓÔÖÒÉ ÀÍÄÌÉÀ, ÒÏÌËÉÓÈÅÉÓÀÝ
ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÀà ÂÀÃÉ-
ÃÄÁÖËÉ ÆÏÌÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ (ÌÄÂÀËÏÝÉÔÄÁÉ) ÃÀ ÌÀÈÉ ÖÌßÉ×ÀÒÉ
ßÉÍÀÌÏÒÁÄÃÄÁÉÓ (ÌÄÂÀËÏÁËÀÓÔÄÁÉÓ) ÀÒÓÄÁÏÁÀ. ÀÌ ÂÉÂÀÍÔÖÒÉ Öã-
ÒÄÃÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏÌßÉ×ÄÁÉ-
ÓÀÈÅÉÓ ÓÀàÉÒÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ: ÅÉÔÀÌÉÍ B12-ÉÓÀ (ÝÉÀÍÏÊÏÁÀËÀÌÉÍÉ) ÃÀ
(ÀÍ) ×ÏËÉÖÌÉÓ ÌÑÀÅÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓÈÀÍ. ÀÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ
ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÌÀÈÉ ÓÀÊÅÄÁÛÉ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÀÍ ÊÖà-ÍÀßËÀÅÛÉ ÝÖÃÀÃ
ÛÄßÏÅÉÓ ÃÒÏÓ (ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÐÄÒÍÉÝÉÏÆÖËÉ (perniciosus - ÓÀÓÉÊÅÃÉ-
ËÏ, ÀÅÈÅÉÓÄÁÉÀÍÉ) ÀÍÄÌÉÉÓ ÃÒÏÓ). ÌÀÈÉ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÖãÒÄÃÄ-
ÁÉÓ ÃÀÚÏ×ÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ ÌÀÈÉ ÆÒÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÛÄÖÝÅËÄË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ.
ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÀà ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ. ÀÌ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÀÍÄÌÉÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÒÏÌ ÌÄÂÀËÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓÀÆÄ ÍÀÊËÄÁÉÀ. ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ
ÀÓÄÅÄ, ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏÌßÉ×ÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÉÓ ÂÀÌÏ.
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÍÀÔÉ×ÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÉÆÒÃÄÁÀ äÄÌÏËÉÆÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ. ÈÖÊÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀÌ ÃÀÜØÀÒÄ-
ÁÖËÉ ÂÀáËÄÜÉÓ ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÀ ÀÒ áÃÄÁÀ ÌÀÈÉ áÄËÀáÀËÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÈ,
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ äÄÌÏËÉÆÖÒÉ ÀÍÄÌÉÀ. ÀÌ ÔÉÐÉÓ ÀÍÄÌÉÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÉÓÄÈÉ
ÌÄÌÊÅÉÃÒÖËÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ Ó×ÄÒÏÝÉÔÏÆÉ,

81
ÍÀÌÂËÉÓÄÁÒÖãÒÄÃÖËÉ ÀÍÄÌÉÀ ÃÀ ÈÀËÀÓÄÌÉÀ (ÁÄÒÞÍ. thalassa - ÆÙÅÀ,
an - ÖÀÒÚ. ÍÀß., haima (haema) - ÓÉÓáËÉ. ÈÀÍÃÀÚÏËÉËÉ äÄÌÏËÉÆÖÒÉ
ÀÍÄÌÉÀ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ÏãÀáÖÒ-ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÈÉ
ÍÉÛÀÍÉ - ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ×ÄÔÀËÖÒÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÓÉàÀÒÁÄ. ÀÅÀÃ-
ÌÚÏ×Ó ÀÙÄÍÉÛÍÄÁÀ ÌÝÉÒÄ ÓÉÚÅÉÈËÄ, ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ
ÏÓÌÏÓÖÒÉ ÒÄÆÉÓÔÄÍÔÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ, ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉ ÝÅËÉËÄ-
ÁÄÁÉ ÓÀáÓÒÄÁÛÉ, ÓÐËÄÍÏÌÄÂÀËÉÀ (ÄËÄÍÈÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ) ÃÀ ÓáÅÀ). ÀÌÀÅÄ
ÊÀÔÄÂÏÒÉÀÓ ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÌÀËÀÒÉÉÓ ÃÒÏÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖË ÀÍÄÌÉÀÓ,
ÀáÀËÛÏÁÉËÈÀ ÄÒÉÈÒÏÁËÀÓÔÏÆÓ - ÒÄÆÖÓ-ÛÄÖÈÀÅÓÄÁËÏÁÉÈ
ÂÀÌÏßÅÄÖË ÀÍÄÌÉÀÓ, äÄÌÏËÉÆÉÓ ÀÖÔÏÉÌÖÍÖÒ ×ÏÒÌÄÁÓ.
ÀÐËÀÓÔÉÊÖÒÉ ÀÍÄÌÉÉÓÀ ÃÀ ÐÀÍÝÉÔÏÐÄÍÉÉÓ (pancytopenia;
ÁÄÒÞÍ. pan, pantos ÚÅÄËÀ×ÄÒÉ + cytos ÖãÒÄÃÉ + penia ÓÉÙÀÒÉÁÄ,
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ) ÃÒÏÓ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ,
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÚÅÄËÀ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÛÄÌÝÅÄ-
ËÏÁÉÓÀ. ÀÐËÀÓÔÉÊÖÒÉ ÀÍÄÌÉÉÓÀÓ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÌáÏËÏà ÄÒÉÈÒÏ-
ÐÏÄÆÉ, áÏËÏ ÐÀÍÝÉÔÏÐÄÍÉÉÓÀÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÚÅÄËÀ ÉÌ ÖãÒÄ-
ÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ. ÀÐËÀÓÔÉ-
ÊÖÒÉ ÀÍÄÌÉÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÌÄÌÊÅÉÃÒÖËÉ (ÃÀÉÌÏÍÃ-ÁËÄÊ-
×ÀÍÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀ, ×ÀÍÊÏÍÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀ), ÀÓÄÅÄ ÛÄÞÄÍÉËÉ - ÉÃÉÏÐÀ-
ÈÖÒÉ (ÁÄÒÞÍ. idios - ÓÀÊÖÈÀÒÉ, pathos - ÔÀÍãÅÀ. ÉÃÉÏÐÀÈÉÊÖÒÉ -
ÂÀÒÊÅÄÖË ÌÉÆÄÆÈÀÍ ÃÀÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄËÉ; ÃÀÀÅÀÃÄÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÒ
ÀÒÉÓ ÓáÅÀ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÏÁÉÓ ÂÀÒÈÖËÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒÝ ÌÉÓÉ
ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ÌÉÆÄÆÉÀ ÝÍÏÁÉËÉ). ÓÉÓáËßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ
ÐÀÍÝÉÔÏÐÄÍÉÉÓ ÃÒÏÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÉÚÏÓ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÆÄ
ÌÀÉÏÍÉÆÄÁÄËÉ ÂÀÌÏÓáÉÅÄÁÉÓ ÃÀÓáÉÅÄÁÉÈ (ÒÄÍÔÂÄÍÉÓ ÓáÉÅÄÁÉÓ ÀÍ
ÒÀÃÉÏÀØÔÉÖÒÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ), ÖãÒÄÃÖËÉ ÛáÀÌÄÁÉÈ
(ÝÉÔÏÓÔÀÔÄÁÉÈ, ÁÄÍÆÏËÉÈ ÃÀ ÓáÅ.) ÀÍ ÓÉÌÓÉÅÍÄÈÀ ÌÄÔÀÓÔÀÆÄÁÉÈ.

I.10.3. leikopoezi da Trombocitopoezi

ËÄÉÊÏÝÉÔÏÐÏÄÆÉ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÆÉ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÀÃ

ÀÒÉÓ ÛÄÓßÀÅËÉËÉ, ÅÉÃÒÄ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉ. ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉ
ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀÛÉÀ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀÛËÀÓÈÀÍ: ÒÀÝ
ÌÄÔÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÉ ÉÛËÄÁÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ. ËÄÉÊÏÐÏÄ-
ÆÉÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÍÖÊËÄÉÍÉÓ ÌÑÀÅÄÁÉ ÃÀ
äÉÐÏ×ÉÆÉÓ äÏÒÌÏÍÄÁÉ. ËÄÉÊÏÝÉÔÏÐÏÄÆÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ØÓÏÅÉ-
ËÉÓ ÃÀÛËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ, ÌÉÊÒÏÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÀÈÉ ÔÏØÓÉ-

82
ÍÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÅÀÒÀÖÃÏÁÄÍ, ÒÏÌ ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ
ÀÒÀ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÂÆÉÈ, ÀÒÀÌÄÃ ËÄÉÊÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ
ÀáÃÄÍÄÍ. ËÄÉÊÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ ÊÉ, ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄ-
ÃÄÁÉÓ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ.
ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÃÀ ÌÏÍÏÝÉÔÄÁÉ ÌßÉ×ÃÄÁÀ ÞÅËÉÓ ßÉÈÄË
ÔÅÉÍÛÉ, ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÊÉ ÈÉÌÖÓÛÉ, ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ, ÍÖÛÉÓÄÁÒ
ÓáÄÖËÛÉ (ÌÉÍÃÀËÉÍÄÁÛÉ), ÀÃÄÍÏÉÃÄÁÛÉ, ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÉÓ
ËÉÌ×ÖÒ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÄÁÛÉ, ÄËÄÍÈÀÛÉ. ÌÏÌßÉ×ÄÁÖËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÛÉ áÅÃÄÁÀ ÀÌÄÁÉÏÃÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ.
ÙÄÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌßÉ×ÄÁÖË
ÖãÒÄÃÀÃ ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÖÒÉ ÒÉÂÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ 13-14 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ. ÀÌ áÍÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ ÖãÒÄÃÄÁÉ
ÀÓßÒÄÁÄÍ 15-20 ÃÀÚÏ×ÀÓ. áÀÍÃÀÆÌÖËÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀáËÄÜÀ ÃÀ
ÀáËÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ. ÈÖÌÝÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÓÀáÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ.
ÉÓÉÍÉ ÝÏÝáËÏÁÄÍ ÓÀÀÈÏÁÉÈ, ÃÙÄÄÁÉ, ÊÅÉÒÀÏÁÉÈ - 15-20 ÃÙÄ;
ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÍÀßÉËÉ ÀÒ ÉáËÉÜÄÁÀ ÃÀ ÝÏÝáËÏÁÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÌÈÄËÉ
ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ (ÉÌÖÍÖÒÉ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ). ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÃÀÛËÉÓ ÀÃÂÉËÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ ÔÒÀØÔÉÓ
ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÉ, ÀÓÄÅÄ ÒÄÔÉÊÖËÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉ.
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÆÓ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÈÒÏÌÁÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ.
ØÉÌÉÖÒÀÃ ÉÓÉÍÉ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÍÉ ÀÒÉÀÍ ÌÀÙÀËÌÏËÄÊÖËÖÒ ÝÉËÏÅÀÍ
×ÒÀØÝÉÀÓÈÀÍ, ÂÀÌÀ-ÂËÏÁÖËÉÍÖÒ ×ÒÀØÝÉÀÓÈÀÍ. ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ
ÀÃÂÉËÉÓÀ ÃÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ áÀÍÌÏÊËÄ
ÃÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÔÉÍÄÁÓ. áÀÍÌÏÊËÄ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÄËÄÍÈÀÛÉ ÃÀ
ÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ. áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉÀ ÃÀ ÀÓÔÉ-
ÌÖËÉÒÄÁÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ. ÈÒÏÌÁÏÝÉ-
ÔÄÁÉ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÈ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÉÀÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÃÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀÀÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÌÀÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÏÒÌÀÂÃÄÓ. ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÞÅËÉÓ ßÉÈÄË
ÔÅÉÍÛÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÂÉÂÀÍÔÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ - ÌÄÂÀÊÀÒÉÏÝÉÔÄÁÉÓÀÂÀÍ.
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÏÍÀÝÄ-
ÌÄÁÉÈ, 2-5 ÃÀ ÌÀØÓÉÌÖÌ 10-11 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀÒÓÄ-
ÁÏÁÉÓ ÃÀÌÀÃÀÓÔÖÒÄÁÄËÉ ×ÀØÔÄÁÉ ÀÒ ÌÏÉÐÏÅÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÈÀÅÀà ÓÉÓá-

83
ËÉÓ ßÀÒÌÏÌØÌÍÄËÉ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÞËÀÅÒÉ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ, ÌÀÈÛÉ ÉÍÔÄÒÏ-
ÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÉÌÀÆÄ ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ, ÒÏÌ ÄÓ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉ ÜÀÒÈÖËÉÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÖÒÈÉÄÒÈØÌÄÃÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉ-
ËÄÁÉÓ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ ÉÃÄÀ ÐÉÒÅÄËÀà ÌÏßÏÃÄÁÖË
ÉØÍÀ Ó. Ð. ÁÏÔÊÉÍÉÓ ÌÉÄÒ. ÌÏÂÅÉÀÍÄÁÉÈ ÄÓ ÃÄÁÖËÄÁÀ ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÖ-
ËÀÃ ÃÀÀÓÀÁÖÈÄÓ Å. ÜÄÒÍÉÂÏÅÓÊÉÌ ÃÀ À. ÉÀÒÏÛÄÅÓÊÉÌ, ÒÏÌËÄÁÌÀÝ
ÖÜÅÄÍÄÓ ÓÉÓáËÌÁÀà ÏÒÂÀÍÏÄÁÓÀ ÃÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ
ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÏÒÌáÒÉÅÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÃÀ ÀÓÄÅÄ
äÄÌÏÐÏÄÆÉÓ ÐÉÒÏÁÉÈÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÂÀÌÏßÅÄÅÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ.

I.11. limfa

ËÉÌ×À (ÁÄÒÞÍ. lympha - ÓÖ×ÈÀ ßÚÀËÉ) ÀÒÉÓ ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁ-

ÓÀ ÃÀ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ ÂÀÍÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÓÉÈáÄ. ÉÓ ÓÉÓáËÉÓÂÀÍ ßÀÒÌÏÉØ-
ÌÍÄÁÀ. ÓÉÓáËÉ, ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÄ ÃÀ ËÉÌ×À ÄÒÈÀà ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÛÉÍÀÂÀÍ ÀÒÄÓ.
ÖÌÀÙËÄÓÉ ÝáÏÅÄËÄÁÉÓ ËÉÌ×À ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ
ÍÀßËÀÅÙÒÖÉÀÍÄÁÉÓ äÉÃÒÏËÉÌ×ÉÓÂÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÞÒÀÏÁÓ ÌÀÈ ÍÀß-
ËÀÅÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ ÃÀ ÖÛÖÀËÏà ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÓÀÝáÏÅÒÄÁÄË ÂÀÒÄ-
ÌÏÓ; ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ äÄÌÏËÉÌ×ÉÓÂÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÅÓÄÁÓ ÓÀÃÉÍÀ-
ÒÄÁÓ ÃÀ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÅÒÝÄÄÁÓ ÍÀßËÀÅÙÒÖÉÀÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÏËÖÓÊÄ-
ÁÉÓÀÓ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÜÀÊÄÔÉËÉ ßÒÄ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀÈ.
ÖÌÀÙËÄÓ ÝáÏÅÄËÄÁÛÉ ËÉÌ×ÉÓ ÂÀÒÃÀ ÀÒÉÓ ÐÄÒÉËÉÌ×ÀÝ ÃÀ
ÄÍÃÏËÉÌ×ÀÝ. ÐÄÒÉËÉÌ×À ÀÅÓÄÁÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÚÖÒÉÓ ÞÅÀËÓÀ ÃÀ ÂÀÍÉÅ
ËÀÁÉÒÉÍÈÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË ÓÉÅÒÝÄÓ, ÄÍÃÏËÉÌ×À ÊÉ ÈÀÅÀà ÂÀÍÉÅÉ
ËÀÁÉÒÉÍÈÉÓ ÓÉÈáÄÀ. ÓáÄÖËÉÓ ÙÒÖÄÁÉ (ÐËÄÅÒÖËÉ, ÐÄÒÉÔÏÍÖËÉ
ÃÀ ÓáÅ.), ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÄÒÏÆÖËÉ ÂÀÒÓÄÁÉÈ ÀÒÉÓ ÀÌÏ×ÄÍÉËÉ, ÀÓÄÅÄ
ÛÄÉÝÀÅÓ ÓÉÈáÄÓ. ÀÌ ÙÒÖÄÁÓÀ ÃÀ ËÉÌ×ÖÒ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÐÉÒ-
ÃÀÐÉÒÉ ÀÍÀÔÏÌÉÖÒÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉ ÍÀÐÏÅÍÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÛÄÖÞËÄÁÄ-
ËÉÀ ÂÀÃÀàÒÉÈ ÉÈØÅÀÓ, ÈÖ ÒÏÂÏÒ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÊÀÅÛÉÒÉ.
ËÉÌ×ÉÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ ÐÉÒÅÄËÀà ÀáÓÍÉË
ÉØÍÀ XIX ÓÀÖÊÖÍÉÓ II ÍÀáÄÅÀÒÛÉ Ê. ËÖÃÅÉÂÉÓ ÌÉÄÒ. ÌÉÓÉ ×ÉËÔÒÀ-
ÝÉÖËÉ ÈÄÏÒÉÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ËÉÌ×À ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÊÀÐÉËÀ-
ÒÄÁÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓáÅÀÏÁÉÓ

84
ÛÄÃÄÂÀÃ. ÌÏÂÅÉÀÍÄÁÉÈ ÄÓ ÈÄÏÒÉÀ ÛÄÀÅÓÏ Ä. ÓÔÀÒËÉÍÂÌÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÈÅËÉÃÀ, ÒÏÌ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÒÃÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀÝ. äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÉßÅÄÅÓ ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ, áÏËÏ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË
ÃÀ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÂÀÌÏ
ËÉÌ×ÉÓ ×ÉËÉÔÒÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÃÀÁÏ-
ËÏÄÁÄÁÛÉ, áÏËÏ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÛÉ áÃÄÁÀ ËÉÌ×ÉÓ ÓÉÓáËÛÉ
ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ. ÀÌ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÅÄÍÖÒ
ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÛÉ ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ.
ËÉÌ×ÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ, ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÓáËÉÓÀ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÛÉÍÀ-
ÂÀÍÉ ÀÒÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ (äÄÌÏÓÔÀÆÉ) ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ.
ËÉÌ×ÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÝÉËÄÁÉÓ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ ØÓÏÅÉ-
ËÖÒÉ ÓÉÅÒÝÉÃÀÍ ÓÉÓáËÛÉ, ßÚËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ, ÒÞÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÀ, ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÏÍÄËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏ-
ÝÄÓÄÁÉ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ ÌÉÊÒÏ×ÀÂÄÁÉÓ, ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ
ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÂÆÉÈ ËÉÌ×À ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆ-
ÌÉÓ ÉÌÖÍÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÛÉ. ËÉÌ×À ÂÀÃÀÌßÚÅÄÔ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ
ÍÀßËÀÅÛÉ ÝáÉÌÉÓ ÃÀ ÝáÉÌÛÉ áÓÍÀÃÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ÛÄßÏÅÀÓÀ ÃÀ
ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÛÉ. ËÉÌ×ÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÓÉÅÒÝÉÃÀÍ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÂÀÍÃÄÅÍÀÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒ ÂÀÍÉÝÃÉÓ
ÒÄÀÁÓÝÏÒÁÝÉÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ. ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÈáÉÓ
ÂÀÍÃÄÅÍÉÈ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÃÒÄÍÀÑÖË ×ÖÍØÝÉÀÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ.
ËÉÌ×À ÌËÀÛÄ ÂÄÌÏÓ ÃÀ ×ÖÞÄ ÒÄÀØÝÉÉÓ (pH 7,35-9,0) ÌØÏÍÄ
ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄ ÓÉÈáÄÀ. ÌÉÓÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÂÀÍ-
ÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ, ÒÀÝ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ×ÖÍØÝÉÄÁÈÀÍÀÀ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ. ËÉÌ-
×ÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ, ÒÀÝ ÃÀÊÀÅÛÉ-
ÒÄÁÖËÉÀ ÀØ ÓÉÍÈÄÆÉÒÄÁÖËÉ ÝÉËÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÈÀÍ. ßÏÍÉÓ 1
ÊÉËÏÂÒÀÌÆÄ ËÉÌ×ÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 21-36 ÌË, ÂÖË-
ÛÉ 5-18 ÌË-ÉÀ, ÄËÄÍÈÀÛÉ - 3-12 ÌË, ÊÉÃÖÒÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ - 2-3 ÌË.
ÓÀàÌËÉÓ ÌÉÙÄÁÉÃÀÍ 6-8 ÓÀÀÈÉÓ ÛÄÌÃÄ ËÉÌ×À ÂÀÖÌàÅÉÒÅÀËÄÀ ÃÀ
ÍÀßËÀÅÛÉ ÛÄßÏÅÉËÉ ÄÌÖËÂÉÒÄÁÖËÉ ÝáÉÌÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÌÏ
ÒÞÉÓ ×ÄÒÉ ÀØÅÓ.
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ËÉÌ×À ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÈáÉÓ ÒÄÆÄÒÅÓ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀàÉÒÏÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÀÛÉ
ÌÚÏ×É ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÓÀÃÉÃÄÁËÀÃ. ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÓÈÀÍ
ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ËÉÌ×ÀÛÉ ÝÉËÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ ÃÀÁÀËÉÀ (ÝáÒÉËÉ 3),

85
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÉÓáËÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ËÉÌ×ÀÓ ÍÀÊËÄÁÉ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÃÀ Ö×ÒÏ
ÃÀÁÀËÉ ÏÓÌÏÓÖÒ-ÊÏËÏÃÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀØÅÓ. ÝÉËÄÁÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÓÀ ÃÀ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ
ÓÉÈáÄÓ ÛÏÒÉÓ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ,
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ËÉÌ×ÀÛÉ ÌÄÔÉÀ ØËÏÒÉÃÄÁÉÓ ÃÀ
ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ. ËÉÌ×À ÛÄÉÝÀÅÓ ×ÉÁÒÏÍÏÂÄÍÓ ÃÀ
ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÓ, ÀÌÉÔÏÌÀÝ ÂÀÀÜÍÉÀ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÌÀÂÒÀÌ ËÉÌ×ÉÓ
ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ Ö×ÒÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓáËÉÓÀ, ÒÀÝ
ÀÉáÓÍÄÁÀ ËÉÌ×ÀÛÉ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÌÝÉÒÉÈ. ËÉÌ×ÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ
ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÌÏÚÅÉÈÀËÏ ×ÄÒÉÓ ×ÀÛÀÒÉ ÛÄÍÀÃÄÃÉ - ÊÏËÔÉ.
ËÉÌ×ÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÉË ÓÉÈáÄÓ ÛÒÀÔÉ ÄßÏÃÄÁÀ.

ÝáÒÉËÉ 3. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ËÉÌ×À

áÅÄÃÒÉÈÉ 1,017-1,026 Â/ÓÌ3 ÝáÉÌÉ 0,4-0,9%

ßÉËÉ

ÓÉÁËÀÍÔÄ 1,7-2,0 ÐÉÒ. ÄÒÈ. ÊÀÈÉÏÍÄÁÉ:

pH 7,35-9,0 Na+ 1,0-2,0 Â/Ë

ßÚÀËÉ 94,0-95,0% K+ 0,8-2,0 Â/Ë

ÓÀÄÒÈÏ ÝÉËÀ 3,0-5,0 Ca++ 0,01-0,1 Â/Ë

(ÀËÁÖÌÉÍÄÁÉ,
ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÉ,
×ÉÁÒÉÍÏÂÄÍÉ)

ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÅÄÍÀÛÉ ÌÏáÅÄÃÒÀÌÃÄ ËÉÌ×À ÂÀÉÅËÉÓ ÁÉÏËÏ-

ÂÉÖÒ ×ÉËÔÒÄÁÓ - ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÓ, ÓÀÃÀÝ áÃÄÁÀ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉÓ
ÃÀ ÌÉÊÒÏÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÀ ÃÀ ÂÀÖÅÍÄÁÄËÚÏ×À. ËÉÌ×ÉÓ Öã-
ÒÄÃÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀ ËÉÌ×ÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÀÃÂÉËÆÄ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË,
ÛÖÀËÄÃÖÒ ÃÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ËÉÌ×ÀÓ.
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉÀ ËÉÌ×À, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÒ ÂÀÉÅËÉÓ ÀÒÝ ÄÒÈ ÊÅÀÍÞÓ;
ÛÖÀËÄÃÖÒÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÉÅËÉÓ ÄÒÈ-ÏÒ ÊÅÀÍÞÓ, áÏËÏ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉÀ
ËÉÌ×À, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÓáÅÉË ËÉÌ×ÖÒ ÊÏËÄØÔÏÒÄÁÛÉÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ

86
ÃÀ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ËÉÌ×ÖÒ ÓÀÃÉÍÀÒÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ËÀÅÉß-
ØÅÄÛÀ ÅÄÍÄÁÓ ÄÒÈÅÉÓ. ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ËÉÌ×ÀÛÉ ÖãÒÄÃÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ
ÌÝÉÒÄÀ ÃÀ ÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÌÀÓÀÓ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÄÍ, ÛÖÀËÄ-
ÃÖÒÛÉ ÌÀÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÒÀÌÃÄÍãÄÒÌÄ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÀÌÀÓÈÀÍ, ÂÅáÅÃÄÁÀ
ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÉ, ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÄÁÉ, ÍÀÊËÄÁÀà ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÖËÉ ÙÄ-
ÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ. ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏ-
ÁÉÈ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ËÉÌ×ÀÛÉÀ. ËÉÌ×ÀÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÀØ
ÞÉÒÉÈÀÃÀà ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÀ. 1 ÌÊË ËÉÌ×ÀÛÉ 2000-ÃÀÍ 20 000-ÌÃÄ
ËÉÌ×ÏÝÉÔÉÀ. ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ ÃÀ ËÉÌ×ÉÓ ÍÀÊÀÃÉÈ ÂÀÃÀÃÉÓ ÓÉÓáËÛÉ.
ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÂÀÀÜÍÉÀ 500-1000 ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ. ÌÀÈÉ
ÆÏÌÄÁÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ - ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÌÉËÉÌÄÔÒÉÃÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÓÀÍÔÉÌÄÔÒÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÅÀÍÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈÀÀ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ØÅÄÃÀ ÚÁÉÓ ÊÖÈáÉÓ ØÅÄÛ,
ÉÙËÉÉÓ ×ÏÓÏÛÉ, ÉÃÀÚÅÉÓ ÌÏáÒÉÓ ÌÉÃÀÌÏÄÁÛÉ, ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÛÉ,
ÌÄÍãÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ, ÌÖáËØÅÄÛÀ ÙÒÌÖËÛÉ ÃÀ À. Û. (ÍÀá. 13). ËÉÌ×ÖÒ
ÊÅÀÍÞÛÉ ÛÄÃÉÓ ËÉÌ×ÉÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀÃÉÍÀÒÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÂÀÌÏÃÉÓ
ÌáÏËÏà ÄÒÈÉ, ÒÏÌËÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈÀÝ ËÉÌ×À ÂÀÌÏÄÃÉÍÄÁÀ
ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ. ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÛÉ ÛÄÌÜÍÄÖËÉÀ ÀÓÄÅÄ ÊÖÍÈÖÒÉ
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ
ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉ.
ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÀÓÒÖËÄÁÄÍ:
äÄÌÏÐÏÄÆÖÒÓ, ÉÌÖÍÏÐÏÄÆÖÒÓ, ÃÀÌÝÅÄËÏÁÉÈ-×ÉËÔÒÀÝÉÖËÓ,
ÝÅËÉÓÀ ÃÀ ÒÄÆÄÒÅÖËÓ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ËÉÌ×ÉÓ
ÂÀÃÉÍÄÁÀÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÃÀ ÌÀÈ ÜÀÃÉÍÄÁÀÓ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ. ËÉÌ×ÖÒÉ
ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉÓ ÃÀáÛÏÁÉÓ ÀÍ ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÉÒÙÅÄÅÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ
ËÉÌ×ÉÓ ÂÀÃÉÍÄÁÀ, ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ ØÓÏÅÉËÉÓ ÛÄÛÖÐÄÁÀÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÓÉÅÒÝÉÓ ÓÉÈáÉÈ ÀÌÏÅÓÄÁÉÓ ÂÀÌÏ.
ÔÒÀÅÌÄÁÉ, ÃÀÌßÅÒÏÁÀ, ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÃÀÊÀÒÂÅÀ
ËÉÌ×ÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÂÀÃÉ-
ÃÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÀÓÄÅÄ Ä. ß. ËÉÌ×ÏÂÄÍÄÁÉ (ÐÄÐÔÉÃÄÁÉ, äÉÓÔÀÌÉÍÉ). ÌÀÈÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÀÆÄÀ ÃÀ×ÖÞÍÄÁÖËÉ.
ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÀÃÉ-
ÍÀÒÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÃÀ ÌÀÈÛÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏ-
ÁÉÈ, ÒÀÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ËÉÌ×ÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ ÌáÏËÏà ÄÒÈÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ; ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÀÓÄÅÄ, ÜÏÍÜáÉÓ

87
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÈÉ ÂÀÒÄÂÀÍÉ ÆÄßÏËÀ ËÉÌ×ÉÓ
ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÆÄ; ÀÓÄÅÄ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ. ËÉÌ×ÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÛÉ ÃÙÄ-ÙÀÌÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ
ÁÒÖÍÃÄÁÀ 3000 ÌË-ÌÃÄ ÓÉÈáÄ.

88
 sakontrolo kiTxvebi

1. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉ ÃÀ ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÌÀÓ

ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓÈÅÉÓ?
2. ÒÀ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉ?
3. ÒÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÓ?
4. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ.
5. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ.
6. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ?
7. ÒÏÌÄËÉ ÁÖ×ÄÒÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ pH-ÉÓ
ÌÖÃÌÉÅÏÁÀÓ ÃÀ ÒÏÂÏÒÉÀ ÌÀÈÉ ÒÏËÉ?
8. ÒÀ ×ÖÍØÝÉÄÁÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÓÉÓáËÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ? ÌÏÊËÄÃ
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.
9. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ ÃÀ ÒÏÂÏÒÉÀ ÌÉÓÉ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ?
10. ÒÏÂÏÒÉÀ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ?
11. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉ.
12. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ. ÒÏÂÏÒÉÀ ÌÀÈÉ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ?
13. ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÀ ÂÀÀÜÍÉÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓ?
14. ÒÉÈ ÀÒÉÓ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÛÒÀËÉ ÍÀËÄØÉ?
15. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ.
16. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÉ? ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÓÉÓáËÉÓ
ÐÉÂÌÄÍÔÄÁÉ.
17. ÒÉÓÂÀÍ ÛÄÃÂÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÀ?
18. ÒÏÂÏÒÉÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÌÏÆÒÃÉËÉ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ?
19. ÒÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÒÏËÉ?
20. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÃÀ ÓÀà áÃÄÁÀ ÌÉÓÉ
ßÀÒÌÏØÌÍÀ?
21. ÃÀÀÓÀáÄËÄÈ ÃÀ ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÍÀÄÒÈÄÁÉ.
22. ÒÀÔÏÌ ÀÒÉÓ ÓÉÓáËÉ ßÉÈÄËÉ?
23. ÒÏÂÏÒ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÍÏÒÌÏØÒÏÌÖËÓ?
24. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ.
25. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ äÄÌÏËÉÆÉ? ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÓÀáÉÓ äÄÌÏËÉÆÉ
ÀÒÓÄÁÏÁÓ?

89
26. ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÀ ÃÀ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÂÀÀÜÍÉÀ ËÄÉ-
ÊÏÝÉÔÄÁÓ?
27. ËÄÉÊÏÝÉÔÖÒ ÖãÒÄÃÛÉ ÓÀà ÀÒÉÓ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉ?
ÒÀ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÀ ÄÓÄÍÉ?
28. ÒÀ ÓÀáÉÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ?
29. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ.
30. ÒÀ ÓÀáÉÓ ÀÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ? ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.
31. ÒÀÓ ÀÓÀáÀÅÓ ËÄÉÊÏÝÉÔÖÒÉ ×ÏÒÌÖËÀ ÃÀ ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ
ÌÉÓ ÝÏÃÍÀÓ?
32. ÒÏÂÏÒÉÀ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÌÏÆÒÃÉËÉ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ?
33. ÒÀÌÃÄÍÉ ÓÀáÉÓ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÓ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ? ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.
34. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÄÁÉ.
35. ÒÀÓ ÄßÏÃÄÁÀ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ?
36. ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ? ÌÏÊËÄÃ
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ. ÌÏÊËÄà ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
37. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÐÀÓÉÖÒÀà ÛÄÞÄÍÉË ÉÌÖÍÉÔÄÔÓ?
38. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ äÄÌÏÓÔÀÆÉ?
39. äÄÌÏÓÔÀÆÉÓ ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÀ ÝÍÏÁÉËÉ?
40. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÓÔÀÃÉÄÁÉ. ÌÏÊËÄÃ
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.
41. ÒÀ ÀÒÉÓ ×ÉÁÒÉÍÏËÉÆÉ? ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÌÀÓ?
42. ÒÀ ÖÃÄÅÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÓÉÓáËÉÓ ãÂÖ×ÄÁÀà ÃÀÚÏ×ÀÓ?
43. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ãÂÖ×ÄÁÉ ÃÀ
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.
44. ÒÀ ÀÒÉÓ ÒÄÆÖÓ-×ÀØÔÏÒÉ ÃÀ ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÌÉÓ ÝÏÃÍÀÓ?
45. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÒÄÆÖÓ-ÊÏÍ×ËÉØÔÓ ÃÀ ÒÀ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ
ÉÓ?
46. ÒÀ ÀÒÉÓ äÄÌÏÐÏÄÆÉ ÃÀ ÓÀà ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÉÓ?
47. ÒÀ ÔÄÌÐÉÈ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËßÀÒÌÏØÌÍÀ ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ?
48. ÌÏÊËÄà ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÆÉ.
49. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÀÍÄÌÉÀÓ?
50. ÌÏÊËÄà ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ËÄÉÊÏÐÏÄÆÉ ÃÀ ÈÒÏÌÁÏÐÏÄÆÉ.
51. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ËÉÌ×À ÃÀ ÒÏÂÏÒÉÀ ÌÉÓÉ ×ÖÍØÝÉÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ?
52. ÒÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ?

90
 testebi TviTSefasebisaTvis

ØÅÄÌÏÈ ÌÏÝÄÌÖËÉ ßÉÍÀÃÀÃÄÁÄÁÉÃÀÍ ÆÏÂÉ ÌÀÒÈÀËÉÀ,

ÆÏÂÉ ÌÝÃÀÒÉ

ÐÀÓÖáÄÁÉ ÌÏÝÄÌÖËÉÀ ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÂÅÄÒÃÆÄ

1. ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÐËÀÆÌÀ:

À) ÛÄÉÝÀÅÓ 8%-ÌÃÄ ÀËÁÖÌÉÍÓ
Á) ÛÄÉÝÀÅÓ 80%-ÌÃÄ ßÚÀËÓ
Â) ÛÄÉÝÀÅÓ 8%-ÌÃÄ ÝÉËÀÓ
Ã) ÂËÖÊÏÆÀÓ 60-75 ÌÂ/%
Ä) ÍÀÒÜÄÍ ÀÆÏÔÓ 30-40 ÌÂ/%

2. 60-70 ÊÂ. ßÏÍÉÓ ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ:

À) ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 5 ËÉÔÒÉÀ
Á) pH ÛÄÀÃÂÄÍÓ 7,0
Â) ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 4,5 . 1012
Ã) ËÄÉÊÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 4,7 X 109
Ä) ÛÄÉÝÀÅÓ ÊÀËÝÉÖÌÓ 0,04 - 0,08 Â/Ë

3. À) ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÆÒÃÀÓÒÖË ×ÏÒÌÄÁÓ ÁÉÒÈÅÉ ÀÒ

ÂÀÀÜÍÉÀ
Á) ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÁÒÔÚÄËÉ ÞÅËÄÁÉÓ ßÉÈÄË
ÔÅÉÍÛÉ
Â) ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 140 ÌÊÌ
Ã) ÙÄÒÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌßÉ-
×ÄÁÖË ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÀà ÂÀÒÃÀØÌÍÀ áÃÄÁÀ 12 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ
Ä) ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 38 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ

4. À) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÀÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÍÉ

Á) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÛÄÃÂÄÁÀ 6 ÝÉËÏÅÀÍÉ ãÀàÅÉÓÀÂÀÍ
Â) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ
ÓÉÓáËÛÉ 140-158 Â/Ë
Ã) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÄÒÈÉ ÌÏËÄÊÖËÀ ÛÄÃÂÄÁÀ 574 ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀÓÀÂÀÍ
Ä) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÌÄÔÉ ÓÉÌÊÅÒÉÅÉÈ, ÅÉÃÒÄ
ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ

91
5. À) ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 2 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÀ
Á) ÄÏÆÉÍÏ×ÉËÉÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÀËÄÒÂÉÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓÀÓ
Â) ÁÀÆÏ×ÉËÄÁÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ äÄÐÀÒÉÍÓ
Ã) áÀÍÃÀÆÌÖË ÍÄÉÔÒÏ×ÉËÄÁÓ ÌÒÂÅÀËÉ ÁÉÒÈÅÉ ÀØÅÓ
Ä) ÂÒÀÍÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÝÏÝáËÏÁÄÍ 20 ÃÙÄ-ÙÀÌÄ

6. À) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÓÉÓáËÛÉ ÌÄÔÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈÀÀ, ÅÉÃÒÄ

ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ
Á) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÌÄÂÀÊÀÒÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ×ÒÀÂÌÄÍÔÄÁÉÀ
Â) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÓÉÓáËÛÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ 6 ÞÉÒÉÈÀÃÉ
×ÏÒÌÉÈ
Ã) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÛÉ
Ä) ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ 25 ÃÙÄ-ÙÀÌÄ

7. À) ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÉßÚÄÁÀ IX ×ÀØÔÏÒÉÓ

ÀØÔÉÅÀÝÉÉÈ
Á) ÈÒÏÌÁÏÐËÀÓÔÉÍÉ ÝÉËÉÓ ÃÀ ×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÉÓ
ÊÏÌÐËÄØÓÉÀ
Â) ÈÒÏÌÁÏÐËÀÓÔÉÍÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ
ÓÀáÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÓ
Ã) ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ ÐÒÏÈÒÏÌÁÉÍÉÓ
ÈÒÏÌÁÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÈ
Ä) ÊËÀÓÉÊÖÒÉ äÄÌÏ×ÉËÉÉÓ ÌÉÆÄÆÉÀ ÓÉÓáËÛÉ IX ×ÀØÔÏÒÉÓ
ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÀ

8. À) ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ

Á) ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ÉÌÖÍÉÔÄÔÓ ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÈ ÉÌÖÍÉÔÄÔÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ
Â) äÀÐÔÄÍÉ ÀÒÉÓ ÂÀÃÀÌÔÀÍÉÓÂÀÍ ÂÀÍÝÀËÊÀÅÄÁÖËÉ
ÃÄÔÄÒÌÉÍÀÍÔÖËÉ ãÂÖ×É
Ã) B - ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÌÊÄÒÃÖÊÀÍÀ ãÉÒÊÅÀËÛÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ
Ä) ÐÀÓÉÖÒÀÃ ÛÄÞÄÍÉËÉ ÉÌÖÍÉÔÄÔÉ ÌÀÌÉÓÂÀÍ ÂÀÃÀÉÝÄÌÀ
ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÈ

9. À) C ÅÉÔÀÌÉÍÉ ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ äÄÌÉÓ ÓÉÍÈÄÆÓ

Á) ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÓÖËÉ ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉ ÆÒÃÀÓÒÖË
×ÏÒÌÄÁÀà 3 ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ ÂÀÃÀÉØÝÄÅÉÀÍ
Â) ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ ÂËÉÊÏÐÒÏÔÄÉÍÖËÉ ÁÖÍÄÁÉÓ
äÏÒÌÏÍÄÁÉÀ
Ã) ÄÒÉÈÒÏÐÏÄÔÉÍÄÁÉ ÓÉÍÈÄÆÃÄÁÀ ÌÊÄÒÃÖÊÀÍÀ ãÉÒÊÅÀËÛÉ
Ä) ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ ÉÃÄÍÔÉ×ÉÊÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÌÀÈÛÉ
ÂÏËãÉÓ ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ÍÀÒÜÄÍÄÁÉÓ ÀÙÌÏÜÄÍÉÈ

92
 pasuxebi

1. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 7. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

2. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ 8. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

3. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ 9. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

4. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

5. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

6. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

93
 literatura

1. Ader J.-L., Care F... Physiologie, Paris, 2003.

2. Brun J.-F., Caillaud C., ... Physiologie humaine, Paris, 2003.
3. Alberts B., Bray D., Lewis J., Raff M., Roberts K., et Watson J. D. Molecular
biology of the cell, Chapitre 22, pp. 1161-75. Garland, New York. 1989.
4. Austyn J.-M. et Wood K. J. Principles of cellular and molecular immunol-
ogy, Chapitre 1. Oxford University Press, Oxford. 1993.
5. Babsky E. B., Khodorov B. I., Kositsky G. I., Zubkov A.A. Human physiol-
ogy, vol. I. Moscow. Mir, 1989.
6. Brandis H. Einfuhrung in die Immurologie, Stuttgart, Fischer, 1975.
7. Brobeck J. R. (ed). Best and Taylor’s Physiological Basis of Medical Prac-
tice, 10-th ed., Baltimore, Williams and Wilkins, 1979.
8. Ãàáðèåëÿí Ý. Ñ., Àêîïîâ Ñ. Ý., Êëåòêè êðîâè è êðîâîîáðàùåíèå,
Åðåâàí, 1985.
9. Ãàâðèëîâà Î. Ê., Ïðîáëåìû è ãèïîòåçû â ó÷åíèè î ñâåðòèâàíèè
êðîâè. Ì., 1981.
10. Gamble J. L. Chemical Anatomy, Physiology and Pathology of Extracel-
lular Fluid, 6-th ed., Cambridge Mass., Harvard University Press, 1954.
11. Ganong W. F. Review of Medical Physiology, Lange Med. Publ. Los
Altos, Calif., 1979.
12. Ãåîðãèåâà Ñ. À., Ôèçèîëîãèÿ. Ì., Ìåäèöèíà, 1986.
13. Humphery J. H., White R. G. Immunology for Students of Medicine, 3rd
ed., Oxford, 1930.
14. Hooffbrand A. V. et Pettit J. E. Essential hematology. Blackwell Scientific,
Oxford, 1993.
15. Êîðîáêîâ À. Â., ×åñíîêîâà Ñ. À., Àòëàñ ïî íîðìàëüíîé
ôèçèîëîãèè, Ì., 1986.
16. Keidel W. Kurzefabtes Lehrbuch der Physiologie, Stuttgart, Thieme, 1973.
17. Êîññèðñêèé Ã. À., Àëåêñååâ Ã. À. Êëèíè÷åñêàÿ ãåìàòîëîãèÿ.
Ì., 1970.
18. Kaboth W., Bagemann H., Blut. In: Physiologie des Menschen, Band 5,
M nchen – Berlin – Wien, Urban and Schwarzenberg, 1971.
19. Îðëîâ Ð., Íîçäðà÷åâ À. Íîðìàëüíàÿ ôèçèîëîãèÿ - Ìîñêâà,
2005.
20. Kleihauer E. Hamatologie, Berlin - Heidelberg - New York, Springer,
1978.

94
21. Êóçíèê Á. Í., Ñêèïåòðîâ Â. Ï., Ôîðìåííûå ýëåìåíòû êðîâè.
ñîñóäèñòàÿ ñòåíêà, ãåìîñòàç è òðîìáîç. Ì., 1974. Ì., 1970.
22. Êóäðÿøîâ Á. À., Áèîëîãè÷åñêèå ïðîáëåìû ðåãóëÿöèè
æèäêîãî ñîñòîÿíèÿ êðîâè è å¸ ñâåðòèâàíèÿ. Ì., 1975.
23. Linch D. C. Hematological disorders. In Texbook of medicine, Chapitre
Churchill-Livingstone, Edinbyrgh, 1997.
24. Monod H., Flandrois R. Physiologie du sport, Paris, 2003.
25. Íîçäðà÷åâ À. Ä., Ôèçèîëîãèÿ âèñöåðàëüíûõ ñèñòåì. Ì.,
"Âèñøàÿ Øêîëà", 1991.
26. Ïåòðîâ Ð. Â. Èììóíîëîãèÿ. Ì., 1983.
27. ÐÄÔÒÏÅÉ Ò. Å. ÌÄ ÈÖ ÅÉÍÌÄ ÓáÅÀ, ÈÁÉËÉÓÉ, 1988.
28. Pocock, G., Richards Ch. Physiologie humaine. Paris, 2004.
29. Rouviére H., Delmas A. - Anatomie Humaine, Paris, 2002.
30. Stryer Y. Biochemistry, Chapitre 7, pp. 147-180. Freeman, New York.
1995.
31. ×åðíèãîâñêèé Â. È. Ôèçèîëîãèÿ ñèñòåìû êðîâû. Ë., 1979.
32. 33. Scherer R. Zum Mechanismus der beschleurigten Blutk rperchensen-
kung, Verlag Chemie GmbH, Medizin in unserer Zeit. 2, 34-41. 1977.
33. Øìèäò Ð., Òåâñ Ã. Ôèçèîëîãèÿ ×åëîâåêà. Ì., 1993. ò. 3.

95
 Tavi II. gulis fiziologia
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÏÒÂÀÍÏÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÏ-
ÍÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ
ÃÀ ÀÃÄØÅÀÔÖÒÉ ÌÉßÏÃÄÁÀ ÃÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ
ÌÀÈÂÀÍ ÂÀÌÏÔÀÍÀ. ÀÌ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÓÉÓáËÉ ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÓ ÃÀ ÄÓ
ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÈÖ ÂÖË-
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀ ÍÏÒÌÀËÖÒÀà ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÓ.
ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÀÄÒÈÉÀÍÄÁÄÍ ÂÖËÓ, ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÓ ÃÀ ËÉÌ×ÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÓ. ÂÖËÉ (kardia – ÁÄÒÞÍ. ÂÖËÉ)
ÌÞËÀÅÒÉ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÔÖÌÁÏÀ, ÒÏÌËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÝ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÖßÚÅÄÔ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÜÀÊÄÔÉË
ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÖËÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÓÉáÛÉÒÉÈ, ÓÀÛÖÀËÏÃ, 68-72-
ãÄÒ ßÖÈÛÉ ÃÀ ÀÌ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÐÀÒÊÖàÉ
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÂÀÃÀØÀÜÀÅÓ 6 ËÉÔÒÀÌÃÄ ÓÉÓáËÓ, ÓÉÓÔÄÌÖÒ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÈ 2 ÊÌ/ÓÈ (ÌÀÂÀËÉÈÉÓÀÈÅÉÓ,
ÁÀÒÞÀÚÉÃÀÍ ÔÄÒ×ÀÌÃÄ ÓÉÓáËÉ ÀÙßÄÅÓ 2 ßÀÌÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ). ÃÙÄ-
ÙÀÌÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ ÂÖËÉ ÂÀÃÀØÀÜÀÅÓ 8 ÔÏÍÀ ÓÉÓáËÓ, ßÄËÉßÀÃÛÉ 4 000
ÔÏÍÀÓ, áÏËÏ ÓÉÝÏÝáËÉÓ 70 ßËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÈÉÈØÌÉÓ 205 000-
ÌÃÄ ÔÏÍÀ ÓÉÓáËÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÚÏÅÄË ÌÏÝÄÌÖË ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄË ÃÏÍÄÓ. ÂÖËÉÓ ÖÍÀÒÉ,
ÂÀÖÞËÏÓ ÀÌ ÖÆÀÒÌÀÆÀÒ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÓ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ
ÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÏßÄÓÒÉÂÄÁÖËÉ ÌÏÒÉÂÄÏÁÀ
– ÌÉÓ ÚÏÅÄË ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ (ÓÉÓÔÏËÀÓ) ÌÏÓÃÄÅÓ ÌÏÃÖÍÄÁÀ (ÃÉÀÓÔÏËÀ),
ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ ÃÀáÀÒ-
ãÖËÉ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÌÀÒÀÂÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÂÖËÓ ÌáÏËÏà ÂÀÍÓÀÆÙ-
ÅÒÖËÉ ÓÉáÛÉÒÉÈ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÒÏÃÉ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ. ÌÉÓÉ ÒÉÈÌÉ ÂÀÍÖßÚ-
ÅÄÔËÉÅ ÝÅÀËÄÁÀÃÉÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀ-
ÌÉÓÀÃ. ÄÌÏÝÉÀ, ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ, ÓÉÝÉÅÄ, ÓÉÝáÄ, ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÉÙÄ-
ÁÀ ÃÀ ÓáÅÀ ÖÀÌÒÀÅÉ ×ÀØÔÏÒÉ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÆÄ.
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÞÀËÀ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ
ÄÍÃÏÊÒÉÍÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ. ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ØÅÄÛ
ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ ÓÉÓáËÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÀ ØÌÍÉÓ
ÃÀ ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÓ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ (ÓÉÓáËÉÓ
ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÓÅËÉÓ ÃÀ ÂÖËÛÉ ÛÄÌÏÓÅËÉÓ ÌÈÄË ÂÆÀÆÄ), ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ
ÌáÒÉÅ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.

96
 II.1. gulis agebuleba

ÂÖËÉÓ ßÏÍÀ ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÓÀÛÖÀËÏà 20 ÂÒÀÌÉÀ (ÓáÄÖËÉÓ

ÌÀÓÉÓ 0,66-0,80%). ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÖËÉÓ ÌÀÓÀ 300-570 ÂÒÀÌÉÀ
(ÓáÄÖËÉÓ ÌÀÓÉÓ 0,4-0,5%). ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÖËÉÓ ÓÉÂÒÞÄ 12-
15 ÓÌ-ÉÀ, ÓÉÂÀÍÄ (ÂÀÍÉÅàÒÉËÉ) 8-10 ÓÌ, ßÉÍÀ-ÖÊÀÍÀ ÂÀÍÀÊÅÄÈÉ (ÌÀÍÞÉËÉ
ßÉÍÀ ÃÀ ÖÊÀÍÀ ÊÄÃËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ) 5-8 ÓÌ. ÂÖËÉÓ ßÏÍÀ ÃÀ ÆÏÌÄÁÉ
ÉÝÅËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ (ÌÀÂ. ÂÖËÉÓ ÌÀÍÊÉ) ÃÒÏÓ;
ÄÝÅËÄÁÀÈ ÀÓÄÅÄ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÃÒÏÉÈ
ÃÀÊÀÅÄÁÖËÍÉ ÀÒÉÀÍ ÌÞÉÌÄ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÛÒÏÌÉÈ ÀÍ ÓÐÏÒÔÉÈ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÖËÉ ÙÒÖ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÀ. ÁÒÔÚÄËÉ ÅÄÒÔÉ-
ÊÀËÖÒÉ ÞÂÉÃÉÈ ÉÂÉ ÉÚÏ×À ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÍÀáÄÅÒÄÁÀà (ÍÀá.
14). ÌÀÒÝáÄÍÀ ÍÀáÄÅÀÒÓ ÐÉÒÏÁÉÈÀà ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ,
ÌÀÒãÅÄÍÀÓ ÊÉ - ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÓ. ÌÄÏÒÄ ÞÂÉÃÄ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓÀÀ ÃÀ ÂÖËÓ ÚÏ×Ó ÆÄÃÀ ÃÀ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÄÁÀÃ.
äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉ ÞÂÉÃÄ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÈÀÍ ÄÒÈÀà ÂÖËÓ ÏÈá ÓÀÊÍÀÃ
ÚÏ×Ó, ÒÏÌÄËÈÀÂÀÍ ÆÄÃÀ ÏÒ ÓÀÊÀÍÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, ØÅÄÃÀ
ÏÒÓ ÊÉ – ÐÀÒÊÖàÄÁÓ.

97
 ÂÖËÉÓ ÊÄÃÄËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÓÀÌÉ ÛÒÉÓÀÂÀÍ: ÛÉÂÍÉÈÀ – ÄÍÃÏÊÀÒÃÉ,
ÛÖÀ – ÌÉÏÊÀÒÃÉ, ÂÀÒÄÈÀ ÄÐÉÊÀÒÃÉ. ÄÍÃÏÊÀÒÃÉ ÈáÄËÉ ÂÀÒÓÉÀ,
ÒÏÌËÉÈÀÝ ÀÌÏ×ÄÍÉËÉÀ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉ. ÉÂÉ ÛÄÃÂÄÁÀ
ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËØÓÏÅÉËÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒ ÁÏàÊÏÄÁÓÀ ÃÀ
ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÈÀÍ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ.
ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÂÖËÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÓØÄËÉ ÛÒÄÀ ÃÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÉÓ
ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÓÉÓØÄÓ. ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÀÂÄÁÖËÉÀ ÂÖËÉÓ ÂÀÍÉÅ-
ÆÏËÉÀÍÉ ØÓÏÅÉËÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ ÜÏÍÜáÉÓ ÂÀÍÉÅÆÏËÉÀÍÉ ÊÖÍ-
ÈÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÒÉÂÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÉÈ. ÄÒÈ-ÄÒÈÓ ÀÌ ÈÀÅÉÓÄ-
ÁÖÒÄÁÀÈÀÂÀÍ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÉÓ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ØÓÏÅÉËÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉ (ÊÀÒÃÉÏÌÉÝÄÔÄÁÉ) ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÛÏÒÉÓ ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍ
ÊÀÅÛÉÒÄÁÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ. ÄÓ ÊÀÅÛÉÒÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÒÓÄÁÖË ÐÒÏÔÏÐËÀÆÌÖÒ áÉÃÀÊÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÜÀÃÂÌÖË,
ÛÖÀËÄÃÖÒ ÃÉÓÊÄÁÓ ÀÍ ÊÉÃÄÅ ÍÄØÓÖÓÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÍÄØÓÖÓÄÁÉ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÊÀÅÛÉÒÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ, ÀÒÀÌÄÃ,
áÀÓÉÀÈÃÄÁÉÀÍ ÒÀ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏ ÄËÄØÔÒÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÈ,
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÄÒÈÉ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÌÄÏÒÄÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÝÄÌÀÛÉ ÃÀ
ÀÌÉÈ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÄÍ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÄÒÈÉ ÌÈËÉÀÍÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÉÌÉÈÀÝ,
ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÖÍÄÁËÉÄà áÃÄÁÀ.
ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÁÉÒÈÅÓ ÖãÒÄÃÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÀÃÂÉËÉ
ÖàÉÒÀÅÓ, ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÉ ÊÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÀÛÉÀ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ. ÜÏÍÜáÉÓ
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ØÓÏÅÉËÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ
ØÓÏÅÉËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÁÄÅÒÀÃ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÈÅÉÈ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÛÉ ÊÒÉÓÔÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ. ÄÓ
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÊÀÒÂÉ ÄÍÄÒÂÏÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ. ÓÀÒÊÏ-
ÐËÀÆÌÖÒÉ ØÓÄËÉ ÀØ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÀÃ ÀÒÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ, ÅÉÃÒÄ
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ØÓÏÅÉËÛÉ.
ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ, ÂÀÒÃÀ ÌÖÛÀ ÁÏàÊÏÄÁÉÓÀ, ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÂÀÀÜÍÉÀ ÓÐÏÍ-
ÔÀÍÖÒÉ ÒÉÈÌÖËÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÂÄÍÄÒÀÝÉÉÓ, ÂÖËÉÓ ÚÅÄËÀ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ
ÛÒÉÓÀÃÌÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÏÁÉÓ ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÉÓ ÖÍÀÒÉ. ÄÓ ÓÐÄÝÉÀ-
ËÉÆÄÁÖËÉ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ßÀÒ-
ÌÏÀÃÂÄÍÓ (ÍÀá. 15). ÄÓ ÃÉÃÉ ÆÏÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÌÃÉÃÀÒÉÀ ÓÀÒÊÏ-
ÐËÀÆÌÉÈ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÛÄÉÝÀÅÓ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÓÀ ÃÀ

98
ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÓ, ÂÀÀÜÍÉÀ ÌÓáÅÉËÉ ÁÉÒÈÅÉ, ÒÏÌËÉÓ ÀÃÂÉË-
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÀÝ ÝÅÀËÄÁÀÃÉÀ, ÀÍÖ ÁÉÒÈÅÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÝÄÍÔÒÛÉ ÀÒ
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ. ÌÉÏÊÀÒÃÉ, ÈÀÅÉÓÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ ÂËÖÅ
ÊÖÍÈÄÁÈÀÍ Ö×ÒÏ ÀáËÏÓÀÀ, ÅÉÃÒÄ ÂÀÍÉÅÆÏËÉÀÍÈÀÍ.
ÂÖËÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÛÒÄÓ ÄÐÉÊÀÒÃÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÄÐÉÊÀÒÃÉ ÂÖËÉÓ
ÉÒÂÅËÉÅÉ ÜÀÍÈÉÓ – ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ, ÅÉÓÝÄÒÀËÖÒÉ ×ÖÒÝÄËÉÀ.
ÄÐÉÊÀÒÃÉ ÓÄÒÏÆÖËÉ ÂÀÒÓÉÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÓ ÓÄÒÏÆÖË ÐÄÒÉÊÀÒÃÓ

99
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÉÂÉ ÀÂÄÁÖËÉÀ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËÉ ØÓÏÅÉËÉÓÀÂÀÍ ÃÀ ÌàÉÃÒÏÃ
ÀÒÉÓ ÌÉÆÒÃÉËÉ ÌÉÏÊÀÒÃÈÀÍ. ÄÐÉÊÀÒÃÉÓ ØÅÄÛ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÌÓáÅÉËÉ
ÂÅÉÒÂÅÉÍÏÅÀÍÉ (ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ – coronarius ËÀÈ. ÂÅÉÒÂÅÉÍÏÅÀÍÉ)
ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÃÀ ÅÄÍÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÖËÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÉÀáËÏÅÄÓ, ÂÖËÉÓ
ÙÀÒÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ, ÄÐÉÊÀÒÃÉÓ ØÅÄÛ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÝáÉÌÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀÝ.
ÂÖËÉÓ ÉÒÂÅËÉÅÉ ÜÀÍÈÉÓ – ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÛÒÄÓ ÐÀÒÉÄÔÀ-
ËÖÒ ÐÄÒÉÊÀÒÃÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÃÀ ÛÉÂÍÉÈÀ ÛÒÉÓ
(ÉÂÉÅÄ ÐÀÒÉÄÔÀËÖÒÉ ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ÃÀ ÄÐÉÊÀÒÃÉÓ) ÀÂÄÁÖËÄÁÀ
ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ. ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ×ÖÒÝÄËÉ ÂÀÒÄÈÀ ÌáÒÉÃÀÍ ÓØËÀÃ
ÀÒÉÓ ÃÀ×ÀÒÖËÉ ×ÉÁÒÏÆÖËÉ ØÓÏÅÉËÉÈ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÓ ×ÉÁÒÏÆÖË
ÐÄÒÉÊÀÒÃÓÀÝ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ÏÒÉÅÄ ×ÖÒÝÄËÉ ÄÒÈÀÃ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÂÖËÉÓ ÉÒÂÅËÉÅ ÜÀÍÈÀÓ. ÀÌ ÏÒ ×ÖÒÝÄËÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÍÀÐÒÀËÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÂÖËÉÓ ÉÒÂÅËÉÅÉ ÜÀÍÈÉÓ ÍÀÐÒÀËÉ
ÄßÏÃÄÁÀ. ÄÓ ÍÀÐÒÀËÉ ÀÌÏÅÓÄÁÖËÉÀ ÓÉÈáÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÌÝÉÒÄÁÓ
ÐÄÒÉÊÀÒÃÉÓ ×ÖÒÝËÄÁÉÓ áÀáÖÍÓ. ÀÌ ÍÀÐÒÀËÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÂÖËÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÓÀÝ.
ÂÖËÉÓ ÜÏÍÜáÓ, ÒÏÌÄËÆÄÃÀÝ ÌÉÌÀÂÒÄÁÖËÉÀ ÌÉÓÉ ÊÄÃËÉÓ
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍ ÛÒÄÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ×ÉÁÒÏÆÖËÉ
ÒÂÏËÄÁÉ: ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ. ×ÉÁÒÏÆÖËÉ ÒÂÏËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ
×ÉÁÒÏÆÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓÀÂÀÍ.
ÂÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÙÀÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÂÀÍËÀÂÄ-
ÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ, ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉ ÃÀ ÍÄÒÅÄÁÉ (ÍÀá. 16).
ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÏÒ (ßÉÍÀ ÃÀ ÖÊÀÍÀ) ÐÀÒÊÖàÈÀÛÏÒÉÓ ÙÀÒÓ (ÂÀÓßÅÒÉÅÉ
ÙÀÒÉ) ÃÀ ÄÒÈ ÅÄÍÖÒ ÙÀÒÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖËÉÓ ×ÉÁÒÏÆÖËÉ ÒÂÏËÄÁÉÓ
ÃÏÍÄÆÄ ÂÀÃÉÓ.
ÂÖËÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÓØÄËÉÀ ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÆÄ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÊÄÃÄËÉ ÁÄÅÒÀÃ
Ö×ÒÏ ÓØÄËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓÀ. ÄÓ ÌÀÈÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ
ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ. ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÌÀÒÝáÄÍÀ
ÐÀÒÊÖàÉ ÓÉÓáËÓ ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉà ßÒÄÛÉ,
ÌÀÒãÅÄÍÀ ÊÉ – ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ (ÍÀá. 17). ÀÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ,
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÓ ÌÄÔÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÉÓ ÂÀÃÀËÀáÅÀ ÖáÃÄÁÀ ÃÀ
ÀÌÉÔÏÌ ÂÖËÉÓ ÊÄÃÄËÉ ÀØ Ö×ÒÏ ÓØÄËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÂÖËÉÓ ÓáÅÀ
ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÛÒÄÝ Ö×ÒÏ ÌÀÒÔÉÅÉ
ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓÀÀ, ÅÉÃÒÄ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓÀ.

100
101
 II.2. sisxlis mimoqcevis didi da mcire wre

ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ (ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ, ÉÂÉÅÄ ÓáÄÖËÉÓ) ßÒÄ

ÉßÚÄÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ÀÏÒÔÉÈ ÃÀ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÜÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÈ (Éá. ÍÀá. 18). ÀÏÒÔÀ
ÓÀßÚÉÓÓ ÀÞËÄÅÓ ÌÓáÅÉË, ÓÀÛÖÀËÏ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ. ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ
ÂÀÃÀÃÉÀÍ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÈ ÁÏËÏÅÃÄÁÀ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ×ÀÒÈÏ ØÓÄËÉÓ ÓÀáÉÈ ÀÙßÄÅÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÚÅÄËÀ
ÏÒÂÀÍÏÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÛÉ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÂÀÃÀÓÝÄÌÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÓÀ ÃÀ ÓÀÚÖÀÈÏ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ, áÏËÏ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÂÀÀØÅÓ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÅÄÍÖËÄÁÛÉ, ÅÄÍÖËÄÁÉ ÊÉ — ÓÀÛÖÀËÏ ÃÀ
ÌÓáÅÉË ÅÄÍÄÁÛÉ.
ÓáÄÖËÉÓ ÆÄÃÀ ÍÀßÉËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉ ÓÀÁÏËÏÏà ÂÀÃÀÃÉÓ ÆÄÃÀ
ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ, áÏËÏ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÄÁÉÃÀÍ – ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ (ÍÀá.
18 (À, Á)). ÄÓ ÏÒÉÅÄ ÅÄÍÀ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ, ÓÀÃÀÝ
ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÄ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ (×ÉËÔÅÉÓ) ßÒÄ ÉßÚÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ
ÙÄÒÏÈÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÌÏÃÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ
ÛÄÀØÅÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉ. ×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏ ÉÚÏ×À ÏÒ ÔÏÔÀÃ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ×ÉËÔÅÉÓÊÄÍ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ×ÉË-
ÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÉÚÏ×À Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄ ÀÒÔÄÒÉÄÁÀà – ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÀÃ
ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÀÃ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉ ÂÀÓÝÄÌÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ ÃÀ
ÌÃÉÃÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ. ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÂÀÃÀÃÉÀÍ ÅÄÍÖËÄÁÛÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÛÄÌÃÂÏÌ ÅÄÍÄÁÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ. ×ÉËÔÅÉÓ ÏÈáÉ ÅÄÍÉÈ
ÓÉÓáËÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ, ÀØÄÃÀÍ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ, ÓÀÉÃÀÍÀÝ ÊÅËÀÅ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃ ßÒÄÛÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÉÈ ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉ ÏÒ-
ÂÀÍÉÆÌÉÓ ÚÅÄËÀ ÖãÒÄÃÓ ÀÌÀÒÀÂÄÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÃÀ ÂÀÌÏÀØÅÓ
ÌÀÈÂÀÍ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÌÏØ-
ÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÆÄ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÆÖÒÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ áÃÄÁÀ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÂÀÍ „ÃÀÝËÉËɓ ÓÉÓáËÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ ÃÀ
ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÄÃÉÍÄÁÀ ÃÀ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÛÉ, ÀØÄÃÀÍ
ÊÉ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉ ÂÀãÄÒÃÄÁÀ

102
103
104
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ, ÁÒÖÍÃÄÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÛÉ ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÊÅËÀÅ ÛÄÃÉÓ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ. ÀØÄÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÓ
ÓÉÓÔÄÌÖÒ ÂÖËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, ÌÀÒãÅÄÍÀÓ ÊÉ — ×ÉËÔÅÖÒÓ. ÛÄÓÀ-
ÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÉÓ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÃÀßÚÄÁÖË ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ (ÃÉÃ) ßÒÄÓÀÝ ÓÉÓÔÄÌÖÒÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, áÏËÏ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÃÀßÚÄÁÖËÓ (ÌÝÉÒÄ) — ×ÉËÔÅÖÒÓ. ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÉ
ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ ÃÄÆÏØÓÉÂÄÍÉÒÄÁÖË ÓÉÓáËÓ, áÏËÏ ÌÀÒÝáÄÍÀ – ÏØÓÉÂÄ-
ÍÉÒÄÁÖËÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÃÀ ÅÄÍÄÁÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓÀÂÀÍ
ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÀÒÀ ÂÀÆÖÒÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÉÈ, ÀÒÀÌÄÃ
ÉÌÉÈ, ÈÖ ÒÏÌÄËÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÓ ÓÉÓáËÉ ÌÀÈÛÉ.
ÅÄÍÄÁÉÈ ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÉÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ, áÏËÏ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÈ
ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÌÀÈÂÀÍ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉà (ÓÉÓÔÄÌÖÒ) ßÒÄÛÉ
ÏØÓÉÂÄÍÉÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ ÀÒÔÒÉÄÁÉÈ, áÏËÏ ×ÉËÔÅÖÒ
ßÒÄÛÉ – ÅÄÍÄÁÉÈ. ÀÌÉÔÏÌ, ÒÏÝÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÃÉÃÀÒ ÓÉÓáËÓ
“ÀÒÔÄÒÉÖËÀÔ ÌÏÉáÓÄÍÉÄÁÄÍ, ÌÀÛÉÍ ÌáÄÃÅÄËÏÁÀÛÉ ÀØÅÈ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ (ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ) ßÒÄ.
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀ ÃÀ ÈÅÉÈ ÂÖËÉÓ ÌÏÒ×Ï-×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄ-
ÁÖÒÄÁÄÁÉ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÂÖËÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÃÀÚÏ×ÀÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÍÀßÉËÄÁÀÃ, ÒÀÝ ÃÀÁÀÃÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ áÃÄÁÀ. ÌÖÝËÀÃÚÏ×ÍÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÛÉ ×ÉËÔÅÄÁÉ ÀÒ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÓ, ÄÒÈÂÅÀÒ ÌÉÞÉÍÄÁÖË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÀ ÐËÀÝÄÍÔÀÛÉ áÃÄ-
ÁÀ. ÍÀÚÏ×ÉÓ ÂÖËÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓÀÂÀÍ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÂÀÌÉãÍÖËÉ
ÀÒ ÀÒÉÀÍ. ÉÓÉÍÉ ÏÅÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÄÒÈÉÌÄÏÒÄÓ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ, áÏËÏ ÀÏÒÔÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ÄÒÈ ÍÀÊÀÃÀà -
×ÀÒÈÏ ÀÒÔÄÒÉÖË ÍÀÊÀÃÀà ÄÒÈÉÀÍÃÄÁÀ (ÍÀá. 19). ÃÀÁÀÃÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÂÖËÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÐÀÒÀËÄËÖÒÉ ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÀ
ÂÀÃÀÃÉÓ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÛÉ. ×ÉËÔÅÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÀÙÃÂÄÍÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ,
ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ßÍÄÅÀ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ
ÌÀÒãÅÄÍÀÛÉ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ßÉÍÀÂÖËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÏÅÀËÖÒÉ
áÅÒÄËÉÓ ÓÀÒØÅÄËÉ ÉÊÅÒÄÁÀ ÃÀ ÊÄÔÀÅÓ áÅÒÄËÓ. ÏÅÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉÓ
ÛÄÆÒÃÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀà áÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÍÀÊÀÃÉÓ
"ÛÄÆÒÃÀÝ", ÒÀÝ ÓÀÁÏËÏÏà ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÉÓÂÀÍ
ÂÀÌÉãÍÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 8-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉ
ÓÉÓáËÉÓ ×ÉËÔÅÖÒ ßÒÄÛÉ ÂÀÃÀÓÀÓÒÏËÀà ÍÀÊËÄÁ ÞÀËÀÓ áÀÒãÀÅÓ,

105
ÅÉÃÒÄ ÌÀÒÝáÄÍÀ – ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÖÒ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ ÂÀÃÀÓÀÓÒÏËÀÃ.
ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÀà ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÌÀÓÀ ÓÀÌãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÓ.
ÒÏÂÏÒÝ ÌÀÒÝáÄÍÀ, ÀÓÄÅÄ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÛÉ ßÉÍÀÂÖËÓÀ ÃÀ
ÐÀÒÊÖàÓ ÛÏÒÉÓ, ÐÀÒÊÖàÄÁÓÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀÏÒÔÀÓ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÀÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÃÀÍ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ ÐÀÒÊÖàÛÉ, áÏËÏ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÃÀÍ, ÛÄÓÀÁÀ-
ÌÉÓÀÃ, ÀÏÒÔÀÛÉ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀØÀÜÅÀ áÃÄÁÀ ãÄÒ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
ÃÀ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ
ÓÉÓÔÏËÀ ÄßÏÃÄÁÀ, áÏËÏ ÌÀÈ ÌÏÃÖÍÄÁÀÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÉ ÃÉÃÉ ßÍÄÅÉÈ ÂÀÃÀÉÓ-
ÒÏËÄÁÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÃÀ ÌÉÓÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ ÂÖËÛÉ
ÉÌÉÈÀÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÌÓáÅÉË ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ
àÀÒÁÏÁÓ ßÍÄÅÀÓ ßÅÒÉË ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ. ÀØ ÊÉ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ

106
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÅÄÍÄÁÓÀ ÃÀ ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÛÉ. ÄÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÊÉÃÄÅÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ.
áÏËÏ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÄÒÈÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ (ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÃÀÍ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓÀÊÄÍ ÃÀ ÅÄÍÄÁÉÓÀÊÄÍ) ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ßÍÄÅÉÓ ÈÀÍÃÀ-
ÈÀÍÏÁÉÈÉ ÃÀÊËÄÁÀ, ÌÓáÅÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÃÀÍ ßÅÒÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ßÍÄÅÉÓ ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈÉ ÃÀÊËÄÁÀ áÃÄÁÀ ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ,
ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ÛÄØÌÍÉËÉ ßÍÄÅÉÓ ÄÍÄÒÂÉÀ ÉáÀÒãÄÁÀ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÃÌÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÉÓ
(áÀáÖÍÉÓ ÞÀËÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÓ ÛÏÒÉÓ, ÀÌ ÍÀßÉËÀÊÄÁÓ ÃÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ) ÂÀÃÀËÀáÅÀÆÄ.

II.3. sarqvelebis agebuleba da mniSvneloba

ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÄÒÈÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÉÍÄÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ

áÃÄÁÀ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÛÄÈÀÍáÌÄÁÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ßÉÍÀ-
ÂÖËÄÁÓÀ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÀÔÒÉÏ-ÅÄÍÔÒÉ-
ÊÖËÖÒÉ (ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÉÓ) ÓÀÒØÅÄËÉ. ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉ ÌÀÒ-
ÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÂÀÍ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉÀ ÌÉÔÒÀËÖÒÉ (ÏÒÊÀÒÄÃÉ) ÓÀÒØÅÄ-
ËÉÈ (ÍÀá. 20 À, Á, Â), ÌÀÒãÅÄÍÀ ÊÉ-ÓÀÌÊÀÒÄÃÉ ÓÀÒØÅÄËÉÈ. ÓÀÒØÅÄ-
ËÄÁÉÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÊÀÒÄÃÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀË ÊÉÃÄÓ, ÐÀÒÊÖàÉÓ ÙÒÖÛÉ,
ÃÅÒÉËÉÓÄÁÖÒÉ ÊÖÍÈÄÁÉÃÀÍ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÅÉßÒÏ ÃÀ ÌÔÊÉÝÄ ÌÚÄÓÏ-
ÅÀÍÉ ÞÀ×ÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÀÓ
ÌáÏËÏà ÄÒÈÉ – ßÉÍÀÂÖËÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀ áÄËÓ
ÖÛËÉÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÓÀÒØÅÄËÈÀ ÊÀÒÄÃÄÁÉÓ ÀÌÏÔ-
ÒÉÀËÄÁÀÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀÊÄÍ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÖÊÖÂÃÄÁÀÓ (ÒÄÂÖÒÂÉ-
ÔÀÝÉÀÓ) ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ.
ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË “áÅÒÄËÄÁӔ ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÀÒÀ
ÌáÏËÏà ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ, ÀÒÀÌÄà ÒÂÏËÖÒÉ ÊÖÍÈÄÁÉÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÓÄÅÄ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ “áÅÒÄËÄÁÉӔ ÃÀáÛÏÁÀÛÉ. ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ “áÅÒÄËÄÁÉӔ
ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÓ, ÒÀÝ ÌàÉÃÒÏ ÃÀ ÌÔÊÉÝÄ ÜÀÊÄÔÅÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×Ó. ÀÌ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÓÀÉÌÄÃÏà ÉÊÄÔÄÁÀ
ÂÖËÉÓ ÆÏÌÄÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÉÌ ÍÀßÉËÛÉ, ÓÀÉÃÀÍÀÝ ÌÀÈÂÀÍ ÀÏÒÔÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ
ÙÄÒÏ ÂÀÌÏÃÉÓ, ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀÏÒÔÉÓ (ÀÏÒÔÀËÖÒÉ)

107
108
109
ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÓ (ÐÖËÌÏÍÀËÖÒÉ) ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ. ÀÌ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ
ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓÀÂÀÍ (ÍÀá.
20À ÃÀ 21). ÀÏÒÔÀËÖÒÉ ÃÀ ÐÖËÌÏÍÀËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÙÒÖÓÊÄÍ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÓÀÌÉ ãÉÁÉÓÌÀÂÅÀÒÉ ÜÀÙÒÌÀ-
ÅÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÍÀÌÂËÉÓÄÁÖÒÉ ÀÍÖ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ
×ÏÒÌÀ ÀØÅÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÈ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒ ãÉÁÄÄÁÓÀÝ ÖßÏÃÄ-
ÁÄÍ. ÄÓ ãÉÁÄÄÁÉ ÄÒÈÉ ÊÉÃÉÈ ÒÊÀËÖÒÀà ÄÊÅÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÓ
ÛÉÂÍÉÈÀ ÌáÒÉÃÀÍ, ÌÄÏÒÄ ÊÉÃÄ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀÃÀÀ ÃÀ ãÉÁÄÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÜÀÃÉÍÄÁÉÓ ÃÀ ÌÉÓÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÀÉÁÄÒÏÓ. ÓÉÓá-
ËÉÈ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ãÉÁÄÄÁÉ ÉÁÄÒÄÁÀ, ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ, ÌÀÈÉ ÈÀÅÉÓÖ-
×ÀËÉ ÊÉÃÄÄÁÉ ÌàÉÃÒÏà ÄÊÅÒÉÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÙÒÖÛÉ
ÃÀ ÀáÛÏÁÓ ÓÀÍÀÈÖÒÓ. ÌÀÈÉ ÛÄÊÅÒÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ ÉØÌÍÄÁÀ ßÒÄÛÉ
ÜÀáÀÔÖËÉ ÓÀÌßÅÄÒÀ ÅÀÒÓÊÅËÀÅÉÓ ÌÓÂÀÅÓÉ ×ÉÂÖÒÀ (ÍÀá. 21).
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÀÒØÅÄ-
ËÄÁÉ ÉÙÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ ÂÖËÛÉ ÛÄÌÏÓÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÀÅÓÄÁÓ
ÀÒÀ ÌÀÒÔÏ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÙÒÖÓ, ÀÒÀÌÄà ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉÝ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÊÉ - ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÌÈËÉÀÍÀà ÉÅÓÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÈ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÅÓÄÁÉÓÀÓ ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÈÀ ÓÀÒ-
ØÅÄËÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀË ÊÉÃÄÆÄ ÌÉÌÀÂÒÄÁÖËÉ ÞÀ×ÄÁÉ ÉßÄËÄÁÀ,
ÓÀÒØÅÄËÈÀ ÊÀÒÄÃÄÁÉ ÖÀáËÏÅÃÄÁÀ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÃÀ ÌàÉÃÒÏà áÖÒÀÅÓ
ÛÄÓÀÓÅËÄËÓ. ÞÀ×ÄÁÉÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÂÀàÉÌÅÀ ÊÀÒÄÁÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ-
ÓÀÊÄÍ ÀÌÏÔÒÉÀËÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ ÀÒ ÀÞËÄÅÓ, ÒÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÖÊÀÍ
(ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀÊÄÍ) ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÓ ÄßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÄÁÀ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÁÏËÏÓÀÈÅÉÓ ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÀÏÒÔÀÓ ÃÀ
×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ßÍÄÅÀÆÄ ÌÄÔÉ áÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÉ ÃÉÃÉ
ÞÀËÉÈ ÀßÅÄÁÀ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒ ÓÀÒØÅÄËÄÁÓ, ÒÀÝ ÌÀÈ ÂÀÙÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÓÉÓáËÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÃÀÍ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÌÊÅÄÈÒÀà ÄÝÄÌÀ
ÃÀ ÉØÌÍÄÁÀ ÐÉÒÏÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÖÊÖÌÏÞ-
ÒÀÏÁÉÓÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÄÓ ÍÀÊÀÃÉ ÀÅÓÄÁÓ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÓ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒ ãÉÁÄÄÁÓ, ÀÅÓÄÁÖËÉ ãÉÁÄÄÁÉÓ
ÊÉÃÄÄÁÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÖÀáËÏÅÃÄÁÀ ÃÀ ÉÊÅÒÄÁÀ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ ÉáÛÏÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉ ÖÊÀÍ-ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÅÄÒ ÁÒÖÍÃÄÁÀ.
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÃÀáÖÒÅÀ ÀÒ ÌÏÉÈáÏÅÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒ ÄÍÄÒÂÉÀÓ, ÄÓ ÀØÔÉ
áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÀÌÒÉÂÀÃ, ÂÖËÉÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÂÀÙÄÁÀ ÃÀ ÃÀáÖÒÅÀ ÃÀÊÀÅÛÉ-
ÒÄÁÖËÉÀ ÂÖËÉÓ ÙÒÖÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓÈÀÍ.

110
ÓÀÒØÅÄËÏÅÀÍÉ ÀÐÀÒÀÔÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÈÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ. áÏËÏ ÓÉÓáËÉÓ
ÖßÚÅÄÔ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÂÖËÉÓ
ÒÉÈÌÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ.

II.4. gulis kunTis ZiriTadi fiziologiuri

Tvisebebi

ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉ, áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ

ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÈ, ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÖÍÀÒÉÈ. ÄÓ ÌÉÓÉ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÀ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ
ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÓ ÊÉ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÉ ÃÀ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ.

II.4.1. gulis kunTis agznebadoba

ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÌÏÒ×ÏËÏÂÉÖÒÉ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ

ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ÂÖËÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÏÒÉ ÔÉÐÉÓ
ÁÏàÊÏÓ: ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀ ÊÖÍÈÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÓ (ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÖÛÀ
ÖãÒÄÃÄÁÉ) ÃÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍ ÁÏàÊÏÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÄÍÄÒÀÝÉÀÓ ÃÀ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÀÌÃÄ.
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÓ (ÌÉÏÊÀÒÃÓ) ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÓ ÃÀ
ÍÄÒÅÖË ÁÏàÊÏÄÁÓ, ÂÀÀÜÍÉÀ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÖÍÀÒÉ. ÄÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ
ÂÀÀÜÍÉÀ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ (ÄËÄØÔÒÖËÉ, ØÉÌÉÖÒÉ, ÈÄÒÌÖËÉ ÃÀ ÓáÅÀ)
ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÃÀ ÆÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ ÒÄÀÂÉÒÄÁÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÄÍÄÒÀÝÉÉÈ ÃÀ ÀØÅÓ ÖÍÀÒÉ ÄÓ
ÀÂÆÍÄÁÀ ÂÀÀÔÀÒÏÓ ÛÄÓÖÓÔÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ (ÖÃÄÊÒÄÌÄÍÔÏÃ).
ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍÆÄ Ö×ÒÏ ÓÖÓÔÉ ÞÀËÉÓ ÌØÏÍÄ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÄÁÉÓ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÀÒ ÉßÅÄÅÓ. ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ, ÒÏÌ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ ÞÀËÀ
ÓÀÆÙÖÒÁËÄ ÞÀËÉÓ ÔÏËÉ ÉÚÏÓ ÀÍ ÀÙÄÌÀÔÄÁÏÃÄÓ ÌÀÓ. ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍÉ
ÞÀËÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ ÂÖËÉ ÐÀÓÖáÏÁÓ ÌÉÓÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉ
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÞÀËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ. Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒ ÀÍÖ ÆÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÉÌÀÅÄ ÓÉÞËÉÄÒÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÐÀÓÖáÏÁÓ

111
ÒÏÂÏÒÉÈÀÝ ÆÙÒÖËÁÏÅÀÍÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÍÖ ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍÉ
ÈÖ ÆÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÞÀËÀ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÀÒÀÀ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÞÀËÀÆÄ. ÂÖËÉ ÀÍ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÀÒ
ÐÀÓÖáÏÁÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ, ÈÖ ÉÓ ÌÝÉÒÄ ÞÀËÉÓÀÀ, ÀÍ ÐÀÓÖáÏÁÓ
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ, ÈÖ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍÉÀ ÀÍ
ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÞÀËÀÓ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ. ÀÌ ×ÀØÔÏÒÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ
ÁÏÖÃÉÜÌÀ ÜÀÌÏÀÚÀËÉÁÀ Ä. ß. “ÀÍ ÓÖË ÀÍ ÀÒÀ×ÒÉӔ ÊÀÍÏÍÉ. ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ
ÊÀÍÏÍÉ ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÉÂÉ ÌÀÒÈÄÁÖËÉÀ ÌáÏËÏà ÂÀÒÊÅÄÖË
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÚÅÄËÀ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÒ ÐÀÓÖáÏÁÓ ÄÒÈÍÀÉÒÀÃ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÞÀËÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÆÄ ÃÀ “ÓÖ˔ ÝÅÀËÄÁÀÃÉÀ ÔÄÌÐÄÒÀ-
ÔÖÒÉÓ, ÃÀÙËÉÓ, ÊÖÍÈÉÓ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ, ÌÊÅÄÁÀÅÉ ÓÉÈáÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ.
ÆÏÂÀÃÀÃ, ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÍÀÊËÄÁÀà ÀÂÆÍÄÁÀÃÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÜÏÍÜáÉÓ
ÊÖÍÈÉ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏÓÀßÅÄÅÀà Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒÉ
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁÄËÉÀ ÓÀàÉÒÏ, ÅÉÃÒÄ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.
ÌÀÂÒÀÌ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃ-
ÂÄÍÓ ÉÓ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÀÙÌÏÝÄÍÄÁÉÓÀÓ ÀÙÉÂÆÍÄÁÀ
ÌÉÓÉ ÚÏÅÄËÉ ÖãÒÄÃÉ. ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÃÀ ÆÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÂÀÙÉÆÉ-
ÀÍÄÁÀÓ ÂÖËÉ ÌÉÓÉ ÚÏÅÄËÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÈ ÐÀÓÖáÏÁÓ. ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ØÓÏÅÉËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÒÏÂÏÒÝ
ÄÒÈÉÀÍÉ, ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÓÉÍÝÉÔÉÖÌÉ ÃÀ ÒÏÌÄËÉÌÄ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ
ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ÌÏÉÝÀÅÓ ÚÅÄËÀ ÖãÒÄÃÓ ÂÀÌÏÍÀÊËÉÓÉÓ
ÂÀÒÄÛÄ. ÀÌ ÈÅÉÓÄÁÉÈ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ ÜÏÍ-
ÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÖãÒÄÃÉ ÉÆÏËÉÒÄ-
ÁÖËÀà ÀÙÉÂÆÍÄÁÀ, ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÝ ÌáÏËÏà ÉÌ ÖãÒÄÃÛÉ
ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ, ÒÏÌËÄÁÆÄÝ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁÄËÉ ÞÀËÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÃÀ
ÀÂÆÍÄÁÀÝ ÃÄÊÒÄÌÄÍÔÉÈ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÄÒÈÉ
ÌÈËÉÀÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ, ÍÄØÓÖÓÄÁÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ.

II.4.2. gulis kunTis agznebis ionuri

meqanizmebi

ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ ÉßÅÄÅÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÖÁÀÍÛÉ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ

ÄËÄØÔÒÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ. ÉÓÄÅÄ ÒÏÂÏÒÝ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ
ÀÂÆÍÄÁÀÃÉ ØÓÏÅÉËÉÓ, ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀ ÊÖÍÈÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀÝ
ÐÏËÀÒÉÆÄÁÖËÉÀ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÖãÒÄÃÉÓ ÝÉÔÏÐ-
ËÀÆÌÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÀà ÀÒÉÓ ÃÀÌÖáÔÖËÉ, ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉ

112
ÊÉ ÃÀÃÄÁÉÈÀÃ, ÒÀÝ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ
ÌáÀÒÄÓ ÛÏÒÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ Na ÃÀ K ÉÏÍÄÁÉÓ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÏÁÉÈ, ÌÀÈÉ ÀÓÉÌÄÔÒÉÖËÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÈ.
ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÀÌ ÉÏÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÈ (ÂÀÍÅËÀÃÏÁÉÈ). Na ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ
ÂÀÝÉËÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÂÀÒÄÈ, K ÊÉ - ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈ.
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ Na ÉÏÍÓ
ÈÉÈØÌÉÓ ÀÒ ÀÔÀÒÄÁÓ, K ÉÏÍÄÁÓ ÊÉ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÀÔÀÒÄÁÓ. ÀÌ
ÈÅÉÓÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ K ÉÏÍÄÁÉ
ÃÉ×ÖÆÖÒÀà ÂÀÌÏÃÉÀÍ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÃÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ
ÆÒÃÉÀÍ ÃÀÃÄÁÉÈ ÌÖáÔÓ. ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÌáÀÒÄ (ÃÀÃÄÁÉÈÉ
ÌÖáÔÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ) ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ áÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ
ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ
ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ (ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ) ÀÍÖ Ä. ß. ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ k-ÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÈ (ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ÀÒÉÃÀÍ
ÖãÒÄÃÂÀÒÄ ÀÒÄÛÉ k-ÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÈ) ÉØÌÍÄÁÀ. ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÈÁÉËÓÉÓáËÉÀÍÈÀ ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ - 60-90 ÌÅ. ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄ-
ÁÖËÉÀ ÌÄÌÁÒÀÍÀÛÉ Na-ÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÂÀÃÉ-
ÃÄÁÉÈ. ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀ Na-ÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÃÉÃÀÃ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄ-
ÁÖËÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ áÀÒÉÓáÆÄ ÀÍÖ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ. ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ, ÌÉÈ
ÍÀÊËÄÁÉÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀ Na-ÉÓ ÌÉÌÀÒÈ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ (ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ)
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀ Na ÉÏÍÄÁÉÓÀÃÌÉ.
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ
ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ ÉÌ ÖÁÀÍÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ áÃÄÁÀ. ÞËÉÄÒÉ
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ ÀÒÄÓ
ÛÏÒÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÌÊÅÄÈÒÀà ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ
ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÉÌÃÄÍÀÃ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÒÏÌ ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÓ
ÖÀáËÏÅÃÄÁÀ ÃÀ ÌÄÌÁÒÀÍÀÛÉ ÀÙÉÞÅÒÄÁÀ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ
ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀ
Na-Ó ÌÉÌÀÒÈ. Na ÉÏÍÄÁÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÌÏÞÒÀÏÁÄÍ ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÄËÄØÔÒÏ-
ØÉÌÉÖÒÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀ ÖãÒÄÃÛÉ ÛÄÓÅËÀÓ ÉßÚÄÁÄÍ.
Na-ÉÓ ÓÀáÉÈ ÃÀÃÄÁÉÈÀà ÃÀÌÖáÔÖËÉ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÛÄÓÅËÀ ÖãÒÄÃÛÉ
ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÀÍÄÉÔÒÀËÄÁÓ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ÀÒÓÄÁÖË ÖÀÒÚÏ×ÉÈ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÓ, ÒÀÝ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÀÌÝÉÒÄÁÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ.
ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÆÒÃÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀÓ Na

113
ÉÏÍÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÓÀßÚÉÓÉ ÃÏÍÉÓ 20 ÌÅ-
ÉÈ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ Na ÆÅÀÅÉÓÄÁÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀáÉÈ ÛÄÃÉÓ
ÖãÒÄÃÛÉ; ÒÀÝ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÐÉÊÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÐÉÊÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÀÌÐËÉÔÖÃÀ 100 ÌÅ
ÃÀ ÌÄÔÓ ÀÙßÄÅÓ. ÀÌ ÃÒÏÉÓÀÈÅÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ ÓÀßÚÉÓÉ ÓßÒÀ×É ÍÀÊÀÃÉ
ÉÍÀØÔÉÅÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ Ca ÉÏÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÃÀ K ÉÏÍÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ
ÂÀÌÏ. ÌÀÒÈÀËÉÀ, Ca ÍÄËÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀáÉÈ ÛÄÃÉÓ ÖãÒÄÃÛÉ, ÌÀÂÒÀÌ
Na-ÉÓÀ ÃÀ Ca-ÉÓ ÖãÒÄÃÛÉ ÛÄÓÅËÉÓÀ ÃÀ K ÖãÒÄÃÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÖÓÅËÄËÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ
ÌÖáÔÉ ÃÀÃÄÁÉÈÀà ÉÝÅËÄÁÀ, áÏËÏ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÀÒÄÛÉ
ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÌÖáÔÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉ
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÀà ÉÌÖáÔÄÁÀ. ÀÍÖ ÀÌ ÃÒÏÉÓÀÈÅÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ
ÒÄÅÄÒÓÉÀÓ (ÛÄÁÒÖÍÄÁÀÓ) ÂÀÍÉÝÃÉÓ.
Na ÉÏÍÄÁÉÓ ÓßÒÀ×É ÍÀÊÀÃÉÓ ÉÍÀØÔÉÅÀÝÉÉÓ ÂÀÌÏ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ
ÓáÅÀÏÁÀ ÄÒÈáÀÍÓ ÄÒÈ ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÒÀ×ÉÊÖËÉ ÂÀÌÏÓÀáÅÉÓÀÓ (ÍÀá. 22) Ä. ß. ÐËÀÔÏÓ ØÌÍÉÓ
(ÐËÀÔÏ ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ, ÉÓ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÀÍ ÍÄÒÅÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÓ). ÛÄÌÃÄ ÓßÒÀ×Àà ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ
ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀ K ÉÏÍÄÁÉÓÀÃÌÉ. ÄÓ ÉÏÍÄÁÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÍ ÈÀÅÉÀÍÈÉ
ÄËÄØÔÒÏ-ØÉÌÉÖÒÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÃÉÀÍ, ÒÉÈÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÄÍ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ
ÀÙÃÂÄÍÀÓ. ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ
ÂÀÍÅËÀÃÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ Na ÃÀ Ca ÉÏÍÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ. K ÉÏÍÄÁÉÓ
ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÂÀÌÏÓÅËÀ ÉßÅÄÅÓ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÌÖáÔÉÓ
ÓÖË Ö×ÒÏ ÃÀ Ö×ÒÏ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÃÀ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ÀÒÄÛÉ ÃÀÃÄÁÉÈÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÊÅËÀÅ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÀà ÉÝÅËÄÁÀ, áÏËÏ ÖãÒÄÃÂÀÒÄÈÀ
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÉÓÄÅ ÃÀÃÄÁÉÈÉ áÃÄÁÀ. ÀÌÃÄÍÀÃ, K ÉÏÍÄÁÉÓ
ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÂÀÌÏÓÅËÉÈ áÃÄÁÀ ÖãÒÄÃÛÉ Na-ÉÓ (ÃÀ Ca-ÉÓ) ÛÄÓÅËÉÈ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÓ ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÀ ÃÀ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍ-
ÝÉÀËÉÓ ÓÀßÚÉÓÉ (ÖãÒÄÃÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÌÃÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ) ÃÏÍÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ
ÀÍÖ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ. ÀÌ ÌÏÌÄÍÔÉÓÀÈÅÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÍÅËÀÃÏÁÀ Na
ÃÀ K ÉÏÍÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÊÅËÀÅ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÀÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ
ÉßÚÄÁÓ ÍÀÔÒÉÖÌ-ÊÀËÉÖÌÉÓ ÔÖÌÁÏ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÉÏÍÄÁÉÓ ÍÄË ÂÀÃÀÔÀÍÀÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÏÒÉÅÄ ÌáÀÒÄÓ ÃÀ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÒáÄÅÉÓ ÂÀÒÄÛÄ ÀÙÀÃÂÄÍÓ ÉÏÍÄÁÉÓ ÀÓÉÌÄÔÒÖËÉ
ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÓÀßÚÉÓ ÓÖÒÀÈÓ.

114
115
 ÀÌÒÉÂÀÃ, ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ (ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ) ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÉßÚÄÁÀ
ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÓßÒÀ×É ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ×ÀÆÉÈ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÏÍÉÃÀÍ (-90 ÌÅ) ÒÄÅÄÒÓÉÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÏØÌÄ-
ÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÐÉÊÀÌÃÄ (+30 ÌÅ). ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÄÓ ×ÀÆÀ
ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 1-2 ÌÉËÉÓÄÊÖÍÃÉ. ÀÌ ×ÀÆÀÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀ – ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ
ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ, ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÈ ÄÒÈ
ÃÏÍÄÆÄ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ, Ä. ß. “ÐËÀÔÏӔ ×ÀÆÀ. ÛÄÌÃÄ ÉßÚÄÁÀ
ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ×ÀÆÀ, ÒÏÌËÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓÀÓ áÃÄÁÀ
ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ.
ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 0,3 ßÀÌÓ (ÒÀÝ 150-ãÄÒ ÃÀ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÛÄÓÀ-
ÁÀÌÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓ ÊÖÍÈÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÃÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓÀÈÅÉÓ).
ÀÌÀÓ ÃÉÃÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ
ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ ÃÀ
ÌÀÈÛÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÃÉ ÀÂÆÍÄ-
ÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÀÂÆÍÄÁÖËÉÃÀÍ ÀÖÂÆÍÄÁÄËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄ-
ÁÉÈ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÃÄÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÖÂÆÍÄÁÄË ÖãÒÄÃÈÀ ÃÄÐÏ-
ËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÒÏÝÀ, ÀÌ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÂÀÌÏ, ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÊÒÉÔÉÊÖË (ÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ) ÃÏÍÄÓ ÀÙßÄÅÓ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ. ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ
ÌÄÆÏÁÄËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ ÃÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÃÀ ÀÂÆÍÄÁÀ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÌÈÄËÓ
ÂÖËÛÉ.

II.4.3. agznebis gatarebis siCqare gulSi

ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÔÀËÙÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ ÂÖËÉÓ

ÊÖÍÈÉÓ (ÌÖÛÀ) ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ Ä. ß. ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÀ
ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÓÉÜØÀÒÉÈ 0,8-1,0 Ì/ßÌ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÛÉ
0,8-0,9 Ì/ßÌ. áÏËÏ ÂÖËÉÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉÈ 2,0-4,2 Ì/ßÌ
(ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÌÖÛÀ
ÊÖÍÈÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÒÏÌÄËÉÌÄ ÖÁÀÍÛÉ
ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÃÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÊÉ ÀÒ ÀÙÉÂÆÍÄÁÉÀÍ,
ÀÒÀÌÄÃ, ÀáÀÓÉÀÈÄÁÈ ÀÅÔÏÌÀÔÉÆÌÉ ÃÀ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÀà ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ

116
ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÌÃÄ).
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÃÉÃÉ ÓÉÜØÀÒÉÈ
ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 4,7-5 Ì/ßÌ.

II.4.4. gulis kunTis SekumSva

ÛÄÊÖÌÛÅÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÈÀ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒÉ ÝÅËÉ-

ËÄÁÀ, ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÆÄÂÀÅËÄÍÉÈ áÃÄÁÀ. ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ãÄÒ ÀÂÆÍÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ, ÛÄÌÃÄ ÊÉ – ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÂÀÍÀÐÉ-
ÒÏÁÄÁÓ ÊÖÍÈÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÃÀÞÀÁÅÀÓ ÃÀ ÓÉÂÒÞÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ.
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ÊÖÍÈÖÒÉ ÖãÒÄÃÉÓÀÂÀÍ, ÉÂÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÒÄÀÂÉÒÄÁÓ ÒÏÂÏÒÝ ÄÒÈÉ
ÌÈËÉÀÍÉ. ÛÄÊÖÌÛÅÀ, ÉÓÄÅÄ ÒÏÂÏÒÝ ÀÂÆÍÄÁÀ, ÓÉÍØÒÏÍÖËÀÃ ÌÏÉÝÀÅÓ
ÌÈÄË ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÓ ÄÒÈÉÀÍÀÃ.
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÃÏÁÀ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÌÉÓÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ
ÀÂÄÁÖËÄÁÉÈ ÃÀ ÓÀÒÊÏÌÄÒÉÓ ÓÉÂÒÞÄÓÀ ÃÀ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀÓ ÛÏÒÉÓ
ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÉÈ. ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÞÀËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÏÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ, äÄÔÄÒÏÌÄÔÒÖËÉ ÃÀ äÏÌÄÏÌÄÔÒÖËÉ.
äÄÔÄÒÏÌÄÔÒÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÂÀàÉÌÖËÉÀ
ÂÖËÉ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ, (ÀÍÖ ÒÀÝ ÌÄÔÀà ÀÒÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÓÀÅÓÄ), ÌÉÈ
Ö×ÒÏ ÌÄÔÀÃ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÉÂÉ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÄÓ
ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀ ÃÀÃÂÄÍÉË ÉØÍÀ Ï. ×ÒÀÍÊÉÓÀ ÃÀ Ä. ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ ÌÉÄÒ
ÃÀ ÄßÏÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ×ÒÀÍÊ-ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ ÊÀÍÏÍÉ. ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÉÌÉÈ
ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÁÏàÊÏ ÛÄÃÂÄÁÀ ÏÒÉ ÍÀßÉËÉÓÀÂÀÍ:
ÊÖÌÛÅÀÃÉ ÃÀ ÌÀÓÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÍÀßÉËÉÓÀÂÀÍ.
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÖÌÛÅÀÃÉ ÍÀßÉËÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ, áÏËÏ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ
ÍÀßÉËÉ ÐÀÓÉÖÒÀà ÉßÄËÄÁÀ ÆÀÌÁÀÒÉÓ ÌÓÂÀÅÓÀÃ.
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ äÏÌÄÏÌÄÔÒÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ ÓÀÒÊÏÌÄÒÉÓ ÓÉÂÒÞÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓÈÀÍ ÃÀ
ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ ÀØÔÉÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ
(ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉ) ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÁÏàÊÏÓ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÆÄ, ÌÀÈÛÉ
ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀÆÄ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÃÀ
ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÉßÅÄÅÓ Ca ÉÏÍÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀÛÉ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÃÀ ÛÄÓÅËÀÓ ÖãÒÄÃÛÉ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍ-
ÝÉÀËÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ.
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ

117
ÖãÒÄÃÄÁÉ ÂÀÍÉÅÆÏËÉÀÍ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀÓ ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÃÀ ÛÄÃÂÄÁÀ
ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÓÀ ÃÀ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÉÓÀÂÀÍ. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÉ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÀØÔÉÍÉÓÀ ÃÀ ÌÉÏÆÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÉÓ ÊÏÍÀÓ. ÀØÔÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÉ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÄÍ ÝÉËÀ ÀØÔÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ ãÀàÅÓ, ÒÏÌËÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÆÄÝ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÝÉËÀ ÔÒÏÐÏÌÉÏÆÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÀÈÀ
ßÅÒÉËÉ ÞÀ×ÄÁÉ. ÀÌ ÞÀ×ÄÁÓ ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÂÅÉÒÂÅÉÍÉÓÄÁÖÒÀà ÂÀ×ÀÒÈÏ-
ÄÁÖËÉ ÀÃÉÂÉËÉ Ä. ß. “ÈÀÅɔ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÃÂÄÁÀ ÝÉËÀ ÔÒÏÐÏÍÉÍÉÓ
ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓÀÂÀÍ. ÔÒÏÐÏÍÉÍÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÃÉÃÉ ÍÀÈÄÓÀÏÁÉÈ Ca
ÉÏÍÄÁÉÓÀÃÌÉ. ÌÉÏÆÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÏÒÉ ÝÉËÉÓÀÂÀÍ: ÌÓÖÁÖØÉ
ÃÀ ÌÞÉÌÄ ÌÄÒÏÌÉÏÆÉÍÉÓÀÂÀÍ. ÌÞÉÌÄ ÌÄÒÏÌÉÏÆÉÍÄÁÉ ÀØÔÉÍÉÓ ßÅÒÉË
ÞÀ×ÄÁÈÀÍ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÂÀÍÉÅ áÉÃÀÊÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÛÄÉÝÀÅÄÍ ÀÔ×-
Ó. ÌÞÉÌÄ ÌÄÒÏÌÉÏÆÉÍÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÀÔ×-ÀÆÖÒÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÈ.
ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÀÒÉÓ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÉÓ ÃÀÌÏÊËÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ, ÒÏÌËÉÓ
ÃÒÏÓÀÝ ÀØÔÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÉ ÖÍÀÂÉÒÉÓ ÌÓÂÀÅÓÀà ÛÄÉÆÍÉØÄÁÉÀÍ ÌÉÏÆÉÍÉÓ
ÞÀ×ÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË ÓÉÅÒÝÄÛÉ. ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÁÉÞÂÉÓ ÌÉÌÝÄÌ ÓÀßÚÉÓ
×ÀØÔÏÒÓ Ca ÉÏÍÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ
ÂÀÅËÄÍÉÈ Ca ÉÏÍÄÁÉ ÂÀÌÏÃÉÀÍ ÓÀÒÊÏÐËÀÆÌÖÒÉ ÒÄÔÉÊÖËÖÌÉÃÀÍ
ÃÀ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÉÀÍ ÛÄÌÊÖÌÛÅÄË ÝÉËÄÁÈÀÍ, ÀÙßÄÅÄÍ ÔÒÏÐÏÌÉÏ-
ÆÉÍÖÒÉ ÞÀ×ÄÁÉÓ ÃÀÁÏËÏÄÁÀÛÉ, ÀÀØÔÉÖÒÄÁÄÍ ÔÒÏÐÏÍÉÍÓ ÃÀ ÌÉÓ
ÖÍÀÒÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉ ÌÓáÅÉËÉ ÃÀ ßÅÒÉËÉ ÞÀ×ÄÁÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ. ÄÓ ÉßÅÄÅÓ ßÅÒÉËÉ ÞÀ×ÄÁÉÓ ÛÄÆÉÃÅÀÓ, ÛÄÆÍÄØÅÀÓ
ÌÓáÅÉË ÞÀ×ÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÃÀ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÉÓ
ÃÀÌÏÊËÄÁÀÓ. ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÀÔ×-ÉÓ ÂÀáËÄÜÀÝ,
ÒÏÌËÉÓ ÄÍÄÒÂÉÀÝ áÌÀÒÃÄÁÀ ÀØÔÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÉÓ ÖÍÀÂÉÒÉÓÄÁÖÒ
ÛÄÝÖÒÄÁÀÓ ÌÉÏÆÉÍÉÓ ÞÀ×ÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË ÓÉÅÒÝÄÛÉ.
ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÊÀÒÃÉÏÌÏÝÄÔÉÓ
ÌÏÃÖÍÄÁÀ ÉßÚÄÁÀ, ÒÀÝ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÒÏÌ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ
ÂÀÅËÄÍÉÈ Ca ÛÏÒÃÄÁÀ (ÌÏÓßÚÃÄÁÀ) ÔÒÏÐÉÍÉÍÓ ÃÀ ÛÄÉÁÏàÄÁÀ
ÓÀÒÊÏÐËÀÆÌÖÒÉ ÒÄÔÉÊÖËÖÌÉÓ ÌÉÄÒ. ÀÌ ÃÒÏÉÓÀÈÅÉÓ ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ
ÀÓÄÅÄ ÖãÒÄÃÖËÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÔÖÌÁÏ, ÒÏÌÄËÉÝ Ca ÉÏÍÄÁÉÓ ÍÀßÉËÓ
ÂÀÃÀØÀÜÀÅÓ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÀÒÄÛÉ.
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÌÚÏ×ÄË ÓÔÒÖØÔÖÒÀÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÂÀÍÉÅÉ ÌÉËÀÊÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀÃ
ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ; ÀÓÄÅÄ, ÂÀÓßÅÒÉÅÉ ÌÉËÀÊÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ Ca-ÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ÓÀÌÀÒÀÂÏ ÞÉÒÉÈÀÃ ÀÃÂÉËÓ
(ÒÄÆÄÒÅÖÀÒÓ) ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ×ÀØÔÏÒÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ Ca-ÉÓ ÛÄÓÅËÀ
ÖãÒÄÃÛÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. Ca-ÉÓ

118
ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀ ÖãÒÄÃÂÀÒÄ ÀÒÉÃÀÍ ÖãÒÄÃÛÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÛÄÊÖÌ-
ÛÅÉÓ ÞÀËÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÓ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ ÖÍÃÀ ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ,
ÒÏÌ ÖãÒÄÃÛÉ ÛÄÓÖËÉ Ca ÖÌÄÔÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÖÛÖÀËÏÃ
ÛÄÌÊÖÌÛÅÄËÉ ÀÐÀÒÀÔÉÓ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÀÛÉ, ÀÒÀÌÄÃ ÀÅÓÄÁÓ ÖãÒÄÃÛÉ Ca
ÌÀÒÀÂÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÒÉÂÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÈÅÉÓ ÀÒÉÓ ÓÀàÉÒÏ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ, ÄÒÈÉÓ ÌáÒÉÅ, áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÒÀ Ca ÂÀÌÏ-
ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀÓ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ÃÄÐÏÄÁÉÃÀÍ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ, áÏËÏ ÌÄÏÒÄÓ ÌáÒÉÅ, ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÒÀ Ca ÉÏÍÄÁÉÓ
ÖãÒÄÃÛÉ ÛÄÓÅËÀÓ, áÄËÓÀÚÒÄË ÐÉÒÏÁÀÓ ÖØÌÍÉÓ ÌÏÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ Ca ÉÏÍÄÁÉ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÉÓÀÈÅÉÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒÀ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÓÄ
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÉÆÏËÉÒÄÁÖË ÂÖËÛÉ ÊÀËÝÉÖÌÉÓ ÌÀÒÉËÌÏÊËÄÁÖËÉ
ÒÉÍÂÄÒÉÓ áÓÍÀÒÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÈ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ,
ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÊÉ ßÚÃÄÁÀ. ÀÂÆÍÄÁÀÓÀ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÛÏÒÉÓ ÊÀÅÛÉÒÉÓ
ÂÀßÚÅÄÔÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÌÏÌÀÊÅÃÀÅ ÂÖËÆÄÝ, ÒÏÌÄËÛÉÝ ÄËÄØÔÒÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÒáÄÅÀ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ßÀÒÌÏÄÁÓ, ÌÀÛÉÍ,
ÒÏÃÄÓÀÝ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÖÊÅÄ ÊÀÒÂÀ áÍÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉËÉÀ.

II.5. refraqterobis periodi

ÓáÅÀ ÀÂÆÍÄÁÖËÉ ØÓÏÅÉËÉÓÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÓ ÀØÅÓ

ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÃÀ ÂÀáÀÍÂÞËÉÅÄÁÖËÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ
(ÖÌÏØÌÄÃÏÁÉÓ) ÐÄÒÉÏÃÉ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ØÓÏÅÉËÉÓ ÀÂÆÄÁÀ-
ÃÏÁÉÓ ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ØÓÏÅÉËÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ, ÀÍÖ
ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ
ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÃÀ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ. ÀÁÓÏ-
ËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÓ ÒÀ ÞÀËÉÈÀÝ ÀÒ
ÖÍÃÀ ÌÉÅÀÚÄÍÏÈ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ, ÉÂÉ ÀÒ ÐÀÓÖáÏÁÓ ÀÒÝ ÀÂÆÍÄÁÉÈ ÃÀ
ÀÒÝ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÃÒÏÛÉ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀÓ ÃÀ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÓ. ÌÉÓÉ áÀÍÂÒÞËÉ-
ÅÏÁÀ ÃÉÃÀà ÀÒ ÜÀÌÏÒÜÄÁÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉ-
ÅÏÁÀÓ (ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,3 ßÀÌÉÀ) ÃÀ ÔÏËÉÀ 0,27 ßÀÌÉÓÀ (ÒÀÝ ÈÉÈØÌÉÓ 100
ãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÖË ÐÄÒÉÏÃÓ), ÈÖ
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÒÉÈÌÉ ßÀÌÛÉ 70 ÛÄÀÃÂÄÍÓ.

119
 ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÉßÚÄÁÀ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÍÏÒÌÀÓ ÖÁÒÖÍ-
ÃÄÁÀ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÀÙÉÂÆÍÏÓ, ÏÙÏÍÃ ÓÀÆÙÖÒ-
ÁËÄÆÄ Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒÉ ÞÀËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÒÄ×ÒÀØ-
ÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÂÖËÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ. ÌÉÓÉ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,03 ßÀÌÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ×ÀÆÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÖÝÄÁ ßÀÒÌÏÛÏÁÉË ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÓ ÀØÅÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÉ
ÀÌÐËÉÔÖÃÀ ÃÀ ÐËÀÔÏ, ÌÀÂÒÀÌ ÛÄÌÝÉÒÄÁÖËÉÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍ-
ÝÉÀËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ, ÒÀÝ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÃÀÜØÀ-
ÒÄÁÀÆÄ ÌÄÔÚÅÄËÄÁÓ. ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÉÓ, ÒÏÌ K ÉÏÍÄÁÉÓ
ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀ ÌÀÙÀË ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄ-
ÂÀÝ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÃÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ
ÍÏÒÌÀÓ. K ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ ÆÒÃÀ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ
ÃÀÜØÀÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ÈÖ ÏÒ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÓ
ÛÏÒÉÓ ÉÍÔÄÒÅÀËÉ ÌÏÊËÄÀ, ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉ-
ÅÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÃÀÜØÀÒÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ
áÃÄÁÀ, ÀÌÐËÉÔÖÃÀ ÃÀ ÐËÀÔÏ ÊÉ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ.
ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÌÖÛÀ
ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓÀÛÉ. ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÓ
ÀáÀÓÉÀÈÄÁÈ ÓÀÊÌÀÏà áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ, ÒÀÝ
ÐÀÒÊÖàÄÁÓ áÛÉÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÂÀÍ ÉÝÀÅÓ ÌÀÛÉÍÀÝ ÊÉ, ÒÏÝÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ
ÞÀËÉÀÍ ÃÉÃÉ ÓÉáÛÉÒÉÈ ÉÊÖÌÛÄÁÀ.
ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÌÝÉÒÄ ÉÍÔÄÒ-
ÅÀËÉ ÀÍÖ ÐÀÖÆÀ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉÀ ÃÀ ÂÖËÉ ÀÂÆÍÄ-
ÁÉÈ ÐÀÓÖáÏÁÓ ØÅÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓÀÝ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ
ÓÖÐÄÒÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÈÖ ÂÖËÉÓ
ÊÖÍÈÓ ÂÀÅÀÙÉÆÉÀÍÄÁÈ ÆÒÃÀÃÉ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÈ, ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁ-
ËÉÓ ÞÀËÉÓ ÛÄÖÝÅËÄËÀÃ, ÌÀÛÉÍ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄ ÚÏ-
ÅÄË ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÓÔÉÌÖËÆÄ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ Ä.ß. “ÊÉÁÉӔ ÌÏÅ-
ËÄÍÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÉÓÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÚÏÅÄËÉ ÌÏÌ-
ÃÄÅÍÏ ÓÔÉÌÖËÉ áÅÃÄÁÀ ÊÖÍÈÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ×ÀÆÀ-
ÛÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÂÀÃÉÃÄÁÖË ÐÀÓÖáÓ ÉßÅÄÅÓ, ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ÛÄÊÖÌÅÉÓ
ÓÀáÉÈ.
ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ áÄËÀáÀËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÀ
áÄËÀáÀËÉ ÀÂÆÍÄÁÉÈ, áÏËÏ ÄÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÌáÏËÏÃ

120
ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ,
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÓ, ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÀÒ ÛÄÖÞËÉÀ
ÖÐÀÓÖáÏÓ áÛÉÒ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ ÄÒÈáÄËÏÁÒÉÅÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÓÖÌÀÝÉÉÈ
– ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÀÍÖ ÔÄÔÀÍÖÓÉÈ. ÃÉÃÉ ÓÉáÛÉÒÉÈ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ ÐÀÓÖáÏÁÓ ÀÒÀ ÚÏÅÄË ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ,
ÀÒÀÌÄà ÚÏÅÄË ÌÄÏÒÄ, ÌÄÓÀÌÄ ÀÍ ÌÄÏÈáÄ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ, ÀÍÖ ÉÌ ÂÀÙÉ-
ÆÉÀÍÄÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖËÆÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÒÄ×ÒÄØ-
ÔÏÒÖËÉ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀÃÂÉËÉ
ÄØÍÄÁÀ ÄÒÈÉÌÄÏÒÉÓÀÂÀÍ ÃÀÛÏÒÄÁÖË ÄÒÈáÄËÏÁÒÉÅ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÓ.
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÌ ÈÅÉÓÄÁÀÓ – ÔÄÔÀÍÖÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÛÄÖÞËÄÁËÏÁÀÓ,
ÃÉÃÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÃÄ-
ÍÉÓÀÈÅÉÓ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÔÄÔÀÍÖÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ Ö×ÒÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÉØÍÄÁÏÃÀ, ÅÉÃÒÄ ÂÖËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÃÀ ÄÓ áÄËÓ
ÛÄÖÛËÉÃÀ ÂÖËÉÓ ÂÀÅÓÄÁÀÓ ÓÉÓáËÉÈ. ÀÌÉÔÏÌ ÂÖËÉ ÈÀÅÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ
ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÓ ÄÒÈáÄËÏÁÒÉÅÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÔÉÐÉÈ.
áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÂÖËÉÓ
ÊÖÍÈÓ ÉÝÀÅÓ ÌÏÒÉÂÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÉÓÀÂÀÍ ÌÀÍÀÌ, ÓÀÍÀÌ
ÀÒ ÛÄßÚÅÄÔÉËÀ ßÉÍÀ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÔÀËÙÀ. ÀÌÀÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÃÄÍÉÓÀÈÅÉÓ. áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÒÀ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÖßÚÅÄÔ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ, áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀ
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÒÉÈÌÖË ÌÏÒÉÂÄÏÁÀÓ.

II.6. gulis avtomatia

ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÈÀÅÀÃ

ÂÖËÛÉ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÖÊÀÍÀ ÊÄÃÄËÛÉ, ÆÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÉÓ
ÛÄÓÀÒÈÀÅÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ, ÓÀÉÃÀÍÀÝ ÉßÚÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÀ Ä. ß. ÂÖËÉÓ ÀÔÉÐÖÒÉ ÀÍÖ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÓØÏÅÉËÉ (ÍÀá. 15).
ÀØ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ À. ÊÄÉÔÉÓ ÃÀ Ì. ×ËÄÊÉÓ ÌÉÄÒ ÀÙßÄÒÉËÉ ÓÉÍÏ-
ÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÌÀÈ ÐÀÔÉÅÓÀÝÄÌÀà ÊÄÉÔ-×ËÄÊÉÓ
ÊÅÀÍÞÓÀÝ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ (ËÀÈ. nodus sinoatrialis)
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÉÌ ÊÄÒÀÓ, ÒÏÌÄËÛÉÝ ÀÙÌÏÝÄÍÃÄÁÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ÐÉÒÅÄËÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÓ ÂÖËÉÓ
ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÓÀÝ (ÐÉÒÅÄËÉ ÒÉÂÉÓ ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÓ) ÖßÏÃÄÁÄÍ.

121
 ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ ÀÂÆÍÄÁÀ ÂÀÃÀÃÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ
ÛÄÌÃÄ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÆÄ. ÅÒÝÄË-
ÃÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ – ÍÄØÓÖÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ,
ÀÓÄÅÄ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉÈ; ÌÏÉÝÀÅÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÚÅÄËÀ
ÊÖÍÈÓ ÃÀ ÏÒÉÅÄ ÍÀÊÀÃÉ ÀÙßÄÅÓ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÓ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÍÀßÉËÉÀ – ÌÉÓ ÌÄÏÒÄ
ÊÅÀÍÞÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÛÉ, ßÉÍÀÂÖËÈÀÛÏÒÉÓÉ ÞÂÉÃÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÉÌ ÛÄÌÀÄÒ-
ÈÄÁÄËØÓÏÅÉËÏÅÀÍÉ ÒÂÏËÉÓ ÌÀáËÏÁËÀÃ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÓ ÚÏ×Ó ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÂÀÍ. ÌÀÓ ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÉÓ,
ÀÓÄÅÄ, ÀÛÏ×-ÔÀÅÀÒÉÓ ÊÅÀÍÞÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ
ÊÅÀÍÞÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÓÀÌÉ ÍÀßÉËÉÓÀÂÀÍ: ÆÄÃÀ (ßÉÍÀÂÖËÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ),
ÛÖÀ ÃÀ ØÅÄÃÀ (ÐÀÒÊÖàÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ) ÍÀßÉËÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄËÈÀÝ
ÀÓÄÅÄ ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÉÌÐÖËÓÈÀ ÂÄÍÄÒÀÝÉÉÓ ÖÍÀÒÉ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÓ ÌÄÏÒÄ
ÒÉÂÉÓ ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ßÉÍÀÂÖË-ÐÀÒÊÖàÉÓ ÊÅÀÍÞÉÓ ÂÀÅËÉÈ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÀ ÍÏÒÌÀÛÉ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÌáÏËÏà ÄÒÈÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÒÄÔÒÏÂÒÀÃÖËÉ (ËÀÈ. retrogradus –
ÖÊÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ) ÂÀÔÀÒÄÁÀ ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ. ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ
ÊÅÀÍÞÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓÀÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÀØ, ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÈÅÉÓÄÁÉÓ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÈÊÀÅÛÉÒÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÓ
ÂÀÌÏ, ÚÏÅÍÃÄÁÀ ÃÀ ÊÅÀÍÞÉÓ ÆÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ, ÌÉÓ ÌÝÉÒÄ, 1 ÌÌ-ÉÓ ÔÏË
ÌÀÍÞÉËÆÄ ÞÀËÉÀÍ ÃÀÁÀËÉ ÓÉÜØÀÒÉÈ, 0,02-0,05 Ì/ßÌ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ. ÀÌ
ÌÏÅËÄÍÀÓ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÛÄÚÏÅÍÄÁÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÄÓ ÛÄ-
ÚÏÅÍÄÁÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ Ö×ÒÏ ÂÅÉÀÍ ÃÀßÚÄÁÀÓ,
ÅÉÃÒÄ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÌáÏËÏÃ
0,12-0,18 ßÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄ ÉßÚÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ.
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ ÉßÚÄÁÀ äÉÓÉÓ ÊÏÍÀ (ÍÀá. 15),
ÒÏÌÄËÉÝ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓÀÊÄÍ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÌÔÀÒ ÊÖÍ-
ÈÖÒ áÉÃÀÊÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀÌ ÂÆÉÓ ÓÀßÚÉÓÉ ÍÀßÉËÉ (äÉÓÉÓ ÊÏÍÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ×ÄáÉ) ÐÀÒÊÖàÛÉ ÛÄÃÉÓ ÐÀÒÊÖàÈÀÛÏÒÉÓÉ ÞÂÉÃÉÈ, ÉÚÏ×À ÏÒ
ÔÏÔÀà – äÉÓÉÓ ÊÏÍÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ×ÄáÀÃ, ÒÏÌÄËÈÀÂÀÍ
ÄÒÈÉ ÌÉÃÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ, ÌÄÏÒÄ ÊÉ – ÌÀÒÝáÄÍÀÛÉ. ÄÓ ×ÄáÄÁÉ
ÉÚÏ×À Ö×ÒÏ ßÅÒÉË ÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÀÃ. ÄÓ ÃÀÔÏÔÉÀÍÄÁÀ ßÀÒÌÏÃÂÄ-
ÍÉËÉÀ, ÄÍÃÏÊÀÒÃÉÖÌÉÓ ØÅÄÛ ÌÃÄÁÀÒÄ, ×ÀÒÈÏà ÂÀÅÒÝÄËÄÁÖËÉ
ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ØÓÄËÉÈ. ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ ØÌÍÉÀÍ ÀÍÀÓ-
ÔÏÌÏÆÄÁÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÈÀÍ ÃÀ ÖÛÖÀËÏÃ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÉÀÍ ÌÀÈ. ÀÌ ÊÀÅÛÉÒÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÀÂÆÍÄÁÀ ÀÙßÄÅÓ ÂÖËÉÓ

122
ÊÖÍÈÉÓ ÌÈÄË ÌÀÓÀÌÃÄ ÃÀ ÌÏÉÝÀÅÓ ÒÀ ÌÀÓ, ÉßÅÄÅÓ ÌÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ.
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÆÄÌÏÈ
áÓÄÍÄÁÖËÉ ÛÄÚÏÅÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏ äÉÓÉÓ ÊÏÍÀÓÀ ÃÀ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÛÉ
ÀÂÆÍÄÁÀ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÌáÏËÏà ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÊÖÍÈÄÁÉ ÖÊÅÄ ÛÄÉÊÖÌÛÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÀ.
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ äÉÓÉÓ ÊÏÍÀÓÀ ÃÀ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÛÉ
ÌÊÅÄÈÒÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÀÙßÄÅÓ 4,5-5 Ì/ßÌ-Ó. ÀÂÆÍÄÁÀ ÃÉÃÉ ÓÉÜØÀÒÉÈ
ÀÙßÄÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ, ÌÏÉÝÀÅÓ ÌÀÈ ÃÀ ÌÀÈ
ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÈÉÈØÌÉÓ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà ÉßÅÄÅÓ.
ÖãÒÄÃÉÓ, ØÓÏÅÉËÉÓ, ÏÒÂÀÍÏÓ ÖÍÀÒÓ ÀÙÉÂÆÍÏÓ ÂÀÒÄÂÀÍÉ
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ ÈÅÉÈ ÌÀÓÛÉÅÄ ÀÙÌÏ-
ÝÄÍÄÁÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ, ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ
ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÖÍÀÒÉÈ ÀÙàÖÒÅÉËÉÀ ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ.
ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ ÂÀÀÜÍÉÀ ÀÓÄÅÄ ÀÌ ÊÅÀÍÞÉÓ ÌÀáËÏÁËÀà ÌÃÄÁÀÒÄ
ÁÏàÊÏÄÁÓÀÝ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ
ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓÀ. ÌÀÈ ÒÉÈÌÉÓ ×ÀÒÖË ßÀÌÚÅÀÍÄÁÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÍÏÒÌÀÛÉ ÌÀÈÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÀÒ ÅËÉÍÃÄÁÀ ÃÀ ÀÌ
×ÖÍØÝÉÀÓ ÉÓÉÍÉ ÈÀÅÉÓ ÈÀÅÆÄ ÉÙÄÁÄÍ ÌáÏËÏà ÒÉÈÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ
ßÀÌÚÅÀÍÉÓ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÌÏÛËÉÓ ÛÄÌÃÄÂ.
ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÖÊÅÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÀÔÒÉÏ-
ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÓÀÝ, ÒÀÝ ÍÀÈËÀÃ ÜÀÍÓ ÓÉÍÖÓÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ
ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÄÁÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌÉÆÄÆÉÈ ÂÀÌÏÈÉÛÅÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ.
ÀÌ ÃÒÏÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ãÄÒ ßÚÅÄÔÄÍ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ, áÏËÏ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ
ÃÒÏÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ áÀÒãÆÄ,
ÌÀÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ ÊÅËÀÅ ÀÙÌÏÝÄÍÃÄÁÀ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÏáÃÄÓ ÀÒÀ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÉ ÈÀÍÌÉÌ-
ÃÄÅÒÏÁÉÈ – ÄÒÈÉÌÄÏÒÉÓ ÌÉÚÏËÄÁÉÈ, ÀÒÀÌÄà ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÂÆÍÄÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ ÄÒÈÍÀÉÒÉ
ÓÉÓßÒÀ×ÉÈ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ. ÀÌ
ÌÏÅËÄÍÀÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÒÉÈÌÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÂÀÌÏÈÉÛÅÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÒÉÈÌÉÓ
ßÀÌÚÅÀÍÉ áÃÄÁÀ äÉÓÉÓ ÊÏÍÀ ÃÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ
ÀÒÓÄÁÖËÉ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÀÓÄÅÄ ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÀÅÔÏ-
ÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÌÔÀÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖË ÀÅÔÏ-
ÌÀÔÉÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ ÌÄÓÀÌÄ ÒÉÂÉÓ ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. äÉÓÉÓ
ÊÏÍÉÓ ×ÄáÄÁÉÈ ÀÂÆÍÄÁÀ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓÀÊÄÍ ÃÀ
ÉØÉÃÀÍ ×ÄáÄÁÉÓ ÔÏÔÄÁÉÓ ÃÀ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÊÅËÀÅ

123
ÂÖËÉÓ ×ÖÞÄÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ áÃÄÁÀ
ÛÄÌÃÄÂÉ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÏÁÉÈ: ãÄÒ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ, ÛÄÌÃÄÂ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÄÁÉ ÃÀ ÁÏËÏÓ ÌÀÈÉ ×ÖÞÄÄÁÉ.
ÜÀÌÏÈÅËÉËÉ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÄÁÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ
áÀÒÉÓáÉÓÀÀ ÃÀ ÀÌ áÀÒÉÓáÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÂÄÍÄÒÀÝÉÉÓ
ÓÉáÛÉÒÄ. ÚÅÄËÀÆÄ ÌÀÙÀËÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ
ÊÅÀÍÞÉ, ÒÏÌËÉÓ ÂÀÍÌÖáÔÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 60-80 ÉÌÐÖËÓÓ
ßÖÈÛÉ; Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ
áÀÒÉÓáÉ. ÌÉÓÉ ÒÉÈÌÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÀ 40-50 ßÖÈÛÉ. ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉÀ
äÉÓÉÓ ÊÏÍÉÓÀ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ, äÉÓÉÓ ÊÏÍÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÂÄÍÄÒÀÝÉÉÓ
ÓÉáÛÉÒÄ 30-40, áÏËÏ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÛÉ 20-ÌÃÄ ÉÌÐÖËÓÉÀ ßÖÈÛÉ.
ÀÌÒÉÂÀÃ, ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÛÏÒÓÀÀ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÊÄÒÀ
ÂÖËÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÁÏËÏÃÀÍ ÃÀ ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÀáËÏÀ ÉÂÉ ÂÖËÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÖË ÁÏËÏÓÈÀÍ, ÌÉÈ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÌÉÓÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ. ÀÌ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÊËÄÁÀÃÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ ÀÍÖ ÂÖËÉÓ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÊÀÍÏÍÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÉÂÉ ×ÏÒÌÖËÉÒÄÁÖËÉÀ Å. ÂÀÓÊÄËÉÓ
ÌÉÄÒ.
ÂÖËÛÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÉÄÒÀÒØÉÀ
ÀÒÓÄÁÏÁÓ. ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ
ÌáÏËÏà ÄÒÈÉ ÊÄÒÀ – ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ. ÌÄÏÒÄ ÃÀ ÌÄÓÀÌÄ
ÒÉÂÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÄÁÉ ÀÌ ÃÒÏÓ ÓÃÖÌÀÍ – ÌÀÈÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÀÒ
ÌÑÙÀÅÍÃÄÁÀ. ÉÂÉ ÉÈÒÂÖÍÄÁÀ ÐÉÒÅÄËÉ ÒÉÂÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÉÓ Ö×ÒÏ
áÛÉÒÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÒÉÈÌÉÈ. ÌÄÏÒÄ ÃÀ ÌÄÓÀÌÄ ÒÉÂÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ
ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ ßÚÃÄÁÀ ÓÉÍÖÓÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ
ÌÀÈÈÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÍÀÊÀÃÉ. ÀÌ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ
ÛÄÌÃÄ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÓàÉÒÃÄÁÀ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÐÒÄÀÅÔÏÌÀÔÖÒÉ ÐÀÖÆÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÉÓÉ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ
ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÀÌÉÃÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÀÈÄÖË ßÀÌÀÌÃÄÀ.
ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ, ÈÀÅÉÓÈÀÅÀÃÉ ÀÙÌÏÝÄÍÄÁÀ ÊÀÒÂÀÃ ÜÀÍÓ
ÂÖËÉÓ ÉÆÏËÉÒÄÁÖË ÖãÒÄÃÛÉ. ÀÌ ÌÉÆÍÉÈ ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ÝáÏÅÄËÉÓ
ÂÖËÉÓ ÍÀàÒÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓÀÂÀÍ ÂÀÌÏÀÝÀËÊÀÅÄÁÄÍ. ÂÖËÉÓ
ÀÌ ÍÀàÄÒÆÄ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ ßÅÄÍÉÈ ÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ ÉÓÄ, ÒÏÌ ÉÂÉ
ÌÏÉÍÄËÄÁÓ ÀÌ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÃÀÌÀÊÀÅÛÉÒÄÁÄË ÖãÒÄÃ-
ÂÀÒÄÈÀ ÝÉËÄÁÓ, áÏËÏ ÈÅÉÈ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÃÀÛËÀÓ ÅÄÒ ÌÏÀÓßÒÄÁÓ.
ÛÄÌÃÄ ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓÂÀÍ ÃÀÝÉËÄÁÖË ÖãÒÄÃÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÒÀÔÉÈ
ÒÄÝáÄÍ ÃÀ ÛÖÛÉÓ ×ÉÍãÍÉÈ ÀÈÀÅÓÄÁÄÍ ÈÄÒÌÏÓÔÀÔÛÉ 370-ÆÄ. ÓÉÓáËÉÓ
ÛÒÀÔÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀÊÅÄÁÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ,

124
ÐÄÒÉÏÃÖËÀÃ ÖÝÅËÉÀÍ. ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀÀÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÆÏÂÉÄÒÈÉ
ÖãÒÄÃÉ, ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÀÓÉÃÀÍ ÄÒÈÉ, ÉßÚÄÁÓ ÒÉÈÌÖË ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ
ÓÉáÛÉÒÉÈ 10-15 –ÌÃÄ ßÖÈÛÉ. ÀÓÄÈÍÀÉÒÀà ÊÖËÔÉÅÉÒÄÁÖËÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 40-ÃÙÄÌÃÄ. ÀÌ áÍÉÓ
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÝÀËÊÄÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÖÄÒÈÃÄÁÉÀÍ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ, ØÌÍÉÀÍ
ØÓÄËÓ, ÉÆÒÃÄÁÉÀÍ ÃÀ ÉÚÏ×ÉÀÍ. ÈÖ ÊÖËÔÖÒÀÛÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÖãÒÄÃÉ
ÉÊÖÌÛÄÁÀ, ÌÀÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÒÉÈÌÉÈ
áÃÄÁÏÃÄÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÈÖ ÀÌ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÍÀÔÏÌÉÖÒÉ ÊÀÅÛÉÒÉ
ÃÀÌÚÀÒÃÀ, ÌÀÛÉÍ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÄÒÈ ÒÉÈÌÛÉ ÉßÚÄÁÄÍ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ, ÉÌ
ÖãÒÄÃÉÓ ÒÉÈÌÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ Ö×ÒÏ áÛÉÒÀÃ ÉÊÖÌÛÄÁÀ. ÀÍÖ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ
ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÌØÏÍÄ ÖãÒÄÃÉ ÈÒÂÖÍÀÅÓ ÓáÅÀ ÖãÒÄÃÉÓ
ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÓ. ÓÉÍØÒÏÍÖËÀà ÊÖÌÛÅÀà ÖãÒÄÃÈÀ ãÂÖ×ÉÓ ÏÒ
ÍÀßÉËÀà ÃÀÚÏ×ÉÓÀÓ, ÈÉÈÏÄÖËÉ ÌÀÈÂÀÍÉ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÓÉáÛÉÒÉÈ ÉßÚÄÁÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÀÍÀÔÏÌÉÖÒ ÓÖÁÓÔÒÀÔÓ
ÂÖËÉÓ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÖãÒÄÃÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÉ ÊÅÀÍÞÉÓÓ ÖãÒÄÃÈÀ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ×ÉÆÉÊÖÒÉ
ÓÀ×ÖÞÅÄËÉ ÌÀÈÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÀ.
ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÚÏÅÄËÉ ÖãÒÄÃÉÓÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ
ÄËÄØÔÒÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÖÒÉ, ÒÉÈÌÖËÉ, ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ
ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ. ÏÒ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÛÏÒÉÓ ÛÖÀËÄÃÛÉ
ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÌØÏÍÄ ÖãÒÄÃÛÉ áÃÄÁÀ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍ-
ÝÉÀËÉÓ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ. ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ
ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÌÃÄ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÌÖáÔÉÓ
ÌÊÅÄÈÒ ÝÅËÀÓ ÉßÅÄÅÓ, ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÄÍÉ. ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÔÀËÙÀ ãÄÒ ÌÀáËÏÁÄË, ÛÄÌÃÄ ÊÉ ÃÀÛÏÒÄÁÖË ÖãÒÄÃÄÁÆÄ
ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ ÌÀÈ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÀÅÔÏÌÀÔÖÒÀÃ, ÓÐÏÍ-
ÔÀÍÖÒÀà ÀÂÆÍÄÁÀÃÉ áÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÉ. ÃÉÀÓÔÏËÉÓ
ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÀÓÄÈÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ
ÓÉáÛÉÒÄ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ
áÛÉÒÉÀ ÝÅËÉËÄÁÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ áÛÉÒÉÀ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÊÅÀÍÞÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀÓ ÌÒÀÅÀËÊÄÒÏÅÀÍÉ
áÀÓÉÀÈÉ ÀØÅÓ. ÊÅÀÍÞÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÍÀßÉËÛÉ ÌÃÄÁÀÒÄ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÖãÒÄÃÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà áÃÄÁÀ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ ÉÓÉÝ, ÒÏÌ
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓÀ ÃÀ
ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÀÒ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ.
ÌÀÂÒÀÌ ÈÖ ÓÉÍÖÓÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ ÛÄßÚÃÀ ÌÀÈÈÀÍ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÌÉÓÅËÀ,
ÌÀÛÉÍ ÌÀÈÛÉÝ ÉßÚÄÁÀ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ

125
ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀáËÀ ÖÊÅÄ
ÄÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ áÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÍÉ.
ßÀÌÚÅÀÍÉ ÊÅÀÍÞÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓÀÊÄÍ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ
ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÁËÏÊÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ. ÉÂÉ
ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÀÍ äÉÓÉÓ ÊÏÍÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ
ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓÀÓ. ÂÖËÉÓ ÁËÏÊÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ
ÓÒÖËÉ ÀÍ ÀÒÀÓÒÖËÉ. ÂÖËÉÓ ÁËÏÊÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀÒÙÅÄÖËÉÀ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÉÈÌÓ ÛÏÒÉÓ ÛÄÈÀÍáÌÄÁÀ, ÒÀÝ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÞÉÌÄ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ ÀÓÄÅÄ ÂÖËÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÀÒÀÊÏÏÒÃÉÍÉÒÄÁÖËÉ
ÛÄÊÖÌÛÅÀ (ÝÉÌÝÉÌÉ). ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ ÂÖËÉÓ ×ÉÁÒÉËÀÝÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÂÖËÉÓ ×ÉÁÒÉËÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÍÀßÉËÉ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÊÖÌÛÖËÉ ÉÚÏÓ, ÌÄÏÒÄ ÊÉ – ÌÏÃÖÍÄÁÖËÉ. ÂÖËÉÓ ÝÉÌÝÉÌÉ
ÀÍÖ ×ÉÁÒÉËÀÝÉÖÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ ÅÄÒ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀàÉÒáÍÅÀÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, áÄËÓ
ÖÛËÉÓ ÂÖËÉÓ ÓÒÖËÚÏ×ÉË ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ.

II.7. gulis cikli

ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÛÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÏÒÉ ×ÀÆÀ: ÓÉÓÔÏËÀ (ÛÄÊÖÌÛÅÀ)

ÃÀ ÃÉÀÓÔÏËÀ (ÌÏÃÖÍÄÁÀ). ÐÄÒÉÏÃÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÉÝÀÅÓ ÄÒÈ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÃÀ ÌÉÓ ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÌÏÃÖÍÄÁÀÓ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÓÀ ÃÀ ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÛÉ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,8 ßÀÌÓ.
ÚÏÅÄËÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÀà ÉÈÅËÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ Ö×ÒÏ ÓÖÓÔÉ ÃÀ áÀÍÌÏÊËÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÐÀÒÊÖ-
àÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÖËÛÉ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ ÍÏÒÌÀÛÉ
ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,1-0,16 ßÀÌÉ. (ÍÀá. 23). ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓÀÓ ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ
Ö×ÒÏ ÌÞËÀÅÒÉ ÃÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉÀ. ÉÂÉ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,3 ßÀÌÉ. ÐÀÒÊÖàÄ-
ÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÖÊÅÄ ÌÏÃÖÍÄÁÖËÉÀ. ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,7-0,75 ßÀÌÉ. ÀÍÖ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÏËÀ-ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÓÀÛÖÀËÏà 0,8 (0,1+0,7) ßÀÌÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,5-0,56 ßÀÌÉ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÏËÀ-ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÝ 0,8 (0,3+0,5) ßÀÌÉÀ.

126
ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ, ÄÒÈáÀÍÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÃÉÓÔÏËÀ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÄÌÈáÅÄÅÀ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ ÓÀÄÒÈÏ (ÄÒÈÃÒÏÖË)
ÐÀÖÆÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÓÀÄÒÈÏ ÐÀÖÆÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,4 ßÀÌÉÀ. ÀÌ
ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÖËÉ ÉÓÅÄÍÄÁÓ.
ÂÖËÉÓ ÌÈÄËÉ ÝÉÊËÉ, ÒÏÌËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÝ ÓÀÛÖÀËÏà 0,8-
0,86 ßÀÌÉÀ, ÛÄÌÃÄÂÉ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÏÁÉÈ ßÀÒÉÌÀÒÈÄÁÀ: ÝÉÊËÉ ÉßÚÄÁÀ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÉÌ ÍÀßÉËÉÃÀÍ, ÓÀÃÀÝ ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÀ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ. ÛÄÌÃÄ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÔÀËÙÀ ÞÀËÉÀÍ ÃÉÃÉ ÓÉÓßÒÀ×ÉÈ
ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀÂÖËÛÉ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÓÀÄÒÈÏ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀ
ÀØÅÈ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÉßÚÄÁÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ ÃÀ ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ ÉßÚÄÁÀ ÌÀÈÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÀÓÉÍØÒÏÍÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÀÈ ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÄÁÓ. ÄÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÌÏÉÝÀÅÓ
ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÓ. ÉßÚÄÁÀ ÌÀÈÉ ÓÉÓÔÏËÀ ÃÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÖÊÅÄ
ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, 0,3 ßÀÌÓ. ÌÀÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ (0,5 ßÀÌÉ).
ÀÌ 0,5 ßÀÌÉÃÀÍ ÐÉÒÅÄËÉ 0,4 ßÀÌÉ ÉÓ ÃÒÏÀ, ÒÏÌËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà ÉÓÅÄÍÄÁÓ – ÓÀÄÒÈÏ ÐÀÖÆÀ.
ÛÄÌÃÄÂ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÁÏËÏÓ, ÌÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÀÌÃÄ 0,1
ßÀÌÉÈ ÀÃÒÄ, ÉßÚÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÀáÀËÉ ÓÉÓÔÏËÀ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ÉßÚÄÁÀ
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÀáÀËÉ ÝÉÊËÉ.

127
II.8. sisxlis wnevis cvlileba gulis saknebSi
gulis ciklis dros

ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÀÊÍÄÁÛÉ ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÓáËÉÓ

ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÈÄËÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ, ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÈ.
ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÄÁÉ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÀ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ 4-
5 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ, áÏËÏ ÌÀÒÝáÄÍÀÛÉ 5-7 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÛÄÌÃÄ ÏÒÉÅÄ ÌÀÈÂÀÍÛÉ ßÍÄÅÀ 0-ÌÃÄ ÄÝÄÌÀ (ÍÀá. 24). ÛÄÌÃÄÂ,
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÛÖÀ ÌÏÌÄÍÔÉÃÀÍ, ÅÄÍÄÁÉÃÀÍ ÛÄÌÏÓÖËÉ
ÓÉÓáËÉÈ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÂÀÌÏ, ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ
ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ
ÊÅËÀÅ ÄÝÄÌÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÓ ÂÀÌÏ,
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÉÙÄÁÀ ÃÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÂÀÃÀÃÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ 0,047-0,075 ßÀÌÉÓ ÂÀÍ-
ÌÀÅËÏÁÀÛÉ, ÓÀÍÀÌ ÀÂÆÍÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÛÉ ÅÒÝÄË-
ÃÄÁÀ, ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÀÊÍÄÁÛÉ ÀÒ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÉÂÉ ÆÒÃÀÓ ÉßÚÄÁÓ
ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ ÀÂÆÍÄÁÀ ÌÈËÉÀÍÀà ÌÏÉÝÀÅÓ ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÚÅÄËÀ
ÁÏàÊÏÓ. ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÜØÀÒÀ ÉáÖÒÄÁÀ
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ, áÏËÏ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ
(ÍÀÌÂËÉÓÄÁÖÒÉ) ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÉÓÄÃÀÝ ÃÀáÖÒÖËÉÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ßÍÄÅÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ
ÀÒÓÄÁÖË ßÍÄÅÀÆÄ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÉÆÒÃÄÁÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ
ÌÀÈÉ ÓÉÂÒÞÄ (ÆÏÌÀ), ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ
ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÃÀ ÀÙßÄÅÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ 70-80
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., áÏËÏ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ 15-20 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.; ÒÏÝÀ ÓÉÓáËÉÓ
ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÂÀÃÀÀàÀÒÁÄÁÓ ßÍÄÅÀÓ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÆÄßÏËÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÉáÓÍÄÁÀ ÃÀ ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ÀÍÖ
Ä. ß. ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ×ÀÆÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÉÓ
ÐÉÒÅÄË ÌÏÌÄÍÔÛÉ ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÌÊÅÄÈÒÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÀÙßÄÅÓ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ 120-130 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ., áÏËÏ ÌÀÒãÅÄÍÀÛÉ 25-30 ÌÌ.
ÅßÚ.ÓÅ. ÌÀÂÒÀÌ ÛÄÌÃÂÏÌÛÉ, ÒÏÝÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ
ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ßÍÄÅÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ßÚÃÄÁÀ ÃÀ ÖÊÅÄ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÃÀÓÀÓÒÖËÉÓÈÅÉÓ ÉßÚÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ ÊËÄÁÀ ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÍÖËÀÌÃÄ ÃÀÝÄÌÀ.

128
129
 ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ
ÉáÖÒÄÁÀ, áÏËÏ ÀÔÒÉÏ-ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÂÀÖáÓÍÄËÉÀ. ÒÏÝÀ
ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÝÏÔÀÈÉ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉ ÂÀáÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ, ÉáÓÍÄÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ, ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ
ÛÄÓÅËÀÓ ÉßÚÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÀáÀËÉ ÖËÖ×À, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ
ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ ÉßÚÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÂÖËÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ – ÓÀÄÒÈÏ
ÐÀÖÆÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ (0,4 ßÀÌÉ) ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÌÏÒÉÂ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÌÃÄ. ÀÌ ÃÒÏÓ áÃÄÁÀ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÏÌáÃÀÒÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÓ
ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÀ. Ca ÉÏÍÄÁÉ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÈÀÍ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ Ca-ÉÓ
ÖãÒÄÃÖËÉ ÒÄÆÄÒÅÖÀÒÉÓ – ÓÀÒÊÏÐËÀÆÌÖÒÉ ÒÄÔÉÊÖËÖÌÉÓ ÌÉÄÒ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉ
áÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÏÒÔÀÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÝÉÒÄ ÍÀÊÀÃÉ ÖÊÖ ÉßÚÄÁÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÅÓÄÁÓ ÒÀ ÓÀÒØÅÄËÈÀ ãÉÁÄÄÁÓ, ÉßÅÄÅÓ ÌÀÈ
ÂÀÁÄÒÅÀÓ, ãÉÁÄÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÊÉÃÄÄÁÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÄÊÅÒÉÓ,
ÓÀÍÀÈÖÒÉ ÉÊÄÔÄÁÀ ÃÀ ÉáÛÏÁÀ, ÍÀÌÂËÉÓÄÁÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÉáÖÒÄÁÀ
ÃÀ ÓÉÓáËÉ ÖÊÀÍ – ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÅÄÒ ÁÒÖÍÃÄÁÀ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÀ
ÂÒÞÄËÃÄÁÀ ÃÀ ßÍÄÅÀ ÌÀÈÛÉ ÓÖË Ö×ÒÏ ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ
ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ßÍÄÅÀÆÄ ÍÀÊËÄÁÉ ÂÀáÃÄÁÀ, ÀÔÒÉÏÅÄÍ-
ÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÉáÓÍÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÃÀÍ
ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ. ßÍÄÅÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÌÀÔÄÁÀÓ ÉßÚÄÁÓ ÃÀ ÉÆÒÃÄÁÀ,
ÅÉÃÒÄ ÀÒ ÂÀÃÀÀàÀÒÁÄÁÓ ÀÏÒÔÀËÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÃÀ ÀÒ ÃÀÉßÚÄÁÀ
áÄËÀáÀËÉ ÓÉÓÔÏËÀ.

II.9. gulis ciklis fazebi

ÂÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÔÖÌÁÅÀÓ ÀáÃÄÍÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ

ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ, ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ
ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÂÀÌÔÀÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ ÃÀ ÓÀÄÒÈÏ ÌÖÓÊÖËÀ-
ÔÖÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÂÖËÉÓ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÃÀ
ÛÄÌÃÄÂ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀà ÄÒÈÃÒÏÖË ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ.
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÌÀÒÈÀÅÓ.
ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉ, ÒÏÂÏÒÝ ÖÊÅÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÉßÚÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÏËÉÈ, ÒÀÓÀÝ ÌÏÓÃÄÅÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÀßÚÄÁÉ-
ÓÀÓ, ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ ÀÍÖ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÂÀÃÀÉÍÀÝÅËÄÁÓ.

130
 ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÉÚÏ×À 3 ×ÀÆÀÃ: ÀÓÉÍØÒÏÍÖËÉ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀ, ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍ-
ÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ, ÒÏÌÄËÉÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÉÚÏ×À ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ
ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÃÀ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÃ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÛÉ, ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÔÀËÙÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÖÌÆÄ,
ÌÀÂÒÀÌ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà ÀÒ ÌÏÉÝÀÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÈÄË ÌÖÓÊÖ-
ËÀÔÖÒÀÓ; ÊÖÍÈÏÅÀÍ ÁÏàÊÏÈÀ ÌáÏËÏà ÍÀßÉËÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ,
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ÁÏàÊÏÈÀ ÌÄÏÒÄ – ÛÄÖÊÖÌÛÅÄËÉ ÍÀßÉËÉ ÂÀÉßÄËÄÁÀ.
ÀÌÉÔÏÌ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ×ÏÒÌÀ ÉÝÅËÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ßÍÄÅÀ ÌÀÈÛÉ ÖÝÅËÄËÉ
ÒÜÄÁÀ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ áÃÄÁÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
ÔÀËÙÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÖÌÆÄ, ÀÓÉÍØÒÏÍÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
×ÀÆÀ ÀÍÖ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ×ÏÒÌÉÓ ÛÄÝÅËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÉÂÉ
ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,047-0,075 ßÀÌÓ. ÛÄÌÃÄ ÖÊÅÄ ÀÂÆÍÄÁÀ ÚÅÄËÀ ÊÖÍÈÏÅÀÍ
ÁÏàÊÏÓ ÌÏÉÝÀÅÓ. ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÆÒÃÀÓ ÉßÚÄÁÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ
ÉáÖÒÄÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ (ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ãÄÒ ÂÀÖáÓÍÄËÉÀ). ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀ ÉÞÀÁÄÁÀ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÉ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÂÀÍÀÂÒÞÏÁÓ, ÌÀÂÒÀÌ,
ÒÀÌÃÄÍÀÃÀÝ ÐÀÒÊÖàÛÉ ßÍÄÅÀ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÉÌÃÄÍÉ ÅÄÒ ÀÒÉÓ, ÒÏÌ
ÂÀáÓÍÀÓ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉ ÂÀÃÀÃÄÍÏÓ,
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÀÒ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ
ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ ÀÍÖ
ÃÀáÖÒÖËÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÄßÏÃÄÁÀ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀ. ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÄßÏÃÄÁÀ ÉÓÄÈ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ, ÒÏÌËÉÓ
ÃÒÏÓÀÝ ÊÖÍÈÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÉÞÀÁÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒ ÌÏÊËÃÄÁÀ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,03 ßÀÌÉ.
ÀÓÉÍØÒÏÍÖËÉ ÃÀ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀÓ ÄÒÈÀà ÐÀÒÊÖàÉÓ
ÃÀÞÀÁÅÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ (0,08 ßÀÌÉ) ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÃÀáÖÒÖËÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÀÍÖ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÃÉ-
ÃÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÂÀÃÀÀàÀÒÁÄÁÓ
ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ßÍÄÅÀÓ, ÓÉÓáËÉ ÀÌ ÃÉÃÉ
ßÍÄÅÉÈ ÀßÅÄÁÀ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒ ÃÀ ÐÖËÌÏÍÀËÖÒ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÓ ÃÀ áÓÍÉÓ ÌÀÈ. ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÃÄÅ-
ÍÉÓ ×ÀÆÀ. ÓÉÓáËÉ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ.

131
 ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓßÒÀ×É ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ÃÀ
ÛÄÍÄÁÖËÉ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀÓ. ÓßÒÀ×É ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ
ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ÐÉÒÅÄË ÌÏÌÄÍÔÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÓÉÓáËÉÓ
ßÍÄÅÀ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÌÊÅÄÈÒÀà ÂÀÍÀÂÒÞÏÁÓ ÆÒÃÀÓ. ÉÂÉ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ
0,10-0,12 ßÀÌÉ. ÛÄÌÃÂÏÌ, ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÉÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏ, ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ
(ÊËÄÁÖËÏÁÓ ÒÀ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ) ßÍÄÅÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ßÚÃÄÁÀ ÃÀ
ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀÓÀÓÒÖËÓ ÌÉÓÉ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÉßÚÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÉÓáËÉ
ÛÄÍÄËÄÁÖËÀà ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÀÌ ×ÀÆÀÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÍÄÁÖËÉ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÉÂÉ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,10-0,15
ßÀÌÉ.
ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ. ÀÌ ÐÄÒÉ-
ÏÃÛÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÃÖÍÃÄÁÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÈÉÈØÌÉÓ
Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉ áÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÏÒÔÀÛÉ. ÄÓ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÃÀáÖÒÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ
ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÉÓ ÃÀáÖÒÅÀÌÃÄ ÂÀÃÉÓ 0,04 ßÀÌÉ. ÀÌ
ÃÒÏÓ ÐÒÏÔÏÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÐÄÒÉÏÃÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÛÄÌÃÄ ÄÒÈáÀÍÓ
(0,08 ßÀÌÉ) ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ ÉÓÄÈ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÒÏÌ
ÃÀáÖÒÖËÉÀ ÒÏÂÏÒÝ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ, ÉÓÄ ÍÀÌÂËÉÓÄÁÖÒÉ ÓÀÒ-
ØÅÄËÄÁÉ, ÀÍÖ ÓÉÓáËÉ ÀÒÝ ÛÄÌÏÄÃÉÍÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÃÀ ÀÒÝ
ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÌÉÓÂÀÍ. ÀÌ ÃÒÏÉÓÈÅÉÓ ßÍÄÅÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ Ö×ÒÏ ÃÀÁËÀ
ÄÝÄÌÀ, ÅÉÃÒÄ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ. ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ
ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÀÍÖ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÓÖÓÔÄÁÉÓ ×ÀÆÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÉÓÉ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,08 ßÀÌÉÀ. ÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÉáÓÍÄÁÀ ÃÀ ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÃÀÍ
ÂÀÃÌÏÓÖËÉ ÓÉÓáËÉÈ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓßÒÀ×É
ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÓ, ÛÄÍÄËÄÁÖËÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÓ ÃÀ ÐÒÄÓÉÓÔÏËÉÓ ÀÍÖ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÈ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖË ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÓ,
ÒÏÌËÉÈÀÝ ÁÏËÏÅÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ.
ÓßÒÀ×É ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ ÀÒÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÓ
ÈÀÅÃÀÐÉÒÅÄËÉ ×ÀÆÀ. ÉÂÉ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,08 ßÀÌÉ. ÛÄÌÃÄÂÉ ×ÀÆÀ ÀÒÉÓ
ÛÄÍÄËÄÁÖËÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÉÓ
ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÍÄËÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÀ. ÛÄÍÄËÄÁÖËÉ
ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,16 ßÀÌÉ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ
ÃÀÓÀÓÒÖËÓ, ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÀÌÃÄ 0,1 ßÀÌÉÈ ÀÃÒÄ, ÒÏÂÏÒÝ
ÅÉÝÉÈ, ÉßÚÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ, ÒÏÌÄËÉÝ 0,1 ßÀÌÓ ÂÒÞÄË-
ÃÄÁÀ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÛÉ áÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÂÀÅÓÄÁÀ. ÀÌÉÔÏÌ

132
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË ÀÌ ×ÀÆÀÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ
×ÀÆÀ ÀÍÖ ÐÒÄÓÉÓÔÏËÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÀÌ ÃÒÏÓ, ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÓÉÓÔÏËÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÙÄÁÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ
ÖËÖ×ÀÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÌ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÖËÖ×ÀÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀÒÀ
ÀØÅÓ, ÒÀÃÂÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÛÄÓÖËÉÀ ÌÀÈÉ
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÐÉÒÅÄË ÐÄÒÉÏÃÛÉ. ÃÀ ÓÀÄÒÈÏÃ, ÂÖËÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ
ÒÉÈÌÉÓ ÃÒÏÓ, ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÌÏÌÄÍÔÉÓÈÅÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÂÀÓÄÁÀ ×ÀØÔÉÖÒÀà ÃÀÓÒÖËÄÁÖËÉÀ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÌáÏËÏà ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 8%-ÉÈ.
ÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÀ-ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÀ ÌÀÈÉ ×ÀÆÄÁÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ
ÀØ ÌÏÝÄÌÖËÉ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉ (ÝáÒÉËÉ 4) ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÂÖËÉ
ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÓÉáÛÉÒÉÈ 75-ãÄÒ ßÖÈÛÉ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÉÓ ÀÍ
Ö×ÒÏ ÃÀÜØÀÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÁÖÍÄÁÒÉÅÉÀ, ÌÀÈÉ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÝ
ÉÝÅËÄÁÀ. ÒÉÈÌÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÉÓÀÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÏÊËÃÄÁÀ ÃÉÀÓÔÏ-
ËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ (ÓÉÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ – ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÍÀÊËÄÁÀÃ),
ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÍÄËÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ
áÀÒãÆÄ. ÒÉÈÌÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÉÓÀÓ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ
ÝÅËÉËÄÁÀ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÄÁÉ ÝÏÔÀÈÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ. ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÒÏÌ ßÍÄÅÀ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÒÝáÄ-
ÍÀÛÉ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ Ö×ÒÏ ÂÅÉÀÍ ÉßÚÄÁÀ
ÃÀ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁ ÃÒÏÓ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖ-
àÉÓÀ. ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÌÉÓÀ, ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ
ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÈÅÉÓ ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ. ÄÓ ×ÀÆÖÒÉ ÓáÅÀÏÁÄÁÉ ÛÄÃÀ-
ÒÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄÀ (10-30 ÌÉËÉÓÄÊÖÍÃÉ) ÃÀ ÀÌÉÔÏÌÀÝ ÈÉÈØÌÉÓ ÛÄÖÌ-
ÜÍÄÅÄËÉ, ÅÄÒÀÍÀÉÒ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÅÄÒ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÌÉÓ
ÌÝÉÒÄÃ ÌÀÔÄÁÀÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓÈÅÉÓ, ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÉÃÉ ÀÒ
ÀÒÉÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÈÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ
ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ áÃÄÁÀ ÓÀÉÌÉÓÏÃ, ÒÏÌ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉË ÉØÍÄÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ.

133
 ÝáÒÉËÉ 4. ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ×ÀÆÄÁÉ

ÀÓÏÍØÒÏÍÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
×ÀÆÀ - 0,05 ßÌ.
ÃÀÞÀÁÅÉÓ ×ÀÆÀ -
0,08 ßÌ. ÉÆÏÌÄÔÒÉÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
×ÀÆÀ - 0,03 ßÌ.

ÓÉÓáËÉÓ ÓßÒÀ×É ÂÀÍÃÄÅÍÉ ×ÀÆÀ -

ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀ - 0,12 ßÌ.
ÓÉÓÔÏËÀ - 0,33 ßÌ.
0,25 ßÌ.
ÍÄËÉ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÀ -
0,13 ßÌ. (0,10-0,15)

ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÐÒÏÔÏÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÐÄÒÉÏÃÉ - 0,04 ßÌ.

ÃÉÀÓÔÏËÀ - ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ×ÀÆÀ - 0,08 ßÌ.
0,47 ßÌ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÜØÀÒÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ -
ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ - 0,08 ßÌ.
0,25 ßÌ.
ÍÄËÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ -
0,16 ßÌ.

ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ

ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀ - 0,1 ßÌ.

II.10. gulis riTmi

ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÄÒÈÉ

ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÀÓ ÔÀØÉÊÀÒÃÉÀ
(ÁÄÒÞÍ.tachys-ÜØÀÒÉ) ÄßÏÃÄÁÀ, áÏËÏ ÌÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ – ÁÒÀÃÉÊÀÒÃÉÀ
(ÁÄÒÞÍ. bradys-ÍÄËÉ). ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀÛÉÀ
ÀÓÀÊÈÀÍ. ÀÓÀÊÉÓ ÌÀÔÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ.
ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 120-140
ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ßÖÈÛÉ; áÖÈ ßËÀÌÃÄ ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ – 130 ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ßÖÈÛÉ;
áÖÈÉÃÀÍ ÀÈ ßËÀÌÃÄ – 88, ÈÄÒÈÌÄÔÉÃÀÍ 15-ßËÀÌÃÄ – 78, áÏËÏ 16-
ÃÀÍ 60 ßËÀÌÃÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 68-72 ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ßÖÈÛÉ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓØÄÓÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ: ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÉÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÄÒÈÉ ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ 5-10 ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÍÀÊËÄÁÉÀ
ØÀËÄÁÉÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÆÄ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÃÙÄ-ÙÀÌÖÒ
ÒáÄÅÄÁÓÀÝ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ
ÓÉáÛÉÒÄ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÀÙÀËÉÀ (ÃÉËÉÓ) 8 ÓÀÀÈÉÃÀÍ 12-ÉÓ ÍÀáÄÅÒÀÌÃÄ,

134
ÚÅÄËÀÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ 14 ÓÀÀÈÉÓÀÈÅÉÓ (ÃÙÉÓ 2 ÓÈ.). 18-20 ÓÀÀÈÉÓÈÅÉÓ
(ÓÀÙÀÌÏÓ 6-8 ÓÈ) ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÊÅËÀÅ áÛÉÒÃÄÁÀ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÃÀÌÏÊÉ-
ÃÄÁÖËÉÀ ÀÓÄÅÄ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÃÀ ÓÉÅÒÝÉÈ ÌÃÂÏÌÀÒÄ-
ÏÁÀÆÄ. ÞÉËÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 20%-ÉÈ. ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ
ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÉÃÀÍ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓ
ÃÒÏÓ. ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀ (ÛÉÛÉ, ÂÀÍÒÉÓáÄÁÀ ÃÀ À. Û.) ÒÉÈÌÉÓ
ÂÀáÛÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÄÅÄ ÔÄÌÐÄÒÀ-
ÔÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ, ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ (ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÃÀ ×ÉÆÉ-
ÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ),
ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ: ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÀ ÀáÛÉÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÓ, ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÊÉ
ÐÉÒÉØÉÈ – ÀÌÝÉÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÓ; ØÄÒØÖËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ (ÛÄÌÀÊÀÅÄÁÄËÉ
ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÀÌÝÉÒÄÁÓ, ÀÙÌÂÆÍÄÁÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÀÜØÀÒÄÁÓ) ÃÀ ÓáÅÀ.

II.11. sisxlis wneva

ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÆÄ

ÓÉÓáËÉÓ ÆÄßÏËÉÓ ÞÀËÀÓ. ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, áÏËÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ – ÀÓÀáÀÅÓ
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÓÀÊÆÄ, ÓØÄÓÆÄ ÃÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ãÀÍÌÒÈÄËÏÁÀÆÄ. ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ÌÀÌÀÊÀÝÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 120-125 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. áÏËÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ 75-80 ÌÌ.
ÅßÚ. ÓÅ. ØÀËÄÁÛÉ ÄÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÄÁÉ ÏÃÍÀÅ Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉÀ. ÀÓÀÊÉÓ
ÌÀÔÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÓÉÓËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÒÏÂÏÒÝ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ
ÞÀËÀ, ÀÓÄÅÄ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀ. ÀÌÉÔÏÌ
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÀÓÀáÀÅÓ ÂÖËÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ. ÐÉÒÏÁÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÖËÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÆÄ ÐÀÈÏÂÄÍÖÒÀà ÆÄÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÓ, ÓÉÓáËÉÓ ßÄÍÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÌÀÂ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ ÃÀ ÌÀÈÉ ÐËÀÓÔÉÊÖÒÏÁÉÓ (ÀÈÄÒÏÓÊËÄÒÏÆÉ) ÀÍ ÈÉÒÊÌ-
ËÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ÌÉÆÄÆÄÁÉ
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ (äÉÐÄÒÔÏÍÉÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ) ÃÀ
ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÂÖËÉÓÀ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÓ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ

135
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ-ÂÀàÉÌÅÀ ÌÀÈÉ ÓÀÁÏËÏÏ ÃÀÓÖÓÔÄÁÉÓ
ÃÀ ÂÀÓÊÃÏÌÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀáÃÄÓ. áÏËÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀÓ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÌÀÈÉ ÃÀáÛÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÊÏËÔÉÈ ÃÀ
ÈÒÏÌÁÏÆÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ. ÚÅÄËÀ ÄÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ ÌÄÔÀà ÓÀáÉ×ÀÈÏÀ
ÈÖ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÔÅÉÍÛÉ ÀÍ ÂÖËÛÉ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÜÀØÝÄÅÄÁÓ
ÔÅÉÍÛÉ ÀÍ ÈÒÏÌÁÏÆÄÁÓ ÔÅÉÍÉÓ ÀÍ ÊÏÒÏÍÀËÖÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.

II.12. gulis muSaobis maCveneblebi

ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÄÁÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ

ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÖËÉÓ
ÚÏÅÄËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉ, ÛÄÓÀÁÀÌÉ-
ÓÀÃ, ×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÓÀ ÃÀ ÀÏÒÔÀÛÉ ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ ÈÀÍÀÁÀÒÉ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÉÓ (ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 70-75 ÌË.) ÓÉÓáËÓ, ÀÍÖ ÄÒÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ 140-150 ÌË-ÌÃÄ
ÓÉÓáËÉ, ÒÀÝ ÉÌ ÃÒÏÉÓÈÅÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÀáËÏ-
ÄÁÉÈ ÍÀáÄÅÀÒÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ (ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÌÈËÉÀÍÀÃ
ÀÒ ÉÝËÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓÂÀÍ). ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÌÏÓÅÄ-
ÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÖËÉ ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ ÄÒÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÀÍ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ
ÄßÏÃÄÁÀ. áÏËÏ ÄÒÈÉ ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÃÀÍ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÓÉÓáËÉÓ
ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÌÏÈÅËÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÈÖ
ÓÉÓÔÏËÖÒ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÂÀÅÀÌÒÀÅËÄÁÈ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ
ßÖÈÛÉ ÀÍÖ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÆÄ. ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÈÀÍÀÁÀÒÉÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ
ÓÀÛÖÀËÏÃ 5,4-6 ËÉÔÒÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÌÀÈÂÀÍÉÓÈÅÉÓ.
ÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÖÃÌÉÅÉ ÀÒ
ÀÒÉÓ. ÌÀÈÉ ÝÅÀËÄÁÀÃÏÁÀ ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÛÄÓÒÖËÄÁÖËÉ ÓÀÌÖÛÀÏÓ
ÓÉÌÞÉÌÉÓÀ. ÌÞÉÌÄ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÒÀÌÃÄÍãÄÒÌÄ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ, ÂÀÍÓÀ-
ÊÖÈÒÄÁÉÈ ÓÐÏÒÔÓÌÄÍÄÁÛÉ, ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ
ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ 30-35 ËÉÔÒÀÌÃÄ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ
ÃÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ (ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀÝ) ÉÆÒÃÄÁÀ ÄÌÏÝÉÖÒÉ
ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ ÃÒÏÓÀÝ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÆÒÃÀ
ÌÞÉÌÄ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÉÓ ÝÅËÉËÄ-
ÁÉÓ áÀÒãÆÄ áÃÄÁÀ ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ ÃÀ ÂÀÖÅÀÒãÉÛÄÁÄË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ.

136
ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÂÀÖÅÀÒãÉÛÄÁÄË ÀÃÀÌÉÀÍÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÄÆÒÃÄÁÀ
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÂÀáÛÉÒÄÁÉÓ ÀÍÖ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ
áÀÒãÆÄ, áÏËÏ ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ, ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓÀÓ, ÂÖËÉ ÂÀÃÀËÀáÀÅÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÀÏÒÔÀÛÉ
ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ, ÓÐÄÝÉÀ-
ËÖÒÉ ×ÏÒÌÖËÉÓ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÈ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉÈÅÀËÏÓ ÈÖ ÒÀ
ÓÀÌÖÛÀÏÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÂÖËÉ. ÃÀÃÂÄÍÉËÉÀ, ÒÏÌ ÄÒÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ
(ÓÉÓÔÏËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,3 ßÌ.) ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÀÓÒÖËÄÁÄÍ 1 ãÏÖ-
ËÀÌÃÄ ÓÀÌÖÛÀÏÓ, ÓÉÌÞËÀÅÒÉÈ 3,3 ÅÀÔÉ. 18 ÓÀÀÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀ-
ÛÉ ÂÖËÉ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÓÀÌÖÛÀÏÓ, ÒÏÌËÉÓ áÀÒãÆÄÝ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
70 Ê ÔÅÉÒÈÉÓ ÀßÄÅÀ ÍÀáÄÅÀÒÉ ÊÉËÏÌÄÔÒÉÓ ÓÉÌÀÙËÄÆÄ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
(V) ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÛÉ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ßÉÍÀÀÙÌÃÄ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ (p) ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÀÍÖ ÓÒÖËÃÄÁÀ ÌÖÛÀÏÁÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÀÀÃ-
ÂÉËÄÁÉÓÀ ßÍÄÅÉÓ ßÉÍÀÀÙÌÃÄ V  P  . ÀÌ ÓÉÃÉÃÄÓ ÄÌÀÔÄÁÀ ÀÓÄÅÄ
ÌÖÛÀÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉáÀÒãÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÓÉÓÈÅÉÓ (m) ÃÉÃÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ
(V) ÌÉÓÀÍÉàÄÁËÀÃ. ÌÀÓ ÂÀÌÏÉÈÅËÉÀÍ ÊÉÍÄÔÉÊÖÒÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ
ÂÀÌÏÓÀÈÅËÄËÉ ×ÏÒÌÖËÉÈ:
mv 2
Å (5)
2
ÜÀÌÏÈÅËÉËÉ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉÓ ÛÄãÄÒÄÁÉÈ, ÈÖ ÜÀÅÈÅËÉÈ, ÒÏÌ P
ÀÒÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÌÏÓÅËÉÓ
ÀÃÂÉËÆÄ (1 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ = 133 ÍÉÖÔÏÍ/Ì2=133 ÐÀ); V – ÓÉÓÔÏËÖÒÉ
ÌÏÝÖËÏÁÀ (Ì 3); m – ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌÀÓÀ (ÊÂ); v –
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÉÜØÀÒÄ (Ì/ßÌ), ÛÄÂÅÉÞËÉÀ
ÂÀÌÏÅÈÅÀËÏÈ ÌÖÛÀÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉáÀÒãÄÁÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÂÀÃÀÓÀÀÃÂÉËÄÁËÀà ßÍÄÅÉÓ ßÉÍÀÀÙÌÃÄ ( P  V ). ÄÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ
ÄÒÈÉ ÓÉÓÔÏËÉÓÀÈÅÉÓ ÖÃÒÉÓ: ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓÈÅÉÓ:
P=100 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.=100 . 133 Í/Ì2;
V=70 ÌË=70 . 10-6 Ì3;
P . V=0,931 Í. Ì.
ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓÈÅÉÓ:
P=15 ÌÌ. ÅßÚ.ÓÅ.=15 . 133 Í/Ì2;
V=70 ÌË=70 . 10-6Ì3;

137
 P . V=0,140 Í.Ì.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÓÉÓÈÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÌÉÓÀÍÉàÄÁËÀà ÛÄÓÒÖËÄÁÖËÉ
ÌÖÛÀÏÁÀ ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÉÓÀÈÅÉÓ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄÀ
m=70 Â = 70 . 10-3ÊÂ;
V=0,5 Ì/ßÌ;
mv 2
 0,009 Í.Ì. (6)
2
ÓÒÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÀ A = 1,089 Í.Ì. (1 ÍÉÖÔÏÍ ÌÄÔÒÉ = 0,102
ÊÉËÏÂÒÀÌ ÌÄÔÒÓ (ÊÂ.Ì)).
ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ßÍÄÅÉÓ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏà ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÂÀÃÀÓÀÀÃÂÉËÄÁËÀÃ ÛÄÓÒÖËÄÁÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÀÓÉÓÈÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÌÉÍÉàÄÁÀÆÄ ÃÀáÀÒãÖË
ÌÖÛÀÏÁÀÓ. ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÆÄ ÓÀÛÖÀËÏÃ ÌÏÃÉÓ ÌÈÄËÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ 1%-
ÌÃÄ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÀ ÃÀ ÀÏÒÔÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÈ. ÉÂÉ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1 Í.Ì (0,1 ÊÂ.Ì).

II.13. gulis muSaobis energetika

ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÓÀÓÒÖËÄÁËÀà ÓÀàÉÒÏ ÄÍÄÒÂÉÀÓ ÂÖËÉ

ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÃÀÛËÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÉÙÄÁÓ. ÀÌ ÈÅÉÓÄÁÉÈ
ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÐÒÉÍÝÉÐÖËÀà ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓÀÂÀÍ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÈÀÅÉÓÉ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÃÀÍÀáÀÒãÄÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ
ÍÀßÉËÉÓ ÃÀ×ÀÒÅÀ ÛÄÖÞËÉÀ ÀÍÀÄÒÏÁÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ. ÂÖËÉÓ
ÌÉÄÒ ÌÏáÌÀÒÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÂÀÌÏÉÈÅËÉÀÍ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓÀ ÃÀ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÅÄÍÄÁÉÓ ÓÉÓáËÛÉ 02-ÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÂÀÌÒÀÅËÄÁÉÈ ÊÏÒÏÍÀÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ (III.3.4.). ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÀÌ ÌÄÈÏÃÉÈ ÂÀÌÏÈÅËÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ
ÓÀÛÖÀËÏà ÖÃÒÉÓ 0,08-0,1 ÌË. –1. ßÈ-1 ÀÍÖ 300 ÂÒÀÌÉ ßÏÍÉÓ ÂÖËÉ
ßÖÈÛÉ ÌÏÉáÌÀÒÓ 24-30 ÌË ÑÀÍÂÁÀÃÓ, ÒÀÝ ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÌÉÄÒ ÄÒÈ ßÖÈÛÉ ÌÏáÌÀÒÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 10%-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÍÏÒÌÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ 11-ãÄÒ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ.
ÄÒÈÉ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ÌÏáÌÀÒÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ

138
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÞÀÁÅÀÆÄ ÃÀ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÄÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÑÀÍÂÁÀÃÓ
ÌÏÉáÌÀÒÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÂÖËÉ, ÀÒÀÌÄà ÂÀÜÄÒÄÁÖËÉ ÂÖËÉÝ.
ÂÀÜÄÒÄÁÖËÉ ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÓ ÁÀÆÀËÖÒ ÌÏáÌÀ-
ÒÄÁÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÉÂÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,015 ÌË.Â-1.ßÈ-1.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÄÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ áÌÀÒÃÄÁÀ ÂÀÜÄÒÄÁÖËÉ ÂÖËÉÓ ÓÔÒÖØ-
ÔÖÒÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ ÃÀ ÉÞËÄÅÀ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀÓ ÒÄÀÍÉÌÀÝÉÀÌÃÄ
ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÀÒ ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÖØÝÄ-
ÅÀÃÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ. ÓßÏÒÄà ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÍÏÒÌÀËÖÒ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØ-
ÝÄÅÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À ÃÀ ÌÉÓÉ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÓÀÛÉÛÒÏÄÁÀ ÑÀÍÂ-
ÁÀÃÉÓ ÃÄ×ÉÝÉÔÉÈ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ.
ÓÀÊÅÄÁÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÃÀÍ ÂÖËÉ ÌÏÉáÌÀÒÓ ÚÅÄËÀ×ÄÒÓ, ÀÌÉÔÏÌ
ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÀÈ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÆÄ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ. ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓÀÂÀÍ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÌÏÉáÌÀÒÓ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ (ËÀØÔÀÔÓ). ÉÍÔÄÍ-
ÓÉÖÒÉ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀÓ ÀÍÀÄÒÏÁÖËÉ ÂËÖÊÏËÉÆÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÉË ËÀØÔÀÔÓ ÂÖËÉ ÌÏÉáÌÀÒÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ
“ÓÀßÅÀÅӔ ÂÖËÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÈÅÉÓ.
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ßÚÀÒÏÓ ATP ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÉÂÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ÂÀáËÄÜÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ. ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ ÌÉÓÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ 4-6 ÌÊÌÏË/Â-ÉÀ.
ÌÀÒÈÀËÉÀ, ÄÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ ÃÀ ÅÄÒ ÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÓ
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀàÉÒÏ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖË ÌÏÈáÏÅÍÀÓ,
ÌÀÂÒÀÌ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÀÌÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÉÂÉ
ÉáËÉÜÄÁÀ (ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ADP ÃÀ ÀÒÀÏÒÂÀÍÖËÉ ×ÏÓ×ÀÔÉ) ÃÀ ÊÅËÀÅ
ÒÄÓÉÍÈÄÆÃÄÁÀ ÒÀÌÃÄÍãÄÒÌÄ. ÂÖËÛÉ ÀÙÌÏÜÄÍÉËÉÀ ÀÓÄÅÄ, ÊÉÃÄÅ
ÄÒÈÉ ÌÀÊÒÏÄÒÂÖËÉ ×ÏÓ×ÀÔÉ – ÊÒÄÀÔÉÍ×ÏÓ×ÀÔÉ. ÌÉÓÉ ÛÄÌÝÅÄ-
ËÏÁÀ 7-8 ÌÊÌÏË/Â-ÉÀ. ÌÉÓÉ ÂÀáËÄÜÀ ÓÖ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ATP-Ó
ÌÄÔÀÁÏËÖÒ ÒÄÓÉÍÈÄÆÓ.

II.14. bgeriTi da meqanikuri movlenebi

gulis muSaobis dros

ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ ÂÀÒÊÅÄÖËßÉËÀà ÌÄÔÚÅÄËÄÁÓ ÉÓ ÂÀÒÄÂÀÍÉ

ÂÀÌÏÅËÉÍÄÁÀÍÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÃÉÍÀ-
ÌÉÊÀÓ. ÄÓ ÌÏÅËÄÍÄÁÉÀ: ÂÖËÉÓ ÔÏÍÄÁÉ, ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉ ÃÀ ÌÏÌÖÛÀÅÄ
ÂÖËÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ.

139
 II.14.1. gulis tonebi

ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÁÂÄÒÉÈÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ

ÂÖËÉÓ ÔÏÍÄÁÓ (ÁÄÒÞÍ. tonos – ÌÖÓÉÊÀËÖÒÉ ÔÏÍÉ, ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀ)
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ÏÈá
ÔÏÍÓ. ÐÉÒÅÄËÉ ÃÀ ÌÄÏÒÄ ÔÏÍÉÓ ÌÏÓÌÄÍÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÌÀÒÔÉÅÉ
ÌÄÈÏÃÄÁÉÈÀÝ – ÂÖËÌÊÄÒÃÆÄ ÂÖËÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÚÖÒÉÓ, ÓÀÓÌÄÍÉ
ÌÉËÉÓ – ÓÔÄÔÏÓÊÏÐÉÓ ÀÍ ×ÏÍÄÍÃÏÓÊÏÐÉÓ ÌÏÈÀÅÓÄÁÉÈ. ÌÄÓÀÌÄ ÃÀ
ÌÄÏÈáÄ ÔÏÍÉÓ ÌÏÓÀÓÌÄÍÀà Ö×ÒÏ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ ÀÐÀÒÀÔÖÒÀÀ ÓÀàÉÒÏ.
ÍÏÒÌÀÛÉ (ãÀÍÌÒÈÄË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ) ÂÖËÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ (I) ÔÏÍÉ
ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÃÀÊÄÔÅÉÓ ÃÀ
ÌÀÈÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÌÚÄÓÏÅÀÍÉ ÓÉÌÄÁÉÓ ÒáÄÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÁÂÄÒÄÁÉÈÀ ÃÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÁÂÄÒÄÁÉÈ. ÐÉÒÅÄËÉ ÔÏÍÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ
ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀÛÉ
(áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,03 ßÀÌÉ) ÃÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÓßÒÀ×É ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ
×ÀÆÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ. ÐÉÒÅÄËÉ ÔÏÍÉ ÑÙÄÒÀÃÏÁÉÓ áÀÒÉÓáÉÈ ÚÒÖ,
áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÃÀ ÃÀÁÀËÉÀ. ÌÀÓ ÓÉÓÔÏËÖÒ ÔÏÍÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÖËÉ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ×ÀÆÉÓ
ÃÀÓÀÓÒÖËÉÓÈÅÉÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ
ÃÀ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉ áÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ
ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÉ ÖÊÖÌÏÞÒÀÏÁÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÓ – ÌÉÉÓßÒÀ×ÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖ-
ËÄÁÉÈ, ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÒáÄÅÀÓ,
ÌÀÈÉ ãÉÁÄÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÊÉÃÄÄÁÉÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÛÄãÀáÄÁÀÓ ÃÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÃÀáÛÏÁÀÓ. ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓÄÁÖÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ãÉÁÄÄÁÉÓ ÄÓ ÛÄãÀáÄÁÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÂÖËÉÓ ÌÄÏÒÄ
(II) ÔÏÍÓ Ä. ß. ÃÉÀÓÔÏËÖÒ ÔÏÍÓ. ÌÄÏÒÄ ÔÏÍÉ ÁÂÄÒÉÈÉ ÌÀáÀÓÉÀÈÄÁ-
ËÄÁÉÈ ÌÏÊËÄ ÃÀ ÌÀÙÀËÉÀ. ÌÉÓÉ ßÀÒÌÏØÌÍÀ áÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ
ÐÒÏÔÏÃÉÀÓÔÏËÖÒ ÐÄÒÉÏÃÛÉ (0,04 ßÌ).
ÌÄÏÒÄ ÔÏÍÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÃÀÍ 0,11-0,18 ßÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÃÉÀÓÔÏ-
ËÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓßÒÀ×É ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÀ
ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓßÒÀ×É ÂÀÅÓÄÁÀ ÌÉÓÉ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÒáÄÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÄÓ ÒáÄÅÀ ßÀÒÌÏÛÏÁÓ ÂÖËÉÓ ÌÄÓÀÌÄ (III) ÔÏÍÓ, ÒÏÌÄËÉÝ Ö×ÒÏ
ÓÖÓÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÐÉÒÅÄËÉ ÃÀ ÌÄÏÒÄ ÔÏÍÉ. ÌÄÓÀÌÄ ÔÏÍÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ
ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓßÒÀ×É ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÛÉ áÃÄÁÀ.
ÌÄÏÈáÄ (IV) ÔÏÍÉ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ.
ÉÂÉ ßÉÍ ÖÓßÒÄÁÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÔÏÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÃÀ ÄÌÈáÅÄÅÀ ÂÖËÉÓ
ÝÉÊËÉÓ ÐÒÄÓÉÓÔÏËÉÓ ÀÍÖ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ×ÀÆÀÓ (0,1 ßÌ).

140
ÌÄÏÈáÄ ÔÏÍÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÒáÄÅÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃ, ÒÏÌÄËÉÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÛÄÅÓÄÁÀÓ
ÓÉÓáËÉÈ (ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÌÀÔÄ-
ÁÉÈÉ ÖËÖ×ÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ). ÄÓÄÝ ÓÖÓÔÉ ÔÏÍÉÀ ÃÀ
ÓÀÄÒÈÏÃ, ÌÄÓÀÌÄ ÃÀ ÌÄÏÈáÄ ÔÏÍÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÃÀÁÀËÉ ÀÌÐËÉÔÖ-
ÃÉÈÀ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÉÈ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÌÀÈÉ ÂÀÌÏÅËÄÍÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÌáÏËÏà ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ áÄËÓÀßÚÏÄÁÉÓ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÉÈ. ÐÉÒÅÄËÉ ÃÀ
ÌÄÏÒÄ ÔÏÍÉ ÊÉ ÓÀÊÌÀÏà áÌÀÌÀÙÀËÉÀ ÃÀ ÊÀÒÂÀà ÉÓÌÉÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÉ
ÌÏÓÌÄÍÉÓ ÃÒÏÓÀÝ. ÌÀÈÉ ÌÏÓÌÄÍÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ ÖÁÀÍÛÉ, ÈÖÌÝÀ ÀÒÉÓ ÀÃÂÉËÄÁÉ, ÓÀÃÀÝ ÌÀÈÉ ÌÏÓÌÄÍÀ ÖÊÄÈ
ÀÒÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÐÉÒÅÄËÉ ÔÏÍÉ ÓÀÖÊÄÈÄÓÏÃ
ÉÓÌÉÓ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓ ÁÉÞÂÉÓÀ (II.14.2) ÃÀ ÌÊÄÒÃÉÓ ÞÅËÉÓ
ÌÀáÅÉËÉÓÄÁÖÒÉ ßÀÍÀÆÀÒÃÉÓ ÓÀßÚÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ. ÌÄÏÒÄ ÔÏÍÉ ÖÊÄÈ
ÉÓÌÉÍÄÁÀ ÌÄÏÒÄ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓ ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÌÊÄÒÃÉÓ ÞÅËÉÓ ÒÏÂÏÒÝ
ÌÀÒÝáÄÍÀ, ÉÓÄ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÌáÀÒÄÓ.
ÂÀÒÃÀ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÏÈáÉ ÔÏÍÉÓÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ, ÂÖËÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÉÓÀÓ ÛÄÓÀÞËÄ-
ÁÄËÉÀ ÊÉÃÄÅ ÓáÅÀ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÔÉÐÉÓ ÔÏÍÉÓ ÌÏÓÌÄÍÀÝ. ÌÀÂÀ-
ËÉÈÀÃ, ÂÖËÉÓ ÌÀÍÊÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÌÄËÉÝ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÀÙÍÀÂÏÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÈ, ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ Ä. ß. ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓ (ÃÀáÖÒÅÉÓÀÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÓÀÊÌÀÒÉÓÀà ÌàÉÃÒÏà ÅÄÒ
ÉáÖÒÄÁÀ), ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÉÒÙÅÄÅÀ ÂÖËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ,
ÒÀÝ ÂÖËÉÓ ÔÏÍÄÁÉÓ ÛÄÝÅËÀÓ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÔÏÍÄÁÛÉ ÀÒÄÖËÉ ÛÖÉËÉÓ
ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÂÖËÉÓ ÔÏÍÄÁÉÓ ÛÄÝÅËÀÓ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÀÓÄÅÄ,
ÀÔÒÏÉÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ “áÅÒÄËÄÁÉӔ ÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÓÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ ÃÒÏÓ.

II.14.2. gulis biZgi

ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÂÖËÉ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÁÒÖÍÅÉÈ

ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ – ÁÒÖÍÀÅÓ ÌÀÒÝáÍÉÃÀÍ ÌÀÒãÅÍÉÅ, ÉÝÅËÉÓ ×ÏÒÌÀÓ –
ÄËÉ×ÓÖÒÉ ×ÏÒÌÉÃÀÍ ÂÀÃÀÃÉÓ ÌÒÂÅÀË ×ÏÒÌÀÛÉ, ÉÝÅËÄÁÀ ÂÀÍÉÅÉ
ÆÏÌÄÁÉ; ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉ ÉßÄÅÓ ÆÄÅÉÈ ÃÀ ÀßÅÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÊÄÃÄËÓ. ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÓÉÌÊÅÒÉÅÄ
ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ ÌÉÓÉ ÆÄßÏËÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÊÄÃËÉÓÀÃÌÉ
ÁÉÞÂÉÓ ÓÀáÄÓ ÉÙÄÁÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉ ÄßÏÃÀ. ÉÂÉ
ÛÄÉÂÒÞÍÏÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÌÄáÖÈÄ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓ ÓÉÅÒÝÄÛÉ, ËÀÅÉßÉÓ
ÛÖÀáÀÆÉÃÀÍ 1 ÓÌ ÛÉÂÍÉÈ. ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓ ÁÉÞÂÉ ÅÉÆÖÀËÖÒÀÃ
ÛÄÄÌÜÍÄÅÀÈ ÂÀÌáÃÀÒ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÓ. ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉÓ

141
ÐÀËÐÀÝÉÀÝ (ÛÄáÄÁÉÈ ÌÏÓÉÍãÅÀ) ÃÀ ÀÌÉÈ ÌÉÓÉ ÓÀÆÙÅÒÄÁÉÓ ÃÀ ÞÀËÉÓ
ÃÀÃÂÄÍÀ.ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÒáÄÅÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓ-
ÔÒÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ áÄËÓÀßÚÏÓ – ÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÓ (ÁÄÒÞÍ.
kardia - ÂÖËÉ + ÁÄÒÞÍ. grapho-ßÄÒÀ, ÂÀÌÏÓÀáÅÀ) ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÀÒÓÄ-
ÁÏÁÓ ÌÄØÀÍÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÖËÉ, ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÖËÉ, ÒÄÍ-
ÔÄÂÍÏÂÒÀ×ÉÖËÉ ÃÀ À.Û. ÌÄÈÏÃÄÁÉ. ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÒÄÂÉÓ-
ÔÒÀÝÉÉÓÀÓ ÌÉÉÙÄÁÀ ÌÒÖÃÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ ÄßÏÃÄÁÀ.

II.15. gulis biodenebi da maTi registracia

ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÂÖËÛÉ ÉØÌÍÄÁÀ ÐÉÒÏÁÄÁÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÃÄÍÉÓ ßÀÒÌÏÛÏ-

ÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÂÆÍÄÁÖË ÖÁÀÍÛÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ,
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÄÓ ÖÁÀÍÉ ÄËÄØÔÒÏÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ áÃÄÁÀ ÀÖÂÆÍÄÁÄËÉ ÖÁÍÉÓ
ÌÉÌÀÒÈ. ÉØÌÍÄÁÀ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ, ÒÏÌËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÝ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÅÄËÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÃÀ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓ
ÒáÄÅÀÆÄ. ÂÖËÉÓ ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÄËÄØÔÒÖËÉ
ÅÄËÉ ÉØÌÍÄÁÀ ÌÉÓÉ ÝÀËÊÄÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÅÄËÄÁÉÓ ÈÀÍáÅÄÃÒÉÈ.
ÂÖËÉÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÀÂÆÍÄÁÖËÉ ÁÏàÊÏ ÃÉÐÏËÉÀ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ
ÓÉÃÉÃÉÓ ÃÀ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÃÉÐÏËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÂÀÀÜÍÉÀ.
ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÝÀËÊÄÖËÉ
ÅÄØÔÏÒÄÁÉÓ ÓÖÌÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÉ. ÃÉÐÏËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ
ÌÉÍÖÓÉÃÀÍ ÐËÉÖÓÉÓÀÊÄÍ. ÒÀÃÂÀÍ ÀÂÆÍÄÁÖËÉ ÖÁÀÍÉ ÂÀÒÄÈ
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÀà ÉÌÖáÔÄÁÀ ÃÀ ÀÖÂÆÍÄÁÄËÉ ÖÁÍÉÓ ÌÉÌÀÒÈ
ÄËÄØÔÒÏÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ áÃÄÁÀ, ÃÉÐÏËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ
ÀÂÆÍÄÁÖËÉ ÖÁÍÉÃÀÍ ÀÖÂÆÍÄÁËÉÓÀÊÄÍ. ÀÌ ÈÅÉÓÄÁÉÓ ÂÀÌÏ
ÃÉÐÏËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÖÒÈÉÄÒÈÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓÀÀ
ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÖÁÍÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÌÉÓÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÀ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÉÐÏËÖÒ ÅÄØÔÏÒÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ
ÅÄØÔÏÒÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, ÌÉÓÉ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓ ÌØÏÍÄÓ ÊÉ
– ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÅÄØÔÏÒÓ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ
ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÃÀ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÂÖËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖÁÀÍÛÉ ÀÒÀÄÒÈÃÒÏÖËÉÀ, ÂÖËÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ ÅÄØÔÏÒÈÀ ÃÉÃÉ ÍÀßÉËÉ
ÖÒÈÉÄÒÈÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÃÀ ÀÍÄÉÔ-
ÒÀËÄÁÓ ÄÒÈÉÌÄÏÒÄÓ.
ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÄËÄØÔÒÏÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ áÃÄÁÀ ÀÌ
ÃÒÏÉÓÈÅÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀÛÉ ÌÚÏ×É ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÂÆÍÄ-
ÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓÀÓ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ

142
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓÀÊÄÍ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓ ÌÉÌÀÒ-
ÈÖËÄÁÉÈ (ÍÀá. 25). ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓÀ ÃÀ
ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÀßÚÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ
ÌÀÔÖËÏÁÓ (ÄÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ×ÀÆÀÀ, áÀÍÂÒÞË. 1-2 ÌÉËÉÓÄÊÖÍ-
ÃÀÌÃÄ), áÏËÏ ÉÌ ÌÏÌÄÍÔÉÓÀÈÅÉÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÂÆÍÄÁÀ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀ-
ÂÖËÓ ÌÏÉÝÀÅÓ, ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÒÏÉÈ ØÒÄÁÀ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÚÅÄËÀ ÖãÒÄÃÉ ÀÌ ÃÒÏÉÓÀÈÅÉÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÛÄÊÖÌ-
ÛÅÉÓ ÓÔÀÃÉÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ (“ÐËÀÔÏӔ ×ÀÆÀ, II.4.2.). ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÀ
ÀÌ ÄÔÀÐÆÄ áÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ ÐÀÒÊÖàÉÓ
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÖË ÁÏàÊÏÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ãÄÒ
ÊÉÃÄÅ ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÀÒÓÄÁÉÈÉ ÓáÅÀÏÁÀ ÀÒ ßÀÒ-
ÌÏÉÛÏÁÀ. ÞÀÁÅÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓÀÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÆÄ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÈÀÛÏÒÉÓÉ ÞÂÉÃÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ
ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÈ. ÀÌ ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ
ÅÄØÔÏÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ ÂÖËÉÓ ×ÖÞÉÓÀÊÄÍ, ÌÄÒÄ ÖÝÄÁ, ÉÝÅËÉÓ ÒÀ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀÓ, ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓÀÊÄÍ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÀÂÆÍÄ-
ÁÀ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ ÄÍÃÏÊÀÒÃÉÖÌÉÃÀÍ ÄÐÉÊÀÒ-
ÃÉÖÌÉÓÀÊÄÍ. ÛÄÌÃÄ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÌÀÒãÅÍÉÅ
ÃÀ ÖÊÀÍ ÃÀ ÖÁÖÍÃÄÁÀ ÉÓÄÅ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ×ÖÞÄÓ (ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄ-
ËÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÃÒÏÛÉ ÄÌÈáÅÄÅÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ).
ÀÌ ÃÒÏÉÓÈÅÉÓ ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÉ ÌÈËÉÀÍÀà ÌÏÝÖËÉÀ ÀÂÆÍÄÁÉÈ ÃÀ
ÀØÀÝ, ÒÏÂÏÒÝ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÝÀËÊÄÖË ÖÁÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÃÒÏÄÁÉÈ ØÒÄÁÀ.
ÛÄÌÃÄ ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ×ÀÆÀ. ÓÀÚÖÒÀÃÙÄÁÏÀ,
ÒÏÌ ÌÈÄËÉ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ×ÀÆÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÝÄÍÔÒÀ-
ËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ: ÉÂÉ
ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉÀ ØÅÄÅÉÈ ÃÀ ÌÀÒÝáÍÉÅ. ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÈÖ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÉÌÀÅÄ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀ ÉÂÉÅÄ
ÓÉÜØÀÒÉÈ ßÀÒÉÌÀÒÈÄÁÏÃÀ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ, ÌÀÛÉÍ ÀÌ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÅÄØÔÏÒÄÁÉ ÖÒÈÉÄÒÈÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓÀ
ÉØÍÄÁÏÃÀ. ÒÀÝ ÀÓÄ ÀÒ áÃÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÌÉÆÄÆÀà ÌÉÉÜÍÄÅÄÍ ÉÌÀÓ, ÒÏÌ
ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÍÄËÀ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ
ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÂÖËÉÓ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ – ÌßÅÄÒÅÀËÉÓ
ÌÉÃÀÌÏÄÁÛÉ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ Ö×ÒÏ ÀÃÒÄ ÉßÚÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÂÖËÉÓ
×ÖÞÄÓÈÀÍ, áÏËÏ ÓÖÁÄÐÉÊÀÒÃÉÀËÖÒ ÛÒÄÄÁÛÉ Ö×ÒÏ ÀÃÒÄ, ÅÉÃÒÄ
ÓÖÁÄÍÃÏÊÀÒÃÉÀËÖÒÛÉ.

143
144
 ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÃÀ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ
ÁÉÏÄËÄØÔÒÖËÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ áÄËÓÀßÚÏÓ – ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖËÉÓ ÁÉÏÃÄÍÄÁÉÓ ÜÀÓÀßÄÒÀà ÀÒÉÓ ÂÀÍÊÖÈÅÍÉËÉ. ÉÌÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓáÄÖËÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÃÄÍÉÓ ÊÀÒÂÉ
ÂÀÌÔÀÒÉÀ, ÂÖËÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÁÉÏÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ
ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÀÒÀ ÌÀÒÔÏ ÊÖÍÈÉÓ ÝÀËÊÄÖËÉ ÁÏàÊÏÃÀÍ ÀÍ ÂÖËÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÉÃÀÍ, ÀÒÀÌÄÃ ÉÌ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀ-
ÝÉÉÈÀÝ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓáÄÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
áÃÄÁÀ. ÓÀØÌÄ ÉÌÀÛÉÀ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÖË ÃÀ ÀÖÂÆÍÄÁÄË ÍÀßÉËÄÁÓ
ÛÏÒÉÓ ÄËÄØÔÒÖË ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀÓ ÄËÄØ-
ÔÒÖËÉ ÅÄØÔÏÒÄÁÉ ÌÈÄËÓ ÓáÄÖËÆÄ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ. ÓáÄÖËÉÓ ÓáÅÀ-
ÃÀÓáÅÀ ÌÉÃÀÌÏÓ ÛÏÒÉÓ ÉØÌÍÄÁÀ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÅÄËÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÃÀ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓ ÒáÄÅÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÉÝÅËÄÁÀ. ÓáÄÖËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÉÃÀÌÏÆÄ ÄËÄØÔÒÏ-
ÃÄÁÉÓ ÌÏÈÀÅÓÄÁÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÓáÄÖËÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÒáÄÅÄÁÉÓ
ÌÒÖÃÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ. ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖË ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏ-
ÁÉÓ ÒáÄÅÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÌÉÙÄÁÖË ÌÒÖÃÓ ÄËÄØÔÒÏ-
ÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ (ÄÊÂ) ÄßÏÃÄÁÀ. ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ ÀÓÀáÀÅÓ
ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÅÄËÉÓ ÏÒ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖË ßÄÒÔÉËÛÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÀÓ. ÄÊÂ
ÀÓÀáÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒÀ ÌÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ.
ÂÖËÉÓ ÁÉÏÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÉÓ
ÓÀáÉÈ ÐÉÒÅÄËÀà 1887 ßÄËÓ À. ÖÏËÄÒÌÀ ÌÏÀáÃÉÍÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÌ ÌÄÈÏÃÌÀ
×ÀÒÈÏ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ äÐÏÅÀ ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ 1903 ßÄËÓ Å. ÄÉÍÔäÏÅÄÍÌÀ
ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÂÀÌÏÓÀÊÅËÄÅÀÃ ÓÉÌÄÁÉÀÍÉ
ÂÀËÅÀÍÏÌÄÔÒÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÀ. ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×Ó ×ÀÒÈÏà ÉÚÄÍÄÁÄÍ
ÓÀÄØÉÌÏ ÐÒÀØÔÉÊÀÛÉ, ÒÏÂÏÒÝ ÃÉÀÂÍÏÓÔÉÊÖÒ ÌÄÈÏÃÓ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ ÉÞËÄÅÀ ÃÀÅÀÃÂÉÍÏÈ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉÓ
áÀÓÉÀÈÉ, ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÖÍÀÔÉ×ÄÓÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ ÂÖËÉÓ ÀÓÉÌÄÔÒÖËÉ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓÀ ÃÀ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓáÄÖËÉÓ ×ÏÒÌÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÅÄØÔÏ-
ÒÄÁÉ ÓáÄÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÒÀÈÀÍÀÁÒÀà ÅÒÝÄËÃÄÁÀ (ÍÀá. 26). ÀÌÉÔÏÌ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓ ßÄÒÔÉËÄÁÆÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÉÈ ÄÊÂ
×ÏÒÌÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÊÁÉËÄÁÉÓ ÅÏËÔÀÑÉ (ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ) ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÉÚÏÓ. ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÄÊ ÊÉÃÖÒÄÁÉÃÀÍ ÃÀ ÓáÄÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉ-
ÒÉÃÀÍ ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ßÄÓÉ (ÄÉÍÔäÏÅÄÍÉÓ, ÂÏËÃÁÄÒÂÉÓ,
ÅÉËÓÏÍÉÓ ÃÀ ÓáÅ). ÐÒÀØÔÉÊÀÛÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔÀà ÂÀÅÒÝÄËÄÁÖËÉÀ ÓÀÌÉ

145
ÓÔÀÍÃÀÒÔÖËÉ ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ ÊÉÃÖÒÄÁÉÃÀÍ (ÍÀá. 27), ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ
ÄËÄØÔÒÏÃÄÁÉ ÈÀÅÓÃÄÁÀ ÛÄÌÃÄÂÉ ÓÀáÉÈ: I ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ: ÌÀÒãÅÄÍÀ áÄËÉ
– ÌÀÒÝáÄÍÀ áÄËÉ; II ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ: ÌÀÒãÅÄÍÀ áÄËÉ – ÌÀÒÝáÄÍÀ ×ÄáÉ; III
ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ: ÌÀÒÝáÄÍÀ áÄËÉ – ÌÀÒÝáÄÍÀ ×ÄáÉ (Ä. ß. ÄÉÍÔäÏÅÄÍÉÓ
ÓÀÌÊÖÈáÄÃÉ).
ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÉÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÃÀÍ ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓÀÓ ÄÒÈÉ
ÄËÄØÔÒÏÃÉ ÈÀÅÓÃÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÄØÅÓÉ ÓÔÀÍÃÀÒÔÖËÉ ßÄÒÔÉËÉ-
ÃÀÍ ÄÒÈ ÒÏÌÄËÉÌÄÆÄ, ÌÄÏÒÄ ÄËÄØÔÒÏÃÉ ÌÀÒãÅÄÍÀ áÄËÆÄ ÀÍ ÓÀÌÉ
ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ ÄËÄØÔÒÏÃÉ ÏÒÉÅÄ áÄËÆÄ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ
×ÄáÆÄ (ÍÀá. 28 ÅÉËÓÏÍÉÓ ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ). ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÄÊ ×ÏÒÌÀ
ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÄËÄØÔÒÏÃÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ
ÄËÄØÔÒÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÈ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÓÀÌÉ, ÊÉÃÖÒÆÄ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ,
ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÖËÉ ÄËÄØÔÒÏÃÉ ÍÖËÏÅÀÍÉÀ (ÒÄ×ÄÒÄÍÔÖËÉÀ) ÃÀ ÌÉÓÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÈÄËÉ ÝÉÊËÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ. ÄÓ
ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ ÌÏßÏÃÄÁÖËÉÀ ÅÉËÓÏÍÉÓ ÌÉÄÒ ÃÀ ÌÀÓ ÅÉËÓÏÍÉÓ (ÄÒÈÐÏ-
ËÖÓÉÀÍ) ÂÀÌÏÚÅÀÍÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÄØÅÓÉ ßÄÒÔÉËÉÃÀÍ
ÅÉËÓÏÍÉÓ ÖÍÉÐÏËÀÒÖËÉ ÌÄÈÏÃÉÈ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖË ÂÀÌÏÚÅÀÍÄÁÓ
ÀÙÍÉÛÍÀÅÄÍ ËÀÈÉÍÖÒÉ ÀÓÏÄÁÉÈ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ V1, V2 ÃÀ À. Û. V6.
ÊÉÃÖÒÄÁÉÃÀÍ ÖÍÉÐÏËÀÒÖËÉ ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓ ÂÏËÃÁÄÒÂÉÓÄÖËÉ
ÌÄÈÏÃÉÈ (ÀØÀÝ ÓÀÌÉ ÂÀÌÏÚÅÀÍÀÀ: avR, avL, avF) áÃÄÁÀ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ
ÓáÅÀÏÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ ÄÒÈ-ÄÒÈ
ÊÉÃÖÒÆÄ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÌÀÒãÅÄÍÀ
áÄËÆÄ (avR - ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓÈÅÉÓ,
Rigth -ÌÀÒãÅÄÍÀ) ÌÏÈÀÅÓÄÁÖË
ÀØÔÉÖÒ ÄËÄØÔÒÏÃÓÀ ÃÀ ÒÄ-
×ÄÒÄÍÔÖË ÄËÄØÔÒÏÃÓ ÛÏÒÉÓ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÓÔÀÍÃÀÒÔÖËÉ ÂÀ-
ÌÏÚÅÀÍÉÓ ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ ÏÒÉ
ÊÉÃÖÒÉÓ ÄËÄØÔÒÏÃÄÁÉÓ
ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ; avL
(Left - ÌÀÒÝáÄÍÀ) ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓ
ÃÒÏÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ
ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ
áÄËÓÀ ÃÀ ÏÒÉ ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ ÄËÄØ-
ÔÒÏÃÉÓ ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÉÈ ÌÉÙÄ-
ÁÖË ÒÄ×ÄÒÄÍÔÖË ÄËÄØÔÒÏÃÓ
ÛÏÒÉÓ. áÏËÏ avF (Foot - ×ÄáÉ)
ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÓÀÓ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ -
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ

146
×ÄáÓÀ ÃÀ ÏÒÉÅÄ ÆÄÃÀ ÊÉÃÖÒÉÓ ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÉÈ ÌÉÙÄÁÖË ÒÄ×Ä-
ÒÄÍÔÖË ÄËÄØÔÒÏÃÓ ÛÏÒÉÓ (ÍÀá. 29). ÀÌ ÂÀÌÏÚÅÀÍÄÁÉÓ ÓÀáÄË-
ßÏÃÄÁÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÀÓÏÄÁÉ v ÃÀ a ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ: v (Volt-
age)-ÅÏËÔÀÑÓ ÒÄ×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÄËÄØÔÒÏÃÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÃÀ a (augmented
– ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ)-ÒÏÌ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉ ÂÀÌÏÉÚÅÀÍÄÁÀ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ
ÀÌÐËÉÔÖÃÉÈ.
ÂÀÒÃÀ ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÖËÉ ÌÄÈÏÃÄÁÉÓÀ, ÀÒÓÄÁÏÁÓ
ÂÖËÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÉÓ ÅÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏ-
ÂÒÀ×ÉÖËÉ (ÅÊÂ) ÌÄÈÏÃÉ. ÌÉÓÉ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÖËÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÈ
ÛÄØÌÍÉËÉ ÓÉÅÒÝÉÈÉ ×ÉÂÖÒÉÓ ÂÀÌÏÓÀáÅÀ. ÄÓ ×ÉÂÖÒÀ ÌÀÒÚÖÑÉÓ
×ÏÒÌÉÓÀÀ (ÍÀá. 30) ÃÀ ÌÀÓ ÅÄØÔÏÒÖË ÌÀÒÚÖÑÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÅÄØÔÏ-
ÒÏÂÒÀ×ÉÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÀÌ ÌÀÒÚÖÑÉÓ ÂÀÌÏÓÀáÅÀ
ÏÓÝÉËÏÂÒÀ×ÉÓ ÄÊÒÀÍÆÄ. ÄÓ ÂÀÌÏÓÀáÖËÄÁÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÉÍÔÄÂ-
ÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ ÐÒÏÄØÝÉÀÓ ÉÌ ÓÉÁÒÔÚÄÛÉ, ÒÏÌÄËÆÄÝ

147
148
ÄËÄØÔÒÏÃÉÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ. ÓÖÒÀÈÆÄ ÌÏÝÄÌÖËÉÀ ÌÀÒÚÖÑÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÀ ×ÒÏÍÔÀËÖÒÉ ÓÉÁÒÔÚÉÓ ÐÒÏÄØÝÉÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÄÒÈÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ. ÈÖ ÄËÄØÔÒÏÃÄÁÓ ÌÏÅÀÈÀÅÓÄÁÈ ÓÀÂÉÔÀËÖÒ
ÃÀ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒ ÓÉÁÒÔÚÄÄÁÆÄ, ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÅÄØÔÏÒÖËÉ
ÌÀÒÚÖÑÉÓ ÓÀÂÉÔÀËÖÒÉ ÃÀ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉ ÐÒÏÄØÝÉÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀ

149
ÃÀ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÏÒÉ ÐÒÏÄØÝÉÉÃÀÍ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÓÀÌÂÀÍÆÏ-
ÌÉËÄÁÉÀÍÉ ÅÄØÔÏÒÖËÉ ÌÀÒÚÖÑÉÓ ÒÄÊÏÍÓÔÒÖØÝÉÀ.
ÊÉÃÖÒÄÁÉÃÀÍ ÃÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÃÀÍ ÓÔÀÍÃÀÒÔÖËÉ ÂÀÌÏÚÅÀÍÄÁÉÈ
ÌÉÙÄÁÖËÉ ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÏÒÌÀ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÓÀÌÂÀÍÆÏÌÉËÄÁÉÀÍÉ ÅÄØÔÏÒÖËÉ ÌÀÒÚÖÑÉÓ ÐÒÏÄØÝÉÀÓ ÀÌ ÂÀÌÏÚÅÀ-
ÍÀÈÀ ÙÄÒÞÆÄ. ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÅÄØÔÏÒÖËÉ ÌÀÒÚÖÑÉ ÉÌÃÄÍÉÅÄ ÉÍ×ÏÒ-
ÌÀÝÉÀÓ ÛÄÉÝÀÅÓ, ÒÀÌÃÄÍÓÀÝ ÄÊÂ-ÉÓ ÚÅÄËÀ ÌÒÖÃÉ ÄÒÈÀÃ ÀÙÄÁÖËÉ.
ÌÀÂÒÀÌ ÐÒÀØÔÉÊÀÛÉ ÌÀÉÍÝ ÄÊÂ-ÉÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÜÀÍÀßÄÒÄÁÓ ÀÌãÏÁÉ-
ÍÄÁÄÍ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÅÄØÔÏÒÖËÉ ÌÀÒÚÖÑÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÅÒÝÉÈ ÓÖÒÀÈÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ,
ÄÊÂ-ÉÓ ÌÒÖÃÄÁÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÃÒÏÛÉ.

150
ÀÌÀÓ ÊÉ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÃÉÀÂÍÏÓÔÉÊÖÒÉ ÈÅÀËÓÀÆÒÉÓÉÈ,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ, ÌÀÂÀËÉÈÉÓÀÈÅÉÓ,
ÀÒÉÈÌÉÉÓ ÛÄÌÜÍÄÅÀ Ö×ÒÏ ÀÃÅÉËÉÀ ÄÊÂ-ÆÄ, ÅÉÃÒÄ ÅÊÂ-ÆÄ. ÈÀÅÉÓ
ÌáÒÉÅ, ÄÊÂ-ÉÓ ÍÀÊËÉ ÅÊÂ-ÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ
ÓÒÖËÉ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÌÉÓÀÙÄÁÀà ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÈ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÌÒÖÃÉÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÀ.
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÌÄÈÏÃÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÄÊÂ-ÉÓ ÃÉÓÔÀÍÝÉÖÒÉ (ÛÏÒÉ
ÌÀÍÞÉËÉÃÀÍ) ÜÀßÄÒÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ ÉÞËÄÅÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÄÓ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
ÊÏÓÌÏÍÀÅÔÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ áÃÄÁÀ. ÀÓÄÈ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÄÊÂ-Ó ÜÀßÄÒÀ áÃÄ-
ÁÀ ÒÀÃÉÏÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ ÃÀ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ áÄËÓÀßÚÏÓ – ÔÄËÄÄËÄØ-
ÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ.

151
 II.16. eleqtrokardiograma (ekg).
integraluri veqtoris, agznebis procesis
da ekg-is Tanafardoba

ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÂÖËÉÓ ÄÒÈÉ ÝÉÊËÉÓ

ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÅÄËÉÓ ÏÒ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖË
ßÄÒÔÉËÓ ÛÏÒÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÀÌÓÀáÅÄË
ÌÒÖÃÓ. ÂÖËÉÓ ÄÒÈÉ ÝÉÊËÉÓ ÀÌÓÀáÅÄË ÔÉÐÉÖÒ ÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀÆÄ
ÀÉÓÀáÄÁÀ áÖÈÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÒáÄÅÀ (ÍÀá. 31). ÀÌ ÒáÄÅÄÁÓ
ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÉÓ ÊÁÉËÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÃÀ ÀÙÍÉÛÍÀÅÄÍ
ËÀÈÉÍÖÒÉ ÀÓÏÄÁÉÈ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ: P, Q, R, S, T. ÓÀÌÉ ÊÁÉËÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ ÆÄÅÉÈ (ÌÀÈ ÃÀÃÄÁÉÈ ÒáÄÅÄÁÀà ÌÏÉáÓÄÍÉÄÁÄÍ), áÏËÏ
ÏÒÉ ÊÁÉËÉ – ØÅÄÅÉÈ (ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÒáÄÅÀ). ÄÊ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÊÁÉËÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀ ÀÓÀáÀÅÓ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ ÏÒÉÄÍÔÀÝÉÀÓ. ÒÏÝÀ
ÅÄØÔÏÒÉ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓÀÊÄÍ ÀÒÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÄÊÂ-ÆÄ ÀÙÉÍÉÛÍÄÁÀ
ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÀÍÖ ÆÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÊÁÉËÉ. ÈÖÊÉ ÅÄØÔÏÒÉÓ ×ÖÞÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÀÒÉÓ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ, ÌÀÛÉÍ ÄÊÂ-ÆÄ ÀÙÉÍÉÛÍÄÁÀ
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ – ØÅÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÊÁÉËÉ. ÄÊ ÊÁÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÒÓÄÁÖË ÌÀÍÞÉËÄÁÓ ÓÄÂÌÄÍÔÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, áÏËÏ ÊÁÉËÓÀ ÃÀ
ÓÄÂÌÄÍÔÓ ÄÒÈÀà – ÉÍÔÄÒÅÀËÓ. ÆÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ ÓÀÌÉ ÃÉÃÉ ÊÁÉËÉ
P, R, T, áÏËÏ ØÅÄÅÉÈ – ÏÒÉ ÌÝÉÒÄ Q, S.
P ÊÁÉËÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ (ÍÀá. 32 À, Á). P ÊÁÉËÉ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÀËÂÄÁÒÖË ãÀÌÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÌÉÓÉ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ
0,1 ßÌ-ÉÀ. P ÊÁÉËÉÓ ÛÄÌÃÄ ÀÒÉÓ ÓÄÂÌÄÍÔÉ P-Q, ÒÏÌËÉÓ ÂÀÍÌÀÅ-
ËÏÁÀÛÉÝ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀÂÖËÉ ÌÈËÉÀÍÀà ÌÏÝÖËÉÀ ÀÂÆÍÄÁÉÈ. P-Q
ÓÄÂÌÄÍÔÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÉÌÉÓÀÈÅÉÓ, ÒÏÌ
ÀÂÆÍÄÁÀÌ ÂÀÉÀÒÏÓ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉ, äÉÓÉÓ ÊÏÍÀ, ×ÄáÄÁÉ,
ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÃÀ ÌÉÀÙßÉÏÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÀÌÃÄ. ÀÍÖ P-
Q ÓÄÂÌÄÍÔÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÒÏÂÏÒÝ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ, ÀÓÄÅÄ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ ÀÔÒÉÏ-
ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÓÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ ÐÀÒÊÖ-
àÄÁÉÓÄÖË ÍÀßÉËÛÉ. ÌÉÓÉ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,12-0,18 ßÀÌÉÀ. ÀÌ ÃÒÏÉÓ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÍÀßÉËÉ ÌÏÃÉÓ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÛÄÚÏÅÍÄÁÀÆÄ. ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ
ÊÅÀÍÞÉÓ ÆÄÃÀ ÍÀßÉËÉÓ ÄÒÈ ÌÏÍÀÊÅÄÈÛÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ÞÀËÉÀÍ ÃÀÁÀËÉ
ÓÉÜØÀÒÉÈ, 0,02-0,05 Ì/ßÌ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÌÉÓ ÛÄÚÏÅÍÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
äÉÓÉÓ ÊÏÍÀÓÀ ÃÀ ÐÖÒÊÉÍÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÜØÀÒÀ

152
ÅÒÝÄËÃÄÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ, ÒÏÂÏÒÝ ÅÉÝÉÈ, ÌÈÄËÓ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÓ
ÀÂÆÍÄÁÀ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà – ÌÊÀÝÒÉ ÓÉÍØÒÏÍÖËÏÁÉÈ ÅÄÒ ÌÏÉÝÀÅÓ ÃÀ
Q, R, S ÊÏÌÐËÄØÓÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÓßÏÒÄà ÉÌ ÃÒÏÓ, ÒÏÌËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏ-
ÁÀÛÉÝ ÀÂÆÍÄÁÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÈÄË ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÉßÚÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÈÀÛÏÉÒÉÓÉ ÞÂÉÃÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ
ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÈ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ ÂÖËÉÓ ×ÖÞÉÓÊÄÍ ÃÀ ÄÊÂ-ÆÄ ÜÍÃÄÁÀ ØÅÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ
ÊÁÉËÉ – Q. ÛÄÌÃÄ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÖÝÄÁ ÉÝÅËÉÓ
ÏÒÉÄÍÔÀÝÉÀÓ ÃÀ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÓÀÊÄÍ ÃÀ ÌÄÒÄ
ÁÒÖÍÃÄÁÀ ÌÀÒãÅÍÉÅ ÃÀ ÖÊÀÍ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ. ÓßÏÒÄà ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÓ ÀÓÀáÀÅÓ ÄÊÂ-ÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ
ÌÀÙÀËÉ, ÆÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ R – ÊÁÉËÉ. ÛÄÌÃÄ ÉÍÔÄÂÒÀËÖÒÉ
ÅÄØÔÏÒÉ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÉÓÄÅ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ×ÖÞÄÓ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÄÊÂ-
ÆÄ ÜÍÃÄÁÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ – ØÅÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ S – ÊÁÉËÉ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
Q, R, S ÊÏÌÐËÄØÓÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ.
S – T ÓÄÂÌÄÍÔÉ, ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ P – Q ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ÌÓÂÀÅÓÀÃ,
ÀÓÀáÀÅÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÚÅÄËÀ ÖÁÍÉÓ, ÌÈËÉÀÍÀà ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ. ÀÌ ÓÒÖËÉ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ØÒÄÁÀ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÈÄËÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÄËÄØÔÒÏÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ áÃÄÁÀ.
T ÊÁÉËÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÄÁÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÀÍÖ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÒÄÐÏËÀ-
ÒÉÆÀÝÉÀÓ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖãÒÄÃÛÉ ÓÉÍØÒÏÍÖËÀà ÀÒ áÃÄÁÀ ÀÍÖ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÃÒÏÓ ÃÀ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÓÉÜØÀÒÉÈ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖÁÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ, ÒÀÝ ÄÊÂ-ÆÄ T
ÊÁÉËÉÓ ÓÀáÉÈ ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ. ÄÓ ÊÁÉËÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÝÅÀËÄÁÀÃÉ ÊÁÉ-

153
154
ËÉÀ, ÒÀÝ ÉÓÄÅ ÃÀ ÉÓÄÅ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÈ
ÀÒÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÉÓÉ ÓÉÃÉÃÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÆÄ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÏÌÐËÄØÓÀà ßÏÃÄÁÖËÉ Q R S T ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,36 ßÀÌÉÀ (0,32-0,4 ßÌ). ÀÌ ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ
ÃÀÓÀßÚÉÓÓ ÄÌÈáÅÄÅÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÉÝ.
T ÊÁÉËÉÓ ÛÄÌÃÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÄÂÌÄÍÔÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÓÀáÀÅÓ ÃÒÏÉÓ
ÌÏÍÀÊÅÄÈÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÌÃÄÂÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÀßÚÄÁÀÌÃÄ, ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ ÂÖËÉÓ
ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ (ÓÀÄÒÈÏ ÐÀÖÆÀÓ), ÌÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÀÓ ÃÀ ßÉÍÀÂÖËÄ-
ÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÀÅÓÄÁÀÓ. ÆÏÂãÄÒ, T ÊÁÉËÉÓ ÛÄÌÃÄ ÒÄ-
ÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ U-ÊÁÉËÉ. ÌÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÂÀÍÔÏÔÄÁÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ. ÀÌ ÓÄÂÌÄÍÔÉÓ
ÛÄÌÃÄ ÄÊÂ-ÆÄ ÉÓÄÅ P ÊÁÉËÉ ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
áÄËÀáÀË ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÌÏÒÉÂÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÓ ÀÓÀáÀÅÓ.
ÄÊÂ-ÉÓ ÊÁÉËÄÁÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÓ ÛÏÒÉÓ ÐÏÔÄÍ-
ÝÉÀËÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ. ÐÏÔÄÍÝÉÀËÈÀ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÓáÅÀÏ-
ÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÂÖËÉÓ ÏÒÉ ßÄÒÔÉËÉÓ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄË ÐÉÒÏÁÉÈ áÀÆÓ ÂÖËÉÓ
ÄËÄØÔÒÖË ÙÄÒÞÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÄÓ, ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÓÉÂÒÞÉÓ ÌØÏÍÄ
ÅÄØÔÏÒÉÀ — ÌÈÀÅÀÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ. ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ
ÃÒÏÓ ÀÌ ÙÄÒÞÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀ ×ÒÏÍÔÀËÖÒ ÐÒÏÄØÝÉÀÛÉ ÄÌÈáÅÄÅÀ
ÂÖËÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÀÍÀÔÏÌÉÖÒÉ ÙÄÒÞÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ
ÊÉÃÖÒÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÚÅÀÍÉËÉ ÄÊÂ-ÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÖËÉÓ
ÀÃÂÉËÌÃÄÁÀÒÄÏÁÀÆÄ ÌÓãÄËÏÁÀ. ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÙÄÒÞÉ ÉÝÅËÉÓ
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÀÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ
ÀÓÉÍØÒÏÍÖËÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÃÀ ÀÓÀáÀÅÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÛÉ ÂÖËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄ-
ÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÃÉÀÂÍÏÓÔÉÊÖÒÉ ÈÅÀËÓÀÆÒÉÓÉÈ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÅÀÍÉÀ ÀÒÀÌÀÒÔÏ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÒÄÂÉÓ-
ÔÒÀÝÉÀ, ÀÒÀÌÄÃ ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÙÄÒÞÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÓ ÝÅËÉ-
ËÄÁÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀÝ, ÒÀÝ ÅÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀ×ÉÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ
ÀÒÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ.
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓÀ ÃÀ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÀÌÓÀáÅÄË ÌÒÖÃÓ, ÌÀÓ ÃÉÃÉ ÃÉÀÂÍÏÓÔÉ-
ÊÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ. ÄÊÂ-ÉÓ ÀÍÀËÉÆÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÌÓãÄËÏÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÌÏÅËÉÍÄÁÀÈÀ ÌÃÂÏÌÀ-
ÒÄÏÁÀÆÄ. ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÃÀÃÂÉÍÃÄÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÊÄÒÉÓ ËÏÊÀËÉÆÀÝÉÀ,
ÈÖ ÒÏÌÄË ÊÅÀÍÞÛÉÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÉ. ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÉÓ ÀÃÂÉË-
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ ÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÉÓ ÓÖÒÀÈÉÝ, ÂÀÍÓÀÊÖÈ-
ÒÄÁÉÈ P ÊÁÉËÉ. ÈÖ ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÀÒÀ ÓÉÍÖÓÖÒ (ÒÏÂÏÒÝ
ÍÏÒÌÀÛÉ), ÀÒÀÌÄÃ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ, ÌÀÛÉÍ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ

155
ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓÀÊÄÍ, ÀÓÄÅÄ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀÊÄÍ. ÃÀ
ÒÀÃÂÀÍ ÀÓÄÈ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀÊÄÍ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ
ÒÄÔÒÏÂÒÀÃÖËÉ (ËÀÈ. retrogradus – ÖÊÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ) áÀÓÉÀÈÉ ÀØÅÓ, P
ÊÁÉËÉÝ ÉÝÅËÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀÓ ÃÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ - ØÅÄÅÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ
áÃÄÁÀ, áÏËÏ Q R S – ÊÏÌÐËÄØÓÉ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ
ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÀ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÀà áÃÄÁÀ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÒÄÔÒÏÂÒÀÃÖËÉ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ P ÊÁÉËÉÓ ÀÃÂÉË-
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÀ ÉÝÅËÄÁÀ. ÉÂÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ Q R S – ÊÏÌÐËÄØÓÓ ßÉÍ ÖÓßÒÄÁÃÄÓ
(ÍÀá. 33. Á.1) (ÈÖ ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÀ Ö×ÒÏ ÜØÀÒÀ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ
ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ), ÀÍ ÄÒßÚÌÏÃÄÓ Q R S – ÊÏÌÐËÄØÓÓ (ÍÀá. 33. Á.2), ÀÍ ÌÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ ÃÀÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÓ ÄÊÂ-ÆÄ (ÍÀá. 33. Á.3).
ÈÖ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÊÄÒÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ, ÌÀÛÉÍ ÀÌ ÊÄÒÉÓ
ÀÃÂÉËÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÉÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÈÖ ÒÏÌÄË
ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÃÀ ÂÀÌÔÀÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÒÏÌÄË ÀÃÂÉËÀÓ ÀÙßÄÅÓ ÀÂÆÍÄÁÀ,
ÌÉÓÉ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀ ÌÒÀÅÀËÂÅÀÒÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ.
ÀÌÀÓÈÀÍ, ÒÀÃÂÀÍ ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ
ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÂÀÌÔÀÒ ØÓÏÅÉËÛÉ, ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÝ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÀÒÀÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀ
ÊÉ Q R S ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ÃÄ×ÏÒÌÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ (ÍÀá. 33. Â).
ÄÊÂ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÏÓ ÁËÏÊÀÃÉÓ
ËÏÊÀËÉÆÀÝÉÀ ÃÀ áÀÒÉÓáÉ, ÀÓÄÅÄ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÛÄÚÏÅÍÄÁÄÁÉ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ÁËÏÊÀÃÉÓ (ÓÉÍÏÀÔÒÉÀËÖÒÉ, ÀÔÒÉÏÅÄÍ-
ÔÒÉÊÖËÖÒÉ, äÉÓÉÓ ÊÏÍÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ×ÄáÉÓ, ÀÍ ÌÀÈÉ ÂÀÍÔÏÔÅÉÓ ÀÍ
ÊÉÃÄÅ ÊÏÌÁÉÍÉÒÄÁÖËÉ ÁËÏÊÀÃÉÓ) ÃÒÏÓ.
ÓÒÖËÉ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÁËÏÊÀÃÉÓ ÃÒÏÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÃÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÄÒÈÉÌÄÏÒÉÓÀÂÀÍ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁËÀà ÉÊÖÌÛÄÁÀ – ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉ ÓÉÍÖÓÖÒÉ ÒÉÈÌÉÈ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉ – ÌÄÓÀÌÄ ÒÉÂÉÓ ÐÄÉÓÌÄÊÄÒÉÓ
ÒÉÈÌÉÈ, ÀÍÖ Ö×ÒÏ ÍÄËÀ, ÅÉÃÒÄ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ. ÈÖ ÀÌ ÃÒÏÓ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ßÀÌÚÅÀÍÉ äÉÓÉÓ ÊÏÍÀÛÉÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ, ÌÀÛÉÍ Q
R S – ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ×ÏÒÌÀ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÌ ÃÒÏÓ
ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀ ÀÒ ÉÒÙÅÄÅÀ.
ÀÒÀÓÒÖËÉ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÁËÏÊÀÃÉÓ ÃÒÏÓ ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÐÄÒÉÏÃÖËÀÃ ÀÒ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÆÄ, ÌÀÈÈÀÍ ÌÏÃÉÓ ÚÏÅÄËÉ ÌÄÏÒÄ ÀÍ ÌÄÓÀÌÄ ÉÌÐÖËÓÉ. ÀÓÄÈ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ PQ-ÉÍÔÄÒÅÀËÉ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÁÏËÏÓ ÀÃÂÉËÉ
ÀØÅÓ QRS - ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ÀÌÏÅÀÒÃÍÀÓ. ÛÄÌÃÄÂ ÐÄÒÉÏÃÄÁÉÓ ÌÈÄËÉ
ÄÓ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÏÁÀ ÉÓÄÅ ÌÄÏÒÃÄÁÀ.
ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÄÁÈÀÍ ÀÒÉÓ ÃÀÊÀÅ-
ÛÉÒÄÁÖËÉ ÀÒÉÈÌÉÉÓ ÉÓÄÈÉ ÓÀáÄÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ ÈÒÈÏËÅÀ ÃÀ

156
ÝÉÌÝÉÌÉ (×ÉÁÒÉËÀÝÉÀ). ÀÒÉÈÌÉÉÓ ÄÓ ÓÀáÄÄÁÉ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ØÀÏÓÖÒ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓÈÀÍ, ÒÀÝ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ×ÒÀÂÌÄÍÔÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ - ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÄÒÈÉ
ÖÁÀÍÉ ÀÂÆÍÄÁÖËÉÀ, ÌÄÏÒÄ ÌÏÃÖÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ.
ÄÓ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ ÄÊÂ-ÆÄ P ÊÁÉËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ ÀÉÓÀáÄÁÀ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÈÒÈÏËÅÉÓ ÃÒÏÓ ÄÊÂ-ÆÄ P ÊÁÉËÉÓ ÍÀÝÅËÀÃ
ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ áÄÒáÉÓÌÀÂÅÀÒÉ ÊÏÍ×ÉÂÖÒÀÝÉÉÓ ÌØÏÍÄ Ä. ß. ÈÒÈÏ-
ËÅÉÓ ÔÀËÙÄÁÉ ÓÉáÛÉÒÉÈ 220-350 ÄÒÈ ßÖÈÛÉ. ÀÌ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ ÈÀÍ

> C

157
ÀáËÀÅÓ ÀÒÀÓÒÖËÉ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÁËÏÊÀÃÀ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÂÀÌÔÀÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÖËÉ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÂÀÌÏ ÄÓ
ÌÀÙÀËÉ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÅÄÒ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÆÄ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌ
Q R S ÊÏÌÐËÄØÓÉ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ. ÄÊÂ-ÆÄ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÌÀÅÄ
ÉÍÔÄÒÅÀËÄÁÉÈ ÜÍÃÄÁÀ ÖÝÅËÄËÉ Q R S ÊÏÌÐËÄØÓÉ.
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÝÉÌÝÉÌÉÓ ÃÒÏÓ ÀÌ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÈÀ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ
ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ ÌáÏËÏà ÌÀÙÀËÉ ÓÉáÛÉÒÉÓ (350-600 ÄÒÈ ßÖÈÛÉ)
ÀÒÀËÄÂÀËÖÒÉ ÒáÄÅÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ. ÀÌÀÓÈÀÍ, Q R S ÊÏÌÐËÄØÓÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ÉÍÔÄÒÅÀËÄÁÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ. ÈÖÌÝÀ, ÈÖ ÒÉÈÌÉÓ ÃÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ ÀÒ ÀÙÉÍÉÛÍÄÁÀ, Q R S ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ
ÊÏÍ×ÉÂÖÒÀÝÉÀ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ.
ÈÒÈÏËÅÀÓÀ ÃÀ ÝÉÌÝÉÌÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÌÈÄËÉ ÒÉÂÉ
ÛÖÀËÄÃÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÄÁÉÓÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÌ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉÓ ÃÒÏÓ
äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÀÒÝ ÆÀÒÀËÃÄÁÀ, ÀÌÉÔÏÌÀÝ, áÛÉÒÀÃ, ÀÓÄÈÉ
ÀÅÀÃÌÚÏ×ÄÁÉ ÅÄÒÝ áÅÃÄÁÉÀÍ, ÒÏÌ ÀÒÉÈÌÉÀ ÀØÅÈ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÈÒÈÏËÅÀÓ ÃÀ ×ÉÁÒÉËÀÝÉÀÓ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÓÄÒÉÏÆÖËÉ ÛÄÃÄÂÄÁÉ
ÌÏäÚÅÄÁÀ. ÀÌ ÓÀáÉÓ ÀÒÉÈÌÉÄÁÉÓÀÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ØÀÏÓÖÒÀÃ
ÅÒÝÄËÃÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÀÈÉ ÓÉÓáËÉÈ ÀÅÓÄÁÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ
×ÖÍØÝÉÀ ÉÒÙÅÄÅÀ. ÀÌÀÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÀ ÃÀ
ÂÏÍÄÁÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÀ. ÈÖ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÖÈÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÀÒ ÀÙÃÂÀ,
ÓÉÊÅÃÉËÉ ÂÀÒÃÀÖÅÀËÉ áÃÄÁÀ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÈÒÈÏËÅÉÓÀÓ ÄÊÂ-ÆÄ
ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ ÌÀÙÀËÉ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÌÓáÅÉËÉ ÔÀËÙÄÁÉ (ÍÀá. 34), áÏËÏ
ÌÀÈÉ ×ÉÁÒÉËÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ ÓÒÖËÀà ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ×ÏÒÌÉÓ, ÓÉÃÉÃÉÓ
ÃÀ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÒáÄÅÄÁÉ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÈÒÈÏËÅÉÓ ÃÀ ÝÉÌÝÉÌÉÓ ÌÉÆÄÆÉ

158
159
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀáÃÄÓ äÉÐÏØÓÉÀ, ÉÍ×ÀÒØÔÉ, ÂÀÚÉÍÅÀ, ÄËÄØÔÒÏÔÒÀÅÌÀ,
ÍÀÒÊÏÆÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ àÀÒÁÉ ÃÏÆÀ ÃÀ ÓáÅÀ.
äÉÐÏØÓÉÉÓ ÀÍ ÓáÅÀ ÌÉÆÄÆÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÝÀËÊÄÖËÉ
ÁÏàÊÏÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ãÄÒ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ
“ÐËÀÔϔ ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉ. ÄÊÂ-ÆÄ ÄÓ
ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÀÉáÓÍÄÁÀ T ÊÁÉËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÛÉ. ÀÌ ÃÒÏÓ T ÊÁÉËÉ
ÓØÄËÃÄÁÀ ÀÍ ÓÀÄÒÈÏà ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ áÃÄÁÀ, áÏËÏ S-T ÓÄÂÌÄÍÔÉ
ÉÆÏáÀÆÉÃÀÍ ÀÍ ÆÄÅÉÈ ÀÍ ØÅÄÅÉÈ ÉßÄÅÓ. ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÉÍ×ÀÒØÔÉÓ ÃÒÏÓ
ÉØÌÍÄÁÀ ÌÊÅÃÀÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ ÖÁÀÍÉ, ÒÏÌËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙ-
ÅÒÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÃÀÍ ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÈ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÌÒÖÃÄÁÉÓ ÀÍÀËÉÆÉÈ. ÀØÅÄ ÖÍÃÀ ÀÙÅÍÉÛÍÏÈ,

160
ÒÏÌ ÉÍ×ÀÒØÔÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÄÊÂ-ÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÒÏÉÓ
ÌÉáÄÃÅÉÈ. ÉÍ×ÀÒØÔÉÓ ÀÃÒÄÖËÉ ×ÀÆÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ
ÌÏÍÏ×ÀÆÖÒÉ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÊÏÌÐËÄØÓÉ S-T ÓÄÂÌÄÍÔÉÓ ÀÌÀÙËÄÁÉÈ. ÌÀÓ
ÛÄÌÃÄÂ ÊÉ, ÒÏÝÀ ÃÀÆÉÀÍÄÁÖËÉ ÖÁÀÍÉ ÂÀÌÏÝÀËÊÀÅÃÄÁÀ, ÛÄÌÏÉ-
ÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÃÀÖÆÉÀÍÄÁÖËÉ ÖÁÍÉÓÀÂÀÍ, ÌÏÍÏ×ÀÆÖÒÉ ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ
ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ ßÚÃÄÁÀ.
ÄÊÂ-ÆÄ QRS ÊÏÌÐËÄØÓÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÆÄ ÌÄÔÚÅÄËÄÁÓ. QT ÉÍÔÄÒÅÀËÉÓ áÀÍÂÒ-
ÞËÉÅÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÆÄ. ÒÉÈÌÉÓ
ÃÀÜØÀÒÄÁÉÓÀÓ QT ÉÍÔÄÒÅÀËÉ ÌÏÊËÃÄÁÀ.

II.17. gulis muSaobis regulacia

ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÀÒÉÓ ÐÀÒÀÌÄÔÒÄÁÉÓ ×ÀÒÃÏÁÉÈÉ ÌÖÃÌÉ-

ÅÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ, ÀÌ ÐÀÒÀÌÄÔÒÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÀ ÝÀËÊÄÖË
×ÖÍØÝÉÀÈÀ ÆÖÓÔÉ ÃÀ ÜØÀÒÉ ÛÄÂÖÄÁÀ ÂÀÒÄÌÏÓ ÌÖÃÌÉÅÝÅÀËÄÁÀÃ
ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÈ áÏÒ-
ÝÉÄËÃÄÁÀ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓÀ ÃÀ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ
ÝÅÀËÄÁÀÃÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÉÝÅËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÝ – ÌÉÓÉ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÞÀËÀ, ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ, ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀ ÚÏÅÄË ÌÏÝÄÌÖË ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÃÏÍÄ. ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÀÓÄÈÉ ÝÅÀËÄÁÀÃÏÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÛÄÂÖÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓÀÃÌÉ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÖÌÀÙËÄÓ ÃÏÍÄÌÃÄ ÓÒÖËÚÏ×ÉËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ
ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÏÒÉ
ÔÉÐÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÓ – ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ (ÓÀÊÖÈÒÉÅ ÂÖËÉÓ) ÃÀ ÂÖËÉÓ
ÂÀÒÄÈÀ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄË ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ.

II.17.1. gulis muSaobis regulaciis gulis

SigniTa meqanizmebi

II.17.1.1. Sidaujreduli regulacia

ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÛÉÃÀÖãÒÄÃÖË,

ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÓÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÒÅÖË ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ. ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÐÉÒÅÄË ÃÏÍÄÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÛÉÃÀÖãÒÄÃÖËÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÊÀÒÃÉÏ-

161
ÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉÈ - ÌÏÀáÃÉÍÏÍ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ ÂÀáÀÒãÖËÉ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÝÉËÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉ ÌÀÈÉ ÂÀáÀÒãÅÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ.
ÈÉÈÏÄÖËÉ ÖãÒÄÃÉ ÀÙàÖÒÅÉËÉÀ ÖÀÌÒÀÅÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÝÉËÉÓ ÓÉÍÈÄ-
ÆÉÓ ÖÍÀÒÉÈ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀáÃÄÍÓ ÚÅÄËÀ ÉÌ ÝÉËÉÓ ÓÉÍÈÄÆÓ, ÒÏÌÄ-
ËÉÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÌÉÓÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÚÏÅÄËÉ
ÀÓÄÈÉ ÓÉÍÈÄÆÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÀÅÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÚÏÅÄËÉ ÊÏÍÊÒÄÔÖËÉ ÝÉËÉÓ
ÓÉÍÈÄÆÓ ÌÉÓÉ ÂÀáÀÒãÅÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ.
ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÝÉÊËÖÒÉ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ.
ÄÍÄÒÂÉÉÈ ÌÃÉÃÀÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÜØÀÒÉ ÃÀÛËÀ áÃÄÁÀ ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÃÒÏÓ, áÏËÏ ÀÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÒÄÓÉÍÈÄÆÉ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ. ÒÄÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÃÒÏÓ ÀÌ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÃÌÉ ÛÄÌÀÂÖÄÁÄË ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÖÒ ÌÄØÀÍÉÆÌÓ
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ×ÀÆÉÓ ÂÀáÀÍÂÒÞËÉÅÄÁÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÛÉÃÀÖãÒÄÃÖË ÌÄØÀÍÉÆÌÓ
ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ – ÌÏÀáÃÉÍÏÍ ÌÏÝÉÒÊÖËÉÒÄ
ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ÀÃÓÏÒÁÝÉÀ ÃÀ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀÛÉ
ÛÄÍÀáÅÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÌÀÈ ÁÉÏÄÍÄÒÂÄÔÉÊÀÓ ÃÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ. ÀÌ ÛÄÌÀÂÖÄÁÄËÉ ÖÍÀÒÉÓ (ÓÉÓáËÉÃÀÍ
ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉÓ, ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ, ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÀÃÓÏÒÁÝÉÀ)
ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ
ÌÉÃÉÍÄÁÀ ÂÖËÉÓÊÄÍ, ÒÀÝ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ Ö×ÒÏ ÌÄÔ ÂÀàÉÌÅÀÓ
ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÀÈ Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒÀÃ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ (×ÒÀÍÊ-ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ
ÊÀÍÏÍÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ) ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó.

II.17.1.2. ujredSorisi regulacia

ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ

ÍÄØÓÖÓÄÁÉÓ (Ä.ß. ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÜÀÒÈÖËÉ ÃÉÓÊÄÁÉ) ÀÒÓÄÁÏÁÀÓÈÀÍ.
ÍÄØÓÖÓÄÁÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÃÀ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓÀÍÉ ÀÒÉÀÍ.
ÉÓÉÍÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÖãÒÄÃÈÀ ÌÉÏ×ÉÁÒÉËÄÁÉÓ ÊÀÅÛÉÒÓ,
ÀÖÝÉËÄÁÄË ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ, ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÝÄÌÀÛÉ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÖãÒÄÃÆÄ ÀÍÖ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÄÒÈÉÀÍÏÁÀÓ. ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÖÒÈÉÄÒÈÏÁÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÝÀËÊÄÖË ÖãÒÄÃÈÀ
ÀÓÉÍØÒÏÍÖË ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ. ÉÌÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËØÓÏÅÉËÏÅÀÍÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÀßÅÃÉÓ ÌÀÈÉ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÃÀ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ

162
ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ ÀÖÝÉËÄÁÄË ÖÀÌÒÀÅ ÒÈÖË ÌÀÙÀËÌÏËÄÊÖËÖÒ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÓ, ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÊÀÅÛÉÒÄÁÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËØÓÏÅÉËÏÅÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÈÀÍ ÂÀÍÉáÉËÀÅÄÍ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÛÉ.

II.17.1.3. intrakardialuri nervuli regulacia

ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉ ÃÏÍÄ ßÀÒÌÏÃÂÄ-
ÍÉËÉÀ ÂÖËÉÓÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ. ÔÅÉÍÈÀÍ ÊÀÅÛÉÒÉÓ
ÂÀßÚÅÄÔÉÓÀ ÃÀ ÄØÓÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÂÅÀÒÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉÝ ÊÉ, ÂÖËÛÉ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÏ-
ÍÉÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ. ÄÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÏÒÂÀÍÉÆÄ-
ÁÖËÉÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ ÃÀ ÛÄÉÝÀÅÓ ÚÅÄËÀ ÉÌ ×ÖÍØÝÉÖÒ
ÄËÄÌÄÍÔÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ: ÓÄÍÓÏÒÖË ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ, ÉÍÔÄÒÍÄÉÒÏÍÖË
ÀÐÀÒÀÔÓ, ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ. À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ
ÃÄÍÃÒÉÔÄÁÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÓÀ ÃÀ ÊÏÒÏÍÀÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÆÄ. Ä×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÀØÓÏÍÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÄÍ ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÓ, ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÃÀ
ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂËÖÅ ÊÖÍÈÄÁÓ. ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ
ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÓÉÍÀÐÓÖÒÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÒÊÀËÄÁÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ.
ÀÌ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÒÊÀËÄÁÉÈ ÍÄÉÒÏÍÈÀ ÛÏÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÝÄÌÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÃÙÄÉÓÈÅÉÓ ÝÍÏÁÉËÉ 25-ÆÄ ÌÄÔÉ ÌÄÃÉÀÔÏÒÉ
ÃÀ ÌÏÃÖËÀÔÏÒÉ.
ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÀÐÀÒÀÔÉ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÒÉÈÌÓ ÃÀ ÞÀËÀÓ, ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀÓ, ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ
ÓÉÜØÀÒÄÓ, ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓ, ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÝÅÀËÄÁÀÃÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ
ÃÀ ÀÌÉÈ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÉáËÉÈ ÂÀÅÓÄÁÉÓ
ÀÖÝÉËÄÁÄË ÃÏÍÄÓ. ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ
ÀÅÔÏÍÏÌÉÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÄÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÜÀÒÈÖËÉÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ
ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÒÈÖË ÉÄÒÀÒØÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÃÀ ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ÉÄÒÀÒØÉÉÓ
ÖÌÃÀÁËÄÓ ÃÏÍÄÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀË ÃÏÍÄÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÄØÓÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ.

163
II.17.2. gulis muSaobis regulaciis gulis gareTa
(eqstrakardialuri) meqanizmebi

II.17.2.1. eqstrakardialuri nervuli regulacia

ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÄØÓÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒ ÃÏÍÄÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÓÖÐÒÀÓÐÉÍÀËÖÒÉ (ËÀÈ. supra-ÆÄ, ÌÀÙËÀ + spinalis –
ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ) ÃÀ ØÄÒØÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÝÈÏÌÉËÉ ÃÀ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ (ÍÀá. 37). ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ (n.
vagus) ÁÉÒÈÅÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÛÉ. ÀØ ÌÃÄÁÀÒÄ
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÀØÓÏÍÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓÀ ÃÀ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ
ÚÅÄËÀ ÏÒÂÀÍÏÓ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ – ÂÖËÓ. ÚÅÄËÀ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÌÓÂÀÅÓÀÃ, ÂÖËÉÓ ÍÄÒÅÉÝ ÏÒÉ ÍÄÉÒÏÍÉÓÀÂÀÍ ÛÄÃÂÄÁÀ. ÝÈÏÌÉËÉ
ÍÄÒÅÉÓ ÖÊÀÍÀ ÁÉÒÈÅÉÓ ÍÄÉÒÏÍÈÀ ÀØÓÏÍÄÁÉ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÂÖËÉÓÊÄÍ
ÃÀ ÓÉÍÀÐÓÖÒÀÃ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
Ä×ÄÒÄÍÔÖË ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ. ÂÖËÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÏÒÉ
ÔÏÔÉÓ (ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ) ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ áÃÄÁÀ. ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ÔÏÔÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÆÄ
ÍÀßÉËÃÄÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÌÄÔßÉËÀà ÓÉÍÖÓÖÒ-ßÉÍÀÂÖËÉÓ

164
ÊÅÀÍÞÆÄ ÃÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍ ÁÏàÊÏÄÁÆÄ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ.
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÔÏÔÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÈ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÆÄ. ÉÍÄÒÅÀÝÉÉÓ
ÀÌ ÐÒÉÍÝÉÐÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÓÔÉÌÖ-
ËÀÝÉÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ
ÓÉáÛÉÒÄÆÄ, ÌÀÒÝáÄÍÀÓÉ ÊÉ – ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÂÀÔÀÒÄÁÀÆÄ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÈ
ÉÍÄÒÅÉÒÄÁÖËÍÉ ÀÒ ÀÒÉÀÍ.
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÂÀÃÀÊÅÄÈÉËÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÁÏËÏÓ ÞËÉÄÒÉ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÂÀÉÛÅÉÀÈÄÁÀÓ ÀÍÖ ÀÍÄËÄÁÓ
ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÓ. ÀÌÉÈ ÅËÉÍÃÄÁÀ ÂÖËÆÄ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ
ØÒÏÍÏÔÒÏÐÖËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ. ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀÃ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÀÌÐËÉÔÖÃÀ – ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÉÍÏÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÉ,
ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ – ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÁÀÔÌÏ-
ÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÉ, ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ –
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ÃÒÏÌÏÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÆÏÂãÄÒ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÁËÏÊÀÃÀ.
ÂÖËÆÄ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÉÓ ÞÀËÀÆÄ ÃÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÆÄ. ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÞËÉÄÒ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÂÀÜÄÒÄÁÀ
ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ. ÌÀÂÒÀÌ, ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀ ßÚÃÄÁÀ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÈ ÃÀ
ÛÄÜÄÒÄÁÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÂÀÂÒÞÄËÄÁÉÓÀ,
ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÀÙÃÂÄÁÀ. ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÃÀÍ
ÂÖËÉÓ ÂÀÓáËÄÔÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÂÖËÉÓ ÝÀËÊÄÖËÉ ÖãÒÄÃÉÓ
ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÌÉÊÒÏÄËÄØÔÒÏÃÖËÉ ÂÀÌÏÚÅÀÍÉÈ ÍÀÜÅÄÍÄÁÉÀ, ÒÏÌ
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ
ÌÀÔÄÁÀ – äÉÐÄÒÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÃÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÖËÉ
ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÛÄÌÏÊËÄÁÀ.
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÁÏËÏÓ ÞËÉÄÒÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ
ÛÄÃÄÂÉÓ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÏÅËÄÍÄÁÓ ÀØÅÓ ÀÃÂÉËÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÀÃÀÊÅÄÈÉËÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÍÀßÉËÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ. ÀÌ ÃÒÏÓ áÛÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ,
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ, ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ
ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÅËÉÍÃÄÁÀ ÃÀÃÄÁÉÈÉ ØÒÏÍÏ -, ÉÍÏ -, ÁÀÔÌÏ - ÃÀ
ÃÒÏÌÏÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÄÁÉ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ
ÝÄÍÔÒÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÓÄÂÌÄÍÔÉÓ
ÆÄÃÀ ÍÀßÉËÄÁÛÉ. ÀØ ÌÃÄÁÀÒÄ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÀØÓÏÍÄÁÉ ÓÉÍÀÐÓÄÁÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÊÉÓÒÉÓ ÓÀÌÉ ÆÄÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÂÀÍÂËÉÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÆÄ

165
(ÍÀá. 37). ÀÌ ÂÀÍÂËÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÀØÓÏÍÄÁÉ ÀÙßÄÅÄÍ ÂÖËÀÌÃÄ ÃÀ
ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ, ÌÉÏÊÀÒÃÓ, ÂËÖÅ ÌÖÓÊÖ-
ËÀÔÖÒÀÓ, ÊÏÒÏÍÀÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ. ÂÖËÉÓ ÌÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÄËÉ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÂÀÌÏÃÉÓ ganglion stellatum-
ÉÓÀÂÀÍ. ÂÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀË ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒ ÍÄÒÅÖË ÔÏÔÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÉÅ.
ÐÀÅËÏÅÌÀ ÀÙÌÏÀÜÉÍÀ ÁÏàÊÏÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÞÀËÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ ÒÉÈÌÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ. ÀÌ
ÁÏàÊÏÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÌÀÞËÉÄÒÄÁËÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ (ÍÀá.
38). ÉÓÉÍÉ ÔÒÏ×ÉÊÖË ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÄÍ ÃÀ ÂÖËÆÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓ ÂÆÉÈ, ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÔÀÒÄÁÀÆÄ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÛÉ. ÌÀÈÉ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÈ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÁËÏÊÀÃÉÓ ÌÏáÓÍÀ.
ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÉÍÏÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ ßÉÍÀÂÖ-
ËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÞÀËÀ, ÌÏÊËÃÄÁÀ ÉÍÔÄÒÅÀËÉ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÉÃÀÍ ÐÉÊÀÌÃÄ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ. ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÃÒÏÌÏÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÉ ÌáÏËÏÃ
ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÓ ÄáÄÁÀ. ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÂÀÔÀÒÄÁÀÓ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÌáÏËÏà ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ. ÀÌÉÈ
ÀÌÝÉÒÄÁÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÉÍÔÄÒÅÀËÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÁÀÔÌÏÔÒÏÐÉÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖËÉÓáÌÏÁÓ ØÓÏÅÉËÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ, ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀ

166
ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀÓ ÌáÏËÏà ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÆÒÃÉÓ ÈÖ ÉÂÉ ÓÔÉÌÖËÀ-
ÝÉÀÌÃÄ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉ ÉÚÏ. ÀØÅÄ ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ: ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉ-
ÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÌÄÃÉÀÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÂÖËÆÄ
ÃÀÌÀãÄÒÄÁËÀà ÅÄÒ ÓÀÁÖÈÃÄÁÀ, ÆÏÂÉ ÌÊÅËÄÅÀÒÉ ÌÉÉÜÍÄÅÓ, ÒÏÌ
“ÁÀÔÌÏÔÒÏÐÖËÉ Ä×ÄØÔÉӔ ÝÍÄÁÀÆÄ ÓÀÄÒÈÏà ÖÀÒÉ ÖÍÃÀ ÉÈØÅÀÓ.
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÄÁÉ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ
ÀÒÀ ÖÝÁÀÃ, ÀÒÀÌÄÃ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÓÅËÉÓ ÛÄÌÃÄÂ - ÓÔÉÌÖ-
ËÀÝÉÉÃÀÍ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 10 ßÌ-ÉÓ ÛÄÌÃÄ ÃÀ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ
ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ ÅËÉÍÃÄÁÀ.
ÝÈÏÌÉËÉ ÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÆÄ ÂÀÅËÄ-
ÍÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀà ÀØÔÉÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ – ÌÄÃÉÀÔÏ-
ÒÄÁÉÓ (ËÀÈ. mediator - ÛÖÀÌÀÅÀËÉ) ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÝÈÏÌÉËÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ÀÝÄÔÉËØÏËÉÍÓ, ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÉ ÊÉ ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÓ ÉÂÉÅÄ ÓÉÌÐÀÈÉÍÓ (ÍÀá.
39). ÀÌ ØÉÌÉÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÂÀÌÏÚÏ×À ÂÖËÛÉ ÉßÅÄÅÓ ÆÄÌÏÈ
áÓÄÍÄÁÖË ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ Ä×ÄØÔÄÁÓ. ÀÝÄÔÉËØÏËÉÍÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ËÏÊÀ-
ËÖÒÉ Ä×ÄØÔÉÈ, ÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ
ÖÁÀÍÛÉ. ÀÌÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÉÓ ÀÒÉÓ, ÒÏÌ ÀÝÄÔÉËØÏËÉÍÉ ÀÃÅÉËÀÃ ÉÛËÄÁÀ
ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ×ÄÒÌÄÍÔÉ ØÏËÉÍÄÓÈÄÒÀÆÉÈ.
ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ Ö×ÒÏ ÍÄËÀ ÉÛËÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÝÄÔÉËØÏËÉÍÉ, ÀÌÉÔÏÌ
Ö×ÒÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÀà ÌÏØÌÄÃÄÁÓ. ÀÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ

167
ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ Ä×ÄØÔÄÁÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ
ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÅËÉÍÃÄÁÀ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ
ÄÒÈÃÒÏÖËÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÖÐÉÒÀÔÄÓÏÁÀ ÂÖËÆÄ ÝÈÏÌÉËÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÄÍÉàÄÁÀ.
ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ Ä×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ
ÛÄÃÉÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ØÏËÉÍÄÒÂÖËÉ, ÀÒÀÌÄà ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÝ, ÒÏÌËÄÁÆÄÝ ÀÓÄÅÄ ÁÏËÏÅÃÄÁÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÐÒÄÂÀÍÂËÉÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ (ÍÀá. 40). ÀÌ ÍÄÉÒÏÍÄÁÈÀÍ ÌÉÃÉÓ ÈÅÉÈ
ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ
ÉÌÐÖËÓÄÁÉ. ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ Ä×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃ-
ÂÄÍÓ ÓÀÄÒÈÏ ÓÀÁÏËÏÏ ÂÆÀÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÄØÓÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ, ÀÓÄÅÄ
ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.ÓÖÓÔÉ ÉÍÔÄÍ-
ÓÉÖÒÏÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒ ÀÃÒÄÍÄÒÂÖË
ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ ÃÀ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÓ. ÃÉÃÉ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ
ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÊÉ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ ØÏËÉÍÄÒÂÖË ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÜÄÒÄÁÀÓ. ÀÌÉÔÏÌ, ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÝÈÏÌÉË ÍÄÒÅÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÆÄ ÒÏ-
ÂÏÒÝ ÛÄÌÀÊÀÅÄÁÄËÉ, ÀÓÄÅÄ ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄËÉ ÂÀÅËÄÍÀ ÉØÏÍÉÏÓ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÆÄ ÖÒÈÉÄÒÈÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÆÄÂÀÅËÄÍÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ

168
ÌÏÀáÃÉÍÏÓ ÀÓÄÅÄ ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ Ä×ÄÒÄÍÔÖË
ÍÄÉÒÏÍÄÁÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÌÀ ÉÌÐÖËÓÀÁÌÀÝ.
ÂÖËÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ Ä×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÀÓÄÅÄ À×ÄÒÄÍ-
ÔÖËÉ ÔÉÐÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÓÄÅÄ, ÝÈÏÌÉËÉ ÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉ-
ÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ ÂÀÃÉÀÍ. ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÔÉÐÉÓ ÂÆÄÁÉÓ ÖÌÄÔÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÌÉÄËÉÍÉÆÄÁÖËÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉÀ, ÒÏÌÄËÈÀ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÉ ÂÀÍÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÀÍ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÏÒÉ
ÔÉÐÉÓ ÌÄØÀÍÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÓ: A - ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀØÔÉÖÒ
ÞÀÁÅÀÆÄ ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ ÃÀ B – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÐÀÓÉÖÒ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÆÄ ÐÀÓÖáÏÁÄÍ. ÄÓ ÓÐÄÝÉÀËÉÆÄÁÖËÉ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÀ.
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÖÌÉÄËÉÍÏ ÁÏàÊÏÄÁÉÓÀÂÀÍ ÛÄÌÃÂÀÒÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ
ÂÆÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀÛÉ ÂÀÃÉÓ.
ÓßÏÒÄà ÀÌ ÁÏàÊÏÄÁÓ ÌÉÀßÄÒÄÍ ÔÊÉÅÉËÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÀÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÉÍ×ÀÒØÔÉÓÀ ÃÀ ÓÔÄÍÏÊÀÒÃÉÉÓÀÓ.
ÂÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÉØÌÍÄÁÀ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÓáËÉÈ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÀÃ ÛÄÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÉÛÒÏÄÁÀ. ÀÌ ÃÒÏÓ
ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ (ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒÉ) ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÛÉ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÂÄÍÄÒÀÝÉÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ, ÒÀÝ ÉÍÔÒÀÊÀÒ-
ÃÉÀËÖÒÉ ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÂÖËÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÃÀÅÓÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÛÉ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ßÀÒÌÏÄÁÓ, ÒÀÝ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ
ØÏËÉÍÄÒÂÖË ÉÍÔÒÀÊÀÒÃÉÀËÖÒ ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÛÄÓÖÓÔÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏ-
ÁÄÁÛÉ, áÏËÏ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀØÔÉÖÒÃÄÁÀ ÃÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÒÄÓÖÒ-
ÓÄÁÉÓ ÌÏÁÉËÉÆÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÓ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÁÉÒÈÅÄÁÉ ÀÍÖ ÍÄÒÅÖËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÃÀÍÀÝ ÂÖËÈÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉ ÉßÚÄÁÀ ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÀÍÖ ÔÏÍÖÓÉÓ
(ÔÏÍÖÓÉ – tonos ÁÄÒÞÍ. – ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀ, áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÃÂÒÀÃÉ ÀÂÆÍÄÁÀ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÀÒ ÀáËÀÅÓ ÃÀÙËÀ ÃÀ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ ÛÄÊÀÅÄÁÉÈ) ÌÃÂÏÌÀ-
ÒÄÏÁÀÛÉ ÀÒÉÀÍ. ÀÌÉÔÏÌ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÂÖËÉ
ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÉÙÄÁÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÓ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÁÉÒÈÅÉÃÀÍ. ÄÓ
ÉÌÐÖËÓÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÂÖËÆÄ ÛÄÌÀÊÀÅÄÁËÀÃ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ,

169
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ
ÈÒÂÖÍÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÖÒ ÌÏÌÄÃÄÁÀÓ. ÏÒÉÅÄ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÂÀÃÀÊÅÄÈÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ ÈÉÈØÌÉÓ
ÏÒãÄÒ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÒÀÝ ÝÀËÓÀáÀà ÌÏßÌÏÁÓ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÃÀÌÈÒÂÖÍÅÄË ÂÀÅËÄÍÀÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ.
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÄÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ (ÚÅÄËÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÂÆÉÓ
ÂÀÃÀàÒÉÓÀÓ) ÞÀÙËÉÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 20%-ÉÈ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ.
ÂÖËÉÓ ÓÒÖËÉ (ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ) ÃÄÍÄÒÅÀÝÉÉÓÀÓ
ÂÖËÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÒÉÈÌÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÍÖÓÖÒ ÊÅÀÍÞÛÉ
ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ. ÄÓ ÒÉÈÌÉ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÉÍÔÀØÔÖÒÉ ÝáÏÅÄËÉÓ
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÉÝáÅÉ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÌÉÖáÄÃÀÅÀÃ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀ, ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÆÄ ÌÀÈÉ ÂÀÅËÄÍÀ ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÌÀÍÄÉÔ-
ÒÀËÄÁÄËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÔÏÍÖÓÉ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÚÀËÉÁÃÄÁÀ ÀÌ ÏÒÉÅÄ ÔÉÐÉÓ ÍÄÒÅÄÁÉÃÀÍ
ÌÏÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÅËÄÍÉÈ.

II.17.2.2. centraluri nervuli regulacia

ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ

ÂÖËÆÄ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ (ÝÍÓ) ÖÌÀÙËÄÓÉ ÂÀÍ-
ÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ. ÌÀÒÈÀËÉÀ, ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÖÌÃÀÁËÄÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÖËÆÄ ÄËÄÌÄÍÔÀÒÖËÉ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÏáÃÄÍÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉ ÄØÅÄÌÃÄÁÀÒÄÁÀ Ö×ÒÏ
ÌÀÙËÀ ÌÃÄÁÀÒÄ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉÓ ÆÄÂÀÅËÄÍÀÓ. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄ ÍÄÒÅÖËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÉÄÒÀÒØÉÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌ
(ØÄÒØØÅÄÛÀ) ÓÀ×ÄáÖÒÓ äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÁÉÒÈÅÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÃÀ ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉ ÖÛÖÀËÏà ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ
ÂÖËÉÓ ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÉÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ –
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÁÉÒÈÅÄÁÓ ÃÀ ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÅÄÒÃÉÈ ÒØÄÁÓ.
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÝÀËÊÄÖËÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÊÏÍÊÒÄÔÖËÉ ×ÖÍØÝÉÉÓ (ÒÉÈÌÉÓ ÀÍ
ÞÀËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÀÍÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÀ)
ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ. äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÁÉÒÈÅÄÁÉÃÀÍ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÖÛÖÀËÏà ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÐÀÒÀÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ,
ÐÒÄÏÐÔÉÊÖÒÉ, ÅÄÍÔÒÏÌÄÃÉÀËÖÒÉ ÁÉÒÈÅÄÁÉ, ÌÀÌÉËÀÒÖËÉ
ÓáÄÖËÄÁÉ.

170
 äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉ ÌÞËÀÅÒÉ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÖËÉ ÝÄÍÔÒÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÂÖËÉÓ, ÀÒÀÌÄà ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀ ÅÉÓÝÄ-
ÒÀËÖÒÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÓÉ ÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÀÝ ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ØÅÄÌÃÄÁÀÒÄ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓÀ, ÀÅÔÏÍÏÌÉÖÒÉ
ÀÒ ÀÒÉÓ ÃÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ËÉÌÁÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓÀ (ÖÞÅÄËÄÓÉ ÃÀ
ÞÅÄËÉ ØÄÒØÉÓ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ØÄÒØØÅÄÛÀ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉÓ
×ÖÍØÝÉÖÒÀÃ ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀ) ÃÀ ÈÀÅÉÓ
ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ.
ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÖÌÀÙËÄÓÉ
ÓÀ×ÄáÖÒÉÀ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉÓ ÈÉÈØÌÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÖÁÍÉÓ
ÄËÄØÔÒÖËÉ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀ ÉßÅÄÅÓ ÓÀÐÀÓÖáÏ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÂÖË-
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÃÀÍ. ÄÓ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀ ÀÛÊÀÒÀ
áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ ØÄÒØÉÓ ÌÏÔÏÒÖËÉ ÃÀ ÐÒÄÌÏÔÏÒÖËÉ ÆÏÍÄÁÉÓ,
ÓÀÒÔÚËÉÓÄÁÖÒÉ áÅÄÖËÉÓ, ÛÖÁËÉÓ ßÉËÉÓ ÏÒÁÉÔÀËÖÒÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ,
ÓÀ×ÄÈØËÉÓ ßÉËÉÓ ßÉÍÀ ÍÀßÉËÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ. ÀÌ ÖÁÍÄÁÛÉ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÂÖËÉÓ ÌÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÄËÉ
ÔÏÔÄÁÉÓ ÐÒÏÄØÝÉÖËÉ ÆÏÍÄÁÉ. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ ÃÀ
ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÀÓ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉ ÝÈÏÌÉËÉ ÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÓ. ÐÉÒÏÁÉÈÒÄ×ËÉØÓÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ØÄÒØÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÈËÉÀÍÉ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÉÓ ÃÀ ÌÉÓÉ ÝÀËÊÄÖËÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÂÖËÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÂÖÄÁÀÓ ÝÅÀËÄÁÀÃ ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉ
ÚÏÅÄË ÌÏÝÄÌÖË ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÝÅËÉÓ (ÀÍ Ö×ÀÒÃÄÁÓ) ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ.

II.18. gulis muSaobis nervuli regulaciis

meqanizmebi

ÝÈÏÌÉËÉ ÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀ-

ÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ. ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÒÄÝÄÐÔÏÒÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÈ
ÀÙÌÏÝÄÍÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÆÏÂÉÄÒÈ ÍÀßÉËÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÀÂÆÍÄÁÀ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÝÅËÉÈ ÀÍ ØÉÌÉÖÒÉ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÀÓÄÈÉ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÄÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÄ×ËÄØÓÏ-
ÂÄÍÖÒ ÆÏÍÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌÄÔÀà ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÉÓ
ÃÀ ÓÀÞÉËÄ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÂÀÍÔÏÔÅÉÓ ÖÁÀÍÛÉ (ÍÀá. 41) ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ

171
172
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ Ä. ß. ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ, ÉÂÉÅÄ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÌÄØÀÍÏÒÄ-
ÝÄÐÔÏÒÄÁÉ. ÌÀÈÉ ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁÄËÉÀ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÈ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀàÉÌÅÀ. ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ
À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÌÉÃÉÓ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÁÉÒÈÅÄÁÈÀÍ ÃÀ ÌÀÈÉ
ÔÏÍÖÓÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÁÉÒÈÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÊÉ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ, ÒÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ßÍÄÅÀ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ÓÀÞÉËÄ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÊÀÒÏÔÉÃÖË
ÓáÄÖËÛÉ – sinus caroticus-ÛÉ ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐ-
ÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ßÀÌÏÓÖËÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄ-
ÁÖËÉÀ ÓÉáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ ÒÄ×ËÄØÓÏÂÄÍÖÒ ÆÏÍÄÁÛÉ. ÒÀÝ
Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÄ×ËÄØÓÏÂÄÍÖÒ
ÆÏÍÀÛÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ áÛÉÒÉÀ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ
ßÀÌÏÓÖËÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÍÀÊÀÃÉ.
ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ, ÙÒÖ ÅÄÍÉÓ ÛÄÒÈÅÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ, ÄÍÃÏÈÄ-
ËÉÖÌÉÓ ØÅÄÛ ÀÓÄÅÄ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÒÄ×ËÄØÓÏÂÄÍÖÒÉ ÆÏÍÀ. ÀÌ ÆÏÍÉÓ
ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÀÙÉÂÆÍÄÁÀ ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÈ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÂÀÌÏ. ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÉÓ ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ
ÀÙÌÀÅÀËÉ À×ÄÒÄÍÔÀÝÉÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÁÉÒÈÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÉÓÉ ÂÀÅËÄÍÀÝ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ-
ÆÄ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ áÛÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÃÀØÀÜÅÀÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÃÀÍ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÛÉ.
ÛÄÃÄÂÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÊËÄÁÖËÏÁÓ ÃÀ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÓÉÃÉ-
ÃÄÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÀÌ ÒÄ×ËÄØÓÓ
ÁÄÉÍÁÒÉãÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÉ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ
ÌÄØÀÍÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÝ. ÌÀÈÉ
ÀÃÄØÅÀÔÖÒÉ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÑÀÍÂÉÓ
ÞÀÁÅÀ. ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ
ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÈÀÍ ÃÀ ÌÀÈÉ ÔÏÍÖÓÉÓ ÌÀÔÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÂÖËÆÄ
ÃÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÖÃÄÅÓ
ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ (ÐÀÒÉÍÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÉ), ÀÓÄÅÄ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ
(ÜÄÒÍÉÂÏÅÓÊÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÉ). ÌÓÂÀÅÓÉ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÈÅÉÈ
ÂÖËÛÉ, ÌÉÓ ÝÀËÊÄÖË ÛÒÄÄÁÛÉ. ÌÀÈÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÝÅËÉÓ ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÓ.
ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ ÅÉÓÝÄÒÀËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ

173
ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ. ÀÙßÄÒÉËÉÀ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ, ÒÏÝÀ ÌÀÒ-
ÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÓÀÓ 2-5-ãÄÒ ÌÀÔÖËÏÁÓ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÛÀÒÃÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À. ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÃÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ
ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÍÏÒÌÀËÉÆÀÝÉÀÓ. ÝÍÏÁÉËÉÀ ÀÓÄÅÄ, ÃÀÍÉÍ-ÀÛÍÄÒÉÓ
ÈÅÀË-ÂÖÂÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÉ, ÒÏÌËÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ÈÅÀËÉÓ ÊÀÊËÄÁÆÄ ÈÉÈÄ-
ÁÉÈ ÆÄßÏËÀ ÂÖËÉÓ ÝÄÌÀÓ ßÖÈÛÉ 10-20-ÉÈ ÀÉÛÅÉÀÈÄÁÓ (ÍÀá. 42 Á);
ÀÓÄÅÄ äÏËÝÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÉ, ÒÏÌËÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÃÀÒÔÚÌÀ ÄÐÉÂÀÓÔÒÀ-
ËÖÒ ÖÁÀÍÛÉ ÂÖËÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÂÀÜÄÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ (ÍÀá. 42 À) ÃÀ À.Û.

174
 ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ØÄÒØÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ ÛÄÂÅÉÞËÉÀ
ÌÏÅÉÔÀÍÏÈ Ä. ß. ÈÅÀË-ÂÖÂÉÓ ÐÉÒÏÁÉÈÉ ÒÄ×ËÄØÓÉ, ÒÏÌËÉÓ ÌÉáÄÃ-
ÅÉÈ, ÈÖ ÒÏÌÄËÉÌÄ ÉÍÃÉ×ÄÒÄÍÔÖË ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁÄËÓ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
ÁÂÄÒÀÓ ÌÒÀÅÀËÂÆÉÓ ÛÄÅÀÖÙËÄÁÉÈ ÈÅÀËÉÓ ÊÀÊÀËÆÄ ÆÄßÏËÀÓÈÀÍ,
ÛÄÌÃÄÂÛÉ ÌáÏËÏà ÁÂÄÒÀ, ÈÅÀËÉÓ ÂÖÂÀÆÄ ÆÄßÏËÉÓ ÂÀÒÄÛÄ,
ÂÀÌÏÉßÅÄÅÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ.
ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÂÀáÛÉÒÄÁÀ ÃÀ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀ
ÛÄÉÌÜÍÄÅÀ ÞËÉÄÒÉ ÌÔÊÉÅÍÄÖËÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÄÌÏÝÉÖÒÉ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÃÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ. ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÄÓ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ ÌÏÓÖËÉ
ÉÌÐÖËÓÀÝÉÄÁÉÈ ÃÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ.

II.19. gulis muSaobis humoruli regulacia

ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ äÖÌÏÒÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ

ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ËÉÌ×ÀÛÉ ÄÍÃÏÊÒÉÍÖËÉ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ
ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ ÀØÔÉÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÈ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÓÉÈáÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÉÏÍÄÁÉÈ. äÖÌÏÒÖË ÒÄÂÖËÀ-
ÝÉÀÛÉ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄ-
ÁÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÓÄÊÒÄÔÓ – ÀÃÒÄÍÀËÉÍÓ (adrenalinum; ÓÉÍÏÍÉÌÉ-
ÄÐÉÍÄ×ÒÉÍÉ).
ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ – ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ
äÏÒÌÏÍÉÀ, ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀ ÈÉÒÏÆÉÍÉÓ ÍÀßÀÒÌÉ. ÌÉÓÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ (ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ) ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ
ÀÍÀËÏÂÉÖÒÉÀ. ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÖÀÌÒÀÅ ×ÖÍØÝÉÀÆÄ:
ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÃÀ ÀáÛÉÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÓ, ÆÒÃÉÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓ-
ÒÏËÀÓ, À×ÀÒÏÈÄÁÓ ÊÏÒÏÍÀÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ, ÀÅÉßÒÏÄÁÓ ÊÀÍÉÓ,
ÊÖÍÈÄÁÉÓ, ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÚÏ×ÍÉÓÀÓ; ÆÒÃÉÓ ÓÉÓ-
ÔÏËÖÒ ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÓ, ÀÃÖÍÄÁÓ ÁÒÏÍØÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÓ, ÀÊÀÅÄÁÓ
ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÉÓ ÌÏÔÏÒÉÊÀÓ, ÆÒÃÉÓ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ
ÛÒÏÌÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÀÓ, ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÂËÉÊÏÂÄÍÉÓ ÂÀáËÄÜÀÓ ÃÀ ÆÒÃÉÓ
ÓÉÓáËÛÉ ÛÀØÒÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÓ. ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÀÈÀ ÌÏÁÉËÉÆÀÝÉÀÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÄØÓÔÒÄ-
ÍÖËÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÉáËÉÜÄÁÀ ×ÄÒÌÄÍÔÉ ÌÏÍÏÀÌÉÍÏ-
ØÓÉÃÀÆÉÈ. ÓÉÓáËÛÉ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ
30 ÌÂ/ÌË ÛÄÀÃÂÄÍÓ.

175
 ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ,
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀ ÃÀ ÓáÅÀ ÌÓÂÀÅÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÈÀ ÃÒÏÓ ÃÀ
ÖÒÈÉÄÒÈØÌÄÃÄÁÓ ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÁÄÔÀ-ÀÃÒÄÍÏÒÄÝÄÐÔÏ-
ÒÄÁÈÀÍ. ÄÓ ÖÒÈÉÄÒÈØÌÄÃÄÁÀ ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ×ÄÒÌÄÍÔÓ
– ÀÃÄÍÉËÀÔÝÉÊËÀÆÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÀÂÍÉÖÌÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÉÈ
ÀÜØÀÒÄÁÓ ÝÉÊËÖÒÉ ÀÌ× (ÝÀÌ× - ÝÉÊËÖÒÉ 3,5 – ÀÃÄÍÏÆÉÍÌÏ-
ÍÏ×ÏÓ×ÀÔÉ) ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÀÔ×-ÉÃÀÍ.ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ
ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖË ÝÅËÀÓ. ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÝÀÌ×-Ó ×ÏÓ×ÏÒÉËÀÆÀÓ
ÀÒÀÀØÔÉÖÒÉ ×ÏÒÌÀ ÂÀÃÀäÚÀÅÓ ÀØÔÉÖÒÛÉ. ÀØÔÉÖÒÉ ×ÏÓ×ÏÒÉËÀÆÀ
áËÄÜÓ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ÂËÉÊÏÂÄÍÓ ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÂËÖÊÏÆÀÓ – ÄÍÄÒÂÉÉÓ
ßÚÀÒÏÓ ÃÀ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ. áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÒÀ ÂÖËÉÓ
ÉÍÏÔÒÏÐÖËÉ, ØÒÏÍÏÔÒÏÐÖËÉ ÃÀ ÃÒÏÌÏÔÒÏÐÖËÉ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ
ÄÒÈÃÒÏÖËÉ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÓ ÖÍÀÒÉÈ, ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÆÒÃÉÓ ÂÖËÉÓ
ÃÄÁÉÔÓ ÀÍÖ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ.
ÂÖËÉÓ äÖÌÏÒÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓÀÈÅÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÀÓÄÅÄ
ÊÖàØÅÄÛÀ ãÉÒÊÅËÉÓ äÏÒÌÏÍÉ ÂËÖÊÀÂÏÍÉ (glucagonum; ÁÄÒÞÍ.
glukys - ÔÊÁÉËÉ). ÂËÖÊÀÂÏÍÉ – ÊÖàØÅÄÛÀ ãÉÒÊÅËÉÓ ÄÍÃÒÏÊÒÉÍÖËÉ
ÍÀßÉËÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÍÈÄÆÉÒÄÁÖËÉ ÐÏËÉÐÄÐÔÉÃÖÒÉ äÏÒÌÏÍÉÀ. ÌÉÓÉ
ÌÏËÄÊÖËÀ ÛÄÃÂÄÁÀ 29 ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÖÒÉ ÍÀÛÈÉÓÀÂÀÍ. ÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÌÀÓÀ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 3485. ÉßÅÄÅÓ ÂËÉÊÏÂÄÍÏËÉÆÉÓÀ ÃÀ ÂËÉÊÏÂÄÍÏÂÄÍÄÆÉÓ
ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ, ÒÉÈÀÝ ÙÅÉÞËÛÉ ÂËÖÊÏÆÉÓ ÐÒÏÃÖØÝÉÀÓ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×Ó. ÂËÖÊÀÂÏÍÉ ÀÃÄÍÉËÀÔÝÉÊËÀÆÀÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÃÀ
ÃÀÃÄÁÉÈÀà ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÉÍÏÔÒÏÐÖË Ä×ÄØÔÆÄ.
×ÀÒÉÓÄÁÖÒÉ ãÉÒÊÅËÉÓ äÏÒÌÏÍÉ ÈÉÒÏØÓÉÍÉ (thyroxinum;
ÓÉÍÏÍÉÌÉ - ÔÄÔÒÀÉÏÃÈÉÒÏÍÉÍÉ) ÀÜØÀÒÄÁÓ ÑÀÍÂÅÉÈ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÃÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÈÉÒÏÆÉÍÉÓ ÉÏÃÉÓÛÄÌÝÅÄË ÍÀßÀÒÌÓ.
ÀáÛÉÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÓ ÃÀ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÀÓ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÃÌÉ.
ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÄÅÄ, ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ
ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ØÄÒØÉÓ ÓÄÊÒÄÔÄÁÉ – ÊÏÒÔÉÊÏÓÔÄÒÏÉÃÄÁÉ, ÍÀßËÀÅÉÓ
ÄÍÔÄÒÏØÒÏÌÀ×ÉÍÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ äÏÒÌÏÍÉ-ÓÄÒÏÔÏÍÉÍÉ, ÁÉÏËÏ-
ÂÉÖÒÀÃ ÀØÔÉÖÒÉ ÐÏËÉÐÄÐÔÉÃÉ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉ. ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ
ÀÞËÉÄÒÄÁ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÞÀËÀÓ.
ÒÏÂÏÒÝ ÆÄÌÏÈ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ äÏÒÌÏÍÄÁÉÓ
ÂÀÒÃÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÈáÉÓ ÉÏÍÖÒÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍ-

176
ËÏÁÀÝ. ÖãÒÄÃÂÀÒÄ ÀÒÄÛÉ ÊÀËÉÖÌÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÀÓ ÀØÅÄÉÈÄÁÓ. ÌÀÔÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÖËÉ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ K ÉÏÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÛÄÙßÄÅÀ-
ÃÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÀÓ, ÛÄÃÄÂÀÃ - ÉÊËÄÁÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ, ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀ-
ÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉ-
ÅÏÁÀ. ÀÓÄÈ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÓÉÍÖÓÖÒ-ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÊÅÀÍÞÉ ÊÀÒÂÀÅÓ ÒÉÈÌÉÓ
ßÀÌÚÅÀÍÉÓ ×ÖÍØÝÉÀÓ. ÊÀËÉÖÌÉÓ ÉÏÍÄÁÉÓ ÌÓÂÀÅÓÀà ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÂÖËÆÄ
HCO- ÃÀ H+ ÉÏÍÄÁÉ. áÏËÏ ÊÀËÝÉÖÌÉ ÆÒÃÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀÓ ÃÀ
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÀÓ, ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ ×ÏÓ×ÏÒÉ-
ËÀÆÀÓ ÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÀÂÆÍÄÁÀÓÀ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ.

II.20. gulis muSaobis Segueba xangrZliv da

xanmokle datvirTvasTan

ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÂÖËÉÓ ÌÖ-

ÛÀÏÁÉÓ ÛÄÂÖÄÁÀÓ ÌÉÓÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÒÏÉÈ ÝÅËÉ-
ËÄÁÀÓÈÀÍ. ÂÖËÉÓ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÐÄÒÉÏÃÖËÉ ÀÍ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÂÖËÛÉ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ. ÉÂÉ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ. äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÉÓÀÓ
ÈÀÍÀÁÀÒÆÏÌÉÄÒÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÓÉÂÒÞÄ ÃÀ ÓÉÓØÄ,
ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÉ ÒÉÝáÅÉ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ. ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÀÊÍÄÁÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÉÂÉ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÆÄ ÌÄÔÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÓÉÓáËÓ
ÉÔÄÅÓ. ÌÉÓ ÂÀÃÀÓÀÓÒÏËÀÃ, ÄÒÈÉ ÛÄáÄÃÅÉÈ, ÂÖËÓ ÌÄÔÉ ÞÀÁÅÀ ÖÍÃÀ
ÃÀÓàÉÒÃÄÓ ÓÀÈÀÍÀÃÏ ßÍÄÅÉÓ ßÀÒÌÏÓÀØÌÍÄËÀÃ, ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÀÓÄ ÀÒ
áÃÄÁÀ. ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÌÀÓÉÓ ÓÉÂÒÞÄÓÀ ÃÀ ÓÉÓØÄÛÉ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ
ÂÀÌÏ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ ÞÀËÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖËÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÄÒÈÄÖËÆÄ
ÌÏÃÉÓ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀà ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ. ÃÀ ÈÖÌÝÀ, äÉÐÄÒÔÒÏ×É-
ÒÄÁÖËÉ ÂÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÆÄ ÌÄÔ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÉÔÄÅÓ, ÌÀÓ
ÀÒ ÓàÉÒÃÄÁÀ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÆÄ ÌÄÔÉ ÞÀËÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÓÀØÌÍÄËÀà ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÓáËÉÓ ÀÌ ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÂÀÃÀÓÀÓÒÏËÀà ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ. ÀÌ ÈÅÉÓÄÁÉÈ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ
äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÀ ÂÖËÉÓ ÌßÅÀÅÄ ÂÀ×ÀÒÏÈÄÁÉÓÀÂÀÍ.
ÂÖËÆÄ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÃÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÊÅÉÒÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÂÖËÉÓ ÆÏÌÄÁÉ ÍÏÒÌÀÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÃÀ äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÀ ØÒÄÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ
ÈÖ äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÒÄÁÖËÉ ÂÖËÉÓ ßÏÍÀ ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÓ (500 Â)
ÀÙßÄÅÓ, ÌÀÛÉÍ ÉÆÒÃÄÁÀ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÆÏÌÄÁÉ, ÀÒÀÌÄà ÁÏàÊÏÈÀ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÝ. ÀÌ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ äÉÐÄÒÐËÀÆÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ.

177
 ÂÖËÉÓ ÝÀËÊÄÖËÉ ÓÀÊÍÉÓ ÂÀÌÖÃÌÄÁÖËÉ ÂÀÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ
äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÌáÏËÏà ÉÓ ÓÀÊÀÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉÔÅÉÒÈÄÁÀ
ÃÀ ÄÓ áÃÄÁÀ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓÀÓ. ÈÖ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ ßÍÄÅÉÈ
ÀÒÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÂÖËÉÓ äÉÐÄÒÔÒÏ×ÉÀ ÈÀÅÃÀÐÉÒÅÄËÀà ÀÒ ÉßÅÄÅÓ
ÌÉÓÉ ÓÀÊÍÄÁÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÀÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÈÖ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÉÃÄ-
ÁÖËÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÀÓÀÓÒÏËÀÃ ÂÖËÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÛÄÓÒÖËÄÁÀ ÖßÄÅÓ, ÌÀÛÉÍ ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÀÊÍÄÁÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÝ.
ÂÖËÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÆÏÌÄÁÉÓ ÆÒÃÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂÖËÉÓ ÊÄÃÄËÛÉ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÐÒÏÝÄÓÄÁÆÄ. ÂÖËÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÒÀÃÉÖÓÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ
ÀÌ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀÓÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ
ÌÀÍÞÉËÉÓ ÛÄÝÅËÀÓ, ÒÀÓÀÝ ÂÖËÉÓ ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ ÌÏÓÃÄÅÓ.
ÉÒÙÅÄÅÀ ÀÓÄÅÄ ÊÀËÝÉÖÌÉÓ ÉÏÍÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË ÄËÄØÔÒÏÌÄ-
ØÀÍÉÊÖÒÉ ÞÀÁÅÀ ÃÀ ÚÏÅÄËÉÅÄ ÄÓ ØÒÏÍÉÊÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÂÖËÉÓ
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÈ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ.
ÂÖËÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓ, ÆÏÂÀÃÀÃ, ÖßÏÃÄÁÄÍ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ,
ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÂÖËÉ ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÀÓ, ÅÉÃÒÄ ÄÓ ÓÀàÉÒÏÀ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓÀÈÅÉÓ. ÉÂÉ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÉÚÏÓ ÉÓÄÈÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÖÛÖÀËÏÃ ÀÒ ÀÒÉÓ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓÈÀÍ (ÓÀÒ-
ØÅËÉÓÌÉÄÒÉ ÌÀÍÊÉ, ÁÒÀÃÉÊÀÒÃÉÀ ÃÀ ÓáÅ.). ÆÏÂãÄÒ ÂÖËÉÓ ÖÊÌÀÒÉ-
ÓÏÁÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓÀÝ – ÌÉÏ-
ÊÀÒÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ØÒÏÍÉÊÖËÉ
ÂÀÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀÓ ßÍÄÅÉÈ ÀÍ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ; ÀÓÄÅÄ ÌÉÓÉ äÉÐÏØÓÉÉÈ
(ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÉÍ×ÀÒØÔÉ, ÊÏÒÏÍÀÒÏÓÊËÄÒÏÆÉ), ÀÍÈÄÁÉÈ (ÌÉÏÊÀÒ-
ÃÉÔÉ) ÃÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÛáÀÌÉÈ ÌÏßÀÌÅËÉÓÀÓ. ÚÅÄËÀ ÀÌ ×ÀØÔÏÒÓ
ÛÄÖÞËÉÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÌÏÅËÄ-
ÍÄÁÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÒÂÏËÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ.
ÈÅÉÈÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÂÖËÉ
ÈÅÉÈÏÍ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÈÀÅÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÌÉÓÉ ßÍÄÅÉÈ ÃÀ ÌÏÝÖ-
ËÏÁÉÈ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÌÏÝÖËÏ-
ÁÉÈ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÓ ÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÈ
ÐÀÓÖáÏÁÓ ÃÀ ÀÌÉÈ ÀáÃÄÍÓ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÀÓ
ÚÏÅÄËÂÅÀÒÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ. ÀÌ ÊÀÍÏÍÆÏ-
ÌÉÄÒÄÁÀÓ ÌÉÓÉ ÀÙÌÏÌÜÄÍÄÁÉÓ ÐÀÔÉÅÓÀÝÄÌÀÃ ×ÒÀÍÊ-ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÖßÏÃÄÓ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÖÃÄÅÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÛÄÂÖÄÁÀÓ
ßÍÄÅÉÈ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÓÈÀÍÀÝ, ÏÙÏÍà ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÛÄÂÖÄÁÀ
ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÄÔÀÐÀà áÃÄÁÀ, ÒÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÀáÀË ÃÏÍÄÆÄ ÀÉÚÅÀÍÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÉÂÉÅÄ ÌÏÝÖËÏÁÀ

178
ÀÏÒÔÀÛÉ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÂÖËÉÃÀÍ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÉÌÀÓ,
ÒÏÌ ÀÏÒÔÀÛÉ ßÍÄÅÀ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÀÒ ÃÀÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÜÅÄÖËÄÁ-
ÒÉÅ ÃÏÍÄÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀÃ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÊÖàÉ ÉÞÖËÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÃÀÓÀßÚÄÁÀÃ,
ÓÀßÚÉÓ ÃÏÍÄÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ, ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 20 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-ÉÈ ÌÄÔÉ
ßÍÄÅÀ ÂÀÍÀÅÉÈÀÒÏÓ. ÄÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ,
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÀÁÏËÏÏ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ
ÅÄÍÖÒÉ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÀ ÖÝÅËÄËÉÀ, ÓÀÁÏËÏÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ
ÀÅÔÏÌÀÔÖÒÀÃ ÃÉÃÃÄÁÀ ÃÀ ÚÏÅÄËÉ ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ ÐÀÒÊÖ-
àÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ Ö×ÒÏ ÃÀ Ö×ÒÏ ÂÀÉÆÒÃÄÁÀ.
ÓÀÁÏËÏÏ ÄÔÀÐÆÄ, ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÌÚÀÒÃÄÁÀ ÀáÀËÉ ßÏÍÀÓ-
ßÏÒÏÁÀ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉ ÃÀÉßÚÄÁÓ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÉ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ßÍÄÅÉÈ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÓÈÀÍ ÛÄÂÖÄÁÀ áÃÄÁÀ ÈÅÉÈÌÀÒÄ-
ÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ
ÓÀÁÏËÏÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ (×ÒÀÍÊ-ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉ). ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀÂÀÍ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ßÍÄÅÉÈ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ Ö×ÒÏ
ÌÄÔÀà ÉßÄËÄÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÛÄÊÖÌÛÅÀÝ Ö×ÒÏ ÌÞËÀÅÒÉÀ (×ÒÀÍÊ-
ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ ÊÀÍÏÍÉ).
ÀÏÒÔÀÛÉ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ßÍÄÅÉÓ
ÌÀÔÄÁÀ ÊÏÒÏÍÀÒÖË ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉÝ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÉÆÒÃÄÁÀ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÀ ÓÉÓáËÉÈ. ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÂÀÒ-
ÊÅÄÖËÉ ÖÁÍÄÁÉÓ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÂÀàÉÌÅÀÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ.

179
 sakontrolo kiTxvebi
1. ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓÀÂÀÍ ÛÄÃÂÄÁÀ ÂÖËÉ?
2. ÀÙßÄÒÄÈ ÂÖËÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ.
3. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÄ.
4. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄ.
5. ÒÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ?
6. ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÂÖËÉÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÓ?
7. ÒÏÌÄËÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÅÉÝÉÈ?.
8. ÒÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ?
9. ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ?
10. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÉÏÍÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ.
11. ÒÏÂÏÒÉÀ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÔÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÂÖËÛÉ?
12. ÒÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÃÀ ÒÏÂÏÒÉÀ ÌÉÓÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉ?
13. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÃÀ ÒÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀÀ
ÀÁÓÏËÖÔÖÒ ÃÀ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÖË ÐÄÒÉÏÃÓ ÛÏÒÉÓ.
14. ÒÀ ÀÒÉÓ ÂÖËÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ? ÒÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÀÓ?
15. ÒÉÓÂÀÍ ÛÄÃÂÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ?
16. ÒÀÓ ÄßÏÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉ ÃÀ ÒÀ ×ÀÆÄÁÉ ÀØÅÓ ÌÀÓ?
17. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÓ ÃÀ ÒÀ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ
ÌÀÓÆÄ?
18. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÒÀ ÀáÃÄÍÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÌÉÓ
ÓÉÃÉÃÄÆÄ?
19. ÒÀ ÀÒÉÓ ÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ
ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÌÀÈ.
20. ÒÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ßÚÀÒÏÓ?
21. ÒÀ ÀÒÉÓ ÂÖËÉÓ ÁÉÞÂÉ ÃÀ ÓÀÃ ÛÄÉÂÒÞÍÏÁÀ ÉÓ?
22. ÒÀ ÁÂÄÒÉÈÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ?
23. ÒÀ ÉßÅÄÅÓ ÂÖËÛÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÃÄÍÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ?
24. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÄËÄØÔÒÏÊÀÒÃÉÏÂÒÀÌÀ?
25. ÒÉÓÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÄÊÂ ÊÁÉËÄÁÉ ÃÀ ÉÍÔÄÒÅÀËÄÁÉ?
26. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÂÖËÉÓ ÄËÄØÔÒÖË ÙÄÒÞÓ?
27. ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÒÀ ÔÉÐÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÂÀÍÀÓá-
ÅÀÅÄÁÄÍ?
28. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÃÀ ÌÏÊËÄà ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÉÓ ÂÖËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
29. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÂÖËÉÓ ÂÀÒÄÈÀ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
30. ÒÏÂÏÒ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ äÖÌÏÒÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ?
31. ÒÏÂÏÒ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀ?
32. ÒÏÂÏÒ ÒÄÀÂÉÒÄÁÓ ÂÖËÉ áÀÍÂÒÞËÉÅ ÃÀ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀÆÄ?

180
 testebi TviTSefasebisaTvis

ØÅÄÌÏÈ ÌÏÝÄÌÖËÉ ßÉÍÀÃÀÃÄÁÄÁÉÃÀÍ ÆÏÂÉ ÌÀÒÈÀËÉÀ,

ÆÏÂÉ ÌÝÃÀÒÉ

ÐÀÓÖáÄÁÉ ÌÏÝÄÌÖËÉÀ ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÂÅÄÒÃÆÄ

1. À) ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 100 ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ

ßÖÈÛÉ.
Á) ÆÒÃÀÓÒÖËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÖËÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÒÉÈÌÉ
ßÖÈÛÉ 72-ÉÀ
Â) ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÀ
Ã) ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÖßÚÅÄÔ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ
Ä) ÀÔÒÉÏ-ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÀÔÒÉÏ-ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ “áÅÒÄËÄÁÉӔ
ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÔÏËÉÀ

2. À) ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÏÒÉÅÄ

ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ
Á) ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÌÊÅÄÈÒÀÃ
ÄÝÄÌÀ
Â) ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ ßÚÀÒÏÓ ATP ÃÀ
ÊÒÄÀÔÉÍ×ÏÓ×ÀÔÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
Ã) ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ØÓÏÅÉËÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÒÏÂÏÒÝ ÄÒÈÉÀÍÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÓÉÍÝÉÔÉÖÌÉ
Ä) ÀÔÒÉÏ-ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ ßÀÒÌÀÒÈÀÅÄÍ
ÓÉÍÖÓÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ.

3. À) ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉÀ

Á) ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓ ÛÄÌÃÄ ÂÖËÉ
ÀÂÆÍÄÁÉÈ ÐÀÓÖáÏÁÓ ØÅÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓÀÝ
Â) ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ
0,27 ßÀÌÉÀ
Ã) ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÒÄ×ÒÀØÔÄÒÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ
ÂÖËÉ ÀÒ ÐÀÓÖáÏÁÓ ÀÒÝ ÀÂÆÍÄÁÉÈ ÀÒÝ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ
Ä) ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ áÛÉÒ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ ÔÄÔÀÍÖÓÉÈ ÐÀÓÖáÏÁÓ

4. À) ÂÖËÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ 0,4 ßÀÌÉ

Á) ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,5 ßÀÌÉÀ
Â) ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÉËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,7 ßÀÌÉÀ
Ã) ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÌÀÒÝáÄÍÀ
ÐÀÒÊÖàÛÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 80 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.

181
 Ä) ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ÐÀÒÊÖàÛÉ ßÍÄÅÀ 15 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.

5. À) ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÀ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÜÏÍÜáÉÓ

ÊÖÍÈÉÓÀ
Á) ÂÖËÛÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀ ÖãÒÄÃÄÁÉ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
Â) ÍÄØÓÖÓÄÁÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÃÉÃÉ ÄËÄØÔÒÖËÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÉÈ
Ã) ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÐÉÊÉ
+30 ÌÅ-ÉÀ
Ä) ÊÀÒÃÉÏÌÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ 0,3 ßÀÌÉÀ

6. À) ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÃÉÐÏËÖÒ ÅÄØÔÏÒÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ

ÅÄØÔÏÒÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ
Á) ÃÉÐÏËÖÒÉ ÅÄØÔÏÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ ÀÂÆÍÄÁÖËÉ
ÖÁÍÉÃÀÍ ÀÖÂÆÍÄÁËÉÓÀÊÄÍ
Â) ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÄËÄØÔÒÏÖÀÒÚÏ×ÉÈÉÀ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ
Ã) ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÉßÚÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉÃÀÍ
Ä) ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÍÄËÀ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀ

7. À) P ÊÁÉËÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ

ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ
Á) P-Q ÓÄÂÌÄÍÔÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÌÈËÉÀÍÀÃ
ÀÂÆÍÄÁÖËÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ
Â) S-T ÓÄÂÌÄÍÔÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÏÒÉÅÄ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÌÈËÉÀÍÀÃ
ÀÂÆÍÄÁÖËÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÓ
Ã) QRS ÊÏÌÐËÄØÓÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ
Ä) T ÊÁÉËÉ ÀÓÀáÀÅÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÒÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÀÓ

8. À) ÂÖËÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÉ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÈ ÉÍÄÒÅÉÒÄÁÖËÉ

ÀÒ ÀÒÉÓ
Á) ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÔÏÔÉ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÆÄ ÍÀßÉËÃÄÁÀ, ÌÀÒÝáÄÍÀ ÊÉ - ÌÀÒÝáÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÆÄ
Â) ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÔÏÔÉ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÀÔÒÉÏ-ÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÂÀÔÀÒÄÁÀÆÄ
Ã) ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÔÏÔÉ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄÆÄ
Ä) ÀÝÄÔÉËØÏËÉÍÉ ËÏÊÀËÖÒÉ Ä×ÄØÔÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ

182
9. À) ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÀÍÄËÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÓ
Á) ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ
ÔÏÍÖÓÉ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÓ
Â) ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ
ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ
Ã) ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ
ÂÖËÆÄ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÃÀÍ ÄÒÈÉ ßÀÌÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ
Ä) ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÃÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÄÒÈÃÒÏÖËÉ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÖÐÉÒÀÔÄÓÏÁÀ ÂÖËÆÄ ÝÈÏÌÉËÉ
ÍÄÒÅÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÄÍÉàÄÁÀ

183
 pasuxebi

1. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 7. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

2. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 8. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

3. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ 9. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

4. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

5. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

6. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

184
 literatura

1. Ader J.-L., Careé F... Physiologie, Paris, 2003.

2. Àíè÷êîâ Ñ. Â., Ñàïðîíîâ Í. Ñ., Ôîðìàêîëîãèÿ ñåðäöà è ñîñóäîâ. ì., 1984.
3. Àðèí÷èí Í. È., Áîðèñåâè÷ Ã. Ô., Ìèêðîíàñîñíàÿ äåÿòåëüíîñòü ñêåëåòíûõ
ìûøö ïðè èõ ðàñòÿæåíèè. Ìèíñê. 1986.
4. Babsky E. B., Khodorov B. I., Kositsky G. I., Zubkov A.A. Human physiol-
ogy, vol. I. Moscow. Mir, 1989.
5. Brun J.F..., Physiologie humaine, Paris, 2003.
6. Bassenge E., Holtz J., Müller C., Experimental evaluation of coronary artery
vasomotion: Possible significance for myocardial ischemia in coronary
heart disease, Adv. Clin. Cardiol, 4, 300 (1980).
7. Áåðåìæàíîâà È. À., Áóëåêáàåâà À. Ý, Êîõàïèíà Ì. Í. Íåðâíàÿ ðåãóëÿöèÿ
ëèìôîîáðàùåíèÿ. Àëìà-Àòà. 1980.
8. Áóëåêáàåâà À. Ý. Ñðàâíèòåëüíàÿ ôèçèîëîãèÿ ëèìôîòè÷åñêîé ñèñòåìû.
Àëìà-Àòà. 1985.
9. Äåõòÿðåâ Ï. ß. Ýëåêòðîêàðäèîãðàôè÷åñêàÿ äèàãíîñòèêà. Ì., 1966.
10. Èçàêîâ Â. Ä. Èòêèí Ã. Ï. Ìàðõàñèí Â. Ñ. Áèîìåõàíèêà ñåðäå÷íîé ìûøöû.
Ì., 1981.
11. Êîðîáêîâ À. Â., ×åñíîêîâà Ñ. À., Àòëàñ ïî íîðìàëüíîé ôèçèîëîãèè, Ì.,
1986.
12. Êîñèöêèé Ã. È., ×åðâîâà È. À. Ñåðäöå êàê ñàìîðåãóëèðóþùàÿñÿ ñèñòåìà.
Ì., 1968.
13. Kohlhordt M., Genese, Eigenschaften und funktionelle Bedeutung des.
Slowresponse-Aktionspotentials am Herzen, Z. Kordiol, 69. 307 (1980).
14. Mello W. C., Electrical Phenomena in the Heart, New York, Academic Press.
1972.
15. Monod H., Flandrois R. Physiologie du sport, Paris, 2003.
16. Îðëîâ Â. Í. Ðóêîâîäñòâî ïî ýëåêòðîêàðäèîãðàôèè. Ì., 1983.
17. Pocock G, Richards Ch. Physiologie humaine. Paris, 2004.
18. Ðàøìåð Ð. Ô. Äèíàìèêà ñåðä÷å÷íî-ñîñóäèñòîé ñèñòåìû. Ì., 1981.
19. Rouviére H., Delmas A. - Anatomie Humaine, Paris, 2002.
20. Òèòàìèð Ë. È. Ýëåêòðè÷åñêèé ãåíåðàòîð ñåðäöà. Ì., 1980.
21. Óäåëüíîâ Ì. Ã. Ôèçèîëîãèÿ ñåðäöà. Ì., 1975.
22. Frank O. Zur Dynamik des Herzmuskels, Z. Biol 32. 370 (1995).
23. Øìèäò Ð., Òåâñ Ã. Ôèçèîëîãèÿ ÷åëîâåêà. ò. 3. Ì., 1986.
24. Schaffer H., Haas H. G. Electrocardiography. In: Hamilton W. F., Dow P.,
Handbook of Physiology, vol. I. Circulation, Amer. Physiol. Soc., Wash-
ington. 1962.

185
Tavi III. sisxlZarRvebis fiziologia
III.1. sisxlZarRvebis agebuleba da Tvise-
bebi

ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÀÄÒÈÉÀÍÄÁÄÍ ÂÖËÓ, ÓÉÓáË­

ÞÀÒÙÅÄÁÓ: ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ, ÅÄÍÄÁÓÀ ÃÀ ËÉÌ×ÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ.
ÓÉÓáËÉ ÈÀÅÉÓ ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÌáÏËÏà ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ
ÀÓÒÖËÄÁÓ ÈÖ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÏÁÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ
ÓÉÓáËÞÀÒ­ÙÅÈÀ ÜÀÊÄÔÉË ãÀàÅÛÉ ÂÖËÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó. ÂÖËÉÓ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ ÁÒÖÍÅÉÓ ÖÆÒÖÍ­
ÅÄËÚÏ×À ÃÀ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÀ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ
ÁÒÖÍÅÉÓ (ÝÉÒÊÖËÀ­ÝÉÉÓ) ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÃÀÍÉÛÍÖËÄÁÀÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀ. ÓÉÓáËÓ ÈÉÈÏÄÖË ÖãÒÄÃÈÀÍ ÌÉÀØÅÓ
ÝáÏÅÄËØÌÄ­ÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÃÀ ÌÀÈÂÀÍ
ÂÀÌÏÀØÅÓ ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ. ÚÅÄËÀ ÄÓ ÍÉÅÉÈÄÒÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÃÀ ÌÉÓÂÀÍ ÂÀÌÏÃÉÓ ÀÒÀ ÖÛÖÀËÏÃ,
ÀÒÀÌÄà ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ (ÉÍÔÄÒÓÔÉÝÉÀËÖÒÉ) ÓÉÈáÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ.
áÄÒáÄÌËÉÀÍÄÁÉÓ, ÈÀÅ×ÄáÉÀÍÉ ÌÏËÖÓÊÄÁÉÓ ÃÀ ÊÀÍÄÊËÉÀÍÄÁÉÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉ ÌÖÃÀÌ ÜÀÊÄÔÉË ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÌÏÞÒÀÏÁÓ. ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÓÄÈ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÜÀÊÄÔÉËÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌßÄÒÄÁÛÉ, ÌÒÀÅÀË
ÊÉÁÏÓÍÀÉÒÄÁÓÀ ÃÀ ÌÏËÖÓÊÄÁÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ßÚÃÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉ
ÂÖËÛÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÌÃÄ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÍÀßÉËÃÄÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÓÄÈ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÙÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØ­ÝÄÅÉÓ ÜÀÊÄÔÉËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ ÌÀÓÛÉ
ßÍÄÅÀ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÃÉÃÉ ÃÀ ÌÖÃÌÉÅÉÀ. ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÒÓÄÁÖË ÛÖÀËÄÃÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ.
ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅ­ÛÉÒÄ­ÁÉÈ, ÒÏÌ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓ
ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÃÀ ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÝÅÀËÄÁÀÃÉÀ,
ÌÀÈÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÈÀ ÂÀÌÏ, ÜÀÊÄÔÉË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÌÈÄËÉ ÒÉÂÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÀÊÏÍÔÒÏËÄÁÄËÉ
ÃÀ ÌÀÒÄÂÖ­ËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÜÀÊÄÔÉË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ
ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉ ÓßÒÀ×ÀÃÅÄ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÂÖËÓ. ÙÉÀ
ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÊÉ - ßÍÄÅÀ ÃÀÁÀ­ËÉÀ ÃÀ ÌÀÙÀËÉ ÅÄÒÀÍÀÉÒÀà ÅÄÒ ÉØÍÄÁÀ,
ÐÒÀØÔÉÊÖËÀà ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ ÀÓÄÈ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄØÌÍÀ.
ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ ÀÓÄÅÄ, ÌÖÃÌÉÅÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÝ. ÙÉÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ

186
ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀ ÒÈÖËÀÃÒÄÂÖËÉÒÄÁÀÃÉ
ÐÒÏÝÄÓÉÀ ÃÀ ÂÖËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÝ ÍÄËÀ áÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÜÀÊÄÔÉË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÏÒ ßÒÄÓ: ÃÉÃÓ ÃÀ ÌÝÉÒÄÓ. ÃÉÃÉ ßÒÄ ÉßÚÄÁÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ
ÐÀÒÊÖàÉÓÀ ÃÀ ÌÉÓÂÀÍ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ÀÏÒÔÉÃÀÍ. ÀÏÒÔÀ ÉÔÏÔÄÁÀ
ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍ ÀÒÔÄÒÉÄÁÀÃ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÃÀÓÀÁÀÌÓ ÀÞËÄÅÓ
ÒÄÂÉÏÍÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÁÀÃÄÓ. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÁÀÃÄ ÓÉÓáËÉÈ ÀÌÀ­­
ÒÀÂÄÁÓ ÝÀËÊÄÖË ÏÒÂÀÍÏÓ: ÂÖËÓ, ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÓ, ÙÅÉÞËÓ, ÈÉÒ­Ê­Ì­
ËÄÁÓ, ÊÖÍÈÄÁÓ, ÊÀÍÓ ÃÀ À. Û. ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÉÔÏÔÄÁÀ ÃÀ ÃÉØÏÔÏÌÉÖÒÀÃ
ÉÚÏ×À. ÝÀËÊÄÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ ÌÀÈÉ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÏÒÂÀÍÏÈÀ
ÓÉÙÒÌÄÛÉ ÖßÅÒÉËÄÓÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ (ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ) ØÌÍÉÀÍ áÛÉÒ
ØÓÄËÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ßÀÒÌÏÃÂÄ­ÍÉËÉÀ ÈáÄËÉ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÓÉÓáË­
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ßÍÖËÉÓ ÓÀáÉÈ. ÄÓ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ØÓÄËÉÀ. ÓßÏÒÄà ÀØ áÃÄÁÀ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÀ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ. ÏÒÂÀ­ÍÉÆÌÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉ ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ 1000 Ì2-Ó
ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÄÒÈÉÌÄÏÒÄÓ ÄÒßÚÌÉÓ ÃÀ ÅÄÍÖËÄÁÓ ßÀÒÌÏØ­
ÌÍÉÓ. ÅÄÍÖËÄÁÉ ÅÄÍÄÁÀà ÄÒÈÃÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÀÏ­
ÃÄ­ÍÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, áÏËÏ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÓÀÁÏËÏÏÃ, ÛÄÒßÚÌÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÉ ÓÒÖËÃÄÁÀ ÏÒÉ ÃÉÃÉ ÅÄÍÉÓ: ÊÒÀ­ÍÉÀ­ËÖÒÉ ÃÀ ÊÀÖÃÀËÖÒÉ
ÙÒÖ ÅÄÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÀÒ­ãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ.
ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ×ÏÒÌÉ­Ò ÄÁÉÓ ÀÌ ÆÏÂÀÃÉ ÊÀÍÏÍÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÍÀÊËÉÓÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÍÀßËÀÅÉ ÃÀ ÄËÄÍÈÀ. ÌÀÈÂÀÍ ÂÀÌÏ­
ÌÀÅÀËÉ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÊÉÃÄÅ ÄÒÈáÄË ÉÔÏÔÄÁÀ ÙÅÉÞËÛÉ
ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ØÓÄËÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÈ. ÓÉÓáËÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÍÀßËÀÅÉÃÀÍ
ÃÀ ÄËÄÍÈÉÃÀÍ ÅÄÍÖËÄÁÉÈ ÂÀÌÏÄÃÉ­ÍÄÁÀ, ÅÄÍÄÁÉÈ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÊÀÒÉÓ
ÅÄÍÀÛÉ (ÁÄÒÞÍ. ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÀ - vena portae) ÃÀ ÛÄÌÃÄÂ ÙÅÉÞËÛÉ. ÀØ
ÊÉÃÄÅ ÄÒÈ ÊÀÐÉËÀÒÖË (ÓÉÍÖÓÏÉÃÖÒ) ØÓÄËÓ ÂÀÉÅËÉÓ ÃÀ ÌáÏËÏÃ
ÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÙÅÉÞËÉÓ ÅÄÍÄÁÉÈ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÊÀÖÃÀËÖÒ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ
ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ (ÍÀá. 18). ÓÉÓáËÉÓ ÀÌ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ
ÐÏÒÔÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÐÏÒÔÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÏÒÂÀ­
ÍÏÄÁÉÓ ÃÀ äÉÐÏÈÀËÀÌÏ-äÉÐÏ×ÉÆÖÒÉ ÖÁÍÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀ­
ÂÄÁÉÓ ÓÉÓ­ÔÄÌÀÀ, ÒÏÌËÉÓÈÅÉÓÀÝ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÔÀÒÄÁÀ ÈÀÍÌÉÌ­ÃÄÅ­ÒÖËÀÃ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÏÒÉ ÊÀÐÉËÀ­ÒÖËÉ
ØÓÄËÉÓ ÂÀÅËÉÈ. ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÛÉ ÐÉÒÅÄËÉ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ØÓÄËÉ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÍÀßËÀÅÛÉ, ÊÖàÛÉ, ÊÖàÊÅÄÛÀ ãÉÒÊÅÀËÛÉ ÃÀ ÄËÄÍÈÀÛÉ,

187
ÓÀÉÃÀÍÀÝ ÓÉÓáËÉ ÅÄÍÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÅÄÍÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÈ ÂÀÃÀÃÉÓ ÊÀÒÉÓ
ÅÄÍÀÛÉ ÃÀ ÛÄÌÃÄÂ ÙÅÉÞËÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÌÄÏÒÄ ØÓÄËÉÀ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ. äÉÐÏÈÀËÀÌÏ-äÉÐÏ×ÉÆÖÒ ÖÁÀÍÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÐÉÒÅÄËÉ ØÓÄËÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ äÉÐÏÈÀËÀ­ÌÖÓÛÉ, ÓÀáÄËÃÏÁÒ,
ÓÖÐÒÀÏÐÔÉÊÖÒ ÃÀ ÐÀÒÀÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒ ÁÉÒÈÅÄÁ­Û É, ÓÀÉÃÀÍÀÝ
ÒÄËÉÆÉÍÂ-×ÀØÔÏÒÄÁÉÈ (ËÀÈ. release - ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ, ÂÀÌÏ­
ÚÏ×À) ÂÀÌÃÉÃÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ äÉÐÏ×ÉÆÉÓ ×ÄáÉÓ ÐÏÒÔÀËÖÒÉ ÅÄÍÉÓ
ÓÉÓÔÄÌÉÈ ÛÄÃÉÓ äÉÐÏ×ÉÆÉÓ ßÉÍÀ ÍÀßÉËÛÉ - ÀÃÄÍÏäÉÐÏ×ÉÆÛÉ (ad-
enohypophysis ÁÄÒÞÍ. aden, adenos - ÒÊÉÍÀäÉÐÏ×ÉÆÉ, äÉÐÏ×ÉÆÉÓ
ÒÊÉÍÏÅÀÍÉ ÍÀßÉËÉ), ÓÀÃÀÝ ÌÏÈÀÅ­ÓÄÁÖËÉÀ ÌÄÏÒÄ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ
ØÓÄËÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÍÖÓÏÉ­ÃÄÁÉÈÀÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄ ÉßÚÄÁÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÈÀ
ÃÀ ÌÉÓÂÀÍ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÈ (×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÈÉ).
×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ÉÔÏÔÄÁÀ, ÂÀÃÀÃÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÁÀÃÄÛÉ ÃÀ ÁÏËÏÅÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÀÒÝáÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄ ÀÓÀáÀÅÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÂÖËÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÌÀÒÝáÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÀÌÃÄ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÈ. ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÃÀÍÉÛÍÖËÄÁÀÀ ÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ
(ËÀÈ. respiration - ÓÖÍÈØÅÀ) ÂÀÆÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ ÃÀ ÝÅËÀ:
ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ; ÀÌ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÈ àÀÒÁÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÂÀÃÀÔÀÍÀ; ÀØ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀãÄÒÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÃÀ ÌÉÓÉ ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉà ßÒÄÛÉ. ÓÀÁÏËÏÏÃ, ÌÝÉÒÄ ÃÀ ÃÉÃÉ ßÒÄ
ÉÊÅÒÄÁÀ. ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ
ÉÌÃÄÍÉÅÄ ÓÉÓáËÉ, ÒÀÌÃÄÍÉÝ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÃÀÁÀËßÍÄÅÉÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ
ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ ÌÀÈ ÓÀÍÀ­ÈÖÒÛÉ
ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÛÉ.
ãÀÍÌÒÈÄË ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ
ÀÒÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 21-25 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., áÏËÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ 7-10 ÌÌ.ÅßÚ.
ÓÅ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀ ÀÒÀ­ÈÀ­­ÍÀ­ÁÀÒÉÀ, ÒÀÝ,
ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ, ÌÀÓÆÄ ÂÒÀÅÉÔÀÝÉÖËÉ ÞÀËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈÀÀ ÂÀÌÏß­
ÅÄÖËÉ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÆÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ Ö×ÒÏ
ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÈ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÄÒÈÀÃÄÒÈÉ ÀÒÔÄÒÉÀÀ, ÒÏ­ÌÄËÛÉÝ ÅÄÍÖÒÉ
ÓÉÓáËÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ, áÏËÏ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÀ ÄÒÈÀÃÄÒÈÉ ÅÄÍÀÀ,
ÒÏÌÄËÛÉÝ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÀÍÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀÌÃÉÃÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ

188
ÌÏÞÒÀÏÁÓ. ÄÓ ÉÌÀÓÈÀÍÀÀ ÃÀÊÀÅÛÉ­ÒÄÁÖËÉ, ÒÏÌ, ÆÏÂÀÃÀÃ, ÒÏÂÏÒÝ
ßÄÓÉ, ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÈ ÓÉÓáËÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÈÀÍ ÌÉÉÔÀÍÄÁÀ, ÅÄÍÄÁÉÈ ÊÉ
ÂÀÌÏÉÔÀÍÄÁÀ ÌÀÈÂÀÍ.
ÂÀÒÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÓÉÓáË­
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ËÉÌ×ÖÒÉ (ÁÄÒÞÍ. lympha
- ÓÖ×ÈÀ ßÚÀËÉ) „ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ“ (ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉÓ) ÓÉÓÔÄÌÀ. ËÉÌ×ÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÀ (systema lymphaticum) ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀ
ÃÀ ÌÀÈÉ ÃÉÍÄÁÉÓ ÂÆÄÁÆÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉÓ ÄÒÈÏÁËÉÏ­
ÁÀÓ. ÄÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÀáÃÄÍÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ßÚËÉÓ, ÊÏËÏÉÃÖÒÉ áÓÍÀÒÄ­
ÁÉÓ, ÄÌÖËÓÉÉÓÀ ÃÀ ÖáÓÍÀÃÉ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÛÄßÏÅÀÓ (ÒÄÀÁÓÏÒ­ÁÝÉÀÓ);
ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÃÀÀíÂÉËÄÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
- ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ. ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÈÀÍ
ÄÒÈÀà ÀÒÉÓ ÀÓÄÅÄ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ØÓÄËÉÝ, ÓÀÉÃÀÍÀÝ
ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉ ÉßÚÄÁÀ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉÓ ÀÌ ßÅÒÉËÉ
ßÍÖËÉÃÀÍ ÓÀÈÀÅÄÓ ÉÙÄÁÓ Ö×ÒÏ ÌÓáÅÉËÉ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈÀÝ ËÉÌ×À ÏÒÂÀ­Í ÏÄ­­ÁÉÃÀÍ ÒÄÂÉÏÍÖË ËÉÌ×ÖÒ
ÊÅÀÍÞÄÁÈÀÍ ÌÉÉÔÀÍÄÁÀ. ÀÌ ÊÅÀÍÞÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÓ ÛÄÌÃÄ ËÉÌ×À ÂÀÃÀÃÉÓ
ËÉÌ×ÖÒ ÙÄÒÏÄÁÛÉ, áÏËÏ ÛÄÌÃÄ ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ÍÀÊÀÃÓÀ ÃÀ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ËÉÌ×ÖÒ ÍÀÊÀÃÛÉ, ÒÏÌÄ­ËÉÝ ÅÄÍÀÛÉ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ. ËÉÌ×ÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÂÖËÉÓáÌÏÁÓ ËÉÌ×ÉÓ ÊÏÌ­ÐÏ­ÍÄÍÔÄÁÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ
ËÉÌ×ÖÒ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ, ÛÄÌÃÄ ÌÀÈ ÌÏáÅÄÃÒÀÓ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÃÀ ÊÅËÀÅ ËÉÌ×ÖÒ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÒÉÖËÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ (ßÒÄÁÒÖÍÅÉÓ) ÃÒÏ. ÃÒÏÓ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀàÉÒÏÀ ÉÌÉÓÈÅÉÓ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÌÀ ÂÀÉÀÒÏÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÏÒÉÅÄ: ÌÝÉÒÄ ÃÀ ÃÉÃÉ ßÒÄ, ÓÉÓáËÉÓ ßÒÉÖËÉ ÌÏÞ­
ÒÀÏÁÉÓ (ßÒÄÁÒÖÍÅÉÓ) ÃÒÏ ÄßÏÃÄÁÀ. ÃÀÃÂÄÍÉËÉÀ, ÒÏÌ ãÀÍÌÒÈÄËÉ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ (ÒÏÌËÉÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ 1 ßÖÈÛÉ 70-80-Ó
ÛÄÀÃÂÄÍÓ) ÓÉÓáËÉÓ ßÒÉÖËÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÃÒÏ 20-23 ßÀÌÉÀ. ÀÌ ÃÒÏÉÓ
1/5 ÌÏÃÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÆÄ, áÏËÏ 4/5 - ÃÉÃ
ßÒÄÆÄ. ÓÉÓáËÉÓ ßÒÉÖËÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÃÒÏ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÀÒ­
ÙÅÄÅÉÓÀÓ. ÂÖËÉÓ ÌÞÉÌÄ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ
ßÒÉÖËÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÃÒÏ ÄÒÈ ßÖÈÀÌÃÄ ÄÆÒÃÄÁÀÈ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÄÃËÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáË­
ÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÓÀÌÛÒÉÀÍÉÀ: ÛÉÂÍÉÈÀ ÛÒÄ - ÉÍÔÉÌÀ, ÛÖÀ-
ÌÄÃÉÀ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ - ÀÃÅÄÍÔÉÝÉÀ (ÍÀá.43). ÚÅÄËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ ÛÉÂÍÉÃÀÍ
ÀÌÏ×ÄÍÉËÉÀ ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉÓ ÛÒÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÛÖÀËÏà „ÄÊÅÒÉÓ“
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÓ. ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÛÄÃÂÄÁÀ

189
ÁÒÔÚÄËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÛÒÉÓÀÂÀÍ.ÉÂÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÛÉÂÍÉÈÀ, ÂËÖÅ ÆÄÃÀÐÉÒÓ. ÀÌ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÃÀÖÆÉÀÍÄÁËÏÁÀ ÃÀ ÓÉÌÒÈÄËÄ
áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÀÓ,ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ
×ÀØÔÏÒÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓÀÈÅÉÓ. ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉÓ
ÛÒÄ ÌÉÓ ØÅÄÛ ÌÃÄÁÀÒÄ ÓÖÁÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉÓ ÛÒÄÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ ØÌÍÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÛÒÄÓ - ÉÍÔÉÌÀÓ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ
ÛÖÀ ÛÒÄ - ÌÄÃÉÀ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÛÒÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉÀ ÂËÖÅÉ
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÂÀÍ. ÂÀÒÄÈÀ ÂÀÒÓÉ - ÀÃÅÄÍÔÉÝÉÀ ÌÃÉÃÀÒÉÀ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÌÊÅÄÁÀÅÉ ßÅÒÉËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÈ ÃÀ ÍÄÒÅÖËÉ
ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÉÈ ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉÀ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËØÓÏÅÉËÏÅÀÍÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓÂÀÍ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÂÀÒÄÃÀÍ ÃÀ×ÀÒÖËÉÀ ÓÄÒÏÆÖËÉ
ÂÀÒÓÉÈ. ÚÅÄËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ (ÂÀÒÃÀ àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓÀ)
ÄÐÉÈÄËÖÒ ÃÀ ÊÖÍÈÏÅÀÍ ÁÏàÊÏÄÁÈÀÍ ÄÒÈÀà ÛÄÉÝÀÅÓ ÄËÀÓÔÉÖÒ ÃÀ
ÊÏËÀÂÄÍÖÒ ÁÏàÊÏÄÁÓ. ÀÌ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀ­ÓáÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÃÀ ÄÒÈÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÊÄÃËÉÓ ÛÒÄÄÁÓ ÛÏÒÉÓÀÝ.

ნახ. 43. სისხლძარღვის აგებულება

არტერია ვენა

შიგნითა შრე
(ენდოთელური შრე)
სარქველი
ელასტინი

შუა შრე

გარეთა გარსი

სეროზული გარსი

ÄËÀÓÔÉÖÒÉ (ÁÄÒÞÍ. elastos - ÂÀàÉÌÅÀÃÉ, ÁËÀÍÔÉ) ÁÏàÊÏÄÁÉ

ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ áÛÉÒ ÁÀÃÄÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÛÖÀ ÛÒÄÓ ÛÏÒÉÓ
ÉÓÉÍÉ ÞÀËÉÀÍ ÀÃÅÉËÀà ÉàÉÌÄÁÀ, ÛÄÉÞ­ËÄÁÀ ÂÀÉàÉÌÏÓ ÈÀÅÉÀÍÈ
ÓÀßÚÉÓ ÆÏ­ÌÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÒÀÌÃÄÍÉ­ÌÄãÄÒ ÌÄÔÀÃ. ÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ
ßÀÒÌÏØ­ÌÍÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒ ÞÀÁÅÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ßÉÍÀÀÙ­ÌÃÄÂÏÁÀÓ ÖßÄÅÓ

190
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀÓ, ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÓÉÓáË­ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÓ
ÖßÚÏÁÓ áÄËÓ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÀÓÄÈÉ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÓÀØ­ÌÍÄËÀà ÀÒ
ÉáÀÒãÄÁÀ ÁÉÏØÉÌÉÖÒÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÄÍÄÒÂÉÀ.
ÊÏËÀÂÄÍÖÒÉ (collagenum: ÁÄÒÞÍ. kolla – ßÄÁÏ + genes – ßÀÒ­
ÌÏÌÛÏÁÉ) ÁÏàÊÏÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÛÖÀ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ ÂÀÒÓÛÉ. ÄÓ
ÁÏàÊÏÄÁÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÁÀÃÄÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÌÄÔ ßÉÍÀÀÙ­
ÌÃÄÂÏÁÀÓ ÖßÄÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÓ, ÅÉÃÒÄ ÄËÀÓÔÉÖ­ÒÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉ. ÊÏËÀÂÄÍÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÀÒÉÀÍ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÍÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃÄËÛÉ ÃÀ ÆÏÂãÄÒ ÍÀÊÄÝÄÁÓÀÝ
ßÀÒ­ÌÏØÌÍÉÀÍ. ÀÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÉÓÉÍÉ ßÍÄÅÀÓ ÌÀÛÉÍ ÖßÄÅÄÍ
ßÉÍÀÀÙ­ÌÃÄÂÏÁÀÓ, ÒÏÝÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ ÂÀÍÓÀÆÙ­ÅÒÖËÉ áÀÒÉÓáÉÈ
ÖÊÅÄ ÀÒÉÓ ÂÀàÉÌÖËÉ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÓÀÆÙÅÒÄÁÉ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÄËÀÓ­ÔÉÖÒÉ ÃÀ ÊÏËÀ­ÂÄÍÖÒÉ ÁÏàÊÏÄ­ÁÉÓ ÒÏÂÏÒÝ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ, ÀÓÄ­ÅÄ ÌÀÈ ÈÀÍÀ×ÀÒ­ÃÏÁÀÆÄ. ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ
ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ 6-10-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÀà ÉßÄËÄÁÀ,
ÅÉÃÒÄ ÀÌÀÅÄ ÂÀÍÚÏ­×ÉËÄÁÉÓ ÅÄÍÄÁÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ
ßÒÉÓ ÅÄÍÄÁÉ ÉÓÄÈÉÅÄ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ, ÒÏÂÏÒÉÈÀÝ
ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÅÄÍÄÁÉ, ÌÀÂÒÀÌ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÀÓÈÀÍ
ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà 2-ãÄÒ ÍÀÊËÄÁÀà ÉàÉÌÄÁÀ.
ÈÉÈÉÓÔÀÒÉÓÄÁÖÒÉ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ (ÃÉÀÌÄÔÒÉ
4 ÌÊÌ, ÓÉÂÒÞÄ 20 ÌÊÌ) ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÄËÄØÔÒÖËÀÃ ÀÒÉÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉ­
ÒÄÁÖËÍÉ ÃÀ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÀÃ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÉÀÍ ÄËÀÓÔÉÖÒ ÃÀ ÊÏËÀÂÄ­
ÍÖÒ ÁÏàÊÏÄÁÓ. ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÐÄÒÉÏ­ÃÖËÀà ÓÐÏÍÔÀ­
ÍÖÒÀÃ ÉÊÖÌÛÄÁÀ. ÄÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÀÒ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉ­ÃÄÁÖËÉ ÍÄÒÅÖË
ÂÀÅËÄÍÄÁÆÄ ÃÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÄÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ.
ÀÌ ÖÍÀÒÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÃÀÞÀÁÖË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉÀ. ÀÌ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÁÀÆÀËÖ­Ò É
ÔÏÍÖÓÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÀÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÔÏÍÖÓÉÓ (ÓÉÓáË­ÞÀÒ­ÙÅÉÓ
ÊÄÃËÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ) ÛÄØÌÍÀ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáË­ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÄÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ
ÍÄÒ­ÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÛÄÌÀ­ÅÉß­ÒÏÄÁÄËÉ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ
ÁÀÆÀ­ËÖÒ ÔÏÍÖÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ ØÌÍÉÓ (ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ)
ÓÉÓáË­ÞÀÒÙÅÈÀ ÓÖÌÀÒÖË ÞÀÁÅÀÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ.

191
 ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÈ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖ­
ÒÄÁÄÁÉÈ ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÚÅÄËÀÆÄ ßÅÒÉË ÃÀ ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ. ÊÀÐÉËÀ­ÒÄÁÉ
ÀÙÌÏÜÄÍÉË ÉØÍÀ ÌÀËÐÉÙÉÓ ÌÉÄÒ 1861 ßÄËÓ. ÉÓÉÍÉ ÖãÒÄíÛÏÒÉÓ
ÓÉÅÒÝÄÄÁÛÉÀ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ. ÌÀÈÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÄÁÉ (ÃÉÀÌÄÔÒÉ)
ÌÄÒÚÄÏÁÓ 2 ÌÊÌ-ÃÀÍ 20 ÌÊÌ-ÌÃÄ ÃÀ ÆÏÂãÄÒ Ö×ÒÏ ÃÉÃÉ ÆÏÌÉÓÀÝ
ÀÒÉÓ. ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÉÓ ÀÓÄÈÉ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÝÀË­
ÊÄÖË ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖ­
ÒÄ­ÁÄÁÆÄ. ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ØÓÏÅÉËÛÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÀÒÀ ÈÖ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ
ÆÏÌÄÁÉ, ÀÒÀÌÄÃ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÝ. ÌÀÙÀËÉ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ
ÌØÏÍÄ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÉÝáÅÉ 1 ÌÌ2 ÆÏÌÉÓ ÂÀÍÉÅÊÅÄÈÛÉ
ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÝÅËÉÓ ÍÀÊËÄÁÉ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ.
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ 1 ÌÌ2 ÆÏÌÉÓ ÂÀÍÉÅàÒÉËÛÉ 5-6-ãÄÒ ÌÄÔÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÓ ÛÄÉÝÀÅÓ, ÅÉÃÒÄ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÛÉ 30-ãÄÒ ÌÄÔÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ,
ÅÉÃÒÄ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÚÏ× ÊÖÍÈÛÉ. ÀÓÄÅÄ, ÈÀÅÉÓ
ÔÅÉÍÉÓ ÒÖá ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÁÀÃÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
áÛÉÒÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÈÄÈÒ ÍÉÅÈÉÄ­ÒÄÁÀÛÉ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓÉÂÒÞÄ ÌÄÒÚÄÏÁÓ
3-750 ÌÊÌ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÉÓ ÓÉÌÝÉÒÉÓ
ÂÀÌÏ ÌÀÈÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÄÒÈÉÌÄÏÒÉÓ ÌÉÚÏËÄÁÉÈ ÂÀÉÅËÉÀÍ
ÃÀ ÝÏÔÀÈÉ ÃÄ×ÏÒÌÉÒÃÄÁÉÀÍ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÈÄËÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÓÀÏÝÒÀà ÃÉÃÉÀ. ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ
40 ÌÉËÉÀÒÃÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÓÉÂÒÞÄ 100 000 ÊÌ-Ó ÀÙßÄÅÓ.
ÄÓ ÓÉÂÒÞÄ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ ÓÀÉÌÉÓÏÃ, ÒÏÌ ÓÀÌãÄÒ ÂÀÒÓ ÛÄÌÏÖÀÒÏ
ÃÄÃÀÌÉßÉÓ ÄÊÅÀÔÏÒÓ. ÃÉÃÉÀ ÀÓÄÅÄ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ×ÀÒÈÏÁÉ, ÒÏÌÄËÉÝ 1000 Ì2-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ßÀÊÅÄÈÉËÉ ÀÍ ÌÈËÉÀÍÉ ÒÅÉÀÍÉÓ ×ÏÒ­
ÌÀ (ÍÀá. 43'.À). ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÀÒÔÄÒÉÖË ÃÀ ÅÄÍÖÒ
ÌÖáËÓ. ÀÓÄÅÄ ÜÀÒÈÖË (ÛÖÀÌÃÄÁÀÒÄ) ÍÀßÉËÓ (ÍÀá. 43'.Á,Â). ÉØ,
ÓÀÃÀÝ ÀÒÔÄÒÉÏ­ËÄÁÉÃÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÂÀÌÏÃÉÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉ ßÀÒÌÏØ­ÌÍÉÀÍ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖË Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÓ (ÍÀá. 43'.
Â), ÒÏÌÄËÈÀ ÛÄÊÖÌÛÅÀÝ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ, ÈÖ ÒÏÌÄË ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
ÂÀÉÅËÉÓ ÓÉÓáËÉ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓáÅÀ ÃÀÍÀÒÜÄÍ ÖÁÀÍÛÉ ÊÖÌÛÅÀÃÉ
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ÀÒÓÀà ÀÒÉÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
0,5-1 ÌÌ/ßÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÒÀÝ 500-600-ãÄÒ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÀÏÒÔÀÛÉ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÍÀáÄÅÒÀÃÂÀÌÔÀÒ ÌÄÌÁÒÀ­
ÍÀÓ. ÉÂÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÏÒÉ ÂÀÒÓÉÈ: ÛÉÂÍÉÈÀ - ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÛÒÄ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ - ÁÀÆÀËÖÒÉ ÌÄÌÁÒÀÍÀ. ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ
ÙÉÀ ÃÀ ÃÀáÛÖË ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ

192
 ნახ. 43'. სისძარღვების აგებულება

ა) მიკროცირკულაციური ბ) სისხლძარღვების თან-

სისხლძარღვები მიმდევრობის სქემა

ტევადი სისხლძარღვები

ვენები
ვენულები
კაპილარები

გ) მიკროცირკულაციური სანათურის არტერიები არტერიოლები

სქემა
სისხლძარღვები
რეზისტიული

მცირე ვენულა
ჭეშმარიტი კაპილარები

ძირითადი არხი
პრეკაპილარული
სფინქტერები
არტერიოლა

არტერიო-
ვენური
ანასტომოზები
ვენულა

193
ÔÒÀÍÓÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÀÛÉ ÀÍÖ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ
ÓÀÊÅÄÁÉ ÃÀ ÐËÀÓÔÉÊÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÛÉ ÃÀ ÌÄÔÀÁÏ­
ËÉÆÌÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÛÉ.
ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ
ÂÀÍÀ­ÓáÅÀ­ÅÄÁÄÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÀÌ ÔÉÐÓ: ÓÏÌÀÔÖÒÓ, ÅÉÓÝÄÒÀËÖÒÓ
ÃÀ ÓÉÍÖÓÏÉÃÖÒÓ.
ÓÏÌÀÔÖÒÉ ÔÉÐÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉÀ ÖßÚÅÄÔÉ
ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ ÛÒÉÈ ÃÀ ÁÀÆÀËÖÒÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÈ. ÉÓ ÌÝÉÒÄÃ ÀÔÀÒÄÁÓ
ÝÉËÉÓ ÌÓáÅÉË ÌÏËÄÊÖËÄÁÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÃÅÉËÀà ÀÔÀÒÄÁÓ ßÚÀËÓ ÃÀ
ÌÀÓÛÉ ÂÀáÓÍÉË ÌÉÍÄÒÀËÖÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ. ÀÌ ÔÉÐÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ
ÂÅáÅÃÄÁÀ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÊÀÍÛÉ, ÜÏÍÜáÉÓ ÃÀ ÂËÖÅ ÊÖÍÈÄÁÛÉ, ÝáÉÌÉÓ ÃÀ
ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄË ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ÔÅÉÍÉÓ ÃÉÃÉ ÍÀáÄÅÀÒÓ×ÄÒÏÄÁÉÓ ØÄÒØÛÉ,
ÀÓÄÅÄ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ.
ÅÉÓÝÄÒÀËÖÒÉ ÔÉÐÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÓ ÂÀÀÜÍÉÀ „×ÀÍ­
ãÒÄÁÉ" ÃÉÀÌÄÔÒÉÈ 0,1 ÌÊÌ. ÄÓ „×ÀÍãÒÄÁÉ" ÃÀáÖÒÖËÉÀ, ÃÀ×ÀÒÖËÉÀ
ÖßÅÒÉËÄÓÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÈ. ÀÓÄÈÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÉÌ ÏÒÂÀ­
ÍÏÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ÃÀ ÛÈÀÍÈØÀÅÄÍ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ßÚÀËÓ ÃÀ ÌÀÓÛÉ ÂÀáÓÍÉË ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÀÍ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÌÉÊÒÏÌÏ­
ËÄÊÖËÄÁÉÓ ÜØÀÒ ÝÅËÀÛÉ (ÈÉÒÊÌÄËÄÁÉ, ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄ­ËÄÁÄËÉ
ÀÒáÉÓ ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÉ, ÄÍÃÏÊÒÉÍÖËÉ ãÉÒÊÅËÄÁÉ).
ÓÉÍÖÓÖÒÉ ÔÉÐÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ÃÉÃÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉ,
ßÚÅÄÔÉËÉ ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ ÂÀÒÓÉ, ÁÀÆÀËÖÒÉ ÌÄÌÁÒÀÍÀ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ
ÀÒ ÀÒÉÓ. ÀÓÄÈÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÀ, ÞÅËÉÓ ÔÅÉÍÛÉ, ÙÅÉÞËÉÓÀ ÃÀ ÄËÄÍÈÉÓ
ÓÉÍÖÓÄÁÛÉ. ÌÀÈÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉ ÀÃÅÉËÀÃ ÀÔÀÒÄÁÓ ßÚÀËÓ, ÌÀÊÒÏ-
ÌÏËÄÊÖËÄÁÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÓ.

III.2. sisxlZarRvebis funqciuri tipebi

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ, ÌÀÈ ÌÉÄÒ ÛÄÓÒÖËÄÁÖËÉ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ

ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÃÀÉÚÏÓ 6 ãÂÖ×ÀÃ: 1. ÀÌÏÒÔÉÆÀÝÉÖËÉ
ÉÂÉÅÄ, ÌÀÂÉÓÔÒÀËÖÒÉ (ÉÂÉÅÄ, ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÔÉÐÉÓ); 2. ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ
3. Ó×ÉÍØÔÄ­ÒÄÁÉ; 4. àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ (ÝÅËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ);
5. ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ; 6. ÌÀÛÖÍÔÉÒÄÁÄËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ.
1. ÀÌÏÒÔÉÆÀÝÉÖË, ÉÂÉÅÄ ÌÀÂÉÔÓÒÀËÖÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ
ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÀÏÒÔÀ, ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ÃÀ ÌÀÈÉ ÌÉÌÃÄÁÀÒÄ ÖÁÍÄÁÉ.
ÀÌÏÒÔÉÆÀÝÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉ ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ÛÄÉÝÀÅÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÓ. ÌÀÈ ÛÖÀ ÛÒÄÛÉ àÀÒÁÏÁÓ
ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÀÌ ÔÉÐÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ

194
ÌÊÅÄÈÒÀà ÀØÅÈ ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ. ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ,
ÌÀÈÛÉ ÉØÌÍÄÁÀ ÃÉÃÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ. ÄÓ
ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÖËÉ ÔÀËÙÄÁÉÓ ÀÌÏÒÔÉÆÀÝÉÀÓ ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ,
ÐÖËÓÉÒÄÁÀÃÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÀÚÅÀÍÀÓ ÈÀÍÀÁÀÒ ÍÀÊÀÃÛÉ. ÌÓáÅÉËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ Ö×ÒÏ ÃÉÓÔÀËÖÒÀà ÌÃÄÁÀÒÄ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÌÄÔÉÀ
ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ, ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÈ ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÉÐÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌÀÈÛÉ ÍÀÊËÄÁÀÃÀÀ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ
ÉÓÉÍÉ ÅÄÒ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ ÀÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÐËÀÓÔÉÖÒÏÁÀÆÄ ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒ ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄ.
2. ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÀÍÖ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ (ËÀÈ.
resistentia - ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ) ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÀ (arteria,
ÁÄÒÞÍ. aer - äÀÄÒÉ + tere - ÛÄÉÝÀÅÓ), ÒÏÌËÄÁÉÝ ÞÉÒÉÈÀÃ
ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÓ ÖßÄÅÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÓ. ÓßÏÒÄà ÄÓÄÍÉ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×ÄÍ, ÖÐÉÒÀÔÄÓÀÃ, ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍ ßÉÍÀÙÏÁÀÓ ÃÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÍÀÊÀÃÓ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÉÓÉÍÉ
ÀÌÀÒÀÂÄÁÄÍ. ×ËÏÁÄÍ ÊÀÒÂÀà ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖË ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ ÛÒÄÓ
ÃÀ ÌàÉÃÒÏ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀÓ.
ÒÄÆÉÓÔÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÓÀÁÏËÏÏ (ßÅÒÉË)
ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ, ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓ. ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÀÓÄÅÄ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÃÀ
ÅÄÍÖËÄÁÓ, ÈÖÌÝÀ ÍÀÊËÄÁÉ áÀÒÉÓáÉÈ. ÓßÏÒÄÃ, ßÅÒÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ
ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ ÀÍÖ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ×ËÏÁÄÍ
ÓØÄË ÊÄÃËÄÁÓ ÊÀÒÂÀÃ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÉÈ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÉßÅÄÅÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ. ÀÌ ÖÍÀÒÉÓ ÂÀÌÏ
ÉÓÉÍÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÓ ÖßÄÅÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÓ. ÒÄÆÉÓ-
ÔÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÌÀÙÀËÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ
ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ÔÄÅÀÃÏÁÀ.
ÒÄÆÉÓÔÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ
ÐÏÓÔÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ - ÅÄÍÖËÄÁÉ ÃÀ ßÅÒÉËÉ ÅÄÍÄÁÉ.
ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÃÀ ÐÏÓÔÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀÈÀ
(ÔÏÍÖÓÈÀ) ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÓÉÃÉÃÄÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ, ÀÍÖ ×ÉËÔÒÀÝÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓ, ÛÄ-
ÓÀÁÀÌÉÓÀà - ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÃÀ ÛÄßÏÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓ ÃÀ ÓÉÈáÉÓ ÝÅËÉÓ
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀÓ. ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ
ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÀÍÀ-
ÈÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÉÌ ÞÉÒÉÈÀà ÌÄØÀÍÉÆÌÓ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ.

195
 3. Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ
ÓÀÁÏËÏÏ ÖÁÍÄÁÓ. ÌÀÈ, ÉÓÄÅÄ ÒÏÂÏÒÝ ÒÄÆÉÓÔÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ,
ÛÄÖÞËÉÀÈ ÛÄÝÅÀËÏÍ ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÃÀ ÀÌÉÈ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÏÍ
×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÝÅËÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÓÉÃÉÃÄ.
4. àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÀÍÖ ÝÅËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÖÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÀ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ. ÊÀÐÉ-
ËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÉ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÓ ÂËÖÅÊÖÍ-
ÈÏÅÀÍ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÓ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌÀÝ ÀÒ ÂÀÀÜÍÉÀ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ (ÛÄÅÉßÒÏ-
ÄÁÉÓ) ÖÍÀÒÉ. ÌÀÈÉ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÐÀÓÉÖÒÀÃ ÉÝÅËÄÁÀ. ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÃÉÃÄ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ßÍÄÅÉÓ ÌÄÒÚÄÏÁÀÆÄ ÒÄÆÉÓÔÉÖË ÐÒÄ- ÃÀ ÐÏÓÔÊÀÐÉ-
ËÀÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÛÉ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÈáÄ-
ËÉ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÈ áÃÄÁÀ ÔÒÀÍÓÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÀ ÀÍÖ ÝÅËÀ
ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÉÓÄÈÉ
ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ ÃÉ×ÖÆÉÀ, ×ÉËÔÒÀÝÉÀ
ÃÀ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ.
5. ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÅÄÍÖÒÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÀ. ÉÓ ÌÏÉÝÀÅÓ ÐÏÓÔÊÀÐÉËÀÒÖË ÅÄÍÖËÄÁÓ,
ÅÄÍÄÁÓ ÃÀ ÌÓáÅÉË ÅÄÍÄÁÓ. ÀÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÔÄÅÀÃÉ ÄßÏÃÄÁÀ
ÉÌÉÔÏÌ, ÒÏÌ ÉÓÉÍÉ ÉÔÄÅÄÍ ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 70-80%.
ÅÄÍÄÁÉ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÈ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÌÓÂÀÅÓÉÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÉ ÛÖÀ ÛÒÄ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÈáÄËÉÀ. ÅÄÍÄÁÓ ÀÓÄÅÄ ÂÀÀÜÍÉÀ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ, ÒÏÌ-
ËÄÁÉÝ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÖÊÀÍ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÓ.
ÅÄÍÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÃÀÉÔÉÏÍ ÃÀ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÏÍ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÏÃÄ-
ÍÏÁÀ, ÒÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÓ.
ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔÀÃ ÔÄÅÀÃÉÀ ÙÅÉÞËÉÓ, ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓÀ ÃÀ ÊÀÍØÅÄÛÀ
ßÍÖËÉÓ ÅÄÍÄÁÉ. ÀÌ ÅÄÍÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÍÉÌÀ-
ËÖÒÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÄÒÈÉ ËÉÔÒÉÈ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ. áÀÍÌÏÊËÄ
ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÀ ÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÊÌÀÏà ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓÀ
ÛÄÖÞËÉÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÓÀÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀà ÖÊÀÅÛÉÒ-
ÃÄÁÀ ÓÉÓÔÄÌÖÒ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÉÝÅËÄÁÀ ÅÄÍÖÒÉ
ÍÀÊÀÃÉ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÉÓÀÊÄÍ ÃÀ (ÀÍ) ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÉÃÀÍ.
6. ÌÀÛÖÍÔÉÒÄÁÄËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ – ÄÓ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ
ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒÔÄÒÉÀÓÀ ÃÀ ÅÄÍÀÓ (ÀÒÔÄÒÉÏËÀÓÀ ÃÀ
ÅÄÍÖËÀÓ) ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÀÊÀÅÛÉÒÄÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ ÀÅËÉÈ.
ÄÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÓáÄÖËÉÓ ÌáÏËÏà ÆÏÂÉÄÒÈ ÖÁÀÍÛÉ (ÝáÅÉÒÉÓ,
ÚÖÒÉÓ, ÔÄÒ×ÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ÊÀÍÛÉ, ÈÉÒÊÌÄËÄÁÓÀ ÃÀ ×ÉËÔ-

196
ÅÄÁÛÉ) ÂÅáÅÃÄÁÀ. ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ ÀÒÉÓ ÖÌÏÊËÄÓÉ
ÂÆÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ ÅÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ, ÀÓÒÖËÄÁÓ ÛÖÍÔÄÁÉÓ ÒÏËÓ
ÃÀ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÖË ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÓ. ÀÌ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ ÅÄÍÖÒÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓÊÄÍ ÌÉÉÓßÒÀ×ÅÉÓ
ÃÀ ÀÌÉÈ ÌÊÅÄÈÒÀà ÀÌÝÉÒÄÁÓ ÀÍ ÓÀÄÒÈÏà ßÚÅÄÔÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓ-
ÅËÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ. ÌÀÛÖÍÔÉÒÄÁÄËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÀÓÒÖËÄÁÓ
ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄË
×ÖÍØÝÉÀÓ. ÉÓÉÍÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ
ßÍÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÛÉ.

III.3. hemodinamikis ZiriTadi kanonebi

III.3.1. hemodinamikis safuZvlebi

äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÉÓ ÂÀÍÚÏ×É-

ËÄÁÀÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØ-
ÝÄÅÉÓ ÌÉÆÄÆÄÁÉÓ, ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÃÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÃÀÓÀÃÂÄÍÀà äÉÃÒÏ-
ÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÊÀÍÏÍÄÁÓ (ÜÀÊÄÔÉË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÈÀÍÌá-
ËÄÁ ×ÉÆÉÊÖÒ ÌÏÅËÄÍÄÁÓ) ÉÚÄÍÄÁÓ. äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÊÀÍÏÍÄÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ
ÏÒÉ ÞÀËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ: 1. ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÀÓÀ-
ßÚÉÓÓÀ ÃÀ ÁÏËÏÓ ÃÀ 2. äÉÃÒÀÅËÉÊÖÒÉ (äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ)
ßÉÍÀÙÏÁÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉØÌÍÄÁÀ ÌÏÞÀÒÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÊÄÃÄËÈÀÍ ÓÉÓáËÉÓ áÀáÖÍÉÓÀ ÃÀ ÈÅÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ×ÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
áÀáÖÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÒÏÂÏÒÝ ÀÒÔÄÒÉÖË, ÀÓÄÅÄ ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ßÍÄÅÀ ÖÃÒÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÆÄ ÓÉÓáËÉÓ ÆÄßÏËÉÓ ÞÀËÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒ-
ÃÏÁÀÓ ÀÌ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÈÀÍ. ÉÂÉ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ
ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ ÌÉËÉÌÄÔÒÄÁÛÉ ÀÍ ßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ ÓÀÍÔÉ-
ÌÄÔÒÄÁÛÉ ( 1 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. = 13,6 ÌÌ.ßÚË.ÓÅ. = 13,3 ÐÀ). ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌØÌÍÄË ÏÒÂÀÍÏÓ ÂÖËÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ,
ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË ÞÀËÀÓ ÊÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÓÀ ÃÀ
ÃÀÁÏËÏÄÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ('P). ßÍÄÅÀÈÀ
ÓáÅÀÏÁÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ äÉÃÒÀÅËÉÊÖÒ ßÉÍÀÙÏÁÀÓÈÀÍ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÓÉÜØÀÒÄÓ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ

197
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓÀ ÃÀ ÖÃÒÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ (ÏÃÄÍÏÁÀÓ), ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÉÅËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÂÀÍÉÅàÒÉËÛÉ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ. ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ
×ÏÒÌÖËÉÈ:
P1  P2 ÄP
Q , (7)
R R
ÓÀÃÀÝ Q - ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÀ (ÌË.ßÈ-1, ÀÍ ÌË.ßÌ-1);
P1 - P2 - ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÀÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ, ÒÏÌÄËÛÉÝ ÓÉÓáËÉ
ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ;
R - äÉÃÒÀÅËÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ (ÐÀ · ÌË-1 · ßÌ).
ÀÌ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÊÀÍÏÍÉ
ÄßÏÃÄÁÀ. ÉÂÉ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄ-
ËÉÝ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÓ, ÌÉÈ
ÌÄÔÉÀ, ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÌÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÃÀ ÅÄÍÖÒ
ÃÀÁÏËÏÄÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÒÀÝ ÍÀÊËÄÁÉÀ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÐÉÒÃÀÐÉÒÐÒÏÐÏÒÝÉÖ-
ËÉÀ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÉÓÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÓÀ ÃÀ ÃÀÁÏËÏÄÁÀÓ
ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÖÊÖÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓÀ.
ÞÉÒÉÈÀÃÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÊÀÍÏÍÉ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÏÒÂÀÍÏ-
ÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ 1 ßÖÈÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀÆÄ ÀÏÒÔÀÓÀ ÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ÓÀÄÒÈÏ ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄ; ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÝÉ-
ÒÄ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ, ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀ-
ÏÁÉÈ ×ÉËÔÅÉÓ ÙÄÒÏÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÛÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ-
ÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÈ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ; áÏËÏ ÝÀËÊÄÖË
ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÓ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÓÀ ÃÀ ÅÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀÆÄ ÃÀ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÁÀÃÄÛÉ.
ãÀÍÌÒÈÄË ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÏÃÄÍÏÁÀ ÌÀÓÛÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÖËÉÓ ÔÏËÉÀ, ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÃÀ
ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÅËÉÈ, ÃÉÃ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄÀ.

198
 ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒ ßÉÍÀÙÏÁÀÓ, ÌÉÓÉ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ
ÖÛÖÀËÏÃ ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ, ÈÖÌÝÀ, ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÈÅËÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ, ÈÖ
ÂÅÄÝÏÃÉÍÄÁÀ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÏÒ
ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÝÀËÊÄÖËÉ ÖÁÍÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ
áÃÄÁÀ ÛÄÌÃÄÂÉ ×ÏÒÌÖËÉÈ:

R
P1  P2
Q
˜133 ÐÀ ˜ ÌË -1

˜ ßÌ (8)

ÓÀÃÀÝ P1 ÃÀ P2 ÀÓÀáÀÅÓ ßÍÄÅÀÓ ÌÏÝÄÌÖËÉ ÖÁÍÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÓÀ ÃÀ

ÁÏËÏÛÉ; Q - ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ.
äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÆÏÌÀÆÄ, ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÆÄ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÔÉÐÆÄ. ÈÖÌÝÀ
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄÝ ÃÀ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ
ßÉÍÀÙÏÁÀÝ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ áÀÒÉÓáÉÈ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÈÉ ÓÉÂÒÞÉÓ ÝÅËÉ-
ËÄÁÀÆÄ, ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÆÄ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÆÄ. ÌÀÂ.: ÈÖ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 1 ÌË. · ßÌ-1, ÌÀÛÉÍ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÏÒãÄÒ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÉÂÉ áÃÄÁÀ 16 ÌË ·
ßÌ -1-ÉÓ ÔÏËÉ, áÏËÏ ÏÈáãÄÒ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÊÉ 256 ÌË · ßÌ -1;
äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÊËÄÁÖËÏÁÓ 16-ãÄÒ ÃÀ
256-ãÄÒ. ÀØÄÃÀÍ ÊÀÒÂÀà ÜÀÍÓ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓÀ ÃÀ ÌÏÝÖ-
ËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÈÀÅÀÒ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ.
ÌÊÅÒÉÅ ÌÉËÄÁÛÉ ÓÉÈáÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÔÉÐÓÀ ÃÀ ßÍÄÅÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏ-
ÁÀÓ ÂÀÌÏÉÈÅËÉÀÍ ÐÀÖÆÄËÉÓ ×ÏÒÌÖËÉÈ. ÀÌ ×ÏÒÌÖËÉÈ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÌÏÉÈÅÀËÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÉÓ
– K, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÉÂÒÞÉÓ – l ÃÀ ÒÀÃÉÖÓÉÓ – r ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÌÏÊÉ-
ÃÄÁÖËÄÁÉÈ:
8lç
R (9)
ðr 4
×ÏÒÌÖËÉÃÀÍ ÜÀÍÓ, ÒÏÌ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÖÊÖÐÒÏ-
ÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÌÉËÉÓ ÒÀÃÉÖÓÉÓ ÌÄÏÈáÄ áÀÒÉÓáÉÓÀ. ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ
ÓÉÜØÀÒÄ (ÏÌÉÓ ÊÀÍÏÍÉ - ×ÏÒÌÖËÀ (7)) ÊÉ ÐÉÒÃÀÐÉÒÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ
ÒÀÃÉÖÓÉÓ ÌÄÏÈáÄ áÀÒÉÓáÉÓÀ.
ðr 4
Q ÄP (10)
8çl

199
 ÀÌÃÄÍÀÃ ÄÓ ÏÒÉ ÓÉÃÉÃÄ ÁÄÅÒÀÃ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀÃ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉ-
ÃÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÈÉ
ÓÉÂÒÞÉÓ, ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÃÀ ÓÉÁËÀÍÔÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÓÀÄÒÈÏ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÀÌ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÄÒÈÄÁÉÓ ÔÉÐÆÄ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÈËÉÀÍÏÁÀÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ßÀÒÌÏÅÉÃÂÉÍÏÈ, ÒÏÂÏÒÝ ÓáÅÀÃÀÓá-
ÅÀ ÓÉÂÒÞÉÓ ÃÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÌØÏÍÄ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀÃ ÃÀ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖ-
ËÀÃ ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ ÌÉËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ. ÌÉËÄÁÉÓ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ
ÛÄÄÒÈÄÁÉÓÀÓ ÓÀÄÒÈÏ ßÉÍÀÙÏÁÀ, ÊÉÒáäÏ×ÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÊÀÍÏÍÉÓ
ÈÀÍÀáÌÀÃ, ÖÃÒÉÓ ÚÅÄËÀ ÌÉËÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀÈÀ ãÀÌÓ:

R0 R 1  R 2  ... (11)
ÈÖÊÉ ÌÉËÄÁÉ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀÃ ÀÒÉÓ ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ (ÒÏÂÏÒÝ
ÝÀËÊÄÖË ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ØÓÄËÉÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉ),
ÊÏÒáäÏ×ÉÓ ÌÄÏÒÄ ÊÀÍÏÍÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ãÀÌÃÄÁÀ ÌÀÈÉ ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÀ:

C0 C1  C 2  ... (12)
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÀ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÓÀÐÉÒÉÓÐÉÒÏ ÓÉÃÉÃÄÀ,
ÓÀÄÒÈÏ ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÀ ÉØÍÄÁÀ:
1 1
C0   ... , (13)
R1 R 2
P1  P2 ÄP
ÀÌÃÄÍÀÃ, ×ÏÒÌÖËÀ R ÃÀ Q ÌÉÉÙÄÁÓ ÛÄÌÃÄÂ
Q R
ÓÀáÄÓ:
Q Q
C (14), ÀØÄÃÀÍ Q ÄP ˜ C (15)
P1  P2 ÄP
ÒÀÝ ÉÌÀÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ ßÍÄÅÉÓ ÌÖÃÌÉÅÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÉÓ ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÀÃ.
ÉÌÉÓ ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÀ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ
ÓÀÐÉÒÉÓÐÉÒÏ ÓÉÃÉÃÄÀ, ÐÀÒÀËÄËÖÒÉ ÌÉËÄÁÉÓÀÂÀÍ ÛÄÌÃÂÀÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉÈÅÀËÏÓ ÛÄÌÃÄÂÉ
×ÏÒÌÖËÉÈ:

1
R0
1 1 (16)

R1 R 2

200
 ÀÌ ÂÀÍÔÏËÄÁÉÃÀÍ ÜÀÍÓ, ÒÏÌ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÆÏÌÉÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÐÀÒÀËÄËÖÒÀà ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉ ÌÉËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÖÃÒÉÓ ÄÒÈÉ
ÌÉËÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀÓ ÂÀÚÏ×ÉËÓ ÌÉËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
ÌÉËÄÁÉÓ ÐÀÒÀËÄËÖÒÉ ÛÄÄÒÈÄÁÉÓÀÓ ÓÀÄÒÈÏ ßÉÍÀÙÏÁÀ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÝÀËÊÄ ÀÙÄÁÖËÉ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÌÉËÉÓ
ßÉÍÀÙÏÁÀ.
ÆÏÂÀÃÀÃ, ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÚÅÄËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ßÉÍÀÙÏ-
ÁÀÈÀ ÓÖÌÀÒÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÓ. ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÉ-
ÍÀÙÏÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÚÏÅÄËÉ ÏÒÂÀÍÏ, ÌÉÓÉ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÉÙÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖË ÏÃÄÍÏÁÀÓ ÂÖËÉÓ ÈÉÈÏÄ-
ÖËÉ ÓÀÄÒÈÏ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÃÀÍ. ßÉÍÀÙÏÁÀ ÊÉ, ÒÏÂÏÒÝ ×ÏÒÌÖËÉÃÀÍ
(8) ÅÉÝÉÈ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ
ÓÉÜØÀÒÄÓÈÀÍ ÀÍÖ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓÈÀÍ.
ÈÖ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ 'P 100 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. , áÏËÏ Q | 95 ÌË ˜ ßÌ - 1 , ÌÀÛÉÍ ÓÀÄÒÈÏ
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 140 ÐÀ · ÌË-1 · ßÌ.
ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ - ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ ßÍÄÅÉÓ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ 'P 8 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. , áÏËÏ Q | 95 ÌË ˜ ßÌ - 1 ÓÀÄÒÈÏ
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ | 11 ÐÀ · ÌË-1 · ßÌ.

III.3.2. sisxlZarRvSi sisxlis dinebis tipebi

ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ËÀÌÉÍÀËÖÒ

(ÉÂÉÅÄ - ÊÏÀØÓÉÀËÖÒÉ, ÝÉËÉÍÃÒÖËÉ, ×ÄÍÏÅÀÍÉ) ÃÀ ÔÖÒÁÖËÄÍÔÖÒ
ÔÉÐÓ.
ËÀÌÉÍÀËÖÒÉ (ËÀÈ. lamina - ×ÉÒ×ÉÔÀ, ×ÄÍÀ) áÀÓÉÀÈÉÓ ÌÏÞ-
ÒÀÏÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ ÝÀËÊÄÖËÉ ×ÄÍÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÉÓ ÙÄÒÞÉÓ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀÃ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÖÛÖÀËÏà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÊÄÃÄËÈÀÍ ÂÀÌÃÉÍÀÒÄ ×ÄÍÀ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀà ÖÌÏÞÒÀÏà ÒÜÄÁÀ, ÀÌ
×ÄÍÀÆÄ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ (ÈÉÈØÌÉÓ ÌÉÓÒÉÀËÄÁÓ) ÌÄÏÒÄ ×ÄÍÀ, ÀÌÀÆÄ
ÊÉÃÄÅ ÌÄÓÀÌÄ ÃÀ À. Û. ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ
ÙÄÒÞÖË ÍÀÊÀÃÓ ØÌÍÉÀÍ, ÐËÀÆÌÀ ÊÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃÄËÈÀÍ
ÀáËÏÓ ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ. ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÒÀÝ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÃÉÀÌÄÔÒÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÀáËÏÓ ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ×ÄÍÀ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃÄËÈÀÍ ÃÀ ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀÃ ÊÀÅÃÄÁÀ ÌÉÓÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ
ÓÉÜØÀÒÄ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÉÓÀ ÃÀ ÊÄÃÄËÈÀÍ áÀáÖÍÉÓ ÂÀÌÏ.

201
ÀÌÉÔÏÌÀÝ, ÅÉßÒÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ
ÓÉÜØÀÒÄ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÓáÅÉËÛÉ. ÀÌÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÝ
ÌÏßÌÏÁÓ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÂÀÛÖÀËÄÁÖËÉ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉÈ, ÀÏÒÔÀÛÉ
ÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 70-40 ÓÌ/ßÌ, ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ 40-10 ÓÌ/ßÌ, ÀÒÔÄÒÉÏËÀÛÉ
10-0,1 ÓÌ/ßÌ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ 0,1 ÓÌ/ßÌ, ÅÄÍÖËÄÁÛÉ 0,2 ÓÌ/ßÌ-ÆÄ
ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÄÍÄÁÛÉ 0,3-5 ÓÌ/ßÌ, ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ 10-20 ÓÌ/ßÌ (ÃÙÄÉ-
ÓÀÈÅÉÓ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ ÌÓãÄËÏÁÄÍ
ÃÏÐËÄÒÏÂÒÀ×ÉÉÈ).
ÔÖÒÁÖËÄÍÔÖÒÉ (ËÀÈ. turbulentus - ÌÏÖßÄÓÒÉÂÄÁÄËÉ) ÔÉÐÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍÄËÉ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÙÄÒÞÉÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÐÀÒÀËÄËÖÒÀÃ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓ
ÐÄÒÐÄÍÃÉÊÖËÀÒÖËÀÃÀÝ (ÍÀá. 44). ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÉÍÀÂÀÍÉ áÀáÖÍÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏ-
ÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÉØÍÄÁÀ ÖÊÅÄ ÀÒÀ ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓÀ,
ÀÒÀÌÄà ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÌÉÓÉ ÊÅÀÃÒÀÔÖËÉ ×ÄÓÅÉÓ ÔÏËÉ ÂÀáÃÄÁÀ.
ÔÖÒÁÖËÄÍÔÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ
ÂÀÍÔÏÔÅÉÓ, ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÊÅÄÈÒÉ ÌÏáÒÉÓ
ÀÃÂÉËÄÁÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ ËÀÌÉÍÀËÖÒÉÃÀÍ
ÔÖÒÁÖËÄÍÔÖÒÆÄ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÅÀÍÉ ÆÒÃÀ.

III.3.3. siblante

ÓÉÁËÀÍÔÄ K - ÄÓ ÓÉÈáÉÓ ÈÅÉÓÄÁÀÀ, ÒÏÌËÉÓ ßÚÀËÏÁÉÈÀÝ ÌÀÓÛÉ

ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÞÀËÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÌÉÓ
ÃÉÍÄÁÀÆÄ. ÈÖ ÂÀÌÃÉÍÀÒÄ ÓÉÈáÄ ÖÞÒÀÅ ÆÄÃÀÐÉÒÓ ÄáÄÁÀ, ÀÌ ÓÉÈáÉÓ
×ÄÍÄÁÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉÜØÀÒÉÈ ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÀÌ ×ÄÍÄÁÓ
ÛÏÒÉÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÞÀÁÅÀ: Ö×ÒÏ ÜØÀÒÉ ×ÄÍÀ ßÉÍ ÌÉÉÓßÒÀ×ÅÉÓ, Ö×ÒÏ
ÍÄËÀ ÌÏÞÒÀÅÉ ÊÉ, ÀÊÀÅÄÁÓ ÌÀÓ. ×ÄÍÀÈÀ ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ ÀÌ ÞÀÁÅÉÓ (W)
ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀ ÌÄÆÏÁÄËÉ ×ÄÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÈÀ ÂÒÀÃÉÄÍÔÈÀÍ (J) ÛÄÀÃÂÄÍÓ
ÓÉÈáÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÓ ÃÀ ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ ÛÄÌÃÄÂÉ ×ÏÒÌÖËÉÈ:
ô
ç ÐÀ ˜ ßÌ (17)
ã

ÓÉÁËÀÍÔÄ ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÄÒÈÄÖËÄÁÛÉ. ÉÂÉ

ÌÒÀÅÀËÉ ÓÉÈáÉÓÀÈÅÉÓ ÌÖÃÌÉÅÉ ÓÉÃÉÃÄÀ ÃÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ

202
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀÆÄ. ßÚËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ 200C (10-3 ÐÀ · ßÌ) ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÌÉÙÄÁÖËÉÀ 1-ÉÓ ÔÏËÀÃ. äÏÌÏÂÄÍÖÒÉ ÓÉÈáÄÄÁÉÓ (ßÚÀËÉ,
ÄËÄØÔÒÏËÉÔÈÀ áÓÍÀÒÄÁÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ) ÓÉÁËÀÍÔÄ ÌÖÃÌÉÅÉÀ.
ÀÒÀäÏÌÏÂÄÍÖÒÉ (äÄÔÄÒÏÂÄÍÖËÉ) ÓÉÈáÄÄÁÉÓ (ÌÈËÉÀÍÉ ÓÉÓáËÉÓ,
ÚÅÄËÀ ÓÀáÉÓ ÄÌÖËÓÉÉÓ) ÓÉÁËÀÍÔÄ ÝÅÀËÄÁÀÃÉÀ ÃÉÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ
ÃÀ ÓáÅÀ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ.
ÓÉÓáËÉÓ ×ÄÍÄÁÉÓ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË ÞÀËÄÁÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ßÍÄÅÀ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÉÂÒÞÄ ÃÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ×ÏÒÌÉÀÍÉ
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÈ ÃÀ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉ áÀÒÉÓáÉÈ, ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÈ.

203
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÌÉÙÄÁÖËÉÀ 3-5-ÉÓ ÔÏËÀÃ, ÐËÀÆÌÉÓÀ
ÊÉ 1,7-2,2 ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈÉ ÄÒÈÄÖËÉÓÀ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÓÉÁËÀÍÔÄ ÉÝÅËÄÁÀ. ÉØ, ÓÀÃÀÝ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀÁÀËÉÀ
ÃÀ ×ÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ ÞÀÁÅÀ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÓÉÁËÀÍÔÄ ÉÆÒÃÄÁÀ
ÃÀ ÀÌ ÓÉÃÉÃÄÄÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÃÀÊËÄÁÉÓÀÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ 1000
ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÄÒÈÄÖËÀÌÃÄ ÃÀ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ. ×ÉÆÉÏ-
ËÏÂÉÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ Ä×ÄØÔÉ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ ÌáÏËÏÃ
ÖßÅÒÉËÄÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÞÀÁÅÀ ÞÀËÉÀÍ ÌÝÉÒÄÀ, áÏËÏ ÓáÅÀ
ÖÁÀÍÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÞÅÒÀÃÏÁÉÓ ÞÀÁÅÀ ÓÀÊÌÀÏÃ ÃÉÃÉÀ, ÓÉÁËÀÍÔÄ ÈÉÈØÌÉÓ
ÉÌÃÄÍÉÅÄÀ, ÒÀÝ ÍÏÒÌÀÃ ÀÒÉÓ ÌÉÙÄÁÖËÉ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÉÓ
ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÉÓ ÛÄÓßÀÅËÉÓÀÓ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ ÄÒÈÉ
äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÐÀÒÀÃÏØÓÉ. ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ
ÊÀÐÉËÀÒÛÉ, ÒÏÌËÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÝ 1 ÌÌ-ÆÄ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÓÉÓáËÉÓ
ÓÉÁËÀÍÔÄ ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌÉ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÀÌÝÉÒÄÁÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÓÉÁËÀÍÔÄ ÐËÀÆÌÉÓÀÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ. ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉ ÈÀÅÓ ÉÚÒÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÝÄÍÔÒÛÉ, áÏËÏ
ÊÄÃËÉÓ ÂÀÍÀÐÉÒÀ ×ÄÍÀ ×ÀØÔÉÖÒÀà ÓÖ×ÈÀ ÐËÀÆÌÉÓÀÂÀÍ
ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ. ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÍÀÊËÄÁÉÀ
ÓÉÓáËÉÓÀÆÄ ÃÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ÌÀÓÛÉ ÀÃÅÉËÀÃ
ÌÉÓÒÉÀËÄÁÄÍ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÖÌãÏÁÄÓÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÉ ÃÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÀÏÁÀ. ÄÓ ÊÉ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ßÅÒÉË
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉÝ ÊÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÀáÄÆÄ
ÂÅÀØÅÓ ÆÄÌÏÈÀÙÍÉÛÍÖËÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÐÀÒÀÃÏØÓÉ. ÀÌ
ÌÏÅËÄÍÀÓ ×ÀÒÄÖÓ-ËÉÍÃÊÅÉÓÔÉÓ Ä×ÄØÔÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.

III.3.4. sisxlis nakadis sworxazovani

siCqare

ÒÏÂÏÒÝ ÖÊÅÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ

ÓÉÜØÀÒÄ ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÂÀÍÉÅàÒÉËÛÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ. áÏËÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ

204
ÂÀÓßÅÒÉÅ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÀÓÀáÀÅÓ. ÉÓ ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ
ÓÀÍÔÉÌÄÔÒ/ßÀÌÛÉ ÃÀ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ (Q) ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ
×ÀÒÈÏÁÈÀÍ ðr 2 :

V
Q
ÓÌ / ßÌ (18)
ðr 2

ÀÓÄÈÉ ÂÀÌÏÈÅËÉÈ ÌÉÙÄÁÖËÉ ÓÉÃÉÃÄ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÓ

ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ËÀÌÉÍÀËÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÊÀÍÏÍÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀ-
ÌÉÓÀÃ, ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÍÀßÉËÛÉ ÃÀ ÊËÄÁÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ
ÌÉÌÃÄÁÀÒÄ ×ÄÍÄÁÛÉ.
ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖÁÀÍÛÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ, ÉÝÅËÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÍÔÏÔÅÉÓ ÛÄÓÀÁÀ-
ÌÉÓÀÃ. ÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÏÝÄÌÖË ÖÁÀÍÛÉ ÌÏÝÄÌÖËÉ ÊÀËÉÁÒÉÓ
ÓÉÓáËÞÒÀÙÅÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÄÁÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ãÀÌÆÄ. ÚÅÄËÀÆÄ
ÌÝÉÒÄ ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ×ÀÒÈÏÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÀÏÒÔÀ, ÒÉÓ
ÂÀÌÏÝ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÀÓÛÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉÀ ÃÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
70-40 ÓÌ/ßÌ. ÂÀÍÉÅÊÅÄÈÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÓÀÄÒÈÏ ãÀÌÉ
ÂÀÀÜÍÉÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ. ÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 800-ãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÀÏÒÔÉÓ
ÂÀÍÉÅÊÅÄÈÉÓ ×ÀÒÈÏÁÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÀØ ÞÀËÉÀÍ
ÃÀÁÀËÉÀ ÃÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,05-0,1 ÓÌ/ßÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ 40-
10 ÓÌ/ßÌ, áÏËÏ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÛÉ 10 ÓÌ/ßÌ-ÌÃÄÀ. ÉÌÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÅÄÍÄÁÉÓ ÛÄÒßÚÌÉÓ ÂÀÌÏ ÌÀÈÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
×ÀÒÈÏÁÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÀÈÛÉ
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ 20 ÓÌ/ßÌ ÀÙßÄÅÓ.

III.3.5. sisxlZarRvebSi sisxlis moZraobis

energia

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÊÉÍÄÔÉÊÖÒÉ

ÄÍÄÒÂÉÀ ÓÉÓáËÓ ÂÖËÉÓÂÀÍ ÌÉÄßÏÃÄÁÀ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÌ ÄÍÄÒÂÉÉÓ
ÄÒÈÉ ÍÀßÉËÉ ÉáÀÒãÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÃÄÍÀÆÄ, ÌÄÏÒÄ ÊÉ - ÂÀÒÃÀÉØ-

205
ÌÍÄÁÀ ÀÏÒÔÉÓ, ÌÓáÅÉËÉ ÃÀ ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓ
ÐÏÔÄÍÝÉÖÒ ÄÍÄÒÂÉÀÃ. ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÀÂÉÓÔÒÀ-
ËÖÒÉ (ÀÌÏÒÔÉÆÀÝÉÖËÉ) ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÃÀ
ÊÖÍÈÖÒÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÓ. ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÀÒÔÄÒÉÉÓ
ÂÀàÉÌÖËÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÊÄÃÄËÉ ÓÀßÚÉÓ ÆÏÌÀÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÃÀ ÂÀàÉÌÅÀÛÉ
ÀÊÖÌÖËÉÒÄÁÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÖÒÉ ÄÍÄÒÂÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÐÏÔÄÍÝÉÖÒÉ
ÄÍÄÒÂÉÉÓ áÒãÆÄ áÃÄÁÀ. ÄÓ ÄÍÄÒÂÉÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÂÖËÉÃÀÍ
ÖËÖ×ÏÁÉÈ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÈ ÖßÚÅÄÔ ÍÀÊÀÃÀÃ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÌÓáÅÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÓ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÃÉÃÉ ßÉÍÀÙÏÁÀÝ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ
ØÌÍÉÀÍ. ÀÌ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÂÀÌÏ, ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉ
ÅÄÒ ÀÓßÒÄÁÓ ÌÉÓÅËÀÓ ßÅÒÉË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÈÀÍ ÃÀ ÉØÌÍÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÃÒÏÄÁÉÈÉ ÓÉàÀÒÁÄ ÌÓáÅÉË ÀÒÔÄÒÉÖË ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÒÀÝ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÐÖËÓÉÒÄÁÀÃÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÖßÚÅÄÔ, ÌÖÃÌÉÅ ÍÀÊÀÃÀÃ
ÃÉÍÄÁÀÓ. ÄÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ßÍÄÅÉÓ ÌÊÅÄÈÒÉ ÒáÄÅÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ, ÒÀÝ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÖßÚÅÄÔ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ ÖßÚÏÁÓ
áÄËÓ.

III.4. wneva da sisxlis moZraoba

sisxlZarRvebSi

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÀÌ

ÞÉÒÉÈÀà ×ÀØÔÏÒÆÄ: 1. ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÓÀ ÃÀ ÞÀËÀÆÄ; 2.
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ (ÀÍÖ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ,
ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÆÄ); 3.
ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÀÃÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ: ÀÒÔÄ-
ÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÉÓ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÅÄÍÖÒÛÉ. ÍÏÒÌÀËÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÓÀÈÀÍÀÃÏà ÌÏÌÀÒÀÂÄ-
ÁÉÓÀÈÅÉÓ, ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓÀÈÅÉÓ, ÓÄÊÒÄÝÉÉÓ ÃÀ
ÄØÓÊÒÄÝÉÉÓ ßÀÒÌÏÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ.

206
 III.4.1. wneva da sisxlis moZraoba arteriul
sistemaSi
III.4.1.1. wneva arteriul sistemaSi
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ (ËÀÈ. tensio arterialis) – ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖË ßÍÄÅÀÓ. ÄÓ
ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ
ÐÀÒÀÌÄÔÒÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÓÀáÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÓ (ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓ-
ÒÏËÀÓ), ÀÏÒÔÉÓÀ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀÓ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÃÌÉ,
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ÓÖÌÀÒÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄÓ ÃÀ
ÓÉÓáËÉÓ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒ ßÍÄÅÀÓ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÀÆÏÌÉ
ÄÒÈÄÖËÉÀ ÊÉËÏÐÀÓÊÀËÉ (ÊÐÀ). ÐÒÀØÔÉÊÀÛÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÀÆÏÌ
ÄÒÈÄÖËÀà ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ ÌÉËÉÌÄÔÒÄÁÉ: 1 ÊÐÀ = 7,5
ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.
ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÓÀÊÌÀÏà ÌÖÃÌÉÅÉ
ÓÉÃÉÃÄÀ, ÈÖÌÝÀ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÒáÄÅÀÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀ
ÃÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÀÆÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÀÊÉ (ÀÓÀÊÉÓ ÌÀÔÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÌÄÔÉ áÀÒÉÓáÉÈ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÄËÀÓÔÉÖÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÂÀÌÏ), ÓØÄÓÉ (50 ßËÀÌÃÄ ØÀËÄÁÓ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉ ÀØÅÈ, ÅÉÃÒÄ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÀÓÀÊÉÓ
ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÓ, ÛÄÌÃÄÂ ÊÉ ØÀËÄÁÛÉ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ),
ÃÙÄ-ÙÀÌÖÒÉ ÒÉÈÌÉ (ÃÙÉÓÉÈ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÙÀÌÉÈ), ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ÆÏÂÀÃÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ, ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ ÃÀ ÓáÅÀ. ßÍÄÅÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÛÉ, ÈÖÌÝÀ ÌÉÓÉ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÍÏÒÌÀÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ.
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ äÉÐÄÒÔÄÍÆÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, áÏËÏ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ - äÉÐÏÔÄÍÆÉÀÓ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ
ÓÀáÉÓ ÍÀÒÊÏÔÉÊÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÈ ÌÏßÀÌËÅÉÓÀÓ, ÞËÉÄÒÉ ÔÒÀÅ-
ÌÄÁÉÓÀÓ, ÃÀÌßÅÒÏÁÉÓÀÓ, ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓÀÓ
ÃÀ ÓáÅÀ.
ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÚÏÅÄËÉ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀ ÃÉÀÓ-
ÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ÚÅÄËÀÆÄ
ÌÀÙÀËÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ. ÀÌ ßÍÄÅÀÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ (ÀßÓ) ßÍÄÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÓáÅÀÂÅÀÒÀà ÌÀÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒ ßÍÄÅÀÓÀÝ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÓÀÛÖÀËÏ ÀÓÀÊÉÓ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÓÀÛÖÀËÏÃ, 120 (110-125)

207
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÂÀÍÔÏÔÅÉÓ ÀÃÂÉËÄÁÛÉ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏ-
ËÄÁÛÉ ÉÓ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ 30-20 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-ÌÃÄ. ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÉÚÏ×À
ÂÅÄÒÃÉÈ ÃÀ ÓÀÁÏËÏÏ ßÍÄÅÀÃ. ÂÅÄÒÃÉÈÉ ßÍÄÅÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÄÁÆÄ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ,
ÓÀÁÏËÏÏ ßÍÄÅÀ ÊÉ ÉÌ ÐÏÔÄÍÝÉÖÒÉ ÃÀ ÊÉÍÄÔÉÊÖÒÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
ãÀÌÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÀÜÍÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀÒÊÅÄÖË ÖÁÀÍÛÉ ÌÏÞÒÀÅ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÓÀÓ. ÉÂÉ 10-20 ÌÌ.ÅßÚ. ÓÅ-ÉÈ ÌÄÔÉÀ ÂÅÄÒÃÉÈ ßÍÄÅÀÆÄ.
ÂÅÄÒÃÉÈ ÃÀ ÓÀÁÏËÏÏ ßÍÄÅÀÓ ÛÏÒÉÓ ÓáÅÀÏÁÀÓ ÃÀÒÔÚÌÉÓ (ÁÉÞÂÉÓ)
ßÍÄÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÉÓÉ ÓÉÃÉÃÄ ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓÀ ÃÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÄÃËÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ. ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÌÀØÓÉÌÀ-
ËÖÒÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 40 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., ÄÒÈÉ ÈÅÉÓ
ÁÀÅÛÅÉÓÀ 80 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., 10-14 ßËÉÓ ÀÓÀÊÛÉ ÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 100-110
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., 20-40 ßËÉÓ ÀÓÀÊÛÉ ÊÉ 110-125 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ (15-17 ÊÐÀ). ÃÙÄ-
ÙÀÌÖÒÉ ÒÉÈÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
± 12 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÆÏÂÀÃÀÃ, ßÍÄÅÀ ÃÙÉÓÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÙÀÌÉÈ.
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ
ÃÒÏÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖË ßÍÄÅÀÓ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ (ÀßÃ) ÀÍÖ
ÌÉÍÉÌÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÉÓÉ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÉÃÉÃÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 75
ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÌÄÔßÉËÀà ÀÓÀáÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÀÓ
ÃÀ ÀÏÒÔÉÓ ÒÉÂÉÃÏÁÀÓ (ËÀÈ. rigiditas – ÓÉÌÀÂÒÄ, ÓÉÖáÄÛÄ), ÃÉÀÓÔÏ-
ËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÊÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ áÃÄÁÀ ÀÒÀÐÉÒÃÀÐÉÒÉ
ÂÆÉÈ Ó×ÉÂÌÏÌÀÍÏÌÄÔÒÉÓÀ ÃÀ ×ÏÍÄÍÃÏÓÊÏÐÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ.

ÐÉÒÅÄËÀà ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÂÀÆÏÌÉË ÉØÍÀ 1733 ßÄËÓ ÓÔÄ×ÀÍ

äÄËÓÉÓ ÌÉÄÒ. ÄÓ ÉÚÏ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÆÏÌÅÀ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÂÆÉÈ. ÝáÄÍÉÓ ÄÒÈ-
ÄÒÈ ÌÓáÅÉË ÀÒÔÄÒÉÀÆÄ ÛÄÌÏáÅÄÖËÉØÍÀ ËÀáÔÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ
ÛÄÓÀÊÀÅÄÁËÀÃ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÂÖËÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÛÄÚÅÀÍÉËÉØÍÀ
ÌÉËÉ. ÄÓ ÌÉËÉ ÖÄÒÈÃÄÁÏÃÀ ÌÄÏÒÄ ÌÉËÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÀÃ
ÉÚÏ ÃÀÌÀÂÒÄÁÖËÉ. ËÀáÔÉÓ ÌÏáÓÍÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÉÏÃÀ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ
ÌÉËÛÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ ÓÉÌÀÙËÄÌÃÄ. ßÍÄÅÉÓ ÂÀÆÏÌÅÉÓ
äÄËÓÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉ ÛÄÌÃÂÏÌÛÉÝ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÖË ÉØÍÀ, ÃÀáÅÄßÀ
ÂÀÍÉÝÀÃÀ ÌáÏËÏà ÌÀÒÄÂÉÓÔÒÉÒÄÁÄËÌÀ áÄËÓÀßÚÏÄÁÌÀ.

ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÉÆÏÌÄÁÀ ÌáÒÉÓ

ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ. ÀÌ ÌÉÆÍÉÈ ÐÉÒÅÄËÀÃ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÖËÉØÍÀ ÒÉÅÀ-ÒÏÜÉÓ

208
Ó×ÉÂÌÏÌÀÍÏÌÄÔÒÉ. ÒÄÆÉÍÉÓ ÌÀÍÑÄÔÓ ÌàÉÃÒÏà ÛÄÌÏÀÊÒÀÅÄÍ ÌáÀÒÓ.
ÛÄÌÃÄ ÌÀÍÑÄÔÛÉ äÀÄÒÉÓ ÜÀÁÄÒÅÉÈ äÀÄÒÉÓ ßÍÄÅÀÓ ÆÒÃÉÀÍ
ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÀÅÀÒÀÖÃÏ ÓÉÃÉÃÄÆÄ
ÌÀÙËÀ. ÉÃÀÚÅÉÓ ÌÏáÒÉÓ ÖÁÀÍÛÉ, ÌÀÍÑÄÔÉÓ ÛÄÌÏàÃÏÁÉÓ ÀÃÂÉËÉÓ
ÃÀÁËÀ, ÌáÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÆÄ ÃÄÁÄÍ ×ÏÍÄÍÃÏÓÊÏÐÓ ÃÀ ÌÀÍÑÄÔÉÃÀÍ
(àÀÍàÉÊÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ) ÝÏÔ-ÝÏÔÀÈÉ ÂÀÌÏÃÄÅÍÉÀÍ äÀÄÒÓ. ÒÏÝÀ
ÌÀÍÑÄÔÛÉ ßÍÄÅÀ ÉÌÃÄÍÀà ÃÀØÅÄÉÈÃÄÁÀ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ
ÓÉÓáËÉ ÛÄÞËÄÁÓ ÌÉÓ ÂÀÃÀËÀáÅÀÓ, ÉÓÌÉÍÄÁÀ ÔÏÍÄÁÉ. ÄÓ ÔÏÍÄÁÉ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÜÄÍÉÈ (ÓÉÓÔÏËÉÓ
ÃÒÏÓ) ÃÀ ÂÀØÒÏÁÉÈ (ÃÉÀÓÔÏËÉÓÀÓ). ÌÀÍÏÌÄÔÒÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÔÏÍÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ, ÀÜÅÄÍÄÁÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒ,
ÓÉÓÔÏËÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÌáÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ. ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌÉ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÔÏÍÄÁÉ ãÄÒ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ, ÛÄÌÃÄ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ØÒÄÁÀ
ÃÀ ÀÙÀÒ ÉÓÌÉÍÄÁÀ. ÔÏÍÉÓ ÂÀØÒÏÁÉÓ ÌÏÌÄÍÔÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÌÀÍÏ-
ÌÄÔÒÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ ÌáÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ ÃÀ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ
ÓÉÓáËÉ ÖÊÅÄ ÄÒÈ ÖßÚÅÄÔ ÍÀÊÀÃÀà ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ, ÒÉÓ
ÂÀÌÏÝ ÔÏÍÄÁÉ ÀÙÀÒ ÉÓÌÉÍÄÁÀ.
ÓÉÓÔÏËÖÒ ÃÀ ÃÉÀÓÔÏËÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÛÏÒÉÓ ÓáÅÀÏÁÀÓ (ßÍÄÅÉÓ
ÒáÄÅÉÓ ÀÌÐËÉÔÖÃÀÓ) ÐÖËÓÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 40
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ßÅÒÉË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÐÖËÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ,
áÏËÏ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÖÃÌÉÅÉÀ.
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ, ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÃÀ ÐÖËÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÌÈÄËÉ
ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓ
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÓ.
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ, ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÃÀ ÐÖËÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÒÃÀ
ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÀÓÄÅÄ Ä. ß. ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÓ. ÉÓ ÀÓÀáÀÅÓ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÀÓ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÀÆÀÛÉ. ÓáÅÀ
ÓÉÔÚÅÄÁÉÈ ÒÏÌ ÅÈØÅÀÈ, ÄÓ ÀÒÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÖÒ ÄÍÄÒÂÉÀÓ. ÉÓ
ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ ×ÏÒÌÖËÉÈ: ÀßÓÀÛ =Àßà + (ÀßÓ – ÀßÃ) / 3.
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÀÙÀËÉÀ ÂÖËÈÀÍ ÀáËÏÓ, ÌÄÒÄ,
ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÊÅÀËÃÀÊÅÀË, ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ
ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÛÏÒÃÄÁÀ ÂÖËÓ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉ áÃÄÁÀ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ
ÌÄÔÀà ÉÔÏÔÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ßÍÄÅÀ.
ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔÀÃ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ.
ÅÄÍÀÛÉ ÓÉÓáËÉ ÞÀËÉÀÍ ÃÀÁÀËÉ ßÍÄÅÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÓ.

209
 ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÀØÓÉÌÖÌÉ 25 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-ÉÀ, áÏËÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉÓÀ 10 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÍÌÓÀÆÙÅÒÄË ÄÒÈ-ÄÒÈ ÞÉÒÉÈÀÃ
×ÀØÔÏÒÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
(ßÅÒÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ) ÃÉÀÌÄÔÒÆÄ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ (ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ) ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÀÓ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÃÀ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ, ÛÄÃÄÂÀà – ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÂÀÖÀÒÄÓÄÁÀÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀÓÀ ÃÀ ÓÉÁËÀÍÔÄÆÄ. ÓÉÓáËÉÓ
ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÃÀÊÀÒÂÅÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ,
áÏËÏ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÃÀÓáÌÀ ÆÒÃÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË
ßÍÄÅÀÓ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÛÄÌÝÉ-
ÒÄÁÉÓÀÓ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ (ÀÌ ÌáÒÉÅ ÂÀÌÏÍÀÊËÉÓÉÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ. Éá. III.3.3.). ÓÉÁËÀÍÔÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÆÒÃÉÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ßÉÍÀÙÏÁÀÓ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÀÔÖËÏÁÓ ßÍÄÅÀÝ.
ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÄÅÄ ÂÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ
ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉ. ÌÉÓÉ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ (ÌÀÂ. ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀÓ)
×ÒÀÍÊ-ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ ÊÀÍÏÍÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÉÓÔÏ-
ËÖÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ, ÒÀÝ ÆÒÃÉÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ. ÀÏÒÔÀÛÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖ-
ËÏÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÀÏÒÔÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÓ. ÂÀàÉÌÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ ÌÉÉÓßÒÀ×-
ÅÉÓ ÐÉÒÅÄËÀÃÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÉÓÀÊÄÍ ÃÀ ÉßÚÄÁÓ ÛÄÅÉß-
ÒÏÄÁÀÓ. ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÛÉ ÀÊÖÌÖËÉÒÄÁÖËÉ
ÄÍÄÒÂÉÀ ÂÀÃÀÄÝÄÌÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÓÀÓ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ßÉÍ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÍÄÅÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ
ÃÀ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ ÌÉÌÃÄÁÀÒÄ ÖÁÀÍÉ (ÍÀá. 45). ßÍÄÅÉÓ ÀÓÄÈÉ ÒáÄÅÀ
ÔÀËÙÉÓÄÁÖÒÀà ÌÉÉßÄÅÓ ßÉÍ - ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓÀÊÄÍ, ÀÌÀÓÈÀÍ, ÒÀÝ Ö×ÒÏ
ßÉÍ ÌÉÉßÄÅÓ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÒÏÝÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ
ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÌÉÖÀáËÏÅÃÄÁÀ ÐÖËÓÖÒÉ ÔÀËÙÀ ØÒÄÁÀ. ÐÖËÓÖÒÉ
ÔÀËÙÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÄÒÈÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ. ÉÂÉ ÌÄÔÉÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÉÐÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÅÉÃÒÄ ÄËÀÓÔÉÖÒÛÉ. ÀáÀËÂÀÆÒÃÄÁÛÉ ÃÀ áÀÍÃÀÆ-
ÌÖËÄÁÛÉ ÐÖËÓÖÒÉ ÒáÄÅÄÁÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÄËÀÓÔÉÖÒ

210
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ 4,8-5,6 Ì/ßÌ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ, ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÉÐÉÓ
ÌÓáÅÉË ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÊÉ 6-7,5 Ì/ßÌ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÐÖËÓÖÒÉ ÔÀËÙÉÓ
ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÌÀÈÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀÛÖÀËÏà 0,4 Ì/ßÌ-ÉÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÚÏÅÄËÉ ÐÖËÓÖÒÉ ÐÄÒÉÏÃÉÓ
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖË ÖÁÀÍÛÉ ÐÖËÓÖÒÉ
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÉÓÉ ÓÉÃÉÃÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÒÔÄÒÉÉÓ
ÂÀÍÉÅàÒÉËÆÄ, ÌÉÓÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÂÀáÓÍÀÆÄ, ÓÉÓÔÏËÖÒ ÌÏÝÖËÏÁÀÆÄ,
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ.
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÐÖËÓÖÒ áÀÓÉÀÈÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓÀÈÅÉÓ. ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ
ÀÌÐËÉÔÖÃÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÆÄ. ÄÓ
ÂÀÅËÄÍÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÀÍ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÂËÖÅ ÊÖÍÈÆÄ ÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÏÂÄÍÖÒÉ ÆÏÍÄÁÉÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÉÈ.

211
 III.4.1.2. arteriuli pulsi

ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ, ÀÏÒÔÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓ-

ÅËÉÈ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖË, ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÖË ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ
ÀÍÖ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÖË ÒáÄÅÀÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÐÖËÓÉ
(ËÀÈ. pulsus – ÃÀÒÔÚÌÀ, ÁÉÞÂÉ, ÐÖËÓÉ) ÄßÏÃÄÁÀ. ÉÓ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ
ÌÈÄËÉ ÒÉÂÉ ÍÉÛÀÍÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ, ÒÏÌÄËÈÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÐÖËÓÉÒÄÁÀÃÉ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÖÛÖÀËÏ ÌÏÓÉÍãÅÉÈ ÊÀÍØÅÄÛ ÀÍ ÐÖËÓÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÉÈ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ áÄËÓÀßÚÏÓ – Ó×ÉÂÌÏÂÒÀ×ÉÓ
(Ñ. ÌÀÒÄÉÓ Ó×ÉÂÌÏÂÒÀ×É 1832), ÐËÄÔÉÆÌÏÂÒÀ×ÉÓ, ÄËÄØÔÒÏÐËÄÔÉÆ-
ÌÏÂÒÀ×ÉÓ, ÐÄÆÏÊÒÉÓÔÀËÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÐÀËÐÀÝÉÉÈ ÐÖËÓÉ ÚÅÄ-
ËÀÆÄ ÊÀÒÂÀà ÉÓÉÍãÄÁÀ ÓáÉÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ßÉÍÀÌáÒÉÓ ØÅÄÃÀ ÌÄÓÀ-
ÌÄÃÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÓáÉÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ÚÅÄËÀÆÄ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÀà ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ.
ÐÖËÓÉÓ ÌÀáÀÓÉÀÈÄÁËÄÁÉÀ: ÓÉáÛÉÒÄ – ÐÖËÓÖÒÉ ÃÀÒÔÚÌÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ßÖÈÛÉ, ÒÉÈÌÖËÏÁÀ – ÐÖËÓÖÒÉ ÃÀÒÔÚÌÉÓ ÓßÏÒÉ
ÌÏÒÉÂÄÏÁÀ, ÂÀÅÓÄÁÀ – ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÉ
(ÃÂÉÍÃÄÁÀ ÐÖËÓÖÒÉ ÃÀÒÔÚÌÉÓ ÞÀËÉÈ), ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀ – áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ
ÞÀËÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀàÉÒÏÀ ÀÒÔÄÒÉÀÆÄ ÆÄßÏËÉÓ ÂÆÉÈ ÐÖËÓÉÓ
ÓÀÁÏËÏÏà ÂÀÓÀØÒÏÁÀÃ. ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÐÖËÓÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÓ, ÉÂÉ
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ Ö×ÒÏ áÛÉÒÉÀ, ÅÉÃÒÄ
ÌÏÆÒÃÉËÄÁÛÉ; ÐÖËÓÉ ÛÄÍÄËÄÁÖËÉÀ ÓÐÏÒÔÓÌÄÍÄÁÛÉ. ÐÖËÓÉÓ
ÂÀáÛÉÒÄÁÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ×ÉÆÉÊÖÒÉ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ ÀáÀËÂÀÆÒÃÄÁÛÉ ßÖÈÛÉ 200-Ó ÀàÀÒÁÄÁÓ.
ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÀÍ ÀÒÉÈÌÖËÉ. ÐÖËÓÉÓ
ÓÉáÛÉÒÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ:
ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ – ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÄÓ
“ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÀÒÉÈÌÉÀ” ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÍÏÒÌÀÛÉ ÃÀ ÉÓ Ö×ÒÏ ÂÀÌÏÊÅÄÈÉËÉ
áÃÄÁÀ ÙÒÌÀ ÞÉËÉÓ ÃÒÏÓ. ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÀÒÉÈÌÉÀ Ö×ÒÏ áÛÉÒÀÃ
ÀáÀËÂÀÆÒÃÄÁÛÉ ÃÀ ËÀÁÉËÖÒÉ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÌØÏÍÄ ÐÉÒÄÁÛÉ ÂÅáÅÃÄÁÀ. ÀÒÉÈÌÉÉÓ ÓáÅÀ ÓÀáÉÓ (ÌÏÝÉÌÝÉÌÄ ÀÒÉÈÌÉÀ,
ÄØÓÔÒÀÓÉÓÔÏËÀ ÃÀ ÓáÅÀ) ÃÉÀÂÍÏÓÔÉÊÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÂÀÍÅÉáÉËÄÈ,
áÃÄÁÀ ÄÊÂ-Ó ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ.
ÐÖËÓÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÃÀÁÀËÉ ÀÍ ÌÀÙÀËÉ. ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓ-
ÒÏËÉÓ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÐÖËÓÉÓ
ÀÌÐËÉÔÖÃÀ ÌÉÈ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÄËÀÓÔÉÖÒÏÁÀ ÃÀ ÐÉÒÉØÉÈ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ

212
ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÄËÀÓÔÉ-
ÖÒÏÁÉÓ áÀÒÉÓáÆÄ.
ÐÖËÓÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÜØÀÒÉ ÀÍ ÍÄËÉ. ÄÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ßÍÄ-
ÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ. ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ
ÓÉáÛÉÒÉÓÀÓ ßÍÄÅÉÓ ÜØÀÒÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÌÀÙÀËÉ ÐÖËÓÉ ÛÄÉÍÉÛ-
ÍÄÁÀ, áÏËÏ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÍÄËÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ÃÀÁÀËÉ ÐÖËÓÉ.
ÐÖËÓÉÓ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÌÉÓÉ ÓÉÌÊÅÒÉÅÄ (ÓÉÌÀÂÒÄ)
ÀÍ ÓÉÒÁÉËÄ (ÓÉÌÓÖÁÖØÄ) ÃÀ ÀÌÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÉÌ
ÞÀËÉÓáÌÄÅÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀàÉÒÏÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÆÄ ÆÄßÏËÉÓ ÂÆÉÈ
ÐÖËÓÉÓ ÂÀÓÀØÒÏÁÀÃ. ÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÓÀÛÖÀËÏ
ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÆÄ. ÐÖËÓÉÓ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÌÓãÄËÏÁÄÍ
ÓÉÓÔÏËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ.

III.4.1.3. sisxlis moculoba da gavsebis saSualo wneva

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ

ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ßÍÄÅÀÓ (ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ) ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ (ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ).
ÌÀÌÀÊÀÝÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 5,4 Ë, ØÀËÄÁÛÉ
4, 5 ËÉÔÒÓ. ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ ÓÔÀÔÉÊÖÒÉ
(ÁÄÒÞÍ. statikos - ÂÀÌÜÄÒÄÁÄËÉ; statos - ÖÞÒÀÅÉ, ÃÀÚÄÍÄÁÖËÉ) ßÍÄÅÀ
ÀÓÀáÀÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀÅÓÄÁÀÓ. ÉÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ßÍÄÅÉÓ ÉÌ ÏÃÄ-
ÍÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÖÌÒÀÅËÄÓ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÂÖËÉ ÂÀÜÄÒÄ-
ÁÖËÉÀ. ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ |6 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÌÀÓÆÄ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ,
ÀÓÄÅÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÒáÄÅÀ, ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÂËÖÅÉ
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓÈÀÍ. ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÆÄ ÅÄÍÄÁÛÉ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀ ÀÌ ÓÀáÉÈ ÀÒÀÐÉÒÃÀÐÉÒ (ÂÀÛÖÀËÄÁÖË)
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂÖËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÆÄ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÓÉÓáÉËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓÀÓ ÂÖËÉÓ ÚÏÅÄËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÉ
ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ÅÄÍÖÒÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÃÀÍ ÀÒÔÄÒÉÖËÛÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ,
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÀÈÉ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÃÀ ÂÀàÉÌÅÉÓ
áÀÒÉÓáÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ: ÅÄÍÄÁÛÉ ÉÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÀÒÔÄ-
ÒÉÄÁÛÉ ÊÉ ÓÀÊÌÀÏÃ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÒÏÌ
ÀÒÔÄÒÉÉÓ Ä×ÄØÔÖÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓ áÀÒÉÓáÉ ÁÄÅÒÀà ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ

213
ÅÄÍÉÓÀ. ÌÚÀÒÃÄÁÀ ÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ
ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ, ÈÀÅÉÓ
ÌáÒÉÅ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ.

III.4.1.4. transmuruli wnevis gavlena sisxlZarRvebze

ÔÒÀÍÓÌÖÒÖË ßÍÄÅÀÓ (transmural pressure ËÀÈ. trans - ÂÀÅËÉÈ,

murus - ÊÄÃÄËÉ, muralis - ÊÄÃËÉÓÀ) ÖßÏÃÄÁÄÍ ßÍÄÅÉÓ ÓáÅÀÏÁÀÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÓ ÛÏÒÉÓ (PÔ = PÛ
- PÂ). ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓ áÀÒÉÓáÆÄ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÖÌÄÔÄÓÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÁÀÃÉÓ
ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÉÂÍÉÈ ÀÒÓÄÁÖË ßÍÄÅÀÓ
ÈÉÈØÌÉÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÒÏÌ ÂÀÒÄÈÀ ßÍÄÅÀ
(ÀÍÖ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ ØÓÏÅÉËÄÁÉÈ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉËÉ
ßÍÄÅÀ) ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÌÀÂÒÀÌ, ÂÀÒÄÈÀ ßÍÄÅÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÌÉÆÄÆÄ-
ÁÉÈ ÛÄÝÅËÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÒáÄÅÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÃÄÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄÝ. ÄÓ
ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÉÓ (ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ) ÝÅËÉËÄÁÀÓ,
ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓÀ ÃÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀÆÄ (ÄÓ Ä×ÄØÔÉ ÊÀÒÂÀà ÜÀÍÓ ÅÄÍÄÁÛÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÀ ÃÀ ÀÃÅÉËÀà ÃÄ×ÏÒÌÉÒÃÄÁÉÀÍ).
ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÃÀ
ÊÄÃËÉÓ ÓÉÓØÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÃÀÞÀÁÖ-
ËÏÁÀÆÄ. ÒÀÝ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÒÀÃÉÖÓÉ ÃÀ (ÀÍ) ÓÉÓØÄ, ÌÉÈ
ÍÀÊËÄÁÉÀ (ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ) ÌÉÓÉ ÊÄÃËÉÓ ÞÀÁÅÀ,
ÀÍÖ ÌÝÉÒÄ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÌØÏÍÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ ÞÀÁÅÀ
ÃÀÁÀËÉÀ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÌÀÈÉ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÃÀ ÊÄÃËÉÓ ÓÉÓØÄ,
ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÞÀÁÅÀ ÌÀÈ ÊÄÃËÄÁÛÉ. ÀÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÍÐÉÒÏ-
ÁÄÁÖËÉ, ÒÏÌ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ (ÒÏÌÄËÈÀ ÊÄÃËÄÁÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ ÄÒÈ
ßÚÄÁÀà ÂÀÍËÀÂÄÁÖË ÖãÒÄÃÈÀ ÛÒÉÓÀÂÀÍ) ÀÒ ÓÊÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÈ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÂÀÌàÉÌÀÅÉ ÞÀËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃ-
ËÄÁÛÉ ÞÀÁÅÀ 10 000-ãÄÒ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÏÒÔÀÛÉ ÃÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ
1 300-ãÄÒ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓ áÀÒÉÓáÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ
ÃÀ ÊÏËÀÂÄÍÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÒÏÂÏÒÝ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ, ÀÓÄÅÄ ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ

214
ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀÆÄ. ÌÀÂ. ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ 6-10 ãÄÒ ÍÀÊËÄÁÀà ÉàÉÌÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÌ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ
ÅÄÍÄÁÉ. ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ ÅÄÍÄÁÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÉÂÉÅÄ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ,
ÒÏÂÏÒÉÈÀÝ ÃÉà ßÒÄÛÉ, ÌÀÂÒÀÌ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÌáÏËÏÃ
ÏÒãÄÒ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÀà ÉàÉÌÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÉ.
ÉÌ ÌÉÍÉÌÀËÖÒ ÔÒÀÍÓÌÖÒÖË ßÍÄÅÀÓ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÙÉÀÀ (ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ ÀÒ ÀÒÉÓ
ÃÀáÛÖËÉ) ÃÀáÖÒÅÉÓ ÊÒÉÔÉÊÖËÉ ßÍÄÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÈÖ ßÍÄÅÀ
ÊÒÉÔÉÊÖËÆÄ ÃÀÁÀËÉ áÃÄÁÀ, ÌÀÛÉÍ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ ÉáÛÏÁÀ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÐÄÒ×ÖÆÉÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀáÖÒÅÉÓ ÊÒÉÔÉÊÖËÉ
ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 20 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. áÏËÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÌÀÙÀËÉ ÔÏÍÖÓÉÓ ÃÒÏÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ 60 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÓÀÝ ÌÉÀÙßÉÏÓ.
ÔÏÍÖÓÉÓ ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÉÂÉ 1 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-ÌÃÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÃÀÄÝÄÓ.

III.4.1.5. Zabvis relaqsacia

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÖÄÝÀÒÉ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÌÀÓÛÉ ßÍÄÅÀ

ÈÀÅÉÃÀÍ ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÛÄÌÃÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÛÄÖÝÅËÄËÀÃ ÉßÚÄÁÓ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÊËÄÁÀÓ ÃÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄ-
ÁÉÃÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄ ßÍÄÅÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÉÌ ÃÏÍÄÓ ÖÁÒÖÍ-
ÃÄÁÀ (ÀÍ ÏÃÍÀÅ ÌÄÔÉÀ), ÅÉÃÒÄ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÌÃÄ ÉÚÏ. ÀÌ
ÐÒÏÝÄÓÓ ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÀÓ (relaxatio - ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓ ÛÄÓÖÓÔÄÁÀ,
ÌÏÃÖÍÄÁÀ) ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÖÄÝÀÒÉ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ
ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ. ÈÀÅÉÃÀÍ ÞÀÁÅÀ ÌÊÅÄÈÒÀÃ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ, áÏËÏ ÛÄÌÃÂÏÌ ßÖÈÄÁÛÉ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÞÀÁÅÀÓ-
ÈÀÍ ÄÒÈÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ßÍÄÅÀÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÀÌÀÓ ÖÊÖÒÄËÀØ-
ÓÀÝÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÄÓ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ Ö×ÒÏ ÅÄÍÄÁÓ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ, ÅÉÃÒÄ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ. ÀÌ ÖÍÀÒÉÓ ÃÀ ÃÉÃÉ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÅÄÍÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ
ÃÀÉÔÉÏÍ ÃÀ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÏÍ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÓÉÓáËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ.

III.4.1.6. sisxlZarRvebis tonusis autoregulacia

ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ

ÒÏÂÏÒÝ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ (ÏÌÉÓ ÊÀÍÏÍÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ), ÀÓÄÅÄ ÀÒÀÐÉÒÃÀ-
ÐÉÒÉ ÂÆÉÈ (ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈÀÝ). ÀÌÉÔÏÌ

215
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ. ÆÏÂÉÄÒÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÍÀÌÀÔÉ ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈ
ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÒÀÝ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÂÀàÉÌÅÉÓ ÛÄÌÃÄ ÂËÖÅÉ ÊÖÍÈÄÁÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÉÌÀÆÄ ÌÄÔÀÃ, ÅÉÃÒÄ
ÓÀàÉÒÏÀ ÈÀÅÃÀÐÉÒÅÄËÉ ÓÉÂÒÞÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ. ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ßÍÄÅÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÂËÖÅÉ
ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÀÍ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ ÀÍ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÃ
ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÓ ÁÄÉËÉÓÉÓ Ä×ÄØÔÓ ÀÍ
ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÆÏÂÉÄÒÈ ÏÒÂÀÍÏÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ
ÒáÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ 120-ÃÀÍ 200 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ. ÀÓÄÈÉÀ ÈÉÒÊÌËÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ. ÄÓ ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ ÀÒ ÀÒÉÓ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒ ÂÀÅËÄÍÄÁÆÄ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÀÃÀÊÅÄÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ.

III.4.2. wneva da sisxlis moZraoba didi wris

venur sistemaSi

ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÐÏÓÔÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÅÄÍÖËÄÁÉÈ ÉßÚÄÁÀ ÃÀ

ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÂÖËÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ÅÄÍÄÁÉ ×ËÏÁÄÍ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉà ÂÀàÉÌÅÉÓ ÖÍÀÒÓ
ÃÀ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÍÀÊËÄÁÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÏÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÉÀÍ. ÀÌ
ÈÅÉÓÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÉÓÉÍÉ ÌÄÔÀà ÔÄÅÀÃÍÉ ÀÒÉÀÍ ÃÀ ÉÔÄÅÄÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 76%-ÌÃÄ. ÅÄÍÄÁÉ, ÂÀÒÃÀ ßÅÒÉËÉ
ÅÄÍÖËÄÁÉÓÀ, ÊÀÒÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÅÄÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÉÓÀ,
ÀÙàÖÒÅÉËÍÉ ÀÒÉÀÍ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÛÉÂÍÉÈÀ ÂÀÒÓÉÓ ÍÀÊÄÝÄÁÉÓÀÂÀÍ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ. ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÄÒÈÉ – ÂÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÃÀ ÄßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÄÁÉÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÖÊÀÍ
ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÓ. ÀÓÄÅÄ, ÉÝÀÅÄÍ ÂÖËÓ ÉÌ ÆÄÃÌÄÔÉ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ
ÃÀÍÀáÀÒãÄÁÉÓÀÂÀÍ, ÒÀÝ ÓÀàÉÒÏÀ ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ ÉÌ ÒáÄÅÄÁÉÓ
ÃÀÓÀÞËÄÅÀÃ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÅÄÍÄÁÛÉ ÉÓÄÈÉ
ÂÀÒÄÂÀÍÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ
ßÍÄÅÀ, ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÀ ÃÀ ÓáÅÀ.

216
 III.4.2.1. venaSi sisxlis moZraobis siCqare

ÍÏÒÌÀÛÉ ÅÄÍÖËÄÁÓÀ ÃÀ ÔÄÒÌÉÍÀËÖÒ ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ

ÀÒÀÐÖËÓÉÒÄÁÀÃÉ, ÖßÚÅÄÔÉ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ. Ö×ÒÏ ÌÓáÅÉË ÅÄÍÄÁÛÉ
ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÃÀ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ.
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÅÄÍÖËÄÁÓÀ ÃÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÅÄÍÄÁÛÉ ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
×ÀÒÈÏÁÉ ÓÖË Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÉÜØÀÒÄ
ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÅÄÍÄÁÉÓ ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
×ÀÒÈÏÁÉ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ×ÀÒÈÏÁÓ, ÀÌÉÔÏÌ
ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉ Ö×ÒÏ ÍÄËÀ ÌÏÞÒÀÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ.
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÅÄÍÖËÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ
0,2 ÓÌ/ßÌ-ÆÄ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÄÍÄÁÛÉ 0,3-5 ÓÌ/ßÌ; ÓÀÛÖÀËÏ ÊÀËÉÁÒÉÓ
ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÜØÀÒÄ 7-14 ÓÌ/ßÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÛÉ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ ÃÀ
10-20 ÓÌ/ßÌ-ÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ÈÖÌÝÀ ÉÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ 50 ÓÌ/ßÌ-
ÌÃÄÝ ÊÉ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀ ÃÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÀÆÄÁÆÄ.

III.4.2.2. wneva venur sistemaSi

ÅÄÍÖËÄÁÛÉ ÀÍÖ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ßÍÄÅÀ ÂÀÍÐÉÒÏ-

ÁÄÁÖËÉÀ ÉÌ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÞÀËÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÓ ÄÞËÄÅÀ ÂÖËÉÓ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÃÀ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÄÁÉÓ ÂÀÃÀËÀáÅÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ.
ÓÉÓáËÉ ÂÀÃÀÉØÀÜÄÁÀ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÉÃÀÍ ÃÀÁÀËÉÓÀÊÄÍ. ÅÄÍÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÀÍÖ ÅÄÍÖËÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ ÃÀÀá-
ËÏÄÁÉÈ 15-20 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÈ ÌÀÙÀËÉÀ, ßÅÒÉË ÅÄÍÄÁÛÉ 12-15 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-
ÌÃÄ ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÌÓáÅÉË ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ 5-6 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÝÏÔÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÓÖÒÀÈÉÀ ÌÓáÅÉËÉ ÅÄÍÄÁÉÓ ÉÌ ÍÀßÉËÛÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ. ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÉÓ ÉÌ
ÖÁÀÍÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÂÀÃÉÓ, äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ
ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ßÍÄÅÀ ÍÀáÔÏÌÉÓÄÁÖÒÀà ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÀÓÄ
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÊÀÖÃÀËÖÒ ÍÀßÉËÛÉ ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ
ßÍÄÅÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 10 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÀ, áÏËÏ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÀÛÉ ÂÀÅËÉÓ
ÀÃÂÉËÆÄ ÀÌ ÅÄÍÀÛÉ ßÍÄÅÀ 4-5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ ÄÝÄÌÀ. ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÙÒÖÛÉ ÂÀÌÀÅÀË ÅÄÍÄÁÛÉ, ÂÖËÈÀÍ ÌÉÀáËÏÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ßÍÄÅÀ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÉÓ ÂÖËÈÀÍ ÛÄÒÈÅÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ ßÍÄÅÀ
ÈÉÈØÌÉÓ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÓ ÖÀáËÏÅÃÄÁÀ (4-1 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.) ÃÀ ÌÉÓÉ

217
ÓÉÃÉÃÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÀÆÀÆÄ. ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ, ÒÏÝÀ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ, ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÃÀ
ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ ÃÀÁÀËÉ áÃÄÁÀ. ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÊÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 2-4 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ. ÆÄÃÀ ÃÀ ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÛÉ ÀÒÓÄ-
ÁÖË ßÍÄÅÀÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÅÄÍÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ
ÈÉÈØÌÉÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ ÀÍ ÝÏÔÀÈÉ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ßÍÄÅÀÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÛÉ, 2-4 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀ ÍÏÒÌÀÛÉÝ ÊÉ ÓÀÊÌÀÏà ÌÄÒÚÄÅÉ
ÓÉÃÉÃÄÀ – ÉÝÅËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓÀ ÃÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÀÆÄÁÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÓÉÍØÒÏÍÖËÀÃ.
ÍÏÒÌÀÛÉ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ ÂÖËÛÉ ÛÄÌÀÅÀË
ÅÄÍÖÒ ÍÀÊÀÃÓ. ÈÖ ÂÖËÛÉ ÛÄÌÀÅÀËÉ ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉ ÀÒ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ, ÌÀÛÉÍ ÀÅÔÏÌÀÔÖÒÀÃ
ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ ÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÌ ÏÒÉ ÐÀÒÀÌÄÔÒÉÓ
ÂÀÈÀÍÀÁÒÄÁÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÖËÏÃÍÄËÉ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ
ÅÄÍÖÒÉ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀ ÂÖËÉÓÊÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÉÆÒÃÄÁÀ.
ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ ÉÊËÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÅÓÄÁÀ, ÒÉÓ
ÂÀÌÏÝ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ. ÂÖËÉÓÊÄÍ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ
ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÉÆÒÃÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ
ßÍÄÅÀ, ÀÓÄÅÄ ÌÏÝÖËÏÁÀ. ÄÓ ÉßÅÄÅÓ ÅÄÍÖÒÉ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÃÀ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ
ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÖÝÀÁÄÃÉ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÛÄÁÒÖÍÄÁÖËÉ ÓÀáÉÈ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ßÚÀËÏÁÉÈ ÅÄÍÖÒ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÀÓÀ ÃÀ
ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ ÛÏÒÉÓ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ ÀÙÃÂÄÁÀ ÂÖËÉÓ 4-6
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ.
ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÝÀËÊÄÖË ÖÁÀÍÛÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ äÉÃÒÏÃÉ-
ÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ. ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÅÄÍÉÓ ÂÀÍÉÅàÒÉËÉ
ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÒÀ ÌÒÂÅÀËÉ, ÀÒÀÌÄà ÏÅÀËÖÒÉ ×ÏÒÌÉÓÀÀ.
ÄÓ ×ÀØÔÏÒÉ ÌÀÈÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÆÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ – ÉÓÉÍÉ ÓÒÖËÀÃ
ÅÄÒ ÉÅÓÄÁÀ ÓÉÓáËÉÈ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÓÄÈ ÅÄÍÄÁÛÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ
ßÉÍÀÙÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÒÀÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ
ßÍÄÅÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÀÆÄ.

218
 III.4.2.3. gulSi venuri nakadis Semosvlis
xelSemwyobi meqanizmebi da Semaferxebeli
faqtorebi

ÂÖËÉÓÊÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÃÉÍÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÂÀÍÌÓÀÆÙÅÒÄË

×ÀØÔÏÒÓ ßÍÄÅÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÂÖËÉÓÊÄÍ.
ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÓÀÌ ÞÉÒÉÈÀà ÌÄØÀÍÉÆÌÓ: 1. ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÔÖÌÁÏ ÀÍÖ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÌÉÌßÏÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ; 2. ÂÖËÉÓ ÌÉÌßÏÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ; 3.
ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÖÌÁÏ.
ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ, ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ
ßÍÄÅÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÄÝÄÌÀ, ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ
ÌÓáÅÉËÉ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÉ, ÒÀÝ ÌÀÈÛÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÃÀ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÓÀ ÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÉÓ
ÂÖËÈÀÍ ÛÄÒÈÅÉÓ ÀÃÂÉËÓ ÛÏÒÉÓ ßÍÄÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀÓ ÆÒÃÉÓ; ÉÆÒÃÄÁÀ
ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ Ä×ÄØÔÖÒÀÃ
ÂÀÌÏÉßÏÅÄÁÀ ÓÉÓáËÉ ÌÄÆÏÁÄËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ ÃÀ ÉÆÒÃÄÁÀ
ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉ ÂÖËÉÓÀÊÄÍ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÆÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ. ÂÀÒÃÀ
ÀÌÉÓÀ, ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÀ ÃÀÁËÀ ÉßÄÅÓ, ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ
ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ, ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉ
ÃÀ ÔÄÅÀÃÏÁÀ. ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓÀ ÃÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ ÅÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÅÄÍÄÁÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÖÊÖÃÉÍÄÁÀÓ, ×ÄáÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖ-
ËÄÁÉÈ, ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÄßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÄÁÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÓÉÓáËÉ ÆÄÅÉÈ – ÂÖËÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÉÉÓßÒÀ×ÅÉÓ. ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÏÅËÄÍÀÓ ÀØÅÓ ÀÃÂÉËÉ
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ. ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ßÍÄÅÀÈÀ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ ÌÖÝËÉÓ
ÙÒÖÓÀ ÃÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ ÅÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÉÍÄÁÀ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÃÀÍ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓÀÊÄÍ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÓÖÍÈØÅÉÈÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÄÁÉÓ ÆÄÂÀÅËÄÍÀÓ ÅÄÍÖÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ ÓÖÍÈØÅÉÈ
ÔÖÌÁÏÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÂÖËÉÓÊÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÈÀÅÀà ÂÖËÉÓ
ÌÉÌßÏÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÒÀÓÀÝ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÂÖËÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ.
ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÌÉÓ ÌÉÌÃÄÁÀÒÄ ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÃÀÜØÀÒÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÛÉ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ ÞÂÉÃÉÓ ØÅÄÅÉÈ ÃÀßÄÅÉÈ ÃÀ ÙÒÖ
ÅÄÍÄÁÉÓ ÂÖËÉÓ ÌÉÌÃÄÁÀÒÄ ÖÁÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ.

219
 ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÜÏÍÜáÉÓ
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÝ. ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ ÌÀÈÉ ÌáÒÉÃÀÍ
ÆÄßÏËÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÌÀÈÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÅÄÍÄÁÉ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ ÌÀÈÂÀÍ ÓÉÓáËÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÒÄÔÒÏÂÒÀÃÖË
ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ áÄËÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÖÛËÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉ ÌáÏËÏà ÂÖËÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÄÁÀ. ÊÖÍÈÉÓ ÚÏÅÄËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ ÌÀÓÛÉ
ÂÀÌÀÅÀË ÅÄÍÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ, áÏËÏ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÀÌ Ä×ÄØÔÓ
ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÖÌÁÏ ÄßÏÃÄÁÀ. ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÖÌÁÏÓ Ä×ÄØÔÉ ÊÀÒÂÀà ÀÒÉÓ
ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÅÄÍÄÁÉ ÊÀÒÂÀà ÀÒÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÅÓÄÁÖËÉ,
ÒÏÂÏÒÝ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÀÌÀÓ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÃÂÏÌÉÓ ÃÒÏÓ
×ÄáÉÓ ÅÄÍÀÛÉ. ÃÂÏÌÉÓ ÃÒÏÓ ÅÄÍÄÁÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÂÀÅÓÄÁÖËÉÀ,
ÒÀÝ ÌÀÈÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÈÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÌÝÉÒÄÁÖËÉÀ. ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ
ÌÀÓÛÉ ÂÀÌÀÅÀË ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÊÅÄÈÒÀà ÌÀÔÖ-
ËÏÁÓ, ÓÉÓáËÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ØÅÄÃÀ ÊÉÃÖÒÄÁÉÓ ÅÄÍÄÁÉÃÀÍ ÃÀ ÌÀÈÛÉ
ßÍÄÅÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ 90-ÃÀÍ 30 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ. ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ
ÉßÅÄÅÓ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ
×ÄáÆÄ áÀÍÂÒÞËÉÅÀà ÃÂÏÌÉÓ ÃÒÏÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÀÒ ÂÀÍÉÝÃÉÓ, ÌÀÂÒÀÌ
ÀÌ, ÖÊÅÄ ÌÏÌÀÔÄÁÖË ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ. ÀÌÉÓ ßÚÀËÏÁÉÈ, ÅÄÍÄÁÉÓ
ÉÌ ÖÁÍÄÁÉÃÀÍ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÂÀÌÏ ÌÏàÄÒÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÉÍÄÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÀØÅÄ ÖÍÃÀ ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ, ÒÏÌ
ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÖËÉ ßÍÄÅÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÛÄÛÖÐÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÓÀÛÉÛ-
ÒÏÄÁÀÝ. ÛÄÌÃÂÏÌ ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÊÅËÀÅ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÒÀÝ, ÅÄÍÖÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓÀÓ, ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÈ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÃÀÍ ÅÄÍÄÁÛÉ (ÃÀ ÀÒÀ ÍÀÊÀÃÉÓ
ÖÊÖÓÅËÉÈ).
ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉÓ áÄËÛÄÌßÚÏÁ ×ÀØÔÏÒÄÁÈÀÍ ÄÒÈÀà ÀÒÓÄÁÏÁÓ
×ÀØÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ À×ÄÒáÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ
ÂÖËÉÓÀÊÄÍ. ÌÀÈ ÒÉÝáÅÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÓÉÌÞÉÌÉÓ ÞÀËÀ, ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÚÏ×ÍÀ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ,
ÂÀÃÀáÖÒÄÁÀ ÃÀ ÓáÅÀ ÌÒÀÅÀËÉ ×ÀØÔÏÒÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÅÄÍÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀÆÄ ÃÀ ÌÀÈÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀÆÄ.

220
 III.4.2.4. hidrostatikuri wneva

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÓÀÌÂÀÍÆÏÌÉËÄÁÉÀÍÉ ÓÉÓÔÄÌÀ,

ÓÉÌÞÉÌÉÓ ÞÀËÉÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÉÓáËÉÓ (ÂÖËÉÓ ÌÉÄÒ
ÛÄØÌÍÉË) ßÍÄÅÀÓ ÄÌÀÔÄÁÀ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀÝ. ÀÌÉÔÏÌ ÉÌ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÂÖËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ
ÃÏÍÉÓ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ, ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ, áÏËÏ ÂÖËÉÓ ÃÏÍÉÓ
ÆÄÅÉÈ ÌÃÄÁÀÒÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÊËÄÁÖËÏÁÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÃÀÛÏÒÄÁÉÓ
ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÀÃ (ÍÀá. 46). ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÔÄÒ×ÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ 90 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÀ
ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ, ÀØ ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ 100 ÌÌ. ÅßÚ.ÓÅ-ÉÀ, ÔÄÒ×ÉÓ

221
ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÓÉÃÉÃÄ 190 ÌÌ. ÅßÚ.ÓÅ. ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÈÀÅÉÓ
ÔÅÉÍÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ (ÂÖËÉÓ ÃÏÍÉÃÀÍ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 40 ÓÌ-ÉÈ ÆÄÅÉÈ)
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ 70 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÓ ÔÏËÉÀ, ÀÍÖ 30 ÌÌ-ÉÈ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉÀ.
äÉÃÏÒÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀÍÀËÏÂÉÖÒÀà ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÅÄÍÖÒ
ßÍÄÅÀÆÄÝ. ÀÌÉÔÏÌ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ (ÓÉÓáËÉÓ
ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÞÀËÀ) ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÀÆÄ. ÌÀÂÒÀÌ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÅÍÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÀ. ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÉßÄËÄÁÀ ßÅÒÉË-
ÊÄÃËÉÀÍÉ ÅÄÍÄÁÉ ÃÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÌÀÈÉ ÔÄÅÀÃÏÁÀ. ÀÌÉÔÏÌ äÏÒÉ-
ÆÏÍÔÀËÖÒÉÃÀÍ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ×ÄáÉÓ
ÅÄÍÄÁÛÉ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÖÂÒÏÅÃÄÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 400-600 ÌË ÓÉÓáËÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÅÄÍÄÁÛÉ ÂÀÃÌÏÃÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓáÅÀ ÆÏÍÄÁÉÃÀÍ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÌÉÌÀÒÈÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ, ÀÓÄÅÄ
ÅÖÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÀÃÌÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÀÌÉÔÏÌ ÅÄÒÝ
ÂÖËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÃÏÍÄ ÜÀÉÈÅËÄÁÀ ÀÈÅËÉÓ ÓÉÁÒÔÚÄÃ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ßÍÄÅÀÈÀ ÂÒÀÃÉÄÍÔÄÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÐÉÒÉØÉÈ,
ÌÀÂÉÓÔÒÀËÖÒ ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÆÏÌÅÀ ÌÏßÌÏÁÓ, ÒÏÌ ÌÖÃÌÉÅÉ
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÏÍÄ (ÒÏÝÀ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÌÉÖáÄÃÀÅÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ)
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÃÏÍÉÃÀÍ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 5-10 ÓÌ-ÉÈ ØÅÄÅÉÈ.
ÚÅÄËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÌ ÓÉÁÒÔÚÉÓ ÆÄÅÉÈ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ
ßÍÄÅÀ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÚÏ×ÍÉÓÀÓ ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ
äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÃÏÍÄÆÄ ÏÒÈÏÓÔÀ-
ÔÉÊÖÒÉ ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÍÖËÓ ÖÃÒÉÓ (ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÔÏËÉÀ). ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÅÄÍÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÝ ßÄÓÉ, ÖÍÃÀ
ÃÀáÖÒÖËÉÚÏ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÓÄ ÀÒ áÃÄÁÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÀÌÀÓ áÄËÓ ÖÛËÉÓ
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ. ÛÄÃÄÂÀÃ, ÆÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÉÓ
ÓÀÍÀÈÖÒÉ ÙÉÀ ÒÜÄÁÀ ËÀÅÉßÉÓ ÃÏÍÄÆÄ. ÀÌ ÃÏÍÉÓ ÆÄÅÉÈ ÊÉÓÒÉÓ ÃÀ
ÓÀáÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÅÄÍÄÁÉ ÃÀáÖÒÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ
ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÍÖËÓ ÖÃÒÉÓ. ÉÂÉÅÄ áÃÄÁÀ ÌÀÙËÀ ÀßÄÖËÉ áÄËÉÓ ÅÄÍÄÁÛÉ.
ÈÀÅÉÓ ØÀËÀÓ ÅÄÍÖÒ ÓÉÍÖÓÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉÀ, ÌÀÂÒÀÌ ØÀËÀÓ
ÅÄÍÄÁÉ ÀÒ ÉáÖÒÄÁÀ, ÒÀÝ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÌÀÈÉ ×ÉØÓÀÝÉÉÈ
ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ØÓÏÅÉËÄÁÈÀÍ. ÂÀÆÏÌÅÄÁÉÈ ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ ÓÀÂÉÔÀËÖÒ
ÓÉÍÖÓÛÉ ßÍÄÅÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ -10 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ ÖÃÒÉÓ. ÄÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓáÅÀÏÁÉÈ ÈÀÙÓÀ ÃÀ ØÀËÀÓ ×ÖÞÄÓ ÛÏÒÉÓ.

222
 III.4.2.5. venuri pulsi

ÂÖËÉÓ ÄÒÈÉ ÝÉÊËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÖËÈÀÍ ÀáËÏÓ ÌÃÄÁÀÒÄ

ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓÀ ÃÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÒáÄÅÀÓ ÅÄÍÖÒ ÐÖËÓÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÄÓ ÒáÄÅÄÁÉ ÒÄÔÒÏÂÒÀÃÖËÀà ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÂÀÍÐÉÒÏ-
ÁÄÁÖËÉÀ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ. ÐÖËÓÖÒÉ
ÔÀËÙÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ 1-3 Ì/ßÌ-ÉÀ. ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÅÄÍÄÁÉÓ
ÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀÃ ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ.

223
 ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÐÖËÓÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉÓÀÂÀÍ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÐÖËÓÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ÌÉÍÉàÄÁÖËÉ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÀÜØÀÒÄÁÉÈ; ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉÀ ÅÄÍÄ-
ÁÉÃÀÍ ÂÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÜÄÒÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓÀ
ÃÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÌ ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉ ÌÓáÅÉË
ÅÄÍÄÁÛÉ ÊÀÅÃÄÁÀ ÃÀ ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ.
ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉÓ ÒÄÂÉÓÔÒÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÚÏ×ÍÉÓÀÓ ÀÒÀÉÍÅÀÆÉÖÒÉ ÌÄÈÏÃÄÁÉÓ (ßÍÄÅÉÓÀÃÌÉ
ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ ÂÀÃÀÌÝÄÌÄÁÉÓ) ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ. ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉÓ ÌÒÖÃÓ
×ËÄÁÏÂÒÀÌÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÀÓÆÄ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓÀÌ ÃÀÃÄÁÉÈ (ÀÙÌÀÅÀËÉ)
ÔÀËÙÀÓ (ÍÀá. 47). ÐÉÒÅÄËÉ ÔÀËÙÉÓ (À) ßÀÒÌÏÛÏÁÀ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ
ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓÈÀÍ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ
ÅÄÍÄÁÉÃÀÍ ÂÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÓÉÓÉáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÊÀÅÃÄÁÀ, ÅÄÍÄÁÛÉ
ßÍÄÅÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ,ÒÀÝ ÐÉÒÅÄËÉ ÔÀËÙÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.ÃÒÏÉÓ
ÌÝÉÒÄ ÉÍÔÄÒÅÀËÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÜÍÃÄÁÀ ÌÄÏÒÄ ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÔÀËÙÀ
(Á),ÒÏÌÄËÉÝ ÀÓÀáÀÅÓ ÅÄÍÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÓ
,ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÀÔÒÉÏÅÄÍÔÒÉÊÖËÖÒÉ
ÓÀÒØÅÄËÉÓ ÀÌÏÆÍÄØÅÉÈ ÐÀÒÊÖàÉÄÁÉÓ ÉÆÏÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
ÃÒÏÓ. ÌÄÓÀÌÄ ÃÀÃÄÁÉÈÉ ÔÀËÙÀ (Â) ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÈ
ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ,ÌÀÂÉÓÔÒÀËÖÒÉ ÅÄÍÄÁÉÃÀÍ ÛÄÌÏÓÖËÉ ÓÉÓáËÉÈ
ÌÉÓÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.ÉÓ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ.
ÛÄÌÃÂÏÌ, ÐÀÒÊÖàÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ
ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ,ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ßÍÄÅÀ ÊÅËÀÅ ÍÄË-ÍÄËÀ
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ ÀáÀËÉ À-ÔÀËÙÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉÈ ÉßÚÄÁÀ ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉÓÉ
ÌÏÒÉÂÉ ÝÉÊËÉ .

III.5. sisxlis moZraoba terminalur

sisxlZarRvebSi. kapilaruli cvla

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀÓ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÃÀÍ ÅÄÍÖËÄÁÉÓ

ÜÀÈÅËÉÈ (ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ, ÌÄÔÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ, àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÊÀÐÉËÀ-
ÒÄÁÉ, ÅÄÍÖËÄÁÉ, ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ) ÂÀÍÉáÉËÀÅÄÍ ÄÒÈ
×ÖÍØÝÉÖÒ (ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ) ÄÒÈÄÖËÀÃ. ÄÓ ÓÉÓÔÄÌÀ

224
ÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÓ ÉÌ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÖÍÃÀ ÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÃÄÓ
ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀÃ. ÄÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÉÀ: ÝÅËÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÃÉÃÉ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓÀ
ÃÀ ÝÅËÉÓ ÀÒÄÛÉ ÓÀÝÅËÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÝÅËÉ-
ÓÀÈÅÉÓ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ. ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÈÀÅÀÒ ÒÂÏËÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ
ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÄÒÌÉÍÀËÖÒÉ ÒÂÏËÉÀ,
ÓÀÃÀÝ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÃÀ ÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÂÀÆÄÁÉÓ
ÝÅËÀ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ (ËÀÈ. capillaris, capilus -ÈÌÀ, ÁÄßÅÉ) ÈáÄËÊÄÃËÉÀÍÉ
ÌÉËÄÁÉÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉÈ 2-20 ÌÊÌ. ÊÄÃËÄÁÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉÀ ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÛÒÉÈ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÓÉÓØÄ 1 ÌÊÌ-Ó ÀÒ ÀÙÄ-
ÌÀÔÄÁÀ. ÓÉÂÒÞÄ ×ÀÒÈÏ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÌÉÊÒÏÌÄÔ-
ÒÉÃÀÍ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÀÓÄÖË ÌÉÊÒÏÌÄÔÒÀÌÃÄ. ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÓáÅÀÃÀ-
ÓáÅÀ ×ÏÒÌÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ: ßÍÖËÉÓÌÀÂÅÀÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
(ÛÄÌÏÌÔÀÍÉ) ÃÀ ÅÄÍÖÒÉ (ÂÀÌÔÀÍÉ) ÌÖáËÄÁÉÈ; ÊÀÐÉËÀÒÖË ÂÏÒÂËÄÁÓ;
ÓÉÍÖÓÏÉÃÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉ, ÓÉÂÒÞÄ ÃÀ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌàÉÃÒÏ ÊÀÅÛÉÒÛÉÀ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÈÀÍ, ÒÏÌÄËÛÉÝ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÉÓÉÍÉ. ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉ ÝÅËÉÓ ÌØÏÍÄ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ
(ÒØÏÅÀÍÀ, ÁÒÏËÉ, ÃÄÍÔÉÍÉ) ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÀÒ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÃÉÖÓÉ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÏÍÀÝÄÌÉÈ, ÓÀÛÖÀËÏà 3
ÌÊÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ, áÏËÏ ÓÉÂÒÞÄ 750 ÌÊÌ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÂÀÍÉÅ-
àÒÉËÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉ (Sr2) ÓÀÛÖÀËÏà 30 ÌÊÌ2-ÌÃÄÀ, áÏËÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ
×ÀÒÈÏÁÉ ð˜ 2rl ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 14000 ÌÊÌ2 ÖÃÒÉÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÝÅËÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÅÄÍÖËÄÁÉÝ ÃÀ ÌÀÈÉ
ÆÄÃÀÐÉÒÉÝ ÒÏÌ ÂÀÅÉÈÅÀËÉÓßÉÍÏÈ, ÄÒÈÉ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ Ä×ÄØÔÖÒÉ
ÝÅËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 25 000 ÌÊÌ2 ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÓÉÓáËÉ ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÌáÏËÏà 25-35%-ÛÉ ÃÀ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ×ÀÒÈÏÁÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 11000 ÓÌ2-ÉÀ. ÝÅËÉÓ
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ ÃÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÊÏÍÊÒÄÔÖË
ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÓÉÌàÉÃÒÏÅÄÆÄ ÀÍÖ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ ÃÀ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÆÄ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ,
ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ, ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÛÉ, ÙÅÉÞËÛÉ ÃÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ 1 ÌÌ3 ØÓÏÅÉËÆÄ
ÌÏÃÉÓ 2500-3000 ÊÀÐÉËÀÒÉ. ÌÀÈÉ ÒÉÝáÅÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÀÓÄÅÄ
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ×ÀÆÖÒ ÃÀ ÔÏÍÖÒ ÄÒÈÄÖËÄÁÛÉ. ×ÀÆÖÒ ÄÒÈÄÖ-

225
ËÄÁÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ 1 ÌÌ3 - ×ÀÒÈÏÁÆÄ 300-400-ÉÀ, áÏËÏ
ÔÏÍÖÒ ÄÒÈÄÖËÄÁÛÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1000. ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÉÌàÉÃÒÏÅÄ ÞÅËÉÓ ØÓÏÅÉËÛÉ, ÝáÉÌÉÓÀ ÃÀ ÛÄÌÀÄÒÈÄ-
ÁÄË ØÓÏÅÉËÛÉ. ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ ÝÅËÉÓÈÅÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ
ÊÉÃÄÅ ÄÒÈÉ ×ÀØÔÏÒÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÒ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÊÀÐÉËÀ-
ÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ. ÄÓ ÀÒÉÓ ÐÄÒ×ÖÆÉÒÄÁÀÃÉ ÃÀ ÀÒÀÐÄÒ×ÖÆÉ-
ÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ ÍÏÒÌÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÐÄÒ×ÖÆÉ-
ÒÄÁÀÃÉ ÀÍÖ ÀØÔÉÖÒÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÌÀÍÞÉËÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓÀ ÃÀ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÛÏÒÉÓ,
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÖÌãÏÁÄÓÃÄÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÉÃÉ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÂÀÌÏ, ÊÀÐÉ-
ËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ ÄáÄÁÀ ÞÀËÉÀÍ ÃÉà ÆÄÃÀÐÉÒÓ ÃÀ ÀÓÄÅÄ,
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÝÉÒÄ ÓÉÜØÀÒÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÂÀÌÏ, ÓÉÓáËÉ
ÀÌ ÃÉà ÆÄÃÀÐÉÒÓ ÄáÄÁÀ ÓÀÊÌÀÏà ÃÉÃÉ áÍÉÓ ÌÀÍÞÉËÆÄ, ÒÀÝ ÀÖÝÉ-
ËÄÁÄË ÐÉÒÏÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÝÅËÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀÃ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÀÍ ÖÌÏÊËÄÓ ÂÆÀÓ ØÌÍÉÀÍ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ ÅÄÍÖ-
ËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ (ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ) ÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÖË ØÓÄËÄÁÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ.
ÖÌÄÔÄÓßÉËÀÃ, àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÖÛÖÀËÏà ÀÒ ÀÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ
ÄÒÈÌÀÍÄÈÈÀÍ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ ÅÄÍÖËÄÁÓ. ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÃÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÀÒáÄÁÉ ÀÍÖ ÌÄÔÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ. ÀÌÀÈÂÀÍ ÌÀÒÈÉ
ÊÖÈáÉÈ ÂÀÌÏÃÉÓ àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÁÀÃÉÓÄÁÖÒ
ØÓÄËÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ (ÍÀá. 43) ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÄÓ ØÓÄËÉ, ÞÉÒÉÈÀà ÀÒáÈÀÍ
ÄÒÈÀÃ, ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÅÄÍÖËÄÁÓ.

226
 ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉ ÃÀ ÌÄÔÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÉÓ
ÖÁÍÄÁÉ, ÓÀÃÀÝ ÌÀÈÂÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÂÀÌÏÃÉÓ ÛÄÉÝÀÅÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ
ÄËÄÌÄÍÔÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ ÒÏËÓ ÈÀÌÀ-
ÛÏÁÄÍ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÀÒÝ ÄÒÈ ÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ ÊÖÌÛÅÀÃÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ
ÀÒ ÀÒÉÓ. ÀÌ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ áÀÒÉÓáÆÄÀ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ, ÈÖ ÓÉÓáËÉÓ ÒÏÌÄËÉ ÍÀßÉËÉ ÂÀÉÅËÉÓ àÄÛÌÀÒÉÔ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ.
ÔÄÒÌÉÍÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÉÓÄÈÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÝ, ÒÏÌÄËÈÀ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈÀÝ
ÓÉÓáËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÃÀÍ ÌÝÉÒÄ ÅÄÍÄÁÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ ÀÅËÉÈ
ÂÀÃÀÃÉÓ. ÄÓ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÀÍÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÀ-ÅÄÍÖËÀÒÖËÉ
ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉÀ (ÍÀá. 48). ÄÓ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÚÅÄËÀ ÏÒÂÀ-
ÍÏÛÉÀ ÃÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏ-
ÁÀÓÀ ÃÀ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ. ÀÒÔÄÒÉÏËÀ-ÅÄÍÖËÀÒÖËÉ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ, ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄ-
ÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÛÉ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÔÒÀÍÓÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×ÀÀ. ÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÛÉ ÓÀÊÅÄÁÉ ÃÀ
ÐËÀÓÔÉÊÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÈ ÃÀ ÖãÒÄÃÄÁÉÃÀÍ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ
ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÂÀÌÏÔÀÍÀÛÉ. ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀÃ
ÓÀàÉÒÏ ÐÉÒÏÁÀÈÀÂÀÍ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉÀ: ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ, äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ÃÀ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ,
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀ, ÐÄÒ×ÖÆÉÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ØÓÏÅÉËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÄÒÈÄÖËÆÄ.
ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÙÄÒÏÛÉ
ÌÉÓ ÂÀÍÔÏÔÄÁÀÌÃÄ ÀÒÓÄÁÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄ. ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÂÀÍÔÏÔÄÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ßÍÄÅÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÉÓ ÉÊËÄÁÓ ÈÅÉÈ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉÝ. ÌÀÂ.
ÊÀÍÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÍÀßÉËÛÉ ßÍÄÅÀ ÓÀÛÖÀËÏà 30 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
ÛÄÀÃÂÄÍÓ, áÏËÏ ÌÉÓ ÅÄÍÖÒ ÍÀßÉËÛÉ 10 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ 0,5-1 ÌÌ/ßÌ-ÉÀ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ (ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉ, ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÅÉßÒÏÅÉÓ ÂÀÌÏ, ÄÒÈ áÀÆÆÄ
ÌÉÉÊËÀÊÍÄÁÉÀÍ) ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ 12-25 ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÀ ÄÒÈ ßÀÌÛÉ (ÀÍ
ÌÄÔÉÝ, ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓÉÂÒÞÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ) ÃÀ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ
ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÄÒÈ ßÖÈÀÌÃÄ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ. ÄÓ ÊÉ
ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÃÒÏÀ ÝÅËÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÓÀÚÏ×ÀÃ. 100 ÌÊÌ
ÓÉÂÒÞÉÓ ÌØÏÍÄ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃÄËÈÀÍ ÈÉÈÏÄÖËÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÊÏÍÔÀØÔÉÓ ÃÒÏ 0,15 ßÀÌÓ ÀÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ.

227
 ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÊÀÐÉ-
ËÀÒÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÀÆÄ, ÓáÄÖËÉÓ ÖÁÀÍÆÄ, ÓÀÃÀÝ ÄÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÀ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÒÄÏËÏÂÉÖÒ ÈÅÉÓÄÁÄÁÆÄ.
ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÓ ÛÏÒÉÓ ÝÅËÀ ÏÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ
áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ. ÄÓ ÀÒÉÓ ÏÒÌáÒÉÅÉ ÃÉ×ÖÆÉÉÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ-
ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ. ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÉÌÃÄÍÀà ÃÉÃÉÀ, ÒÏÌ
ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ 40-
ãÄÒ ÀáÄÒáÄÁÓ ÓÒÖË ÝÅËÀÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÈáÄÓÈÀÍ ÃÀ ÄÓ ÝÅËÀ
ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ. ÈÀÍÀÝ, ÊÀÐÉËÀÒÉÃÀÍ ÂÀÌÏÓÖËÉ
ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÛÄÓÖËÉ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓÈÀÍ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀÛÉÀ (ÈÉÈØÌÉÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ). ÀÌÉÔÏÌ
ÐËÀÆÌÉÓÀ ÃÀ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ. ÌÓáÅÉËÉ
ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃËÄÁÓ ÃÉ×ÖÆÖÒÀà ÅÄÒ ÂÀÃÉÀÍ, ÀÌÉÔÏÌ
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÂÀÅËÀÓ ÐÉÍÏÝÉÔÏÆÉÓ ÂÆÉÈ ÀáÄÒáÄÁÄÍ.
ÓÀÌÀÂÉÄÒÏÃ, ÀÃÅÉËÀà ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÄÍ ÝáÉÌÛÉáÓÍÀÃÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ,
ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÀËÊÏäÏËÉ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ, ÑÀÍÂÁÀÃÉ. ÌÈÄËÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ
ÝÅËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 60 ËÉÔÒÓ ßÖÈÛÉ, ÒÀÝ 85 000 ËÉÔÒÉÀ ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ.
ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ ÌÄÏÒÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÔÄÒÌÉ-
ÍÀËÖÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ-ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ.
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ áÃÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÀ (P äÊ ) ÃÀ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ
ØÓÏÅÉËÉÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ (PäØ) ÓáÅÀÏÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÃÀ
ÀÓÄÅÄ, ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒ ßÍÄÅÀÓÀ (PÏÊ) ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ
ÓÉÈáÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒ ßÍÄÅÀÓ (PÏØ) ÛÏÒÉÓ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉÈ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ (PäÊ) ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ (P ÏØ) ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÓÉÈáÄ ÊÀÐÉËÀÒÉÃÀÍ ÂÀÌÏÃÉÓ ÃÀ
ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ, áÏËÏ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ äÉÃÒÏ-
ÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ (PäØ) ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÐÉÒÉØÉÈ – ÓÉÈáÄ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
ÂÀÃÀÃÉÓ. ×ÉËÔÒÀÝÉÀ-ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ
ÀÌ ÏÈáÉ ÐÀÒÀÌÄÔÒÉÈÀ ÃÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉÈ – K ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀÓ ÉÆÏÔÏ-
ÍÖÒÉ áÓÍÀÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ (370C ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀÓ, 100 Â ØÓÏÅÉËÆÄ, 1
ßÖÈÛÉ, 1 ÌË ÓÉÈáÉÓÈÅÉÓ, 1 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ßÍÄÅÉÓÀÓ). ÄÒÈÉ ßÖÈÉÓ
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ×ÉËÔÒÉÒÄÁÀÃÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÌÏÅÈÅÀËÏÈ ÛÄÌÃÄÂÉ ×ÏÒÌÖËÉÈ:

228
 P 
x
V äÊ  PÏØ  PäØ  PÏÊ ˜ K (19)

ÈÖ ÄÓ ÓÉÃÉÃÄ ÃÀÃÄÁÉÈÉÀ, áÃÄÁÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ, ÈÖ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉÀ,

ÌÀÛÉÍ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ.
Ä×ÄØÔÖÒÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 9 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-Ó.
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÁÏËÏÛÉ ÂÀÒÄÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
37 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. (P äÊ = 32,5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. + P ÏØ = 4,5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ). ÌÉÓ
ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏà ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÓÊÄÍ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ßÍÄÅÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÖÃÒÉÓ 28 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. (P ÏÊ = 25 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. + P äØ = 3
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.). ÀÌÃÄÍÀÃ, 37 – 28 = 9 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
Ä×ÄØÔÖÒÉ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ßÍÄÅÀ, ÒÏÂÏÒÝ ßÄÓÉ, ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ
ÓÉÃÉÃÄÀ, ÃÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ – 6 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÅÄÍÖÒ ÁÏËÏÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÉÃÀÍ
ÂÀÒÄÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ßÍÄÅÀ 22 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÀ (PäÊ=17,5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ + PÏØ =
4,5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.), áÏËÏ ÛÉÂÍÉÈ ÌÉÌÀÒÈÖËÉ ßÍÄÅÀ ÅÄÍÖÒ ÁÏËÏÛÉ
ÉÂÉÅÄÀ, ÒÀÝ ÀÒÔÄÒÉÖËÛÉ ÀÍÖ 28 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, 22 – 28 = -
6 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÄÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ.
ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ Ä×ÄØÔÖÒÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÖËÉ ßÍÄÅÀ
ÁÄÅÒÀà ÀÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ Ä×ÄØÔÖÒ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÖË ßÍÄÅÀÓ, ÊÀÐÉËÀ-
ÒÉÃÀÍ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÂÀÃÀÓÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÌáÏËÏà 90% ÂÀÍÉÝÃÉÓ
ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÀÛÉ, áÏËÏ 10% ãÄÒ
ÂÀÃÀÃÉÓ ËÉÌ×ÀÛÉ ÃÀ ÌÄÒÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
ÍÏÒÌÀÛÉ ÓÉÈáÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÔÏËÉÀ ÌÉÓÉ ÒÄÀÁÓÏÒÁ-
ÝÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓÀ. ÈÖÌÝÀ, ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÝÉÒÄ ÍÀßÉËÉ ÓÉÓá-
ËÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ ÀÅËÉÈ áÅÃÄÁÀ. ÒÏÂÏÒÝ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÉÓ
ãÄÒ ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÃÀ ÌÄÒÄ ÉØÉÃÀÍ ËÉÌ×ÉÓ ÓÀáÉÈ
ÉÓÄÅ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ. ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÚÅÄËÀ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 14 ÌË/ßÈ ÀÍÖ ÃÙÄ-
ÙÀÌÄÛÉ 20 Ë. ÖÊÖÐÒÏÝÄÓÉ ÀÍÖ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ – ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 12,5
ÌË/ßÈ ÀÍÖ 18 Ë ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ 2 Ë ÃÙÄ-ÙÀÌÄÛÉ.
ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÐÀÒÀÌÄÔÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ
ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ ÐÀÒÀÌÄÔÒÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ. ÌÀÂ. ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ äÉÃÒÏÓÔÀ-
ÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÃÀÍ ßÚËÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ.
ÉÌÀÅÃÏÒÖËÀà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ
ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀ, ÒÀÝ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÀÁÓÏÒÁÝÉÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒ

229
ÁÏËÏÛÉ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
ÓÉÈáÉÓ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ. ÆÏÂÀÃÀÃ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ äÉÃÒÏÓÔÀ-
ÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓÊÄÍ ÉáÒÄÁÀ,
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÊÉ – ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓÊÄÍ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ßÉÍÀÙÏÁÀ
ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÀÌ ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ
ÐÄÒ×ÖÆÉÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÀÍÖ ÝÅËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ
×ÀÒÈÏÁÉ. ÊÀÐÉËÀÒÖË äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒ ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄ ÃÀ
×ÉËÔÒÀÝÉÖË-ÒÄÀÁÓÏÒÁÀÝÉÖË ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÀÓÄÅÄ ÐÏÓÔÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÍÏÒÌÀÛÉ 4-ãÄÒ
ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ, ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓÀÓ
(ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ), ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏ-
ÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ; ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ (ÓÉÈáÄÄÁÉÓ
ÛÄÚÅÀÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ); ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ (ÂÖËÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏ-
ÁÉÓ ÃÒÏÓ); ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÀÍ
ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÈáÄÛÉ ÏÓÌÏÓÖÒÀà ÀØÔÉÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ
ÃÀÂÒÏÅÄÁÉÓÀÓ. áÏËÏ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ, ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀÓ,
ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓÀÓ.
×ÉËÔÒÀÝÉÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ
Ä. ß. ÓÀÝÏÁÉÓÄÁÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÝ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÅÉßÒÏÅÉÓ
ÂÀÌÏ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉ, ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ, ÈÉÈØÌÉÓ ÀáÛÏÁÓ ÓÀÍÀÈÖÒÓ
ÃÀ ÄÒÈÂÅÀÒÉ ÓÀÒØÅÄËÉÓ ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÁÏËÏÓ „ÃÀÝÏÁÉӓ ÛÄÃÄÂÀà ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒ ÁÏËÏÛÉ ßÍÄÅÀ ÝÏÔÀÈÉ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÛÄÌÃÄ ÊÅËÀÅ ÀÙÃÂÄÁÀ. ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÆÄ.
×ÉËÔÒÀÝÉÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÈáÉÓ
ÊÏÍÅÄØÝÉÀÝ.
×ÉËÔÒÀÝÉÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄ-
ÁÉÓÀÓ, ÒÏÌËÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÊÉÍÉÍÄÁÉÓ, äÉÓÔÀÌÉÍÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ
ÌÓÂÀÅÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÃÀ ÉÌ ÀÂÄÍÔÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÏÉÚÏ×ÉÀÍ ÀËÄÒÂÉÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓÀÓ, ÀÍÈÄÁÄÁÉÓÀÓ,
ÃÀÌßÅÒÏÁÉÓÀÓ, àÒÉËÏÁÄÁÉÓÀÓ ÃÀ À. Û. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÍÏÒÌÀÛÉ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÃÀÍ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÓÅËÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÛÄÛÖÐÄÁÀÓ

230
ÀÒ ÉßÅÄÅÓ. ÄÓ ÉÌÉÔÏÌ áÃÄÁÀ, ÒÏÌ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÅÒÝÄ ÃÉÃÀÃ
ÅÄÒ ÉßÄËÄÁÀ ÃÀ ÈÖ, ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÌÉÆÄÆÉÈ,
ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÓÉÈáÄ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀÓ ÉßÚÄÁÓ, ÉÓ ÜØÀÒÀÅÄ ÂÀÍÉ-
ÃÄÅÍÄÁÀ ËÉÌ×ÖÒ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÀÌ ÃÒÏÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÓÉÈáÉÃÀÍ ÂÀÉÚÅÀÍÄÁÀ ÝÉËÄÁÉ, ÒÀÝ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÃÀ ÀÌÉÈ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ßÚËÉÓ ÂÀÌÏÓÅËÀÓ
ÊÀÐÉËÀÒÉÃÀÍ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ.

III.6. sisxlis mimoqcevis regulacia

ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ

ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÒÄ-
ÂÉÏÍÖËÉ (ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ) ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÛÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÐÉÒÏÁÉÈÀà ÚÏ×ÄÍ
ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ (ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË, ÉÂÉÅÄ ÒÄÂÉÏÍÖË, ÉÂÉÅÄ ËÏÊÀËÖÒ) ÃÀ
ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÍÄÉÒÏäÖÌÏÒÖË ÌÄØÀÍÉÆÌÀÃ. ÐÉÒÅÄËÉ ÀÒÄÂÖ-
ËÉÒÄÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÌÀÈÉ
×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÃÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÄÏÒÄ
ÊÉ – ÓÉÓÔÄÌÖÒ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀÓ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÀÃÀÐÔÀÝÉÖÒÉ
ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÉÓÀÓ.

III.6.1. lokaluri sisxlis mimoqcevis regulacia

ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ

ÏÒÂÀÍÏÈÀ ÐÄÒ×ÖÆÉÀ ÌÀÈÉ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÓáÄÖËÉÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ
ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÒÖË×ÀÓÏÅÀÍÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏ-
ÛÉ ÌáÏËÏà ÀÃÄØÅÀÔÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ.
ÏÒÂÀÍÏÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÄÁÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÌÉÓÉ ÓÉÓáËÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ
ÝÅËÀ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÛÉ, ÌÉÈ ÌÄÔÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÓÉÓáËÓ ÌÏÉáÌÀÒÓ
ÉÓ. ÈÖÌÝÀ, ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ ÓÉÜØÀÒÄÓÀ ÃÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÐÉÒÃÀÐÉÒÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄ-
ÁÖËÄÁÀ ÀÒ ÀÒÉÓ (Éá. ÝáÒÉËÛÉ 5).

231
 ÝáÒÉËÉ 5. ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÈÀÍÈØÌÀ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ (ßÏÍÀ 70 ÊÂ., ÓáÄÖËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉ 1,7 Ì2)
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ

ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÈÀÍÈØÌÀ ßÏÍÀ

ÖÁÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ

ÌË/ßÈ % ÌË/ßÈ %  %

ÌÖÝÄËÉ 1.400 24 58 25 2.800 4,0

ÈÉÒÊÌËÄÁÉ 1.100 19 16 7 300 0,4

ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉ 750 13 46 20 1.500 2,0

ÂÖËÉ 250 4 27 11 300 0,4

ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉ 1.200 21 70 30 30.000 43,0

ÊÀÍÉ 500 9 5 2 5.000 7,0

ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉ 600 10 12 5 30.100 43,2

ÓÖË 5.800 100 234 100 70.000 100,0

ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÛÄÂÖÄÁÀ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ×ÖÍ-

ØÝÉÖÒ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÈÀÍ ÞÉÒÉÈÀÃÀà áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ
ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ, ÒÀÓÀÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ
ÖÊÖÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÒÀÃÉÖÓÉÓÀ ÌÄÏÈáÄ áÀÒÉÓáÛÉ,
ÌÀÈÉ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÌÄÔÉ áÀÒÉÓáÉÈ ÀáÃÄÍÓ ÆÄÂÀÅËÄÍÀÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÆÄ, ÅÉÃÒÄ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÝÅËÉ-
ËÄÁÀÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÓÀÚÏ×ÀÃ, ÌÉÓÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÈÄÏÒÉÖËÀà ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ ÃÉÀÐÀÆÏÍÉ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÛÉ. ÄÓ ÃÉÀÐÀÆÏÍÉ ×ÀÒÈÏÀ ÉÌ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀÍÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅ-
ÍÀà ÌÄÒÚÄÏÁÓ (ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉ, ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÉ, ÙÅÉÞËÉ,
ÊÀÍÉ); ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÛÉ ÃÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÈÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÆÄ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÃÉÃÉÀ, ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÉÝÅËÄÁÀ

232
ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ. ÀÌ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÒáÄÅÀÝ ÊÉ (ÂÀÒÊÅÄÖË ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ) ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ.
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÀÌÀÂÖÄ-
ÁÄËÉ ÓÀáÉÓ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ËÏÊÀËÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ
ÃÀ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ, äÖÌÏÒÖËÉ ÃÀ ÍÄÒÅÖËÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÈ. ÀÌ ×ÀØÔÏ-
ÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂËÖÅ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀÆÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÃÀ ÆÏÂãÄÒ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ×ÀØÔÏÒÉ ÓÉÍÄÒ-
ÂÉÖËÀà ÃÀ ÆÏÂãÄÒ, ÀÍÔÀÂÏÍÉÓÔÖÒÀà ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÔÏÍÖÓÆÄ.
ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ. ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀ-
ÍÏÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÄÁÀÓ ÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÌÏÈáÏÅ-
ÍÄÁÈÀÍ ÌÖÛÀ ÈÖ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÀà ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀ-
ÒÄÏÁÀÛÉ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍÉ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÌÄØÀ-
ÍÉÆÌÉ, ÒÏÌÄËÈÀÂÀÍÀÝ ãÄÒ ÀÒÝ ÄÒÈÉ ÀÒ ÀÒÉÓ ÓÀÁÏËÏÏà ÛÄÓßÀÅ-
ËÉËÉ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÄÔÀÁÏ-
ËÖÒ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÄÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ
(ËÏÊÀËÖÒÉ) ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÊÏÍÊÒÄÔÖËÉ
ÏÒÂÀÍÏÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ ÓÉÓáËÉÈÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ Ö×ÀÒÃÄÁÓ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÓ
×ÖÍØÝÉÖÒ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÓ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ÉÓ
×ÀØÔÉ, ÒÏÌ ÖãÒÄÃÖËÉ ÝÅËÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄË ÆÏÂÉÄÒÈ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÓ, ÀÍ ÈÅÉÈ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉË
ÐÒÏÃÖØÔÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÀÀ×ÀÒÈÏÅÏÓ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÀÒÔÄÒÉÏ-
ËÄÁÉ ÃÀ ÏÒÂÀÍÏÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ ÂÀÀÃÉÃÏÓ ×ÖÍØÝÉÏÍÉ-
ÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÀÍÖ ÂÀáÓÍÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ. ÌÀÂ.
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÀÔ×-ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ
ÈÀÅÉÃÀÍ ÜÀÌÏÒÜÄÁÀ ÌÀÓÆÄ ÊÖÍÈÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÉÆÒÃÄÁÀ
ÒÀ ÌÉÓÉ ÃÀÛËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ (ÀÃ× ÃÀ ÀÌ×) ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÌÀÈÉ
ÓÉàÀÒÁÄ ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ ÀÔ×-ÉÓ ÒÄÓÉÍÈÄÆÓ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÛÉ ÃÀ ÆÒÃÉÓ
ÖãÒÄÃÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ
ÀÃÄÍÏÆÉÍÉÓ ÓÉàÀÒÁÄ ÀÊÀÅÄÁÓ Ca++ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ
ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÀÈÉ ÊÄÃËÄÁÉ ÃÖÍÃÄÁÀ ÃÀ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ØÓÏÅÉËÛÉ, ÒÀÝ ÆÒÃÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ ÃÀ ÀÔ×-ÉÓ ÓÉÍÈÄÆÓ.
ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂËÖÅÉ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÉÓ
ÔÏÍÖÓÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ

233
áÃÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÒÉÂÉ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÀÓÄÈÉÀ
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ, ÀÓÄÅÄ ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀ (ÀÍ) ßÚÀËÁÀÃÉÏÍÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ,
ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÃÀ À. Û.
ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀ×ÀÒ-
ÈÏÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÃÀ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÓÉÓáËÉÈÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ
ÖÌãÏÁÄÓÃÄÁÀ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÛÉ, ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÛÉ ÑÀÍÂÁÀ-
ÃÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÌÉÆÄÆÉÈ. ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀÒÔÄÒÉÏËÀÓ ÒÄÀØÝÉÀÝ
(ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ) ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÉÝÅËÄÁÀ
ÌÈÄË ÌÉÓ ÓÉÂÒÞÄÆÄ.
ÌÄÔÀÁÏËÉÆÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÌÏÚÏ-
×ÀÝ ÃÀÃÄÁÉÈ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÆÄ.
ÉßÅÄÅÓ ÒÀ ÓÉÓáËÉÓ pH-ÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ, ÒÞÄÌÑÀÅÀ ÀÒÀÐÉÒÃÀÐÉÒ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÆÄ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÖÓÔÉ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈ-
ÃÄÁÀ ÐÉÒÖÅÀÔÉ, ÞËÉÄÒÉÈ ÊÉ: ÀÔ×, ÀÃ×, ÀÌ× ÃÀ ÀÃÄÍÏÆÉÍÉ. ÌÀÂÒÀÌ
ÌáÏËÏà ÀÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÓ ÀÒ ÛÄÖÞËÉÀ ÉÓÄÈÉ ÌÞËÀÅÒÉ ÂÀÌÀ×ÀÒ-
ÈÏÄÁÄËÉ Ä×ÄØÔÉÓ ÌÏáÃÄÍÀ, ÒÀÓÀÝ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÃÒÏÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÐÒÏÓÔÀÔÂËÀÍÃÉÍÉÓ, äÉÓÔÀÌÉÍÉÓ, ÊÉÍÉÍÄÁÉÓ
ÔÉÐÉÓ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÀÃ ÀØÔÉÖÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ. ÄÓÄÍÉ ÐÉÒÃÀÐÉÒ,
ÖÛÖÀËÏà ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄ-
ÃÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÆÄ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÄÃËÄÁÉ ÀÒÀÓÃÒÏÓ ÀÒÉÓ ÁÏËÏÌÃÄ ÌÏÃÖÍÄ-
ÁÖËÉ. ÌÀÈ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÌÖÃÌÉÅÀÃ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÂÀÒÊÅÄ-
ÖËÉ ÞÀÁÅÀ – ÊÖÍÈÉÓ ÔÏÍÖÓÉ. ÔÏÍÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀ-
ÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÄËÄØÔÒÖËÉ ÌÀáÀÓÉÀÈÄÁËÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÀ ÖÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏ ÛÄÊÖÌÛÅÀ. ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÂÀÌÏßÅÄÖ-
ËÉÀ ÏÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ: ÄÍÃÏÂÄÍÖÒÉ (ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ) ÃÀ ÍÄÉÒÏäÖÌÏÒÖËÉ.
ÀÌÀÓÈÀÍ, ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ßÀÌÚÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÔÏÍÖÓÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÛÉ ÃÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ äÖÌÏÒÖËÉ
ÂÀÅËÄÍÄÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÉÓ ÁÀÆÀËÖÒÉ ÀÍÖ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÔÏÍÖÓÉ.
ÁÀÆÀËÖÒ ÔÏÍÖÓÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏà-
ÊÏÄÁÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÆÌÉ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ (ÀÒÔÄÒÉÏËÀ, ÌÄÔÀÒÔÄ-
ÒÉÏËÀ, ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉ) ÆÏÂÉÄÒÈ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ

234
ÖãÒÄÃÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓÀ ÃÀ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ
ÖãÒÄÃÆÄ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÝÄÌÉÓ ÖÍÀÒÉ, ÒÀÝ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ
ÒÉÈÌÖË ÒáÄÅÄÁÓ. ÌÄÌÁÒÀÍÖËÉ ÐÏÔÄÍÝÉÀËÉÓ ÃÄÐÏËÀÒÉÆÀÝÉÉÓ
(ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ) ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ (ÌÀÂ. ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÂÀàÉÌÅÀ)
ÆÒÃÉÓ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ ÂÀÍÌÖáÔÅÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÓ ÃÀ ÂËÖÅÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÀÌÐËÉÔÖÃÀÓ. áÏËÏ ÖãÒÄÃÖËÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ äÉÐÄÒÐÏ-
ËÀÒÉÆÀÝÉÀ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÂÀØÒÏÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÃÒÏÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ
ÌÄÔÀÁÏËÉÔÄÁÉ ÀØÔÉÖÒ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍ
ÖãÒÄÃÄÁÆÄ ÖÊÖÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÐÒÄÊÀ-
ÐÉËÀÒÖËÉ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÔÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ, ÒÀÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÌÓÂÀÅÓÉ Ä×ÄØÔÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÃÀÁÀËÉ ÞÀÁÅÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÌÀÙÀËÉ ÞÀÁÅÀ, ÀÓÄÅÄ ßÚÀËÁÀ-
ÃÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÝ.
ÁÀÆÀËÖÒÉ ÔÏÍÖÓÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖÁÀÍÛÉ. ÉÓ ÊÀÒÂÀà ÀÒÉÓ ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÌÀÙÀËÉ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÌØÏÍÄ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÁÀÆÀËÖÒÉ ÔÏÍÖÓÉÓ ÃÀ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ
ÓÉÓáËÉÓÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ ÌÉÓÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÉÓ ßÚÀËÏÁÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÌÖÃÌÉÅ
ÃÏÍÄÆÄ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉ-
ËÄÁÉÓÀ. ÄÓ ÈÅÉÓÄÁÀ ÀÛÊÀÒÀÃ ÜÀÍÓ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ, ÂÖËÉÓ, ÔÅÉÍÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÍÀßËÀÅÄÁÛÉ ÃÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁ-
ÛÉÝ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÒ ÀÒÉÓ ÛÄÌÜÍÄÖËÉ ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ
ÃÒÏÄÁÉÈ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ ÀÍ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÌÉÓÉ ÊÅËÀÅ ÀÙÃÂÄÍÉÓ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÀÌ ÌÏÅËÄÍÀÓ
ÒÄÀØÝÉÖË äÉÐÄÒÄÌÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌÉÓÉ áÀÒÉÓáÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ØÓÏÅÉËÛÉ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ ÃÀ ÉÛÄÌÉÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÆÄ.
ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÄÔÀÁÏËÖÒ
ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÏÁÀÓÀ ÃÀ äÖÌÏÒÖË ÁÖÍÄÁÀÆÄ ÌÉÖÈÉÈÄÁÓ ÉÓ ×ÀØÔÉÝ,
ÒÏÌ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÀÍ ÉÛÄÌÉÒÄÁÖËÉ ÊÖÍÈÉÃÀÍ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÔÀ-
ÍÉÓÀÓ (ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÛÉ) ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÚÏ×É ÊÖÍÈÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÍÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÉÀÍ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ÈÅÉÈÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ – ÛÄÀ×ÀÒ-
ÃÏÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ

235
ÌÏÈáÏÅÍÄÁÈÀÍ, áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÌÉÓÉ, ÖÐÉÒÀÔÄÓÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉÈ ÃÀ ÃÏÌÉÍÉÒÄÁÓ ÍÄÒÅÖË ÂÀÅËÄÍÄÁÆÄ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ Ä×ÄØÔÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ ÖÛÖÀËÏà ÌÏØÌÄÃÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÃÀÍ
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ ÊÉÍÉÍÄÁÉ. ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÌÀÈÈÀÍ ÀÒÉÓ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ
ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÉÓ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ.
ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ×ÄÒÌÄÍÔ ÊÀËÉÊÒÄÉÍÓ. ÄÓ
ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ áËÄÜÓ ÐËÀÆÌÉÓ D 2 – ÂËÏÁÖËÉÍÄÁÓ - ÊÉÍÉÍÏÂÄÍÄÁÓ,
ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÐÏËÉÐÄÐÔÉÃÉ ÊÀËÉÃÉÍÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÀËÄÅÄ
ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÁÒÀÃÉÊÉÍÉÍÀÃ. ÊÀËÉÃÉÍÉ ÃÀ ÁÒÀÃÉÊÉÍÉÍÉ áÀÓÉÀÈ-
ÃÄÁÀ ÀÛÊÀÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ
Ä×ÄØÔÉÈ ÃÀ ÆÒÃÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÀ áÀÍÌÏÊËÄÀ ÃÀ ÓÖË ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÖÈÓ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÏÒÉÅÄ ÉáËÉÜÄÁÀ ØÓÏÅÉËÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÉ – ÊÉÍÉÍÀÆÉÈ.
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÌÀÈÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÒÏÉÓ ÓÉÌÝÉÒÉÓÀ, ÉÓÉÍÉ ÀáÃÄÍÄÍ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÛÉ, ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÊÀÍÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ Ï×ËÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÃÒÏÓ. ÌÀÈÅÄ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ
ÀÍÈÄÁÉÈ ÃÀ ÀËÄÒÂÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÖË ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ
ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÔÊÉÅÉËÉÓ ÛÄÂÒÞÍÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ. ÊÀÍÉÓÀ ÃÀ
ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÄÁÉÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÁÀÆÏ×ÉËÖÒÉ ÂÒÀÍÖËÏ-
ÝÉÔÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÉÚÏ×À äÉÓÔÀÌÉÍÉ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓÀ ÃÀ
ÅÄÍÖËÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ. äÉÓÔÀÌÉÍÉ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÀÓÄÅÄ, “ÀÍÔÉÂÄÍ-
ÀÍÔÉÓáÄÖËɔ ÔÉÐÉÓ ÒÄÀØÝÉÉÓÀÓ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀÆÄ ÂÄÍÄÒÀËÉÆÄÁÖË ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÓ ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉ: ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÃÀ ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ, ÌÀÂÒÀÌ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÂÀÌÏÉÚÏ×À
ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÌÉÄÒ ÃÀ ÌÏÞÒÀÏÁÓ
ÓÉÓáËÈÀÍ ÄÒÈÀÃ. ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ
ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉÓ ÌÄÔÉ ßÉËÉ (80%) ÀÃÒÄÍÀËÉÍÆÄ ÌÏÃÉÓ ÃÀ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÆÄ äÏÒÌÏÍÖËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉÝ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÈ ÀÒÉÓ
ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ. ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÆÄ ÌÏÃÉÓ ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅ-
ËÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÓÄÊÒÄÔÈÀ ÌÝÉÒÄ (20%) ßÉËÉ. ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÌÄÃÉÀÔÏÒÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉËÍÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÃÄÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÏÂÏÒÝ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁËÀà ÀÓÄÅÄ, ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁËÀÃ.

236
ÀÌÉÔÏÌ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÒÄÀØÝÉÀÝ, ÀÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓÀÃÌÉ ÌÀÈÉ ÌÂÒÞÍÏ-
ÁÄËÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ.
ÍÄÒÅÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÍÄÒÅÖËÉ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÃÀ ÌÄÔßÉËÀà ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒ ÍÄÒÅÄÁÆÄ ÌÏÃÉÓ,
ÈÖÌÝÀ, ÆÏÂÉÄÒÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÖË ÒÄÀØÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÐÀÒÀ-
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÝ. ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÚÅÄËÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ. ÀÌ ÉÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÓÉÌàÉÃÒÏÅÄ ÃÀ
×ÖÍØÝÉÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ. ÐÏÓÔÂÀÍ-
ÂËÉÖÒÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÖÌÄÔÄÓÏÁÀ ÂÀÌÏÚÏ×Ó ÌÄÃÉÀÔÏÒ-
ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÓ ÃÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÀÃÒÄÍÄÒÂÖË ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ.
ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÄÍ ÒÀ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄË ÁÏàÊÏÄÁÓ, ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÄÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀÓ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ ÌàÉÃÒÏà ÀÒÉÓ
ÉÍÄÒÅÉÒÄÁÖËÉ ÊÀÍÉÓ ÃÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ, ÈÉÒÊÌËÉÓ ÃÀ ÌÖÝËÉÓ
ÙÒÖÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ßÅÒÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ.
ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÄÜáÄÒÉÀ.
ÅÄÍÄÁÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀÓ, ÌÀÂÒÀÌ,
ÓÀÁÏËÏÏ ãÀÌÛÉ, ÅÄÍÄÁÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÓÉÌàÉÃÒÏÅÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÍÀÊËÄÁÉÀ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓÀÆÄ. ÒÏÂÏÒÝ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÌÄÃÉÀÔÏÒÓ ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ßÀÒÌÏÀÃ-
ÂÄÍÓ, ÉÓ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ áÀÒÉ-
ÓáÉ ÖÛÖÀËÏà ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË
Ä×ÄÒÄÍÔÖË ÍÄÒÅÄÁÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÆÄ. ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ áÃÄÁÀ ÀÌ ÍÄÒÅÄÁÉÈ
ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÈ, ÓÉáÛÉÒÉÈ 1-3 ÄÒÈ ßÀÌÛÉ
(ÔÏÍÖÒÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ). ÈÖ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÉÆÒÃÄÁÀ 10-ÌÃÄ
ÄÒÈ ßÀÌÛÉ, ÌÀÛÉÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÀà ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÀÓ (ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ), áÏËÏ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ – ÅÀÆÏÃÉËÀÔÀÝÉÀÓ (ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ). ÈÖÌÝÀ, ÄÓ
ÅÀÆÏÃÉËÀÔÀÝÉÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÁÀÆÀËÖÒÉ
ÔÏÍÖÓÉÈ ÀÍÖ ÓÀÊÖÈÒÉÅ ÓÉÓáÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÀÃÀÊÅÄÈÉÓ
ÛÄÌÃÄÂÀÝ. ÀÌÉÔÏÌ, ÅÀÆÏÃÉËÀÔÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ, ÓÉÓáË-

237
ÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉÓ ÀÒ ÀÒÓÄ-
ÁÏÁÉÓÀÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÁÀÆÀËÖÒÉ
ÔÏÍÖÓÉÈ. ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ, ÁÀÆÀËÖÒÉ ÔÏÍÖÓÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ, ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÆÄ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ áÀÒÉÓáÉÝ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ. ÀÓÄ ÌÀÂÀ-
ËÉÈÀÃ, ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÆÄ ÊÀÍÉÓ ÃÀ
ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÄÒÈÍÀÉÒÀÃ, ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÈ ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ,
ÌÀÂÒÀÌ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÓÉáÛÉÒÉÓ
ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÓÀÓ ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÌÄÔÉ áÀÒÉÓáÉÈ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ,
ÅÉÃÒÄ ÊÖÍÈÄÁÉÓÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ
ßÉÍÀÙÏÁÀ Ö×ÒÏ ×ÀÒÈÏ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ (ÛÄÌÀÅÉß-
ÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ), ÅÉÃÒÄ ÊÖÍÈÉÓ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ßÉÍÀÙÏÁÀ. ÀÌÀÅÄ
ÃÒÏÓ, ÊÖÍÈÉÓ ÞÀÒÙÅÄÁÓ ÌÄÔÉ áÀÒÉÓáÉÈ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ,
ÅÉÃÒÄ – ÊÀÍÉÓÀÓ.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ Ä×ÄØÔÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÐÀÒÀ-
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ØÏËÉÍÄÒÂÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ. ÄÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ
ÂÀÒÄÂÀÍ ÓÀÓØÄÓÏ ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ. ØÏËÉÍÄÒÂÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÀØÔÉÖÒÃÄÁÀ
ÓØÄÓÏÁÒÉÅÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ ÃÀ ÓØÄÓÏÁÒÉÅ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÀÛÊÀÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖË ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ (ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ, ÌÀÈÛÉ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ). ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ
ØÏËÉÍÄÒÂÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÀÓÄÅÄ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÈáÄËÉ
ÂÀÒÓÉÓ ßÅÒÉË ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ.
ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÆÄ ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ØÏËÉÍÄÒÂÖËÉ
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÛÄÌÜÍÄÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ
ÔÒÀØÔÉÓ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄ-
ÁÖËÉÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÊÉÍÉÍÄÁÉÈ. ÈÖÌÝÀ, ÌÄÝÍÉÄÒÈÀ
ÍÀßÉËÉ ÓÀÁÏËÏÏà ÀÒ ÂÀÌÏÒÉÝáÀÅÓ ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ØÏËÉÍÄÒÂÖËÉ - ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀÓ.

III.6.2. sistemuri hemodinamikis regulacia

ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÒÂÏËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ

ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÀÒ ÀÒÉÓ ÂÀÒÄÌÏÓ
ÝÅÀËÄÁÀà ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ ÛÄÓÀÂÖÄÁËÀÃ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÜØÀÒÉ
ÃÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÓÀÚÏ×ÀÃ. ÀÌÉÓÀÈÅÉÓ

238
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÈÅÉÈÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆ-
ÌÄÁÉÓÀ ÃÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÉÒÏ-äÖÌÏÒÖËÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÊÏÏÒÃÉÍÀ-
ÝÉÖËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÐÀÒÀÌÄÔÒÄÁÉ
ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ “ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ” ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓá-
ÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÌÉÄÒ. ÀÌÀÈÂÀÍ À×Ä-
ÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÀÙßÄÅÓ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÛÉ ÌÃÄÁÀÒÄ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË ÝÄÍÔÒÄÁÀÌÃÄ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÍÉ ÓÉÂÍÀËÄÁÓ
ÀÂÆÀÅÍÉÀÍ ÒÏÂÏÒÝ Ä×ÄØÔÏÒÄÁÈÀÍ (ÂÖËÈÀÍ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÈÀÍ),
ÀÓÄÅÄ ÝÍÓ-ÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÍÄÉÒÏ-äÖÌÏÒÖË ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ.
ÂÖËÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ßÍÄÅÉÓ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓÀÊÄÍ (ÒÀÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÈÅÉÓ), ÒÀÝ ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÃÀ ÂÖËÉÓ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÂÀÌÏÓÒÏËÉÓ ÛÄÈÀÍáÌÄÁÉÈ áÃÄÁÀ.
ÓÀÀÃÀÐÔÀÝÉÏ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ
ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÓÀÌ ãÂÖ×ÀÃ
ÚÏ×ÄÍ: áÀÍÌÏÊËÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ, ÓÀÛÖÀËÏ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÃÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.

III.6.2.1. xanmokle moqmedebis regulaciuri

meqanizmebi

ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ, ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ, ÍÄÒÅÖËÉ ßÀÒÌÏ-

ÛÏÁÉÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏ-
ÒÖËÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ (ßÍÄÅÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀÆÄ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ
ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ), ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÖËÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ ÃÀ ÝÍÓ-ÉÓ
ÉÛÄÌÉÀÆÄ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ. ÒÏÂÏÒÝ ÓÀáÄËßÏÃÄÁÀ
ÂÅÉÜÅÄÍÄÁÓ, ÚÅÄËÀ ÀÌ ÒÄ×ËÄØÓÉÓ ÆÏÂÀà ÃÀ ÞÉÒÉÈÀà ÈÀÅÉÓÄ-
ÁÖÒÄÁÀÓ ÌÀÈÉ ÜØÀÒÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀÌ ÔÉÐÉÓ ÒÄ×ËÄØ-
ÓÄÁÉÓ ÃÒÏ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÀÌÉÀ. ÀÓÄÈÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÓÀÊÌÀÏà ÉÍÔÄÍÓÉÖ-
ÒÉÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ (ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÃÙÉÓ
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ) ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÀÍ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ØÒÄÁÀ
(ÒÏÂÏÒÝ ÄÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÖË ÒÄ×ËÄØÓÄÁÓ ÄÌÀÒÈÄÁÀ) ÀÍ
ÓÖÓÔÃÄÁÀ (ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÖËÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ ÃÀ ÝÍÓ-ÉÓ ÉÛÄÌÉÀÆÄ
ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ). ÍÄÒÅÖË ÂÀÅËÄÍÄÁÓ ÄÌÀÔÄÁÀ ÀÓÄÅÄ

239
äÏÒÌÏÍÄÁÉÓ (ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ, ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ, ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉ) ÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÀ.
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ ÃÀ ÊÉÓÒÉÓ ÌÓáÅÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍÉ ÁÀÒÏ – ÃÀ ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÙÉÂÆÍÄÁÉÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÓ,
ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓ
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÖË ÆÏÍÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÉÓ ÃÀ ÓÀÄÒÈÏ
ÓÀÞÉËÄ ÀÒÔÄÒÉÉÓ (ÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓÉÍÖÓÄÁÉÓ) ÖÁÍÄÁÉ (ÍÀá. 41). ÊÀÒÏ-
ÔÉÃÖËÉ ÓÉÍÖÓÉÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ
ÁÏàÊÏÄÁÉ ÂÀÃÉÓ ÓÉÍÏÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÍÄÒÅÉÓ (ÄÍÀáÀáÉÓ ÍÄÒÅÉÓ ÔÏÔÄÁÉ)
ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ. ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÉÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÓ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÃÄÐÒÄÓÒÖËÉ (ÀÏÒÔÀËÖÒÉ) ÍÄÒÅÉ, áÏËÏ ÌáÀÒ-ÈÀÅÉÓ
ÙÄÒÏÓ ÂÀÌÏÓÅËÉÓ ÖÁÀÍÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖË ÁÀÒÏÝÄÐÔÏÒÄÁÓ ÀÍÄÒÅÉÀ-
ÍÄÁÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÄÐÒÄÓÏÒÖËÉ ÍÄÒÅÉ. ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÍÏÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ,
ÀÓÄÅÄ, ÀÏÒÔÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÀÂÒÄÈÅÄ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ
ÌÉÌÀÅÀË À×ÄÒÄÍÔÖË ÁÏàÊÏÄÁÓ. ÄÓ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÂÀÍËÀÂÄ-
ÁÖËÉÀ ÊÀÒÏÔÉÃÖË ÓáÄÖËÄÁÛÉ (ÓÀÄÒÈÏ ÓÀÞÉËÄ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÂÀÍÔÏ-
ÔÅÉÓ ÖÁÀÍÈÀÍ ÀáËÏÓ) ÃÀ ÀÏÒÔÀËÖÒ ÓáÄÖËÄÁÛÉ (ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÛÉ).
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ßÍÄÅÀÆÄ. ÈÖ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃÄËÓ ÂÀÅßÄËÀÅÈ ÌÖÃÌÉÅÉ ßÍÄÅÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ,
ÌÀÛÉÍ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÖßÚÅÄÔÉ áÀÓÉÀÈÉÓ ÉØÍÄÁÀ.
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ ÒÏÂÏÒÝ ÃÉ×ÄÒÄÍÝÉÒÄÁÖËÉ
ÂÀÃÀÌÝÄÌÄÁÉ: ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÏÌáÃÀÒ ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÄÁÓ ÉÓÉÍÉ
ÂÀÍÌÖáÔÅÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÆÀËÐÉÈ ÐÀÓÖáÏÁÄÍ. ÀÌ ÂÀÍÌÖáÔÅÄÁÉÓ ÓÉáÛÉ-
ÒÄ ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÉÝÅËÄÁÀ, ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ ßÍÄÅÉÓ ÔÀËÙÉÓ ÀÌÐËÉ-
ÔÖÃÀ ÃÀ (ÀÍ) ÌÀÔÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ. ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÀÍÖ ßÍÄÅÉÓ
ÒáÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÉáÛÉÒÄÝ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ
ÀÍÀËÏÂÉÖÒÉ ÓÉÃÉÃÉÓ, ÏÙÏÍà ÌÖÃÌÉÅÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÂÀÃÀÓÝÄÌÄÍ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÓÀÛÖÀËÏ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ, ÀÒÀÌÄà ÀÓÄÅÄ, ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÉÓ ÀÌÐËÉ-
ÔÖÃÀÓÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÌÀÔÄÁÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÀÆÄ ÀÍÖ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀÓ ÂÖËÉÓ
ÒÉÈÌÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ.
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ
ÌÉÃÉÓ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÊÀÒÃÉÏÉÍäÉÁÉÔÏÒÖË ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË ÝÄÍÔÒÄÁÈÀÍ. ÀÓÄÅÄ ÝÍÓ-ÉÓ ÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ. ÄÓ
ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÀÊÀÅÄÁÓ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒ ÝÄÍÔÒÄÁÓ ÃÀ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ ÐÀÒÀÓÉÌ-

240
ÐÀÈÉÊÖÒÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ
ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÞÀËÀ. ÌÀÈÉ ÛÄÌÀÊÀÅÄÁÄËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÅËÉÍÃÄÁÀ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÁÀÒÏÒÄ-
ÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÌÖÃÌÉÅ ÃÄÐÒÄÓÏÒÖË ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ. ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÝÄÍÔÒÉ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÊÀÅÃÄÁÀ. ÄÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ,
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ áÀÒÉÓáÉÈ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ.
ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ
ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ, áÏËÏ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ, ÏÒÉÅÄ ÄÒÈÀÃ
ÊÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÂÆÉÈ
ÀÍ ÊÉÃÄÅ - ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ, ÒÀÝ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÞÀËÀ, ÒÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ. ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÃÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÖÊÖÐÒÏÝÄÓÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÓÀÁÏËÏÏà ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÓ.
ÄÓ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ äÏÌÄÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ
ÖÊÖÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÜÀÊÄÔÉËÉ ãÀàÅÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ: ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
áÀÍÌÏÊËÄ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÓÉÂÍÀËÄÁÉ
ÉßÅÄÅÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓÀ ÃÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÃÀ ßÍÄÅÉÓ ÓÀßÚÉÓÉ ÃÏÍÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀÓ.
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞ-
ÒÀÅÄÁÄËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓÀÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÝÍÓ-ÉÓ
ÆÏÂÉÄÒÈ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÛÄÊÀÅÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÖÍÈØÅÀ
áÃÄÁÀ Ö×ÒÏ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ, ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÏÍÖÓÉ, ÓÖÓÔÃÄÁÀ
ÌÏÍÏÓÉÍÀÐÓÖÒÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ, ÄÊÂ-Ó ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÓÉÍØÒÏÍÉÆÀÝÉÀ.
ÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓÉÍÖÓÉÓ ÌÉÃÀÌÏÓ ÞËÉÄÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÓ ×áÉÆÄË
ÝáÏÅÄËÄÁÓ ÛÄÄÍÉÛÍÄÁÀÈ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ,
ÆÏÂãÄÒ ÜÀÞÉÍÄÁÀÝ ÊÉ.
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÀÆÄ. ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÒÏÂÏÒÝ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ ÃÀ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÃÏÍÄÆÄ,
ÀÓÄÅÄ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÈáÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÈÀÍÀ-

241
×ÀÒÃÏÁÀÆÄ. ÐÒÄ- ÃÀ ÐÏÓÔÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ Ä×ÄØÔÖÒ äÉÃÒÏ-
ÓÔÀÔÉÊÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ, ÉßÅÄÅÓ ÒÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÖË-
ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÖËÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÒáÄÅÀÓ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÉÆÒÃÄÁÀ,
ÒÀÝ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÅÀÆÏÃÉËÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ Ä×ÄØÔÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÈáÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ (ÂÀÃÀÓÅËÀ)
ÉÍÔÄÍÓÔÉÝÉÀËÖÒ ÓÉÅÒÝÄÛÉ. áÏËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉ-
ÈÄÁÉÓÀÓ ÐÉÒÉØÉÈ áÃÄÁÀ: ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ; ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ Ä×ÄØÔÖÒÉ
ßÍÄÅÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÄÓ ÉßÅÄÅÓ ÉÍÔÄÒÓÔÉÝÉÀËÖÒÉ ÓÉÅÒÝÉÃÀÍ ÓÉÈáÉÓ
ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÆÒÃÀÓ.
ÂÀàÉÌÅÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÉ ÐÒÄÓÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ Ä. ß. ÂÀàÉÌÅÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÂÖËÉÓ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀÂÖËÛÉ. ÉÓÉÍÉ ÉÚÏ×À
ÏÒ ÞÉÒÉÈÀà ÊÀÔÄÂÏÒÉÀÃ: A – ÔÉÐÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÂÖËÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÃÒÏÓ ÀÙÉÂÆÍÄÁÉÀÍ ÃÀ B – ÔÉÐÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÐÀÓÉÖÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓ
ÃÒÏÓ ÀÙÉÂÆÍÄÁÉÀÍ, ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ, ÒÀÝ
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÁÏËÏÓ áÃÄÁÀ. ÀÍÖ, ÏÒÉÅÄ ÔÉÐÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÉ
ÀÙÉÂÆÍÄÁÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÓ: A – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ – ßÉÍÀ-
ÂÖËÄÁÉÓ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ, B – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ – ÌÀÈÉ
ÐÀÓÉÖÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÓ. ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ ÌÉÃÉÓ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ
ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÝÄÍÔÒÄÁÈÀÍ ÃÀ ÝÍÓ-ÉÓ ÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÈÀÍ.
ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌáÏËÏà B– ÒÄÝÄÐ-
ÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÈ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ, ÁÄÅÒÀà äÂÀÅÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË Ä×ÄØÔÄÁÓ, ÊÄÒÞÏÃ: ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÝÉÒÊÖ-
ËÀÝÉÖÒÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÀ ÃÀ
ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ, ÒÀÓÀÝ ÈÀÍ ÓÃÄÅÓ ÂÖË-
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ; B -
ÔÉÐÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ
ÌÊÅÄÈÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖË ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÞÀÒÙÅÄÁÆÄ
(ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË
ÒÄ×ËÄØÓÄÁÛÉ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÌÏÍÀ-
ßÉËÄÏÁÄÍ) ÃÀ ÒÏÂÏÒÝ ÜÀÍÓ, B – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÈÉÒÊÌËÉÓÄÖË ÄØÓÊÒÄÝÉÀÆÄ (ÒÀÝ ÈÉÒÊÌËÉÓ
ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ) ÀáÃÄÍÓ.

242
 ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ (ÃÀ ÌÓáÅÉËÉ ÅÄÍÄÁÉÓ) ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÂÀÍÓÀÊÖÈ-
ÒÄÁÖË ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÄÍ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÉÂÍÉÈ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ. ÌÀÈÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÀ ÌÀÈ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ ÀÞËÄÅÓ
ÖÍÀÔÉ×ÄÓÀà ÀÙÉØÅÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÉ ÃÀ ÐÀÒ-
ÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÀ. ÄÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÞÀËÉÀÍ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄÍÉ
ÀÒÉÀÍ ÀÌ ÐÀÒÀÌÄÔÒÄÁÉÓÀÃÌÉ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÖÌÝÉÒÄÓÉ ÒáÄÅÀÝ ÊÉ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÏÓÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ
ÝÄÍÔÒÄÁÉÓÀÊÄÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÛÄÝÅËÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÄÓ äÏÒÌÏÍ
ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÓÄÊÒÄÝÉÀÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÏÓÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉ ÀÊÏÍÔÒÏËÄÁÄÍ
ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÓÄÊÒÄÝÉÀÓ.
B – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, A – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ
ÀÌÀÙËÄÁÄÍ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒ ÔÏÍÖÓÓ. ÓßÏÒÄà A – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ ÔÀØÉÊÀÒÃÉÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ áÛÉÒÀÃ (ÌÀÂÒÀÌ ÀÒÀ
ÚÏÅÄËÈÅÉÓ) ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ (ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÛÉ) ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÞÀËÉÀÍ
ÞËÉÄÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÓ (ÓÉÓáËÛÉ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÓÉÈáÉÓ ÜØÀÒÉ
ÛÄÚÅÀÍÉÓ ÂÀÌÏ).
ÂÖËÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉÝ ÀÓÄÅÄ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ
ÒÀÙÀÝ ÏÃÄÍÏÁÀ. ÀÌ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ
(ÒÏÂÏÒÝ ßÉÍÀÂÖËÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ) ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÛÄÃÂÄ-
ÍÉËÏÁÀÛÉ ÂÀÃÉÓ. ÅÀÒÀÖÃÏÁÄÍ, ÒÏÌ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÆÄ
ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ØÒÏÍÏÔÒÏÐÖËÉ ÂÀÅËÄÍÉÓ
ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ, áÏËÏ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÞÀËÉÀÍ ÞËÉÄÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓÀÓ ÉßÅÄÅÓ
ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÁÒÀÃÉÊÀÒÃÉÀÓÀ ÃÀ ÅÀÆÏÃÉËÀÔÀÝÉÀÓ.
ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÝÉÒÄ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ
ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ ÌáÏËÏà ÉÆÏÅÏËÖÌÄÔÒÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÉÓ
ÃÒÏÓ (ÄÊÂ-ÆÄ R – ÊÁÉËÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÖÝÄÁÅÄ).
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÒÄ×ËÄØ-
ÓÄÁÉ. ÀÏÒÔÀËÖÒÉ ÃÀ ÓÉÍÏÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓáÄÖËÄÁÉÓ ØÄÌÏÒÄÝÄÐ-
ÔÏÒÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ ÀÒ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÅÀÊÖÈÅÍÏÈ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ
àÄÛÌÀÒÉÔ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÃÄØÅÀÔÖÒ
ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÄÁÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ (ÀÍ H+ – ÉÏÍÄÁÉÓ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÆÒÃÀ). ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÌÉÃÉÓ

243
ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÒÏÂÏÒÝ ÓÖÍÈØÅÉÓ, ÀÓÄÅÄ, ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ
ÝÄÍÔÒÄÁÈÀÍ ÃÀ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ, ÌÄÔßÉËÀÃ,
ÖÒÈÉÄÒÈÓÀßÉÍÀÙÏ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ, ÒÀÝ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ äÄÌÏ-
ÃÉÍÀÌÉÊÀÆÄ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÛÉ ÈÖ ÌÏÅáÓÍÉÈ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ (×ÉËÔÅÄÁÉÓ áÄËÏÅÍÖÒÉ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÆÉÈ), ÅÍÀáÀÅÈ, ÒÏÌ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ
ÉßÅÄÅÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ Ä×ÄØÔÄÁÉ ÓãÀÁÍÉÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÄÁÓ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÉÂÉÅÄ
ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÛÄÉÌÜÍÄÅÀ ÌÀÛÉÍÀÝ, ÒÏÝÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ
ÛÄÃÄÂÀà ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÓÉÍÏÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÃÀ
ÀÏÒÔÀËÖÒÉ ÓáÄÖËÄÁÉÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÖÁÀÍÛÉ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ (ÉÓÄÅÄ,
ÒÏÂÏÒÝ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ) ÄßÉÍÀÙÄÁÀ
ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌ ÃÀÝÄÌÀÓ. ÁÖÍÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÌ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÓ
ÄÌÀÔÄÁÀ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌáÒÉÃÀÍ ÃÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ,
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÛÄÓÖÍ-
ÈØÖË äÀÄÒÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓÀÓ äÉÐÏØÓÉÉÈ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÓãÀÁÍÉÓ ÌÀÈÉ
ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÓ; ÀÓÄÅÄ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ (ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÝ) ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÒÄÀØÝÉÀ ÝÍÓ-ÉÓ ÉÛÄÌÉÀÆÄ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÓÉÓáËÉÈ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓÀÓ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ, ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÀÍ ÔÅÉÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÉÆÄÆÉÈ
ÃÀÒÙÅÄÅÉÓÀÓ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ Ä. ß. ÒÄÀØÝÉÀ ÝÍÓ-ÉÓ ÉÛÄÌÉÀÆÄ. ÉÓ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÛÉ,
ÒÀÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. H + ÉÏÍÄÁÉÓ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ (ÀÓÄÅÄ ÓáÅÀ ÌÄÔÀÁÏ-
ËÉÔÄÁÉÓÀÝ) ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÌÏÂÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÒÄÔÉÊÖËÖÒ ×ÏÒÌÀÝÉÀÆÄ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÆÄÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÉÈ, ÀÍ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÖËÉ ÖÁÍÄÁÉÓ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÈ.
ÝÍÓ-ÉÓ ÉÛÄÌÉÀÆÄ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ áÀÒÉÓáÆÄ. ÀÓÄ,
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÖÊÉÃÖÒÄÓÀà ÌÊÅÄÈÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ×ÏÒÌÉÓ ÓÉÓáËÉÈ

244
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓÀÓ, ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉß-
ÒÏÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÈÉÒÊÌËÉÓÊÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÌÃÄÍÀÃ
ÛÄÌÝÉÒÃÄÓ, ÒÏÌ ÛÀÒÃÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÛÄßÚÃÄÓ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ 250 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ ÃÀ ÌÄÔÀÃ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÈÉÒÊÉÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ
ÛÒÉÓ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ ÆÖÓÔÀÃ ÉÓÄÈÉÅÄÀ, ÒÏÂÏÒÉÝ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÂÀÍÂ-
ËÉÄÁÉÓÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÂÒÞÏ
ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ,
ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÃÀÍ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÃÀ ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ
ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ áÃÄÁÀ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ
ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀÁÀËÉÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÄØÓÔÒÄ-
ÌÀËÖÒ ÓÉÔÖÀÝÉÀÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ 20-ãÄÒ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÈÀÍ ÄÒÈÀà ÌÏÞÒÀÅÉ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ, ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ, ÓÀÄÒÈÏ
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ (E – ÀÃÒÄÍÏ-
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÓÀÐÀÓÖáÏÃ). ÌÀÂÒÀÌ, ÒÀÃÂÀÍÀÝ ÀÃÒÄ-
ÍÀËÉÍÆÄ ÒÄÀØÝÉÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ, ÌÀÈÛÉ
D – ÃÀ E – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÉÓ ÂÀÌÏ,
ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ, ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀÃ, ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉ-
ËÄÁÀÓÀÝ. ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ, áÏËÏ ÊÀÍÉÓ
ÃÀ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÓÀÛÖÀËÏ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ ÀÍ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÉÝÅËÄÁÀ. ÉÂÉÅÄ
Ä×ÄØÔÄÁÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÀÍ ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓ
ÃÒÏÓ. ÓÉÓáËÃÄÍÉÓ ÀÍ ÞËÉÄÒÉ ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÓÔÒÄÓÉÓ (ÛÉÛÉ, ÂÀÍÂÀÛÉ,
ÂÀÛÌÀÂÄÁÀ) ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÛÉ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÌ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÉÓÄÈ ÃÏÍÄÓ ÌÉÀÙßÉÏÓ, ÒÏÌ ÓàÀÒÁÏÁÃÄÓ D – ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÛÄÃÄÂÉÈ. ÈÖÌÝÀ, ÀÌ ÃÒÏÉÓÀÈÅÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÖÊÅÄ ÉÓÄÃÀÝ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÀà ÛÄÅÉßÒÏÄÁÖËÉÀ
ÍÄÒÅÖËÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÆÄÆÙÖÒÁËÏÅÀÍÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÈ ÓÉÓáËÛÉ ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÀÃÉ
ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ, ÈÖÌÝÀ, ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÓÄÊÒÄÝÉÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉÝ ÊÉ, ÌÀÈ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÖËÉ ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÞÀËÉÀÍ ÌÝÉÒÄÀ ÓÀÉÌÉÓÏÃ, ÒÏÌ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÀÆÄ ÍÄÉÒÏÂÄÍÖËÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÓÂÀÅÓÉ ÒÄÀØÝÉÀ ÂÀ-
ÌÏÉßÅÉÏÓ.

245
 III.6.2.2. saSualo xangrZlivobis regulaciuri
meqanizmebi
ÓÀÛÖÀËÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ ÂÀÍÀÊÖÈ-
ÅÍÄÁÄÍ: 1. ÔÒÀÍÓÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ; 2. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÊÄÃËÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÀÓ; 3. ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ.
ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÀÓÀÌÏØÌÄÃÄÁËÀà ÓÀàÉÒÏÀ ßÖÈÄÁÉ, áÏËÏ ÌÀÈÉ
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ – ÓÀÀÈÄÁÉ.
ÔÒÀÍÓÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ. ÚÅÄËÀ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ßÍÄÅÀÆÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÃÀ (ÀÍ) ÅÄÍÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ ÉÍÔÄÒÓÔÉ-
ÝÉÀËÖÒ (ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ) ÓÉÅÒÝÄÛÉ, áÏËÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÉÂÍÉÈ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ,
ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÄÒÈÌÀ-
ÍÄÈÈÀÍ ÌàÉÃÒÏ ÊÀÅÛÉÒÛÉÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÄÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀÊËÄÁÀÓ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÉ, ÉÆÒÃÄÁÀ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÃÀ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÌÀÔÄÁÀÓ ÉßÚÄÁÓ.
ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÄÃËÄÁÛÉ. ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ
ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ßÍÄÅÀÆÄ.
ÄÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÉÌÀÓ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ ßÍÄÅÉÓ
ÀÌ ÌÀÔÄÁÀÓ ÂÀÒÊÅÄÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÓ ÖßÄÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÞÀÁÅÉÓ
ÒÄËÀØÓÀÝÉÀ (III.4.15). ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÖÊÖÐÒÏÝÄÓÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒÔÄ-
ÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÆÒÃÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÀÌ
ÈÅÉÓÄÁÀÓ ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÀ ÃÀ ÞÀÁÅÉÓ ÖÊÖÒÄËÀØÓÀÝÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ.
ÄÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ ÊÀÒÂÀà ÀØÅÓ ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÔÄÅÀà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ. ÀÌ
ÈÅÉÓÄÁÉÓ ÂÀÌÏ, ßÍÄÅÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÛÉÂÍÉÈ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÛÄÝÅËÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÊÉ,
10-60 ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÍÏÒÌÀÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ.
ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ. ×ÄÒÌÄÍÔÉ ÒÄÍÉÍÉ (ÓÉÍ.-
ØÉÌÏÆÉÍÉ, ÌÏËÄÊ. ÌÀÓÀ |34 000) ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ÃÀ ÉÍÀáÄÁÀ
ÈÉÒÊÌËÉÓ ÉÖØÓÔÀÂËÏÌÄÒÖËÖÒ (juxtaglomerularis; ËÀÈ. juxta –
ÀáËÏÓ + glomerulus ÂÏÒÂÀËÉ) ÖãÒÄÃÄÁÛÉ. ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ
ÄÓ ×ÄÒÌÄÍÔÉ áËÄÜÓ (ÒÄÍÉÍÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÌÑÀÅÄ ÀÒÄÛÉ, ÒÏÝÀ

246
pH< 5,0) ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÏÂÄÍÓ (D2 – ÂËÏÁÖËÉÍÉ), ÒÏÌÄËÉÝ ÙÅÉÞËÛÉ
ÓÉÍÈÄÆÃÄÁÀ. ÂÀáËÄÜÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÃÄÊÀÐÄÐÔÉÃÉ
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ I (ÛÄÃÂÄÁÀ 10 ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀÓÀÂÀÍ). ÐËÀÆÌÉÓ Ä. ß.
ÌÀÊÏÍÅÄÒÔÉÒÄÁÄËÉ (ÂÀÒÃÀÌØÌÍÄËÉ) ×ÄÒÌÄÍÔÉÓ (ÒÏÌÄËÉÝ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÃÀ ÓáÅÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ) ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ I-Ó ÌÏßÚÃÄÁÀ ÏÒÉ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÀ ÃÀ ÂÀÃÀÃÉÓ ÏØÔÀÐÄÐÔÉÃ
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ II-ÛÉ (ÀÓÐ-ÀÒÂ-ÅÀË-ÈÉÒ-ÉËÄ-äÉÓ-ÐÒÏ-×ÄÍ), ÒÏÌÄËÉÝ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÄÔÉÓÌÄÔÀà ÞËÉÄÒÉ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÀ
(ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ I-ÉÓ ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ II-ÀÃ ÂÀÒÃÀØÌÍÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ
ÞÉÒÉÈÀÃÀà ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ). ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ II ÉáËÉÜÄÁÀ
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÀÆÄÁÉÈ ÀÒÀÀØÔÉÖÒ ÐÄÐÔÉÃÄÁÀÃ. ÌÈÄËÉ ÀÌ ãÀàÅÖÒÉ
ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÀ ÌàÉÃÒÏ ÊÀÅÛÉÒÛÉÀ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáËÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓÈÀÍ, ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓÈÀÍ.
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ, ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ
ÌÉÆÄÆÉÈ, ÉØÍÄÁÀ ÄÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀÝÄÌÀ, ÈÉÒÊÌËÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÀÍ ÌÀÈÉ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÝÅËÉËÄÁÀ,
ÒÄÍÉÍÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ II ÌÞËÀÅÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄË,
ÖÛÖÀËÏ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÆÄ ÃÀ ÍÀÊËÄÁÉ ÂÀÅËÄÍÀ ÀØÅÓ
ÅÄÍÄÁÆÄ. ÉÓ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ ÀÓÄÅÄ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÃÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÐÄÒÉ-
×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ. ÀÍÂÏÔÄÍÆÉÍ II ÞÉÒÉÈÀÃÉ
ÓÔÉÌÖËÀÔÏÒÉÀ ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÉÓÀ.
ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÀØÓÉÌÖÌÉÓ
ÌÉÓÀÙßÄÅÀà ÓÀàÉÒÏÀ 20 ßÖÈÀÌÃÄ, ÛÄÌÃÄ ÄÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÌáÏËÏà ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÓÖÓ-
ÔÃÄÁÀ. ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÍÏÒÌÀËÉÆÀÝÉÉÓÀÈÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ÃÀ (ÀÍ) ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ.
ÅÀÒÀÖÃÏÁÄÍ, ÒÏÌ ÄÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ßÚÖÒÅÉËÉÓ ÂÒÞÍÏÁÉÓ
ßÀÒÌÏÛÏÁÀÛÉ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÓÉÓáËÛÉ ÒÄÍÉÍÉÓÀ ÃÀ ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉÓ ÛÄÌ-
ÝÅÄËÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ßÚÖÒÅÉËÉÓ ÂÒÞÍÏÁÀ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÃÀ ÐÉÒÉ-
ØÉÈ. ÀÌÉÈÅÄ áÓÍÉÀÍ ßÚÖÒÅÉËÉÓ ÂÒÞÍÏÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÓÄÒÉÏÆÖËÉ
ÓÉÓáËÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÃÒÏÓ. ÅÀÒÀÖÃÏÁÄÍ ÀÓÄÅÄ, ÒÏÌ ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏ-
ÔÄÍÆÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÈÉÒÊÌËÉÓÄÖËÉ äÉÐÄÒÔÄÍÆÉÉÓ
ÆÏÂÉÄÒÈ ÓÀáÄÏÁÀÓ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÀÓÄÈÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÛÉ ÒÄ-
ÍÉÍÉÓ ÃÀ ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÀÔÖËÏÁÓ.

247
 III.6.2.3. xangrZlivi moqmedebis regulaciuri
meqanizmebi
äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÄØÀÍÉÆ-
ÌÄÁÓ ÂÀÍÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÔÄÅÀÃÏÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀÆÄ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÛÄÝÅËÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÌÏáÃÄÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉÈ, ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÉÈÀ ÃÀ ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÀ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÒÄÂÖËÀ-
ÝÉÉÓ áÀÍÌÏÊËÄ ÃÀ ÓÀÛÖÀËÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒ ÌÄØÀÍÉÆ-
ÌÄÁÓ. ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ,
ÉÓ ÉÝÅËÄÁÀ (ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ) ÓÉÈáÉÓ ÔÒÀÍÓ-
ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÓ ÂÆÉÈ. ÈÖÌÝÀ, ÀÓÄÈÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÛÄÆÙÖÃÖËÉÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÌ ÃÒÏÓ
ÓÉÈáÄ ÉÝÅËÄÁÀ ÌáÏËÏà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÓÉÅÒÝÄÓÀ ÃÀ
ÉÍÔÄÒÓÔÉÝÉÀËÖÒ ÓÉÅÒÝÄÓ ÛÏÒÉÓ. ÍÏÒÌÀÛÉ ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÓÉÈáÉÓ ÓÖÌÀÒÖË ÌÏáÌÀÒÄÁÀÓÀ (ÀÍÖ
ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ ÔÒÀØÔÛÉ ÛÄÓÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ ÚÅÄËÀÍÀÉÒÉ ÓÉÈáÉÓ
ÃÀÍÀÊÀÒÂÉÓ ÂÀÌÏÊËÄÁÉÈ, ÂÀÒÃÀ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ ÛÀÒÃÉÓÀ) ÃÀ ÈÉÒ-
ÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ
ÂÀÃÀáÒÉÈ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÈÅÉÓÀÝ.
ÀÌ ÔÉÐÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ: 1. ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ; 2. ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉ ÃÀ 3. ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÏÈáÉ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÛÄÃÄÂÉ ÀØÅÓ:
1. ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ; 2. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÓá-
ËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ; 3. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ
ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÂÖËÛÉ ÅÄÍÖÒÉ
ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÀ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ; 4. ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÀ ÍÏÒÌÀÓ
ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ.
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÖÊÖÐÒÏÝÄÓÄÁÉ
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ: ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÄØÓÊÒÄÝÉÀ, ÉÆÒÃÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ, ÅÄÍÖÒÉ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÀ; ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÊÅËÀÅ ÌÀÔÖËÏÁÓ.

248
 ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÀÓÄÈ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÆÄ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ,
ÀÒÀÌÄà ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÛÄÝÅËÀÝ. ÀÌ
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÈÀ ÄÒÈÏÁËÉÅÉ ÂÀÃÀáÒÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÆÏÂÉÄÒÈ ÒÄ-
ÆÉÓÔÄÍÔÉÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ (ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÖÍÀÒÉ
ÂÀÀÜÍÉÀÈ) ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÒáÄÅÀÆÄ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÜÀÒÈÅÀ áÃÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ ÃÀ ÄÓ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ
ÛÄÉÞËÄÁÀ 5-10-ãÄÒ ÂÀÞËÉÄÒÃÄÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏ (2-3%-ÉÈ) ÌÖÃÌÉÅ ÆÒÃÀÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÈÉÈØÌÉÓ 50%-ÉÈ.
ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÀÒ ÄßÉÍÀÙÄÁÀ ÉÓ ×ÀØÔÉ, ÒÏÌ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÜØÀÒÉ ÛÄÝÅËÀ (ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÓÉÈáÉÓ
ÛÄÚÅÀÍÉÓÀÓ) ÀÒ ÉßÅÄÅÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÉÈÀà ÛÄÝÅËÀÓ. ÀÓÄÈ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÊÏÌÐÄÍÓÉÒÃÄÁÀ áÀÍÌÏÊËÄ ÒÄÂÖËÀ-
ÝÉÖÒÉ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÜÀÒÈÅÉÈ ÃÀ ÓÉÈáÉÓ àÀÒÁÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÉÚÅÀÍÄÁÀ Ö×ÒÏ
ÜØÀÒÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÏáÃÄÁÀ ÍÄÒÅÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÀÃÀÐÔÀÝÉÀ ÀáÀË
ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ.
ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ.
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ 1 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÈ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ßÚËÉÓ ÂÀÌÏ-
ÚÏ×À 100%-ÉÈ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÉÌÀÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ
8-10 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÈ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÌÉÄÒ ÄØÓÊÒÄÝÉÀ ÖÍÃÀ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ 8-
ãÄÒ ÃÀ ÌÄÔÀà ÃÀ ÌÉÀÙßÉÏÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÀà ÛÄÓÀÞËÄÁÄË ÃÏÍÄÓ.
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀÊËÄÁÀÓ ÍÏÒÌÀÆÄ ÃÀÁËÀ, ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ
ÛÀÒÃÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÓÒÖË ÛÄßÚÅÄÔÀÌÃÄ. ÀÌ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ßÍÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉ-
ÓÀÈÅÉÓ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ
ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ (ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ) ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÈáÉÓ
ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÂÀÌÏ. ÛÄÃÄÂÀà ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ ÃÀ
ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÍÏÒÌÀÌÃÄ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ßÚÀËÏÁÉÈ áÃÄÁÀ
ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀÊËÄÁÀ ÃÉÖÒÄÆÖËÉ ßÀÌËÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÉÓÀÓ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÀÌÝÉÒÄÁÄÍ.
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀßÄÅÉÓ ÃÒÏÓ, ÐÉÒÉØÉÈ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÈáÄ

249
ÊÀÅÃÄÁÀ, ÉÆÒÃÄÁÀ ÀÒÀÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ÚÅÄËÀ
ÆÄÌÏÈÀÙßÄÒÉËÉ ÐÀÒÀÌÄÔÒÉ ÖÊÖÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ, ÒÀÝ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖË ÌÉÙÄÁÀÓ, ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ
ÓÉÈáÉÓ ÓÖÌÀÒÖËÉ ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÒáÄÅÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ
ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÉÝÅËÄÁÀ. ßÚËÉÓ
ÄÒÈãÄÒÀÃÉ, ÌÀÂÒÀÌ àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÌÉÙÄÁÉÓÀÓ ßÍÄÅÀÝ ÃÀ
ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÝ ÈÀÅÉÃÀÍ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÛÄÌÃÄ ÖÝÄÁÅÄ ÀÙÃÂÄÁÀ
ßÏÍÀÓßÏÒÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÌÃÄ. áÏËÏ ÈÖ ßÚËÉÓ àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÌÉÙÄÁÀ áÃÄÁÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ, ÌÀÛÉÍ ÀáÀË ÃÏÍÄÆÄ
ÌÚÀÒÃÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÌÉÙÄÁÀÓÀ ÃÀ ÂÀÝÄÌÀÓ ÛÏÒÉÓ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ. ÀÌÀÓ-
ÈÀÍ, ÀÌ ÃÒÏÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÃ
ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉ. ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉ, ÉÂÉÅÄ ÀÍÔÉÃÉÖÒÄÆÖËÉ äÏÒÌÏÍÉ
(ÀÃä) ÓÀÛÖÀËÏ ÃÀ ÌÀÙÀË ÃÏÆÀÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ; ÄÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÊÅÄÈÒÀà ÀÒÉÓ
ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ ÃÏÍÄÆÄ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÅÍÀà ÃÀÊËÄÁÉÓÀÓ äÉÐÏ×ÉÆÉÓ ÖÊÀÍÀ ßÉËÛÉ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ
ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÓÀÊÌÀÏÃ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÛÖÀËÏÃ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÅÈÀ ÂËÖÅ ÊÖÍÈÄÁÆÄ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ ÌÀÈ ÛÄÊÖÌ-
ÛÅÀÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ, ÒÀÝ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÃÀ ÓÔÀÁÉËÉÆÀÝÉÀÓ.
ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ Ä×ÄØÔÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÃÉÓÔÀËÖÒ ÀÒáÄÁÛÉ ßÚËÉÓ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÀÛÉ. ÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÛÄÃÀÂÀÃ 10-20 ßÖÈÉÓ
ÛÄÌÃÄ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À. ÄÓ ÉßÅÄÅÓ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ
ÌÉÄÒ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÚÅÀÍÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀßÄÅÉÓ
ÃÒÏÓ ÊÉ ÐÉÒÉØÉÈ – ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÛÄÁÒÖÍÄÁÖËÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ: ÉÆÒÃÄÁÀ ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À ÃÀ ÓÉÈáÉÓ
ÂÀÌÏÚÏ×À ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÀÌ ÒÄ×ËÄØÓÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌÏÖËÏÃÍÄË
ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ ÃÀ ÄÌÓÀáÖÒÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ,
äÀÖÄÒ-äÄÍÒÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉ. ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÉÆÒÃÄÁÀ Na+-
ÉÓ (ÃÀ ÌÉÓ ÊÅÀËÃÀÊÅÀË, ßÚËÉÓÀÝ) ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ ÀÒáÄÁÛÉ.

250
ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉ ÆÒÃÉÓ ÀÓÄÅÄ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ K+ ÃÀ H+ ÉÏÍÄÁÉÓ
ÓÄÊÒÄÝÉÀÓ. ÀÌ ÂÆÉÈ ÄÓ äÏÒÌÏÍÉ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ
ÍÀÔÒÉÖÌÉÓÀ ÃÀ ÀÒÖãÒÄÃÖËÉ ÓÉÈáÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ,
ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉ ÆÒÃÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂËÖÅÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ-
ÃÏÁÀÓ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÖËÉ ÀÂÄÍÔÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈ, ÒÉÈÀÝ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ II-ÉÓ ÐÒÄÓÏÒÖË ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ II ÚÅÄËÀÆÄ ÌÞËÀÅÒÉ ÓÔÉÌÖËÀÔÏÒÉÀ ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ
ÓÄÊÒÄÝÉÉÓÀ. ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÉÓÀÓ
ÓÉÓáËÛÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ. ÀÓÄÈÉ ÌàÉÃÒÏ
ÖÒÈÉÄÒÈÊÀÅÛÉÒÉÓ ÂÀÌÏ ÒÄÍÉÍÓ, ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÓ ÃÀ ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÓ
ÀÄÒÈÉÀÍÄÁÄÍ ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍ-ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ.
ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒÉ Ä×ÄØÔÄÁÉ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ
ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÓÀÀÈÉÓ ÂÀÅËÉÓ ÛÄÌÃÄ ÃÀ ÌÀØÓÉÌÖÌÓ ÀÙßÄÅÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÃÙÉÓ ÛÄÌÃÄÂ. ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÆÏÌÀÆÄ ÌÄÔÉ ÐÒÏÃÖØÝÉÀ (äÉÐÄÒ-
ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÆÌÉ) ÉßÅÄÅÓ ßÚËÉÓ ÃÀ ÌÀÒÉËÄÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ
ÛÄÊÀÅÄÁÀÓ ÃÀ äÉÐÄÒÔÄÍÆÉÀÓ, áÏËÏ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ
– äÉÐÏÔÄÍÆÉÀÓ.
ÓÉÈáÉÓ ÝÅËÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÆÄ ÀËÃÏÓÔÄ-
ÒÏÍÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÉÓÄÈÉÅÄ ÒÈÖËÉÀ, ÒÏÂÏÒÉÝ ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓÀ. ÀÌÀÅÄ
ÃÒÏÓ, ÄÓ ÏÒÉ äÏÒÌÏÍÉ ÖÒÈÉÄÒÈ ÀÍÔÀÂÏÍÉÓÔÖÒÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ
áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ.
ÚÅÄËÀ ÜÀÌÏÈÅËÉËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÀÍ ÉÒÉÁÀÃ ÃÀ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ áÀÒÉÓáÉÈ ÀáÃÄÍÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÆÄ,
ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÆÄ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÔÄÅÀÃÏÁÀÆÄ ÃÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÅÄÁÛÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÆÄ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌÖÃ-
ÌÉÅÏÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÀÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÒÏÉÓÀ ÃÀ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÓÀÌÉ ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ
ãÀàÅÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓÀ. ßÍÄÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ áÀÍÌÏÊËÄ
ÒáÄÅÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ÉÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÜÀÒÈÅÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×ÄÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÝÅËÀÓ. áÏËÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ
ÒáÄÅÉÓÀÓ ÉÒÈÅÄÁÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌÀÊÏÌÐÄÍÓÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ. ÀÌ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÓÉÓáËÛÉ ÉÝÅËÄÁÀ ßÚËÉÓÀ ÃÀ ÄËÄØÔÒÏËÉÔÄÁÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÖÝÉËÄÁËÏÁÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ, ÐËÀÆÌÀÛÉ
ÝÉËÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓÀ ÃÀ ÖãÒÄÃÖËÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ
ÛÄÝÅËÀÝ.

251
 III.6.3. hemodinamikis centraluri regulacia

ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀ-

ßÉËÄÏÁÓ ÝÍÓ-ÉÓ ÚÅÄËÀ ÃÏÍÄ.
ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉ. ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÒÄÔÉÊÖËÖÒÉ
×ÏÒÌÀÝÉÉÓ ÖÁÀÍÛÉ ÃÀ áÉÃÉÓ ÁÖËÁÀÒÖË ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÀÒÉÓ
ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÄÒÈÉÀÍÃÄÁÀ ÌÄÃÖËÀÒÖË ÃÀ ÒÏÌÁÄÍ-
ÝÄ×ÀËÖÒ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÝÄÍÔÒÄÁÀÃ. ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ
ÛÄÖÞËÉÀÈ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÛÄÉÍÀÒÜÖÍÏÍ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÊÏÍÓÔÀÍÔÄÁÉ. ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÞÉÒÉÈÀÃÀà áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ. ÄÓ
ÍÄÒÅÄÁÉ ÓÀÈÀÅÄÓ ÉÙÄÁÓ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞ-
ÒÀÅÄÁÄËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÃÀÍ. ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÔÏÒÄÁÉÓ
ÔÏÍÖÓÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÔÏÍÖÓÉ. ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ.
À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØ-
ÔÏÒÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ.
ÃÀ ÐÉÒÉØÉÈ, À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÌÀÈÉ ÔÏÍÖ-
ÓÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ,
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏ-
ÁÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÓÉÂÍÀËÄÁÉ
ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÀÌ ÝÄÍÔÒÄÁÈÀÍ ÀáËÏÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄ-
ÁÉÃÀÍ ÃÀ ÝÍÓ-ÉÓ ÖÌÀÙËÄÓÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÓÉÂÍÀËÄÁÉ.
ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÂÖËÆÄ: ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÉÓÉÍÉ ÂÖËÆÄ ÃÀÃÄÁÉÈ ÂÀÅËÄÍÄÁÓ ÀáÃÄÍÄÍ,
áÏËÏ ÐÀÒÀÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ (ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÈ) –
ÖÀÒÚÏ×ÉÈÓ.
ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖË
äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÉßÅÄÅÓ. ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ËÀÔÄÒÀËÖÒ
ÖÁÀÍÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÓ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÐÒÄÓÏÒÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ –
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ; ÌÄÃÉÏÊÀÖÃÀËÖÒÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÃÄÐÒÄÓÏÒÖË Ä×ÄØÔÓ ÉßÅÄÅÓ. ÐÒÄÓÏÒÖËÉ ÆÏÍÄÁÉÓ
ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÌÐÀÈÏÀÃÒÄÍÀËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ.
ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÞÀËÀ ÃÀ ÒÉÈÌÉ. ÉÆÒÃÄÁÀ
ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÃÀ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÃÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ

252
ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÃÀÍ äÏÒÌÏÍÉÓ
ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ. ÃÄÐÒÄÓÏÒÖËÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ
ÓÉÌÐÀÈÏÀÃÒÄÍÀËÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÒÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉ. ÒÄÔÉÊÖËÖÒÉ ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÛÖÀ ÃÀ ÛÖÀÌÃÄÁÀÒÄ ÔÅÉÍÉÓ (ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ) ÖÁÀÍÛÉ ÉßÅÄÅÓ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÏÂÏÒÝ ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄË, ÀÓÄÅÄ ÛÄÌÀÊÀÅÄÁÄË ÂÀÅ-
ËÄÍÀÓ. ÄÓ Ä×ÄØÔÄÁÉ ÂÀÛÖÀËÄÁÖËÉÀ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÈ.
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉ, ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉÝ ÊÉ, ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÒÏÂÏÒÝ ÔÏÍÖÒ ÀØÔÉÖÒÏÁÀÆÄ, ÀÓÄÅÄ ÙÄÒÏÓ
ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ. äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉ ÝÍÓ-ÉÓ ÓáÅÀ
ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÈÀÍ ÄÒÈÀà ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÆÏÂÀÃ-ØÝÄÅÉÈÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓ
(ÂÀÍÂÀÛÉ, ÛÉÛÉ) ×ÏÒÌÉÒÄÁÀÛÉ, ÀÓÄÅÄ ÓÉÈÁÏÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÃÀ ÓáÅÀ.
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÊÀÖÃÀËÖÒÉ ÖÁÍÉÓ Ä. ß. “ÄÒÂÏÔÒÏÐÖËÉ ÆÏÍÄÁÉӔ
ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ
ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÀÓ, ÒÀÓÀÝ ÌÏÓÃÄÅÓ ÜÏÍÜáÉÓ
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÃÀ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÈÀ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ,
ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ.
ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ, áÏËÏ ÓáÅÀ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ. ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÉÝÅËÄÁÀ
ÝÍÓ-ÉÓ ÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÈÀ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ
ØÄÒØÉÓÀ, ÒÀÓÀÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÛÉÍÀÂÀÍÉ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÌáÒÉÃÀÍ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÀÌÉÓ ÂÀÒÃÀ, ÓÀÄÒÈÏ ÀÂÆÍÄÁÖËÏÁÉÓÀ
ÃÀ ÌÆÀÃÚÏ×ÍÉÓ ÍÉÛÀÍ-ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ. ÖÊÉÃÖÒÄÓ ÛÄÌÈáÅÄ-
ÅÀÛÉ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÀÛÌÀÂÄÁÉÓ, ÛÉÛÉÓ ÃÀ ÀÂÒÄÓÉÉÓ ÌÃÂÏ-
ÌÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀ. ÀÓÄÈÉ
ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÍÉÛÀÍÃÏÁËÉÅÉÀ “ÂÀÍÂÀÛÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉӔ, ÒÏÝÀ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ÌÆÀÃ ÀÒÉÓ ÂÀÓÀØÝÄÅÀÃ, ÉØÍÄÁÀ ÄÓ ÈÀÅÃÀÝÅÉÓ ÈÖ
ÈÀÅÃÀÓáÌÉÓ ÌÉÆÍÉÈ. ÐÉÒÉØÉÈ, äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÒÏÓÔÒÀËÖÒÉ
ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ “ÔÒÏ×ÏÔÒÏÐÖËɔ ÆÏÍÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÛÄÌÀ-
ÊÀÅÄÁÄË ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÆÄ ÃÀ
ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÉÓÄÈ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÉßÅÄÅÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÒÄÆÄÒÅÄÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÃÀ ÄÓ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀÓÀ ÃÀ ÂÀÃÀÌÖÛÀÅÄÁÀÓÈÀÍ.
äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÒÏÓÔÒÀËÖÒ ÖÁÍÄÁÆÄ ÓÉÈÁÏÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ
ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ, áÏËÏ ÀÌ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÂÀÝÉ-

253
ÅÄÁÉÓÀÓ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ. ÀÌÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ ÓÉÈÁÏÓ ÂÀÝÄÌÀ ÃÀ áÏÒÝÉÄË-
ÃÄÁÀ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ. äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÒÏÓÔÒÀËÖÒÉ ÖÁÍÄÁÉÓ
ÂÀáÖÒÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉß-
ÒÏÄÁÀÓ, áÏËÏ ÀÌ ÖÁÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÝÉÄÁÀ – ÊÖÍÈÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓÀ
ÃÀ ÊÀÍÊÀËÓ.
ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ
ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ØÄÒØÉÓ ÉÓ ÍÀßÉËÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ØÄÒØÉÓ ÏÒ ÖÁÀÍÛÉ: ÍÄÏÊÏÒÔÄØÓÛÉ - ÍÀáÄÅÀÒ-
Ó×ÄÒÏÄÁÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÖÁÍÄÁÛÉ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÏÔÏÒÖË
ÃÀ ÐÒÄÌÏÔÏÒÖË ÆÏÍÀÛÉ ÃÀ ÐÀËÄÏÊÏÒÔÄØÓÛÉ - ÍÀáÄÅÀÒÓ×ÄÒÏÄÁÉÓ
ÌÄÃÉÀËÖÒÉ ÆÄÃÀÐÉÒÄÁÉÓ ÖÁÀÍÛÉ ÃÀ ÛÖÁËÉÓ ÃÀ ÈáÄÌÉÓ ßÉËÉÓ
ÁÀÆÀËÖÒ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ.
ÍÄÏÊÏÒÔÄØÓÉÓ ÖÁÍÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀÃ ÐÒÄÓÏ-
ÒÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ
ÂÀáÛÉÒÄÁÀ. ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÃÄÐÒÄÓÏÒÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ - ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÂÀÉÛÅÉÀÈÄÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ ØÄÒØÉÓ ÀÌ ÂÀÅËÄÍÄÁÓ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÈÀÍ áÅÃÄÁÏÃÄÓ äÏÌÄÏÓÔÀÆÖÒÉ ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉÈ ÂÀÍÐÉÒÏ-
ÁÄÁÖËÉ ÓÀßÉÍÀÙÏ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÉÓÀ.
ØÄÒØÉÓ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÆÏÍÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÉÓÄÈÉÅÄ ÔÉÐÉÓ
ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÂÀÍÂÀÛÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÓ
ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ (ÈÖÌÝÀ, ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ À×ÄØÔÖÒÉ ÂÀÌÏÅ-
ËÉÍÄÁÄÁÉ). ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÉÌ ÖÁÍÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ, ÒÏÌ-
ËÄÁÉÝ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÉßÅÄÅÄÍ, áÃÄÁÀ
ËÏÊÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀ ÓßÏÒÄà ÀÌ ÊÖÍÈÄÁÛÉ. ÄÓ
ÉÌÀÓ ÌÏßÌÏÁÓ, ÒÏÌ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÃÀ ÌÀÈÉ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ
ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà “ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ” ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ
ØÄÒØÉÓ ÌÉÄÒ. ÄÓ ÏÒÉ ÔÉÐÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÒÏÛÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÄÌÈáÅÄÅÀ
ØÄÒØÉÓ ÌáÒÉÃÀÍ ÊÏÉÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÂÆÉÈ. ÀÌ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÃÀÌÈáÅÄÖË
ÛÄÌÀÂÖÄÁÄË ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ßÉÍÌÓßÒÄÁ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÄÓ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ßÉÍ ÖÓßÒÄÁÓ ÃÀÂÄÂÌÉË ÌÏØÌÄÃÄÁÄÁÓ.
ßÉÍÌÓßÒÄÁÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÀÒ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÛÄÌÃÂÏÌ
ÌÏØÌÄÃÄÁÄÁÆÄ ÃÀ ÀÌ ÌÏØÌÄÃÄÁÄÁÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ÓÀÀÃÀÐÔÀÝÉÏ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÆÄ. ØÄÒØÉÓ ÁÒÞÀÍÄÁÄÁÉ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓÀÊÄÍ
ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÂÀÃÀÉÝÄÌÀ ÃÀ äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ
ÌÏÝÉËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÈÀÍ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÀÒ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ. ØÄÒØÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ

254
ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÌÄÏÒÄ ÂÆÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÃÉÏÃÄÓ ÛÖÀ ÔÅÉÍÆÄ, ÔÅÉÍÉÓ
ÙÄÒÏÓ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÝÄÍÔÒÄÁÀÌÃÄ ÃÀ ÒÄÔÉÊÖËÖÒÉ ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ
ÓáÅÀ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÄÁÀÌÃÄ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ
ÀØÔÉÅÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÄÍ. ÊÉÃÄÅ ÄÒÈÉ ãÂÖ×É, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉß-
ÒÏÄÁÄËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓÀ, ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÖÛÖÀËÏà ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓÊÄÍ
ÐÉÒÀÌÉÃÖËÉ ÔÒÀØÔÉÓ ÌÀáËÏÁËÀÃ.
ÌÒÀÅÀËÉ ÓÀáÄÏÁÉÓ ÝáÏÅÄËÄÁÛÉ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉÃÀÍ
ÓÀÈÀÅÄÓ ÉÙÄÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÂÆÄÁÉ. ÄÓ
ÂÆÄÁÉ ÓÉÍÀÐÓÖÒÀà ÂÀÃÀÉÒÈÅÄÁÀ äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÛÉ ÃÀ ÛÖÀ ÔÅÉÍÛÉ,
ÓÀÉÃÀÍÀÝ ÂÀÌÏÃÉÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖßÚÅÄÔÀÃ ÂÀÃÉÀÍ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÝÄÍÔÒÄÁÛÉ ÃÀ
ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÉÀÍ ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÅÄÒÃÉÈ ÒØÄÁÀÌÃÄ.
ÐÀËÄÏÊÏÒÔÄØÓÉÓ ÖÁÍÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÒÄÀØÝÉÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÓÀÒÔÚËÉÓÄÁÖÒÉ áÅÄÖËÉÓ ßÉÍÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ ÓÔÉÌÖ-
ËÀÝÉÀ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÃÄÐÒÄÓÏÒÖË Ä×ÄØÔÓ ÉßÅÄÅÓ, áÏËÏ ÏÒÁÉ-
ÔÀËÖÒÉ ÖÁÍÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÓÀ×ÄÈØËÉÓ ØÄÒØÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÌ ÛÄÉÞ-
ËÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ ÒÏÂÏÒÝ ÐÒÄÓÏÒÖËÉ, ÀÓÄÅÄ ÃÄÐÒÄÓÏÒÖËÉ
ÒÄÀØÝÉÄÁÉ. ÐÀËÄÏÊÏÒÔÄØÓÉÓ ÉÓ ÖÁÍÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÖË-ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ ÀáÃÄÍÄÍ ÂÀÅËÄÍÀÓ, ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ
ÀÓÄÅÄ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÆÄ, ÌÀÂÀËÉÈÀà ÊÖà-ÍÀßËÀÅÉÓ
ÔÒÀØÔÉÓ ÌÏÔÏÒÉÊÀÆÄ ÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀÆÄ.

III.7. mcire wris hemodinamika

×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ

ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÃÀ ÅÄÍÄÁÉÓ ÓÉÂÒÞÄ, ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ, ÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏÅÍÀà ÌÏÊËÄÀ, ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÊÉ, ÒÏÂÏÒÝ ßÄÓÉ – ÌÄÔÉÀ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÌÓáÅÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÈáÄËÉÀ,
ßÅÒÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉ ÊÉ ÓØÄËÉÀ ÃÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÊÀÒÂÀÃ
ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÛÒÉÈ. ÔÉÐÉÖÒÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ (ÀÍÖ
ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ) ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ
×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ, ÌÀÈÉ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 8 ÌÊÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÄÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ØÌÍÉÀÍ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÓ ÃÀ
ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÉÒÂÅËÉÅ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÞÀËÉÀÍ ÌàÉÃÒÏ ØÓÄËÓ. ÀÌÉÔÏÌ

255
×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÓÉÂÒÞÄ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÌÀÈÉ Ä. ß. “×ÖÍØÝÉÖ-
ÒÉ ÓÉÂÒÞÉȔ, ÒÀÝ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÀ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈÂÀÍ-
ËÀÂÄÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ. ÄÓ Ä. ß. “×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÓÉÂÒÞĔ ÃÀÀá-
ËÏÄÁÉÈ 350 ÌÊÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÈ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÃÒÏ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1 ßÌ-ÉÀ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 60 Ì2,
ÌÀÂÒÀÌ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÙßÉÏÓ 90 Ì2, ÒÀÝ
ÀÒÀ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÀÓ ÃÀ ÀÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ.
ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÃÀ-
ÒÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄÀ. ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀÀáËÏÄ-
ÁÉÈ 20 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ 7-8 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., áÏËÏ
ÓÀÛÖÀËÏ – 13 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÊÉ, ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 6,5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-ÉÀ (ÆÏÂãÄÒ ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÀ 3-5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ), ÌÀÒÝáÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÊÉ - 5,5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ (×ÉËÔÅÖÒ) ßÒÄÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍ-
ÔÄÁÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÓÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓÀ ÃÀ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÓ ÛÏÒÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÃÀÁÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓÔÄ-
ÌÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÛÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ
ßÉÍÀÙÏÁÀÝ ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 10-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ
ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÌÓáÅÉË ÀÒÔÄ-
ÒÉÄÁÛÉ ÐÖËÓÖÒÉ ÔÀËÙÉÓ ÂÀÅÒÝÄËÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 1–2 Ì/
ßÌ-1, ÒÀÝ ÌÀÈÉ ÃÉÃÉ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÖÍÀÒÓ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ.
×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉ ÞÉÒÉÈÀ-
ÃÀà ÉÓÄÈÉÅÄÀ, ÒÏÂÏÒÉÝ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ. ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ ÌÈÄËÉ ÉÓ ÓÉÓáËÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÉ ÂÀÃÀÉÓÅÒÉÓ. ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÛÉ ÀÌ ÓÉÓáËÓ ÄÌÀÔÄÁÀ ÀÓÄÅÄ,
ÁÒÏÍØÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ
ÏÃÄÍÏÁÀ (ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ 2%-ÌÃÄ).
ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÐÄÒÉÏÃÖËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÐÖËÓÉÒÄÁÀÃÉ ÍÀÊÀÃÉ ÈÀÍÀÁÀÒ ÍÀÊÀÃÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÃÀ ÀÌ ÖÍÀÒÉÓ ßÚÀËÏÁÉÈ,
ÂÖËÉÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ, ÓÉÓáËÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ
ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ. ×ÉËÔÅÖÒ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ, ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓÀÂÀÍ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÓ ÐÖËÓÉÒÄÁÀà áÀÓÉÀÈÓ

256
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓÀ ÃÀ ÅÄÍÄÁÛÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÄÁÀÌÃÄÝ ÊÉ
(ÈÖÌÝÀ, ÄÓ ÒáÄÅÄÁÉ ÓÀÁÏËÏÏà ÌÀÉÍÝ ØÒÄÁÀ).
×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÉÜØÀÒÄ
ÍÏÒÌÀÛÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 18 ÓÌ/ßÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÊÉ
ÉÓÄÈÉÅÄ áÃÄÁÀ, ÒÏÂÏÒÉÝ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ßÒÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ. ×ÉËÔÅÉÓ
ÅÄÍÄÁÛÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÊÅËÀÅ ÉÌÀÔÄÁÓ ÉÌÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÈÖ ÒÀÌÃÄÍÀÃ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÌÀÈÉ ÂÀÍÉÅàÒÉËÉÓ ×ÀÒÈÏÁÉ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÉÓ
ÓÉÌÝÉÒÄ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÉÌÀÓ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ, ÓáÅÀ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ, ÌÄÔÉ áÀÒÉÓáÉÈ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ. ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÏÆÒÃÉËÉ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÌßÅÄÒÅÀËÉ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ×ÖÞÄÆÄ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 15 ÓÌ-ÉÈ ÌÀÙËÀ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ,
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀÌ ÍÀßÉËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÐÄÒ×ÖÆÉÀ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÀ (ÀÍ
ÓÀÄÒÈÏÃÀÝ ÀÒ ÐÄÒ×ÖÆÉÒÃÄÁÀ). ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ×ÖÞÄÓÈÀÍ ÊÉ ÐÉÒÉØÉÈ,
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÄÌÀÔÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÓ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÀÌ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÈÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÀÒÉÓ ÂÀàÉÌÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÄÒ. ÀÓÄÈÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ
ÀÒÀÈÀÍÀÁÀÒÉÀ ÃÀ ÞËÉÄÒ ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓáÄÖËÉÓ ÌÃÄÁÀ-
ÒÄÏÁÀÆÄ. ÆÏÂÉÄÒÈ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÀÌ ÖÈÀÍÀÁÒÏÁÀÓ
ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÉÓ ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÂÀÍÓáÅÀ-
ÅÄÁÄÁÉ. ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÌ ÓáÅÀÏÁÉÓÀ ÃÀ ÉÌÉÓÀÝ, ÒÏÌ ×ÉË-
ÔÅÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÀÅÀË ÓÉÓáËÓ ÄÌÀÔÄÁÀ (ÛÄÄÒÄÅÀ) ÓÉÓáËÉ ÁÒÏÍØÖËÉ
ÅÄÍÄÁÉÃÀÍ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÄÁÉÓ O2-ÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÀ 96-98%-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÄÅÄ
ßÍÄÅÀ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ (ÉÍÔÄÒÐËÄÅÒÖËÉ ßÍÄÅÀ) ÃÀ ÓÖÍÈØÅÀÓÈÀÍ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÀ (+3-ÃÀÍ – 3 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ) ÀËÅÄÏ-
ËÄÁÛÉ (ÉÍÔÒÀÐÖËÌÏÍÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ). ÉÍÔÒÀÐÖËÌÏÍÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÀ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÌÀÈÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÃÀ
×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÃÉÃÉ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÂÀÌÏ
ÌÀÈÛÉ ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÃÒÏÄÁÉÈ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ
ÀÍ ÛÄÌÝÉÒÃÄÓ (ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÓ ×ÖÍØÝÉÀ) ÃÀ ÄÓ ÒáÄÅÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÛÄÀÃÂÄÍÃÄÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ 50%-Ó ÀÍÖ 440 ÌË-Ó. ÀÌ
ÃÒÏÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÔÒÀÍÓÌÖÒÖËÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ
ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÉÝÅËÄÁÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ

257
ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÂÖËÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ
ÃÉÀÓÔÏËÖÒ ÌÏÝÖËÏÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÝÄÍÔÒÀ-
ËÖÒ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ (600-650 ÌË). ÄÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ßÀÒ-
ÌÏÀÃÂÄÍÓ ÜØÀÒÀ ÌÏÁÉËÉÆÄÁÀÃ ÃÄÐÏÓ. ÈÖ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÃÒÏÉÓ ÌÏÊËÄ
ÌÏÍÀÊÅÄÈÛÉ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ, ÌÀÛÉÍ ÀÌ
ÃÄÐÏÃÀÍ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÅÉÃÄÓ 300 ÌË-ÌÃÄ ÓÉÓáËÉ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ,
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ ÛÄÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÉØÀÌÃÄ, ÓÀÍÀÌ ÀÒ ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ ÀÌ
ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ (ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÉÓ) ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓ ÓáÅÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ,
ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓÀ ÃÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÂÖË-ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÚÏ×ÄÍ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÏÒÂÀÍÉÆÀÝÉÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ.
ÀÌ ÐÒÉÍÝÉÐÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÃÀÁÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÓ
ÃÀ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÓ (ÀÒÔÄÒÉÖËÓ). ÃÀÁÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÓ
ÂÀÍÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÅÄÍÄÁÓ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØ-
ÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÓ ÌÈËÉÀÍÀÃ, ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÓ ÃÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ÐÀÒÊÖàÓ ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ. ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ (ÀÒÔÄÒÉÖËÉ) ÓÉÓÔÄÌÀ
ÌÏÉÝÀÅÓ: ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÀÒÔÄ-
ÒÉÄÁÓ. ÀÌ ÃÀÚÏ×ÀÓ ÀÀÃÅÉËÄÁÓ ÉÓÉÝ, ÒÏÌ ßÍÄÅÉÓÀ ÃÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÄÁÀ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ÅÄÍÄÁÛÉ ÁÄÅÒÀà äÂÀÅÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀÓ, ÈÀÍÀÝ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉ ÀÒ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ
ÅÄÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓÀÂÀÍ ÂÀÌÚÏ× ÁÀÒÉÄÒÓ. ÈÅËÉÀÍ,
ÒÏÌ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÃÀÌÏÊÉ-
ÃÄÁÖËÉÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀÆÄ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ.
ÈÅÉÈ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÓÒÏËÀ ÊÉ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ
ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÈ (×ÒÀÍÊ-ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ ÊÀÍÏÍÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ). ÀÌÃÄÍÀÃ,
ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÀÃÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ßÍÄÅÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ
ßÉÍÀÂÖËÛÉ, ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÈÉÈØÌÉÓ
ÄÒÈÍÀÉÒÀà ÉÝÅËÄÁÀ ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ßÍÄÅÉÓ ÀÁÓÏËÖÔÖÒÉ ÌÍÉÛÅ-
ÍÄËÏÁÉÓÀ.
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉ ÀÄÒÈÉÀÍÄÁÓ ÃÀÁÀËÉ ÃÀ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÓ-
ÔÄÌÀÓ. ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÉÓ ÃÀÁÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ
(ÌÉÓÉ ÂÀÅÓÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ßÍÄÅÀÆÄ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÄÁÛÉ), áÏËÏ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ, ØÌÍÉÓ ÒÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄË
ÞÀËÀÓ, ÌÖÛÀÏÁÓ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ.
×ÉËÔÅÖÒÉ ßÒÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ. ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ áÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ

258
ÁÏàÊÏÄÁÉÈ. ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ (ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÌÓÂÀÅÓÀÃ) ÂÀÌÖÃÌÄÁÖËÉ ÔÏÍÖÒÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ØÅÄÛ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ
ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌáÒÉÃÀÍ. ÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓÉÍÖÓÉÓ
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ßÉÍÀÙÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, áÏËÏ ÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓáÄÖËÄÁÉÓ ØÄÌÏÒÄÝÄÐ-
ÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ, äÉÐÏØÓÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÄÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ
ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ.
×ÉËÔÅÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÝ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÀÃÂÉËÏÁ-
ÒÉÅÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÈ. O2-ÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÀÍ CO2-
ÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÛÄÅÉßÒÏÅÄÁÀ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ
×ÉËÔÅÉÓ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÖÁÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÃÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÀÓ ÀÌ
ÖÁÍÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ: ÝÖÃÀÃ ÅÄÍÔÉËÉÒÄÁÀÃÉ
ÖÁÍÄÁÉÓ ÐÄÒ×ÖÆÉÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ
ÊÀÒÂÀÃ ÅÄÍÔÉËÉÒÄÁÀÃ ÖÁÍÄÁÛÉ. ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÀÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÉßÚÄÁÓ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ O2-ÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ 80%-ÆÄ ÃÀÁËÀ.
×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÀÓÄÅÄ: ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ,
ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ, äÉÓÔÀÌÉÍÉ. ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉ ÖÌÍÉÛ-
ÅÍÄËÏ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌ ÄÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÖËÉÀ.

III.8. sisxlis mimoqceva calkeul organoebSi

III.8.1. sisxlis moZraoba filtvebSi

×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ

ÃÀ ÁÒÏÍØÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÈ. ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀ ÌÀÈ ÞÉÒÉÈÀÃ ×ÖÍØÝÉÀÓ
ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ äÀÄÒÓ ÛÏÒÉÓ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÁÒÏÍØÖËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÊÅÄÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃ ßÒÄÓ ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÉÀÍ. ÀÌ ÏÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ.
ÒÏÂÏÒÝ ßÉÍÀ ÐÀÒÀÂÒÀ×ÛÉ ÅÍÀáÄÈ, ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÈÀÅÉÓÄ-
ÁÖÒÄÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÝÉÒÄ ÆÏÌÀ

259
(10-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄ, ÅÉÃÒÄ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀ),
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄ ßÉÍÀÙÏÁÀ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÓÉÈáÄËÄ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÈÉÈØÌÉÓ
ÖÛÖÀËÏ ÛÄáÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÈÀÍ. ÌÝÉÒÄ ßÉÍÀ-
ÙÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ßÍÄÅÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÛÉ 5-6 ãÄÒ Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉÀ,
ÅÉÃÒÄ ÀÏÒÔÀÛÉ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÓ
Ö×ÒÏ ÃÄÔÀËÖÒÀà ÛÄÌÃÂÏÌ (IV) ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÛÉ ÂÀÍÅÉáÉËÀÅÈ.

III.8.2. sisxlis moZraoba gulSi

ÌÉÏÊÀÒÃÓ ÓÉÓáËÉ ÌÉÄßÏÃÄÁÀ ÏÒÉ ÂÅÉÒÂÅÉÍÏÅÀÍÉ

(ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ) ÀÒÔÄÒÉÉÈ: ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÁÀÂÄÄÁÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÀÏÒÔÉÓ ×ÖÞÄÛÉ. ÌÀÒÝáÄÍÀ ÀÒÔÄÒÉÉÓ ÔÏÔÄÁÉ
ÓÉÓáËÉÈ ÀÌÀÒÀÂÄÁÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÓ ÃÀ ÐÀÒÊÖàÈÀÛÏÒÉÓ ÔÉáÀÒÓ,
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÓ. ÌÀÒãÅÄÍÀ ÂÅÉÒÂÅÉÍÏÅÀÍÉ ÀÒÔÄ-
ÒÉÉÓ ÔÏÔÄÁÉ ÛÄÃÉÓ ÂÖËÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÓÉÙÒÌÄÛÉ (ÍÀá. 49).
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ØÓÄËÉ ÞÀËÉÀÍ áÛÉÒÉÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÊÖÍÈÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ (ÍÀá. 50).
ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ ÁËÏÌÀà ÀÒÉÓ Ä. ß. ÀÒÀÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍÉ ÀÒáÄÁÉ, ÒÏ-
ÌÄËÈÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÅÄÍÖËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉÓ ÛÄÓÀ-
ÁÀÌÉÓÉÀ, áÏËÏ ÌÀÈÉ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓÀÓ ßÀÀÂÀÅÓ.
ÄÓ ÀÒáÄÁÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÂÖËÉÓ ÙÒÖÄÁÈÀÍ ÀÊÀÅÛÉÒÄÁÓ. ÂÖËÉÓ

260
ÃÒÄÍÀÑÖË ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÀÓÄÅÄ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÓÉÙÒÌÄÛÉ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖË ÓÉÍÖÓÄÁÓÀÝ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÉáÓÍÄÁÀ.
ÂÖËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓÀÂÀÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÛÉ. ßÍÄÅÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ
ÒáÄÅÀ ÂÖËÉÓ ÙÒÖÄÁÛÉ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÂÖËÉÓ
×ÏÒÌÉÓÀ ÃÀ ÆÏÌÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÆÄ ÂÖËÉÓ ÌÏÌÌÀÒÀÂÄÁÄË ÂÅÉÒÂÅÉÍÏÅÀÍ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÉÓÀÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉ
ÀßÅÄÁÀ ÌÀÓÛÉ ÂÀÌÀÅÀË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ
ÃÀ ÌÀÓÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÛÄÃÄÂÀÃ, ÌÝÉÒ-
ÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ. ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÀÓÒÖ-
ËÄÁÉÓÈÀÍÀÅÄ, ÖÝÄÁÅÄ ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÖÌãÏÁÄÓÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ.
ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ,
ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ÀÏÒÔÀÛÉ. ÍÏÒÌÀÛÉ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,8-0,9 ÌË. Â-1. ßÈ-1-ÉÀ, ÒÀÝ 300 ÂÒ.
ßÏÍÉÓ ÌØÏÍÄ ÂÖËÉÓÀÈÅÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 250 ÌË. ßÈ-1. ÄÓ
ÊÉ ÂÖËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ 4%-ÉÀ. ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ
ÛÄÉÞËÄÁÀ 4-5-ãÄÒ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ ÃÀ 1250 ÌË.ßÈ-1 ÌÉÀÙßÉÏÓ. ÊÏÒÏ-
ÍÀÒÖË ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÆÄ, ÂÀÒÃÀ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀ ÂÖËÉÓ ÙÒÖÄÁ-
ÛÉ ÃÀ ÀÏÒÔÀÛÉ, ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÄÅÄ, ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ
ÃÀ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÉÝ. ÌÀÂÒÀÌ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔÀÃ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ
ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÓÉÃÉÃÄ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀÆÄ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, H + ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÆÄ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÃÀ O2-ÉÓ ÞÀÁÅÀÆÄ. CO2-ÉÓ
ÞÀÁÅÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÀÛÊÀÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖË ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÏÒãÄÒ ÂÀÆÒÃÉÓÀÓ ÏÒãÄÒ ÃÉÃÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÝ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, CO2-ÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ
ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÖËÉ H +
ÉÏÍÄÁÉÈ. H+ ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÀÂÒÄÈÅÄ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ
(ÃÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÓáÅÀ ÛÖÀËÄÃÖÒÉ ÐÒÏÃÖØÔÉÓ) ÃÀÂÒÏÅÄÁÉÓÀÓ,
ÒÀÝ ÀÓÄÅÄ ÆÒÃÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÍÄÒÅÖË ÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÀÓ, ÉÓ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÁÏËÏÌÃÄ ÛÄÓßÀÅËÉËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÈÖÌÝÀ

261
ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ À×ÀÒÈÏÄÁÓ ÊÏÒÏÍÀ-
ÒÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ. ÂÖËÉÓ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÔÏÔÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀ-
ÍÄÁÉÓÀÓ ÀÓÄÅÄ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÀÞÀÒÙÅÄÁÉ ÃÀ
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÂÖËÉÓ ÝÄÌÉÓ
ÞÀËÀ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÄ, ÌÀÔÖËÏÁÓ ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀ
ÉÍÔÒÀÌÖËÀÒÖËÉ ßÍÄÅÀ. ÄÓ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ ÝÅËÉÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÄÔÀ-
ÁÏËÉÆÌÓ ÃÀ ÈÀÅÉÓÈÀÅÀà ÉßÅÄÅÓ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ. ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄ-
ÁÄËÉÀ ÀÛÊÀÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ.

262
 III.8.3. sisxlis moZraoba Tavis tvinSi

ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÚÅÄËÀ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓÈÀÍ

ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÄÔÀÃ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉÀ. ÂÖËÉÃÀÍ ÚÏÅÄËÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 15%-ÌÃÄ ÂÀÃÀÃÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ. ÔÅÉÍÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÉÐÉÓ ÃÀ áÛÉÒÉ ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ ÉÍÄÒÅÀÝÉÉÓ (ÒÀÝ
ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ×ÀÒÈÏ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ ÉÞËÄÅÀ)
ÌØÏÍÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÀ. ÔÅÉÍÉ ÓÉÓáËÓ ÙÄÁÖËÏÁÓ ÔÅÉÍÉÓ ÈáÄËÉ
ÂÀÒÓÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ ÒÀÃÉÀËÖÒÀà ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ÀÒÔÄÒÉÉÓÀÂÀÍ.
ÔÅÉÍÉÓ ÈáÄËÉ ÂÀÒÓÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÊÉ ÓÉÓáËÉ ÔÅÉÍÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖ-
ËÉ ßÒÉÃÀÍ ÂÀÃÀÃÉÓ. ÔÅÉÍÛÉ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÓÀ ÃÀ ÅÄÍÖËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÊÉ ÙÉÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ
ÉÌÚÏ×ÄÁÀ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÉÈ ÌÄÔÉÀ, ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ ØÓÏÅÉËÉÓ
ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉ. ÔÅÉÍÉÓ ÒÖá ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ØÓÄËÉ Ö×ÒÏ
áÛÉÒÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÈÄÈÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ.
ÔÅÉÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÛÄÀÃ-
ÂÄÍÓ 0,5 ÌË. Â-1. ßÈ-1; 1500  ßÏÍÉÓ ÌØÏÍÄ ( ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ)
ÔÅÉÍÉÓÈÅÉÓ ÄÓ ÓÉÃÉÃÄ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 750 ÌË/ßÈ, ÒÀÝ ÂÖËÉÓ
ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ 13%-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÒÖáÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ
(0,8-1,1 ÌË. Â-1. ßÈ-1) ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÈÄÈÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ
ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 0,2-0,3 ÌË.Â-1.ßÈ-1. ÈÀÅÉÓ
ÔÅÉÍÉÓ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÌÄÔÉÓÌÄÔÀÃ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÀÂÆÍÄÁÉÓÀÓ (ÂÄÍÄ-
ÒÀËÉÆÄÁÖËÉ ÊÒÖÍÜáÅÄÁÉÓ ÃÒÏÓ) ÔÅÉÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÛÄÉÞËÄ-
ÁÀ 50%-ÉÈ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ. ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÉ-
ÃÄÁÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÝÀËÊÄÖË ÖÁÀÍÛÉ, ÌÀÈÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ,
ÌÀÂÒÀÌ ÀÌ ÃÒÏÓ ÓÀÄÒÈÏ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÉÝÅËÄÁÀ.
ÔÅÉÍÉÃÀÍ ÂÀÌÃÉÍÀÒÄ ÓÉÓáËÉ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÅÄÍÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÓÉÍÖÓÄÁÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÔÅÉÍÉÓ ÓØÄË ÂÀÒÓÛÉ. ÓáÄÖËÉÓ ÓáÅÀ ÍÀßÉËÉÓ
ÅÄÍÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ ÔÅÉÍÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ
×ÖÍØÝÉÀÓ ÀÒ ÀÓÒÖËÄÁÓ.
ÝÍÓ-ÉÓ ÖÌÀÙËÄÓÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀÓ
Ö×ÒÏ ÀÃÒÄ ßÚÅÄÔÄÍ, ÅÉÃÒÄ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ. ÊÀÔÉÓ
ÔÅÉÍÉÓÊÄÍ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ 20 ßÀÌÉÈ ÛÄßÚÅÄÔÀ ÉßÅÄÅÓ ÄËÄØÔÒÖËÉ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÓÒÖË ÂÀØÒÏÁÀÓ ÃÉÃÉ ÍÀáÄÅÀÒÓ×ÄÒÏÄÁÉÓ ØÄÒØÛÉ, áÏËÏ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ 5 ßÖÈÉÈ ÛÄßÚÅÄÔÀ ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÛÄÖØÝÄÅÀÃ
ÃÀÆÉÀÍÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.

263
 ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ, ÉÓ, ÖÐÉÒÀ-
ÔÄÓÀÃ, ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÃÀ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÈ
ßÀÒÉÌÀÒÈÄÁÀ. CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÌÊÅÄÈÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖË ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÉÂÉÅÄ Ä×ÄØÔÉ ÀØÅÓ H+ ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀÓÀÝ. äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÖÒÉ ÓÉÍÃÒÏÌÉÓ (ÈÀÅÁÒÖáÅÄÅÀ, ÂÏÍÄ-
ÁÉÓ ÀÒÄÅÀ, ÊÒÖÍÜáÅÄÁÉ) ÍÄÅÒÏËÏÂÉÖÒÉ ÂÀÌÏÅËÉÍÄÁÄÁÉ ÂÀÍÐÉÒÏ-
ÁÄÁÖËÉÀ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ (äÉÐÏÊÀÐÍÉÉÓ ÂÀÌÏ).
O2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ, áÏËÏ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÝÏÔÀÈÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ. ÈÖÌÝÀ, ÆÏÂÀÃÀÃ, O2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÀ ÍÀÊËÄÁ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ, ÅÉÃÒÄ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ.
ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ ÌÄÏ-
ÒÄáÀÒÉÓáÏÅÀÍÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÉÓÀÀ. ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÊÀÒÂÀÃ
ÀÒÉÓ ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ. ÀÌÉÔÏÌ, ÓáÄÖËÉÓ
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ.

III.8.4. sisxlis moZraoba RviZlSi

ÙÅÉÞËÉ ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ ÉÙÄÁÓ ÒÏÂÏÒÝ ÀÒÔÄÒÉÖË, ÉÓÄ

ÅÄÍÖÒ ÓÉÓáËÓ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÉÓ ÙÅÉÞËÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÈ,
ÅÄÍÖÒÉ ÊÉ – ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÈ (v. portae). ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÀÛÉ ÌÏáÅÄÃÒÀÌÃÄ
ÓÉÓáËÉ ÂÀÉÅËÉÓ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ ÔÒÀØÔÉÓ, ÄËÄÍÈÉÓ ÃÀ
ÊÖàØÅÄÛÀ ãÉÒÊÅËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ. ÙÅÉÞËÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ÃÀ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÀ
ÉÔÏÔÄÁÀ ÃÀ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ßÉËÈÀÛÏÒÉÓÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÃÀ ÅÄÍÄÁÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ
ÊÀ×ÓÖËÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÛÄÃÉÀÍ ÙÅÉÞËÉÓ ÐÀÒÄÍØÉÌÀÛÉ. ÄÓ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÉ ÌÒÀÅÀËãÄÒÀÃÀà ÉÚÏ×À ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÌÓáÅÉËÉ ÊÀËÉÁÒÉÓ
ÌØÏÍÄ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ – ÙÅÉÞËÉÓ ÓÉÍÖÓÏÉÃÄÁÓ.
ÈÉÈÏÄÖËÉ ßÉËÉÓ ÝÄÍÔÒÛÉ ÓÉÍÖÓÏÉÃÄÁÉ ÄÒÈÃÄÁÀ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ
ÅÄÍÀÃ. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÅÄÍÄÁÉ ÄÒÈÉÀÍÃÄÁÀ ÛÄÌÊÒÄÁ ÅÄÍÄÁÀÃ. ÄÓÄÍÉ
ÊÉ – ÙÅÉÞËÉÓ ÅÄÍÄÁÉÓ Ö×ÒÏ ÌÓáÅÉË ÔÏÔÄÁÀÃ. ÙÅÉÞËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉ
ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÅÄÍÄÁÉÈ ÃÀ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÙÒÖ ÅÄÍÄÁÛÉ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ ÔÒÀØÔÉÃÀÍ, ÊÖàØÅÄÛÀ
ãÉÒÊÅËÉÃÀÍ ÃÀ ÄËÄÍÈÉÃÀÍ ÂÖËÛÉ ÌáÏËÏà ÙÅÉÞËÉÓ ÂÀÅËÉÈ
ÁÒÖÍÃÄÁÀ. ÙÅÉÞËÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÓÄÈÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÐÏÒÔÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÀáÄËßÏÃÄÁÉÈ ÀÒÉÓ

264
ÝÍÏÁÉËÉ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÁÀÒÉÄÒÖË ×ÖÍØÝÉÀÓÈÀÍ.
ÐÏÒÔÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÓÉÓáËÉ ÂÀÉÅËÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÏÒÉ ØÓÄËÉÓ ÂÀÅËÉÈ. ÐÉÒÅÄËÉ ØÓÄËÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ
ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ, ÊÖàØÅÄÛÀ ãÉÒÊÅËÉÓ ÃÀ
ÄËÄÍÈÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ. ÄÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÛÄÌßÏÅ,
ÂÀÌÏÌÚÏ× ÃÀ ÌÏÔÏÒÖË ×ÖÍØÝÉÀÓ. ÌÄÏÒÄ ØÓÄËÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓÀ,
ÖÛÖÀËÏà ÙÅÉÞËÉÓ ÐÀÒÄÍØÉÌÀÛÉ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ. ÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÙÅÉÞËÛÉ ÝÅËÉÓ ÃÀ ÄØÓÊÒÄÝÉÉÓ ×ÖÍØÝÉÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ
ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄË ÔÒÀØÔÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÌÉÄÒ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏßÀÌËÅÉÓ ÈÀÅÉÃÀÍ ÀÝÉËÄÁÀÓ. Ä. Å. ÄÊÊÀÓ ÂÀÌÏÊÅËÄ-
ÅÄÁÌÀ ÀÜÅÄÍÀ, ÒÏÌ ÈÖ ÓÉÓáËÉ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÃÀÍ ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ,
ÙÅÉÞËÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ ÀÅËÉÈ, ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ÉßÀÌËÄÁÀ. ÀÌ
ÉÍÔÏØÓÉÊÀÝÉÉÓ ÈÀÅÉÃÀÍ ÀÓÀÝÉËÄÁËÀà ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÓÀàÉÒÏÄÁÓ
ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÌÊÖÒÍÀËÏÁÀÓ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÙÅÉÞËÉÓ ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÉÓ ÈÀÅÉÓÖÁÖÒÄÁÀÓ ßÀÒ-
ÌÏÀÃÂÄÍÓ ÌàÉÃÒÏ ÊÀÅÛÉÒÉ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÓ ÂÀÍÔÏÔÄÁÄÁÓÀ ÃÀ ÓÀÊÖÈÒÉÅ
ÙÅÉÞËÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ ÛÏÒÉÓ, ÒÏÌÄËÈÀ ÌÄÌÁÒÀÍÄÁÉÝ ÖÛÖÀËÏÃ
ÄÓÀÆÙÅÒÄÁÀ äÄÐÀÔÏÝÉÔÄÁÓ. äÄÐÀÔÏÝÉÔÄÁÈÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄáÄÁÉÓ
ÃÉÃÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÍÄËÉ ÃÉÍÄÁÀ ÓÉÍÖÓÏÉÃÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÏÐÔÉÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÓ ØÌÍÉÓ ÝÅËÉÓ ÃÀ ÓÉÍÈÄÆÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ
ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀÃ.
ÐÏÒÔÀËÖÒ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏØÝÄÅÀÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÐÉÒÅÄË ØÓÄËÛÉ
(ÌÀÂ. ÍÀßËÀÅÉÓ ÊÄÃËÄÁÛÉ) ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÃÉÓ ßÍÄÅÉÈ 110-
120 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. ÀÌ ØÓÄËÛÉ ßÍÄÅÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ØÅÄÉÈÃÄÁÀ,
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 10-15 ÌÌ. ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄ ÃÀ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÀÛÉ ÓÉÓáËÉ ÓßÏÒÄÃ
ÀÌ ßÍÄÅÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÓ, ÀÌ ßÍÄÅÉÈ ÛÄÃÉÓ ÙÅÉÞËÛÉ. ÀØ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÌÄÏÒÄ ØÓÄËÉÓ ÂÀÅËÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÖÊÅÄ ÙÅÉÞËÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÅÄÍÄÁÛÉ
ßÍÄÅÀ 5 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÌÃÄÀ. ÙÅÉÞËÉÓ ÓÉÍÖÓÏÉÃÄÁÛÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ÌÝÉÒÄÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÀÓÀ ÃÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ
ÅÄÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÝ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀ ÃÀ ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓÀÈÅÉÓ.
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÙÅÉÞËÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1,0 ÌË. Â-1 . ßÈ-1-ÉÀ, ÒÀÝ ÓÀÄÒÈÏ ãÀÌÛÉ 1400±300 ÌË/ßÈ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÄÓ ÊÉ ÂÖËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ 25%-ÉÀ. ÓÉÓáËÉÓ ÄÓ ÏÃÄÍÏÁÀ
ÙÅÉÞËÛÉ ÙÅÉÞËÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÈ ÛÄÃÉÓ. ÙÅÉÞËÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏá-
ÌÀÒÄÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ 50%-ÌÃÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÉ-
ÆÀÒÃÏÓ. ÙÅÉÞËÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÈ ÛÄÌÏÓÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ ÙÅÉÞËÉÓ

265
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÉÓ ÌáÏËÏà 40%-Ó ÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÓ, ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ 60%
É×ÀÒÄÁÀ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÓ ÍÀÊÀÃÉÈ. ÈÖÌÝÀ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÊÀÒÉÓ
ÅÄÍÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÁÄÅÒÀà ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË
ÍÀÊÀÃÓ, ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÂÀÒÊÅÄÖËßÉËÀÃ
ÌÄÔÉÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÀÛÉ ÌÏáÅÄÃÒÀÌÃÄ, ÍÀßËÀÅÄÁÉÓ, ÊÖàØÅÄÛÀ
ãÉÒÊÅËÉÓ ÃÀ ÄËÄÍÈÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉ
ÌÏÉáÌÀÒÄÁÀ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÌÉÄÒ.
ÍÀßËÀÅÄÁÉÓ, ÊÖàØÅÄÛÀ ãÉÒÊÅËÉÓ ÃÀ ÄËÄÍÈÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ
(Ä. ß. ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ) ÉÍÄÒÅÉÒÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ. ÌÖÝËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÛÉ ÂÀÃÀÉÓ-
ÒÏËÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ. áÏËÏ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓÀÓ, ÌÝÉÒ-
ÃÄÁÀ ÌÀÈÉ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ, ÒÉÓ
ÂÀÌÏÝ ÃÄÐÏÍÉÒÃÄÁÀ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÓÉÓáËÉ. ÙÅÉÞËÉÓ
ÒÄÆÉÓÔÄÍÔÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÊÀÒÂÀà ÀÒÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ
ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ áÀÍÂÒ-
ÞËÉÅÉ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÓÀÓ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÓãÀÁÍÉÓ
ÍÄÒÅÖË ÂÀÅËÄÍÄÁÓ. ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÞÀÒÅÈÀ
ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÉÛÄÌÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÀÙÌÏÜÍÃÄÁÀ ÃÀ
ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ Ä×ÄØÔÄÁÉ.
ÌÀÂÒÀÌ ÓÉÓáËÞÀÒÅÈÀ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ
ÙÅÉÞËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÅÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ
ÀØÅÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÓÄÈ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÌáÏËÏà ÙÅÉÞËÉÃÀÍ, ÖÌÏÊËÄÓ
ÃÒÏÛÉ, ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÍÀÊÀÃÛÉ 700 ÌË. ÓÉÓáËÉÓ
(ÒÀÝ ÙÅÉÞËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÍÀáÄÅÀÒÉÀ) ÂÀÃÀÓÒÏËÀ.

III.8.5. sisxlis moZraoba TirkmlebSi

ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃ-

ÂÄÍÓ ÏÒÉ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ØÓÄËÉÓ (ÛÄÌÏÌÔÀÍÉ ÃÀ
ÂÀÌÔÀÍÉ) ÀÒÓÄÁÏÁÀ. ÛÄÌÏÌÔÀÍÉ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ ÉÛËÄÁÀ ÂÏÒÂËÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÀÃ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒáÄÁÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ
ØÓÄËÉÓÂÀÍ ÂÀÌÔÀÍÉ ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ. ÂÀÌÔÀÍÉ
ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÌÀÙÀËÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÈ.
ÂÏÒÂËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÓÀÊÌÀÏà ÌÀÙÀËÉÀ, ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 60
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ, áÏËÏ ÀÒáÄÁÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÊÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ
ÌÝÉÒÄÀ, ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 13 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.

266
 ÈÉÒÊÌÄËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 4,0 ÌË. Â.-1 . ßÈ-1-ÉÀ. ÀÍÖ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓÀÈÅÉÓ, ÒÏÌÄËÈÀ ßÏÍÀ 300 Â-ÌÃÄÀ, ÄÓ ÓÉÃÉÃÄ 1200 ÌË.
ßÈ-1 ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÒÀÝ ÂÖËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ 20%-ÉÀ.
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÊÀÒÂÀà ÂÀÍÅÉÈÀ-
ÒÄÁÖËÉ ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÌÄÛÅÄÏÁÉÈÀÝ ÍÄ×ÒÏÍÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÃÀ ßÍÄÅÀ
ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ 80-180 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
×ÀÒÂËÄÁÛÉ ÒáÄÅÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ.
ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÉÍÄÒÅÉÒÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ, ÒÏÌÄËÈÀ ÔÏÍÖÓÉ ÌÏÓÅÄ-
ÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ÀÍÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÃÒÏÓ, ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÓÀÄÒÈÏ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÖË ÒÄÀØÝÉÄÁÛÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÂÖËÉÓ ÃÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ. ÈÉÒÊÌÄËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ×ÉÆÉ-
ÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀ ÃÀ ÌÀÙÀËÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÒÀÝ,
ÊÖÍÈÉÓ ÃÀ ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ,
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÓ.

III.8.6. sisxlis moZraoba ConCxis kunTebSi

ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ, ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄ-

ÏÁÀÛÉ, ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 3 . 10-2 - 4 . 10-2 ÌË. Â-1. ßÈ-1 ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÀÓÀ 30 ÊÂ-ÌÃÄÀ, ÓÀÄÒÈÏ ÊÖÍÈÖÒÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ ÀÒÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 900-1200
ÌË. ßÈ.-1, ÒÀÝ ÂÖËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ 15-20%-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÌÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
20-22 ËÉÔÒÓ ÌÉÀÙßÉÏÓ ßÖÈÛÉ, ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ 25
ËÉÔÒÓ ÖÃÒÉÓ. ÄÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÆÄ ÌÏÃÉÓ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ
80-90%. ÂÀÅÀÒãÉÛÄÁÖË ÓÐÏÒÔÓÌÄÍÛÉ ÄÓ ÓÉÃÉÃÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÄÔÉÝ
ÊÉ ÉÚÏÓ.
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÉÍÄÒÅÉÒÃÄÁÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÃÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉÈ. ÀÌ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÉÓÀÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖËÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÏÃÄÍÏÁÉÓ

267
25%-ÌÃÄ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÉÌ ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÊÖÍÈÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒ-
ÈÅÉÓÀÈÅÉÓ ÄÌÆÀÃÄÁÀ („ÓÔÀÒÔÉӓ ÐÉÒÏÁÄÁÉ), ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÔÏÍÖ-
ÓÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ
4-ãÄÒ ÂÀÃÉÃÄÁÀ.
ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ àÀÒÁÏÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ
ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ. ÌÀÂÒÀÌ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÆÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÀÓÄÅÄ, ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÊÖÍ-
ÈÄÁÉÓ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ÆÄßÏËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÆÄ. ÀÌÉÔÏÌÀÝ, ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀÛÉ ÃÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÊÖÍ-
ÈÄÁÉÓ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓÀÓ.

III.8.7. sisxlis moZraoba kanSi

ÊÀÍÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ, ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË

ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÊÀÍÉÓ ÓÀ×ÀÒÉÓ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀÆÄ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÂÀÒÄÌÏÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀ. ÊÀÍÉÓ
ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÌÄÒÚÄÏÁÓ 3 . 10-2-ÃÀÍ 0,1 ÌË. Â-1. ßÈ-1 ×ÀÒÂ-
ËÄÁÛÉ. ÒÀÝ ÊÀÍÉÓ ÓÀ×ÀÒÅÄËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ßÏÍÉÓ (500 Â) ÂÀÈÅÀËÉÓ-
ßÉÍÄÁÉÈ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 150-500 ÌË/ßÈ.
ÊÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÏÒÉ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÒÏËÉ ÊÀÍÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ. ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÍÀßÉËÄÁÉÓ (ÌÔÄÅÀÍÉ, ÔÄÒ×É, ÚÖÒÉÓ
ÍÉÑÀÒÀ) ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÖáÅÀà ÀÒÉÓ ÉÍÄÒÅÉÒÄÁÖËÉ,
ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÀÙÀËÉ ÔÏÍÖÓÉÓ ÌØÏÍÄ, ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ. ÊÀÍÉÓ ÀÌ ÖÁÍÉÓ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉÓ
ÔÏÍÖÓÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÛÄÊÀÅÄÁÉÈ áÃÄÁÀ. áÏËÏ ÊÉÃÖÒÄÁÉÓ ÃÀ
ÓáÄÖËÉÓ ÐÒÏØÓÉÌÀËÖÒÉ ÖÁÍÄÁÉÓ ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒ-
ÈÏÄÁÀ ÀÒÀÐÉÒÃÀÐÉÒÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ áÃÄÁÀ ÃÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ
ÁÒÀÃÉÊÉÍÉÍÉÓ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÈ, Ï×ËÉÓ ÂÀÌÏÌÚÏ×É ØÏËÉÍÄÒ-
ÂÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏ.
ÊÀÍÉÓ ÚÅÄËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÈ.
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÍÀÒ-
ÜÖÍÄÁÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ äÉÃÒÏÃÉ-
ÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ. ÈÖ ÌÖÛÀÏÁÀ áÃÄÁÀ ÂÀÒÄÌÏÓ ÌÀÙÀËÉ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, àÀÒÁÏÁÓ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ

268
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÏÌÖÛÀÅÄ
ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ. ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÉÀ, áÛÉÒ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÂÀÒÄÌÏÓ
ÌÀÙÀËÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÏËÀ×ÓÉÓ
ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ (ËÀÈ. collabor; cum-ÈÀÍ, labor-ÅÄÝÄÌÉ; ÂÖËÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌßÅÀÅÄ ÍÀÊËÄÁÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ÓßÒÀ×É ÅÀÒÃÍÀ).
ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ (ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ, ÃÅÒÉËØÅÄÛÀ ÅÄÍÖÒÉ
ßÍÖËÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÛÄÖÞËÉÀ ÃÀÉÔÉÏÓ 1500 ÌË ÓÉÓáËÉ) áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ
ÃÉÃÉ ÔÄÅÀÃÏÁÉÈ ÃÀ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÀÛÉ. ÌÀÂÒÀÌ
ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÈÄÒÌÏ-
ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÞÀËÉÀÍ ÌÀÙÀËÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÃÒÏÓ,
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÖËÉ ÓÔÒÄÓÉÓÀÓ ÊÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÀÄÒÈÏ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ 3 ËÉÔÒÀÌÃÄ (ÃÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ, ÌÄÔÀÃÀÝ)
ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ, ÒÀÝ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
áÃÄÁÀ. ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ,
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ ÀÅËÉÈ, ÅÄÍÄÁÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ. ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÀÙÀËÉ
ÓÉÈÁÏÂÀÌÔÀÒÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÊÀÍÉÓ
ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÓÉÈÁÏÓ ÂÀÝÄÌÀÓ.

III.8.8. sisxlis mimoqceva saSvilosnosa

da nayofSi

ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏÛÉ

ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ ÌÄÍÓÔÒÖÀËÖÒÉ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ,
ÌÉÏÌÄÔÒÉÖÌÓÀ (myometrium. ÁÄÒÞÍ. mys, myos - ÊÖÍÈÉ, metra -
ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏ) ÃÀ ÄÍÃÏÌÄÔÒÉÖÌÓ (ÁÄÒÞÍ. endon – ÛÉÂÍÉÈ, metra -
ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏ) ÛÏÒÉÓ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ.
ÏÒÓÖËÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÌÀÔÖËÏÁÓ (ÝáÏÅÄËÄÁÛÉ 20-40-ãÄÒ), ÒÀÓÀÝ äÏÒÌÏÍÄÁÉÓ (ÄÓÔÒÏ-
ÂÄÍÄÁÉÓ) ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ. ÌÛÏÁÉÀÒÏÁÀÌÃÄ
ÝÏÔÀ áÍÉÈ ÀÃÒÄ ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ.
ÍÀÚÏ×ÉÓ ÂÖËÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÓÉÓáËÉ
ÂÀÃÀÃÉÓ ÐÀÒÊÖàÄÁÛÉ. ÀØÄÃÀÍ ÊÉ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉ
ÀÏÒÔÀÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ ÊÉ - ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ.
ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ ÍÀÚÏ×ÉÓ ßÉÍÀÂÖËÄÁÉ ÄÒÈÉÌÄÏÒÉÓÀÂÀÍ ÂÀÌÉãÍÖËÍÉ ÀÒ
ÀÒÉÀÍ, ÀÒÀÌÄà ÏÅÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉÈ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÉÀÍ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ,

269
ÀÏÒÔÀÛÉ ÓÉÓáËÉ áÅÃÄÁÀ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍÀÝ.
×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÈ ÓÉÓáËÉ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÃÀÃÉÓ
×ÉËÔÅÄÁÛÉ (ÒÀÃÂÀÍÀÝ ÍÀÚÏ×ÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÉ ÀÒ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÓ),
áÏËÏ ÖÌÄÔÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÓÉÓáËÉÓÀ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ ÀÅËÉÈ,
×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÃÀÍ ÂÀÃÀÃÉÓ ÃÒÏÄÁÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÛÉ (Ä. ß.
ÁÏÔÀËÏÅÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÛÉ), ÒÏÌÄËÉÝ ÀÏÒÔÀÓ ÄÒßÚÌÉÓ (ÍÀá. 51).
ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÛÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ
àÉÐËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉ àÉÐËÀÒÉÓ áÅÒÄËÉÈ ÂÀÃÉÀÍ
ÍÀÚÏ×ÉÃÀÍ, ÛÄÌÃÄ ÉÔÏÔÄÁÉÀÍ ÀËÀÍÔÏØÏÒÉÏÍÛÉ (ÁÄÒÞÍ. allantos
- ÞÄáÅÉ; ÀËÀÍÔÏÉÓÉ-ÐËÀÝÄÍÔÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÍÀßÉËÉÀ. ÌÉÓÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ
ÍÀÚÏ×ÓÀ ÃÀ ÐËÀÝÄÍÔÀÓ ÛÏÒÉÓ) ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÀÍ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÃÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ áÛÉÒ ØÓÄËÓ. ÄÓ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÍÉ ÛÄÃÉÀÍ ØÏÒÉÏÍÉÓ
(chorion, ÁÄÒÞÍ. ÊÀÍÉ, ÂÀÒÓÉ – ÞÖÞÖÌßÏÅÀÒÈÀ ÜÀÍÀÓÀáÉÓ ÂÀÒÄ
ÁÖÓÖÓÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÉ) ÁÖÓÖÓÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÁÖÓÖÓÈÀ ÛÏÒÉÓ ÓÉÅÒÝÄÛÉ
ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÛÄÌÏÃÉÓ ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÉ. ÓßÏÒÄà ÀØ áÃÄÁÀ ÍÀÚÏ×ÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÌÃÉÃÒÄÁÀ ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÔÀÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÃÀ
ÓÀÊÅÄÁÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÈ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ ÀÃÅÉËÃÄÁÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÃÌÉ ÍÀÚÏ×ÉÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ ÔÄÅÀÃÏÁÉÈ,
ÌÀÂÒÀÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÝÅËÀ ØÏÒÉÏÍÉÓ ÁÖÓÖÓÄÁÉÓ
ÓØÄËÉ ÖãÒÄÃÖËÉ ×ÄÍÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÀÒÝ ÉÓÄ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀÃ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÄÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ áÃÄÁÀ.
ÐËÀÝÄÍÔÉÓ ÁÖÓÖÓÉ ÏÒÌáÒÉÅÀÃ ÀÔÀÒÄÁÓ ßÚÀËÓ, ÄËÄØÔÒÏËÉÔÄÁÓ
ÃÀ ÃÀÁÀËÌÏËÄÊÖËÖÒ ÝÉËÄÁÓ. ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÉ (ÒÏÌÄËÉÝ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ) ÐËÀÝÄÍÔÉÃÀÍ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ
àÉÐËÀÒÉÓ ÅÄÍÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ àÉÐËÀÒÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ. ÀØÄÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÃÉÃÉ ÍÀßÉËÉ ÅÄÍÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉÈ ÂÀÃÀÃÉÓ ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ, ÓÀÃÀÝ
ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÓáÄÖËÉÓ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÃÄÆÏØÓÉ-
ÂÄÍÉÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÉ. àÉÐËÀÒÉÓ ÅÄÍÉÈ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÝÉÒÄ
ÍÀßÉËÉ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÔÏÔÛÉ, ÂÀÉÅËÉÓ ÙÅÉÞËÓ
ÃÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÅÄÍÄÁÓ ÃÀ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÀÛÉ. ØÅÄÃÀ ÙÒÖ
ÅÄÍÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÓ ÖÊÅÄ ÛÄÒÄÖËÉ ÓÉÓáËÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ 60-
65%-ÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀãÄÒÄÁÖËÉ. ÄÓ ÓÉÓáËÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÌÈËÉÀÍÀà ÂÀÃÀÃÉÓ
ØÅÄÃÀ ÙÒÖ ÅÄÍÉÃÀÍ ÏÅÀËÖÒ áÅÒÄËÛÉ ÃÀ ÛÄÌÃÄ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀ-
ÂÖËÛÉ. ÀØÄÃÀÍ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÛÉ, ÌÄÒÄ ÀÏÒÔÀÛÉ ÃÀ ÀÓÄ ÂÀÃÀÃÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉà ßÒÄÛÉ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ
ÂÖËÉÓ ÏÒÉÅÄ ßÉÍÀÂÖËÉ ÄÒÈÌÀÍÄÈÓ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÏÅÀËÖÒÉ

270
271
áÅÒÄËÉÈ, áÏËÏ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀ ÃÀ ÀÏÒÔÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÍÀÊÀÃÉÈ,
ÐÀÒÊÖàÄÁÉ “ÐÀÒÀËÄËÖҔ ÒÄÑÉÌÛÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÄÍ. ÀÓÄÈÉ “ÏÒÌÀÂÉ
ÐÀÒÊÖàɔ ÂÀÃÀØÀÜÀÅÓ ßÖÈÛÉ 200-300 ÌË ÓÉÓáËÓ ÓáÄÖËÉÓ ÌÀÓÉÓ 1
ÊÉËÏÂÒÀÌÆÄ. ÀÌ ÓÉÓáËÉÓ 60% ÐËÀÝÄÍÔÀÛÉ ÛÄÃÉÓ, 40% - ÊÉ ÍÀÚÏ×ÉÓ
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ. ÏÒÓÖËÏÁÉÓ ÁÏËÏÓ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 60-70 ÌÌ. ÅßÚ.ÓÅ., áÏËÏ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 140-Ó ßÖÈÛÉ.
ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀ ÜÀÊÄÔÉËÉÀ, ÃÄÃÉÓ
ÓÉÓáËÉ ÀÒÀÓÏÃÄÓ ÀÙßÄÅÓ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÃÀ ÐÉÒÉØÉÈ.
ÍÀÚÏ×ÉÓ ÚÅÄËÀ ÏÒÂÀÍÏ ÃÀ ØÓÏÅÉËÉ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ ÛÄÒÄÖËÉ ÓÉÓáËÉÈ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÝÈÖ ÉÓÄ ÃÉÃÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÈ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÖËÉ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÈ. ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ. ÀÌÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÉÓ,
ÒÏÌ ÐËÀÝÄÍÔÀÛÉ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÞÀÁÅÀÓ àÉÐËÀÒÉÓ ÅÄÍÀÛÉ ÂÀÌÀÅÀË ÓÉÓáËÛÉ.
ÃÀÁÀÃÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ àÉÐËÀÒÉÓ ÅÄÍÄÁÉ ÃÀ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÝÀÒÉÄË-
ÃÄÁÀ. ÌÛÏÁÉÀÒÏÁÉÓ ÃÒÏÓ, àÉÐËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÂÀÃÀÊÅÀÍÞÅÉÓÀÓ,
ÍÀÚÏ×ÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÃÀ
ÀÏÒÔÀÛÉ ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ ÂÖËÌÊÄÒÃÛÉ
ßÍÄÅÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ, ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÐËÀÝÄÍÔÉÃÀÍ ÛÄÉßÏÅÄÁÀ 100 ÌË-ÆÄ ÌÄÔÉ ÓÉÓáËÉ (ÐËÀÝÄÍÔÖÒÉ
ÔÒÀÍÓ×ÖÆÉÀ). ÀØ ÃÀ ÀÌÉÈ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ ÐËÀÝÄÍÔÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÓÅËÀ
ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ. ÌÀÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÒÀÝ ÀáÀËÛÏÁÉËÉ ßÚÅÄÔÓ
ÊÀÅÛÉÒÓ ÐËÀÝÄÍÔÀÓÈÀÍ, ÓÉÓáËÛÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ, ÒÀÝ
ÓÀÓÖÍÈØÉ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÃÀ ÁÀÅÛÅÉ ÜÀÉÓÖÍÈØÀÅÓ
(ÒÉÓÈÅÉÓÀÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ àÉÐËÀÒÉÓ ÓßÒÀ×É ÂÀÃÀÊÅÄÈÀ, ÍÄËÉ
ÂÀÃÀÊÅÄÈÉÓÀÓ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈÉ ÌÀÔÄÁÀ ÅÄÒ ÀÙÀÂÆÍÄÁÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÓ, ÅÄÒ áÄÒáÃÄÁÀ ÜÀÓÖÍÈØÅÀ ÃÀ ÀáÀËÛÏÁÉËÉ
ÉÙÖÐÄÁÀ). ÁÀÅÛÅÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ
×ÉËÔÅÄÁÉÓÀÊÄÍ, ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀÓ ÉßÚÄÁÓ ×ÉËÔÅÄÁÉ ÃÀ “ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ”
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ×ÉËÔÅÖÒÉ ßÒÄ. ÐËÀÝÄÍÔÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉ ÀÒ
ÛÄÌÏÃÉÓ, ÁÏÔÀËÏÅÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÉ ÝÀÒÉÄËÉÀ, ÌÀÒãÅÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÃÀÍ
ÓÉÓáËÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ. ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ
ßÀÌÏÓÖËÉ ÓÉÓáËÉ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÉÈ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÛÄÌÏÃÉÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÏÓÅËÉÓ ÂÀÌÏ ÌÀÒÝáÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ

272
ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ, ÌÀÒãÅÄÍÀÛÉ ÊÉ – ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ßÍÄÅÉÓ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀÓ ÉÝÅËÉÓ ÃÀ ÏÅÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉÓ ÓÀÒØÅÄËÉ
ßÉÍÀÂÖËÈÀÛÏÒÉÓ ÞÂÉÃÄÓ ÄÊÅÒÉÓ. ÏÅÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉ ÉáÛÏÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ
×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀ ßÚÃÄÁÀ. ÜÍÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀáÀËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ,
ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀÍÀËÏÂÉÖÒÉ.
ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ ÃÀ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ ÃÀÁÀÃÄÁÉÃÀÍ
ÌáÏËÏà ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÃÙÉÓ ÛÄÌÃÄÂ. ÃÀÁÀÃÄÁÉÃÀÍ ÄÒÈÉ ÊÅÉÒÉÓ
ÛÄÌÃÄ ÁÀÅÛÅÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ ÉÓÄÈÉÅÄÀ, ÒÏÂÏÒÉÝ
ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀ. ÌÀÍÀÌÃÄ ÊÉ, ÅÉÃÒÄ ÏÅÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉ
ÃÀáÛÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÓÉÓáËÉ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ ÀÏÒÔÉÃÀÍ
ÂÀÃÀÃÉÓ.

III.9. sisxlis depo

ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÈÄËÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÈÀÍÀÁÀÒÆÏÌÉÄÒÀà ÀÒ

ÌÏÞÒÀÏÁÓ. ÌÉÓÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÍÀßÉËÉ (45-50%-ÌÃÄ) ÉÌÚÏ×ÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏ (ËÀÈ. depono, deponere -ÂÀÃÀÍÀáÅÀ)
ÄßÏÃÄÁÀ ÏÒÂÀÍÏÓ ÀÍ ØÓÏÅÉËÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÀØÅÓ ÖÍÀÒÉ ÈÀÅÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÃÀÀÂÒÏÅÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀàÉÒÏÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÖËÉ ÉØÍÄÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÉÄÒ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÄÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÉÌÀÛÉ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀÈÀ ÃÀÓÀÊÌÀÚÏ-
×ÉËÄÁËÀà ÚÏÅÄË ÌÏÝÄÌÖË ÌÏÌÄÍÔÛÉ ÛÄÖ ÞËÉÀÈ ÜØÀÒÀ ÂÀÆÀÒÃÏÍ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ ÌÚÏ×É ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ, ÀÍÖ ÉÓÉÍÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ ÌÚÏ×É ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ. ÓÉÓáËÉÓ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÃÄÐÏÀ: ÄËÄÍÈÀ, ÙÅÉÞËÉ, ×ÉËÔÅÄÁÉ, ÊÀÍÉ. ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÛÄÀÊÀÅÏÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ, ÒÄÆÄÒÅÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÖÝÉËÄÁËÏÁÉÓ ÃÒÏÓ
ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ. ÃÄÐÏÓ ÒÏËÓ
ÀÓÒÖËÄÁÓ ÀÓÄÅÄ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀÝ. ÃÄÐÏÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓÒÏËÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÃÀÞÀÁÖËÏÁÀ ÃÀ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ, ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÂÅÀ ÃÀ
ÓáÅÀ. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÃÄÐÏ - ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÍÀáÅÉÓ ÃÀ ÌÏÁÉËÉ-
ÆÀÝÉÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉÀ.

273
 ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÄËÄÍÈÀÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÊÀÅÃÄÓ ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀÓ ÂÀÌÏÄÈÉÛÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 20%-ÌÃÄ.
ÄÓ áÃÄÁÀ ÄËÄÍÈÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ. ÓÉÓáËÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÃÀÍ ãÄÒ ÂÀÃÀÃÉÓ ÈáÄËÉ
ÊÄÃËÄÁÉÓ ÃÀ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÃÉÃÉ ÖÍÀÒÉÓ ÌØÏÍÄ ÓÉÍÖÓÄÁÛÉ, ÛÄÌÃÄÂ
ÅÄÍÖËÄÁÛÉ. ÉÌ ÀÃÂÉËÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÓÉÍÖÓÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ
ÂÀÌÏÃÉÓ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÝ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÂÖÁÄÁÀÓ. Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ (ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ ÓÀÍÀÈÖÒÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ
ÌÈËÀà ÀÒ ÉáÖÒÄÁÀ) ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÉÍÄÁÀ ÞÍÄËÃÄÁÀ, ÓÉÍÖÓÄÁÉ ÓÉÓá-
ËÉÈ ÉÅÓÄÁÀ (ÍÀá. 52), ÌÀÈÉ ÊÄÃËÄÁÉ ÉßÄËÄÁÀ ÃÀ ÓÉÍÖÓÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉ
×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ, ÌÀÔÖËÏÁÓ ÄËÄÍÈÀÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ. ÒÏÂÏÒÝ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ,
Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÀÒ ÉáÖÒÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÍÖÓÄÁÉÃÀÍ ÂÀÄ-
ÃÉÍÄÁÀ ÐËÀÆÌÀ, ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉ ÊÉ ÚÏÅÍÃÄÁÀ ÌÀÈÛÉ.
ÀÌÉÔÏÌ ÓÉÍÖÓÄÁÛÉ ÃÀÂÒÏÅÉËÉ ÓÉÓáËÉ Ö×ÒÏ ÓØÄËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓáË-
ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉ. ÄËÄÍÈÀÛÉ ÃÀÂÒÏÅÉËÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ

274
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ 20%-ÌÃÄ. ÑÀÍÂÁÀ-
ÃÉÓÀÃÌÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÀÙÉÂÆÍÄÁÀ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÀ, ÓÉÍÖÓÄÁÉÓ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉ ÃÖÍÃÄÁÀ
ÃÀ ÌÀÈÛÉ ÃÀÂÒÏÅÉËÉ ÓÉÓáËÉ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ. ÀÌ
ÐÒÏÝÄÓÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÄËÄÍÈÀÓ ÂËÖÅÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÃÀ ÔÒÀÁÄÊÖËÄ-
ÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÝ. ÛÄÃÄÂÀà ÉÆÒÃÄÁÀ äÄÌÀÔÏÊÒÉÔÉ ÃÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÀÝ ÂÀÆÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ ÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÏÃÄÍÏÁÉÓ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÉÓ ÃÀ ÊÏÍÝÄÍ-
ÔÒÉÒÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÂÀÀÜÍÉÀ ÀÓÄÅÄ ÙÅÉÞËÓÀÝ, ÌÀÂÒÀÌ ÄËÄÍÈÀÓÂÀÍ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÙÅÉÞËÉ ÓÉÓáËÓ ÓÀÄÒÈÏ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÃÀÍ ÀÒ ÂÀÌÏ-
ÈÉÛÀÅÓ. ÙÅÉÞËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÄÌÚÀÒÄÁÀ ÙÅÉÞ-
ËÉÓ ÅÄÍÄÁÉÓ ÃÀ ÓÉÍÖÓÄÁÉÓ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ Ó×ÉÍØÔÄÒÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÓÉÓá-
ËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ. ÃÄÐÏÓ ÃÀÝËÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÀà áÃÄÁÀ.
ÓÉÓáËÉÓ ÜØÀÒ ÂÀÓÅËÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ. ÉÓ
ÀÓÖÓÔÄÁÓ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÓ ÃÀ ÓÉÍÖÓÄÁÉÓ ÊÄÃËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ, ÒÀÝ ÓÉÍÖÓÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÉÍÄÁÀÓ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó. ÙÅÉÞËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÀÆÄ ÙÒÖ ÅÄÍÀÓÀ ÃÀ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÅÄÍÄÁÛÉ. ÀÌÀÆÄ,
ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ ÃÀ ÌÖÝËÉÓ ÐÒÄÓÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÝ.
×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÀ áÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓÀ ÃÀ ÅÄÍÄ-
ÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ Ö×ÒÏ
ßÅÒÉËÉ ÃÀ ÂÀàÉÌÅÀÃÉ ÊÄÃËÄÁÉ ÀØÅÈ ÃÀ ÓÉÓáËÉÝ ÌÀÈÛÉ 5-6-ãÄÒ Ö×ÒÏ
ÃÀÁÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ØÅÄÛ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ.
×ÉËÔÅÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÒÄÆÄÒÅÖÀÒÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓÀÓ. ÀÌ ÀÓÐÄØÔÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÛÏÒÉÓ
ÒÄÝÉÐÒÏÊÖËÉ ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀ ÀÒÓÄÁÏÁÓ.
ÊÀÍÉÓ ÃÅÒÉËØÅÄÛÀ ×ÄÍÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓÀÓ ÛÄÖÞ-
ËÉÀÈ ÃÀÉÔÉÏÍ ÄÒÈ ËÉÔÒÀÌÃÄ ÓÉÓáËÉ. ÄÓ ÓÉÓáËÉ ÍÄËÀ ÌÏÞÒÀÏÁÓ
ÃÀ ÂÖÁÃÄÁÀ. ÀØ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÀÍÀÓÔÏÌÏÆÄÁÉ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÉÍÄÁÀÓ ÊÀÍÛÉ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ßÍÖËÉÓ ÂÅÄÒÃÉÓ
ÀÅËÉÈ. ÊÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÍÉÒÄÁÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÓ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ.

275
 III.10. hemodinamika organizmis sxvadasxva
fizikuri da funqciuri mdgomareobis dros
da garemo faqtorebis cvlilebisas

III.10.1. sxvadasxva faqtoris gavlena sisxlis

mimoqcevaze

ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ.

ÄÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ, ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ, ÓÖÍÈØÅÉÓÀ ÃÀ ÂÖË-
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÖÒÈÉÄÒÈØÌÄÃÄÁÉÈ, ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÊÉ –
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÈ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ×ÉË-
ÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÀÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ (ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÐÀÒÊÖàÄÁÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ) ÉÝÅËÄÁÀ.
ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÀÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÀÓÄÅÄ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÔÏÍÖÓÉÓ ÒáÄÅÀ, ÒÏÌËÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ 6-20-ÉÀ ßÀÌÛÉ (ÌÄÔßÉËÀÃ, 10-ÉÀ
ßÀÌÛÉ).
ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÄÍÃÏÂÄÍÖÒÉ
ÝÉÒÊÀÃÖËÉ ÒáÄÅÄÁÉ. ßÍÄÅÉÓ ÄÓ ÒáÄÅÄÁÉ ÓÉÍØÒÏÍÉÆÄÁÖËÉÀ ÃÙÄ-
ÙÀÌÖÒ (24 ÓÀÀÈÉÀÍ) ÒÉÈÌÈÀÍ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ßÍÄÅÀ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒ
ÓÉÃÉÃÄÓ ÀÙßÄÅÓ 15-00 ÓÀÀÈÆÄ, áÏËÏ ÌÉÍÉÌÀËÖÒÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 3-
00 ÓÀÀÈÆÄ.
ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÂÀÒÄÌÏÓ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÈÖ
×ÓÉØÏËÏÂÉÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ. ÄÓ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ
ÌÏØÌÄÃÄÁÄÍ ÀÍ ÖÛÖÀËÏà (×ÉÆÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ), ÀÍ ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ
ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÛÄÝÅËÉÈ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÒÏÂÏÒÝ
ßÄÓÉ, ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ßÍÄÅÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ, áÏËÏ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ – ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ßÄÓÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ
ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÆÄ ÂÒÀÅÉÔÀÝÉÖËÉ ÀÍ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÖËÉ
×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÃÀ ÀÓÄÈ ÃÒÏÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÓ
“ÐÀÒÀÃÏØÓÖËɔ áÀÓÉÀÈÉ ÀØÅÓ. ÀÌÉÓ ÌÀÂÀËÉÈÀà ÂÀÌÏÃÂÄÁÀ ßÍÄÅÉÓ
ßÉÍÌÓßÒÄÁÉ Ä. ß. "ÓÀÓÔÀÒÔÏ" ÌÏÌÀÔÄÁÀ ×ÓÉØÏËÏÂÉÖÒÉ ÓÔÒÄÓÉÓ
ÃÒÏÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÛÄãÉÁÒÄÁÄÁÆÄ, ÂÀÌÏÝÃÄÁÆÄ, ÈÖÍÃÀÝ
ÊÁÉËÉÓ ÄØÉÌÈÀÍ ÌÉÓÅËÉÓÀÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ ßÍÄÅÀ ÉÓÄÈ ÃÏÍÄÆÄ ÌÀÙËÃÄÁÀ,
ÒÏÂÏÒÆÄÝ ÆÏÌÉÄÒÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ. ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ: 1. ÓÉÆÌÀÒÌÀÝ: ÓÀÛÉÛÉ ÓÉÆÌÒÉÓ ÍÀáÅÉÓÀÓ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ, áÏËÏ ÌÛÅÉÃÉ

276
ÓÉÆÌÀÒÉ ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÓÔÏËÖÒ, ÀÓÄÅÄ ÃÉÀÓÔÏËÖÒ ßÍÄÅÀÓ 20
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÈ ÀÌÝÉÒÄÁÓ; 2. ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÀÌÀÝ – ÀÌ ÃÒÏÓ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÝÏÔÀÈÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ – ÊËÄÁÖËÏÁÓ;
3. ÔÊÉÅÉËÌÀÝ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ
áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÔÊÉÅÉËÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÍÄÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÃÀØÅÄÉÈÃÄÓ.
ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÃÒÏÓ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓÀÓ ÌÝÉÒ-
ÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ßÍÄÅÀ, ÒÀÝ ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÉÓ ÃÀ
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÈÖ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÀ
ÀÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ 15 ÌË ÓáÄÖËÉÓ ÌÀÓÉÓ ÄÒÈ ÊÉËÏÂÒÀÌÆÄ (15 ÌË/ÊÂ),
ÌÀÛÉÍ ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÃÉÃÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÃÒÏÓ ÌÊÅÄÈÒÀà ÉÆÒÃÄÁÀ.

ÀÌ ÃÒÏÓ ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ

ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÏÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ: 1. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÃÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÀ; 2.
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÈÅÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÃÒÄÊÀÃÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÈ, ÓáÅÀ ×ÀØÔÏÒÈÀ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ.
ÐÉÒÅÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ÀÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÉßÚÄÁÀ ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ
ÂÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ
ÉÌÐÖËÓÀÝÉÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ, ÒÀÝ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÃÀ
ÊÀÒÃÉÏÉÍäÉÁÉÔÏÒÖËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÛÄÌÀÊÀÅÄÁÄË ÂÀÅËÄÍÄÁÓ
ÀØÅÄÉÈÄÁÓ. ÄÓ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ (ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ßÍÄÅÀ) ÃÀ ÂÖËÉÓ ÒÉÈÌÉÓ
ÂÀáÛÉÒÄÁÀÓ. ÐÉÒÅÄË ÒÉÂÛÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ ÊÀÍÉÓ, ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ,
ÈÉÒÊÌËÉÓ ÃÀ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ; ÀÒ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ
ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÃÀ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ. ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ
ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ äÏÒÌÏÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À, ÒÀÝ ÀÓÄÅÄ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ. ÌÄÏÒÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ, ÀÓÄÅÄ, áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÃÀÌÚÀÒÄÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀÓÀ
ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÛÏÒÉÓ.
ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÃÀ ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ
ÓÉÈáÉÓ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ. ÀÍÖ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÃÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ
ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÃÀ ÖãÒÄÃÛÉÃÀ ÓÉÅÒÝÄÛÉ. ÀÌÉÔÏÌ 500 ÌË ÓÉÓáËÉÓ
ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÃÀÍ 15-30 ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ

277
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ 80-100%-É ÀÙÃÂÄÁÀ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÈáÉÓ
áÀÒãÆÄ. ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÃÉ ÃÀÍÀÊÀÒÂÄÁÉÓÀÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ
ÀÙÃÂÄÁÀ 12-72 ÓÀÀÈÛÉ, áÏËÏ ÓÉÓáËÉÓ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ
ÀÙÃÂÄÍÀÓ 4-6 ÊÅÉÒÀÌÃÄ ÃÒÏ ÓàÉÒÃÄÁÀ. ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÈÉÒÊÌÄËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ, ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÛÀÒÃÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÛÉ
ÂÒÏÅÃÄÁÀ Na+ ÃÀ ÀÆÏÔÉÓÛÄÌÝÅÄËÉ ÛËÀÊÄÁÉ. ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà áÃÄÁÀ
ÒÄÍÉÍ-ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÀ, ÒÀÝ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ÓÔÀÁÉËÉÆÀÝÉÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó. ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÀÞËÉÄÒÄÁÓ ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀÓ.
ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÊÀÅÃÄÁÀ ÌÀÒÉËÄÁÉ ÃÀ ßÚÀËÉ, ÒÀÝ ßÚËÉÓ
ÁÀËÀÍÓÉÓ ÀÙÃÄÍÀÓ ÖßÚÏÁÓ áÄËÓ.

ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ ÌÄÔÀà ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ

ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂÀÒÄÌÏÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ, ÒÏÂÏÒÝ
ÌÏÌÀÔÄÁÀ, ÀÓÄÅÄ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ. ÂÀÒÄÌÏÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ, ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÊÉ ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÃ
ÉáÒÄÁÀ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÌáÀÒÄÓ. ÄÓ ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ áÃÄÁÀ, ÒÏÌ ÂÀÒÄÌÏÓ ÔÄÌÐÄ-
ÒÀÔÖÒÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÉÆÒÃÄÁÀ ÊÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ (ÔÄÌÐÄÒÀ-
ÔÖÒÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ 350-ÃÀÍ 450-ÌÃÄ ÉÓ ÈÉÈØÌÉÓ ÏÒãÄÒ ÉÆÒÃÄÁÀ).
ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÊÀÍÉÓ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ, ÂÖËÉÓ
ÒÉÈÌÉ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÂÀÒÄÌÏÓ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÖÊÖÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ: ÊÀÍÉÓ
ÔÄÅÀÃÉ ÃÀ ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ, ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÀÒÔÄÒÉÖË
ßÍÄÅÀÓ ÌÀÔÄÁÉÓ ÔÄÍÃÄÍÝÉÀ ÀØÅÓ. ÞÀËÉÀÍ ÃÀÁÀËÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀÓ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÊÅÄÈÒÀà ÛÄÉÝÅÀËÏÓ. ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ
áÛÉÒÉ ÒáÄÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÀÃÀÐÔÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÃÀ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÆÄ.

III.10.2. fizikuri datvirTvis gavlena sisxlis

mimoqcevaze

×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ

ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ. ãÀÍÌÒÈÄË ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉ
(ÓÐÏÒÔÓÌÄÍÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ) ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÉÛÅÉÀÈÀÃ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ
25 Ë/ßÈ. ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÉÆÒÃÄÁÀ

278
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ, ÒÀÝ ÌÄÔßÉËÀÃ, ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ áÃÄÁÀ, ÒÏÌÄËÈÀ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ßÉÍ ÖÓßÒÄÁÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ. ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ
×ÀØÔÏÒÄÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ ÌÄÔ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÄÍ, ÅÉÃÒÄ ÍÄÒÅÖËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ. ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ
ÊÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ, ÂÀÍÓÀ-
ÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÖÝËÉÓ ÃÀ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓÀÓ. ÌÀÂÒÀÌ
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÌ ÊÏËÀÔÄÒÀËÖÒÉ ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÝÉÉÓÀ, ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ
ßÉÍÀÙÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ áÃÄÁÀ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ßÀÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ ÃÀ ÀÒÀ ÍÄÒÅÖËÉ
ÂÀÅËÄÍÄÁÉÈ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÀÌ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÀÒ ÉÆÒÃÄÁÀ
(ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÌÝÉÒÃÄÓ ÊÉÃÄÝ), ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÌÖÛÀ
ÊÖÍÈÄÁÛÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀÃÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÄÓ ÉÌÉÔÏÌ áÃÄÁÀ, ÒÏÌ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ
ÆÄßÏËÀÓ - ÄÒÈÂÅÀÒ ÌÏàÄÒÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÌáÒÉÃÀÍ.
ÊÖÍÈÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓÀÓ ÌÓÖÁÖØÉ ×ÏÒÌÉÃÀÍ
ÓÖÁÌÀØÓÉÌÀËÖÒÀÌÃÄ ÊÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ãÄÒ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÌÄÒÄ
ÌÀÔÖËÏÁÓ – ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ ÓÉÈÁÏÓ ÂÀÝÄÌÉÓ ÂÀÓÀÞ-
ËÉÄÒÄÁËÀÃ. ÈÖÌÝÀ, ÌÄÒÄ ÄÓ ÐÒÏÝÄÓÉÝ ÃÒÏÄÁÉÈ ÊÀÅÃÄÁÀ. ÂÖËÉÓ
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÊÉ ÌÖÃÌÉÅ ÃÏÍÄÆÄ ÍÀÒ-
ÜÖÍÃÄÁÀ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀ.
ÊÀÍÉÓ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ, ÀÓÄÅÄ, ÌÖÝËÉÓ ÃÀ
ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÉÓÀÊÄÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÀÃÀÓÒÏËÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÊÖÍÈÄÁÉ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÉÙÄÁÄÍ
ÓÉÓáËÓ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÊÀÍÛÉ ÔÄÅÀÃÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÌÀÙÀËÉ ÒÜÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÊÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉ ÉÆÒÃÄÁÀ. ÄÓ ÉÌÀÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÊÀÍÉÓ
ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ, áÏËÏ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÂÀÍÀÂ-
ÒÞÏÁÄÍ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉ-
ËÄÏÁÀÓ. ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÅÄÍÖÒ ÂÀÃÉÍÄÁÀÓ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ (“ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÖÌÁϔ). ÓÀÄÒÈÏ ÅÄÍÖÒÉ
ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÌÉÌßÏÅ-
ÂÀÃÀÌØÀÜÀÅÉ Ä×ÄØÔÉÓ („ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÔÖÌÁϓ) ÂÀÆÒÃÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÐÄÒÉ-
×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÂÖËÉÃÀÍ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÓÀÊÌÀÏÃ

279
ÉÆÒÃÄÁÀ, ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÓÀÃÉÃÄÁËÀÃ. ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ,
ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ ÅÉÃÒÄ ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ,
ÀÛÊÀÒÀà ÉÆÒÃÄÁÀ ÐÖËÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ. ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ ÛÄÌÃÄ ÊÉ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÓÀÊÌÀÏà ÜØÀÒÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÀÌÀÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÌÉÆÄÆÉ
ÀØÅÓ: 1. ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈ
áÃÄÁÀ, ÌÄÔÀÁÏËÉÔÄÁÉÓ ÂÀÍÃÄÅÍÉÓ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÖÒÉ ÃÀÅÀËÉÀÍÄÁÉÓ
ÃÀ×ÀÒÅÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ. 2. ßÚÃÄÁÀ ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÉÓ áÄËÛÄÌßÚÏÁÉ
ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓÀ ÃÀ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÔÖÌÁÏÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ. ÂÖËÉÃÀÍ
ÂÀÃÀÓÒÏËÀ, ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÃÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË-ÅÄÍÖÒÉ ÓáÅÀÏÁÀ ÓÀßÚÉÓ ÃÏÍÄÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ ÌÉÈ
Ö×ÒÏ ÍÄËÀ, ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÉÚÏ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ.
ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉ, ÂÀÖÅÀÒãÉÛÄÁËÄÁÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ Ö×ÒÏ
ÃÀÁÀËÉÀ (|40-ÉÀ ßÖÈÛÉ), ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÊÉ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ, ÂÖËÉÃÀÍ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÄØÓÔÒÀØÝÉÉÓÀ ÃÀ ÛÈÀÍÈØÌÉÓ ÖÍÀÒÉ ÌÀÈÛÉ ÝÏÔÀÈÉ ÂÀÆÒÃÉËÉÀ.

III.10.3. sxeulis mdebareobis cvlilebis gavlena

sisxlis mimoqcevaze

ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÃÀÍ

ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÛÉ, ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ
ÖÀÌÒÀÅÉ ×ÀØÔÏÒÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÛÏÒÉÓÀÝ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ
äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÆÄ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ßÍÄÅÀ ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÓÀ ÃÀ ÊÀÒÏÔÉÃÖË
ÓÉÍÖÓÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÖÁÀÍÛÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ
ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÀÌ ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ, ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ
ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÃÀ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ, ÂÖËÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ, ÈÉÒÊÌÄËÆÄÃÀ ãÉÒÊÅËÄÁÉÓ
ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÌÉÄÒ ÊÀÔÄáÏËÀÌÉÍÄÁÉÓ ÓÄÊÒÄÝÉÉÓ ÆÒÃÀÓ, ÒÄÍÉÍ-
ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÀÓ, ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÃÀ
ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ. ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÉÃÀÍ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÉÓ ÔÄÅÀÃÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÓ ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÄÍ (ÊÀÍÉÓ ÃÀ ÌÖÝËÉÓ
ÙÒÖÓ ÅÄÍÄÁÉ); áÏËÏ ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ:
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ, ÊÀÍÉÓ, ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ, ÌÖÝËÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ

280
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ. ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÀÙÍÉÛÍÖË ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÓÀÄÒÈÏ
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÀ ÊÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÌÉÓÉ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÓÀßÚÉÓ ÃÏÍÄÓ ÖÁÒÖÍÃÄÁÀ. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ
ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÓÀßÚÉÓ ÃÏÍÄÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÏÃÍÀÅ ÌÝÉÒÄÀ
(ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ). ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ, ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÃÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÈ ÂÀÍÐÉ-
ÒÏÁÄÁÖËÉ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÀÖÔÏÂÄÍÖÒÉ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ,
ÃÉÃÀà ÀÒ ÉÊËÄÁÓ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ “ÊÒÉÔÉ-
ÊÖËɔ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ áÃÄÁÀ ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ 60 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ.
äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉÃÀÍ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅ-
ËÉÓÀÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÓÉÓá-
ËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ – ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÒÄÍÉÍÉÓ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ, ÒÀÝ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÍÂÉÏÔÄÍÆÉÍÉÓ ÃÀ ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÓÄÊÒÄÝÉÀÆÄ.
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉÓ ÓÄÊÒÄÝÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÆÄÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÓ ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÆÄ, ÒÀÝ
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÈÖÌÝÀ, ÀØÅÄ ÖÍÃÀ
ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ, ÒÏÌ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ,
äÏÒÌÏÍÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÌáÏËÏà ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ËÀÔÄÍÔÖÒÉ ÐÄÒÉÏ-
ÃÉÓ ÂÀÅËÉÓ ÛÄÌÃÄ ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ áÏËÌÄ.
ÓáÄÖËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ (ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏ-
ÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÀ) ÉßÅÄÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÁÉËÉÆÄÁÀÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÃÀÍ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÌáÏËÏà ×ÄáÄÁÉÓ ÔÄÅÀà ÓÉÓáËÞÀÒ-
ÙÅÄÁÛÉ ÃÒÏÄÁÉÈ ÂÒÏÅÃÄÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 400-600 ÌË ÓÉÓáËÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÀÌ ÏÃÄÍÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ×ÄáÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÖÌÁÏÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉÝ ÊÉ,
×ÄáÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ ÓàÀÒÁÏÁÓ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀÓ, ÒÉÓ
ÂÀÌÏÝ, áÀÍÂÒÞËÉÅÀà ÃÂÏÌÉÓÀÓ ×ÄáÄÁÛÉ ÉÍÔÄÒÓÔÉÝÉÀËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ, áÏËÏ ÌÏÞÒÀÏÁÀÛÉ ÌÚÏ×É (ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÀÃÉ
ÓÉÓáËÉÓ) ÐËÀÆÌÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÝÏÔÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ
ÓÖÒÀÈÉÀ ÓÉÀÒÖËÉÓÀ ÃÀ ÓÉÒÁÉËÉÓÀÓ, ÒÏÝÀ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÖËÉ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀ ÃÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÔÖÌÁÏÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÆÄÌÏØÌÄ-
ÃÄÁÀ áÃÄÁÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÖË-ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÖË ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀÆÄ.
ÉÌ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉÓÈÅÉÓ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ áÛÉÒÀÃ
ÖØÅÄÉÈÃÄÁÀÈ, ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ÍÏÒÌÀ-

281
ËÖÒÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀà ÀØ ÜÀÌÏÈÅËÉËÉ ÝÅËÉ-
ËÄÁÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÀÒ ÀÙÌÏÜÍÃÄÓ, ÒÀÃÂÀÍ ÓáÄÖËÉÓ
ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ, äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉÃÀÍ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÛÉ,
ÌÀÈÛÉ ßÍÄÅÀ ÛÄÓÀÞËÏ ÆÙÅÀÒÆÄ ÃÀÁËÀ ÄÝÄÌÀ ÃÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓá-
ËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÉÒÙÅÄÅÀ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÛÄÄÍÉÛÍÄÁÀ ÈÀÅÁÖÓ-
áÅÄÅÀ, ÈÅÀËÈ ÖÁÍÄËÃÄÁÀ (ÏÒÈÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ äÉÐÏÔÏÍÉÀ) ÃÀ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÏÍÄÁÀÝ ÃÀÊÀÒÂÏÓ (ÏÒÈÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ÂÖËßÀÓÅËÀ, ÉÂÉÅÄ
ÊÏËÀÐÓÉ). ÀÓÄÈÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÓÒÖËÉÀà ãÀÍÌÒÈÄË
ÀÃÀÌÉÀÍÓÀÝ ÀÙÄÍÉÛÍÏÓ ÂÀÒÄÌÏÓ ÌÀÙÀËÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀÓ. ÀÌ ÐÉ-
ÒÏÁÄÁÛÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÉÄÒ ÏÒÈÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓÀÃÌÉ
ÛÄÂÖÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ ÛÄÌÝÉÒÄÁÖËÉÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÈÄÒÌÏÒÄÂÖ-
ËÀÝÉÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓ ÐÒÏ-
ÝÄÓÄÁÉ ÓàÀÒÁÏÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄË ÒÄÀØÝÉÄÁÓ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓ áÄËÛÄÌßÚÏÁ ÒÄÀØÝÉÄÁÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.

III.11. limfuri sistema

III.11.1. limfuri sistemis funqciebi da

agebulebis Taviseburebani

ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉ ÃÀ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉ.

ÉÓÉÍÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÄÍ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÓÀÃÒÄÍÀÑÏ ÓÉÓÔÄÌÀÓ ÃÀ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ßÚËÉÓ, ÝÉËÄÁÉÓ
ÊÏËÏÉÃÖÒÉ áÓÍÀÒÄÁÉÓ, ËÉÐÉÃÄÁÉÓ ÄÌÖËÓÉÄÁÉÓ, ÖãÒÄÃÉÓ ÃÀÛËÉÓ
ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀÈÀ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ
×ÖÍØÝÉÄÁÉÀ: ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÃÀ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ
ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ; äÖÌÏÒÖËÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À
ÚÏÅÄËÉ ÏÒÂÀÍÏÓ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÓ, ØÓÏÅÉËÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÓ ÛÏÒÉÓ;
ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÛÄßÏÅÀ ÃÀ ÂÀÃÀÔÀÍÀ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ
ÀÒáÉÃÀÍ ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ; ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÉÌÖÍÖÒ
ÒÄÀØÝÉÄÁÛÉ (ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ ËÉÌ×ÖÒÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ ÂÀÃÀÉ-
ÔÀÍÄÁÀ ÃÀ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ, ÀÍÔÉÓáÄÖËÄÁÉ);
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÃÀÌÀÆÉÀÍÄÁÄË ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÈÀ ÓÀßÉÍÀÀÙ-
ÌÃÄÂÏ ÓÀÐÀÓÖáÏ ÒÄÀØÝÉÄÁÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ (ÃÀÆÉÀÍÄÁÖËÉ ÀÃÂÉ-

282
ËÉÓÀÊÄÍ ÌÉÂÒÉÒÄÁÀÃÉ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ, ÐËÀÆÌÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀÈÀ
ÂÀÃÀÔÀÍÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ).
ÖÌÀÙËÄÓ áÄÒáÄÌËÉÀÍÈÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ
ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÈ, ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉÈ ÃÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÀÃÉÍÀ-
ÒÄÁÉÈ. ÚÅÄËÀ ØÓÏÅÉËÛÉ, ÂÀÒÃÀ ÞÅËÏÅÀÍÉ, ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ ÊÀÍÉÓ
ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ ×ÄÍÄÁÉÓÀ, ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ØÓÄËÉ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ 10-100 ÌÊÌ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ.
ÌÀÈÉ ÊÄÃËÄÁÉ ÀÃÅÉËÀà ÉßÄËÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ 2-3-ãÄÒ ÂÀ×ÀÒÈÏÅÃÍÄÍ. ÀÌÉÈ ÉÆÒÃÄÁÀ
ÌÀÈÉ ÛÄÌßÏÅÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉÝ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÉÃÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ „ÌÉÞÉÍÄÁÖ˓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ. ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÛÄÒßÚÌÉÈ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÉ. ÀÌ ÛÄÒßÚÌÉÓ
ÀÃÂÉËÆÄ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÓÀÒØÅÄËÉ. ÞÀÒÙÅÉÓ ÊÄÃÄËÛÉ
ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÓÀ ÃÀ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄË ØÓÏÅÉËÏÅÀÍ ÂÀÒÓÓ ÛÏÒÉÓ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÛÒÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ÞÀÒÙÅÉÓ ÂÀÌÓáÅÉËÄÁÉÓ
ÊÅÀËÃÀÊÅÀË ÓØÄËÃÄÁÀ. ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÌÈÄË ÓÉÂÒÞÄÆÄ, ÌÀÈÉ ÛÄÅÉß-
ÒÏÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÄÁÛÉ, ÊÅËÀÅ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ. ÓÀÒØÅÄËÄÁÓ
ÛÏÒÉÓ ÌÀÍÞÉËÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 2-6 ÌÌ., áÏËÏ ÌÓáÅÉË ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ 2-15 ÌÌ.
ÓÀÒØÅÄËÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ßÚÅÉËÉ, ÖÒÈÉÄÒÈÓÀÐÉÒÉÓÐÉÒÏà ÌÃÄÁÀÒÄ
ÍÀáÄÅÀÒÌÈÅÀÒÉÓ ×ÏÒÌÉÓ ÍÀÊÄÝÉÈ. ÄÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉ ÄßÉÍÀÙÄÁÀ ËÉÌ×ÉÓ
ÖÊÖÃÉÍÄÁÀÓ. ÚÏÅÄËÉ ÏÒÂÀÍÏÃÀÍ, ÓáÄÖËÉÓ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÍÀßÉËÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÃÉÓ ÂÀÌÔÀÍÉ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÒÄÂÉÏ-
ÍÖË-ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÉÓÀÊÄÍ. ÞÀÒÙÅÄÁÓ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ËÉÌ×À ÊÅÀÍÞÉÓ-
ÊÄÍ ÌÉÀØÅÈ, ÛÄÌÏÌÔÀÍÉ ÞÀÒÙÅÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÞÀÒÙÅÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÊÅÀÍÞÉÓ ÊÀÒÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÃÉÀÍ, ÂÀÌÔÀÍÉ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉ ÄßÏ-
ÃÄÁÀÈ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÌÒÀÅÀËÂÅÀÒÉÀ: ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ
ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÛÉ (ÒÀÝ ËÉÌ×ÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ áÃÄÁÀ), ÀÓÒÖËÄÁÄÍ
ÓÀÃÒÄÍÀÑÏ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÃÀ ËÉÌ×ÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ.
ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÆÀÆÄ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ.
ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÌÏÌÒÂÅÀËÏ ÀÍ ÏÅÀËÖÒÉ ×ÏÒ-
ÌÉÓÀÀ (ÍÀá. 53) ÃÀ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ãÂÖ×ÄÁÀà (ÍÀá. 13). ÌÀÈÉ ÒÀÏ-
ÃÄÍÏÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ 460-ÌÃÄÀ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÄÒÈÉ ÌáÒÉÃÀÍ
ÛÄÆÍÄØÉËÉÀ. ÀÌ ÀÃÂÉËÓ ÊÀÒÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ, ÒÀÃÂÀÍ ÀØ áÃÄÁÀ ÊÅÀÍÞÛÉ
ÀÒÔÄÒÉÉÓÀ ÃÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÛÄÓÅËÀ ÃÀ ÅÄ-
ÍÄÁÉÓÀ ÃÀ ÂÀÌÔÀÍÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÀÌÏÓÅËÀ. ËÉÌ×ÉÓ ÛÄÌÏÌÔÀÍÉ ÞÀÒ-
ÙÅÄÁÉ ÊÉ ÊÅÀÍÞÛÉ ÛÄÃÉÀÍ ÊÅÀÍÞÉÓ ÌÄÏÒÄ - ÂÀÌÏÆÍÄØÉËÉ ÌáÒÉÃÀÍ.
ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÄÍ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÓÉÓáËÌÁÀà ÏÒÂÀÍÏÓ,

283
ÀÒÀÌÄà ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÄÍ ÒÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÂÆÄÁÆÄ, ßÀÒÌÏÀÃ-
ÂÄÍÄÍ ×ÉËÔÒÄÁÓÀÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀáÃÄÍÄÍ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÅÄÍÄÁÉÓÊÄÍ
ÂÀÌÃÉÍÀÒÄ ËÉÌ×ÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÀÓ.
ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÓ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÓÉÓáËÌÁÀà ÏÒÂÀÍÏÄÁÓ
ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ, ÒÀÃÂÀÍ ÌÀÈÛÉ áÃÄÁÀ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉ. ÌÀÈ
ØÄÒØÖË ÃÀ ÔÅÉÍÏÅÀÍ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ B (ÃÀ T-Ý)
ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÃÄÁÀ ËÄÉÊÏÝÉÔÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÂÀÌÒÀÅËÄÁÉÓ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÓ. ÌÏÌßÉ-
×ÄÁÖËÉ ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉ áÅÃÄÁÀ ÊÅÀÍÞÄÁÉÓ ÓÉÍÖÓÄÁÛÉ, ÌÀÈÂÀÍ ËÉÌ×ÉÈ
ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÂÀÌÔÀÍ ÞÀÒÙÅÛÉ.
ÊÅÀÍÞÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÁÀÒÉÄÒÖË-×ÉËÔÒÀÝÉÖËÉ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÂÀÍáÏÒ-
ÝÉÄËÄÁÀ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÌÀÈÉ ÓÉÍÖÓÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÛÉ
ÌÀÊÒÏ×ÀÂÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÊÀÅÃÄÁÀ ÃÀ ÉÁÏàÄÁÀ ËÉÌ×ÉÓ ÍÀÊÀÃÉÈ ÛÄÌÏÓÖËÉ
ÌÉÊÒÏÁÖËÉ ÃÀ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉ. ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÉÓ, ÉÌÖÍÏÂËÏÁÖËÉ-
ÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÉÓ ÃÀ ÐËÀÆÌÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ßÚÀËÏ-

284
ÁÉÈ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÉÌÖÍÖÒ ÐÒÏÝÄÓÄÁÛÉ. ËÉÌ×Ö-
ÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÀáÃÄÍÄÍ ÀÓÄÅÄ, ÓÉÈáÉÓ ÃÀ ×ÏÒÌÉÀÍÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÓ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ËÉÌ×ÀÓ ÛÏÒÉÓ, ÒÉÈÀÝ ËÉÌ×ÉÓ ÃÄÐÏÓ
ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÄÍ.
ÊÅÀÍÞÉÓ ÂÀÍÉÅàÒÉËÛÉ ÌÏÜÀÍÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ, ÓØÄËÉ ØÄÒØÖËÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ (ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÃÂÄÁÀ ÊÏÒÔÉÊÀËÖÒÉ ÃÀ ÐÀÒÀÊÏÒÔÉÊÀ-
ËÖÒÉ ÆÏÍÉÓÀÂÀÍ) ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ.
ØÄÒØÖËÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÊÏÒÔÉÊÀËÖÒÉ ÆÏÍÉÓ ÃÉÃÉ ÍÀßÉËÉ ÖàÉÒÀÅÓ
B – ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ, ÐÀÒÀÊÏÒÔÉÊÀËÖÒÉ ÆÏÍÉÓÀ ÊÉ - T -ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ
(Ä. ß. ÈÉÌÖÓÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖË ËÉÌ×ÏÝÉÔÄÁÓ).ËÉÌ×ÖÒ ÊÅÀÍÞÄÁÓ ÀØÅÈ
ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄ ÃÀ Ä×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÀÃÒÄÍÄÒÂÖËÉ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀ. ÒÄÝÄÐÔÏ-
ÒÖËÉ ÀÐÀÒÀÔÉ ÊÀÒÂÀà ÀÒÉÓ ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÊÀ×ÓÖËÀÛÉ, ÔÒÀÁÄÊÖ-
ËÄÁÛÉ, ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ, ØÄÒØÖË ÃÀ ÔÅÉÍÏÅÀÍ ÍÉÈÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ. ÐÄÒÉ×Ä-
ÒÉÉÃÀÍ ÊÏËÄØÔÏÒÀÌÃÄ ÂÆÀÆÄ ËÉÌ×À, ÒÏÂÏÒÝ ßÄÓÉ, ÂÀÉÅËÉÓ
ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÊÅÀÍÞÓ.
ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÊÏËÄØÔÏÒÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ËÉÌ-
×ÖÒÉ ÓÀÃÉÍÀÒÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÊÏËÄØÔÏÒÉÈ ËÉÌ×À
ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ ÃÀ ÅÄÍÖÒ ÓÀÍÀÈÖÒÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÌÄÍãÉÃÀÍ, ÌÄÍãÉÓ ÌÉÌ-
ÃÄÁÀÒÄ ÆÏÍÉÃÀÍ, ØÅÄÃÀ ÊÉÃÖÒÄÁÉÃÀÍ, ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÊÄÃËÄÁÉÃÀÍ
ÃÀ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ, ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÍÀáÄÅÒÉÃÀÍ ÃÀ ÀØ ÌÏÈÀÅ-
ÓÄÁÖËÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÃÀÍ. ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÛÉ ÃÀßÚÄÁÖËÉ ÍÀÊÀÃÉ ÃÉÀ×ÒÀÂ-
ÌÉÓ ÀÏÒÔÀËÖÒÉ áÅÒÄËÉÈ ÛÄÃÉÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ ÃÀ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ
ËÀÅÉßØÅÄÛÀ ÅÄÍÄÁÉÓ ÛÄÒßÚÌÉÓ ÊÖÈáÄÛÉ. ÌÄÏÒÄ ÊÏËÄØÔÏÒÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÊÉÓÒÉÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ËÉÌ×ÀÓ ÊÒÄÁÓ
ÈÀÅÉÃÀÍ ÃÀ ÌÉÓÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÖÁÍÄÁÉÃÀÍ. ÉÓÉÝ ÀÓÄÅÄ ÜÀÄÃÉÍÄÁÀ,
ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ËÀÅÉßØÅÄÛÀ ÅÄÍÄÁÉÓ ÛÄÒßÚÌÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ (ÍÀá. 18).

III.11.2. limfis Sedgeniloba, raodenoba

da Tvisebebi

ËÉÌ×À ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÓÉÈáÉÓ ËÉÌ×ÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ

ÛÄßÏÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉÃÀÍ ÛÉÌÛÉËÉÓ ÃÒÏÓ ÀÍ
ÖÝáÉÌÏ ÓÀàÌËÉÓ ÌÉÙÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÀÙÄÁÖËÉ ËÉÌ×À ÈÉÈØÌÉÓ
ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄ Ö×ÄÒÏ ÓÉÈáÄÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÉÝÀÅÓ, ÓÀÛÖÀËÏà 20 Â/Ë
ÝÉËÀÓ. ÝÉËÄÁÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÀÁÀËÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÈ ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÀ ÊÀÍÉÓÀ
ÃÀ ÊÖÍÈÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ ËÉÌ×À, ÚÅÄËÀÆÄ ÌÄÔÉÈ ÊÉ – ÙÅÉÞËÉ.
ÈÖÌÝÀ, ÄÓ ÓÖÒÀÈÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÌÃÂÏ-

285
ÌÀÒÄÏÁÀÆÄ. ÍÀßËÀÅÉÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÃÀ ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ËÉÌ×Ö-
ÒÉ ÓÀÃÉÍÀÒÉÓ ËÉÌ×À ÝáÉÌÉÀÍÉ ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÌÉÙÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÒÞÉÓ×ÄÒÉ-
ÈÄÈÒÉ áÃÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ËÉÌ×ÀÛÉ ÍÀßËÀÅÄÁÉÃÀÍ ÛÄßÏÅÉËÉ ÝáÉÌÉÓ
ßÅÄÈÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÀ.
ËÉÌ×ÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ×ÉËÔÒÀÔÉÓÀ
ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓÀÂÀÍ. 100 ÌË ËÉÌ×À ÛÄÉÝÀÅÓ ÀÍÉÏÍÄÁÓ: Cl- –
438 ÌÊÂ, HCO-3 – 48 ÌÊÂ, H2PO4- – 1,5 ÌÊÂ; ÊÀÈÉÏÍÄÁÓ Na+ – 524 ÌÊÂ,
K+ – 9,8 ÌÊÂ, Ca++ – 4,5 ÌÊ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ×ÄÒÌÄÍÔÓ. ËÉÌ×ÖÒ
ØÓÏÅÉËÛÉ ÉÍÀáÄÁÀ ÅÉÔÀÌÉÍÄÁÉ. ÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ
ËÉÌ×ÀÛÉ ÉÂÉÅÄÀ, ÒÏÂÏÒÉÝ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ. ËÉÌ×ÀÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ
ÖÍÀÒÉÝ ÂÀÀÜÍÉÀ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ËÉÌ×ÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1500 ÌË-ÉÀ,
ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÓÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÃÀ
ÌÀÈ ×ÖÍØÝÉÄÁÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ßÏÍÉÓ ÄÒÈ
ÊÉËÏÂÒÀÌÆÄ ÙÅÉÞËÛÉ ÌÏÃÉÓ 21-36 ÌË ËÉÌ×À, ÂÖËÛÉ 5-18 ÌË-ÉÀ,
ÄËÄÍÈÀÛÉ 3-12 ÌË, ÊÉÃÖÒÄÁÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ 2-3 ÌË. ÙÅÉÞËÛÉ ËÉÌ×ÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÓ ÙÅÉÞËÉÓ ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄ-
ÒÄÁÀÈÀ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ.

III.11.3. limfis warmoqmna

ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÃÀ×ÖÞÍÄÁÖËÉÀ ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓ,

ÃÉ×ÖÆÉÉÓ, ÏÓÌÏÓÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÆÄ, ÓÉÓáËÉÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÓáÅÀÏÁÀÆÄ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÓ ÛÏÒÉÓ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄ-
ÁÖËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÄÍÉàÄÁÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀÓ.
ÂÀÍÀÓáÅÀÅÄÁÄÍ ÏÒ ÂÆÀÓ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÆÏÌÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉ
ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÌÀÈ ÓÀÍÀÈÖÒÛÉ ÂÀÃÀÃÉÀÍ.
ÐÉÒÅÄËÉ ÂÆÀ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ Öã-
ÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÙÀÒÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÅÃÄÓ ÃÀ ÂÀÀÔÀÒÏÓ ÌÓáÅÉË-
ÃÉÓÐÄÒÓÉÖËÉ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉ. ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÊÀÅÛÉÒÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ
ÂÀáÓÍÉËÉ ÀÍ ÃÀáÖÒÖËÉ. ÂÀáÓÍÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ, ÒÏÌËÉÓ ÓÉÃÉÃÄÝ ÌÄÒ-
ÚÄÏÁÓ 10 ÍÌ-ÃÀÍ 10 ÌÊÌ-ÌÃÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÉÀÒÏÓ ÒÏÂÏÒÝ ÌÝÉÒÄ, ÀÓÄÅÄ
ÌÓáÅÉËÉ ÆÏÌÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÌÀ, ÏÒÂÀÍÏÓ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ.
ËÉÌ×ÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÌÄÏÒÄ ÂÆÀ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÃÀÍ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ÖÛÖÀËÏÃ ÂÀÓÅËÀÛÉ
ÄÍÃÏÈÄËÖÒÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÓ ÂÀÅËÉÈ, ÌÉÊÒÏÐÉÍÏÝÉÔÏ-
ÆÖÒÉ ÁÖÛÔÖÊÄÁÉÓ ÃÀ ÅÄÆÉÊÖËÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ. ÓÉÈáÉÓ ÃÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÂÀÙßÄÅÀ ÏÒÉÅÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà áÃÄÁÀ.

286
 ÓÔÀÒËÉÍÂÉÓ (1894 ß.) ÊËÀÓÉÊÖÒÉ ÈÄÏÒÉÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ËÉÌ×ÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÀÛÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÀÝ.
ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÃÒÄ ÀÙÅÍÉÛÍÄÈ, ÓÉÓáËÉÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÓÉÈáÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÀÓ ÃÀ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ, áÏËÏ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÆÒÃÀ,
ÐÉÒÉØÉÈ – áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÓ. ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÓÉÈáÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ
áÃÄÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÁÏËÏÛÉ, áÏËÏ ÓÉÈáÉÓ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ (ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÀ) – ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÀÛÉ.
ÄÓ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÏÁÀÆÄ
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÃÀ ÅÄÍÖÒ ÁÏËÏÄÁÛÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÏÍÊÏÆÖÒÉ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÆÄ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÀÛÉ. ×ÉËÔÒÀÝÉÉÓÀ
ÃÀ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ËÉÌ×ÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÃÙÄ-
ÙÀÌÄÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ 2 ËÉÔÒÉ ÓÉÈáÄ.
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÏÍÊÏÆÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÓÉÈáÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖË ÂÀÃÀÓÅËÀÓ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ. ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ
ÓÉÈáÉÓ ÃÀ ËÉÌ×ÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ËÉÌ×ÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖË ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ. ÄÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÀà ÊÀÒÂÀà ÜÀÍÓ ØÓÏ-
ÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÛÉ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÃÀÁÀËÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓ
ÃÀÂÒÏÅÄÁÉÓÀÓ. ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÛÄÙßÄÅÀÃÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ
ÏÒÂÀÍÏÈÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÀÓÄÅÄ äÉÓÔÀÌÉÍÉÓ,
ÐÄÐÔÉÃÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ ÔÉÐÉÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÃÀ ÌÄØÀ-
ÍÉÊÖÒÉ, ØÉÌÉÖÒÉ, ÍÄÒÅÖËÉ ÃÀ äÖÌÏÒÖËÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ,
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÄÓ ÓÉÃÉÃÄ ÂÀÌÖÃÌÄÁÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ. ÌÀÂ. ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ
ÝÉËÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÓÀÃÉÍÀÒÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ËÉÌ×ÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ. ÄÓ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÍÐÉÒÏ-
ÁÄÁÖËÉ, ÒÏÌ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ,
ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÛÄßÏÅÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÅÄÍÖÒ ÃÀÁÏËÏÄÁÄÁÛÉ,
ÛÄÃÄÂÀà ÓÉÈáÄ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÀà ÂÀÃÀÃÉÓ ËÉÌ×ÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ.

III.11.4. limfis moZraoba

ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ËÉÌ×À ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÌÉÄÃÉÍÄÁÀ

ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ. ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÍÀßÉËÄÁÉÃÀÍ ÛÄÂÒÏÅÉËÉ ËÉÌ×ÉÓ ÅÄÍÄÁÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ. ËÉÌ×ÉÓ
ÂÀÃÀÃÄÍÀÛÉ ßÀÌÚÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓÉ ÓÉÅÒÝÉÃÀÍ
ËÉÌ×ÖÒ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÃÀÌÃÄÍÉ ÞÀËÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÝÅËÀÓ
ÀáÏÒÝÉÄËÄÁÓ. ÄÓ ÝÅËÀ áÃÄÁÀ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ, ÃÉ×ÖÆÉÉÓÀ

287
ÃÀ ÏÓÌÏÓÉÓ ×ÉÆÉÊÖÒ-ØÉÌÉÖÒ ÊÀÍÏÍÆÏÌÉÄÒÄÁÀÈÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒÉ
ÓÉÈáÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÝÉËÄÁÉÓ ÊÏËÏÉÃÖÒ-ÏÓÌÏÓÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÓáÅÀÏÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ. ßÅÒÉË ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ËÉÌ×ÉÓ ßÍÄÅÀ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 8-10 ÌÌ. ßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓÀ, áÏËÏ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÉÓ
ÅÄÍÖÒ ÓÉÓÔÄÌÀÓÈÀÍ ÛÄÒÈÅÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ, ÉÓÄÅÄ ÒÏÂÏÒÝ ÌÓáÅÉË
ÅÄÍÄÁÛÉ, ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ. ßÍÄÅÉÓ ÀÓÄÈÉ ÓáÅÀÏÁÀ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ.
ËÉÌ×ÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÛÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ËÉÌ-
×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉ. ÆÏÂÉÄÒÈÉ
ÌÀÈÂÀÍÉ ÓÐÏÍÔÀÍÖÒÀà ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÓÉáÛÉÒÉÈ 8-10-ãÄÒ ßÖÈÛÉ. ÂÀÓßÅ-
ÒÉÅÉ ÃÀ ÝÉÒÊÖËÀÒÖËÉ (ÒÂÏËÖÒÉ) ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÔÀËÙÀ
ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÅÒÝÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ËÉÌ×ÉÓ ßÉÍ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ, ÒÀÓÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ ÒÉÂ-
ÒÉÂÏÁÉÈ ÂÀÙÄÁÀ ÃÀ ÃÀáÖÒÅÀ. ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ËÉÌ×ÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÖßÚÏÁÓ áÄËÓ ÀÌ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄËÉ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÝ, ÒÀÝ ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒ-
ÙÅÄÁÆÄ ÆÄßÏËÉÓ ÂÆÉÈ, ËÉÌ×ÉÓÈÅÉÓ ÄÒÈÂÅÀÒÉ ÔÖÌÁÏÓ ÒÏËÓÀÝ
ÀÓÒÖËÄÁÓ. ËÉÌ×ÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÌÖÝËÉÓ
ÙÒÖÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÀ ÓÀàÌËÉÓ ÌÏÌÍÄËÄÁÄËÉ
ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ (ÒÀÝ ØÌÍÉÓ ËÉÌ×ÉÓ ÖßÚÅÄÔ ÍÀÊÀÃÓ ÌÖÝËÉÓ
ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ); ÀÓÄÅÄ, ÀÏÒÔÉÓ ÐÖËÓÀÝÉÀ ÃÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ
ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ À×ÀÒÈÏÄÁÄÍ ÂÖËÌÊÄÒ-
ÃÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÓ, áÏËÏ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÆÄßÏËÀÓ ÀáÃÄÍÄÍ ÌÀÓÆÄ.
ËÉÌ×ÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÉÓ ÅÄÍÄÁÈÀÍ ÛÄÒÈÅÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ ÓÀÒØÅÄËÄÁÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ ËÉÌ×ÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÄÁÛÉ.
ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ ÓáÄÖËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖÁÀÍÛÉ. ÈÖÌÝÀ, ÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÍÀÊËÄÁÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÅÄÍÄÁÛÉ (ÌÀÂ. ÝáÄÍÉÓ ÊÉÓÒÉÓ ËÉÌ×ÉÓ ÞÀÒÙÅÛÉ
27-30 ÓÌ/ßÈ-ÉÀ). ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÏÒÂÀÍÏÛÉ ËÉÌ×ÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÁÄÅÒÀÃ
ÉÆÒÃÄÁÀ. ËÉÌ×ÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÂÀÅËÄÍÄÁÆÄ.
ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÈÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀ-
ÍÄÁÉÓÀÓ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÐÀÆÌÉ ÃÀ ËÉÌ×ÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ßÚÃÄÁÀ. ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÉÝÅËÄÁÀ ÀÓÄÅÄ,
ÊÀÒÏÔÉÃÖË ÓÉÍÖÓÛÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÃÀ ÓáÅÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒ
ÆÏÍÄÁÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓÀÓ.

288
 sakontrolo kiTxvebi

1. ÒÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÙÉÀ ÃÀ ÜÀÊÄÔÉË ÓÉÓÔÄÌÀÓ

ÛÏÒÉÓ?
2. ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÊÀÍÏÍÆÏÌÉÄÒÄÁÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ?
3. ÒÀ ÃÒÏÀ ÓÀàÉÒÏ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÒÉÖËÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÈÅÉÓ?
4. ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÄÁÉ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÊÄÃËÄÁÓ?
5. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÀ ÃÀ ÒÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÔÉÐÉ ÅÉÝÉÈ?
6. äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÊÀÍÏÍÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÒÀ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ?
7. ÒÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ äÉÃÒÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÊÀÍÏÍÉ?
8. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÓÀÄÒÈÏ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖË ßÉÍÀÙÏÁÀÓ?
9. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÔÉÐÄÁÉ ÅÉÝÉÈ?
10. ÒÀÓ ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈÉ ÓÉÜØÀÒÄ?
11. ÒÀÓ ÀÓÀáÀÅÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÓÉÜØÀÒÄ?
12. ÒÀ ÄÍÄÒÂÉÉÓ áÀÒãÆÄ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ?
13. ÓÉÓáËÉÓ ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÓÀáÉÓ ßÍÄÅÀ ÅÉÝÉÈ?
14. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ? ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓ?
15. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÐÖËÓÉ? ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÃÀ
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÌÉÓÉ ÌÀáÀÓÉÀÈÄÁËÄÁÉ.
16. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÂÀÅÓÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ßÍÄÅÀ?
17. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÔÒÀÍÓÌÖÒÖË ßÍÄÅÀÓ?
18. ÒÀÓ ÄßÏÃÄÁÀ ÃÀáÖÒÅÉÓ ÊÒÉÔÉÊÖËÉ ßÍÄÅÀ?
19. ÒÀÓ ÄßÏÃÄÁÀ ÞÀÁÅÉÓ ÒÄËÀØÓÀÝÉÀ ÃÀ ÖÊÖÒÄËÀØÓÀÝÉÀ?
20. ÒÏÂÏÒÉÀ ÅÄÍÀÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ?
21. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÅÄÍÖÒ ßÍÄÅÀÓ?
22. ÒÀ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ ÖßÚÏÁÓ áÄËÓ ÂÖËÛÉ ÅÄÍÖÒ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÀÓ?
23. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÂÖËÛÉ ÅÄÍÖÒÉ ÛÄÌÏÃÉÍÄÁÉÓ ÛÄÌÀ×ÄÒáÄÁÄËÉ
×ÀØÔÏÒÄÁÉ.
24. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ äÉÃÒÏÓÔÀÔÉÊÖÒÉ ßÍÄÅÀ? ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓ.
25. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÅÄÍÖÒÉ ÐÖËÓÉ? ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓ.
26. ÒÀ ×ÖÍØÝÉÀÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ?
27. ÒÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ßÍÄÅÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ?
28. ÒÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ
ÓÉÜØÀÒÄ?

289
29. ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÝÅËÀ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒ
ÓÉÈáÄÓ ÛÏÒÉÓ?
30. ÒÀÓ ÄßÏÃÄÁÀ Ä×ÄØÔÖÒÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÖËÉ ÃÀ Ä×ÄØÔÖÒÉ ÒÄÀÁ-
ÓÏÒÁÝÉÉÓ ßÍÄÅÀ?
31. ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ?
32. ÒÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ËÏÊÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÓ?
33. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ËÏÊÀËÖÒÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
34. ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀ?
35. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÃÀ ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ áÀÍÌÏÊËÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
36. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÃÀ ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÀÛÖÀËÏ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
37. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
38. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ.
39. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀ.
40. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ, ÂÖËÛÉ, ÈÀÅÉÓ
ÔÅÉÍÛÉ, ÙÅÉÞËÛÉ, ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ, ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ, ÊÀÍÛÉ,
ÓÀÛÅÉËÏÓÍÏÓÀ ÃÀ ÍÀÚÏ×ÛÉ.
41. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÞÖÞÖÌßÏÅÒÄÁÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏ.
42. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÉÓ ÌÏÌáÃÄÍÉ ×ÉÆÉÊÖÒÉ,
×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÃÀ ÂÀÒÄÌÏ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ.
43. ÒÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓáÄÖËÉÓ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÀÆÄ?
44. ÒÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ×ÖÍØÝÉÄÁÉ?
45. ÒÉÈÉÀ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÀ?
46. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ËÉÌ×ÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÉÓ
ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÍÉ.
47. ÒÏÂÏÒÉÀ ËÉÌ×ÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÃÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ?
48. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ËÉÌ×ÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ.
49. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ.

290
 testebi TviTSefasebisaTvis

ØÅÄÌÏÈ ÌÏÝÄÌÖËÉ ßÉÍÀÃÀÃÄÁÄÁÉÃÀÍ ÆÏÂÉ ÌÀÒÈÀËÉÀ,

ÆÏÂÉ ÌÝÃÀÒÉ

ÐÀÓÖáÄÁÉ ÌÏÝÄÌÖËÉÀ ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÂÅÄÒÃÆÄ

1. À) ÊÏËÀÂÄÍÖÒÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ

ÀÃÅÄÍÔÉÝÉÖÒ ÂÀÒÓÛÉ
Á) ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ÉßÄËÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ
ÅÄÍÄÁÉ
Â) ÌÀÂÉÓÔÒÀËÖÒ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÓ ÌÊÅÄÈÒÀà ÀØÅÈ
ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉ
Ã) ÒÄÆÉÓÔÉÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÉÀÍ ÓÉÓáËÉÓ
ÍÀÊÀÃÉÓÀÃÌÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÝÉÒÄ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÉÈ
Ä) ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ßÍÄÅÀ ÖÃÒÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÊÄÃËÄÁÆÄ ÓÉÓáËÉÓ ÆÄßÏËÉÓ ÞÀËÉÓ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀÓ
ÀÌ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÈÀÍ

2. À) ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ

ÔÖÒÁÖËÄÍÔÖÒ ÃÀ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÔÉÐÓ
Á) ÔÖÒÁÖËÄÍÔÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ ÂÀÄÃÉÍÄÁÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÙÄÒÞÉÓ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀÃ
Â) ÓÉÓáËÉÓ ËÀÌÉÍÀËÖÒÉ ÔÉÐÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÈÀÅÓ ÉÜÄÍÓ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÓ ÂÀÍÔÏÔÅÉÓÀ ÃÀ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÉÓ ÀÃÂÉËÄÁÛÉ
Ã) ÓÉÓáËÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÌÖÃÌÉÅÉ ÓÉÃÉÃÄÀ
Ä) ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ ÓÉÁËÀÍÔÄ ÌÖÃÌÉÅÉ ÓÉÃÉÃÄÀ

3. À) ÓÉÓáËÉÓ ßÒÉÖËÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÃÒÏ 30 ßÀÌÉÀ

Á) ÐÏÒÔÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓÀÓ ÓÉÓáËÉ ÂÀÉÅËÉÓ
ÏÒ ÐÀÒÀËÄËÖÒÀÃ ÂÀÍËÀÂÄÁÖË ÊÀÐÉËÀÒÖË ØÓÄËÛÉ
Â) ãÀÍÌÒÈÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÄÔÒÉÀÛÉ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ 21-25 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ-ÉÀ
Ã) ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÆÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ Ö×ÒÏ
ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÈ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ
Ä) ×ÉËÔÅÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÀÒÀÈÀÍÀÁÀÒÉ ÂÀÍÀßÉËÄÁÀ
ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÂÒÀÅÉÔÀÝÉÖËÉ ÞÀËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ

291
4. À) ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÐÉÒÅÄËÀà ÂÀÆÏÌÉË ÉØÍÀ XIX ÓÀÖÊÖÍÄÛÉ
Á) ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ßÍÄÅÀ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ ÐÀÒÊÖàÄÁÉÓ
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÐÄÒÉÏÃÛÉ
Â) ÃÉÀÓÔÏËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀÓÀáÀÅÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ßÉÍÀÙÏÁÉÓ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ
Ã) ÓÉÓÔÏËÖÒ ÃÀ ÃÉÀÓÔÏËÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÛÏÒÉÓ ÓáÅÀÏÁÀÓ
ÓÀÛÖÀËÏ ÀÒÔÄÒÉÖË ßÍÄÅÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ
Ä) ÐÖËÓÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀÓÀáÀÅÓ ßÍÄÅÉÓ ÒáÄÅÉÓ ÀÌÐËÉÔÖÃÀÓ

5. À) ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÔÒÀÍÓÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÝÅËÉÓ

ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÀÀ
Á) ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÓ ÛÏÒÉÓ ÝÅËÀ ÌáÏËÏÃ
ÃÀ ÌáÏËÏà ÃÉ×ÖÆÉÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ
Â) ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ
Ã) ÅÄÍÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ
Ä) ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÒÄÀÁÓÏÒÁÀÝÉÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ

6. À) ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÄÃËÄÁÉ ÀÒÀÓÏÃÄÓ ÀÒÉÓ ÁÏËÏÌÃÄ

ÌÏÃÖÍÄÁÖËÉ
Á) ÁÀÆÀËÖÒ ÔÏÍÖÓÓ ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÆÌÉ
Â) ÁÀÆÀËÖÒÉ ÔÏÍÖÓÉ ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÖÁÀÍÛÉ
Ã) ÁÀÆÀËÖÒÉ ÔÏÍÖÓÉ ÓÖÓÔÀà ÀÒÉÓ ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ ÌÀÙÀËÉ
ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÌØÏÍÄ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
Ä) ÊÀËÉÃÉÍÉ ÃÀ ÁÒÀÃÉÊÉÍÉÍÉ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÀÛÊÒÀà ÂÀÌÏáÀÔÖËÉ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ Ä×ÄØÔÉÈ

7. À) ÊÀËÉÃÉÍÉ ÃÀ ÁÒÀÃÉÊÉÍÉÍÉ ÆÒÃÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÛÄÙßÅÀÃÏÁÀÓ

Á) ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÃÀ ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀÆÄ ËÏÊÀËÖÒ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
Â) ÊÀËÉÃÉÍÉÓÀ ÃÀ ÁÒÀÃÉÊÉÍÉÍÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÓÖË ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ßÖÈÓ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ
Ã) ÅÄÂÄÔÀÔÖÒÉ ÍÄÒÅÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÚÅÄËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ

292
 Ä) ÍÏÒÀÃÒÄÍÀËÉÍÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÂÀÌÀ×ÀÒÈÏÄÁÄËÉ
ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÌÄÃÉÀÔÏÒÉÀ

8. À) ÅÀÆÏÐÒÄÓÉÍÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÛÄÌÀÅÉßÒÏÄÁÄËÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ

áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ
Á) ÀËÃÏÓÔÄÒÏÍÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÉÆÒÃÄÁÀ Na-ÉÓÀ ÃÀ
ßÚËÉÓ ×ÉËÔÒÀÝÉÀ
Â) ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÅÀÆÏÊÏÍÓÔÒÉØÔÏÒÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÆÄ
Ã) äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÒÏÓÔÒÀËÖÒ ÖÁÍÄÁÆÄ ÓÉÈÁÏÓ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÊÀÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ
Ä) äÉÐÏÈÀËÀÌÖÓÉÓ ÒÏÓÔÒÀËÖÒÉ ÖÁÍÄÁÉÓ ÂÀáÖÒÄÁÀ
ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ

9. À) ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÊÖÍÈÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÓ

ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ
Á) ÁÒÏÍØÖËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃ
ßÒÄÓ ÂÀÍÄÊÖÈÅÍÄÁÉÀÍ
Â) ÔÅÉÍÉÓ ÒÖá ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ØÓÄËÉ Ö×ÒÏ
ÌÄÜáÄÒÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÈÄÈÒ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ
Ã) ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÌÉÏÂÄÍÖÒÉ ÀÖÔÏÒÄÂÖËÀÝÉÀ
ÀÒ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ
Ä) ÊÀÒÉÓ ÅÄÍÉÓ ÂÀÍÔÏÔÄÁÄÁÓÀ ÃÀ ÓÀÊÖÈÒÉÅ ÙÅÉÞËÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÊÀÅÛÉÒÉ ÀÒ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ

10.À) äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒÉÃÀÍ ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ

ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ÈÉÒÊÌÄËÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ
Á) ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÝÉËÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÓÀÃÉÍÀÒÛÉ ËÉÌ×ÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÊËÄÁÖËÏÁÓ
Â) ßÅÒÉË ËÉÌ×ÖÒ ÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ËÉÌ×ÉÓ ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
20 ÌÌ. ßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓÀ
Ã) ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ ÓáÄÖËÉÓ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ
Ä) ËÉÌ×ÉÓ ÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÌÀÉÍÄÒÅÉÀÍÄÁÄËÉ ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ
ÁÏàÊÏÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ËÉÌ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ

293
 pasuxebi

1. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ 7. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

2. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 8. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

3. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 9. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

4. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 10. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ

Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

5. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

6. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

294
 literatura

1. Ader J.-L., Careé F... Physiologie, Paris, 2003.

2. Babsky E. B., Khodorov B. I., Kositsky G. I., Zubkov A.A. Human
physiology, vol. I. Moscow. Mir, 1989.
3. Berne R. M., Rubio R. Coronary Circulation. In: Handbook of Physiol-
ogy, Section 2, vol. I, Amer. Physiol. Cos Bethesda, 1979.
4. Ãåîðãèåâà Ñ. À., Ôèçèîëîãèÿ. Ì., Ìåäèöèíà, 1986.
5. Ãóðåâè÷ Ì. È., Áåðíøòåéí Ñ. À. Îñíîâû ãåìîäèíàìèêè,
Êèåâ, 1979.
6. Äâîðåöêèé Ä. Ï., Òêà÷åíêî Á. È. Ãåìîäèíàìèêà â ëåãêèõ.
Ì., 1987.
7. Cardiovasculor Physiology III, vol. 28. p. 149. Baltimore, University
Park Press, 1979.
8. Caro C. G., Pedley T. J., Schrotter R. C., Seed W. A. The Mechanics
of the Circulation, New Iork-Toronto, Oxford University Press, 1978.
9. ÚÉ×ÉÀÍÉ Ã. È. ÂÒÀÅÉÔÀÝÉÖËÉ ×ÀØÔÏÒÉÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÂÖË
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÏÅÀÍÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÐÀÒÀÌÄÔÒÄÁÉÓ ÃÉÀÂÍÏÓÔÉÊÀÛÉ.
ÃÉÓÄÒÔÀÝÉÀ. ÈÁ., 1999.
10. Êîíðàäè Ã. Ï. Î ìåõàíèçìàõ ðåãóëÿöèè ñîñóäèñòîãî òîíóñà.
Ë., 1973.
11. Korner P. I. Integrative neural caroliovascular control, Physiol. Rev.,
51, 312, 1971.
12. Êîðîáêîâ À. Â., ×åñíîêîâà Ñ. À. Àòëàñ ïî íîðìàëüíîãî
ôèçèîëîãèè, Ì., 1986.
13. Crone C., Cgristensen O. Transcapillary transtort of small solutes and
water. In: Guyton A. C., Young D. B.
14. Ìàéáåíêî À. À. Êàðäèîëîãåííûå ðåôëåêñû è èõ ðîëü â
ðåãóëÿöèè êðîâîîáðàùåíèÿ. Êèåâ. 1979.
15. Monod H., Flandrois R. Physiologie du sport, Paris, 2003.
16. Íîçäðà÷åâ À. Ä., Ôèçèîëîãèÿ âèñöåðàëüíûõ ñèñòåì. Ì.,
"Âèñøàÿ Øêîëà", 1991.
17. Îðëîâ Ð. Ñ., Áîðèñîâ À. Â., Áîðèñîâ Ð. Ï. Ëèìôîòè÷åñêèå
ñîñóäû: ñòðóêòóðà è ìåõàíèçìû ñîêðàòèòåëüíîé àêòèâíîñòè.
À., 1989.
18. Îñàä÷èé Ë. È. Ïîëîæåíèå òåëà è ðåãóëÿöèÿ êðîâîîáðàùåíèÿ.
Ë., 1982.

295
19. Ïåäëè Ò. Ãåìîäèíàìèêà êðóïíûõ êðîâåíîñíûõ ñîñóäîâ.
Ì., 1983.
20. Pocock G. Richards Ch. Physiologie humaine. Paris, 2004.
21. John K-J Li - Dynamics of the vascular system, USA, 2004.
22. Johnson P. C. Peripheral Circulation, New York - Chichester - Brisbane
- Toronto, Wiley and Sons, 1978.
23. Ðàøìåð Ð. Äèíàìèêà ñåðäå÷íî-ñîñóäèñòîé ñèñòåìû. Ì.,
1981.
24. Rouvière H., Delmas A. - Anatomie Humaine, Paris, 2002.
25. Òêà÷åíêî Á. È. Ôèçèîëîãèÿ êðîâîîáðàùåíèÿ, Ë., 1986.
26. Folkow B., Neil E. Circulation, London - Toronto, Oxford University
Press, 1971.
27. Õàþòèí Â. Ì., Ñîíèíà Ð. Ñ., Ëóêîøíîâà Å. Â. Öåíòðàëüíàÿ
îðãàíèçàöèÿ âàçîìîòîðíîãî êîíòðîëüÿ. Ì., 1977.
28. Øìèäò Ð. Òåâñ Ã. Ôèçèîëîãèÿ ÷åëîâåêà, ò. 3. Ì., 1986.
29. Øóáà Ì. Ô., Êî÷åìàñîâà Ã. Ã. Ôèçèîëîãèÿ ñîñóäèñòûõ
ãëàäêèõ ìûøö. Êèåâ. 1988.

296
 Tavi IV. sunTqvis fiziologia

IV.1. sunTqvis arsi da mniSvneloba

cocxali organizmisaTvis

ÓÖÍÈØÅÀ ÓÉÝÏÝáËÉÓ ÂÀÍÖÚÏ×ÄËÉ ÍÉÛÀÍÉ ÃÀ ÌÏÖÝÉËÄÁÄËÉ

ÈÅÉÓÄÁÀÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ (ÞÉËÉ, ÓÉ×áÉÆËÄ,
ÀÅÀÃÌÚÏ×ÏÁÀ ÃÀ À.Û.) ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÃÀÁÀÃÄÁÉÓ
ÌÏÌÄÍÔÉÃÀÍ ÂÀÒÃÀÝÅÀËÄÁÀÌÃÄ. ÄÓ ÒÈÖËÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÐÒÏ-
ÝÄÓÉÀ, ÒÏÌËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÛÄÃÄÂÓ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÆÖÒÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ
ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ ÂÀÍÀáËÄÁÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÀÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÄÍÄÒ-
ÂÉÉÓ áÀÒãÅÀ, ÒÏÌËÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÐÉÒÏÁÀÀ ÄÍÄÒÂÉÉÈ ÌÃÉÃÀÒÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ (ÌÀÊÒÏÄÒÂÄÁÉÓ) ×ÄÒÌÄÍÔÖËÉ ÂÀáËÄÜÀ. ÀÌ ÍÉÅÈÉÄ-
ÒÄÁÀÈÀ áÄËÀáÀËÉ ÀÙÃÂÄÍÀ áÃÄÁÀ ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ
ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓ ÒÈÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ, ÒÏÌËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÒÂÏËÓ
ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÑÀÍÂÅÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÓÖÍÈØÅÉÈ ãÀàÅÛÉ ÄËÄØÔÒÏ-
ÍÄÁÉÓ ÃÀ ÐÒÏÔÏÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÝÄÌÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ ÄÍÄÒÂÉÀ ÂÀÌÏÉÚÏ×À
ÓÖÁÓÔÒÀÔÉÓÀÈÅÉÓ ßÚÀËÁÀÃÉÓ ßÀÒÈÌÄÅÉÓ ÃÀ ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ
ÛÄÄÒÈÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÓÖÁÓÔÒÀÔÉÓÀÂÀÍ ÒÜÄÁÀ ÂÀÆÉ
ÃÀ ßÚÀËÉ - ÏÒÂÀÍÖË ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÃÀÛËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ.

C 6 H 12 O 6  6 O 2 o 6 CO 2  6 H 2 O  ÄÍÄÒÂÉÀ, (20)

ÝÏÝáÀËÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÈÀÍÈØÌÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒ-

ÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÀÒÓÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÊÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÑÀÍÂÅÀ-ÀÙÃÂÄÍÉÈÉ
ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀàÉÒÏ ÏÐÔÉÌÀËÖÒÉ ÃÏÍÉÓ
ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÛÉ. ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÑÀÍÂÅÀ ×ÄÒÌÄÍÔÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ, ÒÏÌÄ-
ËÉÝ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÉÓ ÊÒÉÓÔÄÁÓÀ ÃÀ ÛÉÂÍÉÈÀ ÌÄÌÁÒÀ-
ÍÄÁÆÄ ËÏÊÀËÉÆÄÁÖËÉ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÉÈ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÍÄÁÀÛÉ ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÖËÉÀ ÚÅÄËÀ ÐÒÏÝÄÓÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄ-
ÁÖËÉÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÓÈÀÍ ÂÀÒÄÌÏ ÀÒÉÃÀÍ ÖãÒÄÃÛÉ ÃÀ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÓÈÀÍ ÖãÒÄÃÉÃÀÍ ÂÀÒÄÌÏÛÉ.
ÂÀÆÄÁÉÓ ÂÀÝÅËÀ ÖãÒÄÃÓÀ ÃÀ ÂÀÒÄÌÏÓ ÛÏÒÉÓ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ
ÏÒÉ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ: ÃÉ×ÖÆÉÀ ÃÀ ÊÏÍÅÄØÝÉÀ.

297
 ÃÉ×ÖÆÉÀÓ (ËÀÈ. diffusio – ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀ, ÂÀÑÏÍÅÀ) ÖßÏÃÄÁÄÍ
ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÊÉÍÄÔÉÊÖÒÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ áÀÒãÆÄ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖË ÍÉÅ-
ÈÉÄÒÄÁÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÉÓÉ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÂÀÈÀÍÀÁÒÄÁÀÓ ÌÏÝÄÌÖË ÀÒÄÛÉ. ÂÀÆÉÓ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ
ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÞÀËÉÈ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÄÁÉÀÍ ÌÀÈÉ ÌÀÙÀËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ (ËÀÈ.
partialis – ÊÄÒÞÏ) ßÍÄÅÉÓ ÀÒÉÃÀÍ ÃÀÁÀËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÌÉÃÀÌÏÛÉ. ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÂÀÒÄÃÀÍ ÛÉÂÍÉÈ, áÏËÏ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀ ÛÉÂÍÉÃÀÍ ÂÀÒÄÈ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÉÊÒÏÓÊÏÐÖËÉ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÖÍÈØÅÀÓ. ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÓ ÀÍÖ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÖËÉ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÈ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖË ÂÀÆÄÁÉÓ ÃÉ×ÖÆÖÒ ÝÅËÀÓ ÐÉÒÃÀÐÉÒÉ
ÓÖÍÈØÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÃÉ×ÖÆÉÀ ÍÄËÉ ÐÒÏÝÄÓÉÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÃÉÃÉ ÆÏÌÉÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀà ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ
ÂÀÆÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ Ö×ÒÏ ÜØÀÒÉ ÐÒÏÝÄÓÉÓ-ÊÏÍÅÄØÝÉÉÓ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀ.
ÊÏÍÅÄØÝÉÖÒÉ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÃÒÏÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒ-
ÑÀÍÂÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀ áÃÄÁÀ ÓÉÈáÉÓ ÍÀÊÀÃÉÈ ÀÍÖ ÂÀÆÄÁÉ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ
ÓÉÈáÄÛÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÀà ÂÀáÓÍÉËÉ ÓÀáÉÈ. ÂÀÆÄÁÉÓ ÊÏÍÅÄØÝÉÖÒÉ
ÂÀÃÀÔÀÍÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÉÌ ÌÀÊÒÏÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÖÍÈØÅÀÓ,
ÒÏÌÄËÈÀ ÆÏÌÄÁÉ ÌÄÔÒÏÁÉÈ ÉÆÏÌÄÁÀ. ÌÀÊÒÏÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÖÍÈØÅÀ
ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ ÂÀÆÄÁÉÓ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÉÈ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ,
ÒÏÂÏÒÝ ÀÅÂÖÓÔ ÊÒÏÂÌÀ XX Ó-ÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÀÜÅÄÍÀ, ÈÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÂÀÃÀÓÀÔÀÍÉ ÌÀÍÞÉËÉ (ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÀÒÄ) 0,5 ÌÌ-Ó ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ, ÃÉ×ÖÆÉÀ
ÅÄÒ ÀÓßÒÄÁÓ ÀÌ ÂÀÆÉÓ ÃÀÍÀáÀÒãÄÁÉÓ ÃÀ×ÀÒÅÀÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÓÀÌ ÞÉÒÉÈÀÃ ÒÂÏËÓ: ÂÀÒÄÂÀÍ
ÓÖÍÈØÅÀÓ, ÂÀÆÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ ÓÉÓáËÉÈ ÃÀ ÛÉÍÀÂÀÍ ÓÖÍÈØÅÀÓ.
ÂÀÒÄÂÀÍÉ ÓÖÍÈØÅÀ ÀÍÖ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓÀ ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË
äÀÄÒÓ ÛÏÒÉÓ. ÂÀÒÄÂÀÍ ÓÖÍÈØÅÀÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÅÀÒÜÉÏÈ ÏÒÉ ÄÔÀÐÉ:
ÂÀÆÄÁÉÓ ÝÅËÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÓ ÛÏÒÉÓ
ÃÀ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÂÀÌÀÅÀË ÓÉÓáËÓ ÛÏÒÉÓ.
ÂÀÆÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÂÀÆÄÁÉÓ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ (ÞÀÁÅÉÓ) ÓáÅÀÏÁÉÈ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÃÉÍÄÁÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ.
ÛÉÍÀÂÀÍ ÀÍÖ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÖÍÈØÅÀÛÉÝ ÀÓÄÅÄ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÏÒ
ÄÔÀÐÓ: ÂÀÆÄÁÉÓ ÝÅËÀ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÃÀ ÌÄÏÒÄ -
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÌÏÚÏ-
×À. ÀÌ ÌÄÏÒÄ ÄÔÀÐÓ ÖãÒÄÃÖË ÓÖÍÈØÅÀÓÀÝ ÖßÏÃÄÁÄÍ.

298
 IV.2. sunTqvis organoebis agebuleba

ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÁÀ ÝáÅÉÒÉÓ ÙÒÖÓ, áÏÒáÉÓ, ÔÒÀØÄÀÓÀ

ÃÀ ÁÒÏÍØÄÁÉÓÀÂÀÍ (ÍÀá. 54, À). ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÓÖÍÈØÀÅÓ
ÝáÅÉÒÉÈ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÐÉÒÉ ÃÀÊÄÔÉËÉÀ, ÈÖÌÝÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÐÉÒÉÈ
ÓÖÍÈØÅÀÝ. ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉÀ ÌÀÈ ÊÄÃËÄÁÛÉ
ÞÅËÄÁÉÓ (ÝáÅÉÒÉÓ ÙÒÖÛÉ) ÃÀ áÒÔÉËÄÁÉÓ (áÏÒáÛÉ, ÔÒÀØÄÀÓÀ ÃÀ
ÁÒÏÍØÄÁÛÉ) ÀÒÓÄÁÏÁÀ.
áÏÒáÉ äÀÄÒÉÓ ÂÀÌÔÀÒÉ ÀÒáÉÀ. ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀÃ, ÌÏØÌÄÃÄÁÓ,
ÒÏÂÏÒÝ ÓÀáÌÏ ÀÐÀÒÀÔÉ. ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓ ÓáÅÀ ÃÀÍÀÒÜÄÍ ÂÀÍÚÏ-
×ÉËÄÁÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ áÏÒáÉ ÚÅÄËÀÆÄ Ö×ÒÏ ÒÈÖËÉ ÀÂÄ-
ÁÖËÄÁÉÓÀÀ. ÌÀÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ÂÀÌÏÊÅÄÈÉËÉ áÒÔÉËÏÅÀÍÉ ÜÏÍÜáÉ ÃÀ
ÌÒÀÅÀËÒÉÝáÏÅÀÍÉ ÊÖÍÈÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×Ó. áÏÒáÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÊÉÓÒÉÓ ßÉÍÀ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ áÄÒáÄÌËÉÓ
ÊÉÓÒÉÓ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÉÓ ÌÄ-4-5 ÌÀËÈÀ ÃÏÍÄÆÄ. ÄÍÉÓØÅÄÛÀ - ×ÀÒÉÓÄÁ-
ÒÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ áÏÒáÉ ÖÄÒÈÃÄÁÀ ÄÍÉÓØÅÄÛÀ ÞÅÀËÓ ÃÀ
ÀÌÉÔÏÌ ÌÉäÚÅÄÁÀ ÌÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ (ÚËÀÐÅÉÓ ÃÒÏÓ) ÆÄÅÉÈ-ØÅÄÅÉÈ.
áÏÒáÉÓ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀ ÀÂÄÁÖËÉÀ ÂÀÍÉÅÆÏËÉÀÍÉ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ØÓÏ-
ÅÉËÉÈ. ÚËÀÐÅÉÓ ÃÒÏÓ áÏÒáÉ ÉßÄÅÀ ÆÄÅÉÈ ÃÀ áÏÒáÉÓ ÛÄÓÀÓÅËÄËÉ
ÉÊÄÔÄÁÀ, ÒÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÚËÀÐÅÉÈÉ ÃÀ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ
ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÀÓ.
ÔÒÀØÄÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ 11-15 ÓÌ ÓÉÂÒÞÉÓ ÌÉËÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ßÀÒ-
ÌÏÃÂÄÁÀ äÉÀËÉÍÖÒÉ 16-20 áÒÔÉËÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÒÂÏËÉÓ ×ÏÒÌÀ
ÀØÅÓ. ÄÓ áÒÔÉËÏÅÀÍÉ ÒÂÏËÄÁÉ ÖÊÀÍÀ ÌáÀÒÄÓ ÀÒ ÉÊÅÒÄÁÀ, ÀÒÀÌÄÃ
ÄÒÈÃÄÁÀ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄËØÓÏÅÉËÏÅÀÍÉ ÀÐÊÉÈ. ÀÌÀÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄ-
ËÏÁÀ ÀØÅÓ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÔÒÀØÄÉÓ ÖÊÀÍ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÓÀÚËÀÐÀÅÉ ÌÉËÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ, ÌÀÓÛÉ ÓÀÊÅÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÓÀÓ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÅÃÄÓ ÃÀ
ÛÄÉßÉÏÓ ÔÒÀØÄÀÓ ÓÀÍÀÈÖÒÛÉ. ÈÀÅÉÓÉ ÆÄÃÀ ÁÏËÏÈÉ ÔÒÀØÄÀ ÌÉÌÀÂ-
ÒÄÁÖËÉÀ ÂÏãÉÓÌÀÂÅÀÒ áÒÔÉËÆÄ. ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÌÄ-4-5 ÌÀËÀÈÀ
ÃÏÍÄÆÄ ÔÒÀØÄÀ ÂÀÃÀÃÉÓ ÁÒÏÍØÄÁÛÉ. ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ
ÔÒÀØÄÀ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÊÉÓÒÉÓ ÃÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ, ÌÀÓ
ÚÏ×ÄÍ ÏÒ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÀÃ: ÊÉÓÒÉÓÀ ÃÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ.
ÔÒÀØÄÀÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÃÀ×ÀÒÖËÉÀ ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÉÈ,
ÒÏÌÄËÛÉÝ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ËÉÌ×ÖÒÉ ÊÅÀÍÞÄÁÉ ÃÀ ÌÏÝÉÌÝÉÌÄ
ÄÐÉÈÄËÉÖÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ. ÔÒÀØÄÀÓÀ ÃÀ ÓÀÚËÀÐÀÅÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖË
ÙÀÒÛÉ ÂÀÃÉÓ ÍÄÒÅÄÁÉ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ. ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ
ÔÒÀØÄÀ ÂÀÍÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÌÊÄÒÃÉÓ ÞÅÀËÈÀÍ. ÀØ ÌÉÓ ßÉÍ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ
ÌÊÄÒÃÖÊÀÍÀ ãÉÒÊÅÀËÉ, ÀÏÒÔÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÌáÀÒ-ÈÀÅÉÓ ÅÄÍÀ.

299
300
 ÔÒÀØÄÀ ÉÚÏ×À ÏÒ ÞÉÒÉÈÀà ÁÒÏÍØÀÃ: ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ
(ÍÀá. 54, Á). ÌÀÒãÅÄÍÀ ÁÒÏÍØÉ Ö×ÒÏ ÌÏÊËÄ ÃÀ ÌÓáÅÉËÉÀ ÃÀ ÔÒÀ-
ØÄÀÃÀÍ Ö×ÒÏ ÍÀÊËÄÁÉ ÊÖÈáÉÈ ÂÀÌÏÃÉÓ, ÅÉÃÒÄ ÌÀÒÝáÄÍÀ. ÀÌÉÔÏÌ
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ÖÝáÏ ÓáÄÖËÄÁÉ Ö×ÒÏ áÛÉÒÀà ÌÀÒãÅÄÍÀ ÁÒÏÍØÛÉ
áÅÃÄÁÀ. ÀÂÄÁÖËÄÁÉÈ ÌÈÀÅÀÒÉ ÁÒÏÍØÄÁÉ ÔÒÀØÄÀÓ ÌÏÂÅÀÂÏÍÄÁÓ:
ÉÓÉÍÉÝ äÉÀËÉÍÖÒÉ áÒÔÉËÉÓÀÂÀÍ ÀÂÄÁÖËÉ ÍÀáÄÅÀÒÒÂÏËÄÁÉÓÀÂÀÍ
ÛÄÃÂÄÁÀ. ÁÒÏÍØÄÁÉÓ ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ËÉÌ×ÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ
ßÅÒÉË ÂÒÏÅÄÁÓ. ÌÈÀÅÀÒÉ ÁÒÏÍØÄÁÉ ÉÚÏ×À Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄ ÁÒÏÍØÄÁÀÃ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÛÄÃÉÓ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÁÒÏÍØÄÁÉ
ÉÔÏÔÄÁÀ. ÄÓÄÍÉÝ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÉÔÏÔÄÁÀ ÖßÅÒÉËÄÓ ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÀÃ
(ÃÉÀÌÄÔÒÉÈ 0,3-0,5 ÌÌ), ÒÏÌÄËÈÀ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ 250 ÌËÍ-ÌÃÄÀ.
ÈÉÈÏÄÖËÉ ÁÒÏÍØÉÏËÀ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ ÖßÅÒÉËÄÓÉ ÀËÅÄÏËÖÒÉ
ÛÄÓÀÓÅËÄËÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÁÏËÏÅÃÄÁÀ ÃÀáÛÖËÉ ÔÏÌÓÉÊÄÁÉÈ –
ÀËÅÄÏËÄÁÉÈ (ÍÀá. 54. Á, Â).
ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓ ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÖãÒÄÃÈÀ ÏÒ
ãÂÖ×Ó: ÌÏÝÉÌÝÉÌÄ ÄÐÉÈÄËÉÖÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÓ ÃÀ ÓÄÊÒÄÝÉÖË ÖãÒÄ-
ÃÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ËÏÒßÏÓ ÃÀ ÓÄÒÏÆÖË ÓÉÈáÄÓ. ÓÄÊ-
ÒÄÝÉÖËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ ÓÄÒÏÆÖËÉ ÓÄÊÒÄÔÉ ÄÌÓÀ-
áÖÒÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÃÀÔÄÍÉÀÍÄÁÀÓ, áÏËÏ ËÏÒßÏ ÀáÃÄÍÓ
ÛÄÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÛÉ ÛÄßÏÍÉËÉ ÌÔÅÒÉÓ ÌÝÉÒÄ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÀÃÓÏÒ-
ÁÝÉÀÓ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ áÅÒÄËÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÌÀÈ ÂÀÒÄÈ
ÂÀÌÏÃÄÅÍÀÓ.
ÓÀÓÖÍÈØ ÂÆÄÁÛÉ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÀÒ áÃÄÁÀ ÃÀ äÀÄÒÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÀÌ ÓÉÅÒÝÄÓ ÌÊÅÃÀÒ ÀÍ ÌÀÅÍÄ
ÓÉÅÒÝÄÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÀÌ ÓÉÅÒÝÄÛÉ äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÛÅÉÃÉ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 140-150 ÌË.
×ÉËÔÅÄÁÉ ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ßÚÅÉËÉ ÔÏÌÓÉÊÉÓ ÓÀáÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ äÄÒÌÄÔÖËÀà ÃÀáÛÖË ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ ÌÊÄÒÃÉÓ
ÞÅËÉÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ÃÀ ÌÀÒÝáÄÍÀ ÌáÀÒÄÓ ÃÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÈ
ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÏÓ. ×ÏÒÌÉÈ ×ÉËÔÅÄÁÉ ßÀÊÅÄÈÉË ÊÏÍÖÓÓ
ÌÏÂÅÀÂÏÍÄÁÓ. ÌÀÒãÅÄÍÀ ×ÉËÔÅÉ Ö×ÒÏ ÌÏÊËÄÀ ÃÀ ÌÓáÅÉËÉ, ÅÉÃÒÄ
ÌÀÒÝáÄÍÀ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÃÀ×ÀÒÖËÉÀ ÂÀÒÓÉÈ-ÐËÄÅÒÉÈ,
ÒÏÌÄËÛÉÝ ÏÒ ×ÄÍÀÓ ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ: ÐÀÒÉÄÔÀËÖÒÓ, ÒÏÌËÉÈÀÝ
ÀÌÏ×ÄÍÉËÉÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÃÀ ÅÉÓÝÄÒÀËÖÒÓ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÀÊÒÀÅÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÂÀÒÄÈÀ ÆÄÃÀÐÉÒÓ. ÐËÄÅÒÉÓ
×ÖÒÝËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÅÉßÒÏ ÍÀÐÒÀËÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÌÏÅÓÄÁÖËÉÀ ÐËÄÅÒÉÓ
ÓÉÈáÉÈ.

301
 ×ÉËÔÅÄÁÉ ÙÀÒÄÁÉÈ ÉÚÏ×À ßÉËÄÁÀÃ: ÌÀÒãÅÄÍÀ ×ÉËÔÅÉ –
ÆÄÃÀ, ÛÖÀ ÃÀ ØÅÄÃÀ ßÉËÀÃ, áÏËÏ ÌÀÒÝáÄÍÀ – ÆÄÃÀ ÃÀ ØÅÄÃÀ ßÉËÀÃ.
ßÉËÄÁÉ ÉÚÏ×À ÁÒÏÍØ-×ÉËÔÅÉÓ ÓÄÂÌÄÍÔÄÁÀà (ÌÀÒãÅÄÍÀ ×ÉËÔÅÉ 10
ÓÄÂÌÄÍÔÀÃ, ÌÀÒÝáÄÍÀ – 9). ÈÉÈÏÄÖË ÌÀÈÂÀÍÛÉ ÛÄÃÉÓ ÓÄÂÌÄÍÔÖÒÉ
ÁÒÏÍØÉ (ÐÉÒÅÄËÀÃÉ ÁÒÏÍØÉÓ ÂÀÍÀÚÏ×É) ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÀÒÔÄÒÉÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÔÏÔÉ. ÁÒÏÍØÄÁÉ ÃÉØÏÔÏÌÉÖÒÀà ÉÚÏ×À ÓÖË Ö×ÒÏ ÃÀ
Ö×ÒÏ ßÅÒÉËÀà ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÁÒÏÍØÖË áÄÓ. ÓÄÂÌÄÍÔÖÒÉ ÁÒÏÍ-
ØÄÁÉ, ÌÒÀÅÀËÂÆÉÓ ÃÀÚÏ×ÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÂÀÃÀÃÉÓ ÔÄÒÌÉÍÀËÖÒ
(ÓÀÁÏËÏÏ) ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÛÉ, ÒÏÌÄËÈÀÂÀÍ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÃÀÓÀÁÀÌÓ
ÀÞËÄÅÓ ÀÝÉÍÖÓÓ (ÌÄÏÒÀÃÉ ÁÒÏÍØÉÓ ÃÀÍÀÚÏ×Ó). ÀÝÉÍÖÓÉÓ ÛÉÂÍÉÈ
ÓÀÁÏËÏÏ ÁÒÏÍØÉÏËÀ ÉÔÏÔÄÁÀ ÀËÅÄÏËÖÒ ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÀÃ ÀÍÖ
ÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖË ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÀÃ, ÒÏÌÄËÈÀ ÊÄÃËÄÁÆÄÝ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ
ÀËÅÄÏËÄÁÉ. ÄÓ ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÉ ÉÔÏÔÄÁÀ ÀËÅÄÏËÖÒ
ÂÀÓÀÓÅËÄËÄÁÀà ÃÀ ÚÏÅÄËÉ ÌÀÈÂÀÍÉ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÉÚÏ×À ÏÒ
ÀËÅÄÏËÖÒ ÔÏÌÓÉÊÀÃ. ÀÌ ÔÏÌÓÉÊÄÁÉÓ ßÀÒÌÏÌØÌÍÄËÉ ÀËÅÄÏËÄÁÉ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀà ÌÀÓÀÓ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ ÓÀÊÌÀÏà ÒÈÖËÉÀ ÃÀ ÛÄÄ-
ÓÀÁÀÌÄÁÀ ÌÀÈ ÌÉÄÒ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖË ×ÖÍØÝÉÀÓ – ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÓ.
ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÉ ÀÂÄÁÖËÉÀ ÞÀËÉÀÍ ÈáÄËÉ ÁÀÆÀËÖÒÉ ÌÄÌÁÒÀ-
ÍÉÓÀÂÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ ÄÒÈÛÒÉÀÍÉ ÄÐÉÈÄËÉÖÌÉÈ ÀÒÉÓ ÃÀ×ÀÒÖËÉ. ÊÄÃ-
ËÄÁÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÂËÖÅÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÃÀÐÀÔÀÒÀÅÄÁÀÓ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ
ÃÒÏÓ. ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÂÀàÉÌÅÀ áÃÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ, ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÙÒÖÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÉÓ ÊÅÀËÃÀÊÅÀË. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÀËÅÄÏËÀ ÂÀÒÛÄÌÏÒ-
ÔÚÌÖËÉÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀÒÄÔÄÒÉÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÂÀÍÔÏÔÅÉÈ ßÀÒÌÏØ-
ÌÍÉËÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÌÄÔÀà áÛÉÒÉ ÁÀÃÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÌàÉÃÒÏà ÄÊÅÒÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÊÄÃÄËÓ (ÍÀá. 45. Ã). ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ
ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÓÉÓáËÛÉ,
áÏËÏ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÙÒÖÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÀËÅÄÏËÄÁÓ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÃÀÉÔÉÏÍ äÀÄÒÉÓ ÃÉÃÉ ÏÃÄÍÏÁÀ. ÏÒÉÅÄ
×ÉËÔÅÉ ÛÄÉÝÀÅÓ 300-400 ÌËÍ-ÌÃÄ ÌÉÊÒÏÓÊÏÐÖË ÀËÅÄÏËÀÓ,
ÒÏÌËÉÓ ÃÉÀÌÄÔÒÉ 0,2 ÌÌ ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ
ÓÖÌÀÒÖËÉ ÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÆÄÃÀÐÉÒÉ 90 Ì2-Ó ÀÙßÄÅÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÂÀÒÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÉ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ßÚËÉÓ
ÁÀËÀÍÓÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÆÄ, ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÓÉÈÁÏÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ
ÐÒÏÝÄÓÛÉ, ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÓ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÉáËÉÜÄÁÀ
ÈÒÏÌÁÏÝÉÔÄÁÉ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÄÃÄÁÉÓ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ×ÀØÔÏÒÉ.

302
 IV.3. uaryofiTi wneva plevris napralSi

ßÍÄÅÀ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ÍÏÒÌÀÛÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉÀ.

ÌÛÅÉÃÉ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖÛÉ ßÍÄÅÀ 1,197 ÊÐÀ-ÉÈ (9 ÌÌ-
ÅßÚ. ÓÅ.) ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ (ÍÀá. 55), áÏËÏ ÌÛÅÉÃÉ ÀÌÏÓÖÍ-
ÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ 0,798 ÊÐÀ-ÉÈ (6 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.). ÄÓ ÉÌÀÆÄ ÌÄÔÚÅÄËÄÁÓ,
ÒÏÌ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ßÍÄÅÀ ÝÏÔÀÈÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÒÀÝ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ
äÀÄÒÉÓ ÂÀÌÏÃÄÅÍÀÓ ÖßÚÏÁÓ áÄËÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÈÅÉÈ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ
ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ, ßÍÄÅÀ ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖÛÉ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ.
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖ ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ ÃÀ ßÍÄÅÀ
ÊËÄÁÖËÏÁÓ, ÒÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ äÀÄÒÉÓ ÛÄÓÅËÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ.
ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÈ.
ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ×ÉËÔÅÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÀÃ
ÌÉÉÓßÒÀ×ÅÉÓ ÃÀÜÖÔÅÉÓÀÊÄÍ. ÞÀËÀÓ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ÉÜÖÔÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ
ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ØÓÏÅÉËÉ ×ÉËÔÅÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ßÄÅÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÄÓ,
×ÉËÔÅÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ßÄÅÀ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ÖßÄÅÓ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÓ
ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË ßÍÄÅÀÓ ÃÀ ÀÌÉÔÏÌ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÞÀËÀ
ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÌÀÓÛÔÀÁÉÈ ÉáÀÒãÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ßÄÅÉÓ

303
ÂÀÃÀËÀáÅÀÆÄ. ÛÄÃÄÂÀÃ, ßÍÄÅÀ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ×ÉËÔÅÉÓ
ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ßÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÉÈ ÍÀÊËÄÁÉÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ.
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ ÃÉÃÉ
×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ. ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ áÀÒãÆÄ
ÀËÅÄÏËÄÁÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÂÀàÉÌÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ, ÒÀÝ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÆÒÃÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÀÓÖÍÈØ ÆÄÃÀÐÉÒÓ. ÂÖË-
ÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÛÉ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó
ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÓ ÌÀÒãÅÄÍÀ ßÉÍÀÂÖËÛÉ ÃÀ ÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ
×ÀÆÀÛÉ; áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÓÀÊÅÄÁÉ ÖËÖ×ÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ÓÀÚËÀÐÀÅ ÌÉËÛÉ,
ÒÏÌËÉÓ ØÅÄÃÀ ÍÀßÉËÛÉ ßÍÄÅÀ 0,46 ÊÐÀ-ÉÈ (3,5 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.) ÃÀÁÀËÉÀ
ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÆÄ.
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÐËÄÅÒÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÀ
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÔÏËÉÀ ÃÀ ÌáÏËÏÃ
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ áÃÄÁÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ. ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ÖÀÒÚÏ-
×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀ ÉÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÂÖË-
ÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖ Ö×ÒÏ ÓßÒÀ×Àà ÉÆÒÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ×ÉËÔÅÄÁÉ, ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ØÓÏÅÉËÉ ÌÖÃÌÉÅÀà (ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ)
ÂÀàÉÌÖËÉÀ. ÉØÌÍÄÁÀ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒ ßÄÅÀÓÀ ÃÀ
ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË ßÍÄÅÀÓ ÛÏÒÉÓ, ÒÀÝ ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖÛÉ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖÛÉ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄØÌÍÉ-
ÓÀÈÅÉÓ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÉÌÀÓÀÝ, ÒÏÌ ÐËÄÅÒÉÓ ×ÖÒÝËÄÁÓ
ÂÀÀÜÍÉÀÈ ÛÄßÏÅÉÓ ÃÉÃÉ ÖÍÀÒÉ.

IV.4. pnevmoToraqsi

ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ äÀÄÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀË-

ÛÉ. ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ äÀÄÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÙÒÖÓ ßÍÄÅÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ, ×ÉËÔÅÄÁÉ ÉÜÖÔÄÁÀ ÃÀ ÀÙÀÒ
ÌÉäÚÅÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÓ, ÓÖÍÈØÅÀ ÜÄÒÃÄÁÀ.
ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÙÉÀ ÃÀ ÃÀáÖÒÖËÉ. ÙÉÀ ÐÍÄÅÌÏ-
ÈÏÒÀØÓÉÓ ÃÒÏÓ ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖ ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÛÄáÄÁÀÛÉÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË
äÀÄÒÈÀÍ, ÒÀÝ ÀÒ áÃÄÁÀ ÃÀáÖÒÖËÉ ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉÓ ÃÒÏÓ. ÏÒÌáÒÉÅÉ
ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉ ÓÉÊÅÃÉËÓ ÉßÅÄÅÓ, ÈÖ ÀÒ ÂÀÌÏÅÉÚÄÍÄÁÈ áÄËÏÅÍÖÒ
ÓÖÍÈØÅÀÓ - ×ÉËÔÅÄÁÛÉ äÀÄÒÉÓ ÒÉÈÌÖË ÜÀÔÖÌÁÅÀÓ ÔÒÀØÄÉÓ ÂÆÉÈ.

304
 ÊËÉÍÉÊÖÒ ÐÒÀØÔÉÊÀÛÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ áÄËÏÅÍÖÒÀà ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ
ÃÀáÖÒÖËÉ ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉ ÃÀÆÉÀÍÄÁÖËÉ ×ÉËÔÅÉÓÈÅÉÓ ×ÖÍ-
ØÝÉÖÒÉ ÓÉÌÛÅÉÃÉÓ ÛÄØÌÍÉÓ ÌÉÆÍÉÈ. ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÊÄÃÄËÛÉ ÍÄÌÓÉÓ
ÜáÅËÄÔÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖÛÉ ÛÐÒÉÝÉÈ ÛÄäÚÀÅÈ äÀÄÒÉ.
ÛÄÃÄÂÀà ×ÉËÔÅÉ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÉÜÖÔÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÂÀÍÀÂÒÞÏÁÓ ÓÖÍ-
ÈØÅÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀÓ - ×ÀÒÈÏÅÃÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ ÉÜÖÔÄÁÀ
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÛÄÌÝÉÒÄÁÖËÉÀ ÌÉÓÉ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ÂÀàÉÌÅÉÓ
áÀÒÉÓáÉ. ÄÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÔÖÁÄÒÊÖËÏÆÉÈ ÃÀÀÅÀÃÄÁÖËÄÁÛÉ,
×ÉËÔÅÉÓ ØÓÏÅÉËÉÓ ÃÀÛËÉÓ ÂÀÌÏ, ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ
ÙÒÖÄÁÉÓ (ÊÀÅÄÒÍÀ) ÃÀáÖÒÅÀÓ ÃÀ ÀÍÈÄÁÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÜÀØÒÏÁÀÓ.
ÀÌÀÓÈÀÍ, ÝÏÔÀ áÍÉÓ ÛÄÌÃÄ äÀÄÒÉ ÐËÄÅÒÖËÉ ÓÉÅÒÝÉÃÀÍ ÂÀÉßÏÅÄÁÀ
ÃÀ ×ÉËÔÅÉÝ ÂÀÉÛËÄÁÀ. ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀà ÓÀàÉÒÏÀ
ÐËÄÅÒÉÓ ÙÒÖÛÉ äÀÄÒÉÓ ÂÀÍÌÄÏÒÄÁÉÈ ÛÄÚÅÀÍÀ.

IV.5. sunTqvis cikli

ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉ ÛÄÃÂÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀÂÀÍ, ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓÀÂÀÍ

ÃÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÐÀÖÆÉÓÀÂÀÍ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÛÄÓÖÍÈØÅÀ Ö×ÒÏ áÀÍ-
ÌÏÊËÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÀ. ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ×ÉËÔÅÉÓ ØÓÏÅÉËÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀË
ÒÄ×ËÄØÓÖÒ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ. ÓÀÓÖÍÈØÉ ÐÀÖÆÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉÓ
ÀÒÀ ÌÖÃÌÉÅÉ ÛÄÌÀÃÂÄÍÄËÉ ÍÀßÉËÉÀ. ÉÂÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÓÉÃÉÃÉÓÀÀ
ÃÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÀÒÝ ÉÚÏÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÒÉÈÌÉÈ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÉÈ
ßÀÒÌÏÄÁÓ. ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 16-20-Ó ßÖÈÛÉ. ÁÀÅÛÅÄÁÛÉ ÓÖÍÈØÅÀ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉÀ ÃÀ
ÀÌÉÔÏÌÀÝ Ö×ÒÏ áÛÉÒÉ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÀáÀËÛÏÁÉËÉ ÓÖÍÈØÀÅÓ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 60-ãÄÒ ÄÒÈÉ ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ, áÖÈÉ ßËÉÓ ÁÀÅÛÅÉ
ÊÉ 25-ãÄÒ ßÖÈÛÉ. ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ ÀÓÀÊÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ
4-5-ãÄÒ ÌÝÉÒÄÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ.
ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉÙÒÌÄ ÛÄÉÓßÀÅËÄÁÀ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ
ÌÄÈÏÃÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ×ÉËÔÅÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÌÏÊÅËÄÅÉÓ ÓÀÛÖÀ-
ËÄÁÀÓ ÉÞËÄÅÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÄÓÀ ÃÀ ÓÉÙÒÌÄÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÌÒÀÅÀËÉ ×ÀØÔÏÒÉ: ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ, ÂÏÍÄÁÒÉÅÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÀ,
ÓÉÓáËÉÓ ØÉÌÉÖÒÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ, ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÂÀÅÀÒ-

305
ãÉÛÄÁÉÓ ÃÏÍÄ, ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ
áÛÉÒÉ ÃÀ ÙÒÌÀÀ ÓÖÍÈØÅÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÛÄÃÉÓ ×ÉË-
ÔÅÄÁÛÉ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÄÔÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÂÀÌÏÉÃÄÅÍÄÁÀ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÉÃÀÍ. ÉÛÅÉÀÈÉ ÃÀ ÆÄÃÀÐÉÒÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÃÀ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÀÃ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ, ÒÀÝ
ÌÀÈÉ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ
ÉÝÅËÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀ ÓÉÙÒÌÄ ÐÀÈÏËÏ-
ÂÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ÏÒÂÀ-
ÍÏÄÁÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÀÄÁÉÓ ÃÒÏÓ.

IV.6. sunTqvis meqanika

ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉÓ (ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÀ) ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÉÓÀÓ ÂÖËÌÊÄÒ-

ÃÉÓ ÙÒÖÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÓÀÌÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÉÆÒÃÄÁÀ: ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÉ,
ÓÀÂÉÔÀËÖÒÉ ÃÀ ×ÒÏÍÔÀËÖÒÉ. ÄÓ áÃÄÁÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÍÄÊÍÄÁÉÓ ÀßÄÅÉÓ ÃÀ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÃÀßÄÅÉÓ ÂÀÌÏ
(ÍÀá. 56, À).
ÍÄÊÍÄÁÉ ÛÄÄÒÈÄÁÖËÉÀ ÌÊÄÒÃÉÓ ÞÅÀËÈÀÍ áÒÔÉËÄÁÉÓ ÓÀÛÖÀ-
ËÄÁÉÈ. ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ÍÄÊÍÄÁÉÓ ÒÊÀËÄÁÉ ÃÀÛÅÄÁÖËÉÀ ØÅÄÅÉÈ (ÍÀá.
56, Á). ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÍÄÊÍÄÁÉ Ö×ÒÏ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀ-
ÒÄÏÁÀÓ ÉÙÄÁÄÍ, ÀÉßÄÅÉÀÍ ÆÄÅÉÈ ÃÀ ÂÀÍÆÄ. ÌÊÄÒÃÉÓ ÞÅËÉÓ ØÅÄÃÀ
ÁÏËÏ ßÉÍ ßÀÉßÄÅÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÊÅÄÈÉ ÉÆÒÃÄÁÀ ÂÀÍÉÅÉ
ÃÀ ÓÉÂÒÞÉÅÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ÍÏÒÌÀÛÉ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÉ (ÌÛÅÉÃÉ)
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ×ÏÒÌÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ áÃÄÁÀ ÍÄÊÍ-
ÈÀÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ (ÂÀÒÄÈÀ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ ÃÀ ÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÊÍÈÀ-
ÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ) ÃÀ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ áÀÒãÆÄ. ÄÓÄÍÉ ßÀÒ-
ÌÏÀÃÂÄÍÄÍ ÞÉÒÉÈÀÃ ÓÀÓÖÍÈØ ÊÖÍÈÄÁÓ. ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖË
ÃÀ ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖË ÞÉÒÉÈÀÃ ÓÀÓÖÍÈØ ÊÖÍÈÄÁÓ. ÞÉÒÉÈÀÃ ÉÍÓÐÉ-
ÒÀÝÉÖË ÊÖÍÈÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÂÀÒÄÈÀ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ ÃÀ ÛÉÂÍÉÈÀ
ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉ (ÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÉÓ
ÁÏàÊÏÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÍÄÊÍÄÁÉÓ áÒÔÉËÏÅÀÍ ÍÀßÉËÄÁÓ
ÛÏÒÉÓ ßÉÍÀ ÌáÒÉÃÀÍ). ÀÌ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÉÓÄÈÍÀÉÒÀà ÀÒÉÓ
ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ, ÒÏÌ ÌÀÈ ØÅÄÌÏÈ ÌÃÄÁÀÒÄ ÍÄÊÍÈÀÍ ÌÀÈÉ ÌÉÌÀÂÒÄÁÉÓ
ßÄÒÔÉËÉ ÁÒÖÍÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÃÀÍ Ö×ÒÏ ÛÏÒÓ ÌÃÄÁÀÒÄÄÏÁÓ, ÅÉÃÒÄ
ÆÄÌÏÈ ÌÃÄÁÀÒÄ ÍÄÊÍÈÀÍ ÌÀÈÉ ÌÉÌÀÂÒÄÁÉÓ ßÄÒÔÉËÉ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ

306
307
ÛÄÊÖÌÛÅÉÓÀÓ ØÅÄÌÏÈÌÃÄÁÀÒÄ ÍÄÊÍÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÃÉÃÉ ÞÀËÀ, ÒÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÉÂÉ ÀÉßÄÅÓ ÆÄÅÉÈÌÃÄÁÀÒÄ ÍÄÊÍÉÓÊÄÍ.
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÒÏËÓ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ
ÌáÏËÏà ÛÉÂÍÉÈÀ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉ ÈÀÌÀÛÏÁÓ. ÌÀÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ
ÃÒÏÓ (ÌÀÈÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ) ÆÄÅÉÈ
ÌÃÄÁÀÒÄ ÍÄÊÍÄÁÉ ÃÀÉßÄÅÓ ØÅÄÅÉÈ ÌÃÄÁÀÒÄ ÍÄÊÍÄÁÉÓÊÄÍ, ÒÉÓ ÛÄÃÄ-
ÂÀÃÀÝ ÂÖËÌÊÄÒÃÉ ÌÈËÉÀÍÀÃ ÄÛÅÄÁÀ ÃÀÁËÀ.
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉÃÀÍ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ
ÃÉÀ×ÒÀÂÌÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÒÏÂÏÒÝ ÜÀÓÖÍÈØÅÀÛÉ, ÀÓÄÅÄ
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÀÛÉ.
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ÍÄÊÍÄÁÉÓ ÀßÄÅÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÂÀÒÄÈÀ ÍÄÊÍÈÀ-
ÛÏÒÉÓÉ ÃÀ áÒÔÉËÈÀÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ. ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ
ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ, ÌÉÓÉ ÂÖÌÁÀÈÉ ÁÒÔÚÄË-
ÃÄÁÀ ÃÀ ØÅÄÅÉÈ ÃÀÉßÄÅÓ. ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÛÉÂÍÄÖËÏÁÀ ÉßÄÅÓ ØÅÄÅÉÈ,
ÂÀÍÆÄ ÃÀ ßÉÍ. ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÂÀÌÏÊÅÄÈÉËÀÃ
ÅÄÒÔÉÊÀËÖÒÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ.
ÃÀÁÀÃÄÁÉÓ ÐÉÒÅÄË ÈÅÄÄÁÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ áÏÒ-
ÝÉÄËÃÄÁÀ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ áÀÒãÆÄ. ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ
ÓÖÍÈØÅÀ ÀÓÀÊÉÓ, ÓØÄÓÉÓ, ÔÀÍÉÓÀÌÏÓÉÓ ÃÀ ÛÒÏÌÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓÀÂÀÍ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÀÍ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ
áÀÒãÆÄ (ÌÖÝËÉÓ ÔÉÐÉÓ ÓÖÍÈØÅÀ) ÀÍ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ
ÊÖÍÈÉÓ áÀÒãÆÄ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÆÖÒÂÉÈ ÌÞÉÌÄ ÔÅÉÒÈÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ
ÃÒÏÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉ ÔÅÉÒÈÉÓ ÓÀÚÒÃÄÍÉÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÉÂÉ ÖÞÒÀÅÉ áÃÄÁÀ
ÃÀ ÓÖÍÈØÅÀ ÌáÏËÏà ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ áÀÒãÆÄ áÃÄÁÀ.
ÏÒÓÖËÉ ØÀËÉÓ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÀ ÂÀÞÍÄËÄÁÖËÉÀ, ÀÌÉÔÏÌ
ÓÖÍÈØÅÀ Ö×ÒÏ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÔÉÐÉÓÀÀ. ×ÏÒÓÉÒÄÁÖËÉ ÀÍÖ ÂÀÞ-
ËÉÄÒÄÁÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ ØÏÛÉÍÉÓÀÓ, ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ
ÀØÔÛÉ ÄÒÈÅÄÁÀ ÌÈÄËÉ ÒÉÂÉ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ ÊÖÍÈÄÁÉ.
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉ ÌÈÄË ÒÉÂ ÞÀËÄÁÓ
ÂÀÃÀËÀáÀÅÄÍ. ÄÓ ÞÀËÄÁÉÀ: ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÓÉÌÞÉÌÄ ÌÉÓÉ ÀßÄÅÉÓ ÃÒÏÓ,
ÍÄÊÍÄÁÉÓ áÒÔÉËÄÁÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀ, ÌÖÝËÉÓ ÊÄÃËÄÁÉÓ
ÃÀ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÛÉÂÍÄÖËÏÁÀÈÀ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÍÉ ÌÀÈÉ ØÅÄÅÉÈ
ÃÀßÄÅÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÀÝ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉ ÃÖÍÃÄÁÀ.
áÓÄÍÄÁÖËÉ ÞÀËÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÍÄÊÍÄÁÉ ÉßÄÅÓ ØÅÄÅÉÈ ÃÀ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ
ÂÖÌÁÀÈÉ ÉßÄÅÓ ÆÄÅÉÈ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ
ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÀÌÃÄÍÀÃ, ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉ (ÄØÓÐÉÒÀÝÉÀ), ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ

308
ÐÀÓÉÖÒÀà ßÀÒÌÏÄÁÓ, ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ, Ö×ÒÏ
ÓßÏÒÀÃ, ÉÌ ÂÀÒÄÈÀ ÍÄÊÍÈÀÛÏÒÉÓÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉÓ ÃÒÏÓ ÈÀÅÉÀÍÈÉ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÍÄÊÍÄÁÉÓ ÀßÄÅÀÓ
ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÄÍ. ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉ ÀÒ ÌÏÉÈáÏÅÓ ÊÀÒÂÀà ÂÀÍÅÉÈÀ-
ÒÄÁÖËÉ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÍ ÂÀÞÍÄËÄÁÖËÉ
ÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ (ÃÉÓÐÍÏÄ-ØÏÛÉÍÉ) ÂÀÒÃÀ ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓÀ ÓÖÍ-
ÈØÅÀÛÉ ÄÒÈÅÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÃÀÌáÌÀÒÄ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉ. ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ
ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖË ÃÀ ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖË ÃÀÌáÌÀÒÄ ÊÖÍÈÄÁÓ (ÍÀá. 57).
ÃÀÌáÌÀÒÄ ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖË ÊÖÍÈÄÁÓ ÌÉÄÊÖÈÅÍÄÁÀ ÚÅÄËÀ ÉÓ ÊÖÍÈÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÌÉÌÀÂÒÄÁÖËÉÀ ÌáÒÉÓ ÓÀÒÔÚÄËÆÄ, ÈÀÅÉÓ ØÀËÀÓÀ ÃÀ
áÄÒáÄÌÀËÆÄ ÃÀ ÛÄÓßÄÅÓ ÖÍÀÒÉ ÍÄÊÍÄÁÉÓ ÆÄÅÉÈ ÀßÄÅÉÓÀ. ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ

309
ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓÉÀ ÌÊÄÒÃÉÓ ÃÉÃÉ ÃÀ ÌÝÉÒÄ ÊÉÁÉÓÄÁÖÒÉ, ÂÖË-
ÌÊÄÒÃ-ËÀÅÉßÉÓ ÃÅÒÉËÉÓÄÁÖÒÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ, ÃÀÊÁÉËÖËÉ
ÊÖÍÈÄÁÉ. ÜÀÓÖÍÈÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÀÌ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÜÀÓÀÒÈÀÅÀà ÓÀàÉÒÏÀ,
ÒÏÌ ÌÀÈÉ ÁÏËÏÄÁÉ ×ÉØÓÉÒÄÁÖËÉ ÉÚÏÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÒÉÓ, ÒÏÌ ÂÀÞÍÄ-
ËÄÁÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ (ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÁÒÏÍØÖËÉ ÀÓÈÌÉÓ ÛÄÔÄÅÉÓÀÓ)
ÀÅÀÃÌÚÏ×É áÄËÄÁÉÈ ÖÞÒÀÅ ÓÀÂÀÍÓ ÄÚÒÃÍÏÁÀ, ÒÀÝ ÌáÒÄÁÉÓ ×ÉØ-
ÓÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÜÀÓÖÍÈØÅÀÛÉ ÄÒÈÅÄÁÀ ÌáÒÉÓ ÓÀÒÔÚËÉÓ
ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓ ÌÉÄÒ ÀÌ ÃÒÏÓ
ÈÀÅÉÓ ÃÀÁËÀ ÃÀáÒÀ ÉßÅÄÅÓ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÊÉÁÉÓÄÁÖÒÉ,
ÂÖËÌÊÄÒÃ-ËÀÅÉßÉÓ-ÃÅÒÉËÉÓÄÁÖÒÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÜÀÒÈÅÀÓ, ÒÀÝ
ÍÄÊÍÄÁÉÓ Ö×ÒÏ Ä×ÄØÔÖÒ ÀßÄÅÀÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ.
ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÄÓ ÃÀÌáÌÀÒÄ ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖË ÊÖÍÈÄÁÓ ÂÀÍÄ-
ÊÖÈÅÍÄÁÀ ÌÖÝËÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÍÄÊÍÄÁÉ
ÃÀÁËÀ ÄÛÅÄÁÀ, ÒÀÝ ÌÖÝËÉÓ ÙÒÖÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÃÀ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÆÄÅÉÈ
ÀßÄÅÀÓ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ.

IV.7. filtvebis haeris moculoba

ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÛÄÉÓÖÍÈØÀÅÓ ÃÀ ÀÌÏÉÓÖÍÈØÀÅÓ

500 ÌË-ÌÃÄ (350 - 600-ÌÃÄ) äÀÄÒÓ. äÀÄÒÉÓ ÀÌ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ
äÀÄÒÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÀÌ 500 ÌË-ÌÃÄ ÓÀÓÖÍÈØÉ äÀÄÒÉÓ ÂÀÒÃÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÊÉÃÄÅ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÛÄÅÉÓÖÍÈØÏÈ 1500ÌË-ÌÃÄ äÀÄÒÉ (ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ
äÀÄÒÉ). ÀÓÄÅÄ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅÉ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÌÃÄ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÊÉÃÄÅ
1500 ÌË-ÌÃÄ äÀÄÒÉÓ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÀ (ÓÀÒÄÆÄÒÅÏ äÀÄÒÉ). ÓÀÓÖÍÈØÉ,
ÓÀÒÄÆÄÒÅÏ ÃÀ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ äÀÄÒÉ ÀÍÖ 500+1500+1500=3500 ÌË
ÛÄÀÃÂÄÍÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÔÄÅÀÃÏÁÀÓ.
ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÔÄÅÀÃÏÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÀ ÀÓÀÊÉÓ, ÓØÄÓÉÓÀ ÈÖ ãÀÍÌ-
ÒÈÄËÏÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÓÖÍÈØÅÀÛÉ ÂÀÅÀÒãÉ-
ÛÄÁÖËÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ. ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ÌÀÌÀÊÀÝÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÔÄÅÀÃÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 3,5-4,5 ËÉÔÒÓ, ØÀËÉÓÀ 3-3,5 Ë.
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÀà ÙÒÌÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÌÃÄ ×ÉËÔÅÄÁÉ ÓÀÅÓÄÁÉÈ
ÀÒ ÈÀÅÉÓÖ×ËÃÄÁÀ äÀÄÒÉÓÀÂÀÍ, ÌÀÈÛÉ ÒÜÄÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1000-1500
ÌË-ÌÃÄ äÀÄÒÉ. ÀÌ äÀÄÒÓ ÍÀÒÜÄÍÉ äÀÄÒÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ,
ÌÛÅÉÃÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÀÒÉÓ ÍÀÒÜÄÍÉ ÃÀ
ÓÀÒÄÆÄÒÅÏ äÀÄÒÉ. ÍÀÒÜÄÍÉ äÀÄÒÉ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÒÜÄÁÀ ÓÉÊÅÃÉËÉÓ

310
ÛÄÌÃÄÂÀÝ. ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÃÄÅÍÀ ÂÅÀÌÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÏÒÌáÒÉÅÉ
ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉÈ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÏÒÌáÒÉÅÉ ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉÓ ÃÒÏÓ ÀÒÉÓ
ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ ×ÉËÔÅÉÓ ØÓÏÅÉËÉÓ ÈÉÈØÌÉÓ ÓÒÖËÉ ÃÀÜÖÔÅÀ.
×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÃÄÅÍÉË ÀÌ äÀÄÒÓ ÊÏËÀ×ÓÖÒÉ (collapsus –
ËÀÈ. collabor-cum ÈÀÍ, labor – ÅÄÝÄÌÉ) äÀÄÒÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÙÉÀ
ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ äÀÄÒÉÓ ÌÉÍÉÌÀËÖÒÉ ÏÃÄÍÏÁÀ
×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÌÀÉÍÝ ÒÜÄÁÀ. ÀÌÉÓ ÃÀÓÔÖÒÉÀ ÉÓ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÉÓ
ØÓÏÅÉËÉÓ ÍÀàÄÒÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÄÊÖÈÅÍÉÓ, ÀÍ ÉÓÄÈ
ÀáÀËÛÏÁÉË ÁÀÅÛÅÓ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÖÓÖÍÈØÉÀ, ßÚÀËÛÉ ÀÒ ÉÞÉÒÄÁÀ. áÏËÏ
ÍÀÚÏ×ÉÓ ÀÍ ÌÊÅÃÒÀÃÛÏÁÉËÉ ÁÀÅÛÅÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÍÀàÄÒÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ
ÓÒÖËÉÀà ÀÒ ÖÓÖÍÈØÉÀ (ÀÍÖ ×ÉËÔÅÉ ÂÀÛËÉËÉ ÀÒ ÚÏ×ÉËÀ ÃÀ äÀÄÒÓ
ÓÒÖËÄÁÉÈ ÀÒ ÛÄÉÝÀÅÓ) ßÚÀËÛÉ ÉÞÉÒÄÁÀ.
×ÉËÔÅÉÓ äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÃÀÃÂÄÍÉÓÀÓ ÀÖÝÉËÄÁËÀà ÖÍÃÀ
ÂÀÅÉÈÅÀËÉÓßÉÍÏÈ, ÒÏÌ äÀÄÒÉ ÈÀÅÓÃÄÁÀ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ,
ÀÒÀÌÄà äÀÄÒÉÓ ÂÀÌÔÀÒ ÂÀÆÄÁÛÉÝ (áÏÒáÉ, ÔÒÀØÄÀ, ÁÒÏÍØÄÁÉ,
ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÉ). ÄÓ äÀÄÒÉ ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÛÉ. ÌÉÓÉ
ÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÓÀÛÖÀËÏÃ 140 ÌË. ÛÄÀÃÂÄÍÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÓÉ
ÂÀÈÅÀËÉÓßÉÍÄÁÀ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÌÛÅÉÃÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ
ÀÌÏÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÓÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÓ ÛÏÒÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÓ
ÌÉÆÄÆÉÓ ÃÀÃÂÄÍÉÓÀÓ. 500 ÌË ÓÀÓÖÍÈØÉ äÀÄÒÉÃÀÍ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÛÄÃÉÓ
ÌÈÄËÉ ÛÄÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÌáÏËÏà 500-140=360 ÌË. ÅÉÍÀÉÃÀÍ
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÌÃÄ ÒÜÄÁÀ ÓÀÒÄÆÄÒÅÏ
(1500 ÌË) ÃÀ ÍÀÒÜÄÍÉ (1000 ÌË) äÀÄÒÉ, ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ÌÈÄËÉ äÀÄÒÉÓ ÂÀÍÀáËÄÁÀ ÅÄÒ áÄÒáÃÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÌáÏËÏà ÉÌÉÓÀ,
ÒÀÓÀÝ ÀËÅÄÏËÄÁÀÌÃÄ ÌÉÙßÄÖËÉ 360 ÌË äÚÏ×ÍÉÓ ÀÍÖ 360\2500. Ä.É.
ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1/7 ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÂÀÍÀáËÄÁÀÓ. ÓßÏÒÄÃ
ÄÓ áÃÄÁÀ ÌÉÆÄÆÉ ÀÌÏÓÖÍÈØÖË ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÓ ÛÏÒÉÓ
ÀÓÒÄÁÖËÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÓÀ.
äÀÄÒÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉÝÅËÄÁÀ ÄÒÈÉ ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅ-
ËÏÁÀÛÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ (ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ)
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ áÀÒãÆÄ áÃÄÁÀ ÀËÅÄÏ-
ËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ ÂÀÍÀáËÄÁÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÉÓÄÈ ÃÏÍÄÆÄ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÂÀÌÏÉÈÅËÄÁÀ ÄÒÈ ÍÖÈÛÉ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖËÉ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÂÀÌÒÀÅËÄÁÉÈ ÓÀÓÖÍÈØÉ äÀÄÒÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ ÀÍÖ ÉÌ äÀÄÒÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÉÓÖÍÈØÄÁÀ

311
ÄÒÈÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ. ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÓÀÛÖÀËÏÃ 6-8 ËÉÔÒÉÀ (ÌÏÆÒÃÉËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÀÓÖÍÈØ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÈÀ ÒÉÝáÅÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 16-20-ÉÀ, áÏËÏ ÓÀÓÖÍÈØÉ äÀÄÒÉ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 500 ÌË).
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ
ÓÀÊÌÀÒÉÓÀà ÅÄÒ ÀÓÀáÀÅÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ ÃÀ ßÖÈÛÉ ÓÀÓÖÍ-
ÈØÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉáÛÉÒÉÓÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ ÏÒ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ
ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ áÀÒÉÓáÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ. ÓÖÍÈØÅÀ Ö×ÒÏ
Ä×ÄØÔÖÒÉÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ Ö×ÒÏ ÊÀÒÂÀà áÃÄÁÀ ÉÌ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉÛÅÉÀÈÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÙÒÌÀ ÓÖÍÈØÅÉÈ
ÓÖÍÈØÀÅÓ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ßÀÒÌÏÅÉÃÂÉÍÏÈ ÏÒÉ ÛÄÌÈáÅÄÅÀ, ÒÏÃÄÓÀÝ
×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÖÃÒÉÓ 6 ËÉÔÒÓ. ÄÒÈÉ
ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÀßÀÒÏÌÄÁÓ 20 ÓÀÓÖÍÈØ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ ßÖÈÛÉ, ÈÉÈÏÄÖËÓ
äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ 300 ÌË., ÌÄÏÒÄ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÊÉ - 10 ÓÀÓÖÍÈØ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ, ÈÉÈÄÖËÓ äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÉÈ 600 ÌË. ÈÖ
ÌáÄÃÅÄËÏÁÀÛÉ ÌÉÅÉÙÄÁÈ, ÒÏÌ ÌÀÅÍÄ ÓÉÅÒÝÉÓ äÀÄÒÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 140
ÌË-Ó, ÈÉÈÏÄÖËÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓ ÀËÅÄÏËÄÁÀÌÃÄ ÀÙßÄÅÓ
ÌáÏËÏÃ: ÐÉÒÅÄË ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ 300-140=160 ÌË-É, áÏËÏ ÌÄÏÒÄ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ 600-140=460 ÌË-É. ÀÌÃÄÍÀÃ, ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ
ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ (6 ËÉÔÒÉ) ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÐÉÒÅÄË
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 20X160=3,2
ËÉÔÒÓ, ÌÄÏÒÄ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÊÉ 10X460=4,6 ËÉÔÒÓ.

IV.8. CasunTquli, amosunTquli da

alveoluri haeris Sedgeniloba

ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ äÀÄÒÉ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÓÖÍÈØÀÅÓ ÛÄÍÏÁÉÓ

ÂÀÒÄÈ (ÀÍ ÊÀÒÂÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÌØÏÍÄ ÛÄÍÏÁÀÛÉ) ÛÄÉÝÀÅÓ 20,94%
ÑÀÍÂÁÀÃÓ, 0,03% ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ, 79,03% ÀÆÏÔÓ. ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉÈ ÓÀÅÓÄ
ÃÀáÛÖË ÛÄÍÏÁÀÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÒÏÝÄÍÔÉ äÀÄÒÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÁÄÅÒÀÃ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉ ÉÚÏÓ.
ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉ ÓÀÛÖÀËÏà ÀÓÄÈÉ ÐÒÏÝÄÍÔÖËÉ ÛÄÃÂÄÍÉ-
ËÏÁÉÓÀÀ: ÑÀÍÂÁÀÃÉ 16,3%, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ 4,0%, ÀÆÏÔÉ 79,7%. ÄÓ
ÒÉÝáÅÄÁÉ ÂÀÀÍÂÀÒÉÛÄÁÖËÉÀ ÌÛÒÀË äÀÄÒÆÄ. ÌÛÒÀËÉ äÀÄÒÉ ÌÏÊËÄ-

312
ÁÖËÉÀ ßÚËÉÓ ÏÒÈØËÓ. ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉ ÊÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ
ÂÀÑÙÄÍÈÉËÉÀ ßÚËÉÓ ÏÒÈØËÉÈ (ÃÀÔÄÍÉÀÍÄÁÖËÉÀ). ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ
äÀÄÒÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÞÀËÉÀÍ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ÉÂÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀÆÄ ÃÀ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÓÉÃÉÃÄÆÄ.
ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÙÒÌÀ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÄÓÒÖËÄÁÀ
ÀÍ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÜÄÒÄÁÀ, ÒÏÌ ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÀÆÏÔÉ ÂÀÆÈÀ
ÝÅËÀÛÉ ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÀÆÏÔÉÓ ÐÒÏÝÄÍÔÖËÉ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÛÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÌÄÀÈÄÃÉ ÐÒÏÝÄÍÔÉÈ
Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÛÄÓÖÍÈØÖËÛÉ. ÄÓ ÉÌÉÔÏÌ áÃÄÁÀ, ÒÏÌ
ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ
ÜÀÓÖÍÈØÖËÉÓÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÆÏÔÉÓ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÏÃÄÍÏÁÀ ÍÀßÉË-
ÃÄÁÀ ÍÀÊËÄÁ ÓÉÅÒÝÄÛÉ ÃÀ Ö×ÒÏ ÃÉÃ ÐÒÏÝÄÍÔÓ ÉÞËÄÅÀ. ÀÌÏÓÖÍ-
ÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÍÀÊËÄÁÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÜÀÓÖÍÈØÖËÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ
ÉÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÍÀÊËÄÁÉ, ÅÉÃÒÄ
ÛÈÀÉÍÈØÌÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉ (ÛÈÀÍÈØÌÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÍÀßÉËÉ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ áÌÀÒÃÄÁÀ ÉÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÛÀÒÃÈÀÍ ÀÍ Ï×ËÈÀÍ ÄÒÈÀÃ).
ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÈ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ
äÀÄÒÉÓÀÂÀÍ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÌÄÔÉ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÍÀÊËÄÁÉ ÐÒÏ-
ÝÄÍÔÉÈ. ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÀÓÄÈÉÀ:
ÑÀÍÂÁÀÃÉ 14,2-14,6%, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ 5,5-5,7%, ÀÆÏÔÉ 80%-ÌÃÄ.
ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀÛÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀ
ÉÌÉÈ ÀÉáÓÍÄÁÀ, ÒÏÌ ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÀÒÀ ÌÀÒÔÏ
ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÓ, ÀÒÀÌÄà ÀÂÒÄÈÅÄ, ÌÀÅÍÄ ÓÉÅÒÝÉÓ äÀÄÒÓÀÝ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÓÉÓáËÈÀÍ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÛÉ ÃÀ ÛÄÃÂÄ-
ÍÉËÏÁÉÈ ÀÒ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ äÀÄÒÉÓÀÂÀÍ.

IV.9. gazebis transporti sisxliT

ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀÓ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÃÀÍ ÓáÄÖËÉÓ

ØÓÏÅÉËÄÁÀÌÃÄ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀÓ ÓáÄÖËÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ
×ÉËÔÅÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÀÌÃÄ ÓÉÓáËÉ ÀáÃÄÍÓ. ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓÀ
ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÂÀÒÄÌÏÓ ÛÏÒÉÓ ÂÀÒÄÂÀÍ ÓÖÍÈØÅÀÓ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. áÏËÏ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ

313
ßÀÒÌÏØÌÍÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ,
ØÓÏÅÉËÖÒ ÀÍÖ ÛÉÍÀÂÀÍ ÓÖÍÈØÅÀÓ ÀÓÀáÀÅÓ. ÀØ ÓÉÓáËÉÓ ÒÏËÉ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀÓÀ ÃÀ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÌÏÔÀÍÀÛÉ ÀÍÖ ÂÀÆÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÛÉ. ÓÀÍÀÌ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÓ
ÂÀÍÅÉáÉËÀÅÃÄÈ, ÓÀàÉÒÏÀ ÅÍÀáÏÈ, ÈÖ ÒÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ
ÄÓ ÂÀÆÄÁÉ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÒÀ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ ÂÀÍÀÐÉÒÏÁÄÁÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÀÈ
ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ.

IV.9.1. gazebis absorbcia siTxeebiT

ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÆÄÁÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ: ÌÀÒÔÉÅ, ×ÉÆÉ-

ÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉË ÀÍÖ ÀÁÓÏÒÁÝÉÖË (ËÀÈ. absorbtio – ÛÈÀÍÈØÌÀ) ÃÀ
ØÉÌÉÖÒÀÃ ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ.
ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÀÍÖ ÀÁÓÏÒÁÉÒÄÁÖËÉ ÂÀÆÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÆÄ: ÓÉÈáÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀÆÄ, ÓÉÈáÉÓ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀÆÄ, ÓÉÈáÉÓ ÆÄÌÏÈ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÀÓÀ ÃÀ
ÌÏÝÖËÏÁÀÆÄ ÃÀ ÂÀÆÉÓ ÁÖÍÄÁÀÆÄ. ÂÀÆÉÓ ÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÍÔÉ
D (Ä. ß. ÁÖÍÆÄÍÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ) ÂÖËÉÓáÌÏÁÓ ÂÀÆÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÉáÓÍÄÁÀ 1 ÌË ÓÉÈáÄÛÉ 00 ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀ ÃÀ ÌÏÝÄÌÖËÉ
ÂÀÆÉÓ 760 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÀ ÃÀ
ÍÀÊËÄÁÉÀ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ ÂÀÆÉ ÉáÓÍÄÁÀ ÓÉÈáÄÛÉ.
ÓÉÈáÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÂÀÆÉÓ áÓÍÀÃÏÁÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÃÀ
ÃÖÙÉËÉÓ ÃÒÏÓ ÉÂÉ ÍÖËÓ ÖÃÒÉÓ. ÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÂÒÄÈÅÄ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉË ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ – ÒÀÝ ÌÄÔÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÀ ÂÀáÓÍÉËÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ
ÃÀÁÀËÉÀ ÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ áÓÍÀÃÏÁÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ
ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÃÀ 760 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ßÍÄÅÉÓ ÃÒÏÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
0,022; ÀÆÏÔÉÓÀ 0,011; ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀ 0,510.
ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ (g) ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÏÓ ÛÄÌÃÄÂÉ ×ÏÒÌÖËÉÈ:
á˜v˜p
g , ÓÀÃÀÝ: (21)
A
D – ÀÒÉÓ ÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ ÌÏÝÄÌÖËÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ
ÃÒÏÓ;

314
 V –ÓÉÈáÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ;
P – ÌÏÝÄÌÖËÉ ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÀ;
A – ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÀ.
ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÆÉÓ áÓÍÀÃÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÏÝÄÌÖËÉ ÂÀÆÉÓ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ. ÈÖ ÓÉÈáÉÓ ÆÄÅÉÈ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÂÀÆÈÀ
ÍÀÒÄÅÉ, ÌÀÛÉÍ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÂÀÆÉ ÉáÓÍÄÁÀ ÌÉÓÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÀÍÖ ÉÌ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÉÓ ßÉËÀà ÌÏÃÉÓ.
ÚÏÅÄËÉ ÂÀÆÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÂÀÆÄÁÉÓ ÍÀÒÄÅÛÉ ÀÃÅÉËÀÃ
ÂÀÌÏÉÀÍÂÀÒÉÛÄÁÀ, ÈÖ ÅÉÝÉÈ ÓÀÄÒÈÏ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÂÀÆÄÁÉÓ ÍÀÒÄÅÉÓ
ÐÒÏÝÄÍÔÖËÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË äÀÄÒÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÖÃÒÉÓ 159 ÌÌ. ÀÍÖ
ÓÀÄÒÈÏ ßÍÄÅÉÃÀÍ (760 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ-ÃÀÍ) 21%, ÀÆÏÔÉÓÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ
ÖÃÒÉÓ 601 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÀÍÖ ÓÀÄÒÈÏ ßÍÄÅÉÓ 79%-Ó. ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÛÉ
ÂÀÆÄÁÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÉÓÀÓ ÌáÄÃÅÄËÏÁÀÛÉ ÖÍÃÀ
ÌÉÅÉÙÏÈ, ÒÏÌ ÉÂÉ ÂÀÑÙÄÍÈÉËÉÀ ßÚËÉÓ ÏÒÈØËÉÈ, ÒÏÌËÉÓ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀÓ ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ
ÓÅÄÔÉÓ 47 ÌÌ-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÓáÅÀ ÂÀÆÄÁÉÓ (ÀÆÏÔÉÓ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ,
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ) ßÉËÀà ÌÏÃÉÓ ÀÒÀ 760 ÌÌ, ÀÒÀÌÄÃ, 760-47=713 ÌÌ.
ÀÌÉÔÏÌ ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 102 ÌÌ-ÉÀ, ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÛÉ ÌÉÓÉ 14,3% ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÀÓÄÅÄ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 40 ÌÌ – ÌÉÓÉ 5,6%-ÉÈ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ.
ÈÖ ÄÒÈÉ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÒÏÌÄËÉÌÄ
ÂÀÆÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÖËÉ ÓÉÈáÄ ÛÄÄáÄÁÀ ÀÌÀÅÄ ÂÀÆÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÓáÅÀ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ (Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉ ßÍÄÅÉÓ) ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÌÀÛÉÍ ÂÀÆÉÓ
ÍÀßÉËÉ ÂÀÃÉÓ áÓÍÀÒÉÃÀÍ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÈÖÊÉ ÐÉÒÉØÉÈ (ÂÀÆÉÓ Ö×ÒÏ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ), ÌÀÛÉÍ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÆÉÓ ÌÄÔÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÂÀÉáÓÍÄÁÀ.
ÓÉÈáÉÓ ÛÄáÄÁÉÓÀÓ ÂÀÆÄÁÉÓ ÍÀÒÄÅÈÀÍ, ÂÀÆÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÓÉÈáÄ ÛÈÀÍÈØÀÅÓ (ÀÍ ÓÉÈáÉÃÀÍ ÂÀÓÖËÉ ÂÀÆÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ)
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÓÉÈáÉÓÀ ÃÀ ÂÀÆÉÓ ÍÀÒÄÅÛÉ ÌÏÝÄ-
ÌÖËÉ ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÀÈÀ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀÆÄ, ÀÒÀÌÄà ÌÀÈ ÌÏÝÖËÏ-
ÁÀÆÄÝ. ÈÖ ÓÉÈáÉÓ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÄáÄÁÀ ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÆÄÁÉÓ
ÍÀÒÄÅÓ, ÒÏÌÄËÛÉÝ ÌÏÝÄÌÖËÉ ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÀ ÃÉÃÀà ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ
ÉÌÀÅÄ ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÉÓÀÂÀÍ ÓÉÈáÄÛÉ, ÌÀÛÉÍ ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÉÃÀÍ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÌÏÅÉÃÄÓ ÀÍ ÌÀÓÛÉ ÛÄÅÉÃÄÓ ÂÀÆÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ. ÐÉÒÉØÉÈ, ÈÖ
ÓÉÈáÉÓ ÓÀÊÌÀÏà ÃÉÃÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÄáÄÁÀ ÐÀÔÀÒÀ ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÆÉÓ

315
ÁÖÛÔÖÊÓ, ÌÀÛÉÍ ÓÉÈáÉÃÀÍ ÂÀÅÀ ÀÍ ÓÉÈáÄÛÉ ÛÄÅÀ ÂÀÆÉÓ ÌÝÉÒÄ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÓÉÈáÉÓ ÂÀÆÖÒÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀÃ
ÖÝÅËÄËÉ ÃÀÒÜÄÁÀ.
ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÂÀÆÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÔÄÒÌÉÍÉ
“ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ”, áÏËÏ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÄÁÉÓÀÈÅÉÓ –
“ÞÀÁÅÀ”. ÞÀÁÅÀ ÃÀ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÄÒÈÉÃÀÉÂÉÅÄ ÓÉÃÉÃÄÀ ÃÀ
ÄÒÈÉÃÀÉÂÉÅÄ ÄÒÈÄÖËÄÁÛÉ (ÀÔÌÏÓ×ÄÒÏ ÀÍ ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ
ÌÉËÉÌÄÔÒÄÁÛÉ) ÂÀÌÏÉÓÀáÄÁÀ, ÈÖÌÝÀ, ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÞÀÁÅÀÓ
ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ-ÉÈ ÂÀÌÏÓÀáÀÅÄÍ. ÈÖ ÂÀÆÉÓ ÞÀÁÅÀ 100 ÌÌ.
ÔÏËÉÀ, ÄÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀÛÉÀ
ÈÀÅÉÓÖ×ÀË ÂÀÆÈÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ 100 ÌÌ. ßÍÄÅÉÓ ØÅÄÛ. ÈÖ
ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÉÓ ÞÀÁÅÀ ÀÒ ÖÃÒÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÂÀÆÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ
ßÍÄÅÀÓ, ÌÀÛÉÍ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ ÃÀÒÙÅÄÖËÉÀ ÃÀ ÀÙÃÂÄÁÀ ÌáÏËÏÃ
ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÄÓ ÏÒÉ ÓÉÃÉÃÄ ÈÀÍÀÁÀÒÉ ÂÀáÃÄÁÀ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÈÖ
ÃÀáÛÖË àÖÒàÄËÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖË ÓÉÈáÄÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ 100 ÌÌ-
ÉÀ, áÏËÏ ÀÌ àÖÒàÄËÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖË äÀÄÒÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ 150 ÌÌ, ÌÀÛÉÍ ÑÀÍÂÁÀÃÉ äÀÄÒÉÃÀÍ ÓÉÈáÄÛÉ ÛÄÓÅËÀÓ ÉßÚÄÁÓ.
ÀÌÀÓÈÀÍ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ (ÓÉÈáÄÛÉ) ÉÆÒÃÄÁÀ, ÌÉÓÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
(àÖÒàËÉÓ äÀÄÒÛÉ) ÊÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÒ ÃÀÌÚÀÒÃÄÁÀ ÀáÀËÉ
ÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ ÀÍÖ ÏÒÉÅÄ ÀÒ ÂÀÈÀÍÀÁÒÃÄÁÀ ÃÀ ÀÒ
ÌÉÉÙÄÁÓ 150 ÌÌ ÃÀ 100 ÌÌ ÛÏÒÉÓ ÀáÀË ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀÓ. ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ
ßÍÄÅÉÓ ÃÀ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÓÀÞËÏ ÝÅËÉËÄÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÂÀÆÉÓ ÃÀ
ÓÉÈáÉÓ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÉÈ ÌÏÝÖËÏÁÀÆÄ.
×ÏÒÌÖËÀ (21) ÓÀÛÖÀËÄÁÀÓ ÂÅÀÞËÄÅÓ ÂÀÌÏÅÉÀÍÂÀÒÉÛÏÈ
ÓÉÓáËÛÉ ×ÉÆÉÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ. ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ,
100 ÌË ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ×ÉÆÉÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÓ 0,3 ÌÏÝ. %, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ 2,5 ÌÏÝ. %
ÃÀ ÀÆÏÔÓ 0,95 ÌÏÝ. %, ÌÀÂÒÀÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÓÉÓáËÛÉ
ÀÒÉÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ×ÉÆÉÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉË, ÀÒÀÌÄà ØÉÌÉÖÒÀÃ
ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉÝ. ÀÌÉÔÏÌ 100 ÌË. ÀÒÔÄÒÉÖË
ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÌÀÓ
×ÏÒÌÖËÉÈ ÂÀÌÏÈÅËÉËÉ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉ ÂÅÀÞËÄÅÓ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÉÌ
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÉÞËÄÁÀ 100 ÌË ÓÉÓáËÌÀ
ÛÈÀÍÈØÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉ
ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÈÀÍ (ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÈÀÍ
ÍÀßÉËÏÁÒÉÅÀÀ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ, ÌÉÓÉ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÓÉÓáËÛÉ
ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÄÁÉÓ ÓÀáÉÈÀÀ), ÀÌÉÔÏÌ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ

316
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÀÓÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÆÄ. äÄÌÏÂ-
ËÏÁÉÍÉÓ ÈÉÈÏÄÖË ÂÒÀÌÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÛÄÉÊÀÅÛÉÒÏÓ 1,34 ÌË ÑÀÍÂÁÀÃÉ
ÃÀ ÒÀÊÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ 14%-Ó, ÀÛÊÀÒÀÀ, ÒÏÌ 100
ÌË ÓÉÓáËÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÛÄÉÊÀÅÛÉÒÏÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 14x1.34 ÌË ÑÀÍÂÁÀÃÉ
ÀÍÖ 19 ÌË ÑÀÍÂÁÀÃÉ. ÄÓ ÒÉÝáÅÉ 19 ÌÏÝ. % - ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÓÉÓáËÉÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÔÄÅÀÃÏÁÀÓ.
ÈÖ ÅÉÝÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÖÛÖÀËÏà ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÃÀÍ ÀÙÄÁÖË ÓÉÓáËÛÉ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ äÀÄÒÉ ÀÒ ÛÄáÄÁÉÀ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÍÅÓÀÆÙÅÒÏÈ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀãÄÒÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÉ - So2 (saturation, S) ÀÍÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÓÀÄÒÈÏ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀ ÀÌÀÅÄ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÔÄÅÀÃÏÁÀÓÈÀÍ.
>HbO 2 @
>Hb @ >HbO 2 @
So 2 (22)

äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÉÓ

ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ.
ãÀÍÌÈÒÄËÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÝÀÅÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
18-20 ÌÏÝ. %, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ 50-52 ÌÏÝ. %, ÀÆÏÔÉÓ 1 ÌÏÝ. %.
ÅÄÍÖÒ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉ 12 ÌÏÝ. %, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ 55-57 ÌÏÝ. %
ÃÀ ÀÆÏÔÉ 1 ÌÏÝ. %-ÉÀ. ÀÍÖ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÌÃÉÃÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÃÀ ÂÀÓÝÄÌÓ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÍÀßÉËÓ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÂÀÓÝÄÌÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÍÀßÉËÓ ÃÀ ÛÄÉÈÅÉÓÄÁÓ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ. ÀÆÏÔÉ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÛÉ ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ.

IV.9.2. Jangbadis SekavSireba sisxliT

ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÓÉÓáËÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ ×ÉÆÉÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉË ÃÀ äÄÌÏÂ-

ËÏÁÉÍÈÀÍ ØÉÌÉÖÒÀà ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ. ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÄÒ
ÂÀÃÀÔÀÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌáÏËÏà ÌÝÉÒÄ ÍÀßÉËÉ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÐËÀÆ-
ÌÀÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÓÀáÉÈ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÍÀßÉËÉ ÛÄÃÉÓ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÛÉ ÃÀ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÒÃÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÈÀÍ ØÉÌÉÖÒÀÃ
ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉÄÒÈÄÁÀ äÄÌÏÂËÏ-
ÁÉÍÈÀÍ (äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀ) áÃÄÁÀ ÒÊÉÍÉÓ ÅÀËÄÍÔÏÁÉÓ
ÛÄÖÝÅËÄËÀà ÀÍÖ àÄÛÌÀÒÉÔÉ ÃÀÑÀÍÂÅÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉ
ÄËÄØÔÒÏÍÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÂÀÒÄÛÄ. ÌÀÂÒÀÌ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÃÀÊÀÅ-

317
ÛÉÒÄÁÖË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÌÀÉÍÝ ÃÀÑÀÍÂÖË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ
(Ö×ÒÏ ÓßÏÒÉÀ ÔÄÒÌÉÍÉ – ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ), áÏËÏ ÑÀÍÂÁÀÃ-
ÂÀÝÄÌÖËÓ – ÀÙÃÂÄÍÉË, ÒÄÃÖÝÉÒÄÁÖË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ (Ö×ÒÏ
ÓßÏÒÉÀ – ÃÄÆÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ).
ÉÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÒÏÌ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÏËÄÊÖËÀ ÏÈáÉ
ÓÖÁÄÒÈÄÖËÉÓÂÀÍ ÛÄÃÂÄÁÀ, ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ ÛÄÌÃÄÂÉ ÓÀáÉÈ
ÜÀÉßÄÒÄÁÀ:
Hb  4O 2 Hb(O 2 ) 4 (23)
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀ (ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÌÉÄÒÈÄÁÀ) ÃÀÌÏÊÉ-
ÃÄÁÖËÉÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ ÉÌ ÀÒÄÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÓÉÓáËÈÀÍ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÊÏÍÔÀØÔÉ áÃÄÁÀ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÍÖËÏÅÀÍÉ ÞÀÁÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÛÉ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÀÒ ÀÒÉÓ. ÒÏÝÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ ÃÀÁÀËÉÀ, ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÝ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÝÉÒÄ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÉÈ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ. ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ
ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÉÌ ÓÉÃÉÃÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÒÏÝÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ 50%-ÉÓ ÂÀãÄÒÄÁÀ áÃÄÁÀ. ÄÓ Ä. ß.
ÍÀáÄÅÀÒÉ ÂÀãÄÒÄÁÉÓ ÞÀÁÅÀ P50 ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 26 ÌÌ. ÅßÚ.
ÓÅ. (3,46 ÊÐÀ). ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌÉ ÌÀÔÄÁÀ ÏØÓÉäÄÌÏÂ-
ËÏÁÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÓÉÜØÀÒÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÉÆÏÌÄÁÀ Ä.ß. äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÍÀáÄÅÒÀà ÂÀãÄÒÄÁÉÓ ÞÀÁÅÉÈ (P50). ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÉÓ
ÖÍÀÒÉ, ÒÀÝ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÝÄÌÀÓ ÀÀÃÅÉËÄÁÓ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÖÍÀÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓÈÀÍ ÃÀÊÅÛÉÒÄÁÉÈ
ÌÉÉÄÒÈÏÓ ÀÍ ÂÀÓÝÄÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉ, ÓÀ×ÖÞÅËÀà ÖÃÄÅÓ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÓ
×ÉËÔÅÄÁÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ. ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ,
ÓÀÃÀÝ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÞÀËÉÀÍ ÌÀÙÀËÉÀ, ÅÄÍÖÒÉ
ÓÉÓáËÉ ÈÉÈØÌÉÓ ÌÈËÉÀÍ ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ, áÏËÏ
ØÓÏÅÉËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ ßÍÄÅÀ ÃÀÁÀËÉÀ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÓÉÓáËÉ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÂÄÓÝÄÌÓ ÑÀÍÂÁÀÃÓ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀ, pH, CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ ÃÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÓáÅÀ ×ÀØÔÏÒÉ,
ÒÏÌÄËÈÀ ÂÀÅËÄÍÀ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÍÀÈÄÓÀÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÔÄÌÐÄÒÀ-
ÔÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ ÅËÉÍÃÄÁÀ ÉÌÀÛÉ, ÒÏÌ ÑÀÍÂ-
ÁÀÃÉÓ ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ

318
ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÂÀÓÝÄÌÓ ÌÄÔ ÑÀÍÂÁÀÃÓ, ÅÉÃÒÄ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÃÒÏÓ.
ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÀÆÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÓ H+ ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ. pH-ÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÀÍÖ ÓÉÓáËÉÓ
ÛÄÌÑÀÅÄÁÉÓÀÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÊËÄÁÖËÏÁÓ.
pH-ÉÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÀÆÄ ÁÏÒÉÓ Ä×ÄØÔÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ, ÒÀÃÂÀÍ ÁÏÒÌÀ ÌÏÀáÃÉÍÀ ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÃÄÔÀËÖÒÉ
ÂÀÀÍÀËÉÆÄÁÀ, ÈÖÌÝÀ ÄÓ ÌÏÅËÄÍÀ ÐÉÒÅÄËÀÃ ÅÄÒÉÂÏÌ ÛÄÍÉÛÍÀ.
ÓÉÓáËÉÓ pH ÌàÉÃÒÏà ÀÒÉÓ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀÆÄ (Pco2). ÒÀÝ ÌÄÔÉÀ Pco2 ÌÉÈ ÍÀÊËÄÁÉÀ pH. ÓÉÓáËÛÉ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÓ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÀÆÄ. ÀÌ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀÓÀÝ
ÀÓÄÅÄ, ÁÏÒÉÓ Ä×ÄØÔÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÁÏÒÉÓ Ä×ÄØÔÉ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖË ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÛÈÀÍÈØÌÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÓÀÓ
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ. ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÈÀÍÈØÌÉÓ ÃÒÏÓ áÃÄÁÀ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×À. ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀà ãÄÒÃÄÁÀ ÅÄÍÖÒÉ
ÓÉÓáËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ (Po 2=40 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., Pco 2=46 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.) ÃÀ
ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÀà (Po2=95-100 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ., Pco2=40
ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.), ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÌÀÔÖËÏÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ. ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÀËÅÄÏËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ. ÀÌÂÅÀÒÀÃ, ÁÏÒÉÓ Ä×ÄØÔÉ áÄËÓ
ÖßÚÏÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÈÀÍÈØÌÀÓ.
ÁÏÒÉÓ Ä×ÄØÔÓ Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ O2-ÉÓ ÂÀÃÀÔÀ-
ÍÉÓÀÈÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÃÀÍ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ. ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÑÀÍÂ-
ÁÀÃÉÓ ÂÀÌÏÓÅËÉÓÀÓ ÓÉÓáËÛÉ ÛÄÃÉÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ. äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ ÍÀÈÄÓÀÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ. ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÓÝÉËÃÄÁÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÃÀ
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÌÉÓÉ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÌÀÙÀËÉ
ÞÀÁÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉÝ ÁÏÒÉÓ Ä×ÄØÔÉ ÖßÚÏÁÓ áÄËÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ.
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉ ÌÊÅÄÈÒÀÃ
ÄÝÄÌÀ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ
ÃÒÏÓ, ÒÏÃÄÓÀÝ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÃÀÃÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ
ÌÑÀÅÄ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉ (ÊÄÒÞÏÃ, ÒÞÄÌÑÀÅÀ), ÒÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ pH-ÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÃÀ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÝÄÌÀÓ.

319
 IV.9.3. naxSirorJangis SekavSireba sisxliT
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ (CO2) - ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ
ÐÒÏÃÖØÔÉ – ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÃÀ ÉØÉÃÀÍ ÂÀÍÉ-
ÃÄÅÍÄÁÀ ÂÀÒÄÌÏÛÉ. ÉÓ, ÉÓÄÅÄ ÒÏÂÏÒÝ ÑÀÍÂÁÀÃÉ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÃÀÔÀÍÉË
ÉØÍÄÓ ÒÏÂÏÒÝ ×ÉÆÉÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉËÉ, ÀÓÄÅÄ ØÉÌÉÖÒÉ ÍÀÄÒÈÉÓ ÓÀáÉÈ.
ÈÖÌÝÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÈÀÍ CO2-ÉÓ ÌÉÄÒÈÄÁÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ Ö×ÒÏ ÒÈÖËÉÀ,
ÅÉÃÒÄ O2-ÉÓ ÌÉÄÒÈÄÁÉÓÀ, ÒÀÝ ÉÌÉÈ ÀÒÉÓ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉ, ÒÏÌ CO2-
ÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÓÉÓáËÉÓ ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ
ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÆÄ ÀÂÄÁÓ ÐÀÓÖáÓ.
ØÓÏÅÉËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÛÄÌÏÓÖË ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ CO2-ÉÓ
ÞÀÁÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 40 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. (5,3 ÊÐÀ). áÏËÏ ÀÌ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÖãÒÄÃÄÁÛÉ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÀÙÀËÉÀ,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÄÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÍÉÅÈÉÄ-
ÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ×ÉÆÉÊÖÒÀÃ
ÂÀáÓÍÉË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÚÏ×É CO2 ÈÀÅÉÓÉ ÞÀÁÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ. ÓÉÓáËÛÉ
ÛÄÓÖËÉ CO2 ÐËÀÆÌÉÃÀÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÓ, ÓÀÃÀÝ
×ÄÒÌÄÍÔÉ ÊÀÒÁÀÍäÉÃÒÀÆÀÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÌÚÉÓÅÄ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ
ÍÀáÛÉÒÉÓ ÌÑÀÅÀÃ (ÍÀá. 58).

CO 2  H 2 O m H 2 CO3 (24)

ÄÓ ÒÄÀØÝÉÀ ÐËÀÆÌÀÛÉ ÞÀËÉÀÍ ÍÄËÀ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ. ÌÀÂÒÀÌ

ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÊÀÒÁÀÍäÉÃÒÀÆÀÓ ÌÀÙÀËÉ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ äÉÃÒÀÔÀÝÉÉÓ ÒÄÀØÝÉÀÓ 10 000 – 15 000-ãÄÒ ÀÜØÀÒÄÁÓ.
ÒÀÃÂÀÍ ÄÓ ×ÄÒÌÄÍÔÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ, äÉÃÒÀ-
ÔÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄ CO2-ÉÓ ÚÅÄËÀ ÌÏËÄÊÖËÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÛÄÃÉÓ.
CO2-ÉÓ ØÉÌÉÖÒÉ ÂÀÒÃÀØÌÍÉÓ ÛÄÌÃÂÏÌ ÒÄÀØÝÉÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÉÓ ÒÄÀØÝÉÀ ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉÓ ÃÀ
ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÉÏÍÄÁÀÃ

H 2 CO 3 m HCO 3  H  (25)

ÒÄÀØÝÉÀ CO 2  H 2 O m H 2 CO 3 m H   HCO 3 ÛÄØÝÄÅÀÃÉÀ ÃÀ

ÌÉÓÉ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÏÝÄÌÖË ÀÒÄÛÉ CO 2-ÉÓ
ÞÀÁÅÀÓÈÀÍ. ÀÌ ÖÊÀÍÀÓÊÍÄËÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ ÊÀÒÁÀÍäÉÃÒÀÆÀÓ
ÛÄÖÞËÉÀ ÃÀÀÜØÀÒÏÓ ÒÄÀØÝÉÀ ÒÏÂÏÒÝ äÉÃÒÀÔÀÝÉÉÓ, ÀÓÄÅÄ

320
ÃÄäÉÃÒÀÔÀÝÉÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ÈÖ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ (ÓÀÃÀÝ CO2-ÉÓ
ÞÀÁÅÀ ÌÀÙÀËÉÀ) ÊÀÒÁÀÍäÉÃÒÀÆÀ ÀÜØÀÒÄÁÓ ÒÄÀØÝÉÀÓ äÉÃÒÀÔÀÝÉÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ, ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÅËÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ (ÓÀÃÀÝ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ
Ö×ÒÏ ÃÀÁÀËÉÀ) ÊÀÒÁÀÍäÉÃÒÀÆÀ ÃÄäÉÃÒÀÔÀÝÉÉÓ ÒÄÀØÝÉÀÓ ÀÜØÀÒÄÁÓ,
ÒÀÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó CO2-ÉÓ ÂÀÞÄÅÄÁÀÓ ÓÉÓáËÉÃÀÍ.
ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ
ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉ àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÒÏÅÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ
ÛÉÂÈÀÅÓÓÀ ÃÀ ÌÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË ÐËÀÆÌÀÓ ÛÏÒÉÓ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ

ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ßÀÒÌÏÛÏÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÔÏÌ, HCO 3 ÉÏÍÄÁÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ

321
ÉßÚÄÁÄÍ ÈÅÉÍÈÉ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ÌÀÂÒÀÌ
ÄËÄØÔÒÏ-ØÉÌÉÖÒÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀà ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ
ÚÏÅÄËÉ ÉÏÍÉ HCO3 -ÉÓ ÂÀÌÏÓÅËÀÓ ÈÀÍ ÀáËÃÄÓ ÀÍ ÄÒÈÉ ÊÀÈÉÏÍÉÓ
ÂÀÌÏÓÅËÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÃÀÍ, ÀÍ ÄÒÈÉ ÀÍÉÏÍÉÓ ÛÄÓÅËÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÛÉ.
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ ÂÀÖÅÀËÉÀ ÊÀÈÉÏÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀ
ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ÀÃÅÉËÀÃ ÀÔÀÒÄÁÓ ÀÍÉÏÍÄÁÓ, ÄÒÈÉ ÉÏÍÉ HCO3 -ÉÓ
ÍÀÝÅËÀÃ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ ÛÄÃÉÓ ÄÒÈÉ Cl--ÉÏÍÉ. ÀÌ ÌÄÌÁÒÀÍÖË
ÐÒÏÝÄÓÓ ØËÏÒÉÃÖËÉ ÞÅÒÀ (äÀÌÁÖÒÂÄÒÉÓ ÞÅÒÀ) ÄßÏÃÄÁÀ.
CO 2 -ÉÓ ÛÄÓÅËÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÛÉ
ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ HCO3 , ÀÓÄÅÄ H+ ÉÏÍÄÁÉ.
ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÀÒ ÉßÅÄÅÓ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ pH-ÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ, ÒÀÝ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÀÌ×ÏÔÄÒÖË ÈÅÉÓÄÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÃÄÁÀ. ÊÄÒÞÏÃ,
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÛÉ CO 2 ÛÄÓÅËÀÓÀ ÃÀ ÌÀÓÛÉ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀà áÃÄÁÀ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÂÀÝÄÌÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÒÄÃÖØÝÉÀ (ÀÙÃÂÄÍÀ). ÒÄÃÖÝÉÒÄÁÖËÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ
Ö×ÒÏ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÀÀ, ÅÉÃÒÄ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ. ÌÑÀÅÀ ÈÅÉÓÄÁÄÁÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÂÀÓÝÄÌÓ ÈÀÅÉÓ ×ÖÞÄÓ ÀÍÖ ÊÀËÉÖÌÉÓ ÉÏÍÓ,
ÒÏÌÄËÓÀÝ ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÀÒÈÌÄÅÓ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀ ÃÀ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ
ÊÀËÉÖÌÉÓ ÁÉÊÀÒÁÏÍÀÔÉÓ ÌÀÒÉËÓ:

K  HbO 2  H 2 CO 3 HHb  O 2  KHCO 3 (26)

ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÖË H+

ÉÏÍÓ ÉÊÀÅÛÉÒÄÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÒÄÃÖÝÉÒÄÁÖËÉ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉ ÓÖÓÔÉ ÌÑÀÅÀÀ, ÌÀÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ÊÉÃÄÅ
ÛÄÉÄÒÈÏÓ ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÉÏÍÉ.
ÀÌÉÔÏÌ ÀÒÉÓ, ÒÏÌ, ÈÖÌÝÀ ÓÉÓáËÛÉ ÂÀÍÖßÚÅÄÔËÉÅ
ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ HCO 3 ÃÀ H+ ÉÏÍÄÁÉ, ÌÀÉÍÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉËÉÀ pH-
ÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÀÌÑÀÅÄÁÀ ÀÒ áÃÄÁÀ.
ÂÀÒÃÀ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓÀ, CO2-Ó ÛÄÖÞËÉÀ ÖÛÖÀËÏÃ
ÃÀÖÊÀÅÛÉÒÃÄÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÝÉËÏÅÀÍÉ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÉÓ (ÂËÏÁÉÍÉÓ)
ÀÌÉÍÏãÂÖ×Ó. ÀÌ ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ Ä.ß. ÊÀÒÁÀÌÉÍÖÒÉ ÊÀÅÛÉÒÉ
(ÍÀá. 59):

Hb ˜ NH 2  CO 2 m Hb ˜ NH ˜ COO-  H  (27)

322
 CO2-ÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖË äÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ ÊÀÒÁÀÌÉÍÏäÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ
(ÀÍÖ ÊÀÒÁÏäÄÌÏÂËÏÁÉÍÓ) ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÀÌÒÉÂÀÃ, CO2 ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÔÀÍÉÓ
ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÛÄÌÃÄÂÍÀÉÒÀà ßÀÒÌÏÂÅÉÃÂÄÁÀ: ØÓÏÅÉËÛÉ ÛÄÌÏÓÖË
ÓÉÓáËÛÉ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ 40 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ-ÉÀ. ÛÄÌÃÄ ÓÉÓáËÉ ÂÀãÄÒÃÄÁÀ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÈ ÃÀ ØÓÏÅÉËÉÃÀÍ ÂÀÌÃÉÍÀÒÄ ÓÉÓáËÛÉ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ
áÃÄÁÀ ÓÀÛÖÀËÏà 46 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÀÌÀÓÈÀÍ, 1 ËÉÔÒ ÓÉÓáËÓ ÈÀÍ ÌÉÀØÅÓ
2 ÌÏËÉ CO2. ÌÈÄËÉ ÀÌ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ 10% ÒÜÄÁÀ ×ÉÆÉÊÖÒÀà ÂÀáÓÍÉË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ; 10% ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÊÀÒÁÀÌÉÍÖÒ ÊÀÅÛÉÒÓ äÄÌÏÂËÏ-
ÁÉÍÈÀÍ; 35% ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÈ ÁÉÏÊÀÒÁÏÍÀÔÄÁÉÓ ÓÀáÉÈ
ÃÀ ÃÀÍÀÒÜÄÍÉ 45% ÐËÀÆÌÉÓ HCO 3 -ÉÓ ÓÀáÉÈ. ÓÉÓáËÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ
ÂÀÅËÉÓ ÃÒÏÓ CO2 ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÏÈáÉÅÄ ÜÀÌÏÈÅËÉËÉ ×ÒÀØÝÉÉÃÀÍ
ÆÖÓÔÀà ÉÂÉÅÄ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÉÈ.

IV.10. gazTa cvla filtvebSi

ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÀÍÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀ ÀËÅÄÏËÖÒÉ

äÀÄÒÉÃÀÍ ÓÉÓáËÛÉ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ
áÃÄÁÀ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÂÆÉÈ. ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÉÓ
ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÞÀËÀ ÀÒÉÓ O2-ÉÓÀ ÃÀ CO2-ÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÈÀ
(ÞÀÁÅÀÈÀ) ÓáÅÀÏÁÀ (ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ) ÀÄÒÏäÄÌÀÔÖÒÉ ÁÀÒÉÄÒÉÓ ÏÒÉÅÄ

323
ÌáÀÒÄÓ ÛÏÒÉÓ. ÓáÅÀ ÒÏÌÄËÉÌÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÀÍÖ ÂÀÆÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÉ
ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÀØ ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÓ.
ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÊÀÍÏÍÉ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ
(100 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ) ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÌÉÓ ÞÀÁÅÀÓ ×ÉËÔÅÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÛÄÌÏÓÖË ÅÄÍÖÒ ÓÉÓáËÛÉ (40 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ). ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÓ ÀÌÉÓ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÀ ÀØÅÓ. ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÉÂÉ 46 ÌÌ-
ÉÀ, áÏËÏ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ |40 ÌÌ-ÉÀ, Ö×ÒÏ ÆÖÓÔÀà - 38 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. (ÍÀá.
60). ÓßÏÒÄà ÄÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÄÁÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÓ
×ÉËÔÅÄÁÛÉ.
ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÒÉÅÉ ÀÙßÄÒÀ áÃÄÁÀ ×ÉÊÉÓ
ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÊÀÍÏÍÉÈ. ÃÀÅÖÛÅÀÈ, ÒÏÌ ÒÏÌÄËÉÙÀÝ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÒÏÌÄËÉÌÄ ÀÒÉÓ ÓØÄË ÛÒÄÛÉ,
ÒÏÌËÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÀ A, áÏËÏ ÓÉÓØÄ ÖÃÒÉÓ 1 (ÍÀá. 61). ÀÌ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀ ÛÒÉÓ ÄÒÈ ÌáÀÒÄÓ (C1) ÌÀÙÀËÉÀ, ÌÄÏÒÄ ÌáÀÒÄÓ (C2)-
ÃÀÁÀËÉ. ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉ ÂÀÃÀÉÔÀÍÄÁÀ ÍÀáÀÆÆÄ ÍÀÜÅÄÍÄÁÉ
ÉÓÒÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ. ×ÉÊÉÓ ÊÀÍÏÍÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ, ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÍÀÊÀÃÉ
x
m (ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ ÂÀÃÉÓ A
ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÂÀÅËÉÈ) ÐÉÒÃÀÐÉÒÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÖËÉ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓÀ (C1-C2):
x
m D
A
C 1  C 2  D
A
ÄC (28)
1 1
ÂÀÌÏÓÀáÖËÄÁÉÃÀÍ ÜÀÍÓ, ÒÏÌ A ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÂÀÓÖËÉ
ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÐÉÒÃÀÐÉÒÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÛÒÉÓ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓÀ
(A) ÃÀ ÖÊÖÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ ÌÉÓÉ ÓÉÓØÉÓÀ (1). ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÏÁÉÓ
ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ D ÀÍÖ Ä. ß. ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ ÌÖÃÌÉÅÉ ÓÉÃÉÃÄÀ
ÃÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÀÒÉÓ ÈÅÉÓÄÁÄÁÆÄ ÃÀ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÉÓ ÁÖÍÄÁÀÆÄ.
ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÈÖ ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÉ ÂÀÃÉÓ (ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÓ)
ÈáÄÅÀÃÉ ÛÒÉÓ ÂÀÅËÉÈ, ÀÌ ÂÀÆÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ (C) ÍÀÝÅËÀÃ
ÜÀÉßÄÒÄÁÀ ÌÉÓÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ P, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÄÓ ÏÒÉ ÓÉÃÉÃÄ
ÄÒÈÌÀÍÄÈÉÓ ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÉÀ. ÀÌÃÄÍÀÃ,
x
m K
A
P1  P 2  K
A
ÄP (29)
1 1
K-ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÓ ÄßÏÃÄÁÀ ÊÒÏÂÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ

324
325
ÀÍÖ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÂÀÌÔÀÒÏÁÀ. ÉÂÉ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ D-ÓÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÃÄÁÀ
ÒÏÂÏÒÝ ÒÉÝáÅÉÈÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÉÈ, ÀÓÄÅÄ ÆÏÌÄÁÉÈ. ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ
K ÍÀáÛÉÒÏÑÀÍÂÉÓÈÅÉÓ 20-25-ãÄÒ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÈÅÉÓ. ÀÍÖ
ÈÀÍÀÁÀÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ 20-25-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÜØÀÒÀ
ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÓ, ÅÉÃÒÄ ÑÀÍÂÁÀÃÉ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ CO2-ÉÓ
ÝÅËÀ ÓÀÊÌÀÏà ÓÒÖËÀà ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÌÉÓÉ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÀÒÝ ÈÖ ÃÉÃÉ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÉÓÀ.
ÒÏÂÏÒÝ (29) ×ÏÒÌÖËÉÃÀÍ ÜÀÍÓ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÒÏÌ
ßÀÒÉÌÀÒÈÏÓ, ÀÌÉÓÈÅÉÓ ÓÀàÉÒÏÀ, ÒÏÌ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉ A ÉÚÏÓ
ÃÉÃÉ, áÏËÏ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÌÀÍÞÉËÉ (ÓÉÓØÄ) – ÌÝÉÒÄ. ÄÓ ÏÒÉÅÄ ÐÉÒÏÁÀ
×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÓÒÖËÃÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉ
(50-80 Ì 2) ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ ÖÔÏËÃÄÁÀ 100 Ì 2, áÏËÏ ÀËÅÄÏËÉÓ
ÛÉÂÈÀÅÓÓÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖË ÓÉÓáËÓ ÛÏÒÉÓ
ÌÀÍÞÉËÉ 1 ÌÊÌ-ÃÄÀ. ÀÄÒÏäÄÌÀÔÖÒÉ ÁÀÒÉÄÒÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÃÉ×ÖÆÉÉÓÀÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ ÂÀÃÀËÀáÀÅÄÍ ÛÄÌÃÄ ÁÀÒÉÄÒÄÁÓ:
ÓÖÒ×ÀØÔÀÍÔÉÓ ÛÒÄ, ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÄÐÉÈÄËÉÖÌÉ, ÏÒÉ ÞÉÒÉÈÀÃÉ
ÌÄÌÁÒÀÍÀ, ÓÉÓáËÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÄÍÃÏÈÄËÉÖÌÉ, ÓÉÓáËÉÓ ÐËÀÆÌÀ
(ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÖãÒÄÃÈÀÍ ÌÉÓÀÓÅËÄËÀÃ), ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÀ
ÃÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÛÉÂÈÀÅÓÉ (ÍÀá. 62). ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ
ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÄÍ ÉÌÀÅÄ ÂÆÉÈ, ÏÙÏÍà ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ
– ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÃÀÍ ÀËÅÄÏËÖÒ ÓÉÅÒÝÄÛÉ.
×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ
ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÃÒÏ ÀÍÖ ÊÏÍÔÀØÔÉÓ ÃÒÏ ÞÀËÉÀÍ ÌÝÉÒÄÀ, 0,3 ßÌ-ÉÀ,
ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÃÒÏ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ, ÒÏÌ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÞÀÁÅÀ ÓÉÓáËÛÉ
ÂÀÖÈÀÍÀÁÒÃÄÓ ÌÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÓ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ. ÀÍÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÞÀÁÅÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÛÄÌÏÓÅËÉÓÀÓ 40 ÌÌ-ÉÀ, ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÌÉÓÉ
ÌÏÞÒÀÏÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ ÖÀáËÏÅÃÄÁÀ ÀÌ
ÂÀÆÉÓ ßÍÄÅÀÓ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ - áÃÄÁÀ 100 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÉÝÅËÄÁÀ CO2-ÉÓ
ÞÀÁÅÀÝ. ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ CO2 ÞÀÁÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 46
ÌÌ-Ó, ÌÄÒÄ, ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÊËÄÁÖËÏÁÓ 40 ÌÌ-ÌÃÄ. ÀÍÖ
ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÞÀÁÅÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀà ÉÂÉÅÄ
ÓÉÃÉÃÉÓ áÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÌÀÈÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ. ÀØÄÃÀÍ
ÜÀÍÓ ÉÓÉÝ, ÒÏÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀÓ (ÓÉÓáËÛÉ) ÃÀ ÌÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÓ
(ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ) ÛÏÒÉÓ ÓáÅÀÏÁÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 100-40=60 ÌÌ-Ó. áÏËÏ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÈÅÉÓ ÄÓ ÓáÅÀÏÁÀ ÀÒÉÓ 46-40=6 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÄØÓÐÄÒÉ-
ÌÄÍÔÖËÀà ÃÀÃÂÄÍÉËÉÀ, ÒÏÌ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ 1 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.-ÉÈ

326
ÝÅËÉËÄÁÉÓÀÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÖÍÀÒÉÀÍÏÁÀ ßÖÈÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÈÅÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 25-60 ÌË. áÏËÏ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀÍÀáÀÒãÉ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÌÚÏ×É ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÀÈÅÉÓ, ßÖÈÛÉ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 250-300 ÌË. ÀÌÃÄÍÀÃ, ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÞÀÁÅÉÓ 60 ÌÌ-ÉÀÍÉ ÓáÅÀÏÁÀ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ áÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÉÌ ÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÃÀÓÀ×ÀÒÀÃ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÉ áÀÒãÀÅÓ ßÖÈÛÉ, ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÚÏ×ÍÉÓÀÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ, ÀÌÉÓÀÈÅÉÓ
ÞÀÁÅÀÈÀ ÌÝÉÒÄ ÓáÅÀÏÁÀÝ ÊÉ (6 ÌÌ. Åß. ÓÅ.). ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ

327
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ (ÊÒÏÂÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ
ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ) 20-25 ãÄÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀÓ.
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ ÂÀáÓÍÉË
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÚÅÄËÀ äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÀ (ÝáÅÉÒÉÓ ÙÒÖ-
ÃÀÍ ×ÉËÔÅÄÁÀÌÃÄ) ÃÀÓÅÄËÄÁÖËÉÀ ËÏÒßÏÓ ×ÄÍÉÈ ÀÍÖ ÃÀÔÄÍÉÀ-
ÍÄÁÖËÉÀ.

ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ ÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉÓ ËÏÒßÏÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ. ÌÉÓÉ

ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ äÀÄÒÉ ÓÖ×ÈÀÅÃÄÁÀ ÌÔÅÒÉÓÂÀÍ, ÈÁÄÁÀ ÃÀ ÔÄÍÉÀÍÃÄÁÀ.
äÀÄÒÉÓ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÝáÅÉÒÉÓ ÙÒÖÓ ÅÉßÒÏ ÂÆÄÁÛÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ÂÒÉÂÀËÉÓÄÁÖÒÉ ÌÏÞÒÀÏÁÀ, ÌÔÅÒÉÓ ÌÓáÅÉËÉ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉ ÄãÀáÄÁÀ
ÝáÅÉÒÉÓ, ÝáÅÉÒ-áÀáÉÓ ÃÀ áÏÒáÉÓ ÊÄÃËÄÁÓ ÃÀ ÄÊÅÒÉÓ ÌÀÈ Ì×ÀÒÀÅ
ËÏÒßÏÓ. ÀÌ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÓÀÓÖÍÈØ ÂÆÄÁÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÌÏáÃÄÓ ÌÔÅÒÉÓ ÌáÏËÏà ÉÓ ÌÝÉÒÄ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÃÉÀÌÄÔÒÉ
4-6 ÌÊ ÀÒ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ. ÌÔÅÒÉÓ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÌÏÝÉËÄÁÀÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ
ÁÒÏÍØÄÁÉÓ ÃÀ ÔÒÀØÔÉÓ ÌÏÝÉÌÝÉÌÄ ÄÐÉÈÄËÉÖÌÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÝ.
ÌÔÅÒÉÓ ßÅÒÉËÉ ÍÀßÉËÀÊÄÁÉÓ ÝáÅÉÒÛÉ ÌÏáÅÄÃÒÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ÝáÅÉÒÉÓ
ÃÀÝÄÌÉÍÄÁÀ, áÏËÏ ÓÀÓÖËÄÓÀ ÃÀ ÁÒÏÍØÄÁÛÉ ÌÏáÅÄÃÉÓÀÓ – áÅÄËÀ.

ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÀÌÓÖÁÖØÄÁÓ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ

ÓÖÒ×ÀØÔÀÍÔÖÒÉ ÀÌÏÍÀ×ÄÍÉ. ÓÖÒ×ÀØÔÀÍÔÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀÛÉ ÛÄÌÀ-
ÅÀË ×ÏÓ×ÏËÉÐÉÃÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÁÄÅÒÀà ÖÊÄÈ ÉáÓÍÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ
ßÚÀËÛÉ.
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ. ÈÖÌÝÀ ÀÌ ÏÒÉ ÓÉÃÉÃÉÓ
ÍÏÒÌÉÓ ÃÀÃÂÄÍÀ ÞÍÄËÉÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÌÀÈÉ ÓÉÃÉÃÄ ÃÉÃ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ
ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÓÉÓáËÛÉ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÞÀÁÅÀ ÝÅËÉËÄÁÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÀÓÀÊÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈÀÝ. ÀáÀËÂÀÆÒÃÄÁÛÉ O 2 -ÉÓ ÞÀÁÅÀ
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÓÀÛÖÀËÏà ÛÄÀÃÂÄÍÓ 95 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. (12,6 ÊÐÀ);
40 ßËÉÓ ÀÓÀÊÛÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ 80 ÌÌ-ÌÃÄ ÅßÚ. ÓÅ. (10,6 ÊÐÀ), áÏËÏ 70
ßËÉÓ ÀÓÀÊÛÉ 70 ÌÌ-ÌÃÄ ÅßÚ. ÓÅ. (9,3 ÊÐÀ). ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀÝ
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ (|40 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. (4,3 ÊÐÀ)) ÀÓÀÊÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ
ÖÌÍÉÛÅÍÄËÏà ÉÝÅËÄÁÀ. ÀÓÀÊÉÓ ÌÉáÄÃÅÉÈ ÉÆÒÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÝÀËÊÄÖË ÖÁÀÍÈÀ ÀÒÀÈÀÍÀÁÀÒÉ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÀÝ.
ÂÀÆÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ (ÄÒÈ ßÖÈÛÉ)
ÂÀÍÀáËÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ (ËÀÈ. ventilo - ÅÀÍÉÀÅÄÁ) ÀÍÖ

328
ÓÖÍÈØÅÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÌÀÂÒÀÌ ×ÉËÔÅÉÓ ÂÀÆÈÀ
ÝÅËÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÀÒÀ ÌÈÄËÉ ÛÄÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉ, ÀÒÀÌÄà ÌÉÓÉ
ÌáÏËÏà ÉÓ ÍÀßÉËÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀËÅÄÏËÄÁÀÌÃÄ ÀÙßÄÅÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 1/3 Ä. ß. ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ
ÌÏÃÉÓ. ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÄ ÛÄÅÓÄÁÖËÉÀ äÀÄÒÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÆÈÀ
ÝÅËÀÛÉ ÖÛÖÀËÏà ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ, ÀÒÀÌÄà äÀÄÒÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÛÉ
ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà ÂÀÃÀÀÃÂÉËÃÄÁÀ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ
ÃÒÏÓ. ÀÌÉÔÏÌ, ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÀÍÖ ÀËÅÄÏËÖÒÉ
ÓÉÅÒÝÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ
ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÉÓ ÂÀÌÏÊËÄÁÉÈ.
äÀÄÒÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀ áÃÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ
ÊÏÍÅÄÍØÝÉÉÓ, ÀÓÄÅÄ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÂÆÉÈ. äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉ
ÂÆÀÃÀÂÆÀ ÉÔÏÔÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÌÀÈÉ ÓÀÄÒÈÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÔÒÀØÄÀÃÀÍ ÀËÅÄÏËÄÁÀÌÃÄ 23 ÂÀÍÔÏÔÅÀ ÀØÅÓ. ÀÌÉÔÏÌ
ÜÀÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÓßÏÒáÀÆÏÅÀÍÉ ÃÉÍÄÁÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÀËÅÄÏËÄÁÈÀÍ
ÌÉÀáËÏÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÔÒÀØÄÀÛÉ,
ÁÒÏÍØÄÁÛÉ ÃÀ ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀ ÌáÏËÏà ÃÀ
ÌáÏËÏà ÊÏÍÅÄØÝÉÉÓ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ. ÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖË ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÛÉ
ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒ ÛÄÓÀÓÅËÄËÄÁÛÉ, ÓÀÃÀÝ äÀÄÒÉ ÞÀËÉÀÍ ÍÄËÀ
ÌÏÞÒÀÏÁÓ, ÊÏÍÅÄØÝÉÀÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÈÀ
ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ ÃÉ×ÖÆÉÀ ÝÅËÉÓ. ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÍÄËÉ ÃÀ
ÙÒÌÀÀ ÓÖÍÈØÅÀ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÃÉ×ÖÆÉÀ.
äÀÄÒÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ×ÉËÔÅÉÓ
ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÈÀ
ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉ-
ËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÌÀÅÀË ÓÉÓáËÈÀÍ ÂÀÆÄÁÉÓ ÂÀÍÖßÚÅÄÔÄËÉ ÝÅËÉÓÀÈÅÉÓ.
ÂÀÆÄÁÉÓ ÍÀÒÄÅÉ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ÀÌÏÅÓÄÁÖËÉÀ ÀËÅÄÏËÄÁÉ (ÀÍÖ Ä. ß.
ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉ) ÄÒÈÂÅÀÒ ÛÉÍÀÂÀÍ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÏÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÌÉÓÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÀ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ. ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÉÓ äÀÄÒÉ ÓßÏÒÄÃ
ÀÌ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÁÖ×ÄÒÉÓ ÒÏËÓ ÀÒÓÖËÄÁÓ, ÀßÏÍÀÓßÏÒÄÁÓ ÒÀ
ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÒáÄÅÀÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉÓ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÄ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ
ÀÓÄÅÄ äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉÓ Ä.ß. ÊÏÍÃÄÍÝÉÏÍÄÒÖË ×ÖÍØÝÉÀÛÉ –
ÝáÅÉÒÉÓ, ÝáÅÉÒ-áÀáÉÓ, áÏÒáÉÓ, ÔÒÀØÄÀÓ, ÁÒÏÍØÄÁÉÓ ËÏÒßÏÅÀÍÉ
ÂÀÒÓÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÓÄÊÒÄÝÉÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ áÀÒãÆÄ
ÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÛÄÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÂÀÈÁÏÁÀÓ ÃÀ ÓÉÍÄÓÔÄÓ.

329
 ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓÀ ÃÀ
ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÉÓ äÀÄÒÈÀ ÍÀÒÄÅÓ, ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÓ ÛÖÀËÄÃÖÒÉ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ ÖàÉÒÀÅÓ ÜÀÓÖÍÈØÖË (ÀÍÖ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË) ÃÀ
ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÓ ÛÏÒÉÓ. ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉ “ßÌÉÍÃÀ” ÓÀáÉÈ ÂÀÌÏÃÉÓ
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÁÏËÏ ÍÀÊÀÃÈÀÍ ÄÒÈÀÃ.
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÃÀÍÀáÀÒãÄÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓÈÀÍ
ÄÒÈÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÐÒÏÃÖØÝÉÀ. ÉÆÒÃÄÁÀ ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉÙÒÌÉÓ
ÃÀ (ÀÍ) ÓÉáÛÉÒÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÂÆÉÈ. ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ äÉÐÄÒÐÍÏÄ, ÒÏÌËÉÓ
ÃÒÏÓÀÝ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀ ÖÝÅËÄËÉ ÒÜÄÁÀ. ÈÖ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÆÒÃÀ ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀÓ (ÀÍÖ
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ) ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÌÏÒÄÝáÉËÉ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÛÄÅÓÄÁÀ áÃÄÁÀ ÌÉÓÉ ÂÀÃÌÏÓÅËÉÈ ØÓÏÅÉËÄÁÉÃÀÍ
ÓÉÓáËÛÉ. äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓÀÓ ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÄÝÄÌÀ (ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ äÉÐÏÊÀÐÍÉÀ). ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ
ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ (äÏÐÏÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ) ÌÀÓÛÉ CO2
àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÒÏÅÃÄÁÀ (äÉÐÄÒÊÀÐÍÉÀ), áÏËÏ ÒÏÝÀ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÌÊÅÄÈÒÀÃ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ (ÒÏÝÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ ÄÝÄÌÀ), ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ äÉÐÏØÓÉÀ. ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÀÓÄÈÉ ÝÅËÉËÄÁÉÓ
ÃÒÏÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉÝ.
×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÝÅËÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ,
ÒÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÏÃÄÓ ÌÀÈ
ÐÄÒ×ÖÆÉÀÓ (ËÀÈ. Perfusio - ÂÀÃÀÓáÌÀ, ÜÀÓáÌÀ) ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÈ, ÀÍÖ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÏÃÄÓ ÓÉÓáËÉÓ
ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀÓ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÖÒ-
ÐÄÒ×ÖÆÉÖËÉ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓÈÅÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 0,8-0,9.
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÀÃÂÄÍÓ
6 Ë ßÖÈÛÉ, ÓÉÓáËÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ 7 ËÉÔÒÀÌÃÄÀ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÝÀËÊÄÖË ÖÁÀÍÛÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓÀ ÃÀ ÐÄÒ×ÖÆÉÀÓ ÛÏÒÉÓ
ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÉÚÏÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÓÉ
ÌÊÅÄÈÒÉ ÝÅËÉËÄÁÀ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓ
ÀÒÔÄÒÉÀËÉÆÀÝÉÀÓ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÓ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉ ÓÀÊÌÀÏà ÔÄÅÀÃÍÉ ÀÒÉÀÍ. ÌÀÈÉ
ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ (ÓÉ×ÀÒÈÄ, ÂÀÍÉÅàÒÉËÉ) ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÀÆÄ. ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÌÝÉÒÄ ßÒÄÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÀ ÃÀÁÀËÉÀ, ÒÀÝ áÄËÓ ÖÛËÉÓ ÐËÀÆÌÉÓ

330
ÂÀÓÅËÀÓ ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÊÀÐÉËÀÒÖËÉ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÅËÉÈ, ÒÀÝ ×ÉËÔ-
ÅÄÁÉÓ ÛÄÛÖÐÄÁÀÓ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÃÀ. ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÀ
ÓÉÌÐÀÈÉÊÖÒÉ ÉÍÄÒÅÀÝÉÉÈ ÒÄÂÖËÉÒÃÄÁÀ. ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÀÓÄÅÄ,
ÀÃÂÉËÏÁÒÉÅÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ äÄÒ×ÖÆÉÀÓ ÌÀÈ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ ÖÓÀÁÀÌÄÁÄÍ. ÀÓÄ, ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÉÌ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ,
ÒÏÌÄËÈÀ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÀÍ ÀÒ áÃÄÁÀ, ÀÍ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀÙÀÒÉÁÄÁÖËÉ
äÀÄÒÉÈ áÃÄÁÀ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉ ÓÐÀÆÌÓ ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ ÃÀ ÀÌÉÈ áÄËÓ ÖÛËÉÀÍ
ÖÓÀÒÂÄÁËÏ ÐÄÒ×ÖÆÉÀÓ.
×ÉËÔÅÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÌÈËÉÀÍÀà ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÂÖËÉÓ
ÌÉÄÒ ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀÆÄ, ÀÌÉÔÏÌ ÉÂÉ ÓÀÁÏËÏÏÃ
ÉÌÀÒÈÄÁÀ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÆÏÂÀÃÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÈ. ÌÀÈÉ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÄÒÈÉÀÍÏÁÀ
ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÀÅÓ ÓßÏÒÄà ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÀÓ ÛÏÒÉÓ ÊÀÅÛÉÒÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÊÀÒÂÀÃ ÜÀÍÓ
ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÖÒÈÉÄÒÈÊÀÅÛÉÒÉÓ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÂÀÅËÄÍÉÓ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉÀ ÉÓÉÝ, ÒÏÌ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÒáÄÅÀ, ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÒÀ
ÏÒÌáÒÉÅÉ ÔÖÌÁÏÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ, ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÀÒÀ ÌáÏËÏÃ
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ, ÀÒÀÌÄà áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÂÖËÛÉ ÃÀÁÒÖÍÄÁÀÓ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ÐÖËÓÖÒÉ ÁÉÞÂÄÁÉ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÂÀÆÄÁÉÓ ÛÄÒÄÅÀÓ äÀÄÒ-
ÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÓÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ - ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ, ÒÉÈÀÝ ÂÀÆÄÁÉÓ
ÛÄÒÄÅÉÓ ÊÀÒÃÉÏÂÄÍÖË ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.

IV.11. ventilaciis tipebi

×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ

ÌÉÆÄÆÉÓ ÂÀÌÏ. ÓÖÍÈØÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÞËÉÄÒÃÄÓ ×ÉÆÉÊÖÒÉ
ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ, ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÌÄÔÀÁÏËÖÒÉ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÉÓ ÛÄÝÅËÉÓÀÓ,
ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÓ. ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÍÄÁÀÚÏ×-
ËÏÁÉÈÉ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÝ ÃÀ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÝ ÒÏÂÏÒÝ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ,
ÀÓÄÅÄ ÐÀÈÏÂÄÍÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÀÒÝ ÉÓÄ ÃÉÃÉ áÍÉÓ
ßÉÍ ÛÄØÌÍÉË ÉØÍÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÔÉÐÄÁÉÓ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ
ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÊËÀÓÉ×ÉÊÀÝÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÄÌÚÀÒÄÁÀ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ

331
ÂÀÆÄÁÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÓÉÃÉÃÄÓ. ÀÌ ÊËÀÓÉ×ÉÊÀÝÉÉÓ ÈÀÍÀáÌÀÃ
ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄ ÔÉÐÄÁÓ:
1. ÍÏÒÌÏÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ: ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ, ÒÏÌËÉÓ
ÃÒÏÓÀÝ ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ 38-40 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. (5,3 ÊÐÀ).
2. äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ: ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÀàÀÒÁÄÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÄÔÁÏËÖÒ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÓ ( PÐ CO 2 < 40 ÌÌ. ÅßÚ.
ÓÅ.).
3. äÉÐÏÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ: ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ
ÌÄÔÁÏËÖÒ ÌÏÈáÏÅÍÄÁÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ ( PÐ CO 2 > 40 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ).
4. ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ: ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ
ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÂÀÃÉÃÄÁÀ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ,
ÀËÅÄÏËÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÌÉÖáÄÃÀÅÀà (ÌÀÂ.
ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ).
5. ÄÖÐÍÏÄ: ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÊÏÌ×ÏÒÔÉÓ ÓÖÁÉÄØÔÖÒÉ
ÛÄÂÒÞÍÄÁÀ.
6. äÉÐÄÒÐÍÏÄ: ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉÙÒÌÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ, ÉÌÉÓÂÀÍ ÃÀÌÏÖ-
ÊÉÃÄÁËÀÃ, ÀÒÉÓ ÈÖ ÀÒÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ ÂÀÆÒÃÉËÉ.
7. ÔÀØÉÐÍÏÄ: ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÂÀÆÒÃÀ.
8. ÁÒÀÃÉÐÍÏÄ: ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ.
9. ÀÐÍÏÄ: ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÜÄÒÄÁÀ, ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ, ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ,
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÉÓ ÀÒÀÒÓÄÁÏÁÉÈ
(ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ).
10. ÃÉÓÐÍÏÄ (ØÏÛÉÍÉ): ÓÖÍÈØÅÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÀÍ ÂÀÞÍÄËÄÁÖËÉ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÖÓÉÀÌÏÅÍÏ ÓÖÁÉÄØÔÖÒÉ ÛÄÂÒÞÍÄÁÀ.
11. ÏÒÈÏÐÍÏÄ: ÂÀÌÏÊÅÄÈÉËÉ ÃÉÓÐÍÏÄ (ØÏÛÉÍÉ), ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ
ÌÀÒÝáÄÍÀ ÂÖËÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÖÞÒÀÏÁÉÈ. ÄÓ ÔÉÐÉ äÏÒÉÆÏÍÔÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ
ÞËÉÄÒÃÄÁÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÀÓÄÈ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÄÁÓ ÓÖÍÈØÅÀ ÖàÉÒÈ.
12. ÀÓ×ÉØÓÉÀ: ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÜÄÒÄÁÀ ÀÍ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ, ÂÀÌÏßÅÄÖ-
ËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÃÀÌÁËÉÈ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÌÊÅÄÈÒÀÃ
ÉÒÙÅÄÅÀ (ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ äÉÐÏØÓÉÀ ÃÀ äÉÐÄÒÊÀÐÍÉÀ).

332
 IV.12. gazebis cvla qsovilebSi

ÖãÒÄÃÛÉ ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÑÀÍÂÅÉÓ ÃÒÏÓ

ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÝÅËÀÓ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÖÍÈØÅÀÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÖãÒÄÃÉ
ÛÈÀÍÈØÀÅÓ ÑÀÍÂÁÀÃÓ ÊÀÐÉËÀÒÉÃÀÍ ÃÀ ÂÀÌÏäÚÏ×Ó ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ
ÓÀÁÏËÏÏ ÐÒÏÃÖØÔÓ - ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÓ. ÈÉÈÏÄÖËÉ ÖãÒÄÃÉ ÈÀÅÉÓÉ
ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓÀ ÃÀ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀà ÓÀàÉÒÏÄÁÓ
ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀÓ. ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÄÍÄÒÂÉÀÓ ÞÉÒÉÈÀÃÀÃ ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ
ÑÀÍÂÅÉÈÉ (ÀÄÒÏÁÖËÉ) ÃÀÛËÉÓ ÂÆÉÈ ÉÙÄÁÄÍ. ÀÌ ÐÒÏÝÄÓÉÓÀÈÅÉÓ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÖÁÓÔÒÀÔÉÓÀ (ÍÀáÛÉÒßÚÀËÉ, ÝÉËÀ, ÝáÉÌÉ) ÃÀ
ÌÏËÄÊÖËÖÒÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀ.
ÀÍÀÄÒÏÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÊÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÄÒÈÀÃÄÒÈ ßÚÀÒÏÓ
ÂËÉÊÏËÉÆÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÄÓ ÂÆÀ ÍÀÊËÄÁ-
ÄÊÏÍÏÌÉÖÒÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÀÄÒÏÁÖËÉ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÂËÉÊÏËÉÆÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ
ÐÒÏÃÖØÔÉ-ËÀØÔÀÔÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÃÉÃ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÛÄÉÝÀÅÓ ÛÉÍÀÂÀÍ
ÊÀÅÛÉÒÄÁÛÉ. ÄÒÈÉ ÃÀ ÉÂÉÅÄ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÌÉÓÀÙÄÁÀÃ
ÀÍÀÄÒÏÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÖãÒÄÃÛÉ 15-ãÄÒ ÌÄÔÉ ÂËÖÊÏÆÀ ÖÍÃÀ
ÂÀÉáËÉÜÏÓ, ÅÉÃÒÄ ÀÄÒÏÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. 1 ÌÏËÉ ÂËÖÊÏÆÉÓ ÑÀÍÂÅÉÈÉ
ÃÀÛËÉÓÀÓ ÖãÒÄÃÉÓ ÛÉÂÈÀÅÓÉÓÀÈÅÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
( t 25 0 C , pH 7,0, Po 2 | 150 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ. | 20 ÊÐÀ, Pco 2 | 40 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
| 5,3 ÊÐÀ) ÂÀÌÏÚÏ×À 689 ÊÊÀË (2 883 Êã) ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÄÍÄÒÂÉÀ. ÌÀÛÉÍ,
ÒÏÃÄÓÀÝ ÀÍÀÄÒÏÁÖËÉ ÃÀÛËÉÓÀÓ (ÂËÉÊÏËÉÆÉ) ÂËÖÊÏÆÉÓ ÉÂÉÅÄ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÉÚÏ×À ÌáÏËÏà 50 ÊÊÀË (208 Êã) ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ
ÄÍÄÒÂÉÀ. ÌÀÂÒÀÌ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÓÄÈÉ ÃÀÁÀËÉ ÄÍÄÒÂÏÐÒÏÃÖØÝÉÉÓÀ,
ÂËÖÊÏÆÉÓ ÀÍÀÄÒÏÁÖËÉ ÃÀÛËÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ ÈÀÌÀÛÏÁÓ
ÌÒÀÅÀËÉ ØÓÏÅÉËÉÓ (ÈÉÒÊÌËÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÌÀÓÉÓ, ÜÏÜÍáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ,
áÒÔÉËÄÁÉÓ, ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅ) ÌÏØÌÄÃÄÁÀÛÉ.
ÓÀÊÅÄÁ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÑÀÍÂÅÀ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÛÉ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ (ÍÀá. 63). ÐÉÒÖÅÀÔÉ, ÝáÉÌÉÓ ÌÑÀÅÄÁÉ ÃÀ ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÄÁÉ
ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÉÓ ÌÄÌÁÒÀÍÉÓ ÂÀÅËÉÈ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÃÀÍ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÉÓ
ÌÀÔÒÉÝÀÛÉ ÂÀÃÀÃÉÀÍ. ÀØ ÂÀÃÉÀÍ ÌÈÄË ÒÉÂ ÁÉÏØÉÌÉÖÒ ÂÀÒÃÀØÌÍÄÁÓ
ÃÀ ÙÄÁÖËÏÁÄÍ ÉÌ ÓÀáÄÓ, ÒÏÌËÉÈÀÝ ËÉÌÏÍÌÑÀÅÀÓ ÝÉÊËÛÉ
ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÐÉÒÖÅÀÔÉ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀÛÉ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄ ÀÍÀÄÒÏÁÖËÉ ÂËÉÊÏËÉÆÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ. ÛÄÌÃÄÂ ÌÉÔÏ-
ØÏÍÃÒÉÉÓ ÌÀÔÒÉÝÀÛÉ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÑÀÍÂÅÉÈ ÃÄÊÀÒÁÏØÓÉËÉÒÄÁÀÓ, ÒÉÓ

333
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÀÝÄÔÉË-ÊÏ×ÄÒÌÄÍÔÉ A. ÀÝÄÔÉË-KoA
ÉÛËÄÁÀ ËÉÌÏÍÌÑÀÅÀÓ ÝÉÊËÛÉ. ÝáÉÌÉÓ ÌÑÀÅÄÁÉ ÊÉ ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ ÀÒÀ
ÂËÉÊÏËÉÆÓ, ÀÒÀÌÄÃ ÑÀÍÂÅÀÓ ÃÀ ÀÒÀ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÀÛÉ, ÀÒÀÌÄÃ
ÌáÏËÏà ÌÉÔÏØÏÍÃÉÉÓ ÌÀÔÒÉÝÀÛÉ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ ÌÈÄËÉ
ÒÉÂÉ ãÀàÅÖÒÉ ÁÉÏØÉÌÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓÀ, ÒÏÌÄËÓÀÝ â - ÑÀÍÂÅÀÓ
ÖßÏÃÄÁÄÍ. ÛÄÃÄÂÀà ÌÉÉÙÄÁÀ ÀÝÄÔÉË-KoA, ÒÏÌÄËÉÝ ÉßÅÉÓ
ËÉÌÏÍÌÑÀÅÀÓ ÝÉÊËÛÉ ÀÍ ÝáÉÌÉÓ ÌÑÀÅÄÁÉÓ ÓÉÍÈÄÆÉÓÀÈÅÉÓ ÂÀÌÏÉ-
ÚÄÍÄÁÀ. ÀÌÉÍÏÌÑÀÅÄÁÉÓ ÃÀÛËÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÌÉÙÄÁÖË ÍÀáÛÉÒßÚËÏÅÀÍ
ÍÀÛÈÄÁÓ ÊÉ ËÉÌÏÍÌÑÀÅÀÓ ÝÉÊËÛÉ ÜÀÒÈÅÀ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ
ÄÔÀÐÆÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÀÝÄÔÉË-KoA-Ó ÓÀáÉÈ, ÀÓÄÅÄ D – ÊÄÔÏÂ-
ËÖÔÀÒÀÔÉÓ, ÓÖØÝÉÍÉË-KoA-Ó, ×ÖÌÀÒÀÔÉÓ ÃÀ ÏØÓÀËÏÀÝÄÔÀÔÉÓ
ÓÀáÉÈ.
ËÉÌÏÍÌÑÀÅÀÓ ÝÉÊËÉÓ äÉÃÒÏÂÄÍÉÒÄÁÉÓ ÓÀÌÉ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ
ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ÍÀÃ.H 2(NADH 2) ÃÀ ÓÖØÝÉÍÀÔÉ. ÄÓ ÍÉÅÈÉÒÄÁÄÁÉ
ÃÉ×ÖÆÖÒÀà ÂÀÃÀÃÉÀÍ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÉÓ ÌÀÔÒÉÝÀÛÉ, ÌÀÈ ÛÉÂÍÉÈÀ
ÌÄÌÁÒÀÍÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÛÉÝ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ãÀàÅÉÓ ÃÀ
ÑÀÍÂÅÉÈÉ ×ÏÓ×ÏÒÉËÉÒÄÁÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉ. ÀØ NADH 2 ÉÑÀÍÂÄÁÀ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ãÀàÅÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÉÈ, ÒÏÌËÉÓ ÊÏ×ÄÒÌÄÍÔÓÀÝ ×ËÀÅÉÍ-
ÌÏÍÏÍÖÊËÄÏÔÉÃÉ (FMN) ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ. ÀÓÄÅÄ, ÓÖØÝÉÍÀÔÉÓÀÂÀÍ
ßÚÀËÁÀÃÉ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ãÀàÅÉÓ ×ÄÒÌÄÍÔÖË ÊÏÌÐ-
ËÄØÓÛÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÀØ ÊÏ×ÄÒÌÄÍÔÉÓ ÒÏËÓ ×ËÀÅÉÍÀÃÄÍÉÍ-
ÃÉÍÖÊËÄÏÔÉÃÉ (FAD) ÈÀÌÀÛÏÁÓ. ÏÒÉÅÄ ×ËÀÅÏÐÒÏÔÄÉÍÖËÉ
ÊÏÌÐËÄØÓÉ ßÚÀËÁÀÃÓ ÀÞËÄÅÓ ÖÁÉØÉÍÏÍÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÛÄÌÃÄÂ ÉÑÀÍÂÄÁÀ
ÝÉÔÏØÒÏÌÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÈ. ÓÀÁÏËÏÏÃ, ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÚÏÅÄËÉ ÌÏËÄ-
ÊÖËÀ ÂÀÒÃÀÉØÌÍÄÁÀ 2 ÐÒÏÔÏÍÀÃ ÃÀ 2 ÄËÄØÔÒÏÍÀÃ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ãÀàÅÉÓ ÝÉÔÏØÒÏÌÄÁÉÈ ÄËÄØÔÒÏÍÄÁÉ ÂÀÃÀÉÓÒÏËÄÁÀ ÝÉÔÏØÒÏ-
ÌÏØÓÉÃÀÆÀÆÄ, áÏËÏ ÌÉÓÂÀÍ – ÌÏËÄÊÖËÖÒ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ. ÛÄÌÃÄÂÛÉ
ÀÙÃÂÄÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÄÖÒÈÃÄÁÀ ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀË ÉÏÍÄÁÓ ÃÀ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ßÚÀËÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ãÀàÅÛÉ ßÚÀËÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÄËÄØÔÒÏÍÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÉËÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÍÀßÉËÉ áÌÀÒÃÄÁÀ ATP-
Ó ÓÉÍÈÄÆÓ, ÒÀÝ áÓÄÍÄÁÖËÉ ÂÀÃÀÔÀÍÉÓ ÃÒÏÓ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ
ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÌÄÌÁÒÀÍÀÆÄ (×ÏÓ×ÏÒÉËÉÒÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ãÀàÅÛÉ). ÚÏÅÄËÉ ÌÏËÄÊÖËÀ NADH-ÉÓ ÃÀÑÀÍÂÅÉÓÀÓ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ
ÀÔ×-Ó ÓÀÌÉ ÌÏËÄÊÖËÀ, áÏËÏ ÄÒÈÉ ÌÏËÄÊÖËÀ NADPH-ÉÓ
ÃÀÑÀÍÂÅÉÓÀÓ – ÏÒÉ ÌÏËÄÊÖËÀ ÀÔ×. ÐÉÒÅÄË ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÀÔ×-Ó
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÄ×ÀÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÓÈÀÍ ÖÃÒÉÓ 3-Ó. ÀÍÖ

334
ÄÒÈÉ ÂÒÀÌÀÔÏÌÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓÀÓ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ 3 ÌÏËÉ
ÀÔ×; ÌÄÏÒÄ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÊÉ - 2 ÌÏËÉ.
ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÐÀÈÏËÏÂÉÉÓ ÃÒÏÓ, ÒÏÝÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÉÒÙÅÄÅÀ, ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÉÓ ÃÀ×ÀÒÅÀ

335
áÃÄÁÀ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÉÌ ÌÝÉÒÄÏÃÄÍÉ ÒÄÆÄÒÅÉÈ, ÒÏÌÄËÉÝ ÉÍÀáÄÁÀ ATP-
ÓÀ ÃÀ ÊÒÄÀÔÉÍ×ÏÓ×ÀÔÉÓ ÓÀáÉÈ ÃÀ ÀÓÄÅÄ, ÀÍÀÄÒÏÁÖËÉ ÂËÉÊÏËÉÆÉÓ
áÀÒãÆÄ. ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ ÞÀËÉÀÍ ÛÄÆÙÖÃÖËÉ ÒÄÆÄÒÅÉÀ ÃÀ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ
ÌáÏËÏà ÌÝÉÒÄ ÃÒÏÉÈ, ÒÀÃÂÀÍ ÀÍÀÄÒÏÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÌÊÅÄÈÒÀÃ
ÉÆÒÃÄÁÀ ÂËÖÊÏÆÀÆÄ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ. ÂËÖÊÏÆÉÓ ÌÉÄÒ ÀÌ ÌÏÈáÏÅÍÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÀà ÃÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÀ ÊÉ ÛÄÖÞËÄÁÄËÉÀ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ,
ÂËÉÊÏËÉÆÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ßÀÒÌÏÉØÌÍÄÁÀ ËÀØÔÀÔÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ØÓÏÅÉËÉÃÀÍ ÜØÀÒÀ ÅÄÒ ÂÀÃÉÓ (ÙÅÉÞËÛÉ, ÈÉÒÊÌËÄÁÛÉ,
ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ ÂËÉÊÏÂÄÍÀÃ ÂÀÒÃÀÓÀØÌÍÄËÀÃ) ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÓÀÊÌÀÏÃ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÒÏÅÃÄÁÀ, ÒÀÝ
pH-ÉÓ ÞÅÒÀÓ ÃÀ ÀÒÀÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖË ÀÝÉÃÏÆÓ ÉßÅÄÅÓ. ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ,
pH-ÉÓ ÃÀßÄÅÀ ÏÐÔÉÌÀËÖÒ ÃÏÍÄÆÄ ÃÀÁËÀ ÖãÒÄÃÖËÉ
ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÌÉÆÄÆÉ áÃÄÁÀ.
ÄÒÈÀÃÄÒÈÉ ØÓÏÅÉËÉ, ÒÏÌÄËÛÉÝ ÌÄÔ-ÍÀÊËÄÁÀÃ ÀÒÓÄÁÏÁÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÒÄÆÄÒÅÉ, ÀÒÉÓ ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ÓØÏÅÉËÉ. ÀØ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÄÐÏÓ
ÒÏËÓ ÐÉÂÌÄÍÔÉ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÀÓÒÖËÄÁÓ. ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÃÉÃÉ ÀÒ ÀÒÉÓ, ÀÌÉÔÏÌ ÀÒÝ ÌÀÓ
ÛÄÖÞËÉÀ áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÃÒÏÉÈ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ.
ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÝÄÌÀÓ ÉßÚÄÁÓ ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÊÖÍÈÉÓ
ØÓÏÅÉËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ 10-15 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ-ÆÄ ÃÀÁËÀ ÄÝÄÌÀ.
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÆÄ ÃÀ ÌÀÈ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÆÄ.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÓáËÉÈ ÌÉÄßÏÃÄÁÀ ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ
ÏÒÂÀÍÏÓ, ÃÒÏÉÓ ÄÒÈÄÖËÛÉ, ÖÃÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ßÀÒÌÏÄÁÖËÓ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÆÄ.
x
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ O 2 C AO 2 ˜ Q (30)

ÀÌÃÄÍÀÃ, ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÓÈÅÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ

ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÌÉßÏÃÄÁÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÌÀÈÉ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ
ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ. ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÊÀÒÂÀà ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ØÄÒØÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÄËÄÍÈÀ ÃÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉ.
áÏËÏ ÈÉÒÊÌËÉÓ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÃÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÈÄÈÒÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÀÒ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ.
ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÈ ÛÄÌÏÔÀÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÈÄË
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÒÏÃÉ ÉÈÅÉÓÄÁÄÍ. ÄÓ ÉØÉÃÀÍ ÜÀÍÓ, ÒÏÌ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ

336
ÓÉÓáËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÓ ÛÄÉÝÀÅÓ 20%-ÌÃÄ, ÅÄÍÖÒÉ ÊÉ 12%-ÌÃÄ. ÀÍÖ
ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÌÏÉáÌÀÒÄÍ ÃÉÃÉ ßÒÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÌÀÅÀËÉ ÓÉÓáËÉÓ
ÌáÏËÏà 8%-Ó. ÄÓ ÉÂÉÅÄÀ, ÒÀÝ ÌÈÄËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ 40%-É.
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÃÀÍ
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÛÄÈÅÉÓÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÒÏÝÄÍÔÖË
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ ÄßÏÃÄÁÀ. ÌÀÓ
ÉÊÅËÄÅÄÍ ÀÒÔÄÒÉÖË ÃÀ ÅÄÍÖÒ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ
ÓáÅÀÏÁÉÓ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÉÈ. ÀÌ ÓáÅÀÏÁÀÓ ÚÏ×ÄÍ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÆÄ ÃÀ ÀÌÒÀÅËÄÁÄÍ 100-ÆÄ. ÒÀÃÂÀÍ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ØÓÏÅÉËÛÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ, ÄÓ ÊÏÄ×É-
ÝÉÄÍÔÉÝ ×ÀÒÈÏ ÓÀÆÙÅÒÄÁÛÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ. ÍÏÒÌÀËÖÒ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ, ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉ, ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÃÀ
ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉ ÌÏÉáÌÀÒÄÍ ÓÉÓáËÉÈ ÛÄÌÏÔÀÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ 40-
60%. ÀÌ ÃÒÏÓ ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ 0,4-ÃÀÍ 0,6-
ÌÃÄ. ÌÉÓÉ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÏÍÀÝÄÌÉ ÌÈÄËÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓÈÅÉÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 0,3.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÃÀÁÀËÉ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉÈ
ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÀ ÈÉÒÊÌËÄÁÉ ÃÀ ÄËÄÍÈÀ, ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÌÀÈÉ
×ÖÍØÝÉÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ÉÓÉÍÉ ÓÉÓáËÉÈ (ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ,
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ) ÓÀÊÌÀÏÃ ÊÀÒÂÀÃ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ. ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓ ÃÀÁÀËÉ
ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ÉÌÀÓÈÀÍ, ÒÏÌ ÌÝÉÒÄÀ ÌÀÈÉ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÀÒÀ ÌÀÒÔÏ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
ÏÒÂÀÍÏÛÉ, ÀÒÀÌÄà ÄÒÈÉ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉÝ.
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ØÄÒØÖË ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ
ÌÏáÌÀÒÄÁÀ 20-ãÄÒ ÌÄÔÉÀ, ÅÉÃÒÄ ÌÉÓÉ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ
ÖÁÍÄÁÛÉ, ÒÀÝ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ ØÄÒØÖËÉ ÃÀ ÔÅÉÍÏÅÀÍÉ ÛÒÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÛÉ Na-ÉÓ ÒÄÀÁÓÏÒÁÝÉÉÓ ÓÉÃÉÃÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÏÁÀÓÈÀÍ.
ÀÓÄÅÄ, ÃÉÃÉ ÍÀáÄÅÀÒÓ×ÄÒÏÄÁÉÓ ØÄÒØÉ ÌÏÉáÌÀÒÓ ÑÀÍÂÁÀÃÓ 8 ˜10 2 -
ÃÀÍ 0,1-ÌÃÄ ÌË.  -1 . ßÈ -1 ÏÃÄÍÏÁÉÈ, ÈÄÈÒÉ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀ ÊÉ
ÓÀÛÖÀËÏà 1 ˜10  2 ÌË. Â-1. ßÈ-1.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÈÄË ÒÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ
ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ. ÌÀÂ. ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÉÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ,
ÌÏÓÅÄÍÄÁÖË ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓÈÀÍ ÛÄÃÀÒÄÁÉÈ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÌÉÄÒ ÛÄÉÞËÄÁÀ 3-4-ãÄÒ ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ, áÏËÏ ÌÏÌÖÛÀÅÄ
ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÌÉÄÒ 20-50-ãÄÒ ÃÀ ÌÄÔÀÃ. ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉ ÌÄÔÀà ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄÀ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÝÅËÉ-
ËÄÁÉÓÀÃÌÉ. ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ

337
ÝÅËÀ ÍÄËÃÄÁÀ ÃÀ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ÖÌÄÔÄÓÏÁÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ
ÊËÄÁÖËÏÁÓ. ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÊÉ ÏÒÂÀÍÏÈÀ ÖÌÄÔÄÓÏÁÉÓ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ ÌÀÔÖËÏÁÓ.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓÀÃÌÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄÍÉ ÀÒÉÀÍ
ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÓÀÃÀÝ ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉ ÞÀËÉÀÍ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÀÃ
ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÓ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉÃÀÍ 4-5 ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉ ÉÙÖÐÄÁÀ, ÚÅÄËÀÆÄ ÀÃÒÄ ØÄÒØÖËÉ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉ. ÀÓÄÅÄ,
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÉÍ×ÀÒØÔÉÓ ÃÒÏÓ – ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ
ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓÀÓ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉÖßÏÃÄÁËÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÉÙÖÐÄÁÀ
ÂÖËÉÓ ÊÖÍÈÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÖÁÍÄÁÉ.
ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÓ ÛÏÒÉÓ, ÉÓÄÅÄ
ÒÏÂÏÒÝ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ, áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÂÆÉÈ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÌÏËÄÊÖËÄÁÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÍ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉÓ ÌÉÌÀÒÈÖ-
ËÄÁÉÈ ÃÀ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÃÀÍ ÂÀÃÀÃÉÀÍ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÒÄÌÏÌÝÅÄË
ØÓÏÅÉËÛÉ. ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà áÃÄÁÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÀ ØÓÏÅÉ-
ËÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÛÉ. ÁÏËÏ ßËÄÁÛÉ ÃÀÃÂÄÍÉË ÉØÍÀ, ÒÏÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ØÓÏ-
ÅÉËÛÉ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÃÀÍ, ÀÒÀÌÄÃ
ÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÃÀÍÀÝ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÓÀÛÖÀËÏÃ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 100-90 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ., ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÛÉ ÊÉ ÌÄÒÚÄÏÁÓ 40-ÓÀ
ÃÀ 20-ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÛÏÒÉÓ, áÏËÏ ÖãÒÄÃÉÓ ÐÒÏÔÏÐËÀÆÌÀÛÉ, ÖãÒÄÃÉÓ
ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÄÍÄÒÂÉÖËÉ ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓ ÂÀÌÏ, ÍÖËÉÓÊÄÍ ÌÉÉÓßÒÀ×ÅÉÓ.
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ ×ÉØÓÉÒÃÄÁÀ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ, ÚÅÄËÀÆÄ ÌÝÉÒÄ ÊÉ
– ÊÀÐÉËÀÒÉÓÂÀÍ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÀÛÏÒÄÁÖË ßÄÒÔÉËÛÉ (Ä.ß. “ÌÊÅÃÀÒÉ
ÊÖÈáĔ). ÌÀÂÒÀÌ ÈÅÉÈ ÀÌ ßÄÒÔÉËÆÄÝ ÊÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÆÄ ÌÀÙËÀ (ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÀÃ
ÌÏÌáÌÀÒÄÁÄËÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÊÒÉÔÉÊÖËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÌÄÒÚÄÏÁÓ ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ 1 ÌÌ-ÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉ).
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÞÀÁÅÀ ÓÀÛÖÀËÏÃ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 40 ÌÌ.
ÅßÚ. ÓÅ, áÏËÏ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ 60 ÌÌ-ÌÃÄÝ ÀÅÉÃÄÓ. ÍÀáÛÉÒ-
ÏÒÑÀÍÂÉÓ ËÏÊÀËÖÒÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ
ÔÒÀÍÓÏÒÔÉÓ ÓÉÜØÀÒÄÝ ÌÍÉÛÅÄÍËÏÅÍÀÃ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÌÏÝÄÌÖË
ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÈ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ,
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÒÏÃÖØÝÉÉÈ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÅÄÍÀÛÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ (ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÆÖÒÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÊÉ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀà ÄÒÈÍÀÉÒÉÀ
ÍÄÁÉÓÌÉÄÒ ÀÒÔÄÒÉÀÛÉ).

338
 ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÉÌÃÉÍÀÒÄÏÁÉÓÀÈÅÉÓ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ, ÒÏÌ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÉÓ ÖÁÀÍÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÀÙÄÌÀ-
ÔÄÁÏÃÄÓ 1 ÌÌ. ÅßÚ ÓÅ. (133,3 ÐÀ). ÀÌ ÓÉÃÉÃÄÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÊÒÉÔÉÊÖË
ÞÀÁÅÀÓ ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÛÉ. ÈÖ ÝÉÔÏÐËÀÆÌÉÓ ÉÌ ÖÁÀÍÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÀÓ ÄÓÀÆÙÅÒÄÁÀ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÆÄ
ÃÀÁËÀ ÃÀÅÀÒÃÀ, ÀÙÃÂÄÍÉËÉ ÝÉÔÏØÒÏÌÏØÓÉÃÀÆÀÓ ÓÒÖËÉ ÃÀÑÀÍÂÅÀ
ÅÄÒ áÄÒáÃÄÁÀ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ãÀàÅÛÉ ßÚÀËÁÀÃÉÓ ÃÀ ÄËÄØÔÒÏÍÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÔÀÍÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÀ ÚÏÅÍÃÄÁÀ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÓ ÖãÒÄÃÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ.
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÉÍÔÄÒÄÓÉÓ ÓÀÂÀÍÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÞÀÁÅÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÃÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÌÉßÏÃÄÁÀ ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÈÀÂÀÍ ÄÒÈ-
ÄÒÈÉÓ ØÓÏÅÉËÉÓÀÈÅÉÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÊÅÃÉËÓ ÉßÅÄÅÓ. ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÉÈ
ÃÀÃÂÄÍÉËÉÀ, ÒÏÌ ÄÒÈÉ ÊÀÐÉËÀÒÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÖËÉ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ
ØÄÒØÉÓ ÖÁÀÍÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ
ÏÃÄÍÏÁÉÃÀÍ 90 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. (12,0 ÊÐÀ) ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÏ-
ËÏÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ 28 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.-ÌÃÄ (3,7 ÊÐÀ). ÓÉÓáËÉÈ ÚÅÄËÀÆÄ
ÝÖÃÀÃ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ ÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ
ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ. ÀÌ ÌÉÃÀÌÏÓ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ 1-
2 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÛÄÀÃÂÄÍÓ (133-266 ÐÀ). ÁÏËÏ ÃÒÏÉÓ ÂÀÌÏÊÅËÄÅÄÁÉ
ÖÜÅÄÍÄÁÓ, ÒÏÌ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÓÏÅÉËÉ ÀÒÝ ÉÓÄ ÊÀÒÂÀÃ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÈ, ÒÏÂÏÒÝ ÄÓ ÌÉÀÜÍÉÀÈ. ÄÓ ÀÒÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÔÅÉÍÛÉ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ ÀÃÅÉËÀà ÉßÅÄÅÓ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÖÒ
ÛÉÌÛÉËÓ ÉÌ ÖÁÍÄÁÛÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÙÀÒÉÁÀà ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÈ, ÒÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÌÀÈÉ ×ÖÍØÝÉÄÁÉ ÜØÀÒÀ ÉÒÙÅÄÅÀ, ÒÀÝ ÂÏÍÄÁÉÓ
ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÀÍ ÓÒÖË ÃÀÊÀÒÂÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÒÀÝ ÛÄÄáÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀÓ,
ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÓáÅÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓÀÂÀÍ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÉÈ, ÂÖËÉÓ
ÊÖÍÈÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÐÄÒÉÏÃÖËÉ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ. ÂÖËÉÓ
ÝÉÊËÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÒÏÂÏÒÝ ÄÍÄÒÂÉÉÓÀÃÌÉ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ, ÀÓÄÅÄ ÌÉÓÉ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÝ. ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ
ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÌÉÍÉÌÀ-
ËÖÒÉÀ, ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ ÊÉ – ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ
ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ ÓÀßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏ ÌÉÌÀÒÈÖ-
ËÄÁÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ: ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ (ÓÉÓÔÏËÉÓ)
ÃÒÏÓ ÃÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÌÏÃÖÍÄÁÉÓ (ÃÉÀÓÔÏËÉÓ) ÐÄÒÉÏÃÛÉ.

339
 ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÏÒÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÌÉÏÊÀÒ-
ÃÉÓ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÃÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÀÓ,
ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÌÉßÏÃÄÁÉÓÀ ÓÉÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ.
ÄÒÈÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÉÌÀÛÉ, ÒÏÌ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÃÄÐÏÓ ÒÏËÓ. ÀÌ ÃÄÐÏÛÉ (ÌÉÏÂËÏÁÉÍÛÉ) ÛÄÍÀáÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÖÍÈØÅÀÓ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÉÓ ×ÀÆÀÛÉ.
ÌÄÏÒÄ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ ÉÌÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ, ÒÏÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ
É×ÀÒÄÁÀ ÒÄÆÄÒÅÖËÉ ÀÔ×-ÓÀ ÃÀ ÊÒÄÀÔÉÍ×ÏÓ×ÀÔÉÓ áÀÒãÆÄ.
ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÃÒÏÓ, ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ
ÂÀÌÏ, ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÊÅËÀÅ ÌÈËÉÀÍÀà ãÄÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÃÀ ÉÓÄÅ
ÀÙÃÂÄÁÀ ÖãÒÄÃÉÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÒÄÆÄÒÅÉ.
ÂÖËÉÓ ÝÉÊËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÐÄÒÉÏÃÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÀ
ÊÀÒÃÉÏÌÉÏÝÉÔÄÁÛÉ. ÌÀÒÝáÄÍÀ ÐÀÒÊÖàÉÓ ÊÄÃËÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÖÁÀÍÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÉÓ ÂÀÌÏÈÅËÉÓÀÓ ÀÙÌÏÜÍÃÀ,
ÒÏÌ ÀÌ ÐÀÒÀÌÄÔÒÉÓ ÒáÄÅÀ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉÀ
ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÁÏËÏÛÉ. ÅÄÍÖÒ ÁÏËÏÛÉ O2-ÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ
ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ ÒáÄÅÀÓ ÈÉÈØÌÉÓ ÀÒ ÂÀÍÉÝÃÉÓ. ÌÀÂÒÀÌ ×ÉÆÉÊÖÒÉ
ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈÉ
ÓÉÒÈÖËÄÄÁÉ ÄØÌÍÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÃÉÃÉ ÓÀÌÖÛÀÏÓ ÛÄÓÒÖËÄÁÉÓÀÓ
ÌÀÔÖËÏÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÝ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÄÁÉÓ
ÓÉáÛÉÒÉÓ ÆÒÃÀ (180-ÌÃÄ ßÖÈÛÉ) ÃÉÀÓÔÏËÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ,
ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÅÄÒ áÄÒáÃÄÁÀ ÂÖËÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ O2-ÉÈ.
ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖ-
ËÉÀ ÃÀ ÀÌ ÆÙÅÀÒÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀ, ÒÏÌËÉÓ
ÃÒÏÓÀÝ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 200-ÉÀ ßÖÈÛÉ.
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÅÄÍÖÒ ÁÏËÏÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÓÀÛÖÀËÏ ÞÀÁÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ 7 ÌÌ-ÌÃÄ (0,9 ÊÐÀ) ÃÀÅÉÃÄÓ. áÏËÏ ÌÞÉÌÄ
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ (ÒÏÝÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ ßÖÈÛÉ
180-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ) ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ ÖÁÀÍÛÉ, ÓÀÃÀÝ
ÖãÒÄÃÄÁÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÝÖÃÀÃ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ
1 ÌÌ-ÆÄ (113 ÐÀ) ØÅÄÅÉÈ ÄÝÄÌÀ. ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ äÉÐÏØÓÉÀ
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ (ÄÊÂ-ÆÄ ÃÀÁËÃÄÁÀ ST ÓÄÂÌÄÍÔÉ, ÓØÄËÃÄÁÀ ÀÍ ÉÍÅÄÒÓÉÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÓ T ÊÁÉËÉ).
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏÃ
ÂÀÆÄÁÉÓ ÞÀÁÅÀÈÀ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ ÖãÒÄÃÄÁÓÀ ÃÀ ÊÀÐÉËÀÒÖË ÓÉÓáËÓ
ÛÏÒÉÓ, ÀÒÀÌÄà ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÓÉÌàÉÃÒÏÅÄ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ

340
ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀ ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÓÀÍÀÈÖÒÄÁÛÉ. ÊÀÐÉËÀ-
ÒÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ, ÓÉÂÒÞÄ ÃÀ ÖÒÈÉÄÒÈÛÏÒÉÓ ÌÀÍÞÉËÉ ÂÀÍÓÀÆÙ-
ÅÒÀÅÓ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ×ÀÒÈÏÁÓ ÃÀ ÌÀÍÞÉËÓ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ
ÖÁÍÄÁÓ ÛÏÒÉÓ.
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀÍËÀÂÄÁÉÓ ÓÉÌàÉÃÒÏÅÄ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ ÓáÅÀÃÀ-
ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÏÛÉ ÃÀ ÈÅÉÈ ÄÒÈÉ ÏÒÂÀÍÏÓ ÛÉÂÍÉÈÀÝ. ÉÌ ØÓÏÅÉËÄÁÓ,
ÒÏÌËÄÁÉÝ ÌÀÙÀËÉ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÝÅËÉÈ ÂÀÌÏÉÒÜÄÅÀ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ
ÌàÉÃÒÏà ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ØÓÄËÉ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÌÉÏÊÀÒÃÛÉ
ÚÏÅÄË ÊÖÍÈÏÅÀÍ ÁÏàÊÏÆÄ ÈÉÈÏ ÊÀÐÉËÀÒÉ ÌÏÃÉÓ (ÍÀá. 50). ÌÄÆÏ-
ÁÄË ÊÀÐÉËÀÒÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÓÀÛÖÀËÏ ÌÀÍÞÉËÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 25 ÌÊÌ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÛÉ ÄÓ ÌÀÍÞÉËÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 40 ÌÊÌ-ÉÀ,
áÏËÏ ÊÖÍÈÛÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 80 ÌÊÌ.
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÀ ÌÉÊÒÏÝÉÒÊÖËÀÝÉÖÒ ÓÀÍÀ-
ÈÖÒÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÆÄÃÀÐÉÒÉÓ ×ÀÒÏÈÁÈÀÍ ÄÒÈÀÃ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÂÀÆÄÁÉÓ ÝÅËÀÆÄ, ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÌÄÔÀÒÔÄÒÉÏËÄÁÉÓ ÊÖÌÛÅÀÃÉ ÄËÄÌÄÍÔÄÁÉÓ ÃÀ ÐÒÄÊÀÐÉËÀÒÖËÉ
Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÆÄ. ÀÌ Ó×ÉÍØÔÄÒÄÁÉÓ ÔÏÍÖÓÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÄÒÈÃÒÏÖËÀà ÐÄÒ×ÖÆÉÒÄÁÀà ÊÀÐÉËÀÒÄÁÆÄ.
ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÑÀÍÂÁÀ-
ÃÉÓÀÃÌÉ ÌÉÓÉ ÂÀÆÒÃÉËÉ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÉÓ ÃÀÊÌÀÚÏ×ÉËÄÁÀ áÃÄÁÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÈ ÀÍ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌ-
ÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÈ, ÀÍ ÏÒÉÅÄ ÀÌ ÌÀÜÅÄÍÄÁËÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ.
ÌÀÂÒÀÌ ÈÖ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀ ÂÀÆÒÃÉËÉÀ ÃÒÏÄÁÉÈ, ÌÀÛÉÍ
ÀÌ ÏÒÂÀÍÏÓÀÈÅÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀ ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÀÓÄÈ ÃÒÏÓ, ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ (áÀÍÌÏÊËÄ äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ
ÂÆÉÈ) ÀÆÒÉ ÀÒ ÀØÅÓ, ÒÀÃÂÀÍÀÝ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ÐÉÒÏ-
ÁÄÁÛÉÝ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÀ ÉÓÄÃÀÝ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ
97%-Ó ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
×ÉËÔÅÄÁÛÉ, ÂÀÆÈÀ ÝÅËÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ØÓÏÅÉËÄÁÉ-
ÓÀÈÅÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÀÒ ÛÄÄÓÀÁÀÌÄÁÏÃÄÓ ÌÀÈ
ÌÏÈáÏÅÍÉËÄÁÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÆÄ. ÀÓÄÈ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ ØÓÏÅÉËÖÒ
äÉÐÏØÓÉÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ (ÈÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉÀ) ÀÍ
ØÓÏÅÉËÖÒ ÀÍÏØÓÉÀÓ (ÈÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÍÖËÓ ÖÃÒÉÓ Po2=0 ÌÌ.
ÅßÚ. ÓÅ). ÀÌÀÓ ÌÒÀÅÀËÉ ÌÉÆÄÆÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ äØÏÍÃÄÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÀÈÂÀÍ
ÞÉÒÉÈÀÃÉÀ: ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ
(ÀÒÔÄÒÉÖËÉ äÉÐÏØÓÉÀ); ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ

341
(ÀÍÄÌÉÀ), ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ
(ÉÛÄÌÉÀ).
ÀÒÔÄÒÉÖËÉ äÉÐÏØÓÉÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ, ÒÏÝÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ ÅÄÍÔÉ-
ËÀÝÉÖÒ-ÐÄÒ×ÖÆÉÖËÉ ÈÀÍÀ×ÀÒÃÏÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ (ÀËÅÄÏËÖÒÉ
äÉÐÏÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ). ÀÌ ÃÒÏÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÄÝÄÌÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÒÏÂÏÒÝ ÞÀÁÅÀ (äÉÐÏØÓÉÀ), ÀÓÄÅÄ ÌÉÓÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ (äÉÐÏØÓÄÌÉÀ).
ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÌÀÔÖËÏÁÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ (äÉÐÄÒÊÀÍÉÀ)
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÒÄÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÀÝÉÃÏÆÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ.
ÌÞÉÌÄ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ äÉÐÏØÓÉÉÓ ÃÒÏÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÌÉÄÒ
×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÀÌÔÀÍÉÀÍÏÁÀ. ÀÌ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ
ÊÀÐÉËÀÒÖË ÓÉÓáËÛÉ ÉÌÃÄÍÀà ÌÊÅÄÈÒÀà ÄÝÄÌÀ, ÒÏÌ ÅÄÍÖÒÉ
äÉÐÏØÓÉÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÒÏÝÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ
ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÉÌÃÄÍÀà ÌÝÉÒÄÀ, ÒÏÌ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÂÀÌÏÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÅÄÒ áÄÒáÃÄÁÀ, ÊÀÐÉ-
ËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒÉ ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈ - ÌÉÔÏ-
ØÏÍÃÒÉÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÊÒÉÔÉÊÖË ÃÏÍÄÆÄ
ÃÀÁËÀ ÄÝÄÌÀ, ÒÀÝ ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ ÝÅËÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÓÉÓáËÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ ÀÍ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÉÈ ÓÉÍÈÄÆÉÓ ÃÒÏÓ (ÀÍÄÌÉÀ), ÀÓÄÅÄ ÓÉÓáËÛÉ ÌÄÔäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀÓ ÀÍ ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÈ ÌÏßÀÌÅËÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ (×ÖÍØÝÉÖÒÉ
ÀÍÄÌÉÀ) ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ, ÒÀÝ ÀÒÔÄÒÉÖË
ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÓÄÈ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÈÖ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÄØÓÔÒÀØÝÉÀ ÀÒ ÉÝÅËÄÁÀ,
ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÊÀÐÉËÀÒÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ
ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÅÄÍÖÒÉ
ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÓÄ
ÛÄÌÝÉÒÃÄÓ, ÒÏÌ ÑÀÍÂÁÀÃÖÒÉ ÛÉÌÛÉËÉ (ÅÄÍÖÒÉ äÉÐÏØÓÉÀ)
ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ.
ÉÛÄÌÉÉÓÀÓ (ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄ-
ÅÉÓÀÓ) ÏÒÂÀÍÏÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ,
ÒÀÝ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÔÄÒÉÏ-ÅÄÍÖÒÉ ÓáÅÀÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌÉÓ
ÂÀÌÏ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÂÀÓßÅÒÉÅ ÉÆÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÂÒÀÃÉÄÍÔÉ.
ÃÀ ÒÀÃÂÀÍ ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀÈÀ ÓáÅÀÏÁÀ
ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÄÁÓ ÛÏÒÉÓ, ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ
ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ áÃÄÁÀ.
ÌßÅÀÅÄ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÀÍÏØÓÉÉÓ ÃÒÏÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÃÄÓ

342
ÒÏÂÏÒÝ ÛÄØÝÄÅÀÃÉ, ÀÓÄÅÄ ÛÄÖØÝÄÅÀÃÉ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ. ÂÀÍÀÒÜÄÅÄÍ
ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÀÍÏØÓÉÉÓ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÐÄÒÉÏÃÓ: ËÀÔÄÍÔÖÒ ÐÄÒÉÏÃÓ –
ÌÏÊËÄ ÃÒÏ, ÒÏÌËÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉÝ ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÍÏÒÌÀËÖÒÀÃ
×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÄÍ; ÉÂÉ ÉÝÅËÄÁÀ ÌÄÏÒÄ - ×ÖÍØÝÉÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ
ÐÄÒÉÏÃÉÈ, ÒÏÌËÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÌÀÒÀÂÉÓ ÀÌÏßÖÒÅÉÓ ÛÄÓÀ-
ÁÀÌÉÓÀÃ, ÖãÒÄÃÄÁÉ ÅÄÒ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÌÉÍÉÌÀËÖÒ ÀØÔÉÖÒÏÁÀÓ,
ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÓÒÖËÉÀÃ ÉÒÙÅÄÅÀ ÌÄÔÀÁÏËÉÆÌÉ ÃÀ ÉÊÀÒÂÄÁÀ
×ÖÍØÝÉÀ. ÌÀÂÒÀÌ, ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀÃ, ÖÊÅÄ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ áÀÒãÆÄ
ÖãÒÄÃÉÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÀ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ßÖÈÉÓ (ÃÀ ÆÏÂãÄÒ
ÓÀÀÈÉÓÀÝ) ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ (ÄÓ ÃÒÏ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ
ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ). ÀÌÉÔÏÌ
ÀÍÏØÓÉÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ ÛÄØÝÄÅÀÃÉ
áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ. ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÛÉ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÓÉÝÏÝáËÉÓÖÍÀÒÉÏÍÏÁÉÓ
ÀÙÃÂÄÍÀ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ. ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÈÖ ÄÍÄÒÂÉÉÓ
ÌÀÒÀÂÉ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÀÙÌÏÜÍÃÄÁÀ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ
ÛÄÓÀÍÀÒÜÖÍÄÁËÀÃ, ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÛÄÖØÝÄÅÀÃÉ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ ÃÀ ÓÀÁÏ-
ËÏÏ ãÀÌÛÉ – ÓÉÊÅÃÉËÉ. ÛÄÖØÝÄÅÀÃÉ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ ÍÄÒÅÖË ÖãÒÄÃÛÉ,
ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÀÍÏØÓÉÉÓ ÃÀßÚÄ-
ÁÉÃÀÍ 10 ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÊÖÍÈÉÓ ÖãÒÄÃÛÉ, ÓÀÃÀÝ ÄÍÄÒ-
ÂÉÉÓ ÃÉÃÉ ÌÀÒÀÂÉÀ, ÛÄÖØÝÄÅÀÃÉ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ ÌáÏËÏà ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÓÀÀÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ.
×ÖÍØÝÉÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉ ÀÍÖ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÀÍÏØÓÉÉÓ
ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÃÀÊÀÒÂÅÀÌÃÄ ÐÄÒÉÏÃÉ Ö×ÒÏ
ÌÏÊËÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉ. ÓáÅÀ ÓÉÔÚÅÄÁÉÈ ÒÏÌ
ÅÈØÅÀÈ, ÀÌÀ ÈÖ ÉÌ ÏÒÂÀÍÏÓ ÌÉÄÒ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÓÒÖËÉ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÊÉÃÄÅ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÌÉÓÉ
ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÀÙÃÂÄÍÀ. ÒÏÂÏÒÝ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÛÄÍÀÒ-
ÜÖÍÄÁÉÓ, ÉÓÄ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉ ÞÀËÉÀÍ ÌÏÊËÄ ÀØÅÓ ÈÀÅÉÓ
ÔÅÉÍÓ. ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓÈÅÉÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÉÓ ÓÒÖËÉ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ ÞÀËÉÀÍ ÜØÀÒÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÌÊÅÄÈÒÉ ÃÀÒÙÅÄÅÀ
(ËÀÔÄÍÔÖÒÉ ÐÄÒÉÏÃÉ 4 ßÀÌÉÓ ×ÀÒÂËÄÁÛÉÀ), 8-12 ßÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÓÒÖËÉ ÃÀÊÀÒÂÅÀ ÂÏÍÄÁÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÈ.
370C ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓÀÓ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÉÓ ÀÙÃÂÄ-
ÍÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÖÄÝÀÒÉ ØÓÏÅÉËÖÒÉ ÀÍÏØÓÉÉÓ ÃÀßÚÄÁÉÃÀÍ 8-10
ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ. ÄÓ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉÀ.
ÈÖ ÀÍÏØÓÉÀ áÀÍÌÏÊËÄÀ, ÔÅÉÍÉÓ áÄËÀáËÀ ×ÖÍØÝÉÏÍÉÒÄÁÉÓ ÍÉÛÍÄÁÉ
ÜÍÃÄÁÀ ÌÉÓÉ ÛÄßÚÅÄÔÉÃÀÍ ÖÊÅÄ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ ÄÒÈÉ ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ

343
(ÀÙÃÂÄÍÉÓ ËÀÔÄÍÔÖÒÉ ÐÄÒÉÏÃÉ). ÈÖ ÔÅÉÍÉÓ ÉÛÄÌÉÀ 4 ßÖÈÀÌÃÄÀ,
ÌÀÛÉÍ ÀÙÃÂÄÍÉÓ ËÀÔÄÍÔÖÒÉ ÐÄÒÉÏÃÉ ÉÆÒÃÄÁÀ 10 ßÖÈÀÌÃÄ, áÏËÏ
×ÖÍØÝÉÉÓ ÓÒÖË ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÓÀÀÈÄÁÉ ÃÀ ÆÏÂãÄÒ ÃÙÄÄÁÉÝ ÓàÉÒÃÄÁÀ
(ÀÙÃÂÄÍÉÓ ÃÒÏ). ÉÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉÝ ÊÉ, ÈÖ ÔÅÉÍÉÓ ÉÛÄÌÉÀ ÌáÏËÏÃ
ÄÒÈ ßÖÈÓ ÂÒÞÄËÃÄÁÀ, ÀÙÃÂÄÍÉÓ ÃÒÏ 15 ßÖÈÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ.
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ÃÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉ 3-4 ÓÀÀÈÉÀ.
ÌÀÈ ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÊÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÃÙÄ-ÙÀÌÄ ÓàÉÒÃÄÁÀ.
ÂÖËÉÓ ÝáÏÅÄËØÌÄÃÄÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ÓÀÀÈÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÌÀÂÒÀÌ ÊÏÒÏÍÀÒÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉÃÀÍ
3-4 ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄ ÂÖËÉ ÊÀÒÂÀÅÓ äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÃÏÍÄÆÄ
ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÉÓ ÖÍÀÒÓ ÃÀ ÈÖ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÖÄÝÀÒÉ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ 4-5 ßÖÈÉÓ
ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ, ÌÀÓ ÀÒ ÛÄÖÞËÉÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÛÄØÌÍÀÓ ÉÓÄÈÉ
ßÍÄÅÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÔÅÉÍÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓÀÈÅÉÓ, ÀÌÉÔÏÌ ÂÖËÉÓ ÂÀÜÄÒÄÁÀ ÖÊÅÄ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
ßÖÈÉÓ ÛÄÌÃÄ ÉßÅÄÅÓ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÛÄÖØÝÄÅÀà ÝÅËÉËÄÁÄÁÓ ÃÀ
ÓÉÊÅÃÉËÓ. ÀÌÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÉÈ, ÌÈËÉÀÍÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÒÄÀÍÉ-
ÌÀÝÉÉÓ ÆÙÅÀÒÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ ÌáÏËÏà 4 ßÖÈÓ, ÒÀÝ ÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà Ö×ÒÏ
ÌÝÉÒÄÀ, ÅÉÃÒÄ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÉÓ ÌØÏÍÄ
ÏÒÂÀÍÏÓ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉ.

IV.13. sunTqvis regulaciis meqanizmebi

ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ (ÝÍÓ) ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÂÀÍÚÏ-

×ÉËÄÁÀÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖË ÉÌ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÄÒÈÏÁËÉÏÁÀÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖË, ÊÏÏÒÃÉÍÉÒÄÁÖË
ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÃÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÂÖÄÁÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÀÒÉÓÀ ÃÀ
ÂÀÒÄ ÓÀÌÚÀÒÏÓ ÝÅÀËÄÁÀÃÉ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓÀÃÌÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉ
ÄßÏÃÄÁÀ.
ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÒÄÔÉÊÖËÖÒÉ ×ÏÒÌÀÝÉÉÓ (formatio reticularis -
ÁÀÃÉÓÄÁÖÒÉ ×ÏÒÌÀÝÉÀ. ËÀÈ. rete-ÁÀÃÄ) ÌÉÃÀÌÏÛÉ, ÌÄÏÈáÄ ÐÀÒÊÖàÉÓ
×ÓÊÄÒÆÄ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÂÀÒÊÅÄÖËÉ ÖÁÀÍÉ, ÒÏÌËÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈÀÝ
áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÀÓÖÍÈØ ÌÏÞÒÀÏÁÀÈÀ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ ÃÀ ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÀ.
ÄÓ ÖÁÀÍÉ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÓ (ÍÀá. 64). ÉÓ ÒÈÖËÉ
ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÉÀ ÃÀ ÛÄÃÂÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀ (ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ) ÃÀ

344
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ (ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ) ÝÄÍÔÒÉÓÀÂÀÍ. ÉÂÉ ÏÒÌáÒÉÅÉÀ ÃÀ
ÈÉÈÏÄÖËÉ ÍÀßÉËÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÓÀÓÖÍÈØ ÊÖÍÈÄÁÓ ÓáÄÖËÉÓ
ÓÀÈÀÍÀÃÏ ÌáÀÒÄÆÄ. ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖË ÃÀ ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖË ÍÄÉÒÏÍÄÁÓ
ÛÏÒÉÓ ÆÖÓÔÉ ÓÀÆÙÅÀÒÉ ÀÒ ÀÒÓÄÁÏÁÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÂÀÒÊÅÄÖË ×ÀÒÂËÄÁÛÉ
ÓàÀÒÁÏÁÓ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ÌÀÈÂÀÍÉ. ÓÀáÄËÃÏÁÒ, ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ-
ÓÏËÉÔÀÒÖËÉ ÔÒÀØÔÉÓ (tractus solitarius) ÊÀÖÃÀËÖÒ ÍÀßÉËÛÉ,
ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÊÉ - ÅÄÍÔÒÀËÖÒ ÁÉÒÈÅÛÉ (nucleus ambigus).
ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÊÏÍÔ-
ÒÏËÓ ÖßÄÅÓ Ö×ÒÏ ÌÀÙËÀ – ÅÀÒÏËÉÓ áÉÃÉÓ (pons Varoli) ÆÄÃÀ
ÍÀßÉËÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ Ä. ß. ÐÍÄÅÌÏÔÀØÓÉÊÖÒÉ ÝÄÍÔÒÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÍÏÒÌÀËÖÒ ÓÖÍÈØÅÉÈ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÓ. ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ
ÃÒÏÓ ÉÂÉ ÉßÅÄÅÓ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÃÀ ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×Ó ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÉÈÌÖË ÌÏÒÉÂÄÏÁÀÓ.
ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉ ÂÆÀÅÍÉÓ ÉÌÐÖËÓÄÁÓ ÆÖÒÂÉÓ
ÔÅÉÍÉÓ ßÉÍÀ ÒØÄÁÉÓ ÒÖá ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÛÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖË ÌÏÔÏÍÄÉ-
ÒÏÍÄÁÈÀÍ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÀÓÖÍÈØ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÀÓ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ.
ÌÏÔÏÍÄÉÒÏÍÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÌÏÒÜÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÀÓ (ÃÀ
ÀÌÃÄÍÀÃ, ØÌÍÉÓ ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÍÄÒÅÓ) ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÊÉÓÒÉÓ ÌÄ-3-4
ÓÄÂÌÄÍÔÉÓ ßÉÍÀ ÒØÄÁÛÉ (ÍÀá. 65). ÍÄÊÍÈÀÛÖÀ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÌÀÍÄÒ-
ÅÉÀÍÄÁÄËÉ ÌÏÒÜÄÁÉÓ (ÀÍÖ ÍÄÊÍÈÀÛÖÀ ÍÄÒÅÄÁÉÓ) ßÀÒÌÏÌØÌÍÄËÉ
ÌÏÔÏÍÄÉÒÏÍÄÁÉ ÊÉ – ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÍÀßÉËÉÓ ßÉÍÀ
ÒØÄÁÛÉ. ÀÌÉÔÏÌÀÀ, ÒÏÌ ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÀÃÀàÒÉÓÀÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ
ÃÀ ÊÉÓÒÉÓ ÓÄÂÌÄÍÔÄÁÓ ÛÏÒÉÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓÄÖËÉ ÓÖÍÈØÅÀ ßÚÃÄÁÀ,
ÃÉÀ×ÒÀÂÌÖËÉ ÊÉ ÒÜÄÁÀ (ÍÀá. 66-67). ÄÓ ÉÌÉÔÏÌ áÃÄÁÀ, ÒÏÌ
ÃÉÀ×ÒÀÂÌÉÓ ÍÄÒÅÉÓ ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÁÉÒÈÅÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÂÀÃÀàÒÉÓÀÓ
ÆÏÍÉÓ ÆÄÅÉÈ ÃÀÒÜÀ, ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÓ ÊÀÅÛÉÒÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÈÀÍ ÃÀ
ÃÉÀ×ÒÀÂÌÀÓÈÀÍ. ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÀÃÀàÒÉÓÀÓ ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ØÅÄÅÉÈ,
ÓÖÍÈØÅÀ ÓÒÖËÉÀÃ ßÚÃÄÁÀ ÃÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ ÉÙÖÐÄÁÀ ÂÀÂÖÃÅÉÓ ÂÀÌÏ.
ÀÓÄÈÉ ÂÀÃÀàÒÉÓÀÓ ÄÒÈáÀÍÓ ÌÀÉÍÝ ÉÊÖÌÛÄÁÀ ÍÄÓÔÏÄÁÉ ÃÀ áÏÒáÉÓ
ÃÀÌáÌÀÒÄ ÊÖÍÈÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÖÛÖÀËÏà ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÓÖËÉ ÍÄÒÅÄÁÉ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ.
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÉÌ ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ
ÄÒÈÏÁËÉÅÉ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ØÌÍÉÀÍ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÓ, ÌÀÂÒÀÌ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÐÒÏÝÄÓÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ, ÆÄÌÏáÓÄÍÄÁÖËÉ
ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÂÀÒÃÀ, ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÆÄÃÀ ÓÀÒÈÖ-
ËÄÁÛÉ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÝ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÄÍ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÌÀÂÖÄÁÄË ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ

345
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍ ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÃÉÃÉ ÍÀáÄÅÀÒÓ×ÄÒÏÄÁÉ ÃÀ ÌÉÓÉ ØÄÒØÉ,
ÒÏÌËÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈÀÝ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÓÀÓÖÍÈØ ÌÏÞÒÀÏÁÀÈÀ ÛÄÂÖÄÁÀ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÌÄÔÚÅÄËÄÁÉÓ, ÓÉÌÙÄÒÉÓ, ÓÐÏÒÔÖËÉ ÅÀÒãÉÛÉÓ ÃÀ
ÛÒÏÌÉÈÉ ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓ ÃÒÏÓ.

346
 ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄË ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÓ ßÀÒÌÏÀÃ-
ÂÄÍÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÉÓ ÖÍÀÒÉ – ÒÉÈÌÖËÉ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÈÀÍ ÌÉÌÀÅÀËÉ ÚÅÄËÀ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÉÓ ÂÀÌÏÈÉÛÅÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ ÌÉÓ ÍÄÉÒÏÍÄÁÛÉ ÜÍÃÄÁÀ ÁÉÏÐÏÔÄÍÝÉÀËÄÁÉÓ ÒÉÈÌÖËÉ
ÒáÄÅÄÁÉ. ÄÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÛÉ ÌÉÌÃÉ-
ÍÀÒÄ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÈ ÃÀ ÌÉÓÉ ÌÀÙÀËÉ ÌÂÒÞÍÏÁÄ-
ËÏÁÉÈ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓÀÃÌÉ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÒÄÂÖËÉÒ-
ÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÄ×ËÄØÓÏÂÄÍÖÒÉ
ÆÏÍÄÁÉÃÀÍ, ÓÀÓÖÍÈØÉ ÃÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÃÉÍÀÒÄ ÍÄÒÅÖËÉ
ÉÌÐÖËÓÄÁÉÈ, ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÆÄÃÀ ÓÀÒÈÖËÄÁÆÄ
ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉ ÂÀÍÚÏ×ÉËÄÁÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÈ ÃÀ
äÖÌÏÒÖËÉ ÂÀÅËÄÍÄÁÉÈ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÉÈÌÖË
ÌÏÒÉÂÄÏÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÀÓÄÅÄ, ÓÀÓÖÍÈØ ÌÏÞÒÀÏÁÀÈÀ
ÓÉÙÒÌÉÓ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÖÆÒÖÍÅÄË-
ÚÏ×Ó ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÛÄÂÖÄÁÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÈáÏÅ-
ÍÉËÄÁÄÁÉÓÀÃÌÉ ÚÏÅÄË ÌÏÝÄÌÖË ÌÏÌÄÍÔÛÉ. ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ äÀÄÒÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ, ßÍÄÅÀ, ÂÀÒÄÌÏÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÀ, ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÀ,
ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÀÂÆÍÄÁÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÉÍÔÄÍ-
ÓÉÖÒÏÁÀÆÄ, ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍ-
ÂÉÓ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÆÄ, ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀÆÄ. ÂÀÒÄÂÀÍÉ
ÈÖ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÆÄ, ÉßÅÄÅÓ ÌÉÓÉ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ
ÂÀÅËÄÍÄÁÉÓ ÂÀÀØÔÉÖÒÄÁÀÓ. ÀÌÒÉÂÀÃ, ÓáÅÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ ×ÖÍØÝÉÀÈÀ
ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÌÓÂÀÅÓÀÃ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÝ ÖÊÖØÝÄÅÉÈÉ ÊÀÅ-
ÛÉÒÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ. ÀÍÖ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÃÀ
ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÌÏÚÏ×ÀÓ, ÂÀÍÐÉÒÏ-
ÁÄÁÖËÉÀ ÌÉÓ ÌÉÄÒ ÒÄÂÖËÉÒÄÁÖËÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÈ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÞÀÁÅÉÓ ÂÀÆÒÃÀ ÉßÅÄÅÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÂÀÍÀÐÉ-
ÒÏÁÄÁÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÆÒÃÀÓ – ÉÆÒÃÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÄ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ
ÈÒÂÖÍÀÅÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ, ÒÀÝ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÒÏÂÏÒÝ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ,
ÀÓÄÅÄ ØÉÌÉÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ.

347
348
349
IV.14. meqanikuri da qimiuri faqtorebisa da
periferiuli qemoreceptorebis gavlena
sunTqvaze

ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ

ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÀÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÉÈÌÉ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÔÉÌÖËÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÀÓÄ
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ×ÉËÔÅÄÁÉ ÒÏÌ ÂÀÅÁÄÒÏÈ, ÜÀÓÖÍÈØÅÀ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÀÃ
ÛÄÊÀÅÃÄÁÀ ÃÀ ÃÀÉßÚÄÁÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÀ. ÐÉÒÉØÉÈ, ÈÖ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÀÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÛÄÅÀÌÝÉÒÄÁÈ, ÌÀÛÉÍ ÌÏáÃÄÁÀ ÙÒÌÀ

350
ÜÀÓÖÍÈØÅÀ. ÄÓ ÉÌÀÓ ÌÏßÌÏÁÓ, ÒÏÌ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ ÂÀÍÖßÚÅÄÔ-
ËÉÅ ÌÉÄßÏÃÄÁÀ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÀÍÖ ÉÍ×ÏÒÌÀÝÉÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÃÀàÉÌÖ-
ËÏÁÉÓ áÀÒÉÓáÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ ÃÀ ÀÌ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÆÄÂÀÅËÄÍÉÈ, ÖÊÖÊÀÅ-
ÛÉÒÄÁÉÓ ÐÒÉÍÝÉÐÉÈ, ÜÀÉÒÈÅÄÁÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ
(ÄÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ, ÌÉÓ ÀÙÌÏÌÜÄÍÈÀ ÐÀÔÉÅÓÀÝÄÌÀÃ, ÂÄÒÉÍÂ-ÁÒÀÉÄÒÉÓ
ÒÄ×ËÄØÓÉÓ ÓÀáÄËßÏÃÄÁÀÓ ÀÔÀÒÄÁÓ). ÀÌ ÒÄ×ËÄØÓÉÓ ÒÊÀËÉ ÉßÚÄÁÀ
×ÉËÔÅÉÓ ÐÀÒÄÍØÉÌÉÓ ÂÀàÉÌÅÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ. ÌÓÂÀÅÓÉ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÔÒÀØÄÀÛÉ, ÁÒÏÍØÄÁÛÉ, ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÛÉ.
ÂÀàÉÌÅÉÓ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÀÅÀËÉ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÁÏàÊÏÄÁÉ
ÂÀÃÉÓ ÝÈÏÌÉËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÛÄÌÀÃÂÄÍËÏÁÀÛÉ. áÏËÏ Ä×ÄÒÄÍÔÖËÉ
ÒÂÏËÉÓ ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÌÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÄËÉ
ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÍÄÒÅÄÁÉ.
ØÉÌÉÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ÓÉÓáËÉÓ pH ÃÀ ÌÀÓÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÐÉÒÃÀÐÉÒ
ÀÒÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÂÀÒÄÂÀÍ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, ÓÉÓáËÉÓ pH,
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ. ÉØÌÍÄÁÀ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ãÀàÅÉ,
ÒÏÌÄËÉÝ ÄÒÈÉÓ ÌáÒÉÅ ÖÊÖÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÂÆÉÈ ÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÓ
áÓÄÍÄÁÖËÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÌÖÃÌÉÅÏÁÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀÓ ÃÀ ÌÄÏÒÄÓ
ÌáÒÉÅ - ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ.
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ (äÉÐÄÒ-
ÊÀÐÍÉÀ) ÉßÅÄÅÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ. ÀÌ ÃÒÏÓ, ÒÏÂÏÒÝ
ßÄÓÉ, ÉÆÒÃÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ, ÀÓÄÅÄ ÓÀÓÖÍÈØ
ÌÏÞÒÀÏÁÀÈÀ ÓÉáÛÉÒÄ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ 40 ÌÌ-
ÃÀÍ 60 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ.-ÌÃÄ ÓÖÍÈØÅÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ 7-ÃÀÍ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 65 ËÉÔÒÀÌÃÄ ßÖÈÛÉ, ÒÀÓÀÝ ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ØÏÛÉÍÉ
(ÃÉÓÐÍÏÄ). ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÀÓÄÈÉ ÆÒÃÀ ÂÅáÅÃÄÁÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÌÀÙÀËÉ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÆÉÓ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÆÒÃÀ ÂÀÒÊÅÄÖË
ÆÙÅÒÀÌÃÄÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ ÃÀ ÄÓ ÆÙÅÀÒÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 75 Ë/ßÈ (ÌÀÛÉÍ,
ÒÏÝÀ ÌÀØÓÉÌÀËÖÒÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ßÖÈÛÉ
120 ËÉÔÒÓ ÛÄÀÃÂÄÍÓ). ÈÖ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ
70 ÌÌ. ÅßÚ. ÓÅ. ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ, ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÞÀËÉÀÍ ÃÉÃÉ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÈ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÛÄÌÀÊÀÅÄÁÄË ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÆÄ. ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÀÓ×ÉØÓÉÀ – ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÛÄÊÀÅÄÁÀ. äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÉßÅÄÅÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÉÃÉ

351
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÍÃÄÅÍÀÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÀÒÔÄÒÉÖË
ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ ÄÝÄÌÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉ
“ÊÀÒÂÀÅӔ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÓÀáÉÈ ÀÒÓÄÁÖË Ä. ß. “×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒ
ÓÔÉÌÖËÀÔÏÒӔ ÃÀ ÓÖÍÈØÅÀ ÉÈÒÂÖÍÄÁÀ, ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ.
ÒÀÏÃÄÍÏÁÒÉÅÉ ÀÍÀËÉÆÉÓ ÂÆÉÈ ÃÀÌÔÊÉÝÄÁÖËÉÀ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÌáÏËÏà 60%-ÉÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÖÛÖÀËÏ ÂÀÅËÄÍÉÈ. ÌÉÓÉ 40% ÓÉÓáËÉÓ pH-ÉÓ
ÝÅËÉËÄÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ. ÓÉÓáËÉÓ pH-ÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ, ÈÀÅÉÓ
ÌáÒÉÅ, ÃÉÃÀà ÀÒÉÓ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÀÆÄ, ÒÏÌËÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀÝ ÓÉÓáËÉÓ pH-ÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. pH-ÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÜØÀÒ
ÂÀÍÃÄÅÍÀÓ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ ÄÝÄÌÀ. ÄÓ ÊÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÆÄ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄË ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀØÅÄÉÈÄÁÓ.
ÀÌÃÄÍÀÃ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÆÄ pH-ÉÓ ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄËÉ ÂÀÅËÄÍÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÀÌÀÅÄ ÝÄÍÔÒÆÄ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄËÉ
ÂÀÅËÄÍÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÀÓÄÅÄ ÀÒÔÄÒÉÖË
ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ (äÉÐÏØÓÉÀ). ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
äÉÐÏØÓÉÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ßÀÒÌÏÉÛÅÀÓ ÃÉà ÓÉÌÀÙËÄÆÄ ÚÏ×ÍÉÓÀÓ, ÓÀÃÀÝ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÖËÉÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ ÀÌÉÓ ÛÄÃÄÂÀà –
ÛÄÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ßÍÄÅÀÝ (ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ßÍÄÅÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ×ÉËÔÅÉÓ ÐÀÈÏËÏÂÉÉÓ ÃÒÏÓ).
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ ÖÒÈÉÄÒÈÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉÀ.
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖË ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ ÄÝÄÌÀ ÃÀ
ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÌÉÓÉ ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÄËÉ ÂÀÅËÄÍÀ ØÅÄÉÈÃÄÁÀ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÞÀÁÅÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ ÀÒÓÄÁÉÈ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÌáÏËÏÃ
ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÉÂÉ ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ 50-60 ÌÌ-ÆÄ ØÅÄÅÉÈ
ÃÀÉßÄÅÓ, ÀÍÖ ÌáÏËÏà ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ äÉÐÏØÓÉÉÓÀÓ. ÀÌÉÔÏÌÀÝ,
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ, ÍÏÒÌÀÛÉ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ
ÍÀÊËÄÁÀà ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ, ÈÖÌÝÀ
ÐÀÈÏËÏÂÉÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÄÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÃÀ
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÈÅÀËÛÉÓÀÝÄÌÉ áÃÄÁÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓÀÃÌÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ßÀÌËÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀà (ÌÀÂ.
ÁÀÒÁÉÔÖÒÀÔÄÁÉÈ ÌÏßÀÌÅËÉÓ ÃÒÏÓ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÀ ÓÀÄÒÈÏÃ
ÉÊÀÒÂÄÁÀ). ÓÖÍÈØÅÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÀ

352
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀÃÌÉ ÃÀ pH-ÉÓÀÃÌÉ ÊËÄÁÖËÏÁÓ ØÒÏÍÉÊÖËÉ
äÉÐÄÒÊÀÐÍÉÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÌÉÔÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÌÞÉÌÄ
ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÌØÏÍÄ ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÔÉÌÖËÀÔÏÒÉÓ ÒÏËÓ
ÈÀÌÀÛÏÁÓ ÀÒÀ ÉÌÃÄÍÀà äÉÐÄÒÊÀÐÍÉÀ, ÒÀÌÃÄÍÀÃÀÝ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
äÉÐÏØÓÉÀ. ÌÀÂÒÀÌ ÚÅÄËÀ ÀÌ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓÀÈÅÉÓ ÓÖ×ÈÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀÍÉÛÅÍÀ ÀÒ ÛÄÉÞËÄÁÀ, ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÀÌ ÃÒÏÓ “ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÞÉÒÉÈÀÃÉ ÓÔÉÌÖËÀÔÏÒÉӔ ÀÒ ÚÏ×ÍÀÌ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÌÏÌÀÊÅÃÉÍÄÁÄËÉ ÛÄÜÄÒÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ.
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ.
ÒÏÂÏÒÝ ÖÊÅÄ ÅÉÝÉÈ, ÒÏÌ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ
ÀáÃÄÍÓ ÉÓÄÈÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ, ÒÏÂÏÒÉÝ ÀÒÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÃÀ pH. ÀÌ ×ÀØÔÏÒÄÁÓ ÍÄÒÅÖËÉ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÆÄ ÛÄÖÞËÉÀÈ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÒÏÂÏÒÝ
ÖÛÖÀËÏÃ, ÀÓÄÅÄ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÆÉÈÀÝ,
ÒÏÌËÄÁÉÓÂÀÍÀÝ ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÌÉÄÌÀÒÈÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÄÁÉÓÊÄÍ. ÀÌ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÓ, ÉÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÒÏÌ ÉÓÉÍÉ ØÉÌÉÖÒÉ
×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÄÁÓ ÂÀÒÃÀØÌÍÉÀÍ ÍÄÒÅÖË ÉÌÐÖËÓÄÁÀÃ,
ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÄßÏÃÄÁÀÈ. ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ
ÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓÉÍÖÓÄÁÉÓ ÃÀ ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÉÓ ÐÀÒÀÂÀÍÂËÉÄÁÛÉ (ÁÄÒÞÍ.
para - ßÉÍÓÀÒÈÉ. ÒÀÙÀÝÉÓ ÂÅÄÒÃÉÈ, ÀáËÏÓ ÌÃÄÁÀÒÄ, ganglion -
ÍÄÒÅÖËÉ ÊÅÀÍÞÉ. ÍÄÒÅÄÁÉÓ ÂÒÏÅÀ ÂÀÒÛÄÌÏÒÔÚÌÖËÉ ÛÄÌÀÄÒÈÄÁÄË-
ØÓÏÅÉËÏÅÀÍÉ ÊÀ×ÓÖËÉÈ).
ÐÀÒÀÂÀÍÂËÉÄÁÓ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÍËÀÂÄÁÖËÉÀ ÓÀÄÒÈÏ ÓÀÞÉËÄ
ÀÒÄÔÒÉÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÂÀÒÄÈÀ ÀÒÔÄÒÉÄÁÀà ÃÀÚÏ×ÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ
ÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÓáÄÖËÄÁÉ ÄßÏÃÄÁÀ (ÍÀá. 41). ÊÀÒÏÔÉÃÖË ÓáÄÖËÄÁÓ
ÓÉÓáËÉÈ ÀÌÀÒÀÂÄÁÓ ßÅÒÉËÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉ ÃÀ ÀÍÄÒÅÉÀÍÄÁÓ ÄÍÀáÀáÉÓ
ÍÄÒÅÉÓ ÔÏÔÄÁÉ. ÀÏÒÔÉÓ ÒÊÀËÉÓ ÐÀÒÀÂÀÍÂËÉÄÁÉÝ Ä. ß. ÀÏÒÔÀËÖÒÉ
ÓáÄÖËÄÁÉÝ ÀÓÄÅÄ ÌÀÒÀÂÃÄÁÀ ßÅÒÉËÉ ÊÏËÀÔÄÒÀËÖÒÉ ÀÒÔÄÒÉÄÁÉÈ.
ÀÏÒÔÀËÖÒÉ ÓáÄÖËÄÁÉÃÀÍ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÓ ÝÈÏÌÉ-
ËÉ ÍÄÒÅÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÉÈ ÌÉÄßÏÃÄÁÀ. ÚÅÄËÀ ÀÌ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÛÉ ÂÀÍËÀÂÄ-
ÁÖËÉ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÉ ÀÂÆÍÄÁÀÛÉ ÌÏÃÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄ-
ÁÉÓÀÓ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓ ÀÍ pH-ÉÓ ÃÀÊËÄÁÉÓÀÓ.
ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÞÀÁÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ
ÀÌ ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÁÏàÊÏÄÁÛÉ ÒÄÂÉÓÔÒÉÒÃÄÁÀ ÄÒÈÂÅÀÒÉ ×ÏÍÖÒÉ
ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ ÉÂÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ, áÏËÏ
ÞÀÁÅÉÓ ÌÀÔÄÁÉÓÀÓ ÌÝÉÒÃÄÁÀ. ÐÀÒÀÂÀÍÂËÉÄÁÉÓ ÃÄÍÄÒÅÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄÂ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÅÄÒ ÀáÃÄÍÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓ

353
ÝÄÍÔÒÄÁÆÄ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏÃ
ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÈ, ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÃÀ
H + ÉÏÍÄÁÉ ÖÐÉÒÀÔÄÓÀà ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ×ËÏÁÄÍ.
ÌÀÒÈÀËÉÀ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀ pH -ÉÓ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÃÒÏÓÀÝ
ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀËÉ ÉÌÐÖËÓÀÝÉÀ ÉÝÅËÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÄÓ
ÝÅËÉËÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÆÄ ÀÒÝ ÉÓÄ ÃÉà ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ.
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀ ßÚÀËÁÀÃÉÏÍÄÁÉÓ (H+) ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ
ÞÉÒÉÈÀÃÀà ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÌÀÈÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖË ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÆÄ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ØÄÌÏÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÉÓ
ÖÍÀÒÉÈ ÀÒÉÓ ÀÙàÖÒÅÉËÉ. ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÓ pH ÃÀ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÂÅÀÒÀà ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ.
ÈÖÌÝÀ ÄÓ ÀÒ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÌ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÛÉ ÏÒÉ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉ ÔÉÐÉÓ
ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÖËÉ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÉÀ, ÝÀËÊÄ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀ ÃÀ
ÝÀËÊÄ H+ ÉÏÍÄÁÉÓÀÃÌÉ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÉÈ. ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ, ÒÏÌ ÚÅÄËÀ
ÄÓ ßÀÒÌÏÍÀØÌÍÉ ÌÉÌÙÄÁËÏÁÃÄÓ ßÚÀËÁÀÃÉÏÍÄÁÓ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÀ ÊÉ ÀÌ ÉÏÍÄÁÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÀÆÄ ÉÚÏÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ. ÀÓÄÈ
ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ, ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀ
ÓÉÓáËÉÓ pH-ÉÓ Ä×ÄØÔÄÁÉÓ ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓÀ
ÃÀ ßÚÀËÁÀÃÉÏÍÄÁÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÒÄÁÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀÏÁÀÓÈÀÍ ÉÚÏÓ
ÊÀÅÛÉÒÛÉ. ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÞÀËÉÀÍ ÜØÀÒÀ ÃÉ×ÖÍÃÉÒÄÁÓ ÓÉÓáËÉÃÀÍ
ÔÅÉÍÉÓ ØÓÏÅÉËÛÉ, ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ H+ ÞÍÄËÀÃ ÂÀÃÉÓ ÁÉÏËÏÂÉÖÒ
ÌÄÌÁÒÀÍÄÁÛÉ. ÄØÓÐÄÒÉÌÄÍÔÖËÉ ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉ ÉÌ äÉÐÏÈÄÆÉÓ
ÓÀÓÀÒÂÄÁËÏà ÌÏßÌÏÁÓ, ÒÏÌ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÌÏÍÀßÉËÄ
ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄÍÉ ÀÒÉÀÍ
ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà H+ ÉÏÍÄÁÉÓÀÃÌÉ. ÃÙÄÉÓÀÈÅÉÓ ÈÅËÉÀÍ, ÒÏÌ
ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÆÄÌÏØÌÄà ÞÉÒÉÈÀà ØÉÌÉÖÒ ×ÀØÔÏÒÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ H+
ÉÏÍÄÁÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÖãÒÄÃÛÏÒÉÓ ÓÉÈáÄÛÉ. ÄÓ
ÓÉÈáÄ ÌÓÂÀÅÓÉÀ ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÓÉÈáÉÓÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÆÖÒÂÉÓ ÔÅÉÍÉÓ
ÓÉÈáÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ ÀÓÄÅÄ ÛÄÖÞËÉÀ ÂÀÅËÄÍÉÓ
ÌÏáÃÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ. ÃÀÃÂÄÍÉËÉÀ ÔÅÉÍÉÓ ÙÄÒÏÓ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÉÌ
ÖÁÍÄÁÉÓ ËÏÊÀËÉÆÀÝÉÀ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄÍÉ
ÀÒÉÀÍ H+ ÉÏÍÄÁÉÓÀÃÌÉ. ÌÏÂÒÞÏ ÔÅÉÍÉÓ ÅÄÍÔÒÀËÖÒ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ
ÍÀÍÀáÉÀ ÓÀÌÉ ÀÓÄÈÉ ÖÁÀÍÉ. ÉÓÉÍÉ ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÝÈÏÌÉËÉ ÃÀ
ÄÍÉÓØÅÄÛÀ ÍÄÒÅÄÁÉÓ ×ÄÓÅÄÁÉÓ ÀáËÏÓ. ÀÌ ÖÁÀÍÆÄ ÌÑÀÅÄÁÉÈ
ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.

354
 IV.15. sunTqva organizmis sxvadasxva
funqciuri mdgomareobis da arsebobis
gansxvavebuli pirobebis dros

ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÖÍØÝÉÀ ÌÀÙÀËÉ ÞÅÒÀÃÏÁÉÈ áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ. ÉÂÉ ÜØÀÒ

ÃÀ ÆÖÓÔ ÀÃÀÐÔÀÝÉÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÌÉÄÒ ÄÍÄÒÂÉÉÓ
áÀÒãÅÀÓÈÀÍ ÃÀÊÀÅÛÉÒÄÁÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉÓÀÃÌÉ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÉÍÃÉÅÉÃÖÀËÖÒÉ ÈÀÅÉÓÄÁÖÒÄÁÀÍÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÓÀÊÆÄ,
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ×ÖÍØÝÉÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÆÄ, ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ÍÉÒÆÄ, ÂÀÒÄÌÏ
ÀÒÉÓ ÌÈÄË ÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÆÄ.

IV.15.1. sunTqva ontogenezSi

ÌÖÝËÀÃÚÏ×ÍÉÓ ÃÒÏÓ ÍÀÚÏ×ÉÓ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÐËÀÝÄÍÔÉÓ

ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ áÃÄÁÀ, ÈÖÌÝÀ ÐÉÒÅÄËÉ ÓÖÓÖÍÈØÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ ÍÀÚÏ×Ó
ÌÖÝËÀÃÚÏ×ÍÉÓ (ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ) ÌÄ-2-3 ÈÅÉÃÀÍ ÛÄÄÍÉÛÍÄÁÀ
(ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÉÌÉÓÀ, ÒÏÌ ÀÌ ÐÄÒÉÏÃÉÓÀÈÅÉÓ ÄÌÁÒÉÏÍÉÓ äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ
ÂÆÄÁÉ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÓÉÈáÉÈ ÀÒÉÓ ÀÌÏÅÓÄÁÖËÉ, ×ÉËÔÅÄÁÉ ÊÉ ÃÀÜÖ-
ÔÖËÉ). ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈ ÄÓ ÌÏÞÒÀÏÁÀ ÓÖË Ö×ÒÏ ÒÄÂÖËÀÒÖËÉ
áÃÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÌÛÏÁÉÀÒÏÁÀÌÃÄ ÝÏÔÀ áÍÉÈ ÀÃÒÄ ßÚÃÄÁÀ.
ÃÀÁÀÃÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÐÉÒÅÄËÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÀ áÃÄÁÀ àÉÐËÀÒÉÓ
ÂÀÃÀÊÅÄÈÉÓ ÌÏÌÄÍÔÛÉ, ÒÏÃÄÓÀÝ ßÚÃÄÁÀ ÊÀÅÛÉÒÉ ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓÀ ÃÀ
ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÓ ÛÏÒÉÓ. ÄÓ ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀ-
ÒÉÓÏÁÀÓ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ, ÒÀÓÀÝ ÌÏÓÃÄÅÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÈ ÃÀ ÛÄÓÖÍÈØÅÀ.
ÐÉÒÅÄËÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ, ÒÏÌ ÃÄÃÉÓ ÓÉÓáËÉÈ
ÓÖÍÈØÅÀ ÛÄßÚÃÄÓ ÖÄÝÒÀÃ. àÉÐËÀÒÉÓ ÈÀÍÃÀÈÀÍÏÁÉÈÉ ÂÀÃÀàÒÉÓÀÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉ ÀÒ ÀÙÉÂÆÍÄÁÀ ÃÀ ÍÀÚÏ×É ÉÙÖÐÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓ
ÂÀÒÄÛÄ. ÐÉÒÅÄËÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÈÅÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÄØÀÍÉÆ-
ÌÄÁÉÓ ÂÀÓÀÀØÔÉÖÒÄÁËÀÃ ÃÉÃÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÔÀØÔÉËÖÒÉ ÃÀ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÖËÉ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ. ÔÄÌÐÄÒÀÔÖ-
ÒÖËÉ ÃÀ ÔÀØÔÉËÖÒÉ ÂÀÌÙÉÆÉÀÍÄÁËÄÁÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓ
ÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÆÄ ÃÀ ÉßÅÄÅÓ À×ÄÒÄÍÔÖËÉ ÉÌÐÖËÓÄÁÉÓ ÍÀÊÀÃÉÓ
ÂÀÅÒÝÄËÄÁÀÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÍÄÒÅÖË ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÃÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ
ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÌÀÔÄÁÀÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó.
ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÓÖÍÈØÅÀ ÈÀÅÃÀÐÉÒÅÄËÀà ÂÀÍÓáÅÀÅÄÁÖËÉÀ –

355
ÁÉÞÂÉÈÉ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ. ÀÌ ÃÒÏÓ ÂÖË-ÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖ ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÉ
ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÏÁÀÛÉ ÌÏÃÉÓ, ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ÉØÌÍÄÁÀ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ
ßÍÄÅÀ, äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉÃÀÍ ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÀ ÓÉÈáÄ. ÛÄÌÃÄ ÓÖÍÈØÅÀ
ÈÀÍÃÀÈÀÍ ÒÉÈÌÖË áÀÓÉÀÈÓ ÉÙÄÁÓ, ÍÏÒÌÀËÉÆÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÆÖÒÉ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÃÀ ÌÑÀÅÀ-ÔÖÔÏÅÀÍÉ ßÏÍÀÓßÏÒÏÁÀ.

IV.15.2. sifxizlis gavlena sunTqvaze

ÁÉÒÈÅÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÉÝ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ,

ÌÏÈÀÅÓÄÁÖËÉÀ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÒÄÔÉÊÖËÖÒ ×ÏÒÌÀÝÉÀÛÉ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÐÀÓÖáÓ ÀÂÄÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÓÉ×áÉÆËÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÆÄ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉ×áÉÆËÉÓ ÃÏÍÄÆÄ. ÀØÄÃÀÍ ÌÏÌÃÉÍÀ-
ÒÄÏÁÓ ÄÌÏÝÉÖÒÉ ÃÀ ÓÔÒÄÓÖËÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓÀÃÌÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀØÅÄÌ-
ÃÄÁÀÒÄÁÀÝ.
ÞÉËÉÓ ÃÒÏÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÒÀÝ
ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÉÀ. ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÓÔÒÖØÔÖÒÄÁÉÓ ÌÏÖÌßÉ×ÄÁ-
ËÏÁÉÓ ÂÀÌÏ ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÓ ÛÄÄÌÜÍÄÅÀÈ ÞÉËÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÀ
(ÀÐÍÏÄ), ÆÏÂãÄÒ ÛÄÖØÝÄÅÀÃÉÝ ÊÉ. ÞÉËÉÓ ÃÒÏÓ ÀÐÍÏÄ áÀÍÛÉÛÄÓÖË
ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉÝ ÂÅáÅÃÄÁÀ, ÆÄÃÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓ ÌÖÓÊÖËÀÔÖÒÉÓ
ÒÄÂÖËÀÝÉÉÓ ÏÁÓÔÒÖØÝÉÉÓ ÂÀÌÏ, ÒÀÝ áÅÒÉÍÅÀÛÉ ÅËÉÍÃÄÁÀ. ÞÉËÉÓ
ÃÒÏÓ áÛÉÒÉÀ Ä. ß. ÐÄÒÉÏÃÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÄÁÉ. ÐÄÒÉÏÃÖËÉ
ÓÖÍÈØÅÉÓ Ä. ß. ÜÄÉÍ-ÓÔÏØÓÉÓ ÔÉÐÉ, ÞÉËÉÓ ÃÒÏÓ, ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ
ÌÀÙÀËÌÈÉÀÍ ÆÏÍÀÛÉ ãÀÍÌÒÈÄË ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉÝ ÊÉ. ÀÌ ÔÉÐÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÙÒÌÀ ÜÀÓÖÍÈØÅÀÓ ÌÏÓÃÄÅÓ ÐÀÖÆÀ (ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÛÄÜÄÒÄÁÀ) – ÀÐÍÏÄ. ÌÄÒÄ ÊÅËÀÅ ÉßÚÄÁÀ ÙÒÌÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ
ÃÀ ÉÓÄÅ ÐÀÖÆÀ, ÒÏÌËÉÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀÝ 5-20 ßÀÌÉÀ ÀÍ ÌÄÔÉÝ. ÐÀÖÆÉÓ
ÛÄÌÃÄ ãÄÒ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÓÖÓÔ ÌÏÞÒÀÏÁÀÓ, ÒÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÓÀÓÖÍÈØÉ
ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ ÓßÒÀ×Àà ÉÆÒÃÄÁÀ, ÌÉÀÙßÄÅÓ ÈÖ ÀÒÀ ÌÀØÓÉÌÖÌÓ,
ÓßÒÀ×Àà ÓÖÓÔÃÄÁÀ ÃÀ ÓÒÖËÉÀà ØÒÄÁÀ. ÜÍÃÄÁÀ ÀáÀËÉ ÐÀÖÆÀ, ÒÉÓ
ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÌÈÄËÉ ÝÉÊËÉ ÌÄÏÒÃÄÁÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉÓ
áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 0,5-1,0 ßÖÈÉÀ. ÐÄÒÉÏÃÖËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÜÄÉÍ-ÓÔÏØÓÉÓ ÔÉÐÉ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖË äÀÄÒÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ, ÒÀÝ ÉßÅÄÅÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÌÉßÏÃÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÏÛËÉÓ ÂÀÌÏ.

356
ÀÓÄÈ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÓÖ×ÈÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÉßÏÃÄÁÀ áÛÉÒÀà ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÒÉÈÌÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÂÍÄÁÀÃÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÌÉÓ
ÀÓÀÂÆÍÄÁÀà ÓÀàÉÒÏÀ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÍÏÒÌÀÆÄ ÌÄÔÉ ÍÀáÛÉÒÌÑÀÅÀÓ ÃÀ
ÓáÅÀ ÌÑÀÅÄÁÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÜÄÉÍ-ÓÔÏØÓÉÓ ÔÉÐÉÓ ÓÖÍ-
ÈØÅÉÓÀÓ, ÙÒÌÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÀÆÉÓ ÃÒÏÓ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÂÀÞËÉÄ-
ÒÄÁÖËÉ ÂÀÌÏÚÏ×ÉÓ ÌÉÆÄÆÉÈ, ÉÂÉ ÂÀÉÒÄÝáÄÁÀ ÓÉÓáËÉÃÀÍ ÃÀ ÌÉÓÉ
ÞÀÁÅÀ ÞÀËÉÀÍ ÄÝÄÌÀ. ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ ÓÖÍÈÅÉÓ ÝÄÍÔÒÆÄ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
ÌÀÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÖËÉ ÂÀÅËÄÍÀ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀÃ ØÒÄÁÀ, ÒÀÝ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÛÄÜÄÒÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÀÌ ÛÄÜÄÒÄÁÉÓ ÀÍÖ ÐÀÖÆÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓáËÛÉ
ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉ ÂÒÏÅÃÄÁÀ ÉÌ ÓÉÃÉÃÄÌÃÄ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÝÄÍÔÒÉÓ áÄËÀáÀË ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÂÀÌÏÉßÅÄÅÓ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÊÅËÀÅ
äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ.
ÜÄÉÍ-ÓÔÏØÓÉÓ ÓÖÍÈØÅÀ ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÉÓÀÓ. ÊÄÒÞÏÃ, ÌÏßÀÌËÅÉÓ ÃÒÏÓ. ÌÀÂ. ÖÒÄÌÉÉÓÀÓ,
ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ÓÉÓáËÛÉ ÔÏØÓÉÊÖÒÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÉ ÂÒÏÅÃÄÁÀ, ÒÀÝ ÌÏßÀÌËÅÀÓ ÉßÅÄÅÓ. ÄÓ ÔÏØÓÉÍÄÁÉ
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÂÀÍÉÃÄÅÍÄÁÉÀÍ áÏËÌÄ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀØÔÉÅÀÝÉÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÍÀÒÊÏÆÉÝ,
ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÌÏÒ×ÉÍÉÓ ÛÄÚÅÀÍÀ ÀØÅÄÉÈÄÁÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ
ÀØÔÉÖÒÏÁÀÓ. ÀÍÀËÏÂÉÖÒÀÃ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÄÍÃÏÂÄÍÖÒÉ ÏÐÉÏÉÃÄÁÉ -
ÄÍÊÄ×ÀËÉÍÄÁÉ, ÄÍÃÏÒ×ÉÍÄÁÉ. ÌÀÈ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ ÍÄÉÒÏÐÄÐÔÉÃÄÁÉÓ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÀÓ.
ÈÉÒÏËÉÁÄÒÉÍÉ (ÈÉÒÄÏÃÉÍ-ÒÄËÉÆÉÍÂ-äÏÒÌÏÍÉ) ÐÉÒÉØÉÈ,
ÀÀØÔÉÖÒÄÁÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ.

IV.15.3. sunTqva dabali atmosferuli wnevis

pirobebSi

ÃÉÃ ÓÉÌÀÙËÄÆÄ ×ÒÄÍÉÓÀÓ ÃÀ ÌÀÙËÀ ÌÈÀÆÄ ÀÓÅËÉÓÀÓ ÀÃÀÌÉÀÍÓ

ÓÖÍÈØÅÀ ÖßÄÅÓ ÃÀÁÀËÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÒÀÓÀÝ
ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀ ÛÄÓÖÍÈØÖË
äÀÄÒÓÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒ ÂÀÆÛÉ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÆÙÅÉÓ ÃÏÍÉÃÀÍ 4 ÊÌ-
ÉÓ ÓÉÌÀÙËÄÆÄ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ØÅÄÉÈÃÄÁÀ ÅÄÒÝáËÉÓßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ 98 ÌÌ-ÃÄ, áÏËÏ ÀËÅÄÏËÖÒÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ 60 ÌÌ-ÌÃÄ ÀÍÖ 1,5-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÄÔÀÃ
ØÅÄÉÈÃÄÁÀ, ÅÉÃÒÄ “ÌÉßÀÆĔ ÚÏ×ÍÉÓ ÃÒÏÓ. ÀÌÉÔÏÌ ÃÉà ÓÉÌÀÙËÄÆÄ

357
ÚÏ×ÍÉÓ ÃÒÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÄÍÉÛÍÄÁÏÃÄÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÃÀ
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ
ÃÀ ÀÓÄÅÄ Ä.ß. ÓÉÌÀÙËÉÓ (ÌÈÉÓ) ÃÀÀÅÀÃÄÁÀ, ÃÀÌÀáÀÓÉÀÈÄÁÄËÉ
ÓÉÌÐÔÏÌÄÁÉÈ: ØÏÛÉÍÉ, ÝÍÓ-ÉÓ ÌÈÄËÉ ÒÉÂÉ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ,
ÈÀÅÉÓ ÔÊÉÅÉËÉ, ÙÄÁÉÍÄÁÀ, ÖÞÉËÏÁÀ. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÂÀÌÏ
ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÐÀÆÌÉ, ÒÀÓÀÝ ÌÏÓÃÄÅÓ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÝÉÒÄ ßÒÉÓ äÉÐÄÒÔÄÍÆÉÀ ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÛÄÛÖÐÄÁÀÝ ÊÉ.
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÀÌÞËÄÏÁÀ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓÀÃÌÉ ÉÍÃÉÅÉÃÖÀËÖÒÉ ÃÀ ÓÀÊÌÀÏÃ ÌÄÒÚÄÅÉÀ ÃÀ
ÂÀÒÊÅÄÖËßÉËÀà ÌÉÓ ÂÀßÅÒÈÍÉËÏÁÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ.
ßÅÒÈÍÀ, ÀÍÖ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀÁÀËÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓÀÃÌÉ
ÀÊËÉÌÀÔÉÆÀÝÉÀ, ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÙßÄÖË ÉØÍÄÓ: 1. ÓÉÓáËÛÉ ÄÒÉÈÒÏ-
ÝÉÔÄÁÉÓ ÒÉÝáÅÉÓÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÌÉÓÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÉÈ; 2. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÈ; 3. ØÓÏÅÉ-
ËÄÁÉÓ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÝÍÓ-ÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏ-
ÁÉÓÀÃÌÉ ÌÂÒÞÍÏÁÄËÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ. ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ, ÒÏÌ ÀÓÄÈ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÒÉÝáÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ áÃÄÁÀ ÂÀÞËÉÄ-
ÒÄÁÖËÉ ÓÉÓáËßÀÒÌÏØÌÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀà (ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÓÉÓáËÛÉ ÌÀÔÖËÏÁÓ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ×ÏÒÌÄÁÉÓ - ÒÄÔÉÊÖËÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÀÓÄÅÄ ÞÅËÉÓ ßÉÈÄËÉ ÔÅÉÍÉÓ ÌÀÓÀ) ÃÀ
ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÃÀÍ ÓÀÄÒÈÏ ÝÉÒÊÖËÀÝÉÀÛÉ.
ÌÀÂÒÀÌ ÌÉÖáÄÃÀÅÀà ÀÙÍÉÛÍÖËÉÓÀ, ÆÙÅÉÓ ÃÏÍÉÃÀÍ 7-8 ÊÌ ÓÉÌÀÙËÄ,
ÓÀÃÀÝ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 3-ãÄÒ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÉÈÅËÄÁÀ ÆÙÖÒÁËÀÃ, ÒÏÌËÉÓ
ÀÔÀÍÀÝ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÛÄÖÞËÉÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀÌÃÉÃÒÄÁÖËÉ ÂÀÆÉÓ ÍÀÒÄÅÉÈ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÒÄÛÄ.
ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÃÀ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀ ÉÓÄÈÉ ÒÉÂÉ ×ÓÉØÉÊÖÒÉ ÀÛËÉËÏÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ
áÃÄÁÀ, ÒÏÂÏÒÉÝÀÀ ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÉÓ ÌÏÛËÉÓ, ÄÉ×ÏÒÉÉÓ, ÈÅÉÈÊÏÍ-
ÔÒÏËÉÓÀ ÃÀ ÂÏÍÄÁÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÉÓ, ÒÀÝ ÛÄÓÀÞËÏÀ ÓÀÅÓÄÁÉÈ ÌÏÖËÏÃ-
ÍÄËÀà ÌÏáÃÄÓ ÃÀ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÉÊÅÃÉËÉÈ ÃÀÓÒÖËÃÄÓ. ÀÙÍÉÛÍÖËÉÓ
ÈÀÅÉÃÀÍ ÀÓÀÝÉËÄÁËÀÃ, ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÓÀ×ÒÄÍ ÀÐÀÒÀÔÖÒÄÁÓÀ ÈÖ
ÊÀÁÉÍÄÁÛÉ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÀÙàÖÒÅÉËÏÁÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀÀáËÏÄÁÖËÉÀ “ÌÉßÉÄÒÈÀ͔.
15 ÊÉËÏÌÄÔÒÉÓ ÓÉÌÀÙËÄÆÄ äÀÄÒÉÓ ßÍÄÅÀ ÖÃÒÉÓ ÅÄÒÝáËÉÓ-
ßÚËÉÓ ÓÅÄÔÉÓ 30 ÌÌ. ÀÌ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ, ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ áÄËÓÀßÚÏÄÁÉÃÀÍ

358
ÓÖ×ÈÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÊÉ, ÀËÅÄÏËÖÒ äÀÄÒÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ßÍÄÅÀ ÍÏÒÌÀÆÄ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÃÀÁÀËÉÀ ÃÀ ÅÄÒ ÖÆÒÖÍ-
ÅÄËÚÏ×Ó ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÃÀÓÅËÀÓ.
ÀÌÉÓ ÂÀÌÏ, ÓÔÒÀÔÏÓ×ÄÒÖËÉ ÂÀ×ÒÄÍÉÓÀÓ ÃÀ ÌÉÈ ÖÌÄÔÄÓ, ÊÏÓÌÏ-
ÓÖÒÉ ÂÀ×ÒÄÍÉÓÀÓ, ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ äÄÒÌÄÔÖËÉ ÊÀÁÉÍÄÁÉ ÀÍ
ÉÍÃÉÅÉÃÖÀËÖÒÉ äÄÒÌÄÔÖËÉ ÓÊÀ×ÀÍÃÒÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ÛÉÂÍÉÈÀÝ
ÃÀÝÖËÉÀ ÓÀàÉÒÏ ßÍÄÅÉÓ ÃÏÍÄ.
ÒÏÂÏÒÝ ÅÉÝÉÈ, ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓ ÌÏÌÀ-
ÒÀÂÄÁÀÓ äÉÐÏØÓÉÀ ÄßÏÃÄÁÀ. ÀÒÜÄÅÄÍ äÉÐÏØÓÉÉÓ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÄÓ:
äÉÐÏØÓÄÌÉÖÒÓ, ÀÍÄÌÉÖÒÓ, ÛÄÂÖÄÁÉÈÓ, äÉÓÔÏÔÏØÓÉÊÖÒÓ. ÃÀÁÀËÉ
ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ äÉÐÏØÓÄÌÉÖÒÉ äÉÐÏØ-
ÓÉÀ. ÄÓ ÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÀ, ÒÏÃÄÓÀÝ ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÓÉÓáËÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÀà ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÂÀÌÏ.
ÓáÅÀ ÛÄÌÈáÅÄÅÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÓÀÊÌÀÒÉÓÀà ÉÚÏÓ ÂÀãÄÒÄÁÖËÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ, ÌÀÂÒÀÌ ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÃ-
ÍÄÍ. ÀÓÄÈÉ ÛÄÌÈáÅÄÅÄÁÉ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÔÉÐÉÓ äÉÐÏØÓÉÄÁÓ ÂÀÍÄ-
ÊÖÈÅÍÄÁÀ.
ÀÍÄÌÉÖÒÉ äÉÐÏØÓÉÀ ÂÀÍÐÉÒÏÁÄÁÖËÉÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓ ÖÍÀÒÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÈ (ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉ-
ÈÄÁÀ). ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ: ÓÉÓáËÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ
ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓÀÓ (ÀÍÄÌÉÄÁÉÓ ÃÒÏÓ); äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÉÓÀÓ
ÓáÅÀ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÄÁÈÀÍ (ÌáÖÈÀÅÉ ÂÀÆÉÈ ÌÏßÀÌËÅÉÓÀÓ), ÌÄÔäÄÌÏÂ-
ËÏÁÉÍÉÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉÓÀÓ (ÍÉÔÒÉÔÄÁÉÈ, ×ÄÒÏÝÉÀÍÉÃÄÁÉÈ ÃÀ ÓáÅÀ
ÌÏßÀÌËÅÉÓÀÓ).
ÛÄÂÖÄÁÉÈÉ äÉÐÏØÓÉÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÆÏÂÀÃÉ
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓ ÃÒÏÓ (ÂÖËÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÃÀÀÅÀÃÄÁÉÓÀÓ),
ÒÏÝÀ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÃÉÍÄÁÉÓ ÛÄÍÄËÄÁÀÓ.
äÉÓÔÏÔÏØÓÉÊÖÒÉ äÉÐÏØÓÉÀ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ØÓÏÅÉ-
ËÄÁÉÓ ÀÒÀÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÈ, ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÃÀÌÑÀÍÂÀÅÉ ×ÄÒÌÄÍ-
ÔÄÁÉÓ ÉÍÀØÔÉÅÀÝÉÉÓ ÛÄÃÄÂÀà (ÌÀÂ. ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÌÏßÀÌËÅÉÓÀÓ
ÝÉÀÍÉÃÄÁÉÈ).
äÉÐÏØÓÄÌÉÖÒÉ äÉÐÏØÓÉÉÓ ÃÒÏÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÛÄÂÖÄÁÉÈÉ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÉÓÀÀ ÃÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÓ ÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÖÒÉ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÜÀÒÈÅÉÓ ÛÄÃÄÂÉÀ. ÀÓÄ ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÓÉÓáËÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÒÄ×ËÄØÓÏÂÄÍÖÒÉ ÆÏÍÄÁÉÓ
(ÓÉÍÏÊÀÒÏÔÉÃÖËÉ ÃÀ ÍÀßÉËÏÁÒÉÅ ÀÏÒÔÀËÖÒÉ) ØÄÌÏÒÄÝÄÐ-

359
ÔÏÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀ ÃÀ ÛÄÃÄÂÀà ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÆÒÃÀ,
ÂÖËÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÀ ÃÀ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀ – ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓÀ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÆÒÃÀ, ÄËÄÍÈÉÃÀÍ ÃÀ
ÓáÅÀ ÃÄÐÏÄÁÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÃÌÏÓÅËÉÓ ÂÀÌÏ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÌÏÞÒÀÅÉ ÓÉÓáËÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ, ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÀ.
ÛÄÃÄÂÀà ÂÀÆÈÀ ÝÅËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÂÒÀ-
ÃÉÄÍÔÄÁÉ ÃÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÔÉËÉÆÀÝÉÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ÀÔÌÏÓ-
×ÄÒÖË äÀÄÒÛÉ ÌÉÓÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉÝ
ÊÉ. ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ ÉÓÉÝ, ÒÏÌ ÈÖÌÝÀ ÄÓ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ
ÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÓÀÛÖÀ-
ËÄÁÉÈ, ÀÌÀÅÄ ÃÒÏÓ, áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÃÀÍ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ
àÀÒÁÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÀÍÃÄÅÍÀÓ. ÒÀÃÂÀÍ ÀÌ ÃÒÏÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ CO2-
ÉÓ ÐÒÏÃÖØÝÉÀ ÀÒ ÌÀÔÖËÏÁÓ, ÀÌÉÔÏÌ äÉÐÏØÓÉÀÓ ÈÀÍ ÄÒÈÅÉÓ
äÉÐÏÊÀÐÍÉÀÝ, ÒÀÝ ÀØÅÄÉÈÄÁÓ ÁÖËÁÀÒÖËÉ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓÀ ÃÀ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ. ÄÓ, ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÐÄÒÉÏÃÖËÉ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÂÀáÃÄÓ, ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ ÞÉËÉÓ
ÃÒÏÓ. ÂÀÒÃÀ ÀÌÉÓÀ, äÉÐÏÊÀÐÍÉÀ ÝÄÒÄÁÒÀËÖÒÉ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ
ÓÐÀÆÌÓ ÉßÅÄÅÓ, ÒÀÝ ÊÉÃÄÅ Ö×ÒÏ ÀÖÀÒÄÓÄÁÓ ÔÅÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ
ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ. ÃÀÁÏËÏÓ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÖËÉ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ
ÌÏÉÈáÏÅÓ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ áÀÒãÄÁÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÍÓÀáÏÒÝÉÄËÄÁËÀÃ. ÀÌÉÔÏÌ, ÃÉà ÓÉÌÀÙËÄÆÄ
áÀÍÂÒÞËÉÅÀà ÚÏ×ÍÉÓÀÓ ØÒÏÍÉÊÖËÉ äÉÐÏØÓÉÉÓÀÃÌÉ ÀÃÀÐÔÀÝÉÉÓ
ÊÅÀËÃÀÊÅÀË ÜØÀÒÉ ÛÄÌÀÂÖÄÁÄËÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉ Ö×ÒÏ ÍÄËÉ
ÀÃÀÐÔÀÝÉÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÈ ÉÝÅËÄÁÀ. ÌÀÂÀËÉÈÀÃ, ÃÉÃ ÓÉÌÀÙËÄÄÁÆÄ
ÌÖÃÌÉÅÀà ÌÝáÏÅÒÄÁËÄÁÓ äÉÐÏØÓÉÉÓ ÌÏÅËÄÍÀÆÄ ÒÄÀØÝÉÀ ÌÊÅÄÈÒÀÃ
ÖØÅÄÉÈÃÄÁÀÈ (ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ Ä. ß. äÉÐÏØÓÉÖÒÉ ÓÉÚÒÖÄ) ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÈÉÈØÌÉÓ ÉÌÀÅÄ ÃÏÍÄÆÄ ÖÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀÈ, ÒÀÝ ÃÀÁËÏÁ-
ÆÄ ÌÝáÏÅÒÄÁËÄÁÓ, ÌÀÂÒÀÌ ÄÆÒÃÄÁÀÈ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ
ÔÄÅÀÃÏÁÀ, ÀÓÄÅÄ, ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀÝ – ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ
ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓÀ ÃÀ ÌÀÈÛÉ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÓ
áÀÒãÆÄ. ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÌÀÔÖËÏÁÓ,
ÌÉÔÏØÏÍÃÒÉÄÁÛÉ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ×ÄÒÌÄÍÔÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÀ, ÒÀÝ
ÁÉÏËÏÂÉÖÒ ÑÀÍÂÅÀÓÀ ÃÀ ÂËÉÊÏËÉÆÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó.
ÈÖ ÓÖÍÈØÅÉÓ, ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÉÓ
ÛÄÂÖÄÁÉÈÉ ÝÅËÉËÄÁÄÁÉ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉ ÀÒÀÀ äÉÐÏØÓÉÉÓ ÈÀÅÉÃÀÍ
ÀÓÀÝÉËÄÁËÀÃ, ÌÀÛÉÍ äÉÐÏØÓÉÉÓ ÌÞÉÌÄ ÂÀÌÏÅËÉÍÄÁÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ, ÒÀÝ
áÀÓÉÀÈÃÄÁÀ ÝÍÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÌÏÛËÉÓ ÓÉÌÐÔÏÌÄÁÉÈ. äÉÐÏØÓÉÀ ÉÓÄÈÉ

360
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÉÌÈÅÒÀËÄÓ ÌÏÂÅÀÂÏÍÄÁÓ. ÉßÚÄÁÀ
äÀËÖÝÉÍÀÝÉÄÁÉÈ, ÒÀÓÀÝ ÌÏÓÃÄÅÓ ÊÒÖÍÜáÅÄÁÉ, ÈÅÀËÄÁÛÉ ÃÀÁÍÄ-
ËÄÁÀ, ÃÀÙÅÒÄÌÉËÏÁÀ, ÁÏËÏÓ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÌÏÛËÀ, ÒÀÝ ÀÌ
×ÖÍØÝÉÀÈÀ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÌÏÛËÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ.
ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÆÄÒÄËÄ ÓÖÍÈØÅÀ, ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ ÓÉÓÔÄÌÀÛÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ
ÛÄÂÖÄÁÉÈÉ ÌÏÅËÄÍÄÁÉ, ÒÀÝ ÂÀÌÏÉáÀÔÄÁÀ ÊÉÃÖÒÄÁÉÓ ÓÉËÖÒãÉÈ
(ÝÉÀÍÏÆÉÈ), ÓÖÓÔÉ ÐÖËÓÉÈ, ÓÉÓáËÉÓ ßÍÄÅÉÓ ÃÀÝÄÌÉÈ. ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ×ÖÍØÝÉÄÁÉÓ ÌÏÛËÀ, ÈÀÅÉÓ ÌáÒÉÅ, ÊÉÃÄÅ
Ö×ÒÏ ÀÖÀÒÄÓÄÁÓ ÍÄÒÅÖËÉ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ, ÒÀÝ
äÉÐÏØÓÉÉÓ ÌÞÉÌÄ ×ÏÒÌÉÓ ÃÒÏÓ ÓßÒÀ× ÓÉÊÅÃÉËÓ ÉßÅÄÅÓ.

IV.15.4. sunTqva maRali atmosferuli

wnevis pirobebSi

ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÓÀáÉÓ ÊÅËÄÅÉÈÉ ÈÖ ÔÄØÍÉÊÖÒÉ ßÚÀËÓÀÚÅÉÍÈÉ

ÓÀÌÖÛÀÏÓ ÛÄÓÒÖËÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÚÏ×ÍÀ ÖáÃÄÁÀ ÌÀÙÀËÉ
ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ. ÓÉÙÒÌÄÛÉ ÚÅÉÍÈÅÉÓÀÓ ÚÏÅÄË 10
ÌÄÔÒÆÄ ßÍÄÅÀ ÉÆÒÃÄÁÀ 1 ÀÔÌ-ÈÉ. ÀÌÉÔÏÌ 100 ÌÄÔÒÉÓ ÓÉÙÒÌÄÛÉ
ÚÏ×ÍÉÓÀÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÛÄÉÓÖÍÈØÀÅÓ ÂÀÆÉÓ ÍÀÒÄÅÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÀÔÌÏÓ-
×ÄÒÖË ßÍÄÅÀÆÄ 10-ãÄÒ ÌÄÔÉ ßÍÄÅÉÓ ØÅÄÛ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ.
ÐÒÏÐÏÒÝÉÖËÀÃ ÉÆÒÃÄÁÀ ÀÌ ÍÀÒÄÅÉÓ ÓÉÌÊÅÒÉÅÄÝ, ÒÀÝ ÊÉÃÄÅ
ÃÀÌÀÔÄÁÉÈ ßÉÍÀÀÙÌÃÄÂÏÁÀÓ ÖØÌÍÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÓ. ÀÌÉÔÏÌ 60-
80 ÌÄÔÒÉÓ ÓÉÙÒÌÄÆÄ Ö×ÒÏ ÙÒÌÀà ÜÀÓÅËÉÓÀÓ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ äÀÄÒÉÓ
ÌÈÀÅÀÒ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÓ – ÀÆÏÔÓ ÝÅËÉÀÍ äÄËÉÖÌÉÈ, ÒÏÌËÉÓ
ÓÉÌÊÅÒÉÅÄÝ 7-ãÄÒ Ö×ÒÏ ÌÝÉÒÄÀ ÀÆÏÔÉÓÀÆÄ (ÂÀÒÃÀ ÓÉÌÊÅÒÉÅÉÓÀ
ÀÌ ÝÅËÉËÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÉÓÉÝ ÀÒÉÓ, ÒÏÌ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÀÆÏÔÉ ÍÀÒÊÏÆÖË Ä×ÄØÔÓ ÉßÅÄÅÓ. ÉÂÉ ÊÀÒÂÀà ÉáÓÍÄÁÀ
ÝáÉÌÄÁÓÀ ÃÀ ËÉÐÏÉÃÄÁÛÉ ÃÀ ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÂÒÏÅÃÄÁÀ ÍÄÒÅÖË
ÙÄÒÏÓÀ ÃÀ ÔÅÉÍÛÉ). ÝÅËÉÀÍ ÀÓÄÅÄ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÓÀÝ.
ÊÄÒÞÏÃ, ÓÉÙÒÌÄÛÉ ÜÀÓÅËÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÓÀÓÖÍÈØ äÀÄÒÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÓ ÀÌÝÉÒÄÁÄÍ, ÉÍÀÒÜÖÍÄÁÄÍ ÒÀ ÌÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÓ
(Po2) áÌÄËÄÈÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÈÀÍ ÃÀÀáËÏÄÁÖËÉ ÏÃÄÍÏÁÉÈ. ÄÓ ÃÀÊÀÅÛÉ-
ÒÄÁÖËÉÀ ÉÌÀÓÈÀÍ, ÒÏÌ ÃÉÃÉ ßÍÄÅÉÓ ØÅÄÛ ÌÚÏ×É ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÞËÉÄÒ
ÔÏØÓÉÊÖÒÉÀ, ÀÌÉÔÏÌ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÓÖÍÈ-
ØÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ 1-2 ÓÀÀÈÛÉ ÝÄÍÔÒÀËÖÒÉ ÍÄÒÅÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÞÉÌÄ
ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ (ÀÒÀÈÖ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ, ÀÒÀÌÄà ÜÅÄÖ-
ËÄÁÒÉÅÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉÝ ÊÉ, 12-15 ÓÀÀÈÆÄ ÌÄÔÉ

361
ÃÒÏÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ ÓÖ×ÈÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÓÖÍÈØÅÀ ÉßÅÄÅÓ äÀÄÒ-
ÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉÓ ËÏÒßÏÅÀÍÉ ÂÀÒÓÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀÓ, ÓÖÒ×ÀØÔÀÍÔÉÓ
×ÖÍØÝÉÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀÓ ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÀÍÈÄÁÀÓÀÝ ÊÉ).
ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÖËÉ ÚÖÒÀÃÙÄÁÉÓ ÙÉÒÉÓÉÀ, ÀÓÄÅÄ, ÃÉÃ ÓÉÙÒÌÄÛÉ
ÚÏ×ÍÉÓ ÛÄÌÃÄ ÆÄÃÀÐÉÒÆÄ ÀÌÏÓÅËÉÓ ÓÀÊÉÈáÉ. ÓÉÙÒÌÄÛÉ ÚÏ×ÍÉÓÀÓ,
ÉØ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÌÀÙÀËÉ ßÍÄÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒ
ÓÉÈáÄÛÉ ÉáÓÍÄÁÀ ÂÀÆÄÁÉÓ ÞÀËÉÀÍ ÃÉÃÉ ÏÃÄÍÏÁÀ. ÓÉÙÒÌÉÃÀÍ ÍÄË-
ÍÄËÀ ÀÌÏÓÅËÉÓÀÓ, ßÍÄÅÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀà ÂÀÆÄÁÉ ÂÀÌÏÉ-
ÚÏ×À ÀÌÏÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÈÀÍ ÄÒÈÀÃ, ÀÌÉÔÏÌ ÏÒÂÀÍÉÆÌÓ ÓÀÛÉÛÒÏÄÁÀ
ÀÒ ÌÏÄËÉÓ. ÓßÒÀ×É ÀÌÏÓÅËÉÓÀÓ ÂÀÆÄÁÉ ÅÄÒ ÀÓßÒÄÁÓ ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ
ÂÀÌÏÚÏ×ÀÓ, ÒÀÃÂÀÍ ÌÀÙÀËÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÃÀÍ ÍÏÒÌÀËÖÒÛÉ
ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ ÂÀÆÄÁÉÓ áÓÍÀÃÏÁÀ ÓÉÓáËÛÉ ÌÝÉÒÃÄÁÀ, ÀÌÉÔÏÌ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÁÖÛÔÖÊÄÁÉ ÜÍÃÄÁÀ, ÒÏÌÄËÈÀÝ ÛÄÖÞËÉÀ
ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ (ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÃÀáÛÏÁÀ) ÄÌÁÏËÉÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ. ÓßÒÀ×
ÃÄÊÏÌÐÄÍÓÀÝÉÀÓ ÈÀÍ ÀáËÅÓ ÔÊÉÅÉËÄÁÉ ÓÀáÓÒÄÁÛÉ, ÈÀÅÁÒÖÓáÅÄÅÀ,
ÐÉÒÙÄÁÉÍÄÁÀ, ÝÍÏÁÉÄÒÄÁÉÓ ÃÀÊÀÒÂÅÀ. ÀÌ ÌÏÅËÄÍÉÓ ÈÀÅÉÃÀÍ
ÀÓÀÝÉËÄÁËÀà ÀÅÀÃÌÚÏ×É ÓßÒÀ×Àà ÖÍÃÀ ÌÏÈÀÅÓÃÄÓ ÉÓÄÅ ÌÀÙÀËÉ
ßÍÄÅÉÓ ØÅÄÛ, ÒÀÈÀ ÂÀÆÄÁÉÓ ÁÖÛÔÖÊÄÁÉ ÂÀÉáÓÍÀÓ ÃÀ ÌÏáÃÄÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉÃÀÍ ÌÀÈÉ ÂÀÌÏÚÏ×À.

IV.15.5. yvinTva

ÞÖÞÖÌßÏÅÀÒ ÝáÏÅÄËÈÀ ÆÏÂÉÄÒÈÉ ÓÀáÄÏÁÉÓ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍ-

ËÄÁÓ, ÝáÏÅÒÄÁÉÓ ÍÉÒÉÃÀÍ ÂÀÌÏÌÃÉÍÀÒÄ, ßÚËÉÓ ØÅÄÛ ÛÄÖÞËÉÀÈ
áÀÍÂÒÞËÉÅÉ ÃÒÏ ÃÀäÚÏÍ – 15 ßÖÈÉÃÀÍ ÄÒÈ ÓÀÀÈÀÌÃÄ ÃÀ ÌÄÔÉÝ.
ÚÅÉÍÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÀà ßÚÃÄÁÀ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÉÃÉ áÍÉÈ ÛÄÊÀÅÄÁÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉ áÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÃÀ ÌÀÈÛÉ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÈ, ÑÀÍÂ-
ÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÈ, ÊÖÍÈÄÁÛÉ ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÉÓ
ÂÀÃÉÃÄÁÉÈ, ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀÆÄ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏ-
ÒÄÁÉÓ ÒÄÀØÝÉÉÓ ÛÄÓÖÓÔÄÁÉÈ. ÀÓÄÅÄ, ÜÀÚÅÉÍÈÅÉÓ ÃÒÏÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ
äÄÌÏÃÉÍÀÌÉÊÖÒÉ ÒÄÀØÝÉÄÁÉÓ ÀÙÌÏÝÄÍÄÁÉÈ, ÒÏÌËÄÁÉÝ
ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ÔÅÉÍÉÓ ÃÀ ÌÉÏÊÀÒÃÉÓ ÓÉÓáËÉÈ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ,
ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÓ.
ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÍÄÁÄËÏÁÉÈÉ ÛÄÊÀÅÄÁÀ ÛÄÖÞËÉÀ ÀÒÀ ÖÌÄÔÄÓ
1-2 ßÖÈÉÓÀ. ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ ÀÃÀÌÉÀÍÓ, ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ßÉÍÀÓßÀÒÉ äÉÐÄÒÅÄÍ-
ÔÉËÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄÂ, ÀÐÍÏÄÓ áÀÍÂÒÞËÉÅÏÁÀ ÛÄÖÞËÉÀ 3-4 ßÖÈÀÌÃÄ

362
ÂÀÆÀÒÃÏÓ, ÞÀËÉÀÍ ÉÛÅÉÀÈÀÃ, Ö×ÒÏ ÌÄÔÉ ÃÒÏÉÈ. ÀÌÉÔÏÌÀÝ, ÓßÏÒÄÃ
ÀÌ ÃÒÏÉÈ ÂÀÍÉÓÀÆÙÅÒÄÁÀ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÌÏßÚÏÁÉËÏÁÉÓ
ÂÀÒÄÛÄ ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ßÚÀËØÅÄÛ ÚÏ×ÍÉÓ ÃÒÏ.
ÖÍÃÀ ÀÙÉÍÉÛÍÏÓ, ÒÏÌ äÉÐÄÒÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÛÄÌÃÄ áÀÍÂÒÞËÉÅÀÃ
ÜÀÚÅÉÍÈÅÀ ÓÀáÉ×ÀÈÏÀ ÓÉÝÏÝáËÉÓÀÈÅÉÓ. ÅÉÍÀÉÃÀÍ, ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÉÓ
ÜØÀÒÉ ÅÀÒÃÍÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ ÂÏÍÄÁÉÓ ÖÄÝÀÒÉ ÃÀÊÀÒÂÅÀ.
ÀÌ ÃÒÏÓ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÉÓ ÆÒÃÉÈ ÂÀÌÏßÅÄÖËÉ
ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÓÔÉÌÖËÉÓ ÂÀÅËÄÍÉÈ, ßÚÀËØÅÄÛ ÖÂÏÍÏà ÌÚÏ×ÌÀ
ÌÚÅÉÍÈÀÅÌÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÜÀÉÓÖÍÈØÏÓ ÃÀ ÃÀÉáÒÜÏÓ.

IV.15.6. sunTqva kunTuri muSaobis dros

ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÞËÉÄÒÉ

ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÓÔÉÌÖËÉÀ. ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÀßÚÄÁÀÝ ÊÉ ÖÊÅÄ ÉßÅÄÅÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉÙÒÌÉÓ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ. ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ
ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÉÓ ÆÒÃÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÓÉÙÒÌÄ ÃÀ ÓÉáÛÉÒÄ
ÉÆÒÃÄÁÀ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÒÀÝ Ö×ÒÏ ÃÀÞÀÁÖË ÌÖÛÀÏÁÀÓ ÀßÀÒÌÏÄÁÓ
ÏÒÂÀÍÉÆÌÉ, ÌÉÈ Ö×ÒÏ ÞËÉÄÒÃÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ. ÍÀÅÀÒ-
ãÉÛÄÅ ÀÃÀÌÉÍÛÉ ÉÂÉ ÀÙßÄÅÓ 50-100 ËÉÔÒÓ ßÖÈÛÉ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀáÛÉÒÄÁÀÓÈÀÍ ÄÒÈÀÃ, ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÉßÚÄÁÀ ÂÖËÉÓ
ÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀ, ÒÀÝ ÂÖËÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀÓ
ÉßÅÄÅÓ. ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓÀ ÃÀ
ÓÉÓáËÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÓ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ÌÉÆÄÆÉ ÀÒÉÓ ØÓÏ-
ÅÉËÄÁÛÉ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀ ÃÀ ÌÉÓÉ ÂÀÃÀÓÅËÀ ÓÉÓáËÛÉ. ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ
ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÌ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÉÀÙßÉÏÓ 50-200 ÌÂ%-ÓÀÝ ÊÉ ÍÀÝÅËÀà 5-22
ÌÂ%-ÉÓÀ, ÒÀÓÀÝ ÀÃÂÉËÉ ÀØÅÓ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ
ÃÀÂÒÏÅÄÁÉÓ ÌÉÆÄÆÉ ÉÓÀÀ, ÒÏÌ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÖãÒÄÃÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ, ÒÉÓ ÂÀÌÏÝ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ ÍÀßÉËÉ ÅÄÒ ÉÑÀÍÂÄÁÀ
ÝÅËÉÓ ÓÀÁÏËÏÏ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÀÌÃÄ – ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÀÌÃÄ ÃÀ ßÚËÀÌÃÄ.
ÀÓÄÈÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀ ÀÍÖ Ä. ß. ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀÅÀËÉÀÍÄÁÀ ÅÉÈÀÒÃÄÁÀ
ÞËÉÄÒ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ, ÞÍÄËÉ ÓÐÏÒÔÖËÉ
ÛÄãÉÁÒÄÁÄÁÉÓÀÓ. ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÌÏÉáÌÀÒÓ 250-350 ÌË
ÑÀÍÂÁÀÃÓ ßÖÈÛÉ. ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÉ 4500-5000 ÌË. ÀÓÄÈÉ
ÃÉÃÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÈ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÒÄÁÀ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÉÌÉÔÏÌ, ÒÏÌ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÓÉÓÔÏËÖÒÉ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÂÀÉÆÀÒÃÏÓ ÓÀÌãÄÒ (70-ÃÀÍ – 200 ÌË-ÌÃÄ), ÂÖËÉÓ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÒÉÈÌÉ
ÊÉ 2 ÃÀ 3-ãÄÒÀÝ ÊÉ (70-ÃÀÍ -150 ÃÀ 200 ÛÄÊÖÌÛÅÀÌÃÄ ßÖÈÛÉ).

363
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ, ÌÏáÌÀÒÄÁÉÓ ÂÀÆÒÃÉÓÀÓ ßÖÈÛÉ 100 ÌË-ÉÈ, ÓÉÓáËÉÓ
ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÀ ÉÆÒÃÄÁÀ 800-1000 ÌË-ÉÈ.
ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÓ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÀÂÒÄÈÅÄ
ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÐÏÄÁÉÃÀÍ ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÄÁÉÓ ÂÀÃÀÓÒÏËÀ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÛÉ
ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÂÀÙÀÒÉÁÄÁÀ ßÚËÉÈ Ï×ËÉÀÍÏÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ, ÒÀÓÀÝ ÌÏäÚ-
ÅÄÁÀ ÓÉÓáËÉÓ ÄÒÈÂÅÀÒÉ ÂÀÓØÄËÄÁÀ ÃÀ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÊÏÍÝÄÍ-
ÔÒÀÝÉÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÃÀ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ.
ÌÖÛÀÏÁÉÓÀÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀÃ ÌÀÔÖËÏÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÔÉËÉÆÀ-
ÝÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ. ÚÏÅÄËÉ ÄÒÈÉ ËÉÔÒÉ ÓÉÓáËÉÃÀÍ, ÒÏÌÄËÉÝ
ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÃÉà ßÒÄÛÉ ÂÀÉÅËÉÓ, ÌÏÓÅÄÍÄÁÉÓ ÃÒÏÓ ÏÒÂÀ-
ÍÉÆÌÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÉÚÄÍÄÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ 60-80 ÌË, ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÔÉËÉÆÀÝÉÀ ÀÙßÄÅÓ 120 ÌË (1 ËÉÔÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ
ÛÄÀÃÂÄÍÓ 200 ÌË. O2-Ó). ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÓ ÌÀÔÄÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀÆÄ, ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ ÃÀ H+ -
ÉÏÍÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀÝÉÉÓ ÌÀÔÄÁÀÆÄ, ÒÀÝ áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÏØÓÉäÄ-
ÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÀÓ. ÖÔÉËÉÆÀÝÉÉÓ ÆÒÃÀ ÂÀÍÓÀÊÖÈÒÄÁÉÈ
ÛÄÓÀÌÜÍÄÅÉÀ ÍÀÅÀÒãÉÛÄÅ ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÛÉ. ÀÌÀÓ ÌÄÔÉ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓ
ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÂÀáÓÍÀÓÀ ÃÀ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀÓ ÖÊÀÅÛÉÒÄÁÄÍ.
ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ßÀÒÌÏØÌÍÉËÉ ÒÞÄÌÑÀÅÀÓ ÃÀÑÀÍÂÅÀ
ÃÀ ÌÉÓÂÀÍ ÂËÖÊÏÆÉÓ ÒÄÓÉÍÈÄÆÉ áÃÄÁÀ ÖÊÅÄ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÀÌÈÀÅÒÄÁÉÓ
ÛÄÌÃÄ – ÀÙÃÂÄÍÉÈ ÐÄÒÉÏÃÛÉ, ÒÏÝÀ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÀ ãÄÒ
ÊÉÃÄÅ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÖËÉÀ, ÒÀÝ ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ ÏÒÂÀÍÉÆÌÛÉ ÃÀÂÒÏÅÉËÉ
ÆÄÃÌÄÔÉ ÒÞÉÓ ÌÑÀÅÀÓ ÓÀËÉÊÅÉÃÀÝÉÏÃ. ÌÀÂÒÀÌ ÒÞÉÓ ÌÑÀÅÀÓ ÃÀÂÒÏ-
ÅÄÁÀ ÀÒ ÀÒÉÓ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ÌÉÆÄÆÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓÀ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀ ÀÌ
ÃÒÏÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÂÆÉÈ áÃÄÁÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ
ÂÀÞËÉÄÒÄÁÉÓ ÓÉÂÍÀËÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÉÓ ÐÒÏÐÒÉÏ-
ÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ. ÄÓ ÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÉ ÌÏÍÀßÉ-
ËÄÏÁÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÚÏÅÄË ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀÛÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ.
ÛÄÉÍÉÛÍÄÁÀ ÀÓÄÅÄ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÉÒÏÁÉÈÒÄ×ËÄØÓÖÒÉ ÂÀÞËÉÄÒÄÁÀ ÃÀ
ÂÀáÛÉÒÄÁÀ. ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÒÏÌ ÓÐÏÒÔÓÌÄÍÄÁÛÉ ÌáÏËÏà "ÌÆÀÃÚÏ×ÍÉÓ
ÁÒÞÀÍÄÁÀ” ÖÊÅÄ ÉßÅÄÅÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ. ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉ-
ËÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÃÀ ÂÀÍÓÀÊÖÈ-
ÒÄÁÉÈ ÌÉÓ ÓÀßÚÉÓ ÄÔÀÐÆÄ, ÂÀÍÓÀÆÙÅÒÖËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÝÄÍÔÒÀËÖÒ ÉÍÄÒÅÀÝÉÀÓ. ÌÏÍÀÝÄÌÄÁÉÓ
ÌÉáÄÃÅÉÈ, ÌÀÌÏÞÒÀÅÄÁÄËÉ ÝÄÍÔÒÉÃÀÍ ÉÌÐÖËÓÄÁÉ ÌÉÃÉÓ ÒÏÂÏÒÝ

364
ÌÏÌÖÛÀÅÄ ÊÖÍÈÄÁÀÌÃÄ, ÉÓÄ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÈÀÍ ÃÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÀÂÆÍÄÁÀÓ ÉßÅÄÅÓ.
ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÌÊÅÄÈ-
ÒÀà ÄÝÄÌÀ, ÒÀÝ ÍÄÉÒÏÂÄÍÖËÉ ÌÉÆÄÆÄÁÉÓ ÂÀÌÏÒÈÅÉÓ ÂÀÌÏ áÃÄÁÀ.
ÈÖÌÝÀ, ÛÄÓÒÖËÄÁÖËÉ ÓÀÌÖÛÀÏÄÁÉÓ ÓÉÌÞÉÌÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ, ÅÄÍÔÉ-
ËÀÝÉÉÓ ÃÏÍÄ ÄÒÈáÀÍÓ (ÀÙÃÂÄÍÉÈÉ ÐÄÒÉÏÃÉ) ÒÜÄÁÀ ÌÏÌÀÔÄÁÖËÉ.
ÄÓ ÉÓ ÐÄÒÉÏÃÉÀ, ÒÏÝÀ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉ ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ ÂÀÍÉÝÃÉÀÍ
ÓÉÓáËÛÉ ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÝÉÒÊÖËÉÒÄÁÀÃÉ, ÁÏËÏÌÃÄ ÃÀÖÑÀÍÂÀÅÉ
ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÈ (ÒÞÄÌÑÀÅÀ ÃÀ ÓáÅÀ ÏÒÂÀÍÖËÉ
ÌÑÀÅÄÁÉ). ÈÀÍÃÀÈÀÍ áÃÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÀÅÀËÉÀÍÄÁÉÓ (ÄÍÄÒÂÄÔÉÊÖËÉ
ÃÀÍÀáÀÒãÄÁÉÓ ÃÀÓÀ×ÀÒÀà ÓÀàÉÒÏ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÀÄÒÈÏ ÒÀÏÃÄÍÏÁÉÓÀ
ÃÀ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ×ÀØÔÉÖÒÀà ÌÏáÌÀÒÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÒÀÏÃÄ-
ÍÏÁÀÓ ÛÏÒÉÓ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓáÅÀÏÁÉÓ) ÃÀ×ÀÒÅÀ.
×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÃÉÍÀÌÉÊÀ ÄÌÈáÅÄÅÀ ÓÉÓáËÉÓ ßÖÈÌÏ-
ÝÖËÏÁÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ, ÒÀÝ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÂÖË-ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÄËÉ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÊÏÏÒÃÉÍÀÝÉÀÆÄ ÌÄÔÚ-
ÅÄËÄÁÓ.

IV.15.7. araspecifikuri faqtorebis gavlena

sunTqvaze

×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ ÌÏØÌÄÃÄÁÓ ÉÓÄÈÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÝ,

ÒÏÌËÄÁÉÝ ÀÒ ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÄÍ ÌÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀÛÉ. ÀÌ ×ÀØÔÏÒÄÁÓ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ×ÖÍØÝÉÉÓ ÌÉÌÀÒÈ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ×ÀØÔÏÒÄÁÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ.
ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒ ×ÀØÔÏÒÄÁÓ ÌÉÀÊÖÈÅÍÄÁÄÍ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÃÀ
ßÍÄÅÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀÓ, äÏÒÌÏÍÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ, ÔÊÉÅÉËÓ.
ÊÀÍÆÄ ÞËÉÄÒÉ ÓÉÝÉÅÉÓ ÀÍ ÓÉÈÁÏÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ ÛÄÓÀÞ-
ËÄÁÄËÉÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ ÀÂÆÍÄÁÉÓ ÂÀÌÏßÅÄÅÀ. ÓÖÍÈØÅÀÆÄ
ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÒÀ ÌáÏËÏà ÂÀÒÄÂÀÍÉ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÀ, ÀÒÀÌÄà ÈÅÉÈ
ÓáÄÖËÉÓ ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÝÅËÉËÄÁÀ (ÀÅÀÃÌÚÏ×ÏÁÉÓ, ÂÀÝÉÄÁÉÓ
ÃÒÏÓ). ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ ÒÏÂÏÒÝ ÌÏÌÀÔÄÁÀÓ, ÀÓÄÅÄ ÆÏÌÉÄÒ
ÃÀÊËÄÁÀÓÀÝ (ÆÏÌÉÄÒÉ äÉÐÏÈÄÒÌÉÀ) ÈÀÍ ÀáËÀÅÓ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ
ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÂÀÃÉÃÄÁÀ, ÌÀÂÒÀÌ ÙÒÌÀ äÉÐÏÈÄÒÌÉÀ ÐÉÒÉØÉÈ,
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ ÀØÅÄÉÈÄÁÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉ ÒÄÀÂÉÒÄÁÄÍ, ÀÓÄÅÄ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÈÀ
ÁÀÒÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÃÀÍ ÌÏÌÀÅÀË ÉÌÐÖËÓÄÁÆÄ. ÀÓÄ, ÀÒÔÄÒÉÖËÉ
ßÍÄÅÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÉßÅÄÅÓ ÄØÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ ÃÀ ÉÍÓÐÉÒÀÝÉÖËÉ

365
ÍÄÉÒÏÍÄÁÉÓ ÛÄÊÀÅÄÁÀÓ, ÒÀÓÀÝ ÌÏÓÃÄÅÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÏÂÏÒÝ ÓÉÙÒÌÉÓ,
ÀÓÄÅÄ ÓÉáÛÉÒÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÀ.
ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÆÄÌÏØÌÄÃÉ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÉÀ
ÔÊÉÅÉËÉÝ. ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ ÔÊÉÅÉËÉÈ ÂÀÙÉÆÉÀÍÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ
ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ ÉßÅÄÅÓ ÉÓÄÅÄ, ÒÏÂÏÒÝ ÝÉÅÉ ÃÀ ÝáÄËÉ ÅÀÍÄÁÉÓ (ÀÍÖ
ÔÄÌÐÄÒÀÔÖÒÉÓ) ÌÏÍÀÝÅËÄÏÁÀ.
×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÆÄ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÀÓÄÅÄ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ
äÏÒÌÏÍÉ. ÓÉÓáËÛÉ ÀÃÒÄÍÀËÉÍÉÓ ÂÀÃÀÓÅËÉÓÀÓ (×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀ
ÂÏÍÄÁÒÉÅÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ), ÀÓÄÅÄ ÐÒÏÂÄÓÔÄÒÏÍÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÉÓÀÓ
(ÏÒÓÖËÏÁÉÓ ÃÒÏÓ) ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ ÉÆÒÃÄÁÀ.

IV.16. xelovnuri sunTqva

ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÀ ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÌßÅÄÅÉ ÌÉÆÄÆÉÓ ÌÉÖáÄÃÀÅÀÃ

ÓÉÝÏÝáËÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀáÉ×ÀÈÏ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ
ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ ÌÏÌÄÍÔÉÃÀÍ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÊËÉÍÉÊÖÒÉ ÓÉÊÅÃÉËÉÓ
ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ. ÒÏÂÏÒÝ ßÄÓÉ, 4-6 ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÃÀÂÒÏÅÄÁÀ ÛÄÖØÝÄÅÀÃ
ÝÅËÉËÄÁÄÁÓ ÉßÅÄÅÓ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏà ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ
ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ, ÒÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃÀÝ ÃÂÄÁÀ ÁÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÓÉÊÅÃÉËÉ. ÄÓ
ÌÝÉÒÄ ÌÏÍÀÊÅÄÈÉ (4-6 ßÖÈÉ) ÉÓ ÃÒÏÀ, ÒÏÝÀ, ÀÃÀÌÉÀÍÆÄ ÒÄÀÍÉÌÀÝÉÖË
ÙÏÍÉÓÞÉÄÁÀÈÀ ÜÀÔÀÒÄÁÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ, ãÄÒ ÊÉÃÄÅ ÛÄÓÀÞËÄÁÄËÉÀ
ÌÉÓÉ ÂÀÌÏÚÅÀÍÀ ÊËÉÍÉÊÖÒÉ ÓÉÊÅÃÉËÉÃÀÍ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀÒÙÅÄÅÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÌÏÉßÅÉÏÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓ
ÃÀáÛÏÁÀÌ, ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÀÌ, ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÃÀÆÉÀÍÄÁÉÓÀ ÈÖ
ÌÏßÀÌËÅÉÓ ÛÄÃÄÂÀà ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÌÀ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÉÓ ÌÊÅÄÈÒÌÀ ÃÀÒ-
ÙÅÄÅÀÌ, ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÀØÔÉÖÒÏÁÉÓ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÀÌ ÃÀ ÓáÅÀ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÖÄÝÀÒÉ ÛÄÜÄÒÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÀ
ÄÒÈáÀÍÓ ÍÀÒÜÖÍÃÄÁÀ. ÓÀÞÉËÄ ÀÒÔÄÒÉÀÆÄ ÐÖËÓÉ ÉÓÉÍãÄÁÀ ÖÊÀÍÀÓÊ-
ÍÄËÉ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÃÀÍ 3-5 ßÖÈÉÓ ÂÀÍÌÀÅËÏÁÀÛÉ. áÏËÏ ÂÖËÉÓ ÖÄÝÀÒÉ
ÂÀÜÄÒÄÁÉÓ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉ ßÚÃÄÁÀ 30-60 ßÀÌÉÓ
ÛÄÌÃÄÂ.
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÌÏÖËÏÃÍÄËÉ ÛÄßÚÅÄÔÉÓ ÀÍ ÃÀØÅÄÉÈÄÁÉÓ ÃÒÏÓ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÌÉÓÉ ÍÏÒÌÀËÉÆÀÝÉÉÓÀÈÅÉÓ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉ ÙÏÍÉÓ-
ÞÉÄÁÄÁÉÓ ÜÀÔÀÒÄÁÀ. ÊËÉÍÉÊÖÒÉ ÓÉÊÅÃÉËÉÓ ÃÀÃÂÏÌÉÓ ÀÍ ÌÉÓÉ

366
ÂÀÒÃÀÖÅËÏÁÉÓÀÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÀ ÓÉÓáËÉÓ ÌÉÌÏØÝÄÅÉÓ ÀÙÓÀÃÂÄÍÀÃ
ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÖË ÙÏÍÉÓÞÉÄÁÄÁÓ ÒÄÀÍÉÌÀÝÉÖËÉ ÙÏÍÉÓÞÉÄÁÄÁÉ
ÄßÏÃÄÁÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÀÙÓÀÃÂÄÍÀà ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓ
ÂÀÌÔÀÒÄÁËÏÁÉÓ ÀÙÃÂÄÍÀ ÃÀ áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÜÀÔÀÒÄÁÀ.
ÖÂÏÍÏ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÀÃÀÌÉÀÍÓ ÄÊÀÒÂÄÁÀ ÉÓ ÃÀÌÝÅÄËÉ
ÒÄ×ËÄØÓÄÁÉ, ÒÏÌÄËÈÀ ßÚÀËÏÁÉÈÀÝ ÍÏÒÌÀËÖÒ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ
äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉÀ. ÀÓÄÈ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÐÉÒÙÄÁÉÍÄÁÀÓ,
ÝáÅÉÒÉÃÀÍ ÀÍ ÚÄËÉÃÀÍ ÓÉÓáËÉÓ ÃÄÍÀÓ ÛÄÖÞËÉÀ äÀÄÒÂÀÌÔÀÒÉ ÂÆÄÁÉÓ
(ÔÒÀØÄÀÓ, ÁÒÏÍØÄÁÉÓ) ÃÀáÛÏÁÀ. ÌÀÂÒÀÌ ÆÖÒÂÆÄ ÌßÏËÉÀÒÄ ÖÂÏÍÏ
ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉ ÉÓÄÃÀÝ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÂÀÃÀÉÊÄÔÏÓ ÄÍÉÈ, ØÅÄ-
ÃÀ ÚÁÉÓ ÜÀÌÏÛÅÄÁÉÓ ÛÄÃÄÂÀÃ. ÀÌÉÔÏÌ ÒÄÀÍÉÌÀÝÉÖËÉ ÙÏÍÉÓÞÉÄÁÄÁÉÓ
ÜÀÔÀÒÄÁÉÓÀÓ ÐÉÒÅÄË ÚÏÅËÉÓÀ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ ÐÉÒÉÓ ÙÒÖÓÀ ÃÀ ÚÄËÉÓ
ÂÀßÌÄÍÃÀ ÃÀ ÀÙÉÊÅÄÈÏÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÂÆÄÁÉÓ ÂÀÃÀÊÄÔÅÀ ÄÍÉÈ, ÒÉÓ-
ÈÅÉÓÀÝ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓ ÈÀÅÓ ÖÊÀÍ ÂÀÃÀÓßÄÅÄÍ ÃÀ ØÅÄÃÀ ÚÁÀÓ ßÉÍ
ßÀÌÏÖßÄÅÄÍ. ÚÅÄËÀÆÄ ÌÀÒÔÉÅÉ ßÄÓÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÀÍÉÌÀÝÉÉÓÀ, ÒÏÝÀ
áÄËÈ ÀÒ ÂÅÀØÅÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÀÐÀÒÀÔÖÒÀ, ÀÒÉÓ ÓÖÍÈØÅÀ ÐÉÒÉÃÀÍ
ÝáÅÉÒÛÉ ÀÍ ÐÉÒÉÃÀÍ ÐÉÒÛÉ.
ÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ “ÐÉÒÉÃÀÍ ÝáÅÉÒÛɔ ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉ áÄËÓ ÀÃÄÁÓ
ÃÀÆÀÒÀËÄÁÖËÉÓ ÛÖÁËÆÄ, ÈÌÉÓ ÆÒÃÉÓ ÆÏËÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ ÃÀ ÖÊÀÍ
ÂÀÃÀÓßÄÅÓ ÌÉÓ ÈÀÅÓ. ÌÄÏÒÄ áÄËÉÈ ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉ ÂÀÌÏÓßÄÅÓ ØÅÄÃÀ
ÚÁÀÓ ÃÀ ÃÀÖÊÄÔÀÅÓ ÐÉÒÓ, ÝÄÒÀ ÈÉÈÓ ÌÉÀàÄÒÓ ÔÖÜÄÁÓ. ÙÒÌÀÃ
ÜÀÉÓÖÍÈØÀÅÓ, ÐÉÒÓ ÌÉÖÀáËÏÄÁÓ ÃÀÆÀÒÀËÄÁÖËÉÓ ÝáÅÉÒÓ ÃÀ
ÀßÀÒÌÏÄÁÓ ÉÍÓÖ×ËÀÝÉÀÓ – äÀÄÒÉÓ ÜÀÁÄÒÅÀÓ ÓÀÓÖÍÈØ ÂÆÄÁÛÉ. ÀÌ ÃÒÏÓ
ÃÀÆÀÒÀËÄÁÖËÉÓ ÂÖËÌÊÄÒÃÌÀ ÖÍÃÀ ßÀÌÏÉßÉÏÓ. ÌÄÒÄ ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉ
ÀÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÓ ÃÀÆÀÒÀËÄÁÖËÉÓ ÝáÅÉÒÓ ÃÀ áÃÄÁÀ ÐÀÓÉÖÒÉ
ÀÌÏÓÖÍÈØÅÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÓÉÌÞÉÌÉÓ ÞÀËÉÓ ÃÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÄËÀÓÔÉÖÒÉ
ßÄÅÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÈ. ÀÌÀÓÈÀÍ, ÚÖÒÀÃÙÄÁÀ ÖÍÃÀ ÌÉÄØÝÄÓ ÉÌÀÓ, ÒÏÌ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉ ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÓ ÃÀÖÁÒÖÍÃÄÓ.
ÓÖÍÈØÅÉÓÀÓ “ÐÉÒÉÃÀÍ ÐÉÒÛɔ ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉ ÃÀ ÃÀÆÀÒÀËÄÁÖËÉ
ÉÂÉÅÄ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÀÒÉÀÍ: ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉÓ ÄÒÈÉ áÄËÉ ÃÄÅÓ
ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓ ÛÖÁËÆÄ, ÌÄÏÒÄ – ÌÉÓÉ ØÅÄÃÀ ÚÁÉÓ ØÅÄÛ. ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉ
ÖÀáËÏÅÃÄÁÀ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓ ÐÉÒÓ, ÉÌÀÅÃÒÏÖËÀà ÈÀÅÉÓÉ ËÏÚÉÈ
ÊÄÔÀÅÓ ÌÉÓ ÝáÅÉÒÓ. ÛÄÉÞËÄÁÀ ÀÓÄÅÄ ÀÅÀÃÌÚÏ×ÉÓ ÍÄÓÔÏÄÁÉÓ ÃÀÊÄÔÅÀ
ÌÉÓ ÛÖÁËÆÄ ÃÀÃÄÁÖËÉ áÄËÉÓ ÝÄÒÀ ÃÀ ÓÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ ÈÉÈÉÈ. ÀÌ
ßÄÓÉÈ ÜÀÔÀÒÄÁÖËÉ áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÃÒÏÓÀÝ ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ
ÈÅÀËÚÖÒÉÓ ÃÄÅÍÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÌÏÞÒÀÏÁÉÓÀÃÌÉ ÉÍÓÖ×ËÀÝÉÉÓÀ
ÃÀ äÀÄÒÉÓ ÂÀÌÏÓÅËÉÓ ÃÒÏÓ.

367
 ÒÏÌÄËÉ ÌÄÈÏÃÉÝ ÀÒ ÖÍÃÀ ÂÀÌÏÅÉÚÄÍÏÈ, ÐÉÒÅÄË ÚÏÅËÉÓÀ
ÀÖÝÉËÄÁÄËÉÀ 5-10 ÜØÀÒÉ ÉÍÓÖ×ËÀÝÉÉÓ ÜÀÔÀÒÄÁÀ, ÒÏÌ ÒÀÝ ÛÄÉÞËÄÁÀ
ÜØÀÒÀ ÌÏáÃÄÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓÀ ÃÀ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÓÉàÀÒÁÉÓ
ÀÙÌÏ×áÅÒÀ. ÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄ ÉÍÓÖ×ËÀÝÉÉÓ ÜÀÔÀÒÄÁÀ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÚÏÅÄËÉ
5 ßÀÌÉÓ ÛÄÌÃÄÂ. ÒÄÀÍÉÌÀÔÏÒÉÓ ÀÌÏÓÖÍÈØÖË äÀÄÒÛÉ, ÒÏÌÄËÓÀÝ ÉÓ
ÜÀÁÄÒÀÅÓ ÀÅÀÃÌÚÏ×Ó, ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀ (16-17%) ÓÀÅÓÄÁÉÈ
ÓÀÊÌÀÒÉÓÉÀ ÍÏÒÌÀËÖÒÉ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÓÀÚÏ×ÀÃ. ÀÌÏÓÖÍ-
ÈØÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÌÀÙÀËÉ ÐÒÏÝÄÍÔÉ (3-4%) ÈÀÅÉÓ
ÌáÒÉÅ, áÄËÓ ÖßÚÏÁÓ ÃÀÆÀÒÀËÄÁÖËÉÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉÓ
ÓÔÉÌÖËÀÝÉÀÓ.
áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ßÄÓÉ – ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ áÄËÏÅÍÖÒÉ
ÂÀ×ÀÒÏÈÄÁÀ ÃÀ ÛÄÅÉßÒÏÄÁÀ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÌÏÃÉ×ÉÊÀÝÉÉÈ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ.
ÚÅÄËÀÆÄ ÌÀÒÔÉÅÉÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÆÄ ÆÄßÏËÀ áÄËÄÁÉÈ 70-90-ãÄÒ
ßÖÈÛÉ. ÂÖËÌÊÄÒÃÆÄ ÆÄßÏËÉÓÀÓ ÉÂÉ ÉÊÖÌÛÄÁÀ, ÅÉßÒÏÅÃÄÁÀ ÃÀ ×ÉË-
ÔÅÄÁÉÃÀÍ äÀÄÒÉ ÀÌÏÃÉÓ (ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉ), áÏËÏ ÂÖËÌÊÄÒÃÆÄ
ÆÄßÏËÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÉÓÀÓ áÃÄÁÀ ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÙÒÖÓ ÐÀÓÉÖÒÉ ÂÀ×ÀÒ-
ÈÏÄÁÀ ÃÀ äÀÄÒÉ ÛÄÃÉÓ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ. ÀÌ ÌÄÈÏÃÉÈ ÄÒÈÃÒÏÖËÀÃ
ÄÁÒÞÅÉÀÍ ÒÏÂÏÒÝ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÛÄßÚÅÄÔÀÓ, ÀÓÄÅÄ ÂÖËÉÓ ÂÀÜÄÒÄÁÀÓ.
ÀÌÀÓÈÀÍ, ÀÌ ÌÄÈÏÃÓ ÉÚÄÍÄÁÄÍ ÌáÏËÏà ÌÀÛÉÍ, ÒÏÝÀ ÃÀÒßÌÖÍÄÁÖËÍÉ
ÀÒÉÀÍ, ÒÏÌ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀ ÛÄßÚÅÄÔÉËÉÀ. ÓÖÍÈØÅÉÓ áÄËÏÅÍÖÒÀÃ
ÀÙÓÀÃÂÄÍÀÃ ÀÌ ÌÄÈÏÃÓ ÃÙÄÉÓÀÈÅÉÓ ÐÒÀØÔÉÊÖËÀÃ ÀÒ ÉÚÄÍÄÁÄÍ,
ÅÉÍÀÉÃÀÍ ÉÓ ÅÄÒ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×Ó ×ÉËÔÅÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ
ÓÀÊÌÀÒÉÓ ÃÏÍÄÓ.
ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÓÐÄÝÉÀËÖÒÉ ÀÐÀÒÀÔÄÁÉ, ÒÏÌËÄÁÓÀÝ ÉÚÄÍÄÁÄÍ
áÀÍÂÒÞËÉÅÉ áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓÀÈÅÉÓ.

368
 sakontrolo kiTxvebi

1. ÒÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÀÒÓÉ ÃÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ?

2. ÓÖÍÈØÅÉÓ ÐÒÏÝÄÓÉÓ ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÒÂÏËÄÁÓ ÅÉÝÍÏÁÈ?
3. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÀÂÄÁÖËÄÁÀ.
4. ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉ ßÍÄÅÉÓ
ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ?
5. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÐËÄÅÒÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÀ ÀáÀËÛÏÁÉËÄÁÛÉ.
6. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÓ ÃÀ ÒÀ ÊËÉÍÉÊÖÒÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ
ÀØÅÓ ÌÀÓ?
7. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÉÊËÉÓ ×ÀÆÄÁÉ.
8. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÌÀáÀÓÉÀÈÄÁËÄÁÉ,
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.
9. ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÔÉÐÉÓ ÓÀÓÖÍÈØÉ ÊÖÍÈÄÁÉ ÅÉÝÉÈ?
10. ÀÙßÄÒÄÈ ÛÄÓÖÍÈØÅÉÓÀ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉ.
11. ×ÉËÔÅÉÓ ÒÀ ÃÀ ÒÀ ÓÀáÉÓ äÀÄÒÉÓ ÌÏÝÖËÏÁÀ ÅÉÝÉÈ?
12. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀÓ ÃÀ ÒÀ ×ÉÆÉÏËÏÂÉÖÒÉ
ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ ÌÀÓ?
13. ÒÏÂÏÒ ÂÀÌÏÉÈÅËÄÁÀ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÀ?
14. ÒÏÂÏÒÉÀ ÜÀÓÖÍÈØÖËÉ, ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ ÃÀ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓ
ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ?
15. ÒÀÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÂÀÒÄÂÀÍÉ ÃÀ ÛÉÍÀÂÀÍÉ ÓÖÍÈØÅÀ?
16. ÆÏÂÀÃÀà ÒÀ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÀÛÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÆÄÁÉ?
17. ÒÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÆÉÓ áÓÍÀÃÏÁÀ?
18. ÒÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÂÀÆÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ?
19. ÒÀ ÓÀáÉÈ ÉÌÚÏ×ÄÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÉ ÓÉÓáËÛÉ?
20. ÀÙßÄÒÄÈ ÓÉÓáËÉÈ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ.
21. ÒÀÆÄÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀ?
22. ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÂÀÆÄÁÉÓ ÝÅËÀ ×ÉËÔÅÄÁÛÉ?
23. ÒÀÛÉ ÌÃÂÏÌÀÒÄÏÁÓ ×ÉÊÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÊÀÍÏÍÉ?
24. ÒÀÓ ÂÀÌÏáÀÔÀÅÓ ÊÒÏÂÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ?
25. ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ ÒÀÍÓÐÏÒÔÉÒÃÄÁÀ ÂÀÆÄÁÉ äÀÄÒÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÛÉ?
26. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÖÍÈØÅÀÓ? ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓ.
27. ÒÀ ×ÀØÔÏÒÄÁÉ ÀáÃÄÍÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀÆÄ?
28. ÒÀÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ ØÓÏÅÉËÖÒ äÉÐÏØÓÉÀÓ ÃÀ ØÓÏÅÉËÖÒ ÀÍÏØÓÉÀÓ?
ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÉÓÉÍÉ.

369
29. ÓÀà ÌÃÄÁÀÒÄÏÁÓ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÉ ÃÀ ÒÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÉÈ áÃÄÁÀ
ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÄÂÖËÀÝÉÀ?
30. ÒÏÂÏÒ ÉÝÅËÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÀ ÌÄØÀÍÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÆÄÌÏØ-
ÌÄÃÄÁÉÈ?
31. ÒÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÊÏÍÝÄÍÔÒÀ-
ÝÉÉÓ ÌÏÌÀÔÄÁÀ?
32. ÒÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ äÉÐÏØÓÉÀ?
33. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ØÄÌÏÒÄÝÄÐÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ.
34. ÒÏÂÏÒÉÀ ÀáÀËÛÏÁÉËÉÓ ÐÉÒÅÄËÉ ÜÀÓÖÍÈØÅÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÉ?
35. ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ×ÉËÔÅÄÁÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÉÓ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÄÁÀ
ÓÉ×áÉÆËÄÆÄ.
36. ÒÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀáÃÄÍÓ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ ÌÀÙÀËÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ
ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÚÏ×ÍÀ.
37. ÒÏÂÏÒÉÀ ÓÖÍÈØÅÀ ÃÀÁÀËÉ ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ ßÍÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ?
38. ÜÀÌÏÈÅÀËÄÈ ÃÀ ÃÀÀáÀÓÉÀÈÄÈ ÐÀÈÏËÏÂÉÖÒÉ ÔÉÐÉÓ äÉÐÏØÓÉÄÁÉ.
39. ÒÏÂÏÒÉÀ ÚÅÉÍÈÅÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ?
40. ÒÏÂÏÒÉÀ ÀÒÀÓÐÄÝÉ×ÉÊÖÒÉ ×ÀØÔÏÒÄÁÉÓ ÂÀÅËÄÍÀ ÓÖÍÈØÅÀÆÄ?
41. ÒÏÂÏÒ ÉÝÅËÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÀ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÃÀÔÅÉÒÈÅÉÓ ÃÒÏÓ?
42. áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÀ ÃÀ ÒÀ áÄÒáÄÁÉ ÅÉÝÉÈ?
43. ÀÙßÄÒÄÈ áÄËÏÅÍÖÒÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÔÄØÍÉÊÀ ÐÉÒÉÃÀÍ ÐÉÒÛÉ ÃÀ
ÐÉÒÉÃÀÍ ÝáÅÉÒÛÉ.
44. ÒÀ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÀ ÀØÅÓ áÄËÏÅÍÖÒ ÓÖÍÈØÅÀÓ?

370
 testebi TviTSefasebisaTvis

ØÅÄÌÏÈ ÌÏÝÄÌÖËÉ ßÉÍÀÃÀÃÄÁÄÁÉÃÀÍ ÆÏÂÉ ÌÀÒÈÀËÉÀ,

ÆÏÂÉ ÌÝÃÀÒÉ

ÐÀÓÖáÄÁÉ ÌÏÝÄÌÖËÉÀ ÌÏÌÃÄÅÍÏ ÂÅÄÒÃÆÄ

1. À) ÌÀÊÒÏÏÒÂÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÖÍÈØÅÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ ÂÀÆÄÁÉÓ

ÃÉ×ÖÆÖÒÉ ÂÀÃÀÍÀßÉËÄÁÉÈ
Á) ßÍÄÅÀ ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ ÍÏÒÌÀÛÉ ÚÏÅÄËÈÅÉÓ ÖÀÒÚÏ×ÉÈÉÀ
Â) ÐÍÄÅÌÏÈÏÒÀØÓÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ äÀÄÒÉÓ ÀÒÓÄÁÏÁÀÓ
ÐËÄÅÒÉÓ ÍÀÐÒÀËÛÉ
Ã) ÌÏÆÒÃÉË ÀÃÀÌÉÀÍÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ
ÍÏÒÌÀÛÉ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 25-30-Ó ßÖÈÛÉ
Ä) ÍÏÒÌÀÛÉ ÓÖÍÈØÅÉÈÉ ÌÏÞÒÀÏÁÄÁÉÓ ÓÉáÛÉÒÄ 4-5-ãÄÒ
ÌÝÉÒÄÀ ÂÖËÉÓ ÛÄÊÖÌÛÅÀÈÀ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÆÄ

2. À) ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ÌÀÌÀÊÀÝÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÔÄÅÀÃÏÁÀ

3,5-4,5 ËÉÔÒÉÀ
Á) ÌÊÅÃÀÒÉ ÓÉÅÒÝÉÓ äÀÄÒÉÓ 12% ÌÏÍÀßÉËÄÏÁÓ ÂÀÆÈÀ
ÝÅËÀÛÉ
Â) ÄÒÈÉ ÛÄÓÖÍÈØÅÀ-ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÀØÔÉÓ ÃÒÏÓ ÂÀÍÀáËÄÁÀÓ
ÂÀÍÉÝÃÉÓ ÌÈÄËÉ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉ
Ã) ÀáÀËÂÀÆÒÃÀ ØÀËÉÓ ×ÉËÔÅÉÓ ÓÀÓÉÝÏÝáËÏ ÔÄÅÀÃÏÁÀ
4-6 ËÉÔÒÉÀ
Ä) ÍÀÒÜÄÍÉ äÀÄÒÉ ÃÀÀáËÏÄÁÉÈ 700 ÌË-ÉÀ

3. À) ÓÉÈáÄÛÉ ÂÀÆÉÓ áÓÍÀÃÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÏÝÄÌÖËÉ

ÂÀÆÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ
Á) ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÔÄÅÀÃÏÁÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÌÀÓÛÉ
äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÛÄÌÝÅÄËÏÁÀÆÄ
Â) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÀ ÀÒ ÀÒÉÓ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÌÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ
Ã) äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÏØÓÉÂÄÍÀÝÉÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒ ßÍÄÅÀÆÄ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÓÉÓáËÈÀÍ
ÊÏÍÔÀØÔÉÓ ÀÃÂÉËÆÄ
Ä) pH-ÉÓ ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÓÀÓ ÌÀÔÖËÏÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ
ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ

371
4. À) pH-ÉÓ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÏØÓÉäÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÃÉÓÏÝÉÀÝÉÀÆÄ
ÊÒÏÂÉÓ Ä×ÄØÔÓ ÖßÏÃÄÁÄÍ
Á) ÅÄÍÖÒÉ ÓÉÓáËÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÂÀãÄÒÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ
ÌÀÔÖËÏÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÍÀÈÄÓÀÏÁÀ ÑÀÍÂÁÀÃÈÀÍ
Â) ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÊÖÍÈÖÒÉ ÌÖÛÀÏÁÉÓ ÃÒÏÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ
ÌÀÔÖËÏÁÓ äÄÌÏÂËÏÁÉÍÉÓ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÛÄÊÀÅÛÉÒÄÁÀ
Ã) ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÛÄÌÏÓÖË ÓÉÓáËÛÉ CO2-ÉÓ ÞÀÁÅÀ 46 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
Ä) ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ CO2-ÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ
ßÍÄÅÀ ÛÄÀÃÂÄÍÓ 40 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.

5. À) äÀÄÒÂÀÌÔÀÒ ÂÆÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ ÂÀÃÀÔÀÍÀ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ

ÌáÏËÏà ÊÏÍÅÄØÝÉÉÓ ÂÆÉÈ
Á) ÀÌÏÓÖÍÈØÖËÉ äÀÄÒÉ ÀËÅÄÏËÖÒÉ äÀÄÒÉÓÀ ÃÀ ÌÊÅÃÀÒÉ
ÓÉÅÒÝÉÓ äÀÄÒÉÓ ÍÀÒÄÅÉÀ
Â) ×ÉËÔÅÉÓ ÓÉÓáËÞÀÒÙÅÄÁÉÓ ÓÀÍÀÈÖÒÉÓ ÆÏÌÀ
ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ
ÂÖËÌÊÄÒÃÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ÃÀ ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÛÉÂÍÉÈÀ ßÍÄÅÀÆÄ
Ã) ×ÉËÔÅÛÉ ÓÉÓáËÉÓ ÍÀÊÀÃÉ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉÀ ÂÖËÉÃÀÍ
ÂÀÃÀÓÒÏËÉËÉ ÓÉÓáËÉÓ ÏÃÄÍÏÁÀÆÄ
Ä) ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÅÄÍÔÉËÀÝÉÖÒ-ÐÄÒ×ÖÆÉÖËÉ ÊÏÄ×ÉÝÉÄÍÔÉ
ÜÅÄÖËÄÁÒÉÅ 15-Ó ÀÙÄÌÀÔÄÁÀ

6. À) ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÉ×ÖÆÉÀÓ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÍÀà ÀÞÍÄËÄÁÓ

ÀËÅÄÏËÄÁÉÓ ÓÖÒ×ÀØÔÀÍÔÉÓ ÛÒÄ
Á) ×ÉËÔÅÉÓ ÊÀÐÉËÀÒÄÁÛÉ ÂÀÅËÉÓÀÓ ÈÉÈÏÄÖËÉ
ÄÒÉÈÒÏÝÉÔÉÓ ÓÀÃÉ×ÖÆÉÏ ÃÒÏ 0,3 ßÀÌÉÀ
Â) ÔÒÀØÄÀÛÉ, ÁÒÏÍØÄÁÓÀ ÃÀ ÁÒÏÍØÉÏËÄÁÛÉ ÂÀÆÄÁÉÓ
ÂÀÃÀÔÀÍÀ ÌáÏËÏà ÃÀ ÌáÏËÏà ÊÏÍÅÄØÝÉÉÈ áÃÄÁÀ
Ã) ÀÍÀÄÒÏÁÖË ÐÉÒÏÁÄÁÛÉ ÄÍÄÒÂÉÉÓ ÄÒÈÀÃÄÒÈ ßÚÀÒÏÓ
ÂËÖÊÏÆÀ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
Ä) ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÀÒ
ÀÒÉÓ ØÓÏÅÉËÄÁÉÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÀÆÄ

7. À) ÊÖÍÈÏÅÀÍÉ ØÓÏÅÉËÉ ÄÒÈÀÃÄÒÈÉ ØÓÏÅÉËÉÀ, ÒÏÌÄËÛÉÝ

ÀÒÓÄÁÏÁÓ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÀÒÀÂÉ
Á) ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ
ÌÀÈ ÌÉÄÒ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÌÏáÌÀÒÄÁÀÆÄ
Â) ØÓÏÅÉËÄÁÉ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÔÀÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ
ÌÈÄË ÒÀÏÃÄÍÏÁÀÓ ÉÈÅÉÓÄÁÄÍ

372
 Ã) ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ØÄÒØÉ, ÌÉÏÊÀÒÃÉ ÃÀ ÜÏÍÜáÉÓ ÊÖÍÈÄÁÉ
ÌÏÉáÌÀÒÄÁÄÍ ÓÉÓáËÉÈ ÌÏÔÀÍÉËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ 40-60%-Ó
Ä) ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÖÊÌÀÒÉÓÏÁÉÓÀÃÌÉ ÚÅÄËÀÆÄ ÌÂÒÞÍÏÁÉÀÒÄÍÉ
ÔÅÉÍÉÓ ÖãÒÄÃÄÁÉ ÀÒÉÀÍ

8. À) ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÚÅÄËÀÆÄ ÃÉÃÉ ÌÀÜÅÄÍÄÁÄËÉ

ÊÀÐÉËÀÒÄÁÉÓ ÀÒÔÄÒÉÖËÉ ÃÀÁÏËÏÄÁÉÓ ÌÉÃÀÌÏÛÉ
×ÉØÓÉÒÃÄÁÀ
Á) ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ËÏÊÀËÖÒÉ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ ÃÀ
ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÓÉÜØÀÒÄ ÃÀÌÏÊÉÃÄÁÖËÉ ÀÒ ÀÒÉÓ
ÌÏÝÄÌÖË ÖÁÀÍÛÉ ÑÀÍÂÅÉÈÉ ÐÒÏÝÄÓÄÁÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÏÁÀÆÄ
Â) ÂÀÆÈÀ ÝÅËÀ ÊÀÐÉËÀÒÉÓ ÓÉÓáËÓÀ ÃÀ ØÓÏÅÉËÓ ÛÏÒÉÓ
ÃÉ×ÖÆÉÉÓ ÂÆÉÈ áÏÒÝÉÄËÃÄÁÀ
Ã) ØÓÏÅÉËÖÒ ÓÉÈáÄÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ 40-20 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.
ÌÄÒÚÄÏÁÓ
Ä) “ÌÊÅÃÀÒ ÊÖÈáÄÛɔ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÐÀÒÝÉÀËÖÒÉ ßÍÄÅÀ
0,1 ÌÌ.ÅßÚ.ÓÅ.-ÆÄ ÃÀÁÀËÉÀ

9. À) ØÓÏÅÉËÄÁÛÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÈ ÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ ÞÉÒÉÈÀÃ

ÌÀÒÜÅÄÍÄÁÄËÓ ÖãÒÄÃÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÞÀÁÅÀ
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ
Á) ÌÉÏÂËÏÁÉÍÉ ÑÀÍÂÁÀÃÉÓ ÃÄÐÏÓ ÒÏËÓ ÀÓÒÖËÄÁÓ
Â) ÀÍÏØÓÉÉÓ ÃÀÓÀßÚÉÓÛÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÃÀÒÙÅÄÅÄÁÉ
ÛÄØÝÄÅÀÃÉ áÀÓÉÀÈÉÓÀÀ
Ã) ÈÀÅÉÓ ÔÅÉÍÉÓ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉ 8-10 ßÖÈÉÀ
Ä) ÈÉÒÊÌËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÙÅÉÞËÉÓ ÂÀÝÏÝáËÄÁÉÓ ÆÙÅÀÒÉ
6-8 ÓÀÀÈÉÀ

10.À) ÛÄÓÖÍØÈÅÉÓÀ ÃÀ ÀÌÏÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÄÁÉÓ ÌÏØÌÄÃÄÁÀÓ

ÊÏÍÔÒÏËÓ ÖßÄÅÓ ÐÍÄÅÌÏÔÀØÓÉÊÖÒÉ ÝÄÍÔÒÉ
Á) ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÓ ÀÅÔÏÌÀÔÉÀ ÀÒ ÀáÀÓÉÀÈÄÁÓ
Â) ÀÔÌÏÓ×ÄÒÖËÉ äÀÄÒÉÓ ÛÄÃÂÄÍÉËÏÁÀ ÂÀÅËÄÍÀÓ ÀÒ
ÀáÃÄÍÓ ÍÉÅÈÉÄÒÄÁÀÈÀ ÝÅËÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÅÏÁÀÆÄ
Ã) ÓÖÍÈØÅÉÓ ÝÄÍÔÒÛÉ ßÀÒÌÏÛÏÁÉËÉ ÓÖÍÈØÅÉÓ ÒÉÈÌÉ
ÛÄÉÞËÄÁÀ ÛÄÉÝÅÀËÏÓ ÐÄÒÉ×ÄÒÉÖËÉ ÓÉÂÍÀËÄÁÉÓ
ÂÀÅËÄÍÉÈ
Ä) ÀÒÔÄÒÉÖË ÓÉÓáËÛÉ ÍÀáÛÉÒÏÒÑÀÍÂÉÓ ÞÀÁÅÉÓ
ÌÏÌÀÔÄÁÀ ÓÖÍÈØÅÉÓ ßÖÈÌÏÝÖËÏÁÉÓ ÆÒÃÀÓ ÉßÅÄÅÓ

373
 pasuxebi

1. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 7. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

2. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ 8. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÝÃÀÒÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

3. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ 9. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

4. À) ÌÝÃÀÒÉÀ 10. À) ÌÀÒÈÀËÉÀ

Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ Á) ÌÝÃÀÒÉÀ
Â) ÌÝÃÀÒÉÀ Â) ÌÝÃÀÒÉÀ
Ã) ÌÝÃÀÒÉÀ Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ Ä) ÌÀÒÈÀËÉÀ

5. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

6. À) ÌÝÃÀÒÉÀ
Á) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Â) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ã) ÌÀÒÈÀËÉÀ
Ä) ÌÝÃÀÒÉÀ

374
 literatura

1. Ader J.-L., Careé F... Physiologie, Paris, 2003.

2. Altman P. L., Dittmer D. S. Biological Handbooks: Respiration and circula-
tion, Fed. Almer. Soc experim., Biol., 1971.
3. Andrews P. and Widdicombe J. Pathophysiology of the gut and airways. An
Introduction, Chapitres 2, 6, 8, et 10. Portland Press, London, 1993.
4. Antonini E., Brunori M. Hemoglobin und myoglobin in their reactions with
ligands. Amsterdam, North Holland, 1971.
5. Babsky E. B., Khodorov B. I., Kositsky G. I., Zubkov A.A. Human physiol-
ogy, vol. I. Moscow. Mir, 1989.
6. Bartels H., Riegel K., Wenner J., Wulf H. Perinatale Atmung, Berlin-Heidel-
berg - New-York, Springer, 1972.
7. Bartels H., Dejours P., Kellog R. H., Mead J. Glossary on respiration and gos
exchange, j. eppl. Physiol, 34, 549, 1973.
8. Baldwin J. M. Structure and function of haemoglobin, Prog. Biophys. Molec.
Biol, 29, 225, 1975.
9. Bauer G., Gros G. Bartels H. Biophysics and physiology of carbon dioxide,
Berlin - Heidelberg - New-York Saunders.
10. Áðåñëàâ È. Ñ. Ïðîèçâîëüíîå óïðàâëåíèå äûõàíèåì ÷åëîâåêà. Ë., 1975.
11. Áðåñëàâ È. Ñ., Ãëåáîâñêèé Â. Ä. Ðåãóëÿöèÿ äûõàíèÿ. Ë., 1981.
12. Áðåñëàâ È. Ñ. Ôèçèîëîãèÿ äûõàíèÿ. Ë., 1991.
13. Ãåîðãèåâà Ñ. À., Ôèçèîëîãèÿ. Ì., Ìåäèöèíà, 1986.
14. Guyton A. C., Widdicombi; J. G. Respiratori phisyology II. Intern. Rev.
Physiol vol. 14. Baltimore - London - Tokyo, University Park Press, 1977.
15. West J. B. Respiratory Physiology - the essentials, Baltimore, Williams
Wilkens, 1979.
16. West J. B. Respiratory physiology: the essentials, Blackwell, Oxford, 1989.
17. Widdicombe j. and Davies A. Respiratory physiology. Edward Arnold, Lon-
don. 1991.
18. Êîðîáêîâ À. Â., ×åñíîêîâà Ñ. À. Àòëàñ ïî íîðìàëüíîé ôèçèîëîãèè, Ì.,
1986.
19. Íîçäðà÷åâ À. Ä., Ôèçèîëîãèÿ âèñöåðàëüíûõ ñèñòåì. Ì., "Âèñøàÿ Øêîëà",
1991.
20. Compbell E. J. M. The respiratory myscles and the mechanics of breathing,
Chicago, Year Book Publishers. 1959.
21. Komroe J. J. Physiology of respiration, Chicago, Year Book Medical Pub-
lishers, 1974.

375
22. Kuschinsky W., Wahl M. Local chemical and neurogenic regulation of
cerebral vascular resistance, Physiol. Rev., 58, 656, 1973.
23. Lassen N. A. Cerebral blood flow and oxygen consunption, physiol. Rev.,
39, 183, 1959.
24. Levitzky M. G. Pulmonary physiology, M. Graw-Hill, New York, 1991.
25. Lenfant C. Gas transport and gas exchange. In: Ruch T. C., Patton H. D.,
Physiology and biophysics. 1974.
26. Mead j. Respiration: Pulmonary mechanics. Ann. Rev. Physiol, 35, 169,
1973.
27. Monod H., Flandrois R. Physiologie du sport, Paris, 2003.
28. Pocock G., Richards Ch. Physiologie humaine. Paris, 2004.
29. Puper J. Physiologie der Atmung. In: Gauer O. H. Kramer K., Jung R.,
Physiologie des Menschen, Bd Atmung Menchen - Berlin - Wien, Urban
und Schwarzenberg, 1975.
30. Johnson P. C. Peripheral Circulation, Wiley and Sons. 1978.
31. Friend J. A. R., Flook V. Clinical respiratory physiology, New-York, Mac
Millan Publ. Co. Inc. 1979.
32. Roughton F. J. W. Transport of oxygen and carbon dioxide In: Handbook of
Physiology. Sect. 3, Respiration, vol. I. Washington, Amer. Physiol. Soc.,
1964.
33. Roughton F. J. W., Kendrew J. C. Haemoglobin, London, Buttenworths
Scientific Publications. 1949.
34. Rouvière H., Delmas A. - Anatomie Humaine, Paris, 2002.
35. Ruch T. C., Patton H. D. Physiology and Biophysics, vol. II, Circulation,
Respiration and Fluid Balance, Philadephia - London - Toronto, Saunders,
1974.
36. Ñàôîíîâ Â. À., Åôèìîâ Â. À., ×óìà÷åíêî À. À. Íåéðîôèçèîëîãèÿ
äûõàíèÿ. Ì., 1980.
37. Slonim N. B. and Hamilton L. H. Respiratory physiology, Mosby, St Louis,
1987.
38. Øìèäò Ð., Òåâñ Ã. Ôèçèîëîãèÿ ÷åëîâåêà. ò. 3. Ì., 1986.
39. Hornbein T. F., Srensen S. C. The chemical regulation of ventilation. In:
Tuch T. C., Patton H. D. Physiology and biophysics, Philadelphia - Lon-
don - Toronto, Saunders. 1974.
40. Thews G. Der Finfluâ von Ventilation. Perfussion, Diffusion und Distribu-
tion auf den pulmonalen Gasaustausch, Akadem. Wiss. Lit. Mainz,
Wiesbaden, Steiner, 1979.
41. Óýñò Äæ. Ôèçèîëîãèÿ äûõàíèÿ. Ì., 1988.

376