COLLECTIO

SELECTA

SS. ECCLESItE patrum

Lxxv*r

PATRES QUINTI ECGLESLE S.ECULL

S. JOANNES CHRYSOSTOMUS.
VI.
,,ylj,5V. — E TYPOGRAPHliO AlOUEl'.
 COLLECTIO
SELECTA

SS. ECCLESIJ PATRUM

COMPLECTENS

EXQterSITISSIMA
)ersii OPERA
I »
TUM DOCMATICA ET MORALIA, TUM A>DLOGEtlCA ET ORATORIA;

ACCUR^TIBUS

D. A. B. CAILLAU,
CANONico HoxonARio c^^omAeki ^gadurcensi

NONNULLISQUE CLERI GALLIGANI PRESBYTERISj

UNA CUM

D. M. N. S. GUILLON,
EPISCOPO MAUOCHIENSI, IN FACULTATE THEOLOGIiE PARISIENSI ELOQUENTI^
SACR^ PROFESSORE, AUCTORE LIBRI CUI TITULUS GALLICE:

BIBLIOTHEQUE CHOISIE DES PERES GRECS ET LATINS.

OPUS REGI DICATUM.

£ TOMUS SEXTUS.

— ••i=»»<=>i»»-

PARISIIS,
APUD MELLIER PERE EDITOREM,
17, nUE PAVliE SAINT-ANDRE.

M DCCC. XXXV.
m 9 m
37/
 S. P. N. JOANNIS
CIIRYSOSTOMI
ARCHIEPISCOPI CONSTANTINOPOLITANI,

OPERUM
Px\RS I.

HOMILI/E IN SCRIPTURAM.

CLASSIS I.

HOMILIiE IN NOVUM TESTAMENTUM.

COSIMENTARIA IN S. JUTTH.EUM EVA^UriLISTAM.

I.XXV.
 S. JOANNIS CHRYSOSTOMl
CONSTANTIIVOrOLlTAIVI

ARCHIEPISCOPI,

HOINIILIAE IN NOVUM TESTAMENTUM.

COMMESTARIA l.N S. MATTILEUM EVANGELISTAM.

HOMILIA XIX.

CAPUT YI.

Allentllte ne eleemosynam vestram faclatls coram homiiii-

bus, ut videamini ab eis'.

Omnlummaximelyrannicnm jam eliminatanlml mor-

I.

Lnm, rablcm, inquam, illam et furorem circa vanam ;;Io-

riam, quce homines cliam probe agenles invadit. A prin-
cipio quidem nihil hac de re locutus est. Nam superfluum
priusquam bona opcra edcrc suadcret, docere quo-
fuisset,

modo illa facienda ct adeunda cssent. Postquam autcm in

philosophiam induxit, tunc demum eam, qux subrependo
ipsam inficerc solet, peslem auferrc Neque cnini
nllitur.

ulcumquc glgullur hic morbus, sed postquam mulla pra:-

ccpta egregle Implcvimus. Oportebat igitur prius virtutcm
insererc, ct tunc ilkim animl aflectum auferre, qul ejus fruc-»
tum labefactat. Acunde exordlum sumat, a jejunio,
vldc
oratione et cleemosyna. In his enim maxlme recle factis
versari solcl. NamPhaii85eus inde inflatus diccbal : « Jcjuno
' MaUh. v, 1.

1.

BQ
 4 S. JO. CnaYSOSTOMI archiepiscopi c. p.

»bls In liehclomada, decimas do omnlum qiiae possideo '. »

Iii vanam caplabat j^loriam, ct ad oslentatio-

Ipsa oratione

iiem prccabatur. Quia enim nullus alius aderat, publica-

num indicabat dlcens « Non sum slcut caeteri hominum,
:

» neque sicut hic publicanus. » Et vlde quomodo Scrvator

coeperit, ac si de fera Immanl et astuta ageret, quoB non ad-

modum vigilem capereposset : nam alt: « Altendlteneelee-

«mosynam vestram. » SIc et Pauhis Phih'ppensibus dicit :

« Vldete canes '. » Clamenlmingredllur

fera, ct omnia sine

slrepitu inflat, atque omnia quae Intranlhilsentlentemsunt

aufert. Quia igltur phirlmum feclt de eleemosyna sermo-
iiem, Deumque In medlum induxlt, «Qul solem suumoriri
» facit super malos ct bonos, » et undlque ad Id cohorlalus

cst, et donorum Lirgitale conspicuos esse suasit, demum

omnia toUit, quce hulc pulchra^ oleac nocere possent : qua-
proptcr alt : « Altcndile ne eleemosynam vestram fLiciatis

» coram homlnibus. » Nam illa prlus memorata, Dei est

elcemosyna. Cum verodlxlsset:
coram homini- «Nefaciatls
»bus,» subjunxit, «Utvideamini ab cls. »Et vldelur quidem
idipsumjamanledlxlssc; siquisverodiligcnler attendat, non
idipsumest; sed aHud hoc, aUud ilhidest. Multamque adhi-
bet cautlonem, inefrabilemque providentlam atque indul-
gcnliam. Polest enim coram hominlbus id facit, non
Is, qul

ut vldeatur, idfacerc ct rursus qui coram id non faclt, ut

:

Tideatur, facere. Quamobrem non slmpliclter rcm, scd vo-

lunlalem vcl punit vel coronat. Nisi enlm ea adhlbcretur
accuratio, hoc mullos ad cleemosynam crogandam scgnlo-
rcs reddidlsset, quia id non ubique clam fieri polest. Idco
ab hac lc absolvens necessitate, non fmi operls, sed volun-
tali facienlls, et poenam ct merccdem deccrnit. Ne dlcas

cnim « Quid Intcrest mca sl alius vidcat ? oNon hoc qucrro,

:

inquit,scd mcnlcm luam ct modum facicndic rci. Animam

 HOMILIA XIX. IN S. MATTfl.EUM. 5

qiiippe vult clFormare, et ab omni morbo liberare. Postqaam

i"-itur eclixit, ne ad oslentalionem fial, et damnum docuit
emergens, si tcmcre et inconsidcrale fiat, rursus audilo-

rum animos Patrem commcmorans atque ccelum,

eregit,

nedamnum solum tangeret, sed etiamPalrismemoria coiir-

ceret. « Non habebilis, inquit, mercedem apud Patrem ves-

» trura qui in coelis est \ » Neque hic gradum sistit, scd ul-
Ira procedil; magnamquc cis hujus vitii avcrsionem indit.

Quemadmodum enim supra publicanos elhnicosqueposuit,

ut conditione personarum ilios qui htec imitarentur pudoro
afliceret; ita hic quoqne hypocritas memorat. Cura hcU,
»inquit, eleemosynam, noli tuba canere anlc te, sicut hy-
Dpocritae faciunt'. » IIoc dicit, non quod ilii tubas habe-
reut, sed ut magnam insaniam oslendat, hac metaphora
illos deridet et traducit, alque probc hypocritas vocat. Lorva
quippe eleemosynpc erat: mens vero immanitalem crudeli-
tatemquemeditabatur. Non enim id agebantquodproximos
miscrarenlur, sed ut ipsi gloria fruerentur : quod cxtremaj
erat crudelitatis, alio fame percunte, honorcm captare ,

non ejus inopiae consulere. Yera ergo eleemosyna non est

largiri tantum, sed ut opcrtet dare, etpropler inopiam dare.
II. Postquam igltursatis illos traduxit et notavit, ut au-
dilorem pudore menlem hoc morbo
afficeret, jam corrigit
laborantem cumque ostendisset quomodo non fieri debe-
:

ret, rursus quomodo fieri debeat osteudit. Quomodo igitur

fieri debet? « Nesciat sinistra tua quid facit dextera tua^. »

Rursus hic non manus subindicat, sed hyperbolice id po- ^

suit. Nam si fieri posset, inquit, ut tu ipse ignorares, illud

etiam curandum esset; etiam, si posset fieri ipsas manus mi-
nislrantcs lalere, deberet. Non, ut quidam dicunt, id prr.-
vis occultandum oportere hominibus; cunctis enim jus-
sit abscondi. Deindc cogita quanta sit mcrces. Poslquam
' MaUii. v;, I. — ' IbiJ. 2. — »
Ibid. 5.
 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

enlm siippllcium edlxcrat, oslendit hlnc dcccrpcndum ho-

norem, ulrlnqiie eos impellcns et ad subliniem agens doc-
irinam. Docet quippo ut sclant ublque Deum esse prye-
sentcm, resquc noslras non esse pracsentls vllrc limilibus
circumscrlptcis, sed terriblllus hinc nos exceplurum essc
Iribunal, et ralloncs reddendas fore acluum omnium hiiic- ;

quc vel houores vel supphcla, ac nec parvum ncc mag-

num opiis lalcre posse , Hcet homines latcre posse vidca-
lur. Iloec quippe omnla subindicavit dicens: « Pater luus,
» qui videt in abscondito, reddet libi in manifesto '.» Mag-
num et honorabile theatrum ipsi consllluens, ubi id quod
concupiscit, ci abunde admodum dabltur. Quid vls, in-
qulct? annon aliquos habere gcstorum spectatores? Eccc
habcs, non Angelos ct Archangclos lantum, sed et univcr-
sorum Deum : si etiam liomlnes habcrc speclalores concu-
pisclsj ne. hoc quldem desiderium fructu vacuum crit lcm-
porc opportuno ; imo id libi cum majori cumulo pra^stabi-
tur. Nunc enim si te ostentaveris, apud dcccm vcl vlginli,

vel centum homines tantum oslentare te poteris; sin stu-

deas nunc lnlere,tuncleipseDeuspr(cdicabil lolopraisente
orbo. Itaque si tantopere velishomines gestatua videre, abs-
conde nunc illa, ut cum majori honore tuo iUa omnestunc
videant., Deo ipsa manifesla reddcnlc, exlollente, ct apud
omnespraedicantc. Nunc autcm le qui viderintdamnabunt,
cupidum cum porro te coronalum vide-
ut vana} gloricc :

Lunt, non modo non damnabunt, sed etiam mirabuntur

omncs. Gum ilaque et mcrccs parata sit, et admlralioni fu-
iurus paulum temporls expectcs, cogita quanlne stul-
sis, si

lillre csset ulrumquc simul amiltere, dum et a Dco mcrccs

pelilur, et, Deo videnle, homincs evocanlur gestorum spec-

lalorcs. Si enim nos oslcnlarc vohmius, Palriantc omula
scse oslcndcic oporlel; maxime vcro cum cl coronnndi ct

* xMatlh. VI, 4.
 nOMILIA XIX. IN S. MA.TTILEUM. *)

puniendi domlnus sit Pater. C^erte ctlamsi nnllnm liliic se-

queretur damnnm, non oporteret gloria; cupidum, hoc re-

licto theatro, horninum expetere theatrum. Quis enim ila

miser esset, ut regc festinante ad recte factornm cjus spec-

lacuhmi accedere, illo rehclo, pauperiim atque mendico-
rum sibi spectacuhmi statuerct? Ideo non modo praiciplt

ut nosnon oslentemus, sed etiam nt lalere studeamus. Non

cnim oequale est, non se ostentandi studinm habcre, et la-
tebras qna^rerc. « Et cnm oralis, nohle fierl sicut hypocri-
»tpc, qui amant in synagogls et in angulis platearum stan-
» tes orare, ut Amen dico vobis,
videantur ab hominibus.
sreceperunt mercedem suam. Tu autem cum oraveris, in-
» tra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum
» qui est in abscondito^ » Rursum hos hypocritas vocat, et
jure quidem : quia cum se Dcum orare slmulant, homines
circumspiciunt, non supplicum veste indull, ?ed riiliculo-
rum hominum. Qul enim ad suppUcandum se praBparat,
omnibus rehctls, illum intuetur unum, qui potest postulata
dare. Quod si, illorelicto, circumeas errans, et undlque cir-
cumsplclens,vacuismanlbus obscedes. Ilocenlmtu voluisli.
Ideo non dixit tales homlncs mercedem non accepturos
csse, sed receplsse; id esl, reclpient quidem, sed a qulbus
deslderant. Non cnlm hocDeus volebat; sed cupiebat ipse
suam praebere mercedem. mercedem ab homlni-
Illi vero
bus quaerentes, non ab illo merentur acclpere, propter quem
nihil fecerunt. Tu vero mihi consideres velim Dei benigni-
iatem, quando dc quibus a nobls rogatur bonls, mcrcedem
se daturum polllcetur. Vitupcrans igilur illos, qui non ut
decet hoc oflicio utuntur, tum
tum ab afTectu, cum a loco,
ostendlsset illos admodum rldiculos esse, oplimum oratio-
nis mod-mi inducit, et rursus mcrcedem tribuit dicens ;

« Intra in cubiculum tuum. »

' Mattb, VI, 5, 6.

8 S. JO. CHnYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

Quld igllur, inqnlt, in Ecclesla non orandumPSane

III.

quldem non orandum; scd cuui voluntale tali. Nam Dcus

iiblque cum sit, gestorum scopum rcqulrlt. Alioquln si in
cnblculum ingressus sis, januamque claudas, idque ad os-
tcntatlonem facias, nlhll tibl januis opus cst. Vldc igltur ct
hic quam accuratam dlslinclioiiem posuerlt dlccns : « Ut
«apparcant hominibus. » Itaque ctlamsl januas clauscrls,
id te vult, antcquam claudas,rectc facere, nempe ut etlam
nicnlis turc januas claudas. Nam vana glorla scmper va-
cuum esse optimum est, maxime vero iu oralione. Si cnim
absque hoc villo mcnte erramus, ct circumferlmur ; si cum
hoc morbo ingrcdlamur, quandonam ea quoe dlcimus au-
dlemus? Sin nos, qui suppllcamus et obsccramus,non au-
dlmus, quomodo Deum ut audlat rogamus? Attamcu qui-
dam sunt qui post tot tantaqne prcxcopta ita turpitcr iu
oratione se gcrunt, ut etiamsl corpore occultl sint, voce
omnibus sc faciantmanlfcstos, scurriliter clamantes, et ha-
bitu voccque sese rldlculos cxhiLentcs. Annon vidcs etiam
in foro, sl quls ita se gerat, et cum clamore suppllcct, quo-
modo illum ctlam quem rogat amovcat sl autem qulcte et ;

cum dccenli habilu, tummaxime Inflcctat eum, qulgratiam

conferre polest? Ne itaque habllu corporls, neque vocis
clamorc, sed vohintalis studio orationes emitlamus, neque
cum strepitu ct sonitu, vcl ad oslentationem, ne proximos
nobis expellamus, sed cum modcstla omni, animi contri-
tlone, et lacrymis inlcriorlbus. Scd dolcs animo, ncc potcs
non clamarc?imo maximc dolentls cst slc orare, et obse-
crarc, ut dlxi. Nam et IMoyses dolebat, sicque orabat, et
audiebatur; ideoquc dixlt Quid clamas ad
iUi Dcus : «

» me '. » Anna quoque rursum, cum vox non audlrelur, om-

nia quae voluit impetravlt, quia cor cjus claniabat'. Abcl

vero non silens modoj scd ctlam moriens prccabulur, et
? Exod, XIV, i5.-' * i Reg, i, 3.
 UOMILIA XIX. IN S. MATTn.EUM. 9
sanguls ejus liiba clariorein cmittebat vocem. Ingetnlsce
igitiir et tu similllcr ut ille Sanctus : icl non impedio. Scinde,
ut Propbeta jussit, cor tuum, et non vestlmenla lua', Dc
profiindis invoca Deum, nam ait ille « De : profundls cla-
wmavi ad le, Domine^ » ex intimo cordis lui vocem al-

Irabe, fac orationem tuam esse mysterlum. Non vides in

aulis regiis tumultumomnemellmiuari, et multum undique

esse silcnlium ?Et tu ilaque quasi lu regiam ingrediens non

terrenam, sed in multo terribiliorem, neiupe coelestem, mag-
nam exhlbe modesliam : nam et cum Anoclis
o cboreas acris
o »

et Arcbangelorum es socius, ct cum Scrapbim canis. Om-

nes poiTO isti coclus magnum cxbibent ordinem,cum hor-
rore multo mysticum illud melos et sacros hymnos canen-
les regi universorum Deo. His itaque tc admisccas in prc-
cando,mysticumquc ipsorumornatumimitare. Neque enim
hominibus precaris; scd Deo ubique pracsenti, anlequam
vocememittasaudicnti, qui novit arcana mentis. Si sic ora-

veris, multam reclpies mercedem. «Pater, inquit, tuus,qui

»videt In abscondito, rcddet tibi in manifesto^. » Non ait,

«Donabit tibi, » scd a Picddet. » Debilorem se quippc libi

conslituit, tequemagno pro hccetiam honoredonavit. Quia

enim ipse invisibilis esl; Idco vult orationcni tuam hujus-

modi csse. Deinde verba ipsa orationls refert. «Orantes,iD-

»quit, noiite mullum loqul, sicut ethnici faciunt^. » Nara
cum de eleemosyna loqueLatur, van^E gloriae pestem tan-
tum semovit, nihilque amplius adjcclt, ncque dixit, unde-
nam elcemosynam facerc oporteret verbi causa, exjustis ;

laborlbus, non ex rapina, vel cx avaritia. Illud namque in

confesso apud omnes erat. Superius autem illud jam expur-
gaverat, cum esuricntes justitiam beatos prtTdlcavit. Circa
oratloncm vero aliquid amplius adjicit, mulliloquium esse
vilandum: ac qucmadmodum ibi hypocritas, ita et hic eth-
* Joel. II, 10. — 2 pgal, cxxix, 1, — » Matth. VJ, G. — * Ibid. 7.
10 S. JO. CIIRYSOSTOMi ARCinEPISCOPI C. P.

nicos irriflct, iiLiquc cx pcrsonarum villlalc auditorcm pu-

dore aflTiciens. Quia cnim ut plurimum hoc maximc mor-
dct et angit, cum quis dcsperalis hominibus comparalur,
hinc illos abducit, mulliloquium hic fulilem lofiuacilalcm
vocans; ut cum non conscntanea a Dco pctimus, ncmpc
potcnliam et gloriam, victoriam dc inimicis, diviliarum fa-

cullales, demunnjue cn quae nihil nobis profutura sunt. Scit

cnim, inquit, quibus opus habcalis.
IV. Post hrec aulem videlur mihi longas oraliones vctare;
longas non tcmporc, sed mulliludine et longltudlne verbo-
rum perscvcrandum cnlm
: est cadcm ipsa pclendo : « Ora-
))lioni, inquit, iustantes'. )) Et ipse Chrislus exemplo vi-

dua), qua3 immiscrlcordcm ct crudelcm principcm oratio-

nis inslantia flexit; cxcmploque amici illius,qui intempesla
noctc venit, ct dormlcnlem a lecto suscitavlt, non ex ami-
cltia, scd cx perseverantla ; nlhll aliud proescribit, quam om-
ncs ipsi supplicnrc assidue oporlere, non per orationem
mllle versibus constnntcm, scd simpllcitcr rem clTcrre ju-
Let. lllud enlm subindicavlt lils vcrbis : « Putant enim quod
»in mulliloqulo suo exaudiantur. Ne simllcscstotcillis. Sclt
«enlm Pater veslcr quid vobls opus sit, anlcquam ab illo
))pctnlis^. » Et si novit, inqulcs, qulbus opus habcmus, cur
oportet orare? Non ut cum doceas, sed ut Inflcclas, ul sup-
plicalionis fref{ucnlia illi fnmlliaris evadas, ut humilierls,
ut peccatorum tuorum rccorderis. « Sic igitur oratc, alt

))Patcr nosterqul es in coelis, sanctificetur nomen tuum^*))

Vide( i) quomodo stalim auditorem crexit, et omne beneficii
genus in prorcmiis memornvit. Nnm qui patrem Dcum ap-
pcllavit, et peccatorum remissionem, et supplicii abroga-
lionem, ct justitlam, ct sancllficationcm, ct rcdemplioncm,
ct fillorum adoplloncm, ct hairedilalem, ct fralcrnltalem
cum Unigcnilo, ct Spirilus dona, hac una denouiiiK'tionc

* Ilom. x;i, 12. — * MaUh, tj, 7, 8. — • Ibid, 9.

 IIOMILIA. XIX. IN S. MATTfl.EUM. 11

confcssus cst. Neqne enlm Dcum palrem quls appellare po-

tcst, nlsi hoec omnia Lona consecntus. Diiplici igitnr modo
eorum animos erigit; et exclignitatc ejus, quem patrem vo-
cant, et ex magnilucllne eorum, qua3 acceperc, beneficio-
rum. Cum autem tlicit : « In coelis, » non ibi Deum hoc di-

cendo conchidit , sed precantem de tcrra abdiicit, ct in

excelsis locis supernisque habitaculis afTigit. Docet autem
communem pro fratribus orationem euiittere. Non enim
dicit : «Pater meus, quies in ccelis, » sed «Pater nostcr, » pro
communi corpore supplicaliones emiltcns, ncc unquam
propria commoda spcctans, sed ubique proximi. Hoc au-
tem verbo inimicitias de medio tolHt et arrogantiam repri-
mit, invidlamque eliminat; matrem vcroomniumbonorum
charitatem iuducit, humauarumque rerum ina^quaUtalem
expeUit, ct multamregis cum pauperc honoris requalitatem
ostendlt; siquidem in omnino necessariis om-
maximis et

nes communione juncti sumus. Quid enim nocumenti ex

lerrcna cognatione, cum secundum supcrnam omnes con-
juncti sinuis, et nemo plus altero quidpiam habeat, non divcs
paupcrc, non hcrus servo, non princcps subdilo, non rex
milite, non philosophus barbaro, nec sapfens idiota? Om-
nlbus quippc unam largltus est nobilltatem, cum omuium
similitcr Paler vocari dignatus Poslquam igltur hanc sit.

nobilitatem memoravlt, nec non supernum donum, honoris

inler fratres paritalem, atque charilalem, postquam a terra
abduxit et coelo affixlt, videamus quid deinceps jubeat
nam hoc quoque dictum omnis virtulis doctrinam insererc
valet. Nam qui palrem vocavit Deum, et patrem commu-

nem, jure lalem exhlbeat vitam, qua hac nobilllate indig-

nusnon videatur, et par dono studium pra3stet. Verumhoc
non sat illi fuit ; sed aliud addit ita loquens : « Sancllfice-
• turnomen tuum. » Digna prccatio ejus, qui Dcuni vocat
palrem, ut nihll pclat ante pnlrls gloriam, sed omnia posl-
12 S. JO. CHRYSOSTOMI AnClIIIiPISCOPI C. P.

ponat ejus laudibns. Illud cnlm, « Sanctlfieetar, » hocslbi

vult, glorlficetur. Sibi namque proprlamliabct glorlam ple-
nam, sic semper mancntcm. Orantem vero jubct prccarl,
ut per vitam noslraai glorlficetur : quod etlam supra di-

cebat : « Luceat iux vestra coram hominlLus, ut vldeant

»opera bona vestrn, et glorlficcnt Patrcm vcstrum, qul lu
BCcelis est\ » Nam Seraphlni glorlficantes Deum slc dice-

bant: « Sanctus, Sanctus, Snnctus'. » Itaque Ilhid, « Sanc-

» tificetur, » id est, glorificelur. Largire nobls, Inqult, ut
ita pure vlvamus, ut per nos te omncs glorlficcnt: id quod
rursus phllosophiaB est perfectai, vitam Ita irrcprchenslbi-
lem omnlbus exhibcre, ut vidcntes singull, Domlnopro
in

hls LTudem rcferant. « Advenlat rcgnum tuum ^ » Iloc quo-

que grall probique fifii dlctum est, qui non haereat rcbus
sub aspectumcadcntibus, nequeprocscntia magni quidpiam
essc pulet; scd ad Patrem scmpcr tcndat, et futura expec-
tet, quod ex conscienlia bona orltur, et ex anima a tcrrc-
nls rebus expcdlla.
V. Hoc cnlm Pauhis slngulls dlcbus desiderabat, ideo-
que dlcebal : « Et Ipsl prlmitlas spiritus habenles Ingcmls-
«clmus, adoptionem filiorum expectanles, rcdcmplionem
» corporls nostrl ^. » Qui enim hoc amore coptus est, ne-
que hujus vlla3 bonis inflari polcst, neque rebus advcrsls
dejici : sed ac si In ccehs vcrsarclur, ab ulraque hac Ina:-
quahlate Immunis est. « Flat vohmtas tua sicut in coelo et
» in terra ^. » Yidlsti-ne optimam scriem? Jussit enim fu-
tura concupiscere, et ad illam peregrinationcm festinare.
Donec autem id evenlat, hlc dcgcntes curare, ut par ccc-
lesti vlvendi gcnus exhibcamus. Nam coelum quldcm, in-

quit, et ccelcstla concuplscamus oporlct : scd ct antcquam

in cochim concedamus, ex tcrra ccchim nos facerc jubcl,

' MaUh. V, iG. — ' Isai. vi, o. — ' Maltli. vi, lo. — < l{'>m.
vm, 22, — ' i Mallli. vi^ lo.
 noMILIA XIX. IN s. MATTnsujr. l3

el in tcrra versantes ac si in ccelo degeremus, slc omnia

facere et dicere, alquc hac de causa Dominum precari opor-
tere. Nihil enim impcdit quominus,etsi in terra habitemus,
ad supernarum virtutum sedulitatem ac diligcnliam atlin-
gamius possumus hic haLitantes, quasi jam in cuelo
: scd
essemus omnia faccre. Quod igltur dicit, hujusmodi est :

Quemadmodum ibi omnia sine impedimento fiunt, nequc

Angeh modo audiunt, modo jiissa contemnunt sedin om-
;

nibus cedunt et obsequuntur : nam ait, « Poteutes virtute,

» facientes verbum illius \ » Sic eliam nobis hominibus lar-
gire ut non ex dimidio vohintatem tuam faciamus, sed om-
nia nt vis impleamus. Vides-ne quomodo modeste agere
doceat, ostendens virlutem non ex noslro studio lantum,
sed etiam ex superna gratia pcndcre? Itemquc totius orbis
solucitudincm nos, qui oramus, singulos gerere pra:cipit.
Neque cnim dixit: a Fiat voluntas tuainme, aut in nobis; »

sed ubiqueterrarum, utcrror aveliatur et veritas inseratur,

omnisquc nequitia climinelur, virlus revertalur, atquc in

iha colenda nihil dcinceps diffcrat ccelum a terra. Nam si

ilhid fiat,inquit,nihilsupcrna ab inferioribusdiscrcpabunt,

etiamsi natura diftcrant, cum scilicet Angelos alios nobis

lcrra exhibebit. Panem nostrum quotidianum da nobis
«

»hodie '. » Quid est pnnem izrtov::tov? id cst, quolidianum.

Quia enim dixerat : o Fiat voluntas tua sicut in coelo ct in
» lerra : » hominesque alloquebatur carne indulos, ct nc-
cessitali nalurre subjectos, qui non possinl eamdem quam
Angeli « Impassibilitalem » habere, pra^cepta quidem nos
exequi jubel, pcrlnde atque ea implcnt et ilii; sed infir-
mitatl natui.nc deincepssesc accommodat; nam dillgentiam,
inquit, ia vita} instituto parem expeto, sed non imp:is>Ibi-
neque enim id permlllit naturac tyrannis
lll-.tcm, opus :

cnim habct neccssario clbo. Tu vcro mihi considcics vc-

' Psi.!. cii, 20.— - ^lalili, VK 11,
 j4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPl C. P.

lim, ellam in corpornlibus plurimiim spirllualilalis incssc.

Ncque enim pro pecuniis, nequc pro deliclis, neque pro
vesliumsumptiLus,vel pro quopiam simili St*cl pro panc
alio ;

tnnlum jussitorationememitti, et pro pane quotidlano, ila

iit de crastino solliciti non simus. Ideoque addldit panem

£7nouo-f.ov, id cst, quolidlanum. Neque lioc conlentus fuit

verbo, scd et nliud addldit, « Da nobls non
hodle, » ita nt
ulteriori diei crastina) cura nos torqueamus. Gujus cnim
dici nescls an spalium visurussis,cursollicitudinem habes?
Hoc pluribus in sequentibus prajciplt dicens : « Nolile sol-
«liciti esse in crastinum '. «Yult enim nos semper accinc-
tosetquasl advolatum expedilos esse, lantum concedenlcs
nntura}, quantum necessitas a nobls exiglt. Dcinde quia
conlinjijlt, eliam post lavacrum regenerationis, ut peccc-
mus, multam hicquoque benignitatem exhibcns, jubet pro
peccalorum remissione ad miscricordem Deum acccdere,
et sic dicere : « Dlmitte nobis debila nostra, sicut et nos
» dimillimus debitoribus noslris ^ » Yidisti-ne miscrlcordias
cumulum? Post tot sublata mala, post inefrnbllem dono-
runiniagnlludlnem, rursum peccnntes venla dlgnatur.Quod
autem Iikc oratlo fldelibus compctat, leges Ecclesia} do-

cent, necnon orationis exordium. Nondum quippc inilialus

non potest Deum vocare patrem. SI itaque fidellbus hoec

compellt oratio, orantque suppliccs ut peccata sibl dlmit-

tantur; hinc palam est nequc post lavacrum tolll poenl-

lcntiaj lucrum. Nisi enlm hoc demonstrare vcllet, non sane

docuissct orarc. Qui vero pcccala, memorat jubetque co-
rum rGmlssIonem petere, ac docct quomodo hanc remlssio*
nem conscquamur, facilcmquc nd illam parat \iam, hlc ut

polam est, quod noverlt et doceat possc nos ctiam post la-*
vacrumpeccata ablucre,hancsu])plicationis lcgem induxit;
. ila ut dum peccata memorat, nos ad modcslc agendum

' Matlh. VI, 54. — ' IbiJ. 12.

 HOMIUA. XIX. IN S.ImATTH^UJI.
% i5

indiicat; diim vero jiihet aliis rcmiltere, omncm injmMa-

nim memoriam a noLis elimlnel; dum autem pro Lis om-
niLus se noLis veniam concessurum esse pollicclur, Lona
nos spe fulciat, ac circa inefTaLilem Dei misericordiam nos
pLilosophari doceat.
VI. Hoc aulem mnxime oLservandiim est eum, cum in
supradictis singuL's omnem virtutem commcmoret, in hac
eliam injuriarum recordalionem complecti ; nam sanctifi-

cari per nos nomen ejus, ad perfectum et accuralissimum

vita) institulum pertinct; et voluntalem ejus fieri, idipsum
rursus significat; et patrem possc Deum vocare, inculpalic
vitic demonstralio est; in quiLus omniLus hoc comprchen-
ditur, quod oportcat iram deinjuriisconceptam remitlere;
attamen his conlenlus non fuit; sed ostenderc volens quan-
lam hac de re gerat sollicitudinem, idipsum speciaHtcr
repeiit; aC post orationem, nullum aliud quam istud me-
morat praeceplum, sic dicens « Si cnim dimiscritis homi- :

sniLus peccata corum, dimillet voLis et Pater vester coe-

j>lestis '. » Itaque a noLis principium est^ et judicium de
noLis fercndum in noslra situm est potestate. Nam ne vel
ex stupidis quispiam possit vel in parva vel in magna re
conqueri dum judicatur, tc reuin calculi ferendi dominuni
facit, et quemadmodum, inquit, tu de teipso judicaveris,

ego de le judicaLo. Si conservo dimiseris, a me parem re-

feres gratiam, quanquam res non parls sit conditionis. Tn
enimquodremissione egeas, remiltis; Deus vero cum nullo
opus haLeat tu conservo, Deus servo
: tu scxcculorum ;

reus peccatorum, Deus vero impeccaLih*s cum sit. Atlamen

sic ilie misericordiam suam ostcndit. Nam cum posset sinc
hac posita conditionc omnia liLi pcccala condonarc, vult
lamen te inde eliam Lencficium accipere, milic liLi undi-
que mansueludinis ct humanilalis occasiones minislrans,
' Mattli. VI, 14. ,,
i6 s. jo. cntiYsosToMi ARcnitnscon c. p.

et quod in te Lcllalnuni est eliminans, iram exlinguens, et

undique te membro tuo conglulinans. Quid crgo dicere
possis, an te mali quidpiama proximo injustc passumesse?
Ifrcc quippe suntpeccala; nam si juste, pcccatum nullum
cst. At tu lalium vere peccatorum veniam impelraturus
accedis, imo et multo majorum : ct ante veniam, non mi-
nimam consccutusesgratiam, edoctus le humanam habere
animam,etad omnem mansuetudineminslitutus. Post ha?c
vero magna eliam libi merces ilhc recondita crit, quod
nullae a te peccatorum raliones postulenlur. Quo igitur

digni supplicio erimus, si taU accepta potestale, salutem

nostram prodamus?Quomodo autem in aliis nos exaudiri
rogamus, cum nolimus, dum penes iios est, nobls ipsis
parccre. c Et nenos inducas in tentationem, scd libera nos
»a malo, quia tuum est rcgnum, et potentia et gloria in
))srccula. Amen '. » IIIc jam nos villtatem nostram clare
docct, et tumorem reprimit, hortans ne ccrtamina fugia-
mus, sed nc in ca insiliamus. Ila enim et nobis vicloria

spiendidior erit, et diaboli clades magis ridebltur. Cum

trahimur enim, fortiter standum non vocalos auiem
cst,

qulcscere oporlet, ac tempus certaminum expectare, ut ct

vanai glorI?e expcrtes ct strenuos nos exhibcamus. Malum
autem hlc diabolum vocat, jubens nos cum illo bellum
incxpiablle gerere, et ostendens ipsum non nalura talcm
esse. Malitia cnim non ex natura, sed ex volunlate glgni-
tur. Ille autcm prrccipuc sic vocalur ob ingentem malltiie

mngnltudlncm ct qula nlhil Iccsus a nobis, incxpiabllc

:

contranosbcllurn gcrlt, ideonon dlxit: « Llbera nos a malls,»

sed, « A malo, » ut nos moneat ne contra proximum amaro
animo sinuis, etiamsl malc patiamur ab illis, scd ab Illis

ipsls ad dlabolum transfcrcndam inlniicitiam cssc, ulpole

malorum omnium causam. Inlmici ilaqr.c commcmoralione
'
IMalll). VI, i5.
 IIOMILI.V XIX. IN S. MATTH^UM. I7

ad ccrtamen nos praeparans, ct segnitlem omnem a nobis

cxcindens, rnrsus fiduclam Ingerit et scnsus criglt, regem

commemorans, sub quo in acie stamus, ct oslendens ipsum
esse omnium potcntissimum. « Tuum cst, inquit, rcgnum
«et potentia ct gloria. » SI ergo illius cst rcgnum, nemo
limendus cst, cum ncmo slt qui oLsisterc possit, ct qul con*
Ira illum Imperium teneat. Cum enim dicit : « Tuum cst
»regnum, » ostendit eliam cum, qui nos impugnat, ipsi

subditum csse; ctlamsl contra slare vidcatur, Deo inlerim

id pcrmiltente. Nam et ipsc ex servorum numcro est, llcct

infamium et reproborum, ncc ausit conscrvorum queiii-

piam invaderc, nisi prius desupcr acccporlt poleslalcn^.
Ecquid dico consorvorum? ne porcos quldem ausus est iu-
vadcre, doncc ipsepermisit, ncque ovium boumquc grcges,
donec liccnliam ct potcstalem accepissct. Ilaquc eliamsi
longe infirmior esses, jure confidcres, lanlo imperantc rcge,
qui potcst pcr te pracclara facile opera edcre. « Et gloria in
» srecula. Amen. »
YIJ. Non cnim tc potest solum ab ingruentibus malis
eruere, sedcllam gloriosum splendldumque rcddere. Sicut
enim vlrtus cjus magna, ita est glorla ejus incflabib*s ; ct
hscc omnia perpelua sunt, finlsque eorum nullus est. Vi-
disli-ne quomodo undique alhlctnm inunxlf, Ipslquc fidu-
ciam indidit? Dclnde, ut jam dlxl, ut oslendat sc Injurla-

rum rccordatlonem maximc aversarictodio habcrc, ilemquo

huic oppositam virtutem maximc omnium acccplam ha-
bere, post orationcm rursus hoc bonum opus mcmoravif,
ct a proposlto suppHcIo, ct a constituto praemio audllorcm
inducens ad obsequendum huic priccepto. Nam ait : « Si
» dimiserlils hominibus, etlnm Paler vester coQlcstis dimiUct
»vobis; sl aulem non remlserilis, neqiie ipsc vobls remit'
»let '. » Idco rursus coelos ct Palrcm commcmorat, ut cx
• Mallh. VI, 14, i5.

LXXV. 2
l8 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniliPISCOPI C. P.

hoc qnoi|ue aiulltorcni pudore aflicial.si, lanll palris filitis

ciiQi sit^ leriis cvadat, ct ad cnnliim vocatiis, lerrcnmii

saiciilarcmquc scnsum habeat. Non cnim gralia solum,scd
cliara opcrlbus filios Dci csse oportct. Mliil autcm sicDco
similem cfliclt, ut malijj;nis alque Ixdcntlbus essc placabi-
lcm, queniadmodum et ante docuit, cum dlcerct ipsum
solem suumoriri faccrc supermalos et bonos. Propterea per
singula verba communes jubet facere oraliones. « Pater
» noster » dicens, et, « Fint voluntas tua sicut in ccclo et in
«tcrra; » et, « Pancm da nobis; » ct, « Dimiltc nobis de-
»Lita noslra; » et, « Ne nos inducas in lcnlationem, » ct,

« Libcra nos; scmpcrnumero uli jubens, ut

» plurali nos

iie Ycstiglum quldem iraj cdvcrsus proximum reliueamus.

Quanto itnquc digni supplicio fuerlnt ii, qul post haec om-
nla non modo Ipsi noii rcmlttunt, scd ctlam Deum ad vln-
cllctam inimicorum Invocant, ct quasi cx diamclro hanc
lcgem Iransgrediuntur? et hoc cum ille nihii non faciat et

operctur, ut nc mutuls nos dissldlls disjungamus, Quia

cnlm radix bonorum omnlum cst charltas, ca quae ipsam
pessumdant lollit, ct undiquo nos copularc studet. NuUus
enlm est, nuUus ccrte, sivc pater, sive maler, slvc amlcus,
sive qulvls alius, qui nos ila dllcxcrit, ut qul fcclt nos Deus.
Ilhidque palam omnino cst, et ex beneficils qua: quotldie
confert, ct ex praiccptls qua^ conslltuil. Quod sl aerumnas
mlhi ohjicias, si dolores caetcraque vitoe mala ; cogila quan-
tls illum quotldie ofi^cndas, neque ullra mlraberis si cliara

plura his mala te Invadant. Scd si hono aliquo fruarls,

tunc^sane stupcas ac mirerls. Nunc porro irruenles cala-
mitatcs conspicimus; ofiensas autem,quasquolIdie admlt-
llmus, non In mentem vocamus : Ideoque indigne fcrimus.
Quod si unius diei pcccala noslra accurate recogltaremus,
tunc clarc nossemus quantorum rei essemus malorum.
Atquc ut, missls allis qua; quisque vestrum admiltit, illa
 HOMILIA XIX. IN S. MATTII/EUM. ig

pcccata qua^hodie facta sunt rcccnseam, eliamsi non no-

rim in quo veslrinn $ingnli peccaverlnt : altamen tanta est
delictorum copla, ut is etiam qui accurale omnia non no-
vit, possil tamcn ex iis multa carpcre. Qiiis ergo noslrnm
non segnisfuit in orando? Quis non in superLiam incidit?
Quis non in vanam gloriam? Quis non de fratris sui fama
cletraxit? nec malam concupiscenliam admisit? Quis non
impudicis oculis rcspexlt? Quisnon inimicicumanimi motu
recordatus cst? Quis non cor suum lumore rcplcvit? Quod
si in Ecclesla cum simus, brevique tcmnorc lot malorum

rei facti sumus, quinam erimus inde egrcssl? Si in portu

iot fluctus, cum cgressi fuerimus in Euripum malorum,in
forum dico, ct urbana negolia, domeslicasque curas, an
polerimus vel nos ipsos agnoscere? Allamen ad lot tanta-

que cluenda peccala compcndiosam nobls ct facllcm nobls

Deus viam dedit, omnlquc laborc vacuam. Quls labor

enlm injuriam inferenli dimittere ? Labor utiquc est in non
rcmittendo, sed rctinendo inimicltlam; ut e contrario si

ira deponatur, idmagnaui parit tranquillitatem, resqucad-

modum est volenli facilis.

Vlil. Neque enim opus maria Iransfretarc, neque

est

longam percgrinationem suscipcre, neque montlum juga

conscendere, neque pecunias impendere, ncquc corpus
macerarc, sed vcllc tanlum sufficit, ct omnia pcccata sol-
vunlur. Si vero non solum ipse lion remitlas, sed eliam
Deum contra illum preccrls, quam posiea spcm salutlsha-
bebis, ubi quando illum placare oporluit, tunc ipsum cxas-
perastl; suppllcis habltu fer.ne vocem emillcns, ct tcla ma-
llgni iilius conlra lcipsum cjaculans. Idco Paulu?^ cum dc
oratlone mentionem faceret, nlhil magls rcquislvit, quam
legls hujus observaiionem : « Levantes, inquit, puras ma-
«uusslncira et disceplalionc'. sSicnimcuiij misericordia
.» 1 Tim. i\, 8.

2.
20 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

opiis habes, nc iunc quidcm iram rcmlllis, scd illam me-

moria rclincs, clsi scias tc conlra leipsum gladlum impel-
lere, qnandopoteris esse misericors,ethoc malum neqniliaj

venenum evomerc? Quod si nondum absnrditatis hujuscc

magnitudincm vidcas, idlpsum apud homincs fiictnm co-
gita, et lunc vidcbls contumelioc vim magnam. Si enim te

homlnem ndlrct qnispiam supplicans, ut ejus miserearis;

deludc, cum huml slratus jaccret, inlmicum vidcret, ct te
precari dcsinens, ilhim percuteret; annon hinc majorem
iram conciperes ? Hoc cogila ct in Dco accidcre. Num tu
quoque dum Deo supplicas, supplicatione inlerim rclicla,

iniinicum dictis vcrbcras, ct Dei legcs contumelia aflicis,

dum illum, qui Icge praecepit ut iram adversus eos, qui nos
injurla afrccerlnt, dcponamus, invocas, rogasque ut proc-

ccptis suis contrarla faciat. Nonergo tibi ad vlndlctamsatis

cst, quod lcgcm Dci Iransgrediaris, sed ct ipsum hoc ut
Numquid corum,quaepra}cepit, oblilus cst?
faciatprccaris ?

Numquld enim homo est qui hoec dixlt ? Deus cst qui om-
nia novlt, ct qui vult Icges suas accuratc servari : lantum-
quc abest ut faciat illa quc? postulas, ut etlam te, qui ha?c
dicis, tantum quia dlcis, aversclur, odloquc habeat, extre-
mamque abs le poenam rcpetat. Quomodo igitur ab illo

conscqui postuhis, ea qua3 summo studio vitare ipsc praBci-

pit? Sed quidam sunt qui ad tantam amentinm proccsse-
runt, ut non modo contra inimicos preccntur, sed ctlam
filiis ipsorum mala imprccentur, atque ctlam si liccret ip-

sorum cawics deguslare vcUcnt, imo ct deguslcnt. Ne mlhi

dixeris te denlcs non infixisse in corpus cjus qui lac^sit :

nam mullo feroclus, quantum in te fuit, in illum SKviisti,

rogans desuper iram in illum immltti, ct immorlali tradi
supphcio, cumquc tota domo everti. Quibus h-ec morslbus
iiraviora non suut? Ouibus telis non acerbiora? Non h;cc
tc docuit GhristuS;, non sic os crucntnrc jussit. Nam hujus-
 1I03IILIA XIX. IxV S. M.VTTn.ErjI. 2 1

motlllingnaj crnentalis humano sanf2;nine bnccissunt clcte-

riores. Qnomodo igitnr fratrem amplecteris? Quomodo

sacrificium tanges? Quomodo Sangnlnem dominlcnm dc-
gnslaLIs, tam dirnm animo venennm scrvans? Qnando
cnim dlcls : « Discerpc IUnm, ejns domnm evertc, omnla
pcrde, »et exitia miile Imprecaris^nihllaLliomicida dlfTers,
ncc a fera hnmanas carnes voranle.
IX. Hnnc itaqne morbum deponamns atquc furorcm
ct bcncvolcntlam, ut jnssit, cxhibcamns crga illos qui nos
l.-cserunt, ut simllcs simus Patris nostri qui in coehs cst.
Dcponcmns antem, si peccata nostra in memorlam rcvo-
ccmus sl dellcta omnla nostra dlligcnterexamlncmus, quae
;

intns, qnae foris, qu?e in foro, qnoe In Ecclesla nam si non :

aham ob causam, ob negllgentinm tamen, qnam hlc cxhi-

bemns, cxtremls dignl sumus poenis. Nam Prophetis psal-
lentibus, Aposlolishymnos canenllbus, Deo loquente, foris
vagamnr, et snGcnlarlnmrerumtnmuItumin nosindncimus,
neqnc tantum qulelis ct silentii adhibcmns ad Del leges
audlcndas, quantnm in iheatris speclolores adhlbcnt, dnm
imperalorlai lllleroe loguntur. Illlc enim ct consnles ct
prrerccli, ct senalus et populus stant omncs cum qnlclc
cmnla andientes. Et sl quis inter altnm Illud sllentlum re-
pcnte insiliens clamavcrit, utpotc qni Imperatorcm injuria
afTecerit, extremas Init poenas. HIc vcro dum coelcstcs Illai

lilteras leguntur, mnltus undlqne orltur tumultus, cum is

qui litteras mislt longe major sit imperatore, ct thealrum

honorabllius ; non modo enim homines, scd ct Angell as-

tant; et vlctorlsc prcTmia, quoe hiscc Iltterls nuntianlnr,

longe mnjora terrenis Illis trlumphls. Quaproptcr non ho-
mines tantnm, sed et Angeli, Archangeli et coclcstes po-
puli, et qnotquot etiam in terra snnt, laudare jubenlur :

« Benedicitc, Inquit, Domino omnia opera ejns', »Elenim

* Psal. cii, 22.
22 S. JO. CIIUYSOSTOMI AnClIIIiPISCOPl C. P.

noii exlgna sunt illa cjuai fcclt, scd omnem scrmonemsu-

pcrant, alque menlem inlc]llji:entiamqnehumanc!m. Et ba'c
quolidle prcTdicant Prophcla;, diverse singuli splcndidum
ilhid tropacum cclcbrantes. Nam lilc ait : « Ascendens iii

» allum caplivam duxisti captivilatcm, cepisli dona in ho-

sminihus '. » Et : « Dominus foiiis et polens in prpclio'. »

Ilic vcro dlcit : « Et fortium dividct spolla ^. » Ad hoc enim

vcnit, ut pra^dlcaret captivis reraissionem, et c.xcis visus
reslllutionem, et dc victa morle Iriumphah voce jnhilans
dicchat : «Uhi est, mors, victoria tua? uhi, inrcrne, sllmu-
»his luus^ ? » Ah'us rursum profundam pacem cvangehzans
dicchat : « Confrlngcnt gkidlos suos in aralra, et lanceas
))suas in falces^. » Et hic quidcm Jerusalem sic ailoquitur :

« L.Tlarc muUum, fiHa Sion, quia ecce rex tuus venit lihi

j»mansuctus, sedens supcr suhjugalem ct puUum novel-

))lum^. D Ahiis vcro sccundum ejus adveulum praedicnt his
Tcrhis : « Ycniet Dominus, quem vos qucTrllis, ct quis sus-
» tinehlt diem ingrc?sus cjus? Exullate slcut vituh a vin-

» cuhs ahsoluli ". » Et aUer rursus dc his ohslupcscens dice-

hat : « Ilic est Deus noslcr, nec rrpulahllur aUer cum
»ilIo^. » Atlamcn cum liccc ct mullo plura dicanlur, cum
par csfet horrere, et pulare nos in tcrra non csse ; quasi
in medio foro tumultuamur, turhamus, de iis quae nihil ad
nos speclant garricntcs, totum insumimus coilcclai lcra-
pus. (aim itaquc ct In exiguis cl in magnls, et in audilu,
et in actu, ct foris ct inlra Ecclesiam, iLa simus dcsidcs,
prailcr hacc omnia ctiam contra inimicos precamur : unde
spcm salulis hahehimus, cum lot lanlh-qae pcccalis c^iddl-
tamcnlum aliud gravlssimum, par priorihus, iniquam
ncmpe illam oralionem adjlciamus? An ergo mirandum, si

• Psal. Lxvii, 19, cl Ephcs. IV, S. — 2 Pjjal. xxin, 8. — ^ Isai. uii,

12. — * 1 Cor. XV, 55. — ' Isoji. 11, 4, ct Joel. 111, 10. — ^ Zac!i.

,x, g. — '
Malacli. m, a. — ® Baruch. ui, 56,
 IIOMILIA XIX. IN S. MATTII/EUM. 2

quiJ nobls mali inexpectalum accidit, cum contra miran-

dum esset si non acciderit ? Illud enim ex conscquentia
rerum esl ; hoc aulem praiter rationem et expectationem
esset. Etenim praiter rationcm esset, inimicos Dei efFectos,

illumque ad iram provocantes solc frui et pluviis aliisque

omnibus, homincs immanltate fcras snperantcs, et allos

conlra allos slanles, ac proxlmi sui morsu hanlati sanguine
hnguam cruentantes ; post mensam illam spirltnalem, et
lot Lcneficia, innumeraqne praccepla. Haec itnque cogitan-
les, virus evomamus, solvamus inimlcitlas; et pracces, quac
consenlancae nobls sint, fundamus, ac vice dscmoniacoe
illlus forltatls, Angclorum mansnetudinem assumamus : et
qnantlscumque injurils simus afTecti, qnac ipsorum sunt
nostra essc cogitantes, nec non mercedem nobls pro hoc
servalo pra^ccpto reposltam, sedemus iram, fluctus rcpri-
mamus, ut pra;sentem vitam sineperlurbatione emetiamur,
et ilhic advenientes talem experlamur Dominum, qualcs
nos er^a conservos fucrimus. Quod sl "^rave iUud et lerri-

Lilc sit, leve idlpsum et desiderabilc faclamus, et splcndldas

fiduclaj erga illum nostr.x januas aperiamus; ac quod non
potuimus assequi abslinendo a peccatis, hoc asssquamur
per mansueludinem nostram erga eos, qui in nos pcccavc-
runt. Neque enlm grave illud vcl molcstum est. Ac benefi-
multam nobis concillcmus
cia inlmlcis noslris confcrenles,
misericordlam. SIc enim et in pra?senli vita nb omnlbus
amabimur, et pra; cailcris omnlbus Deus ipsc nos amablt
et coronnblt nosquc futuris omnlbus bonis dlgnabitur;
:

qua^ ntlnam omnes assequl posslmus gratla ct bcnignllate

Domiui nostri Jesu Chrisli, cui glorla ct imporium in sai •

cula sajculorum. Amen,

'i4 S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

%M V\> V\% VV\ VV^ VVV W'^ \\\ WV VV^VWVVV VV>\ VV WV VVVWV WV •
.V «WXVV V(WV vvv vvv wv \w vvx w» w/» <\y\

HOMILIA XX.
CAPUT VI.

Ciim aiilcm jejunntls, nolilc fieri sicul hypocritac trisles.

txlcrminnnt cnini fncics suas, ut flppareant houiinibus
jejunanlcs'.

I. Ilic accrLc gcmcrc ct ejulare nos convenlt. Non so-

lum cuim hypocrilas imitamur, scd etiam supcramus illos.
Novi cnim, novi ccrle muUos, noa modo qui jcjunant ct
scse oslcntant, scd cliam c|ui non jejunant et jcjunantium
pcrsonam pra^ sc feriint, peccatorjue ipso graviorcm cxcu-
salioncm afTcrunt. JIoc facio, inquiunt, nc mullis oirendi-
culo sim. Quld dlcis? Divina Icx est qua) hoc prajcipit, et
lu oircndiculum memoras? Et sl cuslodins illam, oflcndi-
culo esse putas; si non custodias, secus? Ecquid sit hac
purgalione delerius? Annon desines hypocrilis csse pcjor,
dupliccmquchypocrisimusurpare, actantum cacumen
vitii

excogltare? Num sine pudorc dicti hujus cmphasim per-

clpies? Non solum cnim, inquit, slmuLiiit, sed ut illos vc-

hcmenlluspungat : «Extcrminant enlm facies suas, » id est,

corrumpunt, perdunt. Si autem hoccsl faciei cxterminatio,

ad vanam gloiiam scse pallidum exhlbcrc, quid dicendum

dc mulicrlbus, qua; facies suas plgmentis cl fucis corrum-
punt ad pcrniclem impudicorum juvcnum? Illi enlm sibi

ipsis tantum noccnt ha) vcro : et sibi ct iis qui ipsas conspi-
ciunt. Quaproptcr ct hanc ct iliam pestcm omnino fugere
par est. Non solum enim jusslt non sese ostentarc, scd ctiam

' Matlb. VI, i6.

 IIOMILIA XX. IN S. MATTII.EUM. 25

Id sludcrc, iit latoant ; qnod et ipse antca fecerat. De

eleeniosyna porro, non simpliciter itaposuit; sed cum di-
xisset : « Attendile ne elecmosynam faciatis coram homi-
»nibus, » adjecit : « Ut videamini ab eis\ »De jejunioautem
ct orationc nlhil simile decrevit. Cur illud? Quia eleemo-
syna latcre nequit, jejunium autcm et oralio occullari
polcst. Sicut ilaque cmw dixit « Nesciat sinistra tua quid :

))facit dextera lua%» non dc manibus locutus est sed ,

significat oportere omncs celari. Et cum jussit in cubiculum

intrare, non iilud prffisertim praGcipit, ut ibi precemur, sed

idipsum etiam subindicavit. Sic et hoc loco cum jcjunan-
lcm sese ungere jussit^ non omnino praxiplt, ut nos inun-
gamus. Nam omncs hanc transgredl legem deprehenderc-
mur, maximeqp.e ii imprimis qui jejunium servare sludcnt,
monachorum populi, qui montes occupanl. Non itaquo
hoc praccipit. Ycrum quia apud vetcres mos fuit, ut sesc
ungcrent cuni in gaudlo et helltia versarcntur, quod in
Davide et in Danielc clarc discitur , ungere sc oporlere
dixlt, non ut hoc omnino faciamus, sed ut cuni omni stu-

dio alquc dlllgcnlla hoc bonum scrvemus. Atque ut discas

rem ita se habere, ille ipse, qui hoc verbis prcTcepcrat, et
de faclo cxecutus est, cum per quadraginta dies jejunavil,
jejunando latult, ncque sese unxlt, neque scse abluit. Et
iamen etiamsi lioc non fecerlt, sine vana gloria maxlmc
omnlum totum pcrfcclt quod ellam nobls pricciplt, hy- :

pocrltis in medium adductis, et auditorihus duplici prac-

ccpto in contrarium avocatls, aliquid etinm per illud no-
mcn, hypocritnrum videllcct, subindicavit. Neque enim
solum quod rcs essct rldicula, nequc quod damnum in-
ferret maximum, scd etiam quod hujusmodi fallacla lem-

poranea exhibeatur, a prava illa concupiscentia abducit.

Hypocrita cnim tandlu clnrior npparct, quandiu ihealrum
' Matlh. VI, 1. — » Ibid. 3.
 aG s. jo. cnnYsosTOMi arciiiepiscopi c. i>.

scclcrit : in:io vcro nequc liinc apud omnes. Noruut eniui

plurimi spcclatorum, qui cum siut illi qualiasimulcnt; cne-
tcrum soluto iheatro^ manircstissime ou)nihus revclantur.
Iloc igilur gloricC cupidos pali necessarium prorsus cst.
Imo eli:im phirimis palam cst, non esse illos id quod cssc
videntur, scd larva solum ohtegi. MuUo magis autem pos-
lca cnpienlur, quando omnia nuda et aperta erunt. Ahunde
autcm rursum iilos ah hypocrilis abducit, cum oslendit
non ouerosum csse prcTceplum. Ncque enim jejunium ex-
tendit, neque longius ficri jubet; scdnc ejus corona pereat
inslslit. Ilaque quod solum oncrosum vidctur, ct nohis et

hypocrilis commune est. Nam ct iili jejunant : quod autcm

-
cst levissimum iosisquc proprium^ nc scilicet lahorantcs

corona privcntur, illud cst, inquit, quod juheo : lahorihus

nihll addens, merccdcsque vohis coliigcns cum tulissima
caulcla, ncc sincns incoronatos ahire, sicut iili aheunt, qui
nolunt cos qui in olymplcis ludis dccertant, imitari, qui
lanto populo, tot principihus scdcnllhus, uni volunt pla-
ccrc qui coronam ipsls trlhuat, llcct iile longo sit inrcrior.

Tu vcro cum duas liahcas vlcloriac Ipsl monslrandic causas ,

ium quod illa pr.Tmla dlslrlhuat, tum quod spcctantcs

omncs slnc uila comparationc superet , aiiis tc oslentas,

qui nonmodo nihil libi prodcssc possunt, scd qui tc ma-

ximc lacdunt.

II. Altamcn, inquit, ne hoc quoquc Impcdio. Nnni si

homlulhus te ostcndcrc vcils, cxpccta; nam hoc cgo llbi

ahundanllus pra^staho, ct cum magno lucro. Nunc cnim

lc iioc ah ea, quoe apud mccst, glorla dlvcirt, slcutid dcs-
piccre tc mccumTuuc vcro onmlhus frucrls cum
copulat.
hhcrtate onmi, ncc parvum antc fructum hlc cxccplurus
es, quod ncmpc omucm luunannm glorlam conculccs, et a

gravi illa liominum scrvilule hbercrls, vcric virlulis cxer-

citio pr.xstans. Nunc conlra si ilio aflcclus sis modo, ct si

 IIOMILIA. XX. IN S, M\TTU-^UM. 27

\n deserlo sis, omni vacuiis vlrtuteeris, non habcns spec-

lalores : quocl certc est virtuti moguam inferre contume-
liiim, sl non propter ipsam, secl proplcr funarios, iTrarios,
alludcpie forensc vulgus illam adeas: nt et improLI, ct qui

ab illa longedlstant te admircntur, inlmlcosque cjus vocas

ad ostenlationem etAc si quis pudlce agcre
spcctaculum.
vollt, non proptcr ipsum pudicItIo3 bonum, sed ut placeat
impudicls. Et tu crgo virlulem non clcglsscs, nlsi ob vlr-
lulls inimicos, cum oportcret eam vel inde mirarl, quod
iuiu)Icos suos etiam laudatoreshabcat. Admlrari crgo iilam
oportet, ut par cst, non propter allos, sed propter ipsam.
(Juandoquldcm nos cllam quando non propler nos ipsos,

scd prcpter alios amamur, coiilumcHam id esse pntamus.

Hoc ipsum ilaquc de vlrtute etiam reputa, ncque propter
allos illam sequare, ncque propter homines Deo obscqua-
rls, sed proptcr Deum hominlljus; si vcro contrarium fa-

cias, licet vlrlutcm adlrc vldearis, pcrlndc Illum in iram

concilasti, ac si quls illam non adirct. Quemadmodum
cnim I!le eo quod non faceret, Inobscqucns fuit; sic et tu
eo quod noii rite fjcias. « Nollte thcs.iuri5are vobis thosaii-
»ros in tcrra^ wQuia cnlm vana3 gloruc morbum cxpullt,
opportune jam dc dlvltlarum conlemptu sermoncm induclt.
Nihll enlm ila ad divitlorum amorciii concitat, ut vana;
glorioc cupiditas. Idco namque servorum greges, eunucho-
rum agmiua, cquos aureo ornatu insigncs, argcnteas men-
sas, aliaque magis ridenda excogltant homines , non ut
neccssitatem expleant, nequc ut vohiptatc fruanlur, sed ut
plurimis sesc ostcnlcnt. Supcrius Igilur tanlum dixit misc-
ricordem cssc oporlerc, hlc vcro docct quanlum mlsercri
oporteat his verbis : « Noh'lc thcsaurisare. » Qula enim non
ila facHe crat inllio dlvltiarum contemptus doctrlnam in •

duccre propter vim morbl, postquampaulalim id vilii rcse-

' MaUli. Yi, 19.
28 S. JO. CIinYSOSTOMI AHCniEMSCOPI c. p.

cucrat ct acl llbcrtatcm homlncs rcvocavcrat, id in mentem

audltorum imniitlit, ut jam facilius accipiant. Proplcrca
primo dlxit : « Bcati miscricordcs ^ ; «poslca autem, « Eslo
»consenticns adversario tuo '; » dcindc, « Si quis volucrit

»tccum judicio conlcndcrc, lunicam tuam loUcrc, da ci

et

»ct pallium » Ilic vcro illls

^. omnibus majus quidplam ef-
fcrt. Illic cnim dlxit: « Si lllcm inlcntari vidcas, hoc fac :

mcllus cnim est non retinere, ct a lile liberari, quam rcti-

ncrc ct htigarc. » HIc vcronecadvcrsarium,ncc Htc conlen-
dentcm ponens, neque alium qucmpiam similem mcmo-
rans, diviliarumconlemptum duntaxat docet, oslendcns sc
non tam proptcreos,quiexaliorum mlscrlcordiaallevantur,
quampropter cos, qui larglunlur, \\os lcgcsferrc ut etiamsi :

nemo injurlam infcrat, nemo ad judicium trahat ; qu?c ad-

sunt bona contemuamus, egenlsquc Iradamus. Nequc hic
lotum confertlm posult, sed paulatlm. Elsl vcro in deserlo

cerlamina has clrca res cum vimagna exhibuisset, atlamen

id non affcrt, neque in mcdium adducit nondum enim :

tcmpus erat ha:c revelarc ; scd ratiocinla quaodam excutit,

consulentis potlus quam lcgislatorls munus obiens. Gum
dixisset cnim : « Nolile thcsaurisarc in terra; » subjunxit,
« Ubi ccrugo et tinea dcmolltur, et ubi fures cfTodlunt ct

» furanlur ^; nunc oslendit tcrreni ihcsauri noxam, et

»

ctrle.Hls ulihtalcm, tum a loco, tum ab ipsa rcrum excel-

Icnlia. Ncque hlc gradum i^isllt, sed allud inducit ralioci-

nium, ct quidcm prlmo ab illis quac maxlmc tlmcnt, co-

hortans illos. Quld, inquit, times? Nc insumantur pccuniic
si cleemosynam? Da crgo elccmosynam, et tunc
dcdcris
nou absumentur. Quodque majus est, non modo non ab-
sumenlur, sed ctlam addltamcntum majus accipient ct- :

cnim bona cfjclestia adjicicntur. Verum id adhuc non dlcit,

scd sub hicc adjicit.

»
Malth. V, 7. — 2 Ibid. a5. — ' Ibid. 4o. — < Id, vi, 19.
 HOMILIi XX. IN S. MATTII^UM. SQ

III. Intcrim vero id quod illos maxiQie cohortari polc-

rat, in medium adducil, ncmpe ihesauram inlactum ser-
vari, et ulrinquc illos allrahit. Non enim dicit tantum: « Si

elcemosynam erogavcris, ea servatur ; » sed contrarium com-

minalur : « Si non dederis, perit tibi. » Et vide inelTabllem
prudentiam. Nondixit: « Aliisilla dimillcs : » quia saepe illud
hominibus suave est. Attamen illos aliunde terret, ostcn-
dens divitiasne illius quidcm, qui possidct,esse; licet enim
hominesiis non noceant, crunt tamen omnino qui noccant,
tinea scilicet et a?rugo. Quamvis enim vitari facile posso
viJeatur hrec pcrnicics, attamen inexpugnabihs cst, nec
impediri polest, et quantumvis cogites, non polcris hoc
arcere damnum. Quid igitur? aurum nc a linea corrumpi-
lur? si non a tinea, a furibus certc asportatur. Quid crgo?
an omnes spoiiati a furibus sunt? si non omncs, at plu-
rimi : ideoquc aHud, de quo jam dixi, inducit raliocinium
dicens : « Ubi thesaurus hominis, ibi et cor ejus '. » Etiamsi
nihil horum accidat, inquit, non parum accipies nocu-
mcnti, si lerreriis affixus sis, et cx h'bero scrvus eflcctus,
el si ex coolestibus excidas, nihilque ex sublimibus possis
cogitare, scd pecunias scmper, usuras, foenora, lucra, cau-
pomirias ilHberalcs : quo quid miscrabilius fuerit ? Etenim
qui hujusmodiest, in graviorem cadit scrvitutcm quamser-
vus quihbct, quodquc funestius est, prodit hominis nobi-
litatem atqueHbertntcm. Namquantacumque libi dicantiu',

si mens pecuniis aflixa fucrit, niliil tibi profuturum audirc

potcris; sed qucmadmodum canis in fossa ligatus, pccu-
niarum tyrannide gravius quam catcna quapiam constric-
lus, contra adeuntes te omncs obkitrabis, hoc unum pcr-

pctno opus exequcns, ut deposita conserves aliis : quo

quidunquammiscrius fucrit? Attamen quia hoc sublimius
erat, quam ut possct auditorum mens allingerc : ncquc
' MaUh. VI, 21.
ro S. JO, CHrxYSOSTOMI ARCniEPISGOPI C. P.

inde orliim daainimi a miillis facilc polcral inlclligl, ncque

Incrum cxconlcmpUi orlnm percipi; scd pliilosophia opns
ernt, nt hoc ntrumqnc pcrspici possct; hoc post illa ma-

nifcstiora posuit dicens : « Ubi ost ihcsanrus hominis, ihi

»est et cor cjns. » Illud etiam postca clarins cfficit a spiri-

tnalibus ad senslbilia scrmoncm tradnccns his verbis : « Lu-

»cerna corporis tui est oculus tuus '. » Quod antcm dicit

hujnsmodi cst : « Ne dcfodiasaurum interra, nec qnidpiaiii

simlle, nam linere, rcrugini et furibus hoec congregas. n

Etiamsi vcro h-xc damna cfTugeris, id lamen non cfFngics,

quod cor tuum in scrviluicm rcdlgalur, et tcrrcnis infiga-

tur: « Ubienini fucrit tlicsaurus luus, ibi erit et cor tuum.
Si porro in coelo deponas, non hunc modo fructnm perci-
pis, quod proemla pro his parala conscquaris, veruni hic

jam mercedem accipis, quod illo lri'nslatns sis, quod ccc-

lcslia sapias ct dc illis sollicitus sis. Palam cnim est te illo

animum transtulisse, ubi thesanrum dcposuisli. Caclcrum

si in lerra deposueris, conlraria expcrieris. Quod si tlbi

jam dicla obscura sint, audi seqiicntia : « Luccrna corporis

» lui est oculus. Si igilur oculus luus slmplex fuerit, totum
» corpus tuum lucidum erit. Si vero oculus tuus fuerit ne-
» qnam, totum corpus tuum lencbrosum erit. Si ergolunien
» qnod in tcest lenebra; sint, ipsao tencbrac quantae erunt ' ?»

Ad magis sensilia scrmoncm dcducit. Quia cnini de menlc

jam loculus erat, ut in servilulem redacta et captiva, id
quod a mullis non facilc poterat inteiligi, ad extcrna et
oculis subjccta scrmoncm Iransfcrl, utab his illa intelligere
possent. Nanisi non nosti, inquit, quid sit menlis dnmnum,
a corporcis quod cnun ocuius cst corpori, hoc
hoc cdisce :

mcns est animtc. Qucmaclmoduni cnim nunqnam oplcs

anro ornari, et scricis indui vcslibus, simulquc excaccari
oculis; scd liorum incolumitalemtoli hujusmodi apparatui
' MaUh, VI, 2 3. — ? Ibid. a5.
 HOMITJA XX. IX S. MATTn-ElM. 3l

I anlcponendam cxislln^cs : nam sl vlsnm perdas, nihil llLI

reliqua vila prodest. Sicut enlm cxc.Tcalls oculls, reliquo-

rum ferc mcmLrornm operalio nbscedit, cxlincla luce ; sic

corrupla semel menle innumcrls vita njalis rcpleLiliu\

I
Quemadmoduui crgo in corporc hoc curamns, ut oculus
sit sauus, sic de mcnlis sanitatc curandum. hanc excrc-
SI
ccmus quae aliis hiccm miuislrare del^et, unde jam aspi-
cerc polerlmus? Sicut cnlm qui ronlcm auiert, fluvium
cxslccal; sic qul menlcm oLruit, omnes ejus In hac vlta
operaliones oLscuravit. Idco ait: « SI iumen quod In tc est
»teneLrae sint, Ipsae tencLrae quanta?? » Nam cum guLcrna-
lor suLmergitur, et hicerna extinguitur, ct dux copitur,
quac spcs postea suLditis?
IV. Quapropter mlssls Insldlls per dlvltlas structls, pug-
nis, litlLus; hncc cnlm superlus suLIndicavIt dicens : « Tra-
» det te adversarlus judicl, et judex ministro ', whis omni-
Lus sncvlora proterens, sic aLducit a mala concupiscenlia.
Etenim longc dclerlus est meulcm huic morLo suLjici,
quam in carcere degere. Et alterum quldem non sempcr
accldit; alterum vero cst sempcr ciim pecuniarum cupi-
dllate conjunctum. QuamoLrem hoc post Illud ponit, ut-
pote gravius et omnlno suLscquens. Nam Dcus, inqult,
mentem noLis indidlt, ut ignoranllam dissipemus, ct rc-
rum judicium rcctum leneamus, alquc conlra omnia mO"
lesta noxiaque, hoc quasi tclo ct lumine utcnles, in tuto
maneamus. Nos vcro donum hoc prodimus oL qurcdam
supervacanea et Inutilia. Quid enlm opus militlLus auro
onuslis, quando dux captlvus est? Quod lucrum cx orna-
llssima navi, quando guLernator suLmcrsus esl? Quid plus
haLeas corpore recte constitulo, sl oculi sint excaccali ?

Quemadmodum Igitur medicum, qucm Lcne valere opor-

let, ut aliorum curet morLos, si quis in morhum conjiciat,

» MaUh. V, 25.
52 S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

et in argenlco lecto aureoqnc ihalamo jacere jubcat, pror-

sus inulilem a^gris redtlit ; sic si poslquam mcnlcm corru-
peris, quae animi morbis mcdcri possit, thcsauro assiderc
cam curaveris, non modo nihil illam juvasli, scd damno
afTecisti, et toti animie tuac nocuisli. Vidisti-nc quomodo
per qua3 homines ad nequitlam ublque cupiditatc ferun-
tur, pcr ha}c maxime ab illa abstraliat, et ad virtutcm
rcducat? Cur, inquit, pecunias concupiscis? Nonne ut vo-
luptalc deliclisque fruaris ? Id cerle tibi non indc provc-
niet, sed conlrarium prorsus. Qucmadmodum cnim, oculis
avulsis, nihil suave sensu percipimus, ob hujusmodi cala-
mltatem; multo magis in mentis eversione et caecilatc h.xc

Qua de causa defodis in lcrram? Ut lulo

paliemur. scrvc-
lur?Verum hlc etiam conlrarium accidet, inquit. Sicut
enlm eum, qui propter vanani gloriam jcjunal, dat elee-
mosynam, et precalur, ab iis ipsis, quae maxime cupit, a
vana gloria rclraxit; nam cur, inqnit, ila prccaris, et das
elecmosynam? annon quia hominum glorlam dillgis? Noli

ergo sic orarc, et lunc illam consequcris, in fuluro nempc

dic; sic et pecuniac cupidum, pcr ea qulbus maxlmc stu-
dobnt, per cadem ct cepit. Quid vis, inquit, pccunins tlbi

servarl ? Annon ut dehciis, gloria ct voluptale fruai is ? II.tc

ambo tibi coplosissime pricbcbo, si illic dcponas aurum

ubi jubebo. Apcrtius auleai in scqucntibus, damnum inde
nienti illatuni oslendit, cuin spiuaium mentloncm focil ;

intcrim vcro idipsum liic non pcrfunclorlc subindicnvil

cum ostcndlt obtenebratum essc eum, qui circa h:cc furc-
ret. Ac qucmadmodum il, qul In tcnebris sunt, nihll chTrc
vldcnt, scd si funcm vidcrint, pulant csse scrpenlem; si
monlcs ct vallcs, pavore moriuntur ; sic ct istl, qu.-e vidcn-
tibus formldabllia non suut, suspecta habent : nam pnu*
pcrtatcm mcluunt; imo non paupcrlalcm tantum, scd vcl
lcvc quodpiam dctrlniCMtum. Elcnlm sl modlcum quld
 IIOMILIA XX. IN S. MATTHJ:rM. 05

amlserlnt, magis kioent ac cruclantiir, quam il, qui ne-

cessario cibo egent. Multi certe ex hujusmodi divitibus lale
non ferenles infortunium, ad laqueum accurrerunt. Gon-
tumeliac autem et damna ita illis intolerabilia videntur, ul
ea de causa item multi ex hac vita abrepti fuerlnt. Ad om-
nia qulppe moUes divitlae reddiderunt, pra^terquam ad il-

larum mlnisterium. Quando enim illae ipsos ut sibi scrviant

compcllunt, tunc illi audacter pericula mortis adennt, ver-
bera, opprobria, omneque ignominla^ genus. Quod sane
extremie genus cst niiseriaD, ubi philosophari oporteret,
mollissimos esse •, ubi autem pios et verecundos esse par
esset, ibi impudentissimos et saevissimos exhiberi. Eleniin
idipsum illls conllngit, ut si quis post bona indecenter ab-
sumpta mala paliatur. IUe namque, instanle tempore quo
neccssaria est expensa, cura nihil possit ullra impendere,
Intolerabllla palitur mala, cum jam omnia male absumpta
fuerint.

V. Ac quemadmodum in scena histriones in malis qul-

busdam arlibus instructi, in his mnlta stupenda ct pericu~
losa sustlnent ; In allls vero utilibus necessarlisque rebus
prorsus inepti ac ridiculi sunt. Sic et hi de quibus aglmus.
Elenlm histrlones illl, qui per tensuin funem ambulant, et
tantani ibi forlitudlnem exhlbent, quando quidpiam ex
necessarlis rebus audaciam requlrit ac fortitudlnem , ne
cogitare quldem allquid possunt. SIc diviles, qul omnia
propter pecunlas audent, adphilosophandum nec magnum
nec parvum quidpiam pali possunt: ac sicut illi et lubri-

cam et infructuosam rem traclant; slc et hl pericula multa

tolerant et praeclpilia adeunt, quae omnia inullli hne clau-
duntur: ac duphci caligine involvuntur, tum quod eversa
mente excaecati slnt, tum quod ex fallaci solliciludlnum
molc lenebj^Is obruantur. Quapropter ne resplcere quidem
facile possunt, Nam qui in tenebris est tantimi, soIq iilu-
LXXV. 3
54 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPI C. P.

cescenle, ab iis liLcralur; qui vero oculis excaBcalus est,

neque sole lucenle viclet: id quotl et ipsi paliuniur. Neque
enim, Sole jusiitia^ fulgente, et hortante, audiunt, divitiis
oculos ipsorum claudenlibus. Quapropler dupliccm susti-
nent ccocitalem, aliam ex seipsis; aliam quod Magistro suo
non attendant. Attcndamus itaque dillgenter dictis illius,
ut sero landem videamus. Et quomodo videre possumus ?
Si discas quomodo excecalus sis. Quomodo igitur excae-

catus es? A mala concupiscentia. Sicutenim malignus hu-

mor in pupillam oculi puram influens, sic pecuniarum
amor densam nubom in mente tua fecit. Verum hanc nu-
bem dissipare et dirumperc facilo cst, si Chrisli doctrinte

radlum excipiamus,* si audiamus illum monentcm ac di-

centem : «jNohte ihcsaurisare vobis thesauros in lerra *.

Et quid mihi prodeiit doctrinam audire, cum a cupiditate

deiinear? Sane quidem frequens doctrinae auditus cupidi-

tatem dissolvere poterit. Quod si detentus pcrmaneas, co-
gita rem illam non esse amplius cupidltalem. Qure enim
cupiditas durissima? serviluti csse subjectum, lyraimldi
subjacere, et undique alhgari, in tenebrls versari et tu-

multu plenum csse, labores ferre infructuosos, ahis pecu-

nias servare, soRpe autem inimicis? Qua ergo hajc concu-

piscentia digna sunt ? imo qua non fuga et cursu sunt
relinquenda ? Qute concupiscenlia thesauros intcr fures
recondere? Si enim omnino pecunias concupiscis, illas co
Iransfer ubi possunt tutce et integra} mauerc. Certe quae
nunc non sunt concupiscentls pccunlas, sed scrvitu-
facis,

lem, damna, mulctas, doloremque perpcluum. Tu vero,

si quis tibi homo locum in terra inviolabiJcm ostenderet,

ctiamsi ie in desertum educeret, proujlltens pecuniis tuls

securltaiem, non cuuclareris, nnque rccusares, sed pecu-
nias ibi cum fiducia depoueres : Deo aulem uon homine id

» Matth, Yi, 19.

 liOMILlA XX. L\ S. MATTII.^UM. 55

libi proraillcalc, nec descrlum, sed coelum propouenle ;

contraria quanquam ellamsi tulissime jaceant

accipis :

repositoe lu nunquam solliciludine vacuus esse possis.

,

Eliamsi enim iion perdas, nunquam a sollicitudine libera-

beris. IUic autem nihil prorsus tale patieris : atque quod
cst majus, aurum non defodis tantum, sed seminas. Idip-
sum cnim est et thesaurus et semen; imo ulroque majus.
Semen quippe non manet semper, iile vero thesaurus ma-
net perpetuo. riursum thesaurus hic non germinat, ille
vero immortales libi fructns parit. Quod si tempus mihi
objicias, et dilalionem reditus; possum ego tibi demons-
Irare quanta eliam iiic accipias: pr.-etcr hicc aulem ex ipsis

saBcularibus tc confutaie lentabo, et ostendere te frustra

hoec objiccre.
YI. Mulla enim in praesenti vita paras, qulbus nuuquam
frueris. Et si quis le hac de rc arguat, filios et ncpotcs
proferens, idoneam libi videris supcifluorum laborum cou-
solatlonem reperisse. Cum enim in exlrema scnectulespleu
didas construis aedes, qiiae antequam perficiantur saepe tu
dccedis, et arbores seris, qua3 post mullos annos fructum
allalurai sunt. Cum in agro arbores planlas, quae post multa
annorum curricula fruclum ferent; cum pra^clia cnils et
ha^reditales, quorum dominium inulto post tempore habi*
turus es, aliaque multa paras, quorum nunquam frneris ,

an pro le vel pro successoribus luec au^is? Quoniodo igilur

non extremae demenlias est, hlc non aigre ferre lempoiis
dilationem, etsi per iilam dilatioiiem a mercede laborum
nos privandos essc expcctemus; cum de coelo autem agllur
propter dilalionem lorpcre, cum tamen illa dilatio majiis
tibi lucrum allerat, nec ad bona iransmillat, sed tibi
alios

dona tradenda custodiat ? Prxter hasc aulem non longa est

isla dilatio. Nam ad forcs res ipsa) sunt : nec scimus nuin
forlc in hac generatione omuia nostra rmeai habilura siut,

3,
i

M
 noMILIA. XXI. IN 5. MATTHJirM. OJ

I ***.\\\\\\VVVV\VV\**\>VXV\\\\VXV\^\V^.VV»^** V\\V\\VVVVW'<VV\\\V\VVVVVV\\A' vv^\vvvv\v\.\\^> v»

HOMILIA XXI.
CAPLT VI. ^
Nemo potest daobus domlnis servire: aut eDloi uuum odio
I habebit, et alterum diliget; aut unum sustiiiebit, et al-

terum contemnet '.

I. Vldes' ut pauhtlm a prcesentlbus rebus abducat, ac

plurlbus de contemplu divitlarum sermonem instltuat, et

tyraunldem cupldltatls dejiciat ? >ieque enlm contentus iis,

quae superlus dlxlt, etlamsl multa et prceclara illa slnt, alia

adjlclt plura et lcrribiliora. QLiid enim iis, quse nunc di-

cuntur, lerrlbilius, sl propter pecunias a Christi servltute
cxcldere debeamus? Quld desiderabiiius, sl, iiscontemptls,
strlctam er^a eum benevolentiam et charltatem habiUiri
simus? Quld enlm semper dico, hoc nunc dicam, ipsum et

per ulraque audltorem acuere ad obsequendum dictls, et

per utllla ot per noxia : quemadmodum oplimus medicus,
et morbum ex negUgentia, et sanitalem et obedleatia com-
monstrans. Ylde Igitur quantum hic lucrum rursus osten-
dat, et quomodo utilia paret, dum
^equc contraria tolllt.

enlm, inqult, divlliic ideo tantum nocent vobls, quod fures

contra vos armis instruaut, neque quod mentem omnino
tencbris oiTundant sed etiam quod ex servltute Dei vos
;

dejiciant, inanlmatis pecuniis vos captivos tradentes et

utrlnque nocentes, et quod servos efficiant eorum quibu>
imperaro deberemus, et quod vos a scrvitute Dei dejiciant,
cui maxime servirenecesse vobls esl. Quemadmodum enim
' ilallh. VI, 24. — ' Vidc D, GuilloD, tom. xii. pag. 4q-6q^
58 S. JO. CI1RYS0ST051I ARGHll-.PISCOI'! C, 1>.

illlc ellam tlLipiex csse nocunicntiiin oslenclit, et ({iiod Ibl

deponanlar uhl jenigo corrodlt; et qiiod ibi non deponnn-
tur ubi tula cuslodia ; sic et lioc loco duplicem noxam os-
tcndit, et cjuod a Deo abstrahant,ctqnodmammonnc subji-
ciant. Sed non statim id ponit, sed id prius cx communibus
paral raliociniis, sic diccns : « Nen":0 pot"St duobus dominis
))servire;» duos hic dicens qui conlraria praecipianl. Nam
si id non esset, non duo forcnt. Nam« Multilndinis crcdcn-
)) lium crat cor unrim et anima una ' : )) h'cct enim essent in

phua corpora divisi, attamen concordia plurimos uiium

efhciebat. (Jcinde illa cumulans, dicit : « Non modo non scr-
viet, sed eliam odio liabeblt el avrrsabitur : « Aut enlm
» unum odio habebit, inquit, et allerum diliget ; aut unum
osustinebit, et alterum conlemnct. » Ac videtur quidem bis
idipsum dixisse; sed non sine causa rcm concinnavit,
sic

sed ut ostendcret facilem csse mutalloncm in melius. Nc

dicercs cnim : «Semel servus factus sum, divitlarum tyran-
nide oppressus, » oslendit possc in aliam converti partcm :

et sicut cx ista in illam, sic cx illa in istam venirc. Cum

crgo hoc indermite dixisset, quo audltori suaderet ut ae-

quum se dictorum judiccm gererct, et ex ipsa rerum na-

tura calculum fcrret, postquam illum sibi consentlrntem
habuit, tunc seipsum revelat; subjunxit criim : « Non po-
» testlsDeo servireetmammonae'.» Exhorrescamuscogitan-
lcs quid Chrislum dlcere coeglmus, ita ut cumDeo aurum
poncret. Quod si Illud horrlbile, longe horribilius est hoc
rclpsa fierl, et Dci tlmori auri tyrannidem anlefcrri. Quld
Annon apud veteres idipsum fieri polult? Minime.
Igitur?
Quomodo ergo Abraham, quomodo Job virtulc claruere?
Ne mihi diviles mcmorcs, sed divillls scrvlcnlcs. Nam Job
divcs quidcm erat, scd non serviebat mammoiuT; divilias
habebat ct tencbat, ac dominus, nou servus eral clenim :

•
Act. IV, oa. — 2 Mallh. vr, !?4.
 IIOMILU XXI. IN S. MATTH^UM. 5g
slcut alleiiarum pecuniarum dlspensator, slc l!la omnla
possidebat non modo aliena non rapiens, sed etiam sua
:

egenlibus larjiens. Quodquc majus est, nec de priiescnti-

bus goudebat, ut illc dcclarat dlcens : « Si la^talus sum quod
» multae mihi esscnt diviliai '
; » Ideoque IUis amissis noii
doluit. At non tales hodie dlvltes sunt; sed caplivls quibus-
llbet deterius aflectl, mammoncX, quasi tyranno cuidam
I acerboj tribnta pendenles. Nam quasi arcemquamdam ipso-
rnm anlmum amor pecnniarum invasit, et mandata omnl
plena iniquilale Indc ipsis mlltit qnotidle nemoquc cst
:

qui Ipsl non obtcmperet. Ne itaque in vanum phibsophe-

ris. Nam semel Deus senlenllam tullt, dixllque non posse
haiic et iilam servltulem una concurrcre. Ne dicas ergo
lu posse concurrerc. Cum enim ille rapere, hic sese ex-
poliare jnbeal; hlccaslum esse, ille fornicarl; hic inebrlari
et mensae dchciis hul, Ille ventrcm moderarl; hic despi-
cere pracsentia, iilc ils hcTrcre : ille i{)se marmora miraii ct
ornatos parietes atquc hiquearia, hic illa desplcere et phi-
losophiam colere, quomodo possunt haec convenirc?
II. Hic porro dominum mammonam vocavlt, non quod
natura talis sit, sed ob eorum, qui sese Illi subjecere, mi-
scricim. Sic ctiani ventrem dcnm vocat, non a dignitate

dominantis, sed a snrvicnlium miseria, quod omnl supph-

clo pejus est, ct anle supplicium potest captivum ulcisci.

Quibus enim damnalis mlserlores non fuerlnt ii, qul Deum

dominum habentcs, a tam mansueto Illo re^-no ad ixva-
vlsslmam se tyrannldcm transferunt subigendl, cum tan-
tnm hinc dclrimenlum ellcnm In terra acclpianl ? Nam hlnc
damnum ingens, lltes, moIestiaD, concertatlones, labores,
anlmse caecitas, ct quod omnium gravisslmum est, lUa mam-
moncTe scrvitus a supernls bonis nos dejlclt. Cum igltur ex
iis omnibus osleodisset quanta ulilitas ex pecuniarum
Job. XXXI, 25,
40 S. JO. CnRYSOSTOMl ARCniEPISCOPI C. P.

contemptu provenlret ct adipsam pecuniaruni cuslotliam,

et ad animae voluptnlcm, ct ad philosophia^ possessionem,

et acl pietatis tulelam; demum probat ipsam rem, dc qua

admonct, posse fieri. Hxc enim legis ferendoe optima ratio
cst, non modo utilia praecipere, sed etiam possibilia red-
dere; ideoquc sic pergit :« NoHle solHciti esse animae
»vestra3, quid manducctis Ne enim dicerent :« Quid
'. »

ergo ? si omnia projiciamus, quomodo vivcre potcrimus ?i)

Huic objectioni opportune occurrit. Sicut enim si a princi-

pio dixisset :« Nolite solliciti esse, «molestus sermo visus

esset; sic postquam ostendit perniciem ex amore pecunia;
partam, captu facilem postea hortationcm adhibet. Ideo-
que non modo dixit : « Nohte soUicili esse, » sed addila causa,
sic prseceptum extulit. Cum enim dixisset : « Non polestis

))Deo servlre et mammona^, » subjunxlt, « Propterea dico

» vobis : Nohte soUlcIti esse? «Propterea, quare? Propler
ingens damnuni. Neque cnlm in pecunils tantum noxa est,

sed etiam in prajcipuis plaga infligitur, etiam cx salutis

amissione. Nam vos a Deo creatore, curatore, amatore
dejiclunt. <; Proptcrea dico vobls : Nolite soUIciti essc. »

Quoniam enim nocumentum ostendit, pra^ceptum exten-

dit. Non modo enim bona ejlcere jubet, sed eliam de ne-

cessario cibo solllcitos esse vetat, dicens : « Nohte soniciti

»esse animai veslrae quid manducells Non quod anlma

'. »

clbo egeat, Incorporca enim est; sed communi loquendl

more usus est. Etlamsi enlm clbo non egeat, non polest
in corpore manerc, nisi ipsum nutrlatur. Postquam hoc
dlxit, non sinjplicltcr loqullur, sed hlc etiam utltur ratlo-
clnlis, quorum alia ex iis, qua) apud nos sunt, alia ex aliis

exemplls sumuntur. Ex ils qua} apud nos sunt, sic alt :

« Nonnc anlma plus est quam esca, et corpus plus quani

» vestimentum ^ ? » Qui igltur id quod majus cst dedit, quo-

» Matth, VI, a5. — » Ibid,
 II03IILIA XXI. IN S. MATTH^UM. 4^

modo quod minus est non dabit ? Qui carnem, qurc alilur,
elTormavit, quomodo ipsi escam non prcebebit? Ideo non
simpllciler dixit : « Nolite soUicili esse quid manducelis,
» aut quo induaraini; » sed addit : « Gorpori et animae,
»
quia
ex ipsis erat exempla sumpturus, pcr comparallonem pro-
cedens. Sed. animam quidem semel dedlt, ^t manet illa

ut data est, corpus vcro dat quotidle. Quod ulrumque

ut ostendit, et illius immortalitatem , hujusque fluxam
naturam declaravit, haec subjungit : « Quis potest cx vobis
»adjicere staturaj suai cubitum unum '
? » De anima ta-

cens, quae incremenla non caperet, de corpore tantum

dlsseruit. Ex quo illud oslendit, nempe non cibo illud
augeri, sed Dci providenlia.-Quod eliam per alia Paulus
dcmonstrans dicebat : « Igllur neque qui plantat, ncque
»qui rigat est aliquid, sed qui incrementum dat Deus '. »

Ab iis igltur, quac in nobis sunt, ita cohortatus est; ab aliis

vero exemplis : « Aspicite voLTlilia cccK ^, inuuit. »Ne quis

diceret utile nobis esse si soliicili simus, et a majori et
a mincri ipsos dehortalur ; a majori, nempe ab anima
et corpore; a mlnori, ab avibus. Si enim eliam de looge
inferioribus tantam gerit curam, quomodo vobls non idip-
sum pra^stabit? inqult. Et haec quidem illis ; erat quippe
turba populi, dlabolo aulem non sic respondit, sed quo-
modo ? a Non In homo, sed in omui verbo
solo pane vivet
»quod proccdlt de ore Dei ^. »Iiic autem volatilia memo-
rat, sed modo ad cohortandum optimo, qui in admoni-

tione maximam vim habeat. vSed in lanlum insipientiac

quidam Impli venerant, ut cxcmplum rcprehenderent.
Nequc cnim oportult, inquiebant, eum, qui voluntates ex-
cltaret,ex naturahumrerum exemplis id agcrc, qulppe quac
id habeant ex natura. .
j

1 MaUh. VI, 27. — 2 1 Cor. ui , 73 — ^ Malth. vi, 26. — " Id.

IV. 4.
4« S. JO. ClirWSOSTOMl ARCHIEPISCOn C. P.

IJI. Quicl iglttir acl lia3C dicamus? Eliamsi id ex nalura

insit iilis, posse id ctiam nobis ex sliidio voluntalis accc-
dere. Non enim dixit : g Respicite volatilia quomodo volent,
quod non potcst liomo; scd quod sinc solliciludine alan-

lur : » Quod nobis etiam licet, si vulumus. Idque com

probarunt ii qui id opere exibuerunt. Quapropler sumuic
admiranda est lo^islaloris prudenlia, qui cum ex homini-
bus proferrc posset exemplum, et in medlum adducere
lleliam, Moysem, Joannem, nliosquc similes qui de cibo
non so!licili fuerant; ut illos ma^is perslringcret, irratio-

nabilia animalia memoravit. Si enin juslos il!os allegasset,

dicere potuisscnt Nondum ad illorum virtutcm perligi-

: «

mus. » Nunc automcum illoslacuit,et volatiliacoeU induxit,

omnem iilis occasionem succldil, liac in re veterem legcm
imitatps. Nam Vcius Teslamenlum ad apem mitlit, ad for-
micam, nd turlurem, ad birundiiiem. iSec parvum lioc
est homini honoris argumcntum, quando quos iila ex na-

tura habent. nos possumus ex voiunlalis arbitrio nancisci.

Si igitur illorum, qune propter nos creala sunt, tanlam
gerit providcnliam, quanlo magis nostrum? si servorum,
quanto niagis herorum? Ideo dlcebat : « Rcspicile volati-
» lia : )) Ncc addidii : « Quod non cauponentur vel negotien-

turr? haecqi;ij)peadmodum reprobalaerant; sed, • Quodnon

Bserant, nequc metaut.)) Quid igitur. inquies, annou seren-
dum crit? non dixit non esse serendum,sednon solllcltum
esse oportcre; nequc dlxit nou operandum,sed non puslllani.

mum csse, noque sese solliciludlnlbus macerarc. JNam ali-

nienta sumcrepr-Tcipit,sedabsqujsollIciludine. liuncporro

sermoncm jam pra:mlllit David, sic nenigmatice loquens :

« Aperls tu manum tuam.et imples omne animal bcncdlc-

stionc* : » el rursus, « Qul dnt jumcntis escam ipsorum, ct

»pullis corvorum invocantibus cum '; » Et quinam sunt,

' Peal. cxLiv, 17. — * 1(1. cxLVi, lo.
 nOJlJLlA. XXr. IN S. MATTHyEUM. ^^
iiKjuics, qui iion sollicili fueruiU? Non audisli quol viros
protuleriiii ? Annon cum illis jam momoratis vidisti Jaco-
bnm nudum ex palernn domo profectum? Non audis eum
precanlcm ac dicentem : « Si dedcrit mlhi Deus panem ad
«manducanduni, et vcstimentum quo opcriar '
? «Id quod
non solliciti, scd a Deo lotum qu.Trcntis erat. Hoc ct Apos-
loli forliler cgerunt, omnibus rcliclis nihil sollicili sic :

illa quinque millia, sic Iria millia hominum. Si vero his

audilis, non sustines acDiuc haec dura vincula solvere,
cognita saltem curcs inutililatc, solve sollicitudinem. « Quis
»enim ex vobis, inquit, sollicite cogitans potest adjicere ad
»staturam sunm cubitum unum '? wYide quomodo ex co
quod manifestum, id quod occuUum crat clapum cfTccerit.
Quemadmodum enim corpori, inquit, ne minimum quidem
stalurnc adjicere cogilans poleris; sic nec alimonta con-
gregarc, etiamsi le posse existimes. Hinc aulcm planum
cst, non cnram nostram, scd Dei providcntiam, in iis
etiam quac opera no-tra fieri pulamus, totum perficero :

ita ut si nos ille rclinquerct, nec cura, ncc soilicitudo, nec

htbor, nec aliud quidpiam simile succcssurum essct, sed
omnia pcssum abirent.
Ne iliique putemus praeccpta implcri non posso.
IV.
^lulti cnim nunc etiam sunt, qni illa exequuntwr. Si lu hoc

ignoras, nihil mirum, siquideui Ilelias se solum esse puta-

bot; scd audivit : « Reliqui mihi seplem millia virorum^ . »

Unde planum est ctiam nunc esse qui aposLolicam ducant

vitam, quemadmodum et tunc lcr miile et quinquics millc
homines. Si autem non credimus, non quia desunt qui
recte vivant, s^d quia ionfije ab illis absumus, ita aJLTecli

sumus. Sicut is qui ebrius est, non facilc credal esse homi-
ncm qui ne aquam quidem doguslet elianisi hoc nos- :

tro lcmporc multi monachorum fecerint. Et qui cum

* Gen. xxviii, 20. — » Mattli. vi, 27. — »3 Rog. xix, 18.
44 S« JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

innumeris coit mulierlbus, non credet facile essc vlrginila-

lem servare : nec qul aliena rapit, credet cssc quempiam

qui sua facile largiatur. Sic neque il qui se quotidlc mille
soUicitudinibus macerant, facile hanc suscipient doctrlnam.
Quod autem multi sint qui ad hanc perfectlonem devene-
rint, ab illis ipsis demonstrare possumus, qui netale noslra

hanc sunt phiiosophlam professi. Sed vobls Interim satis

erit si discatis non avaritiae studere, bonamque esse elee-

mosynam, si discntls ex bonis nostrls crogandum esse.
lla^c enim sl exequaris, dilecte, clto ad Illa pervenics.
Interlm ergo superfluam illam pompam dcponamus, me-
dlocritate conlcntl slmus, ct discamus ex juslls laboribus
omnia, quce habituri sumus, acquircnda esse : quandoqui-
dem bentus Joonnes, cum eos, qui in telonio sedcbantet
mllltes alloqucbatur, illis ut conlcntl suis stipendlis csscnt
prtTCcIpIebat \ Volebat quidcm illos ad majorcm aliam phi-
losophiam dcducere; qula vero nondum ad id erant Idoncl,
minora diclt, quia si subhmlora dlsseruisset , non Illls

altendisscnt, ct ex hls mlnorlbus cxcldissent. Idcirco ellam

nos in hlsce infcrloribus vos cxercemus. Inlcrimquc sci-
mus facukalum deponendarum onus fortlus esse, quam ut
vos ferre possitls; ct quanlum dlstal cccknn a lcrra, lan-
tum vos dlstarc ab illa philosophia. Itnque idllma sallcm
praecepta servemus, neque enlm ha3c parva consohilio est :

etiamsl apud Gra^cos quldam illud, quod dlximus, cxecuti

sunt, omniaque reliqucrunt, licet non eo, quo par erat pro-
posito. Atlamen sat nobis crlt sl eleemosynam large spar-
gatis : enlm postca ad lila pervcniemus, si Ita proce-
cito

damus. Sln ne hoc quldem faciamus, qua crimus veuia

digni, qul jussi Sanclos vclcrls legis supcrare, Gra?cls phl-
losophis mlnorcs vldeamur ?Qaid dixcrlmus sl cum ,

Angell et filii Del esse debeamus, ne houilnes quldem esse

* Luc. 111, i4.
 IIOMILIA Xm IN S. MATTH^Ultf. ^5
videamnr? Nam rapere et alieiia expetere, non acl ho-
minum mansuetndinem, sed ad ferarnm iminnnitatem
peiiinet. Imo feris deteriores snnt qni aliena invadunt.
Feris namque id a natura inditum est : nos anlem qni
ratione ornali sumns, et praeter naturam in ignohilitatem

delahimur, qua fruemur vcnia? Considerantes igitur pro-

posita3 nobis philosophiae mensuras, sallem ad media per-
veniamus, ut et a futuro supplicio liheremur, et pro-

I gressi ad ipsum honorum culmen ascendamus : quac om-

nia nlinam assequamur, gratia et bcnignitate Domini noslri
Jesu Christi, cui gloria et impcrium, in saecnla saeculorum.
Amen.

iW^WXVA^WA^VXAVV^ V\> W>VVAVW\V\V\\ W\ W\VVW\^\W VW W\ VWVVWW W* WWWVWVWVW VW WJ

HOMILIA XXII.

CAPUT YI.

Considerale liha agri quomodo crcscunt, non lahorant, ne-

que nent. Dico antcm vohis quoniam nec Salomon ia
omni gloria sua veslitus erat sicnt unum ex islis \

I. Postqnam ^ de necessario ciho dixit, ct ostendit non

oportere de illo soUicitos esse, ad leviora transit. Nequc
enim ita necessaria vestis est, ut alimenlum. Cur ilaqne
hic non eodem utitnr exemplo volucrum; nequc affcrt

nohis pavonem, aut cycnura, aut ovem? Nam plurima

hinc exempla mutuarilicehat. Quia ulrinque rei mngnltu-
dinem vult ostendere, tum a vilitate eorum, quae tanto de-
coi^e fulgent, tum ah excellentia ornatus iiliis trihuti. Ideo
postquam hanc descriptlonem concinnavitj non amphus
hlia vocat ipsa, sed« Foenum agri. » Neque hoc nomine

' Mntlh. VI, 28, 39, — 2 Vide D. Guillon, lom, xii, pag, 61-^7.
46 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIlhPISCOPI C. P.

conlentus est, sed aliam ricljicit vilitatem dicens : « Qiiocl

«hodieest. » Neque addit : «Cras non cst, »sed cjuod longe

vilius, In clibanura mitlilur. » Neque simpliciler dixit

«Vestit, » sed, cSicvcstit. » Yides ubiqucmultosadulleriora

et majora progressus? Id porro agit ut illos perslringat;

ideoque subjuuxit « Quanto magis vos : '? » Illud quippe

ma"nam emnhasim continel. iNam, a Yos, onihil aliud sub-

indicat, cjuam ipsum gcnus humanum mugno lionore,
magna cura dignalum fuisse : ac si diceret : « Vos, quibus
animam dedit, quibus corpus cfformavit, ad quorum usum
visibilia omuia creavit, prcpter quos Prophetas misit et

legem dedit,innumeraque bona contuht propter quos uni- :

genitum Filium tradidit, et miUia per ipsum munera lar-

gilus est. » Et postquam hfcc clare oslenderat, tunc illos

incrcpat dicens : « IMotllcae fulci. » Talis quippe est qui con-

sllia sua ofiert, pcslquam rem clare demonstravit, non

modo hortatur, scd etiam pungit, ut magis ad parendum
diclis excitel. llis auiem nos docet non modo ut ne solh-

citi simus, sed ut ne admiratione caplamur cum magnifica

vestimenta conspicimus : nam hic decor llorum est, her-
barumquc pulchritudo; imo preliosius firnum est hoc
vestimento. Quid igltur magnum sapis de re, in qua ab
herba k)nge supcraris ? Et vide quomodoa principio prtc-
ceptum leve facileque esse ostendat, dum illos rursum a

contrariiset abiis, qiirc maximc timcnt, deducit. Cum cnim

dixissct : « Considerale lilia agri, subjunxlt : a Non labo-
»ranl. ollaquo nos a laborlbus eripere volens, haic prae-
cepit. IN^n rrgo labor est has res non curare, sed curare et
Ac quemadmodum cum dixil « Non se-
sollicitcun cssr. :

»rutU, non scmenlcm sustulit, sed curam nimlam sic

» :

cum alt :« Non laboiant, nequenent, »non opus susluht,

sed solhcItucUncm. Si aulciii Salomon illorum dccorc
« Mallh. VI, 00.
 IIOMILIA XXII. IN S. MATTHJSUM. 4?
superalus est, uequc semcl aut Lis, sed per totuiii regni
sul tempus ueque enim polest quis dicere ipsum nunc
:

alio modo indutum fuisse sed neque uno die tanto decore
:

fulsit id enim indicavit diccns « In toto regno suo

; » neque : ;

uni tanlumflori cessit, alterum vero imitatus cst, sed oni-

nibus simul ccssit, quapropter dlxit : « Sicnt unum ex
» islis : oQuantum enim dislat vcritas a mendacio, tantum
esl iuter vestimenta illa, et hos flores inlervallum. Si ergo
ille se victum confcssus est, omnium qul unquam fuere,
regum splendidissimus, quandonam tu vlncere poteris, aut
ad illum decorem vel tantlllum accedere? Hinc nos insti-
tuit ut ne hujusmodi decorem unquam amblamus. Vide

ergo finem ejus post victoriam, in clibanum mitlitur.

Quod si erga islaec et ad nullius momenli usum Deus tan-

tam exhibet providentlam, quomodo te negliget omnium
maxime necessaiium anlmal? Quare ergo tam pulchra
fecitiiia? Lt suam ostenderet sapientiam, et vim potcnliae
suae, quo undique ejus glorlam ediscamus. Neque enim

coeh tanlum enarrant glorlam Dcl, sed etiam terra idquc :

slirnificans David dlccbat: « Laudalc Dominum ]i2;na fruc-

))tifera, et omnes cedii \ » Aha enim per fruclum, aha pcr
magnltudinem, aha per pulchrltudinem, Creatori laudcni
emlttLint. r>lagna3 quoque iUud saplenliaj cst et poteslalis

signum, cum etiam ea quae vihssima sunt; quid enim

vihus Iho quud iiodie minime? tanta decorat,-
est, cras

pulchritudlnc. SI igitur fceno, quod nuUIus usus est, id

dcderit quid enim puchrltudo ejus ad igiiis ailmcntum
,

confert? (^hiomodo tlbi, qul opus habes, non dablt? SI

quod omnium viiissimum est abundanter ornnvit, et lioc
non ad aliquem usum, scdad magnificenllam, mullomagls
te omnium preliosissimum iu iis, quae ad usum pcrtlnent,
honorablt.
* Psal, cxLvm, 9.
48 S. JO. CimYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

II. Qiioniara igitur miillam oslenclit Dei providentiam,

et increpare illos postea oporlebat, hic tamen lcnitate uti-
lur, non incredulilatcm, sed modicam fidem illis impu-
lans. « Si enim fanum agri, inquit, Deus sic vestit, mullo

»mai2jis vos, modicac fidei '. » Atqui hacc omnia ipse ope-

ratur; nam « Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso

» factum est nihil usquam de se commc-

-. » Altamen nihil

morat. SufHciebat enim interim ad demonsirandam aucto-

ritatem suam, quod diceret ad singula prircepla, « Audistis
»quia dictuni est antiquis. Ego aulem dico vobis ^ » Ne
ilaque mireris cum in sequenlibus sese occullat, aut hu-
mile quidpiam de se loquilur. Unum quippe inlerim cura-
bat, ut acceplus ct probabiHs illis sermo essct, ac per
omnia ostenderet se non esse Deo adversarium, sed cum
Patre consenlienlem et concordem. Quod eliam hic facit.

Post tot enim sermones frequenter illum in medium addu-

cit, admirans ejus sapientiam, providentiam in omnibus,
in majoribus et in minoribus. Nam cum de Jerosolyma
diceret, civilatem magni regis ipsam vocavit : etcum cce-
lum commemoraret, soHum Dci appcllavit : ct cum de

mundi ndministratione verba faceret, ipsi rursum omnia

ascribit dicens « Qui solcm suum oriri
: facit super ma-

))los et bonos, et phiit super justos et injuslos ^. n Et in

orationc sic dicere docuit : « Quia ejus est regnum, et po-

» tenlia et gloria. » Hic quoque de illius providcntia disse-
reus, et oslendens ipsum vcl in parvis optimum opificem
esse, ait : « Foenum agri vestit. » Ac nusquam Patrem suum
vocat, sed illorum hoc honore pcrmovcret, et cum
: ut et
Palrcm suum poslca diceret, non indignarenlur. Si vcro
de vilibus et necessariis soUicilum esse non oporleat, qua
cxcusatione digni sunt qui de magnificis curam habent ?

imo potius qua excusalione digni sunt, qui non dormiunt,

' Matlh, VI, 00, — ' Jdan. i, 5. — ' Mallh. v, 27.— ^ Ibid. 45.

I
 HOMILIA XXlI. IN S. MATTIL^UM. ^O
utnlieiiabonaraplantPttNolIte ergo solliciti esse, clicenles :

»Quid mancliicablDms, aut quid bibemus, aut quo operie-

»mur? HcTcenlm omnia mundi genles inquirunt '. » Vides-
nc quoraodo rursus illos et maji;is increpaverit, et decla-
raverit se nlhil oncrosum vel durum praccepisse? Sicut
igltur cum dlceret : « SI dlligills dlllgenles vos, nihll mag-
))num facilis, uam et ethnici hoc faciunt ' : » ab elhnico-
rum commemorallonc ipsos ad mellora cxcilavlt. Sic et
nunc IUos In mcdlum adducit, perstringens eos, et oslen-
dens sc necessarlum a nobis debltum exlgere. Si enlm phiii

quam Scrlbas et Pharisaeos exhlbere oporteat, qua poena

dlgni crlmus, qui non modo illos non superamus, sed et
in cthnicorum vlhlate manemuSj et illorum puslllanimita-
tem imitamur? Nec satls habuit increpasse, sed cum per-
strinxlsset illos, cxcitassct ac pudore affecisset cum vehe-
mcntia, ahunde iilos consoLitur dicens : « Scit euim Pater
Mvesler coelestis, qula his omnibus indigelis «Non dlxlt
^.

« Scit Deus, » sed, « Scit Pater; » ut illos ad majorem spem

erlgat. Sienim paler est, etpater taHs, non poterit despicere
fiHos in cxtremis maUs versantes : quando ne homines
quldem palres hoc patluntur. AHudque postea inducit ra-
tlocinium. Quodnam illud?a Qula his omnlbus indigetis. »
Hoc autem vult significare. Num superflua sunt haec, ut
desplclat? Atqui nc in superfluis quidem despexlt, ut iii

foeno nunc aulem et neccssaria sunt. Itaque quod putas

:

causam esse sohicitudlnis, id dlco idoneum esse ad ablgcn-

dam llbl hanc solhciludinem. Qnod si dlcas «Ideo me sol- :

hcltum esseoportet,quia necessaria sunt : » ego contra res-

pondeo : u Idco ne solhcilus siS; quia necessaria sunt. » SI enini
superflua essent, netjue slc desperandum esset, sed confi-
dendum ea llbi suppedltari posse; quia vero nccessaria sunt,
non uhra ambigerc oporlet. Quis enim pater negh*gat fl-

* Malih. VI, 3ji, 1)2, -, » la. v,'4G. — » U, VI, 3«.

LXXV. 4
5a S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

llis suis iiecessaria priebere? ideoquc omnino Deus id da-

turusest. Nam ipse naluraj crealor est, ct quid ipsi neces-

sarium sit accuraic novit. Neque enim dlcere possis ipsum

quldem esse patrem, et necessaria cssc ea quae rcquirun-
lur, sed ignorare cum nos ipsis egemus. Nam qui naturam
ipsam novit, et crealor ejus est, illamqne hoc modo for-
mavit, nccessitatem ejus, ut palam est, melius novit quam
tu, qui iu iiccessitale conslitulus es. Namipsi sic placuit ut
in hujusmodi necessitatc csses. Non crgo contrarius erit
iis quoe voluit; ita ut te iu necessitatc constituat, et n ne-
cessariis privet,

111. Ne itaque sollicitl simus, nequc enim quid amplius

consequemur, quam quod nos curis distendamus. Cum
enim nobls sive soUicitis, sive non sollicitls, imo potius
non soUicilis, Id prastet, quid tibi amplius ex solliciludiac
manebit, quam quod prenas a leipso supcrfluas excgeris ?

Nequc cnlm quis ad lautum convivium accessurus, de ci-

bis unquam sollicitus eiit, ncque is qui ad iontcm acce-
dit, de potu erit anxius. Ne Itaque nos, qulbus ainuentlor
adest rerum copia, quam iii mille fonlibus et conviviis,
nempe Dei providentia, solUciti vel pusillauimes simas.
Gum supradictis enim aliud in cunctis rcbus fidcndi ar-

gumentum su»:gcrit dicens : « Quasrile regnum coelorum,

»et hsec omnia adjlcientur vobis '. »Postquam cnim ani-
mum a curis levavit, tunc coelos eliam commemoravil.
Venit quippe vetcra sohiturus, et ad meliorem vocaturus
patriam. Proplerea nlhil non agit ut nos a supervacaneis et
aterrenarumrcrumanbctu iiberct. Idclrco clhnicos mcmo-
ravit, cum ait genles ea inquirere^ quarum omnis kibor et
studlum clrca prtcsentenr vltam versaretur, quibus nulla
futurorum vel coelorum ratio. Yobls autem non haec sant
proecipua, sed alia. Neque enim idco crcati sumus ut co

* Mattb* vj, 55,

 HOMILIA XXII. IN S. MATTn/EuM. 5l

mcdamijs, bibflmus el vcslibus operlamur; sed ut placca-

rans Deo, ct fulura conseqnamur bona. Sicut igitur hxQ
perfunclorie curanda, ita et perfuncloric petenda sunt.
Ideocpie dicebat : « Ou?Erile regnum coelorum, ct ha^c om-
» nia adjicienlurvobis. » Non dixit : « Dabuntur. » scd, « Adji-
» cientur, » nt discas inter ca, qua^ dantur, pr^esenlia nihil

csse, si cum magnitudine futurorum comparentur. Ideo

non illa petere, sed alia postulare jubet, et confidere hific
priori])us essc addejida. Quc-cre igitur futura, ct praesenlla

accipics : ne qua;ras visibilia, et prorsus illa consequeris.

Nam inclignum tc cst Dominum adire pro rebus hujus-

modi. Elenim qui omne studium, omnem curam adhibere
debes pro inefnibllibus illis bonis, tcipsum dedecoras, duni
in cuplditatefluxarum rerum teipsum consumis. Ciu^ crgo,
inquies, jussit pancm petere? Sed addidit, « Quotldla-
»num ^, »et hoc rursum addit, « Uodie : » quod ipsum iiic

ellam observat. Non enim sohim dlxlt : « Noh"lc solliciti

»csse ,' n sed, « Nollie sohlcili esse in craslinum, » slmul no-
bls hbertnlem dor.ans, et anlmam nostram rcbus magis
nccessariis adducens. Nam ilhi pelere ideo jussit, non quod
Deus admonilu Incllgerct, sed ut discamus nos ejus auxiho
bona agere omnia, ct ut assidultate petendi nos ei famiha-
res rcddamus. Vidcs^-ne quomodo per haec suadent, doceat-
que ipsos piiTsenlia quoquc accepluros esse? Qui enifn
majora praebet, muUo magis mlnora dabit. Non ideo Ginvjt,

inquit, priecepi ne solHciti sills, vci ne petatis, ut niiscri

sltis et nudi anibulclis, sed ut luec ([uoquc abundanlcr sup-

pctant. Id quod certc maxime illos altrahore potcrat. SI*
cut ergo elecmosyna croganda , vctans scse homlnibus
oslcntare, hac ratione maxime suadebat ilhs ha)c sibi cuni
majori copla ct magnificentla rcddcnda csse; ( Nam alt,

« Pater tiuis, qui videt in abscondilo, rcddct libi iJi mani

4-
52 S. JO. CIIRYSOSTOMI ^RCIIIiiPlSCOPI C. P.

»fcslo ';
»
) siccthocloco abslrahciiseos a perqiiisilioneprae-

senliiuii, ilhul moxime siiadct hccc non ijurcrcnlihus cum

majore ahundanlia promlui. Idco, inquit, juheo non qurc-
rere,non nc acclpias, sed ut ahiindantcr accipias ; iit accipias

modo tihi compclenti, cum iililitale congruenti : nc soIHcitus

et discissus harumce rerum curis,ct iis.ipsis rehus et spiri-

lualihus lc indlgnum constituas, ne superfluam patiaris

pcrumnam, ct a re proposita excidas. « Nohte ergo solliciti

» csso in crnslinum. Sufficit enim diei mahtla ejus ' ; » id est,

miseria atque contritlo. Nou sufficit libi in sudore vultus

lui comcdere panem tuum ^?Cur aliam adjicis ex solli-
citudinc miseriam, qui a prioribus es laboribus hberan-
dus?
IV. Malitiam autem hic vocat, non improhitatem, absit;

sed miseriam, Inborem, rerumnas; slcut ct alibi ait : « Si

))cst malitia in civitale, quam Dominus non fecerit ^. » Non

rapinas slgnlficat, non avaritiam, nequc quidpiam simile,
sed plagas divlnllus immissas. Ac rursum « Ego, inquit, :

))facicns paccm, ct crcaus malum » Ncque cnim hic ma-

'*.

litiani dlclt, scd famem, pcstllenlias, qure mala csse cxis-

limantur a vulgo. iMos qulppe cst, ut multi ca esse dicant
mala. SIc enim illi quinque satrapiarum sacerdotes et va-
les, cum vaccas arcaj junctas sine vilulis quo vcllcnt ire
pcrmiserunt ^\ divlnltus immissas plagas illas, mocrorcm-
que ac dolorcm inde partum, mallllam vocabant. Idipsum
itaquc significat dicens : « Sufficit diei malitia sua. » Nihii
enim pcrlndc anlmum cruciat, atque cura ct sollicitudo.
Sic et Paulus ad virginitatcm horlans, consilium ita cfle-

rchat :a Volo aulcm vos sinc solliciludine csse ^. » Cum

porro dicit dicm crastinam slbi sonicltani fore, non Id alf,

quod dies Ipsa de se sollicila sit, sed quia ad impcrilam

• MaUh. VI, i. — * Ibid. 54. — ^ Cen. :ii, 19. — < Amos m, 6.

— ' Jsai". xi.v, j. — ^ \ Rcg^. VI,— ' 1 Cor, vii, 02.

 II05IILIA XXII. IN S. MA.TTIIEUM. 53
pleLeiii sermo erat, ciim vellct hocc cum emphasi proferre,
icmpus pcrsonsD more repraescntat, secundum phirimorum
morem ipsos alloqucns, Et hic quitlem consihum profcrt,
progressus aulem idipsum ut lcgem slatuit cliccns : a Nolile
«possidere aurum, neque argentum, neque peram in via'. »

Postquam enim idipsum operibus exhibucrat, tunc dc-

nium verbis legem slatuit firmiorem, unde et sermo ac-
ceptus et comprobatus erat, ipsius nempe operibus jani
firmatus. Lbinam igllur operibus demonstravit ? Audi ip-
sum diccntem « Fihus homiuis non habet ubi caput rc-
:

» chnet '. » Nequc hoc tamen dixisse contcntus, ia Dis-

cipulis suis horum cxemplum suppeditat, cum ipsos ad
hanc formam rcdegit, et nuUo egcrc permislt, Perpende
autem cjus providenliam, quie omnem potris cujusvis af-
fectum superal. lloc jubeo, inqult, non aham ob causam,
quam ut omni supervacua soUicitudine cxpediam.
vos ab
Nam si hodic soUicilus sis de crastino, cras rursum solii-
cilus eris. Quid ca in re supervacaneum ? Cur cogis diem

majori, quam ipse sortilus sit, miseria aflh*gi; ct cum pro-

prils sibi Liboribus ellam scquenlis diei onus imponis ? Et
hoc, cum pcr addltamcntum hujusmodi scquenlis dici sar-
cinam non minuas, sed labores tantum hiboribus adjicias.
Ut enim illos magis perstringeret, lcmpus ipsum quasi ani-
malum et laesum induxit, conlra ipsos chimans ob supcr-
flunm molestiam. Nam diem occcplsti, ut quae ad ipsum
pertincnt cures : cur sequentis dlei curas ipsi adjicis? An-
nou- sufriciens ipsi est onus soUIciludo sui? cur ergo iUi
majus imponls onus? Cum autem lcgislalor sit is qui sic
loqultur, ct ipse dc nobis judlcalurus slt, cogita quam bo-
nam nobis spem proponat, cum ipse testificetur hanc vi-
lam csse miseram ct laboriosam ; ila ut unius diei soflici-
ludo sulficiat nd aflh*clionem conlritioncmque nostram ?

'
Luc. X, 4. — 2 ij, jx 5s.
5A S. JO. GIIRVSOSIOMI ARCnrEPlSCOPI C. P.

Atlamcn ciini lot tantaqiie dicta sint, nos de lils sollicili

sumns, cceleslia aulem non curamus, secl ordinem invcr-

timus, utrlnque conlra supra dicta pugnnnlcs. Perpende
namijue: dicit ille : « Nc omnino pra?scnlia cjuo^ralis : »nos
autem illa assidue qu^erimus. Qu.Trile coelestia, inqiiit :

nos aulcm ne parvo quidem horse unius spalio illa quncri-

mus ; scd quanlam de saccularibus solliciludinem cxliibe-
mus, lantam iii imo
spiritualibus ncgligentlam oslendimns,
mullo majorem non semper haec nobis pro.-pere pro-
: sed
cedent neqne semper ila possunt evenire. Ecce tlecem
;

diebns contemnimus, eccc vip;inli, cccc ccntum annon :

nccesse prorsus cst obire, et in judicantis manus incidcre?

Sed dilalio consolalloncm afierl. Et qunc consclalio cum
quolidie expectalur siippllclum el ulllo? Si velis cnim ex
hac dilatione consolalionem aliquam accipere, accipe
eam, quae pnenilentiae fructus est, emendallonem. Nam si

cx co (|uod ullio dlfTcratur, aliquam -prodirc pulas conso-

lationem, mullo majus lucrum est non incidere in ullio-
nem. Utamur ergo hac dilationc, ut omnino ab imminen-
libus poenls liberemur. Ex iis enini qu.T pra^cepta sunt ni-
hil vel onerosum vel molcslum est; sed omnla ila pervia
et facilla, ut si promptam solum voluntalem afTcramus,
omnia valcamus perficere, eliamsi miliibus slmul peccalis
obnoxil. Manasses enim execrnnda facinora ausus, qui ad-
versus sancta manus exlendcrat, et abominalioncs in lem-
phim induxeral % ca:idibusque urbem repleverat, mulla(|ue
alia fecerat qunc veniam non mercbantur, atlamen post
talcm tanlamqne iniquil£item omnla illa scelera abluit.

Quomodo ct qua ralione? Pcr pGenltenliam ac bonum pro-

positum.
V. Non cst cnim, non esl ccrlc peccalnm, quod non cc-
dal vi poenilenlice; imo potius gralia? Cbrlsti. Nam si modo
*
4 Reg, XXI, 4.
 IIOMILIA XXII. IN S. MATTH.ETJ3I. 55

convertamur, ille noL!s aclest opUulator : ac si veils Lonus

esse nemo inipeclit ; imo potius est qui impedire conelur
diabolus, nequc polest, le oplima eligente, sicque Deum
ad patrocinium attrahente. Sin lu nolueris, sed resilieris,

quomodo tibi palrocinabitur? Neque enim vi aut necessi-

latc, sed libentcm le vult salutem conscqui. Nam si tu ser-
vum haberes te odlo habentem et aversantem, sacpeque re-
cedenlem ac fugieDlcm , nolles ccrle retinerc, etsi ejus
mlnistorio opus haberes ,* mlillo magis Deus, qui non oJ)

suam aliquam nccessiiatcm, sed ob salulem tuam omnia

facit, nollet te vi rclinere. Cum contra si voluntalem tan-
tum exhibeas, nunquam te ilio deseret, quanlumlibet dia-
bolus advcrsum nilalur. Itaque nos causa pernlciei nostraj
sumus. Neque enim ad illum accedimus, neque suppilces
adimus, neque rognmus ut par esset. Sed etiamsi acceda-
mus, hoc ita facimus quasi non impetratm^i, nec cuni fide
congruentl, neque quasi exigenles; sed oscltantes, ac tor-
penlcs omnia facimus. Atqui Deus vult nos qua^i exlgcntes
precari^ et tunc gratlas tibi magnas habet. Uic quippc so-
lus debitor, quando exigimns. gralias habel, et ea quac non
mutuo dcdimus reddit. Et si valdc instanlem viderit eum
qui exigit, etiameas quag non accepit a nobis, solvil. Si vero
segnids, ille difTcrt : non quod dare nolit, sed qula llbentcr
videt nos ab ipso exigerc. Ideoque tibi exemplum altulit

amici illius noclu accedeniis, et panem pctentis, nec non

judicis qui.4iec Deum timebat, nec homines reverebalur.
JNcque in exemplis substltit, sed id ipse quoquc operlbus
cxhibuit,quando Phoenissam iilam mulierem magno hono-
ratam dono remisil. In hac vero oslendit se etiam illa,
quag non congruere videntur, instanter pctenllbus largiri.
« Non esl, inqult, bonum toliere panem filiorum, et proji-
»cerccanibus\ » Allamea dedit, qula iila vchementcr pe-
* Marc, VII, a-.
56 s. jo. cnnYsosTOMi AnciiiLMscopi c. i>.

tcbat. Pcr Judaeos autcm signiricavit sc dcsidiosis ne illa

quidcm dare, c|u?e ad ipsos perlinebaiit. Ilaque illi nihil ac-

ceperunt, scd cliam sua perdidcrunt. Et hi quidcm, quia
non petierunt, ne sua quidem accepere illa vero quia vc- :

hemcntcr iustitit, allena polult sibi vindicaro, ct quai fillo-

rum erant catellus accepit. Tanlum bonum cst assidultas.
Etsi enim canis fueris, si frequcntcr inslcs, fillo desidi an-
teponerls quae cnim non pcrfecll amlcitla, id perfecit as-
:

siduitos precandi. Ne dicasigilur: filnimicus mlhl cst Dcus,

nec exnudlet me. » Citotibi respondebit, sifrequcntcrinum
interpelles et urgcas, ctsi non ob amicitiam, certe ob assi-

duitatcm : nc neque inimlcltia, ncqnc importunltas, ncque

ahud quidpiom impedimento cssc poterlt. Ne dicas «Non :

sum dlgnus, ideo non prccor » nam lallserat Syrophocnlssa.

:

Ne dicas « Mullum peccavi, nec possum iratum rogare :»

:

non enim dignllalcm Deus spcclat, sed volunlalcm. Nam si

principcm ilhmiquinecDcum limcbat, ncchomlnesrevere-
batur, vldua inflexit, muUo maglsbonum sibi attrahct assi-

dua supphcalio. Ita ut ctiamsi non amicus sis, ctiamsinon

debitacxigas, etiamsi paternabona absumpseris, multoque
lemporeabscns fueris, ctiamsi degener omnlumque postre-
mus, cllamsi iratumlndignantcmqueconvenlas; inanimum
inducas tantum precari atque ad iHum rcdlrc, et omnia ac-

cipies, atquc iram damnationemquc statim cxlingues. «At-

qui precor, inqules, et nihll proficio. » Scd non prccaris ut
Syrophocnissa, dico, ut amicus inlcmpesla noctc veniens,
ut vidua qua) frcqucntcr judiccm urgebat, ut fihus qui pa-
lcrna bona absumpserat. Nam sl sicorarcs, citoimpctrarcs.
Elenim cllnmsi contumelia aflectus sit, at patcr cst : ctiamsi
iratus est, at lUIos amat, alquc imum tantum qua^rit, non
de contumchis pocnas cxigcrc, scd tc conversum ct suppH-
cantem viderc.

VI. Ulinam nos ita ardcremus, ut vlscera iUa ad dilcc-

 IIOMlLI.i XXII. IN S. MATTH.EUM. 87
tloneni erga nos inflammantur. Sed Ignls iile occasloneni
soluin requlrit. Et si parvam illi sclntlliam prcTbeas, ingen-
iein Leneliciorum flammtim accendls. Neque enim quod
contumelia ailectus sit indlgnatur, sed qula tu conlumelio-
sus es, et ut ebrius furls. Si enlm nos, mali cum slmus, si

contumeliosi slnl filii, pro Illls dolemus quanto magis Deus

;

qui injurla afficl ncquit, pro tclpso contumelioso indlgna-

lur? Si nos qui natura dillgimus, multo magis ille qui iil-

tra uaturain diliglt. Nam, «Etsi obliviscatur, Inqult, nm-

»Iicr Infantlum utcrl sul, sed ego non obllviscar lul, dlcit

» Dominus'. » Accedamus Igitur adeiim et dicamus : « Eliam,

«Domlne, nam cdunt dc micls, qua^ cadunt dc
et cateili

» mensa domiuorum suorum'. » Accedamus Itaque oppor-

iunc Importune imo vero nunquam possumus importune
;

accedcre : Imporlunum qulppe csl non assldue adire. Nam

eum, quidaregestit, opportunum est semperrogare.Quem-
admodum enim respirare nunquam Importunum cst, sic
et petere nunquam, sed non pelcie cst Importunum. Et^

enim sicut hac resplrationeopus liabemus; slc et ejus auxi-

b'o : ac si velimus, fiicile ipsum ad nos attrahemus. Et hoc

Indicans Propheta, declaransque Dcum ad ])cneficla pi\Ts-
tanda sempcr paralum, dicebnt : « Sicut diluculum para-
» tum inveniens eum^. » Quotics enim ad eum accesseri-
mus, nostraexpectantem videbimus. Quod sl nihil ex ejus
vli^tute ceu fons scaturiente haurlamus, nostra culpa est
omnino. Hoc enlm Juda?os incusans dicebat : « Miscricor-
» mea ut nubes matullna, et sicut ros mane per-
dia aulera
»translens\ » Quod autcm dicit, hujusmodi est. Ego qul-
dem qucc mea erant omnia prasstltl vos vero, quemadmo- :

dum sol ardens supervcnlens et nubcm et rorem disslpat et

occultat, sic ob multam nequiliam laefiabilem reprimilis
hberalitalem. Id quod tamen provldentiaeest. Nam cum in-

' Isai. xLix, 10, -- 3 MatlU. xv, 27,— ^ Osee vi, 5. — ^ Ibicl, 4.
58 S. JO. CIIRY50ST0MI ARCHIEPISCOPI C. V.

digtios ri(jct nos qui bonis adiciamiir, beneficia rclinet, ne

nos clcsides efTiciat. Si aiitcm vcl panim converlnniur, tfan-

tum videlicct quanliim opus cst ut cognoscamus nos pec-

casse, plus qiiam (bnles scaturit, plus quam pelagus dif-
fluit : ct qunnto ninjora accepcris , tanlo magis gaudet
hincque ad plura danda sc comparat. Nam divitias suas

nostram pnlat essesalutem, ct ipsam dnndi petcnlil)uslar-

gilatem : qr.od etiam Paulus sic dcclarabat : « Divcs in om-
)) nes, ct supcr omnes qui invocaot illnm \ n Cum cnim non
petimus, tunc irascilur : cum non poliiiuis, lunc avcrsatur.
Idco pauper fait, ut nos divites essemus : idco illa omnia
pcrtulit, ut nos ad pelendum vocarcl. Nc itaf|UG despere-
mus. Sed has occasiones el bonam spem habcntcs, ctiamsi
per singulos dics peccamus, acccdamusrogantes, obsecran-
tes, peccalorum remissionem petentes. Sic enim ct ad pcc-
candum tardiorcs cfliciemur, ct diaboium dcpellcmus, ac
Dei misericordiam provociibimus, futuraque conscquemur
hona, gralia et beniguitalc Domini noslri Jesu Chrisli, cui

ciloria et iini)crium, in saecula sacculorum. Amcn.

/WVXWW^VWVW tX^AW WXWWXN VV-W^W^iWWW^lA^.W" \\^/\WV\\\W>„\\W%-VW\\^VV VWVWWNVW

IIOMiLlA XXIII.
CArUT Yli.

Nolile judicare, ne judicemini^

I. Quid igitiu^? Non oporlet pcccaulcs accusare? Nam

et Paulus hoc ipsum dicit, imo et Christus per Paulum his
verbis : « Tu quid judicns fialrem luum ? Et tu quid spcr-
«nis fratrem tuum? Et tu quis cs, qui judicas alienum ser-

» Rom. X, 12. — ' Blallh. vu, i.

 IIOrJILlA XXIII. IN S. MATTiLEUM. Sq

» vuin ^ ?» Et iicriiDi : « Nolitc anle tcmpns jiiclicpre, qLioadiis-

» que Ycniat Dominus ^. » Cur autom alibi clicit : « Argue, ob-

wsecra, increpa^?» Et alibi, « Pcccanlcs coram omnibus
))argae'^. » Et Ghristus Pelro : «Yadc, corripe ilium intcr

))te et ipsuni solum : si nou auclierit, alium tccuni adjunge;

» si vero ncque sic cesscrit, Ecclesia} liunlia^ : » ct lam iiuil-

tos conslituit increpanles, nec solumincrepantes, sedcliam

punientcs? Nnm eum, qui nullumhorum audissel, jussitha-
bcri qu. si ethnicum et pnblicanum. Cur aulem iliis cla-
vcsdedil? Nam si judicaturi non sunl, nullam Jiabcbunt
auctoritatem, et rruslra ligandi atque solvendi auclorila-
tem accepernnt. Et alioqnin si hoc oblincat, omnia pcssum
ibunt, et in Ecclcsiif^p etin civitatibus, et in domibus. Nom
dominus servum et domina ancilhim, pater fiiium, amicus
amicum nisi judicnverint,nequitia augebitur. Et quid dico,
amicus amicum? Inimicos si non judicemus, nunquam po-
lerimus iniiniciiias solvere, sed susdequeomnia vortentiir.
Quid ergo sit hoc, quod dicilur, diligenter attendamus, ne
remediasalutis et leges pacis pulet qnispiam esseleges sub-
versionis et confiisionis. Nam iis, qni inlclligentia valcnt,
in sequenlibus maxime hujnsce legis virlulcm oslendit di-
cens : « Qnid vides festucam in oculo fralris tui, trabcm
«aulern, qua3 est in oculo tuo, ncn consideras^? » Quod si

muhis tardiorum dictum adhuc obscurius essc videatur,

rem a principio solvere tenlabo. Ilic certe, ut mihi quidcm
vidclur, non omnia peccala jubct non judicare, neque om-
nino vetat illud agere ; sed illos respicit qui innumeris onusti
vitiis, aliis ob levia quacque insullant. Yidetur r>utem hic
Judceos subindicare, qui cum acerbi essent de rebus mini-
mis nulliusquc momenli proximi sui accusalores, magna illi

sine uHo sensu crimina adraittcbant : quod etiam in fine ex-

* Rom. XIV, 4 ct 10. — ^ 1 Cor. iv, 5. — ' a Tim. n% 2. --

* 1 Tim. V, 20, — ' Mallh. xvui, iS-i^. — « Id. vu, 3.
6o S. JO. CIIIiysOSTOMI ARCliriiPISCOPI C. P.

probrans illis dicebat : « Alligalis onera gravia ct imporla-

))bilia : vos autcm non vultls ca digito movere\ »Et, «Dc-
))cimalis mentham ct anethum , et dcrchqnistis ca quce
«graviora sunt legis, judicium, misericordiam ct fidcm'.

Judicos igitur vidctur iu animo habcre, jam nnlc illos rc-

primcns ob ca dc quibus Discipulos accusaluri erant. Etsi
enim iili nihil lalc pcccavcrant, qu?edam lamen ipsis pcc-
sabbalum non observare, illolis
cata videbantur essc, ut,
manibus manducarc, cum pubhcanis rccumberc, quod ct
ahbi ait « Excohmtcs cuhcem ct dcghiticntcs camehim \
: )>

CiElcrum communem dc his lcgcm constiluit. Corinlhiis

vcro scribcnsPauhis, non simphcitcrprohibct judicarc, sed
eosqui ipsis pryeerant judicarc velat, cliam in rcmaniCcsta ;

itemquc in occuhis ct incerlis, necsimphcitcrvetalpcccan

lcs cmendare. Nequc tunc omncs sine discriminc incrcpa-
bat; sed discipulos qui mogistros arguerent cocrcebat,
nec non eos qui innumerorum rei malorum, innoxios crimi-
nabanlur : id quod ctiam hic Christus subindicnvit, ncc
modosubindicavit, scd ctmuUum incussil timorcm, indixit-

quc supphcium inevitabile. « In quo enim judicio, inquit,

» judicaveritis, judicabitur de vobis ". » Non enim iUum

condcmnas, inquit, sed teipsum ct Ibrmidandum tibiparas
tribiinal, accuraliorcmque rcddcndam ralionem. Qucmad-
modum cnim in remissionc pcccatorum, principia a nobis
pctuiUur, sic ct in hoc judicio, damnationis mensuraj po-
nuntur a nobis. Non enim CNprobraro oportct vcl insuUarc,
scdadmoncre: non malcdiccre, sed consiHum dare: ncc
arroganter insurgere, scd cum dilcctione corrigere. Non
enim ihum, sed ic cxtrcmo trades supplicio, dum non par-
cis ilh quando oportuit de ilhus deUclis ferre sentenliam.

II. Vidcs-ne quomodo hicc duo pr:ccepta ct lcvia siul, ct

'
MaUh. xxni, 4, cl Liic. xi, iC'- ~ ^ MaUh. x\iii, 2^). — ^ Ihid.

ui. — < Id, VIJ, 2.

 IIOMILIA XXIII. IN S. MATTII.EUM. 6i

mfignorum oLsequentibus cauScX bonorum, malorum

ut et

non allenclenlibds? Nam et qui proxinio dimitlit, se ma-

gis quam illum sine ullo labore reatibus liberat ; et qui in-

dulgenter peccata aliorum examinat, magnum sibi veniae

foenus ex tali allato calculo parat. Quid igitur, inquies, si

fornicatus fuerit? non dicam malam rem esse fornicatio-

nem, neque corripiam lascivientem? Corripe quidem, sed
non ut hostis vel inimicus ultionem exposcens, sed ut me-
dicus remedia apparans. Neque enim dixit «Ne cohibeas :

peccanlem, sed ne judices; id est, ne acerbus sis judex. »

Alioquin aulem non demagnisrebus aut prohibitis, utdixi,

sed dc iisj quaenon videntur csse crimina, hoc dictum fiiit.

Quamobrem dicebat:«Quid vides festucam in oculo fra-

» tris tui ' ? B Etenim muUi nunc id faciunt, qui si viderint
monachum superfluo veslitu indulum, legcm illi domini-
cam objiciunt, licet ipsi millia abriplant, ac quotidie di-
vilias accumulent : et si vidcrint largiore uli cibo, acerbi
instant accusatores, licet quotidie ipsi crapulae et ebrietati

dcnt oprram, ignoranles se propriis onuslos peccalis, ma-

jorem hinc sibi i;2;nem colligere, ac sese omni cxcusalione
privare. Quod eniiu tua accuratc sint examinanda, tu prius
hanc legem posuisti, cum itade proximo tuo judicasti. Ne
itaque illud grave cssc exislimes, si tales et ipse poenas da-

turus sis. « Hypocrila, ejice primo trabem ex oculo tuo '.

Hic iram vult cxhiberc phuimam, quam concipit erga il-

los qui iali se gcrunt modo. Nam quolicscumque vult os-

tendere magnum esse peccalum, mullamque poenam et ul-
lionem ipsl paratam, aconvillo ordllur; quemadmodum et

contra illum, qui centum dcnarios exlgebat, indignans di-

cebat : « Serve nequam, omne debitum iUud dimlsi tibi ^ »

Sic et hoc loco dicit : « Hypocrlta : » non cnim curam a;qui

hxc sentenlia exhibct, 5ed inhumanitatem. Et larvam qul-
'
MaUh. xxni, 5. — 2 ll/,;j, ,-., — . 3 m^ xMu, 56.
Ga S. JO. CIIRYSOSTOMI ARClIItPlSCOPI C. P.

deni hiimanilatis pra) so fert, exlreinani vcro nequitiani

exerc!.'t, dnm superflua proximo opproLria aUjuc crlmina
afTmgit, ct locnm niagistrl invadit, qnl non dignus cst cssc

clisclpuius : quamobrcm hypocrllam illum vocavlt. Nam qvii

in ailenis ita accrLus cs, ut cllam cxlgua videas, quomodo

in Inis ita ncgh*gens fuisti, ut ctlam mngna transcurreres?
Ejice primum trahcm cle oculo luo. » ViJes-ne cjuod non
velet judicarc, scd jubeat primura ejicere (rabem cx oculo
tr.o, ct lunc aliorum crrala corrlgerc. Nam sua quisquc
magis novit quam aliena, ct rnajora vidct plus qiiam ml-
nora ; scquc niagls amat, quamproximum. Itaque si curam
gerens id facis, tui curam gcre prius, ubi et clarius etma-
jus cst peccatum. Qaod si lemctipsum cojitcmnis, palam
cst tc non idco dc fratrc tuo judicarc, quod cjus curam gc-

ras, sed quod odio habcas et dlllamare velis. Si cnim opor-

leat de illo judicarl; ab co judlcium fercndum, qui nihll
tale commisit, non a te. Quia enim magna et sublimia posult
phllosophlae dogmala, nc quis dlccret in illis scrmonc phi-
losophari facile cssc, ut fiucnter ostendat se in supra dic-
torum nullo rationi reddeiidas obnoxium csse, scd omnla
pcrfccisse, hanc parabolam dixlt ; nam ipse quoquc poslca
erat judicaturus; « Yas vobls Scribae et Pharisaii hypocri-
j) tai ', )) inquit. At ille non crat illis, quae dlccbal, obnoxius :

ncque cnlm feslucam cjcccrat, neque Irabcm in oculls ha-

bcbat; sed in his omnibus insons et purus, sic omuium

peccala ccrrigcbat. Ncquc cnim dcbct is de caBleris judi-

care, c|ul iisdcm culpis ipsc slt cbnoxius. Et quid miraris,

si hanc ipsc Icgem posuerit, quando hilro ia cruce ipsam
agnovit, cum alleri iatroni dlcerel : « Ncque lu limesDcum:
» nos in cadem damnatione sumus ^ : d Chrisii seutcntia;

consona dicens. Tu vcro trabcm luam non modo non cji-

cis, scd ne vldcsquidem; fialris vcro fcstucam non modo
•
Mallh. xxiii, 14. — - t.uc. xxjPj /(o.
 IIOMILIA XXIII. IX S. MrVTTILIlUM. G5
vides, sed judloas, iilamque cjicere conaris. Ac si quis aut
liydropisi, aut alio morLo inciirabili admodum laborans, id.

negligeret, incusarctqnc alium qui lcvem aliquem luraoreui

non curarel. Si vero raalum est sua peccala non videre,
duplex triplexque malum est de aliis juclicare eos, qui sinc

ullo doloris sensu traLcs in oculis suis gostant. Peccalum

quippe IraLcgravius est.

III. lloc igitur per ea, qua", dicta sunt, praicepit, nenipe
eum, qui sexcenlis vitiis sit oLnoxius, aliena:? culpce non se-
verum esse judicem oportcre, si maximc aliorum peccala
sint levia. Non quod. velet arguere et ciuendare, sed quod
prohiLeat propria mala negiigere et aiienis insultaro. Et-
enim illud in magnum vergeret nequilia: augraenlum, du-
plicemquc involierct maliliam. Nam qui peccatis suis, ctsi
graviLus, ncglectis, aliorum vitia parva leviaque acerbius
discutere studeret, in dupliccni incurrerci laLem; et quod
propria peccita negligeret conlcranerelque, et quod om-
nium oITcnsioncm inimiclliamque in se concitarcl, alquc
in exlremam inhumanilatem reritatemque quolidic proce-
dcret. Ilis ilaque omnihus perhanc palchram legem suL-
lalis, hoc aliud suLjungit pragceptum : «rsohte sancla dare
» caniLus, neque projiclalis raargarllas vcstras anlc por-
»cos'. )) Atqui in sequcntiLus, inquics, prseclpit, « Et quod
» in aure auditis, praedicale super tecta 2 : » verum hoc
priori non est contrarium. Nequc illic omniLus juLet prae-
dicare, sed iis qulLus prredlcandum est, cum hducia id
facere. Ganes autcm hlc vocat qui in impietate vitam du-
cunt incuraLiii, et in quILus spes nulla mutatlonis in me-
iius; porcos vero illos, qui luxuria perditam sempcr vitiim
agunt, quos omnes hujusmodi doclrina diccLat indlgnos.
Hoc cnim etlam Paulus significat his verbis : « Animalis au-
» lem homo non perclpitea quce spiritus sunt : stullilia enim
* Matlh. VII, 6. — 2 Id. x, 27.
64 S. JO. CIIRYSOSTOMl ARCHlIiPISCOPI C. P.

))cst 1111'. » Alibl quoqiie sacpe diclt vllas corruprionem lu

causti esse cur perfectiora dogmalanon rcciplantur. Quare

vetat Ipsls januas apcrlrl : siquidcm poslquam didicerlni
feroclores evadunt. lixc quidcm probis ac menlc valciili-

l)us rcvelata_, vencranda vidcntur : socordibus vero magis

honorantur Ignorata. lis Igilur, qula non possunt cx natura
llla ediscere, occultentur, inquit, ut saltem ex Ignoranlin
llln Ncque cnim porcus novit quid sit marga-
rcvereantur.
rlta. Qula igitur non novlt, ne vldeat quldem, ne concul-

cet ea qune non novit. Nihll cnim accedlt ils qul Ita sunt af-
fectl sl audinnt, nlsl majus damnum. Etcnim sancta ab lls

temerantur, utpole llla ignoranlibus, ct ipsl ferocius con-

trn nos Insurgunt armati. cnim slgnificat illud « Ne lloc :

» conculcent eas, et conversi dlrumpant vos '. Scd ila forli- )>

terhaireredebebant, utsemel tradila invicta manercnt,nec

ansam illis conlra nos pra^bcrenl. Non prncbcnt autcm illa an-
sam, scd hi quiporci sunt. Qucmadmodum margarllaj^edl-
bus calcala, non quod spcrncnda sit conculcatur, sed quia
in porcos incidit. Ac pulchre dixlt : « Conversi dirumpant
vos. j) Modestlam quippc simulant, ut discant; poslquam
verodldicerunt, alil cxahis elTecti Ilhidunt nobis, traducunt
et irridcnt nos quasi deceplos. Idcoque Paulus Timolheo
dicebat : « Quem ct tu devlta : valdc cnlm restlllt vcrbis
»nostris^. » llursusque alibi, « Et hos devlta^. » Et, « ILt-
» rclicuui homlnem post unam ct altcram adnionilionem
ndevita^. » Non igllur ab illis armantur, scd corum occa-

sionc stulti cvadunt, majorl arroganllnrepleli. Idcoque non

parum lucrl indc accedit sl in sua ignorantia mancant: sic

cnlm non ila dcspiclent. Si vcro discant, duplcx emergit

dnmnum. llli cnim Inde nihll fructus perciplent, Imo ma-

gis L-cdcntur, tlbique millc ncgotia suscitabunt. Audlant ii

•
i Cor. 11, i\.— 2 Id. va, (5. — .
' 2 Tiw. iv. i5. — Id. 111, 5.

— ''•

Til. 11, 10.

 HOMILIA XXIII. IN S. MATTH.EUM. 65

qnl impiitlenler omnibus se admisccnt, et veneranJn qnce-

qiic sperncnda reddunt. Nani mystcria ideo jannis clausis
celebramus, et non initlatos nbigimus, non qnod infirmi-
tatem quamdam in illis deprehendamus, sed quia multi im-
perfectiores sunt, quam ut ipsis possint adesse. Idco ille

multa in parabolis loqnebatur Judacis, quia vldentes non

vidcbant. Quanroptcr Paulus scire jussit quomodo oporteat
unicuique respondere. « Pelite, et dabilur vobis ; qua?rlte,

»et invenielis; pulsate, et aperietur vobis '. » Quia enini

magna et admiranda praecepit, omnibus jussit aiTectlbus
esse superiorcs, ad ipsum coelum adduxit, ac studerc prnc-
cepit, non ut Angelis ct Archangolis, sed ipsi Domino,
qnanlum fieri licet, similes simus. Discipulos vcro non hoc
solum perficere, sed et alios emendarc jussit, ac discernere
intcr malos et bonos, inter canes et non canes; multa au-
tem sunt in hominimis occulta, ne dicerent hsec dura et
intolerabih*a esse. Nam in sequentibus haec Pelrus loqui-
lur : « Quis potest salvus esse ? » Et rursus ; « Si ita est
icausa hominis, non cxpcdit nubere^ n

IV. Xe igitur h.TC etlam nunc dicont, cum jam in pra^ce-

dentibus oslendissct illa esse faciiia, raliociniis freqncntibus
adductls, quce id suadere posscnt, demum facilltntis coro-
nidem apponit, non vulgari excogitata in laboribus conso-
laiionc^nempeasisiduarum precum auxilio. Non satis enim
essedicit, si id perficcre curcmus, scd supernum esscauxi-
lium implorcndum quod ulique venlet et auerit, inque
:

certaminibus non juvabit, et omnia fiicllla reddet. Ideo pe-

tere jussit, ac se daturum spopondlt. Yerum postulare jus-
sit non obiler, scd cum assiduitate et conlentionc magna.

lioc enim significat illud, « QuxTlte. » Nam qui quarit,

aliis omnibus ex mente tantum qucxsllnc dat eliminalis, rei
opcram, nullamque pra^senlium habet ralionem. Norunt
» MaUh. vii, 7. ^ > Id. XIX, 10 et aS.

LXW. 5
66 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniliPISCOPI C. P.

certe illud quotquot vel auro vel servis amissis, haec po^lea
qua^runt. Illud indlcat per vocem illam, « Qucerile; » cum
vero dicit : « Pulsate, » veheinenter et nrdenti animo acce-
dendum esse slgnificat. Ne itaque concldas, mi homo, ne-
que mlnorem de virtute curam exhiheas, quam de pecu-
niis has quippe sncpc quoerens non invenisti et tamen cum
: ;

prohescias te forte non inventurum, omnem exploras quae-

rendi modum. Hic vero sponsionem habens te prorsus ac-
cepturum esse, ne minimam quidem illius studii partem
exhibes. Si verononstatimaccipias, ne desperes. Ideocnim
dixit : « Pulsate, » ut ostendat, quamvls non statim apcriat,
manendum tamen esse. Si autcm meae non credns spon-
sioni, saltem huic excmplo crede. « Quis ex vobis, inquit,
«pater, cui si panem, numquld lapidem dahit
filius petat
» ei ' ? » Apud homines quidem si id frequenter facias, mo-

lestus et onerosus videris apud Deum autem, si hoc non

:

facias, magls ad iram commoves. Si autcm petendo perma-

neas, etiamsl non statim accipias, acciples tamen. Ideo nam-
que clausa est janua, ut te ad pulsandum inducat. Ideo non
statim annuit, ut petas ; mane igitur id agens, et procul
dubio acciples. Ne enlm dicas : «Quid igitur si petam, et
non accipiam? »per paraboLim te in spe firmavit, ratioci-
niis rursum usus, atquc humanis exemphs te ad fiduciam

ea in re sumendam inducens, dum per ha?c ostendit non

modo petendum e^se, sed quae pelenda sint. « Quis enim
;)exvobis cst pater, cui panem, numquid la-
si fiHus pelat
))pidem dabit iUi? » Ilaquc si non accipls, idco non accipis,
quia hq)idem pelis. Etlamsi enlm filius sls, id non sufficit
ad accipiendum: imo ilkul ipsum impedit quominus acci-
pias, quod lilius cum sls, ilia petas qu;e non tibi expediant.
Et tu itaque nihil mundanum pelas, sed splrilualia omnia,
et certo accipic:^;, Etcnim Salomon quia iila pcliit quic pe-

' Mallli. VII, c;.

 HOMILIA XXIII, IN S. MATTH.EUM. 67
tere oportebat, vide quam clto occeperlt. Duo igitur ob-
servaie oportet orantem, ut et vehementer petat, et ea pe-
tat quae slbi expediunt quandoquidem et vos, inquit, etiamsi
:

patres sitis, filios vestros pelere sinilis; et si damnosum slt

illud quod petunt, negatis; sin utile sit, annuitis et datis.

Tu igitur haec cogitans,ne abslstas, donec acceperis; ne re-

cedas donec incederis; ne studium remittas, donec aperia-

tur janua. Si enim hoc animo accesseris, dlxerisque: «(Nisi
recipiam non abeo, » prorsus accipies, si tamen illa petas,
qu3e et ei a quo petis et tibi expedit ut dentur. Quaenam
porro sint hsec? Si spirltuaha petas omnia; si poslquam of-

fensas remisisti, sic accedas remissionem petens ; si absque

Ira et fllsceptatlonibus sanctasmanus atlollamus. Si slc pe-
tamus, acclpiemus. Nunc vero nostra petitio, Irrisio est,

potlusque ebriorum homlnum, quam sobrlorum. Quidlgi-

tur, inquies, sl spirituaHa petam, nec acciplam? Non stu-
diose procul dubio postulasti, vel teipsum indignum fecisti

qui acciperes, aut citius quam par erat abscessisli. Et cur,

inquies, non dixit qude oporteat petere? Cerle jam omnla
prius dixit, et ostendit pro quibus accedere oporteat. Ne
itaquedicas : «Accessietnon accepi. » Non enim per Deum
quominus acceperis, qui adco dlHgit, ut patres hac in
stetit

re tantum vlncat, quantum hanc nequitiam bonitas supe-

rat. « Si enim vos, cum sitis maH, nostis bona dala dare
»fihis vestris, quanlo magis Pater vester coeleslls '
? » Ha3C
porro dixit, non vituperans humanam naturam, nec genus

nostrum mahim esse pronuntlans ; abslt sed amorem pa- :

lernum, si cum bonilate Del comparetur, mahtiam appel-

lans: tanta sclhcet inest iHI benignitas.
V. Vldisti-ne invictum argumentum, quod possit etlam
desperantem in bonam spem revocare? Hic quidem exem-
plo patrum bonitatem Dei ostendit ; superius autem ex do-
' Matth. vn, u,
5.
G8 S. JO. CHUYSOSTOJlI ARCfllEPISCOPI C. P.

iils suls majoribus, exanlma,ex corporejet nusquamcapnt

bonoruin afFert, neque Ipsius adventum in medium addu-
cit : nnm qui filium occidendum dcdit, qnomodo nobis
non omnia donabil? Uxc vero nondum evenerant. Scd
Paulus illud aflert bisverbis: «Qiii proprio Filionon peper-
» cit, quomodo non eliam cum eo omnia nobis donabit ^? »

Ipse vero Christus ex humanis adhuc cum illis disserit.

Dcinde oslendens nec orationi lidendum esse, si ea quaj

in nobis sunt negligamus, neque si illa curemus, nostra

cura3 ac diligenliac lantum fidendum esse, sed supernum

esse requirendum auxilium,etnostra simul afFerenda esse,

et hoc et ilhid frequcnter apponit. Nam post multa mo-

nila, modum orandi docuit, et postquam id docuerat,
rursus ad agendum cohortalus est; ab hinc ilerum monuit
orandum esscfrequenter, cum dixit: o Petite,quairite, pul-
»sate; » sub ha^c rursum, virtulis sludiosos esse oportere;
nam ait : c Omnia ergo quaecumque vuhis ut faciant vobis
«homines, et vos facitc illis ^ ; » in brevi spatio cuncta re-

sumens, ostendensque compendiosam, facilem, omnibus-

que nolam esse virlutem. Neque simpliciter dixit : « Qua?-
»cumque vultls; » sed, « Omnia ergo qugecumque vultis. »

Nam illud, « Ergo, » non sine causa adjecit, sed hoc sub-
indicans : « Si vultis, inqult, audlri cum illis, quce dixi, et
ha;c facite. sQuaenam illa? a Qiia^cumque vullisut faciant
» vobis homines..» A ides-ne quomodo oelenderit, cum ora-

tione etiam probo vita3 inslitulo nobis opus esse ? Neque

dixit : « Quaccumque volr.eris libi a Dco fieri, ha?c fac et

proximo : » ne diccres : « Et quomodo hoc eflici polesl?» Ille

Deiis est, ct ego homo. Sed quaicumqne vohieris libi fieri

a conscrvo, ha?c ct lu proxlmo tuo cxhibeas. Quid hac ro

levius? quid jnstius? Deinde ante prajmin grande enco-

mium. « Ha?c est euim lex, et Prophelas! ^ » Unde nianifes-

'
Roni, vui, 02, — 2 ^iatlb. vu, 12, — .' IbiJ,
 HOMILIA XXIII, IN S. MATTILEUM. 69
lurn cst secuudiim naturam nobis inesse virlnlem, cl nos
a nobis ipsis quicl agendum scirc, ncque posse ad igno-
sit

raotiae excusalionem unquam confugere. « Intratc per an-

Dgustam portam, quoniam lata est porla ct spatlosavia est

» quoe ducit ad perditionem, et multi sunt qui ingrediunlur

» per eam : et arcta est porta et angusta via quae ducit ad

» vitam, et pauci sunt qui inveniunt cam '. » Atqui poslea
dicit : a Jugum meum suave est, et onus meum leve ''. »

Atqueetiam in iis, quae paulo ante dicta sunt, idipsum sub-

indicavit. Quomodo autem hic arctam illam angustamquc
dicit esse? Gerle si allenderis, hic eliam declarat illam
admodum esse levem et facilem. Et quomodo^ inquies, illa
qucE arcla et angusta, facilis erit? Quia via est et porta;
sicut eliam illa alia, etsi lata et spatiosa, via est et ipsa.

In his aulem nihil manet, sed transeunl omnia ad hanc

vitam perlinentia, sive Iristia, sive prospera. Nec ideo
tantum facilis est virtus; sed a fine etiam fiicllior redditur.
Neque enim tanlum quod labores et sudores Iranseant, sed
etiam quod bono rmc, vita nempe, terminentur; id conso-
latlonem decertanlibus parere debct. Itaque et brevitas
laborum et ajternitas coronarum^ quod ha)c slnt prlora,
et

illa vero posleriora; hajc certe omnia maximam in labo-

ribus aflerant consolationera. Quapropter Paulus leveni
tribulationem vocavit,nonob naturam accidentiumrerum^
sed ob promptam voluntatem certantium, et spem futuro-
rum. « Leve tribulalionis, inquit, supra modum, reter-
»num glorlc-E pondus operatur : non considerantibus nobis
»quae videntur, sed qucC noii vldentur ^ » Nam si fluclus
et maria naulls, ac ca^dcs vulneraque mllllibus, hlems
alque jzelu agrlcolls, puglllbusque frequenles plagcT, leves
tolerabllcsque vldentur, ob spem prasmiorum, quas lamen
fluxa perituraque sunt; multo magis quando ccelum nobis,
* Matlh, vij, 10, i4. — ' Id. xi, 00, — '2 Cor. iv, 17, 18,
70 S. 30, CHRYSOSTOMI AnCIIlEPISCOPI C. V.

inefFabilla bona, prcemiaqne immortalia proponuntnr, nul-

lum quis pra?sentium malorum sensum percipiat,
VI. Quod si qui,iisctiam posilis, viam illam laboriosara
esse putant, cx illorum clesidia lanlum orllur haec suspiclo.
Yide enim quam levem illam alio modo cfTiciat, cum jubet
non commiscerlcanibus, neque porcls setradcre, et cavere
a pseudoprophetis, dumque nos undique sollicilos reddlt.

Hoc ipsum vcro quocl Illara nrctam appelhit, maxime con-

fert ad eam facilem reddendam, admonens illos ut vlgllent.

Slcut enlm Paulus cum dixlt a Non est nobls colluctalio :

» adversus sangulnem et carnem ^ ; » non utdejicial, sed ut

erigat milltum animoslddiclt; slc Ipse Dominus ut viatores
d somno excltct, asperam dlcit vlam : neque hoc tantum
tnodo ad vigllandnm Inducit, sed etlam cum adjicit mul-
tos esse qui supplanlare sludcant; qnodque gravius esl, non
aperte irrumpunt, sed sese occultant. Ilu jusmodl namque
est pseudoprophetarum gcnns. Scd nc IUud conslderes,
inqult, quod sit nspera et arcla,scd quo desinat perpende
iiequc quod conlrarln vla slt lata et spatiosn, sed quem
finem habeat. Ilacc porro omnla dlcit, ut nobls animum
erlgat, ut et allbl dlcebat : « Vlolcnli raplunt illud'. »Nam
qui ad certamen Ingredltur, ubi clare videt agonolhetam
certaminum laborem admirantem, alacrlor eiricllur. Nc
igltur animum dcspondeamus, cum multa nobls hinc tris-
tia acciderint. Arcta cnlm cst vla, et angusta porla at non :

civitas illa. Idcoque non hic spcranda quies est, neque IIIIc

pulandum allquid inessc trlste. Cnm autem:« Pancl

dlxit

» sunt qui inveniunt eam, » rursus mullorum ln*c ignaviam

multorum rcbus prospe-
declarat, et auditores inslltult, ne
rls animum adhibeant, sed paucorum hiboribus. Plurlml

namque, alt, non modo per illnm viam non incedunt, sed
nec Illam ellgunt quidem, quod cxlrcmum inslpientix est.
* Ephes. Ti, la. — * MaUU. xi, la.
 HOMILIA XXIII. IN S. MATTH.EUM. 7I

Verum non attendendum; neque inde tur-

est multitudini

Lari oportet, sed paucos illos imitari, et undique sese coUi-

gentes sic pereum incedere. Nam pra3terquam quod angusta
illa est, mulli sunt qui supplantare student, ne illo inlre-
tur; quamobrem subjunxit : « Attendite a falsis prophetis.
»Venient enim ad vos in vestimentis ovium ; intrinsecus
» autem sunt lupi rapaces ^ » Ecce cum canibus et porcis

aliud insldiarum genus, multo periculosius illo. Illi enim

sunt manifesti, et palam aggredluntur; hl vero occulti. Ideo
ab iUis quidem abstinere jussit, ab his vero dlHgentissime
cavere, ac si dlfiicile sit ad primum illos congrcssum ex-
plorare: ifleoquedixit: « Attendite,» ut ad illos internoscen-
dos redderet dlligentiores. Deindc ne audlentes In arcta
et angusta mullisque contraria via incedendum esse, a
cavendum, insuperque a mallgniori ge-
porcis et conibus
nere, nempe luporum; ne tristium rerum multltudlne con-
cidant, in contrariam multis incessuri viam, praetereaque
his de rebus soUicIti futuri, qua^dam lempore patrum suo-
rum gesta memoravlt, pseudoprophetas in medium addu-
cens, prisce namque talia contigerunt. « NoIIte ergo ter-
» reri ^*, » Inqult : nihll enlm novum, nlhil inaudilum accidet.
Verltali namque fallaciam seniper substituit diabolus.
Pseudoprophetas autem hic, non hnerelicos mihi subindl-
care videtur; sed cos, qui cum corrupti moribus et vila
sint, virtutis larvam clrcumferunt, quos seductores vocare
multi solent. Quamobrem subjunxit dlcens: « Ex fructlbus
»eorum cognoscetls eos ^. » Nam apud haereticos quldem
honesta vita Siepe reperitur, apud hos autem, quos dixi,
nunquam. Quid igitur, Inquies, si mores fingant hones-
tos? Sedfacilecapicntur. Tahs qnlppe est hujus vhe natura,
qua incedere jussi, laboriosa nempe et dura. Hypocrita
vero laborem ferre nolit, sed simulare tantum; ideoque
• Miitth. vu, i5. — ' Luc, XXI, 9. — ^ Alallh. vn, 16.
72 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

facile deprchcnclilur. Quia enim dixit : « Pauci sunl qui

«inveniunt enm, » seccrnit eos ab iilis, qui cum non inve-
nerint, invcnissc tamen se slmuinnt, juLens non ad illos,

qiii larvam circumfcrunt, rcspicerc, scd ad iilos qui vere

et ex animoinilia inccdunt. Et qua de causa, inquics, non
iilos nolos fccit, sed nos in cxplorandi curam coujccit? Ut
vlgilemus, ct soliiciti sempcr simus, dum cavcmus non
modo ab iaimicis illis qui palam taics sunt, sed ab iis ctiam
qui sese occultant : qnos subindicans Pauius dicebat:« Et
»p3r dulces sermoncs seducnnt corda innocentium »Nc '.

itaque turbemur, cum multos liujuscemodi etiam nunc

videmus. Nam et illud supra Christus prnedixit.
Vil. Et perpende ejus mansuetudinem. Non enimdixit:
«Puniteillos,» scd« Caveleneabiilisiaedamini,neincauti In
wDeinde ne dicas non possc liujusmodi ho-
ilios incidatis.

mines inlernosci, ab iiominum cxcmpio rursus raliocinium

ndhibct dicens : « Numquid coUigunt de spinls uvns, aut dc
»tribulis ficus? Sic omnis arbor bona bonos IVuctus lacit;

«mala aulcm arbor fructus malos facit. Non potcst arbor

»bona Iruclus maios facerc, nec arbor mala fructus bonos
«faccrc^ »Quod autcm dicit liujusmodi est nihil Iiabcnt :

milevci duicc; pcliem solum ovis gestant, ideo faclleinler-

noscuntnr. Et ne veiminimum dubltcs, naluralibus neccs-
sitatlbus comparat ca cjuse aliter ficri non possunt. Quod
etiam Pauius dicebat : o Sapienlia cnim cnrnis, mors cst
» cnim Dei non subjlcitur nequc cnim potcst ^ » Quod
legi :

autem iilud sccundo ponat, non cst superflua repclitio ver-

Lorum. Ne quls cnim dlcciet: « Arbor malafructus quidcm
fert maios, scd fcrt ctiam bonos; et cum dupilces ferat,
diHicIlo est illos inlernosccre. » At rcs, inquit, non ita sc

liabet, malos lantum ailcrt, bonos nunquam; ul et e con-

trarlo. Quid igitur? Annon est vir bonus, qui maius eili-

Roin. XVI, 18. — >

' MaUh. vij, iG-iS. — ' Uoin, viii, 6.
 HOMILIA XXIII. IN S, MATTII/EUM. ^5
eiatiir, ac vicissini dicendum e contrario : innllis liujus-

uiodi exemplis plenum esl lioujinum genus. Sed Ghristus

non nempe non posse malum liominem mutari,
illud dicit,

neque bonum cadere. Verum donec in nequitia perseverat,

bonum non alTcret fructum. Mulari enim potest, et ex im-
probo bonus eflici; sed in nequitia manens, fruclum non
bonum. Quomodo crgo David, bonus cum esset,
aileret

fructum maium lulit? Non manens bonus, sed mutatus :

qui si perpetuo mansissct qualis erat, nunquam talein fruc-

tum tulisset. Nam si gradu mansisset, non ausus
in virlulis

csset lalia perpetrare. Hacc aulcm dicebat, ut temereoblo-

quentium et criminantium ora frenaret. Quia enim plurimi
bonos ex improbis lEstimant, ut oinnem excusationem illis

adimeret hocdixit. Neque enim dicere possis « Circumven- :

ius sum alque deceplus. » Nam accuralam tibidedi ex ope-

ribus notitiam, jubens per ipsos actus procedcre, neque
omnia tcmere lurbare. Deinde quia non eos ulcisci jussit,

scd cavere ab illis, ut cos qui ab illis laederenlur console-

lur, simiilque ut la^dentes delerreat ct in meliora conver-
tat,poenam ab seipsls infligendam statuitetfirmavitdicens
« Omnis arbor quLC non facit fiuctum bonum, excidetur
»et in ignem miUetur sermonem aliquantulum
'. » DeiiUle
temperans intulit. Jgitur ex fructibus eorum cognoscetis
t

»eo?. » Ne aulem comminationem maxime videretur indu-

ccre, quasi pcr admonltionem et conslllum vidctur illorum
animum movere. lilc vcro milii Judicos subindicare vidc-
lur, qui tales profercbant fruclus. Idcoque Joannis dicta
memoravit, per eadem ipsa nomiua supplicium illis descri-
bcns. Nam et ille hjEC dicebat, sccurim, arborem exciden-
dam et igncm inextingulbllcm commemorans. Vide-
illis

turque una tanluin poena esse, nempe combusllo. Si vero

quis haec accurale exploret, duplex hio supplicium est.

' Matlh, VII, 19. — » Ibid, 20.

74 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Nam qui comburitur, a regno excidit omnino. Haec vero

pcena major est. Novi certe multos cx gehennoe lanlum
nomine horrere. Ego lamen multo graviorem esse poenam
ducoagloria illa excldere, quam gohennam subire. Sivero
id non possitsermoncmonstrari, nihilmirum. Neque enim
novimus bonorum illorum bcalitudinem, ut perditne ipsius

miseriam a^stimemus : siquidem Paulus qui haec probe no-

verat, sciebat excidere e gratia Ghristi rem esse omnium
gravissimam. Et hoc nos quoque sciemus, cum in reiexpe-

rimentum inciderimus.
VIII. Sed faxis ne hoc paliamur, o unigeniteDei Fili,

neque intolernndi unquam experimentum

islius supplicii

sumamus. Quantum enim sit malum a bonis illis excidere,

clare cognosci nequit. Altamcn pro virlli mea conabor
atque contendam hoc vobis per exemplum saltem tantil-
lum monstrare. Supponamus essc puellum mirabilem, qui
virlute ilorens totius etiam orbisimperium oblineat, tanta-
que virtute praeditum, ut possit omnium afTeclum iu se ita

commovere, ut universi illum paterno diligant amore. Quid

non pulatis palrem ejus passurum esse, ne talis filii prive-
lur colloquio? quid aut parvum aut magnum mali non sus-
cepturum, ut ilUmi videat, illoquc perfruatur ? Hoc igitur

et de gloria illa cogilemus. Neque enlm filius quanlalibet

virtute decoretur, ila palri desiderabilis et amabilis est, ut
sorlem illam bonorum accipere, ac resolvi et esse cum
Christo. Intolerabilisqulppe est illa gchenna, illaque pocna.
Attamen licet mille quis gehennas proposucrit, iiihil lale

dicturus est, qunleest ex beata illa excidere gloria, Chrislo

exosum esse, audire ab illo : « Non novi vos, » accusari quod.
esurienlem illum cum videremus, cibum ncgaverimus.
Etcnim mclius est mille fulminibus obrui, quam vultum
illum mansuetum vidcre nos aversanlcm, el placidum ocu-
him nos aspicere non sustinentem. Nam si nic ille inimi-
 OMILU XXIII. IN S. MATTH.fllJM. ^5
cum se odlo habentem et aversonlem ita exceplt, iit nec
sibi ipsi mortem traderet; cum post
parceret, sed se ad
illa omnia, necesurienli quidem panem porrigere dignalus
fuero, qulbus dcmum oculis ipsum resplciam? liic vero
perpende ejus mansuetudinera. Neque enim beneficla sua
commcmorat, neque te, cui tot bona contullt, illum des-
plcerequaeritur. Neque enlm dicit « ]Vie-nedespicIs,qui te :

ex nlhllo produxi;qui tibi animam insulllavi; qui te omni-

bns, quae in terra sunt, praefeci; qui propler te coelum,
tcrram, mare, aerem, et omnla quse exlstunt feci; qui a te

inhonoralus sum et diabolo vllior exlstlmatus; qiii neque

sic destiti, sed mlUia posthasc in tui gratlam excogitavi;
qui servus essevoUii; qui ahipls csesus, conspulusel occisus
sum,mortem passus turplssimam; qui etiam in coelo pro te
suppHco; qul Spirltum tibilargilus sum ; qui te regno dig-
natus sum; qul talia promisl tibi ; qui caput tuum csse
vokii; qui sponsus sum, veslis, domus, radlx, esca, potus,
paslor, rex, fraler; qui tc hitredem et cohaeredem elegi;
qui ex tenebrls ad poteslatem kicis te eduxi? » Cumhaecet
hls pkira dlcere possct, nihil tale dixlt. Sed quid ? solum
illud protullt peccatum. HIc vero dik^ctlonem ostendlt et

amorcm, quo te prosequltur. Neque enim dixit : « Ite in

ignem paralumvobls, » sed « Paratumdiabolo. » Prlusque di-

citquaenam illl ncquetamen omnladlcere sus-

peccaverlnt,
linet, sed pauca. Et ante hos illos vocat qui bona fecerunt,

ut hinc ostenderet sc recte accusarc. Quanlo ergo suppli-

cio htec verba non slnt sseviora ? Si quls enim hominem a
quobeneficio affectus slt csurlcntem vldens, non desplclnt
quod si desplclat, exprobratus potius eh'gat in tcrram de-
fodi, quam duobus vcl Iribus amicis testibus taha audire;
quid nos patiemur loto orbe tcste tah*a audlentcs : quae ne
quldem tunc Ille dlcerct, nisi causam ipse suam defenderc
vellet? Quod eniai non exprobrans id ille dicat, sed sese
76 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

purgans, et ut ostendat se non frustra vel sine causa dlcerc :

« Discedite a me, » palam est ex ejus ingenlibus bcneficiis.

Nam si cxprobrare voluisset, illa omnia in medium ad-
duxisset : nunc aulcm ea solum dicit quac passus est.

IX. Timeamus itaque, dilecti, haec audire verba. Non

est lusus haec vita; imo potlus haec vita lusus cst, fulura
vero non lusus sunt. Forte autem non lusus tanlum est
vita, sed lusu deterior. Non enim desinit in risum, sed mag-

num infert damnum iis, qui non diligenter mores suos

componere volunt. In quo enim, quaeso, a pueris ludenti-
bus et domos aedificanlibus difierimus, qui splendidas con-
struimus cEdes? Quae dilTerenlia inter illos prandenlcs et
nos laute convivantes? Nulla, quantum nos suppli- nisi in

cio plectendi id facimus. Quod si nondum harumce rerum

vilitatem perspicimus, non est mirandum; nondum enim
ad virorum maturilatem pcrvenimus : cum autem perve-
nerimus, inlelligemus hsec omnia puerilia esse. Num et

illa quando sumus irridemus, quce cum pueri esssmus

viri

putabamus alicujus csse momenli testas et lulum agge- :

rentes, non mlnus altum sapiebamus, quam ii qui magna

septn construunt. Verum ha3c statini pereunt et cadunl,
neque si slarent, nobis ulilia essent; quemadmodum nequc
illaj aules splendidge. Nam illae coeli clvem capere non pos-
sent : neque in illis habitare dlgnarelur qui supernam ob-
tinet patriam. Vcrum ut nos pedlbus puerilia illa dc^trui-
nius; sic ille animo tales tedes subvcrllt. Et quemadmodum
nos, dum pueri de ruina plorant, ridemus; slc ct isli, nobis
de subverslone ma^rentlbus, non modo ridcnt, scd eliam
plorant : quoniam eorum viscera commiseralione plena

sunt, ac quia multum nobls Inde orllur delrlmeulum. Si-

nms ergo vi.'i. Usquequo humi scrpemus, in lapidibus et
lignis altuni saplemus? Usquequo hidemus? Atque ulinam
solum luderemus nunc autem noslram prodimus salulem
:
 HOMILIA XXlir. I.N' S. MATTH.EU3I. 77

ac quemadmoclnmpuerl, cum neglectls litterls in his ludls

otium consumunt, clurisslmls verberlbus subjacent; sic et

nos, qui in hls totum studium consumlmus, cum a nobis

dlscipllnarum ratio pcr opera exlgetur, qula reddere non
poterlmus, extrcmum hiemus suppliclum. Nemoque erit

i[u\ hberct, etlamsi pater, etlamsi frater vel cjulvls alius.

Sed hcec omnia abscedent, poena autem ex illis partn, ?eler-
na ac perpetua nianebit : id quod ellom pueris accldit, ob
quorum negllgentlam patrcs ludicra Illa puerllia de medio
tollunt, ipsosque ad asslduas lacrymas compelhmt. Ut an-
tem dlscas ita rem se habere, Id quod maxlme studia

homlnum occupare nempc divltlas, In medlum

videtur,
adducamu?, ipsisqne opponamus quamcumque vohieris
anlml virlutem, et tunc maxlme eariim vilitalem agnlturus
es. Ponamus ergo duos esse homines; necdum loquar de

avarltla, sed de dlvlllls juslc parlis : ex hisce duobus alius

congreget mare navlbus transmeet, terram colat,
dlvltlas,

muhosque ahos negotlallonis modos Inveniat; etlamsi

nesclam utrum ha^c faclens posslt juste lucrari; atlamen
supponamus haec hicra legltlma esse agros emat, servos, :

et simlha multa, nuUaque sit in his rebus injustltia. Aher

vero aeque dlves, vendat domos et vasa aurea argenteaque,

egenls larglatur, p-aupercsciue foveat, cTgroscuret,inneces-
silale positos solvat, aHos a vincuhs eximat, ad motalla
dnmnatos hberet, laquco se suspendentes dejlciat, captlvos
a pcenis liberet. Cujus ergo parlis essc mavuUIs? Nondum
tainen de futurls, sed de pra^senlibus loculi sumus. Quam
Igitur An aurum congreganlis,
partem amplecll mavultls?
an aliorum calamltatcssolvcnlls? An agrosementls, an ejus
qui sese portum humano generi conslltult? EjusquimuUo
circumdatur auro, an ejus qul miile laudlbus coronatnr?
Annon ille quidem Angelus est, qui de coelo ad caeterorum
cmendationem descendit, hic vero non hominc, sed puero
78 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cuidam similis, omnia fruslra colligenli? Si vero etiam

juste pecunias coUi^cre, res adeo rldicula et extremne de-
menliae est ,
qiiando quis non juste colli^it, quomodo non
omnium miserrimus fuerit? Si aulem res adeo sit ridicula,

cum eliam his accedat et gehenna et regni amissio, quot

ille lacrymis dignus fuerit et vivus et mortuus?
X. Scd aliam quoque, si vis, vlrtulis parlem explore-
mus. Rursus alium in medium agamus homlnem, in po
tentia conslitutum,omnibus imperantem, dignitalc magna
stipalum, prscconem splendidum habentem, balteum item,
lictores, magnumque clientlum numerum annon hoc mng- :

num plenum? Agc, et illi rursum

videlur esse ct feHcIlnle
opponamus alterum patienlem, milem, humilem, et mag-
nanimum : hic vero injurlls impetalur, vopulet, et haec pa-
tlenter ferat, alque haec inferenlibus bcnedicat. Uter,
qua5so, mirabllls, ille ne inflalus et tumens, an hic ita de-
jectus?Annon hic slmllis est coeleslibus Virlulibus, quc3

nuUo animi motu lurbantur; ille autem veslcre inflatae,

aut homini hydroplco, atquc admodum tumenti? nonne

hic medico spirltuali, ille autem puero buccam inflanli et

ridiculo?Cur aUum sapls, homol An quod sublimis in

curru veherls? An quod te Irahit mulorum jugum? Ec-
quid hoc? Idlpsum in lignis et in saxis vldere est? An quia
magnifico fulges veslitu? Sed rcspice illum virtule vesli-
menlorum vice amictum, et te vldebis fceno pulrldo simi-
lem, illum vero arbori pulchrum emlttenti fructum, qui
multam spectantibus lceliliam afTcrat. Tu quidem vermium
escam circumfcrs, atquc tlncarum, quae, si te aggredian-
lur, cito lc hoc nudalum ornatu reddcnt. Nam vestlmen-

lum, aurum et argenlum, aHud quidcm vcrmium filis cons-

tat, aliud lerra, et pulvis est, ilcrumque tcrra, ct prajlerea

nihil. Qui autem virtute circumornatur, lalem habct ves-

tem, quam nou modo tinca, scd ne mors quidem ipsa la-
 HOMILIA XXIV. IN S. MATTH.EUM. 7^
befactare valeat, et jurequldem merito. Neque enim haR
animi virlutes ex terra exordium ducunt, sed sunt fruclus
Spiritus; quaproter vermium ori non patent nam in coelo :

hujusmodi veslimenta texuntur, ubi nec tinea, nec vermis,

nec ahquid simile est. Quid igltur, quteso, melius, divi-
tem, an pauperem esse? an potenlem? an inhonoratum
esse? Inuta frui mensa, an famem experirl? Procul dubio,
in honore, dehciis, divitiisque vivere. Si ergo res ipsas,
non nomina veiis, terra atque terrenis rehctis, in coekim
te transfer. Siquidem praesentla umbra sunt, IHa vero, res
immotae, firmTe, qu» non abripi possint. Haec nos igilur
cum studio deligamus, ut et a tumultu praesentium rerum
liberemur, et ad Irnnquillura portum appellentes, cum
multis sarcinis et inellabihbus eleemosynae opibus ilHcap-
pareamus; quibus ulinam omnes pleni ad horrendum tri-

bunal adducti, regnum coelorum consequamur gratia et

misericordia Domini nostri Jesu Ghristi, cui gloria et im-

perium, in saecula saiculorum. Amen.

HOMILIA XXIV.
CAPUT YII.

Non omnls qui dlclt mlhi : Domine, Domlne, intrablt in

regnum, sed qui facit voluntatem Patris mei, qul in cceHs

est^

I. Gur non dixlt : «Sed qul faclt vohnitatem meam ?» Quin

hoc interlm poterant Hbentius accipere. IHud cnim, per-
pensa iUorum infirmitate, tunc magnum admodum eral.

* Matlh. vii, 21,

8o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Alloquin vero per illud lioc ipsnm etiam subintlicavit. Ad

li^EC autem illud insuper diccndum non csse aliam Filii,
aliam Patris volunlatem. Hic vero milii maxime videlur
Juda^os pcrstringere, qui in dogmalibus summam rerum
ponebanl, nec de vita probe agenda curabant. Ideo illos

Paulus coarguit dicens : « Ecce lu Judajus cognominaris,

»et requiescis in lege, et gloriaris in Dco, et nosli volunta-

» tem*. » Verum nihil tibi ex illa accedit, qunndo vitae et

operum exemplum non adcst. Ille autem non hic substitit,

sed quod multo majus erat dixil: « Mulli enim dicent mihi

»in die Domine, Domine, nonne in nomine tuo pro-

illa :

» phetavimus ' ? o Non enim solum, inquit, qui fidem habet,

si vila negllgatur, ex cculis cxcludilur; sed cliamsi cum
fide multa signa cdiderit, nec boni quidpiam fecerit, a

sacris similiter porlis repellelur. « Multi enim mihi diccnt

» in dieilla: Dominc, Domine, nonne in nomine tuo pro
»phetavimus?» Vides-ne quomodo sese lalentcr postea si-

mul inducat Postquam totam absohit concionem se

? ,

quoque judiccm ostendit? Nam quod ultio pcccatores slt

invasura, jam prius ostenderat quis autem ultor futurus :

esset, hic demum revclat; nec clare dixit: «Ego sum; sed, »

«Multi dlcent mihi,» idlpsum rursus indicans. Nisi cnini

ipse judcx esset, qnomodo dixisset eis « Et tuiic confilcbor :

»eis, disccditc a mc, nunquam novi vos^?»Non solum in

dic judicii, scd neijuo cliain cum miracula cdiderilis.
Ideoque Discipuhs dicebat : « Nohte gnudere quia da?mo-
» nia vol)is subjiciunlur, sed quia nomina vestra scripta
»sunt in cceHs^^.nKt ubique miillam jubct vilaj curam
Neque enim flcri^unquam polest, ut homo recle
agere.
vittim inslilucns, ct omnibus animi morl)is llberatus, des-
piciatur; sed clsi aliqnando erraverit, cito ilhim Deus ad

•
Rom. II, 17. — 2 MaUh. vii, 25, — ^ li^jj. y:,, _ 4 Li,c. x,

20.
 IIOMILIA XXIV. IN .'•. MATTILEUM. 8l

liotlliam verltatis pcrtrahel. Vernm quldam snnt, qul cll-

cunt ipsos ila dlxlssc menllendo , ideoqne salulcm non

essc consecutos. Ergo conlra, quam voluerat, Eslrult.

IUud quippc vult; hlc ostendere fidem nihll sine operihus

valere. Deinde id extendens, signa addidlt : ostendens non
modo fidem, sed eliam signorum operationem opernnli
prodesse niliil sine virtute. Nisi aulem illi slgna fecissenl,
quomodo haic stare hoc loco potuissent? Alloquln aulem
non ausi fuissent, pra^sente judicio, his ilhmi alloqui. Ipsa

autem responslo, tum cliam quod ipsi inlerrogando lo-

quanlur, oslendit ipsos id verc feclsse. Quia enim expec-
tationl suai contrarlum finem esse vidchant, et hic mira-
hllla palrando conspiciii, illlc se suppiiclo plectendos cer-

nehant, slupefacti et miranles dlcunt: Domiac, Domine, «

» nonne in noiuine tuo prophetavimus?» Quomodo ergo

nunc nos aversaris? Quid slhi vult inexpectatus ille finis ?

Scd illl quidem mirantur, quod post talla edita opera pu-
niantur. Tu vero ne mireris. Omnis quij)pe gralia, ex dan-
tis munere prodit : illi vero nihil a seipsis allulerunt, ideo-
que jure supplicio traduntur, ep quod erga eum, qui sic
illos honoraverat, ut indignis talem gratiam trihuerel, in-
grali fuerint. Cur crgo, inquies, inlquitati dantcs operam,
lalia signa edehant? Sunt qui dicant eos, quo tempore mi-
racula patrahant, inlque non egisse : sed poslea mutalos
niala fuisse opcratos. Verum si hoc Ila essct, non posset
stare senlentia. Nain quod Chrislus dcmonstrare volehat,
hoc erat, neque fidem, nequc miracula valere, vila noii
conscnllente : quod et Paulus dicehat : « Si habuero fidem
))ila ut monles Iransferam, ct novero mysterla omnia et
)) omnem notitlam, charitatem anlem non haheam, nihil
»sum '.» Quinam Igllur, inquies, isli sunt? Mulli creden-
lium dona acceperant; qucdis erat ille. qui cum ipsum no»
'
1 Cor. xiii, 2.

LXXV. 6
82 »., JO. CURYSOSTO.MI ARCHIEPISCOPI C. P.

sequeretur, tamen diemonla cjiciebat : qualis erat Judas :

nam hic quoque, cum malus esset, donum acceperat. In

veteri quoque lege id reperire est, gratiam nempe in indig-
nis sacpe operantem, ut aliis bcneficia conferret. Quia cnim
non omnes ad omnia idonei erant; sed alii quidem vitam
puram ngebant, neque tanta fide praediti erant, alii vero e
contrario; et his utitur, ut illos moneat, ut multam fidem
exhibeant, et illos per ineffabile hoc donum evocat, ut me-
hores evadant.
II. Ideoque abundantissime graliam dabat. «Virtules,
»inquiunt, muitas fccimus. Scd condlcbor illis tunc : Non
» novi vos. » Nunc quidem se amicos nieos esse putant;
lunc vero cognoscent me non ut amicis dcdisse. Ec-
illis

quid miraris si viris quidem in ipsum credentibus, sed vi-

lam non habenlibus consonam, muncra illa dedlt quando ;

in iis quoquc qui utroque hujusmodi bono vacui erant, in-

venitur operatus? Balaam quippe et a (ide et a bona vita
alienus erat'; attamen gralia in illo ad aliorum reS provi-
dendas operata est. Etiamque Pharao taHs erat, et tamen
ipsi quoque futura ostendit, Et Nabuchodonosori iniquis-

simo ea, quai post multas generallones fulara erant reve-

lavit ^ Ipsius quoquc filio qui palrem Iniqultate superabat,

futura ostendit, mirablles magnasque res ita dispensans.

Quia igitur proedicatlonis exordia tum erant , mullaque
oporlebat cjus polentioe argumenta monstrari, muhi ex
indignorum etiam numero dona acciplebant. Altnmen illi

ex istiusmodi signis nihil lucrabantur, sed eliam graviori

snppliclo punlunlur. Ideoque hanc terribilem voccm emij^it

ipsis, « Nunquam novi vos. «Mullos eiiim hlc odlt, et anle

judicinm aversatur. Timeamus ilaque, mullam dilecti, et

inslltucndic vltcc curam impendamus neque putcmus mi- ;

nus nos habcrc, qula signa nunc uoa fuclmus. Nlhil enlm
* NiVm. XXIV. — ' Dan. u.
 nOMILIA XXIV. IN S. MATTH^UM. 85

unquam amplius ex sigtiis nobis reddetur, sicut nihil mlnns

eo quod signa non edamus omnibus demus si virtutibus
operam. Signorum quippe debilorcs non sumus, pro bona
autem vita et operibus, Deum habemus debitorem. Quia
igitur ille cuncta perfecit, et de virlute accuralissime dis-
seruit, ac virtutem simulantes a probis diversos esse osten-

dit; illos nempe qui jejunarent vel orarent ad ostenlalio-

nem, eos qui sub pelle ovium accederent, eos qui virUitem
labefactarent, quos et porcos et canes vocavit; ostendens
demum quanlum esset vel in hac vila virtutis lucrum,
quantumquc emcrgeret ex improbilate nocumentum, dicit:
«Omnis qui audit verba mca hsec, el facit ea, assimil.ibilur
» viro sapienti '. » Nam qui verba ejus non observant, etiamsi

signo faciant, qu?e passuri ^int audislis. Scialis autem opor-

let, quibus frueiitur bonis ii, qui dictis omnibus obsequun-
lur, non in futuro tantum saeculo, scd etiam in proesenti.
t Omnis, inquit, qui audit verba mea haec, ct facit ea, as-
»similabitur viro sapienti. » Vides quomodo sermonem va-
riet, modo dicens :« Non omnis qui diclt mihi, Domine,
»Domine, nseseque revelans : modo aulem, Qui « facit vo-
»luntatem Palris mei : » et rursns se judicem dcclarans.
« Multi dicent mihi in Domine, Domiue, nonne in
illa dle:
» nomlne tuo prophetavlmus? Et dicam eis: Non novi vos.»

IIIc quoque ostendit se omnlum potestaleui habore. Qua-

propter dicebat : « Qui audit verba mea ^Quia enim

hnec.
omnia de futurls dlsseruit, et regnum memorans, et mer-
cedem ineffabllem, et consolationcm ct similia, vult eos
hinc profcrre fructus suos, et ostendere quanta sit in prae •

senti vita virtutis vis. Qune ergo cst virtulis vis? Cum secu-
rilate vivere, nullis ccdere rerumnis, laedentibus omnlbus
superiorem esse. Cui quid par esse possil? lilud enim ne
is quidem qui diademate redimilur, sibi potea comparare,
' Malth, vij, »4.

6.
84 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

sed ille soliis qiil virluli dat operam. Ipse quippe solus haec
cum magno cumulo possidet, in hoc praeseniium rerum
Euripo niulta fruens Iranquillitate. Nam quod mirabile est,
cum niilla serenitas sit, sed lempestas vehemens et multa
perturLatio, plurimaeque tentationes, non potest ipse vel
lanlillum niitare. Nam ait : « Descendit pluvia, venerunt
))flumina, ilaverunt venti, ct irruerunt in domum illam,
))et non cecidit : fundata cnlm erat supra pelram'. » Plu-
viam hic et flumina, et ventos melaphoplce vocans huma-
nas calamitates et scrumnas, videlicet calumnias, insidlas,
hictus , mortes , domestica damna, molestias ab alienis
creatas, omniaque CiTlcra mala in pr£esentcm vitam in-
gruentia. Sed hujusmodi anima, inquit, nulli rei cedit.
Hujus autem rei causa est quod slt supra petram fundata.
Petram autem vocat doctrinae suaefirmltatem. Ktenim petra
fortiora sunt pracepta, hominemque fnciunt humanis om-
nibus lluctibus superiorein. Qui enim haec dillgenter ob-
scrvat, non niodo homlnibus nocere tentantibus superior
erit, sed etiam ipsis dcTmonibus insidiantibus.
III. Quod autem hsec non per jactantiam sint dicta,

testis nobis cst Job, qui omnes dlaboli impetus excepit,

immotusque mansit, testlficari possunt el Apostoli, qui,
omnibus orbis fluctlbus in se irrumpcntlbus, populis item,
lyrannis, domesticls et allenis, daemonibus, dlabolo, omni-
que admota machina, hls solutis omuibus, petra firmiores
steterunt. Quld Igitur hujusmodi vita beatius csse possit?
Hoc cnim non dlvllke, non corporis robur, non gloria, non
])0tentla, neque allud quidpiam, scd sola virtutis possessio

polerit conciliare. Non potcst enlm, non potcst ccrle elia

repcriri vita malis omnlbus libera, nisi ha^c una tanlum.

Vos quoque tesles cslis, qui videtls in regla insidias, qui

lumultus et perturbationes conspicitis iu divitum icdibus.
Mattlij, vii, 25.
 IIOMIMA XXIV. IN S. MATTH/ETIM. 85

Sed apud Apostolos nihil simile. Quid igitur, an nihil tale

experti sunt? nihil-nemolestum ab ahquo sunt perpessi ?

Sed hoc omnium mirabilissimum est, quod muitas passi
sint insidias, quod muitae lempestales in eos irruperint,

quse ipsorum animum non everterunt, neque illorum cons-

tanliam fregerunt, imo etiam nudis corporibus pugnantes,
vicerunt, superioresque evaserunt. Et tu itaque si velis hajc
accurale observare, omnia derldebis : modo enim harum
adhortationum philosophia munitus sis, nihil te in moero-
rem conjicere poterit. In quo enim te lacdet, is qui insidias
struxerit ? An pecunias auferet? sed ante minas illius jus-
sus es illas contemnere, et ita ab illis animum abducerc,
ut nunquam a Domino hujusmodi quidpiam pelas. Sed te

in carcerem conjiciet ? At ante carcercm ita te vivere pr(E-

cepit, ut muudo omnlno crucifixus sis. Sed male dc te lo-
qnilur? Yerum hoc te dolore iiberavlt Chrlstus, dum libi
niullam, cltra laborem, patienliae pollicitus est merccdem,
atque iia te purum ad hujusmodi ira et labore reddidit, ut

jusserit etiam pro inimicis orare. Sed pelllL tc et innumeris

obsidet malis? At splendidiorem tibi parat coronam. Sed
te occidit et jugulat? Sic ideo maxime tlbi beneficium
praestat, Martyrum tibi praemia parans, ct citius te mittens
in Iranquillum porlum, majorlique tibi rclributlonls dans
occasionem, ac tibi providens, ut a communi il!a redclenda
ratione te expedias. ldr|ue maxlme omnnim mirandum est,
quod nempe non modo nihll la^dant insidiatores, sed eliam
fplenclidiores illos reddant quos impetunt. Cui bono quid
par unquam fuerit, quando talis deligitur vita, qualis haec
solaexistit? Quia enim dixerat arclam et angustam csse
viam, hinc laboris consohitionem aflerens, ostendlt mag-
nam in illa esse securltalem, magnam voluptatem, sicut in
contraria magnam pravitatem, ingens damnum. Quemad
modum enim hinc virtutis pra^mia monstravit, sic et ne-
86 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

qultlae retributionem. Nam quod dicere consuevi, hoc etiam

nunc dicam, ex utroque salutem auditorum ubique opera-
tur, CK virtulis stadio, ct ex odio nequititc. Quia cnim qui-
dam fuluri crant qui dicta quidem mirarentur, neque la-
men bona exhibcrent opera, illos prseveniens terret ac
dicit : etiamsi pulclirasint ea, quae dicuntur, non sufficere
tamen audllum ad salulem, scd oportere per opera obse-
qui tolum autem hac in re praicipue versatur, atquc hic
:

sermoncm concludit, valldumquc ipsis timorem rclinquit.

Quemadmodum cnim cum dc virtutc agerctur, non solum
ex fului is incitnbat, regnum memorans, coelos, mercedem
incirabilcni, consolationem, innumeraque bonn, sed eliam
a pra^sentibus, dum firmilalem immobilitatemque petrse
ostendit; sic et cum dcjnahtin agilur, non modo terret ab

iis quae expectanlur, ut ab exci-^a arbore, ignc inextlngui-

Lili, ingrcssu rcgni intcrchiso, f.b hoc dicto : « Non novi
»vos;))sed eliam ex praesentibus,nempe ex ruina domus.
Ideoquc cum majori emphasi sermonem institult, parabola
ilhim exornans. Non enim satis erat dixisse vlrlule praedi-
tum inviclum fore, improbum captu facilem; sed pclram
posuil, domum, flumina, phiviam et ventum, ac simiha.
« Oinnis, iu(|uit, qiii audit sermones hos meos, et non facit
»cos, assimihabilur viro slulto, qul aedificavit domum suam
»superareuam '. » Recle aulem stultum hunc vocavit. Quid
enhn slullius fucrit homine supcr arcnam a)diiicante, et

laborem quidcm fcrente, fructu vcro et rerjuie sese pri-

vanle, proque hac re supplicium sustlnenle? Quod autem

ii, qui nequitine se dedunt, laborent, nemini non notum
est : nam raplor, adullcrus, sycophanla, multum laborant
multaque sustincnt, ut mahtiam suim ad (incm deducant;
sed non modo nullum refcrunl fruclum, verum eliam dam-
num grande patiunlur. Nani ct Pauhis idipsum subindi-
* Matlh, vir, a6.
 HOMILIA XXIV. IN S. MATTHJSUM. 87

cans dlcebat Qui seminat in carne sua, de carne sua

: «

«metet corruptionem '. wHuic similes sunt qui super are-

nam a3dificant ; verbi gratia, qui in fornicatione, qui in
luxuria, qui in ebrletale, qui in iracundia, qui in aliis om-
nibus.
IV. Talls erat Achab ,• sed non talls Elias. Elenlm e re-
gionc poncntes vlrtutes et vitia, illorum dilTerentiam ac-
curatius agnoscemus. Ille namque super petram aedificavit,

liic vero super arenam. Ideoque rex Prophctam cum csset,

metuebat cl formidabat, qiii Propheta melote tantum erat

indutus. Tales erant Jndsei, sed non Apostoli. Quamobrem
hi paiici cum essent et vincti, firmitatem petric ostende-
bant ; illi vero etsi multi et arniati, infirmitatem arenae.
Dicebant enim Quid faciemus hominibus istis ' ? » Vides-
: «

ne illos in angustia versari; non autem eos qui captivi erant

et vincti, sed qui dellnebant et vinxerant ? Quo quid in-
solentius videatur? Tu delines et dubitas? jure quidem.
Quia enim omnia snpcr arenam aedificaverant; ideo infir-

miores omnibus erant. Idclrco dicebant dcnuo : « Quid

»facilis volentes inducere super nos sanguinem hominis
«hujus ^ ? » Quid dicit? Tu ca^dis, terres, lacdis, et tu ti-

mes? Tu judicas, ot tu tremis? Sic infirma cst malitia.

Sed Apostoli non sic : « Non possumus nos quae audivimus,
»ct vidimus non ioqul '^.»Vidisli-ne animum sublimcm?
Vidisti-nepetram (luctus ridcntem ? Vidisti-nc domum
immobilem ? Quodque mirabilius, non modo timidi non
crant, quod insidiae ipsis pararentur, sed etiam majorem
fiduciam capiebant, illosque in majorem angustiam con-
jiciebant. Nam qui adamanlcm perculit, ipse est qui per-
culitur, et qui contra stimukmi calcitral, ipse est qui
pungitur, et gravia accipit vuhiera; et qui virlute pra^di-
tis insidiatur, ipse est qui perichtalur. MaHtia quippe tanto
' Galat. \i, 8, — » Act. iv, 16. — » Id. v, 28. — * Id. iv, ao.
88 S. JO. CIinVSOSTOMl arciiii-piscopi c. p.

infirmior cfTiciliir, niinnto m.igis conlra virtiitem aciem

Ac qiiomatlmoclum qiii igncm ligat in veslimenlo,
instruit.

flammam quidem non extinguit, scd vcslimentum consu-

mit; sic qui virlule pi\icditos Uedit, delinct, ligat; illos

quidem splcndidiorcs eiricit scse vcro pcrdit. Etcnim ,

quanlo graviora passus fucris, dum prohe vilam ducis,

tnnlo fortior evadis; qur.nto magis cnim philosophiam co-
lemus, tanlo mogis nullius egebimus : ct quanlo magis
luiHo cgebimus, tanlo fortiorcs crimus, ct omnibus su-
periore.s : talis crat Joannes. Quamobrem nemo illi mo-
lcslinm creabat; aulem molcslus erat Herodi, et qui
ille

nihil habebat, advcrsus rcgnanlcm insurrexit, qui dia-

dcniale purpura mulloquc ornatu fulgcns, omnibus nu-

datum timcbat formidabatqnc, ncque iUum capite trun-
calum polcrat sine metu rcspicerc. Quod cnim ctiam post
morlem non parvo timorc afTcclus e^sct, audi quid dicat :

(t Ilic est Joanncs, quem occidi ego \ »IIlud autem, « Oc-

» cidi, » non cst vox scse efrerenlis, sed mctum suum so-

lantis, ct turbalo animo suadentis, ut recordarelur homi-

cidii in illum perpclrali. Tanla cst virtulis forliUido, nt
eliam post mortem vivcnlibus sit polcnlior. Ideoquc ad
cum dum vivcrct, qui multis crant pecuniis inslrucli, ac-

ccdenles diccbant : « Quid facicmus? » Tot habelis, et ab

eo qui nihil habet vuUis ediscere viam vestra) felicitatis ?

A paupcrc diviles? ab co qui ne domum quidem habcl,

mililes? Talis quoqne crat llclias. Quamobrcm cimi ca-
dem libcrlalc ac fiducia populo loquebatur : illc namque
dicebal,« Gcnimina viperarum " : »hic vero, « Usquequo
» claudicatis ulroquc poplile vcslro ^? »IIic itcm dicebat,
« Occidisli, et possedi.^li ^»; » illc vero, « Non licet tibi ha-
»bereuxorcm Philippi fralris tui ^. »Vidisti-nc pelram?

* Luc. IX, (). ~ 2 MaUh. ni, 7 — ' 5 Reg. xvin, 2J. — ^*

liK xxi,

19. — * Matlh. XIV, 4-

I
 IIOMirLV XXIV. liN S. MATTII.tlUM, 89
Vidli^tl-ne arenam quomodo faclle decldat? qnomodo ca-
lamitallbiis cedat, qiiomodo siiLvertltur, elsl apud regem,
elsi apud populum slt, etsi cum polentla ? Illos enlm, qul
sc adeunt, omnlum stolidlssimos reddit. Neque solum de-
cidit, scd et cum multa calamllate. Etenlm a Facta csl,

«inqult, ruina ejas magna valde '. » Ncque enlm in re vi-

lis prelll perlculum cst; sed de anlma agllur, de amlsslonc

coclorum, et bonorum Immorltilium. Imo vero ellam anle
illn omnia mlscriorcm hic vltam ducet ille malitl?c secta-

lor, In mocroribus assiduls^ tlmorlbus, soHIcItudinibus,

certamlnibus vllam agens : qiiod Saplens quispiam subin-
dlcans dicebat : « Fugit implus neminc perscquente ". »

Hujusmodi qulppe homlnes iimbras tremunt, amlcos sus-

pectos habent, hostes, servos, notos sibi, ignolos, et anle
supphclum hlc extremas dant ponas. Hcec porro omnia
slgniricans Cbristus dlcebal : « Fult ruina Ihlus mn2;na
» vakte : «conscntaneo flne hiTc pulchra pra^cepta clau-
dens, et vel admodum iucreduHs suadens etlam ex precsenli
rcrnm statu, ut fugiant nequltiam. Etiamsi enim major slt

de futurls sermo, altamen hic magis idoneus sermo est ad

crassiores homines cohlbendos et a ncqultia abducendos.
Ideotjuc tah sine sermo chiusus est, ut menti haerentem
hinc ulihtalem carperent. Ila^c itaque omnia scicntes tam
praesentla quam fulura, fuglamus malltlam, vlrtuli sludca-
mus, ne frustra hiboremus, sed et hlc securitalc fruamur,
et iUic gloriae consortes slmus. Quam ullnam omncs con-
sequamur, gralla et bcnignitatc Dominl nostrl Jcsu Christl,
cui gloria ct impcrium in sajcula saeculorum. Amen.
* Matlh. VII, 37. — ' Pior. xxvjii, i.
QO S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIBPISCOH C. P.

W^VVX^W^ VM VV\W« \V«/VV\ WNfW^iW^ VV\IVV\ WMWVWXWX W%<WWV\ VWWNfWX www vw www vw w\

HOMILIA XXV.
CAPUT YII.

Et fcictum est, cum consummasset Jesus sermones istos,

mirabanlur lurbne super doclrina ejus '.

I. Cerle ^ consequens erat, ut de oneroso sermone dole-

rent, lorperenlque ob praeceptorum sublimitalem. Jam
vero tanta erat doccntis virtiis, ut multos eorum caperet,
atque in odmiralionem ingentem abriperet, suaderetqne
propler voluplatem ex sennone pailam (2), ut ne post-
quam finem dicendi fecerat, ab illo discederent. Neque
enim cum ex monlc desccndit, audilores abscesserunt,sed
totum audiloruni theatrum secutum est tantum illis in- :

dideratdoclrince sua^amorem. Admirabanturautemmaxime

illius poteslatem. Non enim ad alium dicta referens loque-
batur ut Moyses, sed ubique ostcndebat seipsum essc qui
auctoritatem iiaberct. Nam cum b^ges sa^pe pronuntiaret,
adjiciebat:Ego autem dico vobis » et cum diem iilum
« :

commemorarct, scipsum monstrabat judicem, cl pcr sup-

plicia et per prfcmia. Alqui hinc consequens vidcbatur
esse, ut illi lurbarentur. Nam si Scribce, qui viderant il-

lum per opcra polenliam suam oslendere, lapidibus eum

impelierunt et expulerunt, quomodo ubi vcrba tantum
erant, quaj illam exhiberent, non verisimile erat hajc illis

offendiculo fore, cum maximc haec in exordio dicerentur,

priusquam ille potenliai suae experimenlum dedisset? Atta-
men nihil horum paliebantur : quando enim cinimus pro-
• Matili. viij 28. — ' Vidc D. Guillon, tom. xii, paj;. 4^(3-44^, t-'t

lom, XIV, pag, 75-80.

 HOMILIA XXV. IN S. MATTILEtM. 9I

bus et frngi est, veritatis doctrin£e facile obteniperat. Qua-

proplerilliquidenieliarnsiejaspotentiamsignapraEclIcarent,
oirendebantur; hi vero sermonem tantum audientes, ob-
temperabant et sequebantur. Hoc enim subindicans Evan-
gelista dicebat: Secutas sunt eum turbae multae ; » iion

allqui ex prlncipum et Scrlbarum numero, sed quotquot a

nequllia libcri erant, sinceroque anlmo. Per totum aulem
Evangelium hos vldes ipsi ha^rentes. Nam cum loqueren-
tur, silentes audlebant, non inlerrumpentes, non inlerpel-
lantesloquentem, non ten(antes,necoccasionem captantes,
quemadmodum Pharisael. Post habltam porro concionem
admlrabiuidi sequebantur. Tu vero mihi conslderes velim
Domini prudenliam, quomodo varlet ad audientlum utili-
latem, quomodo a mlraculls ad verbn, et mox a verbls ad
mlracula transeat. Nam prlusquam ad montem ascenderet,
multos curavlt, ut ils quoe dicenda erant vlam pararet. Et
postquam hanc longam quaestlonem absolverat, rursus ad
mlracula venlt, faclis dicta confiimans. Qula enim « Tan-
» qunm polestatem habens docebat S ))ne hic docendlmo-

dus fastum saperet aut ostentationem, operibus idipsum

facit, tanquam potestatem habens, morbos curat, ut
et

ne ullra lurbarentur ipsum videntes ila docentem, cum

miracula slc edcret. « Cum descendlsset enim de monle,
»seculoe sunt eum turboe multae^ et accessit leprosus di-
))cens : Domlne, si vls, poles me mundare '. » Magna pru-
dentia ct fides accedentls neque enim doctrlnam interpel-
:

iavit, nequc auditorum theatrum secult, sed opportunum

expeclavlt tempus, et ubi Christus descendlsset, accesslt.
Nec perfunctorie, sed mullo cum fervore, et anle genua
cjus ipsi supplicat, ut ait alter Evangelista, ac cum sincera
fide, et congruenti circa illum opinionc. Neque enim dixit:
« Si Deum precatus fueris, » neque, « Si oraveris; » sed,
* Mattb. vu, 29. — » Id. viii, 1, a.
92 S. JO, CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

« Si vis, potes me mundare '. » Neque dlxit : a Domine,

munda me, » sed ipsi cuncta committit, atque curandi do-
minum illum esse et potestatem ejus summam lestificatur.

Quid igitur, inquies, si falsa erat leprosi opiuio? iilam con-

futare oportuit, ipsumque incrcpare ac corrigere. Num
igitur illud fecit? Nequaquam : imo dictum confirmat ct
roborat. Ideoque non dixit : « Mundare; » sed, « Volo,

Dmundare » ut non illius opinione, sed Christi sentenlia

-;

dogma firmaretur. At non sic Apostoli sed quomodo? :

quia populus totus stupeLat, dicebant illi « Quid nobis :

waltenditis, quasi propria virtule vel polestate fecerimus

» hunc ambulare ? » Dominus vcro, clsi multa modestestcpc
dixerat, qua) glorite suob inferiora essent, idque ut veritalis
doctrinam firmaret,quid dicithiciis qui de potestate ipsius

stupebant ? 'i Volo, mundarc : » Etsi cum tot tantaque sigua

fecisset, nunquam sic locutus fuisse videatur.
II. Hic vero, ut et popuh et leprosi de polestate sua opi-
nionem.firmaret, ideo praemisit, « Volo. » Neque dixit, ut

non faceret ; sed statim opus secutum est. Si vero ille non
bcne dixisset, si blaspheuiiamprotulisset, cohibcndum erat
opus. Nunc autem jussa natura cessit cum ca qua par erat
celeritate, imo majore, quam Evangclista expresserit. Nam
illud « Slatim, » longe tardius est, quam operis ceierilas

fuit. Nequc solum dixil: « Volo, mundare, » sed etiam « Ex-

«tendensmannm apprehendit eum. o At quod magis inqul-
siiione dignum est. Cur volunlate ac verbo curans illum,
manus lactum adjecit? Non alia de causa, arbitror, quam
ut indicaret sc non legl subjectum, sed supra legcm esse;
ac mundo deinceps nihil immundiim forc. Elisseus quippe
legi obscquens Naamanum ne respexit quidcm, ut aulcm
olicnsum nudivit, quod non egressus csset, nec se t' tigis-

set, ut legem accurate servaret, domi mancns, mieit eum

• Marc. I, 4o. — ^ Matlli. viu, 5.
 HOMILIA XXV. IX S. MATTH.EUM. gS
ad Jordanem, ut sese ablueret. Dominus vero ostendlt se
non ut servum, scd ut dominum cnrarc, iangltque lepro-
sum. Neque enim manus per lepram immunda facfa est;
sed leprosum corpus a sancta manu mundatum est. Noa
enim corpora curaturus tantum advenerat, sed anlmam
quoque ad philosophiam deducturus, Slcut ergo non lolis
manibus manducare, non ultra prohibitum esse dicit, cum
optimam illam de ciborum indifrerenlla legeminducll; sic
et hoc loco aglt, docelqueanlmum oporlere curari, subia-
tisque exlernls illis purificatiooibus, Illam esse abstergen-
dam, ipsiusque tantum lepram esse tlmendam, quae est
pecci.tum. Nam leprosum esse, nuilum ad salutem impe-
dimentum afTert. Priuius ipse leprosum tanglt, et nenio
crimiaatur. Neque enim corruplum erat trlbunal, neque
iuvidla correpti speclatores erant. Ideoque non modo non
caluKmiali sunt; sed stupore perculsi de miraculo, cesse-
runt, ex dictiset factis invlctam ejus potentiam adoranles.
Cura corpus ergo curasset, prtTCepIt ut neminl dlceret,
sed(( Ostenderetsesacerdoti, et munus olFerret, quod pras-

«cepit Moyses in testimonium illis '. d Quldam dlcunt ideo

illum prreceplsse ut nemini dlceret, ne malignc aoerent
circa muudationis examcn; sed hncc Inslplenler admodum
suspicantur. Neque enlm ita mundavlt, ut aliquis manerct
de mundatione dubitandi locus. Sed nemlnl dlcere jubet^
docens ut a fastu et ambllione abstlnealur. Cerle noverat
illeipsum non esse taciturum, sed benefactorem esse cc-
lcbraturum. Attamen quod penes se erat fecit. Gur ergo,
iuquies, alibi publicare jusslt ? Non secum pugnans, ncque
contraria jubeus, sed ut doceret gratos esse oportere. Ne-
que enim ibl praeceplt ut se celebrarent, sed ut darent glo-
rlam Deo. Per hunc quidem leprosum docens nos ut sine
faslu simus et vanam gloriam fuglamus; per illum vero, ut
' Mauli, vui, 4> €t liievit, xiv, 2.
9'f S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

grali et beneficloriim memores, atque nos inslitiiens ubi -

que ut laudem Domino referamus. Quia enim homines, ut

plurimum, cum inorbo laborant, Dei recordantur; morbo
aulem depulso, segnioresevadunt; jubens et acgros ct sanoe
assidue in mente Dominum habere, dicit : o Da gloriam
»Deo. » Cur autem prtccepit ut oslendcret se sacerdoli, et

douum offerrel ? Lt hic legem impleret. Nequceuim ubi-

que soh ebat illam, ut nec semper servabat : sed modo il-

lud,modo aliud. IUud utfutura? philosophiie viam pararet;

islud ut Impudentem inlerim Judaeorum iinguam coerce-
ret, et ad illorum infirmitatem se demilterct. Ecquid mi-

raris, si in principioid egerit, quando et ApostoH postquam

jussi sunt ad gentes migrare, ct porlas aperire ad doctri-

nam per totum orbem spargendam, legem cxcludere, prae-

cepla renovare, vetera abrogare omnia ; modo legem ser-

vare, modo illam transgredi deprehenduntur? Et quid hoc,
inquieSj ad legis custodinm conferl, quod dicat:« Ostende
)> le sacerdoti? » Non parum confert. Erat quippe lex velus,
ut leprosus mundatus, ne sibi probandae mundationis auc-
torilalem arrogaret, sed se ostenderet sacerdoti, ipsiusque
rei demonstralionem prreberel, ut ipsius calculo mundis
anuumeraretur. iNisi enim sacerdos di.xissct mundatum
fuisse leprosuui, is cum immundis extra caslra mansisset.

Ideo alt : « Ostende te sacerdoti, et ofler donum, quod pr.T-

» cepilMoyses. > Xondixil: «QuodprcTcepiego; » sediulerim

ad legem remitlit, ut undique os ipsorum claudat. Ne di-

cerent enim ipsum sibi sacerdolum honorem rapuisse, opus

ipse implevit, probalionem ipsis remisit, et illos miraculo-

rum suorum judices consliluit. Tantum abes.', inquil, ut

piignem vel cum Moyse, vel cnm sacerdotibus, ut eos, qui

a me beneficio affecli sunl, miltam qui illis oblemperent.

III. Quid porro illud est, « In testimonium illis? » In

redargutioiiem, ia accusationem,si noji probcsegesserint.

 nOMILIA XXV. IN S. MATTH^UM. gS

Quia enim dicebant « Ut seduclorem et deceptorem per-

:

sequimur, ut Deo adversarium et leo;is transgressorem. Tu

niihi, inquit, leslis eris illo tempore me non esse legis
transgressorem : nam postquam te curavi, te ad lcgemre-
mitlo, atque ad sacerdotum probationem, ))idquod erat
colenlis legem, et Moysem honorantis, nec antiquis dog-
matibus adversantis. Quod si nihil inde lucri percipere de-
bebant, hinc maxime tamen discas quanlus penes illum sit
legis honor, quia cum praesciret illos nihil iude fruclus per-

cepturos esse, tamen qua^ penes sc erant omnia implebat.

Nam hoc ipsum prcesciebat et pra^dicebat. Neque enim di-

cebat,in emendationem eorum,nequeindoctrinameorum;

sed, « In testimonium illis; )> id est, in accusationem, in

confutalionem et in leslimonium, quod libi a me omnia

facta sint. Cum praesclrem eos sine emendationemansuros,
ne sic quidem quas facere oporlebat omisi; illi vero in
mnlitia sua perstiterunt. Hoc et ahbi dicitur: « Prffidicabi-

j)tur hoc evangelium in universo mundo, in testimonium

somnibus gentibus, el tunc veniel iinis ', )) gentibus sci-
licet non obedienlibus non obtemperantibus. Ne quis
,

cnim dicerel « Cur omnibus praedicas, cum non omnes

:

crediluri sint? n Ut omnia mea, ait, pra^slitisse videar, et

nemo me postea incusare possit, quod non andierit. Nam
ipsa praedicatio testimonium contra feret, nec poterunt
postea dicerc : « Non audivimus : » nam sermo pietatis iu

fines orbis terrae progressus est ^.

IV. Hxc igitur nos quoque cogltantes, quae nostra sunt

omnia erga proxlmum impleamus, Deoque semper gratlas
agamus. Elenim absurdum esset, cum quotidie ejus bene-
ficiis fruamur, ne vrrbo quidem ejus graliam confileri,
cum maximeconfessio illam magnam nobis utililatem affe-

rat. Nequeenlni ille rebus eget nostris, sed uos ejus opibus
' Maub. XXIV, 14. — 2 p<al. xviii, 5.
qG s. jo. chrysostomi arghiepiscopi c. p.

C2;emiis. Nani gratiarum actio illi qiiideai nihil adjicit, sed

nos ipsi magis familiares facit. Nam si hominum beneficia

in mcntem revocemus, mogis conim amore succendimur^
muUo Domini crga nos beneficia assidue in menlc
magis si

verscmus, ad ejus mandala scrvanda sludiosiores ciimus.

Ideo Paulus diccbat « Grati cslole ^ » Beneficii enim op-
:

lima cuslodla est beneficli mcmoria, ct assidua gratiarum

acllo. Ideoque horrenda illa myslcria, lam salutaria, qnae

in singulis collectis celebramus, Eucharislia appeUantur,

quia bencficlornm multorum commcmoralio sunt, caput-
que ipsum divinaeprovidentiae ostendunl, nosque peromnia
apparant ad gratias ogendas. Nam si ex^ irgine nasci m?g-
num est mlraculum, ac stupore perculsus Evangelista di-
cebat : « Hoc aulcm tolum faclum est ^; » immolari pro
nobisin quo, quncso, slaluemusloco. Nam si nasci fiTotumo
vocattu', crucifigi, et sanguiucm pro nobis eftunderc, ac

scipsum dare in cibum et convivium spiriluale, quo no-

mlne appcHandum? Gralias ergo illi assiduc agamus;
hoc
praecedat et verba et opcra noslra. Gralias aulcm agamus
non pro noslris tanlum, scd eliam prp allcnis bonis; ita

enim cl invidlam tollerc polerimus, charitatemque foverc,

sinceriorcmque facerc. Neque enim poteris dcinceps invi-
deri in iis, de quibus gratias agls Domlno. Idcirco sacerdos
pro orbc, pro iis qui anle fucrunt, pro lis qui nunc sunt,
pro iis qui jam nali, pro fuluris nos gralias agerc jubet, sa-
crlficio illo proposilo. Moc cuim nos ct a lerra liberat, el in

cadum Iransferl. Angelosque ex hominibus facit. Nam ct

iill slatuto choro, probcneiiciis noLis collalis gralias aguut

Deo dicentes : « Gloria in excclsis D.o, ct in tcrra pax, in

»hominibus beneplacitum ^. » Et quld ad nos.inquics, qui
ncc in lerra, ucc homines sumus? Imo ma\ime ad nos :

'
Colos. 111, i5. — 2 JlaUh, 1, 22.— ' Lvic. ii., i.j.
 HOMILIA XXV. IN S. MATTH^UM. gy
nain ita instlliiti sumus, ut conservos diligamus, ita ut il-

lorum bona, uostra esse existimemus.

V. Ideo et Paulus in Epistolis siiis ubique pro orbis
totias bonis gratias agit. Nos itaque pro noslris, pro alie-

nis, pro parvis, pro magnis assidue gralias agamus. Etiamsi

enim parvum sit id quod datur, vel binc magnum eflicitur

quod a Deo datum sit imo vero nihil parvum ab illo da-
;

tur, non solum quod ab illo praebeatur, sed etiam ipsa

nalura sua. Lt aulem alia omnia mittam, quae arenara

numero vincunt, quid par est pro nobis factae oeconomia?,
sive incarnalioni? Quod enim illi pretiosissimum omnium
crat , Unigenitum filium pro nobis inimicis dedit : nec
dedit modo nobis, sed et illum in mensam nobis appo-
suit, omnia pro nobis faciens, et dando, et nos pro his
gratos efficiendo. Quia enim ut plurimum ingratus est
homo, ubiquc ipse suscipit et apparat ea quae ad nostram
sunt utihtatem. Et quod Judaeis agebat, ex locis, tem-
poribus et festis memoriam revocans,
beneficia ipsis in

idipsum elinm hic fecit, ex sacrificii modo ad peren-

nem beneficii hujusce memoriam nos inducens. Sic
nemo ita studuit nos probos, magnos et per omnia gra-
tos efficere, ut qui nos fecit Deus. Quapropter nos et
invitos saepe, et plurima ignoranles beneficiis afficit. Si
autem id quod dictum est miraris non in obscuro ,

quopiam viro, sed in beato Paulo id contigisse osten-

dam. Etenlm Beatus ille mullis periculis et a^rumnis exer-
citalus, ScTpe rogabat Deum ut ab se tentationes auferret
verumtatem non ad pelilionem, sed ad utilitatem ejus
respexit Deus idque declarans ait « Sufficit tibi gratia
: :

»mea; nam virtus mea in infirmitale perficitur '. »Itaque

priusquam illi causam explicaret, iuvitum afficiebat bene-
licio, eliam iguorantem, Quid igitur magnum poscit, cum
'
2 Gor. xiij 9,

LXXV.
^
gS S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

de tanta providentia gratos nos esse jnbet? Obtcmperemus

itaque, et hoc ubique servemus. Etenim Judaeos nihil sic
perdidit, quam quod ingrati essent : niultasque illas et fre-

quentes plagas nihil aUud quam hoc induxit : imo etiam

anle plagas animameorum perdidit et labefactavit. «Ingrati
wenim spes ut hibernahs pruina \ inquit : » Ila torpcrc ct

emori cogit animam, ut illa corpora. Hoc vero procedit

ex arrogantia, quod sc quis putet dignum beneficio. Con-
trilus autem, non pro bonis tantum, sed eliam proiis, qua3

adversa putantnr, gratias habebit Deo, et quantumvis

patiatur, non se tamen aliquld indigne passum putabit. Et

nos itaque quanlo magls in virtute proficiemus, tanto

niagis nos ipsos conteramus. Etenim hoc maxime virtus

est. Sicut enim quanto acutius videmus, lanto magis edis-

cimus €[uantum a coelo distemus; sic quanto magis in

virtute proficimus docemur quantum slt

, tanlo magis
inter Deum et nos intervallum. Nec sane minlma pars est
philosophiaj, cum meritum noslrum dignoscere possumus,
liic enim seipsum maxime novit, qui se nihil essc exislimat.
Ideoque David et Abraham, cum ad summum virtulis
fastigium ascendissent, tunc maxime hanc exercuere vir-
tulem et hic quidem se pulvercm et cinercm, ille vero
:

se vermcm vocabat : ac simlHler oranes Sancli sc miseros

priedicant : conlra vero is, qui arrogantia cxlonitur, sesc
maxime omnium Ignorat. Quamobrem de superbis vulgo
dicerc solemus : o Non se novil, se prorsus ignoral. » Qui
vero se ignorat, quem novit? Qucmadmodum cnim qui
seipsum noverit, omnia cognoscet; sic qni se ij^norat, nc-
que alia noverll. Talls ille erat qui dicebat : a Supra ccclos
))ponam solium meum ^ » Quia cnim scipsum ignoravit,
CcXtera quoque omnia ignoravil. At non Pauhis, qui se
^borlivum et mlnimum Sanctorum appellpbat, ucque post
* Sap. xvj, 25, — ' Isai. xiv, i5.

"
 HOMILIA XXVI, IN.S. MATTH.EUM. yf)

tot tantaque praeclara opera se Aposloli nomine dig-

num esse putaLat. Hunc itaque semulemur et imitemur.
Imilabiraur autem si a terra ac terrenis negotiis libe-
remur. Nihil enim ita ignoranliam sui parit, ut St^cu-
larium rerum affectus : nihilque ita Scecularium reruni
afTectum parit, ut ignorantia sui , siquidem unum pcndet
ab allero. Sicut enim is, qui externam gloriam amat, ct
praesentia magna csse pulat, eliamsi id miliies tentaverit,
huic non seipsum nosce conceditur; sio qui seipsum des-
picit, se facile cognoscet. Cum vero sese didicerit, ad
caeteras omnes virtutis parles procedet. Ut igllur pulchram
hanc scientiam adipiscamur, liberati a rebus fluxis omni-
bus, quae magnam in flammam, et vili-
nobls succendunt
talem nostram notam habentes, omnem exhibeamushumi-
htatem atque philosophiam, ut et prncseatin cl fulura bona
consequamur, gratia et misericordia Domiui noslri Jesu
Christi, cum quo Patri gloria, imperium, honor, cum
sancto, bonoct viviflcoSpiritu, nuncct sempcr,et in SiTccula

sxculorum. Ameu.

HOMIUA XXVL
CAPUT Ylll.

Cum autem ingressus csset Capharnaum, accessil ad cum

cenlurio, rogans eum, et dicens Domine, puer meus :

jacet in domo paralyticus, et male torquetur '.

I. Leprosus ' quidem cum descendisset de monle accessit

hic vero centurio postquam intrasset in Gapharnaum. Gur
ergo neque hic, neque iile in montem accesserunt ? Non ob
'
Matlh. vui, 5, G. — 2 yjjp d. Guillon, tom. xiv, p.Si-86.
100 S. JO. CHRYSOSTOMI ABCnHPISCOPI C. P.

sof:;nilicni : iiam uterquefide ardebat; sed ne docentem in-

lerpcllarent. Accedens aiitcQi divit : « Puer meus jacet
» in domo paral) licus, et malc torquclur. » Quidam dicunl
eum, ut sese excusaret, causam dlxisse cur eum noa
adduxisset. Non enim poterat, inquiunt, paralyticus qui
torquebatur, et extremuni jam efllabat halitum, gestari.

Nam eum jam in extremis fuisse narrat ita Lucas : « Et

Dmoriturus erat '. »Ego vero id puto signum esse maguae
illius fidei, et multo majoris, qunm eorum qui per tectum
demiserunt. Quia enim probe sciebnt solo Domini prae-
cepto jacentem surgere posse, superfluum pulabat esse
ipsum adducere. Quid igitur Jesus? Quod nusquam fece-
rat, hic fccit. Cum enim ubique supplicantium volunta-
lem sequcretur , hic prosilit, nec se curaturum tantum,
sed donmm quoque venlurum pollicetur. Id vero facit
ut centurionis virtutem discamus. Nisi enim hoc promisis-
set, sed dixisset: a Vade, sanetur puer tuus wnihil horum
cognosceremus. Idipsum etiam erga Phcenissam muh*erem
fccit, etsi contrario modo. Hic enim nec vocatus in do-
mum se esse venlurum sponte dicit, ut discas centurionis
fidem multamque humilitatem : in Phcenissa vero donum
denegat , ipsamque perseverantem in dubium conjicit,

Nam cum sagax et peritus sic medicus, contraria contrariis

elicere novit. Et hic quldem per spontaneum adventum,
illic vero per diulurnam dllalionem et repulsam fideni
mulieris aperit, SIc ctiam erga Abrahamum iecit dlceus :

a Non puerum meum Abraham '. » Ut discns illius

celabo
amorem, et quanlam dc Sodomis providentiam gereret :

ct qui ad Lotum missi crant, ingredl domum ejus nolunt,

ut Jusll hospltalitatem edisceres. Quid igilur ait centurio?

« Domiuc, non sum dignus, ut intres sub lectiun meum^ »

Audiauuis quotcjuot volumus Chrittum exciperc, ul nuuo

•
Lnc. VII. 2, — .
- Gcn. xvni, 17. — ^ MaUli. viii, 8.
 HOMILIA. XXVI. IN S. MATTII.EUM. 101

etlam possiimus. Audiamns et imilemur, ac cum pari illuni

stiidio excipiamus cum enim pauperem esurientem ct:

nudum excipis, illum et excepisti et aluisti. « Sed tantum

» dic verLo, et sanabitur puer meus '. » Vide centurioncm

pcrinde atque leprosum veram de Ghristo habuisse opinio-

nem. Namet ipse quoquenon dixit «Roga;» non dixit «Pre- : :

care, snpplica ; » sedsolum, « Impera. » Deinde timens ne per

modestiam renueret, dixit : « INam et ego homo sum sub
»potest£ite constitutiis, habens sub me milites ; ct dico
j> hiiic : Vade, et vadit : et alii: Veni, et venit : etservo meo:
»Fac hoc, ct facit -. » Et quid inde, inquies, si centurio
sic suspicatus sit? Nam id quacritur, si hoc Christus pro-
lulerit, ct confirmaverit. Pulchrc et admodum prudcnter
dicis. Ergo hoc ipsum videamus : nam invcniemus idip-
sum quod. in leproso hic faclum essc. Quemadmodum

enim leprosus, « Si vis, »dixit, neque cx leproso tantum

confirnuitur Christi potentio, sed eliam ex Christi voce :

non modo enim ejus opinionem non refutavit, sed etiam

confirmavitjCum icl, quod superfluum videbatur esse, adje-

cit, et dixit : « Volo, mundare, » utejfis sentenliam firma-

ret. Sic et hoc loco explorandum est num qiiid simile

faclum sit : nam inveniemus idipsum hic accidisse. Cum

cnim centurio lah*a dixisset, et tantte poteslati teslimonium
non modo non reprehendit, sed et approbavit,
detlisset,

imo amphus quidpiam fecit. Neque solum dixlt Evange-

Hsta Christum ejus dicta laudasse; sed et iaudis sublimi-
tatem indicans, dixit eum admiratum esse, neque tantum
admiratuin esse, sed etiam omni pra^sente populo, aHis
exemphuii dedisse, ut ilhmi imitarentur. Vidcs-ne quo-
modo singuli, qui testificabantur ipsi ,
polentiam ipsius
mirabantur, et stupcbant turboe de doctrina ejus, quia
tanquam potestatem habens docebat, nec solum non rc-
•
Matth. viii, 8. — .
2 Ibid. 9.
102 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISGOPI C. P.

prelicnclll, scd ellam ciim eis de monlc desccndit, ac

leproso miindalo, illorum de sc opinlonem firmavit. Dice-
J)at ille : « Si vis, poles me mundarc ; » Nec modo illnm non
incrcpavit; scd eliam nt ipse dixerat, sic illc cnravit. Rur-
sum hic cenlenarius dicebat : « DIc vcrbo tantum, et sana-
»bitur puer mcus : et admirans ipsum dicebat : Non inveni
» tanlam fidem in Israel *. »

II. Ut autem contrario exemplo Quoniam illud ediscas.

Marlha nihil horum dixerat, sed conlrarium « Quodcum- :

»quc poposceris a Deo, dabit libi » non modo non lau- ' :

data cst, eliamsi nota Christo essct ab eoque diligeretur,

ct ipsa ndmodum colerct eum ; sed eliamabipso emendata
fuit, ut qua3 non bcnc dixisset. Nam diccbat IHi : « Nonne
» diccbam tibi : Si crcdideris, videbis gloriam Dei^?»sic il-

lam reprehendens quod nondum credidisset. Ac rursum,

quia dicebat : aQua;cumquepelieris aDco, dabit tlblDeus :

illam a tali opinione abducens docensquc sibi non opus

essc ut ab alio acciperet, sed esse se bonorum fontem, dixit

Kgo sum resurreclio et vita'^. » Id est, non ab alio ope-

«

randi vim expcclo, sed ex meipso omnia facio. Propterea

centurionem miratur, toliqucpopuloipsum anlcponit, regni
honore donat, aliosque ad eum imilandum provocal. Ut
vero discao ipsum ideo hcec dixisse, ut cceteros ad fidem sl-

milem inslitueret, audi Evangclista) diiigenliam, quomodo

nempe idlpsum subindicaverit; nam ait : « CiOnversus Je-
»sus, scquenlibus se dixit : Non inveni tantam fidem in Is-
»rael. » Ergo magna de illo exislimare, id. maxime ct fi-

dem, et regnum ccelorum, et alia bona concilial. Neque

cnim verborum ienus ipsum laudavit, sed propler fidem
ejus tegrum ipsi sanum reslitult, splendidamque ipsi ncclit
coronam, ac magna promiltlt dona his verbis « Mulli ab :

orienle ct cccidentc venient, ct rccumbent cum Abraham

i Mallh. VIII, 10. — ' Joan. xi, 22, — ' Ibid, k>-, — Ibid. 25.
 HOMILIA XXVI. IN S. MATTH^UM. lo5

setlsaacet Jacob. Filii autem regni ejicientur foras^ »

Qiiia enim multa exhlbuerat miracula, cum majori dein-

ceps fiducia et libertale ipsos alloquitur. Deinde ne quls
putaret se ex adulatione illa dixisse, utque omnes discerent
illo vere animo fuisse centurionem, ait : « Vade, ut credi-
» disti, fiat tibi '. » Stotimque ipsum opus secutum est, quod
illius animum ct voluntatem testiflcaretur. a Et sanatus est
» puer ejus ab hora illa ^. » Quod etiam in Syrophoenissa
contigit : nam dixit illl : «0 muller, magna cst fides tua,

» fiat libi sicut vls. Et sanata est fiHa ejus'^. » Quia^vero Lu-
cas hoc miraculum narrans, aha multa inserit, quaividen-
lur allquam olFerre differentiam, haec excutienda et sol-
venda nobis sunt. Quld ergo dicit Lucas ? Ipsum misisse
seniores Judaeorum, rogantes ut veniret. Matthteus vero
ait accedentem ipsnm dixisse : « Non sum dignus. » Qui-
dam vero dicunt non esse eumdem ipsum, etsi multa sint

ulrinque slmilia. De Synagogam nobls

IIIo namque dicit : «

«ajdificavlt, et gentem dlligit » de autemhoc dicit Jesus::

« Neque in Israel lantam lidcm invenl. » De illo autem non

dlxit : « Mulli venient ab orlenle, » unde verislmile slt ip-

sum Judaeum fuisse. Quid ergo dlcemus? Sic facllem esse
solutionem : qua?ritur autem utrum slt vera. Mihi certe vi-
detur eumdem ipsum esse. Quomodo ergo, inquies, Mat-
thseus dlcenlem illum perhibct, « Non sum dignus ut in-

»tres sub tectum meum. » Lucas vero ait misisse vocalum

nt veniret ? Videtur mihi Lucas adulationem judaicam sub-
inclicare,hominesqueIn calamitate versantesinstabllesesse,
sublndeque consllium mutare. Verislmile quippe est centu-
rionem, cum abire vellet, delentumfuissea Judaels adulan-
tibusdicentibusque: «Nosiblmus etadducemuseum. » Vide
itaque adhorlationem illorum adulatlone plenam. «Dillgit
» enlm, inquiunt, gentem nostram, et synagogam nobis con-
' Matlh. viii, u, 12. .- 2 Ibid. i3. -- 3 Ibid.-- 4 Id. xv, 2?.
104 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

DStruxit^ » Neque sclunt unde virum laudare par sit. Nam

cum oporluisset dicere : « Yoluit ipse ire rogatum, nos autem
retinuimus, calamitatem considerantes, et corpus illud domi
jacere videntes, » atque sic ejus fulci magnitudinem expo-
nere, illi utique hoc non dicunt, neque enim volebant, in-
"vidia nempe moti, viri fidem declarare. Sed maluerunt ejus
virlutem obtegere, pro quo supplices accedebant, ne vide-
retur magnus esse is qui rogaret ; neu fldem ejus prsedi-
canles, sic rem, pro qua venerant, perficerent. Livor enim
nientem excaecare Sed qui secrcta novit, invilis illis
solet.

virum celebravit. Quod autem illud verum sit, nudi Lucam

ijisum inlerprctcm, qui sic nit, illo non longe distante, mi-
sisse illum qui diccrent «Domine, : noli vexari : non enim
»sum dignus ut sub tectum meum inlres'. » Cum enim a

JudcTorum molestia liber fult, tunc misit qul dicerent: «Ne

pules me ex segnitic non venisse ; sed me non dignum exis-

limavl, qui te reclpercm domi. »

IIL Etsi vcro Matthacus dicat, non per amicos, scd illum
ipsum hiTC dixisse, nihll id ad rem Taclt : quaeriturenim so-

lum num utcrquc viri studiosam voluntatem declaraverit,

consenlaneamque circa Christum ejus opinionem. Verisi-
mile autem est, postquam amicos mislsset, venissc ipsum
iUudque dixlsse. Q^uod sl hoc uon dixerit Lucas, at neque
illud MalihcTus : non quod mi;tuo in narralione pugnent,
sed quod alter pra^tcrmissa ab altero narret. \ ide autem
quo pacto fidem ejus Lucas alio modo praedlcet diccns :

• Morllurus erat puer. « Attamen ncque hoc illum lu despe-

rationem conjecit, nec a spc delrusit; sed sic cliam super-
stitem fore spcravit. Quod si Mallhaeus quidem narret Chrls-
tuai dixisse se tantam in Israel non invenlsse fidem; quo
declarat ipsum Israehlam non luisse, Lucas vero ipsum syna-
gogam aidificasse neque hiec pugaantia sunt. Potuitenim
:

'
Luc. vu, 5,-2 IM, 2.
 HOMILIA XXVI. IN S. MATTH^UM. lo5

non Judceus synagogani slruere, gentemque diligere. Tu

ejus ne perfunctiore dicta ejus explores, sed praerecturam
vero adjice, et tunc viri virlutem perspicies. Etenim tantus
vulgo esteorum qui prcefecturas geruntfastus, ut ne quidcm
in calamitatibus sesc deprimant. Nom is, qui apud Joannem
memoratur, illum in domum trahit et dicit : « Descende,
ppriusquam filius meus moriatur'. » Ilic vero non itn; sed
Inm illo, quam iis qui per tectum lectulum demiserunt,
Noncnim corporalem prnssenliam requirlt,
praeslanlior est.
neqUe prope medicum segrolum detulit, id quod tamen non
parvamexislimationem pr?e se ferrct ; sed ea, quae Deum de-

cebat, opinione fultus ait : «Dic verbo ^olum. » Neque ini-

lio dicit : « Dic verbo; » sed aegrltudinem tantum declarat

ob magnam quippe liumilitatem non putabat Christum sla-

tim rem concessurum,domuin petilurum essc. Ideo cum

et

ipsum audivit dlcentem « Ego veniens curabo eum, » tunc :

ait « Dic verbo. » Nequc illum ita moeror lurbavit;

: sed
ctiam in calamitatephilosophabatur; non lam respiciens ad
pueri vaietudinem, quam ne quid ipse minus decenlcr fa-
ceret. Quanquam non ipse petebat, sed Christus sese ob-

tuht. Altaincn sic quoque timuit ne ultra quam dignitas

sua postularet accipcret, neve rem gravem subiret. Vidis-
tine ejus prudentiam, perpendc Juda?orum stulliliam di-
cenlium : «Dignusest cui graliamconferat. » Cum oporlcret
ad misericordiam Jesu confugcre, ilii dignilatem obten-
dunt, neque quo pacto obtendere oporluit sciunt. Verum,
non ila ille ; sed se omnino indignum dicebat esse, non
modo benencii, sed eliam qui Christum domi reciperet.
Quamobrem cum dixisset : « Puer meus jacet, » non sub-
junxit, « Dic ; » metucns ne indignus esset lali dono. Sed
calamitatem solum declaravit. Quia vero vidit Christum
sese ad eundum parantem, ne sic quidem iile in rem obla-
* Joan. IV, 4S.
loG S. JO. CnRYSOSTOMI AKCHIEPISCOPI C. P.

lam insiliit : sed adbiic in gradn sibi congrucnli mnnsit.

Si quis vero dicat Cur Gbristus illum non pariter ho-
: «

noravit ? » dixerim ego magnum ipsi bonorem retulisse.

Primo quidem, quod animum pronamque vokintatem os-
lendcrit, quce maxime apparuit, quia ipse in domum cjus
non venit; secundo, quod ilkmi in regnum introdu?verit,
eumque toti judaicas genti pra?posucrit. Quia enim se in-
dignum judicaverat qui Christum domi reciperet etiam ,

regno dignus effectus est, et endem quae Abrabam conse-

cutus est bona. Etqua de causa, inquies, leprosus, qui his
majora exbibuerat, nonkiudatus estPNequeenim dixit ille :

« Dic verbo; » sed quod longe majus erat : « Veks tantum-

modo : » id quod de Patre ait Propbeta : « Omnla qua^cum-
»quc vokiit fecit ^ » Yerum ille quoque laudalus est. Cum
enim dixit : « Ofier donum, quod prxcepit Moyses in tes-

timonium
)) ikis % » nibil nliud erat quam diccre : « Tu ac-
cusabis illos, quia crcdidisti. » Akoquin non perinde erat
Juda^um, atquc extraneum gentilem credere. Quod enim
centurio Judceus non esset, id kquet vel ex co quod cen-
lurio esset, ct quod Cbristus dixerit Neque in Israel lan- :

» tam fidem inveni. »

IV. Eratqueprofecto res magna, bominem qul extra Ju-

daeorum catalogum erat, tanta de Cbristo cogitasse. Nam,
ut mibi vidctur, supernos illc cxercitus mcnte conceperat;
morbosque, mortem aliaque omnia ita Cbrislo subjccta
esse, ut milites sibi. Quamobrem dicebat : «Namegobomo
Bsum sub potestatc constitutus » boc est, «Tu Deus, ego ' ;

bomo ego sub potcstate, tu non sub potestate. Si ego igi-

;

tur bomo et sub poteslate, tanta possum; mukomagisipse,

qui ctDeus est et sub polestale non est ; » vuk enim ex sumnia
pra^emincntia boc illi suadere se non siniile exempkmi af-

ferre, sed rei longe subkmioris. « Nam si ego, ijiquit, qui

' rsal. cxui, II. — > Malth, vui, 4. — ' Ibid, 9.

 HOMILIA XXVf. IN S. MATTH.ErM. IO7

par snbjectis snm, et sub polestale conslitutus, oL parvam

tamen pr.Tfecturai auclorilatem, tanta possum, neminere-
pugnante, sed qiine impero omnia, diversa licet sint, exe-

culioni mandantur, o Alii enim dico : Vade, et vadit : olii

»Vcni, et venit,» longe mnjora lu poteris, » Quidam hunc

locum ita enim ego homo cum sim, » et inter-
legunt : « Si
punctioneposita.suhjungunt, oSub poteslatehabenssub me
» mihles. « Tu vcro consideres vcHm quomodo ostendnt ip-
sum eliam morli ut servo imperare et prcecipere ut domi-
iHim.Cumenim dicit aVeni,et venit, »et, «\ ade, et vadit
: ,•»

id significat a Si jusseris non venire mortem super eum,

:

non veniel. o Vides-ne quam fidehs esset ? Quod enim omni-

bus postea clarum futurum erat, omnibusque notum, hic
jam pahim facit, ipsum nempe habere potestatem morlis et

vii.ae, posseque ad portas morlis deduccre ac reducere. Ne-

que de militibus sohim dixit, sed etiam de servis, quod ma-
joris obsequentia? erat. Attamen Inntam habens (idem, se

indicinum putabat. Chrislus autcm ostendeus dlijnum il-

hmi esse,cujus domum intraret, multo majora ei contuht,

ipsum admirans atque praedicans, pluraquc dans quam pe-
tierat. Venit enim corporis salutem puero quaerens, et ac-
ceplo regno discesslt. Vidcs-ne quomodo jam impletum
crat ihud: c Qusoritc regnum ccelorum et ha?c omnio ad-
njicientur vobis?» Qula cnim muUam fidem et humiHta-
tem exhibuorat, et crehim dedit, et pueri sanilatem adje-
cit. Nec ipsum illo tantum modo honoravit, scd ctiam cum

ostendit quibus ejeclis ille inlroduceretur. Atque exinde

omnibus notum facit ex fide sahitem esse, non ex iis, qua^
secundum legem erant, operibus. Quapropter non Judaeis
tanlum, sed eliam gentibus hoc donum propositum erit,

imo his potius quam ilhs. Ne putetis cnim, inqui'., id in

centurione tantum faclum essc, sed in tolo orbe idip-

'
MaUli. VI, 55.
108 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI C. P.

sum erit. Hoc aiitem dixlt pcr propheliom de gentibus lo-

quens, ipsisque bonam spem oflerens. Etcnim ex Galilfea

genlium erant qui sequebantur eum. llffic porro dicebat,

gentes non sinens animum despondcre, Judaeorumque fas-

tum deprimens. ]\e autem his dictis offenderet auditores,

neve occasionem pr»beret ullam, non prius de gentibus

Jocutus, sed occasione capta excenturione, ne nomen qui-
dem gentium aperte ponit. Neque enim dixit: « Muhi cx
gentibus; >> sed «Multi ex oriente et occidento, » quod gentes
utique significabati.^iequc lamen offendebat auditores, in-
volutum enim erat dictum. Neque hoc tantum modo lenit
hanc novam insohtamque doclrinam,sedquodsinum Abra-
hai pro rcgno posuerit. Neque cnim hoc ipsis notum nonien
erat : magisque illosmordebat Abraham in medium adduc-
tus. Quapropter Joannes nihil statim de gchenna dixit; sed

quod magis illos pungebat atluHt « Nohte dicere Patrem : :

«habemus Abraham '. » Gum his ahud etiam providet, ne

videatur vcteri vivendi instituto contrarius esse. Nam qui
Patriarchas admiratur, eorumque sinus sortem bonorum
appcllat, hanc suspicionem omnino ct radicilus tollit. Nemo
itaquc unam essc putct comminatioiiem. Duplex quippe
est, et ilhs supphcium, ct his luelilia; ilHs quidem, non
quod exciderint tantum, sed quod ex propriis cxciderint
his vero non quod sortem acccperint, sed quod quam non
expectabant acceperint. liis terlia adjicitur, quod lii ca,
quai ad illos perlinebant, accepcrint. Filiosautem regni vo-
rcgnum paratum erat, quod maxime illos
cat illos, quibus
dolorc alhciebat. Postquam ostendit enim illos ex promis-
sionein sinu Abrahai essc, hlnc illos statim excludlt. Deinde
quia hoc dictuin lata sentcnlia erat, id slgno confirmal,
qucmadmodum et signa cx pra:dictionc rerum, qu<e poslea
evencrunt, asseruntur.
* Mauh. III, 9.
 HOMILIA XXVI. IN S. JUTTH.EUM. 1
09
V. Qni Igilni' non credit tnnc sanalum puernm fuisse,

is vel ex prophetia, quse jam impletn fuit, inducatur ut cre-

dal. Nam prophetia ante cvcntum ex signo tunc facto nota
omnibus fuit. Ideoque cum haec ante praedixisset, tunc pa-
ralyticum erexit, ut futura ex praesentibus assererenlur, et
a majori minus firmaretur. Nam quod virtute praediti bonis

fruantur, hisque oppositi poenas iuant, id a verisimiUtudine

non abhorret : imo et rationi et legum aequitati consenta-

neum est. Paralyticum autem flrmare et curare, majus

quam natura ferret erat. Atlamen ad rem illam magnam
atque mirabilem non parum contuHt centurio , id quod
etiam Christus declarans dicebat : « Vade, et sicut credi-

disti fiot tibi. » Vidisti ne quomodo restiluta puero sanitas

et Chrisli potenliam et centurionis fidcm praedicaverlt, et
quod futurum erat confirmaverit ? Imo vero omnia Christi
potentiam praedicabant. Non enim corpus tantum pueri sa-
navit; sed etiam centurionis animam in fidem per mira-
cula attraxit. Tu vero ne id tantum pcrpendas quod hic
crediderit, ille sanatus sit, sed rei celeritatem mirare, nani
hoc Evangellsta declaravit : « El sanalus est puer in illa
))hora\ » Quod etiam de leproso dicebat: «Confestim mun-
))datus est^. ))Non enim curando solum, sed etiam id inex-
pectato modo momento faciendo, potentlam ostende-
et in

bat. Neque hoc modo tantum juvat utilisque est, sed quod
etiam frequentcr dum miracula patrat, de regno sermonem
aperiat et omnes ad illud attrahat. Etenim cum se Judaeos
cjecturum minabatur, non ut ejiceret minabalur, sed ut
metu illos in regnum per verba sua perlraheret. Quod si
nihilhinclucrifecerunt,id ipsorum crJmen est, omniumque
quiparimorboIaborarunt.Nonenim Judaeissolumidaccidit,
sed muhis etiam eorum, qui crediderunt. Nam Judas filius

regni crat cl audivit cuui Discipulis, « Sedebilis supcr scdes

• Matlh. viii, 10. — ' Ibid. 3.
110 S. JO. CIIRYSOSTOMi ABCHIEPISCOPl C. P.

» duodeciiu ' ; » sed lactus est gehennas filius. ^lhiops aiitcm

ille barbarus cum
numero eorum, qui ab oriente
esset, ex

et occidente vencrunt, cum Abraham, Isaacet Jacob corona

donabitur. Id et nunc agitur. « Multi enim, inquit, erunt
» primi novissimi et novissimi primi ^ » Hoc autem dicebat,

iit neque hi negligant, ac non possint redire, neque illi

si

quasi slanles conlidanl. Hoc et Joannes ab exordio proenuu-

liabat dicens : Deus ex lapidibus his suscitare lilios
«Potest
» Abrahsc^ » Quiaenim hoc evenlurum erat, diu ante prae-
inintiatur, ut nemo de rei insolentia turbaretur. Verum
ille, ulpole homo, secundum caplum suum hscc dicebat;

Ghristus aulem, rem quasi fuluram operibus et exempHs

confirmavit. Ne igitur fidamus, elsi slemus, sed nobis ipsis
dicamus « Qui videtur slarc, videat nc cadat^. » Ne des-
:

peremus, qui prostrati jacemus, sed dicamus « Numquid :

»qui cadit, non rcsurget^?» Elenim multi, qui ad ipsum

cceH verticem ascenderant, qui patienliam magnam exhi-
buerant, deserlum occupaverant, muherem ne in somnis
quidem viderant, ex parva neghgenlid supplanti sunt, et iii
ipsum nequitiac baralhrum dejecti. Ahi contra cx eodem
barathroin coelum ascendcrunl, atque a scena ct orcheslra
ad angelicam vitam convcrsi sunt ; tantamque virtutem ex-
hibuerunt, ut dicmonas pellcrent, multaque aHa simiha
signa cderenl. His exempHs plen.e sunt Scripluric, plena
homiiium vila. Jam tbrnicarii ct nioHes ManichcTorum ora
comprimunt, qui dicunt maHtiam cssc immolam, diaboH
remagentes, et eorum, quivirtulioperam dare vcHcnt, ma-
nus dissolvenlcs, vilamque omnem evertentes. Nam qui
haec persuaderc -conanlur, non Tutnra tantum pessumdaiil,
sedpra^sentiaquoque pro viriH susdeque verlunt. Quomodo
enim in nequilia vivens quispiam, virluti operam dare slu-

* Mallh. XIX, 28. — 2 Ibid. 5o.— ' Id. lu, 9. — '•

i Cor. x, la.

— ' Jer. vjii, G.

 HOMILIA. XXVI. IN S. MATTH.EUM. 1 1 1

deat, si se ad illam revertere non possc putet, si non cre-

dat se in meliiis posse mulari? Nam si nunc, stantibus ie-

gibus, indictis suppliciis , proposita gloria , quae multos

excltare possil ; cum et gehenna expectetur, et regnum pro-
mittatur, cum improbi dedecore, boni laudibus aflician-
lur j vix quipiam velint virtutis sudores adire ; jbis sublatis,
quid impediet quominus omnia pessum eant ?

\I. Videnlcs itaque IVaudem nequitiamque diaboli-

camjpsosque nec non eos, qui fali leges statuere satagunt,
advcrsa sentire, et contrniia lcgislaloribus externorum, et
Dei oraculis, et naturas raliociniis, et communi onmium
opiuioni, Barbarls ct Scythis ct Thracibus, demumquc
cajteris hominibus; vigilemus, dilccti, atque illis omnibus
vale dicentes, incedamus per angustam viam cum fiducia
ct limore; cum limore quidem, ob prsecipiiia utrinque po-
sita ; cum fiducia vcro, ob ducem viae Jesum. iter agamus
sobrii ac vigiies. Nam
paululum quis dormitet, sta-
si vel

tim se priecipilcm dat. Non enim sumus perfecliores Da-

vide, qui ex pnrva ncgligentia in peccati barathrum ruit,
sed slatim surrexit. Ne ergo peccantem solum respicias,
sed ctiam peccatum abluenlcm. Non eniui ideo tantum
haec historia scripta est, ut lapsum respicias, sed iit sur-
gcntem mircris: ut discas posl lapsum quomodo resurgere
oporteat. Quemadmodum enim medici gravissimos inor-
bos in libeliis describunt, atque ila medendi melhodum
idios docent, ut in majoribus exercitati, minores asgritudi-
nes facilius supcrent; sic et Deus gravissima peccata in
medium adduxit; ut qui in exiguis lapsi essent, eorum
exemplo emendandi rationem invenirenU Si
fficiliorem

enim majora remedium habuerunt, mullo facilius mlnora.

Videamus igiturqua ratione segrotaverit, qua valetudinem
recuperaverit vir ille bealus. Quae igitur morbi ratio fuit ?
Moechatus est^ et occidit. Non enim vereor licec magna
112 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C* P.

voce publicare. Nam si Spiritus sanctus non turpe exisU-

mavit essc hanc tolam historiam publicare, multo magis
nos illam non obscure referre debemus. Quaproplcr non
modo haec praedicabo, sed aliud quoque adjiciam. Etenim
qui haec occultant, viri illius virtutem obscurant : ac sicut
ii qui ejus cum Golialho pugnam
non exiguam lacerent,

ipsi coronam adimerent, perinde facerent qui hanc histo-

riam praetercurrerent. Annon rem vobis inexpectatam
dico ? Sed tantillum pracstolamini, et scietis nos hsec jure

in medium protuhsse. Ideo namque peccatum amplifico,

idque inexpectata loquendi pharmaea parem copio-
via, ut

siora. Quid itaque propono ? Virtutem viri, id quod gra-

vius crimen efficit. Non enim par est in omnibus et circa

omnes hac in re judicium. « Potentes enim, inquit, po-
wlenler tormenta patientur ^ » Et, « Qui novit voluntatem
» domini sui, et non facit, vapulabit mullis ^. » Itaque ma-
jor cognitio majoris est causa supplicii. Ideo sacerdos qui
in paria, alque subdlii, incidit peccata, non pares, sed
multo graviores dabit poenas. Fortasse dum me videtis

ampUiicare crimen, Iremitis et formidatis, et me quasi per

preecipilia incedentem miramini. Ego vero tantum circa
Justi virtutem et merita confido, ut etiam ulterius progre-
diar quanto enim magis crimen augebo, tanto majoribus
:

Davidem laudibus celebrare potero. Et quid his niajus,

inquies, proferre possis? Multo certe majora. Quemadmo-
dum enim Caini crimen non cfedes modo erat, sed multis

caedibus pejus; non enim ahenum, sed fratrem, et fra-

Irem non laedentem, sed laesum occidil non post multas ;

patratas caides, sed ipse execrandum scelus prior invenit;

sic in hoc quoquc agimus cxemplo, non caedes modo faci-

nus hoc erat; non enim vir e trivio homicida erat, sed

Propheta ; non licdentem, sed lccsuiu occidit : loesus quippe

• Sap. VI, 7. — ' Luc. xu, 47-

M
 HOMILIA XXVI. IN S. MATTH^UJI. Il3

fiierat ex aclullerio cum uxoie : atque hoc etlam scclus

addidit. Videiiis-ne quomodo justo viro non parcam, et

sine ullo temperamento scelera ejus recenseam? Attamen

ita de illius purgatione confido, ut post tantum scelerum
culmen, oplem adesse Manichaeos, qui hoec maxime tradu-
cunt, ct I\larcionistas, ut illorum ora egrcgie claudam. llli

namque dicunt ipsum et occidisse et moechatum fuisse.

Ego vero non id tantum dico, sed duplicem fuisse casdem
domonstravi, lum quod ille jam ante I?esus sit, tum quod
lantae dignitatis esset is qui occidit.
Yll. Non enim par est crimeu virum Spiritu sancto dig-
natum, tot heneficiis afFcctum, qui tanlam polestatem erat
adeptus, in tali aelate haec facinora aggredi, atque idipsum
perpetrari a viro, cui nihll eorum competal. Altamen hinc
njlrabllior cvadlt vlr ille forlis, quod in profundum nequi-

line lapsus, non anlnio defecerlt, non desperarit, non seip*

sum supinum projecerlt, letali vulncre confossus a dia-
Lolo,* sed clto, imo stallm, magna cum voliemcntia majus
infllxerit vuhius, quam accepcrat. Perlnde atque si in acie

harbarus quispiam in cor vel in hepar strenui vlrl hastam

infixerit secundam magls letalem plagam addlderit;
, et

tum ille lapsus plagarumquc sangulne circumfusus, cito

surrexerit, hastamque vibrans hoslem confodcrlt, ct occi-
sum statim humi prostratum reliqucrit; slc et nunc quo
majorem Davidis plagam dixeris, eo mirahiliorem confossi
animum ostendls, quod post vuhnis tam grave, potuerit et
surgere et iu fronte valli stare, hoslemquc prosternere.
Hoc vero quanlum sit, sciunt omnes qui in gravla lapsi
suntpeccata. Non enim ita fortis strenulque animi est recta
incedentem praecurrere, ( is enlm comitem habet spem
bonam concltantem nervos ct alacrltatem addenlem;) ut
post mille coronas, tropaea, victorias, graviter lapsum,
cumdem denuo cursum repeterc. Ut autem id quod dico
lAXV. 8
Il4 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

clnrius cvadat, allud priore non minus exemplum in me-

dium vobis proferre tcntabo. Cogita mihi^.^ubernatorem
maria millc emensum, post tantam navigationem, post
multas tcmpestates, scopulos, fluctus, mullis instruclum
mcrcium demersum, qui vix
sarcinis, in ipso porlus ostio

e tanto naufragio nudus eirugerc potuerit. Quo illc animo

fuerit crga navigationem et marina pericula ? Num ille vo-
luerit unquam, nisi animi sit admodum strcnui, vel iiltus,

vel portum, vel navem uUam rcspicerc Non utique puto.

?

Sed occultatus jacebit, diem in noctem vertens, omniquC

spa destitulus; malelque vitam mendicus agere, quam
pristinos audirc labores. At non talis fuit hic vir Bcalus.
Sed post tantum naufrogium, post tot labores el sudores,
non mansit occultus, sed navim cxtraxit, expansisque ve-
lis, et acccpto gubernaculo, labores adiit, et majores quam
prius divitias adeptus est. Quod si slare, ct lapsum non
scmper jaccre mirnbile cst, dcnuo excitari et talia perfi-

cerc, quot coronis dignum non erit? Alqui multa erant

qua; ipsum in desperalionem conjicercnl; primo, peccati
magnitudo; secundo, quod non in primacva Klale, quando
major erat spes rcversionis, scd decllnanle jam aetatc id
passus esset. Neque enim mcrcalor, qui ex porlu egressus
fitatim naufragium palitur, perinde nilicitur dolore, atque
is qui post multas peractas negolialioaes in scopulum im-
pingit. Tcrtio, quod post lanlas toUeclas divitias id passus
sit : etenim non purvo) illi tunc aderanl mcrcium sarcinae;
ncmpe illa quae in primneva a.>late gesscrat, cum paslor
esset; pugna conlra Goliathum, cum splendidum crexit
tropa^um; philosophia illa quam cxhibuit erga Saiilem.
Evangelicam enim oslendit magnanimilatem, cum sexcen-
lies liostem pric manibus habuerit : cui semper pepercit;
nialuitquc patriam, hbcrlalcm, imo vitam amiUcre, quam
«ibi injuslc insldinntcm iulcrliccrc. Post adeplum quoque
 IIOMILU XXVr. IN S. MATTH^UM. Il5

regnum iion parva recte gessit. Supra memoratis addenda

ejas apud omnes existimatio, nam quod a tanta gloria ex-

cidisset, non parvum onimi motum excitnre poleraf. Non

enim lanlum ornabat purpurae decus, quantum pudore
sufTundehat peccati tanli macula.
YIII. Scilis porro quam amarum sit cum peccata evul-
gantur, et quanto sit opus animo, ut a multis accusatus
vir, totque habens scelerum testes, non prorsus concidat.
Altamen slrenuus ille vir, tela istrec omnia ah anima sua
evulsit, deindeque ita claruit, ita maculas eluil, ita mun-
dus apparuit, ut etiam post mortem ncpolum suorum pec-
cata ohtegeret quod de Abrahamo dixerat Deus, id.
: et

etiam de illo proferret; imo multo magls de Davide. De

Patriarchaenim ait «(Recordatus sum lestamenti mci quod
:

)) fuit ad Abraham '

non loquitur de lestamenlo
; » hic vero :

sed quid? « Propter David puerum meum protegam hanc

«civitatem^» Salomonem etiam, qui tanta scelera admisit,
ob suam erga Davidem benevolenliam non permisit Deus
e regno excidere. Tantaque erat viri cxistimatio, ut post
tot annos Pelrus in concione ad Juda?os diceret : « Liceat
» audenter dicere ad vos de palriarcha David, quoniam de-
nfunctus est et sepuilus ^. » Ghristus quoque Judaios allo-
quens, ostendit eum etiam post peccatum ita Spirilus gra-
tia dignatum, ut etiam de ipsius Divinitate prophetiam
emiltere meruerit: indeque ipsorum ora oblurans dicebat:
«Quomodo ergo David in Spiritu vocat eum Dominum
)) dicens Domiuus, Domino meo
: Dixit Sede a dextris :

«meis'^?))^^ quod in iMoyse factum est, hoc eliam in Da-

vide. Quemadmodum enim Mariam, invito etiam Moyse,
castigavit Deus, eo quod fralrcm contumeha alFecisset,
quia nempe Sanctum iilum admodum diligebat; sic et hoc

* Exod. II, 24. — *

4 Reg. XIX, 34, XX, 6, et Isai. xxxvii, 55. —
? Act. II, 29. — ^ MaUh. xxji, 43, 44.
Il6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

nolcnte, lilium rebellem iillus est. Haec cum aliis, imo prae

aliis, viri virtutem satis declarant. Nam cum Deus fert

sentenliam, nihil ultra explorandum. Si vullis autem ejus

philosophiam minulatim ediscere, licet percurrentibus his-
loriam eorum, quac post peccatum gessit, videre quanlam
ille opud Deum fiduciam habuerit, quanta ejus benevolen-
tia dignatus sit, quantum in virtute profecerit, quam recte
ad ultimum usque spiritum vixerit. His igitur exemplis ins-
lituti, vigilemus caveamusque ne labamur. Quod si quando
labi conlingat, ne proslrati jaceamus. Nequc enim peccala
Davidis exposui, ut vos in segnitiem conjiciam, sed ut ti-

morem inculiam. Nam si Justus illc, quia parum neglexit,

tot excepit vulnera, quid passuri sumus nos, qui quotidie

scgnes sumus? Ne cogites ergo lapsum illum esse, ut hinc

ne2;hgens evadas; scd tecum reputa quot quantaque pos-

tea fcceril, quot ftclus,quantam pocnitcnliam nocte die-
que cxhibucrit, fonles locrymarum emittcns, iisque lavans
lectum suum, et hocc sacco indulus. Si autem illc lanta
cgucrit conversione, qua ratione poterimus nos salulem
consequi, post tot peccala nuUo compuncli dolore ? Nain
quimultis operibus bonis instructus est, facile possit hinc
peccala sua obtegere ; qui aulem nudus est, quocumque
tclo impetatur , ictalcm plagam accipit. Ne igitur hoc
accidat, nos bonis operibus muniamus, et si quod pccca-

tum admittatur, confeslim nos abluamus; ut hac vila ad

Dei gloriam pcracla, futura illa fruamur vita, quam nos
omnes assequi contingat, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi, cui gloria et impcrium, iu siecula sae-
culorum. Amen.
 lIOXriLIA XXVIL IN S. MATTH^UM. 11

iw» v*^v\x w^^.x^^vvxwNvr^wx v\\ vxAwvvxvvxv vxvvvwN^^/vwv a,v\'W\vvvvvvvv\\\vvv»vvnvvv wvw^

HOMILIA XXVII.
CAPUT yiii.

Et cuQi veiiisset Jesus in tlomum Petri, viilit socrum ejus

jacentem et febricitanlem : et tetiglt manum ojus, el
reliquit eam febris. Et surrexit, et ministrabat ei'.

I. Marcus' ut tempus significaret, dixit : «Stutiui : » hic

vero signum solummodo posult, lempusque non notavit.
Alii autem cllcunt aegram decumbentem rogasse illum. HIc
porro illud etiam tacult : in qua re tamen nulla est discrc-

panlia; sed allud est brevltotls, allud plenloris narrationls.

Sed cur ingressus est in domum Petri ? Mihi quidcm vidc-
tur u^ clbum sumeret quod signlficat cum ait « Sur-
: id :

»rexit, et minislrabat ei. » Nam apud Discipulos dlvertebat,

ut et apud Matthceum, quando ilhim vocavit, honoro Illos
aificiens ut stndioslores redderet. Tu vcro hic mihl consi-
deres velim Petri erga ilhim reverentlam. Cum enlm so^

crum haberet domi jacentem et admodum febricilantem,

non traxit eum domum; sed expectavit donec doctrinaj
prgedicallo absolveretur, Ccetcrique omnes snnarentur, et
tunc demum»cum inlrasset, illum rogavlt. SIc ab initio
instltuebatur, ut rcs ahorum suls anteponeret. Itaque non
Petrus ipsum induxlt; sed Ipse sponte intravit, postquam
centurlo dixerat Non sum dlgnus, ut intres sub tectum
: «

Mnieum » dechnrans
'
, quantum gratificaretur Disclpulo.
Atqui consldcres vch'm quales esscnt piscalorum horumce
aedes; attamen in illorum tuguria intrare non dedignatus
• Matth. vin, i^, i5. — » Yidc D. Giiillon, tom. xiv, pag, 86-91,
— » Malth. viii, 8.
Il8 S. JO. CHRYSOSTOllI ARCHIEPISCOPI C. P.

est; quo nos doceret ut

omnibus fastum calcemus hu-
in

manum. Et motlo quidem verLis tantum sanal, modo ma-

num modo ulrnmque praestat, medicinam oh
porrigit,

oculos ducens. Non enim volebat semper slupendo modo

miracula edere. Oporlcbat quippe inlerim lalere, maximc
praisenlibus Discipulis, qui ex nimio graidio omnia procdi-
cassenl. Illud vero hinc palam est, quod poslquam venisset
iii monlem, pr£cciperet Discipulis, ne cui id dicerent. Tc-
tigit ergo corpus, nequc modo febrim exlinxit, sed et
valcludinem plene rcsliluit : quia enim levis erat mor-
bus , ex medcndi modo polenliam suam ostendit ; id

quod ars mcdicincc non fecisset. Scilis, cessanle febre,

mullo lcmpore opus csse, ut x.x.v\ in prislinnm valelu-
dinem restituantur. Sed tunc omnia simul facla sunt.
Non hic autem solum, sed cliam in mari. Illic cnim non
venlos tanlum et tcmpestatcm sedavit, sed eliam molum
lluctuum statim compressit, quod ipsum eliam insolitum
erat : eliamsi enim lcmpeslas ccsset, mullo poslea tem-
pore undcC flucluant. Sed non ita Chrisli jussio operatur
omnia enim statim cessant, ut in mulicie factum esl. Et
hoc declarans Evan^elisla dicebat « Surrexit, et miuistra- :

»bat ei,squod Chrisli virlulis signum erat, nec non alTec-

tus muiieris, quem erga Christum exhibuit. Aliud quoque
hinc porspicimus, nempe aliorum fidei Chrislum aliorum
curalionem concedere. Nam hic alii ipsum rogabont, ut
eliam in pucro cenlurionis. Hujusmodi vero graliam alio-
rum rogalu concedcbat ( dummodo is qui curabatur cre-
deret ), cum non poterat asger ipsum convcnire, vel cuin
propler ignorantiam non maguum quid seuliebat de Chris-
to, vel cum aitasoegri immatura erat. aVespere aulem facto,
»oblulcrunt ei mullos dcemonia habentes, et cjiciebat spi-

»ritus eorum nb eis verbo, et omnes male hnbcnles cura-

»bat, ut odimplerelur quod dictum est per Isa/am prophe-
 IIOMILIA. XXVII. IN S. MATTHJlUif. 1 1 (j

»tam : Ipse infirmitates nostras accepit, et aegritiulines

Dportavit'. » Vides-ne mullitudinis ficlem deinceps adaiic-

lam? Neque enim, urgente licet lempore, reccdere volc-
bant, neque intempcslivum putabant si vc8])ere aegrotos
suos adducerent. Tu vero mihi perpende quantam mulli'
tudinem eorum, qui sanitatem acceperunt praelercurrant
Evangelistae, non sigillalim recensenles, sed uno verbo mi-
raculorum pelagus immensum referentes. Deinde ne mi-
raculi magnitudo incredulitatem pareret , quod tantum
populum tam vaiiis afTectum morbis iu momento temporis
solverit et curaverit, rei testem adducit Prophetam, mag-
nam ubique ex Scripturis rerum pr£Edictionem ostendens,
signis ipsis non inferiorem : hscc, inquit, Isaias dicit : « In-
»firmitates nostras accepit, et aegritudines portavit^. » Non
clixit : « Soivit; » sed, « Accepit et portavit : » quod de pec-
catis polius mihi diclum a Propheta videlur, quam do
morbis, ct cum hoc Joannis diclo consonat : «Ecce agnus
»Dei, qui tollit peccatum mundi^. »

II. Quomodo eigo idipsum de morbis hic ponit Evan

gelista? vcl quod historico more et ad fitteram hoc tesli-

monium legat, vel ut ostendat plerosque morbos ex pec-

catis animae proficisci. Nam simors, quaicaputestomnium,
ex peccato originem occasionemque habult, multo magis
aegritudines hinc orlce sunt. Quandoquidem hinc etiam
evenit, ut nos « Passibiles » simus. « ^idfens Jesus lurbas
«multas circum se, jussit transfretare^. » Vides-ne rursum
quam sit ab ostentationc alienus? Nam cseteri diciuit ip-
sum di.emones increpasse, ne dlcerent quis esset hic vero :

ait ipsum amovisse turbas. Illud auteoi agebat lum ut nos

institueret doceretque modestiam, lum ut invidiam seda-

ret judaicam, doceretque nihil ad ostentationem esse fa-

^ *

111, i8.
MaUh. vui, i6, 17.— 2 Isai. uii, 4«— ' Joao. i, 39.— ^* Matlh.
120 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARClIIliPISCOM C. P.

cienclum : non enim corpora tanlum curabat, sed eliam

cmendabat animam, ipsamquc ad philosophiam instiluc-

bat : sese iitroque modo exhibens, et morbos curantem,

et nihil ex fastu agcnlem. IMulti fjuippc ipsi hicrebant
amore admirationeque ducli, atque ipsum semper viderc
cupientcs. Quis enlm absccssisset, dum illc lanta miracula
palrarct? Aut qnis noluisset faciem et os taha loquentis
aspicere? Ncquc enim ex prodigiis lantum admirandus,
sed ipsius sohim conspectus gratia multa plenus erat : id

quod indicans Propheta dicebat : « Speciosus forma prai

sfiliis hominum ' : » Quod si Isaias dicat : « Non habcbot
'
» speciem neque dccorem ;
» aut ilhid de Divinitatis gloria
inelFabili intelligit; aut ea quaj in passione gesta sunt nar-
rat, ignominiamque illam quam crucis tempore sustinuit,

aut lenuitatei;n illam quam toto vitoe tempore in omnibus

exhibuit, Non autem prius trnnsfrelare jussit, quom mor-
bos curasset. Alioquin non id ferre potuisscnt : ut enim in

montc non concionanli modo aderant, sed etiam silentem

sequebantur sic ctiam nunc non miracula edenti lanlum
;

ha^rebant, sed etiam post cdito signa, vci ex ejus vultu et

conspeclu magnam carpcbant utililatcm. Nam si iMoyses
gloria splendentem, Stephanus angelicum vultum habuit,
C02;ita qualem tunc apparuisse communem Dominum veri-

simile est. Fortc vero multi jam ejiis videndac Imaglnis

cupiditate incensi sunt : sed si velimus, longe splendidio-
rem ipsa videbimus. Nam si cum fiducia ct virtute vltam
peragamus, in nubibus ipsum excipicmus, obviam ipsi vc-
nientes in immortali et incorruptibih corpore. Perpende
autcm quam leniter ipsos amoveat, ncc dcterrent. Non
cnim dixit :« Rcceditc » sed transrretore jubet, spcm
; ,

faciens so illo trajecturum csse. Sic lurbac quidem multum

exhibcbant aaioris, et cum aflcctu magno scquebantur
» Psal. XLiv, 3, — * hul. LiUf a.
 HOMILIA XXVir. IN S. MATTHHrM. l2l

Uniis aulem pccuniarnm servns, arroganllaque plcnus ac-

cessit ac dixit : « Magisler, sequar te quocumque ieris '. »

Yidisli-ne quanla arrogantia ? Ac si non dlgnarelur sc cum

turba annumerare, seque oslentans quasi non in vulgi tur-

ba computandus, sic accedit. Tales sunt judaici mores

intempesllva pleni fiducia, sic et alius poslea, silentibus
omnibus, insiliens ait : «Ouod est primum mandatuiu'?»
Attamen Domlnus importunam llbertatem non corripult,
ut nos ad hujusmodl homines ferendos Inslilueret. Idco
non palnm redarguit eos qui niala cogitarent, sed eoruni

opinioni respondct, ipsis solls confutalionem insplclendam

rehnquens, dupHcemque ipsis parans utilitatem, ut nem[)c
sciant se conscientiai secreta nossc, utque post dalum in-
dicium ilhid adhuc lateat, dans locum ad resiplscendum
sl velint. Id quod nunc ellam feclt. Hic enim multn slgna
vldens, turbamquc airiuentem, sperabat se ex tot miracuhs
dltandum esse, ideoque ilhmi scqui cupiobat. Undenam
hoc nobls pateblt? Ex rcsponsionc Christi, qui non verbls
loquentls, sed menli respondet. «Quld enim, inqult, an pe-
cunias te colleclurum speras, si me sequarls? Annon vldes
mlhi ne dlversorlum quidem esse quale ipsis avlbus est?»
Nam ait :oYulpes foveas habent, et volucres coeli nldos;

» Fihus autem hominis non habet ubl caput rechnet ^. »

Haec non repellentis erant; sed malam mentem redarguen-

lis, ct potestatem danlis cum tali spe sequi si vellet. Ut
autem ejiis nequltiam edlscas, vide quid faciat. liis auditls

et slc confutatus, non dixit: « Ad sequendum paratus sum.»

III. Ahbi quoque sa?pe idlpsum Christus facit; non
apcrle redarguit, sed cx responsione accedenllum menlem
aperit. Nam et Illi qul dicebat : « Maglster bone, »et ex
adulalione sperabnt sc illum allecturum esse ad suam sen-
'
Malth. VIII, 19, — » Id, XXII, 56. — ' IJ, ym^ jq^ et Luc,
IX, 58.
122 S. JO. CHRYSOSTOm ARCHIEPISCOPI C P.

tentlam, respondlt : « Cur me dlcls Lonum? Nemo Lonus,

»nisi unus Deus '. »Et cum dlcerent ei : «Ecce malcr tua
«et fialrcs lui quasrentes te '. » Quia iili humanum quid
paliebonlur, neqiie ulilia sILi audire volebant, sed osten-
dere se ipsi genere proximos esse, hincque vrmam gloriam
carpere, audi quid dicat : « Quae est mater meo, et qui

))sunt fratres mci ^? »Ipsisque demum fratrlbus suls di-

centiLus : « Oslende leinsum mundo '^, » ut hinc vanam

siLi gloriam parercnt, diceLat : « Veslrum tempus semper
»est paratum, mcum autem nondum adest ^. » Per con-
trnrla quoquc idipsum facit, cum de Nalhanaele ait :

« Ecce vcre Israelita, in quo doUis non est ^. »Et rursus :

n Eunles onnuntiale Joanni quoc audislis et vidistis -. »

Ncque cnim hic verLis, sed menti miltenlis respondit.

Rursumquc populo secimdum illius consclcntiam sic lo-
quilur :« Quid exislis in dcserlum videro ^? »Qui enim
videLat eos de Joanne quasl de levi et versatili quodam
homine cogilare, hanc eorum opinionem corrigcns dicit :

« Quid existis in deserlum vidcre? arundinem vcnlo agi-

»tatam, aut hominem moIIILus veslltum ^? Per ulrumque
signlficans, ipsuai necjue ex se versalilem esse, nequc
voluplalc quapiam emolliendum. Sic ilnque nunc secun-
dum menlem quantum nunc
loquentis respondet. Ac vide
quoquo moderalioncm exhlLeat. Neque enim dicit « Ha- :

»Leo quidem, scd desplcio, nverum diclt « Non haheo. » :

Yidisli-ne quanlam accurationcm cum indulgentia con-

junctam ostendat? Ut eliam cum comederet et LiLeret,

ac contrariam, ut videLalur, Joanni vliaj rationem tene-

ret. Illud aulcm facit pro Judajorum, imo tolius orLIs sa-

hile, hajreticorum simul ora comprimens, aliosquo qui

* MaUh. XIX, 17, Marc. x, 18, et Liic. xvui, 19. — ^ IVIatlh. xii,

47. — 3 Ibid. 480 — ^ Joan. VII, 4. — « Ibid. 6. — « Id. i, 47.—

7 Luc. vii> 22, — 8 Ibid. a4. — » Ibid, aS,
 HOMILIA XXVII. IN S. MA.TTH^UM. 120

aderiint insuper atlrahere cupiens. Alius quispiam, ait,

dicehat illi : « Doinine, permilte mihi primuai abirc ct

flsepelirc patrem mcuni \ » Vidcs-ne dilFercntiam ? Et
quomodo impudcns illc diccbat : « Sequar te quocumque
«ieris; a Hic vero elsi rcm sanctam pctens, ait : « Pcr'
))mitle mihi? » Ycrum non permisit; scd quid ait : « Sine
»morUios sepelirc mortuos suos, tu aulem me sequcre '. »

Ubique enim voluntalcm inspicicbat. Sed cur, inquics,

non permisit? Quia crant qui hoc munus implcrent, ne-
quc insepultus mansurus erat : alque hunc ex rebus maj^is
neccssariis avelli non opus erat. Cum dicit autcm : « Mor-
»tuos suos, » ostendit hunc non csse niorluum suum :

nam hic, ut exislimo, morluus cx infideHum numcro erat.

Si porro juvenem miraris quod pro rc tam nccessaria Je-

sum rogaverit, iiequc" spontc abicrit, multo magis mirare,
quod prohibitus manscrit. Annon, inquics, ingralissimi
filii erat patris excquiis non intcrcsse? Si id ex negh*genlia

fecisset, ingrali animi fulurum cfat; si autcm rcs magis

neccssaria instabat, improbilalis sumniac fucrit abiissc,

Nam Jcsus id prohibnit ipsi, non quod juberet honorcm

parenlibus dcbilum contcmnerc, sed ut ostenderet nihil
nobis eeque necessariun:^ csse, atque rcs coelesles, iisque
suFnma cum dih*genlia esse incumbendum, nec vel lantil-

him dillerendum, ctiamsi admodum urgontia vidcanlur

esse ea qua^ aiio Quid enim magis ncccssarium,
Irahunt.
quam sepehre palrem? quid facihus ? neque enim muhuni
iemporis insumcndum crat. Si porro non tantum tcmporis
insumcre hcct quantum ad scpcHcndum patrem est neccs-
sarium, ct si nc tantillo quidem tempore spirituaHa relin-
quere tutum est, cogita quibus simus digni poenis, qni ca
quOB ad Ghristum spcctant tolo fcrme tempore dcscrimus,
et necessariis vilissima anleponimus, nuliaque re urgente
' Matth. viii, 21. — » Ibid. 22.
124 S' JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. V.

desides sumus. Inde porro doctrinae hujiisce philosophiani

mirari oportet, quod juvenem verbo Dei aflixerit ; ad hacc
eliam mullis eripucrit malis, fletibus, luctui, aliisque inde
sequenlibus Nampost srpulturam, opus erat teslamentum
excutere, sortes haeredilalis dlstribuere, et alia quae htec
sequebantiir omnia facere : sicque fluclibus alios lluclus
excipienlibus, procul a veritatis portu ille abductus fuisset.

Ideo jpsum altrahii, et sibi jungit. Quod si atlhuc mirnris

et aegre fers, quod prohibitus fuerit paterno adesse funeri,
illud cogites velim multos esse, qui cum sciant quospiam
molcstius funera laturos esse, seu palris, seu matris, seu
filii, scu alterius cujuscumque, non permittere ea ipsis

nuntiari, ncque ipsos ad sepulcrum venire : neque ideo

ipsos cnidehtatls inhumanitatisve accusamus, et jure qui-
dem. Nam contra facere inhumanum esset, ncmpc sic af-

fectos ad Uictum educere.

IV. Quod si propinquos ita lugere et animum attcri

mahim est, longe pejus est a spirilualibus abduci vcrbis.

Idcoque alibi dicit : « Nemo mittens mannm suam ad ara-
»lrum, ct conversus ad poslerlora, aptus est ad regnum
wcoelorum '. » Nam longe melius est regnum praedlcare,
aliosque a morte relrahere, quam nihll juvantem mortuum
sepellre ; cum maxime supersunt alli qui possint hoc ofli-
cium implere. Nihii igltur allud inde dlsclmus, quam quod
ne minimum quidem temporis lerere oporteat : etlamsi
sexcenla alia iirgeant, splritualla sunt sempcr Cineteris vcl

maxime necessariis anteponenda; sciendumque est quid

vita, quid mors slt. ^hiUi enim etiam cx ils qui vivere
videnlur a mortuls nihil difterunt, si in nequitia vivanl,

imo deleriores etlam morluis sunt. « Nam qui mortuus est,

» inquit, justlficalus est a peccato '. » Illc aulem ncqulline

servit. Ne mlhi dixeris illum a vermibus non corrodi, non

» Luc. IX, 69. — 2 i\om. vj, 7,
 UOJIILIA XXVII. IN S. MATTHJEUM. 125

iu sandapila jacere, non oculos clansisse, neque institis

ligatiim esse. Nani graviora patitur, quam mortuus, non

vermibus corrodentibus , sed feris immanioribus animi
afTeclibus ipsum discerpentibus. Si aulem aperlos habeat
oculos, hoc item longe pejus est, quam si clausi essent.
Etenim oculi mortui nihil mali vident ; hic autem apertis
oculis innumeros sibi attrahit morbos. lUe jacet in sanda-

pila ad omnia immobilis; hic in sepulcro morborum mille

onere obrutus est. At non vides corpus ejus putridum ? Et
quid hoc P Hic quippc, anlequam corpus ejus putrescat,
animamhabet corruptam,perdilam, foetoreplurimolabefac-
latam. Ille quidem per decem dies fcelet; hic vero per tolam
vitam foetorem cmittit, os habens cloacis ipsis immundius.
Uno verbo tantum ab hoc quantum ille quidem
ille diflert,

corruplionem nalura^debitampatitur, hic verocum illa pu-

lredine,eam eliam quue cx perdita orilurvila sibi altrahit;

sexcentas sibi quotidie excogilans corruptionis species. Sed

ille equo fertur? Quid hoc esl? Namhlc in leclo decumbit;
quodque gravius est, dum illum corruptum ct foetenlem
neino videt, cum arcam habeat velo operlam, hic vivons
ac foetidus circumquaque vagatur, mortuam animam in
corpore quasi in sepulcro circumferens. Ac si posset
anima conspici viri in dehciis et in nequilia viventis, vide-
res longe mehus csse in sepulcro ligatum jacere, quam
catenis peccatorum constringi; ac lapidem superpositum
habere, quam
grave ilkid insensibilitalis operculum. Qua-
propter convenit ut morluorum horumce propinqui, qao-
niam illi sic sine sensu jacent, od Jesum accedant pro illis, ut
ohm Maria pro Lazaro : etiamsi foetidus, etiamsi quatridua-
nus sit, ne desperes : sed accede, et lapidcm prius re-
move. Nam tunc videbis jacentem quasi in sepulcro,
et fasciis Hgatum. Et si placet, in medium quempiam
ex viris illuslribus aclclucamus, At ne tijtneali§ , lacilo
126 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCttlEPISCOPI C. P.

quippe nomine, exemplnm proferam ; imo si nomen dice-

rem, ne qnidem nietuendnm esset qnis
sic : enim nnquam
morlnnm limuit? Si quid enim fecerit, mortuus tamcn
manet mortnus vero vivcntem hcdere nuUo pacto polest.
,•

Videamus itaquc caput ejus ligalum : nam cum crcbro

sint ebrii; perinde alque morlui multis velaminibus et fas-

ciis, sicomnes istorum sensns occludunlnr et bgantnr. Si

lubet etiam manus videre, illas conspicias ventri aUigatas,
ut defunclorum manus, et vinclas non fasciis, sed avaritiae
vinculis, quod longe deterius est; nequc enim permillit
illa ut ad eleemosynam vel ad alind quodpiam opus
,

bonnm extendantur sed inuliliores edicit, quam morluo-

;

rum manus, Yis-ne nt etiam pedes similiter vinctos videa-

mus? lllos quoquc respice curis constrictos, qui ideo non
possint ad Ecclesiam Dei properarc. Vidisti mortuum ?

Pollinctorem vide. Quis hornm pollinctor est? Diabolus,

qui diligenter ipsos conslringit, nec sinit ut homo vere
homo appareat, sed lignum aridum. Ubi enim nec oculus,
nec manus, nec pedes, nec aliud hujusmodi est, quomodo
esse posse homo videatur? Sic ipsorum animam fasciis de-
vinctam conspicere est, idohnn niagis, quam animam.
Quoniam igilur ipsi sine sensu jacent inorlui, pro illis ad
Jesiun accedamus, precemur ut resurgant, amoveamus
lapidem, solvamus fascias. Si enim abstuleris h^pidem, id
esl, illani in malis sensuum privationcm, cito illos c sc-

pulcro eduxeris : eductos vero facilius a vincuhs hbera •

bis. Tunc te Christus agnoscet, cnm surrexeris ; cum

solutus fueris, tunc te ad ccenam suam vocabit. Quotquot
igilur Christi amici estis, quolquot discipuli, quolquot
mortuum diligilis, ad Jesum supplices accedite et suppli-

cate : eliamsi enim summopcre foelidus sit, allamen non

debentpropinquiejus ipsum deserere;sed tonto magisacce-
dere, quanlo magis pulredo augetur ; ut tunc fecerunt La-
 IIOMILIA XXVIII. IN S. MATTH/EUM. I27

zari sorores; nequc anle discedere, rogantes, precanles, sup-

plicante?, quam illum vlvenlem receperimus. Nam si sic

res nostras et proximorum curemus, futuram cito vitam

consequemur ; qua utlnam nos frui contingot, gratia et
benignitateDomini noslri Jesu Christi, cui glorin in saecula

saeculorum. Amen.
iw^v\\w\vv>iwAW\vv>v\A\v\ vv-» »-»v vxMVW www w.vvv vvwwvx^iwx ww vv» wrwwv^^wxvv^vv^

HOMILIA XXYIII.
CAPUT VITI.

Et ascendente eo in navlculam, secuti sunt eum Dlscipuli

ejus. Et ecce motus mognus factus est in mari, ita ut
navicula operirelur fluclibus : ipse vero dormiebat'.

I. Lucas, ne quis ab ipso lemporum ordinem exigeret,

sic ait :« Faclum est in una dierum et ipse ascendit in na-

Morcusquoque similiter. Hic

))viculam,et [Jiscipulieju^'. »

vero non item, sed temporum quamdam servat seriem.

Nequc enim omnia omnes eodem modo describunt id :

quod a me jam supra diclum esl, ne quis ex omissione

dissonantiam inter ipsos esse putaret. Turbis ilaque praB-
secum assumpslt nom hoc illi dicunt.
missis, Discipulos :

Assumpslt autem non frustra, nec sine causa,sed ut futuri

niiraculi speclalores essent. (^uemadmodum enim pakes-
trae magister optimus ad utrumque illos excrcebat, ut in
malis imperterrili essent, et in honoribus modesti. Ne al-

ium enim saperenl,quod,missis aiiis, ipsosrcllnulsset, lcm-

pestatem permillit, ium ut hoc efficeret, lum ut eos ad
ferendas forliter a^rumnas exerceret. Nam magna quldem
erant priora signa sed pr^csens signum non parvam quam-
;

• Maltli. vui, 20, 24. — 2 Luc. vm, 22,

ia8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIBPISCOPI C. P.

dam exercitationem afferebat, ac vcleri cuidam signo si-

milc erut. Ideoqne soios secnm addnclt Discipnlos. Nam

nbi miracnla edebantur, popnlnm sinit adesse : nbi vero
pericula et tenores, Discipulos, athletas ncrape orbis, quos
exercilalurus erat, solos secum assnmit. Matthacns solum
dicit ipsum dormivisse, Lncas vero addit in cervicali, os-

tendens quam esset a fastn alicnus, et ad magnam inde

phllosophiam nos inslitnens. Oborla ila(|ne lempestate,
cnm fureret mare, ilhim excitant dicentes : « Domine, salva
»nos, perimns'. » Jpse vero illos primum, dcinde mare in-

c^epavit. Nam, nt dlxi, exercilationis causa ha?c permitte-

banlnr, et figurae erant tentationum, qnae ipsos eranl inva-
surac. Klenim poslca Sicpe permisit eos in «;raviores nego-
liorum procellas iucidere, animumque ipsis indidit. Unde
Pauhis dicebat : « Nolo aulem vos ignorare, fralres, quo-
T niam vahle «j;ravati sumus supra vires, ila nt nos tacderet
» ctirim viverc'' : » et poslea, o Qui cx tot morlibus nos erl-
spuit^. «Ut oslendat igllur fiducla nti oporlere , etiamsi
magni concitentur fluclus, ipsumque omiiia ulibler dis-
pcnsare, primum ipsos increpat. Nam qnod tnrbali fucrint,
id ilHs nlllc fuit, ut majus esse miraculum viderclur, et

perpetua servaretur rei mcmoria. Quando enlm inexpecla-

lum quldpiam fulurum est, inulla prieparanlur scrvandae

rei memorla} opportuna, ne cdilum postea mlraculum in

oblivioncm veniat. SIc Moyses serpeutem primo formida-

vil,nccmodo formidavit, scd cum magno anlnii terrore,

tuncque vidil stupendum illud prodlglum; ita etDiscIpuli,

cum jain dc sahilc ferme dcsperassent, tunc Hberanlur :

ut periculum confcssi, miraculi magulludlnem ediscerenl.

Idcoquc dormit : nam si vigikinle illo Id faclnm essel, vol

non tlmuisseul, vel non rogassent, vel non pulassent j)osse

illum id cilicere. Ideo dormit, nt dct limcndi occa^ioncm,

> Malth. vju, 25. — »
^ Gor, i, ^5. -- • IbiJ, \o.
 nOMILIA XXVIII. IN S. MATTn.BUM. I29

et valldlorum ipsisprcnesentium sensum elficiat. Neque enim

quls perinde videt ea, qua) in alienis corporibus fiunt, at-
que ea quse in corpore suo. Quia igitur omnes videbant
beneficio alfectos fuisse, se vero nihil accepisse beneficii,
quasi supini manebant. Neque enim claudi erant, vel alio
aflbcti corporis vitio : oportebatque tamen illos bcneficio-
rum sensu alTici, tempestatem oriri concedit, ut ea libe-
rati, clariorem beneficii sensum perciperent. Ideoque non
praesentibus turbis id agit, ne ut modicae fidei damnaren-
tur; sed solos emendat, et increpando prius mentis ipso-
rum quam aquarum tempeslatcm sedat, dicens:«Quid
» limidi eslis, modicai fidei ' ?» Simulque docet timorem
non ab immissis tenlationibus, sed ab animi infirmitale
oriri. Quod si quis dixerit non ex timore, vel ex modica

fide molos Discipulos illum excltasse, respondebo illud

maxime slgnum esse eos non congruentem de illo opinio-

nem habuisse. Sciebant quidem ipsum expergefactum in-
crepare posse dormientem vero nondum putabant. Et
;

quid miraris si nunc timeant, quando post multa etiana

alia miracula InQrmiores adhuc erant ? Quapropter sajpo

increpanlur, ut quando dicit:«Adhuc et vos insipienles

»estis^»Ne itaque mlrerls, cum Disciipuli tnm imbecilles
crant, si turbae nihil magnum de ipso opinabantur; mira-*
bantur quippe dicentes : « Qualis est hic homo, quia et
»mare et venti obediunt ei ^?» Christus vero non corripuit
eos, quod hominem esse ipsum dicerent sed expectabat ;

inlerim per miracula docens illos falsam hanc opinionem

essc. Undenam hominem illum esse putabant? ex aspectu,
exsomno, quod navi uleretur. Idclrco in stuporem conji-
ciebantur dicentes: « Qualis est hic?»Somnus quippe et
quidquid apparebat, hominem indicabat : mare et parta
Iranquillitas Deum declarabat.
' Mallh. viii, 26.— » Id. XV, 16, -, 3 Id. vriT, 27.
LXXV. C)
l5o S. JO. CHIIYSOSTOMI ilRCHIEPISCOPI C. P.

II, Quanqnam enim Moyses aliqnid simlle ollm fece-

rat, vel hinc Ghrisli eminenlia declarahalur, quod ille iit

servus,hicut dominus miracula patraret. Nonenim virgam

extcndit ut ille, neque manus expandit versus coDhmi, ne-
que precatione opus hahuit sed ut par est dominum an- :

cillae, et creatorem opificio proecipere; sic illam sedavit et

frenavit verho et praecepto tantum atque omnis subito :

sohita tempestas est, nec vestigium procellae mansit. Illud

enim declaravit Evangelista dicens « Et facta est Iranquil- :

»htas magna. » Quod de Patre quasi rcs grandis dictum

fuerat, id ipse operibus exhibuit. Quid de Patre dictum
fuerat? « Dixit, et stelit spiritus procellaj ' : » Sic et hoc loco
dixit : «Et facta est tranquilhtas mogna. » Propterea turbaj
ilhim summe mirabantur: quae non ita miratne fuissent, si

fecisset ut Moyses. Postquam a mari discessisset, ahud ter-

ribihusmiraculumsubsequilur : daemoniaci enim, quemad-

modumfugiliviimprobi,videntesDominumdicebant: «Quid
snobis et tibi, Jesu fdi Dei? venisli huc anle tempus lor-
»quere nos'. Quia enim turbae ipsum hominem esse con-
»

filebanlur, venerunt daemones Divinitalem ejus praedican-

les et qui agitato posteaque sedato mari non audierant,
:

daemonas hoc clainanles audierunt, quod mare tranquilhim

factum praidicaverat. Deinde ne hoc per adulalionem dic-
tum vidcretur, ex rerum experimenlo clamant his verbis

« Vcnisli huc ante tempus lorquere nos. wldeo prius ini-

micitiamfalentur, ne suspecta eorum supplicatio videretur.
Etenim invisibihter verberabantur, et plus quam mare fluc-

luabant confixi, combusti, atque ex tali pracsentia iiitole-

rabllia paticntes. Quia enim dsemoniacos illos nemo ofTerre

audebat, Christus illos adit. Et Mallhaeus quidem scribit

dixisse illos : «Venisti huc ante lempus torquere nos ; »alii

vero addiderunt eos adjurasse ac rogasse illum, ne se in

* Psal. cvi, a5. — 2 Matlh, vin, 29.
 HOMILIA XXVIII. IN S. MATTHJ2UM. l5i

nbyssum conjiceret: putabant eulm jam instare slbt sup-

pliciam, et timebant quasijam in tormenta demissi. Quod
si Lucas unum tantum memoret', hic aulem duos, neque
sic dissonanlia aliqua indicatur. Si enim dixisset unum
tantum fuisse , nec alterum extitisse , tunc videretur a
Malthaeo differre ; cum vero ille unum, hic duos memorat,
non pugua haec est, sed differentia narrandi. Mihi enim
videtur Lucas acriorem hic memorandum suscepisse; qua-
propter magis tragicam describitcalamitatem, quod nempe
viucula et catenas dirumpens, per desertum erraret ; Mar-
cus vero dicit ipsum sese lapidibus pcrcussisse. Verba au-
tem eorum immanitatem impudentiamque declarant. « Ve-
» uisli enim huc ante tempus torquere nos, » inquiunt. Non

poterant enim dicerevse non peccasse. Rogant vero ne ante

tempus poenas luant. Quia enim deprehendit eos intolera-
bilia el iniqua operatos, ac crealuras suas omni prorsus

modo subvertentes et cruciantes, putabant eum ob facino-

rum atrocitatem non expectaturum esse supplicii tempus ;

idcirco rogabant et supphcabant ; et qui ne ferreisquidem

viuculis detincri poterant, ligati veniunt,* qui montes per-
currebant, in campos exeuiit; qui alios a transitu arcebant,
cum illum viam sibi obstruentem viderent, steterunt^ Sed
cur in sepulcris hbentcr versantur? Ut perniciosam doc-
trinam multorum menlibus inserant; ncmpe animas mor-
tuorum doemonas fieri (3) quod ne cogitet quispiam absit.
;

Sed quid dicas, inquiunt, de praLstigiatoribus multis, qui

captos pueros jugulant, ut animam postea sibi ministran-
tem habeant? Nam quod jugulent, hoc multi dicunt; quod
autem caesorum animoe cum ipsis sint, unde, quaeso, nosli?
Ipsi, inquiunt, daemoniaci hoc dicunt ; « Ego sum anima
illius cujuspiam. »Verum h^ec fraus et fallacia diabolica
est. Neque enim anima moxtui est quoe clamat, sed daemoa
' Luc, IV, 35
l52 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEt^ISCOPI C. P.

qui hoc simulat iit audltores decipiat. Nam si posset anima

in dsemonis substanliam ingrcdi (4), mullo facilius in cor-
pus suum ingrederetur. Praelerea quis ralione pracdltus
credere possit animam laesam, se laedcnti soclare? aul ho-
minem posse vim incorpoream in alteram mutare substan-
tiam ? Nam si in corporibus id fieri nequeat, nec quispiam
possit corpus hominis in corpus asini mutare; multo magls
in anima invisibili id fieri nequit, nec quis possit illam in

daemonis substantiam vertere.

III. Itaque anicularum ebriarum ha^c verba sunt, et
puerorum terrlcula. Neque enim licet animce semel a cor-
pore sejunctae hlc deinceps vogari : «Nam Justorum animae
» in manuDei sunt '
; » si justorum, etiam quoque puerorum
animae: non enim ^eccatorum autem ani-
illae malae sunt :

niae statlm hlnc abducuntur. Id palam est ex Lazaro et

divite; et aUbi Christus ait « Hodie animam tuam repe- :

» tent a te^. » Neque ficri potest, ut anima ex corpore egres-

sa, hlnc crret et vagetur, neque id injuria. Nam si cum

iter facimus in nota nobls et assueta terra, cum corporc
amicti sumus, cum peregrinam viam adlmus, nescimus
qua transire oporteat, nisi ducem habeamus, quomodo
anima ex corpore avulso, nlhil jam assuetum et cognilum
habens, sine duce sciet quo sit eundum? Multisque alils
argumentls deprehcndere est non posse animam ex cor-
pore egressam hic manere. Nam Stephanus ait : « Suscipe
Dsplritum meum ^. » Et Paulus, « Dlssolvi et cum Chrlsto
i>esse multo mclius est ^. » De Patriarcha quoque Scriptura
dlcit : « Et apposltus est ad patres suos, provectus in senec-

atute bona ^. » Quod autem neque peccatorum anima3 pos-

sint hlc versarl, audi divitem multa hac de re rogantem,
nec impetrautem, quisi potuisset, venisset ipse, ctquae illic

* Sap. lu, 1.— 2 Luc, xii, 30.— '. Act, Vii, 59.— * Philjp. 1, a5.
— ? Gen, XXV, 8.
 HOMIUA. XXVIir. IN S. MATTH.5UXr. i35

fiercnt iiuntiasset. Unde palani est post decessnm ex hac

vita animas in qnamdam regionem deferri, nec posse huc
reverti, sed terribilem illum diem expectare. Si quis vero
dixerit : « Cur id quod petebant dsemones Christus fecit,

cum porcorum gregem

in ipsos intrare permisit?»Respon-
derim ego ipsum non id fecisse in gratiam illorum, sed
ut multa sic dispensaret; primo, ut docereteos, qui a ma-
lignis hujusmodi tyrannis hberati essent, quantnm perni-
ciem afferrent insidiatores hujusmodi; secundo, ut disce-
rent omnes d?emonas ne quidem porcos invadere posse,
nisiipsepermiserit; lertio, ipsosgraviora inhomines, quam
in porcos, perpetraturos fuissc, nisi in calamitate per mag-

nam illam Dei providentiam servali fuissent. Nam quod

magis nos quam bruta nnimalia odio habeant, nulK non
manifeslum est. Itaque qui porcis non pepercerunt, et ia
momento temporis omnes pra^cipitarunt , mullo magis ho-
minibus id fecissent, quos tenebant in desertum adducen-
tes; nisi etiam in hac ipsa magna quam exercebant tyran-
nide,Dei cura illos frenassetetcocrcuisset, ne perniciosiora
facerent. Inde Uquet neminem csse, quin Dei providentia
frualur. Quod si non omnes uno eodemque modo, hoc
quoque magnum providentise gcnus est. Nam ut cuique
utile esse potest, ratio providentine accommodatur. Ad
haec vero quag dicta sunt, aliud indc discimus : quod scili-

cet non tanlum omnibus simul provideat, sed etiam singu-

lis seorsim quod etiam DiscipuUs indicavit dicens « Veslri
: :

«capilli capitisomnes numerati sunt^ »Exque daemoniacis

id clare videre est, qui jam oiim suffocati fuissent, nisi
sunmie curante Deo servarentur. Propterea permisit eos
abire in gregem porcorum, ut qui regionem incolebant,
ejus potentiam discerent. Ubi namque nomen ipsius notum
erat, ibi non valde se ostendebat : ubi vero nemo ipsum
.' MaUh, Xj 3o, el Luc, xn, 7.
l34 S. JO. CHRYSOSTOMI AI\Cmt:PISCOH C. P.

noverat, stolidusqiic populus erat, ibi miraculis magls ful-

gebat, ut illos ad Divinilatis suao cognitionem pertraheret.
Quoil autcm slolidi essenlii, qui civilalem illam incolebant,

ex iis qu3B in fme gesta sunt liquet. Gum oportuisset enim

illum adorare, ejusque potentinm mirari, illum repulerunt
et rogarunt abscedere u fmibus suis. Sed cur dacmones
porcos occiderunt? Semper doemones id curant ut homi-
ues in mocrorem conjiciant, semperque de illorum pernicie
gaudent. Hoc item Jobo diabolus fecit, quia ibi eliam id
l)eus permisit. Yeruni ncque ibi diabolo obtcmperavit,
sed quod famulum suum vellet splendidiorem reddere
dnemonique omnem in^pudcnliae ansam praxidere, alque
sua in Justum facinora in caput ipsius retorquere. Et nunc
quoque conlra accidit, quam daemones volebanl. Nam
Christi potentia clariiis prsedicabatur, ac nequilia docmo-
num, ex qua ille eruit omnes qui ab ipsis detinebantur,
manifeslius apparuit , notumque fuit illos ne in porcos
quidem liabere potestatem, nisi id pcrmiserlt univ^rsorum
Deus.
IV. Si quis autem ha^c anagogice velit acciperc, id uti-

que licet, sed liisloria sic habct. Sclendum porro est ho-
mines porcoruna iustar viventes, dKmonibus csse caplu
faciles. Qui aulem ha3C patiuutur, homincs cum sint, saspc

possunt iilos superare. Si vero porci omuino fucrint, nou

modo a da^monibus exagilantur, sed etiam prLccipilantur.
Insuperque ne quls hoc rem essc fictam putaret, sed quis-
que crederet da^moncm vere exivisse, ex porcorum morle
id manifestum eflicitur. llic vero perpende cjus mansuc-
ludinem cum potestate conjunctam. Cum enim regionis

incoLT, tot ab eo acccptls bencficiis, illum ab se discederc

cogeient, non restilit, sed discessit, cosque qui se doclrinn
ipsius indlguos declarabant, rcliquit, doclores assignans
ilHs eos, qui a daemonibus hberali fucrant, nec non subid-
 HOMILIA. XXVIII. IN S. MATTII.EUM. l35

cos, a quibus quaecumque gesta fuerant edisccre poterant

recGLlens porro ingentem ipsis timorem reliquit damni :

qui|)pe magnitutlo rei gesta? famam evulgabat, resque tanta

ipsorum animosperculerat. Undlque rumores aflerebantur,
hoec gesta stupenda praidicantes, ab iis qni curati fuerant,

a pr;\:cipitatis porcis, a porcorum dominis, a subulcis. Hsec

porro nunc etiam videre est multos in scpulcris daemo-
non ferrum, nou
niacos, quos nihil ab insania coliibet,
cateno, non multitudo hominum, non monita, non terror,
non minae, non quid simile. Cum qnis enim lascivus cor-
porum forma capilur, nihil differt a daemoniaco : sed nu-
dus ut ille circumvagatur, vestibus quidem indutus, sed
vero amiclu spollatus, et gloria sibi debita nudatus. Non
lapldibus sese perculiens, sed peccatis lapide longe durio-
ribus. Quis igitur hunc hominem hgare polerit sedareque,
tam turpiter agentom, pctulantcm, nunquam sui compo-
lem, sed semper sepulcra adcuntem ? lalia quippe sunt
mcretricum divcrsoria multo foetore plena, multa pulre-
dine. Quid de avaro dicamus ? Nonne et ipse talis est? Quis
eum ligare unquam poterit? Nonne terrores, non minae,
non monlla, non consilia? Verum hsac omnia ille vincuki
rumpit. Et si quis sohUurus a vinculls accedat, adjurat
eum nc solvatur; cruciatum maximum existimans non esse
in cruciatu : quo quid mlserabllius dlcatur? lile namque
daemon, etsi homuies dcspiceret, at Chrlsti jussui cessit,
et cito a corpore abscessit; hic vero noa cedlt praicepto
nam Ilcet quotidie audlat illum dlcentem : « Non potestis
»Deo servIreetmammoncE ',» etsigehcnnam comminetur et
intolerabilla supphcia, non obtemperat tamen, non quod
Chrlsto sit fortior, sed quod Christus nos non invilos ad
resipiscentiam ducat. Ideoquc illi quasi in desertls ver.san-
tur, etiamsi in mediis sint urbibus. Quis enim mente va-
' M^tlh, yj, a4, et Luc, xvi, i5.
l36 8. JO. CHUYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

lens posslt cum hujusmodi hominibus versari? Mallem

certe cum scxcentis daemoniacis habitare, quam cum uno
hoc Jaborantc morbo : quodque ila loquens non aberrem,
probatur ex iis qua^ utrinque patluntur. Hi namque eum,
qui se nihil Isesit, inimicum sibi pulant, voluntque eum,
qui liber est, servum suum esse, ut in malis innumeris in-
volvant : ddcmoniaci vero nihil aliud mali faciunt, quam
quod morbum in se retineant. Illi multas subvertunt do-
mos, idque peragunt, ut nomen Dei blasphemetur, ac per-
nicies sunt et urbis ct orbis universi ; hl vero a d?emonibus
exagilali, miserationc et lacrymls digni sunt ! Ili certc sine
ullo sensu multa faciunt : illi ralione praedili implngunt,
in mediis urbibus debacchantes, et novo quodam furore
correpti. Quld enim tale faciunt daemoniacl omnes, quale
ausus est Judas extremam aggressus inlqultalem ? Gerte
omnes qul illum imitanlur, sunt quasi ferae iminancs ex
carceribus elapsce : nemine cohlbente.
civltalesperlurbant,
Hi tamen vinculls undique constrlnguntur quaha sunt, ,

judicum terror, legum comminatlones, vulgi maledlcta, et

aha plurima. HIs tamen illi diruptis omnia susdeque ver-

tunt. Quod si quls hnec viiicula auferret, is daeraonem illos

occupanlem clare cognosceret, qui certe rnulto et acrlor

et feroclor est eo qui nunc egressus narratur.
V, Verum quia id fieri nequit, verbo lamcn tenus ista

fingamus, et catenas ejus omnes auferamus; tunc ejus

furorem liquido sciemus. At feram a nobis nudatam ne
formidetis : in verbo namque tota scena con»islit,neque in

rei veritateidipsumconsplcimus. Sit itaquehomoqulsplam,

ignem ab oculis emlttens, niger, qui in utroque humcro
draconcs pendentes loco brachlorum habeat. Os habeat
in quopro dentibus gladil sint infixl, pro Hngua fons virus

venenumque emitlens. Venter ejus omnl fornace sit vora-

cior, qua; omnla injccta deglutiunt pedes alis instructi et :
 HOMILIA. XXVin. IN S. MATTH.ErM. iS^

flamma quavis vehementiores, vultus ejus canls et liipi

speciem referat non humanam vocem emiltat, sed quid
:

insu^ve, injucundum, lerriblle in manibusque flammas

:

habeat. Horrendaforsan vobis haec vldeantur. Sednondum

ilhun uti par erat dcpinximus : his quippe alia sunt adden-
da. Obvios quosque jugulet ac devoret, carnes laceret.
Hoc monstro deterlor est avarus, quasl infernus omnes
invadit,omnia dcvorans, communis humani generls hostis
circumiens. Nulhim quippe viilt superesse hominem, ut
omnia possideat. Neque hic tamen sistlt gradum, sed post-
quam omnes cupidltate sua perdidlt, terrre snbstanliam
cupit abolere, illamque in aurum versam videre : neque
tantum terram, sed montes, saltus, fontes et omnia quie
sub aspectum cadunt. Atque ut discalis nos nondum ejus
furorem totum demonstravisse : nemo slt qul Illum accuset
et terreat, sed tolle formidinem legum,etvidebis lUum, ar-

repto gladlo, omnes trucldantem, neminl parcentem, non

amico, non cognato, non fratri, non patri. Imo vero non
opus est nobis illa hypothesi, sciscitemur ab eo annon Ille
hujusmodi res in cogitalione versct, annon omnes anlmo
invadat, annon Irucidet amicos, cognatos et progonitores.
Inio vero nulla Interrogandl necessitas, cum nemo nesciat
eos, qui hoc lenentur morbo, seneclutem patris sui opgrc
ferre, et quod aHIs dulce oplablleque est, nempe flllos ha-
bere, onerosum exislimare. MuUi enlm hac de causa or-
bltalem sunt adepti, naturamque sterllem reddiderunt
non modo nalos occidentes, sed eliam ne nascerentur efli-
cientes. Ne miremini ilaque si avarum forma depinxe-
illa

rimus : nam longe adhuc deterior est, quam diximus. Sed

videamus quo pacto eum ab hoc daemone liberare poleri-
mus. Quomodo Jlber erit? Si clare didicerlt avarillam vel
adpecunlas comparandas conlrariam esse nam
: qui parva
lucrari volunt, semper magna patiuntur damna : id quod
l38 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARGHIEPISCOPI C. P.

etiam m proverbium versum est. Mulli cerle cum inutuum

maguo foenore darent, non exploralis acciplenlis facullali-
bus, sortem ipsam cum usuris amiserunt. Rursum aiji in
pcriculis, cum nollent pauca proferre, vitam cum opfbus
perdiderunt. Item alii, cum dignitates pecuniarias, vel si-
milia adipisci possent, cum parcimoniae nimis studerenl, a
tolo exciderunt. Quoniam enim serere nesciunt, sed me-
tere tantum student, a mcsse frequenlor excidunt. Nemo
enim sempcr metere polcst, sicut nec semper lucrari. Quia
igitur impeudere nolunt, nec lucrari sciunt. Sed ct si

uxorem duccre oporteat, in idem incidunt damnum, dum

vel inopem pro divite ducunt, vel si divilem accipiant, et
illn milie vitiis sit affecta, in majus incidunt delriaientum.
Non enim opulenlia, sed virtus divillas parit. Nom qua^ex
divitiis ulililns, si illa prodiga sit et sumptuosa, et si quasi
veiitus oinnia dissipet? Quod si lasciva sit, ac sexccntos
amatores altrahat? Quid si ebriosa? Annon brevi conju-
gem suum ad inopiam rediget? Non in uxore ducenda lan-
lum, sed eliam in emendo falluntur, dum servos, non
probos ac strenuos, sed eos, qui viii pretio dantur, compa-
rant. Hacc itaque ouinia cogitantes; (noadumenim de ge-
lienna et de regno verba audire potuistis) et detrimenta in
mentem revocanles, quai SiTpe ab avaritia passi estis, iu

foenoribus, vel in emendo, vei in ducenda uxore, in palro-

ciniis, in aliisque omnibus , ob amore pecuniarum absce-

dlle. Sic enlm polerilis et pra?scnlem vltam tuto transigere,

et paululnm aucli, scrmoncs dc pliilosophia audire, alque

aculius videnlcs, ipsum justiliaiSolem respiceic, promissa-
que ejus conscqul, quorum ulinam consorles simus omncs
gratia et bcnignltatc Domini noslri Jesu Clirisli; cui gloiia

et imperiuin in scecula steculorum. Amen.

 H05HLIA XXIX. IN S. MA.TTHiEUM. i5j

\\*'\.v^'VV\\'X^\>-'^'V\^\\Axv>vvrxv^^/VN\v>\\\A/V>v\^'V\^\\>vvr'VV>\v>'VV>'v\\'VVVvv\v\%>'i.^av.'Vv\(v».*.'VV*

!:HQMILTx\ XXIX.

CAPUT YIII.

Et ascendens Jcsiis In iiaviculam, traiijfretavit, et veiiit in

clvitatem suam. Et ecce offereLant ei paralytlcum in

iecto jacentem. Et vldens Jesus fidem Illorum, dlxit pa-
ralytlco : Coiifide, fili,remittunlur libl peccata tua'.

I. Civilalem suam hlc Capliarnaum appcilat : nam qure

tulit Ipsum Bethlehom fult; quseeducavlt, Nazareth; quae
inhabitantemhabuit, Capharnaum; paralyticus aulcm hic,
alins est ab eo, qiii memoratur a Joanne. Ille cjuippc in
piscina jacebat; hic autem In Gapharnaum : et IUe quidcm
triginta octo annis paralyticus fuit : dc hoc vero nihilslmilc
dictum est. Ille nullos habebat, qui sul curam gcrercnt
hic conlra habuit qui sc ad Jcsum defcrrent. Iluic porro
dlxit : « Flli, rcmiltunlur libl peccata : » Ilh vero : « Yis sa-
» nus esse ^ ? » I Ihmi in sabbato curavlt, hunc non in sabbato
aUoquin autem Ilhim hac de re JudoLn accusassent, qui hic
taccnt, ilhc vero instant, ipsumquepersequuntur. Ha3c non
sine causa dicta sunt a me ; sed ne quls unum eumdemquc
esse suspicans paralytlcum, dissonanliam hic esse putaret.
Tu vero perpcndas quam modcslus, quam mansuetus sit

Dominus. Nam et antea turbas amoverat, et a Gadarenls

pulsus non obstitit ; sed secessitj elsi non procul. Rursuni-
que cum ascendisset in navlculam, trajecit, cum possct
pedes transire..Ncquc enlm semper mirabiha palrare vole-
bat, ne oeconomlc-e, suae ralionem labefactarct. MaUha.'us
i^^Itur ait :« Atlulerunt eum : » ahi vero dicunl agrumper
* MaUh, IX, 1, 2, — 2 Joan. vi, 6.
l4o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

diruptum tectum demissum fuisse et ante Chrislum posi-

tum, nihil dicentibus illis qui attulerant, sed lotum ipsi

permlttentibus. Nam initio quidem ille circuibat, neque

tantam ab accedentibus poslulaLat fidem : hic aulem et

accesserunt, et fides ab ipsis requisita est ; nam ait : « Vi-

» dens fidem illorum, »id cst, eorum qui demiserant para-
lyticum. Neque enim ubique aegrotorum requirit fidem, ut
cum desipiunt, vel alio modo mente capti sunt. Hic vero
aegroli fides erat magna; alloquin enim non ita se demitti

permisisset. Quoniom igltur tantam exhlbuere fidem, ex-

hibet et ipse potentiam suam, cum omni poteslate peccata
solvens, ac per omnia demonstrans se Patri aequalem esse.
Hicvero perpende : superius idostendebat ille, cum doce-
bat eos tanquam poteslatem habens; per leprosum, cum
dixit : « Yolo, mundare; » per centurionem, cum dicente

illo : « Tantum dic verbo, et sanabltur puer meus, » mira-

tus est, ipsumque plus quam omnes laudlbus extuHt; per
mare, cum ipsum verbo tantum frenavit; pcr dccmonas,
quanrlo ipsuiii jadlcem esse confitebantur, et cum potes-
tatemagna ipsos ejecit. HIc sursum majori modo inimicos
suos aequalitatem illam confiterl coglt, et per ipsorum ver-
ba id conspicuum reddit. Ipse namque se ab ambitione
alienum commonstrans, (nam magnum spectanlium thea-
trum aderat, qui ingressu arccbant, ideo paralylicum su-
perne demlserunt), non slatim ad corpus, quod videbatur,
curandum se contulit sed ab ilHs occasione sumpta, quod
;

non apparebat prlmum curavit, nempe anlmam, cum pec-

cata dimislt quod paralyllco salutem pritbebat, ipsi
: id

vero non multum glorlac apud illos attullt. Illi enim a ne-
quitia sua exagitati, cum vellent occasiones mnlediccndi
quaerere; illud invili effecerunt, ut res clarior evaderet.

Sagax enim cum esset, ipsorum invidia esl usus od signum

celebrandum. Quoniam igitur turbabantur, et dicebant
 HOMILIA XXIX. IN S. MATTH^UM. l^l

« HIc hlasphemat; quls potest peccata dlcnittere, nisi solus

))Deus' ? Videamus quod ipsc alt. Num opinionem Illam

))

rejecit ? Atqul sl non aequalis Deo erat/dlcere deLuIt « Quid :

de me non consentaneam opinlonem habetis ? procul ah-

sum a tanta poteslate. )) Verum nihil simile dlclt ; Imo vero
illam opinionem confirmavit et asserult, tam voce, quam
miraculo. Qula enlm de selpso quaed'am proferrc auditori-
hus Importunum esse videhatur, per allos illa, quoe ad se
spectant, confirmat ; quodquemlrum fuit, non per amicos
tantum, sed etiam per inimicos : quod ex sapientiae ejus
cnlmlne procedit. Per amicos quldem cum dixlt : « Volo,
»mundare, ttitemque cum alt « Non inveni tantam fidem :

in Israel » per inimicos autcm nunc, cum dlxissent enlm

)) : :

« Nemo potest dlmlttere peccata. nisi solus Deus, )) intulit

ipse : « Ut autemsciatisqula potestatem hahet Filius homi-

)) nis dimittere peccata super terram, tunc dlxltparalytlco :

»Surgenstolle grahatumtuum, etvade in domum luam''.))

Neque solum hic, sed etiam allhi cum dicerent illi : « De

j»hono opere non lapldamus te, sed de hlasphemia, et quia
»homo cum sls, facis teipsum Deum^; » neque tunc hanc
opinionem confutavit, sed illam confirmavlt dlcens : « Si
))non faclo-opera Patrls mel, ne mihi credatis; si autem
»facIo, eliamsi mihi non creditis, saltem operibus cre-
^^dite^*. ))

HIc porro Divinltatls smc allud slgnum non parvum

II.

exhihet, nec non suac cum Palreaequahtatls. IUi namque di-

cehant peccata dimittere unius Dei esse ; hic vero non
modo peccata dimittit, sed antea ahud quidpiam exhihet,
quod unius Dei est, quod ncmpe secreta cordis revelet.
Neque enim id quod cogltahant in medlum protulerunt :

« Ecce, inqult, quidam de Scrihls dlxerunt intra se Hic :

' Maltb. IX, 5, €t Marc ii, 7.— ! Malth. ix, 6» — ^ joan, x, 53.
— ^ Ibid. 37.
l42 S. JO. CIIRYSOSTOMI A.RCHIj:PISCOPI C. P.

))Llasphemat. Et scieiis Jesus cogllationes eorum, dixit

»Quid vos cogilatis mala in cordibus veslris ? Quod au- ' ))

tem unius Dei slt secrcta nosse, audi Prophetam dicenlem:

« Tu nosli corda solus "*
; » et rursum : « Scrutans cordact
wrenes Deus^ : » Jeremias vcro ait ; « Prorundum cor cst

»pra2 omnibus^; » et : «Ilomo est, et quis noscet eum ? »

et : «Homo videt in facicj Deus aulem in corde ^. »In mul-

tis quoque alils videre est Deum unum esse qui mentes
noverlt. Ostendens itaque se Deum csse, ffiqualem Palri,
quse ipsi in secogltabant, actimoremultiludinis in medium
proferre non audebant, ipse revelavit et manifesta reddlJit,
magnam quoquc animi lenitalem ostendens. Nam ait
hlc
c Quid cogltatls mala in cordlbus vestris?» Gerte si indig-
nari qucmpiam oportebat, aegrum quasi dehisum par fult
indlgne ferre ac dicere : « Adallud sanandum veni, aliud tu
curas : undenam mihi hqnidum erit dlmissa mihl esse pec-
cala?» Nunc aulem Ille nihll dicit hujusmodi, scd In curan-
tls potestatemsetradit. Ili autem perversi et invidl, aHorum
beneficils insidiantur. Ideo Ipsos cum omni tamen lenitalc
corripit. Nam si non creditls, inquit, dicto primo, jactan-
tlamque id esse putatis, ecce jam ahud huic adjungo,
quod secreta vestra revelem adhoec tcrlium adjicio quod- : :

nam ilhid? quod paralylici corpus firmum reddam. Ac

quando paralyllcum alloqucbalur, non chnre potestalem
suam sic declaravit, nec dlxit «Dimlttotibi peCcata; »sed, :

« DlmlUuntur libi peccala. » ilhs autcm cogenlibus, clarius

suam enuntlat poteslatcm, diccns :« Ut scintls qnia potes-

»talem habet Fillus homlnis in terra dlmillendi peccala. »

\ides-ne quanlum abcst, ut noHt a^quahs Palri repulari?

Non enim dixit : « Fillus homlnis aho opus habet; » nequc
dicit : «Dcdit illi potestatem; » sed, « Potestatem habet. »

' MaUh. IX, 4' — -

"*
3 Paial, vi, 5o. -^ ^ Psal. vii, lu, — ^ Jer.
xvii, 9. — 5 i f^eg. xYi, 7.
 ttOMILlA XXIX. IN S. MATTH.^U5I. l45

Neque illud ex fastu dlclt, sed ui voLIs persuadeam, in-

quit, me non blasphemare, cum me faclo fequalem Patri.

Uhique enim vult demonstraliones pracbere claras firmas-

que, utcum dicit : «^ade, ostende te sacerdoti : » socrum-
que Petri exhibet ministrantem, ac porcos pra^cipitari ju-

bet. Sic et nunc, remissionis peccatorum signum statult

corporis valetudinem; valetudlnis vero, quod grabatum

tollat, ne putaretur id, quod gcstum erat, phantasma csse.

Neque prius illud fecit, quam ipsos interrogasset. « Quld

»est, inquit, facilius dicere : Dimittuntur tibi peccata, an
» ToUe grabatum tuum, et vade in domum tuam
dtcere :
'
Po
Quod autem dicit hujusmodi est « Quid vobis videtur : fa-

cilius esse, corpus dissolutum firmare, aut anlmae peccala

dimittere?)) Corpus firmare certe. Quanto enim anima
praestantlor est corpore , tanto peccata dimittere majus est
corporls curatlone : sed qula ilhid occultum, hoc vero ma-
nilestum quod minus est, sed aperlius,* ut
est, adjlclo id

id quod majus occuUurnque est, per hoc factum demons-

tretur, jam prius operibus reveLins id quod Joannes dixe-

rat : « Qui tolht peccata mundi^. »

III. Cum ilaque jussu ipsius surrexisset, domum ilhuii

remisit. Hic rursum ostendens quam a fastu esset ahenus,
remque illam phantasma non fuisse: hos enim et morbi et

Ego quidem optassem, inquit, per

sanitatis testes adhibet.

morbum tuum eos, qui sani quidem vldentur, sed anima

iegrotant,sanare. Quia vero Id nolunt, « Vade in domum, »
ut eos, qui ibi emendes. Yides quomodo ostendat se ct
sunt,
animae et corporis esse creatorem? Utriusque enim sub-
stantiae paralysim sanal,et quod occuhum quod
erat, ex co
manireslum est, notum faclt. Attamen illl adhuc humi re-
pebant : nam « Glorificaverunt Deum, inquit, qui dedlt
»potcstatem talem hominibus^; » ipsis enlm caro resiste-
' MaUh. u-, 5. 6. — » Joan, i, 29. -^ 3 Matlh, ix, 8.
l44 S. JO. CHRYSOSTOMI AKCHIEPISCOPI C. P.

bat. Ille vero noii increpavit eos, sed prodest tamen illis

per opera excitans, eorumque animum In sublime erigens.

Inlerim vero non parvum erat, quod omnium hominum
maximus haberetur.quodque a Deo venire putarelur. Nam
sihajcfirmiter mente lenuissent,paulum proficienles agno-
vissent ipsum esse Dei Filium. Sed lia^c non firmitcr reti-
nuerunt, ideoque accedere non potuerunt. Rursum enim
dicebant : « Hic homo non est a Deo; » et,« Quomodo hic
»a Deo est? » Haecque frequenter versabant, illa vitiorum
suorum tegmina obtendentes. Quod etiam nunc multi fa-

ciunt, qui dum Deum vindicare videntur, suis indulgent

affectibus, cum oporteret omnia cum mansuetudinc trac-
tare. Etenim universorum Deus, qui fulmen vibrare potest
in eos qui ipsum blasphemiis impetunt, solem suum oriri
curat, imbrcs emittit, cseteraque omnia largiter suppedi-
tat, qucm imitori nos oportet, rogare nempc, moncre, ins-
tituere cum mansucludine, non irasci, nec efierari. Neque
enim ex blasphemia quid nocumenti ad Deum accedit, ut

tu excandescas; sed qui blasphemavit, ipse vulnus acce^

pit. Itaquc ingemisce, lacrymare ; lacrymis enim dignum
esthoc vitium, cui curando nulhim mansuetudine meiius
remedium. Mansuetudo quippe omni violenlia potenlior
est. Yide igitur quomodo is ipse qui injuria aflicilur, ct in

veteri et in nova lege loquatur. Ibi quidem dicens « Po :

-

)>pule mens, quid feci tibi *?» in nova aulcm^ « Saulc,

» Saule, quid me persequcris ^? » Paukis item jubet adver-
sarios cum mansueludine corripere^ Ipsequoque Chrislus
quando accesserunt Discipuli rogantes ut ignem de ccelo
emittcret, vehementer increpavit eos dicens: « Nescitis cu-
))ius spiritus eslis vos ^. Hic autem non dicit ipsc «
y> :

execrandi et prcesligiatorcs, o invidi et hominum salulis

'
Mich. VI, 5. — 3 Acl, IX, 4. — ^ 2 Tim. n, 24. — * Lac.
IX, 54.
 HOMXLIA XXIX. IN S. MATTHiEUM. l45

inimici ! Sed, « Quid cogitatis mala in cordibus vestris? »

Oportet igitur cum mansuctudine morbum removere. Nam

qui ex humano timore melior efficitur, cito ad pravitatem
redibit. Ideoque zizania relinqui jussit ', dans tempus ad
poenitenliam. iMulli namque sic poenitentiam egerunt, et
probi facti sunt, qui perversi prius erant, quemadmodum
Paulus, publicanus, latro : nam postquam zizaniafuerant,
in triticum maturum mutali sunt. In seminibus cerle id
fieri nequit; in proposito et voluntate id certe facile est.
Non enim naturae.terminis ipsa alligatur, sed liberlate ar-
bitrii honorata fuit. Cum ergo videris veritatis hostem,
obsequlum curam illius habe, ad virtutem re-
illi praebe,
duc, exemplum vitae optimum praebens, sermone utens
inculpalo, patrocinium ipsi et curam impendens, modum
omnem emendationis admovens, imitando medicos opti-
mos, qui non una tantum medicinae ratione utuntur, sed
cum vident ulcus priori pharmaco non cedere, aliud adji-
ciunt, et post illud rursum allud, et nunc secant, nunc
alligant. Et tu itaque animarum medicus eflectus, omni
utaris curandi ratione secundum Christi leges, ut et saiu-
larium operum tuorum, et aliorumparlae salutis mercedem
accipias, ad Dei gloriam omnia faciens, et inde tibi glo-
riam conciiians; nam ait : « Glorificanles me glorificabo,
»et qui contemnunt me, contemnentur ^ » Omnia itaque
ad ejus gloriam faciamus, ut beatam illam sortem conse-
quamur : quam utinam omnes adipiscamur, gratia et be-
nignitateDomini nostri Jesu Christi, cui gloriaetimperium
m sascula sseculorum. Amen.
* Matth. xiiT, 29. — " 1 Reg. 11, 5o,

IXXY. 10
 l46 S, JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

(VV\W>VV\WVV\^W(\\\\\\\\>\V^VV^W%\WVV^\V\\V\\\%>A^W\V\%VW\V>VV\>^(V>\W\WVW>V\>V\*

HOMILIA XXX.
CAPUT IX.

Et cum Iransiret inde Jesus, vidit hominem sedentem in

tcloniOjMalthaeum nomine, et ait illi : Sequere me, et

surgens secutus est eum '.

l I. Peracto miraculo, non ibi mansit, ne, illo proesentc,

invidia magis arderet; sed in gratiam ipsorum recessit, ut

morbus ille quoque nos faciamus, non

mitigaretur. lUud
simul versantes cum insidiantibus, sed eorum ulceri indul-
seamus, cedentes et contentionem vitantes. Sed cur non
cum Petro, Joanne et aliis vocavit eum ? ut tunc illuc ve-
nit, cum sciret homines oblemperaturos esse, sic tunc Mat-
thaeum vocavit, cum secuturum eum esse noverat, Prop-
terea etiam Paulumpostresurrectionem piscatus est. Nam
« Qui corda scrutatur, et occuUa mentium perspicit *, »

sciebat quandouam quisque eorum obsecuturus esset.

Ideoque non initio vocavit illum, cum adhuc duriore esset
animo, sed post sexcenta miracula, cum fama sua percre-
buisset, quaudo illum noverat ad obtemperandum aptio-
rem esse. Nou abs re autem fuerit Aposloli philosophlam
mirari, qui anteactam vitam non occultavit, sedct nomeu
suum posuit (5), quod alii in aliud nomen mutando occul-
tavere. Gur porro dixii ipsum sedisse iu telonio? Vocantis
vim oslendeus, quod cum noudum deslitisset et improbo
telonio haereret, ex mediis ipsum malis cxtraxerit. Quem-
admodum euim beatum Paulum furentem et rabie perci-
tum converlit id quod ipse vocantis virlutem demonstrans
:

* Matth, IX, 9. — • Rom. rin, 27.

 HOMILIA XXX. IN S. MATTH/EUSr. 1^7

ait ad Galatas seribens : « Audistis conversationem meani

» aliqnando in Judaismo, quia supra modiim persequebar
» Ecclesiam Dei '; » sic et piscalores in mediis operibus vo-
cavit : sed illi artem excrcebant non vituperabilem qui-
dem, sed qua3 erat hominum agrestium, non urbanorum,
atque omnino simplicium. Haec aulem lucrandi ratio, im-
pudentia plena erat, ac petulantia, qua^stus iniquus et mer-
catura Attamen nihil horum erubuit is qui vo-
illiberalls.

cavit. Nec mirum si publicanum non erubescat, quando

nec meretricem vocare non modo non erubuit, sed pedes

suos osculari, lacrymisque rigare permisit. Etenim ideo
venit, non ut corpus curaret sohim, sed ut animse morbis
mederetur : quod etiam paralytico prasstitit, et postquam
clare ostenderat se posse peccata dimlttere, ad hunc postea
accessit,ut non turbarentur videntes pubhcanum inDisci-
pulorum chorum ascribi. Nam qui polcst peccala omnia
solvere, quid mirum si et hunc Apostohim faciat? Sed ut
didicisti vocantis potestatem, sic disce vocati obedientiam.
Neque enim repugnavit, neque dubitans dixit : « Quid hoc
est? Num me hominem hujusmodi fraudulenter vocat? »

Nam certe inlempcstiva fuisset hujusmodi humihtas. Sed

stalim obedivit : nequc petiit ut domum ire Hceret, utrem
cum suis communicaret, quemadmodum etiam piscatores
fecerunt : ut enim illi retla, naviculam, et patrem, ita et

mensam et hicrum rehquit, ut sequeretur,

hic teloniariam
adomnia paralum auimum exhibens, et a rebus omnibus
saecularibus se stalim abscindens, per obedienliam perfec-
tam testificabatur, quam tempestive vocatus fuisset. Et cur,
inquies, non de ahis dixit quomodo vocati fuerint, sed de
Pelro lantum, Jacobo, Joanne etPhilippo, de cseteris vero
nusquam? Qula hi maxime erant, qui humiles vel turpcs
arlcs exercebant, nequc enim quidpiam est publicano de-
« Gal. I, 10.

10.
 l48 S. JO. CIIRYSOSTOMl ARCIIII' PISCOPI C. P.

leriiis, vel piscalore vilias. Quod porro Philippus etiam

inter ignobiles censerclar, cx palria liquet. Idcirco hos
maxime cum arlibus suis praedicant, his declarantes sibi

eliam in rebus splendidis fidem esse habendam. Cum

enim nihil praelereant eormn, quae vituperabiHa vel vilia

sunt, sed haec prae aliis accurate praedicent, sive illa Ma-
g4strum, sive Discipulos spectent, cur in splendidis conspi-
cuisque suspecti fuerint, cum maxime signa et miracula

multa praetercurrant, et quae ad crucem spectant, quai certe

probrosa videntur aceurate praedicent, Discipulorum item
artes, vilemque sortem, magistri quoque progenitores?, qui
vel ex peccatis, vel ex vili condilione noti erant,clara vocc
in medium Unde manifestum est ipsos magnam
piaeferunt?
veritalis habuisse rationem, ac neque ad graliam, neque
ad ostentationem scripsisse.
II. Vocatum itaque Matlhaeum magno afiecit honore, ad
mensam admittens, quo illum de futuro bene sperarc cu-
rat, et majorem indit fiduciam. Non enim in sananda ejus

iniquitate multum temporis adhibuit, sed ilhid statim fac-

lum est. Neque cum illo tantum recumbit ad mcnsam,

sed cum ahis mullis : quanquam id ilH crimini dabalur,
quod peccatores non abigerct. ^erum id non celant Evan-
gelistas, illi autem accusandi occasiones captabant, ejus

explorantes opera. Conveniunt porro pubHcani, quasi ad

artis consortem; nam honori sibi ducens quod Christus ad
se venisset, omncs convocavit. Etcnim omne curationis

genus Ghristus adhibebal, ncc modo cum coucionaretur,

cum curaret, cum inimicos redargueret, sed etiam cum
convivarclur, muUos male aflectos emendabat. His nos do-
cens omne tempus omneque opus possc nobis utihtatem
'iflerre. Quamvis aulem ea, qu;e tunc apposila ernnt, ini-

quitateet avaritia paita esscnt, non recusavit tiimenChris-

lus his con\ivari : quia magnum indc lucrum cvenlurum
 IIOMILIA XXX. IN S. MATTII.ELM. l^Q

erat; contubernalis et convlclor est eoruai, qui hujusmodi

iniquitati se clediclerant. Hujusmodi quippc medicus nisi

jBgrorum putredincm ferat, non eos a morbo eruit : quan-

quam inde malam slbifamam attraberet, et c[uod cum illo
ederet, et quod in domo ejus cum publicanls miiltis. Vidc
autem c[uomodo id illi probro vertont : « Eccc homo edax
»et vinipotator, publicanorum amicus et peccalorum '. »

Audiant magnam sibi famam ex jejunio parerc sata-

illi,qui

gunt : cogitentque Dominum nostrum voraccm et vini po-

latorem vocatum fuisse, neque erubuisse; sed ha^c omnia
despexisse,ut rem sibi proposilam perficeret, id quod etiam
evenit. Namet publicanus conversus cst et mchor eflectus.

Ut autem discas quantum boni acccderet iis, qui ejusdem

cum eo mensa? participesessent, audi quid dicat Zacchasus
alius publicanus. Quia enim audivit Christum dicentem :

« Hodie in domo tua oportet me manere % » gaudio per-

fusus dixlt Dimidium bonorum meorum do pauperibus,
: «

aet si quid aliquem defrauclavi, reddo quadruplum ^. » Cui

respondit Jesus « Hodie sahis domui huic facta est ^. » Sic
:

ex omnibus allos insliluere licet. Et quomodo, inquies,

Paulus prcccipit : a Si quis, cum frater nominelur, sit for-
«nlcarlus, aut avarus, cum co ne comedere quidem opor-
» tet ^? » At non patet, an illud ellam magistris pracclpia-
lur, neque solum fratrlbus. Delnde illi nondum perfecti
auctique erant, nequc fratribus annumerabantur. Ad ha3C
vero Paulus jam iilos in fratrum numcrum ascltos aver-
sari jubet, si ia malis persevcrent. Hi autem male ageie
cessaverant conversi. Verum nihil horum Pharisaeos com-
prcssit, sed criminanles aggrediuntur Discipulos his ver-
Lis : « Cur cum publicanls et peccatoribus manducat Ma-
• gister vcster ^? o Et cum Disclpuli peccare videntur,

• Matih. XI, 19. — 2 Luc. XIX, 5. — ' Ibkl. S. — ^ Ibid. 9. —

^ i Got. V, 11, — 6 Matih. IX, 11.
l5o S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

Cliristura sic alloqiiunlur : « EcceDiscipuli tui faciuntquod

»non licet in sabbalo facerc '. » llic vero apucl Discipulos
Christum criminantur. Quae omnia malig;nantium erant,et
Tolentium Discipulorum chorum a Magistro avellerc. Quid
igilur immensa illa Sapientia? « Non inJigent_, inquit, sani

Dmedico, sed qui male habent '. »Yide quomodo sermo-

nem eorum in contrarium vertit. Illi namque crimini da-
bant ipsi, quod cum illis versaretur. IUe contrarium pro-
fert,inclignum bcnignitalesuaessesi non caii^ Illisversetur:
ac non modo se crimine vacuum esse, cum illos emendaret,
sed rem esse pracipuam, ct necessariam, et millc laudibus
dlgnam. Deinde ne videretur vocatos pudore afTicere, cura
diceret « Qui male habent; » vide quomodo leniat illud,
:

cum illos increpat et dicit : « Euntes discite quid est : Mi-

»sericordIam volo, et non sacrificium ^ » Hocautem dicc-

bat, Scrlpturarum ignorantlam ipsis vltio vertens. Quam-

obrem acrius loquitur, non iralus, absit, sed ne iili dubii
manerent. Quanquam dicere poterat : « Noncogitatls quo-
modo paralylico peccata dimiserim, quomodo corpus ejus
lirmaverim. » At nihil horum dicit. Vertmi a communibus
ratiociniis illos aggreditur primum, et poslea a Scripturis.

Cum dixisset enim : « Non cst opus valcntibus medicus, sed

»male habentlbus, » et seipsum esse mcdicum subobscure
declarasset, tunc dixit « Euntes discite quid est Miseri- : :

• cordiam volo, et non sacrificium. » Hoc et Paulus facit.

Primo enim a communibus exemplis sic orsus : « Quis pas-

» cit gregem, et ex lacle cjus non comedit ^? » tunc Scrip^-
turas induclt et ait : « In lege namque Moysis scriptum est

» Non alligabis os bovl trituranti ^ ; » ac rursum : « Sic Do-

»minus constituit, ut quiEvangelium annuntiant, ex Evan-
Bgello vivanl^. » Ad Discipulosaulem non sic, sed signa sua

* Matlh. XII, 2. — * id. ix, 12.— ^ Ibid. i5. — < 1 Cor. ix, 7.—
« Ibid. 9. *. • Ibid. 14.
 HOMILIA XXX. IN S. MATTH^UM. l5l

inmemoriam reducit hoc paclo: « Non meministis quinque

Bpanum, et hominum quinque millium, et quot cophinos
»collegistis? >>

Sed non ita se gerit cum istis; verum communem

III.

infirmitatem commemorat, ostenditque ipsos etiam ex in-

firmorum numero esse; qui nec Scripturas sciebant, et
omnem virtutem neghgentes, in sacrificiis totum conslitue-
bant quod subindicans ipse, id quod a Prophelis omnibus
;

dictum fuerat, paucis refert dicens : «Discite quid est : Mi-

))sericordiam volo, et non sacrificium '. ))His enim osten-
dit non se inique agcre, sed ipsos; ac si diceret: «Cur ac-
cusalis me? an quia peccatores emendo? Ergo et Patrem
meum hac de re accusabitis. Quod et alibi eadem mente
»

dicebat : « Pater meus usque modo operatur, et ego ope-

))ror '; )) et hic rursum : « Euntes discite quid est : Miseri-
» cordiam volo, et non sacrificium. » Quemadmodum enim
hoc ille vult, sic et ego. Vides-ne quomodo illa quidem su-
perflua sint, hc-ec vero necessaria? Neque enim dixit: « Mi-
sericordiam volo ct sacrificium; )) sed, « Misericordiam
»volo, et non sacrificium. )) Alterum cnim comprobavit,
allerum reprobavit ; demonstravilqueid,quodcriminaban-
tur,non modo non vetitum, sedetiamlegcpraeceptumesse,
magis quam sacrificia. Ipsamque legem veterem inducithis
consona loquentem et praecipientem. Illos itaque perstriu^

gens et ex communibus exemplis et exScripturis, adjicit

« Non venivocare justos, sedpeccatores adpcenitentiam^.»
Id vero ironice loquitur, ut cum dicit : « Ecce Adam factus
»est sicut unus ex nobis ^; »ac rursum, « Si esuriero, non
»dicam tibi ''.
» Quod enim nullus esset justus in terra,
Paulus declaravit his verbis : « Omnes enim peccaverunt,
»et egent gloria Dei^. «Idetiameis, qui vocati sunt, conso-

* Osee VI, 6. — * Joan. v, 17. — ^ MaUh. 1%, i5. — 4 Gen. 111,

23« — ^ Psal. xux, i3. — 6 Rom. ui, 23.

l52 S. JO. CHRYSOSTOMI AIlCHl£PISCOPi C. P.

lationi erat. Tantiim abest, inquit, ut peccatores abomi-

nationi habeam, ut etiam propler illos tantum ndvenerim.
Deinde, ne illos suplnos rcdderct, cum peccatores memo-
ravit, non jam tacuit, scd adjecit, « Ad pcenilenliam. »
Non enim ideo adveni ut illi pcccalores manerent, sed ut
mutarentur et meliores evaderent. Cum aiHem illorum ora
prorsus clausisset, tum ex: Scrlpturis, tum ex ipsa rerum
serie, et nihil ultra dlcere possent,quod ipsl iis criminibus
obnoxii probarenlur, qnae ipsi oblulerant, iusuperque legi
veteri adversantcs, Illo mlsso, In Disclpulos crimen trans-
ferunt. Lucas quldem alt PharlsaGOs hoc dlxisse \ Matthaeus
vero, discipulos Joannls. Vcrisimlle autem est haec utros-
que dixissc. Cum enim illi in dubio versarentur, verisimi-
Hter ct secum assumpserunt, quod et cum Herodianis
illos

postea fecerunt. Invidebant enim semper Christo Joannls

discipuh', et contra ihum disputabant, tunc demum humi-

liores effecti, cum Joannes in carcerem trusus est : nam

tunc id venerunt nuntiatum Jesu Chrislo. Poslca vero in
priorem rursum invidlam sunt reversi. Quid Igitur hi di-

cunt Quare nos et Pharisa^I multum jejunamus, Disci-

: «

»puH vero tui non jejunant ^?» Hic morbus est, quem oHm
abscideral Chrlstus, cum ait : « Cum jejunaveris, unge ca-
» put tuum, el faciem tuam lava ^ ; » cum prajsclret ea qua}
iude nascilura erant mnla. Sed hos Ille nonincrcpat, neque
dlxlt : « vanae gloriae cupidi, el futileshomiues ! » sed cum
omni mansuetudine Ipsos alloquitur dicens : « Non possunt
»filii sponsi jejunare, quandlu cum illis est sponsus ^*. »

Quando enim pro aliis loquebalur, pro publicanis nempc,

ut eorum animos vuhieratos solarctur, cxprobrantes vchc-
mentius increpavit; cum autem ipsum ct Discipulos car-

pebant, cum omni mnnsucludine occurrit ipsis. Quod au-

tem dicunt illi, hujusmodi cst : « Esto, lu, ulpolc medicus

* Luc. VI.— » Matlh, ix, i4. -- ' W, vi, 17. — * I.i. ix, i5.
 HOMILIA XXX. IN S. MATTH/EUM. ) 53

hoc facias : sed curDiscipuli lui, misso jejunio, hujusniodi

mensis accumbunt? «Deinde ut majoremaccusalionem fa-

cerent, se primos ponunt, posteaqae Pharisseos, compara-

lione volentes crimen augere ; nam « Et nos, inquiunt, et
»Pharisa;'i multum jejunamus. » Nam jejunabant illi a

Joanne edocti, hi vero a lege; quemadmodum item Pha-

risifius dicebat : « Jejuno bis in hebdomada \ » Quid igilur

dicit Jesus? « Num possunt filii sponsi jejunare, quandiu

»cum ilhs est Primo quidem sese medicum vo-
sponsus? »

cavit, hic vero sponsmii, secreta mysteria per hac nomina

revelans, quanquam poterat illos acrius refellere dicens :

«Vosnon habetis auctorilatem hujusmodi leges ponondi

qux enim ulilitasex jejunio, quando anima iniquitate plena
est, cum dc aliis accusamini, cum damnamlni, cum trabes

fertis in oculis, et ad oslentationem omnia facitis? Ante

hascenim omnia vanam gloriam ejicere oportuerat, atque
aha omnia recte operari, charilatem, mansueludinem, fra-
trum amorem. »Verum nihil horum dicit, sed cum omni
mansuetudine : « Non possunt fdii sponsi jejunare, quan-
» diu cum Verba Joannis memorans istaec
eis est sponsus. » :

« Qui habet sponsam sponsus est amicus aulem sponsi, :

»€st qui stat et audiens eum, gaudio gaudet proptervocem

:

wsponsi ^ » Quod autem dicit, hujusmodi est : « Praesens

lenipus, gaudii, et laitlliae est. Ne itaque tristia inducas ;

tristis quippe res est jejunium, non natura sua, sed Illis

tantum qui infirmius affecti sunt; at iis, qui phiiosophari

volunt, res admodum dulcis est et desiderabiHs. Quemad-
modum enim corpore bene valente mulla lastitia est, sic

auima bene aflecla, major est voluptas. Sed ad illorum

menlem hfec respondlt. » Sic et Esaias de jejunio loquens,
humililalem animi vocat iliud ^ et Moyses similiter ^,

' Luc. xYni, 12. — * Joan. lu^ 29. — ' Isai. lvhi, 3. — ^ Niim.
j54 s. JO. ciirysostomi archiepiscopi c. p.

IV. Neque hinc tanlum illos reprimit Dominus, sed

aliunde etiam his verbis : « Venient dies quando auferetur
» ab eis sponsus, et tunc jejunaLunt \ » His cnim ostendit
non gulas causa non jejunasse, sed ex quadam dispensa-
tione mirabili : simul vero de passione sua qusedam prse-
mittit, et illis respondcndoDiscipulos instituit et excercitat
in meditatione rerum, quae onerosaj et tristes esse videban-
tur. enim hoc jam dicere molestum iYiisset, quando-
Illis

quidem cum postea dictum illis fnit, ipsos conturbavit :

cum autem aliis diceretur, minus illis onerosum crat.Quia

porro verisimile erat illos de passione Joannis altum sa-
pere, hunc ipsorum tumorem inde sedat nec tamen de :

resurreclione sermonem inducit, nondum enim tempus

erat. Hoc quippe secundum naturam erat, quod homo cum

putaretur, moriturus esset. Illud vero supra naturam.

Deinde quod ante fecerat, hic quoque facit. Quemad-
id

modum cnim cum conarentur eum crimini obnoxium os-

tendere, quod cum peccatoribus comederet, conlrarium
ille probavit^ id nempe non crimen esse, sed laudandum;
slc et hoc loco cum volunt probare ipsum,nonuli par est,
Discipulos instituere, oslendit eos,qui illud dicsrent,igno-
rare quo paclo scclatoribus utendum esset, sed temere ac-
cusare : « NuIIus enim, inquit, immitlit comraissuram
»panni novi in vestimentum vetus ". »Rursus a communi-
bus exemplis sermonem concinnat.Quod autem dicit, hu-
jusmodi est. « Nondum fortcs sunt Discipuli, scd adhuc
multa egent indulgentia : nondum enim per Spiritum re-
novali sunt. Sic autem afTeclis non oporlet gravia prsecop*
torum onera imponere.» Ilaec autem diccbat, Icges et regu-
las imponens Discipulis suis, ut cum illi in Discipulos as-
cribent omnes qui in orbe lerrarum sunt, cum magna
illos mansuetudine tractent. « Nequc immittuut vinum iio-

' Matth, IX, i5, — " Ibid, iG.

 HOMIUA XX%» IN S. MATTHJEUM. l55

))vum in ntres veteres '. » Yides-ne exempla in velcri lege

usurpata? Vestimentum, ntres. Jeremias populum vocat

perizoma, itemque ntres memorat atque vinum ^ Quia
enim de mensa et dc gula sermo erat, ex ipsis exempla
desumit. Lucas vero aliquid amplius dicit, novum nempe
scludi ^, si illud veteri junxeris.Yides-ne non modo nullam
utilitntem, sed majus detrimentum hinc oriri? Et prsesen-
tia quidem narrat, futura vero praedicit ; nempc illos no-
vos postea luturos esse, et antequam id eveniat , nihil

auslerum et gravc ipsis praeceptum iri. Nam qui ante op-

portunum tempus, inquit, suhlimia dogmata constitucre
quaerit, suo postea tempore non idoneos reperiet, quod
illos somel inuliles reddiderit. Ilhid porro non ex vino
procedit, neque ex ntribus vinum excipientihus, sed ex
corum qui inhiderunt festinatione. Hinc nohis causam ex-

ponit, cur illos alloquens humihhus verhis frequenter ute-

retur ; nam propter ipsorum inrumitatem multa dicebat
minus suhlimia quam pro sua dlgnitale : quod Ipsum quo-
que dixisse sic refert Joannes :a iMulta haheo vohis dicere,
))scd non potestis portare modo ^. )> Ne putarent enim iUa
solum esse qua) dixit, utque aha longe majora mente con-
ciperentj infirmilalcm eorum in rnedlum adduxit, pollici-

tus ea se dicturum, cum forliores fuerint : id quod hic

eliam diclt : « Yenlent dies cum auferetur ah eis sponsus,
»et lunc jejunahunt. )) i\e Itaque nos omnia ah omnihus In
prlncipio exigamus, sed quanta possunt lieri, et cito pro-
cedemus uUra. Si autem premis et festlnas, idco ne pre-
mas, ut festines. Quod sl hoc tlhi senigma videtur esse, ab
Ipsa rerum natura disce, et tunc dictl vim omnem perci-
ples : nec te moveant II qui importune accusant; nam hic
et Pharlsffii accusahant, et DIscipuHs exprohrahant.

' Matth. IX, 17. — ' Jer. xui, 10, — ' Luc. v, 3G. — ^ Joan.
XVI, 22,
l56 S. JO. CliRYSOSTOMI ARCIIIi: PISCOPI C. P.

V. AUamen nihil liornm Christnm a sententia dlmovit,

neque dixit i!le : « Pudor esl hos jejiuiare et hos non je-
junare. » Sed ut oplimus gubernator non commotis flucti-
Lus, scd arli suce intentus est; ila et Chrislus tunc fecit.

Etenim pudor erat, non quod illi non jejunarent, sed quod
protcr jejunium letalia vnlnera acciperent, discindcren-
tur, dirumperentur. Quae etiam nos animo repulantes, sic
erga nostros nos geramus. Si uxorem habcas, ornatibns,
fuco et pigmentis deditam et Iiis inhiantem, deHciis aflhien-
tem, loquacem, ct prorsus inuliiem ; quanquam diflicile

est inuna mulicre ha^c omnia concurrere fingamus.ta- ,

men esse talem. Sed cur, inquies, mulierem, non virum

dcpingis? Sunt certe viri hujusmodi muhere deteriores.
Sed quia gubernandi oflicium viris traditum est, hic in-

tcrim mulierem describamus :non quod in fceminis major

sit nequitla, multa quippe et apud viros reperire est, qux*
Diiiheribus non competunt ; ut homicidia. sepulcrorum
eflbssiones, et similia. Ne putetis ergo nos ex sexus hujus-
modi contemptu haec eflari. Absit a me; sed ad rem nunc
juvat im:igo liujusmodi. Supponatur ergo nobis muiicr ta-
lis, modo studeat ipsam emendarc. Quo-
virque ejus omni
modo emendabit ? Non omnia simul pra;cipicndo, sed le-
viora primum, quibus illa non multum angatur. Nam si
totum a principio emendare festines, totum pcrdts. Nc
ergo stalim el aurea ornamenta auferas ; sed hiec interim
habeot, iisque utalur nam minus maUmi videtur ilhid
:

esse, quam pigmenta et ftvcus. Ifla prlmum aufcrantur,

non ex comminatlone vel timore, sed ex suasione et leni-
tate, cx accusalione in ahas muheres Injecta, ex propria
tua sentcnlia alque guslu. Dic illi frequenter : «Facies cum
lah ornalu non amabihs esl,Imo injucunda » ilhquc suade :

idco maxime id tlbl disphcerc. Post tuam aulem opinio-

iiem, aliorum quoquc scnlenliam adJuc in mcdium, dic-
 HOMILIA XXX. IN S. MATTlliEUM. 1
5^
qiie id formosas deformarc solere, ut morLum cle medio
loUas. Nihil adhuc de gebenna loquaris, vel de regno :

natii fruslra hnec dixeris. Pcrsuade ipsi majori tihivolup-

tali esse, si ipsa Dei opus nudum ostendat : illam enim
quae faciem perfricat, tendit, depingit, multis non formo-
sam videri. Primum communibus ratiociniis et omnium
calculis morbum abigere tenta; et postquam illam hnjus-
modi verbis emoHiveris, illa alia adjice. Si semel dixeris,
nec suaseris, secundo, tertio et saepius dicas; haic repetere

ne graveris, non odiosa quadam ratione, sed placide, nunc

avertendo te, nunc adulando et colendo. Annon vides pic-
tores modo delere, modo picturae superaddere, ut formo-
sam faciem depingant? Ne sis ergo minus sagax illis. Nam
si illi corporis imaginem pingentes, tanta utuntur diligen-
tia, multo magis nos animam elTormantes, omnem machi-
nam movere par est. Nam si hujus anima^ faciem pulchre
efTormaveris non videbis corporis dcformatam faciem,
,

non rubricata labia, non os ursae ori crucntato simile, non

atra supercilia, quasi ex ollae fuhgine, non iUitas genas ut
sepulcrorum parietes. Haec quippe omnia fuligo, pulvis ct
cinis, extremique fcetoris signa.

VI. Verum nescio quo pacto in hujusmodi verba delap-

sus sum, et dum nlios hortor ut cum mansuetudine mo-
neant, in iracundiam ipse devolutus sim. Rcvertamur ita-
que ad mitiorem admonitionem, omniaque feramus mu-
lierum vilia, ut quse in optatis sunt perficiamus. Annon
vides quomodo ferimus infantes vagientes cum a mamma
sunt abstrahendi : omniaque toleramus, ad id solum, ut
illissuadeamus priorem despiccre mensam ? Ita et nunc
facinmus, caetera omnia feramus, ut hoc assequamur.Cum
cnim illud emendatum fuerit, aliud recte procedere vide-
bis, atque «d aurea ornamenta venies, eodemque modode
his etiam loqueris : et sic paulatim uxorem concinnans,
l58 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

eris plctor optlmns, fidelis servus, ogricola strenuus. Post

haec autem, in mentem ipsi revoca antiquas illas mulieres,
Saram, Rebeccam, formosas et dcformes, et ostende illi

omnes illas fuisse temperantes ct frugi. Nam Lia Palriar-

chae uxor, cum formosa non csset, nunquam tale quidpiam
excogitavit; sed deformis cum esset, nec muUum cmare-
tur a viro, nihil hujusmodi adhibuit, neque faciem sunm
vitiavit. Sed mansit integra conservans lineamenta, etiamsi
fuisset a gentilibus educata. Tu vero qua fidelis es, cujus
caput Christus, satanicam nobis machinam inducisPncc
recordaris aquoa illius, quae facici luoc circumfusa fuit; sa-
crificii quod labia tua ornavit; sanguinis qui hnguamtuam
cruentavit? Si enim haec omnia tecum reputares, quan-
tumvis ornatibus hujusmodi dedila csses , non auderes
pulverem illum cineremque adhibere. Disce te Chrislo
desponsalam esse, et hoc dedecus aversare. Neqae enim
ille tahbus delectatur picturis; sed aliam quxrit pulchri-
ludinem, quam vchcmenter amat, anima? decorem dico.
Hunc te Propheta quDcrere jubet his vcrbis : « Et concu-
«piscct rexdecorem tuum '. » Nc itaque supcrflua et in-
decora qua^ramus neque enim opus Dei quodpiam imper-
:

fectum est, ut tua egeat correctione. Nam si quis impera-

toriae imagini erectai ahquid de suo adjicere tenlaret, non
lutus esset conatus, sed extremo periculo foret obnoxius.
Atqui homo illam operatus est, et nihil adjicis : hic vcro
Deus auctor, et emendas? Non cogitas gehenme ignem ?
non animam neglectam ? Ideo namque iila neglecta cst,
quia tota cura in carnem coUata fuit. Ecquid dc anima
loquor? nam ipsi quoque carni contraria contingunt iis
quce vos optatis. Hic vcro attcnde : Vis formosa apparere?
Hoc te deformem ostendit. \is placere viro? Id ilUmi moe-

rore aUicit : ac neque iUum soluai, sed externos omncs

* Psal. ?cLiv, 4«
 HOHILU XXXr. IN S. MATTH.^U5I. iSg
tibi accasatores efficit. Vis junior apparere? Hoc te citius

in senectutem ducet. Yis ornari? Hoc tibi dedecori est.

Nam hujusmodi mulier non aequales modo, sed ancillas

conscias et domesticos scienles pudore afficit, multoque
magis seipsam. Sed cur h^ec dicam nam quod omnium
?

gravissimum est praetermisi : te nempe Deum offijndere,

castitatem sufTodere, zelotypia^ flammas accendere, pros-
titula sub fornice scorta imitari. Hnec itaque omnia cogi-
tantes, satanicam pompam, diabolicamque artem contem-
nite, diraissoque illo ornatu, imo dedecore, pulchritudinem
illam in animabus vestris apparate, qua? Angelis amabilis,

Deo optabilis et consortibus suavis est; ut et praesentem ct

futuram gloriam consequamini, quam utinam nos omnes

adipiscamur, gratia et benignitate Domini nostri Jcsu
Christi, cui gloria et imperium in scecula sa^culorum.
Amen.

\\ \WV\ VVV\\ VV\V\V\V\ VV\ N.\^ \\VVV> VWVV- 'VV\/V\% VVV VVWV> \\ VVVVVV^ VW WVVW V\^fW> VW \VV\ V> \V\

HOMILIA XXXT.
CAPUT IX.

Haec illo loquente, ecce princeps ingressus adorabat eum

dicens : Filia mea modo defuncta est ; sed veoi, impone
manum tuam super eam, et vivet. Et surgens Jesus se-
cutus est eum, etDiscipuli ejus ^

I. Opus ^ sermones secutu» est, ita ut magis Pharisaeo-

rum ora comprimerenlur : nam qui accessit synagogae
princeps erat, luctusque gravis. Cnica enim puella erat,
annorumque duodecim, quod flos erat aetalis : et statim

i Matth. IX, i8, 19,— » Vide D, Guillon, tom. xvi, pag, 256-p65.
 mmm

ilt *• Jo» CBny$or ncijijspiseopi c. p.

illam «
it OiinA

«; . .
j^.
ve^.rc M , morlaa eoim estV . di-
€-^ UW. . Modo at. ct. cst, . a lempore ia ilinere
-^pto C0D,.c.eul» r ., vel calamilatem augenlis.
Nli ea.m «.pplicnm n..la
, sua verbis extollere,
et
plw SOMi Tere sil dirr '^ins rogalos
exorent.Vide
•itw •fUMD radis V ,.ui posiulat a Ghrislo, ut

^«^, 9i BMNiai impv. ,^,uod signum

..
erat ipsum eam
^^^ncynn^r^. Jfoc et Syrus ilJe Naaman a
IVifMa potehal Jm> „ £xil,lt, et manum suam
• lapaoeC •. • Sam vku r,
rebos sub sensam cadenlibus
•p« hateat qui rudi. ii -^
animi sunt. Marcus porro dicit
IfmB trtt MMnpsiis< los ^, Lucasque similiter ^ ;

hic vcro DUcipulot si . Cur crgo Mallhaeum non

«ccrpil, qiii nuprracf. erat? Ut ilhim in majorem cupi-
•' .iijiccrci, et
' cj rrcclior adJiuc esset. Ideo
I .'- liofiMrat, ut illos imitcntur. AJattha^o auteni
• ^ vt\il, qtjod «r : fluxu labornntcm vidisset, et
qii.Ml Mdcm iiien>a ui. n.j fuisset, ejusdem saUs parlici-
paluiu» . Surgenlem prro raulti secuti sunt, quasi ad
oiagQuiii miracuhim. oh dignitalem accedentis; tum
cliaui quia mulli aiii. mcs, non tam anima? curam,
(|uain corporis ^aDitatc: quxrebant ; et confluehant, alii

mm €dmpul$i morbij, lii curationis aliorum spectatores

aaie cupicotcs; doctrir: autem causa pauci interim ad

eum acoeckekant. Nec oDcessit eos domum ingredi ; sed
DiKipuJos taiitum, ncie omnes, ubique nos inslituens ad

\r" '^(iuialioDcm epellendam. « Et ecce mulier quaj

• saogumii fluxnm pa( batnr a duodecim annis, accessit

»f«lro; d letigit fimbi m restimenti ejus. Dicebat enim

• inlra 5C : Si leliger tantum veslimentum ejus, salva

« Ltic. fui, 49. — * Reg* ^t »»• — ^ ^^^'^'^' ^' — ^ ^"^'

 HOMILIA XXXr. " MATTH^UM. l6l

))ero '. » Cur non fidenter acl ilim accessit ? Quod pude-
ret de morbo, sese namque immndam putabat. Nam si

menstruata non munda pulabair, multo magis illa quoe

talimorbo laborabat id credere^oterat hujusmodi enim ;

immundities magna secundum j^em putabatur esse. Ideo

sese abdit ct occultat. Alioquin ero nondum illa consen-
taneam et perfectam de illo oinionem habebat. Neque
cnim puiasset se latere posse. Iima vero haec mulier pu-
blice accedit. Etenim audivit isum etiam muHeres cu-
rare, et puellam mortuam adireln domum autem vocare
non ausa est, etsi dives esset. Nque pubhce accessit, sed
clam cum fide vestimenta telig. Non dubitavit, neque
in seipsa dixit : « Num Uberabor morbo, necne? » sed de
sanitale recuperanda confulens ccessit : « Dicebat enim,
))inquit, intra se : Si sohjm teagero vestimenlum ejus,
»salva ero. » Noverat enim exqua egrederetur domo,
nempe publicanorum, et quinai sequerentur, nimirum
peccatores et publicani, Haic ver omnia fidem ipsi inde-
bant. Quid igitur Christus? Non crmisit eam latere, sed
in medium adduxit, et multis de ausis illam manifestam
esse voluit. Quanquam quidam SDlidi dicant hoc ipsum
ideo fecisse,quod gloriam amarc. Cur enim, inquiunl,
non permisit illam latere? Quid licis, execrande, qui ju-
bet tacere, qui sexcenta miracui praetercurrit, gloriam
amat? Cur ergo illam in mediun adducit? Primo solvife

mulieris timorem, ne conscientia.stimulis agilata, utpote

qu?e gratiam illam sufTurata essetscrupulo laboraret. Se-
cundo ipsam corrigit, quodselatei putaret. Terlio, fidem
ejus omnibus notam reddit, ut aUi am imitarentur. Neque
minus signum edil cum ostendit se.mnia scire, quam cum
fluxum sanguinis cohibet. Deinde rchisynagogum, cujus
fides pericUtabatur, quo pacto omia perdidisset, per mu-

11
l.Gli S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPI C. P.

lierem illam confirmaret. Nam venerant qui dicerent :

« Noli vexare Magistrum, nam mortua est puella \ »Qui

autcm in domo erant irridebant eum, quod diceret illam
dormire, vcrisimilcque erat patrem ctiam quidplnm simiie
passum esse.

11. Ideo illam infirmitatem prius emcndans, muliercu-

lam adducit medium. Quod enim admodum rudis ille
in

esset, audi quid ipsi dicat » Nc timeas, tu solum crede, :

»et salva erit^ » Nam de induslria morabatur, ut tunc ac-

cederet, cum mortua esset, ut clara resurrectio esset. Id-

circo tardius incedit, et mulieri multa loquitur, ut iiiterim

illa moreretur, et accederent, qui hosc nunliarent ac dice-
rent : « Noli vexare Magistrum. » IIoc et Evangelista sub-

indicat dicens : « Adhuc eo loquente, venerunt de domo

dicentes: Mortua est filia tua. Noli vexare Magistrum. wVo-
lebat enim evulgari et credi mortem, ne resurreclio sus-
pecta esset et hoc ubique facit. Sic et in morte Lazari,
;

post primam, secundam terliamque diemaccessit. Idcoquc

illaminmedium adducitet ait : « Gonfide, fdia ^ ; » sicut et

paralylico diccbat : « Confide, fili^. » Formidolosa quippc

niulier crat, ideoque dicit : « Confide, » et liliam vocat :

nam fides illam filiam eflecerat ; hinc in laudem ejus dicit

« Fides lua le salvam fecit ^. » Lucas vero phira aha nobis
de muliere narrat. Cum enim accessisset, inquit, et curata

fuisset,non statim illam Christus vocavit, scd prius dixit

a Quis me teligit^?» Deinde Pelro et aliis diccnlibus
«Praeceplor, turboe te coustringunt et comprimunt, et di-
»cis : Quis me tetigit? ? » Quod maximum sigoum erat ip-

sum carne vere circumdatum fuisse, et fastum omnem cal-

casse. Nequc enim procul sequebantur, sed undique com-

primehant. Ille vero, inquit, diccrc perstitit : « Tetigit mc
* Luc. vui, 49- — ' ll^iJ- 5o. — ' MaUb, i.t, 22. — ''»
Ibid. 3, —
* JLuc. vjii, 45, — 9 Ibid. 45.
 HOMILIA XXXI. IN S. MATTH.ETJM. 1 65

» aliquis, novl eiiim virtulem ex me exivisse ^ , » rudiorem res-

pousionem pro auditorum captu ct opinione concinnans,

ijjcc autem dicebat, ut illam ad conniendum inducerot.
Ideoquc non stalim illam arguit; quo ostendens sc omnia
pcrfecle scire, suaderet illi oninia sua sponte declararet, et
quod faclum erat procdicaret, ne si ipse dixisset, suspectus
videretur. Yides-ne mulierem arehisynagogo praeslantio-
ix?m? Non rclinuit.. non apprehendit, sed summis tantum
digitis letigit, et cum ultima venisset, prior sanata disces-
sit. ille iMedicum adduxit domum;huic tactus soliis satis
fuit. Nam etsi aegritudine ligaretur, fide ceu alis atlolleba-
tur. Perpcnde aulem quomodo il!am consolelur diccns :

«Fidcs tua te salvam fecit. » Atqui si ostentationis causa iu

medium illam produxisset , nequaquam illud adjccturus

crat; sed hasc dixit ut archisynagogum ad credendum in-

stituerct, et mulierem commendaret, atque his vcrbis vo-
luptalem ipsi utililalemque praeberet corporis curalione
non minorem. Quod aulem ad muherem celebrandam CtT-

lerosque emendandos id fecerit, non aulcm sni osientandi

causa, veihincconspicuum est,quodipse, hoceliam demplo
siguo, nihilominus admirandus fulurus esset, cnm nivales
imbres miracula numero superarent,et ionge majora fecis-

set facturusque esset : mulier vero, nisi id ila factum esset,

latens et tantis vacua iaudibus abscessisset. Idcoquc ipsam
in medium adductam celebravit, cjusque timorem depuht:
nam tremens accessit, inquit, ipseque illi iiduciam indidit,
et cum corporis valeludine, alin ipsi vialica dedit, diccns :

«^ Vade in pace. » Veniens autem in domum principis, «VI-

)) dcnsque tibicines et turbam tumuiluanlem, dixit Dis- :

))ceditc : non est enim morlua puella, sed dormil et deri- :

«debanteum^ » Pulchra certe archisynagogorum indicia,

cum post mortem tibiae et cymbala ad lletum moverent.
» Malth, ix, 25, 24.

11.
l64 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOM C. P.

Qiiid igltur Christus ? Alios omnes cxpulit, parentes auiem

introduxit, ue dici posset alium curavisse : et antequam
suscitet, voce illud eflicit, cum ait : « Non est morlua pue-
»bla,seddormit. ))Multisquoque nliis in locis hoc facit ; ac
sicut in mari primum Discipulos increpavit: sic ethoc loco
ex praesentium mentibus perturbationem ejicit; simul os-
lendens facile sibi esse mortuos suscitare. Quod etiam in
Lazaro fecit dicens : « Lazarus amicus noster dormit ^
: »

una docens non timendam esse mortem neque enim jam :

esse mortem, sed somnum. Nam quia ipse moriturus erat,

aliorum corpora suscitando Discipulos prseparabat ad fidu-
ciam sumendam, mortemque suam leniter ferendam. Post-
quam enim ipse advenerat, mors jam nonnisi somnus erat.
Attamen deridebant eum : ipse vero non indignetulit, cum
non crederent iis quse mox ipse mirabiliter operaturus erat.
Neque increpavit ridenles, ut et risus et tibiae et cymbala
aliaque omnia, mortis essent testimonia.
III. Quia enim saepe miracula patrata non credunt ho-
mines, sua ipsorum responsione illos praevenit, ut et in La-
zaro et in Moyse factum est. Moysi namque dixit : « Quid
»hoc est in manu tua'?)) Ut cum vidisset serpentem fac-
lum, non obliviscerelur virgam prius fuisse; sed vocis pro-
prire recordatus, de re gesta obstupesceret. Et de Lazaro
ait : « Ubi posuistiseum ?» Ut, qui dixerunt : «Veni et vide, »

et, « Jam foetet, qualriduanus enim est^, )) non dubitare

posscnt quin ipsum mortuum suscitavisset. Videns igitur

cymbala et turbas, omnes ejicit, et in praBsenlia parentum

miraculum operatur, non aliam inducens animam, sed il-
lam ipsam quoe exierat reducens, et quasi ex somno exci-
tans. Apprehendit vero manum, ut spectatores certiores
fierent, et hoc cxemplo viam pararet ad fidem resurrectio-
nis. Pater namque dicebat «Impone mauum. : » Ille vero plus
• Joan, XI, 11. — * Exod. iv, 2. — ^ Joan. si, 54 et 59.
 UOMILIA XXXr. IN S. MATTH/EUM, l65

faclt; non imponit cnim, sed apprehendit, et suscitatmor-

luam, ostendens omnia ipsi prompta parataque esse. Ne-
quemodo cibum ipsi dari jubet, ne videretup
suscitat, sed

res esse phantasma. Neque ipse dat, sed alios dare jubet.
Quemadmodum et de Lazaro ait: «Solvite illum, et sinite
» abireS» et postea mensas consortem efficit. Etenim sem-
per ntrumque comprobare solet, et mortem et resurrec-

tionem accuratissime assertam. Tu vero ne solam resur-

rectionem perpendas veiim, sed etiam quod praeceperit ut
nemini dicerent, et per omnia discas faslum vanamque glo-
riam esse omnino vitandam; illudqne praeterea discas ip-
sum lugcntcs extra domum ejecisse, atque vehit indignos
tah spectaculo declarasse : lu vero ne exeas cum tibicini-
bus, sed mane cum Petro, Jonnne et Jacobo. Nam si lunc
illos foras ejecit, muUo magis nunc id faciat. Tunc enim
uondum palam erat mortem jam somnum csse factam :

nunc autem ipso sole clarius est. At nunc non filiam luam
suscitavitPSed suscitabit illam cum majoregloria. lllaenim
qua3 surrexit, iterum mortua est; tua vero cum surrexc-
rit, manebit immortalis. Nemo itaque deinceps lugeat, ne-
que lamentetur, nemo hoc Christi opus calumnietur. Vicit
enim ille morlem. Quid ergo frustra ploras? mors somnus
effecta est. Quid lamentaris et iugcs? Ilhid enim si genli-

les facerent, irridendi essent. Cum autem fidehs hoc turpi-

ter fecerit, quam habebit excusalionem ? Quae venia erit
haec insipienter agentibus post tantum temporis et claram
resurrectionis probalionem ? Tu vero, ac si studeas hoc pec-
catum ampliTicare, praeficas nobis gentiles adducis, luctuni
excitans et fornacem incendcns : nec audis Paulum dicen-
tem : « Quae societas Christi cum Bchal? aut quos portio fi-

»delis cum infideH'?» Certc gentilcs, quinihilderesurrcc >

tione sciunt, consolandi tamen raliones inveniunt dicenlcs :

'
Joan. X), /|4. — » 2 Cor. vj, i5.
l6G S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

«Forlilcr feras : iieque poleris id quod factum est, infec-

tum reddere,vel lamenlls reni mntnre.wTu vero qni snbli-

mioris uliliorisqne philosophioe priTcepta audis, non ern-
bcscis turpiora qnam ilh r.gens?» Neqncenim dlcimns nos :

« Forlilerferas, non possanuis cnlm quod faclnmcstinfec-

lum reddere;» sed, « Fortiler feras, nam omninorcsur«i;et,
dormit enim pncUa, non mortna est : quiescit, nec periit.

lllum cxcipiet resnrreclio, vita sempiterno, immortahtas,

sors angehca. Non audis Psalmum dlcenlem « Gonver-
» :

» lere anima mca in requiem tuam, quIaDomlnns bcncfecit

Dlibl'. » Dcus morlcm beneficium vocal, ct tu higes ? Et

quid amplius faccres si dcfuncti inlmlcus el hostls esses ?

Si higcndum, diabolo higendum est. Ille higeat, ille ia-

mentetin', quia majorabona porglmus. IHius nequitia dlgna
est hujusmodi kmentatio, secus lu, qni ad coronam ct rc-

quiem vocaris. Nam portus Iranquiihis mors est. Perpendc

igitur quot maus plenaslt vita pracsens : coglla quolies ipsi
maledixeris. Nam in pcjus semper res vcrtuntur, atque a

principio non njodlcam damnationem sortitus es. « Jn dolo-

» ribus, inqult, paries fihos : » et,- « In sudore vnhus tni co-

» medes panem tuum' : » ct, « In mundo tribuhilloncm ha-

«bebllis^. » At de futnrls rebus nihil hnjusmodi dlcltnr,

imo conlrarium prorsus : « EfTugit dolor, trlstitla et gcmi-

^tus"* : » et, « Ab orlcntc et occidente venient, et recum-

»bent in slnu Abrahac, et Isanc et Jacob^ : » et iHIc spon-
sus spirltualis, luccrnae fulgldoe, translalio in coelum.
Cur ergo mortuum dcturpas? Gur aHIs tlmorem tre-
IV.
moremque morlls accersis? Cur occasionem muUIs prnebes
incusandi Deum, utpote qni mngna feccrlt mahi^Imo vcro
cur poslea paupercs vocas, ct saccrdotcs rogas ad prccan-
dum ? L't in rcqulem abeat, inquics, is qui morlnus est, ut

•
Psal. (xiv, 7. — * Ccn. 111, iG cl ly. — ' Joan. xvi, 53. —
* Isai. XXXV, 10. — ' Matth. viii, ii.
 HOMILIA XXXI. IN S. MATTH^UM, 167

propltium habeat judicem. Ea igitur cle causa ploras et in-

gemiscis ?Ergo tecum ipse pugnas, cum illi tempeslates

paras qui ad porlum abiit. Et quldfaciam, InquiesPId na-
lura cxlgit. Non est naturjE culpa nenue rerum seriei sed ;

nos, qui omnia susdcque vertlmus, molics nimium sumus,

nostram prodimus nobilitatem, et infideles dcleriores faci-

mus. QHomodo enim cum alio dc immortalitale dissere-

mus ? Qua ralionc gcntllcm ad illam credendam induce-
mus, cum magis quam illemortcmhorreamusettimeamus?
Multi certe ex gentlllbus, qui immortalilatem non crede-
bant, mortuis fihis, impositasibi corona, vcstem candidam
induerunt, ut pra^scntem gloriam aucuparentur. Tu vero
ne ob futuram quidem glorlam cessas elToeminatomore la-
mcntari et plangere. Sed hairedem non habes, neque suc-
cessorem Quid vero malis, bonorum tuorum hasredem
?

esse, an coelorum ? QuidmaHs, an utille tua excipiat bona,

qu?e brevireHnquenda erunt, an manenlia a^ternnquebona ?

llkim haeredem non habuisti, sed habuit Deus : non fuit

coha^res fratrum suorum, sed fult Christi. Et cui vcstes,

inquics, cui redes, cui servos ct agros reHnquemus ? Ipsi

profccto, et sic tulius repones, quamsi viveret, nihil quippe

te impedit. Nam sl Barbari una cura defunctis res ipsorum
cremare solent (6), multo magis te par est ad defunctum
mittere ea qunc ad ipsum pertlnent, non ut in cinerem re-
ducantur ut illa, sed ut majorem illi gk^riam pariant, et si

peccator decesslt, ut peccata ekiantur; si justus, ut illi

mcrcedls ac relrlbullonis augmentum accedat. At videre

ipsum desiderasPEamdem iglturquam ipse vitam transige,
et cilo ilia sacra visione fruerls. lilud etiam cogita te, si

nos non audieris, in futuro id omnlno experlurum esse.

Yerum uulla ilbimerceserlt : nam a temporis diuturnllale,
consok\tio iila tibi accedet. Si porro nunc philosophari vo-
lueris, duo praecipua iucraberis; te quippe a maks circum-
i68 s. jo. cnnYsosTOMi archiepiscopi c. p.

slantibus erues, et splendidiore corona a Deo donaberis.

Eleemosynam enim multpsque alias virtutes superat cala-
mitatum tolerantia. Cogita ipsum Dei Filium mortuum
esse; ille pro te mortuus est, tu pro teipso : Dixit autem :

«Si possibile est, Iranseat a me calix iste' : » ac trislilia

moeroreque affectus mortem non effugit, sed etiam pluri-

mis torlus cruciatibus, mortem subiit non vulgarem, sed
omnium turpissimam : et ante mortem flagelJa, ante fla-

gella vero convitia, derisiones, contumelias, le instituens

ad omnia fortiter ferenda. Sedpost mortem,postquam cor-

pus deposuerat, illud cum majore gloria resumpsit, leque
bona spe falcit. Ha3C si non fabula sunt, ne plores. Haec si

credibilia putas, ne lacrymeris. Si vero fleveris, quomodo

poleris gentilibus persuadere te vere credere ?

V. At tibi adhuc intolerabilis casus ille vidctur ? Ergo

non lugendus ideo ille est, qui a lot calamitatibus jam est
liber? Ne itaque ipsi invideas. Nam tibi ob immaturum
ejus obitum mortem optare, lugereque quia non vivit ut
talia multa patiatur, invidi certe est. Noli ergo cogitare ip-
sum nunquam domum esse rediturum sed te brevi ad il- ,

lum esse migraturum. Ne cogites ipsum non ultra huc esse

venturum; sed cogita haec visibiUa non ita ut sunt man-
sura, sed transformanda esse. Nam coelum, terra, mare et
omnia transmutantur, luncque omnia cum majorc gloria

accipiet fiHus tuus. Et siquidem peccator abilt, nequilia»

cursus interceptus fuit ; neque enim si mutandum ilhnn

fore Dcus pracvidissct, ilhmi ante pcenilenliam abripuissel.

Si vero justus discessit, in tuto bona sua possidet. Unde

manifeslum est lacrymas tuas non esse lacrymas amoris,
sed irralionabilis affectus. Nam si defunctum amares, gau-
dere opoteret et laetari, quod a praesenlibus fluctibus sit

creptus. Quid enim amplius, quacso, videre est? Quid in-

* Matth. zxvi, 39, et Luc, xxiz, 42»

 HOMILIA XXXI. IN S. MATTHJIUM. 169
novum ? Nonne eadem ipsa qnotidie revolvi vi-
solitnm et
demus? Diem nox excipit, noctem dies, hiemem ?estas,
ajstatem hiems, et nihil amplius. Et haec quidem semper
eadem : mala vero semper insohta et nova. Hiec ergo vo-
lebas ilkim quotidie haurire et hic manere, aegrotare, lu-
gcre, timere, tremere, et alia mala pati, aUa formidare ?

Neque cnim dicere longum hoc pela-

ausis potuisse illum

gus trajicientem, moeroribus solhcitudinibusque vacuum

esse. Ad haec perpende te non genuisse immortalem, ac

si non jam mortuus esset, paulo postea morilurum fuisse.

At non satiaius eras ihius consuetudine ? Sed ibi semper

illo frueris. At velles hic ipsum vidcre? Et quid vetat? Li-

cet tibi illum videre, si sapias spes enim futurorum ipso

:

visu clarior est. Tu vero si in regki esset, ibique floreret,

non quaesisses ilhim videre : ac cum ad longe meHorem

sortem abierit , propter parvum absentise tempus animo
deficis ? cum maximc consortem tecum habeas. Sed virum
non habes ? At consolatorem habes patrem orphanorum
et judicem viduarum. Audi Paulum hanc viduitalem bea-
lam praedicantem, ac dicentem : « Quae autem vere vidua
»est et sohtaria, speravit in Domino \ » Etenlm haec pro-
batiorerit, quaemajorem exhibuerit patientiam. Noli igitur
lugere de ea re quac tibi coronam parat, de qua mercedem
postulas. Reddidisti enim dcpositum, si id quod tibi cre-
dilum erat exhibuisli. Ne sis ergo sollicita, si in thesauro
invioh\bih quod possidebas deposuisti. Si porro didiceris
qu3D sit prcssens vita, quae futura , quodque haec sit aranea
et umbra, omnia vero quoe in illa sunt, immota immorta-
Haque, non aHo egebis sermone. Nunc enim fiiiustuus ab
omni mutatione ereptus est. Si autem hic mansisset, forte
bonus, forte malus fulurus erat. Annon vides quot homi-
ncs fdios suos abdicant,et quotpejores abdicalis coguntur
'
\ Tim. V, 5.
170 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

domi retinere? Hsec itaqiic in mente versantes philosophe-

muv; ita enim et dcruncto grali erimiis, et apud homines
miihlo huidibus fruemur, atque a Deo magnam palientine
mercedem referemus, octcrnacjue bona consequemur; quac
iitinam nos omncs adiniscamur, gratia et bcnignilatc Do-
mini nostri Jesu Ghristi, cui gloria ct impcrium in 5cecuhi
so3culornn]. Amen.

«Vk^^VX^^WWXIVV^.XX-VA/VN^WWX^VV^rVVAiVW vWWWWiWV/VXAiVX^ 'A^/W^.VVXWWVWVXV^WWWAVV^IW^-W»

IIOMILIA XXXil.

tKVVT IX.

Et proficiscente indc Jcsu, secuti snntcum dnoc.Tci, chn-

mantes et dicentcs : Miscrcrc noslri, fdi David. Et cum
vcnisset in domum ciccesscrunt ad cum duo c.Tci : ct

dicit eis Jesus :Gredilis quia hoc possum facorc ? Dicunt

ci : Utiquc, Dominc. Tunc tetlgit culos eorum diccns :

Secundum fidem vestram fiat vobis. Et aperti sunt oculi

eorum \

I. Cur ""
Illos clamantcs protrahit? Hic rursum nos ins-
liluit ad vanam gloriam fuglcndam : qula cnim domus c

vicino crat, ilUic duxit eos ut seorsim sanaret. Jdquc pa-

lam cst cx eo quod praGccperlt ut nemini dicerent. Ncquc
parum JudiXi inde culpanlur, quod hi, quibus nullus ocu-
lorum usus crat, cx audilu solo fidem amplexi sint : illi

autem mlracula vidcnles, ac testcs luibenles ipsos oculos,

conlra quam CTci faclant. Yide aulcm illorum nnimi ardo-

* Matlh. IX, 27-5o. — 2 Vidc D. Guillon, toin. xv, pag. 17-29.

 HOMILIA XXXir. IN S. MATTH.EUM. 1^1

rera tum a ciamore, tum ab ipsa precandi rationc. Noa

enim simpliciter accesserunt, scd magna vocc clamantes,
nihil a!iud quam « Miserere » prorcrcnles. Filium auteni
Davidis appeilabnnt, quia honorificnm nomen videbalur
esse. Saepe namque Prophctic regcs illos, quos honorare
magnosque prcxdicare volcbant, sic appellabant '. Domum
vero adductos secundo inlerrogat. Ul plurimum cnim stu-
debat supplicantes snnarc, nc quis pularet ipsum ad mira-
cula patranda pcr ostentationem insilire. Neque ca solum
de causa, sed etiam ut ostcnderet dignos illos esse qui cu-
rarentur, et ne quis diccret, si ex misericordia tnntum sa-
nabat, oportuissc omnes sauare : habet enim misericordia
quamdam ralionem ex fide roganlium pelitam. Neque ideo
tantum fidem ab iilis exigit ; sed quia dixerant, « Fi!i Da~
» vid, » ut illos ad qnid sublimius erigcrct, et doceret quid
de se exislimandum esset, inlerrogavit hoc : ftCredilis quia

»possum facere ? » Non dixit « Credilis quod possim roii;arc:

Patrem meum, vel, quod possitn precari, » sed « Quod C2;o

Dpossim hoc facerc. « Quid aulcm illi P « Utique, Domine. »

Non jam illum filium David vocant, sed ad sublimioi a vo-

hmt, et Dominum illum confitenlur, ac tnnc demum ma-
num imposuit, dicens : « Sccundnm fidem veslram fiat

«vobis. » Jd vero facit, ut fidem eoriim confirmet, oslen-

datque ipsos in parlem opcris venisse, ac lestificetur non
adulalionis haec verba fuisse. Neque enim dixit : « Aperian-
»tur oculi vcslri, ))sed, « Secundum fidem vestram fiat vo-
»bis : »id quod eliam multis accedentibus dicit, ante cor-
poris curationem fidem in animis statuere volens, ut ct
ilk)s celebriores, et alios studiosiores redderct. Ita et in
paralytico facit : antequam corpus firmarel, animam jacen-
tera crigit dicens :« Confide, fili, remilluntur libi peccata
»lua '. » Puellam vero ab sc rcsuscitatam apprehendit, et
• Ezech. XXXIV, 24, et Zach. xn, 8.-2 Matth. ix, 2.
172 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

per cibiim docuit quis ipsi beneficium conlulisseL '. In

centurione simililer fecit, fidei tolum altribuens : cum
autem Discipulos ex maris tempestate eruit, primo illos ex
fidei infirmilate libcravit. Ita et hic fecit : enim
sciebat
secreta cordis eorum antequam ipsi loquerenlur. Ut aulem
alios quoque ad idem studium incenderet, ipsis hos cons-
picuos reddit, in fuie curationis occullam fidem illorum
prredicans. Dernde post factam curalionem pracipit ut ne-
mini dicant, nec simpliciter pra?cipit, sed vehemenlissimc
vetat : nam acriter illis interminatus est, inquit, Jesus, di-

cens : « Cavete ne quis sciat. IUi vero egressi pricdicave-

»runt eum in tota terra illa '. » Non se conlinere illi po-
tuerunt, sed fuere praecones et evangclistae, jussique lacere
id quod factum fuerat, obsequi non potuerunt. Quod si

alibi dicat : « Vade, et narra gloriam Dei, » illud jam diclis

non repugnat, imo aclmodum consonat. His enim nos

illis

instituit, ut ne praedicemus nos ipsos, imo coerceamus cos

qui nos celebrare vellcnt : si vero ad Deum gloria refera-

tur,non modo non impediamus, imo id agere aliis priEci-

piamus. « Ipsis aulem egressis, obtulerunt ci hominem mu-
j)tum, da^monium habentemenim morbus cx ^. » j\on
nalura prodicrat, sed ex daBmoniis insidiis. Quaproptcr
aliis qui ipsum adducerent opus habuit. Neque cnim ipsc

rogare polerat, mutus cum esset, neque ahis supplicarc,

cum daeinon linguam ejus alligasset animamquc cum ,

lingua vinxisset. Ideoque illius iidem non exlgit, sed sla-

tiiii morbum curat. « Ejecto aulem dccmone, inquit, lo-

» cutus est mutus. Turbae autem admiralic sunt dicenles :

» Nunquam visum est simile in Israel ^. » Id quod maxime

Pharisacos mordebat, qiiod ipsum omnibus auleponerent,
non vivis sohun, sed cliam qui ante fuissent. Anteponcbant

' Marc. V, 4i-45, ct Luc. vni, 49-55.— ^ Matlh. ix, 5o. — ^ Ibid.
52. — ^ IbiJ. 53.
 HojiiLiA. Jixxn. m s. matth.eum. 1^3

vero, non qiiod curaret modo, sed qnocl faclle, cito innu
mcnisque oegritudines insanabiles. Sic quidem populus.
II. Pharissei contra, non modo facta calumniantur, sed

sibi ipsis contraria dicentes, non erubescunt. Hujusmodi

est nequitia. Quid enim dicunt ? « In principe daemonio-

«rum ejicit daemonia *. » Quo quid slultius? nam ut postea

dicit, non potest daemon ejicere da^monem. Nam ille sua
conservare et firmare solet, non destruere. Ipse vero non
modo daemonas ejiciebat, sed eliam leprosos mundabat,
morluos suscitabat, mare frenabat, peccata dimittebat,
regnum praedicabat, ad Patrem adducebat : id quod nun-
quam dsemon facere velit, neque possit. Nam daemones ad
idola adducunt, a Deo avertunt, suadentque ne futurae vi-
tse credatur. Daemon contumeb*a afFectus non benelicium

praestat, imo ne quidem afTectus injuria nocet iisqul ipsum

colunt et honorant. Ille contra post tot injurias et contu-

melias. « Circuibat urbes omnes et vicos docens in syna-

»gogis eorum, et pr.Tcdicans Evangelium regni , curans

))omnem morbum et omnem infirmitatem \ Nec modo ))

illos non puniebat ingratos, sed ne increpabat quldem ;

simul mansuetudinem suam ostendens, et hanc calumniam

confutans : insuperque per sequentia signa volens plura
praebere argumenta, ac deinde verbis arguere. Glrcuibat
itaque et per civitates et per vicos , perque synagogas
eorum , docens nos, sic maledicta non maledictls, sed
beneficiis majoribus refellenda cssc. Nam si non propter
homines, propter Dcum certe conservis beneficia praestas
quidquld illi agant, ne cesses bene facere,ut major sit mer-
ces ; ita ut qui post calumniam illatam bene facere desinit,

ostendat se non proptcr Deum, sed propter hominum lau-

dem hanc exereere virtutem. Ideo Christus ut nos doceret
se ex sola benignitate id agere : non solum non expectabat
' Matth. IX, 34. — » Ibid. 35,
174 S- JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

cegros aclse venirc, scd ad illos conlendeLat, duo maxima

ipsis bona confcrens, Evangclium regni, ct morborum om-
nium curalionem. Nullam urLem dcspiciebat, nullumvicum
prsRtercurrebat, sed omnem adibat locum. Sed neque hic
gradam verum aliam quoque providentiam exliibet.
sislit,

« Cumvideret enim turbas, miseratus est illos, quia vexali

»erant, et abjecti quasi oves non habentes paslorcm.Tunc
» dixit Discipulis : Messis quidem multa, opcrarii autcm
»pauci. Rogate ergo dominum messis, ut miltat operarios
» in messem suam '. » Yidc rursum qunm sit ab inani glo-
ria alienus ; ne enim omnes ad sc pertraheret, Discipulos
cmittit. Neque hac solum de causa, sed illos instituens, ut
in PalcEslina, ceu in quadam palaestra sese excrcentes, sic
ad cerlamina per orbem suscipicnda se praspararent. Id-
circo majora ccrlaminum exercitia ponil, et quanta virtus
ipsorum fcrre poterat, ut facilius sequcntia certamina adi-
rent, ipsos quasi tcneras aviculas ad volatum cxercens.
Interlmque illos mcdicos corporum consliluit, reservans
ipsis in postcrum animarum mcdclam qua; prnccipua cst.

Ac perpende quomodorem hanc et facilcm ct ncccssariam

oslendal. Quid enim Messis quidem multa, opcrarii
alt? «

»autem pauci. » Non enim milto vos,inquit, ad fcmentcm,

sed ad messem^ quod cliam in Evangelio Joannis dixit :

a Ahi laboraverunt, et vos in laborem corum introislis ". »

llaec porro dicebat, et eorum subhmiorsm scnsum repri-

mcns, ct ad iiduciam sumcndam instruens, ostcndcnsque
mnjorem jam pracccssissc L^borcm. Vide aulem mihi hic
ilhun a misericordia incipere, non a spe merccdis. Miser-
lus ost enim,quod esscnt vexali, ct projecli quasi oves nou
habentcs pastorem. ILxc principum Judaiorum accusalio
csl, qui paslores cum essent, scse hipos cxhibcbant. Nou
modo cnim plcbem non emendabant, scd nc proliccrent
' Mallh, IX, 5(i-58. — * Joau. iv, o<S.
 UOMILIA XXXII. IN S. MATTH^UM. 1^5

in nielius iiDpedieLant. IlIIs ilaque mirantiLiis ac dicenli-

biis : « Nunqaam simile visum est in Israel; » illi conlra :

« In prlnclpe dicmoniorum ejlclt da^monia. » Sed quosnam

hlc operarios diclt? Duodecim Discipulos. Num cum dixe-
rit, operaril paucl, alios adjecit ? Mlnlme : sed illos cmislt;
cur ergo dlclt: « Rogale domlnum messls, ut millat opc-
;) rarios In messem suam, » et nullum ipsis adjlclt? Quia
cum duodecim essent, multos poslea effecit, non auclo
numcro, sed vlrlulem largiUis.

III. Deinde oslendens quantum essetdonum, ait : «Rogate

))erii;o domlnum mcssls, ))obscurius declarat so auclorita-
tem liabere. Cum dlclt enim : « Rogale domloum messis,
ipsos nihll precanles vel rogantes statlm ordlnat, Joannis
verba commemorans, aream, vcntiiabrum, paleam,
ipsis

frumentum. Undc patct ipsum esse agricolam, messls do-

mlnum, nec non Prophetarum. Nam sl ad metendum mi-
slt, palam est eum non allena metere, sed ea quns per

Prophetas seminavit. Neque hinc solum fiduclam Illis dedit

ut ministerium suum messem vocarent, sed quod illls ad

hujusmodi mlnistcrium potestatem indlderit. « Et convo-

»calis, ait, duodecim Dlacipulis suis, dedit eis potcstatem
flspirituum immundorum, ut ejicerent eos, et curarent
»omnem languorcm et omnem infirmltatem \ » Atqui non-
dum Spirilus erat datus: «Nondum enlm, inqult, Spiritus
»eral datiis, quia Jesus nondum erat glorlficatus^ Quo- »

modo crgo ejiciebant spiritus ? Ex ejus praecepto atque

Perpende autem mihl apostolatus opportunlla-
polestate.
lem. Non enim a principlo misit ilios, sed cum jam ipsum
idoneo tcmpore sccutl essent, ac vidlsscnt mortuum susci-
latum, mare increpatum, pulsos daimonas, paralytlcum
sanatum, peccata remissa, ieprosum mundatum, ac sufh-
cienlia potestatis iilius argumenta ct per verba et pcr opera
' MaltU, X, i, -^ » Joan, vn^ 39.
176 S. JO. CHRYSOSTOJII ARCHIEPISCOPI C. P.

accepissent; liinc illos miltit ; non ad res pcrlcnlosas,

nondum enlm in Palsestina periculum erat ; sed contra
calumnias tanlum pugnandum crat. Altamen pericula illis

preedlcit, anteque tempus illos praiparat, et frequenli prai-

dictione illos ad cerlamina inslituit. Deinde quia duos
Apostolos dixerat nobis, Petrum et Joannem, et post illos

Matthaeum vocatum ostenderat, et de aliorum Apostolo-

rum vocalione ac nomine nihil dixerat, hic necessario eo-
rum catalogum, numcrum nominaque ponit, sic dicens :

(fDuodecim autem Apostolorum nomina sunt haec: primus

))Simon, qui dicitur Pelrus'.»Nam alius Simon erat qui
CnnauKus vocabatur. Et Judas Iscariotes, et Judas Jacobi
et Jacobus Alphoei, et Jacobus Zebedaei. Marcus vcro se-
cundum dignitatem posult illos elenim post duos cory- :

phceos, Andrcam numerat. Hic vero non sic, sed nlio ordi-
ne, imo et Thomam se multo inferiorem sibi anteponit.
Sedeorum catalogumaprinclpio videamus. «PrimusSimon
))qui dlcitur Petrus, et Andreas fratcr ejus. ))I\eque parva
laus heec est : illum a virtute, hunc a nobilitale morum
laudavlt. aDeinde Jacobus Zebedasl et Joannesfrater ejus.»
Vides-ne quomodo non secundum dlgnitatem ponatPMihl
namque videlur, non aliis modo, sed et fralre quoque suo
Joannem esse majorem. Delnde cum dixissel « Phllippus :

» etBarthoIomaeus,)) subjunxit, «Thomas etMatthseus publi-

»canus.» VerumnonsicLucas, sedinverso ordine, ponitquc

illum anle Thomam. Deinde sequltur Jacobus Alpha)i.
Erat enlm, ut dixl, alius Zebeda^i filius. Postea cum dixis-
set Lebba3um, qui et Thaddaius vocabatur, ct Simonem

Zelolem, quem Canana^um vocat, ad prodilorem venit

neque ut ininiicus vel hoslis, scd ut historlam scribens slc
vocavit. JNon dlxit: «Execrandus vcl scelestissimus,» sed ex
urbe ipsum cognominavit, «Judas Iscarioles. »Erat eiiim
'
Mallb. X, 2.
 nOMILIA XXXII. I?{ S. MATTH.EUtf. l^y

aliiis Jndas Lebbaeus ,

qui cognominabatur Thaddaens,
quem Jacobi esse filium ait Lucas dicens « Judas Jacobi.» :

Ab hoc igitur illum distinguens, ait « Judas Iscariotes, :

jqui tradidit eum^ »Neque pudet ipsum dicere, qui pro-

didit ipsum. Ita nunquam ea, quffi vituperabilia videbanlur
esse, praetcrmiserunt. Primus omnium est coryphaeus illit-

teralus et idiota. Sed videamus quo et ad quosnam mittat

illos Jesus. «Hos duodecim, inquit, misit Jesus^»Quos-
nam? qualesve? Piscatores, publicanos : nam quatuor erant
piscatores, et duo publicani, Matthaeus et Jacobus, unus-
que proditor. Et quid iilis ait? Statim prsecipit his verbis :

« In viam gentium ne abieritis, et in civitatem Samarita-

»norum ne intraveritis sed potius ite ad , oves quae perie-
»runt domus Israei^. » Ne putetis, inquit, quia mihi convi-
liantur el daemoniacum vocant, me ideo illos odio habere
et aversari. Nam priores illos emcndare studui, et vos, ab
aliis omnibus abactos, ad illos mitto doctores ac medicos.
Neque modo veto ne aliis ante illos praedicetur, sed ne viam
quidem attingere qua3 alio ducat, nec in civitatem illani

intrare permitto.
lY. Samaritani enim Judaeorum erant adversarii. Atla-
men facilior erat ibi praedicatio; multo enim ad fidem sus-
cipiendam paratiores erant : hi vero duriores : verumtamen
ad difficiliora mittit illos, sic suam erga illos providentiain
ostendens, ac Judaeorum ora claudens, atquc ad Aposio-
lorum praidicationem viam parans, ne rursus accusarent
quod ad Assyrios incircumcisos ingressi essent, et iustam
viderentur habere causam ipsos fugicndi et aversandi. Ip-
sos autem oves perdilas vocat, non qua^ fugam susceperint,
undique illis veniac modum excogitans, ipsorumque animos
pertrahens, ac dicens: «Euntes, prredicale quoniam appro-
• pinquavit regnum cceloruni'^. \ides-ne ministerii mag-
» Mattb. X, 4.— ' Ibid. 5. — 3 Ibid. 6. — < Ibid. 7.
1 XXV. 12
 MSP

J78 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

iiitucliiicm? Vides-ne Apostolorum dignitatem? nihil sen-

sile jubentur dicere ; nec sicut Moyses ct Propheta3 priores;
scd nova quaedam et inexpectata. Neque enim talia ipsi
praedicabant; sed terram, ct terrena bona hi autem reg- :

num ccelorum, et quae ibi sunt omnia. Ncquc inde solum

hi majores sunt, sed etiam ex obedientia. Neque enim re-
cusant, neque cunctanlur sicut veteres illi : scd etiamsi

pericula, bella et intolerabiha mala audiant, cum obse-

quentia multa impcrata suscipiunt, utpote qui regiii sint
priECOnes. Et quid mirum, inquies, si nihil durum et nspe-

rum praidicaturi, subito paruerunt? Quid dicis ? Nihil du-

rum proedicare jussi sunt? Non audis carccres, abductio-

nes ad mortem, bella civilia, universorum odium ? quae

omnia ipsis paulo post eventura esse dicebat. IUos namque

mittit praecones, ut aliis innumera bona conciiient; ilios

vero intolerabilia mala passuros esse dicit et prajnuntiat.

Deinde ut iilos fide dignos rcddat ait:«Infirmos curate,

• leprosos mundate, dajmonia ejicite : gratis acccpistis,

»<^ratis date'. » Yide quomodo morum curam habeat, pe-

rinde atque signorum, ostendens signa sine moribus nihil
esse : nam ne altum sapiant ipsos reprimit dicens : « Gratis
» accepistis, gratis date, » ct ut ab amore pecuniae abslineant
providet. Deinde ne pularentur hoec lanta opera ab illis

proficisci, neve de signis superbirent, ait: Gratis accepis-

«tis. oNihil largimini iis qui vos recipiunt : ncque enim in

merccdcm vel pro iaboribus illa accepistis : mea quippe

est gratia. Eodem itaque modo illis date : nequc enim con-
dignum ipsis prelium reperire est. Deinde malorum radi-
cem statim cvellens, ait :« Nohte possidere aurum, neque
wargcntum, ncque pecuniam in zonis vestris, non peram
» ad viam, neque duus tunicas, neque calceamcnta, neque
» virgam^» Non dixit : «Non accipiatis vobiscum, sed eliam-
« MailU. u, 8. — * Ibid. 9, 10.
 HOMILIA XXXII. IN S. MATTHJEUM. 1 yo
si aliunde possis acclpere, fuge iTialum morbuni. » Quod si

observes, multa consequeris bona : primo ut nuUa sit Dis-

cipulis suspicio; secundo, illis curam omnem adimit, itaut
otium omne in audieudo verbo consumant; lertio, suam
illos potestatem docet. Hoc etiam postea dicit illis : «Num-
quid defuit vobis, quaiido vos misi nudos et sine calceis ?

Neque statim dicit : « Nollte possidere; » sed postquam dixit:

« Lcprosos mundate, dsemonia ejiclte;i»tunc italoquitur:
«Nolltepossidere,» atqueadjicit, «Gratisacclplte,gratis da-
te;» ipsisque et quod consentaneum decensque erat, et quod
possibile reipsa tribuit. Sed dixeril forte quispiam caetera

quidem non peram in via

rationi consentanea esse, sed
habere, non duas tunicas, non virgam, non calceamenta
cur praecepit? ut illos ad accuratam vitte ratlonem omnino
exerceret; siquidem superius ne de sequenti qui-Iem die
curare permisit. Nam orbi doctores missus erat, ideoque
ex hominibus Angelos, ut ita dicam, eflicit,ab omni vitac

cura solvens, ut unam illi doctrinam curarent : imo et hac

illos cura liberat, dicens : « Nolite cogitare quomodo aut
» quid loquamini'. »Ita ut quod videtur durum onerosum-
que esse, id iiUs facile expeditumque slt. Nihil enim tran-
quillitatem animi magis parit, quam a cura liberari; maxir
me cum hac liberati possent nullo opus habere, Deo prae-
senle, qui omnium vice ipsis esse possit. Deinde ne dicant
«Unde ergo necessario cibo fruemur ? » non dicit illis :

oAudislis quia dixi, vobis prius: «Respiclte volatllia coeli^;»

nondum enim poterant tale praeceptum operibus exhibere;
sed hoc longe minus induxit : « Dignus est operarius cibo

» suo^,» declarans ipsos a Discipulis esse alendos, ut ne

ipsi adversus Disclpulos altum saperent, quasi omnia prae-
benles, nihilque accipientes ab illis, neque Disclpuli dis-

cederent ab iUis despecti.

1 Matth. ix, 19, — 2 id. yj, 26, — 3 Id. x, 10.

12.
 l8o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIeMSCOH C. P.

V. Deinde, ne dicerent : « Ergo nos pro victu mendicare

jubes? illaque res ipsis pudori esset, monslrat id a Disci-
pulis deberi, dum illos, operarios, et quod datur, merce-
dem, vocat. Neputetis, inquit,quia opera illa tota in verbis

consistitj parvum a vobis beneficium praeberi; multi nam-

que laboris res est : quodque dant ii qui docentur, non
gratis largiuntur, sed id mercedis loco habendum; « Dig-
))nus est enim operarius mercede sua ^ »Hoc autem dicit,
non quod tanti solum apostolici labores habcndi sint, ab-
sit; sed quod illis constituat ne plus aliquid quaerant, et

proebentibus suadeat se non ex hberalitate illud suppedi-

tare, sedex debito. « In quamcumque civitatem vel vicum
))intraveritis, interrogate quis dignus in illa sit, et illic ma-

))nete donec exieritis ^. Neque enim, inquit, quia dixi: ))

« Dignus est operarius mercede sua, omnium januas vo- ))

bis aperui; sed hic quoque multam accurationem expeto.

Illud enim vobis laudi houorique erit, etiam in victus ra-
lione. Si enim dignus ille sit, omnino cibum suppcditabit;
maximeque si nonnisi necessaria petalis. Non modo autem
dignos quaerere proecipit, sed vetat etiam ne de domo in

domum transeant, ne se excipientem offendant, neve ipsi

leves et ventri dediti habeantur. Id enim declaravit his
verbis: « Ibi manete donec exieritis. » Quod etiam ex ahis
Evangehstis discipotest^.Vides-ne quo pacto ihos honora-
tiores, ct eos qui hospitio recipiunt dihgenliores faciat,
ostendens illos maxime lucrari et ad gloriam et ad utihta-
lem? Deinde de hac ipsa re sic prosequitur : « Intrantes
j) autem in domum, salutate illam. Et quidem fuerit do-
si

»mus digna, veniat pax vestra super illam. Si autem non

«fuerit digna, pax vestra ad vos reverlatur ^. » Yides-ne
quam minutatim haec prcecipiat ? et jure quidem. Athlelas
*=
Luc. X, 7.— \ Matlh, jt, 11.-^ ^ Marc. vi, et tuc. x,— 4 Maltb,
X, 12) 10,
 HOMILIA XXXII. IN S. MATTHiEUM. l8l

qulppe religionls et prsecones orbls instrult, et hac ratlone

illos et moderatlores reddlt et optablllores, adjlcltque; « Et
» qulcumque non susceperit vos, neque audierit sermones
» vestros, exeuntes ex domo vel clvllate Illa, excutlte pulve-
»rem pedum vestrorum. Amen dlco vobls, tolerabillus erit
Dterrse Sodomorum et Gomorrhai In die judicll, quam ci-

» vitatl iUi \ » Ne qula docetls, inquit, ideo expectetls salu-

tem ab alils dici vobis, sed primi hunc honorem exhlbete.
Delnde ostendens eam non esse simpHcem saUitatlonem,
sed benedIctIonem,aIt: «Sidlgna fuerltdomus, venlet super
illam : sin contumeHosa slt, prima pcena erit quod pace
non IVuatur; secunda, quod Sodomllls parla patlatur. Et
quid ad nos, inquient, Illorum supplicia? Domos dlgnorum
habebitis. Quid vero slgnlficat illud: « Excutlte pulverem
»pedum vestrorum? » vel ut testlficentur se nihil ab ipsls
recepisse, vel in testlmonium longl suscepti Itlneris in illo-
rum gratlam. Tu vero mihi considera ipsum non totum
jam illis dare; neque enim adhuc ilHs praescientiam indit,
qua nosse pcsslnt qui dignl, qui indlgni sint; sed explorare

et experimentum sumere jubet. Gur porro ille apud publi-

canum manebat? qula ille ex mutatione dlgnus evaserat.
Tu vero perpende quomodo omnlbus nudatis omnia lar-
giatur, dum praecipit utinDIscIpulorum domibusmaneant,
et uihil habentes ingrediantur. Hoc enlm pacto omni cura
hberi erant, iUIsque suadebant se ad ipsorum tantum sa-
lutem illo venisse, tum quia nihil altulerant, tum quia nihil
plus quam necessarla tum etiam quod non apud
petercnt,
omnes indlscrlminatimlngrederentur. Nequeenlm exslgnis
tantum volebat illos splendldos esse, sed ex virtute magis,
quam ex signls. Nihil enlm ita philosophiam exprlmit, utsi
nihll superfluum habeas, etslquoad ficet nuUa re indlgeas.
Illud vero noverant et ipsi pseudo-apostoli. Ideo Paulus di-
* Matth. X, i4, i5.
l82 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cebat : a Ul In qno glorianlur, inveniantur ut nos *. » Quod

si cum in peregrina reglone sumus, et od ignolos proficis-
cimur, nihil plus qunerendum est quam quotidianus cibus,
mullo majris sic ai;'endum cum dcmi mauemus.
\1. Hrec non audiamus tantum, sed etiam imitemur.
Non enim solis Apostolis dicla sunt, sed sanctis omnibus
postea fuluris. Simus ergo nos illa successione digni. Nam
ex suscipientium voluntate modo venit, modo avolat.
Neque enim ex docentium fiducia et potestale tantum, sed
otiam ex accipientium dignitate iliud Neque pu-
eflicitur.

lemus inde pnrum damni emergere, si hujusmodi pacenon

fruamur. Hanc enim Propheta olim prrenunliabat dicens :

« Quam speciosi sunt pedes evangelizanlium pacem '. »

Deindc ipsius dignilatem interpretans adjicit : c Evangeli-

» zanlium bona Hanc magnam esse Christus pronun-
^. »

tiavit dicens « Pacem reHnquo vobis, pacem meam

: do
Dvobis ^. » Nihilque non agendum est ut illa fruamur, et
domi et in Ecclesia. Nam et in Ecclesia qui praesidet pacem
dat. Hoc illius est typus et tessera, atque oporlet magno

cum sludio et animo ipsum suscipere a'nte mensam. Nam

si a mensu nonseseparticipem oflcrre onerosum est, quanto
onerosius est dicentem repellere ? Propter te sedet pres-
bytcr; propter te stat diaconus, non sine labore et defati-
galione. Quam igitur excusationem habebis, qui ne qui
dem illum audire sustines? Communis certe domus Eccle-
sia est : vobisque praecedentibus nos ingredimur, iUorum
formam ct exemphmi servantes. Ideoque stalim ingressi
pacem omnibus simul dicimus secundum Ir^em il!am.
Nemo igltur neghgens vel oscitans sit, dum sacerdotes in-
gressi illud dicunt; non parvum enim hrec neghgentibus
iraminel supplicium. Mallem enim milHes in domum cu-

* a Cor. XI, 12. — 2 >*abum, j, i5, — ^ Rom, 1, i5. — * Joan.

xiT, 27.
 nOMILIA XXXII. IN S. MATXn.EUM. 1 83

jusplam vestriim ingressus despici, quam hic loquons nod

audiri. Hoc mihi onerosius illo esset quandoquiclcm dig- :

nior haec domus est. Etenim hic majorcs nostrre posscssio-

ncs depositcX sunt, hic spes nostra omnis. Quid enim hic
non magnum, non tremendum est? Siquidem hacc mensa
longe honorabiHor et suavior est, quam tua, et lucerna,

quam lucerna tua. Id vero sciunt quotquot cum fide tem~

pestive oleo uncti a morbis Hberati sunl (7). Arca etiam
hsec longe meHor est quam iUa, ct magis nccessaria : quae
non vesteSjSedeleemosynaminckisam servat, eliamsipauci
sint hic, qui eleemosynas erogandae virtulem possideant.
Lectus item tuo pr.xstantior. Nam divinarum lectio Scrfp-
turarum leclo omni jucundior est. Ac si concordia apud
nos vigerct, non aHam haberemns domum. Quod autem id
quod dico onerosum non sit, tcstificantur illi ter miHc, et
quinquies miHe homines, qui unam ct domum et mensam,
et animam habuere ; nam ait : <s MuUitudinis credentium
»erat cor unum et anima una '. » Quia vero longe ab illo-

ram virLute absumus, et in varias domos distracti sumus,

saltem cum hic convenimus iHud studiose faciamus. Nam
si in ahis mendici et pauperes sumus, in his certe divites.
Quamobrem huc saUem nos intrantes cum amore excipite.
Et cum dicam: aPaxvobis, «dlcatis: «Etspiritui tuo; » non
voce tantum, sed animo; non ore tantum, sed ct mente.
Si vero hic dixeris: « Pax eliam spiritui tuo, « foris vcro me
impugnes, conspuas, me maledictis innumerisque impetas
opprobriis, quajnam iHa pax? Ego enim, etsi sexcenties
maledicas, puro corde pacem dico, sinceraque mente,
tibi

nec quld mali de te possum dicere, paterna quippe gero

viscera. Si te quandoque carpam, cura tui permotus id fa-
Tu vero clanculum mordes, et cum me in dominica
cio.

domo non excipios, vereor ne mihi mncrorem augeas. Non

' Act. IV, 5a.
l84 S. JO. CIIRYSOSTOMr A.RCHIEP1SC0PI C. P.

qiiin contumelia affexisli, non quia ejecisti,sedquia pacem

repulisti, et grave illud libi supplicium attraxisti. Eliamsi
enim pulverem non excutiam, etiamsi non avertar, com-
minatio tamen immota manet. Ego namque pacem vobis
saepe repeto, neque dicendi fmem faciam. Quod si me cum
contumeliis excipiatis, neque sic pulverem excutiam. Non
quod Domino non paream, sed quia amore vestri vehe-
mentius nrdeo. Alioquin autemniiiil proplervos ardui fcci,

non longam peregrinationem suscepi, neque cum illo ha-

bitu vel paupertale veni. Ideo nos ipsos prius accusemus;
neque sine calceamenlis et duplici lunica venimus, ideo-
que Altamen haic vobis ad
fortasse vos vestra neglcxislis.
purgationem nonsufTiciunt; sedcrimen nostrum majus est,
neque tamen venia vobls concedelur.
YII. Tunc domus Ecclesiae erant ; nunc Ecclesia domus
facta est : nihil tunc in Ecclesia saiculnre dicebatur; nunc
in Ecclesia nihil spirituale dicilur, sed et huc etiam fori

iiegotia inducilis : Deoque loquente, non modo ipsum si-

lentio non audilis, sed conlraria in medium adducta ne-

golia loquimini : atque utinam ea quae ad vos pertinent
tanlum; nunc aulem ea quae nihil ad vos spectant et dicilis

et auditis. Ideo lugeo, et lugendi finem non faciam. Neque

enim possum ex hac domo proficisci, sed hic mancre ne-
cesse est, donec ex praesenli exeamus vita. Suscipilc ergo
nos sicut Paulus pra3cepit. Neque enim de mensa loqueba-
tur ille, sed de voluntate et animo. IIoc et nos a vobis pos-
tulamus, charitalem et amorem illum ardentem et since-
rum. Quod si hoc non fcrtis, salteni vos mutuo amate,
praesenlem deponentes negligenliam. Hoc nobis ad conso-
lationcm satis est, si videamus vos recte ageulcs et meliores
effcctos. Sicmajorem ego charilatem exhlbebo, si ferven-
tius amans, minus amcr a vobis. Multa enim nos coujun-

gunt una mensa omnibus proposila, unus nobis paler est.

:
 HOMILIA XXXII. IN S. MATTHJIUM. l85

eoclem partu omnes prodllmus, idem potus omnlbus datus

est imo ncn solum idem potus, sed ex eodem calice su-
:

niendus. Paler enim cum nos vellet in muluum amorem

inducere, illud machinatus est, ut ex uno calice bibere-
mus; quod maximse est charitalis. Sed Apostohs digni non
sumus? Id ego fateor, nec unquam negaverim? Non cnim
illis modo, sed ne umbrae quidem illorum comparandi su-

mus. Altamen vos oniclum vestrum implete. Non enim

illud vobis unquam pudori erlt, sed vos maxime juvablt.
Cum enim etiam erga indignos talem exhibebilis amorem,
talem obsequentiam, tunc majorem recipletis mercedem.
Non nostra quippe dicimus; quia nullus est nobis doctor
in lcrra; sed quae acccpimus, damus, et pro dato nihii a
rcdamemurtantum. Quod sictlam
vobis requirimus, nislut
amore iudlgni sumus; vol hlnc clto erimus digni, quod vos
vere amemus. Quandoquidem mandatum nobls est non
solum eos, qui nos amant, amare, sedetlam inimicos dili-
gere. Quls ita immanis, quis ita ferus,qui taU accepta lege,
cliam sui amantes averselur ct odio habeat, etiamsi mille
sit villis plenus? Meusae spirltuahs consortcs fuimus, spiri-

lualis ctlam charltatis consortes simus. Nam si lalrones

mutuo obhviscuntur, quam
qul slmul vescunlur, moris sui
nos excusationem habebimus, qui DominlciCorporls sumus
consortes, nec IUorum mansuetudlnem mutuam imilamur ?
Alqui muUis non mcnsae tantum, sed clvitatis etlam socle-
las satis fuit ad amicltlam. Nos vero, qui eamdem liabemus
civitalem, domum, vlam, portam, radicem, vitam, idem
capul, cumdem pastorem, regem , doctorem, judlcem,
creatorem, palrem, omniaquecommunia, qua erimus venia
digni, si invlcem dlssideamus? Verum slgna quaeritis, quse
iUi ingressi faciebant, leprosos mundabant, dtemonas eji-

ciebant, mortuos suscltabant ?Scd et hoc nobilitatis vestra^

maximum iudicium est, amorisque vestri, quod sine pigno-
l8G S. JO. CIIRYS0ST05II ARGHIEPISCOPI C. P.

ribus hujusniocli Deo crcclatis. Ea enim de cansa cessavit

Dens signa ederc, allamcjue causain profcro. i\am si ces-

santibus signis, cjui aliis dotibus sunt inslrLicli, ul verbi sa-
pientia, vel pietatis praestantia, vanae glorise sunt dediti,

sese eiFerunt, sesecjue ab aliis sojungunt; si ctiam signa

adessent, cpio non erumpcrent schismataPQuod aulemhicc
non cx conjectura dicantur, tcstificantur Gorinlhii, qui
inde mullas in partes distracti sunt \ Ne signa quccras, sed
animae incolumitatem. Ne quteras mortuum suscitatum
videre, cum didiceris totum orbem resurrecturum esse.

Ne qureras crecum sanatum videre; sed vide nunc omnes,

meliorc et utiliore intuilu respicientes : ac disce tempcran-
ler respicere, et oculum tuum corrige. Nam si omnium
nostrum vila talis essct, qualcm esse oporteret, genliles

plus nos mirarentur, quam si miracula patraremus. Signa

qiiippe specie tantum talia csse putantur, neque sunt a

prava suspicione libcra, ctiamsi signa nostra non hujus-

modi sint. Yita autem pura tali suspicioni obnoxia cssc
nequit; sed virtulis possessio omnium obstruit ora.

VIII. Virtuli ergo stucleamus. Multac quippe sunt illius

divitice, mognasque admiralioni hubenlur. Illa veram prffi-

bet libertalem, ita ut etiam in servitulc spectaculo sit: non

quod a servitutc liberet, sedquod servos reddat liberis prae-

stantiores, id quod libertate multo majus est : pnupcrcm

non reddit divitem, sed etsi pauper maneat, illum divite
facit opuientiorem. Quod si velis signa faccre, a pcccatis

le expedi, ct totum perfecisti. Nam magnus daeinon cst

peccatum, dilccte, et majus quidpiam fe-
si illud ejeceris,

cisti, quam qui mille dajmonas expulerit. Audi Paulum

diccnlem, et virtulem miraculis finleponcntem : « -1'^mula-

»mini autem, inquit, charismala spiritualia; » et, « Adhuc

wexcellentiorcm viam vobis ostendo ^; » ethanc viain pos-

* 1 Cor. 1. — ' Id. XII, 21.

 HOMILIA XXXli. IN S. MATTH/EUM. 187

lea exponens, non mortuos suscltatos dicit, non leprosos

nuindalos, non aliud siniile qnidpiam; sed pro his omni-
bus charitalem posuit. Audi quoque Christum diceutem :

« Nohte Isetari quoniam dsemouia vohis subjiciuntur, sed

)) quia nomiua vestra scripta sunt in coilis ^ » Et anlea
dixcrat : « Multi dicent mihi in die illa : Nonne in noniino
)) tuo prophelavimus, etda-monia ejecimus, et virlules mul-
»tas fccimus? Et tunc confitehor cis : Nescio vos ^*. » Ad
crucem etiam iturus, vocatis Dlscipulis dixit « In hoccog- :

«noscent omnes quiaDiscipuh mei estis; »non si daemonia

ejiciatis; sed « Si dilectionem habuerllis ad invlcem. » Ac
rursum « In hoc cognosccnt omnes quia tu me misisti^;
: »

non si morluos hi suscltaverint, sed « Si unum fuerlnt. »

Nam sa^pe signa alterum quidem juvarunt; ei vero qui sig-

num fccit nocuerunt, dumin tumorem Inanemquegloriam
illum conjccerunt, vel alio modo la^serunt. In operibus
vero nihil tale suspicarl licct, sed et eos, qui illa exerceut,
et allos multos juvant. Hicc itaque cum magna diilgentia

edamus. Nam sl ex inhumanilate ad eleemosynam dandam

te converleris, manum ante aridnm extendisti. SI a theatro

absistens in Eccleslam intraverls, claudlcantem pcdcm

restituisti. Si avcrtas oculos tuos a meretrice et a pulchri-
ludine aliena, illos antea caicos aperuisli. SI pro salanlcis
canticis Psalmos splritales dldiceris, cum mutus ante fuis-
ses, locutus cs. Iia3c maxima miracula sunt, haec signa exl-
mia. Si h.xc signa edeutcs perscveremus, magni et adini-

randi per hccc erimus, malosque omnes ad virlutem altra-

hemus, ac fulura gloria fruemur, quam utinam nos omnes
consequamur gralia et misericordia Domini nostri Jesu
Christi, cul gloria et imperium in inrmila scecula sfleculo-
rum. Amen.

' Luc. X, 20. — ^ Mattb. vu, 22. —.

^ Joan, xni, 55, et xvii^ 25.
l88 S. JO. CHRYSOSTOMI AHCHIEPISCOPI C. P.

**/VV\A VV*%\^ VV^ \^^AA V\^ VV^ V\\ \\^ VV> VV'* VV\ VV\ VV%\\\ \ VA Vi^ \\AA\^ \\^ VX^lVVXVVXiVVSiVyiVX^NA/VX^VV»

HOMILIA XXXIII.

CAPUT X.

Ecce ego mitto vos sicut oves in medlo luporum. Estole

ergo prudentes sicut serpenlcs et simplices sicnt co-
lumbie '.

I. Poslqnam iilos eo deduxerat, ut de necessariis ad

victum sibi suppeditandis confiderent, et omuium domos
ipsis aperuerat, honestissimamque ingressus formam de-
derat, non ul errones et mendicos esse jubens, sed ut se
suscipientibus longe pr(estantiores; hoc enini significavit
cum dixit : « Dignus mercede sua, » et cum
est operarius

praecepit expk)rare quis dignus esset, ibique manerc, atque

excipientes sabitare, cumque non suscipicntibus intolera-
biha commlnatus esset mala. Postquam igltur sic omnem
curam ab ipsis ejecerat, ac signorum spectaculo munierat,
et quasi fcrreos adamanlinosque reddiderat, saccularibus
omnibus superiores, et ab omni temporanea sonicltudlne
liberatos; demum illa prajdlclt maLn, qunc ipsos invasura
erant ; non solum ea qua3 paulo post futura, sed etiam ca
quoB post muhum temporis erant evcnlura, dlu ante illos

ad beHum praeparanscontra dlabohmisuscipiendum. INhiUa

enim hlnc bona emergebant. Primo quid ipslus pra3sclenlli\3

vim agnoscercnt ; secundo, quod ncmo susplcari posset

haec mala ob doctoris imbecllhlatem evenire; lertio, ne ii

qui haec passuri erant, percellercntur, si haec inexpectnla et

praeter spem accidissent; quarlo, ne ha^c crucis tempore

» Malth. X, i6.
 HOUILIA XTLXin, IN S. MATTH.^r^L 189
audientes turbarenlur; nam tunc turbati sunt, cum expro-
brans ipsis diceret : « Quia hsec locutus sum vobis, tristitia

» implevit cor vestrum, et nemo ex vobis interrogat me:

» Quo vadis '? » Attamen de se nihil adhuc dicit, nempe
quod vinciendus essct, flagellandus, occidendus, ne sic eo-

rum pcrturbaret animos, sed interim quae ipsis eventura

sint prajnuntiat. Deinde ut discant novam esse hanc bel-
landi legem, et inauditum aciei modum, cum nudos mit-
tat, una indutos tunica, sine calceis, sine virga, sine cingulo

vel pera, quos ali jubet ab excipientibus; non hic iinem

dicendi facit ; sed suam ostendens inefTabilem potentiam
dicit: « Sicabeuntes oviummansuetudinemexhibete,etiamsi
contra lupos ituri, nec modo contra lupos, sed etiam in
mcdio luporum. » Nequetantum ovium mansuetudinem ju-

bet habere, sed etiam simplicilatem columbae. Sic praeser-

lim meam ostendam fortitudinem, cumoves lupos vicerint,
etiamsi in medio luporum sint, et innumeris morsibus la-
cerentur, nec modo non deleantur, scd etiam lupos con-
vertant, quod longe mirabilius est, et majus quam si
occiderent, si nempe illorum mutent voluntatem, ani-
mumque transforment et haec cum illi duodecim essent :

tantum, et totus orbis lupis esset plenus. Erubescamus

igitur, qui contra facientes, quasi lupi inimicos invadimus.
Quandiu enim oves sumus, vincimus, atque etsi innumeris
circumdati lupis superamus. Si vero lupi efficiamur, vin-
cimur : pastoris quippe auxillo destituimur. Non enim ille

lupos, sed oves pascit; tunc autem te relinquit ac disce-

dit :non sinis illum virtutem suam ostendere. Sienim

quia
vexatus mansuetudinem exhibeas, ipsi totum attribuitur
tropoeum ; sin exieris pugnaverisque, victoriam obscuras.
Tu vero mihi considera quinam sunt ii qui haec dura labo-
riosaque pr^cepta audiunt, formidoloiii homines, idiotce,
* Joan. svi, 6.
igo S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

illltteratl et indocti, prorsus obscuil, qui exterorum leges

ignorabant, qui non in forum descenderant, piscatores,

publicani, in omnibus imbecilles. Quod si haec vel magno

pracditos ingenio et animo viros turbare possunl, quomodo
non potuissent imperitos homines, qui nihii gencrosi nn-
quam animo conceperant, dejicere atque pcrcellere? At
nou dejecere. Idque jure merilo dicet fortc quisplam de- :

dit enim ilHs potestatem daemonas ejiciendi, ac leprosos

mundandi. Ego autem dixerim hoc ipsum maxime illos

turbare potuisse, quod elsi mortuos suscitarent, hnec tamcn
intolerabilia passuri erant, tribunalia, abductiones ad nc"
cem,bellum adversusomnes, communetoliusorbis odium,
et hcec dum miracula patrarent. Quae consolatio inter tot
tantaque mala? Mittentis potentia. Idcirco hacc prcxmisit
aliis dicens : « Ecce ego mitto vos. Hoc vobis ad conso-
»

lationem satis est, sufficitque ad fiduciam sumendam nemi-

ncmque adversariorum formidandum.
II. Vides auctoritatem? vides potentiam? vides vlriu-
tem inexpugnabiiem? Quod autem dicit, hujusmodl est :

« Ne turbemini, inquil, quod cum vos inter lupos mittam,

ut oves et ut columbas esse jubcam. Contrarium praestare

poteram, vosque mittere nihil passuros maii, nec ut oves

lupis subjicere, sed leonibus formidabiliores reddere. Sed
ita fieri par est : hoc et vos splendidiores efficit, et poten-
tiam meam Hoc et Paulo dicebat « Sufficit tibi
praedicat. » .

«gralia mea; nam virtus mea in infirmitate perficitur *. »

Ego itaque sic vos constitui. Cum enlm diclt « Ego mitto :

» vos sicut oves, «hoc subindicavit: « Ne itaque animo defi-

ciatis; novi enim, novi ulique vos sic omnibus inexpugnu-

biles fore. «Deinde, utquidpiam ipsi ex se proferrent, nec
omnia ex gratia proficisci vidercutur, neque sinc causa

coronari putarentur, ait : « Eslole ergo prudenles sicut

« i Gor, xu, 9.
 HOMILIA XXXIII. IN S. MATTH^UM. igi

9 serpentes, et simplices sicut columbae ^ » Et quid pru-

dentia nostra possit, inquiunl, in lot periculis? Quomodo
priidentiam haberc poterimus, lot agilati lluctibus? Quan-
tacumque prudentia sit prc-edita ovis, cum inter lupos sit,
et tantum luporum numerum, quid poterit perficere?

Quantacumque sit columbae simplicitas, quid illi juvabit,

tot inslantibus accipitribus? In his cerle irrationabilibus
outem multum juvabit. Sedvideamus quam
nihil, in vobis

hic prudentiam exigat serpentis, inquit. Quemadmodum

:

ille omnia tradit, eliamsi corpus incidi oporteat, non ad-

modum repugnat, dum caput servetur. Sic et tu, inquit,

excepta flde, omuia trade, pecunias, corpus, imo ipsam

animam. Fidcs enim caput est et r^dix : illaque servata,
etiamsi omnia amiscris, omnia postca abundantius recu-
pcrabis. Ideo nonsimplicemtantum, nec prudentem solum
csse prsecepit, sed haec ambo miscuit; ita ut haec virtus
vere sint; prudentiamque serpentis assumpsit, ut ne leta-
lia vulnera accipias; simplicitatena vero columbae, ut ne
Itedentes le ulciscaris, neve insidiantes pcr vindictam amo-
veas : nihil enim prodest prudentia, nisi hoc adsit. Quid
ergo magis arduum his praeceptis? Non enim satls erat
malasubire. Non, inquit, iile; scd etiam ne indigneris velo.
Hoc enim ad columbam pertinet, Ac si quis caiamum in

ignem mittens, juberet non uri ab igne, sed ignem extin-

guere. Yerum ne turbeinur : haec et evenerunt, et finem
acceperunt, ipsisque operibus cxhibila sunt : prudentes
enim fuerunt sicut serpentes, et simpllces sicut columbae.

Non quod ex natura essent, sed ex eadem qua nos

alia

erant. Ne quiscrgo putethaec praecepta impleri non posse.

Prae omnibus enim aliis ipse novit rerum naluram : novit
ferociam, non ferocia, sed moderatione restingui. Quodsi
rcipsa et opere id videre velis, lege librum Actuum Aposto-
lorum^ videbisque quoties, Judceis insurgentibus, et dentes
192 S. JO. Cni\YS0STOMl A!\CHIEPISC0PI C. P.

acuentlbus, hi columbam imitaiUes, et cum moderatione

debita loquentcs, illorum furorem extinxerint, iram pla-
carint, impelum sedarint. Nam cum dicerent : « Nonne
» prcTecepimus vobis ne Joqueremini in nomine islo '? » etsi

miracula innumera patrarepossent, nihil asperura vel dixe-

runt vel feccrunt, sed cum omni sese mansuetudine pur-

garant, dicentes : « Si juslum est vos audire polius quam
))Deum judicate ". » Vidisti simpllcitatem columbvne? vide
prudentiam serpentis « Non enim possumus, inquiunt, :

»quae vidimus et audlvimus non loqui ^ »Yides-ne quo-

modo nos undique accurate munire oporteat, ut ne vel
pericuhs dejiclamur, vel ira incendamur? Idcirco dicebat:
« Cavete ab hominlbus : iradent enim vos in concIHIs, et
» in synagogls suis flagellabunt vos : et ad prsesides et rcges

» duccmini In testimonium ilHs et genllbus ^. » Rursus II-

los nd vigllaudum praeparat ublque indlcens ut mala pa- :

tiantur, ahosque niala inferre sinens : ut dlscas male pa-

tiendo victorlam reportarl, hlncque trop.xa crlgl. Non
enim dixit : « Pugnate vos, et resistlle ils qui vos lcedere
vohuit. » Sed hoc tantum, « Extrema passuri estls. »

III. Papoc quanta loquentls vls ! quanta audlentium phi-

losophla ! Cerlc valde miranduui est illos lalla audientes,
non stalim aufugissc, vlros meliculosos, qul non uhra
sta2;num, in quo piscari solebant, peragraverant.Quomodo
non cogltarunt, nec intra se dixerunt « Quo landem fu- :

giemus? Trlbunaha contra nos stant, reges, prc-esides, sy-

nai:;og3e Judseorum, gentillum turba, prlnclpes et subditi.

Nam non Palacsllnam modo, nec mala qua^Ibl passuri erant

pra?nunllavit, sed beHa per orbem fulura prajdlxlt : « Ad
regcs, inquit, et prasides ducemlui, » oslendens Illos ad
gcntes deinde cssc mlllcndos. Orbem conlra nos armasli,

* Act. V, 2S. — 2 Ibid. 29, — 5 Id. iv, 20. — '•

Matth. x,
17» >s.
 H0MILI.4 XXXIir. IN S. MATTH.Er.M. 1 g5
orbls terrae habitatores omnes armls contra nos munivisti,
popnlos, lyrannos, reges. Quod sequitur vero longe horri-
bilius est,*qnanclo fratrum filiorumque interfectores et
parricidaj propter nos futuri sunt homines. Nam « Tradet
»frater fratrem in mortem, pater filium, ct insurgent filii

»in parenles, et morte eos afficient \ » Quomodo , inquies,

rehqui credent, cum yiderint fiiios propler nos a palribns
occisos, fratresque a fratribus, sceleraquc omnia patrata?
Annon ut nequissimos dacmonas? Annon ut execrandos ct
orbis corruptores, nos undique expellent, cognatorum san-
guine et hujusmodi cajdibus terram replelam videntes?
Ilhid certe evenlet. Non enim pacem domos introducc-
In

mus, tot illas caedibus implentes. Nam si magno essemus

numero, nec duodeclm tnntum, si non idlola? et illltterati,

sed sapientes rhetores, et oratorcs; imo etiam reges exer-

cilus habentes et pecunils instrucli, quomodo quldpiam
persuadere poterimus, dum bella civillaet civiliumgraviora
succendlmus? Nam etsi salutem nostram parum curemus,
quis nobis ex alils mentem adhibebit? Sed nihll horum
vel cogitarunt vel dixerunt, nec praeceptorum ratlouem
exegerunt, sed cesserunt et obtemperarunt : id quod noa
ex ipsorum virtute tantum, sed etiam ex doctoris sapientia
proficiscebatur. Vide enlm quomodo aerumnis slngulis con-
solalionemodjunxlt: denonsusclpientlbus illos dixlt : «To-
» lerabillus erit terras Sodomorum et Gomorrhae in die judi-
» cii, quam civitati illi » et hic rursum cum dlxit
' ; « Et ad :

»proesIdcs et reges ducemini,» addidlt : « Propter me in

» testlmonium illls et gentibus. » Haec autem non parva con-
solatio est, hoc propler Christum pali, et ad illos rcdar-
guendos conducl. Deus enim, etsi nullus atteudat, ubique
ea qua? sua sunt operatur. Sic autem illos consolabatur,
non quod ipsi de ullione curarent , sed quia hinc confide-
' Matth. X, 21. — 2 Ibid. i5.

LXXV. 1
ICJ^ S. JO. CUriYSOSTOMI ARCHU-PISCOPl C. P.

bant ipsum sibi uLique afTuluruai esse, qui haec et prse-

dixerat et praeviderat, ct se uon ut malos et corrnplores

haec essc passuros. Ad haec vero non parvara aliam conso-
lationem adjicit, dum ait « Cum aulem tradent vos, no-
:

»lite cogitare quomodo aut quid loquamini. Dabitur enim

» vobis in illa hora quid loquamini. Non enim vos cslis qui
» loqulmini, sed Spirilus Patris vestri qui loquilur in vobis *.»

Ncdicerentcnim: «Quomodo persuaderepoterimusin tanlis

rebus, » jubet confidere de suggerenda defensione. Ahbi
quoque ait : « Ego dabo vobis os et sapientiam ' ; » hic vero,
«SpiritusPatrisveslriestquiloquiturin vobis, » ad Prophe-
tarum dlgnitatem ipsos adducens. Quapropter cum datam
virtutem exponit, tunc et mala adjungit, caedes, et homici-

dia : « Tradet enim irater fratrem in mortem, et pater filium,

»et insurgent fdii in parentes, et morte afBcient eos^. »

Neque hic stetit, sed longe horribihora adjecit, quae pos-

sintvel petram commovere, «Et eritis odioomnibus^. «Hic
etiam consolatio adjungitur : «Propter uomen meum ^,

ainquitjhaec patiemini; »etrursus aUa : «Quiautem perse-

«veraverit usque in finem, hic salvus erit^. » Haec etiam
aho modo eorum animos erigere possent, si tanta futura
erat pr.nedicationis potestas, ut natura inhonoraretur, cog-
natio et affmitas abjiceretur, et verbum Dei omnibus an-
leponeretur, quod fortiter omnia dispelleret nam si na- :

iuraj vis non potest huic sermoni resistere, sed illa dissol-

vitur et conculcalur, quid aHud vos superare poterit? Non

tamen quia haec ita se habebunt, vos in securitate vivetis,
sedcommunes habebitis inimicos et hostes eos qui terra-
rnm orbem habitant.
IV. Ubi nunc Plato? ubi Pythagoras? ubi Stoicorum
turba? Plato certe Hcet magnum conseculus honorem,

» MattU. X, 19, 20. — » Luc, XXI, i5,— ' Matth, 7C,2i. — ^ Ibid,

32. — « Ibid. — 6 ibid.

 HOMILIA XXXIII. IN S. MATTH.EUM. igS

eo redactus fuit ut etlam venderetur, nihll eorum qune in

menle habebat efficere posset, nihilque eorum quse volebat
uni tyranno suadere potuerlt, sed proditis disclpuhs, mi-
serabillter vitam clauserit. Cynica vero lues quaslsomnium
et umbra praeterllt. Etiamsi illis nihil simile acciderlt, imo
per externam illam phllosophiam clari vidcrentur, etiamsi

Alhenienses eplstolas Platonis per Dionem missas publice

exposuerlnt. Attamen toto tempore in tranquillitate dege-
bant, et oplbus non paucis affluebant. SIc enlm Arlstippus
magno pretlo scorta conduxit. Alius lestamentum scripsit,
non parvam relinqucns hceredltatcm. Alius supra discipu-
los pontis instar substratos pertranslit ; Sinopensem autem
illum ferunt in foro turpiter egisse. Hsec sunt illorum prae-
clara facinora. At nihil horum hic observatur, sed tempe-
rantia perseverans, modestia exquisita, bellum contra to-
tum oibem pro veritate ac pro religione, hinc ipsorum
quotidianae caedes, et post haec splendida tropaea. At sunt,
inqulunt, quidam apud illos duces praeclari, ut Thcmisto-
cles, Pericles. Verum haec puerorum inepti ludi sunt, si
cum piscatorum geslis comparentur. Quld enim de The-
mistocle dixeris Quod Atheniensibus ut naves conscende-
?

rent suaserit, cum Xerxes Graeciam bello impeteret? Hic

porro non Xerxe impelente, sed dlabolo cum orbe toto et
turba daemonum innumera contra duodecim illosirruente;
non brevi tempore, sed per totum vltae spatlum vicerunt
illi etsuperarunt. Quodque mirum cst, non cresls hostibus,
sed mutatis et conversls. illud enlm maxlme ubique obser-
vandum est ipsos nec occidlsse nec delevisse insidlatores
suos; sed cum illos daemonlbus pares ceplsscnt, Angelis
aequales fecisse, humanam naturam hac Improba tyrannlde
hberantes; illos autem scelestos dsemonas, qui omnia con-
lurbabant, a medio foro et a domibus, imo etiam a deserto
expulerunt. Teslificantur illud chori monachorum, qui
i5.
 196 S. JO. CHRYSOSTOMI AncmEPISCOPI c.'p.

ubiqiie plantati sunt, et non modo habitatam terram, sed

etnon habitatam expurgarunt. Quoclque mirabilius est,
non instructa acie hoc faciebant, sed male habiti implebant
omnia. Habebant enim in medio positos illos inflmoe con-

ditionis viros, quos hgabant, verberabant, circumagebant,

nec poterant eorum ora claudere sed sicut radium solis :

vincire nemo polest; sic non poterant ipsorum linguam

alligare. Cujus rei causa erat, non illi quidem qni loque-

bantur, sed Spiritus virtus. Sic igitur et Paulus vicit Agrip-

pam, et qui scelere vincebat homines omnes, Neronem :

« Dominus enim mihi astitit, inquit, et confortavit me, et

»eruit me de ore leonis*. » Tu vero mirare quomodo au-

dientes «Nolite solliciti esse, » et crediderunt, et obtem-
:

perarunt, nihiique ex terribiHbus lerrorem ipsis incussit.

Quod si dicas idoneam ipsis consolationem dedisse Chris-
tum cum dixit; « Spiritus Patris vestri erit qui loquetur » ^*
:

et ideo maxime stupeo, quodnec dubitaverint, nec hberari

a malis rogaverint : et haec non duabus vel tribus annis isla

passuri, sed per totam vitam. Ilhid enim dictum : « Qui

»autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit^, »
hoc subindicat. Yult enim Deus non sua tantum ope, sed
ipsorum proposito opera bona fieri. Perpende itaque in
superioribus, quomodo aha Dei, aha Discipulorum sint.

Namsignafacere, illiussunt; nihilpossiderc, Discipulorum.

Rursum, domos omnes aperire, supernac graliae est; nihil
pra3ternccessariapetere,Discipulorum philosophiae ; « Dig-
» nus enim operarius mercede sua ^. » Pacem dare, Dei
est

donum est; dignos quoerere, nec omnes indiscriminatini

adire, ipsorum lemperantiae est. Illos qui Discipulos non
recipiunt ulcisci, Dei est : cum modestia discederc, nullo
injecto probro vel contumeHa, apostoh*C'T) mansuetudinis.
Spiritum dare, et soUiciludinem adimere, mittentis erat
i 2 Tim. IV, 17 — ? Matlh. x, 20.— ^ Id. xxiv, i3.-< X<ue, x, 7.
 HOMItlA XXm. m S. MATTH^UM. I97

oves et columbas imitari, et omnia fortiter ferre, ad illo-

rum constantiam et prudentiam pertinebat. Odio haberi,
nec animo concidere, sed perseverare, ipsorum erat; per-
severantes salvos facere, mittentis. Ideo dicebat : « Qui au-
»tem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. »

V. Nam quia solent multi initio fervenles esse, postea

veroresolvi ac dejici, ideo ait ; «Finemqua?ro. »Quidenim
opus est seminibus initio floridis, brevi autem postea ares-
centibus? Ideo perseverantem ab ipsis paticntiam exigit.
Ne quis enim diceret ab ipso totum factum esse, nihilque
mirum esse tales fuisse illos, qui nihil onerosi passi sint;
idcirco dicit illis « Patientia vobis opus est. Etiamsi enim
:

vos a prioribus pcricuHs eruam, gravioribus vos reservo,

quae etiam ab ahis excipientur : nec finis erit insidiarum
usque ad extremum enim subindicavit cum
halitum. » IIoc
dixit « Qui autem perseveraverit usque in fmem, hic snl-
:

» vus erit. 9 Ideo qui dicit : « Ne soUicili sitis quid loquami-

»ni, »ahbi ait : a respondendum omni pe-
Parati estote ad
»tenti a vobis rationem de spe vestra \ » Nam cum pugna
inter amlcos est, nos jubet sollicitos esse; cum autem tri-

bunai, furentes populi, limor undique, suam pra^bet gra-

tiam, ut fidenter loquamur, nec terreamur, vel justitiam
prodamus. Res utique magna virum circa stagna versari
solitum, circa pelles et telonii mensam, sedentibus tyrannis
et satrapis, aslantibus satelHtibus, strictis gladiis, assislen-

tibusque aliis, solum ingressum, hgatum, prono capite,

potuisse vel os aperire. Elenim doctrinae suse causa, ne
defensioni quidem locum dabant, sed ipsos quasi commu-
nes orbis corruptores tormentis deputabant. Nunc«Qui or-

»bemterrarumperturbant,hi sunt, inquit,ethicadsunt^:

et rursus : « Adversus edicta Giesaris hiprcTedicant, dicentes
» Christum Jesum esse regem^ » Ubique tribunalia hujus-
A I Petr. lu, i5. « 2 ^t, xvi, 20, — 3 Id, xvii, 7.
198 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

niodi opinionibns praeoccupata erant, et auxilio superno

multum egebant, utrumque probarent, et dogma
ut hoc
quod pr?edicabant verum esse, et communibus legibus non
adversari; ulque dum loquerentur dc dogmate, nevideren-
tur leges subvertere; ac rursus dum demonstrare cona-
rentur se communia staluta non violare, dogmatum puri-
latem ne corrumperent : quce omnia videbis et a Petro et
a Paulo, et a cncteris omnibusprudenter observari etelTici.

Elenim ut facliosi et novatores ubique terrarum accusa-

bantur. Atlamen hnnc illi suspicionem repulerunt, et

conlrarinm sibi conciliarunt, quasi servatores, curatores

ac bencfici apud omnes celebrari. Ha3c autem omnla ex
higenli patientia operabantur. Quamobrem dicebat Pau-
lus ; « Onotidle morior', » et usque in fmem in perlculls
perseveravit. Qua igilur venla digni sumus, qui lot exem-
pla habcntes etiam in pace molliler vivimus ac dejicimur?
Neminc quippe bellanle occidlmur, nemine persequentc
dissolvimur : in pace sahiti advigiiare jubcmur et nequl-
mus. Illi incenso orbe, ct rogo per tolam tcrram ardente,
in flammam Ingressi, eos qul comburebantur inde ex-
Irahebant; lu vero nc telpsum quldem servare potes.
Qua) igilur nobls erit fiducla? qua3 venia? Non veibcra
imminent, non carceres, non princlpes, non synagoga),
non ahud quidpiam hujusmodi; sed contra prorsus, nos
dominamur et imperamus. Imperalores eni;n piam co-
lunt rellgionem , Christiani mukls hniuntur honoribus
prcefecturisjglorla, tranqulllitale : neque sic tamen supera-
mus. Sed illi quidem cum ad cruclatum cum reis quotidie

ducerentur, tam doclores, quam dlscipuli, mille viblclbus,

et muhis onusli vulneribus, majore quam ii, qui in para-

diso sunt, voluptate fruebantur : nos vero qui nc in somnis
quidem tale quidpiam sustinuimus, cera molliores sumus.
* 1 Cor. XV, 3i,
 HOMILIA XXXIII. IN S. MATril.^Cil. 1
99
At illl, inquies, miracula patrabant. An ideo non verbera-
bantur? annon pellebantur? Etenim et illud quoque stu-

pendum est, quod sacpe ab iis, quos beneficio affecerant,

talia paterentur, nec sic tamen turbarentur, dum mala pro
bonis reciperent. Tu vero si quem modico beneficio affece-
ris, deindeque molesticc quidpiam ab illo acceperis, turba-
ris, ac te collati beneficii pcenitet.
VI. Si itaque acciderit, quod ne accldat precor, bclluni
in Ecclesiis moveri et persecutionem, cogita quis futurus
sit risus, quae opprobria. Et merlto quidem cum enim :

in paloestra nemo exerceatur, quomodo aliquis in certami-

nibus crit insignis? Quis enim athleta, qui p.Tdotrlbam

nullum noverit, in certamlnibus olympicis poterit adver-
sus alterum quidpiam magnum vel strenuum exhibere?
Annon oporteret nos quolidie pugnare, certare, currere?
Nonne videlis in quinque certaminibus, cum nullum ha-
bet quis adversarium, quomodo saccum arena multa re-
pletum suspendant, illicque robur tolum exerccant : ju-
autem cum junioribus sese exerceant ad pugnam
niores
cum adversariis committendam ? IIos et tu imitare, et in
J)hilosophiaj certaminibus te cxerce. Multl ccrte ad iram
concitant, mulll ad concupiscentiam injiciunt, magiiam-'
que succendunt flammam. Sta igitur contra serumnns,
fer strenue animi dolores, ut corporis quoque labores
ferre possis. Beatus quippe Job, nisi probe ante certamina
exercitatus luisset, non splenduisset in certaminibus nisi :

medilatus fuisset qua ratione mo3rorem omnem abigeret,

audita fillorum morte, aliquid audacter dixlsset : sed ad
omnia certamina stetit fortiler; adpecunlarum tantorum-
que bonorum jacturam, ad filiorum interitum, ad uxoris
affectum pravum, ad corporis vulnera, ad amicorum op-
probria,ad convilia domesticorum. Si porro velis exerclta-
tiones ejus conspicere, audi ipsum dicentem quanlum pe-
S>00 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cunlam despiccret : « Si etiam loetalus sum, miiltis mihi

» aflluenlibus dlvitiis : si non putavi aurum pulvcrem, si

»in laplde pretloso fiduclam liabui '. » Ideo nc ipsis qui-

dem abreplis lurbabatur, qui pra?sentium cupidilate non
tencbatur. Audi eliam quomodo ea quai ad filios specta-
bant tractaret; non molliter plus quam fas sit agens ut
nos, sed omnem ab illis dillgentlam exigens. Nam qui pro
occullis sacrKicium ofTerebat, coglta quam exacte de ma-
nlfestis judicaret. Quodsi velis ejus de caslitate sermones
audlre, audi illum dlcentem : « Pepigi foedus cum oculls
» meis, ut ne cogltarem quldem de virgine ^. » Idcirco il-

lum non freglt uxor illam qulppe antea amabat, at non :

ultra moduni, sed ut convenit uxorem dillgere. Quam-

obrera mihi mirari subit, cur in anlmum induxerit diubo-
his cerlamlna contra ipsuin movere, qul ejus exercitatio-
nes noverat. Cur ergo id ilh in mentem venit? Mala est
bestia, nec unquam desperat; id quod certe nos maxime
damnat, quod cum ille nunquam despcret de pernlcle no-
bis inferenda, nos desperemus de nostra salute. Sed vidc
etiam quomodo corporis labem et sanlem anle meditatus,
sit. Quia enim nihil unquam tale passus fuerat, sed in
divitiis, voluptatc ac splendorc vitam transegerat, allenas
calamltates quolidie anlmo versabat. Et hoc decKirans di-
cebat : « Nam timor quem timebam evenit mlhi, et quem
» trepidabam occurrit mihi ^ » Et rursus, « Ego super omni
» imbeciilo ploravi, et ingemui videns virum in necessita-
» tibus. » Ideo nuUa ex illis intolerabillbus calamitalibns
illum perturbahat. Ne mlhi resplclas pecuniarum jaclu-
ram, fillorum interitum, plagam illam incurabilem, uxoris
insidias; sed hls longe graviora. Et quld gravlus, inquies,

Job acceplt ? Ab hlsloria ccrte nlhll allud disclmus.

Quia dormitamus, non discimus : sed qui diligeulcr explo-
» Job, xxxij 24j a5. — 2 Ibid, i. « MU. iii, 25,
 HOMILIA XXXIir. IN S. MATTH^UM. 201

ral, et margaritam probe qucerit, multo plura sciet. Gra'-

viora quippe, quoe majorem perlurbationem inferre pote-

rant, aba erant. Primo, quod nihil sciret cle regno coelo-
rum etde resurrectione(8):quod etiam lugens dicebat: « Nou
»enim ?elernum vivam, ut longanimis sim. » Secundo,
quod multorum sibi bonorum conscius esset. Tertio, quod
nullius esset conscius mali. Quarto, quod sibi a Deo
putaret ha?c inferri mala quod si etiam a diabolo, hoc
:

illi quod audiret amicos se de

ofTendiculo esse, Quinto,
nequitia incusantes « Non enim :condignas dicebaut, pec^
»catis luis plagas accipis '. » Sexto, quod innequitia vi-
ventes vidcret prosperc agere, et se deridere. Septimo,
quod neminem videret lalia unquam passum.
VII. Et si discerc vehs quanta haac sint, praesentia con-
sidera. Nam si nunc, cum regnum expeclatur, cum resur-
reclio speratur, nec uon inelTabilia illa bona, cum malorum
mille nobis conscii sumus, cum tot habemus exempla, efc
lantam tractamus philosophiam, si quidam ex nobis pau-
lum auri perdiderint, ScTppc rapina partum, non vitalem
sibi vitam esse existimant; non urgenle uxore, non abrep-
tis liberis, non amicis exprobranlibus, non domeslicis in-
sullantlbus; sed mullis ipsum consolantibus, sive verbis,
sive rebus ipsis; quot coronis dignus ille non fuerit, qul

justis collecta sibl laboribus vidit sine causa abripi, et post

illaomnla mille tentalionum genera expertus est, semper-
que lomen immotus mansit, et debilas hac de re gratiarum
acllones Domino reluHt. Etiamsi enim nullus alius ipsi

fuisset locutus, uxoris tantum verba poterant vel petras

commovere. Yide igilur ilHus astutiam; non mcmorat di-
vitias,non camelos, non greges, non armenta sciebat :

enim viri sui his in rebus phllosophlam sed quod acerbius ;

erat, filiorum interitum, tragoediamque extcndit, atque

* 3ob, XXXI et xxxTi»
202 S. JO. CiII\YSOSTOA!I AUOHIliPISCOPI C. P.

sua addiclit. Qiiod si iis, qiii prospererem agebant, nihilqne

ingratum palicbantur, nuilta saspe uxores suaserunt , co-
gita quam strenua illa esset anima, quaj uxorem tot armis
instractam potuit repellerc, et duos acerrimos afTectus
calcavit, cupiditatem et misericordiam? Mulli enim qui
concupiscentiam vicerant, misericordia inflexi sunt. Nam
fortissimus ille Joseph voluplatem illam tyrannicam cal-
cavit, et barbaram illam mulierem multas admoventem
machinns repulit lacrymas vero continere non potuit, sed
;

videns fratres suos, qui secum iniquc egerant, hoc afiectu

captus est, et vultum cito lacrymis operiens^ rem totam
patefccit. Cum autem ct uxor cst, commiseralione digna
referens, quam opportune juvant ctinm tempus, vuUiera,
plagce, et mille calamilnlum fluctus : quo paclo non jurc
dixeris animam, quoe gcnerose tantam fert tempestatem,
esse ndamanle firmiorem? Liceat mihi dicere vobis Bea-
tum iUum si non majorem, non minorem certe ipsis Apos-
lolis fnisse. llHs- namque consolalio erat, quod proptcr

Chrislum palerentur et hoc idoneum erat remedium quod

:

illos quotidie erigeret; qnod eliam ubique proponebat Do-

niinus , « Piopler me, dlccns, ct si me patremfamilias
«Beelzebub vocaverunt '. ))lllc vcro ista vacuus erat con-
soh\tione, ncc non illa qufe ex signis, vel quge ex gralia pro-
ficiscebatur. Neque cnim tantam habuit vim Spiritus.
Quodque majus cst, in dehciis muUIs educalus, non cx
piscatorum vel pubUcanorum vel viUum personarum nu-
mero erat; scd cum tantum consecutus fuisset honorem,
haec patiebatur. Quodque apud Aposlolos onerosius vide-
lur fuisse, id iUc quoque sustinuit, ab amicis, a domcsti-

cis, ab inimicis odio habitus, nec non ab iis quibus bene

feccrat, ncc tamen illc sacram ancoram, et Iranquillum

portum, nempc hoc quod AposloUs dictum fuerot: « Prop-

» Malth. X, 55.
 UOMILIA XXXni. IN S. MATTH^UM. 2o3

» ter me, » vldere potiiit. Miror etiain tres piieros, qul for-
nacem forliter adlerunt, qui tyranno restiterunt. Sed audl
quid dicant :« Deos tuos non colimus, et statuam tuam,
»quam non adoramus \ » Quod ipsls magna erat
ercxisti,

consolatlo, quod probe sclrent se propter Deum omnia

pati. HIc vero nesciebat ha3c esse certamina et luctam; sl

enlm scivlsset, malorum sensu non ita allectus fuisset. Cum

ergo audlsset : « An alia ratione me putas tibl respondisse,
»quam ut juslus appaieres, » anlmadverte qualiter resplra-
verit, hac simpllci audita voce, quam selpsum despexerit;
quomodo ne passum quidem se putaverlt ea qua3 passus
esset, haec dlcens « Gur adhuc judicor, admonitus ct re-
:

» dargutus a Domino, cum htcc audiam qui nihil sum? »

Et rursum « Auditu quidcm

: auris audiebam le prius :

»nunc aulem ocuUis meus vldet te quapropter nihil facio :

»meipsum, ct hquefactus sum a^slimoque meipsum ler- :

»ram et clnerem ^. » Nos itaque qui post legcm et gratiam

sumus, hanc fortltudinem, hanc mansueludinem illius Iml-
temur, qul anlc legcin et gratlam fuit, ut cum illo aeterna
labernacula adlplscamur, qua3 ulinam consequamur om-
nes, gratia et benignltate Dominl nostri Jesu Cihrlstl, cul

gloria et imperium In saecuLi sa^culorum. Amen.

' Dan, iiF, iS. — 2 job, xlii, 5, G.
204 S. JO» CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. V.

(x/K^^xyy/s/v^vs^yMys^yMVS^v^xwvvwvx^MyMy^^/sMy^^wsyMiWixxsvw^^

HOMILIA XXXIV.
CAPUT X.

Ciim autem persequentur vos ex hac clvitate, fugltc In

allam. Amen qnippe dico vobls : Non consummabitis

civitates Israel, donec veniat Filius hominis '.

I. Gum illa terribilia et horrenda dixisset, quae possent

adamantem frangere, qua3 post crucem, resurreclionem
et ascensionem ipsis eventura erant, scrmonem duclt ad
mitiora, dans athletis suis respirandi locum, multamque
praebens ipsis Iranquillitatem. Non enim jussit cum pcrse-
quenlibus congredi, sed fugere. Quia ha^c adhuc initia

crant, sermonem suum altemperat et mitigat. Non loqui-

tur enim hlc de perseculionibus, qua; poslca futura) erant,
sed deillis, quce crucem etpassionemprKcessere; hoccnim
indicavit cum dixit « Non enim consummnbitis civitales
:

))Israel, donec venerit FiHus hominis. » Ne dicerent enim :

« Quid sl persecutores fuglamus, et illi nos inde cliam

pellant? Hunc metum ipse tollens ait :« Non circuibilis
»

PaK-estlnam totam, nam ego vos statim excipiam. »Et per-

pende quomodo non hic mala toliat, sed adsit in periculis.
Non dixit enim: «Yos eriplam, et persecutiones solvam. » Sed
quid?« Non consummabitis civitalcs Isracl, donec vencrit
))Filius homlnis. » Satis enim erat ad consolalionem illo-
rum, quod illum viderent. Tu vero milii considera, quo-
modo ille non ubique omnia gralioe Iribuat, sed quidpinm
ab

i
ilils

Mattbi
aflerri jubeat.

%i io.
Nam si timctis, iuquit, fugite, ct ne m
 HOMIIIA JiXXlV. IN S. MATTHEUM. 2{>5

timeatis : neque ipsos primos jubet fugere^ sed pulsos re-

cedere; neque magna spatia clat locorum, sed quantum
esse possit in circumeundo civitatcs Israel. Deindc ad aliam
Primo alimentorum cu-
philosophia^ partem ipsos invitat.
ram, secundo periculorum metum abstuht nunc vero ;

maledictorum metum avelht. Illa enim sollicitudine libera-

vit dicens : « Dignus est operarius mercede sua % ^) signifi-

cans multos fore qui ipsos excipiant; de pericuHs vero

dixit : « Nohte cogitare quomodo aut quid loquamini ^, » et,

« Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit ^. »

Quia autem verisimile erat ipsos malam habituros famam

esse quod muUis omnium molestissimum esse videtur,
,

animadverle quo pacto hic illos consoletur, ex iis scihcet

quae ad seipsum spectabant, et de se dicta fuerant : cui
consolationi nihii par esse possit. Sicut enim ibi dixerat
« Et erilis odio omnibus , » et adjecerat, « Propter nomen
»meum ^; »sicet hoc loco illos consolatur, alterum quid-
piam adjiciens : qnodnam illudPa Non est discipulus, in-
»quit, super magistrum, nec servus super dominum suum.
» Sufficit discipulo, ut sit sicut magisler ejus, et servo sicut
» dominus ejus. Si patremfamilias Beelzebub vocaverunt,
»quanto magis domeslicos ejus? Ne itaque timeatis eos^. »

Yide quomodo se omnium dominum et Deum et creato-

rem esse dcclarat. Quid igitur?« Non est discipulus super

»magistrum, nec servus super dominum ? » Donec erit aut

discipulus aut servus, non erit major secunduni honoris

ordinem. Ne mihi enim hic rara quaedam proferas exem-
pLn, de iis plurimum esse solent id accipe. Nec
qua3 ut
dixit : « Quanlo magis servos, »sed,« Domesticos ejus, »
magna erga illos mansuetudine usus. Alibi etiam dicit :

« Non ultra voco vos servos, vos amici mei estis ^. » Nec
* Luc. X, 7. — 2 Matth. x, 19. — 3
Id, xxiv, i3. — ^»
Id, x, 32.
— *^Ibid. 34-26, — <^
Joan. xv, i5.
206 S. JO, CHRySOSTOJJI ARCHIEPISCOPI C. P.

dixit : « Si patremramilias injiiriis et maledictis aflece-

cerunl ; » sed ipsum conUimelias modum
quod expressit,
Beelzebub vocarint. Deinde aliam bac non minorem dat
consolationem; erat tamen illa maxima; sed quia iis qai
nondum philosopbabantur, alia opus erat quce posset illos

afficere, hanc etiam addit : quidcm modas ge-

nc dicendi
neralem videtur eflerre sentenliam; attamen non de omni-
bus, sed de propositis tantum dicilur. Quid enim ait : « Ne
)) limeatis eos :enim est operlum, quod non revela-
nibil

)>bitur; nec occultum, quod non scietur^. «Quod autem

dicit, bujusmodi quidem vobls ad consolatio-
esl : « Suflicit

nem, si ego magister el dominus consors sim conviliorum.

Si vero adluic doletis ha'C audientes, illud quoque animo
repulate vos non muUum poslea ab bac suspicione libe-
ratum iri. Cur enim id a?gre ferlis? Quia praestlgiatores et
deceptores vos vocant ? At paululum expeclate, et servato-

res benefactoresque orbis vos praedicabunt omnes. xU enim

tempusilla omnia, quae subobscuraerant, revelabit; et illo-

rumcalumniam deteget, virtutemque vestram conspicuam

reddet. Cum
enim ex rebus ipsis comprobabimini, et lu-
mina esse, et benefici, et omni virtute conspicui, illorum
dictis homincs non attendent, sed rei veritali ac illi qui- :

dem sycophantae, meadaces, maledici : vos vero ipso sole

splendidiores deprehendemini : multum quippe temporis
spatium vos notos reddet, praedicabit, et tuba clariorem
emiltct vocem, vestrceque virtutls testes universos homines
exhibeblt. Ke itaque ea, quce nunc dicuntur, vos dejiciant,

sed spes futurorum bonorum erigat. ISon possunt enim ea

quai ad vos spectant occuUari. »

II. Deinde postquam omni angore, timore et soUI-

illos

citudine liberavit, el probris omnibus superiores rcddidit,

demum illos opporlune dc libertatc pracdicaudi alloquitur;
« Mattb. X, 26.
 IIOMILIA XXXIV. Ix\ S. MATTHiEUM. %Qj
nam dicit : « QiioJ dlco vobis iu tenebrls, dicite in liimine,
;)et quod in aure auditis, praedlcate super tccta '. » Quan-
quam non erant tenebrse cum hicc diceret, neque ad aurem
loquebatur; sed ba3C hyperbolice dicta sunt. Quia enim
solos alloquebatur, et in parvo Palaestinae angulo, ideo di-

cit : « In tenebris, et in aure, » hunc loquendi modum com-

parans cum loquendi fiducia, qua illos postea instructurus
Ne in una, duabus tribusve civitatibus, sed per totum
erat.

orbem pracdicate, lerram mareque peragrantes, habitatam,

non habitatam: ac tyrannis, populis, philosophis, rhetori-
bus cum magna fiducia omnia dicile. Ideo dixit « Super :

Dtecla, et in himine, «sine uUo sobterfugio et cum omni

hbertate. Et cur non satis habuit dicere: «Praidicate super
ntecta et dicite in lumine, »sed adjecit enim, «Quod dico
))Vobis in tenebris, ct, quod in aure auditis?)) ut eorum
sensus erigat; sicut quando diccbat : « Qui credit in me,
»opera qua3 ego facio et ipse faciet, et majora horum fa-

))ciet^ »sic et hoc loco, ostendens per ipsos omnia cffici,

et plura quam per seipsum facta sint, ita posuit. Nam ait

« Principium vobis ego et initia dedi, plura vero illa per

vos impleri volo. )) Hoc autem non modo praecipientis est,

sed etiam futura nuntlantis, fidentis iis, qcai dicebantur,

praedicentis eos omnia esse superaturos, sensimque subvcr^
tentis conceptam circa maledicta mcestitiam. Quemadmo-
dum enim omnia pervadet,
haec proedicatlo, nunc latens,
sic mala illa Judajorum existlmatio cito peribit. Deinde

postquam illorum erexlt anlmos, rursum pericula praedicit,

illorum mentem erlgens,, omnibusque subhmiores reddens.
Quid enim ait?« Nolite timere eos qui occldunt corpus,
animam autem non possunt occldere^. «Vides-ne quo-
))

modo illos omnibus superiores reddat? non cnras modo,

non maledicta, pericula, insidias, sed etiam mortem oin-
' Matth. X, 27. -. 2 Joan, iv, 12, — 3 Matlh. x, aS,
208 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCttlEPISCOPI C. P.

nium terrlbllisslmam contemnere docens ? neque slmpll-

citermortem, scd etiam violenlam. Neque dlxit: «Occide-
mini,>sed cummagnificentia congruentl lotum declaravit,
«Nolite timere, dicens, ab iis qui occidunt corpus, ani-
» mam autem non possunt occidere : sed potius tlmete eum
»qui potest et animam et corpus perdcre in gehennam ' »

in contrarium vertens sermonem, uti semper faclt. Quid

enimsibi vult ? «Timelis mortem, Ideoque ad prsedicandum
segniores estis? sed hac de causa polius praedlcate, qula
mortem timetis. Illiid enim vere vos a morte erlplet. Nam
etiamsi vos interempturi sunt, mellorem tamen partem non
superabunt, eliamsi id totis virlbus conentur.»Ideo non
dixit : « Animam autem non occidunt ; » sed, « Non possunt
»occidcre. » Nam etiamsi velint, non superabunt. Itaque si

supplicium times, illud longe gravius time.» Vides-ne quo-

modo non promittat se illos a morte liberaturum csse, scd
mori permittit , majora largllurus, quam si non permit-
id
Longe enim majus est suadere ut
teret? mors spernatur,
quam a morte eruere. Non itaque iilos in pericula conjicitj
sed reddit periculis superiores, brevique sermone doctri-
nnm de iamiortalitate animoj in illis inserit, ac duobus Iri-

busve verbis sic inserto salutari dogmate, allis illos ralio-

ciniis consolatur. Nc enim putarent se occidi et jugulari,

c{uod quasi derelicli siut, de providcntia Dei scrmonem
inducit, his verbis : « Nonne duo passeres asse veneunt, ct
»unus ex illis non cadet in laqueum sine Patre veslro qui
»in coelis est? Vestri autem capilli capills omnes nnmerali
»sunt\»Quid enim vlliiis illis, inquit nttamen nunquam :

ignorante Deo capienlur. Non enim operante Deo cadere

dicit id enim indignum Deo cssct
: scd dixit nihil gesto- ;

rum iUumLTterc. Si ergo nihil eoruni, quae accidunt igno-

rat, vosquG sincerius quam palcr amat, alquc ila amal, ut

*
Malth, X, 28. — » Ibid. 29, 00.
 UOmtlS. XXXIV. IN S. MATTH^EUM. 209

etiam caplllos vestros numerarit, nihil utique timendum.

Hoc vero dixit, non quod Deus capillos numeret, sed nt
accuralam notitiam mognamque circa eos providentiam
ostendat. Si ergo omnia quce fiunt novit, si vult nos salvos
facere, et idpotest, si quid patiamini, ne credite vos dere-
lictos illa pati. Non enim vult vos a malis eripere^ sed sua-

dere ut mala contemnatis. Nam hoec vere liberatio est a

mahs. fl Nolite ergo timere : multis passeribus meliores estis
» vos *. » Vides-ne illos jam timore correptos fuisse? Sciebat
enim secreta mentis ideo subjunxit « Ne ergo timeatis
; :

»eos. oEtiamsi enim preevaleant, in minorem partem prse-

valebunt,in corpus scilicet quod etiamsi illi non occidant,
:

natura tamen absuraet.

III. Itaque ne in hoc quidem illi potestatem habent, a
nalura quippe illud obtinent. Quod
hoc timeas, multosi

magis tiniendum ilkid quod majus, ac metuendus est ille,

qui potest et animam et corpus perdere in gehennam. Ne-
que manifeste dicit se illum csse, qui possit et animam et
corpus perderc; sed per ea, quae superius dixit, se judicem
esse monstravit. Atnunc contrarium evenit : nam eum, qui
potest animam perdere, hoc est, supplicio afficcre, non
I
timemus; illos autem, qui corpus interficiunt, perhorresci-
mus. Quanquam ille una cum anima corpus etiam ulcisci-
tur : illi vero non modo animam, sed ne corpus quidem
possunt punire; licet enim millies supplicio afficiant, splen-
didius illud omnino reddunt. Yidisti-ne quomodo certa-
mina facilia reddat ? Mors enim eorum animam admodum
exagitabat, terribilisque adhuc erat, quod nondum expug-
natu facilis esset, nec adhuc Spiritus gratiam accepissent
II
ii, qui illam contempturi erant. Postquam ergo timorem
et metum, qui ipsorum animam exagitabat, amovisset, se-
quenti etiam sermone illis fiduciam indit; timore timorem
» Matth. X, 3i,
LXXV. 14
210 S. JO. CHRtSOSTOMI ARCHIJEPISCOPI C. P.

nec timore modo, sed magoorum spe praemioruni,

pellens,
insuperquecum magnapotestate comminatur; atque utrin-
que illos hortatur ad fiduciam pro veritale sumeudam, haec
adjiciens : « Quicumque confitebitur in me coram homini-
»bus, confilebor et ego in eum coram Palre meo, qui cst
))in ccelis; et quicumque negaverit me coram hominibus,

» negabo et ego eum coram Patre meo, qui est in coelis \ »

Non enim a bonorum spe tantum, sed etiam a malurum

metu concitat, et in tristia desinit. Ejus aulem accuratio-
nem perpende. Non dixit : «Me, » sed, « In me ; » ostendens
eum, qui confitetur, non propria virtute, sed superna gra-
tia fultum confiteri. De negante non dixit : « In me,)) sed,
« Me : )) nam cum dono gralioe vacuus sit, ila negat. Gur
ergo accusatur, inqules, si is qui negat, ita derelinquitur?
Quia qui derehnquitur, culpa sua derelinquitur. Sed cur
non sufHcit fides in animo sed oris etiam confessionem,

requirit? ut nos incitet ad fiduciam et ad loquendi liberla-

tem, nec non ad majorem charitatem et aHeclum, utque
nos sublimiores efliciat. Ideoque omnibus loquilur, nequc
solos respicit Discipulos; non illos enim tantum, sed ctiam
discipulos eorum jam slrenuos reddere sludet. Nam qui
haec didicerit, non modo cum hberlate docebit, sed eliam
omnia facile et magno animo patietur. Id certe fecit ut
multi ad Apostolos accederent, quod huic dicto fidem ha-
berent. Nam ut in malis majora supphcia sequuntur ; sic

et in bonis major merces. Quia enim qui bonum sic ope-

ratur, divitias sibi parat, peccator autem dilalione supphcii
se lucrari exislimat,parem, imo longe majorem bene ope-
ranli induxit copiam, seu praemiorum addilamentum. Hanc
praerogativam, inquit, habes, quod in me prior credideris?
Ego item hanc prderogatlvam dabo, ut majora tribuam,
imo longe majora. Nam ibi te confitcbor. Yides-ne el hic
! Mattb. ^, 5a, 53.
 HOMILIA XXXIV. IN S. MATTHJIUM. 211

et illie bona et mala recondi Cur ergo festinas ? cur hlc

?

mercedcm quacris, qui spe jam salvus es? Idcirco si quid

boni feceris, nequc hic mercedem recipias, ne turberis.
Cum ndditamento enim in futuro tempore te merces ma-
net. Sin quidpiam mali feceris, nec des poenas, ne ideo
segnis sis, iilic enim te supplicium excipiet, nisi muteris,
et melior evadas. Si vcro non credis, ex praesentibus rebus
futora conjicito. Nam
certaminum tempore sic illustres
si

sunt ii qui confitentur, perpende quales coronarum tem-

pore futuri sint. Siinimici hic plaudunt, qui te afTectu plus
quam paterno diliglt, quomodo lion te mirabitur et cele-
brabit ? Tunc enim erunt et bonorum praemia et malorum
supplicia ; ita ut qiii negaverint, et hic et illic puniantur;
hic cum mala conscientia viventes, qui quanlumcumque
mortem fugerint, morientur tandem ; iUic vero extremas
dabunt poenas. Alii autem et hic et illic kicrantur; et mor-
tem hic in lucrum vertentes, quia vivis spiendidiores cffi-

ciuntur, et illic ineiTabilibus fruentes bonis. Non enim ad

punieudum tantum, sed etiam ad bona eroganda paratus
est Deus, et ad hoc certe magis quam ad illud. Sed cur

hoc semel, illud bis posuit? Novit certe tlmore magls ho-
mines ad reslpiscentiam adduci. Idclrco cum dlxisset :

(iTimete eum qui potest et animam et corpus perdere ia

» gehennam rursum dlcit « Negabo eum et ego. » Sic et
; » :

Paulus faciebat, gehennam frequenter memorans,

IV. Cum igltur audltorem omni ex parte stlmulasset,
nam et coelos ipsi aperuit, et tribunal iilud terribile mons-
travit, Angelorum theatrum, coronarum proclamationes,
qure plje doctrlna? vlam fLiciiem pararent, demum ne per
timorem praedicati® impediretur, ad Ciedes ipsos apparari
jubet ; ut dlscamus eos, qui in incredulitate persistunt,
etiam insidlaruui liujuscemodi poenas esse daturos. Mor-
tem ergo despiciamus, etiomsi nondum ejus tempus adve-
)4.
6 12 S. JO. GHRYSOSTOMI ABCIIIEPISCOPI C. P.

nerit : nam ad muUo meliorem vitam resurrecturi sumus.

Ac dices, corpus corrumpitur? Et ideo maxime gauden-
dum, quod mors corrumpatur et mortaiitas pereat, non
autem substantia corporis. Neque enim si conflari videres
statuam,perniciem iddiceres,sedmeliorem materiae usum;
sic et de corpore cogita, et ne lacrymeris, flendum sane

esset, si in poena mausisset. Sed oportuisset, inquies, sine

corruptione corporum id fieri, et ipsa inlegra manere. Et

quid inde utilitatis aut vivis aut defunctis prov enisset ? Quo-
usque amatores corporum eritis ? Quousque terrae addicti

ad umbras inhiatis? Quid inde utilitatis obveniret? Imo

quid non nocumenti accederet? Nam si corpora non cor-
rumperentur , malum omnium deterrimum superbia in
multis vigeret. Etenim cum res ita se habeat, corporeque
vermibus scatente, muhi tamen se deos existimari studue-
runt, quid non futurum erat, si corpus mansisset? Secun-
do, non credidissent corpora ex terra ortum habere nam :

si, ejus flne id testificante, adhuc quidam dubilant, quid

non suspicarentur, nisi hoc viderent? Tertio, corpora magis
diligerentur, plurimique magis carnales ct crassiores focli
essent : nam si nunc quidam sepulcris et urnis haerent,

etiam corporibus consumptis, quid non facerent, si ipsam

imaginem haberent? Quarto, homines futura non deside-
rassent. Quinto, illi qui dicunt mundum esse immortalem,
hinc in opinione firmarentur, ut asserent Deum non esse

creatorem, Sexto, non cognosceretur animae virtus, ncc

qunntum praescns conferat anima corpori. Septimo, multi
ex defuuctorum suorum amore, urbibus relictis, in sepul-

cris habitaturi erant, et insanorum instar mortuos suos

frequenter allocuturi. Nam
nunc quidam imaglnes effin-
si

gentes, quia corpora retinere non possunt, sed invitis ipsis

illa defluunt, ligneis tabulis h£erenl, quid non absurdi tunc

cxcogitassent? Pulo certe muUos hujuscemodi corporibus

 HOMILIA XXXIV. IN S. MAtTH.^UM. 2l3
tempLi aedificalnros, et persiiasuros fiiisse daemonas in illis

loqiii, si qiii in hisce proestigiis solerles fiiissent, quando-

qiiidem illi, qui « Necromantiam» audent exercere, multa-
his absurdiora tentant, nd hiec pulverem et cineres adhi-

bentes. Quanta hinc idololalriae genera non emerserunt?

His igitur omnibus sublatis Deus, utpoie absurdis, ut nos
instituat ad terrena omnia abjicienda, ante oculos nostros
corpus destruit. Nam corporum amator, qui formosam
puellam deperit, si nolit deformilatem materiae ratione dis-

cere, eam ipsls oculis perspiciet. Etenim multae sunt paris

aetatis puellce, ac saepe formosiores, quae defunctae post unam
alteramve diem fcetorem emiserunt, saniem, putredinem,
vermes. Cogita qualem ames pulchritudinem, et quam
formam deperens. Si vero corpora non pulrescerent, haec
non probe dignosci possent : sed sicut diemones per sepul-
cra currunt; sic multi ex amatoribus sepulcris assidcntcsj
daemonas in anima reciperent, et hac ducti insania saepe
morerentur. Nunc porro tum alia multa, tum hoc etiam
animum consolatur, quod imago illa non appareat, sicque
dolor oblivione diffluat.
V. Quod si res non ita se haberet, sepulcra nulla es-
sent,- scd civitates videres quae mortuos pro statui» habe*
rent, cum singuli vellent suos videre. Hinc ingens confusio
oriretur, nemo animae curam haberet, nec de ejus immoi>
lalitate cogitaret : multaque alla absurdiora inde einerge-
rent, quae ne dicere quidem fas est. Propterea subito pu-
trescit, ut nudam anima? pulchritudinem videas : nam si

talem formam et talem vitam anima corporipraebet, quan-

to majoris ipsa pulchriludinis erlt? Si rem ita deformem
sustentat, quanto magis seipsain ? Non enim corpusipsum
pulchrum est, sed ipsa efformatio, et flos ille qui per ani-
mam in materia depingitur. Illam igitur ama, quae corpori
lalem speciem conciliat. Ecquid de morte loquor? Etenim
2l4 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

iii hac quoqiie vita ostcndam llbi qiiomoclo pulchra omnia

ab illa proficiscantur. Nam si illa laetetur, roseo genas
dcpingit colore; sin mo^sla sit, hac detracta pulchritudine,
alro colore omnia veslit. Si assidue lcetetur, corpus viget
aggritudine vacuum; si angatur, aranea macilenlius et im-
Lecillius evadit; si irascalur, ingratumilludet turpereddit;
siserenum ocuhim ostenderit, magnam emittit pulchritu-
dinem; si invideat, pallorem mullum et tabem effundit;
si amet, pulchram indit formam. Ita enim muUai, quaB
formosse non erant, multam ab anima gratiam accepere
contra vero allae admodum formosac, quia ingratam inju-
cundamque animam habuere, formam suam lobefactarunt.
Cogita quomodo candida facies erubescat, et coloris varie-
lale non parvam voluptatem pariat, siquidem adsitpudor:
iiani si impudens illa sit, fera omni injucundior erit et in-

gratior; contra si pudibunda sit, mitis et formosa evadit :

anima quippe pulchra nihil formosius, nihil dulcius. Nam

in corporibus amor dolore non vacat, in animis pura et

imperlurbala voluptas. Cur ergo, rege dimisso, praeconem

Tnirnris? Gur, philosopho rehcto, ad interpretem inhias?
Yidistipulchrum ocuium, interiorem observa, et si hic
pulcher non sit, despice illum? Neque enim si videas de-
formem mulierem spcciosa larva obtectam, aliqno crga
illam affcclu movearis, ut .contra larva occultari formosam
jion sinas, sed amota larva nudam faciem videre cupercs.
Hoc erga animam quoque facito, illam agnosce priorem,

larv3D quippo loco illam corpus ambit, quod ut compositum

esl, ila semper manet : anima vcro si deformis sit, cilo po-
lest formosa effici. Si oculum habeot deformem, lorvum,
lurpem, potcst ille fieri pulcher, suavis, serenus, jucun-
dus. lianc ergo formam quaeramus , hanc faciem orna-
tam , ut Deus nostram concupiscens formam , ffilcrna

nobis bona Inrgialur, gralia ct miscricordia Domininoslri

 irOMILIA XXXV. IN S. MATTn.ErM. 2l5

Jesii Christi, cni gloria et imperium, in saecula sseculorum.

Amen.

W^ \\> \ \ \ \\\\V\ \\> \\> V\> VV \V\\ \v> \»A VV\VX'.\ V\ \ VV VV\ VV> V\> VV> W^ V\% V\> WV W\A»V\ \\> vv\ vv> \\<

HOMILIA XXXV.
CAPUT X.

Nollle putare quia vencrim pacem mittere in lerram; non

venipacem mittere, secl gladinm. Veni enlm separare
hominem a patre suo, et filiam a matre sna, et nurum a
socru sna : et inimici homjnis, clomeslici ejns*.

I. Rursum^onerosioraprofert,idquecum magna auctori-

tatc : quodque alii objecturi erant, ille prceclicit. Nam ne
iisanditisdicerent : «Ideo-ne vcnisti, ut nos interficias cum
iis, qui nobis obseculi sunt, et bellis lerram repleas?»ipsc
prior dicit «Non veni pacem mittere in terram. » Gur ergo
:

prsecepit In domos slngulas ingressos pacem dicere? Cur

et Angeli dicebant : « Gloria in excelsis Deo, et in terra

))pax^?))Gur Prophetce omnes idipsum praenuntlarunt?
Quia illud maxime pax est, cum id quod eegrotat, abscin-
ditur; quando id quoddlssidet, separatur. Sic enim potest
coelum cum terra jungi. Quandoquidem medicus sic reli-
quum corpus servat,
quod Insanabile cnm id est resecat :

et dux, cum eos qui concordiam perniciosam inierant, ad

dissensionem inducit. Sic et in ma- illa turri factum est^ :

lam quippe concordiam boua discordia solvlt, et pacem

conciliavit. Sicet Paulus eos, qui adversum se concordiam

inierant, divisit^. In Nabuthe vero concordia illa fuit omni

* Matth. X, 54-56.— ^ Vide D. Guillon, tom. xvni, pag. u4-l2i.

— ' Luc. 11, i4, — 4 Gcn. XI, — 5 Act. xxiu, 6.
2l6 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

bello dcterior ',Neqne enim concordia seniper laudanda :

nam latrones inler seconcordes sunt. Non igltur ex Chrisli

proposilo , sed ex illorum voluntatc bellum movebntur.
Ipsc quippe volebat omnes inpia religione concordes esse.

Scd quia illi dissidebanl, hinc bellum oriebatur. Sed non

sic ille locutus est : quidverodIcit?« Non vcni pacem mlt-
))tere, )) ut illos consolarelur. « Ne puletis, inquit, illorum

vos causam esse, ego hacc dispono, quia illi sic affccti sunt.

Ne turbemini igitur quasi res praElcr expcctationem eve^

niant. Idco veni, ut bellum moveam hcec quippe mea est
:

vohmtas. Ne turbemini igitur cum lerra quasi insidiis ap-

petita in bella erumpet. CiUm cnim id quod detcrius est

separatum fuerit, lunc demum meliori parti conjungetur

ccehun. » H?ec autem utcontramalam muhorum opi-
dicit,

nionem illos muniat. Neque dixit bellum, sed quod muUo

deterius cst, gladium. Si vcro dicta hcTC onerosa slnt et

dictu ingrata, ne mireris. Cum cnira vellet eos hac verbo-

rum asperitate exercere, ne in rerum diflicukatem iugressi

resilirent, sic verba disposuit, ac ne quis diceret enm ex

lenocinio, et difficiUa occultando, quoe volebat suasisse.
Ideo illa quaj alio modo dicenda videbantur, acerbiori et
lerribiliori modo exphcavit. Mehus enim est rerum quam
vcrborum lenilatem videre. Ideo neque haic dixisse satis

habuit, scd belli speciem cxphcans, ostendit ilhid civili

bello mullo gravius csse, allque : « \eni separare hominem

)) a palre suo, ct filiam a malre sua, et nurum a socru sua.»
Nou enim amici et concives solum, inquit, sed et cognali
aller contra aUerum insurgent, et natura ipsa discindetur

bello. «Ycnienim, inquit, separare hominem a patre suo,

» et malrem a filia sua, et nurum a socni sua. » Neque enim

intcr domesiicos simphcitcr beUum crlt, sed eliam inter

amicissimos et majori necessitudine junclos : id quod,ma-
5 Rcg. XXI.
 HOMILIA XXXV. IN S. MATTH^UM. 2I7

xlme ejiis vlrlutem ostendlt, qiiod illi talla aiicllentes exci-

perent, aliisque suaderent; quanquam non ipse ha?c efli-

cieLat, sed liominum nequilia, altamen ipse se dicit illa

facere. HIc quippe mos est Scripturae sacrae. Alibi enini

dicit : (i Dedit illis Deus oculos ut non viderent ^ : » sic et

in hoc loco dicit*. Ut verba isticc, quod superlus dlxi, se-

cum reputantes ne lurbarenlur, cum opprobriis et con-

iumeliis impelercntur. Quod si qui hoec gravia existimant,
in mentem revocent vclerem historiam. Priscis cnim lem-
poribus hoc ipsum coniigit, id quod maxime ostendlt ve-
teris lcgls cura nova afllnilatem, eumdemque essc qni haec
dixlt, ct illa pryeclpit. Nam et apud Judasos cum quisque
proximum suum occidit^, tunc ille placatusest, et quando
vitulum conflarunt, et quando Beclphegori initiali sunf^.
Ubl sunt ergo qui dlcunt illum Deum mrilum, hunc bonum
esse? Ecce namque cognatorum sanguine orbem replevit.

Aitamen benlgnllalis mullai hoc opus esse dicimus. Prop-

terea ut oslendat se illa ellam approbare, prophetiam me-
morat^ qune non factum illud respicil, sed Idipsum lamen
declarat. Quaenam illa est? « Inimlci homlnls domestici
»ejus. Nam et apud Judccos quldpiam simile contlgit.
Krant enim Prophetoe et pseudoprophetae, ac populus dissi-
debat, domusque dividcbantur; alilhis credebant, alli allis.
Ideo monet Prophela dicens « Nolite credere amicis, nec :

»sperare in ducibus. Sed et a conjuge tua cave, neque Illi

))asscntiaris, quia inimici hominis sunt ipsi virl in ejus

)>habitanle3domo^. »Haec autem dlcebal, ut eum, qui hoc
vcrbum excepturus esset, omnibus superiorem redderet.
Ncqueenim morimalum est, sed male morl. Idcirco dlxlt
« Ignem veni miltere in terram. Haec porro dicebat, ut )>

ejus, quem exigebat amoris,fervorem ac vehementiam signl-

* Ezecb. xii, •}.. — ^ Joan. xii, 4o.— ^ Exod, xxxii, 28,— "^
N«m.
XXV, 3. — 5 Mich. VII, 5, 6.
2l8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHrEPISCOPI C. P.

ficaret. Quia enim ita nos vehemenler amavit, sic a noLis

vult amari. Haec porro verba Apostolos erigcbant, subli-
mioresque recldebant. Nani si illi, aiebant, cognatos, filios,

parentes despecturi sunt, cogita quales oporteat nos esse,

qui doclores sumus. Neque enim dura ct difficilia illa in

vobis fuiem habebunt, sed et ad alios transibunt. Nam

quia mogna bona huc altuli, magnam exigo et obedien-
tiam et afTectum. « Qui amat patrem et matrem plus quam
» me, non est me dignus : et qui amat filium aut filiamplus
»quam me, non est me dignus, et qui non tollit crucem }

»suam et sequiturme, non est me dignus^ »Vidisti aucto-

ritatem doctoris? vidisti quomodo ostendat scipsum genui-
numpalris filium, omnia jubens infra relinquerc et chari-

tatem ejus anteferre? Et quid dico, inqult, amicoset cogna-

tos ? si animam tuam dileclioni meae prcxferas, procul es a

meis Discipulis. Quid igilur? Annon ha3c contraria veteri

legi sunt? Absit; imo illi valde consonant. Nam illic ido-
iolatras non modo odit,sedetiom lapidarijubct\Et inDeu-
ieronomio veritalis cullores admirans ait Qui dlcit palri
: «

»vel matri: Non vidi le, et fratres suos non cognovit, et

»fiHos ignoravit, custodivit cloquia tua^. » Quod si Paulus
multa circa parentes praecipiat, et illis in omnibus obsequi
jubeat, ne mireris : nam in illis solum obedire praecipit,

quae pietali non officiunt : sanctum quippe est in caeleris

omnibus honore illos afficcre. Cum aulem plus quam par

sit exigunt, non oporlet illis obtemperare. Idcirco dicit

Lucas : « Si quis venit ad me, et non odit patrem suum et

»matrem, et uxorem, et filios, et fralrcs, adhuc autem et

wanimam suam, non meus esse discipulus'^. » Non

poiest
simphcilcp odio habere jubet, id enim admodum iuiquum
csset; sed si velit ut ames illum pkis quam me, ea dc

» MaUh. X, 07, 5S. — ' Levit. xxiv, i4. nm ' Dcut. xxxiu, 9«
—
* JjUc. XIV, 2G,
 HOMILIA XXXV. IN S. MATTH/EVM. 2I9
causa odio hnbe illum. Id enim et amatnm et amantem
pcrderet.
II. Hoc porro dicebat ut et filios fortiores, et patres qui
impedlmenlo esse vellent, mansuetiores redderet. Etenim
patres videnles ipsum tantam vim et potestatem habere,
ut posset filios ab ipsis avellere, ne ea tentarent quae fieri

non poterant, dcstituri erant. Ideo fillos solum alloquilur,

missis patrlbus, quos ab inutili conatu revocat. Deinde
ne illi indignarentur et a^gre ferrent, vide quo sermonem
deducat, cum dixisset enim : « Qui non odit patrem et ma-
»trem,)) addit,«Etanimamsuam.» Quidmihi allegas, inquit,
parenles, fralres, sorores, uxorem? Nihil cuiquam con-
junclius est anima, et tamen nisi eam odio habueris, con-
tra quam velit amansomnlacedent. Neque simphciterlllam

odlo habere jusslt; sed ita ut ad bella tradalur, ad pugnas,

caedes, sangulnem. « Nam qui non bajulat crucem suam,
set venitpost me, non potest meusessediscipulus.» Non di-

citsolum: «Admortemparatum esseoportet;))sed, «Admor-

tem violentam;» nec violentammodo, sedet ignominlosam.
Nihilque adhuc de passlone sua loquilur; ut in his interim
instltuli facilius ac lcnius de illa loquentem audirent. An-
non stupendum est illorum haec audientlum anlmam non
avoiasse a corpore, cum de trlslibus solum agatur, bouo-
rum vero spes tantum ofTeratur? Quomodo ergo non avo-
lavlt ?Multa erat dlcentis vlrtus, et audientlum amor mul-
tus. Ideoque longe duriora ct onerosiora audienles, quym
magni illi viri iMoyses et Jeremias, obtemperantes, nec re-
pugnantes manebant. «Qui Invenlt anlmam suam, perdet
»eam, et qul perdlderit anlmam suam propter me, inveniet
»eam'. » \Ides-ne quantam jacturam faciant qui animam
suam plus quam oportet dillgant? quantumque lucrum
corum qui oderuut? Quia enim praecepta onerosa erant;
* Mallh. X, 09.
2 20 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI C. P.

namconiraparentes, filios, natnram, cognationem, orbcm,

ipsamqne animam aciem inslruere oportebat; utililalem
adjecit, qua3 maxima cerle erat. Haec, inquit, non modo

non nocebiint, sedetmaxiuie juvabnnt; his autem conlra-

ria noccbunt. Id ubique facit, ab iis, quai concupiscunt,

inductionem parat. Gur non vis animam tuam despiccre?

quiaamas illam? Ob hoc ipsum ergoillam despice, et tunc
illam maxime juvabis, teque vere amantem monslraveris.
Et vide mihi prudentiam incfFabilem, non enim in parenti-
bus ct filiis tantummoratur, sed in anima omnium charis-
sima, ut quod de illa dicit indubitatum maneat, et siinul

discant illos etiam multum hicri et uiihtalis hlnc acceplu-

ros esse, quandoquidem illud in omnium preiiosissima sibi

anima conligit. Hcec vero poterant homines inducere ad

illos recipiendos qui sibi sakili esse valebant. Quis enim
iia fortes slrenuosque viros, qui quasi leones orbem per-
currebant, qui ut alios servarent sua omnia contemncbant,
non libenli animo suscepissei Aitamen aliam ponii mer-
?

cedem, ostendens se hospiiiorecipieniem, quam recepium

hac in te magis curare. Ei primum quidem dat praemium
dicens : « Qui recipit vos, me recipit, et qui me recipit,

wrecipiieum qui me misii'. » Cui rei quid par unquam

fuerit, Patrem nempe ei Filium recipere ? Aham posi hauc
merccdem poUicelur; nam ait « Qui recipii Prophetam in :

wnomine Prophetae, mercedem Propheta? accipiei, et qui

«recipit justum innomine jusli, mcrcedem justi accipiet'.»
Supra poenam inierminatur iis, qui nonreceperint; hicvcro
bonorum largitionem defmit. Ut auiem discas ilhim hos
maxime cnrare, non dixit iantum, « Quirecipit Prophetam,
vel, «Quirecipiijustum,))sedadjlcii, «hinomine Prophela?,»
ct, nomine jusii » idest, si non propier snecuhire patro-
« In ;

cinium, vel caducarum rerum causa, susceperil scd quia ;

» Malth. %, 4o. — ^ Ibid. /n.

 HOMfLlA XXXV. IN S. MATTH.^UII. 221
Propheta, vel quia jiistus est, mercedem Prophetaa vel justi
accipiet, vel quam par est accipere eum, qui vel Prophe-
tam vel justum reccperit, vel qualem Propheta vel justus
consequilur : quod et Paulus dicebat ; « Veslra ahundnntia
»ad illorum inopiam'. » Ut illorum abundantia sit ad ves-
tram inopiam. Deinde ne quispaupertatemoblenderet, ait;
« Quicumque polum dederit uni ex minimis istis calicem
» nomine disclpuli, amen dico vobis
aqu?e Irigidae tantum in
» non perdet mercedem suam ^. » Etiamsi vel potum aquae

frigidae dederis, in quo nulla impensa est, erit tibi repo-

sita merces. Propter vos enim qui recipitis omnia facio.

III. Vidisli-ne quibusnam ad persuadendum usus, uni-

vcrsas illis orbis domos aperuerit per omnia quippe osten- ;

dit omncs ipsis esse debitores. Primo cum dixit « Dignus :

» est operarius mercede sua ^ » secundo, quod nihil haben-

;

tes et vacuos mittat terlio, quod ab bella et pugnas pro

;

suscipientibus mittat; quarto, quod sign?. operandi det po-

testatem; quintOj quodpacem, bonorum omnium causam,
peroseorum in domos suscipientium inducat; sexto,quod
graviora Sodomiticis interminetur iis, qui non ipsos susce-
perint; septimo, quod ostendat, qui ipsos suscipiunt, el sc
et Patrem suscipere; octavo, quod Prophetae et justi mer-

cedem promittat; nono, quod caiici aquiB frigidae magnam

assignet mercedem. Horum unumquodque poterat illos at-

trahere. Quis enim, queeso, ducem videns mille vulneribus

confossum et cruenlatum, ac post multa tropaea ex bello
redeuntem januis domus omnibus apertis non receperit?
Et quis ille taUs? inquies. Ideo adjecit « In nomineProphe- :

»tae, vel discipuh, vel justi. » Utdiscas ipsum nonex digni-

lale accedentis, sed ex voluntate suscipientis hospilio,
mercedem statuere. Nam hic de Prophetis, de Discipulis
et de justis agit, alibi vero etiam admodum abjectos susci-
' 2 Cor. viii, i4. — 2 Matlh. x, 42. — 3 Luc. x, 7.
222 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

pere jnbet, cosqne qni non suscipiunt castigat : « Nam in

))quantum non fecislis uni ex his minimis, neque mihi fe-'

«cistis*,» et e conlrario rursum. Eliainsi enim ille nihil

grande homo tamen est et mundum eumdem ha-
feceril,

hitat, eumdem solem rcspicit, eamdem habet animam,

eumdem dominum, eorumdem tecum mysteriorum con-
sors est, adidem coelum vocatur, jus grande habens pau-
pertatem, et quod necessario cibo egeat. iNunc autem qui
tc cum tlbiis et fistulis hiemis tempore excitant, et frustra
temereque tibi molestiam creant, multis tamen a le ornati

niuneribus recedunt, et qui hirundines circumferunt, fuli-

gine obducti, qui scommata et maledicta in omnes conji-

ciunt, portentosa} consuetudinis mercedem accipiunt. Si
vero pauper egens pane accedat, mille ilium maledictis,
opprobriis, crimlnibus oneras, otiositatem exprobras; nec
cogilas lc quoquc otiosum esse, et lamcn Deum tibi uni-
nora et dona pra^bcre. Nc mihi enlm dixcris te allquid
operari; scd mihi demonstra te allquid necessarium facere
et tractare. Sin mihi dixeris te negolin pccuniaria et can-
ponariam exercere nec non, sludium curandae et augendie
rei famiHaris; respondebo libi hajc non esse opera; sed

vere opera esse, eleemosynam, orationem, lajsorum patro-

cinium quorum incuria vitam pcrpetuo agi-
et simiHa, in

mus. Attamen nunquam dixit nobis Deus «Quia in olio :

degis, non accendam tibi soleni quia ex necessariis nihil

;

exequeris, kinam tibi exlinguam, tcrraj uterum sterilem

redddam, rctinebo stagna, fontes, slumina, delebo aerem,
pUivias annuasdetinebo. » Verum omnia ille nobis abundan-
^cr suppeditat. Quibusdam vero non solum in otio degcn-
tibus, sed etiam n)ale operantibus, ha^c afTatim Jargitur.
r.um igitur pauperem vidcris dlxerisque: « Pr.Tfocor cum vi-
deo hunc juvenem, bcne valentem, nihil habentem, velle

* Matth, XXV, 4o,

 HOMILIA XXXV. IN S. MATTH^UM. 223
otioso sibi aliraenta suppeditari, forte servus fugitivus est
qui herum suumreliquit; ahsec ipsa tibi dicito, imo da ilU

hcec tibi dicendi libertatem, justiusque dicet tibi : « Prccfo-

cor cum video te, sanus cum sis, in otio degere, nec quid-
quam eorum quye tibi Deus prtecepit exequi, sed a domini
prEcceptis fugitivum circumire in nequitia, quasi in aliena
terra vitam agentem, ebriosum, crapula^ deditum, fuiem,
raptorem, alienas subvertentem domos. Tu me de otio
accusas, ego te de pravis operibus, quando insidiaris, ju-
ras, mentiris, rapis, innumeraqae hujuscemodi operaris. »
IV. Hacc autem dico non quod otiosos lege confirmem :

absit; omnes quippe operari cupio : desidia enim omne

vitium edocet; sed rogo ne duri vel inhumani Quan- sitis.

doquidem Pauius multa conquestusj cum dixisset «Siquis :

» non vult operari, nec manducet '; » non hic llnem dicendi

fecit, sed adjecit « Vos autem non deficiatis bonum facien-

:

» les =. » Alqui hyec contraria sunt. Si enim prsecepisti ne

comedant oliosi, cur nos ad dandum hortaris? Etiam, in-
quit, jussi illos aversari, nec semiscere cum illis, rursum-
que dixi : «Ne illos inimicos puletis., sed admonete,» non con-
traria praecipiens, sed admodum consona. Nam si lu ad
eleemosynam erogandam sis paratus, cilo pauper ille ab
otio discedet, et tu ab inhumanitate. At mentitur, inquies,
et multa confingit. Sed hincdignus misericordia est, quod
ad lantam redactus egestnlem, ul impudenter agere co-
sit

gatur. Nos veronon modo non misericordia movemur, sed

et inhumana illa verba proferimus, dicentes « Annon se- :

mel et bis accepisti ?» Quid igitur? Annon egetcibo ilerum

qui semel cibum accepit? Gur non venlri quoque tuo hasce
ponis leges? nec dicis : «Pvepleius fuisti heri et nudiusler-
tius,ne qucTrasampHus? »Imo ilium supra mensuram re-
plendo dirumpis, hunc vero modica petentem aversaris,
' 2 Thess, lu, 10. ^ 2 Ibid, i3,
224 S. JO. CHRYSOSTOUI ARCHIEPISCOPI C V,

cum par esset ejus Tel hoc ipso misereri, quod quotidie te

cogatur adire. Etiamsi non aliunde flectaris, ideo illius le

misereri oporteret. Pauperlatis enim necessitas vi ad ha;c

agenda impellit. Neqiie miseraris ipsum, quia talia audiens
non erubescit, necessilasenim Tuvero non modo
prcevalct.

non miseraris ; sed eliam traducis illum Deoque jubente :

clam erogare, stas accedcnlem probris publice impetens,

cum miserari illum oporleret. Nnm si dare non vis, cur
calamitosam miseram animam accusas et atteris ? Venit
et

quasi ad portum ad manus tuas, cur fluctus excitas, ct

gravioremtempestatemeflicis? Curilliberalitatemdamnas?
Num venisset si talia se auditurum expectasset? Quod si id

proevidens accessit, ideo par est et illum miserari, et tuam

horrere inhumanitatem, quoniam ne quidem cum urgen-
tem vides necessitatem, mansuetior evadis. Neque enim
suflicere ipsi putas ad excusationem imprudentiae, famis ti-

morem : sed impudentiam arguis, qui forte sjepe impuden-

tius egisti in rebus gravioribus. Nam hic certe impudentia
veniam aflert : nos vero saepe supplicio digna facientes im-
pudenter agimus; et cum haec cogitantes, humiles esse
oporteret, in miseros iUos insurgimus, ac remedia petenti-
bus vulncra adjicimus. Nam si dare non vis, cur caedis? si

lars;iri non vis, cur probro aflicis? Sed ille non vult alio

modo discedere? Sic crgo lac ut ille Sapiens jusslt : « Res-

9ponde illipacifice cum mansuetudine*.» Neque cnimhibens
sic impudcnter agit. Nuflus quippe est, nuUus est homo,

qui sine causa veht turpiter agere. Etiamsi enim quidnm

miUies contradicant, nunquam adducar ut credam homi-
nem rerum viventem cmendicare. Nemo itaque
in copia

nos faisis rationibus decipiat. Sed etiamsi dicat Paulus :

« Si quis iaboraro non veHt, nec manducet',* » iUos cerle

Paulus aUoquitur, non nos imo conti'a « Bonum facicn-

; :

' Eccli, IV, 8,— ^ 2 Thesst m, lo,

 HOMILIAl XXXV. IN S. MATTHJ:UM. 2 25

»les, noii deficiatis'. » Sic dorai nos facimns : cum duos

videmus litigcuites, seorsim singulos accipientes contraria
cohorlamur. SicDeus fecit et Moyses quoquc. Nam Deo
et
dicebat « Si quidem dimillis pcccatum ipsis, dimilte;
:
sin
«mlnus, et me dele ^ » Illis vero prsecepit, ut sese mutuo
occiderent, atque cognatos omnes. Atqui illa contfaria
erant, et tamen ad eumdem fmem ambo respiciebant.
RursumDeus Aloysi, Judieis audicntibus, dicebat : « Dimitte
»me, etconteram populum. »Eliamsi enim non adessent,
cum Deus haec diceret, at haec postea audiluri erant, seor-
sim vero his contraria mandat. Et haec Moyses poslea
coactus dixit , his verbis « Numquid ego illos in utero :

sconcepi, quia dicis mihi : Gesta eos sicut gestat nutrix

»lactentem in sinu suo ^ » Hcec in domibus quoque fieri
etenim saepe pater psedagogum, qui filiumcorripuit,
solent,
seorsum increpat his verbis « Ne sis durus et asper; puero :
»
autem contraria dicit : «Etiamsi te injuste corrigat, id lo-

lera.»Excontrariisunumetquidem utile parans. Ita quoquc

Paulus benevalentibus mendicis dicebat : « Si quis non
» vult laborare, nec manducet, » ut ad opus illos excitaret.
lis vero, quieleemosynam erogare possent «Vos autem be- :

»nefacienles ne deficiatis^, » ut illos ad eleemosynam im-

pelleret. Sic cum eos, qui ex gentilibus ad fidem accesse-

rant, in Romanos hortabatur ne conlra Ju-
Epistola ad
da^os oltum saperent^, oleastrum in medium adducit; alia
his, alia illis dicere videtur. Ne itaque in crudelitatem inci-

damus; sed audiamus Paulum dicentem « Bonum facien- :

» tcs , ne deficiatis. » Audiamus Servatorem dicentem :

« Omni petenli te da , » et, «Estote misericordes , sicut

» Pater vester. » Etsi multa dixerit, nusquam tamen hoc
posuit, nisi cum de misericordibus diceret. Nihil enim

' Galat. VI, 9.— 2 Exod. xxxii, 3i,— 3 Num. xj, 12.— ^ 2 Thess.
111, 12. -^ 5
J^Q^^^ jj,^ j^^

LXXV. 2 5
 226 S. JO. CHRYSOSTOMr ARCHIEPISCOPI C. P.
*

ila uos a?quales Deo facit , ut si beneficia prsestemus.

V. At nihil impuclcntius, inqnies, paupere? Cur, quseso?
an quia accurrcns clamal ? Vis oslendam nos illis multo esse
impudenliores ?Inmenlem revoca quolies, jejuniiiempore,
mensa vespere apposila, vocaloque ministro, si tardius in-
cederet, omnia evertisli, calcibus obstrepens, convitia et
probraefTerens proparva mora; etsi noris te, quamvis non
statim, post tantillum tamen temporis large comesturum
€sse. Alqui te ipsum, qui pro re minima ferocis, non impu-
dentem vocas, pauperem vero qui de re mnjori meluit et
tremit (non enim moram, sed famem timet), vocas pelu-
lanlem et impudenlem, ac turpissima in illum omnia con-
geris? Annou idexlremjc est impudcutia?? verum baec non
in mente versamus, ideoque illos molestos dicimus. Quod

si qUcC noslra sunt exploraremus, conferremusque cum

factis eorum, non illos molestos arbllraremur esse. Noli igi-

tur esse judex acerbus. Nam etiamsi omnibus peccatis va-

cuus esses, lex tamen Dei non tibi permisit aliorum facta
sic accurate rimari. Nam si PharisKus ille ideo periit %
qaam nos excusationem habebimus ? si iis qui probe gestis
ornantur non permittit aliorum facta acerbe explorare,
miilto minus peccatoribus. Ne itaque inhumani simus, ne ^j
inexorabilcs, ne immiles, ne feris pcjorcs. Multos quippe "

novi in tantamprocessissc fcritatem, ut ex desidia famelicos

spernant, hsec proferenles verba : « Non adest servus, procul
sedibus sumus: nullus trapezita mihi nolus est. » Ocrudeli-
tatem Quod majns erat eirecisti, et quod minus est non
!

pcrficis? Ne tu plusculum incedas, ille famc pcril. O con-

tumeliam I o superbiam ! Nam si decem sladiis euodum, an
pigrum esse oporluit? Non
majorem tibi mer-
cogitas ita
cedem parari? Nam cum largiris, doni tanlum mercedem
accipis; ct cum iter suscipis, hujus quoque rei pricmiuin

* Luci xvm.
 HOMILIi XXXV. IN S. SUTTHJ^Ujr. 227
repositnm est. Nam ideo Patriarcham miramur, quia cum
trecentos decem et oclo vernas haberet, ad boves conten-
dit, ac vitukim abripuit \ iXuiic vero qnidam tanto sunt
fastu repleti, ut non vereantur haec famulorum opera fa-
cere. An mea ipsa opera id facere jubes, inquies, annon
videbor inanem gloriam aucupari? Atqui nunc per aliud
vanae glorise genus id facis, quia te pudet cum poupere
loqueiilem videri. Yerum nihil ac de re dillgentius per-
quiram, da saltem vel per te, vel per ahuui, ne accuses
pauperem, ne ne convitieris; remediis enim, non
Cffidas,

vulneribus, opus habet is qui accedit; misericordia, non

gladio. Si quis, quocso, lapide percussus et in capite vulne-
ratus, caeteris reliclis, ad te accurreret sanguine perfusus,
num impetens aliud ipse adjiceres vul-
altero iilum lapide

nus? Non credo utique, sed tentares illi remedium afierre.

Cur ergo circa pauperes contrarium facis ? An nescis quan-
tum possit oratio vel levare vel dejicere ? « Melior enim
»est, inquit, sermo quam donum. '»Non tecum reputns te

tibi ipsi gladium admovere, teque vuhius veheraentius ac-

cipere, cum ille convilio nfFectus recesserit, dum silens in^
gemit, ct multum lacrymatur? Nam a Deo ad te mitlitur.

Cogita ergo, dum illi convitiaris, ad quem transferas con-

vitium. Cum Deus ad te mittat, et erogare jubeat, tu vero
non modo non des, sed et accedentem convitiis impetas?
Si porro absurditatis magnitudinem ignoras, in hominibus
idconsidera, et tunc peccati gravitatem agnosces. Si enim
servus tuus a te ad alium servum missus, de manu illius

argentum tuum accepturus, non modo vacuis manibus re-

diret, sed etiam injuriis lacessilus, quid non contra convi-
tlantem ficeres? (juas non exigeres poenas, cum tu ipse
conlumelia affectus csses?Sic de Deo cogita : ipse namque
est qui ad nos mitlit pauperes, et quai ipsius sunt largimmv
* Gen, xviu, 7, — * Eccli, xvia, x6.

i5.
 2 28 S. JO. CIIRYSOSTOJII ARCIIIEPISCOPI C. P.

si damus. Qiiod si, negato dono, eliam contnmelia afTectos

i^emiltamus, coglta quibusfulminibus dignumopusedimus.
Haic itaque omnia cogitantes, et linguam frenemus, et in-

humanitatem pcllamus, et manus ad eleemosynam exlen-

damus : neque pecuniis solum , sed eliam verbis egenos
consolemur; ut et contumeliarum poBnam fugiamus, et ex
tenediclione et eleemosyna regnum obtineamus, gratia et
benignitate Domini nostri Jesu Ghristi, cui gloriaet impe-
rium in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XXXVI.
CAPUT XI.

Et factum est cum consummasset Jesus praecipiens duode-

cim Discipulis suis, Iransiit inde ut doceret et praedica-
» ret in civitatibus eorum '.

I. Qula enim illos miserat, sese subtraxit, locum dans

illis et tempus faciendi quae ipse praeceperat. Neque enim,
illo prscsente et aegros curante, voluisset quispiam ad illos
accedere. « Cum audisset autem Joannes in carcere opera
» Christi, mittens duos ex discipulis suis, interrogabat euni
» dicens : Tu es qui venturus es, an ahum cxpectamus'? »

Lucas vero dicit ipsos Joanni signa ejus nuntiassc, tunc-

que Joannem illos misisse ^ Verum id ne minimam qui-
dem parit diiricultatem ,*
sed hoc solum considerandum
tradit, nempe Quod se-
ipsosinvidia contra illum flagrasse.
quitur autem summopcre inquirendum. Quidnam ilhid est
hoc dictum « Tu es qui venturus es, an alium expecla-
:

i Mallh. XI, 1. — a Ibid, a, 3, — | J.uc, vii, i8.

 UOMIMA XXXV. IX S. MATTIf.EUM. 229
»mus?D Nam qui vel anle signa illum noverat, qui a Spi-

rilu didicerat, qui a Patre audierat, qui coram omnibus

illum praedicaverat, nunc millit ad illum ut discat si ipse
sit, necne. Atqui si clare non nosti eumdem ipsum esse,
quomodo teipsum fide dignum pulas, qui de rebus tibi
ignotis fers sententiam ? Nam qui aliis testificatur, prior

ipse debet fide dignus esse. Nonne tu dicebas ; «Non sum

»dignus solvere corrigiam calceamenti ejus' ?» Nonne di-
cebas : « Non novcram ipsum, sed qui misit mc baptizare
»in aqua, ille mihi dixit : Super quern videris Spiritum des-
scendentem, mancntem super eum, ille est qui baptizat
et

» in Spiritu sancto^? » Annon vidlsli Spiritum in spocie co-

lumbse? Annon audisti vocem? Nonne tu prohibebas illnm

dicens Ego opus habeo a te baptizari, et tu venis ad
: «

»me^?» Nonne discipulis dicebas « Illum oportet cres- :

»cere, me autem minui^?» Nonne populum omnem docc-

bas ipsum baptizalurum illos esse in Spiritu sancto , et
igne, et ipsum esse Agnum Dei qui tollil peccatum mnndi ^?

Nonne ante ha3c omnia slgna et mlracula illnm praedicasti?

Quomodo ergo nunc, cum nolus est omnibus, ejusque fama
undique volavit, postquam mortui surrexerunt, dccmones
fugali sunt, et tanla signorum vis effulsit, miltis ut id ab
illo cdiscas ! Quid porro factum esl? Num omnia verba illa

fraus erant, scena et fabula? Et quis mentis compos hoec

diceret? Non dico de Joanne, qui in utero exultavit^, qui
ante partum ipsum praedicavit, deserti incola, qui angeli
cam duxit vilam; sed eliamsi quis csset ex viHssimis om-
nium, post tot testimoniaet sua et aliorum nequaquam dubi-
taret. Undepalam est eum non dubifantem misisse, neque
ignorantem interrogasse. Ncque vero quispiam dicere pos-
sit ipsum id clare cognovisse, sed ob carcerem timidiorem

* Luc. 111, 1(1. — 2 Joan. 1, 35. — 3 ]Matih, nij 14. — ^ Joan.

111, 3o. — s
Id. 1, 29. — « Luc. I, 4u
200 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI 0. P.

evasisse. Neque euim se ex carcere liberandum expectabat,

neque si expectasset, prodidissct verltatem, qui ad mortes
plarimas paratus erat. enim ad necem paratus fuisset,
JNisi

ante populum certe, qui propheticum semper fundere san^

guinem meditabalur, tantam animi virtutem demonstras-
set, non crudelem illum tyrannum cum tanla libertnte in

media urbe el foro redarguisset, cum audientibus omnibus

illum quasi puerulum increparct. Si vero timidior efFectus
erat, cur discipulos suos mitlere non erubuit, in quorum
prnescnlia tot tantaque testificatus erat ; sed per illos inler-
rogat cum per alios oporleret? Quanquam clare novcrat
ipsos invidia in Christum esse permolos, et occasiones cap-

tare. Quomodo non ob judaicam plebem pudore afFeclus

Quid vero hinc ipsi admi-
fuisset, cui tanta praedicaverat ?

nlculi futurum erat ut a vinculis llberaretur? Neque enim

propter Chrislum illo conjectus fuerat, neque quod ejus
virtulem prncdicasset, sed quod de iniquo conjugio redar-
guissel. Annon insensnli pueruli, vel amentis cujuspiam
hominis sibi fnmam conciliasset? Quid ergo hic agitur?
Quod enim hujusmo li dubitatio non sit Joannis, imo ne
cujusvis hominis etiam insani, ex diclis jam hquct. Jam
restat ut sohitlonem afferamus. Cur ergo interrogatum mi-

sit? Jesu Christo adversabantur discipuli Joannis, idque

omnibus planum est, ac contra ilhim invidla sempcr com-
moti erant, quod manifestum est ex iis quse magistro suo
diccbant: nempc, « Qul tecum erat trans Jordanem, cui
»tu testificatus es, ecce hic baptizat, et omnes veniunt ad
»inum'. )) Ac rursum quaestio facta est a Judaeis ct una a
Joannis discipuUs circa purificalionem, atque ad iUum rur-
sus accedcntes dicebant Cur nOs et Pharisaei jejunamus
: « Il
»frequenler, Discipuh autem tui non jcjunant'.
II. Nondum cnim sciebant quis essct Christus? scd Je-

• Matlh. — 2 Id. IX, i4.

 HOMILIA XXXVI. IN S. MATTH.EUM. 25

sum merum hominem suspicanles esse, Joannem vero plus

quam hominem, tcgro ferebant celebrem iikim videnles
esse, Joannem vero minui, sicut ipse praedixerat. Et lioc

impediebatquominus accederent, invidia aditum dirimenle.

Donec aulem Joannes cum illis erai, hortabatur illos frc-
quentcr et docebat, neque id illis persnadere poterat. Gum
vero morilurus esset, majns ad aliud adhibet studium: ti-

mebat ciiim nc pravi do^malis occasionem rehnqueret, il-

lique manercnt a Chrislo disjuncti. Id ille cnrubat, et initio
ipsi suos omnes adducebat. Cum autemiili non obtempe-

rarent, morilurus demum majori cst sludio usus. iNam si

dixissct: «lllum adite, qui melior mc est, non obtempe-

»

rassent, quod sic illi cssent addicli: putassent enim illum

per modcsliaiji ila loqui, et magis iili hacsissent. Si vero ta-

cuisset, rcs eodem ia statu mansura erat. Quid igittir fa-

cit? Expeclal, donec ab iilis audiat ipsum miracula edere,

neque lunc iiios hortalur, neipie omnes mlttit, sed duos
quos forte crcdebcit esse ad credendum prompliores ut in- ;

tcrrogalio nuili esset suspicioni obnoxia, atque ex ipsis rc-

bus ediscerent quanlum interesset discriminis Jesum iiiler

et Jonnnem. Aii(}ue : «Abiie et dicitc:Tu es qui vcnlurus

» es^ analium expectamus ?» Cliristus vero Joannis mentem
intelligens, non dixit : «Egosum;» nam id audilorcs ofTen-
disset, quanquam id consequenter dici polerat; sed id ex
ipsis robus ediscere sinit. Dicitur enim ibi ipsum, acce-
dentibus illis, multos curasse. At enim quae fuisset conse-
qucntia,interrogatumnum ipse esset, nihil ad hoc respon-
dere, sed slatim aegros curare, nisihoc facere vohiisset quod
dixi? Ex rebus enim ipsis teslimonium credibilius, minus-
que suspicioni obnoxium putabat esse, quam verba. Cum
sclret ergo, utpole Deus, qua mente ilios misisset Joannes;
statim sanavit caecos, claudos, aliosque multos, non ut il-

lum doceret; curcnimdocuisset eum, qui jam credebat et

232 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPlSCOPI C. P.

obtemperabat ? sed iit disclpulos ejns dubitantes instltGe-

ret : ideo post multorum curationem ait : « Euntes renun-
»tiate Joanni qu?e audilis et videtis. Coeci vident, claudi
» ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui sus-
» citantur, pauperes evangelizantur : » et adjicit. « Et beatus
» qui non fuerit scandalizatus in me ^
: » ostendcns se cordis
eorum secreta nosse. Si cnim «Ego sum, » id illos,
dixisset :

ut jam di\i, ofiendisset, cogitassentque, etsi non dixissent,

id quod Judaei illi dicebant : « Tu de te ipso teslimonium
))das. n Ideoque id ille non dicit, sed ex miraculis curat ut
illi omnia ediscant, doctrinam tradens et clariorem et nulli

suspicioni obnoxiam idcirco clam illos redarguens illud ad-

;

jecit. Quia enim in ipso scandalizabantur, illorummorbum

delexit, et illud conscientifc tantum ipsorum reliquit, ne-
mine advocato maledicli teste, ipsisque solis id scieutibus

sicque melius altraxit illos dicens : « Beatus qui non fuerit

»scandalizatus in me : )> nam hfec dixit illos ipsos subindi-
cans. iNe aulem nostra tanlum referamus, sed ut rei fir-

mandcC ils adductls, qure ab aliis dicta sunt, clariorem vo-

bis ex dictorum comparalione verltatem tradamus, illa etiani

Quid ego dicunt nonnuUi? Eam,

hic proferre nccesse est.
quam retullmus, non veram esse causam sed vere igno- :

rasse Joannem, nec totum tamen ignorasse et illum qui- :

dem esse Christum novisse, quod autem pro hominibus

moriturus esset ignorasse : idcirco dixisse : « Tu es qui

» venturus es? d id est, qui in infernum es descensurus. Ve-

rum id cum recta ralione pugnaret. Joannes qulppe non
hoc ignorabat. lioc enim ante alia prnedicabat cum dice-
ret « Ecce agnus Dei qui tollit peccatum mundi''.
: Ag- ))

num vero vocavit, crucem praedlcans; ac cum diclt «Qui :

»tollit peccatum numdi, d idipsum signiiicavit. Non alio

enim quam per crucem modo id operatus cst : quodetiam

' Malth, XI, 4-6, — ? Joan, i, 29
 IIOMILIA XXXVI. IN S. MATTH^UM. ii35

Paiilns dlcebat : « Et chirographiirn, quod adversum nos

» erat, de inedio suslulit, affigens illud cruci '. n Cum autem
dicebat : «InSpirltu baptizabit vos, » ea quae post resur-
rectionem futura erant prsenunliabat. Atreponunt illi: «Ip-
sum resurrccturura, et Spirilum sanctum daturum esse
sciebat :
»
quod autem cruci affigendus esset ignorabat. Sed
quomodo resurrecturus erat, qui nec passus nec crucifixus
fuisset ? Quomodo ilem major Prophetis erat, qui ea qua3
Proj)heta3 sclebant ignorabat?
III. Quod enim phis quam Propheta esset, Chrlstus tes-

llficatus estquod autem Prophela3 passionem Christi no-

;

verint^ nulh non notum est. Nam Esaias dlcit «Sicut ovis :

» ad occlslonem ductus est, et sicut agnus cornm londenlc

» sc slne voce ^» Etiamque antc hoc testimonium dixit :

« Et erlt radix Jesse, et qui exurget imperare gentibus,

»in ipso gentes sperabunt ^. wDelnde passionem , et quam
inde gloriam conseculus sit exponens, adjlcit : «Et erlt le-

» qules ejus honor. » Nec sohun quod cruci affigendus esset,

sed quibuscum passurus esset dlxit : «Et cum sceleratls rc-

Neque hoc tantum, sed non scse defensu-
))putatus esl'^.»
rum esse prredlxlt « Illc cnim non aperlet os suum » : :

esseque injuste dauuiandum «Iii humlhtate judicium ejus :

»sublatum est^. »Anle ilhim quoque idlpsuai diclt Davld,

et judlclum describit. « Quare, inquit, fremuerunt gentes
))etpopuli medllati sunt inania ? Astiterunt reges terrae,
j)et principes convenerunt in unum adversus Domlnum et

»adversus Christum ejus ^. » Allbi quoque ipsum crucis

modum dlcit : « Foderunt manus meas et pedes meos v, »et
accurale omnino qnaj mlhles ausi suut adjiclt : « Divlse-
» runt slbi vestimenta mea, et supcr vestem meaui mlserunt

'
Colos. 11, 14. — 2 i^ai'^ Liii, 7. — 3 Id. XI, 1 ct 10. — ^ Id.
uii, 12. — 5 Ibid. 7 et S» ~ 6 JPsal. n, i et 2. — 7 id. xxj,
IT.
234 S. JO. CURYSOSTOUI ARCHIEPISCOPI C. P.
i
» sorlem '. » Alibi autem oblatum acelum sic memorat :

« Dederunt in escnm meam fel, et in siti mea potavenint

»me aceto '. » Prophelic if;ilur antc lot annos juclicium,
condemnationem, crucis socios, vestimenlorum divisio-

nem, missam sorlem, et longe plura alia memorant ne- :

que enim neccsso cst omnia ellerrc, ne longius excurrat

orotio; hic vero illis omnibus mojor, hc^ec omnia ignora-
bat? Qua ralione id stare possit? Cur vero non dixlL: oTu
» cs qui venturus es in infernum?» sed simpliciler, « Qui vea-
»turus es ?;> Sed quod magis risu dignum es?et, dicunt hoc
ideo dixisse Joannem, ut in infcros veniens praedicaret
quibus opportunc dicatur : o Frr.tres, nohle pueri effici

»menlc, scd malitia parvuli estolc ^ » Nam proDsens vita

bene agendi tempus est; post morlem vero aderit judicium

etsiipplicium. Namait: «Ininfcrno quiscondtebilur libi^?»
Quomodo igilur conlritiT sunt porlrc (crea;, et vecles ferrei

confracli sunt? Pcr corpus ejus. Tuuc enim primo appa-

ruii corpus immortale, quod morlis lyrannidem solveret.
Alioquin vero id oslendit morlis vim esse sublatam, non
autem eorum qui ante adventum ejus mortui fueranl, so-
kita peccata fuisse. Quod si res non ita se habeat, ct si

omnes anlea mortuos a gehenna liberavit, quomodo ait :

(1 Tole* abilius erit terra3 Sodomorum et GomorrhcX?» Ilkul

enim eos puniendos esse doclarat, remissius quidcm, scd
puniendos tamen. Eli^unsi luc exlrcmns dcderint pocnas ,

altamen non hoc ilios libcrabit. Si autem hos non eruct,

muko minus eos qui nihil hic passi sunt. Quid ergo, in-

quiunt, injuste-ne agitur cum iis, qui ante adventum ejus

vixerunt? Nequaquam. Poternnt enim nec Christum con-
fessi salulem consequi. Non enim hoc ab iUis exigebnlur,
sed ne idola colcrent^ct ut verum Deum nossent. «Doml-
1 Vs:i\. XXI, 19. — - Id. Lxviu, 22. — ^ 1 Cor. xiv, 20. — ^ Psal.

VI, G. •— ' Luc. X, 12.

 HOMILIA XXXVI. IN S. MATTH^fJM. 2 35

»nus enim, inqult, Deus tuus, Dominus unus est'.»I(leo-

que Machabaci admirationi fueruiit, quia pro legis observa-
tione passi sunt, ac Ires pueri, mulli<{ue alii apud Judeeos
qui vitam optime gesscrunt, ct hujus cognilionis moduni
servarunt, nihil aliud observare dtjb-uerunl. Tunc enim ad
salutem suiliciebat, ut dixi, Deum tautum cognoscere,
nunc vero id satis non est ; sed Ghristum nosse oportet,
idcirco dicebat : « Si non venissem et locutus fuissem eis,

wpeccatum non haberent; nunc autem excusalionem non

»habent de pcccato suo^.wSic ct de vitai instiluto putan-
dum. Tunc coedes honiicidam perdebat, nunc vel irasci

velitum e?t. Tunc mocchari et cura aliena muliere com-

niisceri, supplicium afTerel^at; nnnc aulem impudicis ocu-
lis respicere, idem affert. Sicut cognitio, sic et vila nunc
subhmior reqiiiritur. Ilaque nihii prodromo opjis erat.

AHoquin si ii, qui post mortem credent, sahitcm consccu-

turi sunt, nulkfis unquam peribit. Omnes enim tunc pceni-
tentiam agent, ct Ghristum adorabunt. Quod autem ilhid

sit verum, audi Pauhmi dicentem : «Omnis h*ngun confitc-

nbitur, etomne genu flectetur cnelrslium, terrcstrlum ct
» inrernorum ^, » et, «UUima inimica dcstruclur mors » Sed ^».

nuilam utilllatem ex hac subjectionc consequcntur; non

enim ex bona volunlate proficiscitur, sed ex ipsa rerum,
ut ita dicam, necessitate.
IV. Ne illa, quaeso, inducamus anlUa dogmata, et ju-
daicas fabulas. Audienim quld de his dlcat Paulus : « Qui-
» cumque cnim sine lege peccarunt, slnc lege peribunt^,»

loquens de iis qui anle legem erant; « Et quicuiicquc in loge

»peccarunt, per legem judicabuntur^ ; » dc iis omnibus lo-

quens qui post Moysem fuerunt. Et, « Quoniam reveiatur

»ira Dei de coelo in omncm impietatem ct injustiliam ho-
' Deut. VI, 4. — > Joan. xv, 22. «- ^ Philip. 11, 10 ct 11. —
* i Cor. XV, a6. — 5 Rom, n, la. — ^ Ibid.
236 S. 30. CnRYSOSTOMI ARCHIEPI5C0PI C. P.

» niinum ^ » Et, « Furor, ira, tribulalio, nnguslia in omnem

»animam hominis operanlis malum , Judrei primum et
»Gr?eci-. »£t certe mala innumera passi sunt gentiles ;

quod et exterorum historice significant, nec non Scriptura)

nostrae. Quis enim Babyloniorum et /Egyptiorum tragoc-
diasenorraverit? Quodenimii, qui Christum non noverunt
anle carnalem adventum, et qui ah idololatria resilienles
Deum unum probam duxerc vilam, omnia
adorarunt, et
bona consecuturi sint, audi quomodo dicat c Gloria au- :

» tem, honor ct pax omni operanti bonum, Jud;eo primum

»et gentili \ » \ ides-ne bonorum pr^emia multa illis esse,

et contra facienlibus siippUcia et pcenas? Ubi nunc sunt

ii qui gehennam uon credunt? Nam si ii qui ante Christi

advenlum fuerunt, qui ue nomen quidem gehennaj audie-

runt, neque resurreclionis, postquam hic paaias dederunt,
illicquoquc punienlur, quanto magis nos, qui in tanta sa-
pientiiT doctrina cducati sumus? Et qua ratioue, inquies,

ilH qui nihil unqunm de gehenua nudierunt, in gelicnnani

incident? Diccnt enim gehcnnam comminalus
: «Si esses,

pra3 melu temperanter vixissemus.» l^iane quidem : non

enim vixissent ut nos vitam agimus qui quotidie sermones
de gchenna audimus, neque tamen iis animum adhibemus.
Pra3ler hasc autem ilhid quoque dicendum est eum, qui
prnesentibus suppliciis uon retinetur, multo minus illis

coercebitur. Rudiores enim crassioresque homines, pra^-

scntibus m;igis et instanlibus solent ad resipiscenliam vo-

cari, qunm iis, quai multo post tempore sunt eventura.
Vcrum, inquics, nobis major imminct terror, ideoque cum
illis non injuste aclum est? Nequaquam se res ita habet.

Prinio enim non iidem labores nobis et illis propositi sunt;

sed muho aulem qui majores susci-

majores nobis. lllos

piunt hibores, majori oporlet auxiHo frui. AuxihuQi aulem

» Rom. 1, iS. -^ ^ Id. n, 8, 9. — 3 Ibid, 10,
 HOMILIA XXXVI. IN S. MATTH.-EUM. 2^7
non modlcnm illiid est, cum timor angelur. Si aulem id
plus quam illi habemus, quod futura noscamus, illi quo-
que id plus quam nos habent, quod poense ingentes illis

confestim inferantur. Verum ahud quidpiom dlcunt pluri-

mi. Ubi est, inquiunt, justilia Dei, quando si quls hic pec-
cet, et hic et illic poenas det? Vultis igitur ut dicta vestra

in memoriam vobis revocem, ne ultra laborem nobis affe-

ralis, sed ex vobis ipsis solutionem detis? Multos ex nostris
audivi,si quando ediscerent homicidam aliquem in judicio

plexum fuisse, cum indignalione dicentes : « Triginta vel

pluribus caedibus, sceleratus ille, patratis, uua tantum vice
mortem subit. wEt ubinam justitia est? Vos ergo falemini
mortem unam non satis semper esse ad supplicium condig-
num cur ergo nunc contraria decernilis ? Quia non de
:

ahis, sed dc vobis ipsis judicium fertis. Sic proprio amore

impedimur, ne quid justum sit cum de
videamus. Idcirco
ahis judicamus, accuratissime rem indagamus; cum vero
de nobis ipsis, lenebris involvimur : qui si causam nos-
tram, ut alienam exploraremns, sincere et sine ulla accep-
lione calculum ferremus. Peccata quippe nostra non dua-
bus vel tribus, sed mille mortibus digna sunt. Et ut alia

omittam, recordcmur quot et quanti mysteria indigne par-

ticipamus? Illi vero qui sic participant, rei sunt corporis
et sangninis Christi. Itaque cum de homicida loqueris,
cogita teipsum homicidam esse. Ille namque hominem
occidit, lu vero mortis Domini reus es. IUe non mysterio-
rum particeps fult ; nos vero sacra mensa fruimur. Quid
de dicam, qui fratres suos mordent, devoranl, multum-
iis

que veneni elTundunt? Quid de illo qui cibum pauperibus

abripit? Nam si is qui eleemosynam non erogat id facit,

multo magis ille qui aliena abripit. Quot furibus deteriores

sunt avari ? quot homicidis et sepulcrorum effossoribus
'pejores sunt raptores? Quot reperiuntur qui, postquam spo-
 I

238 S. JO. CHMSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

liarnnt, nd spoliatorum etiam sanguinetn inhiant? Absit,

|
inquies. Nunc dicis : « Absit ;» cum inimicum habcbis, tum
dic ; «Absil, » ac diclorum recordarc, et vitara tuam cum
macjna inslitue diligentia, ne Sodomorum mala nos exci-
piant; ne Gomoriha? mala paliamur; ne Tyriorum et Sido*
niorumpoenas demus; imopotiusne Ghrislum ofTendamus,
quod omnium est gravissimum et terribihssimum. Nam si
muliis gehenna videtur terribilis esse, non finem faciam
clamandi hoc esse gehenna gravius ac terribihus. Et vos
ila affectos esse rogo. Sic enim et a gelienna liberabimur,
et Giirisli gloria fruemur, quam nos omnes assequi con-
lingat, gratia ct misericordia Domini noslri Jesu Ghristi,

cui gloria et imperium, in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XXXVII.
CAPUT XI.

Illis aulem abeunlibus, coeplt Jesus dicere ad turbas de

Joanne : Quid existis in deserlum videre? arundinem a
vento ogitatam? Sed quid existis videre? hominem mol-
hbus vestitum ? Ecce qui mollibus vesliuntur, in domi-
bus regum sunt. Sed quid Prophejam
existis videre ? ?

Etiam dico vobis, et plus quam Prophelam '.

I. Qikce ad discipulos Joannis spectabant recle ordlnata

sunt; illique discesscrunt, a signis quaj slalim facta sunt,
confirniali. Picslabat demum, iit qung ad popull opiuionem
pertinehant, curarcntur. IIH qulppe de magistro suo nlhil
supra dictorum suspicabaulur. Turba vcro popufi, ex iu'

.» Maith. XI, 7-9.

 HOMILIA \XXVn. IN S. MATTEf.^tJM. 2^9
terrog«'itione cliscipnlorum Joannis, absurda miilta suspi-
cala est, quod nesciret qua menle ille discipulos misissct.
Yerisimilcque est illos sic intra se ratiocinatos esse, oQui
tot tanlaque testificalus crat, uunc mutatus dubitat, num
hic, num alius venturus sit? Num qui hcTC dicit dissidia
cum Jesu movet ? Num timidior ex carcere factus? Num
lemerc priora dixerat?» Quia igitur verisimile erat ipsos
talia mulla suspicari, vide quoniodo illorum infiruiilatem
corrigat, el has amoveat suspicioncs. Euntibus cnim iliis,

coepit dicere turbis. Cur eunlibus illis? Ne videretur adu-

lari virum. Dum autem populi opinionem emendat, illius
suspicionem non adducit in medium, sed solutionem tan-
tum affert raliociniorum, qu3s illorum menlem turbabant,
ostendens se omnium Neque cnim dicit
secreta cognoscere.
sicut Judseis dicebat « Quid cogitatis mala ?» Etiamsi enim
: '

cogitarent, non ex malignitate cogltabant, sed quod ea quae

dicebanlur ignorarent. Ideo non acriter alloquitur illos,
sed illorum mentem tantum corrigit, Joannemque dcfen-
dit, probatqne illum non a priore sententia deflexisse, nec
mutatum fuisse. Neque enim est, inquit, homo levis vel
volubilis, sed firmus, constans ; nec talis, qui prodat ea
qujB sibi concredita sunt. HcTC autcm ita conciunat, nt
non statim ex propria senlcntia, sed ex illorum testimonio
procedat non cx dictis tantum ipsornm, sed et cx opc-
:

ribus ostcndens ipsos ejus constantiam testificatos csse.

Propterea dicit : « Quid existis in desertum videre?»ac si
diceret: « Gur, relictis urbibus, aedibusque, in desertum con-
venistisomnes? ut miserum quemdam et levem hominem
videreiis? Sed id contra rcctam rationem esset. Neque
enim ita arguilur ex illo lanlo sludio, quo iw desertum ac-
curristis: nec tantus populus, tot civitatcs cum tanto slu-
dio in desertum et ad Jordanem dlffusae essent, nisi mag-
» Matth, ix, 4.
£^0 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

iium quemdam, admirandum et constantissimum virum

vos visuros sperasselis. Neqiie enimcaiamum exislis visum,
a vento agitalum; uam leves homines, qui huc iihic cir-
cumferunlur, et modo hccc, modo illa dicuntj in nullaque
re consistunt,ca]amosunt similes.))Ac perpendoquomodo,
omni dimissa malitia, de hac sola uunc agat, quce ipsos
exagilabat, levitalis susplcione, quam amovere conatur.
«Sed quid existis videre ? hominem mollibus vestitum?
))Ecco qui molllbus vestiuntur, in domibus rogum sunt.

Quod vero dlcil, est hujusmodi ; « A seipso iiie non volu-

bilis est ; idquc vos declaraslis ex vestro erga ilium sludio.
Neque illud dici possit, ilium oiim constantem ex deiiciis,

postea moiiem eflectum fuisse ; nam apud homines qui-

dam sic nascuntur ; alii tales postea fiunt : exempii causa,
ahus natura sua iracundus est, ahus ex longa ajgritudine
in hunc animi morbum incidit. Sic alii inconstantes et
leves nalura sua sunt, aiii quod deiiciis et voluptati indul-

serintj tales sunt eflecti. At Joannes, inquit, non nalura

tahs est : neque enim calamum existis videre, neque voiup-
tati deditus eam quam habcbat aniiiii dolem amisil. Quod
cnim voluptati non serviat, id argaunt vestilus ejus, deser-
tum, carcer. Nam si molllbus vestiri voluisset, non deser-
tum non carcerem, sed regiam. Licebat enim
coiuisset,

illi, si tacuisset, ingenli frui honore. Eteuim quem Herodes

vel redarguentem se et vinctum ita reverebatur, certe, si

lacuisset, non plexurus erat. Gum ergo geslis suis firmitalis

constantiaeque suie experimentum dederit , quomodo in

tales suspiciones jure cadat ?))

II. loslquam ergo el a Joco, et a veslibus, et a concursu

populi mores ejus descripsit, subjunxit postea : « Prophe-
V tam. » Gum dixissct enim : « Quid cxistis viderc ? Proplic-
» lam ? Etiam dico vobis, ct plus quam Prophetam, » addit
« Ilic cst ciiim de quo scriptum cst : Ecce mitto Angeium
 HOMILIA XXXVII. IN S. MATTH.^^UM. a^l

»meuQi ante faciem tuam, qui prseparabit viam tuam ante

te\ » Cum prius Judaeorum testimonium adduxisset, tmic
))

Prophelam Quinimo judaicum calculum primo po-

alTert.

nit, quod maximum est argumentum, quando inimicorum

testimonium aiTertur; secundo, Joannis vitam; tertio, ju-

dicium suum; quarto, Propbetam, undique illorum ora

claudens. Delndenedicerent : «Quidergosi,taliscum esset,

jam mutatus sitP^caetera adjecit, veslimenta, carcerem et

postea prophetiam. Postea vero, cum dixisset illum Pro-
pheta majorem esse, ostendit in quo slt major. In quo
ergo major est? Quod sit prope eum qui advenit. Nam ail

«JMittam meum
Angchim ante faciem tuam; » id est, prope
te. Quemadmodum enim apud reges, qui propc currum
incedunt, ahis dlgnilate majorcs sunt; sic Joannes prope
Cbristum advenicntem incodere cernitur. Vide quomodo
hinc ejus excellentiam declarat ; nequc hic gradum sistit,

sed suam postea elFert scntentiam dicens : « Amen dico vo-

))Lis, non surrexit inter natos mulierum major Joanne
sBaplista'': ))id cst, non peperit mulier illo majorem. Suf-
ficit hcec sententia; sed si vis ex rebus ipsis edlscere, con-
sidcra illius mensam, victum, mentis subiimitatem. Nain
sic vivebat ac si in ccelo fuisset, alque naturalibus superior
necessitatibus, mirabilem quamdam carpebat viam, in hym-
nis el orationibus lotum tempus transigens^ cum morla-
hum nemine, sed cum solo Deo coUoquia miscens. Nemi-
ncm qnippe conservorum noverat, non se conspiciendum
prasbebat, non lacte alebatur, non lecto, non tecto, non
foro, quapiam humana re fruebatur
non alia ; et tameu
mansuetus erat simul atque vehemens. Audi igitur cum
quanta moderalione Discipulos alloquatur, cum quanta vi

Judccos, cum qunnla libertate regem, Ideoque dicobat

Christus : « Non surrexit inler nalos mulierum major Joan-

* Malih. XI, 10. et Jtjalach. jji, i, — ' Malth. \t, u.

i.xxv. iG
 242 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI C. P.

))ne Baptista. » Sed ne laudum magnitudo aliquid erroris

pareret, neve Judaei illum Chrislo prteferrent, vide quo-

modo hoc accommodet. Nam sicut ex quibus Discipuli
firmabantur, turbae detrimentum accipiebant, levem illum
esse putnnles; sic ex quibus turbae emendabantur, majus
damnum accedebat, cum ex dictis majorem dc illo quam
de Ghristo sumebant opinionem. lilud ergo, nuUam relin-

quens suspicionem, corrigit his verbis : Qui autem minor

«

))est in regno coelorum, major est illo *.»Minor secundum

aelatem, et secundum multorum opinionem nam dicebant :

ipsum edacem esse et vini potalorem et, o Nonne hic fabri :

«filius est^?» atque iibique ipsum despiciebant. Quid igi-

tur, inquies, cum Joanne major erat? Absit.

comparatus
Neque enim Joannes quando dicit: « Fortior me est, » id com-
parando dicit. Neque Paulus cum Moysem sic memorat :

« Ampliori euim gloria hic, quam Moyses, dignatus est ^, ))

haec coniparale dicit. Et ipse cum ait n Ecce plus quam :

» Salomon hic^,- whaec non comparando dicit. Quod si con-

cedamus illum hcec per comparalionem dixisse, res ila ad

audieutium infirmitatem accommodata fuerit. In magna
euim existimatione habebatur, ilhimque carcer insignio-
rem reddiderat, nec non libertas in arguendo rege, alque
id hbenter a muhis sic accipiebatur. Elenim velus quoque

Scriptura solet errantium animos emcndare, comparando

ea qua^ comparari non possunt ; ut quando dicitur : «Non
»est similis tui in diis, Domine^;» et rursum, «NonestDeus
wsicut Deus nosler. » Volunt aulem quidam id dc Apostolis
dixisse Chrislum alii de Angelis ; ; sed male. Nam cum se-

mcl quidam a verilate aberrarint, solent in multos deduci

errores. Qua enim consoquentia id vel de Apostoh"s vei de
Angelis dixisset? AHoquin vero si de Apostolis dixisset,

• Matlh. XI, II. — ' Id, xiii, 55, cl Marc. vi, o. — ^ Ilebr. iii, 3.

— < Matlh. XII, 42, et Luc. xi, 3i. — Psal. lxxxv, 8.

 nOMlLIA XXXVII. m S. MATTH.«tJM. a^S
qnid vetabat qnominns nominaret? Cum autem de seJpso
dicit, jurepersonam celat ob eam, qnae obtinebat, opinio-
nem ; ac ne videretur magnnm quidpiam de se dicere : id
quod sa3pe observat. Quid autem illud est,«In regno coe-
9lorum?»In spiritualibus, et in ccelestibus omnibus. Cum
autem dicit : « Non surrexit inter nalos mulierum major
p Joanne, »distinguebat se a Joanne, et se subtrahebat com-
parationi.
Iir. Nam si mulierum erat,
ipse inter notos at non sicut
Jonimes : neque enim homo tantum erat, nec sicut homo
editus fueral, sed slupendo quodam et mirabili partu. « A
wdiebus autem Joannis Baptista}, inquit, nsqne nunc, re^-
«nnm cnelorum vim patitur, et violenti rapiant iUud \ »

Et quo pacto, inquies, hsec prsecedentibus cohnerent? op-

time certe et admodum conseqnenter : etenim hinc illos

nd credendum in se compellit et incitat, simulque illa quae

supra dicta sunt a Joanne comprobat. Nam si usque ad
Joannem omnia completa sunt, oEgo snm qui venio » nam :

ait : « Omnes Prophelae et lex usque ad Joannem prophe-

» taverunt '. » Non enim cessassent Propheta}, nisi ego ve-
nissem. Nihil ergo uitra expectetis, nec alium speretis ven-
tnrum. Quodego sim palam est ex eo quod Prophelajces-
sarint, et quod multi quotidie fidem in me rapiant : ita

quippe clara est et manifastaj ut eam multi abripiant. Et

quis, quseso, rapuit? Quotquot cum studio accesserunt.
Aliud deinde indicium ponit dicens : « Si vultis recipere,
»ipse est Hehas qui venturus est ^. iMiltam enim, inquit,
»vobis Heham Thesbitem, qui convertat corda patris in
» filios ^. Hic est Hehas, si attendatis dihgenler. Nam mit-»

»tam, inquit, Angehim meum ante faciem tuam. » Recte

dixit: « Si vultis recipere, » 0v4endens neminem violenter

• Maah. XI, 12. — 2 ibid. i5, — 3 Ibid. i4. — * Malach. tv,

5,6,

i6.
244 S' JO. CnRYSOSTOJII ARCHIEPISCOPI C. P.

cogi. Noii cogo, inquit. Hoc autem dixit, gralam petens

volnntalem, et ostendens hunc illum, et illnm hunc esse.
Ambo enim imum suscepere ministerium, et praecursores

ambo fucrunt. Qunpropter non simpliciter dixit: « liic est

Helias, » sed, « Si vultis recipere, hic est; »id est, si proba

mente gestis altendatis. Neque hic stetit, sed ostendens
intelligentia esse opus, huic dicto, « Hicest Helias qui ven-
» turus est, » adjecit. « Qui habet aures audiendi, audiat ^ »

Tot aenigmata ponebat, ut ad inlerrogandum incilaret.

Quod si ne sic quidem evigilabant, mullo minus si clara
et manifesta fuissent. Ncque id dici possit non ausos fuisse

interrogare, vel illum fuisse adltu difficilem. Nam qui

illum de nulhus prctii rebus interrogaverant tentaveront-
que, etsi sexcenties repulsam tuhssent, neque cessarent,
quomodo non illum de nccessariis interrogassent, siquj-
dem ediscere cupivissent? Si de legalibus interrogabfint,
quod praeceptum primum esset, et de simih"bus, cum lamen
nulla urgeret necessilas, quomodo cum tolia diceret, de
quibus respondere omnino debcbat, non ejus mentem ex-
plorassent?cum maxime ad hoc hortari et trahere videre-
lur? Nam cum dicebat:« Violenli rapiunt illud, » id illo-
rum excilabat animum; et cum dlceret « Qui habet aures :

»audlendi, audlat, » idipsum facicbat. « Cui autem assimi-

»lnbo generationem hanc, inquIlPSimllis est pueris seden-
»tlbus in foro et dlccntlbus : Tibia cecinimus vobis, et non
»saltastls; lamenlali sumus vobls, et non planxistls '. »
Hsec rursus videntur a prfficedentibus non pendere; sed ad
eorum omnino serlem pertinent : etenim ad eamdem rei

summam speclant, ut ostendatur Joannem ip.^i consona

fecissc, etiamsi quae fiebant contraria viderentur : quod
etiam de interrogalione dictum est : ostenditqueniliilprac-
termissum fuisse eorum quai ad salutem ipsorum cpnferre

£ Matlh. XI, i5, — * Ibid. i6, 17^

 HOMILIA XXXVII. IN S. MATTH^UM. 2^5
possent, qnod de vinea dlcebat Propheta : « Quld adhnc
» faciom vineae hnic, quod non fecerim '? Cui enim, ait,

»assimilabo generalionem hanc? Slmilis est pueris seden-

Dtibus in foro,etdicentibus: Tibia cecinimus vobis, etnon
«saltastis : lamentati sumus, et non planxistis. Venit enim
»Joannes neque manducans, neqne bibens, ct dicunt : Dae-
))monium habet. Venit Filius hoininis manducans et bi-

)>bens, et dicunt: Ecce homo vorax et vini potator, publi-

))Canorum et peccatorum amicus ^ )> Hoc est, « Contraria
ego et Joannes via incedlmus, et Idipsum facimus, ac sl

venatores, feram captu diflicilem videntes, quae per vlas

duas ad casses tendere posslt, ulramque viam singuli oc-
cupent, et alter per conlrarlam alteri viam impellnt, ut In
alterutrum omnino decidat. Resplceenimunlversum genus
humunum, quomodo jejunium soleat admlrarl, nec non
vitam asperom et philosophlcam. Ideo sic constituta res
fult, ut Joannes a prima a?tate hoc vlla3 genus duceret, ut
quse dlcerct, hinc fide digna essent. Et qua de causa, in-
quies, Christus non eamdem ingressus vlam est? Imo vero
ingressus est, quando per quadraglnta dles jcjunavlt, et
docens circuibat, non habens ubi caput rechnaret. Caile-
rumllleahomodohoc fecil,utindelucrum fieri provideret.
Nam Idlpsum erat, quod eamdem teneret viam, imo longe
majus erat, quod is qui illa via incederet, tesllmonlo suo
ipsum celebraret. AHoquin vero Joannes ahud quam nihil
vitae asperitatem exhibebat. «Nulhim enim signum feclt » '

Christus vero et signorum et miraculorum testimonlum

habult. Joannem ergo relinquens a jejunio celebrari, ille
contrariam vlam tenult, ad raensas ingrediens pubHcano-
rum, manducans et bibens.

IV. Interrogemus Itaque Jud<TOs. Bona-ne res est jeju-

nlum, et admiranda? Ergo oportuit Joanni credere, et il-

1 Isai, V, 4t — ' MaltU, xj, i8, 19. — 3 Joan, x, 4i,'

246 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

luoi admitlere, ejusque diclis parere. Sic cnim illa verba

VQS ad Jesum adductura erant. An onerosa et dura res est
jejuniuniPErgo JesuGhristo oLtcmperandum erat, ipsiqne
credere, qui conlraria incedcbat via. Per ntramque viam
in regnum inlraturi eratis. At illi quasi fera immanis, utrum-

que male accipiobanl. Nulla ergo culpa est eorum, quibus

non credilum est, sed eorum tanlum qui non credidernnt.
Nemo enim contraria simul viluperet, ut neque laudel.
\erbi gralia, qui virum hilarem ac remissum approbat, se-
V'erum vel barbarum non approbabit : qui severum laudat,
laetum non laudabit. Non polest enim et haec et illa simul
approbari scntentia. Ideoque ait ille: «Tibia cecinimus vo-
))bis, et non saltastis; » hoc est, rcmissam exhibui vitam,
ct non oblemperastis, et « Lamentati sumus, et non plan-
Dxistis, nidest, Joannes severam et gravem vitam amplexus

est, et non altendilis. Non dixit: « Ego illam, ille hanc vi-

taui duxit. » Sed quia ulriusque una erat senlenlia,elsi stu-

dia contraria, ideo communia gesta dicit esse. Nam quod

contrariam iniret viam, cx majore concordia lactum est,
quae eumdem speclabat finem. Quam ergo deinceps de-
fensionem hnbcalis? Ideo subjunxlt : « Et juslificata est
))sapientia a fiHis suis ' ; » hoc e.-t, etiamsi vos non obtem-
peraveritis; at me ultra criminari non polerilis. Quod de
Patre dicit Prophela, « Lt jnslificeris in sermonibus tuis^. »

Deus enim etiamsi dum noslri curam gerlt, nihil perficiat,

sua lamen omnia implet; ita ut ne quldem uinbram diibi-
lationis impudentibus iinprobisque relinquat. Si veroexem-

phi illa quibus utitur viha siul et incompo^ila, ne mireris;

nam ad audilorum inhrmilalem sese aptabat. Siquidem et
Ezechiel mulla affert exemnla illis opporluna, el Oei my-
jestate indigna ^. Verum et hoc etiam dignum est ipsius

providentia. Considera porro illos etiam ahunde in conlra-

* Matlb. XI, 19. — ^ Psal. t, G, — ^ Ezech, iv, et xvi.
 HOMILIA XXXVII. IN S. MATTH^HM. '/^/

lias circumferri sententias : nam cum Joannem dixissent

daemoniiim habere, non hic steterunt; sed hoc ipsum de
Christo contrario modo vivente dixerunt : sic semper iii

sententias secum pugnantes deferebantur. Lucasverocum

his aliam quoque majorem affert eorum accusationem, di-
cens « Publicani enim justificaverunt Deum suscipientes
:

«bapllsma Joannis '. » Tunc demum civitalibus exprobrat,

cum juslificata fuit sapientia, quando omnia implela fuisse
demonstravit. Quia enim id non persuasil iUis.miseros illos
praedicat; quod pejus est quam si perterrefaceret. Etenim
et doclrinam adhibuit et miracula. Quia vero in eadem in-
credufitate manserunt, demum exprobrat. « Tunc enim,
»ait, Jesus coepit exprobrare civitatibus, in quibus facloe
» fuerant phirimcT virtutesejus, quia pdenilentiam non egc-
arant, dicens : Vae tlbi Chorazin, vae tibi Bethsaida '. )iDe-
inde ut discas eos non nalura tales esse, nomen urbis illius

ponit, unde quinque prodierant Aposloli. Nam Philippus

ct duo illa coryphaeorum paria inde erant. « Quia si inTyro
»et Sidone, ait, factae fuissent virtutes, quae in vobis facta3
»sunt, olim in sacco et cinere poBnitenliam egissent. Ve>
»rumtamen dico vobis, Tyro et Sidoni remissius erit in
» die judicii, quam vobis.Et tuCapharnaum, quae usque ad
«coelum exaltata es, usque ad infernum descendos : quia
» si in Sodomis faclae fuissent virlutes, quae factae sunt io te,
wmansissentutique ad hanc diem. Verumtamen dico vobis,
» quia terrae Sodomorajti remissius erit in die judicii, quam
» tibi ^ » Non sinc causa Sodoma apponit, sed ut augeat
accusationem. Magnum quippe nequitia3 argumenlum est.
cum non modo praesentibus, sed eliam iis qui oh"m fuerunt
sceleratis deterlores esse vldentur. Sic et alibi ipsos con-
demnat comparatione facta cum Ninlvltis et cum regina

' Luc. VII, 29. — ' Mattb. XI, 20, 21. — 3 Hjc. x, 10, i4, el
MaUh. XI, ai'34..
2^^ S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHltPISCOPI C. P.

Austri : verum illic iis qui recte feccrunt, hic vero iis qui
male egeriint ipsos comparat, quodlonge graviusesl. Hunc
quoque damnnndi moduni novlt Ezechiel; quarc dixit Je-
rosclvmre « Justificasli soiores tuas in omnihus peccalis
:

xtuis *. » Sic uhique in Vcteri Testamento in his versari

solet. Neque hic fineni dicendi facit; sed timorem augct
dicens graviora passuros illos esse, quam Sodomitas etTy-
rios; ita ipsos undique concitat, el cum miseros praedicat,
et cum perlerrefacit.

V. Haec quoquc nos audiamus. Neque cnim incredulls

tantum, sed eliam nohls gravius constlluit suppllcium,
quam Sodomitis, nlsi percgrinos ad nos venientes exclpia-
mus, cum eliam pulverem exculere jusserit; ac jure me-
rito. IIH namqne etsi gravitcr peccarunt, at ante legem ct
graliam hipsi sunt. Nos vero qui post lantam nobis exhihi-
tam curam pcccamus, qua erimus vcnla dignl, qui lantnm
hospitum odium exhibemus, egcnisque portas, et antc por-
tas aurcs claudiinus? Nec modo pauperihus, sed etlam
ipsis Apostolis; ideoque pauperihus, qula Aposlolis. Caim
cnim legilur Pauhis, nec tu altendis : cum prredicnt Joan-
nes, et tu non audls; quandonam pauperem reclpies, qui

ApostoUmi non recipis? Ut itaquc ct hls oedes,et lUis aures

perpetuo apertae sint, sordem omnem ah auribus anima;
expurgemus slcut enim sordfs et limus aurcs corporls;
:

sic merctricia cantica, saccularcs narraliones, dehlta, ser-

monesdeusura et muluo, magis quam qnaevis sordcs aures
anlmre obturant ; imo non ohturant modo, sed immundas
rcddunt. Namqui ista narrant, fimnm in Jiures vestras in-
jiciunt. Ac quodBarharus illc commlnahalur dicens « Co- :

Dmcdelis slercus vcstrum \ elc. o slc et isli non verbo,

sed opcribus eo vos deducunt, ut hnec suslinealls; imo ct

longe gravius. Etenim illa canlica hls longe fcedlora sunt :

• Ezccl). XVI, 5i. — 2 ^ {{cg. xviu, 27, et I^ai. xxxvi, la.

 HOMILIA XXXVII. IN S. 31ATTH.^UM. 2^9
quodqiie cleterius est, non modo h.TC moleste non fertis;

sed ellam ridetis, cnm oporteret execrari ac fngere. Quod

si ha2C ahominabilia non sunt, descende in orchestram,
imitare quod laudas; imo eum,qui hunc risum excitat.
adi

Yerum id nunquam facere ausis. Cur ergo illi tantum tri-

buishonorem? Alqui Grascorum leges descriploe, illos in-
fames haberi volunt.Tti vero illos cum lola civitate recipis,

quasi legatos et duces, omnesque evocas, ut fimum in au-

ribus accipianl. Ac servus quidcra luus, si quid turpe te

audiente loquatur, mille plagas accipit; et sl fiiius, si uxor,
si quisquis alius hoc faciat, rem ilhuii vocas contumeliam:
si vero homines verberones, et abjecti tevocent, ut turpla
verba audias, non modo non indiguaris, scd elinm gnudes,
laudas. Ecquid huic dementiae par fuerit? Sed turpia hu-
juscemodi non loqueris ? Ecquid hinc hicri ? Imo vero
unde liqueat te non loqui? si enim haec nunquam profer-
res,non rideres audiens. nequc tanto sludlo curreres ad
vocem quse te dedecorc afficit. Dic enlm mihi, gaudes-ne
audiensblasphemias? annon exhorrcscis, et auresobstruis?
Ego certe Id puto. Cur hoc? Quia tu ftunquaui blasphemas.
Idipsum faciio circa turpia iila verba. Et sl vis nobis clare
demonslrare te non gaudere duai lurpia dlcuntur, ne au-
ditu quidem illa feras. Quandonam probiis vTr essepoteris,
in hujusmodi lurpibus audiendls enuliitus? Quandonam
castitatis sudores ferrc poteris, slc paulatim diflluens ex
risu, canlibus, et verbis obscoenis? iNam si vlx animn, quae
ab his omnibus se puram servat, potest esse honesta et
casta, quanlo minus poterit quae haec audire solet? Annes-
citis nos ad nequitiam pronlores esse?Cum aulem ha^c In
artem et opns convertamus, quomodo fornacem illam effu-
gere poterimns? INon audisti quid dicit Paulus:« Gaudete
»in Domino " ? » Non dixil: « la diabolo. »
• Philip. IV, 4.
aSo S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOM C. P.

VI. Quando iglliii* audire Pauluoi poleris? Quando in

sensum venire peccalorum, qui ex spectaculo illo ebrius

seniper es? Quod rnim huc veneris, non inirum nec mag-
num est; imo polius mirum est huc cnim et segniter et :

perfunclorie venis, ilhic autem magno studio et animo ac-

curris. Idque pahmi est ex iis qu-e domum refers, cum inde
recedis. Elenim lutuni vobis illic infusum per verba, can-
lica, risum, singuU domum reporlalis; imo non in domum
tanlum, sed in mentem vestram inducitis : et ab iis quae
abominatione digna non sunt, averteris; abomiuanda vero
non odio habes, imo diligls. MuUicerte a sepulcris redeun-
tes, sose abluunt, a iheatris vero reversi non gemunt, non
lacrvmarum fonles efTundunl; quanquam mortuus non
sit immundus : peccalum vero tantam niaculam aspergat,
ut ne mille quidem fontibus posslt abhii, sed soHs lacrymis
Scd nemo maculam liujuscemodi sentit.
et confessionibus.
Quin enim ea quac timenda essent non timi^mus, ea (|uai
timenda non sunt, metuimus. Quis nutem ille slrepilus?
quistumuUus? qui salanici clamores, el diabolici liabitus?
Ahus juvenis cum sit. comam relro reduclam habet, et
naturam ipsam efloeminat aspcctu, habitu, vestimenlis,
demum omuibus, formamque lenerae puell» affectat. Ahus
vero qulspiam senex, e conlrario capilhs novacula abrasis,
rcnibus succinctus, poslquam pudorem aute capillos suc-
cidit, slnt ad alapas accipiendas et ad omnia dicenda fa-
ciendaque paralus. Mulieresaulem,nudocapile,omni misso
rubore, stant popuhim alloquentes, tantum videlicet impu-
dentiiE studium habenles, omnemque petuhuitiam et hisci-

viam in auditorum animos infundentes. lUud unum stu-

dium habcut, ut castilatem omnem radicitus evellanl,

naturam deturpent, maH da^monis concupiscentiam ex-
plcanl. Nam hic vcrba obsca^na, habitus ridiculi, tousura
simihs, inccssus, vestilus, vox, uieujbrorum mollilics, ocu-
 HOMILIA. XXXVII. IN S. MATTILEUM. aSl

lorum inversiones, fistulce, tibiae, dranmta, argnmenta,

oiuniaque denuim extremae lasciviae plena sunt. Quando-
uam,quseso, reslpisces, cum tantum tibi fornicationis po-

culum iufundat dlabolus, totque inlemperanliag calices

misceat? Nam ilHc fornlcationes, adulteria, mulieres pro-

stituta), viri mulicbrla patientes, juvenesmolles, omnia ini-

quitate plena, porlenlosls rebus ac prodlgils. Non ergo de
hujusmodi rcbus rldere sedentes oporleret, sed lacrymari
et ingemiscere. Quid igitur? an orchestram claudemus,
inquies, et jussu luo omnia subvertentur? Nunc certe om-
nia subversa sunt undenam ii qui nuptiis insldias parant?
:

Nonne ab hac scena?unde ii qui thnlamos eiTodiunt? noniie

iib orchestra illa ? Nonne hlnc viri uxoribus sunt molesti?

Nonne hlnc a viris uxores desplciuntur? Nonne hlnc mcechi

plurimi? llaque qui omnia subvertlt, is est qui ad theatrum
pergit, qulciue gravem lyrnnnldem inducit. Nequacjuan),
incjules, sed id bono lcgum ordiiie slatutum est. Nainmu-

lieres abripere,^ pueros contumeliis adhibcrc, domos ever-

tere, hcTC ad illos spectant qul arces occupant. Et quis
moechus, inquies, ex his spectaculis factus est? Imo quls
non mcechus? Si licerct nominatlm efFerre, dlcere possiui
quot viros haec ab uxoribus sequestrarinl, et quot captivos
meretrices ill* cepcrint, quorum alios a conjugali leclo
abduxerunt, alios ne uxores ducerent eflccerunt. Ouid io;!-

lur, qua^so. leges-ne omnes evertemus ? Quinimo ihe.itrls

eversis logiim transgrcssiones evcrtimus. Narn qui civitates

pessumdant, ex horum numero sunt. Illnc sedlliones et
perturUationes. Nam qui In hls ludls aluntur, quique vo-
cem ventris causa vendunt, quorum opus oiriciumque est
clamare, el quldvls absurdum facere; hi maxime sunt qui
populos concltant, qui tumultusin urbibus faciunt. Juven-
tus enlm otiosa, in hisce maUseducata, fera quavis acrior
efficitur.
252 S. JO. CnRYSOSTOMt ARCHIEPISCOPi C. P.

Vir.Undenam, qiuTso, prcTestigiatores? nonne inde pro-

ficiscuntur, ut populum vacanlem lemere influmment, id-
que faciant ut ex tumullibus sallutores bonis fruantur, et

meretrices honestis mulieribus impedimento sinl? In tan-

tum enim maleficii genus pervcniunl, ut mortuorum ossa
movere non dubitent. Nonne quod ha^c inde ideo oriuntur,

ad iUuui diaboli chorum sumplus innumeros consumerc

cogantur? Lascivia autem unde, nec non mala innumera?
\ ides-ne te csse qui vitnm humanam everlis, dum ad hsc
pertrahis? Ego vero rem deslruendam censeo. ToUamus
ergo orchestram, inquies. Utinam tolli posset; imo vero
si vullis,' quod ad noslram partem nllinel, jam sublata et

subversa est. Attamen non hoc jubeo stantcm illam non :

frequenlatam reddile, qure major hius csset, quam d-ruere.

Si non alios, barbaros s:tltem imitamini, qui hujusmodi
spcclacuH lurpitudine cnrent. Qua? nobis igitur deiuceps
excusatio erit, cum nos coelorum cives, Cherubinorum
choro ascripti, Angelorum consorles, barbaris hac in re

pejores simus, cum liceat sexcentas alias his majores vo-

hiplates reperire? Si vis enim animum recreare, vade ad
pomaria, ad fluvium, nd stagna : hortos contcmplare, ci-
cadas andi canentes Martyrum sepulcra frequenta, ubi
;

corporis valetudo, animae ulilitas, niliihjue daumi; nulla

post faclum pcenitentia, ut post illa spectrcula. Uxorem
habes et filios qua? vohiplas huic par est ? Habes domum
:

et amicos : hacc jucunda, et cum temperantia magnum lu-

crumpariunt.Quid enim,quaeso,fihis jucundius^ quiduxore

dulcius iis qui continere volunt ? Fertur barbarorum dic-
tum phllosophia plenum. Nam de iheatris ilhs iniquis, et

dc importuna illa vohiptale audientes dicebant : </ Romani

ac si fdios ct uxores non hal)erent, has excogitavere vohip-

tales :
» quibus ostendunt nihil dulcius esse fiiiis et uxore,

si quis honcsle vivere vclil, Quid ergo si oslendam, in

n
HOMILIA XXXVII. IN S. MATTH.flLM. 253
quies, nihil damni ex hac frequentia emergere? Cerle vel
hoc ipsum domnum est, sine causa ac temere tempus in-

sumere, et aliis ofTendicuIo esse. Nam si tn damnum non

patiaris, ahum hujus spectaculi studiosiorem reddis. Quo-
modo autem damnum non patiaris, qui prrcbes his specta-

culis occasionem? Nam praesligiator, corruplus puer, for-

nicaria mulier, omnesque illi diabolici chori, in caput tuum

causam spectaculorum regerunt. Quemadmodum enim si
spectatores non cssent,nec essent qui ludos hujusmodi ex-
hiberent ; sic quia spectatores sunt, et ipsi gestorum ignem
partiunlur. Itaque licet sine castitatis dispendio id ageres,
id quod certe fieri lamen perniciei graves
nequit, aliorum
dabis poenas; sive spectantium, sive spectacula edenlium :

atque ad castitatem servandam majus iucrum fecisses, si

illo non venisses. Si enim castus nunc es, multo castior

esses si spectacula illa vitasses. Ne ilaque inutiliter con-

lendamus, neque inuliles defensiones excogitemus. Una
defensio et excusatio est si fugiamus fornacem babyioni-
cam, si procul ab /Egyptia meretrice degamus, etiamsi
nudos oporteat ab illa elTugere. Ita enim et multa fruemur
voUiptalc, conscieutia nos non accusante, praesentem vi-
tam caste agemus, fuluraque bona consequemur, gratia
et benignitnte Domini noslri Jesu Chrisli, cui gloria im-

perium, nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.

254 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

^XN^VVWX^VN^VX^ WW^WWWWWWVV^W^W^WWVWVWWWXWWVWWWiAWW^W AAAAX^WVVV^

HOMILIA XXXYIII.
CAPUT XI.

In illo tcmpore respondens Jesiis dlxlt : Confiteor tibi,

Pater, Dominc ccEli et lerra?, quia abscondisti haec a sa-

pientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. Ita Pa-
ter, quia sic fuit placitum ante te \

I. A^ide ' quot quantisque modis illos ad fidem dedu-

cat primo pcr Joannis laudes; nam cum oslenderit eum
:

mngnnm mirabilemque essc,cjus dicla et facta fide dij^na

ej-se probavit, per quie iilos ad sui cognitionem atlraxit

secundo, quod dixerit : « Regnum coelorum vim palitur, et

wviolenti rapiunt illud ^. » Hoc enim incitantis et impel-

quod demonstraverit Prophclarum dicta
lenlis est. Terlio,

omnia complela esse nam hinc declaratur ipsum ah illis :

fuisse praenunliatum. Quarlo, quod ostenderit omnia ab

se facta esse qurc fieri oporlebat, quando et puerorum pa-

rabolam memoravit. Quinlo, cum incredulis exprobravit,
terroribus atque minis additis. Sexlo, cum pro credenli-
bus gralias agit : nam illud, « Goufileor libi, » hic signifi-

cal, « Grallas ago tibi : Gratias ago,inquit, quia abscondisli

haec a sapientibus et prudenlibus. « Quid igitur? an de per-
nicie gaudet, et quod illi hacc novcrint? Minime. Sed hcXC
est salulis via opliuia, ut qui respuunt, et nolunt ea qu.^e
dicunlur suscipere, nullo paclo coganlur. Ut quia vocali
non mehores facti sunt, sed recideruut et couleuipserunt,

* Matth. XI, 25, 26. — «

' Vide D, Guillon, tom, xv, pag. 099-407.
— .
' Mutth. XI, 12.
 H0M2LIA XSIXVIII. IiN S. MATTH.EUM. 2 55

quod se rejectos videanl, in horum desiderium adducan-

tur. Ila enim ii qui animum adhibereut, studiosiores fu-
turi erant. Nam quod ea ipsis revelentur, id jure gaudium
pariat; quod vero abscondantur illis, non gaudio sed lacry-
mis dignum est. ilhid vero facit dum hacrymatur miseraus
civitatem. iNon igilur ideo gaudet, sed quod ea qune sa-
pientes non noverunt, ipsi noverint, ut cum dicit Paulus :

« Gralias ago Deo, quoniam fuislis servi pcccali : obedis-

» lis autem ex corde in quam tradlli estis formam doc-
» trinae ^ » Non ergo Pauhis proplerea gaudet, quod essent
servi peccati; sed quod taies cum essent, lot bona tnndem
sint consecuti. S^ipientes autem hic vocat Scribas et Pha-
risjeos. Haecporro dicil utDiscIpulosalacrioresreddal.etos-
tendat quanta consecuti sint piscatores, a quibus illi omnes
exciderunt. Cum veio sapienles vocat illos, non de vera et
laudabiH sapientia loquilur, sed de illa quam videbantur
ex gravitate consecuti. idclrco non dixit : « lievelasti stul-

»tis, nsedo Parvuhs, sinceris scilicet ac simplicibus : »os-

tenditque illos non solum quod digni non essent, scd jure
etiam li£ec nou esse adeplos. Nosque per omnia docet, ut
a superbia fugiamus, sed simphcitatem sectemiir. Ideo
Pauhis liax piuribus ampHficat, ila scribens : « Si quis in
»vobis videtur in hoc sncculo sapieas esse, is ilat stuUus,
»ut sapiens eiriclatur '. » Sic enim gratia Dei demonslratur.
Cur antem Patri gratias agit, cum lioc ipse fecerlt ? Ut
ahbi Deum prccatur, magnam ^uam erga nos cliaritatem
declarans, sic el lioc loco facit nam : illud magnag charita-
tis est indicium, et ostendit iUos non a scipso solum, sed
eliam a Patre excidissc. Nam quod dixit Disclpulis : « NoUte
ssanclum dare canibns ^ » Id jam prlus iUe feccrat. Deinde
per lisec ostendit et suam et Patris vohmtatem ; suam,
quod giatias agat et gaudeat de re gesta; Patris vero, ut
' Rom, VI, 17, — 2 1 Cor. ni, iS. — ^ Matth, vii, 6,
2 56 S. 30, CHRYSOSTOM! AtlCHIEPISCCJ'! C. P.

ostendat illiuii non rogatum hoc feclsse, sed sponte sua eo

animum apj)ulisse; nom ait : « Sic fuit placitum ante te; »

Cur autem illls abscondita fuerint, audi

id est, ita placuit.

Paulum dicentcm « Quoniam quserentes propriam justi-

:

»liam slatuere, justitine Dei subj^cti non fucrunt *. » Per-

pcnde igilur quo afTectu fuisse Discipulos verisiniile est,

hsec audientes, quod nempe non nove-

illa qua) sapientes
rant, ipsi noverint, noverintque parvuli manentes, Deo-
que revclante. Lucas vero dicit in illa horn, qua venerunt
Septuaginta nuntiantes illa de daemonibus % tunc exulta-
visse et illa dixisse, qua2 ut studiosiores illos reddebant,
ita ad moderalionem disponebant. Quia enim verisimile
erat illos altum sapere, quod doemones pellerent, hinc il-
los reprimit. Revelatio enim erat illud quod factum fuerat,

non studij fruclus.

II. Ideoque Scribae et sapientes qui se putabant ex scipsis

prudentescsse,obtumorem propriumexciderunt. » Si itaquc

id illis ideo absconditum est, timele, inquit, et parvuli ma-

nete. » Id enim eflecit ut revelatione frueremini^ ut cx contra-
rio vitio hac illi privati sunt. Nam cum dicit: « Rcvelasti, »

non lotum ex Deo esse asserit, sed sicut cum Paulus dicit :

« Tradldit eos in reprobrum sensum, ct excacavit intelligen-

» tiam eorum ^,» non illum hcec omnia fecisse significat, sedil-

los qui causamprtX'buerunl. Ita ct hic iUud ait, « Iievelasli. »

Quia enim dixit : « Gonfiteor tibi, quia abscondisti illis, et

«revelastiea parvulis ^, » ne putes ipsum hac virtule pri-

vatum, cum illud elTicere non posset, sic gratias agere, ad-

jicit : « Omnia mlhi Iradita suat a Patrc meo ^. » Ad eos

vero qui laetabantur quod dtemoncs sibi parerent, « Quid
miramini, inquit, si daemones vobis cedanl? Omnia mea
sunt, omnia mihi tradita sunt. Cauu autem audicris : « Mihi

» Rorn. X, 5. — 2 Luc. x, 17.— ^ Roui. 1, 28.— 4 MaUh. xi, sS.

— 5 ll)id. 27.
 HOMILIA XXXVIIT. IN S. MATTH.flUSf. 267
Iradila sunt, nihil humanum suspiceris. » Ne enim duos
non genitos deos existimes, hanc ponit dictionem. Nam
quod simul genitus et omnium dominus sit, saepe alibi sig-
nificnt. Majiis quidpiam deinde dicit, mentemque tuam
aperit : « Et nemo novit Filium, nisi Pater, neque Patrem
Dquis novit,nisi Filius \ »Videtur autem iis, qui rem igno-
rant, htcc non haerere superioribus : at multa est inter hcec

consonantia. Quia enim dixerat: «Omnia mihi tradita sunt

)) a Palre meo, )) subjungit : « Ecquid mirum si omnium
sim dominus, cum aliad majus habeam, quod Patrem cog-
noscam, et ejusdem cum eo substantia^ sim ? «Etenim hoc
occuhius significat ex eo quod solus ipsum cognoscat. Cum
enim dicit : « Nemo novit Patrem nisi Filius, »hoc signifi-

cat. Et vide quandonam h?ec dicat, cum ncmpe per opera

ejus potentiam clarc demonstratam haberent, cum non
modo ipsum miracula patranlem vidissenl, sed ipsi quo-
que in nomine ipsius tanla edere potuissent. Deinde quia

dixerat : « Revelasti ea parvulis; » ostendit hoc eliam ad so

perlinere; uam ait :« Nemo novit Patrem nisi Filius, et
» cui voluerit Filius revelare. » Non cui pra?ceperit, nec cui
mandaverit. Quod si Patrem revelat, et seipsum quoque.
Verum illud quidem quasi in confesso sit rclinquit, hoc
vcro posuit, atque ubique dlcit, ut cum ait : « Nemo po-
» test venire ad Patrem, nisi per me,\ » Per hsec autem
allud quoque constitult, quod ejusdem cum Illo sit volun-
tatis ac sentenlias. Tantum abest, inquit, ut cum illo pug;-
nem, ut non possit quis ad illum venire, nisi per me. Quia
cnim Id maxime illis olTendiculo erat, quod videretur Deo
adversarius esse; id per omnia confutat, nec minus hoc
curabat quam signa edere; imo majus ea in re studium im-
pendebat. Cum porro dicit Neque Patrem quis novit,
: «

«nisiFilius, » non indicat illum omaes ignorftre, setl ne-

' Malth. XI, a;. — 2 joan. xiv, G.

LXW. I
-.
25S S. J0. CIIRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

miiiem illain habere, qiiam ipse habcrct, notiliam : quod

etiam de Filio dicendum. Neque enim de ignolo, et a ne-
mine cognilo Deo haec dicebat, ut Marcion asserit, sed ac-
curatam hic subindicat cognitionem : nam ne Filium qui-
dem cognoscimus ut nosse oportet et hoc ipsum Paulus :

sic declarabat « Ex parte cognoscimus, et ex parte pro-

:

«phetamus \ »Deinde cum per ea quae dixerat ipsis desi-

derium indidisset, suamque inellabilem potenliam de-
monstrasset, tunc vocavit illos dicens : « Venite ad me
» omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam
»vos'. » Non hic et ille, sed omnesquiin sollicitudine, in
tristitia, in peccatis estis. Venite, non ut poenas expetain,
sed ut peccata solvam ; venite, non quod gloria vestra
egeam, sed quod salutem vestram sitiam. « Ego, inquit, re-

» ficiam vos. » INon ait : « Salvos faciam; » sed quod multo ma-
gis cst, « In omni quiete conslituam. « ToUite jugum meum
ssuper vos, et discite a me quia mitis sum et humilis corde,
»et invenietis requiem animabus vestris. Jugum enim
» meum suave est, et onus meum leve ^ » Ne timealis, in-
quit, cum jugum auditis, suave quippe est; ne formidetis
quia dixi :« Onus, »leve quippe est. Et quomodo supra
dixit : « Angusta est porta, et arcta via'*? »Nempe si scgnis
sis, si remissus, ut si supra dicta perfeceris, leve erit onus;
idcirco nunc illud hujusmodi esse dixit. Quomodo autem
id perficitur? Si humilis fueris, mansuelus et modeslus.
Haec quippe virtus maler est omnis philosophiae. Quaprop-
ter leges divinas efferens, hinc incipit. Hic quoque rursum
idipsum facit, magnamque ponit mercedem. « Non tanlum
enim, inquit, alleri utilis eris, sed anle omnes libi requiem
paras. Invenielis enim requiem animabus vcstris. »Ante
futura jam hic libi dat mercedem, et bravium nunc prce-

1 Cor. xiii, la. — » Matth, ii, a8. — » Ibid. 39, 3o, ct i Joan.
V, 3,— * Matih, VII, 14.

.AaM
 HOMILIA XXXrill. IN S. MATTH.EUM. sSg

bet ; atque hinc et qiiod seipsum det in exemplum, sermo-

nem reddit acceptiorem."
III. Quid enim times, inquit, ne niinor habearis si sis

humilis? Me respice et mea omnia a me discilo, et tunc

clare scies quantum sit bonum. Vides-ne quomodo omni
ex parte ipsos inducat ad humilitatem? A quibus ipse fecit

« Discite, inquit, a me quia mitis sum; » nb iis quae ipsi ki-

craturi sunt : nam, « Invenietis, inquit, requiem animabus
»veslris; » ab iis quse ipsis largitur, « Reficiam vos, » in-
quit; ab eo quod onus leve efFecerit. « Jugum enim meum
» suave est, et onus meum leve. » Ita et Paukis suadet di-
cens : « Momentaneum et leve tribulationis, mire et suprn
» modum £Eternum glorlae pondus operatur \ » Et quomodo
leve est onus, inquies, cum dicaH't Nisi quis odio habue-
»rit palrem et crucem suam et
matrem, et qui non tollit

» sequilur me, non est me dignus, »et,« Qui non rcnun-

»tiat omnibus qua^ possidet, non potest meus esse disci-

wpulus'. » Cum jubeat ipsam quoque animam odio habere?

Te Pauhis doceat dicens : « Quis nos separabit a charitate

B Christi? Iribulalio? an anguslia ? anpersecutio? an fames?

» an nudilas? an periculum? an gladius ^ ? » El, « Non sunt
• condignaB passiones hujus temporis ad futuram glorinm,
wquae revelabilur in nobis '+. » Doceant te qui a consessu
Judaeorum post mllle verbera redibant gaudenles, quia
digni habiti fuerant pro nomine Chrisli coutumeliam pati,
Quod si adhuc times et formidas, jugum et ouus audiens,
nou a nalura rei timor oritur, sed a tua segnitie; ita ut si
sis paralus et diiigens, omnia tibi facilia et levia futura
sint. Quapropter et Christus ostendens nobis esse laboran-
dum, non s«avia tantum posuit, ueque onerosa solum,
sed utraque, Nam et jugum posuit, et suave illud vocavit,

• i Cor. IV, 17, —

, 2 Luc, xiv, 26 et 33, — l Rom, viii, 55, —
* Ibid. i8.

17«
26o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

et onus nominavit, addiditque leve; ne illa ut laborlosa

fugias, neve ut admodum facilia despicias. Quod si post
hacc omnia difTicilis virlus esse libi videtur, cogita diffici-
liorem esse nequitiam, quod ipsum subindicans, non primo
dixit : « Tollile jugum meum, »sed praemisit,« Venile qui
«laboralis et oncrali estis, » declarans peccalum labori esse
obnoxium, et onus essc grave ac gestatu difficile. Neque
enim laborantes solum dixit, sed eliam oneratos. Hoc
ctiam Propheta dicebat, ejus naturam describens : c Sicut
»onus grave gravatae sunt super me ^ »Illud quoque des-
cribens Zacharias, ait ipsum plumbi talentum esse ^ Id-
ipsunique experientia declarat. INihil enim ita aggravat
animam, ita mentem exca^cat ac deprimit, ut conscientia
peccati. Nihil illam vo^qptatem ita sublimem efficit, ut
justitiae ac virtutis possessio. Animum, quaeso, adhibe.
Quid onerosius, quam nihil possidere, vertere aliam ma-
xillam, percutienti non vicem reddere, mori violenta
morle? Attamen si philosophemur, haec omnia levia et fa-

ciiia sunt, vokiptalemque pariunt. Sed ne turbemini, eo-

rum singula exploremus et tractemus, et si vultis, primo
id quod plurimis laboriosum esse videlur. Ltrum, quacso
te, grave et laboriosum videtur, unum veulrem curare, an
mille soUicitudinibus involvi? Uno veslimento indui homi-
nem, et nihil ullra quaererc, an mulla inlus habeulem dic
nocteque cruciari, in eorum custodia timenlem, tremen-
tem, anxium, ne a tineis corrodantur, neu servus cum il-

lis aufugiat ? Yerum quantalibet dixero, tale nihil, quale

rerum experientia, dcpingere valeam. Quare vellem adesse
quemdam eorum, qui summum philosophiae apicem alti-
nemo
gerunt, et tunc clare rei voluptatem perciperes. Et
eorum qui paupertatem amant, divitias etiam oblalas acci- I
peret. Et hi, inquies, an pauperes unquam fieri vellent, et

* Psal. XXXVII, 4« — ' Zacb. v, 7.

m
 flOMILlA XXXVIII. IN S. MATTfl.EIIM. 26

possessionum curam abjicere (9) ? Et quid hocest? Argu-

menlum certe stultitiae et gravissimi morbi, nec rei jucun-
dilalem declarans.
IV. Cujus rei nobis testes fuerint ii, qui quotidie de his
soUicitudinibus iamenlantur,et vitamhujusmodinonvitalem
esse putant. At ilh non tales sunt, sed rident,exultant, nec
minus de paupertate, quam reges de dindemate gloriantur.
Rursum maxiUam quam percuterc, le-
percutienti ofTerrc,
vius et jucundius est, si attendas nam ilhnc initium helh, ;

hinc ejus sohitio provenit et illo quidem modo allerius

:

rogum accendisti, hoc aulem, flammam tuam cxtinxisti.

Quodautem non uri dulcius sit, quam uri, nemini non no-
tum cst. Qiiod si res in corporeis ita se habeat, multo ma-
gis in iis quae ad animam spectant. Quid aulem levius est,

pugnare an coronari ? pugilatum exercere, an bravium le-

nere? fluctibus obsistere, an in portu solvere ? Certe eliam
mori melius est, quam viverc. Mors enim ex fluctibus el:

ex periculis educit ; vita vero in pericuhs constituit, et ob-

noxium reddit mille insidiis el necessitalibus, ob quas in-
gi atam vitam existimes. Quod si diclis non credas, audi
eos qui certaminum tempore viderunt vuUus martyrum,
quomodo, dum flagellarenturet caederentur, laeti et hilares

erant, magisque gaudebant et laitabantur in sartaginem

immissi, quam ii qui in rosario rechnantur. IdeoquePauhis
violenta morte vitam clausurus et abscessurus, dicebat :

(1 Gaudeo et congaudeo vobis omnibus, et vos pariter gau-

» dete et congaudete mihi'. » Vides quanta cum animi cel-
situdinc totum orbem ad gaudii sui consortium vocet? tan-
tum esse bonum hinc discedere putabat; ila optabilem
niortem illam terribilem, ita amabilem et desiclerandam,
Sed quod virtulis jugum sit dulce ac leve, multa alia de-
clarant. Demuro, si placet,peccati onera videamus. Avaros
* Pbilip. ii, 17.
a62 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

itaque in niedium adducamus, illos neuipe qui impudentes

foenora Iractant et retractant. Quid ergo onerosius tali ne-
goliatione fueritPquotdolores, quotsolliciludines, quot sco-
puli, quot pericula, quot insidiae et bella quotidie ex hoc
lucro oriuntur? quot turLa^ et tumultus? Quemadmodum
ecim mare nunquam sine fluctibus videas; sic nec hujus-
^iodi animum sine cura mcerore, timore ac perturbatione;

sed priora a sequenlibus excipiunlur, h.xc ab ahis, quibus

nondum sedatis, aha insurgunt. Vis-ne contumeliosi et ira-

cundi aiiimum dispicerc? Quid hujnsmodi cruciatu pejus ?

quid acrius inleslinis vuhieribus ? quid fervenlius fornace illa
scmper ardenle, et flamma illa quffi nunquam exlinguilur ?

Siadillos le converlas, qui corporum formas dcpereunt et

praesentivilae addicli sunt, quidhacservitute gravius?Cami
yitam iUi ducunt, in timore tremoreque perpetuo degunt,
et si qui ex amatis moriantur, magis quam propinqui et
eognati illorum obitum higent. Quid porro turbulentius fe-

rociusque superbis? « Discite, inquit, a me quia mitis sum

» et huniihs corde, et invenietis requiem animabus vestris. »

Omnium quippc bonorum mater est clemenlia. Ne itaque

timeas, neque resihas a jugo illo, quo ab his omnibuseri-
pieris; sed iflud alacriter subeas, et ejus voUiptatem tunc
experieris. Meque enim cervicem luam atleret; sed ideo

imposilum est, ut bonus servetur ordo, ut te concinne in-

peclere doceat, et ad regiam viam ducat, atque a praecipi-

liis hinc et inde posilis hberet, ut anguslam viam facilc

emeliaris. Quoniam igitur tot tanlaquc bona subniiiiislrat,

lanlam securitalem, lanlam la^tiliam, tolo animo, totoque

studio hoc jugum trabamus; ut et hic inveniamus requiem
animabus nostris, et futura consequamur bona,
benignilale Domini noslri Jesu Chrisli, cui gloria et inipe-
gralia et
1
rium, nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
 UOMIUA. XXXIX. IN S. MATTH/EUM, «63

HOMILIA XXXIX.
CAPUT XII.

In illo tempore, aLIIt Jesus sabbato per sata : Dlscipuli au-

tem eius esurientes, ccBperunt vellere spicas et mandu-
care. Pharissei autem videntes dixerunt ei : Ecce Disci-
puli tui faciunt f|uod non licet facere in saLbato. Dixit

autem eis : Non legistis quid fecerit David cum esurivit

ipse et qui cum illo erant, quomodo ingressus est in do-
mum Dei, et panes propositionis comedit, quos non 11-

cebat ei comedere, neque iis qui cum iilo erant, sed so-
lis sacerdotibus'.

I. Lucas vero alt In sabbato secnndo primo^ Quld au-

tem est secundum primum? Quando duplices feria^ erant,
et sabbati Domini, et alterius fesli succedcnlis. Sabbatum
enim quaslibct ferias et quietem appellabant. Et cur illuc

eos duxit, qui omnia prsesciebat, nisi voluisset solvi sabba-

tum? Volebat quidem, sed non sine causa; ideoque nun-
quam slne causa solvit ipsuin, sed ex occasione quadam
congruenti, ut et legem abrogaret, et illi non offenderen-
tur. Est etiam cum illud solvlt, nulla oblata occasione ; ut
cum oculos Cc-eci luto inunxlt ; et cum dicit : « Pater meus
» usque modo operatur, et ego operor^. o Illud vero facit
tum \jt hoc modo glorificet Patrem suum, tum ut illa ra-
tlone imbeclllitati consulat Judaeorum. Id quod etlam hoc
loco facit, naturaj necessllatem obtendens : quanquam eo-
rum quic peccata essc In confesso est, nulla possit esse de-

' Matlh. xu, 1-4. — ' Luc. vi, i. — 3 Joan. v, 17.

5iG4 8. JO. CHBYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

feiislo. Neque enim homicida iram in excusntionem obten-

dere possil, nequc moechus concupiscenliam, noque aliam
quamvis causam. Uic vero cum famem objecit, omni illos
crimine liberavit. Tu vero mihi hic Discipulos mirare, sic
cgenles et nullam corporearum rerum curam habentcs ; sed
ita perfunctiore mensam apparanlcs, ut famc plerumquc
premcrcntur, nec tamen sic disceclerent. Nisi enim fames
iilos admodum invasisset, non id utique facturi erant. Quid
igitur Pharisfci ? Id videntes dixerunl ei : « Ecce Discipuli
))iui faciunt quod non licet facere in sabbato. » HIc porro
non admodum vehemenles sunt, elsi id res exigere viderc-
tur; allamcn non admodum incensi sunt, sed simpliciter
accusant. Cum autem manum aridam exlendit et sanavit,
tunc ita eATeiati sunt, ut eliam de ncce ipsi inferenda deli-

bcrarent. Ubi enim nihil mirum agitur, quieliores sunt;

ubi vcro quosdam vidcnt morbo levatos, ferociunt atque

turbanlur, omiiiumque sunt molestissimi : ita hominum sa-

luti invident.Quo pacto aulem Jesus illorum defensionem

suscipit? Non leglstis, ait, quid fecerit David in templo',
(i

» quando esurivit ipse ct qui cum eo crant, quomodo intra-

))verit in domum Dei, et panes propositionis comedcrlt,

))quos non liccbaleicomedere, nequecumeocrant, iis qui

))uisi soHs saccrdollbus? » Nam cum pro Discipulis causam

dlcil, Davidcm in medium adducit quando autem pro ;

seipso, Patrcm memorat. Ac vide quam acriter, « Non le-

))gislls, inquit, quid fecerit David?» Magna quippe erat

Prophelic Imjus exislimatio ; ita utposlea Petrus, cum apud

Judicos sesc dcfenderet, ila diceret : « Licct ad vos libere

de patriarcha David dicere, quoniam obiit et scpullus

))

»est'. » Cur autem, cum ejus menlionem tum hlc lum pos-
lea facit, diguilalcm ejus non commemorat? Forle quia ex
illo genus ducebat. Si viri probi indulgentesquc fuistent,

' 1 Rpg. XXI, j. — 2 Acf. 11, 29.

 HOMIUA XXXIX. IN S. MATTH.EUM. 265

famis causam indiicturus ernt, qula vero scelesti inhuma-

niqueerant, historiam illis refert. Marcus autem sub Abia-
thare sacerdole id fiictum diclt % non repugnantia historiie
(licens, sedostendens illum binominem fuisse, additque ip-
sum ei panes dedisse, simulque magnam afferens purga-
tionem, quod sacGi dos id permisisset ; nec modo permisis-
set; scd etiam ministrasset. Nec mlhi dicas Davidem fuisse
Prophelam; nam neque sic licebat, sed penes sacerdotes
h.TC pr?eroga'.iv-a erat : idcirco addidit, «iNisi solis sacerdo-
'^libus. » Etiamsi enim Propheta esset, non sacerdos erat;
imo etiamsi Propheta non ii qui cum illo erant;
esset, at

nam et illis quoque panem dcdit. Quid igitur, inquies, pa-

res-ne erant illi Davidi? Quid mlhi dlgnitatem memoras,

ubi legis Iransgressio esse putatur, et naturalis instat neces-
sitas? Elenim hacratione magis illos a crimlne purgat, cum
is qui major est idipsum fecit.

II. Et quid hoc, inquies, nd qurestionem? Non enim illc

sabbatum transgressus est. Majus certe quidplam dicis,

quod Christi sapienliam demonslrat, quia ille, misso sab-
bato, aliud exemplum affert sabbato majus. Non enlm
jequale erat dlem illam violare,et sacram illam mensam at-
tingere, quam adire nemini fas erat. Na^m sabbatum saepe
solulum fuit % imo semper solvitur, et in circumclsione, et

in aliis plurimis operlbus et In Jericho idipsum factumvi-

:

dere hoc
estaulem : tunc solum faclum est. Quare a ma-
jori exemplo res cvincltnr. Gur ergo nemo Davidem accu-

savit, etiamsi alia major accusandi materla adessct, ob

sacerdotum caBdcm, quse inde exordium duxerat ? Verum
illud nonmemoralille, sed in reproposita conslslit. Delnde
aulem allo modo criminationem solvit. Initlo quippe Davi-
dem in medlum adduxlt, ejus personoe dignitale arrogan-
liara illorum reprimens. Postquam autem illos represserat,
'
Maic. n. 26. — 2 ^Xuin, xsviii, 9. — ^
j.jj^ ^,^ ^^
866 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

superbiamqne illoruni coercuerat, tunc magis idoneam

aflert solutioneui. Quacnam illa erat? aNescitis quoniam
»in templo sacerdotes sabbatum violant, et sine crimine
>sunt'?)) Illic, inquit, occasio rem solvit ; hic vero adest
sine occasione solullo; scd non stalim ita solvit; verum
primo quasi rem venia dignam ponit, postea vero fortius

instat : nam quod validius erat postremo alTerendum fuit,

eliamsi id quod primum allntum est, vim suam haberet. Ne

niihi enim dicas id non esse a crimine liberari, par alte-
rius crimen in mcdium afierre. Num quando is, qui fecit,
pon accusatur, tunc idin defensionem usurpari potest. Ve-
rum illo non conlcnlus fuit, sed quod magis consentancum
esse afiert dicens icl, quod factum est, nonesse peccalum:
quod conspicuae victoria) signum erat, cum ostenderet se
legem solvisse, imo id bis fecisse, tum a loco, lum a sab-
bato; quin etiam et ler fccisse, quod duplex opus factum
esset, et aliud ex sacerdotibus subjunxisset quodque ma- :

jus est, neque crimen illud esse. Nam ait « Sine crimine :

»sunt. » Vides-ne quanta posuit Locum, nam in leniplo,

?

inquit, factum est; personam, nempe sacerdotes; tempus,

nam sabbatumerat; remipsam, namviolant, iuquit : nequc
enim dixlt « Solvunt, » sed, quod gravius est, o Violant
: :

quod non modo pcenas non dent, sed quod crimine libe-
rentur; nam ait : « Sine crlmlne sunt. » Id vero ne puletls
similc priori esse. Nam illud seniel factum est, nec a sa-

cerdotlbus, atque ex necessitate ; i<leo venia digni erant

hoc autem singulls sabbatls, a sacerdotibus, in templo et
secundum legem. Quapropter non modo venla digni sunt,
sed etiam secundum legem culpa vacui. Neque enim cri-
minando haec dixi, Inqult, neque ex venla solum culpa 11-
beros statuo, sed ex juslltiai lege. Videlurque illos defen-

dere, hos aulem crimlne llberat. Cum cnim ait : « Sine

• Malth. xji, 5.
 HOMILIA XXXIX. IN S. MATTH.CUM. 267

))crimine siint, » at hi multo magis, inquit. Sed non sunt

sacerdotes; at sacerdotibus majores : ipse namque templi
Dominus hic adest ; veritas, non figura : ideo dicebat :

a Dicoaulem vobis, quia templo major esthic'. » Attamen

cum talia audirent, nihil dixerunt, quia non de sahite ho-
minis agebatur. Deinde quia id audientibus grave videba-
tur esse, cilo illud cccultavit, rursus ad veniam sermonem
agens, nec sine increpatione sic dicens : Si autem scire-
Dtis quid cst : Misericordiam volo, et uon sacrificium, non
» condemnassetis innocenles'. » Vides-nc quomorlo nirSuS
sermonem ad veniam agat, et rursum venia superiores os-
tendat? « Non condemnassclis, inquit, innocentes. » Prius
sacerdotum exempkim otlulit, dicens innocenlesillos esse;
hoc aulem a semetipso ponit, imo vero et hoc a lege; pro-

plielicum enim dlctum recitavit.

III. Demum aham allert causamdicens :«Dominus enim
»est sabbati FiHus hominls ^, d de ipso loquens. Marcus
vero illnm de communi natura id dixisse refert: « Sab-
»batum, inquit propter hominem factum cst, non autem
,

»homo propler sabbalum^. » Cur ergo supphcium hiit ille

qui ligna coliigcbat ? Quia si initio leges contemptae fuis-
sent, vix postca servandae erant. Nam inltio sabbatum in

multis gravibnsque rebus ulile eral: exempli causa id ef-

ficlebat ut miteshumanique essent cum propinquls do- :

cebat eos Dei providenliam et creatlonem qaod alt Eze- :

chiel : «Erudivit eos paulatlm ut absllnerenta nequitia, et

» ul spirituahbus Incumberent ^. » Nom sl cum legem sabbati
dedlt, dlxisset : «Bona faclte sabbato, sed mala non opere-
mini, «logemnonservasset popuhis; verumomnia simul vc-
tuit : «Mhllfacletls, inquit. » Neque tamen sicse continuere.
Ipse vero, cum legem sabbati dedit, obscure significavlt

' Matth. XII, 6. — » Ibid. 7. et Osee ti, G. — ^ Matlh. x.i, 8.—

* Marc. iij 37. — * Ezech. xx.
268 S. 30, CHRVSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

velle se ut a malis solum abstinerent. a enim facietis,

Nihil
inquit, nisi ea qua3 iiiciet anima. » In templo autem omnia
cum majori studio, duplicique opera. Sic
fiebant, et per
ipsam umbram verltatem illis aperiebat. Tanlum ergo lu-
crum, inquies, abstulit Christus? Absit, imo illud admo-
dum auxit. Tempus enim erat ut per sublimiora erudiren-
tur neque oportebat manus
: ejus bgare, qui a nequilia
erutus, ad bona omnia volabat, neque inde ediscere Deum
omnia fecisse : nec inde institui ad mansuetudinem eos,qui
ad Dei benignitatem imitandam vocati erant. « Estote, in-
» quit, misericordes sicut Pater vester coeleslis '
: » nullum
diem festum agere eos, qni per totam vitam festum agere
jubebantur; namait: «Festumcelcbremus, nonin fermento
» veleri, ncque in fermento malitiae et nequitia?, sed in az) -

»mis sinceritatis et veritatis'.» Non oporlet enim prope

arcaai et altare aureum stare eos, qui omnium Dominum
habent secum habitantem, quippe per omnia ipsum allo-

quuntur, et per orationem, etper oblationem, et per Scrip-

turas, et per eleemosynam, et quod intus iUum habeant.
Qune ergo sabbati necesssitns ei qui semper festum celc-
PFestum ergo perpeluo agamus,
brat, qui in coelo versatur
uihilque mali operemur. Illud enim vere festum est. Sed
spirituaha intendamus, abscedant terrena, spirltuali olio
otiemur, manus ab avaritia cohibentes, corpus a superfluis
et inullhbus abducentes laboribus, quibus aflllctus est ohm
in /Eg) pto Hebraeorum populus. Nihil enim dlfTerimus quot-
quot aurum coHigiinus, ab iis quiluteo operi addlccbantur,
latcresquc operantes, et paleas colhgentcs flagellabantur.
Nam nunc quoque diabolus latercs jubet appararc, ut ohoi
Pharao. Quid enini ahud est aurum, quam hilum? Quid
ahud argeutum, quam palea ? nam argentum velul palea
cupiditatem accendit, ct aurum luti iuslar illuni iuquinat

' Luc, vj, 36, .— 2 1 Cor. v, 8,

 HOMILIA XXXIX. IN S. MATTH^UM. 269

c|ui possldet. Ideo misit nobis non Mosem ex deserto ^gypti,

sed Filiumsuum de coelo. Si ilaque post ejus adventum in

^gypto manseris, eadem patieris qu£E iEgyptii : sin iEgypto

rellcta abieris cum splrituali Israele, miraculorum omnium
spectator eris.

Nec tamen id solum ad salutem sufficit. Non enim

IV.
ab iEgypto tantum recedendum est; sed in terram pro-
missionis intrandum. Quandoquidem Judsei, ut ait Paulus,
per mare rubrum transierunt, manna comederunt, et po -

lum spiritualem biberuut, altamen omnes periere. Ne igi-

tur nos quoque talia patiamur, ne segnes simus, sed ad
pugnam parati. At si nunc audias malos exploratores, qui
anguslam et arctam viam calumnientur, atque illa dicant,

qu3e olim illi dicebant expioratores, non populi turbam,

sed Jesum imitemur', et Chaleb filium Jephone, neque
prius abscedas, quam in promissum coelum ingradiarls^
Neque dlfficllem putes esse viam. Nam si inimlcl cum esse-

mus, nos cum Deo reconcillavimus, multo magis reconci-

liati salutem consequemur. Verum angusta et arcta, in-

qules, illa via est? Sed prlor, per quam translvisti, non
angnsta et arcta modo est, sed etiam invia, ac ferls agres-
tlbus plena : ac quemadmodum non poterant per mare
Rubrum transire sine miraculo illo; sic non poleramus in

priore vlta manentes in coekun ascendere, nisi baptlsmn

in medio apparulsset. Si autcm Illud quod fieri non polerat,
fieri tamen potult, mullo magis quod dlfficlle erat, facile

evadet. Verum illud, inquies, per solam gratiam fiebat. Et

ideo maxime jure confidas. Si enim ubi sola gratla erat,

illa tamen operata est; ubl labores addlderitis, annon

niulto magls cooperabitur? Si nihll agentem servavit, an-
non multo magis operantem juvablt? Supra dlcebam, ex
iis quse fieri non posse videbantur, et tamen facta sunt, in

' Num, xui. — " Jos, XIV et xv.

270 S. JO. CHRTSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

difficilibiis fiduciam libi dari : nunc autem dico, si vigile-

mus, haec ne difficilia quidem fore. Consideres enim velim

morlem conculcalam fuisse, diabolum concidissc, legem
peccati extinctam esse, Spiritus graliam datam, vitam in
breve lempus contractam, onera praecisa. Et ut haec ab
ipsis operibus ediscas, pcrpende quot sint qui majora,

quam Ghristus praecipiat, fecerint : tu vero mediocritatem

limes? Qiiam ergo excusationem babebis, cum aliis ultra

metas exilienlibus, tu vel ad constitutum lerminum perve-

nire graveris? Te hortamur ex facultatibus tuis cleemosy-
nam daro ; alius vero sese suis omnibus spoliavit : te roga-

mus ut cum nxore tua casle vivas; alius vero eliam a con-
nubio abstinuit : te monemus ne sis invidus; ahum aulem
habemus, quiex charitatednt ipsam animam suam te ob- :

secramus ut indulgens sis nec nimis severus in peccanles;

alius percussus, alleram obtulit maxiUam. Quid igilur,
quccso, dicemus ? quaui excusationem afleremus, ne illa

quidem facienles, quaj alii longc superant? neque cnim su-

perassent, nisi summa esset rei pra^ceptje facilitas. Quis
enim tabescil, an qui aliorum bonis invidel ? au qui de iis

gaudet et laetatur? Quis omnia suspecta habct et tremit,

homo caslus, an mcechus? Quis bonacum spe gnudet, an
raplor, an is qui miseratus, sua egenti largitur? Haec ita-
que cogilantes, ne segnes simus ad virtutis cursum capes-
senduin;sed alacriler ad haecpulchra cerlamina nos instruen-
tes, brevi tempore laboremus, ut perpetuas ct immortales
coronas accipinmus, quas ulinam adipiscamur gratia et
benignitale Domini noslri Jesu Christi, cui gloria et impe-
rium in saecula seeculorum. Amen.
 UOMILIA XL. IN S. MATTn/EUM. ayl

JVVWVVW^ VVNfWXWX WAiW^ WAiW^iVXA/W\ W» WA WXiWX W> WA/WA WX W\ WA WV.W\ W\ W\W\W\/W>.VW

HOMILIA XL.

CAPUT XII.

Et transiens inde , venit in synagogam eorum : et ecce

homo erat ibi, habcns manum aridam ^

I. Rursum in sabbato curat, sic purgans ac defendens

Discipulorum suorum gesta. Et alli quidem Evangeh*slai di-
cunt Jesum, homine illo in medium adducto, inlerrogasse
illos : « Num Hcet sabbatis benefacere % » Perpende Domini
misericordiam. Ipsum iu medio constituit, ut velex aspectu
ipsos flecteret, et ex spectaculo fracti, nequitiam depone-
rent, et hominem rcverili, immanitatem suam sedarent.
Verum illi indomiti et inhumani makmt Ghristi gloriam
laedere, quam hunc sanalum conspicere, utrinque animi
pravitatem ostendentes; et quod Christum impugnarent,
et cum tanta contentione id lacerent, ut etiam collala in
ahos beneficia interturbarent. AHi quidem EvangeHstaj di-

cunt ipsum interrogasse; hic vero ait ipsum interrogatum

fuisse : « Et interrogaverunt eum, inquit, dicentes : Si licet
»sabbatis curare, ut accusarent eum^. » Verisimile aulem
est utruQique factum esse. Scelesti enim cum essent, sci-

rentque ipsum ad curationem haud dubie venturum csse,

inlerrogatione pra^vertere ilhim studuerunt , sperantes se
id hoc modoimpedilurosesse. Ideointerrogabant; «SiHcet
» sabbatis curare , » non ut discerent, sed ut accusandi ma-
teriam haberent. Etiamsi ipsum opus satis esset, si accu-
sare voluissent, ex verbis tamen occasionem captare stu-

* MaUh. XII, 9, 10, ^ ' Maic. iji, 4.— ^ Luc. vi, 9. — '^
Ibid.
272 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHlEPISCOPI C. P.

duerunt, ut majorem criminandi copiam pararent.

sibi

Benignus autem Dominus et illud facit, et respondet, nos

modestiam et mansucludinem docens, totnmquc in ipsos
convertit, ipsorumque inhumanitatem oslendil. Hominem
in medio statuit; non quod illos timeret, sed ad^ipsorum
utilitatem, ut ad misericordiam vocaret. Cum autem ne
sic quidem illos flecteret, tunc contristatus est, inquit, et

iratus est propter duritiam cordis eorum, dixilque : « Quis

Dcst ex vobishomo,quihabeat ovem unam, etsi in foveam
»ceciderit sabbalis nonne apprehendct cam et eriget?
,

Quanlo ergomelior est homo ove? Itaque hcet sabbatisbc-

wncfacere^ Ne impudenter ogant, neve quasi transgres-
»

sorem accusent, per hoc exemplum cum illis ratiocinatur.

Tu vero mihi perpende, quam varie et quam congruenter
ubique defensiones paret clrca sabbali sohitionem. Nam
ubi coekim curavit, lutumque fecit % non sese purgavit,
licet illi incusarent : etenim crealionis modus hic expressus
ipsum esse legis dominum demdnstrabat. In paralylico au-
tem, qui lectum porlavit', dum illi accusarent, modo ut
Deus, modo ut homo sese purgat : ut homo, cum dicit :

« Sicircumcisionemaccipit homo insabbato, ut non solva-

» turlex; » nec dixit « Ut homo adjuvetur, » Mlhi irasciinini

»quia totum homir.em sanum feci?» Ut Deus aulcm, cum

dicit « Pater meus usque modo operatur, et ego operor
: » "+.

Super ApostoHs vero accusatus ait « Non Icgislis quid fccit :

»David, quandoesurivit ipseet qui cum eo erant, quomodo

» inlroivit in domum Dei, et panes proposilionis comedit ?»
Sacerdotes quoquc in medium adducit : lilc rursuni : « An
» licet in sabbato benefacere, an malefacere ? Quis enim
» ovcm unam ? » Noverat enim
ex vobis habcbil eos pccunlic
cupidos magis quam humanitale pra?dilos. Alius porro

* Matth, xii, 11, i?.. — ' Joaii. ix, — ^ RlaUli. ix. — * Joan.
V, 17.
 HOMILIA XL. IN S. MATTHiETJM. S^S
Evangelista ait ipsum circumspexIsseS cum hoc interro-
garet, ut vel aspectu ipsos attralieret : at iie sic quidem
meliores efTecti sunt. Hic vero solum loquilur, alibi manus
eliam imponlt ut sanet. Attamen nihll eorum illos ad man-
suetudinem alhclebat,* sed homo quldem sanabatur, illi

vero per ejus valeludlnem deterlores efTiciebanlur. IUevo-

lebat ipsos ante acgrum sanare, innumerasquc medelae vias
tentabat, cl per ea quse ante fecerat, et per ea quse loque-
batur. Quoniiim autem incurabili morbo laborabant, ad
opus se contuHt. « Tunc dixit homini : Extende manum
»tuam, et extendlt, et restituta est snnitali, utetaltera^ »

Quld igitur illl? Egredluntur, inqult, et cousultant, ut oc-

clderenteum alt enim a Pharisael exeuntes consillum ce-
: :

))perunt adversus eum , ut eum perderent ^ )) Nihil laesi

occidere tentabant.
11. Tantum non ahenos so-
est Invidia maUim. Nam ea
lum, sed etiam proplnquos seinper impugnat. Marcus au-
iem dicit Ipsos cum Herodianls id deHberasse ^, Quld ergo
illemnnsuetuset mitis? Haec cumdldlcisset, secessit. « Jesus
«aulem, inquit, cum sciret cogitationes eorum, recessit
)) inde ^. » Ubl sunt il, qui dicunt oportere signa flerl? His
quippe ostendit improbam anlLiiam, ne signis quldem ob-
lemperare. Ostenditque etlam Discipulos slne causa accu <

sari. lllud porro observandum est ipsos ob beneficia pro-

xlmo collata magls efTeratos esse, et ubl vident aHquem aut
a morbo aut a nequitia Hberalum, tunc accusare, tunc
feroces esse. Nam cum merelricem ad resipiscentiam de-
duclurus erat, calumniabantur eum; et quando cum pu-
bHcanls comedebat slmlHter, ut et nunc cum manum res-
titutam vlderunt. Tu vero mihl considera quomodo et ab
oegrotorum cura non abslstat, et illorum Invidiam mitiget.

* Marc. 111, 4. — ^ Matth. xii, i3, — ' Ibid. 14. — * Marc. 111.

— « Matth, xu, i5.

I.XXV. 18
«74 5. JO. CHBYSOSTOin AECfflEPISCOPI C. P.

t Et secutae sunt eum turbaemnltae, et ciiravit illos omnes,

»et increpavit eos qui curati fuerant, ut nemini ipsum
»manire>tum lacerent^ » Turbae ubique ct mirantur et se-

quuDtur: illi autem a malitia non absislunl. Deinde ne lur-

bcris de gestis deque incredibili illorum furore, Prophetam
adducit hcec prceuuntiantera. Tanta enlm erat Prophetanim
accuratio, ut ne haec quidem prcetermitterent, sed vias
cjus et trrnsitus prophetarent, nec non qua mente haec
movente Spiritn, loculos esse. Nam
faceret, ut discas illos,
si bomiuum secreta cognosci non possunl, mnlto magis

Chrisli scopus edisci non potesl, nisi Spiritn reveiante.

Quid autem dixerit Prophela sic allert t Ut iropleretur :

>quod diclum esl per Isaiom propbelam dicentem Ecce :

ipuer meus, quem elegi, dilectus meus, in quo complacuit

>anima niea'. Ponam Spirilum meum supcrenm,et judi-
»cium |:entibus nuntiabit. Non contendet, neque clamabit,
• neque audiet quis in plateis vocem ejus; calamum con-

• quassalum non confringel, ct liuum fumigans non exlin-

Bguet, donec emiserit in victoriam judicium, et in nomine

»ejus gentes sperabunt ^. » His mansuetudinem ejas, et
potestalem ineffabilem celebrat, magnamque et apertam
^entibus portam aperit, mala etiam Judaeos invasura prae-
nuntiat^ et ostendit ejus cum Pulre consensum nam ait : :

t Ecce puer meus, quem elegi, 'dilcctus mcus, in quo

• complacuit anima mea. »Si autemelegit eum, utique noa
adversans ipsi lcgem solvit, neque ut inimicus legi^latoris
id agit, sed ut consentieus, eademque operans. Deinde
mansueludinem ejus prasdicans dicit : t Non coulendet,
» neque clamaLit. » Ipse quippe volebat eos sanare. Quia
vero ipsum repulere, ilie reluclari noluit. Deinde ejus po-
tentiamillorumque imbeciUitatem ostendens, dicit : t Cala*
»mum conquassatum non coniVinget. » Nam facile erat eos

'^Mattb. xii, 16, — 2 Isal. uu. — ' Matlh. uh iT^ai.

 HOMILIA XL. IN S. MATTHJIUM. 27$
omnes ut calamum confringere, imo non modo calamum,
sed jamconquassatum. «Etlinum fumigansnonexlinguet.»
Hicjllorumiram incensam declarat, illiusque fortiludinem,
qu£B posset furorem ipsorum solvere, et cum facilitalc

magna extingucre. Unde ejus mansuetudo ingens ostendi-

tur. Quid igltur, an haec semper erunt? an semper fcret

eos insidiantes ac furentcs? Apage, sed cum sua exhlLue-

rit, tunc ct illa exequetur : id enim significavit his verLis:
« Douec emiltat In victoriam judicium, et in nomlne ejiis

jfgenles sperabunt quemadmodum et Paulus ait :«Pa-

; »

» rati omnem inobedienliam ulcisci, cum completa fuerit

»obedIenlia veslra'. » Quid vero significat illud : « Cum
«emiserit in victoriam judicium? » Cum sua omnla imple-
verit, inquit, tunc vindictam inducct, et ultionem perfec^
lam. Tunc gravia patientur, cum splcndidum statuerit
tropaeum, et ejus justificaliones vicerint; ac ne impudcn-
ter quidcm contradlcendi ansam refinquet. Solet enlm ju-
dlclum ipsam juslliiam dicere. Sod non in hoc tanlum
consistet ejus oeconomia, quod Increduli puniantur; vcruni
ctiam totum orbem atlrahet : quapropter subjunxit : «Et
» nomine ejus gentes sperabunt. » Dcinde ut discas
in hoc
etlam secundum volunlalem Patris esse, in ipso prlncipio
Propheta hoc cum prloribus confirmavit dlcens : « Dilectus
» mcus, in quo slbl complacult anima mea. »Etcnim paLam
cst dlleclum secundum diligentis se voluntatem hax fe-
cisse. «Tunc obtulcruntei daemoniacum, csccumetmulum,
»et curavit cum%» ita ut caicus et mutus loqucrelur et
vlderet.
III. mafilia dasmonis utramquc viam, qua is creditu-
!

rus crat, obstruxerat, visum el auditum. Sed ntramque

Christus apcruit. «Et stupebant turbag diccnles : Numquid
»hic est filius David? Pharisaei aulem dixerunt : Hic 11011

' a Cor. X, 6, — 2 Maltti, xn, 22.

o-G S. JO. CHRYSOSTOMI A!\CMrEPISCOPI C. P.

j) ejicit cla?monia, nisi in Beelzebub principe daemoniorum '.»

Atqui quid magni turb.T dlxerant? attamen id Pharisaei non

lulerunt : slc illi^ ut supra dixi, semper ex beneficiis pro-
ximo collatis mordentur, nihil ita illis dolorem parit, ut

hominum sahis. Quanquam Jesus recesserat, et locum de-

derat ut ira sedarelur. Sed rursus accensum malum fuit,

quia rursus bencficium faclum est : illique indignabantur

plus quam ipse daemon, qui secesserat ex corpore ct aufu-
gerat nihil locutus. Ui autem modo illum inlerficere ten-
tabant, modo calumniabantur. Quia enim illud non recte
procedebat, glorlae ejus nocere volebant. Hujusmodi res
est invidla, cui nullum par malum.
moechus volup- Nam 1

tatem saltem quamdam percipit, ct brevi tempore peccatum

suum perficit invidus verose priusquam eum,cui invidct,
:

suppUcio afficit, neque fuiem unquam peccandi facit, et ia

peccalo versatur. Sicut sus in luto, et sicut diemones dc

damno nostro laelanlur : sic el invidus de proxlmi malis
gaudet : et si quid ipsi trlste et injucundum evcniat, tunc

ille quiescit et respirat, allenas oerumnas gaudlum esse

suum pulans, et aliorum bona proprlum sibi malum; ne-
que considerat quid sibi suavc, sed quid proximo aerum-
nosum sit. Nonne tales homines lapidandl et suppllciis
torquendi sunt, ut canes rabidi, ut daemones infesll, ut
ipsae furlae? Nam quemadmodum scarabsel In fimonutriun-

lur, slc et hi in alienls calamltallbus, communes naturae

inimici et hostes. Et ahi quldem sl brutas animantes ju-

o-ulatas vlderint, mlsericordia moventur; tu vcro hominem
videns beneficlo aflectum, efferaris, Iremls, palles ? Ecquid
hocfurore deterius? Ideo fornicarll et publicani in regnum
intrare potuerunt ; invidi vero, qul intus erant, egressi sunt.

« Nam filii regni, inqult, forasejicientur'. »Et illi quldem

ab nequitla erepti, quae nunquam expectavcrant cousecuti
' Malth. XII, a5, 24. — * Id. Tiii, 12,
 HOMILIA XI, liN S. MATTILEUM. ti^y

sunt ; lii vero bona qusc jam tenebaiit amiserunt, ct jure

quidem. Hoc enim diabolum ex homine facit, hoc ferocem
daemonem efficit. Sic prima caides facta esl '; sic naturye

nulla habita ratio fuit; sic terra polluta est; sic postea os
suum aperiens terra, Dathan, Core et Abiron% totumque
ilhim populum excepit et perdidit. At, dixerlt quispiam,
facile est de invidia accusare, sed docendum quo pacto in-

vidi ab hoc morbo hberentur. Quomodo ergo hberabimur

ab iniquitate hujuscemodi ? Si cogitemus ; sicul fornicatori .

non hcet intrare in Ecclesiam, sicneque invido ; imo minus

huic hcere quam iUi. Nunc quidem mahmi ilhid quasi in-

dilTerens esse videtur, ideoque neghgilur. Sed si manifes-

tum semel sit malum esse, facilc ab eo resihemus. Luge
igitur et ingemlsce, lamentare et Deum precare. Disce te
gravissimo peccato dclentum jacere, et poenitenliam agc.
Et si sic alTectus fueris, cito ab hoc morbo hber evadcs,
Ecquis ignorat, inqules, invidiam esse malam? Ignorat
quidem nemo, sed tamen non parem esse morbum putant
fornicalioni et adulterio : nam quis unquam sesc damnavit,
quod gravi invidla ductus fuisset? Quandonam quisrogavit
Deum ut circa hunc morbum sibi propitius esset? Nemo
utiquc unquam, sed si jejunet, ac tantillum pecuniae det
pauperi, quantumvis sit invidus, liihil se grave admisisse
putat; licet gravissimo omnium morbo teneatur. Undenam
Cain tam scelestus effectus est? unde Esaii? unde Labani
fiHi? unde fihi Jacobi? unde Core, Dathan ct Abiron ?

unde Maria? unde Aaron? unde ipse diabolus ?

IV. Cum his hoc etiam perpende non eum cui invi- te
des laedere, sed in toipsum gladium vertere. In quo enim
Abehun Cain laesit? lUum citius vel invitus in rcgnum mi-
sit, seque sexcentis involvit malis. Qua in rc Jacobo nocuit
Esaii? Annon ihe dives erat et miUe bonis fruebalur; hic
• Gen, IV. — ' Nnm. xvi,
278 8. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

rero paterna donio excidit, et post structas insidias in alie-

na regione erravit. Quid autem Jacobi filii ? An Josephum

in pejorem statum adduxerunt, eliamsi usque ad sangni-
ncm vcnissent? Nonne isti famem passi, ac de extremis
periclitati sunt ; iile vcro rex in tota ^iLgypto fuit ? Nam
quanto magis invidia laboraveris, tanlo majoraei, cui invi-

des, bona concilias. Deus enim qui cuncta perspicit, cum

videt eum laedi qui nihillcTsit, illum erigit, ilhistrioremqne
efficit, invidum vero plectit. Nam si eos, qui de malis ini-

micorum latentur, non impunitos sinit ; ( « Ne gaudeas

» enim, inquit, de casu inlmicorum tuorum, nequando Dens
Dvident et displlceat ei ' ;
»
) multo minus eos qui invident
iis, a quibus nihil la^si sunt. Feram ilaque hanc, mnltis
instructam capilibns, excindamus. Mullce quippe simt in-

vidise species. Nara si is, qui se amantem amat, nihil plus

habet, quam publicanus, qui se nihil Iredentem odio habet,

quo in loco stabit? quomodo efTugiet gehennam, cum elh-
nicis pejor faclus sit? Idcirco admodum doleo, quod qui
Angelos, imo Angelorum Dominum imitari jussi sumus,
diabolum imilem.ur. Nam multa ct in Ecclesia invidia est;

mnltoque magis in nobis, quam in subdilis. Idco ad nos

sermo vertatur. Quare, dic mihi, proximo invides ? Quia
honore et celebritale fruentem vides? Nec cogitas quanlum
mali honores aflcrant iis, qui non altendunt ? In vanam
c;loriam extollunt, in fastum, in arroganliam, in snperbiam,
negligentiores reddunl, ac praeter hoec mala, facile marces-
cunt. Qiiodque gravissimnm est, mala hinc importata ma-
nent immortalia; voluptas vero ubi primnm apparuil, avo-
lavit. His-ne, quaeso, de causis invides? Sed poleslalem
mullam habet ille apud imperantem, omnia snsdcque ver-
sat pro lubilo, adversantes sibi ulciscitur, adulatores bene-
ficiis aflicit, magnaque fruitur polentia. Suecularium homi-

* Piov. xxiv, 17
 HOMILlA XU IN S. MATTH^UM. 2^9
num hcTDC verba sunt. Nam spiritualem Iiomlnem nuUa res
clolore afTicere potest. Quid enlm illi mall faciet ? x\n a
cllgnltate dejiciet? Et ([uid hoc est? Si enim juste, id ulile
ipsi erlt. Nihil enim ita Deo dlsplicet, quam si quis indigne
sacerdotio fungatur. Sin injuste, culpa penes deponenlem
erit, non penes deposilum. Nam qui injuste quid palitur,
si majorem hlnc apud Deum nanciscitur 11-
forliter ferat,

bcrtalem ac fiduciam. Ne ilaque id in scopo h.ibeamus,

iitfruamur potentia, honore, auctorilate, sed ut in virtute
alque philosophia versemur, Nam dfgultates ad multa Deo
non placita patranda induennt, atque ingenli opus est ani-

nio, ut dlgnitate ac polentia rcctc utamur : cnii vcro a dig-

nitale dctruditur, velit nolit philosophatur : at cjui illa frui-

tur, simile quid patitur, ac si quis cura formosa puella

habitans, lege arceatur ne illam Lascivis unquam oculis
aspiciat. Talis est potentia. Ideoque mullos pene invitos
ad contumeliam infcrendam induxit, ad iram incitavit,

hnguje frenum Ipsis abstulit, et jannam orls avulsit; venli

inslar animum circumquaquc profundnm ma-agitat, et in

lorum scapham deaicrglt. Quid igilur in lanlo periculo

miraris el invidendum pulas? et qurenam haec est demen-
tla ? Cum lis vero, quse dicla sunt cogita, quot inimicos et
accusalores, quot adulatores habeat se obsidenles? ILtccI-
ne igltur, quncso, digna sunt qu^e beata praedicentur ? Ec-
quis hoc dixerit? At apud populum, inquies, colebralur?
Ecquid hoc esl ? Neque enim populus est Deus, cui vila3
rationes redditurus sit. Itaquc quando
populum dicis, nihil
aliud memoras, quam obiccs, scopulos, brevia, latentia
saxa. Ilia enim in populo celebratis, quanlo spleudidiorem

reddit, tanto majoribus patet periculis, curis, mrerorlbus.

Nam qul talis est, nec stare nec resplrare potest, cum tam
acerbum habeat domiuum. Et quid dico stare vel respi-
rare ? etiamsi is sexcentis bonis operibus sit praedltus, dif-
28o S. JO. CHHYSOSTOMi AHCHIEPISCOPI C. P.

regnum ingredltur. Nihil enim labefactare solet,

ficile in

iit mullorum cxistimatio, qua; timidos, illibernles, ndula-

tores simulatoresque facit. Cur ergo Pharisaei dicebant

Christum daemoniacum esse '? annon quia vulgi existima-
tionem captabanl ? Cur nutem multi rectam de illo senten-
tiaj%fcrebant? Nonne quia hoc morbo non delinebantur ?
Nihil cnim, nihil certe homines sic iniquos, sic stuUos ef-
ficit, quam quod ad multorum existimationem inhient;
iiihil ita probatos atque adamantlnos reddlt, ut famam des-
picere. Quare fortissimo quisque opus habet animo, ut
hujus ventl impetui et vi rcsistere possit. Nam quando
prospere rem agit, omnibus se anteponit ; cum contraria
accidunt, seipsum suffodere cuplt; ct hoc ipsi et gehenna
simul et regnum cst, cum hoc animi morbo obruitur.
V. Haecclne, quaeso, invidia digna sunt? Nonne potius
fletibus ac hicrymls ? Ltlque id omnibus palam esl. Tu
vero idipsum facis cum ei qui sic celebratur invides, ac si

quis hominem vldens vlnctum ac flagellis caesum, ab innu-

merisque feris raptatum, inviderct ipslus plagis et vulne-
ribus. Nam quot homines in populo sunt, tot habet hic
vincula, tot dominos. Quodque gravius est, dlversae sunt
singulis sententiie, et quae menti succurrunl, de servientl-
bus sibi statuunt omnes, nihil examinanles, sed qurne huic
vel illl visa fuerint confirmantes. Haec quibus fluctibus,
qua tempestate graviora non sunt ? Etenim is facile statim
a vohiptate inflatur, et facile rursum submergitur, in vitae

insequabilitale semper, in quiete nunquam perstans. Nam

antequnm in concionis theatrum venlat, el antequam labo-
riosam orationem inclpiat, anxius et tremens cst, post so-

lutum vero theatrum, vel moerore dcficlt, vel slne mcnsura

laetatur, quod ipso dolore delerius est. Quod autem volup-

tas non slt minus malum, quam dolor^ manifestum est ex

* Matth. xii, 2^,

 HOMILIA XL, IN S. MATTU.^tM. 28

moclo quo animum nostrum afficlt; levem enim illud red-

dit, sublimem et quasi alis instructum. Et hoc a priscis
viris Quandonam igitur probus erat David,
cernere est.

an cum gaudebat? an cum in angustia versabatur? Quan-

do judaicus populus? An cum gemebant et Deum invoca-
bant? an cum laetabantur in deserto, et vitulum adora-
bant ? Quapropter Salomon, qui maxime omnium sciebat
'

quid esset voluptas, dicit : a Melius est ire in domum luctus,

» quam in domum risus *. » Et Christus illos quidem beatos
prredicat, dicens : «Beati qui lugent ^, » hos vero miseros
dicit : « Va3 vobis, qui ridetis, quia flebilis^. » Et jure qui-
dem merito. Nam in vohiptale moUIor et sohilior est ani-

ma, in iuctu contrahitur, et sapit, et a congerie morborum

I animi liberntur, sublimlor item et forllor est. H?ec omnia
cum sclamus, fugiamus illam mullorum existimationem
manentem semper glo-
ejusque voluptatem, ut veram et
riam consequamur, quam utlnam omnes sortiamur, gratla
et benignitate Domini nostri Jesu Christi, cui gloria et im-
perium, in saecula steculorum. Amen.

' Exod. XXXII. -' 2 Eccli. vii, 5. — ^ Mattb, v, 5. — ^ Luc.

VI, 20.
«82 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

^A^^VVXVVVVVXYVAVVX^XAVV^VX^X/WV^^X.VV^V^X^/VV^NV^xNAX^VX^AVlV^AX^^VVVAA^^A-XXXiV^AX^AA^VV^^VVX^^XW.

HOMILIA XLI.

CAPUT XII.

Scieiis aiiteni Jesus cogitationes eoriiQi, dixit eis : Omnc

legnum contra se clivisum clesolabitur: omnis civilas ct

donius contra se divisa non stabit. Et si satanas satanam

ejicit, advcrsus se divisus esl. Quomodo ergo stabit reg-
num ejus'?»

I. Jam accusaverant illum, quod in Beelzebub ejiceret

daemonia. Sed tuiic non increpavit cos ; verum ck signis
plurimis facultatem dedit eis suos cognoscendx' polestalis,
exque doctrina magnitudinem suam cdocuit. Quia vcro
cadem dicere perseverabant, illos demum increpat : hoc
primo argumeuto Deilatem suam ostendcns, quod ncmpc
r.rcana eorum in mcdium adducerel; sccundo aulcm quod
daemonas facilc ejiccret. Quanquam admodum impudcns

accusatio crat. Nam, ut dixi, invidia non explorat quid

dicat, sed tcmere loquitur. Atlamcn ne sic quidem agen -

tcs despexit Christus ; sed cum moderatione congrucnti

sese purgat, nos insliluens ut erga inimicos nutes simus :

cliamsi illa dicant, de quibus nobis conscii non sumus ;

utque non turbemur, sed sequo animo rationcs ipsis red-

damus. Quod et ipse tunc prscclarc fLicicbat, signum maxi-
mum praebens falsa illa csse quoe ab ipsis dicebantur.
Nequc enim dicmonium habcntis crat lantam cxhibcrc
mansuetudincm non dasmonium liabcnlis erat secrcta
:

cognoscerc. Etenim quod hujusmodi opinio admodum im-

' Matlb. xu, 25, 26,

 HOMILIA XLI. IN S. MATTH/EUM. 283

pudens quod plcbem timerenl, non aiidebant has

esset, et

accusaliones pnblicc proferre, sed eas in mcnle versabant.

Ipse vero ostendens ipsis se illa nosse, non tamen illorum
accusalionem expromit, neque ipsorum nequitiam decla-
rat ; scd solutionem affert, conscienlia? ipsorum confula-
lionem relinquens. Unnm enim solum curabat, pcccalores
juvare, non in vulg; s traducere. Qnonquam si voluisset
longum texere scrmonem, illosque ridiculos exhiberc, in-
superque exlremas ab iliis pceuas exposcere, nihil oflicie-
bat. Verumtamen missis illis omnibus, unum habebat sco-
pum, ut ne illos contentiosiores faceret, sed mansuctiores,
ct hoc pacto ad emeudationcm aptiores redderel. Quo-

modo autem sese purgat ? Nihll cx Scripturis afTert nequc :

enim illi animum adhibuissent, sed prave interpretaturi

erant vcrum ab iis, quce vulgo eveniunt vcrba facit
; :

«Omne regnum contra seipsum divisum non slnbit et :

«civitas vel domus discissa, cito dissolvelur. » Nequc enim

sic externa, ut civilia bella nocent. Id eliam in corporlbiis

evenit, in omnibusque rebus. Sed interim a nolioribus
rebus exempla adducit. Quid enim in terra est regno po-
tentius ? Nihil. Attamen seditionibus dissolvitur. Quod si
illic negoliorum molem quis in causa essc dixerit, quia

nempe secum decerlat, quid dixerit de civitate, aut de

domo? Nam sive parvum sive magnum quid fuerit, si se-
cum dissideat, peril. Si igitur daemonium liabens ego, ejus
ope daemonas pello, sedltio et pugna est inter d^Emonas,
iique stant divisi et adversarii. Si alii contra alios stant,
illorum forlitudo periit et labefactala cst, « Si enim sata-
»nas satanam ejicit,))non dixit : «Dtcmonas ejicit, » osten-
dens multam esse inter iilos concordiam : in seipsum ergo
divisus est, inquit. Si divisus est, ergo imbeciilior faclus
est, et periit : si pcriit, quomodo potest alium ejicere ?

\idcs-ne quam ridicula sit accusatio, quam slulta, quam

284 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. r.

secum ipsa pugnans ? Non potest enim idem ipse dicere

satanam slare et ejicere daemonos, ac propler illud stare,

propter quod jam corruisse debet. Et haec est prima solu-

lio. Secunda neque enim
solutio circa Discipulos versatur,
uno tantum semper modo, sed etiam secundo et tcrtio ob-
jectiones solvit, quod illorum impudentiam ex abundanti
reprimere velit. Id quod etiam fecit cum de sabbalo agc-
retur, Davidem adducens in medium, itemque sacerdotes
et testimonium quo dicitur ; « Miscricordiam volo, et non
» sacrificium ' ; »causam denlque ob quam sabbatum fuit

institutum: «Propterliominemenim,inquit,estsabbatum.')
Hoc autem hic ctiam facit. Nam post primam solulionem
ad secundam venit priore clariorem. Ait enim : « Si ego in
• Beelzebub ejicio daemonia, filii vestri in quo ejiciunt^?»
II. Hic quoque ejus mansuetudinem animadverte; non
enim dicit: «Discipulimei, nec ApostoUmei,»sed «Filii ves-
Iri; » ut si velint ad eamdem nobilitatem venire, hinc ansam
nrripiant : sin ingrati in iisdem persislerent, ne impuden-
tem quidem possent excusalionem proferre. Quod autem
dicit hoc significat: « Apostoli in quo ejiciunt ?» jam enim

ejecerant, cumpotestatem ab illo accepissent, neque tamen

illos accusabant : neque enim contra res ipsas, sed contra

persouam tantum lltlgabant. Ut ostendat igilur eos cx in-

vidia solum illa dixisse, Aposlolos in medlum adducit.
Nam si ego sic ejicio, multo magis illi qui a me poteslalem
acceperunt. Attamen nihil simile dixistis illis: « Cur ergo
me accusatis qui auctor illis sum, illos crimine liberos mit-
titis? Non hoc vos a supplicio llberabit, sed majori dam-
nationi subjiciet : ideo subjunxlt : « Ipsi judices veslri

»erunt^.»Cum enim ex vobis sint orli et ha3c exerceant,

cum mihi obtemperent et obediant, planum est illos con-

demnaturos esse eos, qui contraria faciunt ct dicunt. «Si

'
Matlh. xii, 7. ^ ? Ibid. 37, -, » Ibid.
 IIOMILIA XLI. IN S. MATTH^fM. 285

»aulem In Spiritu Dei da^monia ejicio, profecto pervenit

» in regnum Dei \ » Quid est regnum? Adventus meus.
vos
Yide quomodo rursus eos alliciat et curet, ad suamque
cognitionem pertrahat, ostendatque illos bona sua impug-
iiare, et contra saiutem suam litigare ? Cum oporleret,
inquit, gaudere et exultare, quia magna illa et inefTabilia

daturus adveni, quae olim Prophetae cecinerunt, ei quod

vobis bene gerendi tempus advenerit vos conlrarium ;

facilis, non modo bona non accipientes, sed etiam calum-

niantes et causas comminiscentes. Matthaeus quidem ait :

« Si autem ego in Spirita Dei ejicio. «Lucas vero: «Si au-

»tem ego in digito Dei ejicio daemonia ^. » Ostendens maxi-
mae potentiae opus esse ilhid, daemonas ejicere, ac graliae

nonvulgaris; hinc autem ratiocinari vult et dicere : <i Si

hoc ila est, ergo Filius Dei advenit. Sed hoc non dicit,
»

verum obscure, ita ut iihs onerosum non esset, id subin-

dicat dicens : « Ergo pervenit in vos regnum Dei. » Vides-
ne sapienliam ingenlem? Ex iis quae illi objiciebant, cons-
picue ostendit advenlum suum. Deinde ut iilos altraheret,
non dicit simpiiciler : «Pervenit regnum,»sed adjicit, « Ad
» vos ; » ac si dicerel : « Vobis adveniunt bona. Cur ergn pro-
pria bona sine sensu estis? cur contra vestram salutem ipsi
pugnalis ? Hoc est tempus iliud, quod olim Prophetae prae-

dixerunt : hoc signum adventus per ilios decantali, quod

nempe divina potenlla haec fiant : nam quod fiant, vos
nostis;quod aulem divina potentia, res ipsaj clamant. Ne-
que enim fieri potest ut satanas nunc sit forlior, imo ne-
ccssario est imbecillns. Non potest aulem imbecillus quis
forlem da:monem ejicrre. »H*c porro dicebat charilatls
vlm ostendens, ac dissidii atque litigii imbecillilatem. Jdeo-
que ipse frequenter Dlscipulos circa charitatem hortatur,
declaratque diaboium niiiil non agere ut iilam auferat.
' Matth, XII, aS. — » Luc. ?ci, 20.
28G S. JO. CHRVSOSTOMI ARCUIliPlSCOPI C. P.
II

Post secundara ergo soIiUionem teitiain quoquc inducit

dicens : « Quomodo potest aliquis intrarc in domum fortis,

»et vasa iilius diripere, nisi prius li^averit fortem, et lunc

Dvasa Cjus diripint '?»Quod non possit sataoas salanam
ejiccre, ex praecedenlibus liquet ; quod autem non omnino
possit quis illum ejicere , nisi primum superarit, apud
omnes in confesso est. Quid igiturexhis conficitur? Quod
prius diclum est, sed longe validius. Tanlum abest, in-
quit, ut adjulore utar diaboio, et eum etiaru impugnem
et vinciam, cujus rei sia:num est, quod vaso cjus diripiam.
Yide quomodo contiaiium quam illi supra statuere cona-
banlur, dcmonstretur. Ilii enim oslendere vcdebant ipsum
uon vi propria dtemonas ejicere; ille vero dcmonstrat se
non modo dremonas, sed illorum principem ligalum vi de-
tinere, illumque priorem propria poteslato vicisse, quod a

rebus geslis comprobatur. Nam si iiic priuceps est, caete-

rique subdili ; quomodo illo non

non cedente, liiviclo,

diriperentur ? llic vero videtur mihi prophelia esse quod

dicilur.Neque euim modo da:}mones vasa diaboli suut, sed
eliam lioiuines, qui secundum ipsum operanlur. Palam est
iulur hic dici cum non daemonas solum ejicere, sed etlam
errorem ex tolo orbe eliminaturum esse, diabolique pracs-
tigias solulurum, et omnia quac iliius sunt inulilia reddi-

turum. Neque dLxit : « Rapict, » sed, « Diripiet, » declarans

illud cum polestate faclum esse.
iir. Fortem autem illum appeilat, non quod natura
talis sit. Absit, sed priorem significans tyrannidem ex ne-
sliaentia nostra slabilltam. « Qui non est mecum, contra
»me est, et qui mecum non colligit, spargit '. » Ecce quar-
tam solulionem. Quid volo, iuquil, Deo olferre, virlutem
doccre, regnum annuuliare ? Quid diaboius el dacmones
volunt? ilis conlraria. Quomodo iglliu' is, qui mccuin non
' Matlb. xu, 29, — - Ibid. 5o.
 HOMILU XLI. IN S. MATTH.^UM. 287
colllgit, neqiie mccum
meciim operaturus est? Et quid
cst,

dlco mecum operaturus? imo conlrarium; cupit enim mea

dispergere. Qui ergo non modo mecum non operatur, sed
eliam dispergit, quomodo tantam mecum concordiam ex-
hiberet, iit mecum daMiionas ejiceret? lloc nutem non de
diaboio tantum, sed ipsum de seipso verisimile est dixisse,
ulpole qui contra diabolum sit, et quae illius sunt dispergat.
El quoinodo, inquics, qui non esl mecum, contra me est?
id est, eo ipso quod noa colllgat. Si autem hoc verum est;
mullo niagis qui conlra ipsum est, cum illo non operaUir.
Nam si is qui non operatur, iniaiicus est; muho
cum illo

magis qui impugnat? Haec porro omnia dicit, ut ostendat

magnam slbi cum diLibolo inimicitiam esse. Dic mihi, quae-
so, si quiscumsit pugnandum, tibi auxilio esse nolit, nonne
vel eo ipso conlra tc erit? Quod si aiibi dicat; « Qui non
»est contra vos, pro vobis cst ', » non est huic diclo con-
Irarium. Nam hic adversarium eis ostendit, illic vero ex
parte adversarium. Nara, « In nomine luo, inquit;, ejiciunt
» daemonia ^*. » Mihi vero videtur hic Judaeos subindicare,
quos cum diabolo constiluit. Nam et ipsi adversabanlur,
et quse ipsc congregasset dispergebant. Quod enim ipsos
subindicaret, decKiravithis verbis : « Ideo dico vobis: Omne
»peccatum et blasphemia remiltelur hominibus. » Pos-
teaquam enim responderat et objectionem solverat, oslen-
deratque ipsos frustra impudenter agere, demum terret.
Consiliienim et correctionis iiaec non spernenda pars est,
non modo objcctis respondere et persuadere, sed etlara
comminari, quod ille plerumque facit dum leges et consiha
profert. \idetur aulem id quoddictum est obscurumesse;
si vcro attendamus, facihs erit solutio. Primo igitur ejus
sunt audienda verba ; ^ Oauie peccatum et blasphcmia re-
j) mitlelur hominibus : blasphemia vero Spiritus non reniit-

i Luc, IX, 5o, — ^ Mattii, VJ>, »9.

 288 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

«telureis. Et quicumqiie dixerit verbum contra Fillum

«hominis, remitlelur ei : quicumque vero dixerit conlra
»Spiritum sanclum, non remitletureineque in hoc sseculo,

«neque in futuro Quid sibi vult ergo? .Mulla contra me

\ »

dixistis, seductorem Deoque adversarium vocastis. Haec

vobis poenilentibus remilto, neque poenas expeto; blasphe-
mia autem Spiritus non remillitur, ne poenitenlibus qui-
dem. Etqua ratione stare possit illud? Namet hoc pecca-
tum pcenilentibus remissum fuit. Multi enim eorum qui
toHa dixerunl, poslea credidcrunt, omniaque ipsis remii?sa

sunt. Quid igitur hic signlficat cum dicit hoc peccatum

pr.eomnibus venia carerc? Quadecausa? Quia quis esset
Chrislns ignorabant Spiritus vero congrueniem jam noti-
:

tiam acceperant. Siquidem per eum Prophetoe loqueban-

tur, et in veteri lege omnes mulla de ipso acceperant do>
cumenta. Hoc igltur vult dicere : « Esto, in me proptor
assumptam carnem olTenditis num eliam Spiritum sauc- :

tum vos non novisse dicturi estis? Idcirco hujus blasphe-

miae venia non dabilur vobis ct liic et illic poenas dabitis. :

]\luUiquidem hic lanlum pcenas dederunt, ut ille qui for-

nicatuserat, ut apud Corinthlos ii qui indiguemysteriorum
consortes fueraut ^ : vos aulem et hic et iUIc pcenas da-
bitis. Qua3cumque ergo contra me anlequam crucifigerer
blasphemastis, remltto; imo etiam iis qui me cruclfigent;
neque pro increduHtatesoladamnabimini. » Nequeenimii,
qui ante crucem credlderunt, plenam fidem habebant :

muUisque in locis admonet, ne anle passionem quls ipse

sit declarcnt; et in cruce dicebat, ut illls hoc peccalum
rcmitteretur. Qure vero de Spiriiu dixistis, veniam non
impelrabunt. Quod autem de ils quoB ante crucem dicta
fucrlnt hasc inteUigat, id declarat cum adjlcit : « Quicum
}) quedixerit verbum conlra FiUum houiinis, rcmillelur eii

^ Matili. xiif 01, 52i — ^ i Gi,>rt xi.

 HOMILIA XU. IN S. MATTHJJUM. 289
» qulcumque autem clixcrit contra Spiritiim sanctum, »non
item. Quare? Quia Spiritus sanclus notus vobis est, et

contra reai manifeslam impudenter agitis. Nam si me vos

ignorare clicitis, illud cerle non ignoratis, dffimonas eji-
morbos curare Spiritus sancti esse opus. Non ergo
cere et
me tanlum contumelia afficitis, scd et Spiritum sanctum.
Quapropter et hic et illic sine ulla venia pcEnas dabitis.
Nam ex hominibus, alii et hic et illic supplicium luunt
ahi hic tantum; alii illic tantum; neque hic neque il-
alii

lic : hic et illic ahi, ut illi ipsi. Nam ethicdederunt poenas,

quando in urbis excidio intolerabiiia passi sunt; et illic

gravissimum supplicium luent ut Sodomitce et alii multi.

IUic vero tantum, ut dives ille qul in flamma cruciatus nc
stillam quidem aquas habuit. Hic vero, ut ille apud Corin-
thios, qui fornicatus erat. Neque hic nequc illic, ut Apos-
loli, ut Prophetae, ut bealus Job : nam cj[ua> illi passi sunt,
non supplicium erant, sed certamina et pugna;.

Studeamus ergo ut in eadem porlione simus si noii

IV. :

horum, saltem eorum qui hic peccata sua expiarunt. Nani

terribile illud judicium est, et inevitabiie supplicium into-
lerabilesque poena). Quod si nolis hicpoenas dare, de teipso
judica, a teipso rationes expete. Audi Paulum dicentem :

« Quoniam si nosmelipsos judicaremus, non utique judi-

))Caremur '. » Si id feceris, paulatim progrediens, ad coro-
nam venies. Et quomodo, inquies, de nobis judicabimus.
et a nobis rationes expetemus? Luge, acerbe ingemisce,
teipsum humilia et alflige, recordare peccatorum tuorum
specialim. Non parvus est hic cruciatus animi. Si quis iri

compunctionefuit, novitanimum hac maxime ratione cru-

ciari. Si quis peccata in memoriam revocavit, novit doio-
rem, c|uiinde concipitur.Quapropterhujusmodi poenitentiae
Dcus justitiam in prgemium constituit, dicens ; « Dic tu
'
l Cor. XI, 3i.

LXXV. 1
29P S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIIiPISCOPI C. P.

»prIor peccata lua, ut juslificcris ^ » Non cnim cst, non

estutif|ue parva ad cmendationern ratio, si pcccata omnia
sccundum speciem collecta in animo verscs et volvas. Nam
qni hoc facit, ita compungctur, ut ne vita quijem se dlg-

iium exislimet. Qui aulem hoc existimat, cera mollior

evadet. Ne mihi solum dixeris fornicaliones, vel adultcria

et similia, neque alia quae gravia esse apud omnes in con-

fesso esl; verum etiam hitenles insidias, cahimnias, malc-
dicta, vanam gloriam, invidiam, CcXleraque omnia cohigc
Haec qulppe non parvo suppHcio plectenlur : nam convi-
tiator in gehennam incidet, ehriosusque nihil commune

habet cum regno, et qui non amat proxlmum, sic ofTcndit

Deum, ut neque martyrio juvetur. Et qui propinquos ne-

gligit, fidem ncgat,etqui paupcres despicit, in ignem mit-
litur. Ne parva ergo illa putcs, sed omnia collige, ct quasi

in Hbro scribe. Nam si tu scripseris, Deus deleblt; conlra

si lu non scripseris, Dcus illa descrihet, poBnasque repetet.
Longc porro meHus est ut haec a nohls scribantur, et in

ccehs deleantur, quam si, nohis occuitantihus, Dcus in illo

Ne igitur hoc accldat,

die ante oculos nostros en deferat.
accurale omnia colligamus, et nos multorum reos depre-
hendemus. Quis enim ab avaritia mundus est? Ne mihi
enim dixeris te medlocriler avarum esse : nam pro modico
etiam pcenas dahimus. Ihec cogila et age pa^nilcntiam.
Quisnonrcus iUalae contumeHfcPetiioc etlam in gehennam
conjlclt. Quis non occultc de proximo male dixit? et hoc
ctiam a regno exlglt. Quis superhia non intumuit ? Hic vero
omnium immundissimus est. Quls non impudicis oculis
aspexit? Hic porro mo^chus omnino est. Quis ncn slnc
causa fratri suo iralus cst? llic vcro rcus cst concilio. Quls
Bon juravit? Hoc autem a malo est. Quis non pejeravlt?
Jlic porro plus quam a malo est. Qiiii^^^iop §cpivit mam-
>', Isai'. XLiu, 26«
 IIOMILIA XLII. IX S. MATTU.EIM. 29

monae 7 HIc vero a sincera Chrlsti servilutc exciclit. Alia

his majora proferre posseni. Sed haec salis sunt,et possent
ad compunctionem deducere, nisi quislapidcus sit, et omni
prorsus sensu carcat. Si enim ecrum slngula In gchennam
conjlciunl, quid non iaclent omniasimul conjuncta? Quo-
modo igitur, luquies, salulem consequi possumus? Si oppo-
sita his remedla adhibeamus, eleemosynam, preccs, com-
punclioncm, pcenitenliam, humlHlatem, cor contritum,
rerum prsesenliuni coulemptum. Sexcentas enim salutis
vias Deus apcruit, si attendere velimus. Anlmum adhi-
beamus ergo, et pcr ha^c omnia curemus vulnera, cleemo-
synam erogautes,iramin eos qui ncs laescrunt roprimcnlcs,
pro omnibus Dco gralias agentes, pro viribus jejunantcs,
slncerocordeprecantes, amicosnobisfacienlcsexmammona
iniquitalis. Sic enim potcrlmus et venlam pcccatorum, el

promissa conscqui bona, quibus utinam nos omnes diguc-

mur, gratla ct benlgnilatc Domini nostri elcsu Chrlirli, cui
gloria et imperlum in sa-cula saeculorum. Amcn.

XWiVX^WWV-iVXAW^VWVWVWVVA .^^VVVVWWVWWV^WWVWWVWW

HOMILIA XLII.

CAPUT XII.

Aut facllo arborem bonam, ct fruclum cjus bonum ar.t :

facllc arborem malam, ct fruclumcjus m.alum. Exfructii

cnlm arbor cognoscltur '.

I. Piursus illos puclorc afficit, ncc sunt illl priora argu-

menta Hoc autem facit, non ut se a cnlpa defendal;
satis.

satiscnlm esscnt quac jam dlcla sunt; scd ut illos ademcn-

' Matlh. xii, 55.

^9-
 292 S. JO. CHRYSOSTOMI Al\CHtEPISCOPI C. P.

datlonemdeducat.Qiiod autemdiclt,hoc significat: « Nemo

veslrnm curatos reprehendit, quasi verc curali non essent,
nequc dixit nialam rem esse a daemone liberare. » Etiamsi
enim admodum impudentes essent, hoc dicere non pote-
rant. Quia ergo opera ipsa traducere non valebant, sed
ha3c operantem calumniabantur, demonstrat accusationem
et cum communi raliocinio, et cum rerum consequentia

pugnare. Quod ingentis impudentiae est, nempe non modo

maligne agere, sedetinm illa comminisci, quae contra com-
munem omnium mentem pugnant. Ac vide quam extra
conlcntionem quod profert; non enim dicit « Facite
sit id :

arborembonam, quoniam fruclusejusbonusest. »Sedegre-

gie illos coercens,elmansuetudinem suam et impudenliam

fcorum demonstrans, ait: « Si opera vuUis reprehendcre,

non prohibeo : sohim ne de iis, quag nec consistere, nec
consequenterdici possunt, me accusetis. « Sic enim clarius

deprehendi poternnt contra resmnnifestissimasimpudenter

Iqqui,. Jtaque fmstra malignamlni, inqult, nec consequen-
^**^^'.«|,iiklGquimliii.^>^am arborum dlfferenlia ex fruclu dlgnos-

/ ^^^*.
'^citur.non auteni jructus ab arbore. Vos vero contrarium
ir ( ' •^Wcttis. Etiamsi eni|p arbor fructus sit causa, attamen fruc-
ttts arborls^ecii^i declarat. At consequens erat, ut ipsa

'^Hfr^Mf ^^^ji*"^^ reprehenderetls; vel si opera Liudaretls,

^tesneincusarelis. Nunc vero contrarium facitis:
nam cum opera, quai sunt fructus, calumniari nequeatls,
contrarium contra arborem fertls calculum, dum me dae-
moniacum quod extremse est
vocatis, dementiae. Namquod
prlus dlcebat, hoc etiam nunc asserit, non posse arboreni
Lonam fructus malos facere, neque mahim bonos. Itaque
accusationes eorum palam esl nihil consequens, nihil se-
cundum nnturam rerum habere. Deindc quia non pro se,
sed pro Spiritu verba facit, acriter invehitur diccns : « Pro-
)> genies vipcrarum, quomodo polcslis bona loqui, cum sitis
 UOMILIA XLIl. IN S, M.iTTH/EUM. 29^

• mali '? » Hoc vero simul et accusanlis est, et dictormn

demonstialionem inde prsebenlis. Ecce namque vos, iii-

quit, cum sitis arbores malac, non poteslis Terre fructuni

bonum. Non miror ergo quod talia loquamini male quippe
;

educati estis, a malis progenitoribus orti, mentemque nia-

lam habelis. Et vide quam accurate, nullam praebens illis

ansam, accusationes disposucrit. Non enim di\it:«Quo-

modo bona loqui, cumsitis genimina viperarum
potestis ? »

hoc enim nihil ad illud; sed, « Quomodo polestis bona lo-

Dqui, mali cum sitis? » Genimina autemvlperarum ipsos vo-
cavit,quiadeprogenitoribus gloriabantur. Oslendens igitur
nihil sibi inde lucrum provenire, ex Abrahae cognationc il-
los ejecit; progenilorcs autem ejusdem indolis dat illis, a
nobilitate prislina nudatis : nam« Ex abundantia cordis os
» loquitur ^. » Hic quoque rursum Divinitatem suam com-
monstrat, quai secreta cognoscat, sciatque ipsos non ver-
borum tantum, sed etiam malarum cogitalioHnm rationem
reddituros esse, Dcumque ipsas cognoscere. Dicit vero
posse etiam homines ha?c nosse; quia haec natur?e conse-
quentia est, ut si intus nequitia superabundet, per oris
verba foris effundatur. Itaquecum audieris hominem mala
loquentem, non aBqualem solum ei nequitiam in ipso inesse

putes, quam verba exhibent; sed longe majorem esse con-

jice. Quodenim extra profertur, intus supereflluit. Vides-

ne quam acriter illos teligerit? Nam si dicta eorum tam

prava sunt, et secundum diaboli mentem, radix et fons
qu£e sint coglta. Hoc autem sic contingere solct; lingua
saepe pudore delenta, non tantam simul nequitiam effun-
dit : cor nutem, cui nuUus homo teslls adest, slnc metu
quc-ccumque veht raala gignit; Deum quippe nihil cural.
Quoniam ergo ea qua^ dicuniur, in examcn veniunt, et
onmibus sunt exposita, cor aulcm lalet ct quasi umbra ob-
/ Matih. xii, 34, — > Ibid.
2(j4 S. JO. CIIRYSOSTOMI Ar.CHU^PISCOPI C, P.

voliiliim cst, ideo minora siint qunc ex lingua proficiscnn-

tur, qua3 in cordc lalent majora. Cnm anlcm ingens copla
inlus est, tnm magno impcLu prodcunt illa qnrc haclcnns
occulta erant. At slcut ii qui vomunt, inilio vidctur cxi-
llcnlcs hnniorcs vi rclincrc vcllc ; cum aulcm vis illa dcfi-

cit, tunc lccde admodum prodeunt : slc qni pravis consiliis

pleni sunt, proximum maledictis impctunt. « Bonushomo,

»inqult, cx hono thcsauro cordls sui profcrt hona : ct ma-
»lus homo ex malo ihcsauro cordls sui profert mala '. »

II. Nc putes, inqult, id in malls tantum evenirc; in bo-

iiis qulppc idipsum accidit : ctcnim major intus virtus csl,

quam vcrha cxhihcant; undc arguilur illos pejores cliarii

iiiissc, quam verha monstrarent, ipsumqucmeliol^em, quam

cx dictis cjus arguerclur. Thesaurum auleai memorat mag- ,

nanicopiamindicans. Dcinde rnrsus magnum cxcilat limo-

rem. Ne putctis, inqult, non ultra proccdl, inquc lacli con-

demnallonc If^stcndum csse ncgollum ; nain exlrcmas da-
hunt poenas quolquot talia pcrpctrarlnt. Ncque dixil: aVos ;»

lum omncs crudiret, tum nc onerosior scrmo cssct.

ut
Dico autcm vobis: Omne verhum otiosum, quodcumque
«loquentur homines, dahuut dc illo rationem in die judi-

»cll^ Oliosum autcm, quod rci non convcnit, mcndax,

»

sycophantlam contincns, imo inanc, ut quidam dicunt,

quod profusum risum movcat, vcl turpe, impudcns, ilHbc-
ralc. « Ex vcrhis cnim luis justificahcris, ct ex vcrbls luis

» condemnahcrls ^ » Yides-ne non moleslum judicinm, lc-

vcsqucpffinas? Nequcenlm ex iis, quajalius de te dixit,sed

ex iis quaj ipsc locutus es, judex calculum ferct; quodom-
nlumest justisslmum. Tuenim ct dicendictnon diccndi po-
tcstatem habcs. Non igitur eos, qui calumniis impeluntnr,

angi et timcre parest, sedeos, qui calumnianlur. Ncquc cnim

illi coguntur sescpurgare, quod malc audicrint scd ; hi, quod
' MallL. xii, 55, — ^ Ibid. 56. — ^ Ibid. 5;.
 IIOMILIA. XLII. IN S. MATTHyEUM. 296
male cllxerint, ipsisqne omne
Quare periculiim immlnet.
eos, qul male audierint, nihil cnrare oportet; neque enim

poenas dabunt pro maledictis aliorum eos autem, qui ma- ;

ledlxerint anxios cssepar estel trcmere, utpote in judicium

hac de re Irahendos. Nam
pcccatum diabolicus est laqucus
illud, quod nuHambabet voluptatem, sed solummodo dam-

num. Nam talis homo malum in.anlmo ihesaurum depo-

nit. Si vero is, qui pravum habet humorem, in morbum ipsc

incidit, muUo magls ille, qul bile acriorem in se nequiliam

thesaurisat, extrema palietur, quia gravcni sibl morbum
paravit Pldque maniteslum est ex iis, quae ipse eruclat. Nam
si alios tanlo dolore aflicit, mullo magis animnm suam illa

parientem ?Qul cnim iusidias parat, scipsum primumoc-

cidit : siquidem qul ignem incendit, seipsum comburit; et
qul adamantem percutit, sibl Ipsi nocumcnlum parit; ac
qui conlra slimulum calcilrat, selpsum cruentat. Elenim
qui lacsus forllter Injuriam ferre novit, Is est adamas, sli-

mukis et Ignis : qul vero injuriam ferrc meditatur, hilo im-

becllllor cst. Non ergo injuria affici maham esl, sed Inju-
riam inferre, nec posse injurlam ferre. Quantum lassus est

David, quantum la3sit Saiil? Quis ergo fortior bcatiorque

fuit ? quis mlscrior? nonne is qui la?sll? Rem vero perpende.
Poilicitus cst Saiil, David alienlgcnam vinceret, se ipsum
si

in gcnerum assumpturum, ac filiam suam illi hbentisslmc

daturum'. Alienigenam illc occidil: Saiil vero pacta viola-
vit ; nec modo non dedit fiham (lo) sed necem quoque
, ipsi
machinabatur. Quis ergo splendidior fuit? Annon ille mce-
rore anlmi et pravo daemonc sufTocabatur hic vcro tropaeis :

et gralia divina phis quam sol splendebal? Rursus circa

mulicrum chorum, nonne ille invldia praefocabatur; hic si-
lentio ferens omnia, omnes altraxit, sihique conjunxit ? Cum
aulem Davld illum prae manibus hrbuit, ipsique pepercit,
' 1 Reg. xvH, 18.
296 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quls riirsum beatus erat, qulsmiscr? Quis imbccllllor, quls

fortior? Nonns Davld, qul non illum ultus cst, elsi justc
possct? Et jure qulclem. Nam illc armatos militcs habcbat,
hlc juslitlam sexcentls exercitibus fortlorem auxlliatriccm
habult. Ideoque insidlls Injusle impetllus, ne juste quidcm
volult hostcm occidere. Sclcbat enlm ex lis, qua) antc acci-
derant, non eum qui male facit, scd eum qul male palltur,
cvadere fortlorem : quod ct in corporlbus et in nrboribus
videre cst. Quld ergo Jacob ? annon laesus est a Labano, ct

mnle passus est' ? Qnls ergo forllor? An is qui ceplt illum,

nec ausus est tangerc, scd timuit ac trcmuit? an hlc qui
sine armis ac militibus, phis illi formidabilis fuit, quam rc-
ges mllle fulsscnt ?

III. Ut majorem autem dlctorum demonstrationem vobis

pra^bcam, adipsum iterum David, sed contrarlo modo spcc-
tatum, sermonem convertamus. Nam hic qui la^sus praiva-
luit, cum laeslt postea,imbecIllIor factus est. Quando igltur

Urlam la^slt, mutalus cst ordo.et imbecillitas in Ixdcntem,

virtus auicm in Ia;sum transivit nam mortuus Urias Da-
' :

vidls domum expilavlt. Et hlc quidem cum rex et in vivls

csset, nihil potuit; ille vero cum railes atque Intcrfectus
esset, illlus omnla subvcrtit. Vullls-ne ut aliunderem vobis
clariorem efliciam? exploremus eos qui se leglllmc ulti sunt.

Nam eos, qui injuste la^dunt, omnium esse villssimos, qui

animam suam laidant, ncmlni non palam cst. Verum quis

se juste ultus cst, innunieraque excltavit mala, multisquc

seipsum calamilalibus doloribusque involvit? Davidisdux.
Hic enim grave bcUum concltavlt, et innumera passu» est
mahi, quorum nc unum quidem accidlsset, si ipse scivisset
philosophari. Fuglamus ilaque peccatum iliud: ac ne ver-
bis nec factis proximo noceamus. Neque enim dixit « SI :

accusaveris ct jus diccrc compulcris; » scdsimpllcilcr, « Si

* Ccn, XXXI, — - 2 1 Rcg, XI,

 IIOMILIA XLir. IN S. MATTH^UM. 297
male dixeris, etiamsi seorsim, extremas dabis poenas. Eliamsi
id quod tu dicis verum sit, eliamsi ea de re persuasus sis,

poenas tamen dabis. Non enimex iis, quoe ille fecit; sed ex
iis, qucc tu dixisli, sententiam feret Deus. Nam ex verbis tuis
condemnaberis, inquit. » Non audis Pharisaeum vera locu-
tum esse, omuibusque nota, nec occulta revelasse ? sed ta-

men extremas dedit poenas. Si vero de iis, quae perspicua

sunt non licet accusarC; multo minus dc dubiis. Nam ju-
dicem habet is qui peccavit. Ne proeripias ergo Unigeniti
auctorilatem. Ilii soHum judicii reservatum est. Sed vis ju-

dicare? est tibi judicium, multum quaestum prsebens, et

nulli obnoxium crimini. In conscientia tua rationem statuc
judicantem, in mediumque adduc omnia peccata tua. Ani-
mae tuae peccata examina, exacle rationes repete et dic :

« Gur hoc et hoc ausus es ?» si hsec recuset, et aliorum facta

exploret, dicilli: «Nonde his te judico, nec de his tetepur-
gare debes. Quid enim ad te si ille malus est? Tu quare
hoc ct iilud peccasti ? Defende te, ne accuses : qua3 ad te
spectant curcs,non aliena. Saepeque illam in hanc conccr-
tationem deduc. » Deindesinihilrespondendum habeat, sed
subterfugiat, illam flagellis caecle, sicut anciilam superbam
et meretricem, et hoc quolidie judicium constltue describc :

fluvium igneum, vermem vencnosum , aliaque tormenta :

nec sinas cam deinde cum diabolo coire, nec feras impuden-
ter sic loquentcm : «Hic advenit, ille insidias struit, ilie me
tentat. Sed dic illi «Si tu nolueris, illa omnia superflua
» :

crunt. »Si rursum dixerit «Corpori colligata sum, in terra

:

versor; carne induta,inmundo sum,» diciili : «Ilaecomnia

obtentus sunt. Nam ille carne induebatur, ille in mundo et
in terra versans praeclare vixit, et tu quoque cum recte agls,
carnees induta. » Siha3C audiens angatur, ne subtrahas ma-
num non enim morietur si
; percusseris, imo illam a morteli-
berabis. Si rursum dixerit : « IUe me irritavit ; » dic illi : « Sed
29S S. JO. CllkvSOSTOMI ARCniKPISCOPI C. P.

llcettlbl noii irrilari, ScTpe enim iram superasli. » Si dixerit

«Illius tcemincepulchrlludo mc inflammavit, cllc illi ; « Sed

poteras hoc superare : » affcr excmpla corum, qui id supcra-
runt, affcrcxcmplum prima3 mulicris, qunc dixit: uScrpcns
))dccepit me'; » ncc tamcn crimine hbera fuit.
IV. Cum haec inquiris, ncmo adslt, nemo pcrturbet scd :

qucmadmodum judiccs pone vclum sedenlcs judlcant; sic

el lu pro vclo lcmpus et locum qulclis quccre. Cum post
coennm surgis, et lectum petiturus es, hoc judicium ineas :

hoc tcmpus idoneum est locus vcro, lcclus cst el thala- :

nius. Ilhid et Propheta jussit dicens « Qua) dicitis in cor- :

))dlbus vcstris, in cubilibus vcslris compungimini'. » Par-

varum etiam rerum mngnas rationes cxigc, nc unquam ad
magnas res accedas. Si hoc qaotidlc feccris, cum fiducia
stabis anle Iribunal illud tcrribilc. Sic Pauhis purus effcc-
tus cst ; ideo dlccbat : « Si nosmetlpsos judicarcmus, non
» utique judicarcmur ^ » Sic Job fiHos suos purgabat. N.im
qui pro occullis sacrlficia offcrcbat, mullo maglspro mani-
fcstis non ita facimus; scd om-
rationcs cxpetebat. At nos
nino secus. Simul cnim atquc dccumbimus, sajcularla om-
nia in menle vcrsamus ct nlii quidcm impuras cogitaliones
;

introducunt; alii Cumquc

foenora, pacta, et curas fluxas.

hllam virglnemhabcmus, eamaccurale scrvamus animam :

vcro nobis filla prellosiorem, slnlmus fornicari et pollul,

multas illi malas cogitalloncs imniittcnles : ac sivc avaritkc

amor, sive dcliciarum, sivc formosorum corporum, sivc

irrc, sive aiius quivis amor inlrarc volucrit, apcrtis januls

iflum exciplmus ct advocamus, ct libere cum illa misceri

sinimus. Quo quid magls barbarum, omnium pretiosissi-

mam animam a tot moechls fccdatam ncgllgcrc, et tandiu

cocuntem doncc illi cxsatlati fuerint? id quod lamen nun-

quam erit. Idcirco ubisomnus invadlt, tunc tantum abscc-

'
Gen. ni, i3. — 2 rsal, iv, 5. —M Cor. xj, 3i.
 HOMILli XLII. IN S. 3IA.TTILEUM. 299
clnnt; imo he liinc quiclem : nam somnia eaclem ipsi simu-
lacra oflermit. Quapropter, illncessente clic,qua3 illa imagi-
nat_n estanima, inopus scepe illarum imaginum opcdeducla
cst. Tu vero in pupillam oculi ne minimum quidem pulve-
ris ingrcdi sinis, animam vero tantornm malorum congc-
ricm Irahere ncgllgcnter patcris ? Quandonam igltur sordes

illas, quas quolidie ingerimus, prorsusdeponerepolcrimus?

quando splnas excindcre ? quando semina jaccre? Ncscls
tu lempus messis inslare ? Nos vero nc novalcs qaidem ad-
luic curavlmus. Si crgo venerit agrIcola,et nos incusaverlt,
quid diccmus? quld. rcspondcLImus? An ncminem semina
dcdissc? Alqui illa quolidic jaciuntur. An ncmincm spinas
succldissc? Verum quolidle falcem aculmus. An nos sac-
cularibus abduci curis ct nccessitatibus ? Et quare non le-

ipsum numdo crucifixistl? Nam si ille malus est qui Illud.

solnm reddil, quod sibi datum fucrnt, quia non dupllcavit

summam, qui dalum labcfaclavit, quid audict? Si ilie liga-
tus 60 projectus est ubi slrldor dentium, quld nos patle-
mur, dum scxcentae res sunt quac nos ad virtutcm trahunt,
nosque rcfugimus et segnlter aglmus? Quid cnim non ido-
ncum sit ad le incilandum ? Annon vldes quarii vilis, quam
incerta slt hacc vita? quantus hlc labor slt ? quantus sudor?
Neque cnim sic rcs est, nt vlrtus cum Inborc, et vitium
sine Inboribus adeatur? Si ct In hbc et m Illo labor esl, cur
non virtulem ellgls quas tantum quacstum parIt?Imo vlrtu-
les quocdam sunt, quaj nullum habcnt laborem. Quo laborc

utendum ut non maledicta proferas,nec mentiaris, nec ju-

res, ut iram proximo remltlas? contra vero facere laborio-

sumcst, magnamque afTcrt sollicitucllnem. Qucne igltur nobis

crit cxcusatio? quae venia, qul ne hsec quidcm faccre veli-
mus ? Hlnc vero palam est laborioslora illa per desidlam et
socordiam nos fugere. Qua3 omnia cogitantcs, ncquitiam
fugiamus, virtulem dillgamus, ut et proesentia ct futura
300 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

hona consequamur, gratia et benlgnltale Domini nostri

Jcsu Chrisli, cui gloria et imperium m scecula steculorum.

Amen.

*\>\\> VV^ \\> "A-V VV% VV^VVviVVX V-V^-VV^ V\VW\ VV\^\ W\ VV\^fV\ W" 'VVMWVWA \\> W^ V\% W\ W\\V> \\\1i\%

HOMILIA XLIII.

CAPUT XII.

Tunc responderunt quidam de Scribis et Pharisaeis, di-

ei

centes : Magister, volumus a te signum videre. Qui res-

pondit : Generatio prava et adultera signum qiiaerit, et
signum non dabitur ei, nisi signum Jonae prophela;*.

I. Quid^his stultiusPquid magis impium Ppost lotsigna,

ac si nuUum factum esset, dicunt : « Volumus a te signum
» videre.Cur ergo hsec dicebant? ut carpendi locum ile-
»

rum haberent. Quia enim ipsossemel, biset saepius repres-

serat, et impudentem ipsorum linguam frenarat, ad opcra

rursus veniunt: quod admirans Evangelista rursusdicebat

« Tunc responderunt ei quidam Scribarum signum peten-

»tes. » Tunc, quandoiiam? Cum morem gcrere, mirari,

ostupcscere, rccedereoportcbat, tunca nequitia non absis-
tunt. Conslderes aulem vehm verbaadulatione et derisione

plena. Expectabant enlm hac ratione se illum pellecturos

esse. Et nunc quidem contumella afficiunt, nunc autem adu-

nunc diTemoniacum vocant, nunc magistrum, utrum-
lantur,
que malo anlmo, etiamsi conlraria dicta sint. Ideo in ilh)s
vchemcnter invehitur. Quando autem iHum aspere intcr
rogabant, et conlumclia afficiebant, moderale cum illis lo-

quebalur; cum auleni adulabantur, acrltcr ct cuni mullu

i J\laUh, xn, 58, 5^,—. 2 YiJc 1>. Guillon, luni, xiv, pag, aai-aaS,
 HOMILIA XLIir. IN S. MATTH^tM. 3oi

vehcmentla, osteiidens se utroqiie Illo affectu esse superio-

rem : ac neque tunc in Iram concitatur, neque ex adula-

lione delinitur. Vide autem objurgationem quae non solum
criminatio sit, verum etiam demonstratio nequitioe eorum.
Quid enim ait? « Generatio mala et adultera signum qua3-
»rit ; id est, oQuid mirum si haec adversum me facitis, qui
adhuc vobis notus non sum, quando erga Palrem, cujus
potentlae tantaexperimentahabuistis, IdlpsumfecIstisPNam
illo relicto, ad daemonas currebatis, amatores pravos attra-

hentes,quodfrequenterillis Ezechiel probro vertlt^ » Hsec

autem dicebat ostendens secumPalre consentire, Ipsosque
nihil insolitum facere; arcanaque menlis ipsorum revelat,
quod nempe cum simulatione atque ut inimiciid peterent.
Idcirco illos generationem pravamvocat, quia ingrati sem-
per sunt erga beneficos; et si bene cum illis agitur, pejores
fiunt, quod est extremae improbitatls; adulteram vero vo-
cavit,et priorem et prs^sentem incredulitatem signlficans;
unde iterum ostendit se Patri asqualem esse, siquidem id
illam adulteram facit, quod sibi non credat. Deinde post
haec convitla quid alt « Nec signum dabiturei, nisi signum
:

» Jonae prophetae. » Jam sermonem de resurrectione prae-

mitlit, exque figura confirmat. Quld igitur, inqules, nonne

signum datum est ei? Non datum est petenti. Non enim
ut illos induceret, signa faciebat sciebat enim illos excae- :

catosesse; sedut alios emeudaret. Yel hoc dicendum est,

vel sic, ipsos nempeslgnumnon accepturosesse illi simlle.
Signumquippe datumillisest, quando castlgati ejuspoten-
liam noverunt. Hic itaque minas intentans loqultur, hoc
Ipsum sublndicans, ac si diceret : oSexcenta beneficiacon-
tull, nullura eorum vos attraxit: neque voluistls potenliam
meam adorare. Per contrariaergo cognoscetis fortitudinem
meam, cum urbem excisam videritis, quando destructos
Ezecb, XVI.
002 S. JO. CIIRYSOSTOMI AKCmEPISCOPI C. T.

muros, qiianclo lcmplum maccricm (ilFeclum, quanclo cx

civitale ct ex libertale pristina cxciderilis; ct rursns extor-

res ct profugi ubique errabilis. Ilaec qiiippe omnia post

cruccm facta sunt. lia^ccrgo vobis prosignismagnis erunt.
Nam ccrte maximum illud cst slgnum, quod mala ipsorum
immota manennl, quod innumeris conantlbus, nemo possit
mederi malis qucc in ultionem ipsis immissa sunt. » Sed haec
quidem ille non dicit, verum relinquit ea ut insequenli
lemporc ipsis clara evadant; interim vcro rcsurrectionis
sermoncm tractat,quem sciluri erant per mala ipsos post-
modum invasura. «Slcut enlm fuit Jonas, inquit, in ventre
»ccti Iribus dlebus ct tribus noclibus*, sic crit ct Fiiius ho-
»minis in corde lerrrc tribus diebus ct tribus nocllbus^»
Se resurrecturum clarc non dixit, ne se irridcrent, sic au-
tem subindicavit, ut credere possent se illud priescivissc.
Quod porro nosscnt, dixerunt ad Pilalum « Scduclor ille :

» dixit dum adhuc viveret Post tres dies rcsurgam ^ Quan-

:

quam Disclpuli hoc ignorarent, nam antca rudiores illis

erant : quapropter hi ex sua ipsorum senleutia damnali
s^mt.
II. Yide autcm quomodo iUud accuratc subindicet. Non
cnim dixlt : a In terra, » sed, « In corde terrcs ; » ut et sepul-
crum indicaret, et nemo haac specle tantuna fact suspicarc-
Tresautem diesideo concesslt, ut morluum fuisse
lur (i i).
ilKmi crcderetur. Non enim ex cruce lantum id confirma-
tur ct ex visu omnium, scd ctiam ex dierum numcro. Nam
resurrcctioni fulcm faccrc debcbat lcmpus omne scqucns.
Crux vcro nisi multa tunc habuissct tcslimonia, non cre-
dita fuisset non crux, ncc resurreclio credita
: si fuissct.

Idco signum vocat ilhid. SI autcm crucKixus non fuisscl,

non dandum forct slgnum. Idco figuram in medium ad-

ducit, ut vcritas crcdatur. Dic mihi, quacso, an phanla-

?. Jonac ji, I, —' ? JVIaUl), xii, 4o. -^ f Id. xxvu, 65,

 HOMILIA XLIII. IN S. MATTH^CM. 00

sla erat Jonas in venlre ccli? Verum id dicerenon pos-

sis : ergo ncque Chrisluni in corde terrae fuisse neges. Ne-
que enini typns in veritatc et veritas in phantasia cst : ideo
uLique mortem ejus annunliamus, in mysterlis, in baplis-
mate, in alils omnibus. Idclrco et Pauhis splendlda voce
clamat : « Mihi aulem bsit gloriari nisi in cruce Domini
«noslrl Jcsu Christi':» unde manifestum est dlaboli fillos

esse eos, qui Marcionls morbo laborant, cum illa deleanl,

qUcT nc aboJerentur summo studlo Christus curavlt, quae
ut abolerenlur summo sludio diabokis conalus est; crucem
dico et passloncm. Quamobrem ahbidicit: « Solvitc lem-

» plum hoc, et in (ribus djebus excllabo iliud ' ; » et, « Erunt

» dicsquando auferetur ab ipsissponsus ^;» et hic, «Nondabi-
» luriUis signum, nisisignum Jonce prophctse, » decUrans se
proillis passurum, et iilos nihll inde hicri accepluros esse
hocenlm postea tamen cum ha^c sciret, mor-
declaravit, et
tuusest : lanla eratejus providentia. Ne putes cnim Juda:o-
rumtalcs exilusfuturos, qualcsfuere Ninivilarum, acfore ut
iUi convertantur ac : quemadmodum illorum uibem jamla-
bantem crexlt, barbarosque converlit, sic ct Judscos post
resurreclionem convcrtendos cssc, audi quomodo contra-
rium prorsus decLirct. Nam qaod inde nihil Iructus pcr-
cepturi sint In bcncficium, sed ct intolerabilia passuri, id
deinde declaravit ex daemonis excmplo. Inlerim vero de iis,

quec passuri crant sese, purgat, oslendens eos juste passu-

ros esse. Calamitates autem ct dcsolationem eorum hoc
cxemplo repracsenlat; interlm vero declarat iilos hocc jusle
passurosesse : idquod etiamin veterilegefaciebat, NamSo-
domadestructurus, apud Abrahamumprius sese purgavit^,
1 ostcndcus qoam pauci ibl virtuli studerent, cum cnim in

} loi urbibus ne deccm quidcm rcperlrentur qui tcmperanlcr

' Ga], vj, i-i. — » Joan, n, kj. — l Matlh, jx, i5, •—

J^
Gen«
XVlll,
5o4 s. jo. cnnYsosTOMi Ancaii-Piscopi c. p.

viverent ; Itemque cum Loto inhospltalltatem ipsorum tur-

plssimosque amores demonstrasset, ignem immislt. Idlp-
sum feclt In dlluvlo, cum ex ipsls operlbus causam suam
defcndlssct ; et npud Ezechlelem slmllller, cura Bahylone
degenti, quae Jerosolymis lierent mala anle oculos posult'
itemque cum Jeremloc dicehat : « Noli pro ipsls orare',
ut causam suam defenderet, dlxit ; « Annon vides quld isli

» faciunt^? » sic et hoc Quid enim alt o Vlri Ninivi-

loco. :

»laj surgent, et condemnahunt generatlonem istam, qula

»poenItentiam egerunt In praedlcatione Jonaj ; et ecce plus
» quam Jonas hic ^. » Ille namque servus crat, ego Domi-
nus. Ille ex ceto exiit, ego ex morte surrexi; ille excidlum
proedlcavit, ego regnum annuntlans yeni. Et illi quidem
ahsque signo crediderunt, ego vero multa exhihui slgna.
Illi nihil allud quam illa verha audlerunt, ego vero nuUam
non adhihui philosophiae speciem. Ille mlnisler advenlt;
ego ipse domlnator et omnium dominus veni, non commi-
nans, non rationes expetens, sed veniam afferens. Et ilh qui-
dem harharl, hl vero cum sexcenlisProphells versati sunt.
De illo nullus prasdixerat, de me omnesprsedixerunt, et opera
verhls consona fuere. Ille fiigit ahlitque ne derlderelur, ego
adveni elsl sclrem et crucem et Irrisioncs passurum mc esse.

Ilh ne opprohrlum quldem tullt pro lis qui servati et hhc-

rati sunt,egomortem mortemque turpissimam, ct
sustinul,
post ha2c ahos mltto. Et ille quldem extraneus erat et Igno-
tus; ego secundum carnem ilsdem progenltorihus ortus
sum. Plura alia quls dlsquirendo congerere posslt.
III. Ipse vero non hic gradum sistll, sed aliud proponit
exemplum dicens : «Rcgina Auslri surget In judlclo cum
»genepalIone isla et condemnahit eos ; qula venlt a finibus
«terrae ut audiret saplcntlam Salomonis : et eccc plus quam
1 Ezcch. V. — .
» Jcr. vii, iC — ^ m^]^ ,-, __ 4 Matlh. xii>

4i.
 HoMILIi XLIII. IN S. MATTn.EtJM. 3o5
«Salomon hic'. » Hocpriore majns est. Nam Jonas aclNi-
nivitas abiil; regina vero Aiistri non expeclavit ut Salo-
mon ipsam adiret, sed illa ipsum adiit, etsi et mulier et
Larbara, lantoque spatio remota esset; non minis instan-
tibus, non mortem timens, sed solo sapientium verborum
amore. « Sed ecce plus quam Salomon liic. » Illic enim
mulier advenit, huc ego veni. IUa a finibus terroe profecta

est, ego urbes et vicos circumeo. Et ille quidem de arbori-

Lus et plautis disserebat, quaenon multum iliam se adeun-
tem juvare poterant, ego vero de inefTabilibus rebus et tre-
mendis mysteriis. Postquam ergoillos damnavit, ostendens
ab omni venia longe alienos esse, iilorumquc inobedien-
tiam ex ingrato illorum animo, non ex doctoris imbeciiii-
tale proficisci : liocque tum ex niiis multis, tum exemplo
Ninivitarum et regina? commonstravit, tunc supplicium ip-

sos excepturum Knigmaticc commcmorat, muitum in nar-

rando terrorem inferens. Nam ait : « Cum immundus spi-
» ritus cxierit ab liomine, ambuiat per ioca inaquosa quaerens
»requiem, et non inveniens, dicit : Revertar in domum
» meam unde exivi. eam vacantem, sco-
Et veniens invenit
»pis mundalam et ornntam. Tunc vadit, et assumit secum
» alios septem spiritus nequiores se, et intrantes habitant
» ibi : et fmnt novissima hominis illius pejora prioribus. Sic
»eritet generalioni huic'. » Hinc ostcndit iilos non in fu-
turo tantum saiculo, sed etiam in preesenti gravissima pas-
suros esse. Nam quia dicebat Ninivitas insurrecturos in
judicio ethanc generationem condemnaturos, ne ob tem-
porisdiuturnitatem id contemnerent, ctnegligentioreseva-
derent, hac in vita gravia maia ipsis subeunda statuit. Quod
comminando Osee prophcta dicebat : a Erunt ut Propheta
»in mentis excessu, ut liomo a spiritu correptus^; » id est
sicut pseudo-prophetne furentes, debacchantes, a malignis

» Matth. XH, 42. — 2 Ibid. 4^-45. — 3 Osee ix, 8.

LXXV. 20
3o6 S. JO. CHRYSOSTOMI AKdHIEPISCOPI C. P.

spiritibus agiUli. Nam mcnte cap-

hic Proplietam intclligit
lum, pseudo-prophetam, quales sunt vates.Hoc ipsum Chris-
lus signiticans dicit ipsos extrema passuros esse. Vides-ne
quopacto ipsos undique impellat ut diclis attendant, a prse-

sentibus, a futuris, ab iis qui bene rem gesserunt, a Nini-

vitis, inquam, et a regina, ab iis qui coUapsi sunt, Tyriis
etSodomilis. Ouod etiam Prophetaefaciebant, filios Recha-
Lin inducentes et sponsam quae ornatus proprii, et zonac
su3e non obliviscitur, et bovem qui iiovit possessorem, et
asinum qui praesepe novit^ Sicet hoc loco a compnratione
ingratum illorum animum declarans, supplicium deinceps
praenuntiat. Quid igitur est id quod dicilur? Sicut dcemo-
niaci, mquit, cum liberanlnr ab infirmitate sua, si negli-
gentiores fiant, graviorem sibi altrahunt pbantagiam; sic
etiam vos facilis. Etenim antehac a daemone detinebamini,
cura idola adoraretis, et filios vestros immolaretis daemo-
iiiis, magnam exhibentes insaniam. Nec tamen dereliqui
vos, sed per Prophetas ejeci daemonem illum, et ipse rur-
sus veni, iit vos curarem. Sed quia non vultis attendere,

verum in majorem nequitiam prorupistis; etcnim multo

gravius deteriusque est ipsum Dominum jugulare, quain
Prophetas occidere; ideo graviora prioribus paliemini,
iicmpe iis quoe passi estis Babyione, in /Egyplo et sub An-
tiocho. Nam longe iis aspcriora acciderunt, Vespasiano et
Tito ducibus: quapropter dicebat : «Erit tribulatiomagna,
»qualis nunquam fuit, neque erit postea^ » Neque id so-
lum hoccxemplo significabatur; sed etiam fore ipsosomni
virtute vacuos, ct a diemonibus facilius quamanteinvadcn-
dos. Nam tunc elsi peccarent, at erant inter eos virtulis
cultores, aderat Dei providentia, spiritusque gratia ipsis
providens, ipsos emendans, suaquc omnia pracstans. Nunc
aulem, ait, providentia illa prorsus vacui crunt; ita ut ma-

* I:ai, ij 5, -- 2 iMatih, xxiv, 21.

 HOMILIA XLIII. IN S. MATTH^UM. 307
jor slt nunc vlrtiitls raritas, calamltatis vis, et daemonum
lyrannica potestas. Nostis certe In generatlone hac, cum
Julianus fureret, quomodo Judacl sese cum gentllibus jun-
gerent, et illorum mores sectarentur. Itaque etiamsl nunc
tantlUum moderaliores videantur esse, quia imperatorum
metu qulescunt : certe nlsl hoc esset, multo graviora quam
ante ausi fuissent. Nam In ahls operibusmalis priscos illos

superant, iupra3stlgiis,maleficisarlibus, etinlascivia,omnia

ista3c supramodum exercentes, ellam in allis, etsl hoc freno
detlneantur. Ssepe sediliones moverunt, contra imperato-
res Insurrexerunt, ita ut In extrema delaberentur mala.
IV. Ublnam ergo sunt illi qui signa quaerunt ? Sclant probo
et grato opus esse animo ; qui nisi adsit, signorum nulla
erit utiiitas. Certe NlnlvilaB absque slgnis crediderunt. [li

vero post lot miracula pejores sunt efTectl, seque Innume-

rorum dajmonum domicilium constituerunt, et sexcentas
sibi pepererunt calamitalcs, jurc illatas. Cum enim quls a
malis llberatus non resipiscit, longe graviora prioribus pa-
tietur. Ideo enlm dixlt : « Non invenit requiem ; » ut osten-
dat daemonum insidlas hunc necessarlo correpturas esse.

Nam ob his duobus ad sanam mentem reducl oportuisset,

et quod quod liberall essent; imo tertium quoque
passi, et
adest, nempe commlnallo nc quid dclerlus conllngat. At-
tamen cx nullo eorum meliores evaserunt. Ha^c vero non
ad illos tanlum, sed etiam ad nos dicta fuisse opportune
credamus; quando illuminati et a prlscis erepti malls, rur-

sus eidem nequltiae haeremus. Nam ob admlssa post haec

peccata gravlori ultione plectemur. Ideo paralytico dice-
hat Christus : « Ecce sanus factus es, noli amplius peccarc,
»ne quid tibi deterius contlngat' : » et haec hominl dicta
sunt, qui triginta octo annis a^ger fuerat. Ecquid, inqules,
gravius passurus erat, quam autea? Longe pejora et gra-
i Joan, V, i4.

20.
3o8 s. jo. mYsosTOMi AncniEPiscoPi c. v.

viora. Abslt enlm ne tanta pntiamur, quanta pati possu-

mus. Neque enim Dco supplicia desunt. Nam ut magna

misericordla ejus, ita et gravis est ira ejus. Hac de re Je-

rosolymam apud Ezechiclem accusat. « Vidi enim te, in-

»quit, pollutam sangulne, et laviet unxi, et factum est tibi

»nomen in pulchriludlne tuo, ct fornlcata es cum fmitimis
))tuis'. » Ideo gravlora tlbl peccantl minatur. Hinc vero
non supphclum tantum, sed immensam Dei patientiam te-
cum reputa. Saepe namque in eadem mala delapsi sumus,
et adhuc ille nos tolerat. Verum ne confidamus, scd potius
limeamus. Etenim Pharao, si ex prima plaga resipuisset,
non sequentes expertus, nec postea cum toto exercitu de-
mersus fulsset. Hocc autem dlco, quia multos novi nunc si-
cut Pharao dlcenles : « Non novl Deum, » qui lulo et late-
ribus subditos suos addicunt, quot homines, jubente Deo,
minas remlttere, ne laborem quldem relaxare volunt? Ve-
rum non est jam Rubrum mare trajlclendum. Sed pelagus
ignis est, pelagus non cum illo confcrendum, sed raulto
majus et acerbius, cujus lluclus ignis sunt; ignis certe no-
vus et horrendus. Abyssus illlc magna est flammae gravis-
slma?. cnim ignem semper circumcurrere vldere est,
Ibi

ferx immanlssimoe slmllem. Si enlm ille sensilis et materia-

lis io-nis, quasi fcra ex fornace exillens, insiliit in eos qui
^exlra fornacem erant, dum tres puerl intus essent, quid
iion facletignisillclis, qui In Illum Incident? Audi Prophe-
tas de illo dle loquenles : « Dles Dominl incurablHs, furore
wet ira plcnus '. )> Nemo enim erlt qui astet, nemo qui
eruat, nusquam ibi Christi facicm mltem et serenam cons-
picies. Sed quemadmodumii, qui inctalla tractant, acerbis
traduntur hominibus, nemincmqueamicorum, sed eos lan-
tum qui pra^sunt, vldent, sic et tunc; imo non sic, sed
longe horribilloremodo. Istic enim Impcralorem possumus
' Ezecli. XVI, 6. — ' Isai. xui, 6.
 HOMILLi XLIII. IN S. MATTH.EUM. OO9

adire et rogare, et sic damnalum solvere. Illic vero secus.

Nulla enim remissio; sed manent in tanto cruciatu et do-

lore, qui non possit exprimi. Nam si eorum, qui hic combu-
runtur, acutos dolores nuUus potest scrmo describere, multo
minus illi verbis exprimi possunt. Hic enim brevi tempore
totum perficitur. Illic vero qui uritur, non consumitur.
Quidigitur ibi faciemus? Meipsum quippe alloquor. Si tu,
inquies, doctor teipsum alloqueris, nulla mihi curasuper-
est.Quid enim mirum si et ego pleclarPNe, qUiTeso, ne quis
hanc qucerat consolationem. Neque enim ullum ibi sola-
tium. Annon,quaeso, incorporeavirtuseratdiaboIusPNonne
pra^stantior hominibus? Attamen lapsus est. Anveroquis-
piam hinc consolationem accipiet quod cumillo crucietur?
Nequaquam. Quid porro /Egyplii illi omnes? Annon prae-
fectos etiam plexos viderunt ? et domos singulas in luclu?
An ideo consolationem acceperunt,velrespirarunt?Minime
certe : id quod Hquidum est ex iis, quae postea fecerunt,
quasi flamma quadam flagellati regem adierunt, et Hebraeo-
rum populum eraittere coegerunt. Frigida certe consolalio
cruciati, quod cum aliis puniatur, quod possit dicere, ea-
dem condilione sum qua ahi. Scd quid de gehenna loquor?
Cogita eos, quipodagra laborant : qui cum acutis doloribus
cruciantur, etiamsi sexcentos ostendas graviora patientes,
ne altendere quidem volunt. Vis quippe doloris ne locum
quidem sinit ut aHos cogitent, hincque consolationem ac-
cipiant. Ne itaquehacfrigidaspealamur; consolatio quippe
illa exejusdemmaU consortibus parta, in mediocri tantum

serumna locum habet. Quando autem major est cruciatus,

et interiora tot fluctibus agitantur, ut ne scipsam possit
anima cognoscere, undenam consohUionem accipiet?
V. Itaque ridicula sunt ha^c omnia verba, et puerorum
insipientiumfabulae. Nam id, quod dicis, in moerore medio-
crilocuw habet, cufti aliuui idipsuiB pali audiuius; imo
5io s. 30, (^nnYsosToMi AHcniEMscopi c, v,

nonnunqLiam ne in mtDerorc quidem; multoque minus m

crnciatu illo incfTabili, qucm stridor dentium cxprimit.
Novi ccrle hocc dlcens me vobis oneri ac dolori esse. Sed
quid faclam ? Vellem nou hivc dlcere, scd ct mc ct vos

onines virlutem colentcs conspiccrc. Quia vcro plerique

nostrum in peccatis deglmus, qnis mihi dederit, ut vos in
dolorcm conjiciam, auditorumqiie animum langam? Tunc
utique rmcm dicendi facerem. At nunc timeo ne quipiam
dicta contemnant; neve ob audientium ncgiigentiam ma-
jus supplicium evadat. Neque enim si hero minas intcn-
lante, scrvorum quis contemnat, impune fuerit, imo hnec
majoris supplicii causa erit. Quamobrem rogo, de gehcnna
audlentes compungamur. Nihil enim dulcius hoc sermonc,
quia rebus ipsis nihil amnrius. Et quomodo dulce fucrit,

injucundum
inquies, de gehenna audire? Quia cst in ge-

hennam incidcrc, quod malum amovent verba illa, quoc

videntur onerosa; aham vero prajstant voluptalem, quod
videlicet animum convcrtant, ct ad piclatem Iraducant,
mentem sublimiorcm, ratioclnium cxpcditius cfficiant, a

concupiscentiis obsessam anlmam liberent : ha3C vere mc-

dlcina est. Quapropter conceclilc mlhi ut postquam de
supplicio dixi, dc pudore ctiam ac dcdecorc dicam. Nam
sicut Ninivitffi tunc Judojos condemnabunt, sicet nos mulli
condeuniabunt, qui nunc vidcnlur longe infcrlores essc.
Cogitemus crgo quantus risus, quantK damnationes erunt.
Co2;itemus, inilium ducamus, januam aperiamus ad poeni-
tenliam. Meipsum alloquor, me primum hortor : nemo ut
damnatus irascatur angustam viam adeamus. Usquequo
:

deliclcc ? usquequo oscitanlia ? Non satiamur desidia, ridcn-

tes, procrastinantes? An eadem scmper erunt, mcnsa, sa-

tlelas, sumptuositas, pccuniae, posscssiones, tTdificia ? Ec-

quis eorum fmis? Mors. Quis finis? cinis, pulvls, loculi,

vermes. Novam crgo vitam exhibeamus. Faciamus terrani

 HOMILIA XLin. fN S. MATTILEUM. 011

coclam. Hinc oslenflamiis gentilibus qnot carcant bonis.

Nam cum nos videbunt recte vitam agentes, eodem nspectu
regnum coelorum conspicient. Cum nos videriiit modeslos,
vacuos ira, concupiscentia mala, invidia, avaritia, in oin-
nibusque probos, dicent : « Si hic Angeli fiunt Christiani,
quales erunt post excessum ex hac vita? Si ubi peregrini
sunt, ita fulgent; cum patriam recipient, quales erunt?
Sic et illi meliores evadent, et pietatis sermo curret, non
minus quam Apostolorum aevo. Namsi illi, cumduodecim
solum essent, civitales integras, regionesque converterunt
si omnes ex accurata vitae rationc doctores fefriciaraur,
cogitaquantam ad sublimitalem nostra sint ascensura,
Nequc enim gentilem sic attrohit mortuus redivivus, ut vir
philosophice vivens. Ad iHud enim spcclacuhim stupebit,
ad hoc autem hicrum faciet. Illud factum est et transiit,
hoc manet, et semper ilhus animam cxcoHt. Curam ergo
nostri agamus, ut et illos hicremur. Nihil onerosum loquor
non dico : « Ne uxorem ducas, urbes relinque, arebus urba-
nis te removc : sed, in his versans virtutem exhibe. » Mal-
lem quippe eos, qui in mediis urbibus versantur, virlute
florere, quam eos qui montes occupant. Quare? Quia hinc
multum lucri acccdit. « Nemo enim lucernam accendit,
» et ponit eam sub modio \ » Idcirco veliem omnes lucer-
nas supra candelabra esse, ut multa lux efiunderetur. Ac-
cendamus itaque ignem illum, id efficiamus ut ii qui in
tenebris sedent, ab errore liberentur. Nemihidicas : «Uxo-
rem habeo, domum, nec possum haec proestare. »
filios,

Etiamsi enim horum nihil haberes, si segnis esses, omnia

pariter abscederent; si ha3c omnia habeas, strenuusque sis

alque probus, virtutem coles. Unum qu^eritur, animrege-

nerosaB alacritas : ct nec ojtas, nec pnupeitas, nec divitia?,

nec moles negotiorum, vel quidquam oliud, impedimento

' Mallli. V, i5.
3l2 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPl C. P.

erunt. Naui scnes, juvencs, conjugali, liberos etlucanles,

nrtifices, niililcs, pncccpla omnia implcverunt. Elcniia
Danicl juvenis crat, Josepli servus, Aquila firtem excrcc-
bai, Purpuraria officinaepraierat; alius custos carccris crat,
alius centurio ut Cornelius, alius infirmus ut Timotheus,
alius fugitivus ut Onesimus. Sed nihil horum cuipiam
eorum obfuit, quin recte vitam instituerent, et juvenes et

senes, et servi ct hberi, mihtes et idiotae. Ne itaque vanos

quteramus obtentus, sed propositum voluntatis paremus
optimum. Cujusvis condilionis simus, virtutem omnino
capessamu^, et futura consequamur bona, gratia et beni^-
nitate Domini nostri Jesu Christi, cum quo Palri et Spiri-
tui sancto gloria et imperium, honor, nunc et sempcr et in

saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XLIV.
CAPUT XII.

Adhuc autem eo loquente ad turbas, ecce mater et fratres

ejus stabant forisquaerentes ei loqui. Dixit autemquidam
ei : Ecce mater tua et fratres tui foris stant, quoerentes
tibi loqui. Ipse autem respondens diccnti sibi ait : Quaj
est mater mea, et qui sunt fratres mei? Et extendens
manum in Discipulos suos dixit ; Eccc maler mea, et

fratres mei '.

I, Quod^ nuper dicebam omnia superflua

slne virtute

essc, hoc nunc apertissime demonstralur. Dicebam ego

letatem, naluram, descrti habllntioncm, caitcraquc hujus-

•
MaltU; xn, /\G4d* "^ ' ^^^^' ^* Guillon, toui. xiv, pag, aai-a25.
 HOMILIA XLIV. IN S. BIATTILEUM. 3l3
modi inulllia esse, si voluntatis propositumnon sit bonuni.
Hodievero aliquid amplius discimus, ne quidem Chrislum
peperissc et mirabilem illum partum edidisse, aliquid uli-
litatis habere sine virtute. Id vcro hinc maxime h'quidum
est; nam dicit : « i\dhuc eo loquente ad turbas, dixit qui-
))dam ei : Mater tua et fratres lui quaerunt te. Ille vero
))dixit : Qua3 est mater mea, et qui sunt fratres mei? ))Hoc
autem dicebat, non quod de matre puderet, nec quod ge-
nitricem negaret si enim id illi pudori fuisset, non per
:

uterum illum Iransisset; sed ut ostenderet nihil hinc

matri utiHtatis proventurum fuisse, nisi praecepta omnia
servasset. Nam quod illa fecit ex ambitioneproflciscebalur
volebatenim populosese ostentare ac si imperaret filio, de
quo nihiladhucmagnum imaginabatur, ideoqueimportune
accessit. Yide ergo et ejus et fratrum arrogantiam. Gum
oporteret enim ingressos audire cum turba, vel si id nol-
lent, expectare concionis finem, et tunc accedere, a foris

vocanteum in conspectu omnium, superfluamque exhibent

ambitionem, ut ostendant se illi magna cum potestate
imperare. Quod etiam Evangeh*sta incusando declarat;
hoc ipsum enim subindicans dixit : « Adhuc eo loquente ad
y> turbas ; )) ac si dicerct : « Annon aliud tempus erat ? annon
poterant seorsim alloqui ? Quid porro loqui volebant ? Nam
si de veritate doctrinrc dicturi erant; hiecpalam
et coram
omnibus proferre oportuit, ad aliorum quoque ulilitatem;
si de aliis ad res suas spectantibus, non sic instare par

erat. Nam si iUi patrem sepelire non permisit ne sequi se

intermitteret; multo minus concionem rumpere debuitpro

rebus nullius momenli. Quarepalam est eos solum ex vana
gloria illud egissc, quod significans Joannes dicebat : «Ne-
))que fratrcs ejus credebant in eum'. » lllorumque dicta
refert admodum insana, diccns ipsos Iraxi^se illum Jcrq-
* Joan, V115 5,
3l4 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

solyriiam, non ob allam cansnrji, qiiam iit ex ejtis sif^nis

gloriam caplarcnt. Nam, inqniunt : aSi hciec facis, ostende

wteipsiim mundo. Nemo quippe in occullo quid facit, et
V qnocrit ipse palam fieri. » Ipsc vero illos increpavit, carna-

lem illorum culpans animnm. Quia enim Jud^ei expro-

Lrantes ipsi diccbant Nonne hic est fabri filius? cujus
: «

»nos scimus patremet matrem? et fratres ejns nonne apud

» nos sunt* ?» ignobilitntem generis viluperantes; proplerea
ipsum ad signorum ostentationem vocabant ; ideo ipsos
depclllt, volens ab hac animi rcgriludine liberare : qui si

matrem ncgare voUiissct, tunc negasset cum id ipsi Judrei

opproprio ver.terent. Nunc autem tantam ejus curam ex-

hibet, ut enm in cruce Discipulo, queni maxime omnium
dillgebat, commendaret, magnnmque ejus solliciiudinem
exhiberet. At nunc non slmilitcr facit, ut illi et fratribus

suis recle consulcrct : nudum hominem

quia enim illnm
censebant, alque inani gIo«ria agebantur, morbum illnm
depcllit, non ad contumeliam, sed ad emendationem. Tn

vero nc verba illa tantumperpendas, qucc raoderatam con-

linent increpalioncm; sedetiamimportunitatem audaciam-
qne fratrum, nc quis sit iile qui incrcpat. Non enim nudus
homo, sed unigenilus Dei Filius, et quld volens increpa-
vcrit. Non enim ut illam in dubium conjiceret, sed ut a

Ivrannico morbo liberaret, ac paulatini induccret ad con-

grucntem de sc opinionem, suaderetque ipsi se non modo
filium ipsius esse, sed etiam Dominum. \ideblsque incre-
palionem admodum et sibi congruentem, et malri utilem,
simulque valde mansuclam. Neque enim dixit : « Abi, dic
matri illani mcam non
matrem » sed loquenti respon-
esse ;

dct his vcrbis « Quo) cst mater mca? » cum supra dictis
:

aliud etiam e/riciens. Quidnam illud? LU ncque illi, ncque

I
alii cognationi fidenles, virtutem negligcrent. Nam si illam

? Malth, xiij, 55, cl Maic, vi, 3.

 IIOMILIA XLIV. !N S. MATTja.EtU. oi5
iilhll juvabnt qnod mater esset, nisresset virtutl acldicta,
vix ac ne vix quidem allus ratione cognalionis salulem
consequclur. Sola quippe noLilitas est voluntatcm Dei fa-
ccre. llic nobilltalis modus melior ct prcTslantior est illo.

II. HcEC ergo cum sciamus, nec de filiis virtute clarrs

allum sapiamus, nisi eadem qua illi vlrtute praecliti simus,
neque de generosis probisque patribus, nisi similes illis

fuerimus. Potest enim fleri ut Cjui genuit, pater non sit, et

qui non genuitpatcr sit. Quapropter alibi cum mulier quae-
dam diceret : « Bcatus ventcr qui te portavit, ct ubera quac
»suxisli'; wnon respondit.ille : «Nullus me venter porlavit,
nulla suxi ubera, » sed : « QuinimOj beati c|ui faciunt vo-
lunlntem Patrismei'. » Yides-ne quomodo non uspiam
neget naturalem hanc cognationem, sed aclclat illam afTi-
nilatem, qua secundum virtutem est. Fraecursor quoquc
cum Gcnimina viperarum, ne videamini dicere
dicit : «

» Palrem habemus Abraham^, » non declarat eos non esse

I sccundum naturamex x\brahamo ortos; sed nihil illlsprO'
desse quod ex Abrahamo sint orti, nisi etiam morum cog-
nationem haberent quod etiam Christus declarat his :

vcrbis : « Si filii Abrahoe essetis, opera utique Abraha^ fa-

» cerelis^ : 9 non eos a carnali cognatione removens, sed
docens aliam hac majorcm ac veriorem esse quasrendam.
Hoc etlam sed moderatius et leniiis
hic facit, nam de :

malre sua scrmo habebalur. Neque enim dixit «Non est :

mater mea, neque Illi fratres sunt, cjuia non faciunt volun-
tatem meam ; » neque sententiam tulit velcondcmnavit sed :

in arbitrio ipsorum relicjuit ut id vellent, loquens cum

mansuetudine sibi congrUenti. «Qui enim facit, inquit, vo-
Dhmtatem patrls mel, ille meus frater ct soror et maler
»cst^ » Qunre, si sic etiam esse volunt^hanc ineant viam.

* Luc. X), 27. — ^ Ibi.]. 28. — 3 Matllj. TiJ, 9, — 4 Joan. viii,

09. — 5 Matlb, XII, 5o.
3l6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPI C. P.

Et cum clamavit mulier dicens : « Bcatus vcnterqui te por-

» tavit, » non dixit : « Non est matcr mca ; » sed « Si vult esse

bcata, voluntateni patris mei faciat. Nam qui talis est, ct

fraler, et soror, et quantum honoris

mater est. » Papa?, I

Papns,quanta est virtus Adquantum culmen se adeuntem !

erigit! Quot mulicres beatam dixcrunt sanctamillam Yir-

ginem, ejusque ulerum, et optarnnt tales csse matres cae-

teraque abjicere? Quid ergo prohibet? Ecce latam viam

nobis aperit, et licet non muheribus modo, sed eliam viris

in tali locari ordine; imo et in longc majori. Idenim longe

magis matrcm faclt, quam partus. Itaque si beatum est

illud, multo majus et verius hoc, utpote optabilius. Nc

igitur solum dcsideres rem desi-
: sed ct viom, quae te ad
deratam ducit, capcsse cum magno studio. «Haeccrgocum
«dixissct exivit de domo. » Vidistis-nc quomodo et incre-
pavit, et fecit id quod desiderabant ? Quod eliam in nup-
tiis fecit. Nam et illic increpavit intempestive pctentem,
neque tamen postulatum negavit, tum ut imbecillilati mc-
deretur, tum ut suam crga matrem bencvolentiam exhibc-
ret. Sic ct hoc loco inanis gloriye morbum sanavit, et

debitum matri honorem pra3stilit, hcct illa inopportuna

peteret. « In illo die, ait, exiens Jesus e domo, sedebat
» sccus mare ^ » Nam si vullis, inqnit, videre et audire, jam
exeo ut dissernm. Quia enim signa mulla faciebat^ rursus
ex doctrina prodest. Et scdens secus mare, tcrrenos ho-
mines piscabatur. Sedit vcro sccusjiiare, non sine causa.
Atque hoc ipsum subindicans posuit Evangehsta ut cnim :

ostcnderet se accuratc velle theatrum congrcgaie, se hoc

situposuit, ut neminem a dorso haberet, sed omnes ad sc
convcrsos. « Et congrcgakc sunt, inquit, ad cum lurbcc

»mullac; ita ut in naviculam nsccndcns sedcret; ct omnis

» turba in hllorc stabat ^ » Ibi vcro scdciis pcr parabolas

,» Malth. XUJ, 1,-2 Ibid, 2.

 HOltflLIA XLIV. IN S. MATTBJirM. Sl^
loqultur. «Etlocutus est^eis, inqult, tnulta in parabolls'. »

Atqul In monte non Ita feclt, neque per tot parabolas ser-

flioncm conlexult : tunc turbae solum erant, et plebs rudis;

hic vero et Scribse et Phcirissel. Tu vero mihi anlmadverte

quam prlmam ponat parabolam, quomodo IHas Malthaeus
ct

per ordinem ponat. Quam ergo primam diclt ? qunm ma-

xime primam dicere oporlebat, quae auditorem reddat at-

tentlorem. Nam qula renigmatlce pricdlcaturus erat, audl-

lorum animum primo per parabolam excitat. Ideo alter
Evangeh*sta ait sic increpasse illos, quod non IntelHgerent.
« Quomodo non nostis parabolam? Nec ideo solum
» In
parabohs loqultur, sed ut majore cum emphasl verba fa^

ceret, et magis memorlae Imprimeret, resque sub aspectum

poneret. Sic et Prophetae faciunt.
III. Quae est ergo parab^la? Eccc cxlit qul seminat
«

»semlnare'. » Unde exiit qui ublque pra^sensest, qui omnia

implet ? Quomodo exiit? Non loco, sed habitu et dispen-
satione qua nostra curavlt, proplor nobls factus ob amic-
tum Qula enlm nos ingredl non poteramus, quod
carnls.
peccata nostra nobis aditum intercluderent, Ipse nd nos
egreditur. Et cur egressus est? Ut perderet terram spinis
plenam ? ad puniendos agricolas? Nequaquam , sed ad
excolendam curandamque terram, et ad semlnandum pie-
tatis sermonem. Semen quippe hic doctrinam dicit arvum :

vero homlnum anlmas, seminatorem se ipsum.Quid igltur

fit de hoc semlne? Tres pereunt partes, una servatur. « Et

» dum seminaret, aha, inquit, cecidere secus viam et vene-

» runt volucres coeli, et comederunt ea ^ » Neque dlxit se
jecisse, sed cecidlsse semen. «Qua^dam vero super petrosa,
»ubi non habebant terram multam, et continuo exorta
»sunt, qula non habebant altltudinem terrce. Sole autem
»orto sestuaverunt, et quia non habebnnt ra^licem, arue-

f Matlh. xui, 3. — » Ibid. — 3 jbid. 4.

3l8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIiLPISCOPI C. P.

» runt. Quacdam autem ccciderunt inter spinas, et creve-

»runt spinsc, el sufrocaverunt ea. Quc-edam vcro in terram

»bonam, et dabant fructum,a\iud centesimum, aliud sexa-
«gesimum, aliud trigesimum. Qui habet aures audicndi,
»audiat\ » Quarta pars servata est; neque iila aequaliter,
sed etiam hic magnum discrimen est. His significat se afTa-

tim omnibus loqui. Sicut enim is, qui seminat, non distin-

gult arvum, sed simplicitcr ct indiscriminatim semina

mittit ; non diviteni;, non pauperem distinguit,
sic et ille

non sapientem, non insipientem, non segnem, non studio-

sum, non strenuum, non limidum, sed omnibus loqucba-
tur, qune sua erant implens, etiamsi futura prcescirct : ut
dicere posset Quid me oporluit facere, et non feci ? »
: « ""

Et Prophetaj quidem de populo quasi dc vinea loquuntur.

« Yineacnim factaest dilecto ^ inquit; » et « Yineam de :

» iEgypto transtuht^» llle vero quasi de semine.Quid autem

significnt? Promptam nunc fore obedienliam, et facilio-

rem, et cito fructum daturam. Cum autem audis « Kxiit :

» qui seminat seminare, » non idemiterari putes. Saspe enim

qui seminat egreditur ad aham rem vel ut novales sulcet, ;

vel ut malas plantas reseret, vel ut spinas evellat, vel aUud

quid simlle efficiat. Ipse vero ad seminandum egressns esl.
Undenam, qua;so, factum est, ut maxima pars seminis
periret ? Non cx seminante id ortum est, sed ex terra se-
men excipicntc, id est, ex anima non audiente. Et qua dc
causa non dicis inertes alia semina suscepisse, eaque per-
didisse; alia diviles, et ea sulTocasse; alia moUes, eaquc
prodidisse? Non vult eos vehemenlius insectari, nc iu des-

perationem conjiciot , arguendum audilorum

sed illud

conscienlioe rehnquit. Non aulcm semcn tantum hoc pas-

sum est, sed eliam sagena. Nam et iila inulilia mulla lulit.

* Matlh, sni; 5-9. — ^ Isai. V; 4, — ' Ibid. 1. — 4 Psal.

 nOMILlA XLIV*. IN S. MATTHJJUJI. SlQ
Hflnc poiTO parabolam cllxit, ut Discipulos exerceret doce
retque, ut si semeu reciperent, plures essent
iuler eos qui

qiii illud perderent, neanimo conciderent. Nam et Domlno

id accidlt; et qui plane novcrat lia^c esse futura, seminare
non destitit. £t qua dc causa, inquies, in spinis seminarc,
supra pelram, in via? In seminibus et in terra, nuUa esset
raiio. In animabus autem et in doctrina, id summopere
laudandum. Agricola enim jure culparelur si id faceret,
non potest enim petra iieri terra, neque via non esse via,
neque possunt spinae nonessc spinae in rationalibus autem :

non sic : potest enim petra mutari in fertilem terram, via-

que non ultra conculcari ab omnibus preetereuntibus, es-
seque pinguis ager; spinaeque possunt evelli, ita ut semina
iis liberata fructlficent. JNIsi enim id posset fieri, non semi-
nasset ille. Quod si haec mutatio in omnibus facta non sit,

id non ex semiuanle provenit, sed ex iis qui mutari noluc-

runt. Nam ille quidem quae ipsius erant effecit. Si vero illi

quae acceperant ab eo prodiderunt, sine culpa ille est qui

tantam beniguitatem exhibuit. Tu vero illud mihi perpen-
dc non unam essc pernlclei viam, sed diversas esse alias-
quc ab ahis dissitas. Alii namquc via3 similes sunt : ut
forcnses, segnes ct negiigentes; ahi petram referentes, in-
firmiores sunt. Quod in petra semlnatur semen, refert
iikim qui verbum audlt, et statim cum gaudio accipit, sed
non habet radicem iu selpso, et ad tempus tantum con-
sistit : sed advcuienle propter verbum calamltate vel pcr-
secutione, statim oflendit. Cum vcro quis audit vcrbum
regni, et non intelhgit, venit mah'gnus, et raplt id quod

seminatum erat in corde ipsius. IIoc est scmen juxta viam

jactum. Non est autem axjuale nemine vexante vel moles-
tiam inferente doctrinnm exsiccari, et instante tentatione

idipsum fieri. Qui vero spinis siinilessunt, miiius liis sunt

venia digni.
3'iO S. JO. CHRYSdSTOMI ARCtilEPISCOH C. P.

IV. corum quidpiam pntiamur, hoec semlna

Ne igltur

magnitudine animl et dluturna memoria obtegamus. Etiamsi

enim raplat diabolus, in nobls est ne rapiantur. Quod si

semina slccentur, non Id ab ocstu efTicitur. Non enim dlxlt:

((H3ecpropteraistumexsIccalasunt,osed«Quodradicemnon
habeant. » Etsi illa prcefocantur, non a spinis, sed ab iis qui
hascresceresiverunt. Licetenimsivolueris hoc makmi ger-
n:ienlmpedire,acdlvitlls,utdecet,uti. Ideonondlxit: «Saecu-
lum , » sed « Solllcltudo sceculi, neque « Diviliae, » sed « Falla-
»

cla divltlarum. » Ne igltur res ipsas culpemus, sed corruptam

voluntatem. Llcetenim divltem esse, et non decipi : in hoc

esse sneculo, et solllcltudinibus non praifocari. Duo quippe
vitla Inlcr se opposlta In dlvltils sunt; allud quod cruclat

et ofFuscat, est solllcitudo ; aliud quod molllores reddlt, sunt

deliciac. Recte autem dixlt : « Fallacia dlvitiarum. «Omnia

qulppe in divltiis fallacia sunt : nomina quippe sunl, non
in rebus sita. Etenlm vohiptas, glorla, pulchriludinis stu-

dium, slmiliaquc omuia, speclcs quaedam et phanlasiae

sunt, non rerum veritas. Cum ergo perniciei modos dixis-

set, demum ponit terram bonam, non desperare sinens,

sed spem dans poenitentia;, ostcndensque posse a supradlc-

tis ad. illam transitum bona est et agrl-
fieri. Atqui si tcrra

cola unus, seminaque eadem,cur aliud centum, ahud sexa-

jiinta, ahud triglnta tulll? Hic rursus ex terrae natura

dlscrimen : nam ubi bona lerra est, multa ibi differentia.

Vldes non agrlcolam esse causam, neque semlna, sed teN

ram excipientcm, neque ex natura, sed ex voluntate discri-
mencenseri. Hic autemmultaDeibenlgnltasdeprchendltur,
quinon unamexiglt vlrtullsmensuram; sed prlmos Hbenter
recipit, sccundos non cjlclt, tcrllis dat locum. llxc porro
ne putcnl 11 qul ipsum sequuntur, audilu exceptam
dicit,

doclrinam ad salutcm esse satls. Sed cur, inqult, non

caetcra ponit vilia, ut corporum coucupisccnUam, vauam
 nOMILlA XLIV. IN S. MATTH.EUM. 321

glorlam? Ciim dixerit sollicitadinein hujus sceculi, et fal-

laciam dlviliarum, omnia posuit. Nam et vana glorla ct

caetera omnia et hujus saeculi sunt, et ad divitlarumjalla-
ciam reduci possunt; exempli causa, voluptas, gula, mvi-
dia, vana gloria, et similia omnla. Addidit autem et vlam
et pelram, ut ostendat non satis essesiapecuniarum amore
tantum nos expediamus; sed quoque virtutesexer-caetcras

cendas esse. Quid enim prodest sidivitiis non servis, esque

tamen ignavus etmoliis? Quid si ignavus non sls quidem,
sed segnis ad doctrinam audiendam? Neque enim illorum
unum salis est ad sahitem sed opus est primo audiendi;

seduiitate, deinde jugi memoria, hinc forti animo, divi-

liarum nec non saecularlum omnium contemptu. Ideo enlm
audiendi studium primo ponit, deindeque caetera : quia
hoc prlmo est opus : « Quomodo enim credent, nisl au-
» diant ' ? » ut nos quoque nisi dictis attendamus, non po~
terlmus ea quae agenda sunt ediscere. Delnde animi forti-
tudinem ponlt rerum praesentium contemptum. Haec
et

itaque audlentes, nos undlque munlamus, dictls attenden-

tes^ firmas mittentes radices, saecularlbusque omnlbus nos
expedientes. SI autem aha quldem faclamus, alia neglig^a-

mus, nihilnobis conferct, ac si non hoc, certe altero modo

periblmus. Quid enim refert, utrum ob divitlas,utrum ob
segnillem, utrum ob molhllem pessum eamus? Nam agri-
cola aaque higet si hoc, aeque si illo niodo semen perdat,
Ne quod non per omnes modos pcreas, lilnc conso-
itaque
lalionem admitlas, sed quocumque tandem modo pereas,
luge. Spinascomburamus,quae verbum sufTocant. Idnorunt
divites, qui neque ad haec, neque ad aha sunt utiles. Servi
namque et captivl voluptatum, ne ad civllia quidem negotia
sunt uliles; si non ad illa, multo minus ad coelestia. Duplex
enim pestis cogltaliones eorum Invadit, deliciarum scihcet
* Rom. 1, 14. ,^, .

LXXV. i 1
^#2 S. JO'. CHRYSOSTOJII ARCniliPISCOPI C. P.

et soUIclludlnis : qiiorum singiila possunt scapham demer-

gere. Cum autem ambo concuri unt, cogita quanta sit tcm-
pesta^.
V. Ncc mireris si delicias spinas vocel. Tu enlm quia
hoc viiio ebrlus es, id ignoras. Qui vcro sanl sunt, norunt
eas vehementius quam spinas pungcre deliclae plus quam
:

solllcitudines animam tabefaciunt, gravioresque et corpori

et animoB pariunt dolores. Neque enim quis ita sauclalur
curis, ut satletate.Quando enim quisct somno privatus, ac
papilis temporumque sBgrltudine, et viscerum doloribus

distenlus fuerit, coglta quot spinls hsec graviora sint. Ac

quemadmodum spince quacumque ex parte capiantur, ma-
nus cruenlant; sic et delicioepedes, manus, caput, oculos,
et omnla demum membra pessumdant, ilL-eque arldae In-
fructuosceque sunt sicut splna?, et magis quam illae nocent
in prfficipuis ; nam et seneclutem aute tenipus inducunt,
sensus sopiunt, cogitatlonem lenebrls offundunt, mentem
acute videntem excaecant, flaccidum corpus elficiunt, ma-
jorem slercorum copiamrecondunt,malacongerunt, majus
onus et pondus faciunt hinc frequentes casus et ruina:,
:

multa iiaufragia. Cur, quaeso, corpus implnguas? An te

immolaturi sumiis? an mensa apposlluri? Aves recle
in

fmpinguas; imo ne aves quldem, cum enim plngues sunt,

ad sanum edendl usum sunt Inutiles. Tantum malum est
c"iborum voluptas nimia, ut etiam in brulis pernlciosa sit.

INam illa saturitate nimia et slbi et nobis inulllia efficimus.

Superfluilatcs quippe indigeslae, et humida putredo ab illa
orllur pinguedine. Quas vero aniinalia non ita aluntur, scd
quasi jejunant et laborant, ifla certe et slbi et allls utills-

sima sunt, tumadcibum, tum ad alia omnia quique ils :

vescunlur, fumiore gaudent valctudlnc; qul autem pin-

guioribus, Ipsissiiniles facli lardioressunt, infirmi, duroque
vinculu Jigati. Nihil cnim ila corpori noxium ut ciborum
 HOMILIA XLIV. IN^. SJATTn.ElM. SsS

dellcijK : nihil ita rumpit et obrult ipsum, ut In^luvles. Idco

hinc maxime illcirum slTillIliamquodnon sibi criiis miretur,
parcanl ut cjeteri ulribus. Nam qui vlna vendunt, nohmt
phis requo utres implcre, ne rumpant hl vero misernm :

ventrem, ne htic qnidem cara cllgnum censent; sccl posl-

quam illum implcverint alque rnpcrint, usquc a"(l auTos,
nares, fauces vino replcnt, clijplicem hmc parientes angas-
tiam, et spirltiii, ct vi illi qutc r.nlmaltotum moJeralur.
An ideo tibi gutlur dutnm cst, vt usque ad 6s ilhrd \ino
alilsque corruptls malerlls repleas? Non ideo dalum cst, o
homo, sed pra3clpue ulDco canas, et sacras prcces emlttas,
proximo profutura. Tu
leges divinas lcgas, conslllaque des
vero quasi illa tantum de causa dalum csscl, ne minlmum
quidem sinis ipsum ministerio sacro servire, sed lolam vi-
lara huic pesslmre serviluli Iradis : ac qucmadmodum si

quls cltharam sumens aurcls fidlbus conipaclam, ac pul-

chre concinnalahi, non ati dulccm modulationeiii pul^arct,
sed fimo repleret nc lulo : slc et hl faciunt. Fimum voco
non cibum, sed dellcias, et Illam tantnm ihtcmperanliam.
Nam quod exlra necessltatem csl, non clbus, sed tuCs est.
Venler cnim ad allmenta solum acclpienda datus est, os
fet fauces et lingua et ad hoc et ad alia his magls necessaria,

Multoque magis neque vcnter ad cibos quolibet modo exci-

piendos, sed moderatos tahtum. Idque ostendlt ipse, duni
mille modis clamat : ([uando ipsi pcr hanc nlmiam coplnm
nocemus;nec|ue clamat sblum,sed etlam id cjuasi injuriam
ulciscilur, extrcmasque rcposclt poenas. Primo pcdes pu-
nit, cjui nos ad illas pesslmas depcrlant epulas : deinde
manus llgat, quod lot et tanta ministrent : mullorumetiam
os dlstorlum fuit, ocuii et caput L^iborarunt. Ac vekiti ser^
vus, cum c|uid vires exceclens agere praeclpilur, efTeratus
nonnunquam imperanti maledicil slc ; et venter vim pas-
8U8; cum his membris eliam cerebrnm sfepe labcfactat et

21.
324 S. JO. CHKYSOSTOMI ARCHIEMSCOPI C. K
perdlt. Deusque optlme providit ut ex immodcrato usu
tantum damnum accedat; quo cum lubens philosophari
iioiueris, vel invitus salutem ex metu tantae perniciei mo-

derate agere dlscas. Haec cum sciamus, ciborum deUcias

fugiamus, moderatlonlque studeamus, ut et corporis vale-
tudine fruamur, et animam infirmitate omni liberemus,
sicque fatura consequamur bona; gratla et benignitate

Domini nostri Jesu Chrisli, cui gloria et imperium, nuncet

semper, et in saecula sseculorum. Amen.

WAiVXAVVX V^r-WiVV VV^XV^/VV^iVVV V^^^IVV^ VV\ VVXAA/VVVV^X^^VVXVVVVVVVVXVVVVVNIVX^fVVVVVV^VVVVV^^VVVVVVVW

HOMILIA XLV.
CAPUT XIII.

Et accedcntes Disclpuli dixerunt ei : Quare in parabolis

loqueris eis ? Ipse autem respondens dlxlt eis : Vobis
dalum est nosse mysteria regni coelorum, illis autem
non datum est '.

I. Jure admlremur Discipulos, quod dlscendi cupidi,

sciant quando interrogandum sit. Nonenim, omnibus prae-
senlibus, id faciunt, quodMatlhacus ita significavit r «Et ac-
» cedentes. »IIoc porro non cx conjectura dico ; Marcus
enim id clarius indlcavlt, cum ait ipsos seorsim ad iilum
accessisse \ SIc et matrem et fratres ejus facere decebat,
non vocare foras, et sese ostentare. Pcrpendc autem cha-
rltatem ipsorum, quantam scilicet aliorum curam gerant,
ac prius quae ad illos pertlnent qua^rant, delnde sua. «Cur,
»inqulunt, in parabolls loquerls adeos?»Non dixerunt :

« Gur in parabolis loqueris nobis:»nam ct alibi saepe vi-

Mattb, xui, 10, II, — ' JMarc iv, u.

 HOMILIA XLV. IN S. MATTHJirsr. 325
dentiir bono esse erga omnes afFectu ; ut cum dicunt
«Dimitte turbasS*»et, «Scisquod scandalizali sint '.» Quid
ero;o Chrislus? «Vobis datum cst nosse mvsterium re2;ni

» coelorum : illis aulem dalum non esl. » Illud autem dixit,

non necessitatem indncens, neque sortcm quamdam teraere

et simpliciter missam sed ostendens ipsos sibi causam esse
;

malorum, ut declaret donum illud esse, et gratiam super-

ne datam. Neque tamen quia donum est, ideo liberum ar-
Litrinm est sublatum: id quod ex sequentibus manifestum
est. Yide igitur quomodo, ut neque illi desperent, neque

datum esse, pcnes nos

hi negligenter agant audientes illud
esse initium dicat. « Quicumque enim habet, dabitur ei, et
» abundabit quicumque autem non habet, et quod videtur
:

«habere auferelur ab eo^. » ]\lulta obscuritate plenum est

id quod dicitur, ineffabilemque justitiam ostendit hoc :

autem significat: «Eiqui desiderio et studio plenus est, da-

buntur a Deo omnia ei vero qui his vacuus est, nec ea
:

quas penes se sunt faclt, neque ea qu£e a Deo sunt dabun-

tur illi. Nam «Et quod videtur habere, inquit, auferelur ab
» eonon Deo auferente, sed sua non praebente. » Hoc et nos
: »

facimus, cum videmus quemdam segniter audientem, et

monitis multis non attendentem, sllemus deinceps. Nam
si moncre pergamus, augetur segnities. Cupidum autem
discendi attrahlmus, multaque verba fundimus. Pulchrc
vero dixit : « Et quod videtur habere. » Neque enim hoc
ipsum habet. Deinde ha^c clariora efficit, ostendens quid
sit illud, «Habenti dabllur,»hls verbis : « Ab eo autem qui
»non habet, et quod videtur habere auferetur ab eo. Ideo,
»inquit, in parabolis loquor ipsls, qula videntes non vi-
pdenf^.» Atqui aperlendi, Inqules, ipsorum ocull erant, si

non videant. Verum si ex natura cnecltas erat, aperire

oportebat; quia vero voluutaria csecltas, ideo non simpli-
* Luc. IX, 12.—. ? Mattb, XV, 12, ^ 5 Id, xiii, 12,— ^ ibid, i5.
1^6 s. jo. ciiiiYsosTo:di arcuiepiscj^p^ c. r.

citer. dixlt : « Noii vidcnt; » sed, <t Vidciiles non vident; »Ila
i\t ex eornm ncqiiilia ca^cilns sit. Vidcrunl enim daemonas
egrcssos, ct diccLant : «InBcelzcLab principe da^moniorum
» cjicit dtXmonia '. » Audierunt illam ipsos Deo adduccnlcm,
9;l cum Dco magnum conscnsum cxhibentem, ct dicunt

«jyt\c ^ion est ex D.eo. » Qnia igitur conlraria ct visis ct au-

dui,i5 «^xhibcbant, idco dicit: «Et visum ct auditum ipsis au-

lero.»NiJ^il e,nim hinclllis plas accedit, nisimajor damna-
tio, Ko.n modo enim non credebant, sed cliam increpabant,
i\cci\sr:bant, insidlas slruebant. Verum non lioc dicit, non
yuit enim onerosus accusando esse. Inilio qulppe non sic

Ciun illis diisercbat, scd cnm ma^na perspicuilalc : quia

vcro se^e pcrvcrlebant , in parabolis demum loqultur.

Dciadc ne quis pularct hffip per cahimiuam dici, ncc di-

ccrcnt illi: alniulicus nosler est is quicriminatur; «Prophe-

lam ^ddacit endem ipsa profcrenlem. « Implclur cnim \(i

»ipsis, inquit, prophelia Isairc dicenlis: Audltu audielis, ct

»non inlel!iii;clis, ct yisu pcrcipietis, ct iion videbilis^»

Vides-np qs'-ani accurale Prophela accuset illos ? Ncque

eriim ipsc dlxit: ciNon vidctis; scd videbitis et non videbi-
» lis ; » ncquc dlxll : « Non audiclis ; scd audlctis, et non in-
» tclli<j;clis. wQuare ipsi seipsos prlmo cxclusorunt , aurcs
oblurantcs, oculos claudcr.tcs, cor obduranles. Nou modo
cnim non audlcbant, scdftEtgrayilcr audicbanl » Idquc fa- ;

ciebant, « Ncqvuinc]o convertnnlur, ct sanem cos^wiulca

sam illorum nequiliam indicans, et aversioncm studio pa-
ratam.
II. lloc autem dicit ut illos altrahat IncitGtque, ct osten-

dat, si convcrtanlur, se ipsos sanaturum essc : ac si quis

diceret : « Nolult mc vidcrc, et graliam habco: naui si mc
dignalus (uisset, slalim lleclcndus cram. » lloc porro dicit

oslendcns quomodo rcconcHIatus rulsscl. SIc ct hoc loco

•
Luc, XI, i5. — * Isii, VI, 9, e^ ^lallb, xui, 14, — ^ Ibid. i5.
 nOJliLlA. XLV. IN S. MATTII/EtJM. 3^7
ait : « Ncqnanclo convertanlur, et sanem cos, »oslcndcrs
posse illos converti, et per poenitenliam saliitem consequi:
seque non ad gloriam snam, sed adillornm salutcm omnia
facere. Si enim noluisset eos aqdire et servari, silere opor

tebat, non in parabolis loqui. Nunc autem hoc ipso incitat

illos, quod obscure loquatur. «Nam Deus non vult mortem
))peccatoris , sed ut convertatur et vivat'.»Quod autem
peccatum non ex natura sit aut ex necessitate et violentia,
audi quid Apostolis dicat ; « Vestri autem beati oculi, quia
«vident, et aures quia audiunf. » Noii cle visu vel auditu
corporis loquens, sed de vjsu et auditu mentis. Judrei enim
etiam hi erant, atque in iisdem educati : ipsis tamen nihil

nocuit prophctia, quia bonorum radicem habebant recte

insitam, propositum nempe et voluntatcm. Vides-ne illud,
« Vobis datum est, » non necessitatem inditam significare ?

neque enim beati praedicati fuisscnt, nisi bonum ilkid opus

ipsorum fuisset. Ne dixeris cnim illum obcure loculum
fuisse. Poterant enim illi et accedere et interrogare, quem-

admodum et Discipuli; sed lorpore ac negligentia correpti

noluerunt. Et quid dico, noluerunt? Etenim conlra nitc-
bantur. Non solum enim non credcbant nec audiebant,
sed eliam impugnabant, et a^gre admodum dicta audie-
bant, quod Prophetam inducit accusantem, cum dicit :

« Graviter audierunt. » At non ilh tales fuerunt quoprop- :

ter beatos dicebat eos. Aho quoquc modo confirmat ipsos

his verbis : « Amen quippe dico vobis : Multi Prophelnc e.t

))justi voUierunt vfdere quoe vos videtis, et non vidcrunt,

«et audire quce audilis, et non audierunt^,))nempc adven-
tum meum, miracula, vocem, doctrinam. llic porro eos
non modo perditis istls et nequam hominibus, sed etiam
prseclaris illis cum dicit eos beatiores iUis esse.
anteponit,
Cur autcm ? Quia non modo qure Judaei non viderunt ipsi
* Ezcch, xvin, 20. ~ ' Matth, xiii, 16, — ^ Ibid, 17.

ii
528 s. jo. cimYsosTOMi ARcniEriscopi c. p.

vidcbant, scd eliam ca qnae prisci illi videre concnpierant.

Uli namqne fide lanlum viderunt, hi antem ipsis ocnlis, ct

longe clarius. Vides-ne qnomodo veterem lcgem iternm

cnm nova non modo fulura vidis-
copulet, ostendens illos

se, sed etiam valdc concupivisse? Neque si alieni Dei, et

huic contrarii cultores fuissent, id desiderassent. « Vos ve-
»ro, inquit, quibns id datum est, andite parabolam semi-
»nantis',»et narrat ca qnce supra cliximus, de segnilie et
diligentia, de melu et fortitudinCj de divitiis et paupertatc,
ostendens et damnnm inde et utilitatem hinc partam.
Deinde varios inducit virtntis modos. Nam misericors cnm
non unam aperuit viam
sit, : neque dixit : «Nisi quis cen-
lesimum fructum fecerit, is decidit, sed. qui sexagesimum,
imo qui trigesimnm fecerit, salvus erit.»Ilkid autem sic

disposuit, ut fiicilior vla ad salulem esset. Et lu ergo non

potes virginilatem scrvare? caste Non connubium ineas.

poles essc sine possessione ? de bonis tuis largire. Non

potes hoc onus ferre ? cum Christo bona dividc. Non vis
ipsi dare omnia? vel dimidiam vcl lertlam partem dato.
Frater tuus est etiam coha^res tnus ? fac illum hlc etiam

coha3redem. Quaecumque illi dcderis, tibi ipsi dnbis. Non

audis quid diclt Prophela? «Proplnquos seminis tul ne des-
»picias*. » Si vero cognatos despicere non oportet, muUo
minns domlnum, qul cum domlnlo ctlam cognatlonls jus
tecum habct multoque plura alia nam partlcipcm te
; :

fecit bonorum suornm, cnm nihil a tc accepisset, et hoc

inelTabiH beneficio te prior provocasset. Quomodo igitur

non esset extremrc dementlcX post tantum donum bcnlg-
num non efTici, nec viccm ullam pro tanta gratla reddere,
miinima pro magnis? Nam ipse le cocll ha^rcdem feclt ; In
vero ipsl ne terrcnorum qnldom quidplnm largiris ? Ipsc
nulhus le boni auctorcm, scd et inimlcum sibi rcconcilia-

• Mallb, xiii, 18. — 2 isai, lvhi, 7,

 nOMILIA XLV. IN S. MATTILEtM. 329
vit; tii vero nec amico nec benefactori ipsi qnidpiam re-
tribuis, quanquam et nnte regnum, et ante caetera omnia,
ex eo ipso qnod das, gratiam ei referre debeas? Etenim
llberli qui heros suos ad convivium invitant (12), non pras-
non
bere gratiam, sed accipere censent. Hic vero contra :

enim servus dominum, sed dominus servnm prior vocavit

ad mensam; tu vero nepostea quidem illum vocas? Prius
tc sub tectum suum introduxit; tu vero nec secundus id
agis?Te nudum induit; tu vero ipsum nec peregrinum
excipis ? Primns tibi ex calice suo potum dedit; tu vero

ne aquam quidem frigidam das ? Potum dedit tibi Spiri-

tnm sanctum tu vero ne corpoream sitim
; ejus sedas?
Potum dadit Spiritum tibi cruciatibus digno; tu vero si-
tientem despicis, cum tamen ex ipsius bonis omnia largi-

turus sis ?

III. Nonne magnum ducis te poculum illud tenere, ex

quo bibiturus Chrlstus est, et ipsum ori admoturns? Annon
vides soli sacerdoti licere sanguinls calicem tradere? «Ego,
inquit non tam accurate dlspicio; sed si ipse de-
ille, hsec
deris nccipio. Etiamsi laicns sis, non recuso, neque quod
dedi repeto. Non enim sanguinem quoero, scd aquam fri-
gidam, Cogita cui potum des, et perhorresce : coglta te
Christi sacerdoteai fieri, cum manu propria das non car-
nem, sed panem; non sanguinem, sed calicem aquae frlgi^
dcc. Induit te vestimento salutari, et hoc per seipsum, tu
saltcm per scrvum indue. Glorlosum te fecit in coells, tu
a frigore illum eripe, nec non ab indccora nudltate. Ange-
lorum le concivem fecit, tu ipsum sub tecto excipe, saltem
sicut unum cx famulis tuls domi excipias, hoc diversorium
non recuso, licet tolum tibi ccclum aperuerlm. Tc a gra-
vlssimo carcere eripui ; hoc a te non cxpeto, ncc dlco :

« Erlpc mc ; > sed si me vinctum vidcas, id mlhi ad consola-

tionem satis est. Mortuum tc $uscitavi ; id a te non cxigo.
33o s. jo. cnnYsosTOMi ahciiiepiscopi c. p.

scd aMe cegrolum solnmraqclo vlsilcs.» Cnm ergo lanla

cllco :

siiU dona, tamqiie levia expelnnlnr, nec tamcn illa pra:-

beamus, qnanla non sumns dlgni gehcnna? jnre in ignera

ablmns paraUim dlaboJo et angelis ejns, cum non majorc
qnam pelra sensu prffiditi simus. Qnantaecnim stupiditalis
est, qna}so tc, nos cum tanta acceperimus, et lanta accep-
Inri simns, scrvos esse pecuniarum, quas paulo postea vel
inviti relinqnemus? Et quldem animam dedernnt ip-
alii

sam, et sangulnem rndcrnnl: tu vero ne snperflua quldem

larglris propler regnum coelorum, propter tot coronas ? Et
qua dignus fueris vcnia, qua excusallone, qui semina in
lerram libenler projlcis, qui nulli rei parcis ad pecunias
foenore locandas, cum autem agltur de Domino per egenos
alendo, inhnmanus dnrusque es? Haec itaque omnia cogl-
tanles, animoque repntantes, qnae acceperimus, quce ac-
cepturi simns, quas a nobls expetanlur; ne cnram noslram
in sa3cuhiribus rebus exhibeamus. Slmus tandem mansueti
ethumani, ne inlolerablle snppliclnm nobis allrahamus.
Quce enim nos damnandi causa non suppetit, qni cum tot

lanlisqne frnamur, nec magnum quid cxpelatur a nobis

imo taha expetantur, qure vel invili hic relinqnnmus, tan-
Inm in rebus SGecuLnribus studium impendamns? llornm
singnla sunt ad nos damnandos satis ; si vero omnla simul
concurrant, quae spes salulis erit? Ut crgo omnem hanc
damnationem fngiamus, quamdam saltem erga egenos 11-
^erahtatem exhibeamus. Sic enim ct praisentibus et futnris
fruemur bonls, quae nlinam nos omnes asscqni contingal,
gratia et benlgnitate Doralni nostri Jesu Ghristi, cui glo-
ria ct imperium, in srecnla sicculornm. Amen.

Jki
 H05IILIA XLVI. IN S. MA.TTn^U5I. 33

M.\\V\\\\VV^V\\VV\'V\'\VV\\\AWAV\>VWW\\V\VV^\A^%,\\\\^\^>\M\\\W%\'V>\\i\r\\\VV>VA.>v»,x>v^,x,V»

HOMILIA XLYL
CAPUT XIII.

Aliam paraLolam proposuit cis clicens: Simllc faclnm cst

regniim coelorum homini qiii scminat bonum semcn in

agro suo. Cum aulem dormircnt homines, vcnit cjus

inimicus, et scminavit zizania pcr mcdium Irilici, ct

ahiit. Cum fiiilcm creyisset herLa et fructum fecisset,

lunc npparuerunt ct zizanin. Acccdentcs vero scrvi pa-

irisfamilias, dixerunt ei : Domine, nonne Lonum semcn

scminasli in agro tuo ? undc crgo zizanin ? Qui dixit

cis : Inimicus homo hoc fecit. Servi autem dixerunt ei

Yis crso a])eamus ct collip^amus ca? Illc aulem dixit

Non, ne forle colligontes zizania, eradicclis simul cum

cis ct Irilicum. Sinite utraque crcscere usque ad mes-
scm : et tunc dicam mcHisoriLus ; Golligile primum zl-
zania'.

I. Quid intcrcst discriminis inler hanc et superiorem

paraLolam? Illic loqullur de iis qui non altenderunt, sed
resilicntes semina projecerunt : liic de ha^retlcorum costi-
Lus loquliur. Nc enim id Discipulos turLaret, pnrdixit,
postquam docucrat illos cur in paraLolis loquereUir. Para-
Lola iila diceLat, non susccptum ipsum; hoec aulem cor-
ruptores simul susccptos. IJcec quippe diaLoli versutia est,
ut cum veritate semper commisceat errorem, cui veritatis
colorem et similltudincm affingat, ita ut simplices facile
circumvenire possit. Ideo non alia semina, quam zizania

* Matth. xiii, 24 00.

352 S. JO. CHRTSOSTOMI ARCiriEPISCOPI C. P.

dixit, quod senien specie quidem frumenlo simile est. Deln-

de modum insidiarum dicit. « Dum dormirent horaines,
inquit. Non parvum hic pra^sulibus proponitur praecipilium
etpericulum, quibus maxime arvi cura demandata est; ne-
que illis tantum, sed etiam subditis. Ostendit autem crro-
rem post veritatem venisse; id quod etiam rerum eventus
testificatur. Nam post Prophetas pseudo-prophetsc; post
Apostolos pseudo-apostoli, et post Christum antichrislus.
Nisi enim diabolus viderit quid imitari possit, aut quibus
insidiari, nihil insidiarum ponit, nihil novit. Nunc ergo,
quia vidit ahum centcsimum fecisse, ahum sexagesimum,
ahum trigesimum, aha deinceps incedit via. Quia enim id

quod radices posuerat abripere non poterat, neque sufFo-

care, vel comburere, per aHam fallaciam insidialur, sua

inserens aliis. Et in quo differunt, inquics, hi dormienles
ab iis qui per viam significati fuerant? Quod videlicet ibi

statim abripuerit; neque enlm radices ponere permisit:

hic vero majore opus habuerit artlficio. ILtc aulem dicit
Christus, ut doceat semperesse vigilandum. Etiamsi enim,
inquit, haec nocumenta elTugias, allud adhuc superest. Si-

cut enim ibi per viam, per petram et per spinas, sic et hlc

per somnum pernicies accedit. Quapropler assidua opus

est custodia. Ideo dicebat :«Qui autcm perseveraverit us-
» que in fmem, hic salvus erit \ » Simile quldpiam In prin-

cipio accidit. Multl enim antistites improbos viros hflere-

siarchas occultos in Ecclesias inducentes, hujusmodi insi-

dlis struendis facultatem magnam praebuere. Nequo enim
labore opus est diabolo, postquam hujusmodi homines in
medio inseruit. Et quomodo fieri potest, inquies, ut non
dormlant? Naturali quidem somno fleri neqult, voluntntis
somno, secus. Quaproplcr Paulus dlccbat «Vigilalc, slatc :

»in fide'. »Ncc noxiam solum, scd ct supcrfluam rcm os-

' Matlli. X, 22, —.
2 1 Cor. xvi, lo,
 HOMILIA XLVI. IN S. MATTH^UM. 333
tencllt : nam postquam ager cultus fuit, cum nulla re opus
est, lunc semioat, quod et haerelici faciunt : qui nonnisi
propter vanam gloriam venenum suum injiciunt. Neque ex
his tantum verbis, setl etiam ex sequentihus, totam illo-

rum scenam accurate describit. Gura pullulavit, inquit,

herha et fructum tullt, tunc apparuerunt et zizania quod :

et ipsi faciunt. Initio namque sese occultant : postquam

vero majorem accepere fiduciam, et aliquam existimatio-
nem nacti sunt, tunc virus elFundunt.
Cur autem servos
inducit, quae accidere narrantes? Ut hinc ansam arripiat
dicendi non occidendos illos esse. Inimicum hominem vo-
cat illum, ob damna quce infert hominibus damnum enim :

nos impetit; damni vero inltium, non odio nostri, sed odio
Dei factum est. Unde palam est Deum nos magis diligere,
quam nos a nobis ipsis diligamur. Sed aliunde videre est
diaboli versutiamnon enim antehac seminavit, quia nihii
:

quodperderet habult, sed cum omnla plena essent, ut to-

tum agrlcolae studlum labefactaret : sic iniipico erga illum
animo cuncta faciebat. Vide autem servorum dlligentiam
nam zizania cito evellere cuplunt, etiamsi id non conside-
rate faciant : quod illorum circa semina sollicltudlnem
declarat, argultque ipsos ad unum tantum resplcere, non
quo pacto ille poenas det : nequc enim illud ita urget; sed
ne jacla semina pereant. Ideo id cogitant ut morbum ce •

leriter avellant. lllud vero non statim efficcre conantur;

neque enlm Id sibi arrogant ; sed domini sententiam ex-
pectant dicentes : « Vis?» Quid Igitur domiuus ? id vetat
dicens : «Ne forte eradlcelis slmul et triticum. »Hoc porro
dicebat, ut bella, caedesque prohiberet. Neque enim hae-
reticum occldere oportet : nam sic irreconclliabile bellum
in orbem induceretur.
II. His autem duobus ratioclnils movetur ad
illos cohi-

bendos; primo, quod frumentum non kdoreiit; secundo

554 S. JO. CHRYSOSTOMI ARClIIEPISCbPI C. P.

qnod illi incurabili morbo laborantes, snpplicium lulluri

essent. Quapropter si vis illos puniri sine frnmenti noxa,
expecta lempns opportnnuni. Qnid aulein oliud sibi vnlt
cnm dicit : « Ne cradicetis simnl et trilicnm, » (jtaam hoc
quod dlcimns? Si arma raOveatis, ut liJErcticos occidatis,

multos etiam Sanctorum nna occidi necesse est; vel ctiam

multi ex istis zizaniis, nt verisimile est, convertentur In
frumentnm. Si ergo prius illos eradicetls, frumento etiam
venturo nocebitis, si illos qui mutari et boni cflici possunt,
eradicetis. Non igltur proliibet haereticos repriihere, illo-

rum ora obstruere, libertatem loqueridi coercere, cdetiis

eorum solvcre, pacta respnere; sed occiderc votat. Tu
vero mansuetndinem perpende, qnomodo scilicet non
illins

sententiam solum efFerat et jubeat, SCd cliam rationein

exponat. Quid ergo eveniet si usque in fihem zizanla nla-
nennt?«Tunc dicam mcssoribus, inquit: Colllglteprimnm
))zlzania, et aliigale ea in fasciculos ad cOmburcndum. »
Revocat itimenlem verba Joannis, quibns ipsc judcx
ipsis

inducebrtur, dicitque, donec prope frumentum stant zi-

zania, parcendum ipsis esse; polest eriim fieri ut friimen-
tum efTiciantur. Gum autem nnllo reportato hicro abccs-
scrint, tnnc illos inevitabiJis uUIo cxclpiet. « Dicain cnim

»messoribus, inqult : Colligite primnm zizania. »Cur pri-

mnm? Ne terrcantur illi, quasi trilicnm cnm illis aufera-

tnr. « Et allip;alc ea in fasciculos ad comburcndum. Trlti-

» cum antem congregate in horrcum. AHam parabolam

» apposuit cis dicens : Slmile est reghniii coelorum grano
wsinapls \ » Qula enim dlxit ex seinine tres parles perire,
unamque servari, ct in hac qnoqne servala pkrte lot ton-

taque imminere delrlmenla ; nc diccrcnt : « El- qiiiuam

quanloque nnmero fideles erunt ? »hunc quoqne motnm

aufcrt; illosper parabolain?iriapis adfidcm induccns, osten-
 HOMILIA XLVI. IN S. 3IATTHJEU3f, 335

densque praedicatlonem nblqne pervasuram esse. Ideo ole-

rls imaglnemmedlnm adduxlt liuic argumenlo admo-
in

dum opportnnam « Quod mlnus est, inquit, omnibus

;

»seminibus; cum aulem creverit, majus est omnibus olc-

«ribus, et fit arbor, ita ut volucres cosli veniant, et in ra-
»mis ejus habilent ^ «Magnltudlnls enlm indlclum decla-
rare voluit. Sic, Inquit, et in praedlcalione erlt. Nam om-
ulum infirmlssimi erant Discipuli, omnlumque minlmi.
Attamen quia magna in ipsis vlrtus erat, per tolum orberti
elTusa est. Deinde sub hac imagine fermentum posult dl-
cens : « Simlle est regnum coelorum fermento, quod ac-
»ceptum mulier abscondlt in farinse satis tribus, donec fcr-
»menlalum est lotum ^, » Slcut enim fermentum, multa3
farlna) vim suam Indlt; slc et vos lotum mundum conver-
letls. Et vide prudentlam : natura) imaglnes affert, quo
ostendat, ut hxc secundum naturalem rerum seriem ne-
cessario ita fiunt, sic et isla. Ne mihi dixerls « Quld :

poterimus duodecim homines In tantam multltudinem in-

cidentes? »Nam idipsum'maxime virtutem veslram splen-
didam reddlt, quod multlludini admlxti non fuglatls. Quem-
admodum et fermentum lunc massam fermentat, cum
farlnae admovetur. Nec modo admovelur, sed ita ut mis-
ceatur; non enlm slmph'ciler dlxit : « Posuit, «sed, « Ab-
))scondit. » Sic et vos agglulinali et juncli cum impugnan-
tibus vos, ipsos superabltis. Et slcut illud obruitur in
massa, sed non perditur, sed pauiatim toli massa3 vim
suam indit ; Idlpsum In pra^dlcalione contlnget. Ne itaquc
quia mullas a^rumnas prcedixl, ideo tlmeatls : nam sic
splendldi eritls et omnla superabitis. »TrIa porro sata hlc
multa signlficant; hunc qulppe numerum solet pro multi-
tudine adhlbere. Ne miierls autem si dc regno loquens,
granum et fermentum memorct, hominibus quippe loque-
336 s. jo. CHntsosTOMi ARcnrEPiscopi c. p.

Lalur imperitis el ignaris, quos opus crat his erigi. Nam

ila simplices erant, ut postea multa opus haberent inler-
pretatione. Ubi sunt gentiles ? Chrisli virtutem ediscant,
rerum veritatem conspicientes et hac utraque de causa
;

iUum adorent, et quod rem tnntam praedixerit, et quod

illam impleverit. Nam ipsc est qui vim fermento indit; ideo
multitudini admiscuit cos qui in se crcdebant, ut intelli-
genliam nostram mutuo tradamus. Nemo de paucitate
causificetur. Multa quippc est prredicationis virlus; et quod
semel fermentatum est, fermentum reliquis efficitur. Ac
quemadmodum scintilla cum in ligna incidit, combusla in

flammam convertit, et sic aHa invadit; ita et praedicatio.

Non dixit tamen ignem, sed fermentum, quare? Quia ibi

non lotum ab igne oritur, sed simul etiam a lignis incen-

sis; hic vero fermentum per se lotum efiicit. Quod si ho-

mines duodecim totum orbem fermentarunt, cogita quantn

sit nequilia nostra, quod cum tanlo numero simus, non
possimus tamen eos qui supersunt emendare, quos opor-
tuisset vel mille mundis ad fermentationem sufficere.

III. At, inquies, iUi ApostoU erant. Et quid hoc est?

Annon eadem ipsa qua tu conditione erant ? Nonne in civita-
libus versabantur? Annon eorumdem consortes crant ?
Annon arlesexercebant? Nuni Angelicrant? Num cx ccelo
dcscenderant ? Sed, inquics, signa fecerant. Non signa
certe ipsos mirabiles cfTecerunt. Usquequo miraculis illis
ad ignaviam nostram tegendam utemur? Yide Sanclorum
chorum, qui non miracuUs iUisfulsit. MuUi cnim qui da3-
mones cjecerant, quia iniquitalem operati sunt, mirabiles
noufuerunt; sed suppliciis sunt alTecti. Ecquid, inquies,
iUos magnos eilecit? Contemptus pecuniarum, vaUcC glo-
rine despcctus, sequeslratio a bonis saecularibus. Qui si ha:c

non habuissent, scd animi morbis paruisscnt, cliamsi sex-

centos morluos suscitassent, non modo ad nihUum uliles
 HOMILIA XLVr. IN S. MATTH.EtM. SS^
fulssent, sed ctiam deceptores et fallaces liablti fuissent.

Sic certe vita ipsa est quae ubique fulget, quae etlam Spi-
rltus gratiam attraxit. Quod siguum fecit Joannes, qul tot
clvltates erudivit ? Quod cnim mlraculum nnllura edide-
rit, audi Evangelistam dicenlem : « Joannes quidem nul-
»lum feclt slgnum '. »Lndc admlrandus fult Hellas? An-
non n fiducia, qua regem monuit? Annon a zelo suo erga
Deum? Annon a paupertate, a melote, a spelunca, a mon-
tibus? Nam signa omnia post hsec fecit. Jobi vero quod
signum videns diabolus obstupefactus est? Signum certe
nullum, sed vitam prceclaram, patientiam adamanle quo-
vis firmlorem. Quod signum David fecit, juveuis cum esset,

ul Deus dlceret : « Invenl David fillum Jessae virum secun-

» dum cor meum
Abraham, Isaac et Jacob quem mor-
' ? »

tuum suscitaruut? quem leprosum mundarunt? An Igno-

ras signa, nisi vlgilemus, plerumque nocere ? Sic multi
Corinthlorum alii ab aliis discissi sunt ,* sic multi Roma-
norum superblerunt; sic Simon ejectus est ^. Sic ille qui
Christum sequi oplaverat,reprobatus est, audiens : «Vulpes
»foveas habent, et volucres coeli nidos ^. »Horum singuli,

sive quod pecunias,quod gloriam ex signis quaererent,

sive
exciderunt et perierunt. \i[cc autem accurata sanctitas, et
virtutum amor non modo non parit talem cupiditatem,
sed sl adsit aufert. Ipse vero Christus cum leges daret Dis-
cipulis, quid dicebat? An,fl Signa facite, ut videant homi-
nes? nequaquam. »Sed quid? « Luceat lux vestra coram
Bhominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent

»Patrem vestrum, qui in crclis est ^. » Pelro quoque non

dixit : « Si me amas, slgna fac ; sed, « Pasce oves meas ^. »

Et cum semper illum catcris prcTponat, una cum Jacobo

et Joanne, unde, quaeso, prseponit? Num a signis? Atqui

• Joan. X, 4i. — ^ Act. xiii, 22.— ^ Matth. viii, 10, — * Luc lHi
58, — 5 Matth. V. iG, — ^ Joan. xxi, i5.
LXXV. 3a
538 S. JO. CHRYSOSTOMI AHCltlEMSCOPI C. V,

omnesDIscipull leprosos mundabant, mortuos suscltabant,

OQinlbusquc slmllilcr poteslalcm conccsslt. Cur ergo tres
ilii anteponebanlur? Ex anlmi nempe virlute. Vldes-nc
ublque bona opus esse vita, et rectls operibus?« Ex fruc-
»llbus enim, inqult, eorum cognoscctls eos ^ »

IV. Quld autem vllnm noslram constltult? An slgna, an

vita rccte et acQurate acta? Vllam certe esse llquidum est :

signa vero indc ducunt occaslonem, et In eum fmem dcsl-

nunt. Nam qui vitam exbibet optimam, banc sibi attrahit

gralinm. Qui vero gratlam accipit, ideo acclplt ut aliorum

vitam emcndet. Quandoquldcm Christus miracula illa Idco
fecit, ut indc fide dignus ad se homines pcrtrahcns, vlrtu-
tem in mundum induceret. Ideo maxlmam hujuscc rcl cu-

ram habet. Ncquc cnlm soHs signis salls habet, sed et

gehcnnam commlnatur, el rcgnum promiltlt, sicque incx-
pectatas Illas ponlt leges, ulhllque non agit ut nos Angchs
parcs eincial. Et quid dico Chrlstum omnla hujuscc rci
causa facere? Si quis, dic mlhl, optlonem tlbi darct, aut

iiiortuos in nominecjus suscitare, aut propter nomcu ejus

mori, quid optarcs? Annon palam secundum

cst le optalu-
rum csse? Atqul illud slgnum, hoc autcm opus cst. Si quls

vero llbi optionem cum potcslate darct foenum in aurum

vcrtcndl, aut possc omnes divitias ut foenum conculcare?
Nonne hoc potius eligeres? Et jure quldem. Nam Illud
omncs homlnes maximc pcrtraheret. Si vidcrent enlm foe-
iium aurum fierl, hanc potestatem omnes cuperent obll-
nerc sicut Slmon augereturquc divltiarum cuplditas si
; :

autcm vlderent omnes aurum tanquam foenum desplceixj,

jam ollm morbo hbcrati essent. Vides-ne bonam vitam
possemagls juvare? Vilam aulcm dico, non jejunium, noa
saccum et cinercm stratum; sed dlvlliarum contcmplum,
ut par est eas contemncrc, amorem proximl, elcemosynam

» MallU, 711, 16.

 noMILlA XLVr. IX S. 5IATTII.EUJI. SoQ
et paneni esurlenti dalum, sedatam iram, inanis gloriae
dcpulsioucm, invidia} eliminationem. Sic et illc nos insti-

iult cum dlxlt : o Dlsclte a me qula inltis sum et humills

»corde ^
: wnon dlxit :« Quia jojunavi, »etsi posset qua-
draglula dles jejuuli profeiTe non hoc dicit sod « Quia
: at ;

«milis sum et humilis cordc. »Rursusque cum misit eos,

non dixit : « Manducale quod appouitup
Jejunale; w sed, «

»yobis -. »De pecunia vero severam legem posult dicens :

« Nolile possidcre aurum vel argeutum, neque £es in zanis

«vestris ^ »lleec porro dico, non quod jejuniuni vitupe-

rem; absit; multum quippe laudo. Sed angor cum video
vos, ahls ncgleclis, putare ilhid esse ad sakitcm satis, cuni
tamcn in choro virtulum uUImum lcncat locum. Ha3 qiiippe
maxlmaa sunt, charitas, ccquilas, elcemosyna,-qu[c cliam
virginitatem superot. Quare si vehs Apostohs par esse, ni-
hil obstat. Si iUam vlrtulem obllneas, sufTicIt IHa llbi ut
nihil minus quam Apostoli habeas. Nulhun igitur signorum
expectalio moretur. Angilur dajmon cum de corpore cjici-

lur; muho magis aulcm cum viderit animam a peccato

hberalam. Haec quippe cst iUius maxima virtus. Proptcr
pcccalum mortuus est Christus, ut ilhid solveret : ilkid
enim mortcm induxit proptcr : ilhid onmia susdequc versa
sunt. Si peccalum sustuleris, diaboli nervos succidisti,
ejus caput contrivisll, ejus vim omnem solvisti, cxercitum
iUum disslpast!, siguum omnlum signorum maximum ex-
hibuisti. Non meus est hlc sermo, sed beati Pauh. Gum
dixisset enim
« iEmulamlui charismata meHora, et adhuc
:

»vobis exccUenliorcm vlam demoustravi » non subiun- •+,

xit signum, scd charllatem omnium radiccm bonorum. Si

ergo hanc excrccamus, ct philosophiam omnem iude se-
quenlcm, non opus habebimus signis; sicut si non excr-
ceamus, nihil nobis signa prodcrunt, ilacc itaque omnia
' Matlh. XI, p.Q. — * l\ir. X. S. — - liil, .], — ''
j Cor. xn, oi.
22.
64o s. jo. cim\soSTOMi ARenuiPiscopi c. p.

cogltantcs, ex quibus Apostoli mngni cvaserunt, haec oemu-

lemur. Undenam illi magni efTecti sunt? Audi Peirum di-
centem Eccc nos reliquimus omnia et secuti sumus te,
: «

» quid ergo erit nobis ? » Audi et Ghristum ipsis dicentem

^
:

« Sedebitis super sedes duodecim, et quicumque relique-

» rit domum vel fratres, vel patrem, vel matrem, centa-

DpUim recipiet in hoc sa3culo, et vitam aeternam posside-
»bit =. » Nos itaque a saecularibus omnibus abducentes,
Christo nos consecremus, ut et Apostolis pares simus se-
cundum ejus scntentiam, et aeterna vita fruamur, quam
ntinam omnes consequamur, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi, cui gloria et imperium, in soecula saecu-

lorum. Amen.

HOMILIA XLVII.

CAPUT XIII.

IliTDC omnia locutus est Jcsus in parabolis ad turbas, et sine

parahola non loquebatureis. Ut implercturquoddictuni
cst per Prophetam dicentcm : Apcriam in parnbohs os
meum, eructaLo abscondlta a constitulionemundi ^

I. Marcus vero dicit ipsum locutum fuisse eis in parabo-

lis, « Prout poterant audire. » Deinde ostendens se nihil

novi inducere, aflert Prophetam hunc doctrinac modum

praenuntiantcm, utque significaret nobis Christum, non ut
in ignorantia permanercnt, sed ut ad interrogandum coge-
rentur, sic illis locutum fuissc, subjunxit ; « Et sine para-
»bola nihil loquebalur cis. » Etsi multa sine parabola dixc-
» Maltli. xi^, 27. — ' Ibid. a8, oq. — •
M. xiii, 54, 55.
 UOMILIA XLVII. IN S, MATTII/EUM. o4

rit; sed lunc temporls nihll. Et tamen nemo ipsum inler-

rogavit, quanquam Prophelas olim sacpe inlerrogarent, uL
EzechielemaliosquemuUos.nl vero secus, licet ca, quii3

dicta fuerant, possent illos in duhium conjlcere, et ad in-

terrogandum Etenim suppllcium maximum para-
excitare.
LolsD minabantur, neque tamen inde commoti sunt. Qua-
propter, dimissls illis, abiit. «Tuncenim,ait,dlmissisturbis,
» Jesus venit in domum suam ', » Nullusque Scrlbaruin
ipsum sequitur; unde liquidum est eos, nonnlsiutcarpondL
ansam arriperent, secutos fuisse.Quia vero ea, quce dicla
fuerant, non intelllgebant, reliqult eos. « Et acccsserunt
»Discipuli ejus interrogantes de parabola zizaniorum "*.
»

Atqui interdum discendi cnpldi interrogare non audent :

undenam illis nunc fiducla? audierant illud, « Vobls daluoi

))cst nosse mysteria regni coelorum ^ ; » et hinc fuluciam
assumpserant. Ideoque seorslm intcrrogant, nonquodmul-
titudini invideant, sed ut Domlnllegcmservent. « His enim,
»inquit,datum nonest.» Curautein, mlssafermenlietsinapis
parabola,dehac Interrogant? Illas ulpote clarlores rcllque-
runt; hanc vero,utpote quaj adinitalem haberct cumpric-
missa parabola, et quid ampllus efierret, edlscere cuplc-
bant. Neque enim ulrum eamdem repelierit,
scire volunt,

nam videbant in hac magnam efTerri commlnationem,

Quapropter non incusat cos, sed explanavlt ea qua) dicta
fueraut, Et ut semper dixi, parabolce non sunt ad litteram
accipiendaD, inde enim absurda multa sequerentur; quod
ut nos doceat, sic parabolam explicat. Non dicitqui essent
servi illi qui accesserunt, sed ut ostendat se, serlei concin-
nandae causa, et ad complementum imaginls, ipsos in-
duxisse,hacmissaparte, quoi ad rem maxlaic perllnebant,
ob quam ha;c parabola dicta fucrat, cxpllcat, se univcrsi
judicem et doniinum dcclarans. « Et rcspondens, inqult,
» MaUh. xui, 56, — ' Ibid. — 3
Ibid. ii.

I
542 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPI C. P.

» dixit eis : Qui scminat boiium semcn, est Filius hominls.

» Ager autem est mundus. Bonum vcro semen, hi sunt fdii
»regni; zlzania, filli mahgni illius. Inimicus vero qui ea

» scminat, est diabolus. IMcssis est consummalio saiculf,

» messores autcm Angeli sunt. Slcut ergo colliguntur ziza-

»nia, cl igni comburuntur,* ita crlt in consummalione spc-

«culihujus. Mltlet Filiushominis Angclos suos, et colhgent

» de regno ejus omnia scandala, ct facicntcs iniquilalem, et

» mittcnt eos in caminum ignis. Jbl erit fletus et stridor

»denlium. Tunc fulgebunt jusli sicut sol in regno Patris

»corum '. » Cum enim qui seminat ipse sit, et agrum suum
seminet, atqueexregno suo colligat, palamesthunc mun-
dum ipsius esse. Perpendo aulem cjus inenarrabilem mi-
scricordiam, et pronum ad beneficia praistanda animum,
et quam a supphcio infercndo sit allenus. Gum enlm semi-
nat, per scipsum scminat; suppHcia vero per aHos infert,
id est per Angelos. Tunc jusli fulgcbunl sicut stl in regno
«

aPatris eorum. » Non quod slc lanlum fulgeant, scd quia

hoc astro nuUum fulgenlius vidcmus, notis cxempHs est

usus. Cerle aHbi quoque dixlt jam adesse mcsscm, ut cum

de Samaritanis ait : « Levale ocul-os vestros, et aspicile re-
«"-ioncs, qnia albos jam sunt ad messcm % » ct rursus,

« quidcm multa, opcrarii

Messis » Quomodo aulcm pauci ^
er"o iUic quidem jam messem adesse ait, hic vero fuluram
mcssemdlclt? SecundumaHud nempe significatum. Quare
eliani cum aHbi dlxisset aHum esse qui seminat, aHum qui

metlt, hic dicit se eum qui seminat essc? Quia ibi sic lo-

qnebalur, ut non sibi, sed ut Frophetis Apostolos compa-

rarct, sive cum Judaos, sive cum Samaritanos aUoqueba-
lur. Nam cliam per Prophetas ipse seminabat. Est autcm
ubi rnessem ct scmen idlpsum dicat, secundum diversam
rationcm sic appcUans.
•
MaUh, xui, 57-45. — 3 Joan. iv, 55. — 3 Luc. x, 2.
 HOMILU XLVII. IN S. MATTILEUM. 3^3
II. Nam quando obsequentes obtemperanlesque audi-
tores dicit, messem vocat, ut rem consummatam declaret.
Quando autem fructum praedicationis quterit, semen et
messcm ipsam consummatlonem appelhit. Et quomorlo
cliamalibidicit: <iPrimijustirapiuntur'?»Rapiunturquidem
primi, adveniente Chrislo; traduntur autem isti supplicio,
et tunc illi ad regnum coclorum proficiscuntur. Quia cnim
in terram autem ipse venlurus
justos in coelo esse oportet :

est de omnibus hominibus judicaturus, sententiamque la-

lurus, quasi rex surgens cum amicis suis, cos ad beatam
illam sortem ducturus est. Vides-ne duplex fore suppli-
cium, tumquod comburnntur, tum quod a gloria illa ex-
cidant? Sed cur demum, illis recedenlibus, ipsis eliam
Apostolis in parabolis loquilur? Snpientiores ex supra dic-
lis efFecli, lunc intelligebant. Hinc cum dixisset illis pos-
tea : «Inleliexistis h.TC omnia ? dicunt ei: Etiam, Domine. »

Sic el hoc cum aliis cflecit parabola, ut perspicnciorcs

deinde essent. Quid igitur post hnec dicit? « Simile est reg-
»mim coelorum ihesauro abscondito in ngro : quem cum
»invenit homo nbscondit, et pra3 gaudio illius vendit uni-
»versa quoe habet, et emit agrum illum. Ilerum siniile est

))regnum ccelorum nogotiatori quffirenti bonas margnritas.

«Inventa autem una pretiosa margarita, abiit, et vcndidit
»universa qufc habuit, et cmit eam ^ » Quemadmodum
illic granum frumenli et fcrmenlum parum inlcr se diffe-
runt; sic et hoc loco dune parabolas ihesauri et margnrilne.
Nam per utrumque hoc significalur oportere pr?cdicatio-
nemomnibusanteponere. Etilldequidem fermentiet sinapis
parabolcC, ad vim pra^dicationis pertinent, ipsamque totum
orbem esse superaturam indicant : hee autem duae para-
bolee ejus pretium et dignitatem declarant. Extenditur
quippe iila ut sinapi, superat ut fermentum, pretiosa est

* 1 Tliess, IV, 16, — =>

Mattli. xui, 44-46.
344 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

ut margarita, inniimera pra?bet commoda, et ornalm' ut

thesaurus. Nequeidsolum hic discimus omnibus sc exuere
par esse, ac proedlcationi hserere;sed etiam id cumgaudio
esse faciendum. Certc is qui omnibus renuntiat, scialopor-
tet rem illam esse negoliationem, non jacturam. Vides-ne

quomodo prredicatio in mundo sit occulta, et in pra^dica-

tione quot sint bona ? ac nisi omnia vendideris, non emis
illam : nisi sollicito animo qusesieris, non invenis. Duo igi-
tur necessariasuntjSaicularium rerum abdicalio, et summa

vigilantia. Nam ait : « Quasrenti bonas margaritas. Inventa

»una preliosa, vendidit omnia, et emit eam. » Una quippe
est verilas, nec in partes divisa. Ac sicut is qui margaritam
habet, novit ipse se divitem esse; sa?pe autem, licet illam
manu teneat, id ahis cst ignolnm : neque enim mole cor-
poris insignis est; sic et in pracdicatione, qui illam tenent,
se divites esse norunt, increduli autem thesaurum hujus-
modi ignorantes, nostras item divitias nesciunt. Deinde ne
praedicationi tantum fidamus, neve putemus solam fidem
ad salutem nobis sufficere, aliam terribilem effert parabo
lam. Qua^nam illa est? Sagenaj parabola. « Simile est reg-
snumcffilorum sagen^ missae in mare, et ex omni genere
spiscium congreganti. Quam educentes ad littus maris,
» sedentes et colligentes bonos In vas jccerunt, malos autem
»foras miscrunt '. » In quo differt haec a parabola zizanlo-
rum? Nam et illic alii servantur, ahi pereunt; sed illic ob
pravorum dogmatum hreresim et qui ante memorantur, :

quia dictis praidicantium non altendunt ; hi vero ob scele-

ratam vitam, qui omnium miserrimi sunt, utpote qui in

notitiam vcritatis pervenerint, ct in rete piscantlum inci-

derint, ac neque sic salutemconsequi potuerint: quauquain
alibi dicat ipsum paslorem scgrcgasse oves, hic diclt An-
gelos id facere, ut ct in zlzaniorum parabola. Quid crgo
.' Matth. xiu, 47-48.
 UOMILIA XLVII. IN S. MATTH.EUM. o45
dicendum ? Aliquando demissius,aliquando suLlimius ipsis

loquilur. Hanc porro nec rogatus parabolam sponte inter-

pretalur : ex parte solumexplicavit illam, et timorem auxit.
Nc enim poslquam audisti malos ejectos fuisse foras, sine
periculo rem esse putares, inlerpretatione sua supplicium
extulit dicens: « Miltent eos in caminum ignis » strido- ' ;

rem dentium memorans ineffabilemque dolorem. Vides-ne

quot ad perniciem viaePper petram, per spinas, per viam,
per zizania, per sagenam. Non ergo immerito dixit : « Lata
» est via qua3 ducit ad perditionem, et multi sunt qui ingre-
» diuntur per eam '. j) Haec ergo cum dixisset, ac terribili
modo finem dicendi fecisset, haecque plura adjecisset : diu-
tius enim in illis moratus est, ait «- Intellcxistis haec omnia ?
DDicunt ei, etiam, Dominc'. »Post ha)c quia inteliexerunt,
ipsos Idudat his verbis : « Idco omnis scriba doctus in regno
»coelorum, simihs est homini patrifamihas, qui profcrt de
» thesauro suo nova et vetera ^, » Ideo alibi quoque ait :

« Mitlam ad vos sapientcs et scribas ^ »

III. Yides quomodo non excludat \etus Testamentum,

sed potius laudet et celebret, thesaurum vocans? Itaque
quotquot divinarumScripturarum imperitisunt,non patres-
famihas fuerint, qui neque habent ipsi, nec ab aliis acci-
piunt, scd se famc pereunles negligunt. Nec modo ipsi, sed
etiam ha^retici expertes sunt hujus beatitudinis. Non enim
proferunt nova et vctera. Nam cum vetera non habeant,
nec novahabere possunt : quemadmodum etiam Ii,qui nova
non habent, veleribus quoque carent, sed utrisque pri-
vantur haec enim mntuo colligantur et connectuntur.
:

Audiamus itaque quotquot Scripturarum lectionem negli-

gimus, quantum patiamur damnum, quantam pauperta-
teni. Quandonam vitam cum operibus jungemus, qui nc

* Mallh. xiiT, 00. — •»

Id. xu, lo, — [ Id. xui, 5i,-^ ' Jbid, 52.
— - 5 Id, xxmj 54,
54<5 S. JO. CnRYSOSTOMI AR(!IIIEPISCOPI C. P.

leges quidem novlmus, quas observemus? Sed dlvites, qul

divitiarum cupidilalc insaniunt, sa?pe veslcs suas ne a ti-

neis corrodantur excLitiunt. Tu vero dum oblivio iinea per-

nicroslor animam luam labcfnctat, non libros legis, non
pestem illam depellis, animam non exornas, non aspicis as-
siduc vlrlulis imaginem, nec mcmbra ojus et caput consi-
deras? Nani et caput habet et membra, specioso corpore
rormosiora. Quod crgo caput est, Inquies, vlrtulis ? Humi-
lilas. Quamobrcm ab hac inclplt Christus dlcens : « Beali
»pauperes '. » IJoc est caput ; non comas habet, non cin-
cinnos, sed tanlam pulchriludlnom, ut Dcum ipsum altra-

hal; nam ait : « Super quem respiciam, nisi super man-

»suetum et humilem, ct trementcm verba niea ^ ? » et

» Oculi mei ad mansuetos lerra^ ^, » ct, « Prope cst Domi-

»nus contritis cordc ^. »Hoc c^t caput pro caplllls et :

coma, sacrlficia oflert Dco grata ara cst auroa, ct allarc

:

spiritualc: «Namsacrificium Dco spiritus contribulatus ^. »

HlTC cst saplenlia! mater. Siqnis illam habcat, rcllqua ha-

beblt. Vidisti-nc caput, qualc nusquam vidcras? Vls-nc fa-
ciem videre, imocdlsccre? Jam dlsce colorem ejus rubi-
cundum, florldum ct valde gratlosum disce quibusnam :

constet. Quibus ergo conslat? pudore atque rubore. Qua-

proplcr ait quispiam « Anle vcrecundum praecedet gra-
:

»iia ^. » Hoc ct alils membris magnam infundit pulchritu-

dlnem. Eliamsi mille misceas colores, nonlantam speciem

efTicics. SI autem cl oculos vidcic cupias, aspice illos mo-
destiam et conlincntiam accuralc exhibenles. Idco ipsi ct

forma et acumine pollent; ita ut ipsum Dominum videant.

Nam, « Beati, inquit, mundo cordc, quoniam ipsi Deum
;)vidobunt '. »0s aulem ejns, snpientia et intelleclus, spi-

rituollumque hymnorum modulatio. Cor autem, Scriptu-

' Mallli. V, 5. — * Isai. lxvi, 2. — ^ Psal. xxxiii, 19. — •*

IJ.

xxxiv, iG. -^ ? Id. i, 17, — * Eccli, xxxii, 9. — . 7 Matlh, v, 8,

 nOMILIA XLVII. IN S. MATTIL^UM. 3^7
rarum perllla, vcrorumque dogmatum conservatlo, Lenlg-
nilas^ clementla : ac quemadmodum sine illo viverc nequi-

mus, sic neque sine illo salutem consequi possumus. Nam

hinc omnla oriuntur bona. Habet ilem pedes et manus,
bonorum opcrum exempla. Anima ejus est pletos. Peclus
ejus aureum, adamanle fjrmius, est forlitudo; omnla faci-

lius cxpugnes, quam pectus istud dlrumpas. Spirllus qui

et in ccrcbro et in cordc exislit, est charitas.

IV. Vis hanc imogincm libi in opcribus ostcndam? Go-

gila mihi hunc ipsum EvangeHstam, etlamsi non lotam
cjus vitam dcscriptam habeamus; attamen ex paucis quae
restant, hcct imaginem ejus splcndcntem viderc. Quod
humihs et contritus cssct, audi ipsum in Evangeho sese
pubhcanum vocantem; quod autem misericors csset, vidc
illum omnibus cxutum Jesum scquentem. Quod pius es-
set, palam est ex dogmatibus. Intellfgenliam ct charitatem
cjus, ex co quod conscripsit Evangcho vidcrs est uni- :

vcrsi enlm orbls curam gessit. Bonorum opcrum argu-

mentum habcs ex ihrono, in quo scssurus est. Fortiludl-

nem, quod gaudcns rcversus sit a facie conciHi. Virtuti
igltur admodum sludeamus, maximcque onmium humili-
talcm et misericordiam seclemur, slnc quibus salutem
consequi non possumus, ut probalurexquinque virginibus,
et ex Pharisoeo. Nam slne virginltate rcgniun adlre possu-
mus, non vero sine misericordia et eleemosyna : illa enim
nccessaria prorsus est, et intcr praeclpua quso omnia con-
tinent censelur. Non sine causa crgo diximus eam cor esse
virtutis. Scdcorlpsum, nlsiomnibusspiritum subministret,
cito extingultur; sicut ct fons nisi fluenta penes se peren-
nilcr habeat, putrescit. SIc et divltes sl apud sc opes suas

detlneant.Ideo communi usu diclmus: « Multa putredodivi-

tiarum apud talemhabctur : » neque dicimus: « Multa copia,
magnus ihesaurus, » Nam putredo est non possidcnlium
348 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCUIEPISCOPI C. P.

modo, sed ipsarum divitiarum. Yeslimcnla cnim rccondila

corrumpuntur, aurum leruglnc rodilur, frumentum a ver-
mibus roditur. Anima vcro possidenlis plus quam caclera
omnia curis roditur et putrescit. Si velis avari animam in

medium adducere, sicut vestimentum a mille tineis corro-

sum, nihilque sanum habcQs, sic invenies illam corrosam

undique curis, peccatis putridam,et aeruginelabefactatam.
At pauperis anima non tahs utique esl, pauperis inquam
voluntarii; sed fulget ut aurum, splcndet ut margarita,
floret ut rosa. Non ibi tinea, non fur, non cura saecuiaris;

sed ut Angeh conversantur. Vis laHs animae pulchritudinem

videre, vis paupertalis divitias ediscere? Pauper non im-
perat hominibus, sed imperat dsemonibus : non astat regi,

scd astat Deo; non pugnat cum hom'nlbus, sed cum An-
gelis non habet
; arcam unam vel duas, vel tres, vel vigiiiU,
sed tantam rerum copiam, ut mundum lolum nihil csse

existimet. Non habet thesaurum, scd coelum; non egct

scrvis; imo servos habet, animi morbos ; habet servos,
nempe cogltationes quae regibus impcrant : cogitationem
quippe hujusmodi vel rexformidat,et contra rcspicere non
audct. Regnum et aurum omniaque simiHa, ut puerorum
ludos ridct, et ut rolulas, talos, capita, sphoeras, ila hnec

omnia putat esse spernenda. Habet enim ornatum, quem

ne respicere quidem possunt ii, qui hujusmodi ludis lem-
pus terunt. Quid hoc paupere pra^stantius fuerit? Is
igitur

pavimenium habet coelum. Si autem tale pavimcntum est,

cogiles velim quod lectum erit. Scd non habet equos et
currus? Quidillis opus habet is quinubibus vehendus cst

ct cum Christo vivct? Ihcc cogilantes ct viri et mulieres,

illasquoeramus divitias ct rcruni copiam non absumendam,
ut regnum coelorum conscquamur, gratia et miscricordia

Domininoslri Jcsu Chiisli, cui gloriactimpcrium iu soJcula

sa^culorum. Amcn.
 HOMILIA XLVIII. IN S. SlATTH.EtJM. 3^9

^\\V\^VV\VV\VVVVV\VV>V\A\V\VVVVVVVVA\V>iVV>\V\VVVVV\VVAV\A/\*VV%'VVVVV.%\V\(VV\A/V\(V\^'VV\(VVN(VV\

HOMILIA XXXIII.

CAPUT XIII.

Et facliim est ciim consiimmasset Jesus parabolas istas, tran-

sivit inde ^

Cur dixlt : « Istas? » Quia allas dicturus erat. Quareinde

recessitPUt verbum ubique disseminaret. «cum venis-
Et
»set in patriam suam, docebat eos in synagoga eorum^»
Quam vocat patriam suam? Nazareth, ut mihi quidem vi-
detur. Non enim ibi fecit virtutes multas : in Gapharnaum
autem multa fecit signa, quapropter dicebat ; « Et ta Ca-
Dpharnaum, quse usque ad coelum exaltata es, usque ad
))infernum descendes : quoniam si in Sodomis factae fuis-

»sent virtutcs, quse factac sunt in te, mansissent utique us-

»que hodie^. » Cum porro venisset isluc, slgna quidem
multa non fccit, ne in majorem ilios invidiam inflamma-
ret, neve ob majorem incredulitatcm in graviorem damna-
tionem inciderent. Doctrinam autcm proponit, non mino-
risquam signa admirationis. At stultissimihomines, quando
admirari, et ob dictorum virn obstupescere par fuisset, illi
contra ipsum parvi faciunt, quod tali patre natus putare-
tur quanquam multa superioribus ternporibus exempla
:

suppeterent corum qui ignobili palre nati claruerant. Da-

vid quippe Jessce vilis cu jusdam agricolae filius erat : et Amos
caprarii filius, ipse quoque caprarius : AJoyses vero legisla-
tor, longe se inferiore patre natus est. Gum oportuisset ergo
ideomaxime venerari illumet obstupescere, quod ex talibus

' MaUh. xin, 53. — » Ibid. 54.— ^ MaUh, xi, 23, ct Luo, x, i5.
55o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

ortus talia loqneretur : manlfestum qnlppe erat id non ex

humano stndio, sed ex divina gratia proficisci, inde illuni
dcspiciunt, unde mirari oporlebat. Frequenter aulem ad
synanogas ibat, ne si perpetuo in dcserlo versaretur, ma-
gis incusarent, tanquam frequentioeetcivitalisadversarium.
Stupenles igitur ct ambigentes dicebant: «Unde huic sa
»pientiahiec et virtutcs'?» Signa virtules vocabant, sive
ipsam sapientiam ejus. « Nonne hic est fabri filius ^*
?» Ergo
miracuhim majus majorque stupcr. Nonne maler ejus «

» dicilur Maria? et fratrcs cjus Jacobus et Joses, et Slmon

»et Judas, et sorores ejus nonne omnes apud nos sunt?

» Unde ergo huic omnia ista? Et scandahzabanlur in eo ^ »

'Vldes-nc in Nazarcth ista dlcta fuissc? Nonnc fralres ejus,

inquit, talis ct tahs sunt ? Et quid hoc? ilinc maxime vobis

ad fidem induci par erat. Verum mala res invidla, quoe sibi

jpsi saepc repugnat. Nam quae inaudita, et admirandaernnt,

quacquc illos altrahcre polerant,hnccinis oITendiculoerant.
Quid igilur Christus ad eos? « Non est Prophcta, inquit,
»sine honorc, nisi in patria sua et in domo sua. Et non fe-
wcitvlrtutcs multas propler incrcduHtntem corum'*. » Lu-

cas aulcni alt : « Et non faclt ibi slgna multa^' » Atqui facere
debuisset, inquics. Nam sl id assccutus est ul admirationi

esset, ut vere fuit, cur signa non feclt? Qula non oslenla-
iionem, sed eorum ulIHlaiem ia scopo habebat. C^uqi igi-

tur hacc via non succederet, ab eo quod e re sua esse vide-

batur abstinult, ne ipsls supphciuui augcret. Quanquam

post ianlum tempus, post tanto edita signa ad illos vene-
rit.At ncque slc ilkim iulerunt, imo ardcbant Invldia. Gur
crgo pauca tamen fcclt slgna? Ne dicerent; « Mcdice cura
tclpsum, » vel, « Inlmicus nosler est et hostls, ailinesquo suos
dcsplcll; » ne dicercnl: «Si facta fuisscnt signa, nos quoque

'
Matlh. xiu, 54. — • Ibid. 55. — ' Ibid. SO, 5;, ~ 4 Jbja, 53.

»— 5 Luc.
 nOMIUA XLVIII. IN S. MATTU.EtJSr. 35

credldissemus. » laeo et slgna feclt, ct cllo facerc desllt;

Inm ut quie sua eranl impleret; tum ne majorem ipsls dam-

nallonem altraheret. Dlctorum porro vlm coglta. Ellam
invidla correpti mirabanlur tamen. \ erum sicut in operi-

bus non res ipsas reprehendunt, sed causas commlnlscun-

tur dicentes : « In Beelzebub ejlclt daemonla' ; » slc et hoc
locq non doctrinam culpant, sed ad generis ignobilltatem
confugiuni. Tu vero mlhi perpende Doctorls moderatlonem,
quomodo non illos vituperet, sed cum mansuetudlne multa
dicat; « Non cst Propheta sine honore, nisi in patrla sua'. »

Nequc hlc stellt, scd adjeclt, « Et In domo sua » fratres, :

ut mihi quidem videtur, suos subindlcans.

II. Apud Lucam cxempla hujuscc rei apponlt diccns :

« Neque Ilclias ad suos venlt, sed nd vlduam allenige-

»nam;» neque ab EHsko allus curatus leprosus est, nisi
Naaman alienigena. Israehtae vero nec quld boni acccpc-
runt, nec quid boni fecerunt, scd cxtranei tantum. Hasc
porro dlclt improbam illorum consuetudinem phnne ostcn-
dens, et nihll se novi experlri dcchirans. a [n IUo tempore au-
» divItHcrodes tctrarcha famam Jesu^ » Mortuus enlm erat
hujus pater Ilerodes, qal pueros occlderat. Nec slnc causa
tempus annotat EvangeHsta, seduttyrannl fastum et negli'

gentiam ediscas. Nequeenim initloIlLT dldiclt, sedpostmul-

tum temporis. Sic cnim principes fastummukum prae sc fo-
rcnlcs, res hujusmodi tardius ediscunt, qula haec parvi Ai-
ciunt. Tu vcio mlhl perpende quanta res sit vlrtus; nam iilc
morluum timebat, hincque de ejus resurrectione philoso-
phabatur. oDixlt enim, inquit, pueris suis: Ilicest Joannes,
»quem cgo interfeci, hic resurrexit a mortuis : et Ideo vlr-
» tutes operantur in eo^. » Vides-ne grandem timorcm? Ne-
que cnlmid in pubHco dicere ausus est, sed domciticis lan-'

' Mallh. xir, s^; et Luc. xi, i/j..— 2 Luc, iv, 25, — ^ Matth» Xiv, !•
552 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCflfEPlSCOPI C. P.

liim suls slc loquebatur.Attamen hsec absurda oplnlo mi-

litem sapicbal. Multl enim surrexerunt a morluls, et nemo
ex iis quldquam hujusmocli fecit. Yldentur porro mlhi haec
verba ambitlonem slmul et llmorem sapcre. Sic qulppc ml-
nus sani aniail, contrarlorum alTcctuum saspe mixtionem
admittunt. Lucas vero narrat dlxisse populum : « Hic est

» Elias aut Jeremlas ', » aut unus ex veteribus Prophetis.

Hic vero, sapientius quam alli se putabat ita dicere. Veri-

simile autem est illum initio quldem, cum dlcerent esse

Joannem, nam multi sic dicebant, id negasse ac dlxisse
6 Egoillumoccidi, ulpole insolentemac pelulanlem. » Hoc
enim Marcus et Lucas dlxlsse lilum narrant « Ego Joan- :

»nem decoUavP; » cum autem fama praevaleret, dcmum

ipse idem ipsum quod aUI dixlt. Delnde vero hislorlam iU
lam nobis Evangehsta narrat. Et cur non lUam prremise-
rat? Quia in eo totus erat, ut Chrisli gesta describeret;
rem Evangehstaj dicebant, nisi id ad institu-
nihllque extra
tum sunm referretur. Non ergo hanc historlnm commemo-
rassent, nisi propter Chrlstum, et nisi Herodes dixisset Joan-
nem resurrexisse. Marcus vero ait Joannem magno in ho-
norefuisseapud Herodem, etlamsihicabllloredargueretur.
Tanta res est virtus. Delnde narrare slc pergit. « Herodes
»enim cum tenulsset Joannem, hgavit cum, et posuit in
»carcerem propter Herodladem uxorem Phllippi fratrls
»sui. Dlcebat enim lUI Joannes Non hcet libl habere il- :

eum interUcere, llmult turbam, qula sicut

»lam. Et volens
«Prophetam eum habebant^ » Cur non Herodiadem, sed
iUum aUoquitur? Qula prcTcipuus iUe erat. \idc quomodo
accusationem ralnus onerosam faclat, ita ut hlstoria potius

quam accusatlo videalur esse. « Cum autcm nataUtia Hc-

wrodis a?;erentur, saUavIt UUa Hcrodladis in medio, et phi-
'O^

* Luo. IX, ;. — > Marc. vi, i6, ct Luc. ix, 9. — ' Mallh. xiv,

0-5.
 HOMILIA XLVIII. IN S. MATTn.EUM. 553
»cuit Herodi'. » conviviiim diabolicum ! iheatrum
satanicum ! iniquam saltationem, ac mercedem saltatio-

nis iniquiorem! Cades enim omnium scelestissima perage-

Latur, et qui coronari et celebrari merebatur, in medio
jugulatus est. Daemonum tropaeum in mensa erectum fuit.

Yictoriae modus caeteris gestis dignus fuit. Nam « Saltavit,

»inquit, filia Herodiadis in medio, et placuit Herodi. Unde
)» jurejurando affirmavit se illi daturum quodcumquc petie-
» rit. Illa vero a mntre praemonita : Da mihi, ait, hic in disco
))Caput Joannis Baplistae^. )> Duplex crimen, et quod sal-
quod placuerit, atque ita placuerit, ut caedes illi
tarit, et

pro mercede esset. Vides-ne quam crudelis, quam insensa-

lus, quam vesanus sit. Juramento se obnoxium reddit illl ;

vero dat potestatcm petendi quae velit. Cum autem vidit

quidmali hinc evenerit, « Contristatus est,
inquit; quan- )>

quam ab initio ligaverat ipsum. Cur ego contristaturPHu-

jusmodi est virtus; etiam apud improbos admirntloni et
laudi est. Sed, o furiosam mulierem, quae cum oporteret
iUum admirari ac venerari, quod ipsam ab injuria vindi-
caret, drama totum ordinat, laqueum tendit, graliamque
petit satanicam. autem timuit propter jusjurandum,
« Ipse
))inquit, et simul recumbentes^. » Et cur quod gravius^erat

non timuisti? Nam si quod testcs perjurii haberes formi-

dabas, muUomagis csedem formidare oportebat ita iniquam,
cum tot tcstes ejus haberes.

Quiavero puto multos accusationis, ex qua caedes

III.

orta cst, argumentum ignorare, necessarium est hoc etiam

dicere, ut legislatoris prudentiam discalis. Qusenam crgo
vetus lex illa erat, quam conculcavit Herodes, et vindica-
vit JoannesPEjus, qui sine Hberis moreretur, uxorem fratri

dari oportebal^. Quia enim non consolabile malum mors

» MaUh. XIV, G. — » Ibid. 7, 8. — 2 ibid. 9. — '•

Dent.
XXV, 5.

L^XV. 2
554 S. JO. CIIUYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

crat, et pro vita servanda nihll non agllur, legem stalult,

ut qui vivlt uxorcni fratrls defuucti ducat, et filium hinc

procrealum mortul nomine vocet, ita ut domus ejus non
excidat. Si enim mortuus filios non relinquebat, quse tamen
maxima cst morlis consolatlo, intolerabilis luctus futurus

erat. Ideo legislator hanc consolationem excogitavit ils,

quibus natura filios negaverat, et nascilurum illlus nomine

vocari praecepit. Si vero mortuus fillum relinqueret, tunc
noa connubium. Et cur, inquiesPnam si alleri
licitum erat
licebat ducere, multo magis fratri. Nequaquam. Vult enim
alfinitatem extendl, et mullas haberi occasiones cognatio-
nis ineunda3. Et cur, illo sine liberis defuncto, non alius

ducere poterat ? Quia sic non putatus fuisset esse morlui

filius : nunc vero seminante fratre, probabilis erat inventio

illa. Alloquln vero extraneus non pulassct conslituendam

csse defuncti domum. Hic autem cognationis jus habebat,
Quia ergo Ilerodes uxorem fratris sui, qua2 prolem habe-
bat, duxlt, ideo accusat illum Joannes, et raoderate simul
atque libere accusat. Tu vero mihi considera, quomodo
iheatrum totum satanlcum et diabolicum sit. Primo enim
ebrietate et deliciis constabat, unde nihll sanum orlri pole-
rat. Sccundo, spectatores corruptos habebat, et excipien-

tem omnium maxlme. Tertlo, deleclationis genus rationc

vacuum. Quarto, puella, propter quam connubium contra
legemerat,quamoccuItari oportebat; utpoteinjuria ajffecta

matre, ingreditur sese ostentans ; virgo merelrices omncs

impudentia superans. Tcmpus etiam non modicam ad cri-
minallonem iniquai rei ansam praebet. Quanlo enlm opor-
lcbat eum gratlas referre Deo, quod illo dic ipsum in lu-
cem produxisset, tunc iniqua illa aggredltur ; quando vlnc-
tum solvere oportebat, tunc vinculis caedem adjicit. Audite
quotquot vel virglnes vel etlam maxlme nuptxs alienas
nuptias slc dclurparc audclis, saltanles, Iripudianlcs, ct
 HOMILIA XLVIII, IN S. MATTHiEUM. 555

commnnem naturam dehonestantes. Audlte etlam viri,qui

sumpluosa convivia, ebrietate plena sectaminl, et metuite
diaboli barathrum. Nam ita vehementer miserum tunc il-

lum invasit, ut juraret se dlmidium regni sui daturum esse.

IlludenlmMarcus dicit ; « Juravit Quodcumque

illi; petie-

»risamedabo tibi,usque ad dimldium rcgnl mei\ » Tanti

scilicetditionemsuamfaciebat; Ita voluptatls captivus erat,
ut saltationi haec concederet. Ecquld miraris si tunc haec
facta sunt; quando nunc etiam, poslquam tantam inivimus
philosophiam, ob mollium hujusmodl puerorum saltatio-
nemmulti animas suas prodlderunt, llcet juramentl neces-
sitate astricti non essent. Nam a voluptale captivl abducti
quasl pecudes aguntur, quo lupus illos traxerit. Id quod
tunc IUe furiosus passus est, duo turpisslma perpetrans, et

quod illam dominam feccrit sic furlosam, ebriam et nihil

mali recusantem, et quod necessltate jurameiiti ita se obs-

Irinxcrlt. At licet ille tam iniquus tamen etesset, iniqulor

tyranno et puella erat mulier. Ipsa enim hcec mala omnia

ct totum drama fabricata erat, quaj tamcn gratiam Prophe-
tae habere debulsset. FiUa quippe ipsi morem gerens, et
turpiter egit, et sallavit, et Ciedem petlit, Herodesque ab
ipsa quasi sagena captus est.Yides-nequam appositeChris-
lus dixerit « Qul amat patrem aut matrem plus quam me,
:

7>non est me dlgnus'? » Nam si illa hanc secuta esset le-

gem, non tot leges violasset, non hanc caedem perpetras-
set. Nam quid hac immanitate deterlus ?coedem ut gratlani
postulare, ca^dem iniquam, caedem inter epulas, credem
publice et impudenter pelitam. Neque enim seorsum ac-
cesslt ha?c petitura, sed publice, et posita larvn, nudo ca-
plte, dlaboliusa patrocinio, hcec illo modo locula est. Nani
id dlabolus efTecit, ut illa saltans placeret, et Herodem tunc
caperet. Ubl enim saltatio, ibi diabolus. Neque enim ideo
s Wiarc, yi, 25, -^ ? Matth, x, S;,
25.
356 S. JO. CHRY50ST0MI ARCHIEPISCOPI C. P.

pedes nobis dedit Deus, ut iis turpiter utamur, sedut recte

gradiamur; non nt perinde atque cameli saltemus ; nam et
cameli saltantes ingratum spectaculum edunt, multoque
magis mulieres ; sed ut cum Angelis choreas ogamus. Si
enim corpus id agens turpc est, multo magis anima. Sic
saltant daemones : sic adulanlur daemonum ministri.
IV. Sed petitionem ipsam considera. « Da mihi, ait, hic
j)in disco caput Joannis Baplislaj. » Vides-ne impudentem,
quae tolam diabolo se dedidit? Dignitatem Joannis memo-
rat, neque tamen sic erubescit. Sed ac si de cibo quopiam
loquerelur, sic sacrum et bealum illud caput in disco ef-
ferri petit. NuUam afFert causam, neque enim polerat; sed
simpliciter quaerit aliorum calamitatibus honorari. Non
dixit I « Introduc illum huc, et immola : » neque emm mori-
luri loquendi fiduciam lulisset. Nam timebat vel mactati
vocem audire terribilem : neque enim capite mulctandus
tacuisset. Ideo ait : « Da mihi hic in disco : » namlinguam
illam silentem videre cupio. Neque effugere solum illius

reprehensiones volebat, sed insultare jacenti et deridere ii-

lum. Deus vero id permisit, nec fulmen superne misit, ut

impudentem illam faciem combureret : neque jussit terram
hialu totum ilkid iniquum convivium absorbere, ut simul
Justum clarius coronaret, et iis qui iniqua passuri postea
essent, magnam rehnqueret consolationem. Audiamus igi-

tur quotquot ab iniquis hominibus gravia patimur dum recte

viviaius. Etenim tunc Deus passus est eum, qui in sohtu-

dine vixerat, qui in zona pellicea, qui in cilicio, Prophe-

tam, Prophetis majorem, quo nuUus major unquam fuerat
internatos muUerum, interfici per puellam impudicam et
corruptammeretricem: et haec dum divinas leges tueretur.
Ilaec itaque cogitantes, feramus geneiose omnia quaecum-
que patimur. Nam et tunc sanguinaria illu ct iniqua lan-

tum sesede eo, qui sibi dolorem attulerat, vindicavit; quan-

.1
 BOMILIA. XLVIII. IN S. MATTHJIUM. SSy
tum voluit, iram totam satiavit, et Deus icl permisit: quan-
quam Joannes dixerat, nec illam accusaverat, sed
niiii illi

virumtanlum. Sedconscientia acerbusaccusatorerat. Idco-

que majora erumpebat mala, dolens, stimiilis cigitata;
in

gimulque dedecoravit omnes, seipsam, filiam, dimissum vi-

rum, vivenlem moechum, et priora superare certabat. Si
oldes, inquit, qiiod ille moechetur, ego ilkim homicidam
faciam, et accusanlis interfectorem. Audite quotquot iil-

tra quam fas est iixoribus placere studetis. Audile quot-

quot circa res incertas juramenta praebetis, ahisque per-
niciei vestra? potestatem tribuitis, ac vobis barathrum ef-

foditis. Sic Herodes periit. Putabat

enim ipsam quidpiam
convivio consenlancum petituram esse, puellamque in so-
lemnitate et inter epulas, rem gratiosam et Isetam non ,

autem caput viri postulaturam esse; et deceptus est. At-

tamen nihil horum ipsum purgabit. Etiamsi cnim illa cum
ferispugnantium virorum aniuium habuerit, attamen non
decuit illum se ita decipiendum prsebere nec tyrannico ,

ebsequi imperio. Primo enim quis non exhorruit sacrum

illud caput videns sanguinem stillare, et inter epulas re-
poniPAtnon iniquus ille Herodes, non execrabillor illo

muher. Tales quippe sunt meretrices, omnium petulantis-

simae et crudelissimaj. Nam si nos hoec audientes perhor-
rescimus, quo animo fuisse putandum est cos, qui ha3C ip-
sis cernerentPQuid passi sunt conviv.-e caput recens
oculis
amputatum et sanguinem videntes in medio convivio repo-
situm? At non sanguinaria illa et ipsis furiis ferocior illo
commota fuit spectaculo; sed exultabat : atqui, etsi non
aliunde, ex solo aspectu saltem fastidium nauseamque in-
generari par erat. Verum nihilhujusmodi passa est illa san-
guinem sitiens propheticum. Talis est fornicatio : non las-
civos tantum, sed et homicidas efficit. Nam adulterii cupi-
d^e mulieres ad c^dem sunt paratoe virorum, qui injuria
538 S. JO. CHRYSOSTOMI AaCniEPISCOM C. P.

alliciuntur; nec unam tantum vel duas, sed et innumeras

c^edes fieri facile curaverint. Similium porro facinorum
muUi testes sunt. Id eliam illa tunc fecit, sperans tantum
facinus in oblivionem tandem esse venturum. Sed contra-
rium prorsus evenit : nam longe clariori voce postea Joan-
ncs clamavit.
V. Verum nequitia ad praesens t-antum tempus respicit,

sieut febricitantes cum aquam frigidam intempestive pos-

tulant. Elenim nisi accusatorem jugulassct, facinus illud

non ita evulgatum fuisset. Discipuli namque ejus, quando

in carcerem conjectns fuit, nihil hujusmodi dixcrunt
cum autem interfectus fuit, tum necis causam publicore
coacti sunt. Adultcram oblegerc cupiebant, nec alienas

calamitates publicare; cum autem in narrandi necessita-

lem deducli sunt, tiuic facinus omne
recensent. Nc quis
enim causnm coedis nKilam esse suspicaretur, ut in Tiien-
da et Juda conligit, veram cicdiscausam referre coguntur.
Itnque quanto magis peccatum occultare hoc modo voKic-
ris, tanto magls illud evulgas. Peccatum enim non per
peccali additamentum tegitur, sed per poenitentiam et
confessionem. Perpende autem quomodo lia3C Evangelista
moderate narret, et quantum licet crimen minuat. Nam
licrodem id fecisse dicit propter juramentum et convivas,

ipsumque contristatum fuisse de puclla vero dicit ipsam

:

a matre prajmonitam fuisse, et caput atlulisse malri, ac si

diccret: (dllius jussaexequebatur.wNonenim de iis qui mala
patiuntur, sed de iis qui mala inferunt, dolere solent justi
omnes, quia hi maxime sunt qui male paliunlur. Neque
enim Joannes laesus fuit, sed ii qui haec machinati sunt,
Hos nos quoque imitemur, neque insultemus peccatis pro-
ximi; scd qunntum fas est occultemus ca. Animum philo-
sophicum assumanuis. Etenim Evongelista de mereh ice et
sanguijiaria muliere moderate quantum licuit iocutus est.
 HOMILIA XLVIII. IN S. MATTH^UM. ^Og
Noncnimtllxit: «Asanguinariaetscelcsta,» sed «Amatrepra^-
»monIla, honesliorihus usus vocabulis.))Tuveroproxiniuni
contumelia et convitio aflicis : nec ita modeste potes de
fratre qui te injuria afTecerit loqni, ut iile de mcretrice
loquebatur : sed admodum ferociter, et cum opprobriis,
scelestum vocas, improbum, vafrum, stultum, et similla
adhibes nomlna. Nam efFeramur omnino et quasi de alle-

nigcna homine loquimur, maledicentes, convitils et con-

tumeliis afficientes. At non ita certe Sancti : sed potiu$
peccatores lugent, quam ipsis maledicant. Hoc et nos fa-
ciamus : lugeamus Herodiadem et eos qui illam imitantur.

Multa namque etiam nunc hujusmodi convivia cclebran-

tur. Atque eliamsi Joannes non Interficiatur; sed Christi

membralonge gravius impetuntur. Non enim caput in dis-

co petunt ii, qui nunc tripudiant,sedanimas simul recum-

bentium. Gum autem illos in servitutem redegerlnt, et ad
iniquoslnduxerint amores, meretricesque adhibuerint, non
caput abscindunt,sedanlmam jugulant, dum illos mcechos,
efroemlnatos, et exoletos reddunt. Neque enim mihi dixerls
le vlno captum et ebrlum, mulierem saltanlem quaj obscoe-
na loquitur, sine ullo concupiscentiaj motu vldere, nequc
voluptate vlctum ad lascivlam ferri : illud certe horribile
pateris, ut membra Christi facias membra mcretricis. Nani
etsi non adslt filia Merodiadls,* sed qul per illam tunc sal^
tavlt diabolus, per illas nunc choreas agit, abilque animas
discumbentium agens captlvas. Quod si vos potestis ebrie-
tatem vitare, at alterius peccati gravissimi parlicipes estis :

plurimis namque rapinls hujusmodl convlvia constant.

Ne appositas carnes respexerls, nec placcntas ; sed unde-
nam hsec collecta slnt cogita, et videbis illa ex avaritia, ct
vi, et Verum, Inqules, haec non ita parta
rapina proficisci.
sunt, absit. Id ego minime velim. Vcrum si hac in parte
convlvia gint pura, non tamen illa sumptuosa convivia
566 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniliPISCori C. P.

prorsus sunt crimlne vacua. Audl enlm quoniodo Illa vel

supradlclls vacua Prophela reprchendot hls verbls : « Vne
Dquiblbllls defoecalum vinum, et unguenlls prlmls ungi-
»mlni'. » Vldes qualiter hic dehcias reprehendat? Ncque
enim his verbis avaritiam insectatur, sed efTusas delicias
tantum.
Tu comedisultra mensuram, cnm Chrlstus nc qui-
VI.
dem necessaria habeot. Tu placenlas nffatim, illc ne panem
quldem aridum tu thaslum vinum, ipsi vero ne calicem
:

quldem aquae frigldsc sitlcnti dedlsti; lu in lecto molli ct

ornato jaces, ille vero sub frlgido aere alget. Idcirco etiam-
si avaritia vacua essent convivio tua, tamen ideo flagitiosa
sunt, quod tu supra necessitatem omnia faclas, illi vero ne
quidem necessaria pra^beas, cum ex ipsius bonls io dellciis

vivas. Certe si pueri cujusplam tutor esses, et ipsius bona

administrans, ipsum In exlremis posilum despiceres, sex-
Centos haberes accusalores, ac secundum leges poenas da-
res : cmu autem ea, quc-e Chrlsti sunt, acceperis, et sic fruslra
insumas, annon putas le rationem redditurum esse? Hjbc
porro non de illis dico, qui meretrices ad mensam indu-
cunt : Illis quippe non magls quam canibus loquendum,
nec de raptoribus qui allorum ventres implent; nihll enim
commune cum illls habeo, ut nec cum porcis vel lupis;
sed. de ilHs agllur qui bonis fruuntur suis, nec allis larglun-

tur; de lis qui paterna bona fruslra consumunl. Neque

enim hi crlmine vacui sunt. Nam quomodo, quaeso, accu-
sationes ct culpam efTuglas, quando parasitus ventrem im-
plet, ut et canis, qui aelat, dum Christus ne hoc quldem
beneficio dignus apud te habelur? Quando is qui risum
movet lanla accipit : Ille aulem qui regnum cc»lorum in
mercedem oflert, ne njinimam quldeni liorum parlem ?

Illc ut faccte ahquid dicat, satlalus nbit; hic vcro qui en

* Auios VI, G,
 HOMILIA XLVIII. IN S. MATTH^UM. 56

docet, qucC nisi clidicerimns, nihil a canibus differemus,

non codem quo ille beneficio dignatur? Horrescis haec au-
diendo, horresce ergo de factis. Ejice parasitos, et fac
lecum accumbere Ghristum. Si sale et mensa tecum com-
municaverit, mansuetustibi judex erit ; solet revererimen-
sam. Si namqueid latrones faciant, quantomagis Dominus?
Cogita enim quomodo meretricem illam a mensa ut justam
laudaverit, ac Simoni exprobraverit dicens : « Osculum
» mihi non dedisti \ » Quod
non facientem nutrit,
si te haec

multo magis facientem mercede donabit. Ne inopem des-

picias, quod sordidus et squaUidus accedat; sed cogita
Christum per ipsum domum tuam adire, ne pergas illum
inhumanis verbis incessere, quibus accedentes lacessere
soles, importunos vocando, otiosos, gravioribusque aHis
nominibus appellando. Cogites velim quando haec dicis,
quoe libi opera paraslti faciant, an in aliquo familiari rei
tuae sint utiles? Prandium, inquies, suavius reddunt; et
quomodo suavius, dum ahnpis Cieduntur, ac turpia loquun-
tur ? Et quid hac rc insuavius, quando is qui ad imaginem
Dci factus est ca^ditur, et ex hac contumelia voluptate affi-

ceris, asdes luas in theatrum convertens, ac mimis convi-

vium replens, scenlcosque imitaris, cum nobilis hberque
sis ? Nam ibi risus et alapne visuntur. Haecclne, quaeso, vo-

luptatem appellas, quc-c muUis digna sunt lacrymls, fleti-

bus, gemilibus? Gum oporteret eos ad vitam probam re-
vocarc, ad officium hortari, tu ad perjuria, verbaque
turpia provocas, et hoc voluptatem appellas, quodque ad
gchennam ducit, vohiptatis argumentum esse putas ? Cum
cnim facetc quid dicere parasiti non possunt, juramentis
ac perjuriis sese hinc cxpediunt. Haeccinc risu digna ? an
Qon potius lacrymis et fletibus? Et quis mente vaiens sic

loqualur?
* Luc, vu, ^5.
362 S. 30. CHRYSOSTOMr ARCHIfiPISCOPi C. P.

i
Vlf. Haec porro dico, non qao prohibeam alimenta ipsis '

suppeditari ; sed ne hac de caiisa snppeditentur : hnmani-

tftiis, non immanitatis caiisa nntriantur; misericordia od-
sit, non contumelia. Alimenta ipsi praebe quia pauper est,
et quia in illo Christum alis ' ; non autem quia salanica in-
ducit verba , suamque vitam deturpat. Noli conspicere
ridentcm; sed conscientiam ejus explora, et tunc videbis
ipsum sese millies maledicentem, gementem atque plan-
genlem. Quam rem si occultat, propter le occultat. Con-
vivas adhibeto viros pauperes liberosque non perjuros vel
mimos. Si velis autem ut aliquam tibi vicem rependant,
jube^ si quid viderint indecorum, increpare, monere, cu-
ram domus et familia^ habere. Filios habes, sint tecum
pntrcs ipsorum, et magistri, lucra tibi reportent Deo pla-

cita. In negotiationcm spiritualem illos immitle. Si egen-

tem patrocinio videris, impera ut auxilium pracstent et

subministrcnt. Horumministerio venarc peregrinos, nudos

indue, in carcerem mitte, alienas solve neccssitates. Hanc
iibi ob suppeditatam alimnniam vicem repeudant, quae et
tibi et illis prosit, et quai improbari nunquam potest. Hinc
slrictiore amicitiae vinculo jnngemini : nunc enim etiamsi
putent se amari, attamen erubescunt quasi gratis apud te

viventes; si autem hocc perfcccrint, liberius agent, ct tu

libentius mensam prcTbebis, ulpotc qui sumptus non sinc
frnclu profundas : illi cum fiducia tecum vivent, et cum
docenti libertale, domusque tua, qme theatrum erat, Ec-
clesia evadet, diabolus aufugiet, in eam Christus cum An-

gelorum choro intrabit : nam ubi Christus, ibi Angeli :

ubi vero Christus et Angeli, ibi coelum, ibi iux solari splen-
didior. Si autem aiiam ab iis ipsis consolationem vis tibi

parere, per otium jube iilos divinnm legem in libro legerc.

Libentius in his tibi morem gcrcnt, quam in aliis. ila'C

• Malth, X, 42.
 HOMILIA xlviii. in s. mattm^tjm. 365
cnini et te et illos honestiores efficiunt. Illa vero quae siipra
diximiis, orancs simul dedecorant : te ut contumeliosum
et temulentum; illos ut miseros et ventri servientes. Nam
si ad contumellam nutrias, id gravius est, quam si occide-
res; sin ad ulilitatem etlucrum, id fructuosius est, quam
si ad mortem abduclos lILerares. Nunc autem illos, magls
quam servos dedecoras, servi majori cpud te fiducla ac
lihertate fruuntur; illo autem modo illos Angells pares
facls. Et tc igitur ct IUos lILera, parasltorum nomen de me-
dio toUe, convlvas appelia, ct pulso adulatorum nomlne,
amicorum induc appellalionem. Ideo amicitias fecit Dcus,
non in damnum dlloclorum et dlligentium, sed ad eorum
bonum atque utilllatem. Ilkc autem amlcllla3 inlmicitla
omni sunt graviores , nam ah inlmlcis, si velimus, aliquid
lucri infcrre autem necessario Inedlmur.
possumus, ah hls

Ne relineas amicos damni magistros; ne retineas amlcos,

qui mensam magis curant quam amlcitiam. Hi qulppe om-
nes, si mensaj dellcias solvas, amicltiam solvunt. Qui au-
tem vlrtutls causa tecum versanlur, manent perpeluo,
omnem ferenles forluna? inaequabilltatem. Parasltorum
vero genus te saepe etiam ulciscitur, et malam de te existl-

mationem sparglt. Novi certe multos ingenuos viros, qui

malam inde famam sibi pepererunt, et alii de maleficis
artlhus, alii de adulterio, alli de puerorum corruptela ac-
cusall sunt. Gum enlm nlhil operis vel oflicii habeant, sed
ut casus fert vilam agant, in suspicioncm veniunt, quod ad
reshujusmodi omnihus minlslrent. Talem ergo famam ut
propulscmus, imprlmls ut futuram gehennam vitemus, et
Deo placila hanc diabolicam consuetudinem
faclamns ,

solvamus; ut manducantes et hibentes omnia ad glorlam

Dci faciamus, et ipslus glorlae slmus consortes '
: quam nos
omnes asscqui contingat ,
gratia et henlgnltate Domini
* i Cor. X, 3i.
364 S. JO. CIIRVSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

nostri JesuGhristi, cui gloria et iaiperium, nunc et semper

et in ssecula soeculorum. Amen.

(WVWWN^WX W>/VV\\\> WX/WXIWWW \WV\VV\\ %V«WW\,\ W^/W^ V\>\VMV\WWV\\ W» VVVVWVWVV.W*

HOMILTA XLIX.
CAPUT XIV.

Et cum audisset Jesus, recessit inde in navicula in deser-

tum locum seorsum : et cum audissent turb.«, secutcC
sunt eum pedibus de civitalibus '.

I. Vide^illum s«pe secedenlcm, et cum traditus est

Joannes, et cum occisus est, et cum Judsei audieruntipsum
plurimos facere Discipulos. Mulla enim volebat humano
more peragere, cum nundum tempus advenisset quo Delta-
tem suam clarius revelaret. Ideo Discipulis dicebat nemini
ut dicerent se esse Christum : nam post resurrectionem
suam id notum fieri volebat : quapropter non severus fult

in JudiEOS, qui ante illud tempus non crederent ; sed id illis

facile condonabat. Secedens porro, non in civitatem se

confcrt, sed in descrtum, atque in navicula trajicil, ut

nemo sequeretur. Tu quomodo Joan-

vero mihi considera
nis discipuli, deinceps Jesu magis haeserint ipsi namque :

nunliarunt ei, quid circa Joannem gestum esset omnlbus- :

que relictis, ad ipsum solum confugiunt. Sic rem non mo-

dicam postcalamilatem illam, et postquam ex responsione
supra allata tolum recte disposuerat, operatus est. Sed cur
non rccessit antequam id iili nunliarcnt, qul rem nondum
nunliatam probe sclebat? Ut per omnia oeconomla) vcrita- •t
lcm demonstrarct. Non cnim cx visu tanlum, sed cliam ex

* Matlli, XIV, i5. — 2 Vidc D, Guillon, tom, xiv, pag. 92-93.

 ttOMILIA XLI«. IN S. MATTH^CtlM. 365

operibus id confirmari volebat, quod diaboli versutiam

nosset, qui nihll non agebat ut hanc tolleret opinionem.
Ideo igitur ille secessit. Turboe autem neque sic abscedunt,
sed sequuntur haerentes ipsi, neque terruit eos Joannis in-

leritus, (Talis est dilectio, talis amor, qui omnia gravia

supcret et expiilset) ideo statim mercedem acceperunt.
« Cum enim exissel, ait, Jesus, vidit turbam multom, et

«misertus est eis, et curavit languidos eorum '. » Etiamsi

enim magno illi studio haererent, attamenea quam a Chris-

to excipiebant merces, studium eornm longe superabat.

Idcirco hujus curalionis causam ponit, nempe miseratio'
nem miserationem inquam vehementem , omnesque
, , ,

curat. Hic fidem non expetit. Nam quod accedant, quod

civitates relinquant, quod diligenter ipsum quserant, quod

cum illo maneant, ingruente fame, fidem illorum declarat.

Alimenta porro illis suppeditaturus est. Id vero non a
seipso facit, sed expectat donec rogetur; illud semper ob-
servans, ut jamdixi, ne prior ad miraculapatranda se con-
ferat; sed rogatus tantum. At cur nemo ex turba accedens
Christum pro ipsis rogavit? Mirum in modum revereban-
tur ipsum, atque ex ipsius audiendi et sequendi desiderio,
ne famem quidem sentiebant. Nequc Discipuli pro turba
precati sunt ut aleret eos, quia adhuc imperfectiores erant.
Quid igltur? « Yespere autem facto, inquit, accesserunt
«Disclpuli ejus dicentes : Desertus est locus, et hora jam
«prceterilt; dimltte turbas, ut eunles emant sibi escas ''. »

Nam si post factum miraculum ejus obliti sunt, si post

sportas illas putabant illum de panihus loqui, cum doctri-
nam Pharisaeorum fcrmentum appellavit^ : multo mlnus,
cum tale signum nunquam vidissent, quidquam hujusmodi
suspicaturi erant. Etlamsi prius multos curasset infirmos,
nontamen ideo quod depanlbusfuturumerat expectabant
» Matth. XIV, i4.— > Ibid. i5. -- 3 id, xtj, 6.

1
566 S. JO. CHRVSOSTOXII ARCHlIiPISCOPI C. P.

ita erant odhuc imperfectl. Tii vero mlhi Docloris sapien-

tiam perpende; qiiomodo ipsos clarc ad fidem vocet.
Nequeenimstatimdixit: o Alameos.» Nequeenimilludfacile
credituri erant. « Jesus autem, inquifc, dixit eis. Sed quid »

«Non habent necesse ire, date illis

dixit ? vos manducare '.
Non dixit: « Dabo eis, » sed, « Vos dale. » Nam illum adhuc
ut hominem habebant. IIU vero ne tunc quldem ad altiora
erlguntur; sed adhuc ut homini respondent « Non habe- :

»mus nisi qninque panes, et duos plsces^ » Ideo Marcus

ait ipsos non intellexisse id quod dlccbatur^,' erat enim
cor eornm occsecatum. Qula igltur adhuc humi repebant,
qune sua erant jaminducit et ait : « AfTerte illosmihihuc^:
etlamsi enim desertus est locus, sed is qui orbem alit hlc
adest. Etsi vero hora transiit, sed is qui horae subjectus
non esl jam vos alloquitur. Joannes vero ait panes hordea-
ceos fulsse^; neque slne causa adjlcit, sed ut nos instltuat
ad lautam mensam conculcandam. Talis nempe erat Pro-
phetarum mcnsa. « Cum igltur acceplsset quinque panes et
))duos plsces, et jusslsset turbas rccumbere in foeno, res-

x>piclens in coelum benedlxlt : cumque freglsset, dedit Dis-

» clpuhs suls, Dlscipuli autem turbls : et manducaverunt

»omnes, et saturati sunt et tulerunt rellquias fragmento-
:

DTum duodecim cophlnos plenos, Manducantium autem

»fuit numerus ferme quinque millla vlrorum, exceptis mu-
«lleribus et pueris.^»
II. Cur respexlt In ccelum et benedixit? Ut crederclur
a Palre Ipsum exivisse, ipslque aequalem esse. Quarum rc-

rum probationes pugnare mutuo vldebantur. /EquaUtatem

demonslrabat, quod omnla cum polcslalc faceret; a Palre

vero ipsum esse non allo modo credidlssent, quam si cum

humilitate multa et omnia ad ipsum refcrens opcrorctur,

' MaUU. XIV, 16. — ' Ibid. 17. — ' Marc. viu, 17, ^ < Matlh.
xiT, 18, — * Jo«n, VI, 9. — ^ Malth, xiv, 19-ai,
 HOMILIA XLIX. IN S. MATTHiCUM. 067

et vocaret ad opera qu» fiebant. Ideo neqae boc, neque

illud tanlum utrumque confirmetur; sed modo
facit, ut
cum polestate, modo Palrem invocans, miracula edit.
Deinde ne viderelur hac in re pugna quaedam esse, in mi-
noribus ad coelum respicit; in majoribus vcro cum potes-
tate omnia facit; ut noa
discas etiam in minoribus ilium
aliunde potcslatem accipere, sed honorare Patrem suum.
Cum enim peccata dimisit et paradisum aperuit ut eo la-
tronem introduceret, et cum legem veterem cum imperio
abrogavit, cumque sexcentos mortuos suscitavit, mare
frenavit, secreta hominum aperuit, oculum creavit, quoe

Dei solius opera sunt, et non aiterius^ nunquam precans

inducitur. Cum vero panes superabundare curavit, quod
iis omnibus longe minus est, tunc in coelum respicit : simul
haec qu3e dixi probans, simulque erudiens nos, ne ante
mcnsam attingamus, quam gratias egerimus ei qui nobis
cscam prsebct. Et cur panes non fecit ex non extantibus ?

Ut Marcionis et Manichaei ora obslrueret, qui eum noa

esse creatorem asseverabant, et per ipsa operu doceret
visibilia omnia ejus esse et opera et creaturas, ostenderel-
que se fructus dare, qui ab initio dixerit : « Germinet terra
«herbam foeni, ))et, « Educant aquae animam reptilium vi-

» venlium Neque enim minus hoc est illo

'. » nam ctsi :

illa sint ex non extanlibus altamen ex aqua sunt; neque

;

minus est ex quinque panibus tot paues producere, et pis-

ces itidem augere, quam ex terra proferre fructum, et ex
aquis reptilia viventia; quod signum erat ipsum et terrse
et mari imperare. Quia enim in infirmis semper signa ede-
bat, confert etuniversale beneficium. Ne multi spectatores
tantam essent eorum, quse ahis contingebant, sed et ipsi
dono fruerentur. Et quod mirabile Judaeis videbatur in
deierto, cum dicerent : « Numquid etpanem poterit dare,

yuAsa»!
36B S. JO. CHRYSOSTOMI A1\CH!EPISC0I>I C. P.

» aut parare mensam in deserto ' ? » hoc ipse operibus exhi-

buit. Ideoque in deserluni illos adduxit, ut sine iilla pror-

sus suscipione miraculum fieret, nemoque putaret quem-

dam vicinum vicum panem in mensam intulisse. Idcirco

lion locum modo, sed etiam horam memorat. AHud etiam

discimus, ncmpe Discipulorum philosophiam, quam vel in
rebus necessariis exhibebant, et quantum deUcias sperne-
rent. Nam duodecim cum essent, quinque panes tantum
duosque pisces habebant ; usque adeo corporea despicie-
bant, spiritualiaque solum curabant imo ne pauca illa, ;

qua3 habebant relinuere, sed rogati dederunt. Inde disca-

mus, etsi pauca nobis sint, illa egenis esse proferenda.
Jussi ergo septem illos panes efferre, non dicunt;« Quo
igitur cibo postea utemur? unde famem sedare poteri-
mus? » Sedstatim paruerunt. Pra^ter ea quae supra diximus,

ideo vidctur Ghristus ex his panibus signuni edere, ut ip-

sosad fidem deduceret adhuc enim infirniiores erant.
:

Quapropter in coelum rcspicit. Aliorum quippe signorum

multa exempla habebant; hujus autem nullum. Acccptos
jgitur panes fregit,et per Discipulos dedit,hoc collato ipsis

honore; nec honoris tantum causa fecit,sed ut cum mira-

culum cernerent, neque fidem negarent, vel postea ipsius
obliviscerentur, cum ipsoc manus corum lestes cssent.
Quapropter prius pcrmisit ut turbae famis sensu labora-
rcnt, expectavilque ut illi accedcrent et interrogarent. Per
ipsos ilem jussit plebem recumbere, per ipsos quoquc dis-

Iribuit, singulos propria confessione et operibus volens

praaoccupare. Idcirco ab illis pancs accipit, ut multa rei

testimonia cssent, ac miraculi monumenta habcrent. Nani

si his ita geslis rci oblili sunl, quid fecissent, si rcni nou
ita adornassent? Jubet eliam illos in fccno discumbere,

iurbas ad philosophandum inslitucns (i5). Non cnim

* Psal, nxvii, 2J.
 HOMlLl.i XLIX. IN S. MATTII.ErM. 869
lantum volebat ali corpora, sed animam qiioqne inslitui.
III. Ex loco igitur, ex eo quod nonnisi panes et pisces

daret, quodque eadem ct in communi dari jusserit; nec

aliusplusquam alius habuerit, humilitatcm, temperanliam,
charitatemque docuit, voluilque ut pari essent omnes erga
alios affectu, et omnia omnibus communia essc pularent.
Et fractis panibus, dedit cos Discipulis, Discipuli vero
plebi. Quinque panes fractos dedit, ct illi quinque in ma-
nibus Discipulornm in fontis morem scaturiebant. Neque
hic stetit miraculum : sed id facit ut etiam superabunda-
rent, non modo panes, sed et fragmenta; ut ostendcret
illorum panum has esse reliquias, utque absentcs quoque
possent id quod gestum erat ediscere. Idcirco turbas esu-
rire permisit, ne quis putaret id, quod gestum erat, csse
phantasiam : ideoque duodecim cophinos redundarc per-
misit, ut et Judas suum portaret. Potuit cliam ipsam se-
dare famem. Sed ejus potentiam Apostoli non novissent :

nam et sub Elia hoc factum fueral. De hac ila stupefacti

sunt JudcTi, ut illum regem constituere vellent; qui lamen

in aUis signis id nunquam tentaverant. Quis rrgo verbis
cxpresserit quo paclo panes fontis more scaturircnt? Quo
pacto in sohtudine fluerent? Quomodo
hominibus fue- tot

rint satis?Nam quinquies mille erant, non numeralls mu-

lieribns et parvuhs. Qua) raaxima populi laus, quod el mu-
licres et viri Ghrislo hicrerent. Quomodo rehquiic fuere?
etenim hoc priore non minus est. Et tot fuere fragmenta,
ut cophini Discipulis parcs numero, nec plures, nec paii-
ciores essent. Accepta igitur fragmenta, non lurbis, sed
DiscipuHs dedit : elenim turbos imperfecliores ernnt Disci-
puHs. Signo autem facto statim coegit Discipulos inlrare
in navigium, et pra?cedere eum ad ulteriorem ripam, donec
ipse dimitteret turbas. Nam si prajsens, videretur id per
phantasiam fecisse, non secundum rei veritatem^ absens
LXXV, 24
«TTO S. JO. CIirWSOSTOMI AHCUIIiPISCOP! C. P.

ccrle non iteni. Ideoqnc nccuralo examini facluni pcrniit-

tcns, eos, qui monumcnla ct proballonem signorum acce-
perant, jussit ab sc separari. Alloquin vero, cum mngna
operatns fucrat, lurbas et Discipulos ab se removebat, ut
nobis suaderet nusquam humanam gloriam ct auram essc
persequendam, neque mulliludinem attrahendam. Cum
aulem dicit : « Goegit, ndeclarat Discipulos ejus proesentioe
multum hassisse. Et misit eos, Inrboe ut videtur vitandae
cnnsa, ipse autem in montem volebat ascendere; ut nos
doceret tnrbam nec assidue frequentandam, neque sem-
pcr fugiendam esse; sed utrumque ad ntihtatem facicn-
dnm, et alternatim prout decet, agendum. Discamus et nos
quoquc Jesu Chrisio haBrerc, non pro impelrandis sensibi-
jium rerum donis, ne id nobis probro dctur, sicut Judrcis.
« Qua?ritis me, inquit, non quia signa vidistis, scd quia ex
» panibus comedistis et saturati estis '. » Ideo non frequenter
hoc signum facit, sed bis tantum, nt discerent non venlri
esse serviendum, sed spiritualibus assidue haerendum. His
nos quoque hccreamus, ct quaeramus pancm coelestcm, qno
nccepto, omnem soecularem curam ejiciamus. Nam si illi,

ct domos, ct civilates, ct cognatos, ct omnia dimiserunt,

atquc in solitudine versabantur, inslantequc fame, nou
rccedebant; muUo magis nos, cum ad lalcm mensam ac-

cedimus, majorem cxhibcre oporlet philosophiani ct spi-

rituahum amorem, sensibillaque postca qua^rcre. Nam et

illi accusabantur, non quod qucercrent ipsum propter pa-

nem; scd quod propterea solum qunerercnt, cl proplcr hoc
praccipuc. Nam si quis magna dona despiciat, parvis autem
hoereat, quce desplci vult is qui dat, ab illis etiam cxcidit :

ut contra si illa desideremus, hai-c eliam adjicit: nam hajc

in acccssionem dantur; ita nempe vilin sunt, si cum illls

coinparcnlur, ctlamsi magna videantur. Non crgo his slu-

• Joan, VI, 26,
 HOMrtrA. XLIX, IN S. MATTnEtM. ZyX

deamus, atque eorum sive possessionem, sive privalionem

indifferentem arbitrcmur : quemadmodum et Job, qui nec
praesentibus h^erebat, nec ablata qnaerebat. Nam XP^"-^''^^,

non sic vocantur ut ea defodiamus, sed ut iis quantum de-

cet utamur. Ac sicut arlifex quisque suam habet arlem;
sic dives, qui nescit aerariam artem, nec navim fabricari,
nec texere, nec acdificare, nec aliud simile quidpiam, discat
divitiis nt decet uti, et egenis largiri, melioremque illis

omnibus artem callebit.

IV. Nam haec est omnibus artibus sublimior. Hujus

illis

oilicina in coelo structa est. Haec non ex ferro vel aere ador-
nata organa habet, sed ex benignitate et voluntate. Hujus
artis Christus doctor est, nec non ejus Pater. Nam ait : a Es-
» tote misericordes sicut et Pater vester qui est in coelis \ »

Quodque mirabile est, cum ita caeteras anlecellat, non la-

bore vel tempore opus habet ut exerceatur. Sufficit enim
velle, et totum perfectum est. Videamus quoque quis fi-

nis illius sit. Quis tandem finis illius est? Coelum et coeles-
tiabona, gloria ilia ineiTabiiisjSpirituales ihalami, fulgentes

lampades, habitalio cum sponso; alia quae nullus sermo,

nulla mens declarare potest; ita ut hac in parte longe ab
aliis diflerat. Nam
artium pleraeque ad praesens solum tem-
pus utiles sunt nobis haec vero eliam ad futuram vitara.
:

Si autem ita difFert ab iis artibus quae nobis in praesenli

medicina, archilectonica et simi-
vita sunt necessariae, ut a

libus, multo magis ab aliis, quas si quis accurale exploret,

neque artes esse dixerit. Quare rgo alias superfluas non

pro artibus habeo. Ad quid enim coquinaria et salsamen-
tarianobisutiles ? ad nihil certe : imo valde inutileset noxiae
animam labefactant, quod morbo-
sunt, qu.ne et corpus et
rum aegriludinumque omnium matrem voluptalem cum
pompa magna inducant. Imo nec picturam, nec phrygio-
* Luc. VI, 36,

24.
572 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCmEPISCOPI C. P.

nicam ai tes proprie dixerim. Nam in superfluos sumplus

nos conjiciunt. Arles vero necessarlas, quse vitam nostram
susteniant, nobis necessaria pra^beanl et apparent oportet.
Ideo namquc sapientiam indidit nobis Deus, ut iaveniamus
metbodos, quibus possimus vitam conservare nostram ;

animalcula vero aut in parietibus aut in vestibus reprcnesen-

tare ad quid, qu.xso, utile est? Ideo ex calccariorum et ex
lextorum artibus multa resecanda essent : nam ad luxum
mulla deduxerunt, quod necessarium erat labefiictarunt,
et

arti malum arlificium admiscentcs; quod etiam arcbileclo-

nicsc accidit. Sed ut banc, donec sedes, non autem iheatra

aedificaverit, ac necessaria, non autem superflua struxerit,

artcm vocabo ; sic et textoriam, donec vestimenta feccrit

et assumenta, nec araneas imitata, multum risum excita-

verit acmoUilicm ingentem, artem voco nec non calcea- :

riam artem, donec calceos fecerit, artis nomine non pri-

vabo. Cum autem viros in muberum formam traduxerit,
niolles et eflbeminatos ex calceorum forma fecerit, cum no-
xiis et superfluis iflam locabimus. Scio me mullis vidcri
inminimis nimium immorari neque tamen absistam.:

Omnium quippe malorum causa ha!C est, eo quod parvi

illa peccatu momenti essc videantur, et ideo neghganlur.
Et quod hoc levius, inquies, peccatum unquam fuerit, cum
quis calceos habct ornatos ac fulgentcs pedibus aptatos ?
Si lamen hoc peccatum vocandum est. VuUis igitur illum

aggrediar qui sic loquitur, et quanta rei insit turpitudo os-

lendam? Annon irascemini ? Imo eliamsi irascamiui, non
multum Nam vos tanta)
curabo. insipientiaa causa estis,

qui rem ne pcccalum quidem essc putalis, nosque ideo co-

gitis in hujusmodi hixum invehi.

V. Age igitur id explorcmus, vidcamusque quantum sit

malum. Gum cnim serica fila, quai nc in vestimenlis qui-

dem inserere honestum est, in calceis iuseratis, quanla

 HOMILIA XLIX. m S. MATTH.15UM. 3^5
contiimella, quanto rlsu hcTC dlgna sunt ? SI vero senlen-

iiam meam Paulum cum magna vehementia

desplcls, audi
Id prohlLcntem, et lunc ridlculam rem esse coraperles.

Quld ergo alt Ille?« Non In tortls crinibus, aut auro, aut
»margaritis, vel veste preliosa \ «Qua igltur venla dignus
fueris, quando Paulus uxorl tu^e non permittlt veste pre-

liosauti, si tu luxum hujusmodi in calceos inducas, mille"

que modis appares rem ita contumeliosam et ridlcuLim ?
Nam illam ob causam navis construitur, remlges condu-
cuntur, prorte ductor et guberaalor instltuuntur, vehim
expandltur. pelagus trajlcltur, relictls uxore, liberis et pa-
Iria, mercator vitam fluctibus committlt, Inquc barbaro-
rum reglouem proriciscllur, miJle perlculis exposltus od
haec fila comparanda, ut post h?ec oninla, lu In calceis illa

assuas et corlum ornes? Ecquld tanta insania deterlus? At

veterum calcei non tales erant, sed quales decebat viros.
Quamobrem vereor ne, procedenle tempore, adolescentes
apud vos muHerum calceis utanlur, idque slne pudore.
Quodque gravius est, hacc videntes patres non iudignantur,
sed rem ut indiffcrentem habent. Vultis-ne ut quid etlam
gravius afferam?Haec ita fiunt dum muhi egestate pre-
muntur. \ ukis In medium adducam Chrislum esurientem,
nudum, undique captum, vlnctum? Et quot fulmlnibus
dignl non crills, dum illum negllgltis neces^ario egenlem
cibo, et pelles cuni tanto studio exornalis? llle quidem
cum Dlscipuhs legem daret, ne calccamenta quidem ha-
bere permisit : nos vero non modo nudls pedibus incedere
non susllnemus, sed neque calceatls illo quo oporteret
modo. Quidhac absurditate pejus? quld magis rldiculum?
lUud certe anlmi effffiminati est, inhumanl, nimls curiosi,
vanissimi. Quandonam poterlt necessarlre rei incumbere,
qui hls supervacaneis dedilus est? Quando juvenis hujus-

/ i Tim. u, 8.
5^4 *• JO' CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

modi animaj curam habcbit, vcl cogitabit ctiam sc nnimam

habere? Nam vanissimiis omnino crit cjui hacc mirari com-
pcUelur, ct immanissimus, qui his intenlus paupercs negli-
get; virtutc vacuus, qui totam vitam in hoc studio im-
pendit. Nam qui iiJorum praestanliam, colorum florcm,
hederasque speciem a lali textura emissam curiosc perqui-
rit, quandonam poterit coekmi respicero? Quando super-
iiam illam pulchriludinem mirabitur is ,
qui pronus in
tcrram pelllum pulchiitudinem miratur ? Deus quidem ex-
tendlt ccehmi, solcm acccndlt, oculosquc tuos sursum tra-
hit ; tu vcro te ipsum cogis vcrsus lerram porcorum inslar
respicere, diaboloque morem regis. Nam ipse mahgnus
daemon hanc turpltudiacm cxcogitavit, ut te ab illa pul-
chritudinc averleret ; ideo te istuc altraxlt, postponiturque
Deus coehim ostendens, diabolo peiles monslranli; imo
non pelles, hx quippo sunt Dei opus; scd moUitiem quam-
dam et pessimum arlificlum. Sic adolcscens pronus vcrsus
tcrram circumlt, qui coelcslia philosophari jussus cst : ma-
gisque de his glorialur, quam si quid magnum operaluscs-
set, slcque moUilcrctdcHcalepcr forum inccdit; ma^rorcm
slbi dolorcmque concihans, ne hicme calceos hito comma-
culet, ne a^slate pulvere operiat. Quid dicis, o homo? Ani-
mam ne tolam in lutum conjccisli per hujusmodi luxum,
num humi dcvolutam Rej,IIi;is, ct de calccis tam anxic
illam
cogitas? Disce usum corum, ct crubescc quod tanli illa
facias. Nnm calcci ideo invcnti. sunt, ut lutum et co3num

calccnt, ncc non maculas omncs, qutC in pavimento visun-

tur. Si autem id fcrrc non polcs, solve illos et a collo sus-
pende, vel capiti circumponc.
VI. Vos quldem ridclis ha3C audlcntes, cgo vcro in Incry-
mas crumpo vidcns illorum insnniam et hujusmodi curam.
Nam libcnlius iili corpus hito commacularcnt, quam hu-
jusmodi culccos. Ilinc illi lcvissimis dcdili fiunt, alque
 IIOMILIA XLIX. IN S. MATTII.SUM. SjS
alia ralione pecuniai avidi. Nam qui in htec insano sludio
ferri assueti suiit, in vcstibus in alilsquc oiiinibus mulla
insumanl ct impcndant oporlcl. Qui si anjbiliosnm patrcm
liabcat, augciur ejus absurda cupiditas ;si avarum, cogitur
olia turpiter aggredi,ut aurumadhunc sumptum corradat.
liinc multi juvencs, ct formam suam vendidcrunt ct para-
siti divilumcfTccti sunt, aliaquc scrvilla subicrc ministcrla,
ut his facultfilcm explcndie cupiditatis emerent. Quod igi-

tur hic pecuniae amans futurus sit et levissimus atque ad

necessaria omnlno socors; hincque futurum sit ut olia ad-
miltere peccata cogatur, c\ dictis manifcstum est. Quocl
item inhumnnns sit futurus et vanse glori.e cnpldus, ncmo
Inhumanus cum viso paupcre, amorc ornatus
inficias erat.

sui ductus, nc respicerc quidem dignabltur scd dum cal- :

ceos auro exornat, iUum fame percunlcm despiciet; vanai

gloriae cnpidus, dum in mininiis videnlium existimationem
venari doctus deprchendelur. Ncque enim puto duccm de
cxercitibus et tropa^is suis ita gloriari, ut juvenem iUum

perditum de calceorum ornatu, dc veslimentis defluenti-

bus, de comu capitis : quanquam haec omnia artificum
aliorum opcra sunt. Quod si de allenls non deslnunt vanc
gloriari, quandode suis desinent? Alia quoque dlcercm liis

graviora : at hoec vobis satls sunt. ilic crgo (iuem orandi

faccre oportet. ILxc quippe dixi coiUra contenliosos, qui
rem nihil absurdi habere diccbant. Et scio quidem muUos
ex juvenibus ne dictis quidem allcndere, ita sunt ebrii, ct
huic morbo addicti, neque tamen silendum crat. Nam pa-
Ires mentc sani, ipsos ad modcsliam inducere potcrunt.
Ne dicns igltur : « Nihil liinc, nihil indo : » hoc quippc, hoc
omnia pessumdedit. Oportebat enlm iilos inslilucre, el in

minima vidcbanlur cssc, honestos rcaderc, mag-

ils, qufic

nanimos, ornamentorum contemptores; slc enim illos ia

magnis eliam prasclaros inveniremus, Quid enim elemen-
5^6 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHlEPISCOPI C. P.

loriitn disciplina viliiis? Attamen ex ea rhetores, sophistae,

et philosophi cvadunt. Si haec ignorent, illa nunquam scient.
Hxc auleni diximus non pueris tanlum, sed etiam muHe-
rlbus et puelhs. lUoe quippe sunl iisdem obnoxiae peccatisj
imo tanio magis, quanlo modcsliorem decet essc virgi-
ncm. Quae igiturillis dicta sunt, vobis etiam dicta putate,
ne eadem repeiamus. Nam lempus est ut sermonem pre-
cibus claudamus. Yos ergo nobiscum simul orate, ut ju-
venes, illi maxime qui ad Ecclesiam perlinent, modeste
vivcre possint, ct ad senectutem condecentem pcrvenire.
Nam eis qui non temperanler vivunt, non optnndum ut
senectutem assequantur; illos vero qui in juventute senes
imitantur, precor exlremam altingere caniliem, et praecla-
ros fiHos gignere, qui patribus gaudio sint, imprimisqne
Deo omnium condilori, precor ilem ut morbum animi om-
nem abigat, non modo eum qui in calceis et vestimentis
deprehendilur, sed et aHum quemcumque. Nam adoles-
centin ncglecta simiHs est incullae terrae, quac mullas undi-
que spiuas gignit. Immittamus ergo sancti Spirilus ignem,
ct malcs hasce cupidilates uramus; inculta arva excola-
mus, ut semen possint suscipere; et juniores nostros aHc-
nis senibus sapienliores exhibeamus. Nam mirabile plane
iUud est cum in juventule splendet lemperantio, cum con-
tra is, qui in senectutc temperans esl,non iln magnam re-
ferat mercedem, qui aelalis subsidium habeat. Illud autem
mirum cst; in fluclibus tranquiHitate frui, et in fornace

non comburi, atque in juvenlutenon lascivire. Hjec itaquc

animo recolentes, imitemur beatum illum Josephum, qui
in his omnibus conspicuus fuit, ut easdem quas ille coro-
nas assequamur, quibus utiuam omnes potiamur, gratia et
benignitale Domini nostri Jesu Chrisli,cumquoPatri glo-
via cl simuhSpirilui sanclo, nunc ct semper, et in saicula
S'Tculorum. Amen.
 HOMILIA L. IN S. MATTH-^tM. 5^7

*V\l\^VV\^\^A/V*\V(VVVA/VVVV>VV% VVXVVXiVVVVVNfVV^VVXVX^NVS VV> VV^VVXVVX VVXVVXVVAfV» WVWVX^WNA/XA

HOMILIA L.

CAPUT xiy.

Et dlmissa turba ascendit in monlem solus orare. Vcspere

aulem facto, soluserat ibi. Navicula autem jam in me-
dio mari jaclabatur fluclibus : erat enim contrarius
ventus \

l. Cur in montem ascendit? Ut nos doceat commodum

esse desertum, commodam solitudinem, cum Deo suppli-
candum est. Ideo scepe deserLi petit; ibique pernoctat
orans; ut nos moneat et lempus et locum ad tranquille
prccandum opportunum esse quajrendum. Solitudo enim
tranquillitatis mater est, quietisquc portus, ab omni nos

tumultu liberans. Ille quidem his de causis illuc ascendit.

Discipuli vero rursum fluclibus agitantur, et tempestate ut

ante jactantur. Sed tunc illum in navicula habentes hoec
paliebantur; nunc autem soli sunt et seorsim positi. Etc-
nim illos paulatim et per gradus ad majora inducit, ut om-
nia fortiter ferant. Idcircocumpericlltaluri primum erant,
aderat quidem, sed dormiebat, ut praestoesset ad auxllium
praestandum. Nunc vero ut majori iflos paticntia exerceot,
non id facit, sed abest, et in medio mari permittlt tem-
pestatem excitari, ut nuUa fere spes salutis superesset; et
tota nocte sinit eos fluclibus agitarl, ut eorum, puto, ex-
caecatum cor incitaret. Talls qulppe res est timor, quemet
tempcstas et nox inferebant. Cum compunctlone autem
illa sui deslderlomagls illos inflammavit, ut sui perpetnam

' Matlb, XIV, "25, 24.

578 S. JO. CIIRYSOSTOMI AHCHIEPISCOPl C. P.

mcmoriam iclinercnt. Ideo rion slalim illis afTuit : nam

ait. « Quarta custodia noctis vcnlt ad eos ambulans supra
»marc'; » ut doceret illos nc maloruni fincm clto quicre-
rent, sed qute accidcbant forliter ferrcnt. Quaiido igltur
expectabant sc iiberandos esse, tum auctum esl periculum
et limor major: nam inquil: « Gum viderent eum Disclpuli
» ambulanlem supra mare, turbati sunt,dicenles phantnsma
»esse, ct prae limore clamaverunt ^. » Semper enim hoc
facit, cuQi a;rumnas sohiturus est, ahas graviores infcrt ct
lerribiiiorcs. Quod eliam lunc conligit. ]\am cttcmpeslas,
ncc minus visum ilhid,ipsos lurbavil. Idco ncquetenebras
soivit^ neque selpsum statlm oslcndit, cxerccns illos, ut
dixi, per lerrorum assiduitalem, et doccns ut pallenlcs
cumfcnlmmetumcttenlalloncm
essent. IJocctin Jobofcclt;
sohiturus erat, tunc fmcm permlslt esscgraviorem non cx ;

morte fihorum, ncque ex uxoris diclis, sed ex opprobrlis

«crvorum ct amlcorum ^. Et cum Jacobum in pcrcgrlna

terra a miseria ercplurus erat, cxagilari ilhun, et majorcm

perpcli sivit perlurbatlonem. Nam socer ejus apprchensum
occidere minabatur, ct post illum frater excipiens, in cx-
Iremum pericuhim conjccit ^. Quia cnim non possunt
Justi diulurno lcmporc vchcmentertenlari; cnm ex cerla-
minc evasuri sunt, ut majus lucrum rcportent, excrclla-
liones augcl. Idetlam in Abrahamo fecll, cujus poslremum
certamen immoLuidus fiHus eral ^. Tunc cnim intolerabina

tolerari potcrunt, cum in januis, ut ita dicam, inferuntur,

ct jam proxima est hbcralio. IIoc et tunc fcclt, ncc prlus
Christus sc ipsis cognosccndum prrcbuil, donec clamnvc-
runt. Quanto enlm major erat Irepidalio, tanto gralior
cjus prscscntla vidcbalur ipsis. Cum cnim chunassent, ail:

« Statlm loculus cst Illis Jcsus dlcens : Confldile, ego sum :

iMatlh. XIV, 25. — ' Ibid, 26, — ^ Job. 11, 9 et scqq. — * Ocn
XXXI, — ' Id. xxi), 1.
 HOMILIA L. IN S. 5IATTH;EUM. S79
))nolIte limerc '. »IIoc clictum timorem excussit, et fidu-
ciam iiidiclil. Quia enim ipsum lunc de facie non novernnt,
ct ol) inauditum amLuIandi genus, et ob noctis tempus, a

VGce sc noscendum pra^bet. Quid igitur Pelrus, semper

fervidus, scmper anle alios praisiliens? « Dominc, si tu es,
Binquit, jube me venire ad le super aquas ^ » Non dixit

« Ora et precare, » sed, « Jubc. » Yides-ne cjuantus fervor?

(juanta fldes ? quancjuam hioc soepe periclilarctur, quod
iiilra virium mensuram qua^reret. Nam hic rcm maximam
postuiabat, ob charitatem solum, nou ad ostentationcm.
Non enimdixil: Jubemoambularesuperaquas » sed quid?
« ;

« Jubeme venire ad te. Nemo quippe ita Jesum amabat. II-

n

hid eliam post resurreclionem Ncquc enim suslinuit fecit.

cum aliis vcnirc, scd pra:cucurrit. Ncc modo amorls, sed

eliam fidei juoe argumenta pricbet. Neque solum credidit
posse ipsum ambuiare supra mare, sed eliam aliis parem
facullalcm darc : desideratque cilo ad ipsum pervenire.
« Ipse aulcm dixit : Voni. Et cum desccndissct de navi-
»cula, Petrus ambuhibat supcr aquas, ct vcnit ad Jcsum.
» Ubi vidit auicm venlum validum, limuit cum coepis-
: ct

» set mcrgi, ch'imavil diccns : Domine, salvum me fac. Sta-

»lim vero Jcsus extendens manum apprchcndit eum, et
wdicit ci : Modicai fidci, quare dubitasti ^? » lloc priore
mirabihus cst. Ideo post ilUid accidit. Cum enim ostendis-
set se mari imperare, tunc signum mirabilius elFecit.Tunc
cnim vcnlis imperavit lantum; nunc aulemet ipseambulat,
et ahum pcrmillit ambulare. Quod si inilio jussisset, non
sic cam rem suscepissct Pclrus, quia nondum tanta praidi-
tus crat fide.

II. Cur crgo Christus id permisit? Quia si dlxissct: «Non

potes; »ille cjui fervcns erat coutradixissct. Idcoquc exipsa
re iilum id persuasum habere voluit, ut in futuro modes-
.»
Malth. XIV, 27. -. ? Ibid, 2-S, — 3 ibid. ;j9-3*.

I
38o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

IJor esset. Sed neque sic se potest continere. Cimi descen-

disset igilur, fluctibus exagitabalur : timebat cnim. Ut
exagitaretur, fluctus effecit ; ut timeret, ventus. Joannes
autem ait voluisse eos ipsum in naviculam accipere, et

confestim naviculam venisse ad terram, ad quam tcnde-

Lant ^ Idipsum significans; ita iit cum ad terram appul-
suri essent, in navigium asccnderet. Cum descendissent
ergo dc navi, ad ipsum ibat, non ita gaudens quod supra
aquas ambularet, quam quod ad ipsum veniret : et cum
id quod majus erat assequeretur, ex minori periclilaturus

erat, a venti dico impctu, non a mari. Talis quippe est hu-
mana natura, soepe cum magna superavit, a minoribus

vincitur. Quod etiam Elias sub Jczabele passus est, quod

Moyses ab /Egyptio, David a Bersabee. Ita et Petrus : in-

stanleadhuc terrore super aquas ambulare ausus est, sed

contra venti impetum stare non potuit, et hoc cum prope
Christum esset. Ita nihil juvat essc prope Christnm, nisi

fide prope sis. Hoc porro quanlum esset inter Magistrum

et Dlscipulum inlervaUum ostenilit, ahisqae consolationi
fuit. Nam si de duobus fralribus irali sunt, multo magis
hic indignati fuissent : nondum enim Spirilum sanctum
acceperant. Sed postea non lales fuerunt. Ubique enim
primas Petro concedunt, et ad concioncs pubHcas ilhim
pr^eferunt, quamvis caeteris rudior videretur. Sed cur non
imperavit ventis ut quiescerent, sed extensa manu appre-

hendit eum? Quia fidc ipsius opus erat. Cum enim nostra
desinunt, quoe Dei sunt etiam sistunlur. Ostendens igitur,
non venti impetum, sed modicam ejus fidem ipsum ever-
tisse, ait : « ModiccTe fidci, quare dubitasti? » Itaque nisi

fides infirma fuisset, eliam contra venlum facile slclissct.

Quapropter, illo apprehenso, ventum flare sinebat, oslen-

dens nihil ipsum laiderc, si fulcs firina esset. Et sicut pul-

' Joan, VI, 21,

 HOMILIA L. IN S. MATTH^tJM. 58

lum, ante tempiis e nido egressum, et jamjam clelapsurum,

mater alis sustentans in nidum reducit^ sic et Christus fe-
cit. « Et cum ascendissent in naviculam, tunc cessavit ven-
j) tus '. » Prius quidem dicebant : « Qualis est hic homo,
» quia venti et mare obediunt ei ^ ? » Nunc autem non sic.

Nam « Qui in naviculaerant, inquit, venientes adoraverunt

» eum, dicentes Vere : Filius Dei es ^ » Yides-ne quomodo
paulalim ad sublimiora omnes ducat? Nam quia in mari
ambulavit, et quia alium jussit id facere, ac periclitantem
servavit, hinc fides eorum admodum aucta est. Tunc enim
mare increpavit ; nunc non increpat; alio majorique modo
potentiam suam ostendens. Idco dicebant : « Yere Filius
» Dci es. » Quid igitur? An increpavit eos,qui hoc dicerent?
Imo contra omnino : hoc dictum eliam fumavit, cum nivn-

jori potestale curans eos qui accederent, et non ut antea.

« Et cum transfretassent, inquit,venerunt in terramGene-
»saret; et cum cognovissent eum viri loci illius, miserunt
»in omnem circum regionem illam, et obtulerunt ei omnes
»male habentes, ct rogabant ut tangerent fmibriam vesti-
»menti ejus, et quotquot tetigerunt, salvi facti sunt » '».

Non enim ut prius ipsum ad domos suas trahebant, nec

quicrebant ut manu tangeret, ac verbis impcraret. Sed su-
blimius sapientiusque, ac cum majori fide curationcm im-
petrabant. Nam ca qune fluxum sanguinis patiebatur, om-
nibusphilosophiae hujus magistra fuit. Ut ostendat autem
Evangelista jam a multo lempore ipsum in has partes vc-

nisse, ait : « (Wim cognovissent viri loci illius, miserunt ad

»omnem circum regionem, etaegrotos oflerebant ei. » Alta-
men tempus non modo non majorcm solvit fidem, sed et
elTecit, et vigentem servavit. Tangamus ergo nos quoque

fimbriam vestimenti ejus; imo si velimus, tolum ipsuui

* Matth. XIV, 03. — * Id, viii, 27. — ^ Id. xiv, 53. — ^ Ibid.
54-36.
382 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

habemus. Nam corpus nunc nobls proposltum est ; non

vestimentum lantum, sed corpus ; non ut langamus solum,
sed etiam ut comednmus, et satiemur. Accedamus itaquc

cum fide, singuli rcgrotantes. Nam si ii,qui fimbriam ves-

timenti ejus langebant, tantam sibi altraxere virtutem,
quanto mngis ii, qui totum ipsum tenent? Accedere autem
cum fide, nonesttantum propositumcorpus accipere; sed
cum puro corde tangerc, atque ita affectum essc ac si ad
ipsum Christum accedas. Quid enim si vocem ejus non'au-
dis ? At vides illum jacentem imo vero vocem ejus audis,
;

ioquentis per Evangelistas.

III. Credlte igitur nunc illnm coenam celebrari. in qua
ipse recumbebat. Nihil quippe hrec ab illa diffort. Nequc
enim hanc homo efTicit, iliam Christus, sed hic Ipse ulram-

que. Quando igitur sacerdolem tibi pragbentem vides, ne

pules sacerdotem hoc faccre ; sed Christi manum esse quoe

exlendltur. Sicut enim cum sacerdos baptizat, non ipse

baptizat, sed Deus, qui cnput tuum invlsibili virtute tenet

ac neque Angelus, neque Archangelus, nec alius quispiam

audet accedere ct te tnngere : sic et nunc. Nam cum Deus
solus regenerat, Id Dci sohus donum est. Nonne vides, eos
qui hic in filios adoptantur, quomodo non rem servis com-
mittant; sed ipsi ad forum judiclale adsint? Sic Dcus non
AngcHs hoc munus commislt sed ipse adest 'jubens et di- :

cens « Nolite vocare patrem super terram. » Non ut pa-

:

rentes contemnat; sed ut ilhs omnibus factorem iuum

anteponas, qui te intcr fihos suos ascripsit. Nam qui id
quod majus erat dedit, hoc cst selpsum ; mullo magis
di2;nabitur suum tibi tradere corpus. Audiamus ii^itur, et
saccrdotcs ct subditi cis, quauto muncre dignali simus;
audiamus, ct perhorrescamus. Sacras nobis carnes suas
comedendas dedit, seipsum apposuit immolalum. Qux igi-

lur nobis cxcusalio crit, cum tali pasti cibo, taHter peccc-
 HOMILIA t. IN S. MATTn.EUM. 383
nius; cum agniim comedenles lupi efliclmur; cuni ovem
manducantes, instarlconum rapimus? Hoc quippc myste-
rium non solum a rapina, sed eliam a levi inimicitia puros
semper esse jubet. Nam hoc mysterium, pacis est mystc-
rium : nec sinit divitiis esse addictos. Nam si ipse propter
nos sibi ipsi non pepercit, quo erimus digni supplicio si
divitiis parcamus, animamque negligamus, pro qua ipse
sibi ipsi non pepercit? Judaeis quidem quotannis in memo-
riam beneficiorum suorum solemnilates Deus instituit ; tibi

vero singulispene diebusper haec sacra mysteria. Ne igitur

crucem erubescas : haec quippe sunt decora nostra, haec
nostra mTsleria, hoc ornamur munere, hoc gloriamur.
Si dixcro tGcelum et terrom extendit, mare elTudit, Prophe-
:

tas et Angclos misit, » nihil huicrei par dixero. Hoc quippe

caputestbonorum omnium, quod non pepercerit, Filio suo
ut servos abalienatos servaret. Nullus ergo Judas hanc
adeat mensam, nulhis Simon ambo enim per avariliam :

perierunt. Fugiamus itaquehocbarathrum, neque putemus

nobis satis esse ad salutem, si postquam viduas et pupillos
expoliavimus, poculum aureum et gemmis ornatum mensoe
ofTeramus. Nam si vis hoc sacrificium honorare, animam
ofFer, ob 'quam Christus immolatus est : hanc facito au-
ream si vero ipsa sit plumbo et testa deterior, vas autem
:

aureum sit, quid inde lucri? Ne igitur hoc curemus soium

ut auren vasa ofTeramus; sed ut ex justis laboribus. Haec
quippe sunt auro pretiosiora, qute non ex nvaritia et rapi-
na parta siint.Neque enim auri vel argenti ofTicina est
Ecclesia, sed Angelorum celebritas quare animabus nobis :

est opus : nam hfec vasa propter animas admitlit Deus.

Non erat argentea mensa illn, nec aurcus calix in quo san-
guinem suumDiscipulis Christus dedit sed tamen omnia :

illa preliosa crant et tremenda, quia omnia Spirilu repleta

erant. Vis corpus Chrisli honorare, non despicias ipsum

584 s. Jo. cnnvsosTOMi archiepiscopi c. p.

nudum : neque hlc sericis vestibus honores, foris autem

frigore ac nuditate afllictum negligos. Nam is qui dixit :

« Hoc est corpus mcumS » et verbo rem firmavit, idem

ipsc dixit : « Esurientem me vidistis, et non nutrivistis ;

et, quantum non fecistis uni horum minimorum, nec

« In
» mihi fecistis ^ » Hoc certe non opus habet amictu, sed
puro animo; ilkid autcm magna opus habet cura. Disca-
mus itaque philosophari, et Ghristum honorarc ut ipsc
vult Namci quihonoratur, lionor ille suavissimus, quem
: «

ipse optat, non quem nos putamus. Siquidem Pclrus sc

ilhim honorare putabat, cum cohlberct ne pedcs suos L^-
varet^; sed id quod volebat non erat honor, sed sccus om-
nlno. Sic et tu iUum ipsi exhlbe honorem quem lege prai -

ccplt, dlvltias luas pauperlbus erogans. Neque enim vasis

aurels opus habet Deus, sed animabus aureis.

IV. Hoc porro dlco, non quod prohibeam ne taha mune-
ra apparcntur, sed postuLans, ut cum hls et ante baecelce-

mosyna erogetur. Nam hocc quidem acclplt, sed multo

magis illa. In his enim is qui ofTcrt solus utlHtalem habct,

DjI vero ellam is, qul acclpit. Ilic videtur donum csse os-

tentalionis occasio ; ibi cleemosyna et benignltas lantum

csl. Quifi enim mensa Ghrlsli sit aureis pocuHs
utihtas si

onusta, ipse vero^fame pereat? Primo esurientem imple, ct

tunc ex supcrabundanti mcnsam ejus exorna. Aureum co-

hcem facls, ct cahcem aquic non das? Et quld opus est

auro inlexta vehmiina mensye apparare, ipsi vero ne qui-

dcm neccssarium legumcntum prcTbere ? Quid Indehicrl?
Nam dic mlhl «Si qucm vidcrcs neccssarlo egenlem clbo,
:

et ipso sic rchcto, mcnsam auro clrcumdares tantum, an

tlbl gratlas haberct, annon polius indignarctur ?» Quid vero

si Illum videres detritispannis indulum ct frlgorc rlgenlcm,
etmissis vestlbus, aureas ipsi columnas erigeres, dicens id
* Matth, XXVI, 26, — ' Id. xxv, 42. — ' Joan. xiii, 8.
 HOMILIA L. IN S. MATTH.ELM. 385
ejashonorem facere? Annon sederideriputaret, atquc
te In

extrema contumelia affici? Hoc etiam circa Christum re-

puta cum errahundus et peregrinus circumit, tecto indi-
gens, tu autem illo in hospitem non admisso, pavimentum
exornas et parietes columuarumque capilella, et argenleas

catenas lampadibus alligas, ipsum vero in carcere llgatum

ne videre quidem sustines. Haec porro dico non prohihens
ut haec ornamenta adhibeantur; sed ut hcoc etiam cum
aliis curentur; imo horlor ut hacc prius quam aha fiant.

Nemo enim quod istaec non faceret accusatus unquam

fuit,* illa vero negligentibus gehenna destinatur et ignis
inexlinguibihs, et supplicium cum da?monibus sustinen-
dum. Ne itaque, dum domum exornas, affiictum fralrem
despicias. ^am hoc temphim illo pretiosius. Hsec qulppe
cimeHa potcrunt, vel reges infidelcs, vel tyranni, vel fure»

auferre; qucccumque vero honigne in fralrem facies esu-

rientcm, peregrinum, nudum, ne diahohis quidem poterit
auferre, sed in thesauro manebit intacto. Quid igilur ait
ilie? Paupcres vohiscum semper habelis, meautem semper
>non habelis'. » Ideo enim maxime mlsericordia movcri
oportet, quia non semper hahemus iUum esurienlemj sed
in prsesenti tantum vita. Quod si vehs totam dicti ejus «^en-

tentiam ediscere, audi. Hoc ad Discipulos dictum non

fuit, etiamsi ita videatur, sed imbecillitali muheris adapta-
lum est. Quia enim adhuc imperfectior erat ; ilH vero ipsi
molesti erant, ut illam solaretur hcTC dicebat, id vero palet
ex iis, Quid molesti eslis huic muHeri ' ? » Quod
qua) dixit :
«

autem ipsum semper nobiscum habeamus, sic ille dixit ;

« Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad cou-

«summationem saeculi^. » Ex quibus omnibus liquet ip-

sum non aha de causa haec dixisse, nisi ut mulieris fldem,
quoe tunc pullulabat, Discipulorum increpatio non Ia?dcret.

? Maic. XIV, 7. — » Ibicl. 6. — ' Mallli. xxvm, 20.

LXXV. 2 5

n
He iptnr ksc in mednim Qaiic ^Senmm, fB pe
DGmiatiD dicU soiii, icd kget oaum «pBB iif bot^ fox ia
releri k^ maL kge&lea, maltaBi ea in rp cawa impcn-
damo& Hcc eaim a peccftto poi^at; nam aii : c D^ clee-
» mosynam, ei onoiiia Tobii mmirda emci '. a ficc iacrifido
«uior csi : c ^Esericordiam ^ippc toLo, ci noii Mcrifi-
»cim*;*&oc cib1o>& apcrii : c OraiioaMy in^^iii» loae ei

•dceiBOsjuB ios aiceiideniiii ia inemoffiftm in ooBipecia

>Dei'. Hoc magjk» necessazinm eii i|aam Tizgiaita*; Bjm
•

t^otmospsA m^ecia ilLe c^mbI» ex thrfamo faenmi; aXat

lera iagTesaesoBi^. » Qoae oiimia com sciaiiiitf, leiniiie-

mie larg^er» oi cam majaii copU mriama?, ei loiara cob-

seqaamar hoBA, graiu ti. bcjiigaitaie Ik>miiu nostri i^g^
Qiiisd, coi gJoiiaL in sccob. JLmeB.

WMWWkMVMMMMWWHM^MMHaaHMHMMNMHfHMMMMI

HOMELU LT.

OLPCT XV.
Tmic accessenmt ad Jcsnm a Jcrosoljiiiti ScriliJe et Flia-

ri^ dionites : Qoare, etc^

L «T—c,» QaiBiiBT> c— wSmm lipM feeit;

K Utttm imkri» cvarit. Ideo eBoi ETiBgrJiti

BdeBlffB. Qoid Ai
A¥ Jeresolfmif¥Bil ilM : «

vScfikrel P^arisag?» Qaia ib omBikwi IrABbf diipcrri

cnBl, cl iB duadccim pories Scd lcrosoljmilaiii
drririL

CBicfis peqBiorcj cmt, Bl ^

majeri fi BucatiB fcuB ir ,

et plBiiiWBiB siki ai i agaiaii Perpcnde aoteaDi ^BOBMdo ex

.

» Lar, B, Ji. — * Ote«T v f __ » lct. x^ ^. — * libttk. «, S

il
 HOMILU LI. IN S. MATTH^UM. ^87
ipsa siia interrogatione capiantur. Neque enim dicunt
« Gur transgrediuntur legem Moysis ; » sed « Traditionem se-
«niorum; » unde palam est multa sacerdotes innovasse;
etiamsi Moyses magno terrore, multisque minis adhibitis
vetuisset ne quid adderent vel demerent. « Non adjicietis

» ad verLum, quod ego praecipio vobis hodie, nec auferelis

»aL eo^ oNihiloque minus nova inducebant, ut hoc erat,
ne illolis manibus comederent, ut pocula et vasa aenea
abluerent, ut scse baptizarent. Quo tempore autem opor-
lebat illos ab hujusmodi observationibus sese expedire,
tunc se illi magis iisdem obligarunl,, metuentes ne quis
sibi principatum abriperet , et formidabiliores haberi vo-
lebant, utpote legislatores. In tantam ergo iniquilatem res
processit, ut praeceptaquidem sua servarentur, Dei vero
mandata violarentur, et tantum illi praevalueront, ut nul-
lus ea de causa in crimen vocaretur, qua in re duplicem
illi culpam contrahebant, et quod innovarent, et quod sic

sua vindicarent, Dei nuUam habentes rationem. Prseter-

missis vero aliis , sextariis nempe et vasis aeneis , quae
ridiculaerant,quodpraecipuumvidebaturinmediumprofe-
runt; quo illum, ut mihi quidem videtur, in iram concita-
rent. Quamobrem seniorum meminerunt, ut quasi illos
despiceret, hinc ansam accusandi Examinandum
praeberet.
primo est curDiscipuli, illotis manibus, manducarent. Non
de industriaidagebant, sedquod illa superflua respuerent,
dum necessariis altenderent : nec pro lege habebant, lotis

aut illotis manibus^ comedcre, sedutrumqueutseseoccasio

dabat agebant. Nam qui necessarium quoque cibum des-
piciebant, quomodo haec accurate servassent? Quia igitur
plerumque contingebat ut in promptu, et quasi fortuito id

facerent, ut cum in deserto comedebant, et cum spicas

vellebant, id quasi crimen proferunt, qui majora semper
* Deut, iv, 2.

a5.
388 S. JO. CnRYSOSTOMI archiepiscopi c. p.

ncgligebant, et superflua admodum curabant. Quid igitur

Christus? Non illud attendit, ncque criminationcm depu-
lit; sed statim recriminatus est, ut audaciam illorum re-
primeret, ostenderetquc eum, qui in majoribus peccat,
minora in aliis non tanta cura explorare debere. Vos accu-
sari oportebat, et accusatis. Tu vero observes velim quo-
modo cum aliquid ex legalibus solvere vult, quasi sese
excusando id faciat ; quod et tunc fecit. Non enim statim
ad transgressionem procedit, neque dicit ; « Id nihilest;»
alioquin vero illos ferociores reddidissct : sed prius illorum
audaciam retundit, longe majus crimen in medium profe-
rens, et in ipsorum caput retorquens. Neque dicit recte
illos facere dum transgrediuntur, ne ansam illis praebeat

neque ideo objurgat, ne videatur legem firmare. Neque

rursus seniores accusat ut iniquos, ut scelestos; alioquin
enim ut convitiatorem illum aversarentur. Yerum missis

illis omnibus, aha via procedit; ac videtur quidem acce-

dentes increpare, sed perstringit eos, qui hujusmodi leges
posuerant; seniores nusquam memorans, sed in accusa-
tione contra hos instituta, illos quoque dejiciens, oslen-

densque duplex esse peccatum, quod et Deo non obseque-

rentur, et quod propler homines id facerent ; ac si diceret
« Hoc enim ipsum et vos et illos perdidit, quod in omni re

senioribus morem geratis. » Sed non hoc dicit, illud autcm

jpsum subindicat, dum sic ipsis respondet. « Quare etiani

»vos transgredimini mandatum Dei propter traditionem

;) vestram ? Deus enim praecepit llonora patrem et matrem,
:

y> et qui maledixerit patri vei matri, morle moriatur. Vos

» autem dicitis : Quicumque dixerit patri vel matri : Munus
»quodcumque est ex me, tibi proderit, et non honorabit
»palrem suum vei matrem suam, et irritum fecislis man-
»datum Dei propter Iraditioacw ve^traai'. »
i Matlh, XV, 3-6.
 nomiA l!, in s. MATTn.EUM. 389
II. Non cliclt : «Senlorum traditionem,» sed «Veslram;
«Et vos dicitis, » non dixit: «Seniores,» ut minus molestus
sermo videretur. Quia enim Disclpulos transgressores essele-
gls demonstrare volebant, probat ipsos vere transgredi legem
Discipulos autem crimine liberos esse. Neque lex est id,
quod ab hominibus praecipitur : ideoquetraditionem vocat,
quoe erat iniquissimorum hominum. Verum quia jussio la-

vandi manus non erat legi contraria, aliam traditionem

in medium profert, quae legi contraria esset. Quod vero
dicit hoc significat : « Docuerunt juvenes ut pietatis specie

patres despicerent. » Quomodo et qua ratione? Si quis

parentum filio diceret; «Da mihi hanc, quam habes, ovem,
autvituhim, autaliudquidsimile;» respondebant «Id,quod :

a me vis accipere, donum

Deo promissum, nec potes est

ilhid accipere. »Ac duplex hinc mahim emergebat. Neque

enimDeo offerebant, ac parentes oblalionis nomine defrau-

dabant, et ipsos propter Deum injuria afficiebant, Deum-
que propter parentes. Verum non hoc slatim dicit : scd
prius legem recitat, qua declarat Deus admodum velle se

ut parentes honorentur; nam ait : Honora patrem tuuni

«

DCt matrem, ut sis longvus in terra'. » Item, « Qui malc-

5) dixerit patri vel matri, morte moriatur. » Christus antem,

missopraemio, quo donantur ii, quiparenteshonorant, quod
terribilius est profert, nempe supplicium parentes inhono-
rantibus inferendum, tum ut ipsos deterreat, tum ut pru-
denles attrahat, hincque oslendit illos esse morte dignos.
Nam si is, qui verbis inhonorat, plectitur, multo magis vos
qui opere id facilis : nec modo inhonoratis, sed cliam alios
id facere docetis. Vos ergo, qui nec in vivis esse deberelis,

cur Discipulos incusatis? Quid mirum autem si in me,

quem hactenus ignorastis, tam contumeliosi estis, quando
idipsum erga patrem facitis? Ubique enim dicit et ostendit

' Exod, XX, 13.

Sgo s. 30. mysosToMi archiepiscopi c. p.

hlnc ortam arrogantlam illam esse, Nonnulli allter inter-

pretantur : « Donum quodcumquc ex me tibi proderlt; »

id est, non debeo tlbi honorem, sed si te honorem, id

gralis facio. Sed Christus non hanc conlumcllam memora-

\it. Marcus vcro clarlus id exprimlt hls verbis « Corban :

i)quodcumque ex me tibi proderlt ^ » Id quod non est

munus aut donum, sed oblatlo proprle dlcitur. Cum igltur
demonstrasset non jure illos, qui legem Dei conculcent,
allos reprehendere, qui senlorum pra3ccptum transgressi
essent, idipsum oslendit et ex Prophela. Qula enlm illos

vehementer redarguerat , ulterlus procedlt , quod eliam

ubique facit, Scrlpturas in medlum adducens, ut hinc se
ostendnt Deo consonum esse. Quld igltur ait Propheta ?

« Populus hlc labiis me honorat, cor aulem eorum longc

»est a me'. Frustra autem colunt me docentes doctrlnas,
» mandata hominum^, » Vides-ne prophetiam accurate dic-
lis consonam, qua) jam ollm eorum malignitatem prscnun-

liat? Quod Chrlstus nunc accusando profert, hoc jam oh*m

dixlt Esaias, quod mandata Dei spcrncint. « Fruslra enim
» cohuitrae,» Inquit; desuisvero prixceplismagnam curam
habeant, « Docentes mandala, doctrlnas hominum. » Jure
ergo has Dlscipull non servant. Poslquam igitur lelalem
hanc plagam illls inflixlt, atque ex Scripturls, et ex proprla
ipsorum sentenlin, exque Propheta accusalioneni auxit,
illis quidem nihil ultra loqultur, ulpote qui emendari non
poterant, sermonem vero converllt ad turbas, ut dogmn
inducat subllme, magnum et multa philosophia plenum.
Sumptaque ex illo occaslone, niajus illud contexuit,et ci-
borum observalloncm Sed vidc quando cuui
climinat. :

leprosum mundavlt; cum sabbatum solvlt; quando terra;

marlsque regemsc dcclaravit; quando legcs dedlt; quando
peccata dimisit; quando mortuos cxcitavlt; quando argu-
I Marc, vu, ii. — . ^ Isai, xxix, i3, — ' MaltU. xv, 8, 9.
 HOMILIA LI. IN S. MATTH^rM. SqI

menta multa Divinitatis suae ipsis praebuit, tunc de cibis

loquitur.
III. Totus enim judaismus hac in re continetur. Si hoc
abstuleris, totum abstuhsti. Nam inde commonstrat eliani
circumcisionem abrogari oportere. Sed illud non proecipue
induxit, quoniam hoc praeceptum aliis erat antiquius, et
majore observabatur Sed per Discipulos iUud
reh*gione.
statuit. Ita magna res erat, ut cum DiscipuH post tantum

lempus vellent illam abrogare, primo illam adhibuerint,

deinde abrogarint. Yide autem quomodo legem inducat r

«Cum advocasset enim turbas, inquit, dixlt eis: Audite et

)) intelligite '. r> Neque enim simpliciter ipsis hoc annunlint,
sed prius honore atque obsequio attentionem sermoni suo
conciliat ; ( hoc enim significavit Evangelista cum dixit :

« Cum advocasset deinde;») nec non ex temporis oppor-

tunitate. Postqunm enim illos confutavcrat et vicerat^ post-
quam ex Propheta redarguerat, tunc legem ferre incipit,
cum facilius poterant dicta excipere; nec modo advocat,
sed attentiores reddit. o Intelligite, inquit, hoc est, cogi-
))tate, nnimum erigite :» atlentione digna est lex mox scri-

benda. Namtempore non consentaneo legcm solve-

si illi

runt propter Iraditionem suam, et vos audistis illos, multo

magis me audire oportet, qui tempore opportuno ad majo-
rcm vos philosophiam induco. Nec dixlt « Nihilest cibo- :

rum observatio,» vel, «Moyses id male prascepit, vel sese

vobis attemperavit;» sed quasi admonendo et consulendo,
et a rerum natura testimonlum accipiens dlcit a Non quae :

• intrant in os, coinquinant hominem, sed quae ex ore pro-

» cedunt^ » Secundum ipsam naturam, et lcgem profert et

sententiam dicit. Uxc illi audientes non contradixerunt,

neque dixerunt «Quid tu : als ? cumDeus de ciborum obser-
vatlone innumera pr^eceperit, tu hujusmodi leges tradis?»
* Matlh. xy, lo. — * Ibid. ii.
392 S. JO, CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. V.

{Scd qiiia vcliemcnter illos represserat, non confutando so-

Juin, 5ed dolum ipsorum mcdlum aflcrendo, ac quaj clani

in

illi slruxerant, arcannque mentis eorum revelando, cum

silenlio recesserunt. Tu vcro mihi perpendc quomodo nec
nianifesle nec paiam de cibis edisserat. Ideoque non dixit

«Cibi, « sed, «Ea qu3c ingrediuntur, non coinquinant ho-

»mincm 1 , quod etiam poterant de illotis manibus suspicari.
Ipse namque de cibis loquebatur, poteratque tamen inlel-
ligi de illotis manibus. Tanta enim erat ciborum observa-
lio, ut etiam post resurrectionem Petrus diceret : « Non,
«Domine, quia nunquam commune, aut immundum quid
» comedi '. » Etiamsi enim aliorum causa ha^c diceret, ut

sibl adversus accusalores defensionem pararct, ostcnde-

retque se restitisse, neque slc id sibi conccssum fuisse, at-

tamcn ostendit magnam hujus rei curam et opinionem.

Jdco Christus in principio non ita aperle de cibis locutus
est ; sed dixil : « Quae per os ingrcdluntur : » ac rursus, cum
manifcsllus hac de re postea locutus vlderclur, a fine illa

obumbravit dlcens : alllotis autem manibus manducare non

» coinquinat homincm ' : » ut hlnc vlderetur inltium duce-
re, inlerimque Illa de re disserulsse. Idcirco non dixlt
« Ciborum esus non coinqulnat hominem, »scd quasi de
alia re dispulans, ut nlhll possent illi objlccre. « Uccc cum
» audissent, inquit, scQndallzall sunt,» Pharlsajl ncmpe, non
lurbae. « Acccdentes enlm, inqult, Disclpuli ejus dlxcrunt
•»cl : Scis quia Pharisaei, audllo hoc verbo, scandalizati
»sunt^?»Et tamen nihil adversus eos dictum fueral. Quid
igltur Chrislus? Non solvit scandalum eorum, sed incre-
pavit dlcens: «Omnis plantallo quam non plantavit Paler
))meus coDlestis, crddicabilur. » Noverat enim quandonam
scandala contemncnda, et quando non despicienda erant;
alibi quippe nit : « Ne scQndahzcmus eos, mille hamum in

» Act, X, 14. — ' Matlh. XV, 20. — ' Ibid. 12, — < Ibid. i5.
 HOMILIA LI. IN S. MATTH.I3UM. ^(jS

» marc ' : » liic vero clicit : « Sinile illos, ca3ci sunt, et duces
wCcTcorum. Caecus aulera si caeco ducatum prjrslet, ambo
»in foveam cadent '. »HiEC autcm dicebant Discipuli, nou
tam quod de illis dolerent, sed quod et ipsi aliquontum
turbarentur. Quia vero non audebant illud ex propria per-
sona dicere, in narralione de aliis instituta id ediscere vo-
lebant. Nam quod res ita se iiabcat^ audi quomodo postea
Petrus fervens ille, qui semper prior accedit, dicat : «Edis-
» sere nobis parabolam hanc, » animi sui perlurbationem
declarans, nec audens palam dicere hoc sibi ofiendiculo
esse , sed rogans se commolum, interpretatione sedari,
quapropter etiam increpatus fuit. Quid igitur ait Christus?

«Omnis plantatio, quam non plantavit Pater meus coeles-

»lis, eradicabitur. » Hoc de lege dictum affcrunt ii, qui
Manichoeorum morbo laborant, sed quoB prius dicta sunt,
ora illorum obstruunt. Nam si de lege dixisset, quomodo
supra legcm defendisset, ac pro ea pugnassct dlcendo :

« Cur transgredimini niandatum Dci per tradilionem vcs-

»tram?» Quomodo autem Prophetam in medium inducit

dicentem : «Populus hic labiis me honorat, etc. » Sed de
illis ipsis et de traditionibus eorum ha^c loquitur. Nam si

Deus dixit : «Ilonora patrem tuum, et matrem tuam,» quo-

modo idDeo dictum est, non est plantalio Dei ?
quod a

IV. Id etiam quod sequitur probat dc illis ct de tradi-

tionibus illorum hnec dicta fuisse : nam subjunxlt : « Caeci
» sunt duces caecorum. » Si de lege id locutus fuisset, dlc-

turus erat : «Dux est caecus Cciecorum ; » verum non ita dlxit,

sed,«Duces sunt ca^ci caccorum, »legem ab accusatlone

vindicans, in Illosque totum refundens. Deiude ut turbam
ab iUIs divelleret, ne in barathrum ab ipsis dejiceretur,

ait : « Si caicus caecum ducat, ambo in foveam cadunt. »

Magnum quidem mahim coccitatis est : sed esse Ccccum nec

» Matth, XVII, »6, — 2 id. XV, i4.
5^4 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHiEPISCOPI C. P.

habere ducem, et se ducem praebere, id duplex triplexque

crimen est. Nam si periculosum caeco est, non habere du-
cem, mullo periculosius erit, si se alteri ducem praebeat.

Quidigitur Petrus? Non dixit: «Cur haec dixisti?» sed quasi

rei obscuritate pressus interrogat, nec dicit : « Cur contra

legem locutus es?»timebat enim ne scandalizatus fuisse

viderelur; sed quasi obscura res esset loquitur. Quod vero

non obscuritatis causa , sed quod scandalizarelur, hacc
dixerit palam est : nihil enim ibi obscuritatis incrat. Quo-
circa Christus incrcpat illos diccns : « Adhuc vos etiam sine
«intellectu cstis?))Nam turbae forsitan dicta non intellexe-

runt : ipsi vero scandaHzati fuerant. Quare initio, quasi de

Pharisajis intefrogantes, ediscere volebant; iibi autem au-
dierunt cum gravitcr comminantem ac dicenlem « Omnis :

»planlalio, quam non plantavit Paler meus coelestis eradi-

» cabitur; •»
et, « Cseci sunt duces caecorum, » rcpressi sunt.
Sed Pelrus semper ardens, ne sic quidcm tacere potuit,
sed dicit « Edissere nobis parabolam hanc. » Quid ergo
:

Chrislus? Vehcmentius respondet : « Adhuc etiam vos sinc

)) inlellectu eslis? Nondumintelh*gitis.))Haecdixit increpans,
ut illorum proejudicatam opinionem ejiceret, nec fmcm di-

cendi fecit, sed hrcc adjccit: «Omne quod intrat in os, in

» vcntrem vadit, et in secessum emiltilur. Quse autcm pro-

«cedunt ex ore, de cordc exeunt, et illa coinquinant ho-
j) mincm. Dc corde enim exeunt cogitationes malce, homi-
«cidia, adulteria, fornicaliones, furta, biasphemiae, falsa

»lcstimonia, et hncc sunt quas coinquinant hominem. Non

))lotis autem mnnibus manducare, non coinquinat homi-
nem \ » Yides-nc quam vehementer illos incrcpel ? Deinde
))

a communi natura sermocinalur, ut illos ad bonam mcn-

tem ducat. Cum enini dicit « In ventrem vadit, ct in se-

»cessum emiltilur, » adhuc secundum judaicum abjectum
:
I
.» Matlh. XV, 17-20.
 HOMILIA LI. IN S. MATTH.EUM. Z(j5

ssnsum loqnltur. Diclt enim illa non manere , sed egredl

quanquam eliamsi manerent, non Immundum redderent.
Sed nondum poterant haec audire. Ideo legislator tanto
dimittit tcmpore, quanto Intus maneat cum autem egres- :

sum fuerit, non ultra. Vespere Igltur lavari jubet, ac mun-

dum esse, digestlonis et expulsionis tempus accurate dime-
liens. Quae aulem cordls sunt, inqult, intus manent, et
cum egrediuntur coinquinant, nec modo cum manent id
faclunt. Prlmo ponit malas cogitationes, quod Judseorum
erat : nec adhuc a natura, sed a partu ventrls et cordis
redargult, et ex eo quod alia maiieant, alla non Item. Nam
quae de foris ingressa sunt, foras rursus exeunt : quae vero
cum exeunt coinquinant, et tunc magis
intus gignuntur,
cum egrediuntur. Nondum enlm poterant, ut dixi, hasc
cum congruenti philosophia audire. Mnrcus autem dicit
ipsum adpurgandos cibos haec dlxisse': non tamen Id ex-
presslt, quod talla comcdere non coinquinet hominem.

Non enlm tam clare loquentem audire.

volulssent Ilhmi
Ideo hiTc addidit « Non lolis manlbus manducare, non
:

)»coinquinat hominem. » Discamus ergo qua^nam coinqul-

nent hominem. Dlscamus haec et fugiamus. Nam In Ec-
clesia vldemus hunc morem apud multos vigere, qui mundis

veslibus Intrare student, itemque lotis manlbus ut vero ;

animam puram Deo slstant, nihil curant. Haec porro dico,

non quod prohlbeam manus vel os lavare, sed quod vellm
ita lavari ut par est, non aqua solum, sed virtulibus. Nam

sordes orls sunt, maledlcta, blasphemia, convitium, verba

iracundiae plena, vel obscoena, rldlcula, scurrllia. SI ergo
tlbi conscius sis nihil tale dixisse te, neque his sordibus
inquinarl, cum fulucia accedc; sln millies has admisisli

maculas, cur fruslra llnguam abluis, dum perniciosas et

noxias sordes in illa circumfers ?

* Marc. vu, 19,

i
396 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

V. Nam fimum et lutum prae manibus lia-

dic mihl, si

Leres, an auderes orare? Nequaquam. Atlamen nihil hinc

damni, iUud autem perniciosum est. Cur ergo in rcbus
indifferenlibus pius, in prohibitis ita negh*gens es ? Quid
ergo, inquies, non precari oportet? Oporlet quidem, sed
non sordibus maculatum, non tanto cceno onustum. Quid
si casu lapsus fuero? Purga teipsum. Quomodo? Luge,
geme, eleemosynam eroga, purga le apud eum quem con-
tumclia afTecisti, reconcihahnguam, nele illi, absterge
gravius Deum irrites. Nam si quis, sordidatis stercore ma-
nibus, pedes tuos suppHcanstangeret, non modo illum non
audires, sed pede impeteres. Quomodo audes sic Deum
adire? Nam hngua manus, ac per eam Dei
precantium est

genua apprchendimus. Ne itaque illam commacules, ne tibi

dicat ille : « Si multiphcnveritis deprecationem, non exau-
»dinm'. Nam in manu linguoe vita et mors est% et ex ser-
• monibus tuis juslificaberis, atque ex sermonibus luis con-
» demnaboris^ » Magis igitur quam pupiUam oculi hnguam
tuam custodias. Regius quidam equus cst Hngua. Si ergo
iUi frenum immiseris, et concinne ire docueris, rex in iUa
sedebit et quicscet; sin infrenem fieii et jactari permise-
ris, diaboHdaemonum vehicuhim erit. Tu vero quando
et

cum uxore concubuisti, quod sane culpa liberum esl, pre-

cari non audes. Post convilium aulem et contumeham,
quie gehennam merentur, antequam te probe purgaveris,
cxtendis manus? Et quomodo, quaeso, non perhorrescis ?
Non audisti Paulum dicenlem « Honorabile conjugium, ct :

»torus immnculntus'*?» Si autem ex immaculato toro sur-

gens non audes ad oratlonem accedere : cum ex toro dia-
bohco sis, cur horribile Ilhid tcrribileque nomen invocare
audes ? DiaboH quippe Jectus est, in convitiis et opprobriis

* Isai. 1, i5, — * rrov. xviii, ai, -^ ^ Maith, xii, 57,— * Hebr.

 HOMILIA LI. IN S. MATTH/ECM. §97
Ac velut perniclosus quidam adulter, iracundla nos
lavari.

cum magna voluptate invadit, perniciosa in nobis jaciens

semina, et diabolicas glgnens inimicitias, ac contra connu-
bium omnia facit. Nam conjugium id facit ut duo sint caro
una; ira vero eos, qui juncti sunt, in partes dividit, ipsam-
que animam scindit et lacerat. Ut itaque cum fiducia Deum
adeas, iram te invadentem ne admitlas, sed quasi rabidum
canem depelle. Illud enim Paulus jussit, aLevanles sanctas
j>manus absque ira et disceptatlone ^ » Ne llnguam ergo
delurpes : nam quomodo pro te precabitur, cum fiduciam
amlseris? Sedorna illam modestia, humilitate; fac dlgnam
Deo, qui per illam rogatur ; illam reple benedictione et
cleemosyna ; nam verbls etlam polest eleemosyna crogari:
«Mellor est enim sermo, quam donum, et rcsponde pauperl
«paclfica in mansuetudine ^. »Totum vero reliquum tem-
pus dlvinarum enarratione legum exorna. «Omnls enarra-
»tio lua sit in lege Altlsslmi ^. »Ita nos adornantes ad Re-
gem accedamus, et ad genua ejus procidamus, non corpore
tadtum, sed etiam mente. Cogltemus quem adeamus, et
pro quibus, et quld volentes efficere. Deum adlmus, quem
Seraphlm videntes, vultus avcrtunt non ferentes fulgorem;
quem videns lerra contremiscit. Deum adimus, qui lucem
habltat inaccessibilem. Adimus, ut a gehenna liberemur,
ut remissionem peccatorum impetremus, ut ab illo into-
lerabili supplicio liberemur, ut ccelum et ibi reposita bona
consequamur.
VI. Procidamus igltur et corpore et mente, ut ille ja-
centes erlgat : cum modestia omnique mansuetudlne Ipsum
alloquamur. Et quls est, inquies, ita miser et infellx, ut in

oratione non sit moderatus ? Ille qui vel precando male-

dicla profert furoreque plenus est, et contra inlmicos occla-
mat. Si vis accusare, teipsum accusa. Si vis linguam acue-

l i Tim.^u, 8, — ? Eccli, iv, 8. — l Id, ix, 23,

i
ogS S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

re, contra peccata tua acue. Nec dlcas quld alius iibi mali
intulerit, sedquldtu tibi niali feceris: illud enim maxime
maluui est. Neque enim quis te laedcre poterit, nisi te ipse
Uedas? Itaque si vis contra laedentes le insurgere, teipsum
primum impetas. Nemo id impedit; nam si alium aggre-
diaris, magis loesus abibis. Quam vero tibi illatam injuriam
proferre potes? IUe mihi injuriam inlullt, bonarapuit, me
in pericula injecit? Sed hoc non est laedi ; sed si viglles

simus, ha3c nobis multum prodesse poterunt. Nam Iecsus

est ille, qui h(EC non qui passus est. Et hoc

mala inlulit,

maxime malorum omnium causa cst, quod nesciamus quis

iadens, quis laesus sit. Si illud probe sciremus, nunquam
nos ulcisceremur, non precaremur contra alium, gnari
non posse nos malo affici ab allo. Nequo enim rapinam
pati, sed facere malum. Sirapuisti, teipsum accusato; sin

vero lua alius rapult, precare pro raptore, quia libi maxi-
me profult. Etiamsi enim non talis sit mens iliius, certe tu
magnam ulilltatem accepisti, si fortiter tulcris. Illum enim
et divince et humanae miserum praedicant te vero
leges ;

laisum coronant et celebrant. Neque enim si quis febrici-

tans vas aqua plenum rapuerit ab aHo, et noxiam bibendi
cupidllatem expleverit, dicemus laesum illum fuisse a quo
raptum vas est, sed potius rapientcm. Febrim enim auxit,
morbumque acriorem effecit. Hoc ipsum de pecunlarum
et opum amante reputa. Nam hic plus quam illc aUus fe-
bricltans, per hanc rapinam, suam incendlt flammam. Et
si quis furens abrepto a quopiam gladio se confoderit, quis
laesus est? Is a quo abreptus gladlus, an qui rapuit? Hic
utique. De pecuniarum igitur rapina idlpsum cogltemus.
Nam quod furenti gladiusest, id avaro dlvitiai sunt; imo
perniclosiores. Nam qui furit, et sese gladio confodit, jam
a furore liberatus est^ neque secunduni accipit vuluus
avarus vcro innumera quotidic et graviora accipit vulnera,
 HOMILIA LI. IN S. MA.TTU.ErM. Sqq

non sese ab hac insania educens, sed magis angens in dles;

et quanto plura acceperit vnlnera, lanto magis occasionem

praebet plagis majoribus. Haec ergo cogitanles, fugiamus
hunc gladium, hanc insaniam; et sero tandem vigilemus.
Nam hanc certe virtutem continentiam recte vocemus,
non minus quam illam queE sic passim vocatur. Ibi enim
contra unam concupiscentiae tyrannidem pugnatur. Hic
vero multas ac diversas cupiditates superare oportet. Nemo
enim, nemo stultior eo qui divitinrum servus est. Imperare
sibi videtur, dum subditus est; dominari videtur, cum sit
servus; dum se vinculis constringit, gaudet ; cum acrio-
rem feram reddidit, laetatur; cum captivus ducitur, exul-
tat ; dum videt canem rabidum in animam suam insi-
ac
lientem, cum oporteret illum ligare et fame cruciare, ipsi
iarge cibum suppeditat, ut vehementius insiliat et ferocior
sit. Haec itaque omnia cogitantes, vincula solvamus, feram

occidamus, morbum pellamus, furorem hunc ejiciamus,

ut tranquillitate et pura valetudine fruamur, et cum multa
vohiptate ad tranquillum appellentes portum, a^erna bona
adipiscamur; qune utinam omnes assequamur, gratia ct be-

nignitate Domini nostri Jesu Chrisli, cui gloria et impe-

rium, nunc et semper, et in saecula saeculorum, Amen.

«
/ioo S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

(VVWXNWVWXWNiW^ VVt WW\> WWVVVX^VWWVWVWWW WWVX VVWWVWW^\/WAlWWWWW^/VVWW

HOMILIA LII.

CAPUT XV:

Et egressus inde Jesus, secesslt in partes Tyri et Sidonis :

et ecce Diulier Ghananaea egressa ex finibus suis, clama-

vit dicens ei : Miserere mei, Domine fili David; filia

mea male n diemonio vexatur '.

I. Marcus nulem ait ipsum lalere non potuisse cum in

domum venisset '. Cur autem in parles illas profeclus est?

Quando liberavit eos ab observationeciborum, tunc eadem

via progressus, gentibus quoque januam aperit : quemad-
modum et Petriis, cum primum jubelur hanc legem sol-

verc, mittitur ad Cornelium ^. Si quis vero dixerit : « Gur

ergo qui Discipulis diclt : « Inviam gentiumne abicrilis^, »

hanc ipse viam adit? Primo quidem ilUid respondebimus

non astrictum illum iis servandis fuisse, quac Discipuhs
priecepit ; secundo illum non ut pricdicalurum illo abiisse,

quod subindicans Marcus dicebat; « Occuhavit seipsum,

))ncc latult. » Sicut enim rerum consequenlla poslulabat,
ut ne ad illos prlmos accurrcret; sic acccdentes repellere
indlgnum erat ilHus benlgnilatc. Nam si fuglentcs inseqni
oporlebat, multo magls Insequenles fugere non decebat.
Ylde igitur quomodo omnl bcncficio digna sit muHer. Ne-
que enim ausa est venirc Jerosolymam, tlmcns et se rc illa

indignam reputans. INisi enlm hoc detenla metu fuisset,

vcntura illo erat, ut ex prajsenti vchcmentla llquet, et cx

'
MaUli. XV, 51, 32, — 2 Marc. vii, 2i. — ^ Acl. x. — * MaUh,
 HOMILIA LII. IN S. MATTH^TJM. 4^1
eo quocl fines suos egressa fuerit. Quidam vero haec alle-
gorice explicantes dicunt, quando ex Judaea egressus est

Christus, tunc ad illum accedere ausam esse Ecclesiam,

quae et ipsa ex finibus suis egressa estj ait enim, « Obli-
«viscere populum tuum, et domum patris tui '. » Nam
Ghristus ex finibus suis excessit, et mulier quoque ex fini-
bus suis, et sic potuerunt una colloqui. « Ecce enim, ait,

» mulier Chanansea egressa ex llnibus suis. » Accusat mu-

lierem Evangelista, ut ostendat miraculum, ipsamquema-
gis praidicet. Etenim cum audis Chananffiam, recordare
gentium illarum iniquarum, quae eliam legesnaturae afun-
damentis everterant. Illorum vero recordatiis, cogita vim
Christi adventus. Qui enim ejecli sunt, ne Judaeos perver-
terent, hi adeo Judaeis meliores fuerunt; ut etiam ex fmi-
bus suis egressi, Christum odirent, dum Judaei illum ad se
venientem repellerent. Accedeus ergo nihil aliud dixit, nisi

« Miserere mei, » et clamorc suo magnum theatrum con-

vocat. Eratenim miserabile spectaculum, mulierem cer-
nere cum afTeclu tanto clamantem, et mulierem matrem
pro filia supplicantem videre, pro filia, inquam, tam mole
affecta. Neque enira ausa fuit in Magistri conspectum dae-
moniacam adducere sed illa domi relicta, ipsa se suppli-
:

cem sistit, morbumque tantum commemorat, niliil amplius

adjiciens; neque Medicum domum attrahit, sicut regulus
ille, qui dicebat: « \eni ct impone manum tuam, et des-

flcende anlequam moriatur filius meus ^ » Sed calamitata

sna exposita, et morbi magniludine, misericordiam Do-
mini magno clamore implorat, nec dicit: « Miserere filiae

meae; » sed, « Miserere mei. » Illa quippe morbi sensum

nullum habet; ego vero inillies discrucior, in sensum aegri-
ludinis venio, et viso morbo insanio. « Ille autem non res-
»ponditei verbum ^. » Quam novum hoc et inauditum
f Psal. xLiv, 11. -^ » Matlh, ix, l8, —l Id. xv, a3,

LXXY. 26
402 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHlBPISCOPl C. P^

Judacos et ingrotos induclt, et blasphemautes rogat, et

tentanles non dimitlit : hanc vero, quje ad ipsum accurrit,
quae rogat et supphcat, quae nec in lege nec in Prophetis
educata, tantam tamen pietatem exhibet, nec responsione
quldem dignatur. Quis non ofTensus fuisset, fama3 ipslus

rem ita conlrariam videns? Audlernnt enim ipsum vicos

clrcumeundo morbos curare hanc vero accedentem de- :

peiUt. Quem non flexisset morbus lalis atque supplicalio,

quam emittebat pro filia tam male aflecta ? Neque enim
quasi digna beneficio,et quasi debltum postulans accesslt,
sed misericordlam petebat, et calamitatem suam trogice
narrabat, neque tamen responsione dignatur. Multi for-
tasse ex audientibus offensi sunt : illa non item. Ecquid
dico, ex audientibus? nam puto Disclpulos ipsos de cala-
mitate mullerls affectos turbatosque fuisse. Neque tamen,
turbatilicet,dicereausisunt: o Hanc illi concedegratlam :

sed, « AccedentesDiscipuli rogabant cum dlcentes : Dimltle

«illam, quia clamat post nos \ » Nos enim cum vokmius
aHquid suadere, contraria saepe dicimus. Christus vero ait:

« Non sum missus nisi ad oves quae perierunt domus Is-

wrael ^. »

II. Quid igitur muher? An cum hoec audisset, tacuit?

an discessit? an studium et onimum compressit? Minime;
imo magls inslabat. Verum haud ita nos; sed cum poslu-
lata non assequimur, desistimus, cum magls Instare par

esset. Atqui quem non dejeclsset dictum hujusmodi? ip-

sum silentium poterat illam in desperationem conjlcere;

multoque magis responslo talls. Nam cum patronos suos
secum repulsam pati videret, audirelque rem fieri non
posse, in dcspcralionem assequendae rei conjici poterat.
Attamen non onlmo defecit muller, sed ubi vidit nihil pa-
tronos efficere, ceu impudentia laudabili usa esl. Antea
I

i Matth. XV, a5. — 2 Ihid. 24.

 noMiLU III. iN s. matthj:cm. 4o5
cnlm in conspectum venire non auclebat : « Clamat, in -

«quiunt, post nos : » cum auteni verisimile videretur ipsam

animi duLiam retro cessuram, tunc illa propius accessit,
et Domine, adjuva me \ » Quid lioc est, o
adorans dixlt : «

muller? num majorem habes, quam Apostoll, fiduciam?

num majorem forlltudlnem? Fiduciam et fortitudinem mi-
nime, imo pudore sulTundor. Scd inverecundlam pro sup-
plicatlone aclhibeo : reverebltur fiduciam meam. Sed quid
hoc? Non audisti dicentem : « Non sum missus nisi ad oves
» quae perierunt domus Israel? » Audivi, inqult, sed ipso
Dominusest. IJeonon dicebat: « Ora etprecare;» sed, « Ad-
«juvame. » Quid ergo Christus? Ne istis quldem conten-
tus dubitationem auxit dIcens:«Non est bonum sumere
»pancm fih*orum, et mittere canibus '. » Responso mngls
quam silenlio mceslitia iHam afiecit. Jam non ad alium
causam transfert, nequc dlcit « Non sum missus » sed : :

quanlo magis ilb pelendo instat, tanto majorem illc dat

rcpulsam. Neque jam oves vocat Judocos, sed fiHos, ipsam
vero,canem. Quid ergo muHer? Ex ipsis vcrbls defensio-
nem sibi parat. Si canis sum, inquit, non sum allcnf!. Jurc
Christus dlcebnt: «In judiclum ego vcni. » Muiier iliaphl-
losophatur, perseverantiam et fidem magnamexhlbet, ctsi
contumeliis afTecta. Judaei vero cura et honore culti, con-
trariam vlcem rependunt. Novl, iuquit illa, clbum fillis

esse necessarium; neque tamen ego, etsi canls, repelll de-

bco. Nam si nefas est quidquam acclperc, vcla mlcls nbsti-
nendum; sin tantillam parlem habere Ilcet, nec ego pro-
ideomaximein parlem vocanda
hlbeor, licet canissim; sed
sum. Ea de causa Christus diflerebatj quod sciret illam
ha[:c dlcturam esse; ideo donum ncgabat, ut ejus philoso-
phiam cxhibcret, Nisi enim daturus fulsset, non postea
dedisset, neque illam iterum represslsset. Sed quod erga
Matiii. XV, 25. — > IbiJ. 26,

2G.
 4o4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

centurloncm feclt, dicens: «Egovenlam, et curaboeum^»

ut ejus pietatem disceremus^ et audiremus illum dicentem :

« Non ^m dignus ut intres sub tectum meum ' : » quod-

que in fluxum sanguinis patiente fecit, « Ego, inquit, novi
«virlulcm cx me egressam ^ » ul illius fidem dcclararel;

etquod in Samoritana, ut ostenderet eam, ne quidem con-

futalaai absistere ^ : sic ct hoc loco facit : non enim tan-

tam volebat mulieris virtutem latere. At enim non expro-

brantis erant ea quce dicebat, sed advocantfs, et occultum
thesaurum revclantis. Tu vcro mihi una cum fide humili-
tatem quoque mufieris pcrpende. Ipse namque filios vo-
cavit Judoeos; hcec vero id non satis habens, dominos
appellavit : tantum abfuit, ut de aliena laude doleret. o Et-
» enlm catelll, inquit, edunt de mlcis quaj cadunt de mensa
» dominorum suorum ^. » Vides-ne prudentiam mulieris ?

Quomodo nec contradlcere audeat, ncc allorum laudi in-

videat, nec contumellam gegre ferat? Vldes-ne perseveran-

tiam ? Ille dicit: « Non est bonum : » illa respondet, « Etiam

»Domine: » ipse fdios vocat; haec dominos : Ipse canem
appellat; Illa canum morcm addidit. Vidistl illius humili-

tatem? vide Judacorum jactanllam. « Semen Abrahae su-

»mus, inquiunt, et nulH unquam servivimus, atque ex Deo
»nati sumus ^. » Sed non Ita mulier; catollum sc vocat,
illosque domlnos Ideoque filla effecta cst. Quid ergo
;

Christus? « muller! magna est fides tua 7. » Ideo nam-

que difl*ercbat, ut In hanc vocem erumperet, ut mulierem
coronarct : « Eiat tibi sicut vis; » id est, fides tua his ma-
jora potest perficcre ; caiterum flat libi sicut vis. Haecvox
aflinis est illi, « Fiat coelum, et factum est coelum ^. Et
»sanata est filia cjus ab IUa hora ^. » Vides-ne uon parum

» Mallh. viii, 7.— 2 Ibid. .— ' Luc. vui, 46. — * Joan. iv. —
» Malth. XV, 27. — ^ Joan. viu, 55. — ? Malth. xv, ag. — f Geu.
1, 6, — 9 Matlh, XV, 28.
 HOMILIA LII. IN S. MATTH.EUM. 4«5

illam intullsse ad curationem filiae? Ideo enim non dicit

Christus: « Sanetur filia tua ; » sed, « Ma^naeslfides lua, fiat

Dtibi ut vis. » Ut discas non assentationis verLa fuisse, sed

eximiam fidei virtutem. Rerumque eventui accuratam rei
probationem et demonstrationem Ghristus reliquit. Sanata
est, inquit, statim filia ejus.

III. Tu vero animadverle quomodo Apostolis superatis

nihilque operalis illa totum pertecit. Tanla res est assidui-

tas precationis. Nam cum de rebus nostris agitur, mavult

a nobis potius rogari, quam ab aliis pro nobis precanlibus.
Quanquam illi majorc erant fiducii instructi: sed haec
multam perseverantiam exhibuit. Per exitum aulem rei
Discipulis quasi sese purgavit, quod distulisset, et jurc sc

iUis rogantibus non annuisse ostcndit. « Et cum transisset

jinde Jesus, venit secus mare Galildeae. Et ascendens iii

»montem, sedebat ibi. Et accesseruut ad eum turbae mullaa

))habentes secum claudos, caecos, dcbiles, mutos et pro- :

DJecerunt cos anle pedes ejus : et curavit eos, itautlurbas

Dmirarentur, dum viderent CfCcos videntes, mutos loquen-

» tes, debiles sanos, claudos ambulantes, et leprosos mun-
rt datos, et glorificaverunt Dcum Isracl \ » Aliquaudo ipse
circumit, aliquando sedet oBgros expectans, et claudos ad
montem adducit. Neque nunc veslimentum tangunt; sed
ad subliraiora adducti, projiciunlur ad pedcs ejus, dupli--
cemque fidem suam monstrant, et quod claudl in monteni
ascendant, et quod nullo alio egeant, nisi tanlum utproji-
ciantur ante pedes ejus. Eralque rcsmira ac slupenda illos,

qui gestabantur, ambulantes, nuUo juvante, viderc, ckcos

vldentes, nec duce opus habentes. Nam et multltudo eo-
rum,qui curall fuerant, et curalionis facililas, in stuporcm
omnes conjecit. \ ides-ne quomodo cum tanla cunctalione
mulierls fiiiam sanaverit, hos vero slatim ? i\on quod illa

* Mauh. XV, 2901.

4o6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI G. P.

mcllores essent, sed quod illa in fide ferventior. Ideo circa

illam cunctalur ut perseverantiam ejus declaret; his sta-

lim donum prcebet ut incrcdulorum JudiEorum ora ob-
struat, omncmque illis purgationcm adimat. Quanto cnim
majora quis bcneficia acceperil, tanlo niujori supplicio
addictus est ut ingratus, si neque ex coUato honore melior
sit cfTeclus. Ideoque divilcs magis quam pauperes puniun-
lur, si improbi sint, quod ne
rcrum copia quidem man- in

sueliores fucrint. Ne mihi dicas illos eleemosynam de-

disse. ISam nisi secundum facultatc* dederint, neque ita

clTugient. Non enim ex doni mensura elcemosyna aestima-

tur, sed ex animi liberalitate. Si autem hi poenas dent,
multo magis qui superflua retinent, qui trium qualuorve
labulatorum adcs construunt, famelicosquedespiciunl, qui
avaritiac; cleemosynam negligunt. Scd qnia in
i^tudent et
sernioncm de eleemosyna incidimus, age concionem illam
de humanitate, quam ante triduum imperfcctam rcliqui-
mus, hodic rcsumamus. Meministis me nuper de nimia
calccorum curiositate disseruisse, dehujusmodi nempcva-
nitate, et de juvenum mollitie; tunc ab eleemosyna orsi,
in illud incidimus. De quibusnam ergo tunc sermonem ha-

buimus? Diximus eleemosynam esse artem, qua3 ofTicinam

habeat in coclo, et doclorem, non hominem, sed Deum.
Dcinde quaerentes quid ars dici possct, quid secus, in va-
nas malasque artes incidimus, in quibus de calceorum arte
vcrba fecimus. Num in mentem revocatis? Age ergo quaj

lunc diximus, hodie rcsumamus, ostendamusque eleemo-

synam artem esse omnium artium optimam. Nam si artis

cst proprium in aliquid utile desinere, elccmosyna vero

iiihil est utilius, hquet cam et arteni esse et omnium ar-

tium prtestanlissimam. Non enim illa nobis calceos parat,

non veslimenta texit, non luteas domos construit ; scd vi-

tam senjpiternam conciiiat, atquc c.\ mortis mauibus nos

 HOMILIA LII. IN S. MATTH^ECM. 4^7
erlpit, et in iitraque vita splendidos reddit, mansiones nobis
coelestes exsedificat et illa aterna tabcrnacula. Haec non
sinit lampades nostras cxtingui, nec cum sordidis vestibus

nuptiis interesse; scd lavat et nive candidiorcs reddit. « Si

» enim fuerint peccata vestra quasi puniceum, quasi niveni
» dealbabo '. » Non sinit nos illo incidere, quo dlves ille,

neque audire tremendas voces; sed deducit In sinum

Abrahae *. Certe artes sa^cularesslngulae suumhabentfmem:
agricullur.Te est nulrlre, textoriae artis, vestlre ; imo ne qui-
dem hoc facere potest : neque enim sola sufllcit ad sua no-
bis suppeditanda.

IV. Si vls autem agriculturam prlus exploremus : nisi

enim Illa ferrariam artem sociam habeat, qu3e„ligonem,

vomerem, falcem et securim aliaque multa suppedltet;
Itemque fabrilem, qua3 aratrum, jugum et plaustrum con-
struat ad splcas terendas; et coriariam, quoe corrlgias
archltectonicam, qua3 aranllbus bobus, stabulum, agrlcolis
casam fabricet; et llgnariam quae ligna secet, ac praeterea
pistoriam, quae panem subminlstret; stare neqult omnino.
Sic eliam ars textorla, si quid faciat, multas advocat artes,

qua3 opem ferant; quie si non accedant, stat illa inutilis.

Sic singulae artes cjcterls egent. SI vero miserlcordlam

exercere vellmus, una egemus voluntate. Si dlxeris pecu-
nils esse opus, adibus, vestibus, calcels, lege illa Ghristi
verba, quaj de vldua dlxlt^, ethanc sollicltudlnem depone.
SI admodum pauper sis, et mendicis ipsls villor, si duo
minuta injecerls, totum perfecisti; si des frustum panis
quod solum habes, ad artls fmem pervenlsti. Hanc itaque
dlsclplinam, hanc artem accipiamus et impleamus. Opta-
bilius quippe cst illam habere, quam regem esse, et diade-

mate ornari. Neque enlm hanc solum praerogativam habet,

quod ceeteris non egea|, sed quod etiam multa et varia ne-
» Isai. I, 18, -, 2 Luc, jLvi, 26. — I Id, xxi, 3.
4o8 S. JO. CHhYSOSTOMl ARCHIEMSCOH C. P.

golla perficiat. Namaedes construit in ccelis semper manen-

tes, docetque cultores suos qiiomodo aeternam mortem
effugiant, thesaurosque tibi dat, qni nunquam insumuntur,
etdamni experles sunt, nec furum, nec vermium, nec ti-
nearum, nec temporis labem timentes. Atqui si circa fru-
menti custodiam talem tibi quis artem doceret, quid non
dares ut posses multis annis frumenlum illcEsum servarc?
Ecce hanc non frumenti tantum, sed omnium custo-
tibi

diam suppeditat, docetque quomodo et bona, et anima et

corpus illa?sa semper maneant. Et cur arlis hujusce opera
minulatim persequamur? Illa quippe te docet quo pncto
Deo similis esse possis, quod caput est omnium bonorum.
\ides-ne qiio paclo non unum ejus opus sit, sedplurima?
Sine uUa alterius ortis ope domos conslruit, vestes con-
lexit, thesauros apparat tutos, morlis victores reddit, dia-
Lolo imperat, Deo similes efficit. Quid ergo utilius hac
arte? Aliee namque artes, praeter ea quoe dicla sunt, cum
praesenti vita praetereunt, cum artifices aegrotant, illae ces-
sant, opera quoque earum non permanent, labore et tem-
pore multo egent, aJiisqueinnumeris. Haec vero p(»st mundi
finem maxime fulget, post mortem maxime splendet, et
opera sua ostendit, neque lempore vel labore eget, neque
alia re quapiam. Sed, te quoque aDgrotanle et scnio con-
fecto, operatur, ac lecum in futuram vitam transit, nun-
quam te relinquit, te sophlslis et rhetoribus superiorem
reddit. Nam qui in illis artibus florent, mullis invidis ob-
jecti sunt. Qui autem in hac conspicui sunt, mullorum
precibus juvantur. llli quidem hominum tribunalibus as-

tant, injuriaque aflectos defendunt, et saepe injuriam infe-

rentibns patrocinantur. Haec vero anle tribunal Christi se
sistit, nec solum patrocinatur, sed ipsi quoque judici

suadet ut patrocinetur ei, de quo judiciuin inslituitur, et

pro iilo sentcntiam ferat, etiamsi millies peccaverit, coro-
 HOMILIA LII. IN S. MATTH.Eril, 4^9
nat et praedlcat illiiin. Nam ait : « Date eleeniosynam, et

»omnia munda erunt '. » Ecquid futura dico? Si enim in

praesenti vita homines sciscitaremur quid mallent, an so-

phistos et rhetores esse multos, an misericordes et benig-

nos; hoc ultimum potius eligerent, et jure quidem. Nam
si facundia tollatur, nihil mali in vitam nostram importa-
bitur; antequam enim illa existeret, multa tempore con-
stllit. Si vcro misericordlam sustuleris, omnia peribunt. Et
quemadmodum per mnre navigare non possls, si portus et
staliones obstruas; sic non potest hcec vita cojistare, si mi-
sericordiam, veniam et humanltatem sustuleris.
V. Quopropter non humano solum ratiocinlo haec Deus
permisit ; sedet multas eorum partes naturae vi insevit. Sic
patres et matres erga llberos misericordia moventuri sic

fihi erga porentes. Neque in homlnlbus tanlum, sed et in

brutls omnibus : eodemque suut aflecti modo fratres, pro-
pinqui et aflines, et homines ahi erga ahos. Anaturaqulppe
proni ad misericordiam sumus. Ideo circa injuria aflectos
indignamur, circa interemptos dolemus, si higentes videa-
mus,lacrymamur. Qula enim vult Deus, ut id observetur,
naturam jussit multa hac in re ex se conferre, ostendens
id sibi maxime in optatis esse. Hasc itaque animo versan-
tes, et nos et filios et propinquos ad eleemosynae scholam
ducamus; hoc ante omnia discat homo; nam illud est ho-
minem esse; u Magna quippe res est homo, et pretiosa res
«est vir miserlcors^ : » si id non habeat, a natura hominis
decidit. Hoc saplentes efllclt. Ecquid miraris si hoc estho-
minem esse ? hoc est Deus esse ; nam alt : « Eslote miseri-
»cordes, sicut et Pater vesler^ » Discamus igitur miseri-

cordes esse, tum omnlum

tum maxime quodet ipsi causa,
multa misericordia egeamus. Neque nos vivere putemus
quo tempore misericordes non sumus de eleemosyna lo- ;

' Luc, xr, 4i, —. » Prov. xx, 6, — ? Luc, vj, 36.

!
4lO S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quor, qucTS ab avaritia ct rapina pura sit. Si enim quibonis

suis conlentus, nihil aliis largitur, non est misericors: qui
aliena rapit quomodo misericors sit , etianisi innuniera
eroget? Nam si is, qui suis tantum fruitur bonis, et nihil
largilur, immisericors est, multo magis is, qui aliena abri-
pit. Si ii, qui nihil damni inlulcrunt, plectuntur, quia lar-
giti non sunt, multo magis ii, qui aliena rapuerunt. Ne igi-

tur dixeris: « Alius injuste liesus est; et alius eleemosynam

nccipit. » In lioc enim malum versatur. Par quippe erat eum-
dem ipsum, quila^sus est, eleemosynam accipere. Nunc vero
alios vulneribus aflicis, et aliorum vulnera curas, quos
non vulnere afiecisti, cum oporleret illos ipsos curare,
imo potius non vulnerasse. Benignus enim ille est non qui
caedit et postea curat, sed qui ab aliis vulneratos curat.
Tuis ergo malis medearis, non alienis; imo vero nec pcr-
culias, nec Hoc enim ludentis esset, sed dcjcclos
dejicias.

erige. Neque enim potes eadem eleemosynoe mensura, ma-

lum ex avarilia illatum curare. Nam si obolum rapueris,

non satis est obolum in eleemosynam darc, ut rapinae uU
cus sanes; sed talento opus est. Ideo fur deprehensus qua-
druplum restituere cogitur. Raptor autem est fure pejor.

Si vero illum quadruplum dare oportet, raptorem decu-

plum et multo plus restituere par cst : atque optabile est
vel sic posse Deum ob injustitiam placare. Tunc cnim nou
eleemosyno} fructum recipiet. Ideo Zacchaius dicit : « Si
» quid aliquem defraudavi, reddo quadruplum, et dimidium
«bonorum meorum dabo pauperibus^ » Quod si in lege

quadruplum reddere oportebat, multo magis in gratia. Si

furem tantum restitucre oportet, multo magis raptorem.
Nam praeter damnum, contumeliosa cerle res est. Itaque
ctiamsi centuplum reddideris, nondum totum dedisti. Vi-
des-ne me non frustra dixissc : « Si obolum rapuisti, reddc
1 Luc, XIX, §.
 HOMILIA. LII. IN S. MATTH.^OfT!^ jArj4j^

talentum ? » SIc eliam vix vulnus tuum ciJraMsPQwpdsi^^ O^,

lioc faciens vixcures, si ordineminyertas, integr^squej^^es- \^ \
siones rapueris, pauca vero erogaveris, nequc iiKsqu^j^-**
sisli, sed quam defensionem habebis? qk^jSl^^iam?
aliis,

quam spem salulis ? Vis scire quantum malum dxci^iSt^S^ nc

das eleemosynam, audi Scripturam dicentem : «Sicut qui
»lium coram patre suointerfecit, sic qui oflert sacrificium

» ex pecunils pauperum \ » Hanc ilaque comminationem in

mente inscribentes, discedamus : hanc in muris, in mani-
bus, in conscientia, et ubique scribamus. Ut hic saltem
metus in mente uostra vigens, manus nostras a quotidianis
ccedibus cohibeat. Gacde quippe detcrior est rapina, quae
pauLitlmpauperem consumit. Lt hoc morbo puri
igitur ab

simus, haic et nobiscum mcditemurct cum allls coUoqua-

mur. enim ad misericordiam pronlores erimus, puram-
Ita

que adipiscemur mercedem, asteruaque bona consequemur,

gralia et misericordia Domini nostri Jcsu Christi, cui glo-
ria et imperium cum Patre ct Spiritu sancto, nunc et sem-
per, et in ssccula saeculorum. Amen.
' Eccli, XXXIV, 24.
 RYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

VWVi^W^W^X^^iW^WW^AW^W^WWV^X^^WWV^NV^^^W^W^^^

HOMILIA LIII.

C.\PUT XV.

Jesus aulem,coavocatis Discipulls suis, dlxit : Misereor su-

per turbam, quia ecce jam triduo sustinent me, nec ha-
bent quod manducent, et dimitlcre eos jejunos nolo,
ne deficiant in via'.

I. Superius ' cum hujusmodi signum facturus essct, primo

curaviteos, quicorporis aegritudinelnborarent : idipsum hic
facit : post CKcorum atque claudorum curationem in idip-

sum rursus incidlt. Cur autem tunc dixerunt [Discipuli :

« Dimiltc turbas, » nunc vero non dixerunt, tribus tamen

dicbus exaclis ? Sive quia jam illi perfectiores erant, sivc
quod illos viderent non lanlo famis scnsu afifici : nam in ils,

Deo gloriamreferebant. Sed videquomodo

qua^facla erant,
eliam nunc non slmpliciter ad miraculiim palrandum ve^
nit, sed illos ad id cvocat. Xam turbai quidem, qua: ad mor-
borum curam venerant, panes petere non audebant : ipse

vero, cum benlgnus sit et provldus, non petentibus dedit,

aitque Discipulls: « Misereor super turbam, et jejunos di-

wmlltere illos nolo. » Ne dicerent cnim ipsos com viatico

veuisse, ait : « Jam Iriduo mecum sunt; » ita eliamsi via-

tica habuissent jam consumpta essent. Idcirco cnim Ille
,

non prlmo vel secundo dic hoc fecit, sed cum jam omnia
deficerent, ut in necessltatc positi, cum majori studio fac-
tum cxclperent. Ideo alt : «Ne deficiant in via:» ostendens

ipsos et procul positos csse, et omnia consumpsisse. Scd si

'
Mattli, XV, 02. — * Vide D. Guillon, tom. xi!; pag. ioS-n3.
 HOMILIA LIII. IN S. MATTH.firM. 4l5
non vis jejunos climlttere, cur signum non facis? Ut hac
interrogatione et responsione sequente attentiores redde-
ret Discipulos, et illi fidem suam ostenderent, dicerentqne:
«Panesfacito. » Sedllli ne slcquldeminterrogatloniscausam
intellexerunt : unde postea dlxlt illis, ut Marcus ait : « Ita

»sunt occaecata corda vestra : oculos habentes non videtis,

))et aures habentes non nuditls'. » Nam nlsi hoc esset, qua
de causa haec Discipulls dlceret, ostenderetque dignas esse
turbas beneficio ? Addllque ipsum mlsericordia motum
fulsse. Matthaeus vero dlclt ipsum postea increpasse eos his
verbis : « Modlcse fidei, nondum intenigilis, nec memlnls-
)) tls qulnque panum et quinque millium, et quot cophinos
» sumpserltls? neque septem panum et quatuor milHum, et
»quot sportas sumpserltls'* ? » Ita Evangehslae concordes
inter se sunt. Quid ergo DIscipuH? Adhuc humi serpunt,
et quamvis millla fecerlt, ut prlorls mlraculi memorlam
servarent, et per inlerrogatlonem acresponsionem, etquod
illos quod cophini remanserint; sed
ministros fecerit, et
adhuc imperfecliores erant, ideo dlcunt el « Undc nobls :

» In solitudine tot pancs^? n Et antea et nunc solitudlnem

memorant, et ex animi imbeclllltatc ita loquenles, signum

ab omni suspicione llberabant. Ne quls enlm dlceret, ut
jam antea dlxi, ipsum ex vicino quodam vico panes mutua-
lum esse, locus quis sit declaratur, ut miraculum credere-
tur. Idclrco, et primum el hoc quoque signum in solilu-

dinefaclt, a viculis longe distante. Sed horum nlhll inteHi-

gentes DiscipuH dlcebant « Unde nobis in soHludine tot :

»panes?)) Nam putabant illum Ideo hacc dixisse, quasi prae-

cepturus esset ut illos clbarent ; sed admodum insipienter.

Ideoque iHIs nuper dlxerat : « Date vos els manducare; »

ut illis occasionem daret se hac de causa precandl. Nudc

vero non dlcit : « Date ilHs manducare, )> sed quid? «Mise-
i Marc. viii, 17, ^ l Matth, xvj, §-lo. — ? Id, xv, 35.
4i4 s. jo. mysosTOMi ARcmiiPiscopi c. p.

«reor super turLam, et dimlttere eos jejunos nolo. » Pro-

pius movens incitansque illos, ut vicleant illud ab se peten-
dum esse. Nam ipsa verba declarabant posse ipsum non
dlmittere eos jejunos, et potenliam ipslus ostendebant. II-

lud enim, «Nolo, » idsignificat. Quiavero etmultitudinem,

et locum, etsolitudinem memorarunt ; nam dicunt : « Unde
wnobis in solltudine tot panes, ut satielur tanta turba?»
neque tamen Christi verba inlellexerunt, tunc suum ipse
epus peragit, et ait illis : «Quot panes babetis? Illi vero
«dicunt: Septem, ct pisciculos paucos'. » Nec jam dicunt:
« Sed hicc quid sunt inter tantos ? » ut antea dicebant. Sic
eliamsi non totum comprehcnderent,. sublimiores tamen
paulatim evadebant. Nam mcntem cri-
et ipse his illorum

gens, eodem quo prius modo interrogabat, ut vel ex modo

interrogandl jam gesta in memoriam revocaret. Tu vero ut

hic vidisli illorum imperfectionem, sic disce iilorum philo-

sophicam mentem,et veracitatem mirare, quomodo nempe
scribentes stupiditatem suam,ctsimagnam, non ocultent.
Neque enim mediocris culpa erat, nupcr facli miraculi tam
cito oblivisci; ideoque increpanlur.
II. Ad
aUam quoque philosophiae rationem cogites
ha3C
velim, quomodo ventrem parum curabant, quomodo insli-
luebantur, ne mensae multum rationem haberent. Nam in
solitudine cum essent, post triduum scptem panes habe-
bant. Csetera vero Christus ut prius disponit : recumbere
jubet in terra, et in manibus Discipulorum panes multipli-
cat. « Jussit enim, ait, ut turb» discumberent super ter-
»ram. Et accipiens quinque panes et pisces, gratias agens
»fregit, et dabat Discipulis : Discipuli vero turbai^ » Finis

vero miraculi priori simills non fult. « Manducaverunt om-

»nes, inquit, et saturati sunt, et tulcrunt quod supererat
V defragmentis septem sportas plenas» Qui autem comedc-
»
Matth. XV, 54. »-. » Ibid. 35^ 56.
 HOMILIA Lin. IN S. MATTH^UM. 4^5
» rant erant quatuor mllle viri, praeler mulieres et parvu-
»los' » Sed cur tunc, cum quinquies mllle essent, duode-
cim cophlni superfuerunt ^ iiic vero quatuor mille cum
;

sint, septem sportiie supersunt? Gur ergo minores erant re-

Jiqulse, cum non tot essent qui comederent? Veldicendum

est sportas cophlnis majores fuisse, vel ne paritas numeri
in miraculo oblivionem pareret, ex diflerentla memoriam
illorum excltasse, ut ex varietate, et hujus et illius recor-
darentur. Ideoque tunc cophinos fragmentorum Dlscipulis
numeroparesfacit, nunc vero panibus sportas. Inhocquo-
que suam ineflabllem potestatem ostendlt, ct facllitatem

imperandl, cum possit et hoc et illo modo mlracula edere.

Neque enlm modicae potestatis erat numerum posse con-
servare in utroque, cum lunc quinquies mille, nunc qua-
tuor mille essent, nec plura, nec pauclora fragmenta re-
linqul, quam tunc cophlni, nunc sportre caperent, etsi

numerus convivarum non par esset. Finls hic et in priore

simllls fult. Nam tunc, dimissis turbis, navlgio recesslt_, et

hlc itcm, ut Joannes diclt^. Quia enim nullum signum
adeo turbam inducebat ad lUum sequendum ut panum ,

miraculum, et non modo sequi illum, sed etiam regem fa-

cere volebant ; ut omnem tyrannidls suspicionem devitet,
post hujusmodl miraculum recedlt: nec pedlbus, ne Illl se-

querentur, sed navigio. « Et dlmissa turba, inqult, ascen-

»dlt in navlculam, et venit In fmes Magdala. Et acceden-
»tes Pharlssel et Sadducasl, rogabant eum ut slgnum de
»ca3lo ostenderet eis. Ille autem dlxlt els : Vespere facto,

«dlcltls : Serenum
rublcundum enim ccelum est et
erlt, :

»mane: Hodie tempestas erit, rulllat enim triste coelum.

«Faclem coell nostls dljudicare, signa vero teraporum non
»potestIs? Generatio prava et adultera slgnum quoerit, et

*
MaUh. XV, 07, 38.— * Id. xiv, 20. — ^ joan. vi, 17.— ^ Mattb,
XV, 59»
41 8. JO. CHmOSTOMI AI\CflIEPISCOPI C. P.

»signum non dabltur ei, nisi signum Jonae prophetae. Et

wderelinquens eos abiit '. » Marcus autem dicit, cum ac-
cessissent et qusererent, ingemuisse Spiritu, ac dixisse :

« Quid generatio isla signum quaerit'? » Etsi talis interro-

gatio iram et indignalionempossit excitare, attamen benig-

nusilleDominusnon irascltur; sedmiseralur illos tanquam
incurabili morbo laborantes, qui post tantam potentiae suae
demonstrationem, tentatum veniant. Neque enim accede-
bant ut crederent, sed ut reprehenderent. Nam si ut cre-
derent accessissent, dedisset ulique : qui enim mulieri dixil
« Non est bonum, » et postea signum dedit, multo magis
his praebuisset. Verum quia non quaercbant ut crederenl,
hypocrilas illos alibi vocat, quia aUud dicebant, aliud sen-
enim credidissent, non petituri erant. Aliunde
tiebant. Si
etiam palam est ipsos non credidisse increpati quippe et :

confutati, non manserunt, neque dixerunt : «Ignoramus et

ediscere quaerimus. » Quod vero signum de coelo petebant ?

ut solem sisteret, vel lunam frenaret, aut fulmina mitteret,

aut aerem mutaret, aut quid similc. Quid igilur ait ipse?
« Faciem cceli dijudicare scitis, signa vero temporum non
» poteslis ? » Vidistis mansuetudinem et moderationem ? Non
enim ut prius negavit et dixit « Non dabitur ei » sed cau- : ;

sam cur non det afiert, eliamsi illi non ut discerent in-
lerrogarent. Quaenamigitur causa erat? Ut in coelo, inquit,
ah*ud signum est tempestatis, aliud tranquillitalis, necquis
conspecto tempestatis signo, tranquillitatem expectat, ne-
que in tranquillitate serena tempestatem ; sic de me quo-
que existimandum. AHudenimest tempus hujus adventus,
aHud futuri. Nunc opus est signis iUis, quae in terra dan-

tur ;
quae in coelo aulem, in iHud tempus reservantur. Nunc
ut medicus veni, tunc ut judex adero; nunc ut quaeram
eos qui erraverunt, tunc ul rationes repelam. Ideoque la-

^* Matth, x?i, 1-4.— - Marc, viii, u.

 HOMILIA. LIII. IN S. MATTH.ETJM. 4^7
tensveni; tunc piiblice et palam coelos convolvam, solem
abscondam, lunam non sinam dare lucem suam. Tuncvir-
tules cociorum movebunlur, adventusque meus similis erit

fulguri confestim oranibus opparenli. Sed non est jam tem-

pus iiujusmodi signorum. Nam veni moriturus ct turpls-
sima passurus. Non audistis Prophetam dicentem : o i\oa
j conlendet, neque clamabit ,neque audietur foris vox ej us ^;

ct alium rursus, «Descendet sicut pluvia in vellus^?»

IJI. Quod si ea slgna dicant, quoe sub Pharaone facta
sunt, sane illo tempore ab hoste eripi oporlebat, ac jure
illa fiebant signa. Illi autem, qui ad amicos advenit, non
opus est signis illls. Quomodo autem magna illa dabo, cuni
parva non credantur? Parva quantum ad ostenta- scilicet

tionera, nam illis virtutc muho majora sunt. Quld enim

par fuerit peccatorum rcmlssioni? quld tam mirablle fue-
rlt quam mortuum suscitare, daemonas pellere, corpus re-

formare, et omnia restaurare? Tu vero cor eorum occae •

catum considera, qui cum audissent, « Sigiium non dabitur

Dcisnisi signum Jonae prophetse, »non interrognnt. Atqui
oportebat eos, qui Prophetam noverant, omniaque tunc
gesta, et haec jam dcnuo audlebant, sciscitari et discere,
cur hoc diceretur, sed quod dixi, non ex discendi deside-
riohocproferunt. Ideoque, rehctls Illis, abllt. « Et cum ve-
«nlsscnt, inqult, Disclpuli ejus trans fretum, obllti sunt
»panes occipere. Jesus autem dlxlt ilHs : Videte et cavete

» a fermento Pharisaeorum et Sadducreorum ^ ? » Cur noa

dlxit; « Cavete a doctrina? »Vult certe ipsis quae gesta fue-

rant ia memoriam revocare, sclebat enlm jam esse obhtos.

Sed simpliciter accusare non videbatur tunc opportunum
esse : verum occasione ab iUIs accepta increp^re illos, to-
lerabilem reddebat accusatlonem. Et cur non tunc incre-
pavit eos cum dixerunt : « Unde nobis iu soHtudine tot

' Isai. xui, 2, — l ^saji. Lxxi, 6, — 3 Mattli, xvi; 5, 6.

LXXV. 27
4l8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

»panes? »nam tunc vldebantur haec opportune dici posse.

Ne videretur ad signuni faciendum currere. Alioquin au-

tem nolebat coram turbis illos arguere, vel sese ostentare.
Nunc vero opportunior accusatlo, qula post duplex mira-
culum tales erant. Idcirco cum aliud fecisset miraculum,
tunc increpat, cogltationesque ipsorum in medium produ-
cit. Quid porro cogitabant? « Quia panes non accepi-
))mus % »inquit adhucenim purgationibus judaicis erant
:

addlctl, nec non ciborum observationibus; ideoque eorum

omnlum causa vehementius in illos invehltur, dicens :

« Quid cogitatls in vobis ipsis modicae fidel? quod panes

))nonceperitis? Nondumintelligitis? ncquerecordamini''? »

occaecatum est cor vestrum, oculos habentes non videtls,

aures habenles Non recordamini quinque

non auditis. «

» panum in quinque millia hominum, et quot cophinos

«Sumpslstis? Neque septem panum, in quatuor mlllia ho-
))minum, et quot sportas sumpsistls ^ ? » Vides-ne grandem
indlgnalionem? Neque usquam alibi videtur illos slc incre-
passe. Cur ergo ita faclt? ut rursus ciborum observationis
opinionem elimlnaret. Ideo enlm lunc dlcebal lantum :

« Sine intellectu eslis, non intelligitls ; » hic vero vehementer

increpando diclt : « IVJodicae fidei. »Non enlm ublque man-
suetudinem adhibere oportet; ut enlm fiduciam ipsis indi-

derat; sic et increpat, hac varietate saluti eorum prospi-

ciens. Yidc autem et increpallonem, et una mansuetudi-
nem multam. Nam sese fere purgans quod illos asperc
argulsset, ait « Nondum intelligitis quinque panes in
:

jquinquc millia, et quot cophinos sumpsistis, et seplem

))panes in quatuor mllha, et quot sportas sumpsistis? »Ideo
numerum aflert tam eorum qui comederant, quam reli-

qularum; ut iUis simul In memoriam revocaret prreterlta,

et ad futura ipsos attenliores redderet. Et ut discas quan-
i MaUh, XVI, 7. — a ibid,
8, 9. — » Ibid. 10,
 HOMILIA LIII. IN S. MATTH^tJJI. 4 19
tum polult increpatlo, ulque somnolentam ipsorum men-
temerexerit, audi quld dicat Evangelista. Nam cum Jesus
nihil amplius dixisset, sed increpasset liaec tantum ad-
dendo : « Quomodo non intelligilis me non a pane caverc
» dixisse vobis, sed a fermento Pharlsa^orum et Sadducaeo-
»rum, »subdit Evangelista :« Tunc inlellexerunt quia non
» dixerat cavendum esse a fermento panls, sed a doctrina

» Pharisseorum Sadducaeorum S »etiamsi iile hffic non

et

fuisset interpretalus. Vide quanta bona attulerit increpa-

tlo. Nam a judaicls observationibus illos abduxit, et socor-
des antea fecit attenliores, atque a fidei imbecillitate revo-

cavit ,* ita ut non timeant neque formident, si quando

paucos panes habeant, neque de fame cavenda sonicili sint,

sed hiec omnia contemnant. Ne itaque nos semper assentari

subditisvehmus, nec optemus ut il, qul nobls prresunt, nobls
adulentur. Nam utroque opushabet mens humana remedio.
Ideo Deus rcs hujusmundi sic adminislrat, ac modo hoc,
modoilkidfacit, nequebooamanentia,nequemala slnilesse.
Quemadmodum enim modo modo nox est modo dies, ;

restas, modo hiems; sic et in nobis modo trislilia, modo

voluptas; morbo morbus, modo sanitas. Ne mlremur si

aegrotemus, quando etiam cum bene valemus mirandum
est. Neque turbemur cum dolore angimur, nam quando

gaudemus maxime turbari par est. Omnia quippe sccun-

dum naluram et rerum serlem eveniunt.
IV. Ecquid mlraris si ha3c tlbi contingant, quando ellam
Sanclis conliglsse vldemusPUt autem illud ediscas, age
quam vitam putas vohiptate plenam et a negotils vacantem,
in medlum adducamus. Vls-ne Abrahrc vltam a prlncipio
examinemus? Quid ergo ille prlmum audlvlt?» Egredcre
» de terra tua et de cognatione tua. » Vidlsti-ne mandalum

dolore plenum? Sed vide reoi prosperam succederc : « Et

* Malth, XVI, II, 12,

27.

!
420 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Dvenl iii lerram quain monslravero tlbi, et faciam tc in

«gcntcm magnam \ » Quid igitnr? An ubi in terram venit,
et ad porlum appullt, Iristia cessarunl? Nequaquam; imo

alla prioribus graviora illum cxceperunt; fames et transmi-

gratio, uxoris raptus : et poslea bona olia successerunt,
Pliaraonis plaga, dimissio, honor, multa illa dona, reditus
domum. Qu^e sequunlur autem eadem serie procedunt,
bonis et malis permixta. Aposlolls quoque similia evene-
runt. Ideo Paulus dicebat : « Qui consolatur nos in omni
;) tribulatione, ut possimus et nos consolari eos, qui in
» omni Iribulatione sunt '; » Quid ha^c ad mCj inquies, qui

semper in dolorc versor? Ne ingratus, ne beneficiorum

immemor esto : neque enim fieri potcst ut quis semper in

dolore versetur : non id natura ferre posset. Sed quia sem-

per in gaudlo versari vellemus, ideo nos semper in moerore
esse putamus. Neque hajc de causa tantum, sed quia bo-
narum prosperarumque rerum statim obliviscimur; tris-
lium vero semper recordamur , idcirco nos semper in
dolorc esse dicimus. Neque enim potest homo semper in

dolorlbus esse. Si placet autem, eum qui in deliciis sem-

per vitam agit exploremus, delicatum nempe aflluentem
omnibus, nec non a?rumnosum, afllictum, in moerore ver-
santem. Nom demonstrabimus vobis, nec iUum doloris,
jicc hunc tranquilHtatis prorsus expcrtcm esse. Verum nc
turbemini. Supponatur in medio consistere servum homi-
nem, et allum regem juvenem ac pupilkim, qui hasredita-
tem sit ingentem assecutus. Proponatur etiam mcrccna-
rius, qui toto die laboret, aliusque qui perpetuo in dehclis
vivat. YIs ilhusprimum moerores describamus qui in deli-
ciis vivit? Cogita quanlum oportcat iUum fluctuare ct agi

tarl, cum majorem appetit gloriam, quam assequi possit;

cum a domestlcis despicitur, a miuoribus conlumelia afli-

'
Gci^ XII, 1. — 2 2 Cor. 1, 4,
 HOMILIA. LIII. IN S. MATTItKUM. 4^1

cllur; cum mille habet accusatores, qui ejns sumplus im-

menscs calumnienlur; et alia quotqnot in tantis divitiis

contingere solent, qune ne clici quidem possunt; ut sunt

inimicltiae, oflensiones, accusationes, damna, multoe insi-

diic invidorum, qui cum non possint divitias illius in se

transferre, juvenem undique truducunt, lacerant, innu-
meras ipsi tempestates excitant. Yis tibi mercenarii iliius

voluptates recenseam? Ab hls omnibus liber est : etiamsi

quis illum contumelia afficiat, non dolet, nemine se majo-
rem putat, non ex divitils timet, cum voUiptate cibum
capit, cum gaudio dormit : non ita ketantur ii qui thaslum
vinum potant, ut ille cum abit ad fontes ct ad aquaruni
lluenta bibiturus. Sed supradicti illias non talis est condi-
tio. Quod si haec non tibi satis sint, ut majorcm victoriam

reporlem, age regem illum cum servo comparcmus; ct

saepe videbis hunc in voluptate ludenlem, exilienlem, Illuni
vero dlademate et purpura ornatum, moerentem, mlllc
curis vexatum, prae metu morlentem. Neque enim potest,

non potest certe vlta slne dolore repcriri, nec vohiplate

prorsus vacua : neque enim natura nostra ferre posset, ut
cllxi. Quod si ille magis gaudct, ille plus dolet; id ab illo

ipso, qui in dolore est proficlscitur, qula puslili est animi,

non autem a rerum natura. Si enlm velimus frequenter
gaudere, multas iiabemus occasiones. Nam si virtutem sus-
ciplamus, nllill deinccps poterlt dolorcm inferre nobis.
lioecenim spem bonam suggerit iis, qui iilam exercent, Deo
gratos reddit et hominlbus acceptos, inefTabilcmque nobis
voluptatem parit. Nam si laboriosa in exercltio virtus est,
sed conscienliam multa replet Isetltla, et tanlam intus im-
mlttit vohiptatem, quantam nc cxphcare quldcm possu-
mus. Quid enlm videtur tlbi suavc in praesentis \hx rebus?
Sumpluosa mensa, bona corporis valctudo, gloria, divi-

llie? Verum si Ik-cc, qacxdulclahabcutur,cum vlrlulccom-

/,2 2 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHlEPiSCOPI C. P.

paraveris, omnium acerbissima viclebuntm\ Nihil quippe

suavius, quam conscientia et spes bona.
V. Si id dlscere vultis, jam moriturum homlncm, aut
sencm adeamus, et ipsi In mentem rcvocantes lautam mcn-
sam, qua usus est,gloriam et honorem,ct bona opera qua^
fecit in vita ; intcrrogemus de quibus magis gaudeat, ct
videbimus ilhim de ilHs crubescere et pudore affici, de his
vero exultare. Sic Ezcchias, cum in morbum lapsus est, non
gloriam, non regnum, non lautam mensam commemora-
vitjsed justitiam. « Memento, inquit, Domine, quod ambu-
» laverim in conspectu tuo in via recta '. » Vide etiam Pau-
hmi de his exultantem ac dicentem : « Bonum certamen
» cursum consummavi, fidem scrvavi ^. »Sed quid
certavi,

ahud amphus, inquies, poterat hlc dicere? His longe phu\i;

honores, satelhtium quo fruebatur, famuL^tum magnum?
Annon audis ilhim dicenlem « Slcut Angchim Domini :

»suscepistls me, sicut Christum Jesum et si possibile :

))fuisset, avulsos oculos dedissetis mihi ^, et quod pro )>

anima ejus collum supposuerint? Sed nihil horum in me-

dium affert; verum labores tantum, pcricuhT, et coronas

inde reportatas : ac jure quidem. Hrec enim hic rehn-

quuntur, cnetera nobiscum proficiscuntur. Hlorum vero ra-
tlones dablmus, horum mercedem expelemus. An iguoratis
quomodo in uUImo dle peccata animam commoveant,
quomodo cor cxagltcnt? Tunc ergo bonorum opcrum me-
moria, quasi in tempestate tranquillitas, turbatam animam
consoL^tur. Si vigilemus et sobrii simus, per totam vitam
nobis hujusmodi limor aderit : quia vcro sine ullo sensu
vivlmus, cum hinc ejecti fucrimus, procul dubio accedet.
Nam vinctus tum maxime dolet, cum educunt eum ad ju-
dicium : tunc maxime tremit, cum prope tribunal est,

*
4 Reg. XX, 5, et Ijai. xxxviu, 5, — * a Tini. iv, 7. — ^ Gal,

IV, i\.
 HOMILIA. UV, IN S. MATTH.EUM. ^a^
quando ratlones dare oportet. Idclrco terriblles visiones

narrant multi hoc in statu oblatas, quarum speciem non

lerenles ii, qul decedunt, lectum ipsum cum magno impetu
succutiunt jacentes, et eos qul adsunt torvls inspiciunt
oculis, anima intus sese exagitante, et a corpore avelli re-
nuente, nec adventantium Angelorum conspectum ferente.
Nam si cum bomines terribiles conspicimus, Ibrmidamus,
cum Angelos comminantes, et virtutes immanes videbi-
mus, quld non patlemur, anima a corpore abslracta, et
incassum multumque lugenlc? Nam dives Ille, poslquam
decesserat, multum luxit, sed id nlhil ipsi profuit. Haec
igltur omnia in nobls depingentes et anlmo versantes, ne
,
eadem et nos patlamur, horum omnlum timorem serve-
mus, ut et suppllcium illud fugiamus, et aeterna consequa-
mur bona, gratla et benlgnltate Domlni nostri Jesu Chrisli,
cum quo Patri glorla cum sancto et vivifico Splrltu, nunc
et semper, et in sa^cula saecvlorum. Amen.

A,V\VVVVVVV'XAV\^\\>VV\VV'>AA^\^/\'VV\\AA\VVVV\^A\V\A/VVAVVVV\^VV\/\.\\V\^YV\V\'\W(VV>\\AVV\VV»V

HOMILIA LIY.

CAPUT XYI.

Egressus Jesus in partes Caesarese Phllippl, iuterrogabat

Dlsclpulos suos, dicens : Quem me dlcunt homines essc
Fliium hominis '. ?

I. Cur cum urbe condltorem ejus nominavlt? Qula est

et alla quae Stratonis dlcltur. Non In hac vero, sed in illa
interrogat ipsos, procul a Judaels abducens, ut ab omni
sollicitudine liberi cum fiducia dicant quae seutiunt. Cur
* Matth. XVI, i3.
4^4 S. 30, CflRVSOSTOMI ARCfltEPISCOPI C. P.

aulem non statim de sua, sed de multorum sententla ipsos

interrogavit ? Ut opinione aliorum exposita, deindeqne in-

terrogati, Vos autem qucm me essc dicitis ^? «ab ipso
«

interrogandi modo in sublimiorem eveherentur, cogitatio-

nem, neque in vilem multorum cogilatum deciderent.
Ideoque non in principio proedicationis cos interrogat; sed
quando signa mulla fecit, et de multis sublimibusque dog-
matibus disseruit, multasque praebuit demonstraliones et

Divinitatis suae, et suae cum Patre concordice : lunc dcmum

hanc illis profert interrogationem. Neque dixit : tQucm
me dicunt esse Scribae et Pharissci? » quamvis illi ipsum
saepe disserendi causa convenerint : sed, • Quem me di-

»cunt homines esse? wpopnli opinionem, quae sine accep-

tione esse solet, requirebat. Licet enim illa longe dejectior
esset quam par erat, at a nequitia erat aliena : Pharisaco-

rum autem opinio iniquitate plena erat. Et ostendens quam

vellel ceconomiam sive incarnationem in confesso haberi,

ait : « Filium hominis, »sic Divinilatem appellans, ut alibi

saepefacit. Ait enim : « Nemo ascendit in coelum, nisi Filius

))hominis qui est in ccelo "".
» Et rursum, « Gum autem vi-

)) derilis Fillum hominis ascendentem ubi erat prius ^ »

Deindcquia dicebant: « Alii Joanncm Baplistam, aliiEIiam,

»alii Jeremiam, alii ununi ex Prophctis ^; » falsa illorum

opinione in medlum adducla subjunxlt « Yos autem quem :

» me esse dicilis ? » Ex secunda inlerrogalione illos evocans,

ut majus quid dc illo opinarentur, ostendensque ipsis pri-

niam opinioncm a dignilale sua procul abcsse. Idco aliam

ab secundam profcrt inlerrogationcm,

ipsis exquirit, et

nc cum multis scntircnt, qui quoniam signa vidcrnnt ma-

jora quam qua; homini competere posscnl, homineni qui-
dem illum esse putabant; sed cx mortuis resurrexisse, id

' MaltU. xvj^ i5. — ' Joan, iiij i5. — ^ Id. vi, 6a. — Matlli.

XVI, 14.
 HOMII.IA LIV. IN S. MATTHJEUM. 4^5
qnod dicebat Herodes. Sed ille ipsos a lali suscipione ab-
ducens ait :« Vos autem quemme esse dicitis? »Id cst,qui
scmper mecum estis et miracula edentcm videlis, qui et
ipsi per me virtutes multas lecistis. Quid igitur os Apos-
tolorum Petrus? semper fervens, chori apostolici cory-
phceus, omnibus interrogatis, ipse respondet. cum de Et
sententia populi sciscitaretur, omnes responderunt cum :

autem de sun eos rogaret, Petrus prosilit et praevertit, ait-

que : « Tu es Christus Filius Dei vivi. » Quldergo Christus ?

« Beatus es, Simon Barjona, quia caro et sanguls non re-

» veLivit tibi '. )>Atqui nisi Pelrus sic ipsum vere confessus
fuisset, ut ab ipso Patre genitum, non fuisset hoc revela-
lionis opus. Si unum ex multis illum esse putasset, non
erat illud beaiitudine dignum. Etenim jam antea dicebant
ii qui in naviglo erant post tempestatem : « Vere Filius Dei
xesthic^, » nec tamen beati dlcti sunt, etsi vere dixerint.

Non enim sic fllium, ut Petrus, confessi sunt; scd unum

exmultis vere filium esse putabant, eximium quidem inter
multos, nec tamen ex ipsa Palris substantia.
II. Nathanael quoque dicebot : « Rabi, tu es Filius Dei,
»tu es rex Israel ^ »Neque solum non bealus dicilur; vc-
rum etiam quasi multo inferiora quani oportebat dixisset,
ab illo redarguilur : subjunxit enim, « Quia dixi tibi : Vidi
»te sub ficu, credis, majora his videbis > Cur igitur Pe-
^.

trus beatus dicitur? Qula illum proprie Filium confessus

est. Idcirco illis nunquam Christus simile quidpiam dixit :

hic autem etiam eum qui revelaverat declaravit. Nam ne

plurimi crederent eum, quia Christum ferventer amabat,
amoris et adulnliouis vcrba protulisse, atque ex aiTectu et
gratia, in mcdium affert cum qui id illi inspiraverat : ut
discas Petrum verba protulisse, Patrem vero dictasse : ut

* Malth. XVI, i6j 17. — ^ Id. xiv, 53, — 3 Joan. 1, 49- — "*
IJ«
1, 5o.
4^6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

non ultra crederes humanam opinionem illa esse quae dicta

sunt, sed divinum dogma. Cur autem non id ipsc pronun-
liat, nec dicit : « Ego sum Christus, » sed per intcrrogatio-
nem illud apparat, ut illos inducat ad confitendum? Quo-
niam illud et ipsi congruentius, et magis necessarium erat,
illosque magis ad fidem eorum quee dicta fuerant attraiie-
bat. quomodo Filium revelat Pater? quomodo
Vides-ne
Patrem Filius? « Neque Patrem, inquit, quis novit nisi
))Filius, et cui voluerit Filius revclare '? » Non crgo pos-

sumus afiunde cognoscerc Filium, quam per ipsum Pa-

trem, neque Patrem quam per ipsum Filium. Itaque inde
ct honoris aquaHtas et consubstanlialitas demonstratur.
Quid igitur Ghristus?« Tu es Simon fiHus Jona, tu voca-
»beris Ccphas ^. » Quia enim, inquit, Patrem meum prai-

dicasti, ego illum nomino qui te gcnuit : ac si diceret :

« Sicut tu fihus Jona, sic ego Patris mei FiHus. » Nam su-
pervacaneum fuisset dicere : « Tu es fiHus Jona. » Sed quia
ille dixit FiHum Dei, ut ostenderct ipsum csse Dei FiHum,
ut iUe fiHus crat Jona, ejusdem cum patre subslantiae;
ideo iHud addidit : « Et ergo dico tibi : Tu es Petrus, et super
»hanc pctram «diHcabo Ecclesiam ^, » id est, super fidem
confessionis. Hinc declarat multos esse credlturos, ejus-
que sensum erigit, et pastorem ipsum constituit. o Et portae
»infcrinon praevalebunt adversus eam ^. » Si vero adver-
sus eam non praevalebunt, multo minus adversum me pra)-
valebunt. Itaque ne turberis, cum audies me traditum et
crucifixum esse. Deinde alterum dicit honorem : « Ego
» autem dabo tibi claves regni coelorum ^. » Quid significat

iUud, « Ego autem tibi dabo? »Quemadmodum Patcr libi

dedit ut me cognosceres, sic et ego tibi dabo. Neque di-

xit : « Rogabo Patrem, » etiamsi magna esset polestatis

» Luc. X, 22. —* ' Joan, i, 4^1 — ' Malth, xvj, iS. — * Ibid.—
Ibid. »9.
 nOMILIA. LIV. IN S. MATTHJSUM. ^a;
denionstrntlo, et doni magnitudo inefTabilis ; sed, « Ego
dabo tibi. »Qaid, quceso, das?« Glaves regni coelorum :

»Et quaecumquc ligaverls sujDcr terram, erunt ligata et in

» coells : et quoecumque solveris super terram, erunt soluta

»et in coelis ^ »Quomodo igitur non ejus erlt, ut a dex-

tris et slnistris sedere concedat, qui dixit : « Ego tibi

»dabo. »Vides-ne quomodo ad subllmlorem de se oplnio-

nem Petrum erigat, et seipsum reveiet, ac per hasce duas
promissiones se Filium Dei esse ostendat? Nam qua3 uni
Deo sunt proprla, nempe peccata solvcre, Ecclcsiam in
tanto fluctuum concursu immotam reddere, hominemque
piscatorem toto impugnante orbe petra firmiorem reddere,
hacc se illi daturum pollicelur : ut Patcr Jcremlam allo-

quens dicebat se posulsse ilhim slcut columnam seream

et sicut murum ^. Sed iUum unl genli, hunc aulem in
universo terrarum orbe. Libenter quaererem ab lis, qui im-
minutam Filli dignitatem volunt, quie majora sint dona,
an quae Paler, an quie Fillus Pelro dedlt. Nam Pater reve-
latlonem Fllii Petro dedit; Fihus vero et Patrls ct suam
revelatlonem per totum orbem disseminavit, ac mortali
homini omnem in coilo potestatem dedlt, dum claves illi

tradidit, qui Ecclesiam per totum orbem terrarum exten-

dit, et coehs firmiorem monstravit : nam ait : « Coelura et
»terra transibunt, verba autem mea non transibunt ^ »

Quomodo ergo minor is qui taha dedit, qui talia fecit?

Ilacc porro dico, non quod Patris et Fihi opera dlvidam :

« Omnia enlm per ipsum facta sunt, et sine ipso factum

»est nihll ^; »sed ut impudentem iUorum hnguam repri-
mam, qul talia proferre audent.
III. Ex his omnibus ejus potentlam animadverte. Ego «

»tibidico : Tu es Petrus : Ego aedlficabo Ecclesiam; Ego

* MaUb. xvi, 19. — ^ Jer, 1, x8. — - ' Matth, xxiv, 35.— ^ Joan,
I, 5.
4^8 S. JOi CHRVSOSTOMI AfeCIIIEPISCOPl C. P.

»llbi tlnbo claves coelornm. » Et cum h?ec dixisset, « Proe-

»cepit eis ut nemini clicerent qnod ipse esset Chrislns '. »

Et cnr pra3cepit? Ut scandalis de medio snblatis, ct crnce

atqne aHis, qna) passns est, consnmmatis, nulloque demum
restante quod vel impediret vel tnrbnret fidem in ipsum a
niullis snsceptam, sincera et immobiHs circa ipsum opinio
m anditorum animis imprimeretnr. Nondum enim ipsins

virlus clarc fnlserat. Ideoque tnnc ab illis eam proedicari

volebat, cum et clara rernm veritas, et geslornm vis magna

Aposlolornm diclis palrocinarenlnr. Non cnim scqnale

erat,ipsum videre in Pala3slina nuiic miracnhi patrantem,

nnnc contumcliis aHectnm et pulsnm ; cnm maxime crnx
miracnla illa exceplnra essct; ipsnmque perspicere dum
nbiqnc terrarnm adoraretur, fidesque in ilkim vigeret, ni-

hilquc ullra pateretur eornm quce ante passns fnerat. Ideo

prajcipit nt nemiui dicant. Nam qnod semel radices posnit,
si postea evellatur, dilFicile potest iternm planlatum apnd
mnhos quod veropostqnamsemeldcfixum est, im-
firmari;
motum manet, nemine molestiam inferente, fi\cilepnllulat,
etmajus incrementnm accipit. Nam si ii qni signa viderant
plnrima, et tot inefFabilium mysteriorum participes erant,
vel solo audilu scandaHzati sunt; imo non ipsi soli, sed et
Pe^rns omninm coryphajus; cogiles velim quid passuri
erant plurimi, si didicissent ipsum esse Filinm Dei, et pos-

tca vidissent enm crncifigi, et spntis foedari, cnm mysle-

riorum hujusmodi arcana non nossent, necdum S])iritnm
sanctum accepissent. Nam si Discipulis dicebat « Multa :

»habeo vobis dicere, sed non potestis portere modo ^, »

mullo magis reliqna mnllilndo dccidisset, si ante oppor-

tunnm tempus, quoti in his mysteriis supremnm erat ipsis
rcvelalnm fuisset. Idcirco Ik-cc dicere prohibcl. Et nt dis-

cas quanlum iutcrerat plcnam poslca doclriiiam accipeic,

' Matlli. xvt, 20,— 2 Joan, xvi, 12,
 HOMILU LIV. IX S. MATTH/EUK. 4^9
simimotis iis quoe olTencliculo esse poterant, id ab ipso co-
I yphaeo accipe. Ipse namque Petrus, qui post tot miracula
adeo imbecillus apparuit, ut negaret, vilemque puellam
timerct, postquam crucis peracto myslerio, resurreclionis
claras habuit demonslrationes, cum nihil illi uhra oflendi-
culo esset, nihil eum turbaret, sic immotam tenult Spiri-
tus doctrinam, ut vehementius quam leo in Judaeorum
populum irrueret, etsi perlcula et mille mortes immine-
rent. « Muha enim habeo vobis dicere, inquit, sed non po-
»leslis porlare modo. Quin etiam muha ab illo dicta non
»

inlelligebant, qure anle crucem manifesta non reddidit.

Posteaquam igltur resurrexerat, tunc quadam eorum quae
dixerat intellexerunt. Jure ergo mullls praiceplt nc illud
ante crucis passlonem dicerent, quando ne ausus quidem
est iis qui poslea praDrllcaturi erant, omnia ante
crucem
aperire. « Ex eo tempore coepit Jesus ipsis ostendere, quod
» oporteret eum pati \ » Ex quonam tempore? cum hoc

dogma in illis inseruit, cum gentium initium induxit. At

neque sic id quod dicebatur inlellexerunt « Erat enim, :

»inqult, abscondltus sermo ab eis, »et quasi in obscurltale

quadam versabantur, nescientes eum resurreclurum esse.
Quapropter in islis dlflicllibus immoralur, et sermonem
amplirical,ut illis mentem aperiat, et intehigant quld slt il-
hid quoddicitur. \ crum non intellexerunt, sederat abscon-
dllum verbum istud,nec audebant illum inlerro"-are,
ipsls

non utrum esset moriturus, sed quomodo et qua ratione.

Et quid erat hoc mysterium? nou enlm sciebant quid esset
resurgere, multoque mehus putabant esse non mori. Ideo-
que aliis omnibus perturbatis ac dubitantibus, rursum Pe-
trus, utpote fervens, solus ausus est hac de re loqui : neque
lamen publice, sed seorsum, idest, ab allis semotus Disci-
puhs, aitque : « Propitius libj sis, Dominc, noji erit tibi

' Matlli. XVI, 31,

45o S. JO. CHRYSOSTOMI ABCHIEPISCOPI C. P.

))hoc \ »Qnid hoc est? Qul revelationem habuit, qui bea-

tiis prredicatus est, hic subito lapsus cecidit, ita iit passio-
nem etiam timeret? Et quid mirum, si is qui hac de re
non acceperat revelationem, id passus sit? Ut enim discas
ilium ea, quce supra dicla sunt, non ex se prolulisse, vide
quomodo non fucrant, turbetur et
in his qua^ sibi revelata

evertatur, et millies audiendo non noverit quid diceretur.

Nam quod Filius Dei esset, id certe noverat; quid autem
sit mysterium crucis et resurreclionis, nondum ipsi clarc

notum erat. Sermo enim, inquit, erat ipsi occultus. Vides

ilkim jure mandasse, ne aliis dicerent. Nam si eos, quos id
ediscere necessarium erat, ita turbavit, quid non passi
essent cneteri ? Ipse vero ut ostenderet se non invitum
ad passionem venire, increpavit Petrum, Satanamque vo-
cavit.

IV. Audiant qui de cruce Christi erubescunt. Etenim

si coryphaeus ille antequam omnia probe sciret, quod tali

esset affectu, Satanas appellatus est, quam veniam merean-

tur illi qui post tantam demonstralionem, ceconomiam ne-
gant? Quando enim vir qui beatus appellatus est, qui ta-

lem protulit confessionem, ha?c tamen audit in animo ;

repula quanta passuri sint il, qui post ista mysterium crucis
vilipendunt. Non dixit ; «Satanas per tc locutus est^ased,
« Vade post mc Satanas'. )) Nam cupiebat adversarius ut
C^hristus non patcretur : ideo sic vehementer incrcpavit,
quod maxime scirct et illum et alios hoc ipsum timerc,
neque facile ilkid admittere. Quapropter mentis ejus ar-
cana revelat dicens : « Non sapis ea qua3 Dei sunt, sed ea
»quae hominum^. v Quldporro illud est : Non sapis ea qu.x
«

»Dei sunt, scdea qua^ homiaum?» Ille humnno ct terreno

rem examinans, putabat id Christo turpc esse ct
ratiocinio
indecorum. Ipsum itaquc carpens ait « Non indecorum :

1 Mattb. XVI, aa. — . ^ Ibid. ao, -< 3 Ibid^

 nOMILIA LIV. IN S. MATTH^UM. 43l
est me pati, sed tu carnall consilio ita judicas : qul si se-
cundum Deum dicta audisses, a carnali animo expedilus,
scires id me maxime dicere. Tu enim putos indiguam reni
esse si id ego patiar : ego vero dico tibi diaboli volunta-
tem esse ut ego non patiar : »ex contrariis sollicitudinem
ejusreprimebat. Sicut enim Joannem, qui indignum Ghris-
to putabat esse, si ab se baptizaretur, ad id faciendum in-
duxit dicens : «Sic decet nos^;»et ipsi Petro pedes suos
lavare prohibenti dixit : « Non habes partem mecum, nisi

» pedes tuos lavero^;»sic et hoc loco ex contrariis ipsum

repressit, et increpalionis vehementia, timorem passionis
exlinxit. Neminem igitur pudeat honorabilium salutis nos-

trae symbolorum, quae sunt caput bonorum, per quas vivi-

mus, per qucne sumus. Sed crucem Christi quasi coronam
circumferamus, per eam enim omnia quae ad nos speclant
perficiuntur. Si regenerari oporteat, crux adest; si mys-
tico illo cibo nutriri, si ordinari, et si quidvis aliud facien-
dum, ubique nobis adest hoc victoriae symbolum. Idcirco
et domi, et in parietibus, et in fenestris, et in fronte et in

mente, illam cum multo studio depingimus. Hoc quippe

signum communis libertatis, et mansue-
est nostroB salutis,

tudinis Domini « Sicut ovis enim ad occisionem ductus

:

»est^. «C^ura igitur te signas, totum crucis argumentum

cogita, extingue iram omnesque pravos alFectus. Cum te
signas, multa fiducia frontem tuam reple, liberam facito
animam. Scitis plane quacnam sint quae libertatem nobis

pariant. Ideo Paulus ad id nos cohortans, hoc est ad liber-

tatem nobis congruenlem , crucis et sanguinis dominici

mentione facta, sic habet, «Pretio, inquil, empti estis, ne
Dsitis servi hominum^. » Cogita, inquit, pretium pro te nu-
meratura, atque nullius hominis eris serviis, prelium vero

^ Mauh, 111, i5. — 2 Joan, xiii, 8. — ' Isai', liii, 7, et Acr, vin,
3a, -- 4 I Cor, vi, ao.
452 s. jo. cnRYsosTOMi ARCntEPiscopr c. p.

crucem vocat. Neque enim slmpliciter illam diglto eJOTor-

more oportet; sed prius volunlale et multa fide. Si hoc
modo illam in focie tua depinxeris, nullus impurorum dac-
monum contra te stare poterit, cum ensem videat, quo
vulnus accepit, cum gladium videat quo letali plaga per-
fossus est. Si nos enim loca videntes ubi rei ca^duntur,
perhorrcscimus, cogita quid passuri sint diabolus et dne-

mones, telum illud videntes, quo Christus totam illorum

potentiam solvit, draconisque caput abscidit. Ne itaque lc

pudeat tanti accepti boni, ne Christum tui pudeat quando

vcniet cum gloria sua, et hoc signum ante Christum vide-
bitur ipsis solaribus radiis splendidius. Tunc enim crux
veniet, conspectu suo vocem emitlens, et adversus orbem

lotum causam Domini defendens, ostcndensque nihil ex

ejus parte defuisse. Hoc signum et majorum nostrorum

tempore et ajvo nostro, claiisas aperuit januas : hoc sig-

num venenala pharmaca extinxit : hoc ciculae vim solvit,

hoc venenatarum ferarum morsus curavit. Nam si portas

inferorum aperuit, si coelorum ostia reseravit, et paradisi
renovavit ingressum, si diaboli nervos rescidit, quid mi-
rum si letifera pharmaca, feras ahaque hujusmodi supe-
raverit ?

V. Hoc ergo in animarum nos-

mente tua insculpe, ct

trarum sahilem amplectere. Ha^c quippe crux orbem ser-

vavit et convertit, errorem cxpuHt, veritatem induxit, ter-
ram coelum effecit, homines Angelos reddidit. \ i crucis
da^mones non ultra formidandi, sed despiciendi sunt, ne-
que mors mors est, sed somnus pcr crucem qua3 nobis :

adversabantur omnia humi dcjecta conculcantur. Si quis

ergo dicat tibi : « Crucifixum-nc adoras Pwlacta voce, hilari

vultu responde : « Adoro, nec adorandi fmem faciam.» Si ri-

deat, de ejus insania lacrymas fundc. Gratias age Domlno
de tantis beneficiis, quoc sinc ccelcsli rQYclatiouQ nc disccrc
 HOMILIA LIV. IN S. MATTH.EUM. 455
quldeni f[uis possit. Ideo namque hic ridet, qula « Animalis
» homo non percipit ea quae spirilus sunt '. » Nam et pueri
sic solent afTici, cum magna quajdam et mirabilia viderint:

si infantcm ad mysterium introduxeris, ridebit. His pue-

rulis similes sunt genliles; imo his quoque sunt imperfec-
tiores. Ideoque miseriores quod non in immalura, sed in
perfecta cTtate, eodem quo pueri modo aflicinntur, qua-
propter venia sunt indigni. Sed nos clara maguaque voce,
et clamore adhibito dicamus ; imo mnjore cum fiducia si

omnes adsint « Gloria nostra crux est, caput ho-

gentiles ;

norum omnium, fiducia et corona. » Vellem cum Paulo

posse dicere : « Per quem mihi mundus crucifixus est, et
»ego mundo ", »sed non possum plurlmis detenlus allecti-

bus. Quapropter vos iiortor, et ante vos mclpsum, ut mun-

do crucifigamur, nihilque habeamus; commune cum terra
sed supernam amemus pnlriam, gloriam illam, bona coe-
lestia. Nam Regis coelestis mihtes sumus, et armis splri-
tualibus induimur. Cur ergo cauponum, circulatorum, imo
vermium vitam agimus ? libi enim rex est, ibi militem esse
oportet. Nam mihtes sumus non eorum qui ionge, sed eo-
rum qui prope sunt. Etenim rex terrenus non permlttlt
omnes in regia csse, nec ad ejus latera consistere al cu3- :

leslis ille rex omnes prope regium soHum vult adessc. Et

quomodo fieri potest, inqulcs, ut hlc dcgentcs, propc so-

lium ihud slemus ? Qula et Pauhis cum in tcrra esset, ibi

tamen erat, ubi Seraphlm et Cherubim, propius Christo,

quam satellites imperatori. Hi namque sa^pe circumquaque
respiciunt; iile vero nuUa imaginalionis vi motus vel abs-
mente regi Chrislo haercbat; quare
tractus erat, sed intenta
si vohierimus, nos quoque id poleilmus. Nam si locoruni
inlervallo semotus esset, non sine causa hcec objlceres;
scd si ubique prccsens est, vlgiU cl allento certe proxlme
* 1 Gor. 11, i\. ~ 2 Q^]^ VI, i4.

LXXV. 28
4-54 S. JO. GIIUYSOSTOMI ARCUIiiPISGOPi C. P.

adest. Idco Propbeta docebal: « Non limebo mala, quoiiiam

))ta mecum es ' :»et rursus ipsc DeLis;«Deus appropin-
j)quans ego sum, non Deus procul \ » Sicut enim peccata
uos ab illo disjungunt, sic justitia nos adjungit ipsi. Nam
ait : « Adhuc te loquente dicam : Ecce adsum ^» Quis pater
sic filios nepotesque audiat? Qusc mater ila parata prom-
taque sit, ne se filioli advocent ? Nemo certc, non paler,

non mater, sed Deus solus assidue expectat, num quis se

domesticorum advocet, nec unquara ut decct vocalus a
nobis, non audivit. Ideo ait:«Adhuc te loquente, uon
»expectabo donec fmieris, sed statim exaudiam. »Advoce-
mus itaque illum ut vult advocari. Quomodo vult ergo ?

« Solve, inquit, orane vinculum injustitiae, dissolve obliga-

»tiones violentarum pactionum, omnem scripturam iui-

»quam conscinde. Frange esurienti panem tuum, et pau-

)) peres vagosque induc in domum luam. Si videris nudum,
Doperi eum, et domesticos seminis tui non despexeris.
))Tunc erumpet matutinum lumen tuum, et medelie tuae
» mox orientur, et prasibit antc te justilia tua, et gloria Dei

))circumamicict le. Tunc invocabis me, et exaudiam te.

» Adhuc te loquente dicam : Ecce adsum ^. » Sed, inquies,

quis hajc omnia facere polerit? Imo vero, dic quceso, qnis
non potest? Quid enim ex dictis ila difficile ? quid opero-
sum? quid non facile ? Ita non modo possiblha sunt, scd
et facilia, ut mulli eorum mensuram excesserint non so- :

lum injusta chirographa lacerantes, sed sese bonis suis

expollantes ; non modo sub tecto et ad mensam pauperes
recipientes, sed ctiam ad illos alendos magnum corporis
laborem ct sudorcm suscipientes; non cognatis modo, sed
etiam inimicis beneficia pracstantes.
YI. Quid in supradictis diflicile est ? Non cnim dixit :

' Psal. xxM, 4« — ' J< r* xxui, 25. — ' Isai. lviii, 9. — ^ Ibid.
I
 HOMILIA LIV. IN S. MATTH^UM. 435
« Transcende montes, mare trajice, tot et tot jagera terrae

elFodias, jejmius diu maneas, sacco te indue ; » sed « Proxi-

«moimpertire, panem largire, injusta chirograplia rescin-

de. «Quid, quseso, his facilius? Quod si difricilia illa putes,

praemia respice, et facilia tibi erunt. Quemadmodum enim
reges in Hippodromis ante decertanles, coronas, hravia et
vestimenta ponunt, sic et Christus in medio stadio praemia
ponit, ac quasi multorum manihus per Prophetae verha
expaodit. Ac reges quidem, etsi millies reges sint, utpote
homines, fluxas hahent opcs, et liheralitatem quae evacua-
tur, quae pauca vere sunt, multa videri student; ideo sjn-
gula singulis ministris dant, et sic in medium adducunt.
Conlra vero Rex noster, omnia simul accumulans, quia
ahundat opihus, nihil ad ostentalionem facit, sicque in
medio proponit ea, qua3 exposita immensa erunt, multis-
que manihus opus erit ad ea exhihenda. Quod ut ediscas,
horum Tunc erumpet matuti-
singula diligenter aspice ; a

»num lumen luum.»Annon vidstur unum esse donum ?

Sed non unum est nam multa intus hahet hravia, coro-
:

nas, cajteraque praemia. Quare, si placet, his revolutis, sin-

guiatim divitias hasce cxhiheamus, quantum fas erit ; tan-
tum ne deficiatis. Ac primo discamus quid sit ilhid, « Erum-
» pet, » neque enim dixit : « Apparehit ;» sed « Erumpet, » et

celeritatem et copiam nohis ostendit, et quantum salutem

nostram desideret, et quam gestiat hona illa proferri, nihil-

que esse quod inelfahilem impetum coerceat. Quihus om-

nihus immensa eorum copia ostenditur. Quid autem iUud
est flMatutinum?»Idnon post tentationum certamina,
est,

nec post malorum incursum sed haec praevenit. Quemad-

;

modum enim in fructihus matutinum dicimus id quod ante

tempus apparet; sic et hoc loco, celeritatem rursus osten-
dens, ita dixit, ut supra dicehat Adhuc te loquente di-
: «

» cam ; Ecce adsujtn. j> Quod lumen dicit, quale tandem

28.
436 & J0. cnTsosTOXi aichepisco?! c. f.

lainen esl ? Non hoc sensile, sed aliad molto pitestantios,

qno ccpliun, Aogelos, Archin^los, Cherubtm, Sertiphim>
Principaita?, Pole^lales, Hironos, Domloationes, aniTersom
excrcitam, re^as anlas et tabemacala Tidemos. Nam si

lumine illo dipiatas foeris, et hsec Tidebis, et eripieris a

gehenna, a rerme renenato, a stridore dentiam, a rincalb
insolabilibas, ab an^stia el Irtbalatione, a tenebris obs-
carissimis. a crtidalibas, ab i^neis flaminibas, a maledic-
tione^ a pcpnaram locis ; et illo per^, abi nnUos dolor,
metror noDus, sed obi maltam ^udiam, pax, charttas,
lattitia, deliciae : abi Tita aetema, ^oria ineflabilis, pal-

chrttado inenarrabilb : obi deraa taberaacola, et ^ria

regis in^estimabilis; alqne bona iHa qoae ocolas non Tidit,

auris non audiTit» neqae in cor hominis ascenderant : abi

sponsns spiritualis, et thalami cceiesles. Tir^ines fbl^das
habentes iampadaSj omnes qai Teslem habent nuptia-
el

lon : abi moit?e Domini opes, et promptnaria repa. Yi-

des-ne qnanla pnemii, et quanta ona Toce comprehende-
rit ? Ita si sinpilas exploremas Toces, multam inreniemns
reram copiam el pela^s immensnm. IVam adhac cancta-
himor, qoaeso, nec prompti erimus ad miscficordiam aliis

eAhibendam ? llinime, obsecro. Sed etiamsi omnia projt>

cere el ia i^oem mittere oporteat si in ^adios incnm- :

]>ere, si ad mncrones insitire, si qnidns afiad tolerandnm

occarrat, omnia facile feramns, nt re^ni cceloram amic-

tom, el itteflabilem illam gloriam assequamar, qnam oti- «
nam nobis omnibns nancisci contiii^at, p^tia el beni^i-
late Domini nostri Jesu Chnsli, cui ^loria el Lmperiim), in
^aecola saecokcom. Ameo.
 HOmiA. LV. IN S, MATTHJltM. 4^7

HOMILIA LV.
CAPUT XYI.

Tunc JesQS dixlt Dlsclpulis suis : Si quls vult post me ve-

nire, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, ct

sequatur me \

I. quandonam? Postquam " Petrus dixerat: « Pro-

«Tunc, »

sis, non erit tibi hoc,» et audivit

wpltius tibi «Vade posL :

»me Satana. » Neque enim satis habuit ilhim increpasse,

sed ex abundanti oslendere volens et dictorum Pelri ab-
sm'ditatem,et ulilitatemex passione futuram,ait : «Tumihi
dicis : « Propitius tibi csto, non erit hoc tibi. » Ego vero
tibi dlco non modo perniciosum esse tibi, si me impedias,
et si passioncm meam moleste feras; sed etiam non posse
te sahUem consequi, nisi ct ipsc semper ad moriendum sis
paratus. » Ne enim indignum se esse putarent, quod taha
pateretur, non prioribus tantum verbis, sed etiam sequen-
tibus rei utihtatem docet. Apud Joannem quldem dicit
« Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit,

»ipsum solum manet, sin autem mortuum fuerit, multum

» fructum afFert ^. » Hic vero copiosius rem tractans, non dc

se solum morte consummando loquitur; sed id etiam ad

Disclpulos extendlt. Tantum est enim reihicrum, ut vobis
ipsis, si mori nohtis, id damnosum vobis sit : contra vero,
si ad iUud bonum parati sltis. Sed hoc in sequentibus os-

una ex parte examinal. Ac vide

tendit, inlerlmque ilhid
quomodo nullam imponat necessitatem nequc enim dlxit :

» Matth. XVI, 24. •« l Vide D, Guillon, tom, xvii, pag. i65. —

^, Joan. XII, 24.
438 8. JO. CIIRYSOSTOMI AnCfllEPtSCOPI C. P.

«Velitis nolitis, id vos pati oportet » : sed quomodo ? « Si quis

» vult post me venire; » non vim infero, non necessitatem

impono, sed uniascujusqiiearbitrioidrelinquo; ideo dico :

« Si qnis vult. » Ad Lona voco, non ad mala et onerosa,

non ad supplicium ct poenas, ut cogam. Nam ipsa rei na-

tura potest ad id pertrahere. Hrec porro dicens, magis
alliciebat. Nam qui vim infert, srepe averlit; qui vero rem
auditoris arbitrio relinquit, magisattrahit,potentiorquippc
est mitis rei expositio, quam violenlia. Ideo dicebatille :

(( Si quis vult. » Magna qulppe sunt, inquit, quce vobis olTero

bona, et talia, ut ad ea sponte curralur. Neque enim si

quis aurum prrcberet, ct ihesaurum exponeret, cum violen-

tia vocaret. Si vero ad haie sine violentia ilur, mullo ma-

gis ad coelestia bona. Nisi enim ipsa rei natura tibi persua-
deat ut accurras, jam dignus non es qui accipias; neque si

acceperis, recte scias acceptae rei pretium. Ideo non cogit

Christus, sed hortatur, indulgens nobis. Quia enim mulla
insusurrabant, ex illo dicto turbati, dicit illis : « Non est

opus turbatione et strepitu; si non putalis id quod dixi

vobis innumerabillum bonorum esse causam, et vobis con-

gruens esse, non vim infero,, non cogo, sed eum qui sequi
velit voco. Ne putetis autem sequi me, illud csse quod vos
nunc fiicitls cum me sequlmlni. Mullis erit vobis opus labo-
ribus, multis perlculis si post me venturi silis. Non enim,
Pntre, quia nunc me Filium Dei confessus es, ideo tan-

tum debes coronas expeclare : et putare id tibi esse ad sa-

lutem satls, atque tranqullle postea degere, ac si tolum

Possum enim, utpote Dei Fillus, te a malorum
perfeceris.

experimento eximere; nolo aulem tui gratia, ut et ipse ali-

quid de tuo conferas, ac probalior evadas. Neque enim
agonolheta quis dileclum habens alhlclam, velit unquam
illum ex mera gralla coronare, sed ex proprils id praistare

cupit laboribus : ideoquc maxime quia ipsum diligit; «ic el

 HOSIILIA LV. IN S. M\TTH^UiM. 4^9
Chnstus quos maxlme diligit, hos vult suo merito esse
conspicuos, non autem ex sola sua ope. Vide autem quo-
modo orationem non onerosam proferat. Neque enlm in
illls tantum mala circumscribit, sed et commune toti orbi
dogma exhibet dicens : « Si quis vult, » sive mulier, sive

vir, sive princeps, sive subditus hanc ingrediatur viam.

Videturque unum tantum dixisse, sed tria proponit, abne-
gare semetipsum,, tollere crucem suam, ct ipsum sequi;
duo autem conjuncta sunt,lertium solum proponitur. Sed
primo videamus quid sit abnegare semetipsum. Prius dis-
camus quid slt abnegare alterum, et tunc sclemus quid sit

abnegare semetlpsum. Qui abnegat alterum, sive fratrem,

sive servum, sive allum quempiam, etsi flagellatum viderit,
etsi vinctum, etsi ad mortem abdnclum, ctsi qaidvls aliud
patientem, non adest, non auxlllatur, non anlmo frangi-
tur, non ejus causa patitur, utpote qui ab eo aballenatus
sit. SIc Itaque vult nosnullo modo corpori parcerc ; ut sive
flagellent, sive pellant, sive urant, sive aliud quidvis fa-

ciant, non nobis parcamus. Ilhid enim est parcere. Nam

etiam patres IjIIIs tunc maxime parcunt, cum magistris
tradentes, mandant ne parcant eis. Ita ct Ghristus, non
dixit ne parcat sibi, sed quod gravius cst, abneget semet-
ipsum, id est, nihil cum selpso commune habeat, sed pe-
rlculis sc dedat, et certamlnibus, atque ita slt nflectus ut
siallusidpateretur. Necdlxit: «Ncget,)) sed, «Abneget,» hoc
parvo additamento vlm mngnam dictioni affert : nam ab-
negare multo plus est quam negare.
II. « Et toUat crucem suam. » Hoc ex illo sequitur. Ne
putes enim ad verba usque tantum et contumellas, et op-
probrla abnegare seipsum oportere : diclt quousquc abne-
gare semetlpsum oporteat ; id est, usque ad morlem, ct
morlem turpissimam. Idclrco nondixlt « Abncget scmclip- :

sum usque ad morlem,» sed « Tollat crucem suam, » tur-

:
44o S, JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

pissimam mortem declarans et quod non semel, autbis, :

sed per totam vitam id faciendum sit. Perpetuo, inquit,

hanc mortem circumfcras, ct quotldie ad necem paratus
sls. Quia enim multi opes contempserunt et voluptatem et

gloriam; mortem vero non spreverunt, at timuerunt pcri-

cula; ego, inquit, athletam meum volo ad mortem usquo
pugnaro, et ccrtamina ad sanguinem usque peragi. Itaque
si mortem obire oporteat, et mortem turpissimam, mor-
tcmque execrondam, ellamsi proprava quadam suspicione,
omnia oportet forliler ferre, et ideo maxinie exultare. «Et
» sequalur me. » Qula enlm fieri potest ut qui patilur non

sequalur Ghristum, cum non palilur propler ipsum; nam

lalrones, sepulcrorum cxpilalores, et prcestiglalores multa
et graviora paliuntur; ne putes sufficere ipsam malorum
naluram^ causam malorum addit. Quaenam IllacstPut h?cc
agens et patiens ipsum sequaris; ut propler ipsum omnia
patiaris, et rcllquas virtutcs obllneas. Nam id slgnificat

illud : Sequalur irjc; » ita ut non modo fortitudincm in

aernmnls, sed et continentiam, aequilalem, omnemque phi-

losophiam exhlbeas. IUud enim est ut oportet sequi, et
alias curare virlutes, et propter ipsum omnia pali. Sunt
enim qui diabolum sequuntur, et haic patIunlur,etpropler
illum animas suas produnt. Sed nos propler Chrislum, imo
propter nos ipsos. llli ut sibi ipsis el hic et illic noceant;
iios ut utramque vilam lucremur. Quomodo ergo non sum-
mae fuerit ignavije non tanlam fortitudincm exhibere
quanlam ii qui pereunt exhibenl; ct haec cum tot coronis
donari debeamus? Alqul nobis adest Christus auxiliator,
illls nemo. Hocporroprajccptum mandavit, cum mislt eos,

diccns « In viam gentium ne abierllis'.

: iMItto enim vos

» sicutovesinlerlupos% etadpra^sldeset regesducemlni^ »

JNunc autem illud gravius ct acrius expressit. Tunc ciiiui

*
Wailh. X, 5. — * Luc, x, 3. — ? MaUh, x, i8.
 HOMILIA LV. IN S. MATTH^UM. 44*
niortem tantum dicebat : hlc veroetiam crucl^ mentionem
fccit, et crucis perpetuie : nam alt : «ToUat crucem suam,»
Icl est, ferat semper et portet. Illucl porro facere solebat
ubique, non ab inllio et exordio, sed sensim et paulatim
ma;ora prajcepta inducens, ne auditores rei gravitate tur-
barenlur. Deindequia id, quod dlctum fuerat, durum esse
videalur, vlde quomodo In sequentibus leniat Illud, po-
nalqne praamla sudores superantia; neque prtemla tantum,
sed nequiticC supplicia : iu quibus magis versatur, quam in
alils. Quoniam nonbonorum dona, ut poenarum com-
ita

mlnaliones, mullos ad sanam mentem reducere solent.

Anlmadverle porro quomodo hinc Inclpiat ct In idipsum
deslnat. « Quicumque enim voluerit anlmani suam salvam
«faccre, perdet eam qulcumque perdiderit animam suam
:

«proplerme, inveniet eam. Quid enim prodest homlni si

T>mundum universum lucretur, anlm;e vero suce detrlmen-
»tum patiatur? aut quam clablt homo commutalionem pro
»anlma sua'?» Id est Non quod vobls non parcam, Imo
maxlme parcens hsec prcTecipIo. Nam cpil parcit fiho suo,
perdlt iUum qui non parclt, scrvat eum. Quod etiam Sa-
:

piens quidam dlcebat « Si percusserls fdium tuum virga,

:

non morielur
)) animam aulem ejus a morte erlples'.
: ))

Ac rursum « Qui refrlgerat filium suum, ligablt vuhiera

:

))ejus^. ))Hoc et etlam lu exercltu fit. Nam si dux parcens

mliitibus, intus jubeat sempcr manere, tam miUles quam
ahos simul corrumplt. Nc Igilur cliam vobis lUud contln-
gat, Inqult, oportet vos perpeluam ad mortem esse paratos.
Nam et grave beUum mox excitabitur; ne ergo intus se-
deas, sed exi et pugnalo. Si in acle ceclderls, tunc vitam
Invenlsti. Nam si In hisce belUs sensIUbus, qul promplus et
paratus ad caedem est, hic pracchu^us Inter caeteros et Invic-
tus habetur, Inlmlcls formidolosus est, quanquam si moria-
* Matth. XVI, 25, 26. — 2 Pfov. xxui, i4, —. ' Eccli. xxx, i.
442 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCinEPlSCOPI C. P.

lur, non possit euin Imperator suscilare, pro quo arma

cepit; multo magis in hisce bellis, ubi spes resurrcclionis
habetur, qui animnm siiam ad mortem exponit, inveniet
eam; primo quia non cito.vincetur ; secundo quia elsi cc-
ciderit, ad meliorem vitam perducit eam.
III. Deinde quia dixit ; « Qui vult animam suam salvam
»facere, perdet eam, et quicumque perdet, salvabit; » hic
et illic salulem et perditionem posuit, Ne quis utramque
vel perditionem vel salutem nequalem esse putet; sed clare
discat tanlum esse illam inter et hanc salulem discrimen,
quanlum inler perditionem et sahilem; ex contrariis h?ec
ila comprobat « Quid enim prodest hominl si munduni
:

»universum hicretur, anima; vero suas detrimentum patia-

» tur? » Yides-ne quomodo snlus contra jus fasque compa-
rata, et perditio est, et omni perditione detcrior, utpote
qu3e sit insanabih's, quod nihil sit ultra, quo ea possit re-
dimi? Ncc dicas, Inquit, animam suam scrvasse qui taUa
pericula evaserit sed cum anima ejus pone eliam lolum
;

orbem, quid hinc plus habcbit illa perdita? Dic enim mihi,
si famulos tuos videres in dehciis esse, leque in extremis
mah*s, an quia dominus es, hinc quidplnm te hicrari pulav
res? Nequaquam. lloc ipsum dc anima cogita, cum carne
in deliciis et diviliis agcntc, illa futuram perniclcm expec-
tat. « Quam aulem dabit homo commutalionem pro anima
»sua'. » Rursus eadem in re insislit. Num aham, inquit,

animam habes, quain des pro anima lua? Pecunias cnim si

perdideris, alias pro amissis poles supplere; itemque si do-

mum, si servos, quamvis aliam possessionem. Animam
si

vero si perdideris, aham non oleris dare animam. Sed

|

eliamsi inundum habeas,cliamsi rex orbis sis, necsi omnia

qune in orbc sunt; imo ncc si ipsum orbem poneres, posscs
vel animam unam rcdimcrc. Ecquid uiirum si in anima ila

' Matth. XVI, 26,

 noMiLiA. LV. iN s. MATmEm 443
slt, cum et in corporc idipsum perspicere liceat ? Etiamsi
mille diadematibus insignitus esses, si corpus haberes
morbidum et incurabile, non posses tolo rcgno in merce-
dcm dato, sanitatem corporis restituere, eliamsi mille cor-

pora adjicercs, urbes atque pccunias. Sic eliam de anima

cogita, imo multo magis de anima, omnibusque aliis relic-

tis, operam totam in illam confeiws.

IV. Ne itaque de alienis soUicitus, teipsum et tua negli-

gas : id quod nunc omnes faciunt, similes iis qui inmetallis
laborant, qui nihil utilitatis vel diviliarum ex hoc laborc
carpunt; sed mnitum detrimenti, quoniam frustra pericli-
tantur, et pro aliis periciitantur, niliil ex sudoribus et ex
morte, quam plerumque obeunt, fructus referentes. Hoc
multi nunc imitantur, qui aliis divitias qurerunt; imo his
miseriores sunt, quod posl tot labores jj;ehenna nos cxpcc-
tet. enim sudorum finem mors alTcrt nobis autem
Illis :

initium mille malorum mors est. Quod si dicas te divitem

tuis frui laboribus, ostende animam laetam et hilarem, et

tunc id credam : omnium quippe quae in nobis sunt prin-

ceps est anima : quod si corpus illa tabescente pingucscit,
nihil tibi utiiitatis affert illa bona valetudo. Sicutenim an-
ciila Itetante, nihil ad lieram percuntem ancilioB prosperi-

tas affert nec quid confert vcslium ornatus ad carnis in

,

firmilatem. Sed rursum dicet tibi Christus; a Qunm dabit

I » homo commutationem pro anima sua?» prsecipitque tibi

semper, ut ad illam servandam verseris, illamquc cures

solam. Postquam igitur liis verbis terrorem incussit, bono-
rum promissione consolatur, his verbis : « Filius enim Iio-

» minis venturus est in gloria Patris cum sanclis Angelis

» suis, et tunc reddet unicuique secundum opera ejus'. »

"Vides-ne quomodo gioria sit una Patris Quod si

et Filii?

gloria una, manifestum cst substantiam quoque unam csse.

' Mauh. XVI, 27.
444 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C T.

Nam si in substantlauna/difTerenUa est glorifle ; « Alia quip-

pe cst gloria solis, alia gloria lunaj, alia gloria stellarum :

»stella enim a stella differt in gloria', » et tamen una est

substantia; quomodo eorum, quorum gloria unaest,subs-

tantia diversa esse credatur? Nonenim dixit: « Intaligloria

qualis est Patris gloria, ut discrimen esse suspiceris ; sed

accurate, « In cadem ipsa,^ inquit, gloria veniet, » ita ut una
cademque csse putetur. Quid igitur times, inquit, Petrc,
dum mortem audis? Tunc enim me videbis in gloria Patris.
Si ego in gloria, et vos in gloria eritis. Non enim res vestrse
sunt pra^scntis viu-c limitibus circumscripta^ : sed alia sors

melior vos excipiet. Altomen polsquam bona illa dixit, non

hic substitit, sed et terribilia admlscuit, judicium illud in
niedium adducens, et rationes inevitabiles , sentenliam
quod decipi nequit; ncque
sine ulla acceptione, judicium
tamentrislemsivitomnino sermonemesse, sedbonamspem
admiscuit. Neque enim dixit « Tunc peccatores puniet, »
:

sedttReddet uniculque secundum opera sua. » Hoc porro

dixit non modo ut peccatoribus supplicii memoriam revo-
caret, sed etiam ul piis braviorum et coronarum. Sed ille
quidem ut bonos viros recrearet hac dixit; ego autem per-
horresco semper dum hoec audlo : non sum enim de nu-
mero coronandorum. Puto aulem alios csse hujus limoris
et angustia) nobis consortes. Quem enim non possent haic

verbn lerrere, si in conscientiam ejus immittantur, quem

non horrorem inducere. ita ut pcrsuasum habent nobis
in

sacco et longo jejunio opus esse magis quam populo Nini-

vitarum? Non enim de urbis cversione et de communi in-
leritu scrmo nobis est, scd dc supplicio a;lerno,de ignc qui
nunquam exlinguitur.

Y. Idcomonachos, qui deserta occuparunt, laudo et ad-

niiror, tum ahis dc causis, lum proptcr hxc verba. Nam

'
l Cor. XV, 4»«
 HOMILIA LV. IN S. MATTU^UM. 44^
IIII imo vero postcoenam, prandlam qulppe
post prandlum,
nonnorunt; sciunt enim prjEsens tempus esse luctus ac
jejunii; post cffinam Igltur gratlas Deo referenteS;, hanc
memorant vocem. SI vultls autem illorumhymnum audire,
ut illum vos frequenter reciletis, lotum vobis referam Ipso-
rum sacrum canticum, quod sic habet : « Benedlctus Deus,
» qui pascls me a juventute mea, qui das escam omnl carni
» imple gaudio et laetitla cor nostrum, ut semper omnem
» sufficlentiam habentes, abundemus In omne opus bonum
» in Ghrlslo Jesu Domlno nostro, cum quo tlbi gloria, honor,
«imperlum cum sancto Splrltu In sa^cula. Amen. Glorla
»tibi,DomIne, gloria tlbij Sancte, gloriatibl, Rex, quia de-
»dlsli nobis cibos in laitltlam. Imple nos Splritu sancto, ut
«Invenlamur in conspectu tuo acceptabllcs, nec pudore
» afficlamur, cum reddes unicuique secundum opera sua. »

HIc hymnus totus admiralioni esse debet, maxlme vero

fmls ejus. Qula enim mensaet cibus efFusos reddlt et aggra-
vatjhoc dlctum quasi frenum quoddam anlma) apposuerunt
hoc laetltlae tempore, cum judlcli diem in memoriam revo-
cant. Dldlcerunt enlm quid passus est Israel post lautam
mensam. « Gomedlt enim, inqult, et incrassatus est, et re-
» calcitravlt dllectus^ » Idclrco dixit Moyses : « Gum man-
»ducavcrls et biberls et saluratus fuerls, memento Domlni
»Dei tui'. » Post mensam enlin iniqulssima ausi fuerant.
Gave igitur etlam tu ne simile quld patlarls. Etlamsi enim
nec lapidi, nec auro oves et vitulos immolaveris; cave ne
iraj immoles animam tuam, ne fornicationl immoles salu-
tem tuam, neve aliis slmilibus animl morbis. Hiec enlm
cliam de causa monachi hacc proecipitia metuentes, post-
quam mensa, imo potlus jejunio usi sunt : nam mensa ip-
sorum jejunium est : tremendl judlcii ac dlei ililus memo-

riam revocant. Si autem illi ,

qui jejuniis, chameunlls,
,' Dcut, xxxii, i5, — ? Id, VI, u.
446 S. JO. CURYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

vigilils, sacco et innumeris aliis sese macerant, hac tamen

admonitione indigent quando poterimus nos moderate
:

vivere qui mensas apparamus mille naufragiis onustas,

,

nequeomninoprecamurvelinprincipio, velinline? Idcirco

utnaufragia illadissolvamus, hymnum illumin medium ad-
ducenles^explicemus omnia,ut quid hicri commodet animad-
vertentes, frequenter illum in mensa canamus, ventrisque
insultus reprimamus, atque mores legesque Angelorum
illorum in domos nostras inducamus. Par certe fuisset ut
iilo vos conferentes, hunc referre is fructum sed quia id :

non vuUis, verbis sakem nostris hanc spirilualem melo-

diam audite, ac singuli post mensam ha^c verba referant,
sic orsi : « Benedictus Deus, » apostohcam quippe legem
statim implent qua jubetur : « Quodcumque fecerimus ia
))verbo et opere, in nomine Domini nostri Jesu Christi
»faciamus, gratias agentes Deo et Patri per ipsum'. Dein- y>

de ut graliarum actio non pro illo solo die sit, sed pro tota
vita, dicitur « Qui pascis me a juventute mea.
: Hajc quo- ))

que doctrina philosophicaest^Deo quippe alente, non soUi-

cilum esse oportet. Nam si rege tibi promillente se tibi

quotidianum cibum ex sua penu suppeditaturum esse, con-

hderes utique; muUo magis si Deus prajbeat, ct omnia
iibi quasi ex fonte fluant, omni soUicitudine vacuum esse

oportet. Ideo enim hax dicunt, ut et seipsos et Discipulos

ad omnem curam et sollicitudinem ponendam inducant.

Deinde, ne putes ipsos pro se tantum hanc gratiarum ac-
tionem referre, subjungunt : « Qui dat escam omni carni,

pro toto orbc ipsi gratias agentes, ct quasi orbis universi

patres, sic pro omnibus laudes rcferunt, et ad veram sese

Neque enim possunt iUos odisse,

fraternitatem incilant.
pro quibus do suppeditato ipsis cibo Deo gratias agunt.
Yides-ne ct charitatem per graliarum actionem induclam,
* Coloss. III, 17. _

i
 HOAIILIA LV. IN S. MATTH^UM. 44?
qnse saecularem solllcitudlnem ejlcit, tum ex iis quae prce-
cedunt, lum ex his jam dlclis? Si enira dat escam omni
carni, multo magls iis, qui ipsi addicti sunt. I\am si eos,
qui saecularibus curis sunt involuti, multo magis eos, qui
iis vacui sunt, nutrit. Hoc et Ghristus confirmans dicit
Quot passeribus mellorcs estis vos'?» HIs verbis docet
non essefidendum divitiis et terrae el seminibus. Non enim
haec sunt quae nutriunt, sed verbum Dei. His etiam Mani-
chaeos retrudunt et Valentinianos, eosque qui cum illis

sentiunt. Non enim potest hic malus esse Deus, qui omni-
bus etiam se blasphemanlibus bona sua confert. Deinde
sequitur petitio : « Reple gaudio et laetilia corda nostra. »

Quo gaudio dicit? Num saeculari? Absit. Neque enim si

illud vellent, cacumina montium et deserta occupassent,

neque sacco essent induti. Sed illud gaudium dicunt quod

cum prsesenti vita nihil commune habet, gaudium Ange-
lorum et supernum ; necsimpliciter id postulant, sed abun-
dantius expetunt; non dicunt : « Da, » sed, «Reple; » nec di-

cunt « Nos, » sed « Corda nostra

: » hoc enim maxime gau- :

dium cordis « Fructus enim Spiritus, charitas, gaudium,

:

»pax\ »Quia enim peccatum tristitiam induxit, precantur

ut per gaudlum justitia in ipsls inseralur neque enim allo :

modo gaudlum in illis generaretur. « Ut senipcr omnem

9 sufllcicntiam hnbenles abundemus in omne opus bonuni.

Vide evangelicum ilkid dlctum impletum « Panem nos- :

»trum quolidianum da nobis hodie^ » Hanc porro abun-

dantlam in spiritualibus quaerunt; « Ut abundemus, in-
quiunt, in omne opus bonum. »Nec dicunt o Ut faclamus :

solum quod debemus; » sed etiam plus quam praecepta con-

tinent; id enim significat illud, «Ut abundemus.»Et a Deo
quidem sufTicientlam quaerunt in necessariis ipsi vero :

nolunt cum sufTicientia tantum obedire, sed superabun-

'
Luc. xii, 7. — * Gal, V, 22, — 3 i^uc, xi^ 3,
448 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOH C. P.

danter in omnibus. Hoc est frugi servorum, hoc philoso-

phorum hominum,semperet inomnibus abunclarc. Deinde
ut infirmilalem suam commemorent, faleanturque sine
superno nutu nihil se posse strenuum facere, poslquam
dixerunt : « Ut abundemus iji omne opus bonum^ » subji-

ciunt : JesuDomino nostro,cum quo tibi gloria,

« In Christo
«honor, imperium in s?ecuhT. Amen. » Parem principio
finem per gratiarum actionem texunt.
VI. Postca vero videntur quasi a princlpio incipere, et
eumdem sermonem continuant. Ut et Paukis in principlo
Eplstolae quasi in glorificalionem desinens ait : «Secundum
» voluntatem Dei et Patris, cui gloria in saecula. Amcn '
: »

ac rursus quod tractandum suscipit, argumentum resnmit.

El alibi rursus : « Goluerunt et servierunt crcaturae potius

»quam Creatori, qui est benedlctus in soccula. Amen ' : »

non absolvit sermonem, sed pcrglt. Ne igitur hos Angelos

incusemus, quasi inordinate faciant : quod postquam in

glorificatlonem desierunt, rursus hymnum sacrum incipiant.

Apostohcas cnim sequuntur leges, cum a glorificallone in-

cipiunt,ct in ilhim deslnunt, posteaque rursus exordiun-

tur. Quapropter, dicunt: «Glorla libi, Domiue, gloria tibi,

iSancte, gloria Rex, quia dedisti nobis cibos in L-eti-

tibi,

»tiam. » Non enim pro magnis lanlum, sed et pro minimis

gralias agere oporlet. Grallas aulem pro his agunt, ut Ma-
nichreorum haereslm pudefaciant, etomnes quotquot prac-
sentem vitam esse malam dlcunt, Ne pules cnlm eos, qui
ad summam phllosophiam sc excrcent, et ventrem despi»-

ciunt, cscas abominari, ut ii qui sc sufTocant, vorbis sup-

plicibus tibi suadent, se muUIs abstlnere, quod non ideo a

jnuUas Dei creaturas detestenlur, sed quod philosophiam

cxerceant. Et animadverte quomodo post gratiarum aclio-

uem pro coUatls cibis, majora pclant, ncc iu syecularibus

'
Gal. i, 4, 5.~ 2 l\^jm, i, 25, .
_
 HOMILIA LV. IN S. MATTn.EUM. 449
perstent, sed supra cotlos ascendant, dicanlque : « Imple
»nos Spiritu sancto. » Neque enim potest quis praeclare se
gcrere, nisi sit repletus gratia illa, ut non potest qiiis stre-

nuum aut magnum quid facere, nisi Christi gratia fruatur.

Sicut ergo dicentes: oUtahundemusinomneopus honum,»

suhjunxerunt, a In Christo Jesu; »ita et hic dicunt: a Rcple
inos Spiritu sancto, ut inveniamur in conspeclu tuo ac-
»ceptahiles. wVides-ne quomodo de rehus ad vilam spec-
lontihus non precentur, sed gratias agant tanlum; circa
rcs autem spirituales et gratias agant et precenlur? nam
ait : « Quaeritc primum regnum coelorum, et h.-ec omnia
» adjicientur vohis \ » Pcrpende autem et illam illorum phi-

losophiam, « Ut inveniamur, inquiunt, in conspeclu luo

» acceptahiles, nec pudore afficiamur. » Neque enim cura-
musquodapud multos id dedecori nohis vertatur, sed quac-
cunique dixerint de nohis homines ridentes, cxprohranles,
ne advertimus quidem. Hoc unum contendimus ne tunc
confundamur. Postquam autem hcec dixerunt, ignis quo-
que fluvium mcmorant, prcemia et hravia. Nec dicunl: «Ne
puniamur;» sed, «Neconfundamur. » Hocquippenohisterri-
hilius cst, quam gehenna, si videamur oflendlsse Domi-
num. Sed quia multos ex crassiorihus hoc non lerrerc so-
let, adjiciunt : « Cum reddes unicuique secundum opera
»sua. »\ides-ne quantum nohis prosint externi illi et pere-
grini solitudlnis cives, imo coelorum cives? Nos enim in
ccells peregrini sumus, lerrae autem cives illi vero econ- :

tra. Post huuc hymnum compunclione moti, lacrymlsque

mullis ac fervidls perfusi, ad somnum pergunt, tantum

dormlenles, quantum salis est od parvi.m quamdam qule-
tem capiendam. Piursumque noctes in dles verlunt, in gra-
tiarum actione et psalmodla vitam agenles. Necmodovlri,
sed et mulieres hanc phliosophiam exerceiil, quae nalurae
* Mauh. VI, 35.

LXXV. 29
45o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

infirmitatem animi magnitudine superant. Pudeat igitur 1

nos viros talem iu ipsis constantiam videntes, et cessemus
cupiditate moveri rerum praesentium, umbrae, somniorum,
fumi. Nam maxima pars vitise nostrae sensu carere videlur.
Prima aetas multa plena est stultitia : quae vero ad senium
vergit, sensum in nobis hebetiorem reddit : intermedium
tempus breve est, quo sensu deliciarum fruimur. Imo ne
tempore quidem illo sensu recte fruimur, cum mille curae
laboresque adsint qui illum labefactent. Quapropter, obse-
cro, immota et aeterna quaeramus bona, et vitam quae nulli
senio obnoxia est. Nam potest etiam is qui in civitate ha-
monachorum philosophiam imitari
bitat, : potest etiamsi
nxorem habeat et domi versetur, precari, jejunare, com-
pungi. Nam et qui ab initio ab Apostolis instituebantur,
civitatem incolebant, eorum,qui in desertum concesserunt
pietatem exhibebant, nec non alii qui officinis praeerant,
ut Priscilla et Aquila ^ Prophelae quoque omnes, et uxores
et domos habebant, ut Esaias, Ezechiel, magnusque Moy -
ses, neque inde quidpiam damni ad virtutem exer-
ipsis

cendam accessit. Hos et nos quoque imitantes, semperDeo

gratias agamus, semper ipsum hymnis celebremus, conti-
nentiamque et alias virtutes colamus, atque eam, quae in
monlibus viget, philosophiam in civitates inducamus; ut
et apud Deuni acceptabiles, et hominibus probati videa-
mur, et futura consequamur bona, gratia et benignitate
Domini nostri Jesu Ghristi, per quem ct cum quo Patri
gloria, honor, imperium, una cum sancto ct vivifico Spi-

ritu, nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.

* Act. xvjii.
 HOMIUA LVl/lK S. MATTH^V&t* 4^1

HOMILIA LYI.

CAPUT XVI.

Amen, amen clico vobis, smit quiclam de hic astantibus,

qui non gustabunt mortem, donec viderint Filium homi-
nis venientem in regno suo ^

I.Quoniam multa de periculis, de morte, de passione sua

locutus est, nec non de caede Discipulorum, illaque aspera
ipsis praecepit, quse in prcTesenti vita et quasi in manibus
erant; bona vero in spe et expectatione; ut erat ilkid, eos
qui animam perdunt servare eam, et venturum ipsum esse
in gloria Patris sui, et praemia redditurum : cum vellet eos

visQ etiam certiores facere, ostendereque quid esset illa

gloria, cum qua venturus esset, quantum sciiicet capere

poterant; in praesenti quoque vila illam ostendit, et reve-
lat, ut nc de morte sua, nevc de Domini nece dolerent, et
maxime Petrus qui eam segre ferebat. Et vide quid faciat

postquam de gehenna et de regno locutus fuerat, cum di-

ceret « Qui invenit animam suam, perdet eam, et qui
:

»perdiderit animam suam propter me, inveniet eam ^; »

iterumque, « Reddet unicuique secundum opera ejus, »

Hoecambo declaravit. Et cum de utroque dixisset, regnum

quidem videndum exhibet, gehennam verominime. Quare?
Quia si ahi ibidcm crassiores fuissent, id certe necessarium
fuisset ; quia vero illi erant accepti et probi viri, a bonis
illos confirmat. Neque hsec una sola causa fuit haec demon-
strandi; sed quia id sibi convenientius crat. Nec tamen
' Matlh. x\i, 2§, ^ « Joan. xii, aS,

29.
452 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCKIEPISCOPI C. P.

illam aliam partem prfetermisit; sed saepe res illas ad ge-

hennam spectantes fere sub oculis ponit; ut cum Lozari
imaglnem induxit S et cum memoravit eum qui centum
denarios exegerat, atque meminit illius qui sordidis erat
indutus "*, aliorumque plurimorum. « Et post dies sex as-
«umit Petrum et Jacobum et Joannem^ » Alius vero « Post
»dies octo ^ » ait, neque huic contradicit, sed cum illo

valde consentit. Nam alius diem illam, in qua locutus est,

enumerat, itemque illam in qua reduxit eos; alius vero in-

termedias solum posuit. Tu vero animadvertas velim quo-

|
modo Matthoeus philosophetur, dum eos non tacet qui sibi
anteposili fuerunt. lioc et Joannes saepe facit, eximias Petri
laudes accuratissime describens. Nam livore et invidia va-

cuus semper erathorum Sanctorum chorus. Assumptisita- ^

que coryph.neis, « Duxit illos in montem excelsum seorsum,

»et transfiguratus est ante eos ; et resplenduit facies ejus

»sicut sol : vestimenta autem ejus focta sunt alba sicut nix.
» Et ecce appnruerunt eis Moyses et Elias loquentes cum
»ipso^. Gur hos acclpit solos? quiahi aliis praestantlores
»

erant ; Petrus quod admodum dlligeret Christum, ideo

prajemlnebat; Joannes quod valde dillgeretur; Jacobus ex
sua cum fratre responsione, quando dlxlt : « Possumus bi-
7)bere calicem ^; neque ab hac responsione solum; sed
»

etiam ex operibus, tum alils, tum quod impleverlt idquod

dlxerat Judaeis quippe ita acer et vehemens esse videba-
:

tur, ut rierodes munus maxlmum se proebiturum Judaeis

putaret, si illum occideret 7. C^ur aulem non statim illos

secum adducit ? Ne reliqui Disclpuli allquld humanum pa-

terentur. Ideo nec nomlna quidem eorum protullt qui as-

censuri crant. Nam admodum desiderasscnt caeteri Chris-

' Luc. XVI, 19 ct seqq. — * Matlb. xviii et aa, — ^ Id. xvii, i.

— ^ Luc, IX, 2S. — l Mallh. xvii, 2, 5, — U, xx, 23, — 7 Act.

xii, 1,
 BOMILIA. LVI. m S. MATTH^tlM. 4^3
tum sequi, tantam gloriam visuri, et tanquam neglecti
doluissent. Etiamsi enim hoc corporaliter maxime osten-
sum fuerit, attamen multum desiderii id intulisset. Cur
autem id prsedixit? Ut paratiores et prsemoniti circa visio-

nem esscnt, ex praedictione, et ex dierum numero cupidi-

tate videndi ardentes, sic vigili et soUIcita mente accede-
rent. Cur autem Moysem et Eliam iii medium adducit?
Mullae possent afierri causa3, quarum prima hoec est : Quia
turboe dicebant, olii Heliam, alii Jeremiam, alii unum vete-
rum Prophelarum Christum esse; ideo illos, qui proccipui
quantum discrimen esset
erant, adducit, ut hinc videretur
servos inter et Dominum; acrecte Petrum fulsse laudatum,
quod ipsum esse Dei FiHum confessus esset. Ahud quoquo
addendum suppetit Quia frequenter ipsum arguebant,
:

quod legem transgredcretur, et blasphemum ipsum puta-

bant esse, quia gloriam Patris nihil ad se pertinentem sibi

vindicaret, diccbanlque : « HIc non est a Deo, quia sabba-

» tum non servat '; » ac rursum, « Dc bono opere non lapi-
» damus le; sed de blasphemia, et quia tu, homo cum sis,

»facis te ipsum Deum^ » Ut ostendatur hanc utramque

criminationem ex invidia proficisci, ct se ulraque in re in-
sontem esse; neque se legem prcxvaricatum esse, nec se
sibi non congruentem gloriam attribuisse, cum se dlceret
aequalem Patri; eos in medium adducit, qul in ulraque re
fulserant. Nam Moyses legem dederat; poterantque Judaei
cogitare Moysem non hbenter passurum fuisse quod lex
conculcaretur, ut illi putabant; nec colere potuisse hos-
tem ejus qui legem dederat : Heliam vero, qui pro Dei
gloria zelo plenus erat, si Deo adversarius ille fuisset, si se
Deum, et Patri aequalem fiilso dixisset, nequaquam affu-
turum et illi obsecuturum fuissc.

H. Cum supra dictis altera est adhuc dicenda causa.

.', Joan, iXj 16. — 2 Id, ;?, 33,
454 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

Quaenam illa? Ut discerent eum et vitce et mortis potesta-

tem habere, ac coelestibus pariter atque terrenis imperare.

Quapropter et eum qui mortuus erat, et eum qui nondum
obierat, in mcdium adducit. Quintam causam (namcerte
quinta numero est,) affert Evangelista. Quxnam illa est ?

Ut crucis gloriam ostenderct, Petrumque ac reliquos sola-

retur, qui passionem timebant, ipsorumque animos erige-
ret. Nam cum illo adveuissent, non tacebant, sed loque-
bantur de gloria quam completurus erat in Jerusalem; id

est de passione et cruce ; sic enim ipsam semper vocant.

Nec ideo tanlum illos delegit : sed illorum virtute motus,
quam ipse iu illis maxime quaerebat. Quia enim dixerat:
(( Si quis vult post me venire, tollat crucem suam et se-

»quaturme,»eos qui pro Dci beneplacito, et pro sibi com-

misso populo mille mortes obierant, in medium adducit.
Uterque enim animam perdidit, et invenit eam. Uterque
contra tvrannum constanter ac llbere stctit; ille contra
iEgyptium, hic contra Achabum,idque pro ingratis et inob-

sequentibus hominibus : et ab iis, quorura sakiti advigila-

bant, iu extremum acti sunt pericuKmi; atque uterque ut

illos ab idololatria rctraheret, et amboprivali homines esse
videbantur : ille hngua tardus et exili voce erat; hic agres-
tis viri morc a2;ebat : ambo pauperes admodum crant: nam
neque Moyses quiJpiam possidebat, ncque Helias quid :

enim plus habuit, quam meloten? Et haec in veteri lege,

cumnondumtantamsignorumgratiam accepissent. Etiamsi
enim Moyses more diviserit; at Petrns super aquns ambu-
lavit, et montes transferre poterat, morbos omnis gencris
magnnque illa prodigia
curabat, feroces daemonas fugabat,
per umbram corporis sui cdcbat, tolumquc orbem conver
tit. Si autem Elias mortuum suscitavit; at illi scxcentos

suscitarunt,etiamsinondumSpiritum sanctum accepissent.

' Luc. IX, 5i,
 HOMILIA LVI. IN S. MATTHyEUM. /j^S'

Illos ilaque medium adduxit.VoIebat enim

hac de caiisa in
Discipulos eorum ad populumducendum studium imitari,
illorum constantiam, firmitatem, esseque mites, ut Moyses
erat, zelo plenos ut Elias, similiterque sollicitos. Aller
enim triennalem fumem tullt propter populum judaicum;
alter vero dicebat : « Si quidem dlmittis ipsis peccatum,
«dimitte; sin minus, dele me de libro, quem scripsisti ^ »
Haec omnia ipsis per hanc visionem in mentem revocabat:
nam in gloriam illam adduxit ipsos ; noo ut in illls starent,

sed ut scammata transilirent. Quando igiturdlxerunt: «Di-

»camus ignem de coelo descendere ', » et Hellse recordati

sunt, qui hoc fecerat, alt illls : « Nescitls cujus Spiritus

»sitis, » ad injuriarum oblivionem illos adhortans ob cha-'
rismatum dllFerentlam. Ne putes nos Ellam ut imperfec-
tum damnare : non enim hoc dicimus; etenim admodum
Verum temporibus suis, cum puerilior tunc
perfectus erat.
mens hominum esset, hac opus erat institutione nam :

Moyses quoque hac ralione perfectus erat;sed plus exigltur

ab Aposlolis quam ab illo: « Nisi enlni abundaverit justitia
» veslra plus quam Scribarum et Pharisaeorum, non intra-

»bltis in regnum coelorum ^. » Non enim in iEgyptum in-

gressi sunt, sed in orbem totum gravius et pejus affectum'

quam iEgyptii erant non Pharaonem alloculuri, sed cum
:

dlabolo pugnaturi ipso nequitise tyranno. Nam certamen

ipsis erat, ut illum alllgarent, et vasa ejus dlrlperent om-
nia; illud vero faclebant, non mare dividentes, sed per
virgam Jessffi profundum impietatis dissecantes,mullogra-
vioribus agitatum fluctibus. Vide igltur quot quantaque
essent quae homlnlbus terrorem incuterent, mors, pau-

P^l^l^l L"i«?^i^A.?^ife^^§l3x; J.^?{!Pd^^ ilVis ut ha3c

omnia fidenter aggrederentur, et cum magna securitate

* Exod. xxxu, 32. —* 2 Luc, jx^ 54, ^ ? Matth. v, 20.

456 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quasi per siccuiii transirenl. Ad hixc ij^ilur omnia ipsos

concitans, illos aclduxit qui in veteri refulserant. Quid igi-

tur Petrus fervens illc? « Bonum est nos hic csse '. » Quia
enim audierat ipsum Jerosolymam venlurum et passurum
esse, ea de causa adhuc timens et tremens, post increpa-
lionem illam non audct quidem accedere ac dicere: o Pro-
»pilius tibi sis : » sed limore adhuc caplus, eadem ipsa,
sed per alia verba subindical. Quia enim montcm videbat
et vastam soHludii\pm, cogitabat magnam ibi securitatem
a loco esse. Nec modo a loco, sed quod cuperet ipsum non
ultra Jerosolymam adire vult enim eum ibi perpetuo ma- :

nere ideo labernacula memorat. Si enim hocfiat, inquit,

:

non ullra Jerosolymam ascendemus si non ascendamus, :

ille non morietur. Ibi namque dicebat Scribas se aggressu-

ros esse. Sed non ausus est ita loqui; haec autem peificere
volens, secure dicebat : « Bonum est nos hic esse, » ubi et
Moyses ct Elias adsunt. Elias, qui de coelo ignem in mon-
tem descendere jussit; Moysesque, qui in caliginem in-
gressus, cum Deo locutus est et nemo sciet ubinam su- :

mus. »

III. Vidisti-ne fervenlem Christi amatorem ? Ne qua^ras

quam prudens et accuratus essethortandimodus, sed quam
fervens,quantumque ardebat amorc Ghiisli. Quod enim
cum illud dicerct, non pro seipso tantum trcmcrct h<TC
dicendo; audi quid dicat cum Christus mortem suam et
insidias sibi parari prsenunliavit : « Animam meam pro te

«ponam : si oporluerit me mori tecum, non te negabo^. »

Vide etiam quomodo in mediis periculis vilac suae parum

consulerct. Tanto enim circumstanle populo, non raodo
pon aufu":it, sed stricto gladio ampulavit auriculam servi

pro magistro suo tremebat. Deinde quia absolute locutus

' Mailh. XVII, 4i —• ? Marc, xiv, 3i,
 IIOMILIA LVI. IN S, MATTH.EUSI, 4^7
fuerat, admentemredit; tlmeiisque ne rursiis Increparetur,

ait : unum,Moysi
«SI vlsjfaciamushic tria tabernacula, tibl
»unum, et Eliae unum \ » Quid dicis, Petre ? Nonne paulo
anle a servis eum separastlPcor cum servis modo connume-
ras?Vides-nequamimperfecliilliessentantecrucem?Nam si

Pater Pelro revelavit, at non diu revelationem illam retinuit,

sed pavoreturbalus est, non solum eo quemdixl,sed etiaai

alio quem ex visione illa susceperal. Alii itaque Evangelis-
lac hoc significantes, mentis confuslonem, qua afficiebatur
cum hccc diceret, expavore illo susceptam declarant. Mar-
cus quidem dicit : « Non enim scicbat quid loqueretur :

«perlerritl namque fueruiit'. » Lucas vero postquam dixit:

« Faciamus tria tabernacula : » statim subjunxit, « Nes-
jciens quid diceret^. » Deinde significans et illum et alios
timore correptos fuisse, ait : « Gravati somno erant. » Cum
evigilassent aulem, viderunt gluriam ejus. Somnum vero
hic vocat soporein illum qui ex tali visione accidit. Nam
veluti^l^iti ex nimio fulgorc oblenebrantur ; sic et illis cve-

nit.Neque enlm nox erat, sed dics et radiorum splendor :

oculorum infirmitatem gravabat. Quid igitur? Ipse quidem

nlhil loqullur, neque Moyses, neque Elias : sed qui omni-
bus major vocem emittit ex nube.
et fide dignior esl, Pater
Cur ex nube? SIc semper apparet Deus nam « Nubes et :

))Caligo in circuitu ejus^; » et rursus, « Qul ponit nubem

f>ascensum suum^; » Iterumque, « Dominus sedet In nube

))levi^; » et, « Nubes suscepit eum ab oculis eorum^; » et,

« Quasi Fihus hominls veniens In nubibus ^. » Ut igitur cre-

dant ab ipso Deo vocem ferri; inde venit, et nubes lucida
erat. Nam, « Adhuc eo loquente, ecce nubes luclda obum-
• braviteos. Et ecce vox de nube dicens : Hic est Fllius

Lxviii, 4. — 5 Id, ciii, 5,— « Isai.^xix; ^ Luc. ix, 33. — 4 p,al.

vii, i3.
458 S. JO, CHRT50STOMi ARCHIEPISCOPI C. P.

D meus dilectus, inquo mihi bene complacui: ipsum au-

»dite'. » Quandoeuimminatar. tenebrosam nubem osten-
quemadmodum in Sina.
dit, *- Inlravit, enim, ait, in nu-
sbem et in caliu;inem Moyses, et velut vapor ila fercbatur
»rumus';» Propheta de minis ejus disserens, «Tene-
et

»bro.sa, inquit, aqua in nubibus aeris^.» Hic vero quia non

terrere, sed docere volebat, nubes lucida est. Et Pctrus

quidem dicebat : • Faciamus tria tabernacula; 9 ille Tero
tabernacukmi ostendit non maaufactum. Ideo ibi quidem
fumus esl, et vapor fornacis; hic vero lux ineftabilis, et

vox. Deinde iit ostendatur non de nno trium simpliciter dici,

seddeChristo tantum; cum vox aUata est, illi recesserant.
Nam si de uno ex iliis dictum fuisset, non ille mansisset so-
lus, duobus aliis remotis. Cur ergo nubes non Christum
solum operuit, sed omnes simul ? Si Chrislum solum obum-
brasset, ipsum Ghristum emisisse vocem.
putatum fuisset

Quapropter Evangelisla, ut hoc ipsum confirmaret, aitvo-

cem ex nube vcnisse, id est, ex Deo. Et quid ait vlfc illa?
«Hic est Fihus meus dilectus. » Si dilectus, ne timeas, Pe-
tre. Oportebat enim te et virtutem potentiamque ejus jam
nosse, et de resurrcctione esse certiorem. Quia vero ilhid

ignoras, saltem ex voce Patris lidentior esto. Sinamquepo-

tens est Deus, ut vere potens est, procul dubio et Filius si-
militer. Ne timeas ergo mala. Si autem hoc uondum ad-
mittis, ilkid saltcm cogita iUum et Filium esse, et diligi.

Hic est enim, ait, Filius meus dilectus. 1 Si vero dihgi-

tiu*, ne timeas. Nemo enim quem diligit, abjicit. Ne tur-

beris ergo quantumvis enim diligas, non dihgis eum ut

:

Pater ipsius diHgit. « In quo mihi comphicui. » iSon enim

sokim diligit eum quia genuit ; scd quia et aequaiis est ilii

omniao. et eju.Hlem voliml.a^l-^lj^jt;;^"^-^

^u'ia dilecfusiV"'''

' Matlh. STii, 5.— * Exod. mr, 18. — ' VsiU xtii, i5.
 HOMILIA LVr, IN S, MATTH^CM. 45^'^

in ipso sibi complaciiit. Quid porro signiflcat illud, « In

» qiio mihi bene complacui ? » ac si diceret : « In quo quiesco,

quo oblector, qui omnino sequalls mihi est, et quod unam
cumPatre voluntatemhabeat, etquod Filiusmanens, unum
omnino sit cum Genitore. « Ipsum, inquit, audite. » Quare
si crucifigi voluerit, ne obslstas, « Et audlentes ceciderunt
»in facies suas, et tlmuerunt valdc. Et accedens Jesus, te-
» tigit eos, et dixit : Surgite, et nollte timere. Levantes au-
» tem oculos suos, neminem viderunt nlsi sohim Jesum ^ »

IV. Quomodo haec audientesperculsi suntPnam antehac

emlssa fult vox talis In Jordane; turba) arderant, nemo
quldpiamtale passus est. Etpostea rursum, quando tonitru
factum fuissc dicebant ; sed nec tunc quid simlle sunt passl:
quomodo igitur in monte ceciderunt? Quia et soHtudo, et
altltudo montls et qules magna erat, ct transfiguratio hor-
rore plena, et lux immensa, et nubes extensa. Quoe omnia
illos in pavorem magnum conjecerunt. Undique terror
oricbatur, et ceciderunt territi slmul et adorantes. Neporro
timor ille, si diu mansisset, rerum memoriam deleret, sta-
tim iilos a terrore Hberavit, sohis ipse conspicitur, man-
datquc ipsis ut nemini dicant, donec a mortuls resurgeret.
« Descendentibus enlm ilhis de monte pra^cepit els ut ne-
»mini dicerent, donec ipse a mortuls resurgeret » Nam "*.

quanto majora deillonarrabantur, tanlo creditu dliliciHora

tunc multls erant. Scandalum autem crucis magis cresce-
bat. Idcirco tacere jubet, neque simpHciter, sed rursus
passionem commemorans, acferecausam dicens cur tacere
juberet. Neque enim jubet nunquam haec cuiplam dlcere,
sed donec Ipse a mortuls resurgeret. Atque hic quod du-
rum quod jucundumerat tantum dixit. Quid
erat tacens,
ergo postea?annon scandahim passuri erant? Nequaquam.
Tempus crucem praecedens tantum quoerebalur : nam pos-
' Matth. xvii, 6-5, -- » ^^'^'^ -
46o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tea Spiritu saiicto dignali siint, et signoruni voccm babe-

Jbant sibi patrocinantem, atque omnia, quoe tunc dicebant,
acceptabiiia erant, cum res ipsoe clarius, quam tuba quae-
libet, ejiis potenliam praedicarent, nec quopiom interve-
loiente ofFendiculo. Nihil ergo Apostolis bealius, maxlme-
que tribus illis qui in nube obtegi una cum Dominodignali
sunt. Sedsi velimus, nos quoque Christumvidebimus non :

ut illi tunc in monte, sed multo splendldiorem ; neque

enim sic postremo veniet. Nam tunc Discipuh's se attem-
perans tantum splendorem efFudit, quantum poterant illi

lerre. In extremo autem lempore in propria Patris gloria

non cum Moyse et Heha tantum, sedcum immenso

veniet,
Angelorum exercitu, cum Archangelis, cum Cherubinis,
cum hujusmodi multltudine infinita; non cum nubecaput
operlente, sed ipso coelo contracto. Nam sicut cum judi-
ces pubhce sententiam prolaturi sunt, qui astant rcmotis
illos omnibus conspiciendos prcebent; ita et tunc
vehs, sic
omnes illum sedentem videbunt, et tola humana natura
sistetur, ipseque per se illls respondeblt, atque aHIs dlcet
«Yenlle benedlcti Patris mei : esurivi enim, et dedlstis
»mihi manducare^ : » aHis vero dlcet : « Euge serve bone
»et fidehs, super pauca fuisti fidclis, super multa te consti-
»tuam^ » Contra vero ahis « Ite in ignem ajternum pa-
: :

»ratum dlabolo ct angehs ejus^; » ahis vero, « Serve ne-

»quam et piger^. » Et ahos quidem dlssecabit tradetquc
tortoribus; ahos vero, hgatis manibus et pedibus, jubebit
projici in tenebras exteriores. Et post securlm fornax exci-
plet, ac quas a sagena projiciuntur, iUud cadent. «Tunc
» Jusli fulgebunt sicut soH; » imo phis quam soL Id vcro
dicitur, nonquod lux eorum solari par lantum sit, sedquia
astrum nuhum hoc splendidius habemus, ob lioc notum
* Malth. XXV, 54, 35,— » Ibid, 21 cl 23,— ^ Ibid. 4».— ^ IL»itl.
 HOMILU LVI. IN S. MATTH^TJJI. 4^1
faCere volult futurnm Saiictorum splendorem. Nam In monte
quoque, cu dlxlt : aResplenduit ut sol, «eadcm dc causa
sic locutus est. Nam quod major lux esset, quam ea qua3 In
exemplo fertur, testificatl sunt Dlsclpnll cadentes. Si porro

non Immensa lux fulsset, sed solis Incl par, non cecldls-
sent, sed faclle tnlissent. Justl Igltnr tunc fulgebunt sicut
sol, et plus quam sol : peccatores vero extrema patlentur.
Tunc non commentarlls opus erlt, non argumentls, non
testlbus nam ipse judex omnia est, argumentum et judex,
:

Omnla quippe clare novlt ille. Nam «Omnia nudaet nperta

»sunt oculls ejus^; » nonnon pauper, non potens,
dives,
non Infirmus : non sapiens, non insipiens, non servus, non
liber, nemo IIIIc appareblt, sed his personls contritls, opc-
rum tantum examen erit. Nam sl in jndiciis, cum quis de
tyrannide aut de csede causam dicit,qnlcumque fuerlt,
slve pricfectus, sive consul, sive quidvls aliud, omnla avo-
lant insignia dignltalis, et qul deprehensus est, extremas
dat poenas. Multo magis ibi res ita se habeblt.
V. Id ne fiat, ponamns, obsecro, sordidas vestes, et in-
duamur arma lucls, et gloria Dei amiclet nos. Qnid enim
cx pra3ceptis grave? quld non facile? Audi igltur quld di-
cat Propheta, et tunc facllitatem Intelliges Nequc : « si in-
/) curvaveris, quasi clrculnm collum tuum, etsaccum et ci-

» neremsubstraverls,ncquesic vocabisjejuninm acccptabile:

»sed solve omne vinculum iniquitatis, dissolvc obligationes
3»violentarum pactionnm'. » Vidc Prophelcc saplentlam
onerosa prlus posult et snstullt, et a facilioribus salutem
consequl rogat, ostcndens non labores Deum, sed obedien-
tiam exposcere. Delnde nt commonstret vlrlutcm facilem,
nequltiam vero onerosam esse, a nudls nomlnibns Id as-
trult. Neqnitia enlm, Inrjult, est vinculum et obllgatio,
virtus autem ab his liberatio et solulio; omncm syngra-

? Ilcbr. IV, z5. — * Isiii. lyw, 5, G.

462 S* 30, CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOM C. P.

pham injustam (liscerpe, foenorum et usurarum rescripta

sic appellans. « Dissolve confractos in remissione, » mise-
ros videlicet. Talis quippe debitor est, cum viderit credi-
torem, ejus animus frangitur, ipsumque magisquam feram
formidat, « Et pauperes tecto carentes induc in domum
»tuam; si videris nudum, operi eum, et proprios seminis
» tui non despicias ^ » In concione quam nuper habuimus,

cum de pramiis ageremus, divitias inde partas ostendimus.

Nunc porro videamus num quid ex praeceplis diflicile sit,

etnaturam nostram superet. Sed nihii simile inveniemus ;

imo contraria omnia ita ut quaj virtutem spectant mag-

;

nam habeant facilitatem ; contra vero qua) ad nequitiam

perliuent, sudores maximos. Quid enim est difficiiius, quam
foenerari, ac de usura et pactionibus sollicitum esse,spon-
siones expetere, ac de pignoribus metuere ac tremere, de
sorte, de syngraphis, de foenoribus, de sponsionibus? Ta-
les sunt res saeculares. Haec qua2 videtur excogitata sccuri-
tas suspicionibus plena, et omnium fragilissima est. IVIise-
ricordiam autem exercere facile est, ab omnique sollicitu-

dine hberat. Ne igitur alienas calamitates negotiemur, ne

in lucrum vertamus illa quse ad misericordiam speclant.
Scio quidem multos hrec non libenter audire. Sed quidex
silentio hicri accederet ? Si taceam, et nemini molestiam
verbis inferam,non potero per silentium vos a supplicio
eruere; imo hinc omnia contraria eveniunt supphcia au- :

gentur, atque hujusmodi non vos tantum, sed ego

silentii,

etiam pcenas darem. Ad quid igitur verborum adulatio,

quando illa ad operandum nihil juvat, imo etiam nocet?
Quodhicrumverbo lajtiliam, rc dolores ofTerfe? Aures de-
mulcere et animam supphcio addicere ? Ideo necesse est
hic dolere, ne ilHcpoenas demus. Nam gravis, gravis certe
et omnino curandus morbus Ecclesiam invasit. Qui prohi-
* Isaji, LVin, 7»
 HOMILIA LVI. IN S. MATTHiEUM. 465
bentur vel ex justis laborlbus pecunias accumulare, imo
cjui jubentur opes suas egenis aperire, ex aliorum pauper-
tate ditescunt, speciosam rapinam excogitantes et bene co-
loratam avaritiam. Ne mihi externas leges objicias. Publi-
canus enim legem illam exteriorem servat, et tamen dat
poenas. Quod etiam nos patiemur, nisi desinamus paupe-
res atterere, et penuriae egestatisque occasione sumpta,
impudente abuti usura, Ideo enim pecunias habes, ut pau-
pertatem solvas, non ut eam opprimas ,• tu vero quasi opem
ferens, majorem infers calamitatem, et liberaUtatem pecu-
nia vendis; vende, non veto, sed pro regno coelorum. Ne
parvum accipias operis hujusce pretium, usuram centesi-
mam (i4), sed vitam immortalem. Cur pauper et egenus
es ? cur pusilli animi ut magna parvo pretio vendas, et pro
caducis pecuniis des, cum oporteret pro regno vendere
semper manentePcur, Deo reliclo, humana lucraris ? cur,
divite reUcto, pauperi molestiam infers, et largientem prae-
lercurrens cum ingrato pacta inis ? Ille reddere concupis-
cit, hic aegre reddit. Hic vixcentesimum numerat, ille cen-
iuplum et regnum coelorum. Ilic cum convitiis et contu-
meUis, ille cum laudibus et encomiis. Hic tibi invidiam
parit, ille tibi coronas nectit. Hic vix in hoc saeculo, ille et
in hoc et in futuro, Annon crgo extremae dementiae est, ne
scire quidem lucrari? Qaot fnenoris causa sortem eliam
amiserunt ? quot propter usuras in pericula inciderunt ? quot
et se et ahos in extremam paupertatem dejecerunt ob incre-
dibilem avariliam?
YI. Ne mihi dixeris illum talem libenter accipere, et de
foenore graliam habere. Illud enim per inhumanitatem tuam
evenit. Nam et Abraham, cum uxorem barbarfs tradiditS
insidias illas sibi gratas reddidit; non Ubenter, sed obme-
tum Pharaonis. Sic etiam pauper, quia re gratis oblata dig-
' Gen, xji, i5.
464 S. JO. CHRVSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

nam illum non censes, de crudelitale gratias agere cogitiir.

Tii autem mihi vidcris, si a periculo quempiam vindica-
res, mercedem te hac de causa ab illo flagitaturum esse.
Absit, inquies. Quid dicis? Cum malo liberas,
a majori

non vis pecunias exigere, dum pro re minore tantam exhi-

bes inhumanitatem? Non vides quantum huic rei immi-
net supplicium? Non audis illud in Veteri eliam Testa-
mento prohiberi Sed quid mulli causificantur? Dum foe-
'.

nus accipio, do pauperi. Bona verba, mi homo, hujusmodi

sacrificia non vult Deus. Ne lcgem ita callide cludas. Me-

lius est pauperi non dare, quam inde sumptum dare.

Quia pecuniam justis partam laboribus, sa3pe reddis ini-

quam ob iniquos foetus, ac siquis foecundum uterum cogat
scorpiones parere. Ecquid legem Dei memoro, annon vos
ipsi sordes iUud esse dicilis?Si autem vos, qui lucrum re-

fertis, ita statuitis, cogita quam Deus de vobis feret senten-

liam. Quod si vchs externos lcgislalores interrogarc, audies

illos id extremce impudentiie esse putare.Certe iis, qui dig-
nitates occupant, quique senatum magnum constituunt,
non licet hujusmodi lucro dehonestari. Sed lex apud illos

est, quae id prohibet. Quomodo igitur non horrendum fue-

rit, si non parem coelesti civitati honorem tribuas, qualem

legislatores Romanorum senatui tribuunt, scd minorem
ccclo referas quam terrie, neque te pudeat tantae turpiludi-

nis? Qaid cniminsaniusfuerit, quam siquis sine lerra, sinc

pluvia, sine aratro seminare volueritPliac decnusa zizania,

quaj igni tradenda sunt, metunt, qui malam hujusmodi
agriculturam excogilarunt. Annon mullac sunt justaj nego-
tiationcs, agrorum, gregum, armentorum, manualium la-

borum, solersque rei famiIiariscura?Quidinsanis utspinas

frustra demetas? At fructus terrae, inquies, multis sunt

casibus obnoxii, grandini, rubigini, imbribus nimiis? Sed

' Dcut, XV,
 HOMILIA. LVI. IN S. MATTHJIVM. 4^5
non tot casibus quot foenus. Nam quldquid ibi acciderit, re-

ditum solummodo laedit, sorte interim, sive agro manente

illajso. Hic vero multi siepe in ipsa sorte naufragium passi
sunt : et antequam damnum accidat, in perpetua sollicitu-
dinc versantur. Nam foenerator nunquam re sua fruilur.
sed etiam quando fcenus afierlur, non gaudet quod. pro-
ventus accedat; sed dolet quod nondum sortem exaequet
usura, ac priusquam hlc foetus totus prodeat, illum tolum
parere nititur, foenora in sorlem convertens, et vim infe-
rcns ut abortivos viperai partus edat. Talla certe sunt fce-
nora, quie animas miserius rodunt et laccrant, quam vlpe-
rae. Hoc injuslitije vinculum est : haBCobligalio violentarum
pactionum. Do, inqult, non ut accipias, sed ut plura reddas.
At Deus vetat Id accipere quod datur : « Date, inquit, illis,

waquibus nlhil accipcrc speratis'. » Tu vero plus quam

dederis exlgis quod non dedisti, ut debitum tibi cogis
: et

numcrarc cum, qui non accepit. Et putashlnc libi opes au-

geri, ac pro opibus ignem tibi acccndis inextinguibilem.
Quod ne fiat hos foenorum partus malos et inlquos excin-
damus, cxsicccmus hunc perniciosum ulerum, ac vera mag-
naque lucra tantum persequamur. Quaenam ha3C sunt? Au-
dianius Paulum dicentem Magnus est qucestus pietas cum
: «

» suillclentia ', » HIs igltur tantum ditemur divltils, ut et

hic tranquillitate fruamur, et futura consequamur bona,

gralia et benignltate Domini nostri Jesu ChrisLi, cui gloria
ct imperium cum Patre et Spiritu sancto, nuncet semper,

et in saicula saiculorum. Amen.

* Luc. VI, 55. — * 1 Tim. vi, 6.

riiNlS TOMI SErxUAGESIMI QUINTI.

LXXV, 3o
\

f
VVWVWVWVVVVWVVVVWVWWVWVWvWVVVVVVVX^AiVWWVVVVWWVVVVVWVVWVWVV.VWVWW^WVW

ANNOTATIONES,

Annot. (i), pag. 10.

Hsec tituli more jacent in editionibus Gommelini et Mo-

relli, quia in latinis edilis, homilia hacc, c[ux in graccis ma-
nuscriplis una serie ponitur ut a Chrysostomo habita fuit,
in duas divisa fuit. Laliiii porro, ut videtur, quo in unam
Orationem dominicam, homiham Chrysostomi haberent,
hanc in duas partes diviserunt, quarum poslrema Oratio-
nis dominicac expHcationem compleclitur, et hanc postre-
mam partem homiliam vigesimam inscripserunt ; secundum
quem numerum, sequenles homiliarum numeri male con-
cinnantur. Quos numeros, quia a scriptoribusChrysostomi
loca aflcrentibus semper adhibiti fuerunt, seriei suae res-
tituimus, id est, decimae nonse.

Annot. (2), pag. 90.

Quodhicdicit de Christo cum potestate loquente, jam

ante neque semel dixit, ubi etiam ait illum,, quemadmodum
Prophetas, non de alio, sed de seipso locutum fuisse. Illud
porro wc ?3-po«p>^r/3? iMwuay;?^ manuscripti non pauci sic effe-

runt, 6 ripocpyirvj; v.ai Mwuav;?, quaj lectio, si vera sit, intel-

ligatur oportet, Propheta nempe David, et Moyses legis-

lator.

Annot. (3), pag. i3i.

idipsum dicit Chrysostomus Hom. 11 de Lazaro, nempe

sccundum quorumdam opinionem animas morientium clse-

3o.
 408 ANNOTATIOXES.

monas fierl. Sed icl ibl solum cllcltur de illls qul vlolenta
morte decesserunt : Illudque forte hoc etlam loco subin-
tcUIgendum esi : non verlsimlle enim est id eos de anima-
bus dcccdcntium omnium cxislimasse.

Annot. (4), pag. i32.

Slngularls admodum Illa opinlo erat a praesllglatoribus

occlsos pueros fuisse, ut ipsorum animae sibi minislrarent.

Annot. (5), pag. 146.

Philosopbla apud Chrysostomum pro virlute, modeslia

ct humilitale accipilur. Hic porro Mattha^um Liudat, cpii

publicanus cum esset, idcoque malc audirct apud Judoios,

nomen suum tameu non occullaverit, sed sese Mallha^uni
appelhiverit, nequc nomcn suum mutavcrit, quod lamen
fccerunt ahi EvangeHsto;, qui ipsum Lcvi appeilarunt.

Annot. (6), pag. 167.

De Xenophonle dlcltur ipsum, cum coronatus sacrifica-

ret, ut audivit fihum In iMantlnaea pugna cccidissc, coro-

nam deposuisse, ubl vero acriter pugnanlem corruisse

comperlt, coronam itcrum capili imposuissc.

Annot. (7), pag. i83.

SlnguLire cst quod hic dicilur de lis, qui ex oleo hicer-

r\K in Ecclesla ardentis uncli convaluerant. De arca postca

loquilur iu qua pecunia; scrvabantur, pauperibus erogan-
da?. Aliquid dillicuhalls proe se ferunt vcrba seciuenlia, ubi
dc arca y.towT^;) loquens dlClt, odl sksri^Od^jifTtV syji (TJ^f/.sxksicai-

•jrrj. d y.at oAr/ot slatv 01 -/.x'|nyJvot svravGa; « Scd elccmosynam

» inchisam habet, hcet pauci sint qui illam possidcant. •

Aucloris menlem hanc cssc cxistimo : Arcn iUa Ecclcsix

 .\ >> T AT1 .\ tS 4 G9

peLuiiias oLliucl ad elccmosynaiu crogoiidaiii, (jncuii '.

iiui-

tem eleemosynoe sciiicel eroguQcioe cx hi.; pricseiilibiis nnuci

possidcnt.

Annot. (8), pag. 20 r.

Quod Jobnm dc resurrcctioue ni-

diclt Cilirysostomus

Iiil novisse, non consonat cum vulgari doctorum opinionc.

Annot. (9), pag. 261.

Hujus loci scnsus sic plenius explicatur. Tu dicls eos,

qui pauperlalem sponte scctanlur, tanlam in rorum oni-

nium penuria volu[)tatem percipere, ut ne oblatas qnidem
divilias unquam sint acccpturi. At divitcs quoquc ita de-

lectantur in opibus suis, ut nunquam patianlur eas sibi

adimi , quo sc a sollicitudine scrvandtc pecunioc exone-
rent.

Annot. (10), pag. 295.

«Nec modo non dctlit, » nempe filinm. Atqui dcdit Mi-

cholfiliam suam in conjugem. Sed pulo Chryso:-tomum hic
pro uon data habcrc enm, quce simulalc tantum data fuit,
nl hoc allectus beneficio David facilius oblruncaretur.

Annot. (ii), pag. 3o2.

Frant a principio EccIcsiaB quldam hcTretlcI, qul pu-

labant Chrislum spccic tanlum ct (J6y.r.rjst mundum m
venisse, et ea, qu.T in Evangnlils narrantur, pcrrccissc.
De quibus hsrelicis Ignalius martyr Epist. ad Smvrna?os,
itcmque Epist. ad Trallianos, Irenceus lib. i, Epiphnnius,
et alii.
470 ANNOTATIONES,

Annot. (12), pag. 329.

Kat 7^0 xai olxsTat (^SffaroTa? e^v a/oiorov v.a)vO'j tcc. VerliniUS ;

« Etenim liberti qui hcros suos ad convivium invitant. »

OtxsTat enini hic intelligendum omnlno vicletur de scrvis ct

domesticis illis qui hcri sui liberalitate libertatcm adepti
crant, quosque libertos appellabant.

Annot. (i3), pag. 368.

^t^oaorpstv Tojs olac, 7rat(Jtuwv, asperum vivendi gcnus, qualc

est, in foeno discumberc cibi sumcndi causa, philosophiam _
hic, ut scepc aUas vocat Ghrysostomus.
|

Annot. (i4), pag. 4^3.

Centesima erat usura3 genus, quo qui in foenus acclpie-

bant, singulls menslbus cenlesimam sortis partem solvc-

rent, ila ut centum mensibus sortem icquarcnt.
 CONGORDANTIA
BIBLIOTHECE LATINiE GUM GALLIGA.

DIBLIOTHECA LATINA. BIBLIOTHECA GALLICA,

homilij: in s. matth/Eum.

Homilia xxi, pag. 07, Ejusdem fragmenla ,

tom. xii,

pag. 49-60.
Homilia xxii, pag. 45. Ejusdem fragmenla ,
tom, xii,

pag. 61-67.
Homilia xxv, pag. 90. Ejusdem fragmcnta ,
tom. XII,

pag. 456-445 , et tom. XIV,

pag. 75-80.
Homilia xxvi, pag. 99. Ejusdem fragmcnta ,
tom. XIV,
pag. 81-86.
Homilia xxvu, pag. 117. Ejusdem fragmenta ,
tom. XIV ,

pag. 86-91.
Homilia xxxi, pag. 159. Ejusdem fragmenta tom. xvi,

pag. 256-265.
Homilia xxxii, pag. 170. Ejusdem fragmenta tom. XV,
pag. 17-29.
Homilia xxxv, pag. 21 5. Ejnsdem fragmenta tom, xviii,

pag. ii4-i2i.
Homilia xxxviii, pag. 254. Ejasdem fragmenta tom, XV,
pag> 399-407.
Homilia zuii, pag. 5oo. Ejusdem fragmenta, tom, Xiv,

pag. 221-225.
Homiiia xuv, pag. 5i2. Ejusdem fragmenta, tom, XIV,

pag. 22 1-225.
Homilia xux, pag. 564. Ejusdem fragmenla tom. XIV,

pag. 92-93.
Homilia uii, pag. 4^2. Ejusdem fragmenta, tom. xii,

pag. io8-ii5,
Homilia lv, pag, 457. Ejusdem fragmenta, tom. xvii,

pag. i65.
I

ij

H
H(

Ilo

I Hoi

Hoi

Iki

Ho«

I
 VVVVVVVV\VVVVVVVV\U\VVV\,\\VVVV\\VV\VV\WVV\VVVVVVVVVVVVVVV\\\VVVVVVVVVVVVVVVVVV'V^

INDEX
TOMI SEPTUAGESIMI QUINTI.

IIOMILI.E IN N0VU5I TESTAMENTIM.

COMMENTARIA IN S. MATTll;EUM EYANGKI-ISTAM.

IIoMiMA XIX. Caput VI. Pag. 3

HoMiLiA XX. Id. Caput. 24
IIoMiLiA XXI. Id. Caput. 37
IIoMiLiA XXII. Id. Gapiit. ^ 45
HoMiLiA XXIII. Caput VII. 58
HoMiLiA XXIV. Id. Caput. - -9
H0MIL1A XXV. Id. Caput. 90
HoMiuA XXVI. Caput VIII. 99
HoMiLiA XXVII. Id. Caput. 117
IIoMiLiA XXVIII. Id. Caput. »27
HoMiLiA XXIX. Caput IX. 109
HoMiLiA XXX. Id. Caput. 146
HoMiLiA XXXI. Id. Caput. 169
HoMiLiA XXXII. Id. Gaput. lyo
HoMiLiA XXXIII. Caput X. 188
HoMiLiA XXXIV. Id. Caput, 204
HoMiLiA XXXV. Id. Caput. 2i5
HoMiLiA XXXVI. Caput XI. 22S
HoMiLiA XXXVII. Id. Caput. 2^8
HoMiLiA XXXVIII. Id. Caput. 254
HoMiLiA XXXIX. Caput XII. 263
HoMiLiA XL. Id. Caput. 2-1
HoMiLiA XLI. Id. Caput. 282
lIoMinA XLII. Id. Caput.
291
IIoMiLiA XLHI. Id, Caput, 3oo
klk INDEX.
HoMiLiA XLIV. Caput XII.' Pag. 012
HoMiLiA XLY. Caput XIII. 324
HoMiLiA XLVI. Id. Caput. 33i
HoMiLiA XLVII. Id. Caput, 34o
HoMiLiA XLVIII. Id. Caput. 349
HoMinA XLIX. Caput XIV. 364
HoMiLiA L. Id. Caput. 377
HoMiLiA LI. Caput XV, 386
HoMiLiA LII. Id. Caput. 4oo
HoMiLiA LIII. Id. Caput. 4*3
HoMiLiA LIV. Caput XVI. 4^3
HoMiLiA LV. Id. Caput. 437
HoMiLiA LVI. Id. Caput. 45i

A>N0TATI0NES. 467

CoKcOROANiiA Bibliothcce latiuje cuni gallica. 471

EXniCIT INPEX,

i
i

>

•H <D

THE INSTITUrE Of WEOIAEVAL

STLD :s
59 QUEEN'S PARK CRESCENT
TORONTO - 5, CANADA

y 7 /G^