ACTA SYNODALIA

SACROSANCT! CONCILII OECUMENICI

VATICANI SECUNDI

Vol. I: Periodus prima

Vol. II: Periodus secunda

Vol. III: Periodus tertia

Vol. IV: Periodus quarta

CURA ET STUDIO
ARCHIVI CONCILII OECUMENICI VATICAN! II
ACTA SYNODALIA
-;:;:!

SACROSANCT! CONCILII
OECUMENICI V ATICANI II

VOLUMEN I
PERIODUS PRIMA

PARS II
CONGREGATIONES GENERALES X-XVIII

TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS

MCMLXX
MT.ST. ALPHor':~.us SEMINARY
ESOPUS, NEW YOHK 12429
CONGREGA TIONES GENERALES

CONGREGATIO GENERALIS X
30 octobris 1962
 CONGREGATIO GENERALIS X
30 octobris 1962

Exe.mus D. PERICLES FELIC!, arch. tit. Samosatensis, secretarius

generalis:
Hodiernae congregationi generali praeest em.mus ac rev.mus D.
card. Bernardus Alfrink, arch. Ultraiectensis.
Loqui postulaverunt: em.mi DD. cardd. Villelmus Godfrey, arch.
Vestmonasteriensis in Anglia; Valerianus card. Gracias; Bernardus Al-
frink, ut Pater Conciliaris; Alfredus Ottaviani; Augustinus Bea; exc.mi
DD. Hermenegildus Florit, arch. Florentinus in Italia; Fridericus Me-
lendro, arch. Nganchimensis in Sinis; Custodius Alvim Pereira, arch.
de Louren~o Marques in Mozambique; Stanislaus Lokuang, ep. Tai-
nanensis in Sinis; Paulus Rusch, ep. admin. apost. Oenipontanus in
Austria; Georgius Dwyer, ep. Loidensis in Anglia; Emmanuel Trin-
dade Salgueiro, arch. Eborensis in Lusitania; Carmelus Zazinovic, ep.
aux. Vegliensis in Jugoslavia; Michael Arattukulam, ep. Alleppeyensis
in India; Ioannes Carolus McQuaid, arch. Dublinensis in Hibernia; An-
gelus Fernandes, ep. tit. coad. Karachi in India; Carolus Helmsing, ep.
Kansanopolitanus in Statibus Foederatis Americae Septemtrionalis;
Hadrianus Ddungu, ep. Masakaensis in Uganda; Sighardus Kleiner, abbas
· generalis Ordinis Cisterciensis; Bernardus Stein, ep. aux. Trevirensis in
Germania; Ildefonsus Sansierra, ep. aux. S. Ioannis de Cuyo in Ar-
gentina; Placidus Cambiaghi, ep. Cremensis in Italia; Petrus Marti-
nus Ngo-Dinh-Thuc, arch. Hueensis in Vietnam; Raymundus Iglesias,
ep. Urgellensis in Hispania; Ioannes Nuer, ep. tit. Phatanensis in Aegyp-
to; Narcisius Jubany, ep. aux. Barcinonensis in Hispania; Ioannes Bap-
tista Przyklenk, ep. Ianuariensis; Albertus Devoto, ep. Goyanensis in
Argentina; Laurentius Nagae, ep. Urawaensis in Japonia; Paulus Ioan-
nes Hallinan, arch. Atlantensis in Statibus Foederatis Americae Sep-
temtrionalis; Laurentius Jager, arch. Paderbornensis in Germania;
Aloisius da Cunha Marelim, ep. Caxiensis in Brasilia; Ioannes Iulianus
Weber, arch. Argentinensis in Gallia; Arthurus Elchinger, ep. coad. Ar-
gentinensis in Gallia.
Supremum Consilium regendae Civitati Vaticanae praepositum emi-
sit hodie seriem pictaciorum vehiculariorum (francobolli), quam seriem
laetum ofiert primo Patribus Conciliaribus in hac congregatione generali.
10 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

1 *
EM.MUS P. D. VILLELMUS CARD. GODFREY
Archiepiscopus Vestmonasteriensis

Em.mi et exc.mi Patres, venerabiles Fratres,

1
De hoc cap. II aliquid velim vel breviter dicere. Varia dicta sunt
2
in sermonibus in priore capite habitis de vita pastorali, et bene omnino
est attentionem nostram dirigere ad hunc aspectum vitae nostrae. At-
tamen in hoc cap. II, quantum videtur, aliqua video quae diflicultates
faciunt pro parochis et aliis qui fidelibus ministrant, ex. gr.:
1. Sub nn. 39 et 40 mentio fit de homilia uti parte ipsius Litur-
giae, et dicitur: « Homilia ... valde commendatur », et post hanc « ora-
tio communis ... redintegretur ». Liceat observare homiliam esse de con-
suetudine in regione nostra diebus dominicis et de praecepto, dico ho-
milia brevis, i. e. durans minus quam decem momenta. Nulla autem
fit oratio communis nisi pro infirmis et defunctis, quae fit ante homiliam
die domi:q.ica quando publicantur notitiae hebdomadariae paroeciales.
Nota~dum est quod, iuxta praxim nostram, Missae sibi succedunt
una post aliam per totum tempus antemeridianum. Quapropter difficile
esset pro fidelibus si manere deberent in ecclesiis plus quam tria qua-
drantia horae: nisi in Missa principali, quae durat per unam horam.
Oratio communis, si fiat, deberet igitur esse brevissima omnino, in com-
modum populi.
Propono ergo ut in n. 39 post verba « valde commendatur » ad-
dantur verba « ubi commode fieri possit ». Cogita de crescenti nu-
mero communicantium etiam in Missa serotina. Item in n. 40, addantur
verba « ubi commode fieri possit ».
3
2. De lingua vernacula. Uti aliqui Patres Concilii dixerunt, locus
congruus non est inter orationes ab ipso sacerdote prolatas, sed inter
preces fidelium. Meo submisso iudicio, non deberent illae orationes fieri
4
multae, secus nullus erit relictus locus pro oratione tranquilla perso-
nali, id quod magnus fidelium numerus, ni fallor, valde desiderat. Hoc
bene scimus, qui noscunt greges nostros.
3. De Communione sub utraque specie. lmprimis est diflicultas
doctrinalis, quia non desunt qui protestantur contra nostram praxim

* Secretarii generalis monitum et tres primae Patrum orationes circa cap. II

schematis de sacra Liturgia habentur in parte I (congregatione generali IX),
pp. 598-603.
 CONGREGATIO GENERALIS X 11

distributionis sacrae Communionis sub unica specie. Si praesens praxis

mutaretur, periculum esset ne interpretetur tamquam admissio erroris
ex parte nostra in materia doctrinali.
5
Difficultates etiam sunt practicae, quia si talis fiat mutatio, uti
censeo quod limitatio stricte fieri deberet pro tota Ecclesia occiden-
tali, secus, si relinquatur episcopis, habebitur magna confusio, ex praxi
diversa in diversis regionibus necnon dioecesibus.
Deinde si sumatur sacra species .ex calice, nemo est qui non videt
difficultates et obiectiones posse oriri propter rationes hygienicas. Ul-
. terius cogitandum est de mulieribus et puellis acc.edentibus ad sacram
synaxim quarum labia tincta sunt notis illis ornamentis hodiernis rubri
coloris. Difficultas evidens est.
Clarum etiam est quad administratio sacrae Communionis sub utraque
specie magno fi.delium numero crearet magnam difficultatem.
Denique meminisse iuvat quad sunt qui vinum vel alcoholica in qua-
cumque circumstantia sumere nolunt.
Quibus de causis standum est praesenti praxi in Ecclesia latina.
4. Sub n. 4 3, de Liturgia verbi et Eucharistiae. Nonne semper im-
plicite intellecta fuit haec doctrina? Nova sunt verba, nova phrasis, sed
non nova idea.
5. De concelebratione sacramentali. De extensione concelebrationis
ad Missam Chrismatis non video difficultatem. Loquor de iis sacerdo-
tibus qui immediate adsistunt episcopo. 6
Quad attinet ad facultatem extendendam ad conventus sacerdotum,
dicerem quad stricte interpretari deberet conditio indicata in schemate,
·cum illis verbis 7 « si ad celebrationes aliter provideri non possit et de
8
iudicio Ordinarii ». Sed etiam in hoc anceps maneo.
Notari debet etiam quod si stipendium recipiatur ab unoquoque
concelebrante, quantum mihi videtur, fi.deles non essent ita contenti de
Missa a concelebrantibus oblata ac de Missa a sacerdote singulari cele-
brata, quae pro iis videretur esse magis intima, illa Missa singularis,
9
magis intima et personalis. Nonne etiam esset saltem apparentia cele-
brationis lucri gratia, quando magnus numerus concelebrat pro sat ma-
gna denarii summa, eo magis quod, secundum schema, numerus precum
10
et gestus diminui deberet. Dixi. '

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
deest. 4
fieri multae istae
6
orationes communes. s deest. Agitur de sacerdotibus immediate episcopo
7 8 9 10
inservientibus. nempe. Etiam hie. deest. numerus precum et
gestus, iuxta schema.
12 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

2
EM.MUS P. D. VALERIANUS CARD. GRACIAS
Archiepiscopus Bombayensis

Em.me Praeses et venerabiles Patres Concilii,

Nequaquam sub cap. II loqui volebam. Sed sunt duae rationes
propter quas petii licentiam a secretario generali loquendi hodie, etiam-
si secundum normas non dedi notitiam trium dierum.
Prima ratio est ratio liturgica. Sed haec ratio non est magni mo-
menti. Nam prius est vivere, deinde philosophari.
Altera ratio est ratio maioris momenti, de qua loquar in fine huius
brevis oration is.
Equidem puto, mea humili sententia, esse necessarium publice de-
1
clarare quad modus procedendi in nostris disceptationibus sub hac
sectione de Liturgia sufficienter logicum non esse. Liceat mihi expli-
cate.
1. In lingua anglica habemus dictum: " To put the cart before the
horse ". Non est tam facile dare versionem genuinam huius dicti, sicut
ex. gr. non est facile vertere anglice illud dictum in lingua italica: « Se
non e vero e ben trovato ». Sed sensus huius dicti est hie: quod in
2
modo disceptationis super sectionem de Liturgia deficit logica. Nisi
quaestiones in cap. I pertractatae, quae sunt maioris momenti, solvan-
tur, videlicet: a) utrum usus linguae vernacularis in Liturgia permitta-
tur et quantum; b) utrum « adaptatio » rituum et caeremoniarum per-
mittatur, et secundum quas normas; c) utrum Conferentiae episcopali 3
in aliquo loco permittatur auctoritative sumere omnes commissiones in
cap. I enumeratas; mihi videtur: 4 impossibile est exprimere aliquam
opinionem ponderatam sub punctis in cap. II consideratis, v. gr. utrum
ordo Missae mutate sinatur. In capitulis subsequentibus, ut in capp. III,
IV, VI, VII, continua referenda fit Conferentiis episcopalibus; ex. gr. in
artt. 47, 49, 62, 87 et 97. In omnibus his articulis agitur de Conferentia
episcopali functionem particularium commissionum sumente; v. gr. Ri-
tualia particularia (art. 47), Baptismus (art. 49), Matrimonium (art. 62),
supellectiles (art. 87), musica sacra (art. 97), etc.
2. Si ex suffragio, ultimatim a Summo Pontifice approbato, cogno-
scimus linguam vernacularem permissam iri, « adaptationem » etiam
permissam iri, et episcopalem Conferentiam auctoritatem necessariam
habituram iri, tune, logice, et cum magno lucro, possumus omnia puncta
a cap. II ad cap. VII considerate.
 CONGREGATIO GENERALIS X 13

3. Pu to vos mecum concordaturos necessarium esse ut Concilium

5
primo determinet quid practice significetur his verbis: « prudenter, ...
serio quid in negotio aptationis proponere Sanctae Sedi vel statuere, etc. ».
Si Concilium sincere vellet ut Conferentia episcopalis tali munere sese
incumbat, logice exspectandum foret ut in schemate adhibeantur non
verba vaga, sed verba praecisa, sicut ex. gr. « committimus officium
Conferentiae », vel « deputamus munus Conferentiae », et quid simile.
4. Si tale officium vel munus committatur Conferentiae episcopali,
tune ipsa haberet ius stricte dictum huic muneri incumbendi, quia offi-
cia et iura sunt correlativa. Si Conferentia habet ius, eius auctoritas co-
ram episcopis nationis vel provinciae esset plus quam mere moralis - ita
ut singuli episcopi, etiamsi forte non tenentur legaliter accipere vel adim-
plere conclusiones vel proposita Conferentiae, tamen propter bonum
animarum moraliter tenerentur tales conclusiones accipere vel adim-
plere ... 6
5. Mea humili sententia, ergo, logice antequam iudicium nostrum
super articulos omnium horum capitum in sectione Liturgiae feramus,
7
dare statui debet qualis sit character vel status Conferentiae episcopalis ...
6. Dolendum est quod in n. 44, cap. II, principium concelebra-
tionis ad duos casus taxative, non exemplative inductos restrictum est.
Erunt enim alii casus, in quibus concelebratio, iudicio Ordinarii, erit
valde optabilis. Mihi videtur quod, pro his et similibus casibus, bene
provisum erit si post verbum « placet », ad finem lin. 3 in art. 44,
verba « exempli gratia » inserantur, ita ut casus in hoc numero adducti
considerentur « exemplative, non taxative ». Non mihi placet omnino
art. 42, tum propter rationes hygienicas, sicut animadvertit heri em.mus
card. Ruffini, tum, saltem in Indiis orientalibus, propter restrictiones
ex parte gubernii circa vinum et liquores.
Altera ratio/ gravis, maioris momenti, est haec. Rodie in hac hora,
situatio politica in India est valde gravis. Rodie nos episcopi Indiae,
septuaginta duo, debemus sumere decisionem: esse hie vel esse alibi.
Esse hie, in aula conciliari, gustando delicias orationum sine termine .et
disceptationum, vel redire statim in Indiam et esse cum populo nostro
in hac hora critica. Forsan non omnes, sed certfasime aliqui, et certis-
sime duo episcopi, episcopus de Shillong in Assam, exc.mus Ferrando, et
episcopus de Dibrugarh, exc.mus Marengo, duo episcopi salesiani, optimi
missionarii inter nos, quia, secundum notitiam quam recepi heri, exer-
citus de China est solum 160 Km. distans a Tezpur, et Tezpur est civitas
in dioecesi de Assam.
Ergo, sumo hanc occasionem rogandi a vobis venerabilibus Patribus
Concilii, ut oretis pro nostra republica, quae recepit independentiam
14 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

15 annis abhinc, pro salute nostrae reipublicae et consequenter pro

Ecclesia catholica in India. Est quaestio nunc esse vel non esse, vivere
vel mori, quia, sicut noster dux, Nehru, dixit, situatio pro India hac
hora est sicut situatio erat pro Anglia in ultimo hello, situatio de
« banco ». Et Nehru, mihi videtur, vult agere eodem modo in hac hora
sicut Churchill egit in illa hora pro salute Angliae. Adprecor ergo, et
genibus flexis impetror, ut oretis pro nobis. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Tamen puto me publice declarare debere modum.

2 3 4 5 6
deest. Conferentia episcopalis. deest. et. etiam quando
ipsis episcopis singulis persuasum non esset conclusiones necessarias vel utiles
7
esse. Ni fallor, hodie nulla Conferentia episcopalis habet plus quam aucto-
ritatem moralem. Et sicut Concilium provinciale vel plenarium habet ius legislandi
et ex iure committendi aliquod officium vel munus qualicumque coetui nationali;
eodem modo, mihi videtur, Concilium Oecumenicum potest legem ferre, si pla-
cuerit vobis, ut Conferentia episcopalis ius habeat faciendi omnia quae sunt pro-
posita in variis capitibus. Secus, ut dictum est anglice, " we are putting the cart
8
before the horse ". Qui vult finem vult media. [Omnia reliqua desunt] .

3
EM.MUS P. D. IOSEPH M. CARD. BUENO y MONREAL
Archie pisco pus His palensis

Venerabiles Patres,
Liceat mihi gaudium et gratulationem exprimere ob huius capitis II
tenorem, quern integre adprobandum habeo, maxime si ratio habeatur
animadversionum em.mi Ruffini, quoad Communionem sub utraque spe-
cie, et em.mi Leger quoad usum concelebrationis, quibus plene adhaereo.
Liceat etiam mihi aliam vel minimam animadversionem proponere.
Nihil in hoc schemate habetur de hora qua sacerdotibus Missam cele-
brare et christifidelibus ad sacram liceat Synaxim accedere. Fortasse
huiusmodi determinatio iuridica vel disciplinaris magis quam liturgica
habetur; ut coniici potest ex eo quod e novis Missalis generalibus ru-
bricis exsulat praeceptum quod de hac re exprimebant anteriores ru-
bricae, sub par. XV.
Quidquid sit, existimo tamen rem aliquale habere momentum in
pastorali Liturgiae consideratione, ut videre est in miro illo incremento
adsistentiae :6.delium ad Missae sacri:B.cium et frequentationis etiam quo-
tidianae sacrae Communionis, quod omnes nos laetanter probavimus,
ex quo, mitigata ieiunii eucharistici disciplina, iam celebratio Missarum
horis vespertinis in usum venit.
 CONGREGATIO GENERALIS X 15

Ex quo, iam primis temporibus, cena eucharistica a vulgari cena

separata fuit, inducto ieiunio ob reverentiam erga caelestem alimoniam,
determinatio horae celebrationis Missae in functione fuit triplicis ele-
1
menti, nempe: ieiunii eucharistici, conventualis recitationis divini of-
ficii, et supputationis diei, inde ab aurora ad solis occasum.
Consuetudine, potius quam lege ecclesiastica, inde iam a saeculo IV,
tempus magis 2 aptum ad Missae celebrationem fuit inde ab aurora, initio
nempe diei, cum corpus adhuc ieiunum inveniebatur, et recitatis laudi-
bus matutinis, usque ad horam prandii qua ieiunium, ut patet, non am-
plius servatur.
Abs re erit historiam huius disciplinae nunc revocare. Su:fficiat reco-
lere Constitutionem S. Pii V, Ad cuius (29 martii 1566), qua, subpoena
suspensionis ipso facto incurrendae, omnino prohibebantur in Ecclesia
latina Missae vespertinae et post cenam.
Indulta vero apostolica saepius concessa ob speciales rationes hanc
rigidam disciplinam in dies mitigabant, viam parando novae benigniori
disciplinae.
Felicis recordationis Pius Papa XII, cum « ea quibus vivimus tem-
pora - sunt verba Constitutionis Apostolicae Christus Dominus diei
3
6 ianuarii 1953 - , cum ea quibus vivimus tempora eorumque pecu-
liares conditiones multa in societatis usum in communisque vitae actio-
nem induxisse, ex quibus graves difficultates oriantur, quae possint ho-
mines a divinis participandis mysteriis abstrahere, etc. », iam concessit
ut certis diebus, in quibus magnus populi concursus esse solet, Missas
celebrate liceret horis vespertinis, non tamen ante horam quartam post-
meridianam nee post cenam, ut patet; mitigato ad hunc effectum ieiunio
eucharistico ad spatium trium horarum.
Adhuc, idem Pontifex, anno 19 57, « attendentes - ait 4 - ad no-
tabiles mutationes, quas ordinatio laborum ac munerum publicorum
necnon universae vitae societatis passa est » (Motu proprio Sacram Com-
munionem, die 19 martii 1957), facultatem litandi ampliavit horis ve-
spertinis ad omnes dies, « si bonum spirituale notabilis partis christifi-
delium id postulet », et ieiunium trium horarum ad omnes casus ex-
tendit.
Memoratae vero conditiones temporum difficultates pariunt· non
raro sacerdotibus, qui, vel ratione itineris vel alicuius ministerii explendi,
Missam mane celebrate nequeunt, nee forte est causa boni spiritualis
notabilis partis fidelium ad Missam vespere celebrandam. Talis est be-
nigna concessio qua nos, Patres Conciliates, nunc fruimur et ob quam
grates ex animo Papae Ioanni rependimus.
· Quae cum ita sint, puto quod non absonum .esset si omnes anxietates
16 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tollerentur hac iam definitiva concessione, nempe quod « sacerdotibus

Missam celebrate et christifidelibus ad sacram liceat Synaxim accedere
qualibet diei hora (matutina nempe, vespertina aut nocturna), cauto
tamen quod eucharisticum ieiunium sancte, prout nunc est, servetur,
et salva peculiari Hebdomadis Maioris disciplina » ob suam specialem
significationem.
Dies enim liturgicus, in quo nempe actiones sacrae peraguntur, pro-
tenditur a media nocte ad mediam noctem, iuxta novas rubricas Missa-
lis; nee aliunde celebratio Missae necessario alligatur ad quamdam de-
terminatam officii divini partem.
Quod ergo, his vel similibus verbis, addendum propono sub nova
paragrapho post n. 41 huius cap. II. Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: monachalis. deest. deest. deest.

Em.mus D. card. T1sSERANT: Em.mus card. Alfrink desiderat loqui,

non ut praeses.

4
EM.MUS P. D. BERNARDUS CARD. ALFRINK
Archiepiscopus Ultraiectensis

V enerabiles Fratres,
Pauca quaedam dicere liceat 1 de hoc cap. II schematis nostri de
Liturgia, et quidem de communione sub utraque specie, inn. 42.
Non loquar de diversis aspectibus huius quaestionis, nee de aspectu
theologico-dogmatico, nee de aspectu historico, nee de aspectu ut ita
di.cam practice et hygienico. Haec omni.a enim omnibus nobis optime
sunt cognita, ita ut haec iterum iterumque iterare ac repetere vix neces-
sarium videatur. 2 Loqui vellem solummodo pauca verba de aspectu bi-
blico.
Ut Sacra Scriptura nobis narrat, Christus Dominus in Cena ac-
cepit panem, et benedixit ac fregit, deditque discipulis suis, et ait: « Ac-
cipite et manducate ». Et accipiens calicem gratias egit, et dedit illis
dicens: «Bi.bite ex hoc omnes ». Haec tres Evangelistae, Matthaeus,
Marcus et Lucas, simul cum S. Paulo, indiscriminatim Ecclesiae tradi-
derunt.
Clarum est ex vocabulis a Sacra Scriptura adhibitis, quod Dominus
Iesus hoc Sacramentum mirabile instituit ut sacrificium et epulas sacrifi-
cales Novi Testamenti, quo omni.a sacrificia et epulae sacrificales Veteris
 CONGREGATIO GENERALIS X 17

Testamenti ad culmen et ad perfectionem adducuntur. Clarum est etiam

quod - secundum intentionem Christi Domini - epulae hae sacri-
ficales eucharisticae duobus elementis constant - sicut de cetero omnes
epulae humanae plus minusve completae - scilicet ex manducatione et
ex potu: « Manducate » et « Bibite ».
Bene novimus Sacramentum hoc non esse in sua essentia incomple-
tum, si non omnes qui participant sub utraque specie communicant.
3
Incompletum ... es set in sua essentia si nemo sub utraque specie com-
municaret.
In sua forma externa autem, quae secundum intentiones Christi
Domini, in Sacra Scriptura indicatas, convivium cibi et potus continet,
remanet hoc Sacramentum quodam modo incompletum, si solus sacer-
dos celebrans sub utraque specie communicat, etsi Ecclesia optimas ha-
4
buit rationes, et habet optimas rationes, sic agendi.
Nisi fallor, nemo est qui in omnibus casibus communionem sub
utraque specie introducere vellet. Numerus permagnus communicantium
hoc plerumque impossibile reddit. Desideratur autem ut haec forma
externa completa, quae et manducationem Corporis et sumptionem San-
guinis includit, saepius in Ecclesia demonstretur quam nunc fit, dum
solummodo in consecratione episcopi et concelebratio et communio sub
utraque specie locum habet. Desideratur ut haec plena forma externa
convivii in Ecclesia saepius realisetur, ut intentio Christi Domini clarius
ad oculos fidelium demonstretur.
5
Ideoque rogatur ut, pro casibus quibusdam bene determinandis
et in circumstantiis dare circumscribendis 6 et in modo praecise indi-
cando ,1 communio sub utraque specie concedatur.
In n. 42 huius schematis - si bene intelligo - practica ordinatio
huius concessionis nee Ordinariis loci, nee Conferentiis episcoporum re-
linquatur, sed soli Sanctae Sedi.
Verba « iudicio episcoporum », quae in hoc numero inveniuntur, ni-
hil aliud dicere velle videntur quam quod, si communio sub utraque r

specie in quibusdam casibus determinatis etc. conceditur, Ordinarii loci

iudicant an pro loci conditionibus utile sit hac concessione uti.
Ideoque, nisi fallor, hoc prudenti et sapienti modo loquendi omnes
abusus a priori sunt praevisi et praecauti.
Addere vellem quod, in hoc periodo oecumenico, introductio com-
munionis sub. utraque specie non videtur esse sine momento. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 vellem. 2

plane superfluum videtur. Potius vide-
3 4 5
tur perditio temporis quam elucidatio utilis. autem. deest. de-
6 7
terminatis. · circumscriptis. indicato.
18 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

5
EM.MUS P. D. ALFREDUS CARD. OTTAVIANI

V enerabiles Patres,
In art. 3 7 huius capitis legitur: Ordo Missae sive in sua dispo,.
sitione generali, sive in singulis partibus, esset recognoscendus. Quid
sibi volunt haec verba? Nunc, num r.evolutio quaedam fieri vult de
tota Missa? Quia si ordo Missae reformandus est tum in sua disposi-
tione generali, tum in suis singulis partibus, quid manebit? Quaenam
sunt haec verba quae sunt ita ampla, ita larga, ut possint quam libenter
reformationem autorizare? Mihi videntur esse omnino .expungenda haec
verba, aut saltem clari:fi.canda. Ordo Missae est in possessione a pluri-
bus saeculis, Missa est centrum totius cultus liturgici; res sanctissima,
bene cognita a singulis :fidelibus qui cognoscunt, nunc - praesertim ob
pastoralem laborem liturgicum, bene cognoscunt singulas partes, et
periculum est ne aliqua admiratio, si non scandalum, habeatur ex nimia
immutatione. Agitur de re sanctissima, quae non ad libitum potest in
singulis generationibus mutari: res sanctissima quae tractanda est s.ancte
et venerande, et nonnisi difficulter tangenda. Veniunt nunc in mentem
verba Dei facta ad Moysen, appropinquantem rubo ardenti: « Solve
calceamentum de pedibus tuis, nam locus in quo stas terra sancta est ».
Igitur simus cauti in proponendis reformationibus Missae.
In art. 42, postea, s.ermo est de communione sub utraque specie.
Miror hanc propositionem factam esse postquam in commissione cen-
trali, mihi videtur, si bene meminiscor, hanc propositionem prorsus
quasi unanimiter reiectam esse. Miror quia, dum omissae sunt quaedam
quae proposita bene fu.erant approbata, et approbata a commissione cen-
trali, dum omissa sunt quaedam ita approbata, nunc insistitur in re quae
non tulit suffragium ipsius commissionis centralis, saltem maximae maio-
ritatis. Verbi gratia fuerat propositum ab em.mo card. Decano Tisserant,
verbis paucis et lapidariis: « Martyrologium reformetur », et omnes
Patres qui .erant praesentes in commissione centrali approbaverunt. De
hac re ab omnibus approbata nihil in hac constitutione. De alia quae
non fuit approbata, saltem a largissima maioritate, est propositio. Sed
pruritus innovationum insistit - est verus pruritus innovationum, vi-
detis - pruritus innovationum insistit etiam in rebus quae non sunt
non solum necessaria, sed nee etiam utilia, immo possunt esse etiam
damnosa.
Non sunt necessaria. Argumentum biblicum nunc allatum nimis
 CONGREGATIO GENERALIS X 19

probat, et igitur, iuxta effatum notum, nihil probat. Secus deberemus

semper, quotidie, non solum Missam celebrare sub utraque specie, sed
etiam communionem omnibus diebus dare fidelibus sub utraque specie.
Et, ceterum, non potest negari quod quando datur Sanctissima Euchari-
stia fidelibus, datur Corpus et Sanguis sumendus. Modus est res acci-
dentalis, substantia est illa.
Sed est periculosum. Nam in ipsa constitutione sic proposita, in
art. 42, dicitur « remoto fidei periculo ». Quomodo potest proponi res
in qua debet haec clausula poni: « remoto fidei periculo »? Et intelligo
hoc, quia scimus quaenam factae sint difficultates a Ioanne Huss, et
quaenam luctae factae sunt in Ecclesia. Ceterum, in ipsa quaestione
de communione sub utraque specie, subest igitur periculum falsae in-
terpretationis, sed sunt etiam, sicuti iam propositum est et non insisto,
quaestiones practicae, difficultates practicae quae sunt in Liturgia pastorali
maxime habenda prae oculis, quae non debemus facere doctrinam litur-
gicam, quae non sit in praxi deducenda, quae non possit in praxi deduci.
Dein, art. 44, proposueram quaedam etiam de illo articulo, in quo
agitur de lingua vulgari in Missa, sed omitto, oboediens commendationi
factae ne amplius loquatur de ista re.
Unum tantum volo addere. Multi adduxerunt auctoritatem Pii Pa-
pae XII, qui vere largus et liberalis fuit in admittendis aptationibus
Liturgiae in lingua vulgari. Utique. Sed isti qui adduxerunt auctoritatem
Summi Pontificis Pii XII non meminerunt, videtur ipsos non meminisse,
Summum Pontificem ipsum, in sua allocutione anno 1956 facta mem-
bris Congressus internationalis liturgici Assisii habiti, Summum Ponti-
ficem dixisse: « L'Eglise a de graves motifs de maintenir fermement
l'usage inconditionne - notate verba " fermement ", " incondition-
ne " - de la langue latine dans la Messe celebree dans le rite latin ».
Scilicet Ecclesia habet motiva gravia retinendi firmiter usum linguae la-
tinae in Missa latina, usum linguae latinae sine ulla demissione, remis-
sione. Hoc debemus habere prae oculis, quia auctoritas Pontificis non
debet adduci pro his quae favent, et non pro ·illis quae non favent.
Demum quod attinet ad concelebrationem. Ego intelligo, esse quam-
dam formam externam, ne me accusetis si dico etiam theatralem, cele-
brationis Missae, sed est etiam ibi periculum quoddam erroris. lam
error qui serpit est hie, quasi in Missa concelebrata detur maior gloria
et habeatur maior efficacia supra Missam privatam. Vos scitis Summum
Pontificem Pium XII, in Encyclicis Litteris Mediator Dei, reprobasse
theoriam eorum, qui extenuant et sunt contrarii Missae in privato cele-
bratae. Nolo ut isti qui sunt contra Missam privatam velint quodam-
modo extollere concelebrationem contra usum Missae privatae. Ceterum,
20 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

praetermissis eis quae iam optime dicta sunt ab em.mis qui me praeces-
serunt, praetermissis illis, ego dico quod est etiam periculum hoc: quia
in ipsa constitutione proposita, dicitur posse omitti quaedam, quasdam
preces posse omitti. Nolim quod etiam indicetur posse omitti a concele-
brantibus, dicente tantummodo illo qui praesidet concelebrationi, verba
consecrationis, aliis tacentibus; omittant ipsi. Quia haec theoria iam
probata est, et a Sancta Sede reprobata. Utique. Sunt qui sustinuerant
posse in concelebratione solummodo praeses concelebrationis dicere
verba consecrationis, aliis -tacentibus. Sunt quaedam noviter deducta,
quae secumf.erunt confusionem etiam doctrinalem.
Ceterum, rationibus adductis iam addo unam: in Missa concele-
brata, sacerdotes, qui conveniunt, non celebrant Missam in paroeciis,
in oratoriis, ubi fideles exspectant Missam. Missa concelebrata privat
fideles multis Missis privatis.
Quod attinet, facta est quaedam allusio, etiam iam a card. Godfrey,
facta est quaedam allusio stipendio. Fuit quidam cardinalis valde intel-
ligens, qui in commissione centrali dixit - quia ibi, in primo schemate,
dicebatur posse sacerdotes concelebrantes sumere etiam eleemosynam
Missae. Commissarii commissionis centralis rogaverunt ut tolleretur ista
phrasis, quia dixit cardinalis ille intelligentissimus: « Tollatis hoc, vi-
deatis quod non sunt multi sacerdotes qui volunt concelebrare ». Igitur ... ,
sed commissio quae praeparavit istam constitutionem ...

Praeses card. ALFRINK: Eminentia Vestra habeat me excusatum;

quindecim momenta praeterierunt.

Orator: Ego iam finivi, iam finivi, iam finivi!

[In Aula fit plausus] .

Textus scripto traditus:

1) In articulo 37 Ordo Missae dicitur esse recognoscendus « sive in generali
dispositione sive in singulis partibus ». Quid sibi volunt haec verba? nonne vi-
detur exaggeratio proponere reformationem Missae tum in generali dispositione
tum in singuilis partibus? An volumus plebis christianae admirationem vel forsitan
scandalum provocare inducendo mutationes in tam venerandum ritum tantorum
saeculorum decursu comprobatum et plebi christianae iam sic familiarem?
De ritu Sanctae Missae non est ita agendum quasi agatur de subtili re pro
lubitu uniuscuiusque generationis retractanda et adaptanda. Heic mihi videntur
applicanda analogice Dei verba ad Moysen directa, appropinquantem rubo ardenti:
«solve calceamentum de pedibus tuis: locus enim in quo stas terra sancta est».
2) Sub articulo 41 redit quaestio de ampliori loco tribuendo linguae vulgari
in Liturgia Missae.
Si id restringitur ad partem didascalicam Missae, seu ad lectionem Epistolae
 CONGREGATIO GENERALIS X 21

et Evangelii, posset res commendari, utique iuclicio Sanctae Sedis submittenda.

Ast ampliores concessiones linguae vulgari in Missa mihi non videntur conce-
dendae. Id enim esset in detrimentum dignitatis mysterii, in detrimentum uni-
tatis liturgicae, in detrimentum concordiae fidelium praesertim in locis mixtae lin-
guae, ac demum in detrimentum illius possibilitatis quae nunc habetur pro sacer-
dotibus peregrinantibus cuiusvis nationis Asiae, Africae, Americae, Europae, cele-
brancli ubique Missam cum eodem missali romano latine conscripto.
Neque instandum est plus aequo circa neces·sitatem melioris participationis
fidelium ritibus sacris, nam in sacramentis et sacramentalibus administrandis ritua-
lia in lingua vulgari iam passim concessa sunt et ulteriores largitiones fieri possunt.
Quoad Missam vero adest subsidium parvorum missalium manualium cum
Missa in lingua vulgari pro populo. Item, adsistentia Commentatoris (Animateur)
qui ritus et verba explicat; qui quidem Commentator potest etiam esse vir laicus.
lgitur satis provisum videtur participationem fidelium ritui sacro.
Possem multa alia argumenta addere sed quia iam nimium de hac re dispu-
tatum est, parco vobis auditoribus et do exemplum discretionis.
Iuvat autem meminisse verborum Pii XII in oratione diei 22 septembris A. D.
1956: « l'Eglise a de graves motifs de maintenir fermement dans le rite latin !'obli-
gation inconclitionnee pour le pretre celebrant d'employer la langue latine ».
3) Articulo 42 statuitur concedi posse communionem sub utraque specie. Mi-
ror hanc propositionem esse insertam in constitutione postquam in commissione
centrali praeparatoria Concilii fere unanimiter reiecta fuerit. Sed pruritus innova-
torum liturgicorum talis est ut insistat in innovationibus quae neque necessariae
neque utiles sunt immo etiam periculosae, quemadmodum innuitur verbis « sublato
fi.dei periculo » quae in mentem revocant Hussitarum errores. Omitto, autem, loqui
de rationibus hygienicis deque periculis irreverentiae erga Sanctissimam Euchari-
stiam secuturis. Quare proposuerim ut hie articulus prorsus omittatur.
4) In articulis 44, 45, 46 concelebrationi aperiuntur novae portae. Id autem
minime mihi videtur probandum:
1. Ne corroboretur idea iam passim serpens unam Missam concelebratam
maiorem gloriam Deo dare quam multae Missae privatae. Vos, « Patres », scitis
quomodo in Encyclicis Litteris Mediator Dei) reprobatur tendentia illorum qui
contra Missas privatas sunt.
2. Quia iam de ipsa concelebratione peregrinae ideae circumferuntur, v. gr.,
quad sufficiat ut solus Praeses concelebrationis proferat verba consecrationis, aliis
presbyteris tacentibus, idque contrarium est praxi Ecclesiae in concelebratione
Sacrarum Ordinationum et iam a Sancta Sede reprobatum est.
3. Quia per concelebrationem multi fideles in variis paroeciis vel ecclesiis
privantur beneficio audiendi Missam et Sanctissimam Eucharistiam durante ipsa
Missa recipere.
Ratio practica quae adducitur in favorem concelebrationis est ob multitudi-
nem sacerdotum qui possunt simul in aliquem locum convenire. Sed remeclium
potest esse « antimensium » et Sancta Sedes ipsa dedit exemplum in actuali con-
cessione facta Patribus Conciliariis.
Item, aliud remeclium iam a S. Sede·adhibitum est etiam illud quo permittitur;
v. gr. occasione peregrinationum cum magna frequentia sacerdotum, celebratio
Missarum per integras 24 horas diei.
22 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

6
EM.MUS P. D. AUGUSTINUS CARD. BEA

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres Conciliares,

Quae in cap. II practice statuuntur, mihi quidem omnino admit-
tenda .esse videntur; quae vero ad res probandas et illustrandas di-
cuntur, aliquibus emendationibus indigere videntur.
Ac primum quidem de introductione capitis, pag. 175. Si haec in-
troductio comparatur cum iis quae in Concilio Tridentino, sess. XXII,
cap. I dicuntur, textus schematis dogmatice multo minus accuratus et
clarus esse videtur. In specie pag. 175, lin. 2, dicitur: « paschale con-
vivium ... iterandum ». Non tantum agitur de convivio, sed agitur etiam
de sacrificio. Praeterea « paschale », vox « paschalis », hodie a fidelibus
potius ad festum Resurrectionis applicatur, quam ad passionem ut anti-
quitus. Melius ergo videtur did: « Apostolis sub panis et vini specie
mortis suae sacrificium in cruce peragendum repraesentavit, et Patti sa-
cramentaliter obtulit et seipsum Panem vitae aeternae manducandum
praebuit. Quae omnia. - sacrificium et sacramentum - , quae omnia
Apostolis in sui memoriam iteranda praecepit. Ita Ecclesiae, dilectis-
simae suae Sponsae, · immensum Sanctissimae Eucharistiae donum lar-
gitus est, ut sit sacrificium laudis et propitiationis ». Concilium Triden-
tinum valde efficaciter insistit quod Sacra Missa non est tantum sacri-
ficium laudis, s~d etiam pt"opitiationis.
Deinde dicitur quod Eucharistia est « exemplar uni tatis ». Quo-
modo exemplar? Potius dicatur: «est symbolum ». Illud exemplar est
aliqua metaphora quae in litteratura patristica utique invenitur, sed de
unione specierum ex pane - ex frumento - et ex vite.
Deinde, verba illa citationis: « mortis eius victoria et triumphus »,
lin. 3. In Concilio Tridentino habentur « de festo Corporis Christi ».
Minus convenire videntur ipsi Eucharistiae.
Tandem dicitur: « est Sacramentum pietatis ». Expressio desumpta
est ex I epistola ad Timotheum, cap. III, v. 16; sed ibi non dicitur
de Eucharistia, sed potius de Incarnatione.
Lin. 8, dicitur « ut ritus et preces atque mysterium, quod per ea
exprimitur, bene intelligant »: non tantum ritus et preces, sed etiam
ipsum mysterium; non tantum res externa.
Deinde in fine tandem: « Deus omnia in omnibus ». Haec verba
desumpta sunt ex I epistola ad Corinthios, sed ibi non agunt de unita~e
in Christo (quae efficitur per Eucharistiam), sed de unico regno Dei
 CONGREGATIO GENERALIS X 23

eschatologico, quod in fine temporum omnia creata complectitur. Potius

haec verba videntur esse omittenda.
Quantum ad ordinem Missae instaurandum, n. 37: textus, uti iam
notavit em.mus card. Ottaviani, videtur esse nimis generalis. Fortasse
potest sic corrigi: « percipiatur ad quod conferet maior simplicitas, omis-
sis iis quae historiae decursu duplicata vel addita fuerunt aut hodie non
iam intelliguntur. Sic actuosa ... etc. ».
De mutandis pericopis. Fortasse iuvat explicite dicere ut decursu
plurium annorum « mu ta tis pericopis », praestantior fiat.
De homilia. Textus mihi videtur esse nimis debilis. Homilia non
tantum commendetur, sed praescribatur. Multo melius in Synodo Ro-
man~, art. 259 dicitur: « Parochus de bet ... homiliam habere ». Dicatur
igitur: « Homilia, cum sit pars Liturgiae, magni aestimanda est, prae-
sertim diebus dominicis et festis de praecepto in omnibus Missis quibus
fideles assistunt - non in privatis ut patet - in omnibus Missis quibus
fideles assistunt habenda est ».
De oratione communi, de qua antea sermo fuit. Haec oratio com-
munis nunc in multis regionibus non iam est in usu, et propterea denuo
introducenda videtur, et facienda a celebrante et fidelibus ante Offerto-
rium, sed ita ut finiatur ante Offertorium, ne celebrans interim Missam
continuet. Haec « oratio plebis -», uti vocabatur, forma litanica compona-
tur, et rationem habeat etiam ipsius sacrificii Missae. Ipsa substitui
poterit precibus leonianis, quae, ut pauca dicam, parum liturgicae esse
videntur.
N. 41: est herum sermo de Conferentiis episcopalibus. Ni fallor, ex
commissione centrali, de Conferentiis episcopalibus eorumque muneri-
bus agi t commissio illa de episcopis. Ergo, non possumus definite aliquid
stabile nunc, priusquam illa commissio locuta sit.
Rationes concelebrationis, in n. 44, amplius explicentur, ita ut illa
quae in nota 12 ex S. Thoma habentur adducantur, ne concelebratio,
quae est us~s antiquus Ecclesiae tam latinae quam orientalis, tantum
propter di:fficultates loci etc. concedi videatur. ·
Tandem adhuc breviter aliquid de communione sub utraque specie.
Quaestio, dummodo agnoscatur praesentia Christi sub utraque specie,
non est doctrinalis, sed est disciplinaris. Etiam Concilium Tridentinum
hoc dare agnoscit. Mutationem consuetudinis - dicit -- adductam
esse « gravibus et iustis causis ». Et quae de communione sub una
specie Concilium statuit, dicit « sine ipsius auctoritate pro lubitu mu-
tate non licere »; ergo mutare licet ex gravibus causis. In ipso Con-
cilio vota d1:1orum Legatorum Summi Pontificis, de calice concedendo,
24 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

erant affirmativa. Pius IV, anno 1564, ergo duobus annis post decre-
tum Tridentinum, calicem pro diversis provinciis Germaniae concessit.
In ipso Concilio Tridentino, vota affirmativa pro concessione calicis
erant 79, vota negativa 87; ergo maioritas 8 votorum. Ergo maioritas
valde parva. Si hodie ad quaestionem redimus, nihil ergo agimus quod
sit contra doctrinam vel contra peremptoriam aliquam legem statutam.
Concilium Constantiense, de quo heri sermo fuit, damnavit errorem
dogmaticum Hussitarum, non vero docuit illiceitatem omnimodam com-
munionis sub utraque specie. Saeculo eodem xv - quo habebatur Con-
cilium Constantiense - exeunte, Summi Pontifices in cappella privata
sua, die Paschatis, sacram communionem etiam laicis sub utraque specie
porrigebant. Paulus III, anno 1548, calicem omnibus in Germania con-
cessit, qui eum ex devotione et humiliter post professionem praesentiae
eucharisticae sub utraque specie petierint. Haec est mens et traditio
ipsius Ecclesiae.
Non opus est ut dicam aliquid de momento oecumenico quaestio-
nis, de quo iam locutus est em.mus card. Alfrink. Quare omnino placet
quod in n. 42 statuitur. Tamen proponerem ut dicatur: « casibus deter-
minandis a Sancta Sede, auditis Conferentiis nationalibus episcopo-
rum ». Dixi.

T extus scrip to traditus:

Quae in cap. II practice statuuntur, omnino admittenda esse videntur; quae
vero ad res probandas et illustrandas dicuntur, emendationibus indigere videntur.
Ac primum quidem de introductione capitis. Si comparatur cum iis quae
Cone. Trid. Sessio XXII cap. 1 (Denz. 938 s.) dicit, textus schematis dogmatice
multo minus accuratus et clarus esse videtur. In specie pag. 175 lin. 2 « paschale
convivium ... iterandum »: melius quam « paschale » quae vox hodie a fi.delibus
potius ad festum Resurrectionis applicatur, diceretur e. g.: « Apostolis sub panis
et vini specie mortis suae sacri:ficium in Cruce peragendum repraesentavit et Patri
sacramentaliter obtulit ac seipsum panem vitae aeternae manducandum praebuit.
Quae omnia Apostolis in sui memoriam iteranda praecepit. Ita Ecclesiae dilectissi-
mae suae Sponsae immensum SS. Eucharistiae donum largitus est, ut sit sacrificium
laudis et propitiationis (cf. Denz. 950), fons et symbolum unitatis, figura et pignus
caelestis convivii ».
N. B.: 1) Quo sensu Eucharistia did potest «exemplar» unitatis? Quid in
ea est « unum »?
2) Verba citationis 1ae (lin. 3) in Cone. Trid. habentur, ubi de festo Corporis
Domini agitur; minus convenire videntur ipsi SS. Eucharistiae.
3) « Sacramentum pietatis » in 1 Tim. 3, 16 dicitur de mysteriis Incarnationis,
non de Eucharistia.
Pag. 175, lin. 8. Dicatur clarius: « ut ritus et preces atque mysterium quod.
per ea exprimitur, bene intellegant ».
 CONGREGATIO GENERALIS X 25

Pag. 175, lin. 13. «Deus omnia in omnibus»: haecverba ex 1 Car,'-' 15, 28
desumpta, non agunt de unitate in Christo (quae efficitur per SS. Eucharistiam),-
sed de unico regno Dei quod in fine temporum omnia creata · complectitur ... Verba ·
haec potius omittantur.
N. 3 7. Textus videtur esse nimis generalis. F ortasse sic: « ... percipiatur ad
quod conferet maior simplicitas, omissis iis quae historiae decursu duplicata vel
addita fuerunt aut hodie non iam intelleguntur, Sic actuosa .. . facilior reddetur ».
N. 38. Dicatur: ita ut decursu plurium annorum, « mutatis pericopis » prae-
stantior ...
N. 39. Textus nimis debilis est; homilia .non tantum « commendatl.:tr », sed
praescribitur. Multo melius in Synodo Romana, art. 259, § 1 dicitur: « Parochus
debet ·'· homiliam habere ». Dicatur igitur: « Homilia, cum sit pars Liturgiae,
magni aestimanda et, praesertim diebus dominicis et festis de praecepto, in omni-
bus Missis, quibus fideles assistunt, habenda est ».
N. 40. Clarius dicatur « Orationem communem » vel « Oratio plebis » quae
iterum introducendae videntur, a celebrante et fidelibus ante Offertorium dicen-
dam esse (ne celebrans interim Missam continuet). Haec « oratio pfobis » forma
litanica componatur et rationem habeat s. sacrificii Missae. Ipsa substitui « precibus
leonianis » quae nunc in fine dicuntur, sed parum liturgicae sunt.
N. 41. Hie numerus redigatur ita, ut eorum ratio habeatur quae magis concrete
in cap. I, nn. 22 et 24 dicuntur. Saltern dicatur: « habita ratione circumstantiarum
locorum, temporum, personarum, culturae, servatis iis quae probante S. Sede iam
in usu sunt ».
N. 42. De communione sub utraque specie. Quaestio, dummodo agnoscatur
praesentia Christi sub utraque specie, non est doctrinalis, sed disciplinaris. Etiam
Concilium Tridentinum hoc dare agnoscit. Mutationem consrietudinis dicit ad-
ductam esse « gravibus et iustis causis », et quae de communione sub una specie·
Concilium statuit, dicit « sine :i:psius auctoritate pro lubitu mutate non licere »
(Denz. 931). In ipso Concilio vota duorum Legatorum Summi Pontificis de calice
concedendo etant affirmativa. Pius IV anno 1564, ergo duobus annis post decre-
tum Concilii Tridentini, calicem pro certis Provinciis Germaniae concessit. In ipso
Concilio Ttidentino vota affitmativa pro concessione calicis erant 79, vota nega-
tiva 87. Ergo maiotitas negantium erat satis exigua (8 vota). Si hodie ad quae-
stionem redimus, nihil agimus quod sit contra doctrinam vel contra legem defini~
tive statutam.
Concilium Constantiense ( 1415) damnavit errorem dogmaticum Hussitarum,
non veto docuit illiceitatem communionis sub utraque specie (cf. Denz. 626).
Saeculo eodem xv exeunte Summi Pontifices in cappella privata ·sua die Paschatis
s. Communionem etiam laicis sub utraque specie porrigebant (Jungmann, Miss.
Sol., II, 473 ). Paulus III anno 1548 calicem omnibus in Germania concessit qui
eum ex devotione et humiliter post professionem ptaesentiae eucharisticae sub
u ttaque specie petierin t.
Vix opus est notate hanc quaestionem hod.ie habere etiam momentum non
parvum oecumenicum. Quate omnino placet id quod in n. 42 statuitur. Propo-
nerem tamen ut dicatut: « casibus determinandis a Sancta Sede, auditis conferen-
tiis nationalibus episcoporum ».
N. 4 3, lin. 17: « intetsint, ac praesertim cum Missae ex praecepto assistere
tenentur ».
26 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

N. 44. Rationes concelebrationis latius explicentur, ut in nota 12 (sec. S. Tho-

mam) habetur, ne concelebratio, quae est usus antiquus Ecclesiae tam latinae quam
orientalis, tantum propter difficultates loci etc. concedi videatur.

7
EM.MUS P. D. MICHAEL CARD. BROWNE

Em.mi Praesides, venerabiles Patres,

Loquar praecipue de introductione seu prooemio ad istud caput,
premendo vestigia etiam em.mi card. Bea, in prima parte suae allocu-
tionis.
Nunc in linn. 3 et 4 huius introductionis proponerem ut, loco ver-
borum « ita ut mortis eius victoria et triumphus repraesentaretur », di-
catur « ita ut passio et mors eius, quibus peccatum vicit et mundum re-
demit, repraesentaretur ». Istud punctum repeto esse maioris momenti
quia cardo quidam doctrinae catholicae, uti plenissime explicatur a
S. Thoma de Sanctissima Eucharistia et de Sacrificio Missae, est, quod
Eucharistia sit sacramentum et sacrificium Christi passi et Christi mo-
rientis. Utique evidenter Christus patiens triumphavit et vicit, hoc
sine ullo prorsus. dubio, unde nullam haberem difficultatem ut dica-
tur « ita ut passio et mors eius, quibus peccatum vicit et mundum
redemit, repraesentaretur ». Sed tamen illud quod primo invenitur in
Sancta Missa, in Sanctissimo Sacramento Altaris et in Sancta Missa, est
Christus passus, et eadem doctrina continetur in Antiphona quam sem-
per recitamus: « 0 Sacrum convivium, in quo Christus sumitur, reco-
litur memoria passionis eius », memoria passionis eius. Et insuper me-
lius omnino in praxim deducit, ut ita dicam, verba S. Pauli in I ad Co-
rinthios, 11: « Quotiescumque enim manducabitis panem hunc, et ca-
licem bibetis, mortem Domini annuntiabitis donec veniat »: non trium-
phum Domini neque victoriam Domini, sal tern non per se primo et
directe.
Item, ut em.mus etiam card. Bea proposuit, puto magni esse mo-
menti, ut in linn. 5 et 6 dicatur: « Sacrificium laudis et propitiationis ».
« Sacrificium laudis », hoc est nimis vagum, et sacrificium laudis potest
esse sacrificium improprie dictum, ita ut recitatio o:fficii Breviarii est
etiam sacrificium laudis. Utique si intelligeretur laus latreutica, hoc
bene esset, sed hoc non dicitur, sed « sacrificium laudis ». Unde saltem
ut addatur « sacrificium propitiationis ».
In eadem introductione, linn. 7 ad 9: ibi modus loquendi videtur
supponi fere unicum modum vere fructuosum adsistendi Missae esse
 CONGREGATIO GENERALIS X 27

illum stricte liturgicum, per actuosam participationem rituum et precum.

Iste modus est utique optimus et inculcandus, sed non est unicus, ut
graviter monet Summus Pontifex Pius XII in Litteris. Encyclicis Media-
tor Dei. Et nunc recordor v~rborum cuiusdam venerabilis Patris hesterni,
qui scilicet monet nos ut in zelo pro Liturgia, quern nos omnes habe-
mus, ut non cadamus in quemdam ut ita dicam panliturgismum; talis non
est intentio proponentium, sed tamen oportet accentuate alium: aspectum
theologicum quantum ad modos assistendi Missae.
Item in lin. 10, puto quod esset revidendus modus expressionis ut
illi scilicet, qui assistant, « mensa cum verbi tum Corporis Domini refi-
ciantur » ne, contra intentionem redactorum, aliquibus videretur parvi-
pendi simplex adsistentia Missae sine communione. Adsistentia Missae
etiam sine communione potest esse summi momenti et summae utilitatis
etiam pro peccatoribus, quia sacrificium Missae non est solum sacrifi-
cium latreuticus et eucharisticus propitiationis, sed etiam est sacrificium
impetratorium. Unde est optimus modus impetrandi gratiam conver-
sionis et concessionis. Unde non esset nimis insistendum in refectione
actuali in omni Missa; talis non est intentio, item admitto, redactorum,
sed tamen caute essent attendenda verba, et ut puto modificanda.
Item tune transeundo ad art. 43, dico tantummodo quod debet mitti
in concordia cum eventualibus dispositionibus schematis de- disciplina
populi christiani quoad Liturgiam verbi sive homiliam Missae in diebus
festivis. Dixi.

Textus scripto· traditus:

1. In Introductione (pag. 175, linn. 3-4) proponerem ut, loco verborum ~< ita
ut mortis eius victoria et triumphus repraesentaretur » dicatur « ut passio et mors
eius, quibus peccatum vicit et mundum redemit, repraesentarentur ».
2. Ibidem (pag. 175, linn. 5-6) proponerem ut dicatur: « ... sacrificium lau-
dis et propitiationis ... ».
3. Ibidem (pag. 175, linn. 7-9) videtur supponi fere unicum modum vere
fructuose Missae assistendi esse ilium stricte liturgicum, per actuosam participa-
tionem rituum et precum. Iste modus est, utique, optimus, sed non est unicus,
ut graviter monet Summus Pontifex Pius XII in Litt. Enc. Mediator Dei.
4. Ibidem (pag. 175, lin. 10) puto quod esset revidendus modus expressionis
« mensa cum verbi tum corporis Domini reficiantur » ne, contra intentionem redac-
torum, aliquibus videretur parvipendi simplex adsistentia Missae sine communione.
5. Cavendum esset ut textus art. 43 (pag. 176) sit in concordia cum even-
tualibus dispositionibus schematis de disciplina populi christiani quoad Liturgiam
verbi sive homeliam Missae in diebus festivis.
28 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

8
Exe.Mus P. D. HERMENEGILDUS FLORIT
Archiepiscopus Florentinus

Venerabiles Patres Conciliares,

In brevi introductione cap. II (pag. 17 5) aliquid silentio premitur
quod non est parvi momenti, quodque mox extulit ipse em.mus card. Bea
et post eum, plena concordia mecum, et sum valde laetus, em.mus card.
1
Browne: prout nempe, nihil habetur de aspectu sacrifi.cali mysterii eucha-
ristici et vix aliquid de fine eiusdem.
Si non est cur repetamus (ne synthetice quidem) mirabilem doctrinam
Concilii Tridentini, si praeprimis considerandus est aspectus pastoralis,
non exinde sequitur omittenda 2 esse elementa essentialia mysterii, qui-
bus necessario innitunttir doctrina et praxis liturgico-pastoralis.
Itaque liceat mihi proponere integrationem saltem prioris paragra-
3
phi, pag. 175, sequenti simpliciori modo « Salvator noster, in cena no-
vissima, qua nocte tradebatur, Eucharistiam ut ritum quoque sacrifi.ca-
lem instituit, quo sacrifi.cium cruds repraesentatur et applicatur, idem-
que ut paschale convivium iterandum praecepit », et ita porro sicut
habetur in textu praesenti schematis. 4
Et paulo inferius, in sexta linea plenius diceretur 5 « Sacrifi.cium
laudis et piaculare », piaculare seu expiationis. 6
Tot menda proposita sunt circa art. 39, in eadem pagina! Certo
7
certius debilior videtur tenor textus praesentis, ut iam alii adnotaverunt.
Propono ut integretur modo sequenti: « Homilia tamquam pars
Liturgiae omnino praecipitur diebus dominicis et festis de praecepto
pro Missis in quibus maior haberi solet populi concursus; in ceteris
Missis valde commendatur ».
Non est cur tradam rationes. De cetero 8 nihil est aptius ad praepa-
randam communitatem actioni sacrifi.cali et sumptioni Christi vitae quam
verbum Christi veritatis, id est eius Evangelium, adstantibus rite ex-
planatum.
9
Quoad art. 42, in pag. 176. Quoad communionem sub utraque
specie, in ritu latino, quousque viguerit usus panis azymi, difficultatibus
non paucis subiacet, sive consider.emus modum administrationis (hoc
est intuitivum), sive tempus quod esset certo certius protractum, sive
motiva iam allata a pluribus Patribus quaeque constituerent baud leve }_:)
impedimentum pro pluribus christifidelibus. Mihi 11 videtur reservanda
ad casum concelebrationis et pro concelebrantibus.
 CONGREGATIO GENERALIS X 29

Denique: art. 43, in pag. 176. Non videtur satis perspicuus. Ti-
tulus est praeceptivus; sed textus prouti nunc iacet, ponit duplicem
quaestionem: obiective de validitate Missae, subiective de vi obliga-
12
tionis Missae audiendae diebus festivis.
Si Liturgia verbi et eucharistica ita intrinsece coniunguntur, ut uni-
cum actum cultus efforment, et est verum,13 posset quis inferre necessi-
tatem participandi utrique parti ad satisfaciendum praecepto Ecclesiae,
dum in praesenti valide interest Missae etiam christianus sero veniens,
qui participat ritui saltem inde ab Offertorio.
14
Textus sic emendandus mihi videtur: « Liturgia Missae duabus
partibus constat, i. e. Liturgia verbi et Liturgia eucharistica. Quamvis
qui ei participant saltem inde ab offertorio, praecepto satisfaciant, ta-
men cum duae illae partes Missae sub aspectu liturgico et pastorali adeo
intrinsece coniungantur ut unicum actum cultus constituant, animarum
Pastores in catechesi tradenda fideles sedulo instruant, ut integrae Mis-
sae celebrationi intersint », vel accuratius « participent » ( quia interesse
15
est minus quam participare) ...
16
Circa haec conveniunt mecum plerique episcopi Etruriae seu Tu-
17
scaniae. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 prout. 2

obliteranda. 3
deest. 4
etc. 5
di-
6 7
catur. expiationis » vel « et piaculare ». Art. 39 (pag. 175) De honielia
habenda in Missa: debilior videtur tenor textus, ut iam alius Pater adnotavit.
8
Evidentiores sunt. « Nihil periculosius mundo quam ignorare Christum », fa-
tente S. Io. Chrys~stomo. Ex alia parte. 9
Art. 41 (pag. 176): isto articulo
iterum iterumque remittimur ad alium qui in historia praesentis Concilii locum
fortasse consequetur qui ceteris invidiam faciet (si ita loqui licet! ). Ut adiiciam
saltem lapillum pro conciliandis' duabus oppositis tendentiis, audeo proponere
textum extremae simplicitatis et brevitatis quo posset substitui praesens: « Salva
conservatione latinae- linguae pro altera Missae parte, lingua vernacula in priore
parte seu catechetica adhiberi potest in Missis cum populo secundum mensuram
et versiones quas singulae Conferentiae nationales statuerint, adprobante S. Sede ».
Insuper propono paragraphum minimam addendam: « Curent episcopi ut christifi-
deles pro Missa sollemni discant saltem cantus simplidores gregorianos » (Kyrie,
10
Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei). Art. 42 (pag. 176 ). hygienica quae
11 12 13 14
haud leve constituerent. deest. deest. deest. deest.
15
Auferatur autem adverbium « quodammodo », quod videtur dissonare cum
16 17
declaratione de unitate intrinseca duarum partium. deest. deest.
30 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

9
Exe.Mus P. D. FRIDERICUS MELENDRO
Archiepiscopus Nganchimensis

Em.mi Praesides, venerabiles Patres et Fratres,

Ad caput II schematis de Liturgia, pag. 17 5, nn. 3 7 et 40.
Multum quidem placet propositum instaurandi Ordinem Missae.
In hac instauratione peragenda optarem ut prae oculis haberentur ea
quae sequuntur.
Amor verae unitatis veraeque universalitatis Ecclesiae felidter no-
stris diebus in omnium christianorum animis floret. Huiusmodi unitatis
et universalitatis radix et virtus est Mysterium Cruds Christi, « qui
est pax nostra; quia recondliavit omnes homines in uno corpore Deo
per Crucem, omnesque condidit in semetipso in unum novum hominem,
ut per ipsum haberent accessum. omnes in uno Spiritu ad Patrem »,
prout dare S. Paulus docuit ad Ephesios, cap. 2, 14-18.
lam vero mysterii Cruds perennis memoria et sacramentalis iteratio
quotidie fit ab Ecclesia in sacrifido Missae. In eo igitur oporteret ut
etiam eius primarius scopus unitatis fidelium et universalitatis redemptio-
nis Christi liturgids formulis iugiter exprimeretur. U nitas quidem iam
suffidenter exprimitur. De universalitate vero redemptionis Cruds, in
Ordine et Canone Missae raro, ut videtur, sermo occurrit. Censeo tamen
hoc frequentius fieri oportere, iuxta praeclaram illam commendationem
quam S. Paulus fidelibus fadebat, dicens: « Obsecro igitur primum om-
nium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro
omnibus hominibus: pro regibus et omnibus qui in sublimitate sunt ...
hoc enim bonum est et acceptum coram Salvatore nostro Deo, qui omnes
homines vult salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire. Unus enim
Deus, unus et mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus, qui
dedit redemptionem semetipsum pro omnibus » (I Tim. 2, 1-6 ).
Igitur ad exemplar mentionis universalitatis, quae iam fit in obla-
tione Calids ... « pro nostra et totius mundi salute ... », et in Canonis
oratione «Te igitur ... pro Ecclesia tua Sancta Catholica: quam paci-
ficare, custodire, adunare et regere digneris toto orbe terrarum ... »: ad
exemplar, dico, horum quae iam habentur, similia aliqua pauca univer-
salitatem significantia verba facile addi poterunt etiam in oblatione panis,
in oratione « Suscipe Sancta Trinitas », in responsione « Suscipiat Do-
minus ... », in « Memento pro vivis », in oratione « Hane igitur ... », et
 CONGREGATIO GENERALIS X 31

in «Nobis quoque peccatoribus ... », iuxta modum, quem in concrete

pro singulis propono, vel alio meliori modo qui commissioni placeat.
Modi, quos propono ad exprimendam universalitatem quam exopto,
sunt:
In oblatione panis: « Suscipe Sancte Pater ... sed et pro omnibus fide-
libus christianis vivis atque defunctis, immo et pro omnibus a Christo
redemptis hominibus, ut mihi et illis proficiat ad salutem ... ».
In oratione « Suscipe Sancta Trinitas ... ut illis proficiat ad honorem,
nobis autem omnibusque hominibus conferat ad salutem ... ».
In responsione « Suscipiat Dominus ... ad utilitatem quoque nostram
totiusque Ecclesiae suae sanctae atque ad omnium hominum salutem ».
In Memento pro vivis ... « pro spe salutis et incolumitatis suae, pro
omnium hominum unitate in Ecclesia: tibique reddunt vota sua ... ».
In oratione «Hane igitur ... atque ab aeterna damnatione nos om-
nesque homines eripi ».
In oratione «Nobis quoque peccatoribus, famulis tuis, de multitu-
dine miserationum tuarum sperantibus, cunctisque bonae voluntatis
hominibus, partem aliquam et societatem donare digneris ... ».
Multum quoque placet quod in n. 40 proponitur de instauranda
oratione communi fidelium, post Evangelium et .lectionem homileti-
cam; maxime si in tali oratione fideles a Deo implorent unitatem et
sanctificationem omnium hominum in Christo Redemptore, iuxta ea
quae a S. Paulo postulantur in loco, quern supra transcripsi, et iuxta
alia ipsius Domini verba, universalitatem salutis vel maxime exprimen-
tia, quae nobis ~onservata sunt a S. Ioanne in Evangelic, capite 3,
13-17.
Huiusmodi parvae additiones valde utiles mihi videntur ad sensum
unitatis et catholicitatis magis magisque augendum, et ad zelum missio-
narium fructuose fovendum in animis tam sacerdotum quam fidelium.
Addere audeo quatuor brevissimas supplicationes.
1. In Missa, saltem semel invocetur nomen S. Ioseph.
2. In omnibus Missis, ante ultimam benedictionem, dicatur post
« Dominus vobiscum »: « Benedicamus Domino ». « I te Missa est »
nullum sensum iam habere videtur, eo magis quad fideles communican-
tes debent manere in ecclesia, gratias agentes pro tanto beneficio. 1
3. Orationes Missae ad Deum ut Dominum diriguntur. Dirigan-
tur etiam ad Deum ut Patrem nostrum. V. g. «Domine, Deus et
Pater noster », « Dominus, Pater noster, "vobiscum », « Concede nobis
Deus, Pater noster ... » etc.
Sumus enim non tantum servi, sed et filii. Iesus nos docuit orare
« Pater noste.r »...
32 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

4. Feria V et VI Hebdomadae Maioris ac Sabbato Sancto omnes

sacerdotes Missam celebrare possint. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.
Animadve.rsiones additae:
De lege ieiunii eucharistici.
Notanda. Primo. Jesus Christus communionem apostolis distribuit paulo post
manducationem Agni Paschalis.
Secundo. Sacerdos, cum celebrat, post communionem facit ablutiones cum
rioo. ,
Tertio. Diaconi aut sacerdotes, qui, Missa ritu orientali celebrata, post com-
munionem fidelium manducant panem consecratum remanentem, ientaculum postea
sumunt, cum species sacramentales adhuc in suo stomacho permanent.
Quarto. Sacerdotes, qui ritu latino Missam celebrant et quindecim momentis
postea sumunt ientaculum, multi tune temporis probabiliter adhuc habent in pec-
tore species sacramentales.
Quinto. Non apparet maior ·indecentia in eo quod species sacramentales ma-
terialiter unitae sint cibo vel secretionibus stomachi.
Supradictis rite perpensis, proponitur ut lex de ieiunio eucharistico hac, vel
simili ratione, mutetur.
· «Ob maiorem reverentiam Ss.mae Eucharistiae debitam, praecipitur sub levi,
ut, sacerdotes ad Missam celebrandam, et fideles ad sacram communionem sumen-
dam; ne accedant, nisi elapsa hora postquam sumpserint aliquid cibi vel potus.
Aqua vero et medicinae, etiam solidae, pro infirmis ieiunium eucharisticum
non frangunt.
Lex admittit parvitatem materiae in sacerdote vel fideli, qui oblivione parum
sumpserit intra horam ante communionem, quam suscipere desideraverat ».

10
Exe.Mus P. D. CUSTODIUS ALVIM PEREIRA
Archiepiscopus de Lourenfo Marques

Praeclarissimi Patres,
Paucis verbis aperiam vobis sententiam meam et quidem ad nn. 38,
42 et 44 ·huius capitis.
Ad n. 38, pag.175. Laudandum et approbandum .est propter ratio-
nes ibi allatas. Non enim intelligitur cur, singulis annis, eaedem perico-
pae populo legantur, et obliviscantur perdivites alias partes, praesertim
IV Eva:O.gelii et aliorum librorum Novi Testament in Epistola.
Posset Conferentia episcopalis pro singulis regionibus, et d.etermi-
riato tempore, rem statuere.
Ad n. 42, pag. 176. Dicere velim, ut iam heri et hodie dictum est,1
 CONGREGATIO GENERALIS X 33

communionem sub utraque specie, propter magnas et practicas difficul-

tates, concedendam tantum esse in Missa sacrae Ordinationis, vel, for-
2
tasse melius, unice in conferendo sacri Presbyteratus Ordine ... Omnino
laicis interdicendam, quacumque ex causa. Et rationes sunt facili intel-
lectu, quin eas considerando immoremur.
Proinde redigatur hie numerus sequenti et simplicissimo modo:
« Communio sub utraque specie extendatur ad Missam Ordinationis
3
presbyterorum, vel, si placet, ad Missam Ordinationum » (generatim) ...
Ad n. 44, in eadem pag. 176. Concelebratio videtur approbanda
et extendenda, sine praeiudicio fidelium. Proponam humiliter et reve-
renter:
Ad a). Loco ·Missae Chrismatis, Missam vespertinam in Cena Domini,
nam Missa Chrismatis, in qua ne fideles quidem Eucharistiam sumunt,
est Missa specialis, quasi episcopalis dicam.
E contrario Missa in Cena Domini est praecise commemoratio ipsius
institutionis tanti mysterii. Eo amplius, quod Missa Chrismatis celebra-
tur tantum in ecclesia cathedrali; et alii sacerdotes per dioecesim?
Ad b). Deleatur illa pericopa « si ad singulares celebrationes aliter
provided non possit », et textus ita scribatur: « ad conventus sacerdo-
tales vel alias occasiones extraordinarias, iudicio Ordinarii ».
Tandem, et haec scripta non erant, omnino placet observatio card.
Monreal, nempe: ut liceat celebrare et sacram communionem accipere
« quacumque hora diei et noctis », servatis tribus horis ieiunii eucha-
4
ristici. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest. _ 2 praeter, evidenter, episcopatum, ut
3
nunc fit. Evidenter concedenda est in concelebratione, ut in n. 45 legitur.
4
deest.

11
Exe.Mus P. D. STANISLAUS LOKUANG
E pisco pus T ainanensis

V enerabiles Patres Conciliares,

Meae brevissimae observationes pertinent per se 1 ad capita secun-
dum et tertium. Liceat igitur mihi, brevitatis causa, 2 eas simul dicere
hac una vice.
Pro recognitione et renovatione Missalis et rituum sacramentorum,
omnino attendendum est ad principium simplicitatis et claritatis, in quo
3
34 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

non tantum splendor rationis historicae et asceticae refulgeat, sed ratio

practica et pastoralis, speciatim in Missionibus,3 suum pondus habere
etiam debeat. Casus exceptionis sint pauci, et casus particulates sint
4
etiam rari, secus diflicultates interpretationis multae exoriri poterunt
episcopis.
Propterea corrigendum est id quod dicitur in n. 38, scilicet: « ita ut
decu:rsu plurium annorum, praestantior pars Scripturarum sanctarum
populo praelegatur ». Verba « plurium annorum » mutanda sunt in
« unius anni »; secus deberemus habere vel plura volumina Missalis
vel unum volumen valde voluminosum. Unum vel aliud est semper in-
commodum et valde difficile pro missionibus.
Secundo. 5 In Conferentia episcopali versus finem mensis augusti
huius anni in civitate Taipeh, in Formosa, 6 habita, nos episcopi, adhi-
bita facultate a Sacra Congregatione Sacrorum Rituum concessa, redu-
ximus septem gradus caeremoniarum baptismi adultorum, nuper muta-
tus,7 in tres gradus, et speramus quod id rite fieri possit. Fatendum est
quod nullus de 70 sacerdotibus, in insula Formosa Sinarum pro Evan-
gelio laborantibus, gavisus fuit de renovatione ordinis baptismi adul-
torum, sed e contrario omnes lamentaverunt de complexitate et de difli~
cultate applicationis, dicentes renovationem Romae a liturgistis theore-
ticis factam esse qui vitam missionalem et pastoralem non habuissent.
Propono igitur quod novus ordo baptismi adultorum iterum subicia-
tur recognitioni ut numerus graduum caeremoniarum diminuatur et tri-
8
plex repetitio exorcismi tollatur ... Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
deest. 4
deest. 5
In-
super in n. 50 loquitur de recognitione Ordinis Baptismi adultorum. Haec rece>-
gnitio iam facta est ut novus Ordo Baptismi adultorum, habita ratione catechu-
6
menatus instaurati, promulgatus est recenter a S. Congregatione Rituum. deest.
7 8
deest. In n. 54 « in ipso ritu baptismi »: haec verba tollantur et
legatur « Aqua baptismalis, extra tempus paschale, ex iusta et rationabili causa,
formula breviore et apta, benedici potest »; uti habetur in facultatibus decennali-
bus S. C. de Prop. Fide. Verbum « paschalis » adamussim adhibetur in hoc sche-
mate, sed sensus non dare intelligitur. Ideoque claritatis causa hoc verbum in
aliquibus textibus expungi vel substitui oportet: sicut in prooemio cap. III in
lin. 13: « ex mysterio paschali Passionis, Mortis et Resurrectionis Christi » ver-
bum « paschale » deleatur, et in n. 66 « Ritus exsequiarum sensum paschalem
mortis christianae clarius exprimat », verbum « paschalem » substituatur per ver-
bum « supernaturalem ». N. 42: de communione sub utraque specie fidelibus con-
cedenda difficultatem tantum practicam in missionibus indicare vellem. Di:fficultas
enim habetur in pluribus partibus missionum, ubi deficit vinum pro Missa dicenda.
In facultatibus decennalibus S. C. de Prop. Fide conceditur facultas adhibendi
aquam pro ablutione etiam prima post communionem.
 CONGREGATIO GENERALIS X 35

12
Exe.Mus. P. D. PAULUS RUSCH
Episcopus tit. Meloensis in Isauria, adm. ap. Oenipontanus

V enerabiles Fratres,
Quae in schemate liturgico dicuntur, grato animo percepi. lam in
specie de actuosa participatione fidelium et de lectionibus in Missae
sacHficio agendum est.
Ad prim um. Actuosa participatio, in n. 3 7.
In terris linguae germanicae, per concessionem Pii XII anno 1943
datam, permissum est Missam dialogatam cum lectionibus in lingua
vulgari, a lectoribus recitatis, celebrare. Proinde practice de hac re loqui
possumus. Experientia pastoralis docet: numerus adstantium fidelium
simul cum numero communicantium augetur; populus et praesertim
iuventus gaudet. In magnis festis publicis haec forma Missae magnam
et etiam missionariam vim exercet. Ita ex. gr. in festo Corporis Christi,
antea fideles ad communionem raro accedebant propter processionem,1
nunc 12 sacerdotes vix sufficiunt ut omnes Sacram Synaxim accipere
• 2
possmt...
Eadem experientia pastoralis 3 docet populum nostrum antea can-
tum choralem non cognovisse, nunc cantu chorali cantat. Eum antea
nee Credo, nee Salve Regina canere potuisse, nunc optime et Credo et
4
Salve Regina canit. Ratio huius rei est simplex: populus de actione
liturgica, quam intellegit, gaudet; laeto animo discit etiam ea quae antea
incognita erant. Successus ergo felidor est quam nonnulli putant.
Haec actuosa participatio etiam nunc dilatari posset. Historia teste,
scimus per multa saecula viguisse ordinem faciendi oblationes in Missa,
i. e. fideles offerebant panes et fructus, etc. ad altare, incipiente Missae
Offertorio. Unde etiam in oratione Secreta haec vel similia verba le-
guntur: « Oblationibus nostris, altaria tua cumulamus » ... 5 Loci similes in
Canone habentur, ex. gr.: « Hane igitur oblationem, servitutis nostrae,
sed et cunctae familiae tuae » ... Ubi est hodie, quaeso, haec oblatio
« cunctae familiae tuae », i. e. fidelium? Restauratio ergo huius oblatio-
nis fidelium valde optanda esset, tum quia ita orationibus vel ipsi Canoni
plenus sensus redderetur, tum quia intima coniunctio fidelium cum
sacerdote in Sacrificio litando aperte ostenderetur. Quare laudandus
est textus in schemate propositus: « Ordo Missae ita recognoscatur ut ...
actuosam participationem fidelium faciliorem reddat » ... 6
Ad secundum. Lectiones Sacrae Scripturae, sub n. 38.
36 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Noster ordo sacrarum lectionum est praesertim in Missali valde

incompletus. Populus totam Scripturam numquam audit, immo ne to-
tum Novum Testamentum quidem. Multi fideles dicere solent: scimus
iam antea, quid parochus noster ex. gr. in Dominica XX post Penteco-
sten praedicaturus sit. Idem Evangelium, fere 1 eadem praedicatio! Unde
sequitur hoc modo fidelibus thesauros Sacrae Scripturae non su:fficienter
aperiri, immo, quod peius est, in eis vel taedium gigni, quia omnia
8
iam antea sciebant. Quare iterum pergratum est quod in schemate sub
9
hoc numero dicitur, lectiones in Missa dilatandas esse, « ita ut, de-
cursu plurium annorum, praestantior pars Scripturarum populo prae-
legatur ». Per talem agendi modum et Scriptura plene aperitur et condo
ditatur, quod nostris temporibus maximi est momenti.
Nee hisce aliquid novi introducitur. Ex textibus enim Patrum, prae-
sertim S. Augustini constat, tune temporis iam hunc ordinem viguisse.
Plures enim Patres totos Scripturae libros ideo in scriptis explicaverunt,
quia lectione continua in Missae celebratione praelegebantur.
Ad difficultates ex diversitate gentium oriundas recommendare vo-
lui Conferentias episcoporum. Cum autem de hac re iam plures locuti
sunt, praesertim hodie card. Gracias iam optime disseruerit, haec prae-
termitto.10 Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

Infantes autem intelligentiam sal-
3 4 5
tem aliquam de re tam sancta acquirunt. deest. deest. Quod
6
tune temporis verum erat, quad verum iam non est. Nil mirum si
rem historice spectamus. Unde enim nostrum Kyrie in Missa in lingua graeca.
Unde lectiones in Missa Papali non tantum latine, sed etiam graece cantantur?
ad quod respondet card. Schuster in « Liber Sacramentorum » (tom. 5 pag. 3 ss.).
Secundum hunc auctorem celeberrimum res ita se evolvit: Cum Liturgia in
primis saeculis graeca fuisset, facta est in 4 et 5 saeculo bilinguis, scil. graeca
et latina, postea tandem latina, prout et in eodem gradu ac lingua communis se
evolvit. Cuius facti reliquiae habentur in Missa papali (lectiones) et in nostro
Kyrie. Ecclesia ergo ex principio pastorali ab origine ita egit, ut in salutem ani-
marum evolutionem linguae liturgicae admitteret. Unde patet linguam liturgicam
ab . initio non fuisse rem immobilem, sed evolutioni subiectam, tanquam medium
ad :finem. Unde praeter alia haec duo dici possunt: a) ex mutatione linguae non
adesse periculum pro dogmate; b) ex praxi pastorali optandum esse ut quae im-
mediate ad populum ·diriguntur vel a populo aguntur, puta lectiones et cantus, per
se lingua vulgari dici possint. Nee ex hoc principio pastorali sequitur, totam Mis-
sam esse vertendam in linguam vulgarem. De duplici enim ratione agitur: de
ratione pastorali et de ratione mysterii. Iamvero in lectionibus magis ratio pa-
storalis viget, dum e contra in canone ratio mysterii primum obtineat locum. Nee
iterum plures linguae in eodem loco impediunt quominus lectiones in lingua vul-
gari dicantur. Ex praxi enim optime constat, pastores animarum rem ita dirigere,
ut in unam Missam :fideles unius tantum linguae conveniant et in alteram Missam
 CONGREGATIO GENERALIS X 37
7
fideles alterius linguae. Sic res optime componitur, experientia duce. deest.
8 deest. 9 10
n. 38 pag. 175. Ad diffi.cultates autem quae oriri possunt,
quia una regio prae alia alias habet indigentias, e. g. una populatio est exculta,
altera quasi rudis, una habet linguam perfecte expolitam et magnae extensionis,
altera quasi incultam et parvae extensionis, unus populus est in libertate, alter
in persecutione constitutus, unus de cultura occidentali et latina, alter de cultura
orientali, puta apud Indos vel Sinensis; ad hasce diffi.cultates superandas dicen-
dum est: in medic praesertim aevo vigebat ordo primatialis, i. e. maioribus natio-
nibus dabantur archiepiscopi primates, e. g. Primas Galliae vel Germaniae, qui
prout indigentia nationis id postulabat, magna iura habebant et exercebant. Ergo
vel hie ordo restaurandus est vel, si hoc minus placuerit, conferentiae episcopales,
quorum momentum de die in diem crescit, de iure agnoscendae sunt, quibus dein
ius detur ultimam applicationem in re liturgica, Sancta Sede approbante, statuere.
Neve Codex Juris Canonici impedimento sit, cum Papa noster Ioannes XXIII feli-
citer regnans iam dixerit, etiam in iure canonico aliqua esse mutanda. Et hac
ratione et hoc modo agendi diffi.cultates omnes solvi posse videantur.

13
Exe.Mus P. D. GEORGIUS DWYER
E pisco pus Loidensis

Em.me Praeses, venerabiles Fratres,

Loqui vellem de art. 37 (Ordo Missae instaurandus) una cum art. 41
(de lingua): necessario enim connectuntur.
Etenim,1 post longam disceptationem ultimis diebus factam, adhuc
incertus maneo de eo quod praecise proponitur faciendum de Liturgia
Missae. Quidquid sit de Sacramentis-et de Sacramentalibus, ordo Missae
est id quod ante omnia nobis et fidelibus interest.
Ultima hebdomada per longum et latum disceptatum est de lingua.
in qua Missa did debeat. Aliqua, sed non ita multa, dicta sunt de ritu
ipso. Sat multi inter nos .. ..2 probabiliter contend essemus de ordine Missae
ut eum cognovimus a iuventute nostra. Attamen verbis tot Patrum
permotus, praesertim eorum de Ecclesia silentii, qui rationes pastorales
urgent cur novus ordo Missae instauretur, desideria personalia seponere
paratus sum, ne impediatur opus Spiritus Sancti in apostolatu.
Et dico: fiat 3 novus ordo Missae ut pastoralis instructio populo
detur.
Attamen aliquatenus anxius haereo de .limitibus huius novae ordi-
nationis Missae. Vellem aliquod propositum facere, ut ii qui idem sen-
tiunt possint clarum suffragium ferre. Vellem ut in hoc art. 3 7 aliquis
limes statuatur, ut sciam quousque haec nova ordinatio Missae se exten·
38 ACTA CONC. VATICAN! II ~ PERIODUS I

dere permittatur. Vellem tandem ut incolumis servetur et in tuto po-

natur unitas ritus romani.
Si enim unieuique nationi permittatur ordinem Missae proprium
conficere, non habebitur reconstructio ritus romani sed potius destructio.
Et pro mea parte nolo in hoc Concilio ad lectum mortis ritus ro-
mani adstare.
Et re vera nostris diebus proposita sat extraordinaria hie et alibi
legi possunt. Exempli gratia: nuper in libro sat late diffuse in lingua
anglica, rite munitus « Imprimatur », auctor vult ut elevatio hostiae et
calicis supprimatur quia, dicit, «non debemus adorare Sanctissimum
Sacramentum intra Missam sed tantum offerre ». Alii volunt ut ultimum
Evangelium aboleatur; et ita porro.
Igitur propono ut haec duo paragrapha adiungantur art. 37:
1. « Hie nevus ordo restringatur ad Missam catechumenorum ita ut
4
ab offertorio usque ad finem ordo ... immutatus maneat et quidem lingua
latina, salvo privilegio ».
5
Adnoto: dieo « lingua latina » pro hac parte Missae quia minus
6
conveniens mihi videtur in eadem parte Missae mixturam habere
aliquam linguae latinae et linguae vulgaris: potius quam ritus romanus
esset ritus macaronicus !
Et dice « salvo privilegio » pro Ecclesiis, e. g. Croatiae, qui aliam
consuetudinem iam habent.
2. Adiungantur verba: « Ordo Missae catechumenorum, utcumque
mutatus et etiam si totus in lingua vulgari instructus, communis et idem
sit pro omnibus qui ritu romano utuntur ».
Per art. 41 relinquitur libertas episcopis diversarum regionum deci-
dendi usquequo lingua eorum vernacula uti debeat in Missa catechu-
menorum; sed semper intra limites ritus romani.
Adnoto, secundo, quad 1 si opportunum videretur exceptionem fa-
cere pro Ecclesiis Africanis, vel Indianis, vel Extremi Orientis qui cul-
turas proprias habent, melius esset, ut mihi videtur, ut novi ritus pro iis
8
instituerentur. I psi sint iudices. Sed attonitus non essem si et ipsis
magis placeret ritum romanum servare, utique reformatum, si locus in
ritu daretur pro lingua vulgari.
Si mea proposita Patribus placeant, ritus romanus manebit signum
et vinculum unitatis pro omnibus populis culturae Europae Occidenta-
lis et pro populis ex hac cultura oriundis. Sicut a pari, intra fines culturae
Byzantinae, ritus byzantinus est signum et vinculum unitatis,9 etiamsi
diversis linguis, graeca, slavonica, etc., celebretur.
Sic migrantes, quorum numerus in dies crescit, ritum familiarem
ubique invenient, etsi partim in lingua diversa. Idem die de peregrinis.
 CONGREGATIO GENERALIS X 39

Fideles ... 10 ubique gaudebunt quia de unitate carissimi ritus romani sem-
per gloriati sunt. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

sicut et ego. 3
Fiat ergo. 4
Mis-
5 6 7 8
sae. deest. habere mixturam. deest. ut pro iis institue-
9
rentur nov1 ntus. A pari ritus byzantinus est signum et vinculum unitatis
10
intra fines culturae byzantinae. omnes denique.

14
Exe.Mus P. D. EMMANUEL TRINDADE SALGUEIRO
Archiepiscopus Eborensis

Em.me Praeses, Patres et Fratres venerandi,

Duplicem aspectum in hoc cap. II oportet considerare: aspectum
generalem et aspectum specialem. Multa sed optime de doctrina dicta
1
sunt. Mihi autem videtur introductionem in cap. II minus distincte de
sacrosancto Eucharistiae mysterio agere. Etenim inter sacramentum et
sacrificium ibi non satis distinguitur.
Etsi, prolatis consecrationis verbis atque peracta mirabili illa ac
singulari conversione totius substantiae panis in substantiam Corporis
Domini Nostri, et totius substantiae vini in substantiam Sanguinis eius,
quae conversio convenienter et proprie a sancta catholica Ecclesia trans-
substantiatio est appellata, ut verbis sacrae Tridentini Synodi utar, sacra-
mentum fit simul ac sacrificium offertur eucharisticum, ratio sacramenti
tamen a ratione sacrificii differt. Credo ut quaestio haec submittenda
est iudicio commissionis de doctrina. 2
In specie.
Oratio liturgica « O. sacrum convivium, in quo Christus sumitur,
recolitur memoria passionis eius, mens impletur gratia et futurae glo-
riae nobis pignus datur », optima esset introductio in hoc cap. II, quia
paucis ac disertis verbis convivium, sacrificium et sacramentum hoc
magnum mysterium fidei, spei et caritatis confitetur.
Ceteroquin sancta oecumenica Tridentina Synodus de Eucharistia ut
sacramento, de communione sub utraque specie atque de Missae sacri-
ficio sessionibus distinctis, nempe XIII, XXI ac XXII, per undecim an-
nos separatis, aliis circumstantiis egit.
lgitur censeo distincte agendum esse hoc sub cap. II; primo de
Missae sacdficio, secundo de Eucharistiae sacramento.
40 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In specie, notatu digna:

1. Quoad Missam.
a) Tempus in quo Sacram Synaxim vespertinam celebrare liceat
determinare oportet.
b) Homilia, diebus dominicis et festis de praecepto, non solum
commendanda sed praecipienda est, salvis casibus iustis et gravibus.
c) Quoad orationem communem, seu :fidelium, post Evangelium
homiliamque, tollendum est adverbium saltem et addendum ac aliis
diebus, de iudicio Ordinarii.
d) Incongruenter videtur sacerdotem fideles ad orandum invi-
tare cum « Orate, Fratres »3 illis autem sedentibus. Melius stantes es-
sent inde ab Orate, fratres usque ad Sanctus.
e) Nulla adest ratio cur benedicantur oblata post consecratio-
nem, cum Corpus et Sanguis Domini Nostri Iesu Christi iam praesens
sit vere, realiter ac substantialiter in altari.
f) Concelebrationis usus non ampli:ficandus praeterquam ad ca-
sus sub n. 44.
Concelebrantes vestes sacerdotales proprias ad celebrationem Mis-
sae induere debent. Declarare oportet utrum singuli concelebrantes suum
recipere possint stipendium an unus tantum illum retinere queat.
g) Communio sub utraque specie non est extendenda ad alios
praeter presbyteros ordinatos in ipsa ordinationis Missa, sublato periculo
alicuius guttae pretiosissimi Sanguinis decurrentis in terram, propter
rationes hygienicas et practicas.
h) Cum in Missa Ite, Missa est dicitur, Sacra finiatur Synaxis.
Initium Evangelii Sancti Ioannis a celebrante dicendum est post Missam
ante canticum Trium Puerorum.
i) Etiam declarare oportet quid pro Missa integra, ad Missae fe-
stivae praeceptum implendum, intelligatur, nempe ab offertorio usque
ad celebrantis communionem.
2. Quoad Sacramentum.
a) Cultus solemnis Eucharistiae enixe commendandus est, non
tantum in festo Sanctissimi Corporis Christi, sed etiam in expositionibus
et in processionibus eucharisticis.
b) Item valde commendandam communionem intra Missam, cum
fieri po test.
c) Etiam tempus communionis vespertinae, immediate post actus
religiosos, de Ordinarii iudicio, cum Missa non celebratur, bene defi-
niendum est iuxta normas celebrationis Missae vespertinae.
d) Facultas communionis ab aegrotis domi recipiendae extenden-
da videtur ad fideles qui ob rationabiles causas morales, v. gr., mortis
 CONGREGATIO GENERALIS X 41

recentis personae familiae vel illis in casibus quibus dispensantur Missae

interesse, e domo facile exire nequeunt.
e) Tandem decentia in vestibus sacram communionem recipien-
tium urgenda est, cum proh dolor! magis magisque vestes minus decen-
tes domum Dei invadant. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: Salvo meliore iudicio, mihi videtur. deest.
3
deest.

15
Exe.Mus P. D. CARMELUS ZAZINOVIC
Episcopus tit. Lebessenus, aux. Vegliensis

Rev.mi Patres,
In art. 38 huius capitis,1 desiderium panditur de praelegendo, de-
cursu plurium annorum, praestantiore parte Sacrae Scripturae fidelibus
Sanctae Missae assistentibus. Haec propositio niihi valde placet. Atta-
men non sat clarum apparet, utrum de lectionibus in Missis festivis
tantum an etiam de lectionibus in Missis ferialibus agatur. Submissam
sententiam meam hoc modo proferam. Permulti fideles non solum die-
bus festivis, sed etiam diebus ferialibus S. Missae intersunt, speciatim
tempore Quadragesimae, Adventus, mense Maio, Missis vespertinis, et
similibus occasionibus. 2 Has occasiones non praetermittendas esse exi-
stimo a sacerdotibus in cura pastorali positis, praesertim in regionibus
nostris 3 ubi inimici Dei maxime verbum Domini timent, ubi pastoribus
ecclesia tantum sola remansit 4 pro instructione doctrinae catholicae fa-
cienda et mensa verbi Dei paranda. Liceat_ episcopo ergo,5 commendare
pastoribus gregis sui christiani,6 non tantum diebus f.estivis, sed etiam
1
ferialibus quando celebratur Missa cum concursu maiore populi,
8
lectiones in lingua vernacula fidelibus perlegere - non autem e. gr.
9
semper repetendo illas de dominica praecedend, sed, pro posse, 10 con-
tinuatim ex libro Sacrae Scripturae illo anni liturgici tempori maxime
convenienti et ab auctoritate ecclesiastica competenti adprobato. The-
sauri biblici hoc modo, ni fallor, cum gaudio et utilitate spirituali pro
multis fidelibus largius 11 aperientur.
Ad art. 40, placet mihi sublineare in Zin. 29 1.}erbum illud 12 « sal-
tem ». Ea enim, quae de utilitate, secundum meam opinionem humilem,
13 14
Lectionum ... in lingua vernacula pro Mis sis ferialibus dixeram, idem
dicendum puto etiam quoad Orationem fidelium diebus ferialibus in
Missis cum concursu populi. Orent fideles nostri in suis ecclesiis etiam
42 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

diebus ferialibus in unum conventi ad Sacrifi.cium cum sacerdotibus Deo

offerendum pro tota Ecclesia et toto mundo ! Elementum hoc non solum
religiosum, educativum et instructivum erit fi.delibus in regionibus qui
libertate religiosa gaudent, sed etiam consolationis erit pro iis 15 qui li-
bertate religiosa privati sunt.
Art. 42. Ipsum schema possibilitatem insinuat alicuius fidei periculi.
Ne nos inducamus in tentationem, cum motivum pastorale pro conce-
denda communione sub utraque specie nullum adducatur, proponerem
16
emendation em huius articuli hoc modo: « Communio sub utraque
11
specie in Missa consecrationis episcopalis et sacrae ordinationis ... tan-
tum conceditur ». Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

et similibus occasionibus, potissimum
3 4
ultimis annis, cum s. Missae horis vespertinis celebrantur. deest. ani-
5 6
marum pastoribus ecclesiae tantum remanserunt. ergo episcopis. ca-
7 8
tholici, ut. Missae celebrantur cum maiore concursu. perlegerunt.
9 10 11 12
semper, e. g. deest. multis nostris fidelibus. schematis,
13 14
in lin. 29, sublineare mihi placet illud verbum. Missae. diebus.
15 16
et fortitudinis erit pro fidelibus. nos ipsi quempiam in tentationem
inducamus, a fortiori cum nullum adducatur motivum pastorale pro concedenda
communione sub utraque specie, emendationem huius articuli hoc modo pro-
17
ponerem. sacerdotalis.

16
Exe.Mus P. D. MICHAEL ARATTUKULAM
Episcopus Alleppeyensis

Venerabiles Patres Conciliares,

De cap. II schematis constitutionis de Liturgia, de quo nunc agi-
mus, vellem facere duas tantum observationes. In his observationibus
propono emendationes terminologiae in introductione capitis praesentis.
Etsi hae emendationes ab aliis iam propositae sint, rem enucleatius ex-
1
ponere volo.
Prima observatio. In pag. 17 5, lin. 3, inopportune utuntur,2 citan-
tur verba Concilii Tridentini, nempe: « mortis eius victoria et trium-
phus ».
In praesenti enim capite sermo est de sacrificio Missae. Missa vero,
quoad naturam suam sacrificii, est repraesentatio mortis Domini. Unde
ipsum Concilium Tridentinum, in capite primo, de doctrina de sanctis-
simo Missae sacrificio, dicit Christum Dominum novum instituisse Pa:.
 CONGREGATIO GENERALIS X 43

scha « seipsum ab Ecclesia per sacerdotes sub signis visibilibus immo-

landum in memoriam transitus sui ex hoc mundo ad Patrem, quando
per sui sanguinis effusionem nos redemit » (Denz. 938).
S. Paulus quasi explicans mandatum Domini: «Hoc facite in
meam commemorationem », scribit in epistola 1 Cor. 11, 26: « Quoties-
cumque enim manducabitis panem hunc et calicem bibetis, mortem Do-
mini annuntiabitis donec veniat ». Si, secundum S. Paulum, etiam
in communione sub diversis speciebus commemoratur ipsa mors Do-
mini, non vero « mortis eius victoria et triumphus », idem multo ma-
gis aflirmandum est de ipsa actione sacrificali duplicis consecrationis in
Missa. Praeterea si Missa esset repraesentatio victoriae et triumphi
Christi super mortem, non esset incruenta iteratio sacrificii Cruds sed
potius commemoratio Resurrectionis vel Ascensionis Christi vel tandem
status eius gloriosi in caelo.
Concilium Tridentinum utitur verbis: « mortis eius victoria et
triumphus » non de Missae sacrifi.cio, sed de praesentia reali Christi
in sanctissimo Sacramento. Praesens est enim in sanctissima Eucharistia
in eodem statu glorioso ac in caelo, statu nempe victoriae et triumphi
super mortem. Concilium enim adhibet supradicta verba in cap. 5 De-
creti de sanctissima Eucharistia, ubi dat fundamentum et rationem cultus
et venerationis sanctissimae Eucharistiae, ac solemnis et triumphalis
processionis Ss. Sacramenti in festo Corporis Christi.
Ista verba Concilii, ergo, inepte et inopportune applicantur ubi
sermo est de Missae sacrificio. Ergo verbis citatis, scilicet: « mortis eius
victoria et triumphus », substituantur verba: « mors Domini ».
Secunda observatio. In eadem pag. 175, in linn. 5 et 6, loco ver-
borum « sacrificium laudis », substituantur verba: « sacrifi.cium novae
legis ». Secus non solum ratio laudis, quae praecipue ad adorationem
pertinet, memoranda esset ut inhaerens sacrificio Missae, sed etiam
rationes impetrationis, propitiationis et gratiarum actionis.
Cetera, quae dicere volebam, iam ab aliis cum dicta sint, omitto. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. deest.
44 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

17
Exe.Mus P. D. IOANNES CAROLUS McQUAID
Archie.piscopus Dublinensis

Em.mi) exc.mi) rev.mi Patres)

1
1. Quoad prooemium cap. II, in paragrapho secunda, versus finem:
omnes Hiberniae episcopi, quo par est obsequio, velint proponere
ut post verba «Deus omnia in omnibus », haec quae sequuntur ad-
dantur: « Curent animarum pastores ut christifideles sacrosanctum Mis-
sae sacrificium tanquam centrum suae vitae religiosae agnoscant, eidem-
que frequenter adsistant et, praesertim diebus dominicis et festis de prae-
cepto, omnes et singuli qui tenentur Missam rite audiant ».
2. In par. 42, ad communionem sub utraque specie quod atti-
net. Cum fideles fere innumeri, hortationi S. Pii Papae X obsequen-
tes, iam sanctam communionem saepe, etiam quotidie, recipiant, omnes
Hiberniae episcopi, pastorali experientia confisi, arbitrantur difficillimum
fore, immo impossibile, ut, etiam in casibus bene determinatis, com-
munio sub utraque specie distribui possit.
Quinimmo opinantur episcopi, etiam in his casibus determinatis,
periculum fidei vix posse evitari, quia gener:,itim fideles necessario sibi
persuasum habebunt se aliquo modo non Christum totum et integrum
recipere, quando habitualiter sub una tantum specie recipiunt.
Quare, disciplina Tridentina sancte servata, ne concedatur commu-
nio sub utraque specie.
3. In par. 44, ad concelebrationis extensionem quod attinet: opi-
nantur omnes Hiberniae episcopi rationes ob quas optatur haec extensio
raro verificari.
Certo certius, apud nos fidelium pietas magis fovetur, nee ulla oritur
molestia, si occasionem habeant fideles assistendi pluribus Missis cele-
bratis in diversis altaribus, potiusquam uni Missae a pluribus sacerdo-
tibus concelebratae.
Quare, propter rationes pastorales, existimant episcopi concelebrandi
facultatem non esse extendendam. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.
 CONGREGATIO GENERALIS X 45

18
Exe.Mus P. D. ANGELUS FERNANDES
Episcopus tit. Neopatrensis, coad. Delhiensis

Em.mi Praesides ac venerandi Fratres in Christo,

Velim quaedam dicere de art. 39, scilicet de homilia. Borum quae
iam dicta sunt quamdam synthesim velim facere. 1
Cum :fides sit ex auditu et ignorantia doctrinae christianae multa
apud populum operetur damna, et praeterea necesse sit ut renovationem
liturgicam praecedat et comitetur fervens praedicatio verbi Dei, for-
tasse melius esset, salvo meliore iudicio, si articulus aliquatenus cor-
roboraretur, et quidem sic: « In Missis quibus assistat populus, homilia
brevis in ipsa Liturgia fundata, inquantum :fieri potest, ne omittatur
sine ratione omnino speciali, diebus dominicis et festis de praecepto ».
Dixi.

1
In textu scripto tradito: Vae mihi si non praedicavero!

19
Exe.Mus P. D. CAROLUS H. HELMSING
Episcopus Kansanopolitanus

Venerabiies Fratres,
Post receptionem schematis, observationes et emendationes meas
ad Secretarium Status Suae Sanctitatis mittere curavi. Quas observatio-
nes cum certior factus sum apud commissiones proprias esse delatas, li-
benter ad labores Concilii accelerandas bane occasionem loquendi cedo.
Dixi.

Textus scripto traditus:

Cum gloria Dei, quam per sacram Liturgiam promovere conamur, non realiter
distinguitur ab aeterna salute animarum, oportet nos « quos S. Spiritus elegit ad
regendam Ecclesiam Dei » considerate magisterium nobis commissum non tantum
ad fidem servandum, sed potius ad propagandam. Bonum et necessarium est fidem
protegere et adamussim servare, sed melius est docere omnes gentes. Verbum Dei
non debet alligari. Proinde rationes pastorales et missionariae me movent ad has
observationes proferendas:
Cap. II, nn. 38 et 39. Videtur mihi quod hi duo numeri arctius integrandi
sunt. E lectione ~acrae Scripturae et ex homilia seu praedicatione verbi (uti schema
46 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

pulcherrime loquitur) ditior mensa verbi Dei paretur tam pro fidelibus quam pro
catechumenis. Vanum esset quaerere quae ex his duobus sit magis authentica
vel e:fficacior: nam, ut dare dixit sacrosancta Synodus Tridentina, « Christianae rei
publicae non minus est necessaria praedicatio evangelii quam lectio, et hoc est
praecipuum episcoporum munus » (sess. V, deer. II, n. 9). Item iam docuerat Con-
cilium Lateranense IV: « Inter cetera quae ad salutem spectant populi christiani,
pabulum Verbi Dei permaxime sibi noscitur esse necessarium » (constitutione 10).
Ergo ad praedicationem integrandam in cultum dominicalem (et loquor so-
lummodo de Liturgia dominicali), sequentia velim commendare:
1) Pro praedicatione efficaci, quae extendit ad veritates fidei et morum expli-
candas, ordinatio systematica est omnino necessaria, salva ratione anni liturgici.
2) Ad maiorem reverentiam pro servitio verbi inculcandam, haec Sancta
Synodus enucleet veram theologiam praedicationis et efficaciae verbi, sicut iam
fecit Synodus Tridentina theologiam sacramentorum.
3) Certissime permittatur lingua vulgata, seu vernacula, non solum in homi-
lia sed etiam in lectionibus.
In eodem cap. II) n. 44, p. 176. Amplificatio usus concelebrationis mihi valde
placet. Cum concelebratio est in se signum praeclarum unitatis Ecclesiae et sacer-
dotii, bene deleantur ex schemate haec verba (n. 44 b) lin. 22): « si ad singulares
celebrationes aliter provided non posset ».
In cap. III) n. 56, pag. 181. Affirmatio de natura sociali Sacramenti Paeni-
tentiae desideratur. Paenitentia sicut sacramentum reconciliationis cum Ecclesia
clarius ostendatur.
In cap. IV) n. 77, pag. 188. Necessitatibus doctrinalibus atque pastoralibus
attentis, usus linguae vulgaris, intuitu eius valoris in homiliis, sermonibus, et
conferentiis conficiendis, est valde opportunus et desiderabilis.

20
Exe.Mus P. D. HADRIANUS DDUNGU
Episcopus Masakaensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

1
Licentia vestra, velim aliquid circa ieiunium eucharisticum dicere.
Nuperrime relaxatio generalis facta est circa ieiunium eucharisticum.
Et inter alia, fidelibus licet potum non alcoholicum sumere, servato spa-
tio unius horae integrae 2 inter potum et sanctam communionem, sacer-
dotibus vero inter potum et initium Missae.
At vero adhuc remanet diflicultas sacerdotibus qui ad bonum po-
puli 3 duas vel tres Missas eodem die celebrate debent, et quorum nu-
4
merus de die in diem augetur. Nam, ut compertum est, saepissime inter
duas vel tres Missas spatium horae integrae non datur. Datur saepis-
6
sime 5 dimidium horae, 15 vel etiam 10 momenta. Et sic sacerdos ... ieiu-
 CONGREGATIO GENERALIS X 47

nus debet duas vel tres Missas celebrate, bis vel ter sermonem facere
apud populum 1 et plures communiones distribuere. Et hoc non sine
incommodo ex ieiunio.
Cum autem liceat sacerdotibus aquam quocumque momenta ante
Missam 8 bibere, humiliter petere velim ut hoc Sacrosanctum Concilium
concedat 9 sacerdotibus binantibus vel trinantibus, praeter aquam, potum
10
ca:ffe, vel rei huius generis, quocumque memento ante Missam.
Ratio est quia aqua paulum iuvat, si iuvat; sed potus ca:ffe, ut patet,
reficit ... 11 vires sacerdotis. Dixi.

4
In textu scripto tradito: 1 deest. 2
deest. 3
:6.delium. deest.
5 6 7 8
Saepe habentur. omnino. deest. ex relaxatione generali liceat
9 10
sacerdoti quocumque momento ante Missam aquam. permittat. eius-
11
dem. procul dubio.

21
REV.Mus P. D. SIGHARDUS KLEINER
Abbas generalis S. 0. Cist.

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Faveatis audire vocem quoque monachorum, de concelebratione, et
loquor nomine quoque abbatis primatis et abbatum Benedictinorum
Confoederatorum aliorumque abbatum hie praesentium.
Circa quaestjonem de concelebratione placent emendationes iam
propositae ab em.mo card. Leger. Canon 610 C.I.C. praescribit pro
religionibus virorum celebrationem quotidianam Missae conventualis:
quae, ad tenorem canonis 413, est pars integrans divini officii, ita ut cho-
rales, etiam sacerdotes, non legitime excusati, tenentur assistere Missae
conventuali.
Iamvero, omissis tot aliis rationibus iam adductis, unam oportet pe-
culiariter notare, ut scilicet sacerdotes, modo sacerdotali, Missae con-
ventuali valeant adstare. Ad hoc iuvat recensere in ritu Ordinis nostri
Cisterciensis, qui ritus alto Medio Aevo ex fontibus lugdunensis Ec-
clesiae ortum sumpsit, morem et regulam existere, qua cavetur ut qui-
cumque inservit Missae, sive conventuali, sive etiam privatae, modo
suo Ordini proprio ei inserviat: laicus scilicet ut laicus, iuxta formas
omnibus baptizatis communes; acolythus, ut alio~ omittam, ut acoly-
thus, adimplendo ea servitia ad quae ordinatus est; diaconus ut diaco-
nus, subministrando omnia ea quae iuxta ordinem suum ei competunt.'
Et haec, ut repetam, etiam in celebratione Missae privatae.
48 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Hoc principium utilissime applicari poterit sacerdotibus choralibus

Missae conventuali ex obligatione adsistentibus, ut scilicet non assi-
stant tantum more cantorum vel immo laicorum, sed more sacerdotali,
vere concelebrando. Illi sacerdotes Missae non adstant ex fortuito casu,
ut ita dicam, sicut personae privatae, qui proin privato modo se gerere
possunt, sed ut portio praecipua illius coetus, sanctum sacrificium com-
muni modo celebrantis, Missae ex officio assistunt.
Iamvero in priore parte schematis merito inculcatur ut singula mem-
bra Corporis Ecclesiae invitentur ad actuosam participationem in Sancta
Missa et quidem, uti dicitur, pro diversitate ordinis vel muneris, singuli
agentes partem sibi propriam. Unde convenientissimum videtur, ut sa-
cerdos quoque, ex officio Missae conventuali assistens, ut sacerdos ei
adesse possit concelebrando cum principaliter agente, saltem in certis
adiunctis, firma utique manente facultate singulariter celebrandi si quis
maluerit.
Hoc modo, scilicet circumstantes altare et concelebrantes, sacerdotes
chorales, in quibus taedium oriri potest ob duplicem quotidianam Missae
celebrationem, maiori cum pietate et fructu Missam participant, et pro
fidelium aedificatione solemniore litandi modo unitas sacerdotii .et sacri-
ficii unicitas aptius exprimitur.
Humillime igitur rogo, ut restauretur ea forma textus, quae com-
missioni centrali subiecta erat. A pluribus venerabilibus Patribus in hac
aula optime postulatum est, ne Concilium Oecumenicum clauderet por-
tas pro iis mutationibus, quae forsitan non omnibus eodem modo neces-
sariae vel utiles videntur, qua.e vero in multis Ecclesiae regionibus vel
coetibus magni sunt momenti. Huiusmodi mutationes non omnibus im-
ponuntur, sed iis plurimis, quibus secundum iudicium pastorum prosunt,
permittuntur.
Spiritu vero oecumenico quaestiones perpendendae et decidendae
nobis sunt. Id iure merito inculcatum est ad usum linguae latinae quod
attinet, id etiam in concelebratione ampliore ratione concedenda prae
oculis habere velitis.
Nemo cogitur ut concelebret, sed ne prohibeatur ille modus ubi ex
rationibus omnino validis etiam in Ecclesia occidentali desideratur. Dixi.

T extus scrip to traditus:

Permittatis, ut nomine plurium Patrum Concilii ex ordine monastico loquar,
i.e. nomine et de mandato Benedictinorum Confoederatorum, Camaldulensium, Val-
lumbrosanorum, Silvestrinorum, Cisterciensium, Trappistarum. Quaedam dicta sub
respectu monastico.
Ad n. 44, pag. 176: Placet iuxta modum, ut scilicet
1. Post litteram a) restauretur paragraphus littera b) signata, quae in sche·
 CONGREGATIO GENERALIS X 49

mate commissioni centrali proposito sic sonabat: « b) ad Missam conventualem

et ad Missam principalem in Ecclesiis ubi plures sacerdotes adsunt, quorum sin~
gularis celebratio ad utilitatem fidelium non requiritur, salva semper cuiusque sa-
cerdotis libertate singulariter celebrandi, non tamen in eadem Ecclesia eodemque
tempore»
Rationes sunt inter alias: 1) res maxime interest coetuum ordinis monastici.
Magnum incommodum facile habetur ex celebratione solum singulari Missarum
in monasteriis et communitatibus, ubi adsunt plures monachi sacerdotes. Hi omnes
Missam lectam cotidie celebrant et insuper cantant Missam conventualem. Haec
duplicatio cotidiana ratione temporis, pietatis, altarium et supellectilis saepius
parum proficua est. In his casibus concelebratio omnino concedenda videtur.
2) concelebratio tam in Ecclesia orientali quam occidentali in usu hucusque re-
mansit. Hi ergo, qui extensionem concelebrationis concedere nolunt vel ex non
bene intellecta ratione honoris Dei, aut ex pietate vel etiam ex rationibus theofo-
g1c1s, iniuriam catholicis orientalibus et fratribus orientalibus separatis faciunt.
Quin etiam dixerim, concelebrationem ad unionem instaurandam maxime con-
ferre. 3) Unitas Ecclesiae in unitate sacerdotii melius demonstratur (vide textum
S. Thomae in nota 12 pag. 177).
2. Insuper ut in actuali paragrapho b) (nunc c) lin. 22 loco verborum: « ... si
ad singulares celebrationes aliter provideri non possit et de iudicio ordinarii »
ponatur: « ... ubi singulae Missae sine incommodo celebrari nequeunt ».
Ratio: textus schematis rem nimis difficilem reddit.
Humillime igitur rogo, ut restauretur ea forma textus, quae commissioni cen-
trali subiecta erat. A pluribus venerabilibus Patribus in hac aula optime postu-
latum est, ne Concilium Oecumenicum dauderet portas pro iis mutationibus, quae
forsitan non omnibus eodem modo necessariae vel utiles videntur, quae vero in
multis Ecclesiae regionibus vel coetibus magni momenti sunt. Huiusmodi muta-
tiones non omnibus imponuntur, sed iis plurimis, quibus secundum iudicium pa-
storum prosunt, permittuntur.
Spiritu veto oeC:umenico quaestiones perpendendae et decidendae nobis sunt.
Id iure merito inculcatum est ad usum linguae latinae quod attinet, id etiam
in concelebratione ampliore ratione concedenda prae oculis habere velitis.
Nemo cogitur ut concelebret, sed ne prohibeatur ille modus ubi ex rationibus
omnino validis etiam in Ecclesia occidentali desideratur.
Rogo vos, Venerandi Patres Conciliares, ut faveatis audire vocem turturis,
non ex caverna maceriae, sed. ex caverna monasteriorum clamantem.

22
Exe.Mus P. D. BERNARDUS STEIN
Episcopus tit. Dagnensis, aux. Trevirensis

Em.mi Patres, venerabiles Fratres,

Ad artt. 38 et 39, pag. 175, liceat mihi, illis argumentis quae iam
allata sunt, haec pauca addere. 1
Ad Liturgiam sub respectu pastorali instaurandam prae oculis ha-
50 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

beri de bet non sola mensa eucharistica, sed etiam « mensa verbi Dei ».
Ratio est, quia, sicut dicit Pius XII in Litteris Encyclicis Mediator Dei,
actio liturgica Ecclesiae non comprehendit solum sacrificium euchari-
sticum et communem orationem, sed etiam lectiones et homiliam seu
praedicationem (cfr. A.A.S. 39 [1947], pag. 529).
Reapse structura Missae hodierna, scilicet lectio Sacrae Scripturae
- homilia - sacrificium eucharisticum, ab ipso Domino in Cena ultima
quodammodo introducta et ab Apostolis observata (cf. Act. 20, 7-12),
iatn invenitur descripta in Apologia I S. Iustini Martyris (PG 6, 429).
Postquam S. Pius X cunctis fidelibus faciliorem reddidit participa-
tionem mensae caelestis et inde valde succrevit pietas eucharistica, opta-
tur nunc, ut etiam « mensa verbi Dei » ditior Missae adstantibus prae-
beatut;
Libri sacri non quidem sunt sacramenta. Tamen, sicuti dixit em.mus
card. Bea in conventu liturgico-pastorali Assisiensi, effectum salutarem
nanciscuntur non solum ex opere operands Ecclesiae, sed ex seipsis,
dummodo recte legantur et declarentur; et hoc ideo, quia non solum
continent verbum Dei - id quod did potest etiam de aliis libris, v. g.
de catechismo - sed vi inspirationis divinae sunt verbum Dei. Qua-
propter de sacris libris valet quod dicitur in epistula ad Hebraeos:
« Vivus est enim sermo Dei, et efficax et penetrabilior omni gladio an-
dpiti; et pertingens usque ad divisionem animae ac spiritus, compagum
quoque ac medullarum, et discretor cogitationum et intentionum cor-
dis » (Hehr. 4, 12).
Quae efficacia specialis verbi Dei valde augetur interno et mystico
suo nexu cum sacrificio eucharistico, quatenus ad conficiendum sacrifi-
cium eucharisticum iam requiritur, ut ipsum verbum Domini annuntie-
tur et proferatur.
Pericopae epistolarum et Evangeliorum, quae per anni circulum fide-
libus proclamantur, minimam partem thesaurorum, qui in libris sacris
continentur, communicant. Quam rem animarum pastores valde dolent,
cum saepe saepius in Missa tantum fidelibus occasio praebeatur audiendi
verbum Dei.
Modi, quibus abundantior communicatio divini verbi fieri possit,
a peritis in periodids diversis proponuntur. Ex quibus patefit nullam
adesse difficultateri1 practicam articulum 38, prout in schemate est, in
praxim deducendi. Commissio exsecutiva secure opus perficere poterit.
Ergo, sicut em.mi card. Schuster et Faulhaber necnon multi alii dignis-
simi pastores animarum, tam ex Ecclesiis antiquis quam ex nuper erectis,
id saepissime atque instantissime petierunt, etiam ego. cum tot aliis enixe.
rogo, ut art. 38 huius schematis a Concilio affirmetur.
 CONGREGATIO GENERALIS X 51

Certus sum, quod ditiore usu verbi Dei riun solum fideles attentius
auscultabunt, 2 sed etiam praedicatores in Missa facilius necnon fructuo-
sius munere suo fungentur. Dixi.

1 2
In textu scrip to tradito: pauca proferre argumenta. · audient.

23
Exe.Mus P. D. HILDEFONSUS M. SANSIERRA
Episcopus tit. Oriensis, aux. S. Ioannis de Cuyo

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres Conciliares et Observatores,

Liceat mihi quasdam propositiones pate/acere, quae ad materiam de
qua agimus spectant. Loquar etiam nomine mei exc. mi D. Audini Ro-
1
driguez y Olmos, arch. S. Ioannis de Cuyo.
Ad n. 37 quod attinet:
a) Ad hunc munerum quod attinet, oblivioni non dari cerno quod
iam in plurimorum episcoporum et sacerdotum desiderio est, nempe ut,
ratfone criltus protoduliae, S. Ioseph debito, hoc nomen in canone Mis-
sae contineatur.
2
b) Si optandum est, et maxime quidem, in fine Missae auferatur
lectio S. Evangelii S. Ioannis, · et etiam preces post Missam a Leo-
3
ne XIII praescriptae ... , videtur aliquantulum mutari debere conclusio
Missae, ita ut « microdialogus » sacerdotem inter et populum institua-.
tur: qui etiam iuxta n. 27 schematis, in pag. 168, ita forsan esse poted.t:
Expleta oratione « postcommunio », sacerdos in medio altaris im-
mediate .dicat: « Placeat, tibi, . Sancta Trinitas ... ». Hae absoluta ora-
tione, sacerdos ad populum dicit: « Dominus vobiscum », cui respon-
detur: « Et cum spiritu tuo ». Tune celebrans dicat: « lam Missa est! »
cui respondetur a fidelibus: «Dea gratias! ». Tune celebrans: « Ite,
fratres, irz nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti », cui fideles respon-
dent: « Amen! ».
Ad n. 39. Quoties sacerdos explicaverit Evangelium ad populum,
ipsi facultas sit eum omittere in Missa, cum onere tamen ipsum legendi
lingua vernacula ad fideles.
Ad n. 41. De lingua liturgica. lam permulta dicta sunt, nihil proinde
fa tear. Post autem hanc paragraphum, aliam paragraphum dicerem po-
nendam esse; nempe de hara celebrandae Missae, quae, iuxta meam opi-
nionem, ita redigenda esset: « Omnibus sacerdotibus fas sit celebrare
52 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Missam quavis hora, servata lege de .eucharistico ieiunio et ceteris de

iure servandis_ ».
Ad n. 42. Communio sub utraque specie, sublato semper fidei pe-
4
riculo, et in bene determinatis casibus, admittenda videretur ad f.er-
vorem populi excitandum, saltem 5 feria quinta in Cena Domini. Ita
tamen ut cbmmlinio S~rictissimi - Sanguirtis Domini· Nostri · Iesu Christi
fiat non calice ad os ferendo sed alio convenienti modo a peritis in hac
re determinando, sicut vidimus fieri in quibusdam ritibus orientalibus
catholicorum. 6
Ad n. 44. Amplificari usus concelebrationis quam maxime. laudandum
et peroptandum videtur. Quapropter in hac paragrapho duas alias oc-
casiones adderem, in quibus liceat concelebrare, nempe: in Concilio Pro-
vinciali episcoporum; et in Concilio Oecumenico.
Concelebratio enim magnum est signum unitatis, quapropter non
esset mirum sLin hac Sacrosancta Synodo Vaticana II, qua novum si-
gnum unitatis totius .Ecclesiae, mysterium eucharisticum Corporis et
Sanguinis Christi concelebraretur a Sanctissimo Papa nostro Ioanne XXIII,.
Petri successore, una nobiscum episcopis undique convenientibus. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Schema, prout confectum est, placet. Enucleatim

enim, fere omnes huius temporis exigentias de sacro ministerio et apostolatu,
saltem generice prae oculis habet. Specifi.ce vero, quoad introductionem huius
capitis, ultima pericopus nimis rigida videtur, quae ita sonat: « Quapropter Sa-
crosanctum Concilium, ut Sacrificio Missae restituat etiam in forma rituali, plenam
pastoralem efE.cacitatem, ea quae sequuntur decernit ». Duo verba, nempe « resti-
2
tuat » et « plenam » mitius redigenda teneo. ut optandum maxime est.
3 4 5 6
auferantur. videtur. v. g. in. deest.

Praeses: Nunc fit repositio S. Evangelii. Stemus omnes reverenter.

[I ntervallum J.
Oremus nunc Angelus Domini pro pace in India.

Secretarius generalis: Proxima congregatio generalis, crastina, hora

nona.
CONGREGATIO GENERALIS XI
31 octobris 1962
 CONGREGATIO GENERALIS XI
31 octobris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius genera/is Concilii:

Hodiernae congregationi gerierali praeest em.mus ac rev.mus D. card.
Eugenius Tisserant, Decanus.
Loqui postulaverunt: em.mi DD. cardd.: Iacobus Lercaro, arch. Bo-
noniensis, Franciscus Konig, arch. Vindobonensis; exc.mi DD. Placidus
Cambiaghi, ep. Cremensis in Italia; Franciscus Jop, ep. tit. Dauliensis in
Polonia; Raimundus Iglesias, ep. Urgellensis in Hispania; Ioannes Nuer,
ep. Phatanensis in Aegypto; Narcissus Jubany, ep. aux. Barcinonensis in
Hispania; Ioannes Baptista Przyklenk, ep. Ianuariensis; Albertus Devoto,
ep. Goyanensis in Argentina; Laurentius Nagae, ep. Urawaensis in Iapo-
nia; Paulus Ioannes Hallinan, arch. Atlantensis in Statibus Foederatis
Americae Septemtrionalis; D. Ioannes Prou, sup. gen. Congregationis Gal-
licae O.S.B.; Laurentius Jager, arch. Paderbornensis in Germania; Aloi-
sius da Cunha Marelim, ep. Caxiensis. in Brasilia; Ioannes Iulianus Weber,
arch. Argentinensis in Gallia; Arthurus Elchinger, ep. coad. Argentinensis
in Gallia; Ioseph Khoury, arch. Tyrensis Maronitarum in Libano; Neo-
phytus Edelby, arch. tit. Edessenus; Ioannes Carolus Aramburu, arch.
Tucumanensis in Argentina; Petrus Tou, ep. Hsinchuensis in Formosa,
in Sinis; Carolus Rimmer, ep. Tornacensis in Belgio; Ioannes Van Cau-
welaert, ep. Inongoensis in Congo; Cyrillus Zohrabian, ep. Acilisensis;
Petrus Boillon, ep. coad. Virodunensis in Gallia; Conradus de Vito,
ep. Lucknovensis in Indi3:; Ioseph Melas, ep. Nuorensis in Italia; Ioseph
Duschak, vie. ap. Calapanensis in Insulis Philippinis; Stanislaus Laszlo,
ep.- Sideropolitanus in Austria; Marinus Bergonz1ni, ep. Volaterranus in
Italia; Franciscus Seper, arch. Zagrabiensis in Iugoslavia; Carolus Fer-
rari, ep. Monopolitanus in Italia; Armandus Fares, arch. Catacensis in
Italia.
Rodie, durante congregatione generali, distribuentur numismata
argentea, quae ob initum Concilium Oecumenicum cusa sunt.
Monet, praeterea, praefectus exc.mus Caeremoniarum Apostolica-
rum:: pro cappell~ papali diei 4 novembris, em.mi Domini cardinales,
qui secum cappas non detulerint, possunt interesse Sacro cum mantel'"
56 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

letta et mozetta. Episcopi, archiepiscopi possunt interesse Sacro cum

mantelletta.
Rogantur, denique, Patres Conciliates, de mandato praesidentiae,
non distribuere in hac aula conciliari inter Patres, circulates privatas
nisi de consensu ipsius consilii praesidentiae. Gratias!

1
EM.MUS P. D. IACOBUS CARD. LERCARO
Archiepiscopus Bononiensis

Venerabiles Patres,
Ad n. 40, in pag. 175, lin. 27 ss. Liceat mihi enixe commendare
introductionem, seu potius restitutionem in Ordine Missae Missalis
Romani « Orationis communis seu fidelium », suo quidem proprio loco,
nempe post homiliam, prout iam exstat in S. Iustini Apologia, 67:
« Postea - i. e. post homiliam praesidis lectiones ex Prophetis et ex
commentariis Apostolorum explicantis - omnes surgunt fiuntque
preces ... ».
Rationes sunt: a) Momentum eucologicum maxime convenit « cunc-
tae familiae Dei » in nomine eius congregatae, iuxta verbum Christi:
« Ubi foerint duo vel tres, etc .... et quodcumque petierint ... etc. ». Quam
familiam Dei congregatam etiam summe decet meminisse coram Patre
necessitatum fratrum, praesertim pauperum et quomodocumque in tri-
bulatione exstantium; sed et necessitatum ipsius Ecclesiae et mundi uni-
versi, prout S. Paulus hortatur.
b) « Oratio communis » exstat revera in omnibus ritibus, sicut
et, de cetero, fuit in romana Ecclesia, prout induci potest vel ex ipso
primissimo eiusdem Ecclesiae documento, epistola. nempe Clementis
Romani ad Corinthios anni 9 5 vel 96 ... 1
Quae « Oratio communis », brevior equidem, melius certe fiat lin-
gua vulgari et forma litanica. Missalis ditetur igitur congruis formulis,
ex quibus, praeter aliquot ordinarias, episcopi et locorum ordinarii
praecipere possint eas quae instantibus necessitatibus conveniant; sublata
vero in Missali illa invitatione « Oremus », quae adhuc exstat - nu-
dum vestigium - ante Offertorium, cuique revera nulla respondet
oratio.
Praeterquam in diebus dominicis et festis, Oratio communis locum
habere possit in aliis quibusdam circumstantiis, prout verbi gratia in
Missa pro sponsis.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 57

Ad n. 48, in pag. 176, lin. 13 ,ss. Praeceptum Missae festivae vi-

detur aliquantulum extenuari in textu schematis quoad priorem pattern
Missae. Revera Codex Iuris Canonici, can. 1248, simpliciter dicit « Missa
audienda est », et formula in catechismis recepta Missam integram
audiri praecipit; substantivo autem Missa) etiam absque adiectivo integra)
non designatur tantum pars sacrificalis sed etiam pars didactica. Exte-
nuatio sensus liturgici in fidelibus causa fuit interpretationis receptae
quae obligationem praecepti limitat parti sacrificali; quae_ relaxatio re-
vera apparet cum Missae solemni su:fficitur in diebus festis etiam Missa
lecta et ideo minor fit actuosa participatio fidelium. Post saeculum xvi,
2
quando nulla, aut fere nulla participatio actuosa evasit, iam disputatur
3
de gravitate obligationis adsistendi ad priorem· pattern Missae; · post sae-
culum vero xv111 vulgatur opinio quod sufliciat ad exhauriendum prae-
ceptum adesse cuin incipit Offertorium.
At non tantum ex historia duas partes Missae intime inter se con-
4
necti apparet, et quidem iam ab initio, ut erui potest ex ipsa narra-
tione Act. Ap. 20, 7-10, et ex citata Iustini Apologia. Sed duae partes
reipsa unum efficiunt, cum lectio Scripturarum, rite in homilia com-
mentata, professio fidei, oratio communis intime cum oblatione sacri-
ficii et eidem sacrificio sacramentali participatione connectuntur. Conscie
enim et pie fidelis facilius participat sacrificio in Ecclesia Deo oblato,
cum, per fidem, verbo Dei ab Ecclesia proposito adhaesit actualiter et,
per caritatem, in oratione filiali communiter facta fratribus consocia-
tus est, eorum necessitatum non immemor; haec enim omnia ex1miam
dispositionem ad Christi mysterium participandum in fide et caritate
evidenter constituunt.
Momenti etiam pastoralis et qui_dem magni ponderis meminisse iu-
vabit. Fideles enim plurimi nunc temporis unum habent cum Ecclesia
contactum, Missam nempe festivam. Quod si priori eius parti non ad-
sint, iam vocem Mattis et Magistrae, proinde et vocem Patris, numquam
audient aut £ere numquan;i; unde facile, praeiudiciis et erroribus irretiti) 5
filii prodigi evadent, domumque paternam relinquent, omnem aut fere
omnem christianae vitae actum aut praxim des~rentes.
Hine - in hac desideratissima restauratione sensus liturgici in fide-
libus - submisse propono ut n. 4 3 conclusio robustior fiat, enixe com-
mendata et quidem in directo, participatione integrae Missae; et con-
sequenter pastoribus mo~itis de fidelibus, congrue et inde a prima
aetate, instruendis circa divitias mensae verbi divini in Missa omnibus
oblatas, et ad integram participationem educandis aut reeducandis.
Quae omnia profecto rationabilius _et libentius fient et a pastoribus
et a fidelibus, si, prout in nn. 43 et 41, lectionarium et evangeliarium
-58 ACTA CONG. VATICAN! II - -PERIODUS I

Missae fiant ditiora et vulgata lingua verbum Dei immediato fidelium

auditui et captui offeratur., Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: circitet. deest. deest. deest.
5
decepti.

2
EM.MUS P. D. FRANCISCUS CARD. KOENIG
Archiepiscopus Vindobonensis

Em.me Praeses, Patres venerandi,

Caput II hqius schematis placet, qqamvis, om1ss1s declarationibus
quae commissioni centrali praeiacebant, generalis tantum delineatio in
hoc capite habeatur.
1. In n. 37 legimus: « Ordo Missae ita recognoscatur ... ut clarius
percipiatur ». Sensus horum verborum sine dubio ille esse debet, ut non
tantum dispositio rituum percipiatur, sed percipiatur id quod agitur,
sacrificium nempe Novi Testamenti, quod Christus Dominus Ecclesiae
suae tradidit offerendum cum ipso principali offerente.
Ideo oratio eucharistica, quae incipit a praefatione, clarior ut talis
fidelibus appareat. Ut id obtineatur,. requiri videtur, ut copia praefa-
tionum augeatur, imprimis ut provideantur praefationes pro dominicis,
quae indolem vere paschalem diei dominicae retineant, et ut saltem
doxologia finalis alta voce proferatur.
2. Quoad nn. 42 et 44 (id est communio sub utraque specie
et concelebrationis usus), adhaereo votis positivis plurium Patrum, im-
primis cardinalium Bea et Alfrink eorumque argumentis non parvi
ponderis. Insuper praxis Ecclesiarum Orientalium in hac re tangitur.
Ideo inopportunum videtur, reiciendo tales propositiones, quodam-
modo praeiudicium contra eorum praxim creare.
Ideo humiliter rogo, ne claudatur porta a Concilio. Tali agendi modo
nullo episcopo vel ordinario ulla obligatio imponitur.
1
3. Votum positivum quoad n. 41 scriptis secretariatui tradam ...
Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Non raro extollitur parallelismus inter linguam la-
tinam et linguas mortuas in cultibus paganis. In iis cultibus paganis lingua mortua
adhibetur, quia spiritus ex quo vivificantur eis deest. Attamen Ecclesia Catholica,
quae Spiritu Sancto regitur et vivificatur, huic legi cedere non debet. Ideo suam
linguam necessitatibus temporum aptabit. Quod nihil aliud est quam signum vitae
suae.
 CONGREGATIO GENE~ALIS XI 59

3
Exe.Mus P. D. PLACIDUS CAMBIAGHI
Episcopus Cremensis

Em.mi ac exc.mi Patres,

Ad ea quae iam sapienter dicta sunt quoad cap. II schematis
de sacra Liturgia, liceat mihi aliquas ptaecisationes et animadversiones
addere.
Ad n. 37, de Ordine Missae instaurando: fervidum promitur votum
ut Missae de Sanctissimo Sacramento Eucharistiae praefatione propria
ditentur.
Ad n. 3 9: ego quoque censeo homiliam non tantum commendan-
dam sed praecipiendam esse et quidem in omnibus Missis, diebus do-
minicis et festis de praecepto, in ecclesiis paroecialibus et in ecclesiis
publicis religiosorum.
Insuper, cum homilia infra Missam diebus festivis sit fere unica
catechesis pro maxima fidelium parte, valde commendandum est ut
dicta homilia sit in doctrina dogmatica, morali atque in Sacra Scriptura
bene fundata, quin rationes liturgicae diei festi celebrati praetermit-
tantur.
Quoad Communionem sub utraque specie in ritu romano, censeo
1
humiliter reservandam esse tantuin sacerdotibus in Ordinatione sa-
cerdotali. Rationes abundanter iam prolatae sunt.
Ad n. 44, circa amplificationem usus concelebrationis sacramentalis
ad Missam Chrismatis feria quinta _in Coena Domini et ad conventus
sacerdotum.
Huiusmodi amplificationem libenter amplectendam puto ·ob ratio-
nes ab aliis Patribus expositas. Attamen quasdam animadversiones li-
ceat subicere commentationi vestrae:
Quoad concelebrationem in Missa Chrisma~is:
a) Agiturne de voluntate praeceptiva an de cortsilio vel exhorta-
tione tantummodo?
b) Ut sacerdotes ad concelebrationem cum episcopo facilius et
libentius in ecclesia cathedrali participare possint, duae mihi videntur
opportunae condiciones, nempe: Ritus in consecratione Olei et sacri
Chrismatis breviores sint; secundo, ord~narii locorum ne indulgeant in
concedenda propriis sacerdotibus facultate celebrandi Missas in ora-
toriis privatis aut semipublicis feria quinta in Coena Domini, nisi gravi
et rationabili de causa agatur.
60 ACTA CONC. VATICAN! Ii--· ·PERiODUS I

c) Existimo insuper facultatem concelebrandi extendi posse pie-

tatis et caritatis causa ad sacerdotes aegrotos in nosocomiis ecclesia-
sticis vel domibus prq sacerdotibus curandis degentes, de licentia Sanc-
tae Sedis aut saltem ordinarii loci.
Quoad concelebrationem in conventibus sacerdotum, triplex dubium
moveri potest, nempe:
a) inter conventus sacerdotum possuntne legitime haberi capi-
tula generalia vel provincialia religiosorum, exercitationes spirituales,
conventus spiritualitatis_ "et studiorum, aliaque huiusmodi?
b) Nonne clausula illa « si ad singulares celebrationes aliter pro-
videri non possit » nimis est restrictiva et non fundata rationibus in
nota 12 _pag. 177 et _178_ .bene· expositis?
c) De quonam ordinario agitur in casu regularium? Si sufficiat
iudicium ordinarii religiosorum, uti videtur, textus constitutionis hoc
modo utiliter et clarius immutari posset: « ad conventus sacerdotum
de iudicio ordinarii loci, ad conventus autem sacerdotum religiosorum
de iudicio proprii ordinarii ».
Proinde lin. 26 « Ordinarii erit iudicare » immutari posset hoc
modo: « Ordinariorum supradictorum erit iudicare ». Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.

4
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS JOP
Episcopus tit. Dauliensis

Em.mi, exc.mi Domini, rev.mi Patres,

Multoties in. his disceptationibus venerabiles Patres Conciliates lo-
quebantur, et merito quidem, de didactico et pastorali valore sacrae Li-
turgiae, eiusque catechetica applicatione in vita christiana.
Codex Iuris Canonici, in can. 1344, praecipit quod sequitur: «Die-
bus dominicis ceterisque per annum festis de praecepto proprium cuius-
que parochi officium est, consueta homilia praesertim intra Missam in
qua maior soleat esse populi frequentia, verbum Dei populo nuntiare ».
Videntur mihi illa quae proposita sunt in pag. 175 schematis, in
n. 3 9, nullo modo respondere votis venerabilium Patrum de pastorali
indole sacrae Liturgiae hie loquentium, nee etiam consonare cum normis
Iuris Canonici in citato canone statutis et adhuc vigentibus.
Etenim in hoc art. 39 schematis legimus: « Homilia, tamquam pars
 CONGREGATIO GENERALIS XI 61

ipsius Liturgiae, valde commendatur, praesertim diebus dominicis et

festis de praecepto ». Verbum « commendatur » nee vim obligatoriam
legis habet nee etiam praeceptum est atque facile dubia et confusionem
excitare potest.
Quare propositionem facio, ut statutum hoc Concilii Oecumenici
aliis verbis exprimatur, scilicet: « Homilia, tamquam pars ipsius Litur-
giae, semper nuntiari debet diebus dominicis et festis intra omnes Mis-
sas in quibus populus soleat participare nisi ex dispositione Ordinarii
loco homiliae condo de alio argumento doctrinae catholicae indicta sit ».
Ad n. 42 cap. II, de Communione sub utraque specie, vellem pauca
animadvertere. Non solum periculum fidei, nostris temporibus forsan
minus grave et non tam imminens quam saeculis elapsis, sed imprimis
magna practica difficultas in distribuenda specie vini fere impossibilem
aut saltem valde difficilem reddit sacram Communionem sub utraque spe-
cie etiam in Missa sacrae Ordinationis, excepta, prout nunc est, sola
Ordinatione episcopali.
Ob rationes enim hygienicas species vini non potest sumi ab omni-
bus ordinatis ex eodem calice ex quo sumebat episcopus conferens sa-
cram Ordinationem. Eaedem rationes postulant ut omnes ordinati ab-
stineant a sumptione ex altero communi unico calice, praesertim si no-
tabilis sit numerus ordinatorum, inter quos non tam raro aegroti inve-
niuntur.
Inde maior adhuc oritur difficultas et etiam possibilitas valde pro-
babilis involuntariae profanationis sacrae speciei vini, quando agitur
de distributione sacrae Communionis sub utraque specie laicis.
Quapropter censeo praescriptum art. 42 de Communione sub utra-
que specie omnino omitti posse. Dixi.

5
Exe.Mus P. D. RAIMUNDUS IGLESIAS NAVARRI
Episcopus Urgellensis

Em.mi, exc.mz, rev.mi Patres,

Egregiae praesidentiae votis obsecundans, et ut venerabili conciliari
coetui, meo orali interventu oneri nort sim, paucis absolvam animad-
versiones quas consulto, ut credo, facere teneor in nn. 42 et 44 cap. II
« De sacrosancto Eucharistiae mysterio » in schemate de sacra Liturgia.
In primis, ut principium commune in memoriam revocandum esse
censeo, nullam immutationem, maxime in re tariti momenti, .qualis Mis-
62 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sae Sacrificium et Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum, magna sine

causa vel ratione sufficienti, fieri debere.
Quoad n. 42 talis causa vel ratio nullatenus mihi apparet, ut Com-
munio sub utraque specie in Ecclesia occidentali instauretur, excepta
Missa sacrae Ordinationis, pro iis tantum vero qui una cum episcopo,
ordinem presbyteratus conferente, concelebraverint; pariterque in Missa
Consecrationis episcoporum. Et ipse Redemptor noster, Communionem
1
sub utraque specie, unice distribuit iis, quos intra illam Missam primam
sacerdotes constituebat.
Nee animarum profectus adduci potest, cum fuerit professe defini-
tum in Concilio Constantiensi « integrum Christi corpus et sanguinem »
esse sub utraque specie; et in Decreto pro Armeniis Concilii Florentini
legatur: « Totus Christus sub utraque specie continetur », quod denuo
confirmatum fuit et explicatum in Tridentino (cf. Denz. 932-936).
Si igitur sub unaquaque specie Christus totus continetur, eadem
gratia sacramentalis ex opere operato sive sub una sive sub utraque
specie recipitur.
Cur, quaeso, tanta tamque mira innovatio in Liturgia occidentali
facienda, cum e contra non parva detrimenta praesentiantur?
Primum, fidei periculum, quod iam in ipsius schematis verbis in-
nuitur: « sublato fidei periculo »; facile enim nostri fideles, proce-
dente tempore, in errorem inducerentur, ut, sub speciebus panis tantum
corpus, et sub speciebus vini tantum sanguinem Christi esse, crederent,
cum duae species sacramentales illis impartirentur.
Secundum, irreverentiae periculum, maxime cum admodum nume-
rosae communiones distribuantur.
Tertium, nimis et innecessarie Missa produceretur, in qua Commu-
nio sub duabus speciebus daretur.
Quartum, denique obviae rationes diaeteticae, praecipue inter po-
pulos exquisitioris culturae, talem ihnovationem dissuadent.
Adduci autem non oportet pro hac novatione, Ecclesiae Orientalis
usus, quo nullum incommodum levatur; ibi enim mores sociales ab oc-
cidentalium victu toto caelo distant; semper ita fieri viderunt; nee Com-
muniones ita numerosae sunt.
2
Quoad n. 44, neque satis concelebrationis amplificatae ... rationem
sufficientem calleo.
Primo, non exemplum Domini Nostri Iesu Christi invocari potest,
quoniam non concelebrando, sed ipse tantum celebrando Sacramentum,
Missae ·sacrificium instituit atque confecit.
Secundo, non maior Sanctissimae Trinitatis gloria et honor revocan-
dus, cum, saltem aeque infinitus sit cultus ipsi tributus per plures Mis-
 CONGREGATIO GENERALIS· XI 63

sas a pluribus sacerdotibus singillatim celebratas, ac per unam tantum,

a pluribus concelebratam.
Non ipsa denique animarum utilitas adducatur, eo quod multo erit
facilius fideles sacrificio Missae in pluribus ecclesiis horisque diversis
celebrato interesse, quam ad unam Missam concelebratam audiendam
in unum locum convenire.
In ipsa Chrismatis Missa feriae quintae in Coena Domini, nonnulli
e sacerdotibus qui illi interesse debent (quotiens autem excusationem
petere tenemur, cum eos contrahere difficile factu sit!) nonnulli e sacer-
3
dotibus, repeto, qui illi Missae intersunt, abstineri a litatione Missae
coguntur; celebraturi enim sunt Missam vespertinam illo priore die Tri-
dui Sancti in aliqua ecclesia monialium aut in sacello religiosarum, quae
esse solent in urbe episcopali.
Neque vis inest rationi propugnanti, concelebrationis ope, ma:x;ime
4
unionem necessariam sacerdotes inter et episcopos patefieri.
5
Primo, tale enim unitatis signum, proprium aliquon1m tantum
esset.
Secundo, haec unio praeterea non tantum apparet, sed alitur ma-
gisque grassatur et ostenditur in convictibus stattito tempore habitis;
in exercitiis spiritualibus sacerdotum, episcopo praeside; in quibus con-
ventibus una simul precatur, et una simul quaestionibus pastoralibus
vacatur.
Non infitior hanc novitatem, aliam esse posse causam monads ut
Liturgiam suam ditent, maioremque frequentiam fidelium ad suos actus
religiosos trahant, si Sedes Apostolica istud novum privilegium illis
concedi opportunum videatur; non tamen ut lex communis ferenda.
Unde n. 42, pace vestra, his aut similibus verbis redigerem: «Com-
munio sub utraque specie in Eccle~ia Occidentali presbyteris tantum
concedatur qui una cum episcopo, eos consecrante, Missam ordinatio-
num concelebrant ». N. vero 44, iuxta exposita, his verbis exarari pos-
set: « Concelebratio in Ecclesia Occidentali Missis ordinationis sacer-
dotalis et consecrationis episcoporum servetur »..
Meam tamen reverentiam libenter praesto contraria sentientibus.
Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: primam Missam. sub n. 44. deest.
4 5
episcopum. deest.
64 ACTA CONC. VATICAN! II ~ PERIODUS I

6
Exe.Mus P. D. IOANNES NUER
Episcopus tit. Phatanensis, aux. Thebanus

V enerabiles Patres ac praeclarissimi et carissimi Observatores,

Peto ut sacerdotes cuiuslibet ritus, praestante occasione, quocumque
pane, sive azymo sive fermentato, faciliter uti possint ad perficiendam
Sanctissimam Eucharistiam.
Propositio haec vigenti canoni, qui nimio rigore exaratus mihi vi-
detur, excipit: « In Missae celebratione sacerdos, secundum proprium
ritum, debet panem azymum vel fermentatum adhibere ubicumque Sa-
crum litet » (in can. 816; vide etiam can. 851 et can. 866 § 3, quibus
pro communicandis et moribundis exceptio fit, sed « urgente necessi-
tate » tantummodo).
Dogma. Non obstat, immo favet dogma meae petitioni, cum nos
doceat consecratiohem sive azymo sive fermentato aeque effici. In Den-
zinger (692) dicitur: «in azymo vel fermentato pane triticeo Corpus
Christi veraciter confici ».
Ratio. Propositio mea magna fulcitur utilitate pro sacerdotibus orien-
talibus, qui inter occidentales, vel pro occidentalibus qui inter orien-
tales casu vel necessitate versantur. Non enim proprii ritus panem sem-
per vel faciliter invenire possunt. Ne ideo Sacramento et Sacrificio illo
careat Ecclesia Dei; convenit obicem mere liturgicum removere. Dixi.

7
Exe.Mus P. D. NARCISSUS JUBANY
Episcopus tit. Orthosiensis in Phoenicia, aux. Barcinonensis

Em.mi, exc.mi et rev..mi Patres,

Quasdam animadversiones facere audeo circa artt. 42 et 44, qui
respective agunt de Communione sub utraque specie necnon de conce-
lebratione.
Circa art .. 42. Sch~ma non fotendit, uti planum est, Communionem ·
sub utraque specie - quae in usu fuit apud Ecclesiam latinam usque
ad saeculum XII - repristinare, ita ut omnes omnino fideles earn indi-
scriminatim illo modo sumere queant. Revera, fatente Concilio Triden-
tino, in sess. XXII, cap. 2, Communionis sub utraque specie consuetudo
 CONGREGATIO GENERALIS XI 65

« progressu temporis latissime iam mutata fuit » et quidem gravibus

et iustis de causis. Neque omitti potest factum concessionis Pii IV anno
15 64 aliquibus episcopis germanicis; quae quidem concessio sequenti
anno revocata fuit ob damna inde secuta.
Revera, iustae et graves causae, de quibus loquebantur Patres Tri-
dentini, hodie certo perseverant; teste enim S. Thoma, « ex parte
sumentium requiritur summa reverentia et cautela, ne aliquid accidat,
quod vergat in iniuriam tanti mysterii; quod praecipue potest accidere
in sanguinis sumptione, qui quidem si incaute sumeretur, de facili posset
effundi », praesertim « crescente multitudine populi christiani » (III,
q. 80, a. 12).
His de causis, ni fallor, nemo est qui hodie cogitet de Communione
1
sub utraque specie pro omnibus fidelibus in ritu latino .
2
Res autem aliter videtur se habere, si cogitetur de possibilitate
Communionis sub utraque specie in quibusdam determinatis circum-
stantiis. Hue praecise tendit dispositio art. 42 nostri schematis; eius
tamen redactio non videtur accuratissima.
Revera, si quis causam inquirat cur Communionis sub utraque
specie innovatio hodie sit optanda, earn nequaquam inveniet in ordine
pastorali, quasi uberiores fructus haurire quis posset in Communione
sub utraque specie quam in Communione sub una tantum. Qui enim
hoc fateretur, et contra doctrinam catholicam, et contra praescripta Con-
cilii Tridentini ageret. En quae Patres dare edixerunt: « Propterea,
quod ad fructum attinet, nulla gratia necessaria ad salutem eos defrau-
dari, qui unam speciem solam accipiunt » (1. c.).
Ratio innovationis, e contra, quaerenda videtur, ex una parte, in
ipsa sacra Communione, si haec cum sacrificio conferatur, in quo utra-
que species consecratur, panis scilicet et vinum. Ex hoc enim deducit
S. Thomas « convenire, ex parte ipsius sacramenti, quod utrumque su-
matur, scilicet et corpus et sangu_is, quia in utroque consistit perfectio
sacramenti » (1. c.). Ex alia parte, profunda et liturgica certe habe-
retur significatio, si sumeretur Communio sub utraque specie in certis
et determinatis circumstantiis.
Quinam autem. ·casus recenseri valent? Illi, mihi 3 videntur, qui
actiones constituunt, speciali ratione ecclesiales _nuncupandas, quaeque
peculiarem incorporationem Christo et Ecclesiae in subiectis important.
Exempli gratia: a) Ordinatio sacra, quae aliqualem participationem in
sacerdotio secumfert; b) concelebratio, quae actio est plurium sacerdo-
tum corpus et sanguinem Christi offerentium et sacrificantium; c) pro-
fessio religiosa, quae includit incorporationem in statum iuridicum per-
fectionis in Ecclesia.
66 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

4
Iamvero, sequentes considerationes et re-flexiones facere quis posset.
Quare, saltem in hisce casibus, tamquam pars ipsius solemnis ritus, per-
mitti non posset Communio sub utraque specie? Nonne haec uberiorem
significationem praeberet praedictis actionibus ecclesialibus, quae de
se plenissimam solemnitatem liturgicam evidenter expostulant? An non
Communio sub utraque specie peculiari modo bane ipsam incorpora-
tionem personalem figuraret? Nonne novum elementum liturgicum ades-
set - Communio nempe sub utraque specie - quae roboraret et valo-
rem augeret ritus Ordinationis sacrae, concelebratibnis et professionis
religiosae?
Neque obiicere quis posset in casu dari graves et iustas causas a
Concilio Tridentino denuntiatas; nam paucitas casuum - in quibus Com-
munio sub utraque specie daretur - inconvenientia penitus e medio
tolleret. Revera S. Thomas narrat « provide in quibusdam ecclesiis ob-
servari ut populo sanguis sumendus non detur ». Attamen nullam
5
aliam causam, ipse S. Thomas connotat, nisi multitudinem populi chri-
stiani, « in quo continentur senes et iuvenes et parvuli, quorum quidam
non sunt tantae discretionis ut cautelam debitam circa usum huius sa-
cramenti adhibeant » (1. c.).
Conclusiones proponendae, si Patribus Communionem sub utraque
6
specie introducere opportunum censuerint: a) restituatur Communio sub
utraque specie tamquam pars quorumdam rituum, in concreto deter-
minatorum, atque id in libris liturgicis constet. Nullo autem pacto art. 42
1
nostri schematis actualem redactionem servet, quasi ageretur de sim-
plici quodam privilegio per legem aut rescriptum concesso: hoc enim
8
intimam rationem tantae innovationis e medio penitus tolleret.
b) Casus sint taxative determinati in ipsis libris liturgicis atque
talem induant naturam, quae specialem incorporationem Christo et Ec-
clesiae secumferant. Hi casus, iam recensiti, sint sequentes: primus, pro
sacerdotibus et clericis, in Missa scilicet concelebrationis et in Missa
sacrae Ordinationis; secundus, pro religiosis laicis et pro membris in-
stitutorum saecularium, in Missa scilicet in qua vota perpetuo emit-
t~ntur vel consecratio definitiva Deo offeratur.
c) Tollantur verba « sublato fidei periculo », quum revera no-
stris temporibus tale periculum pro fidelibus non detur.
9
Quare art. 42 sequentem vel similem redactionem obtinere possit:
« Sancta Synodus exoptat ut in recognitione Ordinis Missae, suo tem-
10
pore a Sancta Sede perficienda, de qua in art. 3 7, Communio sub
utraque specie permittatur, et pro sacerdotibus in Missa concelebratio-
nis, et pro ordinandis in Missa Ordinationis sacrae, et pro religiosis vel
 CONGREGATIO GENERALIS XI 67

sodalibus Institutorum saecularium in Missa professionis vel consecra-

tionis perpetuae ».
Circa art. 44 sequentes animadversiones fas sit rev.mis Patribus
proponere:
Rationes ordinis practici, quae in notula 12 c), in pag. 178 afferun-
tur ad probandam opportunitatem concelebrationis introducendae, forte
reiiciendae sint. 11 Revera penuria altarium vel sacrae supellectilis aut
12
brevitas temporis, difficulter apparere possunt solida argumenta ad
innovationem liturgicam tanti momenti.
Neque maiore firmitate gaudet ratio in eadem notula 12 b) apposita,
quasi absolute afE.rmari posset pietatem magis foveri, si plures sacer-
dotes simul Missam litent, quam si singillatim in diversis altaribus ce-
lebrent. Namque error doctrinalis, a Pio XII in Litteris Encydicis Me-
diator Dei denuntiatus, sedulo vitandus est. Aiebat enim Romanus Pon-
tifex: «Nee desunt qui asseverent sacerdotes non posse eodem tempore
pluribus in aris divina litare hostia, quod hac agendi ratione communi-
tatem dissocient, eiusque unitatem in discrimen adducant » (A.A.S.,
39, 1947, 556).
Iamvero unica ratio, propter quam ~oncelebratio optanda videretur
in eo consistit ut unitas Ecdesiae et sacerdotii meliore et sensibiliore
13
modo in Liturgia demonstraretur. S. Thomas revera, difE.cultati re-
spondens quae in multitudine celebrantium aliquid unitati contrarium
videbat, testatur « Eucharistiam esse sacramentum unitatis ecdesiasti-
cae, quae attenditur secundum hoc quod multi sunt unum in Christo~
(III, q. 82, a. 2, ad 3 ). ·
Inde dare evincitur concelebrationem dari tantum debere in qui-
busdam circumstantiis dare determinatis: in illis scilicet in quibus ta-
lem Ecdesiae et sacerdotii unitatem coram omnibus :fidelibus manife-
stare conveniat seu oporteat.
Quapropter, his innixus rationibus, sequentes modificationes in
redactione art. 44 introducendae essent si Patribus placuerit concelebra-
tionem liturgicam ritus latini restituere: 14
a) Paragrapho a), nova paragraphus ~ddenda esset: 15 « Ad Mis-
sam vespertinam eiusdem feriae V in Coena Domini necnon ad Miss am
in vigilia paschali, si sufE.ciens numerus sacerdotum adsit et de licen-
tia expressa Ordinarii loci ». Certo formationi liturgicae fidelium ·et
populi christiani aedificationi plurimum conferret, si, praedictis diebus,
unitas sacramentalis Ecdesiae appareret, per concelebrationem sacer-
dotum potissimum significata. Ex alia parte, Ordinarii loci interventio
- per licentiam expressam ab ipso necessario concedendam - vitaret
ne ritus in desaedificationem fidelium potius incideret.
68 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

16
b) Nova ...
Praeses card. TISSERANT: Habe me excusatum, Frater, tempus
praefinitum est.
Orator: Dixi!

4
In textu scripto tradito: 1 deest. 2
deest. 3
deest. deest. 5
deest.
6 7 8 9 10 11
deest. deest. deest. obtineat. deest. reiiciendae
12 13 14 15
videntur. nemini. demonstretur. proponere audeo. se-
16
quens paragraphus addatur. ••• paragraphus addatur, sequenti modo concepta:

«ad Missam conventualem Ordinum religiosorum, iuxta S. Sedis concessiones ».

Privari enim non debent communitates monasticae ut earum sacerdotes concele-
brationes peragere quandoque possint. Casus tamen in concreto S. Sedes deter-
minet.
c) sequentem redactionem obtineat paragraphus b: « ad extraordinarios
conventus sacerdotum, veluti in synodo dioecesana, iuxta Ordinarii loci iudicium ».
In his revera adiunctis concelebratio peculiarem signi:6.cationem unitatis sacerdo-
talis secumferret, praesertim - etsi non exclusive - quando episcopus praesens
:6.eret et cum suis sacerdotibus concelebraret. Praeterea in sanctuariis, quibus quan-
doque non parvus sacerdotum numerus accedit (Lourdes, Fatima), concelebratio,
et sacri:6.cii dignitati et ipsorum sacerdotum pietati et :6.delium aedi:ficationi non pa-
rum conferret.
4. Ultimo sequentes duae observationes attendantur, nempe: ad concelebra-
tionem habendam iudicium semper requiratur Ordinarii loci, non solius Ordinarii,
iuxta normam can. 198, praeterquam in monasteriis. Libertas praeterea sacerdotum
ad sacrum litandum separatim ab aliis, sarta tectaque semper maneat.

8
Exe.Mus P. D. IOANNES B. PRZYKLENK
E pisco pus I anuariensis

Patribus in Spiritu Sancto congregatis reverentiam.

1
Motione liturgica effectum est, ut in iis saltem regionibus ubi
altiores iecerit radices, natura signi et signati necnon indoles communi-
taria Sanctissimae Eucharistiae melius et perfectius etiam a populo in-
telligerentur.
Ex duplici perfectiore intellectu nati sunt art. 42 de Communione
sub utraque specie et 44 et sequentes de concelebratione sacramentali.
2
Viam art. 42, nisi fallor, paravit S. Pius X; siquidem die 14 sep-
tembris anno 1912 celebrem Constitutionem Apostolicam de Sanctis-
sima Eucharistia promiscuo ritu sumenda edidit (cuius dispositiones ple-
rumque ad litteram in Codicem Iuris Canonici transiere). Tenor emi-
nenter pastoralis Constitutionis ubique apparet ... 3
 CONGREGATIO GENERALIS XI 69

Concessione Piana unitas inter ritus orientales et occidentales ro-

borata est. Insimul ex tune in compluribus latinis desiderium crevit, ut
sibi, etiam in proprio ritu, Communionem sub utraque specie suscipere
liceret. Immo in praelaudata Constitutione S. Pius X sententiam pro-
tulit ostendentem, cur inter latinos vota suscipiendi Sacramenti Eucha-
ristici sub utraque specie in dies aucta sint: « ... Patet, ait S. Pius X,
proclive factum usque adhuc fuisse, ut inter homines unius fidei sed
diversorum rituum, ex eo quod alii aliis facilius possent Corporis
Christi esse participes, causae aemulationum et discordiarum exsiste-
rent » (A.A.S., 4, 1912, 615). Nonne his dictis concludere licet ho-
mines unius fidei, sed diversorum rituum simili convenire facilitate
gaudere participandi Eucharistiae Sacramenti sub eadem signi sacra-
mentalis amplitudine et plenitudine, nempe sub utraque specie?
Placet igitur, quod inter latinos porta, olim clausa, reaperiatur Com-
munioni sub utraque specie, non irriponatur obligatio.
Haud ignoro multos collegas obiicere in suis dioecesibus non esse,
cur Communio sub utraque specie permittatur. Sane quidem; libenter
fateor in mea quoque dioecesi problema ut ita dicam Communionis sub
utraque specie nunc non urgere, quippe quod, pro dolor, motio liturgica
in dioecesi recentis erectionis et sacerdotum penuria quam maxime la-
boranti vix radices iecit. Attamen Patres conciliates non proprias tan-
tum necessitates prae oculis habere oportet, sed totius sanctae Ecclesiae
utilitatem promovere tenentur. Sic experientia alibi habita mihi persua-
sum est expedite, ut in Concilio ostium aperiatur per quod ad ubera
Eucharistiae pascua libentius et ardentius intrent, tum catholici prae-
sertim vita liturgica imbuti quorum numerus, Deo favente, haud par-
vus est, tum fratres separati, sive orientales, sive occidentales, qui me-
moriam ul timae Coenae sub symbolo et cibi et potus celebrate consue-
verunt. Profecto art. 42 unitati favere videtur cuius incrementum et
Concilium totum et schema hoc peculiariter, ut prima alinea prooemii
enuntiatur, intendunt.
Tandem absoluta prohibitio Communionis sub utraque specie, olim
ob fidei periculum inter latinos praecipue inv~cta, nunc, sublato fidei pe-
riculo, nimis rigida e·sse videtur. 4 Clausula illa: « sublato fidei periculo »,
contra quam em.mus quidam orator invexit, non est nullius momenti,
licet egomet ipse eam tollerem. Casum habet parallelum in iam citata
Constitutione S. Pii X qui in parte expositiva dixit: « I taque, conside-
rantibus nobis fidem catholicam de valida consecratione utriusque pa-
nis, azymi et fermentati, tutam esse apud omnes, etc . ... visum est omnia
illa antiquare decreta quae ritum promiscuum in usu sanctissimae Eu-
charistiae prohibent vel coangustant, etc . ... »; quo in contextu memoria
70 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

dignum est quad Pius X, sanctae memoriae, decreta severae prohibitio-

nis a Leone XIII, praedecessore suo, baud multis annis ante lata, anti-
quavit abrogavitque, sublato enim fidei periculo.
Consuetudo autem Communionis sub panis dumtaxat specie pluribus
saeculis abhinc, nempe denuo in Concilio Tridentino, sancita est. In
decursu saeculorum non paucorum annorum periculum fidei olim exi-
stens rea,pse evanuisse tuto affirmare licet. Nam ubique terrarum catho-
lici, aliquatenus instructi, sciunt se, communicantes sub una tantum
specie, gratia ad salutem necessaria non privari. Sed similiter non igno-
rant Communionem sub utraque specie magis respondere convivio eucha-
ristico quad in Sacris Scripturis describitur, ut heri em.mus card. Alfrink
optime exposuit. Laude tamen dignum est, quad christifideles vitam
spiritui biblico magis magisque componere desiderant, duce utique ma-
gisterio Ecclesiae, quad vero aures Domino in Sacra Scriptura loquenti
5
in primis inclinat semper.
Nee solae rationes practicae, cunctis sufficienter notae, omnem usum
Communionis sub utraque specie excludere posse videntur. Rationes istae
practicae, si tanti essent momenti et ponderis, etiam Orientales ad usum
nostrum admittendum determinassent, immo Ecclesia iis legem Com-
munionis sub panis dumtaxat specie imposuisset.
Art. autem 42 ita redigatur: « Communio sub utraque specie, sal-
tem in determinatis casibus, puta occasione primae Communionis, pro-
fessionis religiosae, ordinationis sacrae, nuptiarum, a Conferentia epi-
scopali nationali Sanctae Sedi praevie designatis, licet ».
De concelebratione nihil addam expresse, cum egregie iam sint dicta
6
de convenientia amplificandi eius usus ...
Praeses card. T1sSERANT: Habe me excusatum, Frater, tempus
finitum est.

In textu scrip to tradito: 1 Ex quo tempore S. Pius X, zelantissimus anima-

rum pastor, tum modernismi intrepidus condemnator et acerrimus inimicus, tum
Liturgiae instaurationis et fortis et felix initiator exstitit, motio liturgica quam
Pius XII£. m. « veluti signum providentialium dispositionum Dei super nostra aetate,
veluti transitum Spiritus Sancti in sua Ecclesia » habuit, in sinu Ecdesiae firmiter
constituta est. Sane vis illius transitus Spiritus Sancti alia in alia regione fuisse
2 3
et esse videtur. Vi autem huius motionis. his articulis. legenti
4 5 6
earn. videtur. deest. De concelebratione sacramentali verbum ad-
dere libet. Concelebratio, apud orientales semper valde in usu, etiam inter occi-
dentales restituenda, nata aptaque est quae vinculum unionis inter Ecclesiam Orien-
tis, usu suo docentis, et Occidentis, usum inter Orientales semper sancte serva-
tum reverenter suscipientis, magis stringat. Unitas quoque inter fratres praesertim
sacerdotales eiusdem ritus latini crescet, quoniam concelebratio natura sua sacer-
 CONGREGATIO GENERALIS XI 71

dotii unitatem perfectius exprimit. Indoli denique communitariae sacrificii euca-

ristici magis consulit; quandoquidem statuta in art. 26 de celebratione communi
praeferenda, in art. 32 de vita liturgica in dioecesi, et in art. 33 de vita liturgica
in paroecia, extensione generaliore concelebrationis quasi corona cingerentur. Nonne
plenior erit sensus plurium textuum Canonis concelebratione admissa? Cogitate
de his verbis: « Hane igitur oblationem servitutis nostrae, sed et cunctae familiae
tuae ... »; « Unde et memores, Domine, nos servi tui, sed et plebs tua sancta ... » etc.
Nee praetereundum est maius illud commodum quod concelebratione orietur
in communitatibus clericalibus statuum perfectionis, in conventibus complurium
sacerdotum, puta occasione exerdtiorum spiritualium seu congressuum, de quo
commodo nota 12 c) egregie loquitur. Hoc tamen desidero, ut facultas concelebratio-
nis non adeo coangustetur, ut in schemate fit. Nee iudicium de concelebrationis
opportunitate vel numero concelebrantium penes Ordinarium simpliciter sit, sed
penes Ordinarium loci qui custos est natus totius cultus publici inter fines dioece-
seos peragendi ab utroque clero.
Nee silentio prematur facultas percipiendi stipendium qua, uti apud orienta-
les iuxta iteratas S. Sedis declarationes, singuli concelebrantes fruuntur. Quod hac
in re apud orientales fieri licet, non est cur apud latinos vetetur, superata iam dudum
notione illa materialistica stipendii qua pretii.
Quae cum ita sint, art. 44 ita reformetur: 44. (Usus amplificatur) etc. b) ad
coetus sive actuales sive habituales sacerdotum, salvis singulorum singulariter cele-
brandi et libertate et obligatione si quae sit. Clausula « et de iudicio Ordinarii »
superflua est, nam vis et efficacia clausulae iri art. 4 5 eminenter continetur, qui
tamen ita enuntietur: « 45. (Opportunitas concelebrationis et numerus concele-
brantium). De opportunitate concelebrationis et de numero concelebrantium Ordi-
narius loci iudicabit ». Omittatur illud « in singulis casibus »; ne Ordinarii loci
facultas aequo nimis coarctetur, sed dispositio generalis et habitualis possibilis sit.
Post art. 46 addatur: « (46 bis) Singuli concelebrantes applicationis oneri quod
quovis titulo urget, legitima concelebratione satisfacere valent ».
[Subsignati etiam] W. Demarteau, ep. Bandjarmasinensis; Ios. Zimmermann,
ep. Morombensis; P. Henricus Bliestle, sup. gen. M.S.F.; Ioannes Wember, ep.
tit. Pasadae; Henricus M. Jansen, ep. Hildesheimensis; J. Peeters, ep. Bueaensis;
lac. Romeijn, ep. Samarindaensis Indonesiae; Henricus Pachowiak, ep. tit. Phy-
teanus; J. M. v. d. Burgt, arch. Pontianak.

9
Exe.Mus P. D. ALBERTUS DEVOTO
B pisco pus Goyanensis

V enerabiles Patres,
Loquor nomine proprio et aliorum episcoporum, quorum subsi-
1
gnationes sunt in pagella. Quaedam verbis dicam et alia scriptis mittam.
In pag. 17 5, ad n. 3 7: Instauratio Ordinis Missae est sine dubio
res magni momenti, propterea hoc articulum debita praecisione indiget.
Quamvis non sit opus Concilii Oecumenici ad parva descendere - ut
72 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

saepius in hac aula auditum est - , orientationes generales statuere ne-

cesse est, iuxta quas Ordo Missae a peritis recognoscendum sit.
In Missa recognoscenda hae orientationes serventur:
1. In valorem denuo mittantur illi ritus qui ratione rutinae vel
consuetudinis realem vim amiserunt, verbi causa processiones introitus,
2
offertorii et communionis, elevatio sic dicta« minor »in fine canonis, etc.
2. Ut facilius applicatio concreta n. 14 et passim, evadat, restau-
rentur illi ritus qui actuosam participationem fidelium reddunt, v. g.
celebratio versus populum in quantum fieri potest, habitualis praesen-
tia cuiusdam « commentatoris » et lectoris, saltem dominicis et diebus
3
festivis, proclamatio lectionum in loco aptiori, etc.
3. Ut Ordo Missae modo simplici, claro et brevi exstruatur, ut
dicitur in n. 23, omittantur illi ritus, qui sensum amiserunt, vel nimis
complexam celebrationem e:fficiunt, verbi causa psalmo « Iudica me »,
multiplicatio signorum cruds et genuflexionum in Canone, « Lavabo »
4
in Missis lectis, etc.
T amquam praecisio meae locutionis in anteriore congregatione, lo-
quar super stipendia in Missis.
Sentio stipendia abolenda esse, ob sequentes rationes, utique non
5
doctrinales sed practicas et pastorates:
1. Frequentissime quidem populo explicate solemus stipendia non
esse pretium sanctae Missae sed eleemosynam pro sustentatione sacer-
dotis oblatam. Tamen populus huiusmodi explicationem nonnisi cum
magna difficultate intelligit et in ipsa non tam raro nil aliud videt
quam simplicem excusationem.
2. Praxis stipendiorum variis abusibus facilius patet et exterius
interdum negotiationem sapere videtur.
3. In hodierna praxi stipendiorum saepissime evenit ut sacerdotes
qui in Ecclesiae partibus pauperioribus ac precibus vel summe indi-
gentibus vivunt, sanctae Missae - saltem quod ad earumdem primam
intentionem attinet - vix non semper offerant ac offerre debeant ad
intentionem eorum qui in dissitis ac magis divitibus partibus Ecclesiae
habitant: unde fit quod sacerdotes ob penuriam oeconomicam sic agere
6
debentes non ea qua par est efficacia sanctae Missae pro fidelibus mi-
nisterio eorum directe concretis offerre possunt.
7
Omittam quaedam rationes et venio ad ultimam:
Missa, etiam privata, ex vera devotione tantum, non propter lucrum
8
celebraretur ... Dixi.
2
In textu scripto tradito: 1 deest. fractio panis ... 3
ab altero distin-
4
cto... nonnullae repetitiones, e. g. Domine non sum dignus etc .... [subsignati
etiam] Vicente Zaspe, ob. Rafaela; Antonius M. Aguirre, ep. S. Isidori in Argen-
 CONGREGATIO GENERALIS XI 73

tina; Henricus Angeletti, ep. tit. Lystrensis; Emmanuel Marengo, ep. Azulensis;
5
Carlos H. Ponce de Leon, ob. de Rodosto; Jorge Kemerer, ep. Posadensis. No-
lim ex professo de stipendiorum abolitione in congregatione generali loqui, ne
iterum longae et forsitan vehementes discussiones provocentur. Sed instanter peto
ne haec quaestio a commissione negligatur: proposita enim hue spectantia in di-
scussionibus conciliaribus prolata sunt. Stipendia vero abolenda esse ob sequentes
6
rationes utique non doctrinales sed practicas et pastorales censeo. sanctas
7
Missas. 4. Uti etiam, tentationem aliquam Missam sacrilege celebrandi re-
8
moveri, si celebratio cum lucro coniuncta non esset. Uti patet, ab altera
parte, vivam conscientiam habeo gravium difficultatum quas hoc propositum sti-
pendia abolendi in ordine practico secumfert. Sed nonne tales difficultates solvi
possent, si magis inculcaremus obligationes quae singulis fidelibus tanquam mem-
bris unius eiusdemque Mystici Christi Corporis incumbunt, hoc est si magis insi-
steremus in responsabilitate quam singuli fideles habent pro singulis sacerdotibus
ubique terrarum Corpus Christi Mysticum aedificantibus? Huiusmodi conceptio
magis catholica et profundius christiana esse videtur quam illa hodie vigens, se-
cundum quam scil. fructus S. Missae individuo cuidam homini practice idcirco
applicantur quia per eleemosynam stipendii ad sustentationem sacerdotis cuius-
dam individui contribuit. Alia difficultas ex abolitione stipendiorum oriretur pro
Ordinibus ac Congregationibus religiosis, quae eleemosynis stipendiorum actu ne-
cessario indigent. Haec autem difficultas solvi posse videtur, si nempe Ordina-
rius loci summas pecuniae pro indigentiis Ecclesiae collectas non exclusive ne-
cessitatibus dioeceseos vel paroeciarum applicaret sed in illarum distributione
etiam, et quidem in modo adaequato, rationem haberet legitimarum necessitatum
religiosorum. [Subsignatus etiam] Adam Kozlowiecki, arch. Lusakerisis.
Animadversiones additae:
Pag. 176, ad n. 41. Iuxta altiora principia longe lateque in animadversionibus
ad cap. I expositis, relate ad usum vulgati sermonis in ipsa Missa, haec concrete
proponuntur: a) recitatio Canonis latino sermone fiat; b) reliquae partes Missae
dici possunt in lingua vulgari, de criterio et iudicio Conferentiarum episcopalium,
actis a S. Sede recognitis et iuxta necessitates pastoraTes.
Pag. 176, ad n. 44. Optima videtur facultas concelebrandi Sacrum, in casibus
certis et determinatis, non tantum ad celebrationem in conventu phirium sacer-
dotum facilitandam - quae quidem ·ratio practica est - sed etiam ad unitatem
sacerdotii speciali vi exprimendam. Hoc magni momenti est, cum non sit tam
rarus casus, in quo sacerdos Missam tamquam actum pietatis mere personalis
considerat, ita ut potius propriam commoditatem quaerat quam aedificationem
fidelium.
Iuxta mentem nonnullorum Patrum Conciliarium, desideratur amplificatio con-
celebrationis, praeter casus qui in ·n. 44 exhibentur, nempe: a) in Missa vespertina
in Coena Domini et in Missa Vigiliae Paschalis (ratio pro duobus casibus eadem
est: specialis sollemnitas et sensus ratione habita ad institutionem Eucharistiae
et Sacerdotii, et ad celebrationem Mysterii Paschalis ). b) In conventibus plurium
sacerdotum: congressus, spiritualia exercitia, etc. (ita digna celebratio Missae faci-
lior evadit et augetur spiritus unionis inter sacerdotes participantes). c) In Missa
conventuali et in Missa principali in ecclesiis ubi plures sacerdotes adsunt, quorum
singularis celebratio ad utilitatem fidelium non requiritur.
[Utrumque textum subscripserunt iidem qui supra in nota 4].
74 ACTA CONC. VATICANI II - PERIODUS 1

10
Exe.Mus P. D. LAURENTIUS SATOSHI NAGAE
Episcopus Urawaensis

Em.mi et rev.mi Patres,

Liceat mihi parvam emendationem art. 41 proponere, ratione ha-
bita specialium conditionum Iaponiae.
In art. 41, ut partes Missae in lingua vernacula facultative dicendae,
imprimis proponuntur lectiones, oratio communis et nonnulli cantus.
Attamen sensus verborum 1 « nonnullis cantibus » in isto articulo adhi-
2
bitorum, non est clarus. Etenim cantus habentur sive in ordinario
Missae sive in proprio Missae. In regionibus occidentis ubi linguae po-
pulorum suam radicem habent in lingua latina, forsitan sufficiet ut non-
nulli cantus proprii Missae in vulgari sermone cantentur, cantibus ordi-
narii Missae in lingua latina relictis. Et textus art. 41 a quibusdam ita
intelligi videtur. In aliquibus vero regionibus Missionum ut etiam in
Iaponia, iam indultum cantandi ordinarium Missae in lingua vernacula
habetur. Attamen in praxi hoc indultum non sufficit. Nam adhuc pro-
prium Missae in lingua latina cantari debet. Quod quidem non solum
valde difficile est in paroeciis sed saepe impossibile ita ut Missa cantata
nonnisi rarissime fiat. Multum ergo desideratur ut cantus sive ordinarii
sive proprii Missae a populo in lingua vulgari cantari vel recitari possit.
3
Quod attinet ad orationes Missae, idem art. 41. .. affert imprimis
solum « orationem communem » ut in lingua vernacula pronuntiandam.
Hoc vero per se patet, nee indiget speciali mentione.
Sunt autem et aliae orationes quas fideles adstantes vel audiendo
intelligere vel simul cum celebrante uno ore recitare convenit: talis est
imprimis « oratio dominica »: Pater Noster. Populus ordinarius in Ia-
ponia numquam capax erit intelligendi vel etiam pronuntiandi oratio-
nem dominicam in lingua latina.
Unde proponendum censeo ut art. 41 clausula specialis addatur pro
Missionibus. Quae clausula sit sequens: «In Missionibus autem, datis
peculiaribus circumstantiis, quae ampliorem usum linguae vernaculae
postulant, ipsius usus praesertim ad cantus sive proprii sive ordinarii
Missae, et ad certas orationes, imprimis orationem dominicam, extendi
potest ad normam articuli citati. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 dictionis. 2

art. 41, pag. 176, in lin. 6, adhi-
3
bitae. in linn. 5-6, pag. 176.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 75

11
Exe.Mus P. D. PAULUS IOANNES HALLINAN
Arc hie pis co pus Atlantensis

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Loquor nomine multorum episcoporum (etsi non omnium episcopo-
1
rum ) ex Statibus Foederatis Americae qui sperant participationem po-
puli in sacrificio Missae fieri- magis actuosam, magis consciam, magis
fructuosam. Itaque ex animo optamus ut statuantur a Concilio Sacro
2
proposita et adaptationes huius cap. II ... Nos etiam usum linguae ma-
ternae strenue petimus, sed cum iam satis actum est hac de re, nihil
amplius nunc addo.
1. OfE.cium episcopi est cura animarum. Istae autem animae non
sunt inertes et mutae, sed sunt intelligentes et consciae. A saeculis,
pas tores animarum Evangelium modo facili captu praedicaverunt, · id
quod bonum est. Ultimis annis, christifidelibus viam aperuimus ad ma-
gis intime Liturgiae participandum per responsiones ab ipsis lingua la-
tina factas, quod melius est. Sed, quod adhuc melius est, acceptatio
a parte Concilii articulorum cap. II populum nostrum etiam propius
traheret ad vere fructuosam pardcipationem in unitate Christi. Si
ordo Missae magis clarificatur, et magis intelligibiliter disponitur, hoc
reddet animas fidelium conscias et scientes, vere praeparatas ad actionem
sacram peragendam.
2. In Statibus Foederatis Americae, sicuti in reliquo mundo, Chri-
3
stifideles, et etiam alii, vitam ducunt maxime privatam, et a com-
munitate remotam. Saepe imbuuntur spiritu exaggerato individualismi.
Talis modus vitae autem antithetice opponitur, tum ipsi naturae univer-
sali christianae religionis, tum Evangelia omni creaturae destinato, tum
Christo Regi cuius imperium super homines extenditur. Liturgia ergo
Ecclesiae omnino publica esse debet. Sed Liturgia ·publica verum aliquem
sensum tune solum sibi vindicat, quando populus ita bene intelligit id
quod facit, ut rite possit actioni particeps esse. Necesse est ut populus
uniatur Deo, non solum per orationes privatas, sed etiam simul cum
tota Ecclesia et eius Capite Christo coniunctus in actione liturgica. Certo,
articuli cap. II speciali efE.cacia gaudent qua fideles manuducantur ad
plenum valorem sacrae Liturgiae agnoscendum.
3. Fervido desiderio optat Sanctus Pater, una cum omnibus Patri-
bus Concilii, ut (salva facta fidei custodia) novas vias reditus patefa-
ciamus fratribus nostris ab unitate Corporis Christi Mystici separatis.
76 ACTA CONC VATICAN! II - PERIODUS I

Modo particulari hoc desideratur ab episcopis illarum regionum in qui-

bus catholici pauci sunt. Exempli gratia, in mea archidioecesi Atlantensi,
vix duo per centum habitantium catholici sunt. Quo magis significatio-
nem Missae perspicuam et intelligibilem reddimus, non solum homi-
nibus doctis et bene instructis, sed etiam omnibus hominibus, eo ma-
gis vias sternimus novas, quibus tangere possimus etiam corda et animas
christianorum non catholicorum. Ecclesia omnium mater alma est. Nonne
debet Mater Ecclesia thesauros suos scripturisticos omnibus pandere,
nonne debet pro omnibus oratione communi Deum deprecari, praeser-
tim in ordine clariore et in materna lingua quam filii eius (tum illi intra
suum amplexum, tum illi nondum intra suum amplexum) possunt in-
telligere, colere et diligere?
Summatim ergo concludo. Adaptatio formae sacrificii Missae, in
partibus determinatis in cap. II, urgetur hac triplici ratione:
1. Ut christifideles melius intelligant quae audiunt et quae dicunt.
2. Ut divini cultus naturam publicam comprehendant et accipiant.
3. Ut Ecdesia aperiat vias novas fratribus separatis ab unitate Cor-
poris Christi Mystici. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

quae valde necessaria ducimus eo fine
ut christifideles melius intelligant quae audiunt et quae dicunt; ut divini cultus
naturam publicam comprehendant et accipiant; ut Mater Ecclesia aperiat vias novas
3
reditus fratribus ab unitate Corporis Christi Mystici separatis. deest.

12
Exe.Mus P. D. LAURENTIUS JAEGER
Archiepiscopus Paderbornensis

V enerabiles Fratres Concilii,

Loquar de n. 42 cap. II. Concilii Tridentini decretum de consuetu-
dine sub specie panis tantum communicandi (Cone. Trid., sess. XXI,
cap. l; Denz. 930) etiam nostris temporibus communiter servandum
videtur perdurantibus causis pastoralibus (ib. c. 2; Denz. 931). Ipsi
autem Tridentini Patres in memoriam revocabant potestatem Eccle-
siae tales consuetudines mutandi (ib., Denz. 9 31) pro rerum, tempo-
rum et locorum varietate. Quare liceat mihi sacrosancto Concilio quos-
dam casus excipiendos proponere dare determinandos ne concessiones
nimis extendantur.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 77

1. Ut in Missa sacrae Ordinationis ipsis saltem ordinandis com-

munio sub utraque specie ministretur. Ratio est quia adest vera conce-
lebratio et ideo haec communio neoordinatis valde competit. Adest in-
super exemplum in consecratione episcoporum, ubi simil1s habetur ratio.
2. Ut in solemni religiosa professione tam in Ordinibus quam
in Congregationibus neopr9fessis in Missa celebranda communio sub
utraque specie praebeatur. Ratio est quia professio, qua quis se totum
Deo devovet, digna videtur, ut tali praerogativa emineat.
3. Ut in Missa pro sponso et sponsa, ipsis sponsis, qui hoc de-
siderant, communio sub utraque specie concedatur. Ratio est, quia ma-
trimonii sacramentum signum est coniunctionis Christi et Ecclesiae. Ut
haec matrimonii dignitas oculis fidei adhuc magis commendetur, valde
competit communio sub duabus speciebus, quae sunt signa visibilia
illius sacrificii, quo Christus in cruce pendens, unicam et immaculatam
sponsam sibi coniunxit sanctam Matrem Ecclesiam (Cone. Vienn.,
Denz. 480).
4. Considerandum videtur, utrum etiam in baptismo adulti . et
in receptione neoconversi de consensu Ordinarii, communio sub utra-
que specie ministrari possit. Certum est plenitudinem fructus sacra-
menti sub una iam specie a fidelibus percipi. Sed significatio sacrificii
Missae, quo sacrificium cruds repraesentatur, clarius suscipientibus in-
notescit per corporis et sanguinis Domini sub speciebus panis et vini
• 1
sumptionem ...
Quare sancta Mater Ecclesia nullatenus improbavit primaevae Ec-
clesiae consuetudinem, quern in ritibus orientalibus semper pie serva-
vit. Et « pietatis causa » permisit in canone 866, ut etiam fideles ritus
romani susciperent sacramentum Eucharistiae orientali ritu confectum,
id est sub utraque specie.
Rodie non iam adest illud periculum fidei, quod anteactis saeculis
imminebat, quando calix erat quasi signum discriminis inter catholicos
et non-catholicos. Omnes catholici firmiter credunt, totum et integrum
Christum ac verum sacramentum sub qualibet specie sumi, et de hoc
articulo nulla hodie contentio cum non-catholicis agitatur. Nullum ergo
adest periculum, si fratribus separatis hac in re aliquod ostendamus ca-
ritatis exemplum, ut illis « optatiora maternae domus limina » appa-
reant, ut -yerbis uta! Summi Pontificis nostri feliciter regnantis, quern
Deus diu sospitem servet (Ioannes Pp. XXIII, in epist. ad ep. Treviren-
sem, 22 f.ebr. 1959). Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Ipsum Concilium Tridentinum petivit ut Summus

Pontifex discernat utrum « caritatis ... rationibus concedendus alicui nationi vel
78 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

regno calicis usus videatur ». Summus Pontifex, ait Concilium, « id e:fficiat, quod
utile ... et salutare petentibus calicem fore iudicaverit » (Cone. Oecum. decreta,
Romae-Friburgi 1962, pag. 717). In ipso Concilio Patres calici laicorum faventes
erant 79; contrariam sententiam tenuerunt Patres 87.

13
Exe.Mus P. D. ALOISIUS GONZAGA DA CUNHA MARELIM
E pisco,pus Caxiensis

Em.me ac rev.me Praeses, em.mi et exc.mi ac rev.mi Patres Con-

ciliares,
Duo reverenter propono. 1 In pag. 176, n. 42, lin. 11, supprimatur
« tum laicis ». Ratio est: periculum pretiosum Sanguinem fundendi at-
que, maxime nostris temporibus, morbum contagiosum contrahendi nec-
non aliae causae propter quas praxis communionis sub vini specie in
Ecclesia latina sublata est. Clericus vero vel religiosus morbo contagioso
affectus a communione sub vini specie se abstinere debet, vel alio modo
2
providendum est. Sic, mihi videtur, strictius, in Missa sacrae Ordina-
tionis, servatur ritus institutionis Eucharistiae, sed incommoda vitantur.
Eadem pagina, addatur n. 43 bis: « (Celebratio versus populum).
Celebratio versus populum reservetur, Ordinarii iudicio, casibus neces-
sitatis vel magnae fidelium utilitati, verbi gratia ad melius eos aliquoties
instruendos circa Missae Liturgiam, etc. ».
Ratio est: 1. Ne spernantur artistica altaria, quae valde contri-
buunt ad cultus divini splendorem et ad celebrantis ac fidelium pie-
tatem.
2. Ne celebratio occasio sit plurium distractionum et aliorum in-
commodorum, non solum celebranti sed etiam fidelibus.
3. Ne paulatim abusus introducantur, sicut iam accidit, v. g. quae-
dam capsula, ad instar tabernaculi, cum Sanctissimo Sacramento su-
spensa sub ipsius altaris mensam, ne adstantium visio impediretur, etc.
Haec incommoda vitantur, si haec praxis non sit habitualis sed,
Ordinarii iudicio, reservetur certis casibus bene determinatis, scilicet
ob Ecclesiae nimiam amplitudinem, vel magnum populi concursum, vel
meliorem fidelium instructionem etc. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 79

14
Exe.Mus P. D. IOANNES IULIANUS WEBER
Archie pisco pus-episco pus Argentinensis

Em.mi Patres} venerabiles Fratres}

In n. 42, mentio fit de communione sacramentali sub utraque spe-
cie. Haec mentio ex propositione et voto plurimorum episcoporum orta
est. Velim aliquas explanationes de hac re Patribus deferre.
1. Haec petitio proponi potest absque £dei periculo; nam hodie
1
omnes sciunt et admittunt et credunt quod in professione £dei triden-
tinae continetur, scilicet « sub altera tan tum specie totum atque inte-
grum Christum verumque sacramentum sumi » (D. B. 997). Deleri ergo
possent in supradicto articulo verba « sublato £dei periculo ».
2. Textus praedicti articuli affirmat communionem sub utraque spe-
cie impertiri « iudicio episcoporum », et solummodo pro casibus a
Summo Ponti£ce lucide designatis. Non agitur ergo de concessione ge-
nerali aut obligatoria: libertas episcoporum integra manet. Quoad op-
portunitates, textus loquitur, exempli gratia, de Missa sacrae Ordina-
tionis, in qua omnes ordinati .etiam nunc accipiunt ex aliquo sacro calice
ablutiones, quod revocat sacram communionem sub specie vini, adhuc
saeculo XIII vigentem (cfr. M. Andriev, Le Pontifical Romain} II, p. 350).
Proponere etiam vellemus Missam benedictionis abbatis, professionis
religiosae pro professis, immo Missam pro sponso et sponsa, sed in
favorem coniugum tantum.
3. Quae sunt rationes quae moverunt plures episcopos ut postula-
rent restitutionem sic de£nitam antiqui ritus, quern Sancti Patres Leo
Magnus (in serm. de quadr. 4, 5, PL 54, 280) et Gelasius (in ep. 37, 2,
Thiel, pp. 451-452) £delibus imperaverunt, et qui £delius respondet
2
verbis Domini in Evangelic? ... Duplicis naturae ·sunt, oecumenicae et
pastoralis.
Oecumenicae: 3 Si Ecclesia enim romana in quibusdam circumstan-
tiis eumdem usum ac fratres nostri separati admitteret, nonne haec con-
cessio ut passus ad reconciliationem haberetur? Et saltem dare monstra-
ret etiam nos non respuere hanc venerabilem traditionem quam Ecclesiae
orientales servaverunt.
Ex altera parte, pastorali nempe, nonne hie usus illustraret pro
populo valorem inaestimabilem sacrorum Ordinum, et eorum relationem
ad sacri£cium eucharisticum sub utraque specie institutum, aeque ac
80 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

valorem professionis religiosae, quae aliquando, eheu! etiam in catholi-

cis regionibus, non iam ut olim in laude est?
Similiter, nonne foedus casti connubii tam saepe labefacti firmaretur
per participationem sponsorum ad sanguinem novi et aeterni Foederis?
Tales sunt rationes pro quibus opto ut facultas communionis sub
utraque specie, in formis praedictis, concedatur. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

« Accipite et comedite ... Bibite
ex eo omnes ... » (Mt. 26, 26-27) et alibi «Qui manducat meam carnem et
3
bibit meum sanguinem in me manet et ego in illo » (Io. 6, 56). Oecume-
nica. Ex migratione populorum nostris temporibus effecta, multi episcopi ritus
romani in suis dioecesibus numerant fi.deles Ecclesiarum orientalium quae com-
munione sub utraque specie utuntur. Protestantes, valde numerosi in quibusdam
regionibus, in sua Coena ad panem et ad calicem accedunt.

15
Exe.Mus P. D. LEO ARTURUS ELCHINGER
Episcopus tit. Antandrinus, coad. Argentinensis

Em.mi Praesides, venerabiles Patres et dilecti Fratres,

Ad n. 44, de concelebratione.
Contra concelebrationem audivimus plures obiectiones; v. g. quae-
stio ponitur: Missa sacramentaliter concelebrata a decem sacerdotibus,
habetne eumdem valorem ac si separatim celebrarent? Certe, eumdem
valorem habet. Et hoc probatum est a Papa Pio XII, piae memoriae,
in allocutione habita die 22 septembris, anno 1956.
1
Alias animadversiones theologicas de concelebratione proponere
volui, sed ne patientia vestra abutar, scriptam meam sententiam trans-
mitto ad secretarium generalem.
Attamen aliqua verba dicere debeo ad n. 37, de Ordine Missae in-
staurando. Propono ut textus huius numeri omnino servetur sed ut
clarificetur publicatione integrae declarationis a commissione praepara-
toria sub isto numero elaboratae. Ita mente reficerentur qui timent uni-
versam Ordinis Missae revolutionem et mortem ritus romani. Haec de-
claratio etenim nobis proponit non revolutionem sed tantum evolutio-
nem - evolutionem pastoralem - et quidem sanam et prudentem.
Libenter audire velint Patres Concilii religiosa desideria et exspecta-
tiones iuventutis huius temporis, dummodo fidei non opponuntur. Et-
enim iuvenes perpetuate debent Ecclesiam et numero et testimonio.
Quidquid velint nostrae consuetudines vel gustus noster, negari
 CONGREGATIO GENERALIS XI St

non- potest hoc factum: iuvenes non attrahuntur ab illis argumentis

quae confundunt traditionem veritatis aeternae et traditionem forma-
rum vitae- sicut haec colitur a generationibus praeteritis. Immo,- talibus
argumentis confusis, tali angusto conservatismo, oritur pro illis maxima
tentatio reiiciendi totam hereditatem historicam.
Consideremus -quomodo detepti sint eventibus historiae recentio-
ris et exemplis generationis antecedentis. Quae cum ita sint, patet.
Aspirant iuvenes vitam irt -actu, non formulas mortuas. Sunt since-
ritatis et simplicitatis amatores et propterea reiiciunt quidquid olet
formalismum et. archaismum. · -
Etiam, hac de causa, abhorrent ritus et 'caerenionias inintelligibiles.
Immo, accusant talia magiae aliquem saporem habere vel esse -hetedi-
tatem paganismi latentis. Et hoc magis, si mordaciter etiam ilia defen-
dimus ideologia specialiter inventa.
Nonne recte iudicant iuvenes quando Deum vivum laudare et ado-
2
rare volunt « in spiritu et veritate » et non modo mechanico. Nonne
recte faciunt iuvenes si resistunt confusioni inter mysteda Verbi Incar-
nati et ritus mysteriosos non apertos ad intelligendum? Recusant - et
recusamus - Christi mysterium haud esse intelligibile. Recusat beatus
Paulus in epistolis ad Ephesios et ad Colossenses.
Ante omnia pastores sumus: iuvenum fidem nutrire debemus cibo
qui revera aptus sit ad fidem vividam nutriendam. -Et multi sunt iuve-
nes quos nuniquam. extra Missam nutrire possumus.
Munus Ecclesiae est testimonium perhibere de Verba Incarnato. Se-
cundum Leonem Magnum, accessum habemus ad ... 3 Verbi Incarnati my-
steria per sacramenta. Docet enim: « Quad Redemptoris nostri conspi-
cuum fuit, in Sacramenta transivit » (cf. serrno 72, 4). -
Privamus ergo nosmetipsos et, in modo omnino periculoso, priva-
mus iuvenes nostros testimonio et. virtute mysteriorum Verbi Incarnati,
si Liturgiam includimus unice in formis obsoletis et in verbis haud
apertis ad intelligendum. Non est solummodo quaestio de lingua. Est
quaestio de ipsa forma Missae et de eius intelligibilitate. Quia in Mis-
sae celebratione intimus et vividus contactus esse debet cum mystetiis
nostrae Redemptionis et quidem in Christi corpore mystico visibili.
Insuper, iuvenes huius aetatis - sicut et viri - qui inhumana mas-
sificatione mundi multo laborant, quaerunt veiam communitatem vi-
vidam. Eos obligamus praecepto assistendi Missae dominicali ·motivis
omnino ex communitate visibili desumptis. _Talibus inqtivis. talique iusto
desiderio hominum satisfacere debent Sacrificii Missae formae vere com~
munitariae et signa communionis comprehensibilia quia Missa est Sacra-
mentum unitatis Ecclesiae (Sacramentum unitatis non uniformitatis).
6
82 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Si hominibus imponimus onus servitii dominicalis, abnuendo, dene-

gando eis vividae communitatis adiumentum et gaudium, non mirari
debemus si, delusi, peregrinantur ad sectas quae communitatis speciem
praebent.
Et cur hodie, tot operarii ex ecclesiis nostris emigraverunt et com-
munitatis et solidarietatis experientiam in collectivismo quaesiverunt
vel in coetibus atheisticis?
Quod tandem multa pastorum experientia constat ex iuvenibus et
adultis - praesertim incultis et pauperibus - qui ad fidem conver-
tuntur. Missae Liturgia quam eis nunc Mater Ecclesia praebet, non so-
lum eis auxilium non est ad fidem, sed e contra - proh dolor - ob-
staculum. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: Plures animadversiones theologicas. machi-
3
nali. visibilis.
Animadversiones additae:
Contra concelebrationem a:fferri possunt aliquae obiectiones theologicae:
Prima obiectio: Missa sacramentaliter concelebrata a decem sacerdotibus ha-
betne eumdem valorem ac si separatim celebrarent? Certe eumdem valorem ha-
bet, et hoc probatum est a Papa Pio XII in allocutione habita die 22 septembris
1956.
Secunda obiectio impugnat validitatem concelebrationis, nisi verba consecra-
toria ab omnibus concelebrantibus simul proferrentur. Nam, secundum dedaratio-
nem S. Officii anni 1957, prolatio verborum consecrationis requiritur «ex ipsa
institutione Christi».
Respondeo dicendum quod huic obiectioni iam implicite provisum est in ar-
ticulo 46, § b (pag. 177), ubi schema proponit quod « minuatur numerus precum
a concelebrantibus simul dicendarum »: Minuatur, reservando scilicet celebranti
principali aliquas preces minoris momenti, 'Ut sunt preces ante praefationem, extol-
lendo autem momentum partis centralis canonis ubi sunt verba Christi.
T ertia obiectio: Concelebratio foveretne devotionem sacerdotum annon? Se-
cundum Sanctum Thomam (Summa Theo!., III, q. 82, a. 2), unitas Ecclesiae et
unitas sacerdotii in concelebratione melius demonstratur: talis demonstratio certe
foveret devotionem. Attameri in die et loco ubi haberetur concelebratio nulli adi-
meretur libertas separatim celebrandi, exempli gratia illi qui privatim celebraret
maiore cum devotione.
Etenim in schemate praevidetur duplex libertas: Libertas Ordinarii, cuius est
libere iudicare de opportunitate concelebrationis. Secundum formulationem Com-
missionis praeparatoriae hoc iudicium pertinebat ad Ordinarium loci; secundum
correctionem a commissione centrali factam, hoc competit Ordinario in genere.
Altera libertas est ipsius sacerdotis, qui semper plenam libertatem retinet concele-
brandi vel non. Ergo habetur plena libertas, et devotio sacerdotum omnimodo
fovetur.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 83

16
Exe.Mus P. D. IOSEPH KHOURY
Archiepiscopus Tyrensis Maronitarum

Em.me Praeses, venerabiles Patres, carissimi Observatores,

Liceat alicui Maronitae Hierarchae laudare in hoc capite tractatio-
nem de concelebratione,1 quae duplici titulo maxime commendatur,
auctoritate nempe Doctoris Angelici et usu, adhuc generali, Ecclesia-
rum Orientalium. -
Sed liceat etiam animadvertere quod ea quae de concelebratiotie
dicuntur, tam caute et quasi amputata apparent dicta, ut aliquam in-
cohaerentiam vel contradictionem manifestent.
Ex una parte enim enuntiatur sub nn. 25 et 26 gener~le principium
secundum quod « actiones liturgicae non sunt mere privatae », et ideo
« celebratio communis praeferenda »; et ex alia parte, quando, sub n. 44,
ad applicationem devenitur, id tantum conceditur ut celebratio com-
munis 2 fiat in Missa Chrismatis et in conventu sacerdotum, si ad cele-
brationes singulares provided aliter non. possit et de iudicio Ordinarii.
Sed si communis celebratio est praeferenda, cur non conceditur
« nisi aliter provideri non possit » - et cur limitatur ad Missam Chri-
smatis et ad conventum sacerdotum, quod est quid extraordinarium, et
3
non permittitur, verbi gratia, in omni Missa in Coena Domini et prae-
sertim 4 in omni conventu sacerdotum, et 5 in Missa conventuali quod
est quid quotidianum?
6
Ubi patet, in textu, ut iacet, communem celebrationem did prae-
ferendam, sed de facto non praeferri. Quae contradictio inter principium
et applicationem supponeret celebrationem communem 1 permitti ex
quadam extrinseca ratione non autem ex interna, scilicet doctrinali, de
8
qua nihil adhuc dictum est, in hac aula, ni fallor.
Ratio autem doctrinae, propter quam celebratio communis com-
mendanda est, salva legitimitate privatae celebrationis ad mentem Sa-
crosanctae Tridentinae Synodus, est quia celebratio eucharistica est pro-
prius actus communitatis, mysterium nempe Corporis Christi, sacra-
mentalis quidem et Mystici, secundum illud Augustini de verbo commu-
nionis: «Esto Corpus Christi ut verum sit Amen».
Et exemplum quam venerabile habemus Ignatii Antiocheni, secun-
dum quern Eucharistia non est tam actus « presbyteri » quam « presby-
terii », scilicet 9 omnium sacerdotum, praesidente episcopo, si adest,
secus, ex mandato episcopi. (Unde patet iudicium episcopi requiri 10
non ad celebrationem communem concedendam, sed ut ab ea recedatur).
84 ACTA CONC. VATICANI II - PERIODUS I

Et ideo non fuit antiquitus nisi: unum altare unius templi et unum
11
sacrificium unius altaris. Altare enim symbolum ipsius Christi est et
12
Ecclesiae unitatis secu'ndum ipsum Paulum. Unde concludendum Al-
tare non esse multiplicandum immo et celebrationes non esse multipli-
13
candas nisi propter necessitatem pastoralem seu fidelium.
Ab hac recta et traditionali linea, usus declinasse videtur et ipsam
Sacrificii intentionem. communitariam in eo obnubilatam et consequen-
ter altaria et celebrationes multiplicata fuisse, propter devotionis indivi-
dualis favorem post Reformationem, et propter externa incommoda com-
14 15
munis celebrationis, quae non sunt insuperabilia.
Sed quidquid sit de rationibus, non ideo veritas derelinquenda et
incot1venientia admittenda.
Etenim, quis non videt celebrationes simultaneas, ad altaria propin-
quiora, fieri non sine offensione intentionis communitariae sacrificii, nee
sine magno incommodo et celebrantium et adstantium, nee sine scan-
dalo fratrum acatholicorum, novatorum simul et traditionalistarum, qui
similia numquam habuerunt, nee sine offensione «vitae communis »
quae est lex apud religiosos: ipsi enim omnia habent communia, inclusa
coena, praeter illam Coenam Domini quae est fons et radix verae com-
munionis inter fratres.
Ex iam dictis logice apparet concelebrationem esse regulam ubi
et numerosi sacerdotes adsunt et necessitas pastoralis non urget, et ideo
praescribenda esset.
Sed consideratis, ex altera parte, mentibus cleri et fidelium plus mi-
nusve paratis ad talem praxim generali modo amplectendam, sufficeret
ex parte sacrae Synodi, illam permittere eamque commendare. Quod
fieri potest si textus hoc modo emendatur ad par. 44: « Concelebratio
16
sacramentalis, quae tam in Oriente et in Occidente in usu hucusque
remansit, magis consentanea apparet intentioni seu naturae communi-
tariae sacrificii eucharistici. Uncle sacro Concilio facultatem concele-
brandi ad sequentes casus extendere placet: primo, ad Missam in Coena
Domini; secundo, ad conventus cleri tam regularis quam saecularis,
ubi non urget necessitas vel utilitas fidelium ». Si res tali modo refertur,
11
paragraphus sequens omittendus est.
Et ita Missa in Coena Domini, in qua usque adhuc presbyteri la-
tinae Ecclesiae, in illa festiva die sacerdotii christiani, communionem
recipiunt tamquam simplices fideles, missae chrismatis assimilatuf. Si-
militer remedium invenitur ad incommoda vitanda, tam doctrinalia
quam practica, celebrationis simultaneae in pluribus altaribus eiusdem
ecclesiae.
Et sic decretum sanctae. Synodi non mere restrictivum videbitur
 CONGREGATIO GENERALIS XI 85

et simplicem tolerantiam praebens, quale in praesenti formulatione; sed

realiter consentaneum menti Doctoris Angelici, excellentiam celebratio-
nis communis praedicantis; valde efficax ad intentionem Beatissimi Pa-
tris nostri Ioannis promovendam pro « aggiornamento » vitae christia-
nae secundum indolem socialem et communitariam huius temporis: et
praxi Ecclesiarum Orientalium conforme, quod maxime fovendum est
ad oecumenicitatem Ecclesiae universae declarandam et serviendam.
Qua in re, haec sacra Synodus iudicium ferre et exemplum dare di-
gnetur.
Tandem ...
Praeses card. T1ssERANT: Habe me excusatum, Frater. Tempus fini-
tum est.

2 3
In textu scrip to tradito: 1 communi celebratione. concelebratio. deest.
4 5 6 7 8
deest. praesertim. ex. concelebrationem. hac S. Aula.
9 10 11 12
i. e. iudicium episcopi requirendum esset. Christi Domini. iure
13 14 15 16
concluditur. deest. concelebrationis. longe. quam.
17
n. 45: (de opportunitate concelebrationis) inutilis evadit et tolli potest; par. 46
e contra servari potest uti est.

17
Exe.Mus P. D. NEOPHYTUS EDELBY
Archiepiscopus tit. Edessenus in Osrhoene Melchitarum

Velitis, venerabiles Patres, audire vocem quoque Orientis in restau-

randa Liturgia latina. Adhaereo toto corde illis quae dicta sunt ab exc.mo
D. Khoury circa concelebrationem. Idea loquar tantummodo de com-
1
munione sub utraque specie.
Christus Dominus instituit sacramentum Eucharistiae sub utraque
specie panis et vini, et sub utraque eadem specie regulariter voluit fide-
les eo refici. Si autem Christus hoc facere censuit, nemo dubitare potest
quod bene fecit. Notetur praeterea quod Christus non reservavit com-
munionem calicis solis sacerdotibus, sed omnibus fidelibus earn permisit,
immo iniunxisse videtur dicens: « Bibite ex hoc omnes ». Haec verba
Domini sunt certa et clara.
Certum est etiam Apostolos eorumque antiquos successores com-
munionem administravisse omnibus fidelibus sub specie quoque vini.
2
Certum est etiam Ecclesiam orientalem ... , exemplum Domini at-
que usum apostolicum fideliter assequens, admittere omnes 3 fideles,
86 ACTA CONC. VA'l'ICANI II - PERIODUS I

rite dispositos, in singulis sacrificiis eucharisticis, ad communionem sub

utraque specie. Unde praxis communionis sub utraque specie did debet
4
praxis evangelica, genuina, apostolica, normalis. Nec ... privilegium,
5 •
nee... exceptlo.
Nihilominus, omnes fatemur quod haberi possunt, et quod .de facto
habitae sunt, rationes propter quas prudentia exigit ut communio detur
sub una alterave tantum specie, cum Christus totaliter sit praesens sub
specie panis, et totaliter praesens sub specie vini. Huiusmodi rationes
indolis practicae habitae sunt, non solum in Ecclesia occidentali, sed
6
etiam in Ecclesia orientali quae, extraordinario modo et exceptiona-
liter, communionem aliquoties dedit sub una specie panis, vel sub una
spede vini. Sed communio sub una tantum specie considerari debet,
veniam peto, 7 tamquam praxis exceptionalis, ... 8 minus traditionalis.
Nemo proinde, cum respectu veritatis, potest asserere quod praxis
communionis sub utraque specie sit erronea, vel condemnata, vel pe-
riculis fi.dei obnoxia. Concilium Constantiense condemnavit quidem er-
9
rorem illorum qui sustinebant quod Ecclesia latina sine ... ratione et il-
legitime vetuit communionem sub utraque specie. Minime vero condem-
navit ipsam praxim communionis sub utraque specie, et hoc est evi-
dens, 10 secus nos om.nes essemus 11 condemnati..
Praxis igitur communionis sub una tantum vel sub utraque specie
est res mere disciplinaris, quae proinde, decursu temporum mutari po-
test. Nemo autem dubitare debet quod, si fieri possit - si fieri pos-
sit 12 - melius est exemplum Christi usumque Apostolorum fideliter
13
servare - si fieri possit. Inter rationes autem propter quas Ecclesia
latina progressive recedit ab antique usu communionis sub utraque spe-
cie, -aliae sunt psychologicae, aliae sunt practicae, nulla autem indolis
doctrinalis.
Rationes psychologicae, mihi venia sit, 14 constituunt potius id quod
philosophi hodierni vocant « complexum psychologicum » - com-
plexe 15 - : Hierarchia nempe catholica ritus latini timet ex una parte
ne videatur Ecclesia nunc temporis concedere id quod fortiter et saepe
anteactis temporibus denegavit, quasi, recedens ab antiqua prohibitione,
alicui pressioni extrinsecae succubuerit. Alter · « complexus psycholo-
16
gicus » sensu hodierno in eo consistit quod plures inter nos renuunt
assimilari in hac materia fratribus separatis protestantibus vel ortho-
doxis.
Sed, ni fallor, oportet nostros « complexus » reiicere, seu, sit venia
verbo, 11 nos« decomplexari » ... 18 Imprimis, mutatis adiunctis historicis, 19
nulla est verecundia si Ecclesia mutat disciplinam. Nemo hodie negat
praesentiam Christi sub alterutraque specie. Nemo etiam ullam pres-
 CONGREGATIO GENERALIS XI 87

sionem exercet in Ecdesiam ut vi obtineat concessionem calicis. Ideo-

que, ratione serena, potest nunc Ecclesia permittere id quod antiqui-
tus vetuit. Altera ex parte, si, incolumi prorsus fide catholica, repeto,
incolumi prorsus fide catholica,2° usus nostros liturgicos- ad usus fra-
trum separatorum similiores reddimus, nulla ex hoc nascitur verecun-
21
dia, incolumi fide catholica. Imo res est maxime gloriosa, cum contri-
buit ad fovendam unionem inter christianos.
Difficultates autem practicae quae reddunt communionem sub utra-
que specie minus commodam existunt quidem, sed non sunt exaggeran-
dae; Nos catholici orientales, ritus saltem byzantini, quotidie admini-
stramus communiones sub utraque specie, et in certis nostris ecclesiis
numerus communicantium non tam inferior est numero communican-
tium in aliis ecclesiis.
Sane non conceditur accessio directa ad calicem, ut loqui possit de
22
rubro labium, etc ... , id quod hodiernis temporibus, fere impossibile
23
est. Sed sacerdos - hie est modus noster, verbi gratia - sacerdos
tingit hostiam sacram in pretiosissimo sanguine, et hostiam sic tinctam
deponit super linguam communicantis.
· Nullum proinde est incommodum, vel tam parvum ut pro nihilo
reputari debeat, relate praesertim ad illam magnam et insignem gratiam
recipiendi Dominum etiam sub specie vini, prouti ipse instituit.
Quidquid sit, in hac materia, sicut in aliis, moderatio tenenda est.
Non uno ictu, nee statim atque indeterminatim concedendus est in
Ecclesia latina usus calicis. Hoc aliunde nemo petit. Id quod desideratur
24
a pluribus est hoc ut non occludatur via ad subsequentem evolutio-
nem liturgicam, et interdum ut Sancta Sedes possit concedere fidelibus,
in aliquibus casibus bene determinandis et determinatis, 25 usum calicis.
26
Unam tantum emendationem ...
Praeses card. T1SSERANT: Habe me excusatum, Frater. Tempus
tuum finitum est.
Orator: Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Etsi schema de S. Liturgia unum tantum resp1c1t

ritum romanum, prouti in prooemio dare asseritur, liceat de hoc cap.· II pauca
breviter animadvertere, ut vox Orientis christiani, etiam in restauranda Liturgia
latina, utiliter audiatur, neque obstacula maneant contra bonum unionis in Eccle-
sia, si restauratio liturgica latina minus perfecta evadit. De hoc igitur cap. II,
brevitatis causa, duo animadvertere liceat. Imprimis, circa communionem sub utra-
2
que specie, quae contemplatur sub n. 42 nostri" schematis (pag. 176). ritus
4 5 6
saltem byzantini. a deest. ·est. est. extraordinarie.
7 8 9 10 11
deest. extraordinaria et. ulla. deest. orientales
12 13 14 15 16
essent. deest. deest. deest. deest. deest.
88 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

17 18 19 20 21
deest. uti dicunt hodierni. deest. deest. deest.
22 23 24 25 26
deest. deest. deest. deest. Proinde, meo
humili sensu, textus schematis, prouti nobis proponitur, est sapiens et moderatus,
atque maxime commendandus, praesertim propter rationes oecumenicas.
Unam tantum emendationem liceat mihi proponere. In schemate habetur se-
quens expressio, cum agitur de communione sub. utraque specie: « sublato fidei
periculo » (pag. 176). Haec expressio mihi videtur minus recta, quia interpretari
potest quasi ipsa communio sub utraque specie esset periculum fidei. E contra,
communio sub utraque specie est usus legitimus et normalis, fundatus super ipsum
exemplum Domini et Apostolorum. Sensus verus huius expressionis probabiliter
hie est quod iam in Ecclesia cessaverunt illae doctrinae haereticae medii aevi quae
negabant Christum totaliter inesse ·sub una alteraque specie. Ideo, sublato periculo
huius falsae doctrinae, nihil amplius impedit quominus communio denuo detur fide-
libus sub utraque specie. Quapropter sequentem proponerem emendationem ad
n. 42 supradictum: « Communio sub utraque specie, cum iam cessaverint perver-
siones in fide, ... tum clericis et religiosis, tum laicis concedi potest ».
Et nunc aliqua adderem de concelebratione sacramentali, quae contemplatur
sub nn. 44-46 nostri schematis. Notum est etiam usum concelebrationis in Ecclesia
Orientali non solum usque nunc vigere, sed esse etiam frequentem, immo quotidia-
num. Did etiam potest quod apud nos concelebratio habetur uti regula, et cele-
bratio individualis uti exceptio. Usus autem concelebrationis, qui est apostolicus
et traditionalis, non fundatur in aliqua necessitate practica. Aliis verbis, nos con-
celebramus non quia deficiunt altaria numero sufficientia, vel ad redimendum tem-
pus. Nos concelebramus quia per concelebrationem unitas sacerdotii melius demon-
stratur, necnon unitas sacrifi.cii mystici; charitas fraterna fovetur inter sacerdotes;·
melius apparet ratio operis publici quod sempet est actio liturgica. Ideoque, quan-
do schema nobis propositum extendit usum concelebrationis «ad conventus sacer-
dotum, si, uti elicit, ad singulares ceJebrationes aliter provideri non possit », aucto-
res schematis demonstrant quod nihil intellexerunt de sensu positivo concelebra-
tionis, de eius utilitate spirituali, et auderem dicere: de eius mystica. Nos non con-
celebramus quando celebrare ·singulariter non possumus. Nos concelebramus quia
melius celebrate volumus. Sed mihi persuasum est quod iste pauper atque miser
conceptus empiricus concelebrationis non aderat in priori schemate parato a com-
missione liturgica. Propterea proponere mihi liceat ut de hac saltem materia schema
restauretur ad· originalem formam, ante mutationes introductas a commissione. cen-
trali.

18
. Exe.Mus P. D. IOANNES CAROLUS ARAMBURU
Archiepisco pus T ucumanensis

1. Adhaerendo propositionibus postulantibus ut Missa celebrari pos'"

sit quacumque hora diei, ·et ut ieiunium a sacerdotibus non frangatur
propter potum paulo ante Missam sumptum, nunc autem ego propono
in bonum fidelium ut possibile sit ipsis accipere Communionem cum
ieiunio observato solo ~atio duarum horarum ante Miss.am.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 89

Ratio· est quia nunc permittitur Missa celebranda hora decima sexta,
seu quarta post meridiem, et assistentes huic Missae Communionem ac-
cipere communiter non possunt, quia generatim omnes in hora prima
post meridiem adhuc sumunt suum prandium.
Praeterea in feria VI hebdomadae maioris nunc permittitur ab Ec-
clesia Communio sacramentalis, sed haec practice a fidelibus fieri non
potest ubi o:fficium fit eadem hora mortis Domini Nostri Iesu Christi,.
i. e. hora tertia post meridiem.
Ratio est quia ipsis impossibile est adimplere ieiunium trium hora-
rum nunc statutum. Ad hoc privilegium salutare utendum necessarium
esset incipere ieiunium hora duodecima illius diei; et hoc familiae non
faciunt.
Propter hanc rationem humiliter propono ut, in feria sexta hebdo-
madae maioris et pro bono fidelium fovendo, permittatur ieiunium
unius tantum horae ante Communionem.
1
2. Quoad n. 37, optandum esset schema ... concretum. Et omit-
2
tendo alia} quoad partem catecheticam Missae} optandum esset ut
ipsa sit captui fidelium accommodata. Hoc modo, ex quadam clariqre
intelligentia verbi Dei ex parte adstantium, non turbatur sed, e con-
trario, fumatur magis triplex unitas theologica, quae est fundamentalis
et necessario fumanda, i. e. unitas fidei, regiminis et communionis.
3. Omittendo rationes quae .iam allatae fuerunt quoad homiliam
3
in Missa, in art. 39} lin. 26 ubi dicitur « valde commendatur », propono
ut loco verborum « valde commendatur » scribantur « ne omittatur nisi
gravi de causa ».
4
••• Quoad Communionem sub utraque spede pro laicis essent quae-
dam practice dissuadentia ipsam. Certe} non adest periculum grave sed
sunt quaedam rationes practicae. Et si 5 facultas relinquitur episcopis,
laid per seipsos vel per alios inducti facile peterent Communionem sub
utraque specie adducendo vel etiam creando et multiplicando motiva re-
ligiosa ad hoc obtinendum. Et affecti his desideriis vehementibus, di:ffi-
culter intelligerent non convenientiam huius Co~munionis, verbi gra-
6
tia, propter diversas rationes.
1
Et sane surgerent pericula murmurationuip populi erga parochum,
vel episcopum si petitioni non acceditur. Est possibilitas etiam ut gu-
8
bernia possint aliquando prohibere vel rogare hoc in tempore epide-
miae, non dari, sicut iam accidit cum sa~ramento confirmationis in ali-
9

quibus locis propter periculum eontagionis, cum detrimento aestimatio-

10
nis huius practicae, quad spectat ad partem hygienicam.
Propter has rationes practicas postulo ut in pag. 176, lin: 11, ma-
90 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

nentibus verbis « tum clericis, tum religiosis », auferantur verba « tum

laicis », vel saltem Sanctae Sedi reservetur haec concessio. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 non vagum, sed. 2

Ad servandam viam
mediam inter totalem et nullam recognitionem, humiliter proponerem ut Ca-
non Missae servetur, cum additione invocationis S. Ioseph et iuxta n. 23 huius
schematis, supprimantur repetitiones v. g. quaedam verba, signa cruds, genu-
flexiones etc. Quoad partem catecheticam Missae. 3
Propter inopiam sacer~
dotum in multis regionibus, praesertim Americae Latinae, quamvis exsistat inte-
rior sensus religiosus in fidelibus catholicis, laborant tamen magna ignorantia reli-
giosa cum periculo facile amittendae fidei et amplectendi alias doctrinas etiam
atheismi communistae. Et quasi unica occasio docendi adultos in doctrina fidei
datur quando ipsi Missae adsunt diebus dominicis et festis de praecepto. Propter
hanc rationem verba art. 39, lin. 26, ubi de homilia dicit « valde commendatur »,
non meliores fructus dabunt, ex parte sacerdotum; quam in praesenti, quo saepis-
4
sime non instantes sunt praedicationi verbi. Hae de ratione ... Quarto.
5
Nam fideles, sine solida formatione religiosa, et haec est maioritas ipsorum, facile
crederent solam hostiam non esse suflicientem ad recipiendum D. N. I. Christum
6
cum suo corpore, sanguine, anima et divinitate. Praeterea si haec. quan-
titatem vini non e~sistentis, propter multitudinem fidelium, propter rationes hy-
7 8
gienicas non favorabiles sive loci, sive temporis etc. Ita. Etiam gu-
9 10
bernia possent. deest. deest.

19
Exe.Mus P. D. PETRUS TOU
Episcopus Hsinchuensis

V enerabiles Patres Conciliares,

De communione sub utraque specie, in n. 42, pag. 176, lin. 10:
verba « v. g. in Missa sacrae Ordinationis » mutari forsitan debent in
« in Missa consecrationis episcopalis ». Nam in ista et non in illa, sci-
1
licet ordinationis sacerdotalis, fit communio sub utraque specie.
Omnes hucusque sermocinantes in discussionibus de sacra Liturgia
et praesertim nunc de Missae Sacri£cio, duas prae oculis habent sollici-
tudines seu praeoccupationes, de cetero legitimas et laudabiles: unifor-
mitatem scilicet conservandam in tota Ecclesia, saltem latina, et va-
rietates introducendas in diversis locis et populis, semper pro utilitate
christi£delium melius consulenda. De facto enim nonnullibi plures in-
troductae sunt vel introduci tentantur novitates, saepe etiam pulchrae,
in ipsa 2 Missae celebratione.
 CONGREGATIO GENERALI S XI 91

Ideo nonnulla considerationi Patrum proponere humiliter audeo et

peto veniam auctorum magis competentium.
De celebratione Missae in ritu latino distincte considerandae esse
videntur variae partes celebrationis:
1. Canon Missae idem et invariatus manere desideratur ubique ter-
rarum quoad caeremonias et preces necnon, uti opinor, etiam quoad
linguam, exceptis « ~at.er Noster » et « Agnus Dei » elevata voce in lin-
gua vernacula forsifan pronuntiandis. ·· ·
3
2. In partibus Missae ante et post canonem, hodie exsistentibus,
eaedem conservari debent ubique caeremoniae bene et taxative defini-
tae, sed fieri probabiliter poterunt in diversis linguis populorum, si usus
4
linguarum vernacularum post hoc Concilium ... concessus fuerit. Nuper
5
tentamen privatum factum est apud nos, etiam in mea dioecesi, versio-
nis in linguam sinicam Ordinarii Missae melodiis gregorianis adaptata·e.
3 . Si quis episcopus vel sacerdos alias preces vel caeremonias spe-
ciales introducere intendit, uti revera nonnullis in regionibus factum
est, eas ponere debet extra partes proprias Missae communiter obser-
vatas et numquam eisdem interponat, ut sic locum habent trina reci-
tatio « Ave Maria » et preces subsequentes ·a Papa Leone XIII praeceptae
et devotiones variae 6 Missam sequentes. . · ·
Ratio est ut quisque christifid.elium celebrationem Missae bene se-
qui possit ubique terrarum, saltem in ritu latino, 1 etiamsi idiomata loca-
lia non cognoscit, uti mirifice hoc attingit in signo cruds ubique nos
signando, in recitationibus Rosarii, Viae Cruds, Angelus Domini, etc ....
quae simul peragi possunt ab omnibus fidelibus ex diversis linguis et
populis ..
Deinde pars prima Ordinarii Missae (ante canonem) est satis longa,
sed pars subsequens canonem videtur nimis brevis, ita ut fideles, ut non
dicam sacerdotes, qui statim post finem Missae (proh dolor) ecclesiam
relinquunt vel relinquere debent (v. g. ut locum cedant fidelibus aliam
Missam attendentibus in die festivo), vix gratiarum actionem agant adeo
ut tempus tam pretiosum (post communionem) perdant. Nonne, pro hoc
fine, convenientius erit, quaeso, iuxta n. 3 7 schematis, transferre ali-
quas preces ante canonem positas, ad partem canonem subsequentem?
8
v. g. (solum dico pro exemplo) praeter alias preces, salvo meliore iudi-
cio, ipse quoque hymnus « Gloria in Excelsis Deo » si recitatur vel can-
tatur post communionem, nobis certe praebebit occasionem maioris de-
votionis dicendo Domino nostro, in cord~ nostro manenti: « Adoramus
te, gratias agimus tibi, tu solus Sanctus, tu solus Dominus, tu solus Altis-
simus, Iesu Christe, etc .... ».
9
Parceant mihi liturgistae ... Dixi.
92 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In textu scripto tradito: 1 deest. . 2

dee·st. 3
deest. 4
a S. Sede.
5 6
deest. Dio sia benedetto et devotiones variae erga Ss.mum Cor Iesu et
1 8 9
B. M. Virginem et similia. deest. deest. veri nominis.

20

Exe.Mus P. D. CAROLUS RIMMER

Episcopus T ornacensis

Venerabiles Fratres,
Venia vestra mihi concedatur si per haec pauca verba disceptatio
nostra circa cap. II adhuc paululum 1 diutius protrahetur.
Duas tantum et quidem breves animadversiones afferre vellem, qui-
bus aliquod votum mihi .addere liceat.
Prima, quidem, animadversio, 2 respicit n. 39 de « homilia ». Om-
nino placent in hoc art. 39 sicut ibi proponuntur haec verba « tamquam
pars liturgiae ». Oportet enim et quidem valde quod haec Sacrosancta
Synodus inculcet iterum, explicitis et novis verbis, pastoribus nostri
temporis ea quae Concilium Tridentinum tam fortiter docuit de me-
mento homiliae domini~~lis. Praeterea, prae oculis semper habenda est
connexio quae intercedere debet inter Liturgiam, ex una parte, et totum
3
ministerium catechesis et evangelizationis, ex altera parte ...
4
Optime dicitur et proinde, sicut mihi videtur, in textu relinquen-
5
dum est quod homilia est, vero et proprio s.ensu, pars istius Liturgiae.
6
Est enim essentialiter commentarium a celebrante factum lectionum
celebrationis Liturgiae, praesertim evangelii; non est parenthesis quae-
dam. 7 Hoc enim apparet in tota traditione liturgica, inde a primaeva
descriptione Missae christianae quam Iustinus, hie Romae, confecit,
paulo post Apostolos, u~que ad litteras encyclicas Mediator Dei, in qua
homilia inter actiones liturgicas numeratur, imo usque ad Codicem ru-
bricarum anno 1960 editum.
8
Secunda mea animadversio pertinet ad n. 40, de oratione com-
muni.
Laudem et etiam suffragium nostrum articulus · iste meretur. Rein-
troductio 9 orationis communis seu fidelium, post Evangelium et homi-
liam ... 10 non postulatur, ut quidam putare possent, sub ductu vel pru-
ritu cuiusdam vani archeologismi.
11
Rationes in favorem huius restitutionis breviter sic compendiari ·
vellem.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 93

1. Haec restitutio proposita est in praeparatione Concilii a inultis

12
episcopis Africae et Asiae. Et ad hoc attendendum est, mihi videtur,
in quodam Concilio quod oecumenicum vult esse.
13
2. Etiam hodie habetur haec oratio communis et quidem cum
magno fructu actuosae participationis fidelium in omnibus ritibus orien-
talibus. .
3. Haec oratio pars erat antiquae Liturgiae romanae. De eius effica-
citate pastorali ad nos pervenit testimonium non parvum Prosperi Aqui-
taniae.14 Est ipse qui, hie Romae, formulavit illud celeberrimum princi-
pium: « lex supplicandi, scilicet in oratione communi fidelium, legem
15
statuat credendi ». Sunt ipsissima verba eius.
4. A duodecim ·saeculis, ·haec oratio·communis fuit conservata lin-
gua vernacula, in multis dioecesibus ritus · latini sub nomine « Allge-
meine Fi.irbitten » vel in lingua gallica « prieres du prone ».
16
Haec oratio communis, venerabiles Fratres, testitui posset diebus
dominicis, modo brevissimae litaniae petitionum, in qua repeterentur
responsio populi « te rogamus, audi nos », vel alia huiusmodi. Hae
oratione restituta optime supprimi possent orationes imperatae et etiam
preces post Missam «Ave Maria etc .... ».
11
Ad quoddam votum nunc accedo.
Heri quidam ex nostris venerabilibus Fratribus 18 quaestionem in
10
medio Concilii attulit de ieiunio .eucharistico. Liceat ibi aliquod ad-
dere verbum, unum tantum, non solum nomine meo, sed plurium epi-
scopatuum, scilicet Austriae, Scotiae et Belgii. Nonne, venerabiles Fra-
20
tres, voto plurimorum episcoporum responderet reductio temporis ieiu-
nii eucharistici v. g. ad unam horam tantum pro cibo, 21 non tantum pro
sacerdotibus celebrantibus, sed etiam fidelibus qui ad sacram accedunt
communionem.
In multis enim regionibus, multi et prae primis operarii non pos-
sunt in statu actuali legislationis, nisi cum magna difficultate, Sacra
Eucharistia refici, occasione Missarum vespertinarum.
Gratiae quam maximae et fervidae reddaniur 22 benignitati Sum-
morum Pontificum, pro facultatibus iam magnis hac in re concessis. 23
Confidimus tamen, beneficium novae reductionis temporis ieiunii
eucharistici, in sensu supra definito, etiam largiri posse, ut fructum ma-
gnificum huius Concilii, propter bonum spirituale fidelium, in primo
loco operariorum, qui post laborem, et tantas diffi.cultates ibi in medio
fabricarum et totius vitae hodiernae vigentes, ... 24 in diebus ferialibus,
cupiunt magno animo manducare Corpus Domini Nastri Iesu Christi, 25
et dixi.
94 ACTA CONC. VATICAN! II .:... PERIODUS I

2 3
In. textu scrip to tradito: 1 deest. deest. Incle homelia semper com-
mendetur, et diebus dominicis et festis de praecepto, si vultis, etiam praecipiatur.
4 5 6 7 8 9
deest. deest. deest. deest. deest. Redintegratio.
10 11 12 13 14
sitae. his breviter. deest. deest. alicuius non
sacerdotis sed laid, Prosperi Aquitaniae, qui actuosae liturgiae vero animo parti-
15 16 17 18 19
dpatus est deest. deest. deest. deest. Forte haec
20 21
quaestio ad hoc schema non directe pertinet. Liceat tamen. deest. deest.
22 23 24 25
agantur. hac in re iam a S. Sede concessis. etiam. Corpus
Christi manducare cupiunt.

21
Exe.Mus P. D. IOANNES VAN CAUWELAERT
Episcopus Inongoensis

V enerabiles Fratres)
Quoad prooemium cap. II quaedam animadvertere volebam quae
brevitatis causa scripta secretariatui generali remitto.
Attamen stuporem meum omjttere non possum, cum audio quad
aliquis nostrum expressionem « paschale convivium », sanctam Eucha-
ristiam indicantem, e prooemio movere velit. Tota enim Traditio chri-
stiana inde a Paulo, in sacra Eucharistia convivium paschale christiano-
1
rum recognovit... quad etiam S. Thomas in hymno Lauda Sion recor-
datur verbis: « novum Pascha novae legis » ... 2
Quoad concelebrationem, ducenti et sexaginta episcopi continentis
Africae, Madagascar et insularum gaudent de extensione usus concele-
brationis atque rationes in nota 12 expressas unanimiter approbant.
Eo magis quad noveri.tlt, quanti facient populi sui, spiritu commu-
nitario imbuti, tales celebrationes, in quibus cum omnibus sacerdotibus
suis uniti sunt. Altum talium celebrationum sensum optime intelligent,
sicut nobis compertum est ex eorum declarationibus post Missam cum
simplici sacerdotum communione, in Coena Domini celebratam. Populi
nostri potius tali praxi quam abstractis explicationibus sensum unitatis
Ecclesiae per sacramentum unitatis et unitatem sacerdotii in persona
Christi capient.
Immo sacerdotibus nostris, qui tam saepe in solitudine laborant,
magnae consolationis erit et adiumenti spiritualis talis concelebratio,
3
diebus quibus datur eis cum fratribus suis convenire ...
Istis rationibus coacti episcopi totius (episcopi ducenti et sexaginta)
continentis. Africae, Madagascar et insularum, Patres Concilii instantis-
sime rogant ut emendationes ab em.mo card. Leger propositas, appro-
 CONGREGATIO GENERALIS XI 95

bent scilicet in articulum rationes in nota 12 allatas inserant et faculta-

tem concelebrandi iudicio episcopi relinquant.
Modeste etiam sequentem adnotationem generalem proponere au-
deo: quando insignis numerus .episcoporum, quos pietas, zelus anima-
rum et amor unitatis cum Sede Apostolica commendant, nobis renovatio-
nem vel etiam innovationem proponit, hoc nobis tamquam indicatio
Spiritus Sancti esse debet.
Si talis innovatio in quibusdam regionibus non opportuna vel etiam
nociva timetur, non ideo Spiritum impedire possumus, qui opus suum
ad effectum ducat in illis aliis regionibus ubi adspiratio populi christiani
a propriis pastoribus recognita, tales innovationes requirit. Est enim
unitas Spiritus, qui unumquodque membrum Ecclesiae secundum pro-
priam naturam et vocationem crescere sinit. Sed est, proh dolor, etiam
unitas quae debilitantem uniformitatem imponere conatur et quae non
tantum vitam sed et vocem Spiritus suffocat.
Memores simus quomodo Spiritus Sanctus, ore Pauli et Barnabae,
in Concilio Hi.erosolymitano, apostolos adlocutus est eisque indicavit
ut christianos e gentilitate magnis libertatibus donarent, renuntiantes,
etiam cum scandalo, traditionibus christianorum e iudaismo.
Det Deus ut Concilium. nostrum, omnibus inspirationibus Spiritus
attentum sit, qui nobis speciali modo loquitur ore fratrum in quotidiano
commercio cum ovibus viventium, et aperiens Ecclesiam omnibus po-
pulis, in sinum eius reducat omnes qui reliquerunt earn: non tantum
eos qui ab imprudentibus innovatoribus decepti sunt, sed etiam eos
qui saepe saepius in Ecclesia non sunt retenti a propriis pastoribus qui
prudentia nimis humana admonitiones Spiritus tempore opportuno ne-
glexerunt. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 celebratum in memoriam operis redemptionis,

quo Christus mortem nostram moriendo destruxit et vitam resurgendo repa-
2
ravit. Si populus christianus hodiernus hoc non amplius intelligit, tem-
pus urget ut admoneamus eum Pascha Christi esse transitum eius ad vitam glorio-
sam per mortem cruds. Ad lin. 3: quod per Missam repraesentatur « mortis eius
victoria et triumphus » omnino retinendum censeo. Etenirp. opportune exprimit
sub quo respectu christiani imprimis memoriam mortis Christi fadunt. Rationem
triumphi eius et totius mundi in eo traditio optime exprimit in praefatione Sanctae
Cruds in ritu romano: « qui in ligno vincebat in ligno quoque vinceretur ». Ad
lin. 13: item non video rationem cur non designemus ultimum scopum Sacrifidi
Missae textu proposito: « ut Deus sit omnia in omnibus ». Utique Paulus ibi lo-
quitur de parousia, sed nonne eucharisticum sacrifi.dum est praeparatio illius pa-
3
rousiae et ad eundem scopum tendit. Et quamquam ratio sequens non sit
determinans, notatu dignum est quod, diebus exerdtiorum spiritualium vel con-
gressuum, concelebratio omnibus sacerdotibus occasionem praebebit digne sanctum
96 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sacri:ficium offerendi. Paupertas enim ecclesiarum nostrarum in terris m1ss1onum

non sinit tanto altarium numero providere et nimis durum videtur ut istis prae-
sertim diebus, etiamsi cum laude humilitatis, impediantur quin ipsi celebrent.

22
Exe.Mus P. D. CYRILLUS ZOHRABIAN
Episcopus tit. Acilisenus

Em.mi ac exc.mi Fratres carissimi,

Permittatur · mihi animadversionem exiguam exponere vobis circa
ultimum Evangelium sacrificii Missae ritus romani. Ne dicatur, quaeso,
quod cum natione armenus sim, minime mihi licere de ritu latino loqui;
etenim Dei gratia solemniter professus in Ordine Capuccinorum, ritu
latino sacerdos factus sum, ritu armeno nonnisi privilegio utor ut mis-
sionarius apostolicus inter Armenos.
1. Ni fallor, nulla Liturgia orientalis, ex qua Liturgiae occidentales
ortae sunt, teste historia originis Liturgiarum occidentalium, ultimum
Evangelium habet, nisi Liturgia ritus armeni.
2. Sicut alias dixi, ritus noster est novissimus inter omnes saltem
orientales et etiam latinum. Patres nostri Sahag patriarcha et Mesrob
monachus ex ritibus graeco, romano ac syriaco componentes ritum no-
strum nationalem, illa sumpserunt ex praefatis ritibus quae efficaciora ap-
parent sive ad excitandam devotionem vel admirationem.
3. E ritu romano inter. alia sumpserunt Evangelium S. Ioannis quod
orientales non habent. Sed concorditer cum ritibus orientalibus Missam
terminant cum benedictione· sacerdotis. Etenim in ritu nostro sacerdos,
lecto ultimo Evangelio sicut in ritu romano, statim incipit formulam
benedictionis. Cui respondet minister: « Benedicam Domino in omni
tempore, in omni tempore, in omni tempore, semper laus eius in ore
meo ». Sacerdos · deinde 1 benedicit populum dicens: « Estote bene-
dicti gratia Spiritus Sancti. Ite cum gaudio et Dominus Iesus sit vobis-
cum omnibus. Amen»; et ita Missa cum vere perfecta sit omnes rever-
tuntur ad sua.
Propositio mea: ex dictis patet usum ultimi Evangelii in ritu ro-
mano esse antiquissimum, igitur non audeo proponere eius suppressio-
nem, sed humiliter peto si non est possibile imitate dispositionem ritus
armeni, collocando illud ante benedictionem et terminare perfecte Mis-
sam cum versiculo: « Ite Missa est », ministro solemniter respondente:
« Deo gra ti as ». Dixi.
1
In textu scripto tradito: deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XI 97

23
Exe.Mus P. D. PETRUS BOILLON
Episcopus tit. Mainensis, coad. Virodunensis

Exe.mi et rev.mi Patres,

Pauca mihi breviter 1 dicere liceat de communione per modum via-
tici, sub unica vini specie (n. 42).
Ex pastorum experientia patet moribundos saepe iam non posse
Sanctam Eucharistiam per modum viatici sumere. Cuius causa videtur
quad, ex artis medicae progressu, aegrotantes qui iam cibum nequeunt
sumere solidum, sed tantum liquidum, per hebdomadas plures - tres,
quattuor, sex 2 - sustentantur priusquam moriuntur. Itaque, has per
hebdomadas et usque ad mortem, Sancta Eucharistia nutriri nequeunt.
Atqui lex de communione sub unica specie panis est ecclesiastica,
de communione vero per modum viatici, divina. Tandem invenimus
3
in Ecclesiae traditione, et in Oriente, communionem sub unica vini spe-
cie, saltem pro infantibus, vel, in Oriente, pro infirmis. 4 Quaequae sint
obstacula, lex superat divina.
Ergo, hoc Sancto Concilio adiungendum n. 42 propono: « Si quis
Viaticum sub panis specie sumere_ moribundus nequit, sed tantum sub
vini specie, illi hoc ipso modo ministrandum est ». Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: deest. deest. deest. deest.

24
Exe.Mus P. D. CONRADUS DE VITO
Episcopus Lucknovensis

Em.mi et rev.mi Patres,

De concelebratione in Missa chrismatis: talis concelebratio mihi
videtur non convenire sequentibus rationibus: 1
Eo quad consecratio chrismatis reservata est episcopo ratione Or-
dinis.
Consecratio chrismatis fit intra Missam. Idea tantum ille qui chrisma
consecrat deberet celebrate.
Si in illa Missa sacerdotes admitterentur ad concelebrandum, fide-
7
98 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

les possent facile decipi, putantes sacerdotes eo quod concelebrent in

Missa, ita etiam cum episcopo olea con-consecrare.
Ratio cur concelebratio admittitur in ritu latino est vel ordinatio
sacerdotalis, vel consecratio episcopalis, vel, uti in n. 44, b) dicitur,
2
quando, ob conventum multorum sacerdotum, etc.
Feria Vin hebdomada sancta, iuxta usum antiquissimum in Ecclesia,
sacerdotes permittuntur celebrate tantum propter necessitatem fi.delium;
imo unus tantum pro unaquaque ecclesia ubi Sanctissima Eucharistia
reservatur.
Denique in celebratione Missae chrismatis requiruntur 12 sacerdo-
tes, 12 diaconi, 12 subdiaconi, et locus pro consecratione chrismatis et
aliorum oleorum. Si concelebratio permittitur, tune magna confusio
oriri potest, speciatim si presbyterium erit angustum.
Tamen mihi videretur quad concelebratio in Missa Coenae Domini
3
valde conveniret propter istas rationes: ·
4
In ista Missa commemoratur institutio Sacrificii Missae, institutio
Sanctissimae Eucharistiae, ordinatio sacerdotalis et consecratio epi-
scopalis.
Sicut datur concelebratio in consecratione episcopali et ordinatione
sacerdotali, sic etiam conveniret quod concelebratio habeatur in Missa
Coenae, ubi haec omnia commemorantur.
Coena Paschalis fiebat per oblationem et esum agni. Si ergo in Missa
Coenae Domini datur concelebratio, melius appareret celebrantem et
alios sacerdotes oflerre et manducare Novum Agnum Paschalem.
In ultima Coena Christus consecravit, Apostoli communicati sunt.
In nostra Missa quae cominemorat ultimam Coenam omnes sunt
pariter iam 5 sacerdotes. In ultima Coena non aderant alii sacerdotes
6
praeter Christum, et ideo convenit quod omnes pariter concelebrent.
Si habetur concelebratio in hac Missa apud fratres orientales, cur
non apud nos? ... 7
8
Circa horam offerendi sacrificium, vellem dicere quad:
Dominus nullam restrictionem posuit circa tempus Missam oflerendi.
9
Idea lex divina nullam posuit restrictionem.
Restrictiones disciplinares temporis praeteriti hodie non sunt am-
plius necessariae. Ideo nulla ratio datur restringendi legem divinam.
Vita hodierna ita evolvitur ut horae matutinae sint pro fi.delibus
minus aptae ad attendendum divino Sacrifi.cio. Multi qui aliis horis pos-
sent facile ad Missam attendere, cur privari debent ut illis aptioribus
temporibus Missae adsint?
Ideo, ita de hora Missae decerni posset: « Missa unaquaque hora
celebrari potest, servatis ieiunii legibus ».
 CONGREGATIO GENERALIS XI 99
10
Nunc vellem quaerere aliquid quad, puto, nemo quaesivit: de Com-
munione fidelium quotiescumque Missam cum sacerdote offerunt. Peto
11
ut Patres hoc considerent, si hoc opportunum viderint.
Cur datur restrictio pro fidelibus recipere S. Communionem quando
12
ipsi Missam audiunt vel potius cum sacerdote offerunt?
Dominus nullum imposuit limitem; idea lege divina nullus adest
limes. 13 Immo ipse dixit quod omnes, non solum apostoli, debere Com-
munionem recipere quando ipsum per Missam commemorant.
Si lex divina hoc imponit, cur deberemus nos illam restringere?
Mundus ita depravatus est ut revera magna detur necessitas repa-
rationis. Nulla reparatio est melior quam Communio.
Fideles cum participent de regali Sacerdotio, debent cum sacerdote
offerre Missam, et ideo etiam de Victima participate.
Si sacerdos potest in prima, in secunda et tertia Missa, quas ipse
offert,1 4 et ter de Victima participate, cur fideles, qui cum ipso offerunt
5 16
Victimam prima vice, secunda et tertia,1 de illa et ipsi non possunt
communicare?
Ideo propono quod novus numerus addatur istis verbis: « Fideles
possunt recipere S. Communionem unaquaque vice Missam integre
cum sacerdote offerunt ». ·
Aliquid etiam - quad non est in schemate sed vel potest proponi
Patribus et quad possit esse magni momenti et utilitatis in Missionibus
non tantum pro fidelibus quam pto sacerdotibus, est nempe de Commu-
nione sumenda in absentia ministri. Si praeses putat quad hoc non de-
11
berem legere, tune non legam.
Praeses card. Trs SERANT: Unum momentum tantum habes.
Orator: Sufficit.

In textu scripto tradito: 1 Pag. 176, n. 44 a) Ad Missam chrismatis, feria V in

2
Coena Domini. Non videtur convenire. ad singulares celebrationes aliter
3
provided non possit, et de iudicio Ordinarii. Pag . 176, n. 44. Proponitur con-
4 5 6
celebratio pro Missa in Coena Domini. deest. · deest. deest.
7
Pag. 176. Additio proponitur post n. 46 d). N. 47: Unusquisque sacerdos con-
celebrans potest pro sua Missa concelebrata stipendium recipere. Convenit addere
hunc numerum ne dubia et controversiae oriantur. Etenim, sicut tot sunt oblatio-
nes, quot sacerdotes concelebrantes, ita tot stipendia sumi possunt. Singuli sacer-
8
dotes concelebrantes liberi sunt applicandi Missam pro speciali intentione. De
9 10 11 12
tempore offerendi Missam. deest. deest. deest. ipsis?
13 14 15 16 17
deest. tres Missas dicere. deest. poterunt. De Com-
munione sumenda in absentia Ministri. Reverentiae causa Ecclesia reservavit
Communionis distributionem sacris tantum ministris. Dominus hoc non fecit, ideo
lex divina hoc permittit. In Ecclesia primorum saeculorum S. Communio tradebatur
100 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

:6.delibus in manu. Puto quod ita fit in aliquibus ritibus non latinis. In locis ubi
datur unus tantum sacerdos, speciatim in missionibus, ipse non potest conventibus
aliorum sacerdotum intervenire; quandoque etiam pro ipso tempore exercitiorum
spiritualium sacerdos non potest suam stationem relinquere; nunquam adesse potest
alicuius essentialis recreationis gratia: et ratio est quia fideles simpliciter, et spe-
ciatim Sorores religiosae quotidie volunt S. Communionem recipere. Ideo propono
quod haec verba addantur: «Si Ministri S. Eucharistiae in loco non adsunt, :6.de-
les permittuntur sumere propria manu sacram Hostiam ex proprio ciborio, quad
super altare reponitur a persona apta a sacerdote designata, secundum rubricas
approbatas ».

25
Exe.Mus P. D. IOSEPH MELAS
Episcopus Nuorensis

Em.me Praeses, em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Quae aliquibus abhinc diebus breviter attigi iterum renov.ans, meam
liceat pandere ansitudinem circa duo argumenta quae in hoc secundo
schematis capite huius constitutionis agitantur: nempe circa Commu-
nionem sub utraque specie etiam laicis concedendam, et circa Missae
concelebrationem.
Exercitatos atque peritos nos esse docuit vitae usus, et si quando
res novae cuiuscumque generis inducuntur, novimus id populum tangere
atque commovere, simulque indifferentes nos esse non sinit. Quod certo
etiam fiet si ad effectum deducantur quae in hoc schemate statuuntur.
Populi mihi commissi communem animum interpretatus, quern bene
novi, mens mihi est Communionem sub utraque specie pro laicis non
esse probandam, ideoque schema reformandum ita ut pro casibus hucus-
que usitatis sit ipsa dumtaxat servanda. Ceterum non sunt praetereunda
incommoda quae multis ante saeculis huiusmodi usum abolendum Ec-
clesiae suaserunt. Quare igitur nostris diebus restituendus esset iam
obsoletus usus? Multa nee parva essent incommoda, minima beneficial
Iisdem rationibus Missae concelebrationem ad quosdam casus con-
ventus sacerdotum tantummodo contrahendam esse censeo, quando
scilicet ob evidentem utilitatem aliter impossibile erit singulorum cele-
bratio .
1
••• Sacerdotum petitionem significare cupio ut ipsis facultas conce-
datur Missae sacrificium feria V in Coena Domini celebrandi, ob solem-
nem instituti sacerdotii memoriam.
Insuper in art. 39, pag. 175, legitur: « Homilia, tamquam pars
ipsius Liturgiae, valde commendatur, praesertim diebus dominicis et
 CONGREGATIO GENERALIS XI 101

festis de praecepto ». Quern ita immutandum propono: « Homilia, tam-

quam pars ipsius Liturgiae, quam saepius habenda valde commendatur,
quotiescumque fieri poterit; at diebus dominicis et festis de praecepto
semper habenda erit, nisi sacerdos aegritudinis aut senectutis causa
excusandus sit ».
Norunt omnes qui pastorale ministerium experti sunt fideles saepe
saepius Missae audiendae praeceptum, ignorantiae causa, facile prae-
terire, quia numquam, vel raro, verbum Dei audiunt. Igitur, quamquam
mirum et absonum videri potest, dicendum est multis fidelibus praestan-
tius ac magis necessarium esse verbum Dei audire quam ipsam Missam
audire! Qui vero doctrina christiana instituuntur et ignorantiam a se
depellunt et sacrosancto Sacrificio libentius adsunt.
In eodem capite perpulchrae eae notandae sunt locutiones: « mensa
verbi » (in pag. 175, lin. 9); « ditior mensa verbi » (in eadem pag.,
lin. 22); « Liturgia verbi » (in pag. subs., lin. 13 ).
Bene igitur eadem constitutio, in art. 4 3, haec merito habet: « Li-
turgia Missae duabus partibus quodammodo constat, Liturgia nempe
verbi et eucharistica. Hae duae partes tamen ita intrinsece coniunguntur
ut unicum actum cultus efforment. Proinde animarum pastores in cate-
chesi tradenda, fideles sedulo instruant, ut integrae Missae celebrationi
intersint ». Dixi.

1
In textu scripto tradito: Et.
Praeses card. Trs SERANT: Proxima congregatio generalis habebitur
feria secunda, mensis novembris die 5, hora 9, in aula conciliari. Nunc
fit repositio Evangelii.
 CONGREGATIO GENERALIS XII
\ 5 novembris 19 62
I
 CONGREGATIO GENERALIS XII
5 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius generalis:

Praeest hodiernae congregationi generali em.mus ac rev .mus D. card.
Achilles Lienart, ep. Insulensis.
Antequam nomina dentur eorum, qui petierunt loqui in hac hodierna
sessione, honorificum est communicare coetui amplissimo nomina eorum
quos Ss. Dominus cooptare dignatus est in sodales tribunalis administra-
tivi; Hi sunt: em.mi ac rev.mi DD. cardd. Carolus Chiarlo; Franciscus
Morano; Villelmus Theodorus Heard; exc.mi ac rev.mi DD. Andreas
Rohracher, arch. Salisburgensis; Laurentius Begin, ep. Quercopolitanus;
Edmundus Nowicki, ep. tit. Thuggensis; Ioannes Pohlschneider, ep.
Aquisgranensis; Eugenius Beitia, ep. Santanderiensis; Ioannes Vonderach,
ep. Curiensis; Franciscus Furey, ep. tit. Temnitanus.
Nunc lego nomina eorum, qui petierunt loqui in hac hodierna ses-
sione. Ut audietis, hi multi sunt adhuc; quapropter consilium praesi-
dentiae iterum atque iterum eniie rogat Patres ut, si aliquid iam dic-
tum sit, ne repetant vel saltem paucissimis verbis se referant ad ea quae
iam dicta sint, ne tempus pretiosissimum inutiliter teratur.
Loqui igitur petierunt: em.mi DD. cardd. Carolus Confalonieri; Ia-
cobus Franciscus Mcintyre, arch. Angelorum in Statibus Foederatis
Americae Septemtrionalis; exc.mi DD. Ioseph Duschak, vie. ap. Cala-
panensis in Insulis Philippinis; Stephanus Laszlo, ep. Sideropolitanus in
Austria; Carolus Ferrari, ep. Monopolitanus in Italia; Armandus Fares,
arch. C~tacensis in Italia; Carolus Saboia Bandeira, ep. Palmensis in Bra-
silia; Ioannes Baptista De Mota, ep. Victoriensis in Brasilia; Albertus
Cousineau, ep. Capitis Haitiani in Haiti; Henricus Jenny, ep. aux. Came-
racensis in Gallia; Andreas Perraudin, arch. Kabgayensis in Ruanda-
Urundi; Paulus Barrachina, ep. Oriolensis in Hispania; Augustinus De
Moura, ep. Portalegrensis in Lusitania; rev.mus P. Benno Gut, abbas
primas Confoederationis Benedictinae; exc.mi DD. Paulus Yii Pin, arch.
Nanchimensis in Sinis; Marinus Bekkers, "ep. Buscoducensis in Neerlan-
dia; Eladius Vicufia, ep. Chillanensis in Chilia; Paulus Seitz, ep. Kon-
tumensis in Vietnam; Ioseph Pont, ep. Segobricensis in Hispania;
Thomas Muldoon, ep. Fesseitanus, aux. Sydneyensis; Patricius Kelly, ep.
106 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Urbis Beninensis in Nigeria; Carolus Parteli, ep. Tucuarensis in Uruguaia;

Simon Landersdorfer, ep. Passaviensis in Germania; Marcellus M. Dubois,
arch. Bisuntinus in Gallia; Georgius Xenopulos, .ep. Syrensis in Graecia;
Petrus M. Theas, ep. Tarbiensis in Gallia; Caesar Antonius Mosquera,
arch. Guayaquilensis in Aequatore; Gregorius Modrego, arch.-ep. Barcino-
nensis in Hispania; Ioseph D' Avack, arch. Camerinensis in Italia; Ioan-
nes Pereira, ep. Leiriensis in Lusitania; Franciscus Zak, ep. S. Hippo-
lyti in Austria; Franciscus Zauner, ep. Linciensis in Austria; Iulius
Kandela, arch. tit. Seleuciensis pierius in Syria; Antonius Pildain, ep.
Canariensis in Hispania; Maximus Hermaniuk, arch. metropolitanus
Vinnipegensis pro Ucrainis in Canada; Custodius Alvim Pereira, arch.
de Lourenc;o Marques in Mozambico; Raphael Bidawid, ep. Amadiensis
in Iraq; Ioseph Souto, ep. Palentinus in Hispania.

Praeses card. LIEN ART:

V enerabiles Patres et Fratres, hodie continuare debemus discepta-
tionem de cap. II sacrae Liturgiae schematis.
Ad disceptationem brevius faciendam oratores instanter depreca-
mur ut quod iam ab aliis dictum est non repetant, sed potius loqui absti-
neant. Exhortamur etiam Patres ut inter se velint eligere qui in nomine
plurimorum animadversiones emittant, quia si unusquisque nostrum
ius habet in Concilio loquendi, ius illud per delegatum exercere potest
et sic faciendo omnibus officium praestaret.

1
EM.MUS P. D. CAROLUS CARD. CONFALONIERI

Venerabiles Patres,
In postremis generalibus congregationibus mensis octobris nuper
elapsi hie habitis, bona utique fide quaedam dicta sunt, quae possent
confusionem ingerere circa apparata et emendata schemata Concilio po-
stea subiicienda. Proinde cardinales, qui membra fuerunt pontificiae
subcommissionis de schematibus emendandis praeparatoriae, venerabi-
libus Patribus, iis praesertim qui commissioni centrali opus dederunt,
haec declaranda censent:
1) Munus commissionis centralis praeparatoriae definitum fuit a
Summo Pontifice, n. 14 Motu Proprio Superno Dei nutu diei 5 iunii
1960, scilicet: « Sequi ac, si necesse sit, in ordinem disponere singula-
rum commissionum labores atque illarum conclusiones rite perpensas ad
 CONGREGATIO GENERALIS XII 107

Nos deferre, ut res in Concilio Oecumenico tractandas Nosmetipsi sta-

tuamus ». (Sunt verba Summi Pontificis). Quod munus confirmatum
fuit in Normis ab ipso Summo Pontifice approbatis die 16 septembris
1961 et sodalibus distributis.
2) Suffragia ergo Patrum commissionis centralis, data per verba
placet, non placet, placet iuxta modum, hoc tantum respiciebant: con-
venientiam praesentandi schemata Summa Pontifici. Suggestiones, emen-
dationes, animadversiones a Patribus in disceptatione factae, uti singu-
lae et qua tales, suffragationi subiectae non fuerunt nee erant subiicien-
dae, quia talis singularum propositionum suffragatio a munere exsula-
bat. De cetera notum est quod multi Patres sententiam suam saepe
exprimebant per verba generica: « Adhaereo his quae dixit Pater A et
Pater B et Pater C, et ceteri »; sed Patres A, B, C, .et ceteri vota
inter se difformia et discordantia aliquando proposuerant. Quaenam
ergo adhaerentium sententia? ·
3) Die 7 novembris 1961 vero, SlJ.bcommissioni de schematibus
emendandis tune institutae, per decretum in publica sessione perlectum
coram Summa Pontifice praeceptum fuit: « Ista subcommissio provide-
bit emendandis schematibus, perpensis scilicet a sodalibus huius com-
missionis centralis propositis emendationibus ».
4) Hoc sibi commissum munus subcommissio, iuxta constitutum
iter, studuit rite adimplere. Omnes observationes commissionis centra-
lis, systematice collectae, transmissae sunt ad cardinalem praesidem com-
missionis originis ut eas, consultis tribus ipsius commissionis originis
selectis membris, perpenderet et inde subcommissioni de schematibus
emendandis significaret quaenam essent accipiendae aut reiciendae, ar-
gumentis adductis.
5) Tune Patres cardinales subcommissionis, qui initio quinque,
postea septem fuere, examinaverunt sive observationes sodalium com-
missionis centralis sive responsiones datas a commissione originis; ubi
erat co~cordia, textus emendatus fuit sine ambage; ubi vero discordia,
subcommissio, perpensis hinc inde argumentis pro munere sibi a Summo
Pontifice commisso, prudenter et scienter illas propositiones selegit,
quas aptiores iudicavit.
6) Ad haec omnia perficienda, perplures conventus habuit subcom-
missio et assiduos labores per integrum annum produxit. Schemata
autem variis voluminibus continentur, quorum primum illud est quod,
iussu Summi Pontificis, transmissum fuit ad omnes conciliares Patres
et nunc ipsi prae manibus habent.
Discussio igitur Concilii et eius liberum et supremum iudicium non
est de praeteritis, sed de schematibus prouti iacent in subiecto volumine,
108 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

iuxta monitum in primo folio ipsius voluminis positum, subsignatum a

cardinali Secretario Status die 13 iulii 1962.
7) Ad martyrologium quod attinet, in n. 16, pag. 164 schematis
de Liturgia praeclare dicitur: « Libri liturgici recognoscantur ». Iam-
vero martyrologium est liber liturgicus.
Haec sereno animo et caritate fraterna dicenda erant.

2
EM.MUS P. D. IACOBUS FRANCISCUS CARD. McINTYRE
Archiepiscopus Angelorum in California

Em.mi Praesides, em.mi et rev.mi Patres,

In Statibus Foederatis Americae Septemtrionalis sacrosanctum
Missae Sacri:ficium maxima :6.delitate et devotione o:ffertur secundum
ritum romanum et rubricas Missalis romani.
Instructionibus dogmaticis et catecheticis distinctio inter « Missam
catechumenorum » et « partem praeparatoriam » Canonis et Consecra-
tionis dare monstratur et a :6.delibus bene intelligitur. Christi:fideles per-
multi integram Missam cum celebrante assidue et secreto legunt per
medium missalium manualium. Missalia haec in lingua vernacula lati-
naque in eadem pagina scribuntur.
Idcirco sacra Missa ab omnibus unum est in intentione atque actio-
ne, et omni ex parte ad consecrationem tendit. Missa actus cultus
est et divinum sacri:ficium. I taque attentionem omnium circumstantium
absorbit.
In diebus dominicis et in diebus festis post Evangelium Missae in
lingua latina, Missa interrumpitur. Celebrans aut alius sacerdos in
pulpito Epistolam Evangeliumque Missae in lingua vernacula legit.
Deinde Epistolam Evangeliumque cum commentario brevi explicat, aut
instructionem de catechismo exponit. Deinde Missa cum «Credo» in
lingua la tina resumitur.
In hoc ordine integritas Missae in lingua latina conservatur. Lingua
vernacula introducta ab actione Missae separatur; et hac in omnibus
Missis non utitur.
Schema in pag. 175 confusionem complicationemque proponit. Si
schema adoptetur, proxima ad scandalum nostro populo sit.
Continuitas Missae retineri debet. Traditio caeremoniarum sacra-
rum conservari debet. Instructiones in Sacris Scripturis, dogma et cate-
chismus in lingua vernacula praeservari possunt sine offensione linguae
 CONGREGATIO GENERALIS XII 109

latinae. Hi omnes in methodo currente servantur; mutationes non re-

quiruntur.
In schema de sacra Liturgia, cap. II, par. 41 ss., consideratio adae-
quata ad primum principium non datur.
In Instructione Sacrae Congregationis Rituum, data mense septem-
bris anno 1958, dicitur, ut attentio, quae est primaria ad audiendam
Missam, est interna, contemplatio mysterii Eucharistiae.
Ergo mihi videtur participationem actuosam in his discussionibus
recipi maiorem considerationem quam debet.
Haec attentio interna frequenter habetur apud eos quorum capa-
citas intellectualis non est magna; participatio actuosa insuper frequen-
ter est distractio.
Venerabiles Patres, in re lingua latina Summus Pontifex locutus
1
est.

1
In textu scripto tradito: deest.

3
Exe.Mus P. D. VILLELMUS IOSEPH DUSCHAK
Episcopus tit. Abiddensis, vie. ap. Calapanensis

Patres Conciliares em.mi, ill.mi et rev.mi,

Aliqua generalia et fundamentalia proponere vellem · de Ordine
Missae instaurando vel restaurando secundum art. 3 7 cap. II schematis
constitutionis de sacra Liturgia.
Ultima Coena Christus Missam instituit ut memoriale sui ipsius,
imprimis suae mortis: est corpus « quod pro vobis datur », est sanguis
« qui pro vobis fundetur »; «Hoc facite in meam commemorationem »
(Le. 22, 19-20).
Nostris temporibus memoria Domini, Coena Domini, sacrificium
Missae celebratur secundum diversos ritus. Ritus isti antiqui et valde
venerabiles sunt, sed facti ab hominibus, licet doctis et sanctis. Per
saecula nunc iam praeterita modi celebrandi Missam et ipsa missalia
variis mutationibus et multis varietatibus subiecta sunt usque ad illam
plus minusve finalem missalis editionem - hoc quidem valet pro ritu
latino tantum - quae facta est post Concilium Tridentinum. Missali
isto latino utimur usque ad tempus hoc.
Si nostris temporibus et ab hoc Concilio totius historiae Ecclesiae
maxima desideratur et exspectatur instauratio Missae, necnon summa
110 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

mediorum et monitorum quae ad participationem fidelium actuosam con-

ducant, methodus optima eligenda consistere videtur in reditu ad pri-
mam et originalem Missam quam et sicut Christus ipse ultima Coena
instituit et uti memoriam sui facere et repetere praecepit. Si saecula et
generationes quae transierunt suos pro celebratione Missae ritus formate
potuerunt secundum eorum mentem et gustum, qua ratione non liceret
Patribus maximi huius Concilii, post tot saecula, Summo Pontifice duce,
et secundum dictum « omnia instaurare in Christo », quodammodo
redire ad primam et veherabilissimam Missae formam a Christo ipso in-
sti tutam?
Nihil dicam contra linguam latinam. Est lingua matris, sanctae Ma-
ttis Ecclesiae, est lingua liturgica maioris Ecclesiae Catholicae partis,
lingua Concilii, communicationis catholicae per totum orbem terrarum;
lingua scientiarum sacrarum; est lingua pro seminariis et litteris sacris
in operibus sanctorum Patrum innumerabilibus et Ecclesiae Doctorum
depositis.
Nihil dicam contra diversos ritus, nihil contra ritum latinum. Exsi-
stit, habet et habebit ius exsistendi et florendi, praesertim in Missis
solemnibus, cantatis, in Missis sacerdotum sine congregatione celebran-
tium, pro monasteriis et communitatibus linguam latinam non igno-
rantibus. Sed quaestio est, num ritus latinus, uti est, immo variis modis
et mediis participationem actuosam foventibus necnon consiliis aucto-
ritatis Ecclesiae et peritorum adhibitis, illum actuosae participationis
gradus admittat qui haberi posset et exerceri debet propter mandatum
Domini, propter eminentem valorem intrinsecum et momentum sanctae
Missae pastorale. Utile est hie meminisse dictum illud Domini de com-
missura panni rudis quae non immittitur in vestimentum vetus, vel de
vino novo quod non mittunt in utres veteres (Mt. 9, 16-17).
Sperare liceat primam pattern Missae, quae dicitur catechumenorum,
qua christifideles doceantur et orationibus praeparentur, celebratam iri
lingua vernacula. Cur enim sacerdotes per generationes iam, submissa
voce, ista verba sacra et inspirata, nempe lectiones, Epistolas, ipsum
Evangelium, repetere debent coram Deo solo, qui omnia scit et textus
illos sacros inspiravit pro populo suo sancto vel sanctificando, dum
populus Dei ipse post eum, i. e. sacerdotem, sedet et esurit et sitit, avi-
dus illius panis qui est verbum Domini 1 ?
Mentionem hie non facio eorum postulatorum et desideriorum circa
Missam quae sunt multa et varia, et frequenter proferuntur a peritis sa-
crae Liturgiae. Hie quaestio sit de canone Missae tantum, uti Christus
ipse fecit et fieri iussit illis pernotis verbis: « Hoc facite in meam
commemorationem ».
 CONGREGATIO GENERALIS XII 111

Praesumi liceat verbo «hoc» Christum praecepisse in sui memoriam

facere quod, et quo ritu, et quibus aliis circumstantiis quae in future
repeti possent, ultima Coena et institutione sanctae Eucharistiae ipse
et fecit et dixit. Immo dici posse videtur totam, ut ita dicam, atmosphe-
ram quae in ultima Coena vigebat in quacumque Missa celebranda repeti
et effici debere in quantum fieri potest. Quaenam nunc sunt ista ele-
menta sensu liturgico constitutiva et distinctiva secundum primam Do-
mini nostri Iesu Christi Missae celebrationem ab ipso factam?
Christus celebravit Missam primam coram Apostolis - versus po-
pulum, secundum consuetudinem in coenis vigentem.
Christus locutus est alta voce, ita ut omnes, ~t ita dicam, Canonem
primae istius Missae audirent.
Christus usus est lingua vernacula, ita ut omnes sine ulla difficultate
eum et verba eius intelligerent.
Verbis «hoc facite », secundum eorum integram notionem, conti-
neri videtur praeceptum celebrandi Missam uti coenam, coram populo,
vel saltem alta voce et lingua quam commensales intelligunt. Accedit
quod difficile intellectu est memoriam Domini celebrari posse in silen-
tio et lingua ignota adstantibus, uti mysterium, quamvis profundissimum
sit mysterium ipsius Missae. Missa ritu ultimae Coenae celebrata prae-
beret participationem naturalem et intimam, ita ut non amplius opus
sit istis modis et auxiliis ab extra illatis.
In ultima Coena Christus permulta et perpulchra dixit, docuit et ora-
vit quae quodammodo ad memoriam Domini pertinent, et vix acne vix
quidem a celebratione memoriae eius separari possunt. Conclusiones
patent: demus populo nostro, quandocumque obligatione tenetur as-
sistendi vel audiendi Missam, et quandocumque concursus populi habe-
tur, istum ritum originalem institutum a Domino ipso. Stet sacerdos co-
ram populo ut alter Christus, populus ipse audiat et intelligat omnia.
Verba adhibenda, imprimis in Canone, sint verba Domini, et parce so-
lummodo verba hominum. Sint verba promissionis Sanctissimi Sacra-
menti (Io. 6): «Ego sum panis vivus ... , panis vitae ». « Qui manducat
me ... », etc.
Sint verba ultimae Coenae et ultimae noctis Domini super terram,
secundum Evangelium S. Ioannis: « Exemplum dedi vobis », «Ego
sum via et veritas et vita », « Si diligitis me, mandata mea servate »,
« Pacem relinquo vobis, ... non quomodo mundus dat... », «Ego sum
vitis vera, vos palmites », etc. Et semper addatur vel pars ultimae Chri-
sti orationis circa istud « ut omnes unum sint ».
Patres Conciliares: neque diversi ritus neque fratres christiani qui
non sunt catholici, sed credunt in Christum Eucharisticum, unquam ac-
112 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

cipient ritum latinum vel quemcumque alium ritum historicum, sed for-
tasse parati sunt accipere invitationem cooperandi, peritis omnium rituum
necnon Ecclesiarum quae fidem eucharisticam tenent adiuvantibus, in
compositione Missae quae vere vocari posset Missa oecumenica vel « Mis-
sa orbis », quae Missa sequeretur ritum Coenae Domini et principia su-
perius generatim et passim enumerata.
Sic habere possemus Missam vere oecumenicam, Missam orbis, et
cum ea istam multum desideratam unitatem, saltem in memoria eucha-
ristica Domini. Videant auctoritates summae Ecclesiae, videant periti
theoretici et practici. Populus autem Dei gauderet participatione ista
perfecta et intima qua ultima Coena Apostoli gavisi sunt.
Conceptus et propositio « Missae orbis » audacitatem redolet, sed
non temeritatem, quia sequemur exemplum et praeceptum Christi Do-
mini. Meminisse etiam iuvat hoc Concilium esse maximum in historia
salvationis et Concilium sic dictum unionis.
Conceptus et propositio « Missae orbis » fortasse est sicut istud
granum sinapis, quod est minimum quidem (Mt. 13, 31-32) sed si ha-
buerimus fidem (Mt. 17, 19), dabit fructum (Mt. 13, 8), et nihil im-
possibile erit (Le. 17, 19).
Quae dixi et proposui, non dixi ut peritus scientiarum sacrarum,
sed ex conscientia mere pastorali, et ex experientia plus triginta annorum
pastorali vere et simpliciter missionaria. Dixi.
1
In textu scripto tradito: Dei.

4
Exe.Mus P. D. STEPHANUS LASZLO
Episcopus Sideropolitanus

Em.mi Patres, venerabiles Fratres,

Animadversiones meas ad art. 43 secretario generali scriptis trado,
quad valet etiam de animadversionibus meis ad praeceptum Missae fe-
stivae imprimis quad valet de Dominica et diebus festivis.
Tantum aliqua verba ad n. 37. Forte nobis brevissimus conspectus
instaurationis liturgicae in ultimis annis ad investigandam viam rectam
in hac materia utilis esse possit, nempe: 1
1. Quod instauratio, de qua in hoc capite, non aliquid novum est
sed a pluribus annis abhinc iam incepit et adhuc semper perdurat. Quod
permultae ordinationes Apostolicae sicut et S. C. Rituum, quae interim
publicatae sunt, satis probant, quarum una aut altera fere quovis anno
 CONGREGATIO GENERALIS XII 113

2
in A.A.S. invenitur: ex. gr.: decretum generale de Rubricis ... ; decre-
tum Maxima redem,ptionis nostrae mysteria (A.A.S., 47, 1955, pag. 638),
Instructio de Muska sacra et sacra Liturgia (A.A.S., 50, 1958, pag. 630),
Litterae Apostolicae motu proprio datae de novo Rubricarum Brevia-
rii et Missalis Romani corpore (A.A.S., 52, 1960, pag. 593). Anno 1955
Pius Papa XII constituit commissionem, cui generalis instaurationis li-
turgkae studia demandata fuerant.
2. Quae instaurationes non tantum ad Sacramenta aut Sacramen-
talia se referunt, sed etiam ad sacrificium Mis.sae (vide decretum Maxi-
ma redemptionis nostrae mysteria aut Litteras Apostolicas de novo
Rubrkarum Breviarii et Missalis Romani corpore, et alia).
3. Causae, quae pro istis instaurationibus afferuntur eaedem sunt
quas tam saepe ibi audivimus, nempe:
a) Promotio participationis fidelium (ex. gr. textus: « sedulo cu-
randum est, ut fideles non tamquam extranei vel muti spectatores Missae
intersint, sed illam praestent participationem, quae in tanto mysterio
requiritur » ex Instr. de Muska sacra et sacra Liturgia, A.A.S., 50,
1958, pag. 641).
b) Respectus biblicus sive promotio splendoris primitivi sacra-
rum actionum (cf. imprimis instaurationem Hebdomadae Sacrae. lam
in decreto de solemni vigilia paschali instauranda legimus: « Nostra au-
tem aetate ... vivum obortum est desiderium, ut paschalis praesertim
vigilia ad primitivum splendorem revocaretur, originali eiusdem vigi-
liae instaurata sede, ad horas videlicet nocturnas, quae dominkam Re-
surrectionis antecedit » (A.A.S., 43, 1951, pag. 129).
c) Pastoralis sollicitudo et efficacia sacrae Liturgiae pro vita chri-
stiana (fere in omnibus decretis primum locum habet). Et non ultimo
loco:
d) Petitio ins tans episcoporum (ex. gr. « His de causis viri in re
liturgica peritissimi, sacerdotes curam animarum gerentes, et imprimis
exc.mi ~ntistites, recentioribus annis enixas ad Sanctam Sedem preces
detulerunt, postulantes, ut liturgkae Sacri Tridui .actiones, ad horas, ut
olim, postmeridianas revocarentur, eo sane consilio, ut ... fideles faci-
lius ... interesse possint » (A.A.S., 47, 1955, pag. 839).
Talibus aut similibus causis impulsae ultimis annis non paucae in-
novationes in sacra Liturgia inductae sunt, quae tamen partem tantum
materiae instaurandae efformant. Ideo instaurationem generalem Sanc-
tissimus Dominus Concilio Oecumenico demandavit, et quidem Litteris
suis de die 25 iulii 1960 (A.A.S., 52, 1960, pag. 593) quibus novum
rubrkarum Breviarii et Missalis Romani corpus publicatum fuit ... 3 Con:-
cilii erit ergo ex causis supra allatis sacram Liturgiam in genere instau-
114 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

4
randi et ad finem deducendi et quidem primum ut statuantur prin-
cipia hanc generalem liturgicam instaurationem respicientia, sed pari
5
modo - ita humilis mea sententia - ut eadem et applicentur saltem
ad praestantiores quaestiones in hac materia. Alio modo Concilium nee
officium nee exspectationes tam multorum fidelium et sacerdotum sicut
et episcoporum impleret.
Quod ad opus ergo nos comitetur « sapientia caelestis » (ex oratione
pro festo S. Pii X), sed pariter non desit nobis « fortitude apostolica »,
quam apud Sanctum Papam in hac Basilica tam honoratum admiramur.
Gratias maximas !

In textu scripto tradito: 1 Nullus articulus, fere nullum verbum in cap. II

adest, quod discussione nondum fuerit disceptatum. Ideo ad textum, qui forma
proposita exspectationes iustas adimplere videtur et sapientibus observationibus
Patrum conciliarium in melius adauctus fuit, mihi liceat pauca tantum addere, et
quidem primum ad art. 4 3, nempe ut paulum emendetur et nonnullis verbis adau-
geatur, i. e.
1. Ut pro verbis: « Ut integrae Missae celebrationi intersint », alia verba,
e. g. Missae participent, Missae partem habeant, ponantur et ut verba: Missae in-
teresse sive Missam audire aut legere et similia pro futuro non adhibeantur. Non
tantum de emendatione accidentali ibi agitur, sed in hac locutione tota quaestio
conten ta esse videtur, quae ad.hue satis ample disceptata fuit.
2. Articulus supra citatus innuat etiam praeceptum Missae festivae, dico in-
nuat, quia hoc tantum ab inscriptione articuli evenit. Ideo propono, ut post verba:
Ut integrae Missae intersint aut participent, ulteriora verba ponantur, nempe:
« et ita etiam praeceptum Missae festivae rite adimpleant ».
3. Qua in connexione, ubi de praecepto dierum festivorum sermo sit, deli-
berandum esset, an non aliquid etiam de diebus festivis, imprimis de dominica
dici debeat. Non parvum periculum est, fere ubique, ut dominica tum pro vita
privata cum pro sociali valorem suum animittat. Quam diem non pauci prob dolor
non amplius ad implendum praeceptum Missae festivae adhibent, sed magis pro
laboribus aut oblectationibus et similibus. Dominica etiam e vita sociali magis
magisque evanescit, quia in pluribus fabricis labores industriales non amplius silent
et in non paucis regionibus sic dicta hebdomada currens (i. e. hebdomada, in qua
non amplius dominica, sed alius dies hebdomadae pro operariis liber est) inducitur
aut iam inducta est.
Ideo ibi aut alio convenienti loco aliquod verbum in hac re necessarium esset,
ut Concilium vocem suam tum ad saeculares potestates cum ad singulos possiden-
tes fabricarum sicut et ad omnes fideles dirigat, ut Ordo vitae christianus e diebus
festivis et ferialibus cons tans observetur, quia eius omissio aut negatio non sine
detrimento pro genere humano · esse possit.
4. Ad art. 37 (non minus ad art. 41 et 44) qui ob innovationes inconvenientes
nonnullas diflicultates causare videtur, forte tantum aliqua verba in genere, quae
forte ad investigandam rectam viam in hac materia utilia esse possunt, nempe.
2 3
ad simpliciorem formam redigendis (A.A.S., 47 [1955], p. 218). ne
4 5
earum emendatio diutius protraheretur. statuerentur. applicarentur.
 CONGREGATIO GENERALIS XII 115

5
Exe.Mus P. D. CAROLUS FERRARI
Episcopus Monopolitanus

Venerabiles Patres,
1
De hoc II capite aliqua humiliter sentio et breviter propono.
1. Mihi videtur quod schema huius II capitis ex duplici titulo
commendari debeat.
Imprimis propter sobrietatem partis doctrinalis: etenim repetere
non praesumit «ea quae Patres ac theologi veteres et recentiores tradi-
2
derunt ... ad hoc - ut rem dicam cum verbis Summi Pontificis - non
opus erat ut Concilium Oecumenicum indiceretur ».
Commendatur quoque propter studium patienter elaborandi aptiora
3
principia pastoralia, quae sunt necessaria in novo Ecclesiae conamine
ad « plenius », « altius » et « amplius » tradendum nostris temporibus
salutis nuntium. In hoc plane concordat intentio schematis cum mente
Concilii a Summo Pontifice solemniter declarata.
Hane igitur mentem commissionis praeparatoriae, quae expressio-
nes desumit magis ex theologia biblica quam ex theologia scholastica, ut
congruum est Magisterio pastorali, defensam vellem et commendatam.
2. Schema de sacra Liturgia non est constitutio dogmatica; atta-
men nulla theologia pastoralis construitur sine principiis. Opto ergo
ut in introductione ad decreta huius capitis, inter sextam et septimam
lineam locus detur brevi declarationi fundamenti dogmatici participa-
tionis fidelium ad Sacrificium eucharisticum, ita ut eflicaciter revocetur
carentia verae potestatis sacerdotalis conficiendi Sacrificium in christi-
fidelibus; itemque salutariter declaretur eorum capacitas sacerdotalis
Sacrificium offerendi. Sic clarius apparebit quod in sequentibus lineis
dicitur.
3. Circa art. 3 7, pag. 17 4: de novo Ordine Missae instaurando.
Adhuc desideratur in Liturgia, inter Missam solemnem et Missam sim-
pliciter lectam, improprie « privatam » dictam, Missa magis communi-
tati accommodata, in qua scilicet, ad normam n. 27 primi capitis,
per actiones, per gestus, per habitus corporis, per acclamationes, responsa
et cantica, foveatur illa dispositio animi quae ad optatam participatio-
nem fideles ducat.
Exopto ergo ut Ordo huius Missae aequa harmonia conciliet quae
celebrantis et quae christifidelium sunt. Erit nova et peropportuna oc-
casio practice demonstrandi quod possunt fideles et quod non possunt.
116 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Ne desit, quaeso, ad n. 39 ubi loquitur de homilia, commendatio

praecipuorum fontium, scilicet Scriptura, Liturgia, Patrum .et Ecclesiae
Magisterium. Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: deest. sunt verba. quibus nitatur novum
Ecclesiae conamen.

6
Exe.Mus P. D. ARMANDUS FARES
Archiepiscopus Catacensis - episcopus Squillacensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

Quasdam brevissimas animadversiones pono.
1. In redactione definitiva prooemii ad hoc cap. II, ne dedignentur
commissarii prae oculis habere quae edicuntur in Concilio Tridentino,
in sess. XXII, in cap. 1, ne in textu aliquid inconveniens aut expressio
a doctrina communi discrepans irrepat.
2. Ad n. 3 7. Praeoccupatio de faciliore participatione fidelium ad
Miss am ne ultra fas extendatur. Praecipue in nullo tangatur Canon Mis-
sae, cum idem Concilium Tridentinum - in eadem supra citata ses-
sione, in cap. 4 - declaraverit Canonem Missae esse ab omni errore
purum (cf. etiam can. 6) et ipsum extulerit cum constet - sunt verba
1
Concilii: - «ex ipsis Domini verbis ... ex Apostolorum traditionibus ac
sanctorum quoque Pontificum piis institutionibus » (cf. DB 942, 953 ).
3. Ad n. 39. De homilia in Liturgia verbis generalioribus tractetur
quaestio. Praeceptis disciplinaribus normae aptiores tradantur.
4. Ad n. 40. Oratio communis fidelium retineatur uti nunc est, in
forma solemni, in feria sexta Tridui sacri. In forma quadam litanica addi
posset in Missis festivis Adventus et Quadragesimae ante Offertorium;
et etiam in quibusdam aliis Missis: v. g. in festo Christi Regis: pro pace
universali; in die Missionali: pro diffusione Ecclesiae in mundum; in
die pro vocationibus ecclesiasticis: ad implorandas vocationes. Demuro
statui faciliter possent formularia litanica (non plus quam septem invo-
cationes) ad varias occasiones: v. g. in festo S. Ioseph Opificis, pro
operariis; in festo Patronorum nationum, pro prosperitate Patriae; initio
anni scholastici, pro fructuosis studiis; etc.
5. Ad n; 42. Circa Communionem sub utraque specie, meo quidem
iudicio, non recedendum videtur ab actuali disciplina, nee in ipsa Missa
in qua conferuntur sacrae Ordinationes, etiam presbyteratus. Rationes
potiores sunt: ad evitandam admirationem in populo et ad leges hygie-
 CONGREGATIO GENERALIS XII 117

nicas servandas. Perdurant adhuc rationes practicae ob quas in occi-

dente ad Communionem sub specie panis tantum deventum est.
6. Ad n. 44. De concelebratione. Praescindendo a casibus particu-
laribus,2 puto maximam considerationem faciendam esse de petitionibus
monasteriorum, monachorum et aliorum qui vitam communem degunt
in gloriam Dei.
7 et ultimo. Unum addo, circa titulum secundae partis huius ca-
pitis qui inscribitur « De concelebratione sacramentali ». Dicendum esset
potius: « De concelebratione Missae » vel « de concelebratione Sacrifi-
cii eucharistici ». Nam quotquot ad sacram mensam accedunt agunt con-
celebrationem sacramentalem seu frequentant idem Sacramentum; sed
hie agitur de sacerdotibus ministris qui una simul, uno ritu,3 unam Mis-
sam seu unum Sacrificium eucharisticum celebrant. Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: deest. peculiaribus. deest.

7
Exe.Mus P. D. CAROLUS SABOIA BANDEIRA DE MELLO
Episcopus Palmensis

Venerandi Patres,
1
Legam animadversionem ad n. 37, pag. 176, lin. 17: «De Missae
Sacrificio ».
Structura Missae in ritu latino - structuram dico: 2 forma, ordinatio
caeremoniarum et orationum, modus cunctus quo Missa celebratur in
3
ritu latino - omnino permanere debet ut nunc est, nee in generali di-
spositione nee in singulis partibus ulla recognitio facienda, etsi aliqua,
4
e. g. « Lavabo », minus bene introducta esse videantur. Minora quidem,
quae str:ucturam non tangant, possent innovari. Rationes:
Prima: Ritus latinus a primo saeculo christianismi venit in suis
elementis basicis; ab aevo Martyrum, a quibus compositus fuit ea sen-
suum, fidei, pietatis, fortitudinis sublimitate, quae illis heroicis tempori-
bus inhaerebant; utpote postea decursu saeculorum varia nova ab aliis
sanctis et doctis viris, perpauca quidem, 5 eodem autem traditionis spi-
ritu advenerunt. Immo suppositiones fundatae exsistunt, quod ritus
romanus ab ipso S. Petro Apostolo in suis fundamentis exaratus est.
Suspicatur ritum romana lingua in usu fortasse fuisse pro minus in-
structis, qui tune 6 graeca lingua non pollebant, cum Liturgia eo tem-
1
pore graece litaretur.
118 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Secunda ratio. Structura Missae, ut facta est, summum artificium

repraesentat, litterarice, liturgice, canonice, iuridice, quocumque modo
consideretur est artificium. 8 Est poesis perfecta! Adiungendo pietatis
elementa omnes et graecorum maximas artes superat ... 9
Ritus latinus in romana vetere sobrietate fundatur (est tertia ratio):
10
simpliciter ... immo simplicissime preces profert. Eo ipso liquide rem
ostendit. Eo ipso ad pietatem uniuscuiusque, prout maluerit, inservit,
quia sensus suos unusquisque ad verba et caeremonias applicate quit,
ut Spiritus ei insufflaverit quocumque momenta. Eo ipso quoque pro
participatione fidelium, etiam in eis quae pro lingua vernacula schema
providet, fidelium omnium nationum et conditionum maxime confert.
Quarta ratio. Si inceperimus quidquam mutate, non invenietur finis.
Nam unus est contra manipulum; alter contra duas ex tribus orationibus
ante Communionem; tertius se vertit contra « enim » et « mysterium
fidei » in Consecratione; unus vult S. Joseph in Canone; alter dicit
S. Antonium Paduanum esse sanctum totius mundi ... Non pergam, ve-
nerandi Patres, quia esset repetitio earum rerum quae iam dixi, etsi
11
graviora hie scripsi.
12
Conclusio: Teneamus quad habemus; forsitan, sine dubio, minora
quaedam melius expurgari sunt. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

structura. 3
- structura Missae
4 5 6 7
in ritu latino omnino. Minutissima. deest. deest. tune.
8 9
deest. Tota S. Petri haec Basilica non attingit artificium nostri ritus.
10 11
ultra simpliciter. (dicitur, quin aspectent veredictum Concilii vel Sedis
Apostolicae, quosdam iam hodie ilia verba iam non pronunciare in Consecratione).
Et ita porro. Vellem, Patres beatissimi, me in manu habere scripta ilia perniciosis-
sima, quae mihi sacerdos quidam iam ante 30 annos legenda tradidit, quibus
quam multa in Liturgia nostra in despectum trahebantur. Casula irridetur (chab-
sula erat vestis superior operariorum; ergo, dicunt, nos etiam veste nostra, qua
ad opus nostrum quotidianum imus, Missam offerre debemus ). Ludibrium facie-
bant de tribus Ave post Missam, et Et cum spiritu tuo ab ipso sacerdote sibi ipsi
respondendo, de secundo mendace nocturno et de aliis, iam ante 30 et plus
annos, subrepticie autem. Nunc aperte. Coelibatus episcoporum turpissime in
dubio ponebant; hodie coelibatum abrogare, si possent, aperte satagunt. Dicunt
se multo melius domi lectione S. Scripturae instrui, quam in Ecclesia pericopis,
quae aliquando infeliciter electae sint in Missis. Cur audire ilias, vel explicationes
boni et pii, sed male instructi parochi, qui nesciat ulteriores conclusiones scientiae
exegeticae? Exinde nolunt amplius ante-missam usque ad Offertorium, nisi ipsum
solum initium, eo quod non essent catechumeni, nee ab indocto quodam sacerdote
12
doceri eis opus esset. minuscula.
 CONGREGATIO GENERALIS XII 119

8
Exe.Mus P. D. ALBERTUS COUSINEAU
Episcopus Capitis Haitiani

Em.me Praeses venerabiles Patres,

1

Sequentes duae animadversiones ad quaedam particularia propo-

nendae necessario mihi videntur.
1. Ad art. 44. Quod ad concelebrationem sacramentalem attinet,
quam, secundum sensum dare enucleatum ab em.mo card. Paulo Aemi-
lio Leger, magis foveo, mihi bonum videtur, Patres Concilii, animad-
vertere hunc modum agendi, praesertim hodiernis temporibus, cum usus
Missae privatae magnae aestimationis est ubique in Ecclesia, aspectum
communitarium Missae clarius manifestare atque expressionem unita-
tis Sacrificii in Ecclesia perfectiorem esse.
Praeterea, tantum abest ut fratres nostri separati dicant nosmetipsos
aberravisse, sicut nobis significatum fuit, malo aestimare eos nobiscum
gaudere de innovationibus, quas hoc sanctum Concilium introducere
non timet ad utilitati Ecclesiae respondendum.
Quibus rationibus addam quod concelebratio sacramentalis in qui-
busdam regionibus magno adiumento erit, praesertim in regione Capitis
Haitiani, ubi ministerium meum impleo. Fideles nostri enim, et in ge-
nere tropici populi, nisi fallor, in hoc conveniunt quod propensi sunt
ad credendum semetipsos, concursu populi communique actione, vires
suas vitales recuperate et exercere atque ita participes fieri validioris
vitae.
Procul dubio autem actuosa, conscia et pia participatio fidelium
nostrorum Sacrificio Missae, ubi viderent, occasione data, sacerdotes
eorum concelebrantes, eis fortius et expressius quam multae catecheses
exprimeret hanc fundamentalem veritatem christianam: unum est Chri-
sti Sacrificium quod nobis omnibus, sacerdotibus fidelibusque, dat vi-
tam superabundantem.
2. Ad art. 37. Altera animadversio votum est, quod sic enuntio:
introducatur intra Missam nomen Beati Ioseph, Sponsi Beatae Mariae
Virginis, ubicumque nomen Beatae Virginis Mariae nominatur.
Nihil enim opportunius mihi videtur, quam ut, recognitione Ordinis
Missae nunc peragenda, istud votum multorum cardinalium, episcopo-
rum atque superiorum Ordinum Congregationumque religiosarum de-
mum exaudiatur.
Verum est enim S. Ioseph iam multos atque summos liturgicos
120 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

honores Ecclesiae habuisse; nondum tamen nomen eius intra Missam

introductum est.
Quidam autem Patres Concilii Vaticani I vota in hoc sensu propo-
suerunt. Mihi perfacile esset Romanorum Pontificum actus a centum
annis peractos ad S. Ioseph cultum promovendum enumerate. Quod
bene vobis notum est.
Vestrum animum solum in memoriam revocabo Pium Pp. IX, ipso
Concilii Vaticani I anno, S. Ioseph Catholicae Ecclesiae Patronum
solemniter declaravisse; Pium Pp. XI, in Litteris Encyclicis Divini
Redemptoris) navitatem Ecclesiae auspiciis atque tutelae S. Ioseph con-
credidisse; Pium Pp. XII festum S. Ioseph Opi£cis instituisse, qui
omni coetui operario exemplo sit atque praesidio, aptissimeque hoc
festum kalendis maiis celebrari iussisse; Ioannem Pp. XXIII, dilectissi-
mum Pontificem regnantem, Concilium Vaticanum II posuisse sub pa-
trocinio S. Ioseph, augusti Nazarethanae familiae custodis atque sanc-
tae Ecclesiae Protectoris.
Non aestimo esse necessarium ut coram vobis exponantur rationes
omnes quae militant pro voto iam .enuntiato in honorem S. Ioseph.
Quae rationes ordinis theologici, moralis et socialis bene a vobis co-
gnitae sunt. Satis .est animadvertere, venerabiles Patres, tempus nunc
esse ad £nem ducere actionem admirabilem a Summis Ponti£cibus tam
feliciter peractam, approbando votum iam propositum.
Et sic responderetis ad votum Hierarchiae tam ritus latini quam ri-
tus orientalis recenter ad Sacram Congregationem Rituum missum. Cui
petitioni enim nomen suum subscripserunt:
Em.mi cardinales 30
Exe.mi patriarchae, archiepiscopi atque episcopi 400
Rev .mi superiores generales 60
Universitates . 16
Omitto omnes rationes recensere istorum documentorum quae tra-
dere audeo commissioni liturgicae. Verbum unum amplius addam.
Si hoc propositum enim in sollicitudinem nos adducat de « Actione
oecumenica », nonne rursus dicere possumus nos, ipso voto, non aliud
intendere quam ad id per£ciendum quod tam feliciter exortum est, cum
Ioannes Pp. XXIII hoc Concilium sub patrocinio S. Ioseph posuit?
Ideo, venerabiles Patres, humiliter vos rogo atque obsecro, ut om-
nibus his rationibus obsequamini et, ad maiorem Iesu Christi gloriam,
intra Missam introducatis nomen Ioseph ubicumque nomen Beatae Ma-
riae Virginis nominatur. Dixi.
 CONGREGATIO GENERALIS XII 121

9
Exe.Mus P. D. HENRICUS JENNY
Episcopus tit. Lycaonensis, aux. Cameracensis

V enerabiles Patres,
Veniam mihi dare velitis ut aliqua dicam de n. 37: « Ordo Missae
recognoscatur ».
Hie numerus maximi est momenti in cap. II.
Aliqui ex Patribus interrogant: cur et quomodo recognoscendus
Ordo Missae? Profecto clarius scire debemus de quanam re hie prae-
• 1
czse agatur.
Responsionem audire velitis, venerabiles Patres. Si obscura verba
sunt huius n. 3 7, hoc accidit post « declarationem » suppressam, quam
paraverat commissio de Liturgia, necessariam omnino ad mentem istius
recogni tionis in telligendam.
Non cuiuscumque reformationis cupidi, nee novationis malo pruritu
accensi, non ad contrahendam Missam neque gravandam, sed potius
gloriae Domini zelo ac sanctissimae Missae amore inspirati, in com-
missione praeparatoria, pastores una cum peritis, et quidem illustribus,
enixe adlaborarunt.
Hodiernus enim Ordo Missae qui decursu saeculorum succrevit certe 2
retinendus est. Nonnulla tamen passim emendanda videntur, ope stu-
diorum quae peracta sunt sive circa originem sive circa evolutionem
singulorum rituum, ita ut cuiusque partis natura et significatio in cla-
riore luce ponatur, nee non fidelium participatio ... 3 facilior reddatur et
ideo Pater noster et Dominus melius a populo sancto per Iesum Chri-
stum cognoscatur, ametur et adoretur.
Et ideo, antequam declarationem ipsam integram prae oculis habea-
mus, nunc sufE.cit, Patres venerabiles, sed necessarium est, 4 ut illius
puncta . maioris momenti breviter complectamur ac ita 5 de principiis
pro reformanda Missa dare doceamur.
1. Preces ad gradus altaris aliquatenus minuendae.
2. Clarius distinguendae duae part.es Missae: Liturgia nempe verbi
et Eucharistica; quod obtineretur cuiusque locum separando: pro Eu-
charistia locus est altare; pro Liturgia verbi, versus populum: sedes
et ambones.
3. Rariores in Missa fiant cruce signationes, altaris oscula, genufle-
xiones et alia huiusmodi.
4. Ritus Offertorii ita describatur ut populi participatio magis ap-

\
122 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

pareat. Orationes sacerdotis, quae potius privatam vel singularem pie-

tatem sapiunt, recognoscendae; oratio super oblata clara voce dicenda.
5. In Canone Missae, preces praecipuae, saltem doxologia finalis,
elata voce dicantur ita ut populus clamare valeat: Amen, quod in fine
tantum exstare deberet.
6. Fractio hostiae et Pax melius ordinentur.
7. Formula ad Communionem brevior sit: «Corpus Christi », cum
responso «Amen».
8. Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis.
9. Missa solemnis cum diacono in ordinaria praxi 6 restituatur.
10. Missa Pontificalis simpliciori ritu celebretur.
Illa sunt puncta principaliora.
Cum Missa, praesertim dominicalis, populo Dei tantum afferat ad
laudem Domini maiorem, ad £idem nutriendam, ad animas salvandas,
1
oportet ut illud Missae Sacrificium, in suis partibus splendorem et aequi-
librium, in suis varietatibus unitatem, in suis momentis viam ascen~io­
8 9

nis ad Patrem omnibus fidelibus manifeste demonstret. Talis est multo-

rum spes in recognoscendo Ordine Missae.
Itaque emendationem scriptam trado exc.mo Domino secretario,
quae clariorem reddat n. 3 7. Dixi.

2 4
In textu scripto tradito: 1 deest. deest. actuosa. deest.
5 6 7 8 9
deest. deest. deest. splendorem. unitatem.

10
Exe.Mus P. D. ANDREAS PERRAUDIN
Archiepiscopus Kabgayensis

Venerabiles Patres,
Nomine Conferentiae episcopalis de Ruanda et Burundi, sequentes
proposi tiones facimus:
1. Relate ad nn. 37, 38 et 39 cap. II schematis de Liturgia. Litur-
gia verbi intra Missae celebrationem practice est quasi unicus modus
quo adhuc instruuntur fideles, praesertim adulti. Ergo hoc modo fideles
totam doctrinam christianam discere debent. Hane ob rem, Liturgia
verbi intra Missae celebrationem praestare locum debet ad docendum to-
tam doctrinam christianam.
Hae ratione petimus ut Missali Romano inserantur lectiones Sa-
crae Scripturae aptae ad hunc finem obtinendum. Haec instructio per-
 CONGREGATIO GENERALIS XII 123

trahi posset per spatium duorum vel trium annorum, salva tamen hi-
storia salutis, in primis ea qua commemoratur Incarnatio, Passio, Re-
surrectio et Ascensio Domini Nostri Iesu Christi, nee non Adventus Spi-
ritus Sancti et Eschatologia.
2. Relate ad n. 41. Optamus ut deleantur verba « sublato fidei pe-
riculo », quae iniuriosa videntur esse Christo ipso et eis qui Christum
sequuntur in hac praxi.
3. Relate ad n. 44. Nos coniungere volumus em.mo card. Leger ro-
ganti, ut concelebratio restituatur secundum modum a commissione
praeparatoria elaboratum. Immo et praecisionem relate .ad stipendium
inseri 1 volumus textui schematis, nempe quod: « dispositio can. 824
Codicis Iuris Canonici relate ad stipendium Missae valet pro unoquoque
concelebrante ». Dixi.

1
In textu scripto tradito: inserere.

11
Exe.Mus P. D. PAULUS BARRACHINA ESTEVAN
Episcopus Oriolensis-Lucentinus

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

In n. 3 7 cap. II dicitur: « Ordo Missae ita recognoscatur sive in
generali dispositione sive in singulis partibus ... », etc. Haec dictio am-
bigua videtur. Finis huius numeri clara perceptio et activa participatio
est, ut patet; qua de causa parvas videtur innovationes postulate, eo
magis quod emendatio maioris momenti in sequentibus numeris expri-
mitur. Attamen textus ansam duabus propensionibus extremis praebet:
aut integrae nempe commutationi Missae, aut deficienti aptationi, ut
patet. Quapropter nonnulla addam dictis, relate ad traditionem et pro-
gressionem simul.
Ut haec verba n. 3 7 iusto pondere et extensione donentur, consen-
taneum erit historiam ipsam Ecclesiae recolere. « Ad sacras Liturgiae
fontes, mente animoque, sapiens profecto ac laudabilissima res est »,
ut ait Pius XII in Encyclica Mediator Dei.
Re enim vera, facile est Missam hodiernam cum primigenia con-
ferre. S. Iustinus, saeculi II (Apologia I, cap. 67), verbis praecisis
1
partes Missae enuntiat...; cuius comparationis gratia, apparet Missae
structuram eamdem ac hodiernam esse ... 2 Et ita omnibus subsequenti-
bus saeculis servatur. Testis est Didascalia quae Missam saeculi 111 de-
124 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

scribit, et « Ordo Romanus » primus, ubi singulae partes Missae saeculi

VII et VIII enumerantur.
3
Verum est etiam efficientiam gallicanam, maxime sub Francorum
imperatoribus, multum valuisse, et illae praecellenti et antiquae doctri-
nae suas caeremonias et nimias orationes addidisse. Sed Missa eadem
ad Tridentinum Concilium pervenit. Cuius rei traditio tanta erat ut
4
ante 1562, annum decreti huius Concilii Tridentini ... , ipsis dioecesibus
innovate Missae ritus licebat, quin corpus tamen Missalis mutate pos-
sent. Quam doctrinam Concilium Trevirense et Moguntiacum, inter
alios, tamquam veram et unicam habuerunt.
Cum ergo eadem sit structura Missae ac temporis S. Iustini, qui
certo immediatos successores Apostolorum cognovit, evidens et defi-
nitive apparet Missam nee mutari nee variari posse in hac structura.
Quam ob rem legitur in prooemio sessionis XXII Concilii Tridentini:
« Ut vetus ... fides atque doctrina retineatur et in sua puritate conser-
vetur »; et S. Pius V, in Bulla anni 1570, ait: « Qui quidem (agit
de peritis) ad pristinam sanctorum Patrum normam ac ritum Missale
• • 5
1psum restttuerunt »...
Neque tantum de nuda structura Missae loqui debemus, sed etiam
de aliis partibus, dictionibus, verbis, quibus illae partes essentiales in
proprio suo sensu, theologico et ecclesiastico, definiuntur. Asserere enim
debemus, teste historia et Traditione, saeculum III et IV eminere, in Li-
turgia, puritate doctrinae, et VII et VIII simul in splendore cum actuosa
participatione fidelium, ut satis demonstratur ex ipsa Missa stationali
Romae. Quae omnia, Patres Tridentini, cum optime nossent, dixerunt:
textus non mutandos esse, sed intelligendos. Ipsumque Concilium so-
lemniter declaravit non tantum nullos continere errores, sed loquitur
etiam « de intellectione verborum et perceptione », uti nos loquimur.
His omnibus de causis dicendum est: a) schema vel structuram
Missae servandam esse; b) doctrinam firmam stare, et multis in locis
aptam et consentientem esse huic fidelium participationi, quare retinen-
dam esse; c) cum ita res se habeant, maxima cum prudentia agendum
esse: ob eius sanctitatem, ob eius in saeculis permanentiam et ad vitan-
dum scandalum.
Sed etiam certum esse affirmare debemus, nonnulla elementa, aliena
ipsi Missae, cumulavisse aetate media. Et praeterea consulere necesse
est opportuniori adaptationi fidelium conditionibus.
Hae de causa, praeter ea quae in n. 38 et sequentibus dicuntur, illa
proponere audeo, quae ab aliquo dicta sunt: relate ad preces ante al-
tare, ad distinctionem partis didascalicae et sacrificialis, etc .... 6
Activa participatio fidelium haec duo praerequirit: Accessum Missae
 CONGREGATIO GENERALIS XII 125

ad fideles, hac prudenti revisione consequendum; et fidelium accessum

ad Missam, potissimum ex illa instructione directa quae primus modus
et primus medius visus est sanctis Patribus.
Ultimo: Agendo de concelebratione, in n. 44, sub littera b), et
n. 45, semper mentio fit de licentia Ordinarii tantum ... 7 Iudico licentiam
vel iudicium semper pertinere Ordinario loci, nisi agatur de convenientia
alicuius communitatis, utique exemptae, sed pro suo regimine interno,
absque adsistentia populi. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 his verbis loquitur: « In eundem locum fit con-
ventus ... commentaria apostolorum aut scripta prophetarum leguntur ... is qui
praesit admonitionem et adhortationem facit ... preces emittimus ... panis o:ffertur
et vinum ... qui praeest preces et gratiarum actiones totis viribus emittit ... distri-
2 3 4
butio fit et communicatio ... ». ut apparet. deest. (de «ob-
5
servandis et evitandis in celebratione Missae » ). Illis quidem temporibus
asserebatur Missam opus esse perfectissimum nee reformari posse. Quae verba in
omni sua extensione nimia sunt. Et ipsum Tridentinum, quod agnovit miram illam
pristinam participationem fidelium, nihilominus illas aptationes non quaesivit.
Sed nobis a:ffirmandum est: adiuncta opportuna non esse ad hanc reformationem;
et Missam praecipue tuendam esse et ab haereticorum impugnationibus, et ab ir-
6
reverentiis et superstitionibus clericorum. a) Preces ante gradus altaris bre-
viores :fiant. b) Pars didascalica accuratius a sacrificali parte distinguatur: cuius
rei gratia, sacerdos, post salutationem, versus populum ipse maneat, ut lectionem
et evangelium recitet. c) Missa verbis « Ite Missa est » et « Benedictione » :finia-
7
tur. Unicum sacrificium, nisi ob necessitatem vel devotionem fidelium, esset,
utique celebrandum. Ideo videretur agi in casu de licentia Ordinarii loci. Sed quia
aliquando pro communitate aliqua, exempta ab Ordinario loci, possit esse conve-
niens ilia celebratio; dummodo non sit concelebranda cum assistentia populi vel
fidelium, licentia, tantum in hoc casu.

12
Exe.Mus P. D. AUGUSTINUS LOPES DE MOURA
Episcopus Portalegrensis-Castrl Albi

Em.me Praeses, Patres venerandi,

Ad cap. II, n. 38: Lectiones in Missa. Magna cum reverentia pro-
sequens mentem illorum qui hunc textum vel confecerunt vel adpro-
baverunt, tamen, mea humili sententia, non videtur undequaque placere.
Etenim praestantior pars Scripturarum legenda populo proponitur,
quin talis praestantia prae oculis habenda sit in textibus seligendis, aH-
qua ratione declaretur, immo definiatur.
126 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Omnes nos noscimus S. Paulum iudicavisse se aliquid scire inter

Corinthios nisi Iesum Christum et hunc crucifixum (I Car. 2, 2), quern
sacrificio Missae praesentem, sese Deo Patri offerentem « pro nostra
omniumque salute », unanimiter credimus. Ita etiam pro hominibus
quibuscumque, in hoc mundo qualibet conditione degentibus, qui om-
nes, sciant vel nesciant, viatores sunt mansionem Patris petituri, nonne
Christus ipse unice est pro omnibus via, veritas, vita?
lgitur seligendi videntur textus in quibus via ad Patrem apprime
demonstratur, v. g. parabolae de filio prodigo et de divite et Lazaro;
colloquium Christi cum Nicodemo, ordinem supernaturalem innuens;
cum muliere adultera et Zachaeo, misericordiam extollens; cum Sama-
ritana, oecumenismo favens; necnon colloquium de iudicio finali habitu-
rum, etc. - quae omnia, incredibile dictu, in Missa dominicali usque
adhuc omnino desiderantur.
Veritas et vita cum Christus sit, etiam et simul, et S. Paulus
confiteatur: «Si habuero prophetiam et noverim mysteria omnia et
omnem scientiam ... , caritatem autem non habuero, nihil sum », prae-
stabit innuere quod selectio textuum aggredienda vere theologica sit,
i. e. respiciat in omnibus finem a Christo sibi, et no bis consequenter,
propositum: «Ego veni ut vitam habeant et abundantius habeant ».
Haec omnia redundantia mihi visa non sunt eo vel magis quia, hisce
praesertim temporibus, conatus fiunt ut textus Scripturarum ita diabo-
licis interpretentur insidiis ut illationes etiam atheismum redol~ntes ex-
secrando ausu deducantur.
Quibus omnibus perpensis, iuvat proponere ut textus sub n. 38 sic,
plus minusve, redactum iri: « Ut fidelibus cum mensa eucharistica etiam
ditior mensa verbi Dei paretur, divitiae Sacrae Scripturae ita seligantur
ac distribuantur ut: 1) primatum teneant quae Christum Dominum
- viam, veritatem, vitam - vel praefigurant vel demonstrant; 2) com-
muni auditorum ingenio ad amussim accommodentur; 3) singulis annis
pabulum integrum necnon stimuli eflicaces sive ad gratiam augendam
sive ad conversionem peragendam omnibus largiantur ». Dixi.
 CONGREGATIO GENERALIS XII 127

13
RE.v.Mus P. D. BENNO GUT
Abbas Primas O.S.B.

Venerabiles Patres Conciliares,

Plurima 1 , quae dicere volui, iam dicta sunt a pluribus venerabilibus
Patribus Concilii, imprimis ab em.mo card. Leger et ab abbate generali
Cisterciensium.
Tamen mihi permittatis ut insistam in concedenda concelebratione
2
nomine et de mandato plurimorum Patrum Concilii ex Ordine Mona-
stico, id est Benedictinorum Confoederatorum, Camaldulensium, Silve-
strinorum, Vallumbrosanorum, Cisterciensium, Trappistarum.
Restituatur textus commissioni centrali hac de re propositus, n. 44.
Inter rationes a diversis Patribus adductas non potest nimis inculcari
ratio oecumenica, propter Ecclesias scilicet orientales.
In familiis religiosis committatur facultas decidendi pro singulis casi-
bus iudicio Ordinarii, id est abbatis vel superioris maioris.
Quoad Communionem sub utraque specie, desiderarem ut in sche-
mate prorsus rari et extraordinarii casus determinentur; et ita propono
3
mutationem n. 42: « Firmo decreto Concilii Tridentini in sessione XXI,
Communio sub utraque specie permittitur: 1) Ordinatis ad quemcumque
gradum Ordinis sacri, in Missa in qua Ordines recipiunt et de iudicio
praelati ordinantis; 2) fidelibus qui emittunt vota publica, sive tempo-
ralia sive perpetua, in Missa cui ritus pronuntiationis votorum connecti-
tur, necnon in anniversario vigesimo quinto et quinquagesimo; 3) spon-
sis in Missa pro sponsis et in anniversario vigesimo quinto et quinqua-
gesimo desponsationis; 4) semper, ut patet, omnibus sacerdotibus in ritu
concelebrationis concedendo ».
4 5
Patres venerabiles, rogo vos quam instantissime ut faveatis 6 audire
7
humilem hanc vocem turturis ex caverna maceriae, id est monasterii 8
clamantem. .

2
In textu scripto tradito: 1 deest. deest. 3
art. 42, pag. 176: de Com-
munione sub utraque specie. Certe melius esset si saltem multis fidelibus dari
posset facultas ad litteram oboediendi mandato Domini: accipite et manducate
ex hoc omnes ... accipite et bibite ex eo omnes ... Tamen in hodierno ritu romano
adesse ad hunc finem attingendum diflicu~tates ordinis practici (quamvis non doc-
trinalis) negari non potest. Solutio videtur invenienda in accuratissima determina-
tione casuum in quibus Communio sub utraque specie permittitur, ita ut abusus
oriri non possint. Mea quidem sententia, hi casus esse possunt: a) ordinationes
128 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

pro ordinatis; b) emissio votorum pro iis qui ea pro:fitentur; c) celebratio matri-
monii pro sponsis; d) pro omnibus fidelibus dies anniversarius baptismatis. Ne-
cessarium non videtur per longum et latum explicare maximam opportunitatem
spiritualem et pastoralem, ut in his quatuor casibus Communio sub utraque specie
permittatur et cur concessio ad hos casus limitata ansam abusibus praebere non
4 5
possit. Propono ergo Concilio ut art. 42 ita immutetur. deest. deest.
6 7 8
Patres venerabiles Concilii faveant. deest. non maceriae, sed mona-
steriorum.
Animadversiones additae:
Schema generatim spectatum valde placet. Programma instaurationis liturgi-
cae a S. Pio X susceptum et a suis in Pontificatu successoribus particulari cura
promotum, hoc schema modo efli.caci et prudenti fovetur.
Placet imprimis quod fundamentum theologicum delineatur, quo praecellens
actionis liturgicae dignitas eiusque peculiaris e:fficacitas innituntur.
Haec pars ab aliquibus in hac aula impugnata est; ea autem videtur omnino
necessaria. Si enim vera ac germana Liturgiae notio non profunde enucleatur, non
expellitur error eorum qui earn utpote divini cultus partem indicant externam
solummodo ac sensibus obiectam vel quasi decorum quendam caeremoniarum
apparatum. Qui error in Encyclica Mediator Dei deploratus in hoc schemate posi-
tiva expositione theologica superatur.
Placet animus vere pastoralis huius schematis, quo actuosa fidelium partici-
patio in cultu sicut oportet iuvatur. Placet summopere quod imprimis principia
enuntiantur, ad nimis particularia autem non descenditur. Placet quod necessaria
unitate cultus imprimis sacrificalis servata, plura committuntur episcopis, praesertim
quod terras missionum attinet. Placet etiam quod in ulteriore principiorum ap-
plicatione auxilium alicuius commissionis post-conciliaris ex peritis totius orbis
componendae quaeritur.

14
Exe.Mus P. D. PAULUS YO-PIN
Archiepiscopus Nanchimensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres Conciliares,

1
Paucissima verba vellem addere de n. 41 cap. II, ubi agitur de
Missa cum populo et de usu partiali linguae vernaculae.
Sed ad consciam, actuosam ac faciliorem participationem fidelium in
sanctissimis Sacrificiis Missae eflicaciter promovendam, mihi videtur lin-
guam vernaculam in omnibus partibus Missae celebratae cum populo
usurpari oportet, incluso etiam canone Missae, sed salvo usu linguae la-
tinae in Missis privatim celebrandis, in Breviariis recitandis et in studiis
seminariorum. Multae linguae vernaculae sunt idoneae ad usum com-
pletum liturgicum, etiam in terris Missionum, v. g. in Sinis quarum
lingua scripta, quamvis quater millenariam historiam habeat, nunc
adhuc usurpata, non solum apud populum sinensem, sed etiam apud po-
 CONGREGATIO GENERALIS XII 129

pules finitimarum nationum, ita ut quasi tertia pars humanitatis hac

scriptura quotidie utatur. Haec lingua, toto caelo a lingua latina differens,
ideographica, synthetica, monosyllabica, proinde mensuris rythmisque
aptior, valde idonea est ad Missale roman um interpretandum ac intellectu
facilius reddendum.
Liceat ergo mihi humiliter petere ut saltem diebus dominicis et festis
de praecepto, in celebratione Missae cum populo, nihil ei remaneat ab-
sconditum vel mysteriosum vel phonetice discordans; quod christifide-
libus ritus orientalis dare et harmonice patet, et delicias spirituales af-
ferre numquam desinit. Dixi.

1
In textu scrip to tradito: Velim pauca verba dicere.

15
Exe.Mus P. D. VILLELMUS MARINUS BEKKERS
E piscopus Buscoducensis

V enerabiles Fratres,
Nomine episcoporum Conferentiae Neerlandicae et Indonesiae lau-
dare velim etiam cap. II.
Indico solum: Sacra Communio sub utraque specie et concelebratio,
quia sunt authentica prolongatio usus vere legitimi et in Ecclesia qua tota
numquam praetermissi. Secundo, quia concelebratio maxime cohaeret
cum intima natura ipsius Sacramenti Ordinis; et tertio quia sub respectu
Oecumenico valde momentosa sunt.
Argumenta et alia puncta tradam secretario generali, v. g. ad n. 42:
Auferatur ~< sublato fidei periculo » quia: 1) additio includere possit
offensionem fratribus orientalibus; 2) periculum ad quod alluditur ne
timendum est, secus ipse Christus eligeret aliquod signum periculosum
fidei, quod absit. Dixi.

T extus scrip to traditus:

In hoc cap. II tanguntur duo problemata, etiam sub respectu oecumenico valde
momentosa: nempe de communione sub utraque specie et de concelebratione. Quae
de iis in schemate sunt dicta, non sunt inauditae innovationes traditioni sanae obno-
xiae, sed e contra sunt authentica prolungatio et, forsan adhuc nimis prudens,
perutilis extensio usus veri legitimi et in Ecclesia qua tota nunquam praetermissi.
Nomine episcoporum Conferentiae Neerlandicae et Indonesiae laudare velim.
1) Communio sub utraque specie desumitur ex natura sacramenti qua signi.
Restauratio liturgica pro maxima parte est restauratio authenticae significationis
130 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

eflicacis ipsius signi sacramentalis. Porro, Christus Dominus in S. Eucharistia ele-

git signum, scil. panis qui est cibus et vinum quod est potus. Cum practicae difli-
cultates inhaerere possint potationi quotidianae vini eucharistici, tantum vindi-
camus ut saltem pro certis et determinatis casibus, in quibus commode fieri possit,
communio sub utraque specie omnibus concedatur.
2) Ex altera parte concelebratio maxime cohaeret cum intima natura ipsius
sacramenti Ordinis. Episcopus enim, circumstantibus et concelebrantibus eius pre-
sbyteris, est dux vitae liturgicae fidelium. Etiam si desit episcopus, character colle-
gialis presbyterii speciali modo elucet in ipsa celebratione sacramentali. Valor dog-
maticus sacrifi.cii Missae inde sub nullo respectu minuitur, potius eius signifi.catio
efficaciore modo exprimitur. Quo efficacior signifi.catur, eo magis ritus liturgicus
est invitatio et appellatio ad actuosam participationem fidelium, immo etiam ad
fi.dem et devotionem personalem ipsorum concelebrantium.
Ex his considerationibus in genere repetuntur animadversiones in specie (quae
tradam secretario generali). Et quidem:
1) ad pag. 176, n. 42: auferatur « sublato fi.dei periculo », quae additio in-
cludere possit offensionem fratribus orientalibus, dum ex altera parte periculum
ad quad alluditur non amplius nee in Ecclesia latina adest; nee timendum est ne
per communionem sub utraque specie reiteretur, secus ipse Christus eligeret ali-
quod signum periculosum fidei, quod absit.
2) Ad pag. 176, n. 44, sub littera b) legatur: « ad conventus sacerdotum,
praesertim ubi singulae Missae sine incommodo celebrari nequeunt, et de iudicio
Ordinarii, salva semper cuiusque sacerdotis libertate individualiter celebrandi, non
tamen in eadem ecclesia et eodem tempore ».

16
Exe.Mus P. D. ELADIUS VICUNA ARANGUIZ
Episcopus Chillanensis

Rev.mi Patres,
Conferentia episcoporum chiliensis ditionis (Chile, Sud-America)
votum post maturum examen exaratum secretariae Concilii brevitatis
causa tradit.
De duabus autem quaestionibus volo apertius mentionem facere valde
1
breviter.
1. Ut duae partes Liturgiae Missae, verbi scilicet et sacrificii, probe
inter se distinguantur, oportet ut eisdem loci diversi assignentur. Altare
locus proprius est sacrificii. Liturgia autem verbi ita celebrari decet ut
populus ad earn optime attendere possit. Quod sane obtinebitur si ad
ambones vel ad alium idoneum locum fiat. Haec etenim sacrae Liturgiae
pars ad erudiendum populum ordinatur; itaque ex natura sua expostulat
ut sacer minister magistri partes agat.
Lex ergo hac in re sit christiani populi profectus. De quibus prae-
 CONGREGATIO GENERALIS XII 131

clarum exstat in Liturgia pontificali exemplum, ubi lectiones non fiunt

ad altare.
2. Omnes omnino episcopi chilienses sine ulla exceptione (sumus vi-
2
ginti et quinque praesentes, cum nostro cardinali), pastoralibus de causis
vehementer permoti, enixius postulant ut Sacrosanctum Concilium ad-
mittat, praesertim in iis quae ad populi instructionem pertinent, vernacu-
3
lae linguae usum. Ego ex toto corde - ex toto corde - adhaereo sa-
pientissimis verbis in hoc sensu iam ab aliis Patribus prolatis.
Liceat mihi denique paucis verbis meam mentem aperire circa Con-
cilii munus.
A Romano Pontifi.ce convocati sumus ut opportunas mutationes in-
ducamus. Venerabiles quidem sunt traditiones, sed si quandoquidem in
animarum detrimentum vergant, mutari possunt ac debent.
In hoc Concilio, occasio in vita nostra unica nobis praebetur in praxim
deducendi quod Summus Pontifex non semel « Aggiornamento » nun-
cupavit.
4
Haec est sacerdotum et populorum nostrorum magna spes. Non
claudamus hanc portam, ut ait em.mus card. Bea in hac aula conciliari.
Sonet in auribus nostris Redemptoris verbum: « Misereor super tur-
bam ». Dixi.

2 3 4
In textu scrip to tradito: 1 deest. deest. deest. deest.
Animadversiones additae:
Emendationes quae ad cap. II constitutionis de S. Liturgia «De Sacrosancto
Eucharistiae Mysterio » a Conferentia episcoporum chiliensium proponuntur.
Ad § 37. Pag. 175, post lin. 20: Addatur nova paragraphus: «Cum in Missa
sint partes ex natura ab invicem distinctae, liturgia nempe verbi et sacrificii, locus
proprius unicuique earum tribuendus est, ita scilicet ut populi christiani mysterio-
rum intelligentia facilior reddatur et insuper actuosa eius participatio foveatur. In
futuro ergo licitum sit in Missis cum populo, Liturgiam verbi ad ambones vel ad
alium idoneum locum, sicut in ritu pontificali, celebrare ». Ratio: Commissio prae-
paratoria de S. Liturgia optime notaverat, altare esse locum proprium sacrificii,
Liturgia autem verbi, quae ad fidelium mentes illustrandas celebratur, peroppor-
tune ita disponi deberet ut populus ad lectiones et earum expositiones quam ma-
xime attendere posset.
Post vero supralaudatam paragraphum additam, etiam sequentia addenda pro-
ponuntur: « Hodiernus Ordo Missae, qui saecuforum decursu succrevit, retinen-
dus est; nonnulla tamen passim recognoscantur, praesertim sequentia:
a) Rariores fiant in Missa crucesignationes, altaris oscula, genuflexiones,
inclinationes et alia huiusmodi.
b) Preces ad gradus altaris aliquatenus minuantur.
c) Praefationum numerus augeatur, canon recognoscatur eiusque finalis
doxologia elata voce recitetur.
d) Fractio hostiae et pax melius ordinentur.
132 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

e) Formula distributionis S. Communionis brevior admittatur, scilicet:

« Corpus Christi. Amen », tota a ministro recitata.
f) Tres orationes ante S. Communionem efo.ta voce recitentur.
g) Numerus orationum pro liturgica gratiarum actione augeatur.
h) Usus vini in ablutionibus tollatur, ac
i) Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis: « lte,
Missa est ».
Ratio harum emendationum est desiderium ritum romanum ad pristinam suam
formam revocandi, elementa adiectitia auferendo, simplicitatem quaerendo et si-
mul antiquas divitias quae ad pastorale bonum conferunt renovando. In specie
optandum est ut gratiarum actio liturgica augeatur ad spiritualem profectum fide-
lium, ne ex abbreviatione partis finalis Missae, veneratio erga sacramentum mi-
nuatur.
Ad § 39. Pag. 175, lin. 25: Paragraphus sic emendanda proponitur: « Bomi-
lla, tamquam pars ipsius Liturgiae, diebus dominicis et festis de praecepto non-
nisi gravi ex causa omittatur ». Ratio: Momentum expositionis Ss. Scripturarum
maximum est pro populi de historia salutis institutione. Homilia multum confert
ad aedificationem animarum, ad amorem erga Ss. Scripturas excitandum nee non ad
veram doctrinam in christifidelium animos imbuendam.
Et addatur: « Episcoporum est homiliae praedicationem urgere et insuper
de ea practicas normas etiam ad materiam quod attinet statuere ». Ratio: Anima-
rum ex iure divino pastores ius habent ad praedicationem informandam ita ut
ad populi necessitates optime aptetur, quin opportuna sacerdotum libertas tollatur.
Ad § 41. Pag. 176, lin. 4: Nova redactio proponitur: « Linguae vernaculae
in Missis cum populo congruus locus tribuatur ad normam § 24 huius constitu-
tionis ». Ratio: Vitentur exempla quae possunt rem difficiliorem reddere aut coan-
gustare. Collatio § 24 constitutionis fit secundum novam eius redactionem ab
em.mo D.no card. Radulfo Silva, pro primo capite propositam, nomine omnium
ditionis chiliensis episcoporum.
Ad § 42. Pag. 176, lin. 8: Paragraphus sic immutanda proponitur: «Com-
munio sub utraque specie pro certis casibus a S. Sede bene determinatis tum cle-
ricis et religiosis, tum laicis concedi potest ». Ratio: Orientalium Ecclesiarum
consuetudo hac innovatione maxime honoratur; sensus sacrificalis liturgiae eucha-
risticae apertius proponitur, devotio denique erga pretiossimum Domini Nostri
Iesu Christi Sanguinem sic profundius fovetur. Novus textus praescindit de pe-
riculo fidei, quia hodie non est probabilis, et insuper de iudicio episcoporum, ne
diversitates in disciplina eucharistica oriantur.
Ad § 43. Pag. 176, lin. 14: Omittatur verbum « intrinsece ». Ratio est quia
nimis probate videtur, et insuper quia sensus huius vocis ita analogus est ut non-
nisi declaratione aliqua adhibita uti possit.
Ad § 44. Pag. 176, lin. 21. Casus concelebrationis sic proponuntur:
a) Ad Missam Chrismatis et in Coena Domini.
b) Ad Missam conventualem et ad Missam principalem ubi plures sacer-
dotes adsunt quorum singularis celebratio ad utilitatem fidelium non requiritur,
salva semper cuiusque sacerdotis libertate singulariter celebrandi, non tamen in
eadem ecclesia eodemque tempore.
c) Ad conventus sacerdotum ubi singulae Missae sine incommodo celebrari
nequeunt, de iudicio Ordinarii, et
 CONGREGATIO GENERALIS XII 133

d) Ad extraordinarias celebrationes festivas, item de Ordinarii iudicio.

Ratio: Concelebrationis causa non est proprie et quasi exclusive impossibi-
litas singularis celebrationis plurimorum sacerdotum. Concelebratio enim est, im-
primis, liturgicae traditioni consentanea, qua collegialitas presbyterii ac sensus
communitarius Ecclesiae et proinde Liturgiae manifestissime apparent. Fraterna
ad invicem sacerdotum dilectio eorumque cum episcopo coniunctio concelebratione
roborantur. Ac denique usus orientalium ecclesiarum honoratur sicque caritatis et
unitatis opus fovetur. Textus propositus fere ad litteram ex schemate commissio-
nis pontificiae de S. Liturgia desumptus est.

17
Exe.Mus P. D. PAULUS SEITZ
E pis co.pus Kontumensis

V enerabiles Patres,
Vellem afferre plenum assensum meum articulis 42 et 44, ratione
habita evangelizationis societatum, nondum technicarum, antiquiorem re-
ligiosum cultum iam habentium .
. Plurimi centeni milleni aborigenes degunt in summa planitie Vietnam.
Vigesima pars evangelizatur. Singuli ad fidem se convertunt, sed societas
non fit christiana. Adest revera paucitas operariorum evangelicorum sed
maximo impedimento est expressio totius religionis, speciatim forma Li-
turgiae nostrae quae ad horum hominum desideria non est apta.
Religio aborigenum est religio communitatis, a mythis originalibus
deducta, ritibus proprie dictis expressa, sacrificiis sumptuosis dotata. Re-
capitulatur haec religio sacrificio unico: non inveniuntur supplicationes
vel benedictiones nisi in sacrificio quod est fons gratiae. Sacrificium illud
sive in persona familiae, sive in persona pagi, perficitur. Preces liturgicae
sunt formalia verba, sacra, immutabilia, vulgari sermone expressa. Unus-
quisque particeps fit sacrificii, materiam offerendo et per manducationem
et potiopem communicando. '
Usus linguae latinae animadversiones sicut haec suscitat: « Religio
vestra ad nos non quadrat ».
Series Missarum privatarum offendit eorum sensum sacrificii unici.
Defectus communionis sub specie vini inducit eos in bane cogitandi
propensionem: sacrificium ad solum ministrum pertinere.
Assueti tali religioni quae ritus ex mytho trahit et inde in totani vitam
personalem et socialem invadit, ab Ecclesia Dei exspectant: concursum
in sacram actionem peragendam; ritus veros ... ,1 gestus ex seipsis signifi-
cantes, verba quae apertam significationem praebent; initiationem ad my-
sterium mortis et resurrectionis Iesu.
134 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Expedit ergo ut isti aborigenes, in omnibus ritibus Liturgiae nostrae,

signa authentica I esu adstantis inveniant velut mysterii paschalis in Ec-
clesia primarii actoris. Ideo illud sacrificium ab eis teneretur ut fons
Sacramentorum, pignus efficacitatis sacramentalium, principium totius
vitae christianae.
Cum ritus, qui illud solum sacrificium significarent et omnia desideria
vere religiosa adimplerent, in nostra Liturgia non inveniunt, secrete ritus
antiques peragere pergunt.
Non desunt in hac aula Pastores qui eamdem sollicitudinem et anxie-
tatem experiuntur. Quapropter, venerabiles Patres, rogo ut aperiatur
porta ad necessarias aptationes ut divulgetur Evangelium Dei.
Insuper non adest hinc massa christiana quae Ecclesia Dei esset, illinc
populi pagani relegati. Quamobrem plene consentio cum em.mo card. Le-
ger et exc.mo Bekkers ut vocabulum « Missiones » formulae « Ecclesiae
nuper erectae » cedat.
Ecclesia vivens non est ubique terrarum nisi ad missionem. Dixi.

1
In textu scripto tradito: verum panem, verum vinum.

18
Exe.Mus P. D. IOSEPH PONT Y GOL
Episcopus Segobricensis-Castellionensis

V enerabiles Fratres,
Pag. 176, den. 41 breviter dicam. Placent omnia quae hac paragrapho
continentur. Aliquid tamen addendum in fine humiliter censeo, nempe
hoc modo: « In locis autem ubi in usu habeantur plures linguae vulgares,
illa in celebratione Missae adhibeatur, qua fit, in eadem Missa, homilia
ad populum, iuxta usum vel normas ab Ordinario loci approbatas. Ubi
autem duabus forsitan linguis, successive tractu, unica homilia dicatur,
Ordinarius normas statuat, quibus utraque lingua aequo in Liturgia adhi-
beatur ».
Certissime aliquod incommodum offert usus linguae vulgaris in Litur-
gia, ubi, propter factum ethnographicum, vel praesentiam immigrantium,
vel propter alias causas, de facto in quotidiano usu adsunt plures linguae
vernaculae. Cui incommode obviando, auctoritas episcopalis loci normas
statuere certe iam debuit quibus usus linguae vulgaris regularetur in piis
exercitiis et praesertim in praedicatione.
 CONGREGATIO GENERALIS XII 135

Extendantur istae normae etiam ad illas partes Missae quae lingua

vernacula forte recitentur.
Cum enim ratio potissima pro introductione linguae vulgaris in priori
parte Missae sit pastoralis, nempe ut catecheticae Liturgiae partes, quibus
verbum Dei proclamatur, a populo intellegantur pro ipsius christiana in-
stitutione, aequum est ut hae Missae partes eadem lingua exprimantur
qua, in eodem actu liturgico, ipsum verbum Dei per homiliam explicatur.
Unde consonum quoque est ut determinatio linguae in his partibus Missae
adhibendae Ordinarii loci sit, nempe illius penes quern, secundum sacros
canones, potestas est statuendi quae ad praedicationem verbi Dei in dioe-
1
cesi pertinent ... Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Ceterum, in tota hac re, prae oculis habenda est
illa expositio Patrum de miraculo Pentecostes, secundum quam et iuxta Augu-
stini dictum, Ecclesia catholica illa est « quae omnium loquitur linguis ».

19
Exe.Mus P. D. THOMAS MULDOON
Episcopus tit. Fesseitanus, aux. Sydneyensis

Em.me Praeses et venerabiles Patres,

Duo capita inter proposita in schemate tangere velim.
Primum respicit ea quae in prooemio huius capitis II exhibentur, in
pag. 175. Siquidem pro certo habemus theologos omnes vigilanter in-
specturos esse ea omnia quae nos de Sacri£.cio Eucharistico hie dicimus.
Ideoque oportet nos et terminos theologice exactos adhibere et doctri-
nam, in quantum possumus, lucide explanare. Ad quid enim de sacra Li-
turgia tam prolixe loqui si eius fundamenta theologica non dare exhi-
beantur?
Porro, ad primam paragraphum prooemii quod attinet, salva reveren-
tia erga conscribentes, videtur adesse congeries sat confusa terminorum
et conceptuum, in quantum ratio Sacri£.cii cum ratione Sacramenti con-
funditur, vel saltem una ab alia baud satis distinguitur. Praeterea, arcta
connexio Sacri£.cii Missae cum Sacri£.cio Cruds desideratur. Propterea
propono ut commissio prius tractet de Sacrificio Missae ac de eius rela-
tione et ad Coenam et ad Crucem, et deinde de Sacramento Eucharistiae,
sicut iam fecit Concilium Tridentinum. Haud dubie enim paragraphus
ista in forma proposita theologis omnino non placeret; et, quod peius
est, sacerdotes, qui curam animarum gerunt, confunderet. Nemo enim non
136 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

videt quod clara et fecunda expositio doctrinae valde maius valeat quam
forma quaedam externa, cum de mysteriis fidei loquimur.
Deinde in eadem paragrapho opere pretium est omnino, explicate
germanum sensum istius verbi Tridentini « repraesentaretur ». Revera,
experientia docet vocem istam « repraesentationem » pro hodiernis nu-
dam quamdam et mere symbolicam repraesentationem fere semper si-
1
gnificare. Hane igitur propono emendationem: loco verborum « Salva-
tor noster ... » (in prima linea) usque ad verbum « repraesentaretur » (in
linea quarta), haec sufficiantur: « Salvator noster, in Coena novissima
qua nocte tradebatur, Ecclesiae suae augustum Sacrificium Eucharisticum
in perpetuo reliquit, quo Sacrificium salutis in Cruce peractum mirabili
modo iterum praesentatur seu renovatur ». Deinde cetera in ista prima
paragrapho recognoscantur iuxta ea quae iam diximus.
Postea, initio paragraphi secundae huius prooemii,2 loco verborum
quae in schemate proponuntur, velim ut haec substituantur: « Itaque cu-
rat Ecclesia ut christifideles hoc mysterium fidei adeo intelligant atque
magni aestiment ut non velut inertes ... », etc. Et ratio semper eadem
est, nempe: voluntas sequitur intellectum.
Deinde in lin. 11 non placent verba « una cum sacerdote oflerendo »,
3
nam haec verba nimis accedunt ad errorem a Pio XII damnatum in En-
cyclica Mediator Dei, iuxta quern errorem Sacrificium Eucharisticum tam-
quam veri nominis concelebrationem habendum esset. Re quidem vera
fideles non oflerunt cum sacerdote nisi in quantum per sacerdotem ofle-
runt, utpote organum Corporis Mystici ad hoc divinitus deputatum. Ita
Papa Pius XII: « Christifideles autem per sacerdotis manus Sacrificium
oflerre ex eo patet, quod altaris administer personam Christi utpote Ca-
pitis gerit, membrorum omnium nomine oflerentis ».
Propterea loco verborum « una cum sacerdote », haec propono suffi-
4
cienda: « ita cum sacerdote ut per sacerdotem » ...
AJ,terum quod velim tangere caput, spinosam illam quaestionem de
communione sub utraque specie spectat.
Sicut £ere omnia quae in hoc schemate de sacra Liturgia proponuntur,
verba nobis exhibita in pag. 176, n. 42, nimis nimisque generatim rem
5
proponunt. Pro certo enim habemus, Summum Pontificem Ioannem
non nos hie de finibus terrae vocasse ut in fine dicamus: quidquid Sancta
Sedes de hac vel illa re statuat, nos illud libenter amplectemur! Hoc
esset absurdum. Absque dubio autem Summus Pontifex vult nos com-
mendationes nostras in concreto facere ut mens collegii episcoporum ei
penitus pateat.
Propterea, dimissis omnibus rationibus,6 bane emendationem vobis
propono: « Communio sub utraque specie, iudicio Ordinarii, in ritu ro-
 CONGREGATIO GENERALIS XII 137

mano admitti potest solummodo in Missa sacrae Ordinationis ad Sacer-

dotium, in Missa professionis finalis religiosorum, et in Missa nuptiali pro
sponso et sponsa tantum ».
7
Cum iam tempus consumptum sit, alia secretario tradam.

4
In textu scrip to tradito: 1 Proinde, bane. 2
deest. 3
deest. Alia
adsunt in hoc prooemio saltem male sonantia sub aspectu theologico, sed tempus
5 6 7
fugit. deest. deest. Et explico. Communio sub utraque specie
admittenda esse videtur, nullatenus idcirco dumtaxat quod antiquitatem sapit
ac redolet, sed propter :firmas rationes sive theologicas sive pastorales sive oecu-
menicas. Atqui huiusmodi rationes, iudicio meo, profecto adsunt pro casibus pro-
positis. Primo: quoad ordinationem sacerdotum: argumentum sic sonat: decet
omnino quod ii qui consecrant, sacri:ficium integrent. Atqui sacri:ficium non inte-
gratur nisi per communionem sub utraque specie, uti omnes norunt. Ergo sacer-
dotes cum episcopo consecrantes in Missa ordinationis communionem sub utraque
specie sumere deberent. Secundo: quoad professionem :finalem religiosorum: Pro-
fessio religiosa :finalis est foedus seu pactum solemne atque, ex intentione, aeter-
num, quo homo vel mulier se Deo omnipotenti totaliter devovet. Atqui, iuxta
usum biblicum, decet omnino tale foedus seu pactum sanguine obsignari. Atqui
porro, solus sanguis Deo Patri nunc acceptabilis ille est Filii sui Unigeniti, quern
praeterea devovens in sponsum sanctissimum sibi coniungit. Ergo decet omnino
quod sanguinem Christi sub propria specie sumat. T ertio: quoad sponsum et
sponsam in Missa nuptiali, praeter rationem pacti, iuxta suum modum aeterni,
adest haec alia ratio pastoralis bene perpendenda, scil. his diebus omni vi et co-
natu contra teterrimum illud malum - divortium scil. - agere debemus. Hoc
autem bene facere possumus si naturam sacram et inviolabilem matrimonii coram
omnibus premamus, pacto sanguine Christi sub specie propria obsignato.

20
Exe.Mus P. D. GEORGIUS XENOPULOS
Episcopus Syrensis et Sanctoriensis

Venerabiles Patres,

Aliqua permittatur mihi dicere de Communione sub utraque specie.

In pag. 176, in art. 42 dicitur: « Communio sub utraque specie ...
pro certis casibus ... tum clericis ... tum laicis concedi potest ». Hie
agitur, ut bene intelligitur, de solo ritu romano. Nunc vero, si solum de
clericis hoc dictum fuisset et praesertim jn casibus concelebrationis, ut
inferius in art. 44, paragrapho c), dicitur, ambabus manibus adproba-
rem. Sed, cum agitur hie de Communione etiam laicorum sub utraque
specie, applicatio huius articuli perplures di:fficultates prae se fert, et
138 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

etiam aliquando pericula irreverentiae praestare potest. Maxima diffi-

cultas practica praesertim erit in acceptione pretiosissimi Sanguinis quando
tot centena et millena :fidelium sub duabus speciebus essent communi-
caturi.
Nam Communio sub specie vini tribus modis :fieri potest:
1) per participationem vel sumptionem Sanguinis Christi ex eo-
dem calice, ut fit in aliquibus concelebrationibus;
2) Communio pretiosissimi Sanguinis data per parvum cochlea-
rium (« cucchiaino »);
3) sicut fit iam in aliquibus ritibus orientalibus, per immersio-
nem panis consecrati in pretiosissimo Sanguine.
Nunc, si primus modus adhibeatur, ut fit aliquoties, scilicet per
sumptionem Sanguinis ex eodem calice, cum ageretur de centenis et
millenis :fidelibus communicandis, iudicent Patres Conciliates quae-
nam quantitas vini requireretur! et quam magni calices adhibendi
essent, immo forsitan, salva reverentia de tanto Sacramento, necessaria
essent vasa similia ad illa quae, ut in Cana Galileae, metretas binas et
ternas recipere possent!
Sed etiam, secluso periculo irreverentiae, semper magnum pericu-
lum_ erit arcendi :fideles a Communione, nam illa applicatio et appositio
tot labiorum, etiam infectorum, uti iam dictum est ab aliquibus Patri-
bus, humanitus est anti-hygienica. Nunc, si temporibus nostris obser-
vantur :fideles, praesertim viri, non adire ob osculum alicuius reliquiae,
quia timent, inter alia, ne labia eorum colorentur a rubreis stigmatibus
quae mulieres relinquunt in vitro reliquiarum, quid erit cum tot centena
et millena tincta labia foeminarum vel centena forsan labia virorum non
semper propria et pura et aliquoties ab ignobilibus infirmitatibus infecta
necessario applicarentur ad ora calicis? Consequentia erit magna absten-
tio :fidelium a Communione.
Si vero secundum modum Communionis accipimus, scilicet Commu-
nionem per aliquod cochlearium (uti dixi: « cucchiaino »), quod in ore
uniuscuiusque communicantis ...

Praeses card. LIENART: Exe.me Pater, haec non pertinent ad rem,

aut iam dicta sunt!
 CONGREGATIO GENERALIS XII 139

21
Exe.Mus P. D. PETRUS M. TREAS
E piscopus T arbiensis et Lourdensis

V enerabiles Patres)
Breviter loquar: 1) de concelebratione; 2) de Communione.
lam, a pluribus Patribus, allatae sunt, pro concelebratione, optimae
rationes, quibus tota mente et toto corde adhaereo. Vobis praebere
audeo ·novum argumentum, desumptum ex experientia et ex indole sanc-
tuarii mariani Lourdensis, quod merito vestrum studium retinet; multi
enim fideles atque sacerdotes, ex pluribus nationibus, etiam dissitis,
pergunt singulis annis ad specum Massabielle.
Mea humili sententia, in nostro sanctuario Lourdensi, concelebratio
instaurari deberet, saltem ad experimentum, propter duas rationes, unam
practicam, aliam spiritualem.
Ratio practica. Praesertim tempore aestivo, saepe adest maxima inae-
qualitas inter numerum, semper crescentem, sacerdotum et numerum
relative exiguum altarium. Huius facti haec est consequentia: magnam
difficultatem habent qui litari volunt ad inveniendum altare liberum;
saepe debent multum exspectare; nervis dolent; Missa non celebratur
placido animo neque devote, sed nimia cum festinatione: fideles miran-
tur et, aliquoties, scandalum patiuntur.
Admissa concelebratione, hoc incommodum tollitur: facilior et di-
gnior evadit oblatio Sacrificii eucharistici.
Ratio spiritualis. Erga omnes peregrinantes, valde dissimiles, Virgo
Immaculata vere et manifesto Mater unitatis est. Suo modo materno,
1
id est suaviter, corda fidelium disponeret ad assequendam et gustandam
gratiam concelebrationis, quae est gratia unitatis.
Pr~eterea, ingens Basilica S. Pio X dedicata, cum unico suo altari,
ita se habet ut omnes adstantes, participes e:ffecti concelebrationis,
experirentur unitatem Sacrificii, unitatem Sacerdotii, unitatem populi
christiani.
Nam mysterium unitatis christianae in clariore luce apparet me-
diante actione liturgica, quam per doctissimas commentationes. Non
quaelibet concelebratio optatur, sed illa quae, ritibus bene ordinatis,
religionem in spiritu et veritate exprimat et actuosam fidelium partici-
pationem requirat.
Certior factus de optimis fructibus concelebrationis pro sanctuario
Lourdensi, bis indultum apostolicum postulavi, et, singulis vicibus,
140 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Sancta Sedes rescripsit: non expedite. Venerabundus hoc responsum ac-

cepi, sperans tamen quod, hora Providentiae, instauraretur concelebra-
tio in nostro sanctuario Lourdensi. 2
In hac aula, multi sunt episcopi qui, magna cum fiducia, exspectant
3
a Patribus Conciliaribus, ut optatissimae concelebrationi consentiant.
Secundo: De sacra Communione. Enixe a vobis postulatur ut, die
Paschatis, fideles ad sacram Synaxim accedere possint, etiamsi in Missa
vigiliae paschalis, post mediam noctem, iam sanctissimam Eucharistiam
acceperint.
Hoc est ardentissimum votum multorum piorum fidelium, praesertim
monialium et religiosorum. Omnes isti .et istae maximas Deo agent
gratias, si Patres Conciliares praesenti obsecrationi dignentur respon-
dere: placet. Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: deest. deest. consensum dent.

22
Exe.Mus P. D. CAESAR ANTONIUS MOSQUERA CORRAL
Archiepiscopus Guayaquilensis

Em.mi et rev.mi Patres,

Duas tantum ex animadversionibus ab episcopis reipublicae Aequa-
torianae factis ad cap. II Liturgiae sumam, cum ceterae iam iterate
1
prolatae sunt ab aliis.
1. Postulandam videmus a Sacra Concilio abrogationem Missarum
pro populo in festis suppressis; nam onus istud praebet locum confu-
sioni sacerdotum et valde difficile evadit .eius impletioni invigilate.
2. Enixe a Sancto Concilio petimus ut, attenta penuria sacerdotum,
apud ditiones nostras quotidie ingravescente, tribuatur a iure facultas
episcopis ut, onerata conscientia, in casu verae necessitatis et pro bono
fidelium, possint permittere suis sacerdotibus binationem intra hebdo-
madam; sic providebitur vitae religiosae in collegiis, in cappellaniis et
paroeciis hodie adsistentia spirituali, praesertim Sancta Missa, caren-
tibus.
Dum devotissimum sensum erga Sacrosanctum Concilium manife-
stum facimus, ab ipso, divino affiante Spiritu, postremum verbum at-
2
tendimus, quod iam ut nostrum habemus.

In textu scripto tradito: 1 Coram magn~ hac venerandaque congregatione

Sacrorum Pastorum, sensum meum et Fratrum meorum in republica nostra Aequa-
 CONGREGATIO GENERALIS XII 141

toris, cum quibus in hoc convenimus, pandere audebo circa caput secundum, de
sacra Li turgia.
Primum: Circa praedicationem homiliae intra Missam diebus dominicis et
festis de praecepto, parum videtur si praefata homilia tantum commendetur (nu-
mero trigesimo nono capitis secundi). Optimum esset si Sacra Synodus Vaticana
Ordinariis locorum facultates praeberet illam urgendi ab omnibus sacerdotibus, sive
saecularibus sive religiosis, Sacrum facientibus illis in diebus, adstantibus christi-
fidelibus. Alioquin, perdifficile episcopis erit corrigendi habitudinem iam apud fide-
les exortam, secundum quam populus fugit ab auditione Missarum in ecclesiis ubi
homilia habetur, et quaerit locum et modum ad praeceptum dominicale celeriter
implendum. Nemo est qui non videat quad praxis ista non tantum noceat pietati
et vitae liturgicae fidelium, sed quad ·sit revera una ex gravioribus causis ignoran-
tiae religionis quam maxime dolemus.
Est etiam necessarium quod in ordinem trahatur factum quad non optimum
reputamus; id est, dum in aliquibus locis, propter penuriam sacerdotum fideles
manent in impossibilitate implendi praeceptum dominicale, aliis in locis eiusdem
dioecesis vel civitatis adest copia Missarum quae, sive eodem tempore sive succes-
sive celebrantur, et quod frequentius accidit, absque homilia. Quapropter, valde
opportunum esset si ab ipso Concilio rectores ecclesiarum commendentur in auxi-
lium parochorum venire, ita ut sacerdotes qui in eorum ecclesiis superstant Sacrum
faciant in paroeciis ubi minime adest talis copia sacerdotum.
Tandem existimamus praedicationem dominicalem minime debere absque lo-
gico ordine procedere et, ut ita dicamus, ad libitum sacerdotis; sed debet esse ho-
miletica et, saltem fundamentaliter, secundum normas ab auctoritate Ordinarii
datas.
2
[ Subsignatus etiam] Emmanuel a Iesu Serrano Abad, arch. Conchae.

23
Exe.Mus P. D. GREGORIUS MODREGO Y CASAUS
Archie pisco pus-episco pus Barcinonensis

Em.me Praeses} em.mi} exc.mi ac rev.mi Domini}

Pauca et qua passim brevitate dicam} ne vos taedio afficiam et ne
' • . . 1
tempus pretzoszsszmum teram.
1. Ad n. 39: De homilia. Optarem homiliam ita ordinari 2 ut,
intra spatium quatuor vel quinque annorum, adstantibus Missae, die-
bus praesertim de praecepto, non pars solum sed tota doctrina chri-
stiana traderetur, occasione textuum liturgicorum qui leguntur in Miss a. 3
Et utinam, ut dicitur in par. 38 huius capitis, thesauri biblici latius 4
5
aperirentur et adhiberentur in Missal Efficacia qua pallet homilia sa-
cra, ut pars Liturgiae, efficeret ut christifideles integram doctrinam chri-
stianam audirent et corde optima reciperent. 6
In dioecesi Barcinonensi, mihi commissa - parcite si de meis rebus
142 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

7
loquor! Ut minus sapiens dico! - ita factitatur inde a duodecim annis:
tota materia doctrinae christianae in quattuor annos distribuitur iuxta
programma confectum, et in omnibus Missis, diebus quidem dominicis
et festis de praecepto, eadem quaestio explicanda proponitur omnibus
8
sacerdotibus celebrantibus, in omnibus ecclesiis, nulla excepta, etiam
religiosorum exemptorum. Similiter fit in aliis dioecesibus per Hispa-
niam et quidem magno cum fructu, ut saepe audivi.
I ta posset depelli crassa ignorantia vel imperfecta admodum instruc-
tio christiana, qua maxima pars fidelium laborat, non solum rudes et
indocti, verum .etiam docti et in aliis disciplinis exculti. Quae quidem
inscitia doctrinae christianae, tum dogmaticae, tum moralis, habenda est
omnium malorum fons et origo: inde laicismus, inde materialismus,
9
inde indifferentismus. Ex ea, non vero ex usu linguae latinae in textibus
partis didacticae Missae, quaerenda est causa discessionis fidelium ab
10
Ecclesia. Optarem, Patres rev.mi, ut haec consideraretis.
Quare, si praedicatio homiletica debito modo haberetur, non esset
quaestio de introducendis linguis vulgaribus in qualibet parte Missae,
praeter in oratione communi fidelium. I ta vitarentur incommoda multa
et gravia, quae hie exacte dicta sunt, praesertim illud quad non por-
11
temus ad altare factiones politicas.
12
Ad n. 42: De Communione sub utraque specie. lam satis superque
dictum est; quare non vos taedio feram. Nihilominus quaedam dicam.
Certum est ... Parcite mihi! Unicum punctum quod est adhuc sub
disputatione est illud: utrum in aliquibus casibus possit adhiberi com-
munio sub utraque specie, exempli gratia, in ordinatione sacerdotali,
in prima communione puerorum, in professione r.eligiosa, etc.; iam
audistis. Dico: num satis est quod solum habeatur communio sub
utraque specie etiam ut pars ritus? Quia periculum ne fideles parum
instructi in errores incidant aestimandi aliquid amplius gratiae recipi
in communione sub utraque quam sub una tantum specie, cum videant
illam concedi in adiunctis peculiaris solemnitatis.
2. Principium, quod viget de vigore et vigere debet in disciplina
sacramentaria et liturgica ordinanda, est principium simplicitatis nor-
marum, rituum et caeremoniarum. In hoc puncto habemus a saecu-
lis normam simplicissimam et omnino claram. Ad illam mutandam in-
ducendo exceptiones et complicationes, moveri non debemus nisi ob
rationes quae huiusmodi mutationes valde convenientes re vera esse
ostendant. Tales veto non video adesse.
Quae cum ita esse mihi videantur, nihil immutandum puto in disci-
plina a saeculis vigenti in Ecclesia latina circa communionem sub unica
 CONGREGATIO GENERALIS XII 143

specie panis, excepta forte Ordinatione sacerdotali, quia ibi habetur

concelebratio.
Quoad concelebrationem... nil dicam ... , fere nil dicam.
Quoad concelebrationem, mea sententia, non essent inducendi novi
casus, fortasse ne in feria V Hebdomadae Maioris et quidem propter
hanc rationem: quia non su:fficientes erunt sacerdotes, aliis Missis ne-
cessariis ut £deles voluntati audiendi sacrum hac die satisfaciant, nee
ceteris ministeriis sacerdotalibus praesertim confessionibus, cum valde
solliciti simus de penuria sacerdotum; hoc sentio in mea dioecesi quam
maxime.
Ceterum, e contrario vellem ut ... [ Praeses agitat tintinnabulum J ...
Satis.
Praeses card. LIENART: Ah!. .. Tempus elapsum est!

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

Vellem ut homilia ita ordinetur.
3 4 5 7 8
deest. largius. deest. acciperent. deest. deest.
9 10 11 12
deest. deest. deest. [quae sequuntur desunt et eorum loco
habetur: J Ad num. 42. De Communione sub utraque specie. Quod attinet ad
doctrinam nihil addendum videtur veritatibus definitis in Concilio Tridentino. Tres
enim veritates, quae ad rectam huius quaestionis solutionem praesupponuntur,
dare et praecise in sessione XXI de:finiuntur:
1) Communio sub utraque specie non praecipitur iure divino (cap. 1, can. 1).
2) Ecclesia habet potestatem praecipiendi communionem sub una tantum spe-
cie (cap. 2, can. 2).
3) Sub alterutra specie sumitur Christus totus ac verum sacramentum, et
quod ad fructum attinet, nulla gratia necessaria ad salutem eos defraudatur, qui
unam speciem solam accipiunt (cap. 3, can. 3 ).
His veritatibus in tuto positis, tota quaestio nunc limitanda videtur ad per-
pendendum utrum opportunum sit aliquid immutandi in disciplina de communione
sub sola · specie panis, a saeculis iam vigenti in Ecclesia latina.
Ex principio generali prudentiae legislativae, immutatio non est inducenda,
nisi in adiunctis hodiernis non sint amplius « graves et iustae causae » (Trid.
cap. 2), quibus Ecclesia inducta est ad consuetudinem communionis sub una tan-
tum specie approbandam eamque pro lege universali imponendam.
Huiusmodi rationes his verbis exponuntur in Catechismo ex decreto Cone.
Tridentini edito:
« Rationes, ob quas Ecclesia alterius tantum speciei usum laicis concesserit.
Multis vero et iis quidem gravissimis rationibus, adductam esse Ecclesiam
patet, ut hanc potissimum sub altera specie communicandi consuetudinem non so-
lum approbaret, sed etiam decreti auctoritate :firmaret.
Primum enim maxime cavendum erat, ne sanguis Domini in terram funde-
retur; quod quidem facile vitari posse non videbatur, si in magna populi multitu-
dine eum ministrare oportuisset.
144 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Praeterea, cum sancta Eucharistia aegrotis praesto esse debeat, magnopere

timendum erat, ne si diutius vm1 species asservaretur, coacesceret.
Permulti praeterea sunt, qui vini saporem, ac ne odorem quidem perferre
ullo modo possint. Quare ne, quod spiritualis salutis causa dandum est, corporis
valetudini noceret, prudentissime sancitum est ab Ecclesia, ut panis tantummodo
speciem fideles acciperent.
Accedit ad alias rationes, quod in pluribus provinciis summa vm1 penuria
laboratur; neque id aliunde, sine maximis impensis, ac non nisi longissimis ac
difficillimis itineribus convehi potest.
Deinde, quod maxime omnium ad rem pertinet, convellenda erat eorum hae-
resis, qui negabant sub utraque specie totum Christum esse, sed corpus tantum
exsangue sub panis, sanguinem autem sub vini specie contineri asserebant. Ut
igitur :fidei catholicae veritas magis ante omnium oculos poneretur, sapientissimo
consilio alterius speciei, hoc est panis, communio inducta est ... » (Pars II, cap. IV,
num. 66).
Hae rationes hodie procul dubio magis urgent quam temporibus anteactis,
cum fideles multo magis frequenter ad communionem accedant. Nemo igitur qui
ad difficultates ordinis praesertim practici attendat, communionem sub utraque
specie inducere intendet in Liturgia quotidiana.
Tota quaestio versari potest solummodo circa opportunitatem permittendi vel
praecipiendi communionem sub utraque specie in determinatis diebus festis vel in
peculiaribus adiunctis vitae christianae, manente lege de communione sub specie
panis ut norma ordinaria.
Plura incommoda sunt in hac innovatione admittenda:
1) Periculum ne fideles parum instructi in errorem incidant aestimandi ali-
quid amplius gratiae recipi in communione sub utraque quam sub una tantum
specie, cum videant illam concedi in adiunctis peculiaris solemnitatis.
2) Si aliquae concessiones vel exceptiones fiant ad legem generalem de com-
munione sub una specie, periculum est ne abusus paulatim irrepant.
3) Difficultates ordinis practici: requireretur tempus, quod forte sacerdotes
non habebunt, ad fi.deles instruendos circa modum communionis sub utraque spe-
cie, cum hanc recipere debeant. Sacerdotes ex defectu exercitii clifficultatem inve-
nient in distribuenda communione sub utraque specie expedite et reverenter, etc.
4) Principium quod viget et vigere debet in disciplina sacramentaria et litur-
gica ordinanda est principium simplificationis normarum, rituum et caeremoniarum.
In hoc puncto habemus a saeculis normam simplicissimam et omnino claram. Ad
illam mutandam inducendo exceptiones et complicationes, moveri non debemus
nisi ob rationes quae huiusmodi mutationes valde convenientes re vera esse osten-
dant. Tales vero rationes non apparent.
Quae cum ita esse mihi videantur, nihil immutandum puto in clisciplina a
saeculis vigenti in Ecclesia latina circa communionem sub sola specie panis, excepta
missa ordinationis sacerdotalis, eo quod concelebrant.
Hi duo ritus, concelebrationis et communionis sub utraque specie, laudabi-
liter retenti in Ecclesia Orientali, non est cur in Ecclesiam occidentalem extendan-
tur. Quod attinet ad cohaesionem fidelium utriusque ritus satis provisum est a
Pio X, qui omnia decreta derogavit quibus prohibebatur permiscua communio, ita
ut nunc fideles orientales possint communicare in Ecclesia occidentali et vicissim
occidentales in Ecclesia orientali.
 CONGREGATIO GENERALIS XII 145

Ad num. 44. De concelebratione. Quoad concelebrationem puto non esse ex-

tendendam ad novos casus, ne ad feriam V Hebdomadae maioris quidem. Ratio
est quia non suflicientes erunt sacerdotes, aliis missis necessariis ut fideles volun-
tati audiendi sacrum hoc die satisfaciant, nee ceteris ministeriis sacerdotalibus prae-
sertim confessionibus, cum valde solliciti simus de penuria sacerdotum.
Ceterum, puto occasionem opportunam dare caput II ad intercludendam viam
quibusdam erroribus sparsis circa concelebrationem et participationem fidelium,
de quibus Pius XII, felicis memoriae, locutus est in encyclica Mediator Dei. Proinde
votum meum est: Concilium tueatur doctrinam catholicam contra errores qui in
praelaudato documento enuntiantur, verbi gratia: circa participationem fidelium,
cuius limites optandum esset ut Concilium determinaret; et concelebrationem
in sensu lato de qua in adlocutione « Magnificate Dominum » idem Romanus Pon-
tifex satis loquitur.
Errores ergo a Pio XII signati a Concilio reiciantur. Quoad concelebrationem
stricto sensu non video causam suflicientem ut disciplina hodierna, in can. 803
expressa, immutetur.

24
Exe.Mus P. D. IOSEPH D'AVACK
Archiepiscopus Camerinensis

Em.mi, exc.mi et rev.mi Patres,

1
Brevissime de prooemio. Humiliter et firmissime adhaereo iis quae
de prooemio dixerunt em.mi card. Bea et Browne et nonnulli exc.mi
2 3
etiam nuper. Propono autem ut ad pag. 175, in linn. 10 et 11, affe-
rantur brevia, sed magni momenti, additamenta, ita ut pericopa secunda
4
prooemii, salvis aliis immutationibus, plus minusve ita sonet:
« Itaque curat Ecclesia ut christifideles huic mysterio fidei... actuose,
conscie et pie participent, etc.; per Christum accedant ad Pattern, ei
gratias ·agentes eiusque misericordiam implorantes; per ministerium sa-
cerdotum offerendo hostiam immaculatam, scilicet Christum Dominum,
per ipsum et cum ipso sese, eidem Christo obt~mperantes, offerre di-
scant etc. ».
Ratio est: ut, melius recolendo doctrinam apostoli, in epistola ad
Hebraeos, de Christi sacerdotio et sacrificio, efficacius exprimatur et ma-
gis in concreto urgeatur arctissimus immo vitalis ille nexus inter unius-
cuiusque vitam christianam et Missam.
Ceteroquin, praesertim in tuto integ~i huius capitis, et ut melius
et satis appareat locus et momentum christifidelium, et cultus sancto-
rum et omnino summopere, ut necesse est, locus et momentum Beatae
Virginis Mariae in Missa in universa Liturgia, instantissime commendo
10 (II)
146 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

petitionem, iam ab aliis expressam, ut schema de Liturgia ex integro

recognoscatur et retractetur a commissione mixta cum theologis.
De hoc fusius scripsi in foliis quae trado exc.mae secretariae. 5

2
In textu scripto tradito: 1 deest. Exe.mus arch. Florit et alii. Revocans
3 4
autem quae iam dixi de schemate de liturgia in generali. deest. immutatio-
5
nibus iam petitis de quibus supra significavi. Ceteroquin, praesertim in hoc
capite, de Mysterio eucharistico, dolendum apparet - iam dixeram - quod in
universo schemate de Liturgia desit verum fundamentum doctrinale, firmum, de-
finitivum, explicitum. Tantummodo enim si attente consideretur et expresse reco-
latur ordo Redemptionis, Sacerdotium et Sacrificium Christi, ea quae hoc Sacri-
ficium nobis confert, ea quae a nobis - de suis donis et datis - exigit ut adim-
pleatur in nobis ea quae desunt passionum Christi pro Ecclesia, tantummodo - in-
quam - si haec omnia considerentur et revocentur, dare et plane apparebit locus
et momentum fidelium in Missa, in tota Liturgia; locus et momentum cultus Sancto-
rum. Praesertim apparebit locus et momentum prorsus singulare, praecipuum, Deo
sic volente, essentiale, Beatae Mariae Virginis. - De qua Beata Maria Virgine perexi-
gua memoria in partibus essentialibus Liturgiae, immo quasi remotio in recenti
reformatione breviarii (minime reparata per frequentiora O:fficia de sabbato) male
explicatur, valde displicet, ferme absona videtur a veritatibus dogmaticis. Haec omnia
item dicenda sunt de capitibus IV (de officio divino) et V (de anno liturgico ). Dico
nunc pro tune. Unde, etiam non pro « pia pietate », sed pro debito amore dogmatico
in Beatam Mariam Virginem, instantissime commendo petitionem exc.mi arch. Staffa,
ut schema de Liturgia ex integro recognoscatur et retractetur a commissione mixta
cum theologis.
CONGREGATIO GENERALIS XIII
6 novembris 1962
 CONGREGATIO GENERALIS XIII
6 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius generalis:

Praeest hodiernae congregationi generali em.mus ac rev.mus D. card.
Ignatius Gabriel Tappouni, patr. Antiochiae Syrorum.
Circa cap. II loqui petierunt, pro hac hodierna congregatione: exc.mi
DD. Franciscus Zak, .ep. S. Hippolyti in Austria; Franciscus Zauner,
ep. Linciensis in Austria; Iulius Kandela, arch. tit. Seleuciensis pierius
in Syria; Antonius Pildain, ep. Canariensis in Hispania; Maximus
Hermaniuk, arch. metropol. Vinnipegensis pro Ucrainis in Canada;
Raphael Bidawid, ep. Amadiensis in Iraq; Ioseph Souto, ep. Palenti-
nus in Hispania; Renatus Pailloux, .ep. Fort Rosebery in Rhodesia;
Lmus Gonzaga, ep. Palensis in Insulis Philippinis; Marius Oblak,
ep. aux. Iadrensis in Iugoslavia; Athanasius Hage, archimandrita supe-
rior gen. Ordinis Basiliani; Octavianus Marquez, arch. Angelopolitanus
in Mexico; Alexander Olalia, ep. Lipensis in Insulis Philippinis; Em-
manuel Llopis, ep. Cauriensis in Hispania; Eduardus Necs.ey, ep. admin.
apost. Nitriensis in Cecoslovachia; Crispulus Benftez, ep. Barquisime-
tensis in Venetiola; Ioseph F ady, ep. Lilongwensis in Nyasalandia; Phi-
lippus Hannan, ep. aux. Vashingtonensis in Statibus Foederatis Ame-
ricae Septemtrionalis; Iulianus Le Couedic, ep. Trecensis in Gallia;
Hyacinthus Argaya, ep. Mindoniensis in Hispania; Simon Landersdorfer,
ep. Passaviensis in Germania; Eliseus Coroli, ep. tit. praelatus Guamen-
sis in Brasilia; Alexander Scandar, ep. Lycopolitanus in Aegypto; Mi-
chael Doumith, ep. Sarbensis Maronitarum; Carolus Heerey, .ep. Onit-
shaensis in Nigeria; Franciscus Smiljan Cekada, ep. Scopiensis in Iugo-
slavia; Sergius Mendez, ep. Cuernavacensis in Mexico; Antonius Vuc-
cino, arch. tit. Aprensis.
Et sic explicit disceptatio circa cap. II.
Secretaria g.eneralis gratissima erit omnibus Patribus qui disceptant,
si suae disceptationis duo praebeant exemplaria, quorum unum traden-
dum commissioni de sacra Liturgia, nempe commissioni competenti, al-
terum in archivo servandum.
Rogantur .etiam Patres in suis petitionibus exponere brevem sum-
mam earum rerum quae dicenda erunt. Gratias!
150 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

1
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS ZAK
Episcopus S. Hippolyti

V enerabiles Patres et Fratres,

Non tantum caritas, etiam veritas urget nos. Quare verba art. 42
1
ita interpretari debemus uti sonant. Nemo vult et nusquam postulatur,
ut communio sub utraque specie sine limitatione omnibus fidelibus
distribuatur; potius pro certis casibus tantum haec facultas petitur, et
quidem pro casibus a Sancta Sede bene determinatis, iudicio episco-
porum, sicuti iam optime em.mus card. Alfrink exposuit.
Curnam tune toties a permultis difficultatibus disputatur, si istae
difficultates numquam in illis casibus bene determinatis verificantur?
Ad quid istae exaggerationes inserviunt? Si hanc facultatem (et alias
in hoc schemate propositas) petimus, nee sumus homines haeresim vel
schisma sapientes, nee fautores revolutionis, sed potius evolutionis, re-
novationis et reformationis. Et hoc est, ni fallor, munus ad mentem
Romani Pontificis a nobis exercendum et perficiendum.
In instauratione S. Liturgiae, nos, facta et indigentias nostri tem-
poris sequi nee dirigi debemus a sollicitudine falsa vel ab angore /also.
2
Angor vel falsa sollicitudo semper animum compellunt in angustias.
3
Peto ut art. 42, exceptis verbis « sublato fidei periculo », sine mu-
4
tatione a Patribus Conciliaribus acceptetur ...
5
Reliqua trado secretario generali. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Duas animadversiones proponere vellem. Primo: ad

art. 42 huius eapitis quod attinet pauea verba: debemus verba istius artieuli ita inter-
2
pretari. Fundamentaliter dieendum est etiam in instauratione S. Liturgiae nos
faeta et indigentias nostri temporis sequi nee dirigi debere a sollicitudine falsa vel
ab angore falso. Angor vel sollicitudo semper animum eompellunt in angustias. Se-
quamur exemplum Summi Pontificis sanctissimi Domini nostri Ioannis XXIII feliciter
regnantis et aperiamus eorda nostra desideriis pastoralibus dierum nostrorum ! Is ta
renovatio vel adaptatio tamen solido fundamento niti debet, quod fundamentum
optime ex S. Seriptura hauriatur. Quomodo did potest, nimia probantur, si rationes
ex S. Scriptura etiam pro eommunione sub utraque specie sumantur? Ulterius non
intelligo, eurnam eommunio sub utraque specie sine aliqua diffieultate neque eoncedi
potest v. g. fidelibus matrimonium ineuntibus vel religiosis professionem emitten-
3 4
tibus. Ea de eausa peto, ut art. 42. Forsitan tantum loco verborum
« sublato fidei perieulo » ( quia haec verba offensionem quandam offerre videntur
ven. Patribus orientalibus) sequentia verba inserantur: « firmo decreto Cone. Trid.
5
sess. XXI ». Secundo: Praeter rationes, quae in nota 12 huius capitis pag. 177
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 151

quoad concelebrationem sacramentalem optime indicantur, aliquam animadver-

sionem mihi addere liceat. Concelebrationem mihi videtur esse etiam postulatum
curae animarum erga pastores animarum, qui pastores hoc nostro tempore non
raro solitudine premuntur, ita ut quandoque pene desperate vellent. Verum
est sacerdotem debere semper atque iterum de novo sustineri a personali com-
munione cum Christo Domino, vel potius a personali relatione ad Christum
Dominum. Sed haec relatio ad Dominum vel communio cum eo nonne praecipue
e:fficaciter fovetur et a sacerdote ut felicem reddens sentitur, si bane mysticam
communionem in occasionibus saltem solemnioribus speciali modo de novo expe-
riri possit per concelebrationem, veluti in concelebratione cum episcopo facta die
sacrae suae ordinationis? Hie mihi liceat proferre tanquam casum specialem desi-
derium quoddam, quod pro monasteriis nostris maximi est momenti. Audio di:ffi-
cultates oriri pro multis regularibus sacerdotibus iunioribus ex eo, quod absoluto
divino officio in communi, sacrificium Missae privatim offerre ac postea Missam
conventualem decantare debeant. Hoc sentiunt, forsan non immerito, tanquam
- faveatis verbo - non necessariam « binationem ». Una pars horum regularium
celebrationem privatam renuntiare nolens quaerit causas pro dispensatione a
Missa conventuali, alia pars nolens renuntiare Missam conventualem, saepe petit
facultatem omittendi celebrationem privatam sacrificii Missae. Quibus in casibus
nonne concelebratio optime possit eximere a dictis di:fficultatibus et simul praebere
augmentum activitatis sacerdotalis? Ininterrupta experientia Fratrum nostrorum
in Ecdesia orientali probat concelebrationem esse medium aptum ad fovendam
pietatem fidelium, quod venerabiles Patres ex Ecclesia orientali certe confirmare
possunt. Ratione habita ad hoc, quod concelebratio in Ecclesia orientali in usu
hucusque remansit, et relate ad factum historicum, quod etiam in Ecclesia latina
- praesertim in collegiis sacerdotum - concelebratio erat regula usque ad altum
medium aevum, laeto animo annuere debemus, si hodie desiderium concelebrandi
etiam in Ecclesia occidentali semper magis crescit. Quapropter a venerabilibus
Patribus conciliaribus assensionem peto ut restituantur casus a commissione prae-
paratoria praevisi, et quidem ita, ut mutatio fiat in n. 44 littera b): ad Missam
conventualem et ad Missam principalem in ecclesiis ubi plures sacerdotes adsunt,
quam utilitas :fidelium requirit, salva tamen semper cuiusque sacerdotis libertate
individualiter celebrandi; c) ad conventus sacerdotum, uti sunt v. g. exerc1tla spi-
ritualia, cursus studiorum, peregrinationes et ita porro, praesertim ubi singulae
Missae sine incommodo celebrari nequeunt; d) ad extraordinarias celebrationes
festivas, e. g. occasione synodi dioecesanae, visitationis pastoralis etc.; semper
autem de iudicio Ordinarii.

2
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS ZAUNER
E pisco pus Linciensis

Emendatio mea proposita sic est: extendatur concelebratio ad casus

qui in schemate commissionis praeparatoriae enumerati erant.
Cap. II, de quo nunc agimus, videtur quibusdam culmen exagge-
rationis Liturgistarum esse; ideo gravia verba audivimus de nostra lae-
152 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS 1

sione canonum Conciliorum ac periculis schismatis et modernismi, quae

nos paramus Ecclesiae, et praesertim quidem per concelebrationem et
communionem sub utraque specie.
Ideo iuvat quaedam dicere de nostro coetu commissionis praeparato-
riae. Fuerunt 20 membra et inter eos 7 episcopi, omnes ex cura anima-
1
rum, insuper plus quam 30 periti. Quis nos vocavit? Nemo seipsum
praesentavit! Fuimus vocati a Sanctissimo Patre feliciter regnante. Se-
cuti sumus laeti ex totius mundi partibus. Fueruntne omnes membra
et periti iuvenes? Episcopus Passaviensis, confrater noster, 82 annos
superavit. Episcopus Bugellensis etiam 72. Episcopus Gandavensis 69 an-
nos natus. Ego, proh dolor!, iam proximus sum anno 60. Sumus omnes
in provecta aetate. Idem valet de ceteris membris et peritis: multi habe-
bant iam canitiem venerandam. 2 Omnes articuli huius constitutionis a
membris coetus nostri votum unanime acceperunt, vix uno vel alio dis-
sentiente. Scitu dignum est a commissione praeparatoria exclusos fuisse
curiales excepto praeside secundum ordinem statutum. Hoc probat
Ss.mum Patrem noluisse scire vota liturgica SS. Congregationum tantum,
quas semper potest consulere, sed vota membrorum necnon peritorum
ex omnibus orbis catholici partibus. Laboravimus cum sudore et labore.
Proh dolor! duo abbates, tempore sessionum nostrarum, mortui sunt.
I pse praeses nostrae commissionis, piae memoriae, etiam post sessiones
3
morte correptus est. Sunt omnia signa nostri laboris istae tres victimae.
Omnino absonum videretur nos tantum novarum rerum studio ductos
fuisse.
Socii commissionis praeparatoriae et sub-commissionis, qui exarave-
runt articulos de concelebratione, imprimis ducti sunt per vota et consi-
lia praeconciliaria episcoporum et praelatorum, quae collecta sunt in
amplis voluminibus; .ea continent vota ... 4 totius mundi et haec vota toties
amplificationem concelebrationis exprimunt. Non sunt inventiones no-
strae commissionis ... 5 -

Rodie plurimum valet argumentum ex experientia. Habemus iam

dioeceses in quibus participatio populi et largior usus sermonis vulgati
per plura decennia commendantur ·fidelibus. Nostris dioecesibus iam
ab anno 194 3 tale indultum S. Sedis concessum est. Tempore belli et
persecutionis sacerdotes multi - ducibus episcopis - vocaverunt fideles
et praesertim iuventutem, ut recitando et cantando sacros textus Missae
sacris adstarent imprimis die dominica. Episcopi promulgaverunt deter-
minatos ordines Missae, ut fideles propria lingua recitent versiones sacri
6
textus. Talis usus usque hodie ... per viginti annos viget. Videamus ef-
fectus huius studii liturgici:
In mea dioecesi, vix est parochia, etiam apud ruricolas, in qua fide-
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 153

les adhuc nesciant modos simpliciores participationis. Apud nos, eccle-

siae die dominica fideles non capiunt. Sacra mensa non est derelicta.
Immo index communionum secundum rationes statisticas semper augetur
de anno in annum. Vocationes ecclesiasticae magnum incrementum ca-
piunt. Ex iuventute operariorum, quae dicitur JOC, multi o:fficinas de-
reliquerunt et ad studia se conferebant necnon nunc se praeparant ad
sacerdotium sive saeculare sive regulate. Numerus vocationum ad sacer-
dotium apud regulates multo maior est quam apud saeculares.
Ex quo talis mutatio in melius coepta est? Coincidit omnino cum
motione liturgica per participationem actuosam populi. Ex fructibus
bonis arborem bonam cognoscere possumus. Omnes indices de statu ani-
marum in nostris dioecesibus confirmant tale argumentum. Non peri-
culum schismatis vel modernismi paratur ! Fideles non amplius ex eccle-
siis pelluntur! Indifferentes fideles praesertim ex iuventute iterum Mis-
sae in die dominica assistunt cum fervore et fructu!
8
Concludo. 7 Dictum est in hac aula: « Missa sancta, tetra sancta
est, ne propius appropinquemus ». Ego omnino contrariam conclusio-
nem invenio. Utique. Terra sancta est altare et sacra mensa. Sed nos
debemus monstrare fidelibus istam terram sanctam, saepe opertam vela-
minibus, ut deponant calceamenta, id est impedimenta peccati et infi-
delitatis. Dixi.

1 2 3 4
In textu scrip to tradito: deest. deest. deest. quasi.
5
Ego Romam veni olim ad commissionem praeparatoriam quasi acerrimus m1m1-
cus concelebrationis; sed hie audiendo rationes professorum necnon aliorum mem-
brorum, inspiciendo documenta historiae, defensor factus sum huius thesis. Sunt
qui timent rationes hygienicas in concelebratione. Adeamus Orientales ! Si ipsos
Patres venerabiles in nostro coetu aspicio, mihi videntur meliore sanitate gaudere
quam nos occidentales. Nemo videtur esse infectus bacteriis. Ipsi nobis demonstrant
pericula. huius generis revera non esse, praesertim si concelebratio et plus adhuc
communio sub utraque specie in quibusdam casibus tantum adhibeatur. Di:fficulta-
tes, quae contra concelebrationem prolatae sunt, solvi omnino possunt. Sic etiam
solvitur di:fficultas in quaestione de stipendio. Eamus it~rum ad Orientales ! Inter-
rogemus, quomodo apud illos stipendium in concelebratione adhibeatur. Unusquis-
que Patrum ex Orientalibus possunt nobis viam indicare. Non sine o:ffensione
audivi argumentum de sacerdotibus, qui - secundum quae dicta sunt - nullum
valorem tribuerent concelebrationi, si non acciperent stipendium. Nonne argumen-
tum multum peiora probaret, nempe: sacerdotes non dicere Missas, si non acci-
perent stipendia. Ego sine cunctatione defendo saltem meos 1200 sacerdotes meae
dioecesis a tali imputatione. Tot sacerdotes et episcopi solent nonagies in anno pro
populo applicate et quidem sine stipendio. Nos omnes monitum legimus et audi-
vimus, ne tam celeriter procedamus. Sed mundus in paucis annis mutatur. lam
habemus congressus ubi multi sacerdotes conveniunt. Quaestio urget in mona-
steriis et conventibus, ubi sacerdotes quadraginta aut septuaginta singillatim Ii-
154 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tant, vix cum aliquo qui ministrat. Nollem interrogare confratres meos episcopos,
quomodo in hisce diebus mane Missam celebrant et quibus circumstantiis. Non
putamus crastina die nos omnes concelebraturos. Tamen iuvat, ut Concilium quae-
stiones generales dirimat dum nos exspectamus cum fiducia et patientia, ut ea
singula praeparentur, quae ad concelebrationem necessaria videntur. Non possumus
sperare in Concilium Oecumenicum Vaticanum III! Ideo necessarium est, nunc
vota faventia pro cap. II ferre. Nunc nos in Concilio possumus loqui. Nunc est
6 7 8
tempus acceptabile, nunc sunt dies salutis! iam. deest. Ritus
Missae.

3
Exe.Mus P. D. IULIUS G. KANDELA
Archiepiscopus tit. Seleuciensis pierius

Em.mi ac rev.mi Patres Conciliares)

Praetermitto primam partem) in eo quad attinet ad communionem
sub utraque specie) quia de ea dicta sunt multa. 1
2
2. Cum agitur in cap. II de ordine Sacrificii Missae instaurando ... ,
de praecepto Missae festivae ac de instructione sedulo tradenda fideli-
bus ut integrae Missae celebrationi intersint (pag. 175, 176), ad alen-
dam vitam christianam quae est secundus finis sacrae Liturgiae, decebat
adiicere aliquid quoad conservationem Sacrosancti Mysterii divini in
tabernaculo, quae est veluti extensio Sacrificii Missae, simul ac quoad
obligationes fidelium erga hunc hospitem divinum praesentem in per-
petuo in media eorum, scilicet quoad debitum visitationis et adorationis
factae, extra Missam, coram Deo praesente sive in tabernaculo, sive in
ostensorio. Hoc enim sensu Summus Pontifex, gloriose regnans, docebat
in Litteris Encyclicis Sacerdotii nostri primordia) dicens: « Sacerdotalis
precatio diutissime producta ante adorabile Sacramentum, tali pallet di-
gnitate atque eflicacitate quae a sacerdote nulla alia ratione haberi, nullo
alio modo substitui possit ». Quod vero docet Summus Pontifex sacer-
3
dotibus, valet non tantum pro eis, sed etiam pro laicis ...
Suppeditatur ipsa theologia sacra ad confirmandam bane sententiam,
quippe quae ipsa consideret hoc donum divinum sub triplici aspectu,
scilicet:
a) tamquam Sacrificium Corporis et Sanguinis Domini Nastri,
quapropter habemus praeceptum assistendi ad Missam, saltem diebus
festivis;
b) tamquam Sacramentum et nutrimentum quod urget nos ad
communionem recipiendam;
c) demum tamquam praesentiam divinam perpetuatam apud nos.
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 155

Propterea summopere decet nos offerre maiestati divinae debitum ora-

• • 4 • • •
tzo ms et gra tiarum actloms.
3. Circa celebrationem duarum Missarum eadem die, videlicet circa
binationem, tantum pro necessitate plebis christianae, velim postulate
pro sacerdotibus binantibus facultatem percipiendi proprie duas eleemo-
synas, nee ultra:
a) quia eleemosyna sacerdotibus data, nostris diebus, est valde
inferior quoad aestimationem pecuniae oblatae respectu ad illam quae
dabatur ante primum et secundum mundiale bellum.
b) Eleemosyna debet sufE.cere necessitatibus cotidianis vitae sa-
cerdotum, et haec est ratio eleemosynae traditae pro Missa celebranda.
Iamvero, cui nostrum Orientalium non notescit eleemosynam ante pri-
mum bellum mundiale fuisse sufE.cientem etiam ad vitam totius familiae
sacerdotis ... 5 dum, nostris diebus, non sufE.cit ne quidem ad solam
vitam sacerdotis.
c) Numerus sacerdotum pauperum crescit de die in diem, dum
sacerdos habet ius vivendi congruenter, modeste ex altari, et cum mini-
sterium suum cogit eum ad duas Missas celebrandas die dominica, cur
·non licitum ei esset sumere istum maius emolumentum pro suo crescente
labore?
d) Una Missa celebrata semel in hebdomada non magis locuple-
tabit sacerdotem divitem, dum non parum adiuvat pauperem sacerdotem
ad vivendum convenientiore modo.
e) Summus Pontifex Joannes, misericors noster Pater commu-
nis, 6 auxit salarium menstruale operariorum in Civitate Vaticana labo-
rantium, ob mutatas conditiones vitae ... 1
8
Quamobrem opinor stipendium Missae, solummodo pro binatione
obligatoria, sumi debere a sacerdotibus, et etiam ratione iustitiae distri-
butivae.
4: 9
V elim, in fine, breviter sed vehementer rogare Sacrosanctum
Concilium ut liceat Orientalibus celebrantibus in commemoratione mor-
tuorum, iuxta tempus ab unoquoque ritu determinatum, tres Missas,
ad libitum, celebrate. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 1) Pag. 176, lin. 8. In eo quod attinet ad commu-

nionem sub utraque specie, humillime censeo multum fructuosam esse istam fa-
cultatem concedendam episcopatui iudicandi utrum congruens sit aliquando distri-
butio communionis sub utraque specie an non, tum clericis, et religiosis, tum laicis.
a) Experientia mihi videtur animas devotas multum profuturas ex hac innovatione;
b) ceterum, existimo episcopos ad administrandam dioecesim, non debere esse mi-
noris potestatis in occidente quam in oriente. Episcopi enim orientales in graeco
ritu ac syriaco, nunquam desinerunt dare communionem sub utraque specie: quare
156 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

ergo episcopi occidentales non haberent potestatem illam erga Mysterium Corporis
et Sanguinis Domini Nostri, in favorem fidelium? c) Quod institutum fuit a Do-
mino in hac ratione, et ita concreditum Ecclesiae ab apostolis, convenientissimum
est pro primis christianis, necnon pro postremis. Ad Ecclesiam autem pertinet
determinandi quomodo hanc consuetudinem convenientiore ritu restituendam.
2 3
de communione sub utraque specie. Quamobrem enixe rogatur sacrosanc-
tum Concilium ut commendentur explicite exercitia adorationis cultus eucharistici.
Et hoc quidem addendo paragraphum specialem in fine primae partis «de Missa »
post par. 43, aut adiungendo, in allata paragrapho bane sententiam: « proinde ...
pastores ... instruant fideles ut integrae Missae celebrationi intersint, neque obli-
viscantur debitum visitationis atque adorationis solvendum Deo praesenti in per-
petuo apud eos in tabernaculo, sicut legitur in libro Proverbiorum: « Deliciae
4 5
meae esse cum filiis hominum » (Prov. 8, 31). adorationis. (loquor
6 7
de meipso in iuventute mea). Ioannes XXIII. non ergo esset con-
8
veniens sacerdotibus eleemosynam Missae augeri propter easdem rationes? sal-
9
tem. deest.

4
Exe.Mus P. D. ANTONIUS PILDAIN Y ZAPIAIN
E pisco pus Canariensis

Em.me Praeses, em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

Displicet revera mihi iterum abuti benevolentissima patientia vestra
et mensae praesidentialis.
Sed perlegens art. 40 huius cap. II (in quo agitur de reintegranda,
post homiliam, oratione communi) et videns in eo, post obsecrationem
pro Sancta Ecclesia, nullam aliam expressam et specialem mentionem
fieri nisi pro regibus et omnibus qui in sublimitate sunt, nullam vero
pro pauperibus et pro omnibus qui in miseria tabescunt, non potui me
cohibere quin verbum peterem, non ad impugnandum hunc articulum,
quern plane subscribo, sed ad postulandam additionem, ad exposcendum
nempe ut in hoc ipso articulo schematis, sicut expressa mentio fit pro
regibus, sic et expressa mentio fiat pro pauperibus: ut sicut expressa
mentio fit pro omnibus qui in sublimitate sunt, sic et expressa mentio
fiat pro indigentibus et pro omnibus qui sunt in gravissima necessitate,
sive spirituali, sive in aliqua ex dilacerantibus illis necessitatibus mate-
rialibus, de quibus statim, Deo favente, loquemur.
Et totus cardo meae propositionis in eo est, nempe: quod nunc
non agimus de seligendo et retinendo unico illo textu paulino, qui in
articulo citatur, et quern ego quoque retineri, et manere debere existimo;
1
sed agitur de reintegranda oratione communi ... fidelium, post homiliam,
prouti in ipso articulo dicitur.
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 157

Iamvero - et est prima ratio propositionis meae - id quod ego

expostulo est idipsum quod fit in pulcherrima illa oratione insignis ro-
mani Ponti:ficis S. Clementis I, quae fuit velut principium et norma
quamplurium orationum communium liturgicarum, quae decursu tem-
porum ortae fuere, et iuxta quam, utique hodiernis temporibus adapta-
tam, redintegrationem desideratam fieri debere opinamur.
Secundam rationem, quae esset theologica, omitto, gratia vel potius
timore decem momentorum, ut ea quae supersunt totaliter dedicem ad
expositionem rationis, quae, nunc (in circumstantiis in quibus hodie
versamur, tam pauperes et operarii, quam nos, Patres Conciliates), mihi
potissima videtur, et est haec: quia articulum hunc 40, prout in sche-
mate iacet, absque additionibus praedictis, nostris suffragiis approbate,
idem esset ac deceptionem amarissimam, immo gravissimum scandalum,
praebere ingentibus illis multitudinibus pauperum et operariorum, qui
ex toto orbe nos, Patres Conciliares, inspiciunt; et qui, tragicis proble-
matibus disrupti, Concilium hoc Oecumenicum tamquam pharum salva-
tionis adspectant.
Detis mihi, quaeso, aliqua eorum problematum non iam describere,
sed brevissime notare, ut ex ipsis, tamquam ex totidem praemissis, logica
consequentia, effiuat mea propositio, simulque innotescant quinam sint
ii qui in oratione communi redintegrata et hodiernis temporibus aptata,
speciali mentione commemorari debent, utpote victimae equidem lu-
gendae teterrimorum horum problematum.
1. Problema de parva laboris mercede, seu de iniusto salario. « Mi-
serrimum spectaculum » Sanctissimus Papa nester vocavit, quod, prout
ipsemet dicit, in nationibus non paucis atque in latis terrarum con-
tinentibus, ingentes opificum multitudines tangit, eosque eorumque fa-
milias collocat in conditionibus vitae ab hominis dignitate omni ex parte
alienis.
2. Problema carentiae seu privationis laboris, quo opifices innu-
meri, .eorumque familiae, incidunt in eum quern Pius XII, gratae
recordationis, in eloquentissimo nuntio radiophonico, appellavit « lo
spettacolo piu desolante di famiglie alle quali manca tutto, famiglie in
miseria nera ».
3. Teterrimum problema, deficientiae videlicet domorum, quod plu-
res adhuc, innumerabiles nempe familias, afE.cit fere ubique terrarum,
quodque plurimas earum cogit in cubilibus, in stabulis - quid dico
stabulis? melius dicam, cum Pontifice. nuper laudato, « in baracche
posticce, in tane che non si assegnerebbero neanche alle bestie ».
4. Adiungitur immane illud, immanissimum problema famis, de
quo amarissimis et ardentibus verbis conquestus est non semel Sum-
158 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

mus Pontifex noster Joannes XXIII, 2 problema famis quo vexantur nunc
millies centena millium, ita ut did possit, horrendum dictu, quod no-
stris hisce diebus, fere maior pars hominum famem patitur, et infirmi-
tatibus ex fame provenientibus, fere maior pars humanitatis fame mo-
ritur. [Plausus ].
Praeses card. TAPPOUNI: Satis!
Orator: In his .ergo circumstantiis ...
Praeses: Satis!
Orator: In his ergo circumstantiis, in quibus teterrimis his proble-
matibus, ut alia taceam ... 3
Praeses: Satis !

1 2 3
In textu scripto tradito: seu. deest. dilacerantur ingentes
pauperum et operariorum multitudines, coadunatur Concilium hoc Oecumeni-
cum et congregantur hie episcopi catholici universae terrae. Totus mundus, et
praesertim ilie pauperum et operariorum, oculos defixos tenet in nos. Primum
ergo quod nos, Patres Conciliates, fecimus - et opportunissime quidem - fuit
nuntium mittere ad universos homines, in quo specialem sollicitudinem manifesta-
bamus ad humiliores, pauperioresque; super turbam, videlicet, fame et miseria
laborantem. Attamen, iam fere per mensem, hie congregamur, et de illis miseris,
pauperibus et esurientibus adhuc vix loqui potuimus, quia disputationibus nostris
liturgicis mentes plene occupatas habemus. Sed ecce nunc, in ipsa Liturgia, tempus
proprium, occasio peropportuna. Agitur enim de reintegranda oratione communi,
oratione ilia communitaria, oratio populi, in qua videlicet, inde a principio, ab
oratione videlicet ilia clementina, observationes, particularissimae mentionis, fie-
bant pro esurientibus, pro indigentibus, pro carceribus et diversas alias neces-
sitates patientibus. Sed ecce nunc, in manibus nostris, schema cum articulo hoc 40
de reintegranda oratione communi, in quo fit expressa mentio de regibus; de pau-
peribus nulla; schema quod loquitur expressis verbis de omnibus qui in sublimi-
tate sunt; sed de his qui in profundo miseriae tabescunt, neque verbum. Quid
vobis videtur, reverendissimi Patres? Parcite mihi, omnium vestrum minimo, hanc
libertatem vos alloquendi. Venerabiles Patres, si nos hunc articulum, prout in
schemate iacet, et absque additionibus propositis, adprobamus, nonne iam ex nunc
percipitis amarissimam deceptionem ingentis multitudinis pauperum et operario-
rum qui, anhelantes, adhuc nos aspiciunt? Non iam ex nunc auditis risus, cha-
chinos potius dicam, choriphaeorum, ilios a religione avertere conantium et dicen-
tium: «en, en quod a Patribus Conciliaribus exspectare potestis; non iam facta
et opera, sed neque verba. In toto enim schemate de S. Liturgia nulla nee mi-
nima mentio fit vestrum, pauperum videlicet et eorum qui in necessitate estis.
Tota mentio peculiaris a Patribus Conciliaribus reservatur regibus et omnibus qui
in sublimitate sunt. Quid iam de istis exspectare potestis? ». Firmiter credo omnes
vos, Reverendissimi Patres Conciliares, ab his sequelis et consequentiis abhorrere.
Atque proinde etiam a praemissis. Placeat igitur vobis, quaeso, meam propositio-
nem vestris su:ffragiis adprobare.
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 159

Secretarius generalis:
Audiant omnes ! Summus Pontifex dignatus est concedere consilio
praesidentiae facultatem proponendi congregationi generali cessationem
a disceptatione, cum materia, quae in disceptatione est, satis illustrata et
enucleata eidem consilio videatur. [Plausus in aula].
Suffragatio congregationis fiet aut per sessionem vel erectionem per-
sonae, aut per elevationem manus, iuxta deliberata a consilio praesi-
dentiae. Illi qui, post suffragationem favorabilem cessationi, aliquid ad-
dere desiderant, id scripto secretariae tradant generali.
Nunc repetitur variis linguis.

V ersio gallica
(P. D. Joannes Villot, subsecretarius)

Le Souverain Pontife a daigne accorder au conseil de presidence la fa-

culte de proposer a la congregation generale la cloture d'une discussion lors-
que l'objet de cette discussion aura ete, au jugement du conseil de presi-
dence, sufE.samment expose et elucide. Dans ce cas, la congregation generale
sera invitee a se prononcer sur cette proposition, soit par assis et leve, soit
a main levee, suivant ce que decidera le conseil de presidence. Les Peres qui,
a la suite d'une reponse positive de la congregation generale a cette demande
du conseil de presidence, estimeraient avoir quelque chose a ajouter, sont
pries de remettre au secretariat general le texte de leur intervention ou de
l'amendement qu'ils proposent.

V ersio hispanica
(P. D. Casimirus Morcillo, subsecretarius)

El Padre Santo se ha dignado conceder al consejo de presidencia la facul-

tad de proponer a la congregaci6n general que se de por terminada la dis-
cusi6n de un tema cuando, a juicio de la misma presidencia, este se considere
suficientemente esclarecido. La voluntad de los Padres debera expresarse en
la forma mas rapida y facil, esto es, pot elevaci6n de las manos 0 poniendose
en pie. · .
Los Padres que despues de acordada la terminaci6n deseen exponer su
parecer pueden presentarlo por escrito en la secretarfa general.

Versio anglica
(P. D. Joannes Krol, subsecretarius)
Your kind attention, please.
His Holiness has graciously deigned to grant to the Council Presidency
the faculty to propose to the Council Fathers the termination of discussion
when, in the judgement of the Presidency, the arguments on a subject under
160 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

discussion have been sufficiently presented. The Council Fathers will signify
their pleasure and vote either by standing or by raising their hand according
to the directions given by the Presidency.
When a vote is in favour of closing the discussion those Fathers who
desire to add anything further have the right to do so and can do so by
submitting their observations or suggestions in writing to the Secretariate.
Thank you.

V ersio germanica
(P. D. Villelmus Kempf, subsecretarius)

Der heilige V ater hat das Prasidium berechtigt dem Plenum Schluss
der Debatte vorzuschlagen, sobald die zur Diskussion stehende Materie
nach der Ueberzeugung des Prasidiums hinreichend geklart ist. Die Abstim-
mung iiber den Abschluss der Debatte erfolgt entweder durch Aufstehen
oder Erheben der Hand. Im Obrigen behalten alle Konzilsvater die nicht
mehr zu Wart kommen oder auf das Wort verzichten das Recht ihre B§!-
merkungen und Vorschlage schriftlich iiber das Konzilssekretariat der zu-
standigen Kommission einzureichen.

V ersio arabica
(P. D. Philippus N abaa, subsecretarius)

~ ;..:.;\;.J\ •Lr;\ ~ ~_,; ..L.j-;: u' •t: 11 "'->·' ..1~\ \.. '.)\ ,.:, ~
- · .r-1' i..:l.\ ~ ... ~ u~ ...;~~ 0 1 ..li ~W' i-1..::J'

Em.mus card. T1ssERANT, primus e consilio praesidentiae:

Consilium praesidentiae, usum facultate sibi a Ss.mo Domino con-
cessa, cum cap. II constitutionis de sacra Liturgia satis illustratum vi-
deatur, postulat a congregatione generali, utrum a disceptatione circa
hanc materiam cessari possit.

Secretarius generalis:
Suffragatio, de mandato praesidentiae, fiet per erectionem vel ses-
sionem personae. Igitur, qui consentiunt proposito consilii praesiden-
tiae surgant, et maneant sic per aliquot tempus, ita ut numerari possint
qui favent.
 CONGREGA TIO GENERALI S XIII 161

[Pere omnes se erigunt].

Velint omnes sedere, qui surrexerunt! [ Omnes sedent J.
Nunc, surgant qui nolunt! [ Omnes sedentes remanent].
[I ntervallum J.
Habita suffragatione favorabili, consilium praesidentiae statuit esse
transeundum ad cap. III eiusdem constitutionis de sacra Liturgia, quod
est « De Sacramentis et Sacramentalibus », et ita incipit: « Sacramenta
et Sacramentalia ordinantur ad cultum debite Deo reddendum et ad
hominem sanctificandum; utpote vero signa ad instructionem perti-
nent ». Et reliqua.
Loqui postulaverunt: em.mi DD. cardd. Ernestus Ruffini, arch. Pa-
normitanus; Iacobus Lercaro, arch. Bononiensis; Michael Browne;
Radulfus Silva Henriquez, arch. S. Iacobi Chiliensis; exc.mi DD.
Franciscus Hengsbach, ep. Essendiensis in Germania; Iosephus Ar-
neric, ep. Sibenicensis in Jugoslavia; Dominicus Capozi, arch. Taiyua-
nensis in Sinis; Adam Kozlowiecki, arch. Lusakensis in Rhodesia Sep-
temtrionali; Petrus Pham-ngoc-chi, ep. Quinhonensis in Vietnam; Ioan-
nes McQuaid, arch. Dublinensis in Hibernia; Marius Maziers, ep. aux.
Lugdunensis in Gallia; Antonius Plaza, arch. Platensis in Argentina;
Zeno Aramburu, ep. Uhuvensis in Sinis; Iosephus AH Lebrun, ep. Va-
lentinus in Venetiola; Aloisius Carli, ep. Signirius in Italia; Tullius Bo-
tero, arch. Medellensis in Columbia; Elias Olazar, vie. ap. Yurima-
guensis in Peruvia; Emmanuel de Carvalho, ep. Angrensis in Lusitania;
Aloisius da Cunha Marelim, ep. Caxiensis in Brasilia; Ludovicus Ca-
brera, ep. S. Ludovici Potosiensis .in Mexico; Demetrius Moscato, arch.
Salernitanus in Italia; Petrus Rouge, ep. coad. Nemausensis in Gallia;
Benedictus Tomizawa, ep. Sapporensis in Iaponia; Benedictus Reetz,
archiabbas Beuronensis in Germania; Ioseph Ruotolo, ep. Uxentinus
in Italia; Matthaeus Garkovic, ep. Iadrensis in Iugoslavia.

5
EM.MUS P. D. ERNESTUS CARD. RUFFINI
Archiepiscopus Panormitanus

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres Conciliares,

1
... In hoc capite, meo quidem humili iudicio, nonnulla emendarida
vel saltem accuratius redigenda sunt.
Pag. 179 et subsequentibus, inconsulte, ut mihi videtur, 2 simul
11 (II)
162 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tractatur de Sacramentis et de Sacramentalibus, quae maxime differunt

inter se: Sacramenta enim, ut ·omnes sciunt, 3 a Christo Domino sunt
instituta et gratiam conferunt vel augent ex opere operate; Sacramen-
talia vero originem ducunt ab Ecclesia et efficacitatem exercent ex opere
operantis. Idcirco inepte, pag. 179, linn. 6 et 7, concluditur his ver-
bis: « Ideo Sacramenta :fidei dicuntur », quae sententia in Sacramen-
talia non quadrat.
In eadem pag. 179, lin. 15, postquam dictum est «Per liturgiam
enim Sacramentorum et Sacramentalium, :fidelibus bene dispositis nullus
iam fere eventus vitae gratia divina non sancti:ficatur », subiicitur:
« nullusque etiam rerum materialium usus, per se honestus, ad :finem ho-
minem sancti:ficandi Deumque laudandi non dirigitur ». Haec sane af-
firmatio, nisi temperetur, veritatem supergreditur.
Ibidem, lin. 14, fidei mysteriis Passionis, Mortis et Resurrectionis
Domini Nostri Iesu Christi, addendam esse puto gloriosam eius ad
caelum Ascensionem, sicut bis habetur in Missa, nempe in oratione
quae subsequitur manuum ablutionem et in Canone.
Pag. 181, sub n. arabico 59. Permirum mihi est quod ibi proponi~
tur. Ecce verba: « ... orationes quae ritum Unctionis infirmorum comi-
tantur, ita recognoscantur, ut respondeant diversis condicionibus in:fir~
morum, qui Sacramentum recipiunt ». Si id approbetur, innumeras ha-
bebimus orationes, quia condiciones in quibus versari possunt aegroti
quamplurimae sunt. Propterea censeo sententiam propositam, de qua
nunc dissero, aut delendam esse aut, saltem, ita imminuendam ut ora-
tionum diversitas certis limitibus contineatur.
Eadem pag. 181, sub n. 60, lin. 25 et subsequenti, legitur: « Unctio
sacra in diuturna infirmitate aliquando iterari potest ». Consuetudo con-.
traria inducta est septem abhinc saecula, sancita est a Concilio Triden-
tino, sess. XIV, cap. 2, et confirmatur in C.I.C., can. 940, § 2, equidem
iustis rectisque causis. Cur nunc usus iamdudum abolitus in vitam revo-
caretur? Ratio quae in annotatione affertur, scilicet solacium spirituale
quod inde infirmus perciperet, mihi videtur insufficiens; aegroti enim
multo maiore .consolatione afficiuntur si frequenter peccata sua confi-
teantur et Communione Eucharistica reficiantur.
Pag. 182, lin. 14. Ad vitandas faciles dubitationes de matrimonii
validitate, exopto ut dare definiantur pro omnibus matrimoniis normae
iuridkae, quae in consensu exquirendo et excipiendo .ubique terrarum
accurate diligenterque serventur.
Accommodationes et etiam immutationes liturgicae mihi molestae
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 163

non sunt, neque eis, ex mea parte,~ repugnare intendo, modo eae sint
5
vere utiles ac opportunae, et id dare appareat. Dixi.

3 4
In textu scripto tradito: 1
Etiam. 2
deest. deest. deest.
5
deest.

6
EM.MUS P. D. FERDINANDUS CARD. CENTO

Em.me Praeses, em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

1
Breviter quaedam dicam circa cap. III huius schematis, cui titulus
« De Sacramentis et Sacramentalibus », et expresse ad n. VI, « De Ma-
trimonio », pag. 18 2.
In lin. 5, recte suggeritur ut ritus celebrandi matrimonium fundi-
tus recognoscatur et ditior fiat. Votum insuper exprimitur, in lin. 17, ut
« Oratio super sponsam (quae dicitur infra Missam) ita emendetur ut
supra utrumque coniugem recitari valeat ». Bene quidem.
At, meo humili iudicio, aliquid maioris etiam momenti innovate
praestat.
Neminem latet altam significationem quam habet anulus matrimo-
2
nialis, symbolum eloquens fidelitatis unius partis erga alteram .. :'3 Porro:
in rituali nostro romano, solummodo anulus sponsae benedicitur. Cur
non et sponsi, maioribus periculis obnoxii, gravioribusque responsa-
bilitatibus pressi? Cum de casto coniugio sermonem facimus, saepe
saepius de aequalitate iurium et officiorum inter sponsos loquimur:
nonne aequali tas haec perspicue apparere decet in labiis nostris, cum
<~ Sacramentum magnum» sponsi invicem sibimetipsis ministrant, in
4

5
actu id est a quo sors totius illorum vitae pendet?
6
Auderem credere huic meae sententiae omnes adhaesuros vos 7
esse, qui in directam curam animarum adlaboratis vel adlaborastis. 8
Dixi.

In textu scripto tradito: 1 loquar. 2

alta significatio anuli matrimonialis,
3
eloquens symbolum. (Pertinet hie evocate verba illa quae S. Ludovicus, Gal-
liae rex, incidi iussit in latu interiore anuli sui coniugalis: « En cet anel tout mon
4 5 6 7 8
amour »). illi. videlicet. audeo. deest. adlaborant vel
adlaboraverunt.
164 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

7
EM.MUS P. D. MICHAEL CARD. BROWNE

Em.mi Praesides, venerabiles Patres,

1 2
••• 1. Art. 56, pag. 181, de Sacramento poenitentiae, valde gene-
rice enuntiatur, ita ut nonnisi diffi.ciliter Sacrum Concilium de eo sen-
tentiatn efformare possit. Saltern opportunum esset ut inserantur verba
« in quantum opus sit ».
2. Art. 57,. eadem pagina, linn. 12-17, ait:
a) « Sacramentum, quod communiter Extrema Unctio nuncu-
patur, deinceps Unctio Infirmorurii vocabitur;
b) nam non est per se Sacramentum morientium sed graviter
aegrotantium;
c) ac proinde tern pus opportunum illud recipiendi est statim ac
fidelis in gravem morbum· inciderit ».
Nunc quoad a) scilicet de mutando nomine,3 absolute loquendo,
posset fieri haec nominis mutatio. In lingua italica frequenter Sacra-
mentum nostrum vocatur « l'Olio Santo », in lingua anglica vocatur
« Anointing ». Imo sacrum oleum quod sacerdos minis trans adhibet
vocatur « Oleum Infirmorum ». Tamen nomen «Extrema Unctio »
adhibetur in Actis Concilii Lugdunensis I (Denz. 451), in Actis Con-
cilii Lugdunensis II (Denz. 465), in Actis Concilii Constantiensis (in-
terrogationes propositae pro WicklefI et Huss (Denz. 669), in Decreto
pro Armenis ex Concilio Florentino (Denz. 700), in Actis Concilii Tri-
dentini in capitibus et canonibus (Denz. 907-910 et 926-929), necnon
in Professione Fidei Tridentina (ex Bulla Pii IV).
Nunc: 4 an conveniat ut nostrum 5 Concilium venerabile 6 Vatica-
num II mutet istud nomen? Hoc difficile invenio.
Quoad b). Verum quidem est ipsum non esse unice Sacramentum
morientium seu illorum qui sunt quasi in mortis articulo. Tamen graviter
aegroti distingui possunt: 1) in eos de quorum morte timetur ex eo
quod re2utantur esse in eius periculo et 2) in eos de quorum morte,
adhuc saltem, non timetur. Pro quanto hucusque in sacra theologia
intellexi, 1 Extrema Unctio est sacramentum illorum de quorum morte
ex infirmitate vel senio timetur, seu talium qui reputantur esse in pe-
riculo mortis. In nostro sacro consessu non est necessarium longiore
modo auctoritates citare quibus haec doctrina illustretur, quae, cetero-
quin, est praxis communis, saltem in Ecclesia Latina, et quae tota
resumitur in verbis Angelici Doctoris: «Hoc autem sacramentum non
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 165

debet dari n1S1 infirmantibus quando timetur de periculo mortis » (in

Opusculo de septem Sacramentis). Exprimitur quoque a Tridentino, in
prooemio ad capita et canones de Extrema Unctione, dicente: « ... cle-
mentissimus Redemptor... extremae unctionis sacramentum finem vitae
tamquam firmissimo quodam praesidio munivit » (Denz. 907) et a Ca-
techismo Romano ad Parochos ex Decreto Concilii Tridentini (Parte II,
cap. VI, q. IX): « ... quum igitur illi tantum qui morbo laborant cu-
ratione indigent, idcirco iis etiam qui adeo periculose aegrotare viden-
tur ut ne supremus vitae dies instet metuendum sit, hoc sacramentum
praeberi debet ».
Item Codex Iuris Canonici, qui hie citatur, non ut mere iuridice
praecipiens sed, ut in sua praescriptione testimonium praebens sensus
Ecclesiae, statuit (can. 940): « Extrema Unctio praeberi non potest
nisi fideli qui ... ob infirmitatem vel senium in periculo mortis versetur » .
.Nunc, summam habeo reverentiam erga commissionem liturgicam
quae praeparavit nostrum schema, et magis adhuc ex quibusdam relatis
ab aliquo venerabili Patre. Unde in summa reverentia dico: teneo sen-
tentiam eorum; sed dico saltem ut in re tam gravi - quo.lis est muta-
8
tiO finalitatis huiusdem sacramenti - ut in re tam gravi omnes Con-
9
cilii Patres tranquilli esse possint, et ut omni prudentia in tali negotio
10
procedatur, consuli possunt, saltem possent - ut puto - nostri theo-
logi peritissimi qui nobis a Summa Pontifice dantur in auxilium pro
arduis Concilii quaestionibus, saltem pro isto, pro ista propositione, hoc
11
saltem.
Quantum ad illa quae dicuntur ab em.mo card. Ruffini, etiam puto
quad saltem fundata sunt et ego quidem admittebam, quantum ad istud
prooemium, non ad ipsum impugnandum, sed ad -ipsum in aliquibus
saltem modificandum. Sed haec scripto trado. 12 Dixi.

In textu scripto tradito: 1 A. Quoad Introductionem (pag. 179). 1) In intro-

ductione· (pag. 179, lin. 6) suggererem ut dicatur « ... op time disponit » loco
« etiam proxime disponit ». 2) Ibidem linn. _6-7, consulerem ut omittantur verba
« Ideo sacramenta fidei dicuntur ». Confusionem posset causare, saltem hodie, si
Sacramentalia includantur, maxime in documento conciliari, sub voce sacramenta.
3) Ibidem lin. 10 consulerem ut loco « ... Sacramenta impensissime frequentent »,
dicatur « ... colant eisque pro opportunitate utantur ». 4) Ibidem linn. 15-17 loco
verborum « per se honestus » consulerem ut dicatur simpliciter « honestus », et
ut loco verborum « non dirigitur » dicatur «non posset dirigi ». 5) Ibidem
linn. 20-21 consulerem ut dicatur « ... ut a fidelibus possint facile percipi et', pro
singulorum natura, circumstantiis sinentibus, actuosa atque communitaria partici-
patione celebrari ». Ratio huius est quod quidam ritus, v. g. confessio sacramen-
talis et nonnullae circumstantiae talem participationem · communitariam non ad-
166 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

mittunt. 6) Ibidem, linn. 22-25, puto quod loco verborum « Cum autem minus
bene respondeant » sufliceret dicere: « Ut praedicta omnia optime fiant, Sacro-
2
sanctum ... decernit ». B. Quoad Articulos (pagg. 179-183 ). linn. 10-11.
3 4 5 6 7 8
deest. deest. deest. deest. intelleximus. deest.
9 10 11 12
deest. quoque possent. deest. deest.
Animadversiones additae:
Quoad art. 57~ (pag. 181). In Sacro Concilio argumentum est allatum ab aliquo
venerabili Patre, ex verbis quibusdam Concilii Tridentini, ad probandum quod
Sacramentum Extremae Unctionis est simpliciter Sacramentum graviter aegrotan-
tium, et proinde, ut ex eius verbis pronum esset condudere, non esset necessarium
ut de eorum mortis periculo timeatur.
Verba Concilii de quibus agitur, inveniuntur in sess. XIV, cap. III de Extrema
Unctione (Denz. 910). Sunt tenoris sequentis: « ... Declaratur etiam esse hanc
unctionem infirmis adhibendum, illis vero praesertim qui tam periculose decum-
bunt ut in exitu vitae constitui videantur, unde et sacramentum exeuntium nun-
cupatur ».
Notandum tamen est textum prosequi aiendo: « Quod si infirmi post su-
sceptam hanc unctionem convaluerint, iterum huius sacramenti · subsidio iuvari
possunt cum in aliud simile vitae discrimen inciderint ». Unde requiritur vitae
discrimen seu mortis periculum ad hoc ut aliquis hoc sacramentum recipiat.
Prooemium Tridentini ad capita de Extrema Unctione hoc confirmat. Ait
epim (Denz. 907): « Visum est autem Sanctae Synodo praecedenti doctrinae de
Poenitentia (de quo sacramento actum est in priore parte sessionis XIV) adiun-
gere ea quae sequuntur de Sacramento Extremae Unctionis, quod non modo poeni-
tentiae, sed totius christianae vitae ... cdnsummativum existimatum est a Patribus ...
quod dementissimus Redemptor noster ... quemadmodum auxilia maxima in sa-
cramentis aliis praeparavit, quibus christiani conservare se integros dum viverent ...
possunt: ita extremae unctionis sacramento finem vitae tanquam firmissimo quo-
dam. praesidio munivit ». .
His perpensis omnino existimo mentem Concilii Tridentini in praedicto cap. III
exponi debere ut sequitur, scil.: sacranientum Extremae Unctionis esse admini-
strandum omnibus infirmis de quorum mortis periculo timetur, praesertim vero de
illis qui sunt in extremo periculo, seu « illis qui tam periculose decumbunt ut in
exitu vitae constitui videantur ».
Salva meliore sententia.

8
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS HENGSBACH
Episcopus Essendiensis

V enerabiles Patres,
Tria puncta liceat mihi proponere.
1. Ad cap. III in genere. De sacramentis non tantum agitur in
hoc capite, sed etiam in aliis schematibus adhuc exspectandis, verbi
gratia a commissione de sacramentis, de missionibus, de ecclesiis orien-
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 167

talibus. Methodus rationabilis procedendi et logica postulare mihi vi-

detur, ut, sicut iam desideravit em.mus card. Gracias, ea quae obiective
cohaerent, etiam cohaerenter tractentur. Quapropter peto et quidem
nomine quinquaginta fere episcoporum ex variis dioecesibus, ut, si fieri
potest, nobis communicetur, quandonam alia schemata accipere pos-
simus. Patet, post visionem totalem materiae etiam singula puncta fa-
cilius diiudicari posse et multas animadversiones tune fortasse super-
fluas fieri.
2. Ad n. 55, in specie. Ex desideriis et votis multorum fidelium
nobis ante Concilium exhibitis constat, quaestiones de confirmatione
tangere etiam quaestiones de apostolatu laicorum. Quapropter propono
ut commissio de laicorum apostolatu sua respectiva vota communicate
possit commissioni de sacra Liturgia.
3. Ad eundem numerum. Propono ut nn. 55 et 49 ita formulentur
et coniungantur inter se, ut, quae de ritibus initiationis dicuntur, non
solum referantur ad baptismum, sed etiam ad confirmationem. Ratio haec
est: argumenta theologica non obstant, et argumenta pastoralia sua-
dent, ut et in quibusdam regionibus missionum, et in aliis confirmatio
eadem aetate impertiri possit, qua haberi solent ritus initiationis. Magni
momenti pastoralis esse potest, ut confirmatio ea aetate fieri possit - re-
peto « possit », non « debeat » - in qua christiani ad testimonium
fidei in societate reddendum vocantur. Dixi.

9
Exe.Mus P. D. IOSEPH ARNERIC
Episcopus Sibenicensis

V enerabiles Fratres,
1. Ad prooemium, in linn. 22 et 23, pag. 179, auserim proponere ut
verba « non sine fidelium detrimento » ex te:x:'tu expungantur, et in
lin. 24, post verbum « naturae » addantur verba « et fini ».
Ratio petitionis est quia per illa verba « non sine fidelium detrimen-
to » intelligi posse videtur in ritibus sacramentorum hodiernis verba
quaedam nociva fidei adesse, quod consonum Ecclesiae infallibilitati
parum esse videtur. Per additionem verb~ « et fini », clarius exprimitur
sensus propositionis in ritibus hodiernis sacramentalibus posse inveniri
quaedam quae non solum naturae sed etiam sacramentorum minus bene
correspondeant, etsi nociva non sunt.
168 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

2. Ad art. 47, pag. 179, humillime propono, ut concedatur facul-

tas a Concilio Oecumenico transferendi Ri tuale in linguas vernaculas
populorum catholicorum, quorum lingua ad talem translationem matura
esse videtur. Ratio petitionis est maior utilitas pastoralis. Salus anima-
rum suprema nobis lex esse debet.
3. Ad art. 51, pag. 180, et art. 55, pag. 181, propono humiliter,
ut patrini ante baptismum et confirmationem suorum infantium, ad
sacramenta poenitentiae et sacrae communionis accedere debeant. Ra-
tio petitionis est quia hodie istud officium assumitur modo aliquo formali
et conventionali et patrini saepe saepius sunt catholici solum nomine,
immo quandoque athaei et officium patrinorum assumunt tantummodo
ex amicitia erga familiam baptisandi aut confirmandi infantis. Ast per
susceptionem sacramentorum poenitentiae et communionis eliminaren-
tur isti patrini indigni. Ex altera parte revera decet, ut patrini in adim-
plendo suo officio in gratia sanctificante exsistentes digne illud per-
solvant.
4. Ad art. 56, pag. 181. Articulus est in genere laudandus, sed ob
rationes laboris pastoralis, qui quandoque est ingens, propono ne reco-
gnitio rituum longa sit, sed brevis et simplex.
5. Ad artt. 47 et 59, qui connectuntur cum art. 21 huius constitu-
tionis, humillime propono ut tota et exclusiva potestas in variis aptatio-
nibus sacrae Liturgiae eiusque lingua reservetur Concilio Oecumenico
et Sanctae Sedi, et ut Conferentiae episcopales nationales et regionales
tantummodo illas proponere possint Sanctae Sedi, ad normam sacrorum
canonum Iuris Canonici.
Graves rationes pro et contra huius petitionis meae diu anceps coram
Deo perpendebam. Per se etiam ego in eo sum ut Concilium Conferen-
tiis episcopalibus maiorem potestatem in aptationibus liturgicis con-
cedat. Dixi « per se », sed per accidens contrarius sum huic conces-
sioni. Nam Ecclesia in aliqua regione inveniri potest, sane per accidens,
in talibus conditionibus ut libertate fere careat. In talibus conditionibus,
Conferentiae episcopales et singuli episcopi influxum regiminis cuiusdam
totalitarii subire possunt, sicut hodie in quibusdam regionibus de facto
accidit. Proinde Conferentiae episcopales, in talibus conditionibus po-
sitae, facilius decernere aliquid possunt quod non est ad utilitatem fidei,
et simile quid accidere posset etiam hodie in Liturgia. Liturgia ita semi-
narium errorum fieri posset. Solummodo nempe Petro eiusque succes-
soribus Christus dixit « Tu es Petrus » et « Pasce oves meas ». In Pe-
trum eiusque successores possumus habere, Fratres carissimi, plenam
fiduciam, maiorem quam in nosmetipsos. Fiduciam plenam habere de-
bemus Vicarium Christi omnibus populis daturum esse ritus et linguam
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 169

quae ipsis necessaria fore, sicut Summi Pontifices multis populis usum
linguae vernaculae in administrandis sacramentis iam permiserunt.
Per hanc ergo emandationem propositam evitaretur periculum fidei
et etiam confusio, quae vix posset ex diversis aptationibus in diversis
mundi plagis evitari. Dixi.

10
Exe.Mus P. D. DOMINICUS LUCAS CAPOZI
Archiepiscopus Taeiiienensis

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

In prooemio, linn. 20 et 21, dicitur: « sic exprimant (Sacramenta
et Sacramentalia res divinas) ut a fidelibus possint facile percipi et actuosa
et communitaria participatione celebrari ». Bene! Optime! Sed, sicut
innuit etiam card. Mclntyre,1 haec liceat mihi adnotare: hie et in aliis
diversis locis articulorum qui usque nunc examini Patrum subiecti sunt,
• • , 2 • 3
vox « actuosa », « actuose », « actuosa parttctpatione » saepe saeptus
usurpatur, dum minus insisti videtur in interiore, spirituali participa-
tione fidelium. Unde hie saltem rogo ut sic dicatur: « Sic exprimant, ut
a fidelibus facile percipi, et interiore ac spirituali simul ac actuosa necnon
communitaria participatione celebrari ». Ad hoc autem vere obtinendum,
nempe, ad interiorem ac spiritualem simul ac actuosam et communita-
riam participationem fidelium obtinendam, ea omnia quae Sacrosanctum
Concilium instauranda censuerit magnae certe utilitati erunt, dummodo
tamen ipsi sacri administri seu sacerdotes, vero spiritu fidei, ecclesia-
stico, liturgico ita sint imbuti, ut ea quae foris agant vel dicant, sua
interiore et exteriore gravitate, fide, pietate confirment et populum do-
ceant. Vere dolendum videre tot sacerdotes Eucharisticum Sacrificium
et Sacramenta ita perficere et celebrate quasi ipsi nihil credant eorum
quae populo praedicant.
Hie· labor episcoporum, hoc opus omnium n.ostrum.
Art. 48 placet, sed peto ut haec adiungantur: « Ordinarius loci ita
catechumenatus tempus .definiat, ut nemini liceat ad Baptismum ad-
mlttt, n1S1 prius congruum tempus compleverit, nisi agatur de periculo
mortis vel de casu urgentiore ab Ordinario, si fieri possit, recogno-
scendo ».
In art. 49, lin. 13, loco verbi « admi~tantur », melius puto dicere:
« liceat admittere ». Hoc ne nimis videatur urgeri obligatio.
4
In art. 54 expungantur, quaeso, verba «extra tempus paschale »,
vel simpliciter dicatur: « extra festum Paschatis », secus, si tempore
170 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

paschali - sicut saepe accidit in missionibus 5 - sacerdos est in itinere

ad diversas civitates vel pagos pro sacro ministerio, secum ferre deberet
aquam baptismalem cum non parvo incommodo, et hoc tantum tempore
6
paschali.
Art. 56 de Poenitentia adprobo, sed occasione huius articuli, liceat
mihi proferre votum in favorem omnium episcoporum, sive residentia-
lium, sive titularium. Sacrosanctum Oecumenicum Concilium decernere
dignetur ut. omnes episcopi, ab accepta authentica notitia peractae ca-
nonicae provisionis, praeter privilegia de quibus in can. 349, fruantur
etiam privilegio de quo in can. 239, § 1, n. 1, eodem privilegio, nempe,
quo fruuntur S. R. E. cardinales, scilicet audiendi confessiones etiam
religiosorum utriusque sexus ubique terrarum. Haec facultas videtur
valde convenire dignitati episcoporum qui sunt successores apostolo-
rum. Insuper est res valde practica - forsitan pro S. R. E. cardinalibus
7
nullomodo est practical - , praesertim nostris temporibus, sicut ego
ipse pluries expertus sum.
Articuli de Unctione infirmorum placent, sed art. 57 velim haec
adiungantur: « Pastores animarum, sacerdotes, catechistae, sedulo po-
pulum doceant veram naturam tanti huius Sacramenti », ita ut, in quan-
tum possibile, corrigatur abusus, illud petendi tantum ad extremum
halitum, vel peius, post emissum extremum halitum. Utinam omnes
fideles tanti facerent Sacramentum Unctionis infirmorum quanti faciunt
illud nostri antiquiores fideles in Sinis, qui semper magna diligentia,
ne dicam aviditate, illud petunt.
In art. 63, de Matrimonio, adprobo quod dixit em.mus card. Cento: 8
omnino laudanda praescriptio qua decernitur ut oratio usque nunc di-
cenda super sponsam ita corrigatur ut super utrumque coniugem reci-
tari valeat. Nam formula qua utimur, nostris praesertim temporibus,
vere partialis et odiosa mulieri apparet. Immo adprobare videtur erra-
tum illud quod multi tenent, fidelitatem nempe in coniugio officium
mulieris esse, dum e contra, iura et ofE.cia coniugum coram Deo et co-
ram hominibus omnino aequalia sunt. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
deest. 4
deest. 5
deest.
6 7 8
deest. deest. deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XIII . 171

11
Exe.Mus P. D. ADAM KOZLOWIECKI
Archiepiscopus Lusakensis

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Ego de parvo numero loqui volo, de n. 64. 1 Par. 64 schematis con-
stitutionis de sacra Liturgia proponit recognitionem Sacramentalium
« prae oculis habito principio de conscia, actuosa et facili participa-
tione fidelium, et attentis hodiernis necessitatibus », et explicite se-
quentia verba statim addit: « In Ritualibus recognoscendis, etiam nova
Sacramentalia, prout necessitas expostulat, addi possunt ».
In hoc contextu liceat mihi advertere in multis territoriis, ob pau-
citatem sacerdotum et clericorum et ob nimios labores apostolicos qui-
bus hi pauci obruuntur, s~epe saepius impossibile id esse ut fidelibus
omnes divitiae Sacramentalium 1:1-0Strorum pandantur et communicentur.
Idcirco non abs re esset, si in· recogtl.oscendis Sacramentalibus data
opera consideraretur opportunitas - repeto, non propono novitatem,
sed propono ut consideraretur opportunitas 2 - providendi ut aliqua
fortasse 3 haberentur Sacramentalia quae speciatim a laicis, puta a tate-
chistis vel aliis missione canonica gaudentibus, fidelibus nostris dispen-
sari possent.
Hoc enim modo, debitis, uti patet, adhibitis cautelis, auctoritas prae-
fatorum catechistarum aliorumque penes populum indigenarum non-
nihil augeretur; imprimis autem hoc modo opportune provideretur, ut
magis quam nunc, prob dolor! fieri potest, divitiae fidei et praxis nostrae
catholicae penetrarent in vitam practicam et cotidianam fidelium nostro-
rum; et tandem, mediantibus huiusmodi Sacramentalibus a laicis di-
spensatis, optima nobis praeberetur opportunitas multifarias consue-
tudines ac ritus f ortasse paganos .christiane baptizandos et readaptan-
4

dos ad instaurationem semper profundiorem fide~ ac praxis nostrae ca-

tholicae in territoriis diversarum dioecesium. 5
Multae dioeceses conqueruntur de paucitate sacerdotum. 6 Puto duo
esse remedia: primo, omnia nobis facienda sunt ut numerus vocationum
crescat; sed secundum remedium: videamus ut sacerdotes ab omni la-
bore liberentur quod a non-sacerdotibus effici possit. In mea dioecesi
sunt sacerdotes saltem 30. Nimis obruimur labore sacerdotii, i. e. ad-
ministratio Sacramentorum. (Ego aliquem episcopus audivi qui dixit
mihi una vice: Deo gratias, populi non vepiunt nunc tam multi ad con-
fessiones! ). Nos obruimur labore pure sacerdotali; nemo potest admi-
172 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nistrare Sacramenta. Nos debemus catechismum docere. Sed religio

ideo nimis quid « abstractum » et « intellectuale » evenit. Per sacra-
mentalia, per divitias Ritualis Romani, £des cum vita coniungitur et
vitam totam penetrat.
Liceat nobis facultatem aliquibus laicis dare ut aliqua Sacramentalia
- non Sacramenta: Sacramentalia - dispensate possint. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
deest. 4
deest. 5
Mis-
sionum nostrarum. 6
Paucitas sacerdotum: duo remedia ( 1) omnia nobis fa~
cienda sunt ut numerus vocationum crescat; (2) sacerdotes ab omni labore libe-
rentur quod a non-sacerdotibus effici potest. Nimis obruimur labore sacerdotali;
administratio · Sacramentonim, Catechismus. Religio nimis quid « abstractum »
et « intellectuale » evenit. Per Sacramentalia Fides cum vita coniungitur et vitam
totam penetrat.

12
Exe.Mus P. D. PETRUS M. PHAM.NGOC-CHI
Episcopus Quinhonensis

Venerabiles Patres,
Liceat mihi aliquid dicere de 1 revisione Ritualis (et librorum litur-
gicorum), in n. 47.
Finis principalis Concilii Vaticani II est certo certius pastoralis. De
2
hoc pluries mentionem faciebat Summus Pontifex ... Iamvero nunc in
mundo bis millies mille millium (duo miliardi) hominum vivunt extra
gregem Domini, quadringenti milliones fratrum separatorum et circa
quadringenti milliones catholicorum non practicantium (quia ex censu
plus minusve exacto catholici practicantes sunt tantummodo a 15 ad 20
per centum).
Ut ergo Concilium attingat suum finem pastoralem, attendendum
est, in quantum possibile, 3 ad evangelizandos illos duos milliardos non-
christianorum, ad uniendos illos quadringentos milliones non-catholico-
rum, ad rechristianizandos illos quadringentos milliones catholicorum
non-practicantium, et tandem ad tenendos illos bonos catholicos ne a
fide vel a praxi religionis deficiant.
Sed quaenam sint motiva, quibus pauci convertuntur, pauci uniun-
tur et, proh dolor! maior in dies numerus non-practicantium augetur?
Sunt plurima, sed ad Liturgiam quad attinet, oportet recognoscere no-
stras caeremonias esse nimis prolixas et complicatas ! Quanti pagani,
5
apud nos/ ad ecclesias invitati occasione v. g. Natalis Domini vel ali-
cuius festi, taedio afficiuntur sive quia nihil intelligunt, sive quia illae
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 173

caeremoniae sunt prorsus alienae ab eorum moribus, et praesertim quia

sunt nimis prolongatae. Quanti catholici nolunt venire ad ecclesias, ni-
tentes iisdem rationibus! Et sic recedunt paulatim a praxi religionis,
deinde ab ipsa religione ...
Quamvis eorum rationes sint meri pretextus, sed debemus cum sin-
ceritate dkere nostram religionem revera laborare nimia prolixitate
quoad ritus et nimia complicatione quoad supellectilem, praesertim pro
regionibus tropicalibus. Puta in consecratione episcopi, in consecratione
6
ecclesiae, in ritibus baptismi adulti, etiam noviter instauratis, in cae-
7
remoniis Sanctae hebdomadae, in Missis Pontificalibus, etc.
Concilium ergo enixe rogatur ut specialem attentionem habeat ad
hoc punctum magni momenti in restauratione sacrae Liturgiae. Conci-
lium mandatum det iis quibus incumbit munus revisendi Ritualia et li-
bros liturgicos, ut reddant nostras caeremonias magis simplices et ex-
pressivas -ac sobrie breves, ut homines hodierni temporis eis assistant
8
cum delectatione et devotione, non cum taedio et fastidio ...
Proponitur ergo ut inseratur inn. 47, pag. 180, lin. 3, haec phrasis:
« In his autem Ritualibus vel particularibus collectionibus rituum
conficiendis attendendum est ad bonum spirituale fidelium nostrae aeta-
tis potius quam ad traditiones vel sensum aestheticum: proinde evitanda
sunt nimia prolixitas et excessivus formalismus. Commendandum est
quoque ne omittantur instructiones pastorales, etc. ».
9
Alia tradam secretario generali. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 proponere pro. 2

De hoc etiam ab initio di-
sceptationis de S. Liturgia fere omnes- interpellatores saepe saepius locuti sunt.
3 4 5 6 7 8
deest. deest. venientes. deest. deest: Pro exemplis sit
ritus baptismi adultorum. Omissis iis quae iam dicta sunt ab aliis de nimia repeti-
tione precum, exorcismorum aliarumque caeremonil:lrum, loquor de divisione cate-
chumenatus in 7 gradus. Hoc pro uno alterove vel paucis optime applicari potest,
sed quando agitur de baptismo centenis et millenis conferendo sicut in pluribus
regionibus evenit, hoc maxime implicat eo quod nostri catechumeni non eiusdem
condicionis oeconomicae et socialis, et non stabiliter in eodem loco manent propter
emigrationem, negotiationem et huiusmodi .. . Aliud exemplum quoad distribu-
tionem Communionis. In multis regionibus, propter fervorem christianorum, dum
Missa dimidia hora tantum durat, distributio communionis praesertim in diebus
dominicis, primis feriis sextis et festis, durat saepe. tota hora vel longius. Puta,
in loco non est nisi unus sacerdos, saepe aetate provectus, qui curam ter, quater
vel quinquies mille christianorum habet, et secundum caeremonias actuales debet
pronuntiare millies illam invocationem «Corpus D. N. I. C. custodiat animam
tuam in vi tam aeternam. Amen »: quod est nimis onerosum et minime necessa-
rium ad validitatem sacramenti. An non melius sit, loco illius invocationis toties
quoties repetitae, semel vel aliquoties in plurali proferri «Corpus D. N. I. C. cu-
9
stodiat vos vel animas vestras in vitam aeternam. Amen». Et sic porro. deest.
174 ACTA CONC. VATICAN! II ;..... PERIODUS I

13
Exe.Mus P. D. MARIUS MAZIERS
Episcopus tit. Augustopolitanus in Phrygia, aux. Lugdunensis

Venerabiles Fratres,
In cap. III sermo fit de nova editione Ritualis romani. Huiusmodi
labor mihi videtur occasionem opportunam praebere, ut melius expri-
matur aspectus socialis tum verborum, tum actionum in sacra Liturgia,
tum etiam modi administrationis Sacramentorum.
Patet quod solummodo per Ecclesiam opus salutis nostrae a Christo
Iesu perficitur; salvamur etenim per adhaesionem nostram Ecclesiae Chri-
sti; et quanto magis sicut membra viventia in Ecclesia existimus, scilicet
sicut membra qui non solum propriam salutem quaerunt, sed etiam sa-
lutem aliorum, tanto magis opus salutis secundum suam veram naturam
intelligimus, quia opus est unionis et communionis et reconciliationis.
Nunc autem, aspectus ille socialis, et, ut ita dicam, « ecclesialis »,
rarissime percipitur a fidelibus in vita sacramentali.
Plerique putant actiones et gestus sacramentales non esse aliud quam
meram expletionem cuiusdam legis moralis, ex qua ipsi solummodo sen-
sum satisfactionis personalis hauriunt.
Alii in Ecclesia quaerunt unice quae sua sunt, et minime sese exhi-
bent tamquam ministros activos in opere salutis aliorum.
Patet insuper quod sacramenta non sufficienter a fidelibus conside-
rantur sicut fontes illius caritatis fraternae, quae est fructus et signum
amoris erga Deum.
Propterea, toto corde optarem, ut aspectus ille socialis et ecclesialis
modo simplici sed efficaci ~xprimeretur in unoquoque ritu sacramentali.
Verbi gratia:
1. Quoad Baptismum: deberet apparere melius tamquam signum
ingressus in Ecclesiam, tamquam signum incorporationis Christo Do-
mino, ita ut baptizatus membrum Christi fiat, non solum ad proprium
commodum, sed etiam ad bonum aliorum. Hoc autem clarius significa-
retur, si sacramentum Baptismi coram communitate christiana admini-
straretur.
2. Quoad Confirmationem: deberet hoc sacramentum melius expri-
mere obligationem sese dedicandi vitae apostolicae sanctae Matris Ec-
clesiae, obligationem testimonium reddendi Christo Domino.
3. In sacramento Poenitentiae fortius manifestari oporteret natura
socialis ipsius peccati, in· quantum est non solum aversio a Deo, sed
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 175

etiam ruptura et aversio a communitate fidelium; inde fortius affirmari

deberet obligatio reconciliationis fraternae, quae includitur in ipsa
remissione peccatorum ex parte Dei per ministerium Ecclesiae.
4. In sacramento Matrimonii, necesse esset ut coniuges clarius in-
telligerent quomodo vita d6mestica, ·ab ipsis tune ineunda, tamquam fons
primarius vitae ipsius Ecclesiae consideranda est, et quomodo in ipso-
rum amore reciproco, fideli et fecundo, signum verum invenitur amoris
Christi erga Ecclesiam.
5. Optandum esset ut in sacramento Infirmorum melius patesceret
aegrotantibus valor eorum dolorum ut complementum passionis Christi
et contributum ad opus redemptionis in Ecclesia; eo ipso etiam cir-
cumstantes plenius incitarentur ad suavem caritatem erga illos, qui sicut
membra Christi crucifixi patiuntur.
6. Optarem etiam ut in omnibus benedictionibus in Ecclesia con-
cessis eniteret aspectus ille fraternus et filialis in fruitione cuiuscumque
boni creati, quod per benedictionem a potentia mali retrahitur et a Deo
sanctificatur.
Hie aspectus socialis et ecclesialis in ritibus sacrae Liturgiae maximi
est· momenti in hoc nostro tempore.
Respondet etenim expectationi hominum nostrae generationis, eo
quod in una societate vivunt quae magis ac magis collectiva evadit, in
qua tamen non semper ea consideratione fruuntur, quae personae hu-
manae tribuenda est, et a participatione activa ad vitam socialem pri-
vantur. Nunc autem, ad communitatem humanam adspirant, in qua
simul et caritatem sentiant, et propriam contributionem ad bonum com-
mune afferre possint. Ideoque, quanto magis .verba et actiones et gestus
in sacra Liturgia exhiberentur sicut signum unitatis socialis, communio-
nis fraternae. et. caritatis universalis, eo magis sicut signum salutis super-
naturalis ab omnibus libenter recognoscerentur, secundum illud Evan-
gelii: « ·ut sint consummati in unum, et cognoscat mundus quia Tu
(Pater) me misisti » (loan. 18, 23 ).
Quapropter humiliter propono, ut prima paragraphus cap. III (de
Sacramentis et Sacramentalibus), pag. 179, sic redigatur: « Sacramenta
et Sacramentalia ordinantur ad cultum debite Deo reddendum per sane'."
tificationem membrorum Corporis Christi et manifestationem unitatis
Ecclesiae; utpote vero signa " ad instructionem pertinent ". Unde fi.dem
non solum supponunt, sed " verbis ac rebus " alunt; et ita eorum cele-
bratio liturgica fideles ad cultum Deo debite reddendum, ad gratiam
fructuose recipiendam, et ad caritatem erga proximum fovendam etiam
proxime disponit ». Dixi. · ··
176 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

14
Exe.Mus P. D. ANTONIUS IOSEPH PLAZA
Archiepiscopus Platensis

Em.me Praeses, Patres,

Venio, non ad quaestionem iam multis modis pertractatam in hoc
amplissimo coetu, de lingua scilicet vernacula adhibenda in S. Missa
et sacramentorum administratione; non ad illam de communione sub
duabus speciebus sacramenti, sive pluribus sive aliquibus in casibus;
nee ad illam de concelebratione, valde per se et etiam ob rationes dogma-
ticas inutili in re pastorali, nisi illis in casibus iam determinatis (con-
secratio episcoporum et ordinatio presbyterorum) vel determinandis
(veluti Missa chrismalis); non item ad leges seu normas proponendas de
stipendiis aut eleemosynis accipiendis, de quibus iam antiqui novatores
non argumenta, sed occasionem arripuere ad alia contra mentem ... 1
Praeses card. TAPPOUNI: Haec dicta sunt... cap. III.
Orator: Propositio mea, quam equidem facere prius renuebam, nunc
autem mihi opportuna visa est, directe agere intendit de fundamento seu
radice quorundam argumentorum quibus innituntur, qui cum de instau-
ratione liturgica agunt ad argumenta (uti asserunt) pastoralia provocant,
quin tamen semper rationem habeant auctoritatis Sacrarum Congrega-
tionum.
Ex alia parte, loqui etiam necessarium duxi, ad id ut omnino et
aperte constet, non omnes Patres regionis Fluminis Platensis ... 2
Praeses: Haec dicta sunt...
Orator: Si instauratio liturgica vere et reapse est opus dignum laude,
liturgismus est defectus ...
Praeses: Satis: ad cap. III.

In textu scripto tradito: 1 vitam et unitatem S. Ecclesiae facienda. 2

Patres
regionis Fluminis Platensis non eo modo sentire, quasi in instauratione liturgica
promovenda, liturgismo (sit venia vocabulo) indulgeant.
Etenim si instauratio liturgica vere et reapse est opus dignum laude; liturgi-
smus autem est defectus cavendus, ne contra ipsam instaurationem liturgicam,
quam desideramus, omnia vertantur, cum magno animarum damno.
Liturgismus, utpote interpretatio partialis instaurationis liturgicae a Summis
Pontificibus magis ac magis commendata, in errorem incidit, et quidem contra
actionem ipsam pastoralem quam oretenus praedicat, nam: 1) Auctoritatem Hie-
rarchiae, immo et ipsius Sanctae Sedis, de facto imminuit, quamdam libertatem
in re liturgica ordinanda sese arrogans. 2) Contra ea quae Summi Pontifices,
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 177

S. Pius X, in Encyclica Ad diem illum laetissimum, et Pius XII in Encyclica Ful-

gens corona nos edocuerunt, parvipendit cultum sacrarum imaginum, immo et
B. Mariae Virginis. Et hoc nobis et populo fideli ex America Latina maxime dolet,
cum ad vitam civilem sub signo Sanctae Cruds et materno amore B. Mariae Vir-
ginis, regiones nostrae perductae sint. 3) Intendens populo inservire et eum edo-
cere, de facto ad quosdam coetus selectos sese coarctat, non de vita quae est in
Liturgia, sed de formis agens. Ceterum, meminisse iuvat, ea quae Iacobus in sua
catholica epistula, cap. II, 6 ss. scribit, ut ad necessitates totius populi nos con-
vertamur, eisque provideamus. Habemus ut donum Dei nobis concessum devotio-
nem et amorem erga Sanctam Sedem, et reverenter accipimus illa quae ab Ea prae-
cipiuntur vel suadentur, nee ulla ex ratione huic auctoritati substituere volumus
auctoritatem aliorum, etiam peritorum, quibus cura dominici gregis non est com-
missa. Periti suum locum habeant, sed a Sancta Sede vocati et sub eius ductu.
Videamus igitur Patres, ne propter rationes quae videntur pastorales, admit-
tamus, vel postulemus, vel proponendas statuamus formulas, quibus detrimentum
capiat illa instauratio a Summis Pontificibus intenta in bonum fidelium, habita
quidem ratione singularum regionum et gentium, in bonum fidelium dico, non ad
novitates sectandas.
Propono igitur:
1. Ut in instauratione liturgica promovenda prae oculis habeatur, et re et
verbis, debita reverentia erga Sanctam Sedem et illas Sacras Congregationes qui-
bus instauratio praeparanda commissa erit.
2. Ut rectus cultus Sanctorum et maxime B. Mariae Virginis in Liturgia rite
extollatur.
3. Ut instauratio liturgica prae oculis habeat populum fidelem, omnem popu-
lum :fidelem, ita ut ad fontes vitae accedant, modo captui suo accommodato, quia
signum Regni Dei praesentis in mundo est evangelizatio pauperum, et Liturgia
actio huius Regni Dei!

15
Exe.Mus P. D. IOSEPH ALf LEBRUN MORATINOS
Episcopus Valentinus in Venetiola

V enerabiles Patres,
Ad constitutionem sub n. 52 positam (Ordo brevior baptismi) perop-
portunas has additiones faciendas Conferentia episcopalis de Venezuela
proponit, nempe: constitutio sic mutetur: 1 « Conficiatur Ordo brevior
baptismi, qui a catechistis, et generatim, in periculo mortis, a fidelibus
absente sacerdote vel diacono, adhiberi possit. Item Ordo brevior bap-
tismi conficiatur, qui, in magno et exceptionali baptizandorum concursu,
et in locis penuria cleri laborantibus, a sacerdote, de Ordinarii iudicio,
adhiberi liceat ».
Explicatur: non taro nostris in regionibus ex saeculari consuetudine,
solemnioribus diebus et festis pueri baptizandi turmatim portantur (co-
12 (II)
178 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

gita 200) quod quidem periculum generat ut in sacramenti administra-

tione minister, nimia defatigatione, machinarum modo sese gerat ita
ut iure timeatur ne aliquoties valor ipse sacramenti in discrimen ver-
tatur. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.

16
Exe.Mus P. D. TULLIUS BOTERO SALAZAR
Archiepiscopus Medellensis

Venerabiles Patres Conciliares,

Liceat mihi, nomine omnium episcoporum Columbiae (in America
Latina: 52 sumus), 1 has proponere animadversiones in cap. III sche-
matis constitutionis de sacra Liturgia.
1. Ad n. 55. Ad connexionem sacramenti Confirmationis cum Bapti-
smo indicandam, desiderium proponitur praemittendi renovationem pro-
missionum Baptismi, quod tamen supponit in subiecto sacramenti aetatem
sufficientem ad valorem huius actus percipiendum. In nostris autem re-
2
gionibus, iuxta dispositionem canonis 788, Confirmationem communiter
infantibus administramus, ita ut perpauci sint adulti qui Confirmationem
petant.
Proinde suppliciter petimus ut, in formulis liturgicis sacramenti
Confirmationis recognoscendis, duplex redigatur Ordo ad Confirmatio-
nem conferendam: alter quidem pro adultis et pueris usu ra tionis suf-
ficienter praeditis, alter vero pro infantibus, eadem ratione ac pro Bap-
tismo duplex exstat et retinetur Ordo: alter pro adultis et alter pro
pueris.
Item opportunum videtur ut competens commissio modo claro defi-
niat quaenam sint materia et forma essentialis Confirmationis, sicut fe-
liciter factum est pro sacramento Ordinis a Papa Pio XII, dulcissimae
recordationis.
2. Ad n. 56. Pluribus in adiunctis, fideles ad sacramentum Poeniten-
tiae turmatim accedunt, cum non parvo incommode sive pro ipsis fide-
libus sive pro clero, ibi praesertim ubi sacerdotes deficiunt.
Huie difficultati aliquatenus obviari posset, si, in recognoscendis
ritibus et formulis sacramenti Poenitentiae, et etiam rubrica Ritualis
romani (tit. IV, cap. II, n. 5), ita emendaretur ut formula brevissima
non tantum « urgente aliqua gravi necessitate in periculo mortis » as-
sumi possit, sed quoties causa adsit rationabilis. Hoc enim esset et in
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 179

commodum sacerdotum et in reverentiam sacramenti, ad vitandum ne

formula longior nimis velociter et modo indebito proferatur.
Immo, timide et forma interrogatoria quidem, addam: nonne op-
portunum esset si commissio competens attente perpenderet num indul-
tum, passim concessum, :fi.eri posset lex generalis, ita ut sacramentalis
absolutio, quibusdam saltem in adiunctis, in quibus difficilis revera eva-
dit confessio auricularis singulorum, dari possit pluribus :fi.delibus simul?
Casus occurrit ordinarie pro militibus in hello: sed nonne extendi posset
ad alios coetus :fi.delium? Hoc tamen ita :fi.eri deberet ut :fi.deles antea
debite disponantur et ad contritionem adducantur, et aperte eis propo-
natur obligatio gravis submittendi peccata sua potestati clavium Ec-
clesiae cum, post Communionem, primo commode fieri poterit. Esset
certe et hoc in magnum bonum animarum et in adiutorium sacerdotum.
3. Ad n. 57. Quae in art. 57 leguntur, quam opportuna sunt. Nam,
mutato nomine sacramenti Extremae Unctionis:
a) clarius et magis praecise natura indicatur sacramenti, iuxta
verba apostoli Iacobi: « In:fi.rmatur quis in vobis ... »;
b) optima, utpote magis vera, resumitur appellatio in antiqua
Ecdesia usque ad saeculum XII communiter usitata;
c) facilius erit in animos :fi.delium psychologice influere ut hoc
sacramentum revera videant tamquam sacramentum aegrotantium, et
non morientium tantum. Ita minus facile eveniet ut sacerdotes debeant
illud cadaveri ministrare. Sacramenta propter homines.
4. Ad n. 60. Optima, et valde probanda, propositio art. 60; quia ma-
gno solatio erit aegrotantibus per longius tempus degentibus, et praeser-
tim insanabilibus.
5. Ad n. 65. Etiam desiderata sobrietas in ritibus vestitionis et pro-
fessionis religiosae quam maxime auspicanda est. Non raro enim hi ritus
magis implexi et difficiles (ne dicam longiores!) sunt quam ipsi ritus
ordinatfonis sacerdotalis et consecrationis episcopalis.
Sed et aliud desiderandum videtur: ut quamplurimae manifestatio-
nes luctU.s, tristitiae et amaritudinis, quae in his. ritibus aliquando oc-
cu.rrunt, cedant sensibus iucundae donationis et consecrationis servitio
divino. Est quodammodo idem quod petitur in revisendis exsequiis.
3
6. Ad n. 66 (et ultimum). Reverenter petimus: in revisendis exse-
quiis, express.e fiat mentio art. 31, primi capitis huius constitutionis, ita
ut diversae classes sollemnitatis in exsequiis omnino excludantur, et unica
habeatur dassis pro omnibus :fi.delibus, sive divitibus sive pauperibus.
Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: deest. ordinarie. deest.
180 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Secretarius Generalis:
Faveant omnes audire! De mandato consilii praesidentiae, notum
facio huic amplissimo coetui, Sanctissimum Dominum statuisse finem
imponere primae Sacri Concilii sessionum seriei die octava decembris
huius anni, solemni Sacro cui ipse Summus Pontifex praeerit.

17
Exe.Mus P. D. EMMANUEL A. DE CARVALHO
Episcopus Angrensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres Conciliares,

Relate ad cap. III, dicendum mihi liceat:
1. In n. 55, pag. 181, lin. 7. Ritus Confirmationis intra Missam
generatim non convenit, ob numerum confirmatorum, praesertim in ma-
gnis dioecesibus. Nam Confirmatio £ere semper in visitationibus pasto-
ralibus fit et tempus ad omnia canonice praescripta adimplenda deest.
2. In n. 56 eiusdem paginae (Ordo Poenitentiae). Norma nimis ge-
neralis traditur, sicut in ceteris sacramentis. Optandum esset ut ritus
ac formulae in schemate iam expliciti essent.
Quoad confessiones virorum, C.I.C. in can. 910, par. 2, determinat:
Confessiones virorum etiam in aedibus privatis excipere licet. Nihil de
obligatione eas audiendi in sede confessionali praescribit. Attamen, ob
rationes valde notas, praesertim ut libertas poenitentium foveatur, mul-
tum ad salutem animarum conferret, si confessiones virorum, quantum
fieri potest, in sede confessionali, ad cratem, excipi debere praescribe-
retur.
3. In n. 63, pag. 182, lin. 15. « Matrimonium ordinarie infra
Missam celebretur ». Haec norma, generatim, servari nequit, quia mul-
toties, in magnis paroeciis, plura matrimonia die dominica celebrantur
et sacerdotes desunt, necnon ordo vitae paroecialis, his caeremoniis,
perturbaretur.
4. Inn. 64, pag. 182, lin. 28: « Benedictiones reservatae, perpau-
cae, et in favorem tantum episcoporum, habeantur ». E rationibus alla-
tis, quia nihil expresse invenitur, nescimus quomodo et qua ratione re-
cognitio sacramentalium fiet. Ideoque, pro episcopis rogo ut privilegia
quae sub nn. 5 et 6, can. 239, sine restrictione « ritibus tamen ab
Ecclesia praescriptis » concedantur; scilicet: n. 5: Benedicendi ubique,
solo cruds signo, cum omnibus indulgentiis a Sancta Sede concedi so-
litis, rosaria, aliasque coronas precatorias, cruces, numismata, etc.; n. 6:
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 181

Sub unica benedictione erigendi, in ecclesiis et oratoriis etiam privatis

aliisque piis locis, stationes Viae Cruds cum omnibus indulgentiis quae
huiusmodi pium exerdtium peragentibus impertitae sunt; necnon bene-
dicendi pro fidelibus, qui causa infirmitatis vel alius legitimi impedi-
menti sacras stationes Viae Cruds visitare nequeant, Crudfixi icones
cum applicatione omnium indulgentiarum devoto exerdtio eiusdem
Viae Cruds a Romanis Pontifidbus adnexarum.
Insuper, pro iisdem praesulibus, privilegium audiendi ubique ter-
rarum confessiones humiliter postulo. Dixi.

18
Exe.Mus P. D. LUDOVICUS CABRERA CRUZ
Episcopus S. Ludovici Potosiensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

Aliquam animadversionem faciendam habeo in n. 55 schematis Li-
turgiae, in lin. 8, cum de ritu Confirmationis agitur. Ibi didtur quod
Confirmatio, pro opportunitate, etiam intra Missam conferri potest,
eamque praecedat renovatio promissionum Baptismi. Ista promissio
mihi videtur ante administrationem Sacramenti saepe numero difE.cul-
tate laborare in variis regionibus Americae Latinae, eo quod praesertim
in visitationibus pastoralibus episcopi ad paroedas foraneas, sunt per-
plurimi infantes qui ad confirmationem adducuntur vel etiam pueri qui
nondum ad septem annos aut ad usum discretionis perveniunt. Ideo, si
adhuc consuetudinem loquelae non habent vel non inte1legunt sensum
promissorum Baptismi anteacti recepti, rationalis, actuosa et consdens
non eri t praedicta renova tio.
Immo vero, dum in visitationibus pastoralibus ingentes sint multi-
tudines fidelium ex omni aetate et conditione sodali ad Sacramentum
Confirmationis accersentes, exoritur non pauca di:fficultas ut ordinate,
reverenter ac devote ad renovationem promissorum procedatur, si ratio
habetur de affluentia familiarium et patrinorum in exiguo ambitu templi,
ubi vix continentur, et omnes stantes per varias horas angustiantur, ma-
xime propter planctum infantium lugentium in brachiis ad pectora matri-
narum.
Igitur mea est propositio, quod in redactione in pag. 181, n. 55,
lin. 8, ad scriptum: « Confirmatio etiam intra Missam conferri possit;
eamque praecedat renovatio promissionum Baptismi », addantur inse-
182 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

quentia verba: « dum in magno concursu fidelium, non agatur, sive

intra sive extra Missam, de infantibus vel de pueris adhuc ad discretionis
annos non pertingentibus ». Dixi.

19
Exe.Mus P. D. BENEDICTUS TOMIZAWA
Episcopus Sapporensis

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Ante omnia, vellem dicere: ego non sum episco.pus quem Praeses
nominavit, sed ego episcopus Iaponensis Tomizawa Benedictus. 1
Rogo ut prae oculis habeatis, in pag. 182, art. VI, de matrimonio.
In hoc capite schematis de sacra Liturgia, unice sermo est de matri-
monio inter fideles. In Iaponia autem, ubi catholici sunt parva mino-
ritas, maior pars matrimoniorum, quae in Ecclesia celebrantur, sunt ma-
trimonia inter fidelem et infidelem. Desideratur ergo ut in schemate
sermo fiat quoque de celebratione liturgica huius matrimonii.
Cum Ecclesia iubeat huiusmodi matrimonium celebrari coram paro-
cho, congruum esse videtur ut permittat tali matrimonio, non autem
solemnitatem pro matrimonio christifidelium praescriptam, sed aliquam
aptam solemnitatem liturgicam. Hoc peculiariter postulatur in Iaponia
et, puto, etiam in nonnullis terris missionum, ubi secundum mores
populi matrimonium magna cum solemnitate celebrari solet. Quamvis
secundum ius canonicum, Ordinarius loci aliquam caeremoniam ecclesia-
sticam permittere possit et de facto permittat, prohibetur semper quae-
vis Missae celebratio pro tali matrimonio. Quod apud partem fidelem
magnam tristitiam, apud partem vero infidelem mirationem et facile
quoque offensionem causat. Hoc autem omnino evitandum esse videtur.
Humiliter ergo vellem proponere ut commissio de S. Liturgia praeparet
articulum circa celebrationem liturgicam matrimonii inter fidelem et in-
fidelem initi, in qua contineatur etiam celebratio Missae.
Ratio quidem profundior huius propositionis est: quia ad diffunden-
dum regnum Dei in terris missionum imprimis sinceram aestimationem
erga infideles bonae voluntatis ostendere debemus, sicut recentes Summi
Pontifices saepe nos docuerunt. Attamen, in actuali legislatione eccle-
siastica iste spiritus aestimationis generatim non satis apparet, sed po-
tius quaedam severitas huic spiritui contraria invenitur. Nihilominus
hie spiritus aestimationis erga infideles est spiritus genuinus Ecclesiae,
quern iam expressit S. Petrus, Princeps Apostolorum, ingrediendo do-
 •

CONGREGATIO GENERALIS XIII 183

mum Cornelii centurionis verbis sequentibus coram alienigenis: « Vos

scitis quomodo abominatum sit viro iudaeo coniungi aut accedere ad alie-
nigenam; sed mihi ostendit Deus neminem communem aut immundum
2
dicere hominem ... Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. Propter quod sine dubio veni accer-
situs » (Act. 10, 28).

20
Exe.Mus P. D. IOSEPH RUOTOLO
Episcopus Uxentinus - S. Mariae Leucadensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres Conciliares,

Pauca dicam de n. 64, pag. 182. Optima mihi videtur revalutatio
Sacramentalium, quia ipsa, bene administrata, possunt adiuvare mini-
sterium pastorale animarum .
. Particulariter propono duo nova Sacramentalia: unum pro adule-
scentibus et alterum pro iuvenibus.
Omnibus compertum .est quod plerumque iuvenes qui ad matrimo-
nium contrahendum accedunt, iam obliti sunt quae a pueritia norunt
de doctrina christiana. Ratio principalis est quia a tempore primae Com-
munionis et Confirmationis, nullam habuerunt necessitatem, vel possi-
bilitatem, vel voluntatem catechesis libros relegendi. Verum est quod
Actio Catholica, in nationibus ubi libertate gaudet, nonnullos adule-
scentes et iuvenes utriusque sexus educatione et doctrina religiosa in-
stituit, in societatibus ab auctoritate ecclesiastica dependentibus, sed
haec optima institutio ad parvum numerum sociorum reducitur. Ex al-
tera parte, adulescentes non frequentant catechismum puerorum, quia
videntu~ superiores aliis sodalibus, neque iuvenes frequentant catechi-
smum adultorum, quia spernuntur tamquam molesti.
Propono: 1. Novum Sacramentale quad aptetur adulescentibus fere
duodecim annorum. Hoc sacramentale potest vocari « Initiatio adule-
scentiae ». Aetas valde periculosa ista est, praesertim pro filiis opera-
riorum et agricolarum, qui scholas deserunt et sibimetipsis ordinario re-
liquuntur a parentibus, pluribus nec.essitatibus pressis.
1
Bonum ... esset adulescentes coadunare aliqua solemni supplicatione,
a Congregatione Rituum exaranda vel adprobanda, in qua ipsi possent
intelligere pulchritudinem et pericula novae vitae, et etiam possibili-
tatem virtutes assequendi, auxiliante gratia divina. Post aliquam prae-
•

184 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

parationem ad modum exercitiorum spiritualium, deberent una simul

convenire in ecclesiam paroecialem pro cultu speciali ipsis reservato. Pos-
sent confici nonnullae interrogationes et relativae responsiones, quibus
actio cultus viva et acceptabilis omnibus fiat.
2. Idem potest e:ffici pro iuvenibus sexdecim vel duodeviginti an-
norum, quae functio sacra « Initiatio iuventutis » vocetur. Hoc alterum
Sacramentale debet esse solemnius praecedente, et aliis allectationibus
spiritualibus munitum, ita ut fere omnes aetate florentes, post praepa-
rationem catecheticam suo sensui aptiorem, ad sacram synaxim accedant,
et postea assistant active novo ritui pro ipsis condito.
Si haec nova Sacramentalia apparatu externo coniunguntur, et in-
dulgentiis peculiaribus ditantur, ita ut etiam parentes alliciant, proba-
biliter decursu temporis omnes adulescentes et omnes iuvenes, vel eo-
rum magna pars, laeto animo novitates huiusmodi sequentur, magno
spirituali profectu. Sperare demum possumus etiam pro ipsorum adul-
ta aetate, secundum Proverbiorum sententiam quae a:ffirmat: « Adole-
scens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab ea » (Prov.
22, 6 ). Dixi.

1
In textu scripto tradito: et utile.

21
Exe.Mus P. D. MATTHAEUS GARKOVIC
Archiepiscopus Iadrensis

V enerabiles Patres,
Neminem nostrum latet id quod Rituale romanum de sacramentis
Ecclesiae in genere dicit: « Nihil est in Ecclesia Dei sanctius, nihil uti-
lius, nihil sublimius, nihil magis divinum quam sacramenta, quae Chri-
stus Dominus ad salutem humani generis instituit ». Sacramenta gra-
tiam, ad salutem omnibus necessariam, continent et conferunt, ut omnes
1
scimus. Finis quippe primarius sacramentorum est sacramentalis, i. e.
respicit sanctificationem animarum. Dum sacrificii Missae finis prima-
rius est latreuticus, i. e. laus Dei. Quapropter S. Concilii Vaticani II
pars erit, ut olim Tridentini, parochis inculcate ut iterum iterumque
in catechesi sacramenta omni ex parte dilucident. Nunc ad rem.
1. In n. 4 7, duo Ritualia indicantur, alterum Rituale romanum, al-
terum Rituale particulate, sive peculiares Collectiones rituum a Confe-
rentiis episcopalibus parandae.
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 185

Meo modesto iudicio, hie aperitur via revertendi ad deplorabiles

conditiones in materia rituum, ante reformatum Rituale romanum Pauli
Papae V, a. 1614 editum, a Concilio vero Tridentino tam desideratum.
Ideo humiliter propono, ut hoc venerabile Concilium decernat no-
vam editionem Ritualis romani parare, in linguas vernaculas verten-
dam, quae editio norma indeviabilis pro omnibus dioecesibus Ecclesiae
ritus romani sit. Versioni isti pauci et sobrii ritus peculiares nationales,
i. e. pro unaquaque natione, a conferentiis episcopalibus p9.rentur.
2. In praedicto numero asseritur: in nova editione typica Ritualis
romani parandi, dare indicetur quid lingua vulgari in Ritualibus parti-
cularibus did possit. Ergo, praesupponitur Rituale, ex parte saltem, bi-
lingue. Rodie cum :fides, praesertim catholica, omni ex parte ubicumque
terrarum impugnatur, non est no bis de lingua disputandum, ut mihi
videtur, et asserere mihi liceat ut, vernacula tantum lingua in versione
Ritualis romani et Collectionibus rituum adhibeatur.
Assertionem meam usu saeculorum linguae vulgaris apud nostram
croaticam gentem probo. Alii venerabiles Patres alias experientias ad-
ducent.
Ne loquar de tempore ante ius Pianum respective Paulinum in do-
minio apud nos liturgico, affero tantum tempus a Paulo V ad hodier-
num diem transgressum.
Noster Bartholomaeus Kasie, sacerdos Societatis Iesu, a. 1640 Ri-
tuale romanum Pauli V traduxit in linguam croaticam, quod nostrae
dioeceses littorales acceperunt, etiamsi non esset praeceptivum, et per
320 annos in variis editionibus subsequentibus, iuxta novas editiones
Ritualis romani exaratis, ininterrupte adhibuerunt. Hoc usque ad a. 1925,
cum editio emendata Ritualis romani Pii XI apparuit et ipse Pontifex
versionem pro omnibus dioecesibus nostrae croaticae linguae, a. 19 3 0,
et slovenicae linguae, a. 1932, probavit. Pius autem XII, beatae me-
moriae,· declaravit naturale esse redire ad pristinam praxim, in aliqui-
bus par?eciis ultimis temporibus interruptam.
Dedit forsan croatica lingua Ritualis romani, per tot saecula, ansam
admirationis, scandali vel periculi fidei? Nullo modo! Notandum est,
lieut alios ita et nostros archiepiscopos Iadrenses, a saeculo xv ad saecu-
lum XVIII, exclusive exteros fuisse, et ipsi vigiles pastores in usu ver-
mculae linguae nihil irregulare observarunt et nihil innovate existima-
vemnt. Immo vero persuasum ipsis erat, vernaculam linguam in litur-
gia spiritum :fidei augere et catholicam religionem servare, quam neque
conatus Reformatorum neque minae Turcarum, qui per duo saecula no-
stras regiones vastaverunt, labefactare potuerunt.
3. Quod autem ad dispensationem singulorum sacramentorum at-
186 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tinet, sequentia breviter observanda respective mutanda esse mihi vi-

dentur:
a) In administratione Baptismatis puerorum, exorcismi, qui ex
Baptismo adultorum derivantur, eliminandi vel saltem reducendi sint.
I ta quoque abbrevietur ritus de supplendis caeremoniis in necessitate
baptizatorum, cum ipsi iam in gratia sint. Salivae usus omnino omit-
tatur. Baptismus saepius coram populo voce clara, intelligibili, lente,
2
i. e. sine festinatione, dispensetur.
b) Episcopus Confirmationem in lingua vulgari conferat.
c) In sacra Ordinatione, litaniae maiores a populo lingua ver-
nacula recitentur, dum eas episcopus ad altare submissa voce latine re-
citat. Caeremoniae Ordinationis semper explicentur.
d) In sacramento Matrimonii celebrando, etiam sponsum respi-
ciant ea omnia quae sponsae dicuntur (benedictio anuli, monitum de fide-
litate, benedictio intra Missam et finalis). Celebratio ordinarie esto intra
Missam matutinam vel vespertinam. Allocutio obiectiva sit (de dotibus
et gratia sacramenti, de officiis sponsorum), quia forsan tantum hac
occasione nonnulli in ecclesia sunt. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. deest.

22
REV.Mus P. D. BENEDICTUS REETZ
Praeses Congregationis Beuronensis O.S.B.

Venerabiles Patres,
Inn. 66 cap. III, de quo nunc sermo est, legimus: « Ritus exsequia-
rum sensum paschalem mortis christianae clarius exprimat, etc. ». Modo
generali hoc optime dictum est. Humiliter tamen potissimum sequen-
tia peto:
1. Ut OfE.cium defunctorum, praeter laudes et vesperas, ad unum
tantum nocturnum restringatur, cum lectionibus ex S. Paulo sumptis,
in quibus sermo fit de resurrectione mortuorum.
2. Ut absolutio post Missam de Requiem non amplius fiat super
tumbam, quae paulatim in quibusdam regionibus obsolescit, quia castrum
doloris, ut dicunt, a pluribus non intelligitur, cum sit signum nimis
crassum, ut ita dicam. Arca vacua est quid valde mirandum. Absolutio
semper super pannum fiat, quod certe magis conveniret sobrietati Litur-
giae romanae.
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 187

3. Ut in exsequiis et in Missis de Requiem color violaceus adhiberi

possit. Exsequiae Liturgiae nostrae nimis prae se ferunt tristitiam genti-
lium et eorum qui spem non habent, testibus multis Patribus qui mor-
tem christianorum gaudiosum quid habere dicunt. Ita Aristides, apolo-
geta saeculi n, S. Hieronymus, S. Ambrosius et alii. Dux vitae mor-
tuus, cum christianis mortuis regnat vivus.
4 .... 1 Omnes norunt S. Odilonem, abbatem cluniacensem, diem
commemorationis omnium fidelium defunctorum introduxisse. Pius hie
usus paulatim in tota Ecclesia catholica in usu esse coepit. Sed neminem
latet hunc diem in hodierna praxi, saltem quoad oflicium, quasi diem
aliturgicum factum esse. Laus enim divina cum Gloria Patri interrum-
pitur. Propono ergo ut die 2 novembris ad Officium diei redeamus. Offi-
cium enim defunctorum semper fuit aliquid supererogatorium, i. e. ali-
quid additum ad o:fficium diei. Unica missa de Requiem sufficiat, ex mul-
tis rationibus vobis omnibus notis. Dicatur ergo unum nocturnum de-
functorum, additis laudibus et vesperis. Horae diurnae cum «Requiem
aeternam » in fine psalmorum, praesertim in prima et completorio, sunt
2
aliquid valde mirum et traditioni liturgicae omnino contrarium. Orien-
3
tales in ritu exsequiarum cantant « Alleluia », quad apud nos deest.
Dixi.

1
In textu scripto tradito: ut dies 2 novembris restituatur sicut antea.
2 3
mirandum. deest.

23
Exe.Mus P. D. ALOISIUS BARBERO
Episcopus Viglevanensis

· Em.mi et exc.mi Patres,

1 2
,lure meritoque a:ffirmatur sacrae Liturgiae inesse characterem
...

cum pastoralem tum didacticum, at, ni fallor, nihil fere in schemate in-
venitur circa aspectus et fructus sociales seu communitarios sacramen-
torum. 3 Aliqualis vero mentio fit de effectu inn. 56, ubi legitur: « Ritus
et formulae Paenitentiae ita recognoscantur, ut effectum sacramenti cla-
rius exprimant », et n. 62: « Ritus celebrandi Matrimonium ... funditus
recognoscatur et ditior fiat, ita ut gratia sacramenti clarius significetur ».
4
Sed generice tantum et perpaucum est dictum ...
Sane ... 5 opus Christi salvificum ad singulos dirigitur homines quos
« Deus praedestinavit conformes fieri imagini Filii sui » (Rom. 8, 29),
et ita personaliter ut unus differat ab alio sicut stella a stella, et sancta
188 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Mater Ecclesia singulis Sanctis applicetur verba Sapientiae: « Non est

inventus similis illi qui conservaret legem excelsi » (Eccli. 44, 20),
sed Christus singulos sibi coagmentat, ut una societas unumque corpus
6
e:ffi.ciatur ac regnum. « Redemisti nos, Domine, in sanguine tuo ... ; et
fecisti nos Deo nostro regnum » (Apoc. 5, 9-10). Regnum utique in
7
caelo triumphans, sed de triumpho in terris per Christum parato ...
Opus huius praeparationis personalis et socialis, quae integrae Li-
8
turgiae proprium est, praesertim in sacramentis perficitur. Effectus seu
fructus sociales sacramentorum, utique dimanantes a gratia cuiuscumque
sacramenti propria, multum certe a primis christianis cognoscebatur,
magni habebatur et enixe variis modis fovebatur. Mihi tan tum liceat
visionem illam « Pastoris » Hermae, saeculo II, memorare ubi mirae
turris, e gremio fluminis egredientis, constructio describitur, eaque lapi-
dibus sectis atque expolitis in altum levatur. Flumen esse Baptisma, saxa
viventia esse baptizatos, una simul turrim constituentes, scl. Ecclesiam,
nemo est qui ignorat. Huiusmodi societatis et regni defensores, in se
et in aliis, immo et propagatores, Confirmationis sacramento consecran-
9
tur et idonei facti sunt baptizati ...
Poenitentia, cuius complementum vel supplementum est Unctio in-
firmorum, gratiam restituendo vel augendo, vitae divinae circulationern
10
restituit, quad singulis et toti mystico corpori prodest. Nonne insu-
11
per antiqua poenitentia et publica reconciliatio peculiarem rationem
socialem ac vim prae se ferebant?
Quid dicam de Eucharistiae sacrificio et sacramento? Rationes et
12
fructus sociales natura ipsa sacrificii convivialis evincuntur ac mi-
rabiliter clarescunt .
13
... Liceat in mentem revocare quod Iustinus (saeculo II) tam per-
spicue scribebat in I Apologia, capp. 64, 65 et 66, circa Missae celebra-
tionem, eamque itaque communitariam. Huius communitariae celebra-
tionis participatio ad absentes etiam dirigebatur, quibus Sacra Eucha-
ristia per diaconos ferebatur et praesertim ad fratres necessitate aut ege-
state detentos (e. gr. viduae, orphani, aegroti, peregrini, catenis vincti),
quibus destinabantur collectae (quae etiam « deposita pietatis » voca-
bantur ).
Nonne communitaria participatio alicuius mensae religiosae signum
erat christianorum iuxta Plinii relationem ad Traianum imperatorem?
Nulla ergo res tam aliena est a Liturgia, praesertim sacramentaria, quam
14
individualismus.
Manent denique sacramenta Ordinis et Matrimonii, quae sensu vero
et proprio socialia sunt et ad societatem diriguntur. Nonne sacerdos or-
dinatur ut fiat « minister Christi, et distributor mysteriorum Dei », qui
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 189

« in Missa - ut ait Chrysostomus - Christo aliquomodo manum

. 15
praebet et 1mguam » ...
Quid tandem de Matrimonio quod domesticam societatem constituit,
et filiorum generatione, ut aiebat Pius XI, fel. rec., cives Ecclesiae mili-
tanti parat, et sanctos Ecclesiae triumphanti? Matrimonii sociales fruc-
tus, immo munera et iura, nullo fere modo nee in libris liturgicis neve
in nostro schemate inveniuntur. Quod autem invenitur, scl. verba sa-
cerdotis,16 (post exquisitum et receptum consensum): « Ego coniungo
vos in matrimonium », saltem ambiguitati obnoxia sunt dicenda, cum
non sacerdos sed sponsi mutuo consensu sacramentum faciunt et sese
in matrimonio coniungunt.
Non gratia solum, ut dicitur n. 62 schematis, sed fructus sociales e
gratia manantes, immo iura et munera sponsorum declarentur oportet.
11
Hisce expositis, en votum quod humiliter proponere vellem: « Ut
in libris liturgicis recognoscendis, in explicationibus vel in adhortatio-
nibus, vel in orationibus, dare et aliquantisper fuse, sacramentorum,
tam arcte et concinne inter sese connexorum, etiam rationes et fructus
sociales explicentur » .
18
••• Quos fructus nostri temporis homines tam profunde experiun-
tur et ad quos fovendos non raro ad seductores et ad fabulas conver-
tuntur.
Vultum socialem vultum esse nativum Ecclesiae necesse est ut ho-
mines oculis videant, corde admirentur, indeque vivant, ita ut, sicut
filii et fratres, « Familiam Dei » in tetra iterum componant. Dixi.

In textu scrip to tradito: 1 Inter tantas ac varias voces liceat mihi, etsi exi-
2 3
guam, proferre meam. rationem. nulla prorsus invenitur mentio - in
capitibus de quibus agitur - de sacramentis sub respectu sociali, seu communi-
4
tario et apostolico. at nullo modo apparent sacramentorum effectus seu
fructus ~ociales. 5
verum est quod. 6
( cuius sanguinis e:fficaciam sacramenta
7
nobis communicant). Nam « caelestis illa Jerusalem quae celsa de viventibus
saxis ad astra tollitur » eadem est quam saxa « scalpri salubris ictibus et tunsione
plurima, 'fabri polita malleo, construunt, aptisque iuncta nexibus locantur in fa-
8 9
stigio » (cf. Hymn. Caelestis Urbs). deest. . Pariter ergo hie exstant
10
effectus et fructus sive personales sive sociales! in membris peccato mortuis,
quae spiritualis mors toti corpori magni discriminis erat; vel vitalitatem auget,
11 12
quod maxime toti prodest mystico corpori. deest. Eucharistiae.
13
Quid communitaria sacrificio participatio qua singuli gratias Deo agunt, imma-
culatam Hostiam una cum sacerdote offerendo seipsos etiam et totum mundum
offerunt? Quid sacra Communio qua singuli Christi Capitis concorporei et consan-
guinei evadunt et inter se vere fraternitatis et caritatis vinculis arctissime se
14 15
coniungunt nisi rationes et fructus sociales? Mihi adhuc. deest. et
16 17
cum Christo unico Mediatore, mediator fit? deest. desidero.
lll Quippe.
190 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

24
Exe.Mus P. D. RENATUS PAILLOUX
Episcopus Arcis Rosebery

Em.me Praeses, venerabiles Patres,

Circa administrationem sacramentorum et celebrationem et appli-
cationem Missarum, aliqua dicere velim, nempe de taxis - vel iuribus
stolae ut aiunt - necnon de stipendiis Missarum.
Istam quaestionem non proxime ad rem liturgicam pertinere et in
alia parte schematum melius tractandam esse, quispiam fortasse dixerit.
Attamen hanc quaestionem iam breviter adumbratam fuisse, in hac
aula Conciliari, omnes memoria repetunt.
Praeterea eorum, qui pastorali officio funguntur, nullus certe est
qui ignoret quam multos huius nostrae aetatis homines haec quaestio
taxarum et stipendiorum a sacramentis corde optima recipiendis et a
sacra Liturgia adeunda detrahit.
Certe, hanc quaestionem evadere non possumus, si veram vitam li-
turgicam in fidelibus nostris fovere volumus, et si eos, qui adhuc extra
Ecclesiam degunt, ad earn attrahere cupimus. Insuper - et id maxime
interest - haec quaestio plurimos, et quidem valde largiores, aspectus
continere videtur, qui ad socialem naturam Ecclesiae spectant, de qui-
bus aliqua dicere velim.
Imprimis, haec quaestio eminenter connectitur cum illo christianae
paupertatis exemplo, quod Ecclesiae ministri omnibus nostrae aetatis
populis - tam materialisticis principiis imbutis - praebere debent.
Etenim, inter numerosas causas, quae, hac nostra aetate, populos haud
paucos ab Ecclesia deterrere solent, divitiae et externae possessiones,
quibus Ecclesia pallet, sine ullo dubio, praecipuum impedimentum
praebent.
Durus est hie sermo, sed haec Sacra Synodus exspectationem omnium
populorum certe falleret, si a consideratione tanti momenti animum
averteret. Et quidem, Summus noster Pontifex, glorianter regnans, pau-
1
cis abhinc mensibus ...
Praeses card. TAPPOUNI: Extra quaestionem. Satis!

In textu scripto tradito: 1 Ecclesiam utpote Ecclesiam pauperum designate

non dubitavit. In his otbis pattibus, in quibus Ecclesia a saeculis iam fundata est,
quotidie audiri potest Ecclesiam pattern cum illis divitibus habete, quorum po-
 CONGREGATIO GENERALIS XIII 191

tentes consoc1atlones quas dicunt trusts - universum commercium ad suam

ipsam utilitatem dirigunt.
Immo, et in illis orbis regionibus, quae maxima paupertate adhuc laborant,
et in quibus Ecclesia - in Africa, in Asia, necnon in aliquibus partibus Americae
Meridionalis - tam longe a divitiis abest, non raro Ecclesia uti dives et divitiarum
amatrix a nonnullis habetur.
Ubique terrarum, Ecclesia uti consociata cum pecuniariis potestatibus ita ab
inimicis Dei repraesentatur ut pauperibus, operariis, et illi parti generis humani,
nunc emergentis, quam Tiers-Monde vocant, magnum scandalum praebeat.
Longe est a me ut has accusationes, quibus Ecclesia impugnatur, plene fun-
datas esse dixerim. Nos scimus Ecclesiam pecuniis indigere ut opus suum in terris
exercere valeat.
Attamen, maxime necessarium opportunumque videtur Ecclesiam sic agere
debere ut occasiones removeantur, a quibus supradictae accusationes ortum ducunt.
Quaeritur enim num impossibile sit ut episcopi, clerici, religiosi, religiosae et
illi omnes qui Ecclesiae servitio dedicantur, talem vivendi modum sumant, qui,
ab omni luxu remotus, solas vitae necessitates provideat.
Certum est enim quod ex modo quo Ecclesiae ministri vivere videntur, tota
Ecclesia Christi non raro a maiore hominum parte male diiudicatur.
Longe sumus ab Apostolo Paulo, qui labore manuum et arte quam ducebat,
ea quae ad suum victum necessaria erant colligere gloriabatur. Fortasse, decurren-
tibus saeculis, calamitas fuit quod ministri Ecclesiae sese in specialem classem con-
stituerunt, seipsis certam vivendi normam donantes, quae longe ab ordinariis et
minus privilegiatis hominibus differt, et sic fossam inter se et laboriosam dassem
foderunt.
Hie agitur de domibus, de supellectili, de modis iter faciendi, et aliis quibus-
cumque, non omissis eis quae ad titulos pertinent quibus appellari solent et qui
certe simpliciores fi.eri possent, necnon de vestibus, etiam liturgicis, quibus ador-
nantur.
Ad maiorem simplicitatem redire necesse est, si ab hominibus huius nostrae
aetatis praesertim pauperioribus, tanquam ministri Christi recipi volumus.
Ad congruam sustentationem cleri obtinendam et ad onerosa Ecclesiae opera
perfi.cienda quod attinet, utique conscius sum multa problemata his rebus inesse,
quae non. facile solvi possunt.
Certe, sacerdotes, et alii Ecclesiae cooperatores, necessarias commoditates ha-
bere debent, quibus vescantur et tegantur. Sed, ad taxas et stipendia missarum quod
attinet, n6nne permulti inter nos angustias animae unquam passi sunt, quando
simplices homines ad nos venerunt, inquirentes quanta ·pecunia unicam missam
« emere » possint.
Sic loquuntur quia simplices sunt, sed proh dolor! hie modus loquendi, haud
dubio, sententiam denotat, secundum quam nonnulli fi.deles mercatoriam mentem,
in hac tam praeclari materia administrationis Sacramentorum, sacerdotibus gene-
raliter adsignant.
Quam facilius res evaderet, si sine ullis stipendiis, Missae ad intentiones Ec-
clesiae offerri possent! Et quam gloriosum sacerdotii nomen evaderet, si omnes
certe scirent sacerdotes non ob lucrum, sed ob solam animarum sollicitudinem, sa-
cramenta ministrare!
Sed tune necessarium fieret ut fideles omnes socialem aspectum, cum Ecclesiae
192 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tum sacerdotii, acquirant, et pro suis sacerdotibus et religiosis diligenter et inde-

sinenter curare velint. Sentio quod haec propositio, si forte, cum patientia et
practicali modo, hominibus nostrae aetatis praesentaretur, paulatim in eorum men-
tibus radices agere posset.
Ad propagationem Fidei quod attinet, vix necessarium est in lucem trahere
quod, sicut ipsum genus humanum, ita et ipsa Ecclesia, praesenti tempore, in
duas partes dividitur, nempe ex una parte, istae dioeceses quae reditibus simul
et sacerdotibus affluunt, et ex alia, istae dioeceses quae dum omnia instaurare de-
bent, attamen in dura paupertate degunt, et sacerdotum vel aliorum auxiliariorum
copia maxime indigent.
Vix necessarium est addere has dioeceses, quae tam dura necessitate premun-
tur, nihilominus circumstantiis modernis aflici et socialem actionem in eis urgere.
Exempli gratia, operariorum stipendia augenda esse episcopi merito sentiunt, et
ad hoc efliciendum totis viribus laborant. Sed quamdiu, cum reditibus quibus
pollent, hoc continuo favere poterunt, hoc valde incertum est.
lam plures Patres Conciliares nos diserte adhortati sunt ut tota Ecclesia, ut-
pote totum Christi Mysticum Corpus, missionaria fiat, et illae dioeceses quae vere
divites sunt, idoneam curam gerant illarum dioecesium quae, in universo orbe,
nimia paupertate laborant.
Tempus enim est ut omnes catholici in universo orbe dispersi, suam socialem
responsabilitatem seu oflicium, erga totam Ecclesiae societatem non solum agno-
scant, sed etiam in veritate adimpleant.
Haec aetas nostra magnam famam adepta est in eo quod laid, utpote membra
Mystici Corporis, se ad Ecclesiam firmiter stabiliendam vocatos esse sentiunt.
Fas sit mihi hie proponere ut hoc oflicium pecuniae colligendae et ad normam
necessitatum distribuendae, aliquo modo peritis laicis ex toto orbe adunatis tri-
buatur. Tune fas erit episcopis ministerio verbi instantes esse, et Universalis Ec-
clesia tanquam realis societas melius apparebit, in qua omnia membra mutuo
deserviunt.

Secretarius generalis:
Proxima congregatio generalis habebitur crastina, hara nona. Post
disceptationem de cap. III, inchoabitur disceptatio de cap. IV, scilicet
de Officio divino.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAP. II SCHEMATIS DE S. LITURGIA

13 (II)
 ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAP. II SCHEMATIS DE S. LITURGIA ~~

1
EM.MUS P. D. IOANNES CARD. D'ALTON
Archiepiscopus Armachanus

Ad initium par. 43 addantur sequentia verba: « Curent animarum pa-

stores ut christi:fideles sacrosanctum Missae sacri:ficium tamquam centrum
et culmen suae vitae religiosae agnoscant eique frequenter adsistant et prae-
sertim die dominica omnes et singuli qui tenentur christi:fideles Missam pie
audiant ».
Deleatur par. 42.
In par. 44 et par. 4 5, loco « Ordinarii » dicatur « Ordinarii loci ».

2
EM.MUS P. D. IACOBUS CARD. DE BARROS CAMARA
Archiepiscopus S. Sebastiani Fluminis Ianuarii

Pag. 175, art. 39, De Homilia. Qui adlaborant in cura animarum bene
sciunt quam magna est, reapse, ignorantia religiosa, non solum apud ruri-
colas et operarios, sed modo generali, doctis non exceptis. Haec est causa
indifferentismi multorum, et superstitionum, apostasiae etc. Idea omnino te-
nenda homilia in unaquaque Miss a diebus dominicis et festivis, quando :fideles
adsunt. Et non solum commendari, prout stat in schemate. Homilia sit bre-
vis, clara et illis auditoribus maxime accommodata.
Pag. 176, art. 43, De praecepto Missae festivae. Hie numerus respicit
tantum integritatem Missae e parte :fidelium assistentium. Sed est alia quae-
stio magni momenti, scil. de ipsa possibilitate assistendi, quia aliquibus die-
bus festivis (e. g. Epiphania, SS. App. Petrus et Paulus, die Assumptionis
B. M. V. et Omnium Sanctorum) multis in locis labor in industriis fabrilibus
et in commercio impedit quominus :fideles ecclesiam adeant. Ipsi pueri
scholares liberi non sunt. Ergo videtur necessarium supprimere vel transferre

* Huiusmodi textus lecti non sunt, quia Patres vel, scripto exhibito, loqui non
petierunt, vel iuri loquendi renuntiaverunt, vel demum disceptatio clausa est.
196 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

obligationem praecepti Missae illis diebus, ne peccata multiplicentur, ut a

Pio X factum est.
[Subsignati etiam] Augustus card. da Silva, arch. S. Salvator; Ioa-
chim, arch. Florianopolitanus; Ferdinandus, arch. Goianiensis; Iosephus,
arch. S. Ludovici in Maragnano; Henricus, arch. Botucatuensis; Vincentius
Scherer, arch. Portalegrensis; Antonius, arch. Nictheroyensis; loannes de
Sousa Lima, AR Manaus; Honoratius Piazera, ep. Nova Igua<;u; Iosephus
Vincentius, arch. Aracajuensis; Carolus, arch. Olindensis et Recifensis; Joan-
nes, ep. Sobralensis; Ioseph, ep. Penedensis; Ioseph Thurler, ep. tit. Capi-
toliensis; Expeditus Eduardus de Oliveira, ep. Patosensis; Agnellus Rossi,
arch. Rivi Nigri; losephus Alves Trindade, ep. Montisclarensis; Josephus,
ep. Brigantiensis in Brasilia; Othon, ep. Campaniensis in Brasilia; Rudericus,
ep. S. Caroli; Gerardus, ep. Leopoldinensis; Antonio Lima dos Santos, Ilheo-
sensis; Ioseph, ep. Garanhunensis; Alfonso Niehues, bispo coad. de Lajes;
Ioachim de Lange, bispo Prelado de Tefe; Christianus de Araujo Pena, ep.
Divinopolitanus; Antonius Zattera, bispo de Pelotas; Walmor Battu Wi-
chrowski, VT de Felbes; Clemente Jose Carlos O.S.B., VR de Nova Fri-
burgo; Jose, VR de Sete Lagoas; Iosephus Petrus, ep. Caetitensis; Antonius,
Bonfimiensis ep.; Ioseph Maria, ep. Arassuahyensis; Adelmo, arch. coad.
Maceiensis; Gentil, ep. Mossorensis; Fr. Luis Palha OP, Conceicao Araguaia
(salva festivitate Beatissimae Conceptionis B. V. 8 dee.); Almirius, ep. Ferti-
liensis; Herminius, ep. Valadarensis; Frater Ignatius J. Dal Monte o.f.m. cap.,
ep. Guaxapensis; Iosephus, arch. de Pouso Alegre; Gerardus Maria, arch.
Judiciforensis; Iosephus, ep. Prudentipolitanus; Iosephus, ep. Stantianus;
Raimundo, bispo aux. de Fortaleza; Luis de Nadal, Uruguaiana; Schmidt,
ep. Xapecoensis; Lafayette, ep. Riopretensis; Severinus Marianus, bispo de
Pesqueira; Augustus, ep. Caruaruensis; Ioannes, arch. coad. Belo Hor.; Jose,
ob. de OLveira; Alonso Silveira de Mello; Belchior, ep. adm. ap. Luceatinus;
Idilio, bispo de Santos; Aristide Pirovano, bispo prel. de Macapa; Manuel,
bispo de Campina Grande; Augusto Petro, bispo de Vacaria; Pedro Filipak,
bispo de Jacarezinho; Gregorius, ep. Joinvillensis.

3
EM.Mus P. D. IACOBUS CARD. McGUIGAN
Archiepiscopus T orontinus

Certum quidem quaestiones eucharisticum sacrificium resp1c1entes a

praecedentibus Conciliaribus Patribus sat superque investigatas fuisse. Quo
facto non obstante nobis sit fas quidnam hac de re sentiamus aperte dicere.
De eucharistico sacrificio, Fidei Mysterium dicto, ,acturi luce clarius ut
sit velimus, omnes orientales ritus, iuxta traditionem, canone 1 Codicis Iuris
Canonici sancitam, fideliter asservatos ac retentos iri. Quod asserimus hoc
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 197

argumento ducti, scilicet, in Canadensi ditione, in qua byzantini ritus plu-

rimi computantur fideles, familiare nedum nobis, verum ceteris aliis est
contemplari plures illos ritus seu caeremonias, forsitan illis latinorum pul-
chritudine praestantiores, quae ab iisdem Orientalibus magno cum amore
persolvuntur.
Altera, vero, ex parte firmiter tenendum censemus in Latina Ecclesia,
quamquam Missae structuratio aliqualiter immutari forte expediat, latinam
linguam, ad eucharisticum sacrificium quod attinet, omnino servandam fide-
literque retinendam. Idque non modo quoad omnes, verum quoque et eius-
dem singulas partes.
Indubium, quidem, latinam linguam universalitatis nota exornari. Tem-
poribus namque nostris, in quibus tot tantaeque gentes cuiusque loci, cuius-
que item socialis coetus, vel necessitatis, vel oblectamenti causa longa itinera
arripiunt, Missa, latina celebrata dumtaxat lingua, quaedam vera oasis est,
idque ubique tum locorum cum gentium, spiritualis consolationis ac suble-
vaminis.
Quad illorum magis interest, exteras petentium, migrationis causa, re-
giones, in quibus lingua populorumque mores adeo quidem ab illis propriis
diversa. Quamquam in noviter suscepta patria omnia appareant nova, nulla-
tenus ipsis familiaria, iucundum procul dubio ipsis erit unius latinae linguae
ope, eamdem adinvenire Missam, iisdem tum caeremoniis cum precibus con-
stantem!
Sciunt, quippe, ipsi Missam sacrificium esse Deo oblatum quad pro ani-
marum salute praestantissimum quibuslibet aliis exstat valdeque laetantur
se posse Dea debitum exsolvere cultum ac in propria faciebant patria, for-
sitan et interdum ac in florida ipsorum iuventa !
Indubium pariter la_tinam linguam immutabilitatis dote perfrui. Ideae
mysteriaque praefato sermone expressa eadem iugiter permanent saeculorum
decursu. Vernaculae linguae, e contra, faciliter mutantur, haud semel brevi
temporis spatio delapso variaeque ipsae sunt pro regionum varietate.
Nobis praeterea videtur impossibile fore ut Sacra Romana Congregatio
Rituum.. quamquam praestantissimis quibusvis praedita atque invigilantibus
officialibus, diligenter consulere possit celebrationi divinorum mysteriorum
tot adeoque d1versis linguis ac dialectibus exsolvendae. Re quidem vera, si
vernaculae linguae pro Missae celebratione admiuendae essent, plures dioe-
ceses in Canadensi ditione cogerentur in eadem ecclesia Missam pluries cele-
brare pro vernacularum linguarum diversitate.
Nobis pertimescendum quad si Missa, quamquam partia1iter tantum, ver-
naculo sermone celebrari deberet, id quamdam inde ab initio in animis indu-
ceret fidelium perturbationem necnon quod liturgia, taliter immutata, grada-
tim annorum decursu, ita corrupta fieret atque deformata ut amplius aesti-
mari non possit apta expressio adeo quidem sacri mysterii.
Praeterea, iam vidimus laicorum participationem in Missae precibus la-
tina quoque lingua haberi posse. Quod peculiari modo verum si iuvenes
198 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

instruantur, inde a tenera ipsorum aetate, in responsionibus celebranti prae-

bendis.
Plures cognoscimus paroecias in quibus populus Missam canere universim
valet in lingua latina, et modo, quidem, sat perfecto; pariterque plures cogno-
scimus paroecias in quibus christifideles congruas responsiones latina lingua
praebere possunt sacerdoti celebranti. Neque difficultas instruendi fideles ex-
cusationis causa nobis esse debet ut faciliorem seligamus problematis solu-
tionem, quae, nostra sane sententia, neque periculis, neque fallaciis careret
pro Christi Ecclesia.
Persuasum nobis est vernaculi sermonis usum adhiberi posse in admini-
stratione quorumdam sacramentorum, in sacramentalibus conficiendis necnon
in cuiuscumque generis benedictionibus impertiendis. Ast pariter nobis sua-
sum Missae sacrosanctum sacrificium nunc semperque latine litandum.
Sanctissimus Dominus Noster Papa loannes XXIII, feliciter regnans,
par temporum mutantibus necessitatibus, demonstravit se intuitum fuisse
veras necessitates huius, qua vivimus, tempestatis. Veras sincerosque affectus
cordis necnon et comitatem ostendit non modo erga episcopos, presbyteros
atque fideles, ubique locorum degentes, sed etiam erga christianos quoscum-
que, immo et erga illos qui christiano nomine non decorantur quavisque reli-
gione carent.
Sanctissimus Pater (quern Deus diu sospitet) omni tum sapientia cum
dilectione, quibus fruitur, motus, recenter in christifidelium memoriam re-
vocavit latinae linguae dignitatem, maiestatem necnon et traditionale mo-
mentum in Ecclesia latina. In Apostolica Constitutione V eterum Sapientia
nobis iniunxit ut latini sermonis studium ac usum foveamus in scholis nostris
atque Seminariis eumdemque sermonem redintegremus in illum, quern pro-
cul dubio, meretur locum.
Ubinam invenire poterimus aptiorem linguam, quinimmo et meliorem,
prae ipsam latinam ad sacrum veluti induendum centrale Mysterium fidei
nostrae, sacrosanctum, dicimus, Missae sacrificium?
Patres Conciliates, itaque, vos humiliter rogamus ut, viribus coniunctis,
quaestionem solvatis circa usum latinae linguae in Missae sacrificio celebrando.
Latini ritus Missam in lingua latina integre ac inviolabiliter servate.

4
EM.MUS P. D. RUFINUS CARD. SANTOS
Archiepiscopus Manilensis

In prooemio (linn. 10-11) istius cap. II ansa praebetur sat periculosa ut

fideles se sentiant ministros Sacrificii Missae; nam ad concitandam vim ipso-
rum actuosae participationis, ne veluti inertes et muti spectatores intersint
Sacrosancto Missae Sacrificio, dicitur: « ... immaculatam hostiam una cum
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 199

sacerdote offerendo seipsos offerre discant ». Verbis: « una cum sacerdote »

substituantur verba: « per sacerdotem ».
In art. 37, pag. 175. Expressio ut Ordo Missae « ita recognoscatur,
sive in generali dispositione, sive in singulis partibus » nimis dura sonat,
videtur enim implicare quasi actualis Ordo esset totus inordinatus.
Art. 42, pag. 176. Non placet ut laicis extendatur, propter permultas
rationes. Nam, ut praetermittamus periculum effusionis sacrarum specierum,
difficultates quae saepe ex ingenti numero communicantium exsurgunt, suf-
:ficiat tantum indicare quod illa praxis moribus hominum nostrae aetatis non
concordaret. Non abhinc multis annis facultas data est omittendi usum sali-
vae in Baptismo, quia repugnat moribus hodiernis. Si ritus ille externus re-
pugnans censetur moribus, quanto magis repugnaret praxis bibendi ex eodem
calice vel eodem instrumento sumendi?
Art. 44, pag. 176. Penuria sacerdotum in multis regionibus potius po-
stulat ut praxis concelebrandi non extendatur; exceptio fortasse admittenda
est pro feria V in Coena Domini.

5
Exe.Mus P. D. PETRUS ARNOLDUS APARICIO Y QUINTANILLA
Episcopus S. Vincentii

Episcopus S. Vincentii, in republica Ss. Salvatoris, diversis rationibus

et cum multis episcopis unanimiter, reverenter Concilii praesidentiae sequen-
tes considerationes praesentat, ut si illa bene iudicat, ad sacrae Liturgiae
commissionem transferat.
Ad Sanctam Missam.
1. Ut orationes quae « secretae » nuncupantur, in parte magni momenti
Sacrificii unicae partes variabiles, supprimantur. Nomen sancti vel mysterii
diei, ad finem orationis « Communicantes » addatur.
2. Ut evangelia genealogiae et epistolae nimis longae supprimantur.
3. Ut ultimum evangelium quad, in Missis decantatis praesertim, ali-
quid superadditum videtur, supprimatur. In eius loco, post benedictionem
finalem, sacerdos ad altare versus, psalmum « Laudate Dominum omnes gen-
tes » proferat. Et illo absoluto (vel decantato vel recitato secundum Missam)
sacerdos ad altare profunde inclinetur et descendat.
1

4. Ut in sanctam communionem distribuendo sacerdos unice dicat « Cor-

pus Domini custodiat te ».
200 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

6
Exe.Mus P. D. ARNULFUS ARCILLA
Episcopus Sorsogonensis

Art. 41, pag. 176: totus art. corrigatur: « Missa lingua vernacula cele-
brari potest, iudicio Conferentiae episcopalis ad normam art. 24 huius con-
stitutionis ». Ratio: Iuxta supra dicta ad art. 24. [Cf. pars I, p. 613].

7
Exe.Mus P. D. HYACINTHUS ARGAYA GOICOECHEA
E pisco pus Mindoniensis-F errolensis

Votum meum circa cap. II huius schematis, ampliore modo explicatum,

trado secretariae S. Concilii, subiiciendum commissionis S. Liturgiae exa-
mini. Nunc, qua par est reverentia, meas observationes vobis Patribus bre-
vissimis verbis propono.
Ad breve prooemium capitis I I. 1. Ubi schema loquitur de « paschali
convivio », oporteret dieere « paschale sacrificium ».
2. Memoratum prooemium loquitur de subiectiva participatione Missae:
videlicet pia, actuosa et conscia ita ut fideles nullo modo intersint altari
veluti inertes spectatores; ast nee verbum dicit de alia participatione obiec-
tiva, entitativa, fructuum Missae, obtinenda independenter a conditionibus
subiectivis sacerdotis et fidelium et de qua luculenter nos docent theologi.
Ad n. 42. Multa audivimus et clarissima de communione sub utraque
specie. Ac in re mihi nihil restat nisi repetere verba Tridentini in sessione
XXII: « super petitione concessionis calicis »: « integrum negotium ad
sanctissimum Dominum nostrum esse referendum, qui pro sua singulari pru-
dentia id e:fficiet quod utile rei publicae christianae et salutare, petentibus
usum calicis, fore iudieaverit ». Fortasse tamen hie addi posset sequens opta-
tio Concilii: videlicet ut in singulis Missis, fideles adstantes communieent,
ih quantum possibile, sanctis Hostiis in ipso Missae sacrificio consecratis.
Tali modo vividius mysterium altaris participaretur, nee tantum ut sacta-
mentum sed et ut sacrificium.
Ad n. 43. Hie numerus inscribitur « Praeceptlim Missae festivae ». Ta-
men omnibus Missis, et praeceptis et non praeceptis, indiscriminatim appli-
cari potest. Quam ob rem alius titulus desideratur. Textui vero sequentia
addere oporteret: « Cum de aegrotis vel senibus fidelibus, sive de aliis qui-
buslibet impeditis agatur, praecepto Missae satisfieri potest Missa vulgo
dicta « televisata ». Et ne super re talis momenti abusus eveniant, parochi
vel superioris religiosi erit, graviter onerata eorum conscientia, iust:am
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 201

causam huius gratiae decernere ». Sunt enim personae multae quae prae-
ceptum Missae, valetudinis praesertim causa, observare nequeunt. Hoc in
casu, non solum affi.cientur laetitia ritum sacrum per televisionem spectando,
sed etiam participes fient, magno cum gaudio cordis, beneficii spiritualis
orti ex praecepto rite adimpleto.
Ad n. 44. Doctrina concelebrationis, non tantum historice et casuistice
proponi debet, nee concedi solummodo laboris et commoditatis causa sed ful-
cienda est argumentis, sive doctrinalibus, sive pastoralibus. In sacrificio
eucharistico enim, inter alia, eminet sensus unitatis. Concelebratio proinde
in tantum debet commendari in quantum est signum huius ecclesiasticae uni-
tatis. Haec prae oculis habendo, ita posset redigi numerus citatus: « Concele-
bratio, in qua sic distincte elucet unitas christiana, cuius signum est ipsum
eucharisticum sacrificium, tam in Ecclesia orientali quam in occidentali in
usu hucusque remansit. Et, ratione huius unitatis significatae, Concilio facul-
tatem concelebrandi ad illos casus extendere placet in quibus unitas prae-
dicta nitidius significatur, uti ad Sanctum Concilium, ad Synodum Dioecesa-
nam, ad Missam chrismalem, ad vespertinam actionem liturgicam feriae V
Maioris Hebdomadae, ad vigesimum, et quinquagesimum anniversarium con-
secrationis episcopalis et ad id similia.

Ad prooemium cap. II «De sacra Liturgia ».

Ex animo credo huius capitis prooemium nitidius elucere posse, si duo
corrigerentur:
Primum. Cum dicit « Salvator noster, in cena novissima qua nocte tra-
debatur, Apos.tolis paschale convivium in sui memoriam donec veniat iteran-
dum praecepit, ita ut " mortis eius victoria et triumphus " repraesentaretur ».
Dicere deberet: « Salvator noster, in cena novissima qua nocte tra-
debatur, Apostolis paschale sacrificium in sui memoriam donec veniret
iterandum praecepit, ita ut " mortis eius victoria et triumphus " reprae-
sentaretur ». En huius emendationis ratio. Quamquam mysterium euchari-
sticum duabus rebus constat, sacramento et sacrificio, convivio et oblatione;
et tametsi convl.vio Christi passio nuntiatur atque memoratur, Sancto Paulo
testante; triumphus, de quo prooemium, non significatur eo quod convivii
aut sacramenti habet, sed eo quod oblatio et sacrificium est. Ceterum, textus
Concilii Tridentini, ad calcem expressus, loquitur de triumpho, non convi-
vio, sed praesentiae reali indefinite relato. Quae praesentia Christum dapem
et hostiam constituit. Et ut hostia stricte triumphum exhibet.
Alterum. Secundae propositioni prooemii haec adderem: « Ita, simul
ac fideles actionem perfectam cultus perficerent, virtute religionis adopera-
tam, se ipsos pararent ut opimi fructus, quos Missae sacrificium vi sua
obiectiva fert, uberiores proferrentur, et eventus aestimatiores ederent ».
Ad nn. 41-A2 (41 bis). Episcopus subscriptus optaret ut inter numeros
41 et 42, 41 (bis) insereretur, his verbis expressus:
(Communio intra Missam). Vult Sanctum Concilium Vaticanum II fide-
202 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

les in partem mysterii eucharistici quam perfectissime venire. « Et ideo opta-

ret ut in singulis Missis fideles adstantes non solum spirituali affectu, sed
sacramentali etiam Eucharistiae perceptione communicarent » 1 in ipso mis-
sae sacrificio consecratae. Tali modo vividius mysterium participarent, nee
tantum ut sacramentum sed etiam ut sacrificium. Fideles namque etiam
altaris sacrificium offerunt, illisque verba aptari possunt, quae de sacerdotibus
dicuntur: « Quale est sacrificium cui nee ipse offerens particeps esse digno-
scitur? ». 2 « Per hoc autem fit particeps quad de sacrificio sumit, secundum
illud Apostoli: " Nonne qui edunt hostias participes sunt altaris? " » ( 1 Cor.
1

10, 18). 3
Huius additionis causa satis superque ex numero inserto significatur.
Ad n. 43. 1. Licet hie numerus inscribitur « Praeceptum Missae festi-
vae » vim habet, quae non plane ad praeceptum, sed ad Missam attinet. Et
eodem consilio, Missis praeceptis et non praeceptis tribuitur. Quam ob rem
alius titulus exposcitur.
2. Si titulus servatur, textus mutandus est. Et textui novo haec adde-
re ut mea opinio fert, oporteret:
Certis in eventis, cum de aegrotis sive aliis quibuslibet iure impeditis
agitur, praeceptui Missae satisfieri potest Missa « televisata ». Et ne super
talis momenti re abusus eveniant, paroci vel superioris religiosi erit, graviter
onerata eorum conscientia, iustam causam huius gratiae decernere.
3. Huius additionis ratio patet: Sunt enim personae quae hoc praecep-
tum observare nequeunt. Avent tamen observare. Ars autem effecit ut Missa
in eorum domos perveniret. Religio in bonum vertere debet artis progres-
sus. Hoc in casu non solum ut praepeditus valetudine, gaudio atque laeti-
tia spirituali afficiatur in sacrificio perspiciendo, sed, vel maxime, ut ipse
beneficii spiritualis, ex praecepto religioso exsecuto orti, particeps fiat.
Ad n. 44. De concelebratione. Iudicium episcopi loquentis est nume-
rum 44, in quo de concelebratione quaeritur, non tantum historice et casui-
stice proponi debere, prout in schemate apparet. Neque mihi consentaneum
videtur ut privilegium liturgicum tanti momenti, quale est privilegium con-
celebrationis, solummodo laboris aut commoditatis causa capiatur; sed potius
existimo huius privilegii modum, argumentis theologicis sive doctrinalibus
sive pastoralibus esse fulciendum.
In sacrificio eucharistico eminet, inter alia, sensus unitatis. « Quoniam
unus panis, ait Apostolus, unum corpus multi sumus » (1 Cor. 10, 17). In
altari proinde signum unitatis multiplicatur. In eo enim materiarum diversi-
tas, panis scilicet et vinum, cum unitate victimae sacrificatae convenit. Multi-
plicitas offerentium, Ghristus, minister et fideles adstantes, convenit cum

1
Cone. Trid. Sess. 22, cap. 6, Denz. 944.
2
ML. 41, 282-283.
3
Summ. Theol. III, 82, 4.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 203

unitate oblationis. Et multiplicitas immolatorum, Christos insuper ipse, mi-

nister, et iterum fideles, cum unitate sacrificii.
In concelebratione vero, in qua multi administri eundem actum litur-
gicum Missae conficiunt, haec ipsa indoles, sacrificio christiano inhaerens,
sensus scilicet unitatis, manifeste clarescit, et oportet innoscatur.
Numerum itaque 44 sic redactum iri oportet, ut mentio diserte fiat affi-
nitatum inter concelebrationem et signum unitatis. Oportet, adhuc, ut ipsa
concelebratio ammandetur ad celebrationes in quibus clarius hoc signum
ostenditur, ut sunt Missa chrismalis feriae V Hebdomadis Maioris, vigesimum
quintum et quinquagesimum anniversarium consecrationis episcopalis, etc.
Numerus ergo ita redigeretur: « Concelebratio, in qua sic distincte elu-
cet unitas christiana, cuius signum est ipsum eucharisticum sacrificium, tam
in Ecclesia orientali quam in occidentali in usu hucusque remansit. Et, ra-
tione huius unitatis significatae, Concilio facultatem concelebrandi ad illos
casus extendere placet in quibus unitas praedicta nitidius significatur, uti ad
Missam chrismalem actionis liturgicae feriae V Maioris Hebdomadae, ad
vigesimum et quinquagesimum anniversarium consecrationis episcopalis et
ad id similia ».

8
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS AUSTROGESILO DE MESQUITA
Episco pus Afogadensis de In gazeira

Art. 37 cap. II placet iuxta modum, ita scil. ut post verba finalia
articuli sequentia addantur verba: « v. g. supprimantur in posterum lectio
Evangelii S. Ioannis in fine Missae et recitatio precum leoninarum ». Ratio
addendi: sic melius satisfit significationi verborum « I te Miss a est », quibus
Miss a completur.
[Subsignati etiam] Walmor Battu Wichrowski VT Felbes; Emma-
nuel, ep. Campinensis Grandis; David, ep. S. Ioannis in Brasilia; Manuel
Taveres de Araujo, bispo de Caico; Gentilis, ep. Mossorensis; Clemens Io-
seph Carolus Isnard O.S.B., ep. Neo-Friburgensis; Iosephus, ep. Garanhu-
nensis; Jorge Marcos, ep. S. Andreae.

9
Exe.Mus P. D. LAURENTIUS BASOLI
Episcopus Oleastrensis

Propositio mea est liturgico-pastoralis. In schemate de sacrosancto Missae

sacrificio tractatur de partibus Missae, scilicet de lectionibus, de homilia, de
oratione communi et de Communione; sed nihil dicitur de Offertorio, quod
sane est praeparatio et prima pars sacrificii.
204 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

De Offertorio igitur mihi opportunum videtur in memoriam revocare

antiquum ritum, quo fideles offerebant publice ad altare panem et vinum
et alia dona, quae, tum ad materiam sacrificii Eucharistici, tum ad sustenta-
tionem sacerdotis, et in solamen et auxilium pauperum inservirent.
Huius venerabilis ritus hodie, in Missa ritu romano celebrata, tantum
vestigium quoddam remanet in stipe quae in ecclesia colligitur tempore cele-
brationis Missae.
Sed haec res multum distat a ritu perspicuo et loculentiore quo fideles,
psalmos concinentes in laetitia cordis, accedebant ad altare cum muneribus,
quibus significarent semetipsos potius offerre velle una cum Christo.
In votis est ut hie ritus processionis ad offertorium denuo in liturgia
admittatur, sed obstat difficultas protrahendi tempus celebrationis.
Tamen, cum mihi videatur aliquam instaurationem in offertorio afferen-
dam esse, haec audeo humiliter proponere:
Primo. Brevitatis causa, possunt reduci in formam breviorem orationes
quas sacerdos solus recitat in oblatione panis et calicis.
Secundo. In quibusdam festis solemnioribus et extraordinariis (exempli
gratia, in festo Epiphaniae, in Congressibus Eucharisticis, in piis peregrina-
tionibus ad sanctuaria, in die pro pauperibus paroeciae sublevandis, etc.)
permittatur, de consens.u Ordinarii loci, ritus quo omnes fideles, offertorii
tempore, ordinatim ad altare accedant et sua dona offerant.
Tertio. In omnibus Missis de praecepto, nonnulli fideles, communitatem
repraesentantes, aliqua dona publice offerant ad ahare, ut videri adhuc licet
in ritu ambrosiano. A ceteris autem fidelibus, eodem tempore stips quae-
ratur; sed haec collecta sollicite fiat, ut absolvatur intra tempus Offertorii.
Necesse enim est vitare omnino ne stips quaeratur tempore homiliae, vel
tempore Canonis, ut fideles, vel ad audiendum attente verbum Dei, vd ad
momentum principale sacrificii, tota mente intendere possint.
Quarto et ultimo. Cum Sacrum Convivium sit memoria passionis Christi,
et ideo suae immensae caritatis erga nos, necesse est ut fideles aliquod pu-
blicum signum dent dilectionis in Christum; quapropter hoc, meo iudicio,
congrue fieri potest in Offertorio si oblationes populi adhibeantur non tan-
tum ad cultum, sed etiam in favorem pauperum et eorum qui gravioribus
necessitatibus laborent.
Hoc enim in primaeva Ecclesia, teste Sancto Iustino, iam fiebat.
Et quia, ut monet Paulus Apostolus in II ad Corinthios (8, 21) « provi-
demus bona non solum corani Deo, sed etiam coram hominibus », populo
reddantur rationes, scripto ad valvas Ecclesiae ponendae, de oblationibus
in praeterita hebdomada collectis.
His instaurationibus, Missae sacrificium fiet fidelibus incitamentum ad
charitatem alendam et exercendam et sicut per Eucharistiam et Cruds sacri-
ficium Christus in finem dilexit nos et pro nobis tradidit semetipsum, ita
in eodem Christi sacrificio fideles exhibeant charitatem erga Christum in
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 205

persona egenorum, iuxta illud Evangelii: « quamdiu fecistis uni ex his fra-
tribus meis minimis, mihi fecistis » (Matth., 25, 40).
I ta vero sacrosanctum Missae sacrificium fiet schola charitatis et centrum
unitatis.
Quae omnia, ut arbitror, maximam vim psychologicam in fidelibus exd-
tabunt, ita ut magis actuosa et gratior fiat participatio sacri, et numerus
eorum qui Missam frequentent in dies augeatur.
Quod est in votis.

10
Exe.Mus P. D. CRISPULUS BENITEZ FONTURVEL
Episcopus Barquisimetensis

Ad maiorem claritatem art. 37, pag. 167, inter alia quae instaurare opor-
tet de singulis partibus Canonis Missae, secundum iudicia peritorum et prop-
ter bonum christifidelium, mihi videtur adnumerare sequentia:
1. In fine Canonis Missae, essent omittenda verba: «per quern omnia
Domine, semper bona creas, sanctificas, vivificas et praestas nobis ». Ratio:
quia inveniuntur extra proprium contextum ritualem id est, benedictionis
donorum naturae offerentium. In hodierna liturgia, verba haec, sensum non
habent, cum nullam benedictionem secum ferant, nam species sacramentales
non benedicuntur.
2. Signa cruds quae comitantur verbis: «per ipsum, et cum ipso, et
in ipso», etiam omittenda essent. Ratio: Etenim nihil significant quoad
benedictionem Corporis Domini Nastri Iesu Christi, quod non benedicendum.
Immo, Christus Dominus praesens est.
Et ita porro mihi videtur esse in Missa plura signa et plures genuflexio-
nes quae non sunt concordes cum doctrina de unione mystica sacerdotis cum
Christo, Verbo Incarnato.
Quoad art. 41 attinet in quo loquitur de lingua vulgari mihi videtur quod
Pater Noster et Libera nos, in lingua vulgari dicatur.

11
Exe.Mus P. D. MARINUS BERGONZINI
Episco pus V olaterranus

Em.mi ac exc.mi Patres, audire libeat perpaucas animadversiones, quas

super caput secundum de sacra Liturgia fraternitati vestrae humiliter pro-
pono.
I. De lectionibus in Missa (pag. 175, n. 38). Sacrosancti Concilii volun-
tas de lectionibus Missae recognoscendis, valde probanda est.
206 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Curandum tamen est ut quaevis pericopa nova missali inserenda, plenum

habeat logicum et historicum sensum, ita ut minime indigeat explicari ex-
trinsecis rationibus vel adiumentis.
Item curandum est ut lectiones, in novo et ampliori cyclo recitandae,
tanta eligantur diligentia et sapientia, ut, cyclo expleto, integra doctrinae
christianae summa fidelibus tradita sit.
II. De homilia (pag. 175, n. 39). Locutio, qua schema utitur circa homi-
liam, non videtur probanda.
Parum est dicere: « homilia valde commendatur, praesertim diebus do-
minicis et festis de praecepto ».
Bonum est homiliam commendare in Missis de feria, quando populi con-
cursus notabilis sit; at, pro diebus dominicis et festis de praecepto, oporteret
praecipere, non tantum commendare.
Hoc in memoriam reducendum est iam multa provincialia concilia, nec-
non complures dioecesanae synodi, homiliam auctoritative praecipere pro
diebus dominicis et festis de praecepto. His omnibus consideratis hanc p!o-
pono emendationem: « diebus dominicis et festis de praecepto, nulla Missa,
coram populo celebrata, homilia careat ».
III. De concelebratione (pag. 176, n. 44 ). Si Missae concelebratio, prout
nonnulli Patres autumant, non est in liturgicam praxim frequenter dedu-
cenda, enixe peto ut saltem concedatur die quinta maioris hebdomadae, in
Missa chrismali. Etenim concelebratio haec facilior evadit, quia duodecim
sacerdotes necessario adsunt.
Praeterea, ista concelebratio, die quo Sanctissimae Eucharistiae et sacer-
dotii institutio recolitur, peracta, optime subnotat cleri cum episcopo coniunc-
tionem, populique pietati valde favet.
Denique in ecclesia renovat, saltem quotannis, maiorum morem, iuxta
quern episcopus, semper a presbyterorum collegio circumdatus, sacra fa-
ciebat.
12
Exe.Mus P. D. RAPHAEL BIDAWID
Episco pus Amadiensis

Paucas adnotationes, benevolae considerationi vestrae, proponere velim,

ad ritum chaldaeum quod attinet.
Liturgia chaldaea vetustissima creditur, eiusque praecipua Anaphora,
sanctis Apostolis tribuitur. Quare nihil mirum, si tanta simplicitate ac conci-
sione praecellat. Attamen, decursu temporis, plura elementa, praesertim ex
ritu latino, introducta fuerunt, demptis multis laudabilibus usibus antiquis.
Sic Synodus chaldaea anno 185 3 celebrata, Missam celebrare iuxta ru-
bricas editionis romanae praescribit; quae editio latinismis redundat. 1 Com-

1
Codificazione Canonica Orientale, Ponti, serie II, fasc. XVII, pag. 59.
 s
ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 207

munionem, sub una tantum specie panis, laicis permittit. 2 Linguam litur-
gicam, nonnisi chaldaeam agnoscit, nullam aliam adhiberi permittens, nisi
in lectionibus Sacrae Scripturae, quae in lingua populi legi debent. 3
Sed ista Synodus latinam, potius quam orientalem disciplinam propriam
proposuit. Ceterum, Synodus illa nunquam a Sancta Sede approbata fuit,
quare nonnisi levem influxum in reformatione liturgica exercuit.
Laudabiles conatus reformationis Liturgiae chaldaeae, inde a fine saecu-
li xix facti sunt; sed multa remanent adhuc facienda, ut vera fades Liturgiae
chaldaeae restituatur.
Circa materiam de qua in hac congregatione generali disceptatur, se-
quentia itaque, nomine quoque plurimorum Ecclesiae chaldaeae episcoporum,
propono:
1. Ad n. 3 7. Ordo Missae chaldaeae ad fidem veterum fontium fun-
ditus recognoscatur a commissione patriarchali, actis a Sancta Sede recognitis,
ut character proprius huius sacrae Liturgiae clarius eluceat, et in aedificatio-
1

nem fidelium nostrae communitatis magis inserviat.

2. Ad nn. 38 et 39. Antiquae Synodi, praesertim Synodus anni 410 et al-
tera anni 544 Ecclesiae orientis, statuerunt, quavis die dominica, lectiones
ex Sacra Scriptura et praedicationem fieri debere. 4 Quare, homilia, ad men-
tem nostrorum sanctorum Patrum, potius imponenda quam simpliciter com-
mendanda est, diebus dominicis et festis de praecepto. Haec quoque est mens
nostra, qui a Christo Domino in mundum missi sumus, ad homines do-
cendos et instruendos in via salutis aeternae, priusquam eis sacramenta
administremus: « Euntes ... docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine
Patris et Filii et Spiritus Sancti ». 5 Hoc autem valet praesertim hodie, quum
praedicatio intra Missam unica fere sit occasio pluribus fidelibus scientia
salutis sese instruendi.
3. Ad n. 41. Quamvis enim in magno honore et summa veneratione lin-
guam liturgicam habeo, nullam tamen video rationem, quare vernacula lin-
gua adhiberi non liceat, in illis saltem partibus, quae elata voce, tam a cele-
brante quam a ministris dicuntur, ad instar lectionum Sacrae Scripturae. Ce-
teroquin, usus linguae vernaculae, pacifica possessione, inultis in locis iam
viget et invaluit.
4. Ad n. 42. Usum antiquum communionis sub utraque specie laicis
restituendum opto, saltem in quibusdam casibus, a· Synodo Patriarchali de-
terminandis, praeterquam in Missa Sacrarum Ordinationum et Feria V in
Coena Domini pro sacerdotibus et diaconis. Id enim maxime foveret unio-

2
Ibid., pag. 58.
3
Ibid., pag. 69.
4
Synodus Isaaci Catholici, apud Chabot, Synodicon Orientale, can. IX,
pag. 266; can. XIII, pag. 267. Synodus Mar Aha Catholici, ibid., can. XXV,
pag. 559.
5
Matth., XXVIII, 19.
 208 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

nem fratrum separatorum, apud quos usus ille ad praesentem usque diem
servatur et viget.
Communio sub utraque specie in Ecclesia chaldaea primo abrogata fuit
anno 1777 a Sacra Congregatione de Propaganda Fide, propter nonnullos
abusus et quaedam pericula ex communione calicis exorta. At tollerata fuit
iis locis ubi ille usus vigebat et sine gravi scandalo auferri non poterat. 6
U sus adhuc viget quadam parte in mea dioecesi Amadiensi in Iraq, quam-
vis limitatus ad feriam V in Coena Domini. Sancta autem Sedes, hisce ultimis
temporibus, illum usum, pro neoconversis ex Nestorianismo in regionibus
Syriae et Libani, denuo admisit.
Nimis exaggerata fuisse existimo illa pericula et ·abusus, quae disciplinae
antiquae mutationis causa fuerunt. Potius, id factum iudico, inspirantibus
Missionariis latinis, qui nimio permoti zelo, ut non dicam latinitatis fana-
• tismo, omne vestigium Nestorianismi ex Liturgia chaldaea, auferre conati
sunt. Hoc autem erat quid naturale illo tempore, quando catholicitas con-
fundebatur cum latinismo. Et ut bene notabat criticus quidam, esset quidem
miraculum, quod ita non fuisset. 7 Exinde nati sunt illi hybridismi, qui adhuc
videri possunt in nonnullis liturgiis orientalibus.
Benedictus Papa XIV utilitatem christianae reipublicae, praeter bonum
spirituale ipsius recipientis, ad legitimandam dispensationem communionis
sub utraque specie, requirebat. 8 At vero, bonum christiianae reipublicae re-
vera adesse videtur in pristinum usum redeundo, nempe, ut unioni fratrum
separatorum conferatur, ita tamen ut, opportunis instructionibus illuminen-
tur « ut sub altera tantum specie, totum atque integrum Christum verumque
Sacramentum sumi... ac propterea, quoad fructus attinet, nulla gratia ad
salutem necessaria eos fraudari, qui unam speciem solum recipiunt ». 9
5. Ad paragraphum secundam de concelebratione. Quamvis nullum ve-
stigium concelebrationis in Liturgia chaldaea invenitur - sacra enim litabat
unus tantum celebrans, ab episcopo, eoque absente ab archidiacono, desi-
1

gnato, super unicum altare, cum assistentia obligatoria totius cleri, sub poena
depositionis ab officio; 10 quod Liturgiae chaldaeae venerandam vetustam
antiquitatem comprobat - , attamen hos canones propter practicas utili-
tates, ad Ecclesiam quoque chaldaeam extendendos velim, relinquendo Sy-
nodo Patriarchali, ut determinet ea quae in nn. 4 5 et 46 de opportunitate
et numero concelebrantium atque de ritu concelebrationis dicuntur.

6
Instructio pro Chaldaeis, 6 decembris 1777, in Coll. Prop. Fide, I, n. 524,
pp. 323-324.
7
Cirillo Korolevkij, in Codificazione Can. Or., Ponti, fasc. VIII, pag. 701:
« C'eut ete miracle qu'il n'en ait pas ete ainsi ».
8
Litt. Apost. Fra la moltiplicita ad Nuntium Ap. N., 1 maii 1751, in Coll.
Prop. Fide, I, n. 382, pp. 217-220.
9
Etsi Pastoralis, 26 maii 1742, in Coll. Prop. Fide, I, n. 338, pag. 124.
10
Synodus Isaaci Cath., can. XV, apud Chabot, Synodicon Orientale, pag. 268;
Synodus Mar Aha Cath., can. XXVIII, ibid., pag. 559.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 209

13
Exe.Mus P. D. FELIX BONOMINI
Episcopus Comensis

Liceat et mihi aliqua per scriptum secretariae generali tradere relate

ad schema liturgicum.
Ad Sacrificium Eucharisticum quod attinet: a) circa usum linguae verna-
culae: mihi videtur permittendus tantum ad lectiones et ad Evangelium;
b) optarem ut in Missis pontificalibus, solemnibus et cantatis, extendatur ad
introitum, graduale, offertorium et communionem quod iam permissum est
circa lectiones et Evangelium, videlicet ut sufficiat celebranti eas partes au-
dire quando cantantur a schola; c) ut in Canone, opportuno loco, introdu-
catur nomen S. loseph; d) ut in Missali introducatur Praefatio propria
Ss. Corporis Christi; e) ut in Canone limitentur genuflexiones quae in ge-
nere male fiunt, aegritudinis, senectutis vel etiam negligentiae causa; f) ut
Missa finiatur cum benedictione sacerdotis et ut dicatur semper « Benedica-
mus Domino», praetermissis ultimo Evangelio et precibus ita dictis leo-
nianis.
Ad Communionem sub utraque specie quod attinet: cum hodie quoque
subsistant causae per quas Sacrosancta Tridentina Synodus earn prohibuit,
mihi videtur hodie quoque prohibenda, exceptis casibus extraordinariis a
Sancta Sede recognitis.
Circa concelebrationem sacramentalem: mihi videretur concedenda tan-
tum, iudicio Ordinarii, in congressibus sacerdotalibus tantum, vel in Sanctua-
riis insignioribus, quando difficile sit providere ad celebrationem pro sin-
gulis.
14
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CAROLUS BORROMEO
Episcopus Pisaurensis

Ad n. 42, pag. 176. Supprimendum puto et sic dicerem: « Quoad Com-

munionem sub utraque specie nihil innovetur ».

15
REV.Mus P. D. CAROLUS BRAUNSTORFER
Abbas Praeses Congregationis Austriacae S. 0. Cist.

Si adhuc licentia dari potest, infrascriptus sequentia proponere vult.

In regione Austriaca monasteria tam monachorum · .quam canonicorum
regularium ita ministerio animarum vel ·educationi puerorum in scholis ad-

14 (II)
2-10 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

dicta sunt, ut officio Divina cum Missa conventuali non congrue provideri
possit. Aut vigiliae anticipantur, quad in communitatibus religiosis minime
convenire videtur, . aut l\4issa conventualis tantum. lecta celebratur paucis
monachis assistentibus, · quia hora matutina istis laboribus occupantur. For-
sitan etiam similes conditiones · in aliis regionibus existunt.
Concedatur ergo a sacra Concilio, ut Ordinarius cum consilio suo ordi-
nem diurnum ita disponere liceat, ut Missa conventualis etiam tempore ve-
spertino celebrari possit.

16
Exe.Mus P. D. HUGO BRESSANE DE ARAUJO
Archiepiscopus-episcopus Mariliensis

N. 37, cap. II. Quam maxime expedite videtur ut « Commemoratio pro

vivis » a suo, impraesentiarum quern occupat, loco omnino recedat.
Nam praefatae commemorationis praesens (esto perantiqua) positio pla-
cidum lucidumque Sacrae Anaphorae cursum extemplo prorsusque abrumpit.
Et re quidem vera, terminus « Communicantes » penes interiectam com-
memorationem pro vivis, a suo connaturali et germano et etiam primaevo
contextu (contextu, inquam a parte-ante dumtaxat) tam longe distat, ut, vel
obiter consideranti, in aere, ut ita dicam, pendulus statim obtrudatur.
Hae porro de causa, pene videlicet nominatam termini « Communican-
tes » expunctionem a suo genuino immediatoque contextu-ante, sponte fit
etiam ut postrema pars oblationis .« Te igitur » (a verbo scil. « una mecum »
usque .ad ultimum verbum « cultoribus » ), quoad suum ipsius nexum cum
aliis eiusdem oblationis praecedentibus partibus, quadantenus saltem, anceps
exsistat.
Potest enim haecce postrema pars prout hodie in verbo « cultoribus »
explicit, termino << offerimus » vel potius termino « nos » (ante -terminum
« offerimus » subiritellecto) mentaliter adnecti.
Quae sane mentalis coniunctio, non tantum potiore, sed pleno ac plano
iure, xoc't'cl. cr{mow, fieri posse, imo etiam debere, valde per se innotescit ...
modo tamen celebrans ·exsistat. simplex sacerdos.
Quodsi etenim Sacrum faciat episcopus, ab eius mente penitus econtra
exulare cogitur eadem modo laudata coniunctio ... vi nimirum eidem epi-
scopo praescriptorum verborum « et me indigno servo tuo ».
Et sic episcopi mens adnectat necesse est (nescio tamen quo pacto) po-
stremam, de qua agitur, partem potius terminis «pro Ecclesia tua sancta
catholica »; nullatenus autem termino « nos » ut supra.
His omnibus hucusque dictis probe sciteque consideratis, quam maxime,
ut iterum dicam, expedite videtur ut « Commemoratio pro vivis » a suo,
impraesentiarum quern occupat, loco omnino recedat.
Quo sane fiet ut Sacrae Anaphorae cursus, in sua, ut olim, placida hici-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 211

ditate, (si ita loqui fas est) feliciter resipiscat, perinde ut ipsius oblationis
«Te igitur » (in sua, inquam, postrema parte) primaevus ac ditissimus sensus
tandem· aliquando · instauretur.
Et re quidem vera, ut nonnulli opinantur cum em.mo Schuster, priscis
olim temporibus, licet in eodem ferme quo nunc fieret commemoratio pro
vivis, ·a diacono tamen fiebat; dum sacerdos videlicet in Sacrae Anaphorae
cursu submissa prosequebatur voce.
Quodsi ita reapse res se haberent, nulla tune veri nominis innovatio hac-
tenus suggesta dignoscitur; at vera econtra instauratio dumtaxat.
Verum enim vero, hacce instauratione admissa, seu e suo praesenti situ
sublata commemoratione pro vivis, de « alibi » oboritur quaestio, in quo
eadem sit commemoratio ponenda.
Et heic iam vera suggeritur innovatio, attamen qua felicissimam, ut reor,
seipsam ostendens.
Proponitur nimirum eadem « Commemoratio pro vivis » (sine ulla ad-
ditione vel subtractione) ante « Commemorationem pro mortuis » quae uti-
que ·in eodem quo nunc « ubi » pergit esse) ita immediate fieri, ut ex utraque
deinceps commemoratione nonnisi quasi una resultet, utpote uni eodemque
titulo aptissime subiecta, videlicet « Commemoratio pro vivis et mortuis ».
Liceat demum, corollarii instar, quod subsequitur adiungere.
In oblatione, inquam, « Te igitur », post verba « toto orbe terrarum »
a) cum Romanus Pontifex celebrat ( summa heic cum reverentia, ut
par est, loqui intendo), ei omittendum esset proprium nomen ac proinde. sta-
tim dicendum « una cum omnibus orthodoxis atque catholicae et apostolicae
fidei cultoribus communicantes et memoriam venerantes etc. »;
b) cum episcopus celebrat, omisso proprio nomine, ei dicendum erit
« urta cum famulo tuo Papa nostro N. et omnibus orthodoxis etc. » (ut
supra);
c) cum denique simplex sacerdos celebrat, ei dicendum erit « una cum
famulo tuo Papa nostro N. et Antistite nostro N. et omnibus orthodoxis etc. »
(ut supra). ·

17
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS BRIZGYS
Episcopus Bosanensis} coad. s. d. Kaunensis

1. Initio capitis in lin. 8, verba « et mu ta » censeo esse delenda, quam-

vis desumpta ex Encyclica P. Pii XII. Spiritualiter cultae personae saepe
fundate quidem volunt in silentio participate Sacrificio. In alio loco idem
Pontifex opportune observavit non esse exaggerandum valorem Missae dia-
logatae.
2. Ad ti. .3 7. Dicta sub ·hoc numero mihi parum placent, eo quod propo-
sitio non satis definita apparet, neque patet, quomodo et quae mutanda sirit;
212 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3. Ad n. 39. Propositio optima est, verumtamen aliquid addendum esse

videtur: nempe ut prohibeantur inter Missam, vel etiam in connexione cum
Missa, publicationes nihil commune cum Missa habentes, persaepe profa-
nae atque indolem commercialem et mundanam habentes.
4. Ad n. 40. Etiam diebus dominicis et de praecepto tales orationes com-
mendandae videntur si Missa cum assistentia populi celebratur, non vero in
Missa privata.
5. Ad n. 42. Propter rationes convenientiae, quae aperte ex Liturgia
patent, in qua Communio fidelium fit sub utraque specie, minus placet
propositio Communionis religiosis et laicis sub utraque specie. Non video
aliquam necessitatem vel utilitatem talium exceptionum.
6. Ad n. 44. Casus concelebrationis oporteat definitive enumerari, prae-
cavendo casibus baud necessariae pompae, curiositatis etc. Nemini latet
longas et solemnes celebrationes nequaquam fidelium incitamenti Missae as-
sistendi, sed potius desuasionis esse.
7. Ad n. 46. Quare concdebrantes non deberent omnes orationes, sub-
missa voce, dicere? Ceterum concelebrantes potius adsistentibus ~equiparari
videantur.
Ministerio spiritualis patrocinii erga profugos in variis regionibus ab
anno 194 5 fungens experientia motus audeam enixe affirmare linguam la-
tinam in Sacrificio Missae retinendam esse, exceptis forsitan solummodo eis,
quae in schemate de Epistolae, Evangelii et orationum lectione ad fideles
propositum est sub n. 40.
Nee verum est fideles non intelligere, quae in orationibus Missarum latine
a sacerdote vel a simul adstantibus dicuntur, cum iam in omnibus linguis
habemus missalia pro populo in lingua latina et vernacula redacta.
Teste missionariorum Africae, non est difficile etiam incultos edocere,
ut illas paucas preces Sacrificii intelligant et edoceant.
Si suffragium populi de hac re expeteretur, praesertim immigrantium in
novas regiones, non est mihi dubium illum in favorem linguae latinae pro-
latum fore.
Cavendum est insuper, ne usus linguae vernaculae loco latinae stimu-
lum praebeat potius dissentionis inter fideles quam unionis.
In administratione sacramentorum et sacramentalium pro individuis (non
tamen in casibus e. g. Confirmationis pro magno numero) sum pro usu lin-
guae vernaculae.

18
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CARLI
Episcopus Signinus

Pag. 175, lin. 26: « valde commendatur ». Debet praecipi pro diebus fe-
stis de praecepto, non tantum commendari.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 213

19
BEAT.MUS P. D. PAULUS II CHEIKHO
Patriarcha Babylonensis Chaldaeorum

Fateor me non esse competentem ut iudicium feram de iis quae dicta

sunt in hoc cap. II, de sacrosancto Eucharistiae mysterio. Unam solam ob-
servationem habeo circa n. 43, ubi in pag. 176 dicitur: «Hae duae partes
tamen ita intrinsece coniunguntur, ut unicum actum cultus efforment ».
Melius mihi videtur omittere vocabulum « intrinsece ». Quia haec con-
iunctio non est intrinseca parti Missae quae vocatur Eucharistica. In non-
nullis Ecclesiis Orientalibus hae duae partes, teste historia, separatim celebra-
bantur, et aliquando, una pars celebrabatur in unum sanctuarium et altera
pars in alium sanctuarium, diverso tempore, celebrabatur.

20
Exe.Mus P. D. ELISEUS COROLI
Episcopus tit. Zamensis maior, prael. null. Guamensis

Ut revera christifideles sacrosancto Eucharistiae mysterio « non velut

inertes et muti spectatores intersint, sed ut ritus et preces bene intellegen-
tes, ea actuose, conscie et pie participent » (uti optime dicitur in prooemio se-
cundi capitis de sacra Liturgia, pag. 175), haec mihi notanda maximi mo-
menti videntur:
I. Addere placeat post n. 43, pag. 176 [Praeceptum Missae explicandae]:
« Quo magis ac magis fideles enixe et utiliter sanctae Missae participes fiant,
sacerdotes ad animarum curam addicti, statutis temporibus, 1 sub gravi tenen-
tur christifidelibus explanare naturam, fines, fructus, preces et ritus sacri-
ficii Eucharistici, quod est memoriale mortis Domini atque immolatio totius
Corporis Christi Mystici. Opportune et specialiter doceant cum Victima Di-
vina aegrorum tormenta, opificum opera et labores, iuvenum fervorem ac spi-
rituales victorias, omnium denique christianorum labores atque bona opera,
dummodo haec omnia in caritate peragantur, unica offerri oblatione a Christo
Iesu necnon ab ipsis christifidelibus sacrificio Missae adstantibus simul cum
sacerdote litante in altari ».

1
Dicitur « statutis temporibus ». Erit, si placuerit, comm1ss10nis de sacra
Liturgia determinate ac pressius redigere a quanam auctoritate statuenda sint haec
tempora: nempe ab Ordinario loci an a Conferentiis episcopalibus nationalibus vel
a S. Sede. Haec obligatio utiliter extendi poterit etiam Magistris novitiatus so-
rorum.
214 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Huius additamenti paucas has rationes enuntiare liceat:

1. Opportunum, immo necessarium videtur ut obligatio explicandi Mis-
sam significetur claris verbis ac vehementibus ita ut sacerdotes vim decreti
animadvertant eiusque rationem modumque plene -intellegant.
2. Potissimum est utique fideles verba Missae proprio sermone intel-
ligant; attamen, ut patet, non minoris momenti est ut rem ipsam theologicam
et mysticam eiusque virtutem atque praestantiam rite cognoscant et diligant.
3. Explanationes quae desiderantur maximam vim praebent ad vitan-
dum illum sterilem « formalismum », quo nempe ips ae precationes non
1

satis intellectae ad vocis flatum aerem verberantem adigantur .. Et tandem ali-

quando monstrum illud « formalismi », quad sacrum hoc Concilium sapienter
laudabiliterque deprecatur, paulatim dein evanescere poterit.
4. Hisce explanationibus sacerdotes ipsi optime usi ad infinitae pulchri-
tudinis ·immensique ponderis Sanctae Missae studium allici poterunt.
5. Omnibus denique christifidelibus, operariis praesertim ac iuvenibus,
notio quaedam praebenda est verae uniuscuiusque altissimae dignitatis sacer-
dotalis iuxta verba Petri: « Vos autem genus electum, regale sacerdotium,
gens sancta ... » ( 1 Pt. 2, 9 ). Singillatim probe sciant opifices iuvenesque
omnes nostri temporis se reapse cum ipso Christo Iesu operam navare posse
et debere ad totius mundi redemptionem sine ullo gentis vel stirpis vel cuius-
libet socialis ordinis discrimine. Intelligant sane ipsorum arctam unionem sa-
cerdotalem et ecclesialem cum Christo non absolvi solummodo circa altare
Missae per orationes et preces elatas, sed etiam per suos labores, maerores
aut gaudia in domibus vel in officinis, semper et ubique. ··
II. N. 24, pag. 167, de lingua liturgica videtur ex parte saltem irritare
ac vana reddere quae cap. II, pag. 175 et"seqq. statuuntur de actuosa, conscia
ac pia participatione fidelium sacrosancto Missae mysterio. ·
Etenim ob supradictas rationes, ut revera nempe christifideles « preces
bene intellegentes, ea actuose, conscie et pie participent », valde opportunum
mihi videtur a textibus liturgicis mentem et spiritum exprimi debere unius-
cuiusque gentis . .Quapropter necesse est ut sermo, quo preces, invocationes
et symbola liturgica conficiuntur, 1) non solum lingua vulgari instruatur,
2) sed etiam servilis ac litteralis translatio primigenii textus liturgici formu-
larum lingua ac spiritu latino · confecti omnino non sit, 3) immo sit potius
significatio et enuntiatio stylo ac forma adaequata sensibus pietatis ac reli-
gionis hominum qui nostro tempore vivunt, laborant et pugnant.
Omnes norunt exempli gratia precationes liturgicas aliquando, etiamsi
vulgato sermone recitentur, frigidas, inadaequatas ac nihil vel parum signi-
ficantes a christifidelibus inveniri. E contra omnino suis. sensibus consenta-
neae a fidelibus habentur et diliguntur illae innumerae preces recentiores
vernacula lingua confectae, quae tamen extraliturgicae dicuntur.
Revera elevatio populi christiani non videtur necessario haberi tantum-
modo si ad Deum christifideles accedant sermone et forma transactae et de-
mortuae aetatis; atque nostrae aetati sermonem ac formam esse quo magis
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. Il DE LITURGIA 215

proprie ac suo matte Deus adorari possit, negate neque christianum videtur
neque fas. Ergo sacrosanctum Eucharistiae mysterium ·sermone et stylo v_ere
actualibus iuxta formas cuiuscumque gen tis proprias enuntietur, significetur
ac celebretur oportet.

21
Exe.Mus P. D. ALFREDUS COUDERC
E pisco pus V ivariensis

Placeat commissioni liturgicae ut illi exponantur postulationes sequentes:

1. Quoad concelebrationem Missae. Proponunt cap. II, art. 44 et se-
quentes, ut extendatur concelebratio ad quosdam casus v. g. « ad missam Chri-
smatis » et « ad conventus sacerdotum, si ad singulas celebrationes aliter
provided non possit ».
Concelebratio valde utilis videtur in conventibus sacerdotum pro exer-
citiis spiritualibus peragendis, quando participantium numerus difficiliorem
reddit celebrationem Missae, ob paucitatem altarium et difficultatem silen-
tium, pacem et religionem servandi; fiunt enim aliquando verus cursus ad
altaria et dolendae discussiones.
Ad haec vitanda, in seminariis et similibus domibus ad exercitia spiri-
tualia destinatis, episcopus solus, vel sacerdos delegatus, celebrat, sacerdoti-
bus assistentibus et communicantibus. Melius et efficacius esset, si sacerdotes
concelebrare possent cum episcopo, et communicate sub uttaque specie; quae
agendi ratio magis pietati favetet.
2. Iisdem difficultatibus ansam praebent quaedam peregrinationes (Lour-
des v. g. et alia huiusmodi sanctuaria). Si coram peregrinantium frequentia
concelebrare possent sacetdotes Missam a perito sacetdote explanatam et
pie ardenterque animatam, ptofundiot evaderet aedificatio fidelium.
3. Item pro concelebratione quaestio stipendii ab auctoritate papali vel
episcopali deberet solvi. Fideles forsan non admitterent stipendium pro Missa
concelebrata aequale esse ~tipendio pro Missa ab uno celebrata. Concelebran-
tis stipendium statui forte posset aequale dimidiae parti normalis stipendii.
A commissione quaestio solvatur, si placet.
4. De ieiunio eucharistico. Quidam Concilii Patres votum emiserunt ut
minuatur ieiunii tempus sive pro celebrantibus, sive pro fidelibus, et loco
trium horarum ad duas vel unam horam reducatur~ Quae postulatio legitima
videtur ob. diversas rationes.
Quidquid sit, memorandum est quod multi hodie sacerdotes, diebus do-
minicis et festivis, bis aut ter in horis matutinis debent celebrate, et ptopter
propinquitatem proximae celebrationis non habent inter Missas possibili-
tatem aliquid sumendi, ne quidem potum. Dehent enim intra Missas prae-
dicare, et inter liturgicas celebrationes pueros catechizare, confessiones au-
216 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

dire, fi.delium placitis et quaesitis se praebere attentos, inter diversas paroe-

cias iter agere etc., quod non fit nisi cumlabore et lassitudine. Pro illis sacer-
dotibus poteritne Concilium tempus eucharistici ieiunii minuere, ita ut illis
permittatur cibum aut potum sumere inter Missas, qualecumque temporis
spatium intercedat inter eas?

22
Exe.Mus P. D. IOANNES B. DA MOTA E ALBUQUERQUE
Archiepiscopus Victoriensis Spiritus Sancti

Ad pag. 3 7 haec adnotasse iuvat, nempe:

1. Ordo Missae· recogrioscatur ad similitudinem sollemnis pontificalis
episcoporum, id est, prima pars, quae liturgia verb1 vocatur, non ad altare,
sed ad ambonem, vel in aHquo sedili tota perficiatur.
Rationes': a) haec praepositio minime novitatem sapit, et optime congruit
tum historiae cum Missae indoli et maxime fovet fi.delium participationem.
b) Adstantes facili intuitu discunt duas esse in Missa partes quarum altera
ab altera differt pondere et natura. c) Haec enim ritus ordinatio inducit fi.de-
les in mensa verbi prius alendos esse quam ad mensam Corporis Domini
deinde accedant. d) Haec insuper ritus ordinatio momentum habet pro oecu-
menismo, cum liber inspiratus in loco evidentiore ponitur et centrum et
culmen totius primae partis celebrationis evadit.
2. Ante-missa, omissis precibus ad gradus altaris, cum introitu incipiat.
3. Nulla ratio videtur adesse ad orationes et canonem sub secreto di-
cendas. Omnia data voce proferantur ut a toto coetu fi.delium audiantur.
4. Praefationum numerus augeatur; etiam formulae Missarum pro mar-
tyribus, confessoribus etc. multiplicentur; formula propria desideratur pro
confessore non pontifice sacerdotio tamen aucto.
5. Maior distinctio desideratur inter canonem et Pater Noster. Sacerdos
dicere debet totam doxologiam finalem canonis usque ad « per omnia saecula
saeculorum ». Populus respondet Amen. Tune tandem, post Amen, celebrans
calicem cooperit, genuflectit et prosequitur: « Oremus » ... « Pater noster »,
utpote oratio non sacerdotalis, ab universo populo, in Missis cantatis, una
cum celebrante cantatur. Embolismus orationis dominicae clara voce reci-
tatur.
6. Ut communio fidelium arctius actioni sacrificali coniungatur, repeti-
tionibus vitatis, celebrans post sumptionem pretiosissimi Sanguinis, statim
ad fidelibus communionem distribuendam procedat. Fideles communicaturi
una cum celebrante ter recitent « Domine, non sum dignus ».
Formula distributionis communionis sit: «Corpus Christi. Amen ».
Quoad par. 41, hanc praecisationem propono: locum proprium linguae
vernaculae ratio pastoralis assignat. Si ratio pastoralis nulla est, ut puta in
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 217

seminariis, in monasteriis, in Missis privato modo celebratis, lingua latina et

hodierna ritus ordinatio retinenda sunt.
Ubi minus urget pastoralis ratio, utputa in Missi s sollemnibus cum cantu
1

celebrandis, etiam lingua latina retinenda est.

23
Exe.Mus P. D. IOSEPH ADELINUS DANTAS
Episco pus Garanhunensis

Non tantum meo, sed quindecim Brasiliensium nomine loquor episco-

porum.
Primo. Ad illa verba cap. II schematis, in lin. 7, in pag. 175, scl.: « Ita-
que curat Ecclesia ut christifideles huic mysterio fidei non velut inertes et
muti spectatores intersint, sed ut ritus et preces bene intellegentes, ea actuose,
conscie et pie participent », nos equidem humiles censemus rem maximi mo-
menti exprimi, auribus nostris digna quae sonentur.
Sed, reverenti nostro iudicio, ilia verba ut finem attingant suum, necesse
esse videtur ut illud perficere valeant quod in n. 41, in pag. 176, optatur,
id est: « Linguae vernaculae in Mis sis cum populo congruus locus tribuatur ».
Nos equidem intelligere non possumus fideles nostros non inertes, non
mutos spectatores esse, sicut nunc sunt, sed, actuose, pie et conscie, ritus
et preces bene capientes, quin antea eisdem opportunus tribuatur in Missis
vernaculae linguae locus.
Non igitur videmus cur tanto timeamus lingua uti vernacula in Ante-
Missae partibus, verbi gratia, quae catechetica est et appellatur.
0 utinam! 0 nos vere fortunatos animarum Pastores, qui, hoc Sacro-
sancto Oecumenico dimisso Concilio, in nostras olim dioeceses reversi, gau-
dio magno valde gavisi, fidelibus nostris magna voce dicere possimus: Gau-
dium magnum annuntio vobis, hoc quod est: Vulgari linguae in Missis con-
gruus locus tributus est. Perlaetantes tune sentient inutiles suas pro nobis
non evasisse preces effusas.
Secundo. Reverentes proponimus in omnes Missarum textus recentiorem
psalmorum versionem introduci, non ipso excluso psalmo 42, hoc vero facul-
tative.
[Subsignati etiam] Acatius Rodrigues Alves, ep. Palmonopolitanus;
Serafim Fernandes de Araujo, ep. tit. Verinopol., aux. in Brasile; Jose
Vicente, arcebispo de Aracaju; Severino Mariano, bispo de Pesqueira-Brasil;
Franciscus Austregesilo Mesquita, ep. Afogadensis; Walmor Battu Wichrow-
ski, VT Felbes in Brasilia; Augustus, ep. Caruaruensis in Brasilia; Walfridus
Teixeira Vieira, Larandensis ep.; Manuel Tavares de Araujo, bispo de Caico-
Brasil; Antonius Fragoso, ep. tit. Derensis in Brasilia; Emmanuel Pereira,
ep. Campinensis Grandis; Albertus Ramos, arch. Belemensis; Jose Varani,
ep. J aboticabalensis.
218 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

24
Exe.Mus P. D. LEO ·DE URIARTE BENGOA
Episcopus tit. Madaurensis} vie. ap. S. Raymundi

Spiritus Sanctus posuit nos regere Ecclesiam Dei (Act. 28) proindeque
nostrum ministerium est spirituale et perficiendum mediis ·spiritualibus inter
quae primatum tenent Sancta Missa et divinum Oflicium. Sancta Missa qua
divinius non est in Ecclesia Dei ut confitetur IV Concilium Lateranense
dicens :. necessario confiteri cogirnur nihil sanctius agi posse a fidelibus quam
offerre sacrum Sacrificium Missae. Sed post Missam nihil sanctius quam
divinum Oflicium sic dictum ut ait S. Thomas, quia continet divina, nos ad
Deum ducit et nos divinos facit. Qua de causa sicuti sacerdos est ex homini-
bus assumptus et pro hominibus constituitur, ut offerat dona et sacrificia pro
peccatis; ita sacerdos est pro recitando officio divino pro mundo et pro pec-
catis, ut a.it Sanctus Ambrosius. Hae de causa, sicuti non mihi videtur dimi-
nuenda Missa in essentialibus, ita neque Officium divinum supprimendum in
essentialibus Horis pro ceteris laboribus. Habemus exemplum in Actibus
Apostolorum quando duodecim Apostoli dixerunt in principio Ecclesiae Hie-
rosolymis: « Non est aequum -nos derelinquere verbum Dei et ministrare
mensis. Considerate, ergo, fratres, viros ex vobis boni testimonii septem
plenos Spiritu Sancto et sapientia, quos constituamus super hoc opus. Nos vero
orationi et ministerio verbi instantes erimus. Et placuit sermo coram omni mul-
titudine » (Act. 6, 2-5). En programma nostrum. En programma sacerdotale.
Ratio enim est, ut ait Apostolus Paulus (Eph. 6, 12) « Quoniam non est nobis
colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et pote-
states, adversus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritalia nequi-
tiae in caelestibus ». Ratio diminuendi recitationem Oflicii divini quam ad-
duci so let est labor ingens et nimius inimicorum; sed inimici nostri vincendi
non sunt armis materialibus sed spiritualibus. Apostoli Domini erant duo-
decim contra universum mundum sed sermo eorum non erat in « persuasibi-
libus humanae sapientiae verbis, sed in ostensione virtutis Dei » (1 Car. 2, 4).
Et Iesus illis et nobis dixit: Ecce enim vobiscum sum omnibus diebus usque
ad consummationem saeculi (Matth. 28, 20). Mundus hodiernus in duas
partes dividitur: in spiritalem et in materialem: ergo si victoriam spiritualismi
volumus, spiritualia fovere debemus; nam si materialibus mediis utimur
victoriam materialismi fovemus.
Multi sunt tamen ex mundo spirituali qui subconscienter (prob dolor!)
materialismum iuvent, ideoque aperte nos spiritualia fovere debemus.
Conclusio. Missa et Oflicium divinum in suo esse essentiali intangibiles
esse debent, et si quae mutanda sunt processu temporum, meo humili iudicio
valde accidentalia tantum acceptari posse existimo.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 219

25
Exe.Mus P. D. ZACHARIAS DE VIZCARRA
Episcopus tit. Eressiensis

Frequentissimae anxietates, quas experiri solent fideles timorati circa

observationem ieiunii eucharistici, non sunt imminutae, sed potius auctae;
postquam instaurata est nova praxis Missarum et communionum serotinarum.
Aliquae certe anxietates allevatae sunt circa stillas aquae ieiunium fran-
gentes, praesertim pluvioso tempore, post benigna decreta a Pio XII promul-
gata; sed aliae anxietates aggravatae sunt, postquam Missae celebrari solent
et communiones administrari, non in primis solummodo horis matutinis, ut
antea generatim fieri solebat et in quibus facilior est ieiunii naturalis obser-
vatio, sed intra vel post labores diurnos, saepe duros, in officinis et in ope-
ribus industrialibus, mercatoriis, fabrilibus, campestribus, culinariis, textili-
bus, lavatoriis, molendinariis, etc., in quibus occurrere solent innumerae oc-
casiones exspuendi minimas rerum particulas quae transglutiri non licet, sine
infractione strictissimae legis actualis de ieiunio eucharistico, quae, ut aucto-
res passim scribunt, non admittit parvitatem materiae.
Ita, exempli gratia, legitur in vulgatissimo libello Antonii M. Arregui,
S. I., cui titulus Summarium Theologiae Moralis, ed. romana 13, pag. 361,
ubi dicitur: « Haec lex ... non admittit parvitatem materiae ».
Fulciunt auctores bane legem cum textu Missalis Romani « De defecti-
bus » (tit. IX, num. 1 ), ubi dicitur: « Si quis non est ieiunus post mediam
noctem, etiam post ·sumptionem solius aquae, vel alterius potus aut cibi
per modum etiam medicinae, et in quantacumque parva quantitate, non
potest communicate nee celebrate ».
Temperatur quidem aliquantulum ista lex, in n. 3 eiusdem tituli, ubi
agitur de cibi reliquiis in ore remanentibus, de quibus dicitur: « Si reliquiae
cibi remanentes in ore transglutiantur, non impediunt communionem, cum
non transglutiantur per modum cibi, sed per modum salivae. Idem dicen-
dum, si lavando os deglutiatur stilla aquae praeter intentionem ».
Sed non defuerunt qui dicerent bane exceptionem applicari non posse,
nisi reliquiae, sicut stilla aquae, transglutiantur involuntarie et « praeter
intention em »; quia secus non sumerentur « per modum salivae ».
Ideo Ferreres suggessit novam aliam rationem prudentiae pastoralis, di-
cens: « Vel quia Ecclesia ita permittit, ad sedandas frequentissimas anxie-
tates, in re quotidie occurrenti... Vide Lehmkuhl, n. 160; Noldin, 150 »
(Ferreres, Compendium Theologiae Moralis, ed. 8, vol. II, pag. 244 ).
Haec via prudentiae pastoralis videtur optima et aptissima ad sedandas
anxietates saepissime in hac materia occurrentes, similes illis quae, ante
Pium XII, exsistebant circa stillas aquae, et quae nunc aggravatae sunt circa
alias parvitates frequentiores pro serotinis horis.
220 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Plures enim pii fideles, et praedpue qui duris laboribus ante communio-
nem serotinam incumbunt, molestis anxietatibus sunt obnoxii, arbitrantes
teneri se obligatione saepissime exspuendi, ne traiiciant parvitates, quae, vere
vel imaginarie, in os irrepsisse credunt.
Hoc fere modo secum arguere solent: Si, dum triticum cribras vel molis,
vel paleas ventilas, vel cerealia conteris, vel culcitas tundis, vel aliud quid
simile fads, videatur tibi aliquam parvitatem earum rerum in os intrasse,
et pertinere ad ea quae moralistae declarant digestibilia vel potabilia, debes
ea exspuere toties quoties, ne advertenter transglutias.
Si, dum laboras cum farina vel quocumque pulvere rei digestibilis, arbi-
traris aliquam illius pulveris parvitatem in os irrepsisse, debes similiter et
plene exspuere.
Si, dum altare oscularis, aliqua parvitas cerae labiis tuis inhaesit, et in os
penetravit, debes eam statim exspuere, etiam populo spectante; quia cera,
quamvis aliquibus videatur indigestibilis, alii tamen contradicunt, quia pas-
sim comeditur cera cum melle, in favo mellis.
Si aliqua ipsius salivae tuae parvitas ad externam labiorum partem de-
fluxit, dum colloqueris, vel canis, vel etiam coram populo praedicas, et earn
parvitatem denuo absorbuisti, debes earn exspuere; quia saliva non est aqua,
et, simul ac internam labii partem reliquit, et postea e labia externo regressa
est, eiusdem est conditionis ac tuus sanguis, qui, dum exit in parte interna
labii, non frangit ieiunium, et frangit, si a parte externa labii proveniat.
Possemus ita plures alias casus exponere, qui fideles pios angere solent,
cum notabili spiritualis pads detrimento.
Certe, card. Lugo, loquens de lotione oris ante communionem, dicit
non existere obligationem exspuendi aquam haustam nisi bis vel ter, et ait
contrariam praxim sapere pharisaismum (De Buch.} d. 15, n. 34 ). Sed est
valde difficile ut plures fideles possint definite limitem ubi incipit vitium pha-
risaismi, et ubi desinit obligatio gravis observandi strictissimam legem exclu-
dentem quamlibet parvitatem materiae.
Ideo auderem proponere ut, in praedicto ordine pastoralis viae, quam
feliciter Pius XII inauguraverat, praepararetur nova declaratio, qua norma
in dicto Missalis Romani titulo posita · amplietur et compleatur, cum for-
mula quae posset fortasse adumbrari hoc vel simili modo: Si quis, intra
horas a Pio XII statutas pro servando ieiunio ante Missae celebrationem et
communionis distributionem, transglutiat parvitatem aliquam rei digestibi-
lis vel potabilis, sine intentione se reficiendi vel nutriendi illa parvitate cibi
vel potus, sed cum fine vitandi inurbanitatem vel molestiam exspuendi talem
parvitatem, praesertim coram populo vel aliis conspicientibus, non frangit
ieiunium eucharisticum.
Cum hac vel simili declaratione, evanescent plurimae anxietates, quae
fideles pios, et praesertim viros ac mulieres manibus laborantes, frequenter
a:ffiigere solent.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 221

26
Exe.Mus P. D. MICHAEL DOUMITH
Episcopus Sarbensis

In cap. II « de sacrosancto Eucharistiae Mysterio » aliqua omissio ani-

madvertitur circa sacram Communionem.
Etenim ne fideles Missae intersint « velut inertes et muti spectatores »
enumerantur media, quibus adhibitis, « actuose, conscie et pie» Mysterio
participare possint. Haec autem media, lectiones nempe, cantus, homelia
et oratio videntur externa et, ut ita dicam, mere technica. Sed, his retentis,
nonne posset etiam indicari alia via, et quidem prima, qua fideles Mysterio
participate possunt, non tantum externa quadam attentione, sed vera et in-
terna communione et quidem sacramentali.
Et revera, in hac materia, non omnes fideles in recta via ambulant. Sunt
enim qui, magna devotione moti erga Eucharistiam, Communionem petunt
« opportune, importune» in Missa, extra Missam et sine Missa. Sunt autem
alii qui, ignorantia aut indifferentia retenti, ne raro quidem ad eucharisticam
mensam accedunt: existimant, Missa audita, seipsos ad nihil aliud teneri.
1

Qui omnes, male aut nullo modo instructi de sacra Communione, non inve-
niunt in capite proposito remedium conveniens. Multa enim in hoc capite
dicuntur de mensa verbi, de mensa autem corporis fere nihil, nisi per tran-
sennam.
Illis qui Communionem extra Missam petunt, non dicitur Communionem
esse partem Missae et idea in Missa quaerendam esse: Missa enim est oblatio
simul et convivium et qui intendit manducare, ne negligat offerre. Illis autem
qui de Communione non curant, non dicitur quad non sufficit videre, audire
immo et cantare: haec omnia perfici possunt, quin abluatur cor et refidatur
anima. Missa non est sermo (conference) aut cantus (recital) aut spectacu-
lum, sed est oblatio simul et convivium et qui offert, ne negligat manducare.
Uncle ad doctrinam plene exponendam, optatur ut de sacra Communione
addatur, post art. 41, aliquis articulus qui sic haberet: « (de sacra Commu-
nione). Hortantur fideles ut, cum Missam assistant, ad mensam eucharisti-
cam accedant, Mysterio vere participantes, oblatione sui et manducatione
corporis Domini ».
Quo facto, Sacrosancta Synodus, mandata S. Pii X, ss.ae memoriae, ut
sua assumit, illaque includit in suo tractatu generali de sacrosancto Eucha-
ristiae Mysterio.
222 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

27
Exc.iv.ius P .. D. MARCELLUS M. ·DUBOIS
Archiepiscopus Bisuntinus

Ad n. 44. Aliqui oratores petierunt concelebrationem in Missa « Coenae

Domini».
Sed Iesus Salvator noster, in hac occasione, concelebrationem cum Apo-
stolis non fecit. Concelebratio episcopi cum sacerdotibus non esset historiae
conformis.
Insuper, contra verum et profundum sensum liturgicum esset. Etenim,
in Missa « Coenae Domini » episcopus (vel sacerdos celebrans) non est tan-
tum primus inter pares,_ sed Christum ipsum repraesentat. Convenit igitur
quod, ut in Coena historica, solus celebrat.

28
Exe.Mus P. D. IOSEPH FADY
Episcopus Lilongwensis

Liceat mihi pauca dicere de n. 37. Corroboro quod dixit exc.mus Domi-
nus Jenny.
Ad n. 38: De lectionibus in Miss a. Diebus dominicis optima nobis op-
portunitas datur fidelibus et catechumenis claram, accuratam et completam
catechesim impertiendi, dummodo praestantiores Scripturae Sacrae textus ita
eligantur ut in Introitu, Collecta, Epistula et Evangelio uniuscuiusque Missae
dominicae de una eademque materia tractetur.
Perfectum exemplum habemus in festivitate Ascensionis Domini, in qua
Introitus, Collecta, Epistula necnon Evangelium intime inter sese connexa
sunt, et homilia ex .textibus sacris quasi naturaliter profluit.
Materia melius disponenda est praesertim in dominicis Adventus et
post Pentecostes, in quibus nexus inter Epistulam et Evangelium vix inve-
niri potest.
Etiam quod de hac re exc.mus Dominus Perraudin dixit, approbo et cor-
roboro.
Insuper censeo tales oportere textus afferre qui devotionem erga Eccle-
siam, Corpus Mysticum Christi, fovere et augere queant.
 ANIMADVERSTONES SCRIPTAE - CAP,. II DE UTURGIA 223

29
Exe.Mus P. D. IOSEPH FENOCCHIO
Episco pus Apuanus

Plenissime adhaerens sententiae aliquorum Patrum qui m aula locuti

sunt, enixe rogo ut - nisi graves rationes reverentiae vel alius generis ob-
stent - placeat statuere:
1. Celebratio Missae fieri potest quacumque hora diei vel noctis.
2. Ieiunium eucharisticum -. etiam quoad cibos solidos et potationes al-
choolicas - ad unam horam reducitur.
Rationes sunt ordinis pastoralis et momentosae. Saepe, nostris tempo-
ribus, accidit ut bonum animarum postulet vel suggerat celebrationem Eucha-
ristiei sacrificii fieri horis pomeridianis vel nocturnis quas legislatio nunc
vigens non consentit; similiter ieiunium perductum per spatium trium, vel
etiam duarum horarum, nonnumquam incommoda notabilia creat.
Hoc fit praesertim occasione conventuum, recollectionum minimarum, iti-
neris, peregrinationum, et generatim quoties circumstantiae Eucharisticum
sacrificium vel Sacram Synaxim horis vel forma ieiunii nunc admissis diffi.cilia
reddunt.
Quapropter perutile videtur ut Mater Ecclesia, memor infirmitatis hu-
manae, velit eucharisticam disciplinam sensu exposito relaxare, et magis ma-
gisque facilem reddat accessum ad Fontem vitae.

30
Exe.Mus P. D. CAROLUS A. FERRERO DI CAVALLERLEONE
Archiepiscopus tit. Trapezuntinus

-Ad n. 3 7. Postulo ut in Missali Romano perpulchrae resumantur Prae-

fationes quae non amplius in eo exstant: varietas, enim, Praefationum, ho-
die adhuc laudata in Ritu Ambrosiano, potest gaudium spirituale fovere.
Ad n. 41. Quoad linguam vernaculam in lectionibus Missae, recogi-
tare debemus hodiernam facilitatem peregrinationum ab uno in alium locum
terrae et, consequenter, desiderium fidelium ubique inveniendi eandem lin-
guam liturgicam, ne quasi extranei debeant Sancto Sacrificio Missae adesse.
224 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

31
Exe.Mus P. D. ALOISIUS FRANCO CASCON
Episcopus Nivariensis

Paucis verbis, meam propositionem absolvam. Quaestio, quam proponere

intendo circa homiliam versatur.
In pag. 175 huius schematis, n. 39, sic legitur: « Homilia, tamquam
pars ipsius Liturgiae, valde commendatur, praesertim diebus dominicis et
festis de praecepto ».
Haec verba « valde commendatur, praesertim », substituenda esse iudico;
nam tantum commendationem exprimunt; et in casu requiritur amplius, id
est, obligatio. Quare, eorum loco, legatur: « habeatur ». Itaque, hie numerus
sic componi potest: « Homilia, tamquam pars ipsius Liturgiae, habeatur
diebus dominicis et festis de praecepto ».
Quaenam sunt rationes ad hanc mutationem? Multae et graves, meo
iudicio. Duas tantum in medium afferam.
Prima: ratio pastoralis. Hodierna die, ignorantia religiosa mundum chri-
stianum grassatur, et maximo dolore Ecclesiam affiigit. Hoc factum notum
est omnibus.
Ergo, ut fideles in religione rite instruantur, requiritur instructio, per-
multa instructio religiosa. lam vero, opportunissima occasio, immo pluribus
unica, est homilia diebus dominicis et festis de praecepto; quia tantum in
his diebus illos docere possumus.
Ergo, cum res ita sint, non su:fficit commendatio homiliae, quamvis ur-
geatur adverbio « valde », ut christiani religionis veritatibus imbuantur.
Requiritur praedicandi homiliam obligatio; secus periculosa huius commen-
dationis absolutio evaderet. Et si hoc contingit, magna fidelium pars, per
totam vitam, in sua ignorantia religiosa versaretur. Et si datur hoc, Mater
Ecclesia suam gravissimam obligationem, religionem populis praedicandi,
non suflicienter perficeret. Homilia, enim, praecipua praedicatio est ministe-
rii V erbi ordinarii.
Additur nota particularis huius Concilii. Nam, si, ut notum est, charac-
tere pastorali refulget, nullatenus omittere potest, quin obligationem homi-
liam praedicandi diebus dominicis et festis de praecepto omnibus imponat,
ut, hoc modo, optime obligationi Ecclesiae et fidelium necessitatibus re-
spondeat.
Secunda: ratio liturgic a. Numerus 4 74 novi codicis rubricarum Breviarii
et Missalis romani sic sonat: « Post Evangelium, praesertim in dominicis
et diebus festis de praecepto, habeatur, iuxta opportunitatem, brevis homi-
lia ad populum. Homilia, vero, si fiat ab alio sacerdote ac celebrante, non
superimponatur Missae celebrationi impediendo fidelium participationem;
proinde, hoc in casu, Missae celebratio suspendatur, et tantummodo expleta
homilia resumatur ».
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 225

Haec lex abhinc duobus annis promulgata est; anno nempe 1960, die
25 iulii, et non tantum praedicationem homiliae commendat, sed imponit.
Itaque, mea quidem sententia, huic ordinationi standum est.
Conclusio. Certum est Ecclesiam gravissima obligatione teneri populo
christiano doctrinam religiosam exponendi. Opportunitas autem huius ex-
positionis multoties et innumeris fidelibus tantum datur in homiliae praedi-
catione; haec igitur non solum commendari sed imponi debet.
Talis obligatio urgeri non potest sola commendatione, quamvis acri animo
et vehementer requisita sit; adimpleri debet impositione, quia non datur
proportio inter obligationem et commendationem. Obligatio praedicandi est
Ecclesiae lex gravissima; commendatio vero praedicandi est tantum consi-
lium; in casu igitur proportio non datur.

32
Exe.Mus P. D. IOSEPH GAWLINA
Archiepiscopus tit. Madytensis

Art. 40. (Oratio communis). Articulo addatur: « praesertim autem pro

Christianis persecutione oppressis ».
Art. 42. (Communio sub utraque specie). Articulus deleatur, quia calix
communis non paucos laicos propter rationes « hygienicas » potius repeHit.
Apud Orientales maneat sicuti est.
Art. 43. Optatur, ut character « sacrificii Missae » hoc in articulo subli-
neatur, ne videatur Eucharistia esse, modo protestantico, solum convivium
eucharisticum ( Abendmahl).
Art. 44. (Concelebrationis usus). Si ad conventus sacerdotum extendatur
(nonnisi in circumstantiis particularibus), decerni debet, an unicuique conce-
lebrantium liceat accipere stipendium Missae.

33
Exe.Mus P. D. ISAAC GHAiTAS
Episcopus Thebanus

Cum Sacrum Concilium Oecumenicum Vaticanum IT ad Ecclesiae sol-

venda problemata coadunatum sit; cumque singuli episcopi a Summo Pon-
tifice cohortati sint ad proprium praebendum adiutorium: inde ego humiles
meas propositiones schematice exposui in libellulo, cui titulus: A propos
du Concile CEcumenique Vatican II (Sahag, RAU, 1962). Quad illic com-
prehenditur venerabili vestrae considerationi titulis generalioribus tantum-
modo audeo nuntiare: Episcopat - Presbyterat - Diaconat - Liturgie - Ma-

15 (II)
226 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

riage mixte - Communicatio in sacris - T ribunaux pour def endre la foi et les
mceurs - Eglises Orthodoxes - Le monde musulman - Principes sur la liberte
de conscience.
Sub unoquoque praedictorum permultae latent theses quae Ecclesiam
Orientalem generatim, speciatimque Ecclesiam Alexandrinam, attingunt;
quaeque ampliore doctrinae apparatu atque latino idiomate, his generalibus
congregationibus obveniente subiecto singillatim submittuntur.
Tandem, ne patientia vestra ulterius abutar, statim unam de omnibus
thesim iam hodie vobis exponam. Agitur de epiclesi consecratoria.
1. Thesis. Propono ut forma Sacramenti Eucharistiae epiclesim ipsam,
et quidem consecratoriam, comprehendat: et hoc in illis saltem ritibus qui
epiclesim in Missa adhuc retinent (cf. Ghattas, op. cit.) pag. 15, n. 9).
2. Historia. Tria nunc denotantur: ritus orientales fratrum dissiden-
tium qui epiclesim consecratoriam asservant; ritus orientalium catholicorum
qui epiclesim quidem retinent, non autem consecratoriam; ritus occiden-
talium qui epiclesi totaliter' vel fere, carent. Quid fuit initio apud occiden-
tales peritorum iudicio relinquimus. Apud orientales vero tuto tenemus
ante primaevam separationem, saeculo quinto perfectam, epiclesim adfuisse.
Et quidem eorum nunquam secta traditio ipsi vim consecratoriam adnectit
(cf. Giamberardini G., La Consacrazione Eucaristica nella Chiesa Copta)
Cairo 1957).
3. Dogma. Omni reverentia erga Ecclesiae sensum, et noviter erga Pii X
(A.A.S.) 3, 1911, 119) et Pii XII (A.A.S.) 49, 1957, 370) directionem, prae-
habita, dogma per dogma declaramus. Etenim, verbis dominicis divinitus
institutis ubique et semper manentibus, cetera cum epiclesi ut ecclesiasti-
cum ab immemorabili additamentum retinemus. Deinde, ut praenotatum,
partim remansit, partim decessit. Tune vero, sicut in Sacramento Ordinis
traditio instrumentorum cum relativa formula in latino ritu ad validitatem
aliquando requisita (DB. 701), abhinc 14 annis virtute Sacramentum efE.-
ciendi destituta est (A.A.S.) 40, 1948, 6): ita et pro Eucharistico Sacramento
obvie inferri potest. Exinde: Ecclesia Dei eadem auctoritate pollens, qua ad-
didit et abrogavit, iterum addere vel recumvalidare potest (cf. Giamberar-
dini G., op. cit.) 118-122).
4. Ratio. Thesis a me proposita variis fulcitur rationibus. 1) In primis:
et pro catholicis restauratur institutio quae, ab orthodoxis integre tradita,
iam ante istorum separationem omnibus, saltem orientalibus, communis
erat. 2) Insuper: Magnum Sacramentum maiore perficitur solemnitate quae,
et fide et petitione, ipsius aptatur dignitati. 3) Finaliter: Ad fratrum sepa-
ratorum unionem ingens subtrahitur offendiculum. Caritas igitur Concilii ita
pateat ut, erga Deum oratione et erga fratres cessione, toto fratrum con-
ventu unicum Dei ovile promoveat.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 227

34
REV.MUS P. D. ANSELMUS GIABBANI
Prior generalis Camaldulensium 0 .S.B.

Ad cap. II, n. 37. Pauca verba dicam circa necessitatem, vel si aliqui
ita volunt, circa opportunitatem et maximam utilitatem Sacrosancti Sacri-
ficii Missae ordinem (et alias ritus) recognoscendi et aptandi (et innovandi),
propter sequentes rationes quae prae oculis semper habendae sunt.
1. Eucharistiae mysterium a Christo Domino institutum est ut christiani
sanctificentur: necessarium est ergo ut ea quae institutionis sunt ecclesia-
sticae vel quae nobis veniunt ex traditione, ita aptentur ut ubique christiani
cuiusvis civilitatibus dare percipiant mysterium ibi adesse, at etiam scire fide
ac summa et conscia pietate sese Christi mysterio iungere ac immiscere de-
bere, ut semper cum Christo plenius unum evadant.
2. Haec institutio Christi de se, ex opere operato, sanctificat, non verba
humana, non linguae sive sit latina sive graeca sive syriaca, non ritus acci-
dentales et complementarii .qui invecti sunt ac proinde - licet sapienter et
simul saltem cum Romano Pontifice - mutari possunt.
3. Salus animarum suprema lex. Summum ius et onus Ecclesiae est do-
cere omnes homines ea quae Christus Iesus docuit et fecit ac instituit, et
simul cum illo, mysteriose praesente, imperavit ut faceremus: « haec quo-
tiescumque feceritis in mei memoriam facietis ». Sed si ita facimus et do-
cemus et alii non intelligunt?
Ecclesia catholica ut societas mundialis debet - ut mihi videtur -
habere et ritus et caeremonias et linguas quae exprimant mysterium Christi
omnibus hominibus cuiusvis civilizationis.
Si hoc non fecerit Concilium Oecumenicum quavis de causa praesertim
excessivo amore et cultu linguae cuiusvis vel caeremoniarum quae de se uni-
versales et populates ubique esse non possunt, periculum gravissimum adstat
ne evacuetur crux Christi et opus sanctificationis eius transgrediendo man-
data Dei propter traditiones sicuti, si ex practicis consequentiis diiudicare
deberemus de modo quo, in Italia saltem, abhinc quatuor vel quinque saecula,
fideles passive aut aequivoce, alias orationes dicendo vel decantando, distracte
ac proinde infructuose Sacra assistunt.
Gratulor proinde de novitate christianissime proposita, dico circa reco-
gnitiones huiusmodi, et, ut Concilium onus tam grave Conferentiis episco-
palibus nationalibus vel - si opportunum fuerit - continentalibus deman-
det, semper ut patet sub auctoritate Romani Pontificis, sincera monastica
persuasione humiliter rogo.
228 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

35
Exe.Mus P. D. AUGUSTUS GIANFRANCESCHI
E,piscopus Caesenatensis

Ea qua par est reverentia sapienti iudicio Patrum Conciliarium has pro-
positiones humiliter subiicio:
1. An non conveniat in prooemio huius cap. II de quo agitur, ubi dicitur
(pag. 175, lin. 7 et seqq.) de actuosa partecipatione fidelium sacrosancto
Eucharistiae mysterio, mentionem facere de sacerdotio fidelium ex quo ve-
rum ius eis provenit intelligendi ea quae ad altare aguntur et sic eis, non
solum pie sed et actuose participandi.
Et non solum « ut restituatur sacrificio Missae plenam pastoralem ef-
ficacitatem » de qua in lin. 15, sed ut evidentius appareat in eius celebra-
tione una cum sacerdote ministro agere et fideles sacerdotio regali per bap-
tismum et confirmationem consecrati, singuli tamen pro capacitate qua po-
tiuntur.
2. In eadem pag., ad n. 39: propono ut homilia in diebus dominicis et
festis de praecepto, quoties adstantibus fidelibus sacrificium Missae cele-
bratur, non solum commendetur sed praecipiatur.
3. In pag. 176, ad n. 42, lin. 10: in exemplificatione addatur: in Missa
pro sponsis, sed tantum pro ipsis qui matrimonium contraxerunt.
4. In eadem pag. 176, ad n. 43: propono ut quaedam « Liturgia verbi »,
lectionibus, orationibus et litaniis componatur, quae diebus festis celebrari
possit quando deest sacerdos, et cui praesit laicus recte instructus; quae Li-
turgia, si a diacono celebrata sit, concludatur sacra communione adstantium
et benedictione Eucharistica. Haec omnia, procul dubio, sub moderatione epi-
scopi et, si casus ferat, adprobante Sancta Sede, fieri deberent.
Non est qui non videat quantum haec synaxis prodesset in locis ubi deest
copia sacerdotum.
4. Insuper propono, sed forsan locus non est hie tractandi, ut tempus
utile ad praeceptum Missae siatisfaciendi iis qui praevident sequenti die festo
sancto sacrificio participare non posse, sabbato horis vespertinis, inchoetur;
nee necessarium censeo rationes huic propositioni addere, quae maxime patent.

36
Exe.Mus P. D. CONSTANTINUS G6MEZ VILLA
Episcopus tit. Cucusenus, vie. ap. Caronensis

Cum in plurimis locis, diebus dominicis et festivis, impossibile sit, extra

Missam, adimplere gravem obligationem explicandi doctrinam christianam
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 229

adultis, humiliter a commissione de sacra Liturgia peto, ut n. 39 cap. II eo

modo proponatur, ut, loco homiliae, in aliqua Missa doctrina christiana
adultis explicari possit.

37
Exe.Mus P. D. LINUS GONZAGA Y RASDESALES
Episcopus Palensis

Ut omnes observare potuimus ex animadversionibus prolatis in hac aula

conciliari circa schema de sacra Liturgia, maior pars eorum qui loquuti sunt
favent usui linguae vernaculae in Missa. Tamen pauci sunt qui totalem sup-
pressionem latinae linguae propugnant in celebratione augusti Sacrificii.
Art. 41 constitutionis «de sacra Liturgia » satis darus est. Fortassis ad
maiorem claritatem, necessarium esset determinate in quibus partibus Missae
lingua latina retinenda erit.
Quapropter in articulo emendationem inserendam propono, cuius formu-
lam postea legam, si licet prius emendationis rationem explicate.
Actiones et verba sacerdotis in Missa, quadruplicis speciei seu classis
distinguuntur:
Prima: cum sacerdos populum alloquitur, sive ut fideles doceat sicut
fit lectione Epistolae et Evangelii, quae sunt partes stricte didacticae in Missa,
sive ut fideles invitet ut aliquid faciant, sicut cum dicit « Orate fratres »,
« Sursum corda », etc.
Secunda: cum verba sacerdotis ad Deum diriguntur ut oret nomine po-
puli et simul cum populo} sicut cum dicit « Kyrie eleison », « Orationem »
quae dicitur Collecta, etc.
T ertia: cum sacerdos agit ut sacerdos qui consecrat et sacrificat cum
Christo, ut in consecratione et iis quae ad illam directe pertinent.
Quarta: cum sacerdos orat ut particularis persona, sicut in orationibus
quae dicit post Agnus Dei et ante ipsius communionem.
In prima specie actionum et loquutionum, id est, cum sacerdos cum po-
pulo loquitur, necessarium est ut ad populum loquatur adhibens linguam
quam populus intelligere possit. Alioquin actus et g~stus deveniunt actiones
inutiles et cuiusque realitatis vacuae. Praeterea ridiculum videtur aliquem
alloqui lingua utendo quam intelligere non potest persona ad quam dirigitur
loquutio, praesertim cum et loquens et audiens uti possunt eadem lingua.
Interpretem adhibere in casu adhuc magis ridiculum esset. Ideo commen-
tatores et lectores in Missa, quae dicitur communitaria} non debent munus
interpretum agere. Reverentia, quae sacrificii Missae sanctitati debetur, postu-
lat ut in ipsa nihil fiat minus <lignum, ut non sint actiones vel gestus quae
realitate carent. Id communiter non advertimus quia huic modo agendi in
Missa a pueritia assuefacti sumus. Sed re attente et obiective considerata,
usus linguae latinae in huiusmodi partibus Missae, in partibus nempe didac-
230 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

ticis, desinit esse rationabilis a tempore quo populus desinit linguam latinam
intelligere. Consequenter in iis partibus adhiberi debet lingua vernacula.
Ergo verba « linguae vernaculae in Missis cum populo congruus locus
tribuatur, imprimis autem in lectionibus ... », quae in art. 41 apparent, ap-
probari debent.
In secunda specie actionum et verborum, cum sacerdos orat una simul
cum populo, est etiam convenientissimum ut lingua adhibeatur, quam popu-
lus intelligit, id est, lingua vulgaris. Tune actio est, ut ita dicam, « commu-
nitaria », actio sacerdotis cum populo. Sacerdos non tantum orat et offert
nomine populi, sed etiam una cum populo, est populus orans cui praeest
sacerdos, idea sacerdos dicit Oremus. Populus ergo debet orare non solum
mediante sacerdote sed etiam simul cum sacerdote. In his communibus actio-
nibus non sufficit ut populus intelligat quad sacerdos dicit et facit: oportet
etiam ut populus agat, ut actuose se ferat, ut oret et offerat cum sacerdote.
Idea convenit ut eadem lingua sacerdos et populus utantur. Certe id non
est absolute necessarium: Deus enim omnia intelligit; sed rebus sub adspectu
huma:rio consideratis, ad hoc ut omnes sentiant se actionem communem
exercere, et cum sacerdote in actione participare, valde convenit ut et sa-
cerdos et populus eadem verba usurpent.
Ergo verba in articulo « Oratione communi et nonnullis cantibus » appro-
banda omnino videntur.
Quoad tertiam speciem actionum et verborum, id est, cum sacerdos agit
ut minister qui consecrat et sacrificat cum Christo, opinor nullam esse ne-
cessitatem linguam latinam relinquendi. Omnis quidem sacerdos latini ritus
linguam latinam scire supponendus est; sic intelligere poterit quae ipsemet
dicit. In his partibus Missae, populus non agit cum sacerdote; solus sacerdos
agit ut Dei minister. Tune sufficit ut populus sciat quid sacerdos agat, et de
hoc edoceri potest mediante catechesi liturgica.
Denique quoad illas partes in quibus sacerdos orat ut persona particu-
laris, nulla est necessitas abiciendi traditionalem linguae latinae usum in
Ecclesia. Satis est ut sacerdos ipse intelligat quae dicit et populus, catechesi
liturgica edoctus, sciat quid sacerdos faciat.
Quibus consideratis, etiamsi in articulo ipso notio ista iam implicite
comprehensa est, ad maiorem vero art. 41 daritatem, propono ut ei addatur
paragraphus huius tenoris: « Usus tamen linguae latinae servetur in iis par-
tibus Missae, in quibus sacerdos agit ut minister consecrans et sacrificans
cum Christo, necnon in illis in quibus orat ut particularis persona ».
Est vero, in hac materia, quaedam vera difficultas, in praxi, quoad usum
linguae vulgaris, cum agitur de Missis cantatis. Dictum est ridiculum fore,
et fidelium auribus offensivum, si exempli gratia, cantetur in lingua hispa-
nica El Senor sea con vosotros vel in lingua anglica The Lord be with You,
eodem tono quo nunc canimus Dominus vobiscum. Quod quidem verum est.
Populus assuefactus est illum tonum consociare salutationi Dominus vobis-
cum, et si quis eundem tonum adhiberet ad aliquid dicendum in lingua vu1-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 231

gari, risum audientium faciliter excitaret. Sed difficultas facile remedium

habere potest. Quod non consisteret in immutabilem usum servando, quern
em.mus card. Gracias descripsit verbis « sicut erat in principio et nunc et
semper »; sed in novi toni, linguae vulgari aptati, introductione. Tune nova
forma loquendi, novo tono pro illa cum canitur inducto, nee admirationem
nee risum in populo excitaret.

38
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS A. GONZALEZ Y ROBLETO
Archiepisco pus Managuensis

Relative ad cap. II De sacrosancto Eucharistiae Mysterio (cf. schema,

pag. 175), propono duas has quae sequuntur animadversiones.
Ad n. 42. Si Communio sub utraque impartiatur specie, etsi removeatur
periculum ut populus ignarus credat Communionem sub unica specie esse
non integram; et quamquam vitetur contagionis occasio atque actuosa inter-
ventio civilium ministrorum curatorum publicae prophilaxiae, tamen rema-
net etiam tune oeconomica di:fE.cultas et quidem valde onerosa pro regionibus
in quibus vinum de vite non recolitur. Quoniam pauperes ecclesiae expensas
vini pro multitudine fidelium communicantium su:ffragare non poterunt.
Ad n. 44. Nihil dicam de quadam mecanizatione simultanea et quidem
quasi gravitatis laesiva quae forte observatur in concelebratione Missae: sed
pro certo habere debetur quod concelebratio non est concedenda illis in
lads ubi penuria sacerdotum obligat ad binandum et trinandum. Mihi vide-
tur uti absurdum quad tres sacerdotes concelebrent in ipsa civitate ubi sunt
ecclesiae quae diebus de praecepto Missas non habent.

39
REV.MUS P. D. ATHANASIUS HAGE
Superior generalis Ordinis Basiliani S. Ioannis B.

De homilia n. 39, de Communione sub utraqu~ specie n. 42, de tem-

pore et loco Missae celebrandae, de concelebratione n. 44.
I. Ad n. 39, in quo de homilia agitur. Aliqui Patres petiverunt ut loco
verborum « valde commendatur » praeceptum strictum detur de homilia fa-
cienda et quidem in omni Missa diebus dominicis et festis de praecepto cele-
brata. Tale praeceptum pro nonnullis parochis valde onerosum mihi videtur
praesertim si attenditur ad plurimas regiones in quibus copia sacerdotum
deficit. In nonnullis paroeciis unus solus sacerdos habetur qui duas vel tres
Missas diebus festivis litare et cantare debet et saepe in variis pagis. Debet
etiam confessiones ante et post Missas audire, et haec omnia non sine magno
232 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

labore. A talibus parochis exigere ut etiam homiliam faciant et quidem in

omnibus Missis crudele esse videtur. Nonne variae lectiones in lingua ver-
nacula introducendae illam homiliam in talibus casibus supplere possint.
Praecepta non sunt multiplicanda praesertim si facile observari nequeunt.
Nihilominus si praeceptum imponendum esse iudicatur, optandum esset ut
Ordinario loci facultas dispensandi a praecepto in talibus casibus concedatur.
II. Ad n. 42, in quo agitur de Communione sub utraque specie. Prae-
cipua obiectio quae contra talem praxim a pluribus movetur est di:fficultas
hygienico-practica distribuendi Eucharistiam unicuique fideli sub specie pa-
nis et etiam vini. Etenim, pro rationibus hygienicis, admitti nequit ut fideles
sanguinem pretiosissimum ex calice sumant, neque illum ex manu sacerdotis
in aliquo cochleare accipiant sicut olim fiebat apud orientales. Remanet tune
modus hodie adhibitus scil. sacerdos hostiam in sanguinem pretiosissimum
immergit et illam in os communicantis ponit. Hostia latina facile hoc modo
distribui potest. Attamen maiore soliditate indiget ut ad contactum san-
guinis non dilabatur. Insuper fateri debemus quod distributio Eucharistiae
sub utraque specie magnam sollertiam attentionemque a sacerdote exigit
praesertim si solus sine diacono adiuvante sacramentum administrat et nume-
rus communicantium est magnus, quo in casu, distributio Eucharistiae sub
sola specie panis est facilior securiorque. Sed cum de facultate concedenda,
non de obligatione imponenda agatur valde suadetur concessio facultatis tam
ardenter sollicitatae sive ut plurimorum legitimo desiderio satisfiat sive ut
eadem praxis in Ecdesia universali in materia tam summi momenti habeatur.
Praeterea optandum est ut in hoc articulo de Missa, aliqua paragraphus
addatur de facultate sacerdoti concedenda litandi, deficiente pane proprii
ritus, saltem in casu necessitatis, super panem alius ritus, qualiscumque sit
azymus vel fermentatus. In hoc casu lex divina de reficiendis animis cibo
caelesti legi mere rituali praevalere debet.
III. De tempore et loco Missae celebrandae. In I sectione cap. II ad-
dendum esse videtur aliquem articulum de tempore et loco Missae cele-
brandae ut melius provideatur necessitatibus temporis nostri.
a) Quoad tempus. Bonum animarum postulat ut celebratio Missae, in
plurimis locis, omnibus diebus in qualibet hara praesertim vespere et nocte
instituatur. Etenim plurimi sunt qui tantum vespere vel nocte a labore va-
cant. Propterea facultas dicendi Missam in qualibet hora diei secundum iudi-
cium et moderamen ordinarii loci concedenda est. Ceterum cum tali disposi-
tione nonne melius verificatur celeberrimum Malachiae vaticinium: « Ab
ortu enim solis usque ad occasum magnum est nomen meum in gentibus,
et in omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda » (Malach.
1, 10-11).
b) Quoad locum. Nostris temporibus saepe saepius celebratio Missae
extra ecclesiam vel oratorium urget; ideoque facultas ubique celebrandi,
honesto tamen et decenti loco, concedatur sive super petram consecratam sive
super antimensium. Prohibitio sacerdotibus latinis in canone 823, § 2 facta
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 233

ne Missam dicerent super Graecorum antimensiis iam non intelligi potest.

Praefata paragraphus canonis sic sonat: « Deficiente altari proprii ritus sa-
cerdoti fas est ritu proprio celebrare in altare consecrato alius ritus catholici
non autem super Graecorum antimensiis ».
Non percipitur, saltem nostris diebus, ratio cur permittatur in tali casu
celebratio super petram consecratam quae tamen in aliquibus ritibus reliquiam
sanctam non continet dum expressa exclusio enuncietur contra Graecorum
antimensia quae non solum consecratae sunt sed etiam reliquias sanctorum
semper continent. Talis prohibitio quae male sonat auribus nostris necnon
auribus fratrum separatorum omnino tollenda est.
Gratias agamus Summo Pontifici £. r. qui nonobstante hac prohibitione
C.I.C. Patribus conciliaribus celebrationem super antimensiis permisit .
. IV. Ad n. 44 ..Inter rationes contra praxim concelebrationis allatas
praecipua quae nostris diebus considerari potest est ratio hygienica. Nemo
non videt quam abhorretur a bibendo in eodem calice ac alii praesertim si
sunt plurimi concelebrantes quorum unus vel alius aliquo morbo laborat.
Attamen hoc incommodum facile superari potest. Modus inter alios qui
suaderi possunt in eo est quod omnes concelebrantes vel saltem sacerdotes
aegrotantes hostiam immergant in sanguinem pretiosissimum et illam sumant.
Concelebratio non tantum inter sacerdotes eiusdem ritus valde commen-
danda est sed etiam in nonnullis solemnitatibus communibus inter cleros
variorum rituum congregatos v. g. ad congressus eucharisticos, ad conferen-
tias inter-rituales vel etiam ad concilia generalia celebranda.
Quam pulchrum est quod dignitates variarum ecclesiarum, secundum
ordinem facile stabiliendum, concelebrationem aliquam faciant super idem
altare in hac augusta Basilica elevatum: tune magis ac magis populis ma-
gnifice splenderet unitas Ecclesiae catholicae in varietate rituum.

40
Exe.Mus P. D. GEORGIUS HAKIM
Episcopus Ptolemaidensis

Up. de mes premiers souvenirs de jeune pretre a ete ce fait: Une Reli-
gieuse espagnole des Sceurs de Marie Reparatrice, chassee de son pays par
la revolution rouge de 1936, avait assiste pour la premiere fois de sa vie
a une Messe orientale et communie sous les deux especes.
Apres la Messe, elle demande a me voir et me dit: «La joie que j'ai
eprouvee aujourd'hui en recevant la communion sous les deux especes m' a
fait oublier tous mes malheurs et toutes les souffrances de la persecution! ».
Beaucoup de Religieuses et d'ames fideles ·Ont cette soif de la communion
sous les deux especes. Pourquoi les en privet, en voulant « separer ce que
Dieu a uni»? ... Le Seigneur n'a-t-il pas lui-meme institue le Sacrement sous
les deux especes? ...
234 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

La regle devrait etre ce que !'Orient a conserve; !'exception, l'habitude

occidentale actuelle.
Je demande done que le n. 42 soit ainsi modele: « Communio sub utra-
que specie, pro casibus ab episcopo determinatis, approbante Sancta Sede,
tum clericis et religiosis, tum laicis conceditur ».
Concernant la concelebration, j'ajoute un mot a ce que S. E. Mgr Theas
a si bien dit.
Je demande que nos freres latins puissent user de la concelebration dans
tous les lieux de pelerinage, et non seulement a Lourdes. Par experience,
etant eveque de Galilee, je sais que 80% des pretres pelerins sont dans
l'impossibilite de celebrer dans les Lieux Saints, faute de temps OU faute
d'autels.
De quelle joie ne sont-ils pas prives, quand ils ne peuvent pas celebrer
l'Eucharistie dans les Lieux memes sanctifies par le Christ ou sa Divine
Mere!

41
Exe.Mus P. D. PHILIPPUS MATTHAEUS HANNAN
Episcopus tit. Hieropolitanus, aux. Vashingtonensis

Velim, si vobis placet, non tantum in nomine meo sed etiam in nomine
quorundam aliorum episcoporum Statuum Foederatorum Americae Septem-
trionalis, mutationem proponere in art. 44, quae nexum introducere possit
arctiorem inter duas partes dicti articuli necnon viam mediam pandere inter
diversas obiectiones adversus hunc articulum in hac sacra aula oppositas.
Concessio, loci Ordinario facienda, facultatis permittendi intra limites
bene determinates concelebrationem nexum magis logicum daret inter partes
huius articuli atque timorem dispelleret eorum qui sentiant usum huius facul-
tatis nimis late diffusum futurum esse imprudentem.
Quapropter velim animos vestros revocare ad mutationem quae sequitur
et quae ita disponitur ut littera « b » art. 44 exinde legi possit: Ordinarius
loci etiam in aliis festis praecellentibus concelebrare potest, potissimum in
festis Domini Nostri Iesu Christi, v. g. iri festo Corporis Christi; Ordinarius
loci facultatem quoque concedere potest concelebrandi in conventibus reli-
giosis, v. g. in congressibus eucharisticis et in quibusdam conventibus sacer-
dotum ad pietatem et unitatem fovendas.
Rationes tam ex natura Missae et ex natura episcopatus quam ex expe-
rientia derivantur.
Eas praetermitto rationes quae ex natura Missae, e theologia dogmatica,
e Liturgia, et ex historia desumuntur tamquam omnibus iam bene cognitas.
Episcopus vero praeeminet utpote pastor gregis, id quod ipse Beatissimus
Papa Noster, nunc gloriose regnans, optime demonstrat et quod ab ineunte
pontificatu tam bene proposuit. Concelebratio, ex ipsius natura, e:fficit ut
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 235

animae in Christo uniantur, praesertim cum episcopus Missam concelebrat.

Etenim cum episcopus, uti pastor dioecesis primarius, una cum sacerdotibus
suis concelebrat, signum fidelibus praestat maximum unitatis in Christo
quad ad pietatem fovendam aptissimum est.
Quad experientia nos manifeste docet. In Sanctuario nempe Nationali
apud W ashingtonium Conceptioni Immaculatae Beatae Mariae Virginis de-
dicato sicuti in aliis maioribus sanctuariis catholicis, fideles saepe concele-
brationem in caeremoniis ordinationis pluries in anno celebratis observare
possunt. Fidelium pietas quoque alitur cum in supradicto Sanctuario Washing-
tonensi sacra Liturgia iuxta venerabiles ritus orientales celebratur, praeser-
tim in exercitiis novend~alibus mense ianuarii observatis quae « Sedes Uni-
tatis » (Chair of Unity) dicuntur.

42
Exe.Mus P. D. CAROLUS HEEREY
Archiepiscopus Onitshaensis

Non meo proprio tantum nomine loquor, sed nomine episcopatus Ni-
geriae, cuius incolarum numerus quadraginta milliones superat, et saltem
sextam partem populationis totius Africae continentis e:fformat. Aliquis iam
locutus est quasi in nomine omnium episcoporum totius Africae. Non est
verum quod vox eius est praecise vox episcoporum Nigeriae.
Sequentes animadversiones in cap. II schematis de sacra Liturgia humi-
liter facimus.
Ad n. 37. Paucas emendationes et quidem minoris momenti proponimus.
Locutio « Ite Missa est» in praesenti ordine Missae significatione caret;
idea omitti deberet. Post « Dominus vobiscum » sacerdos ad lectionem
Evangelii Sancti Ioannis procederet, et, precibus leoninis omissis, sua bene-
dictione, finem Missae imponeret.
Ad n. 38. Lectiones, quae devotionem populi minime fovent, exempli
gratia, historiae Susannae et supplantationis Esau a Iacob, auferri et aptiores
substitui deberent.
Ad n. 41. Distinguimus inter Missam cantatam e~ Missam lectam, et sic
sententia nostra sonat: in Missis cantatis unica lingua latina cum a cele-
brante tum a populo adhibetur. In Missis vero lectis sacerdos ad altare,
omnia lingua latina dicit, et aliquis, sive ex clero, sive laicus, vicem populi
gerens, omnia simul cum sacerdote, sed lingua vernacula et alta voce, legit.
Rationes sunt:
1. Haec praxis, per multos annos apud nos iam viget et populo per-
placet.
2. Adhuc plures fideles sunt indocti et libros liturgicos in manibus ha-
bere non possunt, tamen per hoc medium actuosa et fructuosa participatio
illis possibilis est.
236 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3. Usus linguae vernaculae in celebratione Missae sacerdotibus miss10-

nariis, in linguis indigenis nondum peritis, etiam sacerdotibus visitantibus,
difficultates quasi insuperabiles praeberet.
Ad n. 42. Una voce Communioni sub utraque specie pro laicis obstamus.
Ratio est, apud nos frequens est concursus fidelium ad sacram Communio-
nem, non solum diebus dominicis sed etiam ferialibus ita ut persaepe unus
sacerdos duobus millibus intra eandem Missam sacram Communionem di-
stribuat. Clare patet Communionem sub utraque specie, in his regionibus,
impossibilem evadere.
Ad n. 44. Concelebrationem, ultra fines huius numeri, non approbamus.
Tandem, verbum de ieiunio eucharistico. Propositionem ab alio Patre
Conciliari, stirpis Africae, iam factam, et quae sic sonat: « Liceat ei qui duas
vel tres Missas eadem die celebrat, aliquid per modum potus, non servato
unius horae ieiunio, inter Missas sumere », approbamus.

43
REV.Mus P. D. CORNELIUS HEILIGERS
Superior generalis S.M.M.

Pag. 169, n. 3 3, Hn. 20: non dare apparet de quibusnam coetibus con-
stituendis agatur.
Loco citato: forsan utile esset aliquid addere de vita liturgica in ecclesiis
religiosorum.

44
Exe.Mus P. D. MAXIMUS HERMANIUK
Archiepiscopus Vinnipegensis Ucrainorum

Libentissime accedo ad omnia tam sapienter et lucide iam dicta in favo-

rem concessionis in ritu latino communionis sub utraque specie pro laicis
et concelebrationis sacramentalis pro sacerdotibus de iudicio Ordinariorum.
Attamen ad puncta illa, nempe ad n. 42 et ad n. 44 schematis canst. de
sacra Liturgia, pag. 176, animadversiones quasdam humiliter proponere vellem:
1. Ad quaestionem communionis sub utraque specie pro fidelibus in
ritu latino. Ex formulatione istius quaestionis in schemate proposito et ex
multis dictis in hac aula conciliari contl:a concessionem istius praxeos in
ritu latino, aliquis logice concludere posset quad praxis ista consideratur ab
Ecclesia ut practica quaedam liturgica minoris valoris, traditio quaedam orien-
talis plus tolerata quam laudata, malum quoddam necessarium, tam impos-
sibile ad reiciendum quam difficile ad admittendum.
Sed si ita est, quisnam non videat talem convictionem esse iniustam
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 237

contra Ecclesiam, quae praxim illam liturgicam in ritibus suis orientalibus

inde ab apostolis non solum permittit sed et per libros suos liturgicos im-
ponit; iniuriosam contra ritus orientales, quia convictio talis insinuate videtur
catholicos orientales sequi praxim quandam liturgicam plus minusve peri-
culosam pro fide et hygiena communi; scandalum pro fratribus nostris sepa-
ratis, quia convictio ista dubitare videtur quodammodo de utilitate practica
ipsius formae institutionis Eucharisticae et de sanctitate ipsius traditionis
apostolicae in ista re.
Propterea, ut vitetur omnis ambiguitas et auferatur omne dubium de
hac re, audeo proponere sequentem emendationem n. 42: Antiquissima et
laudabilis praxis communionis sub utraque specie pro omnibus fidelibus,
servata hucusque ut regula in variis ritibus orientalibus, conceditur, iudicio
episcoporum, etiam in ritu latino.
2. Ad quaestionem concelebrationis sacramentalis in ritu latino: Ad vi-
tandas omnes intricationes casuisticas pro futuro, sequentem emendationem
n. 44 proponere auderem: concelebratio, servata hucusque ut regula in variis
ritibus orientalibus et ut exceptio in ritu latino, extenditur etiam pro ritu
latino pro iudicio Ordinariorum.

45
Exe.Mus P. D. EDUARDUS HOWARD
Archie.piscopus Portlandensis in Oregon

1. Vorrei suggerire la possibilita di aggiungere nel Canone della Santa

Messa, alla Consacrazione dopo. le parole: Hoc est enim corpus meum, le
parole: quod pro nobis multis confringetur, le quali, secondo S. Ippolito
erano incluse nel testo romano antico. Del resto questa aggiunta sarebbe piu
conforme anche all'uso orientale. Son sicuro che tale emendazione avrebbe
l' approvazione dei laid nonche dei prospettivi convertendi, dai nostri fra-
telli separati.
L'unica difficolta, che troverei in proposito, verrebbe forse dal numero
dei sacerdoti anziani che potrebbero sentire qualche disagio.
2. Vorrei suggerire questo proposito, che il sacei:dote alla Santa Comu-
nione dei fedeli dicesse Corpus Christi con la risposta del comunicando, Amen
(cf. Jungmann, Missarum sollemnia, vol. 2, pag. 471).
Nella disciplina ·attuale e difficile al sacerdote di ripetere la formula con-
sueta: cosl mi dicono molti sacerdoti di questa diocesi.
238 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

46
Exe.Mus P. D. RAIMUNDUS IGLESIAS NAVARRI
Episcopus Urgellensis

Plurimorum sacerdotum in voti:s est, praesertim eorum qui curae anima-

rum incumbunt, ideoque qui saepe saepius diebus dominicis et festis de
praecepto bis terve litare tenentur, cum homiletica praedicatione in unaqua-
que Missa habenda, ut ipsi benigniore ieiunii eucharistici lege frui possint,
quam Pius XII, dulcissimae memoriae, pro laicis tulit: scil. ut tempus prae-
fati ieiunii eucharistici ad momentum usque Communionis computetur, non
prout in praesenti est ad momentum quo Missa incipitur.
Haec immutatio ab omnibus Patribus, ni fallor, bene visa, inseri posset
ubi « de dispositionibus personalibus praerequisitis », in principio pag. 162,
agitur, si ita commissioni de emendationibus opportunum videatur.

47
Exe.Mus P. D. CLEMENS IOSEPH CAROLUS ISNARD
Episcopus Neo-Friburgensis

Art. 37, cap. II. Placet iuxta modum, ita nempe, ut post verba « faci-
liorem reddat » (pag. 175, lin. 20), addatur: « iuxta sequentes normas:
a) Rariores fiant in Missa crucesignationes, altaris oscula, genuflexio-
nes, inclinationes et alia huiusmodi.
b) Liturgia verbi seu Missa catechumenorum, in Missis cum adsistentia
populi, dicatur ad sedem et ad ambones.
c) Missa incipiat cum " Introitu ", omissis Psalmo 42, " Confi-
teor " etc.
d) Lectiones proclamentur semper versus populum, cui directe an-
nuntiantur.
e) Populi participatio in ritu Offertorii appareat processione obla-
tionis quae fieri posset saltem diebus solemnioribus, vel ab ipso populo vel
ab ipsius repraesentantibus.
f) Oratio super Oblata dicatur elata voce vel cantetur.
g) Praefationum numerus augeatur.
h) Canon elata voce dicatur.
i) Crucesignationes in Canone tollantur post Consecrationem.
l) Embolismus Orationis Dominicae clara voce recitetur.
m) Fractio hostiae et " Pax " melius ordinentur.
n) Aboleantur restrictiones quibus fideles a recipienda sacra Commu-
nione in quibusdam Missis prohibentur.
o) Formula distributionis sacrae Communionis sit: " Corpus Christi ".
R. "Amen".
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 239

p) Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis

" Ite, Missa est " ».
Rationes: Aliqui contra tenorem art. 3 7 locuti sunt, quia, ut prostat,
nimis imprecisum eum iudicant. Et quidem bene.
Attamen tota res facile solvi potest, si post verba « faciliorem reddat »
(pag. 175, lin. 20), addatur definitio revisionis fadendae.
Oportet ut haec Ordinis Missae revisio consulat principiis pastoralibus
simul ac traditioni. Et vera traditio cum actuosa participatione bene componi
potest.
Caeremoniae Missae romanae decursu saeculorum efformatae sunt. Tem-
pore S. Gregorii Magni, vel potius, saeculo vm, tempore S. Gregorii II,
Missa romana classica et perfecta in suis formis apparet. Postea, decursu Me-
dii Aevi, adiunctiones multae earn deformarunt. Structura liturgica Missae
romanae sic deformata difficulter a populo intelligi potest, et exinde actuosae
participationi obstacula praebet. Exempli gratia: « Introitus » qui ex natura
sua est initium Missae, tantum post multas orationes, in Missis lectis locum
invenit: ex alia parte, populus solemniter dimittitur per « Ite, Missa est »,
sed remanere debet propter Evangelium Sancti Ioannis et preces leoninas;
et alia huiusmodi.
Restituatur ergo Missa plus minusve uti erat saeculo VIII, in aetate
aurea Liturgiae romanae. Nemo erit qui postea nobis imputet crimen contra
sanam traditionem liturgicam, simulque habebimus Ordinem Missae brevem
et clarun:l, populo intelligibilem, maxime si tota Liturgia verbi et pars ante
et post Communionem lingua vulgari celebretur, uti vehementer et ratio-
nabiliter a multis desideratur.
[Subsignati etiam] Carlos, arcebispo de Olinda e Recife; Otavio, bispo
de Palmeira dos Indos; Ioannes, ep. Sobralensis.
Placet iuxta modum, ita scilicet ut post verba articuli sequentia addantur
verba: « v. g., formula distributionis sacrae Communionis brevior reddatur,
ut: " Corpus Christi. R. Amen "; totus canon elata omnino voce legatur et
verba Consecrationis in Missis solemnibus, ut in ritibus orientalibus, etiam
canantur ».
Ratio primae additionis: Sacramentum iam confectum est et tantum mi-
nistratur. Propterea, sufficeret ad modum praesentatiC?nis declarare porrectio-
nem Corporis Christi. Ceterum pastoraliter etiam suadetur additio, quia,
speciatim in regionibus defectu cleri laborantibus, unus dumtaxat sacerdos
debet millibus Sacramentum porrigere.
Ratio secundae additionis: nulla apparet ratio cur sub tanto arcana ea
quae in canone reperiuntur ab auditione populi abstrahantur. Praeterea, fa-
cilius populus christianus posset sequi totum canonem.
Accedunt: [subsignati] Fr. Henricus G. ,Trindade ofm, arch. Botucatu;
Aloysius Philippus, Urugunianensis; Avelar, arch. Teresianus; Iosephus
Thurle:r, ep. tit. Capitoliensis; Iosephus Vincentius Tavora; Walmor Battu
Wichrowski, VT Felbes; Antonius Baptista Fragoso; Ioannes de Sousa Lima,
240 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

AR Manaus; Augustus Petro, VR Vaccariae; Alfonsus Maria, VT Azurensis;

David, ep. S. Ioannis in Brasilia; Lui Raimondo, VR Paracatu; Aloysius Phi-
lippus, Urugunianensis; Emmanuel Pereira, ep. Campinensis Grandis; Carolus,
arc. Olindensis et Recifensis; Gentil, bispo de Mossor6; Manuel Traveres de
Araujo, bispo de Caic6; Franciscus, ep. Afogadensis; Mons. Iosephus Nico-
medes Grossi, ep. Speleopolitanus a Bono lesu; losephus, ep. Garanhunensis.
Art. 42. Placet iuxta modum, scil. ut post verba « pro certis casibus »
demantur verba « a S. Sede bene determinatis, uti v. g. in Missa sacrae Ordi-
nationis »; ita remanens textus definitivus: « Communio sub utraque specie,
sublato fidei periculo, pro certis casibus, iudicio episcoporum, tum clericis
tum religiosis, tum laicis concedi potest ».
Ratio: Communio sub utraque specie, pro certis casibus, de iudicio Or-
dinarii, maxime favet unioni Ecclesiarum, fidelium devotioni respondet et
antiquis traditionibus congruit.
[Subsignatus etiam J losephus, ep. Garanhunensis.

48
Exe.Mus P. D. GEORGIUS KEMERER
Episcopus Posadensis

Venerabiles Patres Concilii de sacra synaxi sub utraque specie sumenda

loquentes, diflicultates practicas quae dignae administrationi obstant, plu-
ries premebant.
Utique, dantur diflicultates quas caute examinare et prudenter solvere
debemus. Sed falsum esset ipsam rem, quae est tanti momenti, negligere eam-
que, propter diflicultates, ad acta ponere.
Relinquamus oportet considerationes mere negativas, et voluntate deter-
minata) viam ac rationem quaeramus qua sumptio utriusque speciei reddatur
decens ac digna !
Etenim non satis esse videtur Concilium communionem sub utraque
specie licitam et in se bonam declarare, sed praeterea earn positive fovere
et eius progressivam instaurationem statuere debet.
Occasiones sumendi sacram synaxim sub utraque specie non unam vel
aliam sanciamus, sed pluries, i. e. praeter ordinationem sacerdotalem et
professionem religiosam, e. g. a) primam adultorum communionem eorum-
que confirmationem, b) missam pro sponsis, c) viaticum, d) exercitia spiri-
tualia, aliaque huiusmodi, semper de iudicio Ordinarii.
Uti homines practici, ritus in genere simplices esse malumus, tales quales
homines nostri temporis intelligant atque acceptent, sed non tota Liturgia
ex sola consideratione practicae exsecutionis ordinanda est.
E contra, ipse valor sacramenti intrinsecus praeprimis considerandus est.
Cogitate debemus de periculis et diflicultatibus, sed magis cogitate debemus
de ipsa re, de fructibus, de gratia inde percipienda.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 241

Ipse Dominus Noster, cum inter nos sub specie panis et vm1 manere
decerneret, clarissime vidit futuras difficultates, immo sacrilegia, profana-
tiones, irreverentiam, indifferentiam. Ea omnia videns, hostiam se obtulit
maiestati divinae, seipsum ac nos sacerdotes constituit, qui idem, sub iisdem
speciebus faceremus, in signum amoris sui infiniti erga Deum Patrem et
Ecclesiam suam Sponsam.
Et habetur praesertim in specie vini signum amicitiae et sigillum foederis
cruentum, quod est inter Deum et homines. Quamvis totus Christus sub
utraque specie contineatur, tamen species vini signum est sanguinis usque
ad cuius effusionem Ghristus pro nobis seipsum immolavit. Haec omnia in
signo panis non tam dare elucent.
Neque obliviscamur vinum prae se f.erre indolem eschatologicam quam
Christus annuntiavit in ultima Coena.
[Subsignati etiam] .Henricus Muhn, ep. Jujuyensis; Roberto Caceres,
ob. de Melo; Alberto Devoto, ep. Goyanensis; Antonius M. Aguirre, ep.
S. Isidori in Argentina; Vicente Zazpe, ep. Rafaela; Carlos H. Ponce de
Leon, ep. tit. Rodosto.
49
Exe.Mus P. D. ALEXANDER KOVACS
Episco pus Sabariensis

Ad n. 3 7 schematis constitutionis de sacra Liturgia, de ordine Missae

instaurando, placet, iuxta modum.
Modus autem est, ut · augeatur numerus praefationum.
Ratio: olim praefationes multo numerosiores erant, fere unaquaeque
Missa propria gaudebat praefatione. Tridentina reformatio Missalis Romani
retinuit paucas praefationes Sacramentarii Gregoriani Hadrianae recensionis,
inde autem a saeculo exeunte elapso motus incoepit ad augendum numerum
praefationum. Singuli ordines religiosi sat multas receperunt praefationes,
item quaedam dioeceses, universa Ecclesia autem a Missali Romano Bene-
dicti XV praefatione defunctorum et S. Joseph, dein per Pium XI praefa-
tione SS. Cordis et Christi Regis dhata est. Numerus praefationum saltem
praefatione propria Adventus, dein praefatione propria SS. Eucharistiae, de-
mum praefatione peculiari Dominicarum intra annum augendus esset.

50
REV.Mus P. D. ANTONIUS KUHNER Y KUHNER
Praelatus nullius T armensis

Propositio relate ad schema constitutionis de sacra Liturgia} cap. II: de

sacrosancto Eucharistiae mysterio. Quae propositio traditur commissioni li-
turgicae ad pertractationem tantum, quin publice legatur coram Patribus.

16 (II)
242 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Consideratio fundamentalis. Quasi tota praxis religiosa ma1oris partis

:fidelium (in Peru) sese limitat ad S. Missam. Per consequens haec debet con-
tinere et porrigere :fidelibus omnia elementa necessaria pro gerenda vita
christiana, scilicet: a) instructionem sufficientem (in Antemissa - Mensa
verbi); b) orationem sufficientem (in Canone - Mensa sacrifi.cii).
A) Antemissa (Missa catechumenorum).
1. Antemissa in die dominica et in die festivo debet continere breve
compendium totius historiae sacrae Veteris Testamenti per summa capita
et instructiones principales Novi Testamenti, cum respectu ad decursum
anni ecclesiastici. Veritates fundamentales catechismi (praecepta, Credo, Sa-
cramenta) extrahendae sunt ex Epistola, ex Evangelia et ex reliquis partibus
Proprii.
2. Missa proprie dicta (mensa sacrifi.cii) debet continere omnes orationes
communes christiani.
3. Missa ferialis (de dominica in dominicam) debet tractare idem thema,
quod occurrebat in dominica antecedenti, amplifi.cando et profunde expla-
nando ipsum pro fi.delibus magis piis et zelosis, ut perducantur ad vitam
perfectionis et apostolatus.
4. Missa cycli temporalis per consequens praeferenda est Proprio de
Sanctis.
5. Lingua vernacula per consequens necessaria est pro Antemissa.
B) Simplificatio caeremoniarum.
Consideratio fundamentalis: Simplifi.catio est conveniens, quia a) populus
simplex parum instructus (in missionibus, in « Sierra » Peruviana, in regio-
nibus silvaticis) illas caeremonias non intelligit; b) populus instructus (in
urbibus .commorans) generaliter iam non habet tempus et nervos pro caere-
moniis longis, v. g. pro Missa ponti:fi.cali; c) aetas nostra est seria et sobria,
etiam in gusto liturgico.
I - Missa lecta: a) simplificare et unifi.care motus fi.delium, ex. gr. seden-
tes in Antemissa, genuflexi durante Canone. b) Simpli:fi.care caeremonias ce-
lebrantis.
1. In Missis pro Defunctis: Omnia :fiant sicut in aliis Missis.
2. Legatur Evangelium sine directione symbolica ad aquilonem, i. e.
sicut Epistola, quia symbola non iam intelliguntur; vel melius legatur versus
populum.
3. « Ite, Missa est » dicatur in omnibus Missis. Cum Benedictione Sa-
cerdotis finiatur Missa.
II - Missa cantata: Quando datur stipendium pro Missa cantata, pa-
rochus, si consideratio pastoralis id suggerit, habeat ius earn substituendi
cum Missa dialogata etc.
Quod commendatur ex parte a) sacerdotis (problema oeconomicum);
b) :fidelium (consideratio pastoralis); c) dantis intentionem (intenditur a
dante solummodo, quod non sit « Missa lecta », id est sub silentio ).
III - Missa solemnis: a) Simplifi.care omnes caeremonias, quae pro magna
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 243

parte disturbant devotionem celebrantis, ministrorum sacrorum et populi,

qui nihil intelligit.
1. Celebrans faciat omnia sicut in Missa lecta.
2. Ministri sacri (Diaconus et Subdiaconus) teneant pos1t1onem symme-
tricam, e. gr. in Antemissa: alter post alterum; durante Canone: ad dexte-
ram et sinistram celebrantis; vel sicut in numero sequenti proponitur.
b) Ministri sacri non adeo munere fungantur assistendi celebranti
quam communionem servandi cum populo. Subdiaconus, v. gr. legat lectio-
nem Antemissae coram populo et dirigat dialogum populi. Diaconus legat
et explicet Evangelium, distribuat S. Communionem.
IV - Missa Pontificalis: Est functio indigeribilis nostris temporibus, non
comprehensa, sat longa, sine fructu spirituali et pastorali, est continua di-
stractio pro Pontifice et officiantibus et pro populo. Est residuum ex aetate
media et barocca in Liturgia.
Indiget reforma profunda.
a) Derelinquantur: calcea, chirothecae, gremiale, candelabrum, La-
vabo ad Offert. et ad S. Comm., adhibeatur una mitra tantum, quin tam
frequenter imponatur, resp. deponatur.
b) Duae positiones principales: 1. Ad thronum usque ad Offerto-
rium; 2. Deinde ad altare.
· c) Assistentes habeant magis finem repraesentationis et solemnitatis
quam fungantur ministerio celebrandi. Adhibeantur tantummodo ut ministri
liturgici: 1. magister caeremoniarum; 2. subdiaconus (Epistola, dialogus
cum populo); 3. diaconus (Evangelium, praedicatio, communicatio); 4. mitra-
ferarius, qui imponat et deponat mitram, simul curet ordini in centro eccle-
siae, necnon et curet microphono, quia adsit minister specialis oportet: a) ad
apportandum et removendum necnon et adaptandum microphonum; b) ad
observandum bonum effectum in medio populi, quia de illo, saepe saepius
disturbato dependet magnopere fructus Liturgiae, praedicationis et orationis.

51
Exe.Mus P. D. SIMON CONRADUS LANDERSDORFER
Episcopus Passaviensis

Caput totum « de sacrosancto Eucharistiae mysterio » valde mihi placet.

Sed declaratio quaedam ad primum eius numerum necessaria mihi videtur,
ne suspicetur destructionem quandam Missae hodiernae in mente fuisse com-
missionis praeparatoriae, cuius membrum fuisse libenter concedo. Paragra-
phus tricesima septima proponit, ut Ordo Missae ita recognoscatur, ut clarius
percipiatur et actuosam participationem fidelium faciliorem reddat. Ex decla-
ratione enumerare velim singula quaedam ad illustrandam paragraphum:
Clarius distingui debent partes duae principales Missae, Liturgia nempe
244 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

verbi et eucharistica, non nova quodam et inaudito modo destruente Ordi-

nem venerabilem, sed iuxt a modum Missae Pontificalis, ita ut saltem in Missis
1

cum populo celebratis lectiones fiant ad sedes, sacrificium autem ad altare.

Lectiones praeterea proclamentur versus populum, ut sentiant fideles non
agi tantum de parte sollemnitatis, sed Verbum Dei personaliter et urgenter
alloqui ipsos.
Rariores fiant genuflexiones ut clarius intelligatur sensus adorationis pro-
fundae inditus ipsis. Rariores fiant etiam cruds signationes, ut sensum revera
benedictionis retineant et non sint mere gestus indicationis.
Ritus Offertorii simplicior fiat, et fidelibus interdum saltem permittatur
secundum antiquam consuetudinem Ecclesiae Romanae afferre sacerdoti
oblata consecranda.
Ut clarius resplendeat gloria Dei in opere salutis, augeatur numerus prae-
fationum, quarum exempla mirabilia continentur in thesauris antiquis Eccle-
siae Romanae.
Optandum esse videtur, ut haec proposita inserantur in paragraphum
ipsam, alia minora commissioni executivae relinqui possunt. Quae omnia
sine destructione Ordinis perfici possunt, et sine dubio post restaurationem
talem fideles recognoscent Missam ab infantia sibi carissimam et gaudebunt
quad nunc melius possunt intelligere textus et ritus venerabiles et facilius
eisdem participate et cum ferventiore cordis affectu.
Etiam eis, quae dicta sunt de lectionibus sacris et de homilia in nn. 38
et 39 ex corde assentio. Regrediuntur ad antiquissimam Ecclesiae Romanae
consuetudinem, quae tempore S. Gregorii Magni in evangeliario suo perico-
pas posuit non pro die dominica tantum, sed etiam pro feria 4, feria 6 et pro
sabbato. Quodsi renovaretur venerabilis illa traditio quoad evangelium et
epistolam, omnes fere partes praestantiores Novi Testamenti annuntiarentur
fidelibus et mensa verbi eis praepararetur vere ditissima.
Logice in n. 41 proponitur congruus locus linguae vernaculae, ut ver-
bum Dei intelligatur a fidelibus. lnstantissime commendo Patribus, ut etiam
pro canticis Missae mensura sapienti concedatur lingua patria, recordans
verba s. Pauli in Epistola Dominicae praeteritae et Eph., cap. V. Experientia
pastoralis a saeculis docet, quomodo per cantica maxime corda hominum
recipiunt veritatem revelationis et imbuuntur affectibus fidei, spei et carita-
tis. S. Ambrosium commemorate liceat, quern incantationis magicae incul-
paverunt Ariani, videntes hymnorum eius vim salutarem. Et tune lingua
latina lingua populi fuit.
Ne abutar patientia vestra, venerabiles Patres, uno tantum verbo com-
mendo, quae dicta sunt de Communione sub utraque specie et de concele-
bratione, quorum concessio largius extendatur ultra limites a propositione
praevisas.
Non vero praetermittere possum numerum quadragesimum «de oratione
communi ». Introducatur saltem in Missam cum populo celebrandam haec
oratio, commendata iam a s. Paulo apostolo discipulo suo Timothea: sicut
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 245

in textu propositionis citatur. Magni momenti est pro salute Ecclesiae, si

totus populus orat pro ipsa et pro totius orbis necessitatibus, quia oratio
Ecclesiae in unum collectae maxime tangit cor clementissimi Dei, qui in
manu sua portat corda regum et eorum, qui in potestate sunt.

52
Exe.Mus P. D. IOSEPH ALf LEBRUN MORATINOS
Episcopus Valentinus in Venetiola

Ad constitutionem sub n. -39 positam nempe de Homilia, haec redactio

proponitur: « Homilia, in Missis quae cum populi concursu celebrantur, tam-
quam pars ipsius Liturgiae valde commendatur, diebus autem dominicis et
festis de praecepto ne omittatur ».
En rationes: 1) Constat antiquitus (cf. Sanctum Iustinum) homiliam in-
veniri tamquam pattern Liturgiae in Missa dominicali. 2) Ita magis et efE.ca-
ciori modo ad instructionem populi christiani providetur et pars didactica
Missae efE.cacior fit. 3) Non paucis in nationibus ea obligatio a Conferentiis
episcopalibus est statuta.
Redactio constitutionis sub n. 41 (Lingua in Missa) sic proponitur: « Lin-
guae vernaculae, canone excepto, in Missis cum populo adhibeantur ».
Superiores rationes quas in principio generali nuper proposito de admit-
tendis linguis vernaculis in Liturgia attulimus, hie iterum afferri possunt.

53
Exe.Mus P. D. EMMANUEL LLOPIS IVORRA
E pis co pus Cauriensis-Castrorum Caeciliorum

Vere laudis dignum est cap. II schematis de sacra Liturgia, a Patribus

commissionum praeparatoriae et centralis tanta assiduitate laboratum, tan-
taque perspicuitate in sua concisione impletum, quad omnes comprehendere
debet, qui una voce, unoque spiritu vere christiani profitentur.
Bene recteque in eo elucet magnum desiderium Sanctissimi Patris Ioan-
nis XXIII in constitutione « Humanae salutis »: ut inter christianos univer-
sos aspectabilis unitas instauretur, quae Divini Servatoris votis digne satisfa-
ciat, quae quidem unitas, non tantum in his quae vere essentialia et immu-
tabilia sint in doctrina Christi, manifestari debet, sed etiam in aliis, quae
quamvis decursu saeculorum, ita non apparuerunt, tamen hodiernis tempo-
ribus, magis magisque conducere, aliquo modo possint, ad veram ostensionem
unitatis a Christo conclamatae.
Ita afE.rmo, de n. 42 huius capitis secundi, nempe: De Communione sub
246 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

utraque specie, atque etiam de n. 44 eiusdem capitis, scilicet: De concele-

bratione.
Nihilominus, quamvis ita sentiam de eius existentia in Ecclesia cum
orientali quam occidentali, in favorem verae unitatis, sub aspectu theorico
seu doctrinali, tamen relate ad praxim, existimo quod: 1. Ad praecavendos
abusus, praesertim propter novitatem in Ecclesia occidentali; 2. Ad irreve-
rentias in re devitandas; 3. Ad procurandam sanitatem vel hygienem in hac
materia; 4. Ad maiorem :firmitatem procurandam in asserto :fidei: « quod sub
altera tantum specie totum atque integrum Christum verumque Sacramen-
tum sumi ».
Ita determinetur forma tum Communionis sub utraque specie, quam
factum concelebrationis ut forsitan his omnibus provideatur in eorumdem
applicatione, quae in sequentibus animadversionibus sic determino:
Prima. Quod a Sancta Sede ita explicite immo et modo taxativo deter-
minetur numerus dierum quibus :fieri possit et Communio sub utraque spe-
cie, et factum concelebrationis, ita ut ad minimum reducatur, iuxta effatum:
magis vel minus non mutat speciem.
Secunda. In unoquoque territorio, et solum de licentia expressa episcopi,
attentis omnibus circumstantiis, effectum habeant.
T ertia. Ad ipsum episcopum in suo territorio competat explicite desi-
gnare et ministrum Communionis sub utraque specie et sacerdotem principa-
lem in concelebratione.
Quarta. Communio sub utraque specie ministretur intra ipsum Sacrum
in quo con:ficitur et cum ipsa Communione plene consummatur.
Quinta. Ad hoc ut episcopus talem facultatem possit concedere, con-
scius debet esse de recta observantia normarum liturgicarum in his quae
debent con:ficere et ministrare.
F orsitan necesse sit de tali materia, modo praeceptivo in curriculo de
Liturgia pastorali aptitudinem consequi?

54
Exe.Mus P. D. HANNIBAL MARICEVICH FLEITAS
Episcopus tit. Diocletianopolitanus in Palaestina, coad. Villaricensis

Ad pag. 37, pag. 175, post lin. 20, addatur nova paragraphus: « Liturgia
Missae const}at duabus partibus, nempe: Liturgia verbi et Liturgia euchari-
stica. Cum altare sit locus proprius celebrationis eucharisticae, oportet ut, in
Missis cum participatione populi, Liturgia verbi locum habeat in ambonibus
vel iuxta sedilia chori, ut in Missis ponti:ficalibus et in Vigilia paschali ».
Ratio: a) ut bene clareque distinguantur duae partes Missae; b) ut om-
nes bene intelligant altare esse locum proprium sacri:ficii; c) ut Liturgia verbi,
instructa principaliter ad populum efformandum, melius intelligatur, pro-
fundius percipiatur et facilius inducat :fideles ad dialogum orationis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 247

Post praecedentem paragraphum additam, etiam sequentia addenda pro-

ponuntur: « Ordo Missae, venerabilis propter suam saecularem traditionem,
retinendus est in sua actuali structura, sed tamen debet accipere sequentes
correctiones:
a) Missa incipiat immediate cum Introitu.
b) Lectiones et cantus Missae a sacris ministris vel a choro vel a po-
pulo exsecutae, non iterentur a sacerdote celebrante.
c) Preces Offertorii (nempe: orationes concomitantes praeparationem
materiae panis et vini) et versicula Psalmi « Lavabo » omittantur et restau-
retur oratio « Secreta », quae, ut unica « Oratio super oblata », cantetur vel
voce elata recitetur.
d) Augeatur numerus praefationum, aut instituendo novas formulas,
aut restaurando textus acceptos ab antiquis Sacramentariis, speciatim tem-
pore Adventus, dominicarum «per annum», Sacriae Eucharistiae, Dedica-
tionis Ecclesiae, Sanctorum Patronorum, etc.
e) Ut Canon Missae, inclusa Praefatione, iterum habeat suam origi-
nalem unitatem et continuitatem, oportet omittere in ipso suas quinque
conclusiones intermedias et retinere tantum doxologiam :finalem cantatam
vel voce elata recitatam.
/) Omittantur in Canone signa cruds, oscula altaris et genuflexiones,
quae videntur superflua et non adiuvant ad maiorem pietatem :fidelium pro-
movendam.
g) In Canone abbrevietur catalogus Sanctorum, ita ut ad summum
nominentur Apostoli.
h) Oratio « Libera nos », quae post Pater noster est, cantetur vel in
voce elata recitetur.
i) Restructuretur et ordinetur pars Ordinis, quae in se habet Fractionem
hostiae et Pacem.
j) Formula distributionis Sacrae Communionis ita sit: «Corpus Do-
mini nostri Iesu Christi custodiat te. Amen», vel: «Corpus Christi. Amen».
k) Missa :finiet cum benedictione sacerdotali, quam sequitur « Ite,
Miss a est ».
Ratio: Restitutio diversorum elementorum ritus romani Missae ad sen-
sum originalem et pristinam claritatem ac simplicitatem; ita ut signa, gestus
et orationes sint faciliores intellectui populi christiani, quia exprimunt dare
aperteque, quae volunt signi:ficare.
[Subsignati etiam] Antonius M. Aguirre, ep. S. Isidori in Argentina;
Vicente Zazpe, ep. Rafaela; Ismael Rolon, prael. null. Caacupe (Paraguay);
Alberto Devoto, ep. Goyanensis; Carlos H. Ponce de Leon, ep. tit. Ro-
dosto; Felipe Santiago Benitez, ep. aux. de Assuncion (Paraguay); Roberto
Caceres, ob. de Melo Uruguay.
248 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

55
Exe.Mus P. D. OCTAVIANUS MARQUEZ TORIZ
Archiepiscopus Angelorum

Summa cum reverentia sequentes propositiones facere audeo.

1. Siquidem adhuc longa pro Concilio restat via, nam sumus in schematis
primi cap. II, maxime opportunum videretur considerate ut expeditior via
in disceptationibus adhibeatur, brevitatis gratia. Verum est n. 33 Ordinis
Concilii edicere: « Quivis Pater verba facere potest de unoquoque propo-
sito schemate vel admittendo, vel reiiciendo, vel emendando ». Sed expe-
rientia hucusque per tres hebdomadas habita, humillime censeo vel Sacro-
sanctam Synodum vel praesidentiae consilium, si placuerit, reverenter a
Ss.mo Patre Nostro Summo Pontifice additionem praefati articuli impetrari
posse, ita ut: « Quilibet Pater, si voluerit, in scriptis mentem suam circa
schema vel eius partes aperire valeat, et exc.mo secretario scriptum tradere,
qui competenti commissioni conciliari deferre curabit. Porro commissio, ad
repetitiones vitandas melioremque ordinem servandum, supra eamdem rem
unum tantum oratorem seligere posset pro congregatione generali. Cetero-
rum autem Patrum animadversiones prae oculis haberentur in ipsius commis-
sionis disceptationibus.
Pro em.mis autem Patribus cardinalibus firmus remaneret eiusdem Or-
dinis art. 57, cum paragrapho 3: « ... Praeses (congregationis generalis) fa-
cultatem loquendi concedere potest Patribus qui illam petierint perdurante
ipsa congregatione ».
2. De hoc sacrae Liturgiae schematis cap. II, enixe ac reverenter Patres
Conciliares rogare audeo ut, antequam ad suffragia deveniamus, additiones
aliquas, a Patribus quibusdam propositas, sed inter tot tantasque quaestiones
oblivioni forte mandandas, in mentem revocemus, sci.:
a) Quod Missae celebratio ac proinde sacrae Communionis distribu-
tio, qualibet hora diei concedatur, servato eucharistico ieiunio.
b) Tempus eucharistici ieiunii pro sacerdotibus, ne inde a potus vel
cibi sumptione usque ad Missae initium supputetur, sed inde a potus vel
cibi sumptione usque ad sacram Communionem.
c) Siquidem fideles plures - pro dolor - statim, vel paucissimis
momentis, post Missam ab Ecclesia discedunt absque debita gratiarum actione
pro Sacra Communione, utinam ultima pars Canonis, nempe post sacerdotis
Communionem, longior fieret.
d) E contra, quia fideles qui Communionem non acdpiunt saepe sae-
pius neque Evangelium Sancti Ioannis audiunt, et ad rutinam vitandam, uti-
nam non quotidie sed aliquoties tantum praefatum Evangelium recitaretur,
et semper ante sacerdotis benedictionem, ita ut cum benedictione ac verbis
« Ite, Missa est », Missa revera finem haberet, nullis additis precibus.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 249

e) Utinam vestimenta liturgica, praesertim pontificalia, de mandate

Concilii simpliciora et leviora fierent, servata semper dignitate. Exempli
gratia: nostris hisce temporibus sandalia et caligae non tam necessaria viden-
tur; chirotecae, praesertim in calidis regionibus, ad libitum adhiberi pos-
sent, sicut ex benigna Summi Pontificis concessione iam quoad tunicellas fit;
pileolum. una simul cum mitra aliquoties in Pontificalibus molestias affert;
mitrae nimis pretiosae, tamquam personales, fortasse hac nostra aetate non
tam convenientes apparent; etc.
3. Sed praesertim, humiliter clarissimos Patres conciliares rogare audeo
ne obliviscamur schemata nobis proposita non laborem unius vel alterius ho-
minis tantum esse, sed fructum apprime maturum multarum sapientium con-
sultationum, inter praeclaros viros habitarum. Quamplures enim Patres car-
dinales, episcopi, theologi consultores aliique, ac dein commissiones praepara-
toriae, tam speciales quam generalis, strenuo in schematibus conficiendis
adlaboravere. Unde salva tutaque semper uniuscuiusque Patris libertate ad
propriam mentem aperiendam, schemata in seipsis iam a nobis magnam fidu-
ciam merentur. In multis enim disceptatis quaestionibus viam mediam
- viam sci. prudentiae - nobis praebent.

56
Exe.Mus P. D. IOANNES McELENEY
Episcopus Kingstonensis

Art. 37 (pag. 175, linn. 17-20). Clariori modo exprimi debent et deside-
rata unitas ritus et legitimae variationes locales, ut, v. g. « Ordo Missae ita
recognoscatur et in generali dispositione et in singulis partibus ut clarius per-
cipiatur. Praesertim in Liturgia verbi, ad actuosam fidelium participationem
faciliorem reddendam, introducantur aptationes secundum singulorum po-
pulorum peculiare ingenium et traditiones ad normam art. 22 n. 2 huius
constitutionis ».
Notandum de titulis librorum liturgicorum. In novis editionibus typicis
librorum liturgicorum, loco adiectivi « Romanum » rp.elius adhibeatur « Ri-
tus Romani » - servato adiectivo pro libris liturgicis alicuius territorii. Sic,
habeatur editio typica « Missale Ritus Romani », « Rituale Ritus Romani »,
« Breviarium Ritus Romani »; libri autem liturgici cum variationibus decretis
ab auctoritate competente territoriali habeant titulum potius v. g., « Mis-
sale Germanicum Ritus Romani», « Rituale Romanum Ritus Romani»,
« Breviarium Africanum Ritus Romani», etc.
Art. 41 (pag. 176, linn. 4-7). Maior libertas hac in re tribuenda est
auctoritati competenti territoriali. Inde, post « tribuatur » (lin. 5) melius
legitur hoc vel simili modo: « imprimis autem in liturgia verbi ad normam
articuli 22 n. 2 huius constitutionis ». ·
250 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Art. 42 (pag. 176, linn. 8-11). Occasiones Communionis sub utraque

specie potius determinentur ad normam art. 22 n. 2 huius constitutionis.
Melius delenda est, ut videtur, cautio « sublato fidei periculo », nam Orien-
tales Catholici qui per saecula hanc communem praxim habebant sine ullo
vestigio periculi fidei, recte iniuriam accipere possunt ex tali cautione. Sic,
fere hoc modo desideratur articulus: « Communio sub utraque specie pro
solemnioribus occasionibus uti, v. g., in Missa sacrae Ordinationis, Profes-
sionis Religiosae, Nuptiarum, Anniversariorum et Iubilaeorum, et ita porro,
valde commendatur tamquam potissimum adiumentum fidei et pietatis erga
Sanctissimum Sacramentum. Itaque, est competentis auctoritatis territorialis,
de qua in articulo 22 n. 2 huius constitutionis, statuere illas occasiones, actis
ab Apostolica Sede probatis et confirmatis ».
Art. 43, pag. 176, linn. 16-18). Ultima sententia huius articuli melius
deletur - nam non videtur pertinere ad finem huius constitutionis.
(Pag. 176, lin. 14 ). Loco « coniunguntur » melius legitur « coniungan-
tur ». Secus non elucescit quomodo pertineat ad instaurationem Liturgiae.
Art. 44 (pag. 176, linn. 18-23 ). Desideratur ut occasiones concelebratio-
nis ampliori modo exprimantur, et inde ut articulus legatur hoc fere modo:
« (Usus amplificetur ). Concelebratio tam in Ecclesia orientali quam in oc-
cidentali in usu hucusque remansit. Concilio praeceptum concelebrandi, nisi
iusta causa excuset, ad sequentes casus extendere placet:
a) Ad Missam Chrismatis, feria V in Coena Domini;
b) Ad Missam dedicationis seu consecrationis ecclesiae.
Praeterea Concilium enixe commendat concelebrationem in omni paroe-
cia, feria V in Coena Domini, et in festo Corporis Christi, ubi est copia
sacerdotum.
Insuper est competentis auctoritatis territorialis, de qua in art. 22 n. 2
huius constitutionis, statuere alias occasiones, v. g., conventus sacerdotum
et congressus eucharisticos, quando fas est concelebrare ».
Ad nn. 42 et 44:
1. Concelebratio commendatur sensu proposito ab em.mo card. Leger
et aliis. Quodsi talis -amplior concess.io S. Synodo non placeat, ineatur sal-
tem via media, ita ut concelebratio concedatur saltem episcopo, quoties cum
insigni aliqua parte cleri convenit, v. g. in visitatione canonica, in festis
extraordinariis et in casibus similibus.
Rationes sunt: a) quia sic unitas inter episcopum et eius clerum maxime
colitur et promovetur; b) quia haec est traditio totius Ecclesiae inde ab
initio, ut patet ex verbis S. Ignatii Antiocheni pluries iam citatis, et etiam
Ecclesiae Romanae per plus quam mille annos.
2. Item communio sub utraque specie concedatur in casibus a S. Sede
plene determinatis, ita ut saltem aliquoties in anno fi.delibus appareat signum
Coenae Eucharisticae in forma sua pleniore. Hoc modo - non obstantibus
difficultatibus practicis, quas nemo est qui neget - tamen bona voluntas
S. Synodi manifestaretur coram fidelibus et etiam coram fratribus separatis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 251

57
Exe.Mus P. D. SERGIUS MENDEZ ARCEO
Episco pus Cuernavacensis

In hoc cap. II valde placet n. 37, quia Ordo Missae decursu saeculorum
aliquatenus obscurior evaserat. Modus vero et limites in commissione consi-
derandi essent ut nobis Patribus proponerentur, quos quidem secundum
meum iudicium in folio annexo commissioni propono.
Placet item n. 38.
Tam evidens est doctrina in n. 39 proposita ut, nisi sacerdos solus cele-
bret, homiliam numquam omittere debeat, prouti offertorium, vel Pater
noster, vel ipsas lectiones numquam omittit. Humiliter dico in mea dioecesi
hanc praxim iam fere vigere. Ideo propono ut dicatur: « Veri nominis ho-
milia, brevis nempe et vera interpretatio et applicatio Lectionum, utpote
pars integralis Ordinis Missae, numquam omitti potest, nisi sacerdos solus
celebret, etiam diebus feriatis, sed ampliori modo Dominicis et festis de
praecepto ».
Oratio communis, de qua in n. 40, valde commendatur historia et na-
tura actionis liturgicae. Experientia etiam docet utilitatem in Missis lectis, in
quibus nunc oratio communis pro nobis Patribus conciliaribus per totam
meam dioecesim omnibus diebus, magna cum fide, spe et gaudio populi Dei
canitur. Sed ad Missas cum cantu et sollemnes potiori ratione extendi opor-
teret.
De n. 41 quid dicam? Valde a nostro munere de:ficiemus si Concilium
non statuit linguam vernaculam tanquam linguam liturgicam saltem pro
Liturgia verbi in Missis etiam sollemnibus ut Plebs sancta et omnes homines
qui intersint abundantius enutriantur, quad aliter numquam tam plene ob-
tinebitur.
Nn. 42 et 44 valde placent cum modo et limitibus a commissione consi-
derandis ad mentem Patrum, quorum ego minimus quosdam in annexo folio
assigno. Quamplurimum me movet propositio de concelebratione sacerdotum
infirmae valetudinis.
Optarem ut in n. 4 3 explicitius diceretur praeceptum non adimpleri si
:6.deles lectiones non auscultarent.
Nescio utrum opportunum esset explicite in Conciliari decreto doctrinam
aliunde in Encyclica Mediator Dei fuse propositam perstringere: « Etsi va-
lide et fructuose extra Missam Communio sumi possit et pro necessitatibus
pastoralibus distribui oporteat, tamen omni conatu tendendum est ut intra
Missam christi:fideles communicent ut participatio in convivio sacrificali me-
lius appareat ».
Animadverto praeterea:
Primo: dfoere nullam vel parvas et perpaucas tantum :6.eri posse im-
252 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

mutationes, quia periculum magnum insit omni mutationi, idem est ac dicere
nos homines numquam a perfectione in Ecclesia deficere, quad pugnat con-
tra naturam ipsius Ecclesiae et contra quamplurima tentamina reformationis.
In memoriam ad rem quad attinet documenta Pii X, Pii XII, sed et ipsius
Ioannis XXIII feliciter huic Concilio praesidentis qui ad renovationem li-
turgicam complendam per altiora principia nos convocavit.
Secundo: fideles nostros adultos facere oportet ut clarius inter essentiam
Ecclesiae a Christo Domino fundatae et opera ab hominibus incepta, quae
non raro sed saepissime venerabilia existunt, distinctionem percipiant, quia
cotidie in libris, in ephemeridibus ... has animadversiones inveniunt, quas,
si conscii fiant, de veris defectibus et de necessitate et opportunitate conti-
nuae et prudentis quidem renovationis et adaptationis, multo melius discer-
nent et, occasione data, non catholicis mirantibus vel etiam adversantibus
rationem reddent et praeterea renovationes in praxim laetantes perducent.
Non amplius possumus, si quando possibile fuit, fideles nostros semper
tanquam pueros habere vel nutrire.
Tertio: omnes nos episcopi liturgi sumus; sed viget ut apparet luce cla-
rius vera distinctio inter cultores doctrina et opere Liturgiae et eos qui tan-
tum liturgi sunt.
Plures sunt pastores, sicut in mea prima oratione efferebam, qui Litur-
giam colunt et pastoralem liturgicam experti sunt, et alii plures qui eminent
in aliis pastoralibus et scientificis ambitibus, sed de re liturgica nee cogita-
verunt nee voluerunt cogitate plurimis de causis.
Ideoque verum nequaquam est unicam distinctionem intercedere inter
simpliciter liturgistas et liturgistas exaggeratos; sed distinctio quidem ante
dies magna intercedebat inter cultores Liturgiae et eos qui Liturgiam non co-
lebant; et exaggeratio in utraque parte existere potest, quam nos vitare de-
bemus sicut in Encyclica Mediator Dei praeclarissime fecit b. m. Pius XII.
Quarto: nullo igitur modo putandum est nos oleum et operam per men-
sem in his congregationibus perdidisse, quia, sicut nonnulli Patres mihi con-
fessi sunt, hae congregationes pro non paucis e nobis pastoribus bonae fidei
cursus intensivus Liturgiae exstiterunt et hac via opinio communis paulatim
et laboriose, etiam ope repetitionum, quae saepe iuvant, efformata est.
Quinto: eo vel magis emolumentum harum disceptationum efficitur,
quad seligere possumus secundum proprium uniuscuiusque ingenium am-
bitum actionis nostrae pastoralis; sed pro Liturgia non datur electio, nemo
amplius Liturgiam negliget, quia elementa essentialia Liturgiae ad essen-
tiam a Christo Domino Ecclesiae suae datam pertinent, est enim culmen et
fans actionis Ecclesiae. Forte Concilium hoc unum in hac sua prima periodo
effi.ciet ut nos omnes Pastores germanae Liturgiae sinceri cultores cum splen-
dido instrumento huius decreti simus. Faxit Deus.
N. 37. Ordo Missae instaurandus.
a) Rariores fiant in Missa crucesignationes, altaris oscula, genuflexio-
nes, inclinationes et alia huiusmodi.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 253

b) Preces ad gradus altaris essent aliquatenus minuendae, et forma

simpliciore redigendae.
c) Lectiones proclamentur versus populum, cui directe annuntiantur.
d) Ritus Offertorii ita describatur et aptetur, ut populi participatio
appareat processione oblationis, quae fieri posset saltem diebus solemniori-
bus, vel ab ipso populo vel ab ipsius repraesentantibus (ut adhuc fit in Litur-
gia Ambrosiana). Item orationes quae oblationem comitantur ita recognoscan-
tur ut magis respondeant sensui oblationis donorum postea consecrandorum.
Orationi super oblata suum momentum restituatur, clara voce earn profe-
rendo.
e) Praefationum numerus augeatur (ex. gr., pro die dominico, pro
tempore Adventus, pro festo Corporis Christi, pro Missa dedicationis ec-
clesiae). In Canone praecipuae preces, vel saltem doxologia finalis, elata voce
dicantur, ut populus respondere valeat «Amen»; quad in fine tantum exstare
deberet. Crucesignationes in doxologia tollantur; et in toto Canone minuantur.
f) Embolismus orationis dominicae clara voce recitetur, ut fit in
actione liturgica f.eriae VI in Passione et Marte Domini, neque fractio ad
eius conclusionem fiat.
g) Fractio hostiae et pax melius ordinentur.
h) Aboleantur restrictiones, quibus fideles a recipienda sacra Commu-
nione in quibusdam Missis prohibentur.
i) Formula distributionis siacrae Communionis brevior admittatur, ut
v. gr., «Corpus Christi. R. Amen», ut apud S. Ambrosium et in Liturgia
Ambrosiana.
j) Missa compleatur benedictione sacerdotis et formula dimissionis:
« Ite, Missa est ».
Ad bane revisionem sive totius Ordinis Missae sive eius partium reduci
possunt aliae quaestiones characteris potius rubricalis et caeremonialis, sae-
pius a peritis et nunc etiam ab episcopis pressius propositae. Duas ex his,
ad modum exempli, memorari liceat: scilicet reductionum rituum Missae
pontificalis in genere, et restitutionem ad praxim ordinariam Missae solemnis
cum diacono, uti factum est in Ordine instaurato Hebdomadae sanctae.
N. 42. Communio sub utraque specie. Cum nostris temporibus remotius
videatur periculum fidei, Communio sub utraque specie concedatur, non certe
passim et omnibus, quia adsunt magna practica incommoda, ac difficilis erit
fidelium pietatis et mentis aptatio, sed pro certis et bene determinatis casibus,
exempli gratia: sacerdotibus concelebrantibus; ministris sacris in Missa so-
lemni; in collatione sacrorum Ordinum; in professione religiosa; in baptismo
adulti et in receptione neoconversi; in celebratione matrimonii, et his simi-
libus. Hae instauratione, etsi taro admissa, ostenderetur caritas Ecclesiae
erga desideria fratrum separatorum, unitas orientalium rituum cum occi-
dentalibus, foveretur christiana devotio erga pretiosissimum Christi Sangui-
nem, melius a fidelibus intelligeretur Eucharistiam esse Cruds Sacrificii re-
praesentationem illiusque regni aeterni nuntium, in quo novum genimen
254 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

vit1s bibetur. Si vero agitur de Communione sacerdotum in Missa concele-

brantium evidentius appareret eos vere cum principali celebrante consecrare
et sacrificare.
N. 44. Concelebratio sacramentalis. Concelebratio tam in Ecclesia orien-
tali quam in occidentali in usu hucusque remansit. In votis est ut ad plures
extendatur casus quam in disciplina vigenti et praesertim:
a) ad Missam Chrismatis, feria V in Coena Domini;
b) ad Missam conventualem et ad Missam principalem in ecclesia,
ubi plures sacerdotes adsunt quam utilitas fidelium requirit, salva semper
cuiusque sacerdotis libertate individualiter celebrandi, non tamen in eadem
ecclesia eodem tempore;
c) ad conventus sacerdotum, uti sunt exercitia spiritualia, cursus stu-
diorum, peregrinationes etc., praesertim ubi singulae Missae sine incom-
modo celebrari nequeunt;
d) ad extraordinarias celebrationes festivas, e. gr. occasione Synodi
dioecesanae, visitationis pastoralis (concelebratio episcopi una cum clero
illius paroeciae).
58
Exe.Mus P. D. DEMETRIUS MOSCATO
Archiepisco pus Salernitanus

Humillime submitto considerationi vestrae quasdam meas animadver-

siones.
Etenim super cap. II, et praecise super ordinem Missae recognoscendum,
sive in generali sua dispositione sive in singulis partibus, uti dicitur in
schemate nobis proposito, pag. 175, duplex notatur discrimen; eorum, scilicet,
qui spiritu novitatis inducti novas formas proponunt et eorum, e contra,
qui aliam novitatem invocant, scilicet antiquiora vestigia, elementa quoque
primigenae formae restituere conantur in pristinum honorem antiquitatis.
1

Primi, igitur, loquuntur de Ritu Romano, in Concilio et extra, sicut de

monumento archaeologico quod relinquendum sit. Immo sententiam suam
suffragare ausi sunt verbis S. Thomae: « Recedant vetera, nova sint omnia:
corda, voces et opera». Revera meminisse iuvabit verba theologi hispani
Bastida: « Sunt quidam qui cum proprias doctrinas propriis humeris ferre
non possunt S. Thomae imponunt, ipso Angelico Doctore manibus pedibus-
que renuente ».
Quidquid sit, ritus quern dicunt recognoscendum non est monumentum
archaeologicum, sed sacra antiquitate gaudet, quae est tractanda maxima cum
reverentia.
In aliis rebus monebat Plinius: « Reverere gloriam veterem et ipsam
senectutem, quae, in urbibus sacra est, in homine venerabilis. Sit tibi honor
antiquitatis ». Sed ego adderem: « In rebus divinis Sancta sancte memoranda
et tractanda sunt ».
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 255

At non agitur tantum de sacra antiquitate sed de Liturgia quae est ver-
bum breve, gaudet enim sobrietate, et insuper verbum vivum, plenum et
efficax.
Dein penetratio et compenetratio verborum et formarum Liturgiae no-
strae cum rebus divinis talis est ut si ea relinquitur videretur auferre animam
a pietate christiana vel saltem earn subvertere. Unde res tractanda cum omni
reverentia et pari moderatione.
Scimus etiam quod in decursu saeculorum mutationes et accommodatio-
nes factae sunt et adhuc possibiles sunt si exigentia animarum pastoralis hoc
requirat. Stat crux dum volvitur orbis et etiam incedit crux dum volvitur
orbis. Etenim quad divinum, irreformabile et immutabile est; sed quod im-
mutabile, immobile non est. Igitur incedit crux in novitate circumstantiarum
et humanae vitae.
Firmum tamen semper maneat quod praecepit ac statuit Pius XII, im-
mortalis memoriae, in Mediator Dei: «Uni Summo Pontifici ius est quem-
libet de divino cultu agendo morem recognoscere ac statuere, novos quidem
inducere ac probare ritus, eosque etiam immutare, quos quidem immutandos
iudicaverit ».
Sed revera mirum est quod quamvis nostra Liturgia romana gaudeat,
sicut mos est, magna simplicitate et sobrietate, ut dixi, tamen omnia tela
coniiciuntur contra earn, non contra omnes alios ritus, quos tamen statim
dico prosequimur magna cum admiratione quia, ut Summus Pontifex Ioan-
nes XXIII hesterna ,die declaravit, ipsis Ecclesia mira varietate circumdatur
et tantis irradiatur fulgoribus.
At Liturgia Romana nequit victimari, nee dicere potest: «Ego, ego fui,
in me convertite ferrum! ».
Sed quia super hanc rem maior auctoritas intonuit, quae ego dixi obiter
tantum dixi et amplius non attollo plus aequo vocem.
Remanet ut verbum dicam de Evangelia in Missis solemnioribus.
De mea experientia scio quod multi conventus celebrantur eucharistici,
raro valde habentur in nostris regionibus super Evangelium. Tandem saltem
in Missis sollemnibus sollemniori apparatu desideratur quaedam intronizatio
Evangelii super altare ita ut, sicut ait Summus Pontifex Ioannes XXIII,
Liber et Calix in Missa fulgentem primatum teneant.
In sessione praecedente audivi loqui de « Missa · communitaria ». Salva
reverentia, hoc verbum mihi non placet. Cur mutuare ab aliis vocem cum
a christianismo habuimus verbum novum, id est « Communio ». Quae non
est simplex unio sed communis unio, non solum cum corpore Christi reali,
sed quoque cum eius corpore mystico. Est enim in Missa idem amor qui in
caelum vertitur: et est oblatio; in profundum humanitatis descendit: et
est immolatio; in latitudinem extenditur: et est communio cum hominibus;
amplectitut enim totam humanam communitatem.
256 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

59
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS MUGUERZA
Episcopus Novoraniensis

A Sacrosancta Oecumenica Synodo humiliter petam:

1. Ut liceat nostris sacerdotibus, diebus festis de praecepto et dominicis
non tres tan tum posse Missas celebrare, sed quatuor aut quinque, a) iuxta
populi christiani necessitatem, b) de licentia Ordinarii loci, et c) servatis de
iure servandis.
Rationes. Si talis concedatur facultas, nostris praesertim dioecesibus,
quae magna laborant sacerdotum inopia, non parum provisum fuerit huius-
modi inopiae et animarum saluti.
In laudem divi Gregorii Magni eiusque pietatis scriptum est septem
vel novem Missas quotidie celebrasse. Si in laudem viri Dei aevi antiqui hoc
dictum est, cur de viro Dei nostrae aetatis did non posset, deque eius
pietate atque apostolico zelo?
2. Ad n. 3 7, cap. II schematis constitutionis de sacra Liturgia, velim pro-
ponere ut in sacrosancto Missae Sacrificio verba consecrationis elata voce,
immo et in cantu - etiam in Missis privatis - dicantur, ut in nonnullis
orientalibus ritibus fit.
Rationes. In hodierna ordinatione Missae augustissima verba Domini,
transubstantiationem efficientia, inaudita manent auribus fidelium, qui iure
possunt dubitare an dicta sint vel non.
Attentio, aurium fidelium applicatio, bene perc1p1tur, ad cantum Prae-
fationis vel ad Pater Noster. Similiter credo sperandum, si verba consecra-
tionis in cantu fiant, id est, si pars praecipua Sanctae Missae sacrificii sol-
lemniore modo peragatur.
60
Exe.Mus P. D. EDUARDUS NECSEY
Episcopus tit. Veliciensis, adm. ap. Nitriensis

In meis adnotationibus brevis ero. Quae de communione sub utraque

specie et de concelebratione iterata vice dicta sunt, nolo repetere, solum has
breves propositiones facere praesumo:
1. Ad n. 38: pericopae S. Scripturae, lectio et evangelium in Missis
lectis adstante populo legantur semel tantum et quidem lingua vernacula
et dein sequatur homilia. In Missis solemnibus iuxta nunc vigentes rubricas
lectio a subdiacono legitur et evangelium a diacono canitur, quin ea prius
celebrans submissa voce legisset. Ex eadem ratione pastorali posset lectio
pericoparum in lingua latina in Missis lectis in praesentia populi fidelis cele-
bratis a celebrante omitti.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 257

2. Ad n. 39: homilia ordinarie intelligitur explanatio S. Scripturae, at

hodiernis in adiunctis praesertim apud nos pernecesse est, ut fideles instruan-
tur de veritatibus fidei, de Sacramentis, etc. Unicum medium contra moder-
nos errores veritates fidei defendere nos habemus tantum instructionem
catecheticam infra Sacrum diebus dominicis et festis. Talem instructionem
catecheticam nostri fideles desiderant et ideo apud nos diebus dominicis ac
festis infra unamquamque Missam talis instructio habetur. Ex hac ratione
propono, ut sub n. 39 post verbum « homilia saltem in parenthesi addatur
verbum « condo ».
Item in hoc numero verba « valde commendatur », nempe homilia, sub-
stituantur verbis « ad normas iuris habeatur ». Mitigationem praescriptionis
can. 1344 § 1 non commendo.
Has propositiones summa reverentia facere praesumo etiam in nomine
episcoporum huic Sacrosanctae Synodo ex Cecoslovachia adstantium.

61
Ex;c.Mus P. D. DRAGUTIN NEZIC
Episcopus Parentinus et Polensis

Pag. 175, ad n. 37. Nomen S. Joseph etiam in « Confiteor » inseratur.

Meo humili iudicio hora est, ut Ss. Concilium fideles christianos ex toto
corde hortetur, ut consuetudinem illam repraesentandi sic dictum « Senem
Natalitium » (Babbo Natale, Weihnachtsmann, Le pere Noel) penitus de-
relinquant et contra talem usum qui graviter o:ffendit cultum Iesu Infantis
(qui unice portator est verorum bonorum), decertent, ii praesertim, qui apo-
stolatum in mundo hodierno gerere debent vel cupiunt. Eodem modo hor-
tandi sunt fideles, ut sese etiam a consuetudine repraesentandi S. Nicolaum
vivum per modum, sit venia verbo, « mascherae » totaliter abstineant sed
potius S. Nicolaum piis verbis ac imaginem eius sacram exponendo, infan-
tibus christianis in mentem revocent. Damnanda est praxis illa vere impia,
quae aliquoties accidit, in mutuum dare paramenta sacra ecclesiae personis
quae figuram S. Nicolai iuxta consuetudinem praedic;tam gerunt.
Praeparetur textus ritus brevioris Vigiliae paschatis pro ecclesiis paroe-
cialibus; nam ibi saepe fit, ut propter ingentem numerum communicantium
tempus huius functionis liturgicae nimis protrahitur. Abbrevietur e. g. ritus
benedicendi aquam baptismalem.
Pag. 175, ad n. 38. Lectiones SS. Scripturarum in Missis (Epistolae et
Evangelia) non solummodo per cyclos 2-3 annorum repetendae sunt, sed
potius elenchus proprius et semper novus per modum Directorii liturgici
omni anno publici iuris fiat.
Pag. 176, ad n. 42. Si tantum sponsis novis et personis vota religiosa
in futuro emittentibus sacram Communionem sub utraque specie accipere

17 (II)
258 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

liceat, tune illi qui iam maritati vel votis iam adstricti sunt, invidia implean-
tur. Cognosco viros laicos qui desiderio magno desiderant saltem aliquibus
vicibus in vita sanctam Communionem sub utraque specie recipiendi. Pro-
pono propterea, ut Concilium unam diem alicuius festi vel Dominicae in
unoquoque anno pro Communione sub utraque specie etiam laicorum, de-
cernat. Si autem in civitate aliqua, ecclesia christianorum unitorum ritus
orientalis existit, :fideles laid, qui hoc desiderant, pro suscipienda Commu-
nione sub utraque specie earn adire possunt.

62
Exe.Mus P. D. LEO NIGRIS
Archiepiscopus tit. Philippensis

Ad n. 3 7. Si quid in ordine Missae recognoscendum esset, unum tan tum

proponere audeo: Vel omittatur « Ite, Missa est», quia de facto ita non est,
vel, melius, postcommunione recitata, sacerdos immediate in medio inclina-
tus oret « Placeat, Sancta Trinitas, etc. », det Benedictionem et post respon-
sionem « Amen » dicat « Ite, Missa est », cui populus respondeat « Deo
gratias », et satis, quin dicantur « Initium S. Evangelii secundum Ioannem »
et Preces · Leonianae.
Ad n. 42. Communionem sub utraque specie absolute excludendam esse
censeo ob rationes practicas, reverentiales et hygienicas a sapientioribus orato-
ribus iam allatas, quin dicam sacerdotes et :fideles in genere longe abesse ab
hac instauratione auspicanda.
Ad n. 4 5. I tern concelebrationem neque necessariam neque opportunam
censeo, praeterquam in Consecratione episcopi, ob rationes ab aliis allatas.

63
Exe.Mus P. D. MARIANUS OBLAK
Episcopus tit. Flaviensis, aux. Iadrensis

Ad n. 3 7, cap. II huius schema tis de sacra Liturgia liceat mihi hoc ex-
primere.
Principium generale. Aliquam innovationem valde utilem, velut largio-
rem instructionem lectionum et orationem communem non respuentes, atta-
men pro regionibus populisque saltem culturae occidentalis vigens ordo ritus
romani servandus est. Sed in vigenti ordine ritus romani ea elementa dia-
logi et communicationis inter celebrantem et populum adstantem debemus
studere efficaciori modo explicare.
Praeter partes aliquibus nationibus, etiam nostrae croaticae, a Sancta
Sede iam concessas in lingua vernacula recitandas vel cantandas ut Kyrie,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 259

Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei, humiliter propono haec quattuor puncta,
supponens in his partibus Missae linguam vernaculam a Sancta Sede appro-
batam iri.
I. Ante altare celebrans et fideles in principio Missae simul alta voce
signum cruds faciant. Alternatim psalmum, Confiteor et versiculos qui se-
quuntur in Missa lecta recitent. Cum cantus atmosphaeram solemnitatis creat,
in dominicis et festis valde convenit ut, dum celebrans processionaliter a
sacristia ad altare pergit, psalmus a duobus choris. fidelium cantetur. Post
cantum celebrans alternatim cum populo confiteor et versiculos recitet.
II. Offertorium. Eleemosyna fidelium quae ad offertorium colligitur
prope mensam altaris reponatur. In peculiaribus occasionibus, v. gr. Dominica
missionis, Pro vocationibus, Pro operibus dioecesanis, ipsi fideles vel saltem
una pars fidelium ad altare in manus celebrantis dona sua collocent. Cele-
brans sedens illa accipit, manus lavat et offertorium ut ordinarie incipit.
Invocationem « Orate, fratres » ... coram populo extensis manibus cele-
brans integre persolvit, cui fideles « Suscipiat Dominus », etc., in communi
pariter alta voce respondent.
III. « Pater noster » fideles semper una cum celebrante in Missa lecta
recitent et in Missa cantata tono gregoriano cantent.
IV. Post communionem loco hodiernae antiphonae introducatur et alter-
natim a celebrante populoque unus psalmus recitetur vel cantetur prout
Missa lecta vel cantata sit. Valde convenit, si, venerabiles Patres, vobis pla-
cet, psalmum 112 cantare quern Dominus Noster cum apostolis in sua Coena
persolvit.
Rationes huius innovationis. Hoc modo unio et communicatio fidelium
adstantium in actuosa participatione cum celebrante ab initio usque ad finem
Missae perdurant.
Elementa dialogi et communicationis hodiernae structurae ordinis Mis-
sae ritus romani omnibus iam nota pastores suos fideles in instructione faci-
liter edocebunt; fideles autem sine magna di:fficultate et admiratione in lingua
vernacula libenter omnia recipient.
Tali modo hoc Sanctum Concilium se gerit ut scriba doctus qui ex the-
sauro suo profert nova et vetera.

64
Exe.MUS' P. D. ALEXANDER OLALIA
Episcopus Lipensis

Animadversiones quasdam circa nn. 37-39 breviter exponere vellem.

In Ordine Missae recognoscendo et instaurando, considerandus est con-
ceptus quern homines hodierni habent de tempore. Nam homines his diebus
volunt omnes res, oblectamentis et vita exceptis, quam citius perfici. Illis
taedent res etsi divinae quando sunt nimis longae. Illis, v. gr. qui opportu-
260 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nitate gaudent assistendi Missae etiam diebus ferialibus, diebus dominicis

et festis de praecepto communiter displicet diu in ecclesia immorari quando
Missae celebratio sit nimis protracta. Hine in civitatibus in quibus plures
habentur ecclesiae vel oratoria tam publica quam semi-publica, multi illas
ecclesias adire malunt ubi omni dimidia hora Missa audiri potest et ubi
homilia est brevissima.
Hae de causa humiliter propono ut in recognitione Ordinis Missae fa-
cienda, resecentur ilia quae, salva indole pastorali sacrificii laudis et propi-
tiationis, omitti possunt, ut ex. gr. psalmus Iudica me, Graduale et Tractus
qui nonnunquam valde longi sunt, Preces in fine Missae, et alia huiusmodi.
Insuper, cum Missa, vi privilegii apostolici, privatim celebretur sine mi-
nistro omitti debent omnes illae expressiones seu verba quae praesentiam
physicam populi supponunt, ut ex. gr. Dominus vobiscum, Orate fratres. In
recitatione Breviarii a solo, mutatio iam facta est ita ut recitans non amplius
dicat Dominus vobiscum, sed Domine exaudi orationem meam.
Quod ad homiliam attinet, plene assentio iis Patribus qui volunt homi-
liam, ut pattern ipsius Liturgiae, esse obligatoriam omnibus diebus dominicis
et festis de praecepto. Ut autem haec obligatio sacerdotibus curam anima-
rum habentibus facilioris exsecutionis reddatur, valde optandum est ut sin-
gulis annis Curia dioecesana schemata seu synopses homiliarum pro toto
anno praeparet atque iuxta episcopi mandata et instructiones mittat parochis
qui ex ordine populo explicent capita doctrinae in schematibus proposita.
Hoc modo, magisterium episcopi plenius ad omnes sibi subditos perveniet.
Saepe numero parochis, propter ingentem laboris molem, brevissimum, si
quod, tempus superest ad homilias praeparandas; sunt qui, dono verbi ca-
rentes, arduum experiuntur onus praeparandi homiliam quae sit audientium
conditioni et captui accommodata; vel sunt etiam qui vix invenire possunt
argumentum quod eorum iudicio non sit pluries ac variis modis repetitum.
Ideo humiliter propono ut n. 39 cap. II sic redigatur:
« 39 - Homilia: Homilia, tamquam pars ipsius Liturgiae, sine ratione
vere gravi diebus dominicis et festis de praecepto omitti non debet. Valde
commendatur ut schemata praeparentur a curia dioecesana pro homiliis toto
anno in ecclesiis dioeceseos praedicandis ».

65
Exe.Mus P. D. RENATUS PAILLOUX
Episcopus Arcis Rosebery

Venia mihi tribuatur pauca dicendi quae ad art. 3 7 referunt, nempe

de proposito ordine Missae recognoscendo.
Multa argumenta diserte allata sunt quoad primam partem Missae, quae
Liturgia verbi constat, et usum linguae vernaculae, pro hac saltem parte, con-
cedendam esse enixe optamus.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 261

Attamen, bane Liturgiam verbi non esse nisi quandam didacticam prae-
parationem, qua fidelium mentes et corda ad Deum, quodam modo, adli-
ciuntur antequam ad propriam et essentialem partem Missae perveniant,
nemo est qui non videt.
Quapropter, fas mihi sit dicere quad parum consentaneum videretur
- ut ita dicam - si, Liturgia verbi completa, nihil, aut £ere nihil, amplius
fieret quo fideles ad devotam intelligentiam illius praestantissimae partis
Missae, quae est proprium Sacrificium eucharisticum, quodam saltem modo
adduci possent.
Longe sit a me ullo modo significare Mysterium Sacrificii Missae ita
dare explicari posse ut nihil mysteriosum in eo remaneat.
Attamen, experientia constat, praesertim in locis Missionum, quam valde
difficile sit fidelibus nostris naturam incruenti Missae sacrificii sufficienter
intelligere, quad tam longe diversum est a visibilibus sacrificiis quibus antea
soliti fuerunt. Et - rev.mi Patres mihi ignoscere dignentur, si ignoranter
dico - aliquando mihi dubium est an, etiam in illis orbis partibus quae
christianae censentur, omnes fideles veram sacrificii Missae naturam rite
intelligant.
Verumtamen, quis non videt vitam liturgicam fidelium truncatam esse
tamdiu intelligenti participationi in sacrificii Missae celebratione alieni re-
manent.
Nobis videtur quod actuosa participatio in sacrificio eucharistico facilius
foveretur si saltem clarior distinctio inter Liturgiam verbi et Sacrificium
proprie dictum introduci posset, ita ut, exempli gratia, celebrans, sola alba
cum stola indutus, Liturgiam verbi, versus populum, prius conducere posset.
Qua completa, initium sacrificii proprie dicti fidelibus annuntiaret, et, casu-
lam necnon manipulum induens, ad altare progrederetur, et statim ab
offertorio inciperet.
Hie agendi modus nullo modo intrinsecam unionem disrumpere posset,
de qua in art. 43 agitur.
Forsitan quoque, animi fidelium melius attenti fierent, si quaedam cano-
nis partes alta voce a celebrante recitari possent, ut feliciter, in hac ipsa
1

basilica, nuper experti sumus, quando nobis fautum fuit Missae in ritu
ambrosiano celebratae interesse.
Parcant periti si minus sapiens dico! Ut pastor animarum loquor, longo
desiderio aestuans si quomodo tandem nobis animarum pastoribus done-
tur ut fidelibus nostris illam vividam et actuosam Mediationis Christi in-
telligentiam iniicere possimus, quae totius vitae christianae fans est et adiu-
mentum, et sine qua so1a corporalis assistentia Sacrificio Missae tam parum
animabus prodest.
Humiliter dico. Velim ut una saltem oratio ex Canone Missae deprompta
in lingua vernacula, et quidem alta voce, a sacerdote recitari possit, nempe
illa praestantissima oratio, quae immediate ante orationem dominicam po-
nitur: « Per quern haec omnia, Domine, semper bona creas, sanctificas, vivi-
262 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

ficas, benedicis et praestas nobis. Per ipsum et cum ipso et in ipso est Tibi,
Deo Patri omnipotenti in unitate Spiritus Sancti, omnis honor et gloria per
omnia saecula saeculorum. Amen».
In hac enim oratione tota doctrina Mediationis Christi continetur. Ex una
parte, nos omnia bona a Dea Patre omnipotente, per Iesum Christum, Sal-
vatorem nostrum, recipere confitemur; et, iterum, per Ipsum Christum, pro
nobis crucifixum, ad Deum Patrem omnipotentem gratiarum actiones et
laudes nostras reddimus. Hie dare demonstratur cur Sacrificium Missae to-
tius vitae humanae centrum esse oporteat, quia in eo ima summis, homo Patri
omnipotenti, per Iesum Christum Redemptorem nostrum, reapse coniun-
guntur.
Multi fideles, non solum in Missionum regionibus, sed etiam in aliis orbis
partibus, missalibus completis indigent.

66
Exe.Mus P. D. PETRUS PARENTE
Archiepiscopus tit. Ptolemaidensis in T hebaide

Introductio Mysterium Eucharisticum non apte exhibere mihi videtur.

Permixte enim ac vago modo illius Mysterii naturam et adspectus tangit,
neque satis in luce ponit eius characterem sacrificalem ex Cruds sacrificio
derivatum, uti par esset.
Character convivalis potius premitur, qui hodie ab aliquibus praefertur,
sed immerito, attenta praesertim doctrina S. Pauli. Itaque primam perico-
pem sic emendandam propono, iuxta traditionalem theologiam:
« Salvator noster, in coena novissima, qua nocte tradebatur, Sacrificium
Eucharisticum Corporis et Sanguinis sui instituit, quo Sacrificium Cruds in
saecula mystice perennaret per Apostolos eorumque successores; et Ecclesiae
suae dilectae Sponsae memoriale concrederet mortis ac resurrectionis suae,
magnum sacramentum pietatis ac unitatis, convivium paschale, fans gratiae
ac pignus futurae gloriae ».
Hunc characterem sacrificalem negligere viam aperit Mysterio Cruds
evacuando.
N. 42: Communio sub utraque specie: res in ritu latino maneat sicut
a saeculis est. Nullam rationem immutationis video, immo e contrario.
N. 44 ss.: Praeter morem iam vigentem, concelebrationem extendere
mihi inopportunum videtur. Nihilominus, si in specialissimis circumstantiis
Concilium illam extensionem concedere voluerit, enixe rogo ut caute per-
pendantur propositae aptationes, praesertim n. 46 a), ubi legimus: « Ut con-
celebrantes, oblatione peracta, stent circa altare, vestibus sacerdotalibus aut
saltem alba et stola induti ».
Iamvero animadvertendum est non satis esse statuere ut concelebrantes
« stent circtt altare », sed explicite dicendum est eosdem teneri obligatione
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 263

verba Consecrationis proferendi una simul cum principali celebrante. Eo

vel magis quad, ut notum est, hodie non pauci sunt fautores concelebratio-
nis, qui autumant prolationem verborum Consecrationis necessariam non
esse nisi pro celebrante principali, cui intentionaliter adhaerent ceteri, etsi
silentes.
Anno 1957 in A.A.S. (vol. 49, pag. 320) editum fuit Decretum S. Of-
ficii a Summa Pontifice adprobatum, cuius tenor hie est: « Dubium. An plu-
res sacerdotes valide Missae sacrificium concelebrent si unus tantum eorum
verba Domini " Hoc est enim Corpus meum " et " Hie est enim Calix San-
guinis mei... " super panem et vinum proferat, ceteri vero verba Domini
non proferant, sed, celebrante sciente et consentiente, intentionem habeant
et manifestent sua faciendi verba et actiones eiusdem ». Et responsum fuit:
Negative, nam ex institutione Christi, ille solus valide celebrat qui verba
consecratoria pronuntiat.
Hoc Decretum, in traditione liturgiea et theologiea bene fundatum, prae-
teriri nequit tum quia gravia supponit principia doctrinalia, tum quia non
minus gravia importat consectaria, etiam in ordine practieo, utpote ad taxam
Missae quad attinet.
Prae ceteris hoc principium omnino tenendum est: Minister altaris,
agens in Persona Christi (S. Thomas), Sacrificium non conficit nisi dicat et
faciat quad Christus dixit et fecit.

67
Exe.Mus P. D. CAROLUS PARTELI
Episcopus Tacuarembianus

Aestimo quad in art. 39 post verbum « homilia » ponatur: « aut cateche-

sis ». Ratio: In multis Constitutionibus synodalibus determinatur obligatio
praedicandi in omnibus missis dominiealibus, secundum schema doctrinale
quatuor aut quinque annorum. Haec catechesis est « homilia »?
Ne oriatur postea difficultas interpretandi verbum « homilia », puto quod
conveniens est determinate bene suam significationem.

68
Exe.Mus P. D. IOANNES PEREIRA VENANCIO
Episco pus Leiriensis

Velim aliquid dicere de schemate constitutionis Liturgiae, n. 46, litt. c).

Mihi revera non placet aptatio proposta de concelebrantibus: scil. ut
communicare possint sub utraque specie.
Ob difficultates enim quas praevideo practieas, mihi sane videtur melius
264 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

esse huiusmodi aptationem · auferre, vel potius dare edicere: U t communi-

care debeant sub specie dumtaxat panis. Qui usus, de cetera, etiam servatur
in presbyterorum sacra ordinatione.
Difficultates vero quas praevideo ex eo oriri videntur quad in hypothesi
usus unius tantum calicis timendum videtur periculum, non sane despicien-
dum, morborum contagionis vel saltem nausea possunt concelebrantes affici.
Quodsi pluribus utentur calicibus - quad minus congruum apparet ad
unitatem Sacrificii significandam - difficultas forte oriri potest (saltem
si plurimi numero sint calices - quad in magnis concelebrationibus acci-
dere potest) - difficultas, dico, forte oriri potest de loco apto ad eiusmodi
calices deponendos.
Demisse, ergo, emendationem aptationis sub litt. c), n. 46, ita proponere
audeo: « N. 46, c): Ut communicent sub specie dumtaxat panis ».

69
Exe.Mus P. D. PAULUS PHILIPPE
Archiepiscopus tit. Heracleopolitanus

I. Pag. 175, prooemium capituli. In paragrapho prima oportet omnino

ut melius declaretur natura sacrificalis Mysterii Eucharistiae. Cur non reas-
sumantur aurea verba Concilii Tridentini (sess. XXII, cap. I)?
Consequenter, in paragrapho secunda, ubi de participatione fidelium
agitur, oportet primum loqui de eorum oblatione una cum sacerdote, ac
deinde de eorum participatione « mensae cum verbi tum Corporis Domini ».
II. De concelebratione sacramentali. Mihi placet quad facultas concele-
brationis sacramentalis extendatur in Ecclesia latina ad Missam Chrismatis
feria V in Coena Domini, sicut v. g. ad Missam celebratam ab episcopo in
Synodo dioecesana vel in occasione visitationis pastoralis, aut exercltlorum
spiritualium sacerdotum dioeceseos, quia sic manifestatur unio sacerdotum
cum episcopo in unico Sacerdotio Christi.
At haec ratio non valet pro extensione concelebrationis ad quotidianam
Missam conventualem religiosorum, quam quidam Patres conciliares postu-
laverunt.
Etenim, unio plurium sacerdotum concelebrantium non est nisi conse-
quentia unionis uniuscuiusque sacerdotis cum ipso Christo Sacerdote, cuius
in Missa personam gerit. Nam sacerdos, ut ait Pius Pp. XII in Litteris Ency-
clicis «Mediator Dei », « ob consecrationem quam accepit Summa Sacerdoti
assimilatur, ac potestate fruitur operandi virtute ac persona ipsius Christi.
Quamobrem actione sua sacerdotali Christo quodammodo linguam .suam
commodat, manum porrigit » (A.A.S. 1947, pag. 518).
Atqui, actio Christi seipsum sacrificantis et offerentis mediante actione
sacramentali, multo expressius manifestatur in Missa ab uno sacerdote cele-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 265

brata quam in Missa concelebrata, atque melius percipitur cum ab ipso

celebrante tum a fidelibus, qui vident in hoc unico sacerdote « imaginem
Christi» Sacerdotis (cf. S. Thomas Aq., III, q. 83, a. 1, ad 3 ).
Huie autem doctrinae innititur principaliter spiritualitas sacerdotalis,
ac ea nutritur devotio eucharistica sacerdotum. Nunc vero, si multi sacer-
dotes habitualiter concelebrarent, timendum esset ne paulatim minus con-
ciperent se esse « alter Christus », neve apud eos deflueret pietas eucha-
ristica. In hoc autem periculum venirent praesertim religiosi quotidie con-
celebrantes.
Sane, dictum est libertatem celebrationis individualis servandam esse,
sed reapse instantia superiorum et confratrum necnon di:fficultates exter-
nae ac vis consuetudinis illam libertatem impedient.
Insuper concelebratio nimis frequens vel quotidiana inducere potest
quemdam de~pectum Missae sic dictae « privatae », dum omnis Missa, se-
cundum doctrinam Tridentinae Synodi, vere communis est, cum a publico
Ecclesiae ministro pro omnibus fidelibus, qui ad Corpus Christi pertinent,
celebretur.
Demum revocanda est illa doctrina de fructibus Missae quam exponebat
Pius Pp. XII (cf. A.A.S., 1954, II, pag. 669). Nempe in hac re, non est con-
siderandus tantum fructus qui ex devota ac fraterna celebratione produ-
citur, sed imprimis natura actionis quae peragitur, scilicet sacrificium sacra-
mentale Christi. Porro, fructus obiectivus sacrificii Missae, videlicet placa-
tionis et impetrationis pro vivis ac defunctis, est fructus principalis, quippe
qui non aequaliter habetur in una Missa concelebrata sicut et in pluribus
Missis a pluribus sacerdotibus celebratis. Si ergo usus concelebrationis fre-
quentis difiunditur, timendum est ne illa recta doctrina ofiuscetur, neve fide-
les non amplius curent ut Missae multae pro vivis et defunctis celebrentur.
Propterea, pro extensione concelebrationis, ne admittatur ut ratio vel cri-
terium commoditas practica, sed tantum manifestatio quandoque opportuna
unitatis sacerdotii, per concelebrationem cum episcopo aut superiore reli-
gioso.
Igitur propono ut extensio concelebrationis sequenti modo determi-
netur:
1) Nunquam permittatur nisi cum episcopo aut cum superiore religioso.
2) In sequentibus casibus fieri potest: in Missa Chrismatis feria V in
Coena Domini; in occasione Synodi dioecesanae, vel Visitationis pastoralis;
in conventibus sacerdotum, uti sunt exercitia spiritualia, cursus studiorum,
peregrinationes; in domibus religiosorum, in Missa solemni feria V· in· Coena
Domini, in occasione Capituli generalis et provincialis, vel Visitationis su-
perioris maioris, vel intronizationis abbatis.
266 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

70
REV.Mus P. D. IOANNES PROV
Superior genera/is Congregationis Gallicae O.S.B.

Art. 41, linea 7, in fine articuli post verba huius constitutionis, addatur:
dummodo saltem « Ordinarium missae » lingua latina cantetur.
Ratio additionis: Si cantus « Ordinarii missae » in vernaculo indulgetur,
fideles ritus latini, Romae vel Lapurdi vel in quocumque Congressu Euchari-
stico vel Mariano adunati, ne Symbolum quidem fidei communis « Credo», una
voce unanimiterque cantare iam poterunt.
Secunda ratio est unitas Ecclesiae omnimode fovenda. Si vero « Ordinarium
missae »lingua vernacula cantetur, ipso facto abrogantur rarissima vestigia uni-
tatis quae adhuc superstant inter Ecclesiam graecam et latinam, cum precatio
Kyrie eleison in Ecclesiis ritus romani non amplius audiretur.
Art. 44, lin. 21, post§ a) legatur:
b) Ad missam conventualem et ad missam principalem in ecclesiis ubi
plures sacerdotes adsunt, quorum singularis celebratio ad utilitatem fidelium
non requiritur, salva semper cuiusque sacerdotis libertate singulariter cele-
brandi, non tamen in eadem ecclesia eodemque tempore.
c) Ad conventus sacerdotum, ubi singulae missae sine incommodo cele-
brari nequeunt.
d) Ad extraordinarias celebrationes festivas, exempli gr. occasione Sy-
nodi dioecesanae, vel Visitationis pastoralis.
Rationes huius additionis: Vera et sacramentalis concelebratio eumdem va-
lorem cultualem eamdemque eflicaciam possidet quam missae singulariter cele-
bratae ab iisdes sacerdotibus. Textus enim Pii XII de maiore valore centum
missarum relate ad unam missam cui centum sacerdotes tantummodo assistunt
non valet nisi de concelebratione impropria seu mere liturgica et non sacramen-
tali de qua loquebatur Summus Pontifex. Valor cultualis etenim ponderatur
non ex actu I. C. causae principalis missae, qui actus unicus fuit, sed ex acti-
bus sacerdotum qui causae instrumentalis gratia sacrificium offerunt.
Secunda ratio est quad missa concelebrata ab omnibus membris communi-
tatis ·melius praebet symbolum unitatis sacrificii et Ecclesiae cum Christo sese
offerentis.
Insuper concelebratio sacramentalis in ritu romano saepius concessa uni-
tati faveret cum fratribus rituum orientalium.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 267

71
Exe.Mus P. D. GILBERTUS RAMANANTOANINA
Archiepiscopus Fianarantsoaensis

Ad n. 44: Episcopi continentis Africae, Madagascar et insularum gaudent

de extensione usus concelebrationis atque rationes a Sancto Thoma in notis
expressas unanimiter approbant, nempe quad in concelebratione melius demon-
stratur Unitas Ecclesiae, Unitas Sacerdotii in persona Christi et significatur
Eucharistia sacramentum Unita tis; gaudentque non minus iidem episcopi quad
Oriens christianus tam fideliter et tam feliciter primaevam traditionem con-
celebrationis conservaverit.
Tandem desiderant restrictionem sub littera b) allatam deleri, ita ut conce-
lebratio pro conventibus sacerdotum iudicio Ordinarii simpliciter relinquatur;
et sic textus erit: b) ad conventus sacerdotum, de iudicio Ordinarii.

72
Exe.Mus P. D. HILARIUS ROATTA
Episcopus S. Agathae Gothorum

In cap. II, ad n. 43. Scripto propono praeceptum generale Ecclesiae de

« Miss a audienda diebus festis » ita modificandum: « Omni die dominica
et festo de praecepto Missae integrae participate, verbum Dei audiendo et
Sacrificium offerendo ». Ratio est: 1) necessitas extrema fidelium cogno-
scendi doctrinam D. N. I. C. ut possint credere, christiane vivere et salvi
fieri; 2) necessitas corrigendi mentalitatem relaxatam a moralistis inductam
in tam gravi argumento qui ad salutem animarum essentiale est.

73
Exe.Mus P. D. ZACHARIAS ROLIM DE MOURA
Episcopus Cajazeirasensis .

1. N. 39, cap. II schematis de sacra Liturgia, secundum animadversiones

quae sequuntur, emendandus videtur:
Ad ignorantiam in rebus fidei et morum e populo christiano extirpandam,
censeo non tantum commendandum esse sed obligandum ut homilia fiat, in
omnibus Missis, diebus dominicis et festis de praecepto, concurrente populo,
celebrandis.
Insuper, cum Missa, in hodiernis adiunctis, plurimis fidelibus sit, ptoh
dolor, unica occasio verbi Dei audiendi, etiam post homiliam, quae brevis
sit oportet, facienda videtur illa adultorum catechesis, de qua canon 1332.
268 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Agitur enim de gravissimo officio pastorum animarum, qui fidelium nu-

merum quam maximum sua praedicatione attingere debent.
2. N. 42, in pag. 176, hoc modo scribatur: « Communio sub utraque
specie, sublato fidei periculo, in Missa sacrae ordinationis, tum ordinandis
in maioribus tum in minoribus, iudicio episcoporum, concedi potest ».
Rationibus iam expositis, meum proprium testimonium adiicio. Propter
exiguum numerum sacerdotum, parochus semper fui et sum neque conve-
nientiam pastoralem sacrae communionis sub utraque specie fidelibus distri-
buendae unquam sentii. Fideles earn a me nunquam petierunt. Problema
non exsistit, nisi creetur. Ecclesia multa habet facienda pro magnis multitu-
dinibus quae ab ea salutem aeternam sperant.
3. De ieiunio eucharistico, rogo a Sacro Concilio ut nulla amplius re-
strictio sit, sive quoad horam sive quoad naturam cibi et potus, tam pro
Missam celebrantibus quam pro sacram communionem sumentibus, praeter
illam de potu alcoholico.
Etiam de hora sanctae Missae celebrandae et sacrae communionis fa-
ciendae nulla amplius determinatio exsistat, etiam quoad horas nocturnas,
si aliqua sit ratio pastoralis.
Ratio disciplinae vigentis mutandae ea est ut et sacerdotibus et fidelibus
Missa et communio faciliores reddantur, speciatim in missionibus sic dictis
popularibus et in visitationibus pastoralibus.

74
Exe.Mus P. D. FERDINANDUS ROMO GUTIERREZ
Episco pus T orreonensis
Cum in schemate nihil inveniatur de administratione SS. Eucharistiae
quae fidelibus hucusque extra Missae celebrationem permittitur, et tantum-
modo a sacerdote vel diacono administrata, haec ante Patres Conciliares
proponuntur, quae certo certius in votis sunt plurimorum episcoporum qui,
in dioecesibus inopia sacerdotum affectis, pro salute animarum adlaborant:
« Concedatur episcopis facultas permittendi sacram Communionem propria
manu sibi administrandam iis fidelibus qui vel ex voto religioso impediun-
tur e domo egredi, vel ex munere a competenti auctoritate commisso, ad opera
apostolatus collegialiter dedicantur, in regionibus ubi saltem per hebdomadam
nulla praevideatur possibilitas accedendi sine gravi incommode ad sacerdo-
tem et dummodo constet illos servaturos omnia quae ad reverentiam in tan-
tutn Sacramentum requirantur ».
Quae, memento opportuno a secretaria generali Concilii determinando,
si eis concedatur locus, ante Patres Concilii quaeso proponantur.
Si interventus personalis necessarius sit, breviter Patribus explicabo;
sin autem minus opportuna videantur, scripta maneant.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 269

75
Exe.Mus P. D. ALEXANDER SCANDAR
Episcopus Lycopolitanus

Quasdam habeo animadversiones circa cap. II huius schematis quod

mihi valde placet utpote magis consonat antiquae traditioni et usibus in
Ecclesia nostra Alexandrina (filia Romae) adhuc vigentibus.
In primis, quoad lectiones in Missa ad n. 38 optimum duco id quod pro-
ponitur ut ordo lectionum ita in Ecdesia Latina reformetur, ut praestantior
pars scripturarum sanctarum populo, decursu plurium annorum, perlega-
tur. Etenim in ritu nostro coptico, multae fiunt lectiones tam in Missa quam
in aliis ofliciis et in sacramentorum administratione. In Missa solemni, prae-
ter Evangelium, habentur tres aliae lectiones ex Novo Testamento: prima
ex Epistolis Paulinis, altera ex Epistolis Catholicis et tertia ex Actibus
Apostolorum. In Officio Thuris tam vespertino quam matutino legitur Evan-
gelium. Tempore Quadragesimali leguntur perplurimae prophetiae, hebdo-
mada sancta multae prophetiae et Evangelia leguntur. Fideles nostri libenter
audiunt lectiones eorumque interpretationes quae in ipsis libris liturgicis
inveniuntur. Hoc modo et his mediis fides roboratur. Et si hodie haben-
tur in Aegypto circa quinque milliones christianorum, non obstantibus per-
secutionibus omnis generis, decursu saeculorum habitis, hoc maxima ex
parte debetur instructionibus ab ipso ritu liturgico exhibitis.
Secundum: Quae de homilia dicuntur ad n. 39, iam plures Patres propo-
suerunt ut homilia non tantum commendetur, sed praescribatur diebus do-
minicis et festis de praecepto. Homilia apud nos est pars integrans ipsius
Liturgiae Eucharisticae. Saepe saepius leguntur homiliae Sanctorum Patrum
in lingua vernaculari, ita Ecclesia haec conservat verba Christi qui dicit:
« Homo enim non vivit ex solo pane sed ex verbo Dei ».
Deinde oratio communis liturgica sequitur lectionem Sancti Evangelii
in Ordinario Missae. Sacerdos, diaconus et fideles partem activam habent
in his orationibus: pro pace et unitate Ecclesiae, pro Papa omnibusque Pa-
storibus, pro fidelibus eorumque communitatibus in toto orbe terrarum. Post
Consecrationem panis et vini, resumitur etiam oratio communis pro variis
necessitatibus, tam spiritualibus quam materialibus. Proinde optime propo-
nitur in n. 40 ut redintegretur in ritu latino oratio communis post Evan-
gelium.
Communio sub utraque specie desueta est apud nos certo quodam tem-
pore sub fine saeculi elapsi et initio nostri saeculi, sed his ultimis annis
magis in die resumitur usus antiquus communionis sub utraque specie, qui
usus semper conservatus est apud nostros fratres Coptos separatos, et magis
cohaeret praecepto Christi: « Manducate ... et bibite ... ». Tandem, conce-
lebratio stricto sensu, prout apud Byzantinos in usum venit, non agnoscitur
270 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS 1

nee admittitur in ritu Alexandrino. Utique habetur sacerdos assistens cuJ

tribuuntur variae functiones et orationes in Missa, sed verba consecratoria
nonnisi ab uno et unico celebrante proferuntur, et etiam in Missa ordina-
tionis sacerdotalis vel consecrationis episcopalis. Hie est genuinus usus Ec-
clesiae Alexandrinae qui usus optime conservatur apud dissidentes fratres
qui nullum influxum nee latinum nee byzantinum passi sunt. Proinde non
puto haberi valide rationes ad introducendam bane innovationem in ritu la-
tino, nisi forte et caute in monasteriis et in casibus bene et taxative deter-
minatis.

76
Exe.Mus P. D. IOANNES B. SCAPINELLI DI LEGUIGNO
Archiepiscopus tit. Laodicensis ad Libanum

N. 42, pag. 176, linn. 8-11: « Communio sub utraque specie ... ». Cen-
seo non expedite, ut communio sub utraque specie etiam laicis concedatur,
firmo manente articulo fidei de praesentia Christi sub specie panis. Hae in re
consuetudo, quae in Ecclesia romana per tot saecula vigebat et nunc viget,
sine gravi ratione et necessitate, mutari non debet neque expedit.
N. 44, pag. 176, linn. 19-20: emendentur atque reformentur, ne conce-
lebrationi Ecclesiae rituum orientalium praeiudicium afferatur. Quapropter,
statim post verbum « concelebrandi » addantur verba « iuxta ritum latinum »
vel « in ritu latino ».
N. 46, pag. 176, lin. 31, sub a): Verba « ... aut saltem alba et stola ... »
auferri ·possunt.
N. 46, pag. 177, lin. 1, sub b): « ut minuatur numerus precum ... », at,
quaeritur, quarumnam precum, in concreto?
N. 46, pag. 177, linn. 4-5, sub d): « ut solus celebrans principalis gestus
faciat et benedicat ». Non videtur ratio, quare tantum celebrans principalis
possit gestus facere et praesertim benedicere. Decet potius, ut omnes conce-
lebrantes insimul id faciant.

77
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS SEPER
Archiepiscopus Zagrabiensis

Pauca verba dicere vellem de duobus punctis in cap. II schematis de sacra

Liturgia contends. Cum res sint in Liturgia latina aliquomodo exorbitantes
et a praxi plurisaeculari discrepantes, necesse videtur ut ipsum Concilium
Oecumenicum de iis sese pronuntiet, serio et tranquillo modo perpensis ar-
guri:J.entis quae pro illis militate videntur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 271

I - Communio sub utraque specie (n. 42).

Uti patet, quaestio non est nee esse potest de quotidiana vel crebra distri-
butione s. Communionis sub utraque specie. Praecise ob praxim crebrae et
quotidianae Communionis praeferenda est omnino Communio sub specie pa-
nis tantum.
Id quod proponitur est de Communione sub utraque in aliquibus specia-
libus occasionibus vel, uti in schemate dicitur « pro certis casibus a S. Sede
bene determinatis ». In schemate unus casus adducitur, i. e. in ordinatione
sacerdotali, sed alii casus non excluduntur, cum dicatur talem Communionem
concedi posse « tum clericis et religiosis, tum laicis ». Id fieri posset v. g.
in Missa pro sponsis, in solemni professione religiosorum, in prima Com-
munione adulti neobaptizati, in concelebratione sacramentali (si introduca-
tur). Rationes sunt hae:
1) ita melius videtur adimpleri praeceptum Domini: « Bibite ex
hoc omnes » (Mt. 26, 27). De facto nunc solus sacerdos participat de calice,
quamvis etiam omnes fideles Sanguinem quoque Christi sub specie panis ac-
cipiant;
2) magis appropinquamus non solum catholicis orientalibus, sed etiam
christianis acatholicis; unum ex obstaculis vel di:fferentiis pro unione e me-
dia tollitur. Nee hodie iam timenda sunt mala ob quae, suo tempore, Eccle-
sia sese « utraquistis » opposuit;
3) talis Communio in occasionibus solemnibus, in specie determinan-
dis, multum conferet ,ad augendam devotionem fidelium erga Pretiosissimum
Sanguinem Christi, quam devotionem Summus Pontifex Ioannes XXIII valde
urget.
II - Concelebratio in Ecclesia latina (nn. 44-46 ).
In Ecclesia orientali concelebratio sacramentalis iugiter viget. Adsunt
seriae rationes ut concelebratio etiam in Ecclesia latina introducatur, vel
denuo introducatur.
Usus quotidianus celebrationis Missae, qui pro vita spirituali sacerdotis
magna emolumenta praebet, saepe, ubi multi sacerdotes simul adsunt, varias
difficultates creat, ita ut sacerdotes hoc « mysterium tremendum » et ange-
licam potestatem superans, celeriter, di:ffuso spiritu, aliquando sine ministro,
« mechanice » peragere debeant. Hoc fit v. g. occasione conventuum eucha-
risticorum, exercitiorum spiritualium, peregrinationitm atque in conven-
tibus et collegiis ubi multi (aliquando usque centum) sacerdotes adsunt. Ut
omnibus occasio detur celebrandi, aliquando collocari debet fere infinitus
numerus altarium ( e. g. in « Mondo migliore » in Rocca di Papa, et in cryptis
monasteriorum vel collegiorum), ubi eodem tempore 20-30 sacerdotes,
unus iuxta alium, unus celerius, alter lentius celebrant. Vel plures s,acerdotes
a celebrando abstinere coacti sunt.
Nonne decentius atque devotius esset, si v. g. 5-10 sacerdotes, unum
altare circumstantes, simul celebrate possent?
Praeter casus n. 44 adductos addendum propono: c) occasione synodi
272 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

dioecesanae (ut manifestetur coniunctio inter episcopum eiusque sacerdo-

tes); d) in domibus religiosis et collegiis, ubi maior numerus sacerdotum
adest, si ad decentem celebrationem singulorum aliter provideri non potest,
iudicio Ordinarii vel Superioris.

78
REV.Mus P. D. AUGUSTINUS SEPINSKI
Minister genera/is O.F.M.

Placet caput generatim loquendo, quia diversis propensionibus, scilicet

traditionali, liturgicae et pastorali satisfacere videtur; ratio habeatur animad-
versionum, quae sequuntur:
Ad pag. 175, lin. 5: proponerem: « fons et symbolum ».
Ad pag. 175, linn. 14-15: dicerem: « ut Sacrificio Missae, etiam in forma
rituali, pastoralem efficacitatem adaugeat ».
Ad pag. 175, linn. 17-20: textus nimis generalis esse videtur. Propone-
rem hunc textum: « [ Ordo Missae recognoscendus]. Ordo Missae ita recogno-
scatur, ut clarius percipiatur et actuosam participationem faciliorem reddat ».
Ad pag. 176, lin. 5: loco verborum « imprimis autem » dicerem « verbi
gratia ».
Ad pag. 176, pro n. 42, linn. 8-11 sequentem textum proponerem:
« Communio sub utraque specie conceditur
1) in Missis sacrae ordinationis, iudicio episcopi ordinantis, tum cle-
ricis tum fratribus laicis;
2) in Missa benedictionis abbatis et professionis religiosae perpetuae,
iudicio proprii Ordinarii, tum clericis tum fratribus laicis; pro professione
perpetua religiosarum tum sororibus tum monialibus;
3) in Missa pro sponsis, tum sponso tum sponsae, si id desiderant;
4) in baptismate adulti et in receptione neoconversi.
Insuper committitur prudentiae parochi administrandi sacram synaxim
sub sola specie vini, si infirmus hostiam consecratam recipere non valet ».
Pag. 176, linn. 18-23: n. 44 sic redigatur: [Usus amplificetur]. Con-
celebratio tam in Ecclesia orientali quam in occidentali in usu hucusque re-
mansit. Concilio facultatem concelebrandi ad sequentes casus extendere
placet:
a) ad Missam chrismatis, feria Vin Coena Domini, necnon ad Missam
vespertinam eiusdem feriae;
b) ad conventus sacerdotum, de iudicio proprii Ordinarii.
Has propositiones submisse adiungere velim:
1) numerus praefationum augeatur;
2) finiatur Missa cum Benedictione sacerdotis et verbis « I te, Miss a
est ». Evangelium prologi S. Ioannis recitetur a sacerdote in regressu ad sa-
cristiam. Omittantur preces leonianae.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 273

79
Exe.Mus P. D. PETRUS SFAIR
Archiepiscopus Nisibenus Maronitarum

De hac re dico tantum quod nostris temporibus numerus communican-

tium exigit simplificationem. Sed communio sub utraque specie quomodo-
cumque introducatur, numquam fieri potest simplicior et citior communione
actuali sub una specie. Quoad autem eius usum in quibusdam circumstan-
tiis, adhaereo iis quae dixit « Vax clamantis » ex monasteriis Benedicti-
norum.
Concelebratio. Facultas concelebrandi non videtur amplianda. Etenim
merita et favores spirituales quae fidelis adipiscitur per assistentiam ad Mis-
sam concelebratam a decem sacerdotibus eadem sunt ac merita et favores
quae sibi adipiscitur assistendo ad Missam celebratam ab uno tantum sa-
cerdote. Concelebratio igitur minuit haec merita inter fideles.
Ulterius, fructus Missae de quibus mentio est apud Patres et enume-
rantur a Ven. Beda, producuntur iidem in decem Missis celebratis separatim
et in una Missa concelebrata simul a decem sacerdotibus. At fideles, etiam
non illiterati et qui nullimode dubitant de validitate aut de licentia Missae
concelebratae, difficulter hoc intelligunt. Sunt inter eos qui quaerunt utrum
Missa concelebrantis qui recepit eleemosynam sit omnino et undequaque
aequalis, quoad profectus salutares et utilitates spirituales, Missae celebra-
tae ab uno tantum sacerdote. Nunc autem propter diffusionem cultus eucha-
ristici, necessaria videtur concelebratio in Sanctuariis magni nominis ut
Lourdes et in Congressibus eucharisticis internationalibus.
Semper vero vitandi abusus. Sunt revera regiones in quibus stabilita
fuit concelebratio cum limitationibus et sub conditionibus ita necessariis ut
concelebrans amitteret ius ad eleemosynam recipiendam si eas non impleret.
At statim irrepsit abusus quatenus limitationes evanuerunt atque conditio-
nes obliteratae sunt.
80
REV.Mus P. D. GABRIEL SORTAIS
Abbas generalis O.C.R.

Canon 44. Placet iuxta modum. Loco textus, qui nunc habetur, le-
gatur:
a) ad Missam Chrismatis, feria, V in Coena Domini;
b) ad Missam conventualem et ad Missam principalem in ecclesiis ub1
plures sacerdotes adsunt, quorum singularis celebratio ad utilitatem fidelium
non requiritur, salva semper cuiusque sacerdotis libertate individualiter ce-
lebrandi, non tamen in eadem ecclesia eodemque tempore;

18 (II)
274 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

c) ad conventus sacerdotum, ubi singulae Missae sine incommodo

celebrari nequeunt;
d) ad extraordinarias celebrationes festivas (occasione synodi dioe-
cesanae, visitationis pastoralis, etc .... ).

81
Exe.Mus P. D. IOSEPH SOUTO VIZOSO
E pisco pus Palentinus

1. Ad n. 37, in pag. 175, de ordinis Missae instauratione. Toto corde

adhaereo votis quorundam Patrum sive de mentione universali « omnium
hominum » in oblatione hostiae; sive de invocatione S.ti Ioseph, saltem in
oratione « Communicantes », immediate post mentionem beatissimae Virgi-
nis Mariae; sive de Missa finienda, saltem diebus festis, statim post benedic-
tionem sacerdotis celebrantis; sive etiam de praeparatione peculiarium formu-
larum Missae pro quibusdam adiunctis, exempli gratia, in ordinatione sacer-
dotum, in ·Congressibus aliisque coetibus finalitatis apostolicae.
Speciatim vero propono ut peculiaris Praefatio conficiatur pro Missa
de Sanctissimo Sacramento; nunc enim, ut notum est, praefatio communis in
ea adhibetur.
2. Ad n. 38, in eadem pag., de lectionibus in Missa. Ut thesauri biblici
magis aperiantur fidelibus, opportuna mihi videtur restauratio pristini moris,
iuxta quam in Missa, in liturgia verbi, tres lectiones Sacrae Scripturae lege-
bantur aut cantabantur, nempe prima ex Veteri Testamento, secunda ex
Epistolis Apostolicis, tertia ex Sancto Evangelia..
3. Ad n. 39, in eadem pag., circa Homiliam. Ne cui forte suspicio oria-
tur de suppressione aut attenuatione obligationis Homiliae faciendae in po-
sterum, expedite censeo anteponere verbum praecepta ad verbum homilia.
Commendari autem iuvat mandatum Concilii Tridentini, in cap. VIII,
sess. XXII, de « frequenti explicatione, inter Missarum celebrationem, my-
sterii augusti sacrificii ex his quae in Missa leguntur ». I ta quidem magis
conscia et actuosa efiiceretur fidelium participatio.
4. Ad n. 43, in pag. 176. Verbum « intrinsece », in lin. 14 positum, mi-
nus aptum apparet, ideoque vel excludendum vel aptiori vocabulo substi-
tuendum videtur.
5. Ad eundem n. 43, in eadem pag., de praecepto Missae festivae. Pro-
ponere audeo, immo et enixe rogo, ut aliquatenus immutetur lex ieiunii
eucharistici in favorem sacerdotum qui diebus dominicis et festis de prae-
cepto bis aut etiam ter litare debent in distinctis paroeciis sibi commissis:
nempe ut liquidum non alcoholicum sumere possint una hara ante subse-
quentem propriam communionem, ita ut hora praescripta ieiunii non usque
ad initium Missae secundae aui tertiae computetur, sed protrahatur ad prae-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 275

visum tempus propriae communionis, sicut pro fidelibus communicaturis

supputatur.
Ratio est quia plures paroeciarum curatores, praesertim in lads rurali-
bus et montanis tempore hiemali, magna frigiditate affecti, ex pluvia, nive
et aeris temperie, multoties novam Missam incipere tenentur antequam hara
integra discurrerit a fine Missae praecedentis; itaque adhuc ieiuni et cele-
brate et praedicare Homiliam debent.
Porro his in casibus aliisque similibus, multum proficeret sumptio ali-
cuius liquidi calidi, quo valde denuo litaturi dupliciter reficerentur. Cuius
quidem exceptionis absque dubio, meo iudicio, digni sunt aestimandi.

82
Exe.Mus P. D. CONSTANTINUS STELLA
Archiepiscopus Aquilanus

Opportunitas vel necessitas inserendi instructionem catecheticam in ho-

milia dierum dam. vel de praecepto.
Factum. Experientia teste, multis in locis fit ut fideles, in diebus domi-
nicis et festivis de praecepto, semel tantum ecclesiam adeant ad Missam au-
diendam. Ideo animarum Pastores in angustiis versantur propter difficulta-
tem tradendi, praesertim adultioribus, instructionem catecheticam de rebus
fidei et morum. Etc.
Causae. Causae vel occasiones principales quibus homines nostri tem-
poris facile ecclesiam deserunt diebus festivis sunt: opportunitas et facilitas
itinerandi, variis locomotionis mediis, se recreandi causa; ludi sportivi in
stadiis quorum magna frequentia necessitas videtur multis; congressus innu-
meri de variis rebus, ut puta de artibus, de musica et similibus, quae omnia
in diebus ferialibus obtineri difficilius possunt ratione occupationum in la-
boribus et officiis. Etc.
Remedia. Ergo ad completam institutionem fidelibus tradendam, non
solum in re liturgica stricte dicta, sed etiam in doctrina theologica et morali,
videtur opportunum et forsan necessarium in homilia Missae inserere breves
et claras lectiones systematice explanandas ad instructionem catecheticam
completam fidelium, qui, secus, non amplius visionem universam catholicae
doctrinae acquirere possent, ut lacrimabilis experientia edocet.
Id eo vel magis opportunum (saltem quibusdam in lads) videtur, quod
fere semper evangelica lectio dominicae quamdam relationem praebet vel
praebere potest vel ad aperiendam vel ad efficaciter concludendam lectionem
de variis fidei et morum argumentis dilucidandis. Etc.
276 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

83
Exe.Mus P. D. OCTAVIUS TERRIENNE
Episcopus tit. Menelaitensis

Apres une consultation qui me confirme dans !'opinion qu'il peut ne

pas etre inutile de repeter des suggestions deja faites au cours des sessions
generales, je me permets d'exprimer humblement mes desirs au sujet de la
recitation du Breviaire et de la celebration de la Messe.
Je sais bien que ce dernier point ne concerne pas directement la Liturgie
mais il a ete aborde dans les sessions; d',ailleurs il ne me semble pas qu'il
puisse y avoir une meilleure occasion d' en parler d' apres le plan des schemas
proposes: permettez-moi done d'en dire un petit mot id.
Breviaire. A) Pour favoriser la piete et la vie interieure de ceux qui sont
tenus a la recitation du Breviaire, j'oserais demander humblement:
1) que la longueur de l' office ne depasse pas une heure de recitation
posee, non precipitee (il y a deja pour beaucoup souvent Yi h. ou 1 h. de
meditation quotidienne);
2) que le texte a reciter puisse vraiment aliment er la piete: done
a) ne pas utiliser tous les psaumes (certains peuvent tres bien fare omis);
b) mais faire un excellent choix de textes de l' Ancien et surtout du
Nouveau Testament et de hons auteurs - meme modernes - propres a
nourrir la vie spirituelle (amour misericordieux, grace, adoption, corps mys-
tique, eucharistie, charite, etc.);
3) grande latitude donnee a l'Eveque pour accorder permission de
s'acquitter de !'obligation du breviaire recite « in lingua vernacula » pour
le bien spirituel de celui qui est tenu a cette recitation et qui peut en profiter
beaucoup plus dans sa propre langue.
Messe. B) Au sujet de la celebration de la Sainte Messe. je desirerais
demander humblement que:
a
1) l'on puisse celebrer n'importe quelle heure en gardant seulement
la loi actuelle du jeune eucharistique.
Raison: experience de plus de 30 ans de Mission pendant lesquelles
j'ai souffert du fait que les missionnaires ne pouvaient avoir de facultes plus
etendues sur un tel point de discipline ecclesiastique.
2) J'oserais meme demander humblement que la loi actuelle du jeune
eucharistique ne soit pas obligatoire dans sa teneur stricte: a) la loi de l' heure
entiere pourrait ne pas etre observee dans toute sa rigueur en ce qui con-
cerne les boissons non fermentees s'il y avait une raison serieuse, non pas
une raison grave necessairement, evidemment; b) les trois heures ne seraient
pas a garder strictement non plus s'il s'agissait de nourriture, pourvu qu'il y
ait une cause raisonnable - pas grave, evidemment - pour reduire l'inter-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 277

valle entre le repas et la celebration de la Ste Messe. (Une grande reduction

de l'intervalle pourrait demander une cause plus grave, mais une reduction
de 1 h. ou 1 Yz h. pourrait etre permise pour une simple cause raisonnable,
non grave).

84
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS TORTORA
Episcopus tit. Liviensis, prael. null. S. Luciae

Trado, scripto, duas animadversiones in cap. II:

1. Cum hodie ignorantia religiosa sit satis diffusa et perplurimi fideles
solent accedere ad ecclesiam fere unice in diebus dominicis et festis de prae-
cepto, ita ut sit unica occasio, in istis diebus, illos docendi, mihi videtur
can. 39 cap. II ita proponere: « Homilia tanquam pars ipsius Liturgiae valde
commendatur, et diebus dominicis et festis de praecepto iubetur iuxta deter-
minationes Ordinarii loci (quoad tempus, Missas, argumentum).
2. Optime dictum est in can. 43 cap. II: « Liturgia Missae duabus par-
tibus constat, liturgia nempe verbi et eucharistiae. Hae duae partes intrin-
sece coniunguntur etc. ». Proinde ad inculcandam integram obligationem ex
parte fidelium ita proponerem: « Proinde animarum pastores, in catechesi
tradenda, fideles sedulo exstruant de obligatione integrae Missae interesse ».

85
Exe.Mus P. D. DOMINICUS VALERII
Episco pus Mar so rum

Quamquam haec mea verba fortasse supervacanea erunt, tamen mihi

scribenda videntur et ad commissionem de S. Liturgia mittenda.
1. Quoad S. Missam. Nihil mali si quid novi additur et si lingua vernacula
adhibetur in ea parte quae didactica appellatur. Certe, ad vitandam confu-
sionem, cavendum est ut textus versionis sit idem pro unaquaque lingua.
In Canone vero, quern semper immutabilem ~ declaravimus, omnis mutatio
esset inutilis, immo damnosa quia daret causam apud nostrum populum facile
opinandi omnia denique ex arbitrio nostro dependere.
Ceterum, Canon, uti est, locum relinquit personali devotioni, quae etiam
fovenda est.
Quad si in quibusdam regionibus usus linguae latinae prorsus impossi-
bilis est, concedi potest Conferentiis episcopalibus decernendi, cum approba-
tione Apostolicae Sedis, quod rectum iudicatur.
2. Quoad concelebrationem. Erit valde conveniens in Coena Domini
et in conventibus sacerdotum, praesertim occasione peregrinationum et exer-
citiorum spiritualium.
278 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3. Quoad communionem sub utraque specie. Admitti potest in sacris

Ordinationibus, cum magno omnium solatio et sine ullo periculo.
4. Quoad Sacramenta et sacramentalia. Lingua vernacula etiam apud
nos praeferenda videtur, quo magis fructuosa sit fidelium participatio. At-
tamen, ad formulas sacramentales quod attinet, melius videtur uti lingua
latina.
5. Quoad officium divinum. Curandum est ne brevius fiat. Concilium
Oecumenicum enim, nostris sacerdotibus imprimis persuadere debet nullo
modo minuendam, sed potius augendam esse orationem, sine qua omnes
labores pastorales steriles manent. .
Quoad linguam, apud nos servetur latina. Apud illos qui hanc linguam
discere non valent, permiuatur usus linguae vernaculae.
In huiusmodi quaestionibus, via media, scil. via quae extrema cuiusque
generis fugit atque vetera et nova sapienter coniungit, fere omnibus episcopis
placere videtur.
Item plerique episcopi sperant a Concilio statutum iri ut quam primum
codex liturgicus praeparetur ad obtinendam necessariam unitatem in re tanti
momenti.
86
Exe.Mus P. D. ANTONIUS VARTHALITIS
Archiepiscopus Corcyrensis, Zacynthiensis et Cephaloniensis

Faveatis audire humilem opinionem unius episcopi ritus latini qui est
in Oriente in Graecia, et in medio Ecclesiae Orthodoxae laborat.
Desiderium meum est in Oriente causas et spiritum caritatis, bonarum
relationum et unionis augere. Per quod: in capite de sacrosancto Eucharistiae
mysterio mihi bonum videtur ut:
1. Communio sub utraque specie etiam laicis concedi possit, iudicio
Ordinarii. Ratio est quia fratres Orthodoxi saepe hoc i. e. communionem
sub una specie tamquam unam causam separationis consideraverunt.
2. Ut ad Missam celebrandam pane azymo aut fermentato uti pos-
sint omnes sacerdotes tam ritus latini quam ritus orientalis. Ratio: eadem
quae in n. 1 evocata est.
3. In Canone Missae etiam nomina Sanctorum Ecclesiae Orientalis ex.
gr. Sanctorum Basilii, Ioannes Damasceni etc. adiungantur. Invocationes
talium Sanctorum etiam in litaniis Sanctorum adiungi possint.
4. Ut episcopi missam cantatam ut simplices sacerdotes i. e. induti para-
mentis sacerdotalibus et non episcopalibus, sine diacono et subdiacono ce-
lebrate possint. Ratio est: penuria sacerdotum.
5. Vestimenta episcopalia simpliciora fiant. Ratio est: Inter pauperes
vivimus et exemplum paupertatis et simplicitatis dare debemus, secundum
exemplum Domini Nostri Iesu Christi qui in stabulo natus est et ut pauper
in terr a vixit.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 279

87
Exe.Mus P. D. CAESAR GERARDUS M. VIELMO
Episcopus tit. Ariassensis, vie. ap. Aysenensis

Praenotamen (pag. 175, linn. 1-16). Quaedam proponi possent ad red-

dendum textum parvae introductionis simul simpliciorem et ditiorem.
Lin. 2, post vocem « Apostolis », proponitur ut addatur: « eorumque
in sacerdotio successoribus », ob rationem doctrinalem et ad inducendam
conformitatem cum Concilio Tridentino (sess. XXII, cap. 1: Denz. n. 938).
Linn. 4, 5 et 6, formula ita aptetur ut non praetermittatur sacramentum
Eucharistiae esse gratiarum actionis et vere propitiatorium: quae voces maius
doctrinale momentum habent quam nonnullae quae ibi recensentur.
Linn. 7 ad 12, animadverti potest quod, ut fideles adstantes Missae sacri-
ficio non sint « inertes et muti », necesse est ut supprimantur vel minuantur
ea quae impediunt intelligibilitatem actionum et precum sacerdotis cele-
brantis. Quod fieri fortasse nequit, nisi structura Missae magis simplex red-
datur, eiusque lingua populo intelligibilis, et celebrantis vox perceptibilis.
Ad art. I n. 37 (pag. 175) (Ordo Missae instaurandus). Placet. Instaura-
tio tamen facienda esset iuxta criteria supra prolata, in numero vigesimo
tertio. Ideoque simplicitas rituum instauranda et, cum celebratio fit coram
populo, saltem in Missis de praecepto, intelligibilitas linguae inducenda. Con-
sultum videtur ut ipsum Sacrosanctum Concilium, probantibus Summo Pon-
tifice et omnibus Concilii Patribus, schema Missae reformatae pro romano
aliisque praecipuis ritibus paret et exhibeat. Cavendum tamen videtur, ut,
in hac generali reformatione, peculiaritates singulorum rituum supprimantur,
ut inducatur unitas forsitan excessiva, quae multis displiceret et obesset
unioni potius quam prodesset.
Ad n. 40 (pag. 175-176) (Oratio communis). Placet. Percuperem etiam
quod ex antiquis sacramentariis iterum assumantur multae Praefationes pro-
priae quae nunc desunt in ritu romano, quaeque e contra ritum ambrosia-
num decorant; percuperem tandem quod nonnullae novae Praefationes pa-
rarentur.
Ad n. 41 (pag. 176) (Lingua). Conferantur animadversiones in n. 24.
Ad n. 44 (pag. -176) (Concelebrationis usus amplificetur). Forsitan deleri
posset: « si ad singulares celebrationes aliter provideri non possit et ». Ideo-
que simpliciter esset dicendum: « Ad conventus sacerdotum, de iudicio Or-
dinarii ». Quia autem audivi nonnullos desiderantes ut huic ·numero addatur
ius concelebrandi Missam conventualem in monasteriis, sincere dicam bane
rem periculum praebere ut Superiores, ad concelebrationem obtinendam, sa-
cerdotes domi detineant, quod contradicere videtur sollicitudini pastorali
huius Sacrosancti Concilii. Unde si talis concelebratio permittetur, eidem
addenda erit rigorosa restrictio ac monitum indolis pastoralis.
280 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

De sancta Missa sine cantu celebrata.

I - Principia generalia.
1. Missa manere posset etiam prouti nunc est.
2. Quia vero multi desiderium exprimunt ut instauretur (confer n. 3 7
constitutionis de sacra Liturgia ), ea quae sequuntur humillime Sacrosancto
Concilio submittimus:
a) Generalis structura Missae, quae antiquissima est et classica vocari
potest atque perpetua, intacta servanda esset.
b) Instauratio taliter fiat ut nullimode noceat sive cantui gregoriano
sive exquisitiori musicae sacrae.
c) In instauranda Missa, prae oculis haberi deberent tum antiquitas,
tum novae exigentiae, praesertim indolis pastoralis.
d) Instauratio ergo, sub luce melioris traditionis servandae, et actuo-
sae participationis promovendae, ita peragi deberet ut, demptis omnibus
quae minus apte, temporum decursu, addita sunt, iterum in suo splendore
appareat originalis et classica Missae structura, et simul quaedam mutentur
vel introducantur, quibus christiana plebs plenius edoceatur atque efficacius
ad malum vitandum et bonum sectandum impellatur.
II - Principiorum applicatio ad singulas Missae partes.
1. De precibus antequam ad altare ascendatur:
a) Servantur: « In nomine Patris, etc. » et cruds signatio dum verba
illa proferuntur.
b) Dicitur: « Introibo ad altare Dei », sed omittitur psalmus quadra-
gesimus secundus, sicut tempore Passionis atque in Missis Defunctorum,
nam talis psalmus ad rem pertinere non videtur.
c) Dicitur: « Adiutorium nostrum », destituitur tamen signo cruds.
d) « Confiteor » recitatur, sed in forma breviori; adduntur versiculi,
recitantur preces « Aufer a nobis » et « Oramus te, Domine ».
e) Nihilominus mihi non displiceret ut, in Missa sine can tu, sacri-
ficium Eucharisticum, sicut antiquitus, inciperet per salutationem sacerdotis
ad populum (« Pax vobis » vel « Dominus vobiscum » ), consequentem re-
sponsionem populi (« Et cum spiritu tuo » ), et recitationem orationis quae
Collecta nuncupatur: praetermissis proinde omnibus quae nunc, antequam
ad altare ascendatur, dicuntur.
2. Ab Introitu ad «Credo » inclusive.
a) Introitus, signo cruds praetermisso, recitari posset ut nunc, nisi
forte reservandus videatur tantummodo Missae in cantu celebratae.
b) « Kyrie eleison » diceretur sicut nunc, nisi forte reservandus vi-
deatur Missae in cantu litatae.
c) « Gloria in excelsis » recitaretur sicut nunc; nonnulli tamen opta-
rent, fortasse non incongruenter, licet de re prorsus nova agatur, ut « Glo-
ria » per modum gratiarum actionis recitetur aut cantetur post communionem
populi, ut suo loco animadvertam.
d) « Dominus vobiscum », vel « Pax vobis », hoc loco omnino ser-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 281

vanda sunt, et, si omnibus praetermissis tune Missa inciperet, signarent prae-
cise initium actionis liturgicae.
e) Oratio, quae Collecta communiter vocatur, pariter hoc loco ser-
vanda est. Collecta ista, habitualiter non nisi una esse deberet. Ad libitum,
vel tanquam pro re gravi, ab Ordinario praescripta, alia tantum adiungi
posset sive deberet.
f) Lectiones ex Vetere vel Novo Testamento omnino serventur; im-
mo, fere omnibus fatentibus, ob rationes praesertim pastorales, melius seli-
gantur et abundantiores sint quam nunc.
g) «Munda cor meum » servari posset; attamen, in Missis sine cantu,
omittenda essent « lube Domine benedicere » et quae sequuntur.
h) Lectiones ex Evangelia eo modo seligantur atque proponantur
quo superius, pro aliis biblicis lectionibus, dictum est.
i) « Credo», ut nunc a rubricis praescribitur, recitetur.
3. Ab initio Offertorii ad Praefationem exclusive.
a) « Dominus vobiscum » iterum dicendum est.
b) Post verbum « Oremus », prex fi.delium peropportune restau-
randa est, quae praecipuas petitiones, in talibus orationibus die mortis Chri-
sti recitandis, atque in similibus orientalium supplicationibus, ad synthesim
veluti redigat. ~
c) Antiphona ad O:ffertorium, in Missis sine cantu celebratis, omitti
posset.
d) Quoad O:ffertorii orationes, quae nunc dicuntur, liceat mihi tria,
quae sequuntur, schemata possibilia humiliter proponere:
Primum schema: servetur tantummodo antiquissima ac sufE.ciens oratio,
quae apud ritum romanum « secreta » vocari consuevit, apud ambrosianos
vero « Oratio super oblata ». Nihilominus instaurandae vel substituendae
essent quaedam secreta minus bene redacta, sub luce antiquorum Sacra-
mentariorum atque ex consideratione rationum doctrinalium vel pastoralium.
Iuxta hoc primum simplicissimum schema, ergo, panis et vini oblatio, per
elevationem hostiae et calicis simul peragenda, secumferret unice recitatio-
nem orationis sic dictae « secretae », qua praecise exprimitur oblatio illo-
rum elementorum Deo, ac petitur ut dona ipsi oblata acceptare dignetur,
ac dein consecrate, ad omnium spirituale simul ~t corporale, temporale
atque aeternum bonum.
Secundum schema: Iuxta hunc procedendi modum, servaretur, uti nunc,
separata panis et vini oblatio; servarentur pariter orationes « Suscipe sancte
Pater », « Deus qui humanae substantiae », « Offerimus tibi, Domine », et
supradicta secreta. Supprimerentur ergo orationes: « In ·spiritu humilitatis »,
« Veni sanctifi.cator », psalmus « Lavabo », « Suscipe sancta Trinitas » et
« Orate fratres ».
Tertium schema: Iuxta hunc procedendi modum, omnia ut nunc ser-
varentur, suppressa tantummodo oratione « Suscipe sancta Trinitas ».
282 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In Missis sine cantu, aut non solemnibus, fortasse omitti posset lotio
manuum, stante ipsius actuali forma nimis diminuta seu contracta.
4. De Canone, seu a Praefatione usque ad « Omnis honor et gloria. Per
omnia saecula saeculorum. Amen ».
Procul dubio Canon universus accuratissime instaurandus esset; it,a ut,
demptis additionibus vel interruptionibus, quibus temporum decursu a pri-
stina unitate et simplicitate structurae aliquatenus discessit, ad pristinam
perfectionem feliciter rediret. Quae instauratio facienda es set sub luce et
historiae liturgiae romanae et anaphorarum orientalium. Uno verbo: felici-
ter reconstrui deberet unica illa prex gratiarum actionis, consecrationis, obla-
tionis Corporis et Sanguinis Domini, petitionis descensus Spiritus Sancti
super ipsum sacrificium, super fideles, super omnes et omnia elementa: in
cuius unicae precis conclusione, populus acclamaret magna voce «Amen».
I ta iterum ascenderetur ad unicam illam mirificam precem de qua Sanctus
Iustinus martyr, in prima Apologia sua, loquitur; et clarius appareret unitas
seu concordia, non tantum quoad doctrinam sed etiam quoad generale sche-
ma, inter romanum et ambrosianum canones ita instauratos, et paene innu-
meras fratrum orientalium, sive unitorum sive separatorum, anaphoras. Quae
instauratio influxum ordinis pastoralis procul dubio, ut arbitror, secum-
ferret. Si autem Sacrosanctum Concilium, Spiritus Sancti instinctu ductum,
a tanto instaurationis opere iudicabit esse abstinendum, omnia servari po-
terunt sicut nunc, mutatis aut suppressis tantummodo his paucis quae se-
quuntur:
a) Praefatio servari ergo posset ut nunc; congruum tamen videtur
ut dare dicatur, atque in libris Missalibus indicetur, per Praefationem inci-
pere Canonem, sicut apud fratres nostros orientales. Insuper, ex antiquis sa-
cramentariis, muha.e Praefationes romatiae, tantum apud ambrosianos nunc
servatae, iterum assumi possent, ut in Missalia introducantur, praesertim
pro nonnullis anni liturgici temporibus, solemnitatibus aut communibus.
Quaedam praefationes insuper ex novo condi possent, uti laudabiliter pro
Sacri Cordis et Christi Regis festivitate factum est.
b) Commemoratio pro vivis. Consultum mihi videtur ut ista comme-
moratio ita transferatur, ut praecedat commemorationem pro defunctis, sicut
etiam advertitur in anaphoris orientalibus.
c) Communicantes. Fortasse auferri possent quaedam sanctorum no-
mina ut Chrysogonus, Ioannes et Paulus, Cosmas et Damianus: introduci
vero nomina sancti Ioseph et quorumdam summorum sanctorum orientis
vel occidentis; pro singulis nationibus autern et ordinibus religiosis inseri
respective posset Protectorum vel Fundatorum mentio.
d) «Nobis quoque peccatoribus ». Ab hac oratione demi possent
fortasse nomina sanctorum Alexandri, Petri, Marcellini, Anastasiae, ut vel
nihil ponatur vel mentio quorumdam sanctorum maioris momenti pro uni-
versa vel pro occidentali Ecclesia.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 283

e) Verba « Omnis honor et gloria » iterum unienda essent verbis

« Per omnia saecula saeculorum »; et populus acclamare deberet: « Amen ».
5. Ab Oratione dominica usque ad finem Missae.
a) « Pater Noster », in Missis sine cantu, semper recitari posset tota-
liter a sacerdote una cum adstantibus.
b) Ex oratione «Libera nos » auferri possent nomen S. Andreae et
deosculatio patenae.
c) Embolismus et eius conclusio recitari possent manibus iunctis, prae-
termissa omni alia caeremonia.
d) Fractio hostiae peragi posset nihil dicendo; commixtio supprimi
posset; et sacra hostia, in duas tantum partes fracta, statim collocanda esset
super patenam.
e) « Pax Domini sit semper vobiscum » recitari posset fade ad po-
pulum conversa; ita tamen ut, quando altare populum non respicit, celebrans
terga non ad Hostiam sanctam sed ad evangelii cornu vertat.
f) « Agnus Dei » etiam tertia vice, sicut antiquitus et nunc in Coena
Domini, concludendum esset verbis « miserere nobis », comitante pectoris
tunsione.
g) Tres orationes (« Domine », « Domine Iesu », « Perceptio ») et
quaedam formulae breviores, quae communionem praecedunt, omitti pos-
sent; et hoc sive quia « Pater Noster » sufficiens et completa ad Commu-
nionem praeparatio censenda est, sive quia ipsarum forma, non pluralis
sed singularis, meliori liturgico usui contradicere videtur.
h) Ideoque, dicta ultimo « Agnus Dei », sacerdos genuflectere posset,
et dein, stans et manibus iunctis, dicere unicam formulam, exempli gratia:
« Corpus et Sanguis Christi prosit nobis in remissionem peccatorum et in
vitam aeternam ». Quae formula ex evangelio aliqualiter desumitur et in
liturgiis orientalibus, verbi gratia in byzantina, aliquatenus invenitur. Sumpto
sacra Sanguine, sacerdos, manibus iunctis, per aliquot momenta, posset in
devota adoratione persistere.
i) Antiphona ad Communionem, in Missis sine cantu, omitti posset.
Antequam Corpus Domini sacerdos fidelibus praebeat, ad populum con-
versus, dicere posset unam tantum brevem formulam, ut verbi gratia: « Cor-
pus (et Sanguis) Christi prosit vobis in remissionem peccatorum et in vi tam
aeternam. Amen », omissis omnibus aliis precibus; quia humilitatis prote-
statio et veniae petitio iam egregie continentur et exprimuntur in oratione
dominica « Pater Noster ». Cum ergo Eucharistiam fidelibus praebet sacer-
dos, vel nihil <licit vel ambrosianam formulam: « Corpus Christi», respon-
dente fidele « Amen ».
l) Ob rationes pastorales nonnulli petunt ut, statim post Communio-
nem, tanquam gratiarum actio, aliquid in Missa recitetur vel cantetur. Iuxta
antiquum morem decantari aut did deberet Psalmus quidam cum antiphona
ad Communionem connexus; nonnulli tamen petunt ut « Gloria in excelsis
Deo » hue transferatur. Quae translatio est nova, sed sua pastorali efficacia
284 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

destituta non videtur. Nihilominus, ob rationes satis traditionales, cantus

« Gloria in excelsis » non esset hue transferendus in Missis de Nativitate
Domini et de Vigilia Resurrectionis.
m) Ablutiones peragendae essent sicut nunc, sed aqua tantum adhi-
bita, et omissis duabus predbus quae nunc redtantur.
n) Calice de more composito, sacerdos dicet: « Dominus vobiscum »
et orationem, quae Postcommunio vocatur, redtabit.
o) Ad medium altaris reversus, osculum omittet, ad populum se ver-
tet, « Dominus vobiscum » dicet, altare deosculabitur, et de more benedic-
tionem, comitantibus consuetis verbis, populo impertietur; qua expleta, ma-
nibus iunctis, dicet: « Ite, Missa est ». Statim descendet, genuflectet seu
caput inclinabit, et in sacristiam revertet, omnibus aliis omissis.
Appendix prima: De genufiexionibus.
Hae tan tum genuflexiones servandae videntur:
a) in accessu ad altare, si ibi Sanctissimum Sacramentum servetur;
b) ad « Et incarnatus est »;
c) in quibusdam epistolarum vel evangeliorum lods, sicut nunc;
d) statim post consecrationem Corporis et post consecrationem San-
guinis.
e) antequam Corpus et Sanguinem Domini sumat; si Sanctissimam
Eucharistiam fidelibus praebeat, semel ante et semel post distributionem;
f) recedens ab altare, ut dictum est supra.
Appendix secunda: De signis crucis.
Haec tan tum signa cruds peragenda in posterum viderentur:
a) in initio, cum didtur « In nomine Patris ... »;
b) ad Evangelium, ut nunc;
c) ad «Te igitur », semel tantum, cum didtur « benedicas »;
d) ad « Qui pridie », et ad « Simili modo », cum respective didtur
« benedixit »;
e) ad « Per quern omnia », cum dicitur « benedids »;
/) in fine Missae, cum sacerdos populo benedidt.
Omnia alia cruds signa, ergo, praeter ista praedicta, omitti in posterum
deberent.
Appendix tertia: De Missa quae in cantu celebratur.
1. Ea omnia valent quae supra dicta sunt de Missa sine cantu celebrata,
quoad orationes, genuflexiones et cruds signa.
2. Omnia quae canuntur seu redtantur a diacono, subdiacono, clerids,
schola vel populo, nullimode redtentur a celebrante, .qui tantummodo ea
auscultet.
3. Quia processio, qua ad altare acceditur, fit comitante cantu Introitus,
fortasse opportunum esset ut sacri ministri, statim ac ingressi fuerint pre-
sbyterium et debitam reverentiam praestiterint, illico ad altare ascendant
seu accedant, celebrans eum deosculetur atque ad incensationem deveniatur.
4. Incensationes, quoad numerum (in initio, ad offertorium, ad consecra-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 285

tionem) servari possunt ut nunc. Nihilominus omitti possent verba psalmo-

dica comitantia incensationem ad offertorium; ipsae autem incensationes su-
per oblata, ad simpliciorem formam reduci possent: nempe ad unicum cruds
signum super panem simul ac vinum. Pariter incensatio choralium ad sim-
plicem formam reduci posset: nempe ad incensationem superioris et ad com-
munem et unicam incensationem, prius ad chorales ad latus Evangelii, dein
ad latus epistolae positos, ac tandem ad populum.
5. Velum humerale, cum omnibus connexis caeremoniis, omitti posset
in Missa; consequenter subdiaconus sistere deberet vel a dextris vel a si-
nistris, vel in plano.

88
Exe.Mus P. D. ANTONIUS GREGORIUS VUCCINO
Archiepisco.pus tit. Aprensis

Emendationes proponuntur.
1. In titulo capitis, forsan melius: « De Sacr ... Euchar ... Sacramento ».
Nam Eucharistia numeratur inter septem Sacramenta.
2. In Prooemio. Character biblicus non apparet suflicienter. Potest for-
san emendari sequenti modo: « Quod pertinet ad naturam Sacrosancti
Eucharistiae Sacramenti memoranda sunt hie verba illa Apostoli ad Corin-
thios: "·Ego enim accepi a Domino quod et tradidi vobis, quoniam Domi-
1

nus Iesus in qua nocte tradebatur accepit panem et gratias agens fregit et
dixit: Accipite et manducate, hoc est corpus meum, quod pro vobis tra-
detur, hoc facite in meam commemorationem. Similiter et calicem post-
quam caenavit, dicens: Hie calix novum testamentum est in meo sanguine,
hoc facite quotiescumque bibetis in meam commemorationem. Quotiescum-
que enim manducabitis panem hunc et calicem bibetis mortem Domini an-
nuntiabitis donec veniat" (1 Cor. XI, 17 ... ) ».
Insuper, in Epistola ad Hebraeos legitur: « Si enim sanguis hircorum
et taurorum et cinis vitulae aspersus inquinatos sanctifi.cat ad emundationem
carnis, quanto magis sanguis Christi, qui per Spiritum Sanctum semetipsum
obtulit immaculatum Deo, emundabit conscientiam nostram ab operibus
mortuis, ad serviendum Deo viventi » (Ad Hehr. VIII, 13 ).
Unde rite instruantur fi.deles de vera natura huius Sacramenti quod est
commemoratio et repraesentatio Sacrifi.cii Corporis et Sanguinis Christi, « qui
per Spiritum Sanctum semetipsum obtulit immaculatum Deo », simulque
participatio ad Sacrifi.cium Christi per sumptionem Corporis et Sanguinis
eius.
Inculcandus est insuper mentibus fi.delium multiplex finis sacrifi.cii eu-
charistici, quad est latreuticum, propitiatorium, eucharisticum scilicet gra-
tiarum actio et impetratorium mediante quo Christus, Mediator noster, obti-
net a Patre suo, per traditionem suae Carnis et sui Sanguinis, permultas
286 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

gratias ad fovendam vitam christianam necnon fraternitatem in Christo, ut-

pote sacra Eucharistia est « Sacramentum caritatis et vinculum unitatis ».
Quapropter Sacrosanctum Concilium ut sacrificio Missae plenam pasto-
ralem eflicaciam restituat, etiam in forma rituali, ea quae sequuntur decernit.
N. 38. (Lectiones in Missa). Post ultimum verbum « praelegatur » potest
adiungi: « Ad libidinosas inventiones praecavendas pertin et ad Ordinarium
huiusmodi lectiones rite ordinare ».
N. 39. (Homilia). Loco« valde commendatur » (lin. 26) ponatur « omnino
praecipitur » et post verba « festis de praecepto » ponatur « et quotiescum-
que adest concursus populi) certis raris casibus exceptis ».
N. 40. ( Oratio communis ). Post verba « in sublimitate sunt (lin. 4,
pag. 176) additur: «Ad praecavenda vero incommoda ad Ordinarium perti-
net praecipere subditis suis ordinem servandum in oratione communi ».
N. 43. (Praeceptum Missae festivae). Ante verbum « festivae » ponatur
« dominicalis ». Loco verbi « intrinsece » (lin. 14) ponatur « liturgice ». Et
post verbum « celebrationi » (lin. 17) addantur loco « intersint » verba se-
quentia « debent interesse ».
N. 44. Concelebrationis sacramentalis (Usus amplificetur). Ad litt. b)
« ad conventus vel sacerdotum vel episcoporum de iudicio Ordinarii ».
N. 46. (Ritus concelebrationis). Ad litt. a), post verba « vestibus sacer-
dotalibus », tollantur haec « aut saltem alba et stola » et prosequatur sic:
« induti) ad praecavendam adstantium mirationem ».
Ad litt. b) Post verba « simul dicendarum » (lin. 2, pag. 177) adiun-
gantur « exceptis introitu) Kyrie eleison) Gloria) Credo) offertorio) praefa-
tione) canone et ultimo Evangelia quae integre ab omnibus concelebrantibus
dicuntur ».
Ad litt. d) Loco « solus celebrans principalis » ponatur « Omnes conce-
lebrantes aliquos gestus faciant et populum benedicant et haec omnia de iudi-
cio Ordinarii ».
Complementa:
Primum. (De Sacra Eucharistia a laicis administranda). Deficiente sacer-
dote vel diacono licet personam laicam, a pluribus commendatam, Sacramen-
tum Eucharistiae administrate fidelibus in adversis versantibus circumstan-
tiis et hoc relinquatur iudicio Ordinarii.
Secundum~ (De ieiunio ). Ut e media tollantur vera incommoda quae e
vigente lege de ieiunio eucharistico oriuntur, permittitur omnibus tam sa-
cerdotibus quam laicis, saltem una hara ante Missam, usus cibi et potus
alcoholici.
T ertium. Propter rationes graves ab Ordinariis locorum constituendas
permittitur celebratio Missae in quacumque hara diurna vel nocturna.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. II DE LITURGIA 287

89
Exe.Mus P. D. IOANNES B. ZOA
Archiepiscopus Yaundensis

L'Episcopat d'Afrique, Madagascar et Iles adjacentes, me charge de venir

vous presenter ainsi qu'aux em.mes cardinaux du Conseil de Presidence nos
excuses les plus sinceres pour !'intervention faite ce matin au nom de nous
taus.
Le « Relator », son excellence mgr Van Cauwelaert, ER de Inongo, n'a
pas respecte notre mission et notre volonte. Nous ne reconnaissons que le
passage sur la concelebration; le reste, id est: !'introduction et la derniere
partie ne sont pas de nous.
Nous desapprouvons et nous deplorons vraiment et en particulier la der-
niere partie de son intervention qui est polemique « quad ad rem non per-
tinet ». Nous deplorons aussi le ton sur lequel cela a ete dit.
Veuillez done, excellence reverendissime, vous faire notre interprete
aupres des membres du Conseil de Presidence, et agreer !'expression de notre
profond respect.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV
7 novembris 1962

19 (II)
 CONGREGATIO GENERALIS XIV
7 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius generalis S. Concilii:

Praeest hodiernae congregationi generali em.mus ac rev.mus D.
card. Normannus Gilroy, arch. Sydneyensis.
Audiant omnes! Post disceptationem cap. III, habebitur disceptatio
cap. IV; deinde circa capp. V, VI, VII, VIII, disceptatio fiet una
simul.
Post schema de sacra Liturgia, incipiet disceptatio de constitutione
dogmatica de fontibus revelationis, quae est prima in libro distributo.
Rogantur omnes Patres petitiones loquendi tempore opportuno exhi-
bere.
Loqui petierunt circa cap. III in hac hodierna congregatione exc.mi
Domini: Petrus Rouge, ep. coad. Nemausensis in Gallia; Florentius
Angelini, ep. Messeniensis in Italia; Ioseph Arneric, ep. Sibenicensis
in Iugoslavia; Gulielmus Kempf, ep. Limburgensis in Germania; Cle-
mens Isnard, ep. Neo-Friburgensis in Brasilia; Hildefonsus Sansierra,
ep. aux. S. Ioannis de Cuyo in Argentina; Gulielmus Connare, ep.
Greensburgensis in Statibus Foederatis Americae Septemtrionalis; Aloi-
sius Faveri, ep. Tiburtinus in Italia; Antonius Mistrorigo, ep. Tarvi-
sinus in Italia; Aurelius Del Pino, ep. Illerdensis in Hispania; Ioseph
Sibomana, ep. Ruhengeriensis in Ruanda; Franciscus Peralta, ep. Vic-
toriensis in Hispania; Adrianus Djajasepoetra, arch. Djakartanus in In-
donesia; Gulielmus Bekkers, ep. Buscoducensis in Neerlandia; Carolus
Wojtyla, ep. vie. cap. Cracoviensis in Polonia; Gulielmus Van Bek-
kum, ep. Rutengensis in Indonesia; Eugenius D'Souza, arch. Nagpu-
rensis in India; Alcides Mendoza, ep. aux. Abancaiensis in Peruvia;
Andreas Wronka, ep. tit. Vatarbensis in Polonia; Ioseph Malula, ep.
aux. Leopoldpolitanus in Congo; Vincentius Gonzalez, arch. Mana-
guensis in Nicaragua; Ferdinandus Romo, ep. Torreonensis in Mexico;
Fidelis Garcia, ep. tit. Sululitanus in Hispania; Aemilius Tagle, ep. Val-
lis Paradisi in Cile.
292 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

1
Exe.Mus P. D. PETRUS ROUGE
Episcopus tit. Gisipensis} coad. Nemausensis

Venerabiles Patres}
Ad art. 57: de Unctione infirmorum. 1
Merito quidem optatur ut Sacramentum quod communiter « Extre-
ma Unctio » nuncupatur deinceps « Unctio infirmorum » vocari et gra-
viter aegrotantibus dari possit.
Rationes historicae et pastorales hac in re iam a delegato episcopa-
tus Venezuelensis allatae sunt.
Attamen, forte sunt Patres qui opinionem teneant, quod illa mu-
tatio ·nominis Sacramenti et disciplinae contraria sit doctrinae Sanctae
Synodi Tridentinae, sess. XIV.
Sic autem respondeo:
1. Haec mutatio plene concordat cum mente ipsius Concilii Tri-
dentini. Nam in schemate doctrinali Patribus conciliaribus proposito,
aflirmabatur, secundum mentem aliquorum theologorum Medii Aevi,
quod Sacramentum Extremae Unctionis morientibus tantum reservari
debuisset.
Sancta Synodus textum illum consulto modificavit, dedarando quod
illis vero praesertim administrandum est, qui tam periculose decumbunt,
2
ut in exitu vitae constituti videantur ...
2. Traditio evangelica necnon praxis primitivae Ecclesiae dare de-
rnonstrant quod illud Sacramentum intimam connexionem habet cum
ministerio caritatis Christi erga infirmos, et cum missione Apostolis suis
data praedicandi adventum Regni Dei, et ungendi infirmos ut sanaren-
tur. Talem connexionem Sancta Tridentina Synodus etiam dare af-
fir.1)1avit.
Hoc o:fficium caritatis cum suis effectibus spiritualibus et etiam cor-
poralibus manifeste dedaratur in epistola S. Iacobi (5, 14-15), quam
omnes Patres bene in memoria tenent. Secundum Concilium Triden-
tinum (sess. XIV, can. 1; Denz. 926 ), in illo textu promulgatum fuit
ab Apostolo Sacramentum a Christo institutum.
3. Item Sacra Tridentina Synodus in canone secundo dicit quod
Sacramentum illud ad infirmos alleviandos institutum fuit, et in capite
secundo (de effectu huius Sacramenti) addidit quod sanitas corporis,
ubi saluti expediretur, etiam interdum obtineri potest.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 293
3
4. Lex orandi, lex credendi. In rituali romano ... orationes, quae
unctionem corporis sequuntur, hanc sanitatem corporis cfarissimo modo
implorant; hoc autem inutile esset, vel ridiculum, si Sacramentum so-
lummodo in instante mortis administrari deberet. Patet ergo quod Ec-
clesia, in sua oratione publica, minime assertiones theologorum subse-
cuta est.
5. Tandem ex experientia nostra pastorali clarissime novimus quod
nomen istud: Extrema Unctio, et praxis ecclesiastica saltem in nostris
regionibus, multos info-mos et eorum familiares ab illo Sacramento re-
cipiendo saepius avertunt, et frequenter etiam pastores prohibent ne
4
ad aegrotantes accedere possint...
Ad art. 59: Ritus Sacramenti.
Ut ratio fideliter habeatur reverentiae ritui sacramentali debitae,
et diversarum conditionum infirmorum, qui hoc Sacramentum recepturi
sunt, et consuetudinum quae iam ab Ecclesia probatae fuerunt, deberet
ritus huius Sacramenti a Conferentiis episcopalibus determinari et a
Sancta Sede approbari.
Optandum foret, ut prima oratio, quae unctiones sequitur, ad suum
pristinum locum reducatur, id est ante unctiones, in quantum infirmos
ad paenitentiam et ad spem christianam optime disponit.
Similiter optandum foret ut aliqua oratio in mentem infirmorum
evocet valorem redemptionis, qui in omni dolore continetur, cum pa-
tienter cum Christo sustinetur.
Ad art. 60: I teratio Sacramenti.
Si Unctionem sacram administrate licet graviter aegrotantibus, se.
quitur quod etiam iterari posset. Sane hoc ab hodierna disciplina prohi-
betur. Attamen, traditionalis usus unctionis infirmorum olim ampliore
modo in Ecclesia vigebat, et ideo, etiam hodie, Ecclesia concedere pos-
set facultatem iterationis Sacramenti, quando bonum spirituale infir-
morum eius receptione valde promoveretur. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Nomen et natura Sacramenti. 2

Hie simul af-
ferre liceat et textum Patribus Concilii Tridentini propositum et textum ipsius
Concilii.
Textus Patribus propositus Textus Concilii (Denzinger 910)
Declaratur etiam non esse hanc Declaratur etiam esse bane unctio-
unctionem nisi infirmis adhibendam nee nem infirmis adhibendam, illis vero
illis quidem omnibus, ut .ecclesiae tra- praesertim, qui tam periculose decum-
ditio nos edocet sed illis dumtaxat qui bunt, ut in exitu vitae constituti vi-
tam periculose decumbunt ut in exitu deantur.
vitae constituti videantur. Quare me-
rito et extrema unctio et exeuntium
294 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sacramentum nuncupatur, quod non- U nde et sacramentum exeuntium

nisi extreme laborantibus et cum morte nuncupatur.
congredientibus atque hinc ad Domi-
num migrantibus salubriter adhibeatur.
Quod si infirmi post susceptam Quad si infirmi post susceptam
hanc unctionem convaluerint, iterum hanc unctionem convaluerint, iterum
huius sacramenti, quod characterem huius sacramenti subsidio iuvari pate·
non imprimit, subsidio iuvari poterunt runt cum in aliud simile vitae discri-
cum in baud dissimile vitae discrimen men inciderint.
inciderint.
Circa discussionem in Concilio videri potest F. Cavallera, Le decret du Concile
de Trente sur la penitence et l'extreme-onction, Bulletin de litterature ecclesias-
tique, 39 (1938), pp. 3-29.
Sicut bene exponitur in nota 11 schematis, omnes periti historiae doctrinarum
norunt dilationem Unctionis sacrae ad ultima momenta in usum venisse circa
saeculum x.
3
(Cf. Rituale Romanum, T. VI, cap. 2, n. 12 ante finem: « ... ut famulum
tuum ab aegritudine liberatum et sanitate donatum, dextera tua erigas, virtute
confirmes, potestate tuearis, atque Ecclesiae tuae sanctae, cum omni desiderata
prosperitate restituas ». Cf. etiam orationes praecedentes et benedictionem Olei
infirmorum feria V in Coena Domini).
4
Ad art. 58: Collatio Sacramenti. Ordo propositionis respondet doctrinae
S. Thomae et sanctae tridentinae synodi, ut apparet ex nota 12, pag. 183.
Testantur revera hagiographi (multa exempla allata sunt ab A. Chavasse, Etude
sur l'onction des infirmes dans l'Eglise latine du III au XI siecle, Tome I, Lyon
1942, pag. 195), cum de fine sanctorum hominum tractant, quod illi primum
sanctam Unctionem, et deinde Viaticum, receperunt.

2
Exe.Mus P. D. FLORENTIUS ANGELINI
E piscopus tit. Messeniensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres,

Liceat mihi. .. 1 aliqua dicere de unctione infirmorum prout propo-
nitur in schemate (pag. 181, art. 57). Supervacanea est plena assentio,
immo et plausus, ob mutatum, iure merito, nomen, non solum, sed ob
novam inductam disciplinam huius Sacramenti, ut - tandem aliquan-
do - desinat haberi uti tessera viatoria, ad aeternitatem citissime du-
cens. Prospere, ideo, cedit: unctio infirmorum, recipienda statim ac
fidelis in gravem morbum inciderit, ut affirmatur in art. 57 schematis.
Fit, proinde, transitus a conceptu « periculi mortis » - de quo in Co-
dice Iuris Canonici can. 940 § 1 - ad conceptum « morbi gravis ».
Haec innovatio restituit Sacramento suam naturalem et principalem
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 295

significationem, et ipsius unctionis sublevat administrationem. Pasto-

rale officium, praesertim illorum qui curae animarum infirmorum di-
recte se tradunt, uti parochi et cappellani nosocomiorum, demonstrat
multos esse fideles qui unctionem infirmorum, tempore opportuno, dum
mentis compotes sunt, non recipere; saepe unctio infirmorum admini-
stratur sub condicione, quia infirmi extremae vitae spiritum ediderunt.
Causae multae sunt, sed non tantum ex parte fidelium propter exiguam
spiritualem formationem et propter inscientiam veritatum nostrae sanc-
tae religionis, sed etiam ex parte sacerdotum qui administrantes, fere
semper, simul cum sacramentis poenitentiae et Eucharistiae, unctioneµi
infirmorum, hanc tractant ut aliquid superfluum et minoris momenti.
Necessarium est igitur ut unctio infirmorum quam maxime accepta et
expedita efficiatur sine difficultatibus, ut ita dicam, technicis sive in ipsa
administratione sive in orationibus, reapse nimis diutinis etiamsi pul-
cherrimis. Etiam oxygenium olim dabatur tantummodo ad extremam
mortis colluctationem leniendam, nostris temporibus vero subministra-
tur non solum ad crises graviores infirmi facilius superandas, sed saepe
saepius etiam ad generales condiciones infirmi sublevandas, qua re oxy-
genium non est amplius, pro infirmis, causa psychicae perturbationis
neque causa terroris.
His praemissis haec duo proponere vellem:
1. Unctio infirmorum administretur in pluribus clinicis condicio-
nibus usque adhuc non admissis; innovatio, scilicet, admittere deberet
administrationem unctionis etiam ante graviores et peculiares chirur-
gicos interventus, exempli gratia quando agitur de cardiochirurgia, de
chirurgia thoracica et de neurochirurgia, praesertim in cerebro; sane si
necessarius est gravis et audax chirurgicus interventus non tantum ad
melius esse, sed ad vitam ipsam servandam, iam in corpore adest causa
ex qua dissolutio organismi sequitur, nempe morbus gravis; et non
solummodo morbus gravis, sed saepe adest etiam grave periculum ne
infirmus vita privetur in ipsa exsecutione chirurgici interventus, vel
mente privetur quando de chirurgico interventu in cerebro agitur.
Collatio Sacramenti prae-operatoria facilius permittit consecutionem
effectus etiam sanitatis corporis, qui dimanat utique ex sacra unctione,
sed tantummodo adiuvando causas naturales.
Ideoque optarem quod ad dubitationes tollendas, haec possibilitas
administrandi Sacramentum unctionis aegrotis etiam ante graviores et
peculiares chirurgicos interventus, authentice declaretur.
2. Altera consideratio est quoad ritum unctionis infirmorum. lam
art. 59 praevidet opportunam aptationem numeri unctionum; nunc, cum
certum sit ad valorem sacramen ti sufficere unicam unctionem in fronte,
296 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

considerandae veniunt di:fficultates quae frequenter sane comitantur

unctiones, verbi gratia pedum, quae ex qualibet rationabili causa omitti
potest, et de facto fere semper omittitur; oris et narium, ob molestiam
quam afferre potest contactus digiti, oleo madefacti, cum ista organa,
hygienica praecepta, hodie praesertim receptissima, omnino tuta exigant;
aurium, quae ob infirmi positionem, fere semper di:fficillime accessibiles
sunt.
Quis ex vobis, venerabiles Patres, poterit, non dico semper, sed
saepe, administrate sacramentum cum quinque unctionibus? Quoties
potuistis admirare infirmos, sicuti aliquando sancti in imaginibus reprae-
sentantur, cum ordinata et perfecta positione exteriori, tanquam aliquod
sculpturae opus?
Ipsa enim doctrinarum technicarumque artium, ad medicinam et
chirurgiam pertinentium incrementa, maxima quidem beneficia homini-
bus attulerunt, multiplices vero di:fficilesque curandi artes exigunt, cum
peculiari saepe infirmi corporis habitu, aut quorundam instrumentorum
applicatione, quae, perfectione ipsa qua instruuntur, et voluntate qua
applicantur, ne scilicet vi morbi etiam summae cedatur, infirmum non-
nisi in exitu vitae relinquunt.
His aliisque mul tis de causis, unction es sacrae fere numquam omnes
quinque applicantur, cum ex qualibet rationabili causa earum numerum
variate licet; eoque fit ut, quod praeter consuetudinem agebatur, iam
regula evaserit.
Propter hoc mihi videretur su:fficere unctiones tantummodo frontis
et manuum; hoc modo symbolismus quoque servatur, cum frons signi-
ficet internam activitatem, manus vero externas repraesentent opera-
tiones.
Humiliter igitur propono ut hoc Concilium decernat ordinariam
administrationem huius sacramenti consistere in unctione tantummodo
frontis et manuum, adhibita convenienti formula. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 tanquam episcopo cui concredita est cura spiritualis
infirmorum in nosocomiis Urbis degentium.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 297

3
Exe.Mus P. D. VILLELMUS KEMPF
Episcopus Limburgensis

V enerabiles Patres Concilii,

Ad ea quae rev .mi confratres Petrus Rouge et Arneric elucubra-
verunt de Sacramento Extremae Unctionis, liceat ad modum recol,.
legatoris haec animadvertere:
Sententia, secundum quam Extrema Unctio non habenda est primo
et per se Sacramentum morientium sed potius graviter iegrotantium,
utique quodammodo non est consentanea cum traditione classica Eccle-
siae, secundum quam Extrema Unctio primo et per se est Sacramentum
consummationis christianae, quo homo baptizatus tradudtur e terrena
et visibili Ecclesia in Ecclesiam beatorum. Refertur igitur ad promis-
sam salutem eschatologicam hominis, scilicet resurrectionem.
Proinde n. 57 schematis nostri pressius inculcet Extremam Unctio-
nem esse Sacramentum spei christianae, Sacramentum disponens ad
gloriam resurrectionis, Sacramentum utique consolationis et non ti-
moris.
Neganda mihi videtur quoque iteratio huius Sacramenti in eadem
permanente infirmitate, quae iteratio commendatur in schemate. Dixi.

Textus scripto traditus:

Nn. 57-69 (pag. 181): Incisum de Extrema Unctione necessario profundiore
mutatione indiget, cum ampliorem traditionem de natura et fine huius sacramenti
negligat.
Proponitur aliqua forma textus, quae in foliis appositis amplius illustratur:
N. 57 [Nomen et natura Sacramenti]. Sacramentum, quod « Unctio infir-
morum » vel etiam «Extrema Unctio » vocatur, est signum sacramentale, quo
homo christianus sub signo unctionis sacerdotalis gratia. interna roboratur, sive ad
aegritudinem salutariter ferendam vel superandam, sive ad mortem cum Christo
moriente feliciter subeundam ita, ut in vita beata salutem animae et resurrectio-
nem corporis cum Christo, Capite Corporis Mystici gloriosi resuscitato, assequa-
tur. Extrema Unctio est ergo sacramentum christianae consummationis, quo homo
baptizatus traducitur ex Ecclesia terrena visibili in Ecclesiam beatorum, ut a Chri-
sto Capite per Spiritum Sanctum paternae visioni repraesentetur.
N. 58 [Collatio Sacramenti]. Ut « sacramentum consummationis christianae »
Extrema Unctio regulariter locum habeat post confessionem et repetitionem Eucha-
ristiae seu Viaticum. In catechesi vero aspectus positivus huius relationis ad resur-
rectionem et gloriam efferatur ita, ut omnis metus seu timor huius sacramenti in
quantum fieri potest tollatur.
298 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

N. 59 [Ritus Sacramenti]. Unctionum numerus pro opportunitate aptetur

(cf. art. 21 huius constitutionis). Ritus externus et orationes, quae ritum Unctin-
nis huius comitantur, ita recognoscantur, ut finis huius sacramenti, imprimis etiam
relatio ad significandam resurrectionem corporis, bene exprimatur. Quod funda-
mentum catecheseos plenioris praestare potest.
N. 60 [Iteratio Sacramenti]. Ut « sacramentum christianae consummatio-
nis » hoc sacramentum eadem infirmitate permanente iterari non debet neque
potest.
Nn. 57-60 (pag. 181): Ad quaestionem de Extrema Unctione. Explicantur
emendationes propositae:
1. Quoad nomen et naturam sacramenti n. 57 traditionem pleniorem negligit,
secundum quam hoc sacramentum non ad graviter aegrotantes tantum, sed princi-
paliter ad morientes refertur.
Duplex relatio Extremae Unctionis vel Unctionis Infirmorum, nominibus
iam suadentibus, in traditione data est:
a) ad morbum gravem 1 et quidem salutariter .ferendum et etiam superan-
dum, si saluti convenerit.
Salus supernaturalis semper est in quaestione, saltem ex intentione et vi signi
sacramentalis, non semper utique ex exspectatione :fidelium, uti probat imprimis
primum millenium historiae huius sacramenti.
Notandum: difficultates Protestantium veterum et etiam Anglicanorum quoad
hoc sacramentum maxime fluxisse ex; nimio valore effectibus coriporalibus praestito
(cf. ex. gr. Lutherus, De captivitate babylonica Ecclesiae1 291-297, qui maxime
ideo negat characterem sacramentalem Extremae Unctionis, quad effectus videt in
sanitate restituenda).
Salus ergo supernaturalis et ideo etiam eschatologica est proprie effectus huius
sacramenti, pro toto homine utique, id est secundum animam et corpus. Quod in-
dicat relationem Extremae Unctionis ad mortem et resurrectionem corporis.
b) Ad mortem salutariter cum Ghristo moriente subeundam et cum Chri-
sto resurgente superandam.
aa) Ipsa verba lac. 5 relationem Unctionis ad mortem non excludunt,
immo suadent.
Nam asthenein dicit: graviter aegrotum esse;
kamnein vero dicit: graviter, sine ulla spe tabescere, vel etiam mori, uti
inscriptiones sepulchrales testantur (cf. W. Bauer, Worterbuch zum Neuen Te-
stament1 ed. 5, 1958);
Sosei ton kamnonta: secundum ulteriorem usum huius verbi sozein apud
lac. salus eschatologica (supernaturalis) est in quaestione. Non est primario et
per se promissio sanationis corporalis, sed salutis religiosae;
egerei auton ho Kyrios: haec verba explicant illud: « sosei ton kamnonta ».
Id est: recte inferri potest salutem promissam eschatologicam esse resurrectionem
post mortem.
Quo in sensu demum plena significatio sacramentalis Unctionis habetur, quae
a S. Iacobo describitur. Refertur enim ad totum hominem eiusque sortem finalem,
id est vitam aeternam cum anima et corpore.
bb) Ipsa traditio, quam imprimis S. Thomas colligit et Synodus Triden-
tina renovat, istam relationem ad mortem et gloriam exprimit. S. Thomas insistit
imprimis in traditione saeculorum praecedentium.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 299

Afferuntur quidam loci ex S. Thoma sumpti:

Sacramentum Extremae Unctionis, « quod est quaedam immediata prae-
paratio ad introitum gloriae » (S. Th., I-nae, q. 102, a. 5, ad 3);
« In Extrema autem Unctione praeparatur homo ut recipiat immediate glo-
riam » (S. Th., III, q. 65, a. 1, ad 4);
« ... hoc sacramentum est ultimum remedium quod Ecclesia po test con-
ferre, immediate quasi disponens ad gloriam. Et ideo illis tantum infirmantibus
debet exhiberi qui sunt in statu exeuntium, propter hoc quod aegritudo nata est
inducere mortem, et de periculo timetur » (Supplementum, q. 32, a. 2).
In aliis fontibus habetur etiam relatio Extremae Unctionis ad gloriam cor-
poris resuscitati, simulque bene effertur aspectus ecclesiologicus huius sacramenti.
Nam opponitur baptismo, qui est sacramentum introeuntium, in Ecclesiam
sc. visibilem hie in terris degentem, cum Extrema Unctio sit sacramentum ex hac
Ecclesia exeuntium (d. Magister Simon, saec. 12).
Synodus Tridentina: loquitur
Denz. 907 de momento Extremae Unctionis: « ita extremae unctionis sa-
cramento [Redemptor] finem vitae tamquam firmissimo quodam praesidio muni-
vi t ». Agitur de « exitu vitae » (ibid.).
Denz. 910: nomen sacramenti: « sacramentum exeuntium ».
Traditio complexive sumpta ergo exhibet aspectum totalem Extremae Unctio-
nis, qui in textu in schemate proposito penitus fere perit: Hoc sacramentum
quidem refertur ad morbum, at sub respectu supernaturali-eschatologico; magis et
dare vero ad mortem et finem eschatologicum hominis totius, id est secundum
animam et corpus. Ita Extrema Unctio est sacramentum spei christianae, promissio
sacramentalis vitae indefectibilis et corporis et animae, sacramentum consolationis
non timoris.
2. Inde etiam nn. sequentes mutatione indigent:
N. 58 (Collatio sacramenti): Cum relatio eschatologica seu finis christianae
consummationis adeo in traditione efferatur, non est ratio cur Extrema Unctio
media inter sacramentum Poenitentiae et Eucharistiae ponatur. Relationem habet
ad utrumque sacramentum, cum promittat et conferat deletionem peccatorum et
vitam aeternam totalem. Maneat ergo etiam quoad collationem ultimum illud
« praesidium », de quo Tridentinum loquitur. Hoc signo Ecclesia visibilis mem-
brum suum transmittit in Ecclesiam beatorum.
N. 59 (Ritus sacramenti): Idea resurrectionis corporalis et visionis aeternae
in unione cum Christo Capite glorioso et Ecclesia beatorum in orationibus expri-
matur, vel in ipsa formula collationis, quae ex certo stadio traditionis concepta est.
N. 60 (Iteratio sacramenti): Talis iteratio praecise ideo non habet sensum,
quia sacramentum refertur ad statum definitivum hominis. Omittatur n. 60, vel
quaestio de iterabilitate in sensu traditionis breviter adumbretur.
Biblio graphia:
Z. ALSZEGHY, L'effetto corporale dell'Estrema Unzione, « Gregorianum » 38
(1957), 385-405;
A. CHAVASSE, Etude sur l'onction des infirmes dans l'Eglise Latine du Ille au
XJe siecle (Lyon 1942);
A. GRILLMEIER, Das Sakrament der Auferstehung; Geist und Leben, 34 (1961),
326-336;
300 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

M. Katholische Dogmatik IV) 1 (1957 5 ), § 276, pp. 623-633;

SCHMAUS,
H. WEISWEILER, Das Sakrament der Letzten Olung in den systematischen W er-
ken der Fruhscholastik) Scholastik 7 (1932).

4
Exe.Mus P. D. CLEMENS IOSEPH CAROLUS ISNARD
Episcopus Neo-Friburgensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

De art. 55, de ritu Confirmationis: placet ut prostat, contra ea
1
quae dicta sunt in congregatione generali hesternae diei.
Rationes:
1. Collatio Sacramenti Confirmationis intra Missam dare definita
est verbis « pro opportunitate ». Unusquisque episcopus videat quo-
modo se gerere debeat. Idem episcopus, secundum opportunitates di-
versas, hoc sacramentum aliquando conferat intra Missam, aliquando
vero extra Missam. Vias apertas relinquamus.
2. Renovatio promissionum Baptismi introducitur ut pars ritus
Confirmationis. Plures episcopi, iam hoc faciunt ad instar caeremoniae
praeparatoriae, sed melius est, et valde huic Sacramento congruit, ut
fiat tamquam pars ipsius ritus.
Argumentum adductum contra hanc propositionem ex consuetu-
dine vel privilegio confirmandi pueros qui ad usum rationis non perve-
2
nerunt, non procedit, meo iudicio. Nam in Ecclesia latina Confirmatio
ordinarie administrari debet post adeptum usum rationis, quad solidis
theologicis rationibus nititur. Baptismus est consecratio personae hu-
manae. Confirmatio est consecratio sociabilitatis quae non surgit in ho-
3
mine nisi post adeptum usum rationis.
Consuetudo confirmandi pueros ante usum rationis paulatim tollen-
da esset, sicut in multis dioecesibus Brasiliae iam factum est. Non opor-
tet ergo duos ritus Confirmationis conficere, unum pro parvulis alium
pro adultis. Satis erit indicatio omittendi tales caeremonias in Confir-
matione parvulorum. Uti regula communis permaneat Confirmatio eo-
rum tantum qui usum rationis adepti sunt. Exceptio vel privilegium
sit Confirmatio parvulorum, quae idea proprio ritu gaudere non debet.
Et nunc ad art. 65, pag. 183. Hie articulus placet iuxta modum,
ita nempe ut in lin. 4 verba « ita tamen ut quidam ritus particulates non
excludantur », sic mutentur: « ita tamen ut quidam integri ritus par-
ticulates non excludantur, speciatim in ordinibus votorum solemnium ».
Ratio: « Mens commissionis praeparatoriae, quae bene laboravit et
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 301

4
quae valde laudanda est, fuit nimiam et aliquando abstrusam varie-
tatem rituum vestitionis et professionis religiosae moderare, praesertim
apud recentiores Congregationes mulierum. Attamen non sufficit ut qui-
dam ritus particulares non excludantur, praesertim si verba « quidam
ritus » intelliguntur pro « quibusdam ritus elementis » et non pro toto
ritu. Ritus habentur qui integri servari debent, uti, v. gr. consecratio
monachi, seu ritus professionis solemnis servatus apud aliquas Con-
gregationes O.S.B. Hie venerabilis ritus efformatus est saec. VIII, cum
elementis ex ipsa regula S. Benedicti, et proinde integre servari debet,
propter traditionem et propter valorem intrinsecum. U ti episcopus ex
Ordine S. Benedicti peto collegis meis ut hanc rationem in votatione
5
videant. Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: die 6 huius mensis. deest. deest.
4 5
deest. deest.

5
Exe.Mus P. D. HILDEFONSUS M. SANSIERRA
Episcopus tit. Oriensis, aux. S. Ioannis de Cuyo

Em.me Praeses, venerabiles Patres Conciliares et Observatores,

Cum alia quae dicere volebam iam a venerabilibus Concilii Patribus
1
prolata sint, haec tantummodo exponam:
Ad caput III, de Sacramentis et Sacramentalibus.
Schema de Sacramentis et Sacramentalibus, licet magis congruum
videretur in duo bus capitibus dividi, tamen voto favorabili 2 Sacrosancti
Concilii commendandum teneo, prout exaratum est.
Ad n. 55. In hac paragrapho dicitur quod ante Confirmationem fiat
renovatio promissionum Baptismi; promissa autem Baptismi sunt re-
vera promissa catechumenorum: i. e. cuiusdam qui fidem infusam adhuc
non recepit, sed qui confirmandus est iam est christianus, proindeque
3
ab eo aliquid amplius requiritur, si de adulto agitur, nempe exigitur 4
quamdam professionem fidei et fidelitatis erga Chris tum et Ecclesiam: 5
erga Christum, quia est Sacramentum testimonii; erga Ecclesiam, quia
ad Corpus Mysticum pertinet. Quapropter, mihi videtur, Sacramentum
hoc Confirmationis generatim administrari deberet praevia congrua prae-
6
paratione doctrinali et spirituali pro aetate confirmandi.
Ad nn. 62 et 63. Consentaneum videtur matrimonii ritus peram,.
plius recognoscendus. Qua in re haec animadvertenda opinor: ritus ita
disponatur ut in eo amplius partem habeant sponsi, non solummodo
302 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

in consensus manifestatione, verum etiam in quodam dialogo, quod

fieri deberet inter ipsos nupturientes, et nupturientes et sacerdotem as-
sistentem. In hoc ritu concinne et dare apparere debent:
1. Symbolum ab Apostolo Paulo indicatum: unio Christi enim cum
Ecclesia est eminenter spiritualis, quapropter coniuges practice et ut
1
ita dicam vitaliter earn manifestabunt cum per sanctificationem uniun-
tur inter se, et sic cum Christo in Ecclesia.
2. Aequalitas iurium inter coniuges.
3. Finis naturalis procreationis prolis eiusque educatio.
4. Mutuum adiutorium.
5. Necessitas ad sanctitatem tendendi.
6. Reciprocum o:fficium alterutrum adiuvandi ad ipsam sanctitatem;
quia sanctitas coniugalis symbolum unionis inter Christum et Ecclesiam
perfici t et corona t.
8
7. Apostolatus communitarius: sicut enim e quovis Sacramento
oritur quaedam vis et obligatio apostolica divulgandi Evangelium, quia
bonum est diffusivum sui, sic etiam de hoc matrimonii sacramento.
Ad n. 66. Hodiernus exequiarum ritus nimis sapit more gentium
et paganorum; propterea cum pro christianis dies mortis sit dies nata-
lis, commendandum est ut, prudenter et paulatim sed e:fficaciter, a tem-
plis nostris cum defunctorum exequiae vel commemorationes peragun-
tur, exornationes nigri coloris penitus amoveantur. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
exigitur. 4
deest.
5 6 7 8
Christo et Ecclesiae. deest. deest. familiaris.

6
Exe.Mus P. D. ALOISIUS FAVER!
Episcopus Tiburtinus

V enerabiles Fratres Conciliares,

Pauca dicam, sed reapse pauca sicut ab omnibus optandum est ut
fiat, circa Baptismi parvulorum et Confirmationis caeremonias. Mater
Ecclesia in conficiendo ordine Baptismi parvulorum, magnam profudit
sapientiam magnamque pietatem ita ut aliquod dramma institueret,
quod, si ab omnibus intelligeretur, optimum produceret effectum. At-
tamen, meo quidem humili iudicio, aliqua supprimenda vel saltem
emendanda sunt.
Ab ipsa aqua baptismali incipiam, quae asservatur in fonte. Bapti-
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 303

smus enim nisi fallor, <licit ablutionem seu lavacrum et haec non fiunt
nisi ex aqua saltem pura et incorrupta vel non putrida, secus non fit
ablutio nee mundatio sed inquinatio potius vel contaminatio. lam vero
aqua fontis Baptismatis cum in sua confectione oleum admixtum habet,
post aliquod tempus corrumpitur et fit fetida et crassa. Fideles inspi-
ciunt hanc rem et non certe aedificantur, mulieres speciatim quae ad
summum munditiam proprii corporis curant.
Num necessarium proprie est miscere oleum cum aqua? Evidenter
enim duo haec elementa, aqua scilicet et oleum, inter sese adversantur et
per longum tempus nequeunt pacifice coexistere. Aqua quocumque
modo benedicta servanda est in fonte nitida et pura, et hiemis tem-
pore, si fieri potest, etiam calida.
Bene incipit Caeremoniale Baptismi: « Quid petis ab Ecclesia
Dei? », etc., et adhibenda sit lingua vernacula. Sed mox mihi videtur
male procedere cum illis tribus exsufHationibus ex parte ministri in
faciem infantis: istae vero exsufHationes possunt evenire a sacerdote ex
iecore laborante, et proinde non certo odorosae. Sed peius si sacerdos
laboret phthysi! Et tune potest evenire ut, dum spiritum immundum
sacerdos expellere nititur et locum paret Spiritui Sancto Paraclito, im-
mittat in corpus infantis letalem morbum. Supprimatur idcirco ista
triplex exsufHatio, quae pro certo antihygienica seu contra salutem est.
Idem dicatur de immissione salis in os infantis. Placide dormit
parvulus ille et ecce e somno excitatur cum labia aperiuntur et sal in
os introducitur. Inde vagitus qui saepe totum ritum concomitatur! At
non ex hoc evenit inconveniens, sed potius ex actione antihygienica
quam sacerdos coram parentibus parat. Ista immissio salis debet et ipsa
supprimi? Patres diiudicent.
Veniam adhuc, post abrenuntiationes, ad unctiones per oleum cate-
chumenorum in pectore et inter scapulas ad modum cruds! Operatio sa-
tis difE.cilis ! Infans enimvero nuper natus, praesertim in tempore hie-
mali, involvitur linteis vel immo et laneis et pellibus, et difficile est at-
tingere nuditatem pectoris eamque ungere et bombacio abstergere, ut
rituale praescribit.
Postea, ut scapulae ungantur, infans debet deorsum verti et denuo
denudari; et ista operatione, valde prorsus incommoda, fit ut infans
lac, quo nuper pastus est, reiciat! Quaerendum puto: nonne satis est
caput ungere vel frontem, et dicere: « Ego te linio oleo salutis in Christo
Iesu Domino Nostro », quin detegantur .et tangantur pectus et scapulae?
Breviter ideo resumendum censeo: in solemni baptismalis fontis
1
benedictione, permixtio vitetur olei cum aqua, ut ista pura et casta
servetur; in caeremoniis S. Baptismi parvulorum, vitentur tres exsufHa-
304 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tiones, imm1ss10 salis in os infantis et unctio per oleum catechumeno-

rum in pectore et unctio per oleum catechumenorum inter scapulas, cum
satis sit ungere ex. gr. frontem infantis vel alias corporis partes.
De Sacramento Confirmationis haec praeterea breviter dicam: de
aetate, de patrinis, de veste puellarum.
De aetate: firma sit aetas ad mentem S. Pii X pro prima Communione
inter annos 7 vel 8; attamen conveniens non videtur simultaneitas pri-
mae Communionis et Confirmationis, ex duabus rationibus; primo, quia
aetas 7 vel 8 annorum non est talis aetas ut possit reapse agi de milite
Christi! Quid enim intelligere possunt pueri istius aetatis de lucta
contra inimicos tam internos quam quos mundus praeparabit postea?
Secundo, altera ratio et quidem potior, quia post primam Commu-
nionem et Confirmationem pueri se reputant dispensatos a catechismo
frequentando cum censeant iam se esse doctores in sancta theologia. Et
quid evenit? Inconvenientia illa perniciosissima, videlicet ignorantia
nostrae religionis, quae quidem ignorantia comitabitur pueros et puel-
las usque ad senectutem. Propterea necessarium est ut aetas Confirma-
tionis retardetur saltem ad annum 12 vel 14. Hoc autem non sit per
consilium Ordinariorum vel parochorum, sed per proprium auctoritati-
vum decretum huius Sancti Concilii.
De patrinis. Ego quaerere audeo: ad quid isti patrini vel istae ma-
trinae? Scio mentem Ecclesiae optimae matris, quae enim, instituens
tum in Baptismo tum in Confirmatione patrinos et matrinas, providere
voluit educationi christianae parvulorum, praebendo parentibus velut
adiutores. Sed ista mens Ecclesiae omnimodo pro dolor evanuit et ho-
diedum de facto patrini vel matrinae aliud non sunt nisi incommodum
quoddam parentibus qui difficulter eos possunt habere in promptu, tem-
pore ipso pro sacramentis suscipiendis constituto. Augent praeterea gra-
vamen convivale quod saepe saepius excedit in convivale lucullianum.
Nihil sciunt isti patrini et nihil faciunt eorum quae Sancta vellet Ecclesia!
Et idcirco non video curnam isti patrini non aboleantur vel ad sum-
mum data non sit facultas parentibus eos sumere vel non.
Dixit quidam venerabilis Pater heri in hac aula,2 cuius nomen non
recordor, ut patrini confessi sint et sacra Synaxi refecti, antequam se con-
ferant ad caeremonias Baptismi vel Confirmationis.
Optimum quidem, optimum; sed puto esse fere impossibile. Me-
lius istos patrinos supprimere.
De veste puellarum in prima Communione et Confirmatione. Non
est parochus vel etiam Ordinarius qui non videat quomodo puellae prop-
ter amentiam, ut sic dicam, et vanitatem matrum accedunt prima vice
ad mensam eucharisticam in veste prorsus contraria pietati et sanctitati
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 305

Sacramenti. Puellae ut parvae reginae indutae, in sua naturali vanitate

tactae, plene distrahuntur et inducunt in humiliationem alias puellas
quae ob inopiam pecuniae nequeunt veste illa pretiosa indui. Paulus Apo-
stolus iterum diceret: in hoc non laudo! Sed matres vel matrinae ista-
rum puellarum vocem parochorum et fortasse ipsa decreta Ordinario-
rum spernunt .et fit quasi concursus vanitatis. Ad hoc impediendum
inconveniens, multo plus valere censeo verbum aliquod, si non impe-
rativum, saltem categoricum huiusce Sancti Concilii. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: benedictione fontis. heri quidam venerabilis
Pater Conciliarius.

7
Exe.Mus P. D. ANTONIUS MISTRORIGO
Episcopus Tarvisinus

Em.mi et exc.mi Patres,

1
Etiam aliqua de Unctione infirmorum. Ad art. 58: Unctio infirmi
regulariter locum habeat post confessionem. Est enim consummativum
Poenitentiae, ut ait Concilium Tridentinum (sess. XIV, cap. 9), dum
Sacra Communio est viaticum et consummativum omnium aliorum Sa-
cramentorum, iuxta doctrinam divi Thomae (Summa Theol. III, 65, 3);
et hoc congruit cum tota Traditione patristica.
Ad art. 59: Orationes quae inveniuntur in rituali romano petunt
unice infirmi sanationem. Sed hoc non semper videtur aptari statui phy-
sico infirmi, qui v. g. potest esse iam sensibus destitutus. Melius esset
aptare « ut vires eius reficiantur et ut voluntati divinae semper confor-
metur ». Pariter desiderarentur formulae magis aptae, cum sacramentum
confertur sacerdoti vel personae religiosae, vel consecratae etc.
Ad art. 60: Placet quod in diuturna infirmitate, Sacramentum unc-
tionis reiterari possit. Est enim verum solamen spirituale pro infirmo,
2
praesertim ubi concedatur possibilitas imminuendi unctiones; et ista
reiteratio fiet etiam medium aptius ad tollendas apud fideles praeven-
tiones et ad augendam venerationem erga sacram unctionem.
Accedo denique voto, iam expresso, habendi quam primum codicem
Liturgiae. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Toto corde adhaereo huic cap. III constitutloms
liturgicae. Quaedam solummodo adnotare liceat ad paragraphum de Unctione In-
firmorum. Ad n. 57: Placet omnino quod mutetur nomen Extremae Unctionis in

20 (II)
306 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Unctionem Infirmorum, quod aptius respondet sive rei significatae sive mentali-
tati fidelium. Nam, primo, non agitur de Extrema Unctione, cum hoc Sacramen-
tum non sit proprie pro morientibus, sed pro graviter aegrotantibus; ubi adver-
bium « graviter » non ita intelligi debet quasi non sit spes sanationis, et infirmus
iamiam moriturus sit, sed « graviter » intelligendum est de morbo, quod tamen
curari et sanari potest. Secundo, nuntium mortis imminentis, quod hodiernus ti-
tulus evocat, male sonat in auribus multorum, et plurimos arcet a recipiendo
sacramento. De cetero, plures formulae ritus extremae unctionis spem exprimunt
recuperandae sanitatis per virtutem Sacramenti. Quae inepte omnino dicerentur,
2
si Extrema Unctio esset Sacramentum morientium. ut.

8
Exe.Mus P. D. AURELIUS DEL PINO GOMEZ
Episcopus Illerdensis

Em.me Praesul, em.mi, exc.mi et rev.mi Patres Conciliares,

Debita cum reverentia et humilitate nonnulla ex prooemio ad cap. III
leviter corrigenda censeo.
lam primis ipsius verbis, pag. 179, haec affirmantur: « Sacramenta
et Sacramentalia ordinantur ad cultum debite Deo reddendum et ad
hominem sanctificandum, utpote vero signa ad instructionem perti-
nent ». Qua quidem affirmatione nee ostenditur satis nee innuitur quan-
tum inter Sacramenta et Sacramentalia intersit. Ut autem dolenda vitetur
confusio, opportunum erit indicari in ipsa formula:
1. Sacramenta a Christo Domino instituta esse, Sacramentalia ve-
ro ab Ecclesia.
2. Sacramenta sanctificationem conferre ex opere operato, Sacra-
mentalia vero ex opere operantis.
3. Sacramenta certo bane sanctificationem conferre (dummodo ut
a Christo Domino instituta sunt administrentur nee ex parte subiecti
obsint illae condiciones quibus gratia sacramentalis obice, ut dicitur,
impediatur), Sacramentalia vero, effectus suos non eadem certitudine
producere.
Eadem verba: « Sacramenta, utpote signa ad instructionem perti-
nent », falsae interpretationi ansam praebere possunt: forsan qui legit
intelligat: « Sacramenta, qua signa sunt, docere tantum, non sanctifi-
care ». Quod quidem falsum est, nam Sacramenta sunt signa practica,
quae ut causae instrumentales producunt earn gratiam quam signi-
ficant.
Exemplum proponam: Baptismi Sacramentum, ut signum, consti-
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 307

tuitur actu lavandi, qui fit a ministro dum aquam fundit supra caput
baptizandi, et verbis quae, dum lavat, profert. Signum vero Baptismi,
his duobus constitutum, significat eam interiorem lotionem quam in anima
operatur gratia sanctificans, quae vi potissimum huius signi infunditur:
significat etiam purificationem, veniam, immo remissionem peccati ori-
ginalis et cuiuslibet ab eo qui baptizatur commissi: haec omnia confert
gratia sanctificans, quae nos, ut participatio est divinae naturae, Dei
filios adoptivos efficit et aeternae beatitudinis heredes reddit. Hoc sensu
possumus asserere Sacramenta, ut signa, ad instructionem pertinere,
siquidem exprimunt atque nobis declarant quid quodque Sacramentum
efficiat.
Similia possent de reliquis Sacramentis dici, et mutatis mutandis,
eadem de Sacramentalibus quoque possunt.
Item subtilius curanda erunt quae lin. 6 eiusdem prooemii dicun-
tur: «Et ita eorum celebratio, nempe celebratio Sacramentorum et Sa-
cramentalium, ad gratiam fructuose recipiendam, etiam proxime dispo-
nit ». Reedus diceretur « confert » (non « disponit » ), si de Sacramentis
loquatur.
Ex iam dictis et ex aliis multis rationibus quae possent adduci evi-
denter patet quam conveniens sit agere de Sacramentis et de Sacramen-
talibus in duobus capitibus distinctis. Nam sunt res distinctae, sua simi-
litudine non obstante. Etiam melius consideranda sunt quae lin. 8 eius-
dem paragraphi continentur: « Maxime proinde interest ut qui ad fidem
vocantur, Baptismum verum signum fidei inveniant ». Quae verba, cum
aliquos secludere videantur, negant potius homines universos ad fidem
vocari, velut si alii quoque essent, quos vocatio ad fidem non tangeret.
Dicendum potius esset: « Maxime proinde oporteret ut omnes, - ut
1
omnes - , utpote vocati ad fidem, Baptismum verum signum fidei in-
veniant ».
Convenienter adiiciendum credimus requiri prius in adulto, qui ad
Sacramentum accedit, fidem actualem, quamvis actu careat virtute fidei,
quae in recipiendo fructuose baptismo ei infundetur. Quae theologica
virtus ornate etiam potest eos qui nondum baptismum susceperunt, quo-
ties perfecta vel caritate vel contritione, gratiam sanctificantem asse-
cuti sunt, quam semper theologicae virtutes comitantur. Sed ne tum
quidem obliviscendum est virtutem fidei adquiri in ordine ad Baptismum,
cuius votum, ex rei natura, in omni actu contritionis et caritatis per-
fectae includitur ante receptionem ipsius Baptismi.
Illustrate liceat quae praecedunt verbis S. Pauli Apostoli, qui Do-
minum asserit velle omnes homines salvos fieri et ad agnitionem verita-
tis venire. Haec voluntas salvifica secum fert complures gratias actuales,
308 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

quibus salus ipsa et veritatis agnitio possibiles evadunt, si tamen iisdem

gratiis oboediamus, quae ad recipiendum Baptismum primo ordinantur.
Omnium laudum digna censemus verba in linn. 8 et 10 prooemii
exarata: « Maxime proinde interest ut fideles, ad propriam vitam chri-
stianam alendam, Sacramenta impensissime frequentent ». Sed omnes
cautiones sunt adhibendae ut Sacramenta recepturi perfusi accedant alto
spiritu pietatis, sacrificii et probitatis, nihilque sit in vestibus, in or-
natu, in situ atque in gestu, absonum sanctitatis Sacramentorum. Epi-
scopi, parochi, sacerdotes hoc maxime curare debemus, verba pastoralia
ad fideles ardenter et maxima cum frequentia faciendo.
Etiam curandum est ut Sacramenti Poenitentiae ministri sese pru-
denter, caute, verecunde, pie gerant, ut Sanctae Sedis documenta prae-
scriptum habent.
Confessorum necnon moderatorum spiritus influxus summi momenti
est ad omnes ambitus vitae liturgicae atque christianae. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.

Secretarius generalis:
Crastina, hora decima, utl mtimatio annuntiat, celebrabuntur exse-
quiae in suffragium animarum em.morum cardinalium qui elapso anno
vita functi sunt. Hoc anno Sacri Concilii placuit Sanctissimo Domino
haec suffragia .extendere ad animas omnium item elapso anno defuncto-
rum exc.morum patriarcharum, archiepiscoporum, episcoporum, alio-
rumque praelatorum de iure Concilii Oecumenici Patrum. Ad exsequias
omnes Patres humanissime invitantur. Pro certo habemus animas bene-
dictas Patrum apud Deum valde intercedere ut Concilii labores in ma-
ximam gloriam Dei cedant et splendidum Ecclesiae decus.

9
Exe.Mus P. D. IOSEPH SIBOMANA
E pisco pus Ruben geriensis

Venerabiles Patres,
Cum recens et improvisa mutatio ordinis procedendi in praesenta-
tione interventionum mihi opportunitatem abstulerit consulendi fratres
meas episcopos continentis Africae, Madagascar et insularum de for-
mulatione voti mei, nomine tantum meo proprio sequentia dicturus sum.
Pro certo tamen habeo quad plurimi eorum cum me consentiunt et quad
dicendo mentem eorum non deformo. 1
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 309

Plurimi ergo episcopi continentis Africae, Madagascar et insula-

rum grati et gaudentes salutant textum n. 49, qui exoptat « ut in cele-
bratione Baptismi, quatenus ritui christiano aptari possunt elementa
initiationis, admittantur, quae apud unumquemque populum in usu re-
periuntur ».
Etenim ritus Baptismi constat, non tantum elementis divinis, a di-
vino Redemptore constitutis, quae ad essentiam Sacramenti pertinent et
nullo modo ab hominibus mutari possunt, sed etiam elementis huma-
nis: exorcismis, benedictionibus, unctionibus, et aliis symbolicis actio-
nibus, quae, ut scripsit beatae memoriae Papa Pius XII, « prout tem-
porum, rerum animorumque necessitates postulant, varias commuta-
tiones habere possunt » (Mediator Dei, P. I, c. 4 ).
Saepe saepius populi nostri in africanis regionibus, caeremonias no-
stras humanas Baptismi tamquam debita amplitudine carentes perci-
piunt. Unde indigent ut eas certis ritibus, e consuetudinibus eorum non
christianis depromptis, complere conentur.
Ea ratione commoti, ore meo, dicti episcopi opportunitatem a n. 49
allatam, capiunt et rogant ut textus eius integer approbetur. Ita e cae-
remoniis religiosis originis popularis, textus, caeremonias et symbola
depromere nobis licebit, quae cum consuetudinibus, fide, mente et
praxi populorum nostrorum congruunt et quasi marginem administra-
tioni Baptismi praebere possunt. Et fiat ut antiqui ritus nostri substan-
tialiter non mutati, tamen aspectu et forma africani evadant.
Quod facientes sperare audemus ut neophyti nostri significationem
initiationis christianae et incorporationis suae in Corpus Christi, quod
est Ecclesia, facilius et intentius comprehendere valeant, « ad spiri-
tualem eorum profectum, et ad totius Ecclesiae incrementum », sicut
iterum scripsit beatae memoriae Papa Pius XII (ib., P. IV, c. I). Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.

10
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS PERALTA Y BALLABRIGA
E pisco pus Victoriensis

Em.mi ac exc.mi Patres,

Circa n. 66 nostri capitis, liceat sublineare momentum magnum quod
habet celebratio exsequiarum in vita pastorali. In primis pro propin-
quis defuncti et amids, qui facile Ecclesiae influxum recipient, quando
eos dolor perfundit; secundo, etiam pro tota communitate paroeciali.
310 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Non paucis, maxime ex nostris semi-paganis, exsequiae fere tantum

occasionem praebent aliquid influxus ab Ecclesia recipiendi. Post diem
dominicam, animarum pastor nullam habet meliorem occasionem adeun-
di multos christianorum.
Exsequiae prout nunc sunt, in rituali romano, his partibus constant:
levatione cadaveris, processione ad ecclesiam, ingressu in templum, of-
ficio defunctorum (Matutino nempe cum Laudibus), Missa de die obitus,
absolutione ad tumulum, processione ad sepulcrum, depositione cada-
veris, processione ad ecclesiam.
F atendum est has omnes caeremonias saepe saepius sine decore
fieri, omnibusque nostrae aetatis potius ridiculi quam pietatis causa esse.
Quapropter hac in re desideratur:
1. Maior simplicitas in ipso ritu maiorque brevitas. Multi ex homi-
nibus intersunt funeribus quadam maiore vi coacti, suisve o:fficiis urgen-
tibus distracti. Novus ritus ita simplex esse deberet, ut unus Sacerdos
perficere rite posset. Secus tota vita pastoralis in magnis paroeciis in
celebrandis funeribus absolvi videtur.
2. Maior aptatio ritus captui fidelium quae quidem certe obtinebi-
tur, si potior locus linguae vernaculae, in ritibus praesertim qui antece-
dunt et consequuntur Missam exsequialem, detur.
3. Ut dictum est, quidquid sensum nimis anxium et honorificum
praebent tollenda sunt.
4. Locum ampliorem in ritu funerario obtineant textus qui sensum
paschalem mortis christianae exprimant. Demptis igitur quibusdam re-
sponsoriis et lectionibus, iterum in ritum funebrem psalmi admodum
paschales, 113 et 117, inserendi videntur.
5. Numquam in ipso ritu proclamatio fidei et spei christianae, ho-
miliae ope, desit, vitata quacumque sic dicta oratione funebri, ut ad-
stantes oratione et sumptione Eucharistiae iuvare defunctum invitentur.
6. Cum ita saepe funera celebrentur, maior varietas in formulariis
Missarum pro diversis casibus, praesertim in lectionibus, haberi oportet.
7. Ubi ritus exsequiarum sine Missa fiat, numquam brevis expositio
verbi Dei omittenda, tum ut fides et spes alantur, tum ut oratio pro
defunctis rectius dirigatur. Dixi.

Textus scripto traditus:

Circa art. 66 pauca liceat dicere. Celebratio exsequiarum magnum habet mo-
mentum in ministerio pastorali.
Satis sit notare sequentia:
1. Doloris manifestatio, quae eos perfundit, propinquos defuncti ea condi-
tione sistit, ut facile Ecclesiae influxus recipere aptentur.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 311

2. Exsequiis quamplurimi viri intersunt. Non paucis, maxime semipaganis

nostrarum urbium, exsequiae fere tantum occasionem praebent aliquid influxus ab
Ecclesia recipiendi. Post diei Dominicae Missam, animarum pastor nullam aliam
meliorem occasionem nancisdtur nee ita opportunam ut ad multos christianorum
adeat.
Prout nunc est in Rituali Romano, ritus sepeliendi adultos his partibus con-
stat: 1. Levatione cadaveris. 2. Processione ad ecclesiam. 3. Ingressu in templum.
4. Officio defunctorum, Matutino nempe cum Laudibus. 5. Missa de die obitus.
6. Absolutione ad tumulum. 7. Processione ad sepulcrum. 8. Depositione cada-
veris. 9. Processionem ad ecclesiam.
Fatendum est tamen has omnes caeremonias saepe sine decore fieri, infideli-
busque nostrarum urbium potius ridiculi quam pietatis sunt causa.
Quapropter hac in re desideratur.'.
1. Maior simplicitas in ipso ritu maiorque brevitas. Nobis praetermittendum
non est, nonnullos funeribus interesse quadam maiori vi coacti, suisve officiis ur-
gentibus distracti. Novus ritus ita simplex esse deberet, ut unus sacerdos perfi-
cere rite posset. Secus tota vita pastoralis in magnis paroeciis in celebrandis fune-
ribus absolvi videretur.
2. Maior aptatio ritus captui :fidelium, quae quidem certe obtinebitur, si po-
tior locus linguae vernaculae in ritibus, qui antecedunt et consequuntur Missam
exsequialem, datur.
3. Quidquid sensum nimis anxium et rebus humanis tictum praebet, cantus
taeter, color niger in vestibus, castrum doloris, missum :fieri oportet.
4. Locum ampliorem in ritu funerario obtineant textus qui sensum pascha-
lem mortis christianae exprimunt. Chtlstianorum mors, quamvis vera poena pec-
cati, arcte Paschati adhaeret, transitui Domini; corona vitae est, quae inde a bap-
tismo mortis et resurrectionis Christi iugis communicatio fuit. Demptis igitur
quibusdam responsoriis et lectionibus, iterum in ritum funebrem psalmi admodum
paschales, CXIII et CXVII, inserendi videntur.
5. Neque unquam in ipso ritu proclamatio :fidei et spei christianae, homiliae
ope, desit, vitata quacumque sic dicta « oratione funebri », ut adstantes oratione
et sumptione Eucharistiae iuvare defunctum invitentur.
6. Cum ita saepe funera celebrentur, maior varietas in formulariis Missarum
pro diversis casibus, praesertim in lectionibus, haberi oportet.
7. Ubi ritus exsequiarum sine Missa fiat, nunquam brevis expositio Verbi Dei
omittenda, cum ut fides et spes alantur, tum quo oratio pro defunctis rectius di-
rigatur.

11
Exe.Mus P. D. ADRIANUS DJAJASEPOETRA
Archiepiscopus Djakartanus

Em.mi ac rev.mi Patres, clarissimi Fratres Observatores,

Ad cap. III schematis, de Sacramentis et Sacramentalibus, nomine
omnium .episcoporum nationis Indonesiae, vobis venerabilibus Patribus
paucas has observationes submittere velim:
312 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

1. Ad prooemium huius capitis, pag. 179, lin. 22 et sequentes. Ibi

legitur: «Cum autem, decursu temporum, non sine fidelium detri-
mento, quaedam in ea irrepserint quae praedictae eorum naturae minus
bene respondeant, Sacrosanctum Concilium ea quae sequuntur decernit ».
Proponimus emendationem hanc: « In memoriam revocatis positi-
vis ad renovandam Liturgiam argumentis, quae in prooemio proponun-
tur (pag. 157), Sacrosanctum Concilium ea quae sequuntur decernit ».
Ratio est, quod hoc loco in schemate tamquam argumentum proxi-
mum adducuntur solummodo abusus abolendi, qui irrepserunt. lam vero
ita innuitur reditus ad formas pristinas sic dictas « puriores ». E contra
mens huius Concilii et ipsius schematis est: renovare et adaptare circum-
stantiis vitae hodiernae.
2. Sub n. 48, pag. 180, lin. 8J his verbis enuntiatur finis catechu-
menatus: « Tempus catechumenatus instructioni destinatum ».
Proponimus bane emendationem: « Tempus catechumenatus instruc-
tioni in fide et manuductioni in vitam catholicam destinatum, ut fiant
membra Ecclesiae viva ».
Ratio est quod vox instructio apud legentes evocare potest ideam
solius instructionis doctrinalis. Dolendum est quod in praxi aliquando
catechumenatus ad solam talem instructionem reducitur. Hoc certo est
contra mentem schematis. Quapropter confert ut finis plenius enun-
tietur.
3. Ad n. 55, pag. 181. Tractatur ritus Confirmationis, quin mentio
fiat aetatis. Codex Iuris Canonici dicit: « Licet Sacramenti Confirma-
tionis administratio convenienter in Ecclesia latina differatur ad septi-
mum circiter aetatis annum ... » etc. Haec autem aetas anni septimi mi-
nus apta videtur. Hoc enim Sacramentum plenae initiationis admini-
strandum est aut in unitate cum Baptismo, sicut merito fit in Ecclesiis
Orientalibus, aut quando Baptizatus responsabilitatem suam in Ecclesia
et in mundo conscie et actuose assumere valet. lam vero aetas septimi
anni huic conditioni minime satisfacit.
Nobis autem episcopis Indonesiae magis placet alter ille agendi
modus, quo Confirmatio celebratur circa tempus quo iuvenis christianus
responsabilitatem suam assumit. Nam eo modo ingressus in vitam chri-
stianam publicam et adultam sanctificatur signo sacramentali. Quod
generale argumentum pastorale in nostris regionibus magis urget, ubi
christiana traditio adhuc deficiat.
Accurata autem aetatis determinatio relinquatur Conferentiis epi-
scopalibus.
4. Nos autem episcopi nationis Indonesiae, hac occasione nacti,
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 313

ex corde et unanimiter laudamus principia generalia et capita hucusque

tractata huius schematis. Magnopere enim respondent necessitatibus pa-
storalibus populi nostri. Dixi.

12
Exe.Mus P. D. VILLELMUS BEKKERS
Episcopus Buscoducensis

Venerabiles Fratres,
Nr:miine Conferentiae episcoporum Neerlandicae, laudo cap. III. 1
Unum velim notate, nempe quod in restauratione capitis, principia theo-
logica sacramentalitatis ex una parte, et principia religioso-antropolo-
gica ex altera parte prae oculis haberentur.
Signum sacramentale oportet sit lucidum, facile intellectu, ita ut
2
revera per sensibilia fideles ad invisibilia manuducantur. Quod ... prin-
cipium sacramentale duas normas secumfert, relate ad concretam ordi-
nationem restaurationis in schemate propositae.
1. I pse nucleus sacramentalis omnium sacramentorum desumptus
est ex universalibus symbolis naturalibus, toti humanitati communibus.
Expedit proinde ut nucleus celebrationis sacramentalis remaneat idem
pro universa Ecclesia, ita ut ritus sobrius, universaliter humanus, in
sua structura symbolica per « verbum fidei » fiat sacramentum.
2. Ampla tamen celebratio horum sacramentorum, in qua litur-
gice evolvitur ipsa significatio sacramentalis, oportet sit adaptata pro-
prio ingenio variarum gentium et quasi ex earum medullis deprompta,
et hoc sensu « autochtona ». Hoc tantum modo maxime potest componi
devotio personalis fidelium cum charactere sacramentali rituum litur-
gicorum. Quod sic probatur, censeo: 3 fidelis, etiam quando sacramenta
suscipit, iustificatur vel vivificatur nisi per fidem in Christum Iesum,
quae fides, ut docet Sacrosancta Synodus Tridentina, « est fundamen-
tum et radix iustificationis ». Ut autem haec fides vivido et spontaneo
modo sese in ritibus liturgicis cexprimere valeat, oportet adsint ritus
seu formae externae quae ex indole propria propriarum gentium sunt
exortae et talibus gentibus non quasi ab extraneo imposita, quandoque
dimicantia cum illarum proprio ingenio.
Conclusio inde sit: universalis sit in universa Ecclesia nucleus sa-
cramentalis fundamentalis omnium sacramentorum, sed pro celebra-
tione evolutiore et ampla huius nuclei sacramentalis, concedatur am-
plissima libertas, de cuius limite modo experto potest solummodo iudi-
314 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

care Conferentia episcoporum talium gentium, actis vero ab Apostolica

4
Sede recognitis ... Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Propositum in cap. III expressum ut ritus singu-

lorum sacramentorum readaptentur, nomine Conferentiae episcoporum neerlan-
dicae, maxime laudare velim. Cum autem secundum hoc schema haec concreta
2
instauratio relinquatur cuidam coetui peritorum in re liturgica. quidem.
3 4
deest. Quantum ad particularia sequentia tantum adnotare velim:
1. Titulus cap. 3 potius sit: « de ceteris sacramentis », cum in capite prae-
cedenti iam actum sit de sacramento Eucharistiae.
2. In prooemio huius capitis deleantur in regula prima et decima quarta
post verba « sacramenta » verba « et sacramentalia », et tantummodo post cap. III
seu in calce ipsius loquatur de sacramentalibus. In textu enim prout iacet indiscri-
minatim sacramenta et sacramentalia sub una ratione communi comprehenduntur
et indiscriminatim de ambobus dicitur quod hauriunt suam virtutem ex passione
Christi. Ratio propria sacramentorum ex una parte, et sacramentalium ex altera
parte tali modo procedendi non plene salvatur.
3. Ad paginam 180, n. 53: omissa appellatione inter parentheses data, nempe
« ordo supplendi omissa in Baptismo », haec paragraphus sic melius libelletur:
«a) Loco " ordo supplendi omissa super infantem baptizatum " novus ri-
tus con:ficiatur ad celebrationem in communi receptionis infantis in Ecclesia ».
« b) Item conficiatur novus ritus ad significandam perfectam integrationem
neoconversorum, iam valide baptizatorum, in Ecclesia Christi».
Rationes harum emendationum:
Ad a). Ipse ritus baptismi significat iam ex seipso receptionem infantis in
Ecclesia. Novus ritus potest tantum haberi ut celebratio liturgica in commun:i
illius quod in secreto raptim est factum propter periculum mortis.
Ad b). Ritus quo neoconversus iam valide baptizatus incorporatur perfecte
in Ecclesia habet reapse ratio significationis integrationis perfectae in Ecclesia
Christi.

13
Exe.Mus P. D. CAROLUS WOJTYLA
Episcopus tit. Ombitanus, vie. cap. Cracoviensis

Venerabiles Patres,
1
1. Valde opportunum videtur et prorsus necessarium elevari magis
aspectum pastoralem in liturgia sacramentorum. Et hoc propter ratio-
nem omnino evidentem - quia una ex parte sine liturgia sacramen-
torum cura animarum pastoralis perdet suum valorem maxime essentia-
lem eumque supernaturalem; altera ex parte liturgia sacramentorum
sine contextu - ut ita dicam - pastorali perdet debitam sibi vim in
animas. Etsi ergo circa quaestiones pastorales praevideantur forsitan
schemata specialia, nullo tamen modo noceret etiam hie in introductione
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 315

cap. III quaedam verba interponere. Et tune propono, in pag. 179,

2
lin. 7, post omnia, quae in primo acapite huius introductionis dicta
sunt, adiungere: « Pastores autem animarum, quorum est vitam christia-
nam in fide bene funda tam al ere, sua in hac re conamina sive pastoralia
sive catechetica, cum Sacramentis praesertim, etiamque cum sacramen-
talibus intime coniungant ».
2. Sub eodem aspectu pastorali oportet etiam dicere aliqua circa
par. 2, de sacramentis initiationis christianae. Prout enim ex textu
huius paragraphi videtur, ipsa notio « initiatio christiana » habet sen-
sum etiam pastoralem. Initiatio utique a fit per sacramenta in primis
Baptismi, deinde etiam Confirmationis. Sed - ut videtur - initiatio
fit non tantum per ipsum Baptisma, sed etiam per catechumenatum, quo
durante homo adultus praeparatur ad totam suam vitam modo christiano
ducendam. Praeparatur ergo, ad minus mediate, etiam ad cetera sacra-
menta, quorum ope vita humana revera christiana redditur. Tune ini-
tiatio videtur aliquid amplius quam sola susceptio Baptismi vel etiam
postea Confirmationis.
Talis extensio notionis « initiatio christiana » maximi debet esse
momenti praesertim nostris temporibus, quando etiam homines bapti-
zati non sunt eo ipso su:fficienter initiati in totam veritatem vitae chri-
stianae. Problema hoc autem quam maxime spectat ad curam animarum
nostramque actionem pastoralem ,et catecheticam.
Unde videtur esse valde opportunum et forsitan necessarium ad
gravitatem huius problematis assignandam in n. 51, ubi sermo est de
Baptismate parvulorum, aliqua verba de onere initiationis in sensu pa-
4
storali et catechetico adiungere. Clarum est enim Baptisma parvulorum
5
nullo catechumenatu in sensu pastorali anticipari. Loco proinde verbo-
6
rum quae ibi sunt « partes etiam parentum et patrinorum in ipso ritu
melius in luce ponantur », propono alia verba quae forsitan magis rem
explicant:
« Cum autem Baptisma parvulorum non habet praeviam praepara-
tionem, id est catechumenatum, eodem sensu ac Baptisma adultorum,
tune partes parentum et patrinorum melius in luce ponantur etiam in
ipso ritu. Parentes ergo et patrini in Baptismate eo modo tractentur, ut
sciant haec omnia, quae ad initiationem christianam pertinent quoad
instructionem religiosam catholicamque educationem sibi gravissime in-
cumbere ». Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Primo: Videtur valde opportunum. 2

deest.
3 4 5 6
deest. addere. deest. deest.
316 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

14
Exe.Mus P. D. VILLELMUS VAN BEKKUM
Episcopus Rutengensis

V enerabiles Fratres,
Quod ante aliquot dies expositum est ... 1 sub respectu concelebra-
tionis, de sensu nempe communitario populorum sicuti continentium
Asiae, Africae et Americae meridianae, id confirmare et complete velim
sub respectu sacramentorum et sacramentalium ... 2
Loquor immediate ... 3 de populo nostro sed idem fere probabiliter
valebit de plerisque Ecclesiis noviter erectis.
Sensus communitarius totam vitam religiosam horum populorum
pervadit. Raro enim actibus individuorum tantum religio exercetur,
semper fere actibus communitatis, puta gentis vel pagi; et exercetur ri-
tibus, qui totum hominem requirunt, verbis et gestibus, qui ab omnibus
intelliguntur. Maxime autem haec fiunt iis momentis, quae sacramentis
Ecclesiae quasi respondent: in nativitate, in initiatione pubescentium,
in nuptiis, in ritibus reconciliationis et expiationis, in ritibus pro mo-
rientibus et defunctis ... 4
Conversis autem ex istis populis ad fidem catholicam, temporibus
anteactis apud nos vix quidquam actuosae participationis obvenit, quod
illi sensui communitario et quasi-sacramentali respondisset, ne in cele-
brationibus sacramentorum et sacramentalium quidem, uti usque adhuc
in Rituali Romano disponuntur.
Utique recentissime - et hoc grato animo profiteor - a Sacra Ri-
tuum Congregatione in I nstructione de Musica Sacra et de Sacra Liturgia
via quaedam nobis episcopis Ecclesiarum noviter erectarum feliciter
aperta est. Vi enim illius Instructionis nobis nunc licet, ritus romanos
a mentibus nostrorum alienos circumdare piis exercitiis quae mentali-
tati populorum istorum melius correspondent ... 5
Optandum est, ut hac in via ulterius et expeditius progredi liceat,
et quidem duplici sensu:
1. Ut ritus sacramentorum et sacramentalium, in quantum sunt
iuris ecclesiastici et ad universam pertinebunt Ecclesiam, tales sint, qui
per universam Ecclesiam facile intelligantur, ideoque ad modum lo-
quendi et agendi Sacrae Scripturae magis accedant. Simul opus est, ut
induant indolem magis personalem, ita scilicet ut persona Christi tam-
quam ministri principalis magis illucescat e ritibus sacramentorum,
cum ipse sit sacramentum primarium. Hoc ideo etiam necesse est, quia
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 317

hoc modo susp1c10 actionis magicae removetur. Ritus tales sint quasi
nucleus qui per singulas nationes vel regiones facile ritibus introducto-
6
riis et conclusivis secundum indolem populorum circumvestiri valent ...
In multis suflicit reditus ad puriorem traditionem romanam, cuius
simplicitas animae naturaliter christianae ubique terrarum et omni tem-
pore placet.
2. De Sacrarum Ecclesiarum particularium piis exercitiis, optandum
est ut haec tamquam vera sacramentalia agnoscantur.
Verum est, si supradicta conceduntur, in quibusdam Liturgia Ec-
clesiarum noviter erectarum a Liturgia romana discrepabit. Sed cur
istis populis non licebit quod S. Ambrosio licuit? Qui de quodam
ritu Ecclesiae suae Mediolanensis a ritibus Ecclesiae Romanae discre-
pante, illud efiatum protulit, quod. Beatissimus Pater dominica elapsa
hac in aula coram nobis in homilia citavit: « Sed tamen et nos homines
sensum habemus ».
Sicut Mediolanenses non obstantibus diversitatibus ritualibus, quas
nos cuncti cum gaudio hie prae oculis vidimus, :fideles :filii Ecclesiae Ro-
manae remanserunt, ita etiam Indonesi, Africani, Asiatae, Americani,
quamvis in sacramentis et sacramentalibus celebrandis interdum se-
quantur sensum suum, tamen :fidelitate erga S. Petrum a Mediolanen-
sibus non superabuntur. -Dixi.

In textu scripto tradito: 1 a rev.mo ep. Van Cauwelaert, et quidem nomine

2
episcoporum Africanorum, Madagascar et Insularum. relate ad schematis
3
nn. 64 et 4 7. - et quidem nomine simul 24 coepiscoporum meorum ex In-
4
donesia et etiam nomine 15 aliorum episcoporum - . Concluduntur autem
hi ritus conviviis sacris, quibus Numini divino vel etiam spiritibus defunctorum
5
communicare sibi videntur. Inde iam orta sunt inter nos ilia « sacrarum Ec-
clesiarum particularium exercitia, quae de mandato episcoporum celebrantur » ac,
sicut in n. 9 huius schematis optime dicitur: « speciali dignitate gaudent ».
6
(secundum n. 9 schematis, ubi commemorantur sacra Ecclesiarum particularium
exercitia).

15
Exe.Mus P. D. EUGENIUS D'SOUZA
Archiepiscopus Nagpurensis

V enerabiles Patres,
Pauca velim dicere circa potestatem Conferentiis episcoporum con-
cedendam pro aptatione Liturgiae in administratione Sacramentorum.
In n. 47 dare statuitur: « Ritualia particularia, singularum regionum
318 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

necessitati apta, a Conferentiis episcoporum quam primum parentur ».

Optime quidem, sed scire velim quid haec verba importent. Quaero
utrum omnes Conferentiae episcoporum hac facultate gaudent an Con-
ferentiae episcoporum in Missionibus ab hac facultate excludantur?
Ratio dubitandi est quod in n. 47 refertur ad n. 21 huiusce partis,
non autem ad n. 22, ubi explicite agitur de Conferentiis episcoporum in
missionibus.
Si Conferentiae episcoporum in Missionibus hac facultate frueren-
tur, exsultabimus quidem gaudio maximo. Sed scir.e velim quinam ter-
mini (seu limites) positi sint potestati Conferentiarum episcoporum in
aptatione Liturgiae Sacramentorum. N. 4 7 circa hoc silet. Nn. 4 7 usque
ad 63 attente perlectis, nihil plus elucet. In n. 62 aptatio ritus matri-
monii consideratur, sed intra quos limites haec aptatio fieri possit non
clarius proponitur.
Quaero igitur utrum potestas Conferentiarum aptandi Liturgiam
Sacramentorum extendat ad totum ritum ipsum administrandi Sacra-
menta (in parte sua mutabili, uti patet), an extendat tantummodo ad
usum linguae vernaculae. Si potestas extendat et ad totum ritum et ad
usum linguae vernaculae, optimum est. Hoc est quod exspectamus a Con-
cilio, quia revera necessarium est ad propriam aptationem. Permulta
inveniuntur} imprimis in ritibus administrandi Sacramenta} quae po-
pulis nostris nihil omnino significant} ideoque aptanda sunt secundum
conditiones locales. Patet ergo Conferentiis episcoporum in Missioni-
bus notum debere esse quinam limites positi sint pro aptatione hac Li-
• 1
turgzae.
Quaestio maximi momenti hie se praesentat. In n. 4 7 legimus Sanc-
tam Sedem parare novam editionem Ritualis Romani, in quo dare in-
dicabuntur quaenam partes in lingua vernacula adhiberi possint. Quae-
ro num omnes Conferentiae episcoporum, quae ritum in administratione
Sacramentorum necessitatibus propriis suae nationis vel regionis aptare
debent, teneantur abstinere ab aliis partibus in linguam vernaculam ver-
tendis. Cum omni reverentia loquor, sed omnino absonum mihi videtur
perpulchras orationes et lectiones in administratione Sacramentorum
adhibitas recitare in lingua omnino aliena, ita ut nee populus adstans,
nee ipse Sacramentum recipiens, quidquam intelligat. Hoc nunc faci-
mus quia Ecclesiae filii oboedientes sumus. Sed prob dolor! populi nostri
intelligere non valent cur uni linguae latinae, quae denique tandem olim
fuit lingua vernacula alicuius partis tantum Ecclesiae universalis, tan-
tum momentum tribuatur, ut etiam bonum spirituale fidelium ac eius
devotio cedere debeant dominationi huius linguae alienae.
Candide loquor: ego non video cur etiam forma seu ipsa verba es-
 CONGREGATIO GENERALI S XIV 319

sentialia Sacramentorum in lingua vernacula adhibere non possimus.

Animo submisso quaero: num forma Sacramentorum debeat adhiberi
in lingua latina ut Sacramentum sit efficax? Lingua vernacula pro « for-
ma » adhibita, an Sacramentum carebit effectu?
Formam latinam adhibemus, quam nullus adstantium intellegit, et
quae apparet ut forma quaedam magica, sicuti habentur in nostra pa-
2
tria apud alias religiones non christianas. Dum pulchrae illae formae,
lingua intelligibili pronuntiatae in momenta solemnissimo administra-
tionis Sacramenti, possent esse fons devotionis et propriae intellec-
tionis sanctitatis Sacramenti. Cogitate v. gr. de forma absolutionis in
Sacramento Poenitentiae, de forma Unctionis infirmorum.
Dolendum est quod nonnulli ex nobis adhuc adhaereant formis et
symbolis obsoletis. Quid dicam de illis qui habitantes in altis, tamquam
dii Olympi sedentes in turribus suis, despiciunt et spernunt quidquid
deorsum videant in mundo? Meminisse iuvabit illis, Ecclesiam catho;.
Heam non tantummodo hie Romae sitam esse, et existere. 3 Nonne Sacra-
menta propter homines? Nonne Sacramenta propter hoc a Christo sunt
instituta ut natura humana fusius in unoquoque momenta et in una-
quaque conditione vivificetur? Nonne igitur ritus et Liturgia Sacramen-
torum ita disponere debeantur, ut arcte cum vita humana coniun-
gentur?
Ideoque, venerabiles Patres, attentis peculiaribus circumstantiis re-
gionum nostrarum in Missionibus, rogo vos ut Conferentiis nostris epi-
scopalibus concedere velitis ampliorem potestatem, qua revera seriam
et non mere superficialem aptationem necessitatibus populorum no-
strorum inducere possimus in Liturgia pro administratione Sacramen-
torum. Etiam rogo vos ut potestatem concedendam dare et aperte defi-
niatis, et terminos indubitanter statuatis. Nisi Sacrosanctum Concilium
hoc faceret, potestas concessa Conferentiis sicuti in praeterito fere inu-
4
tilis evaderet. Animo submisso loquor: non timeo Petrum, et addo non
timeo Petri adiutores proximos, sed timeo aliquos peritos et « minu-
5
tanti » Sacrae Congregationi adiunctos, qui uno. tractu calami et duo-
bus tantum verbis « non expedite » recusare faciunt quod episcopi plu-
res in Conferentia coadunati tanto labore examinaverunt et denique tan-
dem statuerunt ut optimum in circumstantiis. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Nonne vobis videtur Concilii opus esse clarius
2 3
et distinctius definire limites huius potestatis? formulae. deest.
4 5
deest. deest.
320 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

16
Exe.Mus P. D. ALCIDES MENDOZA CASTRO
Episcopus tit. Metrensis, aux. Abancaiensis

V enerabiles Patres,
Quamvis schema de sacra Liturgia nobis propositum, quoad pra-
1
xim pastoralem satis placeat, quamdam animadversionem ad vestram
considerationem proponere velim.
Quoad Baptismum.
1. Pag. 180, n. 50, linn. 15 et ss., addatur « et concedatur a iure
omnibus qui in ministerio paroeciale laborant facultas adultos bapti-
zandi sine recursu ad Ordinarium loci», quia Sacramenta propter ho-
mines et non propter Curias episcopales.
2. Eadem pagina, lin. 1, facultas hie demandata iam concessa est
quibusdam regionibus, ut Peruvianae Reipublicae. S~d optandum esset,
si concessa sit universae Ecclesiae, ritus benedicendi aquam Baptismatis
aptetur ad difficultates locorum et sic non exigatur infusio sacri Chri-
smatis et Olei sancti in aquam, sed tantum fiat tactus digitus sacerdotis
cum oleo et Chrisma, aquam tangens.
Quoad Poenitentiam.
Nemini ignota est conditio penuriae sacerdotum pluribus in regio-
nibus, in quibus sacerdos unicus confiteri debet in die centenas fidelium
multas. Istis in adiunctis formula absolutionis valde est longa, et etiam
quamdam incohaerentiam habet, ut quando dicitur « Absolvo te ab
omni vinculo excommunicationis et interdicti » puero qui nondum
octavum aetatis annum agit.
Ad n. 56, pag. 181, lin. 10, humili cum iudicio velim adiungi: «et
formula absolutionis fiat brevior, ita ut tantum essentiam Sacramenti
exprimatur »; sic: « Ego te absolvo ab omnibus peccatis tuis in no-
mine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen », et nihil amplius. Dixi.

1
Jn textu scripto tradito: adiunctionem.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 321

17
Exe.Mus P. D. ANDREAS WRONKA
Episcopus tit. Vatarbensis. aux. Gnesnensis

Venerabiles Patres,
Prima animadversio respicit introductionem in cap. III (pag. 179).
a) Valde desiderandum est ut in capitibus schematis de sacra Li-
turgia, in introductoriis notis indicetur quod in singulis actibus liturgi-
cis efE.citur personalis relatio Christi cum fidele: hoc ad mentem princi-
piorum generalium ex cap. I.
Necesse est ut oratio semper eo redeat unde digressa est, quod cum
gaudio legimus in cap. V, de anno liturgico. In sacramentis haec per-
sonalis relatio inter Christum et fidelem fit in re.
Talis paedogogia sacramentalis erit efE.cacior formandae spirituali-
tati christianorum, quae ex decretis huius Sacrosanctae Synodi hauriet
inspirationem. Insuper consentit magis cum animo hodiernae mentis,
qui facilius capitur dulcedine personae Christi quam scholasticis for-
mulis.
b) Agitur in nostro schemate de Liturgia, ut1 mstrumento vitae
christianae. Quam ob causam valde commendatur, ut singuli actus li-
turgici in singulis capitibus schematis denominentur semper eodem no-
mine generali, nempe « mysteriis paschalibus », sicut bene scriptum est
in nostro cap. III. Nam verbo « mysterium » subiecta est notio cum
doctrinalis, tum vitalis, nempe mysterium significat actum redemptivum
Christi, in quo fidelis aliquomodo participate potest. Et ad talem acti-
vam participationem haec Sacrosancta Synodus vult fidelibus viam, ster-
nere.
Secundo. a) Ad pag. 179, in linn. 22, 23, 24 omittenda videntur,
1
ut iam dictum est, verba « non sine fidelium detrimento ». Ratio est:
quia Liturgia sacramentorum, etiam in praesenti statu fidelibus profuit
et prodest.
b) Verba: « quaedam in ea (scl. sacramenta) irrepserint », melius
mutanda in: « quaedam in ritum sacramentorum irrepserint ». Ratio
est quia sacramenta et ritus non sunt idem.
2
c) Loco: « respondeant », humiliter propono: « eluceat ».
Hoc enuntiatum haberet ergo tenorem: «Cum autem decursu tem-
porum, quaedam in ritum sacramentorum irrepserint, et eo praedicta
eorum natura minus bene eluceat, Sacrosanctum Concilium ... » etc.
Tertio. Ad n. 47. a) In dispositione rerum in Rituali Romano desi-
21 (II)
322 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

deratur melior prospectus. Indices tum ritualis, tum appendicis, colli-

gantur in unum. In appendice exstent solummodo perpaucae benedic-
tiones in favorem episcoporum reservatae. Sublatis omnibus aliis re-
servationibus, benedictiones valeant impertire ex se sacerdotes, qui iu-
risdictione gaudent.
3
b) Instructionibus pastoralibus et ritualibus singulis ritibus prae-
mittendis exemplo sint eae in secunda parte emendata Pontificalis Ro-
mani, quam maxime laudo. 4
Quarto. Ad n. 55, de ritu Confirmationis. Addantur:
a) Administrationem Sacramenti praecedat catechesis mystagogica.
b) Ipsa administratio Sacramenti introducatur dialogo cum confir-
mandis de obligationibus confirmandorum.
c) Confirmandi recitent Symbolum et Orationem dominicam ante
Confirmationem. Suppleant id quod in Baptismate emiserunt ore pa-
trinorum.
d) Confirmandi renovent promissiones Baptismi.
e) Formulam Trinitariam Confirmationis comitetur unicum si-
gnum cruds, non tria signa cruds.
f) Indicetur in Pontificali, quae impositio manuum pertinet ad es-
sentiam Sacramenti Confirmationis. 5
Et, cum magno tremore et timore: 6
g) Cara nobis traditione formula sacramentalis Confirmationis pho~
netice praebet aliquibus ex nobis 7 difE.cultatem pronuntiando verba:
8
« Signo te signo cruds, et confirmo te chrismate salutis » ...
Quinto et ultimo: Sacrosanctum Concilium rogatur ut addat novam
paragraphum, de aetate confirmandorum, - hie aut in schemate de di-
sdplina sacramentorum:
« Si in aliquibus regionibus gravis ratio pastoralis id postulat, Con-
firmatio, de iudido Ordinarii loci, ad inferiorem aetatem puerilem dif-
feratur ».
Ratio: Nostris temporibus in aliquibus regionibus Confirmatio est
exoptata occasio ad convocationem iuvenum, longioris catechetica in-
structionis causa. Eo consulitur religiosae instructioni. Licet auxilia
supernaturalia ex Confirmatione sint in tenera aetate provectui vitae
religiosae valde necessaria, tamen in regionibus pauperibus mediorum
auxiliarium instructionis christianae, practica administrandae Confir-
mationis paulo aetate posteriore videtur esse iusta. Dixi.

2 3 4
In textu scripto tradito: 1 deest. deest. rubricalibus. deest.
5 6 7 8
deest. deest. deest. Aliquibus nimiam di:fficultatem.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 323

18
Exe.Mus P. D. IOSEPH MALULA
Episcopus tit. Attanasensis, aux. Leopoldpolitanus

V enerabiles Fratres,
Propter mutationem in ordinem interventionum introductam, tem-
pus mihi relictum non fuit ut approbationi omnium episcoporum conti-
nentis Africae, Madagascar et Insularum textum quem lecturus sum
subiciam. Loquor ergo proprio meo nomine, sed spero et pro certo ha-
beo textum meum exprimere opinionem et mentem plurimorum dicta-
. 1
rum epzscoporum.

V enerabiles Fratres,
Multi episcopi continentis Africae, Madagascar et Insularum, ore
meo, laeto animo nn. 4 7, 64 et alios approbant, quibus commendatur ut
super ritualis romani editione, ritualia particularia, singularum regio-
num necessitatibus aptata a Conferentiis episcopalibus quam primum
parentur.
Commendatio enim ista perfecte respondet principiis quae ultimi
praesertim Romani Pontifices toties enuntiaverunt, quoties de proble-
matibus Missionum acturi erant. Nempe, quod « Ecclesia catholica ethni-
corum doctrinas neque despexit neque respuit, sed eas potius, a quovis
errore et a quavis impuritate liberatas, christiana sapientia consummat
atque perficit. Ita pariter eorum ingenuas artes ac liberales disciplinas
peculiares quoque populorum mores eorumque tralaticia instituta quo-
dammodo consecrat » (sunt verba desumpta ex Encyclica « Evangelii
2
Praecones » Pii XII dulcissimae memoriae).
Laetamur ergo quod hodie episcopis totius O:~~-bis occasio praebeatur
approbandi antiquum principium diversitatis in unitate, et hortandi
omnes populos, omnes gentes et culturas ut sicut et Magi Orientis in
Epiphania, Christo et Ecclesiae offerant quod optimum et pulcherrimum
possident.
Populi nostri, quorum tota societas et vita elementis religiosis per-
fusae sunt, cultum christianum non amplius tamquam ab extrinseco,
etiamsi beneficium, impositum considerabunt, si eis primum licet Ec-
clesiam in regionibus suis ornate gemmis pretiosis spiritus proprii, cor-
dis proprii et artis propriae. Cum gaudio tune cultum christianum in
324 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

crescentem culturam suam introducent, quae ita pro futuris saeculis

signabitur indelebili charactere Christi. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. (Pius XII in encycl. Evangelii Prae-
cones).

19
Exe.Mus P. D. FERDINANDUS ROMO GUTIERREZ
E pisco pus T orreonensis

Venerabiles Patres et Fratres,

Anxietates meae, ne proponenda ad schemata de disciplina Sacra-
mentorum remittenda essent, adquietatae sunt hac hodierna conces-
1
sione de ipsis loquendi. Ideo, venia vestra, duas tantum quaestiones
proponere vellem, quas brevitate qua possim exponam, quia videntur
momento opportunae, et credimus in earum propositione interpretari
2
quod in votis est multorum episcoporum tum Mexicanae ditionis, tum
Americae Centralis, tum etiam Columbianae Nationis, praesertim eorum
qui inopia sacerdotum constringuntur, et multa quae ad apostolatum
pertinent, religiosis laicis, religiosabus, vel etiam saecularibus aposto-
lis commendant.
Ex his haec pauca de administratione Eucharistiae et de Confirma-
tione dicam ... 3
1. De administratione Sanctissimae Eucharistiae.
Nihil praeiudicans de statuendis circa possibilem quaestionem num
receptio Sacramenti Eucharistiae Missae celebrationi intimius coniungi
oporteat, peto a venerabilibus Patribus ut attentio fiat in opportuni-
tatem ... 4
Praeses card. GILROY: Habeas me excusatum, sed non tractatur de
hac re in hoc capitulo. Ad aliam rem transeas ...
Orator: Unam solam propositionem tune dicam de Confirmatione ad
n. 55. Idea ego dicebam esse vere anxium num fortasse esset de hoc mo-
mento ... 5
Ut attentis incommodis, quae ex prolixo confirmandorum numero,
et ex angustia locorum, et ardente calore regionum et aliis oriuntur,
ritus Confirmationis ita recognoscatur et reformetur ut, si fieri possit,
ultimis actualibus precationibus impositioni generali manuum coniunctis,
locus ultimus relinquatur pro unctione in fronte uniuscuiusque facienda,
ut illa recepta confirmati quam primum e loco exire valeant .. Dixi.
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 325

2 3
In textu scripto tradito: 1 deest. Mexici. Loquitur schema pro-
positum a commissione conciliari de celebratione Missae et de administratione
singulorum sacramentorum in specie, sed nulla mentio fit de administratione
Ss.mae Eucharistiae extra Missam fidelibus facienda et quae hucusque a sacerdote
4
vel diacono solummodo licite potest administrari. statuendi vel saltem con-
siderandi in hoc schemate conciliari possibilitatem concedendi ut saltem aliqui
fideles qui in circumstantiis specialibus dare determinatis inveniantur, possint
sibi ipsis administrare Ss.mam Eucharistiam. Clarum apparet, ex periculis ne in
irreverentiam erga tantum Sacramentum conferat, nullo modo cogitari posse de
permittenda· tali administratione omnibus fidelibus. Sed cogitemus esse in populo
christiano fideles qui speciali modo sive ad propriam perfectionem sive ad zelum
animarum fovendum, magnopere egent tam caelesti alimento et ex peculiari con-
scientia collegialiter actuata, omnia pericula remota tenerent in tanto sacramento
tractando et custodiendo. Tales fideles possent esse Moniales claustro impeditae,
atque religiosi et religiosae, necnon et catechistae vel apostoli saeculares utriusque
sexus, qui ex munere a competenti auctoritate (episcopali vel paroeciali) commisso,
dedicantur in remotioribus regionibus ad apostolicum opus praeparandi vel infi-
deles ad Baptismum, vel fideles ad alia sacramenta, quin pro eis adsit auxilium
et solamen recipiendi Corpus Dominicum, eo quod sacerdos valde distans re-
maneat, vel nonnisi post hebdomadam ad eos possit remeare. Pro his tantummodo
credimus posse cogitari de tali concessione, et ideo vestrae considerationi subiicere
audeo has propositiones, quibus a commissione competenti locus in schemate in-
veniatur: 1) Concedatur ut sacerdos aegrotans possit sibimetipsi sacram commu-
nionem administrare, et etiam, si surgere non possit, per manum religiosi vel
pii laici recipere possit; 2) concedatur episcopis facultas permittendi sacram com-
munionem propria manu sibi administrandam iis :fidelibus qui vel ex voto reli-
gioso impediuntur e domo egredi, vel ex munere competenti auctoritate commisso
ad opera apostolatus collegialiter dedicantur, in regionibus ubi saltem per hebdo-
madam nulla praevideatur possibilitas accedendi sine gravi incommodo ad ·sacer-
dotem, et dummodo constet illos servaturos omnia quae ad reverentiam in tantum
Sacramentum requirantur. Haec proposui quae, vestrae considerationi subiecta,
5
utinam in bonum fidelium et Ecclesiae contributum praestent. Ad cap. III.
3° Quoad Confirmationem haec proponimus (n. 55):.

20
Exe.Mus P. D. FIDELIS GARCIA MARTINEZ
Episcopus tit. Sululitanus

V enerabiles Patres,
In cap. III schematis constitutionis, de Sacramentis et Sacramenta-
libus, pag. 181, n. 60, una tantummodo haecque brevissima observatio.
Quaestio: quando et quibus conditionibus Sacramentum Extre-
mae Unctionis seu Unctionis infirmorum in eadem infirmitate valide
aut licite iterari possit, quaestio haec, inquam, non est 1 liturgica sed
326 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

doctrinalis seu dogmatica, inter theologos disputata; unde, casu quo

Sanctum Concilium hie intendat de£nire, ea parti dogmaticae consti-
tutionis de Sacramentis esset deferenda. Igitur haec paragraphus sub
n. 60 contenta, supprimenda videtur, eo vel magis quad eius textus
forma generali et indefinita qua exhibetur, non consonus appareat, sal-
tem primo aspectu, doctrinae S. Thomae, Conciliorum Florentini et Tri-
dentini, Ritualis romani et Codicis Juris Canonici. 2 Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: quaestio est non. deest.
Praeses card. GILROY: Loquatur exc.mus D. Aemilius Tagle, et
tune transeamus ad sermones audiendos de cap. IV eiusque articulis ...

21
Exe.Mus P. D. AEMILIUS TAGLE COVARRUBIAS
Episcopus Vallis Paradisi

Venerabiles Patres,
Quae dicere volui de Unctione In£rmorum iam dicta optime sunt
hodie a pluribus Patribus; nempe argumenta doctrinale et pastorale quae
favent nomini « Unctio in£rmorum » potius quam aliud nomen « Extre-
ma unctio », quod tantum unum ex duobus finibus huius sacramenti in-
dicat et £deles nostros a receptione sacramenti saepe repellit.
Ad art. 55, de ritu Con£rmationis addo: ob ingentem numerum
con£rmandorum, qui saepe saepius, in nostris dissitis regionibus ha-
bentur, praesens ritus magnum incommodum nobis imponit. Etenim
1
omnes confirmandi etiam post unctionem iam illis impositam, debent
cum illorum patrinis expectare forsitan mediam vel integram horam,
ad completionem ritus collectivi, cum magno detrimento patientiae et
pietatis omnium.
Peto itaque ut, modus inveniatur ut, saltem in casibus specialibus,
huiusmodi con£rmati statim post unctionem receptam templum relin-
2
quere possint. Has ... petitiones facio nomine multorum episcoporum
e variis regionibus Americae latinae qui idem sentiunt. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: confirmati. duas.

Secretarius generalis: Incipit disceptatio de cap. IV, scl. de Officio

divino, quod ita incipit: « Summus Novi atque aeterni Testamenti Sa-
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 327

cerdos, Christus Iesus, " humanam naturam assumens, terrestri huic

exilio hymnum illum invexit, qui in supernis sedibus per omne aevum
canitur. Universam hominum communitatem ipse sibi coagmentat, eam-
demque in divino hoc concinendo laudis carmine secum consociat " »
et reliqua ...

22
EM.MUS P. D. IOSEPH CARD. FRINGS
Archiepiscopus Coloniensis

Venerabiles Patres,
Liceat mihi quattuor puncta proponere:
1. Reformetur translatio psalmorum in linguam latinam ita ut
sensum textus originalis hebraici quemadmodum eum enucleavit editio
psalmorum piana retineat, sed utatur lingua latina non classica sed lin-
gua Ss. Patrum, id est: remaneat textus Vulgatae quousque refert recte
textum originalem; si textus Vulgatae non concordat cum textu hebraico,
consulatur Psalterium S. Hieronymi iuxta Hebraeos; et si etiam hoc
non concordat cum originali, tune demum formetur novus textus, sed
lingua Ss. Patrum. Exemplo sit translatio psalmorum quam nuper edi-
dit P. Weber, O.S.B., iuxta principia, quae sequitur Romana S. Hiero-
nymi Abbatia.
Ratio est quia haec videtur unica via ad restituendam unitatem in
recitandis psalmis inter clerum regularem et saecularem, inter clerum
cantantem et clerum recitantem sacros psalmos.
2. Thesaurus S. Scripturae et Ss. Patrum multo melius exhauriatur
quam in novissimo Breviario et etiam in antecedentibus Breviariis.
3. Restituatur rhythmus inter recitationem psalmorum et lectionem
Sacrorum Librorum, praesertim in Matutino, ita ut non oriatur taedium
propter nimium numerum psalmorum recitandorum continue. Renove-
tur etiam possibilitas anticipandi Matutinum cum Laudibus ut maneat
locus orationi mentali sacerdotis ante Missam.
4. Et nunc loquor etiam nomine Conferentiae omnium episcoporum
linguae germanicae in Europa centrali et etiam in missionibus.
Valde dolendum est cognitionem et usum linguae latinae in dies
diminui, sed, quia in multis regionibus maior pars candidatorum pro
sacerdotio venit ex scholis publicis superioribus, et non est in pote-
state Ecclesiae dirigere curriculum studiorum harum scholarum, amor
fraternus erga sacerdotes iuniores nos impellit et cogit, viam quaerere,
qua eos liberemus ab onere, quod vix portare possunt.
328 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Rogo ergo humiliter, ut episcopis sive singulis, sive Conferentiis

nationalibus, recognitis a Sancta Sede actis, ut detur eis facultas dispen-
sandi a recitatione divini Offi.cii in lingua latina in favorem linguae vul-
garis, ubi cognitio linguae latinae est valde deficiens nee spes fundata
adest hunc statum penitus mutatum iri. Dixi.

Textus scripto traditus:

Quoad Officium Divinum liceat mihi quattuor puncta proponere:
1. Translatio psalterii in linguam latinam ita reformetur, ut sensum textus
originalis, sicuti editio Piana eum enucleavit, retineat, sed lingua utatur temporis
S. Hieronymi, id est: Textus Vulgatae maneat inquantum recte transfert textum
originalem; ubi non concordat cum textu hebraico, consulatur psalterium S. Hie-
ronymi iuxta Hebraeos; si etiam hoc non concordat, formetur nova translatio,
sed in lingua temporis patrum. Exemplo sit translatio psalmorum, quam nuper
edidit P. Weber O.S.B. iuxta principia, quae sequitur Abbatia S. Hieronymi
Romana.
2. Thesaurus S. Scripturae et Ss. Patrum multo magis exhauriatur quam in
novissimo Breviario et etiam in antiquioribus.
3. Restituatur rhythmus inter recitationem psalmorum et lectiones S. Scrip-
turae et Ss. Patrum in Matutino ne taedium oriatur per nimium numerum psal-
morum continue recitandorum. Renovetur possibilitas anticipandi Matutinum et
Laudes, ut locus maneat meditationi sacerdotis ante Missam.
4. Et nunc loquor etiam nomine conferentiae omnium episcoporum linguae
Germanicae in Europa centrali et in missionibus; maxime quidem dolendum est
cognitionem et usum linguae latinae in dies minui, sed quia in multis regionibus
maior pars candidatorum pro sacerdotio venit ex scholis superioribus publicis et in
potestate Ecclesiae non est curriculum studiorum harum scholarum dirigere, amor
fraternus erga sacerdotes iuniores nos cogit, viam quaerere, qua eos ab onere libe-
remus, quad ferre vix possunt. Quare rogo, ut episcopis vel conferentiis nationa-
libus actis a S. Sede recognitis detur facultas dispensandi a recitando Officio Di-
vino in lingua latina, ubi cognitio linguae latinae valde insufficiens est neque spes
adest legitima rem funditus mutatum iri.

23
EM.MUS P. D. ERNESTUS CARD. RUFFINI
Archiepiscopus Panormitanus

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres Conciliares,

Loquor de his quae pag. 186, n. 69, et pag. 188, n. 77 sub litt. b)
1
continentur.
Psalmi nunquam satis celebrantur. S. Athanasius librum Psalmorum
prae ceteris libris S. Scripturae extollit quia « quasi paradisus, omnium
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 329

reliquorum fructus in se continet ». S. Thomas asserit « Psalmis gene-

ralem totius Theologiae materiam comprehendi ». Ipse Lutherus cla-
mabat: « Spiritus Sanctus videtur omnia in librum Psalmorum velut in
compendium coegisse, ut fructu Scripturarum non privarentur ii, quibus
ad totam Scripturam legendam tempus non superest ».
Attamen in recitatione Officii divini, maxime si fiat sermonibus
2
vernaculis vel popularibus, a monialibus et a laicis saltem, puto aliquot
Psalmos esse omittendos: ii sunt qui imprecatorii appellantur. Etenim
non est qui non videat quam acriter animos percutere possint, e. g. ver-
siculi 23-29 Psalmi 68, quibus Psaltes castigationem inimicorum po-
stulat his verbis: « Fiat mensa eorum laqueus ipsis, et amids tendicula.
Obscurentur oculi eorum, ne videant, et lumbi eorum fac semper va-
cillent. Effunde super eos indignationem tuam, et aestus irae tuae com-
prehendat eos. Habitatio eorum devastetur, et in tabernaculis eorum
ne sit qui habitet ... Deleantur de libro viventium, et cum iustis non
scribantur ».
Item Psalmus 108 £ere totus: « Suscita impium contra eum, et ac-
cusator stet a dextris eius. Cum iudicabitur, exeat condemnatus, et de-
precatio eius irrita sit. Dies eius fiant pauci, munus eius accipiat alter.
Filii eius orphani fiant, et uxor eius vidua », etc.
S. Thomas Aquinas, sapientia et perspicuitate quibus eminet, optime
interpretatur et explicat imprecationes psalmorum, cum dicit eas ac-
cipiendas esse aut per modum praenuntiationis, non per modum opta-
tionis, aut per modum utique optationis, ita tamen ut desiderium optan-
tis non referatur ad poenam hominum sed ad iustitiam Dei punientis,
vel ut desiderium referatur ad remotionem culpae, non ad ipsam
poenam.
Nihilominus quia exegesis biblicae sati~ periti non sint, multi facile
in huiusmodi iris et exsecrationibus contra proximum offenderentur.
Similiter dubito an opportunum sit ponere in ore imperitorum, quo-
rum infinitus est numerus, Psalmos in quibus animartlm conditio ultra
sepulcrum valde obscura apparet, e. g. in Psalmo 87, versiculis 11-13:
« Num pro mortuis fads mirabilia? An defuncti surgent, et ·laudabunt
te? Num enarratur in sepulcro bonitas tua, fidelitas tua apud inferos
(scl. in Sceol)? Num manifestantur in tenebris mirabilia tua, et gratia
tua in terra oblivionis? ».
Item Psalmo 113, versiculo 16: «Non mortui laudant Dominum,
neque ullus qui ad inferos descendit », nempe in Sceol) in commoratio-
• 3
nem anzmarum.
Profecto populus hebraicus immortalitatem animae semper credi-
dit, sed conditionem seu statum animarum in altera vita Hebraei, certo
330 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

quidem antiquiores, perfecte non cognoverunt. Dogma futurae retribu-

tionis, quod iam in libris Sapientiae et Machabaeorum splendet, aetate
superiore non erat omnibus manifestum. Ceterum omnes sciunt in Ve-
teri Testamento haberi dogmatis seu Revelationis veram progressionem,
quae in Novo Testamento completa est.
Quocirca precibus quae in re fidei quamdam imperfectionem redo-
lent, alias praeferendas esse duco.
Pag. 187, n. 7 4, linn. 24-26, legimus: « Sodales cuiusvis Instituti
status perfectionis, qui, vi Constitutionum, partes aliquas divini O:fficii
absolvunt, orationem publicam Ecclesiae agunt ». Quod - quantum
intellego - non est verum.
Oratio est aut publica aut privata: publica fit a solo sacerdote,
qui etiam in oratione personam Iesu Christi gerit. En verba Pii XI sanc-
4
tae recordationis: « ... publicus ex officio exstat (sacerdos) ad Deum
pro omnibus deprecator: ... cotidie iterum atque iterum debitum adora-
tionis munus persolvit, atque necessarium eiusmodi officium pro homi-
nibus perficit » (encycl. Ad catholici sacerdotii, 20 dee. 1935).
Supplicationes fidelium (monialium quoque) sunt semper privatae,
equidem magnopere commendandae, at « preces, quae Ecclesiae no-
mine, dilectae nempe Redemptoris sponsae, ex officio (i. e. a sacerdo-
tibus) funduntur, maiore procul dubio vi virtuteque fruuntur ». Etiam
5
haec verba sunt Summi Pontificis quem iam supra laudavi. Dixi.

2
In textu scripto tradito: 1 pag. 186 sub n. 69 et pag. 188, n. 77 b: deest.
3 4 5
deest. deest. (eaedem enc., Denz. 2276).

24
EM.MUS P. D. VALERIUS CARD. VALERI

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Ad pag. 185 et pag. 186, par. 68, ad c): videtur adesse aliqua
contradictio cum exoptatur ut «Hora quae Matutinum vocatur, quam-
vis indolem nocturnae laudis retineat, ita aptetur ut qualibet diei hora
recitari valeat ». Si habet aliquid specifice nocturnum, forte non con-
gruit ut recitetur qualibet diei hora!
1
Ceterum adhaereo his quae nuper em.mus card. Frings dixit.
Ibidem, par. 71. Postulatur ut amplificentur lectiones, non solum
quoad S. Scripturam, sed etiam quoad Patres et alias scriptores eccle-
siasticos. Sed si hoc fiat, nonne Officium notabiliter longius evadet? Ut
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 331

notum est, etiam ex Confessionibus S. Augustini audientis Mediolani

Ambrosium, antiqui legebant recitando labiis, etiam cum privatim le-
gebant. Nunc aliter fit. Quaero: cur in recitatione privata non sufliceret
oculis tan tum percurrere lectionem? Hoc ad diminuendum laborem et
tempus.
Ibidem, par. 7 3. Placet quod recitatio choralis obligatoria maneat
pro his qui talem specialem obligationem susceperunt. Sed generatim
loquendo nihil dicitur, neque hie neque alibi in aliis schematibus, sive
agatur 2 de communitaria sive de privata recitatione, de mensura obli-
gationis moralis Oflicium divinum recitandi.
Sententia communis tenet omissionem vel unius parvae Horae, pec-
3
catum mortale constituere ... Nonne haec gravis obligatio restringi pos-
set ad partes fundamentales Oflicii, scl. ad Laudes et ad Vesperas? Talis
4
vel similis dispositio auferret... frequentes anxietates sacerdotum qui
ministerio pastorali addicti 5 saepe dubitant an motivum proportionatum
habeant ad omittendum divinum Oflicium vel aliquam partem eiusdem.
Ecclesia orientalis, ut notum est, rem alio modo considerat ac Ecclesia
occidentalis et fortasse eius exemplum posset in hac re nobis saltem
partim inservire.
Sed dicet quis: nisi imponetur gravis obligatio, aliqui 6 sacerdotes
Breviarium non recitabunt. Respondeo: boni sacerdotes abhorrent non
solum a peccato mortali, sed etiam a peccato veniali et generatim a non
sequendis praescriptionibus Ecclesiae.
Sub luce Spiritus Sancti, Patres venerandi, videte aliquam solutio-
7
nem dare huic quaestioni non parvi momenti in re morali et pastorali ...
Dixi.

2
In textu scripto tradito: 1 deest. sermo fiat. 3
secumferens ergo
4 5 6
inimicitiam Dei et mortem animae. etiam. dediti. non pauci.
7
Ibidem par. 74. Placent omnino quae declarantur de sodalibus cuiusvis Insti-
tuti status perfectionis, qui absolvendo vi constitutionum partes aliquas Divini
Officii, orationem publicam Ecclesiae agunt.
Animadversiones additae:
N. 73, pag. 187, sub litt. a)-c). Opportunius videtur clarius distinguere inter
obligationem recitationis Divini Officii choraliter et singulariter faciendae et qui-
dem distincte indicate quinam teneantur recitationi chorali et quinam recitationi
a solo.
Moniales omnes sub litt. a) obligatae supponuntur recitationi chorali totius
Officii, dum, e contra, aliqui Monialium Ordines existunt, uti Ordo Ursulinarum,
qui hac obligatione non devinciuntur, vel obligantur tantum recitationi Parvi Officii
B. M. V., uti Ordo Visitationis Beatae Mariae.
Litt. a) ita redigi posset: « Communitates choro obligatae ... et quidem: totum
Officium Ordines Canonicorum, Monachorum et Monasteria seu Domus Monia-
332 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Hum, salvo tamen, quoad moniales, earum iure particulari ... secundum proprias
Constitutiones ».
N. 74. Valde opportunum est recognoscere dignitatem et munus orationis
publicae, nomine Ecclesiae factae, religiosis qui totum vel partem Divini Officii
absolvunt.
Qui ab Ecclesia deputantur ad orationem eius nomine peragendam, munus
publicum et magni momenti suscipiunt.
Susceptio cuiuslibet muneris obligationem in conscientia secumfert.
Quapropter, participatio muneris et obligationis Ecclesiae pro Religiosis, sicuti
pro aliis seu pro clericis in sacris, secumferre deberet vinculum conscientiae, qua
satisfactio muneris in tuto ponitur. Haec tamen obligatio levis censenda esset.
Licet titulus n. 74 sit « Sodales religiosi », in textu munus peragendi orationem
publicam per recitationem Officii divini sodalibus cuiusvis Instituti status perfec-
tionis et ideo etiam sodalibus Institutorum saecularium agnoscitur. Cum sodales
Institutorum saecularium non fruantur conditione iuridica publica, nee ab aliis
fidelibus distinguantur, congruum non videtur munus publicum orationis nomine
Ecclesiae eisdem agnoscere seu tribuere.
Pag. 187, linn. 26-29: In secundo commate n. 74 recitatio alicuius Parvi
Officii aequiparatur quoad dignitatem orationis publicae ipsi recitationi Divini
Officii.
Opportunum videretur inter clausulas addere: « dummodo Parvum O:fficium
ab illa auctoritate approbatum sit quae competens est pro approbatione et muta-
tione Divini Officii et sodales huic recitationi aliquo vinculo teneantur, prouti de
Divino Officio dictum est.
Praeterea, non nimis multiplicanda esse videntur haec Parva Officia.
Pag. 188, n. 77, sub litt. b ). Usus linguae vulgaris in recitatione Divini Officii
pro Monialibus et etiam pro Institutis iuris pontificii, quorum Gonstitutiones lin-
guam latinam praescribunt, dari non deberet ab Ordinariis, nisi de consensu om-
nium quorum interest, sci. Superiorum internorum.

25
EM.MUS P. D. FERDINANDUS CARD. QUIROGA y PALACIOS
Archiepiscopus Compostellanus

Venerabiles Patres,
Dignitas, praestantia et efE.cacitas divini OfE.cii, a Pio XII « precatio
Corporis Christi Mystici » appellatum, optime in introductione capi-
tis IV exhibentur.
Sed finis OfE.cii divini, « sanctificatio, nempe, diversarum horarum
diei » (pag. 185, lin. 27), non dare apparet quomodo obtineri possit
normis in eodem art. 68 datis. Ad hoc adipiscendum et ut OfE.cium di-
vinum verus fons vitae spiritualis eveniat, liceat mihi quasdam brevis-
simas modificationes proponere:
a) Criterium in instauratione recenti Hebdomadae Maioris pro-
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 333

positum videtur servandum, id est, Horae canonicae suppressio quae

cum alia actione liturgica, ut administratione Sacramentorum, condone,
Missa solemni, concurrat.
b) Hora Prima, radicitus tamquam extensio Laudum - « altera
Matutina » vocat Cassianus - et ex specialibus adiunctis monachorum
Bethlehem orta, semper naturam inde£nitam praebuit, quam additio-
nes per saecula insertae non de£nire valuerunt. Eo conservatur quod fa-
cile creditum est melius verba inspici Psalmistae: « Septies in die laudem
dixi tibi » .
1
.. • Hora haec in monasteriis, extra psalmodiam regularem orta, Lau-
2
dum duplicatio, natura sua singulari, optime possit omitti, « cursu »
3
reliquarum horarum optime etiam manente.
c) Horae minores ad hymni, unius psalmi et orationis dominicalis
recitationem reducantur, ut e memoria opportune possint recitari. Tune
iucunda « elevatio men tis ad Deum », esset inter laborandum aut salu-
tandum; et ita sancti£cando, quin operosior £at, laborem diurnum.
d) Laudes et Vesperae, quae in littera a) n. 68, pag. 186, « du-
plex cardo OfE.cii divini cotidiani » vocantur, suis propriis horis sic
recitandae, ut meridies Laudibus extremum tempus es set et hora 10
noctis Vesperis suprema, nisi adsint causae graves.
4
Relate ad ea quae card. Valeri nunc dixit de hara « Matutinum »,
loco textus schematis sub n. 68, litt. c) ponatur sequens a membris
Concilii ex Congregationibus monasticis propositus: « Matutinum in-
dolem nocturnae laudis retineat et, si nocturnis horis non dicitur, in
quantum £eri potest, etiam extra chorum, intra tempus a vespere diei
praecedentis ad mane ipsius diei recitetur. Ex rationabili causa, extra
chorum, qualibet hora diei recitari conceditur ».
Ita repugnantia textus schematis vitatur, qui Matutinorum indolem
nocturnam fatetur simulque qualibet hora diei recitari permittit.
Haec principia, mea quidem sententia, optime conducerent ut pa-
trimonium inveteratum Ecclesiae op time servaretur, quale est sanctifi-
catio laboris diversarumque horarum diei « cum fructu spirituali » nec-
non efE.cax necessarii levaminis « pensi » orationis quotidianae cautio
atque provisio. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Sed dum reliquae horae in choro celebrabantur,

Prima multis saeculis in cubiculo recitabatur: « Ista Prima ibi cantatur ubi dor-
2
miunt » ait Ioannes Archicantor (Righeti, vol. II, pag. 581, nota). deest.
3
deest. " e).
334 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

26
EM.MUS P. D. PAULUS AEMILIUS CARD. LEGER
Archiepiscopus Marianopolitanus

Venerabiles Patres,
Usque ad discussionem praesentis cap1t1s, de Liturgia disputando,
pastoralem curam nostram in fideles nostros praecipue et quidem merito
protulimus. Nunc autem, de Officio divino tractando, eamdem pasto-
ralem sollicitudinem .erga sacerdotes nostros eorumque necessitates et
difficultates summo studio libentibusque animis ostendamus. Nobis enim
episcopis, sacerdotes qui ministerio pastorali vacant, partem carissimam
gregis nostri constituunt.
In illa materia, meo iudicio, duo praesertim tractanda sunt: de obli-
gatione recitandi Officium, et de lingua adhibenda in recitatione Officii.
I - De obligatione recitandi Officium.
Opinor renovationem in schemate propositam, de obligatione Offi-
cium recitandi, recognoscendam esse. Et propono ut clerici choro non
adstricti obligentur solummodo ad recitationem Laudum, Vesperarum
et lectionis divinae. Lectio divina constaret ex elementis in art. 71 enu-
meratis. Laudes et Vesperae- recitarentur respective mane et vespere.
Lectio divina (seu Matutinum) fieret qualibet hora diei et tempus eius
esset circiter viginti minutorum.
Hae sunt rationes propositionis meae:
1. Renovatio proposita in schemate fundatur super quoddam prin-
cipium quod, in casu sacerdotum ministerio pastorali addictorum, non
valet nisi ex parte.
Introductio capitis (lin. 24) principium evocat quod recitatio Officii
est « tanquam sanctificatio diversarum horarum diei ». Illud principium
apte congruit vitae monachorum: illi enim, ex vocatione sua, primum
et principale munus habent Officium divinum recitandi.
Non tamen sine magna attenuatione applicari potest tale principium
sacerdotibus qui ministerio pastorali addicti sunt. Etenim ex eo quod
Officium divinum sanctificat diversas horas diei, minime deduci potest
quod omnes sacerdotes sancti:ficare debent per Officium divinum diver-
sas horas diei. Aliter, concludere deberemus orationem vel - ... 1 ma-
gis restrictum est - Officium divinum esse unicum modum, et pro
omnibus christianis, diem et horas sanctificandi. Hoc evidenter amplecti
non potest. Unusquisque christianorum - monachi, laid, sacerdotes -
sanctificationem suam peragit diverse, et diverse horas diei sanctificat,
 CONGREGATIO GENERALIS XIV 335

id est secundum suam propriam vocationem. Omnes orare debent, sed

non eadem assiduitate materiali. Sacerdos addictus ministerio pastorali
diversas horas diei sancti:fi.cat: 1) ministerium suum exercendo apud
homines; 2) orando (praecipue in recitatione Officii divini, mane et ve-:-
spere); 3) seipsum spiritualiter alendo (praesertim peragendo Lectio-
nem Divinam).
Positio mea sit clara: discussio non est de ipso Officio divino con-
cepto ut institutio qua sancti:fi.cantur diversae horae diei. Oppositio mea
venit quando Officium integraliter imponitur omnibus clericis, sub spe-
cie quad recitatio Officii est « tamquam sancti:fi.catio diversarum hora-
rum diei ».
2. Renovatio proposita in schemate difficultates quas solvere vult
non solvit. Schema, ut expresse declarat, intendit « veritatem Hora- •
rum » restaurare pro sacerdotibus ministerio addictis. Attamen aptatio
quae proponitur ad illam veritatem restaurandam difficultates sacerdo-
tum ab omnibus agnitas nullo modo superat. Omnes enim horae tradi-
tionaliter praescriptae obligatoriae remanent sicuti nunc sunt.
Haec est tamen realitas evidens quod sacerdotes ministerio pasto-
2
rali addicti - sicut ... nos episcopi - non possunt « sancti:fi.care di-
versas horas diei » recitando Officium divinum unaquaque horarum tra-
3
ditionaliter praescriptarum pro illo Officio ... Sacerdos ministerii pasto-
ralis faciliter, libenter et desiderabiliter orare potest mane et vespere.
Hae sunt solae horae quas, tempore praescripto seu « veritatem Hora-
rum » observando, potest sancti:fi.care in recitatione Officii (nempe Lau-
dum et Vesperarum). Sicut superius dixi, alias horas aliter, secundum
suam vocationem, sancti:fi.cat.
Considerationes illae sunt, mea opinione, secundum realismum pru-
dentissimum. Credo ergo quod damnosum esset, pro sacerdotibus mini-
sterio pastorali addictis, servare omnes horas Officii, quia, formam :fi.cti-
vam orandi servando, formalismus fovetur apud sacerdotes, et quidem
in ipso actu orationis.
3. Aptatio Officii divini solvere deberet problemata quibus one-
rantur conscientiae sacerdotum.
Dicunt quod mos pervadit apud sacerdotes plurium regionum sese
« dispensandi », ut aiunt, a recitatione breviarii; et, quod peius est, hoc
saepe fit cum conscientia incerta. Credo quod propositio mea adiuvaret
ad solutionem huius gravis problematis. Etenim Officii recitatio vera et
fructuosa redderetur possibilis et desiderabilis; et tempus recitationis
non excederet possibilitates habituales sacerdotis. Officium sic modi:fi.-
catum esset solatium animae potius quam pensum onerosum ad quod
inconsulte omittendum sacerdos facile inducitur.
336 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

4. Denique notabo quod, secundum propositionem meam, non ha-

beretur duplex Officium. Etenim omnes sacerdotes (monachi, religiosi
et saeculares) idem breviarium haberent: differenter solummodo ute-
4
rentur eodem libro eodemque Officio ...
II - De lingua adhibenda in recitatione Officii.
Propono ut concedatur etiam clericis, ut in art. 77,5 in recitatione
privata, facultas Officium persolvendi lingua vernacula. Concessio illa
fiat in unaquaque regione mediantibus Conferentiis episcopalibus.
Propositionem meam explico. Clarum sit quod non agitur de dispu-
tanda excellentia linguae latinae ut vinculum unitatis. Quaestio est de
lingua latina ut medium orationis laudativae et alimenti spiritualis. Si,
ut verum est, recitatio Officii debet esse elevatio et cibus animae in
psalmis et in lectionibus, eo ipso requiritur ut omnes, clerici sicut et
laid, mente intelligant quod labiis pronuntiant.
Observatio haec mihi videtur evidens, et eius momentum maximum
6
mihi apparet ...
Quaedam enumerari possunt mala consequentia praesentis status
rerum. Sacerdotes, modo generali et magno cum damno pro ministerio
suo, ignorant Sacram Scripturam et Patres, dum quotidie in labiis ha-
bent ipsa verba Scripturae et Patrum. Praeterea etiamsi cum optima
intentione orat sacerdos, oratio eius et consequenter vita eius spiri-
tualis a pessimo formalismo in dies magis pervaditur. Recitatio breviarii
7
fit onus a quo sacerdos sese expedite tendit ...
De incapacitate fructuose intelligendi linguam latinam, quae apud
8
sacerdotes sine spe emendationis viget, notulas trado ad Secretariatum.
Dixi.

3
In textu scripto tradito: 1 quod. 2
ceterum. Dies enim pastoralis
non ita dividitur in partes ut sacerdos Officio Divino libere vacare possit tempore
certo; e contrario, sacerdos qui addicitur ministerio pastorali, a matutina usque
ad fi.nem diei, libertatem suam non habet, sed praesto est omnibus fi.delibus. Hoc
4
non est theoreticum, est factuale. Illa est propositio mea de obligatione reci-
tandi Oflicii. Spero ut retineatur, si non ipsa formula, saltem generalis structura
5
renovationis quam exponit. Propono ut art. 77 mutetur. Propono ut con-
6
cedatur etiam clericis, saltem. Homo natura sua est ens rationale: oratio
eius prae omnibus actionibus humanis, quia in seipsa sublimior est, debet esse
plene humana seu plene rationalis. Atqui factum apertum habetur. Multo maior
pars dericorum, in omnibus fere mundi regionibus, vix intelligunt quod pronun-
tiant in Officio persolvendo. Situatio illa non est temporaria. Incapacitas intelli-
gendi Officium non viget solummodo in regionibus ubi humanitates latinae vel
studium linguae latinae in scholis non exsistunt. Illa inaptitudo verificatur ubique
et apud fere omnes sacerdotes, exceptis solis illis qui sunt exceptionaliter periti,
vel qui in seminariis docent vel qui in administratione ecclesiastica quotidie utun-
 CONG REGA TIO GENERALI S XIV 337

tur lingua latina. Meo iudicio, captiosum esset credere quod reditus ad studium
linguae latinae in seminariis minoribus et maioribus solutionem afferret proble-
mati de intelligendo breviario latino. Experientia iam habetur in hac materia. Et
conferri possent testimonia multa sacerdotum qui omnia sua studia peregerunt
lingua latina quique affirmant se post non multos annos non posse nisi magna
cum difficultate, intelligere breviarium suum. Obstaculum reale illud est: civilisatio
humana, etiam in Occidente, non est amplius latina nisi radicaliter. Cognitio lin-
guae latinae acquisita in Seminariis etiam optimis, non ·sufliciunt quia tota vita quo-
tidiana nullum habet nexum cum lingua latina. Intelligentia expedita et fructuosa
alicuius linguae - et talis intelligentia requiritur ad rectam recitationem brevia-
rii - haberi nequit nisi illa lingua frequenter immo habitualiter adhibetur in vita
quotidiana. Talis autem usus linguae latinae non exsistit nee ullo modo videtur
possibilis. Attamen quidquid sit de possibilitate modificandi cognitionem linguae
latinae apud sacerdotes, factum remanet, ab omnibus concessum: saltem pro sacer-
dotibus nunc viventibus impossibile erit fructuosam reddere Breviarii recitationem
7
quin eis concedatur facultas utendi lingua sua materna. Forsan optatur ut
usus perpetuatus linguae latinae in recitatione Breviarii sit modus ipsam linguam
latinam conservandi in Ecclesia. Efficacitas talis medii est valde incerta; et, ma-
xime, opinor quod non possumus vitam spiritualem sacerdotum sacrificare tali
8
rationi. deest.

Praeses: Reponatur Evangelium!

[I ntervallum].
Secretarius generalis: Proxima congregatio generalis: feria sexta,
hora nona.

22 (II)
ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUO AD CAP' III s CHEMA TI s DE s' LITURGIA
 ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAP. III scHEMATis- DE S. LITURGIA *

1
EM.MUS P. D. CAROLUS CARD. CONFALONIERI

· Breviter pauca dicam ordinem practicum potius respicientia.

N. 61 schematis. Quoad rituum Ordinationum propositam recogmt10-
nem submisse peto ut textus Praefationum in conferendis diaconatus, presby-
teratus et episcopatus ordinibus maneat immutatus. Agitur enim de oratio-
nibus pulcherrimis, significatione et spiritualitate refertis, ad fidelium animos
erga sacros administros veneratione imbuendos quam maxime aptis.
Brevientur potius et magis aptentur Litaniae Sanctorum et adnexae In-
vocationes.
Ad n. 66 quod attinet. Optima apparet intentio de sensu paschali mortis
christianae clarius exprimendo .. Super hanc rem liceat aliquod dicere de tela-
tione huius paschalis significationis ad colorem paramentorum. Utique color
est aliquod accidentale, nee religio in colore vestium consistit; tamen est
elementum liturgicum.
Observo quod Romanus Pontifex rubrum colorem in sollemni exsequiis
adsistentia adhibet, quod supponit antiquum usum talem fuisse. Hoc etiam,
etsi aliunde et sub alio respectu, innuit Ambrosianus ritus, qui, cum pri-
mitiva elementa liturgica Romanae Ecclesiae integre religioseque servet, co-
lorem rubrum adhibet in tota Hebdomada Sancta, ad celebranda Sacro-
sancta Redemptionis mysteria, Domini Nastri scilicet martyrium per pas-
sionem et salvificam mortem in Cruce.
Insuper, iuxta Caeremoniale, episcopis quandoque facultas est adhi-
bendi paramenta violacei coloris. Qui quidem praescribitur in celebratione
Missae coram Ss.mo Sacramento in ecclesia exposito.
I tern Rituale album colorem ordinat in exsequiis puerorum; et, quibusdam
in lods, pro funeribus sive sacerdotum sive virginum consuetudo viget colo-
rem album aliquando praeferendi. Scimus etiam saepe saepius colorem ni-
grum et violaceum anteac:tis temporibus promiscue adhibitum fuisse.
His praemissis, si revera volumus sensum mortis saltem apud christia-
nos homines corrigere et mystice elevate, ita ut paschale sacramentum ad

*· Huiusmodi textus lecti non sunt, quia Patres vel, scripto exhibito, loqui
non petierunt vel iuri loquendi renuntiaverunt. ·
342 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

aeternam vi tam transitus aptius recolatur, votum humillime exprimo ut, loco
nigri coloris, qui apud nos, in nostris scilicet latinae « civilitatis » regionibus,
est lugubre attributum deiectionis et luctus, saeculis mediae aetatis induc-
tum, permittantur in Sacris defunctorum faciendis paramenta violacei coloris.
Hie enim, cum moeroris sensu, sensum quoque aliquod spei et fiduciae
praebet, et certe magis consentaneum videtur omnibus qui, a potestate tene-
brarum translati, digni facti sumus in partem sortis Sanctorum in lumine,
fratribusque nostris, qui nos praecesserunt cum signo fidei et in loco exstant
refrigerii, lucis et pads.
Et submisse addo. Sicut iam aliqui Patres auspicati sunt, votum reverenter
promo ut commissio conciliaris de re liturgica a Summo Pontifice, Sacro-
sancti huius Concilii Oecumenici praeside, si ipsi placuerit, eligatur, quae
studiis adaptationis seu instaurationis scite animoseque incumbat et labores
ad finem sollicite perducat.

2
EM.MUS P. D. VILLELMUS CARD. GODFREY
Archiepiscopus V estmonasteriensis

Aliquas animadversiones liceat breviter facere.

In pag. 179, lin. 20, terminus adhibetur qui sat frequenter in schemate
de Liturgia invenitur; loquor de termino « actuosa ». Quantum mihi videtur,
semper in mente scriptoris « actuosa » significaret activa - nempe quod ille
qui orat deberet vocaliter orate, sive verbis sive cantu. In hoc video aliquam
aequivocationem, quia ille qui orat mente vere habet actuosam cooperatio-
nem: et quandoque valde desiderat quietem orationem. In mundo strepi-
toso vivimus ideoque pax et tranquillitas refrigerant atque sustentant animam.
Est modus in rebus, sunt certi denique fines.
Quantum spectat ad rituales revisendos, magni momenti videtur ut
ubi lingua vulgari preces did permittuntur semper indicate deberent eaedem
preces in lingua latina. Ratio est quia decursu temporis lingua vulgaris potest
mutari, dum lingua latina stabilis permanet.
Deinde in art. 50 sermo est de Missa propria in collatione Baptismi adul-
torum in Missali Romano inserenda: evidens est autem, quod in paroeciis
urbanis collatio baptismi adultorum raro conferri possit durante Missa quia
sacerdotes magno labore occupati vix liberi erunt.
Ad art. 57: nullam video diflicultatem de nomine « Unctio Infirmorum .»
quia, quantum puto, fideles quandoque arcentur a receptione illius sacra-
menti ab illo nomine «Extrema Unctio » timentes quod administratio sacra-
menti sit signum mortis mox appropinquantis. Item in art. 60 dicitur in
schemate « Unctio sacra in diuturna infirmitate aliquando iterari potest ».
Sed nisi aliquis periodus significetur, ex illo termino « diuturna » facile oriri
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 343

possunt scrupuli de liceitate iterandi sacramentum. Melius esset dicere post

certum spatium temporis, v. g. post duos menses.
De Poenitentia. In art. 56 · dicitur « ritus et formulae ita recognoscantur
ut effectum sacramenti clarius exprimant ». Hie manemus incerti de muta-
tione vel additione quae intenduntur. Explicetur ergo clarius intentio.
De Ordine. Item in ritu ordinationum suggeritur allocutiones Pontificis
esse in lingua fidelibus nota. At meo submisso iudicio, pulchritudo allocu-
tionum in versione perdi poterit. Contrarius essem, igitur, versioni, eo magis
quod generatim fideles facile libros habere possunt, vel instrui possunt ab
aliquo sacerdote durante caeremonia. ·
Oratio super nupturientes opportune emendari potest, et in lingua ver-
nacula recitari.
De Sacramentalibus. Bene addi possunt nova sacramentalia quae hodierno
tempore speciales circumstantiae expostulant. Optirrie etiam ritus vestitionis
et professionis religiosae et renovationis votorum unitatem, sobrietatem et
dignitatem exprimunt, non exclusis ritibus particularibus. Professio religiosa
infra Missam fieri potest ubi opportunum sit earn facere cum aliqua solem-
nitate.
De Exsequiis. Duo dico: 1) bonum esset, uti puto, abbreviate orationem
« Libera me, Domine». 2) Dein Missa propria in ritu sepeliendi parvulos
optime desideratur ad consolationem luctantibus afferendam.

3
EM.MUS P. D. LAUREANUS CARD. RUGAMBWA
Bpisco pus Bukobaensis

De ritu consecrationis altaris portatilis (can. 1197, § 1, 2°). Episcopi

tot tantisque negotiis magnique gregis sollicitudine distenti quibusdam cae-
remoniis prolixioribus saepe vexantur. Praetermissis caeremoniis publicis
quae praeter precationem et consecrationem ad vividam adstantis populi ca-
techesim spectant, nunc loquor unice de ritibus quos episcopus ipse solus
in oratorio administrat.
Sit pro exemplo « altaris portatilis » consecratio. Hoc ritu episcopus ne-
minem docet, sed solummodo precatur et consecrat.' .
Pro missionibus concessa est facultas utendi ritu et formula breviore (Fa-
cultates decennales n. 42). Ipsa tamen formula brevior nimis longa est. Cur
protrahimus preces? Quidam aestimare videntur preces quo longiores eo effi-
caciores esse. Dominus tamen praecepit: « Orantes nolite multum loqui sicut
ethnici, putant enim quad in multiloquio suo exaudiantur. Nolite ergo assi-
milari eis; scit enim Pater vester quid opus sit vobis, antequam petatis »
(Matth. 6, 7-8).
Symbolismus autem consecrationis altaris portatilis sit simplex et per-
spicuus. Quod in nationibus europaeis intelligitur, non necessario ubique
344 ACTA CONC. VATICAN! Il - PERIODUS I

terrarum intelligitur. Decursu temporis, praesertim medio aevo ad :finem

vergente, ritus abunde succrevit et magis magisque consecrationi altaris fixi
assimilatus est. Cur adhibere debemus cineres et vinum? Pertinentne ad
symbolismum essentialem altaris? Facilius quidem intelligimus usum olei
catechumenorum, sancti chrismatis, reliquiarum. Altare repraesentat ipsum
Christum quern « unxit Deus Spiritu sancto et virtute » (Act. Ap., 10, 38).
« Petra autem erat Christus » (I Cor. 10, 4 ). lam inde a lapide quam prope
Bethel Iacob « erexit in titulum, fundens oleum desuper » (Gen. 28, 18)
lapides consecrati sunt oleo. Reliquiis martyrum altare terrestre coniungitur
altari caelesti subtus quod vidit Beatus Ioannes Apostolus « animas inter-
fectorum propter verbum Dei et propter testimonium quod habebant »
(Apoc. 6, 9).
Desidero ergo ut ritus ad simpliciorem formam et symbolismum essen-
tialem redigatur. Auctoritas viva non solum ad novos ritus addendos data
est Ecclesiae sed etiam ad tollenda additamenta quae primitivae simplicitati
et perspicuitati sunt detrimento.
Laudabiliter « Forma simplex» quam legimus in novissima editione
pontificalis romani et in appendice canonis Missae multa additamenta ab-
stulit. Sed nondum pervenimus ad perfectam simplicitatem liturgicam.

4
EM.MUS P. D. VALERIUS CARD. VALERI

N. 66. Ordo exsequiarum. In aptando exsequiarum ritu, certe, sensus

christianus ipsius mortis clarius exprimi valet; vitandus tamen esset exces-
sus quo, per mutationes in caeremoniis, in colore paramentorum et in pre-
cibus dispareat vel ad minimum reducatur sensus expiationis, trepidationis
et luctus qui morti, consequentiae peccati eiusque imagini adnectitur.
1

Persolutio exsequiarum suffragium pro defunctis continet, £idem in vi-

tam aeternam et in resurrectionem exprimit, doctrinam tamen et exhortatio-
ne:tn pro viventibus exhibet ad hoc ut timore quoque poenarum et praevisione
ultimae horae ac tremendi iudicii a morte peccati necnon ab eius periculo et
occasione secedant. Et hoc eo magis quad hodie pro multis adsistentia fune-
ribus fortasse unica occasio est ubi de morte et de hiis quae ei sequuntur
cogitari possint.
Quapropter, admissa possibilitate mutationum, praesertim pro illis re-
gionibus quae ad praedictum effectum obtinendum alia media in colore para-
mentorum et in ritibus postulant, servandus esse videtur color niger para-
mentorum ad luctum exprimendum et ordo exsequiarum qui mortem uti
poenam peccati necnon momentum et consequentias stricti iudicii expri-
munt.
Mores ipsi gentium in plurimis regionibus ad luctum exprimendum cum
usibus liturgiae Ecclesiae concordant.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 345

5·

Exe.Mus P. D. IOSEPH ALVARES MACUA

Episcopus tit. Colybrassenus, prael. null. Labreanus

Die 7 nov. absoluta est tractatio cap. III « De Sacramentis et Sacramen-

talibus ».
In sessione praedicti diei 7, aliqui ven. Patres loquuti sunt de utilitate
impertiendi pueris Sacramentum Confirmationis (cf. n. 55, pag. 181) post
usum rationis, debita cum praeparatione et praemissa renovatione promissio-
num baptismi.
Haec innovatio, si praeceptivis verbis inducetur, baud levia detrimenta
spiritualia secumferet in territoriis missionuni. Experientia loquor.
Sum pastor region.is superficiei 200.000 Kq. in Labrea, Brasilia, ubi fide-
les longe a sede missionariorum versantur. Non illi ad nos veniunt, sed
nos illos adire debemus, magnis cum difficultatibus ac incommodis.
Ad centra missionum afHuunt turmatim fideles, et solum per 24 horas
ibi detineri possunt. Quid facere? Absque auxilio spirituali illos amandare?
Vel alimentum spirituale conferre, quale et quomodo, illis in adiunctis, im-
pertiri valebit?
· In his 24 horis administrari de bent sacramenta baptismi,: confirmatio-
nis, poenitentiae, communionis, matrimonii. Ubi tempus ad convenienter
praeparandos pueros ad ·Confirmationem?
Aliunde, hoc maxime interest: in regionibus dictis alta invalet defunctio
parvulorum. Si expectamus aetatem 7 annorum; quarnplurirni parvuli mo::
rientur absque sacramento Confirmationis; et, inde, absque illa gratia sacra-
mentali, cui in caelo proportionata debetur gloria.
Aequum non est animas private illa gratia, illoque gradu gloriae.
S. Carolus Borromeo,. cuius praedara gesta decantavit S. Pontifex die
dominica (4 nov.), quondam, dum contagio serperet in ·civitate mediola-
nensi, foras exivit, per vias et plateas, contagionis propriae non curans, ad
sacramentum Confirmationis in domiciliis parvulis administrandum, ne in-
nocentes - aiebat - gloria huius Sacramenti priventur.
Nulli dubium quad tale exemplum, in nostris missionibus, perspici debet
et in actum reduci.
Existimamus proinde maxime decere gloriae Dei, sanctificationi anima-
rum, augmento gloriae innocentium, si permittatur administratio sacramenti
Confirmationis parvulis, infra aetatem 7 annorum; etiam statim post bapti-
smum, in locis missionum vel alio, in eisdem adiunctis, de iudicio Ordinarii
loci.
346 ACTA CONC. VATICAN! II -- PEIUODUS -1

6
Exe.Mus P.D. PETRUS ARNOLDUS APARICIO Y QUINTANILLA
Episco,pus S. Vincentii

Ad sacramentorum administrationem.
1. Ad baptismum. Ut diminuantur vel abbrevientur orationes et in plu-
rali dicantur. Ut tantum in fronte unctio cfiat.
2. Ad confirmationem. Ita orationes disponere ut confirmati, unctione
expleta, discedant et ne, exspectantes, in loco r.emaneant.
3. Ad sacram poenitentiam. Ut absolutio abbreviata sic remaneat: « Ego
te absolvo ab omnibus peccatis tuis in nornine Domini ».
4. Ad extremam unctionem. Ut unica unctio, sc. in fronte, suflidat.

7
Exe.Mus P. D. ARNULFUS ARCILLA
Episcopus Sorsogonensis

Art. 47, pag. 179: totus art. corrigatur: « Praeter editionem " Typicam "
Ritualis Romani, lingua latina confectam, Ritualia particularia singularum re-
gionum necessitatibus aptata, a Conferentiis episcopalibus quamprimum pa-
rentur et actis a Sancta Sede recognitis, in respectivis regionibus adhibean-
tur ». Ratio: Iuxta supra dicta ad art. 24 [cf. pars I, p. 613].

8
Exe.Mus P. D. FLOYD LAURENTIUS BEGIN
Episcopus Quercopolitanus

N. 54. Eliminentur « infusiones » oleorum sacrorum in benedictione aquae

baptismalis. Sufliciat ut aqua tangatur digito uncto sacerdotis.
N. 57. Placet nomen « Unctio Infirmorum ».
N. 59. Placet talis revisio ut preces « respondeant diversis conditionibus
infirmorum ». N. B. Placeret si formula « Ultimae Benedictionis » abbre-
viari possit.
N. 61. Placet. N. B. Placeret discussio de ordinatione ad diaconatum
virorum qui uxorem habent.
N. 62. Placeret dialogus propositus die 7 novembris inter sacerdotem
et sponsos de fine, natura, obligationibus matrimonii iuxta propositum die
7 novembris.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 347

N. 64. Placet eliminatio restrictionum in benedictionibus impertiendis.

Placet index completus et practicus. Placet eliminatio appendicum.
N. 65. Placet, omnino « videnda » propter abusus.

9
Exe.Mus P. D. FELIX BONOMINI
Episcopus Comensis

Relate ad sacramenta.
Circa Baptisma: in fonte Baptismatis non misceantur olea et aqua, ad
munditiem ipsius fontis servandam et ad evitandum quod aqua ipsa corrum-
patur; in ritu Baptismatis insuffiationes omittantur et unctiones ad unam tan-
tum reducantur in fronte vel in capite; aqua Baptismatis renovari possit sim-
plici modo a sacerdote, pluries in anno, ad earn semper mundam servandam.
Circa Confirmationem: propositio schematis earn intra Missam admini-
strandi cum renovatione promissionum Baptismatis, practica non mihi videtur.
Ad Communionem quad attinet: mihi videretur perutile si fideles, qui
communicantur in media nocte Nativitatis et Vigiliae Paschalis, possent
communicari et in die Nativitatis et Paschatis etiam si Communio nocturna
sumpta sit post mediam noctem.
Circa sacramentum Extremae Unctionis: concedatur ut pluries in eadem
infirmitate administrari possit ad solatium infirmi, sed unctiones ad unam
tantum reducantur in fronte, cum opportuna oratione dicenda.
Circa Matrimonium: optima mihi videtur propositio id administrandum
intra Missam, post Evangelium, adiecta parva homilia ad sanctitatem sacra-
menti illustrandam.
Circa ritus vestitionis et professionis religiosae: Optandum est ut omnes
ad maiorem simplicitatem reducantur et formula votorum brevissima sit ab
omnibus simul pronuntianda, speciatim quando professae multae sunt.
Circa Ordinem Exsequiarum: Nihil mihi videtur immutandum, sed magis
curandum ut cum dignitate et maxima devotione persolvatur, cum Missa
« praesente cadavere » etiam pro pauperibus. Cantus gregorianus adhibea-
tur qui maiorem aptitudinem natura sua retinet ad· animas in Deum ele-
vandas.
Optime quidem esset si intra Missam et preces exsequiales brevis sermo
haberetur non tantum ad defunctum elogiandum sed potius ad novissima
recordanda.
348 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

10
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CAROLUS BORROMEO
Episcopus Pisaurensis

Ad n. 62, pag. 182. Haec ~dderem: «Cum pluribus. in locis iam con-
suetudo invaluerit qua non tantum mulieres, sed ·et viri anulum deferant
et sibi benedici postulent, oratio in benedictione anuli adhibenda opportune
immutetur, vel alia conficiatur pro opportunitate adhibenda ».
Ad n. 63, pag. 182. Adderem «Et benedictio sponsis semper imper-
tiatur etiamsi matrimonium celebretur extra Missam ».

11
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS BRIZGYS
Episcopus tit. Bosanensis, coad. Kaunensis

Parcens tempori commissionum non enumerabo ea, quae ceteris et mihi

placent. Pro uno tamen particulari modo gratum animum pando, pro n. 57,
ubi proponitur Extremam Unctionem in· posterum Unctionem Infirmorum
vocari.
Ad cetera dicam, quid mihi videtur, semper salva reverentia ideis et
verbis commissionis et eorum, qui melius idem dicant.
Ad nn. 55, 56, 61, 62 (priina sententia in linn. 5-7), 64, 66, 67 dicta sunt
tam generalibus verbis, ut nescitur, nee quid nee quomodo mutari intenditur.
In casu suffragii quomodo emittere votum Placet vel Non placet, cum nesci-
tur, quid accurate proponitur. Tales nimis generaliter dictae propositiones,
uti iam vidimus ex praecedentibus capitibus, consumunt tempus in dispu-
tationibus, quae ad nihil perducunt.
Ad n. 48. De restauratione catechumenatus. Attenta brevitate vitae hu-
manae et valore gratiae sacramentalis (cogitamus de fontibus gratiae, qui
solis baptizatis pervii sunt), adspirantes ad Ecclesiam debemus quam citius
rite praeparare et non perdere tempus in formalitatibus quamvis pulcher-
rimis verbis vocatis. Si omnia vetera essent valde bona, non fuissent a nostris
praedecessoribus derelicta. Si insistitur ut infantes quamprimum baptizen-
tur, quare intendimus agere contrarie cum· adultis. Nonne adultis brevior
vita manet, quam infantibus. Propositus catechumenatus non est Sacra-
mentum, sed formalitas, propter quam diferre Sacramenta esset omnino iniu-
stum erga animam conversi.
De necessario spatio temporis praeparandi adultum iudicium relinquatur
ipsi sacerdoti, qui illum praeparat. Non omnes adulti idem tempus requirunt
ad praeparationem. Cum vero iam praeparati sunt, non putemus eos valde
gaudere de formalitatibus non necessariis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 349

Ad n. 49. Hunc numerum omnino omittendum puto, cum per illum

aperitur via innumeris incursionibus profanis in sacram Liturgiam.
Ad n. 50. Censeo omittenda esse verba: « Ratione habita catechumenatus
instaurati », quia, uti dixi, rriihi minus placet intentio instaurandi catechu-
menatum.
Ad n. 52. In nonnullis regionibus unusquisque catholicus edoctus est,
quomodo homo baptizatur a laico in casu necessitatis. Hoc potest edoci v. g.
praeparando ad primam Communionem, vel in scholis catholicis, vel adulti
simpliciter per brevem instructionem. Addendo non necessarias formalita-
tes in Baptismo a laicis, potest causari confusio et periculo exponi essentia.
Censeo in Baptismo a J.aicis nihil esse addendum praeter essentiale neces-
sarium.
Ad n. 53. Videtur hunc numerum praesupponere infantem vel adultum
in Ecclesiam recipi non per Baptismum, sed per aliquem ritum adhuc inve-
niendum. Hie numerus et illi similes sententiae contradicunt tendentiae gene-
rali huius schematis - fideles non aggravare novis non necessariis ritibus, s,ed
omnia reddere faciliora. Censeo hunc numerum omittendum esse.
Ad n. 54. In casibus urgentibus, quando non datur tempus habendi
aquam baptismalem, non datur tempus nee aquam simplicem aliquo modo
benedicere. Praeterea, cum hoc non est necessarium ad valorem Baptismi,
ad quid talis innovatio.
Ad n. 55. Nonne potest dici ritum actualem Confirmationis nullo modo
exprimere connexionem cum initiatione christiana. Ceterum, initiatio chri-
stiana stricto sensu fit non per Confirmationem.
Praeterea, timeo ne haec propositio originem habeat ex illis, quae agun-
tur apud protestantes et nunc apud communistas. Saltern vocabulum non est
ex nostra Liturgi a.
1

Item, raro accidit, ut una sola persona in ecclesia confirmetur. De solito

sunt plures vel multae. Si Confirmationem connectamus cum Missa, ritus per-
trahetur ad spatium temporis insupportabile pro pueris.
Cum nee Confirmatio nee alia Sacramenta sunt pars Missae, ad quid in-
tercalanda intra Missam. Volentibus etiam nunc nemo prohibet Confirma-
tionem ministrare immediate ante vel post Missam, quad revera non raro fit.
Ad n. 59. Non est sacerdotum diudicare de statu salutis corporalis ho-
minum, propterea tales difierentiae in formulis Unctionis Infirmorum cau-
sarent potius inconvenientias quam convenientiam.
Ad n. 62, linn. 11-14, meo iudicio, omittendae sunt. Ne immergamus
dignitatem Sacramentorum in accidentia mundani characteris et dubii valo-
ris, quae aliquibus possunt esse cara, ceteris vero possunt videri ridicula.
Traditiones nationales, locales connexas. cum celebratione Matrimonii relin-
quamus observandas extra Liturgiam illis, quibus id placet.
350 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

12
Exe.Mus P. D. PETRUS CANTERO CUADRADO
Episcopus Huelvensis

Liceat mihi, venerabiles Patres, brevem quaestiunculam Sacrosancto Con-

cilio proponere, circa n. 64 huius schematis de sacra Liturgia, in quo « De
Sacramentalibus » agitur.
Textus numeri praedicti sic se habet: « Sacramentalia funditus reco-
gnoscantur, prae oculis habito principio de conscia, actuosa et facili partici-
patione fidelium, et attends hodiernis necessitatibus ».
Si textus iste conferatur cum can. 1146, actuosa participatio expostulata
nimis imminuitur, et hodiernis necessitatibus non sufficienter accommoda-
tur. Laudatus enim canon sic se habet: « Legitimus Sacramentalium mini-
ster est clericus, cui ad id potestas collata fuit ».
Ex isto canone sequitur ergo fideles non posse actuosam participationem
ad partes ministerii sacramentalium extendere, cum ad eorum ministrationem
clericus ex necessitate requiratur.
lam vero, attentis necessitatibus pastoralibus hodiernis, potest nunc Ec-
clesia consciam atque actuosam participationem fidelium ita determinate,
ut -et ipsi possint sacramentalia conficere et ministrare?
Huie quaestioni, meo humillimo iudicio, et doctrinaliter et pastoraliter af-
firmative responderi potest. Determinando affirmativam responsionem qui-
busdam solummodo casibus, de quibus infra.
Doctrinaliter quidem:
1. Christus agnoscitur Sacramentorum institutor, qui, uno ·alterove modo,
omnia quae ipsis necessaria sunt, determinavit. Sacramentalium vero insti-
tutor non est Christus, sed Ecclesia. Ecclesia determinat eorum materiam et
formam. Ex ipsa efficaciam trahunt, cum non ex opere operato, sed ex opere
operands Ecclesiae effectus producant. Ipsa, demum, determinat ministros
et confectionis et administrationis.
2. Cum ergo Christus nihil a seipso determinaverit hac in re, sequitur
manus Ecclesiam habere solutas circa determinationem eorum quae ad Sa-
cramentalia pertinent, inclusa determinatione ministrorum. Creditur enim
hoc negotium suae determinationi reliquisse.
3. Fideles omnes, baptismatis charactere insigniti, membra efficiuntur
Corporis Mystici Christi sacerdotis (A.A.S., 39 [1947], 555), et, per eum,
cultui divino active et passive deputantur. Character « potestas sacra » defi-
nitur (Summ. Theo!., III, 63, 2). Datur ergo omnibus fidelibus in baptismo
potestas in qua recipi potest ecclesiastica commissio et efficiendi et mini-
strandi res cultuales. Quod idem valet ac potestas conficiendi et ministrandi
Sacramentalia.
Pastoraliter vero valde noscitur ut conveniens ista commissio. Etenim:
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 351

1. Si fideles cultui active inserviunt, facilius res cultus tanquam propriae

agnoscuntur, et non ac si ad clericos tantum pertinerent. Insuper, ipsi fide-
les sensum maioris incorporationis ad Ecclesiam percipiunt.
2. In quibusdam etiam rerum adiunctis, munus religiosum a fidelibus
functum in maiore aestimatione habetur et efficacius redditur, si muneri suo
actuosa vel activa participatio in Sacramen~alibus iungitur. Videlicet:
a) In pleniorem lucem et dignitatem verterentur et officium et per-
sona catechistarum in missionibus, si ipsis ministerium Sacramentalium com-
mitteretur.
b) Similiter res in melius irent laicis moderantibus lycea, uti sunt
Fratres Scholarum Christianarum, Maristae, etc., si, muneri regendi collegia
et iuvenes instituendi, cumularetur potestas benedicendi numismata et ve-
xila religiosa lycei, efficiendi actus cultuales ad recipiendos iuvenes in con-
\ gregationibus marianis proprii lycei, et id similia.
c) Fratres demum fossores, quibusdam in locis sepulturae fidelium in-
servientes, poterunt actus exsequiales liturgice peragere.
His praehabitis, humiliter exposco ut in laudato numero sexagesimo quarto
schematis de sacra Liturgia aliquid apponatur, quo facultas fidelibus dignosce-
retur ut, in quibusdam adiunctis, Sacramentalia et facere et administrate
queant. Et consequenter, ut canones 118 et 1146 in hunc sensum corri-
gantur.

13
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CARLI
Episcopus Signinus

Pag. _179, Hn. 19: loco « et suo cuiusque modo efficiunt » dicatur « et suo
quoque modo efficiunt ».
Pag. 180, lin. 15: loco « aptari possunt » dicatur « aptari possint »;
lin. 29: « ... ad significandam receptionem infantis in Ecclesiam ». Minime
probatur, ne videatur per baptismum ritu brevi collatum non fieri realem re-
ceptionem in Ecclesiam.
Art. 53 ambiguum et periculosum censeo. Ambiguum, quia assimilate
videtur casum neoconversi valide baptizati casui infantis ritu brevi bapti-
zati. Periculosum, quia ille, qui proponitur, « novus ritus ... ad significan-
dam receptionem infantis in Ecclesiam, qui ritu brevi fuerit baptizatus »,
posset, praesertim si lingua vemacula conficiatur, ansam praebere erroneae
opinioni infantem ritu brevi baptizatum nondum esse in Ecclesiam receptum.
Propono igitur novam formulam pro artt. 51 et 53:
Art. 51 (Ordo Baptismi parvulorum). Ritus ad baptizandos parvulos con-
dicioni reali infantis rationis nondum compotis aptetur; in ipso ritu melius
in luce ponantur sive. incorporatio baptizati in Ecclesiam, sive officia pa-
rentum et patrinorum quoad baptizati christianam educationem.
352 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

· '. « Ordo supplendi omissa super infantem baptizatum » emendetur, ra-

tion:e habita eorum quae superius statuuntur.
Art. 53 (Ritus pro neoconversis). Novus conficiatur ritus pro neocon-
versis iam valide baptizatis, in quo clarius signifi.cetur eorum receptio in
Ecclesiam.

14
Exe.Mus P. D.· IOSEPH CARRARO
Episcopus Veronensis

In legendo iterum atque iterum hoc III caput, quaestio quaedam ani-
mum meum pulsavit, quam ingenue et humiliter commissioni subiicio. En
quaestio: cur in hoc capite, quod de sacramentis explicite tractat, nihil dici-
tur de « sacramento maximo » quod est eucharistica communio?
Memini quidem in praecedenti capite actum esse de Sacrosancto Eucha-
ristiae Mysterio, at de communione eucharistica tantum dictum est in quan-
tum stricte connexa cum celebratione Sacrificii Missae.
Praevidere licet quod de Eucharistia - ut est sacramentum - amplius
loquatur in schemate de disciplina sacramentorum. At in hoc quoque litur-
gico schemate conveniens esset ut de Eucharistiae sacramento mentio expli-
cita fieret:
1) quia Eucharistiae sacramentum suum ritum habet etiam extra
Missam;
2) quia om1ss10 mentionis de Communione eucharistica ansam pos~
set praebere illis erroribus, de quibus tam lucide agit enc. Mediator Dei circa
communionem extra Missam;·
3) quia « bonum ex integra causa », et textus conciliaris de sacra-
rrientis qui per hanc omissionem deficeret, in posterum videretur saltem la-
cunosus.

15
Exe.Mus P. D. PETRUS CARRETTO
Episcopus tit. Zenobiensis, vie. ap. Rajaburiensis

Nomine episcoporum in regno Thailandiae haec pauca in administra-

tione Baptismi, specie adultorum, humiliter demandamus scilicet:
1. Ut totus ritus Baptismi · adultorum brevior reddatur.
2. Ut in eadem administratione Baptismi parvulorum et adultorum non
amplius habeantur:
.a) Exhalationes: nam quaedam similitudo cum artibus magicis in usu
apud. paganos apparet.
b) Unctio in corde et inter scapulas: cum mulieres baptizantur; a non
christianis non tam verecunde diiudicatur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 353

c) Cum gaudio receptum est privilegium utendi lingua vernacula et

omittendi unctionem salivae in tangendo aures et nares.
Praeter haec, optimum diiudicatur schema Sacramenti Baptismi.

16
Exe.Mus P. D. PAULUS CARTA
Archiepiscopus T urritanus

Valde laetus sum videns propositam in schemate de Sacramentis muta-

tionem nominis quinti Sacramenti: quod quidem hactenus appellatum « ex-
tremae unctionis » suggeritur dicendum « unctio infirmorum ». Censeo non
esse hie immorandum in rationibus theologicis ob quas talis mutatio indu-
cenda videtur: solum meminisse sufficiat.
Primo. Beatum Apostolum Iacobum, in promulgando hoc sacramento
loqui de amelioratione quadam (et alleviabit eum Dominus ), ordinis physici
ut videtur, quam ut effectum eidem adscribit praeter effectus proprios ordinis
spiritualis et supernaturalis.
Secundo. Ecclesiam supponere in ritu huius Sacramenti administrandi
infirmos, quibus applicatur, posse ordinariis in adiunctis sanitati restitui: nam
tribus orationibus Ritualis Romani, semper recitandis post completum sa-
cramentum administratum forma ordinaria, petitur restitutio sanitatis: non
potest autem admitti Ecclesiam ordinario ritu petere miraculosam sanatio-
nem: sed id sequeretur si hoc sacramentum solum in urgentia mortis deberet
praeberi.
Mea autem humili sententia, ob rationes praesertim pastorales, in linea
quam schema eligit ulterius progrediendum esse censeo, ita ut sacramentum
hoc dicatur vel simpliciter « sacramentum infirmorum » vel « levamen » aut
« solacium » infirmorum, vel aliquid huiusmodi: nam si reticenda est vox
extrema, sicut schema probat, pari ratione ex connexione verborum com-
mutanda videtur etiam vox. unctio: etenim usus fecit ut haec vox « unctio »
in memoriam revocet appositum « extrema», a quo praecise est abstinendum.
Ad rem adnotare liceat rationem sacramenti posse exprimi non solum su-
mendo nomen ex elementis eius constitutivis, vel materia vel forma, sed
etiam nomen derivando ab effectu: exemplo sit s~cundum sacramentum,
quod iuxta priorem rationem dicitur « chrismatio » sed etiam ex effectu di-
citur « confirmatio ».
Ad haec proponenda quae modo dixi, me urget plurium annorum expe-
rientia: nam fui cappellanus militum in hello et in nosocomiis et usu didici
etiam solam vocem unctionem inexplicabilem quamdam producere anxieta-
tem; ita ut etiam medici, ceteroquin viri valde pii, me monerent de gravi
damno incumbente aegrotis ex revelato periculo mortis - praesertim quando
agebatur de « cardiopathicis » - quod inesset ritui sacramenti et denomina-
tioni eius. Haec incommoda arbitror non amplius esse timenda si cum muta-

23 (II)
354 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tione nominis concurrat mutata tota catechesis de hoc sacramento: quae

quidem magis elucidate debet eius momentum positivum tum ad animam
tum ad corpus quod attinet, dare dicendo mentem D.ni N. Iesu Christi in
eo instituendo et Matris Ecclesiae in administrando non esse ut per illud
infirmi quasi victimae morti ineluctabili consignentur, sed ut gratia interius
reficiantur et corpore convalescant. Sacerdos deberet circa naturam et effec-
tus Sacramenti ita opportune et congrue instruere fideles ut ipsi sponte pe-
tant illud recipere.

17
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS COGONI
E piscopus Octeriensis

Pag. 182: V. De Ordine.

N. 61 (Ritus ordinationis recognoscendus), linn. 3 et 4 ubi dicitur: « Al-
locutiones episcopi, initio cuiusque ordinis fiat lingua fidelibus nota » ita
immutandum censerem: « Allocutiones episcopi initio cuiusque ordinis fiant
latina lingua; explicari autem possunt, si id episcopo ordinanti opportunum
videatur, lingua fidelibus nota ».

18
Exe.Mus P. D. EMMANUEL PETRUS DA CUNHA CINTRA
Episcopus Petropolitanus

In n. 61, ad pag. 182, lin. 4, ubi dicitur: « Allocutiones, initio cuiusque

Ordinis, fiant lingua fidelibus nota », meo humili iudicio debet substitui hoc
modo: « Fiant lingua latina ».
Omnes rationes enim in Concilio propositae, quae evincunt usum lati-
nae linguae in liturgia ritus romani retinendum esse, praecipue hie valent.
Cum enim, ex una parte omnes ordinandi, utpote qui iuxta studiorum
rationem Seminariorum, praesertim post « Veterum Sapientia » Constitu-
tionem apprime latinum sermonem calleant et consequenter intelligant exhor-
tationes Pontificis, et ex alia parte, fideles adstantes totum ritum Ordinationis
in consuetis versionibus tune populo christiano traditis sequantur, non vide-
tur cur exhortationes istae in vulgari lingua proferri debeant.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 355

19
Exe.Mus P. D. ALOISIUS DA CUNHA MARELIM
Episcopus Caxiensis in Maragnano

Pag. 181, n. 55, lin. 6: supprimatur: « Et idea, pro opportunitate, Con-

firmatio etiam intra Missam conferri potest ».
Ratio est:
1. Quia tempus Missae celebrationis nimis protraheretur, cum gravi fide-
lium incommodo, maxime dominicis et diebus festis, cum iam homilia ha-
betur, et etiam ferialibus diebus, urgentibus laboribus et aliis fidelium occu-
pationibus.
2. Quia hie ritus intra Missam non pertinet ad instaurationem litur-
gicam.
3. Quia extra Miss am commodius instructio dari potest ante Confirma-
tionis administrationem.
Pag. 182, n. 63, lin. 15: emendetur: «Ante Missae initium ». Ratio:
1) Quia hie ritus intra Missam non pertinet ad instaurationem liturgicam;
2) Quia tempus Missae celebrationis nimis protraheretur, cum gravi fide-
lium incommodo, maxime dominicis et diebus festis, cum iam homilia habe-
tur, et etiam ferialibus diebus, urgentibus laboribus et aliis fidelium occu-
pationibus; 3) quia, extra Missam, commodius instructio dari potest, ante
matrimonii celebrationem; 4) Quia, si in dominicis et diebus festis celebre-
tur, aut exhortatio ad sponsos aut homilia praeiudicaretur.

20
Exe.Mus P. D. IOANNES DADONE
Archiepiscopus S. Severinae

De Liturgia} ad cap. III, n. 66, pag. 183: Ordo exsequiarum. Praemissis:

Haec animadversio circa « ordinem exsequiarum », intitulari quoque « De sa-
cri cantus decoro tuendo » posset. .
Saepe saepius observatur actualem ritum exsequiarum adultorum valde
indecorose fieri, praesertim in paroeciis et ecclesiis ruralibus et incultis, in
quibus unicus sacerdos adest, nee semper cantus gregoriani exigentiis obse-
quens sive. ob naturalem inidoneitatem sive neglegentiae causa. Quad ad-
stantes, luctu et condolentia quidem tacti, sed practice confusi et taedio op-
pressi, aegre ferunt, et de huius ultroneae poenae subeundae opportunitate
inter se queruntur. Ter quaterve aliquot fideles audivi affirmantes se prae-
ferre ritus exsequiales, cum precibus et lectionibus de Sacra Scriptura recto
tono prolatis, qui a fratribus separatis reformatis adhibentur. Vere huma-
356 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

num est quod fideles nostrae aetatis meliorem esse ritum exsequialem ordi-
natum et sine strepitu sentiant et optent. Praeterea, neminem fugit ritum
exsequialem, propter commotionem circumstantiae et numerum adstantium
exceptionaliter praesto esse ad cogitationes fidei et christianae spei fructuose
promovendas, ad preces communitarias suggerendas, si lingua vernacula, om-
nibus vel plurimis nota, ritus dare et decorose fiat.
Propterea, humillime proponere audeo ut haec Sacrosancta Synodus ap-
probet, et commissio ad S. Liturgiam restaurandam provideat, ut:
1. Lingua vernacula adhibeatur in ri tibus exsequialibus.
2. Ritus exsequialis componatur: a) lectione vel lectionibus variis ex
S. Scriptura de fide et spe in vitam aeternam; b) precibus communitariis ad
suffragium impetrandum pro defuncto et pro omnibus defunctis; c) prece
communitaria ad confortationem impetrandam pro fr.atribus qui defunctum
plorant; d) cantu solius antiphonae et cantici « Benedictus » in deferendo
cadavere ad coemeterium.
3. Si inopportuna videatur haec fere integra suppressio cantus sacri in
ritibus exsequiarum, ordinentur attamen duo ritus, quorum unus sollemnis,
cantibus exornatus; et alter simplex sine cantibus, qui lingua vernacula et
cum actuosa participatione fidelium adhiberi possit in omnibus locis et cir-
cumstantiis in quibus conveniens et opportunus videatur.

21
Exe.Mus P. D. ALBERTUS DEANE
Episcopus Civitatis Mariae

Dum studium ministerii pastoralis circa christianas familias hodierno die

magis magisque fervescit, et undique per orbem catholicum associationes fa-
miliarum feliciter oriuntur, quae iuxta genuinam spiritualitatem christiani
coniugii vivere valde cupiunt, quamplures vere laudabiles familiae a Con-
cilio Oecumenico expostulant expectantque intemeratas orientationes et im-
pulsus quae tanto gratius acceptabuntur quanta altior est Auctoritas im-
pellens.
Propositum schema sic sonat: « Ritus celebrandi matrimonium, qui extat
in Rituali Romano, funditus recognoscatur et ditior fiat, ita ut gratia Sacra-
menti clarius significetur ». Circa hoc schema duo vellem humiliter sugge-
rere, nempe, primum de exactitudine theologica ipsius ritus essentialis adhi-
biti in celebratione matrimonii, alterum autem relate ad optabiles ·ampliatio-
nes rubricarum de re iuxta exigentias ministerii pastoralis hodierni.
Quantum ad primum, poscerem quad alicui commissioni theologorum
delegetur examen ritus qualis prostat in Rituali Romano, ita ut clarius fiat
an verba per sacerdotem pronuntianda: «Ego coniungo vos in matrimo-
nium. In nomine Patris, etc. » sint doctrinaliter exacta necne. Etenim in
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 357

hoc ritu, secundum iudicium multorum, ipse consensus non sufficienter ver-
bis signi:ficatur in . illo « Volo » quod ab utroque coniuge respondetur ad
interrogationem sacerdotis. Immo, quia in Rituali Romano habetur tantum
interrogatio de consensu uniuscuiusque coniugis, deest clara signi:ficatio mu-
tui consensus partium qui certo requiritur.
In Rituali qui usu venit in Statibus Foederatis Americae, huiusmodi ma-
nifestatio mutui consensus expresse patet.
Ego igitur suggererem quod, pronunciato a sponsis ipsorum mutuo con-
sensu, sacerdos tune addat: « Ego testificor vestrum consensum nunc ante
me mutuo vos praebuisse, et in nomine Ecclesiae declaro vos esse iugiter
(indissolubiliter) unitos in Sancto Sacramento Matrimonii ».
Quantum ad secundum, ubi de re pastorali agitur, proponerem quod
in Rituali Romano ex novo editando post Concilium Oecumenicum, qui
proinde magnae auctoritatis erit in toto mundo, :fiat in rubricis explicita
mentio de sequentibus rebus agendis occasione matrimonii, nempe:
De sermonibus, collationibus similibusve habendis ad eos simul qui ma-
trimonium sunt inituri, tum per sacerdotes tum per laicos in re peritos, ut
tandem intelligant et aestiment sacramenti Matrimonii dignitatem et sancti-
tatem; qualitates quibus exornari debet; nobilissimam a Deo missionem
sponsis datam.
Pariter mentio :fiat de parocho qui exhortet sponsos ut quamprimum
suam domum SS. Cordi Iesu consecrari sinant, eo magis quad Ecclesia sua-
dere videtur hanc piam praxim ex iam addita Indulgentia Plenaria familiis
sic facien tibus.
I tern de parocho qui instituat exercitia spiritualia pro coniugibus qui
intra ambitum suae paroeciae commorantur, ut aliquando, immo crebrius,
refervescat gratia sacramentalis matrimonii cum magno ipsorum spirituali
profectu.
Non dubito quin huiusmodi exhortationes et actus pastorales sint talis
efficaciae salutaris quae apostolatum familiarum valde augescant, sicut iam
adest videre quam consolantes fructus eadem praxis obtinuit in locis in qui-
bus instaurata est.

22
Exe.Mus P. D. LEO DE KESEL
Episcopus tit. Synaitanus, aux. Gandavensis

Si textus in ritu Ordinationum adhibendus recognoscatur a vms ex-

pertis et peritis, reintroducatur usus ut in consecratione episcopali impositio
manuum :fiat ab omnibus episcopis praesentibus et non a tribus tantum.
358 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

23
Exe.Mus P. D. HENRICUS DELGADO Y GOMEZ
Archiepiscopus Pampilonensis

Occasione tractandi in cap. III schematis constitutionis de sacra Litur-

gia de sacramento Confirmationis et Poenitentiae, duo vellem proponere:
1. De Confirmatione. Firmo manente quod in Ecclesia stabilitur de mi-
nistro ordinario huius sacramenti, iis qui ius et officium habent conferendi
Confirmationem, detur modo permanenti facultas delegandi eodem modo ac
concessum est temporaliter, occasione huius Concilii Oecumenici in Decreto
Sacrae Congregationis de Sacramentis diei 4 octobris 1962.
Ita providebitur episcopis, qui ratione infirmitatis, difficilis itineris, aeta-
tis provectae, etc. non possunt convolare ad parochias tempore opportuno,
ubi frequenter omnia sunt parata ad visitationem pastoralem recipiendam,
in qua quidem fit administratio Confirmationis, et ratione alicuius impedi-
menti episcopi suspenditur et nimis protrahitur. Ordinarie episcopi resi-
dentiales non fruuntur auxiliari episcopo vel coadiutore; e contra de iure
ordinario est ut a vicario generali adiuvetur in regimine dioecesis.
2. De Poenitentia. Premendo vestigia illius qui quaesivit pro episcopis
facultatem absolvendi a peccatis rite dispositos ubique terrarum, etiam humi-
liter peto iisdem detur etiam facultas seligendi confessorem proprium et
habilem, modo habeat debitas licentias ministeriales ad huius onus sacerdo-
tale in sua propria dioecesi. Difficultas confitendi sua propria peccata in
episcopo obviatur, praecipue in itinere extra limites suae propriae linguae
versante, ubi accidere potest ut nemo sit apud quam confiteri possit facili
cum intellectu. Norma aliquo modo stabilita in dioecesi romana pro pere-
grinis in Synodo dioecesana ultima (c. 6 7) et trahitur in ordine Divini Officii
recitandi huius anni pag. 38.
Haec vota ab aliis episcopis etiam didici.

24
Exe.Mus P. D. IOSEPH DESCUFFI
Archiepiscopus Smyrnensis

Pag. 179, linn. 26-27, n. 47: post haec verba: « Rituali Romani pa-
randa », adiungatur: «Omnia quae non sunt stricte verba sacramentalia in
lingua vulgari did possunt ».
Pag. 180, n. 50: in fine adiungatur: « Deinceps in Missali Romano, in
quibus statutis diebus, lectiones et orationes, quae Baptismum adultorum
spectant supprimantur ».
Nn. 50-51. Notandum est ritus unctionum cum saliva sacerdotis cum
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 359

hygiene non esse consentaneos multos fideles putare. Tactus sine saliva suf-
ficiant.
Pag. 181, n. 55: Ritus confirmationis. Mihi videtur levis alapa aut sup-
primi aut ab alio ritu substitui posse.
N. 60: Iteratio Sacramenti. Iteratio « Unctionis infirmorum » in diu-
turna infirmitate aliquando iterari potest.
Pag. 182: De Matrimonio, n. 62. Quum nulla formula imposita sit a
Concilio Tridentino (sess. XXIV, cap. I, de Matrimonio) sacerdoti accipienti
partium consensum, sed ei venia datur aliis verbis etiam posse uti ac: Ego
vos coniungo in matrimonium ... etc., mihi videtur magis consentaneum doc-
trinae catholicae, quae sponsos declarat esse ministros matrimonii et non sa-
cerdotem assistentem, si ipse modo dedarativo solo dicat: « Ego declaro vos
in matrimonium coniunctos esse » etc.
Omnia haec cum sacramentalia verba non sint, et omnes orationes, exhor-
tationes, lectiones etc. in lingua vernacula dici possunt.
Pag. 182: De Sacramentalibus. N. 64: Optandum est ut quando agitur
de sacramentalibus, omnia in lingua vernacula exprimantur, ut participatio
fidelium sit conscia, actuosa, sicut dictum est multoties sive hie, sive in capi-
tulo de liturgia Missae et alibi, a Patribus Concilii.

25
Exe.Mus P. D. CONRADUS DE VITO
Episcopus Lucknovensis

N. 4 7: De ritualibus revisendis. Ritualia linguis vernaculis reddenda sunt.

Conferentiae episcoporum uniuscuiusque regionis curare debent ut hoc
fiat.
Expertis in linguis vulgaribus hie labor certe committetur.
Multae difficultates technicae in hoc labore praevidendae sunt. Praecipua
inter illas est translatio verborum quae sacramentalia sunt ( techniea verba).
Uti dare apparet, pastores volunt ut in translationibus evidentia sensus
ita appareat, ut ista quoque verba immediate intelligantur.
Tamen magnum scopulum evitandum est, nempe ne in translatione isto-
rum verborum ad claritatem obtinendam, sensus ipsius verbi plene amittatur.
Liceat exempla dare: Baptisma; si per « sacrum lavacrum », vel « bal-
neum » redditur, pagani putabunt baptisma illam caeremoniam esse quae
in omnibus pene religionibus habetur, in India balneum sacrum in flumine
Gange. .
Sanctum Chrisma, si redditur per sanctum oleum et Confirmatio red;.
ditur per unctionem sacram, pagani dieent quad ipsi quoque permulta olea
sacra et unctiones sacras habent.
Missa, si redditur tantum per verbum « sacrificium » et Sanctam Com-
360 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

munionem, per participationem in sacrificio, per manducationem partis vic-

timae, pagani dicent quad et ipsi permulta habent sacrificia et participationes
in sacrificiis per manducationem partis victimae.
Idea vellem rogare Patres ut quando in decretibus Concilii de hac re
agitur, i. e. in translationibus Missalis et Ritualis, semper velint quod ista
regula addatur: « In translationibus formularum sacramentalium, verba ipsa
sacramentalia seu technica, uti Baptisma, Chrisma, Confirmatio, Missa, Com-
munio etc., uti sunt in lingua graeca et latina retineantur, et postea illis
verbis addatur explanatio de suo speciali sensu; ita ut nostra dogmata et
sacramenta ab infidelibus non confundantur cum credentiis et ritibus non
christianis.
Hoc fit in omnibus linguis modernis, quando de novis verbis agitur; ita
ut, verba quae sequuntur, v. g., in omnibus linguis inveniantur: microsco-
pium, microphonium, telephonium, telescopium, automobilis etc.
Tamen experientia dicit quod sic dicti experti, ne videantur patriam et
linguam patriam parum diligere, in omnibus fere translationibus faciendis
verba technica et sacramentalia relinquunt, et verbis communibus utuntur,
quae apta non sunt ad dogmata et sacramenta, immo ad fidem, exprimenda.
Multa diet-a sunt de adaptatione ritus sacramentorum moribus singulo-
rum populorum, quia ita fideles melius sacramenta intelligere possunt.
Sed, proh dolor!, experientia triginta annorum in missionibus contrarium
mihi docet.
Si ritus sacramentorum ad similitudinem morum locorum redditur, po-
tius erronea significatio indicatur, quam id quod revera sacramenta si-
gnificant.
Infideles, quando nostros ritus observant, experimenta quaedam iam
facta sunt, ita iudicant: « Nulla datur differentia inter res sacras nostrae
religionis et res sacras religionis christianae; ideo inutile est pro nobis chri-
stianos fieri ».
Fideles vero nostri incapaces sunt demonstrandi quod nostra sacramenta
aliquid divinum sunt, id quod in aliis religionibus non invenitur.
Ideo vehementer rogo Patres ut quando agitur de revisione Ritualis, haec
verba addantur ad n. 4 7: « Revisio ita fiet ut nulla similitudo detur inter
caeremonias et usus infidelium et ritus sacramentorum ».

26
Exe.Mus P. D. ZACHARIAS DE VIZCARRA
Episcopus tit. Eressiensis

Imagines in publicis cinematographeis non raro exhibitae, et prelo vul-

gatae, etiam in piis doctrinae et devotionis libellis, ostendere solent actum
baptismi capillatorum in positione capitis omnino prona, in qua, supra den-
sum capillamentum, aqua baptismalis effunditur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 361

In his praeposteris repraesentationibus et figuris, a plurimis spectatori-

bus et lectoribus discitur erronea forma administrandi baptismum, cum pe-
riculo consectariorum extremae gravitatis.
Baptismus enim sic administratus, sine opportunis cautionibus, est sal-
tem practice dubius; et, quia baptismus est porta ceterorum sacramentorum,
et in eo fundatur capacitas ad validam eorum receptionem, sequitur esse
quoque dubia reliqua sacramenta post illum administrata: dubios idcirco
esse sacros ordines, dubium sacerdotium, dubium episcopatum, dubiam ab-
solutionem sacramentalem, dubiam Missam, dubiam communionem.
Idea existimo explicandum esse clarissime et inculcandum instantissime
rectum modum baptizandi capillatos, et modum etiam aptioris positionis in
ipso baptizando, ut aqua baptismalis, dum fit lavacrum regenerationis, possit
facilius supra pellem baptizati fluere, decurrens per ipsius frontem et faciem.

27
Exe.Mus P. D. IOSEPH BARTHOLOMAEUS EVANGELIST!
Archiepiscopus-episcopus Meerutensis

N. 48. De Catechumenatu restaurando. Circa bane quaestionem fere

nihil dictum est in congregationibus generalibus. Attamen, postquam cum
aliis episcopis et sacerdotibus de hac re sermonem habui, sequentia notare
velim:
1. Catechumenatus restaurare pluribus gradibus distinctus non est prac-
1

tica res nisi pro illis qui habent abundantiam temporis cum parvo numero
catechumenorum. Si haec methodus acceptetur, cum ultimum verbum loco-
rum Ordinariis relinquatur, magna differentia habebitur inter unam dioece-
sim et aliam in eadem natione, non quidem sine admiratione fidelium. Quam
ob rem simpliciorem solutionem huius problematis propono ut sequitur.
2. U nus sit grad us in Catechumenatu. Sed utique valde optanda est in
Rituali Romano aliqua pulchra caeremonia pro illa occasione in qua adulti
inscribuntur in regesto Catechumenorum. Unum caput S. Evangelii, vel
Epistolarum, legi potest. Sermo sequatur una cum .parvi Catechismi tradi-
tione et aliqua oratio in lingua vernacula... vel similia. Haec valde utilia
forent. Si plus exigitur; generaliter nihil fiet. Nam generatim episcopi bane
rem relinquent sacerdotibus. Sacerdotes vero propensiores esse videntur non
ad proprium laborem sine necessitate augendum, sed potius ad illum mi-
nuendum, vel saltem simplificandum; hoc speciatim nostris diebus fit, cum
sacerdotes pauci sint et nimiis obruantur laboribus.
362 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

28
Exe.Mus P. D. ARMANDUS FARES
Archiepiscopus Catacensis, episcopus Squillacensis

In Introductione: videtur quod confusio ingeratur inter sacramenta et

sacramentalia: Sacramenta enim e:ffectum producunt ex opere operato: ope-
rante Christo per Ecclesiae ministros; in sacramentalibus, e:ffectus habetur
ex opere operantis Ecclesiae, sive in sacramentalibus constitutivis, v. g. in
consecrationibus, sive in benedictionibus; hinc valor sacramentalium.
N. 47. Ritualia particularia revisioni subdentur ut affines sint Rituali Ro-
mano.
N. 48. Catechumenatus instauretur, ubi possibile est: agiturne de cate-
chumenato publico seu liturgico, an privato? de pluribus catechumenis an
de singulis? (cf. nova ratio conferendi baptismum adultorum recenter in
A.A.S. publicata).
N. 49. Fiant quidem, sed ad modum paraliturgiae, quae nullo modo
partem habent in rem sacram, nisi analogice.
N. 50. In lucem ponatur in adultis necessitas attritionis, ne sacramentum
informe recipiatur.
N. 51. Exorcismi, qui fiunt in animam pueri, imprimunt etiam in mentem
fidelium adstantium, infantem realiter infici vero peccato originali, et sacra-
mentum conferri ut regeneratione mundetur quad generatione contraxerunt.
Ergo exorcismi ne omittantur, licet quidam possint restringi.
N. 52. Fit confusio, ut videtur, inter baptismum solemne et baptismum
privatum. Ergo dicatur: bene instruantur omnes ad conferendum baptismum
in casu necessitatis, etc.
N. 53. Bene: dummodo brevis ritus contineat etiam formulam reiectio-
nis errorum a neo-conversis faciendam.
N. 54. Provideatur modo aptiore aquae quae putrefit in vasculis!
N. 55. Non bene intelligitur in textu quo sensu debeat clarius elucescere
connexio sacramenti confirmationis cum sacramento baptismi: immo timor
est ne confusio oriatur inter utrumque sacramentum in mente fidelium. Vi-
detur excludenda collatio confirmationis intra Missam; nil obstaret quomi-
nus immediate ante Missam conferatur.
III - De Poenitentia.
N. 56. Nil videtur immutandum. Videretur potius aliquid addendum in
Rituali de absolutione pluribus simul impertienda in quibusdam occasionibus
exceptionalibus: v. g. in bello; in incursionibus bellicis; in quibusdam publicis
calamitatibus; et determinationes ponantur in Rituali, ne accidat ut unus-
quisque suo marte in re tanti momenti agat.
IV - De U nctione infirmorum.
N. 5 8. N onne considerari posset hoc loco casus eorum qui malo fa to
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 363

vel perdurante labore vel itinerantes curribus hodiernis velocissimis inopi-

nato in periculum mortis incidunt? Quid vetaret quominus cappellani opi-
ficum vel sacerdotes itinerantes secum semper ferre possent parvulum vascu-
lum cum Oleo infirmorum, ut in casu verum auxilium afferre possent his
fratribus repentino modo in gravi periculo mortis adducti.
N. 59. De ritu: videtur communiter restringi posse unctiones ad duas
tantum: videlicet in fronte et in manibus infirmi: ceterae unctiones fiant
quidem iuxta possibilitatem, servata ratione infirmitatis et opportunitatis in
genere.
V - De Ordine.
N. 61. Huiusmodi recognitio maxima sobrietate fiat: v. g. om1tt1 poterit
in diaconatu et presbyteratu appellatio ad populum, cum supponatur banna
iam facta, etc. Allocutiones ad populum fieri poterunt lingua vulgari; quae
vero ad ordinandum, relinquantur in textu uti sunt in lingua latina. Ultima
pars ordinationis sacerdotalis fiat post orationes ultimas, seu orationes post
antiphonam ad Postcomm., ne duplicata sint benedictio etc.
VI - De Matrimonio.
N. 63. Ante Missam celebretur, et ritus ita aptetur ut semper, sive se-
quatur Missa sive non, eo sacerdos uti possit. Oratio super sponsam fiat
lingua vulgari.

29
Exe.Mus P. D. IOSEPH FENOCCHIO
Episcopus Apuanus

Sermo est de art. 55 in cap. III « De Sacramentis et Sacramentalibus ».

Liceat aliquid addere iis quae circa aetatem pro suscipiendo Sacramento
Confirmationis iam dicta sunt.
Valde interest ut Sacrnsanctum Concilium mentem suam dare aperiat
circa aetatem aptam pro admittendis pueris huic Sacramento.
Nata est antiqua praxis iuxta quam Confirmatio ministrabatur infantibus
statim post Baptismum. Scimus pariter sententias ho~ie in duas, praesertim,
partes abire, quarum altera ponit collationem Sacramenti ante primam Com-
munionem, altera autem ad provectiorem aetatem remittit, hinc et inde baud
spernendis rationibus faventibus.
Nunc autem quaestio est in ordine pastorali quad maximi interest. Sub
hac ergo ratione - Sacramentum Confirmationis se praebet ut Sacramentum
perfectionis christianae, uti catechismus S. Pii X docet, scilicet Sacramentum
quo vita spiritualis hominis fit adulta, sumens adultorum iura et officia, inter
quae praesertim munus testimonii propriae fidei eiusque defensionis, necnon
munia apostolatus.
Confirmatus, vi huius Sacramenti, e statu infantiae exit ut rationem ali-
364 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

cuius virilitatis in exercenda et aliquomodo communicanda vita christiana

induat, qua tandem fit membrum responsabile et vere activum vitae socialis
Ecclesiae. ·
Sunt ergo qui opinentur hoc Sacramentum opportune remitti ad duo-
decim circiter annos, scilicet ad aetatem pubertatis.
Nonnullae utilitates pastorales ex hac praxi derivandae videntur:
1. Pueri meliore cognitione ac maturiore conscientia Sacramentum susci-
pient, et obligationibus inde provenientibus firmius adhaerebunt.
2. Renovatio promissionum Baptismatis quae peropportune hoc articulo
proponitur, suum verum momentum in mente confirmatorum sumet, quod
e contra pueri usum rationis vix attingentes, difficile discernere queunt.
3. Sacramentum hac aetate, scilicet ad duodecim circiter annos suscep-
tum, melius et vere ostendet sollemnem ingressum pueri in maiorem aetatem
spiritualem, et quidem ut responsabilis boni communitatis ecclesialis.
4. Accedit, saltem in multis regionibus, peculiaris et gravis ratio: hodie
in usum venit apud plurimas familias ut pueri, receptis Sacramentis Eucha-
ristiae et Confirmationis, scholas catecheticas definitive relinquant, ita ut re-
ligiosa eorum institutio maneat per totam vitam intra infantiles limites qui
proprii sunt aetatis septem vel octo annorum. Si autem collatio Sacrae Con-
firmationis in provectiorem aetatem remittatur, perutile instrumentum prae-
bebitur pastoribus per longius tempus institutione catechetica pueros im-
buere. Fas saltem eis erit per aliquot menses confirmandos accipere velut
ad secundam scholam, qua repetent quae pro prima Communione addiscerunt
et ampliorem et profundiorem scientiam salutis acquirent.
Quidquid sit de his quae humili sententia dicta sunt, valde optandum
est ut Sacrosanctum Concilium aliquid perspicue statuat circa aetatem huius
Sacramenti suscipiendi, ad necessariam normam Sacrorum Antistitum et ad
incertitudines et anxietates in re tanti momenti placandas.
II - Hie poni etiam potest quaestio nominis huius Sacramenti. Etenim,
Confirmationis nomen, ut ex historica investigatione patet, usitatum est ad
ritus designandos quibus antiquitus, persecutionum tempore, lapsi cum Ec-
clesia reconciliabantur. Nunc vero submisse quaerere audeo num aptius no-
men videatur quo munus testimonii christiani (italice: testimonianza cri-
stiana) connotetur, quod munus specifica obligatio est confirmatorum.
III - Ad art. 56. Toto corde adhaereo voto iam expresso de facultate
episcopis concedenda ad absolvendum ubique terrarum.
Poterit forsan considerari opportunitas extendendi facultatem ad singulos
sacerdotes pro sua natione. Notum est enim quam frequenter hodie sacerdotes
fines suae dioecesis superent. Si ergo ius commune statuet ut qui a suo Ordi-
nario facultatem habuit, possit in tota natione ministerium exercere solo rogatu
cuiuslibet poenitentis vel rectoris ecclesiae, hoc fini pastorali utile videtur.
Quod aliquomodo iam fit in nonnullis Dioecesibus ubi locorum Ordinarii
parochos et ecclesiarum rectores subdelegant ad facultatem concedendam au-
diendi sacramentales confessiones sacerdotibus a suo Ordinario adprobatis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 365

IV - Denique, quoad communicadonem indulgentiarum, episcopis omnes

facultates tribuantur quae nunc reservantur sive ad quasdam Religiones Re-
gulares, sive ad sodales quarundam consociadonum, et simplici signo cruds.

30
Exe.Mus P. D. CAROLUS A. FERRERO DI CAVALLERLEONE
Archiepiscopus tit. Trapezuntinus

Ad n. 51. Suppressionem postulo, in Ordine Baptismi, illius acdonis li-

turgicae iuxta quam baptizans aures et nares bapdzandi propria saliva iniun-
git: permanere posset tantummodo gestus.
Ad n. 55. Pastula ut, propter debitam reverendam Domino Iesu qui
primum venit eucharisdcus in animas quae primam Communionem susci-
piunt - et certe eas invenire vult quam maxime divites grada - postulo,
dico, ut episcopi, vel alii legidme Confirmationem ministrantes, semper cu-
rare velint ut, quantum humane potest, Confirmatio ante S. Communionem
administretur: saepe hoc non impeditur a vero impedimenta vel ab aliqua se-
ria difficultate, sed tantummodo a levitate deliberadonis ex parte illorum qui
insdtutioni caeremoniae praesunt.
Ad n. 63. « Oratio super sponsam » convenienter, certe, lingua vernacula
potest recitari - si sponsorum sermones diversi non sint - , sed malo oratio-
nem illam « super sponsam » tantum remanere, iuxta andquam et significan-
tem Romanae Ecclesiae consuetudinem.

31
Exe.Mus P. D. M. FRANCISCUS FORST
Episcopus Dodgepolitanus

Schema huius consdtudonis, attentis exigendis pastoralibus, mihi valde

placet. Rationes in favorem adopdonis huius schemads et partium eius, e. g.,
de Communione sub utraque specie et de amplificad~:me usus concelebrado-
nis, a multis Patribus Conciliaribus bene propositae sunt. De usu linguae ver-
naculae in sacramentalibus attamen vellem proponere quae sequuntur:
Pag. 182, VII, 64, linn. 23-27: « Prae oculis habito principio de con-
scia, actuosa et facili participadone fidelium et attends hodiernis necessita-
tibus », et cum multi fructus sacramentalium non tantum ex opere operan-
ds Ecclesiae sed edam ex opere operands subiecd recipiantur, usus linguae
vernaculae in sacramentalibus conficiendis et administrandis concedatur et
insuper, ad maiorem aedificationem populi Dei, foveatur. Proinde versiones
omnium sacramentalium in linguis vernaculis a conferendis episcoporum
cito praeparentur et approbationi Sanctae Sedis submittantur.
366 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

32

Exe.Mus P. D. DIDACUS M. GOMEZ TAMAYO

Archiepiscopus Po,payanensis

Quoad administrationem Baptismi et Confirmationis, quaedam meo iu-

dicio utilia, liceat mihi exponere et postulate:
1. Ordo Brevior Baptismi. Optandum esset ut Ordo Baptismi brevior
esset, non tantum in terris Missionum, sed etiam alibi ubi peculiares existunt
rationes:
a) In gratiam sacerdotum curam animarum habentium. Plerumque
enim accidit, saltem in Americae regionibus, ut occasione Visitationis pasto-
ralis vel solemnitatum, multi infantes, 60, 80 vel 100, simul accedant bapti-
zandi; et administratio sacramenti iuxta omnia praescripta in Rituali nimium
defatigationis et temporis exigit ab iis qui iam aliunde onerati sunt labore
paroeciali: in mea archidioecesi tantum, adsunt paroeciae 20 vel 30 milia
fidelium habentes, ad quorum curam spiritualem duo solum habentur sa-
cerdotes.
b) In gratiam parvulorum. Nimis durum videtur pro ipsis infantibus
expectare unam vel duas horas in templo, et quidem saepe post longum
iter et ex longe venientes. Valde optandum ergo esset ut in nova editione
typica Ritualis, brevior praescribatur ritus, saltem ubi rationes descriptae
existunt.
2. Quoad administrationem Confirmationis. Can. 788 sapienter enun-
tiat doctrinam Ecclesiae dicens: « Licet sacramenti confirmationis admini-
stratio convenienter in Ecclesia Latina differatur ad septimum circiter aeta-
tis annum, nihilominus etiam antea conferri potest si infans in mortis pe-
riculo sit constitutus, vel ministro id expedite ob iustas et graves causas
videatur ». Quum vero agitur de sacramento quad «in primis saeculis una
cum baptismo conferebatur », et « in Ecclesia graeca confirmari solent in-
fantes statim post baptismum » (E. F. Regatillo, Theologiae moralis Sum-
ma, ed. B.A.C., Matriti, 1954, vol. III, pag. 84 ), et considerando gravis-
sima incommoda pastoralia quae oriri possent si administratio differretur
ad septimum annum (ex. gr. si confessiones quinque vel sex millia infantium
audiendae essent, uti accidere potest, saltem in America), optandum esset ut
tantum iusta causa requiratur pro administr,ando sacramento infantibus ante
septennium.
Altera quaestio. S. Congregatio de Sacramentis decretum « Spiritus Sancti
munera » dedit de administratione sacramenti Confirmationis a presbyteris,
et ubi taxative indicantur ministri extraordinarii huius sacramenti, atque
conditiones ad hoc requisitae.
Postulate velim: nonne es set extendenda haec facultas vicariis coopera-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 367

toribus, qui potius quam ipsi parochi opportunitatem habent hoc sacramen-
tum administrandi, dum cetera sacramenta administrant in mortis periculo
constitutis?
33
REV.Mus P. D. PETRUS CAELESTINUS GUSI
Abbas generalis Congregationis Sublacensis O.S.B.

Ad n. 65: Ritus vestitionis et professionis religiosae. Nullo in ritu sic

invaluit arbitrium ut in vestitionibus religiosis, praesertim feminarum. A
sacra celebratione Missae disiunctae, functiones scenicae atque commotionis
plenae evolvuntur, ridiculum non raro attingentes.
Difficile est omnia in unum redigere, attamen normae possunt praeberi
generales, quibus sobrietatem ac dignitatem obtineri possunt. Sed quomodo
haec effici possunt?
Vestitio, vel ingressus in tirocinium, simplicitate maxima fulgere debet.
Vestitio religiosa interdum a mulieribus videtur extrema e mundo decessio
et nuptiae supremae cum Deo. Divulgantur invitationes, advocantur patrini
vel matrinae, nuptiales vestes conficiuntur, etc. cum tantum de initio pro-
bationis vel experimenti agatur, quod si non recte evadit, in non parvas
difficultates incurritur, quominus planus et facilis exitus fiat.
Ritualis monasticus Congregationis Sublacensis noviter revisus, et ille
Congregationis Beuronensis aliarumque Congregationum, hunc ordinem, plus
minusve, praebent:
1) Candidati praesentationem ante Communitatem in Capitulo coadu-
natam. 2) De eius proposito interrogationem. 3) De lotione pedum iuxta
ritum proprium Benedictinum. 4) Candidati vestitionem dum psalmus ca-
nitur. 5) Orationes finales silentio, et Abbatis collectam.
Professio religiosa, maxime votorum solemnium aut perpetuorum, maio-
rem apparatum ostendit, sed non ob rituum numerum aut varietatem sed
potius ex momento celebrationis, intra Missam nempe emittitur, ut fit in
consecratione Virginum, sicut £.ere omnes alii ritus consecrationis persona-
rum. Nee in qualibet parte Missae, ut exempli gratia in Communione, sed
in Offertorio, antequam oblata ad Altare afferantur. Tune enim sensus perso-
nalis oblationis sui ipsius optime congrueret cum oblatione rerum consecran-
darum, et analogia perfecta haberetur sacrificii sui ipsius in Sacrificium Chri-
sti mystice inserti.
I ta specimen novi ritualis monastici professionis solemnis: 1) Productio
et interrogatio candidati coram Communitati in Capitulum aliquibus diebus
ante professionem coadunatae. 2) In Offertorio Missae per Abbatem cele-
bratae in pontificali ritu, Abbas, vetere exhortatione incipit: « Promittis-
ne » etc. candidato respondente: « promitto ». 3) Professionis formula clara
voce expressa. 4) Abbatis et Communitatis assensus, nutu capitis annuen-
tium cum professus schedulam ostendit. 5) Canitur « Suscipe » Regula prae-
368 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

scriptum. 6) Abbatis indictio ad orationem, silentio habendam, sequitur

oratio vetustissima mozarabica sec. VII « Clementissime Deus ». 7) Tunica
choralis induitur. 8) In sinu Communitatis accipitur, amplexu fraterno si-
gnificato. 9) Hostiae ad Altare oblatio.
Simplex professio, quae pro iure hodierno tantum primae probationis
terminus est, in consessu monachorum sive in Capitulo sive in Sacello aliquo
fit, simpliciore ritu, quamvis idem specimen observari debet.

34
REV.Mus P. D. CORNELIUS HEILIGERS
Su,perior generalis S.M.M.

Pag. 183, n. 65, linn. 1-5. Salva sobrietate et dignitate in ritibus vesti-
tionis et professionis religiosae, opportunum videtur: a) nullum excludere
ritum particularem legitime in usu apud Religionem. b) Etiam novas ad-
mittere varietates, dummodo vere peculiari spiritui et characteri Religionis
respondeant.
Cum varietas praevideatur in ritibus et caeremoniis ratione gentium et
locorum diversae indolis, non videtur curnam haec varietas, moderate dari
non posset in ritibus vestitionis et professionis.

35
Exe.Mus P. D. MAXIMUS HERMANIUK
Archiepiscopus Vinipegen$is Ucrainorum

Dominus Maximus Hermaniuk renuntiat loqui in sessione generali circa

cap. III schematis: De sacra Liturgia.
Sed in scriptis proponere voluerit sequentem emendationem n. 47 istius
capitis, pag. 179: In nova editione « typica » Ritualium variorum rituum,
nempe ritus latini et variorum rituum orientalium, paranda, dare indicen-
tur partes, quae in Ritualibus particularibus, lingua vulgari did possunt.
Super huiusmodi autem Ritualium editione, Ritualia particularia, singularum
regionum necessitatibus aptata (cf. art. 21 huius constitutionis) a Conferen-
tiis episcopalibus quam primum parentur, et, actis a Sancta Sede recognitis
(cf. can. 291), in respectivis regionibus adhibeantur ...
Ratio: In constitutione illa statuenda sunt principia generalia pro om-
nibus ritibus Ecclesiae Catholicae, quia ibi agitur de decisionibus Concilii
Oecumenici quod inquirit, iudicat et decernit pro tota Ecclesia. De cetero,
bonum animarum postulat hodie quasdam aptationes etiam in Ritualibus
variorum rituum orientalium. Ita ex. gr. in nostro ritu byzantino-ucraino,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 369

recognosci deberent: ritus Baptismi, Extremae Unctionis, Matrimonii et Ordo

Exsequiarum.
Aptationes hae variae variorum rituum orientalium possent fieri per col-
laborationem commissionis de sacra Liturgia et commissionis pro Ecclesiis
Orientalibus.
Quoad n. 55, pag. 181, proponere vellem propositionem sequentem: In
periculo mortis, omnis sacerdos uniuscuiusque ritus potest conferre, in ab-
sentia ministri proprii vel delegati sacramenti Confirmationis in ritu latino,
hoc sacramentum fidelibus ritus latini, servandis praescriptis sui proprii ritus.
Ratio: Hoc exigit bonum animarum, praesertim hodiernis diebus, spe-
ciatim tempore belli.
Quoad n. 59, pag. 181, proponere vellem. In Extrema Unctione admini-
stranda graviter aegrotantibus in publicis hospitiis, unctio infirmi fieri potest
una unctione super caput.

36
Exe.Mus P. D. LAURENTIUS JAEGER
Archiepiscopus Paderbornensis

Titulus mutetur in bane formam: De ceteris sacramentis et de sacra-

mentalibus. Ratio: iam actum est de Eucharistia, quae est sacramentum,
immo summum sacramentum.
Pag. 179, linn. 4-7, post verbum « alunt » mutentur in bane formam:
Idea sacramenta Ecclesiae « sacramenta fidei » vocantur. Fideles celebra-
tione liturgica sacramentorum cultum debitum Deo reddentes gratias saluti-
feras obtinent, dum sacramentalium devote celebratione gratias impetrant.
Ratio: sacramenta gratiam conferunt, sacramentalia impetrant.
De n. 60, cap. III, ubi dicitur: « Unctio sacra in diuturna infirmitate
aliquando iterari potest »: verbum « aliquando » non placet, et rationes
eius in nota 14, pag. 181, allatae non sunt stringentes. Nam praxis singu-
larum ecclesiarum satis diversa per saecula apparebat, et solatium spirituale,
de quo agitur in. hac nota, aliis sacramentis, praesertim sanctissima Eucha-
ristia, quaerendum est. Cavendum erit, ne rationes psychologicae praevaleant
prae rationibus illis dogmaticis, quae in Decreto pro Armenis et adhuc cla-
rius in Concilio Tridentino expositae sunt (Cone. Trid., sessio XIV, cap. 3;
Denz. 910: cf. Denz. 700).
Retineatur ergo consuetudo Ecclesiae catholicae, et loco verbi « Ali-
quando » ponatur « si periculum mortis, quad cessaverat, denuo imminet »
vel similiter.
Ex causis autem pastoralibus nomen « unctio infirmorum » praeferendum
videtur in cura animarum prae aliis appellationibus, et tali modo placet pro-
positum n. 57, eadem in pag. 181.

24 (II)
370 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

37
Exe.Mus P. D. ALEXANDER KOVACS
Episcopus Sabariensis

Administratio unctionis infirmorum in pagis dissitis, sed etiam in nosoco-

miis modernis est labor fatigiosus sacerdotibus. Idea humillime supplicate
audeo Sacrosanctum Concilium velit petere Sanctum Patrem nostrum Ioan-
nem Papam XXIII quad sacerdotibus qui sacramentum unctionis infirmo-
rum administrant, vel plenariam vel magnam partialem indulgentiam conce-
dere non dedignetur suetis conditionibus. Sanctus Pater noster dignatus est
eximia magnanimitate indulgentiam plenariam concedere pro mane oblatis
laboribus, item pro dolores animi e corporis offerentibus. Ideo rogare aude-
mus quad sacerdotes salutem animarum fatigioso labore quaerentes pro ad-
ministratione unctionis infirmorum ex divitiis Ecclesiae accipiant mercedes
suas.

38
Exe.Mus P. D. STEPHANUS LASZLO
Episcopus Sideropolitanus

I. Ad n. 4 7: de Ritualibus particularibus. Ad verba « quae, in Ritua-

libus particularibus, lingua vulgari dici possunt » desiderarem, certe cum
multis aliis, ut lingua vulgaris large adhiberi possit, et lingua latina, si ex
gravibus causis hoc opportunum teneatur, ut rara exceptio et tantum in
ministrandis Sacramentis remaneat. Causae sufficientes pro hoc desiderio
allatae sunt.
II. Ad n. 53: de Ordine supplendi omissa in Baptismo. Propono, ut
« Ordo supplendi omissa in Baptismo » in Rituali remaneat et iuxta eum
novus Ritus pro recipientibus infantibus et neoconversis conficiatur et po-
natur.
Non raro fit, ut infans in periculo mortis sub brevissima forma baptize-
tur. In his causis opportunum est, si infans postea in ecclesiam ad supplen-
das caeremonias portetur, qua occasione Baptismus rite probari et in libros
baptismales inscribi possit. Praeterea etiam pastorales causae hunc modum
supplendi omissa valde commendant.
Ritui pro recipientibus infantibus et neoconversis addantur etiam Ru-
bricae convenientes pro iudicando et probando Baptismo acatholice recepto.
Post tot locutiones cum fratribus separatis forte Baptismus ab iis a.dmini-
stratus ut valide administratus et receptus praesumi possit.
III. Ad n. 55: de Ritu Confirmationis. Saluto intentam recognitionem
Ritus huius Sacramenti. Sed pariter desiderarem, ut sicut administrationi
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 371

huius Sacramenti renovatio promissionum Baptismi antecedit, istud etiam

cum aliqua promissione et forte etiam receptione in coetus Apostolatus lai-
calis sive Actionis Catholicae coniungatur. Ideo aetas maturior circiter 12-14
annorum pro hoc Sacramento a me commendatur.
IV. Ad n. 64: de Recognitione Sacramentalium. Quod nova Sacramen-
talia attinet, quae Ritualibus addi possint, hanc potestatem talia Sacramen-
talia inducendi etiam pro episcopis desiderarem et pariter proponerem.

39
Exe.Mus P. D. IOSEPH ALf LEBRUN MORATINOS
Episcqpus Valentinus in Venetiola

Ad constitutionem sub n. 52 positam (Ordo Brevior Baptismi), peroppor-

tunas has additiones faciendas ducitur: « Con:ficiatur Ordo brevior baptismi,
qui a catechistis, et generatim, in periculo mortis, a :fidelibus absente sacer-
dote vel diacono, aclhiberi possit.
I tern Ordo brevior baptismi con:ficiatur, qui, in magno et exceptionali
baptizandorum concursu, et in locis penuria cleri laborantibus, a sacerdote,
de Ordinarii iudicio, adhiberi liceat ».
Explicatur: Non raro nostris in regionibus ex saeculari consuetudine so-
lemnioribus diebus et festis pueri baptizandi turmatim portantur (cogita 200)
quod quidem periculum generat ut in Sacramenti administratione minister,
nimia defatigatione, machinarum modo sese gerat ita ut iure timeatur ne
aliquoties valor ipse sacramenti in discrimen vertatur.

40
Exe.Mus P. D. STANISLAUS LOKUANG
Episcopus T ainanensis

Visum est peropportunum pluribus episcopis de Sinis proponere Patri-

bus quod in sacra ordinatione subdiaconatus traditio libri divini ofE.cii :fiat.
Per sacram ordinationem subdiaconatus munus grave suscipit nomine Ec-
clesiae divinum officium uti sacri:ficium laudis persolvendi. Impositionis vero
huius muneris nullum indicium in ritu sacrae ordinationis invenitur. Nam hoc
munus decursu temporis ex praecepto Ecclesiae introductum fuit.
Sed peropportunum videtur quod hoc munus per traditionem libri di·
vini ofE.cii in sacra ordinatione signi:ficetur eiusque signi:ficatio cum ordina-
tione sacra intime coniungatur. Haec traditio certe non pertinet ad essentiam
ordinis subdiaconatus; sed potest indicate ac etiam constituere relationem
internam muneris dicendi officium divinum cum subdiaconatu. Hoc munus
372 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

non est nee erit exercitio ordinis subdiaconatus, sed per voluntatem Ecclesiae
est officium huius ordinis, quad per gratiam sacramentalem sustineatur ac
roboretur.

41
Exe.Mus P. D. VICTORIUS LONGO
Episcopus tit. Lorymensis, aux. Neapolitanus

Circa ritum celebrandi Matrimonii sacramentum, valde exopto ut om-

nes formulae, a benedictione anuli (quae nunc respicit solum anulum spon-
sae) usque ad benedictiones, quae locum habent in Missa, logice adaptatae
in plurali vertantur, quia adsunt duo subiecta quae adstringuntur simul offi-
ciis et gaudent iuribus propriis unius eiusdemque Sacramenti. Desideratur
aliquid in ritu, respiciens non generice sed specifice personam sponsi et eius
obligationes.

42
Exe.Mus P. D. VLADIMIRUS MALANCZUK
Episco,pus tit. Epiphaniensis in Syria

Humiliter postulat a Sacrosancto Oecumenico Concilio Vaticano II se-

quentia relate ad schema constitutionis de sacra Liturgia.
Ad caput III: De Sacramentis et Sacramentalibus.
1. Ut praeceptum revisendi et abbreviandi Ritualia Sacramentalium et
Sacramentorum, praesertim Baptismi et Extremae Unctionis, atque abbre-
viandi formam absolutionis sacramentalis in casibus necessitatis etiam ad
ritum byzantinum (orientalem) benigne extendere velit. Numeri 47-67. Ra-
tiones: Quaedam formulae sunt antiquatae, parum adaptatae ad necessita-
tes spirituales hodiernas; caeremoniae nimis longae.
2. Ut commissio liturgica orientalis pro revisione Librorum liturgico-
rum existens: revisionem Libri Pontificalis « Archieraticon » dicti, pro ritu
byzantino quam citius absolvat. Ratio: Desideranda est uniformitas in cae-
remoniis Sacramentalium, Consecrationum, et S. Sacrificii Missae (S. Litur-
giae) nostrorum episcoporum.

43
Exe.Mus P. D. IOANNES MeELENEY
Episco pus Kin gs tone-nsis

Art. 4 7 (pag. 179, linn. 26-31 ). Videas quae dicuntur supra sub art. 3 7
[cf. p. 249]. In titulo videtur praeferenda terminologia « Ritus Romani».
Art. 47 bis (pag. 179, lin. 28). Post primam sententiam, addatur quali-
ficatio quae fere hoc modo sonet: « Maxima libertas hac in re tribuenda est
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 373

auctoritati competenti territoriali, paucis omnino exceptis ut, v. g., ipsa

forma Sacramenti Baptismatis vel Ordinis ».
Art. 48 (pag. 180, lin. 8). Loco «de iudicio Ordinarii loci» melius forte
dicitur « de iudicio competentis auctoritatis territorialis ».
Art. 49 (pag. 180, lin. 11 ss.). Ea quae dicuntur hoc articulo non perti-
nent exclusive ad terras Missionum. Ideo melius ut inseratur verbum « Prae-
sertim » initio sententiae aut deleantur verba « in terris Missionum ».
Art. 52 (pag. 180, lin. 23 ss.). Idem est dicendum de hoc articulo ac de
articulo 49 supra, et propter eamdem rationem.
Art. 53 (pag. 180, linn. 27-31). Valde placet articulus. Caveatur tamen
in ritu conficiendo ne ulla sit occasio confusionis pro fidelibus rudioribus
hunc ritum inter et « rebaptismum » (ut hodie non raro fit confusio inter
ordinem supplendi omissa et baptismum ipsum).
Et, generatim, etiam in aliis sacramentis, melius supprimenda est termi-
nologia de « supplendis omissis ».
Art. 54 (pag. 181, linn. 1-3 ). Intra tempus paschale utique adhibeatur
in baptismate solemni aqua benedicta Sabbato Sancto. Extra tempus paschale,
autem, potius commendatur ut aqua baptismalis in ipso ritu, formula bre-
viore et apta, benedicatur.
Art. 55 (pag. 181, lin. 6). Loco verborum «pro opportunitate » forte
melius adhibeatur « generatim » vel « ut regula generalis » ( Congrue enim
omnino habetur administratio inter Missam, etiam eo quod Confirmatio,
sicut et Ordo, est quaedam participatio sacerdotii Christi).
Porro, facultas administrandi hoc Sacramentum in periculo mortis ain-
plificetur ita ut possit fieri a quolibet sacerdote.
Art. 60 (pag. 181, linn. 25-26). Melius est delenda ut nimis vaga, immo,
minus <licit quam id quod communiter docetur in scholis.
Art. 61 (pag. 182, linn. 1-4 ). Secunda sententia est delenda, nam nimis
restrictiva est (vide quae dicuntur supra ad art. 4 7 ).
Art. 63 (pag. 182, lin. 18). Non placet mentio explicita linguae vernacu-
lae de aliqua oratione specifica. Ne nimis limitetur auctoritas competens terri-
torialis hac in materia. .
(Pag. 182, linn. 20-22). Sententia (quae incipit «Si vero Sacramentum »)
videtur superflua (implicite in genere continetur in articulo 62). Attamen, si
iudicatur illam sententiam esse retinendam, omnino ~st delenda phrasis « sed
in ecclesia », nam non liquet ratio huius restrictionis.
Art. 64 (pag. 128, lin. 23 ss.). Saltern eiusdem momenti ac additio novo-
rum Sacramentalium est suppressio eorum quae hodie non conveniunt.
Art. 65 (pag. 183, lin. 5 ). Loco sententiae « Professio religiosa infra
Missam fieri potest » legatur potius « Professio religiosa, ut regula genera-
lis, infra Missam fieri debet ».
Artt. 66 et 67: De Exsequiis (pag. 183, linn. 6-10). Fiat totus ritus lin-
gua vernacula, saltem ex iudicio competentis auctoritatis territorialis.
374 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

44
Exe.Mus P. D. DRAGUTIN NEZIC
Episcopus Parentinus et Polensis

Pag. 1 79, ad n. 4 7: Propono ut ritualia ubique terrarum, in linguam

vernaculam translata, adhibere fas sit.
Pag. 180, ad nn. 48 et 50: Introducendo plures gradus catechumenatus
in ritum baptismi adultorum ritus baptismi adultorum adhuc longior quam
1

hodiernus evadit. Quad autem pro mentalitate europaea hodierna nullo modo
aptum esse censeo. Instructiones et contactus personales ante baptismum so-
lidiores, ergo frequentiores etiam pro catechumenis Europae fiant (sed sine
ullis unctionibus et insufHationibus ), ritus autem baptizandi adultum adhuc
brevior quam hodiernus, etiam homini adulto exculto correspondens, compo-
natur.
In Missionibus, ritum longiorem, per partes et per plura temporis inter-
valla dispositum, repetitisque unctionibus et cruds impressionibus, si velint,
sibi habeant.
Pag. 181, ad n. 5 5: Confirmatio saltem per duos annos post Primam
Communionem differatur, praesertim in illis regionibus, ubi doctrina chri-
stiana in scholis non docetur. Formula renovationis baptismi ante suscep-
tionem sacramenti confirmationis, meo humili iudicio, huius sacramenti ef-
fectibus prae oculis habentibus, non satis correspondet; nam baptismus pri-
marie sacramentum est individualis relationis cum Deo, dum sacramentum
confirmationis primarie ad apostolatum exercendum hominem baptizatum
dirigit. Quae nota in memorata declaratione seu professione fidei sollemni,
elucere quam maxime debeat. Reformetur etiam illa ultima pars ritus con-
:6.rmationis, quia in ea adhuc Spiritus Sanctus invocatur, postquam iam oleo
chrismatis uncti sunt, id est: postquam Spiritum Sanctum iam acceperunt.
Pag. 181, ad n. 59: Quando (quod ordinarie accidit) et Sancta Commu-
nio (Viaticum) et Unctio infirmorum et Benedictio Apostolica in articulo
mortis, simul administrantur uno eodemque infirmo, tribus vicibus « Confi-
teor » iuxta praescripta Ritualis Romani recitare obligamur. Rago ut pro
tali casu unum « Confiteor » sufficere declaretur.

45
Exe.Mus P. D. LEO NIGRIS
Archiepiscopus tit. Philippensis

Ad n. 49. Caeremoniae Baptismi iam manifeste characterem 1mtiat1onis

habent, quin elementa addantur a populorum traditionibus derivata, quae
elementa imminuerent potius quam augerent specificum sacrum characterem
Sacramenti.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 375

Ad n. 50. Opportunum videtur: 1) ut ordo Baptismi adultorum brevior

fiat; 2) ut sacerdotes qui adultos baptizant etiam Sacramentum Confirmatio-
nis iisdem conferendi facultatem habeant; 3) ut Missa propria in Missali
inseratur et celebrari possit quando adulti baptizati ad Sacram Mensam quo-
que accedere desiderant.
Ad nn. 59-60. Forsitan opportunius esset Unctionem Infirmorum con-
ferre una tantum unctione in fronte, uti in casibus urgentioribus iam fit et
hoc Sacramentum iterari possit eodem morbo perdurante.
Ad n. 63. Opportunissima videtur emendatio orationis supra sponsam
ita ut supra utrumque coniugem recitari possit; forsitan bonum etiam esset
in eadem oratione longam vitam adprecari generice, quin dicatur « usque in
tertiam et quartam generationem ».
Ad n. 65. Melius esse censeo omittere verba « ita tamen ut ritus parti-
culates non excludantur », alioquin omnes Congregationes Religiosae suum
ritum conservabunt (inclusa vestium mutatione coram omnibus ante altare,
uti in quadam Congregatione fit), uti iam factum est pro varietate vestium
et capitis tegumentis usque ad ridiculum: Pius XII f. r. Sororibus simplifi-
cationem commendavit, Sorores autem fere omnes :flocci commendationem
fecerunt.

46
Exe.Mus P. D. ELIAS GREGORIUS OLAZAR MURUAGA
Episcopus tit. Prusensis, vie. ap. Yurimaguaensis

Pag. 181, in n. 55, dicitur: « Eamque (id est, Confirmationem) praecedat

renovatio promissionum Baptismi ». Impositionem sapit et quidem gene-
ralem, sine restrictione. Tamen nullibi est prohibitum quin etiam infantibus
Confirmationis Sacramentum conferatur et hoc in casu inutilis est talis reno-
vatio.
Idea credo hanc praescriptionem moderandam esse aliqua clausula, sic,
verbi gratia « Confirmatio etiam intra Missam conferri possit; et, si de adultis
agitur, earn praecedat renovatio promissionum Baptismi ».
De sacrae Communionis ministratione nihil invenio in schemate, sed fra-
ternae considerationi vestrae submitto an illa formula usualis ne nimis longa
evadat quando ad Mensam eucharisticam multitudinaria copia accedit.
In praxi, ni fallor, non sunt pauci qui pro duobus vel tribus fidelibus
communicantibus semel integram formulam dicant.
Ne ergo nimis protrahatur Communionis distributio ob copiam ad altare
accedentium, formulam breviorem suggerere auderem his vel similibus verbis
contextam: « Corpus Domini sit tibi in vitam aeternam »; vel «Corpus
Christi. Amen».
Et quia de sacrae Communionis ministratione loquor, occasionem arripio
vestro examini subiiciendi convenientiam concedendi Capiti Communitatis
376 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Monialium vel Religiosarum facultatem suis subditis Sacram Communionem

ministrandi, absente quolibet sacerdote qui hoc ipsis praestare possit.
Ut patet, facultas restringeretur ad regiones ubi maxima penuria sacer-
dotum premimur. Si Religiosarum pietati quotidiana Communione favemus,
uti expedit, non semper licet populationes longinquas vishare vel hebdomadi
Exercitiorum Spiritualium adesse cum omnibus aliis Missionariis. Alia ex
parte, piis foeminis valde onerosum est diem sine sacra Communione agere.
Aliunde, haec concessio non esset tam insolita, cum - ni fallor - etiam
aliis in locis ob diversas causas iam detur.

47
Exe.Mus P. D. PETRUS PARENTE
Archiepiscopus tit. Ptolemaidensis in Thebaide

In prooemium. Ad periculosam confusionem praeveniendam, discrimi-

natim loquendum est de sacramentis ac de sacramentalibus, quae toto caelo
inter se di:fferunt.
In n. 55 (De Confirmatione). Optandum est ut sacramentum hoc forti-
tudinis christianae non conferatur nisi pueris qui, sua conscientia plene adepta,
capaces sint percipiendi momentum et finem eiusdem sacramenti. Compos
aetas statuenda est, non autem decimum annum. Pueris inferioris aetatis
solummodo in periculo mortis sacramentum Confirmationis esset conferendum.
Quad nunc in multis regionibus fit, ubi confirmatio una simul cum Prima
Communione administratur puerulis aegre usum rationis attingentibus, res
est deploranda quia fere tota vertitur in o:ffensam sacramenti et in damnum
animarum; etenim:
a) Pueruli, si Ss. Eucharistiae conceptum aliquomodo assequuntur
per imaginem Christi Dei-Hominis et Hostiae, nihil intelligere valent de
Spiritu Sancto ac de eius actione;
b) Inepte proponitur puerulo vix sui conscio Sacramentum Fortitu-
dinis in fide profi.tenda ac munus militis Christi!
c) Confirmatio aptissime in animum inseritur, cum adolescens iam
aestum pubertatis animadvertere incipit;
d) Receptis sacramentis Eucharistiae et Confirmationis primissima
aetate, pueri ab Ecclesia eiusque cura abscedunt, ut redeant tempore matri-
monii, quando pauperes notiones catecheticae, occasione Primae Communio-
nis acceptae, iam oblivione attritae sunt.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 377

48
REV.Mus P. D. IOANNES PROD
Superior generalis Congregationis Gallicae O.S.B.

Art. 56, linea 11, post verba « recognoscantur, ut » addatur « naturam et

effectum sacramenti clarius exprimant ».
Art. 63, linea 18, post verba recitari valeat, loco verbi dicatur, legatur
dici potest.
Ratio huius mutationis: Textus ladnus debet semper manere, saltem ut
« officialis ».

49
Exe.Mus P. D. LUDOVICUS RASTOUIL
Episcopus Lemovicensis

Baptismum. Mihi videtur omnino necessarium ut in ritibus Baptismi ex-

primatur, cum effectu gratiae divinae, effectus characteris, in quantum cha-
racter est quaedam derivatio Sacerdotii Iesu Christi, necnon fons permanens
potestatis participandi cultum divinum.
Si character est potentia spiritualis, realis est etiam ius ac proinde officium.
Confirmatio. Idem mihi videtur omnino necessarium ut in ritibus con-
firmationis exprimatur dare et fortiter effectus characteris, in quantum cha-
racter confirmationis imprimit et imputat potentiam seu potestatem « ad
alios, verbis, ex officio », id est ad apostolatum.
Etenim quantum praedicatores uti possent de his fundamentis vitae chri-
stianae ad pietatem baptizatorum et ad zelum apostolicum confirmatorum!

50
Exe.Mus P. D. IOSEPH ALBERTUS ROSARIO
Episcopus Amravatensis

Par. 61, pag. 184. Caeremoniae S. Liturgiae certe sunt pulcherrimae,

sed etiam persaepe sunt nimis protractae seu longae. Multo melius erit,
et pro fidelibus et pro non-christianis qui in locis missionum saepe saepius
adstant in Missis Pontificalibus, in Ordinatione presbyterorum, et in Con-
secratione episcoporum, si lectio nuntii Benedictionis Papalis in Missis Pon-
tificalibus et Bullae electionis in consecratione episcoporum fiat tantum in
lingua populi, quin primo fiat in lingua latina quam nemo, clericis exceptis,
intelligit.
378 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

51
Exe.Mus P. D. IOANNES RUPP
Episcopus Monoecensis

In artt. 55 et 63 cap. III commendantur collatio Confirmationis et cele-

bratio matrimonii intra Missam.
Episcopus Monoecensis propter rationes praesertim pastorates enixe ro-
gat ut deleantur hi articuli, ne tollatur privilegium sacri Ordinis qui hucus-
que, utpote « eucharisticus » solus intra Missam confertur.
Articuli hi, si admitterentur, dignitatem sacerdotii minuerent, statum lai-
calem nimis extollerent, baud sine detrimento animarum quae ad altiora
vocantur.

52
Exe.Mus P. D. CAROLUS SABOIA BANDEIRA DE MELLO
Episco pus Palmensis

Ad nn. 57 necnon 60, pag. 181, linn. 12 et 25.

1. Interrogo eos, qui nomen «Extrema Unctio » in « Unctio fafirmo-
rum» mutare praetendunt, an non cogitent de cunctis catechismis in uni-
verso mundo, ubi hoc Sacramentum Extrema Unctio nominatur, id est unctio
pro morte, non simpliciter pro infirmitate? Ergo magisterium ordinarium
Ecclesiae erraverit? Catechismosque omnes immutabimus?
2. An non cogitent de explicatione dogmatica infallibili, quam Ecclesia
iam dedit supra illud verbum in Epistola S. Iacobi Ap. « infirmatur », docens
intelligendum esse de mortis periculo? nee simpliciter de infirmitate qua-
dam? Sicut alia verba Sacrae Scripturae, quae aliter ex contextu intellegi pos-
sunt, - sumamus exempla: quorum tee ta sunt peccata exprimere veram
iustificationem; transsubstantiatio, quamquam in Scriptura semper de pane,
in pane, panis est caro mea, locutio sit; infusio aquae super caput in bapti-
smo, cum hoc non sit lavatio ulla, et signum externum baptismatis (J.avatio-
nis) in infusione totius corporis contineri videretur; imponebant eis manus
et acceperunt Spiritum Sanctum accipi debere de Sacramento Chrismatis,
etsi ex verbis non dare appareat Sacramentum esse administratum; - sic
etiam verbum « infirmatur » praecise et concise pro infirmitate ad mortem
definitum est.
3. An non cogitent quoque de iubilo inimicorum catholicae religionis,
qui laetissime irridebunt infallibilitatem Ecclesiae, quae per millenium et
ultra se verba illa S. Iacobi infallibiliter interpretasse docuerit, nunc vero
doctrinam suam mutare velit, etiam infallibiliter?
4. Idem de iteratione, nisi in novo periculo mortis. Post doctrinam mil-
lenariam Ecclesiae de non iterando hoc Sacramento, hodie contrarium do-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 379

cere? Si aliquando evenit, quad Extrema Unctio iterata est, Ecclesia hoc
tempestive ut abusum condemnavit et prohibuit. Nihil obest, certe, ut ante
graves hodiernas operationes chirurgicas, quae periculum mortis sine dubio
secumferunt, Extrema Unctio dari possit, utpote ad mortis articulum, sicut
in gravi in:firmitate vel etiam in provecta senectute exsistit hoc periculum et
semper administrari potuit.

53
Exe.Mus P. D. ALEXANDER SCANDAR
Episcopus Lycopolitanus

Pag. 181, n. 55: Ritus confirmationis. Ce qui est demande pour la Con-
firmation ne peut pas s'appliquer a notre rite alexandrin. II est a savoir que
l' administration de la Confirmation a lieu apres le Bapteme. Or, le Bapteme
s'administre a l'Eglise avant la Messe au Baptistere. L'enfant apres le Bap-
teme re~oit la Confirmation, et a la fin de la Messe re~oit la Communion sous
l'espece de vin. Ainsi les trois sacrements forment un tout avec la Ste Messe.
Cette coutume doit etre maintenue sauf evidemment le cas de necessite.

54
Exe.Mus P. D. IOANNES B. SCAPINELLI DI LEGUIGNO
Archiepiscopus tit. Laodicensis ad Libanum

1. Potest dari casus quo sacerdos (episcopus) infirmatur. I pse habet

utique Ss. Sacramentum asservatum in ecclesia vel oratorio (ex iure vel re-
scripto ). Sed ipsi sacerdoti valde difficile est celebrate S. Missam, e lectulo
suo surgens; valet tantummodo, durante morbo, ministrare Ss. Eucharistiam
consanguineis qui cum ipso vivunt aut paucis fidelibus e paroecia. Sibi
autem nequaquam potest. Multos e SS. Congregationibus interrogavi, qui
utique mihi responderunt rem nunquam fuisse consideratam aut de re se
nunquam cogitasse.
Poterit, forsan, res utiliter tractari seu considerari ita ut sacerdos qui
Missam celebrare non valet, saltem sibi possit Eucharistiam ministrare.
2. Lex providet non singulis casibus, certo certius; sed casus hie vere
generalis dicendus! quia morbi via universae carnis sunt! Et in absentia
sacerdotum qui infirmo sacerdoti (vel etiam episcopo) Ss. Eucharistiam mi-
nistrare possit, ipse sacerdos infirmus privabitur solatio quod ipsemet aliis,
pro suo statu, valeat exhibere.
380 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

55
REV.Mus P. D. AUGUSTINUS SEPINSKI
Minister generalis O.F.M.

Placet cap. III. Proponere liceat has animadversiones:

Ad pag. 179, linn. 14-15: dicatur: «a quo Sacramenta et Sacramentalia
suam virtutem derivant ».
Ad pag. 180, lin. 9: corrigatur: « sacris quoque ritibus successivis tem-
poribus celebrandis, sanctificari possit ».
Ad pag. 180, lin. 29: scribatur: « ad significandam receptionem in Ec-
clesiam infantis, qui ritu brevi fuerit baptizatus ».
Ad pag. 181, linn. 10-11: dicatur: « Ritus et formulae Paenitentiae, in
quantum opus sit, ita recognoscantur ... ».
Ad pag. 181, linn. 14-1 7: dicatur: est enim sacramentum consolationis
graviter aegrotantium praesertim morientium, ac proinde tempus opportu-
num illud recipiendi est statim ac fidelis in gravem morbum inciderit vel
infirma ac noxia corporis membra resecari debent ».
Ad pag. 181, linn. 25-26: proponerem « Unctio sacra in diuturna infir-
mitate aliquando, etsi raro, iterari potest ».
Ad pag. 182, linn. 13-14: dicatur: « firma tamen lege ut consensus con·
trahentium a sacerdote assistente requiratur et excipiatur ».
Ad pag. 183, lin. 4: proponerem: « ita tamen ut quidam ritus particu-
lares admitti possint ».
Ad pag. 183, lin. 5: melius dicatur: « Professio religiosa intra Missam
fieri potest ».

56
REV.Mus P. D. GABRIEL SORTAIS
Abbas generalis O.C.R.

Canon 56. Placet iuxta modum. lta scilicet ut post verba « ... reco-
gnoscatur, ut ... », addatur « ut naturam et e:ffectum sacramenti clarius ex-
primant ».
Canon 65. Placet iuxta modum. lta scilicet ut, in ultima sententia, loco
verborum « fieri potest », ponatur « fiat ».
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 381

57
Exe.Mus P. D. DINUS TOMASSINI
Episcopus Isclanus

Subsignatus Dinus Tomassini, episcopus Isclanus, proponit ut in sche-

mate constitutionis de sacra Liturgia, ad cap. III, quinto loco (De Ordine),
art. 61 sic augeatur: « Ritus ordinationum a peritis, sive quoad caeremo-
nias sive quoad textus recognoscatur. Allocutiones episcopi, initio cuiusque
ordinis, et hortationes ad preces Deo sublevandas, fiant lingua fidelibus nota ».

58
Exe.Mus P. D. HERMANNUS VOLK
Episcopus Moguntinus

De n. 60, cap. III, e schemate de sacra Liturgia tollendo.

Dolendum esset, si schema de S. Liturgia, quod ut totum mihi placere
antea dixi, defectibus theologicis laboraret. Quamquam enim hoc schema
liturgicam praxim ordinate vult, tamen fundamentis theologicis carere non
potest neque caret. Theologica fundamenta tangit etiam tertii capitis nume-
rus sexagesimus, quo petitur, ut sacramentum Unctionis Infirmorum in de-
cursu eiusdem infirmitatis pluries posset recipi. Quod veritati huius sacra-
menti non correspondere videtur, quare postulo, ut hie numerus omnino tol-
latur.
1. Argumenta sumuntur primo ex respectu traditionis et doctrinae con-
cilii Tridentini:
a) Traditio, quae in nota decima quarta ad hunc numerum allata dici-
tur pro iterabilitate huius sacramenti loqui, prime non est traditio doctri-
nalis, sed - uti in illa nota etiam dicitur - praxis; secundo non est praxis
universalis neque dare exculta.
b) Traditio autem doctrinalis, temporibus pripribus non satis data,
usque ad Concilium Tridentinum tam clara evadit, ut hoc Concilium statuere
posset: « Quod si infirmi post susceptam hanc unctionem convaluerint, ite-
rum huius sacramenti subsidio iuvari poterunt, cum in aliud simile vitae di-
scrimen inciderint » (Denz. 910). Talis ordinatio Concilii Tridentini, quippe
cui subesse videtur quaestio doctrinalis, non tantum disciplinaris, etsi non
est infallibilis definitio, non debet innovatione in n. 60 nostri schematis pro-
posita contemptui haberi.
2. Secundum sumitur argumentum ex theologica consideratione sacra-
mentorum: Sacramentum, quo sacrificium Christi tamquam cultus Ecclesiae
actu semper denuo iterate repraesentatur, est sacrificium Missae eiusque
382 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

perfecta participatio, quae fit sacramentali communione. Ad quod reliqua

sacramenta eatenus ordinantur, quatenus vitam hominis secundum diversas
eius status seu situationes, quae dicuntur, ad sacrificium Christi modo huic
situationi correspondente participandum sanctificant. Quapropter ilia sacra-
menta manente respectivo statu hominis non iterantur. Quae facile intelle-
guntur quoad sacramenta baptismatis, confirmationis, Ordinis et etiam ma-
trimonii. Sacramenta autem sacrae Eucharistiae et paenitentiae, quae ad
iterationem instituta sunt, aliam naturam et structuram habent quam sacra-
mentum unctionis, quia sacramenta, quibus in signo unctio coniuncta est,
dant plus minusve statum sacramentalem, sanctificant statum recipientis;
quod omnes christiani sciunt, qui plura sacramenta tantum semel recipiunt.
Similiter sacramento Unctionis infirmorum infirmitatis status sanctificatur
tamquam participatio passionis et, si Deus vult, mortis Christi ut testimo-
nium in media Ecclesiae toleranda. lnfirmitas inde simile quid fieri vide-
tur ac character qui iterationem sacramenti durante eodem morbo non ad-
mittere videtur. Solatium spirituale, quo, ut nota 14 in schemate addita dicit,
aegrotus, maxime in diuturna infirmitate, indiget, ex hoc quasi-charactere, qui
est ipsa infirmitas sacramento sanctificata, data necessitate confertur et ex
sacramentis, quae ad iterationem sunt instituta et disposita, ex eucharistia
nempe et paenitentia.
Hae rationes postulate videntur, ut ab introducenda iterabilitate sacra-
menti Unctionis infirmorum abstineatur.

59
Exe.Mus P. D. ALFREDUS VOZZI
Episcopus Cavensis et Sarnensis

Ad n. 57 in pag. 181: De unctione infirmorum. Christus nullum instituit

sacramentum quad terrorem agitationemque in animis generaret. At sacra-
mentum Extremae Unctionis trementes plerumque facit eos quibus admini-
stratur eorumque cognatos, cum sive nomen (Extrema Unctio) sive consue-
tudo illud administrandi fere semper morientibus effecerunt ut sacramentum
hoc tamquam sigillum expeditionis (bollo di partenza) in alium mundum
haberetur.
Hoc sane est omnino contra naturam sacramenti quad ad solamen infir-
morum primo datum est et ad sanitatem impetrandam ut apparet ex verbis
orationum quae omnia ad ilia bona impetranda - nulla habita mentione
de proxima morte - funduntur.
Proinde propono:
1. Sacramentum quod Extrema Unctio nuncupatur quodve Unctio in-
firmorum proponitur in schemate appellandum, melius et verius solamen in-
firmorum (conforto, sollievo degli inf.) appelletur. Hae appellatione maximam
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 383

adquireret efficaciam psychologicam sacramentum, quod nedum refugiendum,

adpetibile optandumque fieret.
2. Ut administretur statim ac fideles in gravem inciderint morbum, cum
expressa prohibitione illud administrandi illis qui iam confessionem facere
nequeant quia conscientia destituti, nam ut scribit S. Thomas (Suppl. q. 32
a. 3) plurimum valet devotio suscipientis, in hoc sacramento.
3. Condemnanda ergo videtur, explicite et formaliter, sententia mora-
listarum quorundam qui docent sacramentum hoc etiam post aliquod tem-
pus a morte (quoadusque latet vita) administrari posse. Nonne sententia
huiusmodi est omnino contra naturam sacramenti? nonne huic sententiae
adscribenda est praxis lacrimabilis inducendi presbyteros - proh dolor! -
post mortem? nonne, iterum, hu~usmodi sententia iustificat iniurias irrisio-
nesque lutheranorum qui sacramentum e. u. « unctionem (italice: grassazio-
ne, ungimento) cadaverum » appellabant?
Ad n. 62 in pag. 182: De Matrimonio.
1. Qui ad recognitionem Ritus celebrandi matrimonium addicti erunt,
prae oculis habeant velim casum matrimonii eorum qui aetate iam provecti
sunt, v. g. sexaginta annos nati: videmur enim ridiculi cum super ipsos di-
cimus: « sit fecunda in sobole; ... et videant ambo filios filiorum suorum
usque ad tertiam et quartam generationem etc. ».
2. Celebratio matrimonii numquam die dominico habenda esset. Ra-
tiones:
a) quando celebratur mane matrimonium, fideles coguntur expectare
sponsos qui, generatim, numquam statuta hora templum ingrediuntur; et in-
super fideles omnes - volentes nolentes - ad longiorem Missam detinen-
tur, quod multi ex ipsis aegro patiuntur animo.
b) Si matrimonium celebrandum esset vespere daretur sacerdotibus
fucata ratio praetermittendi cetera pastoralia munera die dominico adsignata
v. g. instructio puerorum, catechesis ad populum etc.
Ceterum, generaliore usus sermone, velim Concilium statuat - v. g.
explicitum dando mandatum Conferentiis episcopalibus nationalibus - uni-
formitatem quandam in administratione sacramentorum ita ut amplius non
habeatur alicubi quod alio in loco negetur et vice versa, cum admiratione,
protestationibus et quandoque scandalo fidelium.
Ad n. 66 in pag. 183: De exsequiis. Iuxta vigentem disciplinam (cf. Rit.
Rom.) Ritus exsequiarum requirit ut Missa sit cantata, exceptione facta pro
pauperibus, pro quibus admittitur Missa lecta.
At mutatae condiciones sociales necnon strictiora a quibus detinentur
oflicia nostrae aetatis homines non semper sinunt integro adsistere ritui exse-
quiali cantatam Missam complectenti.
Propono igitur:
1. Ad simpliciorem formam reducatur integer ritus exsequiarum (v. g.
demantur repetitiones quae occurrunt in «Libera me, Domine»).
384 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

2. Detur facultas celebrandi Missam lectam pro omnibus et non tan tum
pro pauperibus.
3. In exsequiis episcoporum non videtur cur debeant fieri quinque abso-
lutiones. Audivi saepe quosdam dicentes: Pro episcopis quinque requirun-
tur absolutiones quia gravioribus gravantur oneribus !
Statuatur ergo unica absolutio et pro episcopis.

60
Exe.Mus P. D. CYRILLUS IOANNES ZOHRABIAN
Episcopus tit. Acilisenus

1. Pag. 182, n. 62. Ritus celebrandi Matrimonium... mihi videtur posse

utiliter inseri post verba ita ut obligationes sponsorum et gratia Sacramenti
clarius significentur.
a) Obligationes sponsorum. In novissimo Rituali inseratur brevissima
homilia in qua ante oculos sponsorum ponantur casus impedientes felicitatem
vitae matrimonialis ut sunt, caecitas, clauditas, longus et incurabilis mor-
bus ... a quibus Deus vos avertat. Concludit: exigendo ab utroque iuramen-
tum fidelitatis usque ad mortem.
b) Gratia Sacramenti. Efficacissime mihi videtur exprimere gratiam
Sacramenti propositio exc.mi pontificis paucis diebus ante, scilicet Commu-
nio sub utraque specie, sumptio pretiosissimi Sanguinis de unico calice.
2. Ritus benedictionis aquae lustralis et salis, mihi videtur nimis longus.
3. Paramenta nigri coloris in sacrificio Missae pro Defunctis non cor-
respondent sensui gaudii, spei et consolationis quae exprimunt verba Prae-
fationis Defunctorum: « ... Tuis enim fidelibus ... vita mutatur ... et aeterna in
caelis habitatio comparatur ... ». Propositio violacei coloris exc.mi archiepi-
scopi mihi convenientius videtur.

61
CONFERENTIA EPISCOPORUM CHILIENSIS DITIONIS

Pag. 179, lin. 3: Post verbum « signa » addatur « etiam ». Ratio: Litur-
gicorum signorum unicum officium non est instructio, nam natura signi in re
sacramentaria est quoque cum efficacia connexa.
N. 48, pag. 180, lin. 6: Tota paragraphus omittatur. Ratio: Decreto
S. Rituum Congregationis diei 30 maii 1962, huic voto iam provisum est.
N. 50, pag. 180, lin. 16: Omittatur tota paragraphus, excepta oratione
« Missali Romano Missa propria in collatione Baptismi inseratur ». Ratio:
Eadem ac illa pro n. 48 allata.
N. 52, pag. 180, lin. 24: Ante verba «in terris Missionum », addatur
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. III DE LITURGIA 385

« praesertim ». Ratio: In multis regionibus Americae Latinae circumstan-

tiae eaedem sunt ac in Missionibus, quin canonice vel geographice, vel etiam
theologice agatur de Missionibus, quia causa unica est sacerdotum penuria.
N. 53, pag. 180, lin. 29: Post verbum «ad» inseratur « apertius et con-
gruentius ». Ratio: Ne quis forsan verba schematis interpretetur ac si infans
ante hunc ritum Christi Corpori non reputetur insertus.
N. 56, pag. 181, lin. 11: Inter hac in re recognoscenda, invenitur men-
tio « excommunicationis » in ordinaria formula absolutionis.
N. 59, pag. 181, lin. 21: Optanda videtur aliqua etiam formae Sacra-
menti recognitio qua apertius relatio Sanctae Unctionis ad corporis sanita-
tem vel medelam appareat.
N. 61, pag. 182, lin. 3: Loco verbi « fiant » ponatur « possunt fieri ».
Ratio: Ut multoties dictum est, non oportet ut Concilium iudicium ferat
de convenientia usus linguae vernaculae in concreto, sed potius ut hoc mu-
nus sit penes episcoporum Conferentias.
N. 65, pag. 183, lin. 5: loco verborum « fieri potest » ponatur « ordi-
narie fiat ». Ratio: Textu schematis non exprimitur sufficienter connexio
Sanctam Missam inter et professionem religiosam. Emendatio proposita non
impedit quominus particulares circumstantiae considerentur ita ut per mo-
dum exceptionis professio emitti possit extra Missam.
Denique, omnino optandum videtur ut commissio de qua in n. 16
(pag. 164, lin. 28) in aptationibus et recognitionibus peragendis, semper prae
oculis « Schema Constitutionis » prout ex particulari commissione de sacra Li-
turgia praeparatoria protulit habeat, immo ut declarationes ibi contentas in
praxim deducere satagat.

(II) 96
CONGREGATIO GENERALIS XV
9 novembris 1962
 CONGREGATIO GENERALIS XV
9 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius generalis:

Praesidet hodiernae congregationi generali em.mus ac rev.mus D.
card. Ioseph Frings, arch. Coloniensis.
Loqui postulaverunt pro cap. IV constitutionis de sacra Liturgia
em.mi ac rev.mi Domini cardd. Emmanuel Gonc;alves Cerejeira, Fran-
ciscus Spellman, Stephanus Wyszynski, Ioseph Lefebvre, Iulius Dopf-
ner, Albertus Meyer, Rufi.nus Santos, Ioannes Landazuri, Antonius Bacci,
Augustinus Bea, Anselmus Albareda; exc.mi Domini Villelmus Connare,
ep. Greensburgensis in Statibus Foed. Amer. Sept.; Sergius Mendez, ep.
Cuernavacensis in Mexico; Ioannes Iulianus Weber, ep. Argentinensis
in Gallia; Franciscus Franic, ep. Spalatensis in Iugoslavia; Iacobus Cor-
boy, ep. Monzenensis; Franciscus Reh, ep. Carolopolitanus in Statibus
Foed. Amer. Sept.; Antonius Aguirre,_ ep. S. Isidori in Argentina;
Aemilius Guano, ep. Liburnensis in Italia; Fridericus Melendro, arch.
Nganchimensis in Sinis; Iacobus Flores, ep. Barbastrensis in Hispania;
Aloisius Da Cunha Marelim, ep. Caxiensis in Brasilia; Fidelis Garcia,
ep. tit. Sululitanus in Hispania; Caesar Vielmo, vie. ap. Aisenensis
in Chile; rev.mus D. Ioannes Prou, abbas Solesmensis, superior genera-
lis Congregationis Galliae O.S.B.; exc.mi DD. Ioseph Reuss, ep. tit.
Sinopenus in Germania; Renatus Ioseph Pierard, ep. Catalaunensis in
Gallia; Linus Gonzaga, ep. Palensis in Insulis Philippinis; Raphael
Garcia De Castro, arch. Granatensis in Hispania; Michael Gonzi, arch.
Melitensis in Malta; Stephanus Leven, ep. aux. ·S. Antonii in Statibus
Foed. Amer. Sept.; Gabriel Garrone, arch. Tolosanus in Gallia; Dio-
nysius Hurley, arch. Durbanianus in Africa Meridionali; Ioseph Mar-
ling, ep. Civitatis Je:ffersoniensis in Statibus Foed. Amer. Sept.; Ioseph
Schneider, arch. Bambergensis in Germania; Anicetus Fernandez, supe-
rior generalis 0. P.

Praeses: Rodie in dedicatione Basilicae Lateranensis, quae est radix

et mater omnium ecclesiarum, prosequimur agere de divine officio cele-
brando in ecclesiis et privatim a clero. Loquatur ...
390 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

1
EM.MUS P. D. EMMANUEL CARD. GON~ALVES CEREJEIRA
Patriarcha Lisbonensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres,

Relate ad ea quae sacerdotes muneribus pastoralibus obstrictos tan-
gunt, mihi fas sit praesertim loqui.
Maximum ac praecipuum munus illud divini Officii, « mirabile il-
lud laudis canticum », prout in schemate pulcherrime legitur, « quod a
sacerdote christianorum hominum nomine eorumque in beneficium adhi-
betur Deo ... in hanc rem Ecclesiae instituto delegato ».
Ut sacerdos revera possit officio perfecte fungi, necesse est aequili-
brium inter tres obligationes reperire, nempe: orationem propriam, di-
vinum Officium, actionem pastoralem. Tria haec munera inter se connec-
tuntur ac se invicem explentur. Sine oratione propria, divini Officii prae-
altus suipsius sensus non revelabitur, non degustabitur; animae respi-
ratio vere non erit, atque, sine oratione propria et liturgica, actio pasto-.
ralis animo suo privabitur fietque activitas seu motus naturalis, mere
humanus ... 1 (

Videtur mihi momentum orationis publicae et privatae in vita Eccle-

siae maxime instate. Non tantum, ut iam dictum est, tempus ad oratio-
2
nem mentalem servari debet, sed etiam ad lecturam spiritualem , ad devo-
tionem propriam, nominatim ad devotionem eucharisticam ac marianam.
Imprimis Officium divinum cum Eucharistiae celebratione praecipuum
locum in vita sacerdotali retinere maxime interest. Revera vox Ecclesiae
ad laudem Dei est. Nonne laus Dei praecipua actio missionis sacerdo-
talis?
Sacerdotibus contemplata dare incumbit. Hoc semper necessarium
fuit, sed praesertim hisce temporibus materialismo imbutis. Contra huius
temporis atheismum puto sententiam Domini Nostri Iesu Christi appli-
cari posse: « Hoc genus daemoniorum non eiicitur nisi in oratione et
ieiunio ». Primum ac magis quam actio pastoralis, tamquam eius prin-
cipium et 3 animus, vita interior ac cum Deo unio valet ... 4 Ut autem per-
fectius et fructuosius Officium divinum recitetur, valde interest illud
hodiernis vitae conditionibus aptari, etiam quoad structuram.
Liceat mihi, tandem, aliquid circa divini Officii structuram, lin-
guam, ac obligationem referre.
De structura praesenti seu cursu horarum, humiliter dico, Officium
prout iacet puto vitae verae, concretae sacerdods, pastoralibus muneri-
 CONGREGATIO GENERALIS XV 391

bus incumbentis, non bene accommodari. Veritas horarum raro accidi

his conditionibus potest. Quaestio haec magni ponderis est. Quern iuris
5
velim rogare in earn animadvertere, omnibus iam ab eminentissimis Pa-
tribus dictis rite perpensis, ut melius divinum O:fficium actuali vitae
pastorali accommodetur.
De lingua. Inter casus singulares, quamvis coetuum multorum ac re-
gionum, et legem generalem oportet distinguere. Quoad casus singula-
6
res, sufficiens esset ampla dispensatio perdurantibus circumstantiis. Tam-
7
quam lex generalis pro ritu latino Ecclesiae, lingua latina a clericis
in sacris servari debet. Nam aptior ipsa mihi videtur ad orandum no-
mine Ecclesiae. Verum est quod sacerdos O:fficium divinum non directe
et praecipue pro seipso recitat, sed tamquam vox Ecclesiae in laudem
Dei. Nee opportunum censeo linguam vernaculam commendare, cum
Sancta Sedes legem tulit, qua lingua latina omnibus sacerdotibus non
tan tum facili intellectu sed etiam usu loqui praebebitur.
De obligatione. Firmo praescripto de obligatione totius O:fficii, pro-
ponere auderem ut praecise declarentur casus concreti in quibus sacer-
dotes, aliis muneribus ad laudem Dei incumbentes, a lege immunes
sunt; reapse, per vices, munera pastoralia sunt nimis onerosa, utpote die-
bus Dominicis, primis sextis feriis uniuscuiusque mensis, aliisque simi-
libus. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Nonne « activitas », passim, a Summis Pontificibus,

2 3
a tempore Leonis XIII damnata est? deest. principium et illius.
4
Quid eflicacius quam oratio publica, in nomine Ecclesiae, scil. Oflicium divi-
5 6 7
num? venerabilibus. semper ad S. Sedem recursus adest. pro.

2
EM.MUS P. D. FRANCISCUS CARD. SPELLMAN
Archiepiscopus Neo-Eboracensis

Venerabiles Fratres,
De cap. IV, de divino Officio: quod absolutio divini O:fficii in ho-
diernis adiunctis facilius et perfectius fieri possit, est finis omnino de-
siderandus. Vetantur autem « experimenta » omnibus, tum propter con-
fusionem, tum propter impensa onerosa. Innovationes si quae fient, ta-
les sint ut O:fficium conditioni hodiernae ,vitae clericalis, praesertim pa-
storum animarum, melius accommodetur. Caveatur ne innovationes po-
tius « historicismo » et rebus obsoletis faveant quam veris necessitati-
bus clericorum.
392 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Ante omnia cum in singulis mundi partibus adsint clerici breviarium

in latino 1 persolventes qui vix intelligant quod pronuntiant, haec Sacro-
sancta Synodus f.eliciter decernere potest permittere omnibus a solo reci-
tantibus arbitrium et optionem eligendi linguam latinam vel linguam
vulgarem. Verba praesentis schematis « In Officio Divino lingua latina
clericis servanda est » (pag. 188, n. 77, lin. 6) non suflicienter respi-
ciunt necessitates hodiernas Ecclesiae. .
Interna animi devotio, quae aegre habetur cum verba sine mente
tantum recitantur, clericis necessaria est non solum ut rite adimpleant
2
munus Deum publice laudandi nomine totius Ecclesiae, in bonum to-
tius Ecclesiae, sed etiam ut sobrie et pie vivant inter tot mundana pe-
ricula. Rationes alibi allatae contra usum linguae vulgaris propter con-
fusionem et damnum £delium hie non pertinent quia loquitur solum-
modo de clericis a solo recitantibus. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: latine. laudan tis.

3
EM.MUS P. D. STEPHANUS CARD. WYSZYNSKI
Archiepiscopus Gnesnensis et V arsaviensis

Em.mi et rev.mi Patres,

Quaedam addere vellem discussioni circa Breviarium Romanum eius-
que linguam.
Quae, recenter, Summus Pontifex Papa Ioannes XXIII emendanda
iussit in recitando Officio Br.eviarii Romani, grato animo communiter
accepta sunt a clericis et a laicis, qui non raro more clericorum huius-
modi preces e:ffundunt.
Voces tamen circa ulteriores correctiones, mutationes, quin etiam
restrictiones divini Oflicii, quamdam sollicitudinem excitaverunt, ne
emendatio nimis quam oportet protrahatur.
Quod attinet Breviarium Romanum, sine dubio inveniri possunt loci,
qui alieni sunt ab indole hominum nostri temporis. Verumtamen non
sunt condemnandi; immo servandi videntur, monumenta veneranda
cum sint antiquissimae traditionis. Nonne colimus opera artis vel mo-
numenta vetera antiquitatis?
Imprimis notate velim Breviarium Romanum etiam in iis, qui extra
Ecclesiam sunt, excitare admirationem. Fas mihi sit adducere opinio-
nem cuiusdam praestantioris acatholici, fautoris confessionis protestan-
 CONGREGATIO GENERALIS XV 393

ticae, dicentis Breviarium Romanum per se constituere indicium divinae

originis Ecdesiae, nisi praesto essent alia indicia et argumenta.
Breviarium Romanum, sepositis iis quae obsoleta a quibusdam ha-
bentur, copiam divitiarum continet decursu saeculorum congregatam,
thesaurum orationum inexhaustum, quae animos ad Deum elevant.
Breviarium Romanum praebet oratoribus sacris argumenta semper
vegeta, nitida, micantia.
Breviarium Romanum summa cum prudentia unionem fovet nostram
cum Ecclesia, mysteria divina Domini Nostri Iesu Christi et B. M. V.
considerante. Quae vero in Proprio Sanctorum recoluntur, optime pro-
bant effectum gratiae sanctificantis.
Breviarium Romanum optime suppeditare valet veritates fidei chri-
stianae in catechesi explanandas necnon valde contribuit arti educandi
(vulgo « paedagogiae »), qua praecepta liberis educandis nove propo-
nuntur, servato tamen ordine anni liturgici.
Breviarium Romanum denique - et hoc quam maxime notare vel-
lem - constituit validissimum vinculum unionis Ecclesiae orantis; to-
tius Corporis Mystici Christi: Supremi Pastoris, episcoporum, sacerdo-
tum et fidelium.
Fons consolationis fuit pro omnibus persecutionem patientibus in
carceribus, in campis vulgo « concentrationis ». Quae viri isti narrare
sciunt de dulci oratione iuxta Breviarium Romanum peracta, sapiunt,
saltem in parte, actum heroicum illius Sancti Martyris apostoli Mora-
viae, Bohemiae, et Hungariae, in vinculis constituti, qui impeditus pa-
ginas Breviarii manibus sanguine respersis vertere, fecit hoc ope linguae.
Vellem quasi praeterire obiectiones eorum qui dicunt se non habere
tempus sufficiens pro recitatione Sancti Officii. Argumentum videtur
mihi vile, et quam maxime iniuriosum, pro piis et bonis sacerdotibus.
Quam fortiter, quam pie, quam mire apostoli huiusmodi sollidtatio-
nem reiecerunt, animadvertentes orationem esse munus maximi mo-
menti. Nee aliter sentiendum nobis, qui Ecclesjae Dei nostris diebus
praesumus. Censemus opus esse potius orationis quam maxime assiduae,
constantis, profundae.
Numquam deficient ii qui sese excusant inopia temporis ad orandum,
sicuti non desunt qui praetereunt praecepta Decalogi. Attamen nemo
est qui cogitet minuenda esse onera hisce transgressoribus. Sed neque
deficient viri, summopere, in vinea Domini laborantes per totam diem,
qui numquam orationem divini Officii praetermiserunt.
Ne obliviscamur denique eos, qui recitationem Breviarii nimium
onus habent, enervari quadam sollicitudine falsa, quae sapit animum
394 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

morbidum. Etiamsi Officium divinum recitatione unius «Ave Maria»

constitueretur, pro illis huiusmodi oratio gravis et ponderosa esset.
Nobis tamen curandum de iis, quibus recitatio Officii divini conso-
lationem spiritus et levamen praebet.
Pauca de lingua latina, quae servanda videtur in Breviario Roma-
1
no ... Nolim repetere argumenta iam allata in hoc sacro consessu et
quae a rationibus pastoralibus deducebantur. Nova haec mihi notanda
videntur.
Multi sunt textus in Breviario Romano ex antiquissimis temporibus
provenientes, uti orationes, quae nullimode verti possunt in linguam
vernaculam absque periculo ne perdant sensum theologicum, concinne
expressum, tot saeculis sancitum. Sufficit adducere multas versiones Mis-
salis Romani in linguas modernas, quae abundant defectibus et vitiis.
Breviarium Romanum, si in linguam modernam vertatur, cessat mo-
vere animum alumnorum in seminariis ad discendam linguam latinam.
Quad vero studium tantopere cordi est Summo Pontifici.
Omnes hae mutationes nimis animum et sensum deflecterent a Mis-
sali Romano, a Vulgata, a scriptis Patrum.
Sacerdotes, denique, ritus latini perderent usum linguae latinae,
validissimum vinculum unitatis. Quae lingua nobis, in hoc Concilio coa-
dunatis, quam maxime inservit.
Quibus consideratis, rogo vos, Patres Conciliates, nomine omnium,
id est 64 episcoporum Poloniae:
- Ut abstineatis ab ulterioribus mutationibus proponendis in Bre-
viario Romano, quad remaneat integrum ... [Plausus in aula ], quad re-
maneat integrum prout, recenti a Papa Ioanne XXIII reformatione
peracta, confirmatum et recognitum fuit.
- Ut reverenter custodiatis linguam latinam Breviarii Romani, re-
citandi a clero ritus latini. Dixi.
1
In textu scripto tradito: et in S. Liturgia.

4
EM.MUS P. D. VILLELMUS CARD. GODFREY
Archiepiscopus V estmonasteriensis

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

De Officio divino. Antequam loquamur de ulteriore abbreviatione
et lingua breviarii, unum dicere vellem.
Nonne est tendentia apud aliquos ad exaggerandum onus laboris
 CONGREGATIO GENERALIS XV 395

super humeros sacerdotum fidelibus ministrantium in opera pastorali?

Equidem, experientiam habui in paroecia sat magna per duos annos, et
vidi per multos annos postea 1 paroecias in duabus magnis dioecesibus.
2
Non audivi unquam, unquam, sacerdotes dicentes tempus non sufficere
ad Officium divinum recitandum.
Agnosco sane difficultatem posse exsistere in aliquibus regionibus;
sed minus sapiens esset, ni fallor, regulas statuere universales pro omni
clero hoc in Concilio Vaticano.
Quandoque dicitur periculum esse incidere in id quod vocatur « hae-
3
resis bonorum operum », nempe exaltando activitatem pastoralem su-
per orationem, quasi oratio fuisset res operae pastorali subordinata. Meo
submisso iudicio, verum periculum est.
Divinum Officium iam fuit sat abbreviatum. Tempus possumus in-
venire pro variis negotiis minoris momenti. Nonne conservare debemus
divinum Officium uti essentiale nutrimentum et sustentaculum nostri
laboris, baculum pastorale tum iuventutis tum senectutis nostrae? Rogo
Patres venerabiles ne facile relinquant pretiosas traditiones.
Similiter, velim aliquid dicere de usu linguae latinae a clero in reci-
tatione Officii divini. Quod, nempe, si in aliquibus regionibus studium
linguae latinae languescat et in minore aestimatione habeatur, remedium
non est relinquere linguam Ecclesiae in Officio divino. E contra, reno-
vemus resolutionem in scholis superioribus et in seminariis ut omni
conatu iuvenes nostri scientiam habeant linguae Ecclesiae. Nonne est
signum debilitatis abbandonare linguam latinam ... 4 ? Quaeramus po-
tius remedium radicale, ut ita dicam, sanationem in radice. Exinde, post
annos iuvenes nostri breviaria legent magno cum fructu, gustando suavi-
tatem linguae Sanctae Matris Ecclesiae, necnon eius praecisionem sta-
bilitatemque aestimando.
Adderem quod in nostra cathedrali Vestmonasteriensi totum Offi-
cium divinum quotidie recitatur et in solemniis cantatur, nee ministerium
pastorale quocumque modo deficit, quia sacerdotes per turnum operam
praestant.
Ergo, in Occidente magni aestimemus linguam latinam in Officio
divino, nee quaeramus ulteriores abbreviationes, quae iam sat generosae
concessae sunt. Si opus ferveat restaurationis amoris linguae paternarum
traditionum et, liceat dicere ad mentem Summi Pontificis, veterum sa-
pientiae, omnia bene fient et clerus noster, iam bene instructus in semi-
nariis, redibit ad praxim iam a saeculis maxima in honore habitam.
~- Liceat iam rem satis miram narrare. His ultimis diebus in epheme-
ride anglica legi haec verba: « In altera Urbe capitali, ubi Concilium
Ecclesiae, nostra maiore, discutitur de extensione linguae vernaculae
396 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

et de minore usu linguae latinae, hie in Ecclesia Anglicana disceptatur

apud « Domum Laicorum » (uti dicitur), utrum desiderabile sit exten-
dere usum latinae in caeremoniis ». Approbatio generalis, iuxta eam-
dem ephemeridem, data fuit pro iis locis ubi episcopi approbaverint.
5
Concludebat deinde orator: «Vix risum tenebunt cardinales in Con-
cilio ».

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
exaltare. 4
in liturgia
5
sacerdotali, quia aliqui dicunt se illam non intelligere. Addebat.

5
EM.MUS P. D. IOSEPH CARD. LEFEBVRE
Archiepiscopus Bituricensis

V enerabiles Patres,
In hoc cap. 4, cuius studium incepimus, sat feliciter aflirmatur obli-
gatio pro clericis in Sacris constitutis, divinum Officium quotidie reci-
tandi.
Quod ad nos attinet, optamus ut haec obligatio cum omni claritate
et vigore denuo proclametur.
Ut autem sacerdotes talem obligationem libenter accipiant, et fide-
1
liter adimpleant, perutile mihi videtur ... ut in ipso textu schematis
diligenter exponantur rationes profundae et essentiales, quae gravita-
tem huius praecepti illustrant.
Certum est, in pag. 185, a lin. 7 usque ad 20, finem principalem 0£-
ficii divini iam indicatam esse. Optime exprimitur quomodo Christus
Dominus, qui semper vivit in Ecclesia sua terrestri, opus suum laudis
in honorem Dei per ministerium sacerdotum prosequitur.
Attamen, non desunt sacerdotes qui non sufficienter perspiciunt quan-
tum eis proficiat recitatio divini Oflicii ad fructuosum eorum ministe-
rium erga fideles et ad propriam sanctificationem. Propensi sunt etiam
ad subtiliorem quandam distinctionem faciendam inter doctrinam et
ipsum ministerium pastorale, dum utrumque numquam ab invicem
separari potest. Similiter, non satis intelligunt quanti momenti est in
eorum vita spirituali habitus orationis, speciatim orationis publicae
Sanctae Ecclesiae, quae a nullo alio exercitio substitui potest.
Propterea, valde optarem ut in eadem pagina schematis clarissime ex-
primantur duo principia quae mihi videntur esse maximi mornenti.
1. « Sine me nihil potestis facere », ait Christus Dominus; hoc
 CONGREGATIO GENERALIS XV 397

est sane princ1p1um quod nullam exceptionem admittit, cum de ope-

ribus supernaturalibus agitur etiam minimis. Quantum autem magis
valet in ordine ad opera redemptionis, sanctificationis, et salutis ani-
marum, quae a Christo perficiuntur per ministerium sacerdotum? Nunc
autem, ad auxilium gratiae tam pro seipso quam pro aliis obtinendum,
nulla oratio earn efficientiam habet quae comparari possit cum e:fficientia
orationis publicae quae a sacerdote «ex officio » ad Deum dirigitur in
unione cum Christo semper in Ecclesia viventi. Oratio illa valorem ha-
bet « ex opere operantis Ecclesiae »; pro sacerdote ipso, qui earn fer-
vide perficit, tamquam fons mirabilis efficitur a quo innumerabiles gra-
tiae scaturiunt ad fecundandum eius ministerium. Talis consideratio, ut
mihi videtur, omnibus sacerdotibus ad cor ascendere deberet qui sese
ad ministerium pastorale dedicant, et eius naturam accuratius intelligere
cupiunt.
2. Insuper, Officium divinum sacerdotibus praebet textus Scrip-
turae Sacrae et Sanctorum Patrum, in quibus eorum oratio et me-
ditatio nutriuntur, et sic cum Domino intimius conversantur, ita ut in
ipso et cum ipso et per ipsum proprium ministerium, hoc est opus
salutis animarum, perfectius adimplere possint.
Diversae aptationes ab hoc Concilio Oecumenico textui breviarii
afferentur, et sic eum sacerdotes nostri suavius et fructuosius et liben-
tius recitare poterunt.
Cum autem omnes sacerdotes in luce fidei bene intellexerint quod
Officium divinum, in quo quasi continetur et continuatur et diffunditur
mysterium centrale Sanctae Missae, et simul cum ea principalis est fons
eorum vitae spiritualis et alimentum eorum ministerii pastoralis, tune
ad breviarium cum amore recurrent, tune levis apparebit urgens eiusdem
obligatio, tune facile cognoscent quod auctoritas Ecclesiae hanc obliga-
tionem imponentis nihil aliud est quam imago auctoritatis divinae, quae
caritas est, et nihil imperat nisi ad maius bonum eorum, quos divitiis
supernaturalibus locupletare et divina dignitate exornare intendit.
Votum ergo meum esset ut in primis paragraphis nostri schematis,
aliquae phrases introducantur, quae sacerdotibus ad Officium divinum
adstrictis in mentem revocent quod Officium illud, una cum Sancta
Missa, fons est profundissimus in quo haurire possint alimentum eorum
vitae spiritualis, efficientiam eorum apostolatus, ita ut per eorum mini-
sterium salus animarum procuretur, ad maiorem Dei gloriam. Dixi.

1
In textu scripto tradito: et etiam necessarium.
398 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

6
EM.MUS P. D. IULIUS CARD. DOEPFNER
Archiepiscopus Monacensis et Frisingensis

Venerabiles Patres,
1
••• Ad perficiendum caput praeiacens cui in genere libentissime as-
2
sentior, emendationes sequentes inserendas commendo.
Petitio I. Cursus horarum earumque obligatio adhuc pressius con&-
tionibus vitae hodiernae aptetur ... 3
1. Ad n. 68: Revera desiderandum est, ut sacerdotes singulas partes
Oflicii congrue distribuant diversis diei horis. Recte dictum est altera
4
die hoc sacerdotibus curae pastorali adstrictis solummodo intra certos
limites possibile esse. Imprimis horae minores vix peragi poterunt
hora competenti, qua illi saepe sunt extra domum nee librum ad manus
habent. Unde valde iuvaret talis horarum minorum compositio, quali
eaedem post aliquod exercitium facile memoriae committantur. Quare
propono, ut in pag. 186, linn. 11-12, post verba « tempore compe-
tenti » inseratur « memoriter ».
2. Ad eundem numerum: Valde optandum quoque est, ut· unica
tantum hora habeatur tamquam oratio matutinalis ... 5 Nam iteratio de-
precationis matutinalis a monachis Palaestinensibus saeculi IV et v intro-
ducta est, quia post Laudes iterum dormire solebant. Valde vero desi-
deratur, ut Laudum indoles matutinalis denuo observetur, quare hora
Prima cum Laudibus uniatur, ne per duplicationem utraque damnum
patiatur. Unde commendo, ut in eadem pagina, post lin. 12, addatur
novum incisum, quod ita sonat:
« e) Prima horam matutinalem iterans cum Laudibus uniatur ».
3. Ad n. 76: Cum valde inconveniens et spiritualitati orantium con-
trarium videatur, si hora matutinalis vespere vel hora vespertinalis ma-
ne recitetur, propono, ut secundum principium in ipso n. 76 enuntia-
tum eidem numero addatur nova paragraphus, scilicet: « Obligatio pro
Laudibus meridie cessat, pro Vesperis et Completorio meridie incipit ».
6
Petitio II ... Concedatur sacerdotibus linguae latinae parum capaci-
bus facultas recitandi Breviarium in lingua vernacula secundum normam
in priore schemate praevisam. Tenor petitionis ergo est haec: restitua-
tur n. 77 in forma priore, qui sic sonabat in propositione commissionis
praeparatoriae: « Ubi tamen cognitio linguae latinae valde insufliciens
est, neque adest spes legitima rem funditus mutatum iri, Conferentiarum
episcopalium erit in singulis regionibus normas statuere circa usum al-
terius linguae, ad normam art. 24 huius constitutionis ».
 CONGREGATIO GENERALIS XV 399

Non est cur loquar per longum de motivis et obiectionibus solven-

dis talis petitionis. Optime fecerunt em.mi cardd. Frings et Leger. Sed
hoc tantum dicere liceat. Omnes nos viribus omnibus laboramus, et la-
borabimus intentionem Suae Sanctitatis in constitutione V eterum Sa-
pientia manifestatam in praxim deducere. Confidenter speramus, talia
conamina sic strenua non sine effectu fore, et pro studio et pro Missa
celebranda necnon pro principio in initio n. 77 posito adimplendo: «In
Officio Divino lingua latina a clericis servanda est ».
Cui principio ex corde consentior. Sed non possumus oculos clau-
dere intuitu rei veritatis: in multis regionibus etiam in futuro magnus
numerus iuvenum ex scholis publicis veniet, qui linguae latinae non
sufficienter sunt capaces, ut se offerant Ecclesiae pro sacerdotio reci-
piendo. Quomodo eis, praeter obligationes iam dictas, hanc obligatio-
nem imponere possumus orandi cotidie in lingua non sufficienter nota,
et quidem sub gravi? An fortasse refutare possumus eorundem voca-
tionem, quia non perfecte sciunt linguam latinam? Minime licet nu-
merum sacerdotum iam insufficientem denuo minuere, non exaggero,
dimidio. Remanebit ergo problema pastorale cum omni sua urgentia et,
convictus sum, urgebit magis in temporibus venturis.
7
De exsecutione vero normae statuendae haec addere liceat .... Pa-
ragraphus restituenda provocat ad n. 24 schematis, et quidem formae
eius prioris, i. e. ponit rem relinqui Conferentiis episcoporum, actis a
Sancta Sede recognitis. Ordinatio haec sane evolutio est iuris vigentis,
8
sed quasi praecursores sunt decreta quaedam recentiora Sanctae Se-
dis. Ita Conferentiae episcopales iam obtinuerunt in certis quibusdam
casibus facultatem decidendi in re liturgica, cogita exempli gratia de
mutandis quibusdam caeremoniis vel transferendis in linguam vernacu-
9
lam textibus in ritu baptismatis adultorum et similia.
Nihil mirum, si Concilium nunc procedit in eadem via. Ita comple-
10
bit laborem iam in Concilio Vaticano I inceptum. In illo Concilio
per definitionem Primatus Romani Pontificis confirmata est unitas uni-
versae Ecclesiae in Capite suo visibili. Quae unitas nobis omnibus uti
donum pretiosissimum habetur, et grati etiam sumus cooperatoribus et
11
organis Sanctae Sedis.
Nunc autem stabilienda est viva varietas huius unitatis, fundata su-
12
per efficacem, diversimodam functionem collegii episcoporum. Ulte-
13
rior enucleatio doctrinalis et ... disciplinaris muneris episcopalis certe
ad primaria officia huius Concilii pertinet., In quaestione vero praesenti
14
aliquam portionem in tota nostra constitutione de Liturgia et quidem
15
non parvi momenti huius o:fficii absolvimus ...
Certe in disceptatione aliorum schematum adhuc pluries fuse de hoc
400 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

16
obiecto loquendum erit. Sed rogo vos ... ne propter aliqua dubia modo
11
nondum soluta (sed postea resolvenda), rem ipsam eliminemus. Om-
nino evitare debemus, ne in proposito tanti momenti infecta re disce-
damus ... 18
19
... Quae in nostro casu ad rem praecise definiendam requiruntur,
uti mihi videtur, iam sufficienter clara sunt et quid.em fere sequentia:
1. Agitur de Conferentiis episcoporum, i. e. de conventu omnium
episcoporum residentialium, aliorum Ordinariorum locorum alicuius
20
territorii vel nationis ...
2. Agitur de his Conferentiis non in quantum sunt conventus mu-
21
tuae consultationis pastoralis, ... sed in quantum conveniunt ad ex-
plendum hoc munus in nostra constitutione praecise circumscriptum.
3. Conferentiae episcoporum decernunt rem vi auctoritatis eis con-
tributae ab hoc Concilio Oecumenico, i. e. a conventu episcoporum
omnium cum successore S. Petri unitorum, summa potestate in univer-
sam Ecclesiam gaudente (cf. can. 228 § 1).
4. Talia decreta vim non habebunt nisi prius a Sancta Sede reco-
gmta f uermt
. . ... 22
Ex quibus patet: nullo modo afficiuntur in essentia et operatione
Conferentiae episcopales cuiusque generis, quae hucusque in usu sunt.
23
Sed praeter has, vel saepe una cum eis, aliquoties omnes et soli
Ordinarii alicuius determinati territorii edunt decreta de obiecto deter-
minato cum vi obligativa pro toto territorio, exempli gratia, in casu
24
nostro ... ; analogiam quandam habemus e. gr. in nostra Conferentia
Bavarica. Ordinarie convenimus consultationis pastoralis causa. Sed quo-
vis quarto anno, occasione talis conventus utentes, munus quoddam a
iure Concordatario nobis impositum explemus: praemissis quibusdam
solemnitatibus tune elenchum nominum ad munus episcopale praestan-
dorum conficimus .
25
.. • Ex supradictis patet, per nostram constitutionem nullo modo
introduci novam instantiam inter Sanctam Sedem et episcopos singulos.
Agitur de solis quibusdam certis casibus praecise definiendis, qui ex na-
tura rei competere censentur episcopis alicuius regionis vel nationis coa-
dunatis, intacto insuper remanente singulis iure appellandi ad Sanctam
Sedem.
In fine obsecro vos, Venerabiles Patres, ne parvi aestimetis quae-
26
stionem propositam de lingua. Neque respiciatis solummodo conditio-
nes territorii proprii, ubi problemata commemorata fortasse non urgent.
Sed mementote eorum, qui in tentatione sunt et in periculo ... 21
Solutio proposita non minuit unitatem Ecclesiae, sed vigorosam red-
28
dit pro membris. Dixi. [Plausus].
 CONGREGATIO GENERALIS XV 401

In textu scripto tradito: 1 Cap. IV schematis de S. Liturgia valde gratum

est. Lucide delineat momentum theologicum et pastorale Officii Divini. Normae
optimae statuuntur. Omnes fi.deles, sive clerici sive laid sive religiosi, in divina
2
laude cuique statui proprio participate iubentur. Ad perficiendum vero. deest.
3
Quod ad argumentum meum spectat, multa iam optime dixit em.mus D. card.
Leger, quae libenter in memoriam revoco. Imprimis tamen haec consideranda
4 5
proponere velim: deest. charactere matutinali praedita et congrue
6
statim post consurrectionem vel saltem ante Missam dicenda. Concedatur
sacerdotibus linguae latinae parum capacibus facultas recitandi Breviarium in
lingua vernacula secundum normam in priore schemate praevisam. Tenor pe-
t1t10nis: restituatur n. 77 in forma priore. Ad complendum opus instauratio-
nis Divini Officii tam feliciter inchoatum peto, ut restituatur in n. 77 post
phrasim sub littera a) positam (scil.: « Iuxta saecularem traditionem Occiden-
talis Ecclesiae, in Officio Divino lingua latina clericis est servanda » - pag. 188,
linn. 4-6) paragraphus a commissione centrali deleta, quae sic sonabat: « Ubi
tamen cognitio linguae latinae valde insufficiens est neque adest spes legitima
rem funditus mutatum iri, Conferentiarum episcopalium erit in singulis regionibus
normas statuere circa usum alterius linguae, ad normam art. 24 huius constitu-
tionis ». Cunctanti pede, sed conscientia pastoris vehementer urgente, hanc peti-
tionem proponere audeo. Motiva pro petitione. In dicto n. 77 constitutionis litur-
gicae tractatur de problemate maximi momenti et di:fficultatis. Nam cognitio linguae
latinae in dies minuitur. In diversis enim regionibus etiam extra tetras Missionum
vix ullae existunt scholae ecclesiasticae nee institui possunt, in quibus lingua latina
su:fficienter tradi potest. Iuvenes visitant scholas publicas et non capaces fiunt
linguae latinae vel tam insu:fficienter, ut postea O:fficium latinum cum fructu
vero persolvere nequeant. Sed etiam in territoriis, in quibus sicut in Statibus
Unitis Americae Septemtrionalis exstructum est mirabile systema scholarum ec-
clesiasticarum, post strenua multorum decenniorum tentamina discipuli non po-
tuerunt perduci ad plenum et su:fficientem effectum. Ultra dubium ullum apparet
ex votis multorum episcoporum eiusdem regionis. Ne putent venerabiles Patres
negligi linguam latinam ab iis, qui in responsabilitate sunt. Non solum auctoritates
ecclesiasticae, sed etiam multi, qui culturae occidentalis vere solliciti sunt, certant
pro lingua latina servanda. E. gr. anno 1959 Rectores omnium Universitatum Eu-
ropaearum in urbe Dijon votum ferviduni tulerunt pro gymnasio, uti aiunt, huma-
nistico cum studio linguarum graecae et latinae. Fuit in vanum, quia gubernia
nihil valent contra civilisationem hodiernam deplorabiliter abnuentem linguas
antiquas classicas. Etiam in Ecclesia iterum atque iterum tentatum est, cursum
vertere retro. Non paucae sunt scholae ecclesiasticae, quae post destructiones belli
iterum· florescunt et curam linguarum classicarum a maioribus traditam continuant.
Simili modo omnibus viribus laborabunt omnes episcopi, ut intentionem Suae
Sanctitatis in Constitutione V eterum Sapientia manifestatam in praxim deducant.
Confidenter speramus, talia coriamina sic strenua non sine effectu fore, et pro
studio et pro Missa celebranda necnon pro principio in initio n. 77 posito adim-
plendo: « In Officio Divino lingua latina a clericis servanda est ». Cui principio
ex corde consentior. Sed nihilominus graves difficultates non deerunt. Legimus
v. g. in periodico americano catholico «Worship» (vol. 35, pag. 254) de experi-
mento promovendi linguam latinam in seminario catholico per 25 annos protracto:
« Quantumvis magistri linguae latinae heroice conati sunt meliorem reddere in-

26 (II)
402 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

structionem ipsorum magistrorum et methodos docendi, cognitio linguae latinae

continuatim evolutione horribili declinat ». Non possumus oculos claudere intuitu
rei veritatis: in multis regionibus etiam in futuro magnus numerus iuvenum ex
scholis publicis veniet, qui linguae latinae non sufficienter sunt capaces, ut se
offerant Ecclesiae pro sacerdotio recipiendo. Quomodo eis obligationem imponere
possumus orandi cotidie in lingua non sufficienter nota, et quidem sub gravi? An
fortasse refutare possumus eorundem vocationem, quia non perfecte sciunt linguam
latinam? Minime licet numerum sacerdotum iam insufficientem denuo miriuere
dimidio. Remanebit ergo problema pastorale cum omni sua urgentia: Quid de iis,
qui obligantur ad Divinum Officium recitandum in lingua, cuius non sufficien-
ter capaces sunt? Praeterea, quod maximi momenti est, textus isti pro sacerdotibus
in cura animarum nostris temporibus passim fere unicum sunt nutrimentum spi-
rituale. Sacerdotes plurimi a matutina usque ad noctem fere incessanter occupati
sunt in scholis, nosocomiis, visitationibus infirmorum et coetuum actionis catho-
licae. Fatigati sero revertuntur in domos suas et vix eis remanent vires persolven-
di, quae sibi supersunt de Officio Divino. Haud raro impossibile est ipsis legere
S. Scripturam nee alios libellos spirituales. Quodsi sufficienter cognoscerent lin-
guam latinam, iucundum ibi invenirent pabulum cordibus suis. Sic autem cor
eorum aridum fit, immo quodammodo corrumpitur, si obligantur cotidie orare in
lingua non satis nota. Aut resignatione quadam oboediunt legi, aut contra legem
recitant breviarium in lingua vulgari, prae angustia cordis putantes, legem posi-
tivam non obligate sub tanto incommodo. Quod si verum esset et Ecclesia non
admitteret linguam vulgarem, auctoritas damnum pessimum subiret. Insuper ipsi
fideles damnum patiuntur. Sacerdos linguae latinae non sufficienter compos vix
in suas convertet illas inexhauribiles divitias, quae in lectionibus et hymnis, ma-
xime autem in psalmis reconditae sunt. Solus qui tota mente et toto animo pene-
tratur a spiritu ex sacris textibus profluente potens erit illa dona pretiosa cum fide-
libus sibi commissis large atque effluenter communicate in praedicatione, catechesi,
directione spirituali.
Obiectiones crisi subiiciendae.
I. Difficultatem fortasse aliquis movebit: Unitas linguae, nonne pro recita-
tione communi tanti aestimanda est, ut nullo modo liceat earn relinqui? Ad hoc
quidem omnino affirmative respondendum est. Ubicumque clerici in choro vel
in communi recitaverint Officium, in lingua latina hoc faciant, maxime si sunt
diversarum linguarum vernacularum. Secus principium nostrum generale evacua-
retur. Pro illis autem, qui difE.cultate linguae laborant, imprimi fortasse poterit
liber Breviarii, cuius paginae in duas columnas dividuntur, quarum altera exhibet
textum latinum altera eundem textum in lingua patria. In recitatione vero privata
concedatur lingua vernacula, si rationes graves supra expositae urgent. Itaque
exoptata Constitutionis mutatione sufficienter salvari videtur lingua latina, signum
tam pretiosum unitatis et traditionis Ecclesiae Occidentalis. Ceteroquin semper
animadvertendum est, his quaestionibus non tangi unitatem essentialem internam
Ecclesiae, quia secus neque cum fratribus catholicis rituum orientalium unitas
salvaretur.
II. Iterum obiici potest etiam in lingua patria inadvertentiam nequaquam
evitari. Revera, humana fragilitas intermiscetur semper in orationibus nostris.
Sed de hoc non agitur. Quaeritur potius, num Ecclesia obligate velit sacerdotes
suos ad orandum in lingua aliena, quae advertentiam fere excludit.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 403

III. Opponitur linguam latinam pretiosissimum esse elementum culturae oc-

cidentalis. Ex toto corde consentior. Videmus Ecclesiam indefatigabilem esse ad-
vocatam huius linguae in mundo hodierno. Sed non expedit tueri culturam, ubi
damnum capit salus animarum. « Quid enim prodest homini, si mundum univer-
sum lucretur, animae veto suae detrimentum patiatur? » (Mt. 16, 26 ).
7 8
Quoad exsecutionem. plura adhuc de ea declaranda sunt. Liceat hie
9
quaedam puncta principaliora animadvertere. Evolutionis indicatae. de trans-
ferendis diebus rogationum; de alterandis coloribus paramentorum in aliquibus
10
regionibus (cf. Codicem Rubricarum et Ordinem Baptismi adultorum). com-
11 12
plet. deest. Potestas sacra a Christo in Ecclesia pro salute hominum
condita non in solo S. Petri officio recondita est, sed simul etiam in toto Collegio
episcoporum cum S. Petri successore unitorum. Unde officium episcopale pondus
13 14 15
suum proprium habet. praesertim. deest. Nulla ergo est di:ffi-
dentia vel suspicio versus S. Sedem eiusque organa in nostra petitione, sed inser-
vire potius putamus ipsi universae Ecclesiae bono, cum plenius statuamus munus
episcopale, quod simul cum primatu a Christo Domino tanquam unum quid vi-
tale et validum, in Spiritu Sancto indissolubiliter compaginatum, conditum esse
16 17 18
credimus. Venerabiles Patres. iam ipsam rem eliminetis. Ta-
tum schema liturgicum magnum damnum caperet, si hoc argumentum, scil. munus
et facultas competens Conferentiae episcopalis in quibusdam bene determinatis ca-
sibus, in hac periodo Concilii insolutum remaneret. Exempla priorum Conciliorum
nos monent, ne solutionem problematum urgentium pro tempore incerto diffe~
19
ramus. Certissime tempori opportuno relinqui potest, quaenam aliae fa-
20
cultates Conferentiae episcoporum tribuendae sint. Sed. i. e. nationis vel
21 22
regionis. pastoralis causa convocati. ad analogiam can. 29 C.I.C.
23 124
deest. de concedenda facultate sacerdotibus linguae latinae non su:fficien-
ter capacibus recitandi Breviarium in lingua latina. Quae decreta sub secreto te-
25
nenda erunt et vim non habent, nisi prius a S. Sede recognita fuerint. Prae-
26 27 28
terea. deest. existunt salutis. deest.

7
EM.MUS P. D. ALBERTUS CARD. MEYER
Archiepisco pus Chicagiensis
Venerabiles Fratres,
Brevitatis causa praetermitto ea quae ab aliis iam dicta sunt et quae
1
scripta secretario tradam. Velim tamen aliquid anim,advertere quoad
n. 77, ubi agitur de lingua adhibenda in recitando Breviario Divina, sal-
2
tem per modum scholion ad ea quae iam ab aliis dicta fuerunt.
Propter summam reverentiam erga illam venerabilem « saecularem
traditionem », de qua loquitur in lin. 5 huius numeri, fateor me aliqua-
tenus ancipitem haerere aliquid in contrarium edicere. Nihilominus,
sicut alii em.mi Patres iam innuebant,3 quia persuasus sum agi de re
maximi momenti pro vita spirituali sacerdotum plurimorum, propono
sequentem animadversionem.
404 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Vehementer optarem ut Patres Concilii saltem opportunitatem ha-

berent suffragium ferendi super quaestione de usu permissivo linguae
vernaculae in recitatione privata Divini Officii. U t iam dictum est ab
em.mo Doepfner/ haec propositio iam aliquo modo in schemate prae-
paratorio habebatur. Quamvis modus praecisus quo tune proponebatur
non mihi placeret, nihilominus puto propositionem debere aliquo modo
in nostro schemate contineri. ·
Propono, igitur, ut Patres Concilii habeant saltem opportunitatem
suffragium ferendi utrum necne aliqua modi:ficatio pro usu linguae ver-
naculae huius n. 77 proponi deberet. Qualem formam haec modi:ficatio
sumere debeat, probabiliter melius elucebit ex iis quae Patres hac de
re dicent.
Forsitan sic proponi potest: « Iuxta saecularem traditionem Oc-
cidentalis Ecclesiae, in Officio Divino lingua latina clericis servanda est.
Attamen, maioris pietatis causa, in privata recitatione licet adhibere
versionem probatam in lingua vernacula ».
Et dico « maioris pietatis causa », et non ex defectu cognitionis lin-
guae latinae. Nam puto quod etiam multi, ex iis qui linguam latinam
optime callent, talem permissionem cum gaudio acciperent, salvo me-
liore iudicio. .
Insuper, talis permissio, mea opinione, nullo modo dependere debet
a quacumque actione alicuius Conferentiae episcopalis; sed, si conceda-
tur, concedi deberet ab hoc Sacrosancto Concilio, vel ab ipsa Sancta Sede,
directe omnibus sacerdotibus, conditionibus, sub quibus ea uti liceret,
bene determinatis.
5
Dico hoc item salvo meliore iudicio. Et dixi.

In textu scripto tradito: 1 Quoad nn. 68 et 76 huius capitis, ubi agitur de

cursu horarum et de tempore recitandi officium divinum:
His numeris, ut mihi videtur, indicatur nimia insistentia de absolutione varia-
rum partium Divini O:fficii certis diei horis. Quamvis hoc tamquam ideale, ut
ita dicam, in novo codice rubricarum proponatur (n. 142), nihilominus fatendum
est quod hoc ideale a plerisque sacerdotibus, ministerio activo deditis, saepe sae-
pius, data etiam eorum optima intentione, vix attingi potest.
Ne igitur sine necessitate angustientur conscientiae, melius mihi videtur ut
concilium abstineat a n. 76 approbando. Quaestio haec utique intime cohaeret cum
tota quaestione de reformatione Divini Officii. Principium optimum pro hac
reformatione enuntiatur verbis n. 68, ubi dicitur: « ratione tamen habita diver-
sarum conditionum vitae hodiernae ». Hoc autem principium negligi videtur si
Divinum Officium ita reformetur cum nimia insistentia cursus horarum et tem-
poris recitandi varias Divini Officii horas.
2 3 4 5
recitatione Divini Officii. deest. deest. deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 405

8
EM.MUS P. D. RUFINUS CARD. SANTOS
Archiepiscopus Manilensis

V eneratissimi Patres,
Aspectus pastoralis totius constitutionis conspicuus patet. At desi-
derari videtur ut, dum schema actuosam illam et christianam vitam fide-
lium fovendam sollerter alit, eadem cum sollicitudine etiam de ipsius
ministris seu sacerdotis ministrantis bono spirituali magis apte provi-
deat. Caput hoc quartum respicit unum ex principalioribus oneribus
quae particulari modo clericos in ministerio paroeciali gravant, parochos,
et missionarios: Officium, dico, Divinum, ad Dei laudem dicendum et
ipsius sacerdotis sanctificationem.
Honor quidem sacerdoti, sed et onus.
Quod onus in pag. 185, linn. 22 ad 24 introductionis, constitutio
ipsa laudabiliter alleviate intendit; et sumo verba: habitis « difficilli-
mis temporum adiunctis » ut « Divinum Officium facilius et perfectius
peragatur ». Sed, ut ab experientia constat, illos, ingenti quidem nu-
mero, qui animarum curam habent, hodiernis temporibus labores in dies
adhuc crescentes vitae paroecialis gravare multoties et multimodo ut
Divinum Officium prout iacet et proponitur nunc, si totum ipsi pasto-
res animarum recitare tenentur, omnibus sine exceptione diebus, nullo
pacto ipsis facilius fieret.
Igitur ad pag. 187, n. 73, ad b), liceat mihi humillime proponere
ut distinctio fiat inter dericos animarum curam habentes et illos tale
ministerium non habentes, ita ut, firmo quoad cetera praescripto in
n. 7 3, ad accommodandum illos pastores curam animarum habentes,
hoc Sacrosanctum Concilium velit decernere, ita: « Officium Divinum,
ritu quidem semi-festivo et duplicis classis, diebus dominicis et festivis,
constare tantum debere Matutino unius nocturhi: sive novem psal-
morum vel, quod adhuc magis optandum sit, trium tantum psalmorum ».
Rationes sunt hae. Sic servaretur adhuc cursus traditionalis Officii
Divini. Fatendum est multos Domini operarios sanctificatos fuisse per
recitationem istius formae traditionalis orationis. Sumo inter multa,
exemplum Sancti Ioannis Baptistae Vianney et aliorum militiae sancto-
rum Missionariorum in sat rerum difficillimis conditionibus.
Secundo, postulatum meum ut parochis et aliis curam animarum
habentibus onus Officii Divini facilius reddatur, nullatenus intendit ut
illa forma par excellence orationis sacerdotalis, quoad eius structuram
406 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

liturgicam, reducatur. Verum, quo magis sacerdotis actuosa vita esset,

eo magis interiorem vitam spiritus ipse nutrire indiget. Quod certo
certius oratione obtinetur primo et quidem eflicaciter.
Tandem, praecise propter multa pericula ad obviandas diflicultates
quandoquidem insidiosas, quae praesertim nostra aetate obiiciunt sa-
cerdotum sanctitati, utpote nonnumquam ex ipsa pastorali actuos_itate
occasionem accipiunt, censeo humillime non esse auferendum quid ab
eflicacitate mediorum sanctificationis, valde sunt fundamentalia vitae
spirituali quasi exsiccando ipsum fontem aquae vivae et cibi spiritualis.
Sufliciat ut Breviarium revera nomini consonet. Dixi.

Textus scripto traditus:

Quia inter ea quae sibi proponit constitutio schematis praepnm1s est « vitam
christianam inter :fideles in dies augere », adspectus pastoralis a cap. 1 per totum
schema ad cap. 8 conspicuus est. At videtur quasi illud illam actuosam et chri-
stianam vitam fidelium tantum respiciat, et nihil de ipso administro vel sacer-
dote ministrante agat.
Sacerdos enim pars principalis est, ut actuosa fidelium participatio habeatur;
sine ministro non erit Missa, Sacramenta non perficerentur nee praeberentur ...
Nunc vero, cap. 4 respicit unum ex oneribus quae gravant Sacerdotem mini-
strum, sive parochum sive missionarium: Officium dico Divinum, ad Dei laudem
dicendum et ipsius quoque sacerdotis sanctificationem. Honor quidem sacerdoti,
sed et onus. Quad onus constitutio ex una parte intendit alleviare, providendo ut
« facilius et perfectius peragatur »; sed pro illis qui praesertim ingenti labore
vitae paroecialis hodiernis temporibus gravantur nullo modo facilius fit si et ipsi
omnibus sine exceptione diebus dicere tenentur Officium totum (cf. n. 73, b,
pag. 187).
Sume ca sum: a) vastissimae iurisdictionis ecclesiasticae, in cuius terri torio de-
gunt 1.500.000 incolae, quorum 90% fideles, solummodo autem 189 sacerdotes
qui curam habeant eorum; ex quo sequitur ut b) paroeciae sint 30.000, 40.000,
immo et 60.000 fidelium, propter ipsam penuriam sacerdotum; c) bona spiritua-
lis administratio paroeciae impossibilis fere deveniat.
Auderem igitur proponere ut pro iis qui animarum cura occupantur diebus
dominicis et festis de praecepto Officium Divinum sit quidem ritu semi-festivo,
II classis, sed constet solo Matutino unius nocturni, sive novem psalmorum, vel,
quod magis desiderandum est, trium tantum psalmorum.
Ideoque, firmo quoad cetera praescripta n. 73 (pag. 187), peto ut ab hoc
Sacrosancto Concilio decernatur pericopa in hoc sensu, ut infra: « Officium Divi-
num, ritu quidem semi-festivo et II classis, diebus dominicis et festis de prae-
cepto, constare tantum debere Matutino unius nocturni: sive novem psalmorum -
vel, quod magis optandum sit, trium tantum psalmorum ».
 CONGREGATIO GENERALIS XV 407

9
EM.Mus P. D. IOANNES CARD. LANDAZURI RICKETTS
Archiepiscopus Limanus

Venerabiles Patres,
Innovationes in hoc capite quarto propositae quoad Officium Di·
vinum, procul dubio eo tendunt ut sacerdotes, aliaque membra Sponsae
Christi, facilius et perfectius precationem publicam Ecclesiae peragere
valeant. Liceat tamen mihi sequentia breviter animadvertere.
1. N. 73, linn. 3 et 4, statuitur principium ut quid minimum ota·
tionis praescribatur, ratione habita infirmitatis humanae et hodiernorum
difficilium temporum adiunctorum. Sed non videtur quomodo cum hac
intentione componi possit n. 72 sub b), iuxta quern cotidie novae preces
pro variis mundi et Ecclesiae necessitatibus vesperis inserendae essent.
Quae preces, certe, Officium non abbreviabunt. Ex altera parte, affirmare
1
liceat totum hoc sacrificium laudis Deo pro necessitatibus etiam mundi
et Ecclesiae offerri, atque saepius in hymnis, et praesertim in oratione,
pro necessitatibus his explicitam fieri precationem. Unde non videtur
insertio talium precum nee necessaria nee conveniens, sed potius con·
traria principio in n. 73 statuto.
2. Quoad ipsum n. 73 graviora notanda sunt. Sub littera a), lin. 10,
agitur de « capitulis residentialibus ». Haec autem nomenclatura vide·
tur et confusa et discrepans, eo quod in Cadice Iuris Canonici vigente
non inveniatur. Canon enim 3 91 § 1, loquitur solummodo de capitulis
cathedralibus et collegialibus. Quod si illa per verba « capitula residen·
tialia » intelliguntur, eisque solummodo obligatio recitandi vel canendi
Laudes aut Vesperas relinquitur, non apparet amplius una ex princi·
palibus rationibus eorum existendi cum, iuxta verba eiusdem canonis,
capitulum sit «idea institutum ut solemniorem cultum Deo in Ecclesia
exhibeat »; quod vix fieri asseri potest per celebrandas solas Laudes
aut Vesperas.
Insuper, in eodem n. 73, si illis capitulis est obligatio recitandi solas
Laudes aut Vesperas, quid autem de Missa conventuali? Haec enim in
can. 413 Iuris Canonici dicitur pars Divini Officii, et a liturgistis sem·
per centrum totius Divini Officii habetur, saltem pro illis coetibus choro
obligatis. Quamobrem 2 si capitulis cathedralibus et collegialibus aufertur
Missa conventualis et quasi totum Officium Divinum, saltem ex lege ge·
nerali, praescripta huius n. 73 difficulter cum ipsa eorum natura com·
poni possunt.
408 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Ex altera parte, hodierna temporum adiuncta requirunt ut sacerdo-

tes, etiam canonici, praesertim in regionibus ubi deest copia sacerdotum,
operibus apostolatus se devoveant, ob quae chorali recitationi interesse
nonnumquam impediuntur; unde opportunum videtur illis aliquam di-
minutionem cotidianae obligationis choralis concedere, uti de facto iam
nunc, petentibus episcopis et capitulis, saepe a Sancta Sede conceditur.
Praeterea, cum in praesens habeatur facultas Missas Vespertinas ce-
lebrandi, res faciliores evadunt si mane vel vespere, ante vel post Missam
conventualem, attends locorum adiunctis, aliqua saltem pars Divini Of-
ficii persolvatur.
Quapropter, salvo meliore iudicio, n. 73, in lin. 6 sub b), verbis
« communitates choro obligatae » adiungatur: « praeter Missam con-
ventualem », et deinde « tenentur Officium Divinum cotidie in choro
celebrare et quidem, etc. ».
3
Linea autem 10 eiusdem numeri ita melius inutetur: « Saltern par-
tem Officii, iudicio Ordinarii loci, capitula cathedralia aut collegialia ».
3. Liceat tandem aliquid notare ad n. 68 d): « Horae minores ita
instituantur ut tempore competenti recitari possint ad sanctificandum
laborem cotidianum ». Plaudendum est huic proposito. Attamen, super
hoc argumento,4 liceat mihi meam expimere mentem ipsis verbis quibus
auctores schematis in quadam adiecta declaratione ad commissionem
centralem praeparatoriam illud illustrarunt:
« Pro horis minoribus non videntur acceptandae solutiones "extre-
mae ", quae sunt: eas totaliter abolere, aut eas sicut nunc servare. To-
taliter enim eas abolere esset contra saecularem traditionem liturgicam;
cum eas asservare sicut nunc sunt, esset aut neglectus circumstantiarum
vitae clericalis hodiernae, si nempe obligatoriae manerent, aut solutio
simulata, si nempe earum obligatio tolleretur: nam esset tune practica
earum abolitio. Solutia quae desideratur, intendere debet harum hora-
rum aptationem quae earum absolutionem in praxi possibilem, immo de-
siderabilem reddat homini qui vitam orationis aestimare debet ». Quod
est in votis. Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: deest. Quapropter. deest. At.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 409

10
EM.MUS P. D. ANTONIUS CARD. BACCI

V enerandi Patres Conciliares,

De reformanda compositione Breviarii. Liceat mihi proponere refor-
mationem Breviarii non quoad rubricas, sed quoad ipsam eius compo-
sitionem. Hane reformationem, vel novam compositionem, iam non-
nulli Patres in Concilio Vaticano I petierunt, sed fere nihil adhuc
factum est.
Quattuor utique reformationes peractae sunt postremis hisce quin-
quaginta annis, sed omnes potissimum corpus rubricarum respiciunt,
non autem compositionem Breviarii.
Haec reformatio, mea sententia, haec praecipua · capita complecti
potest.
1. Vetus et Novum Testamentum. In hodierna compositione Bre-
viarii quattuor quintae partes ex Vetere Testamento desumptae sunt;
una tantum quinta pars ex Novo Testamento. Puto autem maiorem
partem ex Novo Testamento desumendam esse, detractis, non Libris
Sapientialibus, sed praecipue magna ex parte libris historicis Veteris Te-
stamenti, qui plerumque parum ad pietatem fovendam conferunt.
2. Psalmi. Sunt non pauci psalmi, qui peculiarem conditionem re-
spiciunt populi hebraici, atque adeo parum conferunt ad pietatem no-
1
stram; atque etiam qui res.piciunt 2 legem talionis, quae illo tempore
vigebat. Duo tantum exempla affero: Ps. 136, in quo legitur: « Beatus
qui tenebit et allidet parvulos tuos ad petram ». Ps. 108, in quo legitur:
« Fiant fi.lii eius orphani, et uxor eius vidua ... fiant nati eius in interi-
tum; in generatione una deleatur nomen eius ... et peccatum matris eius
non deleatur »; et alia huiusmodi.
Psalmi, qui vel imprecatorii sunt vel peculiarem conditionem respi-
ciunt populi hebraici, sunt fere tertia pars psalterii. Mea sententia op-
portunum est hos omnes Psalmos, qui ceteroquin sunt Sacra Scriptura
divinitus inspirata, et illorum temporum peculiaribus conditionibus con-
3
sentanea, expungantur e Breviario, quod est potissimum sacrae ora-
4
tionis et sacrae meditationis liber. Recordemur enim quod dixit Divi-
nus Redemptor: «Dictum est antiquis ... Ego autem dico vobis ». Lex
Evangelii est perfectio Veteris Testamenti et in praesens iam non viget
lex talionis, sed lex caritatis et misericordiae.
3. Versio psalmorum. Nova versio psalmorum a Pio XII motu pro-
prio edita, quoad criticam spectat textuum restitutionem eiusque rectam
410 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

intelligentiam, omnium iudicio valde laudabilis est. Attamen eius lingua

5
a non paucis videtur hiulca atque interdum ... 6 nimis a Vulgatae dictio-
nibus discedens. Quod quidem difE.cultatem facit, praesertim in recita-
tione chorali et in cantu, quia non conservat numerum et clausulas
Vulgatae.
Sapienti consilio Pius XII, praedicto motu proprio, asseveravit: « Si
libuerit, hac, versione utantur sacerdotes, etc. ». Fuit igitur ad experi-
mentum data. Mihi aptior videtur versio quae hanc rationem sequa-
tur: nempe, ubicumque necessarium est, textum Vulgatae, utpote erra-
1
tum corrigere ... Ubi vero omnino necessarium non est, conservetur.
Itemque lingua non a classica latinitate, sed a christiana Patrum latini-
tate desumatur. Hane rationem secuti sunt, exempli gratia, Monachi
Benedictini in nova versione, superiore anno pro manuscripto edita; de
qua tamen versione alii etiam viri docti iudicent opportunum esse
videtur.
4. Lectiones historicae. Laudabili nisu non paucae narrationes fa-
bulares expunctae sunt in lectionibus contractis novi Breviarii. Videtur
tamen aliquid adhuc superesse, quae historiae fidei non omnino re-
spondent.
5. Lectiones Sanctorum Patrum. Non semper bene et utiliter selec-
tae sunt. Interdum habentur in locis Sanctorum Patrum subtilitates rhe-
toricae et cavillationes, quae hodie non probantur. Opportunum igitur
videtur ex thesauro Sanctorum Patrum novam sapientioremque loco-
rum selectionem depromere.
Cum autem haec omnia a Concilio Oecumenico ob temporis defectum
fieri non possit, vota facio ut quaeratur a Summo Pontifice ut consilium
seu commissionem nominet doctorum virorum qui hoc perficere valeant.
Ad quaestionem vero quod attinet de recitando Breviario lingua na-
tionali, etiam a sacerdotibus, breviter meam sententiam aperio, quae
omnino consentanea est schemati sub n. 77. Sacerdotes debent ex of-
ficio linguam latinam cognoscere, debent ex officio, 8 earn saltem quae
liturgica est, plana nempe ac facilis. Si etiam linguam liturgicam pla-
nam et facilem non intellegunt, grave episcoporum ofE.cium est curare
9
ut earn addiscant, obtemperantes tandem aliquando legibus et hor-
tamentis ab Apostolica Sede datis.
Haec habui, venerandi Patres, quae meditationi ac prudentiae ve-
strae proponerem.

1 2 3 4 5
In textu scripto tradito: deest. deest. deest. deest. aspe-
6 7 8
ra, hiulca, nimis litteralis. etiam. corrigatur. deest. 9 deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 411

11
EM.MUS P. D. AUGUSTINUS CARD. BEA

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

1
Hie, in nostro schemate, etiam magis quam alibi, videtur insisten-
dum ne Concilium intret in particularia, sed tradat principia et sum-
mas tantum normas directivas. Ad talia particularia pertinet, verbi gra-
tia, quod in n. 70 praecipitur ut hymni in pristinam formam reducantur
(hoc utique valde desiderandum est, sed num Concilium de hac re agere
2
debet?) ; in n. 71, ut vitae Sanctorum ad fidem historicam reddantur,
atque etiam, quod in n. 69 de revisione 3 psalterii piani praescribitur.
Haec revisio iam ante tres fere annos a Summo Pontifice praescripta
4
est, et pro ea clarae normae directivae datae sunt. Textus editus a
R. P. Weber (de quo heri fuit sermo), O.S.B., 5 membro commissionis
tune institutae, est aliquis primus fructus huius laboris. Non videtur
igitur necessarium ut haec res particularis, a Summa Pontifice iam ordi-
nata, 6 a Concilio praescribatur et de ea hie discutiatur, cum res iam de-
1
cisa est. Concilii potius videtur esse ut proponat principia et summas
8
normas directivas, et quidem quae sint universalis et perennis indolis.
Hoc eo magis necessarium esse videtur quod Concilium nostrum est
Concilium Oecumenicum, non tantum Synodus Ecclesiarum quae sequun-
tur ritum latinum romanum. Dico romanum; nam, ne in latina quidem
Ecclesia, uniformitas in Officio divino dicendo habetur. Nam praeter
9
Breviarium Romanum habentur, ut pauca tantum nominem, varia Bre-
10
viaria monastica, ... Breviarium ritus ambrosiani. Accedunt deinde va-
11
riae formae quae in Ecclesiis Orientalibus habentur, quae a clericis
singulorum rituum observandae sunt, ut in ipso Motu Proprio Cleri Sanc-
titate, canone 76, dictum est, iuxta praescripta iuris particularis.
12
Schema autem nostrum, excepta introductione, /ere exclusive agit
de Breviario Romano. Proponenda essent ergo/·3 meo humili iudicio,
principia et normae 14 directivae quae pro omni forma OfE.cii divini,
15

16
tam in Occidente quam in Oriente, valeant, scilicet, de eius natura
ut oratione nomine totius Ecclesiae a sacerdotibus et religiosis· persol-
venda, de eius praestantia, utilitate et necessitate 11 pro tota Ecclesia,
19
et praesertim pro vita sacerdotali et apostolica. 18 Deinde de aliquali
20
eius distributione per singulas partes diei ad sanctificandum totum
diem; de obligatione persolvendi divinum OfE.cium sive in choro sive
extra chorum, de relatione inter orationem privatam et recitationem
OfE.cii divini, de qua fere nihil in nostro schemate habetur, quamvis, ut
412 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

31
optime notavit antea em.mus card. Lefebvre, est hodie summi momenti;
denique, de populi participatione.
Quae omnia 22 partim in introductione, pag. 185, habentur, par-
tim inter particularia aliquoties tanguntur. Sed utile esset omnes has
normas generates colligere, exponere complete, et profundius tractare,
non tantum schematzce. . 23 Re11qua
. .. .24 autem rem1ttantur
•
ad auctori-·
25
tates competentes singulorum rituum ad quos pertinent.
Quod in particulari Officium divinum in Ritu latino romano refor-
mandum attinet, in memoriam revocare liceat totum fere laborem iam
26
factum esse primum a commissione speciali a Pio XII beatae memo-
riae instituta. Illa ipsa commissione proponente et Summa Pontifice
approbante, Sacra Congregatio Rituum Litteris 17 maii, anno 1956 datis,
totum episcopatum de revisione Breviarii consultavit. Resultatum illius
consultationis sunt 341 responsa a Metropolitis, etiam nomine episco-
porum suffraganeorum, data, de quibus responsis ipsa illa commissio
accurate retulit et discussit in « Memoriali » 136 paginarum, anno 1957.
21
Haec autem responsa ostenderunt - et clare ostenderunt - inter
28
episcopos quidem esse magnum consensum de necessitate revisionis,
sed etiam maximum dissensum de singulis rebus particularibus. Idem
29
eruitur etiam e summario votorum «de divino Officio » quod in
30
appendice II Actorum et Documentorum ( ... 46 paginis) exhibetur.
31
His documentis innixi, ni fallor, dicere possumus: commissio a
32
Pio XII instituta omnia quae ab episcopis proposita sunt ante oculos
33
habuit, eamque secuta commissio praeparatoria Concilii schema ela-
boravit; postea 34 commissio centralis totam rem examinavit, · subcom-
missio de emendationibus schema actuale confecit.
35
Post hos ingentes labores praeparatorios, vix quidquam did posse
36
videtur particulare, quod nondurri dictum et examinatum fuerit. Sine
temeritate igitur did potest in congregatione generali, etiam si discepta-
tiones per hebdomadas protraherentur, nullum maiorem consensum de
his variis rebus particularibus in schemate propositis obtineri posse.
Patres conciliates qui cum normis ... 37 propositis in schemate non
concordant, ea tantum repetere poterunt quae iam a tribus commissio-
38
nibus considerata neque tamen · admissa sunt. Desiderandum igitur
39
videatur ne haec particularia de Breviario Romano a congregatione
generali tractentur, sed determinatio eorum remittatur ad commissio-
40
nem liturgicam postconciliarem, quam primum instituendam, quae
omnibus diligenter et serio perpensis, schema denuo elaboratum Sum-
ma Pontifici proponat definitive decidendum.
Nam ubi tot variae sententiae sunt, ut de facto sunt,4 1 decisio tan-
dem aliquando a summa auctoritate facienda est. Quod si placuerit,
 CONGREGATIO GENERALIS XV 413

schema illud antequam Summo Pontifici proponatur, etiam confer.en-

tiis episcopalibus mitti posset ut illud examinent. Hoc modo procedendi
42
in congregatione nostra multae discussiones parum utiles evitabun-
tur, et tempus reservabitur tot aliis quaestionibus multo gravioribus et
43
multo difficilioribus disceptandis. [ Plausus].
4
In textu scripto tradito: 1 deest. 2
deest. revisio. etiam.
5 6 7 8 9 10 11
deest. deest. deest. deest. enumerem. porro. In
12 13
Ecclesiis autem orientalibus variae formae habentur. agit tantum. deest.
14 15 16 17 18
norma et. persolutione. deest. deest. pro sacer-
19 20 21 22 23
dotibus. deest. eiusdem. deest. deest. sed
24 25
accuratius, clarius et profundius exponi poterunt. omnia. deest.
26 27 28 29 30
deest. deest. deest. deest. pp. 290-336 (ergo
31 32 33 34 35 36
deest. deest. ,deest. ac postquam. deest. deest.
37 38 39 40 41 42
particularibus. deest. in. deest. deest. gene-
43
rali. deest.
12
EM.MUS P. D. ANSELMUS CARD. ALBAREDA

Patres venerabiles,
In cap. IV, pag. 186, nn. 69 ad 71, est quaestio de Psalterii reco-
gnitione, de hymnorum restitutione in pristinam formam, de selectione
textuum Sacrarum Litterarum necnon Sanctorum Patrum lectionibus
«de tempore », de purgatione historiae lectionum Sanctorum. Uno ver-
bo: Deferri iubetur ad retractationem accuratam et diligentem omnia
elementa ex quibus Officium divinum constat. Quod, quamquam ar-
duum sit, non tamen ita difficile, ut eius effectio animos frangere possit,
cum magna laboris pars sit iam effecta.
N. 69, parte 2, de Psalterio. Admodum optabilis est consecutio
unius dumtaxat textus in Liturgia latina, textus nempe respondens lin-
guae latinae christianae, ut decet traditionem liturgicam, cursu nume-
roso praeditus, psalmodiae fluenti accommodatus. Ad tales eventus adi-
piscendos sunt nobis opera optima. Omnibus patent prosperi successus
obtenti studio atque scientia professorum Pontificii Instituti Biblici,
necnon tenaci elucubratione monachorum Abbatiae S. Hieronymi in
Urbe, atque etiam recensione facta « iuxta votum synodi generalis abba-
tum O.S.B. ». Quae tentamina suprema certe non sunt, sed aditum
praebent ut ad exitum commode perveniamus.
N. 70, de Hymnis. Ambrosius ille, hymnologiae sacrae latinae pater,
hymnos panxit dulcedine imbutos, fervidos, viriles, unctione christiana
inditos, quibus vehementer fideles Mediolanenses, teste Augustina, com-
movebantur. Ambrosius item aliorum hymnorum suasor fuit, ita suis
414 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

similium, ut iam S. Benedicto nomen « Ambrosianum » pro hymno li-

turgico et idem valeret.
Ei hymni, qui ab antiquitate concentui psalmorum in Officio divino
comitabantur, suam pristinam speciem litterariam servarunt usque ad
primum tertium saeculi xvu; tune vero infelix correctio litteraria eorum
gratiam et saporem primum deturbavit.
Facillimum autem erit hymnos Breviarii in suam formam pristinam
restituere. Necessarium non est hos textus ex imis bibliothecis depromi.
Canonici huius Sacrosanctae Basilicae, monachi Benedictini, Cistercien-
ses, Carthusiani, Fratres Praedicatores, Carmelitae Calceati indeficienter
in suis Breviariis servant, et hodie offerre possunt primo suo fiorido 1
statu.
N. 71, litteris a) et b). Vi huius paragraphi plane adsentio.
Littera c): De Passionibus Sanctorum. Hie primae partes Martyro-
logio Romano sunt tribuendae, quia index publicus Sanctorum est, quos
Ecclesia rite veneratur. Cum hoc libro reliqui libri liturgici ad hunc
cultum pertinentes, kalendariumque continentes, Missale puta et Brevia-
rium, intime coniunguntur. Potissimum itaque accurate Martyrologium
Romanum edatur. Materies revera praevia est copiosa. Praeter conspi-
cuam multitudinem de Sanctorum vitis librorum, rite iuxta criticam
methodum editorum, exstant opera notabilia, ut « Martyrologia histo-
rica Medii Aevi » (Dom. H. Quentin) et maxime opus egregium Bol-
landistarum.
Horum igitur operum perfectio et hodierna conditio permittunt ka-
lendarium liturgicum funditus redigere, supposititios sanctos et elementa
fictitia praetermittendo, quin ita lectiones secundi nocturni disquisitio-
nes criticae fiant, immo, institutioni et exemplo spiritali maxime, ut non
die am unice, consulendo.
Nee conqueratur de suppressione fabularum, quamvis poeticae sint,
quia lectionibus exemplarioribus suppleri prospere possunt. Ecce vo-
bis exemplum notum: in Officio S. Clementis I Papae, antiphonae,
lectio et responsoria excerpta sunt notae fabulae, quae quidem maiore
eventu suffici possunt lectis fragmentis ex mira eius 2 epistula ad Corin-
thios, primo papali documento post S. Petrum.
Recognitio ergo omnium elementorum, e quibus Breviarium constat,
neque ita insuperabilis est, neque tempus ita productum sibi postulat,
ut natu maiores nostrum - et pauci quidem non sumus - in spem
venire possimus hoc opus valde speratum videndi ad exitum prosperum
perductum. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 415

13
Exe.Mus P. D. VILLELMUS CONNARE
Episcopus Greensburgensis

Venerabiles Patres)
In pag. 185, finis schematis statuitur ut « Divinum OfE.cium a sacer-
dotibus aliisque Ecclesiae membris... facilius et perfectius peragatur ».
Hae de causa velim aliquid dicere nomine multorum sacerdotum tum
ex mea dioecesi, tum ex aliis dioecesibus ubique terrarum. Hi pii ac stu-
diosi consocii et amid mei petunt ut privilegio privatim recitandi OfE.-
cium Divinum in lingua vernacula gaudere possint, cui desiderio libenter
consentio, et mecum 90 per centum episcoporum ex Statibus Foederatis
in America, uti per animadversiones cardd. Spellman et Meyer indi-
catur.
Desideratur .ergo, ut obligatio in schemate enuntiata exprimatur
potius per modum electionis, ita ut permittatur sacerdotibus privatim
Breviarium recitantibus electio eum recitandi aut in lingua latina aut
in lingua vernacula.
Quamvis recitatio Breviarii in lingua latina - lingua traditionali
Ecclesiae Occidentalis - certe laudari et commendari debeat, tamen in
recitatione privata, facta ab eis choro non adstrictis, electio linguae ver-
naculae sacerdotibus individuis apte tribui potest.
Sane talis editio vernacula Breviarii, a peritis singularum regionum,
ducente commissione ab episcopis regionis statuta, conficeretur, nee in
usum sine approbatione Sanctae Sedis deduceretur.
Ratio huius propositionis duplex est:
1. Tale privilegium magno emolumento esset vitae spirituali horum
sacerdotum, quibus sacrae divitiae Breviarii nunc latent sub vela lin-
guae latinae. Nee valet dicere hos sacerdotes, post lectionem Breviarii
lingua latina factam, lectionem lingua vernacula. iterari posse. In his
laboriosis diebus tale spatium temporis tam sedulis sacerdotibus, tum
in America, tum alibi in orbe terrarum deest.
Hoc in Concilio audiatur vox horum piorum sacerdotum per vocem
episcoporum eorum. Haec vox hoc privilegium petit, ut « Divinum
OfE.cium facilius et perfectius peragatur ».
2. Tale privilegium magno emolumento esset vitae pastorali horum
sacerdotum, de qua re Summus Pontifex, Ioannes XXIII, in instau-
rando hoc Concilio, praecise peragebat. Obligatio pastoralis praeprimis
postulat ut sacerdos foveat in christifidelibus constans incrementum
416 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

scientiae et amoris Christi, ita ut una cum Christo Deo semper magis
fideliter inserviant. Certo certius, ad talem obligationem melius adim-
plendam, multum iuvat si sacerdos sacras divitias e Breviario exhaurit
in eadem lingua qua eas populo tradit.
Lectiones Scripturarum, necnon Patrum venerabilium, vitae Sanc-
torum, hymni et orationes - haec omnia magnum fructum ferrent in
homiliis, concionibus, instructionibus catecheticis - in toto ministerio
Verbi Dei ad populum - tantummodo si non solum leguntur sed etiam
in telligun tur.
Celeriter conceditur ut omnes sacerdotes linguam latinam cognoscere
debeant. De facto autem, multi sacerdotes ubique terrarum hanc linguam
venerabilem nee legere nee loqui possunt, vel solummodo difficiliter.
Pro his sacerdotibus, ergo, ptivata recitatio Breviarii sui mere mecha-
nica et vix intelligibilis fit.
Quapropter propono ut obligatio in schemate enuntiata exprimatur
potius per modum electionis, ita ut permittatur sacerdotibus privatim
Breviarium recitantibus electio eum recitandi aut in lingua latina aut
in lingua vernacula. Dixi.

14
Exe.Mus P. D. SERGIUS MENDEZ ARCEO
Episco pus Cuernavacensis

Venerabiles Patres,
Magno cum gaudio quaedam perpulchre dicta de sensu pastorali
1
erga nostros sacerdotes in hac aula feria IV et hodie auditi sumus, qui-
bus propositio de revisendo funditus vel partim 2 Officium divinum
nitebatur.
Sed mihi videtur, ut melius hie finis attingatur, doctrinam ipsam
quae subiacet huic prooemio revisendam esse, ideoque ipsum prooe-
mium funditus reformandum esse. Prooemium, pag. 185. 3
1. A Concilio Oecumenico secundum usum antiquum non citantur
verbatim auctoritates, ne Encyclicae quidem, sed tantum Sacra Scrip-
tura et Patres.
2. Textus, lin. 8 citatus, ex epistola ad Hebraeos «pro hominibus
constituitur in iis quae sunt ad Deum » (5, 1), hie in sensu alieno ab
ipso loco adhibetur, quia non Ecclesia sic constituitur, sed Christus
Sacerdos.
3. Ipsum principium in prooemio expositum non est solidum. Si
statuitur Ecclesiam suum officium laudandi Deum et interpellandi, per
 CONGREGATIO GENERALIS XV 417

celebrationem tantum Eucharistiae et per O:fficium divinum absolvere,

hoc modo concipiendi negligitur illa oratio Ecclesiae, quae fit sine inter-
missione per totum orbem a populo christiano, tum communiter, scilicet
per pia exercitia, secundum usum particularium Ecclesiarum, de quibus
in n. 9 huius schematis actum est, tum privatim a singulis.
Oratio quae fit ab Ecclesia, sive a fidelibus, sive a clericis, certe ali-
quibus legibus ordinanda est. In lege autem nunc vigente, periculum
magnum inest, immo maximum damnum patimur, pietatem nempe per-
sonalem sacerdotum per molem precum dicendarum legalium opprimi.
Historia evolutionis Officii inde a libera et spontanea oratione fide-
lium et sacerdotum, usque ad ideam substitutionis, quae fuit etiam ex-
pressio illius « do ut facias » patroni et beneficiati, rem praeclare illu-
strat. Structurae et superstructurae paulatim pietatem personalem obrue-
bant sine pietate, immo cum quadam crudelitate, unde orta sunt cona-
mina reformationis non pauca, sicut illud sanctissimi viri Pii X. 4
Sed ex lege nunc vigente disharmonia haec apertissime 5 apparet.
Ex una parte iacet O:fficium divinum, quo sub comminatione peccati
mortalis tantum tempus sacerdotum cum minimo fructu spirituali occu-
patur. Ex altera parte, canone 125 b) eisdem sacerdotibus 6 imponitur
alterum quoddam officium ad fovendam pietatem personalem, quo exi-
gitur ut iidem « quotidie oratione mentali per aliquod tempus incum-
bant, sanctissimum Sacramentum visitent, Deiparam Virginem mariano
rosario colant, conscientiam suam discutiant ». Si admittitur illa delega-
tio Ecclesiae, cur oratio quae dicitur personalis in oppositione ad illam
legalem non posset illa delegatione ditari?
Principium vero practicum solutionis, dum doctrina substitutionis
in trutinam redigitur, innuit feria IV .em.mus card. Leger et commen-
datur cum in Completorio insertum est conscientiae examen. Hae duae
obligationes in unam coordinandae et coniungendae sunt, prout natura
1
rei postulat. Iamiam Laudes et Vesperae in laudem Dei ex officio, suo
8
tempore, dicendae essent.
Horae minores, in forma etiam apte reformata, libertati et pietati
sacerdotali relinquantur.
Loco horae matutinae, quae vocatur, ponatur « o:fficium lectionum »,
sicut commissio praeparatoria optime proposuerat, lectio scilicet divina,
non taxative quoad quantitatem determinatam, quam sacerdotes per
certam horae partem, sive legendo sive meditando, absolvant. Hae v.ero
lectiones ita eligantur ut animas eorum vere nutriant.
Hae lectiones statuantur vel circumscribantur sive ab Apostolica
Sede pro universa Ecclesia, sive a coetibus episcoporum pro eorum quo-
2:1 (II)
418 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

que ambitu. Quod quidem per elenchos librorum spiritualium fieri poterit,
qui elenchi suo tempore recognoscendi et augendi essent.
Hoc modo vera reformatio sive renovatio, non mera imminutio vel
mutatio Officii divini haberetur.
Sed unum deest. Libertas saltem relinquatur Officii divini recitandi
in lingua vernacula, vel melius dicamus, in lingua materna, qua melio-
res sensus animi nostri spontanee exprimuntur. Ideo ego proposueram
novum textum art. 16, scilicet, libri recognoscantur « ea quidem ra-
tione ut una cum textu latino versionem vernaculam contineant ». Semel
pro semper cogitemus orationem nos non debere parvipendere ad exer-
9
citium scholare ut lingua latina exerceamur.
Tune oratio sacerdotum in itineribus, domi, in domo Dei, id est
ubique, iterum oratio Plebis sanctae facillime fieret, sicut erat in prin-
cipio, sed, proh dolor!, non semper.
Venerabiles Patres, quaedam sunt principia quae attente, immo et
diuturne consideranda essent. « Festina lente », iam auditum est in hac
aula. Nunc vero videmur festinanter festinare. Exempli gratia, cum
10
de unctione infirmorum agebatur, non sine quadam levitate, sine re-
cursu ad actualem reflexionem theologicam, loquebatur de sanatione
quasi clinica tamquam de effectu Sacramenti.
Venerabiles Patres, recentissime Summus Pontifex dixit Concilium
convocatum esse non ad curam musei cuiusdam. Firmiter teneamus tra-
ditionem Patrum nostrorum, non vero quascumque traditiones ad quas
discernendas iudices constituti sumus a Christo, Domino nostro.
Praeterea, non agitur de comparandis sacerdotibus bonis cum tepi-
dis, vel malis, sed de altioribus principiis; sicut nuperrime recoluit
11
card. Bea, ne ad minuta etiam descendamus. Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: audivimus. deest. deest. deest.
5 6 7 8 10
quaedam aperte. eis. deest. sunt. quo in. deest.
11
deest.

15
Exe.Mus P. D. IOANNES IULIANUS WEBER
Archiepiscopus-episcopus Argentinensis

Em.mi Patres et venerabiles Fratres,

Alloquor vos ut episcopus qui, ut vos omnes, curam habet de sanc-
titate et successu apostolico sui cleri, qui saepe exercitia spiritualia sa-
cerdotibus praedicavit, et qui per viginti quinque annos seminario
 CONGREGATIO GENERALIS XV 419

maiori praefuit. Alloquor cum consensu magnae partis episcoporum

Galliae.
Omnes scimus et experti sumus, sine oratione, quae gratiam Dei
impetrat, sacerdotem non posse suis obligationibus fidelem esse, Dei
scilicet servitio et animarum. Quapropter Ius Canonicum (can. 125)
clericis praecipit quaedam exercitia spiritualia, praesertim orationem
mentalem, vitae interiori aeque ac apostolatui necessaria. Sed his omni-
bus dignitate praestat Officium divinum. Etenim oratio est in nomine
1
Ecclesiae Deo oblata, pro Ecclesia, et etiam pro Dei gloria ... Immen-
sum pro clero commodum affert. Gratias et lumen sacrificii Euchari-
stici portat per omnes horas diei, sicut suis radiis sol totum illustrat
orbem. Fidem et pietatem, aeque ac zelum apostolicum fovet, per psal-
mos, hymnos, lectiones et orationes. Fideliter persolutum, minimum
orationis in vita quotidiana sacerdotum firmat.
Atqui dolendum est, pro diversis motivis, etiam aliquando mini-
mis, quosdam presbyteros Officium divinum totaliter seu per partes
omittere. Alii, ex defectu temporis aut intelligentiae textus, illud valde
velociter aut quasi mechanice persolvunt, quad verae pietati obstat. His
factis medelam invenire debemus, et ex hac parte etiam reformatio li-
brorum divini Officii necessaria est, et quidem profundior ac illis quae
nostris temporibus, non sine magna utilitate et opportunitate, adortae
sunt. Nam forma hodierna Officii, non perfecta, pro certis sacerdotibus
offendiculum est.
Quin singula enarrem quae in praesenti schemate enumerantur aut
iam per oratores enumerata sunt,2 sequentes propositiones afferam:
3
1. Rememoret enixe Sacrum Concilium ... omnibus clericis gravem
et sanctam obligationem Officium fideliter, digne, attente, ac devote
4
Dea offerendi..., posthabitis, evidenter, regulis theologiae moralis quoad
dispensationes a lege positiva in casu impossibilitatis aut magnae nimis
5
difficul ta tis ...
2. Haec appellatio auditum et successum tantummodo obtinebit, si
libri divini Officii recognoscuntur, ita ut Officium fiat brevius (ad for-
mam forsan hebdomadae paschalis), fiat pro pietate fructuosius, histo-
riae conformius, et magis adaptatum nostro labori apostolico.
3. Typis mandentur ubique editiones bilingues Breviarii Romani,
textum latinum et textum in lingua usuali, rite recognitum, continen-
tes, ita ut sacerdotes sese referre queant ad suam linguam in lectioni-
bus difficilioribus; immo permissum eis sit, ex indulto sui episcopi aut
ordinarii religiosi, in casu speciali, Officium privatim in sua lingua per-
ficere ... 6 Quaestio enim linguae secundaria est, necessitas orationis, et
7
orationis bene intellectae, primaria.
420 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

4. Tandem r.evisio Officii (tam pro textu quam pro forma adoptan-
da) quamprimum et definitive, et non per gradus - quod simul edito-
ribus ac sacerdotibus valde inopportunum est - perficiatur, in fideli-
8
tate cum traditione simul ac cum hodierna exigentia per commissio-
nem quae sub n. 16 praevidetur,9 .ex expertis et pastoribus compositam,
aut (forsan melius) per commissionem de qua locutus est em.mus card.
Bea. Res valde urget. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 celebranda. 2

sub nn. 68-72 enumerantm.~
3 4 5
in n. 73 b sub forma diserta. secundum can. 135 LC. Art. 72 b
sic enuntietur: « Clerici ... considerent ut gravem et sanctam obligationem Di-
6
vinum Officium fideliter, digne, attente et devote quotidie persolvere ». quod
addendum est n. 77 sub littera a. Addatur art. 77 a: « ... nisi episcopus aut ordi-
narius religiosus alicui permiserit Officium privatim in lingua usuali persolvere ».
7
Haec additio contradictionem quae sub littera c invenitur, tolleret. deest.
8 9
hodiernis exigentiis. sub n. 16 praevisam.

16
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS FRANIC
Episcopus Spalatensis et Macarscensis

Em.mi Principes, Fratres carissimi,

Observationes meas breves de instauratione, de obligatione et lingua
Officii divini sententiae vestrae humillime submittere audeo. Mecum
1
essentialiter consentiunt fere omnes episcopi Iugoslaviae ...
3. Legendo art. 69, impressio habetur Officium divinum brevius fore
quam hodie secundum mentem schematis. Secundum vero proposita quo-
rundam clarissimorum oratorum in hoc Concilio, abbreviatio hodierni
Officii divini adhuc maior evaderet. Rationes huius abbreviationis ad-
ductae sunt, et quidem veto cum fundamento in re, uti dicunt philo-
sophi. Nam sacerdotes hodie in cura animarum positi revera ingentibus
laboribus obruuntur; multi sacerdotes aegrotant, et non semel morte
2
praematura corripiuntur ob nimium laborem pastoralem vel ob extraor-
dinarias passiones quas vita sacerdotalis, praesertim in nostris regioni-
bus, secumfert. Isti labores et sacrificia 3 in dies crescunt.
Ex altera parte, verum est consecrationem vitae hominis his in ter-
ris et consecrationem diei horarumque eius, posse diversis formis et mo-
dis perfici. In vita contemplativa, consecratio ista fit praesertim per ora-
tionem; in vita veto activa, praesertim per actionem. Et quia nos sacer-
dotes dioecesani atque regulates, qui cura animarum occupantur, vitam
 CONGREGATIO GENERALIS XV 421

potius activam gerimus, vitas nostras praesertim per actionem pasto-

ralem consecramus. Haec est gloria nostra et honor noster, Fratres ca-
rissimi, sed, proh dolor! etiam periculum nostrum. Propterea Summi
Pontifices, a S. Pio X ad hodiernum Summum Pontificem gloriose re-
gnantem, magis nos incitant ad orationem quam ad actionem. Nos pro-
4
fecto omnes, qui imprimis sumus pastores sacerdotum nostrorum, ex
experientia bene scimus illos sacerdotes esse magnos apostolos, quos
cognoscimus etiam magnos homines esse orationis.
Propterea, pro modulo meo omnes has rationes considerans, ut Of-
5
ficium divinum adhuc magis abbrevietur consentire non possum, quia
6
hodie iam satis abbreviatum esse videtur, nisi forte ut horae minores
ad unum psalmum, unaquaque nempe hora, reducantur, ut possint tem-
pore competenti recitari, sicut, e. g., hodie recitamus « Angelus Do-
1
mini » interrumpendo nostras actiones, si possibile hoc esse dico.
Si autem Concilium vellet abbreviate quoque Matutinum et Com-
pletorium, nos, /ere omnes episcopi Iugoslaviae, putamus hoc quoque
8
esse possibile (i. e., Matutinum ad tres psalmos cum illo psalmo intro-
ductorio et hymno, et Completorium ad unum psalmum abbreviare).
Sed 9 talis abbreviatio - candide loquor - mihi periculosa esse vide-
retur pro vita spirituali nostrorum sacerdotum, nisi saltem aliquam, ut
ita dicam, compensationem faceremus. Talem compensationem, maxime
opportunam, video in oratione mentali quotidiana, saltem per unum
quadrantem vel per dimidiam horam protractam.
Et idea propono ut in hoc articulo, ut in hoc schemate, etiam sermo
instituatur de orationibus sic dictis privatis seu personalibus, praesertim
10
de meditatione quotidiana. Haud ignoro hodie quoque sacerdotes obli-
gari lure Canonico ad orationem mentalem quotidianam, sed haec obli-
gatio mihi aliquatenus tenua esse videtur. Propterea velim ut haec obli-
gatio, si possibile est, a Concilio in hoc ipso capite magis inculcetur, im-
mo ut serio praescribatur, et quasi sub gravi - si possibile est « qua-
11
si» - imponatur, ne videamur nos Patres Conciliates paululum quasi
indulgere spiritui huius mundi, qui, ut docuerat iam Sanctus Pius X,
haeresi actionis affectus est. Fateor quoque me timere ne multi boni
sacerdotes admirentur videndo Concilium abbreviate, et quidem secun-
dum meum modestum iudicium, nimis, orationes nostras sacerdotales
quotidianas, si divinum Officium abbreviatum, oratione mentali vere
praescripta non suppleamus.
Humillime quoque et enixe rogo Sacrum Concilium ut examen con-
scientiae omnibus Completorium ex officio orantibus praescribat, quia
sine examine conscientiae non video quomodo possibile sit vitam spi-
ritualem serio ducere. Sine vero vita spirituali interna, apostolatus no-
422 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

ster magnos forte successus externos habebit, sed paucos fructus super-
naturales.
Item omnes sacri ritus, etiam si a Concilio summa cum laude instau-
rati fuerint, cito ·obsolebunt et in « inanes ritus » (uti dicitur in Mediator
12
Dei a Pio XII) convertentur cito; si isti ritus per meditationem quoti-
dianam in cordibus nostris non perficiantur.
Ad art. 7 3. Quoad obligationem recitandi quotidie Officium divinum
13
ex toto corde assentimus art. 73 huius schematis. Nam lex et obligatio
ex lege oriens vehementer adiuvat infirmatem nostram. Si relinquamus
quasdam partes, et quidem notabiles, uti est Matutinum, horas mino-
res, et Completorium, sine obligatione, profecto a pluribus nobis saepe
istae partes omittentur et a multis fere semper; et ita ab hodierno no-
stro Officio divino revera tantummodo vestigia remanebunt, nempe Lau-
des et Vesperae.
Ex toto corde ad art. 77 assentio, articulum secundum quern omnes
14
clerici totum Officium lingua latina orate debent. Nam lingua latina
est nostra lingua sacerdotalis et ecclesiastica. Sed sapientissimum duco
propositum art. 77 sub littera c), quod dicit: « Quivis Officio Divina
adstrictus, si Officium Divinum una cum fidelibus laicis, vel cum eis
qui sub a) et b) nominantur, lingua vernacula celebrat, suae obligationi
satisfacit, dummodo textus versionis sit legitime approbatus ».
Quia in mea dioecesi et quibusdam aliis in I ugoslavia dioecesibus,
diebus dominicis et festis fideles una cum sacerdote in ecclesiis, ab an-
tiquissimis temporibus Vesperas, et in maioribus festis etiam Matutinum
et Laudes, in lingua vernacula celebrant. Nunc autem sacerdotes in die-
bus pluribus debent duas Missas dicere ante meridiem, et duas Vespe-
ras (aut etiam duo Matutina et Laudes) in duabus paroeciis, in lingua
vernacula, et dein easdem orationes in lingua latina; quod nimis esse
videtur.
Ideo vehementer commendo hoc propositum schematis. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Observationes meas in cap. IV vestrae atten-

tioni humiliter propono. 1. In Prooemio ex mea sententia maior praecisio theo-
logica desideratur, ut possibilitates quorundam errorum evitentur. Imprimis vi-
detur quod prae oculis non bene tenetur conceptus Ecclesiae adaequatus, i. e.
quod Ecclesia constat Capite et membris inseparabiliter unitis cum Capite. Cum
ergo dicitur linn. 7-8 « Ecclesia autem, sacerdotio mirabili in suo capite insignita
et divinam ipsius missionem in terris pergens ... » mihi videtur plus aequo di-
vidi Ecclesia a Christo, quasi Ecclesia possit concipi sine Christo, et quasi posset
pergere divinam missionem Christi in terris sine Christo. I tern mihi videtur verba
S. Scripturae linn. 8-9 citata minime referri ab auctore epistolae ad Hebraeos ad
totam Ecclesiam, sicut in citato textu referuntur, sed ad solos Pontifi.ces Ecclesiae.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 423

Ulterius, si ad Corpus Christi Mysticum pertinet et caput et membra quae insepa-

rabiliter capiti uniuntur, clarius explicandum est, mihi videtur, quomodo Ecclesia
sit constituta, ut Deum sine intermissione laudaret et pro singulis interpellaret,
sicut linn. 9-10 dicitur. Propono ergo, maxima cum reverentia erga textum nobis
propositum in prooemio, ut propositioni quae in lin. 7 incipit « Ecclesia autem »
et in lin. 10 terminat « pro singulis interpellet » substituatur sequens: « Christus
autem divinam missionem suam laudandi Deum et interpellandi pro omnibus ho-
minibus, maxime autem fidelibus, in terris continuat per mystica sua membra,
i. e. per sacerdotium hierarchicum et commune omnium fidelium ». 2. In eodem
proemio minus clara mihi videntur verba in linn. 15 et 18, scil. ubi dicitur « gra-
vitas obligationis » et « summus honor » recitandi Divinum Officium sequi eo
« quia unusquisque orando ante tronum Dei stat nomine Ecclesiae ». Sed obli-
gatio gravis recitandi divinum officium in Ecclesia occidentali sequi videtur unice
ex eo quia talem obligationem hierarchia imponit sacerdotibus Ecclesiae occiden-
talis, non vero sacerdotibus Ecclesiae orientalis. Proinde emendatio facienda est
2 3 4
in sensu indicato. deest. pastorales. Ego quoque, sicut profecto
5
nos. Propterea non obstantibus rationibus contrariis, quae suum pondus
habent, consentire non possum, pro modulo meo omnia considerans, ut Officium
6 7 8
Divinum adhuc magis abbrevietur. est. deest. reducendo e. g.
9 10 11 12 13 14
tune. deest. deest. deest. assentio. debeant. In
hac thesi mecum consentiunt fere omnes episcopi Iugoslaviae.
[Reliqua, quae sequuntur in textu orali, in textu scripto tradito desunt].

17
Exe.Mus P. D. JACOBUS CORBOY
Bpiscopus Monzenensis

Patres venerabiles,
Cum constitutio de sacra Liturgia rect1ss1me providere intendat ut
qui «in Officio divine orando nomine Matris Ecclesiae ante thronum
Dei stant... facilius et perfectius » hoc nobilissimum munus peragere
queant, maiori simplicitati ac perspicacitati divini Oflicii, praeter ea
quae iam in hoc schemate continentur, ex aliis quoque capitibus magis
adhuc consulendum esse censeo.
Iamvero divinum Oflicium, quod in praesenti sua forma numero-
sis ac saepe numero variandis rubricis pollet, ad multo maiorem sim-
plicitatem opportune reduceretur, si universaliter introducerentur illae
formae quae hodie iam in Ofliciis Paschalibus vigent, hoc est, si Matuti-
num semper unum nocturnum haberet et multiplices antiphonae, abso-
lutiones, et benedictiones omitterentur, nisi forsan agatur de Officio in
choro celebrando.
Ad n. 69. Omittendos esse, censeo, illos psalmos qui nonnisi a pe-
ritis et exegetis cum quadam facilitate recte intelligi possunt.
424 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Ad n. 70. Hymni quoque, qui vix non semper di:ffi.ciles intellectu

• • • • • • • 1
sunt, aut pemtus om1ttantur, aut non ms1 ranss1me rec1tentur ...
Ad n. 71. Reducatur etiam numerus lectionum ex libris Veteris
Testamenti desumptarum, et in specie, illarum quae modo valde diffuso
de rebus historicis agunt; in quarum locum substituantur frequentiores
lectiones ex libris Novi Testamenti hauriendae. Qua in materia simpli-
citati ac unitati divini Officii non parum consuleretur, si lectura alicuius
libri sacri integra quadam periodo temporis protraheretur, et non, sicuti
nunc fit, ob festa supervenientia non solum iterum iterumque inter-
rumperetur, sed etiam misere detruncaretur.
Etiam textus patristici notabiliter reducantur, cum haud facile sit
textus breves, qui revera ad O:ffi.cium faciunt, ita ex eorumdem con-
creto contextu excerpere, ut expositiones Patrum authenticae, non ar-
bitrarie vel immo violenter, manipulentur.
Ad n. 72. Approbo ea quae dicuntur de orationibus matutinalibus
et vespertinalibus et de precibus cotidie pro necessitate mundi et Eccle-
siae recitandis. At, cum per introductionem harum orationum et precum,
divinum O:ffi.cium, iam in praesenti sua forma sat longum, notabiliter
extendatur, providendum esse censeo ut aliae quaedam partes divini
Officii abbrevientur. Placet etiam propositum recitandae orationis Do-
minicae in fine horarum minorum; e contra, haud placet quod confessio
fidei seu « Credo » penitus ex Officio divino omittatur.
Ad n. 73. Ambigua ideoque stylistice emendanda videtur esse for-
mula, secundum quam: « omnes clerici ... tenentur ad recitationem
totius O:ffi.cii, etiam a solo factam, si totum aut partem in choro non ab-
solvunt ».
Ad n. 76. Ea porro quae de tempore recitandi O:ffi.cium divinum di-
cuntur, in se recta quidem sunt. Cum autem hodie multi sacerdotes ita
laboribus apostolicis obruti sint, ut haec tempora observare revera non
possint, censeo formulam in schemate adhibitam ita modificandam esse
ut apprime omnibus perspectum sit hie agi unice et exclusive de simplici
quadam commendatione, ac nequaquam insinuari recitationem O:ffi.cii
aliis quam veris horis factam in se quodammodo minus perfectam vel
minus fructiferam esse.
Et tandem ad n. 77. Quod tandem ad Officium Defunctorum atti-
net, proponere velim, ut illud captui fidelium melius adaptetur ac in
lingua vernacula ab omnibus praesentibus recitetur. Dixi.

1
In textu scripto tradito: aut saltem ad formam latinam utut simplicem re-
ducantur.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 425

Praeses card. FRINGS:

Venerabiles Patres, habeo aliquid dicere. His diebus, arch. Carinci
complevit centesimum vitae annum [ plausus in aula]; hodie volumus
ei gratulationem mittere communem nomine omnium Patrum concilia-
rium. Qui huic propositioni favet, rogatur ut sese levet. [ Omnes sur-
gunt].

18
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS F. REH
Episcopus Carolopolitanus

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

Quamquam rationes de obligatione Officii restringenda necnon de
eo lingua vulgari persolvendo iam expositae sint, aliqua difficultas sal-
tem pro meipso adhuc remanet de forma hodierna Breviarii.
Argumentum propono ergo, argumentum ni fallor nondum propo-
situm,1 de Breviarii forma ad usum clericorum melius accommodanda,
qui de facto horas canonicas £ere semper a solo recitare cogantur. In
schemate proposito huiusmodi forma non tantum non admittitur, sed
positive reiicitur, uti vidimus in nota 5, cake pag. 188 inventa.
In nomine tantum proprio de facto loquens, audeo tamen cogitate
me etiam in nomine aliorum hoc argumentum proponere quia, uti legi-
mus in nota ipsa 5, plures favebant cuidam Breviarii formae ad recita-
tionem a solo accommodatae.
Argumentum contrarium in eadem nota expositum, nempe quod
2
- en ipsa verba notae - « Ecclesia numquam admisit formam Bre-
viarii, quae recitationem communitariam excludat », mihi non magni,
immo parvi momenti videtur. Nonne possemus etiam obiicere Ecclesiam
numquam admisisse alias aptationes quae nunc hie alibique in hoc ipso
schemate nobis propositae sint?
Iudicio Patrum propono formam choralem vel communitariam re-
citationis horarum canonicarum non esse proprie de earum natura seu
3
essentia, non esse de natura seu essentia orationis publicae, quae po-
tius in recitatione a persona ab Ecclesia deputata consistat. Omnino
conceditur Ecclesiam orantem melius repraesentari recitatione commu-
nitaria, pulchrius immo splendescere 4 cantu chorali. Repraesentatio
Ecclesiae melior, autem, minime excludit repraesentationem veram et
efficacem recitationis a solo factae, veram et e:fficacem quidem absque
necessitate cuiusdam chori vel communitatis omnino absentis, sed ho-
dierna Breviarii forma fi.ctae.
426 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

F actum iam a saeculis historicum, certe hodiernum est quod per-

plures sacerdotes labori pastorali addicti Breviarium fere semper a
solo recitare ex circumstantiis coguntur. Quot in mundo sunt sacerdotes,
parochi, qui salvis diebus exercitiorum spiritualium annualium, in pa-
5
roeciis soli degunt! Cui eorum bono est, cui eorum bona est manibus
habere Breviarium semper apertum fratribus sacerdotibus ad recitatio-
nem communitariam, quod revera per fere totum annum a solo necessarie
recitant?
E contra, recitatio a solo fere quotidiana Breviarii cuius indoles
magna ex parte choralis sit quamdam fictionem minime optatam tot sa-
cerdotibus sine ratione proportionata imponere videtur. Velint Patres
6
permittere ut quamdam scenam non omnino insuetam depingam. Sa-
cerdos, horas canonicas, secundum formam Breviarii hodiernam per-
solvens,1 coram Sanctissimo genibus flexis in nomine Ecclesiae pie orans,
invitatorium, psalmos, sed non tantum psalmos, sed psalmos cum anti-
8
phonis, versus cum responsoriis, responsoria brevia versusque recitans,
9
sese absolvit, aliquomodo sibimetipsique respondet, seipsumque immo
benedicens, miras saltationes ab uno ad alterum chorum perficit, loco
hebdomadarii non neglecto ... , opus sat difficile parocho labore pastorali
iam fatigato.
Ideoque, progressus Liturgiae legitimus postulat ut Ecclesia formam
Breviarii a solo recitanti magis accommodatam admittat.
Humiliter ergo propono, in nomine perplurium sacerdotum, ut
cap. 73, pag. 187, sub littera b), lin. 19, post verbum « persolvere »
adiungatur altera periodus sequentibus vel similibus verbis concinnata:
En verba: « Norma ex natura communitaria quae cap. 26 huius consti-
tutionis statuatur, haud relicta, eisdem clericis a solo recitantibus con-
ceditur facultas horas canonicas recitandi secundum Breviarii formam
ad eorum usum magis accommodandam ». Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: Argumentum humiliter propono. deest.
8 4 5 6 7 8
deest. splendere. deest. deest. deest. · antiphonas et
9
psalmos. absolvens.
 CONGREGATIO GENERALIS XV 427

19
Exe.Mus P. D. ANTONIUS M. AGUIRRE
Episcopus S. Isidori in Argentina

Hane praesentem propositionem etiam subsignant plures episcopi

Argentini, Uraquarienses et Paraquarienses.
Adhaeremus ex toto corde propositionibus magna cum auctoritate
expositis ab em.mis cardd. Frings et Leger et aliis Patribus qui in eodem
sensu locuti sunt. Non legam, sed tradam scripta secretariae generali.
Sed audeo manifestare difficultates circa Breviarium manere, si
remanet ipsa actualis structura Officii. In reformando Officio divino,
attendenda quidem est traditio, sed non obliviscenda est caritas erga
1
sacerdotes, qui generatim non minus, sed melius volunt orare.
An possumus ergo impassibiles videre 2 Patres Concilii, vel quasi
3
insensibiles manere contra spem plurium sacerdotum, non certe te-
pidorum, sed etiam zelo animarum maxime permotorum, ac generose
4
operi nostro apostolico collaborantium? ...
Proponimus ergo quod fiat novum Officium, distinctum ab illo mo-
nachali, pro clericis vita activa degentibus, quod servet compositionem,
sed non completam structuram actualem horarum canonicarum.
Hoc Officium non deberet constare nisi oratione matutina pro initio
diei, oratione vespertina pro termino diei, et etiam lectione divina cum
aliquo tempore meditationi destinato pro quovis diei momento.
Hoc quidem non significat Officium cleri non debere formam ha-
bere choralem: insuper, valde fovenda est recitatio communis Officii
ubi plures sacerdotes inveniantur; sed structura choralis non debet con-
fundi cum structura monastica, quae certo venerabilissima 5 est, sed
nunc inadaptata clericis activis.
Et tandem 6 quia reformatio haec non ante 3 vel 4 annos edenda
erit, proponimus etiam bane Sacrosanctam Syno4um facultatem conce-
dere episcopis dispensandi, pro suo iudicio, sacerdotibus vitae paroe-
ciali adstrictis, obligationem horas minores et pro dominicis et festis
etiam matutinum recitandi. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 In hoc capite loquitur de necessitate Officii Di-

vini adaptandi « fragilitati humanae ac difficillimis temporum adiunctis » necnon
« hodiernae vitae necessitatibus cleri ». Hoc quidem laudabile consideramus, quia
verum est respondetque etiam desideriis multorum sacerdotum, de quorum difficul-
tate in Officio Divino recitando, multi episcopi testes sumus. Sed nobis non videtur
reformationem in hoc capite propositam su:fficienter respondere huic nobilissimae
428 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

intentioni. Difficultas semper remanebit, dum remaneat ipsa actualis structura

Officii, quae generatim nequit componi cum occupationibus clericorum vitae acti-
vae addictorum.
Recitatio O:fficii saecularis aptari debet hodierno rythmo vitae, quod valde
distat ab illo rythmo vitae antiquorum temporum.
Oratio sacerdotis gravis obligatio est in Ecclesia et propter Ecclesiam, sc. po-
pulum Dei. Magna est sacerdotibus gloria instrumentum esse, quo mediante, filii
Dei laudes Patri sui Caelesti canunt. Omnes ad recitationem Divini Officii subiecti
plene gaudere deberent hac obligatione. An videtur vobis, venerabiles Patres,
semper ac generaliter hoc accidat? Certissime: Non!. .. Et difficultas non provenit
a sacerdotibus tantum. Magna pars in ipso Officio adest.
Urgens est reformationem facere ita ut Officium non sit deinceps fastidiosum
onus diei - ut saepissime occurrit etiam pro bonis sacerdotibus - sed verum
fons gaudii et pads in decursu diei. Hoc est in exspectatione multorum sacerdotum
et erit signum evidens intentionis Concilii « disciplinae ecclesiasticae adaptandi
nostrae aetatis methodis atque necessitatibus », sine ullo quidem pietatis detri-
mento.
2 3 4
insensibiles videri. impassibiles. Verum est reformationem struc-
turae ad nihilum deservire si spiritus cum quo Officium recitari debet non refor-
matur. Sed verum etiam est hanc renovationem spiritus valde posse faveri cum
illa reformatione structurae. Necesse est sacerdotes homines esse in primis ora-
tioni dicatos, sine nimia exigentia quae ipsam orationem quasi odiosam reddunt.
In reformando Divino Officio, attendenda quidem est traditio, sed non obliviscenda
est caritas erga sacerdotes qui, generatim, non minus sed melius volunt orare.
5 6
venerabilis. deest.
[Subsignati etiam] Alberto Devoto, ep. Goyanensis; Carlos H. Ponce de
Leon, ep. tit. Rodosto; Enrique Rau, Mar del Plata; Antonio Rossi, VT. de
Dices; Anibal Maricevich, ob. coad. de Villarica; Manuel Tato, ep. S. Iacobi de
Estero; Roberto Caceres, ob. de Melo; Manuel Marengo, ob. de Azul; Vicente
Zazpe, ep. Rafaela.

Praeses: Exe.mus secretarius generalis leget telegramma ad exc.mum

Carinci.
Secretarius generalis: « Sua Eccellenza, Mons. Alfonso Carinci, Pa-
lazzo San Callisto, Roma. Patres Sacri Concilii, in congregatione gene-
rali collecti, tibi centum annos hodie auspicato explenti, depromunt vota
gratulationesque, atque Deum precantur ut te adhuc diu sospitem ser-
vet, gratiis et donis caelestibus cumulate ditet ».
[Plausus ].
 CONGREGATIO GENERALIS XV 429

20
Exe.Mus P. D. FRIDERICUS MELENDRO
Archiepiscopus N ganchimensis

Em.mi Praesides, venerabiles Patres ac Fratres carissimi,

Ad pag. 186, n. 69 et 71. De renovatione Officii divini quod attinet
ad psalmos et lectiones recitanda.
Propositio: Proponitur ut in opere revisionis Officii divini multi
psalmi et lectiones Veteris Testamenti substituantur psalmis, canticis
et lectionibus ex novo Testamento desumptis. 1. Propositionis obiec-
tum; 2. Rationes pro innovatione proposita.
1. Propositionis obiectum. Divinum Officium prout nunc recitatur,
maxima ex parte constat e psalterio Davidico et lectionibus Antiqui
Testamenti.
Quoad psalmos attinet, optatur ut saltem dimidia pars psalmorum
substituatur canticis et psalmis Novi Testamenti, servatis canticis diversis
et psalmis principalibus V.eteris Testamenti.
Loco psalmorum supprimendorum, recitari valebunt tum hymni iam
existentes, verbi gratia hymnus S. Thomae in festo Corporis Chri-
sti, etc., tum novi psalmi qui ad imitationem psalmorum Veteris Testa-
menti componendi erunt, in quibus Deo omnipotenti et V.erbo Incar-
nato Iesu Christo laudes canantur, Ecclesiae gesta et historia memoren-
tur, petitiones pro omnibus hominibus fiant, exempli gratia:
Die dominica cultus Sanctissimae Trinitati debitus refulgeat in psal-
mis et lectionibus; professio fidei symboli Athanasiani recitanda, etc.
Feria V doctrina cultus Sanctissimae Eucharistiae.
Die sabbati laudanda Beatissima Virgo Maria, memoranda eius my-
steria, etc.
Ad lectiones Antiqui Testamenti quod attinet, magna ex parte erunt
substituendae lectionibus Novi Testamenti, Evangeliorum scilicet, Epi-
stolarum canonicarum et Apocalypsis. Praeterea oportet ut orationes
saepe dirigantur ad Deum ut Patrem nostrum, iuxta praeceptum Domini
Nostri Iesu Christi, « Pater noster, qui es in caelis ... ».
2. Rationes pro innovatione proposita.
Prima. Antiquum Testamentum ordinatur ad Novum, ad Dominum
Iesum Christum, humanae gentis salvatorem.
Secunda. In recitatione psalmorum et lectionum prout nunc Officium
recitatur, laudes tribuuntur Deo praesertim ut creatori et benefactori,
quod vere dignum est. I tern commemorantur beneficia a Deo facta po-
430 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

pulo suo electo Israel, atque huius populi historia narratur. Hoc etiam
bonum est.
Sed nonne debentur laudes longe maiores Deo ut humani generis
redemptori? Numquid non Deo Patti omnipotenti maxima gloria tribui-
tur per Iesum Christum eius unigenitum Filium? An non ipsi Verba In-
carnato necesse est directe gratias agere, cultum exhibere, supplicationes
praesentare?
Tertia ratio. Sacerdotes per recitationem canticorum, psalmorum et
lectionum Novi Testamenti, quotidie excitabuntur ad maiorem sancti-
tatem, ad maiorem cognitionem, dilectionem, imitationem Domini Na-
stri Iesu Christi, quod etiam in bonum populi £delis redundabit.
Praedicta, si attente perpendantur et meditentur, renovationem pro-
positam in divino Officio recitando postulate videntur, ad maiorem
gloriam divinam, sacerdotum et populi christiani bonum consequendum.
Quoad tempus in Officii divini recitatione impendendum, haec est
mea humilis sententia: tempus nee longius nee brevius £at quam nunc
est.
Ad pag. 188, n. 77: Lingua adhibenda in recitatione Officii divini.
« a) In Officio divino lingua latina clericis servanda est ». Absque
ulla haesitatione huic praecepto adhaereo propter multiplices ac validas
rationes exsistentes et iam nunc hie a Patribus dictas. Propositio enim
mea ad paragraphum 2 refertur.
Paragraphus 2: « b) Monialibus, necnon sodalibus, sive viris non
clericis sive mulieribus, Institutorum statuum perfectionis, in Officio
divino, tam in choro aut in communi quam a solo celebrando, a proprio
Ordinario, annuente Sancta Sede, concedi potest ut lingua vulgari
utantur ».
Proponitur mutatio sic facienda: « Sancta Synodus benigne concedit
ut Moniales, sodales, sive viri non clerici sive mulieres, cuiusvis Con-
gregationis et Instituti statuum perfectionis, in Officio divino recitando
vulgari lingua utantur; dummodo vernaculae divini Officii versiones ab
episcopis fuerint Sanctae Sedi propositae et ab ea approbatae, iuxta
n. 24 ».
Rationes mutationis.
Prima. In oratione vocali mens orantis convenit sequatur, saltem
aliquo modo, ideas quas verba exprimunt. Hoc principium uno vel alio
modo a Sanctis Patribus et auctoribus asceticae christianae docetur.
Secunda. Divinas inspirationes mentis et voluntatis motiones spi-
rituales saepe saepius per intelligentiam verborum aut sententiarum
quae ore proferuntur, Spiritus Sanctus animis orantibus communicat.
Tertia. Linguae vernaculae usus in recitatione Officii divini multum
 CONGREGATIO GENERALIS XV 431

iuvabit ad internam men tis attentionem, devotionem, gustum. Item,

tempus in recitando divino Officio impensum brevius et suavius sen-
tietur.
Quarta. Pius XII, Encyclica Mediator Dei (A.A.S. 39, 1947, 574),
divini Officii recitationem commendans, ait: « Excelsae dignitati eius-
modi Ecclesiae precationis intenta animi nostri pietas respondeat opor-
tet. Ac quandoquidem orantis vox ea repetit carmina, quae Spiritus
Sancti affiatu conscripta sunt, quaeque perfectissimam Dei amplitudinem
declarant atque efferunt, necesse quoque est ut hanc vocem internus no-
stri spiritus motus ita comitetur, ut eosdem sensus illos efficiamus no-
stros, quibus ad caelum erigamur, quibus Sanctam adoremus Trinitatem,
et quibus laudes et grates eidem tribuamus debitas, iuxta illum S. Be-
nedicti (Regula Monachorum) c. 19): " Sic stemus ad psallendum ut
mens nostra concordet voci nostrae ". Non igitur de recitatione tantum
agitur, vel de cantu, qui, quamvis ex musicae artis sacrorumque rituum
normis sit perfectissimus, aures tamen solummodo attingat, sed potis-
simum de ascensu mentis animique nostri ad Deum, ut eidem nosmetip-
sos, omnesque actiones nostras, Iesu Christo coniuncti, penitus addi-
camus ».
. 1
Q umta ...
Praeses: Satis! Fiat repositio Sancti Evangelii.

In textu scripto tradito: 1 Quinta. Officium divinum est locutio ad Deum;

laus Dei; gratiarum actio; petitio decentium a Deo; supplicatio, etc. Iamvero, quis-
nam est homo, qui alium hominem laudet, gratias agat, petitiones manifestet, lo-
cutionibus quas ipse non intelligit? Unde recitatio Officii divini lingua ignota
aliquid quasi antinaturale esse videtur. Nam, laudo Deum meum, et laudes quas
ipsi tribuo ignoro. Petitiones expono et nescio quid peto. Gratias ago pro bene-
:6.ciis quae non cognosco. Conclusio. Praedictae rationes exigere videntur ut Hie-
rarchia Ecclesiae omnibus sive viris sive mulieribus, qui linguam latinam igno-
rent, concedat usum linguae vernaculae in Officii divini recitatione, prout supra
est enuntiatum.

Secretarius generalis: Proxima congregatio generalis erit crastina,

die sabbato, hora nona.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI
10 novembris 1962

28 (II)
 CONGREGATIO GENERALIS XVI
10 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELIC!, secretarius generalis:

Praeest hodiernae congregationi generali em.mus ac rev.mus D. card.
Ernestus Ruffini, arch. Panormitanus.
Loqui petierunt circa cap. IV constitutionis de sacra Liturgia exc.mi
Domini: Jacobus Flores, ep. Barbastrensis in Hispania; Fidelis Garcia,
ep. tit. Sululitanus in Hispania; Caesar Vielmo, vie. ap. Aysenensis
in Chile; rev.mus Dominus Ioannes Prou, abbas Solesmensis, sup.
generalis Congregationi~ Gallicae O.S.B.; exc.mi Domini: Ioseph Reuss,
ep. tit. Sinopenus in Germania; Renatus Ioseph Pierard, ep. Catalaunen-
sis in Gallia; Raphael Garcia de Castro, arch. Granatensis in Hispania;
Michael Gonzi, arch. Melitensis in Malta; Stephanus Leven, ep. aux.
S. Antonii in Statibus Foederatis Americae Septemtrionalis; Gabriel
Garrone, arch. Tolosanus in Gallia; Ioseph Marling, ep. Civitatis Jeffer-
soniensis in Statibus Unitis Americae Septemtrionalis; Aemilius Gua-
no, ep. Liburnensis in Italia; Anicetus Fernandez, sup. generalis O.P.;
Aloisius Carli, ep. Signinus in Italia; Bernardus Yago, arch. Abidja-
nensis in Africa Occidentali; Ioseph Souto, ep. Palentinus in Hispania;
Guillelmus Van Hees, sup. generalis Ordinis Sanctae Cruds; Em-
manuel Larra1n, ep. Talcensis in Chile; Victorius M. Costantini, ep.
Suessanus in Italia; Armandus Fares, arch. Catacensis in Italia; Michael
Doumith, ep. Sarbensis Maronitarum; Stanislaus Lokuang, ep. Taina--
nensis in Sinis; Ioannes Emmanuel Gonzalez Arbelaez, arch. tit. Oxy-
rynchitanus; Hermenegildus Florit, arch. Florentinus in Italia; Ianua-
rius Prata, ep. aux. Pacensis in Bolivia; Leo Olar:io, ep. tit. Laginensis;
Marianus Oscoz, sup. generalis Camaldulensium; Ioseph Kiwanuka,
arch. Rubagaensis in Uganda; Aemilius De Smedt, ep. Brugensis in Bel-
gio; Emmanuel Llopis, ep. Cauriensis in Hispania; Iulianus Adrover,
sup. generalis Clericorum Regularium.

Praeses card. RUFFINI:

Clarissimos Observatores alloqui non solemus, qu1 m nostro Con-
cilio observatores tantum sunt, sed plurimam salutem eis tota cogita-
tione cotidie dicere intendimus.
436 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Praeceptum de plausu in disceptationibus conciliaribus penitus vi-

tando plures exc.mi Patres, maxime qui partem extremam huius sacrae
aulae occupant, fortasse non audierunt. Proinde, elatiore et clariore voce
nunc repeto: Omnes abstineant, perdurantibus disceptationibus, vel di-
sceptationibus absolutis, a plausu manifestando. Rationes quibus id
praeceptum innititur multae sunt. Una sufliciat: si plausus permitte-
rentur, permittendae quoque essent explosiones eorum qui dictis non
assentiuntur. Quod quidem deplorandas factiones crearet. Insuper ob-
secro, ut in disceptationibus ipsis, omnibus Patribus, nemini excepto,
summa pariter reverentia exhibeatur. Atque diligenter cavendum est,
ne obtrectetur quocumque modo iis qui in Sacra Curia Romana variis
ofliciis funguntur. Ipsi enim nihil umquam decernunt suo iudicio vel
sua voluntate, sed semper admirabili fidelitate mandatis Summi Pontificis
obsequentes in cunctis negotiis quae gerunt ab em.mis et exc.mis Do-
minis Vicarii Iesu Christi adiutoribus quasi manu ducuntur.
Nunc incipimus disceptationes. Plus quam 50 petierunt facultatem
loquendi. Rodie contenti erimus si loquentur saltem 30.

1
Exe.Mus P. D. IACOBUS FLORES MARTIN
Episcopus Barbastrensis

Em.mi Principes, venerabiles Fratres,

Postquam verba plurium em.morum cardd. audivimus, speciatim
venerabilis card. Wyszynski, iam /ere nihil mihi restat dicendum, nisi
1
insistere in necessitate Officii divini. V ellem ut adderetur post lin. 21,
pag. 185, haec: « Summi haec precatio habenda est». Nihil enim prae-
stantius divina laude, nihil magis Deo gloriosum, nihil magis necessa-
rium et utile in vita pastorali, praeter celebrationem Eucharistiae, quae
omnibus liturgicis precibus antecellit. Nihil enim in re pastorali, sicut
2
et in aliis rebus spiritualibus, sine Iesu facere possumus. I pse enim
dixit: Oportet semper orare et numquam deficere. 3 Oratio est labor
pastoralis. Ideo Apostoli aiebant: « Non est aequum 4 nos derelinquere
verbum Dei et ministrare mensis; nos vero orationi et verbo Dei instan-
tes erimus ». Et quidem labor pastoralis universalis et socialis requirit
socialem Ecclesiae orationem. Et sacrum Officium divinum quoddam in-
comparabilis pulchritudinis poema efficit, ut ait Romanus Ponti/ex,
cuius ope dignas celebrat Dei laudes hominum familia a Christo Iesu
redempta. Est catholicum Ecclesiae afflatum. 5
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 437

Dolendum sane esset et lacrimis lugendum si nos episcopi, aut sa-

cerdotes nostri, in minore existimatione et valore orationem haberemus
6
et nostram « totam vitam » - sunt etiam verba Romani Pontificis -
« crebra precatione tamquam suavi rore perfundere non curaremus »,
ut in sua humanissima littera pastorali. 1
Exercitum constituimus 260.000 sacerdotum} 130.000 8 religioso-
rum, milia millium et biscentum mille sororum, cuiusvis gentis} cuiusvis
9
ritus} cuiusvis linguae} qui omnes preces ofliciales Ecclesiae in unione
10
cum Christo pro omnibus populis ad Deum admovemus. Si precatio
nostra tamquam clamor sanguinis Iesu, melius clamantis quam Abel,
ad cor Dei pertingeret, quanta mala vitaremus.' 11
S. Joannes a Cruce monet nos: maius bonum pro Ecclesia et ani-
mabus facturos oratione quam actione; et ipse Summus Pontifex no-
ster edixit die 27 mensis februarii plus tribuendum esse actioni interiori
quam exteriori, est enim ineflicax omne opus quod non procedit ex gra-
tia Dei, quae per orationem obtinetur. Quando Petrus servabatur in
carcere, oratio fiebat sine intermissione 12 ab Ecclesia ad Deum pro eo
13
et liberatus est ... Quot in plagis mundi hodie Petrus et Ecclesia in
14
carcere est et in tormentis.' Ergo Oflicium divinum digne, attente ac
devote recitatum tamquam verus, necessarius et obligatorius labor apo-
15
stolicus habendus est ...
Attamen multum laborandum est, et fatigari debemus ex itinere,
16
oves quaerentes perditas, et ... super humeros nostros portare debe-
11
mus. Sed sine oratione et sine unione cum Christo labor noster est
18 19
inanis ... : per totam noctem laborantes nihil cepimus ...
Ad n. 68, pag. 185, credo addendum: 2 ° Cum vero laus Dei et inter-
pellatio pro totius mundi necessitatibus, finis primarius Oflicii divini,
in hoc tendat secundo loco, ut simul sanctificatio diei naturalis sit, cur-
sus horarum ita instauretur, ut « Horis » veritas reddatur.
Attamen cum adamussim in vita pastorali difficile servetur ordo,
maneat obligatio suprema dicendi per diem totum Oflicium.
Hora Matutina indolem nocturnae laudis retineat, horae Laudum
precationis matutinae, horae minores sanctificationis laboris per diem;
Vesperae sint vespertina oratio, et Completorium ultima diei precatio.
I ta vero ordinentur, ut Matutinum sit unius nocturni cum tribus
psalmis, sed cum abundantiore lectione S. Scripturarum, Sanctorum Pa-
trum et de homilia vel de vitis Sanctorum et Martyrum memoriis. Haec
omnia seligantur et recognoscantur ita ut Vere sint nutrimentum animae
sacerdotalis, sicut ceteroquin iam est in multis Officiis. 21 In Laudibus
addantur preces matutinales, quae ex Prima desumi poterunt, et sic
22
Primam supprimere possemus.
438 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Omnino retinendum n. 73 b), ut clerici omnes in maioribus consti-

tuti totum Officium recitare teneantur singulis diebus. Timeo ne horae
quadrantem vel dimidiam horam ab oratione velimus auferre, dum per
23
horas tempus perditur ... in televisione, in ludis, in conversationibus
vanis et inutilibus. Si finis Concilii est, ut saepissime edixit Summus
Pontifex, Ecclesiae renovatio et eius spiritualis splendor ,24 timeo ne
25
Officium nimis minuendo non renovationem sed Ecclesiae sacerdo-
26
tum tepiditatem foveamus. Certe excusationem admittere debemus
pro diebus magni laboris pastoralis, sed retinenda ex se obligatio totius
Officii. Theologia moralis excusationes perpendit et explicat. 21
28
In fine autem adderem, n. 78: Cum Officium divinum sit proprie
Ecclesia orans, maximum opus quo Ecclesia Christi sponsa Deum lau-
dat, et ex hac unione cum Ecclesia et cum Christo haec precatio exau-
diatur pro sua reverentia, cum sit Ecclesiae officialis oratio et clamor
29
in favorem totius mundi necessitatum, magna ... omnium nostrum
responsabilitas in hoc opere perficiendo; cum ab hac oratione tanta
bona pendeant, tot mala vitari debeant, Sacrosanctum Concilium omnes
in Ecclesia orantes monet et obsecrat ut tam digne, attente, ac devote
Officium recitare curent, sive interna sive externa devotione, quantum
30
divina maiestas requirit et Ecclesiae et animarum necessitas exigit ...
Ut autem hoc opus melius et perfectius fiat, servetur Instructio
Sacrae Congregationis de Seminariis, die 2 februarii a. 194 5, qua sta-
tuitur ut Sacri Ephebaei alumni apte instruantur et de spiritu et sensu
Breviarii, de eius structura, de horarum et de hymnorum stylo et signi-
ficatione, de psalmorum excellentia et pia meditatione, de adminiculis
31
quibus asceticus usus et mysticus Breviarii iuvari potest ... Dixi.

In textu scripto tradito: 1 addendum videtur. 2

deest. 3
Ideo ipse
lesus ait: Sine intermissione orate; oportet semper orare et nunquam deficere,
4
quia «qui manet in me et ego in eo hie fert fructum multum ». bonum.
5 6 7 8
deest. deest. paschali nos adhortatur Beatissimus Pontifex. 267.000
9 10 11
sacerdotum, 131.000. deest. et nomine Ecclesiae et populorum. hoc
fieret iuxta dictum Beati Ioannis ab Avila ut nostra precatione, melius quam pre-
catione Moysis et Eliae bella cessarent, finem haberent peccata et scandala, mala
omnia privata et publica, ut animae converterentur et populi. S. Maria Vianney
12
orabat et lacrimas fundebat et populus Ars ad dominum conversus est. deest.
18 14 15 16
ab angelo. deest. Ne cadamus in haeresim actionis. super
17
humeros nostros ad Boni Pastoris ovile reducendas et. et forte insomnes
18
noctes transigentes, attamen. quia sine eo nihil potestis facere: et quando
19 20
non est Iesus, con:fiteri debemus: quia in oratione de:ficimus. dica-
21 22
tur. deest. oratione e. g. Domine Deus omnipotens qui ad principium
23 24
huius diei nos pervenire fecisti etc. utinam nunquam animae. deest.
25 26 27 28
auferendo. ruinam producamus. deest. Pro n. 78, pag. 188,
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 439

29 30
adderem aliqua: proinde. Immo declarat hanc gravissimam moralem
obligationem non impleri si hoc Dei Opus, scienter ac volenter, negligenter fa-
31
ciant. Necesse est, venerabiles Patres, ut Ecclesiam Dei omnino in Christo
aedificemus et renovemus, spiritu et vita Christi.

2
Exe.Mus P. D. FIDELIS GARCIA MARTINEZ
Episcopus tit. Sululitanus

Venerabiles Patres conciliares,

Ad cap. 4 schematis constitutionis de sacra Liturgia, pag. 186, n. 71,
1
sub litt. a), sequentem eiusdem textus redactionem seu emendation em
Sacrosancto Concilio reverenter propono: « Lectiones Sacrae Scriptu-
rae, tam in Officio Divina, quam in Missa, praecipue, immo quam ma-
xime, ex Novo Testamento sumantur ».
Ratio. Audivimus heri ab uno ex em.mis Patribus maximam par-
tem nostri Officii Divini ex Vetere Testamento desumptam esse. lam
vero libri Veteris Testamenti, tum historici, tum ipsi prophetici, immo
etiam aliqui Psalmi, prout in penultima congregatione generali alter
em.mus Pater opportune notate fecit, sive aliquoties ob eorum veri
sensus difficilem intelligentiam, sive generatim « ob veteris oeconomiae
indolem incompletam, praesertim ad mores quad spectat », ut recte ani-
madvertitur in cap. III schematis dogmatici de fontibus revelationis,
pag. 16, linn. 10-12, ad populi nostri christiani, immo ipsorum cleri-
corum, spiritualem aedificationem minus conferre videntur; unde ex
ipsis illa tantummodo sumenda forent quae, vel dogma fundamentale
attingant, ut creationem mundi, existentiam et attributa unius veri
Dei, etc., aut ad futurum spectatumque humani generis Redemptorem
relationem habeant, vel quaedam selecta exempla contineant fidentiae
in Deum, patientiae, puritatis, caritatis in proximum, aliusve specialis
virtutis. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.
440 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3
Exe.Mus P. D. CAESAR VIELMO
Episcopus tit. Ariassensis, vie. ap. Aysenensis

Venerabiles Sacri Concilii Patres et carissimi in Christo Fratres,

His omnibus quae egregie a pluribus aliis Patribus iam dicta sunt,
non nisi haec principia et normas de Breviarii Romani structura Sacra
huic Concilio humillime enuntiare cuperem. Quae vero ad ipsorum prin-
cipiorum minutiorem applicationem spectant, in scriptis exc.mo Do-
mino secretario generali tradam. 1
Breviarium romanum, ut omnium desideriis et conditionibus pro-
spiciatur, triplicis formae esse deberet: monasticum, scilicet, pro mo-
nachis et monialibus; commune, nempe, pro clero saeculari et omnibus
aliis religiosis; pastorate, videlicet pro sacerdotibus saecularibus et re-
gularibus, dum pastorali ministerio arctius implicantur. Hae tres Bre-
viarii romani formae quoad nonnulla elementa discrepant seu sunt
dissimiles, sed quoad multa elementa convenire debent, seu sunt si-
miles.
Peculiaritates trium singularum Breviarii formarum sunt: Brevia-
rium romanum monasticum servare deberet divisionem in octo- partes,
nempe Matutinum, Laudes, Primam et alias tres horas minores, Vespe-
ras, Completorium. Hoc Officium deberet a monachis et monialibus in-
tegre red tari in choro vel extra chorum.
Breviarium romanum commune, secumferens additiones et muta-
tiones quae singulis religiosis institutis propriae sunt, habere deberet
divisionem in octo, aut saltem in septem partes, nempe Matutinum cum
tribus Nocturnis in festis primae et secundae classis et uno tantum trium
psalmorum nocturno in ceteris omnibus diebus, Laudes, tres saltem ho-
ras minores (dempta scilicet fortasse hora quae voca tur Prima), Ves pe-
r as, Completorium. Hoc Officium deberet a clero saeculari et regulari,
in choro vel extra, secundum proprias leges, integre recitari.
Breviarium romanum pastorale, quo (habitualiter quidem de venia
proprii episcopi vel proprii superioris maioris religiosi, per modum ve-
rum actus iuxta probatas theologiae moralis regulas) uti possunt sacer-
dotes omnes, saeculares et regulates, dum pastorali ministerio arctius
implicantur. ·
Breviarium istud pastorale posset duobus modis a supradicto Bre-
viario communi distingui, quatenus vel per aptas rubricas, vel per pa-
rentheses, vel per characterum typographicorum differentiam vel per
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 441

omissionem at relegationem ad peculiarem libellum separatum sed adiec-

tum, indicaret horas aut horarum partes, quae a pastoribus in recita-
tione omitti possunt, de venia semper proprii Ordinarii vel superioris
2
maioris regularis. Ideoque, Breviarium istud pastorale esse posset bre-
vius ob possibilitatem et facultatem abbreviandi singulas horas, secus
3
posset esse brevius ob limitationem obligationis ad quasdam tantum
horas, quatenus praedicti sacerdotes obligarentur tantummodo ad reci-
tationem integri Matutini, Laudum, Vesperarum.
Breviarium autem in sua triplici forma, scilicet sive monastica sive
communi sive pastorali, multo perfectius quam nunc esse deberet, sci-
licet: quoad quorundam hymnorum emendationem, aliorum assumptio-
nem, nonnullorum ablationem; quoad emendationem latinam Psalmo-
rum ac totius Bibliae versionem, Vulgatam scilicet a mendis tantum ex-
purgatam; quoad Psalmorum accuratam selectionem ac distributionem;
quoad ordinatam et per plures annos distributam, amplissimam, sed
selectissimam Bibliae, praesertim Novi Testamenti, copiam; quoad tex-
tum ex documentis Magisterii Ecclesiastici, Sanctorum Patrum et Doc-
torum, orientis et occidentis, accuratam selectionem, copiosiorem adhi-
bitionem, aptam distributionem; quoad lectionum historicarum emenda-
tionem, vel renovationem, vel expunctionem; quoad orationum de tem-
pore aut de sanctis accuratam emendationem, renovationem, aut abla-
tionem; quoad introductionem Symboli Apostolorum in loco congruo
et solemni, verbi gratia, circa finem Laudum, quae est hora resurrectio-
nis Domini; quoad ablationem ex Matutino, Prima, et Completorio, ora-
tionis Dominicae, fere integre sub secreto recitandae, et collocationem
eiusdem orationis Dominicae non in fine horarum minorum, sed in loco
solemniori, verbi gratia, circa finem Vesperarum, quae est solemnissima
inter omnes horas.
Breviarium romanum ergo in unaquaque ex his supradictis tribus
formis, esse deber.et veluti « flos florum », sub respectu hymnologico,
biblico, doctrinali, spirituali, historico, pastorali: uno verbo, omne con-
tinere deberet, quod in illis fontibus excelsius es.t. Tune revera famulos
Dei minime gravabit, sed eorum mentem, cor, et opera perficiet et alet.
Quod Deus faxit! Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
quatenus isti sacerdotes
in Matutino festorum primae et secundae classis, recitare possent vel unum tan-
tum nocturnum quern voluerint, vel tertiam totius matutini partem, e. g. solas
lectiones; in Laudibus et Vesperis recitare possent, respective, tres tantum psal-
mos; Horam quae Prima vocatur, possent omittere; in Tertia, Sexta, Nona, Com-
pletorio possent unum tantum, respective, psalmum recitare; ubique, omittere
possent hymnos et responsoria. Secus Breviarium istud pastorale esse posset.
 442 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Animadversiones additae:
Applicatio ad singulas horas.
1. Officium nocturnum.
a) Quomodo vocandum. Certe eligendum est an hora ista vocanda sit «Ma-
. tutinum » vel « Nocturnum », nam incongruum omnino videtur quod Matutinum
nocturno vel nocturnis constare dicatur: voces enim nox et mane inter se aliqua-
liter pugnant. Unde vel unum ex his duobus vocabulis eligendum, vel novum
confingendum: exempli gratia « Sacra lectio ». Si vero duae voces praecedentes,
scilicet « Matutinum » et « Nocturnum », serventur, dare in rubricis dicendum
esset has duas voces ideo adhuc usurpari quia haec Divini Officii hora vel sero
praecedenti vel nocte vel mane, pro posse, recitari potest aut deberet.
b) De totius Matutini structura generali. Praesertim cum agitur de Matu-
tini structura instauranda aut describenda, prae oculis habenda est superius in-
ducta Breviarii romani unicitas substantialis ac distinctio in tres formas, quae, cla-
ritatis gratia, vocari possent: Breviarium monasticum, Breviarium commune, Bre-
viarium pastorale. Ideoque:
In Breviario monastico, Matutinum semper tribus constare poterit nocturnis,
cum tribus psalmis et totidem lectionibus in unoquoque nocturno, vel alio modo
iuxta monasticam Ordinis Sancti Benedicti traditionem vel ad alios monasticos
Ordines aptationem.
In Breviario communi, Matutinum in sollemnitatibus aliisque primae et se-
cundae classis festis, tribus constare poterit nocturnis, cum tribus psalmis in
quolibet nocturno et una ampliori vel tribus consuetis lectionibus in unoquoque
nocturno; in ceteris omnibus festis et feriis, uno tantum constabit nocturno, cum
tribus selectis psalmis et tribus satis amplis lectionibus ut dicetur infra, suo loco.
In Breviario pastorali, Matutinum in sollemnitatibus aliisque primae et se-
cundae classis festis vel tribus (ut supra) constare poterit nocturnis, facta tamen
potestate sacerdoti unum tantum quern voluerit ex eis recitandi (sicut nunc pro
Defunctorum Officio); vel uno nocturno, sicut in aliis f es tis et feriis inferioribus.
Magis consultum tamen videtur ut sacerdoti, etiam pastorali muneri implicato,
possibilitas detur, cum voluerit (verbi gratia tempore Exercitationum spiritua-
liU:m, vacationum, infirmitatis, devotionis etc.), in festis primae et secundae classis
tres nocturnos recitandi: quod non posset si in Breviario, aut in supplemento ad
Breviarium adiecto, eos non haberet.
c) De Psalterio. Occasione Matutini, animadvertam quaedam de Psalterii
in Breviario adhibitione seu recitatione, quae certe refertur non ad Matutinum
tantum sed etiam ad omnes ceteras Horas. Salvo meliori iudicio, sincere dicam
me non plene intelligere cur qualibet hebdomada, vel bis in mense aut similiter,
debeat in Breviario universum Psalterium recitari, cum iste sacer liber plures
contineat psalmos, qui sub respectu vel doctrinali vel spirituali vel pastorali, non
admodum magni videntur esse momenti. Quod in primis intelligendum videtur de
quibusdam psalmis pure historicis vel qui cum Novi Testamenti spiritu minus
forte congruunt.
Si enim, omnibus fatentibus, in posterum plures omittendi erunt Divinae
Scripturae loci minoris momenti, rationem non video cur ab hac sapienti regula
excipiendi essent psalmi. Breviarium enim, in sua brevitate, ac sub omni respectu,
ftos ftorum sit oportet, ut sacerdotem non gravare valeat sed elevate. Ex hac Matu-
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 443

um necessaria instauratione, necessitas fluit accuratae psalmorum selectionis et

aptioris per totum Officium distributionis.
d) Quoad lectiones in genere: selectio et varietas. Solemnitates, ergo et
etiam omnia festa primae et secundae classis, ob rationes superius dictas, possent
novem lectiones adhuc complecti, plus minusve ut nunc, licet debitis emendatio-
nibus, seu mutationibus in melius, inductis. E contra, festa alia ac feriae, tribus
tantum constare deberent lectionibus, bene selectis ac satis amplis, quarum prima
ex Divinis Scripturis, secunda ex Patribus vel Doctoribus vel Sanctorum historia,
tertia secumferret Evangelii lectionem eiusque commentarium seu homiliam Sancti
Patris vel Doctoris Ecclesiae.
e) Quoad lectiones in specie: de lectionibus biblicis. Duorum vel trium
annorum spatio, tota Antiqui et Novi Testamenti biblia, ordinatim, demptis tan-
tum locis quae sub respectu doctrinali vel pastorali minoris sunt momenti (genea-
logiae, numerorum computationes, proelia quaedam, elementa minus congrua) es-
set legenda.
Cum novus liber incipitur, parvis typis congrue recoli possent certi aut pro-
babilis auctoris nomen, tempus et circumstantiae compositionis, et forte etiam
summa omnino libri lineamenta, cum magis momentosis applicationibus doctrina-
libus et pastoralibus.
Quoad bibliae versionem adhibendam, percuperem ut accurate, sed satis ex-
pedite, paretur nova latina versio, ita tamen confecta ut sincera Sancti Hieronymi
Vulgata ibi tantum emendetur seu mutetur ubi certe vel est erronea vel imper-
fecta: non enim consultum videtur ut versio Vulgata, tanto saeculorum usu com-
probata et super quam tot Ecclesiae opera fundantur, vel e media tollatur vel quad
ab ea recedatur. In ipsa ergo essent peragendae tantummodo tales emendationes
quae comparari possent iis quae vulgo « rammendi » vocantur.
f) Quoad lectiones in stJecie: de lectionibus Patrum et Doctorum. Sicut
singulis festis et feriis lectio Divinae Scripturae assignatur, ita singulis ferlis adsi-
gnari deberet etiam lectio, aequalis amplitudinis ac supra, deprompta ex Patribns
et Doctoribus.
Quoad lectionem patristicam vel doctoralem haec criteria servari possent:
meliores editiones, sub respectu criticae textus, essent adhibendae; electio Patrum
ac Doctorum multo amplianda esset, ita ut assumatur maior Patrum ac Doctorum,
etiam Orientis, numerus; auctorum loci minus apti, attenta nostrorum temporum
mente (numerorum lusus, applicationes biblicae aliquatenus contortae, etc.) essent
removendi aut minime seligendi; saltem cum prima vice in Breviario sanctus qui-
dam Pater aut Doctor aut eorum liber introducitur, eo drciter modo esset proce-
dendum ac pro singulis Bibliae libris supra dictum est. Istae tamen notulae, semel
pro semper, velut in indice, adunari possent in fine Breviarii.
g) Quoad lectiones in specie: de lectionibus historicis Sanctorum. Suppo-
sita necessaria calendarii emendatione, scilicet expunctione multorum festorum
de Sanctis quae momentum pro universo romano ritu habere non videntur, lectio-
nes historicae adhuc servandae accurate erunt revisioni et emendationi subiiciendae
aut noviter omnino conficiendae, ita ut illa tantum elementa serventur quae certa
videntur; quoad vero venerabiles traditiones, circa quas tamen ad solidam certitu-
dinem deveniri non potest, addenda esset dictio « ut traditur », « ut fertur » vel
quid simile.
444 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

h) Quoad lectiones in specie: de homiliis in Evangelium. Sicut singulis

festis diebus et feriis adest lectio Divinae Scripturae, et etiam, ut dictum est,
lectio doctrinalis aut historica, ita pariter quotidie esse deberet tertia lectio de ho-
milia in Evangelium. Etenim qualibet die aut celebratur festum de tempore vel
festum de sanctis, cum Evangelio proprio vel de communi et respectiva homilia;
aut officium fit de feria. Quando autem officium fit de feria, scilicet permultis die-
bus in anno, cur, sicut tempore Quadragesimae, non aderit deinceps et propria
Missa et consequenter propria homilia in Divino Officio? Qua in lectione de homi-
lia seligenda et exhibenda, ea criteria adhiberi possent quae supra, sub numero /),
dicta sunt. Fortasse etiam Evangelium, in quad statim homilia legetur, recitare
posset integre et non tantum quoad priora verba cum formula «et reliqua ». ·
i) De Breviarii valore et efficacia. Hoc modo Breviarium, etiam solo Matu-
tino considerato, es set revera fios fiorum sub respectu doctrinali simul et histo~
rico, spirituali simul ac pastorali; et pietatem foveret atque pastorali ministerio
incrementum praeberet. Nee ut quid incongruum censeri deberet si Breviarium
iterum quatuor parva volumina complecteretur: contineret enim omne quad, peri-
torum iudicio, in Bibliis, Patribus, Doctoribus et hagiographia excelsius est!
2. Officium « diurnum ».
a) Traditio servanda. Laudes, quatuor Horae Minores, Vesperae et Comple-
torium fere totaliter, ut dictum est, manere possent ut nunc, factis tamen necessa-
riis quibusdam emendationibus vel opportunis mutationibus.
b) Progressus faciendus. Inter emendationes certe recensendae sunt emen-
dationes quorumdam hymnorum, qui saeculorum decursu aliquantisper corrupti
fuerunt. Cum unusquisque hymnus saltem prima vice exhibetur, opportune parvis
typis indicabitur auctor certus aut probabilis et etiam compositionis tempus. Quae
omnia intelligenda sunt etiam de hymnis qui ad Matutinum recitantur. Hymni
autem minus apti expurgantur; alii reassumantur.
c) Hypothetica abbreviatio. Si, non obstante Matutini decurtatione, Divi-
num Officium adhuc nimis longum videretur, suggerere quis forte posset quad,
saltem in Breviario pastorali, Laudes et Vesperae ad tres respective psalmos redu-
cantur, Prima supprimatur, aliae vero Horae Minores et Completorium ad unum
dumtaxat psalmum coarctentur. Tune sacerdotes, qui adnituntur ut Divinum O:ffi-
cium competentibus pro posse horis celebrent, simul et valde enutrientur et mi-
nime gravabuntur.
3. Symbolum Apostolorum et «Pater Noster».
a) Symbolum. Incongruum videtur ut Symbolum Apostolorum nullibi am-
plius in Divino Officio recitetur: fortasse collocari posset ad Laudes, quae est
hora resurrectionis Domini, post repetitionem antiphonae ad « Benedictus » et
ante orationem (in choro, elata voce recitandum aut cantandum ab omnibus simul).
b) « Pater Noster ». Fortasse congruum est ut supprimatur usus recitandi
« Pater Noster » partim elata voce et partim secreto. Pariter congruum videtur,
quod omittatur recitatio Orationis Dominicae in Matutino, precibus, Prima et Com-
pletorio, et ei tribuatur locus et forma recitationis vere solemnis, in choro autem
cantu exsequendae. Forte potius quam in fine Horarum minorum, ut dicitur in
constitutione numero septuagesimo secundo, eius recitatio aut decantatio locanda
esset in Vesperis post repetitam antiphonam ad « Magnificat » et ante diei oratio-
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 445

nem. Quidquid sit, Orationi Domini semel locus vere conspicuus, et in choro forma
recitationis solemnis, tribuenda videntur.
Conclusio. Fortasse modus iste Divinum O:fficium universum instaurandi, esset
simul traditionalis et innovationibus prudenter favens.

4
REV.Mus P. D. IOANNES PROV
Superior generalis Congregationis Gallicae O.S.B.

V enerabiles Patres,
In prooemio cap. 4, lin. 26, post verbum « sequuntur » addendum
censeo 1 «de Officio Romano ». Plura etenim quae in subsequentibus ar-
ticulis de structura et elementis Officii statuuntur non valent nisi pro
Officio Romano, minime vero attingunt Officium aliorum rituum lati-
2
norum, verbi gratia, Officium monasticum ...
De art. 69, linn. 16 et 17. Non tantum nomine proprio loquor,
sed etiam votum depromo cum Ordinis Canonicorum Regularium La-
teranensium, tum Abbatum Confoederationis Ordinis Sancti Benedicti,
tum Sacri Ordinis Cisterciensis, tum Ordinis Cisterciensis strictioris ob-
servantiae, et ut opinor, ceterarum Congregationum canonialium et
monasticarum.
Nemini fugit quaestionem Psalterii latini in usu liturgico hodiernis
temporibus in Ecclesia agitatam esse. Aliunde nonnullis necessitas ap-
paret Psalterii unitatem in Liturgia latina restituendi. Ad hanc vero
unitatem instaurandam, ut iam dictum est, 3 non desunt validissima
adiumenta, quibus paulatim apparere valuit optima methodus ad anti-
quos textus Psalterii emendandos insequenda. Arduum opus strenuo
animo aggressi sunt, iubente Summo Pontifice Pio XII, eruditi Profes-
sores Pontificii Instituti Biblici. Postea criticas editiones Psalterii Ro-
mani, Gallicani, et iuxta Hebraeos curaverunt monachi Pontificiae Ab-
batiae S. Hieronymi in Urbe, qui etiam doctum .volumen publici iuris
fecerunt quod inscribitur Richesses et deficiences des anciens Psautiers
latins. Nuperrime tandem prodiit nova recensio Psalterii iuxta votum
Synodi Generalis Abbatum O.S.B. a Patre Weber edita.
Sicut S. Hieronymus in conficiendo Psalterio Gallicano translatio-
nem latinam iam existentem correxit, latinitatem antiquorum retinens,
ita hodie Psalterium Gallicanum emendari debet, ratione habita textus
primigenii, servando omnia ex antiquo Psalterio quae servari possunt
4
cum emendationibus tamen necessariis, quae ... 5 semper in eadem
lingua, experientiam spiritualem christianorum spirante, faciendae sunt.
446 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In casibus in quibus lectio septuaginta-viralis aeque probabilis est

ac lectio massoretica, textus Psalterii Gallicani utpote qui lectionem
traditionalem in Ecclesia praebeat, retinendus est. Omnes enim bene
norunt in sua Liturgia Ecclesiam latinam ab initio secutam esse tradi-
tionem et textum Septuaginta. Emendatio talibus principiis innixa nullo
modo impediret quominus textus intellectui perspicuus et facilis evadat.
Proinde, propono ut ultima periodus art. 69 praesentis schematis,
linn. 16 et 17, sic legatur: « Opus revisionis Psalterii, feliciter inchoa-
tum et laboriose prosecutum, ad finem perducatur, respectu habito chri-
stianae latinitatis, usus liturgici, necnon totius traditionis latinae Ec-
clesiae ».
De alio argumento nunc loquor. Optandum valde est, ut in sacra
Liturgia integrum Psalterium servetur, non exceptis Psalmis sic dictis
imprecatoriis, qui sensu spirituali facilius intelligi possunt: aliter enim,
expungendae essent insuper illae partes sacrae Liturgiae, quae, ex novo
etiam Testamento excerptae, verbi gratia, ex Apocalypsi, eadem quasi
loquela loquuntur, verbi gratia, in Antiphona ad Introitum de Communi
Martyrum « Intret »: « Vindica sanguinem Sanctorum tuorum qui ef-
fusus est ».
De art. 71, par. a), haec notanda sunt. Certe revisio cursus lectio-
num e Scriptura desumptarum necessaria est, et ita facienda, ut suppri-
mantur res lectae minoris momenti, quales sunt, verbi gratia, genealo-
giae; et introducantur partes quorumdam librorum hodie a Breviario
neglectorum, nempe Exodi et aliorum, necnon amplificetur locus Pro-
phetarum. Sed minus placet votum a quibusdam expressum, ut minua-
tur locus Veteris Testamenti in Officii lectionibus. Etenim, supra art. 38,
nobis promittitur pro dierum diversitate maior copia lectionum in
6
Missa, in qua Missa est locus, ab antiqua Romana traditione electus,
ad Novum Testamentum legendum, dum Vetus Testamentum in primo
1
nocturno Officii nocturni fuse legebatur ... Standum ergo mihi videtur
ad id principium, ut nempe semel una eademque ratione cursus lectio-
8
num tum Missalis tum Breviarii Romani harmonice reformetur. Alia
9
quae habebam dicenda, tradam exc.mo secretario generali ... Dixi.

In textu scripto tradito: 1 addatur. 2

vel ambrosianum etc. Art. 68 c),
linn. 8-10, non placet. Cum etenim indoles nocturnae laudis retineri debeat pro
matutino, minime expungantur formulae quae de nocte mentionem faciunt, licet
matutinum recitari valeat etiam extra horas noctis. Unde novus textus ita ponatur:
« Matutinum indolem nocturnae laudis retineat et, si nocturnis horis non dicitur,
in quantum fieri potest, extra chorum etiam, a vespere diei praecedentis usque ad
3 4 5 6
mane diei ipsius recitetur ». deest. deest. tamen. deest.
7
Vide Ordinem Romanum 14 a M. Andrieu publicatum de cursu lectionum
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 447

saec. vn, in quo Epistolae Pauli et Evangelia currunt in Missa, dum libri Veteris
Testamenti currunt in nocturno, a Septuagesima cuiusque anni. Sed Missae feria-
les habebant lectiones proprias pro Fer. IV et VI, aliquando etiam sabbato.
8 9
deest. art. 72 c): non placet quia, ut mihi videtur, recitatio Collectae
diei multum confert ut menti sacerdotis revocetur et praesens teneatur character
specialis temporis liturgici vel festivitatis hac die celebratae. Art. 73, lin. 23,
post c), addatur: « d) Ordinarii possunt suos subiectos, in particularibus adiunc-
tis, dispensate ab obligatione recitandi officium ». Ratio additionis: Haec additio
optanda videtur ad quietem conscientiae quorundam sacerdotum procurandam.
Art. 77 c): lin. 13, post verba « si divinum officium una cum » verbis « fidelibus
laicis » substituantur verba « coetui fidelium laicorum ». Ratio mutationis: ne fa-
cilius et frequentius clerici una cum uno laico tantum hac facultate gaudeant.
Animadversiones additae:
Art. 74, lin. 26-29. Ultima sententia huius articuli non placet et deleatur.
Melius enim esset si solum Officium divinum proprie dictum ut oratio publica
Ecclesiae consideraretur etiam si forsitan a laicis recitaretur. Insuper non videtur
cur ab Ecclesia dignitas specialis concederetur qualicumque parvo Officio, dum
pars Officii divini proprie dicti (e. g. Laudes et Vesperae) dici posset et etiam in
vernaculo, secundum art. 77, b.

5
Exe.Mus P. D. IOSEPH M. REUSS
Episcopus tit. Sinopenus, aux. Moguntinus

Venerabiles Patres,
Liceat mihi proponere quattuor emendationes. 1
Emendatio 1. Schema nobis propositum obligat capitula residen-
tialia recitandi Laudes et Vesperas in choro. Excipiantur, sic propono,
ea capitula, quorum canonici cooperatores episcopi in regimine dioe-
2
cesis sunt.
Argumentum pro hac emendatione. Habentur capitula residentia-
lia, quorum canonici sunt simul tamquam consiliarii episcopales refe-
rentes aut decernentes in ordinariatu .episcopali, .ideoque pro his capi-
tulis talis obligatio chori impossibilis est.
Emendatio 2. I uxta schema, monialibus et sodalibus institutorum
statuum perfectionis, a proprio Ordinario, annuente S. Sede, concedi
potest ut in Officio recitando lingua vernacula utantur. Sed iam nunc
statuendum mihi videtur, ut in recitatione Officii lingua vernacula
3
utantur.
Argumentum pro hac emendatione. Paucis communitatibus exceptis,
istae moniales, necnon isti sodales, linguam latinam ignorant. Ideoque,
si in recitatione Oflicii lingua latina utuntur, multum quidem loquun-
448 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tur, sed nihil intelligunt; tale autem multiloquium christianis alienum

sit (cfr. Mt. 6, 7).
Emendatio 3. Petit ut clerici choro non obligati in Officio divino
recitando generaliter, et non tantum speciali licentia obtenta, lingua
4
vernacula uti possint.
Argumentum pro hac emendatione. Usus linguae vernaculae - et
hoc mihi videtur praecipuum argumentum - , idea necessarius est, quia
nexus inter vitam spiritualem personalem et recitationem Breviarii om-
nino postulari debet. Vita enim spiritualis sine oratione viva personali
impossibilis redditur. Ut autem recitatio Breviarii sit oratio revera per-
sonalis et viva pro sacerdotibus saecularibus in multis, immo permultis
casibus, cognitio etiam profunda linguae latinae non suflicit. Conditiones
enim sacerdotis saecularis Officium recitantis omnino aliae sunt ac mo-
nachi. Monachus choro obligatus et ad hanc formam orationis per tot
annos specialiter educatus in Divina Officio formam vitae suae invenire
potest. Hoc autem non valet pro sacerdote saeculari curae animarum im-
buto. Vitam vere spiritualem media in hoc mundo degere debet. Idea
postulate potest ne Breviarium s1t obstaculum talis vitae spiritualis. Pe-
riculum autem est ne lingua latina ut lingua, qua hodie homines non
tamquam viva lingua utantur, facile inducat sacerdotem ad recitationem
mere schematicam, ut saltem obligationi satisfaciat, quad autem pro
vita spirituali non sufficit. E contrario, autem,5 certum est usum linguae
nativae fovere Breviario tamquam orationi personali.
Emendatio 4 et ultima petit restrictionem obligationis recitandi
totum Officium eo sensu, quem iam exhibuerunt em.mus card. Leger
et aliqui alii Patres, nempe: clerici choro non obligati solummodo obli-
gandi sunt ut saltem Laudes et Vesperas recitent et lectioni Sacrae Scrip-
turae per 20 saltem momenta imbuant.
Liceat mihi argumentis iam allatis aliquem novum respectum ad-
dere. 6 Devota recitatio totius Oflicii sacerdotibus in hodiernis adiunctis
constitutis, excepto tempore vacationum, fere vix possibilis est. Ne quis
dicat fore ut Oflicium diminutum a multis eodem modo, scilicet, cum
minima devotione et fere mechanice, recitetur ! Sunt enim non pauci,
qui revera totum hodiernum Officium devote recitare non possunt,
quamvis hoc desiderent. Tales autem sacerdotes Oflicium brevius et
sacrae Scripturae lectio non tantum ad devotam orationem sed etiam
ad vitam spiritualem profundiorem certe adiuvaret. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

N. 73, pag. 187, lin. 10: Post verba
« capitula residentialia » ponantur verba « iis capitulis exceptis, quorum canonici
3
cooperatores episcopi in regimine dioecesis sunt ». Textus n. 77 b), pag. 188,
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 449

linn. 7-11, sic emendetur: « Moniales necnon sodales, sive viri non clerici, sive
mulieres, Institutorum statuum perfectionis, in Divino Officio, tam in choro aut
4
in communi quam a solo celebrando, lingua vulgari utantur ». N. 77 a),
pag. 188, lin. 6: Pro verbo « clericis » ponatur « communitatibus clericorum choro
obligatis ». Post verba ultima huius lineae, nempe « servanda est » addatur: « Cle-
rici choro non obligati in Officio divino recitando lingua vulgari uti possunt ».
5 6
deest. N. 73 b), pag. 187, lin. 18: Post verbum « tenentur », inseratur
« si commode fieri po test »; lin. 19, post verbum « persolvere » dicatur: « Stricte
autem obligati sunt, ut saltem laudes et vesperas recitent et lectioni S. Scripturae
per viginti saltem momenta imbuant ». Argumentum pro hac emendatione:

6
Exe.Mus P. D. RENATUS IOSEPH PIERARD
Episcopus Catalaunensis

Venerabiles Patres et Fratres,

1
De cursu horarum et obligatione cleri, episcopi multi duo prin-
cipia firmiter tenere volunt. 1) Cum Breviarium sit officium sacerdo-
tale maximi momenti, necesse est characterem obligatorium Officii
divini sacerdotibus nostris certissimum facere. 2) Cum sacerdotes multi
(non omnes) quasi opprimuntur rhythmo vitae hodiernae, allevatio-
nes promovere debemus. Unde, nomine plurium, tria haec humiliter
propono.
1. In art. 68, pag. 167, post lin. 2, ut affirmaretur (sed tamen sine
necessitate absoluta) illa « veritas horarum » in prima alinea articuli,
2
pagina praecedenti, vindicata; .et simul confirmaretur Laudes et Ve-
speras esse praecipuas; pro a) hunc textum propono: « Sunt Laudes
cardo Officii divini ante meridiem, Vesperae cardo Officii divini post
meridiem ».
2. Ad d) hanc emendationem propono: Quoniam Laudes matu-
tino recte dicuntur, Prima supprimitur, quae cum eis fit onus duplex.
Tres aliae Horae minores ad sanctificationem diei utiles, alleviantur,
post Psalmos (vel Psalmum) immediatam conclusionem habentes, ora-
tionem dominicam vel orationem diei. 3
3 et ultimo. In art. 73, pag. 187, lin. 17, par. b), de obligatione
cleri. Legislatoris est quarumdam exceptionum principium ponere, cuius
applicationes practicae episcopo Ordinario crederentur, salva epikeia
in casibus particularibus. Episcopi ergo duplicem facultatem habeant:
primam, determinate conditiones exceptionis, verbi gratia, quando eo-
dem die sacerdos debet duas Missas celebrate, vel pluries praedicare,
vel per duas saltem horas continuas confessiones audire, etc. Secundam
29 (II)
450 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

facultatem: determinate illis sacerdotibus, in servitio Ecclesiae sancti-

ficatis, qualis esset remissio recitationis: sive Horarum minorum, sive
etiam Matutini, pro pondere ministerii explendi. Unde, paragrapho b),
de obligatione cleri, hunc textum addere propono: « Obligationi sa-
cerdotum ad totum Oflicium recitandum quaedam exceptiones ab epi-
scopo dari possunt ». Dixi.

1
In textu scripto tradito: De nn. 68 (cursus horarum) et 73 (obligatio) epi-
2 3
scopi non pauci. deest. deest.

7
Exe.Mus P. D. RAPHAEL GARCIA Y GARCIA DE CASTRO
Archiepiscopus Granatensis

Venerabiles Patres ac dilectissimi Fratres,

Omni qua possim brevitate et perspicuitate, haec pro vestra medi-
tatione dicam circa cap. 4, num. 73, pag. 187 huius schematis Concilii
de sacra Liturgia.
Imprimis, comma «cum infirmitas humanae naturae postulet ut
quid minimum orationis praescribatur » aliqua confusione laborat ita
ut eius sensus duplici modo intelligi possit. Etenim, a) potest interpre-
tari ac si agatur de infirmitate naturae humanae, quae postulat minimum
medicinae, orationis videlicet, b) aut sumi potest ac si agatur de infir-
mitate quae non sustinet pondus magnum orationis. Quidni?
Aliunde, si ad rem quod attinet praefata referantur verba, oportet
sensum theologicum ipsorum accuratius determinate. Estne verum, quod
minimum orationis praescribatur in sacris litteris, in vita Sanctorum, etc.?
Agitur hie tantum de oratione publica, id est, de minimo orationis pu-
blicae seu liturgicae, vel etiam implicite de oratione privata? Quia in
schemate, hinc et inde, nihil aut fere nihil et, quod peius est, quandoque
cum aliqua minimatione, dicitur de necessitate et valore orationis pie-
tatisque privatae.
Si meministis, supra, in cap. 1, n. 8, pag. 162, dicebatur: christia-
num « quandoque » ad orandum in abscondito invitari. Solummodo,
1
ergo, orandum est privatim aliquibus in occasionibus: « quandoque »?
Aut « minimum orationis » tenendum est, quia sic ab infirmitate na-
turae postulatur? Minime, venerabiles Patres! Ad confusiones ergo tol-
lendas in re tam gravi et ad doctrinam christianam sine ambiguitate tuen-
dam, sequentia Patribus humiliter proponenda iuvat.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 451

1. Paragraphus, quam initio n. 7 3 legimus, supprimatur vel saltem

clarius exprimatur.
2. Ne hoc ornatissimum Concilium pietatem privatam et orationes
extraliturgicas parvipendere videatur, addatur in hoc loco, vel alibi
si aptius fuerit, commendatio studiosa pietatis et devotionis, de quibus
aptissime locutus est Pius XII felicis recordationis in Encyclica Media-
tor Dei. Hoc enim docent, ut summatim dicam/ vita Domini nostri
Iesu Christi, exemplum Sanctorum, doctrina Summorum Pontificum
et Doctorum, verba denique Christi apud Lucam ( 18, 1): « Oportet sem-
per orare et non deficere ». Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. deest.

8
Exe.Mus P. D. MICHAEL GONZI
Archiepiscopus Melitensis

Em.mi, exc.mi et rev.mi Patres,

Pauca addenda habeo ad sapientes et practicas disceptationes1 iam a
2 3
pluribus Patribus Conciliaribus lectas circa dispositiones cap. 4 de
Officio Divino. Unica mea animadversio respicit n. 73.
Si Patribus Conciliaribus, cum de Liturgia agitur, visum fuerit non
solum principia generalia tradere, sed etiam normas practicas statuere,
aliquid submittere audeo circa obligationem, pro Capitulis residentiali-
bus, recitandi Divinum Oflicium in choro, de qua in schemate agitur
sub n. 73, commate a).
Iuxta ius commune, haec Capitula tenentur integrum Oflicium cum
Missa conventuali cotidie in choro persolvere. In proposito schemate
haec obligatio reducitur tantum ad« saltem Laudes aut Vesperas ». Haec
reductio, meo iudicio, nimis ampla est. Sine necessitate videtur ad ni-
hilum fere redigere munus ipsum Capitulorum quemadmodum statuitur
in cann. 413 et 414 C.I.C.
Praeterea, ubi viget vetus usus, uti in duabus nostris dioecesibus
Melitensibus, ubi plurimi fideles functiones sacras cordi habent, haec
ampla reductio, sine dubio, admirationem in fidelibus excitaret.
Quare haec propono. Quoad Capitula cathedralia: Capitula cathe-
dralia tenentur cotidie choro interesse ad Laudes, Horas Minores, et
Missam conventualem (lectam); diebus autem Dominicis et festis de
praecepto, etiam ad Vesperas. Quoad Capitula collegiata: Capitula col-
452 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

legiata eodem modo tenentur sicut cathedralia, sed tantum diebus domi-
nicis et festis de praecepto. Experientia ductus ex hoc quod fit in dioe-
cesibus Melitensibus, quod propono facile fieri posse videtur sine ma-
gno incommodo capitularium et eorum munerum, et cum aedificatione
fidelium.
Quodsi pro aliquibus dioecesibus, attentis peculiaribus adiunctis,
hoc difficile, immo impossibile evadet, et Concilium praefert dare nor-
mam unicam, suggero bane alternam propositionem: Ex secunda et tertia
dispositione in commate a) art. 73 ,4 fiat dispositio unica hoc sensu:
« totum Officium aut partem illius, Capitula residentialia, ceteri Ordi-
nes et Congregationes religiosae secundum propria statuta et proprias
Constitutiones, ab Ordinario loci vel a proprio Ordinario approbatas ».
Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: observationes et animadversiones. deest.
3 4
factas de hoc. deest.

9
Exe.Mus P. D. STEPHANUS A. LEVEN
Episcopus tit. Buritanus, aux. S. Antonii

Venerabiles Fratres,
Par. 77, pag. 188, propono additionem paragraphi novae, nempe:
« d) Cuivis Officio divino adstricto a proprio Ordinario concedi potest,
ut Officium divinum in lingua vernacula perficiat ».
Argumentum meum non est contra linguam latinam, nee de igno-
rantia aliquorum, sed solum in praxi pastorali fundatum, ut fiat sacer-
dos operarius inconfusibilis recte tractans verbum veritatis (2 Tim.
3, 16). Ad hoc requiritur continuus et operosus et quotidianus usus
verborum Scripturae Sacrae in lingua vulgari. Per viginti septem annos
praedicationes publicas peregi apud fratres separatos in viis et in plateis
civitatum et oppidorum et oppidulorum in America Septemtrionali et
interrogationibus eorum responsum dedi/ et ex hac praxi didici nihil
corda hominum tangere tamquam ipsissima verba Sacrae Scripturae.
Hoc est verum, non solummodo inter fratres ·separatos sed etiam apud
fideles catholicos.
Verba Scripturae Sacrae gaudent speciali assistentia Spiritus Sancti;
ab ipso Spiritu Sancto inspirata sunt. Omnium praedicatorum experien-
tia est citationem in ipsis verbis Sacrae Scripturae expressionis pulchri-
tudinem, persuasionis virtutem, et convictionis calorem praedicationi
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 453

conferre. Bene S. Paulus dicit, « omnis Scriptura divinitus inspirata uti-

lis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in
iustitia » (2 Tim. 2, 15).
Haec familiaritas cum verbis Sacrae Scripturae non facile acquiritur.
Requiritur quotidiana applicatio et exercitatio quotidiana. Et non fa-
cile transfertur .exercitatio in una lingua ad usum alius linguae.
Cum, ergo, sacerdos ad recitationem quotidianam Breviarii iam te-
netur et ita paginas sacras in manibus iam cotidie volutat, posset ex
eadem lectione, lingua vernacula perfecta, maximum adiutorium haber.e
ad se in re pastorali quam u tili et necessaria proficere; practice, si non
ita discitur usus proficuus Sacrae Scripturae in actione pastorali quoti-
diana, numquam habebitur.
Ita pro omnibus divino Officio adstrictis, praesertim vero pro sacer-
dotibus in praxi pastorali occupatis, censeo valde utilem esse recitatio-
nem divini Officii in lingua vernacula, et hoc propono et a Patribus
Conciliaribus exopto. Finis.

1
In textu scrip to tradito: deest.

10
Exe.Mus P. D. GABRIEL GARRONE
Archiepiscopus Tolosanus

Venerabiles Patres et Fratres)

Nn. 68, 77. In re tanti momenti, liceat mihi, post iam tot et tanta
dicta, quaedam afferre, utinam non superflua.
Quoad Officium divinum a sacerdotibus in ministerio recitandum,
nonnumquam hodie anima episcopi haeret anxia.
Sacrilegium et temerarium episcopo apparet manum apponi aedifi-
cio saeculari, quo tot sacerdotes laudem Deo dederunt, seipsos sanctifi-
cantes, et quod ipse episcopus 1 fideliter et peramanter recitat.
Aliunde, non potest oculos claudere circa difficultates sacerdotum,
quae paulatim conscientiam eorum turbant .et laedunt.
Gaudeo, Patres, quod, ut certum est, plures ex vobis, saltem usque
modo, talem anxietatem nesciant et gratias toto corde ad Deum ago
pro vobis; vos autem, fortunatos nimium, instanter rogo, ut vocem
fratrum audire velitis et in suffragiis vestris mente retinere. Sollicitudo
vestra de Officio servando nostra est; et nobis Officium sacrum est.
Liceat mihi vobis, paucis saltem verbis, ostendere petitionem no-
454 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

stram non ex amore novitatis, nee ex temerario consilio procedere, sed

ex amore ipso traditionis Ecclesiae; nil innovetur nisi quod traditum
est; nihil innovetur nisi quo traditio firmius solidetur quoad intentio-
nem suam profundam; hie est sensus noster, in quaestione hac de Offi-
cio a sacerdotibus recitando; quod per gratiam Dei dare et efficaciter
probare valeam.
Quid tandem aliquando quaerimus? Quae est voluntas Dei, quis
est sensus Ecclesiae, in qua unanimiter convenire in hac re possimus et
cupiamus? De his ... 2 saltem dissentire non possumus: 1) servetur in
veritate a sacerdotibus consecratio diei ad laudem Dei; 2) copiose quo-
tidie sacerdos laudem reddat Deo, aperiens cor suum ad verbum Dei, ut
illud etiam fidelibus cum fiducia et ut oportet tradat; 3) tollantur tamen
haec quae his omnibus necessariis obstare constat, nee necessaria ipsa
sunt.
1. Servetur in veritate a sacerdotibus consecratio diei ad laudem
Dei. 3 Etenim distinctiones temporis necessariae sunt, ut vita integra
hominis in laudem gloriae gratiae Dei referatur. Haec exigentia ex natura
4
humana orta, divinitus demonstratur in distinctione hac hebdomada-
rum et « statione » in die Domini. Nee sine periculo distinctiones in
die amitterentur, cum hodie ipsa divisio hebdomadae in vita hominum
in periculum inducitur.
Servetur igitur haec consecratio in Officio sacerdotum, ne ruptura
etiam fiat inter laudes sacerdotis in ministerio et laudes fratrum quorum
vita in opere Dei consumitur. Sed, servetur « in veritate ». Atqui hodie
deest haec veritas. Quot sunt inter nos ipsos qui unamquamque horam
diei tempore suo recitare possint? Paucissimi! Et ne quid dicam, hoc
5
mihi permittatur, de hoc Concilio ubi per menses et per dimidium cuius-
que diei, horas competentes tranquillo animo ignorare videmur. Hoc
hodiernis affert speciem quamdam « formalitatis. », a qua abhorrent, non
sine fundamento.
2. Copiose quotidie sacerdos laudem reddat Dea, aperiens car suum
6
ad verbum Dei, ut illud fidelibus tradat. Ad hunc fontem venit sacer-
dos ut impleatur Spiritu Dei; ad hunc nisi veniat nee laudem Deo, quae
ex Deo est, offerre potest, nee hominibus verbum Dei in fidelitate et
caritate tradere. Atqui qualis hodie in Officio habetur, lectio Sacrae
Scripturae estne talis ut tale 7 munus impleat? Qui sunt etiam inter
nos qui in Officio ipso, quoad Scripturas, invenire possint materiam suf-
ficientem gloriae Dei et nutrimentum legitimum animae? Quaeritur ad
hoc aliud tempus in decursu diei. Desideratur in lectionibus Breviarii
haec copiosa mensa Verbi Dei ex Veteri et Novo Testamento, cum sub-
stantiali commentario Patrum, sub luce Spiritus psalmis invocati.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 455

3. Tollantur, tandem, haec quae his omnibus necessariis obstare con-

8
stat, nee necessaria ipsa sun!. Quamvis dolendum, negari nefas esset,
in statu praesenti rerum, latinam linguam pro multis et etiam optimis
sacerdotibus, quidquid sit sive de causa rei, sive de spe legitima et neces-
sario conamine, pro multis et etiam optimis sacerdotibus obstare quin
Officium facile et pacifice et fructuose dicant ad laudem Dei. Alii oboe-
diunt et dolent; alii, proh dolor! recedunt vel ad versionem pro arbi-
9
trio non tuta conscientia recurrunt. Nonne Pius XII viam aperuit, cum
10
ad iuvandos sacerdotes et claritatem faciendam in lectione, venerabi-
lem omnino et inviolatam a saeculis versionem psalmorum tangere ausus
est?
Brevi igitur et salvo meliore iudicio et meliore expressione, haec
opportune addenda dicerem in schemate nostro:
Sub n. 68, loco a) et d): « Officium constet tribus essentialiter ho-
ris, scilicet hora ad initium diei (nempe Laudes), hora ad Vesperas, et
hora ad medium diei (quae possit ad libitum dividi pro pietate sacerdo-
tis et possibilitate ipsius, ut nunc est in breviario 11 ) ».
Loco c): « Constet etiam Officium lectione copiosa et continua ex
Veteri et Novo Testamento, una cum commentario substantiali Patrum,
cum laudibus ex Psalmis » (Et inveniatur verbum novum pro hac lec-
tione: « Matutinum », pro monachis tantum valet; sacerdotibus autem
nulli determinato temporis momenta nectitur).
Sub n. 77: « Fiat lectio Scripturae et Patrum lingua vulgari... De
Psalmis, quaestio remittatur, sive quoad principia, sive quoad modum,
ad Conferentias episcopales ».
Ad has conclusiones, venerabiles Patres, non sine timore et tremore,
et anxietate nimia, deveni; sed nedum haec ut rerum novarum cupidus
attulerim, testis est mihi Deus, me praecise et admodum ut aemulatorem
paternarum traditionum, locutum esse. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

tribus. 3
deest. 4
deest. 5
deest.
6 7 8 9 10 11
deest. hoc. deest. deest. deest. fit.

11
Exe.Mus P. D. IOSEPH MARLING
E piscopus Civitatis Jeff ersoniensis

V enerabiles Fratres,
Aliquo modo iam dicta sunt omnia quae proponere volo, etiam quod
olim putavi mei ipsius fuisse. Cum inutile sit in repetitionem incidere,
456 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

satis est dicere me approbate enixe, plene et sincere, argumenta iam allata
pro recitatione privata breviarii in lingua vernacula. Quam permissio-
nem, mihi quoque persuasum est, sacerdotes per universum orbem, et
non paucos episcopos pergrate salutaturos esse, et non tamquam signum
laxitudinis, sed potius ut stimulum pietatis et devotionis. Omnia quae
in specie propono ad secretarium generalem dentur. Dixi.

Textus scripto traditus:

Mihi videtur n. 77 mutandus esse ita ut permittatur recitatio Divini Oflicii
in lingua vernacula sacerdotibus qui non tenentur illud recitare in choro vel in
communi, quando Breviarium privata recitatione absolvunt. Hae sunt rationes:
1. Argumenta allata ad linguam latinam conservandam in Missae celebra-
tione, quae ego quidem revereor, in hoc casu non tenent. Hie enim lingua latina
non necessaria videtur ad e:fformandum vinculum unitatis, nee, si illa absit, ti-
menda est confusio vel admiratio populi.
2. Re quidem vera novum Psalterium recitationem Breviarii in latino sermone
faciliorem reddit, et ad intelligendum magis accommodatam, sed manet diflicultas.
Preces enim fundere est cum Deo colloqui et conversari. Sed quis aflirmet collo-
quium seu conversationem tam familiarem et intimam esse posse cum in extero
sermone peragitur, quam in proprio? Hie prae oculis habendum, ut arbitror, inter
maxima problemata quae hoc Sacrosanctum Concilium aggredere debet, illud esse
quod ad penuriam sacerdotum ubique terrarum attinet. Saepe saepius iis qui in
clericalem institutionem candidatis impertiendam incumbunt, hoc magnae admi-
rationi est, quod Deus plurimos ad sacerdotium vocat, qui paucioribus talentis
fruuntur. Ut suflicientes sacerdotes necessitatibus localibus adsint, et simul aliae
regiones adiuvari possint, ubi penuria cleri revera gravis, imo acuta est, amovere
debemus quot diflicultates possibile sit, tam ante quam post sacerdotalem Ordina-
tionem, a via illorum qui vocantur et tamen non multis dotibus exornati sunt.
Quae dicta intelligantur, quaeso, non tamquam si normam vel regulam studiorum
in deterius mutare velim, sed ut agnitio facti indubitanter explorati, et ut practicus
accessus, ut ita dicam, ad hodiernam rerum conditionem, quae tam realis quam
vere gravis est.
3. Facilius profecto quis in spiritu latinarum precum S. Missae plene ingredi
potest, quam Divini Oflicii. In Missa enim preces, maxima quidem ex parte, quoti-
die eaedem sunt. Adde quod semper Missae celebratio quadam speciali circum-
fusa est pietate, quae animi considerationem et attentionem multum adiuvat. Aliter
vero in recitatione Breviarii res se habet. Commendata propositio iuxta quam
amplior latiorque ordo Psalmorum in Breviario introducendus esset, etiam maioris
erit momenti si Divinum Oflicium lingua vernacula recitari poterit.
4. Multo magis sacerdotes iniicient etiam in laicorum animos aestimationem
Divini Oflicii et Psalmorum, quod vere optandum est, si haec £ent intimior pars
in orandi consuetudine ipsorum sacerdotum, per familiarem nempe cognitionem,
in sermone quern ipsi perfecte intelligunt.
Mihi persuasum est sacerdotes per universum orbem pergrate salutaturos esse
permissionem recitandi Breviarium in vernacula lingua, non tamquam laxitudinis
signum, sed potius ut stimulum pietatis et devotionis.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 457

In n. 77 b), loco sententiae « a proprio Ordinario, annuente Sancta Sede, con-

cedi potest », dicendum est simpliciter « conceditur ». Secus Moniales religiosas
domos habentes in variis dioecesibus, interdum tenerentur linguam latinam adhi-
bere, interdum vero linguam vernaculam.

12
Exe.Mus P. D. AEMILIUS GUANO
E pisco pus Liburnensis

Venerabiles et dilectissimi Patres et Fratres,

1
Vellem ante omnia proponere quoad hoc caput ut dentur normae
generales, quin nimium in particularia descendatur (quod, meo iudicio,
valet pro toto schemate, immo pro omnibus schematibus huic sanctae
Synodo propositis).
Quoad prooemium. Aliquae notae Officii divini, meo iudicio, cordi
2
habendae sunt et in evidentiam ponendae.
1. Per Officium divinum maxime exprimitur amor sponsae Eccle-
3
siae erga Sponsum et Patrem.
2. Officium divinum est, ex sese, oratio communitaria et publica,
non privata precatio sacerdotis vel religiosi, etiam quando qui ad hoc
munus deputati sunt non in choro Officium divinum recitant. Proinde,
etiam in recitatione, quam privatam dicunt, formulae quae notam com-
munitariam et publicam sapiunt non reiiciendae sunt. Est insuper Offi-
4
cium divinum oratio Ecclesiae ad quam omnibus Christi fldelibus adi-
tus patere debet (cf. Vesperas dominicales; hebdomadam maiorem, Offi-
5
cium mortuorum, sed non haec solummodo ).
3. Centrum divini Officii, sicut et totius Liturgiae, est Sanctum
Sacrificium Corporis et Sanguinis Christi.
4. Officium divinum, in connexione cum Sacrificio Eucharistico, per
horas diei et noctis, per hebdomadam, per annum, ita disponitur ut
totum tempus per Deum sanctificari significetur,. totum Deo offeratur.
5. Non excluditur ab Officio divino, prout in Ecclesiae traditione
constitutum est, aspectus quern formativum et asceticum seu pastoralem
dicunt sive quoad clericos recitantes, 6 sive quoad populum Dei. Hie
aspectus, in lectionibus praesertim nocturnorum imprimis apparet, dein
in precationibus quibus dum Deus laudatur et invocatur, mens caelesti
pabulo nutritur, necnon in disciplina ipsa Officii divini. Clerici et reli-
giosi invitantur ut ad suam sanctificationem, post Sacrificium et Sacra-
menta, primo loco hoc Officio divino utantur, quod Ecclesia eis con-
credidit. Christifideles, autem, magis magisque in cognitionem et praxim
458 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

divini Officii, quantum fieri potest, introducantur, praesertim in quibus-

dam solemnioribus circumstantiis anni liturgici vel vitae christianae, ut
et ipsi magis magisque orationi Sponsae Christi et populi Dei uniantur
ac pabulo Verbi Dei nutriantur. Ad hunc finem attingendum aptae for-
mae adaptationis inveniantur et accommodentur.
Ad n. 69. Meo iudicio, praeferenda est conservatio totius psalterii,
inclusis psalmis sic dictis imprecatoriis, per unam hebdomadam, ut sem-
7
per magis sacerdotes, religiosi, Ecclesia precatione Veteris Testamenti
et ipsius Christi imbuantur ... 8
Quoad longitudinem vel brevitatem divini Officii, attendendum sane
est necessitatibus pastoralibus; altera vero ex parte, impressio omnino
non detur quod debitum orationis officialis Ecdesiae minoris momenti
sit pro sacerdotibus, quibus orationi et ministerio verbi instandum est.
Si reapse proportionatae rationes pastorales adsint, sacerdotibus lici-
tum sit unam vel aliam vel etiam plures partes Officii divini omittere,
quin Officium divinum ipsum brevietur pro omnibus et praesertim pro
familiis religiosis, orationi particulariter deputatis. Hodiernae vitae ne-
cessitates, de quibus pag. 186, lin. 1, quam maxime exigunt Ecclesiae
orationem.
Opus revisionis psalterii quam citius ad finem perducatur, ita ut
una definitiva versio habeatur. In hac revisione ratio habeatur criterio-
rum quae sequuntur:
1. Fidelitas ad textum originalem, non tantum per litteralem trans-
positionem verborum, sed praesertim per fidelitatem, quantum fieri po-
test, ad modos et spiritum linguae hebraicae.
2. Necessitas claritatis, ita tamen ut non praesumatur totaliter cla-
rum reddere quod, in natura rerum aut linguae, quamdam obscuritatem
habet.
3. Usus Ecclesiae, praesertim in Patribus et in Liturgia.
4. Non qualiscumque latinitas adhibeatur, sed ratio habeatur lati-
nitatis specifice christianae, quae saeculis nr-v efformata est, quaeque
suum influxum in saecula posteriora exercuit, et in venerabili Vulgata
versione exprimitur.
In fine, proponere vellem, ut post expletum Concilium, Romanae Con-
gregationes vel auctoritates competentes, studeant, auditis episcopis,
9
modis et formulis talibus ut numquam, quantum fieri potest, in eccle-
10
siis cathedralibus, circa episcopum, oratio officialis Ecclesiae desit ...
Gratias.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

Lin. 7 et ss. proponerem hunc textum:
« Ecclesia autem, sacerdotio mirabili in suo Capite insignita, et divinam ipsius
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 459

m1ss10nem in terris pergens, " pro hominibus constituitur in iis quae sunt ad
Deum ", ut, cum Patre loquendo, Deum sine intermissione laudet et pro totius
mundi salute interpellet. Quod praestantissimum munus Ecclesia absolvit, non
solum per celebrationem Eucharistiae, sed per totam Liturgiam, praesertim autem
per mirabile illud laudis canticum, in Officio Divino exstans: quod canticum per
christifideles ipsos, una cum sacerdotibus Divinum Officium orantes, Deo exhibetur,
vel eorum nomine cum a sacerdotibus aliisque fiat, in hanc rem ipsius Ecclesiae in-
stituto delegatis. Omnes proinde qui hoc munere fungunt tum summum Sponsae
Christi amorem et honorem participant, tum gravem Ecclesiae obligationem, quia
unusquisque in Officio Divino orando ante thronum Dei stat nomine Ecclesiae ».
3 4 5 6 7 8
deest. deest. etc. et religiosos. magis magisque. Aliunde
ad brevitatem quod attinet, non multa minuta per diem recuperantur, si psalterium
9 10
per duas hebdomadas distribuatur. deest. Ad n. 73, quaero: etiam in
solemnioribus festis ad hoc reduceretur obligatio moralis? Non esset insuper saltem
commentationis verbum addendum ut aliquid amplius fiat quam Laudes et Vespe-
ras recitare? Ad n. 74, lin. 38: in modum Divini Officii, non solum quoad ipsius
structuram, sed praesertim quoad spiritum anni liturgici. Ad n. 68 propono omis-
sionem verborum: « cum Sanctificatio ... divini ».

13
REV.Mus P. D. ANICETUS FERNANDEZ
Magister generalis 0. P.

Venerabiles Patres,
Pauca dicam quae, licet ab aliis iam indicata, mihi videntur aliquid
1
novum addere.
I. In hora quae Matutinum vocatur, plerumque, scilicet cum tres
tantum lectiones recitantur, tres quoque psalmos satis esse duco; ita
vero, ut, psalmorum numero diminuto, aequivaleat lectionum textus
magis amplus redactus. Cui quattuor rationes congruunt:
a) Hoc modo, quin divinum Officium longius efficiatur, quotan-
nis legi possunt fere totum Novum Testamentum, principaliores et uti-
liores Veteris Testamenti paginae, necnon plurima itemque pulcherrima
Sanctorum Patrum ac Doctorum testimonia selecta. Scire vel recolere
doctrinam ac sententias ex huiusmodi lectionibus haustas, utilius et ef-
£cacius esse puto, quam novem psalmos recitare, ad pietatem ferventius
fovendam et solidius alendam, tum ·pro individui sancti£catione, tum
2
pro pastorali ministerio. Multa ita simplici modo conciliantur.
b) Trinus psalmorum numerus toti psalterio persolvendo mi-
nime obstat si, uti bene in n. 69 dicitur, universum psalterium in plu-
res hebdomadas recitandum distribuitur. I taque, alia quoque pulchra
460 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

cantica et hymni addi possunt, et ita evitare repetitionem, quae animos

taedere et mentes solet dissipate.
c) Praeterea, omnes liturgiae historiae cultores concordi senten-
tia esse videntur de divino Officio quod antiquitus, saltem pro ecclesiis
non monasticis, paucioribus psalmis et longioribus lectionibus consta-
bat. Procedente tempore, ubique monachorum psalmodia praevaluit,
sed lectionum textus paulatim imminutus fuit et minus efficax evasit.
d) Sine dubio, cetera Officia, tribus nocturnis praedita, praecipue
quae antiqua traditione et textus pulchritudine et pietatis et doctrinae
plenitudine ditantur, conservanda sunt, immo et instauranda, si opus
sit, ut nota sexta dicit.
II et III omitto. 3
4
IV. Quae n. 68 dicuntur ... , forsan melius dicerentur hoc modo:
« Cum Matutinum nocturna precatio sit, eademque permanere debeat,
valde commendandum est, ut nocturno tempore vel nocti sat proximo
recitetur, licet qualibet diurna hora valide dicatur ».
V. Desiderandum est ut in breviario et etiam in tota Liturgia, me-
lius partes Sacrae Scripturae legendae seligantur, omittendo aliquas
quae temporibus hodiernis minus propriae videntur et eligendo alias
quae essent utiliores. Cunctae Testamenti utriusque paginae inspiratae
sunt, et cunctae verbum Dei nobis proferunt, et cunctae nobis veritatem
divinam docent; sed compertum enim habemus non omnibus eamdem
inesse vim ad pietatem nutriendam. Unde mirum non est si aliae prae
aliis seligantur. Haec accurata selectio partium Sacrae Scripturae in di-
vino Officio et etiam in aliis partibus Liturgiae urgentiorem habet ne-
cessitatem, si divinum Officium pro monialibus et aliis vernacula lingua
recitandum concedatur, ut docetur n. 70. Ponenda exempla non iudico
necessarium, omnibus sunt nota.
Et mihi valde placet ut divini Officii recitatio in lingua vulgari mo-
nialibus et aliis similibus concedatur. Concedatur et non imponatur, quia
5
probabilius multi conventus praeferent illud dicere lingua latina. Mi-
nime vero concedatur sacerdotibus qui omnes debent linguam latinam
cognoscere, saltem ut quae in breviario continentur generaliter intelli-
gant et ament, se adiuvando, si opus sit, de aliqua versione in lingua
propria. Quidam rigor in hac re cum sacerdotibus est maior caritas quam
nimia indulgentia, quia ex illo rigore maiora bona pro ipsis et pro ani-
mabus eis commissis evenient quam ex nimia indulgentia.
VI. Etiam valde placent quae in nota 5 referuntur de indole com-
munitaria breviarii et mihi videtur ut in textu schematis sunt inserenda,
nam breviarium est supplicatio officialis Ecclesiae et nomine Ecclesiae
recitanda et ideo semper retinere debet spiritum communitarium, etiam
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 461

cum privatim recitatur. Qui spiritus communitarius temporibus hodier-

nis magis est commendandus.
VII. Circa n. 73, in lin. 7, post verbum «celebrate» addantur se-
quentia verba: « nisi propter rationabiles causas superior iudicet in alio
oratorio esse quandoque celebrandum ».
6
Ratio: Quia quandoque in ecclesia fi.unt labores vel alia ministeria
pastoralia, vel etiam quia in quibusdam diebus aestivis vel hiemalibus,
vel propter alias causas, recitatio in ecclesia evadit difficilis et onerosa,
et aliis in locis commodius et devotius recitari potest.
In lin. 12 eiusdem n. 73, haec addantur: « ita tamen ut tantum sint
obligatae sub gravi communitates quae saltem octo religiosos choro obli-
gates habeant, et dummodo ex istis sint saltem quattuor actu legitime
non impediti. Aliae communitates sint etiam obligatae ad recitationem
divini Officii in communi, sed ad tenorem constitutionum ».
1
Ratio: Quia in parvis domibus difficile evadit onus adimplendi re-
citationem choralem divini Officii et nimias anxietates specialiter supe-
rioribus affert. Namque saepe difficile est scire quando religiosi sunt actu
legitime impediti. Ante Codicem Iuris Canonici, saltem in Ordine Prae-
dicatorum, erat obligatio recitationis choralis Officii divini tantum in
conventibus prioralibus, qui saltem octo sacerdotes debebant habere.
Aliae domus erant obligatae ad recitationem in communi, sed tantum vi
constitutionum.
VIII. Praeterea episcopis et superioribus concedatur amplior fa-
cultas dispensandi suis subditis ab obligatione privatae recitationis di-
vini Officii. I ta multae difficultates solvi possunt, quin habitualiter de-
8
terminatis die bus dispensentur, et quin sit necessaria maior abbreviatio.
Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Ad explicanda vel con:firmanda quae de Divino Officio

2
in schemate proponuntrir, nn. praesertim 69, 70, 71, pauca dicam. deest.
3
II. Allam quaestionem (non autem thesim), dignam quae consideretur, proponere
audeo: utrum melius sit psalmos, eos sane qui imprecationes late efferunt ideoque
imprecatorii appellantur, e Divino Officio expungere. ·Tribus rationibus fulciri
quaestio haec videtur:
Prima: Absque dubio eiusmodi psalmi, utpote inspirati, verbum Dei sunt sicut
et reliqui, ac nullum errorem continent: ideoque recitari possunt secundum rectam
interpretationem suam. Eorum tamen expressiones nimis imperfectam Veteris Testa-
menti revelationem significant et nimis imperfectam illius aetatis moralitatem sa-
piunt. Unde mirum non est, eos minus aptos videri ad spirituales et excelsos effectus
exprimendos, quos plenior Novi Testamenti revelatio magis puros magisque subli-
mes promovet et exigit: praesertim quoad mandatum amoris, quod Dominus Iesus
ipse novum vocavit, et quod revera totius christianae religionis essentia proclamatur.
Exempli gratia, quosdam psalmorum versiculos cito: Ps. 68: « Obscurentur oculi
462 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

eorum (idest inimicorum) ne videant, et dorsum eorum semper incurva. Fiat habi-
tatio eorum deserta, et in tabernaculis eorum non sit qui inhabitet. Appone iniqui-
tatem super iniquitatem eorum, et non intrent in iustitiam tuam. Deleantur de libro
viventium, et cum iustis non scribantur ».
Ps. 108: « Constitue super eum (scilicet inimicum) peccatorem, et diabolus
stet a dextris eius. Cum iudicatur exeat condemnatus, et oratio eius fiat in pecca-
tum. Fiant dies eius pauci, et episcopatum eius accipiat alter. Fiant :6.lii eius orphani,
et uxor eius vidua. Fiant nati eius in interitum: in generatione una deleatur nomen
eius ».
Ps. 136: « Beatus qui tenebit, et allidet parvulos tuos ad petram ».
Certo psalmista, Deo inspirante, loquitur eiusque verba recte intelligenda sunt:
quae tamen expressiones ad aliud, ut ita dicam, Revelationis « tempus » sat imper-
fectum attinent, quod Evangelii plenitudine superatum fuit, maxime si animadverti-
mus ad novum caritatis praeceptum.
Gradatim ac partialiter, pro diversis temporibus, revelatio ad homines facta
est et tantum Christi praedicatione completa. Quare huiusmodi psalmi, prius reve-
lationis tempus omnino patefacientes, diebus nostris minus apti sunt ad sublimes
caritatis e:ffectus excitandos et exprimendos.
ltaque nulla quaestio est, cum nee esse possit, de eorum psalmorum inspira-
tione aut de eorum utilitate in Divino Officio persolvendo; magis tamen inquiren-
dum est, utrum pro illis alii magis apti psalmi substituantur.
Secunda. Nonnullas locutiones in Liturgia omittere aut mutare, eadem suadente
causa, novum non est, sed pluries factum. Ita in Liturgia maioris Hebdomadae, iuxta
recentes rubricas, expuncta fuit locutio: «pro perfidis Iudaeis », et in oratione
« Ut famulos » quae aliquibus nationibus recitatur, verba « inimicos contere », etc.,
in alia pulcherrima mutata sunt, quae melius cum Evangelii natura et hodierna
psychologia consonet.
III. Quae de revisendo psalterio dicuntur, placent, sed loco verborum «re-
spectu habitu latinitatis et usus liturgici », ponatur: « respectu habito latinitatis
christianorum primaevae et usus liturgici ».
4
videntur esse contradictoria; nam si matutinum regere debet indolem nocturnae
5 6
laudis, aptari nequit ut qualibet diei hora recitari valeat. deest. Unde
paragraphus sic maneret: « a) Communitates choro obligatae tenentur ad Officium
Divinum quotidie in choro celebrare, nisi propter rationabiles causas superior
7
iudicet in alio oratorio quandoque esse celebrandum ». Ratio est sequens: Pa-
ragraphus enim sic remanebit: « totum Officium aut partem illius, ceteri Ordines
et congregationes religiosae, secundum proprias constitutiones, ita tamen ut sint
obligatae sub gravi communitates quae saltem octo religiosos choro obligatos ha-
beant et dummodo ex istis sinr saltem quatuor actu legitime non impediti. Aliae
communitates sint etiam ad recitationem in communi ad tenorem constitutionum
8
obligatae ». Ratio est sequens: deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 463

14
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CARLI
Episco,pus Signinus

Venerabiles Patres Conciliares,

1
1. ... Toto corde adhaereo sententiae quae vult ut rev1s10 psalte-
rii, de qua in art. 69, fiat non solum iuxta hebraicam veritatem sed
etiam ratione habita latinitatis christianae: latinitatis, inquam, illius
quae elaborata et in Ecclesiae usum inducta fuit ab antiquioribus latinis
christianis scriptoribus, ea de causa ut Romanorum sermo accommodare-
2
tur ad novae religionis ideas ac necessitates. Propono, insuper, ut dare
statuatur in schemate christianam latinitatem adhibendam esse etiam
in aliis textibus latinis liturgicis sive recognoscendis sive ex novo con-
ficiendis.
2. Ad art. 7 3, pag. 18 7. Quamquam censeo non in hoc schemate
de sacra Liturgia, sed potius in schematibus de disciplina cleri et de
religiosis, agendum fuisse de obligatione iuridica et morali Divini OfE.-
cii recitandi, iis tamen suffragium do qui iure meritoque Patres Conci-
liares obsecrati sunt ne concederent imminutionem temporis orationi
ofE.ciali Ecclesiae destinati, admissa quidem rationabili mutatione in
structura breviarii. Suprema enim exigentia pastoralis ea est, ni fallor,
ut sacerdos sit vere pastor, intus et in cute, sollicitus de animarum sa-
lute, paratus, si sit opus, ad vitam ipsam pro ovibus profundendam.
Quaero igitur num id obtineri possit minuendo tempus orationis publi-
cae an potius augendo; activismum exaggeratum iamdiu Ecclesia repro-
bavit; nos episcopi morali officio adstringimur impediendi quominus
sacerdotes nostri ita exterioribus occupationibus obruantur, ut tempus
3
orandi sufficiens, sufE.ciens dico, relate ad hodiernas spirituales neces-
sitates et pericula invenire non possint; quod si ita fieret, cum S. Ber-
nardo, occupationes illas « maledictas » vocare deberemus, ab eisque
sacerdotes nostros retrahere. Non solvitur magnum apostolatus proble-
ma, subtrahendo a recitatione breviarii quindecim vel viginti minuta.
Ceterum mirum et £ere scandalosum appareret christifidelibus, quos
semper nos ad orandum urgemus, audire Patres Conciliares tempus ora-
tionis sacerdotibus minuisse. Certissime non hunc fructum a Concilio
exspectant!
3. Ad art. 77, in pag. 188. Minime adstipulor illis qui vellent bre-
4
viarium in sermone vulgari ... sacerdotibus concedere qui aegre latinam
5
linguam intelligunt. « Veniunt a scholis publicis - dicunt - ubi
464 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sermo latinus non colitur ». Respondeo: numquid, in illis scholis publi-

ds, christiana philosophia et sacra theologia traditur? Minime. Et ta-
men nemo episcopus, ut opinor, eos ad sacerdotium admittit nisi prius
in philosophia et theologia excolantur per aliquot saltem annos. Igitur
a pari, simul discant et sermonem latinum, saltem christianam latini-
tatem, quae fadlior est quam classica; secus, illi sacerdotes, non solum
aegre intelligent breviarium, sed quad peius est, ne missale quidem,
intelligere poterunt.
Ceterum, nonne videmus ut hodie laid, etiam adulti, ratione sive
suae culturae augendae, sive laboris inveniendi, unam vel alteram lin-
guam exteram addiscant? Ergo, quad laid fadunt, humanis considera-
tionibus ducti, fadant et clerici, ut ingentes thesauros Ecclesiae latinae
in suo ipsissimo fonte haurire valeant. Quad si dentur casus omnino
speciales, recurrat episcopus ad Sanctam Sedem, vel suis facultatibus uta-
tur, si quas habeat aut habiturus sit; sed de hac re, nihil Concilium gene-
raliter statuat. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Quaedam quae mihi dicenda occurrerant, iam he-
sterna die ab aliis praeoccupata sunt; ideo votum meum scriptum senetario gene-
2 3
rali trado. Quae sequuntur vero in aula nota facere desidero: deest. in-
4 5
quam. illis. inquiunt.
Animadversiones additae:
Ad n. 69. In schemate de sacra Liturgia saepe sermo fit de recognitione textuum
liturgicorum; ad Psalterium autem quod attinet (n. 69), recognitio proponitur,
quae respectum habeat « latinitatis et usus Hturgici », attamen ibi minime decla-
ratur de quonam latinitatis genere agatur, utrum scilicet de latinitate classica,
quam vocant, an de latinitate christiana. Quae latinitas christiana uti hodie com-
1

muniter appellatur etiam in documentis pontificiis (cf. « Ordinationes » ad const.

« Veterum sapientia » exsequendam), illud genus latinitatis complectitur a philo-
logis lingua specialis nuncupatum quod elaboratum et in Ecclesiae usum inductum
fuit ab antiquioribus latinis christianis scriptoribus hac de causa, ut nempe Ro-
manorum sermo accommodaretur ad novae religionis necessitates. Haec latinitas
christiana Medio Aevo viguit eiusque perfectissima specimina in antiquis texti-
bus liturgicis inveniuntur. Eius usus in recognitione librorum liturgicorum ob has
rationes commendatur:
1. Maxima est praestantia huius latinitatis christianae, quae sive ob termino-
logiam doctrinae christianae respondentem, sive ob styli simplicitatem cum nobili-
tate coniunctam, sive ob spiritum pietatis qua penitus imbuitur, mirum in modum
christiani cultus exigentiis aptatur.
2. Incongruum videretur si, dum haec latinitas apud doctos viros magis magis-
que in honore est, catholica Ecclesia eamdem negligeret, eo vel magis quod post
recentiores investigationes ac tot philologica instrumenta hodie nobis praesto est
amplissima materiae copia, adeo ut textus liturgici ad pristinam christianae latini-
tatis pulchritudinem restitui possint.
Quae dicta sunt, maxime valent cum agitur de Psalterio, cuius recognitionis
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 465

opus schema peropportune commendat ut ad finem perducatur (cf. n. 69). Qua

in re hae normae sequendae esse videntur:
1. Ratio habeatur Hebraicae veritatis et perspicuitatis textus.
2. Quantum fieri potest, servetur textus Vulgatae, quae semper in usu fuit
Ecclesiae et eius dictionibus universa ecclesiasticorum scriptorum opera perfusa
sunt.
3. Emendationes fiant vocibus et dictionibus a latinitate christiana desumptis,
ita ut nova recensio eumdem stylum et colorem prae se ferat.
4. Ratio habeatur egregiorum inceptorum, quae hac in re hucusque inita sunt,
praesertim vero Novae recensionis Psalterii secundum Vulgatam) quae iam parata
est a Patribus. Benedictinis.
Quamobrem haec propono:
1. Statuatur ut semper latinitas christiana adhibeatur in textibus latinis litur-
gicis sive recognoscendis sive ex novo conficiendis.
2. Statim procedatur ad recognitionem Psalterii latini, instituta virorum docto-
rum commissione, qui compertas habeant quaestiones de latinitate christiana et,
si opus fuerit, auxiliatricem operam etiam laicorum hominum hac in re peritorum
advocate possint.
In n. 73, pag. 187, quasdam vobis propono animadversiones.
1. Dubitare liceat num in schemate de S. Liturgia sit idoneus locus agendi
de obligatione, profecto iuridica et murali, Officii Divini recitandi, cum potius
id pertineat schematibus apparandis de disciplina cleri et, respective, de Reli-
giosis.
2. Minime placent, unde auferenda censeo, verba introductoria huius articuli,
nempe «Cum infirmitas humanae naturae postulet ut quid minimum orationis
praescribatur ». Mira profecto affirmatio principii, quae mihi vix componi posse
videtur cum instantibus adhortationibus ad orationem ex parte D. N. I. C., Apo-
stolorum, Patrum et asceticorum scriptorum Ecclesiae! Sacerdotes et religiosi li-
bere amplectuntur statum, cuius intima medulla constituitur spiritu et exercitio
orationis; ergo possunt, immo debent, obligari ad orandum nomine Ecclesiae, non
quidem ea mensura quam infirmitas humanae naturae postulet, sed potius ea men-
sura quam Ecclesia, spiritu Christi ducta, necessariam censeat ad gloriam Dei et
animarum bonum.
3. Quidam optare videntur ut Concilium minuat temporis spatium destina-
tum ad Divinum Officium recitandum, idque ob assertas rationes pastorales. Qui-
bus omnino repugnandum existimo ob sequentes causas:
a) Suprema exigentia pastoralis ea est, ni fallor, ut sacerdos sit vere pastor,
intus et in cute, sollicitus de animarum salute, paratus, si ·opus sit, ad vitam ipsam
pro ovibus profundendam. Quaero igitur num id obtineri possit minuendo tempus
orationis publicae, an potius augendo! Activismum exaggeratum iam diu Ecclesia
reprobavit. Nos episcopi morali officio adstringimur ne sacerdotes nostri ita occu-
pationibus exterioribus obruantur, ut tempus orandi sufficiens - sufficiens dico,
attentis necessitatibus et periculis nostrorum temporum dimetiendum - non
habeant. Quod si ita fieret, cum S. Bernardo occupationes illas « maledictas »
vocare deberemus, et sacerdotibus prohibere ! ,
b) Finis non ultimus huius Oecumenici Concilii est renovatio spiritualis
nostra et nostri cleri. Magis supernaturaliter est nobis cogitandum, operandum,
vivendum: anima cuiuscumque apostolatus est oratio. Nonne esset scandalum pro

30 (II)
466 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

christifidelibus, qui semper a nobis urgentur ad orationem, audire Patres Concilia-

tes egisse de minuendo tempore orationis cui Sacerdotes incumbere teneantur?
c) Numquid solvetur magnum apostolatus problema subtrahendo a reci-
tatione Breviarii quindecim vel viginta minuta? Minime: immo, nedum aliquid
incrementi, non parum damni patietur! Ceterum nonne videmus ut, inter sacerdotes
nostros, zelantissimus quisque ingeniosissimus sit in inveniendo tempore non solum
pro precibus imperatis vel ab Ecclesia commendatis, sed etiam pro precibus su-
pererogatoriis, v. gr. pro quotidiana recitatione trium integrarum partium Rosarii
Marialis?
Maneat ergo, Patres, quaeso, ut nunc est spatium temporis destinatum Divino
Officio recitando. Quoad structuram, e contra, plaudo immutationibus propositis
a schemate, eum in finem ut Breviarium magis fiat scripturisticum, patristicum,
asceticum, varium ideoque duke. Forsan abs re non erit duas species Breviarii
conficere: unam pro monachis aliisque ex instituto deputatis ad laudes Dei sollem-
niter concinendas, aliam pro clericis in curam animarum incumbentibus. In hac
altera Breviarii specie - integro manente, ut dixi, temporis spatio pro recita-
tione - ea omnia auferantur (v. gr. versiculos, responsoria etc.) quae vitam et
consuetudines monasticas et chorales sapiunt. Item opportunum erit ut auctori-
tative determinetur quaenam pars futuri Breviarii emendati materiam gravem
constituat: idque ad auferenda scrupula et laxitudines.
4. Propositum est ut concedatur usus Breviarii in lingua vernacula etiam illis
sacerdotibus qui aegre linguam latinam intelligant. Utrum tales de facto habeantur
sacerdotes vix credi potest. Si de facto habeantur, nonnisi casus rari et extraordi-
narii praesumendi sunt. Iamvero de hac re rara et extraordinaria, profecto mira et
nonnihil piarum aurium offensiva, ne Concilium loquatur!
In singulis casibus, sicut fit pro caecutientibus, recurrat ad S. Sedem vel uta-
tur episcopus facultatibus suis, si quas habeat in praesens vel in futurum habi-
turus sit.
Pag. 187, lin. 2: addatur post « seu Pater noster » «et Ave Maria». Seclis
Breviarium saepissime fieret omnino expers recordationis erga Matrem Dei, quod
ad pietatem sacerdotalem minime confert !

15
Exe.Mus P. D. BERNARDUS YAGO
Archiepiscopus Abidjanensis

V enerabiles Fratres,
Postquam
/
em.mi Patres cardd. Frings et Leger optime locuti sunt,
neque pro breviarii horarum minore numero, neque pro linguae verna-
cularis usu, necessarium esse censemus amplius argumentandi. Pauca
tamen dico,1 primo de matutino, deinde de reliquis horis.
1. Attentive lectori schematis de sacra Liturgia, huius schematis
auctores videntur di:fficultates invenisse cum matutino locum dare volue-
runt, propter indolem nocturnam huius horae; si ergo matutinum in
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 467

vita hodierna tempus aptum non habet, quare haec hora totis viribus
2
defenditur? Nonne tollenda, aut melius mutanda est, ita ut huius loco,
instaurentur lectiones curate selectae, et satis continuae, e Sacra Scrip-
tura et Sanctis Patribus sumptae, sine psalmis nee hymno? Hoc lectio-
nis oflicium obligatorium sit, et locui:n habeat lectionis sic dictae spiri-
tualis, in qua multi sacerdotes cibum spiritualem hodie quaerunt post-
quam a matutinis horis, fere numquam intellectis, se quam primum li-
beraverunt.
2. Loquar de reliquis horis. Laudes et vesperae, necnon completo-
rium retineantur, sed unica hora minor suflicit ad sanctificationem meri-
diei. Si enim addantur oratio mentalis, missa, rosarium marianum, ora-
tio ad Sanctum Sacramentum, nemo non videt orationem a vita sacer-
dotis non tolli. Hoc votum autem non dico ut tempus orationis brevie-
tur, sed ut sacerdotes tempus habeant melius orandi, non iam brevia-
rium quasi currendo legentes neque torquentes conscientiam suam ob
obligationem nimis onerosam. Scimus omnes orationem non esse in mul-
tiplicatis verbis, et, nisi longe a sacerdotibus nostris vivimus, confiteri
debemus, multos dioecesanos presbyteros oflicium divinum legere hora
meditationis quotidianae, hora p:i;ecationis ante Sacratissimum Sacra-
mentum, in singulis et totis liturgicis functionibus quibus adsunt. Vi-
dimus etiam, cum liceat in hac aula cum libertate et sine dolo loqui, vi-
dimus etiam,3 hie in hoc augusto conventu episcopos nonnullos brevia-
rium legentes dum Sanctam Missam celebramus. Nonne iudicatis huius-
modi consuetudines in vitam spiritualem presbyterorum nostrorum per-
niciosas esse? Nonne oflicii nostri remedium quaerere?
Quare loco textus in schemate propositi, pag. 186, linn. 8 ad 12,
sequentia propono, non solum in nomine meo, sed nomine multorum
episcoporum Africae, praesertim omnium episcoporum Africae Occi-
4
dentalis: « 1) Hora quae matutinum vocatur, ita aptetur ut oflicium
lectionum fiat, e Sacra Scriptura aut e sanctis Patribus diligenter selec-
tarum et satis continuarum, qualibet hora diei recitandarum, sive in
textu originali, sive in versione, in lingua vern.acula ab episcopalibus
Conferentiis approbata. 2) Una hora minor ita instruatur, ut tempore
competenti recitari possit ad meridiem sanctificandum ».
Venerabiles Patres, haec vota, quaeso, benigni audite, pro vita spi-
5
rituali sacerdotum nostrorum, pro quoque vita spirituali nostra. Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto dato: dicam. eius. deest. nomine magis
5
quam 200 episcoporum Africae. deest.
468 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

16
Exe.Mus P. D. IOSEPH SOUTO VIZOSO
E pisco pus Palentinus

Em.mi Praesides, venerabiles Patres,

Liceat mihi quasdam animadversiones proponere circa capitis IV
prooemium et nn. 73, 76, 77 schematis de sacra Liturgia.
1. Circa prooemium. Recte videtur ad personas Deo sacratas, etiam
non sacerdotio initiatas, fieri extensio illius summi honoris Sponsae
Christi, quern participant dum OfE.cium persolvunt communitarie ex
proprii instituti constitutione et ex personali consecratione Dei famu-
latui, ut, scilicet, non solum in beneficium totius Ecclesiae, sed etiam
• • • • • 1
mag1s mmusve m ems nom1ne orent ...
Quoad moniales speciatim, historice constat eas OfE.cium divinum
sumpsisse a monasteriis virorum, in quibus OfE.cium ortum habuit,
ante extensionem ad clerum universum, quando pauci erant adhuc mo-
nachi sacerdotio initiati. Tamque vero communitates virorum quam mo-
nialium conventus OfE.cium laudis perennis velut organa Ecclesiae per-
solvere consueverunt, caelitibus spiritibus coniuncti, ad Deum laudan-
dum, ad gratias ipsi reddendas nomine totius Ecclesiae, ad iustitiam di-
vinam placandam, et ad impetrandas Dei misericordias et gratias per
Christum Dominum nostrum «in aedificationem Corporis Christi».
2. Ad n. 73, de obligatione Officii divini.
Attenta magna efE.cacitate OfE.cii divini, ex una parte, et ex alia
lugenda nostrae humanitatis fragilitate, expedit ut disciplina actualis ser-
vetur circa gravem obligationem recitandi integre horas canoriicas, ita ut
grave peccatum committat qui, sine causa excusante, etiam unam horam
minorem omitteret; iste est enim sensus can. 135 et communis morali-
starum doctrina.
Non sunt timendae defectiones ex parte sacerdotum qui magis labo-
rare tenentur in pastorali servitio, sed ex parte eorum qui, forte oblec-
tamentis mundanis nimioque studio externae activitatis ... 2 in ten ti, par-
vipendunt orationem et vitam spiritualem propriam et in Officio divino
recitando fastidientes, ipsum ad horam postremam differunt, quando
3
corpus quietem exposcit et somno magis obruitur.
Itaque revideatur OfE.cium cum opportunis abbreviationibus et faci-
litatibus; sed retineatur conceptus canonicus et moralis de obligatione
gravi singulas horas red tandi.
Et foveatur in neosacerdotibus clara conscientia excellentiae di-
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 469

vini Officii in quo - ah Pius XII, in Encyclica Menti Nostrae - , « Chri-

stus orat pro nobis ut sacerdos noster, orat in nobis ut caput nostrum,
iuxta verba S. Augustini; proindeque sumus veluti vox Christi et vox
Ecclesiae dum laudamus Deum et pro fratribus deprecamur, consociati
angelis et beatis in choro caelesti aeternaliter laudes divinas concinen-
tibus >>.
3. Ad n. 76, de tempore recitandi Officium.
Optandum videtur, ut in schemate constet facultas anticipandi Ma-
tutinum etiamque Laudes, propter meliorem Officii distributionem. Al-
lata ratio ad differendas Laudes, nempe quia est oratio matutina, saltem
extra monasteria magis apparet in Prima, in qua habentur peculiares
orationes sive consecrationis operum novi diei, sive postulationes di-
vinorum auxiliorum supernaeque benedictionis super nos et super actus
et eventus diei incepti. Eadem ratione, haec facultas anticipandi Laudes
4
etiam expedite videtur Capitulis Cathedralibus concedenda, ut plura
desiderant.
4. Denique, ad n. 77, de lingua adhibenda.
Sub littera b) apte proponitur possibilitas concedendi licentiam mo-
nialibus aliisque non clericis, ad divinum Officium obligatis, ut ipsum
persolvant lingua vulgari, ope versionis legitime approbatae. Quod qui-
dem valde opportunum apparet; sic enim intelligentes sensum verbo-
rum, magis fovetur mentis attentio et cordis affectus in recitando vel
cantando, eaque ratione finis obtinebitur de interna animi devotione, quae
in n. 78 commendatur. ·
Hoc vero respondet sensui et verbis Sanctissimi Pii XII in Ency-
clica Menti Nostrae, quando scripsit: « non agitur solum de recitatione
formularum, vel de cantis, etc.; sed potiore ratione de ascensu mentis
animique nostri ad Deum, ut cum beatis spiritibus laudes eidem con-
cinentibus copulemur ». Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Namque Sanctissimi Patris Pii XII, in enc. Media-
tor Dei sunt verba in prooemio posita, nempe: « munus laudandi Deum et pro
singulis interpellandi a sacerdotibus aliisque fiat in hanc rem ipsius Ecclesiae insti-
tuto delegatis ». Et in can. 134 C.I.C. non solum sacerdotibus, sed « omnibus cle-
ricis in maioribus constitutis » onus imponitur recitandi quotidie et integre horas
2 3 4
canonicas. - haeresis actionis - . deest. deest.
470 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

17
REV.Mus P. D. VILLELMUS VAN HEES
Magister generalis O.S.Cr.

Em.mi et exc.mi et rev.mi Patres,

Canonicorum Regularium cuidam Ordini adhaerens, qui a Capitulo
Cathedrali Leodiensi originem duxit, hisce humiliter vobis mentem
necnon observationes meas super cap. IV de divino Officio proponere
1
intendo ...
Quoad substantiam capiti huic libenter aggredior. Attamen, im-
pressioni me subtrahere non valeo, quod, dum in cap. II «De Sacro-
sancto Mysterio Eucharistiae » per concelebrationis institutionem ac vi-
vidae totius cleri ac populi participationis promotionem, moderante ipso
episcopo, ad socialis characteris Sacrae Missae restaurationem tenditur,
in hoc quarto capite illa socialis tendentia ad minimum aliquod restrin-
gitur dum agitur de divino Officio, quippe quod est Coenae propitiato-
riae quasi corona circumdans necnon illius fructuum gustatio intima.
Quemadmodum in Missae celebratione, prout fit in ritu romano,
socialis character magnopere obliteratum est, ita non minus in illo di-
vine Officio, cui, eheu! nomen Breviarii accidit. Nihilominus huic pre-
candi rationi orationis socialis nomen verissime convenire illico patet,
non solum ex sanctae Mattis Ecclesiae ordinatione, sed non minus ex
tota illius forma atque structura. Circumstantia, exhibens quod ad
normam novissimarum rubricarum « Dominus vobiscum » in privata
recitatione omittitur, huic facto minime derogat. Divinum Officium to-
tius Ecclesiae orationem constituit, tam clericorum quam laicorum, prout
ex ipsa origine liquet.
Exinde propositum I sic se habet: N. 73 addatur: «in seminariis
dioecesanis tam professores quam alumni diebus dominicis ac festivis
ad divini Officii recitationem in choro obligentur ». Ratio est: futuri sa-
cerdotes OfE.cium divinum addiscant tamquam orationem socialem, prius-
quam ad praxim recitationis privatae obligentur.
2
Propositum II omitto.
Propositum III. Si concelebrationem, de qua in cap. II, a Sacro-
sancta Synodo assumi contingeret, optandum foret, ut huic concelebra-
tioni obligatio connecteretur, illi quamdam divini Officii partem prae-
mittendi, prout nunc pro Missa conventuali praescribitur et communi-
ter a clero, obsequiis confratris defuncti adstante observatur. Quaprop-
ter n. 73, lin. 12 addatur: « saltem unam horam canonicam sacerdotum
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 471

conventus concelebraturus ante Missae celebrationem ». Ratio est: com-

munem sacram functionem communis praeparatio ut praecedat decet.
3
Propositum IV omitto.
Propositum V. Datis diflicultatibus quoad privatam Breviarii recita-
4
tionem ex ipso cumulo laboris profluentibus, nihilominus attenta con-
sideratio interni huius rationis precandi valoris tam pro Ecclesia quam
pro sacerdotis propria vita spirituali valde suadenda est. At cum quan-
doque cumulus exercitiorum spiritualium sacerdoti absque ipsius culpa
internum mentis dilemma creare queat, proponitur ut inter nn. 7 3 et 7 4
haec inserantur: « Sacerdotes cleri dioecesani et missionarii qui per
semihoram orationi mentali vacant eo die a recitatione horae, quae Ma-
tutinum vocatur, eximuntur ».
Ratio est: Breviarium, utpote privata Oflicii divini recitatio, ex duo-
bus elementis coalescit, quae sunt « sacrificium laudis », quod maxime
per psalmos exprimitur et « lectio divina » ex Sacra Scriptura et Sancto-
rum Patrum operibus deprompta, quae quotidianam orantis exhortatio-
nem atque nutrimentum spirituale constituit. Hoc alterum dementum
tantum per meditationem substitui posse patet, maxime cum huius me-
ditationis materia ex Matutini lectionibus apte sumi potest, quod sane
accommodatiorem textuum discretionem perficiendam esse suadet.
5
Propositum VI. Cum cumulus exercitiorum spiritualium maxime ...
ortu diei etiam religiosis choro obligatis, sed simul curae animarum vel
instructioni iuventutis addictis, non raro obstaculum quoddam creare
queat, proponitur ut post n. 7 4 inseratur: « Sacerdotes regulares, qui
Missae conventuali, servatis rubricis, actuose assistunt, eodem die a
praecepto iuris communis (can. 595, par. 2) quoad meditationem pri-
vatam eximuntur ».
Ratio est: religiosis choro obligatis cultus divinus et maxime Missa
conventualis totius vitae spiritualis fons ac cardo est, cui sese attenta ac
vivida mente prorumpens anima in unione cum Ecclesia sancta intime
Deo coniungitur et divinae gratiae rore aspersa ctescit in Christo de die
in diem. Attamen, si exercitia spiritualia nimie cumulantur, divini Of-
6
ficii nimis rapide persolvi periculum generatur. Ita tandem magnum
huius communis Ecclesiae orationis commodum obfuscari posse non est
dubium; nee obliviscatur religiosos plerumque ad quotidianam lectio-
nem spiritualem obligari, quam meditationi apte consubstitui 7 posse
omnes norunt.
8
Propositum VII omitto.
Tandem attente consideretur, quod dum plurimi religiosi in Officio
9
persolvendo proprium ritum et Officium observant, alii tamen quam-
472 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

plurimi ritum romanum sequuntur; ita omnis romani ritus modificatio,

etiam ad illos spectare oblivisci non debet. Dixi.

1
In textu scripto tradito: (quibus, ni fallor, canonici quamplurimum consen-
2
tiunt). Propositum II. Definitum sub n. 73, lin. 13 quoad formam evidenter
desumptum est a can. 610 par. 3, ubi recensentur « religiones sive virorum sive
mulierum, quibus est chori obligatio ». In redactione n. 73 tamen subiecto sub-
stituuntur « omnes autem illarum communitatum clerici », ita ut « conversi »
(lin. 14) non iam viri ac mulieres sed solos fratres conversos indicat. Exstant ta-
1

men pari iure sorores conversae. Quapropter lin. 13 potius dicatur: « omnes autem
illarum communitatum sive virorum sive mulierum sollemniter professi vel in or-
3
dinibus maioribus constituti, exceptis conversis etc. ». Propositum IV. Ad
n. 76. Tam canonicis regularibus quam aliarum religionum mixtarum sodalibus
qui praeter chori obligationem labori apostolico incumbunt, saepius impossibile
videtur Divinum OfE.cium persolvere tempore « quod proxime accedat ad tempus
verum uniuscuiusque horae canonicae ». Exinde necessitas patet maioris libertatis
concedendae quoad Horarum per diem distributionem. Quapropter addatur quod
sequitur: « Si ex nimio laboris apostolici cumulo hie temporis ordo difE.culter
observari queat, tam choro addicti quam privatim recitantes ad minus Divini Of-
4
ficii ordinem servent, reservato tamen Completorio ad finem diei ». isto.
5 6 7 8
in. persolvendi. substitui. Propositum VII. Ut falsa conscien-
tiae formatio in eis, qui tam laudabiliter apostolatui incumbunt vitetur, necessa-
rium videtur ut omnes Ordinarii (immo superiores minores) facultatem adipi-
scant dispensandi, ubi necesse in divini officii recitatione. Quapropter inter nn. 76
et 77 haec addantur: « Ordinarius tam dioecesanus quam regularis potestatem
habet dispensandi cum subditis suis, quominus in determinatis casibus apostolatus
gratia solvantur, sive partim, sive totaliter, ab onere privatim recitandi breviarium,
9
cum facultate huic oneri aliud exercitium substituendi ». deest. -

18
Exe.Mus P. D. VICTORIUS M. COSTANTINI
Episcopus Suessanus

V enerabiles Patres,
Quaedam quae iam prius paravi dicenda, iam dicta sunt praesertim
ab em.mis cardd. Wyszynski et Godfrey. Pauca ergo animadvertenda
remanent.
1. In revisione Psalterii illae tantum mutationes fiant, puto, 1 quae
necessariae sunt vel ad intelligentiam textus seu versiculorum quorundam
vel ad mendas alicuius momenti auferendas. Hine minimae mutationes,
quae synonyma tantum verba inducunt, ne fiant; sed servetur traditio-
nalis et antiquus textus, ne entia sine necessitate multiplicentur, ne
difficile sit Patrum citationes invenire qui traditionali textu usi sunt.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 473

2
2. Non inferantur demum mutationes in canticis Novi Testamenti,
quae cantica clara sunt, facilis intelligentiae sunt, et etiam a fidelibus
fere ubique cognoscuntur.
3. In folio 186, ad n. 71 littera b). Valde commendanda videntur
quae de lectionibus a Patribus desumendis dicuntur, ne apostolica traditio
(cuius Patres testes sunt) paulatim in oblivionem de facto ponatur, dum
3 4
tantummodo videtur de Sacra Scriptura laudabilis cura haberi.
Ad litteram c). Laudabilis propositio reddendi passiones Sanctorum
in Breviario ad historicam fidem; at tali expleta conditione, propono
ut restituantur in Breviario tertiae lectiones historicae, quae nuper
ablatae sunt pro illis sanctis qui, sine propria culpa, tantum ritu sim-
plici potiebantur. Nunc commemorantur et nihil de his amplius scitur
5
vel scietur. Brevissima lectio historica, prouti ante erat et prout etiam
hodie manet pro ceteris sanctis (qui prius ritu semiduplici pollebant),
confert ad culturam, ad pietatem, ad monotoniam vitandam, ad praedi-
cationes faciendas, quae omnia actionem pastoralem certe adiuvant.
4. Pro monialibus} sororibus} et fratribus laicis} etc. qui Missam ce-
lebrare non debent} certissime lingua vernacula sit .pro divino Officio in
6
facultate eorum posse uti. Pro clericis} vero} videtur quad servanda sit
recitatio divini OfE.cii lingua latina. Rodie, sicut immediatus meus ora-
tor dixit/ omnes homines curant plures linguas scire ob negotiationis
causam} et ad culturam augendam. Quidam vero, qui omnia iuxta tern~
8

porum exigentias renovate volunt, contra modum agendi omnium ho-

9
minum, tantum clerum volunt eximere relate ad linguam latinam. Si
fuerunt difE.cultates, et hoc revera scio ex experientia quod in quibus-
dam nationibus sunt ob bellicas rationes, erunt difE.cultates tempora-
neae quibus multis modis, praesertim per dispensationes singulares,
subveniri potest. Legant insuper sacerdotes Patrum commentaria in
Psalmos. Ipsi iidem meditationes super Psalmos interdum instituant,
tune valde devote et fructuose etiam latine orabunt. Ne videamur, ve-
nerabiles Fratres, nos laborare complexu novitatis, ita ut nihil factum
sit in hoc Concilio si omnia non renovantur; e. contra, videamus quae
revera renovanda sunt, ita ut maneamus semper fideles in traditione
ecclesiastica, praesertim ne obliviscamur quae Sanctissimus Dominus
Papa Ioannes XXIII de latina lingua in Veterum Sapientia nuper edixit.
Quia si lingua latina tollitur a divine Officio, si tollitur a parte
Missae, quaerimus quid maneret de lingu,a latina? Quae tamen multum
iuvat in Ecclesia. Utique, non necesse est ut omnes sciant loqui linguam
latinam. Esset optimum sed saltem multum attinet quod sciant omnes
saltem intelligere linguam latinam, quia saltem Missam debent celebrate.
474 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Proinde, si aufertur, nihil maneret. Proinde ... (alia utique non respi-
ciunt hoc caput), proinde gratias. Dixi.

4
In textu scripto tradito: 1 deest. 2
deest. 3
deest. habetur. Hie
5 6
sane agendi modus periculis expers non est. scitur. Pro clericis (non
vero pro Monialibus, Sororibus, et Fratribus laicis, qui Missam celebrare non
7 8
debent) servetur. deest. ad commercium seu negotiationes faciendas.
9
servare in linguae latinae ignorantia. [Reliqua desunt in textu scrip to tradito].

Praeses card. RUFFINI:

Em.mi, exc.mi, rev.mi Patres,

Velitis animum advertere ad id quod nunc profero. Cum iam nihil
novi de cap. IV dici possit, consilium praesidentiae, peculiari facultate
a Summa Pontifice sibi concessa utens, disceptationibus de eodem cap. IV
finem imponendum proponit. Itaque, qui propositioni consilii nostri
annuunt, faveant consensionem suam surgendo manifestare, ut dare
appareat utrum sint plerique Patrum Conciliarium qui hoc sentiunt.
Propterea surgant qui consentiunt.
[I ntervallum J.
Videntur nobis fere omnes consentire nostrae propositioni. Prop-
terea, secundum Patrum Conciliarium sententiam, de cap. IV iam di-
sputatio concluditur. Et aperitur disceptatio de capitibus V, VI, VII,
VIII, quae simul consideranda sunt.

Secretarius generalis:
Incipit igitur disceptatio de capitibus quae sequuntur: cap. V: de
anno liturgico; cap. VI: de sacra supellectile; cap. VII, de musica
sacra; cap. VIII et ultimo: de arte sacra.
Loqui postulaverunt de his capitibus: em.mus ac rev.mus D. card.
Franciscus Spellman, arch. Neo-Eboracensis; exc.mi DD. Philippus
Nabaa, arch. Berytensis Melchitarum; Antonius Plaza, arch. Platensis in
Argentina; Petrus Cule, ep. Mandetriensis in Iugoslavia; Antonius Ted-
de, ep. Uxellensis in Italia; Ioseph Fenocchio, ep. Apuanus in Italia;
Raphael Gonzalez Moralejo, ep. aux. Valentinus in Hispania; Fride-
ricus Melendro, arch. Nganchimensis in Sinis; Ioseph Marling, ep. Ci-
vitatis Jeffersoniensis in Statibus Foederatis Americae Septemtrionalis;
Antonius Baraniak, arch. Posnaniensis in Polonia.
Et hodie satis.
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 475

19
EM.MUS P. D. FRANCISCUS CARD. SPELLMAN
Archiepiscopus Neo-Eboracensis

Quoad cap. V, de anno liturgico, iterum proponitur ut ea sola eaque

omnia recognoscantur, quae ad actionem pastoralem vere iuvabunt.
Festum Paschatis certae dominicae in calendario assignare (pag. 192,
n. 85) contrarium est plurisaeculari traditioni Ecclesiae, et non apparet
ratio sufficiens ad hanc traditionem mutandam. Dixi.

20
Exe.Mus P. D. PHILIPPUS NABAA
Archiepiscopus Berytensis et Gibailensis Melchitarum

V enerabiles Patres,
De fixatione solemnitatis Paschatis in una invariabilique dominica,
de qua agitur in schemate « de anno liturgico instaurando », par. 85,
multa dici possunt ob rationes diversas: liturgicas nempe, historicas,
scientificas, sociales, et oecumenicas. Attamen, non nisi pauca vellem
dicere, et quidem ratione oecumenica tantum, de festo Paschatis sta-
biliendo in universa Ecclesia et praesertim in regionibus orientalibus,
ubi convivunt christiani simul cum non-christianis, et catholici simul
cum acatholicis cuiusvis ritus et nationis. Ratio oecumenica hie singula-
riter retinetur quia bene illustrat id quod significat stabilizatio festi
Paschatis in universa Ecclesia. Et sane haec communis solemnizatio pa-
schalis coniungit in unum et adiuvat spem omnium christianorum qui
nolebunt in futurum vivere tamquam fratres separati, et exspectant ex
hoc Concilio Oecumenico unitatem christianam ampliorem, perfectio-
rem, et firmiorem.
Haec spes magna in omnibus partibus Ecclesiae Christi vivit et orat,
et specialiter in regionibus ubi christiani sunt divisi. In his enim regio-
nibus, quae se extendunt ad totum proximum et medium Orientem,
immo ad multas alias nationes occidentales ritus orientalis, unio om-
nium christianorum valde optatur et requiritur in celebranda et glori-
1
ficanda resurrectione Christi, Salvatoris totius mundi. Ad hoc autem ...
intelligendum, notandum est, quod catholici et orthodoxi concordes non
sunt in calendario liturgico sequendo et in fixando Paschate. lam vero,
orthodoxi calendarium non Gregorianum sed Iulianum sequuntur et Pa-
476 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

scha celebrant aut simul cum catholicis aut post hebdomadam, aut post
5 hebdomadas.
Ad unicam et gloriosam celebrationem Paschatis, duae principales
rationes oecumenicae urgent nos in Oriente:
Ratio prima in eo consistit quod omnes christifideles, cuiusvis ritus
et confessionis, unicam fidem habent in Christum, qui a mortuis resur-
rexit et pro omnibus resurrexit, in una eademque tertia die. Necesse
est ergo ut omnes credentes in Christum unum sint in glorificanda eius
resurrectione et incipienda nova vita in unitate gratiae quam Christus
resurgens nobis meruit.
Considerandum tamen unitatem perfectam inter christianos non nisi
paulatim et gradatim fieri posse. Atqui primus gradus, et quidem firmus
et necessarius, est unio fratrum Christi in diebus gratiae et salutis. Quam-
obrem multi sunt christiani qui dicunt, et quidem recte, unionem Ec-
clesiarum incipere debere unione festorum et praesertim in Paschate
Domini nostri Iesu Christi. Iamvero haec manifestatio paschalis com-
munis, si non est unio completa et perfecta, aflirmandum tamen esse
magnam aedificationem et securam viam ad augendam caritatem et
unionem.
Ratio secunda infideles respicit qui vivunt in eadem regione ac chri-
stifideles; et sane christianorum divisio in celebrando Paschate, seu di-
visio ipsius Paschatis, in Pascha primum pro occidentalibus et catholicis,
et in Pascha secundum pro orientalibus et orthodoxis,. magnum scanda-
lum infidelibus affert. Dividit enim, pro eis, ipsum Christum et eius
mysterium passionis, mortis, et resurrectionis. Deinde causam dat eis
dubitand.i-d~ n~~r~ -~~ra~firma;-ac- unf~;--fide;-immo: per-1;~ divisiones
christianas spectaculum confusionis et ironiae mundo achristiano offeri-
mus; et omnia haec, proh dolor! in detrimentum fidei vertunt.
Quapropter, ad vitanda scandala et ad unionem fovendam, vene-
rabili Concilio Oecumenico proponitur una ex sequentibus suggestio-
nibus.
1. Ut ad novum et unicum calendarium Paschale elaborandum ali-
qua commissio mixta, catholicorum scilicet et acatholicorum, instituatur,
annuente Summo Pontifice, ne calendarium liturgicum aliud sit obstacu-
lum unioni cum fratribus separatis qui calendarium Iulianum sequuntur.
2. Ut calendarium universale (world calendar) a Societate Natio-
num confectum et assentientibus fratribus separatis, in Ecclesia uni-
versa, orientali et occidentali, acceptetur in ea parte saltem quae attinet
ad fixandum Pascha.
3. Si duplex haec propositio verificari nequit, ut Pascha fixetur, de
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 477

consensu fratrum separatorum, in secunda dominica aprilis, ut num-

quam Pascha christianorum veniat ante Pascham Iudaeorum .
2
••• Et in omnibus casibus ut solemnitas Paschatis dominicam fixam
habeat pro tota Ecclesia orientali; ita ut omnes unum sint in die resur-
rectionis et gloriae. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: bene. 4.

21
Exe.Mus P. D. ANTONIUS IOSEPH PLAZA
Archiepiscopus Platensis

Em.me Princeps, Patres,

Ad schema quod attinet, in cap. V et VIII, prout iacet, meo iudicio,
est approbandum, .exceptis paucis emendationibus et debitis aliquibus
cautionibus adhibitis, et hoc praecipue in nn. 84, 100, 102 et 104, ubi
de festis Sanctorum, de imaginibus, et de ornatu sacro fit sermo.
Textus hie certe est laudandus; at cavendae omnino sunt interpre-
tationes, ne sub specie Liturgiae, artis, .et etiam boni animarum, debitus
usus sacrarum imaginum (et inde etiam cultus Sanctorum) penitus im-
minuatur, cum detrimento pietatis. Non raro enim quaedam asseruntur
1
et scripto vulgantur quae dura sunt auditui. Cultus imaginum, etiam
illarum Beatissimae Mariae Virginis, omnino parvipenditur, contra ea
2
quae Summi Pontifices et praesertim S. Pius X in Enc. Ad diem illum
3
laetissimum et Pius XII in alia Encyclica, nempe Fulgens corona, de
hac re scripserunt.
Populus utique edoceatur de recto usu et debito cultu Sanctorum;
sed aliud est corrigere abusus, aliud abolere usum. Sunt equidem eccle-
siae in quibus fere nulla imago invenitur; et, si· quae invenitur, talis
est quae potius dicenda ornamentum quoddam artis, non pabulum pie-
tatis. Proponenda haec igitur sentio:
1. Rite .extollatur in instauratione liturgica cultus Sanctorum et
maxime Beatae Mariae Virginis, debitusque usus sanctarum imaginum
defendatur, etiam contra praetextus artis cuiusdam et liturgismi (sit
venia vocabulo).
2. In liturgia instauranda prae oculis habeatur populus humilis,
ita ut ad fontes vitae accedat modo suo captui accommodato, ne cum
verbis praedicamus praeoccupationem pastoralem, omnia restringamus
478 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

de facto ad quosdam selectos coetus, praecepti S. Iacobi in epistola sua,

cap. II, 6, etiam in hac re obliti.
4
3 . Tandem et, ni fall or, referens ea quae multi fideles ... cordi
habent, votum depromo, ut commemorationes Beatissimae Mariae Vir-
ginis de Mercede et de Monte Carmelo in suam pristinam dignitatem in
calendario liturgico reponantur. Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: auditu. deest. deest. ex America
Latina.

22
Exe.Mus P. D. PETRUS CULE
E,piscopus Mandetriensis

Em.mi} exc.mi} rev.mi Patres}

Liceat, quaeso, aliquas animadversiones facere ad art. 84, cap. -V,
in pag. 192, schematis de sacra Liturgia.
Articulus mihi quoad omnia asserta placet.
1. Placet assertum festa Sanctorum non debere praevalere festis
ipsa mysteria salutis recolentibus. Quod evidens est. Nam Christus Do- _
minus est ille Sol divinus circa quern totus annus liturgicus circumire
et moveri debet. Ideo consequenter festa Sanctorum in anno liturgico
non ni,si locum secundarium et quodammodo periphericum tenere pos-
sunt.
Item placet assertum ut pro futuro illa tantum festa Sanctorum in
calendario universali ponantur qui revera pro Ecclesia universa momen-
tum habent, dum festa aliorum Sanctorum ecclesiis particularibus . cele-
branda relinquantur.
Sed contra istud omnino iustificatum principium offendit, quod
iuxta novum Rubricarum Codicem festa aliquorum Sanctorum qui pro
tota Ecclesia bene meriti sunt, etsi non theoretice, tamen practice, post-
ponuntur festis Sanctorum tale meritum non habentibus. Quis enim ne-
gate poterit S. Gregorium Magnum, qui suo tempore verum oraculum
fuit pro toto orbe catholico, insignia merita pro universa Ecclesia acqui-
sivisse? Idem valet de doctore Angelico S. Thoma Aquinate, cuius vox
etiam hodie in omnibus scholis theologicis patenter resonat, quique
in Conciliis Oecumenicis saepe citatur. S. vero Benedictus, patriarcha vi-
tae monasticae in occidente, per plura saecula talem influxum in totam
Ecclesiam et universim in culturam Europae exercebat sicut nemo alius.
Et tamen iuxta novum codicem Rubricarum festa istorum trium Sane-
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 479

torum ad nudam commemorationem rediguntur, quia in tempus Qua-

dragesimae cadunt. Audeo proponere ut ista tria festa vel perpetuo
extra Quadragesimam transponantur vel saltem omnibus facultas detur
sumendi pro lubitu aut Missam de festo aut Missam de feria Quadrage-
simae. Simile quid dicendum etiam de festo illius magni Archangeli
Gabrielis qui primus nobis evangelium, hoc est, bonum nuntium appor-
taverit, annunciando Incarnationem Verbi Aeterni.
Hoc loco ubi de festis liturgicis Sanctorum agitur, non videtur prae-
tereundus ille Sanctus qui non tantum momentum magnum et speciale
pro Ecclesia omnium temporum habet, sed etiam cuius festa intime
connectuntur cum festis mysterium nostrae Redemptionis recolentibus,
hoc est de S. Ioseph. Inter dogmaticos satis convenit illum fuisse et
esse post Sanctissimam Virginem maximum omnium Sanctorum. Idea,
sunt graves auctores qui pro illo specialem cultum liturgicum, quern
cultum « protoduliae » appellant, vindicant. Non est cur Concilium
Oecumenicum de nova aliqua terminologia loquatur. Tamen aliquis
primatus S. Ioseph inter omnes Sanctos revera dari debet. Nam ille
pertinet non tan tum ad ordinem supernaturalem simpliciter, sicut alii
Sancti, sed ad ordinem superiorem, nempe, hypostaticum. Fuit etenim
non tantum sponsus sed verus coniux Beatissimae Dei Genitricis, utique
coniux virgineus. Et quad longe maius est, fuit ille pater Domini no-
stri Iesu Christi, sicut ipsum Beatissima Virgo in templo Hierosolymi-
1
tano appellavit, dicendum ad puerum Iesum: « Ecce Pater tuus et
ego dolentes quaerebamus te ». Fuit ergo S. Ioseph pater Iesu Christi
non in sensu metaphorico et translato, sed aliquomodo in sensu vero.
Utique cum Dominus de Spiritu Sancto conceptus et de Virgine natus
fuerit, non erat S. Ioseph pater eius carnalis et physicus, sicuti iudaei
£also putabant; ast quia Dominus in familia S. Ioseph natus erat et ab
eius legitima coniuge, fuit pater eius, virgineus quidem, attamen pater.
Et eius potestati domesticae Verbum Incarnatum in sua vita abscondita
sponte subditum erat, uti S. Evangelista attestatur.
Dignitas ergo S. Ioseph longe superat dignitatem cuiuslibet Sancti.
Hoc 2 in anno liturgico practice iam agnitum est, cum inter omnes Sanc-
tos solum S. Ioseph duo festa primae classis concessa fuerint. 3 Restat
adhuc ut Sacrosanctum Concilium huic personali et liturgicae praeemi-
nentiae S. Ioseph coronam imponat, procurando ut nomen quoque S. Io-
seph in Ordinarium Missae et praesertim in eius Canonem inseratur, uti
aliqui Patres iam proposuerunt. Dico imprimis in Canonem Missae. Nam
in Canone Ecclesia caelestis iungitur Ecclesiae terrestri in adorando
Christo sub speciebus eucharisticis in altari praesenti. Nonne S. Ioseph
potiorem titulum quam omnes alii Sancti habet, ut immediate post
480 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Beatissimam Virginem istam adorationem eucharisticam peragat, cum

illi speciale privilegium concessum fuerit, ut primus hominum una
cum Beatissima Virgine Chris tum natum in praesepio adoraret? Prae-
sertim si in mente teneatur Corpus istud in altari adorandum idem
esse quod S. Ioseph aliquando in manibus portabat, nutriebat, et ve-
stiebat?
Populus christianus a Concilio exspectat ut iste honor S. Ioseph tri-
buatur. Gratitudo erga S. Ioseph ad idem nos impellit. Nam quomodo
S. Ioseph, quern Summus Pontifex in patronum Concilio dedit, aliter
nostrum gratum animum ostendemus pro eius potenti patrocinio quo
utimur et quo in posterum adhuc fruemur?
2. In articulo exp res sis verb is dici tur fest a Sanctorum esse colenda
quia Sancti fidelibus opportuna praebent virtutum exempla imitanda.
Dubito utrum hoc in tota amplitudine de hodiernis Sanctis dici potest. 4
Nam hodie regulariter Sancti assumuntur e sodalibus variarum religio-
num. Illi possunt quidem familiis religiosis optime proponi ut exemplar
imitandum. Pro christianis in saeculo illi sunt potius admirandi quam
imitandi propter omnimodam disparitatem vitae in saeculo et vitae in
monasterio.
Parum erit instaurare vitam christianam et virtuosam, quod est finis
principalis huius Concilii, inter personas Deo dicatas, nisi hoc obtineatur
etiam inter christianos in saeculo viventes qui numerice centies superant
personas ecclesiasticas. Sed reformare vitam laicorum christianorum dif-
ficile erit nisi illis offeramus ad imitandum exempla servorum Dei qui
in saeculo et in eisdem conditionibus viventes, tamen se sanctificave-
runt.
Agricultoribus ergo imprimis ante oculos ponenda sunt exempla
Sanctorum agricultorum, operariis exempla operariorum, coniugatis
exempla illorum qui se in coniugio et per toniugium sanctificaverunt,
viris negotia publica exercentibus exempla virorum a publicis nego-
•• 5
tllS ...

Praeses card. RUFFINI: Rogo te, exc.me Domine, ut concludas

sermonem tuum piissimum ! Certiorem te facio nos devotissimos esse
erga S. Ioseph et omina proferre ut in Iugoslavia multos Sanctos fore
qui vitam degunt in mundo.
Orator: Faxit Deus ut hoc votum quantocius plene et perfecte adim-
pleatur ! Dixi.

1 2 3 4
In textu scripto tradito: dicendo. Hunc. fuere. possit .
5
. Deo gratias, in Ecclesia semper fuerunt et adhuc hodie sunt viri ac feminae
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 481

cuiuslibet status ac condicionis qui in ipso saeculo vitam heroicam ducunt. Essent
adhuc plures, si saepius illis de sanctitate sectanda - inter ipsa negotia saeculi -
praedicaretur, si ad sequenda vestigia Christi cruci:fixi incitarentur, si illis semper
ductores spirituales praesto essent qui illos per viam perfectionis christianae mo-
derarent. Ex istis personis in saeculo virtutem heroicam exercentibus quam pri-
mum saltem aliquae ad honores altaris promovendae essent, ut christiani in saeculo
vere apta et sibi accommodata exempla virtutum imitanda haberent. Istis causis,
puto, prae omnibus aliis prioritatem esse dandam. Quod ut securius obtineatur,
secundum meam humillimam opinionem, duae novae sectiones in S. Congregatione
Rituum essent creandae. Una quae curaret causas Servorum Dei qui in saeculo
viventes in fama sanctitatis obierint, alia cui eadem cura incumberet quoad servos
Dei ex Ecclesia recenter erectis oriundos. Tali modo omnes christiani ubique ter-
rarum degentes revera haberent exempla apta ac sibi accommodata ad imitandum.
Si hoc fiat, :fiducialiter sperare possumus quod cum auxilio gratiae divinae vita
christiana post hoc Concilium in tota Ecclesia efBorescet quodque mox novi sancti
in multo maiore numero quam aetate Concilii Tridentini ex omni statu et ex
unaquaque natione surgent qui Ecclesiam virtutibus heroicis illustrabunt et ita
toto mundo e:fficacissimum argumentum praebebunt Ecclesiam Catholicam esse
vere institutionem divinam Deumque in illa etiam nostris temporibus mirabilia
operari.

23
Exe.Mus P. D. ANTONIUS TEDDE
E pisco pus U xellensis-Terralbensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

Veniam, si aliqua et ego audeo dicere, impetro: de cap. V, de anno
1
liturgico et de anno liturgico instaurando. Totum cap. V coarctari
mihi videtur anxia sollicitudine austerae (vel potius rigidae) tabulae
chronologicae anni liturgici edendae. Quod extra rei naturam mihi vi-
detur. Etenim non tan tum ad animi oblectationem et aridam contempla-
tionem mysteriorum SS. Trinitatis et mysteriorum Redemptionis gene-
ris humani sacerdotem populumque liturgia trahit, sed colloquium
inter Deum et homines inducit, ita ut ad puriores ·ac ferventiores animi
motus et ad optima proposita de moribus renovandis et de meliore
vita peragenda actio liturgica per actuosam participationem, gratia Dei
adiuvante, christifideles moveat.
Quod si animo semper in re liturgica praestare debet, instantius ur-
get cum de commemorando et fovendo cultu B. Mariae Virginis, Christi
Redemptoris hominumque Matris, agitur. ·
In cap. V de anno liturgico, pag. 190, linn. a 12 ad 17, mihi videtur
optandum ut, etsi agatur de prooemio ad instar annuae chronologiae
exarato, iam clarescat quanta cum fiducia salutem populorum ubique
31 (II)
482 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

terrarum, per suavem et actuosum cultum B. Mariae Virginis, Sancta

Mater Ecclesia persequatur. Quare, post verba, « cum gaudio contem-
platur », haec mihi humiliter videntur addenda: « ideoque ad amorem
Christi eiusque doctrinae fovendum cultus B. Mariae Virginis summo-
pere commendatur ».
Item in par. 1, in pag. 192, n. 84, sermo rigidior immo et aridior
videtur, ut fere tantum restrictivae normae traditae appareant, cum di-
citur: « festa sanctorum festis mysteria salutis recolentibus ne praeva-
leant », et infra iterum: « attamen festis ipsa mysteria salutis reco-
lentibus ne praevaleant ». Quae cum ad coercendos non paucos abusus
merito dicantur, tamen cultum ipsum sanctorum quasi anxietate coer-
cere videntur. Audeo, igitur, humiliter proponere ut ita textus exare-
tur: «Festa sanctorum, cum mirabiliter fructus Redemptionis Christi
praedicent et hominibus bonae voluntatis opportuna praebeant virtutum
exempla imitanda, pia devotione recolantur ut ad eucharisticam pieta-
tem et mores secundum Christi praecepta renovandos trahant. Festis
igitur ipsa mysteria salutis recolentibus ne praevaleant. Qui cultus ita
peractus, per pastoralem sacerdotum zelum et operam, coetus populi
christiani ratio vitae in sanctitate . et veritate erit. Plura autem... (et ·
reliqua) ».
Anxiore admiratione aflicior cum hie de cultu B. Mariae Virginis
nihil dicatur. Cultus ipse B. Mariae Virginis videtur quasi praecaveri,
cum de B. Maria Virgine nullus explicitus sermo hie sit in hac para-
grapho.2 Humiliter mihi videtur, cum de anno liturgico agatur, optima
sedes haec non solum ad commemorandum sed et ad commendandum
et fovendum cultum, qui et cultus « hyperduliae » dicitur, erga B. M.
Virginem in numero distincto, his verbis, quae humiliter audeo propo-
nere: « Festa B. Mariae Virginis diligentiore catechetica praeparatione
pastorali assiduitate praehabita, ad amorem erga Iesum Christum et
omnium virtutum ac sanctitatis vitae cultum fovendum, quam maxima
devotione et liturgica solemnitate per annum recolantur » .
3
... Christus Dominus, divinus ac amabilis hominum cognitor et
medicus, de cruce Beatissimam Mariam Virginem matrem suam nobis
4
matrem tradidit, nosque Beatae Virgini Matri suae filios credidit ut
in viam salutis non tantum vi praeceptorum sed et suavi materna dilec-
tione traheremur. Ita Redemptionis et omnium salutis oeconomiam de
cruce, in qua victima peccatorum sed et iam Rex et Iudex (tremendae)
5
divinae maiestatis stabat, Christus Iesus B. Mariae Virgini Matti
credidit, ex cuius assensu quodammodo Redemptio nostra pependit. In
Calvario monte velum templi scissum est, terra mota est, petrae scissae
sunt, sed iuxta crucem Iesu stabat B. Maria Virgo, mater Iesu ac hu-
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 483

mani generis, suavissima amoris luce, mater refulgens. Et ex illa hora

humano generi, peccatis pessimis oppresso, per Virginem Matrem, in
caelum oculos levare et ad Christum humiliter redire fiducia suffulto
fas est. Quae humani generis Redemptorem peperit, ad redemptionem
genus humanum trahit suavitate sui amoris, Virgo Revelationis. Si quis
6
B. Mariam Virginem diligit, Christum diligit ... Mattis amor ad uni-
1
tatem familiae filios trahit ...

Praeses: Rogo, exc.me Pater, omnes episcopos esse praedicatores,

et praedicantibus non praedicatur. Propterea rogo te ut dicas senten-
tiam tuam de capitibus, quae sunt in controversia.
8
Orator: Breviter de cultu S. Iosephi. Ingravescente materialismi
et, ut aiunt, terrenismi periculo, cum omnes relationes vitae familiaris
et socialis ita videantur in diem hoc veneno imbutae ut ipsi christifide-
les incauto pede associationes adeant quae spirituales vitae rationes
minimi habent, immo et reiciunt, opportunum mihi humiliter videtur
commendare et fovere, auctoritate magisterii liturgici, cultum S. Ioseph
opificis et sponsi B. Mariae Virginis. Cuius, igitur, commemoratio in
canone Missae et in litaniis maioribus continuo post invocationem B. Ma-
riae Virginis optatur.
S. Ioseph, sponsus B. Mariae Virginis, vir iustus ... 9
10
Humiliter igitur peto ut ... post peculiarem B. Mariae Virginis
commemorationem, haec verba adiungantur: « cultus veto S. Ioseph,
opificis, B. Mariae Virginis sponsi, et Ecclesiae universalis patroni, sum-
mopere commendatur, ut unitas et indissolubilitas matrimonii christiani
omnesque virtutes quae familiae christianae propriae sunt, maxime fo-
veantur ».
Occasione data, mihi liceat adhuc humiliter petere ut ad anxietates
fugandas quae passim insurgunt, quam primum codex de re liturgica
edatur et promulgetur. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Brevis autem sermo meus erit. 2

deest. 3
Ra-
4 5 6
tio haec est: Beatissimae. exstabat. Si quis B. V. Mariam diligit,
viam veritatis adiit. Si quis B. V. Mariam diligit, facilius mandata Christi suae vitae
7
rationem facit. B. M. Virginis amor et cultus ad unitatem :fidei, caritatis et
regiminis sub auctoritate Romani Ponti:ficis et episcoporum cum eo consentientium
suaviter trahet. Experientia pastoralis hoc edocet. I taque quam generosissimis
verbis :filialem cultum erga B. V. Mariam omnium gratiarum universalem mediatri-
cem haec Oecumenica Synodus commendet, cum in sui Magisterii studiis ac nego-
tiis Reginam, Matrem et Magistram, ut in primo coetu Apostolorum, Virginem Ma-
riam in caelo Liturgiae stellam clarissimam invocat. Suavissima B. M. Virginis
484 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

intercessione apud Deum et ope amoris in hominum mente et corde suavissime

8
operands, fiet unum ovile et unus pastor, cum Christo, cum Petro. deest.
9
opifex humilis, laboriosus, condicionis suae contentus, totus Divinae Providen-
tiae deditus et subditus, omni coetui operario, qui nunc temporis quam plurimum
vi sua in re sociali valet, exemplo atque praesidio erit, ut dum prosperitatem
10
oeconomicam persequitur, vitae aeternae consulere discat. in cap. V, pag. 192,
n. 84.

24
Exe.Mus P. D. RAPHAEL GONZALEZ MORALEJO
Episcopus tit. Dardanius, aux. Valentinus

Em.mi Praesides, venerabiles Patres,

Cum caput de anno liturgico attingimus, necessarium duco vestrum
animum intendere in quaestionem, quae mea humili sententia, sed
et nonnullorum liturgicorum quos consului, magni momenti est. Est
enim aliquid in ipsa essentia liturgiae de quo adhuc nihil audivimus. Et
tamen secundum multorum sententiam oportet illud nitidiore in lumine
1
collocari. Sacra nimirum Liturgia commemorativum characterem impri-
2 3
mis habet, ut satis apparet initio huius capitis de anno liturgico, ubi
dicitur: « Sponsi divini opera salutifera, statutis diebus in anni de-
cursu, pia Mater Ecclesia sacra semper recordatione celebrate conten-
4
dit >>.u
Liturgia, praeterea, characterem habet eschatologicum, sicut patet
capite I huius schematis, par. 4, ubi Liturgia ipsa esse dicitur, « prae-
libatio illius caelestis Liturgiae, quae in sancta civitate Jerusalem, ad
quam peregrinamur, celebratur ».
Habet aliunde Liturgia characterem socialem, quern Patres nonnulli
rectissime vindicaverunt, quorum sententiis et argumentis ex toto corde
adhaereo.
5
Sed inculcandus ulterius est universalis seu cosmicus sacrae Litur-
giae character. Quod munus huic Sacrosancto Concilio potissimum com-
petere censeo, cum eo tempore celebretur, quo mirabundi audimus nova
in dies spatia aperiri et imminere hm iam videtur tempus quo alii
mundi, admodum nostro maiores, vestigentur, forsitan a creaturis in-
tellectu praeditis habitati.
En argumenta quibus propositio mea mtitur.
a) Essentialiter in Liturgia continetur et in anno liturgico com-
6
memoratur . mysterium Christi a saeculis 1 in Deo absconditum. Hoc
igitur mysterium Christi, non in sola Redemptione, sed in opere crea-
tionis quoque manifestatur; immo, revelatio nos docet primam illam
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 485

creationem, Deo sic volente, ordinari ad novam creationem a Christo

Domino perfectam. Mira ergo et stricta unione atque interdependentia
creatio universa adnectitur Christo, qui est imago Dei invisibilis, ut
ait divus Paulus ad Colossenses: « Primogenitus omnis creaturae, quo-
niam in ipso condita sunt universa quae in caelis et in terra, visibilia et
8
invisibilia, ... » et inferius: « quia in ipso complacuit omnem plenitu-
dinem inhabitare, et per eum reconciliare omnia in ipsum, pacificans per
sanguinem cruds eius, sive quae in terris, sive quae in caelis sunt »
(Col. 1, 15-20; cf. etiam Rom. 8, 19-22; Eph. l, 9-10). Redemptio
Christi, . mysterium princeps et velut centrum Liturgiae, inseritur hoc
modo in mediam historiam, cuius praecipuum constituit eventum, uni-
9
versa hinc inde movens et illustrans, nam per ipsam ... consecratio
10
quaedam mundi universi perfecta est. lam vero, in ipsa Liturgia,
cum redemptionem actu exerceat, patere debet mensura universalis vel 11
cosmica eiusdem Redemptionis.
b) Haec reperiri iam possunt in Sanctorum Patrum doctrina,
12
quorum nonnulla testimonia a me collecta hac in lectione omitto.
c) Ecclesia, insuper, primaevis temporibus haec prae oculis ha-
bere videbatur, in ipso sacrificio eucharistico. Immo, in antiquioribus
eucharisticis orationibus in memoriam fere semper revocatur creationis
beneficium. Quae faciens Ecclesia censenda est nihil aliud fecisse nisi
illam viam illamque rationem sequi quae per apostolos et per ipsum
13
Chris tum cum traditione iudaica connectebatur ...
d) Rodie, denique, etiam Liturgiae byzantinae fideliter sancteque
hanc cogitandi rationem servant, in ipso consecrationis momento, crea-
tionem universam evocando.
His omnibus perpensis, propono:
1. In prooemio huius capitis annus liturgicus appareat oportet
tamquam «modus providentialis quo Christus consecrationem totius
universi Incarnationis mysterio inchoatam protrahit ». Explicatio ca-
techetica huius textus conciliaris ansam facile praebebit ut in universa
Ecclesia foveatur atque illustretur, sensu vere christiano, haec conscien-
tia, ut ita dicamus, cosmica, quae hodie ubique diffunditur, ipsaque Li-
turgia apparebit hodiernis hominibus, «ea ratione quam tempora po-
stulant nostra ».
2. Intra annum liturgicum, sicuti commemoratur nova creatio a
Christo Domino in Redemptione operata, commemoretur etiam illa
prima in Christo creatio, omnis quidem ·creaturae, sed praesertim ho-
• .• 14
mzms.
3. Sensus huius commemorationis sit praecipue gratiarum actio pro
omnibus beneficiis a Deo per Christum et in Christo acceptis. Sic locum
486 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

aptissimum intra annum liturgicum habere poterit ille « dies gratiarum

actionis » qui multis in nationibus iam celebratus, passim generali plau-
su recipitur.
4. Opportunius ad hanc commemorationem apparet initium Adven-
tus: omnia enim tune in sacra Liturgia creationem in mentem revocant
tanquam praeparationem ad Christi adventum, nos Incarnatione sua
recreantis.
Omnia argumenta quae proposui, non tantum caput de anno litur-
gico, sed etiam reliquum schema de sacra Liturgia, ut patet, plus minus-
ve attingunt, nominatim capp. I, II et IV; ea tamen propriis concepta
15
verbis secretariatui tradam. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 summum momentum habet. Eo insuper adducor

verbis illis Romani Ponti:6.cis quae in inaugurando sacrosancto Concilio audivi-
mus: « ... in praesenti oportet ut doctrina christiana, certa et immutabilis, cui
:6.dele obsequium est praestandum, ea ratione pervestigetur et exponatur, quam
tempora postulant nostra ». Est autem hominum nostrorum temporum nosse se
non solum ad hunc parvum planetam, quern terram dicimus, pertinere, sed ad
cosmum universum a Deo conditum. Ipse Summus Pontifex feliciter regnans, in
Enc. Mater et Magistra, postquam asseruit adiuncta temporis Pii XII « funditus
viginti hisce annis conversa esse », primas huius mutationis causas adducit, nova
scil. inventa scientiarum et artium, et expressius « vias iam initas per quas ad sidera
feramur » (M. M. n. 47). Hane igitur hominum nostri temporis altior conscientia,
quam cosmicam appellaremus, postulare videtur ut aliquid quod in Liturgia fun~
2 3
damentale duco, nitidiore in lumine, ut decet, collocetur. deest. (pag. 190,
4
linn. 1, 2, 3). et inferius, linn. scil. 6 et 7, addit: « Totum vero Christi my-
5 6 7
sterium per anni circulum explicavit ... ». deest. deest. ab aeterni-
8
tate. omnia per ipsum et in ipso creata sunt; et ipse est ante omnes, et
9
omnia in ipso constant». (ut dicitur in Martyrologio Romano sub die 25 de-
10
cembris: « ... mundum volens adventu suo piissimo consecrate»). deest.
11 12
deest. Liceat mihi duos tantum principesque textus adducere: primum
S. Ioannis Damasceni: « Benigna Patris voluntas in unigenito Filio universi orbis
salutem patravit (pankosmlon soterlam); Benigna Patris voluntas in unigenito
Filio res universas colligavit. Nam cum homo minor mundus sit (mikrokosmos),
substantiae omnis tam visibilis quam invisibilis in se nodum ferens, hocque et illud
exsistens, revera hanc conditarum rerum cunctarum connexio :6.eret, ut sit Deus
omnia in omnibus» (Hom. in Trans,£, Domini, 18). Alterum textum ex martyre
S. Iustino, qui docet Dominum nostrum Iesum Christum Eucharistiam instituisse
«in recordationem passionis, ut simul gratias agamus, tum quad mundum et omnia
quae in eo sunt propter hominem creaverit, tum quod nos a nequitia, in qua fuimus,
13
liheraverit » (Dial. cum Triph., 41 ). Apud S. Irenaeum illa passim invenitur
14
cogitatio, nempe, in sacra Eucharistia « primitias creationis ofierri ». prima
15
omnis quidem creaturae, sed imprimis hominis in Christo creatio. Quae
proposui reliquum schema de S. Liturgia, ut patet, plus minusve attingunt, nomi-
natim cap. I, II et IV. Ea tamen, propriis concepta verbis, secretariatui tradam.
1) In cap. I schematis, praesertim post par. 4, clarius atque pressius innuatur, et
 CONGREGATIO GENERALIS XVI 487

quantum fieri potest, id verbis Divi Pauli et Sanctorum Patrum fiat, character co-
smicus S. Liturgiae, per quam homines, ope mysterii Christi, omnibus a Deo
creatis copulamur, sive illi tantummodo sint quos hucusque novimus, sive alii etiam
quos procedentibus saeculis repertum iri continget. 2) Ad cap. II, par. 37. Adda-
tur haec nota: «Cum commissio de reformatione facienda textus atque formulas
ditare intenderit, speciali modo illi Liturgiarum antiquarum et orientalium modi
considerentur, qui melius characterem cosmicum et connexionem operis Redemptio-
nis cum opere creationis exprimant ». 3) In prooemio cap. IV, post verba « ... et
pro singulis interpellet », haec vel similia verba adiici possent: « Hoc autem mu-
nus, etiam nomine totius creationis, piissimo Redemptoris adventu consecratae,
absolvit, idque non solum per celebrationem Eucharistiae ... ».

Praeses: Nunc fit repositio Sancti Evangelii.

Secretarius generalis: Proxima sessio, feria II quae sequetur, hora
nona.
ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAP. IV SCHEMATIS DE S. LITURGIA
 ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAP. IV SCHEMATIS DE s. LITURGIA *

1
EM.MUS P. D. MICHAEL CARD. BROWNE

In textu art. 73 (pag. 187), in linn. 3-4, verba « Cum infirmitas huma-
nae naturae postulet ut quid minimum orationis praescribatur ... » non bene
sonant. Oporteret dicere plus minusve prout sequitur: « Cum infirmitas
humanae naturae postulet ut non gravetur nimia prolixitate orationis ... ».

2
EM.Mus P. D. IACOBUS CA;RD. DE BARROS CAMARA
Archiepiscopus S. Sebastiani Fluminis Ianuarii

Certe, semper fraterno animo, sacerdotes iuvare debemus. Sed nonne,

praecise propter hoc, instate debemus ut se dedicent orationi?
R!ationes: 1. Apostoli, in electione diaconorum, ita locuti sunt: « Nos
vero orationi et ministerio verbi instantes erimus ».
2. In hac aula conciliari saepe dictum est: « sacerdotes debent aliis per-
sonis labores secundarios relinquere, ut impleant ilia quae ipsis, qua sacer-
dotibus, incumbant ». Iamvero, sacerdotis est nomine Ecclesiae orate, et
quidem imprimis. Etiam quia fecundat omnem activitatem pastoralem.
3. Quando quis ordinatus est subdiaconus, Ecclesia ut mater, donum
tradens filio amantissimo, ei Breviarium porrigit, quasi dicens: « Aut oret
aut pereat ». Reapse, quomodo poterit fidelis evadere voto castitatis emisso,
quin Deus eum adiuvet? Et quomodo bane pretiosis_simam gratiam obtinebit
sine oratione? Nee dicatur ilium aliter orate posse. Verum est, potest; sed
non faciet, qufa rationes allatae pro minutione divini Officii, etiam valent
pro aliis precibus.
4. Dicunt aliqui obligationem divini Officii taedium afficere. Quid inde?
Si propter taedium hodie omittit preces Breviarii, eras meditationem, deinde
recitationem rosarii, postea lectiones spirituales, et ita porro, quia haec omnia
etiam taedium provocare poterunt. Vera ratio est alia: tendentia valde peri-

* Huiusmodi textus lecti non sunt, quia Patres vel, scripto exhibito, loqui
non petierunt vel iuri loquendi renuntiaverunt vel demum disceptatio clausa est.
492 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

culosa omittendi omnia quae naturae incommoda sunt. Concilium Oecume- ·

nicum non potest sancire hanc tendentiam, quia convocatum est ad perfi-
ciendas animas, et minime econtra.
5. Anxietates quas dicunt afferre, quando aliquis partem vel totam reci-
tationem breviarii omittit, etiam non videntur iustificare thesim contrariam.
Nam anxietates etiam possunt occurrere in administratione sacramentorum,
vel in praedicatione verbi divini. Num, propter anxietates haec omnia mi-
nuenda sunt? Remedium est aliud: formare conscientiam.
6. Quod de inopia temporis dicunt, ob tot labores hodiernos qui requi-
runt praesendam sacerdotumJ est aliquid relativum. Si quis occupationes
suas bene distribuit, tempus non deest. Hoc probat experientia multorum.
« Serva ordinem et ordo servabit te! ». Sed si quis non vult a « diversioni-
bus » uti dicunt, se abstinere, et mavult tempus terere, tune breviarium est
onus, et quidem magnum, quia conscientiae pacem perturbat. Non debemus
pigritiae vel relaxationibus favere.
Haec teneamus ante oculos nostros, et coram Deo, quando de hac re
votum nostrum, in Concilio, dare debeamus.

3
EM.MUS P. D. RADULFUS CARD. SILVA HENRIQUEZ
Archiepiscopus S. Jacobi in Chile

Adnotationes in cap. IV schematis constitutionis de sacra Liturgia a Con-

ferentia episcoporum Chiliensis Ditionis (Chile) propositae.
Quoad cap. IV schematis de sacra Liturgia, mens est episcoporum chi-
liensium ut totum ad specialem peritorum commissionem deferatur, aliqui-
bus tantum principiis ab ipso Oecumenico Concilio stabilitis.
Ratio est quia in hoc capite multa sunt laboriose ac longo tempore deter-
minanda, quae in congregatione generali perfici nequeunt.
Sequentia ergo proponimus:
I. Cap. IV schematis sacrae Liturgiae totum cuidam peritorum commis-
sioni tradatur, ut intra quinquennium Officium divinum funditus recogno-
scatur, saltem pro clero apostolatui operam dante.
II. Periti ad recognitionem designati prae oculis bene habeant quae in
primo schemate a commissione praeparatoria proposita sunt et ea omnia quae
a Patribus scripto suggerantur.
III. In congregatione generaH, nunc facienda, solummodo perpendantur
annotationes genericae sequentes:
1. Clare affirmetur Officium divinum Ecclesiae magni interesse. In mu-
nere enim sacerdotali bene fungendo divinum Officium habet grave momen-
tum non tantum pro clero sed et pro omni populo fideli, immo pro tota hu-
manitate. Sacerdos etenim, vir orationis esse debet, non· solum pro se
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LIT'(JRGIA 493

sed et pro ceteris, nam mediator est pro hominibus constitutus in iis quae
sunt ad Deum.
2. lta Officii structura ordinetur ut ipsum non sit aliquid addititium et
quasi mere disciplinare in vita sacerdotum, sed ut quid expedite et magis
re quam lege ad munus mediatoris et magistri naturaliter aptatum, ita ut
multum conferat ad vitam spiritualem alendam nee non ad sanctificationem
quotidiani laboris totius communitatis fidelium.
3. Amplior in divino Officio Sacrarum Scripturarum lectio locum obti-
neat; tamen, ad breviorem formam, in sua integritate, contrahatur. Ad hoc
faciendum adhibeantur, imprimis, ea quae in § 23 cap. I istius schematis
enuntiantur; insuper recognitio non attendatur tantum ad quasdam rationes
historicas morose ac mordicus perpensas, sed etiam, immo potius, ad hodier-
nam condicionem et necessitatem cleri ad opus pastorale vocati.
4. Denique, hae practicae determinationes ab ipso Concilio statuantur:
a) Ordinarii dispensationem Officii concedere possunt iis ·sacerdotibus
qui, in diebus festis, pluries litant vel multum in opere pastorali adlaborare
de bent.
b) Omnibus monialibus, quae ad divinum Officium tenentur, liceat,
Ordinarii iudicio, lingua vernacula illud recitare.
c) Si quae sint graves causae, in unoquoque casu perpendendae, Ordi-
narius potest etiam sacerdotibus concedere usum linguae vernaculae in divini
Officii recitatione.

4
EM.MUS P. D. VALERIUS CARD. VALERI

N; 73, pag. 187 sub litt. a)-c). Opportunius videtur clarius distinguere
inter obligationem recitationis divini Officii choraliter et singulariter fa-
ciendae et quidem distincte indicate quinam teneantur recitatione chorali et
quinam recitatione a solo.
Moniales omnes sub litt. a) obligatae supponuntur recitationi chorali
totius Officii, dum, e contra, aliqui Monialium Ordines existunt, uti Ordo
Ursulinarum, qui hac obligatione non devinciuntur,. vel obligantur tantum
recitationi Parvi Officii B. M. V., uti Ordo Visitationis B. Mariae.
Litt. a) ita redigi posset: « Communitates choro obligatae ... et quidem:
totum Officium Ordines Ganonicorum, Monachorum et Monasteria seu Do~
mus Monialium, salvo tamen, quoad moniales, earum iure particulari... secun-
dum proprias Constitutiones ».
N. 74. Valde opportunum est recognoscere dignitatem et munus oratio-
nis publicae, nomine Ecclesiae factae, religiosis qui totum vel partem divini
Officii absolvunt.
Qui ab Ecclesia deputantur ad orationem eius nomine peragendam, mu-
nus publicum et magni momenti suscipiunt.
494 ACTA CONC. VATICAN! II -:- PERIODUS I

Susceptio cuiuslibet muneris obligationem in conscientia secumfert. ·

Quapropter, participatio muneris et obligationis Ecclesiae pro Religio-
sis, sicuti pro aliis seu pro clericis in sacris, secumferre deberet vinculum
conscientiae, qua satisfactio muneris in tuto ponitur. Haec tamen obligatio
levis censenda es set.
Licet titulus n. 74 sit « Sodales religiosi », in textu munus peragendi ora-
tionem publicam per recitationem Officii divini sodalibus cuiusvis Instituti
status perfectionis et idea etiam sodalibus Institutorum saecularium agno-
scitur. Cum sodales Institutorum saecularium non fruantur conditione iuri-
dica publica, nee ab aliis fidelibus distinguantur, congruum non videtur mu-
nus publicum orationis nomine Ecclesiae eisdem agnoscere seu tribuere.
1

Pag. 187, linn. 26-29. In secundo commate n. 74, recitatio alicuius

Parvi Officii aequiparatur quoad dignitatem orationis publicae ipsi recitationi
di vini Officii.
Opportunum videretur inter clausulas addere: « dummodo Parvum Offi-
cium ab ma auctoritate approbatum sit quae competens est pro approbatione
et mutatione divini Officii et sodales huic recitationi aliquo vinculo tenean-
tur, prouti de divino Officio dictum est ».
Praeterea, non nimis multiplicanda esse videntur haec Parva Officia.
Pag. 188, n. 77, sub litt. b). Usus linguae vulgaris in recitatione divini
Oflicii pro Monialibus et etiam pro Institutis iuris pontificii, quorum Con-
stitutiones linguam latinam praescribunt, dari non deberet ab Ordinariis,
nisi de consensu omnium quorum interest, sci. Superiorum internorum.

5
Exe.Mus P. D. ANTONIUS ABED
Archiepiscopus Tripolitanus Maronitarum

Notanda in pag. 185, Hn. 7 ad 10. Valde miramur dum legimus in

capite hoc « De officio divino » verba quae sequuntur: « Ecclesia .. . pro ho-
minibus constituitur in iis quae sunt ad Deum ».
Verba haec personant tamquam exaggeratum mysticismum circa Eccle-
siam. Etenim, verba Pauli apostoli ad Hebraeos (5, 1) valent tantum de
sacerdotibus qui uti concreti et individui homines vere « ex hominibus eli-
guntur et assumuntur ac perinde pro ceteris hominibus constituuntur in iis
quae sunt ad Deum ». Non valent vero de entibus moralibus sicuti est Ec-
clesia nisi locum detur in ipso Concilio Oecumenico locutionibus ambiguis
et aequivocis quae quandoquidem solis oratoribus vel rei theologicae pro-
fanis permittuntur.
Ideo verba haec in schemate ab eodem deleantur, vel reformentur, ne
nimis faveatur iis qui loca theologica nondum plene declarata certo quodam
exaggerato mysticismo pertractant.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 495

Revera, verba similia obicem ponunt et ipsae scientiae theologicae recte

intellectae, et omnibus ceteris fratribus qui hucusque catholici non sunt
neque facile fieri possunt propter similes divagationes mysticas in theologia
catholicorum.
N otanda ibidem, lin. 17. Mirabilis est etiam sequens affirmatio: « Unus-
quisque in Officio divino orando ante thronum Dei stat nomine Mattis
Ecclesiae ».
Haec enim affirmatio, si recte valet de laicis et sodalibus saecularibus vel
de monialibus officium divinum recitantibus, nequeunt tamen valere de cle-
ricis qui in sacerdotalibus ordinibus sunt (nempe in tribus ordinibus dia-
conatus, presbyteratus et episcopatus); alioquin quaedam implicaretur nega-
tio illius entitatis quae « sacerdotium » appellatur.
Laus enim divina, in sacerdotibus omnibus profluit, non ex quadam iu-
ridica deputatione, sed eo ipso quod sacerdotes sunt. Hoc alte declaratum
erat a plurimis Patribus Concilii Vaticani Primi, et ipse S. Thomas Aquinas
expresse dicebat de clericis in sacris quod « eo ipso quod clerici sunt » offi-
cium divinum persolvere debent (cf. Quodlibeta VI, q. V, art. 8 et Mansi,
Condi. Coll. Tom. 50, 527-529; 530; 566 ss.; 582 ss.).
Notanda in pag. 185: De Officio divino in genere. Quia in toto ca-
pite neque verbum quidem de Officio divino cathedralitio uti nuncupatur, ne-
que de valore liturgico et ecclesiastico eiusdem invenitur, supponi licet re-
dactionem huius schematis effectam fuisse a viris ex ordinibus religiosis seu
monasticis, vel ab alienis aliis qui sola luce officii et cursorum monasticorum
suffulti sunt.
Attamen auspicandum est, ut et orientalium gratia et ipsius veritatis
historicae, aliqua addantur vel minima quidem adumbratio de cursu eccle-
siastico instaurando in officio omnium ecclesiarum. Orientales enim omnes
officium habent tamquam « liturgiam verbi » et, iuxta modum, etiam uti
partem praeparatoriam Missae. Nisi ergo ex cursu quod dicitur ecclesiastico
hauriatur, Officium divinum proprie esse non potest saltem iudicio orien-
talium.
Verba vero in schemate « cum sanctificatio diei naturalis sit finis officii
divini », vel haec alia « tamquam sanctificatio diversarum horarum diei »,
unice tribui possunt officiis monachorum.
Unde melius delenda sunt verba haec omnia, et· per sequentia supplean-
tur: Officium divinum est opus communitatis hieraticae Novi Testamenti ex
professo celebratum in orationem, gratiarum actionem et in ipsius Ecclesiae
spiritualem aedificationem pro statis quidem diebus et horis in hebdomada
chris tiana ».
Consequenter ad haec, quaedam addantur de fidelium participatione in
Officio, reliqua in hoc capite derelinquantur vel remittantur ad competen-
tem auctoritatem sive apostolicam sive patriarchalem sive regionalem ut de
iisdem iuxta modum et necessitatem animarum leges et statuta edantur.
496 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

6
REV.Mus P. D. IULIANUS ADROVER
Praepositus generalis Ordinis Clericorum Regularium

In quaestionibus, non minoris quidem momenti, de Officio divino re-

formando et hodiernis condicionibus cleri catholici aptando, velim in hac
sacra aula Dei resonet humilis vox primi Ordinis Clericorum Regularium,
cui saeculo xvr Breviarii Romani reformatio iam a Clemente VII concredita
fuit, quaeque sub aliis Summis Pontificibus non intermissa, speciatim sub
Paulo III et Paulo IV, a-S. Pio V tandem vulgata est. Sub initio saeculi xvm,
unus ex praecipuis moderni motus liturgici antesignanis, Beatus Iosephus
Maria card. Thomasi, ex Ordine Theatinorum, qui in caelo sacrae Liturgiae
-·- sunt verba Benedicti XIV - « unus instar omnium enituit », non semel
de reformatione Breviarii Romani sua vota Sacrorum Rituum Congregationi
proposuit. Quae vota in reformatione eiusdem Breviarii a S. Pio X promul-
gata, non neglecta sunt.
Nemo ignorat mutationes quae post S. Pium X introductae sunt usque
in hodiernum diem. Hae via gradatim ac uniformi. modo prosequendum, ita
ut in huius temporis reformatione divini O:fficii, aequalitas et sapientia prae-
decessorum prae oculis habeantur, ne pretiosi traditionis liturgicae thesauri
facile pereant, simulque necessitatibus hodiernis sacerdotum optime provi-
deatur. His praemissis tria notare velim:
1. _Circa notam 5 ad art. 68, non oportere censeo duplex Breviarium ex-
sistere: communitarium unum, privatum alterum. Breviarium, ergo, unicum
sit, sed praestare mihi videtur rationem illud recitandi duplicem esse: com-
munitariam unam, privatam alteram. In privata enim recitatione non pauca,
quae ex traditione et ex natura sua choralis ac communis recitationis propria
sunt (ex. gr. invitatorium, hymni, antiphonae, responsoria, etc.) facile omitti
possunt; ita ut talis privata recitatio revera brevior evadat, quad in multorum
votis est. Breviarium Romanum his ultimis annis a regnante Summa Ponti:.
fice Ioanne XXIII vulgatum optime aptari potest huic duplici recitationi:
communitariae, scilicet, et privatae.
2. Circa art. 69 animadvertendum existimo a maioribus tmditam totius
Psalterii distributionem per septem hebdomadae dies adhuc servandam esse,
nam haec psalmorum recitatio non adeo grave onus importat, et ex aHa parte
est velut condicio quaedam fructiferi apostolatus sacerdotalis.
3. In art. 73 mihi minus convenire videntur verba illa, quae tamquam
axioma in initio eiusdem articuli ponuntur, scilicet: « Cum infirmitas huma-
nae naturae postulet ut quid minimum orationis praescribatur ». Haec verba
omitterem ne Sancta Synodus videatur adsentiri modo loquendi clericorum,
qui, ob defectum pietatis ac spiritus sacerdotalis, quotidianam Breviarii re-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 497

citationem plus oner.is esse, quam ferri nostris diebus posse iudicant. Unde,
superioribus verbis omissis, conscriptionem articuli ita incipiendam propono:
« Cum totum pensum divini O:fficii servandum sit, hae normae erunt obser-
vandae », etc.
7
Exe.Mus P. D. IOSEPH ANGRISANI
Episcopus Casalensis

Liceat mihi, mm1mo inter successores Apostolorum, aliquas animadver-

siones exponere relate ad obhgationem recitandi divinum Oflicium - de qua
in cap. IV schematis, n. 73, sub litt. b), pag. 187.
Haec obligatio, iuxta meam sententiam, integre et fideliter ab omnibus
sacerdotibus tenenda est, eo quod innitatur doctrinae et exemplo Domini
Salvatoris et Apostolorum, venerandae traditioni Ecclesiae, necnon naturae
ipsae . obligationis qua clerici tenentur divinum Oflicium persolvere. Et
revera:
1. Opus ministerii pastoralis est opus supernaturale, quad nee exerceri
nee fructus afferre potest nisi mediis supernaturalibus, dicente Domino Iesu:
« Sine me nihil potestis facere ».
Ad hoc, Apostolis suis qui « per totam noctem laborantes nihil ceperant »
dicit: « mittite in dexteram navis »; et illico retia impleta sunt multitudine
piscium.
Accedit exemplum Apostolorum et Beati Pauli qui pluries in epistolis
suis commendat: « Sine intermissione orate» (1 Thess. 5, 17), et ad Timo-
theum scribit: « Obsecro primum omnium fieri obsecrationes, orationes, po-
stulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus » (1 Tim., 2, 1).
Ex his praeceptis et exemplis Domini nostri Iesu Christi et Apostolorum
invecta est norma et forma orationis sacrae a clericis faciendae, quae paula-
tim, in decursu temporis, pervenit ad nostrum Breviarium prout statutum
est a Concilio Tridentino, et nuper, opera Summorum Pontificum, refor-
matum.
Hoc divinum Oflicium est eminenter oratio liturgica et de eo Pius XII,
suavissimae recordationis, sic ait in Encyclica Mediator Dei: « Omnes, qui
hoc munere funguntur, tum gravem Ecclesiae obligationem, tum summum
Sponsae Christi honorem participant, quia unusquisque in Officio divino,
orando ante thronum Dei, stat nomine Matris Ecclesiae ».
Divinum Oflicium est ergo primum oflicium nostrum, et maximum me-
dium ad bonum adsequendum in nostro ministerio pastorali.
2. Unde Apostoli: «Non est aequum nos derelinquere verbum Dei et
ministrare mensis: Nos vero orationi et ministerio verbi instantes erimus »
0

(Act. 6, 2-4 ).
Ex quo patet nullam excusationem inveniri posse ad orationem relin-
quendam aut relaxandam, etiamsi nimio labore in ministerio gravati simus.

32 (II)
498 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Sancti sacerdotes, quo magis labore apostolico gravati erant, eo magis

orationi instabant.
Quinimmo verae consolationis et requ1etls fontem semper invenerunt,
inter diuturnas activitates officii pastoralis, in Officio divino persolvendo.
3. Accedit ratio quod, ad levandum graviorem laborem sacerdotum mi-
nisterio addictorum, possibile est uti valida cooperatione laicorum (sicut in
alio schemate huic venerando Concilio propositum est).
Pariter, ad anxietates animi levandas pro omissione alicuius partis vel
etiam totius Officii in aliquibus circumstantiis, sufficere possunt regulae Theo-
logiae Moralis, recta conscientia et probi confessarii iudicio applicandae.
Denique, prae oculis habeamus quad 1aliqua relaxatio in recitatione Of-
ficii, concessa bonis sacerdotibus, nimii laboris causa, generaliter verteretur
in commodum eorum sacerdotum qui saepe tempus terunt in auditionibus
radiophonicis et televisivis, in adsequendis ludis sportivis, in peregrinatio-
nibus voluptuariis, digni qui a Beato Iuda vocentur: « Nubes sine aqua quae
a vento circumferuntur, arbores infructuosae, sidera errantia » (Ju. 12-13 ).
4. Recolatur visio, a Iuda Machabeo habita, in qua vidit summum sa-
cerdotem Oruam « manus protendentem orare pro omni populo Iudaeorum »
et indicantem prophetam Ieremiam his verbis: « Hie est qui multum orat
pro populo et universa sancta civitate »; a quo ipse Iudas gladium aureum
accepit quo posset deiicere « adversarios populi Dei » (2 Mac. 15, 12-14 ).
Recolantur monita SS. Pontificum S. Pii X, Pii XI et Pii XII felicis
recordationis, in sollemnibus documentis ad nos missis, in quibus laudes ca-
nunt divini Officii et modum indicant ipsum solvendi « digne, attente ac
devote».
Recolantur paternae admonitiones S. Pontificis loa11;nis XXIII, feliciter
regnantis, qui pluries nos provocat ad orationem sancte perficiendam, iuxta
exemplum S. Pii X et S. Ioannis Baptistae Vianney.
Memoretur unusquisque nostrum sanctorum sacerdotum qui Ecclesiam
nostram glorificaverunt, nosque verbo et exemplo ad sacerdotium formave-
runt; sicut ego venerabundus memini exempla S. Iosephi Benedicti Cottolengo,
patris pauperum, S. Iosephi Cafasso, gemmae cleri italici, et S. Ioannis Bosco,
apostoli iuvenum, qui nomen meae Dioecesis Taurinensis, fulgenti lumine
redimitae, extollunt in universo mundo.
Hos imitemur ! Horum gressus sequamur ! Horum exempla semper prae
oculis teneamus, ut et nos, de die in diem fideliter intenti ad opus Dei per-
ficiendum, inde hauriamus « aquas de fontibus Salvatoris » ad sanctificatio~
nem nostram et populi christiani.
Sicut Hebraei, de exilio redeuntes, reaedificare potuerunt muros Ierusa-
lem, nonobstantibus minis et gladiis inimicorum, quia « unusquisque, una
manu sua, faciebat opus, et altera tenebat glaudium » (2 Esdr. 4, 16-17) ita
et nos, vocati ad restaurandam vitam populi christiani, assidue adlaboremus
in opus ministerii, et sancte incumbamus ad laudem Dei fideliter concinendam.
Ex his quae simpliciter et imperite dixi en mea conclusio. Ego humiliter
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 499

et instanter rogo vos, venerabiles Patres, ut obligatio recitandi divinum Offi-

cium, prout in schemate extat sub num. 7 3, sub litt. b), totaliter servetur.
Nam si bonum et iustum est fidelibus portam pandere quo facilius et
melius participent divinis mysteriis (quia - ut ait Divus Ambrosius - turba
non sequitur ad excelsa, non ascendit ad sublimia) magis sanctum et iustum
est quod nos, a Christo Domino positi ut Magistri et Pastores, populum
praecedamus oratione, pietate et sanctirate, ita ut vultus Ecclesiae Sanctae
- sicut auspicatur Summus Pontifex feliciter regnans - magis magisque
appareat ·radians luce divina; ita ut possit a filiis melius agnosci et amari,
et a fratribus separatis recognoscatur tamquam Mater communis quae eos
expectat ut omnes ad Christum perducat.

8
Exe.Mus P. D. PETRUS ARNOLDUS APARICIO Y QUINTANILLA
Episcopus S. Vincentii

Ad Officium divinum.
1. Ut omnes horae canonicae ex tribus cons tent psalmis:
Ad Matutinum: invit., 3 psalmi, 3 lectiones, Te Deum.
Ad Laudes: 3 psalmi, Benedictus, etc.
Ad Vesperas: 3 psalmi, Magnificat, etc.
Ad horas minores ... 3 psalmi, etc.
2. Ut sine limitatione temporis, sc. qualibet hora diei, officium divinum
recitare valeat.

9
Exe.Mus P. D. ARNULFUS ARCILLA
Episcopus Sorsogonensis

Art. 68, pag. 185, totus art. corrigatur: « Praeter Officium in choro
recitandum, aliud novum pro clericis labori pastoraH dicatis conficiatur, tri-
bus partibus constans, scilicet: a) oratio matutina, b) oratio nocturna, c) di-
vina lectio.
a) Oratio matutina ita conficiatur ut unicuique diei anni liturgici re-
spondeat.
b) Oratio nocturna, etiam pro singulis diebus confecta, spati um tem-
poris includat ad conscientiam examinandam.
c) Divina lectio constet spatio temporis lectioni Sacrae Scripturae, e
scriptis Patrum vel vitae Sanctorum, et alio spatio meditationi destinate.
Ratio: Reformatio Officii divini qualiter apparet in hoc cap. IV contra-
dictionibus laborat et minime placet pro clericis vita activa degentibus. Nam
500 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

ex una parte, affirmatur necessitas offidum adaptandi fragilitati humanae ac

difficillimis temporum adiunctis, et ex altera parte, officium relinquitur iden-
tica structura quae hucusque illud inadaptatum reddidit. Etiam, ex una
parte, exprimitur voluntas officium aptandi « hodiernae vitae necessitatibus
cleri » et ex alia, denuo affirmatur maxima convenientia officium recitandi
horis congruentibus, quod in hodierna vita fere impossibile est.
Alia datur contradictio, dicendo quod « Matutinum, quamvis nocturnae
laudis retinens, ita aptetur ut qualibet diei hora recitari valeat ». Quomodo
haec pars officii potest simul esse laus nocturna et non nocturna? Evidens est
clerum hodie alio officio egere, vere aptato rhythmo eius vitae et quod nullo
pacto ei sit fastidiosum onus diei, sed potius fons eius gaudii spiritualis.
Divisio a nobis proposita, scilicet oratio matutina et nocturna, vere et
practice respondet sanctificationi diei in momenta actuali; nam hodie rhyth-
mus diei minime concordat vigiliis et horis romanis.
Quoad lectionem divinam, sacerdos manet in libertate earn faciendi
quavis hora (ut in art. 76 dicitur) quia indoles huius partis officii hoc per-
mittit et aliunde convenientia huius libertatis ab experientia confirmatur.

10
Exe.Mus P. D. FLOYD LAURENTIUS BEGIN
E pisco pus Querco politanus

N. 68, d). Horae minores eliminandae sint aut saltem supplendae ora-
tione brevi memoriae faciliter in lingua vernacula committenda.
N. 68, a), b), c). Lingua vernacula permittatur ubique. Passim. a) de
Psalmis: Restituatur versio vulgata, et illa emendata ubi verus sensus ege-
ret. b) de obligatione: Reducatur obligatio Officii ad peccatum veniale.

11
Exe.Mus P. D. VILLELMUS MARINUS BEKKERS
Episcopus Buscoducensis

Quia populus christ~anus ad Deum publice laudandum vocatus est, lau-

dare velim propositum huius cap. IV, ut augeatur numerus eorum, qui
nomine Ecclesiae orent. Aliter et aliter tamen se habent condiciones vitae
monachorum, clericorum et laicorum. Quam ob rem episcopatus neerlan-
dicus, abstractionem faciens a renovatione forsan necessaria Operis Divini
monachorum, obligationi chori obstrictorum, tantum pauca verba dicere ve-
lit de Officio divino sacerdotum in cura animarum constitutorum, quibus sub
multiplici respectu aequiparandi videntur religiosi mixtae religionis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 501

Constat Breviarium traditionale in hodiernis adiunctis non raro ansam

praebere cuidam formalismo, non obstante bona voluntate sacerdotum. Re-
late ad obligationem sacerdotalem divini Officii persolvendi ante omnia
opus est ut prae oculis habeatur intentio huius obligationis: nempe non
quad persolvatur aliquod pensum orationis, sed quad sacerdotes, realiter
orando, ore exprimendo quad est in corde, et divinas laudes persolvant et
sanctificent seipsos curamque pastoralem. Inde sequitur:
Primo: Quad Breviarium oportet sit adaptatum propriis condicionibus
vitae hodiernae sacerdotum. Cum tamen non sit ipsius Concilii descendere
ad omnia particularia renovationis Breviarii, optandum est ut numerus sexa-
gesimus octavus huius capitis omittatur et ut pro sacerdotibus in cura ani-
marum constitutis novum breviarium non-monasticum conficiatur a com-
missione ex toto orbe peritorum, consultis conferentiis seu coetibus episco-
porum, actis denique ab Apostolica Sede recognitis. Licet usus millenarius
Ecclesiae in hac re habeat suum momentum, ex altera tamen parte spiritus
verus orationis sacrificari nequit cuidam considerationi nimis historico-ar-
chaeologicae.
Secundo: Saltern quodam modo libertas detur, ut hi sacerdotes divinas
laudes persolvere possint lingua vernacula. Eo enim modo plurimi facilius
eorum mentem voci concordare possunt et efficaciore modo finis obligationis
Breviarii attingitur.
T ertio: Antiquum principium prudentiae christianae, nempe « officium
pro officio valet » prudenter extendatur ad casus, in quibus sacerdotes ab
officiis ecclesiasticis diuturnius occupantur, v. gr. dum obstricti sunt binationi
vel trinationi Missae, plurimis matrimoniis adsistendis eadem die et his si-
milibus. Secus formalismo breviarii persolvendi ansa praebetur.
[Subsignatus etiam P. Moors, ep. Ruremondensis].

12
Exe.Mus P. D. IULIUS BIANCONI
Episcopus T arquiniensis et Centumcellarum

Obligatio divini Officii recitandi nullo modo sacerdotibus auferenda est,

quia sacerdotes debent ipsorum spiritum alere et Deum laudare. Porro nihil
melius quam Divina Scriptura ad animas reficiendas et Psalmi ad Deum lau-
dandum inveniri potest. His ipse Dominus Iesus Christus, Apostoli et Ec-
clesia usi sunt, ita ut Psalmi verum et praecipuum ligamen orationis inter
Vetus et Novum Testamentum rite dici possint.
Praeterea sacerdos, qui saepe se coram populo cum suo Breviario praebet,
magis apparet et censetur vir Dei et vir orationis: quad non minimi es~
momenti.
Attamen Breviarium propter necessitates huius temporis, ne minus- at-
tente ac devote recitetur, hoc modo, humillime censeo, reduci posset:
502 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

a) Matutinus dicatur sicut in hebdomada Paschali, scilicet cum tribus

Psalmis et tribus Lectionibus, quarum una sit e S. Scriptura, secunda e Pa-
tribus et tertia e vita Sancti qui colitur. Auferantur Hymni et responsoria.
b) Dicantur Laudes, sublato Hymno.
c) Haris vespertinis dicantur Vesperae, sine Hymno, et Comple-
torium.
d) Auferantur Horae, quas minores vacant et loco eorum quae sublata
sunt ex Officio imponatur, sub gravi, meditatio et examen conscientiae per
horae dimidium.
Lingua latina, qua utitur S. Mater Ecclesia in universo mundo, servanda
est ut non deficiat mirabilis unio catholicorum, exceptione facta pro aliqua
difficultate a S. Sede adprobanda.

13
Exe.Mus P. D. FELIX BONOMINI
Episcopus Comensis

Circa Officium divinum: Retinendum mihi videtur ut in forma his

novissimis temporibus ab Ecclesia clericis praesentatum, exceptis parvis
emendationibus quae fieri poterunt, ut ex. gr. reductio Officii in Nativitate
Domini et octava ad instar Officii Paschatis et Pentecostes, et revisio lectio-
num historicarum. Necesse mihi videtur ut sacerdotes omnes aestiment reci-
tationem devotam Breviarii ut maximam, post celebrationem sacrificii Missae,
inter actiones pastorales et sociales.
Non solum sacerdotes sed etiam fideles instruendi sunt ut Deum suum -
laudent, locutionibus Spiritus Sancti quae in psalmis habentur, proinde
enixe hortandi sunt ut ad cantum vesperarum vel alius partis divini Officii
active participent, et ad hoc maxime convenit ut in paroeciis, praeter adso-
ciationes Actionis Catholicae, habeatur quoque schola ad cantum sacrum et
maxime gregorianum edocendum, ita ut functiones liturgicae tam matutinae
quam vespertinae, decore persolvantur, in laudem Dei et in bonum animarum.

14
Exe.Mus P. D. ALFONSUS M. BUTELER
Archiepiscopus Mendozensis

Circa Officium divinum, nomine proprio et omnino personali loquar.

Non audeo enim comitem quaerere ad clamandum in deserto. Vox mea re-
vera in deserto, procul dubio, clamabit. Etenim iam hilares plausus audivimus,
etiam si prohibitos in hac solemnissima aula, quando de imminuenda Officii
obligatione et de versione ad linguas vernaculas favorabiles opiniones prola-
tae sunt.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 503

Utraque opinio mihi displicet. Tam illa quae obligationem minuit, quam
ista quae versiones propugnat. Et quamvis solus manere debeam, malo solus
esse in aflirmanda ecclesiastica traditione, quam alio faciliori modo viam
illius traditionis inimico planam parare, qui inimicus sacerdotes a quo-
tidiano cum Spiritus Sancti colloquia auferre maligne intendit. Sacerdos vero
qui quotidie Breviarium rite recitat, nomine Ecclesiae labiis profert quae
hagiographi, Spiritu Sancto afflante, locuti sunt, et, assistente eodem Spiritu,
nobis in scriptis mandarunt. Sacerdos ergo qui sincere et vera pietate ita per
diem procedit, non sine speciali adiutorio divino, ut verus apostolus adla-
borabit.
Si sancta Mater Ecclesia in hac re faciliter ad communes dispensationes
proclivitatem demonstrat, actum erit de pietate specifica qua fulgere oportet
omnis sacerdos, quia sacerdos i. e. quia alter Christus pro populo christiano
ubique esse debet. Quaeso, ergo, pie et humiliter, ut schema quad prae oculis
habemus non immutetur. Et si quae aliqua mutatio opportuna iudicetur, ea
tantum sit quae iterum nos in frequenti communicatione cum Sanctis Patri-
bus ponat. Sit ergo semper in manibus nostris, in cordibus nostris et in
labiis nostrorum omnium sacerdotum ille liber ubi et verba Dei, et Ecclesiae
laudes, sanctorumque exempla continentur ad nostram sanctificationem et
Dei gloriam augendam.
Quoad sermonem latinum i. e. linguam liturgicam servandam, hoc mihi
dignum videtur specialis observationis. Si Pontificis Romani voluntas, non
verbis tantum, sed opere et veritate ab omnibus prae oculis habebitur, post
paucos annos omnes sacerdotes totius mundi bene linguam latinam agnoscent.
Hoc postulat ut logica consequentia, ni fallor, ultima circa bane rem Consti-
tutio Apostolica V eterum Sapientia. Ergo nulla pro nostris successoribus erit
diflicul tas linguae.
Servetur, ergo, latina lingua, etiam hie, ut unitatis signum in publica
Ecclesiae oratione, et ut permanens cum Spiritu Sancto colloquia in lingua
quidem materna, i. e. in lingua Mattis Ecclesiae cuius filii hodie per univer-
sas huius terrae regiones nomine et auctoritate Mattis laudes Deo continuo
decantant.
De quodam formulismi periculo aliqua verba in hac aula audivimus. Nihil
probat quad nimis probate ostenditur. De facto omnes ecclesiasticae vitae
manifestationes ad formalismum possunt nos conducere. Sed ad hoc pericu-
lum obviandum oportet ut sacerdotum spiritus optime fortificentur, ita ut,
fortes in fide tanquam leones, ignem spirantes, facti diabolo terribiles, illud
aliud gravissimum periculum vitent, haeresim nempe activismi, vi cuius sper-
nuntur omnia quae pietatem humilem ideoque veram fovent, et solum ad
exteriora attenditur. Divi ergo Pauli verba quae hebdomada elapsa ipse repe-
tebat, in memoriam continua revocemus: Galeam salutis assumamus: et gla-
dium spiritus, quod est verbum Dei. Ita lumen Christi et pignus victoriae
fidelibus nostris erimus.
504 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

15
Exe.Mus P. D. CAROLUS IUSTINUS CALEWAERT
E pis co pus Gandavensis

De Communione sub utraque specie. Haec reservetur pro casibus con-

celebrationis.
De Officio chorali a Capitulis saecularibus celebrando. Obligatio pende-
bit a redditibus. Qui nullam retributionem accipiunt obligari non possunt ut
quotidie veniant ad cathedralem mane et vespere ad laudes et vesperas can-
tandas!
Habitationes Canonicorum interdum valde distant ab ecclesia cathedrali.
Propono ut Capitula saecularia qui habent redditus sufficientes, appro-
bante episcopo, quotidie cantent Tertiam, Missam conventualem, et Sextam.
Diebus dominicis et festivis sollemnioribus etiam Vesperas et Completo-
rium. In Triduo Sacro et in die Nativitatis Domini Officium integrum.

16
Exe.Mus P. D. DOMINICUS LUCAS CAPOZI
Archiepiscopus Taeiuenensis

Ut in Aula conciliari tempori parcamus, haec Excellentiae tuae [secretario

generali] mittere praesumo nomine meo et nonnullorum etiam episcoporum:
1. Eo attento quod forma Breviadi antiqua conservari desideratur, et
quod unaquaeque hora suo determinato tempore recitari desideratur.
2. Eo attento quod Breviarium levius onus quidem, sed ditius lectioni-
bus S. Scripturae et Patrum desideratur.
3. Eo attento quod in quantum possibile officium de tempore recitari
desideratur.
4. Eo attento quod non omnes concordant sive quoad quantitatem et
qualitatem officii.
5. Eo attento etiam quod sunt quidam qui deplorant in Breviario non
amplius inveniri tot vitae Sanctorum loca.
Sequenti criterio Breviarium reformandum proponitur:
1. Matutinum tria habeat nocturna: a) in primo sint invitatorium, hym-
nus, antiphona, unus psalmus, gloria, versiculus, absolutio, benedictio, una
tantum lectio ex Veteri Testamento et quidem brevior; b) in secundo noc-
turno sint antiphona, psalmus, gloria, versiculus, absolutio, benedictio, lectio
una Novi Testamenti, duplex vel triplex quam in primo nocturno; c) in tertio,
antiphona, psalmus, gloria, versiculus, absolutio, benedictio, lectio una bona
et selecta Sanctorum Patrum.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 505

2. Laudes, cum sint una ex duabus principalibus horis, habeant 5 anti-

phonas, quinque psalmos, capitulum, hymnum, versiculum, antiphonam Be-
nedictus, orationem matutinalem.
3. Horae parvae habeant hymn um, antiphonam, unum psalmum, glo-
ria, Pater noster, excepta prima quae retineat suam orationem.
4. Vesperae, secunda hara maior, quinque antiphonas, quinque psalmos,
capitulum, hymnum, versiculum, antiphonam Magnificat, orationem vesper-
tinam, preces pro necessitatibus, commemorationem unicam sancti diei, ha-
beant.
5. Completorium constet confessione, antiphona, psalmo, antiphona Nunc
dimittis, oratione propria, benedicamus Domino, benedictione, antiphona
finali B. M. Virginis.
6. Oflicium semper fiat de tempore seu de feria, exceptis maioribus festis
B. Mariae Virginis, S. Ioseph, SS. Apostolorum et principaliorum sancto-
rum - non multorum - totius Ecclesiae.
7. Ordines et Congregationes possint festa peragere ipsorum sanctorum
fundatorum vel principaliorum. Item dicatur pro Nationibus, Dioecesibus, etc.
8. Pro aliis Sanctis sufliciant commemorationes ad Laudes et Vesperas,
sed una tantum.
9. Canonici regulates et Monachi possint, si velint, conservare proprium
Breviarium, vel adaptare meliori modo.
10. Unaquaque die in Breviario, ad modum introductionis, posset poni
brevis instructio historico-liturgica vel brevis vita Sancti principalioris cuius
memoria fit illa die, ita tamen ut lectio talis vitae nullomodo sit obligatoria,
sed relinquatur pietati et instructioni Sacerdotis cui legere placeat.
11. Omnes Ordinarii facultate generali gaudeant concedendi suis sacer-
dotibus vere gravatis laboribus, ut pensum oflicii diei reducatur pro ipsis
ad recitationem Laudum et Vesperarum tantum.
12. Ita psalmos seligere ut nimis longi non sint, et relinquantur illi qui
minus pietatem foveant.
13. Conservanda ut sunt Oflicia Nativitatis Domini, Epiphaniae, tridui
Paschalis, trium dierum Paschatis, Pentecostes. Et sic dicatur de nonnullis
ofliciis propriis Ordinum, ex. gr. S. Francisci, S. Francisci Stigmatum, etc.
14. Pro sacerdotibus restituatur in Breviario « Dominus vobiscum »
etiam ad darius significandum quod agatur de oratione publica Ecclesiae.
15. Lingua Breviarii, pro iis saltem qui sunt in Sacris, sit latina, et de-
cernatur unica versio adhibenda, quae in quantum possibile sit illa quae
invenitur in textu ofliciali S. Scripturae, nempe Vulgata versio a Benedictinis
emendata, vel alia quae vere sit conformis traditioni, et nullo modo sit nova
illa quae nunc in usu est.
16. Si qui Ordinarii putent pro suis locis esse utenda versio in linguam
vulgarem pro omnibus, vel pro aliquibus suorum clericorum, licentiam pos-
sint petere et obtinere a Sede Apostolica.
506 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

17
Exe.Mus P. D. VICTORIUS CECCHI
Episcopus Foresemproniensis

Humiliter peto ut benigne recipias [secretarius generalis] bane meam prae-

sentem propositionem circa Divinum Officium.
Est vere minima sed forsitan erit non inutilis ad fovendam pietatem no-
strorum sacerdotum in quotidiana recitatione Divini Officii, quin etiam pro
paucis eorum erit maxime accommodata.
Scilicet: velim ut, in proximis editionibus Breviarii restaurati, permittatur
editoribus praemittere singulis psalmis vel partibus eorum, cum caracteribus
alius coloris a textu, aliquam minimam didascaliam ad suggerendum legenti et
oranti, uno vel paucissimis verbis, argumentum psalmi vel partis eius, ut nunc,
v. g., in hodiernis Breviariis legitur ante quemcumque psalmum numerus vel
pars. Deinde in fine cuiuscumque voluminis Breviarii restaurati omnes didasca-
liae colligantur alfabetice per modum indicis, additis etiam argumentis lectio-
num Sacrarum Scripturarum et Sanctorum Patrum et Doctorum tum etiam
exemplis Sanctorum in volumine commemoratorum, ita ut talis index circa
materiam Breviarii vere sit valde utilis nostris sacerdotibus ad rite fovendam et
explendam cum Sacra Breviario saepe saepius orationem mentalem et ad
instructionem asceticam peragendam fidelium in praedicatione.

18
Exe.Mus P. D. SMILJAN FRANCISCUS CEKADA
Episcopus Scopiensis

Sum episcopus urbis Skoplje in Macedonia, quae est provincia Reipu-

blicae Iugoslaviae. Loquor nomine proprio, non autem nomine episcoporum
Iugoslaviae, qui meae explanationi in omnibus forte non assentientur. Ta-
men cum simus liberi unusquisque suam proferre sententiam - « non su-
mus enim filii ancillae sed liberae, qua libertate Christus nos liberavit » (Gal.
4, 31) - ego quoque meam aperiam mentem circa materiam disceptatam.
Schema de divino Officio recitando, ut est Patribus Concilii propositum,
mihi in genere placet.
Mea opinione absolute est incumbendum, saltem quoad clericos in sacris
constitutos, in integra et totali recitatione divini O:fficii, sicuti hucusque mos
erat. Clerici divinum O:fficium recitantes adhibeant linguam latinam. Sorores
et moniales, cum sint linguae latinae plerumque ignarae, utantur lingua ver-
nacula.
Quoad ambitum o:fficii, i. e. numerum lectionum, psalmorum et oratio-
num, servetur hodiernus usus, legitime inductus ultima reformatione Bre-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 507

viam Romani. Lectiones ex Patribus adhibeantur tantum in Officio festivo

vel semifestivo novem lectionum. Ceterae Patrum lectiones, bene selectae,
possunt conferri in speciali fasciculo, a clericis privatim et ad libitum legen-
dae, si sibi placet.
Si quae orationes innovandae sint vel hymnis hodiernis alii substituendi,
bene attendatur, ne posteriora sint peiora prioribus. Vinum novum semper
non debet esse melius vetere; immo veto saepissime contrarium accidit.
Toto animo resisto iis, qui proponunt, ut obligatio Officii divini pro
clericis reducatur tantum ad Laudes et Vesperas. Officium divinum est vene-
randa Ecclesiae traditio aptissimaque imitatio perennis illius laudis, quam
Verbum humana carne indutum Patti caelesti sine intermissione offert. Di-
vinum Officium est porro firmissimum sacerdotibus praesidium virtutisque
eorum potissimum auxilium in arduo studio perfectionis adipiscendae. Tolla-
tur de medio vitae sacerdotalis obligatio divini Officii, mihi persuasum est
vitam sacerdotum, ut euphemistice loquar, nullo modo meliorem factum iri,
quin etiam mihi videatur, in hoc casu actum esse de caelibatu sacerdotum.
Sensim sine sensu haec salutifera institutio Ecclesiae dissolvetur nosque « mi-
nistri Christi et dispensatores mysteriorum Dei » ( 1 Cor. 4, 1) paulatim effi-
ciemur puri et naturales homines.
Loquitur de meditatione, quae in locum Officii sic reducti et essentialiter
mutilati substituenda esset. Haec vi can. 125, n. 2, etiam hucusque clericis
praescripta erat: « Curent locorum Ordinarii, ut (clerici) quotidie orationi
men tali per aliquod tempus incumbant ».
Utique, meditatio quotidiana est retinenda, sed Officium divinum ideo
non omittendum. Unum oportet facere, et aliud non omittere (Matth. 23, 23 ).
Omnia ista proposita, quae eo tendunt, ut obligationes vitae sacerdotalis
reducantur ad mensuram quam maxime modestam, orta sunt, ut mea fert
opinio, ex studio, ut vita sacerdotum commodior et facilior redderetur.
S. Paulus dixit: « Nolite conformari huic saeculo, sed reformamini in no-
vitate sensus vestri » (Rom. 12, 2). Numquid indulgendo nostrae commo-
didati, sicut faciunt homines huius saeculi, reformabimur in novitate sensus?
Divinus Magister dixit: « Intrate per angustam portam ... quae ducit ad vi-
tam ... » (Matth. 7, 13-14 ), nos autem volumus amplificare portam vitae.
Credite mihi, fratres, cassus labor!
Illi, qui reclamant, ut Officium divinum etiam a clericis recitetur lingua
vulgari, extollunt factum, sacerdotes hodiernae generationis parum callere
linguam latinam. Etiamsi concedamus bane assertionem, estne, quaeso, neces-
sarium ut pro semper reconciliemur cum hoc dedecore nostro? Si sacerdotes
non sciant linguam latinam, addiscant illam! Cur Ioannes XXIII publicavit
litteras Veterum sapientia, nisi ut obsequeremur illi! Ceterum, cum preces
quascumque recitemus, etiam lingua vernacula sed mente distracta, sicut sae-
pissime fit, num eas actu semper intelligimus?
Hae occasione abstrahere vellem quaestionem, utrum obligatio orandi
Officium divinum esset praecipienda sub gravi an non. Hoc videant consules !
508 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Sincere fateor, mihi minus placere ubique creandi occasiones peccati mortalis
et eas applicandi etiam ad minutissimas omissiones vel transgressiones. Con-
trarium magis convenire videtur dignitati humanae substantiae. E. g. Missa
quotidiana sacerdotibus non est praecepta sub gravi: attamen paucissimi
sunt, qui earn omittunt. Forsitan optimum erit media ingredi via, quod - ut
iam dixi - videant, quorum interest de hac re iudicare.
In fine propono, ut episcopis Ordinariis permanens tribuatur facultas
ad casum super Officio divino dispensandi. Hoc modo optime poterunt evitari
difficultates, quae ex nimia occupatione sacerdotum in certis circumstantiis
quandoque oriuntur.

19
Exe.Mus P. D. THOMAS COORAY
Archiepiscopus Columbensis

Cap. IV ad 78. Velim de hoc articulo humiliter proponere ut emendetur

sequentibus vel similibus verbis: « Cum Officium divinum sit vox Ecclesiae
seu totius Corporis Christi Mystici, Deum publice laudantis, fovendum est
ut clerici choro haud obligati ac praesertim sacerdotes ratione ministerii pa-
storalis simul conviventes, aliquam saltem divini Officii partem in communi
persolvant. Omnes autem choro obligati et quidem omnes in communi cele-
brantes munus sibi concreditum ... » ut in textu.
Ratio per se patet. Nam Officium divinum per se est actus cultus publici.
Et praeterea valde commendandum est ut ministri sacri qui in vinea Domini
in communi laborant etiam in communi orent tam ad plebis aedificationem
quam ad propriam sancti:ficationem, et proprium praesidium. Est enim res
experientiae quod talis consuetudo est magnum praesidium contra deviatio-
nes a vita sacerdotali et contra activismum exaggeratum tam periculosum prae-
sertim neo-sacerdotibus.
Liceat mihi etiam pauca addere de recognoscendo divino Officio in ge-
nere. Cavendum est ne nimis abbrevietur tempus orandi sacerdotibus prae-
scriptum ob ministerii exigentias. Duas tantum citabo rationes:
a) Munus primarium sacerdotum est erga Deum - cultus divinus,
« Omnis namque pontifex », ut dicit S. Paulus, « ex hominibus assumptus,
pro hominibus constituitur in iis quae sunt ad Deum » (Hebr. 5, 1 ).
b) Etiam pro apostolatu, medium principale quamquam non unicum,
est oratio ad Deum. Ratio est dare indicata ab ipso Divino Magistro in suo
sermone ad primos suos sacerdotes nempe Apostolos in Coena ultima. Ille
est v1t1s, nos autem palmites. Sicut palmes non potest ferre fructum a se-
metipso, nisi manserit in vite, sic nee nos, nisi in Eo manserimus. Unde
ad ferendum fructum debet adesse intima unio inter Christum Deum et
sacerdotes. Ista unio ut sit efficax in operatione debet esse saltem virtualis.
Sed unio virtualis moraliter est impossibilis, nisi saepesaepius renovatur per
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 509

unionem actuatam seu actualem. Haec unio actuata fit generatim in oratione
ad Deum. Unde Ipse Christus, post diem laboriosum apostolatus, erat per-
noctans in oratione Dei. Ita, non propter semetipsum, sed propter nos. Exem-
plum enim dedit nobis, ut quemadmodum Ipse fecit ita et nos faciamus.
Secus, nimis confidendo in viribus propriis, sacerdotes locum dent cuidam
matedalismo practico - ut nuper optime declaratum est, ni fallor, in Epistola
Pastorali totius Episcopatus I taliae - dico locus datur cuidam materialismo
ex quo sequitur sterilitas apostolatus, ne dicam perditio dolorosa multorum
sacerdotµm.
Punctum ultimum. Quantum ad innovationes circa linguam divini Offi-
cii, caute est procedendum. Nam primo erat quaestio de usu linguae vul-
garis in Sacrificio Missae propter populum. Nunc est eadem quaestio sed
propter clerum. Ultimatim nihil remanebit illius linguae quae est Ecclesiae
communis et propria, nam Missa et Officium divinum sunt sola occasio utendi
lingua latina pro maiore parte sacerdotum. Reeta solutio esset reformatio
curriculi studiorum hac de materia in Seminariis ... e. g. in seminario inter-
nationali apud Penang in Malaya, lingua franca inter alumnos est lingua
latina. Alii hos aemulari debent. Quad indigemus non est tam scientia quam
consuetudo linguae latinae. Sed cum de usu linguae latinae longe lateque
dictum est quando agebatur de prooemio huius schematis de eo hie tacebo,
hoc tan tum proferens: videant Patres ne quid detrimenti bonum commune
totius Ecclesiae capiat propter difficultates locales vel transitorias.

20
Exe.Mus P. D. ALOISIUS GONZAGA DA CUNHA MARELIM
Episcopus Caxiensis

Pag. 186, n. 69, lin. 15: addatur: « Matutinum trium psalmorum con-
stet omnibus anni diebus ». Ratio est: Quia sic, inter multiplices hodiernae
vitae labores et occupationes, sacerdotes facilius suam obligationem adim-
plebunt et scrupula vitabuntur.
Pag. 186, n. 71, lin. 31: addatur: « Matutinum trium lectionum constet
omnibus anni die bus: 1) ex Sacra Scriptura, 2) ex· Officio diei, 3) ex Pa-
tribus ». Ratio eadem est ac in n. 69, scilicet: Quia sic, inter multiplices
hodiernae vitae labores et occupationes, sacerdotes facilius suam obligatio-
nem adimplebunt et scrupula vitabuntur.
Pag. 186, n. 72, lin. 32 ad 36: supprimantur paragraphi a) et b). Ratio
est: quia sic, inter multiplices hodiernae vitae labores et occupationes, sa-
cerdotes facilius suam obligationem adimplebunt.
510 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

21
Exe.Mus P. D. LEO DE KESEL
Episcopus tit. Synaitanus, aux. Gandavensis

In paragrapho de obligatione divini Ofli.cii, ad n. 73, sub littera a), da-

tur tanquam norma ut Capitula residentialia saltem laudes aut vesperas reci-
tent. Sermo non fit de Missa conventuali, neque sub hoc articulo neque sub
articulo qui ex professo de Missa agit. Missa tamen conventualis est culmen
totius Oflicii, ideoque ante omnia retinenda. Laudes ante bane Missam reci-
tentur, sed valde difficile erit tempus congruum observare, prout illud sub
n. 7 6 praescribitur. Liceat mihi proponere ut potius consuetudines locales
serventur, iuxta quas, in singulis Capitulis, cotidie aut certis diebus, aliqua
pars Oflicii una cum Missa conventuali celebratur.

22
Exe.Mus P. D. IOSEPH DESCUFFI
Archiepiscopus Smyrnensis

Pag. 185, linn. 22-24, sic modificetur: Quamquam per divinum Oflicium
a sacerdotibus aliisque Ecclesiae membris, sanctificatio diversarum horarum
diei peragitur, attamen pro fragilitate humana atque in diflicillimis temporum
adiunctis constitutis, non omnibus indistincte eodem modo hoc munus im-
ponendum est, quia non solum per orationem, sed etiam per laborem pasto-
ralem, nomine matris Ecclesiae, Deo mirabile laudis canticum peragi potest.
Pag. 186, n. 68, lin. 8 c), sic modificetur: Hora, quae Matutinum vocatur
uno Nocturno constet, qualibet diei hora recitanda, conservatis tamen ofliciis
solemnioribus cum tribus Noctumis, in ordinibus et congregationibus ac
communitatibus statutis horis choro obligatis.
N. 69 (Psalmi) sic modificetur: Psalmi distribuantur per spatium tem-
poris maius quam unam hebdomadam et optandum est ut quaedam selectio
fiat circa psalmos, qui nimis mores iudaicos redolent.
N. 71 (Lectiones), lin. 22 a): Lectiones Sacrae Scripturae, praesertim
quae sunt mere historicae sine sensu mystico aut sapientiali auferendae sunt.
Pag. 187, n. 73 (Obligatio), adiungatur post lin. 20 nova paragra-
phus d): Omnes in Ordinibus maioribus constituti, sive professores in col-
legiis, sive sacerdotes ministerio pastorali addicti, Oflicium divinum absol-
vant horis liberis et in « Matutino » unum Nocturnum tantum recitare
possunt.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 511

23
Exe.Mus P. D. AEMILIUS IOSEPH DE SMEDT
Episcopus Brugensis

Nomine episcoporum Belgii et plurimorum Patrum e diversis natio-

nibus.
Cap. IV de Officio divino valde placet. Duae proponuntur emenda-
tiones.
Prima emendatio: Ordinario tribuitur facultas dispensandi a recitatione
Officii divini, ad casum et ad determinatum tempus, clericos ad recitationem
a solo obligatos, qui etsi a recitatione non sunt excusati, tamen ob gravamen
physicum vel psychologicum de iudicio Ordinarii melius ab onere Officii ad
tempus liberarentur.
Ratio: Hucusque episcopi in hac materia nullum ius possident. Haec
tamen facultas perutilis esset in diversis circumstantiis ad clericos ab anxie-
tatibus et aliis seriis incommodis liberandos.
Secunda emendatio: Ad n. 77, accedentes ad ea quae dicta sunt a card.
Frings et ab aliis, proponimus textum sequentem pro recitatione Breviarii
a solo in lingua vulgari: Clericis quibus usus linguae latinae grave impedi-
mentum est ut cum vero fructu spirituali Officium recitent, Ordinarius per-
mittere potest usum linguae vernaculae, dummodo recitatio fiat ope Breviarii
bilinguis, cura Conferentiarum episcopalium determinatae linguae compositi
et a Sede Apostolica recogniti.
Explicatio: Ut omittam argumenta iam allata, attentionem Concilii ad-
vocate liceat ad fructum spiritualem quern sacerdotes haurire possunt ac de-
berent e divino Officio.
Iamvero in plurimis regionibus quarum cultura valde distat a cultura
occidentali, pronuntiatio in lingua latina est et nonnumquam manet onus
durum, defatigatio gravis. Quid est Officium divinum in mente Ecclesiae?
Non est exercitium paenitentiae sed elevatio mentis ad Deum.
Sed etiam in omnibus regionibus dantur sacerdotes pro quibus, ob varias
rationes, recitatio in lingua latina est et manet de facto exercitium traductio-
nis, conamen intellectionis, difficilis accessus ad fonte~ gratiae.
Estne rationabile recitationem pro istis sacerdotibus sic ordinatam re-
linquere ut non queant ex ea omnem fructum colligere? Sacerdotes is ti, et
ceteri omnes, vivunt in medio saeculi materialistici, arduo sunt onusti labore
apostolico. Indigent contactu amoroso cum Sanctissima Trinitate. Intellectus
eorum indiget lumine Verbi Dei, cor eorum opus habet amicali colloquia
cum divino Magistro. Haec omnia invenire possunt in divino Officio sicut ab
Ecclesia ordinatum est et, ut sperare licet, integre conservabitur.
Scimus omnes quantum gaudium spirituale sorores religiosae, immo nu-
merosi laid hauriunt e divino Officio quod lingua vulgari recitant. Ecclesia
512 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

est mater. Cur non easdem divitias aperiret illis e suis sacerdotibus, qui ob
varias circumstantias non plenum fructum tollunt e divino Officio si illud in
lingua latina recitare debent?
Quod nos petimus non est exaggeratum. Est moderatum. Est humanum.
Rogamus nempe ut Ordinario tribuatur facultas dispensandi. Et si di-
spensat, rogamus ut prudenter ordinetur Officium quad a sacerdote dispen-
sato peragetur.
Conditiones propositae sunt:
1) Breviarium quo sacerdos dispensatus utitur praeter traductionem
debet continere textum latinum;
2) Traductio fieri debet cura Conferentiarum episcopalium qui ad
eamdem regionem linguisticam pertinent.
Traductio et editio debent recognosci a Sede Apostolica.

24
Exe.Mus P. D. MICHAEL DOUMITH
Episcopus Sarbensis

Licet non pateat adesse in communi usu Orientalium canonicam obli-

gationem Divinum Officium recitandi, pro clericis choro non obligatis, atta-
men nos Maronitae, secundum opinionem communiter receptam, teneri vi-
demur saltem ex consuetudine, ad bane recitationem. Itaque mihi liceat opi-
nionem aliquam exponere de distinctionibus quae videntur introducendae in-
ter clericos choro obligatos et alios choro non obligatos, sive quoad naturam
obligationis, sive quoad formam officii.
Officium est opus communitatis et quidem monasticae. Quad patet sive ex
natura officii ipsius, sive ex natura monasticae professionis.
1. Ex natura officii ipsius. Officium ita confectum fuit ut in communi,
«in choro » recitetur: dicitur enim in nota 5: « semper pro pluribus simul »;
simul autem vivunt monachi, et non saeculares; et « breviarium » ipsum,
initio, confectum fuit ut recitetur « in itinere ».
2. Ex natura professionis monasticae. Monachi, inter diversas vias ad
perfectionem perducentes, bane praecise elegerunt, quae consistit in com-
muni cantu divinae laudis et ad hoc propriam vitam voverunt, cantu Officii
sanctificantes diversas horas diei et noctis. Abstinendo a ministerio nullam
iniuriam ferunt propriae professioni, deficiendo autem a choro, eidem pro-
fessioni gravem iniuriam ferunt. Et re quidem vera, nam propria professione
ad hoc specialiter deputantur, ut nomine communitatis christianae, munere
divinae laudis fungantur, non autem individualiter sed in communi, et ideo
qui excusatur a choro, eo ipso excusatur a recitatione a solo.
Idem autem did non potest de sacerdote qui choro non tenetur. Sacerdos,
qui non est monachus, propria consecratione, tenetur, non praecise ad « Offi-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 513

cium divinum » (forma chorali aut brevi) persolvendum, sed ad « Opus Ec-
clesiae » perficiendum, quad opus continet certe orationem, et quidem pu-
blicam, sed etiam extenditur ad sacrificium, ad magisterium et ad ministe-
rium. Ad hoc autem opus tenetur obligatione quadam morali, non proprie
canonica. Propria consecratione, sacerdos non plus tenetur ad oflicium quam
ad sacrificium: de beret etiam teneri plus ad sacrificium, nam ipso sacrificio
definitur sacerdotium. Si ergo de facto plus tenetur ad oflicium quam ad
sacrificium (tenetur enim sub gravi ad determinatum pensum solvendum) hoc
venit ex positiva determinatione, quae ex una parte obligationem restringit
ad unum tantum aspectum operis Ecclesiae, et ex alia parte bane obligatio-
nem restrictam reddit graviorem. Sed haec determinatio, quae in omnibus
ritibus non existit, non est irreformabilis nee desunt rationes ut reformetur.
Non enim est irreformabilis, quia nee oflicium confectum fuit ut recite-
tur a solo, nee sacerdotes ex officio vivunt in communi, nee tandem oratio
nomine Ecclesiae restringitur necessario ad Oflicium. Sunt autem rationes po-
sitivae ut reformetur, quarum principalis est quad recitatio oflicii, sicut iam
dictum est a pluribus, in praesentibus adiunctis et modo quo imponitur, vix
did potest in beneficium vitae spiritualis, et certe laus et gloria Dei est
salus hominis.
Propter haec omnia, videtur concludendum:
1. Clerici choro non obligati non videntur aequiparandi communitati-
bus choro obligatis, nee in obligatione nee in forma oflicii recitandi.
2. Non idea liberandi sunt clerici saeculares ab omni obligatione reci-
tandi « aliquod oflicium », nee haec obligatio restringenda est ad solum ofli-
cium, sed aliqua declaranda generalis obligatio attingens omnes ad alias func-
tiones « operis Ecclesiae ».
3. Oflicium ad quad tenentur clerici saeculares (non est ad litteram ofli-
cium pro choro confectum, sed) sit « Breviarium » aliquod conficiendum, con-
sideratis traditione orandi in Ecclesia recepta et adiunctis vitae sacerdotis
(tempore praesenti) ita ut ipsius recitatio sit in beneficium vitae spiritualis.
Ad quern finem adiuvare possent et textus electi, et lingua adoptata, et deter-
minatio non tam materiae quam temporis.

25
Exe.Mus P. D. ARTURUS ELCHINGER
Episcopus tit. Antandrinus, coad. c.i.s. Argentoratensis

Aliqua verba de nova instauratione divini Oflicii.

1. In instauratione divini Oflicii maximi momenti est attendere ad pri-
matum orationis in vita sacerdotali, sed aequalis momenti est attendere ad con-
ditionem sacerdotum huius temporis, nimio labore pastorali gravatorum.
2. Oflicium divinum quad solvitur a sacerdotibus in nomine Ecclesiae et
pro Ecclesia valorem habet in se et quasi independenter a substantia mitri-

33 (II)
514 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

toria pro vita sacerdotali. Attamen, orationis essentia etiam est, per ineffabilem
commercium divinum, animae dare cibum spiritualem, iuvamen et gaudium.
3. Distinguitur saepius et legitime inter contemplationem et actionem
pastoralem. Sed, hodiernis temporibus praecipue, unitas omnino necessaria
est in vita sacerdotis: unitas intima et organica. Oratio fovet et nutriat mi-
nisterium salutis et ministerium fovet et nutriat orationem.
4. Quanta legitime dicitur, Officium divinum inserendum esse in vene-
rabilibus Ecclesiae traditionibus. Sed, mihi videtur quad distinguendum est,
ex una parte, inter medullam istarum traditionum, quae apparet in Psalmis,
in pericopis Sacrae Scripturae vel Patrum et etiam in precibus pristinae Ec-
clesiae quarum nonnullae in Breviarium introduci deberent, et, ex altera
parte, inter compositionem externam Officii divini et eius horarum distribu- L

tionem vel linguam celebrationis. Traditio, ut dixit Summus Pontifex beatae

memoriae, Pius XII, non est archeologismus, neque res mortua ,sed vivens.
5. Sacerdos constituitur, in his qui sunt ad Deum, pro hominibus in ge-
nere sed etiam pro gregis pattern quae ei, munere suo, specialiter commen-
datur. Ista pars Ecclesiae linguam propriam habet quae exprimit suum inge-
nium. Cur sacerdos, in oratione publica in nomine populi sui, numquam uta-
tur is ti populi lingua?
6. Sacerdotis etiam est instruere fideles in arte orandi. Quomodo posset
si manu ductus est ad preces, saepius sine mentis apprehensione et hoc in·
praecipua diei oratione. Quando oramus in lingua in qua cogitamus, oratio
fit magis vera et vivida. Sic laus Deo erit maior, quia Deus vult adoratores
in spiritu et veritate. Ut ait beatus Irenaeus: « Gloria Dei, vivens homo».
7. Plerique quidem sacerdotes, qui gravi munere pastorali funguntur,
Officium divinum persolvunt, de facto, mane et vespere tantum. Ergo divi-
num Officium his conditionibus accommodari debent. Et caveamus, ne Offi-
cii divini structura, partem sacerdotum exponamus ad complendum munus
sanctum divini Officii ut munus mere servili.
His principiis perpensis, duas propositiones nunc Patrum Concilii consi-
derationi praebemus quae - nonnullis episcopis diversarum nationum testi-
bus - multorum attentionem merentur.
I. Ad n. 68, in pag. 185, lin. 32, addatur: «Ex perantiquae sensu Tradi-
tionis et ex usu antiquitus Romae vigente, restituatur distinctio inter Officium
divinum monachorum et clericorum.
Clericorum Officium constabit tribus partibus, et quidem obligatoriis,
quarum unaquaque circa quindecim momenta perduraret.
Erunt preces matutinae - sed vere matutinae - : essent Laudes secun-
dum novam, ampliorem structuram. Eis inserentur elementa ex horis diurnis
et praesertim ex Prima. Brevissimo capitulo substitueretur iterum amplior
lectio de divina scriptura.
Erunt deinde preces vespertinae - sed vere vespertinae - : essent Ve-
sperae, etiam secundum novam structuram; eis inserentur elementa ex Com-
pletorio extracta.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 515

Tandem erit, per diem quacumque hara, lectio ex Sacra Scriptura et ex

Patribus - sed lectio continua - , brevi prece introducta.
Quae evidenter non excludunt exercitia spiritualia privata, praesertim
Orationem mentalem, Rosarium, Sanctissimi Sacramenti adorationem et alia
quibus sacerdotes, ut et apostoli, sunt orationi instantes (cf. Act. 4, 4 ).
II. In n. 77, prima paragrapho dicatur: « Iuxta saecularem traditionem
Occidentalis Ecclesiae, in Officio divino, lingua latina dericis commendatur.
Licitum erit, pietatis causa, Officium divinum persolvere lingua vernacula,
iuxta Versionem ab Ecdesia approbatam in regionibus quarum Conferentiae
episcopales id statuerunt. Ad sanandas maximas difficultates aliquorum sa-
cerdotum qui in usu linguae latinae non satis periti sunt, haec facultas, ca-
ritatis causa, immediate post concilii decisionem concedatur i. e. a Conferen-
tiis episcopalibus concedi posset ante iam Breviarii restaurationem ».
Gaudeamus, Fratres, dum spes lucessit, ex hoc Concilio sacerdotes no-
stros, in fide et zelo et pietate, Officii divini renovatione, renovatum iri.
Et sic laus erit ad maiorem Dei gloriam.
Textum approbaverunt: H. Mazerat, ev. d'Angers; Robert Bezac, ev. tit.
Metr. in Asia; Paul Gouyon, ev. de Bayonne; Paul Vignancour, ev. de Va-
lence; Jean de Cambourg, aux. de Bourges; Egidius Bignamini arch.; Ioan-
nes Rizzo arch.; Iosephus Bonacini, ep. Brittinoriensis; Victorius Cecchi, ep.
Forosemproniensis; Pierre Boillon, ep. coad. Verdun; Iulius Angerhausen,
VT Eminenziana; J. B. Musty, ep. aux. Namurcensis; Gerard Huyghe, ev.
d' Arras; Pierre-Marie Puech, ev. de Carcassonne; Pierre Boudon, ev. de
Mende; Fr. Kerveadou, ev. de S. Brieuc; Bernardo Fey, ep. coad. Potosl Bo-
livia; Alfredus Vozzi, ep. Cavensis et Sarnensis; Nicolaus Cavanna, ep. Reati-
nus; Paulus Iosephus Schmitt, ep.pus Metensis; Claudius Flusin, ep. Sti Clau-
dii; Antonius Poma, ep. Mantuanus; Geraldus V. McDevitt, ep. tit. Ti-
giensis.

26
Exe.Mus P. D. GREGORIUS FALCONIERI
Episcopus Conversanensis

Liceat mihi, omnium minima, pauca dicere de textu in divino Officio con-
ficiendo, psalmorum et antiphonarum, necnon de locis Sacrae Scripturae in
divinum Officium invehendis.
Est enim textus, qui dicitur, verborum compositio et concinnatio, prae-
cipuum scilicet instrumentum Deum oretenus laudandi et adorandi in terris
ad similitudinem laudis et adorationis quam in caelis Angeli Deo perenniter
exhibent genibus enixe flexis et faciebus humiliter velatis. Est enim divinum
O:fficium celsissima laus et humillima adoratio Deo praesentata a sacerdotibus
quos ipse ex hominibus assumpsit et pro hominibus constituit in iis quae sunt
ad Deum. Quid autem ad Deum est in terris dignius praeter adorare Deum
516 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

et illi soli servire? Quid ad Deum dignius est in terris praeter personare quae
Ipse sibi complacuit inspirare Sacris Scriptoribus ut homines discant et sem-
per sin t docibiles Dei?
Quapropter, venerandi Patres, si semper et nos ipsi et sacerdotes nostri
angelorum in terris sumus laetissimi aemuli, divinum Officium recitantes vel,
potius, canentes, angelorum comites efficimur et constituimur.
Quae cum ita sint et cum Officium divinum persolvatur verbis in textum
redactis et opportuniter ordinatis ut possint animum nostrum ad Deum ex-
primere, magnae admirationi mihi fuit - parcant Patres commissionis prae-
paratoriae! - ne verbum quidem invenire in hoc cap. IV «De Officio di-
vino » de textu Psalmorum et antiphonarum: ne verbum quidem, si tamen
excipiatis brevissima verba quae in pag. 186, n. 69, lin. 17, et pag. 188, n. 77, ~
inveniuntur longe petita et tantum circa linguam adhibendam, non tamen
de textu.
Neminem liquido latet duplicem esse textum ,psalmorum plene licitum
ad divinum Officium persolvendum inde a Motu Proprio Pii XII f. r. die
24 mensis martii, anno 1945 dato, per quod ipse novam in linguam latinam
Psalmorum translationem a Pontificio Instituto Biblico praeparatam adpro-
bavit et « paterna obtulit voluntate - sunt verba ipsius - iis omnibus qui
officio tenentur horarias preces cotidie recitare ut, si libuerit, sive in privata
sive in publica recitatione, ipsa utantur ». ·
Non est meum - neque hie est locus - aliquid dicere de merito huius
recentioris versionis a Pio XII adprobatae: dixerint quibus et ius et officium
sit; attamen, quod ad me attinet pro incepto, liceat mihi tantummodo dicere
inesse quidem in ipsa amplum claritudinis sensum qui largiter revera deerat,
et deest in versione quae dicitur vulgata, ita ut haec saepe saepius obscurior
evaderet; sed e converso desiderari in hac novissima versione harmoniam so-
nitus necnon verborum plenitudines, redundantiam redolentes, et phantasiae
volatus quae sunt proprii characteres poeseos praesertim orientalis, et, in-
super, quoad cantum, eius qui dicitur cursus melodiis gregorianis proprius,
ac, quoad recitationem, vocis felices flectiones quae poesim ornant et lucu-
lenter dulci iucunditate ditant; desunt denique spiritus afflatus qui unctio
dicuntur; est littera non spiritus psalmorum.
Omnibus compertum est quae vicissitudines in totam Ecclesiam irrepse~
rint in recitatione divini Officii inde a memorato Motu proprio Pii XII. Inva-
luit enim plena libertas recitandi psalterium sive textu versionis vulgatae sive
textu qui dicitur Pii XII, ita ut divinum officium quad per tota saecula supre-
mae unionis, immo et unitatis, vinculum Ecclesiae orantis fuit, etiam si
consideremus nobiles exceptiones, illam unionem neque comparavit neque
fovit. Officium divinum omnes recitaverunt prout placuit in privata recita-
tione; in religiosis familiis praevaluit usus vetustioris versionis; in Capitulis
cathedralibus concordia haud floruit! Per plures annos non prodierunt edi-
tiones psalterii vel Breviarii nisi solummodo cum textu psalmorum a Pio XII
adprobato; postea denuo prodierunt etiam cum textu vetustioris versionis;
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 517

frequenter capitulares viri quaesti sunt di:fficulter novos versus psalmorum

aptari ad traditionales modos gregorianos; plures putaverunt aptandum esse
cantum meliori quo potuerint modo. Evenit insuper quod in Exercitiis spi-
ritualibus ecclesiasticorum recitatio O:fficii divini expuncta sit, quae per sae-
cula fuerunt dulcis fraterne simul orandi sodalitas.
In praesenti in omnibus editionibus Psalteriorum pro Officio divino reci-
tando Antiphonae fuerunt et sunt vetustioris psalterii a S. Pio X approbati
Constitutione die 1 nov. 1911, Psalmi vero sunt vel recentioris vel vetustio-
ris versionis. In hoc altero casu, recitatio vel cantus divini O:fficii facilior eva-
dit; in priori autem quinque incidunt rationes inter antiphonas et psalmos;
nempe:
I. Antiphona nullam habet rationem cum versibus psalmi quia diversis
verbis exstant, et excepto cantu si habeatur, nulla adest incongruentia vel
difficultas; haec ratio frequentissime est in toto psalterio.
II. Antiphona ad unguem concordat cum primo versu psalmi. Hie versus
non recitatur post antiphonam et psalmus incipit a secundo versu; e. g. in
psalmo Invitatorii « Venite, exsultemus Domino »; in quinta antiphona pro
primis vesperis dominicae « Fidelis Dominus in omnibus verbis suis: et
sanctus in omnibus operibus suis »; haec ratio non est frequentior et nullam
incongruentiam vel di:fficultatem praefert.
III. Antiphona concordat cum primo versu psalmi at cum verbis vel in-
tegre vel aliqualiter mutatis: e. g. in quarta antiphona ad Matutinum feriae
secundae habetur in Antiphona « Diligam te, Domine, virtus mea » in primo
versu Psalmi vero « Diligo te, Domine, fortitudo mea »; scilicet cum verbo
in futuro « diligam » et expressione « fortitudo » loco « virtus ». Item in
octava antiphona eiusdem Matutini et feriae habetur in Antiphona « In
virtute tua laetabitur rex », in primo versu psalmi vero « de potentia tua
laetatur rex »; scilicet cum verbis « de potentia tua » loco « in virtute tua »
et cum verbo « laetatur » in praesenti loco « laetabitur » in futuro. Huius-
modi rationes sunt plures in toto psalterio.
IV. Antiphona concordat cum aliquo versu Psalmi at non primo: e. g.
antiphona ad Nonam feriae secundae « Exsultate, iusti, et gloriamini, omnes
recti corde » in psalmo vero ad versum decimum tertium habetur « laetamini
in Domino et gaudete, iusti; et exsultate omnes recti corde »; in quinta an-
tiphona ad laudes sabbati « Omnis spiritus laudet Dominum » in versu psalmi
« omne quod spirat laudet Dominum ».
V. Antiphona concordat cum primo versu psalmi excepto tamen uno
tantum verbo: e. g. in Antiphona septima ad Matutinum feriae II « Exau-
diat te Dominus in die tribulationis » in primo versu psalmi deest praepositio
«in»! In feria quarta ad Matutinum, in antiphona quarta dicitur « magnus
Dominus et laudabilis nimis in civitate Dei nostri » in primo versu vero
psalmi adverbium « nimis » mutatur in « valde ».
Rationes expositae sub nn. III, IV et V in quibus eadem res exprimitur
aliis verbis in Antiphona ac in psalmo, gravem denuntiant incongruentiam.
518 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS 1

Videtur enim Ecclesia nescire quibus verbis Deum laudare possit et debeat:
Deo optima maximo omne optimum maximum debetur ac modo optima
maximo. Ipsi nos gravamur pro nostra incertitudine in Officio divino per-
solvendo. Sunt autem viri praeclari et laici et litteris optime expoliti qui
Ecclesiam Catholicam maximi faciunt et Earn celsissimum testimonium exi-
stimant ad omne quod sit verum, bonum et pulchrum et fere scandalum pa-
tiuntur quod Ipsa non laudet Deum unico modo omnium optimo, sed aliter
alibi.
His omnibus perpensis liceat mihi instantius adprecari amplissimum et
Sacrosanctum Concilium Oecumenicum ut velit firmiter et clarissime decer-
nere, omni anxietate posthabita et reiecta, qui textus Psalmorum adhiberi
debeat in Officio divino persolvendo utrum qui Vulgatae dicitur versionis an,
qui Pii XII; et consequenter cantus habeatur vel iuxta traditum Scholae gre-
gorianae vel novus aptus ad novum textum psalterii.
Si quid praesentiam dicere mihi liceat, significare velim typicam editio-
nem II partis Pontificalis Romani praeterito mense februario publicatam et
editionem typicam Missalis Romani item mense aprili proxime elapso publi-
catam textum psalmorum Vulgatae versionis continere.
Circa textum hymnorum et lectiones nihil dixerim quia iam in schemate,
pag. 186, nn. 70 et 71, quid in animo habeatur dicitur et dissentire non
auderem.
Circa locos vero Sacrae Scripturae in divino Officio legendos, venerabun-
dus accedo ad ea quae scripta sunt quia ad nostram doctrinam omnia scripta
sunt; sed in Officio divino componendo humillime rogare velim ut expun-
gantur loci qui de turpibus narrant. Sunt scripta revera ad divinam oecono-
miam asserendam et ad vitam hominum ordinandam, at in divino Officio
animas nostras ardenter elevari velim ad Deum et ad eius opera sancta ut
sancte vivere discamus et valeamus. Quapropter expungantur loci qui nar-
rant de David urente in earn quae fuit Uriae, vel de senibus turpiter incale-
scentibus in Susannam vel de Mardochaeo in Ester et ita porro. Magis magis-
que autem bane expunctionem peto pro Monialibus quae divinum Officium
recitare tenentur et huiusmodi locos vel legere vel audire. Earum animae
Deo coniunctae sunt et Agni sponsae vocantur et sunt; et Agnum sequentes
quocumque ierit in caelo cantabunt quae nemini licet cantare in aeternum.
Quapropter Angelorum aemulae cum sint, angelice, idest inter lilia in
Officio di vino Deum laudare sinamus.

27
Exe.Mus P. D. ARMANDUS FARES
Archiepiscopus Catacensis-episcopus Squillacensis

In mentem omnium nostrum revocandum puto, cum de Officio divino

agitur, quod in Actibus Apostolorum legimus c. 6, v. 4: quando Apostoli,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 519

cum viderent multitudini fi.delium non posse recte provideri in operibus

caritatis quin officia potiora apostolatus negligerentur, proposita electione
diaconorum, ad bane devenerunt conclusionem: «Nos veto orationi et mi-
nisterio verbi instantes erimus ».
Hoc est primum et maximum officium eorum qui vocantur a Deo in bo-
num Ecclesiae: providere saluti per orationem et ministerium verbi. Nisi ora-
tio, precatio, supplicatio, propitiatio, invocatio praecedat, ipsa etiam praedi-
catio Evangelii effectum propitium non sortitur.
Quae cum ita sint, caveamus ne per nimiam indulgentiam vel miseratio-
nem erga vocatos a Deo in ministerium salutis, sive directe - sicuti sunt
sacerdotes - sive indirecte - sicut sunt qui se devovent Deo - nos per
decreta conciliaria ingeramus in mentibus sacerdotum ideam de possibilitate
ut praevaleat in ministerio sacerdotali actio quam non praecedat oratio!
Pius XII fel. rec. in Encycl. Menti Nostrae locutus est de haeresi actionis
in vita sacerdotis qui orationi praeponeret actionem, et quidem ipsam actio-
nem sacram quae est ministerium erga alios !
Inculcate ergo debemus fi.liis et fratribus nostris sacerdotibus necessita-
tem orationis) necessitatem orationis publicae in Ecclesia et pro Ecclesia
mediante Officio divino quod recitatur nomine Ecclesiae et ad bonum totius
Corporis Mystici Christi.
Simplifi.cetur ergo iuxta opportunitates Officium divinum: inserantur
quidem lectiones sacrae ampliores ex S. Scriptura et ex Sanctis Patribus; fa-
cilior - uti nunc iam maxima ex parte factum est - reddatur executio huius
pensi quotidiani, etiam per divisionem Psalterii in duas hebdomadas; dispen-
sentur etiam, si necesse sit, a quadam Officii parte recitanda illi qui diebus
festis bis vel ter Missam litent ad bonum populi fi.delium; dentur quidem
indulta ad recitationem anticipandam matutini cum laudibus; iis qui non
sunt in sacris, indulgeatur ut in idiomate vulgari Officium divinum recitetur;
sed prae omnibus altius in animis omnium infi.gatur Officium divinum esse
quidem pro sacerdote medium elevationis in vita interiore ad Deum laudan-
dum et deprecandum pro populo, sed in primis et ante omnia esse revera
Officium seu obligationem ita connexam cum ipsius vita sacerdotali qua sa-
cerdotis, ut ipse, sine oratione publica quam effundat pro Ecclesia, defi.cere
dicendum sit ab ipsa ratione finis seu fi.nalitatis sacerdotii, cuius est offerre
Dea « sacrifi.cia et dona pro peccatis », uti ait S.. Paulus (Hebr. 5, 1), et
iuxta exemplum Domini, « preces supplicationesque » ad Patres pro fi.liis
sive devotis sive peccatoribus semper offerre (cf. ibidem, V, 7).
Ne ergo tollatur vel etiam extenuetur obligatio sub gravi recitandi quo-
tidie totum. Officium divinum: quod obiective est optima praeparatio ad
Missam et gratiarum Actio ad ipsam; et subiective effectum producit in sa-
cerdotibus ut, mente ad superna semper erecti, possint revera cum tota
Ecclesia militante sese coniungere cum « caelesti Urbe Ierusalem » et dicere:
« Illi canentes iungimur - Almae Sionis aemuli » (ex hymno in Dedic. Eccl.).
« Multum enim valet deprecatio iusti assidua » (lac. 5, 18).
520 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

28
Exe.Mus P. D. CAROLUS A. FERRERO DI CAVALLERLEONE
Archiepiscopus tit. Trapezuntinus

Ad n. 69 (linn. 16 et 17). Revisio Psalterii ad finem, Deo favente, per-

ducatur, sed, quantum potest, antiqua et nova versio in unum congregentur,
ita ut antiqua extet nisi habeat sensus obscuritates vel linguae latinae im-
propria.
Ad n. 72 (par. c). In Responsoriis suppressionem postulo repetitionum,
saltem cum divinum OfE.cium private (seu extra chorum) recitatur.

29
Exe.Mus P. D. PETRUS FIORDELLI
Episcopus Pratensis

Loquar tantl}mmodo de art. 74, ad pag. 187.

Cum aliquis venerabilis Pater validitatem eorum, quae in schemate sub
hoc n. 74 proponuntur, in dubium revocaverit, liceat mihi nunc articulum
defendere ad normam principiorum S. Theologiae.
Agitur de sodalibus utriusque sexus cuiusvis Instituti Status Perfectionis
et dicitur in schemate quad, si vi Constitutionum partes aliquas divini OfE.-
cii absolvunt, orationem publicam Ecclesiae agunt.
Propositio - mea humili sententia - pulcherrima est et maxime lau-
danda, quippe quae in magnum totius Ecclesiae bonum redundet necnon in
summum profectum et spirituale gaudium omnium animarum, quae sunt
Deo consecratae.
Sed ut art. 74 admittatur, duo sunt probanda:
1. Quod Ecclesia potestatem habeat bane delegationem concedendi, ut
omnes utriusque sexus consecrati in aliquo statu perfectionis possint oratio-
nem publicam Ecclesiae agere.
2. Quad iustae sint rationes ut Concilium hoc faciat.
Iamvero: ad 1 dicendum est quad sine dubio Ecclesia concedere possit
talem facultatem omnibus sodalibus statuum perfectionis. Omittam citatiq-
nes theologorum et tantum referam verba Pii Pp. XII v. m. in Litteris Ency-
clicis Mediator Dei: «Est igitur divinum OfE.cium, quod vocamus, Mystici
Iesu Christi Corporis precatio, quae Christianorum omnium nomine eorum-
que in beneficium adhibetur Deo, cum a sacerdotibus aliisque Ecclesiae mi-
nistds et a religiosis sodalibus fiat, in bane rem ipsius Ecclesiae instituto de-
legatis » (A.A.S., 1947, pag. 572).
Patet ergo, quad non solum sacerdotes, sed et alii Ecclesiae ministri,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 521

qui non sunt sacerdotes, adhuc autem et religiosi sodales, evidenter sacerdo-
tali dignitate carentes, possunt, tamquam officialiter ab Ecclesia delegati, pu-
blicam Mystici lesu Christi Corporis orationem agere.
Unde agentes de art. 7 4 potius quam de innovatione de amplificatione
loquendum est.
Graves istas Sacrae Encyclicae adfirmationes explicant theologi vi « cha-
racteris » baptismalis, quo omnes christifideles, ut idem Pius XII in eadem
Encyclica Mediator Dei loquitur: « ad cultum divinum deputantur atque idea
ipsius Christi sacerdotium, pro sua condicione, participant » (A.A.S., 194 7,
pag. 555).
Neque evidenter adstringi potest possibilitas delegationis solis viris, ex-
clusis mulieribus consecratis, cum nulla omnino ratio theologica istam exclu-
sionem permittat.
Probata autem auctoritate Ecclesiae istam delegationem faciendi, propo-
nendae sunt rationes, quae convenientiam suadeant.
Iamvero istae rationes adsunt et maximi momenti sunt.
1. Sacra virginitas a Christo Domino, a Paulo et Apostolis, et a tota
Ecclesia semper in speciali et maximo honore habita est, eaque constituit
membra electissima in Mystico Corpore Christi.
2. Cum pertineant ad statum perfectionis, vi sacrae virg1mtatis, animae
istae omnem humanum affectum reliquerunt et factae sunt sponsae Agni.
Earum historia in Ecclesia est historia amoris, virtutis, pietatis et charitatis.
Unde valde decet quad concessio fiat, ut sponsae tamquam a tota familia
delegatae pro tota familia Sponsum divinum orent.
3. Magni amplificabitur thesaurus Ecclesiae ex publica oratione, quam
tot et tam piae animae, Deo consecratae, nomine totius Ecclesiae, agent. Con-
sequenter maiores gratiae descendent in bonum totius Ecclesiae et totius
mundi.
4. Maior fiet amor vocationis in consecratis, et pi.etas in precando, cum
sciant se in recitando vel totum vel aliquas partes divini Officii nomine Ec-
clesiae orare.
Tandem in hoc Sacra Concilio meminisse liceat animas istas electissimas,
sub invitatione Summi Pontificis diei 2 iulii, tot orationes et tot poenitentias
cum summa fide et charitate obtulisse et adhuc offerre pro felici exitu huius
Oecumenici Concilii.
Proinde humiliter rogare velim venerabiles PP. ut Sacrum Concilium
Vaticanum II donet hanc maximam gratiam, quae sub aliquo respectu vere
considerari poterit ut petra miliaris in historia pietatis liturgicae animarum
consecratarum et art. 7 4 prout propositus est in schemate adprobetur, ita ut
sodales cuiusvis status perfectionis, qui sunt inter omnes filios nostros dilec-
tissimi, si totum vel aliquas partes divini. Officii recitent, nomine totius
Ecclesiae Deum laudent et pro necessitatibus totius Ecclesiae Deum im-
plorent.
522 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

30
Exe.Mus P. D. HERMENEGILDUS FLORIT
Archiepiscopus Florentinus

Ad n. 69: Quoad versionem latinam Psalterii in usu liturgico adhibendam.

« Quare seminaristae tui hodie non erant una voce cantantes Oflicium cum
presbyteris et capitulo? », dixit mihi quidam anglicanus praesens in cathe-
drali florentina occasione cuiusdam festi solemnis. « Quia diversae assueti
sunt versioni psalmorum ab illa canonicorum », respondi.
Ob eandem rationem presbyteri quando congregati sunt exercitiorum spi-
ritualium causa, nequeunt uno ore laudes dominicas persolvere. Ubi est ergo c

optata oratio communis? Quaestio idcirco de versionibus non videtur parvi

momenti, saltem sub aspectu liturgico-pastorali.
Liceat ergo quae sequuntur proponere:
1. Seligendus videtur textus Vulgatae. Ubi vigent latini ritus, versio
unica adhibenda pro divino Officio recitando sit (saltem quoad essentiam)
Vulgata, seu textus Psalterii Gallicani. 1 Tamen:
a) recognitus iuxta revisionem criticam quam iam curaverunt Mona-
chi O.S.B. Abbatiae S. Hieronymi de Urbe;
b) quantocius emendatus (exegetice loquendo) secundum versionem
quam S. Hieronymus suo tempore suoque marte confecit, ut ipse declaravit,
« secundum hebraicam veritatem »;
c) ubi haec non sufliciant pro recta ac certiore quorundam versuum
intelligentia, recursus fiat etiam ad auctores nostri temporis, et in primis ad
recentem versionem « pianam » (ut nuncupatur). 2 Siquidem inde ab aetate
S. Hieronymi aquae muhae effluxerunt subter ponte et philologia compa-
rata semitica uberes protulit fructus; quin dicamus in versione « piana » saepe
respici, valida ratione, ad venerandam Septuaginta virorum graecam ver-
sionem.
Ex alia parte, quad Vulgata pluries obscuritate laboret etiam ex eo con-
firmatur quad baud pauci episcopi et sacerdotes praesertim ex America et
Hollandia instanter rogaverunt Summos Pontifices Pium XI et Pium XII ut
exararetur nova ac clarior latina ver,sio.

1
Non est cur adducantur rationes; indubium est Vulgatam praestare quia
« longo tot saeculorum usu in Ecclesia probata (Cone. Trid., Deer. de editione et
usu Sacrorum Librorum, Sess. IV, 8 apr. 1546), praesertim in textibus liturgicis et
in operibus Patrum et scriptorum ecclesiasticorum. Etiam ex ingenti ac mira-
bili thesauro cantus gregoriani (et, quare non, etiam poliphonici) desumi possunt
validae rationes pro servando textu Vulgatae in usu liturgico, saltem quoad essen-
tiam et quantum fieri potest.
2
Laudabile conamen, his fere principiis innixum, no bis videtur illud Rev .mi
Weber, Monachi Claravallensis, cuius opus licebit magis expolire.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 523

2. Qua ratione correctio videtur facienda. Ut habeatur textus aptus in

orando et vere liturgicus oportet:
a) ut dictio sit simplex et sensus perspicuus, ita ut facile mens et
cor simul in oratione consentire valeant; b) ut sententiae ita rhythmice sint
dispositae ut exigentiis choralis recitationis et cantus respondeant.
Hoc facile consequetur Vulgatae correctio his principiis innixa: agitur
de textu liturgico apparando, non de textu critico in usum philologorum;
idcirco non requiritur concordantia ad unguem, etiam in minimis, cum
textu originali hebraico, sed sufficiet in essentialibus ad recte intelligendum
sensum uniuscuiusque psalmi.
Saepe ,saepius sensus originalis restitui potest simplici mutatione tempo-
rum, ut v. gr. pro futuro Vulgatae ponatur imperfectum (« Lavabam in in-
nocentia manus meas et circuibam altare tuum Domine ») vel praesens tem-
pus (« Lavo in innocentia manus meas ... etc. » ).
Quaedam rariora verba quae rudiores offendere possunt nihil vetat mu-
tari in communiora.
Haec quidem criteria directiva generalia. Cetera curabunt specialistae et
commis.sio liturgica.
Ad n. 73 et passim: De Officio divino pro clero ministerio pastorali
addicto. Vix quis negaverit opportunitas ut Officium divinum, recitandum a
clero curae animarum vacanti, necessitatibus et possibilitatibus ipsius cleri,
in quantum fieri potest, aptetur.
Certum est etiam totum negotium de Officio divino, uti hodie viget in
disciplina ritus romani, influxum monachorum subiisse. Iste influxus, bene
notetur, iam satis invaluerat saeculo 1v-v.
Attamen summe interest, hac in re, tria recte distinguere: naturam et
structuram essentialem Officii divini; longitudinem ipsius; obligationem iuri-
dicam recitationis.
Historice constat influxum officii monastici in officium cleri dioecesani
non fuisse in naturam et structuram essentialem Officii divini, sed in quae-
stionem de longitudine et de obligatione iuridica ipsius.
Natura et structura essentialis Officii est ut sit oratio de se publica,
constans substantialiter ex recitatione psalmorum et ex lectionibus S. Scrip-
turae, intermissis responsoriis, ad sanctificandum tempus diei naturalis in
praecipuis suis stationibus, nempe nocte (vigiliae nocturnae), mane (laudes),
meridies (horae parvae), vespere.
Haec omnia in suo sensu et structura fundamentali Ecclesia non recepit
ex monachis, sed e traditione apostolica, ne dicam ab ipso Domino et a tra-
ditione iudaica.
Ex influxu monachorum orta sunt solummodo: 1) Prima et Completo-
rium; 2) factum quod Officium aliquando· longius evasit, et etiam clericis
imponebatur, primo obligatione quasi morali, deinde etiam iuridica. Quare,
meo sensu, aptatio Officii divini necessitatibus cleri muneri pastorali addicti
fieri de bet per mitigationem (in quibusdam salt em circumstantiis) longitudi-
524 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nis et obligationis iuridicae} non autem per mutationem structurae Officii}

uti fieret si Matutinum mutaretur in meditationem et lectionem spiritualem
in sensu hodierno. Naturam et structuram essentialem non esse mutandam
ipsa traditio apostolica, hucusque ab omnibus Ecclesiis et ritibus catholicis
Orientis et Occidentis religiose adservata, satis superque demonstrat.
Longitudo et obligatio iuridica vero mitigetur in quibusdam circumstan-
tiis, quando clerus dioecesanus impensioribus curis obrui solet. Hoc fieri po-
terit v. gr. si, non raro, Matutinum reducatur ad I Nocturnum cum tribus
psalmis et lectionibus Scripturae (ut olim in die Paschatis) et si episcopis
ordinaria (et non tantum per indultum) tribuatur facultas dispensandi in sin-
gulis casibus.
Ceteroquin censuerim problema de Officio divino pro clero minime re-
duci ad quaestionem de tempore aut de obligatione. Etiamsi, pro reductione
Officii, sacerdotes « lucrari » potuerint cotidie circa 15 aut 20 momenta
valde dubito utrum longe maior pars ipsorum attentius, et pro seipsis fruc-
tuosius, oraturi sint quad remanet de Officio. Crediderim potius plures ex
illis aliter tempus terere, v. gr. in spectanda televisione!
Quaestio potius mihi videtur de spiritualitate qua clerus nutritur! Ut quis
etiam pro seipso cum vero fructu Officium recitet, oportet: 1) ut sit, in ge-
nere, vir orationis, ut patet; 2) ut oratio in forma biblico-liturgica sit ei con-
naturalis, quia hoc genus spiritualitatis habetur in Officio divino, sicut in
Missa et in sacramentis. Est ergo praeprimis quaestio de spiritualitate secun-
dum quam clerus efformatur et nutritur in relatione ad munera liturg~ca
quae adimplere debet, ex primario, quamvis non ex unico, munere sui sta-
tus. Si dualismus datur inter haec munera liturgica cleri et spiritualitatem
qua nutritur} Officium divinum} etiam valde reductum} semper pro illo res
aegre ferenda remanebit.
Ad n. 77: De lingua in recitatione privata divini Officii. In recitatione
privata Officii, linguam vernaculam opinor clericis minime concedendam esse.
Ratio est: quia praecipuum et vere decisivum motivum pro hac concessione
consistit in facto quad clerici linguam latinam iam vix cognoscunt, et in facto
quad necessaria fortasse non retineatur amplior cognitio, aut in amissa spe
quad earn sufficienter cognoscere valeant aut velint futuri sacerdotes.
Iamvero - quidquid proxime decidatur circa usum et amplitudinem usus
linguae vernaculae pro actuosa populi participationi liturgiae (porta utique
maneat aperta), in hac aula conciliari fere omnes hucusque admiserunt neces-
sitatem ut in futuro omnes (et iuxta normas Const. Veterum Sapientia) cle-
rici ritus latini latinae linguae studio serio incumbant.
Ad nn. 73 c 74: Lingua adhibenda in Officio pro non clericis. Quoad
Moniales, necnon sodales, sive viros non clericos sive mulieres, Institutorum
statuum perfectionis, recitatio in lingua vernacula maxime conferet ad opta-
tissimam convergentiam versus Officium divinum et abrogationi parvorum
officiorum} emendatis} si opus sit etiam Constitutionibus quae eadem prae-
scribunt.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 525

31
Exe.Mus P. D. LUDOVICUS FRANCO CASC6N
Episco pus N ivariensis

Interventus, quern modeste praesentare cupio, n. 73 praesentis schema-

tis attingit, et ad quandam petitionem factam ad Concilium refertur, quibus-
dam nonnullis Patribus plaudentibus et approbantibus auditam.
A Concilio petitum est, ut propositionem coarctandi obligationem reci-
tandi Oflicium divinum sacerdotibus tantum ad Laudes et Vesperas probet.
Labor nimirum improbus pastoralis quo tenentur, adductus est pro maximo
argumento; ministerium reapse quo funguntur nimium est, et gravi obliga-
tione recitandi integrum Oflicium eos onerare non expedit, qua de causa
contrahendum videtur ad Laudes et Vesperas.
Hane propositionem. gravissimam iudico et caus~m graviorum etiam even-
tuum ipsi Ecclesiae, quam ob rem flagitare audeo, ut etiam argumenta con-
traria attente et serene perpendantur.
En mea sententia: Nihil tali propositioni cedendum; sed e contra, sa-
cerdotes integrum Oflicium recitare debere. In universum loquor; minima
non quaero, quae facile mutari et perfici possunt. Mea propositio est: Sa-
cerdotes integrum Oflicium recitare necesse esse.
Rationes:
1. Indoles pastoralis Concilii. Concilium Vaticanum II characterem in-
signiter pastoralem habet: potius quam dogmaticum, pastorale est, et hac
de causa optatum suum ostendit animas ad Deum perferendi. Si erga fideles
igitur haec indoles pastoralis praebetur, non praetermittendi sunt sacerdotes.
Erga sacerdotes cura pastoralis subtilis et exquisita adhibenda est. Talis autem
pastoralis sacerdotalis vim suam amitteret, si illis Oflicium divinum tantum
ad Laudes et Vesper as coartaretur; non oportet igitur, nee possibile factu
est illud propositum recipi. Breviarium alimentum spirituale est sacerdotibus,
quo se privari est nefas.
2. Actionis haeresis. Talem petitionem exaudire, favere esset rei quam
Pius XII « actionis haeresim » nuncupavit. Argumentum huic cessioni ad-
ductum labor pastoralis est, qui omne tempus exigendo, Oflicium nonnisi
ignave et languide recitari patitur. Actionis haeresis praevenienda est; illud
propositum autem favet et secundat, quae sacerdotes exonerat Officio divino
ut intensius labori pastorali vacent; reiiciendum est igitur.
3. Sed argumentum propositum ut Oflicium divinum sacerdotibus caeda-
tur, aliud quod intendit probat, et, ut mihi videtur, omnino contrarium. Ita
vere est, quia vita hodierna et respectus animarum iugem conatum et curam
indeficientem exigit; multum invigilandum est ut vita supernaturalis sacer-
dotum ne in vulgarem naturalismum decidat; facilioraque sunt illis omnia
expedienda, ut fortes in suo gradu sacerdotali maneant. Cui rei consentaneum
526 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

est O:fficium divinum, quod simul sacerdotes pro delenimento laboris mm1-
sterialis habent. Aperta et clara est namque conclusio. Obligatio recitandi in-
tegri O:fficii manere debet.
4. Quid quod nee tempus adimitur? Profecto, si tantum Laudes et Ve-
sperae relinquantur, quod tempus ministerio additur? Dimidiae horae plus
minusve. Quid vero potius existimatis, laborem pastoralem dimidiae horae
spatio protendi, an hoc tempus in recitatione Officii divini consumere? Re-
sponsio dubia non est.
5. Nee ipsum propositum nanciscitur. Propositum enim graviter onerare
conscientiam intendit, si sacerdotes Laudes et Vesperas non recitent; leviter
autem si reliquas partes omittant. Quid hac indulgentia consequetur? Pii
namque sacerdotes totum recitabunt O:fficium; remissi tantum eas partes qui-
bus sub gravi peccato tenentur. Quid inde eveniet? Ut ipsi sacerdotes remissi
a vita sacerdotali abalienentur, ampliusque ad meram vivant naturam.
6. Laudem et gloriam Dei delimitat. Estne adaequatio inter actionem
pastoralem sacerdotum, e~ limitationem laudis divinae in Officio divino tri-
butae, si maior pars supprimitur, quod sacerdotum ministerium sit laborio-
sius? Laus O:fficii divini ope tributa, sine modo excedit actionem pastoralem.
Haec igitur illi praeferri debet.
7. Adduci tut, ut iterum dicam, huic restrictioni ministerium sacerdotale.
De fallacia huius argumenti etiam quaeri potest: Magni Apostoli Ecclesiae
Dei, magni missionarii, O:fficione divino impediebantur, quominus omnem
suum conatum in Evangelia praedicando intenderent? Contrarium evenit.
Eorum requies et refrigerium in eo recitando inveniebant. Duae igitur colum-
nae vitae sacerdotalis, Missa et Breviarium. Si aliquid eorum tollimus, ab
eis etiam cibum spiritalem tollimus.
8. « Oportet semper orate ». Sacerdos maiori de causa verba Magistri
exequi tenetur: « Oportet semper orate ».
Conclusio. His omnibus de causis peto, ut attente et ad amussim haec
quaestio perpendatur; ne obligatio recitandi a sacerdotibus integrum O:fficium
divinum coartetur. Non dico immutabile esse O:fficium ut nunc est, quod
quidem melius aptari potest, ut optime propositum est; hoc dico: obligatio-
nem integre recitandi O:fficium divinum a sacerdotibus firmam esse debere.
Ita censeo.

32
Exe.Mus P. D. LINUS R. GONZAGA Y RASDESALES
Episcopus Palensis

Emendatio ad n. 73:
Aequum est ut Ecclesia in festis solemnioribus, qualia sunt festa Nativi-
tatis Domini, Iesu Christi Regis, Conceptionis Immaculatae B. M. V., eius-
dem Assumptionis, etc., plus devoveat temporis Dei laudibus concinendis
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 527

prece publica Eique gratiis reddendis. Merito igitur etiam post novum edi-
tum Codicem Rubricarum, et consequentem Breviarii novissimam recensio-
nem, pro huiusmodi festis retentum est officium festivum, quod ad Matu-
tinum tribus constat Nocturnis.
Lugenda vero in multis regionibus sacerdotum penuria, in quibus tamen
fideles frequentissimi sunt, causa est ut saepe paroeciae habeantur cui 10.000
fideles adscripti sunt, immo et 20.000 vel etiam plures. Parochi autem prae-
fatis diebus ingenti labore gravantur praedicationis, confessionum audien-
darum, aliorumque sacramentorum administrationis.
Quare optandum videtur ut pro eiusmodi festis diebus, qui magno fide-
lium concursu celebrantur, duae Officii inducantur classes: altera scilicet pro
illis quibuscumque qui ad recitationem Officii obligantur et curam animarum
non habent, altera pro sacerdotibus animarum cura obstrictis.
Non agitur de duobus diversis Breviariis conficiendis, neque enim multa
sunt festa praedictis conditionis; neque proponitur ut diversum sit Brevia-
rium pro iis qui choraliter illud recitare debent et pro iis qui a solo recitant
Officium. Agitur solummodo de distinctione facienda inter sacerdotes curam
animarum habentes, et eos qui hac obligatione non obstringuntur, ut prio-
ribus onus maximum ulterius non aggravetur.
Ideo sequens proponitur emendatio seu additio ad n. 73 constitutionis
de sacra Liturgia: « d) In festis quae magna solemnitate celebrantur et ma-
gno fidelium concursu, retento Officio pro omnibus quibuscumque animarum
curam non habentibus, illud brevius conficiatur ad quad iis diebus recitan-
dum teneantur sacerdotes omnes qui curam animarum habent ».

33
Exe.Mus P. D. IOANNES E. GONZALEZ ARBEL.AEZ
Archiepiscopus tit. Oxyrynchitanus

Animadversiones quasdam ad cap. IV «De Officio divino » auderem li-

centia vestra proponere. In prooemio, linn. 22 et sequentibus dicitur: « Ut
divinum Officium a sacerdotibus aliisque Ecclesiae membris fragilitate hu-
mana atque difficillimis temporum adiunctis, constitutis " tamquam sancti-
ficatio diversarum horarum diei ,, facilius et perfectius peragatur, etc. ». Fuit
haec pericopa a plurimis intellecta utpote si nulla alia via haberetur, nisi illa
trita brevius reddendi Officium divinum et lingua vulgari recitandi. Exi-
stimo tamen difficultates temporum hodiernorum e contra efHagitare ut quan-
tum fas est ne Officium divinum reducatur sed lineis generalibus quantum
potest fieri servetur.
Rationes quidem sunt: a) Res vere aestimata Officium hodie recitandum
potest totum tribus horae quadrantibus absolvi, exceptis Officiis primae et
secundae classis, quae poterunt similiter atque officia tertiae et quartae clas-
528 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sis ad tempus contrahi brevius. Breviarium sane est maxime efficax ad inti-
mam cum Deo unionem acquirendam fovendamque, et absonum est nos ab
oratione desistere ob exigentias apostolatus, quando quidem Apostoli ipsi,
Petro duce ac praeside, dixerunt fratribus in creatione diaconorum: «Nos
vero orationi et ministerio verbi instantes erimus », tamquam res summi
prorsus momenti in eorum munere apostolatus visa est magis quam sacrae
communionis ipsius distributio.
b) Summi Pontifices v. gr.: Pius XI aliter rem aestimabat solvendam;
in Litteris videlicet ad episcopos Argentinae et ad cardinalem Hi,spalensem
dixerat illos debere omnibus curare viribus ut qui apostolatui addicebantur
abundanter vitam alerent orationis, quippe quia subiunxit: « Nemo dat quad
non habet », et sterilitatem apostolatus £ere semper signum esse exiguae
vitae interioris in ipso apostolo duce. Et itidem Sanctus Pontifex Pius X
et insimul Pius XII in pluribus ad clerum allocutionibus et documentis passim.
c) Auderem subiungere etiam plura esse ab apostolis christianis abi-
cienda potius quam oratio brevianda: diversiones animi scilicet periculosas,
itinera innecessaria, sumptuariae res quae tum aedificationi obstant fidelium
cum animae recollectioni, v. gr. nimiam lectionem foliorum periodicorum,
cinematographum saepe lue inquinatum et televisionem protractam nimis,
necnon litteraturae romanticae baud sanam affitionem.
d) Res et tempora sunt nubila profecto; non tamen clariora fient cum
simplici parsimonia quorumdam quindecim momentorum temporis in recita-
tione divini Officii, nisi ipsa minuta religiose addicantur ad verum anima-
rum in ministerio supernaturali et operoso profectum. Compellimur attestari,
tamen, pluries animae pulvinum siccis foliis sarcitum esse, loco Christi Do-
mini, vera Patris caelestis intima unctio in Spiritu Sancto.
Tandem quoad usum latinae linguae in laudibus divini Officii persolven-
dis, satius sit incunctanter adhaerere ad ea quae experte atque sapienter ab
1

em.mis cardinalibus Godfrey et Wyszynski et ab exc.mo arch. Iugoslaviae

hesterna die prolata fuere. In hac quaestione venerabili commissioni placeat
meminisse eximiorum Pastorum, qui fuerunt simul egregii Reformatores,
scilicet, SS. Pii X, Antonii Mariae Claret, Caroli Borromeo, Francisci Salesii,
aliorumque plurimorum, qui enixe satagentes Christi Domini vestigia pre-
mere usque ad vitam Patri cum Christo in cruce litandam, nobis relinquentes
exemplum.
34
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS A. GONZALEZ Y ROBLETO
Archiepiscopus Managuensis

In aliquibus regionibus Americae Latinae, parochi, ob sacerdotum pe-

nuriam, vere laboribus onusti manent diebus dominicis ac festis de praecepto,
scilicet: longum atque notabile tempus dicant pro confessionibus audiendis;
tres Missas celebrant cum verbi Dei praedicatione; Baptismatis sacramentum
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 529

pueris administrant ac operam dant pro catechetica instructione, ita ut ad

termirium muneris pastoralis physice exinaniti deveniunt.
Proinde, quoad cap. IV de Officio divino, pag. 187, par. 73 sub litt. b,
videtur mihi iusta atque gravis causa clamat ut diebus dominicis et festis
de praecepto obligatio recitationis Breviarii in parochorum. favorem minuatur
a Concilio.

35
Exe.Mus P. D. PAULUS GURPIDE BEOPE
Episcopus Flaviobrigensis

Gregis nostri selectissima pars abs dubio semper sacerdotes computabun-

tur, quos Dominus nobis concessit ut nostri_ ministerii praestantissimos ope-
rarios. Nobiscum laborant, manus et pedes et brachia nostra sunt. Ideo mu-
nus nostrum et praecipuum et singulare constanter erit, et nos magno honore
eos habere et illos custodire et eorum pietatem et sanctitatem fovere. Quo-
citca Oflicium divinum, quo sacrificium laudis a labiis confitentium Deo exhi-
betur, habendum est veluti exquisitissima oratio pro ipsius sacerdotis pietate
et sanctitate, et idea maximi momenti illud iudicaturi sumus; quad forsan
non obtinebitur, si ex magna parte ipsius recitatio reduceretur.
Non est nobis inficiendum sacerdotem in hodiernis temporibus consti-
tutum, et negotiorum voragine immersum et agitatum, fere ut numquam, Dei
gratia indigere, ut et Domino coniunctus maneat et apostolatus opera inter
suos fideles eflicaciora reddantur. In praesentibus circumstantiis ipsi quam
m~xime opus est orationi vacate, ne tantis periculis commotus et spiritualiter
ipse succumbat et in. vacuum laborare patiatur, magna et animi et corporis
fatigatione immo et consumptione.
Propterea liceat mihi ·haec reverenter ac submisse exponere:
1. Oflicium divinum, hoc est, breviarium in schemate magnis laudibus
extollatur et enixe sacerdotibus commendetur ut contrariis praeiudiciis reiec-
tis, et cum amore illud recipiant et in eius recitatione cum gaudio et animi
fruitione quotidie versentur.
2. Ne nimis eius recitatio minuatur, sed reductio _et imminutio prudenter
et sapienter fiant. Meo humili iudicio, si aliqua imminutio facienda sit, suf-
ficiens erit matutinum reducere ita ut in omnibus ofliciis cuiuscumque classis,
aequali modo, novem psalmos et tres lectiones contineat.
3. Optimum esset in Officio di vino maiorem et distinctiorem numerum
psalmorum et lectionum introducere, ne tam frequenter eadem repetantur
et ne sacerdotes Sacrae Scripturae ampliori cognitione et fruitione priventur.
4. Obligatio Breviarii recitandi servetur 'Ut hucusque viguit, et quidem
pro omnibus partibus, nee quaedam ad liberam uniuscuiusque voluntatem re-
linquantur, etsi earum recitatio maxinie commendaretur.
Prae oculis habenda est humana fragilitas, de qua iam in initio huius

34 (II)
530 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

cap1tls dicitur, et in memoriam revocanda ad commoditatem propensio et

ad dissipationem hodierna facilior inclinatio. Si lex Ecclesiae Breviarii reci-
tationem non urget, sensim sine sensu partes liberae dispositionis ab omni-
bus vel fere ab omnibus derelinquerentur. Indesinenter orandum est, et
neminem latet pulcherrimam et piissimam esse Breviarii recitationem.
5. Si in primo capite huius schematis usum linguae latinae licuit defen-
dere in actibus liturgicis in genere, et saltem in praecipuis, admissa tamen
lingua vernacula ut medio et instrumento melioris intellectionis, multo maiori
ratione, cum de Breviarii recitatione agatur, quoad clericos spectat hoc pacto
licebit arguere. Nam in hoc casu lingua latina certo certius et est signum
visibile unitatis, signum visibile universalitatis Ecclesiae, et signum recogno-
scentiae et communicationis mutuae.
Omnes eius studio pro multo tempore vacavimus, eius studium a Sancta
Sede hodie enixe commendatur, immo in Constitutione Veterum Sapientia
Ioannis XXIII, feliciter regnantis instanter et graviter urgetur in Seminariis
et Universitatibus catholicis ut ad sacerdotium candidati de latina lingua dili-
genter edocean tur.
Sublato linguae latinae usu pro Breviarii recitatione, immo etiam pro
Missae celebratione, statim stimulus pro huius linguae studio disparebit, cum
maximo nostri sacerdotii detrimento et multorum thesaurorum perpetua amis-
sione, ut saepe saepius in hac aula conciliari audivimus, et mentem nostram,
in hoc loco, opportune pandere non potuimus ob defectum temporis ad lo-
quendi licentiam obtinendam. Quod etiam ex corde sincere sentimus et si
quando eius suppressio acciderit, etiam vehementer plorabimus.
6. Proinde laeti esse non possumus nee minus eorum sententiam reci-
pere, qui ad linguam vernaculam Breviarium transferre intendunt.
7. Congruum videtur quod horis, in quantum fieri possit, veritas tem-
poris reddatur, sed diversas vitae conditiones et multiplices sacerdotum oc-
cupationes praetermittere incongruum esset. Splendidus Officii divini tradi-
tionalis cursus apparet, et eius observatio commendanda pro omnibus, et
servanda pro non paucis saltem monialibus et religiosis choro adstrictis.
Pro maiori facilitate et ut obligatio Breviarii quotidie recitandi minus
onerosa constituatur, forsan opportunum erit facultatem concedere praecepti
adimplendi intra diei horas, etsi consilium detur sese accommodandi unius-
cuiusque horae significationi et Ecclesiae desiderio et ordinationi.
8. Pauca pro Capitulis residentialibus proponuntur. Si eorum officium
principale est Deo cultum publicum et solemne offerre, aliquid amplius
videtur statuendum, sive laudes et tres horae minores cum Missa ponantur,
quando a Capitulo cultus mane celebrentur, sive duae horae minores et ve-
sperae cum Missa conventuali, si cultus vespere peragatur, ut in aliquo Ca-
pitulo cathedrali scimus hoc evenire. Quoquo modo fiat, censemus aliquid
amplius exigendum quam in hoc n. 73 requiritur.
Sed tamen alias modificationes auderem, vestra venia, indicare: et quod
chorus semel in unoquoque die, mane vel vespere, in omnibus ecclesiis ca-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 531

thedralibus locum habeat, de consensu canonicorum et de iudicio Ordinarii,

approbante Sancta Sede, et quod canonici et beneficiati, qui ad normam iuris
episcopo inserviunt, vel qui nomine et persona episcopi aliquod munus v. g.
ipsius vices gerere in aliquo actu ofE.ciali et aliis similibus acceperint, prae-
sentiam in choro non amittanr et distributiones chorales percipiant. Ita et
libentius episcopo inservient, et distributionum amissione sublata, libentis-
sime munus eis commissum adimplebunt et ad episcopo iuvandum semper
facilius praesto erunt.
Cetera quae in hoc capite continentur et laudanda et accipienda sincere
putamus.
36
Exe.Mus P. D. PHILIPPUS MATTHAEUS HANNAN
Episcopus tit. Hiero.politanus, aux. Vashingtonensis

Quoad obligationem OfE.cium divinum recitandi, quandam proponere

velim immutationem quae alleviare possit onus nunc impositum sacerdotibus
qui in regionibus operosioribus laborant: Conferentiae episcopali nationali
tribuatur facultas concedendi ut omnes qui ad recitationem OfE.cii divini te-
nentur obligationi satisfacere possint recitando lectiones tantum Matutini
una cum Laudibus ac Vesperis, dummodo Sacrifi.cium Missae eodem die lita-
verint atque per septem saltem horas eiusdem diei in operibus ministerii sese
exerceant.
Rationes sunt cura animarum pastoralis necnon sanctifi.catio sacerdotum.
Cura vero animarum in paroeciis magnis operosisque totum animum vi-
resque omnes cuiusque sacerdotis postulat. His enim potissimum diebus sa-
cerdotes per multas quidem horas sedulo se exercere coguntur in variis soda-
litatibus atque confraternitatibus instituendis ac fovendis, exempli gratia
confraternitate Doctrinae Christianae et confraternitate Sanctissimi Sacra-
menti; iidem sacerdotes in consiliis saepe dandis atque in Sacramentis con-
ferendis tempus impendere vel diutinum coguntur. Praeterea in Civitatibus
Foederatis Americae Septemtrionalis aliud onus sacerdotibus maximum im-
ponitur pecuniam colligendi ad aedifi.cia paroecialia construenda, inter quae
est fere semper schola paroecialis. Omnes fere paroeciae in archidioecesi
Washingtonensi sitae, sicuti in plerisque dioecesibus. patriae nostrae, in aere
alieno sunt, quod quidem pecunia a fi.delibus in dictis paroeciis data dissolvi
debet. Ut praesentem paroeciarum nostrarum compaginem servemus, quae
scholam independentem a Statu atque pecunia ex fontibus tantum paroecia-
libus sustentam includit, sacerdotes nostri multum temporis atque omnes
vires suas impendere coguntur.
Quae cum ita sint, sanctifi.catio sacerdotum melior redderetur si onus
OfE.cii, sicuti nunc constat, alleviaretur. Si OfE.cium divinum ·ad formam re-
duceretur breviorem, sacerdotes ipsa verba Sacrae Scripturae attentius ani-
madvertere itaque devotionem magis ac magis fovere possent.
532 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

37
REV.Mus P. D. CORNELIUS HEILIGERS
Superior generalis S.M.M.

Pag. 187, n. 73, lin. 9. Cum non omnes Ordines Monialium obligatae
sint recitatione chorali divini Oflicii (v. g. non tenetur recitatione divini Ofli-
cii Ordo Visitationis B. M. V., Ordo Ursulinarum) post verbum « Monia-
lium » adderem: secundum proprias Regulas et Constitutiones ».
In toto n. 73, litt. a) res ita est exprimenda ut ratio habeatur, sive pro
recitatione divini Oflicii in choro persolvenda, sive pro recitatione a solo,
iuris particularis Monialium et aliorum Religiosorum, necnon sodalium In-
stitutorum status perfectionis.
Loco citato, n. 73 c) linn. 21-23. Utiliter exhortatio seu commendatio
constitueret novum numerum in quo commendatio fieret sive pro recitatione
in choro seu in communi, sive pro recitatione a solo persolvenda.
Pag. 187, n. 7 4, linn. 24-29. Dignitas orationis publicae agnoscenda vide-
retur tantum si quod parvum Oflicium approbatione a S. Sede data, sicuti pro
Breviario, decoretur.
Etiam recitatio Parvi Oflicii B. M. V., in usu apud plurimas Religiones
mulierum praesertim, sive prouti in Breviario nunc continetur, sive prouti
adaptatum fuit agnosci poterit uti oratio publica Ecclesiae.
Putarem Parva Officia non esse nimis multiplicanda. Censerem melius
esse agnoscere dignitatem orationis publicae recitationi alicuius Oflicii tan-
tum cum haec recitatio obligationi sive ex iure generali sive ex iure particu-
lari manan ti inni ti tur.

38
Exe.MUS P. D. IOANNES HERV As y BENET
Episcopus tit. Doritanus, prael. null. Cluniensis

Art. 68. Opporturrum mihi videtur unum ex articulis explanare, et qui-

dem ad mentem commissionis praeparatoriae, uti constat in declarationibus
ad schema.
Hoc erit perutile, ni fallor, Patribus Conciliaribus ut sibi facilius ad suf-
fragia recte ferenda iudicium efformare valeant.
Agitur nempe de art. 68 nostri schematis, qui fundamentalem structuram
Oflicii divini determinat. Ex praefatis declarationibus nonnulla vobis ad
considerationem exhibere cupio et meam de his aperire sententiam.
1. Nonnulli episcopi, uti constat apud « Acta et Documenta » (cf. pag.
303-305), postularunt ut Concilium duplicem Oflicii divini recitandi for-
mam decerneret, id est, ut duo Breviaria conficerentur, « communitarium »
unum, alterum vero « privatum ».
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 533

Commissio praeparatoria, historiam et scientiam liturgicam prae oculis

habens, unicum Breviarium proposuit, idemque « communitarium », his
ducta rationibus:
a) Quia oratio sacerdotis qui solus recitat Breviarium, debet esse
semper aperta fratribus, sacerdotibus et plebi fideli.
b) Quia hoc modo melius repraesentatur Ecclesia orans, nam sacer-
dos orat nomine proprio et nomine Ecclesiae.
c) Quia Ecclesia nunquam admisit formam Breviarii, quae recitatio-
nem communitariam excludat. Voluit semper (est eius magna Traditio) ut
Oflicium divinum esset pro pluribus simul, ex eo quod, ut dixi, ita melius
repraesentatur Ecclesia orans.
In memoriam revocare oportebit historiam Breviarii card. Quinones, ex-
perimenti gratia iussu Clementis VII exaratum, benigne a pluribus recep-
tum, a Patribus veto Concilii Tridentini reiectum et tandem a Paulo IV, anno
1558, definitive prohibitum.
Conclusio: Unicum proponitur Breviarium idemque communitarium.
2. Nemo ignorat clericalis vitae mutationes hodiernis temporum condi-
cionibus inductas. Aliae sunt et quidem novae et perplures apostolatus for-
mae quibus incumbere debent nostri sacerdotes; exiguus persaepe sacerdo-
tum numerus, specialia hodiernae societatis adiuncta in quibus sacerdotes
vitam agere debent et apostolicam operam navare debent. Haec omnia cer-
tissima sunt.
Inde tamquam sequela aliud factum eruitur quod sincere negare non
possumus, scilicet: Sacerdotes, etiam ferventissimi et orationem publicam
Ecclesiae magni facientes (quae in suo Breviario continetur ), nihilominus Of-
ficium divinum generatim horis determinatis recitare non valent, et hoc non
raro sed valde frequenter, etsi de hoc facto ipsi doleant. Laudes persaepe
propter laborem cui incumbunt vespertino tempore persolvere coguntur, aut
Vesperas matutino tempore recitant ne forte postea aliquo impedimenta de-
tineantur, aut tota series horarum uno tractu recitatur quando iam sub finem
diei tempus urget et cum prae nimia defatigatione et somno, devotioni vix
locus esse potest.
Agitur, ergo, de facto quod revera saepe contingit etiam iis sacerdotibus
qui pietate praestant et Breviarium amore prosequuntur. Horae suo tem-
pore revera non persolvuntur. Cum hoc factum persistat non obstante bona
sacerdotum dispositione et voluntate, exhortationes, uti patet, remedium
afferre non valent. Necesse ergo est ut opportunae et rationabiles mutationes
vel adaptationes introducantur. Haec omnia commissio praeparatoria attente
consideravit, quando schema praesens confectum fuit quod nunc prae ma-
nibus habetis. Haec est structura Oflicii divini prout in schemate invenitur,
scilicet:
A) Matutinum.
1) Hora quae dicitur « Matutinum », omnibus mature perpensis, debet
534 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

etiam conservare suam propriam et quidem antiquissimam structuram cum

psalmis et lectionibus.
2) Opportunis perfecta mutationibus vel aptationibus, non assignetur
talis Hora liturgica determinatae diei horae, nee noctis nee matutini tempo-
ris, sed ita aptetur ut qualibet diei horae, cum veritate conveniat et vere reci-
tari valeat. Consequenter, iam non deberet vocari « Matutinum »; proponitur
ut nominetur Hora lectionum.
3) Sicut multi episcopi petierunt (cf. Acta et Documenta} pp. 316-318),
abbrevietur talis «hara lectionum », earn reducendo ad mensuram unius
« Nocturni », ut ita dicamus, secu11dum formam venerabilem Paschatis, ut iam
fit, cum tribus tantum psalmis et tribus lectionibus, psalterio per plures heb-
domadas distributo, secundum art. 69 praesentis schematis. Hoc etiam multi
episcopi petierunt (cf. Acta et Documenta} pp. 314-316).
B) Vesperae et Laudes intactae maneant, forma sive a S. Pio V, sive a
S. Pio X decreta.
C) Horae Minores ita instruantur ut tempore competenti faciliter reci-
tari possint. Quidam ex commissione praeparatoria voluerunt omnes Horas
Minores in unam fundere; aliis haec mutatio non bene visa est. Via tertia prae-
valuit, quae in schemate Patribus proponitur: Horae Minores sint brevissi-
mae et psalmum unicum habeant ad sanctificandum laborem quotidianum.
Hora quae vocatur Prima est aliquid additum decursu temporum ob ra-
tiones vitae monachalis et non est cur etiam nunc conservetur, sicut unani-
miter tenuerunt et periti et praelati commissionis. Solutio est ut apto modo
cum laudibus uniatur, ne oratio matutina duplicetur.
Additamentum unicum pro Vesperis postulatur in art. 72, b), nempe
Preces. Hoc ita proponitur, quia videtur esse magni momenti, ut secundum
antiquissimam traditionem Orientis et Occidentis, impleatur melius man-
datum Apostoli precandi pro variis necessitatibus mundi et Ecclesiae. Pre-
ces, tamen, debent esse breves, ut Officium non protrahatur.
His rationibus innixus, mihi videtur, Patres Venerabiles, articulum 68
bene mereri ut, cum magno amore traditionis et simul cum cognitione et
recognitione modernae realitatis, ut ita dicam, a vobis benigne approbetur.
Tali modo Breviarium, ex una parte, internam suam structuram a saeculis
sancitam conservaret; et ex alia parte, recitationem magis possibilem et desi-
derabilem Officii divini sacerdotibus redderet, qui vitam orationis magni
aestimant et tamquam substantiam suae vitae sacerdotalis orationem Bre-
viarii faciunt.
Art. 77. Valde mihi displiceret si iterum disputatio de lingua latina
instauraretur. At hie quaestio de lingua magnum momentum habet.
Sunt qui velint ut Breviarium a sacerdotibus vernacula lingua integre
omnino persolvatur, nam e contra sacerdotes quamplurimi, uti aiunt, non
poterunt digne, attente ac devote, et ne scienter quidem, publicam Ecclesiae
orationem recitare. Talis orandi modus esset potius actus mechanicus, formu-
larius, graviter onerosus, et Breviarium nihil conferret ad Sacrae Scripturae
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 535

cognitionem neque Ecclesiae sensus in eo perciperetur neque devotionis pa-

bulum in eo inveniri posset.
Alii vero omnino contrarium tenent et nullam mutationem patiuntur, sed
bane solam viam pro solutione proponunt, scilicet: Discant sacerdotes lati-
nam linguam et orationem liturgicam scienter ac devote recitare valebunt.
Nihil innovetur nisi quod traditum est.
Primae sententiae patronis dicimus: Si latinae linguae in recitatione Bre-
viarii valedicimus, in Ecclesia de lingua latina actum est. Gravissima incom-
moda quae inde sequerentur, Venerabiles Patres, nemo est qui videre non
possit. Quapropter, bane sententiam quae finem in Ecclesia latinae linguae
significaret, approbate non possumus.
Alterius vero opinionis fautoribus dicimus: Nolite extremam vestram
sententiam omnino immutabilem tenere, nam adversae opinionis patroni gra-
vibus et laude dignis rationibus moventur, nam spiritualis et asceticae vitae
progressui in sacerdotibus, et quidem merito, consulere volunt et Ecclesiae
bonum promovere intendunt.
Pius XII quondam locutus est de contrariis et quidem extremis liturgi-
starutn atque antiliturgistarum assertionibus: Illis (liturgistis nempe) dixit:
« Omnia probate. Quod bonu·m est tenete ». Aliis veto (id est antiliturgistis):
« Spiritum nolite extinguere ».
En, uti existimo, solutio quae duas contrarias tendentias componere pos-
set et sacerdotibus et simul Ecclesiae favere posset.
1. Sacerdotes latine integrum divinum O:fficium persolvant, ut propo-
nitur in art. 77 a).
2. Decernat Concilium - nisi iusta de causa aliud in determinato loco
fieri oporteat - aut saltem enixe commendet ut in Breviario versio vernacula
iuxta latinam versionem contineatur modo synoptico. Hoc modo sacerdotes
cum aliqua intelligendi di:fficultate in latino textu detineantur, statim ictu
oculi versionem vernaculam in adiacenti pagina conspicere possent.
3. Declaretur earn tantum Breviarii recitationem esse validam quae la-
tina lingua peragatur.
Quod si ita factum fuerit, sacerdotes Breviarium, utriusque versionis ope
atque adiutorio, probe intelligerent et degustarent, et cum aliquid eis tem-
poris suppeteret, in intimum et exactum orationis liturgicae sensum penetran-
tes, meditationis quoque pabulum ex Breviario abundanter haurire possent.
Optime sacerdotalis animus aleretur Breviarii divinis laudibus atque doctrina.
Sic etiam e:fficeretur ut Breviarium optimus idemque carissimus devotionis
liber pro sacerdotibus existeret.
Duplex scopus hoc modo attingeretur qui ab adversae opinionis fautori-
bus intenditur, et finis aliquando discepta,tionibus imponeretur. Et latina
lingua - venerandus Ecclesiae thesaurus - in labiis sacerdotum iugiter
conservaretur; et Breviarium, non solum probe ab omnibus intelligi posset,
sed devotionem et gustum ex eo omnes percipere possent, propter versio-
536 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nem vernaculam accurate quidem et expressive factam quae, ornament1 m-

star, latinam linguam comitaretur eamque, vetustate gloriosam et pulchri-
tudine decoram, legitimo atque iusto honore prosequeretur.

39
Exe.Mus P. D. SIMON HOA NGUYEN-VAN HIEN
E pisco pus Dalatensis

Unanimi ore et corde petimus (episcopi de Vietnam) ut divinum Officium

a) a clericis in sacris cons ti tu tis integre recitetur et quidem lingua latina,
cum facultate Ordinariis locorum facienda, ut possint in casibus particulari-
bus et determinatis, pro suis missionariis in recitationem in alia quam in la-
tina lingua earn commutate; b) pro religiosis vero utriusque sexus laicis, eis
permittere ut quando necessitas vel utilitas id postulat, recitationem sui Offi-
cii divini in alia quam in latina.

40
Exe.Mus P. D. IOSEPH KIWANUKA
Archiepiscopus Rubagaensis

Agere velim de integritate divini Officii servanda.

Quidam Officium divinum aliquibus horis canonicis reiectis deminuere
exoptant quasi longitudo Officii divini muneri obstet pastorali, cum sacerdo-
tibus, muneris pastoralis gravibus laboribus oneratis, tempus desit Officium
in tegrum reci tandi.
Probe tamen scimus munus pastorale perfici oratione et actione sacerdo-
tali, quarum primatum obtinet oratio. In ea enim ipse Deus praesens opera-
tur a quo tota supernaturalis ministerii pastoralis vis profluit. Oportet ergo
sacerdotes iterum iterumque commonefieri ut orationem actioni praeferant.
Desiderium integritatis divini Officii servandae vobis propono quia in
disceptationibus proxime elapsis quidam eo tetenderunt ut Officium divi-
num, oratio illa principalis sacerdotis, magnopere abbreviaretur. Multi eius-
modi conatui applaudunt. Timeo ne complures his opinionibus alliciantur
non satis perpendentes quanti sit revera Officium divinum in vita pastorali.
Em.mi et rev.mi Patres, quanto temporis spatio Officium integrum a
sacerdotibus absolvi potest? Rubricis Breviarii ad simpliciorem formam re-
dactis plerumque sufficit una hara. Num nimium est hoc tempus orationi
deditum? Ceterae horae actioni addici possunt. Saepenumero tamen sacerdo-
tes, qui se de recitando Breviario excusare volunt, tempus nugis conterunt
dum_ longas ephemerides perlegunt vel spectaculis televisivis intersunt etc.
Humiliter censeo Officium divinum integrum servandum esse ut unam
saltem horam quotidie sacerdotes _orationi dedant.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 537

Cum diebus festis et dominicis sacerdotes maiore ministerii pondere op-

primantur, Officium horum dierum "ad simplicissimam formam oportet re-
digi pro iis qui curam animarum habent. Decursu Hebdomadae Sanctae cele-
bratio liturgica aliquando locum partis divini Officii tenet. Cur non idem
facimus diebus festis et dominicis quibus sacerdotes, duabus vel tribus mis-
sis oblatis, publicis etiam pomeridianis supplicationibus intersunt?
Hortemur igitur sacerdotes ut libentissime impendant et superimpen-
dantur pro animabus (cf. 2 Cor. 12, 15). Praeprimis autem eos exhortemur,
ut instantes sint orationi (cf. Act. 6, 4 ), e qua pendent nervi actionis; Offi-
cium divinum praeponant actioni externae quae humanae infirmitati, orationi
pertaesae, magis placet. Caveamus ne viam latam pandamus infirmitati naturae
humanae.

41
Exe.Mus P. D. LUDOVICUS LA RAVOIRE MORROW
Episcopus Krishnagarensis

Humiliter considerationi vestrae sequentes animadversiones propono «De

Officio divino recitando ».
Quis possit negate recitationem Breviarii plerisque sacerdotibus in sacra
ministerio occupatis nullum afferre gaudium, nullam refectionem spiritua-
1

lem, sed potius novum onus, impositum sub poena peccati mortalis?
Quid ergo utilius hoc Sacrum Concilium possit facere ad bonum spirituale
cleri et Ecclesiae quam adaptare Breviarium tali modo ut ab omnibus sacer-
dotibus possit intelligi, amari, et cum devotione recitari?
In primis, in votis est ut praeter Breviarium usitatum, quad est indolis
praecipue monasticae, conficiatur saltem unum Breviarium diversae indolis,
quad sit melius accommodatum sacerdotibus in ministerio constitutis eisque
1

suppeditet amplius et varium nutrimentum pro variis gustibus, circumstantiis

et necessitatibus. Sic oratio publica Ecclesiae facilius fiet oratio personalis
uniuscuiusque sacerdotis, vere sincera ac fructuosa.
Praeterea, bene scimus quantum impedimentum devotionis sit lingua la-
tina pluribus sacerdotibus. Revera, divitias Breviarii Romani non vere gu-
stant nisi qui linguam latinam optime callent; et ·ii semper erunt parvus
numerus.
Pro reliquis sacerdotibus, Officium divinum erit laboriosus conatus in-
telligendi textum, vel etiam recitatio verborum ad modum psittaci vel pho-
nographi. Hoc impedimentum Concilium facile potest tollere si permittat
sacerdotes Ritus Latini Deum laudare sive latine sive lingua materna sicut
sacerdotes aliorum rituum.
Quapropter haec sunt mea postulata:
1

1. Ad n. 73 ( Obligatio ), in lin. 5 addatur: << Haec autem obligatio non

sit sub poena peccati mortalis.
538 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

2. N. 77 sic mutetur: « In Ecclesia Occidentali OfE.cium divinum potest

recitari sive latine sive in lin;gua vernacula.
3. Ad finem capitis, post n. 78 addatur n. 79 his fere verbis: « Praeter
Breviarium nostrum communitarium, aliud Breviarium conficiatur pro sacer-
dotibus in sacro ministerio occupatis ».

42
Exe.Mus P. D. STEPHANUS LASZLO
Episcopus Sideropolitanus

I. In prooemio aliqua verba addenda essent de oratione privata et ora-

tione mentali (meditatione), quia oratio stricte liturgica ex isto fonte vivit
et in tantum viva et non mere formalistica remanet, in quantum ex hoc fonte
iterum atque iterum haurit.
II. Quad Oflicium divinum attinet, aliquae instaurationes et reformatio-
nes in eo sine dubio utiles et etiam partim necessariae erunt, et quidem par-
vae abbreviationes, modificationes et accommodationes. Sed omnes instau-
rationes tales sint, quae magis re quam lege ad vitam sacerdotum spiritua-
lem alendam et ad christifidelium laborem cotidianum sanctificandum con-
ducun t.
III. In concreto proponuntur:
a) Abbreviationes: non plus quam necessariae, quia Oflicium divinum
fere satis abbreviatum est. Sacerdotes pro futuro non minus sed melius et
magis pie orent. Abbrevientur ergo OfE.cia festis I classis et II classis ad
mensuram festorum III classis et festivitas magis in propriis textibus quam
in eorum longitudine appareat.
b) Modificationes: Pro talibus schema nostrum satis convenientes
propositiones facit, quae certe observationibus perutilibus Patrum ada:uge-
buntur, respective talibus, quae in « Actis et Documentis » inveniuntur. Qui-
bus omnibus perpensis et peritis auditis definitiva forma perficiatur.
c) Accommodationes: Breviarium sacerdotis saecularis vitae eiusque
obligationibus accommodetur. Quia sacerdos saecularis tantum mane, meri-
die et horis vespertinis orationi incumbe.re potest, Oflicium recte contractum
ad has tres partes diei distribuatur, et quidem in 1) Officium matutinum;
2) Oflicium meridianum; 3) Oflicium vespertinum.
Ut supra iam dictum est, non de abbreviatione sed tantum de meliori
accommodatione hie agitur.
IV. Ad diflicultates eliminandas aut saltem minuendas conducere possint,
si Conferentiae episcopali aut Ordinario loci facultas detur: a) Oflicium di-
vinum in alia opera pia, praeprimis in meditationem aut lectionem S. Scriptu-
rae aut alia opera pastoralia et gravia commutandi, aut b) ex causis iustis,
gravibus et praecise statutis ab Officio divino dispensandi, aut c) in casibus
particularibus recitationem Oflicii divini in lingua vernacula permittendi.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - GAP. IV DE LITURGIA 539

43
Exe.Mus P. D. NICOLAUS LAUDADIO
Episcopus Gallensis

Cum schema de S. Liturgia, in cap. IV, n. 71, a), peropportune proponat

distributionem lectionum Sacrae Scripturae quae consentiat ut thesauri verbi
divini in pleniore amplitudine adiri possint, et in eodem numero, b ), instau-
rationem mensura largiore lectionis ex Patribus, hora quae Matutinum dicitur,
videtur ita funditus reformanda ut indolem assumat exclusivam ordinatae
et attentae lectionis sacrarum scripturarum et selectorum operum Patrum.
Quae quidem lectio ita ordinari posse videtur ut qui ad O:fficium divinum
persolvendum tenentur, loco Matutini, attente percurrant, brevi tantum prae-
missa Sancti Spiritus invocatione, textum Sacrae Scripturae et Patrum pro
unoquoque anni die a competenti auctoritate assignatum. Assignatio vero
textuum fieri posset per librum liturgicum ad modum enchiridii composi-
tum, qui colligat textus pro singulis diebus alicuius cycli annorum, puta quin-
quennii.
Commoda huius reformationis plura et magni momenti praevideri pos-
sunt.
In primis, vere largiore mensura attingeretur Verbum Dei et doctrina
Patrum. Textus enim quotidiani ita determinari poterunt, ut, simul sumpti,
15 saltem momenta quotidie lectionis occupent. Porro selectio textuum fa-
cilior et opportunior evaderet si absque praeoccupatione indolis singulorum
dierum liturgicorum fieret.
Et ita, lectionem S. Scripturae et Patrum quotidie peragentes optimum
animae cibum invenirent et simul largiorem et magis organicam sacrarum
Scripturarum et doctrinae Patrum cognitionem.
Insuper, lectio esset magis ordinata et continuata, absque etiam repeti-
tionibus, per periodum plurium annorum.
Nee gravia incommoda videntur ex hac reformatione oriri. Matutinum
enhn, in quantum laus nocturna, quemlibet sensum iam amisit ex quo eius
celebratio tempore nocturno fere penitus cessavit. Nocturne enim tempore
celebratur tantum a paucis ordinibus religiosis, et in universa ecclesia tantum
nocte Nativitatis. Posset concedi, iis qui nocturno tempore matutinum quo-
tidie celebrare solent, aut in aliquibus festis celebrant, exemptio a pecu-
liari nova lectione Sacrae Scripturae et Patrum.
Nee obiici potest O:fficium divinum absque Matutino mutilum extare. Ma-
tutinum enim pro sanctificatione nocturni temporis institutum fuit; pro sanc-
tificatione vero temporis diurni, a ·summo mane (laudes) ad horam requietis
(completorium), reliquis divini O:fficii horis cautum est.
Propterea non videtur necessarium nisi nocturno tempore celebretur.
540 ACTA CONC. VATICAN! II -· PERIODUS I

Immo, associatlo eius indolis nocturnae laudis cum aptitudine ut qualibet

diei hora recitari valeat (cap. IV, n. 68, c) contradictoria videtur.
Verum quoddam inconveniens ex eo provenire videtur quod lectiones
historicae ex biografia Sanctorum nullum locum amplius invenirent. At huic
difficultati satis occurrere posset additio lectionis contractae, quam vocant,
in festis Sanctorum. Quae de cetero festa numero reducenda erunt secun-
dum laudabilia optata huius schema tis.
Quapropter, emendationem n. 68, c) cap. IV ita proponerem: « hora
quae Matutinum vocatur, ita ordinetur ut indolem lectionis Sacrarum Scriptu-
rarum et Patrum exclusive assumat ».

44
Exe.Mus P. D. ALOISIUS LIVERZANI
E pis co pus T usculanus

Cum disceptatio in cap. IV schematis sacrae Liturgiae praeter exspecta-

tionem finita esset voto Patrum Conciliariorum, liceat mihi proponere studio
commissionis ad s. Liturgiam propositae et postea, si ei placuerit, suffragio
Concilii, duas propositiones, quae, nisi fallor, a nullo disceptante proposi-
tae sunt.
1. Ad n. 73, cap. IV. Ad obligationem divini Officii recitandi praescri-
bendam, nonne esset utile non solum quantitatem divini Officii (de qua mul-
tum locuti sunt Patres) sed etiam tempus ad illud recitandum necessarium
praescribere?
Ratio est quia non raro accidit quod clerici, praecipue qui animarum sa-
luti se addunt et privata recitatione utuntur, divinum Officfom nee devote
nee attente recitent, cum eis praecipue intersit ad finem recitationis perve-
nire. Unde fit quod, v. g., per unam horam orent, sed sine attentione et sine
devotione orent, quia tempus urget.
Oratio non est vera oratio sine attentione et sine devotione; sed attentio
et devotio non dantur sine congruo spatio temporis. Deo sine dubio gratior
est oratio per unam horam et paucis precibus, sed attente peracta, quam illa
per unam horam et multis precibus, sed sine attentione. Et saepe fit quod
attentio desit propter nimias preces.
Cum aliqui Patres velint totam quantitatem Officii conservare, quidam
econtra illam abbreviate, nonne praescribi potest quaedam abbreviatio Officii
tempore longiore (una hora cum dimidio) recitandi? Recitatio esset attenta,
facilius devota, et evaderet gratior Deo et utilior menti recitantis~
Hoc principium generale, si placuerit, Concilium statuat; commissiones
post Concilium quomodo in praxim deduci possit statuent.
2. Attento principio superius exposito, attentis etiam condicionibus vitae
nostri temporis, nonne utile esset ad recitationem attentam divini Officii,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 541

illud persolvi posse etiam post mediam noctem? Cura animarum saepe exi-
git laborem sacerdotis usque ad altam noctem protractum. Etiam Rubricae
Breviarii hoc insinuate videntur, qui,a Completorium in fine diei ponitur cum
examine conscientiae. Finis diei non raro evenit post mediam noctem.

45
Exe.Mus P. D. STANISLAUS LOKUANG
E pisco pus T ainanensis

Pro sacerdotibus sinensibus et, si non fallor, etiam pro sacerdotibus alia-
rum regionum terrae missionum, necessitas petendi concessionem non adest
ut divinum Oflicium in lingua vernacula dicatur in recitatione privata sacerdo-
tum. Nescio cur tanta necessitas urgeretur ut haec concessio detur sacerdo-
tibus de Europa et America oriundis. De cetera studium linguae latinae
multum facilius habetur pro seminaristis europaeis vel americanis quam pro
nostris seminaristis.

46
Exe.Mus P. D. VLADIMIRUS MALANCZUK
Episcopus tit. Epiphaniensis in Syria

Eadem commissio Liturgica pro revisione Librorum Liturgicorum orien-

talium iam existens
a) Breviarium pro recitatione privata clericorum magis practicum et
ordinatum ex Breviario iam existente conficiat.
b) Atque ita disponat partes onusque diei ut recitatio devota non duret
ultra dimidiam pattern, vel ultra 40 momenta unius horae.

47
Exe.Mus P. D. GEORGIUS MANRIQUE
E pisco pus Orurensis

N. 68 (Cursus horarum) et n. 76 (Tempus recitandi). In his numeris

ponitur tanquam « criterium » quod recitatio divini Oflicii ita sit ut « cursus
horarum ita instauretur ut " Horis " veritas, in quantum fieri potest red-
datur ».
Attamen hoc sapit « Monachismo », ita ut etsi dicatur hoc criterium esse
« ratione habita diversatum conditionum vitae hodiernae iri determinatione
iuridica temporis », tamen certum manet quad vita pastorum hodie illud cri-
542 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

terium « cursus horarum » resisti non possit, ideoque vita spiritualis pasto-
rum ex Breviarii recitatione haurienda semper habebit saporem inadaequa-
tionis ad illud criterium et dissociatio inter illud criterium et realitatem vitae
pastoralis semper incommode a pastoribus patienda erit, cum ipsi vitam in-
tegram liturgicam ex toto corde desiderant.
Quare non adoptatur criterium vere obiectivum sicut respondet conditio-
nibus realibus pastorum? Monachi habeant suum ordinem recitandi, cum ha-
bent diversam vitam, tranquillam et miro ordine partitam. Pastores autem
valeant gaudere proprio ordine recitandi. Certe Monachi semper nobis prae-
bent exemplum eximium spiritus liturgici; attamen haec non est causa ut
etiam nimia particularia materialia vitae monasticae a nobis imitanda in mun-
do sint.
Unde ut fructuosior et efE.cacior sit recitatio nostra Breviarii, sequenti-
bus cri teriis ordinanda sit:
a) mane recitentur Laudes.
b) Cum oratio mentalis inchoetur, recitentur horae Matutinum, ita
tamen ut, post psalmos, ad libitum recitantis, recitetur capitulum Sacrae
Scripturae quad ad meditationem inserviat vel paragraphus Patrum, etiam
lingua vulgari, ut melius ad orationem mentalem inserviat. Et finiatur cum
oratione et « Te Deum ».
c) Sero recitentur Vesperae.
d) Completorium sit clausura diei, i. e., oratio ultima, cum examine
conscientiae inclusa.
e) Ceterae horae, minores dictae, tollantur, vel ita reducantur ut sint
facili et breviori recitatione, quasi mera elevatio mentis ad Deum intra la-
borem: v. gr.: Pater noster, unicus brevis psalmus (semper idem) et oratio.
N. 69 (Psalmi). In hoc numero dicitur « psalmos non amplius per unam
hebdomadam, sed per longioris temporis spatium distribuendos ». Deside-
randum est ut hoc temporis spatium sit integer mensis, ut melius distribuan-
tur psalmi et recitatio non gravetur.
N. 71 (Lectiones). Optime ut revisentur lectiones ita ut « thesauri Verbi
divini » et « sublimis doctrina Patrum » mensura largiore instaurentur. I ta
tamen agatur haec revisio ut non lectiones pro unoquoque die determinentur,
sed potius plura .capitula S. Scripturae et Patrum pro unoquoque tempore
liturgico offerantur, etiam lingua vulgari, ex quibus ad libitum pastor eligere
valeat ad orationem mentalem peragendam. Unde sint ne nimis longa, sed
breviora et divisa, iucunda et ad hunc finem orationis mentalis apta.
N. 72 (Orationes). Optime ut orationes quae praesto sunt in Sacramen-
tariis includantur; itemque optime ut preces pro variis mundi et Ecclesiae
necessitatibus inserantur. Non ita tamen ut recitatio longior evadat. Alia ex
parte, optandum non esset ut hae orationes pro necessitatibus mundi et Ec-
clesiae sint ad hoc ut recitentur cum populo, lingua vulgari, in functionibus
serotinis, quae £ere in omnibus paroeciis et ecclesiis quotidie habentur, et
ita « populus Dei » actuose participet in vero actu liturgico serotino? Nonne
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 543

optandum est ut functio serotina, in qua recitatio Rosarii simul cum benedic-
tione Eucharistica et aliqua recitatione orationum pro necessitatibus mundi
et Ecclesiae habetur, actio vere liturgica declaretur? Non enim intelligitur cur
haec « devotio » et haec functio in ecclesiis facta a tot Summis Pontificibus
per saecula et indesinenter et plurimis Encyclicis commendata, adhuc litur-
gica non habeatur ... Maxime cum sit populo Dei tam apta, intelligibilis, ama-
bilis et ex immo corde amata ...
N. 73 (Obligatio). Circa obligationem sequentibus verbis utuntur in hoc
numero: « servandum », « obligati », « tenentur ». Subintelligitur quod est
« sub peccato mortali », etsi expressis verbis id non dicatur? I ta videtur.
Attamen optandum esset ut haec obligatio sub peccato mortali omnino
dispareat. Sicut enim sacerdotes et alii obligati ad Officium divinum, alia,
ad quae sub eadem obligatione non tenentur, adimplent, ut, v. gr. recitatio-
nem Rosarii, celebrationem Missae, examina conscientiae, visitationes Ss.mo
Sacramento ... , etiam recitationem Breviarii adimpleturi sunt. Et hoc modo
non paucae anxietates conscientiae vitarentur, praesertim in diebus in qui-
bus pastores ita laborant, ut, f.atigati, recitatio Officii divini non nisi mecha-
nice et quasi inconscie recitent tantummodo ut « pensum » adimpleant.
Unde, dignius et pro ipsa recitatione et pro ipsa liturgia, et pro ipsa Ec-
clesiae auctoritate praescribente, erit quod recitatio sit vere obligate at tan-
tum sub levi, non vero sub mortali peccato.
Alia ex parte considerandum est pastores animarum quotidie et numero-
se actiones liturgicas peragere, ut sunt sacramenta dispensate (baptismum,
Eucharistiam, poenitentiam, extremam unctionem), vel ad matrimonium ad-
sistere, vel exequias, functiones serotinas in ecclesiis, etc., immo et diebus
festis bis vel ter Missam cum praedicatione celebrate, etc. His omnibus actio-
nibus liturgicis « Deus sine intermissione laudatur et interpellatur », sacerdos
« ante thronum Dei stat » et « sanctificationem diei peragit ». Cur etiam
adhuc recitatio Officii divini? Statuantur ergo normae, in quibus certe concrete
et determinatim constet quando sacerdos vel minister, qui tot actiones litur-
gicas peragit, ad Officium divinum vel eius par.tern non teneatur.
Alia ex parte ad vitandas anxietates conscientiarum, Ordinarii faculten-
tur ut sive dispensationem sive commutationem, sive totalem sive partialem
concedere valeant, sive perdurante valetudinis causa sive perdurante speciali
onere pastorali vel docenti.
Ultima petitio. Ad hoc ut criteriis dictis ordo divini Officii instauretur,
desiderandum est ut specialis conciliaris commissio constituatur, cuius mem-
bra criteria reali et pastorali, circumstantiis hodiernis accommodato, et non
criteria monastico, gaudeant.
544 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

48
Exe.Mus P. D. OCTAVIANUS MARQUEZ TORIZ
Archiepiscopus Angelorum

Praeter animadversiones iam expositas, enixe rogare vos audeo ut se-

quentem propositionem prae oculis habere dignemini.
In pag. 187, ad art. 73, lin. 10, schema proponit quad « Capitula resi-
dentialia (obligata sint) saltem ad Laudes aut ad Vesperas ».
Summa cum reverentia propono ut lin. 10 auferatur et verba « Capitula
residentialia » coniungantur cum praecedentibus Hneis, ubi de toto Officio
sermo fit, ita ut in linn. 8 et 9 sic remaneant: « totum Officium (celebrate
tenentur) Ordines Canonicorum, Monachorum et Monialium, atque Capi-
tula cathedralia et collegialia, nisi indultum habeant particulate ».
Rationes sunt: a) Parum omnitio videretur si canonici tan tum vel saltem
ad Laudes aut ad Vesperas tenerentur, quia canon 3 91 Codicis Iuris Canonici
dare dicit: « Capitulum canonicorum sive cathedrale sive collegiale seu col-
legiatum est clericorum collegium idea institutum ut sollemniorem cultum
Dea in ecclesia exhibeat ... ».
b) Verum est in schematis lin. 10 apponi verbum « saltem », sed at-
tenta humana fragilitate et quia favorabilia sunt amplianda, evidens est quam-
plurimi canonici ad Laudes aut ad Vesperas tantum, in choro, sese obligatos
putarent. Quad certe non esset sollemnior cultus de quo in praefato canone.
c) Exiguum omnino esset canonicos ad ecclesiam cathedralem vel col:-
legiatam pervenire, vel mane per pauca momenta, sex vel septem, ad Laudes
recitandas, vel postmeridiem, tantum ad Vesperas, per eadem ferme mo-
menta. Etiamsi tam mane quam vespere convenirent, tempus illud exiguum
omnino es set.
d) Canonici sunt vere beneficiati qui emolumenta seu fructus beneficii
percipiunt eo praecise fine ut divinum Officium nomine Ecclesiae celebrent
quotidie ac pro benefactoribus seu donantibus orationem publicam agant.
Tale est praecise munus proprium eorum.
e) Valde dmendum est christifideles desaedificationem, fortasse scan-
dalum, pati si Sacrum Concilium, loco orationem publicam in Cathedralibus
et cultum fovendi ope canonicorum capitulis, talem cultum minueret, et
quidem summo gradu ita ut fere ad nihil reduceretur.
f) Multis in locis, sicut in Hispania et in principalioribus Americae
Latinae dioecesibus quae Capitula habent, tam sacerdotes quam fideles ita
assuefacti sunt ut Capitulum totum Officium divinum celebret ut nihil mi-
rum de hoc, e contra notabilis Officii divini diminutio non tantum admiratio-
nem sed incommoda practica provocaret.
g) Optimum est in Concilio saepe s,aepius - immo continua - de
<< Pastorali » sermo fieri. Sed non magis necessarium est de « Oratione » loqui,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 545

et quidem de oratione publica quae praecise a canonicis in ecclesiis cathedra-

libus et collegiatis fit?
h) Obiectiones quae in contrarium proponuntur, de multiplicibus « oc-
cupationibus seu laboribus », summa cum reverentia dico mihi potius prae-
textus apparere quam rationes. Etenim canonici pii, vere ferventes ac zelan-
tes, experientia teste, coniungere sciunt ac valent divini Officii obligationem
in choro, cum pastoralibus laboribus . Parum zelantes aut tepidi, etiamsi tan-
tum Laudes aut Vesperas in choro recitent, pro animarum salute certe pa-
rum, fortasse nihil, laborabunt.
i) Pro locis illis valde in necessitate positis, iam providetur cum ver-
bis: « nisi indultum habeant particulate». Etenim, non taro Sancta Sedes
benigne Capitulis non paucis concessit ut O:fficium divinum (totum) tantum
aliquibus diebus in hebdomada, vel in mense, vel per annum, celebrent.
' Sic, salvo meliore, coram Domino iudicavi.

49
Exe.Mus P. D. JOANNES McELENEY
E piscopus Kingstonensis

Artt. 68-78 (pp. 185-189). Totalis revisio huius capitis desideratur it-a ut
divinum OfE.cium fiat aptum instrumentum ad sanctificationem cleri et po-
puli Dei. Ea quae dicuntur in notula 5 (ad calc. p. 188) nullo modo convin-
cent. Olim in historia Ecclesiae, idem omnino argumentum potuisset adhi-
beri ad probandam nullam obligationem divini Officii debere imponi (nam
olim Ecclesia « nunquam admisit » talem obligationem).
Pro clericis choro obligatis, desideratur divinum Officium instaurandum
fere ut in hoc capite. Pro opportunitate, clerici choro non obligati ac fideles
apte possunt sese coniungere huic operi divinae laudis.
Pro clericis autem choro non obligatis, oratio cotidiana pro Ecclesia de-
bet potius consistere in pia et meditativa lectione Sacrae Scripturae ad deter-
minatum tempus - et quidem sine necessitate vocalizationis - . Sic cotidie
ascendent ante thronum Dei preces ex mente et corde - non ex labiis tan-
tum - . Saltern, de iudicio competentis auctoritatis territorialis, Officium
divinum permitti debet lingua vernacula secundum · versionem approbatam.
In specie, autem:
Art. 72 (pag. 186, linn. 32-36 ). Non mihi apparet necessitas vel con-
venientia harum additionum.
Art. 73 b (pag. 187, linn. 17-19). De iudicio competentis auctoritatis
territorialis, satisfaciat obligationi qui totum Officium persolvit lingua ver-
nacula secundum versionem approbatam vel; qui pie legit (etiam mentaliter)
ex Sacra Scriptura pro tempore bene determinato.
Art. 73 c (pag. 187, lin. 23 ). Non tantum permittatur sed commendetur
·recitatio lingua vernacula pro his.

35 (II)
546 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Art. 75 (pag. 187, lin. 34 ). Addatur « lingua sive vernacula sive la-
tina ».
Art. 77 a (pag. 188, lin. 6 ). Addatur « salvo iudicio contrario compe-
tentis auctoritatis territorialis ».
Art. 77 b (pag. 188, linn. 7-11). Desideratur potius ut non-clerici regula-
riter adhibeant linguam vernaeulam - ita ut bene intelligant ea quae reci-
tentur vel eantentur.
Art. 77 c (pag. 188, linn. 12-15). Debet deleri - nam nimis restric-
tiva est.

50
Exe.Mus P. D. IOSEPH MELAS
Episco pus N uorensis

Pluries hueusque agitata et nondum soluta quaestio, iterum atque iterum

in Concilio adhue proponitur, de usu nempe latinae linguae in Officio di vino
recitando; et quamquam argumenta variantur eadem tamen substantialiter
semper sententia est!
Miramur autem quad agitur nune de saeerdotibus, quibus munus eon-
fisum est Breviarii horas Deo persolvendi. Cum enim in praeeedentibus Con-
gregationibus de fidelibus ageretur qui ehristianam plebem constituunt, nee
studiis incumbere possunt, facile erat propositiones et mutationes suggerere
quae aliquomodo populo satisfaeere possent! Modo autem - ineredibile
dictu !.. . - idem dicitur de clero qui studium tamquam singulare munus
sibi semper proposuit, et « labia saeerdotum custodiunt scientiam! ».
Si fidelium vulgus, multiplici quidem ratione, exeusari queunt quad lati-
nam linguam nesciunt, quomodo excusandi saeerdotes qui Officium divinum
quasi peeuliare sibi pensum impositum gerere debent? Quid mirum si ab
ipsis merito exigitur ut hoc munus lingua latina perficiatur quae a prioribus
est in Eeclesia tradita?
Quidam Patres de difficultatibus locuti sunt quae in hoc studio invenian-
tur. Quad nemo certe negare potest! Quid ergo? Candide tamen fatendum
est eamdem difE.cultatem in studio omnium linguarum inveniri sive quae
ad antiquitatem pertinent sive quae ad nostram aetatem! Quisnam dieat
facile linguae, verbi gratia, anglicae studere, aut etiam gallicae quae faeillima
plerumque putatur? Quae alia quidem ratione seribuntur, alia autem legun-
tur, innumeris £ere difficultatibus implieatae praesertim quad saepius solum-
modo consonantes litterae inveniantur, et voeales fere desint quibus verba
efferre lieeat? Immo eaedem £ere difficultates in omnibus scientiis inveniun-
tur sive saeris sive profanis nee ullus hucusque invenire potuit mirabilem mo-
dum scientias facile addiscendi omni secluso incommodo! Non ergo amplius
studendum erit aut omnes scientiae igitur spernendae erunt? Qui tamen rem
bene animadvertat dieendum est haee ineommoda pretium constituere quad
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 547

necessario solvendum est ut altissimus finis assequatur! Quad parum constat

parum item valet; quad nihil constat nihil pariter valet; quad denique mul-
tum aut plurimum valet, multum plurimumque simul constat! Res enim
inter se coniunctae, et prima est alterius mensura! Qui studiis quarumcum-
que rerum incumbunt quo magis incommodum experiuntur eo ipso earum-
dem possunt praestantiam metiri quae acquirunt! Quad si ita res se habent
aut necessarium incommodum amplectendum ut scientia acquiri possit, aut
secus abdicandum cuicumque studio adipiscendo! Si tamen sacerdotes quam-
cumque iacturam recusant quid aliud ab eis erit amplius expectandum, et si
ministri Domini tam pigre se gerunt quid poterunt et ipsi a .communibus
fidelibus requirere? Si quis nihil dederit, nee quidquam acquirere poterit.
Hie a:utem agitur non de re propria nobis acquirenda vel perdenda, sed de
supremo S. Mattis Ecclesiae bono, quae toto corde a nobis sedulo diligenda
est, et cui dediti sumus, omni impedimenta strenue supergresso!
Ad rem quad nobis exemplum ab Ecclesia proponitur? Studiumne repu-
diate et in deditionem venire, aut e contra novis argumentis, novoque animo
arduum aggredi iter? Cum Pontificia Constitutio Veterum Sapientia, Summi
Pontificis Ioannis XXIII gloriose regnantis ad rem deducta fuerit, sacerdotes
sine dubio erunt qui latinam linguam optime percalleant, quibus maxime
erit, gloria altissimusque honor illud noscere idioma quod supremas intelle-
gentias penetrate et ea omnia legere sinet quae tot saeculis per millenos annos
scripta sunt a maximis humanitatis ingeniis, sive metricis sive solutis verbis
composita!
Quad ad divinum Oflicium attinet pauca addam ad ea quae ab aliis Patri-
bus iam dicta sunt. Non mihi admittenda videntur eorum propositiones quae
orationem sacerdotum adhuc reducere vellent. Verba meminerimus oportet
a Domino prolata qui instanter et saepius ad orandum hortatur: « Oportet
semper orate et rrumquam deficere ! ». Sancta Mater Ecclesia, materna sua
sapientia, o:fficiale sacerdotum pensum in precibus recitandis iam reduxit;
ergo contenti simus; immo desiderandum ut cum sint breviores preces in-
tensius et profundius digne attente ac devote recitentur.
Nequit S. Concilium de suo asperrimo labore hunc fructum ferre et pro-
ponere ut in ore sacerdotum oratio minuatur. Norunt omnes mundum to-
tum, clerum videlicet et fideles, anxie magna ab hac celeberrima Synodo ex-
pectare. Omnium autem opinionem falleret si aliud· daretur nuntium quod
praestolantur! Et in mentem veniunt poetae verba, ridenda quidem, sed tamen
significantia: Parturiunt mantes ... nascetur ridiculus mus! ...
Si quaedam facilitas adhuc permittenda erit, fiat solummodo pro sacerdo-
tibus qui curae animarum addicuntur, sed tantum pro diebus dominicis et
festis de praecepto, et quidem quando dumtaxat labor apostolicus ita tantus
erit ut totum pene diem absorbeat, nee momentum quidem ad orandum
relinquat. His in rebus, ad omnem anxietatem tollendam ita sacerdotes exi-
mantur ut nullam prorsus Oflicii orationem recitare teneantur. Sufliciat his
diebus Missa bis forsan aut ter celebrata, Sacramenta rite ministrata, cete-
548 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

rusque labor pro animabus consumptus, praecipue in Actione Catholica di-

gne curanda, et sacra praedicatione peragenda. Ita facilius suo muneri in-
cumbent, absque ulla animi sollicitudine!

51
Exe.Mus P. D. PAULUS MOLIN
Episcopus tit. Garbensis

Animadversiones de Officio divine et speciatim de Ordinariorum pote-

state circa linguam in eo persolvendo adhibendam.
Ex his qui Officio divine persolvendo tenentur, multi, etiam sacerdotes,
malunt horarias preces dicere in lingua vernacula, quam melius norunt quam
latinam. Dicet aliquis oportere ut omnes ritus latini sacerdotes latine sciant.
Assentio. Sed haec non est quaestio. In omnibus respice finem. Nonne Offi-
cium divinum institutum est ut preces quam optimae fiant ad maiorem totius
Ecclesiae et ipsius orantis profectum praestandum? Atqui multi sacerdotes
dicunt se melius orare in lingua vernacula, quam facilius intelligunt et quae
proinde pietatem magis fovet.
Ideo mihi videtur optandum ut concedatur omnibus Ordinariis tum lo-
corum tum personarum facultas permittendi suis subditis, etiam sacerdoti-
bus, ut Officium divinum persolvere valeant in lingua quam praeferunt, in
textu tamen legitime approbate. Audivi in itinere esse in Europa aliquot sa-
cerdotes qui Breviarium iam dicant lingua vernacula. Nonne haec ratio agendi,
quam approbare nequeo, confirmat propositionis meae utilitatem atque op-
portunitatem?
Ego autem malo Officium divinum persolvere lingua latina, et quidem,
quoad Psalmos, in genuino latino sermone, a Summa Pontifice Pio duodecimo
approbate. Sunt qui dicant se praeferre linguam latinam Ecclesiae. Sed quae
sit lingua Ecclesiae latinae, non dare perspicio ...
Ne autem longius protraham sermonem, transeo ad ultimum votum
meum: opto nempe ut eximantur ex Officio divino, textibus tamen Sacrae
Scripturae exceptis, ea omnia quae pessimam redolent personarum accep-
tionem gallice dictam «le racisme ». Exemplo sit hymnus festi Sanctae Mar-
tinae, in quo fit haec oratio bellicosa, quam me pudet dicere: « Armorum
strepitus et fera proelia in fines age Thracios » !
Enimvero qui degunt in finibus Thraciis redempti sunt, sicut et nos, a
Domino Nostro Iesu Christo et vocati sunt ad aeternam hereditatem; et non
est personarum acceptio apud Deum, qui vult omnes homines salvos fieri et
ad agnitionem veritatis venire. Insuper, quando Ecclesia orat pro pace, nonne
postulat a Deo ut pax Christi exsultet in cordibus omnium ubique terrarum,
et etiam extra terram nostram, si qui forte sint incolae in astris.
Non sum locutus de Veteri Testamento, in quo multa inveniuntur feri-
tatis ·antiquae documenta. Opto tamen ut omittantur, si fieri possit, duo ultimi
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 549

versus Psalmi « Ad flumina Babylonis », in quibus horrenda ista proclama-

tur beatitudo: « Filia Babylonis vastatrix, beatus qui rependet tibi mala quae
intulisti no bis! Beatus qui apprehendet et allidet parvulos tuos ad petram » !
Quam longe abest illud a mansuetudine Christi, qui dixit: « Beati pacifici »
et « Sinite parvulos venire ad me et ne prohibueritis eos: talium est enim
regnum caelorum ».

52
Exe.Mus P. D. CAESAR ANTONIUS MOSQUERA CORRAL
Archiepiscopus Guayaquilensis

Laeto animo audivimus in novissima congregatione generali, em.mos Pa-

tres dare et perspicue loqui de necessitate textum divini Officii exarandi,
non uno eodemque sensu pro monachis et pro sacerdotibus saecularibus, sed
ratione habita eorumdem vocatione atque ministerio: quad primi electi atque
vocati sunt ad laudandum Deum et deprecandum pro mundo, dum alii man-
datum receperunt deserviendi hominibus ut illos salvos facerent. Attamen
mihi videtur:
1. Quad fortasse minime esset valde prudens statuere generali modo,
nempe restringendo Officium pro omnibus clericis dioecesanis ad recitationem
laudis et vesperae, etiam imposita obligatione quotidianae meditationis; nam
non omnes sacerdotes saeculares labori pastorali aut alio apostolatu vacant:
quot sunt qui praeter Missae celebrationem, parum aut nihil faciunt! Exi-
stimo necessarium esse legem statuere; eius tamen applicationem ad casus
tradere episcopis, qui Dei voluntate ad hoc positi sumus, id est ad regen-
dam eius Ecclesiam.
2. Optime sapienterque em.mus card. Ruffini aiebat, agenda de Breviario
monacharum, necessarium esse id conficere vernacula lingua ut rationabiliter
laudes canant Dei, sed quin obliviscatur earum naturae hypersensibilis, pro-
nae ideoque ad verba intelligenda uti sonant, non ad scrutandum eorum ve-
rum sensum. Sunt psalmi, certo certius, ut em.mus cardinalis asserebat, quad
eis non esset nutrimentum sed potius quid damnosi.
Ex parte nostra Concilium postulamus non tantum ut hae sapientes pro-
lationes praxi dentur; petimus quad, etsi monacharum vocatio sit laudes Dei
canere, prae oculis habeatur quad ipsae hodiernis temporibus carent oecono-
micis subsidiis et operi et labori debent incumbere ad panem lucrandum vi-
tae, et quad multis in locis episcopi possunt, venia Sanctae Sedis, committere
eis munus aliquod, deserviendi populo. Ideoque oportet earum Officium di-
virrum non sit nimis longum, potiusque sit humanum.
3. Postulo quoque corrigenda et emendanda officia propria locorum,
confecta, fere semper, a personis orationi tantum deditis, liberis ab omni
ministerio: sunt officia £ere duarum horarum.
[Subsignatus etiam] Emmanuel Serrano Abad, arch. Conchensis in Aequa-
tore.
550 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

53
Exe.Mus P. D. CAROLUS R. MULROONEY
Episcopus tit. Valentinianensis, aux. Bruklyniensis

Verba mea in relatione ad hoc cap. IV, de Officio divino, in schemate

de sacra Liturgia) habent referentiam ad aliquem paragraphum in pag. 187,
scilicet, in art. 73, par. b): Clerici choro non obligati si sunt in Ordinibus
maioribus, cotidie, sive in communi, sive a solo, tenentur totum Officium per-
solvere.
Propositum meum respicit introductionem alicuius dispensationis de
hue, ab ista obligatione cotidiana Officii persolvendi; scilicet, in die quando
sicdicti clerici intersunt Missis exsequiarum fratrum sacerdotum vel Missis
pro occasionibus similibus, e. g. Missis pro Anniversariis, vel in Memoriam
ad quas Ordinarius invitat clericos suos. Casus non est omnino rarus. Habet
locum in dioecesi nostra sedecies vel septies-decies per annum. Deinde potest
et debet lex providere.
Rationes quae arguunt pro dispensatione de iure in hoc casu sunt multae.
I. Tempus veraciter deficit: Primaria inter eas est hoc: quad sacerdotes
implendo obligatione sua in tali die ordinarie Officium persolvent durante
Missa. Tales non reprehendo. Etiam, ex numero eorum confiteor me esse. Et
si veritas dicitur, factum est quod actualiter, practice loquendo, in casu, sa-
cerdotes compelluntur uti hoc tempore ut Officium recitent. Quia, si consi-
deratur non tantum assistentia in Missam, sed etiam concomitantes - assi-
stentia in Officium defunctorum ante Missam, iter ad Ecclesiam designatam,
regressum ad proprium domuni - hoc opus misericordiae requirit non mi-
nus quam tres vel quattuor horas. Dies iam impletae per multiplices apo~to­
licos labores supra modum implentur. Deinde quid faciunt, et quid possunt
facere sacerdotes?
Sacerdotes aut Officium persolvunt durante Missa aut non intersunt Missis.
II. Melior participatio in Missa: Non volo negate quod sacerdotes pos-
sunt devote et cum fructu assistere ad Missam recitantes Breviarium. Eodem
modo, possunt fideles, durante Sacrificio, recitare rosarium aut litanias. Sed,
estne hoc quod Sancta Mater Ecclesia primarie vult? Sacerdotes possunt, certe
certius, meliore modo adesse in actu centrali cultus christiani si, durante
hoc sacrificio, non compelluntur attendere ad aliud Officium.
III. Docetur praeeminentia Missae et Cultus communiter celebrati: Per
dispensationem a iure ab Officio private persolvendo in favorem participa-
tionis in Missis, in Missis quae habent speciale momentum pro communi-
tate monstrantur (et sacerdotes ipsi in mode valde nervoso compelluntur
id meminisse) praeeminentia omnino singularis Sacrificii Salvationis inter
omnia Officia divina et desiderium Sanctae Mattis Ecclesiae ut actio liturgica
sit primarie actus communitatis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 551

IV. Exemplum pro fidelibus: Sed magis, non tantum sacerdotes inve-
niunt lucrum per hoc. Multi sacerdotes dioecesani active assistentes, ut unus,
in modo omnino liturgico, Missis exsequiarum fratrum sacerdotum - quod
exemplum pro fidelibus! (0, utinam possibile esset, ut greges nostrae pos-
sint interesse Missis quas cotidie nos offerimus in hac Basilica Vaticana
- quad exemplum! ).
V. Scandalum avertitur: Et, ex alia parte, si iam fideles christiani in
dioecesibus nostris habent verum spidtum liturgicum, nonne causa admira-
tionis eorum est eos videre sacerdotes eorum, durante sanctissimo Sacrificio,
propter rationes practicas supra allatas, non active participantes sed ad ali-
quid aliud, etsi sanctum, attendentes.
VI. Manifestatio reverentiae erga Officium Sacerdotale: Ut supra dixi
sacerdotes possunt respondere ad difficultatem exsurgentem ex obligatione
Officium persolvendi: aut recitando Breviarium durante Missa cum e:ffectibus
modo indicatis, aut non veniendo ad Missam. Si sequuntur hanc ultimam
solutionem fructus pretiosissimi perditi sunt.
Quare sacerdotes faciunt itinera ut possint interesse Missis exsequiarum
fratrum sacerdotum? Est opus misericordiae. Etiam, sed hoc est verum in
casu fidelium laicorum. Est actus caritatis. Etiam, et iterum, hoc est verum
in casu fidelium laicorum. Est manifestatio reverentiae. Et hoc est praesertim
ratio quare fratres sacerdotes et episcopi intersunt Missis exsequiarum fra-
trum sacerdotum. Quia fratres defuncti erant et sunt sacerdotes - participes
Sacerdotii Aeterni Christi. Reverentia erga Officium Sacerdotale !
VII. Manifestatio exemplaris pro fidelibus: Et haec reverentia ex parte
sacerdotum dare manifesta non potest non causate augmentationem reve-
rentiae inter fideles circumstantes et audientes erga idem Sacerdotium.
VIII. Stimulans vocationes sacerdotales: Et sequitur ex hoc maior spes
vocationum sacerdotalium inter iuvenes. Quia, ut evidens est, et ex historia
patet, semper vocationes numerosiores sunt, ubi fideles, ex fide viventi, pos-
sident et monstrant maiorem reverentiam veram erga sacerdotes eorum.
Possum, sine dubio, addere alias rationes, et has et illas magis elaborare.
Sed causa brevitatis, satis est.
Propono unam dispensationem quae potest, et videtur mihi, debet habere
locum in lege generali art. 73 nostri cap. IV. Alius potest proponere aliam,
sine dubio. Et constitutio istius Concilii Vaticani · II debet providere, in
quantum fieri potest, pro omnibus.
552 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

54
Exe.Mus P. D. DRAGUTIN NEZIC
Episcopus Parentinus et Polensis

Pag. 187, ad n. 73. Propono humiliter ut unicuique clerico in ma1on-

bus Ordinibus constituto, post annum 60 expletum, recitatio Rosarii B. M. V.
loco Breviarii ipso facto concedatur.

55
Exe.Mus P. D. LEO NIGRIS
Archiepiscopus tit. Philippensis

Ad nn. 68-76. Ut divini Officii structura mutetur, uti em.mus card. Bacci
proposuit, opportunum saltem pro clero saeculari censeo, cuius maxima
pars infra diem hodie, ob varias occupationes, horas suo tempore recitare
non potest, proinde Officii divisio in horas sensu caret. Censeo autem Ameri-
canismum (qui virtutes activas excellere supra virtutes passivas ita dictas au-
tumabat) a Leone XIII f. r. damnatum sapere sententiam plurium, qui pro-
posuerunt ulteriorem notabilem Officii imminutionem, quidam usque ad
fere nihil, hodiernae vitae activae praetextu.
Ad n. 77. Lingua vernacula in recitatione divini Officii opportunior vide-
tur pro Monialibus necnon Sodalibus non sacerdotum quorumdam Instituto-
rum statuum perfectionis, dummodo in traductione opportunis verbis vel
circumlocutionibus verba mutentur ne sumpta prout litteraliter sonant in
lingua vernacula sensibilitatem moralem tangant.

56
Exe.Mus P. D. MARIANUS OBLAK
Episcopus tit. Flaviensis, aux. ]adrensis

Liceat mihi haec pauca exprimere.

1. In festis maioribus pastores animarum praesertim sed et alii sacer-
dotes magnum laborem perficere debent.
Propterea in his festivitatibus, humiliter propono, Officium divinum breve
esse deberet, ut in festivitate Paschatis et Pentecostes, et non longum ut
hodie praescriptum est.
2. Valde mihi placet et ex toto corde consentio propositioni in n. 77,
litt. c, ubi agitur de satisfactione obligationis sacerdotum, qui Officium divi-
num una cum populo aliisque sub litt. a et b nominatis lingua vernacula per-
solvunt.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 553

In pluribus dioecesibus nostrae croaticae gentis traditio est ut sacerdos

una cum populo lingua vernacula praecipuas Horas in certis diebus domi-
nicis, festis sollemnioribus, die Patroni loci necnon in Triduo Sacra sollem-
niter cantet. Sed sacerdos obnoxius erat omnia lingua latina iterate. Sine
dubio gravis haec obligatio praeclaram bane liturgicam traditionem in paroe-
ciis non stimulavit sed, prob dolor, imminuit, quia erat onerosa propter alias
obligationes parochorum praesertim in diebus festivis.
Haec nova propositio in allegato n. 77, litt. c} modesto meo iudicio, ve-
teras liturgicas traditiones, ab immemorabili usque ad hodiernam diem per-
durantes, in nostris dioecesibus iterum animabit necnon in tota Ecclesia
novum liturgicae renovationis et intelligibilitatis spiritum efficaciori et prac-
tice modo optime suscitabit.

57
Exe.Mus P. D. SYLVIUS ODDI
Archiepiscopus tit. Mesembrianus

Liceat humili Patti conciliari qui circa finem mensis octobris ad sedem
suam remeare debuit, cui propterea erepta est facultas ut disputationibus
adesse possit, modestam propositionem subicere quad spectat tempus recitan-
di divini Officii (n. 76, cap. IV «de Officio divino », pp. 187-188).
En propositio: In privata recitatione divini Officii, firmis manentibus
ordinationibus quoad tempus singulis horis destinatum, liceat sacerdotibus ut
in casibus exceptionalibus, satisfacere possint obligationi recitandi divinum
Officium, non tantum usque ad mediam noctem, sed etiam adhuc antequam,
respectu orantis, terminatur dies, ita ut sacerdos qui quacumque de causa,
etiam propter negligentiam, Officium nondum recitavit intra tempus ordi-
narium, possit tuta conscientia illud recitare antequam decumbat, antequam
ergo terminetur dies ipsius, etiamsi post horam vigesimam quartam hoc
fieret.
2. Quamvis perspicua sit ratio retinendi varias classes etiam quad spectat
recitationem Breviarii, optabilius videretur si divinum Officium ob practicas
rationes, ad unam tan tum classem reduceretur. .
Dies solemniores praesertim illi sunt in quibus sacerdotes generatim
magis in sacra ministerio occupantur. Propterea optandum foret ut in solem-
nioribus diebus, loco trium nocturnorum, unum tantum haberetur ad instar
Officii in die Pentecostes.
3. Liceat etiam mihi bane occasionem arripere ut aliam adhuc vocein ad-
dam illorum propositioni qui desiderant ut lingua latina, saltem substantialiter,
in celebratione divini sacrificii servetur. Usus eiusdem linguae in diversis
orbis partibus vinculum inter catholicos constituit, cuius ruptura gravissima
consectaria habere posset, ut repetitis vicibus in ipso Concilio memoratum
est.
554 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Sectatores religionis islamicae qui in variis regionibus diffunduntur (In-

donesia, Pakistan, India, Insulae Philippinae, Iugoslavia etc.), ubi lingua
arabica penitus ignoratur, bane unice linguam in suis orationibus ritualibus
adhibent. Lingua immo unicum vinculum est quo uniuntur, nam neque hierar-
chiam neque ministros cultus habent. Ligamen unionis apud eos est illa
identitas precum quae ubique lingua arabica veluti sacra considerata reci-
tantur.
Etiam Liturgia Ecclesiarum Orientalium illarum ·etiam quae communio-
nem cum Ecclesia Romana habent, singulae adhibent linguam suam liturgi-
cam quae a populo ignoratur.
Paucissimi fideles aliquid intelligere potuissent in solemni Liturgia quae
ritu bizantino in Concilio celebrata est feria IV, die vigesima quarta octobris,
in qua celebrantes diversarum nationum praesertim lingua graeca utebantur.
Servetur ergo lingua latina quantum fieri poterit.

58
Exe.Mus P. D. LEO ANGELUS OLANO Y URTEAGA
Episcopus tit. Laginensis

Duo, meo quidem iudicio, quod ad Officium divinum spectat, prae ocµlis
habeantur oportet. Primum est quod oratio a sacerdotibus, etiam ab illis
qui sive animarum ministerio sive humanis vel divinis disciplinis se totos
dedunt, minime negligi posse sine vero discrimine vitae suae spiritualis
ipsiusque vocationis sacerdotalis.
Alterum quod etiam ante oculos omnino versetur oportet, est quod procul
dubio longiores orationes, sive ob nimium laborem sive humanae fragilitatis
causa, etiam a piis sacerdotibus minus devote plerumque recitentur, dum e
contrario breviores preces, saltem ab iis qui in perfectione sacerdotali asse-
quenda serio adlaborant, devotius recitari soleant. Quod, nisi fallor, expe-
rientia cum propria tum aliena abunde testatur.
Quapropter dixerim ita fere Officium divinum institui posse, ut utrique
rationi consulatur.
Matutinum, praeter Invitatorium et Hymnum, tribus psalmis et totidem
lectionibus constet; Laudes vero tribus psalmis cum Hymno, cantico Bene-
dictus et oratione diei propria; Horae vero minores unico psalmo cum Hymno
et oratione diei, non omissis ad Primam saltem quibusdam ex illis precibus
quas hucusque recitare consuevimus. In Vesperis tres recitentur psalini, prae-
ter Hymnum, canticum Magnificat et orationem diei. In Completorio unus
psalmus recitetur; cetera vero quae post antiphonam recitantur, quippe quae
aptissime accommodentur ad tempus quo quieti nos tradimus, sancte ser-
ventur. Gurandum est autem ut psalmi longiores in duas vel tres partes divi-
dantur. Et de his quidem hactenus.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 555

59
REV.Mus P. D. MARIANUS OSCOZ
Superior gen. Congr. Brem. Camald. Montis Coronae

Punctum magni momenti circa psalmodiam Officii divini. Ut brevitati si-

mul ac simplicitati consulam, quippe qui nemo, quorum interest, non illico
capiet de qua re agatur, praetermisso quovis prolegomeno, propono ex abrupto
quaestionem serio perpendendam et aequo solvendam.
Nonne in partitione psalmorum pro divino Officio recitando, magnopere
oporteret psalmos, sic dictos, imprecatorios praeterire, eos praesertim qui
duriores et acerbiores observantur, et primo loco ps. 108 (109), partim
autem aliquos alias ...
Fatendum sane, huiusmodi psalmorum recitationem, experientia pro-
pria et aliena teste, potius torquere quam iuvare psallentes.
In adiunctis omnimode aliis Veteris Testamenti, ac in eiusdem statu reli-
gioso et morali longe imperfectiori, ille quidem ·erat loquendi modus seu
ita cogitabatur et fi.ebat. Secus autem in Novo, in quo totum « caritas et
amor ».
Quodnam nefas deicidio atrocius? Erga illud, vero, non imprecatio sed
deprecatio: Dimitte illis ... (Le. 23, 34 ), ignosce illis ... parce illis ... Et erga
inimicos: « Audistis quia dictum est: " odio habebis inimicum tuum ". Ego
autem dico vobis: Diligite inimicos vestros ... et orate pro persequentibus
vos » (Matth. 5, 43-44). Et erga quoslibet peccatores: « Venit Filius hominis
quaerere et salvum facere quod perierat » (Le. 19, 10). Satis superque.
Rememoremur hie aliqua tantum de praedicto psalmo 108. (Hie affe-
runtur seu leguntur aliqui versiculi ex praecipuis). Dum haec canimus vel
recitamus, cui applicate possumus? Nemini omnino. Verba proferimus ore,
at non corde prout deberet esse. « Mens nostra et cor nostrum concordet
voci nostrae », ait S. Benedictus in sua Regula. Oratio autem quae non fit
ex corde, non est oratio.
Quid obstat quominus hunc psalmum et aliquem alium eiusdem furfuris
praetermittamus, sicut praetermittuntur tot aliae partes Sacrae Scripturae,
pro quibus locus non est. ·
Fortasse idipsum optandum foret pro aliquibus psalmis obscurioribus
eo quad tali ineluctabili obscuritate obstante, proferuntur verba tamquam
sonus sine sensu, quin sciant psallentes quid dicunt aut quid postulant. Huius-
modi obscuriores psalmi seligi deberent, non a nobis, sed ab eis ad quos spec-
tat ... a commissione ipsa. Hie satis esset approbate principium generale de
praecipuis psalmis imprecatoriis atque obscurioribus praetermittendis.
Quapropter' nomine proprio et propriorum sodalium choro addictorum'
necnon innumerabilium qui, tacito consensu, nobis adhaerere praesumuntur,
instanter ac instantius, quad supra expositum est, humiliter imploramus.
556 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

60
Exe.Mus P. D. PAULUS PHILIPPE
Archiepiscopus tit. Heracleopolitanus

Pag. 188, n. 77 b). Circa n. 77 b), sequentes animadversiones facere mihi

liceat.
1. Cum Moniales muneri Officii Ecclesiae recitandi addictae sint, illutl
persolvere debent ad modum Clericorum, ideoque oportet ut linguam latinam
in Officio divino servent.
Adest etiam alia ratio cur hanc regulam sequi oporteat. Etenim ad mona-
steria praesertim pertinet perpulchra officia atque cantum gregorianum se-
dulo servare. Quad fieri nequit, si monasteria linguam latinam derelinquant.
2. Lingua in Officio divino adhibenda apud Ordines Congregationesque
iuris pontificii ab eorum Constitutionibus determinatur, quae ab Ordinariis
mutari non possunt, sed tantummodo cum approbatione S. Sedis.
Quapropter propono ut n. 77 b) ita conscribatur: Sodalibus, sive viris
non clericis sive mulieribus, Institutorum statuum perfectionis, in Officio
divino, tam in communi quam a solo celebrando, a competenti auctoritate
ecclesiastica concedi potest ut lingua vulgari utantur.

61
Exe.Mus P. D. IANUARIUS PRATA
Episcopus tit. Hadrianiensis in Hellesponto, aux. Pacensis in Bolivia

Ad art. 77. Ni fallor potior ratio allata ut Breviarium a sacerdotibus lin-

gua vernacula recitetur est eorum ignorantia in lingua latina, quae talis esset
ut saltem difficile sit pro pluribus, sensum ipsius Breviarii intelligere.
Quoad huiusmodi rationem haec breviter adnotare velirn.
1. Audivimus in hac aula linguam latinam ex ratione pastorali totaliter
ab administratione sacramentorum et partialiter ex Sacrificio Missae expun-
gendam esse, quia populus earn non intelligit.
Postea audivimus ab ipsa lingua latina etiam in prece officiali Ecclesiae,
i. e. in Breviario a sacerdotibus recitando dispensandum esse, quia nee ipsi
sacerdotes earn· amplius intelligunt.
Hoc idem est ac renuntiare linguae latinae pro sacerdotibus. Nam, quos-
nam textus adhuc intelligere valent si nee eos quidem intelligunt quos per
annos formationis sacerdotalis quotidiano studio sibi familiares reddere po-
tuerunt ac debuerunt, scilicet Sacram Scripturam et Sanctos Patres?
Si omnis sacerdos aliquid latinae linguae scire debet - et omnes affir-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 557

mant linguam latinam esse linguam Ecclesiae romanae - saltem textus lati-
nos Missae et Breviarii intelligere debet.
Deplorabili ignorantiae sacerdotum in hac re, meo humili iudicio, non
providetur per dispensationem generalem a lingua latina in recitatione Bre-
viarii.
F alsa enim esset talis ratio pastoralis quae ex toto destruit quad potius
reaedificare deberet. Et falsa esset caritas, quae ad consulendum huiusmodi
ignorantiae rem concedit quae in damnum ipsorum sacerdotum et Ecclesiae
vertitur.
Ita exempli gratia faciunt plures matresfamilias quae indulgent filiis in
ignorantia quae eis pro vita futura maxima damno est.
Insuper si sacerdotes linguam latinam non intelligunt, ita nee episcopi,
qui ex sacerdotibus adsumuntur, et idea Summus Pontifex esset quasi unicus
in Ecclesia loquens latine, et esset tamquam vox clamans in deserto, quam
pauci omnino intelligunt.
2. Innumeri textus Romanorum Pontificum de absoluta necessitate co-
gnitionis linguae latinae pro omnibus sacerdotibus ritus latini loquuntur. Ut
unum tantum afferam Pii XII dulcissimae ac veneratae memoriae, audiamus
quid dixit die 23 septembris anni 1951: « Nullus sit sacerdos qui linguam
latinam nesciat facile et expedite legere et loqui... quare ( aiebat ipse Sum-
mus Pontifex) sacrorum administer qui earn ignorat reputandus est lamenta-
bili mentis laborare squalore » (A.A.S., 43 [1951], 737).
Qui saltem pro futuro, rogo vos venerabiles Patres ut bene notetis: pro
futuro, impossibile esse dicit sacerdotes non posse linguam latinam ita cal-
lere ut saltem textus Missae et Breviarii et communiorum precum intelli-
gant, ex obliquo, si non directe, oppugnat constitutionem V eterum Sapientia,
Summi Pontificis Ioannis XXIII, feliciter regnantis, quam ipse hie supra se-
pulchrum Principis Apostolorum et fundamenti unitatis Ecclesiae solemniter
subsignando promulgavit et quam omnes nos episcopi ex iuramento humiliter
et oboedienter recipere debemus.
Ceterum sicut omnis episcopus eos ordinare non debet qui in Theolo-
gia dogmatica et morali, Sacra Scriptura, lure canonico et in aliis disciplinis
ecclesiasticis praescriptis satis edocti non sunt, ita nee eos ordinare deberet
qui linguam sacerdotalem non satis intelligunt.
3. Remedium hodierni miserandi status ignorandae linguae latinae apud
plures sacerdotes non datur per legem conciliarem quae ipsam ignorantiam
etiam pro futuro admittit; nam lex non respicit status transitorios (et huius-
modi status ignorantiae omnino transitorius et revera accidentalis considerate
debemus) sed est norma stabilis.
Actuali statui ignorantiae aliquorum vel plurium sacerdotum provideatur
remediis transitoriis de iudicio S. Sedis statuendis, et pro iis tantum qui eis
indigent, et remaneat omnino dispositio art. 77, cap. IV schema tis de sacra
Liturgia.
In hoc vera ratio pastoralis et recta caritas habetur, per quas iis sacerdo-
558 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tibus providetur qui latinam linguam in statu praesenti rerum non bene intel-
ligunt, quin tamen saecularis traditio et inderogabiles necessitates Ecclesiae
Romanae offendantur.

62
Exe.Mus P. D. BENEDICTUS PRINTESIS
Archiepiscopus Atheniensis

Sacerdotes nostri in vinea Domini adlaborantes ut quam pluribus, secun-

dum dictum Apostoli, vitam praebeant, maximi momenti pro eorum vita
sacerdotali recitationem divini Officii faciunt, scientes se publicum cultum
nomine Ecclesiae et gregis sibi commissi Deo reddere, cum Christo magis ac
magis se consociari et vim pro labore apostolico ibi se invenire.
Tamen liceat mihi, venerabiles Patres, sacerdotibus nostris omnem pos-
sibilitatem praebere ut ipsi magis ac magis vitam liturgicam Ecclesiae vivant,
quin a cultu divino quid auferatur.
Ad hoc huic Sacro Coetui Patrum totius Ecclesiae proponere audeo ut a re-
citatione ratae partis divini Officii sacerdotes nostri se liberos habeant, quum
vere actuose in actione liturgica suae ecclesiae cathedralis, paroecialis, com-
munitatis adstiterint (in Missa magno cum concursu populi, Missa Pontificali,
Missa paroeciali, Missa cum cantu ... ).
Hoc enim in ritu byzantino advenit, quamvis in eo iuridicum onus divi-
num Officium recitandi non adsit.
Si bane facultatem sacerdotibus nostris praebuerimus tune spectaculum,
minime liturgicum, e media auferemus, videlicet aspiciendi sacerdotes nostros
(forsitan et nos metipsos), recitantes divinum Officium perdurante celebra-
tione Sanctae Missae vel aliarum liturgicarum actionum, obliviscentes grave
onus participandi vitae liturgicae dioeceseos, paroeciae vel communitatis,
quamvis ab hoc Sacra Concilio impositum fuerit.
Mens Ecclesiae est ut per divinum Officium cultus publicus a suis sacer-
dotibus toto tempore diei ac noctis Deo offeratur, quod nunc minime adim-
pleri semper potest, ex alia vero parte tam recitatio divini Officii, quam
actus liturgici cultus publicus sine dubio ab omnibus existimentur et habean-
tur, unde unum pro alio ponere nihil a divino cultu aufertur, verum etiam
actuosa participatio sacerdotis alicui actioni liturgicae dioeceseos, paroeciae
vel communitatis, magis consentanea verbis Christi invenitur, nam dixit
« ubi duo vel tres in nomine meo inveniuntur, et ego cum ipsis sum».
Addendum insuper est bonum exemplum Sacerdotis erga suum gregem
commissum in Domino.
Mater vero Ecclesia tam in veteri, quam in novo ordine Hebdomadis Sa-
crae praxi sua exemplum nobis dat, quum pars divini Officii compensetur
actuosa participatione sacerdotis Missae Resurrectionis, dum non partici-
pantibus tali liturgicae actioni totum Officium recitandi munus incumbit.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 559

63
REV.MUS P. D. BENEDICTUS REETZ
Praeses Congregationis Beuronensis O.S.B.

Ad n. 69, pag. 186 (De Psalmis). S. Benedictus O:ffi.cium divinum quod

Opus Dei nominat, ita monachis iniunxit ut scriberet: « Operi Dei nihil prae-
ponatur » (Cap. 43 S. Regulae). Officium divinum tum in Breviario Romano
tum in Breviario Monastico quoad maximam partem psalmos continet qui in
Breviario Monastico ab ipso Patriarcha Monachorum ita dispositi sunt ut
semel per hebdomadam totum psalterium canatur. Scribit S. Benedictus in
cap. 18 « ... ut omni hebdomada psalterium ex integro numero 150 psalmo-
rum psallatur ».
Nullam omnino video rationem cur unus vel alter psalmus propter exse-
crationes et imprecationes ab Officio divino excludatur, sicuti feria IV in
congregatione generali ab em.mo D.no card. Ruffini propositum fuit. Em.mus
Dominus certe mihi non indignabitur, si audeo contrariam sententiam defen-
dere, omni qua par est reverentia.
Tatum psalterium ad thesaurum Sacrae Scripturae pertinet, et etiam
in iis partibus inspiratum esse credimus, quae a nobis non plene intelligun-
tur propter fragilitatem et debilitatem intellectus nostri et propter insuffi-
cientiam locutionis humanae. Quisnam ius sibi vindicat quosdam psalmos
excludendi ab Officio divino et quodnam erit criterium huius exclusionis?
Unusquisque in sensu suo abundabit et quad uni placet alteri omnino non
placebit ideoque totum psalterium ex integro retinendum erit in Officio di-
vino.
De cetera - et hoc dicens non cessabo - ipse Christus, Caput Corpo-
ris Ecclesiae, nobiscum et in nobis orat et omnes sensus Scripturae perfecte
intelligit: sensum litteralem et allegoricum, sensum typicum et analogicum.
Ecclesia Catholica per xx £ere saecula to tum psalterium 15 0 psalmorum
ex integro cecinit et non est, cur in saeculo vigesimo ab hac traditione de-
clinet.
Ad n. 73, pag. 187, cui titulus: Obligatio (Officii divini). Certe mona-
chorum non est iudicium ferre de obligatione recitandi Breviarium quando
agitur de clero saeculari, qui tot laboribus opprimitur. Videant illi ad quos
pertinet, dummodo structura Officii divini non mutetur et traditio ab imme-
morabili firmiter teneatur. Mutetur prudenter obligatio recitandi Officium
divinum, sicuti a pluribus propositum fuit. Optimum esset ad quietem con-
scientiae multorum, ut omnibus Ordinariis vel etiam confessariis facultas
tribueretur in particularibus adiunctis dispensandi ab obligatione recitandi
totum Breviarium. Ita omnia temperentur « ut sit et fortes quad cupiant
et infirmi non refugiant », ut verbis S. Benedicti utar.
Certo certius monachi paratissimi sunt Opus Dei die noctuque psallendi
560 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

pro tota Ecclesia sancta Dei, pro episcopis et clero et populo. Paratissimi
etiam sunt non tantum linguas vernaculas addiscendi, sed etiam linguam la-
tinam Sanct,ae Matris Ecclesiae Romanae. In Matutino huius diei ex libro
Apocalypsis S. Ioannis Apostoli legimus: « Et murus civitatis habens fun-
damenta duodecim et in ipsis duodecim nomina, duodecim apostolorum
agni ». Episcopi totius Ecclesiae hoc in Concilio congregati comparari pos-
sunt columnis Basilicae S. Petri, qui totum aedificium sustentant et muros
inter se coniungunt. Omnes fundatores Ordinum a S. Benedicto usque ad
S. Ignatium et alias cum suis asseclis liberrime se abscondunt in sinu episco-
porum, id est in columnis Ecclesiae. Nihil magis nobis cordi est, quam coadiu-
tores esse episcoporum orando, sacrificando, laborando, etsi privilegio exemp-
tionis a S. Pontificibus a saeculis concesso gaudemus.
Ad n. 74, pag. 187, cui titulus: Sodales religiosi. Textus sic sonat: «So-
dales cuiusvis Instituti, qui vi Constitutionum partes aliquas divini O:fficii
absolvunt, orationem publicam Ecclesiae agunt... etc. ». Haec verba impu-
gnata sunt ab em.mo card. Ruffini, qui, ni fallor, dixit sacerdotum tantum
esse « orationem publicam Ecclesiae agere ». Iterum veniam peto ab em.mo
cardinali, quia omnino aliter sentio.
Liturgia est cultus publicus Ecclesiae. Si laid et religiosi utriusque sexus
et sacerdotes hunc cultum publicum ab Ecclesia praescriptum exercent, ora-
tionem publicam Ecclesiae agunt. Fundamentum theologicum huius enun-
tiationis habemus in doctrina de charactere sacramentali tum baptismi tum
confirmationis tum ordinis. S. Thomas hunc characterem sacramentalem de-
:6.nit dicendo ipsum esse participationem sacerdotii Christi, quo :6.deles depu-
tantur ad cultum divinum. « Sacramenta - sic S. Thomas - novae Legis
characterem imprimunt inquantum per ea deputamur ad cultum Dei secun-
dum ritum christianae religionis » (S. Th. III, q. 63, art. 3 in corpore).
Quid dicit Pontificale Romanum hac de re? In Consecratione Virginum
sollemniter traditur a Pontifice Breviarium virginibus consecratis his verbis:
« Accipite librum ut incipiatis horas canonicas et legatis O:fficium in Eccle-
sia in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen ». Clarius exprimi vix
potuit moniales deputari ad orationem publicam Ecclesiae. Approbari ergo
potest textus huius n. 7 4.

64
Exe.Mus P. D. ANTONIUS REITERER
Episcopus Lydenburgensis

Subscripti praesules in sollicitudine pro suo munere apostolico et in no-

mine suorum sacerdotum subditorum propositionem sequentem praebent, ut
Breviarium fons magis e:fficax pro eorum vita spirituali et apostolatu fiat.
Ad hunc finem consequendum opportunam credunt reformationem totius
structurae Breviarii:
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 561

1. Segregare e Breviario omnes psalmos qui preces proprie dicti non sunt,
scilicet: psalmos historicos et imprecationis.
2. Pro matutino sufficiunt 3 psalmi cum 3 lectionibus melius selecti.
3. Structura nova talis esse debet, ut magis alliciat sacerdotes et bene
nutriat eorum spiritum et apostolatum, pro eis fieri debet fans uberrimus et
delectans, ad quern semper volenter vadunt et in quo omnia necessaria pro
eorum vita spirituali et apostolatu inveniunt.
4. Lingua vernacula multum adiuvat et pro pluribus sacerdotibus om-
nino necessaria est ad consequendum talem finem.
5. Si haec nova structura Breviarii non approbatur, saltem restringatur
gravis obligatio sub peccato gravi.
Iidem praesules pro ieiunio eucharistico aliam petitionem proponunt, ut
illud restringatur ad unam horam praesertim pro sacerdotibus.
Nam plures sacerdotes in apostolatu 3 Missas in dominicis celebrate
debent et saepe in diversis locis cum concionibus et confessionibus. Cum
autem numquam 3 horae intersint, saepe usque ad horam 13 aut 14 ad ieiu-
nium coacti sunt, non solum in damnum eorum salutis, sed etiam operis
apostolatus.
[Subsignati etiam] Nevinus Hayes, prael. n. Sirnanensis; Lucianus
Metzinger, prael. n. Ayaviriensis; P. Marcus Libardoni, prael. n. Huariensis.

65
Exe.Mus P. D. AUGUSTINUS REMY
Episcopus tit. Turuzitanus, adm. ap. Portus Principis

Circa art. 73, litt. b) cap. IV schematis « de sacra Liturgia », reputo re-
tinendam esse pro clericis in sacris Ordinibus constitutis obligationem di-
vini Officii in sua distributione per varias diei horas ita ut diversae diei par-
tes, prout mos per tot saecula exstans fert, mediante oratione sanctificentur.
Bonum tam sacerdotum quam fidelium, seu bonum totius Ecclesiae, requirere
videtur ut oratio ac divinae laudes ad Deum, nomine Ecclesiae, sine inter-
missione, in quantum possibile, ascendant de corde et de labiis sacerdotum,
quorum munus est etiam mediatores inter homines et Deum esse.
Cum tamen, animarum ministerium magis ac magis sacerdotes, saepe nu.:.
mero necessitatibus impares absorbeat, opportunum videtur aliquas muta-
tiones facere. Meo iudicio, Officium divinum reducendum est. Sed quomodo?
Haec est quaestio. An aliquae Horae removeantur? Aliter censeo: etenim,
ex una parte, ad derelinquendum tam antiquum usum Ecclesiae, sufficientem
rationem mihi videtur non adesse. Ex altera parte, utile est pro sacerdotibus
pluries in die, etiam inter ministeria, aliquod insumere tempus pro suiipsius
recollectione ac pro oratione persolvenda. Certe, ministerium ipsum et prae-
sertim Sacramentorum administratio, cum sancta sancte tractantur, diem ac

36 (II)
562 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

horas sanctificare valet. Quod, tamen, uti experientia docet, non semper eve-
nit. Frequens oratio faciliorem reddit sanctam rerum sacrarum tractationem,
ac communionem cum Deo magis explicitat et confirmat. Praetermissa ergo
quaestione de Horarum numero, nonne opportunum erit expertos hac in re
cogitate de quadam divini OfE.cii contractione? In hac materia, duo pro-
posita:
1. Pro tempore, dum opus revisionis Breviarii perficitur, talis reductio
proponatur: diebus dominicis ac festis primae et secundae classis, Matutina
dicuntur cum tribus psalmis ac tot lectionibus, dummodo iuxta prudens iu-
dicium Ordinarii, ministerium pastorale id postulet. Concedendum est mi-
nisterium pastorale, saltem aliquibus diebus, valde onerosum esse; conce-
dendum est quoque, si in his diebus, iuxta legem moralem dispensatio. obliga-
tionis Breviarii ipso facto conceditur, multos tamen sacerdotes et praesertim
ferventiores, saepe nescire quid facere debent, et propterea aliqui conscientiae
angoribus ofE.ciuntur. His positis, mihi videtur interventum ecclesiasticae
auctoritatis hac in re, si non necessarium, saltem valde utilem esse.
2. In futuro, Horae quae Maiores dicuntur, aliquatenus reducuntur (v. g.
ad mensuram Horarum Minorum), praesertim diebus dominicis aliisque diebus
festivis. Peracta divini OfE.cii instauratione, non facile seu non nimis frequentes
novae mutationes fieri deberent. Hae mutationes, praeterquam onerosis expen-
sis pro sacerdotibus in missionibus vel in aliis regionibus mediis oeconomicis
destitutis versantibus, ansam praebent diminutioni reverentiae publicae orationi
et ipsi ecclesiasticae auctoritati debitae.

66
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS RENDEIRO
Episcopus Pharaonensis

Loquar non tantum nomine meo, sed etiam nomine episcoporum Lusita-
niae seu Portugalliae, et quidem non tantum eorum qui metropolitanum occu-
pant territorium, sed etiam ultramarinum.
Ad cap. IV quod attinet, scilicet de Officio divino, ante omnia extollere
volumus characterem pastoralem totius schematis, et adhuc praecisius eius
relationem cum labore apostolico sacerdotum nostrorum.
De difE.cultatibus horum sacerdotum cogitandis circa obligationem divini
OfE.cii, aliquas faciemus observationes.
Et sit prima circa necessitatem orationis, tum pro vita spirituali ipsius
sacerdotis, tum pro eius vita apostolica.
Scimus enim in difE.cillimis temporum nostrorum adiunctis, praecipue
in multiplicatione pastoralium laborum, non paucos esse sacerdotes, laxioris
conscientiae, qui faciliter ab obligatione divini OfE.cii recitandi sese dispen-
sant. Alii veto, timoratae conscientiae, postquam per totum diem extraordi-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 563

nariis laboribus incubuerunt, recitationem divini Officii non omittunt, etiam

magno cum sacrificio benemeritae nocturnae requiei suae, non tamen in op-
portunis conditionibus ad· eius fructum percipiendum.
Episcopi Portugalliae bane quaestionem coram Dea perpendentes, autum-
nant: Orationem esse unum ex primis muneribus sacerdotis, secundum verba
S. Petri in institutione diaconorum. Apostolus enim, coram incremento na-
scentis Ecclesiae positus, ministros instituit, scilicet diaconos, ad munera
secundaria obeunda, dicendo: nos vero orationi et ministerio verbi instantes
erimus (Act. 6, 4 ).
Ergo, secundum apostolicum criterium, sacerdos non potest esse bonus
sacerdos si non est homo orationis.
Nostris etiam temporibus Spiritus Sanctus suscitat in Ecclesia animas ve-
re apostolicas, homines et feminas, qui ad vitam activam in saeculo sese de-
putant, et quotidie orationi mentali vacant per unam integram horam, et
insuper in sacrificio Missae participant, visitationem eucharisticam seroti-
nam et lectionem sacrae Scripturae faciunt.
Si hae animae necessitatem habent orationis, plus et sacerdotes.
Et ideo prima nostra propositio est ut retineatur ordinatio divini Officii
prout est in schemate huius cap. IV, quae nobis placet specialiter quoad parti-
cipationem fidelium (n. 75) et quoad linguam (n. 77).
Censemus tamen attendendum esse ad multiplicationem hodiernam pa-
storalium laborum, praecipue diebus dominicis et aliis de praecepto, aliquando
etiam in eorum vigiliis, quando sacerdotes duas vel tres Missas celebrate de-
bent, duas vel tres homilias facere, plura sacramenta administrate, laicorum
apostolatum moderate et alia huiusmodi.
Pro his enim sacerdotibus censemus quad post n. 73, pag. 187, ubi agi-
tur de obligatione divini Officii, ponendum esse alium numerum de dispen-
satione. Et non loquimur de simplice dispensatione prout apud theologos mo-
ralistas, sed potius de aliqua substitutione seu compensatione.
Mens nostra haec est: ad tranquillitatem conscientiae horum sacerdotum,
et etiam ad compensationem eorum laborum, opportunum videtur quod Sa-
crum Concilium aliquod statuat principium dispensationis.
Exemplum habemus in novo ordine Hebdomadae Sanctae. Nempe qui in
vespertinis caeremoniis participant feriis quinta et sexta, dispensantur a reci-
tatione Vesperarum, et qui Vigiliae Paschali intersunt, a recitatione Matu-
tini.
Simili modo nobis videtur opportuna dispensatio partialis vel etiam tota-
lis divini Officii pro illis sacerdotibus in supra dictis circumstantiis.
Officium divinum, sive habeatur tamquam sacrificium laudis, sive tam-
quam pensum vel onus diei, partialiter vel totaliter potest compensari illis
pastoralibus laboribus, qui verum habeant characterem divinae laudis.
Et ideo secunda nostra propositio est ut in cap. IV huius schematis, post
n. 73, vel post n. 76 addatur alius numerus ubi statuatur principium de
proportionata dispensatione divini Officii in toto vel in parte, pro sacerdo-
564 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

tibus qui diebus dominicis et aliis de praecepto, vel etiam in eorum vigiliis,
extraordinariis laboribus pastoralibus incumbere debeant, secundum normas
a Sancta Sede stabiliendas.
Ad psalmorum revisionem et distributionem quod attinet, n. 69 pag. 186,
lin. 16, optime dicitur « perducatur ad finem » et quidem secundum origina-
lem sensum quidquid sit de traditione Vulgatae editionis.
Dicitur etiam in hoc n. 69, lin. 14, quod psalmi non amplius per unam
hebdomadam, sed per longius temporis spatium distribuantur.
Si ita fit, probabiliter divinum Officium abbreviatum erit, etiam si pro
lectionibus sanctorum Patrum mensura largior instaurata fuerit.
Et sic Officium Matutinum ad tres tantum psalmos reduci potest, quod
multi desiderant.
Aliqua exempla iam habemus huius reductionis. In ritu romano tres
tantum sunt psalmi ad Matutinum in hebdomada Paschae et in hebdomada
Pentecostes. Alii tamen ritus ampliori gaudent favore.
Ritus Bracharensis, qui hodie honoratus erit in hac Basilica, et ritus Or-
dinis Praedicatorum, et forsitan alii, tres tantum habent psalmos ad Matuti-
num per totum tempus paschale, scilicet per duos menses. Pro sacerdotibus
horum rituum, reductio ad tres psalmos, constituere videtur aliqua periodus
spiritualium vacationum post quadragesimales labores. Extensio talis reduc-
tionis ad totum annum opportuna no bis videtur.
Sed in nova aptatione Officii matutini, in parte scilicet Lectionum Sacrae
Scripturae, Sanctorum Patrum et vitae Sanctorum, optamus ut hae lectiones
ordinentur ita ut pabulum praebeant meditationi quotidianae.
Proh dolor, multi sacerdotes meditationem non faciunt, quae tamen fun-
damentum esse videtur structurae totius spiritualitatis.
Et ideo sicut recenter excussio conscientiae integrata est in Officio Com-
pletorii, ita nunc petimus ut meditatio integrata sit in Officio Matutino, cum
aliquo spatio temporis determinato.
Et haec est tertia propositio, nempe quod: Officium Matutinum ad tres
psalmos reducatur et eius Lectiones ordinentur ad quotidianam meditationem
seu orationem mentalem faciendam.

67
Exe.Mus P. D. CAROLUS H. RODRIGUEZ-QUIR6S
Archiepiscopus S. Joseph in Costarica

lam omnia fere dicta sunt, de Officio divino, ab em.mis Dominis cardi-
nalibus et ab exc.mis episcopis diversarum Nadonum, et quidem perpulchre
et sapientissimis verbis, quibus mentes nostras refecti sunt, magna cum lae-
titia spirituali.
Nihilominus, quaedam audeam reverenter dicere adhuc. Nomine episco-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 565

porum ex America Centrali, nempe: Guatemala, Honduras, El Salvador, Ni-

caragua, Costa Rica et Panama, et nomine proprio, loquor. Paucas observa-
tiones, et quidem perbreviter faciam ad nn. 68, 76 et 77 huius de divino
Officio capitis.
Attamen liceat mihi praemittere quaedam. Propter notam quamdam de
Matutinis agentem (pag. 188) ubi dicitur: « Officia vero perpulchra et anti-
quissimae traditionis tribus nocturnis insignita ne destruatur, immo instau-
retur si opus sit»; necnon propter verba quae ab em.mis atque exc.mis Orato-
ribus, his diebus, ut iam dixi, pulchre et sapienter prolata sunt, quibuscum
plene consentimus, eo sensu quidem ut breviarium servetur in quantum fieri
potest intactum, praeter emendationes necessarias ad hoc ut in melius instau-
retur; propter haec omnia, repeto, mihi visum est, petitionem nostram de
hac re, licet eadem sit, earn aliquomodo temperare, ut statim videre est, in
numeratione subsequenti.
Insuper, nobis pergratum est patefacere intimum sensum nostri pro-
fundi amoris ac venerationis, ex fide manantium, erga sublimem orationem
publicam Sanctae Matris Ecclesiae, nempe divinum Officium, quo in Spiritu
Sancto, cum Christo Domino Nostro, Capite, in eius Corpore Mystico, con-
stanter laudes Deo tribuuntur, atque pro omnibus necessitatibus Ecclesiae
et animarum omnium, sacerdotes favorem divinum, perpetuo petunt ubique
terrarum.
Et quidem, praecise ob hanc nostram profundam venerationem, nobis
est causa magni doloris, quad saepenumero Officium divinum, sacerdotes etiam
valde pii, necessitate affecti ob circumstantias ab eorum bona voluntate alie-
nas, pie ac devote recitare non possint. Non agitur tantum de penuria sacer-
dotum, ut iam optime dictum est pluries in Concilio, sed agitur etiam de mira
illa coincidentia, maioris gravaminis occupationum pastoralium, simul cum
gravamine obligationis longius Officium peragendi, v. gr. diebus maioris fe-
stivitatis liturgicae; quad tamen quamdam videretur exigere proportionem,
ut eo magis quo habeatur longitudo Officii divini, eo minus extendatur eius
obligatio ad singulas partes integrantes, et ita servetur quoddam minimum
obligans, quad sit semper eiusdem extensionis, omnibus diebus per totum
annum liturgicum. Illud minimum obligans sub gravi, verbi gratia, unum
nocturnum, laudes et vesperae, sit utique semper idem, non obstantibus dif-
ferentiis sollemnitatum liturgicarum, ita ut possint sacerdotes, occasione data,
libere omittere reliqua, praesertim quando propter occupationes pastorales
tempus non sufficit. Hoc modo certo, maior aderit possibilitas, magna cum
pace interiori ac sine oppressione timoris ob penuriam temporis, horas cano-
nicas vere pie ac devote recitandi, et quidem pro posse, etiam complete et
integre, etiamsi Sacrosanctum Concilium conservaret Breviarium uti nunc
0

est, illudque instauraret ut Sanctae Matris Ecclesiae monumentum glorio-

sum, mirabile constructum tot perdurantibus saeculis pietate et amore tot
tantorumque Sanctorum, monachorum, sacerdotum, episcoporum, ac Roma-
norum Ponti:ficum.
566 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Quapropter, ob has memoratas rationes, indolis pastoralis, praesules

Conferentiae episcopalis ex America Centrali, reverenter Venerabilibus Pa-
tribus Concilii, exponimus:
1. Ad n. 68, pag. 185: ut Matutinum reducatur, pro toto anno litur-
gico, ad unicum nocturnum, tribus tantum psalmis, tribusque solummodo
lectionibus, constans; aut saltem, et hoc fortasse esset melius, quod obligatio
recitationis Breviarii non extendatur, quoad Matutinum, nisi ad unum tan-
tum nocturnum.
2. Ad n. 76, pag. 187: ut divinum Ofiicium, etsi pro posse - ut iam
habetur in schemate - debeat statutis horis diei persolvi, quod tamen liceat
etiam illud recitare, ratione habita de obligationibus pastoralibus, quocum-
que momenta unius diei solaris. Salva etiam facultate anticipandi Matu-
tinum.
3. Ad n. 77, pag. 188: ut Ordinarii locorum possint permittere, etiam
suis sacerdotibus, quibus spiritualiter hoc erit proficuum, divinum Ofiicium
lingua vulgari persolvere, quando illud privatim recitant.
4 et ultimo: ut obligatio sub gravi, in recitatione Ofiicii divini, non
afiiciat nisi tres horas canonicas, videlicet: unum nocturnum, laudes et ve-
speras cuiusque diei.

68
Exe.Mus P. D. IOANNES I. RUSSELL
Episcopus Richmondiensis

Quaeso ut paucis verbis emendationem proponam ad art. 77, pag. 188,

in cap. IV schematis, de Officio divino, de lingua adhibenda in recitatione
Ofiicii di vini.
Ofiicium divinum oratio ofiicialis Ecclesiae est per quam cleri Ecclesiae
universalis consociati sunt in laude cultuque divino.
Ergo maximi momenti est ut recitatio Breviarii fiat attente ac devote ac
fructuose.
Omnes sacerdotes sponte cogitant et loquuntur in lingua vernacula. Omne
negotium vitae geritur in lingua nativa, et ergo orant et meditantur facilius
et maiore cum devotione in lingua vernacula.
Recitatio cotidiana Ofiicii divini in lingua vernacula adiuvabit eorum vitam
spiritualem ac devotionem, quia tune verbum inspiratum nee non doctrina
Patrum Ecclesiae, facilius mentes eorum illuminabunt et corda commovebunt.
Talis recitatio vernacula maiorem facilitatem eis dabit in praedicando, in
catechizando et in instruendo fideles.
Quapropter suffragium Patrum Concilii peto in favorem petitionis meae
ut in recitatione privata Ofiicii divini optio recitandi in lingua vernacula per-
mittatur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 567

Saltern centum quinquaginta episcopi ex Statibus Foederatis Americae

Septemtrionalis in hac opinione consentiunt quia putant quad recitatio Bre-
viarii in lingua vernacula cotidie crescentem fructum et incrementum spi-
rituale tum sacerdotibus tum fidelibus reportabit.
In par. 77 dicitur « iuxta saecularem traditionem Occidentalis Ecclesiae,
in Officio divino lingua latina clericis servanda est ». Certe admittendum est
quad in monasteriis et fortasse in certis locis recitatio in lingua latina optima
est, sed in aliis locis et circumstantiis lingua vulgaris melior est. Ergo pro-
pono ut verba « lingua latina servanda est » sic emendentur: « ab Ordinario
proprio, annuente Sancta Sede, sacerdotibus concedi potest ut lingua vulgari
in privata recitatione Breviarii utantur.

69
Exe.Mus P. D. CAROLUS SABOTA BANDEIRA DE MELLO
Episcopus Palmensis

Ad n. 69, pag. 186, lin. 13 sq., cap. IV. Humiliter sed instanter peto,
ut revertamur in recitatione psalterii ad veterem versionem « Vulgata », sicut
in usu fuit ante versionem novam a dulcissimae memoriae Pio Papa XII pro-
positam. Denuo adhibeatur illa traditionalis versio; attamen versus inintelle-
gibiles, qui sunt, sed non multi, melius et clarius formulentur. Aliqui psalmi,
ut e. g. 129, 67, videntur certe totaliter novam traductionem recipere debere.
Sunt autem pauci. Nee illa nova, nee novissima versio introducatur seu im-
ponatur.
Rationes:
1. Traditio antiqmss1ma. Vetus illa « Vulgata » est per se prima « ita-
lica » versio, in qua cum summa laetitia SS. Patres, ut Augustinus, Ambro-
sius, Hieronymus psalmos canebant et ante eos innumerabilis sanctorum
Martyrum multitudo. In qua ob reverentiam S. Hieronymus pauca tantum
mutate ausus est, ut ille ipse: asseritur. Non ob despectum traductionis, sicut
primitus dicebatur, sed ob reverentiam, dicunt hodie historiographi, S. Hie-
ronymus alteram omnino novam traductionem facere noluit.
2. Novissima versio, si imponatur, confusionem maiorem efficiet quam
nunc est. lam paucum a perpluribus, sicut hie in aula dictum est, recitatio
Breviarii amatur. Minus, si denuo forma psalmorum mutetur. Meminerimus
ad exemplum plurae quae factae sunt ieiunii et abstinentiae legislationes.
Finis fuit poenitentiae, nam in schemate, loco proprio, proponitur solum-
modo adhuc ut pro sexta feria Maioris Hebdomadae ieiunium retineatur.
Idem accidet cum psalmis, si novissima versio imperetur.
3. Quis nostrum aliter psalmos Miserere, De profundis, Laudate Domi-
num omnes gentes, alias magis usitatos, vel cantica Magnificat, Nunc dimit-
tis, Benedictus, Benedicite omnia opera Domini, alia, dicere aut canere amat,
568 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nisi in vetere illa versione? In communi, a quibuscumque, aliter esset impos-

sibile. Ne in ipsa hac sancta Vaticana Basilica in caeremoniis papalibus aliter
canitur. Cum populo nunquam aliter facere poterimus.
Revertamur quoque ad « Dominus vobiscum » in recitatione privata Bre-
viarii. Num haec recitatio non amplius officialis et communis Ecclesiae ora-
tio est, ab officialiter institutis viris recitanda? Inde.
Ad n. 73, pag. 187, lin. 3 sq. atque alias numeros. Patres beatissimi, me-
mineritis, quaeso, Breviarium nunquam fuisse orationem in se monachorum.
Monachi earn orationem ab Ecclesia didicerunt. Oratio, quae hodie dicitur
Breviarium, exsistebat iam plus 4 saecula, antequam a Sancto Benedicto me-
lius organizaretur, eo modo quo posterius plus minusve a Sancta Ecclesia
recepta est. S. Benedictus veto ordinationem orationis quotidianae ecclesia-
sticae in 7 hods canonicis iam factam invenit, solummodo melius organizavit,
et adiunxit completorium; hoc postremum autem non ut horam canonicam,
sed ut orationem in ambulando ad dormitorium; inde referentias habet ad
somnium. Quia Ecclesia ipsa, Sponsa Agni, numquam dormit; proinde non
habebat completorium; oratio eius numquam complebitur. Sed semper vigil
exspectat adventum sui amantissimi Sponsi Christi ad regnum beatitudinis, ut
perpulchre in Vigilia Paschatis innovata invenimus expressum. Ecclesia ora-
tionem suam quotidianam inde ab initio fundationis o:fferebat ad exemplum
Divini sui Fundatoris et ad exemplar, ut videtur, institutionum iudaeorum.
Quare, a principio christianismi suos deputatos oratores instituit, qui erant,
quos nunc nominamus clericos, ad per:ficiendum opus (et onus, si vultis, onus
vero amoris et exspectationis) laudis Dei indesinenter diu noctuque. In qua
laude, seu sacri:ficio laudis, et orationes et lectiones et ipsum sacrosanctum
Missae sacrificium continebantur. Cum autem nemo singillatim diu noctuque
pervigil stare potest, Ecclesia, amantissima et prudentissima Mater, opus diei
per 7 horas pro unoquoque suo deput,ato circumscripsit, ita ut fragilitatem
humanam coram Dea confidenter et amanter con:fitens, saltem intentionaliter
per diem et per noctem in oratione permaneret. Monachi cum tempore haec
maxime exaggeraverunt usque ad pulcherrimam innovationem S. Benedicti.
Haec innovatio tamen pro nostris temporibus longior et extensior valde
appareret! Unde postea pro itinerantibus, qui non poterant secumferre totum
immensum volumen orationum in viis, Breviarium ortum est, id est reductio
orationum et lectionum pro aggredientibus viam. Quad nomen in usu inva-
luit et Ecclesia adoptavit. Non habeo mecum documenta ad demonstrandum
quad dico, sed sunt periti in hac aula, qui verba mea approbate sciunt.
Proinde, non monachi, sed clerici primi sunt obligati ad recitationem
Breviarii, hocque diu noctuque, in amantissima nempe dispositione quam
Mater Ecclesia constituit.
Ergo Breviarium ita manendum ut est, in sua structura trium nocturno-
rum, Laudum, quatuor horarum minorum, vesperarum; quibus adiungitur
ad consolationem completorium. Pro nostra aetate imminuatur, si Matri no-
strae bene visum fuerit. Nemo autem se excusatum velit, eo quad non est
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 569

monaehus, nee paucum tantum tempus ad orationem offieialem Eeclesiae

adhibere praetendat.
Nee formalismus, de quo iam locutio fuit in hac aula, in se condemnan-
dus est. Christus eum, in se, non condemnavit, alioquin non deberet exter-
nas iudaismi leges adimplere, sicuti fecit, et rigorose. Formalismus a Domino
nostro condemnatus est: recitare orationes formales sine anima, sine bona
intentione, sine studio devotionis conservandae. Quis in orationibus, quas
proferimus in lingua nostra, aliquando et multoties distractionibus non oc-
cupatur? Exinde preces nostrae formales tantum evadunt? Minime. Mise-
ricordias Domini, quad sic non' est. Unus celerius alter lentius et Missae for-
mulas recitat, omnia prout gratia Spiritus unicuique dat!
Conclusio: Breviarium ametur; demus iuvenibus nostris oecasionem, ut
psalmos comprehendere valeant, et ut latinam linguam addiscant, postquam
a gymnasiis civilibus ad nostra Seminaria veniunt, et omnia, ut Ecclesia sta-
tuit, a clericis cum amore perficientur.

70
Exe.Mus P. D. ALFONSUS SANCHEZ TINOCO
Episcopus Papantlensis .

Magna vi impulsus qua, meo iudicio, gaudet divinum Officium tum in sa-
cerdotali ministerio cum in ipsius sacerdotis sanctificatione, audeo quae se-
quuntur proponere relate ad cap. IV schematis de sacra Liturgia, quaeque
relationem habent ad privatam recitationem Officii divini.
I. Remaneat obligatio recitandi Officium divinum prout apparet in n. 73 b)
schematis. Ita, puto, ad huius obligationis satisfactionem meliori modo pro-
spici.
Rationes:
1. Quo maior est obligatio, maior adest cumulus gratiarum ut ea adim-
pleatur.
2. Maior obligatio maiori vi influit in voluntatem ad eiusdem adimple-
tionem.
3. Si obligatio Officii in aliquibus eius partibus minuitur hae quam fa-
cillime omittentur praesertim a sacerdotibus qui, non fervore gaudentes, ma-
xima orandi necessitate compulsi sint.
II. Relate ad n. 71 b) optandum est ut non minuatur pars proprie pre-
eatoria Officii.
Nam:
1. Officium divinum, natura sua, est: <:< ... ut Deum sine interm1ss1one
laudet et pro singulis interpellat... laudis canticum ... quad christianorum om-
nium nomine eorumque in beneficium adhibetur Deo ... (cf. cap. IV, linn. 9,
12-14 ).
570 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

2. Sacerdoti nostri temporis urgentior est necessitas orandi necnon ad

Deum accedendi.
3. Pieri potest ut quibusdam sacerdotum unica oratio diei consistat in
celebratione S. Missae et recitatione divini Officii.
III. In aptandis «Haris Minoribus » optatur ut dare, in unaquaque
earum, elementa constitutiva tendant vel ad specialem virtutem fovendam
in sacerdote vel ad gratias pro eo aut pro mundo obtinendas.
Rationes:
1. Maior unitas esset in elementis singularum horarum.
2. Varietate maxima gauderet unaquaque earum in hebdomada.
3. Forte eae plus allicerent sacerdotes eisque maiorem fructum spiritua-
lem afferrent.
IV. Antiphonae in matutinis, laudibus et vesperibus non iterentur post
singulos psalmos.
Quia:
1. Si antiphonae praesertim sunt ad sensum psalmorum indicandum suf-
ficiens erit ut initio eorum recitentur.
2. Optabilior apparet ut post « Gloria Patti » uniuscuiusque psalmi spi-
ritus liber sit et aptior ad sensum sequentis psalmi capiendum.
3. Iteratio antiphonarum innecessariam longitudinem gignit Officio.

71
Exe.Mus P. D. FELIX SCALAIS
Archiepisco pus Leopold politanus

Ad n. 77: Nomine episcoporum Conferentiae episcopalis regionis Congo

Leopoldpolitanae, arch. Leopoldpolitanus Felix Scalais, intervenit ut no-
tate faciat:
1. Magnam sacerdotum pattern onus divini Officii recitandi suavius et
facilius maioreque cum devotione adimpleturam esse in lingua sua materna;
2. Textus Sacrae Scripturae et alios qui in Breviario inveniuntur, lingua
vernacula recitatos facilius memoriae praesto fore tempore sermonum ad
populum habendorum in eadem lingua vernacula.
Votum suum sic proponit: a) in Officio di vino clericis licet lingua ver-
nacula uti; b) et c) ut in schemate.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 571

72
Exe.Mus P. D. ALEXANDER SCANDAR
Episcopus Lycopolitanus

Nul ne peut nier l'e:ffet salutaire du Breviaire pour les ames sacerdotales
et la benediction qu'il attire sur les fideles. L'Eglise dans le rite latin, en fait
une obligation pour ses deres, et elle a raison. Cette obligation ne doit-elle
pas etre etendue aux deres de l'Eglise orientale, et je parle ici de l'Eglise
copte d' Alexandrie.
A vrai dire, si je me base sur l'histoire, c'est bien cette Eglise qui, ins-
piree par !'Esprit Saint, et imitant la coutume des juifs, a donne a ses fideles
« l'horologion » leur demandant de prier sept fois par jour. Nos moines,
nos religieux, et nos fideles, jusqu'a ce jour, dans certains endroits, restent
fideles a la recitation du Breviaire, OU de l'horologion appele dans leur langue
« Agb » OU « Agbiah ». Nos pretres, du mains la grande partie, recitent l'ho-
rologion OU l'absegeout parfois. Pour le bien de leur ame ne doit-on pas leur
donner un breviaire dans le vrai sens du mot, en faisant apparahre ce qui
se trouve dans nos couvents et qui se pratique dans certains monasteres
durant certaines periodes de l'annee.
A !'occasion du Condie je sollicite humblement du Saint-Siege qu'un
ordre soit donne pourqu'un breviaire complet soit donne a nos deres. Ils
puiseront dans ce livre la nourriture de leur ame, imitant en cela leurs
peres. Ce livre en plus de psaumes distribues d'une maniere rationnelle, con-
tiendra des lectures: 1) Nouveau Testament-Ancien Testament-Commentai-
res et homelies de nos peres; 2) Synaxaire-vie de nos saints corrigee et abre-
gee; 3) Prieres et louanges propre aux divers temps liturgiques et fetes prin-
cipales de l'annee. Ces prieres seront prises dans: Psalmodies, Theodiquis,
Difnai, Livres de la Semaine Sainte ou offices de cette Semaine etc.
Cette question est importante et il est necessaire que notre rite ait un
office divin.
La priere est la vie de l'ame et le pretre doit avant tout etre l'homme
de la priere.

73
Exe.Mus P. D. IOSEPH SCHNEIDER
Archiepiscopus Bambergensis

Norma in n. 77 schematis constitutionis de sacra Liturgia statuta, nempe

« Iuxta saecularem traditionem Occidentalis Ecclesiae, in Officio divino lingua
latina clericis servanda est », uti norma generalis omnino tenenda et susti-
572 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nenda est, sed locum det exceptionibus quibusdam ultra eas, quae sub n. 77
enumerantur.
Rationes quasdam meo iudicio gravissimas afferre fas videtur, nempe:
1. Clerici, etsi linguam latinam bene didicerint et calleant, hac lingua in
vita sacerdotali plerumque non utuntur nisi in sacra liturgia. Inde lingua la-
tina loqui vix valent, et quae latine orando in Breviario legunt, percipiunt
quidem modo, ut ita dicam superfi.ciali, at intellectum eorum, quae sic latine
legunt, penitius et profundius non assequuntur. Ut ea, quae v. gr. in psalmis
enuntiantur eorum mentibus vere communicentur et approprientur, debent
ea iterum atque iterum etiam lingua eis familiari, i. e. materna legere et
recitare. Quod non fit, si textui psalmorum quandoque studuerint, sed utique
si eundem textum, quern latine recitare debent, saepe saepius lingua quoque
materna recitaverint.
Nimium pondus sacerdotibus, nostris in vinea Domini operariis fidelibus,
imponeretur, si eis ad obtinendum effectum, de quo supra, suaderetur, ut
praeter recitationem Breviarii latinam cotidie obligatoriam idem O:fficium
semel atque iterum in hebdomade lingua vernacula recitent.
2. Dolendum est praeterea effectum, ut ita dicam, asceticum et pasto-
ralem recitationis Officii divini minorem aequo esse.
Certo certius finis primarius Officii divini est cultus Dei. Qui finis qua-
damtenus obtinetur, etsi sacerdos, recitando Breviarium, inde nihil vel pa-
rum fructus ad augendam suam spiritualitatem et ad actionem suam pasto-
ralem adiuvandam percipiat. Neque dubitandum est Deum fidele obsequium
recitationis Officii remunerate posse ad suum beneplacitum gratiis divinis,
etsi e:ffectus spiritualiter beneficus oriens naturali modo (psychologice) ex
recitatione Officii divini parvus et mancus est.
Nihilominus dolendum valde est e:ffectum istum de facto quasi totaliter
deficere. Quamvis enim sacerdos cotidie psalmos et alias sacros textus legat,
eosque magna ex parte memoriter teneat, isti textus uti experientia commu-
nis docet, ei in mentem non veniunt, si praedicationem, catechesim etc. parat
et suscipit. Cum enim Officium latine tantum recitet, praedicationem autem,
catechesim etc. lingua materna paret, deest id quad vis associationis vocari
potest. Propter quod ille qui praedicat de certa quadam re lingua sua fami-
liari, non recordatur sponte se multoties eandem rem orando latine tetigisse.
Hoc manifestat recitationem sola latina lingua factam mentem non satis for-
mate ad normam illius verbi in ordinatione presbyteri: quod legerint cre-
dant, quod crediderint doceant.
3. Scientia linguae latinae eiusque perfectio imminuta est ita, ut multi
sacerdotes textum Breviarii in ipso legendo saepe non intelligant. Inde eo-
rum oratio saepe nonnisi attentione sic dicta superficiali absolvitur. Ne dica-
mus hunc defectum eo sanari debere, quod clerici latinam linguam melius
addiscant. Nemo est qui non optet, ut scientia linguae latinae apud clericos
perfectior reddatur. At oblivioni dari nequit Ecclesiam hunc finem ex se sola
assequi non posse. Nam scholae, in quibus elementa linguae latinae discun-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 573

tur, magna ex parte non subsunt Ecclesiae, sed Statui. Uncle quae in scholis
istis deficiunt, a nobis corrigi universaliter nequeunt. Nee dicendum hunc de-
fectum scholae sanari posse in seminariis minoribus. Nam parva solum pars
alumnorum seminarii maioris ortum ducit ex seminario minori, maior pars
hisce temporibus et saltem apud nos gymnasium apud familiam habitando
absolvit. Nisi renuntiare velimus huic maiori numero candidatorum, ab eis
exigere nequimus scientiam, quam in schola non didicerunt. Si autem scien-
tiam linguae latinae annis studiorum philosophiae et theologiae perficiendam
valde urgemus, permulti ob timorem huius rigoris studium theologiae non
capessent. Quamvis ergo maximopere optandum sit, ut scientia linguae lati-
nae promoveatur et omnia quae ad hoc iuvent fiant, attamen factum ignorari
nequit scientiam bane hodie imminutam esse et factum hoc neque imme-
diate neque a nobis solis universim mutari posse. Melius est habere clerum
sat numerosum, qui, etsi non adeo perfectus in lingua latina, libenter statum
clericalem arripuit et ob virtutes ceteras laudari potest, quam absterrere multos
iuvenes a capessendo statu clericali eo quod ab ipsis exigimus scienti:am lin-
guae latinae tantae perfectionis, quae ipsis ardua nimis et inaccessibilis ap-
paret.
Unde propono emendationem ad n. 77 sequentem: Iuxta saecularem tra-
ditionem Occidentalis Ecclesiae, in Officio divino lingua latina clericis ser-
vanda est, facta tamen episcopo (Ordinario loci) potestate concedendi sin-
gulis clericis ut secundum normam ab ipso episcopo prudenter et onerata
sua conscientia constituendam Officium divinum statutis vicibus vernacula
quoque lingua recitent.

74
Exe.Mus P. D. NICOLAUS SCHNEIDERS
Archie,piscopus Makassariensis

Omni qua par est modestia liceat mihi dicere hoc caput multo minus pla-
cere quam praecedentia. Duo praesertim sunt quae displicent:
1. Prooemium clericalismum quamdam redolet. Sermo est de munere
totius Ecclesiae ut Deum laudet et pro hominibus interpellet. Deinde additur
Ecclesiam hoc munus absolvere non solum per Eucharistiae celebrationem,
sed etiam per speciale illud munus divini Officii celebrandi, quod sacerdotibus
aliisve selectis incumbit. Quasi ad illud laudis et deprecationis munus non
pertineret oratio quae a simplicibus fidelibus fit.
Quare ad pag. 185, linn. 11-12 bane emendationem proponere vellem:
Legitur: « sed etiam per mirabile illud laudis canticum ». Propono: « sed
etiam per orationes filiorum suorum, inter quas eminet mirabile illud laudis
canticum ».
2. Decretum in concipiendo Officio divino claudicare videtur. Hoc iam
574 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

ab aliis explicatum est, et insuper ita patet ut argumenta repetere super-

fluum sit.
Argumenta sunt haec: Ab una parte schema intendit O:fficium divinum
adaptare necessitatibus hodiernis, in quibus Breviarium de facto recitatur a
sacerdotibus et religiosis cura animarum occupatissimis. Ab altera tamen parte
decretum retinet indolem monachalem Officii divini.
Hine aperta contradictio in iis quae de Matutinis dicuntur (n. 68, pag. 186,
linn. 8-10). Praesertim vero decretum sanctificationem to tius diei quaeri t
in « sanctificatione diversarum horarum » per orationes singulis horis apta-
tas (pag. 185, linn. 24, 28). Iamvero hoc sacerdoti vitae activae dedito ple-
rumque impossibile erit. Huie etiam sacerdoti necessarium est, ut certum
tempus orationi tribuat. Sed haec oratio potius consistet in consecratione ma-
tutina et gratiarum actione vespertina, qua labores suos Deo dedicat iisque
fructum spiritualem impetret.
Vehementer opto ut Patres votum exprimere velint, quod omnino novum
conficiatur Breviarium. Quodsi fit, ex diuturna experientia vitae missionariae,
commendare velim ut hae normae prae oculis habeantur:
a) Pro recitatione a solo vel in communitate - Breviarium Monacho-
rum non tango - unum habeatur Breviarium identicum. Ita tamen compona-
tur, ut in recitatione a solo omitti possint quae ibi sensum non faciunt.
b) Tempus tranquillae recitationi necessarium melius non excedat
triginta vel quadraginta momenta. Praesertim veto in festis solemnioribus
eorumque vigiliis, quae maiorem sacerdotibus laborem imponere solent, Of-
ficium abbrevietur.
c) Officium componatur Laudibus et Vesperis, quae aptatae sint ad
initium et ad finem diei, et insuper hora quadam intermedia, quae in qua-
libet diei hora recitari possit.
d) Principalem omnino locum in his horis obtineant Psalmi et Can-
tici, quibus in hara intermedia iungatur lectio quaedam protractior Sacrae
Scripturae. Haec lectio ne interrumpatur responsoriis, quae devotionem saepe
turbant potius quam iuvant. Si casus ferat, habeatur lectio quaedam ex Pa-
tribus vel ex vita Sanctorum historica. Huie autem officii nucleo ne addantur
multae fimbriae.
e) Tempus Breviarii recitandi extendatur ad diem naturalem hodier-
num, ita ut Vesperae recitari possint etiam post horam mathematicam vigesi-
mam quartam.
[Subsignati etiam: A. Djajasepoetra, arch. Djakartanus; G. Manek, arch.
Endehensis; A. Soegijapranata, arch. Semarangensis].
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 575

75
Exe.Mus P. D. IOSEPH SCHROEPFER
Episcopus Eystettensis

Tum a sacerdotibus tum a moderatoribus spiritualibus cleri maxime op-

tatur, ut modus aliquis, qui recitationem Breviarii magis meditativam per-
mittit, concedatur.
Non pauci enim sacerdotes, laboribus obruti, in adimplendis officiis suis
multiplicibus a mane usque ad vesperum continuo agitantur. Quare vera me-
dicina eis esset, si, omni festinatione deposita, tranquillo animo cum Deo
conversari ac diutius meditative apud unum aliumve psalmum vel aliam Of-
ficii partem morari possent.
Propono igitur, ut Concilium sacerdotibus optionem det aut persolvendi
totum pensum diurnum aut tantum temporis in id insumendi quantum pro
recitatione totius ordinarie requiritur, scil. unam horam, quin omnes et sin-
gulae partes de facto persolvantur.
Haec optio aut omnibus sacerdotibus concedatur aut singulis petentibus
de licentia episcopi.
Quare in n. 73 b, post verba « ... tenentur totum Officium persolvere »,
addatur « aut saltem unam horam in eius recitationem insumere ».

76
REv.Mus P. D. AUGUSTINUS SEPINSKI
Minister generalis O.F.M.

Placet cap. IV generatim loquendo. Breviter loquar de tribus articulis,

scilicet de art. 69, ubi agitur de psalmis; de art. 73, ubi tractatur de obliga-
tione recitandi divinum Officium, et de art. 74, ubi schema verbum facit
de sodalibus religiosis. Alias animadversiones secretariatui generali scripto
tradam.
Ad pag. 185, linn. 7-10: omittatur citatio, quae refertur ad « Pontifi-
cem », non proprie ad « Ecclesiam »; et dicatur: « Ecclesia autem, sacerdotio
mirabili in suo Capite insignita et divinam ipsius missionem in terris per-
gens, Deum sine intermissione laudat et pro singulis interpellat. Quad mu-
nus absolvit ... ».
Ad pag. 186, lin. 1: tollatur verbum « cleri », ut locutio generalior
evadat.
Ad pag. 187, linn. 1-2: proponerem ut nihil in hac re innovetur; ratio
est, quia « oratio diei » haberi debet pro tota die tamquam versus interca-
576 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

laris (« Leitmotiv », uti dicunt). Ceterum recenter oratio « Pater noster » ex

horis sublata est; nunc iterum introduceretur?
Ad pag. 188, linn. 4-6: omnino placet quad dicitur de « lingua latina cle-
ricis servanda » in recitando Officio divino. Casibus vere exceptionalibus sem-
per provideri potest recursu ad S. Sedem, quae iam concessit aliquibus sacer-
dotibus, sacrum ministerium peragentibus in Republica Israel, psalmos lingua
hebraica recitare.
Ad pag. 188, lin. 13: corrigatur textus hoc modo: « vel cum iis qui
sub b) nominantur ».
Nunc autem ad particularia:
1. In art. 69, pag. 186, linn. 16-17, legitur: «Opus revlSlonis psal-
terii, feliciter inchoatum, perducatur ad finem, respectu habito latinitatis et
usus liturgici ». Proponerem ut dicatur « quam primum perducatur ad fi-
nem » etc. Ratio est, quia impraesentiarum in Ecclesia, et speciali modo in
monasteriis et in aliis domibus religiosis, ubi divinum Oflicium choraliter
persolvitur, haesitatio orta est quoad textum psalterii adoptandum. Ideoque
vehementer desideratur ut unitas psalterii in Liturgia latina quamprimum
restituatur.
Quoad modum futurum textum definitivum elaborandi, adhaereo iis
quae nudiustertius dare sapienterque em.mus Dominus card. Frings proposuit.
2. Art. 73, pag. 187, lin. 3 et sequentibus. Proponerem ut in schemate
agatur, etsi paucis verbis, de obligatione morali recitationis Officii divini, a solo
factae, et aliquantisper rigor obligationis temperetur. Ita anxietates bonorum
sacerdotum e media tollerentur et amor divinum OfE.cium recitandi forsitan
augeretur.
Insuper liceat votum, iam ab aliquibus membris commissionis centralis
emissum, iterum proponere, ut concedatur praesulibus facultas suos subditos
in quibusdam casibus ab obligatione recitationis divini Officii dispensandi.
3. Art. 74, pag. 187, lin. 24 et sequentibus. Placet articulus uti iacet.
Dicitur enimvero: « Sodales cuiusvis Instituti status perfectionis, qui, vi
Constitutionum, partes aliquas divini Officii absolvunt, orationem publicam
Ecclesiae agunt. I tern, publicam Ecclesiae orationem agunt, si quad parvum
Officium, vi Constitutionum, recitant, dummodo in modum Officii divini con-
fectum ac rite approbatum sit ».
Ratio cur articulus uti iacet servari deberet est, quia Ecclesia potest « in-
dolem orationis publicae » determinate, sicut etiam in materia votorum unice
ex voluntate Ecclesiae pendet, utrum vota sive fratrum clericorum et fratrum
laicorum sive sororum, consideranda sint publica an privata.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 577

77
REV.MUS P. D. GABRIEL SORTAIS
Abbas generalis O.C.R.

Canon 69. Placet iuxat modum. Ut scilicet, in ultima sententia, post

verbum: « latinitatis », addatur: « Christianorum propriae et non de quacum-
que latinitate ... ».
78
Exe.Mus P. D. ANTONIUS TEDDE
E pisco pus Uxellensis et T erralbensis

Cum in disceptatione de cap. V loquendi facultatem petiissem breves ani-

madversiones de cap. IV secretariae generali Concilii Oecumenici Vaticani II
scripto trado.
Anxio animo miror de aggressione - sit venia verbo, sed efficacius meum
animum exprimit - contra linguam latinam in recitatione divini Officii adhi-
bendam.
Cum de lingua latina in Sacrificii Missae peragendo actum est, reverenti
animo auscultavi, quae a plurium regionum episcopis, praesertim ex terris
Missionum provenientibus, de usu linguae vernaculae, praecipue in Missa Ca-
thecumenorum, dicta sunt. Et his attentis, n. 41 ut se habet probandus mihi
videtur. Cum in cap. IV autem de clericis agatur, qui convenienti doctrina
praediti esse debent, amarissime me taeduit vehementiores sermones contra
linguam latinam in recitatione Officii divini a clericis adhibendam audire.
Nunc temporis in usum venit etiam apud coetus operariorum unam vel
etiam duas linguas alienigenas discere. Qui usus frequentior est apud coetus
quos « medias » vel « mediae eruditionis » vacant. Humiliter, igitur, censeo
omnes clericos occidentalis Ecclesiae Catholicae, iuxta saecularem traditionem,
obligatione devinciri linguam latinam, sua natura universalem, discendi, saltem
usque ad sufficientem cognitionem qua Sacra peragere et Officium divinum
intellegenter recitare valeant.
Si a scholis in quibus latina lingua non edocetur .iuvenes ad Seminarium
accedunt, ut alias disciplinas ita et linguam latinam, quae est lingua viva Ec-
clesiae Catholicae occidentalis discant.
In Ecclesia occidentali, humillimo meo iudicio, non est admittenda inter
clericos ignorantia linguae latinae, quae igitur in Officio divino clericis servan-
da est.
N. 77, igitur, meo iudicio, ut se habet adprobandus est.
Quoad obligationem divini Officii recitandi, n. 73, attenta humana fra-
gilitate, qua etiam coetus sacerdotalis, gratiarum divinarum distributor affii-
gitur, humiliter censeo sub gravi retinendam esse.

37 (II)
578 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Vi enim dynamismi, ut aiunt, seu quam maxime assiduae sollicitudinis qua

relationes sociales nunc temporis urgunt, facilius omittendi orationem vocalem
et mentalem periculum instaret, nisi graviter onerata conscientia, clericos obli-
gatio divini Officii recitandi urgeret, ut et n. 41 etiam n. 73, meo humili iudi-
cio, ut se habet adprobandus est.
Ad maiorem Dei gloriam, et B. M. V. adiuvante.

79
Exe.Mus P. D. ANGELUS TEMINO SAIZ
E pisco pus Auriensis

Qui propter bonum animarum et iuxta normas bis in eadem die celebrant,
sint dispensati a recitatione Horarum Minorum, qui ter litant, etiam a Matuti-
nis dispensentur.
Ut conditio sine qua non requiritur, ut saltem per dimidiam horam ipsa
die orationi mentali incumbant in loco apto.
Rationes patent.

80
Exe.Mus P. D. PETRUS M. TREAS
Episcopus Tarbiensis et Lourdensis

De divino Officio pauca dicam.

I. Opportunitas accommodandi Officium divinum praesentibus Ecclesiae
adiunctis retinenda est. Sed, meo sensu, necessitas et excellentia orationis no-
mine Ecclesiae aperte, dare et publice a Patribus Conciliaribus pronuncian-
dae sunt.
Rodie enim, in Ecclesia, Officium divinum multum negligitur et non adest
compensatio per orationem privatam: ista etiam multum decrescit.
Huius facti ecce consequentia: multiplicantur sacerdotes tepidi, sacerdo-
tes « activistae » et, proh dolor!, sacerdotes infideles.
II. Nee putandum est quod oratio publica erit melior, ex parte sacerdo-
tum, si brevior fiat. Familiaritas divina quandam diuturnitatem requirit.
Instantissime moneantur omnes sacerdotes Ecclesiae ut prolixius et fer-
ventius orent. Hoc ad triplicem scopum: 1. ut meliori modo laudent Deum,
unum et trinum; 2. ut unusquisque, in vita sua pastorali, sit vere instrumen-
tum coniunctum cum Deo; 3. ut unusquisque fi.delis sit usque ad mortem et
ut Deo intime uniatur, quod pro singulis, est officium minime dubium.
III. Trahentur sacerdotes ad orationem, 1. exemplo Christi Domini;
2. verbis Apostolorum: « Nos veto orationi ac ministerio verbi instantes eri-
mus » (Act. 6, 4 ); 3. exemplo omnium sanctorum pastorum; 4. constanti
Traditione Ecclesiae et doctrina Summorum Pontifi.cum.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 579

81
Exe.Mus P. D. DINUS TOMASSINI
Episcopus Isclanus

Subsignatus proponit ut in schemate constitutionis de S. Liturgia ad cap. IV

(de Officio clivino), in art. 73, post litt. b, addatur «Lex canonica vel Confe-
rentiae episcopales dispensationem pro congrua parte O:fficii statuant in com-
modum sacerdotum qui, die dominica, duas vel tres Missas cum homelia cele-
brant vel peculiares et adprobatas precationes (processiones, horas sanctas etc.
secundum locorum consuetuclines) cum populo sibi commisso sollemniter fa-
ciunt ».
Ratio patet, praesertim relate ad missionaries et ad parochos, qui magnas
vel plures paroecias curant.

82
Exe.Mus P. D. ROBERTUS E. TRACY
Episco pus Rubrubaculensis

Veniam peto, ad aliquid breviter dicendum, relate ad cap. IV: de Officio

di vino.
His in diebus, habetur, inter plurimos nostros sacerdotes, praxis lauda-
bilis frequenter assistendi Missis speciali occasione celebratis, e. g., Missis
nuptiarum, exsequiarum, anniversariorum, etc. Deficiente autem tempore, ad
labores pastorales adaequate persolvendos, hi sacerdotes nunc se sentiunt
constrictos ad Breviarium recitandum, sacro durante, ex quo fit ut fideles, talem
modum agendi ex parte sacerdotum animadvertentes, aliquatenus distrahantur
ab illa plena participatione in Missa ad quam ipsi sacerdotes, saepe praedicando
et docendo, eos inducere optant.
Quapropter peto dispensationem totalem ab obligatione Oflicium cliei re-
dtancli, illis sacerdotibus concedendam, qui talibus Missis specialibus actuose
assistant. Hae clispensatione adepta, ipsi sacerdotes · in actionem liturgicam
plenius participandam libenter et expedite intrarent, et simul fidelibus prae-
beretur exemplum, magis idoneum et eflicax, illius actuosae participationis
in Missa ad quam sacerdotes, tamquam eorum magistri et duces in re liturgica,
eos constanter exhortantur.
580 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

83
Exe.Mus P. D. ALFREDUS VIOLA
Episcopus Saltensis in Uruguay

Expressa delegatione episcopatuum ditionum Chiliensis (de Chile) et Uru-

guariensis (de Uruguay), quoad cap. IV schema tis de sacra Liturgia, nempe de
Officio divino, quaedam exponam.
Studium totius huius capitis nobis suggerit totam hanc rem speciali pe-
ritorum commissioni deferendam esse, aliquibus tantum generalioribus prin-
cipiis ab ipso Oecumenico Concilio stabilitis.
Ratio est quia in hoc capite multa sunt laboriose ac longo tempore deter-
minanda, quae in congregatione generali vix perfici possunt.
Sequentia ergo proponimus:
I. Cap. IV schematis sacrae Liturgiae totum cuidam peritorum commis-
sioni tradatur, ut intra quinquennium Officium divinum funditus recogno-
scatur, saltem pro clero apostolatui operam dante.
II. Periti ad recognitionem designati non solum quae a Patribus hie et
nunc verbo vel scripto suggerantur prae oculis habeant, sed etiam studia quae
facta fuerunt a commissione praeparatoria, in quibus multa procul dubio ipsis
maiorem lucem ad suum munus rite adimplendum invenient; quin hoc ullo
modo significare velit ad primitivum schema ex toto redire.
III. In congregatione generali ergo solummodo perpendantur annotatio-
nes genericae sequentes: ,
1. Clare affirmetur Officium divinum Ecclesiae magni interesse. In mu-
nere enim sacerdotali bene fungendo divinum Officium grave momentum ha-
bet, non tantum pro clero, sed et pro omni populo fideli, immo et pro toto
hominum genere. Sacerdos etenim, vir orationis esse debet, non solum pro
seipso sed et pro ceteris, nam mediator est pro hominibus constitutus in iis
quae sunt ad Deum.
2. lta Officii structura ordinetur ut ipsum non sit aliquid addititium et
quasi mere disciplinare in vita sacerdotum, sed potius aliquid expedite et,
magis re quam lege, ad munus mediatoris et magistri naturaliter aptatum, ita
ut multum conferat ad vitam spiritualem ipsius sacerdotis alendam, et insuper
ad sancti:ficationem quotidiani laboris totius communitatis fidelium.
3. Amplior in divino Officio Sacrarum Scripturarum lectio locum obti-
neat; tamen ad breviorem formam in sua integritate contrahatur. Ad hoc fa-
ciendum adhibeantur, imprimis, ea quae in § 23 cap. I istius schematis enun-
tiantur; insuper in recognitione facienda non attendatur tantum ad quasdam
rationes historicas morose ac mordicus perpensas, sed etiam, immo et potius,
ad hodiernam conditionem et necessitatem cleri ad opus pastorale vocati.
4. Denique, hae practicae determinationes ab ipso Concilio statuantur:
a) Ordinarii dispensationem Officii concedere possint iis sacerdotibus
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 581

qui, in diebus festis, eorumque vesperis, vel multum in opere pastorali adla-
borare debent vel pluries litare.
b) Omnibus monialibus, quae ad divinum OfE.cium tenentur, liceat,
Ordinarii iudicio, lingua vernacula illud recitare.
c) Pere omnes episcopi supralaudati arbitrantur ut si quae sint graves
causae, Ordinarius possit etiam sacerdotibus concedere usum linguae ver-
naculae in divini OfE.cii recitatione.

84
Exe.Mus P. D. HERMANNUS VOLK
Episcopus Moguntinus

Discussione cap. IV schematis de sacra Liturgia iam finita peto, ut hoc

meum votum de Officio divino dirigatur ad commissionem de re liturgica trac-
tantem.
1. De Breviario servando.
a) Necessarium duco, sacerdotes persolvere totum Breviarium Matuti-
num, Laudes, Horas minores, Vesperas et Completorium complectens.
b) Ne mutetur Breviarii forma, qua etiam alternatim et in choro reci-
tari possit.
c) Breviarium in toto suo ambitu obligatorium maneat. Nam pro ipso
sacerdote et ut cultus publicus magni momenti, immo essentialis functio sacer-
dotum est. Id quod Breviarii abbreviatione reduci iniustum esset et efE.ceret,
ut fideles minus parati redderentur orandi extra S. Missam. Ex his et simili-
bus rationibus multi sacerdotes non desiderant, ut abbrevietur Breviarium.
2. De levaminibus in Breviario recitando necessariis.
a) Quam celerrime permittatur, ut Breviarium recitetur in lingua ver-
nacula ab omnibus, quibus hoc utilitati vitae spiritualis est, ad normas art. 24
pag. 16 7, in quo mutetur verbum « proponere » in verbum « determinate »
aut « instituere ».
(I) Inde recitatio Breviarii plerisque reddetur fructuosior, quo fiet, ut
libentius et facilius orent. Breviario in lingua vernacula usitato haud pauci
fortasse redibunt ad recitationem latinam, quae deinde fieret maiore cum
fructu.
(II) Cum textus Breviarii magna ex parte desumuntur ex Sacra Scrip-
tura, Breviarium in lingua vernacula recitatum efE.ciet, ut Sacra Scriptura
etiam fidelibus fiat magis fructuosior. Nam textus Sacrae Scripturae facilius
et magis spontanee praedicationibus inserentur. Qui fructus utilitatem recita-
tionis latinae valde superabit.
(III) Breviarium in lingua vernacula tecitatum simul cum aliis modis
orandi, e. g. rosario, etiam coetui fidelium oranti utilis erit. Nam augetur nu-
merus laicorum, qui Breviarium vel saltem partes eius recitant.
b) Permittatur, ut ipsi recitantes lectiones ex Sacra Scriptura et Patti-
582 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

bus desumptas commutent. Probabile videtur multos ex eis deinde lectures

esse maiores partes Sacrae Scripturae maiorem unitatem sensus complectens
quam in Breviario nunc existente. Sic fiet, ut Breviarium et lectio scripturistica
melius coniungantur.
Ut breviter totum complectar: Desideria valde urgentia implebuntur et
augebitur laetitia, qua sacerdotes recitent divinum Officium, si permittetur,
a) ut Officium divinum recitetur in lingua vernacula, b) ut ipse redtans com-
mutate posset lectiones ex S. Scriptura et Patribus desumptas.

85
Exe.Mus P. D. ANTONIUS GREGORIUS VUCCINO
Archiepiscopus tit. Aprensis

I. De fundamento doctrinali Officii divini.

Videtur quod sicut habet hodie divini Officii ordinatio constituit pondus
et fastidium pro aliquibus cleris non tam propter diuturnitatem suam quam
propter qualitatem quae dispar apparet cum conditionibus hodierni ministerii
(sacerdotalis) cleri nostri qui Officium divinum recitando intendit non solum
munus suum complete sed etiam vitam suam religiosam fovere. Unde, ante
omnia debet sacerdos rectum de qualitate officii conceptum habere.
Nam considerandum est quod divinum Officium pattern essentialem esse
cultus divini. Etenim, « Unus est Deus, unus ·Mediator Dei et hominum,
Christus Iesus » ( 1 Tim. 2, 5). « Habentes ergo Pontificem magnum » (Hehr.
4, 14 ), Iesum Christum, qui, ut scribebat in Encyclica Mediator Dei Pius XII
f. r., « humanam naturam assumens, terrestri huic exilio hymnum illum
invexit, qui in supernis sedibus per omne aevum canitur. Universam ho-
minum communitatem ipsi sibi coagmentat eamdemque in divino hoc con-
cinendo laudis carmine secum consociat ». Unde cultus divinus ab ipso Christo
et in nomine illius rite et debite Deo Patti offertur ab Ecclesia.
Iamvero, cultus divinus amplexatur Sacramenta et Officium divinum quae
Spiritu et verbo Dei efficiuntur. Sed inter sacramenta potiorem locum tenet
sacramentum eucharisticum, quia, ut sacrificium Redemptionis humanae ut
opex et fons divini cultus reputandum est. Unde, e rerum natura, divinum
Officium intimum connexum habet cum sacrificio eucharistico et merito ap-
pellatur « sacrificium laudis », quod in persona Christi et in nomine Ecclesiae
offertur.
Divinum igitur Officium explendo, sacerdos in nomine Christi et Ecclesiae
agit et orat, publicoque fungitur officio. Unde Officium divinum non est con-
siderandum ut actus individualis, sed magis socialis, ecclesialis et quodam-
modo oecumenicus. Sequitur quod sub aliquo aspectu, quadruplex finis sacri-
ficii eucharistici convenit etiam sacrificio laudis, quatenus Ecclesia consociatur
Christo qui suo officio sacerdotali fungitur sive in Missae sacrificio sive in sacri-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAP. IV DE LITURGIA 583

ficio laudis. Propterea, si haec principia generalia recte applicantur in sacra

Liturgia, tune evidens apparebit intimus connexus inter sacrificium euchari-
sticum et sacrificium laudis, ita ut sacrificium laudis efficiatur vera praeparatio
ad sacrificium eucharisticum simulque eius emanatio.
II. Et iam ad praxim. Agitur de n. 68 ad 71.
Principium recognitionis divini Officii: ita ordinandum est ut evidens
appareat eius cum sacrificio Missae connexio. Et hoc sequenti modo:
a) Hora matutina, recitantur Laudes cum psalmis in quibus adora-
tio et laus divina ab Ecclesia exprimatur.
b) Hora meridiana, in qua tres psalmi recitantur cum propria ora-
tione, in quibus gratiarum actio ab Ecclesia exprimatur.
c) Hora postmeridiana, in qua recitantur psalmi tres sensu impetra-
torio, quibus adiungentur lectiones e Sacra Scriptura et ex Patribus assumptae
accommodatae ad memoriam revocandam virtutum vitae christianae et sacer-
dotalis. Adiungitur lectio hagiographica et concluditur cum oratione diei.
d) Hora serotina, in qua recitantur primum Vesperae ad confitendam
fidem Ecclesiae ad divinam Providentiam, deinde Completorium cum duobus
psalmis paenitentialibus post examen conscientiae et confessionem, quibus
adiunguntur oratio et marialis supplicatio.

86
Exe.Mus P. D. IGNATIUS ZIADE
Archie.piscopus Berytensis Maronitarum

Ad art. 73. Circa OfE.cium divinum plene assentimus illis quae proposuit
em.mus card. Leger, quad sciL retineantur pro clericis saecularibus Laudes
et Vesperae, quibus accedunt lectiones Scripturae Sacrae et Patrum.
Circa has autem lectiones licet quaedam addere pro tota Ecclesia:
Sacerdos, diversis operibus ministerii et saeculi iam occupatus et ad pen-
sum sat extensum Officii divini obligatus, inclinatur ad hoc pensum persol-
vendum, cum aliqua celeritate, immo, post aliquod tempus, maxima cum cele-
ritate. Repetitio autem celerrima eorumdem textuu~, lingua non connaturali,
reddit attentionem difE.ciliorem et ducit paulatim ad formalismum. Formali-
smus autem fugat pietatem.
Ad hoc malum sanandum, duo ergo praecavenda sunt: celeritas et forma-
lismus. Praecavetur celeritas si obligatio fertur non in extensionem materiae
legendae, sed in spatium temporis occupandi. Si enim obligatio fertur in spa-
tium occupandum, iam non adest propensio ad explendam maiorem quantita-
tem materiae in minore quantitate momentorum, sed e contra, loco propen-
sionis ad celeritatem, advenit attentio ad id quad legitur: quae attentio
est via ad vitam et remedium ad malum.
Praecavetur etiam formalismus excludendo repetitionem. Repetitio autem
584 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

excluditur, si facultas conceditur legendi textus, quos ipse lector eligit in

quodam Elencho, ad hoc confecto, Scripturarum et Patrum. Textus qui eligun-
tur, eliguntur enim sive desiderio amplioris instructionis, sive ex desiderio ali-
cuius delectationis animae. Amplior autem instructio adiuvat ad magisterium,
et delectatio animae ad pietatem, quae benefida non sunt despidenda. Et sic
liberantur sacerdotes a malo ad sanitatem.
Ergo summa propositionis ad hoc reducitur:
1. Retineantur ex Officio divino horae principales, ex cura :fidelitatis
ad Ecclesiae traditionem;
2. Imponuntur variae lectiones, eligendae in elencho ab Ordinario loci
statuto, ab ipso sacerdote, per spatium temporis determinatum, ad formali-
smum et celeritatem praecavendam.
CONGREGATIO GENERALIS XVII
12 novembris 1962
 CONGREGATIO GENERALIS XVII
12 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius generalis Concilii:

Hodiernae congregationi generali praeest em.mus ac rev.mus Domi-
nus card. Antonius Caggiano, arch. Bonaerensis.
Audiant omnes ! Prouti nuntiatum est, Sanctissimus Dominus digna-
tus est statuere ut sessiones primae seriei finem habeant die 8 proximi
decembris, in festo Immaculatae Conceptionis Beatae Mariae Virginis,
sollemni sacro cui ipse Summus Pontifex praeerit. Sequenti die, idest
9 decembris, habebitur sollemnis canonizatio.
Idem Sanctissimus Dominus dignatus est statuere ut sessiones iterum
incipiant dominica IV post Pascha, nempe die 12 mensis maii anni pro-
ximi, et finem habeant in festo Sanctorum Petri et Pauli, quae est sab-
bato. Tempore quod intercedit inter primam seriem et secundam seriem
sessionum operam navabunt commissiones conciliates.
Circa capita V, VI, VII et VIII eorumque articulos, loqui petierunt:
em.mi cardd.: Iacobus de Barros Camara, arch. S. Sebastiani Fluminis
Ianuarii; Mauritius Feltin, arch. Parisiensis in Gallia; Laureanus Ru-
gambwa, ep. Bukobaensis in Tanganyika; Conradus Bafile, arch. tit. An-
tiochenus in Pisidia; Fridericus Melendro, arch. Nganchimensis in Si-
nis; Ioseph Marling, ep. Civitatis Jeffersoniensis in Statibus Foederatis
Americae Septemtrionalis; Antonius Baraniak, arch. Posnaniensis in
Polonia; Sebastianus Soares de Resende, ep. Beirensis in Mozambico;
Ioseph Khoury, arch. Tyrensis Maronitarum; Iacobus Nuer, ep. Phata-
nensis in Aegypto; Victor Reed, ep. Oklahomitanus in Stat. Foed. Ame-
ricae Sept.; Cyrillus Zohrabian, ep. tit. Acilisenus in Armenia; Antonius
Jannucci, ep. Pinnensis in Italia; Russell Ioseph McVinney, ep. Provi-
dentiensis in Statibus Foederatis Americae Septemtrionalis; Laurentius
Bereciartua, ep. Seguntinus in Hispania; Simon Hoa Hien, ep. Dalaten-
sis in Vietnam; Leonardus Raymond, ep. Allahabadensis in India; Iaco-
bus Flores, ep. Barbastrensis in Hispania; Marius Castellano, arch. Se-
nensis in Italia; Petrus Ngo-dinh-Thuc, arch. Hueensis in Vietnam;
Emmanuel Larrafn, ep. Talcensis in Chile; Primus Gasbarri, ep. aux.
Veliternus in Italia; Paulus Gouyon, ep. Baionensis in Gallia; Ioseph
588 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Urtasun, arch. Avenionensis in Gallia; Aloisius Alonso, arch. tit. Sionen-

sis, vicarius castrensis in Hispania; Antonius Fustella, ep. Tudertinus in
Italia; Caesarius D'Amato, ep. tit. Sebastenus; Aloisius Almarcha, ep.
Legionensis in Hispania; Petrus Zilianti, abbas nullius Montis Oliveti
Maioris; Ioseph Soetemans, abbas generalis Canonicorum Regularium
Lateranensium; Henricus Golland Trindade, arch. Botucatuensis in Bra-
silia; Casimirus Kowalski, ep. Culmensis in Polonia; Paulus Taguchi, ep.
Osakensis in Iaponia; Franciscus Jop, ep. tit. Dauliensis in Polonia.

1
EM.MUS P. D. IACOBUS CARD. DE BARROS CAMARA
Archiepiscopus S. Sebastiani Fluminis Ianuarii

Venerabiles Patres,
Circa musicam sacram eiusque naturam 1 liceat mihi aliquid dicere.
Sed non omnia legam quae hie scripta sunt,2 brevitatis amore.
Musica sacra est illa quae ex sua natura composita et inventa fuit
ad Liturgiae inserviendum. Ex sua natura manifeste apparet quod finis
primarius cantus et musicae sacrae est, et esse debet, Dei gloria et laus.
Deducitur ergo quad musica, ut ars sacra, debet semper tendere ad
cultum divinum ampliandum et promovendum. Liquido patet quad in
isto sensu musica sacra quandoque ipsa Liturgia did potest.
Hucusque assertum a multis fuit quad musica sacra solummodo «an-
cilla est liturgiae », sicut in schemate n. 90 legitur. Su:fficit autem dicta
S. Pii X prae oculis habere quando, de musica sacra loquendo, non dicit
simpliciter « humilis ancilla », vero autem « pars integrans liturgiae ».
Musica sacra revera est ancilla Liturgiae quoad actionem, attamen
quoad suam naturam est « pars necessaria vel integrans ipsius Litur-
giae » ... 3 Musica in ecclesia movet affectus, animum mulcet, mentem ad
Deum elevat.
Sacer cantus semper fuit in ecclesia adhibitus « ad gloriam Dei atque
salutem animarum ». Proinde « Sancti Patres nostri antiqui docuerunt
et instituerunt subditos suos ... formam cantandi sive psallendi in choris
4
suis esse et placuere sacrifi.cium laudis nostrae ... ».
Si naturam musicae sacrae attente consideremus, aperte videtur
quod Deus canticis hominum proprie numquam indiget, quatenus, sicut
Ecclesia canit: « Pleni sunt caeli et terra gloria tua ». Sicque recte dicit
Hieronymus: « ... non quod Deus laude alicuius indigeat, sed quod laus
Dei laudatoribus prosit et dum per singula opera maiestatem ipsius ma-
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 589

gnitudinemque cognoscunt, ad laudandum cum miraculo stuporis erum-

pant» ... s
Iuxta mentem Ecclesiae et Sanctorum Patrum « vera » musica sola
illa est, quae ecclesiastica et sacra, quatenus mediante ista compunctio
cordis in cultu liturgico obtineri potest.
Ex hucusque dictis et ex ipsa natura cultus divini liquido patet, quod
in cultu catholico ars musicae, ex sua natura, non semper constituit
actum liturgicum, utique autem « in ipsis caerimoniis sacris et ritibus
exsolvendis praecipuum obtinet locum » (Musicae sacrae disciplina).
Liquido patet quod non erit possibile spiritum liturgicum inter fide-
les creare sine cantu sacro adaequato. Plenitudo et perfectio Liturgiae
exigit participationem fidelium in cantu sacro, quia in cultu christiano,
utpote cultus eminenter eucharisticus, omnimode necessarius est can-
tus sacer, sicuti vox fidelium et communitatis.
Unde manifeste apparet quod sacerdotes et clerici, necnon fideles
omnes, studiose divinas laudes concinere atque audire debent. Unde
realis instauratio liturgica haberi nequit quousque sacerdotes et religiosi
non efformentur in musica sacra a magistris in hac arte bene peritis, in-
deque a pristinis annis educationis in seminariis et in scholasticatibus
6
religiosis ...
Nunc practice propono:
1. In seminariis, praeter alumnos selectos pro schola cantorum, om-
nes alii bene instructi sint in cantu gregoriano, saltem ad bene canendas
partes quae in Missa solemni a celebrante vel ministris canendae sunt.
2. Ad hoc obtinendum, directores nihil omittant ut alumni, etiam
non cantores, revera addiscant necessaria pro functionibus sacris. Nam,
sicut illi, qui in schola cantant, bene apti esse debent ut functiones ad
altare rite peragant (quod multoties non accidit ), etiam, ex altera parte,
et iisdem rationibus, illi qui ad altare aliquo munere funguntur in quo
cantare debent, reapse illud bene adimpleant, rite canendo. In sacris func-
tionibus, caeremoniae et cantus ita intime connectuntur ut separari non
possint. Ideo omnes clerici et cantare et bene s~ gerere ad altare rite
addiscant, propter rationes tum liturgicas tum pastorales.
3. Ultima propositio mea: saltem cantus religiosos populares, neces-
sarios pro catechesi, missionibus et similibus, nullus sit sacerdos qui eos
canere nequeat. Experientia personali, per tot annos in directione semi-
nariorum, unum tantum alumnum inveni cui impossibile fuit cantica,
nee faciliora quidem, addiscere. Sed unu,m tantum; alii, etiamsi diffi-
culter, didicerunt. Media impendamus, et effectus petcipiemus.
Ne remaneant ergo tantum in scriptis omnia ea quae in schemate
statuuntur, praesertim sub n. 9 3. Dixi.
590 AC.TA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In textu scripto tradito: 1 naturam musicae sacrae. 2

hie scripta legam.
3
Quod Isidorus de musica sacra loquendo affirmavit, quod « sine musica nulla
disciplina potest esse perfecta, nihil enim est sine illa ... », possumus etiam de cultu
publico dicere: Liturgia nunquam solemnis esse potest sine cantu, sine musica.
4
angelis vero acceptabile et iucundum; omnibus hominibus intuentibus et audien-
tibus delectabile et aedificatorium; generans devotionem et compunctionem et
suscitans animum ad indagandum Scripturarum intellectum et erigens mentem ad
contemplandum ea quae super se sunt, caelestia et divina » (Instituta Patrum, in
5
Gerbertus, Scriptores, I, 5). (Comm. ad Eph., PL 26, 451). Mens divi Tho-
mae idipsum brevius exprimit: « necessaria laus oris non quidem propter Deum,
sed propter ipsum laudantem, cuius affectus excitatur in Deum et ex laude ipsius »
(Summa Th. 2-2, q. 10). Natura cantus sacri expostulat quod in ecclesia homines
corde melius quam ore canant, iuxta illud Augustini: « Laudamus ergo Dominum
Deum nostrum, non tantum voce, sed etiam corde. Quoniam qui corde laudat,
interioris hominis voce laudat. Vox ad homines sonus est, vox ad Deum affectus
est» (Sermo 267, PL 38, 1193). In antiquis temporibus rector artis musicae, qua-
tenus ista pro bono societatis inserviebat, Status semper fuit; cum adventu autem
liturgiae christianae, Ecclesia sicuti rector artis sacrae se erigit, atque moralitatem
artis musicae proclamat. Consequenter sancti Patres causam musicae sicuti pro-
6
prium negotium et sicuti quaestionem primi ordinis suscipiunt. (cf. Instruc-
tio S. Congr. de Seminariis diei 15 aug. 1949; Litt. Enc. Musicae Sacrae Disci-
plinae, 25 dee. 1955; Instr. de Musica sacra et sacra Liturgia diei 13 sept. 1958).

2
EM.MUS P. D. MAURITIUS CARD. FELTIN
Archiepiscopus Parisiensis

Venerabiles Fratres,
Cap. V, n. 85, pag. 192, agitur de festo paschali.
Quin ad diuturnas controversias revertar, quae primis Ecclesiae
saeculis intervenerunt, et salvo ecclesiarum orientalium calendario, vo-
tum exprimere velim:
Ut in calendario nostro latino festum Paschae celebretur die fixa,
verbi gratia, dominica prima mensis aprilis.
Hoc votum revera antiquissimae traditioni opponitur. Sed nonne
hie ipse sit finis Concilii Vaticani II: recognoscere institutiones nostras,
et eas modificare, si id, ob aetatis hodiernae exigentias, necesse sit?
Atqui hodie fideles, in nostris regionibus, non intelligunt cur anni-
versaria commemoratio huius historici eventus, mortis et resurrectionis
Salvatoris nostri, singulis annis diversis diebus celebretur.
Quod si ipsis datur explicatio historica, obstupescunt quod ordo lu-
naris pro hoc tantum servetur, cum !i>olaris ordo nostris temporibus
omnia regat.
 CONGREGATIO GENERALI S XVII 591

Si vero solemnitas Paschae statueretur prima dominica mensis apri-

lis, id est semper intra primum et septimum diem huius mensis, hoc
non longe abesset a traditione venerabili, circa diem quartum decimum
« Nizan » vertente.
Et hoc aliunde plures convenientias praeberet:
1. Multum adiuvaret pastores; sineret enim apostolicas act1v1tates
diversarum associationum melius ordinari, necnon vitam paroeciarum et
dioeceseos.
2. Hoc maius momentum daret festivitati Paschali in vitam civilem.
Etenim usque nunc festa religiosa aliquod momentum habent in vitam
civilem, sed, societate in materialismum vertente, haec efE.cientia paula-
tim minuitur.
lam nostis in quantis casibus, nomine oeconomicarum necessitatum,
ordo laboris operariorum sine consideratione diei dominicae celebrandae
instituitur.
Ipsa festivitas Paschae, adhuc generaliter observata, periculum in-
currit suum momentum perdendi, nisi certa die instituatur. lam in ali-
quot regionibus vacationes scolares verni temporis, magistrorum et alum-
norum commodo statuuntur, absque respectu ad solemnia Paschalia.
3. Haec decisio multum praestaret commodum et satisfactioni esset:
tum magistris operum et operariis, quia eos adiuvaret in labore et vaca-
tionibus ordinandis; tum auctoritatibus civilibus, quibus, in nostris sal-
tem regionibus, valde interest festum diem Paschae pro semper statui;
tum familiis, christianis quidem sed et non-christianis, quibus festum
Paschae fixum, sicut et Nativitatis Domini, facilius congregandi locum
daret.
Scio fratres nostros orientales de hac re habere rationes a nostris
diversas, et libenter subscribo propositioni ab exc.mo secretario Nabaa,
recenter factae, hanc quaestionem deferre ad commissionem mixtam, cui
annumerarentur delegati ecclesiarum orthodoxarum ritus byzantini, atque
aliarum orientis orthodoxarum ecclesiarum.
Attamen, ut in nostris regionibus f es ta christiana serventur, et ut
respondeatur aliquibus nostri temporis exigentiis, quaero ut dies solem-
nis Paschae, in ecclesia latina, pro semper statuatur dominica prima men-
sis aprilis. Dixi.
592 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3
EM.MUS P. D. LAUREANUS CARD. RUGAMBWA
Episco pus Bukobaensis

Em.mi, exc.mz et rev.mi Patres,

Loqui velim de quibusdam viis quibus in Africa optime promoveatur
musica sacra, de qua in n. 97 cap. 7 agitur.
Muska in Afrorum vita magnam partem habet atque eorum cultui
religioso plurima confert elementa. Quaeritur nunc quomodo traditione
musicali africana uti poterimus ut cultus christianus indoli nostrae ap-
tetur.
Multa quidem tentamina, plus minusve felicia, aliquando simplici
occasione vel casu exorta, saepe temere excogitata, aliquoties tamen cum
quadam vera peritia exarata, ab iis qui putabant se artem authentice
africanam cognoscere. Plures studium artis nostrae impenso conatu fo-
vebant, sed «non secundum scientiam » (cf. Rom. 10, 2), cum nimis
generatim de universa indole africana loquerentur et melodias locales
concentumque instrumentorum qui alicubi Afris placet, ac si cunctis
Afris placerent eodem gradu ac modo, pro scientia experimentata te-
nerent.
In cap. I (n. 34-36) iam actum est de commissionibus liturgicis atque
de commissionibus de musica sacra et de arte sacra. Commissionis de
musica sacra est, tentamina prudenter et caute dirigere, necnon quae-
nam melodiae moribus ac pietati christianae repugnant, iudicare. Sed
quomodo sine peritis tales commissiones constituemus? In peritis sta-
bit et valor obiectivus et progressus utilis musicae africanae.
Obsecro ergo peritos, ut nos adiuvent in instituendis scholis ad in-
vestigandam veram naturam musicae africanae in quibusdam institutis
de musica sacra vel etiam profana. Futuri periti sic efformati, sive clerici
sive laid, sive Afri sive alii quibus studium musicae africanae cordi est,
illuc confluent ut, auxilio principiorum generalium musicae, modos
africanos componere addiscant et de novis melodiis sapienter iudicare
conentur. Pontificio Institute Romano de musica sacra (P.za S. Agostino,
Roma) iam adiuncta est schola de musica in missionibus. Sed quid hoc
ad ea tanta quae necessitas flagitat? Eiusmodi incepta pro viribus ab
omnibus provehenda sunt ut musicae sacrae africanae fundamenta so-
lida iaciantur. Periti qui in re musicali generali et insuper in notione
obiectiva indolis africanae funditus perceptae et varietatum musicalium
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 593

iuxta diversas partes Africae callebunt, liturgiam nostram adaptare feli-

citer sensui religioso novo satagent. Dixi.

Animadversiones additae:
Problema forsitan magis arduum oritur de Arte sacra africana. Quidam arti-
fices instituta expellere nituntur quae a primis christifidelibus Africae usque ad nos
tradita sunt, et quae summa veneratione prosequimur. « Recedant vetera, nova
sint omnia », aiunt, artem abstractam introducentes, quae indoli nostrae nequa-
quam accommodatur. Rune novum modum Africanum appellant; figuras Christi
et Mariae ita exprimunt ut fideles offendantur.
De indole futura Afrorum praeiudicare nolo, sed puto nos prudenter proce-
dere debere, ne, sicut parvuli fluctuantes, omni vento novitatum circumferamur
(cf. Eph., 4, 14).
Quo principio fundamentali fulti, distinguendum est. Architectura in magna
parte Africae typis simplicibus reducitur: tuguria, rarissima aedificia vix maiora;
nisi in Africa septemtrionali, ubi Semitae et Chamitae aedificia maiora constru-
xerunt. Ceteri Africani paucissimos habuerunt cum ipsis contactus, nee quidquam
de arte illa ab iis imparaverunt.
Missionarii aedificia sacra modo europaeo constituerunt. Sub influxu pro-
gressuum in scientia. missionologica ab initio saeculi nostri, plures proposita exco-
gitarunt, sicut, verbi gratia, ecclesia vel templa nostra in modum tugurii amplifi-
cati ad mensuram numeri christifidelium, id quod problemata insolubilia de soli-
ditate atque de pretio constructionis incredibili evocabat. Insuper, in omnibus
regionibus mundi, sensus populi semper poposcit ut domus Dei a domibus privatis
differat.
Ergo, in pluribus quaestionibus, in architectura absolute, in ceteris relative,
novitas imponitur et quidem, ita ut labor noster et conatus opera exstruant quae
per annos et annos permaneant ac pietatem populorum nostrorum foveant.
Summopere ergo desiderantur periti artis sacrae Africanae, qui veri nominis
progressui et accommodationi studentes cum episcopis invigilent ne confusio ex-
trema stabiliatur.

4
Exe.Mus P. D. CONRADUS BAFILE
Archiepiscopus tit. Antiochenus in Pisidia

Venerabiles Patres,
In pag. 192 huius cap. V, in art. 86, quaestio est de calendario fixo
seu perpetuo inducendo.
Proposita reformatio tenderet ad hoc: ad e:fficiendum scl. ut omnes
anni semper per eandem hebdomadae diem" initium habeant, ita ut v. g.
dies prima ianuarii semper die Dominica cadat, dies secunda ianuarii
semper feria secunda, et ita porro.
Cum annus civilis constet ex 365 diebus, i. e. ex 52 hebdomadis
38 (II)
594 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

plus 1 die, praecise haec ultima dies est causa instabilitatis calendarii.
Quae dies cum supprimi non possit, varia excogitata sunt systemata ad
obtinendam stabilitatem seu perpetuitatem calendarii, quae systemata 1
ad 2 principaliora reducuntur (loquor de systematibus tantum, quae
hebdomadam retinent).
Primum systema consistit in hoc quod 365ma dies cuiusque anni, ulti-
ma dies anni scilicet,2 non amplius computatur in serie hebdomadarum,
i. e. tamquam dies extra hebdomadam habetur, ita ut neque uti domi-
nica, neque uti feria 2 neque uti alia hebdomadae dies consideretur.
Vocatur dies alba seu nulla. Idem dicendum de die 29 februarii anni
bissextilis.
Diebus 365ma cuiusque anni et 29ma februarii annorum bissextilium
sic eliminatis ad hebdomadarum serie, novus annus semper incipiet
eadem die. Inter varias formas reformationis calendarii, quae ad hoc
systema reducuntur, illa maxime nota est, quae venit sub nomine « Ca-
lendarii Orbis seu Universalis » (vulgo «World Calendar » ), de quo in
nota 5 in pag. 192.
Alterum systema consistit in eo quod, ad eundem finem obtinendum,
reducitur ipsa duratio anni civilis ad 364 dies ita ut, transacta die 364,
statim incipiat novus annus. Ad compensandam autem amissionem illius
diei, quae supererat in unoquoque anno, et diei 29 februarii in annis bis-
sextilibus, inseritur integra hebdomada in fine cuiusque quinti vel sexti
anni, prout casus feret. Tali modo, duratio normalis anni civilis erit
364 dierum; post vero 5 vel 6 annos habebitur - instar anni bissexti-
lis - annus 371 dierum. Et sic, post hanc hebdomadam intercalarem,
initium novi anni iterum cum initio anni secundum calendarium grego-
rianum, nunc vigens, coincideret.
Adoptioni alicuius calendarii huius ultimi systematis non videntur
obstare peculiares difE.cultates sub aspectu religioso, quia hebdomada in-
tacta maneret cum in sua constitutione tum in suo rhythmo seu in suc-
cessione hebdomadarum.
Hoc systema tamen parum considerari visum est apud Organisatio-
nes Internationales, quae de calendario reformando praeteritis annis
egerunt.
Non semel e contra de primo, supra numerato, systemate calendarii
perpetui disputatum est, et quidem anno 1937 apud Societatem Natio-
num et anno 19 5 6 apud Consilium Oeconomicum et Sociale Organisa-
tionis Nationum Unitarum, quin tamen ad practicam conclusionem per-
veniretur.
Utilitates, quae ex adoptione huiusmodi calendarii profluerent, es-
sent non parvi momenti, etenim:
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 595

a) Calendarium fieret vere stabile, cum profectu societatis c1v1-

lis, praesertim apud quosdam populos, apud quos plura differentia ca-
lendaria simul vigent.
b) Huiusmodi calendarium ex una parte, hebdomadam, etsi non
prorsus intactam, tamen servaret, et ex altera parte, exigentiis vitae
civilis optime responderet. Quare, si aliquando contingeret ut idem ca-
lendarium ope Organisationum Internationalium introduceretur in uni-
verso orbe, in tuto aliquomodo poneretur ipsa hebdomada a conamini-
bus eorum qui futuro tempore, materialismo grassante, novum calen-
darium propugnare possent, quod ab hebdomada prorsus praescinderet
(sicut tentatum est tempore Revolutionis Gallicae et iterum tempore
Revolutionis Russicae).
Sed introductioni calendarii huius generis, i. e. primi systematis,
i. e. systematis quae ultimam diem anni extra seriem hebdomadarum
ponit, 3 non leves obstarent difE.cultates:
a) sicut dictum est, rhythmus hebdomadae frangeretur, i. e. suc-
cessio hebdomadarum interrumperetur, et quidem denuo unoquoque
anno. Nemo est, qui non videat quam grave sit rem sanctam, quae est
hebdomada, tangere seu laedere, quae ipsi divinae revelationi inni-
titur;
b) in periculum incurreretur novas divisiones inter Christianos
inducendi. Scio non deesse, qui sperent introductionem calendarii per-
petui etiam causae unionis Christianorum profuturam esse. Sed hoc valde
dubium videtur. Ad rem meminisse sufE.ciat adhuc hodie, post 4 fere
saecula a gregoriana reformatione calendarii, nondum omnes Christia-
nos calendarium gregorianum acceptavisse, siquidem maiores commu-
nitates Christianae orientales separatae adhuc haerent calendario iu-
liano.
Quid eveniet nunc, si tam profunda innovatio actuetur, quae heb-
domadarum successionem interrumpat, praesertim cum hodie, praeter
Ecclesias separatas Orientis, tam multae exsistant confessiones acatho-
licae?
c) Hebdomada, uti compertum est, in vigore est non tantum apud
Christianos, sed etiam apud Hebraeos et Mahomedanos; utrique - He-
braei praesertim - ei totis viribus haerent et cuivis interruptioni in
successione hebdomadarum se opponunt. Hebraica sodalitia et nonnulla
Mohamedanica Gubernia per suam firmam actionem effecerunt, ut quae-
stio de sic dicto « Calendario Universali o» introducendo, quae, uti di-
ximus, anno 1956 apud organos Nationum Unitarum in discussione erat,
amplius ne agitaretur pro illa vice et sine die differretur. lam vero, in
praesenti situatione, Christiani naturales, ut ita dicam, cooperatores in
596 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

defendenda hebdomada apud organisationes internationales habent po-

pulum Hebraicum et nationes Mohamedanicas. Sed defensio hebdoma-
dae debilior evadet, si haec spontanea et naturalis concomitantia de-
ficiet.
Meminisse ceterum iuvabit - solummodo per transennam - quod
introductio huiusmodi calendarii perpetui, quod rhythmum hebdomadae
frangeret, secumferret etiam necessitatem fixationis diei Paschatis, de
qua in art. 85 (eadem pag. 192), quia computatio diei Paschatis secun-
dum regulam Nicaenam, interrupta serie hebdomadarum, impossibilis
evaderet.
Conclusio:
1. Cautissime in hac materia procedendum videtur.
2. Cum autem art. 86 schematis non distinguere videatur inter
systemata calendarii perpetui, quae hebdomadam et eius rhythmum ser-
vant, et systemata, quae hebdomadam quidem servant, sed eius rhythmum
frangunt, proponere audeo humillime ut secundae paragrapho art. 86
sequentia adiciantur verba: « itemque hebdomadarum successionem in-
tactam (i. e. sine ulla interruptione) relinquunt ». Proinde integer textus
articuli erit: « Sacrosanctum Concilium declarat se non obstare mediis
et inceptis quibus tenditur ad calendarium perpetuum in societatem ci-
vilem inducendum. Variorum autem systematum, quae ad calendarium
perpetuum stabiliendum excogitata sunt, illis tantum non obstat, quae
hebdomadam septem dierum servant et tutantur, itemque hebdomada-
rum successionem intactam (i. e. sine ulla interruptione) relinquunt ».
3 et ultimum. Quia vero in futuro novae circumstantiae, eaeque gra-
ves, Ecclesiae suadere possent, ut alicui calendario perpetuo adhaereat,
quod hebdomadam quidem servet at non hebdomadarum ininterruptam
successionem, opportunum videtur huiusmodi decisioni ostium non clau-
dere.
Velint proinde venerabiles Patres Conciliares non parvi momenti
quaestionem examini subiicere, utrum expediat eidem art. 86 adhuc
aliquid ad hunc finem addere, v. g. verba sequentia: « Systemati vero
quod hebdomadarum successionem interrumpat non est accedendum
nisi aderunt causae adaequate graves, de quibus Apostolica Sedes iudi-
cium feret et adhibitis cautelis ne adoptio huiusmodi calendarii causa
profundioris divisionis evadat inter Catholicam Ecclesiam et communi-
tates Christianas ab Apostolica Sede separatas ». Dixi.

1 2 3
In textu scripto tradito: deest. deest. deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 597

5
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS MELENDRO
Archiepiscopus N ganchimensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres et Fratres omnes carissimi,

De cultu sacrarum imaginum optima iam sunt dicta in hac aula die
sabbati. Nunc breviter et cum humilitate propono rem concretam. 1
Addendum ad cap. VIII schematis de Liturgia vel ubi aptius sit:
De veneratione sacrarum imaginum in ecclesiis, doctrina Ecclesiae
patet ex definitionibus Conciliorum Nicaeni If et Tridentini (D. 302-304,
986-988), necnon ex damnatione errorum Synodi Pistoriensis de hac re,
in Constitutione Pii VI Auctorem fidei (D. 1569-1572). Pius autem XII,
fel. rec., in Litteris Encyclicis Mediator Dei lamentatur aliquorum nostri
temporis « cogitandi agendique rationem ... multiplices illos restituere
eniti errores (Pistoriensium) quos Ecclesia iure meritoque reprobavit »,
atque edicit: « is ex recto aberrat itinere, qui sacras imagines ac statuas
e templis prohibeat »; et tandem cultum Sanctorum data opera in eadem
Encyclica inculcans, idem Pius XII asserit: « Ut autem nostri quoque
sensus salubriter excitentur, vult Ecclesia nostris in templis Sanctorum
caelitum imagines proponantur, semper tamen eadem ratione permota,
ut nempe quorum colimus imagines virtutes imitemur » (A.A.S., 39
[1947], 546, 581-583, 590-591).
Quae cum ita sint, vere dolendum est id quod videmus fieri his
postremis annis. Etenim in non paucis ecclesiis et oratoriis, quae ex-
struuntur in usum sive omnium fidelium, sive catholicorum alumnorum
alumnarumve, sive ipsorum religiosorum et religiosarum, nulla prorsus
venerationi proponitur imago Christi Domini eiusque Sanctissimi Cor-
dis, nee Beadssimae Virginis Mariae, neque alicuius Sancti.
Abstineo a disserendo de origine huius falsae doctrinae et praxis, de
eius pessimis effectibus, de inanitate rationum quibus inniti conatur, de
magna utilitate et genuinae pietatis fructibus, quos e Sacrarum imaginum
cultu fideles obtinent.
Solummodo nunc humiliter exopto, ad tantum malum praecaven-
dum, ut, in loco qui competenti commissioni magis aptus videatur, se-
quentia vel similia addantur verba: « Haec Sancta Synodus iterum per-
niciosam doctrinam damnat quae docet, non oportere venerationi fide-
lium proponere imagines Domini Nastri Iesu Christi, Beatissimae sem-
per Virginis Mariae et Sanctorum in sacris aedibus quibus Sanctissimum
Eucharistiae Sacramentum asservatur. Contra vero, Sacrosanctum hoc
598 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Concilium optat et commendat ut in cathedralibus, paroecialibus aliisque

ecclesiis, necnon in oratoriis sive publicis sive privatis, et quantum fieri
possit in ipso maiore altari vel iuxta illud, meliore quo videatur modo,
imagines ostendantur nobiles Domini Nastri Iesu Christi eiusve Sacra-
tissimi Cordis, Beatissimae Virginis Mariae et aliorum Sanctorum, eo-
rum saltem qui singularum ecclesiarum titulares vel Patroni habeantur ».
Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.

6
Exe.Mus P. D. IOSEPH MARLING
Episcopus Civitatis Jeffersoniensis

Venerabiles Fratres,
Me excusate, quod rem attingam iam disceptatam, sed duo tantum
momenta requirunt verb a mea. N ihil mirum quod quisque suum pro-
prium Sanctum provectum esse vult. Quapropter, meo iudicio, firmanda
est in n. 84 regula ad seligendos Sanctos, quorum festum in universa
Ecclesia celebrandum sit.
Hane ut unam normam propono: 1 « In calendario Ecclesiae univer-
salis locum habeant fest a 2 eorum Sanctorum qui o:fficiali auctoritate
agniti sunt ut apostoli, seu principales promotores maiorum et univer-
salium devotionum, quae momentum habent in Ecclesia ». Ita assigna-
retur festum universale illustrissimo fautori 3 devotionis erga Sanctissi-
mum Sacramentum, Petro Eymard, quando in catalogo Sanctorum ad-
4
scriptus erit. Exemplum mihi fas sit adducere etiam S. Gasparis.
Summus Pontifex Ioannes XXIII in epistola apostolica I nde a primis
dicit devotionem erga Pretiosissimum Sanguinem, una cum cultibus erga
Ss. Nomen et Ss. Cor Iesu pertinere ad illas pietatis formas quae in
universa Ecclesia « omnino praecipue aestimantur et ad sanctimoniam
assequendam aptiores ». In eodem loco declarat S. Gasparem, e clero
Romano sacerdotem, cultus Pretiosissimi Sanguinis fautorem extitisse
admirabilem (A.A.S., 52, p. 545).
S. Gaspar novem ante annos 5 inter Sanctos relatus est, sed eius fe-
stum nondum ad universam Ecclesiam pertinet; quod me impellit ut ad-
ditionem supra dictam in n. 84 enixe commendem. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 In n. 84 norma proponitur ad seligendos Sanctos

quorum festivitas in universa Ecclesia celebranda sit. Mihi persuasum est earn
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 599

:firmandam esse quibusdam exemplis et declarationibus; inter quae proponere

2 3
intendo: festivitates. Huius causae exemplum mihi fas sit adducere
4
clarissimi promotoris. Nominatione dignus est etiam S. Gaspar del Buffalo.
5
anno 1954.

7
Exe.Mus P. D. ANTONIUS BARANIAK
Archiepiscopus Posnaniensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres Conciliares,

Loquar de calendario recognoscendo et de die certa diei dominicae
Paschatis assignanda. Cum tamen iam plura hodie de hac re optime dicta
sint, praesertim ab em.mo card. Feltin, sermo meus abbreviabitur.
Unus ex Patribus formulam exposuit; breviter aliam solutionem pro-
ponam quoad calendarium. Quae magis placuerit et plura vota favorabi-
lia retulerit, illa, ut speramus, Organisationi Nationum Unitarum pro-
ponetur.
Praetermissa igitur introductione, ad propositionem meam simpli-
citer deveniam. 1
Nostris ... 2 temporibus praesertim, homines ordinem stabilem expe-
tunt, quam ob rem- inter tentamina plurimorum - conatus sum etiam
calendarium perpetuum con£cere quo huiusmodi ordo statueretur, adim-
pletio o:ffi.ciorum religionis facilior redderetur atque festa ita dispone-
rentur, ut vita humana cum cursu naturae aptius conveniret.
Proinde calendarium perpetuum opinioni venerabilium Patrum Con-
cilii submisse proponere audeo, spem £ovens propositiones nostras etiam
apud fratres orientales assensum et favorem inventurum iri.
Propositio constitutionis Concilii Oecumenici Vaticani II relate ad
calendarium reformandum:
1. Secundum Vaticanum Concilium Oecumenicum statuit introdu-
cere novam divisionem temporis in usitato per totum £ere orbem calen-
dario solari - si O.N.U. (l'Organizzazione delle Nazioni Unite) admit-
tet - per maiorem partem suffragiorum - stabilita in Concilio prin-
cipia - iuxta necessitates cultus religiosi.
2. Ecclesia Catholica proponit, et ad O.N.U. mittit tamquam sua
sequentia statuta quoad reformationem calendarii:
- Introducere divisionem anni solaris in 13 aequales menses, quo-
rum unusquisque 28 dies numeret.
- Statuere dies dominicales 1, 8, 15, 22 cuiuscumque mensis.
- Reliquum diem et diem accrescentem in anno bissextili adnectere
diei 15 augusti, ita ut constituat simul sic dictam " Dominicam Ion-
600 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

gam ", et sic efformatum spatium temporis signare: " 15 augusti ",
" 15 augusti bis ", respective " 15 augusti ter ".
- Novi mensis nomen statuere: " Mensis Pacificus " (mensis pacis)
et collocare in medio anni post mensem iunium.·
- Stabilem diem festi Paschatis assignare diei 8 aprilis, Nativita-
tis vero diei 22 decembris.
Dies 1 ianuarii, tamquam initium anni civilis, manet immutata.
- Ne per istas mutationes confusio oriatur, novum calendarium
introducendum esset iam die 22 decembris anni 1963, qua die eveniet
simul dies dominica et solstitium hiemale, ita ut erit in posterum in
novo calendario.
Secundum Vaticanum Concilium decernit propositum illud quam
primum Nationibus Unitis mittere ut examini subiciatur.
Amplas et minutas explanationes hac de re litteris consignatas exc.mo
secretario Concilii tradidi. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Neminem latet quam difficilis sit quaestio de Ca-
lendario (de quo est sermo in schemate constitutionis de sacra Liturgia, pag. 192,
cap. V, «De Calendario recognoscendo » ), et quot conatus usque adhuc suscepti
sint ad id reformandum, eo consilio ut perfecta congruentia hac de re haberetur
inter leges ecdesiasticas et civiles omnisque confusio in cultu divino vitaretur.
Etenim, ubi deest certus, definitus et stabilis ordo, confusio habetur; quad con-
tingere videmus in sacra Liturgia, id est in Missali et Breviario, eo quad dies
festorum Ecclesiae et dominicarum persaepe mutantur. Quam ob rem, ii qui in
rebus liturgicis operam dant saepe nesciunt quid agant propter occurrentia et
concurrentia festa, ferias secundae, tertiae et quartae classis hisque similia. Ex
hoc necessitas oritur Calendarium certum et stabile efficiendi diemque Paschatis
immutabili diei assignandi. Ecclesia magnum momentum huius quaestionis, sci-
licet reformationis Calendarii liturgici et civilis olim agnoscens, difficultatibus
et confusioni huiusmodi consulere studuit reformatione Gregoriana; quae quidem
optima censenda non est, propter nimiam varietatem, ordinem incertum et insta-
2
bilem, quae ex diversa mensium duratione oriuntur. autem.

8
Exe.Mus P. D. SEBASTIANUS SOARES DE RESENDE
Episco pus Beirensis

Em.me Praeses, praeclarissimi Patres, percarissimi Observatores,

Vere pauca dicam de n. 81 coniunctim cum n. 84 huius cap. V et
etiam de paragrapho II eiusdem cap. V.
1. De nn. 81 et 84. Doctrina est de fide, quod Iesus Christus Do-
minus noster verus et unicus Redemptor et Salvator mundi est. Ergo,
 CONGREGATIO GENERALI S XVII 601

in anno li turgico renovando, adhuc maiorem vel total em debemus prae-

valentiam dare « Proprio de Tempore » super « Proprium de Sanctis »,
scl. per totum annum liturgicum OfE.cium divinum et Missa de tempore
habeantur. Attamen in unoquoque die Oflicium proprium et Missa pro-
pria sint, sicut nunc accidit in tempore quadragesimali, in quo, in omni-
bus diebus, Oflicium et Missa cum oratione, Epistola et Evangelia pro-
priis tenentur et non, ut hodie fit v. g. in tempore post Pentecosten in
quo, semper et valde monotone, in feriis, Missa de Dominica transacta
repetitur. In hac praevalentia autem Proprii de Tempore super Proprium
de Sanctis exceptiones fiant relate ad aliqua festa, quae tamen in calen-
dario retineri deberent.
1
Exceptiones sunt sequentes:
a) Festa Domini Nastri, quae mediate vel immediate mysterium
Christi sunt.
b) Festa Beatae Mariae Virginis et S. Ioseph qui pattern habue-
runt in mysterio unionis hypostaticae.
c) Festa Sanctorum Apostolorum super quos mysterium Eccle-
siae constitutum est a Christo.
d) Festa principaliorum Sanctorum, quorum nomina in Canone
Missae referuntur quia ab initio Ecclesiae venerati sunt.
e) Festa Sanctorum principaliorum Patronorum loci, fundatorum
Ordinis et Congregationis religiosae et Sanctorum evidentiorum in Na-
tionibus. Attamen talia festa non pro Ecclesia universali essent, sed
tantum pro illis locis, Congregationibus et Ordinibus et Nationibus.
Reliqui autem Sancti in Missa tantum commemorentur et in Officio
praeter commemorationem contracta inter lectiones habeatur.
2. De paragrapho II. Praeter ea quae in hac paragrapho dicuntur de
calendario ut sic, postulo quod de calendario liturgico aliqua addantur.
Imprimis mihi liceat declarare quod quae statim refero absque ullo
praeiudicio assero. In novo codice rubricarum, iuxta Acta Apostolicae
Sedis n. 52, anno 1960, calendarium dioecesanurri et calendarium reli-
giosum adhibentur in Missae celebratione, sicut. antea. Attamen in ru-
brica n. 283 b, afE.rmatur quod « in ecclesiis et oratoriis cleri dioecesani
quae religiosis commissa sunt ... etsi sint paroecialia » calendarium reli-
giosum adhibeatur. Loquitur ergo non de Officio divino, sed tantum de
Missa dicenda. Fortasse talis dispositio optima est in territorio Europae,
ubi maior pars paroeciarum vel omnes clero dioecesano traditae sunt. In
regionibus autem Missionum, in quibus fere omnes paroeciae religiosis
c;ommissae sunt, certo certius non convenit. Nam, praeter alia incon-
venientia, formationem et consolidationem verae structurae liturgicae
et spiritualis dioecesium impedit vel saltem difficiliores reddit. In multis
602 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

diebus et per magnum territorium dioecesanum quaedam festa calendarii

dioecesani non celebrantur, quia a festis calendarii religiosi impedita
sunt.
Ergo secundum aliam rubricam, n. 275 eiusdem codicis supra ci-
tati, quae sic sonat: « In ecclesia ... quilibet sacerdos, tam dioecesanus
quam religiosus, celebrare tenetur iuxta calendarium ipsius ecclesiae »,
et in illis circumstantiis, nuper descriptis, hoc revera mirabile fit: sa-
cerdotes dioecesani, activitati pastorali per totam dioecesim dediti, sive
pro Actione Catholica sive pro praedicatione verbi Dei et ceteris, in
ecclesiis suae ipsorum dioecesis Missam celebrantes, calendarium reli-
giosum sequi debent. Adhuc mirabilius esset quad in his casibus ipse
episcopus, in iisdem ecclesiis, non suum sed alienum calendarium adhi-
bere debuisset, saltem quia ibi Missalia propria non haberet.
Omnibus his bene perpensis, duo vobis propono, Patres Conciliares:
a) In dioecesibus Missionum, ubi maior pars ecclesiarum paroe-
ciarum, dioecesi omnino pertinentium, religiosis commissa est saltem
parochus et omnes sacerdotes ecclesiae paroeciali extranei calendarium
dioecesanum quoad Missae celebrationem adhibeant.
b) Hoc vobis moderate proposui, sed fortasse audacter et auda-
cius aliud proponere poteram; scl. confectionem calendarii unici pro
universali Ecclesia, tam pro clero dioecesano quam pro religioso, et om-
nibus ecclesiis publicis et semipublicis. Et certissime unitas haec calen-
darii liturgici in celebratione Missae adhibendi signum unitatis Ecclesiae
adhuc efficacius esset quam usus linguae latinae. Et iam dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.

9
Exe.Mus P. D. IOSEPH KHOURY
Archiepiscopus Tyrensis Maronitarum

Em.me Praeses, venerabiles Patres et carissimi Observatores,

Sit mihi venia tria proponendi circa cap. V, de anno liturgico.
1. De die liturgico et dominico. In hoc cap. V tractatur de anno li-
turgico in genere (sub n. 79), et de die dominico (sub n. 80) et mirum
videtur quad nulla mentio fit de die liturgico. Attamen haec quaestio
diei liturgici est magni momenti tam in seipsa quam ut principium solu-
tionis aliquarum difficultatum disciplinarium et liturgicarum.
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 603

Traditionalis praxis est tam in Occidente quam in Oriente, compu-

tare diem a V esperis ad Vesperas, et non videtur ratio cur ab hac com-
putatione nuper recessum est, in detrimentum rei adhuc communis per
totam Ecclesiam. Ex una parte enim structura liturgicae celebrationis, prae-
sertim Officii divini, earn supponit, et sociales consuetudines cum ea
1
intime connectuntur. Ex alia parte si haec ... computatio admittitur ut
norma disciplinaris, via aperitur ad solvendas ... 2 praecipuas difficultates
quae obstant plenae observationi praecepti Missae dominicalis et absti-
nentiae in Vigiliis festorum.
Difficultates abstinentiae patent) pro omnibus qui ministerium exer-
cent) propter consuetudines populares 3 in Vigilia Natalis et Paschatis
et Sanctorum Patronorum; quae 4 difficultates solvuntur si abstinentia
incipit et cessat ad vesperas ... 5
Quoad Dominicam vero, nemo ignorat difficultates quas patitur Ec-
clesia ad obtinendam plenam observationem praecepti dominicalis, inter
quas recenseri possunt:
In regionibus christianis: numerus insufficiens sacerdotum et incre-
scens fidelium; angustia locorum cultus aut illorum dispersio; impossi-
bili tas aliquando cessandi a labore immo et necessitas se dedicandi iustae
et completae vacationi.
In regionibus autem non christianis: necessitas laborandi die domi-
nico et vacandi die vacationis officialis qui est sextus aut septimus heb-
domadae, ut advenit apud Mohametanos et Iudaeos.
Hae difficultates solvuntur, saltem ex parte, admittendo regulam li-
turgicam ut regulam disciplinarem, praesertim post renovationem anti-
quae praxis Missae vespertinae.
Hoc proposito, ad solvendam difficultatem ex necessitate laborandi
die dominico in regionibus non christianis, et vacandi alio die, nonne
vident Patres, ut plures putant, posse dari Ordinario facultatem indi-
candi aliquem diem suppletorium in hebdomada, praesertim sextum in
memoria Passionis Domini, ita ut possit praecepto satisfacere, qui in
dominica impeditus est.
Hoc modo: fidelibus patebit diem dominicum esse ad urgendam non
ad finiendam obligationem; sacerdotum possibilitates in implendo hoc
ministerio reddentur maiora, faciliora et fructuosiora; et occasio prae-
bebitur valde opportuna ad dirigendas preces fidelium, in spiritu mis-
sionario vero, ad illos qui convivunt cum eis et sunt fratres etiam in fide
Patris Abrahae.
2. Ad n. 83: De ieiunio et abstinentia tempore Quadragesimae. Im-
memorabili traditione viget in Ecclesia praxis immo et peculiare prae-
ceptum de ieiunio quadragesimali 6 a ieiunio Christi Domini deducta;
604 ACTA CONC. VATICANI II - PERIODUS I

quae apud fratres Orthodoxes manet sacra et immutata;et similis ... 7

praxis consideratur 8 apud Mahometanos ex ipsius fidei fundamentis.
9
Haec praxis enervata est paulatim primo reductionibus, secundo
dispensationibus, non sine detrimento traditionis, disciplinae et pieta-
tatis, ... 10 praesertim in orientalibus regionibus. Nonne putant Patres
illam posse in honorem denuo restitui? 11
Difficultates solverentur non delendo sed explanando, scl.:
insistendo simul in causis excusantibus ut sunt labor, aegritudo,
status, etc., et in suppletionibus veris ut sunt preces, eleemosynae, pae-
nitentiae;
vel etiam, si opus sit, declarando ieiunium, globatim sumptum,
uti gravem obligationem, non autem pro unaquaque die, aut pro 12 mi-
nima manducatione;
restaurando denique, tempore Quadragesimae, duas dies absti-
nentiae: quartam scl. et sextam, ad peculiarem paenitentiam inducendam
in hoc tempore sancto illudque distinguendum a ceteris anni tempo-
ribus.13
Et sic: reditur ad sanam sacramque traditionem, quae revera est in
bono et animae et corporis; salvatur etiam pretiosa communio cum fra-
tribus acatholicis et Mahometanis; et cessat scandalum, ut ita dicam,
declarandi gravem obligationem ieiunii unius diei et tollendi omnia
unica dispensatione indiscriminatim data.
3. Ad n. 85: De sacra festo Paschatis. Valde opportuna videtur
commendatio proposita a Sacro Concilio ad assignandum festum Pascha-
tis certae dominicae, sed tamen insufficiens, data magna exspectatione
christianorum, cath9licorum simul et acatholicorum, immo et omnium
hominum. Unde duo videntur proponenda:
1. Ut Concilium instruatur, si id fieri potest, a competente Dica-
sterio Sanctae Sedis, de aliquo « statu quaestionis », de iis quae iam
dicta aut facta sunt cum fratribus acatholicis, aut in instantiis interna-
tionalibus, et de difficultatibus obstantibus in hac re tanti momenti.
2. Ut deinde tractationes instruantur quam primum, commendante
Sacro Concilio, cum fratribus separatis per medium v. g. secretariatus
unionis, ita ut, Deo adiuvante, ad bonum finem deducantur, ante exi-
tum Concilii, quod magnum gaudium foret pro omnibus christianis,
quibus talis quaestio est maximi momenti ad manifestandam unionem,
saltem hoc modo inchoatam.
His dictis, sequentes proponuntur emendationes:
Ad 14 n. 79 et 80 addatur: « Dies liturgicus a Vesperis ad Vesperas
computatur, ut in traditionali praxi, et proinde praeceptum dominicale
impleri potest iam a Vesperis dominicae. Extenditur autem facultas satis-
 CONG REGA TIO GENERALI S XVII 605

faciendi praecepto ad alium diem suppletorium ... 15 maxime sextum, ad

nutum Ordinarii loci ».
Ad n. 83, sic dicatur: 16 « Ieiunium quadragesimale et abstinentia
duarum saltem dierum in hebdomada hoc sacro tempore restaurantur,
consideratione habita causarum excusantium et gravi obligatione urgente
non pro unaquaq ue die sed pro maiore parte totius quadragesimae ».
11
Ad n. 85, addatur: « Sacrum Concilium commendat, optando ut
tractationes statim incipiant ad finiendam rem, si id fieri potest, ante
eius felicem exitum ». Dixi.

In textu scripto tradito: 1 liturgica. 2

duas. 3
Omnibus qui ministe-
4 5
rium exercent, di:fficultates abstinentiae patent. illae autem. quin inuti-
liter et inane contradicantur consuetudines populates ab ipsis celebrationibus litur-
6 7 8 9
gicis deductae. ieiunii quadragesimalis. quoque. habetur. et
10 11
postea. nee sine scandalo praedictorum fratrum. in honorem denuo
12 13
restaurandam esse? nee. in hac sacra periodo illamque distinguen-
14 15 16
dam a ceteris anni partibus. inter. in hebdomada. dici potest.
17
addi potest post verbum « commendat »:

10
Exe.Mus P. D. VICTOR REED
Episcopus Oklahomensis et Tulsensis

V enerabiles Patres Concilii,

In cap. V, de anno liturgico instaurando, pag. 191, art. 81, legimus:
« Fidelium animi dirigantur ad dies festos Domini... » et reliqua.
Relate ad hunc articulum tria velim proponere:
1. Ut maior varietas textuum Scripturarum adhibeatur in Missis de
dominicis et in Miss is ferialibus.
'
2. Ut formulentur Missae feriales pro omnibus diebus anni prae-
ter f es ta primae et secundae classis, nee non Missae particulares pro
diebus in quibus Missa vel de dominicis vel de festo actualiter repetitur.
3. Ut formulentur Missae votivae indolis magis determinatae.
Quoad primum punctum: Proprium de tempore actu impeditur ne
ampliorem scientiam de dictis et actis Salvatoris nostri populo impertiat,
tum ob multitudinem festorum de Sanctis, tum ob frequentem repetitio-
nem Missarum de dominicis in diebus fe.dalibus.
De multitudine festorum Sanctorum in calendario Ecclesiae univer-
salis nunc vigente, multi iam locuti sunt. Solum hoc velim addere, nempe
spero retineri in calendario universali tantummodo illa festa Sanctorum
606 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

quae significationem vere universalem sibi vindicant; nee non in calen-

dariis regionalibus, illa festa quae particularibus historicis ac devotio-
nalibus rationibus gaudent.
Porro, deficientibus ulterioribus textibus ad instructionem populi de
vita Christi aptis, saepe repetimus textus ex Missa de dominica tum du-
rante tempore Adventus, tum aliis temporibus anni liturgici. Exempli
gratia: hebdomada elapsa, Missam de domnica ter vel quater repe-
tivimus.
Item, Missa in festo Epiphaniae Domini generatim repetitur sine
mutatione per dies festum sequentes, exceptis festo de Sanctissima Fa-
milia et nuper in Commemoratione Baptismi Christi.
Quoad punctum secundum: hoc est, ut formulentur Missae feriales
pro omnibus diebus anni, praeter festa primae et secundae classis, nee
non Missae particulates pro diebus in quibus Miss a vel de dominicis, vel
de festo actualiter repetitur. Talibus Missis formulatis, maiore cum cla-
ritate durante anno liturgico, exemplum perfectum Christi Domini per
verba S. Scripturae elucescens videre poterimus, et maiorem varietatem
textuum ut fontem homiliarum ad populum instruendum adipiscemus.
Quoad punctum tertium, hoc est: ut formulentur Missae votivae
indolis magis determinatae, velim dicere quod quaedam occasiones, quae
frequentius in particularibus regionibus locum habent, videntur requi-
rere Missas votivas istis occasionibus magis specifice accommodatas:
exempli gratia: Missa votiva de Sancto Spiritu late adhibetur in America
Septemtrionali ad instaurandos et annos scholasticos, et conventus dioe-
cesanos ac provinciales et alios conventus tum sacerdotum, tum laico-
rum. Hae de causa, mihi videtur, quod non solum una Missa de Sancto
Spiritu, sed plures, talibus occasionibus specifice accommodatae, haberi
debent.
Experientia mea sacerdotalis triginta trium annorum in eadem dioe-
cesi fere totaliter de cura pastorali animarum acta est. Velim dicere
quod populi de mea dioecesi, cum enthusiasmo recentes reformationes
liturgicas acceperunt. Non solum opus est eis maioris participationis
liturgicae in Missis et Sacramentis, sed etiam hanc participationem ma-
xime exoptant quia, profundius his in diebus educati, quaerunt pleniorem
intellectionem et aestimationem divitiarum et pulchritudinis sacrae Li-
turgiae.
Meo submisso iudicio, per ampliorem usum linguae vernaculae et
maiorem applicationem Scripturarum in sacra Liturgia, hie finis e:ffica-
cius obtinebitur. Dixi.
 CONG REGA TIO GENERALI S XVII 607

11
Exe.Mus P. D. CYRILLUS ZOHRABIAN
Episcopus tit. Acilisenus

Em.mi, exc.mi Fratres carissimi,

Permittatur mihi quaedam faciliora intellectu. adiicere iam a duobus
exc.mis Fratribus dicta: Calendarium perpetuum; Systema 12 mensium
cum hebdomade 7 dierum. Utilitas adoptionis calendarii perpetui pro
calendario gregoriano: 1 4 vel 5 annos ante, clarissimus Terragni Ioseph,
I talicae Reipublicae christianissimus senator, per manus meas litteris ad
Summum Pontificem Pium XII latis, breviter exponebat utilitates practi-
cas calendarii perpetui. Sanctus Pater respondit Sedem Apostolicam es-
se paratam adoptandi hanc disciplinam statim ac nationes inter se con-
sentierint.
Nobilis autem ille vir thesim suam exposuit in sessione diei 16 octo-
bris anni 1961 plaudentibus publicis legatoribus coetus. « Hoc proble-
ma », ait, « non est novum. Primo quidem, anno 1910 ad mercatorum
coetum internationalem propositum fuit. Anno autem 1923 Societas Na-
tionum Genevae invitavit viros competentes ut singuli exponerent suas
sententias. Numero 185 fuere solutiones exhibitae. Porro studia subse-
cuta sunt usque ad annum 19 3 7 in quo Societas Nationum elegit duas
solutiones, h. e., quae dividit annum in 13 menses et World Calen-
dar Association Americae Provinciarum Foederatarum quae in 12 men-
ses dividit. Nationes uno ore acceperunt solutionem Americae Associa-
tionis.
. « Perscriptio huius systematis est simplicissima », ait nobilissimus
senator. « Annus dividitur in 4 trimestres, h. e., in 91 dies. Singuli autem
trimestres simillimis characteribus pollent: Primus mensis singulorum
trimestrium componitur 31 diebus, h. e., 5 dominicis et 26 servilibus
diebus. Hi menses sunt: ianuarius, aprilis, iulius et october, quorum pri-
mus dies cadit semper die dominico. Primus dies aprilis, qui cadet sem-
per die dominico, naturaliter designabitur pro solemnitate Paschae. Se-
cundus autem et tertius menses componuntur 30 diebus, h. e., 4 domi-
nicis et 26 servilibus.
Sed et maximi momenti innovationis factum consistit in eo quod
singulus anni dies respondet semper eidem hebdomadis diei, v. g. 4us
dies mensis octobris respondet semper feriae IV primae hebdomadae,
in quo· Sancta Mater Ecclesia Catholica 2 agit festum Seraphici Patris
nostri Francisci.
608 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

« Diximus vero - prosequitur idem christianissimus senator -

annum constare quater 91 i.e. 364 diebus; e contra annus solaris compo-
nitur 365 diebus. 365us dies vocabitur: 31 mensis decembris, absque
denominatione hebdomadali. Similiter in anno bissextili dies excedens
vocabitur: dies 31 iunii absque denominatione hebdomadali ». Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: contra Calendarium Gregorianum. deest.

12
Exe.Mus P. D. ANTONIUS JANNUCCI
E piscopus Pinnensis-Piscariensis

Venerabiles Patres,
Duo mihi dicenda sunt circa annum liturgicum.
1. De Adventu et tempore Natalicio. Dum mysterium Paschale, prae-
sertim per instauratos ritus Maioris Hebdomadae, in liturgia vividius
clarescit, idem factum nondum est de ineffabili mysterio Nativitatis Do-
mini.
Nam, character temporis Quadragesimalis, nempe baptismalis et poe-
nitentialis, speciatim per paradigma liturgicum, quotidie diversum in
Sacrificio Eucharistico et in Officio divino ... 1 de die in diem clarius
exprimitur.
Tempus iucundae spei, e contra, in quo exspectamus adventum ma-
gni Dei, paupertate et, ut ita dicam, avaritia liturgica signatur.
a) Imprimis tempus Adventus, poenitentia simul ac gaudio ma-
gno informatum, amplius alendum esse videtur dulcedine Scripturarum,
quae de Messia sunt.
Proinde ex thesauro Messianico Prophetarum, hauriendum propo-
nitur paradigma Missae et Oflicii, diversum pro unaquaque feria Adven-
tus, vel saltem pro feriis, nunc secundae classis, ultimi octidui ante
Nativitatem. Tempus Adventus ita exstructum logice festum S. Thomae
Ap. in aptiorem diem, praesertim temporis Paschalis, transferendum
requirit.
b) Festa peculiaria, quae valde obnubilant liturgiam octavae Na-
tivitatis, idest festa S. Stephani Prot., S. Ioannis Ev., S. Thomae Ep. et M.,
S. Sylvestri Pp., commode transferri possunt ad dies post Kalendas
ianuarii.
Nexum speciale, enim, horum festorum cum Nativitate Iesu perci-
pere non valemus.
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 609

Festum veto Sanctorum Innocentium transferri debet post festum

Epiphaniae. Sinamus, enim, Iesum prius a Magis ardentissime adorari,
antequam luctuosum crimen simul ac mirabile praeconium Innocentium
recolamus.
Octava Nativitatis, ita liberata, donetur liturgia quotidiana propria,
textibus depromptis praecipue ex Sacris Scriptis mysterium Verbi In-
carnati, praesertim infantiae, spectantibus.
c) In octava Epiphaniae, sive instauranda sive non, opportune
celebrari possunt facta praeclara infantiae, adolescentiae et iuventutis
Iesu.
Illic congruenter collocanda videntur festa S. Nazarethanae Fami-
liae, fugae in Aegyptum et reditus, Sanctorum Innocentium, Iesu in
templo inventi, Iesu opificis et tandem commemoratio eius Baptismatis.
Cyclum Natalicium ita exaratum profectui animarum impensius pro-
desse existimo.
2. De tempore liturgico regni Dei. Optandum festa de regno Dei,
quae iam quotannis celebrantur in secunda parte mensis octobris et in
prima parte novembris, sed, ut ita dicam, membris seiunctis, melius or-
dinari et exprimi possint, ne regnum Christi in celebratione liturgica divi-
sum appareat.
Evangelium Christi, Evangelium regni Dei dicendum est: sermones,
parabolae, miracula Iesu ad regnum Dei annunciandt}m et introducen-
dum in mundum praecipue tendunt.
Regnum Dei in tetra evolvitur et in caelum perficitur; internum
quidem in animis hominum est, sed simul externum et sociale.
Regnum Dei Ecclesia vera est in identitate plena cum Corpore Chri-
sti Mystico, in illa triplice amplitudine gloriae, emendationis Purgatorii
et, strictiori modo, militiae terrestris.
Haec omnia in Litteris Encyclicis Mystici Corporis, diei 29 iunii,
anni 194 3, explanata sunt, ac, seposita quacumque incertitudine, in
posterum tuto tenenda ac docenda sunt.
Utile videretur, ergo, regnum Dei, seu Ecclesia Christi vera, seu
Corpus Christi Mysticum, post auctoritativam enucleationem a laudatis
litteris Encyclicis peractam, suam habeant liturgicam celebrationem, ea
quae sequitur organica structura adhibita.
In dominica penultima octobris dies pro missionibus, i. e. dilata-
tionis regni, ubique terrarum iam fervide celebratur, sed apta liturgia
in Missa et Officio huius diei desideratur..
Tempus liturgicum de regno Dei, ita inceptum, prosequitur ultima
dominica octobris per festum Iesu Christi Regis, et inde per festum, op-
portune transferendum a die 31 maii ad diem 31 octobris B.M.V. Regi-
39 (II)
610 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nae; iterum per celebrationem prima et secunda novembri, Ecclesiae

triumphantis et Ecclesiae purgationis; et tandem per festum, nona no-
vembri, Dedicationis illius Ecclesiae, quae, cum sit Mater Urbis et Or-
bis, est simul signum illius principalitatis, cui omnem oportet convenire
Ecclesiam.
Bene attendendum totam liturgiam Dedicationis et, synthetice, hanc
Orationem ad Postcommunionem: « ... ut quod Ecclesiae tuae corpora-
libus proficit spatiis spiritualibus amplificetur augmentis ... » etsi vago
modo, recolere velle vitalitatem Ecclesiae Catholicae militantis.
Aptanda, ergo, videtur liturgia Dedicationis tali explicita forma, ut
tota Ecclesia Catholica militiae terrestris, in qua Christus per fidem et
caritatem habitat, vel ipsa die nona novembris, 2 vel dominica proxime
sequenti, festum suum praeclarum celebret, vires excultas, praesertim
Actionis Catholicae, hac occasione roboret et, idoneis mediis, fideles ad
meliora suadeat, ita ut sacramentum absconditum in Deo per Ecclesiam
magis ac magis in mundo innotescat. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: adhibitum. deest.

13
Exe.Mus P. D. RUSSELL IOSEPH McVINNEY
E pisco pus Providentiensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres Concilii,

Indulgentiam vestram impetrans, pauca verba dicere velim de dua-
bus partibus cap. V, id est de artt. 82 et 83, pag. 191, et specifice, de
art. 83, « Praxis poenitentialis Quadragesimae opportune instituenda »,
in lin. 35 eiusdem paginae et in linn. 1-2 paginae sequentis.
Hoc loco sic legitur: « Instauretur, proinde, iuxta nostrae aetatis et
diversarum regionum possibilitates necnon fidelium conditiones, oppor-
tuna praxis poenitentialis ». Haec ultima verba « opportuna praxis poe-
nitentialis », meo iudicio, nimis ambigua sunt. Optabilius videretur no-
minatim indicate quasdam praxes poenitentiales, verbi gratia ieiunium
sicuti a iure canonico statutum est, vel saltem nonnulla exercitia spiri-
tualia frequentius peragenda.
Etiam sublineari debet quod totum tempus Quadragesimale veram
praeparationem ad tempus Paschale constituit.
Ieiunium Paschale, sicut exponitur in lineis sequentibus quae speci-
fice nominant Feriam VI in morte Domini et Sabbatum Sanctum, falsae
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 611

interpretationi subiacere posset ac si hoc ieiunium tantummodo ad hos

dies restringeretur.
Quae in his duabus paragraphis statuuntur valde laudanda sunt, et
profundus eorum valor ab omnibus serio ponderari debet. Bene demon-
strant obligationem, sacerdotibus et populo impendentem, tum ratio-
nes poenitentiarum quadragesimalium penitus intelligendi tum has poe-
nitentias rite implendi.
Peccatum ab uno membro Corporis Christi Mystici commissum non
est tantum delictum personale, sed etiam sociale. Vix cogitari potest pec-
catum quod societati malum non infert. Societas ergo, et praecise noster
coetus catholicus, perducendus est ad plenam agnitionem mali peccati,
et quidem, non tantum respectu sanctificationis personalis, sed etiam
respectu communitatis cuius membrum est. Ex hoc oritur necessitas repa-
rationis ex parte peccatoris tum qua individuum est, tum qua membrum
societatis vel communitatis particularis.
Mihi ergo videtur omnino urgendum ut in animis fidelium ingera-
mus necessitatem poenitentiam agendi in reparatione pro peccatis perso-
nalibus et pro peccatis societatis. Hoc maximi momenti esse videtur his
diebus quando necessitas poenitentiae reparatricis saepe parvipenditur.
Notari potest in dies crescens tendentia ad vitam mollem et debilitatam
ducendam. Populus continuo postulat relaxationes illarum disciplinarum
quae ex observantia stricta maiorum nostrorum magis strenuorum sacrae
factae sunt. Etiam nos episcopi, paterna sollicitudine permoti, a lege
ieiunii et abstinentiae dispensamus, minima intercedente causa, et hoc
modo ad propagationem doctrinae de vita otiosa et commodis plena in-
vi ti conferimus.
Ne obliviscamur mandati Sacrae Scripturae: « Regnum caelorum vim
patitur et violenti rapiunt illud ». Fides populi nostri minime roboratur
si exercitium fidei facilius redditur: sicut musculi corporis, ita etiam
« musculi » spiritus non indulgentia, sed exercitio firmantur. Respicite
et videte ubi £ides fortis invenitur et ibi invenietis persuasionem, in
anima profunde radicatam, de necessitate poenitentiae reparatricis. E
converso, ubi florescunt luxus et mollities vitae, ibi £ides moribunda est.
Solummodo oratione ieiunioque eiicitur illud genus daemonum qui im-
petum hodie faciunt in mundum nostrum. Ne obliviscamur effectus quern
exercet in mundo « il Poverello ». Nostra aetas opus habet alterius
(Sancti) Francisci. Haec nostra aetas certior reddi debet quod caelum
ad fortes pertinet. « Per aspera ad astra >~. Dixi.
612 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

14
Exe.Mus P. D. LAURENTIUS BERECIARTUA BALERDI
E pis co pus Se guntinus-Guadalajarensis

Em.mi, exc.mi et rev.mi Patres,

Propositum erat mihi animadversiones quasdam proponere de nn. 81
et 84; omittam quae a duobus Patribus Conciliaribus hodie de his nu-
meris exposita sunt et de ipsis tantum dicam et quidem brevissime illa
1
concreta quae non audistis.
Sincere et firmiter adprobo n. 81, in pag. 191, schematis de sacra
Liturgia.
Nemo est, qui non videat facta et mysteria Christi principatum et
potiores partes in cultu obtinere. Optimum igitur duco ut Concilium Va-
ticanum II fidelium animos dirigat in primis ad « Proprium de Tem-
pore » et in n. 84 intendat .excogitare medium ne in posterum festa Sanc-
torum festis ipsa mysteria salutis recolentibus praevaleant.
Sed opus Concilii in hoc schemate est pastorale, ita ut sacra Liturgia
ducat sacerdotes et fideles ad pietatem alendam.
Nunc, vero, venerabiles Patres, omnes conscii sunt in statu hodier-
2
nae Liturgiae Romanae saepissime evenire, ut nuper dixerunt, ut in
hebdomada percurrantur, pluries repetita lectione, eadem quae in Missa
dominicali lecta et meditatione pervoluta et explicatione fidelibus expo-
sita fuere. Eruntne alieni a tentatione taedii sacerdotes? Fas est ut fide-
lium pietas exinde augeat fervorem spiritus?
Quibus accedit factum hodiernum quod magno gaudio est sacerdo-
tibus, scilicet crescit in dies numerus fidelium qui quotidie Missae ad-
sistunt, sacra Eucharistia reficiuntur et meditationi se devovent. Prae-
3
ferunt pro meditatione Sacram Scripturam quae in missali exsurgat.
A pluribus audivi desiderium, ut novae partes Sacrae Scripturae introdu-
cantur et cessent repetitiones eiusdem Epistulae aut Evangelii.
Adde pro sacerdotibus quod nonnumquam eadem fragmenta bis in
die legantur: et in Missa et in Officio. Quod quidem plane vitandum vi-
detur.
Pauperior, exilis, exigua videtur praelaudatis sacerdotibus et fideli
bus Liturgia temporis Adventus et Nativitatis, si cum relativa copia tem-
poris Quadragesimalis comparetur.
lgitur, ne animae plurimorum fidelium cibo copiosiore priventur,
qui eis facile suppeti potest, et ut simul pietati sacerdotum provideatur,
vestrae considerationi sequentem propositionem submitto.
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 613

Liturgia « proprii de Tempore » ditior fiat, confectis pro diebus fe-

rialibus Temporis Adventus, Nativitatis et Epiphaniae, Septuagesimae
et Paschatis, immo pro hebdomadis per annum, formulariis propriis Mis-
sarum. Ad hoc prae oculis habeantur Lectionaria et Missalia plurium
regionum a saeculo septimo ad saeculum decimum septimum quae peri-
copas proprias exhibent pro feriis IV, VI et etiam pro sabbato. Restitua-
tur forsitan aliquo modo, usus qui viguit in Ecclesia Romana usque ad
tempus Gregorii Magni, legendi nempe, lectione continua, iuxta ordi-
nem canonis, omnes epistolas Beati Pauli. Nunc etiam tali lectione con-
tinua etiam Evangelia et reliqui libri N. T. comprehendi videntur.
Ita proprium de Tempore melius aptabitur pietati et eruditioni populi
christiani. In fidelibus sensum et aestimationem verbi Dei accendet. Me-
minisse etiam debemus Missale esse unicum accessum plurimis fideli-
bus, quotidie Missae adstantibus, ad S. Scripturas. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: deest. deest. exsurgit.

15
Exe.Mus P. D. SIMON HOA NGUYEN-VAN HIEN
Episcopus Dalatensis

Em.me Praeses et venerandi Patres,

Mihi liceat Sacrosanctae Synodo haec vota subsequentia proponere.
1. Vota episcoporum in Vietnam. Varia festa christiana in annum
liturgicum (de quo in cap. V) introducta sunt ad substituenda festa pro-
fana et quidem in antiquo imperio Romano, v. gr. festum Purificationis
Beatae Mariae Virginis, Litaniae Maiores, et, etiam, dies primus maii,
1
festum S. I oseph opificis.
Cum Concilii finis sit pastoralis, ut multoties declaravit Summus
Pontifex, optandum est ut, in Missionum locis, Conferentiis episcopa-
libus concedatur facultas, assentiente Sancta Sede, festa liturgica intro-
ducendi quibus sanctificentur quaedam solemniora festa civilia, ut in Ex-
trema Oriente sunt festa anni novi civilis, festa medii autumni, initii
messium ...
Ratio est quia ista festa iam ab immemorabili tempore in populorum
mores iam transierunt nee in se nullum erroris germen continent licet
possint esse occasio superstitiosarum caeremoniarum.
Omnino deceret ut ista festa per actum liturgicum proprium, chri-
614 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

stianum aspectum induant, eo fine ut fideles sese avertentes a partlc1-

patione cum parentibus 2 superstitionum paganarum, disponantur ad om-
nia principaliora vitae momenta Deo consecranda et sanctificanda.
Immo talia festa liturgica fratribus nostris 3 nondum ad fidem con-
versis dare demonstrabunt quod fideles mores paternos minime despi-
cientes et abiicientes, eos ad actum superiorem cultus etiam elevent.
2. N. 84: De festis Sanctorum. Cum in plagis Extremi Orientis
numerus morientium pro Christi fide sit amplus, quorum pars ab Ecclesia
in altaris honorem iam exaltati sunt, attamen, praeter martyres Iaponen-
ses iam canonizatos, alii sunt tantum beatificati: hi Beati globatim duobus
vel tribus festis liturgicis, in variis nationibus, per indultum Apostolicum
quotannis venerantur. Consultius nobis videtur quod dioeceses vel re-
giones in quibus hi martyres 4 martyrium subierunt, episcoporum iudi-
cio, per festa liturgica propria, eorum dies natales celebrate possint.
Ratio est quia devotio erga martyres concives intensior evadet ma-
ximeque iuvabit ut fideles antenatorum exemplis magis incitati, ad eo-
rum virtutum exempla facilius trahantur, maxime amoris erga inimicos,
constantiae, fidelitatis erga sedem Petri, praesertim hodiernis tempori-
bus cum materialismus totum orbem crudeliter pervadit persecutiones-
que religiosae sub diversis nominibus atque formis effervescunt.
Nunc mihi liceat venire 5 ad vota mea personalia:
I. De n. 83: de lege poenitentiali in tempore Quadragesimali. 6
Lex poenitentiae nobis omnibus incumbit quia omnes homines prae-
ter B.M.V. in peccatis concepti, originali propria congerentes, pecca-
tores coram Dea constituti sumus, ut ait Apostolus ad Romanos. Proinde
omnes 1 poenitentia indigemus. Hane legem Christus ipse iam a Prophe-
tis praedicatam fortiter renovavit dicendo: « Poenitentiam agite, appro-
pinquavit enim regnum caelorum » (Mt. 4, 17).
Idem fecerunt Apostoli, Patres, Summi Pontifices, praesertim noster
Pater communis feliciter regnans, in ultima Encyclica de poenitentia.
Sed, proh dolor!, nostris temporibus permulti de poenitentia loqui non
audent aut timide mentionem transeunter faciunt; lex enim « minoris
conatus » in eorum mentes -irruptionem facit legemque poenitentiae ma-
gis ac magis enervat. Peropportunum videtur, ut in catechesi pueris et
iuvenibus tradenda, necnon in instructione seminaristis facienda, dare
ac sine timore super hanc legem poenitentiae 8 insistendum sit.
Praeterea homo est etiam membrum societatis: cuiusque peccata non
tantum sibi sed et aliis obsunt sicut et quodcumque 9 bonum opus socia-
liter prodest; ideoque quisque non solum pro se sed et pro aliis poeni-
tentiam agere debet: quad bene commemoratur in schemate huius nu-
meri, lin. 34. Haec indoles poenitentialis socialis non tantum actus poe-
 CONGREGA TIO GENERALI S XVII 615

nitentiales Quadragesimae sed et totius vitae afficere debet sicut et

alii actus liturgici, v. gr. satisfactio Missae festivae. 10
Proinde audeo proponere ut in hoc numero, lin. 32 post verba «in-
doles poenitentialis » addantur: « omnis temporis praesertim Quadra-
gesimae ».
Praeterea lex ieiunii in multis locis iamiam evanescere videtur: in
vita enim multorum iam non amplius observatur sive ob privilegia, ... 11
sive ob duriores vitae actualis conditiones. Nonne necessarium erit ut
retento ieiunio feriis IV Cinerum et VI in morte Domini, pro iis, qui
bane legem observare non possunt, per aliam formam substituatur, puta
per abstinentiam a potibus alcoholicis, per oblationem suorum laborum
Dea faciendam} ut commendavit Summus Pontifex/ 2 et alia huiusmodi.
Sic servabitur et mens poenitentiae et consulitur vitae conditionibus.
II. De festis} n. 84. In locis Missionum magnam penuriam sacer-
dotum esse constat. Saepe saepius diebus festis missionarii, etiam bi-
nando vel trinando, non possunt visitare stationes sibi commissas et
fideles praesertim neo-conversi, magna consolatione assistendi Missae
festivae privati, non parva tristitia afficiuntur.
Proponere auderem ut facultas fiat Ordinariis horum locorum suis
missionariis permi ttere - in casibus particularibus ac bene determina-
tis, pro bono fidelium cum aliter provideri non possit - translationem
festorum solemniorum Nativitatis Domini nostri Iesu Christi, Pascha-
tis, Ascensionis, Pentecostes et Assumptionis B. M. V., in alios dies
sive praecedentes sive subsequentes, et tantum pro Missa.
Ratio est, quia fideles, in hoc casu, suam orbationem minus sen-
tientes, tandem aliquando possibilitate celebrandae festivitatis gauden-
tes, maiores gratias mysterio convenientes recipient.
III. De cap. VI: De sacra supellectile. Ad mentem schematis pro-
positi audeo proponere commutationem aut suppressionem quarundam
vestium quae nee decorem augere nee utilitatem afferre cultui videntur:
ut puta manipulus, amictus sicut et in Missa solemni porrectio patenae
vacuae a subdiacono sustentata.
Item utinam vestes usuales praelatorum, ob simplicitatis et pauper-
tatis evangelicae amorem, ad formam simpliciorem ... 13 reducantur. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 etc. 2

deest. ·3 deest. 4
deest. 5
ve-
6 7 8 9 10 11
nio. poenitentiae. et. earn. deest. deest. ut
12 13
Bullam Cruciatam. saepe repetitam, sicut docuit Ioannes XXIII. et
cum materia minus pretiosa.
616 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

16
Exe.Mus P. D. LEONARDUS RAYMOND
E pisco pus Allahabadensis

V enerabiles Fratres,
In primis omnino laudo spiritum horum capitum sub discussione. 1
Est spiritus comprehensionis et spiritus libertatis. Adest plena et profi-
cua recognitio mundum nostrum non inspiratum esse unica cultura, sed
singulae regiones et nationes suas ideas expresserunt diverso modo:
arte, musica, architectura, supellectili. Maius acceptabilis est hie spiritus
comprehensionis quia in hoc augusto Concilio apparuerunt signa cuius-
dam reluctantiae admittere mutationes in traditionibus Ecclesiae, etsi
hae mutationes contribuerent ad extensionem Ecclesiae. Non potest de-
negari in mentibus quorumdam exsistere quandam 2 di:fficultatem con-
3
cipere condiciones aliter ac exsistunt in occidente; di:fficultatem, insisto,
inconsciam omnino, secus non exsisteret. Non deest maxima sympathia
quae ducit 4 ad verum sacrificium ipsius personae et rerum, ita ut sit
amor sincerus sine fuco et fallaciis.
Sed hac sympathia concessa, coexistit quaedam tendentia conside-
randi ecclesias iuvenes Missionum in atmosphera romantica, quasi
creationes quarum origo non recte dignoscitur, quasi curiositates quae
difficulter recondliari possent cum veteris traditionibus Ecclesiae sicut
exsistit per decem et novem saecula. In schemate vero admittitur neces-
sitas utendi, pro liturgia, divitiis quae exsistunt in unaquaque natione,
ita ut omnis terra laudet Dominum.
Relate ad quaestiones particulares. Ad art. 85, pag. 192: de festo
Paschatis certae dominicae in calendario assignando. Non obstante sug-
gestione em.mi card. Feltin, timeo quod 5 in occidente esset naturale se-
ligere dominicam in tempore verno aut in parte posteriore mensis aprilis
aut in mense maio; sed meminisse oportet conditiones quae praevalent
in aliis partibus mundi. Apud nos in India septemtrionali, magnus
calor incipit ordinarie immediate post diem quintam decimam aprilis, ita
ut caeremoniae hebdomadae sanctae peractae sunt in temperatura 44 ad
46 graduum; etsi ventilatores electrici in partibus 6 aedificii sibilant,
ecclesia plena multitudine christifidelium remanet fornax. Inde enixe
rogo vos, Patres conciliares, in quaerenda dominica apta pro festo Pa-
schatis ut memineritis conditiones nostras et seligeritis dominicam in
prima parte aprilis quando calor apud nos est magis tolerabilis.
Ad art. 87, pag. 193. Materia sacrae supellectilis et paramentorum.
 . CONGREGATIO GENERALIS XVII 617

Cum in regionibus nostris ex 7 licentia uti gossypio loco lini pro purifi-
catoriis et corporalibus, quia linum apud nos non potest haberi, rogo quare
haec omnia non essentialia non relinquantur coetui episcoporum regio-
nis, seligere materias prout inveniuntur in regione. Duo milia abhinc
annis, audivimus Plinium conquerentem 8 de matronis Romanis quod
vastaverunt facultates imperii Romani in emendis luxuriis, quae omnes
luxuriae 9 fere ex India provenerunt, gemmae, byssus, vestis serica, con-
dimenta. Rodie egemus indulto usurpandi alia materia quia in India li-
num non invenitur.
Similiter in can. 734, ordinatur ut oleum olivarum usurpetur in
consecratione Olei in feria V in Coena Domini: cognosco episcopum in
India qui expendit hoc anno 30.000 libellarum (30.000 Lire) pro oleo
olivarum quod consecravit in sua cathedrali hoc anno. Impossibile est
arguere aliquod 10 effectum debere attribui oleo olivarum quern alia olea
non habent. Inde, quare hae regulae non mutantur et selectio materiae
non relinqueretur ad coetum episcoporum regionis?
Ad art. 97. Optime dictum est in schemate: « In regionibus Mis-
sionum gentes inveniuntur quae propria polleant traditione musica ».
Nihil appellat ad animum plus quam musica: in processu adaptationis,
sic dicta, mihi videtur, musica adaptata debet esse primus gressus ad
eos qui sunt extra Ecclesiam, ita ut alliciantur ad Ecclesiam. Quae obi-
cem ponunt huic progressui omnes norunt; sicut ego, etiam alii mei fra-
tres episcopi in Missionibus educati sumus ab occidentalibus. Inde gustus
et appreciationes nostrae sunt frequenter occidentales. Ex nobis plures
sunt inconscii, magnam similitudinem exsistere inter musicam indianam
et cantum gregorianum; secundum peritos, etiam structura ambarum est
eadem. Cognosco factum quod admissum est a peritis non christianis;
explicate non possum. Una explicatio esset quod cantus gregorianus ori-
ginem habet ex Graecis et quod civilizatio graeca et indiana derivarunt
ex communi fonte. Ob indolem religiosam Hinduistarum, exsistit in In-
dia magnus numerus hymnorum, qui possunt cantari ad ortum solis, ad
meridiem, ad vesperum. Non cognosco ullum c9etum christianorum qui
possidet et introduxit in suam vitam religiosam talem numerum hym-
norum. Est thesaurus ex quo Ecclesia Indiana potest haurire multum;
sed praeiudicia interveniunt ad prohibendum talem usum.
Fere idem dicendum est de arte sacra in cap. VIII. Pro multis in Mis-
sionibus, ars quae provenit ex ripa sinistra (rive gauche) in Parisiis aut
ex Via del Babuino in Roma, est vera ~rs sacra; sed ars proveniens in
Missione est ars pagana, ita ut non simus parati accipere ut artem authen-
ticiter christianam quae depingit Beatam Mariam Virginem vestitam ve-
ste indiana, vulgari lingua « sari », qui certe est una ex vestibus mode-
618 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

11
stissimis quam mulier umquam selegit pro se ipsa. Per multos annos
inde, egebimus stimulo et auxilio Occidentalium ut magni habeamus divi-
tias nostrarum regionum, ita ut in Missionibus crearetur ars quae est
maxime digna Ecclesiae universalis, et simul contributio ex Missionibus
ad catholicitatem Ecclesiae. Dixi.

3 4
In textu scripto tradito: 1 V, VI, VII, VIII. 2
deest. dico. con-
5 6 8
ducit. deest. omni parte. 7
data est. conqueri. 9 omnia.
10 11
aliquem. elegantissimis.

17
Exe.Mus P. D. ISMAEL MARIUS CASTELLANO
Archiepiscopus Senensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres,

In pag. 192, sub n. 85, agitur de festo Paschatis certae dominicae
assignando et hoc mihi placet; sed non mihi placet formulatio huius
normae conciliaris: « Ut festum Paschatis certae dominicae in calen-
dario gregoriano assignetur, assentientibus iis quorum intersit, praeser-
tim fratribus separatis, Sacrosanctum Concilium commendat ». Bene sci-
mus rationes historicas, propter quas haec dicuntur, sed quaeritur: « Cui-
nam Concilium commendat? Summo Pontifi.ci vel aliis? Et si res com-
mittitur Summo Pontifi.ci, quomodo possumus eius augustam delibera-
tionem aliorum assensui subiicere? Forsan melius diceretur: ·« Studia
opportune peragantur de festo Paschatis certae dominicae in calendario
gregoriano assignando, auditis iis quorum intersit, praesertim fratribus
separatis ».
-In n. 86, eadem pagina, dicitur: « Sacrosanctum Concilium declarat
se non obstare mediis et inceptis, quibus tenditur ad calendarium per-
petuum in societatem civilem inducendum etc. ».
Meo humili iudicio, attends etiam iis quae ab exc .mo Domino Bafi.le
dicta sunt, Concilium Oecumenicum non potest dicere tantummodo
« non obstat » et relinquere aliis, et quidem innominatis, rem tanti mo-
menti. Hoc non convenit auctoritati collegii nostri apostolici, neque, hoc
modo, in tuto ponuntur iura Ecclesiae circa hanc rem. Etenim, inter om-
nes societates, Ecclesia supremum habet interesse quoad calendarium,
et - ut ex historia patet - ipsa illud in usum introduxit sicut adhuc
hodie in toto mundo retinetur.
Non debemus ergo neque possumus ad alios, forsan laicismo imbu-
tos, elaborationem omnino remittere novi calendarii fi.xi universalis; sed
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 619

potius comm1ss1onem instituere, ex laicis in hac re vere perltls etiam

constitutam, quae opportunas propositiones Summo Pontifici, suo tem-
pore, praebeat. Hoc modo, mihi videtur, Concilium Oecumenicum Va-
ticanum II summum redderet servitium universis hominibus nostri tem-
poris, et Ecclesiae iura tecta sartaque servaret.
Cap. VII agit de sacra supellectile et cap. VIII de arte sacra. Mihi
videtur melius unico capite, de arte sacra et de sacra supellectile, distinc-
tis tamen paragraphis, utramque rem pertractari. Et ratio haec est: maior
pars sacrae supellectilis arte excellit, et ideo quae dicuntur de arte sacra
valent etiam, sub hoc respectu, de sacra supellectile, tamquam principia
generalia. Et hoc pro praxi est magni momenti, ut patet.
In n. 87 et inn. 91 sermo redit de conferentiis episcopalibus, et fa-
cultates magni momenti eis conceduntur. Verbis iam ab aliis de hac re
prolatis, haec tantummodo addere liceat: numquam sermo est de con-
ciliis provincialibus et plenariis, quibus etiam in hac materia potestas a
iure canonico agnoscitur. Conferentiae episcopales provinciales, quae ab
omnibus episcopis alicuius provinciae ecclesiasticae constituuntur, eodem
modo considerantur ac conferentiae nationales, quae tantummodo a car-
dinalibus et archiepiscopis metropolitis in aliquibus nationibus consti-
tuuntur.
Cum ergo agatur de instituendis novis organis iurisdictionis eccle-
siasticae, infra Romanum Pontificem, sed supra singulos episcopos resi-
dentiales, eorum voto accedo qui postulaverunt hanc rem definiri ante-
quam ad suffragium perveniamus de schemate sacrae Liturgiae; hoc tan-
tum animadvertens, quod nunc facultates seu iurisdictio non datur con-
ferentiis supra episcopos sed singulis episcopis in conferentiis coadu-
natis.
Quae dicuntur in n. 89, pag. 194, perspicua mihi non videntur:
« Convenit ut usus pontificalium reservetur illis ecclesiasticis personis,
quae aut charactere episcopali, aut peculiari aliqua iurisdictione gau-
dent ».
Etenim, iuxta can. 337, par. 2: « Exercere pontificalia in iure est sa-
cras functiones peragere quae ex legibus liturgicis requirunt insignia
pontificalia, i. e. baculum et mitram ».
Unde, quid significat « reservare episcopis usum pontificalium »? Si-
gnificat reservare tantum usum baculi et mitrae, vel etiam sacras func-
tiones quae ab episcopis cum baculo et mitra peraguntur? Desideratur
ergo maior claritas.
Denique accedo voto eorum qui postulaverunt codicem liturgicum.
Dixi.
620 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

18
Exe.Mus P. D. PETRUS NGO-DINH-THUC
Archiepiscopus Hueensis

V enerabiles Patres,
In nomine episcoporum Vietnamiensium, sequentes animadversio-
nes exponam quae tangunt totum schema de sacra Liturgia.
Prima animadversio. Tam multae innovationes propositae fuerunt in
hoc schemate ut possit dici quad non remaneat petra super petram in
to to aedificio Iiturgiae ritus romani.
Ut illae innovationes sint verae admeliorationes debent fundari su-
per sanctitatem sacerdotis, secus poterunt esse nocivae: quaedam expe-
rientia specie maxime pastoralis nostri temporis facta est luctuosa, immo
luctuosissima, 1 deficiente sanctitate et vita interiore ex parte sacerdotum,
dum media classica, immo maxime trita, 2 ut auditio confessionum et
instructio catechetica populi, facta sunt maxime pastoralia in manu
S. I. B. Vianney.
Secunda animadversio. In toto schemate ut aspectus socialis, com-
munitarius Liturgiae in maiorerh claritatem exponendus sit, multi Patres
rogaverunt. Nullibi inveniuntur maiores et plures manifestationes com-
munitariae quam apud christianitatem vietnamiensem. Apud nos preces
matutinae et serotinae a membris familiae recitantur per unam saltem
horam sive domi sive in ecclesia. Habuimus a duobus saltem saeculis
Missam communitariam, saltem in die dominica, ita ut praeparatio et
gratiarum actio pro receptione eucharistica, etiam communiter fiant.
Si ·nos gaudemus de is ta pietate communitaria, debemus tamen con-
statare deficientiam aliqualem in pietate inviduali. 3 Unde videtur ali-
quod aequilibrium necessarium esse inter pietatem socialem et indivi-
dualem ut aliquis sit plene christianus.
Tertia animadversio. Multi Patres ritus romani tam multas propo-
suerunt modificationes in ritu romano, tantas facultates impetrare vo-
lunt pro conferentiis episcopalibus, ut liturgia ritus romani morum suo-
rum populorum aptetur tam in caeremoniis quam in lingua, ita ut assi-
stamus ad nativitatem novorum rituum.
Haec proliferatio novorum rituum, habebitne efficaciam pastoralem
et missionariam? Nativitas plurium religionum nationalium utique catho-
licarum, forte proderit incolis unius regionis, sed aliis populis qui tan-
tum egent missionariis ex occidente eritne proficuum?
Ritus romanus datus populis occidentis contulit unitatem directionis
 CONGREGATIO GENERALIS xvn 621

in actione missionali; nam omnes ecclesiae occidentis subiciuntur patriar-

chae occidentis, nempe Summo Pontifici.
Unitas quidem fundata in simplicitate ritus et in lingua officiali huius
ritus, nempe latina - quae lingua semper erat lingua minoritatis uti
nunc est et numquam - inquam - erat lingua vulgaris in occidente,
neque in ipsa Italia.
Putamus quod ad retinendam earn fecunditatem pastoralem et mis-
sionalem, permitti forte potest translatio in lingua vulgari librorum litur-
gicorum unius eiusdem ritus romani, cum aliquihus paucis modificatio-
nibus indispensabilibus.
Loquentes de activitate fecundissima missionali ritus romani cuius
caput est Summus Pontifex cum auxilio Curiae Romanae, sine qua iuris-
dictio directa a iure divino tradita Summo Pontifici in nostris dioecesibus
nullimode ... 4 exerceri potest; uti episcopi iurisdictio in sua dioecesi non
potest ... 5 exerceri sine sacerdotibus adiutoribus; 6 maximam nos tram
gratitudinem exprimimus Sacrae Congregationi de Propaganda Fide, sine
qua nos episcopi, oriundi ex Asia, Australia, Africa, Madagascar et In-
sulis, non haberemus sedem in hac aula conciliari. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
admittere quod pietas
4 5
personalis nostrae christianitatis sit aliquantum deficiens. practice. prac-
6
tice. deest.

19
Exe.Mus P. D. EMMANUEL LARRAfN ERRAZURIZ
E pisco pus T alcensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres et dilectissimi Observatores,

Apud vos breviter verba faciam nomine nonnullorum episcoporum,
praesertim chiliensium, in America Latina adlaborantium.
Adnotationes aliquas proponam ad cap. VI, .in quo sacra considera-
tur supellex.
In pag. 19 3, lin. 9: Post « quandoque vanitas irrepsit » addatur « ita
ut signa sacra interdum amiserint suam spiritualem ac evangelicam signi-
ficationem ».
In eadem pagina, lin. 21: Addatur in fine « attamen semper et di-
serta simplicitas et evangelica sobrietas, aperte serventur ».
Cupimus insuper ut a Concilio votum edatur sic conceptum: Visum
est Sanctae Synodo votum edere ut omnino e sacro cultu tollantur illa or-
namenta ac species externae, quae ad dignam claritatem et ad sobriam
622 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

pulchritudinem nihil conferunt, quin immo saeculi peracti vanitatem ali-

quomodo sapiunt, vel inopportunam magnificentiam aut etiam locuple-
tem pompam.
Rationes plurimae sunt ad hoc suadendum; mea interest praecipuas
tantum summatim vobis praebere.
Sacra supellex et ea omnia quae exterius in cultu sacro adhibentur,
ad genus signorum liturgicorum reducuntur ac proinde aliquam partem
habere debent in eodem sacro munere symbolico, ita ut eorum usus
vere confluat ad mysterium Paschale Christi clarius manifestandum et
ad homines nostrae ipsius aetatis melius manuducendos, ad invisibilia
per sensibilia.
Ad hoc obtinendum nobis necessaria videtur recognitio sacrae su-
pellectilis ad ins tar voti emissi. Nam:
1. Mysterium Paschale Christi, quod est totius vitae Iesu culmen,
certe valde redolet vera paupertate sensibus manifesta, vera proinde etsi
decora; immo Evangelium Novi Testamenti continuo paupertatem pro-
clamat, dum fortiter ac durius agit de divitibus.
Iesus ipse, fabri filius, in synagoga Nazarethana, ut narrat Evange-
lista Lucas, coepit dicere concivibus suis Scripturam in ipso impletam
esse quae per prophetam praedixerat: « Evangelizare pauperibus misit
me ». Ceterum in tota oeconomia salutis Deus magna fecit respiciendo
humilitatem electorum suorum.
Quamquam autem paupertas non est stricte virtus, post originale ta-
men peccatum et propter Incarnationem Verbi, est peculiaris modus con-
stanter comitans manifestationem Dei in historia salutis, unde, de facto,
homines proprius et melius vultum Dei in paupertate percipiunt ac pro-
prius et efficacius vocem Dei in paupertate audiunt. Maximi homines in
historia salutis ac maxima momenta in vita Ecclesiae paupertatis luce
coronantur.
2. Cultum liturgicum pulchrum esse debere ac decorum nemo est
qui neget. Genuina tamen pulchritudo nullo modo est splendor divitia-
rum aut splendor pompae, sed est revera, ut aiebat ille magnus Augusti-
nus, « splendor veritatis ».
Veritas autem quae in sacra Liturgia manifestari oportet est Evan-
gelium salutis, seu revelatio divinae caritatis, qua « sic Deus dilexit mun-
dum ut Filium suum Unigenitum daret », qua « Verbum caro factum
est», qua« cum in forma Dei esset exinanivit semetipsum formam servi
accipiens », qua Deus « propter nos egenus factus est cum esset dives, ut
illius inopia nos. divites essemus ».
Dolendum est quod fascinatio nugacitatis ex parte obnubilaverit
hanc sublimem veritatem et interdum fecerit ut ea quae deberent esse
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 623

media paedagogica ad investigabiles divitias Christi dare cognoscendas,

sensim sine sensu magis inservirent ad humanam vanitatem fovendam.
3. Denique, signa sacra ad homines nostrae aetatis alloqui debent,
ne in discrimen adducatur eorum munus significandi.
Magna vero sollicitudo nostri saeculi respicit usum socialem divitia-
rum, et quaerit incrementum seu progressionem nationum sic dictarum
subevolutarum ac victoriam supra miseriam. Ecclesia ipsa, in nostra
aetate, luget apostasiam plebis seu coetuum praesertim proletariorum.
Nunc autem munus pastorum est ut Corpus Christi Mysticum in
terris sit revera, ut nuper dixit Summus Pontifex Ioannes, « Ecclesia
pauperum » non voto tantum sed re, non praedicatione tantum, sed
actione, in suis manifestationibus et in modo vivendi suorum mini-
strorum.
Est ergo in votis ut sacra supellex nee non omnia vestimenta mini-
strorum Ecclesiae melius Evangelium sapiant secundum decoram Iesu
Christi paupertatem, et sic congrue concurrant ad sacra nuntianda.
lam olim in quodam perarduo Ecclesiae tempore, egregie dictum
est: « Romines per sacra mutari fas est, non sacra per homines ». Dixi.

20
Exe.Mus P. D. PRIMUS GASBARRI
Episcopus tit. Thennesiensis, aux. Veliternus

V enerabiles Patres,
Ars sacra, quae supellectilem sacram, musicam sacram et artem sa-
cram proprie dictam seu architecturam, sculpturam et picturam sacram
complectitur, obnoxia est legibus quae ab exigentia fundamentali con-
venientiae artis ad publicum cultum derivantur. Hamm vero legum pri-
maria certo habenda est traditio veneranda, cui accedit genuinus artis
progressus. Traditio consideranda videtur veluti .itineris limen quad ar-
tifex aggreditur ... 1 et norma qua incedens ducitur, nam ut card. Aegidius
Canisius, Viterbiensis, a. 1512, scilicet tempore quo profana et sacra
saepe et multum una miscebantur, a:ffirmabat in Concilio Lateranensi V:
« Romines per sacra immutari fas est, non sacra per homines »; pro-
2
gressus vero considerandus veluti instrumentum successus artificis et
vox vitalitatis artis.
Iamvero, per 1600 annos post Christum natum, novae formae artis
liberum in Ecclesia campum habuerunt et primum ab Ecclesia approba-
tione donatae sunt.
624 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Cum Iulius II consilium iniisset de exstruenda hac S. Petro Sacra

Aede quae Patres conciliates hospitaliter excipit, in Bulla diei XIX fe-
bruarii a. MDXIII gravem hanc sententiam expressit: « In templo quasi
in fastigio gloriae fulgere debent maiestas et nobilitas artium ». Sub
medio saeculo XVI, Iacobus Barozzi a Vignola petiit et scriptas accepit
a card. Alexandro Farnesio regulas quae essent considerandae pro Aede
Romana Iesu sacra construenda, cuius forma in exemplar transiit renova-
tae archi tecturae.
Sed, inde a tempore illuminismi, nobis applicari potest illud Iere-
miae: « Hereditas nostra versa est ad alienos » (Thre. 5, 2).
Ars contemporanea, quae vulgato nomine venit « Novecentismi » seu
artis rationalis vel functionalis, etsi artisticas formas fini religioso con-
sentaneas non omni ex parte usque adhuc effinxit, immo non infrequenter
eidem fini potius adversam, tamen non solum arti sacrae adiumenta non
spernenda offert quae sunt: cum forma neoclassica saec. XIX dissensio,
aequandae formae artis rationi vitae nunc temporis instantia, sinceritatis
afflatus, utilitas practica, renovandi generis artis sollicitudo, subsidia tech-
nica, sed praeclara artis monumenta exstructione et inspiratione religiosa
etiam commendanda non pauca videtur expressisse.
Agitur, ut Pius XII s. m., in Litteris Encyclicis Mediator Dei a. 1947
datis, monet, ex una parte, de reprobandis novitatibus insanis et ab-
surdis quas acceptas Ecclesia habere nequit (ut sunt v. g. quoad archi-
tecturam, aberrationes sic dictae « architecturae voluminum » a Le Cor-
busier in Gallia primum inductae; quoad picturam hermetismus « pictu-
rae metaphysicae seu abstractismi » qui feliciter in dies cedit vindicatio-
nibus figurativorum): sed ex altera parte de sapienter instituendis arti-
ficibus quos scite et apte necesse est movere ad sacras disciplinas (S. Scrip-
turam, dogma, historiam sacram, hagiographiam et liturgiam) quae num-
quam non artificum inspirationem aluerunt.
Ergo, spiritu apertae intelligentiae artifices qui, signis artis, suae
curant tormentum aetatis exprimere excipiendi sunt, iique erudiendi (ut
ceterum a nobis flagitant ipsi) ac pro viribus adiuvandi.
Academiae et coenacula pro artificibus, quae novissimis his tempo-
ribus in Italia et in dissitis Europae et Americae regionibus instituta sunt,
nee non cultores nascentis traditionis artis sacrae qui floruerunt in Sinis,
in Iaponia, in insula lava, in India et in Africa, affluentes iam fructus
protulerunt. Fausta haec incepta peculiari benevolentia prosequenda sunt
cum plura non videantur deesse indicia ex quibus fas sit inducere uni-
versas artes hodie Christum appellate, seu ... 3 suam quaerere, gloriae con-
centui quern summi viri per resoluta iam saecula catholicae fidei ceci-
nere, adiungere vocem.
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 625

His dictis liceat mihi haec pauca considerate:

1. Quoad cap. VI. Quae afE.rmantur in prologo cap. VI et in nume-
ris insequentibus de traditione et progressu in re sacrae supellectilis
componendis explanantur, omnino adprobanda sunt. Etenim nemo ne-
gate potest ex una parte sacrae supellectilis ornamenta aliquando infla-
4
tioni cessisse et facta esse iam desueta .. ., ex altera vero progressum
artis technicae et studium simplicitatis et practicitatis, quae sunt notae
propriae nostrae aetatis, non parum favere decori, utilitati, munditiei
peropportunis immo necessariis in cul tu externo exercendo.
2. Quoad cap. VII. Prologus huius capitis recolit laudes quibus
SS. Patres atque Romani Pontifices efE.caciam spiritualem sacri concen-
tus in cultu publico extulerunt, sed mentionem relinquit sacrarum Scrip-
turarum sive Veteris sive Novi Testamenti in quibus praeclara dicuntur
quae musicam sacram concernunt et ad afE.rmandum inducunt musicae
sacrae in cultu fundamentum divino-positivum. Quod expresse in pro-
logo ipso iuverit denuntiare atque in sequentibus articulis prae oculis
habere ut necessaria consectaria inducantur. Textus quos commemoro
his reducuntur, et praetermitto. 5
Quae post prologum, a n. 92 ad n. 98 inclusive, exponuntur omni
ex parte probanda sunt utpote quae fideliter desumantur ex copiosis do-
cumentis Pontificiis et Sacrae Rituum Congregationis in notis plane ci-
tatis.
Affiuens sane in hac materia musicorum Ecclesiae legislatio occasio-
nem ofiert baud remittendam proponendi, sicut iam pro Liturgia gene-
rali pluribus visum est maxime convenire, redactionem « Codicis Iuris
Musicae Sacrae », vel saltem suadendi musicae sacrae partem propriam
in illo codice Sacrae Liturgiae reservari. Quod propositum non est no-
vum, nam in Congressu Internationali Musicae Sacrae, Romae, occasione
IX centenarii mortis Guidonis Aretini, mense maio anno Iubilaei 1950,
enuntiatum est.
Cognitio et usus legum musicam sacram spectantium, quae sunt plu-
rimae et usque adhuc non ordine compositae, fi~rent certo, subsidio co-
dicis, expeditiores. « Instructio de Musica sacra et sacra Liturgia » a
S. Rituum Congregatione a. 19 58 data, cum sibi proponat « colligere »
et « declarare » potiora capita, sacram Liturgiam et Musicam sacram re-
spicentia, documentorum a Summis Pontificibus antea editorum, compo-
sitionem propositi codicis iuris musicae s~crae certo expedit.
3. Quoad cap. VIII. In cap. VIII normae de arte sacra traduntur
rationibus aequabiliter et recte compositis quae a traditione Ecclesiae,
progressu temporum et experientia peritorum descendunt. Dixi.
40 (II)
626 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

2
In textu scripto tradito: 1 (punto di partenza dell'artista). deest.
3
- ut praelaudatus Pontifex in iisdem Litteris Encyclicis Mediator Dei advertit.
4 5
(anachronistici) a) Institutiones Moysis de Musica Sacra apud Hebraeos
ex positivo praecepto Domini statutae sunt (cf. Num. 10, 1 ss.; Ex. 5, 20 ss.;
Lev. 23, 23 ss.; 25, 8 ss.; Num. 29, 1). b) Has mosaicas institutiones quam ma-
xime ampliavit David. Ipse enim constituit quatuor milia cantorum (I Par. 25,
7; 23, 5), qui dividebantur in 24 classes (I Par. 15, 16, 22; 16, 4-42; 23, 5, 30;
25), canebant super gradum conspicuum (2 Esdr. 9, 4), co ram tabernaculo ( 1 Par.
6, 32), stantes ad orientalem plagam altaris (2 Par. 5, 12). Textus canendi erant
psalmi, cantica et hymni, quae secundum peculiares indicationes varie canebantur
(cf. Vigouroux, Diet. de la Bible, II, col. 557). Habetur descriptio sollemnis ritus
choralis occasione translationis Arcae sub Davide (1 Par. 15, 16 ss.; 16, 4 ss.), et
sub Salomone (2 Par. 5, 12 ss.; 7, 6), qui instituta davidica musicae renovavit et
auxit (2 Par. 8, 12 ss.). c) Quae institutiones restitutae fuerunt sub Iosaphat
(2 Par. 20, 19, 21), sub Ioiada (2 Par. 23, 18), sub Ezechia (2 Par. 29, 25-30), sub
Iosia (2 Par. 35, 15), sub Nehemia (2 Esdr. 12, 44 ss.; 1 Esdr. 3, 10). d) In ipsis
psalmis permultae adsunt exhortationes ad Deum cantu et musica glorificandum
(Ps. 80, 2-5; 91, 2-4; 149, 1-3; 150, 3-5). e) Quae quidem musicae institutiones
Veteris Testamenti etiam in Novo Testamento receptae fuerunt (Le. 24, 53) ac
in ipsa Coena novissima Domini servatae (Mt. 26, 30) et in agape eucharistica
(Act. 2, 46 ss.). /) Notae sunt ad Musicam Sacram exhortationes S. Pauli (1 Cor.
14, 25; Eph. 5, 19; Col. 3, 16; Act. 16, 25) et S. Iacobi (lac. 5, 13: « psallat »
scil. Cantica laudis: v. Commentaria).

21
Exe.Mus P. D. PAULUS GOUYON
E pisco pus Baionensis

Venerabiles Patres,
Loqui in ultimo loco res difficilis et periculosa. Omnibus Fratribus
meis hie praesentibus peto quad petivit latro poenitens: indulgentiam
1
et fortasse absolutionem.
Dum de sacra supellectili in cap. VI pertractatur, pag. 193, schema
nostrum merito ad id intendit ut cultus Deo tribuendus dignitate et
magnificen tia excellatur.
Sub hoc respectu sane confitendum est, quod nihil satis pulchrum
erit ut religionem hominis erga Deum creatorem et salvatorem in exer-
citio cultus adaequate exprimere possit; propter quod et ipsa Sancta
Mater Ecclesia semper curavit, ut cultus divinus cum decore perfice-
retur.
Attamen, cum Concilium hoc Vaticanum II necessitatibus ministe-
rii pastoralis in primis respondere voluerit, quaestio de sacra supel-
lectile consideranda est sub alio respectu, qui, secundum meam sen-
 CONGREGATIO GENERALIS XVII 627

tentiam, in textu schematis non sufficienter exprimitur, et ideo accura-

tius examinandus est.
Quapropter optarem vobis, venerabiles Patres, anxietatem meam
pastoralem humiliter manifestare, eo magis quod eadem anxietas a plu-
ribus inter vos, ut scio, plene condividitur.
Quaestio ergo sic ponitur: numquid adest grave periculum ne nimis
sumptuositas in supellectili et in paramentis liturgicis occasio sit mira-
tionis populi et etiam scandali, apud · eos qui nostras caeremonias re-
spiciunt?
Olim quidem, solummodo Christi fideles ad ecclesias nostras acce-
debant. Pompa liturgica simplicem populum Dei habitualiter laetificabat.
Quamquam et iam illo tempore murmurationes discretae sed clarae in-
terdum audirentur, ut verbi gratia, ex testimonio S. Bernardi videtur.
Quomodo possunt pastores, ita dicebatur, conciliate divitias quae splen-
dent in ecclesiis, in supellectili et in paramentis liturgicis, cum illa pau-
pertate evangelica, quae a Christo Domino tamquam fons beatitudinis
proclamata est, ab ipso integre observata est, quippe qui in paupertate
maxima nasci voluit, sicut pauper vixit, et nudus in Cruce expiravit.
In nostris autem temporibus, et de hoc saepe testimonium audivi-
mus, haec murmuratio eo magis crescit et dilatatur, quo per artem cine-
matographicam et televisivam caeremoniae religionis nostrae ab omnibus,
etiam infidelibus, perspici possunt, sive in aulis televisioni destinatis, sive
in cauponis, sive in domibus privatis. Hie est unicus aspectus Ecclesiae,
quern tot homines generationis nostrae detegere et intueri possunt. In
illo autem aspectu Christum Dominum minime recognoscunt... 2 Tune
accidit quod pompa illa liturgica quasi testimonium fidei nostrae plane
contrarium efficitur et scandalum constituit pro iis qui veritatem quae-
runt dum effectus oppositus obtineretur, et corda religioni submitteren-
tur, et via ad unitatem omnium christianorum aperiretur, si modus agendi
in exercitio cultus nostri simplicior et modestior exhiberetur.
Etiam in supellectile sacra, etiam in modo adimplendi caeremonias
nostras, apparere deberet signum paupertatis, quod omnes a nobis ex-
spectant. Non debemus videri ut principes, sed ut pastores; non ut do-
mini, sed ut servi regni, cuius adventus equidem in hoc significatur quod
« pauperes evangelizantur ».
Propterea humiliter hoc proponere auderem:
1. Exceptione facta rerum magni momenti historici, tollatur a su-
pellectile sacra quidquid cultui non nec~ssarium videtur.
2. In rebus sacris conficiendis, utatur materia digna quidem, sed
semper modici valoris, salvo necessario decore cultus.
3. Tollatur in caeremoniis quidquid maiestatem et vanitatem huma-
628 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nam magis recolit quam extremam paupertatem quae in Bethleem appa-

ruit; tollantur praesertim ornamenta superflua, sicut illud quod vocatur
« cappa magna » aut pallia pro caeremoniis adhibenda, vel etiam omne
genus supellectilis quod nimis immenso pretio acquirendum est.
Conclusio. Ad calcem art. 87 huius cap. VI, propono ut sequentia
verba addantur: « Attamen supprimatur quidquid in supellectile sacra
et in paramentis liturgicis ut nimis pretiosum appareret, et inde contra-
rium esset testimonio quod Ecclesia in persona episcoporum et sacer-
dotum paupertati reddere debet coram universo mundo hodierno, ad
manifestandum, sine macula et sine ruga, verum vultum Domini Iesu
Christi »... 3 Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

Multi putant nos esse ex illis coetibus
3
socialibus a quibus ipsi abhorrescunt. Haec tria capita multa continent quae
non sunt tanti momenti ut a Concilio Oecumenico tractentur. Caput de Musica
Sacra longius est quam caput de Missa; hoc non decet. Propono contractionem
cap. VII et cap. VIII in unum, paucis principiis solummodo retentis, scil.: a) n. 92:
participatio fidelium nunquam excludenda; b) ceteris paribus, cantus gregorianus
est praeferendus; c) n. 97: musica sacra in missionibus; d) n. 99: omnem stylum
artis Ecclesia admittit; opera artis fidei et pietati contraria arceantur.

Praeses: Reponatur Sanctum Evangelium.

Secretarius generalis: Proxima congregatio generalis: crastina, hora

nona.
CONGREGATIO GENERALIS XVIII
13 novembris 1962
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII
13 novembris 1962

Exe.mus P. D. PERICLES FELICI, secretarius generalis:

Praesidet hodiernae congregationi generali em.mus ac rev.mus
D. card. Bernardus Alfrink, arch. Ultraiectensis.
De mandate consilii praesidentiae rogantur vehementer Patres, ve-
lint orationes suas coercere tantummodo ad proponendas emendationes.
Iidem Patres rogantur ut, ad normam Ordinis Concilii Oecumenici cele-
brandi, velint in petitione loquendi exhibere summam rerum dicenda-
rum, summam sat amplam. Et secretaria erit gratissima Patribus si non
solum summam exhibeant, sed etiam ipsum textum, qui est legendus.
Petitiones, quae non continent summam, acceptari non possunt.
Nunc nomina Patrum, qui loqui postulaverunt circa ultima capita
constitutionis de sacra Liturgia: exc.mi Domini Ioseph Urtasun, arch.
Avenionensis in Gallia; Aloisius Alonso, arch. Sionensis, vicarius Ca-
strensis in Hispania; Antonius Fustella, ep. Tudertinus in Italia; Caesa-
rius D'Amato, ep. tit. Sebastenus; Aloisius Almarcha, ep. Legionensis
in Hispania; Petrus Zilianti, abb. nullius Montis Oliveti Maioris; Ioseph
Soetemans, abb. generalis Canonicorum Regularium Lateranensium; Hen-
ricus Golland Trindade, arch. Botucatuensis in Brasilia; Casimirus Ko-
walski, ep. Culmensis in Polonia; Paulus Taguchi, ep. Osakensis in Ia-
ponia; Franciscus Jop, ep. tit. Dauliensis in Polonia; Petrus Canisius
van Lierde, sacrista et vie. gen. Suae Sanctitatis; Villelmus Kempf, ep.
Limburgensis in Germania; Andreas Sapelak, ep. tit. Sebastopolitanus
in Argentina; Paulus Seitz, ep. Kontumensis in Vietnam; Hermannus
Volk, ep. Moguntinus in Germania; Edmundus Nowicki, ep. coad.
Gedanensis in Polonia; Mauritius Baudoux, arch. S. Bonifatii in Canada;
Ioseph Cheng, ep. Kaohsiungensis in Sinis; Michael Miranda, arch. Me-
xicanus; Ioseph Lopez Ortiz, ep. Tudensis in Hispania; Ioannes Pohl-
schneider, ep. Aquisgranensis in Germania; Godefridus Dayez, sup. gen.
Congregationis Benedictinae Belgicae; Marcus McGrath, ep. aux. Pa-
namensis; Emmanuel Fernandez, ep. Cordubensis in Hispania; Ale-
xander Olalia, ep. Lipensis in Insulis Philippinis; Paulus Gurpide, ep.
Flaviobrigensis in Hispania; Herculanus Van der Burgt, ep. Pontiana-
kensis in Indonesia; Mauritius Roy, arch. Quebecensis in Canada;
632 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Henricus Jenny, ep. aux. Cameracensis in Gallia; Ioseph Zaffonato,

arch. Utinensis in Italia; Ioseph Malula, ep. aux. Leopoldpolitanus
in Congo; Conradus de Vito, ep. Lucknovensis in India; Eduardus
Martinez, ep. Zamorensis in Hispania; Franciscus Jachym, arch. coad.
Vindobonensis in Austria; Ceslaus Sipovic, ep. visitator Bielorussorum ·
in Exilio; Carolus Buswell, ep. Pueblensis in Stat. Foed. Amer. Sept.;
Herbertus Bednorz, coad. Katovicensis in Polonia; Laurentius Trevor
Picachy, ep. Jamshedpurensis in India; Ioannes Prou, sup. gen. Congr.
Gallicae Ordinis S. Benedicti; Vincentius Radicioni, ep. Montis Alti in
Italia; Sergius Mendez, ep. Cuernavacensis in Mexico; Carolus Saboia
Bandeira, ep. Palmensis in Brasilia; Henricus Nicodemo, arch. Barensis
in Italia; Mauritius Rigaud, ep. Apamiensis in Gallia; Aemilius De Smedt,
ep. Brugensis in Belgio.

1
Exe.Mus P. D. IOSEPH URTASUN
Archiepiscopus Avenionensis

Venerabiles Patres,
Proponi possunt duae adiunctiones n. 89, in pag. 194, huius sche-
matis: Usus pontificalium.
Prima propositio. Missa pontificalis simplicior reddatur. Ratio: fide-
les saepissime et forte alii fratres in Domino optaverunt ut ritus Missae
pontificalis sit simplicior, quia manent adhuc in Caeremoniali Episco-
porum (loquor: in libro liturgico )1 multa quae ex aulico more prote-
dunt. Retineatur quod praebet gloriam Dei et illustrat ministerium verbi
ac functionem pontificis, Christi ministri, sed minuantur honores externi
in prima parte Missae pontificalis.
Secunda propositio. Episcopi habeant ius, pro opportunitate, cele-
brandi Missam cantatam ritu minus solemni. Ratio: nos, episcopi, saepe
paroecias visitamus, cum solo presbytero comite, praesertim diebus do-
minicis. Dolendum est quod, his in casibus, nobis non permittatur Missa
in cantu at Missa lecta minus apta ad participationem actuosam et festi-
vam cum episcopo celebrante; ita, etiam, aliquando in caeremoniis
communitatum religiosarum.
Incitamentum pastorale valet certe pro Missionum regionibus, quod
iam concessum est, sed in multis aliis dioecesibus universi orbis.
Est desiderium plurium Galliae sacrorum antistitum. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 633

2
Exe.Mus P. D. ALOISIUS ALONSO MUNOYERRO
Archiepiscopus tit. Sionensis

Em.me Praeses, venerabiles Patres Conciliares,

In hoc schemate, cap. VIII, n. 104, aliqua habeo dicenda et quidem
de nova iconoclasia vel iconophobia. Et quoniam de hac re sum dicturus,
invoco S. I oannem Damascenum.
Attendens et oboediens verbis praesidentiae, manifesto meam inten-
tionem substituendi aliquam phrasim, quae est in hoc numero, relate ad
imagines Sanctorum et bane substituendi aliis verbis, de quibus postea
faciam mentionem. Sed quia in omni sententia decisio ultima debet prae-
cedi rationibus in iure et in facto, ego ita faciam, nisus auctoritate
Pii Pp. XII et Pontificis f. r. Ioannis XXIII. Animum etenim meum oc-
cupat, et credo quad animum omnium nostrum debet occupare et forte
occupabit, mos qui, istis temporibus, irrepsit nova templa sine imagi-
nibus exstruendi, ita ut, salva intentione, possemus dicere nos in novam
iconoclasiam incidisse. In templis novis exsulant fere omnes imagines,
fortasse excepta imagine B. Mariae Virginis; haec admittitur aliquando,
sed in loco secundario vel valde humili, ita ut illa, Regina mundi, velut
hospes videatur in domo Filii sui. S. Joseph neque hunc quidem hono-
rem habet: ipse potest dicere, accommodando verba, quad non est ei
locus in diversorio. 1
Hoc systema in variis regionibus Europae exsistit; etiam serpit in
Hispania et, trans oceanum (iam die sabbato audivimus), 2 in aliquas na-
tiones hispano-americanas transiit.
Hos sectatores huius sententiae nos debemus avertere a via sua non
rec ta. 3 Nulla ratio eis su:ffragatur, ne quidem quam desumunt ex excessu
imaginum vel ex earum defectibus. Etenim mala inde provenientia re-
medium habent in diligentia Ordinariorum in his defectibus corrigendis,
ut Sacra Congregatio Sancti OfE.cii per Instructionem 30 iunii 1952
mandavit.
Addunt etiam sectatores huius tendentiae vel iconoclasiae 4 quad
ars sacra moderna non permittit imagines in templis. Responsio clara
est: si ita esset ars moderna, non esset consentanea religioni catholicae,
ideoque reiicienda esset. 5 At credo quad esset apta, si quaedam falsa
spiritualitas non obstaret. Aliqui enim abutuntur Liturgia dicendo: nihil
in templo esse debet quad adorationem Iesu Christi impediat. Quaero:
imagines impediunt? Hoc tantum dici potest ignorando historiam et
634 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

theologiam: ignorant fortasse Concilium Nicaenum ... ,6 in quo icono-

clastae damnati sunt; Tridentinum, ubi doctrina traditionalis iterum sta·
bilita est; professionem fidei Pii IV, quam nos ipsi initio huius Concilii
professi sumus; et tandem aliquosdam 7 canones Iuris Canonici. Quibus
documentis Ecclesia catholica semper docuit 8 quod imagines Beatae Ma-
riae Virginis et Sanctorum potius sunt adiumenta pietatis et fidei, qua-
tenus Sancti sunt fructus sanctitatis Christi, nostri intercessores apud
Deum, virtutum exemplaria. Ergo ducunt ad Iesum.
Ergo cultus, in ecclesiis, illis tribuendus est, cum moderamine quod
expediat, et systema, quod doctrinae catholicae et praxi tot saeculorum
contradicit, delendum est.
Effectus praeterea huius erroris infensissimi sunt, venerabiles Fra-
tres: devotio in Sanctos paulatim amittetur, etiam in familiis et indivi-
duis, sicuti iam accidit;9 cultus exterior notabiliter minuetur, fides de-
trimentum patietur, etc. Multa dicere passim, sed omitto.
Quaero de remedio. Hoc autem remedium in schemate non inve-
nitur, quia indicitur utique recognitio seu revisio canonum qui inter
alia spectant ad « imaginum ... convenientiam », quod quidem potius
viam parare videtur 10 errori liturgico donec locum habeat imperata
revisio.
Unde haec verba vel deleri vel substitui vel explicari debent, mea
opinione. 11 Interest autem ut, sine mora, episcopi totius orbis nunc in
hoc Concilio 12 suam oppositionem manifestent huic hodiernae icono-
clasiae, et sibi proponant unquam approbationem concedere templis sub
hoc influxu constructis. Vestrum est decidere. Sed decidite, obsecro, post-
quam legeritis et perlegeritis quae dixit Pontifex noster Ioannes XXIII,
anno praeterito, Congressui de arte sacra, verbis quibus optimam de-
fensionem fecit de imaginibus Sanctorum (L'Osservatore Romano, die
30 oct. 1961 ).
In illo quidem Congressu, erat sermo de arte sacra et de spirituali-
tate. Videtur accidere, quia non legi nisi relationem quam attulit ephe-
merides nostra hispanica quae titulatur « Ecclesia » et a muftis fortasse
hie cognoscitur, videbatur quad de imaginibus Sanctorum nihil locutum
fuisse, quasi ipsae nullum infiuxum haberent in spiritualitate. Et Pontifex
noster, quando eos accepit in audientia, sumens occasionem ex imagini-
bus quae erant in aula audientiae, ipse fecit optimam dissertationem circa
hanc materiam. Ego rogo vos ut legatis, fortasse iam legistis, nunc haec
verba priusquam decidatis. I pse enim praecise exponit quantam vim ha-
beant imagines Sanctorum ad formandum hominem in sua vocatione
christiana, quantum inserviant ut !event animum christianorum prae-
cise ad Iesum Christum Dominum nostrum. In memoria etiam habete
 CONGREGA TIO GENERALI S XVIII 635

verba Pii XII, qui in Enc. Mediator Dei habet haec verba. Declarat
extra viam rectam qui sacras imagines ac statuas e templis prohibeat
eiusque non rectam rationem reprobat. Est verbum ipsius. 13
Quibus omnibus perpensis, humiliter propono quod in prima para-
grapho huius n. 104 fiat suppressio phrasis quae ad imagines refertur
et addatur alia paragraphus his vel similibus verbis concepta: « Ad ima-
gines B. Mariae Virginis et Sanctorum quod spectat, haec Sancta Syno-
dus decernit:
1. Revisio decretorum et canonum, de quibus antea, 14 fiat circa nu-
merum, decorationem, ordinem imaginum, ita ut numerus non mm1s
multiplicetur, aut sint illae abnormes vel locum indebitum occupent
cum detrimento cultus Iesu Christi Domini nostri.
2. Interea Ordinarii defectus qui irrepserint in illarum usum cor-
rigant iuxta canones vigentes et instructionem de qua antea dixi. 15
3. Invigilent ne mos modernisticus praevaleat auferendi imagines a
cultu sub praetextu Liturgiae, prout aliqui volunt, magis sectantes suum
sensum circa " artem " quam theologiam et pietatem et verum sensum
1

Ecclesiae ». Dixi.

In textu scripto tradito: 1 de imaginibus Sanctorum. Et quoniam de nova

iconoclasia vel iconofobia sum dicturus, invoco S. Ioannem Damascenum. Mos
etenim, hisce temporibus, irrepsit nova templa sine imaginibus extruendi, ita ut,
salva intentione, in novam iconoclasiam inciderimus: in templis novis, quae exte-
rius ab aedi:ficiis proximis vix distinguuntur, et ideo exterius hominibus non lo-
quuntur de Deo (ut semper et ubique accidit de quacumque religione agatur), in-
terius imaginibus carent, etiam Sacratissimi Cordis Iesu, Via Cruds exulat, et
aliquando aqua benedicta. Crux frequenter sine lesu Cruci:fixo, eaque in formis
raris, quae nullatenus ad pietatem movent, exhibetur, et interdum a tecto ecclesiae
suspenditur. Imago B. M. Virginis admittitur, sed in loco secundario et humili,
ita ut illa, Regina mundi, velut hospes videatur in domo Filii sui. S. Ioseph neque
hunc honorem habet: ipse potest dicere, accommodando verba: «non est mihi
2 3
locus in diversorio ». deest. Hos ergo necesse est, Patres, a sua via
4 5 6 7 8
non recta avertere. deest. deest. II (787). deest. docet.
9 10 11 12 13 14
deest. parat huic. deest. deest. deest. deest.
15
S. 0. 30 iun. 1952.
636 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3
Exe.Mus P. D. ANTONIUS FUSTELLA
E pisco pus T udertinus

Quoad cap. VII, n. 92 cum notula 4, in pp. 196 et 198, vellem pro-
ponere votum.
Valde optatur ut quae ibi proponuntur, actuosa nempe fidelium par-
ticipatio in cantu Missarum sollemnium, etiam a nobis episcopis in Con-
cilio collectis serventur.
Ideo vellem humiliter petere ut in Missis, quae hie in Concilio, ut-
pote in proximo Immaculatae Conceptionis festo et in fausto die Oecu-
menici Concilii feliciter acti, canentur, saltem Credo et Sanctus} non a
schola cantorum, uti in Missa de Spiritu Sancto initio Concilii, sed ab
omnibus Patribus Conciliaribus una voce canantur. Satis!

4
Exe.Mus P. D. CAESARIUS D'AMATO
Episcopus tit. Sebastenus in Cilicia} abbas nullius S. Pauli de Urbe

V enerabiles Patres}
Pauca proferam circa cantum populi in Ecclesia. Discrimen adest
inter cantum popularem religiosum} de quo agitur in par. 96, et cantum
popularem liturgicum} cui innuunt nn. 91, 92, 93, 94.
1. Cantus popularis liturgicus dignitate praeest, quia natura sua de-
stinatur Liturgiae solemni ut patet ex historia musicae et ex scriptis litur-
gistarum. Hie cantus, populo destinatus, de facto a scholis cantorum
usurpatus est. Populo restituatur et quidem lingua latina, cum cantu
gregoriano, prout proponitur inn. 91 huius schematis, in hoc sensu per-
1
ficiendum.
2. Cantus popularis religiosus, e contra, lingua vernacula et musica
regionis exaratus, ad Liturgiam non solemnem et ad pia exercitia desti-
natur ... 2
Sed primo loco de canticis gregorianis lingua latina disseram, qui,
ut reor, adhuc pro fidelibus totius mundi apti sunt, quibusque in actio-
nibus maxime liturgicis princeps locus competit.
Liceat mihi recolere pluries audivisse ab alumnis indigenis quos ha-
bui, dum docebam in Pontificio Instituto Musicae Sacrae Urbis, populos
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 637

Asiae et Africae plurimum gaudere de cantu gregoriano quern viem10-

rem sentiunt peculiari indoli musicali suorum populorum, forsitan quia
antiqua traditione praeclari sunt.
Hie cantus liturgieus ad normam schematis omnino servandus est,
non solum ne pereat thesaurus inaestimabilis, sed ut aedificetur plebs
Dei.
Certo certius adlaborandum est. Sed hie opus, hie labor!
Patres aliqui conciliates insuper a me quaesierunt utrum melodiis
gregorianis verba linguarum vernacularum subiiei possint loco antiquio-
ris textus latini. Desiderium exsurgit ut melodiae admodum venerabiles
et dignitati christiani cultus aptissimae serventur, ubi lingua latina non
possunt proferri, et insuper ad obviandam carentiam bonorum cantico-
rum lingua vulgari et musiea moderna compositorum.
Responsionem tantum technicam profero. Haec aptatio impossibilis
est quia rhythmus melodiae gregorianae tam arcte verbis latinis ligatur,
vel, ut profundius rem aperiam, melodia ex ipso nativo verborum rhythmo
ita exurgit, ut servari isto modo nullatenus possit. Profecto, nem0 no-
strum vellet ut monume_ntum artis architectonicae in suis lineis, ab arti-
fice conceptis, mutetur. Ne ergo monumenta viva et dynamica artis mu-
sicae liceat a fundamentis subvertere.
Et venio ad cantiea popularia lingua vernacula. De his diserte et
abunde 3 par. 96.
Adhiberi possunt non tantum in piis exercitiis, sed, notate, 4 ad nor-
mam rubricarum etiam in actionibus liturgicis, utique non solemni-
bus ... 5 Ne, quaeso, in deteriori sensu sumantur verba quae leguntur in
paragrapho, ut nempe cantus populates faciles sint et modulatione sim-
plices.
Simplices modulationes nobilissima arte possunt refulgere. Dicant
musici quam sit arduum componere limpidas melodias, sed pulchras
et iucundas mentibus, auribus, cordibus. De facto, non multae haben-
tur vere nobiles, et quae passim vulgantur, non raro, miserrimae sunt,
sicut iste « Christus vincit », quad quotidie cal}itur in Concilio. 6
Faxit Deus ut non desint musiei qui apte nova cantiea componere
valeant. Sciant praesules, tam antiquarum quam recentium Ecclesiarum,
seligere ex antiquo patrimonio suae gentis melodias quibus vestiantur
textus chris tiani.
Oportet interea, habeatis me excusatum,7 ut episcopi non parvipen-
dant opus musicorum in Ecclesia, et diligenter promoveant studia musi-
cae sacrae, ac musicos ipsos foveant ne claudantur ora canentium Deum.
Demum votum profero. In Kyriali gregoriano ofE.ciali decem et sep-
tem « ordinarii » habentur pro Missa cantata ... 8 Dixi.
638 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

Non est hie locus ut musicae popu-
3 4
laris historia recolatur, neque ut ipsius momentum extollatur. deest. deest.
5 6 7 8
ad normam n. 91. deest. deest. Ex praxi scio paucos tantum
ex his posse ab universo populo decantari. Plurimae melodiae in codicibus dor-
miunt. Quantum scio, saltem 250 Kyrie inediti sunt, 50 Gloria, innumerabiles
fere Sanctus. Seligantur ex tam ingenti thesauro melodiae aptiores ac populis den-
tur vel restituantur. Profecto multi, gratias agentes Deo, gaudebunt.
Animadversiones additae:
Quin vocem in aula petam, propono ut usus stolae ampli:ficetur pro sacer-
dotibus et diaconis, maxime autem pro episcopis. Ad praesens, extra sacrificium
et administrationem Sacramentorum et sacramentalium, stola videtur indicari iu-
risdictio actualis episcoporum in sua dioecesi et parochi in sua paroecia. Hoc mihi
videtur absonum. Stola enim indicat praecipue gradum hierarchici ordinis, non
actualis iurisdictio. Ut dicitur n. 88 schematis de sacra Liturgia, vestis « ministro-
rum gradibus conveniat ». Stoia semper induebantur antiquis temporibus sacri ad-
ministri. Stoia nunc vestiuntur omnes sacerdotes et diaconi in Missa vespertina
in Coena Domini. Stola ornatus, videmus, quotidie incedit Sanctissimus Papa no-
ster Ioannes XXIII.
Melius est ut hoc sacro indumento episcopi maxime distinguantur, etiam titu-
lares, magis quam aliis ornamentis, cruce pectorali et anulo exceptis, quae vanita-
tem sapiunt.

5
Exe.Mus P. D. ALOISIUS ALMARCHA HERNANDEZ
Episcopus Legionensis

Em.mi et exc.mi Patres,

Emendationes ad cap. VIII, de arte sacra.
1. De thesauro artis sacrae et stylis novis. Ats sacra est laus Dei,
ferens secum signum omnium generationum, quae, sicut Deo nostro ora-
tiones et cantica creaverunt, ita mirifica opera artis. Ecclesia, in tem-
poris cursu, ex his fructibus humani ingenii circa poesim, musicam et
artes sacras, ditissimum formavit thesaurum.
Ingenium humanum semper habuit in Ecclesia apertas libertatis
vias.
Sed progressus exigit, simul cum libertate ingenii, collectionem et
transmissionem adquisitionum culturae temporum praecedentium.
Ecclesia custodivit semper diligentissime thesauros omnium cultu-
rarum influentium in quocumque stylo artis sacrae.
Progressus cum suis ianuis apertis ad futurum, non potest esse causa
vel occasio destructionis aut oblivionis operum artis existentium ... 1
Thesauri omnis culturae secum ferunt laudem fructuum ingenii et
accuratam diligentiam pro eorum conservatione.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 639

Art. 99 ostendit libertatem saecularem Ecclesiae erga omnes modos

artis et alacriter aflirmat viam liberam manere, dummodo reverentia pro-
pria sui finis apte servetur.
Nostro tamen iudicio aliquid adiici debet, quod sit laus traditionis
ecclesiasticae in formatione illius thesauri, quern reverenter custodit tam-
quam omnium modorum fructum, quodque simul inserviat ad vigilan-
tiam diligentissimam pro huius thesauri conservatione.
Ex huius praeceptivae normae defectu refulgens victoria illius modi
artis, qui dicitur « Renascentia », ansam praebuit destructioni et conten-
tioni mirabilium operum artis gothicae et romanicae cum damno irrepa-
rabili thesauri artistici et apologetici Ecclesiae.
In relato articulo adiungi deberet, meo quidem iudicio, post verbum
admisit sequens incisum: « Sic actualis formatus est artis sacrae thesau-
rus, quern venerari et conservare debemus et stylis atque operibus novis
ditescere ». Incisum recte insereret et finem supradicti articuli compleret.
Redactio integra ita esset: « Ecclesia nullum stylum veluti proprium
habuit, sed omnium temporum modos semper admisit. Sic actualis for-
matus est artis sacrae thesaurus, quern venerari et conservare debemus
et stylis atque operibus novis ditescere. Nostrorum temporum atque
omnium gentium et regionum ars liberum in Ecclesia semper habet ».
Cetera sicut in schemate. 2
2. De peritis. Artis sacrae peritis opus est fontis, methodi ac me-
diorum, ut accuratam et specificam formationem acquirant.
Ars sacra lineamentis historicis, peculiaribus et universalibus notis,
hodie conspicitur, quibus omnibus artificum mens illuminari debet et
veluti flamma inspirationis creatricis incendi, quin propria autonomia
vel personalitas turbetur.
Scholae architecturae, sive academiae civiles technicam artis tra-
dunt. At profunditas et extensio elementorum spiritualium et linearum
historicarum artis religiosae in his desiderantur.
Docent modum creationis materialis, ac osseam structuram operum
artis, methodo veluti universali. Quod vero ad artem specifice christianam
attinet impares sunt ut adaequate proponant spiritum et virtutem.
Creandae erunt scholae superiores artis sacrae, sicuti creatae sunt
pontificia instituta archeologiae et musicae sacrae.
Harum scholarum alumni aptiores invenirentur ut sua peritia et
scientia et amore « artificum curam habeant », quod in n. 103 docetur,
et ut· membra commissionis dioecesanae, provincialis, regionalis et natio-
nalis designentur (n. 102).
Fortasse haec erit etiam via ut ars sacra et ars profana, a saeculis
« Renascentiae », separatae et divergentes, denuo in vertice occurrant.
640 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3. Opera artis minora. Ut apti et idonei fabri et opifices artis sacrae

formentur, admodum necessarii in confectione ornamentorum sacrorum,
obiectorum liturgicorum, operum argentariorum, in conservatione libro-
rum et supellectilium, proponitur creatio Scholarum practicarum artis
sacrae. Ibi theorice et practice opifices instruerentur. Sicque compleretur
« labora » monasticum, aptissimum domibus sacrarum virginum.
Expertus loquor. In nostra dioecesi Legionensi una is tius scholae
est, arti valde fructuosa. 3 Dixi.

In textu scripto tradito: 1 Hoc est retrocessus. 2

campum habet, quae aedi-
bus sacrisque ritibus debita reverentia debitoque honore inserviat; ita quidem
ut eadem ad mirabilem ilium gloriae concentum, quern summi viri per revoluta
3
iam saecula catholicae fidei cecinere, suam queat adiungere vocem ». fructuosa
et monialibus proficua.

6
REV.MUS P. D. PETRUS ZILIANTI
Abbas nullius S. Mariae Montis Oliveti Maioris

Em.mi et exc.mi Domini, venerabiles Fratres,

Pauca dicam de arte christiana, cum plura in disceptatione iam dicta
sint. Unam tantum legam ex meis conclusionibus quae mihi videtur
adhuc opportuna.
Desidero tamen aliquid adiungere de sacra supellectili, de qua etiam
plura dicta sunt. In nostris regionibus fideles omnes, sive pauperes et
operarii sive divites, nullum scandalum patiuntur de decore, de ornatu
et de pretiositate sacrae supellectilis in cultu sacro. Immo, omnes, magna
laetitia, magnopere student conferre templo Dei « omnia pretiosa quae
aut natura ipsa protulerit aut humanum ingenium comparaverit ». De
facto, teste historia: hominis est divinitati offerre quae pulchriora et
pretiosiora possidet.
Mihi videtur pastores imitari debere Iesum Christum pauperem in
vita sua privata, sive victu, sive veste, sive habitatione. Sed non oblivi-
scatur quod dicit S. Thomas ad argumentum in I-II, q. 102, art. 5 ad 10:
« ad hoc autem quod in reverentia haberentur, adhibeatur eis specialis
ornatus vestium », videlicet, signa externa suae dignitatis.
Pro cultu Dei autem aliter pastores 1 se conferant.
Scimus quod Sancti Dei, veri amatores et sectatores Iesu Christi, in
paupertate et egestate vivebant, sed quando de domo Dei agebatur laeto
animo ei pulchra et pretiosa offerebant. Exemplum habemus in S. Ioanne
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 641

Vianney, Curato d'Ars. Quis nesciat quam pauperrime vixerat? Attamen

pro sua ecclesia semper decora et pretiosa libenter accipiebat. Respicite,
venerabiles Patres, ad ipsum Christum. Non recusavit quod mulier ad
pedes suos pretiosi unguenti vas effunderet. Immo, severe reprehendit
qui de hoc murmurabat. Et post suam gloriosam mortem permisit corpus
suum ungi aromatibus et unguento pretioso. Et S. Scriptura non remi-
niscitur forsitan de auro, de gemmis, et de materiis pretiosis adhibitis in
aedificatione templi sancti Dei, ipso Deo annuente et benedicente?
Certe, ut se exprimit prooemium in cap. VI, reprobandi sunt abu-
sus qui in hac re, « in externis enim cultus ornamentis amplificandis,
quandoque humana vanitas irrepsit ». Sed, est meum iudicium caute
in hac re agendum esse.
His dictis, dum cetera quae scripsi de arte sacra ad secretariam tra-
dam, conclusionem ipsius, legam ... 2
Ecclesia, vera mecenas artium, semper et ubique in saeculis templa
sacra, episcopales et praelatorum domus, monasteria et conventus, immo
et ipsa oratoria privata, ditavit affabre confectis, e. g. statuis marmoreis
et ligneis, codicibus miniatis, supellectilibus sacris, mobilibus artisticis,
picturis magnae aestimationis, etc. vera thesaura et patrimonium ingen-
tis valoris efformantia; testimonia, insuper, suae gloriosissimae histo-
riae. Desideretur talia monumenta patrum ne pereant nee dissipentur.
Scimus quidem quantum a sic dictis « antiquari » et ab amatoribus et in-
ceptatoribus artium fit pro horum appropriatione, non parcendo ingen-
tes, aliquando, summas pecuniae et saepe saepius etiam dolo. Et, proh
dolor!, notum est omnibus quod multa huiusmodi thesaura in manibus
istorum pervenerint. Oculis nostris pluries vidimus statuas, mobiles an-
tiquos et artisticos, supellectiles, ut candelabra, vasa sacri incensi, immo,
et calices et sacra ciboria SS. Eucharistiae, necnon altaria ipsa, decorare
domus privatas et etiam profanis usibus adhiberi.
Nullum verbum invenio in schemate de Arte sacra circa conserva-
tionem et alienationem istius patrimonii sacri de quibus S. Sedes pluries
pastores admonuit. Ideo, humiliter quaeso, ut ad calcem huius schematis
paragraphus adiungatur quae praecipiet Ordinariis ut in sua dioecesi:
a) curent et curare faciant, fideliter custodiendo, haec patrimonia arti-
stica et historica; b) et omnimode impedient eorumdem alienationem.
Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

Perpulchre in cap. VIII actum est de
Arte sacra. Speciatim mihi placent quae in prooemio, in pag. 199, lin. 9 et sqq.
reminiscitur, «Alma Mater Ecclesia semper fuit pulchrarum, seu ingenuarum, ar-
tium amica earumque servitium, praecipue ut res ad sacrum cultum pertinentes

41 (II)
642 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

vere sint dignae, decorae ac pulchrae, rerum supernarum signa et symbola, peren-
niter quaesivit, artificesque instruxit ». Et mihi videtur undequaque dignum esse
assensum nostrum, sincera complacentia coniunctum, de asserto in n. 99, pag. 199,
quad « omne stylum artis Ecclesia admittit ».
Et sane, historia enim nos docet quomodo Ecclesia, magna sua comprehen-
sione, suos antiquiores et modernos stylos fecisse. Quis nescit Ecclesia primitiva
suos focisse stylos graecos et romanos? Quomodo in decursu saeculorum stylos
successivos: longobardicum, bizantinum, romanicum, gothicum, rinascimentalem
et barochum in arte sua assumpsisse? Recentissimis temporibus vidimus Ecclesiam
suos fecisse etiam stylos illorum populorum qui ultimo Evangelii praedicationem
receperunt: sic ars sinensis, ars iaponica, ars indiana, ars insularum Oceani, etc.
in vita ipsius Ecclesiae suum locum invenerunt.
Magnum iuvamen scio bane insertionem artium omnium gentium in vita Ec-
clesiae a:fferre, sive ad conservandam vitam christianam apud intellectualium et ar-
tificum coetus nee non rudium in regionibus fidelibus, sive pro propagatione fidei
ubicumque, sed praecipue in missionibus.
Vellem quod hoc Sacrosanctum Concilium hortaretur artifices nostri temporis
ut spiritualiter inflarent ipsam artem modernam, praesertim figurativam, quae
plus minusve, prob dolor!, a traditione christiana abiit creando scholas sic dictas
futurismi, cubismi, existentialismi, abstractismi, etc., quae fere omnes quadam
aberratione laborant. Scio vero quad nonnulli artifices, spiritu christiano imbuti,
conantur totis viribus has artes figurativas ad christianismum adducere. A Patribus
Conciliariis verbum stimulantem isti artifices attendunt pro prosequenda lucta
contra materialismum in arte et ad nova opera, etsi moderna inspiratione, arti-
stice conficienda.

7
REV.Mus P. D. IOSEPH SOETEMANS
Abbas generalis Congregationis Ss.mi Salvatoris Lateranensis

V enerabiles Fratres,
Liceat mihi quaedam proferre circa ea, quae in pag. 194, n. 89, huius
schematis leguntur de usu pontificalium.
In ecclesiasticis personis, quae, charactere episcopali carentes, usu
pontificalium frui soliti sunt, numerantur in primis abbates regulates,
quorum non pauci exceptione, hoc numero inducta, afficiuntur.
Velim autem ad haec animos intendatis:
1. Veteribus Ordinibus Canonicorum Regularium et Monachorum
a Sede Apostolica antiquitus concessus est usus pontificalium, quo insi-
gniores quidam sodales, id est abbates, fruuntur, non tantum ut eorum,
qui plerumque sunt superiores, dignitas augeretur - id ipsum aliorum
quoque Ordinum Moderatoribus fortasse esset tribuendum - sed etiam,
idque maxime, propter splendorem cultus divini, qui est finis peculiaris
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 643

huiusmodi Ordinum quique in ecclesiis abbatiarum et praepositurarum

sollemniter fieri consuevit.
Quodsi hie usus pontificalium iis tan tum abbatibus reservatur, qui
aliqua iurisdictione gaudent, eaedem abbatiae et praepositurae, ob mor-
bum aliudve impedimentum abbatis iurisdictionem habentis, caeremo-
niis sollemnibus facile privantur.
2. Abbas regularis post electionem accipit peculiarem benedictio-
nem, quae est sacramentale, ritus scilicet vetustus et venerandus, qui
Pontificali Romano continetur. Persona sollemniter hoc modo ab Ec-
clesia benedicta et in altiore dignitatis gradu collocata, talis manet,
etiamsi nulla fruatur iurisdictione. Cur abbas huiusmodi privandus est
usu pontificalium, qui est usus earum rerum, quae ei ab episcopo bene-
dictionem conferente traditae sunt cum speciali formula verborum, usum
ipsum significantium?
3. Quibusdam in Ordinibus munus abbatis superioris non est per-
petuum, sed breviore temporis spatio circumscriptum. Quae erit con-
dicio abbatum, qui munere superioris soluti sunt? Ab Ecclesia olim acce-
perunt sollemnem benedictionem et institutionem, et nunc dignitatem
quidem servant, sed nomine non re.
4. Idem dicendum est de abbatibus ad vitam electis, qui tamen
propter senium, morbum aliamve causam munere superioris se abdicant
et abbates resignati vocantur. Si haec exceptio, ex qua usus pontificalium
iis solum permittitur, qui aliqua iurisdictione gaudent, approbatur, in
praxi abdicatio spontanea vix fiet, atque adeo in superioris munere ma-
nebunt viri, qui ei gerendo impares effecti sunt, fortasse gravi cum detri-
mento familiae religiosae.
5 . .oSecundum schema usus pontificalium permittitur episcopis titu-
laribus, qui iurisdictione carent, ac merito. Cur idem hie usus interdi-
citur abbatibus, qui non vel non amplius sunt superiores, quique nu-
mero· sunt multo minores quam episcopi titulares?
6. Sed liceat in huius rei intimam rationem penetrare, quod fa-
cere velim summa cum reverentia: tota difficultas ex eo orta esse videtur,
quod quidam 1 episcopi residentiales nolunt abbates, intra fines suae
dioecesis, sacra pontificali ritu peragere extra proprii Ordinis ecclesias.
Ad quod animadvertendum est abbates id fecisse aut permissu Ordina-
riorum aut ab aliis rogatos, interdum etiam enixe. Non videntur igitur
puniendi abbates omnes, iurisdictione carentes, propterea quod nonnulli
ab Ordinariis vocati aut eorum permissu pontificalibus extra proprias
ecclesias usi sunt.
Puto quaestionem solvi posse et exc.mis Ordinariis satisfieri hoc
modo:
644 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

1. Statuatur ut abbates de regimine vel eo carentes uti possint pon-

tificalibus solum si benedictionem abbatialem acceperint, nisi pro aliquo
Ordine 2 apostolico indultu statuatur.
2. Praeceptum firmius inculcetur ex quo iidem abbates pontificalibus
uti possint solum in ecclesiis proprii Ordinis.
Ita consulitur congruenti condicioni abbatum, quibus Ecclesia pe-
culiari et sollemni ritu usum pontificalium concessit, et ampliori cultui
divino in abbatiis et praeposituris.
Haec omnia quae protuli, dixi non tantum nomine Canonicorum Re-
gularium S. Augustini Confoederatorum, sed etiam nomine Canoni-
corum Regularium Praemonstratensium et Crucigerorum, necnon abba-
tis primatis Monachorum O.S.B. et abbatis generalis S.O.C. Dixi.

1 2
In textu scripto tradito: plures. aliud.

Em.mus P. D. HAMLETUS I. card. C1coGNANI, a Secretis Status:

Venerabiles Patres,
Honori et gaudio mihi duco vobis nuntiare quod Sanctissimus Domi-
nus noster Papa Ioannes, votis vestris benigne annuens, statuit inserere
Missae, et quidem in Canone, nomen S. Ioseph. [Plausus].
Sub eius patrocinio hoc Concilium Vaticanum II celebratur, et haec
concessio ud optatum mnemosynon et fructus ipsius Concilii manebit.
Locus proprius huius insertionis in Canonem erit ad « Communi-
cantes » post nomen « Mariae »; nempe, verbis « ... in primis gloriosae
semper Virginis Mariae, Genetricis Dei et Domini nostri Iesu Chri-
sti... »addendum erit « et beati Ioseph eiusdem Virginis Mariae sponsi »,
ac dein reliqua verba, « ... sed et beatorum Apostolorum », etc.
Placuit Sanctitati Suae hoc dispositum in actum deducere sine mora,
et iussit ut vigere illud incipiat a die 8 proximi mensis decembris, in
festo Immaculatae Conceptionis Mariae.
Interim vero fiant acta necessaria apud Sacram Congregationem Ri-
tuum, ut decretum ad hoc iuxta normas edatur.
[Plausus ].
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 645

8
Exe.Mus P. D. HENRICUS GOLLAND TRINDADE
Archiepiscopus Botucatuensis

V enerabiles Patres et carissimi Fratres et Fratres Observatores,

Septem tantum verba dicam de prooemio ad cap. VI de sacra supel-
lectile, pag. 192, a lin. 7 usque ad lin. 18.
Primum verbum: vere pulchrum videtur prooemium propter sin-
ceri tatem, cum declarat quod « historia testatur temporum decursu non-
nullos in hac re irrepsisse abusus », sic: irrepsisse abusus,1 et, etiam
cum affi.rmat quod « in externis enim cultus ornamentis amplificandis,
quandoque humana vanitas irrepsit ». Sic: humana vanitas. 2
Secundum verbum: omnes scimus Liturgiam non esse argumentum
principale Concilii; sed etiam certum est veritates dogmaticas, morales,
pastorales et sociales assumere corpus et claritatem et applicationem per
Liturgiam. Eodem modo, scimus sacram supellectilem non esse elemen-
tum liturgicum praecipuum, sed tamen scimus ipsam sacram supellecti-
lem esse quad maxime oculos et attentionem fidelium et infidelium at-
trahit cum immediate adhaereat personae ministrorum (scilicet ... 3 sa-
cerdotum, episcoporum et cardinalium).
Tertium verbum: prooemium urget: « necessitatem valde curandi
materiam, formam et ornatum sacrae supellectilis et fideliter observandi
leges artis sacrae ». Propterea consulendi sunt sacerdotes et laid periti
in arte sacra cum omne pulchrum, vere pulchrum, 4 debitum sit Deo.
Numquam, autem, obliviscendum erit quad ars et vera pulchritudo prae-
sertim in simplicitate, in modestia rerum, et, ut ita dicam, in austeri-
tate « quasi in paupertate » et, certe, in proportione partium consistunt,
quad adeo correspondet exigentiis aetatis hodiernae.
Quartum verbum: in eodem, autem, prooemio opportunissime ad-
ditur id quad mihi principale videtur: supellectilis sit, non solum se-
cundum leges artis sacrae, sed etiam, « iuxta liturgicam traditionem! ».
Quintum verbum: quaero, autem, humiliter, ab hoc venerando coetu
quo loco et quo tempore haec liturgica traditio invenienda sit? Scimus
omnes earn non immobili forma permansisse, sed, e contrario, evolutio-
nem cum temporibus habuisse. Quale momentum evolutionis eligen-
dum erit ut summe legitimum? Forsitan, saecula in quibus Ecclesia imi-
tata est stylum regale, stylum imperatorum et principum, quorum anuli
et purpurae et throni et coronae et pelles armellinae et caudae recipie-
bantur, signum aliquando fidei et devotionis, sed non raro medium se-
646 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

lectum unice ad captandam benevolentiam Ecclesiae et praelatorum?

Etiam hodie sic faciunt politici nostri. Reges illi et imperatores et prin-
cipes perierunt omnes, Ecclesia autem conservat, proh dolor! magno
cultu, in liturgia sacra, mundanas traditiones ipsorum.
Sextum verbum: cur non potius audimus exhortationem S. Ponti-
ficis Pii X, ut, « ad originem redeatur »? Antiquissima Liturgia in prae-
sepe incoepta est et prosecuta in labore et paupertate opificis, in deserto
orationis et poenitentiae, in viis praedicationis et miraculorum et, ut
corona, in cenaculo humilitatis (lotio pedum Apostolorum) et praeser-
tim in cenaculo 5 caritatis (institutio sacramenti amoris) et in cruce sacri-
ficii (« Consummatum est » )... Haec antiquissima, haec genuina liturgia
primi et summi sacerdotis, Christi Iesu - ad quam nos omnes, in hac
occasione singulari, quae nobis data est a Summo Pontifice Ioanne XXIII
sanctissime regnante, certe, redire volumus. Non est discipulus super
6
magistrum. Nunc est tempus opportunum!
Septimum et ultimum verbum: conclusionem statuo cum humili sed
firmissima petitione, magno cum animo et maiore spe, ab hoc sancto
Concilio Oecumenico Vaticano II. Omnes nos actualem situationem ordi-
nis socialis novimus, cum violenta aversione a luxu et a quacumque
ostentatione. Omnes novimus tribulationes fratrum nostrorum in non
paucis regionibus, id est, in Ecclesia silentii et doloris. Omnes nos novi-
mus paupertatem, miseriam, famem et privationes permultorum 1 qui
tamquam filii, nos Patres appellant.
Ehu, venerabiles Patres et carissimi Fratres, 8 reducatur sacra supel-
lex ad formas authentice christianas, incipiendo a nimia magnificen-
tia et multiplicitate vestium nostrarum, a caudis, omnino, omnium prae-
latorum, usque ad nostras cruces episcopales, quando non Sanctorum
Dei reliquiis refertas sed pretiosis margaritis ornatas, ut exemplum di-
vulgetur in omnibus inferioribus gradibus. Nunc est tempus oppor-
tunum! 9
Hoc erit practica confirmatio verborum illorum, quae, solummodo
ut nuntium gratissimum in initio huius Concilii ad omnes homines bonae
voluntatis a nobis, Patribus Conciliaribus 10 dedicata sunt et non debent
ut pura verba manere.
Parcite mihi, venerabiles Patres et Fratres carissimi, 11 parcite ultimo
fratri vestro qui ex corde sincero et in praesentia Dei vobis locutus est.

2 4
In textu scripto tradito: 1 deest. deest. 3
diaconorum. deest.
5 6 7 8 9 10
deest. deest. multorum. deest. deest. deest.
11
deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 647

9
Exe.Mus P. D. CASIMIRUS KOWALSKI
Episcopus Culmensis

Em.me Princeps, venerabiles Patres,

1. Ad capp. VI, VII, VIII schematis de sacra Liturgia, omni laude
in genere digna, _audeo proponere humillime sequentes emendationes.
In specie: pag. 193, in n. 88, lin. 32, scribitur: « Sanctae Sedis,
vel episcoporum ... erit ». Haec determinatio est aliqua indeterminatio,
et ideo liceat mihi proponere quod in sacrosanctis rebus liturgicis, tota
potestas legislativa in materia, quae unam dioecesim excedit, tota rema-
neat apud Sanctam Sedem, et quod Conferentiae episcoporum gaudeant
iure initiativae, gaudeant potestate delegata, et gaudeant iure exsecutivo,
sed non potestate legislativa stricte dicta.
Ratio est haec: video optimum fundamentum potestatis legislativae
Summi Ponti:ficis pro tota Ecclesiae et episcopi Ordinarii pro sua dioe-
cesi; sed non video fundamentum potestatis legislativae, stricte dictae,
pro coetu collectivo, salva structura Ecclesiae Catholicae monarchica.
Insuper Conferentiae episcoporum possint subiacere ...

Praeses card. ALFRINK: Excellentia Vestra loquatur de Liturgia, non

de Conferentiis episcoporum.
Orator: 2. Ad caput sequens, de cantu gregoriano, enuntiatur opti-
mum principium pastorale his verbis: « Episcopi ceterique animarum
rectores sedulo provideant ut in qualibet sacra actione, vel sollemnissima,
universus fidelium coetus actuosam participation.em sibi propriam in cantu
praestare possit ». Optimum principium pastorale; sed audivimus in hac
aula saepe quod diflicillimum est in exsecutione et in nonnullis natio-
nibus, ut audivimus, fere impossibile ad exsequendum. Sed in rebus
arduis non est desperandum; sed ad S. Thomam Aquinatem recurren-
dum. Et Angelicus Doctor ponit distinctionem inter ordinem intentionis
et ordinem exsecutionis. Certo certius cantus gregorianus in ordine sy-
stematico intentionis primus est; et ultimo loco enuntiatur, merito,
cantus in lingua vernacula. Sed quod est primum in ordine intentionis,
saepe est ultimum in ordine exsecutionis, et vice versa. Ideo, teneo
nostros fideles in primis edocendos esse in cantu, in sacro cantu vulgari,
dico « sacro cantu vulgari » quia sacer cantus non solummodo dicit exse-
cutionem secundum normas cantus estheticas, sed etiam meditationem
648 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

fidei, veritatum fidei quae in lingua vulgari optime intelligibiles sunt

pro populo et quas populus, Maria duce, in corde suo confert.
Et populus qui amat suum cantum sacrum in lingua vulgari potest
omnibus insidiis diaboli resistere ut iam experti sumus per duo saecula
in Polonia ubi populus cantat in lingua vernacula et fide intrepida resi-
stit omnibus adversariis. Et hie populus ita praeparatus in sacra cantu
vernaculo potest ascendere ad exsecutionem cantus gregoriani quia amat
iam cantum, iam actuose participat in liturgia sacra; vidi propriis oculis,
et 500.000 et 1.000.000 :fidelium actuose participate in sacra Liturgia
latina, respondentes latine ad acclamationes et cantantes « Gloria, Cre-
do » etc. in lingua vernacula.
Haec est aliqua coniunctio organiea, aliquod coexercitium cantus li-
turgici latini cum cantu liturgico in lingua vernacula. Et sieut in vita
spirituali, vita mixta est perfectissimus modus vitae in terris, ita for-
tasse hie mixtus modus cantus liturgici ex lingua latina et lingua ver-
nacula compositi est fortasse perfectissimus modus actuosae participa-
tionis fidelium, totius coetus fidelium in sacrosancto Missae sacrificio.
Et idea audeo proponere ut inseratur in pag. 196, inn. 93: « Coexerci-
tium organieum cantus gregoriani una cum sacra cantu populari valde
suadendum est ad actuosam participationem omnium fidelium procuran-
dam et ad ipsius cantus gregoriani in pietate totius coetus fidelium
conservationem ».
3. Ad caput de sacra arte. Peto humillime ut extendatur « prin-
cipium actuosae participationis fidelium etiam ad praeparationem et con-
fectionem operum artis ». In omni pietate, in omni cultura populorum,
latent thesauri absconditi qui possunt esse optimus fans inspirationis
esthetieae et exsecutionis artistieae. Et idea consulendus est stylus au-
tochtonicus et stylus modernus in construendis ecclesiis et in conficien-
dis operibus artis sacrae, in quibus populus etiam active participat, non
exclusa activa participatione in construendis ipsis ecclesiis, quia haec
praxis multum valet ad hoc quad fideles ecclesiam suam ament et nullo
modo in diflicillimis circumstantiis deserant.
Faxit Spiritus Sanctus ut hoc Sacrosanctum Concilium Vatieanum
inauguret novam auream aetatem evolutionis cantus sacri et artis sacrae,
ut possimus omnes, una cum nostris fratribus redeuntibus ad unita-
tem Ecclesiae, et orare et cantare per D. N. I. C. qui sedens ad dexteram
Patris non desinit esse mitis et humilis Corde et cuius imperium non
desinit esse in Ecclesia Sancta Romana iugum suave et onus leve. Dixi.

T extus scrip to traditus:

I. Valde laudanda sunt capp. VI, VII, VIII schematis de s. Liturgia, quia
de thesauro Ecclesiae proferunt nova et vetera.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 649

In specie vero quoad sacram supellectilem, quaestio de casulis sic dictis gothi-
cis iam matura esse videtur ita ut usus huiusmodi casularum a S. Sede generaliter
approbatus in tota Ecclesia legitimus evadat.
Quoad n. 88, pag. 193, lin. 32, ubi indistincte dicitur « Sanctae Sedis vel epi-
scoporum... erit »: omnino necessarium esse videtur ut tota potestas legislativa
limites unius dioecesis excedens apud S. Sedem maneat et Conferentiae episco-
porum gaudeant potestate delegata et executiva normarum a sola S. Sede statuta-
rum et ita unitas in varietate et varietas in unitate salvetur. Ratio est quia
a) non satis certum est fundamentum potestatis legislativae pro ente col-
lectivo salva Ecclesiae structura;
b) Conferentiae episcoporum limitibus nationis vel regionis coarctatae
persaepe influxibus subiacent, qui legislationem ad puram mentem Ecclesiae dif-
fi.cilem reddunt. « Pater gentium » per saecula vocatus et extitit successor S. Petri,
Romanus Pontifex. Haec paternitas potest recte certum delegari sed non potest
demi.
II. In capite de Musica sacra optime dicitur, pag. 196, n. 92, lin. 2 et sequen-
tes: « Episcopi ceterique animarum pas tores sedulo provideant ut in qualibet
sacra actione vel sollemnissima universus fidelium coetus actuosam participatio-
nem sibi propriam in cantu praestare possit ». Ut finis hie assequatur distinguen-
dus est ad mentem Doctoris Angelici ordo intentionis sive systematicus ab ordine
executionis. In ordine systematico certo certius cantus gregorianus primum locum
tenet, cantus vero popularis religiosus ultimo loco enuntiatur, sed ut ait S. Doctor
quod ultimum est in intentione et systematice, potest attentis circumstantiis con-
cretis esse primum in executione. Ideo ex rationibus pastoralibus fi.deles erudiendi
sunt et manuducendi ad cognitionem, amorem et praecipue ad praxim vere sacram
cantus popularis ut non solum principia Musicae sacrae cognoscant et adament,
sed in textibus sibi notissimis veritates fidei retineant et conservent ac exemplo
Beatae Mariae Virginis meditentur conferentes in cordibus suis (Luc. 2, 19, 59).
Hie cantus religiosus popularis e. g. in Polonia de licentia S. Sedis quoad
partes immobiles Liturgiae (Gloria, Credo) etiam in Missis sollemnioribus maximo
cum fructu organice coexistit et coexercetur cum lingua latina a populo valde amata.
Experientia nostra per duo saecula difficillimis in circumstantiis protracta cer-
tiores nos reddidit fideles actuosissime participate in Liturgia latina etiam sollem-
niter cantata, si ipsi omnes sive tota plebs sancta in lingua vernacula partes immo-
biles Missae cantant. Per huiusmodi organicam coniunctionem Liturgiae latinae
et sacri cantus popularis £ides populi nostri non solum conservata et ab omnibus
deviationibus praeservata manet sed etiam uti virtus theologica de die in diem
crescit. Haec £ides saepissime in sacro cantu populari· professa et magis ac magis
in omnes partes vitae introducta omnes adversarios vincit. Huiusmodi organica
coniunctio responsoriorum in lingua latina et sacri cantus popularis in Missa ef-
fi.cit ut in Officiis etiam sollemnioribus ecclesiae nostrae semper plenae et plenis-
simae maneant et numerus fidelium per sacrum cantum popularem fructuose parti-
cipantium in Liturgia Missae, in nonnullis festis, ingentem numerum 500.000 et
1.000.000 (e. g. Cz~stochowa) attingit. Fideles tali modo praeparati et in cantum
gregorianum suaviter introducti possunt postea in suis paroeciis cantum latinum
gregorianum exercere, ecclesiis plenis et fi.delibus contentis manentibus. Huie or-
ganicae coniunctioni et organicae evolutioni cantus gregoriani ex cantu populari
periculum exstat in proiectu recitandi Officium divinum in lingua vulgari. Num
650 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

poterimus exsequi a :fidelibus incultis et linguae latinae ignaris cantum gregoria-

num, si clericis ex prorfesso in lingua latina edoctis conceditur licentia generalis
recitandi Officium divinum in lingua vernacula? Non solum defendendum et con-
servandum esse censeo patrimonium cantus gregoriani, sed puto saluti anima-
rum sacerdotum nostrorum magis profuturum - unitatis Ecclesiae gratia -
Officium divinum breve et amoenum in lingua latina quam recitationem O:fficii
divini in lingua vernacula. Caveant, quaeso, Patres Conciliates, ne Sancta Eccle-
sia ex ista tendentia aliquid capiat !
Ideo in pag. 196, in n. 93 ad lineam addendum esse censeo « Coexercitium
organicum cantus gregoriani una cum sacro cantu populari valde suadenda est ad
actuosam participationem omnium :fidelium promovendam et ad ipsius cantus gre-
goriani in pietate totius coetus :fidelium conservationem ».
III. Quoad Artem sacram in pag. 199, ad n. 99 addendum esse censeo « prin-
cipium actuosae participationis :fidelium in sacra Liturgia etiam ad praeparatio-
nem et constructionem operum Artis sacrae maxime ecclesiarum, extendendum
est ».
Sicut in Musica sacra ita etiam in Arte sacra cultura omnium populorum prae-
bet uberrimum fontem et inspirationis artisticae et executionis operum Artis sa-
crae; ut nempe opera artis nostrae stylo autochtono constituantur et ita :fidelibus
modo intelligibili ac facili infinita attributa Dei, vitam et merita Christi et viam ad
salutem aeternam efficacissime doceri valeant.
Faxit Spiritus Sanctus, ut Sacrosanctum Concilium Vaticanum aperiat epocam
novam Artis sacrae in sensu latissimo et indumentorum sacrorum, et Musicae
sacrae, et Artis pulchrae per organicam coniunctionem Sanctae Romanae Ecclesiae
saecularis patrimonii cum divitiis culturae singulorum populorum, Summo Ponti-
:fice duce, episcopis intime collaborantibus et populo christiano a-ctuose partici-
pante ita ut in sacra Liturgia et orare et cantare et pulchra opera sacra con:ficere
possimus, facientes veritatem in caritate, per Dominum Nostrum Iesum Christum
qui sedens ad dexteram Patris non desinit esse mitis et humilis corde et cuius
iugum usque ad :finem saeculorum in Sancta Ecclesia Catholica manet suave et
onus leve.

10
Exe.Mus P. D. PAULUS YOSHIGORO TAGUCHI
Episcopus Osakensis

Venerabiles Fratres,
lam multa aeque bene ab aliis Patribus dicta sunt de sacra supellec-
1
tile et de arte sacra praesertim sub luce paupertatis atque simplicitatis
evangelicae. Quae omnia libenter confirmare velim. Liceat, tamen, mihi
aliquas tantum animadversiones addere sub aspectu apostolatus missio-
narii.
Experientia multorum annorum vitae episcopalis, satis cognovi epi-
scoporum vestes liturgicas, in Iaponia saltem, simpliciores reddendas
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 651

atque sensui et moribus populi nostri magis aptandas esse. Ipsi etiam
colores vividi atque fortes oculorum aciem populique sensum artisticum
offendunt, qui eos temperatos et bene compositos maxime praefert. Quae
vero pompam aliquam exhibent, ut cappa magna et similia, in nostra
regione (etiam forsitan in aliis) nimis discedunt ab hominum hodierno-
rum mente, quae simplicitatem atque moderationem prae omnibus in-
tendit.
Alia quaedam, sicut frequens impositio atque depositio mitrae in
functionibus pontificalibus, genuflexio coram episcopo ad osculum anuli,
sive intra sive extra functiones sacras, vix intelligi possunt et fide-
lium atque infidelium admirationem non levem excitant.
Ut breviter dicam, non pauca inveniuntur, transactis aetatibus in
Occidente exorta atque evoluta, quae nunc sensu et significatione ca-
. rent, saltem in nostra regione, immo potius aliquod impedimentum af-
ferre possunt ad fidei propagationem.
Condiciones Ecclesiae iam fundatae in statibus catholicis, a condi-
cionibus Ecclesiae in terris Missionum fundandae satis differunt neque,
uti patet, eadem eodemque modo dici possunt pro omnibus indiscrimi-
natim.
Quare, salvo meliore iudicio, sequentes additiones proponere audeo:
1. Ad art. 88, cap. VI, pag. 193, a lin. 32 haec addenda videntur:
« Et in primis curare ut vestes liturgicae aetatis nostrae condicionibus
et diversorum populorum sensui atque moribus magis aptentur ».
2. Ad art. 89, pag. 194, sequentia addenda videntur: « Praeterea
rubricae circa usum pontificalium in functionibus liturgicis examini de-
nuo subiciantur atque simplificentur ».
3 et ultimo. Ad art. 99, cap. VIII, in pag. 199, monitionem se-
quentem addi velim: « In adhibendis veto elementis artis propriae po-
pulorum non christianorum, sedulo cavendum est ne illa. introducan-
tur quae infidelium superstitionem adhuc redolent, ideoque christianorum
animum offendunt. Placet quidem neophytis nostris prudens adaptatio,
sed non aeque placet imitatio immoderata, quae_ quamdam repugnantiam
populi interdum gignere potest ».
« Missionarii exteri, optima quidem voluntate, non raro conantur
ecclesias conficere, altaria, imagines aliaque ad imitationem aedium ar-
tiumque indigenarum, etiam aliarum religionum, ut nativis placeant,
quae non semper a clero et populo nationali probantur. Vera adaptatio
non ictu, non vi perfici potest, sed virorum summa arte praeditorum
ope, per diuturnum temporis tractum paulatim obtinenda est ». Dixi.

1
In textu scrip to tradito: deest.
652 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

11
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS JOP
Episcopus tit. Dauliensis

Em.mi) exc.mi) rev.mi Patres Conciliares)

Pauca vellem proferre ad art. 89, cap. VI, nempe de usu pontifica-
lium. Aliquando in vita Ecclesiae occurrunt speciales, valde graves cau-
sae, cum bono Ecclesiae Catholicae coniunctae, exigentes, ut usus ponti-
ficalium episcopis, id est, solis iis qui ordinationem episcopalem recepe-
runt, stricte reservetur, exclusa prorsus facultate utendi pontificalibus
a sacerdotibus loco episcoporum in iurisdictione ecclesiastica exercenda
suffectis. Proinde, reservatio usus pontificalium pro solis episcopis ob
has causas esset necessaria.
Deinde in pag. 199, in prooemio cap. VIII de arte sacra, in primo
versiculo, loco verborum: « Inter nobilissimas ingenii humani exercita-
tiones », meo humili iudicio melius esset ponere verba: « Inter nobilis-
sima humani generis opera »; agitur enim potius de ipsis effectibus in-
genii humani iam productis; dum in versiculo quarto eiusdem prooemii
verba: « humanis operibus » substitui possint verbis: « humanis exer-
citationibus ».
Nunc breviter loquar nomine episcoporum Poloniae, una cum em.mo
card. primate nostro hie praesentium, de relatione nostra ad totum schema
ipsius constitutionis de sacra Liturgia) iam enim disceptationes de hac
re absolvuntur et perveniunt ad finem.
Constitutionem hanc optime expeditam esse multi venerabiles Fra-
tres, in aula loquentes, agnoscebant, licet numerosas propositiones in
favorem linguae vernaculae, sive ampliandae potestatis episcoporum pro-
ferebant, aut emendationem quorundam statutorum postulabant, vel tan-
dem magis particularia praescripta in constitutione optabant.
Attamen, constitutio non potest continere particularia praescripta,
finis eius enim est statuere tantum normas generales et « altiora princi-
pia generalem liturgicam instaurationem respicientia », iuxta verba feli-
citer regnantis Papae Ioannis XXIII.
Principia vero totius constitutionis a viris doctis et magnopere pe-
ritis luculenter et dare sunt exarata ac aperiunt viam non solum ad pa-
storalem et didacticam aptationem Liturgiae, sed etiam ad uberiorem
scientiam de sacra Liturgia promovendam. Et hoc est praecipuum opus
instaurationis Liturgiae sacrae: plena nempe eius cognitio et actuosa
participatio in functionibus liturgicis.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 653

In his disceptationibus multa dicta sunt de lingua sacrae Liturgiae.

Pro nobis, episcopis Poloniae, lingua latina magni pretii est et cara sem-
per existit ac permanebit. In hac enim lingua scriptae sunt primae noti-
tiae historicae de nostra natione et de eius baptismo, quae ad nos perve-
nerunt. Antiqui scriptores nostri, utpote Beatus Vincentius Kadlubek,
primus scriptor polonus, historiam populi nostri in lingua latina exa-
ravit; multique nostri poetae, saeculi praesertim decimi sexti et decimi
septimi, ut Kochanowski, Sarbiewski ceterique, in lingua latina sua
opera suaque carmina componebant.
Sed praecipue propter hanc eminentem causam lingua latina nobis
cara sit, quia munimen et praesidium forte nostrae religionis catholicae
et unionis cum Ecclesia decursu saeculorum apud nos non semel appa-
rebat tum contra varios « novatores », tum etiam contra periculum ex
parte schismatis, nobis saeculo elapso imminens ...
Praeses: Excellentia vestra velit loqui de cap. V et sequentibus!
Orator: Lingua latina est elementum unitatis Ecclesiae; desidera-
mus itaque, ut in Ecclesia Catholica servetur prout lingua ecclesiastica ... 1
2
Altera quaestio ... : saepe saepius constitutio de Liturgia 3 loquitur
de Conferentiis episcoporum. 4 Petenda sunt specialia praescripta a Sede
Apostolica, Conferentias episcoporum spectantia ... 5 quinam ordo ser-
vandus in variis causis in Conferentiis 6 pertractandis; quid tandem cen-
sendum est de Conciliis provincialibus; an cesset obligatio ea celebrandi
vicesimo quoque anno, et sic porro.
Schema constitutionis de sacra Liturgia, omnibus perspectis, post
peractas paucas emendationes, hie a Patribus expostulatas, episcopi Po-
loniae cum sincera gratitudine erga commissionem praeparatoriam litur-
gicam, quae ipsum confecerit, recipiunt et acceptant. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 et in Ecclesia occidenta1i adhibeatur prout lingua

liturgica omnino in Missae celebratione et in O:fficii Divini recitatione a clericis
peragenda. In cantibus chori vel populi infra Missam cantatam exsequendis, in
Lectione et Evangelia eiusdem Missae, in Sacramentis administrandis, in officio
funebrali et in ceteris actionibus liturgicis perficiendis, largior et amplior usus
linguae vernaculae est desiderandus, quae quidem pro nostra regione a Sancta Sede
2
benigne iam impertita sunt. de. Conferentiis episcoporum. Est novum ens
3 4 5
iuridicum; deest. hisce Conferentiis. necessaria ad determinan-
dum, ex quibus episcopis Conferentiae componuntur (residentiales, titulares, or-
dinarii, auxiliares), varia enim sub hoc respectu praxis habetur; quomodo pro-
6
cedunt Conferentiae. deest.
654 ACT A CONC. VATICANI II - PERIODU S I

12
Exe.Mus P. D. PETRUS CANISIUS VAN LIERDE
Episcopus tit. Porphyriensis

Em.me Princeps,
Humili animo te deprecor ut emendationum proponendarum alicuius
gravis quaestionis saltem rationes primarias et solum concisis verbis enun-
tiare valeam. 1

Em.me Princeps et Patres venerandi,

Cap. VII schematis constitutionis de sacra Liturgia ubi sermo insti-
tuitur de musica sacra duo proponit elementa.
N. 94 loquitur de cantu gregoriano, quern Ecclesia romana agnoscit
tamquam suae Liturgiae proprium et cui principem locum in solemni Litur-
gia tribuit, dum n. 91 hanc Liturgiam solemnem edicit lingua latina esse
perficiendam simul enuncians nonnullos cantus lingua vernacula peragi
posse. Hi duo numeri simul sumpti ostium aperiunt ad duplicis generis
cantum gregorianum in solemni Liturgia adhibendum, cantum scilicet
gregorianum latinum et cantum gregorianum vernaculum. Heic subest,
venerabiles Patres, magni ponderis pastorale negotium quod non linguam
respicit sed ipsum cantum liturgicum. Et, ut statim quaestionis humili
animo 2 cardinem incunctanter adsignem, heic magnum latet periculum
pro fere bimillenario gregoriano cantu Sanctae Matris Ecclesiae. 3
4 5
1. Ordinate nunc procedat huius ... argumenti concisa disceptatio ...
Gregoriani cantus proprietates ex intimo cum sacra Liturgia nexu dedu-
6 7
cuntur: eius nempe sanctitas ... ; formae bonitas ... universitas, qua re-
8 9
ceptaculum exstans multiplicis antiquitatis culturae non latinae, simul
omnes homines suaviter afficere valet. Quis, inde, non poterit huius can-
10
tus valorem percipere, valorem ... historicum, artificem, liturgicum
sed, 11 quod magnopere nunc interest, eius valorem spiritualem et pasto-
ralem quo praestat et se extollit super omnibus musicae artis operibus
et monumentis?
Ut modice loquar iuxta rei veritatem, si cantus gregorianus recte,
digne et pie celebratur, sensuum tumultus fit quietatio, suavis habetur
spiritus commotio, animi cordisque ad Deum elevatio et in divinum sen-
sum penetratio.
Hie iacet utique fundamentum permagnae restaurationis cantus gre-
goriani a Summo et Sanctissimo Pontifice Pio X lucide perspectae, forti-
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 655

12
ter volitae, et incunctanter exsecutae ... : « Restaurare omnia in Chri-
sto » voluit sed, mirabile dictu, a restauratione cantus liturgici arduum
aggressus est opus.
Pius XI eamdem percucurrit viam magnopere premens hoc in nego-
tio venerandi cleri institutionem totiusque Christi 13 populi participa-
tionem: quas eminenter tu tati sunt atque promovere actuose et e:ffica-
citer Pius XII sanctae memoriae et post eum, vivido praeeunte exemplo,
Ioannes XXIII feliciter regnans.
2. Cantus gregoriani thesaurus inaestimabilis, praedictis in adiunctis
et praefato restaurationis itinere percurso, nunc, ad solemne Concilium
Vaticanum II pervenit.
Ut in exordio iam enuntiatum fuit, schematis textus cantum grego-
rianum in solemni Liturgia principem tribuit locum, ast simul possibilem
inducit interpretationem nonnullos scilicet cantus gregorianos lingua ver-
nacula exsequendos.
Quae res est undequaque quid novum prorsusque insolitum. Uti-
que, compertum est mihi solemnem venerabilium Patrum coetum circa
bane rem deliberate posse, sed licitum sit demisso enuntiare animo hanc
novitatem aliquid proponere reapse 14 « contra naturam » ipsius grego-
riani cantus indeque contra genuinas leges huius sublimis artis. Esset in-
super contra huius cantus e:fficaciam et pastoralem vim superius adsigna-
tam et magnum ingereret periculum diminuendi sensim sine sensu ipsum
gregorianum cantum usque dum, non dicam scienti£ce et theoretice, sed
practice et concrete relegaretur in aliquod 15 musaeum archeologicum.
Alia ex parte, vernaculae linguae utilitas in cultu sacro minime est
deneganda cum in regionibus antiquitus suavi Christi Evangelia subdi-
tis tum in Ecclesiis nuper erectis.
Quomodo solvenda haec quaestio non tam linguistica quam artifex-
religiosa immo et eminenter pastoralis? Quomodo itaque salvandus et
fovendus cantus gregoriani magnus valor pastoralis et simul salvanda et
fovenda cantus vernaculi aeque pastoralis utilitas?
Solutionis principia.
I. Servare et augere in Ecclesiae vita et hodierno in apostolatu
cantum gregorianum ceu cantum proprie et primarie cantum liturgicum,
id est, in actionibus liturgicis celebrandum.
II. Servare et augere in Ecclesiae vita et hodierno in apostolatu
canticum religiosum popularem ceu cantum proprie et primarie extra
actiones liturgicas, auxiliariter et secundarie in actionibus liturgicis
adhibendum.
16
III. Praeparare et create in Ecclesiae vita et hodierno in aposto-
latu novum genus cantus liturgici, populorum praesertim 11 Ecclesia-
656 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

rum nuper erectarum ingenio ac consuetudinibus naturaliter aptati,

cantui gregoriano valde proximi et familiaris; qui novum cantus ge-
18
nus) si animarum bonum id suadet) adhiberi poterit in actionibus
19
etiam liturgicis, eo quidem sensu ut cantum gregorianum non extru-
0
da t sed fra terne comitetur ... 2
21
3. Hisce tribus principiis suffultus, textus schematis emendationes
sequentes reverenter propono:
Pag. 19 5 ad n. 91. 1. Post ultima verba secundae pericopae « et
conditioni accommodati statuuntur » addatur parvulus numerus 3, qui
numerus sequentem notulam introducat: « Pii XII Litterae Encyclicae
Musicae sacrae disciplina) die 25 decembris anni 1955, et Instructio
de Musica sacra et sacra Liturgia, n. 25).
2. Tertia pericopa huius numeri 22 funditus permutetur: « Insuper
sit (non « proinde » ), insuper sit 23 Conferentiis episcopalibus in sin-
gulis regionibus Sanctae Sedi proponere ut cantus religiosus popularis
in solemni liturgia et aliis in actionibus liturgicis lingua vernacula peragi
possit ».
24
Pag. 197 ad n. 97, a Zin. 16 usque ad lin. 18, post verba penulti-
25 26
ma) « in ofliciis sacris », inserantur haec verba: « cantu liturgicc
gregoriano quidem non excluso ».
Praeses em.me et Patres venerandi, hisce prae oculis habitis, con-
21
clusionis instar) humili animo censeo non pauca accedere emolumenta
ad Sanctae Ecclesiae musicae artis modulationes atque cantum, videlicet:
Sacer cantus gregorianus fere bimillenarius non solum a lenta suf-
focatione salvatur, verum etiam ubique terrarum ad perutilem incedit
profectum suam semper inducens eflicaciam spiritualem et pastoralem;
sacer novus cantus liturgicus, praesertim in Ecclesiis nuper erectis, anti-
quissimum gregorianum cantum comitans, Sanctae Ecclesiae maternum
28
spiritum aeque ac perspicacem animum 29 nostris modernis tempori-
bus ostendit 30 ad victoriam; et tandem, cantus religiosus popularis, du-
plicis praefati cantus ... 31 aemulator, Ecclesiam Dei populumque christia-
num indesinenter adiuvat ad spiritualium gratiam gaudiorum fovendam.
Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

deest. 3
S. Matris Ecclesiae cantu
4 5
liturgico gregoriano. gravis. Cantus gregorianus in S. Romanae Eccle-
siae Liturgia a primis saeculis adhibitis tres cognoscit aetates: praegregoriana,
quae affert elementa ex Liturgia synagogali Veteris Testamenti, ex regionibus syris
et graecis, immo ex gentilibus latinis; gregoriana, in qua elementa praeiacentia
a S. Gregorio Magno ut memoriae proditur, colliguntur, latine perfectius confi-
ciuntur et ordinantur; postgregoriana, in qua gregorianus cantus novis formis et
modis augetur, vetustioribus digne obtemperantibus. Undequaque digna se prae-
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 657

bet huius cantus natura: vocalis enim est, intime cum verbo latino coniunctus;
monodicus, una tantum procedens melodia, etsi a pluribus decantata, aequae com-
muniter est mensurae; et quam intime cum divino liturgico cultu connexus, quo
explanantur eius miranda formarum multiplicitas simul ac simplicitas necnon eius
recta de:finitio ceu Sacrae Liturgiae authentica deprecatio cantantibus expressa vo-
6
cibus. Etiam. id est precationis liturgicae vis atque vigor, actuosus et pene-
7
trans; seu ars in genere suo perfectissima, quae hodie ab omnibus cultoribus
8
historiae musices ubique terrarum in magna aestimatione habetur; cum ex-
9 10 11 12
stet. etiam. ut pressius dicatur. et. Iste vir piissimus ad
hanc restaurationem non se accinxit praeprimis artis musicae rationibus permotus,
13 14
sed eximiis pastoralis ministerii postulatis ductus. christiani. propo-
15 16
sitam novitatem reapse prae se ferre aliquid. quoddam. Praemeditari.
17 18
deest. et condicionibus pro sacro cantu a S. Pio X praescriptis praediti
(Motu proprio Tra le sollecitudini, 22 nov. 1903, nn. 1-5). Animarum bono id
19 20
suadente, istud novum genus. deest. Horum principiorum brevis com-
mentarius:
A) Inter cantus gregoriani modulationes plurimae exstant ad populum desti-
natae et a populo decantandae. Quae actuosa :fidelium participatio tribus gradibus
perfici potest quorum primus et alter omnes afficit :fideles dum tertius est urgendus
praesertim in communitatibus religiosis et in seminariis. 1
Ne dicas huic :fidelium actuositati obstare linguae latinae ignorantiam. Quae
ignorantia satis sufficienter est superanda tribus adiumentis quas a Summo Ponti-
:fice Pio XII libenter usurpamus: 2
1. Utile est hortationem repetere a Patribus Concilii Tridentini iam adhibitam
ut Pastores frequenter inter Missarum celebrationem ex iis quae in Missa leguntur
aliquid exponant et declarent, diebus dominicis et festis. Quod opus in catechesi
est prosequendum.
2. Praesertim hac nostra aetate manualibus libris utendum est ubi S. Litur-
giae verba in vulgarem sermonem conversa sunt. Tali enim modo christifideles iu-
vantur et illuminantur ut ipsi quoque ea intellegant et quasi participent quae a
sacrorum administris lingua latina proferuntur.
3. Christifideles · inde a pueris saltem faciliores et magis usitatas modulatio-
nes gregorianas addiscant, eisque etiam in sacris ritibus liturgicis uti sciant, ita
ut hac quoque re Ecclesiae unitas et universitas in dies magis effulgeat.
B) Quid enunciandum de modulationibus ipsi choro destinatae? Quamvis
:fideles difficilius has melodias profusas et ornatas intellegant, horum attentio et
imaginatio sic percellentur ut pietas utiliter excitetur et omnium voluntas Deo
magis adhaereat.
Insuper nullatenus est obliviscendum S. Liturgiae cultum et praesertim cantus
gregoriani dignam devotamque exsecutionem divini mysterii sensum, sacri silen-
tii spiritum meditationisque affectus apud Christi:fideles fovere atque augere.
Quod pulchrum nexum cum S. Liturgia Ecclesiae Orientalis constituit necnon
quietem saluberrimam inter velocissimos pulsus nostri currentis saeculi.

1
S. Rituum Congregatio: Instructio de Musica sacra et sacra Liturgia, 3 sept.
1958, n. 25: A.A.S., 50 (1958), pp. 639-640.
2
Litt. Encycl. Musicae sacrae disciplina, 25 dee. 1955: A.A.S., 48 (1956),
pp. 16-17.

42 (II)
658 ACT A CONC. VA TICANI II PERIODUS I

Ceteroquin fidelium participatio interna esse debet, nimirum pia amm1 atten-
tione et cordis affectu exercitata uti expresse iam declarata « Instructio » enun-
ciat.3 Ad quam participationem intimius fovendam etiam iuvant praefatae grego-
riani cantus modulationes.
Ad II. De isto cantu religioso populari summatim enuncianda sunt quae
sequuntur:
1. Extra sacras aedes plurimum iuvat iste cantus praesertim in piis ducendis
pompis et in peregrinationibus ad sacra templa, in multis Congressibus omnibus-
que associationibus apostolatus catholici, inter quas magnum obtinent locum quae
puerorum et puellarum institutioni se devovent.
2. Inter sacra templa praefatus cantus utiliter cantari potest in actionibus et
caeremoniis non liturgicis quae uno verbo « pia exercitia » nominantur; necnon
in sacris actionibus liturgicis non solemniter celebratis uti v. gr. in Missa lecta.
3. Quinimmo vel in ipsis actionibus liturgicis solemniter celebratis post sacra
verba liturgica latine cantata, praefati cantus usus cum Sanctae Sedis venia est to-
lerandus si pro locorum ac personarum adiunctis saecularis vel immemorabilis
consuetudo prudenter submoveri non potest « firma tamen lege qua statutum est
ne ipsa verba liturgica vulgari lingua canantur ». 4
Ad III. Tertium principium duo praecipua edicit elementa:
1. Usus cantus sacri in Ecclesiis nuper erectis est promovendus iuxta modu-
lationes musicas ingenio et consuetudinibus populorum proprias ita quidem ut
« hae gentes suis religiosis canticis, quae non raro etiam excultis nationibus admi-
rationem movent, similia opponant carmina sacra christiana, quibus veritates fidei,
vita Christi Domini, ac Beatae Mariae Virginis et Sanctorum laudes lingua et
modulationibus iisdem gentibus familiaribus, celebrentur » (ib., pag. 22).
2. Sicut in enunciando principio altero ita in proponendo tertio principio
similiter est inculcandum cantus gregoriani usum non opponi gentium et populo-
rum cantui sacro neque fas esse praefatum gregorianum cantum apud istas gentes
neglegere uti solemniter in supradictis Litteris Encyclicis monet Pius XII: « Iidem
autem Missionales memores pariter sint Ecclesiam Catholicam, inde ab antiquis
temporibus, cum in regiones fidei lumine nondum collustratas Evangelii praeco-
nes mitteret, una cum sacris ritibus liturgicos quoque cantus, inter quos gregoria-
nos modos, inferre contendisse, idque eo consilio ductam, ut populi, ad fidem ad-
ducendi, modulationum suavitate capti facilius ad christianae religionis veritates
amplectendas permoverentur » (ih., pp. 22-23 ).
Litteralis et recta utriusque elementi interpretatio fundamentum utique prae-
bet ad novum cantus liturgici genus creandum in ecclesiis nuper erectis iuxta
sensum in tertii principii enunciatione profertum.
21 T ribus praefatis.
1
22 sic. 23 deest. 24 deest. 25 deest. 26
ver-
ba quae sequuntur. 27 deest. 28 maternus spiritus. 29 perspicax ani-
mus. 30 ostenditur. 31 pedisequus et.

3
N. 22: A.A.S., 50 (1958), pp. 637-638.
4
Prns XII, Litt. encycl. Musicae sacrae disciplina, 25 dee. 1955: A.A.S.,
48 (1956), pp. 16-17.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 659

13
Exe.Mus P. D. VILLELMUS KEMPF
Episcopus Limburgensis

Venerabiles Patres Conciliares,

Liceat mihi quoque quaedam adnotare de musica sacra.
Pergratus sum rev.mis Patribus qui, defendentes dignitatem musi-
sae sacrae, eam potius partem integralem Liturgiae quam eius ancillam
haberi volunt. U tique, ipse cantus, in omni solemni Liturgiae celebra-
tione, evenit eo ipso actio liturgica et quidem tribus ex rationibus, sci-
licet: 1 orationes nobiliore modo exhibens, pias 2 affectiones ac medita-
tiones cordis fervide manifestans, necnon internam participationem ac-
tuosam e:fficaciter promovens.
Accedo ex animo, ergo, petitioni ut n. 90 schematis sensu praedicto
3
emendetur.
Porro, addatur in n. 94 aliquod 4 complementum (post lin. 31 ),
quad sic vel simili modo sonet: 5 « Hodiernis temporibus, dum ubique
terrarum Musicae opera per radiofusionem, televisionem, magnetopho-
nia, discos sonantes inaudito modo divulgantur, viri periti ne oblivi-
6
scantur opera Musicae quodam sensu generaliore sacrae, puta sic dicta
" Oratoria " musicalia, initiata a S. Philippo Neri, aliaque huiusmodi
opera,7 quae suo modo eximia praeconia sunt religionis christianae, etsi
non immediate inserviunt cultui divino ».
Tandem, rogo ut, ad promovendam Musicae sacrae ulteriorem 8 evo-
lutionem, in praxim deducantur vota ultimi Conventus Internationalis de
9
Musica sacra, anno elapso Coloniae habiti, imprimis quoad 10 illud de-
cimum quoad Internationalem Organizationem Musicae sacrae insti-
tuendam.
V ota is ta et schema quoddam Organizationis I nternationalis trado
11
scripto commissioni competenti. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 In n. 90 schematis Musica sacra nuncupatur « an-

cilla Liturgiae ». Haec formula non videtur ipsam naturam Musicae sacrae sufE.-
cienter exhibere. Norine in aliquo ritu cantato, i. e. in forma solemniore ritus
(puta in Missa cantata) ipse cantus praecise est actio liturgica? In quacumque
solemni Liturgiae celebratione Musica sacra dicenda videtur non tantum ancilla,
2 3
sed potius pars integralis Liturgiae, et quidem. deest. Propono igitur,
ut n. 90 schematis tali modo emendetur: « Musica sacra tam nobilem in Liturgia
locum ex Patrum traditione habet, ut cuiuscumque solemnioris liturgicae celebra-
tionis ipsa sit pars integralis, orationes suavius ac nobilius exhibens, pia cordis
660 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

meditationes et affectiones fervide manifestans, unanimitatem et internam parti-

cipationem actuosam efficaciter £ovens. Tanto ergo pulchrior et sanctior erit, quanto
4 5 6
actioni liturgicae arctius connectetur ». hoc. deest. deest.
7 8 9 10 11
deest. deest. 1961. votum. deest.

14
Exe.Mus P. D. ANDREAS SAPELAK
Episcopus tit. Sebastopolitanus in Thracia

Venerabiles Patres Conciliares,

Verba mea sunt de cap. V, de calendario recognoscendo, in pag. 192 ... 1
Ut festum Paschatis certae diei dominicae assignetur, toto corde as-
sentior. Quod autem in hac re etiam fratrum separatorum assensum
petatur, speciatim cum gaudio accipio. Certe hi contactus atque colla-
boratio magni momenti erunt ad mutuam benevolentiam fovendam et
unitatem firmandam.
Sed dum propositionem n. 85 laeto animo extollo, n. 86, de calen-
dario fixo inducendo, mihi anxietatis causa est. Traditione enim Ecclesiae
in re liturgica inspecta, causas proportionatas ad fovendam hanc ma-
gnam innovationem minime video. Cum theoretice utique discussio de
hac re fieri possit, quod autem ad praxim pertinet, saltem haec duo ar-
gumenta gravioris momenti consideranda mihi videntur:
1. Post nimis luctuosas separationes orientalium et occidentalium
regionum ab Ecclesia Catholica, multae divisiones ac differentiae inter
christianos lamentandae sunt. Tamen fere omnes fratres separati - etsi
duo calendaria, Gregorianum nempe et Iulianum, vigeant - diem do-
minicam eodem die mensis ac catholici celebrant. Hoc sine dubio ma-
gnum vinculum externum unitatis christianorum exstat.
Si introducatur novum calendarium fixum, etiam hie cardo commu-
nis vitae christianae et socialis fere omnium christianorum in periculo
versetur, quia dies dominica in calendario fixo non incideret eodem die
mensis ac in actuali calendario, itaque perdifficile erit omnes christianos
hoc novum calendarium accipere.
2. Graviores, meo iudicio, consequentias introductio calendarii fixi
haberet in his partibus orbis christiani quae sub atheisticis guberniis in-
veniuntur. Haec gubernia omnia experiuntur quae sensum christianum e
cordibus eradicate possint, sed usque adhuc structura christiana hebdo-
madis quoddam moenium fidei remanet et ideo servanda.
Itaque, in hypothesi novi calendarii, aut adhuc vigens calendarium
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 661

in regionibus, de quibus supra diximus, permanebit et sic dies dominica

novi calendarii cum die dominica veteris non concordabit, aut, hac occa-
sione data, aliquod novum calendarium sociale ab atheis voluntarie
instauretur} 2 quod procul dubio biblicam et christianam structuram mi-
nime conservabit.
Propositio: Propter has duas rationes, ceteris praetermissis, mihi vi-
detur ab hoc Sacrosancto Concilio novo calendario favendum non esse,
praesertim in praesenti discrimine mundi, cum fidem christianam omnes,
viribus coniunctis, defendere debeant ... 3 Dixi.

In textu scripto tradito: 1 nn. 85 et 86. 2

instituetur. 3
Meo iudi-
cio calendarium :fixum nullo modo opportunum est, saltem in hoc tempore in quo
maiora urgent et ergo omnino derelinquendum.

15
Exe.Mus P. D. PAULUS L. SEITZ
Episcopus Kontumensis

Venerabiles Patres}
Assensum Conferentiae episcopalis Vietnam affero propositionibus
capituli VIII in universum « de arte sacra ». Attamen, rogamus ut
structura huius capituli ad traditionis fundamenta melius apta sit. Ideo:
1. Prooemium huius capituli artis sacrae munus dare doceat, tam-
quam Liturgiae ancilla. Duo vocabula tantummodo vicina sunt pag. 200,
lin. 14, ubi dictum est: « spiritu artis sacrae et sacrae liturgiae ». Spi-
ritus Liturgiae revera est criterium praecipuum quod ad artis sacrae
opera diiudicanda accommodatum est. Oportet ergo id clarius apparere
et tamquam principium in prooemio afferri. Aedes sacrae, imagines, et
ornamenta non sunt nisi ad cultum; munus eorum non est nisi liturgi-
cum. Quo principio adhibito, evanescentur cum grandiloquentia 1 et ar-
rogantia tum indigentia et vulgaritas necnon omnis cultus indigna si-
mulatio.
Sicut et Liturgia, omne artis sacrae opus oportet esse realiter actio
sacra populi Dei. In omni regione opus authenticum in hac materia
exsurgendum est ex christiana conscientia, quae doctrina assimilata et
recogitata, formam accepit et secundum proprium genium expressionem
0

invenit. Ab opinionibus vulgaribus} 2 sterilitate affectis, et operum in-

dustrialium spurcitiis liberatus, artifex christianus ad imaginem Dei
continue creator factus erit (ut dictum est pag. 200, lin. 8).
662 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Artis sacrae commissio dioecesis, intra liturgicam commissionem la-

borans, ut munus suum recognoscat artifices authenticos sui populi in-
venire ad adducendos eos, debite instructos, ut pro Ecclesia laborent.
2. Quia musica sacra tantum artis sacrae pars est, principia supra
indicta ad earn conveniunt aequivalenter. Mihi videtur, inutile est ca-
pitulum in specie aperire. Eo quod hoc cap. VII non tam diserte scri-
betur, ... 3 et aliunde opiniones contineat non traditionales (v. g. quoad
polyphoniam, pag. 196, lin. 23) et igitur sine universali valore (sicut
agnoscitur pag. 197, lin. 23 ). In hac re non alliganda est Ecclesia.
3. Me stupefacit ut notae sub fine huius cap. VIII se referant so-
lummodo ad scripta Pii XII et Sancti Officii, omissa alia fonte. Rogo ut
Sancta Concilia Nicaenum et Constantinopolitanum ... 4 recordentur; et
ideo, ut in hoc schemate addantur aliquae adnotationes, scilicet:
Sancta imago Salvatoris nostri, in eius pretiosa et vivificante cruce,
sola, locum centralem supra altare tenere debet.
Imago « Theotokos », secundum locum habenda est, sicut vult tra-
ditio antiquissima. Maternitas eius etenim ratio devotionis nostrae est.
Illae Salvatoris et eius Mattis imagines, solemniter benedictae et a
fidelibus veneratae, non munus ornamenti sed munus liturgicum habent,
sicut Sacrarum Scripturarum liber.
Non multiplicentur aliae imagines, praesertim pro populis qui sen-
sum .divinitatis immanentis in natura habent et non claram transcenden-
tis divinitatis conceptionem.
Denique, sacra aedes, et ad paganos visibilis, signum verum prae-
sentiae Ecclesiae Christi sit - Ecclesiae omnium et speciatim paupe-
rum, sicut meminit Sanctissimus Ioannes XXIII - et notas ferat Evan-
gelii: simplicitas, veritas, paupertas. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 grandiloquia. 2

vulgis. 3
(v. g. non est de£-
4
nitio « Liturgiae solemnis » pag. 195, lin. 23). (Denz. 302, 337).

16
Exe.Mus P. D. HERMANNUS VOLK
E pisco pus Mo guntinus

Venerabiles Patres,
Ad cap. VII (de musica sacra) primum dicere velim, illud valde
placere, quia nonnulla quae ibi dicuntur necessaria videntur cum in cultu
divino cantui magnum tribui debeat momentum. Non solum sacerdos
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 663

et schola, sed etiam populus cantare debet, quod enim 1 ritus Missae pro-
videt. Christiana enim communitas cultu liturgico ad « eucharistiam »
et ad << eulogiam » congregatur quae etiam externe testificari debent.
De quo scribit S. Paulus: « Implemini Spiritu Sancto, loquentes vobis-
metipsis in psalmis, et hymnis, et canticis spiritualibus, cantantes et
psallentes in cordibus vestris Deo et Patri » (Eph. 5, 18-20) ... 2
Si, autem,3 chorus vel schola cantorum in cultu divino constanter
et semper partes fidelium cantant, tune fideles suo munere cantandi pri-
vantur, quod, proh dolor! non raro fit. Non excludamu~ ordinarium
Missae interdum polyphonice cantari, sed est contra indolem actionis
liturgicae si ... 4 in Missa in cantu communitas fidelium semper muta
manere debet.
lure effertur in n. 94 schematis, ut fideles in nostris regionibus suas
partes modo cantus gregoriani cantare possint. Libenter ergo accedo
ad votum em.mi card. Frings de fidelibus in cantu gregoriano simpli-
cioris formae bene instruendis. Hoc autem solum non suflicit neque debet
did forma unica cultus liturgici. Nam alia res est melodia et alia res est
lingua cantandi. Fideles, ut possint ex toto corde et tota anima cantando
orare, suam partem textuum liturgicorum etiam in lingua vernacula can-
tare possint oportet. Propterea, omnes textus a schola et fidelibus can-
tandi etiam in lingua vernacula cantari permittatur. Fideles, qui celebra-
tionis Missae magis magisque actuose participate desiderant, ulterius
arcere non licet, quin lingua sua materna textus liturgicos cantent. Finis
enim ... 5 cultus liturgici in eo est, ut rationabiles laudes 6 praestent Deo,
secundum illud S. Pauli: « Orabo spiritu, orabo et mente, psallam spi-
ritu, psallam et mente », et « In Ecclesia volo quinque verba sensu meo
7
loqui ut et alias instruam, quam milia verborum in lingua » ... Prop-
terea excusari non potest fideli fraudari cibo spirituali, id quod fieri
existimo si fideles partem suam in sacra Missa non umquam 8 possunt
agere in lingua vernacula. Optimum quodque non est nimis pro fideli-
bus .... 9 Quod ~nim homo can tat illud profundius ingreditur in eius cor
fortiusque exprimit id quod in eo est; quod autem homo non exprimit
illud marcescit.
Res gravior fit ex eo, quod homines nostris temporibus in scholis
modernis educati, in rebus politicis ad plenam maturitatem provecti, me-
diis audiovisivis utentes, non sunt in cultu Ecclesiae analphabetis aequi-
parandi .... 10 Quapropter Sancta Synodus prudenter providere debet ne
fideles magna spe fallantur. Nemo obiiciat deesse melodias dignas. Certo
certius post aliquod tempus melodiae novae 11 aderunt, si Concilium
Oecumenicum cantum liturgicum in lingua materna admiserit.
Optime dicitur in art. 91, quod « cantus lingua vernacula cantari
664 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

possunt » et non solum cantica. Per verbum « cantus » enim dare indi-
catur etiam ipsos textus liturgicos cantari licere. In eadem linea, autem,
deleatur verbum « nonnulli » ut secundum exigentias regionum oppor-
tune cantari possit vel ordinarium vel proprium vel utrumque in lingua
materna. In eadem linea etiam loco verbi « proponere » dicatur « deter-
minate », « statuere » vel similiter ad mentem art. 24 in priorem for-
mam restituendi.
Ceterum autem 12 attendatur, cantus in lingua vernacula, non tan-
tum dum cantantur textus Missae, sed semper debere dignitati cultus
christiani et fidelium correspondere. Non quivis cantus aptus est, qui
in cultum divinum inducatur .... 13 Ideo, par. 96, in pag. 197, maximi
momenti est semperque attendenda.
Praeter curam pastoralem praestandam, etiam haec attendantur:
si Sanctae Synodi curae est etiam in ambitu sacrae Liturgiae aliquid fa-
cere, ut christiani separati appropinquent - quod utique facile fieri
potest - concedat ut fideles nostri suam Liturgiae partem in lingua ver-
nacula cantantes peragant. Fratres separati 14 enim, cantum populi habent
ut partem ipsius Liturgiae, dum apud nos fideles, aut cantent quod ipsi
non intelligunt, aut quod intellegentes cahtent, non ut partem ipsius
Liturgiae peragere possint. Talis separatio inter ea quae cultu publico
aguntur et ea, quae eodem tempore populus christianus peragit, magno
damno est neque correspondet dignitati « plebis sanctae ». Ideo, e man-
dato a secretariatu ad unitatem christianorum fovendam, praesidente
em.mo D. card. Bea, explicite mihi dato, propono haec: Benigne con-
cedat Sancta Synodus ut illi textus sanctae Missae, qui sive scholae sive
populo tribuuntur, cantari valeant in lingua vernacula, servata obliga-
tione generali colendi etiam cantum gregorianum ... 15 lingua latina.
Ad cap. VIII, de arte sacra, in pag. 200, lin. 6, deleatur sententia:
« Si etiam horum consultu iudicium tutum non invenitur, res Sanctae
Sedi proponatur ». Nam religio in diversis regionibus diverso modo arte
exprimitur. Propterea tales quaestiones in ipsis regionibus decidantur
oportet, immo episcopi esse debet decisionem dare, quod ut fieri possit
consilium peritorum exigere ei consentaneum erit. Dixi.

In textu scripto tradito: 1 etiam. 2

Etsi eo quad partes cantabiles can-
tantur, celebratio liturgica diuturnior :fit, tamen non di:fficilior redditur, dummodo
:fideles suas partes ipsi cantare possunt. Falsum enim est cultum eo faciliorem,
quo breviore tempore absolvatur. Facilis redditur eo quod claro et perspicuo modo
celebratur et :fidelibus praebet facultatem active participate, sicut dignitati :fide-
lium correspondet. Sic adimpletur quad S. Paulus in communitate :fidelium ad
cultum collecta desiderat: «Quad vere Deus in vobis sit» (1 Cor. 14, 25).
3 4 5
deest. in solemni forma sacri:ficii Missae celebrandi, id est. prima-
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 665

6 7 8
rius. rationabilem laudem. (1 Cor. 14, 15-19; cf. 14, 11 ss.). deest.
9
Ad hoc autem pertinet, quod fideles partes suas in lingua vernacula cantare pos-
10
sunt. Quomodo fideles intelligant, si prohibentur a Concilio partes suas in
11 12 13
lingua sua cantare? deest. deest. Ex altera parte iam praestant
14 15
exempli gratia multi psalmi probatis modulis cantandi. Protestantes. in.

17
Exe.Mus P. D. EDMUNDUS NOWICKI
Episcopus tit. Thuggensis, coad. s. d. Gedanensis

Venerabiles Fratres,
In pag. 191, ad n. 83, supplementum humiliter proponere mihi
liceat ac quidem de sacramento poenitentiae ... 1
Cum enim 2 in n. 82, elementa poenitentialia temporis quadragesi-
malis ... 3 explicentur, in n. autem 83 praxis poenitentialis - etiam 4
ipsum quoque ieiunium - iure merito inculcetur, sacrum etiam poeni-
tentiae sacramentum urgendum esse videtur, 5 saltem ne eius 6 heic prae-
termissio erronee forsitan interpretetur, eo vel magis cum, proh dolor!
a permultis fidelibus negligatur. 1
8
Ulteriores animadversiones tradam secretariatui.
Gratias.

In textu scripto tradito: 1 et de praecepto Communionis paschalis. Verum

2
est, Concilio oecumenico ad singula nimis descendendum non esse. I. At
3 4 5
cum. saluberrime. in specie. necnon praeceptum Communionis
6 7 8
paschalis urgenda esse videntur. eorum. negligantur. II. Cum
autem causa talis negligentiae pro magna parte horror sacramentalis confessionis
videatur, ignorantiae potius debitus circa illud « quid», « cur» ac « quomodo »,
eapropter, ut confessio ilia sancta fidelibus facilior, immo desiderabilis fiat nee
non ut effectus Sacramenti huius durabiles reddantur, reverenter proponere mihi
permitto, ut Sacrosanctum Concilium Oecumenicum pastores animarum, in specie
autem concionatores quadragesimales moneat:
a) ut fidelibus aptius demonstrent, quantopere sacramentalis confessio non
solum vitae supernaturali sed etiam terrestri eorum itineri prosit, in specie vero
illam sacramentalis rationem proclament, quae a doctoribus « alleluia-sacramen-
tum » (« sacramento dell' alleluia ») nuncupatur.
b) Ut fideles ad confessionem sacramentalem sedulo praeparent, ac quidem
non solum contionibus sed etiam - praevia oratione ad Spiritum Sanctum -
particulari examine conscientiae, quod fidelibtis alta voce prudenter ac devote sug-
gerant - sive immediate post singulas contiones - circa nempe argumenta in
contione exposita, sive immediate ante confessiones populi excipiendas, additis
actibus contritionis et salutarium propositorum.
666 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Ut humilibus verbis meis parcam, remittere fas esto ad argumenta hac in re

sapientissime exposita a Summo Pontifice, b. m. Pio XII, quae videri possunt in
collectione Discorsi e Radiomessaggi (e. gr. vol. VI, pag. 316 etc.).

18
Exe.Mus P. D. MAURITIUS BAUDOUX
Archiepiscopus S. Bonifatii

Venerabiles Fratres,
1
Circa cap. VI quasdam emendationes et mutationes humiliter
propono. Et primo, quidem, ut in lin. 2 introductionis vocabulum « pul-
chritudinem » substituatur vocabulo « pretiositatem ».
Rationes tres hie exhibentur:
1. ... 2 Res pretiosae non semper secumferunt pulchritudinem, et
vice versa pulchritudo potest haberi in supellectile sine pretio eximio.
2. Pulchritudo si cum rebus pretiosis identificatur, tune recursus
fovetur ad imitationes ex se minori pretio, quae illusionem pretiositatis
producere possunt, sed nee authenticitatem nee pulchritudinem genui-
nam - quae ambae cultui divino decent - secumferunt.
3. Laus divina certe haberi potest in spiritu paupertatis cum vera
dignitate. Multum faciunt hodie fideles quemdam sensum paupertatis
in domo illius qui in stabulo nasci voluit.
Deinde loco paragraphi 2 eiusdem introductionis, aliquomodo defi-
cientis, haec instituenda videntur:
1. At ipsa quoque historia testatur decursu temporum nonnullos,
hac in re, abusus irrepsisse, sive propter vanitatem humanam, nimis
amplificando externa ornamenta cultus, sive propter negligentiam, non
satis curando de decore illarum rerum, sive propter nimium desiderium
proprii commodi vel propter degradationem sensus pulchri.
2. Progressus artis technicae cotidie nova elementa producit quae
elementis naturalibus usu traditis optime sociari possunt ad cultus de-
corem augendum.
3. Necessaria est aptatio sacrae supellectilis tum restaurationi litur-
gicae tum renovationi artis sacrae.
Ratio est quod in hac paragrapho incipiente a verbis « Ratio insu-
per ... », insinuari videtur omnes muta ti ones in sacris supellectilibus esse
abusus; quod uti patet admitti non potest.
Circa art. 87, lin. 21: verbum « paramentorum »per verbum « indu-
mentorum » substituendum videtur. Et ratio evidens est.
Ad art. 88, hanc additionem propono: Magna cum diligentia curent
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 667

Ordinarii ut sacrae supellectiles debite aptentur conditionibus particula-

ribus tum culturae tum authentici sensus aesthetici populorum suorum.
Ratio est ut Ordinarii locorum magis urgeantur ad quaestionem de
sacra supellectile perpendendam et promovendam.
Post art. 88 duae aliae paragraphi utile addendae mihi videntur:
1. De artificum institutione nempe: « Curent Ordinarii ut per com-
missionem artis sacrae vel omnibus aliis aptioribus mediis, omnes qui
sacras supellectiles et praesertim vestimenta sacra conficiunt vel ven-
dunt debitam institutionem recipiant secundum normas tum disciplinares
3
ecclesiasticas tum artis sacrae ».
Ratio est quia multi abusus in hac materia maxime proveniunt ex
incompetentia et imperitia.
2. De recognitione disciplinae ecclesiasticae: « Decreta et statuta
ecclesiastica circa sacras supellectiles recognoscantur et aptentur renova-
tioni liturgiae et artis sacrae ita ut quaedam superflua sive quoad usum
sive quoad symbolismum removeantur ».
Ratio est quia quaedam (v. g. partes indumentorum) ... 4 sunt inu-
5
tilia, eorum symbolismus hodie nihil significat.
Circa cap. VII, art. 91 sic legatur: « Forma nobilior Liturgiae cele-
brationis est Liturgia solemnis cum participatione populi celebrata ».
Ratio est quod lingua latina nullo modo est de natura Liturgiae so-
lemnis, sed utile de historico facto et hodiernae 6 legis determinatione,
dum e contra actuosa populi una cum clero participatio, in quantum ex
ea cultus plenior fiat, ad essentiam solemnitatis authenticae attingat.
Iterum, circa cap. VII, art. 94 sic legatur: « Ecclesia cantum sa-
crum agnoscit tamquam suae Liturgiae conveniens qui, dum musicae artis
legibus concordet et liturgiae dignitati, gravitati, sanctitatique non repu-
gnet, fidelium actuosam participationem fovet ».
Tandem, circa cap. VIII, art. 96, linn. 5 et 6 sic legantur: « Cantus
naturae singularum actionis liturgicae partium plane congruant, evolu-
tionem celebrationis ne protrahant et fidelium facultati exsecutionis con-
veniant ».
Ratio est quod brevitas et facilitas, de quibus in textu, valoris can-
tus artistici criteria non sunt, sed utique, necessitas convenientiae inter
cantus et actionis liturgicae sensum. Dixi.

1
In textu scripto tradito: Animadvertenda quaedam ante medium septembris
iam misi. Sed ex colloquiis cum aliis episcopis canadensibus habitis, pauca alia in
forma emendationum circa capp. V, VI et VII mihi proponere liceat. Circa cap. V,
art. 86, prima pars sic legatur: « Sacrosanctum Concilium declarat se esse pa-
ratum ad incepta auctoritatis civilis aut procurationum de hac re fovenda ». Ratio
est formae negativae in textu substituere sententiam magis positivam qua suam
668 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

cooperationis intentionem (saltem in rebus ad cultum divinum attingentibus) Ec-

2
clesia declarat. Distinguere oportet inter « pretiositatem » ac « pulchritudi-
3 4 5 6
nem ». disciplinae ecclesiasticae. sunt quae. et quorum. ex
hodierna.

19
Exe.Mus P. D. IOSEPH CHENG TIEN-SIANG
E pisco pus Kaohsiun gensis

Venerabiles Patres,
Circa cap. V tria tantum puncta volo dicere.
1. Quoad caeremonias festivas: huiusmodi caeremoniae liturgicae,
in diebus dominicis et festivis, omnino debent esse simplices et breves,
quia Dominus noster Iesus Christus praecepit ut adoremus Deum in
spiritu et veritate non vero in pompis 1 exterioribus et ritibus super-
fl.uis. Brevitas et simplicitas caeremoniarum etiam convenit mentalitati
nostri temporis moderni. Praeterea, cultus liturgicus non est alius quam
oratio publica populi. Iamvero, oratio, secundum S. Thomam, non est
alia quam elevatio mentis ad Deum. Unde, cultus liturgicus non debet
hoc modo facere quod populi mens elevetur non ad Deum sed ad homi-
nem vel ad cultus exteriores.
2. Quo ad fest a de praecepto extra diem dominicam: huiusmodi festa
de praecepto omnino debent esse pauca, ne magis damnum 2 quam sancti-
ficationem animarum afferant. Nunc, autem, hodierna die, huiusmodi fe-
sta celebrata sunt sicut festa Epiphaniae, Corporis Christi, Ascensionis
et Assumptionis, Immaculatae Conceptionis B. M. Virginis, S. Ioseph et
Omnium Sanctorum: transferri debent (saltem eorum solemnitas vel
obligatio) in diem dominicam subsequentem vel praecedentem.
Rationes huius propositionis sunt:
1. De facto multi christiani iam non practice 3 et bene observant
tali a fest a nee sacrificio Missae adsunt illis diebus.
2. Praesertim et specialiter in Missionibus ubi talibus diebus non
datur vacatio. Pere impossibile est pro christianis obligationem suam
adsistendi sacrificio Missae implere. Unde, ut dixi, talia festa extra diem
dominicam non tantum non conducunt ad sanctificationem animarum sed
potius eis damnum 4 inferunt. Rogatur igitur, ut Sacra Synodus faculta-
tem concedat episcopis, praesertim in Missionibus, transferendi talia
festa de praecepto (saltem eorum solemnitatem et obligationem assisten-
di Missae) in proximam diem dominicam, sicut de facto in Sinis iam
fit pro festo Corporis Christi.
3. Circa cap. VIII, de arte sacra adhuc aliqua verba volo dicere.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 669

Optime dicuntur in n. 99 huius capitis, sub lin. 21. En verba haec:

« Nostrorum etiam temporum, atque omnium gentium et regionum ars
liberum in Ecclesia campum habet, quae sacris aedibus sacrisque ritibus
debita reverentia debitoque honore inserviat, etc. ». Iamvero, sicut ars
sinensis, quae multoties fini et moribus ad christianae pietati digna esse
invenitur atque utilis, eaque magna cum aestimatione apud populum no-
strum aliosque populos Extremi Orientis habetur, ideoque, ad usum
sacrum, valde idonea censeatur.
Humiliter, ergo, rogo ut Sacrosanctum Concilium Oecumenicum dare
ac stricte proponat (et haec verba debent adiungi in n. 99) ut: « Omnes
missionarii ubicumque Evangelium Dei praedicantes magna cum reve-
rentia ac summa cum aestimatione artem cuiuscumque populi habeant,
eamque, quae fini et pietati christianae digna sit, diligenter conservent
atque promoveant ad maiorem gloriam Dei et spJendorem Sanctae Ma-
tris Ecclesiae ». Dixi.

1 2 4
In textu scripto tradito: fontibus. malum. practicent. malum.

20
Exe.Mus P. D. MICHAEL DARIUS MIRANDA Y GOMEZ
Archiepiscopus Mexicanus

Venerabiles Patres,
Iuxta mentem huius constitutionis de sacra Liturgia (ut nempe nor-
mae tantum generales et altiora principia generalem liturgicam institu-
tionem respicientia proponantur ), liceat mihi ipsum obiectum schematis,
de musica sacra, generaliter et fundamentaliter attingere.
1. Finis pastoralis est nota praevalens 1 in toto hoc schemate, quod
probe omnibus laudibus cumuletur dignum est.
At finis pastoralis recte et adaequate est accipiendus; secus sub spe-
cie pastorali contra rationes vere pastorales militaremur.
Re quidem vera, S. Pius X, qui iure meritoque habetur uti
restaurator Liturgiae pastoralis in hoc saeculo, huic pastorali restaura-
tioni initium feliciter dedit per restaurationem musicae sacrae, cuius
recta principia dare posuit atque progressus vias indicavit ac ipse effi-
caciter operatus est. Et merito quidem, cum sacra Liturgia nata sit sol-
lemnis, et ideo cum cantu; unde musica sacra, utpote sacrae Liturgiae
solemnis pars necessaria, eiusdem sacrae Liturgiae est quasi admi-
nistra.
670 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Non datur, igitur, verus progressus Liturgiae pastoralis sine pro-

gressu musicae sacrae.
Profecto viam quam S. Pius X aperuit, Pius XI, Pius XII, Joan-
nes XXIII ac plerique episcopi sollerter ita aggressi sunt, ut una simul
cum vitae pastoralis progressu musicam sacram apprime fovissent uti
vitale eiusdem progressus elementum.
At contra est in schemate de musica sacra nobis proposito, in quo
mirabiles progressus musicae sacrae nedum continuantur, interrumpun-
tur potius, immo nos retrotrahit. Si non progredi, regredi est, quid si
consulto regredi statuimus? Ruina erit illius mirabilis aedificii pastora-
lis, cuius fundamenta S. Pius X iecit Motu Proprio Inter pastorates offi-
cii sollicitudines. Quod velim ne excidat a nostra mente. Falso enim pu-
taremus, quo minus musicam sacram viam suam in sacra Li turgia agere,
eo magis augeri eflicaciam pastoralem eiusdem Sanctae Liturgiae.
2. Hoc Concilium Oecumenicum est occasio vere unica, quam divi-
na Providentia omnibus totius orbis episcopis cum Summa Pontifice coa-
dunatis praebet confirmandi non solum quae ipsi Summi Pontifices ac
episcopi de musica sacra sapienter statuerunt ac sollerter ad exsecutio-
nem perduxerunt, sed praesertim, ulterius ampliandi mysteriosam efli-
caciam musicae sacrae in cultu catholico.
Prae oculis habeamus musicam hodie ita vitam et culturam popu-
lorum penetravisse, ut nulla fere exstet humana manifestatio quae mu-
sica sit destituta.
Quid dicent fideles nostri, si sciant Patres Concilii Vaticani II mu-
sicam sacram postremum reduxisse locum in vita liturgica, cum contra
omnibus pernotum sit Ecclesiam fuisse Matrem et Magistram in hoc
etiam, quod divinam musicae artem cum Evangelia in omnes populos
iam a primaevo introduxit ac fovit?
Angustia temporis pressus, a probationibus ac illustrationibus absti-
neo eorum quae summis labiis innui, quaeque apud probatos auctores
abunde inveniuntur.
Interim enixe rogo vos, venerabiles Patres, ut schema opportune am-
plietur et reformetur in sensu veri ac sani progressus musicae sacrae
iuxta SS. Pontificum ac episcoporum laudabilem traditionem, quae probe
confirmetur et augeatur opportunum est, si velimus verum sacrae Litur-
giae pastoralis progressum. Dixi.

1
In textu scripto tradito: deest.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 671

21
Exe.Mus P. D. IOSEPH LOPEZ ORTIZ
Episcopus Tudensis-Vicensis

Em.mi, exc.mi ac rev.mi Patres,

Emendationem proponere audeo ad par. 82, in cap. V, hunc in
finem, videlicet, ut revelatio Veteris Testamenti aptiori et vividiori or-
dine commemoretur in sacra Liturgia, praesertim tempore Adventus
quod aptius videtur ad revocanda in christifidelium mentibus mirabilia
Dei quibus adventum Unigeniti a lapsu protoparentum paravit.
Veteris Testamenti revelatio non apto ordine in Liturgia laudatur,
immo et nonnulla facta et quidem magni momenti fere omittuntur. Lec-
tiones libri Genesis adhuc tempore quadragesimali servantur ratione
ineptae supputationis qua credebatur Dominum mundum creavisse hisce
diebus. Ex ceteris libris Pentateuchi perpauca leguntur.
Sacra Liturgia suo peculiari magisterio, in oratione docens, homi-
nibus qui angustioso affectu sensus historiae perquirunt, suadere potest
divinam et misericordissimam paedagogiam, qua Dominus homines lap-
sos ad Redemptorem ducebat.
Hae liturgica repristinatione, de Christo venturo Patribus tradita re-
velatio, in sua prodiga effusione amabilissima, ab omnibus perciperetur.
Immo et ipsi populo Iudaico, cuius ad Christum reditum et a Domino
rogamus et speramus, fortasse ansa praeberetur ut benevolentiori ani-
mo oculos ad Ecclesiam converteret.
Sensus exspectationis populi electi preces adventales pervadit, quibus
etiam aptissime christifideles utuntur ut sua desideria Deo commendent
de reiterato adventu Christi in animas redemptas.
Attamen ut haec omnia debito gressu evolvantur spatium 4 hebdo-
madarum certe non suflicit. Quapropter, optandum iudico ut initium
huius temporis aliquot hebdomadibus anticipetur, ex quibus ut exem-
pla afferam, prima dicari posset commemorationi creationis, lapsus et
primae prom1ss1onis liberatoris; altera commemorationi foederis Do-
mini cum Abraham, Isaac et Iacob; in tertia, veto, promulgatio legis
mosaicae laudaretur, quae quidem maximi momenti in historia revela-
tionis, fere ab hodierna Liturgia abest; in quarta, exempli gratia,1 in-
stauratio sacerdotii veteris legis; in qujnta genus davidicum, ex quo
Christus nasceretur; in ceteris denique praestantiora ex Prophetis.
In ipsa Liturgia hodierna Adventus nonnulla immutanda videntur.
Lectiones Breviarii non tantum ex Isaia sumendae essent. 2
672 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Peritis haec commendanda videntur etiamque utrum in cyclo Ad-

ventus servandus sit sensus Parousiae, ut hodie fit in prima dominica,
immo utrum reintegrari oporteat festum Annuntiationis B. Mariae Vir-
ginis, ut in primaevis liturgiis mos erat.
Ad formularia paranda Proprii de Tempore Adventus e S. Scrip-
tura et ex Patribus textus facillime excerpi possunt. Ex Evangeliis et
Epistolis textus assumendi essent, meo iudicio,3 et quidem non satis
fidelibus cogniti in quibus Dominus Iesus eiusque discipuli iudicia pro-
ferunt de factis supra commemoratis. Orationes pulcherrimas invenire
fas est in veteribus monumentis liturgicis ... 4 Responsoria et preces
litanicae peculiarem difficultatem non praebent.
His rationibus ... 5 emendationem proponere audeo ad n. 81, hisce
verb is: 6 « Ideoque: a) Impensius aptiorique ordine commemoretur re-
velatio Patribus facta, quae in libris Veteris Testamenti continetur, prae-
sertim huius revelationis praestantiora momenta: promissiones libera-
toris eiusque praefigurationes et typi, immo diuturna et ardens exspec-
tatio populi electi. Quod ut convenienti modo fieri valeat, initium tem-
poris Adventus aliquot hebdomadibus anticipetur, in quibus fideles si-
mul ac in sacra Liturgia participant, de hisce veritatibus edoceantur.
b) Quae in nn. 82 et 83 continentur sub paragraphis b) et c) ordinen-
tur ».
Aliam emendationem mere verbalem scripto tradam secretariae. 7
Dixi.

In textu scripto tradito: 1 deest. 2

adsumi debent. 3
deest. 4
nec-
5 6 7
non et in hymnis. sufEultus. schematis addendam. Ad vocem
« communitarius », quae non semel in proposito schemate adhibetur, v. g. in pp. 164,
168, 179, haec animadvertere velim:
1. Vox illa meo quidem iudicio adhibenda non videtur: a) primo, quia non
est vox latina, quippe quae neque ab auctoribus classicis neque ab auctoribus chri-
stianis adhibita fuerit; b) secundo, quia vox vernacula, quae voci latinae efEorman-
dae occasionem praebuit, non multos ante annos a modernis quibusdam auctori-
bus inventa est (cf. eph. Esprit, 1930) ea intentione, nisi fallar, ut bona quae in-
sunt vel inesse videntur systemati communismi evehi possent quin communismi
vel communistae voces, quae male sonant, adhiberentur.
2. Munus et gloria Concilii non est modernorum vocibus morem gerere, sed
novi problematibus solvendis, ab hodierna societatis conditione propositis, anti-
quam Ecclesiae doctrinam accommodate ipso modo loquendi ecclesiasticae tradi-
tionis, quantum fieri potest, retento.
3. Porro idea quam constitutionis schema per vocem « communitarius » ex-
primere vult, Patribus Ecclesiae ignota non fuit eamque ipsi per aliam vocem,
nempe per vocem « socialis » deprompserunt. Quos inter Patres duos citasse suf-
ficiat:
a) S. Augustinum, qui vitam, quam monachi ducunt in communi, socialem
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 673

vocat: « placuit illis, inquit de clericis qui secum vitam communem ducebant, pla-
cuit illis, Dea propitio socialis haec vita» (Serm. 356, 14; PL 39, 1580); quique
vitam Sanctorum in caelis socialem dicit: « ... uncle, inquit, ista Dei civitas ... si
non esset vita socialis sanctorum? » (De civ. Dei, XIX, 5; PL 41, 631); immo qui
eo usque procedit ut, amorem « socialem » ab amore « privato » distinguens,
asseveret super alterum - nempe amorem socialem - civitatem Dei super alterum
vero, i. e. amorem privatum, civitatem diaboli fundari. En eius verba: «Duo
amores, quorum ... alter socialis alter privatus ... distinxerunt conditas in genere
humano civitates duas ... alteram iustorum alteram iniquorum » (De Genesi ad litt.
XI, 15, 20; PL 34, 437).
b) S. Gregorium Magnum, qui et ipse de vita eorum loquens qui vitam
communem ducebant per vocem vitae « socialis » illam designat. « Tres, inquit,
pater meus sorores habuit, quae .... sub districtione regulari degentes, in domo
propria socialem vitam ducebant » (Hom. in Ev., 38, 15; PL 76, 1290-91).
4. Igitur, cum et ideam et vocem habeamus apud Ecclesiae Patres propono
ut ubi in schemate constitutionis de sacra Liturgia vox « communitarius » occur-
rerit vox « socialis » adhibeatur.
Hane emendationem, parvam quidem, non autem, quantum video, nullius mo-
menti, debita cum reverentia Sacrosancto Oecumenico Concilio Vaticano II £rater
Ioseph Lopez Ortiz, episcopus Tudensis-Vicensis in Hispania, proponit.

22
Exe.Mus P. D. IOANNES POHLSCHNEIDER
E pisco pus Aquisgranensis

V enerabiles Patres Conciliares,

Ad cap. V, de anno liturgico, et quidem ad n. 83 nonnullas animad-
versiones facere mihi liceat.
Proponere velim sequentia:
1. In n. 83 mentio fiat ante omnia sacerdotes ipsos ex amore erga
Deum et homines semper, praesertim autem tempore quadragesimali et
diebus quattuor temporum, sincero animo debere spiritum abnegationis
et imitationis Christi crucifixi colere.
2. Christi fidelibus ieiunia stricto sensu imponantur feria IV Ci-
nerum, feria VI in Passione et Marte Domini et Sabbato Sahcto usque
ad meridiem.
Praeterea autem constanter et systematice moneantur ut saltem tem-
pore quadragesimali, viam crucis Christi sequentes, determinata sacri-
ficia, v. gr. coarctationem quoad spectacu1a et sic dictam televisionem su-
scipiant.
Rationes sunt: Probabiliter _omnibus venerabilibus Patribus persua-
sum est disciplinam antiquam quoad ieiunia temporis quadragesimalis
in Ecclesia restaurari non posse. Romines nostrae aetatis in festinatione
43 (II)
674 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

vitae modernae et propter nervositatem physiologicam late divulgatam

leges severas ieiuniorum fere communiter non iam acceptarent et for-
sitan plerique adimplere non possent. Neque nos episcopi et sacerdotes
tales leges efficaciter urgere possemus, quia nosmetipsi generatim puta-
mus, - et quidem probabiliter iure putamus - ieiunium in proprio
sensu vires nostras necessarias pro ingentibus laboribus pastoralibus in
mundo hodierno nimis debilitate. Sine exemplo visibili ex parte sacerdo-
tum autem, exhortationes ad populum inefficaces remanere debent.
Sed ex altera parte nos omnes scimus vitam christianam pro diurno
existere non posse sine spiritu poenitentiae et abnegationis. Iesus Chri-
stus Dominus et Magister noster viam cruds antecessit et ipse monet
nos: « Si quis vult venire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem
suam et sequatur me» (Mt. 16, 24). Factum luctuosum, quod permulti
homines nostrae aetatis hoc monitum Christi obliti sunt, est una ex radi-
cibus principalibus malorum moralium in hodierna vita christianorum.
Cur tot homines catholici sine haesitatione praecepta ecclesiastica
quoad celebrationem dierum dominicarum et festorum transgrediuntur?
Cur leges divinae in matrimonio non observantur? Cur tantam inopiam
vocationum ad sacerdotium deplorare debemus?
Ratio principalis est fuga ante crucem et onera vitae. Materialismus
et voluptatum cupiditas magis ac magis homines dominate incipiunt et
ita verbum Domini in oblivionem cadit: « Regnum caelorum vim patitur
et violenti rapiunt illud » (Mt. 11, 12).
Quare, si omnia restaurare volumus in Christo, primo loco spiritum
poenitentiae et abnegationis in pastoratione fidelium colere et urgere de-
bemus.
Hoc autem postulat, ut sacerdotes exemplo persuadente antecedant,
et quidem ex amore erga Deum et homines.
Fideles videant eorum sacerdotes serio animo, specialiter tempore
quadragesimali et diebus quattuor temporum, sacrificia personalia assu-
mere, v. gr. abstinentes a fumando, a cibis iucundis, praesertim, autem,
maxima cum fidelitate necnon abnegatione officia sacerdotalia et labores
pastorales peragen tes.
Omnes, id est, tam sacerdotes quam fideles semper memores esse
debent verbi Magistri nostri: « Qui non baiulat crucem suam et venit
post me non potest meus esse discipulus » (Le. 14, 17). Dixi.

Praeses card. ALFRINK:

Audire velint omnes. Consilium praesidentiae proponit huic almo
coetui ut cum hoc ultimo oratore discussio de schemate constitutionis
de sacra Liturgia concludatur.
 CONGREGATIO GENERALIS XVIII 675

Patres Venerabiles, qui huic proposito favent, velint se levare. [Pere

omnes Patres surgunt].
Sedeant omnes. Crastina die igitur incipiet disceptatio de schemate
constitutionis de fontibus revelationis, quae est prima in serie distri-
buta. Et quidem incipiet disceptatio de schemate in genere.
Patres Venerabiles, qui occasionem loquendi non invenerunt de
schemate de Liturgia, tradant scripta sua secretariatui generali. Et nunc
loquatur secretarius generalis.
Secretarius generalis: Feria V proxima celebrabitur Consistorium
in hac alma Basilica. Ad illud omnes Patres humanissime invitantur.
Crastina dabuntur meliores et fusiores explicationes.
Praeses: Nunc reponitur Sanctum Evangelium. Surgant omnes.
ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAPP. V-VIll SCHEMATIS DE S. LITURGIA
 ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE
QUOAD CAPP. V-VIII SCHEMATI S DE S. LITURGIA *

1
EM.MUS P. D. IULIUS CARD. DOEPFNER
Archiepiscopus Monacensis et Frisingensis

Propositio: Capita sequentia: VI. De sacra Supellectile; VII. De Muska

sacra; VIII. De Arte sacra, praesentis schematis constitutionis de sacra Litur-
gia multa continent, quae optime composita sunt et grato animo a nobis re-
cipi debent. Tamen in quibusdam partibus videntur esse nimis longa atque
verbosa. Unde propono, ut tria haec capita contrahantur in unum.
Rationes propositionis meae. Multa dicuntur in his capitibus, quae semel
positis principiis fundamen~alibus, quasi per se et necessario sequuntur. Ita
v. gr. ex paucis quibusdam principiis fundamentalibus profluunt, quae in no-
stro textu ample disseruntur de aptatione supellectilis vel instrumentorum
vel ipsarum artium ad usum liturgicum; de institutione arti:ficum, cleri, po-
puli; de invigilantia episcoporum; de adhibendis peritis; de condendis com-
missionibus. Non videtur necesse esse haec omnia fuse tractari a Concilio
Oecumenico. Historia Conciliorum docente solummodo res graves et funda-
mentales et maximi momenti ab ipsis tractandae sunt. Cetera sine ullo de-
trimento relinqui poterunt, quod spectat ad nostrum casum, illi commissioni,
cuius erit executio huius constitutionis, postquam ipsa solemniter approbata
fuerit.
Ceteroquin obiecta trium illorum capitum sunt sibi invicem valde propin-
qua et saepe in unico conceptu comprehendi possent. Sic Muska in notione
artis iam includitur, item sacra supellex cum eadem arcte connexa est.
Qua de causa commendo contractionem trium capitum, per quam tota
constitutio formam breviorem et magis concinnam · et simul speciosiorem as-
sumeret.
Specimen emendationis. Uti supra iam innuitur, ipsa principia fundamen-
talia retineri et in unico novo capitulo colligi debent. Quad capitulum apte
inscribetur: « Caput VI: De Arte Sacra » et continebit numeros fere se-
quentes:
1) (Prooemium). « Inter nobilissimas. ingenii humani exercitationes ...

* Huiusmodi textus lecti non sunt, quia Patres vel, scripto exhibito, loqui
non petierunt, vel iuri loquendi renuntiaverunt vel demum disceptatio clausa est.
680 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

quae sequuntur decernere » (Textus qui iam exstat in nostro schemate,

cap. VIII, pag. 199, linn. 1-18).
2) Ecclesia omni arti cuiusvis saeculi vel nationis vel culturae libenter
aperit portas ad Liturgiam, si idonea est ad laudem Dei et salutem animarum.
3) Propter summas differentias inter mentalitatem et gustum diversarum
regionum causa relinquitur episcopis singularum regionum.
4) Quoad Musicam sacram in ritu latino specialis praerogativa competit
cantui gregoriano, ita ut ceteris paribus semper obtineat primum locum.
5) Canones et statuta ecclesiastica . .. retineantur vel introducantur »
(Textus prouti iam legitur in schemate nostro, cap. VIII, n. 104; pag. 200,
linn. 21-31).

2
EM.MUS P. D. RADULFUS CARD. SILVA HENRIQUEZ
Archiepiscopus S. Jacobi in Chile

Emendationes ad capita V, VI, VII et VIII schematis constitutionis de

sacra Liturgia a Conferentia episcoporum Chiliensis Ditionis (Chile) propositae.
Ad caput V: de anno liturgico.
Pag. 190, lin. 5. Loco verbi « magna » proponitur « maxima». Ratio:
quia revera festum Paschatis maximum est in anno liturgico.
Pag. 190, lin. 12. Oratio, quae indpit « Quin immo » usque ad lin. 15
« exaltat », sic mutetur: « In hoc annuo mysteriorum Christi circulo cele-
brando, Sancta Ecclesia Beatam Mariam Dei Genetricem cum amore memorat,
cui Deus magna fecit et in qua veluti ... ». Ratio: verbum « mysterium » in
usu biblico et patristico refertur ad oeconomiam salutis in Christo peracta
in qua habet etiam partes Beata Maria Virgo. Videtur ergo rectius hoc ver-
bum tantummodo referre ad totalitatem oeconomiae Christi. Formula propo-
sita insuper magis favet sano oecumenismo, sdlicet desiderio proponendi veri-
tates :6.dei verbis quibus fratres non catholici facilius nobiscum conveniant.
N. 83, pag. 192, lin. 4. Post verbum « opportunitatem » addatur « et
rationabiles consuetudines locales ». Ratio: ne verbis paragraphi tollatur vis
indultorum quae pastoralibus ex causis promulgata sunt.
N. 84, pag. 192, lin. 12. Pro verbo « iis » proponitur « paucis ». Ratio:
ut melius vitetur augmentum festorum quae aliena manent affectibus pluri-
morum :6.delium.
Ad caput VI: de sacra supellectile.
Pag. 19 3, lin. 9. Post verbum « irrepsit » addatur « ita ut signa sacra
interdum amiserint suam spiritualem ac evangelicam signi:6.cationem ». Ratio:
peropportunum videtur ut Sancta Synodus votum supralaudatis verbis ex-
pressum edat, quo excessiva ornamenta ad dignitatem et sobriam pulchritu-
dinem minime conferentia, quin immo potius vanitatem vel etiam inoppor-
tunam magni:6.centiam aut locupletem pompam redolentia tollantur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIll DE LITURGIA 681

N. 87, pag. 193, lin. 21. Post verbum «manent» addatur «attamen
semper et disserta simplicitas et evangelica sobrietas aperte serventur ». Ra-
tio: eadem ac immediate supra.
N. 89. Optatur ut hie parva clausula inseratur de simplificandis tum ve-
stibus tum ritibus pontificalibus.
Ad cap. VII: de musica sacra.
N. 91, pag. 195, lin. 23. Omittantur verba «lingua latina ». Ratio: pri-
mo, quia non probatur huius linguae usus aut intrinsece aut extrinsece ad
sollemnitatem pertinere. Et insuper quia si lingua vernacula ut liturgica ad-
mittitur non adest ratio cur ad solam liturgiam « lectam » coarctetur; secus
fidelium amplissima participatio ut quid contrarium sollemnitati appareret.
Pag. 195, lin. 28. Integra oratio sic mutanda proponitur: « Proinde sit
Conferentiae episcoporum in singulis regionibus statuere ut nonnulli cantus
lingua vernacula peragi possint, actis a Sancta Sede recognitis, ad normam
n. 24 huius constitutionis ». Ratio: eadem est quae pro emendatione n. 24
cap. I iam allata fuit, et insuper ad servandam uniformitatem in tota consti-
tutione.
N. 94, pag. 196, lin. 20. Oratio sic mutetur: « Ecclesia cantum grego-
rianum agnoscit tamquam liturgiae romanae proprium ... ». Ratio: vitanda
videtur revindicatio cantus gregoriani tamquam « Ecclesiae Romanae » pro-
prii, quia his verbis quandoque tota et unica Christi Ecclesia designatur. Ne-
que de « liturgia latina » oportet loqui cum alii latini ritus sint praeter ro-
manum.
N. 95, pag. 196, linn. 36 et 3 7. Haec oratio omittenda est. Ratio: nemo
sane est qui dubitet de possibilitate immo de opportunitate novas melodias
componendi secundum recentiora artis musicae placita. Attamen alia omnino
res et prorsus diversa est hodierna productio musicae vere gregorianae. Quod,
peritorum iudicio, res est difficultatibus fere insuperabilibus obnoxia.
N. 97, pag. 197, lin. 11. Post verbum « regionibus » addendum est « prae-
sertim ». Ratio: ne excludantur regiones ubi pares agendi causae inveniuntur
quin proprie inter missiones connumerari possint.
Pag. 197, lin. 17. Post verbum « apostolatu » addendum est « praeser-
tim ». Ratio: eadem ac pro emendatione allata.
Ad caput VIII: de arte sacra.
N. 104, pag. 200, lin. 31. Addatur sequens oratio: Inter alias hac in re
fontes adhibendas, prae oculis habeantur quae in « Declaratione » huius para-
graphi, in textu commissionis praeparatoriae inveniuntur. Ratio: quin tota
« Declaratio » textui constitutionis conciliaris inseratur, quia tamen in illa
multa valde utilia inveniuntur, opportunum videtur ut in ipso constitutionis
textu de ea tamquam fonte mentio fiat.
682 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

3
Exe.Mus P. D. ALFREDUS ANCEL
Episcopus tit. Myrinensis, aux. Lugdunensis

Textus huius capitis omnino placet: attamen mihi videtur deesse aliquam
paragraphum, scilicet de vitanda in artis sacrae operibus qualibet occasione
scandali, praesertim quoad pauperes, debiles in fide vel acatholicos.
Scitis, venerabiles Patres, innumeras esse regiones in quibus homines
famem patiuntur, vestimentis carent, domos decentes non habent. Nonne pau-
peres, qui in extrema necessitate versantur, tristitia afficiuntur quando vident
nimias expensas ad aedificationem vel exornationem sacrorum templorum con-
sumi? Nonne pauperes membra sunt Christi? Immo sunt ipse Christus, qui
in eis esurit, nudus est, atque non habet ubi caput reclinet. Mementote verbo-
rum Sancti Ioannis Chrysostomi aientis: « Quae utilitas, si mensa Christi
sit aureis poculis onusta, ipse veto fame pereat? Primo esurientem imple, et
tune ex perabundanti mensam eius exorna ». Dicebat etiam: « Quid opus est
aura intexta velamina mensae apparare, ipsi veto nequidem necessarium tegu-
mentum praebere? ». Et concludebat: « Haec porro dico, non prohibens ut
haec ornamenta adhibeantur, sed ut haec etiam cum aliis curentur; immo
hortor ut haec prius quam alia fiant. Ne itaque, dum domum exornas, a:ffiic-
tum fratrem despicias: nam hoc templum illo pretiosius » (Hom. L in Matth.,
PG. 58, 509).
Curandum igitur est ut in omnibus prioritas detur pauperum necessita-
tibus. Nam dignitas ipsius Christi in immensum templorum dignitatem su-
perat. Ceteroquin, secundum peritos, pulchritudo domus sacrae non ex magni-
tudine expensarum, sed ex authentia artis pendet. Nonne in arte sacra locus
paupertati evangelicae dari potest? Nonne Christo magis placet paupertas quam
superfluae expensae? De superfluis expensis locutus sum, non de expensis
quae vere ad decorem domus Dei necessariae sunt. Domum enim Dei decet
sanctitudo. Ipse veto Christus, quando sanctissimam Coenam celebrate vo-
luit, non stabuli paupertatem elegit, sed « coenaculum grande stratum » (Mc.
14, 25). Immo vehementer optarem ut pauperiores paroeciae a ditioribus
etiam aliarum nationum adiuvarentur ut semper essent decentia Dei templa.
Alia occasio scandali posset inveniri in Ecclesiis noviter erectis si templa
quae ibi exstruerentur valde quoad stilum cultui ingenioque populi aliena es-
sent. Tune enim, ratione huius stili, Ecclesia quasi aliena appareret, cum ipsa
nulli populo aliena sit, et « nullum stilum proprium » habeat, ut optime dici-
tur inn. 99.
Ultima tandem occasio scandali inveniri posset in regionibus acatholicis,
si catholicorum templa, sive ratione formae exterioris, sive ratione magnitu-
dinis, quasi offensa incolis viderentur.
Itaque rogo, ut addatur, sub n. 106, nova paragraphus cuius titulus foret:
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 683

Scandali occasio sedulo vitanda. Textus huius numeri ita breviter exarari
posset: « Sedulo vigilandum est ne forte artis sacrae opera occasio scandali
etiam debilium ratione circumstantiarum evadant. Quod quidem, v. g., acci-
dere posset in regionibus ubi dura paupertas viget, si nimiae expensae ad
aedificationem vel exornationem templorum fierent; aut in Ecclesiis noviter
erectis, si cultui ingenioque populi alienus appareret stilus adhibitus; aut in
regionibus acatholicis, si catholicorum templa ratione formae, magnitudinis
vel splendoris offensa incolis evaderent ».
Haec approbantibus Galliae episcopis.

4
Exe.Mus P. D. HERIBERTUS BEDNORZ
Episcopus tit. Bullensium Regionum, coad. c.i.s. Katovicensis

Sacrarum artium opera secundum eorum obiectivum valorem aestima-

mus. Non procedimus ergo hoc in casu secundum personalem gustum. Ve-
ritas haec in nostro schemate indirecte expressa est. Propterea in cap. VIII de
Arte sacra, in n. 99 dicitur: « omnem stilum artis Ecclesia admittit », dum-
modo « sacris aedibus sacrisque ritibus debita reverentia, debitoque honore
inserviat ». Hoc est principium generale quod omnes sine dubio accipimus.
Attamen non omnes concordes sumus, quando agitur de concreta ap-
plicatione huius normae generalis. Nonnullis enim non raro videtur quod no-
vae ecclesiae externo et interno in stilo solummodo traditionaliter accepto
construendae sunt. In hoc sensu quaedam praescriptiones plus minusque de-
terminatae non solum parochis sed etiam architectis et aliis arti:fi.cibus edun-
tur. Hie modus agendi cum nostro schemate consentaneus non est. Etenim
in n. 104 iuste affirmatur: « disciplina ecclesiastica de arte sacra opportune
revisenda ». Haec autem revisio efficitur in sequenti modo: « quae liturgiae
instaurandae ... favent, nova et vetera, retineantur vel introducantur », ut
dicitur in iam citato paragrapho. Subsigno expressionem « nova», quia hie
acceptio novi stili artis sacrae invenitur.
Novus stilus artis sacrae in Ecclesia admittitur, quia multos maioris mo-
menti positivos valores secumfert. Exempli gratia. est simplex, ut hodiernus
homo simplex est. Elementa essentialia ecclesiae, id est altare et baptisterium
ponit in principalem locum et non admittit multitudinem altarium et ima-
ginum. Incitat ergo christifideles, ne obliviscantur de vita supranaturali, quae
primordiale elementum vitae catholicae constituit. Non aedificat magnificas
turres ecclesiasticas, sed maxime animadvertit, ut novum aedificium ecclesia-
sticum in eodem loco ponatur, in quo actualis vita humana maxime pulsat.
Romines nostri temporis hoc desiderant, quia valores praesertim vitales no-
strae religionis quaerunt. Propter has et alias rationes liceat mihi n. 99 aut
104 supplementare his verbis: non convenit specialiter fovere stilos artis
684 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sacrae, qui traditionaliter usque adhuc in Ecclesia usi fuerant, sed novus sti-
lus, qui mentalitati hodierni hominis religiosi correspondet, opportunum lo-
cum in ecclesia obtineat.
Ratio, quae est fundamentum huius supplementationis est unice pastora-
lis. Experientia enim scimus christifideles nostri temporis in ecclesiis in stilo
contemporaneo constructis optimam devotionem habere; Non loquimur de
stilo moderno, quia haec expressio spiritui Ecclesiae plus minusque non con-
venit. Attamen affirmamus contemporaneum stilum artis sacrae, in quo utitur
ferro et ligno, caemento armato et vitro, stilum, qui suam universalem appli-
cationem non solum in architectura, sed etiam in aliis speciebus artis sacrae
e. g. in sculptura et pictura invenire debeat, reiectis omnibus, saepe observa-
tis, excessibus, qui « fidei et moribus a,c christianae pietati ... repugnant » ut
dicitur in n. 100 cap. VIII.

5
Exe.Mus P. D. FLOYD LAURENTIUS BEGIN
Episcopus Quercopolitanus

N ._ 85. Omnino placet. a) Eliminari potuisset sic dictus « Ordo » seu

calendarium festorum. b) Festa D. N. I. C., B. M. V. et Sanctorum fixa
et immobilia non disturbarentur festis sic dictis « mobilibus ».
N. 86. Placet. Saltern Ecclesia deberet declarare se non obstare calendario
perpetuo si Nationes omnes vel quam plures ita maluerint.
N. 95. Placet omnino talis revisio praesertim quoad « simpliciores mo-
dulos » ut eliminarentur moduli nimis protractati in quibus « ancilla verbo-
rum » Missae quamplurimae notulae aptentur uno syllabo, v. g. « a » finali
in « alleluia », etc.

6
Exe.Mus P. D. AEMILIUS BLANCHET
Archiepiscopus tit. Philippopolitanus in Thracia

Aliquid offendit in hoc facto quad in precibus Ecclesiae latinae in obli-

vione nimis saepe sint Ecclesiae graecae Sancti, etiam illustrissimi; ita, e. g.
in litaniis Sanctorum, cum iuste nominentur Doctores Ecclesiae latinae, nulla
fit mentio graecorum Doctorum, qui tam magni fuerunt et tantum fructum
fecerunt. Igitur peto ut, occasione praesentis Concilii, in his litaniis invocen-
tur egregii Ecclesiae graecae Doctores, sicut Basilius, loannes Chrysostomus,
Gregorius Nazianzenus, Athanasius, et ita reddatur honor debitus Ecclesiae,
quae tales viros genuit.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 685

7
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CAROLUS BORROMEO
Episcopus Pisaurensis

Ad n. 80, pag. 191. Si omnis « dies dominicus » est commemoratio my-

sterii paschalis, semper in dominicis adhibeatur color albus paramentorum,
exceptis dominicis in Quadragesima et in Adventu. Color viridis adhibeatur
tantum in feriis in quibus nunc adhibetur.
Ad n. 89, pag. 194. Sic ampliandum censerem:
1. « Insignia statuantur quae solis episcopis a suscepta consecratione re-
serventur, neque ulli honoris tantum causa concedatur.
2. Item insignia statuantur quae concedantur iis tantum qui iurisdictio-
nem quasi episcopalem exerceant quin episcopali consecratione sint donati.
3. Convenit ut usus pontificalium reservetur illis ecclesiasticis viris qui
vel charactere episcopali sint donati vel iurisdictionem quasi episcopalem
exerceant ».
Ad n. 81, pag. 191: festa Sanctorum recenter ad altaris honores elevato-
rum ne includantur in calendario universali nisi vigesimo vel quinquagesimo
quoque anno et omnia simul, ne saepesaepius perturbetur usus librorum Ii-
turgicorum.

8
Exe.Mus P. D. CAROLUS BUSWELL
Episcopus Pueblensis

Experientiam in vita mea sacerdotali unice ex labore pastorali adeptus

sum. Propter rationes pastorales ex tali experientia pastorali exhaustas, totum
schema de sacra Liturgia in genere commendare velim.
Specifice autem quoad cap. VII quaedam proponerem. In hoc capite, de
Musica sacra, pag. 195, art. 91, dicitur: « Forma nobilior celebrationis litur-
gicae est Liturgia solemnis, lingua latina celebrata », et inferius, in fine eius-
dem articuli prosequitur: « Proinde sit Conferentiae episcopalis in singulis
regionibus proponere, ut nonnulli cantus lingua vernacula peragi possint ».
De quibus duo propono:
Primo: Ne Missa in cantu quoad populum amittat suum valorem, tam-
quam nobiliorem formam celebrationis liturgicae, immo, ne talis Missa in de-
suetudinem omnino delabatur, usus cantus liturgici lingua vernacula concin-
nati, in omnibus his Missis introduci debet. Hoc dico non de hymnis lingua
vernacula cantatis, sacro durante, sed de vero cantu liturgico instituendo qui,
populo magis accommodatus, ab eo adhiberetur in cantando tum Ordinarium
tum Proprium ipsius Missae.
686 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Talis institutio cantus liturgici in lingua vernacula suadetur ex eo quad

in Missa cantata et in qualibet Missa ·in can tu, ipse cantus constituit quem-
dam modum omnino specialem intrandi in actionem liturgicam, et certe nolu-
mus populo nostro denegare illa media quae necessaria sunt ad plene partici-
pandum in tali modo sese liturgice exprimendi. Tamen praecise in his Missis,
experientia pastorali aperte testante, participatio ex parte populi in Liturgia
saepe saepius minima est. Ego et alii multi, ex experientia nostra pastorali,
invicte edocti sumus quam difficulter, etiam omni conatu et vera peritia perse-
veranter adhibitis, populus educetur ad cantum gregorianum latine cantandum.
Propono deinde ut cantus magis populares et faciliores et lingua vernacula
cantandi permittantur ita ut varii populi qui ex valde diversis culturis prove-
niunt et diversis ingeniis musicalibus gaudent, partem vere sibi propriam in
Missis cantatis habeant. In certis casibus indulta ad tales cantus vernaculos
adhibendos, iam concessa sunt, relate ad Ordinarium Missae. Ego etiam pe-
tivi tale indultum ex Sancta Congregatione Rituum et ex Sancto Officio. Hoc
indultum mihi concessum non fuit, sed Sanctum O:fficium me certiorem red-
didit Concilium Vaticanum Secundum de hac re disceptaturum esse. Sic pro-
pono ut hoc negotium iudicio Concilii submittatur et ut cantus liturgici in
lingua vernacula ubique permittantur non solum quoad Ordinarium Missae
sed etiam quoad Proprium.
Propono igitur emendationem art. 91: omittendo verba «lingua latina
celebrata » in paragrapho prima; omittendo verbum « nonnulli » in paragra-
pho tertia; et dicendo « determinare » vel « statuere » loco « proponere » in
eadem paragrapho.
Forma nobilior celebrationis liturgicae est Liturgia sollemnis cum parti-
cipatione populi, sive lingua latina, sive lingua paleo-slavonica uti heri, sive
ulla lingua digna.
Secundo loco propono ut commissiones de Musica sacra in omni gradu
vitae Ecclesiae, inclusis etiam laicis peritis, constituantur ad studium et
usum musicae sacrae fovendum, sicut iam statutum est in articulo centesimo
secundo pro arte sacra.
Tales commissiones Conferentiis episcopalibus consilium habile darent,
de idoneitate et aptitudine cantuum vernaculorum ad usum liturgicum, et
auxilium praestarent in perscrutandis problematibus cum usu musicae sacrae
connexis.
9
REV.Mus P. D. NIVARDUS BUTTARAZZI
Abbas praeses generalis Congregationis Casamariensis S.O.C.

Ad n. 89 schematis de sacra Liturgia (Usus pontificalium).

Decretum propositum auferre intendit usum pontificalium abbatibus resi-
gnatis et abbatibus titularibus necnon aliis praelatis, qui vel privilegio cum
dignitate praelatitia connexo vel consuetudine hoc iure gaudent.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 687

Sed contra putat infrascriptus bane contractionem probandam non esse

et hac in re nihil esse innovandum.
N. B. Hie agitur ex professo de abbatibus non de regimine, tamen multa
ex dicendis etiam pro illis valent qui charactere episcopali carentes pontifi-
calibus utuntur.
A) Benedictio abbatialis est ratione effectus benedictio constitutiva quia
per illam persona ad cultum, i. e. ad servitium divinum et ad officium pasto-
rale deputatur. Est ergo unum ex sacramentalibus permanentibus, quia nun-
quam iteratur nee iterata fuit etiam si abbas emeritus denuo ad gubernium
eligatur .1 Idea abbatibus per benedictionem simul cum dignitate ius ad ponti-
fi.calia per se ad dies vitae traditur, propterea etiam post resignationem ab
officio dignitatem abbatialem servant et pontifi.calibus uti possunt. 2

1
CAPPELLO, Tract. can. mor. de Sacramentis, Romae 1938, pag. 92.
2
Perpetuitas dignitatis abbatialis pro abbatibus benedictis semper agnita fuit.
Hoc patet ex praxi nunquam benedictionem iterandi in casu reelectionis abbatum
resignatorum.
Saeculo xv, ut ex documentis dare apparet, communiter abbatibus resignatis
vel emeritis titulum et honorem abbatum concedebantur. Pro Ordine Cisterciensi:
qui ob suam severitatem tardius usui aliorum Ordinum se accommodabat, testi-
ficatur ex decisionibus Capituli Generalis (C. 1411, 15: CANIVEZ, Statuta Capit.
Gen. Ordinis Cisterc. ab anno 1116-1786, annus 1411, statutum 15. Item C. 1434,
24 et 64; 1451, 71).
Quod con:firmatur: a) Bulla Urbani VIII «In sede principis » diei 21 martii
1631: « Abbatibus emeritis ... liceat honoris gratia abbatis nomine vocari ... et
quoad victum et vestitum censeri iure abbatum ». Ergo non solum nomen sed
etiam insignia abbatum servabant (Bull. Rom. Lugduni, 1697, t. V, p. 52 ss.).
b) Praescriptionibus quasi omnium Constitutionum benedictinorum, ci-
sterciensium, praemonstratensium et Usus trappistarum, v. g.: Const. Congrega-
tionis SS. Cordis Iesu S.O.C., p. 32, c. 25; Statuta Congr. Augiensis S.O.C. 1924,
n. 43; Const. Congr. S. Bernardi in Italia, p. 15, n. 37; Const. Congr. Casama-
riensis S.O.C., p. 82; n. 176, etc.; Lex propria Confoederationis Congregationum
0.S.B. n. 106; Const. Congr. Cassin. a Prim. observ. p. 208, n. 12, et p. 238,
n. 28; Statuta Congr. Benedict. Bavar., n. 121, etc.; Statuta renovata 0. Prae-
monstr., 83, § 1, 4; Usus 0. Cisterc. Reform. 1. XI, ch. I, p. 359.
c) Cf. TAMBURINI, De iure Abbatum etc., Lugdt:ini D. XIII, q. IV, nn. 6-9;
SCHRAM, Inst. iuris eccl., Augustae Vindel. 1774, t. I, 1. L, § 333; MOLITOR, Rel.
iur. cap. sel., p. 498, n. 464; BAUCHER, Dictionnaire canonique, Paris 1924, v. I,
col. 29-62; DE PuNIET, Le Pontif. Romain, Paris, 1931, II, p. 107.
d) Abbas, simili modo ac episcopus, pro una ecclesia vel abbatia determi-
nata benedicitur, cui per speciem spiritualis connubii pro semper addictus mane-
bit. Ipse ritus benedictionis abbatialis hoc dare innuit, v. g. traditio anuli (cf. Pon-
tificale Roman.), et plures Constitutiones expresse dicunt; v. g. Const. Congr.
SS. Cordis S.O.C. p. 32: «Abbas solemni benedictione monasterio suo quasi spon-
sae iunctus, ne leviter ... ligamen hoc resolvat ».
Cfr. RoMELIUS, Capita can. de iure Abbatum, Ingolstadii, 1728, c. I, n. 9;
688 ACTA CONC. VATICAN! II ....., PERIODUS I

Ratio etiam pro abbatibus simpliciter titularibus valet, qui ex similitu-

dine cum episcopis titularibus ad abbatiam suppressam nominantur. Nam et
ipsi benedicuntur eodem caeremoniali et cum traditione eorundem insignium
(anuli, mitrae, pastoralis) sicut abbates de regimine, idea etiam ius ad ponti-
ficalia cum titulo coniunctum recipiunt. 3 Analogia iuris hie applicari potest,
quia eaedem videntur esse rationes nominationis episcoporum titularium et
abbatum titularium. 4
B) Accessorium sequitur principale. Abbas resignatus vel emeritus digni-
tatem abbatialem servat et saepe alio titulo decoratur. Abbas simpliciter ti-

ANDRIEU, Le Pontifical Romain au Mayen-Age, Romae 1938, t. II, p. 409; NA-

BUCO, Ponti/. Romani expositio etc., Petropoli 1945, I, p. 382, n. 322; BAUCHER,
Op. cit., col. 50; SCHMIER, Iurisprudentia can.-civ., Salisburgi, 1729, 1. I, t. Ill,
c. I, s. VII, § 4, n. 995.
« Abbates recipiunt iurisdictionem quasi episcopalem », HOFMEISTER, Mitra
und Stab, p. 49.
3
Praxis nominandi et constituendi abbates titulares perantiqua ·est et usum
iam saec. XVI firmatum fuisse testificat Decretum Cap. Gen. Ord. Cisterc., quo
eiusdem introductionem in Ordinem reprobatur (C. 1683, 28). Tamen in ipso
Capitulo Gen. anni 1771 cum pleno iure et aliqui abbates titulares sedebant
(C. 1771, c). Saeculo XIX et etiam hodie S. Sedes tales nominationes facit, v. g.
Pius X Breve Apost. Ex officio, diei 7-6-1907, abbates titulares cum iure succes-
cessionis in duabus abbatiis constituit (A.A.S., XL, 1907, p. 672); Benedictus XV
Litt. Apost. Placet nobis, diei 31-3-1921, abbatem resignatum de Emaus in ti-
tulum aliae abbatiae suppressae constituit (A.A.S., XIII, 1921, p. 194); Leo XIII,
Litt. Apost. Diu quidem, diei 29-6-1899, omnibus abbatibus emeritis Congr.
Bened. Angliae facultatem concessit assumendi titulum alicuius abbatiae sup-
pressae (Leonis XIII Acta, v. 19, p. 111).
Item non solum abbatibus resignatis sed etiam Monachis bene meritis vel in
aliquo officio magni momenti constitutis (Procuratores Gen., Praefecti Biblioth.
Vatic., Praeses Pont. Instit. Musicae Sacrae) dignitatem abbatis titularis concedit
S. Sedes. Exempla prae oculis habentur (NABUCO, Op. cit., I, p. 415).
Constitutiones aliquae benedictinorum, v. g. Lex propria Confoeder. O.S.B.,
et Const. Congr. Casinen. continent privilegium vi cuius Abbatibus resignatis
titulum antiquarum abbatiarum confertur.
4
Rationes quare episcopis resignatis et sacerdotibus bene meritis vel speciali
officio addictis titulum alicuius dioecesis suppressae confertur, sunt:
a) quia dignitas episcopalis natura ·sua determinatae dioecesi vel Ecclesiae
adnexa sit oportet;
b) ne memoria Ecclesiarum in partibus infidelium extantium pereat.
Ob easdem rationes, licet non ex aequali urgentia, titulum abbatiae suppressae
abbatibus resignatis vel monachis bene meritis datur. Nam benedictio abbatialis
natura sua perpetua est et ad determinatum monasterium tendit. Alia ratio expresse
adducitur in Litt. Apost. Benedicti XV, Placet Nobis: « ut simul memoriam aliquo
pacto revocemus extinctae abbatiae benedictinae » (loc. cit.); et Decretum S. Congr.
Consistor. in Tarvisina: « ne perantiquae olim insignis abbatiae nomen et a mo-
nachis egregie gestorum memoria pereat » (A.A.S., XXXIX, 1947, p. 635).
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 689

tularis titulum et eandem dignitatem habet. Sed dignitas abbatialis est « prin-
cipale » dum ius ad usum pontificalium est « accessorium », cum originem
suam a privilegio repetit. Ergo ...
C) Abbates titulares habere ius ad ferenda insignia pontificalia et ad offi-
cia divina ritu pontificali celebranda ex consuetudine immemorabili proba-
tur, quae adhuc pergit non obstante can. 625. 5
D) Ad quid autem aliquem abbatem titularem nominate et benedicere
si ipsi usus pontificalium denegatur? Ferre enim insignia et officia pontifi-
calia celebrate erit pro ipso unica possibilitas publice demonstrandi dignita-
tem quam habet.
Ex alia parte humiliatio sat magna pro abbatibus emeritis erit si post tot
annos regiminis hoc iure privarentur et abbates senectute vel infirmitate in-
habiles difficilius offi.cium deponerent cum damno pro eorum monasteriis.

5
Abbates resignati (ideo tanquam titulares i. e. absque iurisdictione) iam
saec. xv usum pontificalium habuerunt. Adest Decretum Capituli Generalis Ord.
Cisterc. anni 1472 (C. 1472, 19) in quo de aliquo abbate resign:;ito sermo est, qui
insignia pontificalia ferebat et oflicia ritu pontificali celebrabat. Si consideratur
quod Ordo Cister. strenue contrarius erat usui pontificalium etiam pro abbatibus
de regimine, qui de facto tardius quam abbates benedictini hoc privilegium accep-
taverunt, decretum probat consuetudinem illo tempore communem apud alias Or-
dines fuisse et nunc paulatim in ipsum Ordinem Cisterc. introduci. Impossibile
enim erat a communi evolutione in Ecclesia totaliter avulsus manere.
Anno autem 1560 ipsum Cap. Gen. annuit ut abbas resignatus de Strata omnia
sicut antea facere potuisset (C. 1560, 28).
. Constitutio Urbani VIII In sede principis) anno 1631, pro Congregatione
Cisterc. Lombardiae et Tusciae data, praescribit quod abbates resignati: « quoad
victum et vestitum censeri iure abbatum », quod de insignis pontificalibus certe
intelligitur.
Saec. XVIII consuetudo etiam in Ordine Cisterciensi communis evasit, ita ut,
quando Capitulum Generale restrictionem aliquam introducere voluit, multi abba-
tes protestaverunt etiam apud regem Galliae, quia nova lex contra antiquas tradi-
tiones erat.
Quidquid sit, ex documentis certis constat abbates titulares vel emeritos saec.
XVIII pontificalibus saepe saepius usus fuisse, quae consuetudo saec. XIX omnino
firma et communis apparet (HOFMEISTER, Op. cit.) pp. 43 et 108; SCHMIER,
Op. cit.) t. I, 1. I, tr. 3, c. 6, S. I, § 7, n. 126; ScHRAM, OP'. cit.) t. I, 1. I,
§ 333, schol. 1; MOLITOR, Religiosi Juris cap. sel.) p. 498, n. 464; BAUCHER, l. c.)
col. 61; MAYER, Benedikt. Ordensrecht) Beuron 1936, II, p. 154, n. 4).
Pro Benedictinis usum confirmant Lex Propria et aliae Constitutiones, quae
abbatibus resignatis ius ad usum pontificalium concedunt expresse. Const. Congr.
Casinen, p. 238, n. 28; Congr. Bavar., n. 121; Congr. Helvet., p. 76, n. 139;
Congr. Ottilien., p. 94, n. 234; etc.
Pro aliis Ordinibus adest praxis a testimonio Monachorum provectioris aetatis
confirmata, qui uno ore aflirmant se consuetudinem invenisse quando Religionem
ingressi sunt et semper abbates resignatos et alios titulares uti pontificalibus vi-
disse.

44 (II)
690 ACTA CONG. VATICAN! II - PERIODUS I

E) Nee hoc laesivum dignitati episcopali esset. Quia quad episcopos a prae-
latis inferioribus distinguit non est per se et a priori usus pontificalium, quem
etiam ipsi ex privilegio et non a iure habuerunt. 6 Abbates titulares insuper
sat pauci numero sunt et grave problema in Ecclesia non constituunt. Incon-
venientia gravia et generalia non lamentantur et si ex parte unius vel alterius
abusus irrepsit, ratio sufficiens non est privilegium consuetudine tam longa
firmatum abrogandi.
F) Meminisse denique iuvat usum pontificalium pro abbatibus titularibus
sicut pro abbatibus de regimine ad ecclesias proprii Ordinis limitari et ad
officia divina in aliis ecclesiis celebranda invitatio Ordinarii semper requi-
ritur.

10
Exe.Mus P. D. ALOISIUS CARLI
Episcopus Signinus

Pag. 190, lin. 28: post « inieiunio » addatur «et in operibus caritatis ».
Pag. 191, ad n. 82: Iuvat ut etiam idea seu character missionalis tribuatur
tempori quadragesimali. Per baptismum diffonditur Regnum Dei.
Pag. 193, lin. 32: loco «in singulis regionibus » dicerem «in singulis na-
tionibus ».

6
Notum est quod ab initio in Ecclesia episeopi nee insignia pontificalia, nee
ius divina officia ritu speciali eelebrandi habuerunt. Existentia mitrae v. g. tantum
a saee. x doeumentis probari potest. Decursu autem saeculorum sive ex privilegio,
sive consuetudine ius ad pontificalia commune evasit, speciatim saec. xrv, quando
ius non solum personis sed etiam sedibus episcopalibus eoneeditur (KLAUSER, Der
Ursprung der Bischofiichen Insignien, Krefeld 1953, p. 23; SALMON, Etude sur les
insignes du Pontife dans le Rite Romain, Roma 1955, p. 41 et p. 91; «Le fait le
plus frappant, quelque peu paradoxal, e'est que les pontifiealia n'ont pas de lien
necessaire ni primitif avec la dignite episeopale » ). Pontifiealia ipsa autem iam ab
eorum ortu non pertinent privative et exclusive episcopis sed etiam aliis clericis
in dignitate constitutis data fuerunt, v. g. eardinalibus etc.
Quasi eodem tempore simile privilegium et abbatibus eoneedebatur, initio tan-
tum personis sed postea etiam sedibus seu monasteriis, ita ut iam saec. xrv habeatur
in Pontificali Romano ritus specialis: « In benedictione abbatis habentis pontifi-
calia ». lta traditio insignium in ritu eonseerationis episcopi et in ritu benedictionis
abbatis simul apparet (HOFMEISTER, Op. cit., p. 55).
Quod autem episcopos a reliquis praelatis inferioribus et clericis distinguit est
character episcopalis, potestas ordinis et iurisdietionis et functiones huic potestati
propriae. Ex alia parte etiam in usu pontifiealium distinetio servatur, quia aliqua
o:fficia dantur, v. g. ordinationes etc., quae privative episcopis pertinent, dum le-
ges liturgicae formam diversam pro eodem ritu pontificali praescribunt prout de
cardinalibus, de episeopis vel de aliis praelatis agitur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 691

Pag. 195, lin. 28: loco «in singulis regionibus » dicatur «in singulis na-
tionibus ».
Pag. 197, lin. 20: loco «respondent» dicatur « respondeant ».

11
Exe.Mus P. D. ALOISIUS GONZAGA DA CUNHA MARELIM
E pisco pus Caxiensis

Cap. V, pag. 192, addatur: « N. 84 bis: Permittuntur, in altaribus, cum

moderatione, Sanctorum Imagines et Reliquiae, secundum Ecclesiae traditio-
nem et liturgicas regulas. Reprobantur qui, proprio motu, sine Sanctae Sedis
aut Ordinarii licentia iuxta canones, Imagines aut Reliquias ab altaribus de-
ponunt aut alienant, cum fidelium scandalo ». Rationes sunt:
1. Haec additio, puto, necessaria, quia valde divulgatum est quad a Con-
cilio Oecumenico abolerentur imagines in ecclesiis et etiam ipse Sanctorum
cultus.
2. Quia illegitima lmaginum aut Reliquiarum remotio contraria est
Concilio Tridentino (Sess. XXV): « Sanctos una cum Christo regnantes ... bo-
num atque utile est suppliciter eos invocare ... eorumque reliquias atque ima-
gines venerari ...
3. Quia hie agendi modus occasio scandali et perturbationis est fidelibus.
Cap. VI, pag. 193, addatur: « N. 87 bis: Ubi deest copia cerae apum,
Ordinarii permittere possunt aliam materiam bonae aestimationis facilius in
loco inveniendam, ad cereos liturgicos conficiendos ».

12
Exe.Mus P. D. BLASIUS D'AGOSTINO
r " ....
E pisco pus V allensis in Lucania

Argumentum quod de anno liturgico agit, maximi momenti mihi videtur

relate ad pietatem fidelium fovendam necnon ad spiritualem animarum for-
mationem assequendam, quae christifidelibus vitam christianam efficaciter
agere permittit.
Rodie, negari nequit, plus minusve fere ubique pietas fidelium imminui-
tur, in non paucis christianis formalismus religiosus viget, vita spiritualis lan-
guescit, nobilitas morum obscuratur.
Sive apud ruriculos sive apud cultura praeditos individualismus religio-
sus lamentatur et generatim populus noster cum Ecclesia non sentit et de
Ecclesia non vivit.
Ad bane non laudabilem situationem corrigendam, ideoque ut reditus
fidelium nostrorum ad vitam quae clara pietate fulgeat, obtineatur, enixe in
omni dioecesi apostolatus liturgicus fovendus est qui populo christiano divi-
692 ACTA CONC. VATICAN! II - PERlODUS I

tias mysteriorum Christi, B. M. Virginis ac Sanctorum enucleat et has divitias

eidem populo gaudere permittat.
Hoc obtinetur per assiduam, organicam catechesim circa annum liturgi-
cum: quae sola, ignorantiam fugando, animos fidelium excitare potest ad pie-
tatem atque vim vitae vere christianae ex puris fontibus anni liturgici attin-
gendum ita ut, vita renovata, in omnibus Christus vivat.
Ideoque humiliter peto quod haec Sacrosancta Synodus:
1. Votum formulet quo animarum curatoribus obligatio fiat frequen-
ter, opportuna occasione, proprios filianos instruendi circa compositionem
et mysticum significatum anni liturgici, ut omnes christifideles cum Ecclesia
sivant et Redemptoris nostri necnon B. M. Virginis ac Sanctorum exempla de-
vote imitentur.
2. Postulo quod non solum character temporis quadragesimalis plenius
in luce ponatur, sed etiam temporis Adventus ad profundiorem fidelium eru-
ditionem et ad sancte festum Nativitatis celebrandum.
Horum temporum, scil. sive temporis quadragesimalis sive Adventus cha-
racter poenitentialis restituatur ut in christianis aetatis nostrae, de necessitate
poenitentiae ac christianae mortificationis persuasio fiat, iuxta verba D. N. I. C.:
Si quis vult ...
Circa ieiunii obligationem, firma ieiunii feria VI in Passione et Motte
Domini observantia pro universa Ecclesia, facultas praxim poenitentialem pro
diversis regionibus determinandi episcopis concedatur, qui de condicionibus
fidelium ac de possibilitate diversarum regionum aptius iudicare possunt.
3. Quod ad festa Sanctorum attinet, ad Ecclesiam universam quae sanctos
memorant universale momentum prae se ferentes, assignentur; alia particu-
lari cuique Ecclesiae vel nationi vel religiosae familiae relinquantur celebranda,
quo facilius atque efficacius fideles exempla virtutum cognoscere et imitari
possint.
4. Valde desideratur quod festum Paschatis certae Dominicae assignetur;
non solum propter rationes ab em. card. Feltin allatas, sed etiam ut alia festa
mobilia certam diem habeant et stabilis anni divisio determinetur, quae etiam
in rebus civilibus agendis maxime opportuna est.
Ad cap. VI.
In pag. 192, n. 88, legitur: « Sanctae Sedis, vel episcoporum in sin-
gulis regionibus ad normam iuris, erit perpendere etc. ». Relate ad haec verba
bane emendationem propono: « Sanctae Sedis, auditis episcopis in singulis
regionibus, ad normam iuris erit perpendere etc. ».
In pag. 194, in art. 89, de usu pontificalium agitur. Schema propositum
usum pontificalium reservat solummodo illis ecclesiasticis personis quae aut
charactere episcopali aut peculiari aliqua iurisdictione gaudent.
Si tamen usus pontificalium iuxta veterem disciplinam regulabitur, scil.
etiam non episcopis permittetur, opportunum statuere videtur aliquam di-
stinctionem inter vestes pontificales eorum qui charactere episcopali pollent
et eorum qui simplici privilegio pontificio pontificaliter celebrandi gaudent.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE -- CAPP. V-VIII DE LITURGIA 693

Ita e. g. usus tunicae atque dalmaticae. Si episcopus his utitur ad plenitudinem

sacerdotii significandam, non videtur qua ratione illis Protonotarii Apostolici
utuntur.
Ad cap. VII.
1. In pag. 196, in n. 94, praestantia cantus gregoriani celebratur et mu-
sica polyphonica non damnatur dummodo fidelium actuosam participationem
non impediat.
Opportunum esset quad etiam in Saens solemnioribus in quibus saepe-
saepius cantu polyphonico utitur, ad actuosam et piam fidelium participa-
tionem fovendam aliquae partes fidelibus reservatae sint.
2. In pag. 197, in n. 98, legitur: «Cetera veto musica instrumenta, de
iudicio et consensu loci Ordinarii in cultum divinum admitti possunt, qua-
tenus usui sacra aptari possunt etc. ». Haec verba valde generalia sunt et ela-
sticum iudicium determinate possunt. Desideratur, pro certa uniformitate
assequenda, quad norma maiorem precisionem habeat.
Ad cap. VIII.
Quam maxime gaudeo quad haec sacrosancta Synodus inter tam alta et
venerabilia argumenta quae fidei veritates ac Ecclesiae vitam respiciunt, sibi
hoc schema proposuit in quo de Arte sacra agitur, cuius finis non in vana
hominis exercitatione, sed in Deum laudando atque glorificando sistit.
In hac veneranda Basilica S. Petri, quae sua magnificentia ac fulgente pul-
chritudine Deum, supremum Artificem glorificat, maior simplicitas, immo
paupertas in sacris supellectilibus et in Ecclesia postulanda est.
Sed humiliter dico: utique paupertas! Sed paupertas in nobis et pro nobis,
sed non in cultu pro Dea! Caeli enarrant gloriam Dei et opera eius annun-
tiat firmamentum ...
Ad laudem caelorum glorificatio terrae copuletur: glorificatio quae fit
per vitae nostrae sanctitatem et per artis splendorem.
Iesus Christus Dominus noster, in vigilia Passionis suae, pro se coenacu-
lum magnum atque pulchrum voluit, quasi ad significandum munus quod
nobis incumbit, splendorem in cultu Dei procurandi.
Ergo alma Mater Ecclesia sit semper artium amica! sive in sacris aedibus
sive in sacris ritibus ac in religiosa supellectile magnum splendorem curet,
non pro vanitate nostra, sed pro gloria Dei !

13
REV.MUS P. D. GODEFRIDUS DAYEZ
Praeses Congregationis Belgicae O.S.B.

Aliquid dicere volo de cantu liturgico. Saepe saepius aliqui dicunt: « Opor-
tet servare cantum gregorianum, quia nihil aliud habemus ». Quad non est
mirandum. Nam usus linguae latinae hucusque imperatus in liturgia non
praebuit locum liberis studiis cantus in lingua vernacula componendi.
694 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Omnes in Concilio persuasum habent cantum gregorianum esse thesau-

rum pretiosissimum Ecclesiae romanae latinae. Attamen, Spiritus Sanctus Ec-
desiam numquam derelinquit, nee in rebus quae ad cantum spectant. Si Spi-
ritus Sanctus nobis loquens per res manifestas et per desideria multorum pa-
storum, indicat quomodo, in aliquibus regionibus, lingua, cultura et huius-
modi, ad curam animarum requirant mutationes, etiam graves et dolorosas,
haec inspiratio,. sine aliquo dubio, sequenda est.
Duas animadversiones vobis, em.mi et exc.mi Patres, humiliter propo-
nere cupiam.
Et primo: Cantus est instrumentum tantum unionis fi.delium ad Deum.
Est medium et non finis. Quid a pastoribus magis est inquirendum? Impri-
mis instrumentum an unio ipsa fi.delium ad Deum? Atqui unio ad Deum
non est res tam facilis pro omnibus fi.delibus. Ergo, instrumentum aptum et
facillimum est adhibendum.
Non su:fficit solos clericos vel monachos amare et intelligere cantum gre-
gorianum. De toto populo christiano agitur; et imprimis de mundo novo,
de iuventute contemporanea et futura (ut dixit exc.mus episcopus Elchin-
ger). Agitur de populis recenter ad Ecclesiam adunatis (ut dixit exc.mus epi-
scopus Seitz), quorum omnium cultura in aliis linguis et aliis modis musicis
efformatur, et de quorum animis et unione ·ad Deum pastores Summo I udici
sunt reddituri.
Cavendum est etiam ne monachi, musei custodes videantur. Et ipsi quoque
in hodierno mundo, in hodierna Ecclesia vivunt. Premuntur, sicut alii, anxie-
tate praesentis temporis. Nedum traditionum amor sit obex ad vitam actua-
lem, in illo amore traditionum nova vita pro semetipsis et pro omnibus fi.de-
libus haurienda est tam a monachis quam ab omnibus aliis.
Et secundo: Fateor cantum in lingua vernacula, tam psalmorum quam
hymnorum a perfectione sua adhuc longe distare. Etsi nondum in missa can-
tata solemni, tamen experimenta iam facta sunt et non sine aliquo successu,
in pluribus regionibus Europae et Africae (verbi gratia in Urundi et Rwanda).
Etenim, nihil omnino impedit quominus cantus novus, ipso usu et studiis
ad perfectionem, sicut olim cantus gregorianus, progressive attingat.
Quare mihi in optatis est ut omnes scholae sacri cantus multaque mona-
steria, etsi perseverantia in studiis et editionibus textus gregoriani cantus,
ad inventionem et editionem novi cantus liturgici in lingua vernacula incum-
bant. Erit optimus modus participandi in cura pastorali animarum.
Quae cum ita sint, sequentia proponere cupiam:
1. Compositio huius cantus liturgici et popularis sit ita simplex ut anti-
phonae (sive introitus, sive gradualis, sive offertorii, sive communionis) semper
et ab omnibus repetantur. Idem dicendum est de Officio divino.
2. Conferentia episcopalis eiusdem linguae eiusdemque regionis consti-
tuat commissionem ad quam mittantur compositiones diversorum cantuum
Missae et O:fficii.
3. Ab illa commissione regionali eligantur ecclesiae parochiales vel ali-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 695

cuius domus religiosae, ubi licet fidelibus cantare, in quibus experimentum

fiat ad tempus, secundum iudicium commissionis.
4. Ex peritis in scientia musicali cuiuscumque regionis constituatur com-
missio centralis pro quacumque lingua. Ad quam, commissiones regionales,
post diuturnum experimentum, compositiones iam selectas mittant ad novam
selectionem et definitivam approbationem.
Haec necessaria censeo ut in omnibus, et ab omnibus possit glorificari
Deus.
14
Exe.Mus P. D. ANTONIUS DE CASTRO MAYER
E pisco pus Cam posinus

Ad pag. 191, n. 82, lin. 27 usque ad 29. Ibi commendatur ut in cate-

chesi imprimis inculcetur animis fidelium socialis peccati indoles perniciosa.
Haec verba non placent. ·
1. In catechesi, enim, imprimis animis fidelium inculcandae sunt relatio-
nes hominis ad Deum, et nonnisi consequenter ea quae ad convivium sociale
pertinent et eo quod societas a Dei voluntate procedat. Quoad peccatum,
ergo, quad imprimis docendum videtur est eius natura intima, prout scilicet,
peccatum constituitur violatione voluntaria legis divinae; quae violatio ma-
gnam iniuriam contra Deum secumfert, necnon et summam ingratitudinem ad-
versus Bonitatem Divinam. Peccato, homo, quatenus posset, vellet existen-
tiam Summi Domini extinguere, cui oboedire renuit. Haec est ratio cur pec-
catum sit summe detestabile, summoque odio dignum. Iamvero vera cateche-
sis postulat ut imprimis huiusmodi malitia peccati animis fidelium inculcetur.
2. Praeterea, non omnia peccata, in seipsis, indolem socialem pernicio-
sam habent, ut sunt, v. g. peccata interna, quae nonnisi remote, nempe quia
gratiam totius Corporis Christi Mystici, cuius peccatores membra sunt, mi-
nuunt. Nocivitas autem haec socialis non ex indole sociali huiusmodi pecca-
torum procedit, sed consequitur factum, scilicet, quad peccatores de uno
corpore mystico participant. Immo in ipsis peccatis quae directe ordinem
socialem violant, summa peccati malitia non ex inordinatione sociali, quam
pariunt, repetitur, sed ex violatione ordinationis quae a Dei voluntate pro-
cedit.
3. Catechesis, quae imprimis indolem socialem perniciosam peccati incul-
caret, facile falsam conscientiam in fidelibus crearet. Etenim similis cateche-
sis fideles induceret ad iudicandum de societate quasi de aliquo absoluto;
quad enim in peccato, summo malo, inculcaret, esset praecise eius socialis
nocivitas. Porro nullum aliud medium aptius adesse videtur ut generatio tota
disponatur ad placita communistarum admittenda, secundum quae, societas
est bonum aliquod summum cui omnes homines absolute subordinantur.
Huiusmodi periculum in hodiernis circumstantiis maius est, cum dyna-
mismus vitae socialis ita homines involvat ut sensim sine sensu minuatur et
696 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

velut extinguatur in eis conscientia propriae personae et consequenter etiam

« responsabilitatis » personalis. Catechesis autem quae, in huiusmodi circum-
stantiis, inculcat imprimis indolem sodalem peccati, ipsa fideles ad earn doctri-
nam amplectendam inclinat quae hominem nonnisi ut rotulam quamdam cuius-
dam magni mechanismi habet.
4. Alteri etiam falsae conceptioni favet similis catechesis, illi nempe
quae indolem personalem actuum humanorum detestatur cum hominem non
ut membrum vivum, vita propria gaudens, societatis consideret, sed ut meram
partem totius humanitatis quae non vivit nisi ex anima quae totum corpus
sociale informat.
5. In peccatis ergo quae directe violationem ordinis socialis secumferunt,
et in ipsis eorum indoles personalis in catechesi videtur inculcanda. Eo vel
magis quad regeneratio societatis quam maxime ex regeneratione individuo-
rum pendet, seu a recta dispositione hominum singulorum erga Deum Domi-
num nostrum.
6. Denique ratio non apparet cur in tempore ad poenitentiam propitiore,
quad est Sancta Quadragesima, ipsa ratio poenitentiae quae ex natura pec-
cati, prout est o:ffensa Dei, procedit, non sit primarium obiectum catecheseos.
Itaque propono ut n. 82, littera b) sic, vel similiter, mutetur: « Quoad
catechesim autem imprimis inculcetur animis fidelium ratio propria poeni-
tentiae quae ex ratione peccati, prout est offensa Dei, deducitur, ita ut pec-
catores " perversitate abiecta et emendata tantam Dei o:ffensam cum peccati
odio et pio animi dolore detestentur" (ex Tridentino, sess. XIV, cap. 1). In-
culcetur etiam consequentia perniciosa peccati in Corpus Mysticum Christi,
sicut et partes Ecclesiae in actione poenitentiali; atque oratio pro peccatoribus
urgeatur ».
Alia quae de aliis rebus istorum capitum habeo observanda ad secreta-
rium generalem scripto mittam.
Unum tantum addere velim de sacra supellectili simplificanda. Attendan-
tur, quaeso, ea quae de difficultate lintei in Indis obtinendi dicta sunt. Ne ta-
men nimis simplicitatis fautores simus. Verum quidem est Dominum Iesum
pauperem fuisse paupereque vixisse. Paupertas tamen quam valde commen-
davit est paupertas spiritus, seu melius, spiritus paupertatis qui, prob dolor,
saepe et in hodiernis pauperibus non invenitur. Quoad cultum autem nihil
dixit de minuendis sive pompa sive rebus pretiosis quas ipse Dominus Deus
ad Moysem in Vet. Testamento praescripserat in cultu divino adhibendas.
Etiam hodie bonum est ut in cultu divino appareat Deum omnia, honorem
et divitias, creavisse; ideoque ad Dei gloriam haec omnia ordinari.
Non oblivioni demus verba ipsius Domini Iesu Christi ad discipulum mur-
murantem de dissipatione unguenti nardi pistici pretiosi, quad venumdatum
pauperibus erogari potuisset, et tamen totum consumptum est in lotione pe-
dum Domini.
Vitam ergo agamus pauperem, cultum vero solemnem, divitem et pom-
posum iuxta possibilitatem nostram.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 697

Idem dicendum de vestibus quibus gradus hierarchiae inter se et a po-

pulo distinguuntur. Num Sanctissimus minus amabilis pauperibus videtur
cum in sede gestatoria pomposa cohorte circumdatus populo apparet? Multi-
tudo quae singulis diebus apud forum petrinum Patres Conciliates e Basilica
egredientes visura coniungitur, certe movetur vestibus peculiaribus pompam
quamdam redolentibus quibus episcopi ornantur. Ne ergo salutari desiderio
aptandi mores Ecclesiae hodiernis temporibus potius erroribus huius saeculi
faveamus.

15
Exe.Mus P. D. IOSEPH DESCUFFI
Archiepiscopus Smyrnensis

De calendario recognoscendo (pag. 192, n. 85).

Sacrosancti Concilii votum ut festum Paschatis certae dominicae in ca-
lendario gregoriano assignato ·ab omnibus christianis celebrandum foret, quam
commendandum et optandum medium sit ad unionem christianorum praepa-
randam et saltem cum hoc exteriori signo auspicandam, nemo est qui dubitare
possit.
Attamen quum in Concilio Nicaeno I, a. 325 habito (cfr. Cone. Oec. De-
creta} Herder 1962, pp. 2-3 ), huic eaedem propositioni universalem Eccle-
siam spectanti, tres totius orbis partes cum Romanis et Alexandrinis consen-
tire, unam vero et solam orientalem plagam dissentire compertum sit, ne
in nostris temporibus, speciatim occasione huius Concilii Vaticani II unionem
faventis, eadem discrepantia, non solum ut quondam in odium iudaismi, sed
nunc ex argumentis historicis et di:fficultatibus politicis allatis, adhuc maior et
infelicior evadat, haec quaestio de festo Paschali eadem die dominica in calen-
dario gregoriano, non solum sicut optime iam dictum fuit, cum commissione
liturgica mixta catholica examinanda est, sed etiam, salvo meliori iudicio de
bac quaestione, ut maius pondus coram omnibus obtineatur, Ecclesiarum dis-
sidentium doctos et venerandos observatores audire, si tamen Summa Pon-
tifici secretariatui pro unione Ecclesiarum bane licentiam concedere placuerit.
Venerabiles Fratres, bane meam propositionem benignae considerationi
vestrae submitto.

16
Exe.Mus P. D. AEMILIUS IOSEPH DE SMEDT
Episcopus Brugensis

Ad pag. 197, art. 96, lin. 10 addatur: Modulus gregorianus etiam adbi-
beri potest ad cantandum in lingua vernacula partes liturgiae quae de iure
in lingua vernacula dici permittuntur.
698 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Traductio cura Conferentiae episcopalis huius linguae praeparetur, audita

commissione nationali Liturgiae.
Explicatur. Cum in dies cultura musicalis fidelium crescat sive propter
influxum melioris formationis in scholis, sive et praesertim propter educa-
tionem popularem ex emissionibus radiophoniae et televisionis emanantem,
participatio actuosa fidelium in Liturgia magis efficax et communitaria fieri
potest. Ad hoc multum iuvabit in lingua vulgari canere sub modulo gregoriano
eas partes pro quibus post Concilium vernacula lingua permittetur.
Secus quando cantus gregorianus adhuc adhibebitur? Eximius hie Eccle-
siae thesaurus ne sepeliatur.
In pag. 197, art. 98, linn. 31 et 32. Deleantur verba: « non modo mere
mechanico seu automatico, sed directa et personali artificis actione trac-
tentur ».
Explicatur. In posterum in ecclesiis et oratoriis publicis iam non sit pro-
hibitus usus discorum et aliorum instrumentorum modernorum ad automa-
tice cantum religiosum vel musicam sacram proiiciendum vel sustentandum.
Auditio discorum in vitam religiosam fidelium nostri temporis optimum
exercet influxum. Cur non posset iuvenes et adultos pari modo in templo
adiuvare ad melius orandum et meditandum. Modernarum machinarum usus
in sacra Liturgia multum iuvaret rectores ecclesiarum, praesertim in parvis
paroeciis vel in paroeciis dechristianisatis, ne fideles in dies in musica pro-
fana magis exculti, deterreantur ab officiis religiosis in quibus musica sacra
producta difficulter potest esse alti valoris.
Adhibitio talium instrumentorum fiat sub invigilantia Ordinarii loci.
Quaedam verba de Musica sacra. Schema propositum valde placet. Ad-
spectus pastoralis Musicae -sacrae optime in luce positus est. Secundum spiri-
tum Sancti Pii X, diversis in partibus monstratur cura ut populus christianus
per musicam profundius uniatur cum Deo et actuose suas partes habeat in my-
sterio quod exercetur.
In campo Musicae sacrae Ecclesia versatur in circumstantiis novis. Etenim
in populo crescit magnopere cultura musicalis. Fideles nostri melius cogno-
scunt musicam. Scholae meliorem dant musicalem educationem. Sed praeser-
tim radiophonia et televisio maximum exercent influxum in culturam popula-
rem. Permulti acquirunt meliorem familiaritatem cum musica classica et mo-
derna. Habent gustum magis excultum. Hoc ponit problema novum pro no-
stris paroeciis. Fideles assuefacti sunt musicae perpulchrae. Quid fiet si mu-
sica in paroecia audita ipsis videtur pauperrima? Periculum est ne templa
nostra deserant si ibidem eorum aures iterum et iterum lacerantur cacopho-
nia vel musicali miseria.
Sed ex altera parte haec adaucta cultura musicalis constituit occasionem
providentialem ut liturgia nostra evadat magis educativa. Muska enim sacra
est creativa sensus communitarii, ideoque sensus ecclesiastici, sensus catho-
lici. Possibilitas extraordinaria nobis praebetur pro apostolatu liturgico. Ideo
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 699

iure merito hoc Concilium quaerit quaenam statuenda sint ut Musica sacra in
apostolatu Ecclesiae summam efficaciam attingere queat.
Ad ea quae proponuntur sequentia liceat observare:
1. Non debemus nimis attendere ad solemnem polyphoniam. Certe habet
suum valorem et momentum in vita Ecclesiae et excolenda manet.
Tria tamen sunt observanda. Practice quaeri potest in quo numero paroe-
ciarum ista sat pomposa polyphonia realisabilis sit. Ecclesia catholica est ec-
clesia pauperum. Praeterea in ipsis magnis paroeciis talis polyphonia tantum-
modo cantatur in festis maioribus et quidem solummodo in una vel altera
Missa. Quid de aliis Missis? Praeterea experientia docet maximam partem
fidelium modernorum talem polyphoniam non valde amare. Constat quod de
facto in Missis cum polyphonia frequentia populi decrescit.
Problema Musicae sacrae est praesertim et fere unice problema de cantu
populi christiani in Mis sis ordinariis. Quid in Mis sis ordinariis efficiendum est
ut fideles, nunc in musica profana magis exculti, vere nutriantur et religiose
educentur musica nostra?
2. Medium excellentissimum est cantus popularis religiosus. Optima de
ipso dicuntur in schemate proposito. De cantu populari non tracto, quia de
ipso probabiliter ab aliis dicetur.
3. Verbum dicere vellem de cantu gregoriano. Omnino erroneum esset
asserere cantum gregorianum ab hominibus modernis non gustari posse. Ex
experientia multorum pastorum contrarium constat. Cum aliquantula educa-
tione fideles moderni temporis faciliter addiscunt melodias gregorianas. Illas
amant. In cantu gregoriano habetur aliquid directum, invenitur quaedam ut
ita dicam sinceritas quae placet homini moderno. Iuventus moderna invenit
in cantu gregoriano aliquid quod correspondet suae mentalitati, suis aspira-
tionibus. Cavenda sunt praeiudicia. Multi sacerdotes qui sincera tentamina
fecerunt, mirantur de correspondentia inter cantum gregorianum et animam
nostrorum coaetaneorum.
Qua de causa magno cum gaudio legi in proposito schemate, in art. 94:
« cantus gregorianus in actionibus liturgicis, ceteris paribus, principem locum
obtineat ».
4. Secundum ultimam Instructionem de Musica sacra illicitum est secun-
dum modulos gregorianos cantare in lingua vernacula. Hoc est valde lu-
gendum. .
In unaquaque regione inveniri possunt linguistae vel poetae qui possunt
textus sacrae Liturgiae ita in vernaculam vertere ut versioni latinae cor-
respondeant et quoad rhythmum et quoad accentum. Tales traductiones cantari
possunt secundum melodias gregorianas respectivas. Quantus thesaurus pie-
tati fidelium et cultui di vino aperiretur si tales translationes permitterentur !
Quantae divitiae spirituales pro unoquoque populo! Rogo ut de thesauro can-
0

tus gregoriani non tantum proferantur vetera, sed etiam haec nova.
Praeterea observare liceat nos hoc modo conservare unitatem inter na-
tiones christianas. Si propter introductionem linguae vernaculae non conser-
700 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

vantur eadem verba, servarentur saltem melodiae communes. Diversis in lin-

guis unus idemque cantus a fratribus in fide cantari poterit. Quad propono
est verum ligamen unitatis.
De cetero rogari potest ad quid pretiosissimus noster cantus gregorianus
inserviet in posterum, si lingua vulgaris introducitur in cantis Ecclesiae. Si
melodiae gregorianae excluduntur a cantu in lingua materna, vivus iste Sanc-
tae Romanae Ecclesiae thesaurus sepelietur in sepulchro latinitatis.
5. Prohibitus est hucusque in ecclesia usus discorum et aliorum instru-
mentorum ad musicam vel cantum automatice proiiciendum. Haec prohibitio
conservatur in schemate proposito.
Evidens est quod ante omnia promovenda est musica quae directe et per-
sonali artistae vel populi actione tractatur. Sed non intelligo cur interdictum
ferri debeat adversus discos et alia instrumenta moderna quibus congregata
fidelium communitas in sua actuosa participatione sustineri vel educari potest.
Porta ne claudatur.
Nostris diebus habentur pulcherrimae collectiones discorum musicam re-
ligiosam proferentium. In adunationibus, immo in exercitiis spiritualibus iu-
niorum et etiam adultorum persaepe instituitur id quod vacant: « auditio di-
scorum ». Religiose, immo piissime audiuntur. Cletus paroecialis, educatores,
assistentes ecclesiastici sciunt ex· experientia quantopere nostri coaetanei his
discis, hac sic dicta mechanica musica adiuvantur ad simul orandum, ad devote
meditandum. Cur non liceret talia instrumenta moderna in cultum intro-
ducere?
Ceterum cogito de nostris parvis paroeciis, de paroeciis in terris dechri-
stianisatis ubi frequentia populi est minima. Etiam isti fratres indigent adiu-
torio communitariae celebrationis pulcherrimae. Etiam isti sunt homines mo-
derni, abhorrentes a draconibus qui tam facile in talibus paroeciis prolife-
runt. Non illos condemnemus ad dracones, sed misereamur pauperum et debi-
lium in Ecclesia.
Propter has considerationes rogo ut porta non claudatur, sed tota res
committatur prudentiae et iudicio Ordinarii.
Concludo. Progressus culturae musicalis et technicae musicalis novam
viam aperit. Nos qui ministrando pascimus populum Dei etiam in hac materia
signa temporum agnoscamus.

17
Exe.Mus P. D. BONAVENTURA LEO DE URIARTE BENGOA
Episcopus tit. Madaurensis, vie. ap. S. Raymundi

Parcite mihi si, quin peritus sim in arte sacra, quasdam circa ipsam ob-
servationes vestro illustrato iudicio pro bona Ecclesiae proferre valeam.
Ars sacra proindeque artifices sacri in universo mundo necessarii sunt,
sed in hoc est periculum quod omnes videre possumus; nam multi, qui neces-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 701

sitate compulsi vel audacia impulsi, arti sacrae operam navant, tum in aedifi-
catione ecclesiarum tum in decoratione earundem, tum in acquisitione ima-
ginum, immo vestimentorum sacrorum cum ingentibus expensis, cum quibus
sub peritis in arte, magna et artistica opera fieri potuissent. Eo vel magis hi
periti necessarii sunt in his temporibus, in quibus ars nova videtur esse in
crisi ne evolutio convertatur in revolutionem et confusionem, et ne ut ars
moderna exhibeantur errores artistici absque discretione facti neque cogni-
tione artis sacrae verae et authenticae.
Certum est Ecclesiam accommodari omnibus culturis omnium populorum,
sed distinguenda est ars profana et ars sacra, ars antiqua et ars moderna. Ne-
scio cur debeamus imitari artem Ecclesiae primaevae neque respuere artem
sacram hodiernam dummodo vera sacra sit. Cum Ecclesia progrediatur et
adaequetur omnibus temporibus. Dolendum est aedificare ecclesias et capel-
las aliquando cum magnis sumptibus absque ullo stylo et, quod peius adhuc,
absque securitate technica, praesertim in regionibus terraemotibus expositis.
Hae de causa prudentissima est dispositio in pag. 200, n. 100: In diiudicandis
artis operibus periti adhibeantur. Neenan quae in eadem pag. 200, nn. 102-103
continentur: « Commissiones de arte sacra tum dioecesanae tum provinciales,
vel regionales vel nationales vel internationales, congregentur in quantum
possibile ex utroque clero et laicis peritis.
« Episcopi vel per se ipsos vel per sacerdotes qui peculiari facultate et
amore praediti sunt, artificum curam habeant ut eos spiritu artis sacrae et
s. Liturgiae imbuant. Artifices autem omnes qui ingenio suo vocati gloriae
Dei in Ecclesia sancta servire intendunt, semper prae oculis habeant agi de
sacra quadam Dei creatoris imitatione et de operibus cultui catholico, Eccle-
siae aedificationi necnon fidelium religiosae instructioni destinatis ». Neenan
devotioni et pietati fovendae loci, ut dicit Iesus: « Domus mea domus ora-
tionis est »; ideoque orationi aptandus est locus sacer. Artifex praeclari no-
minis aiebat: Nos plures artifices sumus, sed profani in arte sacra, ideoque
indigemus artifice perito in arte sacra ad locum sacrum aedificandum; verum-
tamen consecuto fine principali loci sacri, ars sacra fines artisticos persequi
optandum est; ut ita locus sacer et ars sacra compleantur.
Vitanda tamen duo extrema, pauperies quae dedecet Domum Dei, et ma-
gnificentia supra id quod paupertatem Iesu Christi dedeceat. Sunt ecclesiae,
immo et capellae praesertim religiosorum, quin de domibus et collegiis lo-
quamur cum scandalo gravamine et damno fidelium, quae ita rebus pretiosis
abundant ut sufficientes sint ad multas alias ecclesias et capellas indigentes
honeste subveniendas.
Conclusio: Nulla ecclesia aedificetur absque artificis periti directione et
approbatione Ordinarii, ut sit vere technica et artistica domus Dei et domus
orationis.
702 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

18
Exe.Mus P. D. ALBERTUS CONRADUS DE VITO
Episcopus Lucknovensis

Circa cap. VII: de Musica sacra.

N. 97 decernit quod in missionibus musica congruum locum habeat: evi-
denter de musica peculiari loci agitur.
N. 94 vult ut Muska sacra non repugnet gravitati et sanctitati liturgiae.
Theoretice, ergo, necessitas introductionis usus musicae localis in liturgia
non posset magis commendari; praeterea non deest cura ad tuendam Musicam
sacram et sanctitatem liturgiae.
Tamen vellem ut Patres considerarent aliquod factum, quod generatim
in locis missionum verificatur. Nempe: musica plurium populorum non debet
considerari ad modum cantus gregodani, vel polyphoniae occidentalis. Haec
musica iam regulas definitas obtinet; immo « tonalitates » tales sunt ut quis
facile eas adhibere possit sive pro profanis cantibus, sive pro religiosis,
quin tamen confusio vel admiratio nascant.
Hoc autem non accidit in musica aliquorum saltem populorum in missio-
nibus, v. g. in India, ubi loco tonalitatis habetur « Naga », quo ad expri-
menda humana sentimenta utitur, vel gaudii, vel luctus, vel doloris ...
Nunc omnibus patet quad si quis gaudium, vel laetitiam religiosam expri-
mere vult, in musica utitur eodem « Naga » quo utitur quis in exprimenda
eadem sentimenta in rebus profanis, et aliquando obscenis.
Sic factum est - experientia magistra - , quad aliquando pagani, dum
audiunt nostram musicam religiosam cum eodem « Naga » executam, ac si
« Naga » laetitiae et gaudii suae religionis, vel rerum profanarum exprimant.
Et quia verba nostri cantus illi non intelligant, dicunt nos in nostra religione
musica pagana vel profana uti.
Idea peto ut sequens monitum in disciplina liturgica musicae, inseratur:
« Caveant ne Muska sacra cum pagana vel profana confundatur ».
Circa cap. VIII: de Arte sacra.
Videtur hie praesumi quad, uti fit in arte occidentali, stylus differat a
subiecto quad illo stylo exprimitur. V. g., Architectus pro nobis potest stylo
gotico uti sive ad ecclesiam creandam, sive ad aulam, palatium etc. designare.
Non ita fit autem in arte aliquorum populorum in missionibus. Stylus a
subiecto non distinguitur. Sic v. g. in India monumenta artis Hindu, et
ars ab Hindu adhibita, idem sunt, ita ut tantum templa Hindu illa arte locali
erecta sunt. Hie non loquar de stylo arabico quo usi sunt in Mausolea et aedifi-
cia profana aedificanda.
Ideo si de arte maioris partis populi agitur, de arte Hindu agitur; et
sic accidit quad ecclesiae quae constructae sunt sequendo illum stylum pecu-
liarem, templa Hindu videntur esse.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 703

Propterea liceat mihi rogare Patres ut ad n. 99 velint addere sequentia

verba: « Concilium autem non potest adprobare ut aedificia sacra tali artis
stylo construantur, ut nulla detur differentia inter ecclesias catholicas et tem-
pla paganorum ».

19
Exe.Mus P. D. LEO STEPHANUS DUVAL
Archiepiscopus Algeriensis

N. 82. Expressio « peccatum sociale » est aequivoca. Adhibeantur alia

verba ad exprimendum aspectum socialem peccati et responsabilitatem quam
quisque habet in malis societatis.

20
Exe.Mus P. D. ISIDORUS MARCUS EMANUEL
E pisco pus S pirensis

Disceptationi de schemate constitutionis de s. Liturgia modo conclusae

liceat mihi apponere in scriptis brevem animadversionem, quae n. 84 in
cap. V {festa Sanctorum) spectat: Ex magno numero Sanctorum sacerdotum
paucissimi tantum in calendario liturgico hoc titulo ornati inveniuntur, sicut
S. Hieronymus presbyter, confessor et Ecclesiae doctor, S. Valentinus presby-
ter et martyr, S. Ioannes Nepomuzenus presbyter et martyr (in off. pro ali-
quibus locis). Alii sacerdotes Sancti simpliciter inter martyres vel confessores
non pontifices enumerantur.
Attamen rationes tum theologicae tum pastorales videntur suadere, ut
occasione recognitionis librorum liturgicorum, quae in cap. I, sub n. 16, com-
mendatur, hie « defectus » corrigatur.
Revera _sacerdotes Sancti in terris degentes perpetuum hauriebant sancti-
ficationis augmentum ex peculiaribus gratiis in sacramento sacri Ordinis con-
fertis, in caelo autem triumphantes charactere indelebili sacerdotii insigniti
in aeternum prae sanctis non sacerdotibus effulgent.
Quo charactere sacerdotali necnon ministerio sacro iam in terris multo
magis pontificibus appropinquare videntur quam non pontificibus. Sane in
ipso Ordinationis ritu episcopus candidatos ordinandos non semel uti coadiu-
tores et cooperatores muneris sui alloquitur, in fine veto neopresbyteros sol-
lemniter salutat illo Dominico verbo: «Non iam dicam vos servos, sed
amicos meas! ». Proinde omnibus sacerdotibus Christi esset magnum confor-
tamen, candidatis autem novum incentivum, si Sancti sacerdotes etiam in
Liturgia sacra titulo proprio dignitatis suae ornarentur. Fidelibus vero laicis
tempore maxima sacerdotum penuria laborante vocationes sacrae impense
commendarentur.
704 ACT A CONC. VATICANI II - PERIODUS I

Valde optandum quidem apparet, ut sacerdotes Sancti etiam Missa propria

et officio proprio honorentur ad instar Sanctorum pontificum.
Sancti vero, qui non gaudent charactere sacerdotali, debito honore mi-
nime privantur. « Stella enim a stella differt in claritate » (I Cor. 15, 42).
Immo Sancti laid qua tales magis conspicui evadunt, si non una cum sacerdo-
tibus mere privative « non pontifices » nuncupantur, sed positive « confesso-
res laid» nominantur. Quod magni momenti esse videtur in nostra aetate
apostolatus laicorum.

21
Exe.Mus P. D. JESUS ENCISO VIANA
E pisco pus Maioricensis
Cap. VI.
Quidam Patres Conciliares, amore paupertatis ducti, petierunt in hac
aula, ut actus liturgici expolientur omni supellectile, quae divitias, magnifi-
centiam et pompam prae se ferant.
Certe aedificatione nobis est talis spiritus paupertatis. Liceat tamen in
memoriam revocare quondam in Bethania Mariam sororem Lazari alabastrum
nardi pistici pretiosi fregisse, ut unguento caput et pedes Iesu ungeret. Fue-
runt ibi quidam, quibus hoc displicuit: « Quare hoc unguentum non veniit
trecentis denariis, et datum est egenis? ». Placuit tamen Iesu, qui Mariam
defendit (lo. 12, 1-7).
Liceat etiam rememorari Iesum non instituisse Eucharistiam in tugurio
vel misera domo, sed apud virum quemdam, relative saltem divitem, qui opti-
mam domus aulam, cenaculum nempe, ei apparavit tapetiis ornatum; talem
scilicet qualem ipsemet Christus quaerebat: « I pse vobis demonstrabit cenacu-
lum grande stratum » (Mc. 14, 15), dixerat Apostolis suis.
Ex circumstantiis adunationis eucharisticae a Paulo Troadis celebratae
unum tantum scimus; et hoc non paupertatem sed profusionem quamdam
denuntiat: « Erant autem lampades copiosae in cenaculo, ubi eramus con-
gregati » (Act. 20, 8 ).
Immo traditio romana loquitur de Petro Eucharistiam celebrante in domo
Pudentis; et prima templa romana fuerunt domus christianorum divitum, qui
suum triclinium cum impluvio pro adunationibus offerebant.
Ipsi Sancti Patres, tam Orientis quam Occidentis, quos Ecclesia maxime
laudat et honorat, magnificentiam in Liturgiam induxerunt.
Unde cum maxima reverentia erga opiniones aliorum, credimus pauperta-
tem esse practicandam in vita particulari episcoporum et sacerdotum, sed
non in caerimoniis liturgicis.
Si fideles viderint ecclesiasticos, quamvis in Liturgia vestibus pretiosis
utantur, cum simplicitate vivere, non curribus opulentis itinerare, non in
commodissimis quidem sed valde dispendiosis hospitiis degere, nee longa
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 705

itinera recreationis gratia instituere, intelligent certo nos magnificentiam non

pro nobis sed pro Dei servitio quaerere.
Ad cap. VIII.
1. His, quae in cap. VIII de Arte sacra dicuntur, ex toto corde adhae-
reo; et praesertim n. 99, ubi asseritur: « Nostrorum etiam temporum atque
omnium gentium et regionum ars liberum in Ecclesia campum habet ».
V ellem tamen ut expresse statuatur primam normam, tam in sacris aedi-
bus quam in imaginibus approbandis, esse earum ·aptitudinem ad suum pro-
prium finem; et reliquas normas, aesthetica non exclusa, secundum locum te-
nere.
Ecclesiis enim nostris applicari potest quod de templo hierosolymitano
scriptum est: « Domus mea domus orationis vocabitur ». Si qua ergo aedes
ad orationem non invitat sed potius animum dissipat, non debet tanquam
aedes sacra approbari. Et similiter dicendum est de imaginibus.
Unde proponere audeo ut in pag. 199, lin. 24, ubi didtur: « lta quidem
ut eadem ad mirabilem illum concentum ... suam queat adiungere vocem »,
inserantur haec vel similia verba: « lta quidem ut eadem et fini suo respon-
deant et ad mirabilem illum etc. ».
2. Vocem meam adiungere volo voci eorum Patrum, qui cultum sacra-
rum imaginum propugnaverunt, in variis conciliis, a Nicaeno II ad Vatica-
num I, sandtum.
Censeo tamen etiam in extrema opposito aliquid esse a Concilio ordinan-
dum. Sunt enim quaedam ecclesiae, quae tali numero imaginum obruuntur,
ut vere inordinatus evadat, et hodiernam mentalitatem speciali vi offendat.
Unius eiusdemque sancti, praesertim Beatae Mariae Virginis, tres, quatuor
vel plures imagines aliquando venerationi exponuntur. B. M. V. dignissima
quidem est ut ab omnibus hominibus agnoscatur et honoretur. Sed multipli-
citas. imaginum in eodem templo non auget honorem, et periculum praebet
simplidoribus credendi B. V. non unam sed plures esse.
Unde humiliter propono ut, his quae fortasse de imaginibus sacris in
schema introducentur, haec vel similia addantur: « Aedes sacrae non nimio
imaginum numero redundent, et in uno eodemque templo ne exponantur
venerationi fidelium plures imagines eiusdem sancti; possunt tamen varia
eorum vitae momenta vel mysteria repraesentari ».
3. Optime schema, in n. 103, episcopis commendat ut artifices spiritu
Artis sacrae et sacrae Liturgiae imbuant. Sed etiam his peractis opportunum
es set ut artifid opus artis sacrae conficienti adesset sacerdos, qui eum in his,
quae S. Scripturam, Liturgiam et alia similia spectant, consiliaret.
Unde in fine primae paragraphi n. 103 possent addi haec vel similia: «et
curent ut artifices, quibus opera artis sacrae commendentur, frui possint col-
laboratione alicuius sacerdotis periti ».

45 (II)
706 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

22
Exe.Mus P. D. IOSEPH FADY
Episco pus Lilon gwensis

Liceat mihi pauca dicere de n. 81, consentientibus etiam aliis episcopis

regionum nostrarum.
Diebus dominicis optime nobis datur opportunitas :6.delibus et catechu-
menis claram, accuratam et completam catechesim impertiendi, dummodo prae-
stantiores Scripturae Sacrae textus ita eligantur ut in Introitu, Collecta, Epi-
stula et Evangelium uniuscuiusque Missae dominicae, de una eademque ma-
teria tractetur. Experientia enim pastorali constat, christi:fideles et catechume-
nos facilius instrui et eorum mentes potius trahi propositione et expositione
unius veritatis, succincte et dare facta quam sine magno labore mente reti-
nere valeant. Si etenim solide instructi fuerint - cum patientia et perseve-
rantia - unaquaque die dominica, etsi forsan ad tempus domum Patris dese-
ruerint, saltem et fere semper, morte instante se cum Deo reconciliare et Sa-
cramenta recipere petunt. Ubi autem instructio talis defuerit, in vanum labo-
raverunt operarii.
Perfectum exemplum huiusmodi unitatis iam habetur in festivitate Ascen-
sionis Domini, in qua revera Introitus, Collecta, Epistula necnon Evangelium
intime inter se connectuntur, et homilia ex textibus sacris quasi naturaliter
profluit.
Hie addere velim, textus sacros magis trahere quam verba praedicatoris.
Sunt enim verba inspirata et prolata ex labiis Domini et Apostolorum.
In concreto materia melius disponenda est praesertim in Dominicis post
Pentecosten, in· quibus nexus inter Epistulam et Evangelium vix inveniri po-
test. Hisce diebus dominicis mysteria et virtutes quae antea locum non ha-
buerunt, exponantur, textibus congruis allatis. Insuper aptum locum obtineant
textus qui devotionem erga Ecclesiam, Corpus Mysticum Christi, fovere et
augere queant.
Novam dispositionem Evangeliorum et Epistularum cum gaudio accepta-
bimus, si in iis «integer cyclus mysteriorum recolitur » decursu duorum
triumve annorum, durante Missa dominica cui christiani omnes in nostris
regionibus regulariter assistere solent. Sic sacerdotes, in dioecesibus nostris
numero pauciores, multitudinem :6.delium contra gravissimum malum igno-
rantiae efE.caciter protegere valent. Usque nunc opus erat instruere adultos
quotannis in vicis eorum per quattuor vel. quinque dies ut veritates salutis
in memoriam revocentur vel amplius explicentur.
Tandem quod hac de re ad n. 38 exc.mus Dominus Perraudin .dixit, appro-
bamus et corroboramus.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 707

23
Exe.Mus P. D. ARMANDUS FARES
Archiepiscopus Catacensis - e,piscopus Squillacensis

Opportunum videtur, cum prima vice in Conciliis Oecumenicis tractatio

fiat de Arte sacra, ut in mentes omnium revocentur altiora principia quibus
semper informari debent quaecumque conamina proficiendi et perficiendi opera
artis - et praecipue ipsas aedes sacras seu ecclesias - quibus populus chri-
stianus utitur in celebratione mysteriorum Dei.
In Vetere Testamento Moyses iubetur in deserto tabernaculum construere
iuxta exemplar quod ipsi monstratum est in monte: cui postea suffectum est
templum in lerusalem, unicum pro toto populo electo, ad unitatem Dei signi-
ficandam et inculcandam.
In Novo Testamento maxime elucet condescendentia Dei erga nos: Chri-
stus enim per amplius et perfectius tabernaculum non manufactum, idest non
huius creationis, introivit semel in Sancta, aeterna redemptione inventa. Sed
quis est Christus? Est revera Emmanuel, Deus nobiscum, est Verbum quod,
caro factum, habitavit in nobis, seu posuit tabernaculum suum intra nos.
Ad Christum Dominum ergo respicere debemus, qui et ipse per carnem
suam inter nos dignatus est vitam degere et ita mirabilius reformare digni-
tatem humanae substantiae.
Deus ipse ergo condescendit nobis, dignatur esse in nobis et nobiscum,
et eligit suam domum inter nos habere.
Domus Dei, quam homines aedificant in honorem Dei, sit ergo semper:
speculum condescendentiae divinae, signum habitationis Dei inter nos, gloria
christianorum, qui in domo Dei Deum, quern caeli caelorum continere non
possunt, non solum adorant, sed Filium Dei lesum Christum, Deum verum
et hominem verum, adorant in SS. Eucharistia realiter praesentem, qui factus
est pro ·nobis sacrificium, communio, comes peregrinationis nostrae.
Condescendamus ergo sensui artistico in erectione ecclesiarum, et fovea-
mus artifices, quorum ingenia in servitium Dei et Ecclesiae operam navant;
sed ab eis requiramus:
1. Ut domus Dei, qui habitat in nobis, condescendat necessitatibus hu-
manis, sed semper distinguatur a domibus hominum, qui per divina ad altiora
elevari debent: condescendentia. utique, sed etiam transcendentia.
2. Ut quicumque intret in domum Dei: ad elevationem animae in Deum
et res divinas possit ·adduci et ad preces fundendas disponi: « Domus mea
domus orationis est».
3. Erudiatur quidem fidelis qui domum Dei ·agnoscat symbolum ip.sius ani-
mae humanae in qua Deus habitare vult: per £idem in intellectu, per amorem
in voluntate, per zelum in cultu Deo exprimendo, iri communione Corporis
Mystici Christi.
708 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Et haec eruditio fiat iuxta traditiones populorum et propensiones et pro-

gressiones artis modernae. Nulli rei officere debemus, nisi malae: sed ma-
lum est illud quod est contra rationem boni. Animum addamus ergo arti:fi-
cibus qui concurrere volunt ad splendorem domus Dei et ad dignitatem
cultus promovendi, et salvis principiis theologicis requiramus ut et tempore
praesenti - et etiam quocumque tempore iuxta ingenia temporum - opus
hominum concurrat etiam per artem ad Deum glori:ficandum et homines ele-
vandos.
24
Exe.Mus P. D. IOSEPH FENOCCHIO
Episcopus Apuanus

Videtur cum hoc articulo connecti posse quaestio de cultu S. Ioseph in

sacra Liturgia ampli:ficando.
Beatus Ioseph, qua Sacrae Familiae caput, Sanctissimae Virginis sponsus
et Incarnati Verbi nutricius, in Incarnationis et Redemptionis mysteriis lo-
cum et officium omnino singulare tenet, ideoque omnibus sanctis, Beata Vir-
gine Maria utique excepta, dignitate antecellit.
Haec Beati Ioseph singularis excellentia, quae ob eius peculiarem rela-
tionem cum Incarnationis redemptivae mysterio luculenter fulget, valde con-
gruit ut etiam in Ecclesiae Liturgia eniteat; Liturgia enim opus Redemptionis
prosequitur, ut docet Pius XII in Encydicis Litteris Mediator Dei.
Meminisse praeterea iuvabit omnia Oecumenica Concilia, explanando my-
sterium Christi, indirecte collustrasse dignitatem illarum personarum quae
arctissimo vinculo Salvatori nostro coniunctae fuerunt.
Neminem latet antiquiora Concilia, naturam duplicem in Christo de:fi-
niendo, dignitatem Beatae Mariae Virginis praedicasse, cuius rei non pauca
monumenta in Liturgia exstant. Nunc vero videntur advenisse tempora ad
melius collustrandam singularem Beati Ioseph dignitatem: lux enim Christi
Domini nostri eiusque Mattis iam abunde in eum redundavit. Addatur prae-
terea pietatem in Sanctissimum Christi Iesu Nutricium nostris temporibus
maximum incrementum adeptam esse apud Sacram Hierarchiam, derum, re-
ligiosas familias, populum christianum; in qua fovenda non parum profue-
runt Documenta Summorum Ponti:ficum, praesertim ultimi saeculi.
Quapropter Sacrosancti Concilii Patres reverenter rogo ut singularissi-
mam S. Ioseph dignitatem sollemniter dedarare velint, istiusque declaratio-
nis recordationem in sacram Liturgiam inserere.
Haec liturgica monumenta in honorem S. Ioseph humiliter propono:
1. Invocatio S. Ioseph, in Litaniis Sanctorum, immediate post nomen
Beatae Mariae Virginis pronuntietur.
2. Nomen Beati Ioseph formulae Confessionis (Con:fiteor) addatur, eiusque
locus sit statim post Mariae nomen, ita ut Beato Michaeli Archangelo prae-
currat.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 709

3. Nomen S. Joseph in Ordinario Missae invocetur. Quod fieri potest

vel in ipso Canone, vel saltem in orationibus « Suscipe Sancta Trinitas »,
peracta oblatione dicenda, et « Libera nos », quae dominicam orationem se-
quitur.
4. Festivitas cui nomen « Patrocinium Sancti Joseph » in integrum re-
stituatur. Haec enim festivitas specificam et magni momenti significationem
habet praesertim nostris temporibus, quibus conscientia christiana mysterium
Ecdesia~ profundius penetrate conatur et intimius vivere; quae significatio
neque exprimitur, neque exprimi potest festis nunc exstantibus et celebran-
dis die 19 martii et die prima maii.

25
Exe.Mus P. D. ANGELUS FERNANDES
Archiepiscopus tit. Neopatrensis, coad. c.i.s. Delhiensis

Circa art. 80, pag. 191: Cum dies dominicus sit unica occasio in hebdo-
mada in qua fere omnes fideles conveniant, et proinde multa ilia pulchra
in schemate locum habere possint et debeant, velim ut plus attentionis diri-
gatur in diem Domini, uti medium maximi momenti pro sanctificatione Po-
puli Dei.
Haec proinde addi possent art. 80 de quo agitur: « Peculiaris natura diei
dominici pietati fidelium quam maxime proponatur et inculcetur, quatenus
est " dies Domini " et hebdomadalis commemoratio mysterii paschalis et
christianae fidelium regenerationis ».
Deinde addatur: « Fiat ergo dies festivus in quo homilia, actuosae parti-
cipationis conatus et alia adiumenta liturgica ita efformentur, ut populus Dei
revera confortetur et laetificetur, dum Deus unus et trinus magis glorificetur.
Aliae proinde celebrationes nisi revera sint magni momenti, ipsi nullatenus
praeponantur ».

26
Exe.Mus P. D. EMMANUEL FERNANDEZ-CONDE
Episcopus Cordubensis

Nn. 80-81. Maiorem praestantiam tribuendam censeo « Proprio de tem-

pore » in anno liturgico, ut fit post innovationem librorum liturgiae a Sanc-
to Pio X inchoatam opportuneque in recentioribus Rubricis perfectam.
« Proprium de tempore » Domino est consecratum, quodque cumulo fe-
storum Sanctis tributorum obscuratum fuerat. Hoc sensu admodum consen-
taneum mihi videtur quad in n. 81 legitur.
Attamen ut « Proprium de tempore » pluris habeatur earum formularum
exempla ita ditare, maxime in Missis feriarum, necessarium duco, ut non tam
710 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

frequens Missa Dominicae iteretur. Quod ut consequatur satis erit prisca

Sacramentaria recolere inexhaustum thesaurum praebentia orationum, prae-
fationum, quae compleri possunt lectionum serie ex Sacris Litteris delectarum,
ut optime dictum est in hac aula conciliari.
Hie tamen unice honestanda videtur maxima praestantia « diei Domi-
nici» apprime significata in numero octogesimo schematis.
Digna celebratione profecto diei Dominici fideles conscientiam suae digni~
tatis christianae recognoscent et mysteria praecipua, quae ipsam vitam chri-
stianam constituunt, attingent, beatam passionem dico, ab inferis resurrec-
tionem atque gloriosam ascensionem Christi, ex quo universa redemptio
cons tat.
Dies Dominicus, reapse, nee dicatur nee dicari potest devotioni cuidam
singulari, sed magnae « devotioni » Ecclesiae, qua commemoratur et vivitur
mysterium plenum, unicum, et multiplex Christi Domini, unde dies Domi-
nica nomen accepit.
Praeter intimam praestantiam et propriam diei Dominici, eius influxus
praetermittendus non est pastoralis, utpote qui revera multi fideles hanc so-
lum occasionem nanciscantur sese adhaerendi Ecclesiae, et suo Pastori.
Summe itaque utendum est hac opportunitate singulari, ut fideles edo-
ceantur:
1. Eorum praesentiam in Missa Dominicae, potius quam officium fun-
gendum, requisitam esse natura baptismatis. Ideo quia christiani sunt, neces-
situdinem sacrificii Domini sentire debent, « sine Dominico esse non possu-
mus » ut martyres Abythiniae clamabant.
2. Plenam et integram participationem sacrificii Christi, quo inde ab aevo
apostolico centrum consistit celebrationis dominicalis, ex verbo Dei hausturos,
quad in Epistula et in Evangelia continetur, et in homilia profertur; singu-
lari tamen modo participatione sacramentali in Communione. Homilia igitur
locos praestantiores Missae enucleate proferet.
3. Si intimis sensibus fideles Sacrificio dominicali interfuerint, se neces-
saria re coactos Dominicam sanctificaturos, in primis lectione verbi divini
cuius sensus atque delectatio eos aptaverit ut scite et laete sancto Missae
Sacrificio adsint.

27
Exe.Mus P. D. CAROLUS A. FERRERO DI CAVALLERLEONE
Archiepiscopus tit. Trapezuntinus

Caput V: ad n. 84. Mihi optimum videtur si in festis Calendarii Romani

locum obtinerent cum Missis propriis pro Ecclesia universa, Sancti Veteris
Testamenti: in primis David Rex, et insuper Protoparentes, Patriarchae maio-
res, Moyses et Aaron, Prophetae.
Laudandum etiam si festa Sanctorum, ad Ecclesiam universam extenta,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 711

ea sint tantum quae « Sanctos memorant momentum universale revera prae

se ferentes »; sed valde doleo de recenti perlibratione, ut ita dicam, omnium
£ere Sanctorum in III classi liturgica, quia, sine ullo iudicio de gradu sancti-
tatis, puto quod attendere debemus ad Providentiae Divinae signi:ficationes
et maiores liturgicos tribuere honores illis qui a Divina Providentia eviden-
tissime insigniti sunt, pro bona animarum, testimoniorum specialium: verbi
gratia, Maria Magdalena, a D. N. I. Christo singulariter dilecta et exaltata,
curnam honoribus liturgicis singularibus laudari non deberet?
Ad n. 85. Nullo modo mihi videtur commendandam esse assignationem
festi Paschatis certae dominicae: fere bis mille annorum vitae christianae et
pulchritudo variationum festorum per singulos annos mobilium, firmitatem
suadent moris qui nunc est.
Cap. VII: ad n. 94 (linn. 23 et 24 ). Pastula normas ut polyphonia non
sit, uti frequenter in sacris caeremoniis lamentatur, merum artis testimonium,
seu non impediat verborum, quae canuntur, intelligentiam.
Ad n. 98 (linn. 30-32). Puto quod melius sit iterum perpendere rationes
et modos vetiti circa instrumenta sic dicta « mechanica seu automatica ».

28
Exe.Mus P. D. IOANNES FERRO
Archiepiscopus Rheginensis

Quae in hoc schemate optime statuuntur circa annum liturgicum, pro-

fundiorem aliquam signifi.cationem habent quae respiciunt summi momenti
quaestiones, ad quas absque dubio redeundum erit, cum de sanctifi.catione
diei festi et de obligatione poenitentiam agendi disceptatio fiat.
Attamen quia ad eas quaestiones solvendas elementa nonnulla ex his
quae in hoc capite V proponuntur erui possunt, pauca verba mihi dicere liceat
de tempore quadragesimali ac de praxi poenitentiali Quadragesimae oppor-
tune restituenda.
Ad bane disciplinam poenitentialem instaurandam « quae res maxime ur-
genda videtur » valde conferet consensus christianorum in festo Paschatis
assignando certae dominicae; ex quo consensu omnes christifi.deles eodem
tempore praxim quadragesimalem iuxta proprias consuetudines inducendam
curabunt. Liceat hoc votum proferre hodie, dum tot in Christo fratres alio-
rum rituum vel ab Ecclesia catholica separati hie nobiscum sunt in charitate
coniuncti, de quorum praesentia in hoc templo apud B. Petri gloriosum se-
pulcrum omnes gratulamur.
Gaudium erit omnibus cum sacrosancta Iesu Christi mysteria iisdem die-
bus ubique terrarum pia devotione christianorum recolentur.
Hoc modo indolem vel formam socialem melius et efficacius dare licebit
praxi poenitentiali quadragesimali, utique aptatam iuxta diversarum regionum
condiciones et consuetudines.
712 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Nostris hisce temporibus multi homines taedio affecti de nimia levitate

ac falsitate quae in mundo inveniuntur, magna aestimatione prosequentur
signa vera devotionis et poenitentiae christianorum « e. g. processiones sta-
tionales, viae cruds, piae recollectiones » quae si operibus charitatis et mise-
ricordiae sociantur cum actuosa voluntate perfectioris iustitiae socialis adi-
piscendae, magnum emolumentum afferent vitae christianae et ad bonam
frugem vocabunt multos.
Ut homines iuxta legem divinam recte mores instituant et contra daemo-
niorum illud genus, quod eicitur oratione et ieiunio, acriter pugnent, omni
ope nobis nitendum est. Quapropter non ·solum altius erit efferenda Christi
lex ad dignitatem et sanctitatem hominis a Christo redempti et familiae, sed
et necessitas poenitentiae dare et firmiter conclamanda erit ab hoc sacro-
sancto Concilio, cum semper vera sint et urgeant verba Salvatoris « nisi
poenitentiam egeritis omnes similiter peribitis ».
Attends autem diversis condicionibus hominum in tot dissitis regionibus
degentibus perpauca opera poenitentiae praescribantur · lege generali; alia
relinquantur in singulis nationibus con:fi.rmanda vel instauranda.

29
Exe.Mus P. D. FIDELIS GARCIA MARTINEZ
Episcopus tit. Sululitanus

Circa schema de S. Liturgia Sacri Concilii iudicio reverenter subicio:

circa cap. VI, de sacra supellectile: ut amictus et manipulus quorum nulla
iam manet utilitas nee signi:fi.catio pro populo christiano, universim suppri-
mantur.

30
Exe.Mus P. D. GABRIEL GARRONE
Archiepiscopus Tolosanus

Ad meliorem intelligentiam et participationem :fi.delium in die dominica

conferre posse videtur renovatio traditionis poenitentiae in die VI praece-
dentis hebdomadae; dum, e converso, ex connexione poenitentiae, in die
VI praescriptae, cum celebratione diei dominicae, oriri potest renovatio valde
urgens huius traditionis. Utrumque brevi declaratur:
1. Dies Domini intime connectitur cum feria VI poenitentiali.
Dies dominica procul dubio resurrectionem Domini commemorat, dies au-
tem VI ut dies poenitentiae habetur propter memoriam Passionis Domini.
Quemadmodum igitur dies festus Paschae a commemoratione Passionis Do-
mini in feria VI hebdomadae sanctae separari non potest, ita nee dies domi-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 713

nica cuiuscumque hebdomadae a commemoratione mortis Domini, qualis ab

Ecclesia praescribiturr
U nde legitime speratur connexionem firmiorem clarioremque diei Domini
cum poenitentia diei VI ad intelligentiam diei dominicae profuturum esse:
« Compatimur ... ut et conglorificemur ... » (Rom. 8, 17).
2. Renovatio urgens sensus poenitentiae authenticae in die VI ex con-
nexione cum die dominica facilior evadit.
Poenitentia diei VI ab Ecclesia sub specie legis abstinentiae praescribitur.
At negari non potest, in multis regionibus, bane praxim ad meram formali-
tatem reduci, ita ut potius vertat in dissolutionem verae obligationis moralis
et etiam contritionis et poenitentiae; ita ut etiam educatio conscientiae pue-
rorum ex hoc difficilior evadat, et sensus mandati enervetur.
Via renovationis, ab intimo rerum, daretur ex connexione strictiori poeni-
tentiae huius f eriae VI cum die dominica, ad quam animos aptissime prae-
parat.
Quidquid igitur fuerit de sententia et decisione Concilii circa legem ab-
stinentiae, de qua ulterius suo loco tractandum erit, multum conferre posse
videtur, cum ad celebrationem diei Domini, tum ad intelligentiam poenitentiae
diei VI, affirmatio hie allata intimae connexionis inter bane poenam et illud
gaudium.
Quod fieri potest, si huic n. 80 sequentia verba adiunguntur: « Traditio
insuper poenitentiae in die VI cuiuscumque hebdomadae praecise renovetur
quatenus communionem exprimit cum Domino patiente, et animos disponit
ad communionem cum Ipso resurgente in coena eucharistica diei dominicae ».

31
Exe.Mus P. D. CESAR GATIMU
Episco,pus tit. Abilensis in Palaestina, aux. Nyeriensis

Praeter ea quae dicta sunt liceat mihi aliqua proferre de Muska et Arte
sacra, spedatim in quantum ad novam Africam attinet.
1. Ad n. 101, pag. 200, agitur de relationibus inter artem et sacram li-
turgiam et generaliter inter artem et omnes religionis manifestationes. In hac
re advertendi sunt gustus et traditiones omnium gentium atque regionum;
diversissimi enim gustus diversaeque traditiones extant apud diversas gentes.
Haec diversitas maxime invenitur etiam in Africa: ibi enim innumerabilis est
diversitas gentium traditionumque varietas. Quod praedicatur de tota Africa
non invenitur revera apud singulas gentes vel tribus Africae. Sic gustus et
traditiones gentium Congo non sunt gustus et traditiones gentium Kenyae.
Quod placet de musica vulgo « tamtam » in Congo, non placet nee invenitur
in Kenya. Advertantur ergo hae varietates et differentiae dum legiferatur vel
agitur de musica et arte sacra.
2. N. 88, cap. VII, valde commendandus est. Ratio est quod non deest
714 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

populus qui ornatus diversos videntes diversimode senserit de forma et usu.

Est proverbium in Kenya mea patria « ornetur princeJ!s ut praeclarum et su-
periorem in populo eum esse videamus ». Ita non raro auditur et videtur fide-
les praeferre habere episcopum ad quasdam religiosas caerimonias peragendas
plus quam vicarium qui mozetam non portat. Quapropter nihil mirum si
etiam Cappa Magna appareat aliquibus quodammodo obsoletam, tamen alicui
alio populo in occasionibus solemniis maxime perplacet. Hoc tamen non pro-
hibet quominus sacrae supellectiles simpliciores et minoris pretii fiant.
3. In multis paragraphis huius capituli, praesertim in nn. 101 et 102,
cum agitur de commissione dioecesana de arte sacra textus mentionem facit
virorum in arte sacra vel legibus liturgicis peritorum. Sed quaero: ubinam iri-
veniuntur artifices et alii viri in legibus et traditionibus. liturgicis vere periti?
Mihi videtur ipsos adhuc formandos esse. N ecessitas formandi viros in arte
sacra et liturgia peritos praestat specialissimo modo in regionibus, ut Africa,
ubi Ecclesia recentissime fundata est et ubi ars christiana nuperrime orta est.
Sed etiam in nationibus iam a saeculis christianis, experientia docet hisce
diebus non facile inveniri viri vere in arte sacra et legibus sacrae liturgiae
docti. Dantur viri expertissimi in artibus profanis sed de legibus et exigen-
tiis cultus quam maxime imperiti; nam in Universitatibus et Academiis disci-
plina de relationibus inter varias artes et sacram liturgiam rarissime, si quid,
docetur.
4. Quapropter, mihi videtur perutile et valde necessarium esse quandam
condere Scholam Superiorem seu Facultatem de Arte Sacra. Sicut in hac urbe
Roma extant Pontificium Institutum de Musica Sacra et Pontificium de Sacra
Liturgia, sic mihi videtur necessarium etiam quondam Institutum Pontificium
de Arte Sacra. Si Institutum huius naturae conditum fuisset, possibilitas da-
retur explorandi melius artem in regionibus novis, sed etiam mittendi Romam
alumnos ut studium peragerent de traditionibus genuinis Ecclesiae eiusque
legibus in arte sacra. Mihi enim videtur insufficientem esse exhortationem pro
instituendis artifi.cibus quae expressa est in art. 103. Aliquid amplius et quidem
maioris efficaciae peragendum est. Verba tantum parvum effectum produ-
cerent.
5. Nunc tempus adhuc datur ut in societatibus et nationibus novissimae
Africae ars vere christiana formetur. Hoc mihi officium gravissimum videtur,
nam ars est causa efficientissima atque duratura super quam novae traditiones
gentium aedificantur et maximi interest ut hae novae traditiones sint chri-
stianae. Mihi videtur quad in condendo Pontificio Instituto de Arte Sacra,
viri vere in arte sacra et sacra liturgia periti formentur non tantum ut con-
sultores adeant in commissionibus de arte sacra, sed etiam ut magisfri in
Universitatibus et Theologiae Scholis necnon Facultatibus et ut fermentum
in societate evadant. Humillime ergo peto ut hoc Sacrosanctum Concilium hor-
tetur ut Pontificium Institutum de Arte Sacra pro imbuendis peritis in sacra
liturgia in traditionibus et legibus ecclesiasticis hie in urbe pro omnibus
gentibus condiatur. Qua de causa propono ut, ad n. 105 cap. VIII, pag. 201,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 715

post verba « principia et historiae Artis Sacrae doceantur », addatur paragra-

phus sequens: « Praeterea hoc Sacrosanctum Concilium valde exoptat ut Pon-
ti:6.cium Institutum de Arte Sacra pro imbuendis peritis in sacra Liturgia in
traditionibus et legibus Ecclesiae in Urbe pro omnibus gentibus quamprimum
condiatur ».
Quod faxit Deus, B. Maria Virgo, et S. loseph.

32
Exe.Mus P. D. IOSEPH GAWLINA
Archiepiscopus tit. Madytensis

Ad n. 97. Non intelligitur cur hoc in articulo iuste prolata solummodo

pro regionibus Missionum praevideantur.

33
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS A. GONZALEZ Y ROBLETO
Archiepiscopus Managuensis

Ponti:6.calia vestimenta, quibus Sancta Sedes induit - exempli gratia -

Protonotarios Apostolicos, Praelatos Urbanos, Camerarios a Secretis etc.,
coadiuvant in Ecclesia diversis modis:
Ora concurrunt ad decus, ornamentum atque magni:6.centiam in sacris sol-
lemnitatibus.
Ora verum constituunt stimulum tam in sacerdotibus recipientibus quam
in aspirantibus.
Et denique, inter :6.deles augent aestimationem et appretiationem in favo-
rem clericorum.
Proinde, opinor: Vestimenta ponti:6.calia supradictis concessa, non esse
auferenda. Si sublata fuerint, etiamque supprimere debent respectiva titula,
nam sine signi:6.catione externa evasissent.
Terminus medius, hac in re, esse poterit si talia vestimenta solummodo
utantur in sacris functionibus, necnon in publicis festis, sed non in cotidiana
vita.

34
Exe.Mus P. D. PAULUS GURPIDE BEOPE
Episcopus Flaviobrigensis

In introductione cap. VIII asseritur artem sacram ut :6.nem habere «ho-

minum mentes pie ad Deum convertendas ». Unde opera artium ad sacrum
716 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

cultum, utpote « rerum supernaturalium signa et symbola » Ecclesia semper

quaesivit.
Exponuntur in hoc capitulo principia quibus opera artium instituenda in
cultum videntur.
Siletur vero quaestio de iure Ecclesiae proprio vel nativo possidendi,
administrandi et distribuendi opera sua artium, prout pastorales necessitates
postulent.
Plerumque accidit, praesertim hodiernis temporibus, in quibus tot nova
templa aedi:ficantur, ut onera et dispendia multiplicentur, cum ex aliqua sive
antiqua et ruinosa, aut e contra valde operum artis sacrae divite ecclesia,
haud facile factu sit, haec opera in novum templum transferri ut sacro cultui
melius et decentius destinentur. Et hoc ex triplici causa:
1. Ex studio quo rectores ecclesiarum in casu iura suae ecclesiae seu
templi defendunt, quin necessitati generali Dioeceseos consulant.
2. Ex amore ut ita dicam sociali, quo :fideles, vel cives, talia artium opera
ut sua defendunt.
3. Ex cura, qua ipse Status civilis defendit, Ministerii vel Commissionis
pro Artibus ope, ius et necessitatem artes defendendi.
Uncle: a) ne onera et dispendia in templis aedi:ficandis inutiliter, prae-
sertim in pauperibus regionibus, multiplicentur, non sine scandalo :fidelium
et non :fidelium; b) ne libertas pastoralis Ordinariorum criterio vantum hu-
mano coarctetur; c) ne libertas Ecclesiae possidendi, administrandi et dispo-
nendi opera sacra artistica criteria solummodo humano imminuatur vel lae-
datur.
Hoc voto petitur ut:
1.. In iure condendo recognoscatur ius et libertas Ordinariorum talibus
operibus artisticis sacris pro necessitate Dioeceseos utendi, illis operibus sal-
tem quae in ecclesiis Ordinario subiectis continentur. Hie igitur rei normae
iuris certae et firmae statuantur.
2. Principium saltem pro:fiteatur quo potestas atque ius nativum et pro-
prium Ecclesiae possidendi, utendi, administrandi et distribuendi opera sacra
artistica expresse indicetur (cum implicite iam in Codice luris Canonici,
can. 1495 § 1 contineatur). Cum autem exercitium huius iuris Ecclesiae ali-
quo modo societatem civilem affectet, aliquae normae ad usum procedendi
statuantur.
Insuper: nemo nescit Ecclesiam, hie Romae, suum « Musaeum » artisti-
cum habere. Sunt etiam in nonnullis dioecesibus « Musaea » similia, in qui-
bus opera artistica religiosa et sacra servantur, defenduntur et :fidelium admi-
rationi et studio exponuntur.
Ex triplici autem ratione supra dicta, non parvae difficultates oriuntur ut
opera artistica sacra et religiosa in illis « Musaeis » sistant et exponantur.
Uncle: hoc voto etiam petitur ut ius et potestas Ordinariorum itemque
et potestas Ecclesiae etiam ad ea quae ad « Musaea » spectant indicentur,
itemque normae certae procedendi statuantur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 717

35
Exe.Mus P. D. THOMAS GUTIERREZ DIEZ
Episcopus Gadicensis et Septensis

De forma vasorum et vestium quae in sacrificio eucharis,tico adhibentur.

Exigitur scilicet, pag. 19 3, ut forma vasorum et paramentorum usui con-
sulat et reverentiam conciliet.
lam vero, recenter apparuerunt calices in forma vasorum quae usu sunt
pro liquoribus in conviviis profanis hauriendis, quaeque aliquando minore
stabilitate pollent et semper valde a traditionali consuetudine differunt; qua-
propter admirationem fidelium suscitant et reverentiam erga sacrum myste-
rium minuunt.
Similiter, bona quidem intentione, praesertim in monasteriis virorum,
cappae pluviales et casulae adhibitae sunt, restituta forma antiqua quae « go-
tica » appellatur. Inde in ecclesiis paroecialibus et sacellis religiosarum, incon-
sulto Ordinario, receptae sunt tales vestes contra Sanctae Sedis praescripta
(cf. A.A.S., 18 [1926], pp. 58-59). Immo, consulta circa paramenta ex obla-
tione fidelium, respondit redigendas esse tales vestes ad formam consuetam.
Certe, in decreto Sacrae Rituum Congregationis (cf. A.A.S., 49 [1957],
pag. 762), quaestio relicta est Ordinariorum iudicio, unde praxes diversae et
oppositae in eadem regione ortae sunt. Sed in citato Decreto committitur Or-
dinariis ut curent « in hoc iudicio ferendo, ut sanctitati et decori divini cultus
quam maxime prospiciatur, neque sinant a probata disciplina circa sacrarum
vestium formam temere atque inconsulte recedi, immo omni cura eas muta-
tiones prohibeant, quae perturbationes producere et fidelium animos in admi-
rationem inducere possint ».
In schemate iudicium circa hanc rem Sanctae Sedi vel episcopis in singulis
regionibus reservatur, iuxta art. 21 constitutionis, in qua quaestio remittitur
Ordinariis provinciarum vel regionum vel Conferentiae episcopali nationali.
Interest vero ut dare et definite exprimatur cuius in posterum erit compe-
tentia ad quaestiones de hac materia solvendas et normae concretae ad iudi-
cium efformandum statuantur .

36
Exe.Mus P. D. IOSEPH HASLER
Episcopus S. Galli

In cap. V, n. 83, pag. 191, in fine cuius est titulus «Praxis poenitentia-
lis Quadragesimae opportune restituenda » legitur: « Indoles paenitentialis
temporis quadragesimalis non tantum spiritualiter et individualiter colatur,
718 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sed in vita quoque practica fidelium suam partem externam et socialem

habeat ».
Maxime haec verba schematis mihi placent. Attamen aliam huius princi-
pii pulcherrimi applicationem proponere audeo. Non tam rationibus liturgicis
quam experientia practica pastorali motus praeferendum mihi videtur ut
vigiliae omnes, etiam Paschatis et Nativitatis Domini a praeceptis et ieiunii
et abstinentiae liberae omnino sint. Ratio practica haec est: His in diebus
rl1ilia fidelium extra familiam commorantes ad celebranda festa patriam do-
mum repetunt. Hi autem non sine magna difficultate praecepta supra dicta
observant.
Ne autem praxis poenitentialis nimis aboleatur audeo ulterius proponere
ut praescribatur ieiunium:
1. pro feria IV Cinerum iis exceptis ritibus qui tempus quadragesimale
posteriori tempore inchoant;
2. pro omnibus feriis sextis temporis quadragesimalis;
3. pro feria sexta Quattuor Temporum Adventus.
Lex abstinentiae valeat sicut adhuc in feria IV Cinerum et in omnibus
feriis sextis totius anni salvis specialibus consuetudinibus et privilegiis.
Conscius mihi sum has propositiones magis. ex rationibus eorum quibus
cura animarum immediate incumbit, quam ex rationibus liturgicis ortas esse.
Sed salus animarum praevalere mihi videtur.

37
Exe.Mus P. D. FRA~CISCUS JACHYM
Archiepiscop.us Maroneus, coad. Vindobonensis

In n. 104, pag. 200, agitur de recognitione, emendatione ac etiam adap-

tatione illorum canonum et statutorum, quae pertinent ad ecclesias aedifican-
das et instruendas - certe labor eximiae difficultatis ac simul magni et prae-
cipui momenti!
Ista decreta nempe hodie partim dispersa · in variis decisionibus particu-
laribus partim etiam obsoleta sunt partim obsolescent, si illa instauratio gene-
ralis sacrae Liturgiae secundum normas ab hoc Concilio iam disceptatas ac
decernendas ad effectum adducta fuerit.
Interim autem iam ab annis in his architecturae et artis sacrae rebus obor-
tum est tempus multorum et interdum etiam temerariorum experimentorum.
Cum vero iam alii abusus difficiliter tantum exstirpentur, multo difficilius
ideoque fere numquam ecclesiae exstructae, altaria aedificata, tabernacula ef-
formata, imagines pictae aut sculptae, supellex magno pretio comparata cor-
riguntur aut emendantur aut tolluntur.
Quare ·haec recognitio et collectio et editio normarum de ecclesiis aedifi.-
candis mihi videtur esse urgentis necessitatis et periculum in mora imminere
pro certo habeo.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 719

Propono ergo et consensum huius sacrae Synodi rogo, ut annotetur etiam

in fine istius paragraphi tempus, intra quod tale mandatum implendum sit.
Quod fieret concordanter cum n. 16, pag. 164, ubi de edendis liturgicis
libris disseritur. Quae paragraphus etiam quoad rem cum nostra cohaeret
ipsique respondet. Profecto iam deploratum est ista verba: «inter paucos
annos » non esse nimis concreta, sed permanerent in documentis ut testimo-
nium insistendi ex parte huius Oecumenici Concilii, et decursu temporum
commentatores semper explanarent istam annotationem temporis appositam
esse non ad finiendam, sed ad urgendam obligationem!
Repeto ergo meas preces, ut etiam hie numerus finiatur addendo saltem
sequentia verba: « Quae recognitio et editio perficienda est intra paucos
annos ».

38
Exe.Mus P. D. HENRICUS JENNY
Episcopus tit. Lycaonensis, aux. Cameracensis

1. Ad n. 104 (pag. 200) intelligendum, « Declarationem » antea para-

tam esse necessariam et Patribus .distribuendam dicere volui.
Quaestio est alicuius momenti. Nam textus regulas proponit pro aedifi-
candis novis ecclesiis, quas multas in nostris urbibus, nos pastores, ad caelum,
pro Deo et pro hominibus erigere debemus. ·
Dicent aliqui puncta minoris momenti ad commissionem postcondliarem
referenda. In ipso tamen Concilio de his rebus materialibus sed sacris et vene-
randis, regulas sat concretas proponi perutile est, ita tamen ut, post Concilium,
aliqua libertas, in eadem mente eodemque liturgiae amore, concedatur, his
qui in Arte sacra et in templis construendis operam navant.
Votum pono, ut ea quae in Declaratione continentur ad illustrandum
n. 104, textui incorporentur, vel saltem ut illa declaratio addatur ad operam
commissionis postcondliaris regendam.
2. Ad n. 86: de calendario recognoscendo. Si institueretur tale calenda-
rium sic. dictum perpetuum in nulla traditione radicatum, nee super facta
religiosa nee super scientiam naturalem vel cosmicam fundatum 1 vita nostra
tam dvilis quam religiosa mecanico artificio et rriathematico mqtu contra
psychologiam humanam duceretur. Et ideo propono ut n. 86 supprimatur.
Ultimum verbum addere mihi permittatur. Cum ad finem huius schematis
de sacra Liturgia perventuri sumus, votum maximi momenti proferre audeo,
ut in fine schematis inserantur haec verba: « Normae generales et altiora prin-
cipia, liturgicam restaurationem respidentia, quae in hac constitutione decer-
nenda vel decisa sunt, ad praxim inter paucos menses vel annos ducantur,
ope commissionis specialis postconciliaris, pastoribus et peritis ex universe
orbe adhibitis ».
720 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

39
Exe.Mus P. D. IULIUS GEORGIUS KANDELA
Archiepiscopus tit. Seleuciensis pierius, aux. Antiochenus

Liceat mihi, venerabiles Patres Conciliares et Observatores carissimi,

quaedam exponere circa orientalem musicam sacram, sc. de Choro christiano-
rum levitarum, qui iam a saeculis exsequitur cantum in Liturgia syriaca.
Notum est in primis christianismi saeculis scholas ad erudiendos pueros
vix exstitisse vel, ubi exsistebant, a paucissimis tantum frequentatas fuisse.
Non obstante autem illa carentia scholarum, communitas christiana, fere unice
educata in sinu familiae, vitam religiosam gerebat valde profundam. Quomodo
hoc explicatur? Ratio est, quod Liturgia sacra erat plerumque, ne dicam
semper, illorum schola ac institutrix, esca ac nutrix.
Aliquid simile adhuc invenitur in nostra Liturgia syriaca, quae semper
habuit, usque ad recentiora tempora, magnum quendam chorum, constitu-
tum, ut ita dicam, ex omnibus fidelibus. Innumerabilis enim habebatur turba
Subdiaconorum, Lectorum et Psalmistarum. Liturgia nostra alios gradus mi-
nores quam istos tres non habet, sed istos omnes laid suscipere possunt. Sic
isti omnes cotidie ante ortum solis cantabant in S. Liturgia, illam meditaban-
tur, gustabant et vivebant. Facile intelligitur etiam familias illorum Levitarum
cotidie illos concomitatas esse ad ecclesiam, sicut hodie adhuc fit rure et in
pagis nostris, sed, proh dolor, minus quam antea.
Attamen novum lus Orientale, anno 1949 promulgatum, cum subdiaco-
nis orientalibus imponat caelibatum, ad quern antea non tenebantur, ipso
facto gradum subdiaconatus abstulit ab hoc choro levitarum cantorum, quia
laid in Subdiaconatu positi iam non possunt in futuro matrimonium inire.
Quamobrem fatendum est - salva reverentia erga lus Orientale - pulcher-
rimam exsecutionem nostrae Liturgiae non iam augmentari sed diminui, ex-
ceptis locis ubi habeatur Seminarium quod istae deficientiae Levitarum sub-
venire possit.
Huius rei ratio quaerenda est in indole iuvenum. Illi enim pietate ducti
duos inferiores gradus assumentes cupiunt ut etiam subdiaconatus gradum
adipisd possint, ad morem in Ecclesia Orientali vigentem. Quid nunc eveniet?
Audeo dicere iuvenes ac adulescentes, propter impossibilitatem perveniendi
usque ad subdiaconatum, sese retrahere a choro levitarum, qui erat decus
solemnitatum atque aedificatio populi christiani. Et sic nostra Liturgia sy-
riaca pristinam pulchritudinem perdet.
Dixerit quis istum chorum levitarum substitui posse ab alio choro, con-
stituto ab utriusque sexus laicis, sicut hodie apud nonnullos fit. Responden-
dum autem videtur talem mixturam haud optandam esse in cantandis laudi-
bus Dei in Ecclesia. Praeterea, aliud est chorus a laicis non ordinatis consti-
tutus et longe ab altari in aliqua rostra collocatus, aliud chorus constitutus
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 721

a coetu levitico, albis, stola et aliis vestimentis sacris induto, episcopum vel
sacerdotem celebrantem circumdans in conspectu populi Dei. Etenim magnam
habent utilitatem apparatus, ornamenta et solemnitates ad promovendam
pietatem ac reverentiam erga Sacrificium Eucharisticum necnon erga quodlibet
aliud exercitium solemne cultus divini.
Praeterea multum optandum est ut numerus Levitarum viventium in
saeculo et tamen consecrati ad servitium altaris et Ecclesiae, omnino magnus
sit, sicut fuit apud Hebraeos, ubi constituebant duodecimam partem populi.
Evidens enim est coetum « shamassorum », uti nominantur lingua aramaica,
id est, servorum Ecclesiae in diversis gradibus ordinis constitutorum, revera
« florem » fuisse communitatis christianae, assiduissimos ad officia divina,
viventes vitam christianam aliis meliorem. Optandum ergo fuisset ut primi-
tivus status rerum conservatus esset, secundum adagium: favores ampliandi,
odia restringenda sunt.
Aliud quoddam desiderium addere vellem: S. E. Mons. Khouri episco-
pus Maronita locutus est de restituendo die liturgico, ita ut dies semper
computetur a vespere ad vesperam, sicut mos erat apud Hebraeos. Mihi
autem videtur non esse redeundum ad istum morem hebraicum, attamen opta-
rem ut vigilia diei dominicae ita constitueret unitatem cum die dominica ac
festiva, ut iam vespere diei sabbati vel vigiliae obligationibus diei dominicae
vel festi satisfieri possit, sicut aliquando mos viguit apud Armenos.

40
Exe.Mus P. D. RENATUS KERAUTRET
Episcopus tit. Areopolitanus, coad. c.i.s. Engolismensis

In prooemio cap. VI (pag. 193) opportune memoratur decorem decere

domum Dei et supellectilem pulchram adhibendam esse tam ut laus Dei ple-
nior fiat quam ut fideles ad maiorem pietatem impellantur. Libenter et plene
assentior.
Sed valde opto ut alterum principium affirmetur quod ad paupertatem
attinet. Prooemium (lin. 9) dolet « humanam vanitatem quandoque decursu
temporum irrepsisse ». V elim id apertius explicari.-
Ex una parte videmus aliquos pastores, sive in aedificandis ecclesiis, sive
in sacra supellectile acquirenda, sumptui nimio indulgere, sine ulla conside-
ratione expensarum; alios pastores e contrario, per speciem paupertatis ec-
clesias et sacram supellectilem velle ad formas quae vix decent reducere.
Inter hos duos excessus, mihi videtur viam mediam quaerendam esse ita
ut pro regula habeatur « semper digne, non sumptuose ».
Ex alter a parte, in omnibus fere orbis regionibus circa civitates crescunt
suburbia vel civitates novae quasi ex nihilo surgunt; quae vix ecclesias habere
possunt, cum ibi plerumque vivant operarii prolem numerosam sed paulum

46 (II)
722 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

argenti habentes. Mihi denuo videtur remedium quaerendum esse ut quaedam

repartitio opum intra limites eiusdem dioeceseos vel paulatim inter dioeceses
fieri possit.
Scio tales propositiones etsi universale momentum habeant normis gene-
ralibus et ubique valituris exprimi non posse. Sed nisi in forma iuridica, sal-
tem in forma voti exprimi possunt, ut menti Sancti Evangelii magis con-
gruente, necnon aspirationibus hominum huius temporis qui exspectant ab
Ecclesia testimonium paupertatis et communitatis fraternae usque ad quam-
dam partitionem pecuniae protractam.
Ideo, ceteris non mutatis, propono ut post lineam decimam septimam
haec verba addantur: « Alius abusus oriri potest ex nimio sumptu in aedifi-
candis vel ornandis novis ecclesiis. Est modus, praesertim his temporibus
servandus ita ut, sumptui parcendo, testimonium simplicitatis detur et ut
regiones pauperiores, ubicumque necessarium sit, ad ecclesias extruendas
adiuvari possint.
41
Exe.Mus P. D. MICHAEL KIEN SAMOPHITHAK
Episcopus tit. Octabensis, vie. ap. Tharensis et Nonsengensis

Nomine episcoporum Thailandiae et Laos regnorum.

De anno liturgico instaurando.
Annus liturgicus, sicut in Ecclesiae traditione observatur, sane optimus
est; quia non est mere commemorativus mysteriorum Incarnationis et Redemp-
tionis, sed etiam actualizans eadem mysteria, fovendo in cordibus nostris
pietatem et pia sentimenta, ita ut, in tempore Adventus, possimus dicere ex
corde sicut Prophetae et Patriarchae, expectantes adventum Salvatoris Do-
mini: « Rorate coeli desuper et nubes pluant iustum ».
Item in die Natalis Domini, quasi viventes in realitate facti aut eventus,
possumus eructare: « Rodie Christus natus est, hodie Salvator apparuit, ho-
die in terra canunt Angeli ... ». Et sic per totum annum liturgicum, cuius
centrum et culmen est mysterium paschale.
Attamen noster annus liturgicus nobis videtur incompletus; quia myste-
rium eschatologicum non celebratur cum convenienti celebritate. Videtur non
habere locum Christo, qui venturus est iudicare vivas et mortuos.
Ergo, ad maiorem Dei gloriam et pro salute multarum animarum, humi-
liter proponimus additionem circuli eschatologici in anno liturgico nostro:
1. Circulus eschatologicus incipiatur a Dominica secunda ante finem men-
sis octobris, in qua legatur Evangelium secundum Matthaeum cap. 24: «Cum
videritis abominationem desolationis quae dicta est a Daniele propheta, et
reliqua ... ».
2. In ultima Dominica octobris, legatur Evangelium secundum Lucam
cap. 21, quod nunc legitur in prima Dominica Adventus: « Erunt signa in
sole, et luna, et stellis, et reliqua ... ».
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 723

Hie circulus bene coincidit cum festo Omnium Sanctorum, in quo aspi-
ramus beatitudinem cum Sanctis. Etiam coincidit cum Commemoratione om-
nium Defunctorum, in qua cogitamus supplicium fratrum nostrorum languen-
tium in purgatorio.
3. Dies Dominicae mensis novembris, quae sequuntur, includantur in
hoc circulo eschatologico, in quo lectiones et Evangelia legantur aut praedi-
centur de Novissimis, quae homines huius temporis obliti sunt aut negle-
xerunt aut considerant esse fabulas. .
4. In die Dominica ante Dominicam primam Adventus, sicut corona huius
circuli eschatologici, festum Christi Regis celebretur cum solemnitate, in qua
proclamamus: Dominus iudex noster, Dominus rex noster, Dominus domi-
nantium. Ipsi gloria et imperium in saecula saeculorum.

42
REV.MUS P. D. SIGHARDUS KLEINER
Abbas generalis S.O.C.

Ad n. 89: de .usu pontificalium ex parte abbatum.

1. De abbatibus mere titularibus, qui nimirum nullam exercent iurisdic-
tionem vel primatum (abbas primas): Dicendum videtur, aut eis conceden-
dum esse usum pontificalium - cum non congruit eis tradere in benedictione
abbatiali pontificalia, ab eorum usu autem eos arcere - ; aut non nominare
amplius huiusmodi abbates titulares, nempe honoris dumtaxat causa.
2. De abbatibus resignatis, qui scilicet laudabiliter officium suum exple-
verunt, quod praesentem quaestionem attinet, ancipites haeremus. Si eis tol-
litur usus pontificalium, periculum creatur, ut systema abbatum coadiutorum
magis invaleat, quia abbates desiderantes retinere rem et usum pontificalium,
sed amplius non potentes adimplere officium suum, coadiutorem potius sibi
expetent quam ut resignent. Systema autem abbatum coadiutorum non est
laudandum et periculis scatet.
Ex alia parte huiusmodi abbates raro possunt uti vel abuti pontificalibus,
cum senium aliaeque rationes eos inde impediant.
3. De abbatibus de regimine, eorumque usu pontificalium extra morni,-
steria. Non est eis negandus usus pontificalium in ecclesiis exemptis propriae
vel aliarum religionum.
Item licitum sit eis uti pontificalibus, prout hactenus observatum est, in
paroeciis incorporatis vel monasterio proprio concreditis.
Liberum maneat episcopis vocandi eos ad functiones pontificales intra
dioecesim. (Hoc ius confirmatum est recentissime in decreto Summi Pontificis
circa confirmationis sacramentum durante Concilio administrandum, ni fal-
limur, cum supponi potest abbates confirmationem conferentes posse uti pon-
tificalibus).
724 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

43
Exe.Mus P. D. LIBANIUS LAFAYETTE
Episcopus Riopretensis

De prima Persona SS. Trinitatis in anno liturgico.

Sancta Mater Ecclesia numquam tres divinas Personas separat et ideo
nullam festivitatem instituit cultui Patris aut Filii aut Spiritus Sancti sepa-
ratim dicatam. Nam et Incarnationis festivitates commemorant Filii Dei Ad-
ventum in terram et Verbi festa appellari proprie non possunt, et temporis
Pentecostes solemnia Sancti Spiritus in apostolorum animis infusionem com-
memorant et ideo Sancti Spiritus festa proprie appellari non licet. 1
Attamen, tempus anni liturgici lncarnationi et Redemptioni dicatum oc-
casionem praebet loquendi de Verbo Dei et mysterium Verbi Patris populo
explanandi, quamquam Nativitatis vel Paschatis solemnia « festa Verbi » ap-
pellari non licet. Pari modo tempus Pentecostes occasionem praebet loquendi
de tertia Persona SS. Trinitatis.
Itaque, conveniens videtur institutio festi quod illud « In principio Deus
creavit caelum et terram » commemoret et occasionem praebeat loquendi de
prima Persona SS. Trinitatis, cui opus creationis tribuitur.
Festum creationis convenienter collocari videtur in principio anni litur-
gici et tempori Adventus convenienter aptari: nam ita Deus dilexit mundum,
quern creaverat, ut Filium suum Unigenitum claret.
Lectio Sancti Evangelii primae dominicae Adventus propria videtur Mt.
25, 34: « Venite, benedicti Patris mei, possidere regnum quod vobis para-
tum est ab origine mun di ».
Quae lectio commemorat etiam secundum Christi adventum et universa-
le iudicium, fere ut in lectione Luc. 21, 25-33, quae hucusque legitur in
prima dominica Adventus.
Epistola autem e cap. I Genesis: « In principio Deus creavit caelum et
terram ».
I ta, tempus Adventus, tempus Nativitatis et Paschatis una cum tempore
Pentecostes brevi et bene in verbis « Gloria Patti et Filia et Spiritui Sancto »
complecti liceret.
Obiectio: Omni die aeterno Patti cultus tribuitur, nam et orationes li-
turgicae omnes incipiunt a verbis « Omnipotens aeterne Deus» Patrique
«per Christum Dominum nostrum» praeferuntur.
At contra: Haec ipsa obiectio ab Alexandro II ( 1061-1073) et Alexan-
dro III (1159-1181) allata est contra festum SS. Trinitatis, quod, a Ger-

1
B. A. C., Biblioteca de Autores Cristianos, La Palabra de Cristo, vol. V,
pag. 17, Herder - Barcelona.
 ANIMADVERSIONES SCRII_>TAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 725

mania, Gallia et Belgica Gallia iam saeculo decimo celebrari solitum, a. 1334
a Ioanne Papa XXII approbatum et in Ecclesia universali institutum est. 2
Fomentatio cultus primae Personae SS. Trinitatis - Patri:s - Creatoris
caeli et terrae:
1. Fidelibus praesidio esset hodierno tempore, quo, scientiae progres-
sus et inter siderum spatia circumnavigatio cultu fere idolatrico ab hominibus
habentur;
2. Missionariis inter Hebraeos et Musulmanos adlaborantibus valde uti-
lis esset.
[Subsignati etiam] Severinus Marianus de Aguiar, ep. Pesqueirensis;
Augustus de Carvalho, ep. Caruarensis; Caietanus Antonius Lima dos San-
1

tos, ep. Ilheosensis; Ioseph V. Tavora, arch. Aracajuensis.

44
Exe.Mus P. D. STEPHANUS LASZLO
Episcopus Sideropolitanus

Ad art. 82, propono sequentem emendationem: (Tempus quadragesimae

et passionis ). Pro tempore quadragesimae duplex character, praeparatio nempe
vel saltem (etc.) ... in luce ponatur; pro tempore passionis autem memoria
Passionis D. N. I. C. Proinde:
a) ad profundiorem fidelium ... (ut in textu proposito);
b) idem etiam fiat de elementis ... (ut in textu proposito);
c) tempore autem passionis fidelibus praeprimis Passio D. N. I. C.
tum catechetica institutione cum piis exercitiis ante oculos ponatur. Quae
omnia altitudinem suam consequantur triduo sacra, quod fidelibus tamquam
centrum totius Liturgiae annualis valeat.
Ad art. 83. Pro praxi poenitentiali commendantur etiam processiones poe-
nitentiales sive stationales, quae non tantum Romae sed etiam extra Urbem
exerceantur.
Sacrum ieiunium esto non tantum feria VI in passione et morte Domini
sed etiam feria IV Cinerum. Praeterea ieiunium commendetur fidelibus etiam
tempore quadragesimae et passionis, saltem nonnullis diebus et renuntiatione
variis delectationibus vitae.

2
Gf. B. A. C., La Palabra de Cristo, vol. V, pp. 208-209, Herder - Barce-
lona.
726 ACTA CONC. VATICAN! 11 - PERIODUS I

45
Exe.Mus P. D. CLETUS LOAYZA GUMIEL
E pisco pus P otosiensis in Bolivia

Optimo iure quotidie canimus in perficiendo Eucharistico Sacrificio nos

terricolas nostras concinere, coniungere laudes, quibus novem Beatorum Spi-
rituum Ordines glorificant Omnipotentem Deum, Unum ac Trinum. Est,
igitur, canticus ecclesiasticus, et in genere religiosus sacrificium, seu rectius
dicam, oblatio laudis Altissimo tributa.
Perhibetur pariter nostra ex parte mentis deprecatio vivida, humilis pec-
catorum agnitio, musicis modulis equidem expressa, iuxta Tempora Liturgica
et cordium adiuncta, in qua emotionali) ut sic loquar, parte mentis et corporis,
percutiente, veluti instrumentum, organa vocis, preces nostrae, sensus dolo-
ris et laetitiae, affectus spei et caritatis, etc. innotescunt apud Dominum.
Ast in huiusmodi cithara mentis seu cantu defectus irrepere possunt. Atque
reapse saepe saepius irrepunt.
Quapropter sequentia occurrunt notanda seu commissioni suis peritis ex-
ponenda, baud paucorum episcoporum boliviensium (Bolivia) nomine at-
que meo.
I. Primum quidem depurgationi seu examini subiiciantur. libri liturgici
musicae gregorianae, ut ex ipsis eliminentur seu amputentur pneumatum re-
petitiones innumerae ac innecessariae, puta viginti et amplius, quibus non
semel et iterum verborum sensus penitus evanescit ac periit. In polyphonicis
hymnis baud raro idem contingit apud hodiernos.
II. In adaptatione' musicae sacrae ad tempora liturgica accuratius proce-
datur, quad iam merito in pluribus reperitur. Idem asserendum de verbis
seu textu.
Insuper: quare non seliguntur Psalmi populates et optima musica ornati,
e. g. pro referendis gratiis Domino; atque similiter pro coetibus popularibus,
uti missionibus paroecialibus etc.? Edoceatur plebs christiana cantu psalmodia
populari orare Dominum ...
Selecti Psalmi lingua vernacula et rhythmo instructi rite aptari possunt ...
III. Ideoque valde commendantur cantus populates, non stricte liturgici,
qui rationem referant seu indolem diversorum populorum sive nationum tra-
ditione populari approbati ac sanciti. Quanta autem affectione non recordamur
hymnorum, quos cantavimus teneris annis et adolescente aetate !
Haud dissimiliter valde commendantur cantus et hymni pro ingentibus
coetibus christianis, immo internationalibus) qui iamdudum venerunt in usum,
v. g. pro Congressibus Eucharisticis, Marianis, peregrinorum, etc.
Optima equidem consilio Libri edantur Usuales hunc in scopum (schema
de Liturgia, cap. VII, n. 96 ).
IV. Ea praeter neque negligatur musica popularis iuxta genium seu indo-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 727

lem novorum populorum, sed ex adverso foveatur atque studiosissima cura

aptetur ad cantus religiosos et christianos concentus. Ubi vero adhuc deside-
ratur istiusmodi musica autocthona) a peritis missionariis inveniri oportet.
Attamen nequeo non reprobare choros et musicam et saltus inducere in
Liturgiam, qui proprie bellicum furorem, martiales traditiones exprimunt,
vel etiam minus decoros producunt sensus.
V. Plurimum commendantur Congressus Musicae Religiosae. Utinam cele-
brarentur frequentiores in provectum pastoralem et liturgicum! Immo quo-
tannis, ut fit magno cum successu secundo in Republica Mexicana. Fretus
experimento Ibero-Americae, haec attestor ac postulo. Exemplum sectandum
est nobis!
VI. Tandem optandum est no bis ut Catechismus, saltem pro pueris et
adolescentibus utriusque sexus et pro catechumenis pariter in missionibus
apud Gentes, ita cantu, rythmico ac populari, proponatur discendus, ut me-
moria adiuvetur et mens delectetur.
Indeque musica adiuvabit plurimum in pastorali cura et muneribus sacer-
dotalibus.
Sicut alicubi iamdudum fit, rhythmus huiusmodi popularis evadat. Immo
saepe laudabiliter cantus pro Catechesi concinuntur... (in Appendice Cate-
chismi isti hymni seu cantus edantur).
VII. Postremo, rev.mi Patres, fixum ac perpetuum Kalendarium exopto.
Commissioni liturgicae iam tradidi Kalendarium perpetuum, quad Ioannia-
num vocabimus, ex Pontifice Romano feliciter regnante, inventum a quodam
religioso Hispano Andrea Alvarez C.SS.R. 1
Compendio, venerabiles Patres, superius exposita hie tradam.
Effectus pastorales ex cultu musicae religiosae exoriuntur bene multi,
atque proventus innumeri pro Populo sancto Dei in quotidiano ascensu ad
Cor Patris Caelestis.
Media adhibeantur opportuniora ut plebs christiana ex musica sacra, ope
librorum liturgicorum, percipiat uberrimos fructus.
Ex animo approbo et una mecum alii Patres Conciliares et scientifici pa-
riter. Subiiciatur, rogo, commissioni de Liturgia ut inducatur in annum li-
turgicum.

1
Cf. A. ALVAREZ, C.SS.R., Solucion aceptable a la reforma del Calendario
(Acceptable solution of Calendar Reform), Bogota 1945; Por la Concordia: Dia-
logando a media voz (sobre la reforma del Calendario), Bogota, Febrero 1946.
728 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

46
Exe.Mus P. D. VICTORIUS LONGO
Episcopus tit. Lorymiensis, aux. Neapolitanus

Trado quasdam observationes super capita IV, V, VI, VII et VIII, de

Liturgia, quae tenent locum sermonis in congregatione generali.
1. Brevissimis verbis: propono ut nihil innovetur circa structuram et
linguam divini Officii et Sanctae Missae, consideratione habita tum momenti
historici ac spiritualis divini Officii ac Sanctae Missae, tum gravium periculo-
rum emendationis sive partialis sive totalis.
2. Videtur opportunum contrahere aliquid in divino Officio; exempli
gratia, possent auferri, servata proportione inter varias partes, unus vel plu-
res psalmi, praesertim qui non sunt satis conformes spiritui Novi Testamenti.
3. Ad fovendam pietatem sacerdotalem et ad rite edocendum populum
christianum, ministerio sacerdotali, propono ut adiungantur in Breviario, ad
instar appendicis, quaedam « puncta meditationis », deprompta ex lods Of-
ficii divini uniuscuiusque diei: ita sacerdos adiuvatur, hoc adminiculo, ad in-
venienda, in Breviario, argumenta pro sua vita spirituali et pro animabus
sibi commissis, harmonice ad lineam liturgicam « temporis » et diei.
4. Circa sacram supellectilem, artem sacram et musicam sacram, ars nostro-
rum temporum admittatur, solummodo in illis formis, quae possunt iuvare
fideles in exhibendo Deo debitum cultum et arceantur, maxima cum seve-
ritate, illa omnia, quae dedecent decus domus Dei et opponuntur, quomodo-
cumque, sive sensui communi sive veritati tam historicae quam anatomicae.
5. Circa annum liturgicum, salva tota anni structura, propono ut deter-
minetur celebratio Paschae prima vel secunda dominica aprilis. Ad unitatem
efficiendam inter orientales et occidentales, propono ut dies Natalis Iesu Christi
determinetur in occidentali et orientali die vicesima quinta decembris, vel
die sexta ianuarii aut in die intermedia.

47
Exe.Mus P. D. VLADIMIRUS MALANCZUK
Episcopus tit. Epiphaniensis in Syria

Ad cap. V, de sacra Liturgia. Sacrosancto Concilio Vaticano II sequentia

tan tum scriptim humiliter proponit:
A) Ad n. 81, pag. 191: assentit illo Patri Conciliari Maronitae, et qui-
dem pro eisdem rationibus, ut facultas concedatur Ordinariis loci aliquem
diem suppletorium in hebdomada assignandi, in quo fideles impediti diebus
dominicis vel de praecepto quominus participent Sacrificio Missae, ut hac
die designata, vel qualibet alia die in hebdomada praecepto audiendi S. Mis-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 729

sam satisfacere queant. Ut etiam qualibet hora diei Sacrificio Missae satisfa-
cere possint. Ratio: multi nunc, uti iam in Concilio dictum est, saepe im-
pediuntur ex variis causis diebus dominicis et de praecepto ab audienda
S. Missa; praesertim hoc valet de emigrantibus exulibus, v. g. in Gallia.
B) Ad n. 83, pag. 192: post verba « iuxta opportunitatem, etiam Sabbato
sancto », linn. 4-5 addatur « saltem usque ad meridiem » cf. C.I.C. c. 1252
§ 4. Ratio: in Ecclesia Orientali, dies Sabbati sancti indolem iam paschalem
Resurrectionis prae se fert.
C) Ad n. 84, pag. 192: valde optandum esset ut:
a) In calendarium liturgicum Orientalium (praesertim Byzantinorum)
sancti totius Ecclesiae catholicae maioris momenti introducantur, qui vixerant
post separationem Orientis christiani ab Occidente, saeculo XI. Ratio: Ca-
lendarium liturgicum Ecclesiae Orientalis (Byzantinae) continet sanctos tan-
tum ex primo millenio Ecclesiae, cum parva exceptione.
b) Ut non pauci sancti, quorum vitae in libris liturgicis orientalibus
cum elementis legendariis permixtuntur, criticae historicae subiciantur. Ra-
tio: per se patet.
D) Ad n. 85, pag. 192: valde optandum est, ut festum Paschatis certae
dominicae in calendario gregoriano assignetur, assentientibus quidem iis quo-
rum id intersit, praesertim fratribus separatis. Et hie addatur « qui calenda-
rium gregorianum sequuntur ». Ratio: assignatio festi Paschatis certae domi-
nicae induceret Orientales tam unitos quam separatos qui calendarium iulia-
num adhuc sequuntur, ut calendarium gregorianum facilius amplectentur, et
hoc propter uniformitatem valde desiderabilem.
E) Ad n. 84, pag. 192: festa de praecepto calendarii liturgici orientalis
(byzantini), quae cadunt in dies praeter dies dominicas, reducantur ad princi-
paliora. Et episcopis facultas concedatur talia festa transferendi ad dies do-
minicas. V el saltem facultas eis concedatur fideles suos dispensandi a celebra-
tione talium festorum praeter S. Sacrificium Missae, cui talibus diebus saltem
tempore vespertino assistere debetent.

48
Exe.Mus P. D. IOSEPH MALULA
Episcopus Attanasensis, aux. Leopoldpolitanus

Omnes episcopi continentis Africae, Madagascar et insularum dolemus de

redactione huius art. 91.
Sunt enim dies festi solemniores, in quibus Liturgia solemnis aut ponti-
ficalis celebratur, occasiones nobis rarissimae ad quas concursus populi ad-
spectare possumus.
Necessarium inde nobis videtur ut eis quam maxime fruamur ad docen-
dum et erudiendum populum nostrum, et hoc non sermone tantum vel ho-
milia sed nihilo melius fiet quam si insuper fideles nostri actuosam partem
730 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

in sacris habere valent. Quod non nisi in lingua vernacula vere fructuose
fieri potest.
Unde censemus verba « lingua latina celebrata » et « nonnulli » omit-
tenda esse, ita ut, ratione habita animadversionum nostrarum antea iam in
n. 24 factarum, textus novus fiat: « Forma nobilior celebrationis liturgicae
est· Liturgia sollemnis cum participatione populi. Ut autem fideles et scholae
cantorum ad Liturgiam sollemniter celebrandam progressive ducantur, gradus
ipsorum captui et condicioni accommodati statuantur.
Proinde sit Conferentiae episcopalis in singulis regionibus statuere ut can-
tus lingua vernacula peragi possint, ad normam art. 24 huius constitutionis ».

49
Exe.Mus P. D. EDUARDUS MARTINEZ GONZALES
Episcopus Zamorensis

Inter elementa Liturgiae maximam quidem partem habet ars sacra, quae,
utpote liturgica, duplicem finem liturgiae de bet attingere: cultum et actionem
pastoralem. Quod ad primum attinet omnia, praesertim sacra, in Iaudem et
gloriam Dei conspirent necesse est. Quad autem ad secundum, omnia pariter
sacra ad fidem et pietatem fidelium conferre debent. Quapropter si quid, licet
pulcherrimum sub aspectu artis fortasse videatur, his finibus obstat, ab eccle- ·
sia debet arceri.
Attamen aspectus hie quasi negativus non sufE.cit, sed modo etiam po-
sitivo omnia suum debent ofE.cium exsequi animam ad Deum levando sive
in ipso stylo architectonico domus Dei, sive in eius ornamentatione praesertim
quoad elementa magis immediate ipsum cultum et pietatem attingentia.
His pro certo statutis, silentio praetermittens stylos novae artis sacrae
in templis extruendis frequenter non satis favere unctioni orationis et animi
calori devotionis in communicatione cum Dea, et omnino respuens illum
artis pictoricae et sculptoricae stylum qui potius quam dignas imagines Sanc-
torum, deformationes humanae personae etiam cum derisu fidelium expri-
mere videntur, attentionem defigere intendo in criterium illud liturgicum quad
magis magisque in dies templa nostra catholica invadere videmus. Nempe de
modo et constantia qua imagines Sanctorum supprimunt, ita ut in pinacibus,
seu retabulis, altaris tantum Crucifixum, immo quandoque etiam simplex crux
apparet. Quod quidem plane reiiciendum existimamus hisce rationibus:
1. Quia talis usus contrarius est historicae veritati Evangelii. Etenim si
altare ad hoc proprie est ut sacrosanctum Missae sacrificium in ipso offeratur,
quod iuxta Tridentini verba, unum idemque est in offerente et hostia cum
sacrificio cruds, et« sola offerendi ratione diversum », expresse docet S. Ioan-
nes (19, 25 ss.) iuxta crucem Iesu dum sacrificium cruentum Christus, sacer-
dos offerebat, Mattern eius stetisse, immo et discipulum eius quern diligebat.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 731

Quos callide alloquitur Iesus. Quare ergo in pariete prae altari structo effi-
gies Mariae, exempli causa, esse non oportebit?
2. Contrarius etiam est sano sensui theologico. Etenim Beatissimae Vir-
ginis Mariae praesentia iuxta crucem dum sacrificium redemptionis a Re-
demptore offerebatur, non communis erat ita ut sicut simplex testis aut spec-
tatrix adstaret, sed qualificata, scilicet ut corredemptrix, ipsi sacrificio ut po-
terat cooperando. Quod expressis verbis Pius XII docuit in Encyclica My-
stici Corporis, hac ratione: « (Maria) vel propriae vel hereditariae labis
expers, arctissime semper cum Filio suo coniuncta. Eundem in Golgotha,
una cum maternorum iurium maternique amoris sui holocausto, nova veluti
Eva ... , Aeterno Patti obtulit » (A.A.S. 1943, p. 247). Nunc autem in altari
esse non oportebit?
3. Contrarius est unita ti liturgicae ipsius Sanctae Missae, in qua fre-
quenter etiam intra canonem Beatissimam Virginem et Sanctos invocamus
eosque tamquam intercessores adhibemus, dum eorum imagines reiicimus.
4. Contrarius est sanctae et saeculari traditioni Ecclesiae Catholicae in
fundamentis dogmaticis innixae, quae paulatim modo vitali evolvitur pro-
gressive per efficacem adaptationem ad religiosam vitam :fidelium, quin ta-
men nihil liturgiae essentiale laedat. Liturgia enim in elementis accidentali-
bus non ut aliquid staticum et immutabile concipi debet, sed ut quid dyna-
micum et vitale intime cum ipsius Ecclesiae missione coniunctum; sic aperte
in hoc toto schemate intenditur et ostenditur.
5. Contrarius est decreto Sacrae Congregationis Rituum, quae statuit
imaginem. titularem ecclesiae in altari maiori esse debere. Qua ergo aucto-
ritate removentur?
6. Sed est et nocivum pietati fidelium, qui in contemplatione imaginum
Sanctorum stimulum sentiunt religiosum ad eorum invocationem et imita-
tionem, fervorem quendam sacrum experiuntur in ecclesia, et demum in-
structionem de spiritualibus per oculos permanenter hauriunt. Quibus omni-
bus privantur tali stylo liturgico imagines depellendi.
7. Demum, eiusmodi ratio procedendi in nostris templis, innovatione
satis . recenter introducta, originem quandam suspectam ideoque non admit-
tendam .videtur redolere.
Si vero. abusus, vel in numero vel in qualitate artistica imaginum irrepse-
runt, aptum quidem remedium adhiberi debet ad illos vitandos, quod tamen
non in suppressione vel reiectione, sed in moderamine usus reponendum est.
Quam ob rem, si Sacrosancto Concilio illud opportunum videtur, exop-
tarem ut n. 100 sequentem paragraphum adderet: « Curent pariter ut in pi-
nacibus altarium ornandis imagines Sanctorum, sive pictas sive sculptas, et
praesertim Beatissimae Virginis Mariae non arceantur ». Sic censeo.
732 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

50
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS MAZZIERI
Episcopus Ndolaensis

I. Ad n. 94 schematis, pag. 196, lin. 19, haec pauca mihi liceat addere
verba. Summe gaudeo quad in schemate statutum sit: « In actionibus litur-
gicis cantus gregorianus principem locum obtineat ». In mea longa experien-
tia in Africa Centrali (Northern Rhodesia) hoc mihi compertum est: Indige-
nae optimam ad cantum habent dispositionem et in Ecclesia cantare deside-
rant. Cantum gregorianum quam maxime diligunt; facile illum memoriae
mandant simul cum suo textu latino et in sacris functionibus cantui grego-
riano exsequendo omnes sine respectu humano uniuntur cum magno enthu-
siasmo et aedificanti pietate. Cantus gregorianus igitur semper praeferendus
est in solemnibus liturgicis functionibus quippe qui optimam dat fidelibus
occasionem active participandi in sacris mysteriis.
Cavendum tamen est ne, novitatis amore, verba latina, gregorianis mo-
dulationibus declamata, verbis in vernacula lingua substituantur, quia, 1) ver-
nacula translatio sacri textus, etiam accurate facta, male aptatur gregorianis
modulationibus; 2) adsunt quam plurimi indigenarum dialecti et, humanum
est, unusquisque praefert dialectum suum. In centris industrialibus in quibus
ego vivo, adsunt fideles qui veniunt ex longinquis regionibus et quam ma-·
xime varias loquuntur linguas. Quid si unusquisque vellet sua lingua divino
sacrificio participate? Babelis haberetur confusio cum detrimento decoris de-
biti domui Dei. Sed haec confusio vitatur si omnes fideles gregorianas modu-
lationes lingua latina cantant. Nee dicatur: Non intelligunt quid canunt; ha-
bent enim translationem textus sacri in eorum devotionis libris. Opportunum
ergo mihi videtur si de servando textu latino in cantu gregoriano mentio fiat
in schemate. Sed libenter admitto hymnos in vernacula lingua in sacris func-
tionibus.
II. Ad n. 97 schematis: verba quae adhibita sunt nimis vaga mihi viden-
tur et censeo ea esse modificanda. In mea missione multi adsunt indigenarum
cantus; sed, ut plurimum si non exclusive sunt « vel cantica bellica » ad
odium contra inimicos incitandum; vel, quad est peius, sunt lubricae et sen-
suales modulationes quae cantantur in paganis ritibus initiationis puellarum
quae pubertatem attingunt. Evidenter, istiusmodi cantus sunt omnimode ex-
cludendi ab Ecclesia Dei. Accurata selectio cantuum sacrorum est valde im-
portans et bonum esset si in schemate auctoritative haec urgeretur. Indigenae
amant etiam cantus sacros ex europaea origine, e. g. qui in Lourdes, Loreto,
Pompei et aliis locis a peregrinis cantantur: isti cantus sunt suadendi.
III. Ad eundem n. 97, in ultima propositione dicitur: « Commendatur
etiam instrumentorum indigenorum ad usum liturgicum aptatio etc. ». In
illa mundi parte in qua ego vivo, indigenarum musicae instrumenta reducun-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 733

tur ad « tympanum » et « cymbalum » davidieae recordationis, et quomodo

instrumenta is.ta aptari possint ad usum liturgicum sincere intelligere non
possum. Populus electus istis utebatur instrumentis ante Arcam Dei quae
erat figura Tabernaculi Novae Legis in quo Salvator noster per Realem Prae-
sentiam perenniter inhabitat. Instrumenta ista Divinae Maiestati consona
non videntur; nee ad compunctionem, sed potius ad hilaritatem provocant
fideles; ideoque permittenda non sunt. Et cavendum est ne abusus in hac
materia introducantur quia, semel introducti, difficile eradicantur. Propono
proinde quad praefata propositio schematis « Commendatur etc. » omnino
deleatur, vel mutetur in sensu opposito, i. e. «Non commendatur etc. ». Ta-
lia instrumenta non inclinant ad pietatem; potius sunt ad detrimentum sin~
cerae christianae pietatis. Est pro omnibus monitum: Sancta sancte tractanda
sunt.

51
Exe.Mus P. D. IOANNES McELENEY
Episcopus Kingstonensis

Cap. V: de anno liturgico. Post art. 84 (pag. 192, lin. 14). Quattuor
tempora videntur fere carere vera significatione liturgiea. Miror nil dici de
eorum suppressione.
Cap. VI: de sacra supellectile. Art. 89 (pag. 194, lin. 5). Convenit etiam
ut evitetur ostentatio in vestibus ita ut in earum simplicitate, sobrietate, et
masculinitate magis aptentur saeculo vieesimo.
Cap. VII: de musica sacra. Art. 91 (pag. 195, lin. 23). Verba« lingua
latina celebranda » melius delenda sunt. Nulla est necessitas huius qualifica-
tionis, et in schemate etiam sine emendationibus supponitur etiam hanc so-
lemnem liturgiam non futuram esse lingua latina exclusive.
Art. 96 (pag. 197, linn. 1-10). Ut videtur, hie artieulus melius ponitur
statim post art. 94, ut clarius appareat etiam cantus populates religiosos suam
partem habere in liturgicis actionibus.
Forte etiam mentio est facienda de hoc puncto: Cantus populates reli-
giosi non sunt excludendi eo ipso quad originem habuerunt ex pietate chri-
stianorum separatorum; hi cantus etiam sunt accipiendi dummodo sint ad
catholicae fidei doctrinam plene conformes.
Art. 97 (pag. 197, lin. 11 ). Addatur « praesertim in regionibus Missio-
num » (nam quad hie dicitur non pertinet exclusive ad missiones).
734 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

52
Exe.Mus P. D. MARCUS McGRATH
Episcopus tit. Caeciritanus, aux. Panamensis

Aliqua dicam de anno liturgico instaurando, relate ad opus catechisticum.

I. In disputatione de restauratione anni liturgici, valor eius immensus
catecheticus respiciendus est, qua populus christianus in fide formatur. Nam
tum temporibus antiquis tum hodiernis annus liturgicus eiusque celebratio
inter alia media formationis populi christiani primum et fundamentum lo-
cum habent.
Temporibus antiquis nulla aderat schola christiana nee exercitia spiritualia
nee similia. Populus conveniebat ad sacram Liturgiam et ad facta salutis no-
strae (a Deo patrata) celebranda, et in hac liturgica celebratione omnia acce-
pit, quae ad vitam christianam erant necessaria.
Temporibus hodiernis fideles a prima pueritia usque ad senium festa re-
demptionis nostrae celebrant; nee ullo modo facta salutis nempe Nativitas,
Passio, Resurrectio, Ascensio, missio Spiritus Sancti, etc., vivius in corda
fidelium imprimuntur quam in celebratione festorum, in quibus lectionibus,
homilia, canticis, celebratione eucharistica, actibus festivis intra et extra ec-
clesiam mentes fidelium imbuuntur.
Propterea celebratio anni liturgici, quamquam primarie est actus ad Deum
glorificandum eique gratias agendum, tamen inter omnes actus catecheticos
fortissimus et elficacissimus est. Hoc clarius elucet, si cum catechesi mere
scholari comparatur:
1. Omnes fideles, non solum parva pars eorum alloquuntur.
2. Veritates fidei non solum audiendo recipiuntur sicut saepe in scho-
lis, sed etiam videndo, agendo et orando seu cantando.
3. Celebratio anni liturgici non solum est actus doctrinalis sed etiam
et praesertim actus salutis et gratiae, qua Christus ipse in :fidelibus agit.
1

4. Veritates fidei centrales quotannis et saepius repetuntur, ita ut per

totam vitam vivae sint in mentibus fidelium.
5. Non imprimuntur cum molestia et labore scholarum, sed cum gaudio
celebrationis et hoc modo profundius vitam fidelium formant.
6. Non solum singuli sicut in catechesi scholari formantur, sed unio
mystici corporis Christi in veritate et caritate et gratia nutritur et crescit.
7. Veritates :fidei non solum voce magistri recipiuntur, sed in celebra-
tione tamquam praesentes sentiuntur teste ipsa liturgia, quae in canone Missae
die Nativitatis Domini dicit, « id est hodie », et efE.cacius fiunt.
II. Propter hunc valorem eminentem catecheticum annus liturgicus dili-
genter recognoscendus est et quidem duplici modo:
1. I ta ut tempora et festa eorumque formae et proprietates non solum
historice declarari possint, sed appareant tamquam actus ecclesiae hodie vi-
ventis et cum :fidelibus hodiernis celebrantis.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 735

2. Ut dignitas diversa festorum et eorum celebratione et praecedentia

dare appareat. Mysterium et festum paschalis inter omnia festa Domini dare
appareat, quia in morte et res.urrectione Domini tota nostra salus fundatur,
in quam implantati sumus fide et baptismate. Festa Domini, quae acta salutis
celebrant, magis luceant quam festa, quae ex devotione erga mysterium spe-
ciale orta sunt, v. g., erga pretiosissimum sanguinem. Festa salutis maioris
ponderis sint quam festa sanctorum, etc.
Appareat in ipsa celebratione Ecclesiae ordo verus fidei Ecdesiae, ex qua
Ecdesia vivit. Ecclesia credens quasi ex experientia in celebratione anni litur-
gici cognosdtur. Et fides populi, quae hodie tantis periculis obnoxia est, sine
intermissione formatur et nutritur. Qui autem sunt extra Ecdesiam, de fide
catholica non falsam impressionem percipiunt, sicut per aliquas devotiones
fieri potest, sed veritatem internam Ecdesiae in celebratione visibili tamquam
lumen cognoscere possunt.
III. His dictis, liceat mihi proponere ut addatur in hoc capite, fine par. 79,
sermo his vel similibus verbis conceptus: « Sit proinde munus praestantis-
simum tum sacerdotis in homilia cum magistri in schola catecheseos, fidei
elementa vivida relatione fundare in his magnaliis Dei quae in anno liturgico
celebrantur, ita ut fideles vere et actuose participate valeant non tantum cor-
pore in ritibus sed quod maius est mente in mysteriis ipsis christianis quae in
liturgia iterum iterumque commemorantur ».

53
Exe.Mus P. D. SERGIUS MENDEZ ARCEO
Episcopus Cuernavacensis

Venerabiles Patres: parcite mihi si his liturgicis quaes.tionibus de quibus

viscerali caritate erga oves meas motus septuagies septies cogitavi, non semel
ad microphonium accedo.
In genere censeo capita huius schematis quae nunc consideramus non
aequali pulchritudine ac cetera priora capita micare, etsi sensa pastoralia
adhuc eluceant.
In cap. V, n. 84, pag. 192, lin. 12 introductionem vel additionem alicuius
verbi desiderarem ubi legitur: « Immo plura ex his (festis nempe Sanctorum)
particulari cuique Ecdesiae vel Nationi vel Familiae Religiosae ». Additio
haec esset: « ... vel Nationi vel Clero saeculari vel Familiae religiosae », ut
ratio haberetur Sanctorum plurimorum, Sacerdotum quidem saecularium (vel
melius dioecesanorum) qui ad sanctitatem pervenerunt et incogniti sunt sacer-
dotibus ipsis dioecesanis necnon et seminaristis, gravi cum damno animarum
nostrarum quia experientias realizationis unici exemplaris summi Domini no-
stri in vita simili vitae nostrae systematice numquam prae oculis habemus,
immo totaliter eas ignoramus.
736 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Hoc votum commendatur quia inter conclusiones Conferentiae generalis

Episcopatus Latini-Americani (a. D. 1955) a Sancta Sede rite recognitas
prostat:
Cum episcopi de formatione spirituali seminaristarum loquuntur haec
inter alia statuerunt: « b) se fomente el conocimiento y la imitaci6n de los
sacerdotes del Clero secular que han alcanzado la santidad, cuyos ejemplos,
vida y culto deben ser cada dfa mas estudiados y divulgados », i. e. « b) fo-
veantur cognitio et imitatio sacerdotum cleri saecularis qui ad sanctitatem
pervenerunt, quorum exempla, vitam et cultum magis magisque in dies coli
vulgarique oportet ».
Venerabiles Patres: additio est minima sicut granum sinapis et nemini
offensione erit; sed virtus erit maxima. Cogitate de exemplis Ioannis Kantii,
Caroli Borromaei, Francisci Salesii, Pii X et aliorum plurimorum. Pius XII
statim ac de hac re cum ipso loquutus sum anno 194,9, exclamavit: « sl, per
incoraggiare ».
Praeterea ne Ecclesiae nostrae obruantur imaginibus Sanctorum et etiam
in proprio Sanctorum rhythmum, sicut in proprio anni liturgici, patiantur,
Caeremoniale Episcoporum nobis solutionem praebet cum pro festis in qui-
bus episcopus ad cathedralem accedit commendat ut imago illius Sancti ad
valvas Ecclesiae devotioni populi offeratur. Cum pluries de hac re cogitaverim,
plurimis rationibus haec solutio commendatur.
Quam maxime plaudo quae de simplicitate et paupertate in sacra supel-
lectili quaerendis hesterna die dicta sunt.

54
Exe.Mus P. D. FRANCISCUS MINERVA
Episcopus Lyciensis

Mihi concedatis ut de anno liturgico aliquid dicam praesertim de « tem-

pore quadragesimali » et speciatim de « praxi poenitentiali ».
Bene art. 83 huius constitutionis de re liturgica dicit: « Indolis poeniten-
tialis temporis quadragesimalis non tantum spiritualiter et individualiter co-
latur, sed in vita practica fidelium suam partem externam et socialem ha-
beat ».
In hodierna vita, ingravescente materialismo et hedonismo, dum etiam
christifidelium magna pars de semper meliori vitae conditione in sensu ma-
terialistico praeoccupati sunt, mihi videtur quad hoc sacrosanctum Concilium
praxim poenitentialem, uti de essentia nostrae religionis, christifidelibus cum
vigore inculcare debet.
Urgenda mihi videtur haec commendatio ut fidelibus persuasum sit pra-
xim poenitentialem, per recentes dispensationes, minime abolitam esse, sed
omnino adhuc necessariam.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 737

Nobis patet, exemplis et verbis Christi, poenitentiam essentialiter neces-

sariam esse, et quidem etiam externam et corporalem, ad regnum caelorum adi-
piscendum. Nostrae naturae corruptio peccati originalis causa, Christi confi-
guratio in baptismate, mystici corporis soliditas enixe postulant poenitentiam
etiam corporalem; ita ut Ecclesia poenitentiam non tantum praedicet sed
etiam imponat et sub gravi.
Nunc vero temporis, prob dolor, videtur nimis apud catholicos extenuari
ieiunium poenitentiale, quad e contra exaltari videtur apud homines aliis
religionibus addictos.
Propterea character poenitentialis, qui tanto vigore fulget in liturgia
actuali quadragesimali suffragetur etiam praxi publica et communi Ecclesiae
per revisionem et inculcationem praxis poenitentiae (ieiunii et abstinentiae),
quad certe fiet ab hoc sacrosancto Concilio in tractandis quaestionibus disci-
plinaribus.
Ad bane praxim poenitentialem vero facilius inclinentur fideles si in cate-
chesi quadragesimali, quae frequentior debet esse, « imprimis inculcentur
animis fidelium socialis peccati indoles perniciosa, et partes Ecclesiae in actione
poenitentiali » (cf. par. b art. 82 huius constitutionis); et si ipsi fideles, pres-
sius tempore quadragesimali, ad exercitia poenitentialia (v. g. Via Cruds,
Stationes quadragesimales ... ) invitentur.
Hisce praemissis propono:
1. Ieiunii et abstinentiae lex adhuc vigorem habeat, etiam si hodiernae
fidelium condicioni accommodanda sit.
2. Nova proinde et clara descriptio ieiunii et abstinentiae detur vitae ho-
diernae condicioni adaptata.
3. Lex uniformis sit oportet saltem in ipsa natione; Ecclesia vero ne in-
dulgeat in dispensatione ieiunii et abstinentiae.

55
Exe.Mus P. D. MARCELLUS MORGANTE
Episcopus Asculanus in Piceno

Breviter, verbo et facto, mihi liceat vestrae considerationi duas animad-

versiones in constitutionem de sacra liturgia proponere.
I. Primo quidem, non est qui ignoret artifices (architectos, pictores, sculp-
tores ), qui operam suam navant in re sacra, nonnumquam, quamvis bona
ducti voluntate, contradicere vero ac sano sensui liturgico, et offensionem
praebere non tantum fidelibus parum excultis, sed ipsis dogmatibus sanctae
Ecclesiae eiusque Liturgiae. Exinde normae et instructiones Sanctae Sedis,
quae crebro locorum Ordinarios exhortatur ut sedulo invigilent ne, artis
praetextu, quid contra fidem et liturgiam fieri ab artificibus permittatur.
Non satis tamen, mea humili sententia, provisum, usque in praesens, fuit,
ut huiusmodi incommoda vitarentur; potius enim quam mala reprimere, me-

47 (II)
738 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

lius est bona curare ac parare. Sicuti, proinde, felici sane exitu, institutae
fuerunt scholae superiores pro musica sacra, instituantur et scholae pro arte
sacra, penes, ex. gr. Universitates a S. Sede erectis vel erigendis, in quibus
una simul cum scientiis technicis tradatur scientia sacra ad historiam sacram,
liturgiam, dogmaticam, apologeticam et ita porro, quod attinet.
II. Quae circa cap. VI (de sacra supellectile) sapienter dicta fuerunt
in schemate et in hoc amplissimo consessu, respicere videntur tantum supel-
lectilem sacram prouti vitam liturgicam huius vel proximi futuri temporis
intersunt; sed non item consultum fuit conservationi pretiosi thesauri sacrae
supellectilis quae, ob immutatas temporum vel locorum circumstantias, iam
in desuetudinem venerunt. Has supellectiles, si arte, historia, materia pretiosa,
sedula cura servare ac custodire congruum omnino videtur ut, praesertim
pro aevo futuro, luculentum exstet testimonium de innumeris meritis sanctae
Ecclesiae quoad artis progressum, simulque aurea fodina, ut ita dicam, ser-
vetur pro futuri temporis historiae, cultus et artis cultoribus.
Humiliter igitur propono ut haec sacrosancta Synodus quin praecipiat, lo-
corum Ordinarios hortetur ut in suis dioecesibus pro posse sic dicta musaea
dioecesana instituant ad praedictam supellectilem tuto servandam et ad im-
pediendum ne parochi et ecclesiarum rectores (uti proh dolor saepe factum est)
a circulatoribus (vulgo: ciarlatani) decipiantur, qui circulatores haud raro su-
pellectilem antiquitate pretiosam nova supellectile splendore nitente sed nul-
lius omnino pretii commutarunt, uti legitur factum fuisse medii aevi tempore,
occasione inventionis dissitarum regionum.

56
Exe.Mus P. D. DRAGUTIN NEZIC
Episcopus Parentinus et Polensis

1. Pag. 192, ad n. 84: propono ut festum Sanctissimi Nominis Iesu sem-

per die 1 ianuarii celebretur.
2. Pag. 192, ad nn. 85 et 86: scio dioecesim Orientalium unitorum,
ubi Ordinarius loci transitum ex calendario Iuliano ·ad Gregorianum sanci-
vit. Nihilominus aliqua pars et sacerdotum et :fidelium reformationem non
accepit: sunt paroeciae quae secundum calendarium antiquum festa etiam
in posterum celebrant. Ita dioecesis divisionem, non sine scandalo passa est.
Quis autem ille est, qui mundum universum ad unitatem calendarii fixi ad-
ducere possit? Ne calendarium :fixum causa ulterioris divisionis inter christia-
nos catholicos et non catholicos fiat! Quapropter propono humiliter ut nn. 85
et 86 e constitutione de sacra Liturgia penitus expungantur, quaestionem Sanc-
tae Sedi pro ulteriori studio relinquendo.
3. Pag. 193, ad cap. VI: de sacra supellectile: hoc in loco introductio
non minorem partem quam omnes articuli sequentes huius capitis, occupat,
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VllI DE LITURGIA 739

quod mos non est in scribendo. Propterea, vel articuli huius capitis, intro-
ductionem sequentes, multiplicandi sunt, vel totum hoc caput cum cap. VIII:
de arte sacra, coniungendum esse, existimo.
4. Pag. 194, ad n. 89: usus pallii, uti pars vestimentorum liturgicorum
episcopis omnibus concedatur, sicuti apud episcopos ritus orientalis mos est.
Per pallium episcopus sese a sacerdotibus in celebrando s. Missae sacrificium,
distinguatur, praesertim in concelebratione. Quum modernis temporibus epi-
scopale munus ubique terrarum sat difficile ac onerosum sit, etiam aliqua
consolatio et incitamentum ex hoc dono Summi Pontificis episcopis eveniet.
5. Pag. 199 (cap. VIII) de arte sacra: liceat mihi proponere ut in Ec-
clesia plus imagines Sanctorum quam statuae illorum in cultu adhibeantur,
praesertim super altaribus. Prae ceteris rationibus illam adducere vellem,
quod per talem praxim viciniores fratribus separatis Orientis erimus. Ipsi
etenim solummodo imagines, non statuas conficiunt et colunt. Etiam ipsae
repraesentationes D. N. I. C. Crucifixi modo statuario exclusive ne fiant, sed
plus per modum imaginum, sicuti est illa crux artis byzantinae de qua
S. Franciscus Assisiensis vocem Domini audivit. Insuper, figura hominis nudi
in cruce, personis religionem christianam ignorantibus admirationem magis
quam devotionem provocat. Repraesentandus est ergo Dominus Noster in cruce
etiam uti sacerdos et rex. Insuper, imagines aptiores sunt ut fidelem ad devo-
tionem et ad orationem excitent, quam statuae, persaepe ex magna quanti-
tate materiae crudae confectae. -

57
Exe.Mus P. D. HENRICUS NICODEMO
Archiepiscopus Barensis

Aliqua animadvertenda censeo circa cap. VII: de musica sacra.

1. In introductione huius capitis fit quidem mentio de musica Sanctae
Ecclesiae traditione, quae merito extollitur tamquam thesaurus inaestima-
bilis; at deest in eodem schemate substantia eiusdem traditionis, quam sol-
lemne Magisterium, tum Summorum Pontificum, tum Conciliorum et epi-
scoporum, concinne ac sapienter in unum redegit et auxit atque clero et fide-
libus decursu temporis proposuit. Hoc Ecclesiae -Magisterium, cuius indica-
tiones brevitatis causa secretariatui tradam, 1 dum nova libenter acc1p1t quae
in musica sacra evolvuntur, vetera non reicit, sed magna cum cura servat,

1
Const. Ap. Docta SS. Patrum Ioannis XXII; Decreta Concilii Tddentini;
Const. Ap. Piae sollicitudinis studio Alexandri VII; Ep. Enc. Annus qui Bene-
dicti XIV; Perplura Decreta Conciliorum saec. xvm; Motu Proprio Tra le soUeci-
tudini dell'o-Jficio P'astorale S. Pii X; Const. Ap. Divini cultus sanctitatem Pii XI;
Litt. Enc. Musicae sacrae disciplina, cum adnexa Instructione, Pii XII; Ep. Ap.
Iucunda laudatio Ioannis XXIII.
740 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

dummodo et vetera et nova ad Dei gloriam et animarum salutem tendant.

Optandum igitur ut schema substantia huius ecclesiasticae traditionis locu-
pletetur.
2. Omnes probe noscunt momentum, quad nostris praesertim tempori-
bus musica obtinet in vita populorum cuiusvis nationis, culturae aut ideo-
logiae: cui provide respondent Summorum Pontificum huius potissimum
saeculi praeclarissima de musica sacra documenta. Humiliter ideo expostulo
ut: a) praesertim Summorum Pontificum S. Pii X, Pii XI, Pii XII et Ioan-
nis XXIII magisterium in subiecta materia integre recipiatur et, quatenus
opus sit, opportune augeatur; b) ut nova, quae inserenda censentur in sa-
cram Liturgiam, thesaurum musicae sacrae nedum minuant, augeant potius.
3. Natura musicae sacrae amplius ac profundius illustretur. Etenim in
schemate e:ffectus exteriores musicae sacrae praecipue describuntur, at mu-
sica sacra est in primis expressio caritatis, et idea a vita supernaturali originem
sumit et ad pietatem fovendam tendit; cultu externo ac sonis exprimitur,
et a cultu interno oritur atque ad illum efficaciter ducit. Itaque musica sacra,
qua ars, ceteris artibus in divino cultu adhibitis iure meritoque praestat. Unde
praeclare dicitur in Litt. Enc. Musicae sacrae disciplina Pii XII f. r.: « Illae
enim (nempe ceterae artes) ritibus divinis dignam sedem parare student, haec
vero (nempe musica sacra) in ipsis caeremoniis sacris et ritibus exsequendis
praecipuum quendam obtinet locum » (n. 13 ). Melius igitur inter alias locu-
tiones illa placet quae in iisdem Litteris Encyclicis legitur: « Muska sacra,
sacrae Liturgiae quasi administra » (n. 13 ).
4. Insuper in clara luce ponatur musicae sacrae mira universalitas. Mul-
tum disputatum est de lingua in s. Liturgia adhibenda, sed lingua, quae a
natura ipsa discitur, ab omnibus hominibus cuiuscumque aetatis et stirpis
percipitur eorundemque animi sensus efficaciter afficit, in musica consistit.
Idea musica sacra fideles totius orbis inter se iucunde coniungit ad salutem
animarum suarum consequendam in ferventi meditatione ine:ffabilium myste-
riorum Dei et Ecclesiam militantem iungit cum Ecclesia triumphanti. Quare
ipsa musicae sacrae universalitas, in eiusdem naturali unitate fundata, vivens
constituit vinculum unionis inter homines; unde cum fiducia musica sacra
adhibenda est in cultu et in hoc sensu schema ditandum videtur.
5. Vellem denique humillime proponere:
a) ut ad praestantiam liturgiae sollemnis seu cantatae indicandam reas-
sumatur doctrina, quae hac de re habetur in Litteris Encyclicis Mediator Dei;
b) ut munus scholae cantorum explicite definiatur et dare hierarchia
stabiliatur in cantus liturgici exsecutione;
c) ut populi participatio expresse determinetur ad diversitates vitan-
das, quae in damnum fidelium cederent, cum hodie nimia facilitate plurimis
de causis multi de uno ad alterum locum transmigrate solent;
. d) ut magni fiat in cultu usus organi, quad per longam traditionem
proprium Ecclesiae musicum instrumentum e:ffectum est;
e) ut iterum atque iterum instetur ut Pueri Cantores, iam a S. Grego-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 741

rio Magno instituti, a S. Pio X restituti et a Sancta Sede pluries commendati,

non solum apud cathedrales et aHas maiores ecclesias, sed et apud humilio-
res paroecias instituantur et foveantur.
Vellem postremo unum animadvertere in ordine ad cap. VI, de sacra
supellectile, relate ad n. 89. Si locutio « usus pontificalium » non sensu stricto
intellegenda est, sed sensu latiore, id est ut usus alicuius pontificalis indu-
menti seu supellectilis, norma, quae hie innuitur, sat rigida apparet. Permulta
enim exstant privilegia, a Sancta. Sede sive antiquitus sive etiam novissime
rite concessa ecclesiasticis dignitatibus, ecclesiae et capitulis, quae difficile
esset et saepe etiam inopportunum abolere. Norma igitur videtur vel suppri-
menda vel saltem temperanda.

58
Exe.Mus P. D. LEO NIGRIS
Archiepiscopus tit. Philippensis

Ad n. 104. lnstandum esse videtur ne a commissionibus dioecesanis de

arte sacra indulgeatur arti, quam modernam vacant, quaeque artis aberratio
potius dicenda est, quippe quae afflatu sacro caret et ab animi elevatione ad
superna avertit.

59
Exe.Mus P. D. IOANNES NUER
Episcopus tit. Phatanensis, aux. Thebanus

1. Thesis. Propono ut praxis Ecclesiae quoad indulgentiarum conces-

siones ita simplificetur ut unica distinctio de indulgentia plenaria et de indul-
gentia partiali exinde servetur: ulteriori illa indulgentiae partialis in· deter-
minatos dies distinctione suppressa.
2. Rationes. Simplificatio haec, quin dogma de indulgentiarum exsistert-
tia minime torruat, quamplurimum, ut nobis videtur, fidelium intelligentiae
pietatique favet. Etenim: 1) Illa vitatur confusio quae ex remissione · poenae
physicae olim ab Ecclesia pro statutis temporibus de 50, 100, 200, 300, 400,
500 etc. diebus inflictae, et de remissione poenae spiritualis nunc unice subin-
tellectae, communiter exoritur. 2) Concessiones, aliquando absque propor-
tione peractae cum parvae orationi multum (e. g. 300 d.) paucum vero (e. g.
50 d.) perdiflicili exercitationi conceditur, regulariores evadunt. 3) Fratres se-
parati, qui vix historiae ecclesiasticae quaestionibus indulgent, propositioni
mere dogmaticae facilius annuunt. Thesaurus spiritualis Ecclesiae, enim, et
Sanctorum communio latius patent ut conventio cum ipsis initiatur. 4) Ex
praefatis de indulgentia partiali, ipsa indulgentia plenaria clariore luce intelli-
gitur atque ferventiori pietate optatur. Peto igitur ut actuetur quae non de
innovatione, sed de indulgentiarum simplificatione propositio est.
742 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

60
Exe.Mus P. D. MARCELLINUS OLAECHEA LOIZAGA
Archiepiscopus Valentinus

Huie humili archiepiscopo, venerabiles Patres, videretur nonnulla adden-

da esse prooemio capitis de anno liturgico} ut pleniori luce clarescerent captus
et mensura festorum Beatae Mariae Virginis et Sanctorum.
1. In prooemio sic de Beata Maria Virgine legitur: « Per omnia mysterio
Christi unitum, Sancta Ecclesia in annuo festorum circulo, etiam mysterium
Beatissimae Virginis Dei Genitricis Mariae cum amore frequentat, in quo et
praecellentem Redemptionis fructum merito exaltat, et veluti in purissima
imagine, id quad ipsa tota esse cupit et sperat cum gaudio contemplatur ».
Et de Sanctis ita loquitur: « Sanctorum enim natalitiis praedicat (Ecclesia)
paschale mysterium in Sanctis cum Christo compassis et conglorificatis, et fide-
libus exempla eorum praesentat, omnes per Christum ad Patrem trahentia ».
2. Diligenter vero legenti, statim magni ponderis deficientiae apparent.
Etenim, tum Beatissimae Virginis Mariae, tum Sanctorum cultu, iuxta lit-
teram, duo in eorum mysteriis contemplantur: et fructus redemptionis, ipsis
applicatus; et ratio exemplaritatis, Ecclesiae et nobis, in B. V. M. et in sanctis
proposita.
3. At de intercessione, de mediatione, de meritis ipsorum, nee iota unum
nee unum apex in prooemio.
I - Veniam nunc ad mysterium Beatae Mariae Virginis.
1. In ipso mysterio contemplandus est utique uberrimus fructus Redemp-
tionis, vi cuius Beatissima Mater, perfectissime redempta, gratia apparuit
plena et speculum sine macula. Et contemplandum insuper est in hoc mysterio
exemplar Ecclesiae datum, in quo id quad ipsa Ecclesia esse cupit et sperat
clarescit.
2. Sed quaero: Nihil aliud potest contemplari et contemplatur in myste-
rio Mariae? Velim quaedam alia momentosissima paucis verbis memorare:
a) Et imprimis, activa et arctissima consociatio ad mysterium Dei;.ho-
minis, vel unionis hypostaticae, vi cuius, Mater Dei et dicitur et est.
b) Sequitur postea activa et arctissima consociatio ad mysterium Re-
demptionis, vi cuius, mater spiritualis hominum iterum et dicitur et est.
3. Prima consociatio vim habet veritatis dogmaticae, ab Ecclesia sollem-
niter definita in Synodo Ephesina. Explicatio alterius activae consociationis,
etsi non sit unius labii inter theologos, factum tamen ad depositum magisterii
ordinarii et ad fidem a fidelibus professam pertinet.
Mirum proinde videretur, et inauditum, si in anno liturgico in quo my-
sterium mariale cum amore frequentatur, frequentarentur tan tum Maria ut
redempta et Maria ut exemplar. Et non frequentarentur, immo et ignosceren-
tur, Maria ut Mater Dei et Maria ut mater hominum, mediatrix et corre-
demptrix.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE . ,. .- CAPP. V-VIII DE LITURGIA 743

His ergo praelibatis humiliter, sed voce plena et toto corde, expostulo
ut textus prooemialis remaneat, castigatus sic: «Per omnia, mysterio Christi
unitum, Sancta Ecclesia in annuo festorum circulo, etiam mysterium Beatis-
simae Virginis Mariae cum amore frequentat, in quo maternitatem divinam
profitetur, praeferentem fructum Redemptionis merito exaltat, consociationem
in ipso opere Redemptionis agnoscit, et veluti in purissima imagine, id quad
ipsa tota esse cupit et sperat cum gaudio contemplatur ».
II - Pauca dicam, si adhuc licet, de mysterio Sanctorum.
1. In hoc mysterio, iuxta textum prooemii, praedicatur paschale myste-
rium in sanctis cum Christo compassis et conglorificatis. Et fidelibus dantur
exempla per Christum ad Pattern trahentia. Omnia haec verissima sunt.
2. Quaestionem iterum proponam: Nihil amplius in mysterio Sanctorum
invenitur, et nihil amplius sibi vult cultus liturgicus, ipsis ab Ecclesia tributus?
Meminisse oporteret doctrinam de intercessione Sanctorum ab Ecclesia
semel atque iterum edoctam et a fidelibus semper professam. Doctrina ista
ad depositum fidei pertinet. Parcite mihi, venerabiles Patres, ne onerosus
sim in probatione rei, aliunde inter nos satis cognitae. Sufficeret verba Tri-
dentini in hunc propositum afferre.
3. Concludendum igitur: Textus prooemii, in paragrapho de Sanctis, ita
redigendum propono: « Sanctorum enim natalitiis praedicat Ecclesia paschale
mysterium in Sanctis cum Christo compassis et conglorificatis; fidelibus exem-
pla eorum praesentat, omnes per Christum ad Patres trahentia; et eorum
intercessione " beneficia impetrat a Deo per Filium eius Iesum Christum"
(Cone. Trid., sess. XXV: Denz. 984) ».
III - His notulis prooemio appositis et prooemium complentes tertiam
adderem brevissimam. Asserendo scilicet, semel pro semper, mediationem
Beatae Mariae Virginis et Sanctorum non obstare unicitati mediationis Chri-
sti Salvatoris et Domini a diva Paulo praedicatae. Ipse est unicus qui, vi pror-
sus propria et pleno iure, mediationem habet et exequitur. Ceteri, post ipsum,
dependenter ab ipso, et per sui gratiam, officium mediationis habere et exer-
cere.

61
Exe.Mus P. D. ALEXANDER OLALIA
Episcopus Lipensis ·

« Sanctae Sedis, vel episcoporum in singulis regionibus, ad normam iu-

ris, erit perpendere an in eorum (vestium nempe et sacrorum vasorum) forma,
usu et ornatu aliquid sit mutandum vel tollendum ». Textus propositi decreti
inn. 87 de forma, usu et ornatu solummodo providet. Verum mea sententia
etiam providendum esset de numero sacrarum vestium induendarum, qui
certe nimius est aliquando pro episcopis; et licet unaquaeque propriam si-
gnificationem habeat, haec latet plerumque fideles, qui potius in admirationem
moventur.
744 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

In tropicis regionibus, ubi calores magni sunt totius anni decursu, oportet
ut vestes pontificales sint et pauciores numero et ex materia confectae quo
fieri poterit leviore.
Quotiescumque enim episcopus Missam pontificali ritu celebrat, ut, exem-
pli gratia, in Missa Chrismatis feria Vin Coena Domini, in Missa ordinationis
sacerdotum, tot ornamenta debet induere ut iam ab ipsa inceptione sacri ritus
sit toto corpore madefactus sudore, qui tandem vestes omnes permeat, non
sine magna molestia et defatigatione episcopi, eo quod sacra functio tempore
perduret quad facile spatium duarum horarum excedat.
Quare, cum tot vestes non videantur necessariae in sacris functionibus
ritu pontificali celebrandis, propono ut ab hoc Sacrosancto Concilio normae
dentur de simplificatione numeri earum, vel, quod forte magis suadendum
est, ut Conferentiis episcopalibus facultas tribuatur determinandi numerum
vestium quas episcopus induere debet cum ritu pontificali celebrat, prout de
materia paramentorum dicitur in n. 87, ita tamen ut determinatio facta a
Conferentiis episcopalibus Sanctae Sedis approbationi submittatur.

62
Exe.Mus P. D. LEO ANGELUS OLANO Y URTEAGA
Episcopus tit. Laginensis

Liceat pauca cum de ieiunio ecclesiastico, tum de sacra supellectili vobis

dicere.
Quod ad primum attinet, mihi videtur rationem habendam esse tam doc-
trinae Christi et sanctorum, quam rerum hominumque conditionis hodiernae.
Etenim etiam si certum sit omnium optimam et gratissimam Deo mortifica-
tionem esse vitae incommoda et aerumnas patienter tolerare, nihilominus
oblivioni dandum non est et Christum et sanctos necessitatem ieiunii ad no-
stras pravas cupiditates coercendas enixe et saepissime urgere. Quocirca
congruum putamus ut Concilium novam legem de ieiunio quibusdam diebus
servando ferat. Legem novam, inquam, nostris temporibus accommodatam,
quandoquidem etiam temporum adiunctorumque praesentium ratio omnino
habenda est. Neminem enim fugit aut legem ieiunii minime servatam fuisse
postremis hisce temporibus, aut ita fuisse interpretatam, ut ne speciem qui-
dem ieiunii illud haberet. Deinde non est dubium quin parvo illo ientaculo
quod hucusque mane sumere licebat, minime ferri posse pondus sive studio-
rum ecclesiasticorum vel profanorum, sive alius cuiuscumque laboris cui
hodie fere omnes coguntur se dedere ut vitae suae suorumque consulant.
Lex igitur ieiunii huiusmodi sit ut a plerisque sat facile servari queat;
quare et ad paucos dies intra Quadragesimam et ad vigilias quorundam fe-
storum restringatur, et cum mane, tum meridie, tum vespere plenam refec-
tionem permittat horis intermediis cibo quolibet vetito. Ita et christianae
mortificationi, ut opus est, simulque valetudini convenienter consulitur.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 745

Quod ad supellectilem spectat, unum addam ad ea quae in schemate di-

cuntur. Velim ut de forma planetarum, in posterum, hoc tantummodo prae-
scribatur, quod nihil indecorum redoleant, liberum usum permittendo pla-
netarum gothicarum, quae non modo nihil indecorum redolent, verum etiam
pulchritudine et gravitate ceteris praestant, ut videre licet in monasterio
quod vulgo dicitur Montserrat, ad quod hucusque pertinebat em.mus card.
Albareda.

63
Exe.Mus P. D. LAURENTIUS T. PICACHY
Episco pus Jams hed purensis

Nonnulli episcopi missionarii cum gaudio legerunt n. 97, cap. VII sche-
matis, pag. 197. Agitur de musica sacra in missionibus.
In hoc numero proponuntur:
1. Debitus respectus pro musica locali et obligatio promovendi hanc mu-
sicam in scholis et in officiis sacris.
2. Aptatio instrumentorum indigenorum ad usum liturgicum.
Etiamsi haec optima propositio non possit adhiberi in omnibus regionibus
missionariis propter speciales rationes locales, tamen in nonnullis territoriis
est valde utilis, immo necessaria.
In hac propositione, Sacri Concilii Patribus commendo quamdam parvam
emendationem. Inn. 97 a lin. 14 ad lin. 16, post verba « huic musicae respec-
tus debitus necnon locus congruus praebeatur », propono inserere verba:
« tam in propaganda bono nuntio apud gentes non-christianas »; sequitur
textus numeri: « quam in efformando earum sensu religioso, quam in cultu
earum indoli aptando ».
Saepe in hebdomada in Officio divino, nos omnes legimus illa verba in-
spirata: « Cantate Domino canticum novum, cantate Domino omnes terrae ».
Sed immediate sequitur instructio Psalmistae « enarrate inter gentes gloriam
eius in omnibus populis mirabilia eius ». Apostolatus boni missionarii con-
sistit non solum in custodiendo catholicos in fide sua sed etiam in annuntiando
gaudium Christi amoris ad omnes gentes, ad omnes non-christianos.
In hoc opere evangelizationis, missionarius inveniet in musica indigena
auxiliatricem potentem. Ratio est evidens. Gentes non-christianae saepe ha-
bent culturam nobilem. Illae expectant Ecclesiam habere respectum pro mu-
sica sua quae non solum illis cara est sed in seipsa etiam dignissima. De facto,
in nonnullis inissionibus Africae, Sinarum et Indiae, sicut dicitur in notis
schematis (n. 11, pag. 198), quaedam pulcherrimae Missae cum melodiis
localibus iam conscriptae sunt, instrumentis quoque indigenis comitantibus.
Episcopi harum regionum testificantur quod haec methodus est optima ad
fovendam devotionem apud fideles et ad non-christianos attrahendos ad officia
746 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

nostra. Illi libenter veniunt quia in ofE.ciis Ecclesiae possunt cognoscere ele-
menta, non aliena, sed nota et amabilia. Nunc dicunt de ofE.ciis ecclesiae « Ve-
re nil canitur suavius, nil auditur iucundius ~.

64
REV.Mus P. D. JOANNES PROU
Superior generalis Congregationis Gallicae O.S.B.

Art. 89, sic emendatur: « Convenit ut usus pontificalium reservetur illis

ecclesiasticis personis qui Consecrationem episcopalem vel Benedictionem
abbatialem receperunt ».
Ratio emendationis: Textus prout in schemate iacet, ambiguitatem con-
tinet eo quad non desint ecclesiasticae personae quae peculiari aliqua iurisdic-
tione gaudeant et tamen usu pontificalium non ditentur, uti v. g. superiores
maiores multarum Congregationum, vicarii generales episcoporum etc.
Insuper sicut episcopi in eorum Consecratione episcopali, ita abbates re-
gulares in eorum Benedictione abbatiali mitram et baculum recipiunt solem-
niter nomine Ecclesiae. Si illa insignia pontificalia eis traduntur, ut eis uti
possint evidenter traduntur. Ideo principium prout in emendatione huius
articuli proponitur simplex videtur et logicum. Cum em.mi cardinales in po-
sterum omnes Consecrationem episcopalem recipiant, iam includuntur in prin-
cipio enuntiato.
Nihil ceterum prohibet quominus Sancta Sedes privilegium pontificalium
concedat quibusdam aliis ecclesiasticis personis, in peculiaribus adiunctis.
Si usus pontificalium conservari debeat pro abbatibus non est in favorem
ipsorum abbatum, sed communitatum canonicalium et monasticarum, ut in ea-
rum ecclesiis liturgia, cui specialiter addictae sunt, in sua pleniore forma re-
splendeat.
De cap. VII praesentis schematis aliqua verba dicere vellem:
1. Mendum quoddam irrepsisse mihi videtur in lin. 2 prooemii huius
cap. VII; etenim · legendum est initium huius capitis modo sequenti: « Mu-
sica traditio Sanctae Ecclesiae thesaurum constituit inaestimabilem (et non
« inaestimabile » ), maxime excellentem (et non « excellens » ).
2. In art. 91, dicitur: « Forma nobilior celebrationis liturgicae est Litur-
gia sollemnis ». Animadvertere vellem expressionem « liturgia sollemnis » non
esse iuridicam, saltem ad significandam liturgiam cantatam - quod quidem,
ut mihi videtur, heic intenditur - sed significare tantummodo liturgiam quae
cum assistentia ministrorum sacrorum celebratur (cf. Instructio S. Rituum
Congregationis, diei 3 septembris 1958, art. 3) et ideo melius diceretur:
« Liturgia in cantu ».
3. Quidquid sit de hac praecisione, optime dicitur in art. 91: « Forma
nobilior celebrationis liturgicae est Liturgia sollemnis (seu in cantu), lingua
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 747

latina celebrata, cum participatione populi ». Ad quam autem formam cele-

brandam fideles progressive ducantur. Inter alias rationes quae militant in
favorem huius affirmationis, ne taedio vos afficiam, venerabiles Patres, unam
tantum afferam, quae magni momenti mihi videtur: scilicet ne pereat ille
inaestimabilis thesaurus Ecclesiae latinae quern constituit cantus gregorianus,
iam a tot saeculis tamquam patrimonium suum ab Ecclesia Romana recogni-
tus, ut saepe saepius edixerunt Romani Pontifices. Nemo est qui non agno-
scat quantum bono animarum conferre possit cantus gregorianus cum sacris
verbis sensum quemdam religiosum et quasi mysticum superaddat, exprimen-
tem, sit venia verbo, inexprimabilia, quae ultra verba textus latent, quae
quidem ab omnibus intelligi possunt, non tantum piis animabus sed et etiam
ab iis qui Deum practice obliviscerunt in vita sua et ab his qui adhuc longe
sunt ab Ecclesia catholica, prout experientia quotannis probat in monasteriis
nostris ubi non desunt laid qui Liturgiae celebrationi assistentes ita interne
commoventur ut gratiam Baptismi petant vel ad Deum revertantur. Unde se-
cundum meam humilem sententiam perditio tanti patrimonii, scilicet cantus
gregoriani, in damnum verteret salutis anim~rum, et non tantum in damnum
traditionis musicalis Ecclesiae, quae thesaurum certe constituit, ut iam dictum
est, thesaurum qui apud plures fratres separatos in admiratione est.
Sed dicet quis - et iam dictum est: Quid prohibet quominus cantus gre-
gorianus separetur a lingua latina et verbis linguarum vernacularum accom-
modetur? Respondeo: Hi qui talia asserunt, salva reverentia, ostendunt se
inexpertes naturae et structurae cantus gregoriani. Quibusdam linguis, e. g.
linguae gallicae, accommodari omnino nequit; quibusdam aliis plus minusve
accommodari forsitan posset, sed certo certius amittendo ea quae ad suam
perfectionem intime pertinent. Auctores enim qui, aurea aetate, gregorianos
modulos conscripserunt, eos praecise composuerunt ad verba latina vestienda.
Et ideo si memoratae divitiae, in primis spirituales, quae inveniuntur in cantu
gregoriano servari debent pro bona animarum, illi moduli lingua latina can-
tentur oportet. Ea quibus fidelium intellectus forte frustrantur compensari
videntur illo sensu spirituali, ab omnibus intellecto, qui ex cantu gregoriano
promanat.
Tune dicet alter: Si gregoriani moduli aliis linguis accommodari nequeunt,
cur ad linguarum vernacularum verba vestienda nova musica non crearetur?
Timeo ne huiusmodi moduli moderni valorem spiritualem - ne dicam arti-
sticum - cantus gregoriani minime attingant. Experimenta quae iam facta
sunt, saltem in Gallia (de iis quae nota sunt mihi loquor), valorem inferiorem,
et valde inferiorem habent de iudicio etiam peritorum laicorum, et timendum
est ne progrediente tempore taedio afficiant etiam eos qui ab initio huiusmodi
conamina cum delectatione reciperent.
Cantus popularis qui a Pio XII, pro piis exercitiis et etiam dum celebra-
tur Missa lecta, commendabantur, adversarius non sum, sed serio cogitandum
. est, ut mihi videtur, de detrimento quad constitueret amissio vel etiam nota-
bilis diminutio cantus gregoriani in sacra liturgia.
748 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Solutionis elementis ab exc.mo Domino Van Lierde propositis libenter

accedo.
In art. 95, linn. 36 et 37 ita emendantur: « Pariter altera paretur editio
textus " Proprii Missae " ad modum psalmorum accommodatos continens, in
us um minorum ecclesiarum ».
Ratio immutationis in eo est quad:
1. Pro cantu « Ordinarii Missae » moduli simplices iam exsistunt, ii nempe
qui in Instructione S. Rituum Congregationis, diei 3 septembris 1958, sub
n. 25 commendantur, nee alii desunt.
2. Ad cantum « Proprii Missae » quad attinet, moduli gregoriani trun-
cari nequirent quin amittant propriam indolem sicut concentus a Petro Lu-
dovico Praenestino (Palestrina) vel a Ioanne Sebastiano Bach compositi trun-
cari nequirent quin omnino deturparentur.
3. Si antiphonae simpliciores, ad vestienda verba hucusque usitata, de
nova componerentur certo certius, experientia teste, pristinae pulchritudinis
nitore, quo moduli gregoriani aureae aetatis ditantur, carerent, et ceterum
timendum esset ne in minoribus ecclesiis etiam hi simpliciores moduli non adhi-
berentur.
Et ideo etsi cantus textuum « Proprii Missae » ad modum psalmodiae ac-
commodatus plenam satisfactionem non affert, omnibus perpensis, ut mihi
videtur, meliorem praebet viam ad difficultatem superandam.

Animadversiones additae:
Art. 91, lin. 30. Post verba ad normam art. 24 huius constitutionis, addatur
salvo semper « Ordinario missae » quod lingua latina cantari debet.
Ratio additionis: Vide supra quae proposuimus ad art. 41 [cf. p. 266].

65
Exe.Mus P. D. CAROLUS QUINTERO ARCE
Episcopus Vallipolitanus

Cap. VIII, de arte sacra, maxime commendandum approbandumque cen-

seo nam respondet exigentiis apostolatus christiani hodierni: nostris etenim
diebus creatio genuinae artis sacrae modernae necessaria est.
Articulis huius capitis Ecclesia apparet, sicut olim in praeterito, propul-
satrix ac dux artis verae et genuinae; vult enim ut ars sacra actualis spiritui
saeculi vigesimi eiusque technicae respondeat.
Ut artificum apta institutio detur audeo Patribus Concilii proponere:
1. Admissa intima connexione artis sacrae cum sacra Liturgia Concilium
decernat principia ad solvenda problemata orta ex exigentiis hodiernae actio-
nis liturgicae; nempe a) circa ordinationem ipsam architectonicam ecclesiae:
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 749

manifestari debet externe velut Domus Dei eiusque familiae, simulque domi-
cilium Christi praesentis; b) De positione altaris in Ecclesia.
2. Cum Ordinarius loci sit quidem praeses etiam ecclesiae paroecialis,
cathedra ipsius episcopi modo fixo in ecclesiis paroecialibus collocetur.
Etenim unica persona quae in ecclesia paroeciali suum locum proprium non
habet est episcopus. Si ipse visitat suas ecclesias paroeciales ei thronus provi-
sorius praeparatur, quad inconveniens videtur.

66
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS RADICIONI
Episcopus Montis Alti et Ripanus

Quoad schema de musica sacra haec quae sequuntur liceat mihi propo-
nere. Ad n. 93, legitur lin. 11: « Musicae artifices, praeter musicam, solida
formatione liturgica donentur, iuxta Ecclesiae traditionem et pastoralem po-
puli utilitatem »: at, servatis qualitatibus musicae sacrae a S. Pio X praefi-
nitis, scil. ut etiam cantus fidelibus destinatus sit « sanctus, vera ars, univer-
salis ».
Populus enim hodie satis excultus est in musica, quam facile audire et
gustare potest ope mediorum diffusionis sonorum; atque idea in ecclesia
damnari non debet ad genus musicae inferius vel infimum, sub specie exi-
gentiae pastoralis. Id pastoraliter erit efficax, quad populum allicit vi sancti-
tatis, pulchritudinis ac universalitatis cantuum; secus a Liturgia abhorrebit
ratione deformitatis seu inanitatis musicae ipsi destinatae: ut proh dolor!
saepe saepius hodie evenit.
Ad nn. 94-95: nihil dicitur de musica sacra moderna et contemporanea,
quas contra S. Pius X in Motu proprio ac recentissime Pius XII in Litteris
Enc. Musicae sacrae disciplina sine ulla diffidentia, immo materna cum cura
commendarunt. Quapropter propono humiliter ut haec lacuna compleatur,
ne Ecclesia videatur musicae progressui infensa.
Merito laudatur cantus gregorianus; attamen cum recentioribus tempo-
ribus quidam moduli invecti fuerint cantus gregoriani mutili ac deformis,
expresse dicatur: iuxta Motu Proprio S. Pii X, quod agitur de cantu grego-
riano, quern Ecclesia Romana « ab antiquis patribus haereditate accepit, sum-
ma cura longo saeculorum cursu in codicibus liturgicis custodivit, tanquam
suum directe fidelibus proponit, in nonnullis Liturgiae partibus constituit,
ac recentissima studia ad pristinam integritatem puritatemque tam feliciter
reddiderunt ...
« Nominatim autem - ut legitur in Motu Proprio S. Pii X - gregoria-
nus cantus in populi usum restituendus curetur, quad ad divinas laudes my-
steriaque celebranda magis agentium partem, antiquorum more, fideles con-
ferant ». Unde quando inn. 95 dicitur: ... altera paretur editio (cantus grego-
riani) simpliciores modulos continens in usum minorum ecclesiarum, hoc
750 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

adiungatur, quad huiusmodi simpliciores moduli desumantur a genuino pa~

trimonio gregoriani cantus.
Eximii artis musicae viri incitantur ad modos etiam componendos qui
parvis quoque scholis conveniant et actuosam participationem totius com-
munitatis fidelium foveant; quad sat aequivocum apparet. Etenim schola
cantorum habet verum munus liturgicum, et quidem suum proprium, et di-
stinctum a munere populi. Musici moduli igitur pro schola cantorum, etiam
minima, suam habet formam ac substantiam distinctam a cantu sacro popu-
lari. Unde humiliter propono ut textus ita reformetur: « Eximii autem artis
musicae viri incitentur non tantum ad modos conscribendos qui a maioribus
scholis cantorum cani possint, sed etiam ad modos componendos qui parvis
quoque scholis conveniant. Atque qualitates verae musicae sacrae prae se
ferant ».
Ad n. 96: De cantu populari religioso. Ne pereant cantus populates reli-
giosi, qui saeculorum decursu in quavis natione exorti, immensum pietatis
et artis thesaurum e:fformarunt, sedulo colligantur, ,attente seligantur atque
in fidelium usum reportentur.
Novi etiam populates cantus addantur, qui tamen modulatione utantur
simplici, sed non vacua nee insipida; verba autem deriventur quidem ex
S. Scriptura et ex fontibus liturgicis, in forma tamen non translationis litte-
ralis, sed aptae et convenientis paraphrasis, populi captui accommodatae.
Ad n. 98: Organi munus in cultu aptius describatur: Maior enim solem-
nitas, de qua fit mentio in schemate, est e:ffectus quidam exterior organi.
Adhibeatur potius descriptio in Litt. Enc. Musicae Sacrae disciplina propo-
sita, quae latius patet.
Proinde usus organi in cultu ita amplietur, ut hoc instrumentum musi-
cum traditionale Ecclesiae occidentalis fines a citatis Litteris Encyclicis sibi
adsignatos consequi possit. Secus ornamentum fiet mutum in Ecclesia catho-
lica, dum in cultu fratrum separatorum est fans viva ac uberrima pietatis.

67
Exe.Mus P. D. VINCENTIUS REYES
Episco pus Boron ganensis

Circa decreta proposita in hoc cap. VIII, de arte sacra, quaedam breviter
censeo notanda, et opportune- emendanda.
Et imprimis circa n. 99. « Ecclesia nullum artis stylum veluti proprium
habuit, sed omnium temporum modos semper admisit ». Haec sunt prima
articuli, de quo loquimur, verba. Et vera quidem sunt; sed conveniens vide-
tur ut horum verborum veritas alia veritate compleatur. Eteniin catholica
doctrina et Ecclesiae Liturgia multimode ingenium inspiravit et aluit cultorum
artium, ita ut did vere possit quasdam artis formas catholicae religioni origi-
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 751

nem et profectum debere. Verba autem articuli sonant quasi omnia quae artem
in Ecclesia respiciunt mutuata foerint, et nihil ipsa ad verae artis incrementum
contulisset. Quare praedictus numerus convenientius diceret ita: Licet Eccle-
sia auctrix fuerit saepe modorum artis temporis decursu inductorum, ipsa
« nullum artis stylum velut proprium habuit » ... etc.
Ad n. 100 animadvertendum censeo opera quae fidei et ac christiani pie-
tati aperte repugnant, vel sensu religioso carent, arcenda esse non modo « ab
aedibus sacris », sed etiam ab aliis sacris locis. Nam contingit -nonnumquam
in coemeteriis statuas super fidelium sepulcra videre, quae nihil pietatis chri-
stianae ac religiosi sensus prae se ferunt, sed unice naturalis pietatis sensus,
vel etiam illas quae ob insufficientiam artis offendunt. Quapropter, propono
ut in n. 100 ultima linea ita legatur: « ab aedibus aliisque locis sacris ar-
ceantur ».
Verba autem finalia: « ac prorsus expellantur » videtur quod sit conve-
niens ut supprimantur. Id certe fieri debet quoties imagines sint contra fidem
vel mores; sed verbo « expellantur » subiciuntur etiam imagines quae ob in-
sufficientiam vel mediocritatem artis offendunt. Age vero, sunt aliquando in
pagis imagines abs dubio artem nullam exprimentes, in quas tamen fidelium
devotio magna est, quaeque proinde hac ratione servandae sunt, nam sim-
plices incolae offensionem potius caperent ex remotione earum.

68
•
Exe.Mus P. D. MAURITIUS RIGAUD
Episco pus Apamiensis

In pag. 197, n. 96, in fine opto ut haec verba addantµr: « Cantus popu-
lares in paroeciis a commissionibus liturgicis competentibus (ad normam
huius schematis nn. 34, 35 et 36 primi capitis) recogniti esse debent, ad
pravos cantus progressive ac fortiter expellendos sive quoad modulationes
sive quoad verba ». ·

69
Exe.Mus P. D. ZACHARIAS ROLIM DE MOURA
Episcopus Cajazeirasensis

1. De sacra supellectile ea quae in capite sexto proponuntur opportuna

iudico atque probanda.
Tamen, secundum emendationes numeris vigesimo primo et quarto huius
constitutionis a me propositas, puto facultatem circa sacrae supellectilis ma-
teriam et formam, de qua in numeris octogesimo septimo et octavo agitur,
Conciliis Plenariis tribuendam esse, ad maiorem unitatem in diversitate
tu en dam.
752 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

Hoc tamen nihil minuit praestantissimam Conferentiarum episcopalium

merita et opportunum laborem. Conferentiarum enim est actuosam Ecclesiae
praesentiam urgentioribus negotiis in hodiernis adiunctis facultare, pastoralis
studii adaptationem et unitatem fovere, episcopos in eorum munere adim-
plendo pro viribus iuvare.
Conciliorum Plenariorum vero est normas particulates ad fidei incremen-
tum, ad moderandos mores, ad unam eandemque disciplinam servandam vel
inducendam (cf. can. 290), approbante Sede Apostolica, decernere.
In Conciliis Plenariis Papa per suum legatum est praesens qui legatus ea
convocat eisque praesidet. Christiani primaevi salutabant Ecclesiam Roma-
nam ut radicem et matrem omnium Ecclesiarum.
2. Quoad nimiam simplificationem et quoad paupertatem, speciatim in
episcoporum et cardinalium personis, pontificalibus muneribus fungentibus,
velim in mentem Patrum revocare nos praecipuas partes in actione sacra ha-
bere. Auctoritas divina qua induti sumus est velut fundamentum nostrae di-
gnitatis quae externam distinctionem exigit. Vestes liturgicae aliquid sacri sunt.
Omnia denique ad Dei gloriam referuntur.
Nee sacra pompa populum christianum a vita christiana dicatur arcere.
Personae edoctae gaudent quod nos qui impendentes pro animabus earum et
sustinentes pondus diei et aestus Christum crucifixum imitamur etiam mini-
stri simus Christi resuscitati, Regis immortalis saeculorum et Regis aeternae
gloriae.
Sicut Christus, signum cui contradicetiv sumus. Scandalum pharisaicum
vitare non possumus. Pauperes, Ecclesiae hereditas, semper nobiscum habe-
bimus.
Plus dicam. Nimia rerum sacrarum vulgarizatio tanquam carentia matu-
ritatis et personalitatis ab eis qui extra Ecclesiam sunt et sensum rectum ha-
beant iudicari potest. Videbimur forsan cannae novitatum ventu agitatae.
Qui bonam voluntatem in terra non habent sophismis conantur sanctam
Ecclesiam in oblivionem sepelire, quia eius praesentia et triumphis tur-
bantur.
Sagacitate ac gravitate apostolica qua estis, venerabiles Patres, speramus
fore ut iustum aequilibrium in his et in aliis punctis schematis constitutionis
de sacra Liturgia invenire sciatis.

70
Exe.Mus P. D. CAROLUS ROSSI
Episcopus Bugellensis

Totum cap. V schematis de sacra Liturgia, et in primis eius prooemium,

ad hoc mihi tendere videtur, ut ablatis quibusdam non paucis deviationibus,
christifidelium pietas rectius perducatur in alvaeum pietatis Ecclesiae et ma-
gis illuminetur visione mirabili historiae salutis; et ut percipiat per annum
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 753

liturgicum non tantum facta praeterita in memoriam revocari, sed potius

eam historiam redemptionis actualiter prosequi, in qua ipsi inserti sunt. Est
enim historia nostra quae in Ecclesia perdurat et in nobis cotidie perficitur.
Nonne dolendum est, quad non solum fidelium populus, sed saepe etiam sa-
cerdotes cultum Sanctorum cultui mysteriorum Christi anteponant? Nonne
dolendum quod sensus Adventus, Septuagesimae, Quadragesimae et ipsius tem-
poris paschalis, necnon sollemnitatum Pentecostes et Ascensionis Domini mi-
nor foetus sit in aestimatione communi fidelium? Nihil omnino detrahi pu-
tamus tum cultui hyperduliae quern ferventer Beatae Virgini exhibemus, tum
honori Sanctis debito, si ipsam Dei Matrem et Sanctos semper inspiciendos
esse putamus in sua vera luce, relate nempe ad Iesum Christum Redemptorem,
qui totius sanctitatis est fans et origo. Et hoc sane dare et pulcherrime expo-
nitur in prooemio capitis quinti, quad sensum praebet ad omnia recte intel-
ligenda quae in eodem capite dicuntur.
In singulis paragraphis quaedam indicantur, quae a commissionibus post-
conciliaribus sedulo prae oculis erunt habendae, sive ut diversa anni liturgici
tempora (et praesertim Adventus) apertius suis characteribus signentur, sive
ut firmiter liturgia dominicalis consecretur, sive ne cultus Sanctis debitus,
legitimus sane et perutilis, a celebratione tamen mysteriorum Christi fideles
abstrahat. Quad opus perficientibus magno erunt auxilio illae « dedaratio-
nes » quas commissio praeparatoria singulis paragraphis adiecerat.
De festo Paschatis certa die assignando, de quo in n. 85, quamvis theorice
mobilitas magis apta mihi videatur ad significandam mysterii paschalis cen-
tralitatem, quia illa solemnitate se movente, omnia fere in anno liturgico mo-
ventur, tamen ex practicis rationibus optandum est ut festum certa die assi-
gnetur.
Liceat nunc mihi unum verbum dicere de ceteris capitibm schematis.
Multa audivimus, quae absque dubio evangelids principiis de paupertate con-
sonant. Quaedam vero, meo iudicio et absque ulla offensione, aliquantisper
mihi demagogicum sensum sapiunt. Non certe quoad ea quae respiciunt or-
natum personae (et occasione arrepta vellem adicere, quoad quaedam signa
personalis reverentiae, ut sunt genuflexiones epis~opo faciendae), sedcpotius
quoad templorum magnificentiam et ornatum, quoad altaris et supellectilis
pretiositatem. Nonne in hoc etiam revelatur christfanorum religiosus sen-
sus, qui pretiosa cultui destinando aliquomodo manifestatur? Nonne Deus
ipse in veteri testamento divitias innumeras in templo Jerusalem aedificando
voluit expendi? Nonne hoc etiam est in traditione patrum nostrorum, qui
in sacris aedibus exstruendis et ornandis nobis mirum suae fidei et religiosi-
tatis testimonium reliquerunt? Quamquam rerum pretiositas in rebus ad cul-
tum exercendum non est exigenda, non tamen improbanda mihi videtur.
Quad, translatis rationibus, etiam dicendum puto de musica et cantu,
nee non de arte sacra. Omnia quae ab humano ingenio producuntur, vocem
suam habent, et quidem diversam pro diversis temporibus et locis; omnia
igitur sua voce laudent Dominum. Tantum cavendum est, ne quid sive mu-

48 (II)
754 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

sica sive artes in templum et in liturgicam celebrationem inducant, quod

cum veritate et dignitate cultus componi non possit. Quae omnia in capiti-
bus VI, VII et VIII satis bene mihi videntur aflirmarL
Iuxta quod supra dixi de signis reverentiae, ad n. 89 propono ut adiician-
tur haec vel alia similia verba: « Reverentiae signa personis ecdesiasticis
exhibenda ita reducantur, ut nullam cultus Deo debiti speciem prae se fe-
rant, ut sunt genuflexiones episcopis faciendae ».

71
Exe.Mus P. D. MAURITIUS ROY
Archiepiscopus Quebecensis

Cap. VIII. De arte sacra.

Mens illius capitis optima est. Attamen, cum de facto multa inveniantur
in Ecdesia quae principiis artis sacrae consona non sunt, optandum mihi
videtur ut mens Ecdesiae darius et fortius dedaretur, ad hoc ut praecaveatur
indifferentia multorum et vera renovatio in isto campo foveatur haud secus
hac in re proprie liturgica.
Introductio: In par. 1, darius distinguenda videntur ars religiosa in ge-
nere, sub qua veniunt etiam ea quae pertinent ad devotionem privatam, et
ars sacra, de qua, ni fallor, hie specifice agendum est. Valde optatur ergo ut
clare et aperte definiatur ars sacra ut illa quae inservit ad cultum divinum. Sic
plus minusve assimilaretur ars sacra « arti domus Dei » (art d' eglise, church
art), dare distingueretur illa ars ab arte religiosa in genere et dare indica-
retur de quanam arte legem ferre intendit Ecclesia. Ita, ex eo quad cultui di-
vino inservit, darius apparerent eius dignitas eiusque exigentiae.
In 2 paragrapho, dicendum videtur Ecdesiam optare ut habeatur, una
cum renovatione liturgiae et in eodem spiritu, renovatio artis sacrae, et con-
sequenter normas statuere. Sic iam ab initio verum incitamentum daretur ad
instaurationem quae in isto campo valde desideratur.
Art. 99. Ne mera permissio sed etiam necessaria norma proponatur, ad-
denda videntur sequentia verba: Cum ea quae ad artem spectant intime con-
nectantur cum traditionibus peculiaribus et indole propria cuiusque regio-
nis et nationis, haec S. Synodus optat ut Ordinarii prudenter conentur ut
omnia quae divino cultui inserviunt aptentur culturae et sensui aesthetico
particulari suae regionis, ita ut ars sacra, nedum sit obstaculum, pro omnibus
deveniat dara et eloquens expressio nuntii evangelici.
Art. 100. Ne detur norma solummodo negativa, incipiatur ille articulus
sequentibus verbis: « Curent Ordinarii ut artis christianae opera omnia no-
bili finalitati artis sacrae satisfaciant utque artis opera quaecumque quae
fidei... etc. ».
Art. 102. In illo articulo designetur ipsum munus commissionis. Dici pos-
set: commissio artis sacrae mediis aptis promoveat artem sacram christianam
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 755

huius nominis vere dignam. Omnes inducat ad artem instaurahdam, consiliis

regat omnes partem habentes in vita artis sacrae, praesertim pastores, religio-
sos et religiosas, educatores, artifices, etiam mercatores.
Art. 103. Articulus ille nimis brevis est et multa elementa praeterit, cum
posset esse velut anima totius capitis. Ut melius foveatur spiritus renovationis
in arte sacra, sequentes additiones propono. Dicatur v. g.:
Recordentur artifices (secundum verba Pii XI iterum a Pio XII dicta) artes
sacras esse nobiles servos cultus divini. Haec definitio eis revocabit naturam
et dignitatem eorum vocationis.
Prae mente habeant artifices fines artis sacrae: nempe res sacras ita confi-
cere ut vitae liturgicae adaequate inservire possint. Curent praesertim ut fa-
cilis et commoda fiat actuosa participatio fidelium mysteriis liturgicis. Memo-
res tamen sint non quamcumque utilitatem sufficere, sed necessarium esse ut
res sacrae suipsius indole et valore artistico sint laus quaedam Dei et fideles
inducant ad reverentiam et orationem. Non tantum architectura sed etiam
omnes artes aliae et praesertim pictura et sculptura servire debent vitae litur-
gicae. Curent omnes ut apte et considerate eligant argumenta et symbola
quibus utuntur, e sacra Scriptura maxime hauriendo atque illa potius eligendo
quae meliorem participationem fidelium vitae liturgicae fovere queunt quae-
que homines nostrae aetatis aptius movere possunt. Vitetur abusus symbo-
lorum ·et imaginum pertritarum, sed et etiam siccitas vacua qua pietas fidelium
suo adminiculo privaretur. Meminerint artifices se opera artistica producere
non tantum ut sibi complaceant, sed ad laudem Dei et ad aedificationem po-
puli christiani. Ne ergo ignorent legitimas exigentias fidelium, opera artis con-
ficiendo quae ab illis, etiam post debitam explicationem, tanquam opera sacra
agnosci nequeunt. Nee aliunde inducantur ad omnia desideria populi ex-
plenda, etiam si fini artis sacrae contraria sint. Recordentur e contra se colla-
borare institutioni fidelium. Omnibus viribus conantur opera artis praebere
quae vere pulchra et religiosa sint, ita ut ex rebus creatis homines ad cogni-
tionem et amorem Dei manuducantur. ·
Art. 105. In illo · arti~ulo propono ut dicatur necessitas institutionis in
arte sacra pro religiosis, maxime pro religiosis femineis quae multa pro cultu
conficiunt. ,

72
Exe.Mus P. D. ALEXANDER SCANDAR
Episcopus Lycopolitanus

L' annee liturgique.

Aujourd'hui !'Orient et !'Occident sont divises au sujet des deux prin-
cipales F etes et presentent aux non-chretiens un spectacle scandalisant en
1

celebrant ces memes Fetes a des dates differentes. Ainsi les uns £etent 1) la
Naissance du Christ le 25 decembre, les autres le 7 janvier, 2) la £,ete de
Paques un dimanche, les autres un autre dimanche et parfois 5 dimanches
756 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

plus tard; bien qu'au fond ils savent que le dimanche commemore toujours
la Resurrection du Christ. Cela n' empeche que cette divergence exterieure
pour la solennite et la memoire est un obstacle a la diffusion de l'Evangile.
Que l'on me permette de donner un aperc;;u succint et historique ayant
trait a ces deux £etes soit: Paques et Noel.
1. Paques: Saint Paul nous dit cette verite: « Si le Christ n'est pas
resuscite, vaine est notre foi ». Ainsi vouloir faire de cette grande fete de la
Resurrection, le centre de notre annee liturgique, c'est sans doute une inspi-
ration du St-Esprit guidant toujours~ la Sainte Eglise.
L'histoire nous enseigne que cette fete date des temps apostoliques, elle
fut avec la Pentecote, l'une des premieres fetes celebrees par les chretiens. II
est a remarquer qu'on a suivi, comme d'ailleurs on le fait aujourd'hui, le calen-
drier juif lunaire pour sa fixation, soit: le 14 Nisan, done la pleine lune du
printemps. Vers la fin du premier siecle, Alexandrie qui etait chargee de fixer
cette fete et apres elle Rome, deciderent qu'elle serait celebree le premier jour
de la semaine, soit le dimanche qui suivrait le 14 Nisan. En effet ce premier
jour commemore la Resurrection du Christ. Les querelles graves qui eurent
lieu alors entre les asiatiques judai:sants et les autres Eglises, sont une preuve
de l'attachement des chretiens a cette date.
Ainsi done, la date de la fixation de Paques ne suit pas un calendrier ju-
lien, mais plutot un calendrier lunaire, celui que plus tard suivirent les arabes
et que l'on trouve encore chez les musulmans. L'annee lunaire devance l'annee
solaire d'environ onze jours un tiers, et c'est cette raison qui est cause de
l'instabilite de la date de Paques et l'annee ambolique, soit celle de 13 mois
tous les trois ans.
Apres la scission ou le schisme on a adopte deux dates pour cette fete:
1) une Occidentale fixant la fete de.Paques au dimanche qui suit le 14 Nisan,
a moins que ce 14 Nisan ne tombe un dimanche, alors le fete est renvoyee au
dimanche qui suit; 2) une Orientale fixant la fete au dimanche qui suit toute
la semaine pascale des Juifs; c'est pourquoi !'Orient fete Paques une semaine
apres !'Occident excepte lorsque la pleine lune tombe le 14 Nisan, alors ii y
a renvoi au dimanche qui suit et cela fait concorder la meme date pour les
deux (Orient et Occident).
Quant a l'annee ambolique, soit celle de 13 mois, en Orient on double
le mois qui precede Nisan, et alors la difference entre les deux Paques
(Orientale et Occidentale) atteint 5 semaines.
Done pour unifier la date, ii ne s'agit point de reformer le calendrier,
mais d'arriver a une entente charitable entre catholiques et orthodoxes. II
est a remarquer que la fixation de la date de Paques regle les autres fetes
du Cycle lunaire, et par consequent du Temps Quadragesimal.
2. Noel: Cette fete date de la fin du second siecle et fut tout d' abord
celebree a Alexandrie, elle s'est etendue ensuite a Rome et de la a tout !'Oc-
cident. La date fixee est solaire; c'est pourquoi on peut parler de reforme du
calendrier julien ou gregorien.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 757

Depuis la reforme du calendrier ordonnee par St. Gregoire-le-Grand, tou-

tes les fetes solaires et le Sanctoral ne concordent plus avec les dates de
!'Orient. En effet, avant la reforme on avait constate dix jours de retard sur
la date exacte de l'equinoxe du printemps; ces jours furent alors supprimes,
et le 5 octobre fut le 15 en Occident. Cette reforme ne fut pas admise par
!'Orient, d'ou une difference de dix jours entre toutes les f.etes du cycle so-
laire y compris la fete de Noel. Hors depuis le 16e siecle a cette date, les
dix jours ont augmente de trois, done une difference de 13 jours, car pour
corriger l' erreur du calcul on a etabli d' apres les recherches que l' annee est de
365 jours, 5 heures et quelques minutes. Pour obvier a cette difficulte, on decida
que les annees bissextiles dont les chiffres ne seraient pas divisibles par 4 se-
raient de 365 jours, or cela est deja arrive trois fois et pourrait continuer
avec le temps si on maintient l'erreur du calendrier julien. La question n'est
done pas dogmatique et pourrait ·etre resolue par la charite et la fraternite.
Conclusion et Propositions.
1. La formation d'une Commission choisie par les catholiques et les or-
thodoxes dont le but d'une entente cordiale qui ne toucherait point les dogmes,
les coutumes et les croyances. II faut comprendre que ces f.etes sont des sim-
ples memoires qui glorifient le Christ. Le Christ ne peut pas etre glorifie par
la division et la mesentente.
2. Suivre l' opinion en vogue et la faire admettre par tous les chretiens:
elle consiste a) suivre pour Noel le calendrier reforme gregorien; b) suivre
pour Paques le calcul oriental lunaire. La generosite de la Sainte Eglise Ca-
tholique ne s' arr·etera pas devant des obstacles qui ne touchent pas a la foi
et la portera a faire le premier pas; c) s'entendre pour que le dedoublement
du mois ambolique soit apres Nisan, pas avant, pour etre en conformite avec
l'Evangile et ne pas celebrer Paques en mai, lors des fortes chaleurs. Le renie-
ment de Pierre eut lieu parce qu'il se rechauffait.
3. Une reforme internationale pour fixer la fete de Paques n' est pas
a souhaiter. II nous faut rester dans le cadre de l'histoire et des traditions.
L'Unite parmi les chretiens fera cesser le scandale, eloignera le ridicule qui
entache notre religion, qui diffuse l' amour, la charite et l'union, et aidera
les esprits a vaincre les prejuges. Elle sera le premier pas vers l'unite tant
desiree. Je parle d' apres l' experience. Le spectacle en Egypte est beau et
touchant, les annees OU les fetes sont ensemble et tombent a la meme date.
N. 83: le temps quadragesimal. Ce temps a ete institue par la Sainte
Eglise pour la penitence et a fini par etre une preparation a la grande Fete
Pascale cloturee par la Confession et la reception de l'Eucharistie, en sorte
que d' apres la didascalie en usage dans l'Eglise d' Alexandrie on peut dire:
« Sera considere comme paien, celui qui a Paques ne se confessera pas et ne
communiera pas ». Or, des les temps les plus recules, une crainte reverentielle
basee sur la foi, poussait les fideles a preparer cette Communion. Nos vieux
ancetres disaient communement: « La Communion est lumiere et feu ».
Le temps quadragesimal a ete institue par nos Peres pour rappeler le jeune
758 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

de Notre Seigneur dans le desert et son triomphe sur le demon tentateur.

L'amour des fideles pour Notre Seigneur les poussait a chercher a l'imiter
dans ses penitences ( temoins les ascetes, les moines et les recits des Peres
du desert). Or aujourd'hui, il semble que pousses par un esprit de materia-
lisme, les chretiens sont arrives a garder le nom sans garder les institutions
de ce temps, soit: le jeune rigoureux ainsi que la priere et les offices. Le rite
latin repandu dans la plus grande partie de l'Eglise a exerce son influence sur
les autres rites et leur a fait, jusqu'a un certain point abandonner leurs tradi-
tions et coutumes, du moins chez les Uniates, et en particulier chez nos fide-
les. Tandis que dans l'Eglise Copte Alexandrine separee, le Car·eme et les
autres temps de jeune sont observes, respectes et gardes presque pharisa1-
quement, nous les catholiques du meme rite, nous avons admis toutes les
facilites pratiquees par les latins. Je peux dire que nos freres separes sont
pour nous un exemple de mortification et d' attachement aux observances Ie-
gales de la Sainte Eglise.
II ne faut guere parler d'unite, tant que nous mettons des obstacles entre
nous et eux, que nous admettons tout ce qui separe par nos immortifications
qui font l'objet de leurs critiques acerbes. Ainsi le Careme chez nous aussi
bien que !'Avent et le jeune des Apotres, etc. sont des memoires plutot que
des realites parce que: -
a) A part pour le Careme et les 15 derniers jours de l' Avent, les ma-
riages sont celebres avec pompe au scandale de nos freres; les fetes et les
soirees, soit-disant de charite ou rien ne manque, musique, danses, boissons
sont donnees.
b) Quant aux jeunes et a l' abstinence pratiques par nos freres, c' est
l'adoucissement complet, sans aucune reparation rappelant le devoir de la
penitence. Ainsi pour !'abstinence, on admet le laitage ignore par nos freres;
et pour le jeune du moins chez nous, il se pratique jusqu'a midi avec trois
jours maigres et le reste de la semaine, viande et poisson. Meme la semaine
sainte qui a son dispositif rigoureux dans l'Eglise dissidente, les adoucisse-
ments ont penetre chez les catholiques sous pretexte d'hygiene et d' obliga-
tions.
Je propose done que le temps quadragesimal et les autres temps de jeune
et d'abstinence observes dans les Eglises de nos freres separes soient une obli-
gation pour nous, et que !'esprit d'immortification, cause de ce materialisme
et de cette tiedeur dans la foi soit banni. Un catholique doit donner l'exemple
de la mortification et de la penitence. « Certains demons ne sont chasses que
par la priere et la penitence », dit Notre Seigneur; n'est-ce pas alors que
le demon de la division et de l' orgueil nous demande d' employer ces armes
pour fuir et etre remplace par l' Ange de la Charite.
Le jeune eucharistique. Tandis que l'on parle d'unite avec nos freres
separes, on continue a semer dans la pratique des causes qui accentuent la
separation. Je comprends que !'Occident tenant compte des protestants elar-
gisse ses observances pour les attirer a !'unite, soit en accordant des facilites
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 759

pour le jeune eucharistique, v. g.: a) l'eau ne rompt pas le jeune, b) les liqui-
des non alcoolises peuvent etre pris une heure avant la communion, c) trois
heures suffisent pour le jeune eucharistique etc.; mais !'Orient a-t-il affaire
aux memes raisons? Ne croit-on pas au traditionnalisme outre de nos Eglises
et a I'esprit tenace de nos peuples? IIs observent le strict jeune eucharistique
et ant tout un code de coutumes en preparation a la Sainte Communion. A
vrai dire, nous devenons leur risee et l'objet de leurs moqueries. Pour eux,
nous sommes une secte assimilee aux Protestants, et malgre notre nombre
c'est a peine s'ils nous considerent comme chretiens. Que les latins aient
leurs lois et leurs coutumes chez eux, mais qu'ils n'etendent pas cela au
Proche-Orient, qui est loin d'·etre un pays de mission et qui se glori:fie d' avoir
« le vrai christianisme et de le maintenir dans son integrite » (sic). Je souhaite
done par charite que les Uniates soient convaincus de revenir a leurs anciennes
coutumes pour le bien de leurs freres.
La Messe du soir. II est a souhaiter tout simplement que l'on observe la
coutume de nos Pays pour la maniere de compter les 24 h. qui constituent la
journee. L'Occident considere la journee de minuit a minuit, tandis que
I' Orient la considere du coucher du soleil au coucher du soleil. D' ailleurs
c'est ainsi que l'Ancien Testament compte les six jours de la Creation et c'est
de cette maniere que les trois jours de Notre Seigneur au tombeau ont ete
calcules. Nous ne sommes done pas contre les Messes du soir, mais celles-ci
ne doivent pas commencer avant le coucher du soleil, et apres un jeune eucha-
ristique d'au mains trois heures. Nos Freres exigent huit heures.
II convient done de laisser a !'Orient ses vieilles coutumes et chercher
a gagner ces vieilles Eglises a l'unite par la toleran.ce et le respect de leurs
traditions.

73
Exe.Mus P. D. ADOLFUS GREGORIUS SCHMITT
E pisco pus Bulauaiensis

Pag. 190 constitutionis, linn. 12-17, quaedam dicuntur de speciali praero-

gativa festorum B. Mariae Virginis. Propono ut clarius appareat ratio intima
huius praerogativae, dogma nempe Ephesinum de « Dei Genetrice ». Pag. 190
lin. 12 post verba « gratia salutis repleantur » habeatur novum alinea sic
dicendo: «Post festa Dei et Domini nostri Redemptoris locum praecellen-
tem occupant festa B. Dei Genetricis Mariae, cuius memoria indissolubili
nexu cohaeret cum Filii sui opere salutari, in qua praecellentem Redemptionis
fructum miramur et spem salutis in purissima imagine cum gaudio contem-
plamur ».
Deinde prosequatur tertium alinea: «Memoriam insuper ... ».
Declaratio. Connexio inter Filium et Genetricem causa propria est prae-
rogativae singularis, qua pollent festa B. Mariae Virginis. Quad etiam histo-
760 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

rice elucet in festo « Purificationis Mariae Virginis » et in festo Annuntiatio-

nis eiusdem. Festum enim diei secundi mensis februarii adhuc a Sergio I
( 687-701) nominatur festum « s. Symeonis, quod Graeci Ypapanti appellant»
(Lib. Pont., ed. Duchesne I, p. 376), quia est festum Domini, qui tune obviam
venit sancto seni. Tamen postea factum est festum B. Mariae Virginis. Ita
festum Annuntiationis olim vocatum est « Annuntiatio Dominica », « Annun-
tiatio Dominicae incarnationis », « Conceptio Domini nostri Iesu Christi » etc.
(A.S.S., martii III, p. 538 ). Tamen hodie celebratur in Missa et Breviario
tamquam festum B. Mariae Virginis.

74
Exe.Mus P. D. ANSGARIUS SEVRIN
Episcopus tit. Mossinensis

Quoad functiones liturgicas vel para-liturgicas.

1. Supprimatur usus dalmaticae et tunicellae pro episcopis in pontifica-
libus.
2. Supprimatur usus cappae magnae.
Rationes. Ad 1) Videtur esse ritum excessivum - atque in regionibus
calidis nimis onerosum - ad exprimendum symbolum potestatis et digni-
tatis episcopi. Quae expressio hie non est necessaria, neque generatim intel-
ligitur a populo neque a plerisque sacerdotibus. Ad 2) Apparet esse vestem
nimis sumptuosam quae oculos et attentionem a cultu liturgico detrahit et
in personam episcopi figit cum nimia distractione. Praeterea est vestis nullo
modo practica, creans plures difficultates in usu et distractiones, et est nimis
ponderosa in regionibus callidis.
Quoad vestes episcopates in usu quotidiano vel in civilibus caeremoniis.
1. Supprimatur usus vestis « ferraiolo » dictae.
2. Loco cruds pectoralis ex auro cum catena simili, praescribatur usus
cruds simplidoris, v. g. eburneae.
3. Anulus adhibeatur multo simplicior.
Rationes. Convenit episcopis exemplum dare humilitatis, simplidtatis et
spiritus paupertatis, quae ut pastores populum docent nomine Christi humi-
lis et pauperis.
Paraphernalia ut « ferraiolo » et ornamenta aurea atque argentea spi-
ritum mundanum redolent et anachronistice servantur e tempore quo praelati
tentab_ant talibus mediis aestimationem populi in se convertere.
Rodie populus tam christianus quam non-christianus potius scandalizatur
videns viros Dea consecratos quorum est alias in viis Domini ducere se-
cundum spiritum evangelicum, talem sumptuositatem adhibere.
In missionibus scandalizantur pauperes, operam dantes laboribus socia-
libus, etc., qui cogitant de pecunia inutiliter expensa ad has res sumptuosas
comparandas.
 ANIMADVERSIONE'.S SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 761

Si ab episcopis in Concilio, sponte sua, nihil in hac re, statutum fuerit

nihil umquam fiet. Attamen permulti christiani cupiunt ut aliquid fiat, et
revera expectant a Concilio aliquid factum iri in hac materia.
Noster, enim, coetus, non sartorum sed pastorum animarum coetu: estl

75
Exe.Mus P. D. CESLAUS SIPOVIC
Episcopus tit. Mariammitanus

Tria mihi occurrunt de quibus loqui intendo, scilicet: 1) De quibusdam

in cap. VIII schematis, pag. 199: de Arte sacra; 2) De patrimonio artis
christianae Ecclesiarum Orientalium conservando et tuendo; 3) De solem-
nitate Paschatis.
Ad 1: Emendationes. In pag. 200, sub n. 103, in lin. 18, legimus:
« ... agi de sacra quadam Dei Creatoris imitatione ».
Etsi imitatio Dei Creatoris per se nobilissima est ac non deberet ingenio
artificis, vel etiam mensuram mediocritatis excedenti, humiliationem aliquam
causate, artifices tamen hac in re magis percussibiles sunt quam ceteri ho-
mines ac expressionem « imitatio » in arte abhorrent. Propterea loco « imi-
tatione » haec humiliter propono: a) « laude » vel longiorem expressionem,
quae mihi magis placet; b) « agi de sacra re cuius Deus pulchritudo infinita
1 1

ipsemet est principium et fons » (cf. Enchiridion Clericorum Typis Pol. Va-
1

ticanis, 1938, p. 648, n. 1203 ). Proposita hie correctio magis consona vide-
tur Encyclicae Mediator Dei (A.A.S. 39 [1947], p. 590), ubi de nuda rerum
1

imitatione ac simul de nimio symbolismo artifices praecaventur.

In eadem pag. 200, n. 104. Ista tota paragraphus - salvo iudicio melio-
re - indolem generaliorem habere debeat nee expressionibus in lin. 28
« recognoscantur » et « instauratae » uti. Ratio ob quam hoc dico est, nam
paragraphus ista uti totuin cap. VIII omnes Ritus seu Ecclesias particulates
respicere debeat. Igitur novam redactionem huius articuli liceat i:nihi propo-
nere, nempe: « Canones et statuta ecclesiastica quae ad sacrum cultum spec-
tant, praesertim quoad aedium sacrarum dignam _et utilem constructionem, al-
tarium formam et locum, tabernaculi eucharistici nobilitatem et securitatem,
baptisterii aptitudinem necnon honorem imaginum sacrarum, decorationis et
ornatus convenientiam - ad necessitates cultus liturgici hodiernas adap-
tentur ».
In eadem pag. 200, sub n. 105. Mea humili sententia iste articulus sine
necessitate studium sacrae Artis cum liturgia connectit, quod videtur cum
praxi in seminariis et Universitatibus etiam cum documentis officialibus hac
in re a S. Sede datis pugnare. Debeo etiam notate articulum istum claritate
et simplicitate carere. Quis enim - nisi fortasse ab hominibus valde peritis in
materia Artis sacrae - capere poterit bane sententiam: « instruantur etiam
762 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

de mutuis relationibus inter Artis sacrae historiam' et christianae fidei ac di-

sciplinae (? ! ) evolutionem ». His consideratis sit mihi licitum totum articu-
lum hac in forma proponere: « Clerici dum philosophicis et theologicis stu-
diis incumbunt etiam de Artis sacrae historia eiusque evolutione instruan-
tur scilicet quatenus Ecclesiae venerabilia monumenta aestiment eaque ser-
vent, necnon ut artificibus in novis Artis sacrae operibus efficiendis, consilia
illuminata praebere queant ».
Verba in pag. 201, in linn. 3, 4 et 5 delenda sunt.
Ad 2: Ars sacra Orientalium. Procul omni dubio Ecclesiae Orientales in ri-
tibus suis splendido apparatu utuntur, quo fidelium pietas erga divina mysteria
fovetur. Dum tamen de ritibus praesertim Orientalium agatur non tantum de
contentu textuum liturgicorum et caeremoniis sermo esse debeat, sed etiam de
musica sacra, de pictura vel iconographia et de architectura aedium sacrarum.
Dicitur artem quidem omnem limitem excedi ac universalem esse. Hoc
est verum; attamen uti flosculum silvestre in eodem prato varietate qua de-
lectat ab alio distinguitur, idem et Ars nostra sacra ingenio differentium popu-
lorum creata varietatis candore redolet. Affirmare audeo quad Ars sacra
Orientis christiani, liceat mihi hie solummodo ad exempli gratiam architectu-
ram et iconographiam byzantino-slavam memini, locum valde honorificum
et speciale in thesauro communi Ecclesiae tenet. Mira enim profunditate sen-
sus religiosi ars christiana Ecclesiarum Orientalium enitet tam in exsequen-
dis per picturas et opera musiva historiis S. Scripturae quam in repraesentandis
personis D. N. I. C., Mariae Mattis Dei et plurimorum Sanctorum.
Humiliter ergo peto ut ab hac sacrosancta Synodo istud nobile patri-
monium et thesaurum solemniter agnoscatur ac tuitioni omnium commen-
detur.
Aliae rationes quae ad istam propositionem faciendam impellunt sunt:
a) cap. VIII De arte sacra indolem generalem habere debet ac pro Ecclesia
universali normas generales statuere; b) de hac materia in commissione prae-
paratoria pro Ecclesiis orientalibus non erat sermo; c) irreparabile vacuum
in laboribus tam amplis huiusce venerandi Concilii crearetur, si explicite
de arte sacra Ecclesiarum orientalium nihil diceretur.
His dictis unum solummodo articulum huiusce tenoris ad schema propo-
situm addendum liceat mihi praesentare:
Haec Sacrosancta Oecumenica Synodus patrimonium Ecclesiarum Orien-
talium,- quod in communem thesaurum unius Christi Ecclesiae coalescit, Ar-
tem earum sacram quad attinet, imprimis vero musicam ecclesiasticam, ima-
gines sanctas et architecturam, quae devotionem fidelium alunt ac in fidei
veritatibus eos educate adiuvant, retinendum et maxime diligendum esse de-
clarat.
Commendatur etiam ut librorum liturgicorum ac cantus sacri editio quan-
totius pro unaquaque Ecclesia particulari paretur ac typis edatur.
Spero ultimam pattern huius propositi grato animo accepturam esse a
commissione liturgica, quae sub directione congregationis orientalis tam multa
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 763

merita per libros hucusque editos acquisivit. Haud pauca tamen adhuc desi-
derantur.
Ad 3: Solemnitas Paschatis. Hae in re adhaereo eis quae dicta sunt ab
exc.mo domino Nabaa. Velim tantum ulteriorem gressum proponere: totam
istam difficilem quaestionem secretariatui « Pro Unione », cui em.mus card.
Bea praesidet, tradere, attamen eum rogare ut omnia hac in re sine mora
executioni dentur. Fortasse Spiritu Sancto adiuvante iam anno proximo festum
gloriosum Paschatis totus mundus christianus eodem die celebrate queat.

76
Exe.Mus P. D. HERCULANUS VAN DER BURGT
Archiepiscopus Pontianakensis

Pauca tantum verba dicam de cap. VIII n. 100. In titulo huius numeri
mea opinione et partis maioris Conferentiae episcoporum Indonesiae adden-
dum sit: [Opera artis :6.dei, pietati et sobrietati contraria, arceantur].
In fine huius numeri ad regulam 32 addendum sit: « I tern curent loco-
rum Ordinarii et superiores maiores religiosorum et religiosarum ut aedificia
ecclesiae eorumque supellex et omnia aedificia ecclesiastica ut sunt e. g.
domus religiosorum et religiosarum eorumque (earumque) instituta non pan-
deant luxum et pretiositatem, quae oppugnant functioni sociali religionis chri-
stianae et :6.delibus eorumque societatibus imponunt onera pecuniaria gravis-
sima ».
Rationes clarae sunt:
1. Ecclesia eiusque instituta non pro numero selecto sed pro omnibus
hominibus sunt etiam pro pauperibus et pro iis, qui vivunt ex mercede sui
laboris quotidiani. Haec pars hominum plane maior est et non potest aedifi-
care aedificia, quae sunt pretii centenarum millium dollarum.
2. Partes divitiores Ecclesiae auxilium praebere debeti.t (non tantum pos-
sunt) partibus pauperibus. Haec obligatio primaria est et actio integralis reli-
gionis christianae.
3. Luxus et magnificentia sumptuosa aedificiorum etc. non trahit homines
ad crucem Christi sed expellit eos e domo Christi.
Ergo: Aedificia ecclesiae et ecclesiastica sint digna et pulchra, sed sobria
et congrua functionibus suis socialibus his in temporibus.
[Subsignati etiam:] N. Schneiders, arch. Makassar; P. G. Grimm, ep.
Zinceuvensis; A. H. van den Hurk, arch. Medanensis; N. P. van der
Westen, ep. Pangkalpinang; W. Demarteau, ep. Bandjarmasin; J. Grent, ep.
Amboina; A. Soegijapranata; J. Soudant, coad. P.alembangensis; L. v. Kes-
sel, ep. Sintang; Ant. A. 0. Carro., ep. de Malang; Tarcisius van Valenberg,
ep. tit. Combensis; A. Djajasepoetra, arch. Dj.
764 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

77
Exe.Mus P. D. LAMBERTUS VAN KESSEL
Episcopus Sintangensis

In schemate constitutionis de sacra Liturgia, ubi agitur de anno liturgico

(cap. V, 1) sermo non fit de Adventus momenta. Attamen, in suis litt. ency-
clicis Pius Pp. XII f. r. hoc tempus ut specialiter aptum designavit, quo fide-
les munus suum deprecatorium ut Ecclesiae Missioni gratiam divinam amplio-
rem obtineant adimplerent.
Quapropter, quia tempus loquendi non sufficit, scriptenus tantum de hac
re huic exc.mo secretariatui propositum committo, ut qua meliore qua possit
via Concilii iudicio subiiciatur.
« Ut Ecclesia sibi a Christo Capite commissum munus " ad divinum ver-
bum usquequaque propagandum " 1 cum omnibus suis membris iuxta unius-
cuiusque vocationem ac statum opere et oratione semper ac arctius prose-
quatur, mandat S. Synodus, sibi faciens ardens monitum f. r. Pii Papae XII,
ut " certis liturgici anni temporibus, quae ad sacras fovendas provehendasque
expeditiones aptiora videntur ... ad fundendas preces animi acrius exstimu-
lentur ... Ad quae tempora potissimum pertinere putat (Ecclesia) Sacrum Ad-
ventum, quo humani generis exspectatio de Servatore recolitur et salutis
provida praeparatio recensetur; Epiphaniae festum, quod hominibus ortam
pandit salutem; Pentecosten denique, qua, Paracliti Spiritu fl.ante, condita
Ecclesia celebratur " 2 ».

78
Exe.Mus P. D. VALENTINUS W6JCIK
Episcopus tit. Barenus in Hellesponto, aux. Sandomiriensis

Ad capita V-VIII schematis constitutionis de sacra Liturgia sequentes

animadversiones proponere audeo:
1. In pag. 192, post lin. 6 addenda sunt: « Restitutio praxis paenitentia-
lis Quadragesimae incipi debet ab introducenda actuosa participatione fide-
lium in caeremoniis feriae IV cinerum et ieiunio cum abstinentia eadem
die servando ».
Ante par. 84 adiungenda est norma: « In restauratione anni liturgici ma-
gni momenti est quoque tempus Adventus, quando fideles monendi sunt, ut
se per sacramentum paenitentiae et devotam susceptionem Sanctissimae Eu-
charistiae ad festum Nativitatis Domini praeparent ».

1
Pii XII litt. enc. Fidei donum, 21 apr. 1957: A.A.S., 49, vol. 24, p. 238.
2
Ibid., p. 239.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 765

2. In pag. 193, in linn. 7-11 omittenda sunt: «At ipsa quoque historia
testatur ... in ornatum sacrae supellectilis invexit », nam finis huius consti-
tutionis non est iudicare de praeterito sed normas pro futuro tradere.
In lin. 31, post verba « gradibus conveniat » addantur: «et fidelium de-
votionem foveat ».
3. In pag. 195, in linn. 17-18 possunt omitti verba: «ex patrum tradi-
tione ... ut ei velut ancilla seu administra famuletur », quia mentem conten-
tam in linn. 5-8 huius paginae repetunt.
In pag. 197, post lin. 4 addenda est propositio: « Viri artis poeticae et
musicae incitandi sunt ad conscribenda nova carmina religiosa et melodias
componendas pro usu communitatis fidelium, quae et menti ecclesiasticae
et necessitati spirituali hodierni hominis plene correspondeant ».
4. In pag. 199, post lin. 32 adicere possumus: «Non sunt quoque ad-
mittenda opera artis, quae non habeant characterem religiosum vel rem sa-
cram modo laicali proponant ».
In pag. 200, lin. 20, inter verba « instructioni » et « destinatis » addenda
sunt: «et eorum pietati atque orationi fovendae ».

79
Exe.Mus P. D. ANDREAS WRONKA
Episcopus tit. V atarbensis, aux. Gnesnensis

Humiliter propono: loco nomenclationis: « Proprium de Tempore » in-

troducatur: « Proprium mysteriorum Christi ».
Eadem nomenclatio introducatur in Missale et Breviarium Romanum,
loco: « Proprium de Tempore ».
Rationes:
1. Ob concordantiam cum « Proprio Sanctorum »;
2. Nomenclatio: « Proprium de Tempore » vilitate laborat, caret enim
sensu religioso. Ergo elidatur ex libris liturgicis;
3. Substitutio: « Proprii de Tempore » per « Proprium mysteriorum
Christi» non causabit 1amentationem; nam nomenclatio: « Proprium de
Tempore » non provenit ex classicis temporibus vitae liturgicae;
4. Nomenclatio: « Proprium mysteriorum Christi» introducit aperte
in spiritum anni liturgici et concordat conspicue cum toto schemate constitu-
tionis de sacra liturgia.
766 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

80
Exe.Mus P. D. PAULUS YU-PIN
Archiepiscopus Nanchimensis

Artes ingenuae - inclusis etiam litteratura, musica necnon caligraphia

saltem in Sinis - sunt expressiones vivae et concretae indolis uniuscuiusque
populi. Praecise his artibus, philosophia vivendi atque modus agendi singu-
lorum populorum maxime manifestantur. Quo facilius populus in terris mis-
sionum ad veritates evangelicas adducatur, necessarium est sacerdotibus scire
principia et historiam artium indigenarum, quia peritis hac in materia, psy-
chologia populi eiusdemque modus cogitandi simul cum usibus et traditio-
nibus clarius patent et accessus fit facilior ad intellectuales et classes dignitate
superiores uniuscuiusque populi apud quern apostolatum Christi exercent. His
in rebus, praeclara exempla apud Sinenses dederunt viri illustrissimi: Matteo
Ricci, Castiglione, Celso Costantini et multi alii.
Inn. 105 cap. VIII de sacra arte, bene statuitur ut in omnibus Universita-
tibus Catholicis, sacrae theologiae scholis necnon facultatibus, principia et
historia artis sacrae doceantur. Sed melius est, post disciplinam artis sacrae,
studium artium indigenarum, clericis similes scholas frequentantibus in re-
gionibus missionum imponere. Haec propositio multis aliis argumentis ful-
citur sed prae causa brevitatis ea omitto.

81
Exe.Mus P. D. IOSEPH ZAFFONATO
Archiepiscopus U tinensis

Attentis iis quae legimus: in art. 92 huius constitutionis de sacra Liturgia:

« Quamvis thesaurus artisticus Musicae sacrae summa cura servandus et fo-
vendus sit, et scholae cantorum assidue provehendae, episcopi ceterique ani-
marum pastores sedulo provideant ut in qualibet sacra actione, vel solemnis-
sima, universus fidelium coetus actuosam participationem sibi propriam in
cantu praestare possit »; et in art. 96: « Cantus popularis religiosus sollerter
inculcetur, ita ut in piis exercitiis et in ipsis liturgicis actionibus, iuxta nor-
mas et praecepta rubricarum, fidelium voces resonate possint ».
Attentis insuper quae legimus in n. 25 memorabilis documenti Instructio
de Musica sacra et sacra Liturgia Sacrae Congregationis Rituum die 3 sept.
1958 editi: « Ceterum curandum est ut ubique terrarum sequentes faci-
liores gregoriani moduli a fidelibus addiscantur: Kyrie eleison, Sanctus, Be-
nedictus et Agnus Dei iuxta numerum decimi sexti Gradualis Romani; Gloria
in excelsis Dea, una cum Ite Missa est, Deo gratias, iuxta modum decimum
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 767

quintum; Credo autem iuxta numerum primum vel tertium. Hae sane via il-
lud maxime optabile obtineri potest, ut christifideles ubique terrarum com-
munem fidem in actuosa participatione sacrosancto Missae sacrificio, com-
muni quoque laetoque concentu manifestare valeant »;
prae oculis ad ultimum habitis frequentissimis et nonnumquam ingen-
tibus migrationibus inter nationes et ipsos continentes multis de causis: la-
bore, studio, commercio, valetudine, turismo, religiosis vel civilibus conven-
tibus et congressis, quae omnia in posterum proculdubio crebriora fient;
omnibus his perpensis valde conveniens et utile, immo et necessarium
videtur, si parvum, vel minimum cantus summarium, musica gregoriana et
lingua latina pro posse notum et commune ubique terrarum christifidelibus
reddatur.
Exempli gratia, relate ad modula gregoriana, ad illa quae, a Sacra Con-
gregatione Rituum pro Missa proposita et commendata sunt, mea modestis-
sima sententia sequentes cantus gregoriani adiungi possunt: Pange lingua et
Tantum ergo iuxta modum tertium, 0 Salutaris Hostia, Adoro Te devote,
Veni Creator Spiritus, Paree Domine, Salve Regina.
Relate vero ad cantus populares religiosos, qui, magno cum gaudio, iam
in Sanctuario Lapurdensi (vulgo Lourdes) canuntur: Ave Maria, Benedictus
qui venit, Lauda Ierusalem Dominum cum hosanna, testimonium afierunt quo-
modo pauci cantus vel hymni cani valeant a pluribus coetibus fidelium qui
ab omnibus mundi partibus quotidie tempore aestivo conveniunt.
Munus edocendi fideles ut hos paucos cantus vel hymnos apprehendant
et reapse canere valeant baud facile apparet. Quae di:fficultates tamen auferri,
immo cum quadam commoditate amoveri, possunt, praesertim in dioecesibus
quae perfectiori ordinationi polleant, dummodo ad hunc finem obtinendum
omnium habeatur adiutrix conspiratio: per alumnorum seminarii institutio-
nem, per christianae doctrinae pueris traditionem, per omnium scholarum no-
strarum rationes, per plurima J?aroeciarum incepta, per visitationem pasto-
ralem, per omnes conventus et congressus.
Hoc agendi consilium .iam plures dioeceses amplexae sunt. Valde optan-
dum est ut eandem edocendi rationem aliae dioeceses amplectantur, immo,
quantum fieri potest, omnes dioeceses, ita ut ab omnibus fidelibus iidem can-
tus et hymni liturgici et populates canantur.
Optimum iuvamen ita praeberetur ad fidem omnium christifidelium fir-
mandam, praesertim eorum qui, longe a familiis et paroeciis suis, peculiari
auxilio sublevandi sunt.
Qua re ad art. 95: « Compleatur editio typica librorum cantus liturgici;
immo paretur editio magis critica librorum iam editorum post instaurationem
S. Pii X »; addere rogo: « Pariter, altera paretur editio simpliciores modulos
et minimum cantus summarium pro omnibus christifidelibus continens ».
768 ACTA CONC. VATICAN! II - PERIODUS I

82
Exe.Mus P. D. ELIAS ZOGHBY
Archiepiscopus tit. Nubiensis

Vellem submittere venerabilibus Patribus reactionem quandam episcopi

orientalis supra aspectum altaris maioris sicut apparet in compluribus ec-
clesiis.
Minime loquor de ista contabulatione certe parum artistica, confecta ex
pettis et metallis nullo modo pretiosis, quae elevantur sicut murus in con-
spectu celebrantis. Ecclesia occidentalis reegit abhinc complures annos adver-
sus abusus istos et magis ac magis restauravit altare simplex et nudum ad
instar altaris maioris huius gloriosae ecclesiae S. Petri.
Simpliciter vellem loqui vobis, de quam minima loco quern imago Iesu
Christi occupat in altari in media domo eius.
Bene scitis, quantus sit in Oriente cultus erga sanctas imagines, cultus
sanctorum et praesertim B. M. Virginis Theotokos, Mattis Dei. Nola his
verbis diminuere minime cultum istum, sed tantum meae intentionis est Chri-
sto Filia Dei restituere momentum illi debitum in domo Patris sui.
Altare maius, ut dicitur centrale, habet in Ecclesia momentum primum
et inalienabile: est locus praesidentiae. Nunc me fuisse semper miratum, et
simul scandalizatum confiteor, cum vidissem simulacrum vel imaginem B. M.
V. aut etiam Sancti Titularis ecclesiae, repraesentata in magnitudine naturali,
quae dominant totaliter altare, dum e contra, crucifixus reducitur ad aliquam
minusculam crucem metallicam vix visibilem. Quad magnam disproportionem
constituit.
In ecclesia, altare maius est thronus Christi, sacerdotis et victimae, et
propterea, nullo praetextu, tribuendus est thronus iste Iesu Christo reserva-
tus, sancto v:el sanctae, etiam si agitur de Matre Iesu. Ipsa enim restat sem-
per creatura, quamquam privilegiata. Nee illa nee sanctus alter debet solium
occupare in sacrificii altari, vel praeesse in templo Dei. Isti, testes sunt sacrifi-
cii altaris. Functio illa bene repraesentatur in iconis Ecclesiae orientalis in.
quibus Mater Filium suum divinum in gremio fert. Dum e contra simulacra
B. M. V. quae non portant Filium, manifestant modo inadaequato functio-
nem istam.
Nee ex alia parte vellem imponere consuetudines Ecclesiarum orienta-
lium catholicarum et praesertim orthodoxarum, quae transformant altare cen-
trale in veram calvariam. In media altaris elevatur magnus crucifixus, in ma-
gnitudine quasi naturali, circumdatus a B. M. Virgine et S. Ioanne Evan-
gelista. Ut mihi videtur, solutio ista bene satisfacit rationi et fidei.
Quantum pertinet ad B. M. Virginem et Titularem ecclesiae, dicerem col-
locari posse in abside Ecclesiae sub forma picturae, operis musivi vel etiam
simulacri.
 ANIMADVERSIONES SCRIPTAE - CAPP. V-VIII DE LITURGIA 769

Haee eonsideratio est una inter alias. Certe abusus penetraverunt in de-
votionem et in exercitium eultus. Saneti sunt intereessores nostri. Sunt nobis
modus naturalis et legitimus, qui nos appropinquat Christo. Sed nihil am-
plius sunt quam modus et intereessores. Aliquae formae pietatis, aeeensae abu-
sibus artis saerae, eas transformaverunt in finem devotionis et cultus. Tri-
buamus B. M. Virgini et omnibus sanetis in eeclesiis nostris idem momentum
quod ipsis reservatur, in eoelo, in circuitu Agni, nee plus nee minus.

49 (II)
 INDEX

CONGREGATIONES GENERALES

CoNGREGATIO GENERALIS x
PAG.

Secretarii generalis monitum . 9

Patrum orationes quoad cap. II schematis de S. Liturgia . 10
Card. Godfrey 10
Card. Gracias 12
Card. Bueno y Monreal 14
Card. Alfrink 16
Card. Ottaviani 18
Card. Bea 22
Card. Browne 26
Exe. Florit 28
Exe. Melendro 30
Exe. Alvim Pereira 32
Exe. Lokuang 33
Exe. Rusch 35
Exe. Dwyer . 37
Exe. Trindade Salgueiro 39
Exe. Zazinovic 41
Exe. Arattukulam 42
Exe. McQuaid 44
Exe. Fernandes 45
Exe. Helmsing 45
Exe. Ddungu 46
Rev. Kleiner 47
Exe. Stein 49
Exe. Sansierra 51

CoNGREGATIO GENERALIS xi

Secretarii generalis monitum . 55

Patrum orationes quoad cap. II schematis de S. Liturgia . 56
Card. Lercaro 56
Card. Konig . 58
Exe. Cambiaghi 59
Exe. Jop . 60
772 INDEX
PAG.

Exe. Iglesias Navarri 61

Exe. Nuer 64
Exe. Jubany . 64
Exe. Przyklenk 68
Exe. Devoto 71
Exe. Satoshi Nagae . 74
Exe. Hallinan 75
Exe. Jager 76
Exe. da Cunha Marelim 78
Exe. Weber . 79
Exe. Eichinger 80
Exe. Khoury . 83
Exe. Edelby . 85
Exe. Aramburu 88
Exe. Tou . 90
Exe. Rimmer 92
Exe. Van Cauwelaert 94
Exe. Zohrabian 96
Exe. Boillon 97
Exe. de Vito 97
Exe. Melas 100

CoNGREGATIO GENERALIS XII

Secretarii generalis monitum . 105

Patrum orationes quoad cap. II schematis de S. Liturgia . 106
Card. Confalonieri 106
Card. Mcintyre 108
Exe. Duschak 109
Exe. Laszlo 112
Exe. Ferrari . 115
Exe. Fares 116
Exe. Saboia Bandeira De Mello . 117
Exe. Cousineau 119
Exe. Jenny 121
Exe. Perraudin 122
Exe. Barrachina Estevan 123
Exe. Lopes De Moura 125
Rev. Gut . 127
Exe. Yii-Pin . 128
Exe. Bekkers 129
Exe. Vicuna Aranguiz 130
Exe. Seitz 133
Exe. Pont y Gol 134
Exe. Muldoon 135
Exe. Xenopulos . 137
 INDEX 773
PAG.

Exe. Theas 139

Exe. Mosquera Corral 140
Exe. Modrego y Casaus 141
Exe. D' Avack 145

CoNGREGATIO GENERALIS XIII

Secretarii generalis monitum . 149

Patrum orationes quoad cap. II schematis de S. Liturgia . 150
Exe. Zak . 150
Exe. Zauner . 151
Exe. Kandela 154
Exe. Pildain y Zapiain . 156
Secretarii generalis monitum quoad cessationem a disceptatione . 159
Moniti translationes in linguas vernaculas . 159
Praesidis card. Tisserant monitum de cessatlone a disceptatione cap. II sche-
matis de S. Liturgia . 160
Secretarii generalis monitum . 160
Patrum orationes quoad cap. III schematis de S. Liturgia 161
Card. Ruffini . 161
Card. Cento . 163
Card. Browne 164
Exe. Hengsbach 166
Exe. Arneric . 167
Exe. Capozi 169
Exe. Kozlowiecki 171
Exe. Pham-ngoc-Chi 172
Exe. Maziers . 174
Exe. Plaza 176
Exe. Lebrun Moratinos 177
Exe. Botero Salazar 178
Secretarii generalis monitum de fine I periodo Concilii imponendo 180
Exe. de Carvalho 180
Exe. Cabrera Cruz 181
Exe. Tomizawa 182
Exe. Ruotolo 183
Exe. Garkovic 184
Rev. Reetz 186
Exe. Barbero 187
Exe. Pailloux 190
774 INDEX

ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE

QUOAD CAP. II SCHEMATIS DE S. LITURGIA
PAG.

Card. D' Alton 195

Card. de Barros Camara 195
Card. McGuigan 196
Card. Santos 198
Exe. Aparicio y Quintanilla 199
Exe. Arcilla . 200
Exe. Argaya Goicoechea . . 200
Exe. Austrogesilo de Mesquita 203
Exe. Basoli 203
Exe. Beni'.tez Fonturvel 205
Exe. Bergonzini 205
Exe. Bidawid 206
Exe. Bonomini 209
Exe. Borromeo 209
Rev. Braunstorfer 209
Exe. Bressane de Araujo 210
Exe. Brizgys . 211
Exe. Carli 212
Beat. Cheikho 213
Exe. Coroli 213
Exe. Couderc 215
Exe. da Mota e Albuquerque . 216
Exe. Dantas . 217
Exe. de Uriarte Bengoa 218
Exe. de Vizcarra 219
Exe. Doumith 221
Exe. Dubois . . 222
Exe. Fady 222
Exe. Fenocchio 223
Exe. Ferrero di Cavallerleone 223
Exe. Franco Casc6n 224
Exe. Gawlina 225
Exe. Ghattas 225
Rev. Giabbani 227
Exe. Gianfranceschi 228
Exe. Gomez Villa . 228
Exe. Gonzaga y Rasdesales 229
Exe. Gonzalez y Robleto 231
Rev. Hage 231
Exe. Hakim 233
Exe. Hannan 234
Exe. Heerey 235
Rev. Heiligers 236
Exe. Hermaniuk 236
Exe. Howard 237
 INDEX 775
PAG.

Exe. Iglesias Navarri 238

Exe. Isnard 238
Exe. Kemerer 240
Exe. Kovacs . 241
Rev. Kuhner y Kuhner 241
Exe. Landersdorfer . 243
Exe. Lebrun Moratinos 245
Exe. Llopis Ivorra . 245
Exe. Maricevich Fleitas 246
Exe. Marquez T6riz 248
Exe. McEleney . 249
Exe. Mendez Arceo 251
Exe. Moscato 254
Exe. Muguerza 256
Exe. Necsey 256
Exe. Nezic 257
Exe. Nigris 258
Exe. Oblak 258
Exe. Olalia 259
Exe. Pailloux 260
Exe. Parente . . 262
Exe. Parteli . 263
Exe. Pereira Venancio 263
Exe. Philippe 264
Rev. Prou 266
Exe. Romanantoanina 267
Exe. Roatta . 267
Exe. Rolim de Moura . 267
Exe. Romo Gutierrez . 268
Exe. Seandar 269
Exe. Scapinelli di Leguigno 270
Exe. Seper 270
Rev. Sepinski 272
Exe. Sfair 273
Rev. Sortais . 273
Exe. Souto Vizoso 274
Exe. Stella 275
Exe. Terrienne 276
Exe. Tortora . 277
Exe. Valerii . 277
Exe. Varthalitis 278
Exe. Vielmo . 279
Exe. Vuccino 285
Exe. Zoa . 287
776 INDEX

CONGREGATIO GENERALIS XIV

PAG.

Secretarii generalis monitum . 291

Patrum orationes quoad cap. III schematis de S. Liturgia . 292
Exe. Rouge 292
Exe. Angelini 294
Exe. Kempf . 297
Exe. Isnard 300
Exe. Sansierra 301
Exe. Faveri 302
Exe. Mistrorigo 305
Exe. Del Pino Gomez . 306
Seeretarii generalis monitum de exsequiis Patrum defunctorum . 308
Exe. Sibomana 308
Exe. Peralta y Ballabriga 309
Exe. Djajasepoetra 311
Exe. Bekkers 313
Exe. Wojtyla 314
Exe. Van Bekkum 316
Exe. D'Souza 317
Exe. Mendoza Castro 320
Exe. Wronka 321
Exe. Malula . 323
Exe. Romo Gutierrez 324
Exe. Garcia Martinez 325
Exe. Tagle Covarrubias 326
Secretarii generalis monitum de initio disceptationis quoad cap. IV de S. Li-
turgia 326
Patrum orationes quoad cap. IV schematis de S. Liturgia . 327
Card. Frings 327
Card. Ruffini 328
Card. Valeri 330
Card. Quiroga y Palacios 332
Card. Leger . 334

ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE

QUOAD CAP. III SCHEMATIS DE S. LITURGIA

Card. Confalonieri 341

Card. Godfrey 342
Card. Rugambwa 343
Card. Valeri . 344
Exe. Alvares Macua 345
Exe. Aparicio y Quintanilla 346
Exe. Arcilla . 346
 INDEX 777
PAG.

Exe. Begin 346

Exe. Bonomini 347
Exe. Borromeo 348
Exe. Brizgys . 348
Exe. Cantero Cuadrado 350
Exe. Carli 351
Exe. Carraro . 352
Exe. Carretto 352
Exe. Carta 353
Exe. Cogoni . 354
Exe. da Cunha Cintra 354
Exe. da Cunha Marelim 355
Exe. Dadone . 355
Exe. Deane 356
Exe. De Kesel 357
Exe. Delgado y G6mez . 358
Exe. Descuffi 358
Exe. de Vito 359
Exe. de Vizcarra 360
Exe. Evangelisti 361
Exe. Fares 362
Exe. Fenocchio 363
Exe. Ferrero di Cavallerleone 365
Exe. Forst 365
Exe. G6mez Tamayo 366
Rev. Gusi 367
Rev. Heiligers 368
Exe. Hermaniuk 368
Exe. Jager 369
Exe. Kovacs 370
Exe. Laszlo 370
Exe. Lebrun Moratinos 371
Exe. Lokuang 371
Exe. Longo 372
Exe. Malanczuk 372
Exe. McEleney 372
Exe. Nezic 374
Exe. Nigris 374
Exe. Olazar Muruaga 375
Exe. Parente . 376
Rev. Prou . 377
Exe. Rastouil 377
Exe. Rosario . 377
Exe. Rupp . 378
Exe. Saboia Bandeira de Mello 378
Exe. Scandar . 379
Exe. Scapinelli di Leguigno 379
·Rev. Sepinski 380
778 INDEX
PAG.

Rev. Sortais . 380

Exe. Tomassini 381
Exe. Volk . 381
Exe. Vozzi 382
Exe. Zohrabian 384
Conferentia episcoporum Chiliensis Ditionis 384

CoNGREGATIO GENERALIS XV

Secretarii generalis monitum . 389

Patrum orationes quoad cap. IV schematis de S. Liturgia 390
Card. Gon~alves Cerejeira 390
Card. Spellman . 391
Card. Wyszynski 392
Card. Godfrey 394
Card. Lefebvre 396
Card. Dopfner 398
Card. Meyer . 403
Card. Santos . 405
Card. Landazuri Ricketts 407
Card. Bacci 409
Card. Bea . 411
Card. Albareda 413
Exe. Connare 415
Exe. Mendez Arceo . 416
Exe. Weber 418
Exe. Frank~ 420
Exe. Corboy 423
Praesidis monitum de centenario vitae exc.mi Carinci 425
Exe. Reh . 425
Exe. Aguirre . 427
Secretarii generalis monitum de nuntio exc.mo Carinci mittendo . 428
Exe. Melendro 429

CONGREGATIO GENERALIS XVI

Secretarii generalis monitum . 435

Praesidis monitum circa plausus in aula . 435
Patrum orationes quoad cap. IV schematis de S. Liturgia . 436
Exe. Flores Martin . 436
Exe. Garcia Martinez 439
Exe. Vielma . 440
Rev. Prou 445
Exe. Reuss 447
Exe. Pierard 449
 INDEX 779
PAG.
Exe. Garcia y Garcia de Castro 450
Exe. Gonzi 451
Exe. Leven 452
Exe. Garrone 453
Exe. Marling 455
Exe. Guano . 457
Rev. Fernandez 459
Exe. Carli . 463
Exe. Yago . 466
Exe. Souto Vizoso 468
Rev. Van Hees . 470
Exe. Costantini . 472
Praesidis monitum circa finem disceptationi de cap. IV de S. Liturgia im-'
ponendum 474
Secretarii generalis monitum . 474
Patrum orationes quoad capp. V-VIII schematis de S. Liturgia . 475
Card. Spellman 475
Exe. Nabaa 475
Exe. Plaza 477
Exe. Cule . 478
Exe. Tedde 481
Exe. Gonzalez Moralejo 484

ANIMADVERSIONES S CRIPTO EXHIBIT AE

QUOAD CAP. IV SCHEMATIS DE s. LITURGIA

Card. Browne 491

Card. De Barros Camara , 491
Card. Silva Henriquez 492
Card. Valeri . 493
Exe. Abed 494
Rev. Adrover 496
Exe. Angrisani 497
Exe. Aparicio y Quintanilla . 499
Exe. Arcilla . 499
Exe. Begin 500
Exe. Bekkers 500
Exe. Bianeoni 501
Exe. Bonomini 502
Exe. Buteler . 502
Exe. Calewaert 504
Exe. Capozi 504
Exe. Cecchi 506
Exe. Cekada 506
Exe. Cooray 508
Exe. da Cunha Marelim 509
780 INDEX
PAG.

Exe. De Kesel 510

Exe. Descuffi . 510
Exe. De Smedt 511
Exe. Doumith 512
Exe. Eichinger 513
Exe. Falconieri 515
Exe. Fares 518
Exe. Ferrero di Cavallerleone 520
Exe. Fiordelli 520
Exe. Florit 522
Exe. Franco Casc6n 525
Exe. Gonzaga y Rasdesales 526
Exe. Gonzalez Arbelaez 527
Exe. Gonzalez y Robleto 528
Exe. Gurpide Beope 529
Exe. Hannan . 531
Rev. Heiligers 532
Exe. Hervas y Benet 532
Exe. Nguyen-Van Hien 536
Exe. Kiwanuka . 536
Exe. La Ravoire Morrow 537
Exe. Laszlo 538
Exe. Laudadio 539
Exe. Liverzani 540
Exe. Lokuang 541
Exe. Malanczuk 541
Exe. Manrique 541
Exe. Marquez T6riz 544
Exe. MeEleney 545
Exe. Melas 546
Exe. Molin 548
Exe. Mosquera Corral 549
Exe. Mulrooney 550
Exe. Nezic 552
Exe. Nigris 552
Exe. Oblak 552
Exe. Oddi 553
Exe. Olano y Urteaga 554
Rev. Oscoz 555
Exe. Philippe 556
Exe. Prata 556
Exe. Printesis 558
Rev. Reetz 559
Exe. Reiterer 560
Exe. Remy 561
Exe. Rendeiro 562
Exe. Rodriguez-Quiros 564
Exe. Russell . 566
 INDEX 781
PAG.
Exe. Saboia Bandeira de Mello . 567
Exe. Sanchez Tinoco 569
Exe. Scalais . 570
Exe. Scandar . 571
Exe. Schneider 571
Exe. Schneiders 573
Exe. Schrofler 575
Rev. Sepinski . 575
Rev. Sortais 577
Exe. Tedde 577
Exe. Temifio Saiz 578
Exe. Theas 578
Exe. Tomassini 579
Exe. Tracy 579
Exe. Viola 580
Exe. Volk . 581
Exe. Vuecino 582
Exe. Ziade 583

CoNGREGATIO GENERALis XVII

Secretarii generalis monitum . 587

Patrum orationes quoad capp. V-VIII sehematis de S. Liturgia . 588
Card. De Barros Camara 588
Card. Feltin . 590
Card. Rugambwa 592
Exe. Bafile 593
Exe. Melendro 597
Exe. Marling . 598
Exe. Baraniak 599
Exe. Soares De Resende 600
Exe. Khoury . 602
Exe. Reed 605
Exe. Zohrabian 607
Exe. Jannueci 608
Exe. McVinney 610
Exe. Bereciartua Balerdi 612
Exe. Nguyen-Van Hien 613
Exe. Raymond 616
Exe. Castellano . 618
Exe. Ngo-dinh-Thuc 620
Exe. Larrafn Errazuriz 621
Exe. Gasbarri 623
Exe. Gouyon . 626
782 INDEX

CoNGREGATIO GENERALIS XVIII

PAG.

Secretarii generalis monitum . 631

Patrum orationes quoad capp. V-VIII schematis de S. Liturgia . . 632
Exe. Urtasun . . 632
Exe. Alonso Mufioyerro . 633
Exe. Fustella . 636
Exe. D' Amato 636
Exe. Almarcha Hernandez 638
Rev. Zilianti . 640
Rev. Soetemans . 642
Monitum card. Cicognani, secretarii Status, de nomine S. Joseph in ca-
nonem Missae inserendo 644
Exe. Golland Trindade . 645
Exe. Kowalski . 647
Exe. Yoshigoro Taguchi 650
Exe. Jop . 652
Exe. Van Lierde 654
Exe. Kempf 659
Exe. Sapelak 660
Exe. Seitz . . 661
Exe. Volk . 662
Exe. Nowicki . 665
Exe. Baudoux 666
Exe. Cheng Tien-Siang 668
Exe. Miranda y G6mez 669
Exe. L6pez Ortiz . 671
Exe. Pohlschneider . . 673
Praesidis monitum de disceptatione circa constitutionem de S. Liturgia con-
cludenda . 674
Secretarii generalis monitum de consistorio proxima feria V celebrando . 675

ANIMADVERSIONES SCRIPTO EXHIBITAE

QUOAD CAPP. V-VIJJ SCHEMATIS DE S. LITURGIA

Card. DOpfner 679

Card. Silva Henriquez 680
Exe. Ancel 682
Exe. Bednorz . 683
Exe. Begin . 684
Exe. Blanchet . 684
Exe. Borromeo . 685
Exe. Buswell 685
Rev. Buttarazzi 686
Exe. Carli 690
 INDEX 783
PAG.

Exe. da Cunha Marelim 691

Exe. D' Agostino . 691
Rev. Dayez . 693
Exe. de Castro Mayer . 695
Exe. Descu:ffi . 697
Exe. De Smedt 697
Exe. de Uriarte Bengoa 700
Exe. de Vito 702
Exe. Duval 703
Exe. Emanuel 703
Exe. Enciso Viana . 704
Exe. Fady 706
Exe. Fares 707
Exe. Fenocehio 708
Exe. Fernandes 709
Exe. Fernandez-Conde 709
Exe. Ferrero di Cavallerleone 710
Exe. Ferro 711
Exe. Garcia Martinez 712
Exe. Garrone 712
Exe. Gatimu . 713
Exe. Gawlina 715
Exe. Gonzalez y Robleto 715
Exe. Gurpide Beope 715
Exe. Gutierrez Diez 717
Exe. Hasler 717
Exe. Jaehym . 718
Exe. Jenny 719
Exe. Kandela 720
Exe. Kerautret 721
Exe. Kien Samophithak 722
Rev. Kleiner . 723
Exe. Lafayette 724
Exe. Laszl6 725
Exe. Loayza Gumiel 726
Exe. Longo 728
Exe. Malanczuk . 728
Exe. Malula . 729
Exe. Martinez Gonzales 730
Exe. Mazzieri 732
Exe. MeEleney . 733
Exe. McGrath 734
Exe. Mendez Arceo 735
Exe. Minerva 736
Exe. Morgante 737
Exe. Nezic 738
Exe. Nicodemo 739
Exe. Nigris 741
784 INDEX
PAG.
Exe. Nuer . . . . 741
Exe. Olaechea Loizaga 742
Exe. Olalia 743
Exe. Olano y Urteaga 744
Exe. Picaehy . . . 745
Rev. Prou 746
Exe. Quintero Arce 748
Exe. Radicioni . 749
Exe. Reyes 750
Exe. Rigaud . . . 751
Exe. Rolim de Moura . 751
Exe. Rossi 752
Exe. Roy . 754
Exe. Scandar 755
Exe. Schmitt . 759
Exe. Sevrin 760
Exe. Sipovic 761
Exe. Van der Burgt 763
Exe. Van Kessel . 764
Exe. W 6jcik . 764
Exe. Wronka 765
Exe. Yii-Pin . 766
Exe. Zaffonato 766
Exe. Zoghby 768
INDEX . . . 771