አንድም ሰው በኤች

ይያዝ፣
አይ ቪ/ኤድስ እንዳ
ይገለል
እንዳይሞትና እንዳ
ጣ!
ኃላፊነታችንን እንወ

uÉ_Ǫ ›e}ÇÅ` ¾S”Óeƒ ¢S<¿’>Ÿ?i” Ñ<ÇÄ‹ u=a

2— ¯Sƒ lØ` 11 ¨`G© Ò²?× የካቲት 2007 ¯.U
Ÿ›?‹.›Ã.y=/›?Ée c?¡_ታ]Áƒ ê/u?ƒ Ò` uS}vu` ¾}²ÒË

በኤች.አይ.ቪ ቫይረስ መያዝ ምንም ነገር ከመስራት

አንደማያዳግት ያሳየ ግለሰብ
ኤች.አይ.ቪ ኤድስ የጤና ሳይንሱን እንዲሁም የምርምር ዘርፍን ዙሪያ ለማስተማር በማሰብ በየጊዜው የተለያዩ መድረኮችን

እየተፈታተነ ያለ በሽታ ነው፡፡ እስከ አሁን ድረስ ለበሽታው የሚሆን በማዘጋጀትና ስለበሽታው ትምህርት በማስጨበጥ ከቅርብ ጊዜያት

ምንም አይነት መድሀኒትም ሆነ ክትባት ሊገኝለት አልቻለም፡፡ ወዲህ በበሽታው የሚሞቱ ዜጐች ቁጥር በጣም በእጅጉ ለማለት

በተለይም በሽታው ክፉኛ እያጠቃ ያለው ከ15.45 አመት እድሜ ላይ በሚያስደፍር ሁኔታ እየቀነሰ ይገኛል፡፡ ይህ በእንዲህ እንዳለም ከዚህ

የሚገኙትን አምራች ሀይሎች ከመሆኑ ጋር ተያይዞ ልማትን በፊት በበሽታው የተያዙ ዜጐች እራሳቸውን ተስፋ እንደሌላቸው

በማረጋገጥ እንዲሁም ከድህነት ለመላቀቅ የተያያዝነው ዘመቻ ላይ አድረገው በመውሰድ በተለያዩ ጊዜዎች ተስፋ እየቆረጡ እራሳቸውን

የራሱን ተፅእኖ አሳድሮ ቆይቷል፡፡ ነገር ግን ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ ችግር ላይ ይጥሉ ነበር፡፡ ነገር ግን መንግስት ለበሽታው ተጠቂዎች

ለበሽታው መንግስታችን ከፍተኛ ትኩረት በመስጠት በበሽታው ዙሪያ ባመቻቸው ልዩ ድጋፍ መሰረት እራሳቸውን በተለያዩ የስራ ዘርፍ

በርካታ ዘርፈ ብዙ ስራዎችን በመስራት በሽታው በፊት ከነበረው እያስማሩ ህይወታቸውን እየለወጡ ይገኛሉ፡፡ ለዚህም እንደ ማሳያ

ስርጭት አሁን ላይ በከፍተኛ ሁኔታ ሊቀንስ ችሏል፡፡ በከተማችን ሊሆን የሚችለው የኤች.አይ.ቪ ቫይረስ በደሙ ውስጥ ቢኖርም ነገር

ድሬዳዋም ቢሆን በአስተዳደራችን ንቁ አስተባባሪነት እንዲሁም ግን ተስፋ ሳይቆርጥ መንግስት ባመቻቸለት የተለያዩ ዘርፈ ብዙ

መንግስታዊና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ባደረጉት ያለሰለሰ አጋጣሚዎች መሰረት ጠንክሮ በመስራት እራሱን ከተረጂነት ህይወት

ርብርብ የፀረ-ኤች.አይ.ቪ መድሀኒት ስርጭት በነፃ መስጠት መውጣት የቻለውን ግለሰብ ወደ እናንተ አንባቢያን ከዚህ በታች

በመጀመሩ እንዲሁም የተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎችን በበሽታው እንደሚከተለው አሰናድተነዋል፡፡

¨Å Ñî 3 µbM

አስባለሁ፡፡ ያልተረዱት ነገር ግን ከዚህ ህይወት ፈንቅሎ እንዲወጣቸው

ዘርፈ ብዙ ድጋፎች ከቫይረሱ ጋር ለሚኖሩ በርካቶች በተለያየ ምክኒያት በሴተኛ አዳሪነት በየቡና ቤቶች
የሚጠብቁት ተአምር ያለው ወዲያ ማዶ ሳይሆን እገዛ

ማንነታቸው ውስጥ መሆኑን ነው፡፡ አንዳንዶቹ እስካሁን

እንዲሁም በተመረጡ መንገድ ዳሮች አመሻሹን ጠብቀው ብቅ
‹‹ ወዳሰብኩት ግብ ለመድረስ የህይወት አጋጣሚ ከመንገዴ ፊት ደግሞ ነገን አይሆንም እናም ተስፋን ሰንቄ ነገዬን ለመጨበጥ የኖሩትን ዕድሜ እና ካሁን በኋላ እኖረዋለሁ ብለው
ብቅ ሲሉ ይስተዋላል ታዲያ እነዚህ ሴቶች ቀናን የሚሉትን
ቆሞ ጠበቀኝ እኔ ደግሞ ለአጋጣሚው የተመቸ ዕድሜ ላይ እሮጣለሁ፡፡ ›› የሚያስቡትን ቀሪ ዕድሜ ሲያሰሉት ከኤች አይ ቪ /ኤድስ
አድርገው ካልቀናቸውም ፊታቸውን መሬት ጥለው እየተከዙ
ስለነበርኩ የአጋጣሚው ዓላማ ማስፈፀሚያ ሆንኩኝ፡፡ ችግሩ ቫይረስ ጋር ከመኖራቸው ጋር ተዳምሮ ተስፋቸው ተመሟጦ
ይህን የሰማሁት ስሟን እንዳልጠቅስ ከፈለገች እና ከኤች አይ ወደማረፊያዎቻቸው ያዘግማሉ፡፡ ብዘውን ግዜ እንቅስቃሴያቸው
በወቅቱ በኔ እምቢተኝነት ተግዳሮት ገጥሞት ቢሆን ኖሮ ለዛሬ ለዛሬ ብቻ የምትል እንጥፍጣፊ ተስፋን በጀርባቸው
ቪ /ኤድስ ቫይረስ ጋር ከምትኖር እህት ነው፡፡ አሁን ላይ በቡድን ስለሆነ ዛሬ በቢዝነሱ የቀናት ዕለታዊ ዕድል ፊቷን
ሳይወድ ተገዶ ከምጓዝበት መንገድ ዞር ባለ ነበር፡፡ ግን ዛሬ አዝለው እሹሩሩ ይሏታል እነዚህኞቹ ደግሞ ‹‹ ማምሻም ዕድሜ
ህይወት ለሷ ቀዝቃዛ ናት፡፡ ፍፁም ተስፋ መቁረጥ በህይወቷ ላዞረችባት ጓዷ ያገኘቻትን ታቋደወሳታለች እናም የለት
በቁጭት እያንገበገበ ግን በምትለዋ ቃል ትናንትን ወደ ኋላ ነው ›› ይትሉን ይትብሄል ያልሰሙት ናቸው አሊያም ሰምተው
ባይታይባትም ይህን እንጥፍጣፊ ተስፋ ለማለምለም ግን አጋዥ ጉርሳቸውን እና የቄማቸውን እርሰ በእርስ ይቻቻላሉ ‹‹ ኑሮ
ተመልሼ አንዳስብ ያን የስኬት ጫፌን ደግሞ አንገቴን አስግጌ ከድዳቸው ያልተላከከም ይሆናሉ፡፡
እንደሚያስፈልጋት እሙን ነው፡፡ በመሆኑም እንዲህ ላለ ችግር ካሉት መቃብርም ይሞቃል ››ን ያለዜማ በልባቸው ጓዳ
ከርቀት ቆሞ እንዳየው ሆኛለሁ፡፡ ሁሌ ደግሞ አንድ ነገር
የተጋለጡ ሰዎችን እጃቸውን ይዘን ጥቂት ብንደግፋቸው እያዜሙ፡፡ አንዳንዶቹ ተአምር የሚባል ነገር መጥቶ ከዚህ
አስባለሁ ቀን ሁሉ አንድ አይደለም ትናንት ዛሬ አይደለም ዛሬ
መድረስ የሚፈልጉበት ቦታ ለመድረስ እንደሚረዳቸው አይነቱ ኑሮ እስኪያወጣቸው እንጂ ምሬት አንገፍግፏቸዋል ¨Å Ñî 5 µbM

ረስ
ይ ቪ ቫይ
አ ር? ው
ከኤች ቶ ለመኖ አይበገሬ
ም
ጋር ተ
ስማ እና
በውስጥ ገፆቻችን የመጨረሻዋ ቃል
ሌሎችም
ሀፍረት ባህል ሀፍረተ...

እኛ መረጃ በማቅረብ እናንተ ራሳችሁን በመጠበቅ ከኤች አይ ቪ ነጻ ትውልድ እናፍራ

 እስካን ሳታደርጉ
ወደኔ መጠጋት የለም
አንድሽ እንዳትሰኪ

የዛፍ ፍሬ . . .
ችግኝ ዛፍ ለመሆን ሂደቶችን ያልፋል በተለይ ድሬዳዋን
በመሣሠሉ ሞቃት አካባቢዎች . . . የውሃ እጥረቱን . .
.ወበቃማውን አየር ተቋቁሞ ዛፍ መሆን ከባድ ለመሆኑ በግቢያችን
ወይም በአካባቢያችን ከተከልናቸው ችግኞች መሀል ስንቶቹ ፀደቁ? አንቺስ አንቲ
የሚለውን ማየት ይበቃል፡፡ ቫይረስ ጭነሻል?

ልናነሣ የፈለግነው ግን በመሠዋትነታቸው ዛሬ ፍሬ ያፈሩና

እነሱ ለማህበረሠቡ ደህንነት ሲሉ ራሣቸውን በማሳወቃቸውና ኮንዶም መጠቀም ብልህነት
በማስተማራቸው . . . ከመኖሪያ ቤታቸው እየተባረሩ . . . . . ውሃ
መመርመር ዋጋ አለው
አጣጭዬ ነው ያሉት የትዳር ጓደኞቻቸው ትቶአቸው እየሄደ/
እየሄደች. . . . ከእድር ከእቁብ እየተገለሉ . . . የቅርብ ዘመዶቻቸው
ጭምር ከቤት አውጥተው እየጣሏቸው . . . በብዙ መሠዋትነት
ስለ ኤች አይ ቪ/ኤድስ ማህበረሠቡ ትክክለኛ ግንዛቤ እንዲይዝ
ትግስት ቶሎሳ
አበክረው የሠሩትን ጀግኖቻችንን ነው፡፡

በአንደ ወቅት አንድ ምሁር “ ለሀገርና ለወገን መሠዋት መሆን ከኤች አይ ቪ ቫይረስ ጋር መኖር ማለት ቫይረሱ በደሙ ውስጥ ቪ ዕውቀትን ማዳበርና ይበልጥ ማወቀ ራሰን በደንብ የሚተላለፋ ቢሆንም ባልበሰለ ወይም ንጽህናው ባልተጠበቀ
ጦር ሜዳ ሄዶ በመምታት ብቻ አይገለጽም” ያሉትን ሐሳብ ለዚህ እነዳለ የተረዳ ሰውን ራሱን አረጋግቶና ችግሩን ለመንከባከብ፡፡ አንድ ከኤች አይ ቪ ጋር የሚኖር ሰው ልጆች ምግብ፣ በነፍሳት /ተባዮች/ በተበከለ ምግብ፣ የምግብ አያያዝ
እንደማንኛውም የጤና ችግር በማየት ቫይረሱ ካሉት ህመም ሲጠና ልጆችን የሚንከባከብ ሰው ቀድሞ ሥርዓትና ደንብን ባልተከተለ ሰው ተዘጋጅቶ በሚቀርብ ምግብ
ጽሁፍ ልዋሣቸውና ስለ ጀግኖቻችን መሠዋትነት ወደ አነሣሁት
የሚያስከትለውን ጉዳት ለመቀነስ እና ለመከላከል በሕክምና፣ ማዘጋጀት ያስፈልጋል፡፡ አማካይነት ሊተላለፋ ይችላሉ፡፡ ምግብን በደብ ማብሰል
ርዕሥ ልመለሥ መቼም በዚህ ረገድ አሰተዋጽኦቸው ሊነገር የሚገባ
በአመጋገብ እንዲሁም በባህርይ ላይ አስፈላጊ የሆኑ ለውጦችን ህክምና ባክቴርያና ጀርሞች እንዲሞቱ ይረዳል፡፡ ከኤች አይ ቪ ጋር
በርካታ ሠዎች በመሆናቸው የእያንዳንዳቸውን ለማንሣት በማምጣት ጥሩ ሕይወት መኖር ማለት ነው፡፡ የሚኖሩ ሰዎች ጥሬ ሥጋ ወይም ጥሬ ከትፎም ባይመገቡ
ኤች አይ ቪ/ኤድስ ክትባት ወይም ፈዋሽ መድነኒት
አንችልም፡፡ አንድ ሠው ኤች አይ ቪ አለበት ማለት አሁኑ ታሞ ይተኛል ይመረጣል፡፡
ባይገኝለትም ምርምሩና ሙከራው እንደቀጠለ ነው፡፡ የዕድሜ
ግን በድሬደዋ የኤች አይ ቪ/ኤድስ የመከላከል ሥራ ሲነሣ ወይም በቅርቡ ሕይወቱ ያልፋል ማለት አለመሆኑን ማወቅ ማራዘሚያ መድሃኒቶች (ፀረ-ኤች አይ ቪ መድሃኒቶች) ቫይረሱ ዕፅ እና አልኮል
ተገቢ ነው፡፡ ከኤች አይ ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች የእድሜ
ቀድመው ወደ አእምሮአችን የሚመጡ ሁለት ማህበራት አሉ በደም ውስጥ የሚደረገውን የስርጭት ፍጥነት ለመግታትና ዕፅ ሆነ አልኮል በብዛት መውሰድ የሰውነትን የተፈጥሮ
ማራዘሚያ መድሀኒቶችን ( ፀረ ኤች አይ ቪ መድሃኒቶች)
ለማስቆም የሚወሰዱ መድሃኒቶች ናቸው፡፡ ከሰውነት ውስጥ በሽታን የመከላከል አቅም ያዳክማል፡፡ ጤናማ ሆኖ ለመኖርም
የተሥፋ ብሥራት ምሥክር ማህበርና፣ የሻማ ብርሃን ከቫይረሱ በመጠቀም ለረጅም ዓመታት ጤናማ ሆነው ለመኖር
የሚገኘውን የኤች አይ ቪ ቁጥር መቀነስ ይቻላሉ፡፡ ሆነ ጤንነትን ለመንከባከብ አልኮልንም ሆነ ዕፅን መጠቀምን
ጋር የሚኖሩ ሴቶች ማህበር በግል የሚያደርጉትን ጥረት ይችላሉ፡፡ አንዳንድ ሰዎች በበሽታው ምልክት ጨርሶ
መድሃኒቶቹ ቫይረሱን ከናካቴው ማጥፋት አይችሉም፡፡ እስከመጨረሻው መተው አማራጭ መነገድ ቢሆንም ይህንን
ለማቀናጀት እንዲረዳቸው ማህበር በመመሥረታቸው ህብረተሠቡ ሳይታይባቸው ከ15 ዓመት በላይ ከቫይረሱ ጋር መኖር መድሃኒቶቹን ያለ ሀኪም ትዕዛዝና ፍቃድ መውሰድ በጤንነት ሁሉም ሰው በቀላሉ ሊያደርገው አይችልም፡፡ የሚወስደው
እንደሚችሉ አንዳንድ ጥናቶችም ያመለክታሉ፡፡ ኤች አይ ቪ
ለኤች አይ ቪ/ ኤድስ ተጋላጭ እንዳይሆን የራሣቸውን ተሞክሮ ላይ ትልቅ ችግር ያስከትላል፡፡ የመድሃኒቶች ተጠቃሚ ሰው የሲጋራ፣ የዕፅ ወይም የአልኮል መጠጥን በተቻለ መቀነስ
ቫይረስ በደሙ ውስጥ በመኖሩ ምከንያት ሊሰማው
ጭምር በማካተት በሥፋትና ተከታታይነት ባለው መልኩ አነድ በቅርብ ሆኖ የሚከታተለው ብቃት ያለው የህክምና ጤንነትን በተሻለ ሁኔታ ለመጠበቅም ይረዳል፡፡
የሚችለውን ስሜት እውነታውን መቀበል መቻል በጣም
ባለሙያ ያስፈልጋዋል፡፡ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ
ሠርተዋል አሁንም በመሥራት ላይ ናቸው፡፡ አስፈላጊ ነው፡፡ ጥሩ ያልሆኑትን ስሜቶች ለማስወገድ
በምግብ አዘጋጆች እና አመጋገብ ምከንያት ሊከሰቱ የአካል ብቃት እነቅስቃሴ ማድረግ የተሻለ ጤና እንዲኖር
የኤች አይ ቪ ቫይረስ በደማቸው የሚገኝ ወገኖች ሠርተው የሚከተሉተን ምክሮች መቀበልና መተግበርም ተገቢ ነው፡፡
ከሚችሉ በሽታዎች ራስን ለመከላከል ከመርዳቱ ሌላ የሚጨነቅ፣ እና የድካም ስሜትን ይቀንሳል፡፡
እንዲያድጉ እንደ ማንኛውም ዜጋ የሥራ እድል ፈጠራና የድህነት ተስፋ እና የወደፊት ህይወት
ከኤች አይ ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች በምግብ ምከንያት የአካል ብቃት እንቅስቃሴው ራሰን ዘና የሚያደርግና የልብን
ቅነሣ ፕሮግራሞች ተሣታፊ እንዲሆኑ ሐላፊነታቸውን በመወጣት ከኤች አይ ቪ ጋር ኑሮን በሠላም ለረጅም እድሜ መምራት ምት እንዲጨምር ተደርጎ መሠራት አለበት እንጂ እስኪደክሙ
ለሚመጡ በሽታዎች የተጋለጡ ናቸው ፡፡ አንዳንድ ጎጂ የሆኑ
እንደሚቻል መገንዘብ አስፈላጊ ነው፡፡ እንዲሁም ከኤች አይ
ላይ ናቸው ከሁሉም በላይ በመሠዋትነታቸው የኤች አይ ቪ/ ጀርሞች፣ ከኤች አይ ቪ ቫይረስ ጋር የሚኖር ሰው በምግብ መሆን የለበትም፡፡ ተገቢውን የአካል ብቃት እነቅስቃሴ መጠን
ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች ህጋዊ መብታቸውን የሚያከብሩ ህግጋት
ኤድስ መከላከል ሥራ የተሟላ ግንዛቤ ተይዞበት ውጤት መመረዝ ሲታመም ለማዳን በጣም ከባድ ከመሆኑ ሌላ ለማወቅ ቢቻል የስፖርት ባለሞየዎችን አስቀድሞ ማማከር
እንዲደነግጉ ድጋፍን በመስጠት የራስን አስተዋፅኦ ለማድረግ
በሽታው በተደጋጋሚ ሊመላለስበት ይችላል፡፡ እንደ ኮሶ፣ የተሻለ ነው፡፡ በየቀኑ ከ30 እስከ 60 ደቂቃ ያህል በእግር
እየተመዘገበ መሆኑ ጥረታቸው ፍሬ ማፍራቱን ያሳያል፡፡ ተስፋን እውን ማድረግ፡፡ በተጨማሪም የዕለት ዜናዎችን
ወስፋት እና አሜባ የመሳሰሉት በሽታዎች ከፍተኛ የጤና መጓዝ የተሻለ ጤና እንደኖረን ከሚያደርጉት የአካል ብቃት
በመከታተል፣ ባለሞያዎችን ወይንም አማካሪዎችን በመጠየቅ
ችግርን እንዲሁም ሞትን ሊያስከትሉ ይችላሉ፡፡ እነዚህም እንቅስቃሴ አንዱ ነው፡፡
በኤች አይ ቪ ላይ ያሉ አዳዲስ የህክምና እና የመድሀኒት
በሽታዎች አብዛኛዎቹ በቀጥታ በበሽታዎቹ ከተያዘ ሰው ¨Å Ñî 7 µbM
ግኝቶችን መከታተልና ማወቅ ተስፋን ይሰጣል፡፡ ስለ ኤች አይ

ዋና አዘጋጅ፡- የኮምፒውተር ጽሁፍ፡-

ሰለሞን ብዙነህ
ዘነበች ግርማ አሳመነች ተሰማ
ስንታየሁ እንግዳ
አምደኞች፡- የራስጌ ግራፊክስ፡-
ኦሮሚኛ አምድ፡-
አስቻለው አበራ ቴዎድሮስ እየሩሴ
አብዲ አደም
ትዕግስት ቶሎሳ
ሶማሊኛ አምድ፡-
ደረጀ ወልዴ ሌይ አውት ዲዛይን፡-
ሙሴ ቡህ
ዳግማዊ ፍቃዱ ሱራፌል ተሾመ

Telephone 0251 11 60 61 0251 11 79 26

uÉ_Ǫ ›e}ÇÅ` ¾S”Óeƒ ¢S<¿’>Ÿ?i” Ñ<ÇÄ‹ u=a Fax 0251 11 49 72 po.box 370

Ÿ›?‹.›Ã.y=/›?Ée c?¡_ታ]Áƒ ê/u?ƒ Ò` uS}vu` u¾¨\ ¾T>²ÒÏ E-Mail Info pubbure @ Yahoo.com

Website www.dire-dawa.gov.et
በአለማየሁ አበበ

ከገፅ 1 የዞረ ክፋኛ የሀዘን ስሜት ተሰምቶት እንደነበር ይናገራል፡፡ ጊዜ ጀምሮ የፀረ-ኤች.አይ.ቪ መድሀኒቱን አይጠቀምም ነበር፡፡ ከድርጅቱ ስልጠና በመውሰድ ከጥበቃ ስራ ከሚያገኘው
መኮንን አባተ ይባላል፡፡ ከእናቱ ከወ/ሮ ዘውዴ አበበ ነገር ግን ወደ ህክምና ማዕከሉ ከገባበት ጊዜ ጀምሮ የፀረ- መጠነኛ ገንዘብ በሳምንት አስራ አንድ ብር በመቆጠብ በጥቂት
መኮንን በኤች.አይ.ቪ.ኤድስ ቫይረስ እንዴት እንደተያዘ
እንዲሁም ከአባቱ ከአ/ቶ አባተ ይመር በ1961 አ.ም በወሎ ኤች.አይ.ቪ መድሀኒቱን በመጀመር ከጊዜ ወደ ጊዜ በጤናው ጊዜያት ውሰጥ የሚያጠራቅመው ገንዘብ ሰባት መቶ ሀምሳ ብር
ባያውቀውም ነገር ግን ባለቤቱ አፀደ ዘወትር የንፋስ በሽታ
ክፍለ ሀገር በደሴ ኩታበር አውራጃ ተወለደ፡፡ መኮንን በጊዜው ላይ ከፍተኛ መሻሻሎችን ማምጣት ቻለ፡፡ መኮንን ከሁለት ሲደርስለት ፍጱም ደስታ ተሰማው ያጠራቀመውንም ገንዘብ
ያማት እንደነበር እንዲሁም በንፋስ በሽታ እንደሞተች
የቤተሰቦቹ ገቢ አነስተኛ ስለነበር ጥቂት ጊዜያትን ከወላጆቹ ጋር አመት የህክምና ቆይታ በኋላ በመውጣት እራሱን በአዲስ ስራ በመያዝ ወደ ሀብኮ በመሄድ በወሰደው ስልጠና መሠረት
በማስታወስ ነገር ግን አንድም ቀን ኤች.አይ.ቪ ቫይረስ በደሟ
በመሆን ከኖረ በኋላ በልጅነት አድሜው ወደ አያቱ ዘንድ ውስጥ በመሰማራት ራሱን መለወጥ እንዳለበት ይወስናል፡፡ ከሚያገኘው ገንዘብ የተወሰነ እንዳጠራቀመ በማስረዳት
ውስጥ ይኖራል ብሎ አስቦም እንደማያውቅ ይናገራል፡፡ መኮንን
በመሄድ ከአያቱ ጋር መኖር ጀመረ፡፡ መኮንን እድሜው እንዲሁም ሀብኮም የመኮንን ጥረት በመመልከት የሁለት ሺህ
ለትምህርት ሲደረስ በደሴ ከተማ ኩታበር አውራጃ ውስጥ አንድ መቶ ብር ብድር ሰጠው፡፡ መኮንን ያጠራቀመውንና
በሚገኝ ትምህርት ቤት በመግባት ትምህርቱን መማር ጀመረ፡፡ ከሀብኮ ያገኘውን የገንዘብ ድጋፍ በመያዝ በእጅ የሚገፋ ጋሪ
መግዛት ቻለ፡፡ እንዲሁም መኮንን ባጠራቀመው ሰባት መቶ
መኮንን በዚሁ ትምሀርት ቤት ትምህርቱን ከአንደኛ እስከ
ብር ደግሞ የተለያዩ ሸቀጣ ሸቀጦችን በመግዛትና በእጅ
ስድስተኛ ክፍል አያቱ ጋር በመሆን ማማር ቻለ፡፡ ነገር ግን
በሚገፋው ጋሪ ላይ በማድረግ በቀበሌ 06 ልዩ ስሙ ደቻቱ
ከጊዜ ወደ ጊዜ የአያቱ አቅም እየተዳከመ በመሄዱ ምክንያት
ተብሎ በሚጠራው ቦአካባቢ ላይ በመሆን ጠዋት ጠዋት
ትምህርቱን መቀጠል እየከደበው መጣ፡፡ ነገር ግን የመኮንን
የጥበቃ ስራውን ሰርቶ ሲያጠናቅቅ ወደ ቤቱ በመመለስ ከሰዓት
አጎት በከተማችን ድሬዳዋ ስጋ ቤት ከፍቶ ይሰራ ስለነበር
በኋላ ደግሞ አነስተኛ ጅብሎውን በማውጣት ስራውን “ሀ”
መኮንንም አጎቱ ጋር ስልክ በመደወል ችግር ላይ እንዳለና ወደ
ብሎ ጀመረ፡፡ መኮንን ጠንክሮ ከተሰራ ማንኛውም ሰው
ድሬዳዋ በመምጣት አብሮት መስራት እንደሚፈልግ
የደረሰበት ደረጃ መድረስ እንደሚቻል ፅኑ እምነት ስለነበረው
ይነግረዋል፡፡ አጎቱም በመኮንን ሃሳብ በመስማማት ወደ እሱ
ዘወትር ጠንክሮ እየሰራ በጥቂት ወራት ውሰጥ ከሀብኮ
ዘንድ አንዲመጣ ጠራው፡፡ መኮንንም የአጐቱን ጥሪ በመቀበል
የተበደረውን ሁለት ሺህ አንድ መቶ ብር መመለስ ቻለ፡፡
ወደ ውቢቷ የበረሀዋ ንግስት ድሬዳዋ ከተማ በ1977 ዓ.ም
መኮንን በደሙ ውስጥ በተገኘበት የኤች.አይ.ቪ ኤድስ ቫይረስ
መጣ፡፡ መኮንን አጐቱ ጋር በመጣ በጥቂት ቀናት ውስጥ ከአጎቱ
በሽታ ተስፋ ሳይቆርጥ ነገን ተስፋ በማድረግ ከምንም ነገር
ጋር በጋራ በመሆን ስጋ ቤት መሰራቱን ጀመረ፡፡ ከስጋ ቤቱ
የተነሳው መኮንን ዛሬ ላይ የተጣራ 4500 ብር ካፒታል ባለቤት
ስራው ጐን ለጐንም ያቆመውን ትምህርት ለመቀጠል በማሰብ
መሆን ችሏል፡፡ መኮንን ለወደፊት ትልቅና ትልቅ ራዕይ አለው
በምስራቅ ጀግኖች አንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት በመግባት
ይህም ከመንግስት የተሻለ ቦታ እንዲሁም የብድር አገልግሎት
ከሰባተኛ እስከ ስምንተኛ ክፍል ተምሮ በማጠናቀቅ ወደ ዘጠነኛ
ካገኘ ከራሱም አልፎ የሀገሩን ዜጐች የመርዳት ከፍተኛ ራዕይ
ክፍል መዘዋወር ቢችልም ነገር ግን በጊዜው አብዛኛውን
እንዳለው ይናገራል፡፡
ጊዜውን በአጐቱ ስጋ ቤት በስራ ተጠምዶ ያሳልፍ ስለነበር
ዘወትር ለትምህርቱ የሚሆነውን በቂ ጊዜ ያጣ ነበር፡፡ በዚህም በአጠቃላይ የኤች.አይ.ቪ ኤድስን ለመግታትም ሆነ
ትምህርቱና የስጋ ቤቱ ስራ ስለተጋጨበት ትምህርቱን ለማቋረጥ የሚያስከትለውን ተፅእኖ ትርጉም ባለው ደረጃ ለመቀነስ
ተገደደ፡፡ የሚቻለው በየትኛውም ቦታ ሆነ አካባቢ በኤች.አይ.ቪ ኤድስ
የተጠየቁ ሰዎችን ስንከባከብ ነው ፡፡ ስለሆነም የወረርሽኙን
በ199ዐ ዓ.ም መኮንን በአጐቱ ስጋ ቤት እየሰራ እያለ አፀደ
የአውዳሚነት ባህሪ በወል በመረዳት እንዲሁም ወረርሺኙ
ካሳ ከምትባል ልጅ ጋር ይተዋወቃል ቀስ በቀስም ከትውውቅ
እስካሁን በአለማችንም ሆነ በሀገራችን ኢተዮጵያ ላይ ያደረሰው
ባሻገር ይበልጥ መቀራረቡ መጣና ቀረቤታው ወደ ፍቅር ተቀየረ
ጉዳት ሰፊ ነው፡፡ ስለሆነም በሀገሪቱ በሁሉም መስኮች
ውሎ ሲያድርም ትዳር በመመስረት አብረው በአንድ ቤት
የሚካሄደው የፀረ-ኤች.አይ.ቪ ኤድስ ዘመቻ አስቸኳይና የራሱም
መኖር ጀመሩ፡፡ መኮንን ከአፀደ ጋር በትዳር በአንድ ላይ መኖር
የጋራ ርብርብ የሚፈልግ ነው፡፡ ስለሆነው በሁሉም
ከጀመሩ ዕለት ጀምሮ ፍፁም ደስተኛ የሚባል ህይወትን
የህብረተሰብ ክፍል የሚገኙ አካላት በእኛ ይብቃ ትውልድ
መምራት ጀመሩ፡፡ በዚህም መሠረት ኩሩቤል መኮንን የተባለ
የኤች.አይ.ቪ ቫይረስ በደሙ ውስጥ እንዳለ ከተነገረው በኋላ የመኮንን አዲስ የስራ ህይወት ይዳን ብለው በቁርጠኝነት በመንቀሳቀስ ሁላችንም የበሽታውን
ወንድ ልጅ መውለድ ቻሉ ቀን ከቀንም ፍቅራቸው በልጃቸው
በሚሰራበት ስጋ ቤት ውስጥ የጤነኛውን ሰው ህይወት መሰፋፋት ሊያባብሱ ከሚችሉ አደንዛዥ እፆች እንዲሁም
ይበልጥ ደመቀ፡፡ ነገር ግን የመኮንን ባለቤት አፀደ ወንድ
አላበላሸም ብሎ በማስብ ከስጋ ቤቱ ለቆ ወጣ፡፡ መኮንን መኮንን ለሀያ አመታት ያህል ይሰራበት ከነበረበት ስጋ ቤት ከአልኮል መጠጥ በመራቅ ቅጥ የለሽ መዝናናትን ማስወገድ
ልጃቸውን በወለደች በአምሰት ወሯ በጠና ታማ ከዚህ አለም
ለረጅም አመታት በስጋ ቤት በመስራት ህይወቱን ይምራበት በደሙ ውስጥ በተገኘበት የኤች.አይ.ቪ ቫይረስ ምከንያት ይገባናል፡፡ እንዲሁም መታቀብና መቆጠብ ይቻላል ብለን
በሞት ተለየች፡፡ መኮንንም በወቅቱ ክፋኛ ሀዘን ላይ ቢወድቅም
እንደነበርና ከስጋ ቤቱ በወጣ በጥቂት ቀናት ውስጥ በጠና ታሞ በመውጣቱ ምክኒያት ለሁለት አመታት ያህል አልጋ በመያዝና ስንተገብረው ነው ከኤች.አይ.ቪ ኤድስ ነፃ የሆነች አለም
እራሱን በማፅናናት ብቸኛ የበኩር ልጁን ማሳደግ ጀመረ፡፡
በድጋሚ አልጋ ያዘ፡፡ በወቅቱ ታሞ አልጋ ይዞ በነበረበት ጊዜ ከረጅም ጊዜ ህክምና በኋላ በማገገሙ በማንኛውም ስራ ላይ እንደገና ማምጣት የምንችለው እንላለን፡፡
መኮንን የስጋ ቤት ስራውን መስራት ከጀመረ ሀያ አመት የሚያስታምመው ዘመድ ስላልነበር እንዲሁም የመጀመሪያ ልጁ ተሰማርቶ ኑሮውን መለወጥ እንዳለበት በማሰብ በአንድ
መልካም!!!
ቢሞላውም ነገር ግን ባለቤቱ በሞተች በአምስት ወሯ ክፋኛ ከመኮንን ጋር ይኖር ስለነበር አብሮት ከሚቸገር ብሎ በማሰብ ድርጅት ውስጥ የጥበቃ ሰራተኛ ሆኖ ተቀጠረ፡፡ መኮንን የጥበቃ
ታሞ አልጋ ለመያዝ ተገደደ፡፡ በዚህም ለህመሙ ፈውስ ሳይፈልግ በግድ ለአሳዳጊዎች ሰጠ፡፡ መኮንንም ከጊዜ ወደ ጊዜ ስራውን አጠናክሮ በመስራት በእረፍት ጊዜው ሌላ ስራ
ይሆነው ዘንድ በማሰብ በከተማችን ድሬደዋ በሚገኘው ድል- በሽታው ስለፀናበት በድሬዳዋ ከተማ የሚገኘውና በርካታ መስራት እንዳለበት በማሰብ ከተማችን ድሬደዋ ላይ
ጮራ በመሄድ ሙሉ የጤና ምርመራ ያደርጋል ውጤቱም አስታማሚ ወገን የሌላቸውን የህብረተሰብ ክፍሎች ተቀብሎ በኤች.አይ.ቪ ኤድስ ዙሪያ በርካታ ዘርፈ ብዙ ስራዎችን እየሰራ
ሲመጣ በደሙ ውስጥ የኤች.አይ.ቪ ቫይረስ እንዳለበት እንክብካቤ በመስጠት ላይ የሚገኘውና በካቶሊኮች በሚገኘው ሀብኮ ድረጅት ውስጥ አባል በመሆን በየእለቱ
ይነገረዋል፡፡ በወቅቱ መኮንን ቫይረሱ በደሙ ውስጥ እንዳለበት የተቋቋመው ቢሲዲሞ በመግባት ህክምናውን መከታተል ቁጠባን እንዴት መቆጠብ እንዳለበትና እንዲሁም የብድር
ሲነገረው ከዚህ በኋላ መኖር እንደማይችል አድርጐ በማሰብ ጀመረ፡፡ መካንን የኤች.አይ.ቪ ቫይረስ በደሙ ውስጥ ከተገኘበት አገልግሎት ቢያገኝ እንዴት እራሱን መለወጥ እንዳለበት

3
 ወጣቶች በፍቅር ይከንፋሉ፡፡ ከስንት እውነቱን? ቶሎ እሺ ያልሁት ያን ገብሬን አስቀንቼ ወደኔ

መፈራራትና መሽኮርመም በኋላ ለመመለስ ብዬ ነው እንጂ ያንለት ፈትለወርቅ ደስ

ድንገት ተገፋፍተው ከንፈር ለከንፈር ብሎኝ አይደለም አሁን እየውልህ የደብተራ ዋና ምኑን
በአስቻለው አበራ
ይሣሣማሉ፡፡ ነገረ ግን ይህን የፍቅር አቀመሠኝ መሠለኝ የምን ገብሬ የምን ቶላ የምነ አየለ

በአዲስ ዓለማየሁ ፍቅር እስከመቃብር ብዛ ትውልድ ቀሩ፡፡ ምክንያት ነበራት የጌታ ልጅ በመሆንም ግንኙነት ፊትአውራሪ መሸሻ አልወደዱትም፡፡ ለሞት የምን ተፈራ የምን ፈይሣ የምን ፈርደ አረ ስንቱን /ይህን

እስከዚህ ዘመን ድረስ ልብ ወለድ መፅሀፍ ውስጥ ሁለት እንደማንም ወሲብ ማድረግ እንደነውር የቆጠርባታል፡፡ እስኪበቁ ድረስ ይህን ፍላጐት አሣደው ሲገድሉ ማተራመስ በዚ ዘመን ቢሆንስ/

ጽንፎች ሁለት ተቃራኒ የባህል ዋልታ ላይ ቆመው ለቤተሠቦችዋ ውርደት ነው ተብሎ ይታሠባል፡፡ አባቷን ይታያሉ፡፡
አይደለም! ለመሆኑ ይህ የቆጠርሽው ስመ ሁሉ
የሚያደርጉትን ትግል እንመለከታለን የመጀመሪያው ትፈራለች ጠባቂ ደንገጡሮችዋን ታፍራለች፡፡ እንደ
የበዛብህን የህይወት ታሪክ ስንመረምር ከሠብለ ምንድነው ? አለ በዛብህ
ጽንፍ ድብቅነትን እንደ ክብር የሚመለከተው አሮጊው ቆመች ሀያ አራት ዓመት አለፋት፡፡
ወንጌል ጋር በጥቂቱ መመሣሠል ይታይበታል፡፡ እናትና
የፊታውራሪ መሸሻ ትውልድ ሲሆን፡፡ የለም ይህ እንደ “ ጥቂቶቹ ላሎች የሚበዙት ወዳጆች
ሰብለ ድብቅነት በሠፈነበት ማህበር ውስጥ አባቱ አቶ ቦጋለ መብራቱና ወ/ሮ ውድነሽ በጣሙ
እንቧይ ካብ የቆመው ሀፍረተ ባህል አርጅቷልና “ ይህ ሁሉ ? ያንቺ?
የወጣትነት ታላቅ የፍቅርና የወሲብ ፍላጐትዋ የተጋቡት በስተእርጅና አካባቢ ነው፡፡ አቶ ቦጋለ ብቸኛ
እንቀይረው የሚለው የአዲስ ትውልድ መምጫ ዋዜማ
በመታገቱ በጣም ሲበዛ ታዝናለች፡፡ እንደተፈጠረች ሀያ ለመሆናቸው ሴትየዋም ትኩስነት ቢታይባቸውም ባል “ እንዴት? እኔን መናቅህ ነው?
ጠቋሚ ሆኖ የቀረበው ጉዱ ካሣ ነው፡፡ ድብቅነት
አራት ዓመታት ሞላት፡፡ ውበቴ ጠወለገ ትኩስነቴ የማይበረከትላት ሴት እየተባሉ ይታሙ ስለነበር ከወንድ
በእጅጉ በሚበረታታበት ማህበረሠብ ውስጥ ግልጽነት “የለም ልጅ ነሽ ብዬ ነው
አለቀ እያለች ትተክዛለች፡፡ ለብዙ ጊዜ ርቀው በሀዘን ተቀምጠው ነበር፡፡ ሁለቱ
ዋነኛ አሥፈላጊ መሆኑን የሚነግረን ጉዱ ካሣ ነው፡፡
ተጋብተው አንድ ለናቱ የሆነውነ በዛብህን ይወልዳሉ፡፡ “ህእ! እንግዲያስ በቅጡ ይግረምህ!
ከሠብለ አንፃር የአባቷ አሽከሮችና ባሮች በአንፃራዊ
በድብቅነት ቀለበት ውስጥ ከገቡት ባህሎች አንዱ እሱም በልጅነቱ በሽታ እጅግ ያጠቃው ሲሆን ከዛሬ ነገ ከወዳጆቼ በጣም የምወዳቸውን
ወሲብ የመፈፀም ነፃነት አላቸው፡፡ ይህንንም ለማሣየት
ወሲብ ነው፡፡ እዚ ጽሁፍ ውስጥ ሥለ ፍቅር እስከ ይሞታል ተብሎ ይጠበቅ ነበር፡፡ እሱን ከሞት
ደንገጡርዋና የአባቷ ባርያ የሆነችው ካብትሽ ይመር ቆጠርሁልህ እንጂ ሁሉን ቁጠርልኝ
መቃብር አልተነትንም፡፡ ነገር ግን በዚ ዘመንም ቢሆን ለመጠበቅ እናቱ ወ/ሮ አሠጋሽ ስለት ይገባሉ፡፡ ካደገ
ተመጣለች፡፡ ቆንጆዋና ፍልቅልቅዋ ካብትሽ ለጌታዋ ብትለኝስ እንዲያው ልቆጥርልህ
እንደ በሽታ በምስጢር እየፈጀን ያለ/ኤች አይ ቪ በኋላ በድንግልና የቤተክርስቲያን አገልጋይ እንዲሆን
ልጅ ለሠብለ ወንጌል ደንገጡር ሣትሆን እንደጓደኛ
አልችል!
ኤድስን ማለቴ ነው/ ከነ ፊታውራሪ መሸሻ ዘመን ነው በዛብህ ካደገ በኋላ በውስጡ የሴት ፍላጐት
ናት፡፡ ሁሉንም ነገር እየሣቀች ለሠብለ ወንጌል
የወረስነው ሀፍረተ ባህልና ሀፍረተ ወሲብ አለንና ሲመጣበት ሴት ጋ መድረስ እንደማይችል ተረዳ፡፡ ስንት ባል አገባሽ?
ትነግራለች፡፡ ከስንት ወንዶች ጋር ወሱብ እንደፈፀመች
ምሥጢራዊነቱ ምን ያህል መሆኑን በአሮጌው ዘመን
ትዘረዝርላታለች፡፡ በካብትሽ ይመር ውብ ትረካዋ ይህ ሁኔታ የወጣትነት ህይወቱን በእጅጉ “አራት ወይም አምስት ናቸው መሠለኝ
ተንደርድረን ወደ እኛ እስካለንበት ድረስ አጣምረን
ውስጥ ሠብለ ወንጌል የራሷን ፍላጐት በቀዳዳ ሥለመረዘው የተወለደበትን ሀገር ማንኩሣን በመተው
እንመለከታለን ፡፡ እንዲህ ጥብቅ ሥነ ምግባር የሠፈነበት
ትመለከታለች፡፡ ከዛ ድንገት ትኩስ እንባ ከውብ አይኗ ተሠዶ መኖር ይጀምራል፡፡ ይህን ጊዜ ነው ሠብለን
በሚመሥለው ማህበረሠብ ውስጥ ከሠበለ ጭምትነት
እነሆ ምስጢረ ባህል በሀፍረተ ወሲብ ከፍቅር ድብ ይላል፡፡ የሚያገኘው የበዛብህ ምኞት እንዲህ ይነበባል፡፡
እጅግ የራቀ ከወጣቷ ሀብትሽ በድብቅ ይህን ሁሉ ወንድ
እስከመቃብር እስከኔ ዘመን ጉዱ ካሣ የሠብለ አጐት
ወሲብ ጥብቅ ቁጥጥር የሚደረግበት የመልካም “ ወይ ግሩም እንዴት ከማተራመስ ባለፈ፡፡ ሚስት በባልዋ ላይ ሌላ ውሽማ
የወይዘሮ ጥሩ ዓይነት/የሠብለ እናት/ የታላቅ እህት ልጅ
ምግባር ግድፈት ተደርጐ ቢጫው ስድበት ዓለም ታምራለች ! እንዴት እፁብ ድንቅ አድርጐ ትወሽማለች ፡፡ ባል በሚስቱ ላይ ቅምጥ ያስቀምጣል፡፡
ነው፡፡ ውቢቱ ሠብለ ወንጌል ከምንም በላይ አብልጣ
ያየኋት ቆንጆ አትለፈኝ የሚሉት ስመጥር ጀግና ርዕሰ ደብር አሊያስ ካንድ ዓመት ያክል ጀምረው
አጐትዋ ጉዱ ካሣን ትወዳለች ምክንያቱም ነፃነት ቀዳዳን ሰራት! “ ምን ማድረግ
ፊታውራሪ ካማጌ ብቅ ይላሉ፡፡ በዚ ዘመን ቢሆን በኤች ከወይዘሮ ጥሩ ባል አንድ አካል የሆኑ ወዳጆችው
ስለሚያሣያት ነው፡፡ በዚ ማህበር ውስጥ ተፈጥሮ ይዛ ይሻለኛል? ምን ማድረግ አችላለሁ ? ያንለት
አይ ቪ መያዛቸው አይቀርም እሳቸው ሀያል የሆነ ናቸው”
የምትመጣው ታላቅ የወሲብ ፍላጐት አፈና ነበረ እንዲያ በቅፌ ላይ
የወሲብ ግፊት ውሰጣቸው ያለ ሠው ናቸው፡፡ ቆንጆ
ይካሄድበታል፡፡ በነውርነት ሠበብ ጥብቅ ቁጥጥር የፊታውራሪ መሸሻ ቅምጥ ወ/ሮ የሠራሽ ይባላሉ፡፡
ሲያዩ ያቃዣቸዋል፡፡ ለመጀመሪያ ጊዜ ከአንድ ደብር ተዘርግታ አይኖችዋ ሲቅበዘበዙ ልብዋ ያን
ይደረግበታል፡፡ ወሲብን የምታልም ልጃገረድ ጨዋ ፊትአውራሪ ሳይሸመግሉ በዘመቻ ባይሆን በአደን በሌላ
ቆማሰታስ ቀድስ ሰብለን የተመለከቷት ጊዜ እንኳ ሀዲስ ያክል ስጋልብ ያን ጊዜ
የሚል ማእረግ መሠል የባርነት ሠንሠለት አንገቷ ላይ ምከንያት እቤታቸው ከሚኖሩበት ከውጭ የሚኖሩበት
ዓለማየሁ በተጋነነ ሁኔታ አሰቂኝ አድርገው ሳም ባደርጋት ነገሩ ይለይ ነበር! ምን ትለኝ
ይጠለቅላታል፡፡ ሰብለ ወንጌለ ይህንን ሠንሠለት ጊዜ ይበዛ ስለነበር ከወይዘሮ ጥሩ ይልቅ ለወይዘሮ
ይገልፁታል፡፡ የሠውየው ነገር በተራው ነዋሪ ህዝብ
እየጐተተች እድሜዋን ትገፋለች፡፡ ኖርዋል? የሠራሽ ነበሩ፡፡ ከፊታውራሪ ጋር ወደ ውጭ በወጡ
ውስጥ እንኳ ለሀሜት መቅረቡ የሚዘነጋ አይደለም፡፡
ቁጥር የበታች ካልሆነ የበላይ የለባቸውም ፡፡ በወይዘሮ
ሰብለ ወንጌል መሸሻ ሲበዛ ውብና ቆንጆ ወጣት እኝህ ሠው በኋላ ላይ ለሠብለ ወንጌል አባት ሽማግሊ የሁለቱን ግለት - የምትባለው ሀብትሽ ናት
ጥሩ ፈንታ ምሽት አክለው ምሽት መስለው ወንዱንም
ናት፡፡ ሰብለ ወንጌል ደረትዋ አጐጠጐጤ ሲያወጣ፣ በመላክ የጋብቻ ጥያቄ ያቀርባሉ፡፡ በመሀላቸው ገበታ የወጣትነት ወሲብ ተብር ወሬዋን
ሴቱንም አዘው እሜቴ ተብለው ደስ ብሏቸው ይኖሩ
ከንፈርዋ እንደ ፅጌረዳ አበባ ሲፈነዳ፣ ዳሌዋ ስፋ ስፋ ለሁለት በመንገር ታግላቸዋለች፡፡ ለምሣሌ በዛብህን
የሠብለን ትኩስ ወጣትነት ውስጥ ያለውን የፍቅርና ነበር፡፡
ሲል፣ በየሄደችበት ሁሉ የጐረምሶች ምኞትና ዓይን እንደሪ ትለዋለች፡፡
የወሲብ ዓለት በዓለቴ ለማብረድ የሚከሠተው ወጣት
ሲከተላት፣ አይኖችዋ እየተርገበገቡ ወንዶችን ለጋለ
በዛብህ ይባላል፡፡ ይህ ወጣት የወጣቷ ሠብለ ወንጌል ታዲያ ቀሚስሽን ጭምር ልጠብልሽ ሲለኝ ብዙ
ወሲብ ሲጋብዙ እሷ በፍላጐት ሌሎቹ በምኞት እየዋኙ
መምህር ሆና በግሉ ይቀጠራል፡፡ በዚ መሀል ሁለቱ ሣልግደረደር ቶሎ ቀሚሰን አውልቄ ሰጠሁት፡፡ ብቻ

4
 የቢጤዎቼን እና የኔን አይነት አስተሳሰብ የነበራቸውን መልዕክቴ ይህ ነው ለኤች አይ ቪ /ኤድስ መጥፋት ከሚተጉ

በመንደፍ ከገበያ ቦታዎች እስከ የአንዳንዶችን አመለካከት ለመቀየር ከዋናው ምንጭ ገብቼ ጋር እንትጋ ፣ ከሚሮጡ ጋር እንሩጥ፡፡ አበቃሁ፡፡ ቸር
በስንታየሁ እንግዳ
ወታደር ካምፖች በመንቀሳቀስ በኤች አይ ቪ /ኤድስ ዙሪያ ከጉዳዩ ጥልቀት በመረዳቴ ልጣጥፍላችሁ በቃሁ፡፡ ይግጠመን፡፡

የቅስቀሳ ስራዎችን የሚሰራ ሲሆን ከሁሉ በላይ ግን ትኩረቴን

ልብ በሉ እስቲ እኒህን ሴቶች ነገሬ ብሎ ጉዳያቸውን ጉዳዩ
ከገፅ 1 የዞረ የሳበው እና ለዚህ ፅሁፌም መነሻ የሆነኝ ቫይረሱ በደማቸው
አድርጎ የሚታትርላቸው አካል ባይኖር በግንዛቤ ማጣት እና
እንግዲህ የሚፈለገው እንደነዚህ ላሉት ተስፋ የራቃቸው ሴተኛ እያለ በሴተኛ አዳሪነት ተሰማርተው ላሉ ሴቶች ፕሮግራሙ

አዳሪ እህቶቻቸችን በተስፋ መቁረጥ አጥር ውስጥ ተከልለው በፅህፈት ቤቱ ጊቢ ውስጥ ክፍሎችን በማዘጋጀት የሚያሳርፍ
በተስፋ መቁረጥ ስሜት ህዝበ አዳምን እንደ ጅምላ ጨራሽ

መሳሪያ መደዳውን አይፈጁትም ነበር ትላላችሁ እና ለደ ዋይዝ

የመጨረሻዋ...
የጤናማነትን ጭንብል በማጥለቅ ጥንቃቄ በጎደለው ሁኔታ ሲሆን በተያያዥነትም የንፅህና አገልግሎት ፣ የሻይ ቡና አቅርቦት

የግብረስጋ ግንኙነት በደንታ ቢስነት ስሜት ደንበኞቻችን ፣ የምግብ ማብሰያ ቦታ ምችችት ፣ መደበኛ ያልሆነ ትምህርት
አፕ አይነቶቹ ምስጋና ይሁንላቸው፡፡ ተስፋቸውን በክር ጫፍ
ከገፅ 8 የዞረ
አንጠልጥለው ካሁን አሁን ወደቀች እያሉ በፍርሀት ነገን
ከሚሏቸው ጋር እንዳይፈፅሙ እና ቫይረሱ እንዳይባዛ እና የምክር አገልግሎት እንዲያገኙ ይደረጋል፡፡ከሁሉ በላይ ግን ምንም አላልኩትም፣ ባሌ የሆነው ሰው እቤት አብሮኝ
በዓናቸው ሞልተው በመፍራት የጎሪጥ የሚያዩ እንስቶችን
እንዲሁም እነሱም ብዙ ዕድሜን በጥንቃቄ በመንቀሳቀስ መኖር ይላሉ አቶ ሀብታሙ ሴቶቹ ለሊቱን ለቢዝነስ በተሰማሩበት በመኪናው ተመለሰ፡፡ ዝምታዬ የጨነቀው ይመስላል፡፡
አይዟችሁ ነገ ልባችሁ ተመልሶ ከዚህ ህይወት እስክትወጡ
ሲችሉ ዕድሜያቸውን እናዳያሳጥሩ ከምክር አስከ ተጨማሪ ወቅት ያጋጠሟቸውን ጉዳዮች እያነሱ እንዴት ችግሩን
እያሰብኩኝ እያወጠነጠንኩኝ ነጋ፡፡ የጉድ ቀን አያልቅም
ድረስ በኛ ተፅናኑ እያሉ ከግራና ከቀኝ ባይደጋግፏቸው ውጤቱ
አሉ የአትክልተኛው ሽማግሌ እናቴ መሞቷን እንደሰሙ
ድጋፍ የሚያርግ ተቋም አሊያም በጎ አድራጊ ግለሰብ ነው፡፡ እንዳለፉት አንዳቸው ለአንዳቸው ልምድ የሚለዋወጡበት
ምን ሊሆን እንደሚችል ቆም ብለን እስቲ እናስብ፡፡
አረዱኝ፡፡ አሁን የምር የሰውየው ጭካኔው ታየኝ፡፡
በርግጥ በኤች አይ ቪ/ኤድስ ዙርያ በርካታ መንግስታዊ እና የምክክር ጊዜ ያላቸው ሲሆን በሳምንት አንድ ጊዜ በቡና ጠጡ
በመሰረቱ በፕሮግራሙ ለታቀፉት ለነዚሁ ቫይረሱ በደማቸው ካለወትሮው ምሳ ላይ በሰዓቱ መጣ፡፡ ለመቆጣትና
መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማት ፕሮግራሞችን በመንደፍ እየሰሩ ፕሮግራማቸው ላይም በኤች አይ ቪ /ኤድስ እና ተያዥ በሆኑ
ላለባቸው ሴተኛ አዳሪዎች የሚሰጡ አገልግሎቶችን መመልከት ለማመናጨቅ ሞከረ ፡፡ እኔ ዝምታን መርጫለሁ፡፡ ዛሬ
የሚገኙ ቢሆኑም ምን ያህል የተሟላና ተደራሽ ነው የሚለው ጉዳዮች ላይ ውይይት ይደረጋል፡፡
እንደሞከርኩት እና ከአስተባባሪውም እንደ ተረዳሁት
ግን የመጨረሻ ነው፡፡
ጥያቄ ከጉዳዩ ባለቤቶችና ድጋፉ ከሚደርሳቸው ተገልጋዮች
በቦታው ላይ አንዳቸው ለአንዳቸው በግልፅነት የሚመካከሩ በቅድሚያ የሆነው ሁሉ እውነት መሆኑን እንዲያምንና
በውስጣቸው ፀፀትን በመፍጠር ከዚህ ህይወት እንዲላቀቁ
የሚገኝ ምላሽ እንደሆነ አስባለሁ፡፡
ሲሆን ያገጠማቸውን ገጠመኝ ለህብረቱ ጠቃሚ ሆኖ እስከተገኘ ይቅርታ እንዲጠይቅ አደርገዋለሁ ካልሆነ የማረገውን
የሚያስችል እና ከዛም ባሻገር በተለያዩ ባለድርሻ አካላት
ዛሬ በዕይታዬ የቃኘሁትን ለነዚህ ከኤች አይ ቪ /ኤድስ ቫይረስ ድረስ በግብዓትነት ይቀርባል ይህም አንዷ በግንዛቤ ችግር አቃለሁ፡፡ ማታ በጊዜ ወደ እቤት መጣ በአግባቡ እራት
ተባባሪነት እራሳቸውን የሚችሉበት መንገድ በማመቻቸት
ጋር ለሚኖሩና በሴተኛ አዳሪነት ለተሰማሩ ሴቶች ለየት ባለ ከደንበኛዋ በኩል የሚደርሳባትን ጫና ለማስቀረት የሚረዳት በላንና ቀድሞኝ ወደ መኝታ አመራ፡፡ ወስኛለሁ፡፡ መኝታ
የገንዘብ ድጋፍ እና የቁሳቁስ ድጋፍ በማድረግ በተለያዩ
ሁኔታ ድጋፍ እና እንክብካቤ የሚያደርግ አንድ ተቋም ሲሆን ትናንት የገጠማትን ችግር እንዴት መፍታት እንዳለባት ክፍል ስደርስ አልጋ ውስጥ ገብቶ አገኘሁት ብዙም ወደ
ስብሰባዎችና ስልጠናዎች ሻይ ቡና እንዲሁም ምሳ እንዲያቀርቡ
ነው፡፡ልብ በሉ ይህን ፕሮግራሙን የምናነሳው የትኩረታችን የሚማማሩበት መድረክ ነው፡፡ከፕሮግራም ፅህፈት ቤቱ ውስጥ ሳልዘልቅ ሁሉንም እንደደረስኩበትና እንዲያምን
በማድረግ እራሳቸውን እንዲችሉ የማብቃት ስራም አብሮ
አቅጣጫ ከሆኑት እና የኤች አይ ቪ / ኤድስ በደማቸው በተጨማሪ በአጋርነት የሚሰሩ በርካታ መንግስታዊ እና ጠየኩት፡፡ ሊያምን ፍቃደኛ አልሆነመ፡፡ በጣም
እንደሚሰራ ነው፡፡እገዛው ደግሞ በስልጠና የተደገፈ በመሆኑና
ካለባቸው ሴተኛ አዳሪ እህቶቻችን አንፃር መሆኑን መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅትና ቢሮዎች ሲኖሩ ከነዚሁም ተናደድኩ፡፡
በግንዛቤ የታገዘ ስለሆነ ለሴቶቹ የሚሰተው ጠቀሜታ ጥያቄ
እናስታውስ፡፡ ይህ በጥምረት ለህይወት ኢትዮጺያ በሚባል መሀከል የድሬዳዋ አስተዳደር ሴቶች ህፃናት እና ወጣቶች ጉዳይ ወደኋላ አድርጌ የያዝኩትን ገመድና መሳሪያ ሲያይ
ውስጥ የሚገባ አይሆንም፡፡ ለዚህም ነው በማስተባበሪያ ፅህፈት
አገር በቀል ግብረሰናይ ድርጅት አማካኝነት የተቋቋመው ቢሮ እንዲሁም ሀገር በቀል ግብረሰናይ ድርጅት የሆነው ፎረም አመዱ ቡን አለ፡፡ ይህንን እድል የሰጠሁት የሚያዝን
ቤቱ በኩል ሁለት በርቺና መለወጥ ከኛ የህብረት ስራ
ፕሮግራም ዋይዝ አፕ ፕሮግራም ይባላል ፕሮግራሙ ከተቋቋመ ሰስተይንብል ቻይልድ ኢምፓወርመንት ነው፡፡ እነዚህ አካላት አእምሮ ካለው ብዬ ነበር፡፡ ስለዚህ አደርገዋለሁ
ማህበሮችን በማቋቋም በአሁኑ ሰዓት እንቅስቃሴ ላይ ይገኛሉ፡፡
አልኩት፡፡ ገመዱን ወርውሬለት እራሱን ከአልጋው ጋር
ሰባት ዓመት ገደማ ሲሆነው በበጀት አቅጣጫ ፕሮግራሙን ፕሮግራም ፅህፈት ቤቱ ሊሸፍናቸው ያልቻላቸውን ችግሮች
ይህ ማለት ግን ይላሉ አቶ ሀብታሙ አገኘሁ በሴተኛ አዳሪነት እንዲያስር በያዝኩት መሳሪያ እያስፈራራሁ አዘዝኩት፡፡
ደኬቲ ኢትዮጺያ ሙሉ በሙሉ ይሸፍንለታል፡፡ፕሮግራሙ የቀኝ እጅ በመሆን የሚረዱት እና ለሴቶቹ ስልጠናዎችን
ላይ የተሰማሩ ሴቶችን በሌሎች ገቢ ማስገኛ ስራዎች በደምብ መታሰሩን ካረጋገጠኩ በኃላ ተጠጋሁት፡፡ የበቀል
ሲቋቋም ዓላማው አድርጎ የተቋቋመው ሴተኛ አዳሪዎች እና ያመቻቻሉ፡፡ እንዲሁም በፎረም ሰስተይነብል ቻይልድ
እንዲሰማሩ ማድረግ ሴቶቹ በአንድ ምሽት የሚያገኙትን ገቢ ስሜት ውሰጤ ይነዳል፡፡ ትራስ አስደግፌ በያዝኩት
ደንበኞቻቸው ላይ ኮንዶምን መቶ በመቶ ሁል ጊዜ እና ኢምፓወርመንት በኩል ዕድሜያቸው ከአስራ ስምንት አመት
እያሰላሰሉ ላቋቋሙት ማህበር ትኩረት እንዳይሰጡ
ሽጉጥ ግንባሩን በጥይት እስክለው ስሜቴን እራሴም
በአግባቡ እንዲጠቀሙ ለማስቻል እና በማህበረሰቡ ዘንድም በታች የሆኑትን እና ገና በሴተኛ አዳሪነት ሊሰማሩ ከቤታቸው
አልተረዳሁትም፡፡ ገደልኩት፡፡ አልተቆጨሁም፡፡ በቃ
ከማድረጉም ባሻገር የሚሰጣቸው ድጋፍ በተመሳሳይ ከተደራጁ
ስለኮንዶም አጠቃቀም ግንዛቤው ከፍ ያለ እንዲሆን በተለያዩ የወጡትን ሴት ህፃናትን በመቀበል በማረፊያቸው በማቆየት
ይኸው ነው፡፡ ቀጥሎ የመጨረሻውን መጀመሪያ
ከሌሎች የሴቶች ማህበራት አስቸጋሪነቱ የጎላ ነው፡፡ሆኖም ግን
አቅጣጫዎች ቅስቀሳ ስራዎችን ለመስራት ነው፡፡ ይህን የነገሩኝ የስራ ስልጠናዎችን በመስጠት ወደ ሴተኛ አዳሪነት ህይወት
እወስናለሁ፡፡ ለዚህ ደግሞ ቀላሉን ዘዴ አዘጋጅቻለሁ በቃ
የፕሮግራሙ ይን የባለድርሻ አካላቱ ዓላማ የተከፈለው
የፕሮግራሙ አስተባባሪ አቶ ሀብታሙ አገኘሁ ናቸው እንዳይገቡ በተባባሪነት አብረው ይሰራሉ፡፡
ይህ ነው ታሪኬ!!! የመጨረሻዋ ቃሌ ይህ ነው፡፡
መስዋዕትነት ተከፍሎ እነዚህን ሴቶች ከእንዲህ አይነቱ ህይወት
አስተባባሪው እንደ ነገሩኝ በፕሮግራማቸው ውስጥ ከሚሰሩ
‹‹ ነገርን ከስሩ ውሀን ከጥሩ ›› ይላሉ አበው ታዲያ እኔና በንጋታው አትክልተኛው ሽማግሌ ከቤቱ ሲመጡ
በማውጣት እራሳቸውን የሚችሉና ሌሎችንም ከዚህ አስከፊ
ሌሎች ስራዎች ውስጥ የኤች አይ ቪ /ኤድስ ቫይረስ በደማቸው
ቢጤዎቼ የጉዳዩን ስር ጠጋ ብለን ከመጠየቅ ይልቅ እነዚሁ መዘጋቱን ያረጋግጣሉ፡፡ ተጠራጥረውም ለፖሊስ
መንግድ የሚመልሱ ማድረግ ነው፡፡
ውስጥ ላለባቸው እና በሴተኛ አዳሪነት ለተሰማሩ ሴቶች በኤች ያመለክታሉ፡፡ፓሊስ ወደቤቱ ሲዘልቅ አልጋው ላይ ሁለት
ሴተኛ አዳሪ እህቶቻችን በዋይዝ አፕ ጊቢ ውስጥ
አይ ቪ /ኤድስ ፣ በአባለዘር በሽታ እንዲሁም በቤተሰብ ዕቅድ እርግጥ ነው የነ አቶ ሀብታሙ እና የቢጤዎቻቸው ሩጫም የወንድና ሴት ሬሳ ያገኛሉ፡፡ ወንዱ በጥይት የተገደለ
በሚደረግላቸው እንክብካቤ የተሰማን ስሜት ጤናማ
ዙሪያ በየዓመቱ ለ 300 አዳዲስ ወደ ሴተኛ አዳሪነት ለገቡ ይሁን የኛ ምኞት በላባቸው ሰርተው የሚበሉ ፣ ሀገር ሴቷ መዳፋ አካባቢ ደምስሯ ተበጥሶ ደሟ ማለቁን እና
አልነበረም፡፡ ምክኒያቱም በግልፅ ሴተኛ አዳሪነት እንደሚሰሩ
ሴቶች ስልጠና የሰጠ ሲሆን ከዚህም ባሻገር ለቫይረሱ ተጋላጭ የምትኮራባቸው እና ለዚህች ሀገር ተስፋ የሚሆኑ ፍሬዎችን ህይወቷ ማለፉርን ፖሊስ ለመረዳት ችሏል፡፡ አልጋው
እየታወቀ እንዴት ማርፈጃና መዋያ ሰጥተው ያበረታቷቸዋል
ለሆኑ አካላት ለምሳሌ ለደላሎች ፣ ማታ ማታ ለሚያሽከረክሩ ሚያፈሩ ዜጎችን ማፍራት ሲሆን በዋናነት ግን ዓለምን አጠገብ ካለች አነስተኛ ሳጥን ላይ ያነበባችሁትን
ደግሞስ እንደመገሰፅ ጭርሱኑ ኮንደም አስታጥቀው እንዲህና
የባጃጅ ሹፌሮች ፣ ለቤት ሰራተኞች ፣ ለአስተናጋጆች እና ለአመታት ተቆጣጥሮ በገባሁበት አልወጣም ብሎ ያስቸገረውን ማስታወሻም ተገኘ፡፡ ማስታወሻውን ማን አንደንፃፈው
እንዲያ አድረጉበት እያሉ ያሰለጥኗቸዋል እያልን እንወዛገብ
ፓርኪንግ አካባቢ ለሚሰሩ የግንዛቤ ማስጨበጫ ስልጠናዎችን ኤች አይ ቪ /ኤድስን ከምድራችን ማጥፋት እና ማጥፋት ነው፡፡ ለማወቅ ለፓሊስ ብዙም አይከብደም፡፡
ነበር፡፡በርግጥም ነገሩን ሾላ በድፍን ላየው በርግጥም ያሰኛል፡፡
ይሰጣል፡፡ ለዚህም ነው ዋይዝ አፖች እና ባለድርሻዎቻቸውም
ምክኒያቱ ግን ግልፅ ሆኖ የሚገባው እህ ብሎ ለጠየቀና ነገሬ
የሸሚዛቸውን እጄታ ሰብስበው ሌት ተቀን የሚተጉት፡፡እኔም
ፕሮግራሙ በማህበረሰቡ አቅጣጫም የተለያዩ ፕሮግራሞችን ብሎ ላስተዋለ ነው እናም እህ ብዬ በመጠየቄ ከኔም አልፌ

5
 ጊዜን ማለፍ ይችላል! እንጂ፡፡"ይላል፡፡
ማንም ሰው ህይወት

አይበገሬው
ህይወት ከጊዜ የተሰራ ነው!
የተሰጠውን ኑሮውን
ትርጉም ባለው መንገድ ታደሰ ህይወት ከጊዜ የተሰራ መሆኑን ያምናል፡፡ ሁልጊዜ
ሙሉ ለሙሉ እንዲኖረው በዋዛ ፈዛዛ ማሳለፍ…… በቅዠት አለም መኖር አልፈልግም ሲል
ሄኖክ ይልማ ነው፡፡ ስለዚህም በህይወት ይናገራል፡፡ በሳምንት ሶሰት ቀናት ከስራ በኃላ ታደሰ የሚገኘው
ዘመኑ አካላዊውም ሆነ ጂም ቤት ነው፡፡ ጤናውን ለመጠበቅ የመመገብ ፍላጐቱን
ተንኮል የተርከፈከፈበት ሳይሆን የዘነበበት ልጅ ነው፡፡ ለነገሩ የእሷ ውበት ሊስበኝ የቻለበት አንዳች ምከንያት ቢኖር ደም መንፈሳዊ ጥንካሬና ንቃተ ህሊና ሊኖረው ይገባል! ለመጨመር ብቻ ለብዙ ጥቅም ከአቅሙ ጋር የሚመጣጠን ጂም
ተገቢውን ቅፅል ስም ሰጥተውት “ የተንኮል አልበም “ ነበር” ግባቷ ነው፡፡ ይህችን የመሰለች ቆንጆማ መተው የለብኝም ብሎ ይሰራል፡፡ ሌሎቹን ቀናቶች ቢሮ መምጣት ያልቻሉ የኤድስ
የሚሉት፡፡ ታሪኩ ቢገለጥ፣ ቢገለጥ. . . . ልጅነቱ ውሰጥ ፈጥጦ ለጓደኞቹ አሳያቸው፡፡ ወዲያውም ትጠራ" አለና ወደ እነሱ * * * ህሙማንን በየቤታቸው እየሄደ ያናግራል፡፡ መደበኛ የቢሮ
የሚወጣው ተንኮሉ ነው፡፡ እናትና አባት የሌላቸው ወይም መጣች፡፡ የሚጠጣ ይዛ ከእነሱ ጋር ተመሳሰለች፡፡ ብዙ ዓመት ስራውን ይሰራል፡፡ በትርፍ ሰዓቱ ልደታ አካባቢ ካሉ ጓደኞቹ ጋር
ታደሰና መብራት ኦሱ ባቀረበላቸው ጥያቄ መሰረትና እነሱም
ከሁለት አንዱን ያጡና በአነስተኛ ገቢ የሚተዳደሩ በተለይ እንደሚተዋወቅ ሰው ተግባቡ፡፡ ተናበቡ፡፡ ይገናኝና የዕድሜ ማራዘሚያዎች የሚላቸው ከነሱ ጋር ሲጫወት
እዚሁ መኖር ይሻለናል ብለው ወደ አዲስ አበባ መጡ፡፡ ሲስተር
መማር የማይችሉ ችግረኞች በቀበሌ ይውላል፡፡ የተለየ ምክንያት ከሌለው በቀር ከስራ በኃላ ቤቱ ሆኖ
ያም ሆነ ይህ ሲግኔ ረድራንድ የምትባል ስዊዲናዊ ታሪካቸውን ሰምታ
ተመስክሮላቸው ሆስቴል ይገቡ ከቤተሰቡ ጋር ነው የሚያሳልፈው፡፡

ዕምነት ካለ
የእሱን ያህል በመገረሟ "ይሄ ራሱን የቻለ አንድ ታሪክ ነው" በማለት እንጦጦ
ነበር፡፡ እና ትንሹም ታደሰ
ባይሆንም እሷም መካነ ኢየሱስ ውስጥ ሙሉ ወጪያቸውን ችላ የሰርግ ስነ- ሞዴል የሚሆኑን ሰዎች ብዙ ትምህርት የምንቀስምባቸው
የሚወዳቸው ጓደኞቹ መግባታቸውን
ቀልጣፋና ተጫዋች ስርዓታቸው! ፈፀሙ፤ እንደ አዲስ ቢጋቡም ኑሮን መኮምኮም ናቸው!
ሲነግሩት ምንም እንኳን አባቱ
ነበረችና ጨዋታውን ከጀመሩ ሰንበት ብለዋል፡፡ ትዳሩ ግን ዘለዓለም በአካል

የማይቻል
በህይወት ባይኖሩም፣ ምንም እንኳን የዛሬው ታደሰ ዓይናለም በራሱ ብቻ የቆመ አይደለም፡፡ እዚህ
አደሩት፡፡ በጣም እንደተቆራኙ ሊቆዩ አልረዳቸውም፡፡ ወቅቱም እንደዛሬው
ያን ያህል ድህነት እግር ከወርች ደረጃ ካደረሱት ውስጥ ሞዴል የሆኑ ሰዎች አስተዋፅኦ አለ፡፡
እየመሸ ሲሄድ ጓደኞቹ መድሀኒቱ እንደልብ የሚገኝበት፣ ስለበሽታውም የተስተካከለ
ባያስራቸውም ከጓደኞቹ ላለመለየት በተለይ አቶ አስናቀ ሀይሉ እዚህ እንዲደርስ ከእግዚአብሄር
ካልሄድን ሲሉ ግንዛቤ የተያዘበት ጊዜ አልነበረም፡፡ ብቻ አንድ ሚሊየን
በዚህም በዚያም ብሎ ሆስቴል ገባ፡፡ በታች ድፍረትና በራስ መተማመን እንዲኖረው ያደረገው ሰው

ነገር የለም
መለያየታቸው ግድ ምክንያት መደርደር ይቻላል፤ መብራት ግን ለእኔ ሁለመናዬ ነች
ሆስቴል ከገባ በኋላ አብዛኛው መሆኑን ይናገራል፡፡ "ቆራጥ ሆኜ በህይወት እንድጀግን፣
ሆነ፡፡ ነገ ደግሞ ይላል፡፡
ተማሪ ኳስ ጨዋታ ላይ እያለ በትክክልም መኖር እንድችል ምክሩ ረድቶኛል፡፡ በምክር ብቻ
እንዳትቀሩ አለች፡፡
አንዱን ተማሪ ሽንት ቤት አስገብቶ ታደሰ የትዳር አጋሩን፣ ፍቅሩን በህይወት ሊያቆያት አይደለም ህይወቴን የለወጠው፡፡የሚያደርገው ድርጊት ራሱ
አባባሉ ሞት ቢመጣ
ቆልፎበት ሶስት ሰዓት ያህል አልቻለም፡፡ በስጋ ተለየችው፡፡ ድህነት ቂም አርግዞ፣ ገዝግዞ በህይወቴ ዘለዓለማዊ ክብር እንዲኖረኝና በራስ መተማመን
እንኳ መዘናጋት
በማስጮህ ማስጠንቀቂያ ተሰጠው፡፡ ሊጥለን ቢመጣም እንዳላሸንፈው፣ ሀዘንና ደስታን በአንድ ማዕድ እንዲያድርብኝ ያደረገ ስለሆነ ለእኔ ታላቁ ሞዴል ነው፡፡"
እንደማይገባ የሚጠቁም ነበር፡፡
ማስጠንቀቂያው ግን የተንኮል አልበምነቱን አላደበዘዘበትም፡፡ እንዳልተቋደስን ድንገት ሞት የመከራ ፊቱን ሲዘረግፍ ምን ይላል፡፡
ይልቁንም ገፁን አበዛለት አንጂ፡፡ ከዚያ በኃላ አንድ ሁለት በሚል ሰበብ ግን እሷን ለማየት ይዋጠኝ? እውነት ግን የሰው ልጅ መፅናናት ባይኖረው ምን
“ አንድ ወቅት ላይ ያደረገው ታላቅ ነገር ልዩ ክብር
በመጓጓት፣ እሷን ለማየት፣ ለማዋራት በመሻት የሰርክ ጉብኝቱ ይሆን ነበር? ነገር ሁሉ ለበጐ መሆኑን አምኖ መቀበል ባይችል
ገፁን ካበዛለት ገጠመኙ ደግሞ በልብስ ስርቆት የተሰማራበት እንድሰጠው አድርጐኛል" ብሏል፡፡ ማስተርሱን የሰራ፣ ታላላቅ
ሆቴሉ መብራት ሆነች፡፡ እናም ፍቅር አሳበዳቸው፡፡ እሷ ሆቴሉ ምን ያጋጥመው ነበር? በህይወት ዘመናችን የህይወትን ፈታኝነት
አንዱ ነው፡፡አንድ ጊዜ በእርዳታ አማካኝነት የመጣው ልብስ የት ቦታ ላይ የሚሰሩ ታላላቅ ሰዎችን የሚያውቅ እንደመሆኑ እኔ
ውስጥ እየሰራች እሱ ፖሊስ ሰራዊት ካምፕ ውስጥ በእግር ኳስ ለመቋቋም አካላዊም ሆነ መንፈሳዊ ጥንካሬና ንቃት ሊኖር ግድ
ይራገፍ እንደነበር ተመለከተ፡፡ አጋጣሚ ሆነና ማንም ልጅ አንድ በትምህርት ደረጃዬ የማልመጥነውን ሰው ስለ ኤች አይ ቪ
ተጫዋችነት እየሰራ በፍቅር ከነፉ፤ ቀስ በቀስ ጊዜውን ሁሉ ለእሷ ይላል ብሏል፡፡
ከሆስቴሉ እንዳይወጣ በተገለፀበት ቀን የተንኮል አልበም ወጥቶ ኤድስ ምንም አይነት በቂ ግንዛቤ በሌለበትና መላው የኢትዮጵያ
እያደረገ ጓደኞቹን ማስከፋት ጀመረና ቅናት ያነዳቸው ጀመር፡፡
ቤቱ አደረ፡፡ ያን ቀን የመጣው የእርዳታ ልብስ ለተማሪው ሁሉ ሞትን በመፍራት ተሳቀህ አትኑር! ሞትን በማሰብ ብቻ ህዝብ ከቫይረሱ ጋር እንደምኖር ባወቀበት ወቅት ላይ አንደኛ
ጨዋታው የሚደራው፣ ተረቡ የሚገነው እሱ አብሯቸው ሲሆን
ታድሏል፡፡ የምናሳልፋት እያንዳንዷን ደቂቃ ኮ የምንሞትባት ያህል ሆኖ ሚዜው ሆኜ በአደባባይ እንድታይ ያደረገበት ገጠመኝ መቼም
ስለነበር እንደተለመደው እንደልብ አለመገኘቱ ጓደኞቹን
ሊሰማን ይገባል፡፡ ተስፋ አንተንና ሌሎች ሰዎችን ለተግባር አይረሳኝም፡፡ እውነቱን ለመናገር እኔ ብሆን ፈፅሞ የማላደርገው
በበነጋታው ት/ቤት ሲገባ ሁሉም በአዲስ ልብስ አምረውና ስላበገናቸው፣ ያለችበት ሄደው የሚያስከፋ ንግግር ተናገሯት፤
ለማነሳሳት የሚያስፈልጋችሁ ተዓምራዊ ቅመም ነው! ነገር ነው" ሲል የሞዴሉን የአቶ አስናቀን ውለታ ይገልፃል፡፡
ደምቀው እሱ ብቻ ያረጀ ልብሱን እንደለበሰ ነው፡፡ ያኔ ቅናት እሱም ከአሁን በኃላ በመሃላቸው እንዳይገቡ ተናገራቸው፡፡
ብው አደረገው፤ በምን ዓይነት መንገድ እሱም አዲስ ልብስ ምሳውን ከበላ የፀረ-ኤድስ ትግሉ ተጠናክሮ ይቀጥል!
* * *
እንደሚያገኝ ማውጠንጠን ያዘ፡፡ ምላጭ የሆነ የተንኮል በኃላ ስለ
ኤች-አይ ቪ/ኤድስ አሁንም የህብረተሰቡ አደጋ
አዕምሮው ሃሳብ አቀረበለት፡፡ ያኔም ሁለት ተማሪዎችን ጠርቶ አይበገሬው ታደሰ አይናለም ከጓደኛው መብራት ጋር
እንደሆነ ታደሰ ይናገራል፡፡ በፈዋሽ መድኃኒት
ከዳይሬክተሩ ቢሮ ቀጥሎ ያለ የተማሪዎች ዶርም ውስጥ አስገብቶ የደስታም የሀዘንም ጊዜ አሳልፏል፡፡ በጣም ከባዱ ጊዜ ግን እሷ
የውሸት ተደባደቡ ሲል መከራቸው፡፡ የታመመችበት ወቅት ነው፡፡ ደመወዝ ስለማይበቃው በጣም ነው
እሷን ለማስታመም የተቸገረው፡፡ ሰው ማስታመም ምን ያህል
ሞዴል የሚሆኑን የሚያቆመው፤ በምክር ሀይል የሚገደበው
እንዳላገኘ ይገልፃል፡፡ አሁንም ቫይረሱ
ልጆቹ የቀልድ የጀመሩትን የምር አድርገውት በደንብ እንዳይተላለፍ መጠንቀቅን፣ ቫይረሱ
አስቸጋሪ መሆኑን የደረሰበት ሁሉ ጠንቅቆ ያውቀዋል፡፡
ያለባቸው ወገኖችን ደግሞ
መደባደቡን ተያያዙት፡፡ ጩኸታቸውን የሰሙት ዳይሬክተር
ከቢሯቸው ሮጠው መጡና ተደባዳቢዎቹን ለመገላገል ሲታገሉ
ሚሊተሪ ፖሊስ ኳስ በመጫወት የሚያገኛትን ደመወዝ
ለብርቱካንና ሙዝ፣ ለመድሀኒት፣ ለህክምና ሲያውል ያለው
ሰዎች ብዙ ትምህርት መንከባከብን ይጠይቃል፡፡
ሰው እንዲያደርግ ፍላጐቴ ነው ይላል
ሁሉም
ታዴ በቅፅበት ከቢሯቸው ውሎ ከተቀመጡት ልብሶች እጅ
ሳንቲም እየተሟጠጠ መጣ፡
ማፈስ የቻለውን አንድ አራት ልብስ አፋፍሶ ይሰወራል፡፡ አሁን ታደሰ አይናለም፡፡ በህይወት እያለ
ማንም ተማሪ በአዲስ ልብስ አይፎልልበትም፡፡ ዛሬ እንዳትወጡ!
በተባለበት ቀን እሱ ቢወጣም ከማንም ተማሪ የበለጠ የልብስ
ዕምነት ካለ የማይቻል ነገር የለም! የምንቀስምባቸው የብዙዎችን ህይወት ያጨለመው፣
ለትውልድ ስጋት የሆነው ቫይረስ
መብራት ከህመሟ ካገገመች በኃላ በአንድ በጐ
ሀብታም ሆኗል፡፡ እድሜ ለተንኮል አልበምነቱ እንጂ! በሰው ልጅ ዕውቀት ተሸንፎ ማየትን

የሰረቃቸውን ልብሶች ገርፍረፍ አድርጐ ሲመለከታቸው አራት

አድራጐት ድርጅት መስራት ጀመረች፡፡ ህመሟን እሱ ይገለኛል
ብላ ትደብቀው እነጂ ህመሟን አላጣችውም፡፡ ይሁንና ዘግይቶም ናቸው! አጥብቆ ይመኛል፡፡ የፀረ- ኤድስ ትግሉ
ተጠናክሮ እንዲቀጥልም መልዕክቱ ነው፡፡
መሆናቸውን በከለራቸው ለየና እያንዳንዱን ዘርግቶ ማየት ማወቁ አልቀረም፡፡
ጀመረ፡፡ ማስታወሻ፡- የዚህ ፅሁፍ ጥንቅር ምንጭ የሆነን
ረዥም ጊዜ ያን መርዶ ከሰማ በኃላ ከቤት መውጣት
እራቱና ያልተዘመረላቸው ጀግኖች፡ የተሰኘው የደራሲ ተክሉ
አንደኛው ጨርቅ - ራንግለር- ለእናቶች የሚሆን ቀሚስ አስጠላው፡፡ ድንገት የሚያውቃቸው ጓደኞቹ ጋር ከሄደ ነገሩን
ስለቀጣዩ ፕሮግራሙ ጥላሁን ነው፡፡
አውቀውበት እንደሆነ ለመለየት አፍጥጦ ነበር አይን አይናቸውን
ሁለተኛው ልብስ - ረዥም ቀሚስ እንጂ ስለሞት አስቦ እንደማያውቅ ታደሰ ይናገራል፡፡ መጀመሪያ
የሚያየው፡፡ ወቅቱ ውስጡ ምስቅልቅል የወጣ ስሜት
ቫይረሱ እንዳለበት ሲነገረው የሚያስበው ሞቱን ነበር፡፡ "አሁን
ሶስተኛው ልብስ - ሰፊ ቀሚስ የተፈጠረበት ነበር፡፡
ግን ዕድልፈንታ ልሰጠውም አልፈልግም ይላል፡፡ ሞትን
አራተኛው ልብስ…………. በአንድ ወቅት ግን አንድ ፈረንጅ ያስተማረችው ትምህርት በመፍራት ሞትን በማሰብ ተሳቅቄ መኖር አልፈልግም፡፡ ይሄንን
ዕምነት ካለ የማይቻል ነገር የለም ብሎ እንዲያስብ አስቻለው፡፡ ላስበው ከተገባኝ እንኳን አንድሰው ጤንነቱ ተጓድሎ አልጋ ይዤ
የተሰረቁት ልብሶች በሙሉ ቀሚሶች ነበሩ፡፡
ከዚያን ቀን ጀምሮ ዕምነት በውስጡ ተንሰራፋ፡፡ ህይወቱ በፅናት የመነሳት ስሜት በሌለኝ ወቅት ካልሆነ በቀር ጨርሶ ንግስና
* * * ተሞላ፡፡ አልሰጠውም፡፡ የሰው ልጅ ተስፋ ሲያጣ ነው ምናልባት ሞትን

ከጓደኞቹ ጋር ሆኖ ቀድሞ ስዑል አሁን ግን ኒያላ ሆቴል ማሰብ ያለበት፡፡ እኔ ደግሞ ተስፋ አለኝ፡፡ ይሄ ተስፋ ደግሞ
ህይወት በፈተና የተሞላች ናት! ለህይወት ያለውን የሚሰጥ፣
በመባል በሚታወቀው ቤት ለመዝናናት እንደገባ ነው ባለቤቱን ከእኔም አልፎ ለሌሎችም የሚፈነጥቅ ነው፡፡ የሚታየኝ በደስታና
ህይወት በፍፁም ፊቷን ልታዞርበት አትችልም!
በጤንነት መኖር እንደምችል ነው፡፡ የሞት ደሴት ውስጥ መኖር
ያያት፡፡ ልብን የሚያርድ፣ ዓይንን ሰክቶ የሚያስቀር፣ ደርሶ
በዕውነት ፅናት ያለው ሰው ሌላ ምንም ነገር ባይኖረው የመከራ አልፈልግም፡፡ ይሄ ለማንም አይጠቅምም - ዕድሜ ያሳጥራል
የሚያፈዝና የሚያደነዝዝ ነገር ነበራት፡፡ "ከነበሩት በርካታ ሴቶች

6
 ሶስቱ ሴቶች . . .
እህትና ወንድሞቿን የመንከባከብ ሐላፊነት ትምህርት በመሥጠት ላይ የምትገኝ ሲሆን በእርግዝናዋ
የተጣለባት ሩቂያ “ በአንድ ሌሊት የነበረኝን ወቅት ተገቢውን ክትትል በማድረግ ከቫይረሱ ነጻ ልጅ
ሁሉ አጣሁ ምክንያቱም ሁሉም ነገር እናቴ ወልዳ ደስተኛ ህይወት በመምራት ላይ ነች፡፡
በሰለሞን ብዙነህ ነበረች” በማለት ያሣለፈችውን ፈታኝ ህይወት ***
ስለ ኤች አይ ቪ/ኤድስ ሥርጭትና እያስከተላቸው ስላሉ በኤች አይ ቪ/ኤድስ ሥርጭት ግን ከሰሀራ በታች፣ ያሉ ታስታውሣለች ትምህርቷን ለመቀጠል እድል አልነበረም፡፡
በአጋጣሚ የተቀየረው የሀና ህይወት
ችግሮችና በሽታው በአለም አቀፍ፣ በአህጉርና በሀገራችን ሀገራት ብቻ በአለም በኤች አይ ቪ/ኤድስ ከተያዙት ሠዎች ወንድሟጋ ተጠግታ የጀመረችው አነስተኛ ንግድም
ካኡኩማ የሥደተኞች መጠለያ ጣቢያ ነው በዚህ ትልቅ
ስለሚገኝበት ደረጃ በሁሉም የመረጃ አማራጮች መረጃዎች ቁጥር ከ70 በመቶ በላይ የሚሆነውነ ድርሻ ይይዛሉ፡፡ ውጤታማ ሊሆን አልቻለም በአሜሪካ ፕሬዝዳንት የኤች
መጠለያ ጣቢያ የአካባቢው ነዋሪ የሆነችው ሀና እንድትገኝ
ሲቀርቡ ቆይተዋል አሁንም በመቅረብ ላይ ናቸው ታዲያ የመንግሥታቱ ድርጅት በፈረንጆቹ 2013 ዓ.ም ኤች አይ አይ ቪ/ኤድስ መከላከልና መቆጣጠር ፕሮግራም ባገኘችው
ያደረጋት ግን አንድ አጋጣሚ ነው፡፡
ለዛሬ ለመግቢያ የኤች አይ ቪን አሣሣቢነት ማንሣታችን ቪ/ኤድስ በአፍሪካ ያለውን ሥርጭት አስመልክቶ ባወጣው ድጋፍና በተመቻቸላት የልብሥ ሥፌት ሥልጠና በመጠቀም
ባይቀርም ዋነኛ ትኩረታችን ግን ኤች አይ ቪ/ኤድስ ሪፖርት በአህጉሪቱ በሽታውን በመከላከል ረገድ ውጤት ዛሬ ሩቂያ የራሷን የልብሥ ሥፌት ድርጅት አቋቁማለች ለአካባቢው ነዋሪዎች ህክምና በሚሠጠው የስደተኞች

የፈጠረባቸውን ችግር ተቋቁመው የበቁና እየተመዘገበ መሆኑን ጠቅሶ በአሥር አመታት ብቻ የፀረ-ኤች ወንድምና እህቶቿን በመርዳት ላይ ስትሆን ትዳር መሥርታ ጣቢያው ክልኒክ ለአጋጠማት የጤና ችግር መፍትሔ
ለውጤት
የመንግሥታቱ ድርጅት የኤች አይ ቪ/ኤድስ መከላከልና አይ ቪ/ኤድስ መድሀኒት ተጠቃሚነት ከ10 እጥፍ በላይ ህይወቷን በመምራት ላይ ትገኛለች ከኤች አይ ቪ/ኤድስ ለመሻት የሄደችው ሀና በክሊኒኩ ሐላፊ የኤች.አይ.ቪ. ደም
መቆጣጠር ፕሮግራም በምሥራቅ አፍሪካ በሩዋንዳ፣ መሻሻሉን በበሽታው የሚያዙ ሠዎች ቁጥር ከ10 አመታት ሁሌም ቢሆን እራሣችንን አንጠብቅ የሩቂያ የዘወትር ምርመራ ለማድረግ ፍቃደኛ ነሽ በሚል ለቀረበላት ጥያቄ
ታንዛኒያ ኪኒያ በተደረገላቸው መጠነኛ ድጋፍ ታግዘው በፊት ከነበረው ጋር ሲተያይ ከ25 በመቶ በላይ መቀነሥ መልዕክቷ ነው፡፡ ፍቃደኝነቷን በመግለጽ የእሷንም የቤተሠቦቿንም ህይወት

ለውጤት በቅተዋል ያላቸውን የሶስት ሴቶች ህይወት ማሣየቱን አስታውቋል፡፡ ጥንቃቄ በተሞላው መልኩ ለመምራት እድል አግኝታለች፡፡
አካል ጉዳትና ኤች አይ ቪ /ኤድስ ጂሊ
ማስቃኘት ዋነኛ ትኩረታችን ነው፡፡ ሁሉም የቤተሠቦቿ አባላት ቫይረሱ በደማቸው መኖሩን
ኤች አይ ቪ /ኤድስን የመከላከል ሥራ ውጤት
ማየት የተሣናት የ45 አመት ወይዘሮ ስትሆን በኤች አይ ቪ/
ኤች አይ ቪ/ኤድስ በፈረንጆቹ በ1980ዎቹ መጀመሪያ እያስመዘገበ የመጣውም በመከላከል ሥራው የህብረተሠቡ ያረጋገጠችው ሀና “ሁኔታዎች ይበልጥ እንዳይባባስ
ኤድስ መያዟን ስታውቅ ለራሷ የነገረችው አንድ ጉዳይ ቢኖር
ከተከሠተበት ጊዜ ጀምሮ በአለም ላይ እስከ አሁን ድረሥ ተሣትፎ እያደገና ራሱን ከበሽታው በመጠበቅና በፍቃደኝነት እራሣችንን ማወቃችን ተገቢውን ጥንቃቄ እንድናደርግ
ለመውለድ ፈጽሞ እንደማትፈልግ ነው “ ሰዎች ፣ ስለ እኔ
ከ78 ሚሊየን በላይ ሠዎች ለበሽታው እንደተጋለጡ ላይ የተመሠረተ የኤች አይ ቪ/ ኤድስ ምክርና ምርመራ አስችሎናል“ ብላለች፡፡
ይነጋገሩ ነበር ማየት የተሣናትን ሴት በመሆኔ ለበሽታው
ይገመታል ኤች አይ ቪ /ኤድስ በገዳይነቱ በ6ኛ ደረጃ ላይ አገልግሎት ተጠቃሚዎች ቁጥር እያደገ በመምጣቱ መሆኑን የምግብ አቅርቦትን ጨምሮ ሌሎች አስፈላጊ ድጋፎች
እንዴት ልጋለጥ እንደቻልኩ ጥያቄ ይሆንባቸው ነበር እኔና
የሚገኝ ሲሆን በአሁኑ ወቅት የኤች አይ ቪ ቫይረሥ ሪፖርቱ አስታውቋል፡፡ እየተደረጉላት ያለችው ሀና በጥቃቅንና አነስተኛ ገቢ ማስገኛ
ባለበቴ የኤች አይ ቪ ቫይረሥ በደማችን እንደሚገኝ
በደማቸው የሚገኝ ሠዎች ቁጥር 35 ሚሊየን ይገመታል፡፡ ሥራዎች ለመስራት የሚያስችላት ሥልጠና አግኝታለች ያ
በተለይ ለበሽታው ተጋላጭ የሆኑና ቫይረሱ በደማቸው ያወቅነው ቀደም ብለን ሲሆን ስለ በሽታው ለአካል
አምና በፈረንጆቹ 2013 ዓ.ም 2.1 ሚሊየን ሰዎች በኤች የሚገኝ የህብረተሠብ ክፍሎች ሥራ ፈጣሪ በመሆንና በገቢ ደሥተኛ ህይወትም በመምራት ላይ ነች የኤች.አይ.ቪ/ኤድስ
ጉዳተኞች ተገቢውን ግንዛቤ ለመፍጠርም በዝግጅት ላይ
አይ ቪ /ኤድስ ሲያዙ 1.5 ሚሊየን ደግሞ በበሽታው ራሣቸውን በመቻል ረገድ እያሣዩ ያሉት ጥረት ትኩረት ቫይረሥ በደም ውስጥ መኖር ከምንም አይነት እንቅስቃሴ
ነበርን፡፡ ብላለች ጁሊ አካል ጉዳተኞች ተገቢውን መረጃ
ሞተዋል ኤች አይ ቪ/ ኤድስን በመከላከልና በመቆጣጠር የተሠጠው ሲሆን በማሣያነት የቀረቡትን የሶስት ሴቶች የማያግድ ከመሆኑ ባሻገር ባቀድነው መልኩ ውጤታማ
ያለማግኘታቸውና የሚያጋጥማቸው መገለል ይበልጥ
ረገድ ሁሉንም ባለድረሻ አካላት ባሣተፈ መልኩ የተቀናጀ ታሪክ ቀጥሎ ቀርቧል፡፡ ከመሆን የሚያግደን ነገር የለም፡፡
ተጋላጭ እያደረጋቸው መሆኑንም ጂሊ ተናግራለች፡፡
ጥረት ቢደረግም ዛሬም ኤች አይ ቪ/ኤድስ አሣሣቢ ጉዳይ
ሩቂያ አሸናፊዋ ወጣት “ይበልጥ ስለ በሽታው ባወቅህ ጊዜ ይበልጥ
ነው፡፡
ትጠነቀቃለህ፡ የምትለው ጁሊ ባገኘችው ሥልጠና
ሩቂያ ታንዛኒያዊት ነች ገና የአንደኛ ደረጃ ትምህርቷን
አፍሪካ ከአለም ህዝብ 15.2 በመቶ ድረሻ ያላት ቢሆንም
በመታገዝ ለአካል ጉዳተኞች ተገቢውን ግንዛቤ ለመፍጠር
በመከታተል ላይ ሳለች እናቷን በኤድስ አጣች አምሥት

ኤች አይ ቪ ያለባት እናት ሊመጣ ይችላል፡፡ ስለዚህ ልጅም ያለ ተንከባካቢ እንዳይቀር ከኤች አይ ቪ ጋር በሚኖሩ ሰዎች ላይ የሚደረግ መድልዎ
ከኤች አይ ቪ... አንዲት ሴት ኤች አይ ቪ በደሟ ውስጥ ቢኖርም እንኳን
ቀደም ብሎ ሁኔታዎችን ማመቻቸትም ያስፈልጋል፡፡ ዋና ዋና መንስኤወች አሉት

ከገፅ 2 የዞረ ልጆች ማፍራት ትችላለች፡፡ ተገቢውን ጥንቃቄ እና የህክምና ኤች አይ ቪ እና ሰብአዊ መብት እነዚህም፡-

ክትትል ካደረገች ከኤች አይ ቪ ነፃ የሆነ ጤነኛ ልጅ

ከኤች አይ ቪ ጋር መኖር ከማንኛውም ሰብአዊ ፍጡር  ስለ ኤች አይ ቪ መተላለፊያ መንገዶች ዝቅተኛ ወይም
አንድ ከኤች አይ ቪ ጋር የሚኖር ሰው ስለራሱ ጤና
ሊኖራት ይችላል፡፡ ይሁን እንጂ ለኤች አይ ቪ የሚጋለጥም
አያሳንስም፡፡ ኤች አይ ቪ በደም ውስጥ በመኖሩ በሰብአዊ የተሳሳተ መረጃ መኖር
በተመለከተ መብቱ የተሠጠው ለራሱ በመሆኑ ለፈለገው
ልጅ ሊኖራት ይችላል፡፡ ልጅ ለመውለድ እቅድ ካለ
ፍጡርነት ሊኖር የሚገባውነ መብት ሊያጓድል የሚችል
ሰው መንገር፣ ካልፈለገ ደግሞ ያለመንገር ውሳኔው በእጁ
የሚከተሉትን ነጥቦች ልብ ማለት እና የህክምና ባለሞያን
 በቂ ግንዛቤ ካለማግኘት ወይም በተሳሳተ መረጃ ላይ
አንድም ምክንያት የለም፡፡ ይህም ማለት ከኤች አይ ቪ
ነው፡፡ ነገር ግን ከዚህ ጋር በተያያዘ መዘንጋት የሌለበት ጉዳይ በመመርኮዝ የሚመጣ ፍርሃት
ማማከር ያስፈልጋል፡፡
የሚኖር ማንኛውም ሰው እንደሌሎች
አለ፡፡ በወንጀለኛ መቅጫ ላይ የሰፈረ ድንጋጌ አንድ ሰው
የጤንነት ሁኔታ በእርግዝና ወቅት በብዛትም ሆነ በጥራት  ስለግብረ ስጋ ግንኙነት በግለጽ መነጋገር አነደ ነውር
የሌለውን ሰው ጤንነት በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ መነገድ
 እንደማንኛውም ሰው ቫይረሱ በደሙ ያለበት ሰው የጤና
ስለሚቆጠር፤ በሥራ ቦታ ላይ ስለሚደርስ
የተሻለ የምግብ አቅርቦት መኖር አለበት፡፡ ከኤች አይ ቪ ጋር
ሆን ብሎ ይሁን በቸልተኝነት የሚጎዳ ተግባር ከፈጸመ
አጠባበቅ አገልግሎት፣ ሥራ እና የትምህርት ዕድል
የሚኖር ሰው ደግሞ ከፍ ያለ የምግብ መጠንና የተለያዩ መድልዋ ማወቅ አንድ ሰው ከኤች አይ ቪ ጋር በመኖር
እንደሚቀጣ ያስረዳል፡፡ ስለዚህ ከወሲብ ጓደኛ ጋር በሚኖር
የማግኘትና፣ በማህበራዊ ክንውኖች፣ ለምሳሌ፣ ዕድር፣
የምግብ ዓይነቶች ማግኘት ያስፈልገዋል፡፡ ምከንያት መገለል ወይም አድልዎ ከደረሰበት ከቀጣሪው ጋር
ግንኙነት ቫይረሱ ወደዛ ጓደኛ እንዳይተላለፍ ኮንዶም
በዕምነት በማህበራዊ ወይም የስፓርት ቡድን በመሳሰሉ
መጠቀም ያስፈልጋል፡፡ በመነጋገር ወይም በፍርድ ቤት ለመክሰስ ፍትህ የማግኘት
ፅንሱን ከቫይረሱ መከላከል ኤች አይ ቪ በደም ውስጥ
ማህበራዊ ተቋማት አባል የመሆን መብት አለው፡፡
መብት አለው፡፡ ሕግም ከለላና ጥበቃ ያደርግለታል፡፡
መኖሩን አውቆ ልጅን ከኤች አይ ቪ ለመታደግ አስፈላጊውን
ይህ ከሆነ ከኤች አይ ቪ ነፃ የሆነውነ ወዳጅ ከቫይረሱ

ለመጠበቅ ይረዳል፡፡ ከኤች አይ ቪ ጋር ነዋሪ መሆንን

እቅድ ማውጣትና ተገቢውን ህክምና መከታተል የልጄን  ከኤች አይ ቪ ጋር የሚኖር ሰው ቤት የመከራየት ወይም

በቫይረሱ የመያዝ አጋጣሚ ለመቀነስ ይረዳል፡፡ ባለንብረት የመሆን፣ የጤና፣ የህይወት ወይም የንብረት
ለወሲብ ፍቅር ጓደኛዋ አንዳንድ ጊዜ በቀጥታ ወይም ስለ

ኤች አይ ቪ እና መተላለፊያ መንገዶች በማንሳት መነጋገር መድን የመግባት መብት አለው፡፡

በደም ውስጥ የኤች አይ ቪ መኖር ወደፊት አንድ ወቅት
ይችላል፡፡ ላይ ለኤድስ ታማሚ ሊሆኑ እና አልጋ ላይ የመዋል አጋጣሚ

7
 ባልተቤቴ አመት ስንቆይ ያላሳየኝን አዲስ በሐሪ እያመጣ
ነው፡፡ ለነገሩ እኔ ትኩረት አልሰጠውም እንጂ በሰበባ ሰበቡ ውጭ
ማምሸቱ ሲልም ማደሩ አልቀረም፡፡ አሁን ግን አይን አውጥቶ
ይቆጣኝና ያበሻቅጠኝ ጀምሯል፡፡ ከእለት እለት አመሉን ይተዋል
ለእምዬ ማሪያም ፀሎቷን አድርሳ ተኛች፡፡ እኔም እያዳመጥኳት ብዬ ብጠብቅም እየባሰ ነው ፡፡ ይባስ ብሎ ሌላ ታሪክ እንዳለ
በዳግማዊ ፍቃዱ
ስለነበር አብሪያት እንቀላፋው ፡ እለቱን በሚገባ አስታውሳለሁ ፍንጭ እየሰማሁ ነው ነገር ግን የመጠየቀ መብት ስለሌለኝ ዝም
ይህ ታሪክ ፀሐፊው በፓሊስ ስራ ውስጥ ተሳታፊ ከነበረ አባል ታዲያ ወንድሜ የሚፈሰውን እንባዬን አይቶ መረጋጋት አይችልም ለአርብ አጥቢያ ሀሙስ ሌሊት ነበር፡፡ ከቤተሰቦቼ ጋር በድህነት ከማለት ውጭ አማራጭ የለኝም፡፡
ጋር ባደረገው ቆይታ አባሉ በስራው ላይ የገጠመውን ባጫወተው ወጥቶ ከጐረምሶቹ ጋር ጠብ ይገጥማል፡፡ በዚህም በተደጋጋሚ እኖርበት ከነበረ ህይወት ወደ ባሰ የመከራ አለም ያመራሁበት ሰውየው ከመሳደቡና ከማመናጨቅ አልፎ ይመታኝ
መሰረት የተፃፈ ነው፡፡ ለጊዜው የፓሊስ አባሉ ስም በግል ፍላጐቱ ደሙን ማፍሱን አልረሳውም፡፡ እናቴ ደግሞ የሱ ደም በፈሰሰ የመጀመሪያው መጀመሪያም ነበር፡፡ ጀምሯል፡፡ ባለፈው እራሴን እስክሰት በውሃ ቀጠነ ሰበብ
መሰረት እንዳይገለጽ ተደርጓል፡፡ የፓሊስ አባሉ ለፀሐፊው ቁጥር ሞቱ የቀረበ ይመስላታል፡፡ ምርር ብላም ታለቅሳለች፡፡ አርብ ጠዋት ሳይነጋ በራችን ተንኳኳ፡፡ ለወትሮው ከእንቅልፋ ደብደበኝ፡፡ እራሴን ማጥፋት ብመኝም ቤተሰቦቼን በተለይ እናቴን
እንዳጫወተው ከሆነ በአንድ ቤት /አዲስ አበባ/ የወንጀል ከዚያም ቤቱ ትኩስ ሬሳ የወጣበት ሀዘን እስኪመስል ሶስታችንም ቶሎ የማይነቃው ወንድሜ ማነው ብሎ ተነሳ፡፡ እኔም በመንቃትና ሳስብ ተውኩት፡፡ በፊት በፊት ሲከፋኝ እናቴ ጋር ደውዬ አዋራትና
ጥቆማ ደርሷቸው በስፍራው ተጉዘው ሁለት ሰዎች በመኝታ ቤት ተደጋግፈን እናነባለን፡፡ ሚሲኪን እናቴ ዛሬ ያለሁበትን ሁኔታ በማንቀላፋት ውስጥ ሆኜ የሚሆነውን እየጠበኩኝ ነው፡፡ እናቴ እፅናና ነበር፡፡ የእናቴን ድምፅ ከሰማው ወር ሆነኝ፡፡ ስልክ
ውስጥ ሞተው ያገኛሉ፡፡ በክፍሉ አልጋው አጠገብ አንድ የተፃፈ ብታይ ምን ይውጣት ነበር፡፡ የወንድሜ “ ማነው በዚህ ሌሊት በር የሚያንኳኳው? “ የሚለው ብደውልም አይሰራም፡፡
ማስታወሻም ነበር፡፡ ማሰታወሻው ይህንን ይመስላል ፡፡ በአለም ላይ ደግነትና እውነተኛ የእናት ፍቅር ምን እንደሆነ ዳግም ጥያቄ ነው ያነቃት፡፡ በጭንቀትና በመርበትበት “ ምንድነው ከሰውየው ውጭ በቴሌቪዥን የማያቸው ሰዎችና ግቢያችን
ከዛሬዋ ቀን በፊት ስለ ግል ህይወቴም ሆነ ስለ ቤተሰቦቼ ለማስረዳት ከእናታችን በላይ በቂ ምሳሌ ይኖራል ብዬ አላስብም፡፡ ልጆች “ ብላ ስትጠይቅ አስታውሳለሁ፡፡ ውስጥ አትክልተኝነት የሚሰሩ ሽማግሌ ሌላ ምንም የሰው ዘር
እንኳን መፃፍ ቀርቶ የተናገርኩበት አጋጣሚ የለም፡፡ ዛሬ ግን ሌትም ቀንም ስለልጆቿ ታስባለች፡፡ አንዳንድ ጊዜ ትዝይለኛል ወንድሜ ከበሩ ደርሶ ሲከፍት ደጃፉ ላይ ጐረቤቶቻችን ነጠላ አላይም፡፡ ቤት ውስጥ ተዘግቶብኝ ነው የምኖረው ፡፡
የመጨረሻውን መጀመሪያ ልወስን ስለሆነ ታሪኬን በወረቀት ላይ ተኝተን ሳለን “ በስመ አብ” ! ብላ ትነቃለች፡፡ ይህንን ፀባይዋን አዘቅዝቀው በሐዘን ስሜት ቆመዋል፡፡ እናቴ ሳይነገሯት አወቀች፡፡ አትክልተኛው ሰውዬ አዬ ልጄ እንግዲህ ቻይው ከማለት ሌላ
ማስፈር ወድጃለሁ፡፡ ታሪኬን እስከቻልኩትና እስካስታወስኩት ስለማውቅ በብዛት እኔም ከእንቅልፌ እባንናለው፡፡ ነገር ግን ሳያረዷት ጮኸች፡፡ በቁሟ ተዘረረች፡፡ አረብ አገር ያለችው የምጠይቃቸውን አይመልሱልኝም፡፡ ባለፈው የደበደበኝ ጊዜ ግን
ድረስ ከፃፉኩ በኃላ የመጨረሻውን መጀመሪያ እወስናለሁ፡፡ የተኛው መስዬ አዳምጣታለሁ፡፡ ከእንቅልፏ ተነስታም ትቆምና እህታችን እራሷን ከፎቅ ላይ ጥላ ህይወቷ ማለፉን አረዱን፡፡ አሳዘንኳቸው መሰለኝ ልጄ እሱ ያቺኛዋን ሚስቱን እንዲሁ ነው
ውሳኔዬን የማስፈፅምበት አመቺ መንገድም አዘጋጅቻለሁ፡፡ ግፍ የሰራባት ብለው ወሬ ከጀመሩ በኃላ ድንግጥ ብለው ተውት፡፡
ግን ከየት ልጀምር . . . .? አዎ እንደ ጀማሪ ደራሲ ከእለታት የሆነ የተደበቀ ሚስጥር እንዳለ ገብቶኛል፡፡ እኚህን ሰውዬ
በአንድ ቀን . . . . ብዬ ልጀምር መሰለኝ ? አይ ግድ የለም ማውጣጣት እንዳለብኝ ይሰማኛል፡፡ ደግሞ አርግዧለው መሰለኝ
ከአመታት በፊት ልበለው፡፡ አዎ ከአመታት በፊት ከቤተሰቦቼ ጋር የማያምረኝ ነገር የማያመኝ የሰውነት ክፍሌ የለም፡፡ በተለይ
እያለው ከነበረው ታሪኬ ልጀምር፡፡ ደግሞም በዚህች የመጨረሻ በጣም ያቅለሸልሸኛል፡፡ ሆዴ ውስጥ የሆነ ነገር ይገላበጣል፡፡
ጊዜ ሚስኪኗን እናቴን ካላስታወስኩ አጥንቷ እሾህ ሆኖ በእቅዴ መሰረት ሰውየውን በማሳዘን እንዲነግሩኝ ብዙ
ይወጋኛል፡፡ ምናልባት በዛኛው አለም ከተገናኘን ምርር ብላ ከተማፀንኳቸው በኃላ ከሶስት ቀን በፊት ሁሉንም አጫወቱኝ፡፡
ልትወቅሰኝ ትችላለች፡፡ እናም ከቤተሰቦቼ ልጀምር መርጫለው፡፡
“ እርግጥ ነው ለእኔም ዘመዴ ነው ፡፡ ግን በድጋሚ ግፍ
እናቴን ጨምሮ በኛ ቤተሰብ ውስጥ አራት ሰዎች ነበሩ፡፡ እኔ ሲሰራ ማየት ስለማልፈልግ ልነግርሽ ወስኛለሁ፡፡ አየሽ እኔ ለእሱ
ለእናቴ የመጨረሻ ልጅነኝ፡፡ ለእናቴ ያልኩበት ምክንያት አባቴን አጐቱ ነኝ፡፡ እሱ ግን ከብር ውጭ ዘመድ ስለሌለው ርህራሄ
ስሰማላውቀው ነው፡፡ ካለ አባት አለመወለዴን ግን አላጣውም የሚባል አያውቅም፡፡ ይህንንም አቅመ ደካማ ስለሆንኩኝ
ግን አባቴን ስለማላቀው ስለ እሱ መናገር አልችልም፡፡ እንዲረዳኝ ተማፅኜው ነው አትክልተኛው ያደረገኝ፡፡
እናቴ ከኔ ሌላ አንድ ሴት ልጅና ወንድ ልጅ ወልዳለች፡፡ ሴቷ / ከዚህ በፊትም እንዲህች እንዳንቺ አበባ የመሰለች ወጣት
እህቴ/ የቤቱ የበኩር ልጅ ነች፡፡ በዚህም ከእናቴ ጋር ከኔ በላይ ሚስት ነበረችው ፡፡ እንዲሁ ሲደበድባት ሲያጐሳቁላት ነበር፡፡
የሆነውን ወንድሜን እና እኔን የማሳደጉን ሐላፊነት አብራ መጨረሻ ላይ የስድስት ወር ፅንስ በሆዷ ይዛ ክፋኛ ስለደበደባት
ተወታለች፡፡ ቀጥሎም ህይወቷ በአሳዛኝ ሁኔታ እስካለፈበት ድረስ ፅንሱም ጨነገፈ እሷም ሞተች፡፡ እንደሰማሁት ከሆነ በሐብቱ
አረብ አገር አቅንታ የቤተሰቡን ህይወት ለማቃናት ደክማለች፡፡ ክፋቱን ሸፍኖ ለመኖር ይሞክራል፡፡ አንቺን ከቤተሰቦችሽ ነጥሎ
እናቴ እኛን ለማሳደግ ቆሎ ሸጣለች ፣ በየሰው ቤት ተንከራታ ያመጣሽ የሱ ዝና በአዲስ አበባ ሙሉ ስለሚታወቅ ማንም እሺ
ሊጥ አብኩታ እንጀራ ጋግራለች፣ እራሷን አሳልፋ ከትቢያ ስለማይለው ነው፡፡ ከሰው እንዳትገጥሚ የሚያደርገው ይህንን
ወድቃለች፡፡ እናቴ እንደነገረችኝ ከሆነ አባቴ እኔን ሆዷ ውስጥ ታሪኩ እንዳትሰሚ ነው፡፡ እና ልጄ እግዜር ይርዳሽ” ብለው
የአምሰት ወር ፅንስ ሆና በድንገተኛ የልብ ህመም ነው የሞተው፡፡ ሁሉንም ነገር አጫወቱኝ፡፡
እናቴ ሶስታችንንም የወለደችን በሁለት አመታት ልዩነት ነው፡፡ ለራሴ አልቅሼ እና እድሌን አማርሬ ዝም ማለት
እኔ ስወለድ የቤቱ የመጀመሪያ ልጅ የሆነችው እህታችን ገና አልቻልኩም፡፡ በተለይ ኤች አይ ቪ እንዳለበት ይነገራል ሲሉ
የአራት አመት ህፃን ነች፡፡ አባታችን የሞተው ለእናታችን ሶስት ሰውየው ያጫወቱኝን ማረጋገጥ ስለፈለኩ መላ መፍጠር አለብኝ
ለአቅመ እራስ ማስተዳደር ያልበቁ ህፃናትን ትቶላት ነው፡፡ ስል ወሰንኩ፡፡ ሳላረግዝ እንዳልቀረሁና እንደሚያመኝ ነግሬው
እናታችን ሳይማር ያስተማረ ወገን ለሚለው የአገሬ ሰው አባባል ግድግዳው ላይ ወደተሰቀለው የእምዬ ማሪያም ምስል አፍጣ ሰልስት ሆኖ ጐረቤትና አስተዛዛኝ ከየቤቱ ሲከተት እናቴ ፣ ሰው ነው ወደ ሐኪም ቤት ወሰደኝ፡፡
በቂ ምሳሌ ነች፡፡ ልጆቿ ከማንም አንሰን ማየት አትፈልግም፡፡ እኛ ፀሎት ታደርሳለች፡፡ ወንድሜና እኔ በሐዘን ዘለቅን፡፡ የሔድኩበትን ሐኪም ቤት ባላውቀውም ግን እሱ
የተሻለ ደረጃ እንድንደርስ ወጣትነቷን አንጠፍጥፋ ከፍላለች፡፡ “ እመቤቴ አደራ . . . ልጆቼን ከሰው አታሳንሺብኝ ! የሚተማመንበት ሚስጢሩን የሚጠብቁለት ቦታ ሊሆን
እማዬ ችግርና መከራ ያደቀቀው ጉለበቷ ተዳክሞ ማቀቀች፡፡
እያንደንዱን ለሊትና ቀን በሐሳብ ማቅቃለች፡፡ ጠብቂልኝ፡፡ በሰው አገር የምተንከራተተው ድሃ ልጄን አደራ እንደሚችል ግን መገመት አላዳገተኝም፡፡ እርግጥም የመረመረኝ
አዲስ ሐሳብ በቤታችን ውስጥ እየተሰማ ነው፡፡ ጉዳዩ ደግሞ እኔን
ለእኛ ለልጆቿ ስትል በሰው ፊት የተገረፈ ፊቷ ተጨማዶ፣ አትርሻት፡፡ ልፋቴ ከንቱ እንዳይሆን ከግራና ከቀኝ እቅፍ የሚመለከት ነው፡፡ እማዬን በሩቅ የሚያውቃት ሰው እኔን ለትዳር ዶክተር ባሌ ከሆነው ሰው ጋር እውቂያ እንዳላቸው ከሰላምተቸው
ከራሷ ይልቅ የኛን የልጆቿ ፀጉር እንዲወዛ ስትጥር በቅባትና ቅቤ አድርጊልኝ፡፡ አደራ የአምላክ እናት ! እናቴ ማሪያም አደራ . . . እንደጠየቀ ተነገረኝ፡፡ ወንድሜም እናቴም ማግባት እንዳለብኝ ብቻ መረዳት ይቻላል፡፡ ሐኪሙ በትክክልም መፀነሴን
እጦት ነጭ እንባውን ዝርግፍ አድርጐ በራስ ቅሏ ላይ የፈሰሰው አደራ . . . .” እያለች በፀሎት እንባዋን ታፈሳለች፡፡ ከዚያም ገፋፋኝ፡፡ ሰውየው የተከበረና ጨዋ መሆኑን፣ ወደ አሜሪካን አረጋገጠልኝ፡፡ ስለ ኤች አይ ቪ ጉዳይ ምንም አልተነፈሰም፡፡ እኔስ
ፀጉሯ ዛሬም ድረስ ትውስ ይለኛል፡፡ እንደዛም ሆኖ ግን ወንድሜም እኔም ወደተኛንበት በዝግታ ቀርባ ፊታችንን እና አገር እንደሚወስደኝ፣ እስከዛሬ ክብሬን ጠብቄ በድንግልና ሰውየው ፊት እንዴት ጥርጣሬዬን ልግለፅ፡፡ በመጨረሻ ግን
የአሸናፊነት ስሜት ይሰማት ነበረ፡፡ የቤቱ የበኩር ልጅ የሆነችው እራሳችንን ደባብሳ ወደ አልጋ ታመራለች፡፡ ለቅሶዋን ተከትዬ በመቆየቴ ለትዳር እንዳጨኝ ተነገረኝ፡፡ እማዬም “ ልጄ እኔም አወኩ፡፡ እኔን ወደ ውጭ እንድወጣ ነግረውኝ ባሌ እና ሐኪሙ
እህታችን 21 አመት ሲሞላት በምን መልኩና እንዴት እንደሄደች እኔም አለቅሳለሁ፤ ግን ድምፅ አላስማም፡፡ ወንድሜ በአብዛኛው ጉለበቴ ደክሟል ወንድምሽም ስንቱን ደግፎ ይችለዋል፡፡ ሳልሞት ሲያወሩ ዶክተሩ በፍፁም በኤች አይ ቪ የተያዘ ህፃን መውለድ
ባላውቅም ወደ አረብ አገር አቅንታ የቤተሰቡን ኑሮ ለማቃናት ሰክሮ ስለሚተኛ የሚሰማት አይመስለኝም፡፡ ወግ ማዕረግሽን ልየው እባክሽ ልጄ” ስትል ተማፀነችኝ፡፡ የለባትም፡፡ ይህ እንዲሆን የምተባበርበት አእምሮም የለኝም፡፡
ተስፋ አድርጋ ትተጋ ነበር፡፡ ከጊዜ በኋላ አረብ አገር ያለችው እህታችን ድምጿ መጥፋቱ በመጨረሻም የማላቀውነ ሰው አገባሁ፡፡ የሙያው ስነምግባርም አይፈቅድም ሲለው ጆሮዬ ገባ፡፡
እሷ ወደ አረብ አገር ስታቀና እኔ የ18 አመት ልጃገረድ ሁላችንንም አሳስቦናል፡፡ እናቴ ያን ያክል ዘመደ ብዙ ባትሆንም ሰውየው እንዳሰብኩት ሽማግሌም ክፋ ፊትም አይደለም፡፡ ባይገርማቹ መከራና ችግር ሲደራረብ ያጠነክራል ሲባል
ነበርኩኝ፡፡ እህቴ የሷን ምኞት በኔ ውስጥ ለመመልከት ያሏትን ዘመዶች አትፈልጋቸውም፡፡ “ ድህነትን አይቶ እንደ ባዳ ካገባኝ በኃላ አዲስ አበባ ይዞኝ ሄደ ግን ለምን እኔን ማግባት ፈለገ የሰማሁት እውነት መሆኑን ያረጋግጠኩት የዙያኑ ቀን ነው፡፡
ትፈልጋለች፡፡ እናም እንድማርና ጥሩ ቦታ እንድደርስ የዘወትር ከሚቆጥር ዘመድ አንድያውን የማይዛመዱት ባዳ ይሻላል፡፡” እያልኩ መብሰልሰሌ አልቀረም፡፡ ከእናቴና ከወንድሜ ጋር ዶክተሩ ያለውን ስሰማ ከለቅሶ ይልቅ ጥንካሬ ከጥርጣሬ ይልቅ
ምኛቷ ነበር፡፡ ወንድሜም አብዝቶ የሚጠጣ ቢሆንም ለእኔ እያለች በተደጋጋሚ ሰትናገር አድምጫለሁ፡፡ የምገናኘው በስልክ ብቻ ሆነ አንድ አመት ሞልቶኛል፡፡ እናቴና እርግጠኝነት ከደግነት ይልቅ ጭካኔ በደሜ ውስጥ ሲሰራጭ
ለታናሽ እህቱ ልዩ ፍቀር ነበረው፡፡ በእኔ ከመጡበት አይኑን ከእለታት በአንድ ቀን አረብ አገር ያለችው እህታችን ድምፅ ወንድሜ እንደናፈቁኝ ሄጄ እንድጠይቃቸው ባሌ የሆነው ሰው ተሰማኝ፡፡
ለመስጠት ወደኋላ አይልም፡፡ እኔ ደግሞ ሆደ ባሻና አልቃሻ መጥፋቱ ሁላችንንም ቢያሳስበንም በተለይ እናቴን ከባድ ጭንቀት ብጠይቀውም ቆይ ነገ ቆየ ዛሬ ነው መልሱ፡፡ የእሱን እጅ ጠብቄ
ነበርኩ፡፡ ከሰፈር ጐረምሶች ጋር ተጣልቼ ቤት ገብቼ አለቅሳለሁ፡፡ ውስጥ ከቷታል፡፡ እንደተለመደው ሌሊት ከእንቅልፋ ነቅታ ስለምኖር የመወሰን መብት የለኝም፡፡ ¨Å Ñî 5 µbM

8
 Caawimaada loo fidiyo dadka la nool fayriska HIV
Muse Buh

"si aan u gaadho waxaan ku taamayey waxaan u loogaan nin walba hadlay sida ay ula taacaalaan dhibka gabdhahaasi sidaan ka soo dheegtay gabdhaha

la kulmay turunturo laakiin waxaan kaga waxaana jira kooxo iyo shaqsiyaad taageero soogaadha habeenkii markay ganacsa- la nool cudurka iyo isuduwaha mashruuca wise

badbaaday xilligaan ku jiray oo ahaa da'adayda iyo waano u fidiya dadka ku dhiban cudurka nayaan"waxaa jira kulan toddobaadla ah oo ay up waxaa ii soo baxay in gabdhahan la siiyo

xilligii ugu fiicnaa hadaanan la kulmin lahayn AIDS-ka sidoo kale waxaa jira ururo dowli ah ku lafaguraan sida looga hortego dhibka ha- taageero qalab iyo waaano isugu jira taasi oo

xilligaasi waxaan ka lumi ahaa wadada iyo kuwa aan dowli ahayn oo caawiya dadka la beenkii dhaca iyo iskaashigooga arrintaa ku kacaawisay inay badelaan noloshooda

maanta laakiin dhibkii aan soomaraya shalay nool cudurka diifeeyaha balse jawaabta ay ku aaden iyo waliba arrimo la xidhiidha halista waxayna garwaaqsadeen inay kulaami karaan

waxaan ka fiirsadaa meel fog anoo qoorta kor siinayaan dadka taageerada ka faa'iidaysta ayaa HIV/AIDS-ka waana kulan ay maalin walba nolosha caadiga ah iyagoo ka tanaasulaya jidh

u qaadaya ah "maaha mid gaadhsiisan halka la rabo in la wixii dhaca ku eegaan xalla uga raadiyaan ka ganacsiga waxaana ka can u fidiya laamaha
dhexdooda si dhibkaasi aanu usiibadan ay arrintan khusayso waana sababta keentay in
Waxaan aaminsanahay shalay maanta ha gaadhssiyo"
waxayna ka helaan waanaooyin iyo wax isu xafiisku uu siiwado in isbadel laga keeno
moodin barri waa maalin kale la soco la waxaanan maanta qormadan diirada ku saar-
sheeg ka taakuleeya inay ka fakaraan wax aan howsha gabdhaha looga samato bixinayo ku sii
haysoo ha moogaan in maalin aad la kulmayso ayaa ururada taageerada u fidiya gabdhaha
ku habooneyn nolosha " noolasha nolosha dhillanimada
nasiibkaaga wanaagsan waxaanan u cararayaa jidhkooda ka ganacsada siiba kuwa la nool

inaan ka dhabeeyo riyadayda" cudurka HIV/AIDS-ka barnaamijka uu ururku wado waxaa si dhow hase yeeshee mudane habtamu ayaa qaba in

ugala shaqeeya xafiisyo iyo hay'ado isugu jira gabdhaha qaarkood ay wali kusii dheganyihiin
Hadalkan waxaan kasoo dheegay gabadh aan waxaa jira barnaamij layidhaa wise up oo ay
dowli kuwa aan dowli ahayn waxaana ka mid inay jidhkooda ka ganacsadaan waayo dakhliga
rabin inaan magaceeda sheego balse ka mid ah bixiso hay'ad samafal ah oo lagu magacaabo
aha xafiiska Haweenka,Dhallaanka iyo ay ka helayaan ayaa ka badan ka ay helayaan
dadka la nool xanuun sidaha HIV oo hadda ku HAGAR BAQAL kaasi la bilaabay 7 sano ka
Dhalinyaradaee ismaamulka D.D iyo hay'ada markay caadi u shaqaystaan taasina waxay
jirta nolol qabow hor waxaana dhinaca dhaqaalaha kacaawisa
samafalka ee forum stainable child empower- keentay in badan oo gabdhaasi ka mid ah ay
inkasta oo ay gabdhani ka rajo dhigin nolosha hay'ada DKT Ethiopia
ment wali doorbidayaan ganacsiga dhillanimada
hadana waxay u muuqata qof u baahan taa- ujeedada kowaad ee ururkan loo aasasay ayaa
waxayna laamahani kacaawiyaan ururkan wixii dulucda ugu wayn ee loogu dadaalayo how-
geero iyo mucaawimo. Waxaanan u malayna- ahayd inay gabdhaha jidhkooda ka ganacsada
ka itaal roonaada iyagoo si dhow isula lahan ayaa ah in gabdhaha ay ka baaqsadaan
yaa hadaan qoraaga qormadan ahay in haddii iyo macaamiishooda ku booriyaan inay
shaqaynayaa nolosha foosha xun ee ka ganacsiga jidhka
aan waxooga taageera ah siino dadka nuucan adeegsadaan cinjirka 100% sidoo kalana kor
kuwa aan wali gelina lag.a hor istaago inay ku
inay ku gaadhayaan isbadel in badan oo ka mid loo qaado aqoonta bulshadu ka haysato hay'ada forum stainable child empowerment
biiraan intaa aafowday
ah gabdhaheena ugubka ah ayaa caado ka adeegsiga cinjirka waxaana sidaa noo sheegay waxay ururkan ka caawisaa inay tababro siiso

dhigtay ka ganacsiga jidhkooda iyagoo aad ku isuduwaha mashruuca wise up mudane Hab- gabdhaha yar yar da'doodu ka hoosayso 18 ururada samafalka ee xusul duubka ugu jira

arkayso cawayskii goobaha lagu cawee- tamu Aganyehu wuxuuna intaasi raacaiyey jirka ee ku nool darbiyada si aanay ugelin inay ka badbaadiyaan nolosha ubaxa dalka

yo,wadooyinka iyo hotelada . gabdhahan haddi mudane Habtamu inay sannad walba ay aqoon shaqada dhilaysiga ayaa ah mid aan la iska idha tiri karin waayo

ay helin cid wax ka tagerta way adagtahay inay korodhsi ku saabanan adeegsiga cinjirka iyo "shay walba asturaadu ku wanaagsanayahay" ururadan ayaa doonaya in la helo jiil ka fayow

baraarugaan oo ay kasoo toosaan darbiga iyo xanuunada galmada lagu kala qaado u fidiyaan waxaase adag in gabdhahan ay si sahlan u xanuunada galmada lagukala qaado sida HIV/

qolalka ay ciilka la galeen gabdhaha lanool xanuunkan ee jidhkooda ku yimaadaan xerada wise up iyagoo lagaranayo AIDS-ka waana sababta ay wise up iyo saaxi-
ibadood u daalayaan
gabadha aan ka hadlayno iyo geeladeed ayaa si shaqaysta oo gaadhaya 300 naagood waxaa inay jidhkooda ka ganacsadaan ama la nool

wada jira ah u shaqaysta waxayna qaybtamaan kale oo aan tababaro siinaabuu yidhi dadka xanuunka HIV/AIDS waxaana taa kasii culus iskusoo wada duuboo waxaan qoraalkayga

waxay maalinka soo helaan iyagoo aaminsan cudurka u nugul sida darawala- si toos ah ayaa loo barayaa adeegsiga cinjirka kusoo gabagabaynayaa waa inaan si wada jir

iskaashi waa awood da,jaariyadaha,dillaaliinta,muadalabyada iyo galmada laakiin dadka isbadel doon ka ahi ah uga hortegnaa cudurka HIV/Aids-ka

shaqaalaha ka xoogsada goobaha baabuurta kama laabtaan inay la halgemaan xakemaynta

qaar ka mid ah dadka ku jira marxaladan ayaa
laga raaco ama la dhigto xanuunka.
sheegaya in aysan ka bixin karin noloshan

silica badan ee ay kujiraan illaa wax mucjisa ururkan ayaa wacyigelinta kasameeya meel balse mashruuca wise up ayaa dad badan ka

ah ay kasaaridoonto taasi oo la micna ah inay walba illaa xeryaha ciidamada laakiin caawiyey inay la dagaalamaan halista cudurka

wali kasii mid ahaadaan gabdhaha jidhkooda mowduuca qormadeenan aan ku eegaynno AIDS-ka waana arrin mudan in looga ma-

iibiya kuwaasi oo unugul qaadida virus-ka ayaa ah gabdhaha jidhkooda ka ganacsada ee la hadceliyo shaqada ay ka qabten la halgenka

HIV/AIDS-ka nool cudurka waxa uuna ururku gabdhahan ka dilaaga qarnigan

cawiyaa inay helaan waxbarasho aan joogto bal ka fakar haddi aanay ururkan haysan
Si kastaba ha noqoto waxaa loo baahanhay
ahayn,xirfada cunto karinta,sida bunka loo taageero dhan walba leh ma ayssan caawiyeen
inaan taageero gabdhaha ka rajada dhigay
iibiyo,nadiifinta iyo waxsheeg ama wayigelin gabdhaha nolosha ka rajada dhigay ee lanool
nolosha ee shaqada ka dhigtay jidhkooda inay
mudane Habtamu ayaa waxaa kale oo uu ka virus-ka HIV mana siiyeen wax farxad ah

9
 በስንታየሁ እንግዳ
የንስር ዕውነቶች
የጥንካሬ እና የሀያልነት ምልክት ነው፡፡ ለዚህም ነው አንዳንድ ሀገራት ቢሄራዊ በድሉ ያድጋል ብሎ ነገር አልተለመደም፡፡ በንስር ዘንድ ልጅ ከመምጣቱ በፊት

አርማቸውን በሱ ምስል የሰየሙት፡ ይህ የአእዋፋት ከፍተኛ ዝግጅት ይደረጋል፡ ወንዱ ንስር በመጀመሪያ እሾክ አምጥቶ ካስቀመጠ

ሁሉ ንጉስ ንስር በቅዱስ መፅሀፍም ቢያንስ ለሰላሳ ጊዜያት ያህል መጠቀሱ በኋላ በእሾሁ ላይ ቅጠል ያነጥፍበታል በመቀጠልም የበለጠ ምቾት ለጫጩቶቹ

እንዲሁ በከንቱ አይደለም የአፈጣጠር ባህሪው እና ለሰዎች ምሳሌ የመሆን እንዲሰማቸው ካደነው እንሰሳ መሃል የአንዱን ቆዳ አምጥቶ ያነጥፍበታል፡ ሴቷ

አቅሙ የበረታ ቢሆን እንጂ፡ለዚህም ደግሞ የሀይማኖት መምህራን የመንፈስ ንስር ደግሞ ከደረቷ ላይ ላባዋን ነጭታ በቆዳው ላይ ታስቀምጥበታለች፡፡ ይሄ

ልጆቻቸው ከዚህ የአዕዋፍ ዘር ጥንካሬን፣ ብልሃትን እና የከፍታ ህይወትን ሁሉ እንግዲህ ለልጆቻቸው ቀድመው የሚከፍሉት ዋጋ ነው፡፡

Geedku inuu noqdo geed waxa uu usoomaraa ይማሩላቸው ዘንድ ከሱ ህይወት ጠቀስ እያደረጉ ያስተምሩዋቸዋል፡፡ይህ ብርቱ ነገሩ በዚህ አያበቃም ‹‹ ልጄን ያለች ልጅ አከለች ›› እንዲል የሀገሬ ሰው

marxalado badan magaaladan Diri dhaba oo dee- አእዋፍ በዕብራይስጥ ‹‹ ንስር ›› በእንጊሊዘኛው ደግሞ ‹‹ EAGLE ›› እየተባለ ጫጩቶቹን የመመገብ ስራ የወንዱ ንስር ሀላፊነት ነው፡ እንግዲህ በነ ንስር

gaan kulul kutaala waa ay adagtahay in geeduhu si ይጠራል፡ የአዕዋፋት ንጉስ ሌላው ስሙ ሲሆን ይህ መጠሪያው ግን ጥቅም ላይ ጎጆም አባወራ የኑሮ ሃላፊነትን አብልጦ ይሸከማል ማለት ነው፡፡ ይህ ደግሞ

sahlan ku baxaan waxaana marag kuugu filan የሚውለው አልፎ አልፎ እንጂ በአብዛኛው በአለም አቀፍ ደረጃ የሚታወቀው የልጆቻቸውን ጉዳይ በእናቶች ላይ ብቻ በመጣል በየድራፍት ቤቱና በየጫት

ከላይ በተጠቀሰው የእንግሊዘኛው እና በእብራይስጡ ስሙ ነው ፡፡ ምንም ቤቱ አሼሼ ገዳሜ ለሚሉት አባቶች ብዕርና ወረቀት ሳይዙ የሚማሩበት
inaad fiiriso imiso ayaa baxda geedahah lagu
እንኳን ከ 60 በላይ ዝርያዎች ያሉት ቢሆንም እጅግ ታዋቂ የሆኑት ግን ጎልድ ትምህርት ቤት ነው የወንዱ ንስር ትጋት፡ ታዲያ ወንዱ ንስር ልጆቹን ለመመገብ
beero.
ኤግል እና ቦልድ ኤግል የተባሉት ሲሆኑ የሚገኙትም በሰሜን አሜሪካ ነው፡ ያለበትን ሀላፊነት የሚወጣው አድኖ እና ገሎ ከበላ በኋላ የሱን ትራፊ ሳይሆን
kama hadlayno dhirta iyo faa'iidadeed laakiin waa
በሀገራችንስ ያላችሁ እንደሆን ትክክለኛውን የንስር አይነት የማየት እድሉ በቅድሚያ ምርጥ የሚለውን ለልጆቹ ይዞ በመምጣት ባፍ ባፋቸው ካጎረሳቸው
halqabsi iyo araar qoraal waxanan kahadlaynaa
አልገጠመንም፡፡ በኋላ ነው፡ አንጀቱ ለልጆቹ የሚንሰፈሰፍ አባት ይሏችኋል ይህም አይደል፡፡
dadka ku guulaystay halgenka nolosha kuwaasi oo
ወንዱ ንስር ከ አስር እስከ አስራ አምስት ኪሎ ሲመዝን ሴቷ ንስር ደግሞ ወደ እንደው ካነሳነው ላይቀር ግዳዩን ወደ ሰውኛ እንመልሰውና ስንቶቻችን
soomara marxalado kaladuwan sida in qoysas-
ዘጠኝ ኪሎ አካባቢ ትመዝናለች፡ ለአደን በሚሰማራበት ጊዜም በሰዓት እስከ አባወራዎች እንሆን በየ ስጋ ቤቱ ከቢጤዎቻችን ጋር ተሰብስበን የቻልነውን
koodu dayriyaan(firxiyaan), kadheeraadaan qofkii
ሁለት መቶ ሰባ ኪሎ ሜትር መብረር ይችላል፡ እስካሁን ድረስ በምድር ካለ ያህል ኪሎ ስጋ ካወራረድን በኋላ ከቦርሳችን መጨረሻው የቀረችውን ብር
ay nolosha la wadaageen,jimciyadaha iyo ururada ተሸከርካሪ በዚህ ፍጥነት መብርር የሚችል የለም ይህ ፍጥነት አውሮፕላን አውጥተን መዳፍ የማትሞላ ስጋ ይዘን እያጋሳን ቤታችን የምንገባ?ለዛውም እኮ
hagbadaha in loodiido waana kuwa u dhabar ለመብርር ሲነሳ የሚጠቀመውን ፍጥነት ያህል እንደሆነ ይገመታል፡፡ ንስር ጉራችን አይጣል ነው፡፡
adeygay xilli adag oo noloshooda soomaray. አውሬ የሚያድነው በእጆቹ ነው ታዲያ እነዚህ አውሬ የሚያድንባቸው እጆቹ ንስር የልጆቹ ነገር ያንገበግበዋል ለምሳሌ ልጁ ለአቅመ መብረር የመድረስ

dadka ayaa laga yaaba geesinimada u yaqaanan እኔ ነኝ ካለ ክንደ ብርቱ ጎሮምሳ በአራት እጥፍ ይበልጣል፡የጥፍሮቹም ጥንካሬ አዝማሚያ ሲያሳይ ያባቱ እጅ ተመችቶት ስንፍና እንዳይጫጫነው በጠንካራ

nin soo halgamay oo dhiig daadiyey sii uu difaaco ቢሆን በሚያድናቸው አውሬዎች አካል ላይ ሲሰገሰግ በቅስበት ከመኖር ወደ መዳፉ ይዞ ከጎጆው በማውጣት የመብረር ህግን ያስተምረዋል፡ ይህ ደግሞ

dalk iyo dadkaba laakiin geesinimada aan qoraal- አለመኖር ያሸጋግራቸዋል ለዚህ ደግሞ ምክኒያቱ የጥፍሮቹ እርዝመት አስራ የሚሆነው ልጁን ከከፍታ ላይ በመልቀቅ መብረር እንዲለማመድ ይተወውና

kan kusoo gud binayo waa ay ka duwantahay taasi ሶስት ሳንቲ ሜትር መሆኑ ነው፡፡ ንስርን ልዩ ከሚያደርጉት ባህሪያቶቹ አንዱ ቀድሞት ወደ ስሩ በመብረር እንዳይፈጠፈጥበት ይጠብቀዋል፡ እንዲህ እንዲህ

መብረር ከሚችልበት የመጨረሻው ከፍታ ላይ ሆኖ በምድር ላይ የምትንቀሳቀስ እያለ ጥንካሬን ለልጁ ያስተምራል፡፡ ይህ ደግሞ በሰላሳ አመታቸው ቤታችን
aan soo sheegay waana dadka u dhabar adaygay
ትልን አሻቅቦ የማየት የዕይታ አቅሙ ነው ከዚህም ባሻገር በአይኖቹ ሁለት መቶ አስቀምጠን ልጆቻችንን ለምንቀልብ ለኛ አይነቶቹ ልቅ ተሞክሮ ነው፡፡ እናም
faquuqa iyo takoorida ay kala kulmayeen bul-
ሶስት ዲግሪ የማየት አቅም አለው ይሄ ደግሞ እንደኛ ፍትለፊቱን ብቻ ሳይሆን ልጆቻችሁን ተዋቸውና አራሳቸውን እንዲችሉ መንገዱን ብቻ አሳዋቸው እንጂ
shada kuwaasi samaystay ururo ay ku bahoobaan.
ወደ ጎንም አርቆ እንዲያይ ረድቶታል ይህ ደግሞ በጠላት እጅ ከመውደቅ አንቀልባ እስኪቀደድ አትሸከሟቸው፡፡ ንስር ለልጁ መልካም አባት ነው፡፡
markaan ka hadlaynno magaalda Diri dhabana
እራሱን የመጠበቅ አቅሙን ብርቱ አድርጎለታል ታዲያ በኛ በሰዎችም አለም ሌላው የንስር ልዩ ባህሪ ተፈጥሮ ያደለችው እራስን የማደስ ነገሩ ነው፡ ንስር
waxaa ka jira 2 urur oo ay leeyihiin dadka la nool
የገሀዱን አለም በብዕሩ ፍንትው አድርጎ ያሳየን ደራሲ አሊያም በዕርተኛ የንስር ቢያንስ እስከ አንድ መቶ ስልሳ ዓመት ገደማ እንደ ሚኖር ይገመታል ታዲያ ይህ
xanuunnsidaha HIV waxayna kalayihiin tasfaa ዕይን ያለው ነው በማለት ማሞገሳችን እንዲሁ ዝምብሎ በልማድ የሚባል የአእዋፋት ንጉስ በዕድሜው አጋማሽ ላይ እርጅና ሲጫጫነው እና የዕይታ
bisrat iyo shama birhan ururadan ayaa kasoo gud- አይደለም ከንስር ተሞክሮ ጋር በማነፃፀር እንጂ፡፡ መጠኑ ሲቀንስ፣ ጉልበቱም ሲደክም የኖርኩት ዕድሜ ይበቃኛል ሳይል እራሱን
bay marxalado daran laakiin waxay ka dhaxleen ንስር ቤቱን የሚሰራው ወንዝ ዳር በሚገኝ ረጅም ዛፍ ጫፍ ላይ ሲሆን አሊያም በአለት ንቃቃት ( በተሰነጠቀ ትልቅ ድንጋይ ) መሀል በመቅበር መላ አካሉን
waayo aragnimo iyo dulqaad illaa hadana waxay ደግሞ በተራራ ጫፍላይ ነው፡ እንዲህ ያሉትን ቦታዎች የሚመርጥባቸው ከአለቱ ጋር በማፋተግ ላባውን ፣ መንቁሩን ፣እንዲሁም ጥፍሮቹን ከላዩ ላይ
wadaan dadaalkooda ku aaden la hagenka dadka ምክኒያቶች ደግሞ እራሱን ከጠላት ለመከላከል ነው፡ የሚገርመው ግን የንስር በማራገፍ ለረጅም ወራት ይቀመጥና የዕይታ መጠኑ እንደ ቀድሞው ሲመለስ ፣

faquuqa dhibanayaasha la nool virus-ka. ብቸኛ ጠላቱ እባብ ነው እባብ ንስርን በቀጥታ ባያጠቃውም ሴቷ ንስር ላባው እና ጥፍሩ እንዲሁም መንቁሩ ሲያድግለት እራሱን አድሱ በአዲስ ጉልበት

Dadka la nool cudurka HIV/AIDS waxay leeyihi- የፈለፈለቻቸውን እንቁላሎች በመብላት የዘር ማጥፋት ዘመቻውን ይከፍትበታል እና በአዲስ መንፈስ የቀድሞ ከፍታውን ለመያዝ ያለማንም ከልካይ የአዕዋፋት

ለዚህም ነው ንስርና እባብ አይንና ናጫ የሆኑት፡፡ ሁሉ የበላይነቱን ወደሚይዝበት የከፍታ ጫፍ ላይ ይወጣል ያኔም አቆልቁሎ
in xaquuq la mid ah mu'adiniinta kale sida in
shaqo loo abuuro iyo in la dhowro xaqooda ሴቷ ንስር ልጆቿን የመጠበቅ ሀላፊነት በትከሻዋ ላይ ወድቋል ልክ የኛ እናቶች ወደ ታች በገዢነት መንፈስ ሁሉን ያያል ከፈጠረው ፈጣሪ በቀር ሌላ ማንም

በኃላፊነት እኛን እንዳሳደጉን ታዲያ በልጆቿ የመጣ ጠላት እጇ ከገባ እንዳይሆን ከሱ በላይ እንዳለ እስከ ማይሰማው ድረስ ይከንፋል ይበራል ይበራል ደሞም
waxaana dadkan lagu amaanay halgenka ay
አድርጋ በጥፍሮቿ በመሰግሰግ ከፍታ ላይ ካወጣችው በኋላ ከአለት ላይ ያለ ሀሳብና ያለ ከልካይ በአየሩ እየተገፋ እሰከ ዘመኑ ጥግ ድረስ ሲንሳፈፍ
soogaleen in laga taqaluso aragtida laga qabo
ትፈጠፍጠዋለች፡፡ ከማየት የተሻለ ምን ይባላል፡፡ቸር ሁኑልኝ ፡፡ አበቃሁ፡፡
dadka la nool cudurka AIDS-ka waana midhaha
ንስር የሚያስመሰግኑት እና ለኛም ጥሩ ተሞክሮ እንዲኖረው ሊያርጉት የሚችሉ
dadaalkooda.
በርካት ነገሮች አሉት፡፡ለምሳሌ በኛ ዘንድ ፈጣሪ ያሳድገዋል ፣ በዕድሉ ያድጋል

እና ልጅ ይወለድ እንጂ ደግሞ ለማደግ…. ወዘተ እያልን ወደዚህች ምድር

ለምናመጣቸው የአብራካችን ክፋዮች የመጠንቀቃችን ጉዳይ አሁንም ገና ብዙ

ብዙ የሚቀረው ነገር እንዳለ ይሰማኛል፡፡ በነ ንስር መንደር ግን ይህ ልጅን

10
 Lubbuuwan xiyyeeffannaa fedhan
Abdii Adamiin

Galmaan yaade ga’uuf Naa karaa jiru baaftuuti Eeydi wallenii akka malee if kan ta’ee fi shamarran oboleeyan keenya richaatti kutaawan oolan mijeessee

carraan jireenyaa karaa koo irra dhaa- ishee jibbisiisuun nufitteeti garuu akka kan ta’an vaayirasiin Echi Aa’I vii Edsii laachuun dhiheessa bunaa fishaaii, iddoo

batee Na’eegde aniis waaniin umrii carraa waan ajasiibni jiruu tana keessaa dhiiga isaaniiti kan argamu kanneen hojii nyaata itti bilcheefatan barnoota al idilee

kanaaf mijooftuu irra waaniin tureef buqaasee ishee baasu gama jiruu itti sagagaalumaa irratti boba’aniif gama fi Tajaajila gorsaa akka argatan ni taasisa

galma carraa kanaa milkeesuufiin oole. Eeguu irra tana keessaa wanni ishee laatuun taachaa yaadadha. hundaa ol jedhan Obbo Habtaamuun

Rakkinni kun silaaniif yeroodhatt: narraa baasu kan jiru qaama Eenyumaa ifii Dhaaba “ Baximrat lehiwat Itiyoophiyaa Shamaran halkan yeroo Biznasiif baha-

diddaan mudatee turtee silaa osoo hin isaanii keessuma isaaniiti jira. Tokko jedhamuun dhaaba tola oola biya kees- nitti dhimootan isaan qunaman kaasuun

jaalatin dirqiin daandii kiyya irraa silaa tokko umrii hanga ama dura jiraatanii fi satti hundaa’e sagantaa waayiz aapi rakinicha haaala itti jalaa bahan waltaj-

ni maqa ture. Har’a garuu sheenaan umrii ama boosa jiraanna jedhanii yaadan jedhamuun erga sagantaan kun hun- jiin muuxanoo itti wal-geedaratan kan

garuu jecha jedhuun if-boosa deebi’ee yoo shalagan Echi Aa’I Vii Edsii waliin daa’ee toora waggaa torbaa kan ga’e yoo qaban yoo ta’u torbaanitti yeroo takka

kaleessa akkaan yaadu fiixee milkiidhaa jiraa chuu isaanii waliin waliti sabalamee ta’u. gama roga bajataatiin saganticha sagantaa buna dhugnaa isaaniitti dhima

san ammo moquu tiyya jallisee halaala an kaniin jiraashu arraa fi arra qofa abdii guutumaan guututti Diikeetii Echi Aa’i Vii Edsii fi walqabatoo irratti

dhaabadhee akkumaan laalu te’eera. kutatan oka kaayatanii ushuruuruuru Itiyoophiyaatu laataafi. Sagantichi yeroo wal maris ni taasisu.

Yeroo mara ammaas waan takkaan yaada jedhuun warri kuun arroo joolumaan hundaa’u kaayoon isaa hawassa keessatti iddoo saniti tokkoo tokkoon isaanii ifatti
guyaan hundi tokoomi kaleessi har’aa umriidhaa usmee keesuma sabarree tan hubanoo itti fayadamiinsa koodoomiidhaa kan wal mari’atan yoo ta’u mudannoo
miti arrilleen kaleedhaa miti duuba abdi- tiitichaatu umrumaami falee ykn ammo akka ol-guddatuuf kallattii gara garaatiin isaan qunamees hawaasicha kan fayadu
idhaaniin boru qabachuudhaaf kaadha. bukaatu akka hin beeynee tahu. hojii hawaasa dadamaqsuu ho- hanga ta’etti akka dhiheessaatti ni

Kana kaniin dhaga’e dubareen takka Duuba shamarran obboleeyan keenya jjachuudhaafii kan naaf himan dhiyaata takka rakkoo hubann ootiin

maqaa ishee akkaan ibsu yoo hin feene kanneen abdii kutatanii hojii saga- qindeessaa sagantichaa obbo Habtaamuu dhiibaa maamila ishee irraa irra ga’u

beekuuti Echi Aa’i Vii Edsii waliin ishee gaalumaa irratti ijaara abdii kutamteen Aganyahu qindeessan kun akka naaf hambisuuf kan gargaaru yoo ta’e rakkoo

jiraatu takka amma isheef jiruun diilaloof keessatti dahatanii warren jiran kanaaf ibsanitti sagantaa isaanii keessatti hojii- kalessa ishee mudate akamiin furuu akka

tuudha guutumaan guututti abdii ku- wanti barbaachisu ufata fayyumaa wan biroo kan hojjataman keessaa qabdu wal-tajjii itti barataniidha. Waajira

tachuun irraa mul’achuu baatullee uwisuufiin danta-dhabumaan of Eegan- vaayiras’iin Echi Aa’I Vii dhiiga isaaniiti sagantichaatti dabalataaniis gamtumaan

xuruura abdiidhaa kana dagaagsuudhaaf noon maleti wal-qunamtii saalaa haala kan argamuu fi hojii sagagaalummaa kan waliin hojjatan dhaabileen moolum-

garuu deegaraan kan isii barbaachisu maamiltoonni isaanii jedhaniinitti akka irratti shamaran boba’an Echi Aa’I Vii maa fi miti mootumaa baay’eenii fi Biiroo-

taachaan dhugaadha waan kana ta’eef. hin raawanee fi vaayirashichi akka hin dhaan, dhukuboota wal qunamtii irratti wan nijiru. Kanneen keessaa Biiroon

Rakkoo akkanaa kanaaf namoottan saax- baay’anne akkasumas of Eeganoon so- shamaran boba’an Echi Aa’i Vii dhaan, dhima dubartoota, Daa’imanii fi

ilaman harka isaan qabnee yoo deegarre cho’uudhaan umrii dheertuu jiraachuu dhukuboota wal qunamtiirratti shamaran Dargagoota bulchiinsa Dirree Dawaa

iddoo ga’uu yaadan ga’uuf isaan gar- osoo danda’anii akka umrii if-hin haara’a gara hojii sagagaalumaa galaniif akkasumaas Dhaabata tola oalaa biya

gaarre jedheetiin yaada. gabaabsine gorsa irraa hanga deegarsa leenjii kan late yoota’u kana malees qaam keessaa kan ta’e “ Fooram Sasteenabil

Sababoottan gara garaan hedduun birootti dhaabni ykn namni tola oolaa olee vaayirasichaaf saaxilamoo ta’aniif chaayildi Impaawarmenti idha. Qaamo-

shamaran manneen buneen hojatanii fi dhunfaan kan godhamuudha. Dhugumatti fkn Dalaalotaaf, konko laachiftoota hal- leen kun waajirri sagantichaa rakkoowan

akasumaas daandiiwan filatamoo irratti Echi Aa’i Vii Edsii irratti dhaabileen kaniif, konkolaachiftoot Baajaaj, ho- uwisuuhin sanda’in harka mirgaa ta’uufi-

dhiha aduu faana yoo babahan mul’atu mootumaa fi miti-mootumaa baay’een jjatoota manaatiif, keessumeesitoota fi in kan Deegaranii fi shamaraniif leenjii-

duuba shamarran kun milkaa’an godhanii sagantaawan baafatanii hojachaa jiraa- Naannoo paarkiingii warreen hojjataniif wan ni mijeessu akkasumaas gama “

milkaa’uu baatan amoo fuula guuraa tanillee hamam hojiin isaanii kun guutuu leenji hubannoo qabsiisuudhaa nilaata. Fooramii Sasteenabil chaayildi Im-

gaddaan gara iddoo ciisaa isaaniiti tiratu fi dhaqabaadha gaafii jedhuuf deebiin Sagantaan kun kallattii hawaasumaa paawarmanti” tiin shamaran umriin

yeroo baay’ee sochiin isaanii gareedhaan abbootii dhimichaa fi tajaajilamtoota irrattiis sagantaawan garaa baafa isaanii waggaa 18 gad ta’ee fi hojii saga-

waan ta’eef tan caraan guyaa milkeeyse deegarsi ga’uuf irraa akka argamuun cluudhaan zddoolee Gaba’aatii hanga gaalumaa irratti bobo’uudhaaf mana

tan carraan fuula itti galte shariiktitii yaada. kaambiiwan raayyaadhaatti so- isaaniitii bahanii jiran fuudhanii iddoo

isheef waan arkatte irraa qoodeetiifi Arra agartuu tiyaan waniin daawaadhe cho’uudhaan Echi Aa’i Vii Edsii irratti qubachiisiinsaa isaanii tursiisuudhaan

nyaataa fi waan qamaatii isaanii waliif shamarran vaayirasiin Echi Aa’i vii Edsii hojiilee damaqsuu kan hojjatu yoo ta’u leenjiiwan hojiidhaa laachuufiin gara

dandayu “ jiru jennaan qabriinu ni oowitii dhiiga isaanii keessa jiru kanneen hojii hundaa ol garuu xiyeeffanna koo kan jireenya hojii sagagaalumaatti hin galle

baananiiti “gala onnee isaanii keessatti sagagaalumaa irrati boba’aniif haala adda harkisee fi barreefama koo kanaafis deegaruudhaan waliin hojjatu.

yadaloon maletti sirbaa jiraatu takka ta’een deegarsaa fi kunuunsa dhaaba ka’uumsa kan naaf ta’e osoo vaayirasiin

takka wanni ajaa’iba tahu takka hanga Godhuudha qalbifadhaa sagantaansaa dhiiga isaaniitti jiruu hojii sagagaalumaa

dhuftee jiruu akkanaa tana keessaa ishee kan kaafnu kallattii xiyeefannaa keenyaa irratti boba’anii sagantichi mooraa waji-

11
“ qacheelchaan ganama baddee fuuni ilmoomatti shaa’ii- bunaa akkasumaas laaqana akka dhi-

hafee” baananiiti duuba naa fi fakkaatonni kooti- heessan gochuudhaaan akka ofii isaanii danda’an

is dhimicha jalatti hiiqnee gaagafachuu daran ga’oomsaati waliin jiru amaas deegarsi leenjiin

shamarran obboleeyan keenya kun mooraa kan deegarame waan ta’eef bu’aan shamaraniif

waayiz Aapii keessatti kunuunsa tassifamuun laatu kan gaafii keessa galu hin ta’u kanumaafi

hamilee nutti dhaga’amte tan naga’aa hin ture. kan gama waajira qindeesaa kanaan walsayooni
Biqiltuun muka ta’uuf adeemsa keessa darba kees-
Sababni isaatiis hojii sagagaalumaa hojachuun lama kan Barchii fi malawaxi kainyaa kan
sattuu iddoo hoo’ituu akka Dirree Dawaadhaatti haala
isaanii beekamaa akamiin iddoon oolmaa fiwaa jeshaman waldayoonni hojii gamtaa hun-
qilleensaa oowaa kana irraa dandamatee muka ta’uun
riidhaa laatamteefii maalif jajabeefamu hanga deefamuun amma socho’aa kan argaman . ulfaataa taachaa moorota ykn naannawa keenyatti bi-
silaa dhabamsifaman koondoomiin fe’amtee fii Kana jechuun garuu jedhan obbo habtaamuu qiltuu dhaabne keessaa meeqaatu qabate qofa ilaaluun
akkanaa fi akkasiin gadhaa jechaati leenjisuu Aaganyahu Shamaran hojii sagagaalumaa irratti ni ga’a.

sah jechuun hiriiba na kuttuu turte. Sababnisaas boba’an kaneen hajiiwan galii argamsiisoo biroo Wantiin kaasuu barbaade garuu warren wareegama
ifa ta’ee kan galtuuf ta’ee hii jedhee namni irratti akka boba’an gochuun shamaran kun gumaachuun har’a bu’aa ol’aanaa hawaasa isaaniif
jecha ofii isaanii beeksisuudhaanii fi barsiisuun … mana
gaafatuuf hii jedhee nama gaafatee dhageefatuufi halkan tokkatt galii argatan shalaguudhaan
jireenyaa isaanii arihamanii … namni bishaan na
aniis kunoo hii jechaa gaafachuu koon of irra waldaya hundeesaniif xiyeefannaa akka hin
obaasaaf abdatan jaarsi/ jaartiin biraa yaa’anii … ja-
dabree fakaatata kiyaa fiilaalcha aka kootii kan- laanne gochuun alatti deegarsi laatamuuf wal-
maata ykn afooshaa fi quubii irraa balaalefamanii … firri
neen qaban akka ilaalchi isaanii jijiiramu madda dayoottan fakaatoo akka isaanii kan shamarran isaanii kan itti dhihoolleen manaa isaan baasanii isaan
irra dhequun dhimicha gad fayeenyaan hu- birootiin gurmaa’an irra hameenyii isaa ol’aa- darbaa wareegama baay’een maalummaa fi akkaataa
badheen isiniif laachuuf ga’e. naadha ta’ullee garuu sagantichiniis ta’ee qaamo-
dhima Echi Aa’I Vii/ Edsii irratti hawaasni hubannoo sirrii
akka qabaatuuf murannoon warren hojjatan gootota .
Mee qalbifadhaa dhimma shamaran kana dhima leen ga’ee wareegamni kaayoof gumaachan

isaa gadhatee qaamni sosso’uuf silaa hin jiraan- gumaafamee shamaran kaneen jireenya akanaa
Gaaf tokko beekaan tokko ‘’ Biyyaa fi Lamiiwan ifiif
wareegamuun Dirree waraanaa dheqanii dhawuun qofaa
nee hubanoo dhabaa fi hamilee abdii kutachuun keessaa baasuun kan ofii isaanii danda’aniifi
hin ibsamu ‘’ yaada jedhu kan eeraniin barreefama arraa
silaa akka meeshaa waraanaa tan guutuu nama kaneen biros karaa hamaa kana irraa kan
kanatti isin yaadachiisuufi mee gara mata-duree kaase
fixuutti dhiira shanyii Adam Silaa adeelumaan deebisan gochuudha.
tan wareegama gootonni keenya gumaachanittiin isin
hin fixan jettuu amaas warreenakka waayiz Dhugumatti fiigichi obbo Habtaamuu fi fakaatota deebisa duuba gama kanaan ga’een isaan gumaachan
Aapiif galani haa ga’uuti. Abdii isaanii fiinxa isaaniis ta’ee hawiin teenya dafka isaaniin hora- yoomiyyuu kan himamuu qabuudha garuu namoonni

jibriidhaatti fanisanii amma kufte ama kufte tanii kan jiraatan, biyti kan ittiin boontuu fi firii
kun baay’ee waan ta’aniif tokko tokkoon isaan kaasuu
hin dandeenyu ,
jechaa ija sodadhaan guutamteen silaa shamaran abdii biya tanaaf lamiiwan buusan horachuu yoo

if cinaati ilaalan jabaadhaa boru onnee haguu ta’u inni ijoon garuu adunyaa tana wagoottaniif
Garuu hojii ittisaa fi to’annaa Echi Aa’I Vii Edsii Dirree
Dawaa yeroonii fi yaannu wal-dayoottan lama dafanii
argatanii jireenya kana keessaa hanga baatanii Echi Aa’I vii Edsii karaan seeneen hin bahu
sammuutti kan nu dhufaniitu jira . waldaya Ye-tasfaa
nuun jajabaadhaa jechuun bitaa mirgaan silaat- jedhu adunyaa teenya irraa balleessuu. Kanumaa
Bisraat Misikirii fi waldaya dubartoota Echi Aa’I Vii dhii-
inisuu baatanii bu’aan isaa maal akka ta’uu fi wayiz Aapii fi qaamaleen ga’ees harka qamisa
ga isaaniitti argamuu kan Yeshaamaa Birhaan tattaafii
danda’u mee dhaabanee haa yaannuu. isaanii almaratanii halkanii fi guyaas kan dhuunfaan godhan qindeessanii waldaya hundeessuu

Bu’urumarraahu shamaran sagantichaan ha- dhama’an. isaaniin hawaasni Echi Aa’I Vii akka saaxilamoo hin
taane muuxannoo isaaniis itti dabaluudhaan bal’inaanii
mataman kun vaayirasii dhiiga isaanii keessatti Ergaan koos kana Echi Aa’i vii Eds’ii balleessuuf
fi itti-fufiinsaan hojjataniiru hojjachaas jiru
argamuun tajaajili sagagaalumaa laatan warren carraaqanii waliin haa carraaqnuu; war-
Lammiileen vaayirasiin Echi Aa’I Vii Edsii dhiigatti ar-
qindeesaa sagantichaa irraa akkaan hubadhetti ren kaatanii waliin haa kaannuu; waan rabbiin
gamu hojjatanii akka argatan akuma nama maraatti
isaan keessatti xiiqii uumuudhaan jiruu tana dhoorkaa godhe irraa haa dhoor kamnuu tan
carraa hojii fi sagantaa hiyyummaa hir’isuutti hirmaatota
irraa gargar ba’uudhaaf kan dandeesisuu fi kana arraa asumattiin raawadhaa hunda kee nyaafu
akka ta’anii fi itti-gaafatamummaa bahachaati jiru hun-
malees deegarsa qaamolee ga’ee gara garaatiin Nega’a fi Fayyaa; jaalalaa fi Gammachuu Nuuf daa ol-wareegama isaaniin hojiin Echi Aa’I Vii Edsii
karaa ittiin ofii isaa nii danda’an mijeessuudhaan haa laatuun jedhaa naga’atti. ittisuu irratti hubannoon guutuun uumamee bu’aas gal-

deegarsa maalaqaa fi meeshaalee gochuufiin meessaa jiraachuun bu’aa tattaaffii isaaniiti mul’isa .

walga’iiwanii fi leenjiiwan gara garaa irratti