;l:ii,l!

'

1'i

liii;
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/tyranniirufiniaqOOrufi
 ;

PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS, OECONOMIC..
INTEGRA, «NIFORMIS, COMMODA.
SEU B,BI.10THECA UNU IT.SALIS,

0MM151 ss. vmm, mmm scniPTORiiMOiE ecclesiasticomim.

SIVE L\T1N0RI--M, SIVE GR.ECOBUM,
PflO L.IT/.V/S,
,-, in ,vn AVOSTOnCO iD TEMPOHA COSCILU TRWEyTlXl (.4.Y.V0 1216,

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMKICM QC.. EXST.TE«E MON.-„BSIOB„>,
C™»";^.—™^ ™ «"'^'"="" """
ECCLESIJ: S.ECULA ET AMPLIU&,

,NDICIBUSPARTICULARIBUS..>^iLYTIC.S,^INGbL0SSIVETOM0SSnE, ^^^^^^ S.NGULARU.M P.AGINA-

BUS,D0NATA; CAP.TULIS .NTRA ' !,"^J,™^f,^,.^ f^^/^J.f^^^^^^ SIGN.F.C.ANT.BUS, ADORNA-
RUMM.VRG.NEMSUPER.OREMDIST.NGUENT.BL.SLB.ECTAMiL ^^.„o^,,.,^E IN ORDINE AD
" ;
OPERIBUS
-^^~';^,^,~iTMi"0LLENT A.PL.E.CAXA

.-:C,BUS AUCXORUM^.CUX EX Opehum

A^^^^^^^^
DUCe..,S EX .MPUUS LOCUPLEXAXA N «^
ANALYXICIS, ANALOGICI. SED PR.^SEBT.M
SXrCS. SVNXHEXICIS, «^^"^^f '-'f^'"^ 3,^-^ l'LLA EXCEPXIONE;
G.CUM. CANON.CUM. DISC.PL.N ABE, "'^^°"' ^\^!^^°o''.C.i.ICEX
ALXERO Ec LICE^ RERUM, QUO CONSULXO, QUIDQUID
GENER-ALIBLS
DUOBUS IND.C.BUS .MMENSIS EX ^^^^^^ ^^
V.hUM EX..AM UNU.QUISQUK
KON SOLUM XAL.S -USVE PAXEU UNO INTU u J^^^^^^^^
SCRIPTUR-4£
ScRIPsERIX,
IN QUODLIBEX XHEMA PAXBES EX IN QUIBUS OPERUM
1

S X
S.ACR.-E, EX QUO LECXOBI COMPERIRE OfJ'"^ ^«"'^^^^^^^tp^ ^R^fVERSUS, A PRIMO
^^°«™ ~LYPS.s!'^COMMENX..X. S.NX :

--"^^Esir USQUE iD^^^rSSrMUM

ED.XIO ACCURAXISSIMA, C.XE.SQUE
OMN.BUS
CHABX.I. QUALIXAS. INXEGR.XA3 ^-^^^"^'
l^^^^^^^^^^ ^^^''I^^^'^^^^^^^
X^TO PAXROLOG..E DECURSU CONSXANXEB
^,^f ^^^^.^'"^ SmiWE IN'
P^^OT;^"
XUM NUMEBUS, FOBMA VOLUM.NUM ,.';°",'i°°* COlLeCX.o UNA, MEXHODICA EX CHRONOLOGICA,
PR.ESERX.MQLE I.TA AUXEM
SIM.US, PREXII EXIGUIXAS, "^^CXEN"^ mC
«'-^^'^J^^^,^^ ,Jl_IC SPARSORUM, PRIMUM
SEXCENXORUM FRAGMENXORUM OPUSCULORU.MQUE ^,^<,uxi FORMASQUE
IN NOSXRA BIBLIOXHECA,
EX ^^ ,^,°„,°,"^|,\f;„\..
«---^-J,
SERIES LATINA PRIOR.
SCRIPTORESQUE ECCLESI.E LATIN.E
IN OUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES
A TERTULIANO AD INXOCEMTIUM III :

AGGURANTE J -P. MIGNE,

BibUolhec.-e Cleri uuivcrsie,
ECCLESIASTIC^ RAMOS EDITORE.
S,VE CURSUU.M COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE

PATWLOGIM TOMUS XXI .

COELESTII. JULLVNI et ANL\NI.

RUFINI, H^RETicoRUMQUE PELAGII,
TOMUS UNICUS.

PARISHS,

1878
JME INSTITUTE OF KEr''^'". STUOIES
10 ELM5LEY FLACc
TORONTO 6, CAi.'ADA,

3 1931
3.t3.l
 TYRANNII RUFINI
AQUILEIENSIS PRKSBYTERI

OPERA OMNIA QU/E DE SUO ELLCLDRAVIT,

COLLECTA, OnniNATE DISPOSITA, AB ALIENIS SEJUNCTA, ALCTA, ET \D
MSS. CODICES QUAMPLLniMOS >ECNON VETUSTIORES EDITIONES CASTIGATA,
NOTIS ATQUE ORSERVATIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA,

STUDIO AG LADOBE

DOMINICI VALLARSII
VERONENSIS PRESBYTERI,

XOVISSIME RECENSUIT, CORREXIT, EDIDIT

J.-P. MIGNE,
BIBLIOTUEC.E CLERI UMVERS^,
SIVE

cursuum completorum in sijigulos scienti.e eccleslastlc.i: ramos editor

accedunt

Pel.\gii, C(k;lestii, .Iuliani et Aniani ii.ereticorum

SCRIPTA QU.E SUPERSLNT,
HIC TANTUJII MEMOR.ua, ALIBI A NOBIS EDITA.

TOMUS UMCLIS.

VEMT 10 FRANCIS CALLICIS.

PARISIIS,
APUD GARNIER FR.\TRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VU DICT.\ AVEyUE-DU-MMNE, 189, OLDI CHAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1878
 ELEXCHUS OPERUM
QU^ IN HOC TOMO XXI CONTINENTUR.

RUFINUS.
coi.

I)e IJL'ne(]iclionibu> P.iliiaicliiiriiiu liitri iluo '2*>t.'>

('.oniiiienlaiius iii Syiul)olum Apostnlomni 33o

llistoria monaclioruni 387
Hisloria- ecclesi.isiica! libri duo • . • 401
Apologi;i' in S. Hieronyniuni liltri duo 541
Apologia .alleraad Anasiasiuni pap.ini 623

OPERA RUFINO ASCRIPTA.

Cominentariiisin LXXV psaliiios (J33

Coinmenlarius in Usee, Joel et Amos !)o!t

Vita S. Eugeniie 110:i

Lil.ellidiioderKle 11-2.'?

PELAGIUS, JULIANUS, GOELESTIUS et ANIANUS.

Horum lii^relicorum memoranlur lanlum opcra aiihi a nobis edit-i.

Clm.iiv. — i;x TTi-is 1'At u IiiroNT, li, viA tncTA ll.vc-i>"AfNii;nf> il7ii7, 2-S.l
 ANNO DOMINI CGCCX.

RUFINUS
AQUILEIENSIS PRESBYTER.

*
NOTITIA EX SCHOEINEMANNO
(Bibliotheca Patrum Latinorum historico-litteraria).

amore innutritam et animis offlciosissimis con-

§ 1 Vita.
A et
glutinatam.Sed antequam baptismum Rurmus susci-
Cognomen diversissime scribi solet Tomnus, Tur-
peret, hic in Orientem profcclus esl, cujus visendi
ranius, Tyi-annius. Amius natalis ejus a Blondello
desiderio etiam llagrabat. Opportune igitur
RuQnus
scriptus est 345. Fontanius, quem nos in adum-
accidit ut S. Melania,nobihsRomana, Hierosolymam
branda hujus doctoris vita potissimum sequemur ",
proflciscendi consilium cepisset, cui comitem se
nullum delinire audet, Concordiam tamen patriam
tribuit cujus rationes non magis espeditas esse
eodem quo baptizatus erat anno RuUnus adjuuxit
quam anui uati vit itis de Rubeis censet. Adulta setate Roma auno 371 relicta, Alexandriam anno 372,
vivente adhuc Athanasio, apphcueruut. Hmc mona-
Aquiltiam se contulit, monasticee vivendi regulse in
chos .-Egypti invisit Rufinus, cujus nunlium semel
monasterio quod Athanasii institutionibusprimordia
iterumque ad se iu eremumperlatum Hieronymus in
debebat nomen datui us, ibiquepostahquot temporis
spalium liUeris et lidei GhristianaB formulis addi-
jEgypto moranti signiflcat «. Et cum Ariani, Atha-
nasio mortuo, duce Lucio Alexandrinse sedis inva-
scendis cousecralum baptizatus est a Chrom.uio
sore, nefanda immauitateetomnifacinorumgenere
presbytero, digniorem forte tunc inter Aquileitnsis
inorthodoxos Alexandriee et pereremumssevirent,
EccIesiEe presbjteros locum tenente, ministrante
n ipsmn quoque furentis tempestatis calamitas feriU''.
archidiacono Jovino et susceptore Eusebio diacono,
qui anlea catcchesi illum imbuerat '. Intra hoc tem-
Tandem,sex mensibus in ^gypto cum Melania trans-
actis, cum eadem monachos confessores exsiUo
pus cum Hieroujmo, quittanteiterinGaUiasali-
S.
mulctatos in Pala3stiuam comitatus est, ubi uUi qui-
quanlisper in eodem monasterio commoratus esse
videtur, et post reditum ibidem substilit, arctam
dem circa Diocaesaream consederunt. Melauiabrevi
post auno 373, post v Cal. Apriles, ut Foutanino
amicitiam contraxit mutUEe virtutis contemplatione

Just. Fontaninus, archiep. Ancyranus, Hisloria i'

Rubeus, cap. 2, p. 8 sqq., verba Rufini in-
Ita
litteraria Aquiteiensi, quae quinqueUbris constat, et vect. apteetritibusEcciesiarumconveuien-
1, n. 4,
post mortem auctoris Romae 174:2-4, pubUci juris ter iuterpretatus est additque.tiicerfum esse, qua dt
facta est, oplime et copiosissime de Rutiui rebus causa Valerianus episcopus abfueril, sednon dubitan-
gestis, scriptis eorumque codicibus Mss. et editis dum quin post baptismum Rufinus ad itlum adductus
disseruit. Non pauca tamen dUigeutius excussit et fuerit, sacro chrismate ungendus. Secus Fontaninus,
explorata retulit Joan. Franc. Bernard. Maria de baplizatum a Valerianoep., susceptoribus baptismi
Rubeis accuratioris doctriuse laude insignis iu Ubro Cliromatio, Jovino et Eusebio, scribit.
inscripto Disserlalioncs duw, quarumprimade Tur~
:
' Ep. 1, al. 41 ; 2, al. 5.
ramo seu Tyrannio huftno monacho et p)-esb., altera
de velustis liturgicis aliinque sacris ritiljus; Venelus,
' Ruf. Apol. 11, L
cap 3, ubi horrendam istam
1734-4. Utrumque iuvicem non sine molestia contu- L orthodoxorum stragem cruentis coloribus dcscribil,
limus, quaeque Kubeas cerlius vel verisimiUus expli- et se quoque oppressorum in passionibus socium
cassel, aut adoptavimus stalim, aut adnotare nou fuisse dicit.
negleximus.

* Nonnulla in hacNotilia emendaro vel etiam

resecare neoesae Iialjuimus, quae SehcEnemaanus es suo in catholicam
fidem odio expressisse videtur. Edit.

Patrol. XXI. 1
11 RUFINUS AQUILEIENSIS PRESBYTER. \i

placct Hierosolymam conlendil, Rufinus autem

', Hieronymus non solum ut respuerc sc Origenis
J^
Alexandriam repetiit.ibique sex annos m con.sortio haercses omnibus tcstalum faccrct, S. EpipUanio
et inslitutionc Did\ nii et aliorum tuuc iUexaudriae [Origenis el Joannis adveraario) adhaesit, sed per
florcnlium doctorum vcrsalus est, Origeuisque in- monachos eliam Bethleemilicos quod monas- ,

gcuium adauiare coepit, lamelsi non omnem ejus terii unius condilor esset Epiphanius, ia partes
doclrinamamplcxatusvideridcbct.RediilHierosoly- cjus perlrahcbalur. Hufino autem, cui per seplem

mam, si cum Fontauino calculum ponereinstilueris, fcreannos cum Joannc familiaris consuetudo inler-
anno 377 hic enim sexlus currebat a primo ejus in
; cesseral, quique ab codem haud dubie presbyter
jEgyptum adventu ', rcdiitque eo animo, ut totum ordinalus erat, non temerc licebat ab eo revclli. Li-
se deinceps vitse monastica; Iraderet, cellulasquc in- tigalum esl utrinque animis infestis, aliis aU.isuppe-
habitavit in monte Oliveti. qua; ab ahis ctiam quam- tenlc irascendi causa. Nam Epiphanius tanquamOri-
plurimismonachisfrequenlabantur. Hicrosolymisin genistam Joannem inscctari Joanues ordinulione
;

varias adjaccntcs regionesad visendos eximios viros Pauliniani fratris Hieronymi in presbytcrum ab
Alexandriam iterum cum
excurrit, fortasse etiam Epiphinio in paroecia sua ficta juri suo inique de-
Melauia, quimidem tempus Jigyptum teten-
cu-ca tractum esse, urgere; Hieronymus nou vanam om-
disse constat. Dcm plures auuos cum Melania in - nino ruissesuspicionisdeO;igenisba?resiinseexra-
omnis generis hominibus illuc piet dis causa advcU'- ^ miharilate cum Runno ahquando subnalae causam
tautibus liberaUter excipieudis impendit. lulerea stomachatfi, idque impense dolere, quod hominem
Hieronymum ipsum ct amicos veteri ac diuturna amicilia sil prosecutus, qui occulte haeresibus des-
necessitudine copulatos mutuoque alrerius videndi ponsum habuisset auimum. Addita est iadignalioni
desiderio, dum propius invicem admovereutur, sus- huic fomes epislola abEpiphanio deordiuationcalic-
pensos, mira qusedam casuum et evenluum con- no loco a se facla ad Joauucm Hieros. scripta, quam
nexio identidem distraxit, non aUter ac si occulta Hicronymus iu Eusebii Cremonensis Grajci sermonis
aliqua vis hac ipsa divisione auimorum cou- iguari graliam Inquc privatos usus ul homini in mo-
jimctioni prospexisset, quam ruptam iri ipsorum nasterio suo versauli laliuam reddidcrat, sed quaj
congressibus pra;seulirct. Nam cum primum iu Pa- furto ablala ad Huliuum pervenerat cique occasio-
laestinam Runnus adveutasset, adhuc in eremo de- nem dederat in iuterprete si non maliguitatcm re-

gebat Hieronymus, scd litleras amicilise veteris, prehcndere, certe desiderare verilatcm.IIierouymus
quam Aquileias olim strinxerant, testes anno 373 autem agrius hoc pati, quod Rufmus Uccrcseoa ac

BEstatemedia ab Hierouymo scriptis ibidem reccpit. dogtnalutn pervcrsionis insimulalus nihil reapondere
Dum in ^Egyplo litteris opcram navaret Rufluus, ali- C ai's»s sil : inlerprelem lacerarel, dc syllahis calumnii-
quandiu Auliochia) Hierouymus substiterat, uude relur cl lolam dcfcnsioyiem sui puUircl, si laccnli dc-

Constanlinopolim profectus erat eo ipso tempore quo tralurct. luterclusus crat ad animos reconciliandos
fortasse RuUuus ad brcve tempus, si Rubeo assen- aditus, cuni jiro sc quisque poeuam ab altero posce-
seris, Palsestinam repetierat. Reverso denique anuo rel, et dolum
a conciliaturis metueret. Ilinc
sibi

385, posttres annosintegros Roma2 traductos, Hie- frustra a Theophilo Alex. el Archelao Palsestinas
ronymo, nuUum esl dubium quiu Ilierosolyiuis comilc pax iulcr cos teutata, inscdilque pcr tricn-
obviam sibi facti prisliua; pielalis ac olliciorum me- ualc spatium hic raucor auimis •. Quo auctorc
moriam instauraveriut, nuuc ad brcve tautuin dura- taudem extinclum sit diulurnum iUud dissldium,
turam. haud liqucl. Id constat, llieronymimi ac Ruflnum
Prima discordia; semina inter ipsos sparsil Alcr- more soltmuiiu Auaslasi,tempIo Hierosolymitano,
bius quidam, qui Hierosolymam pcrlatus Hufiuum post sacrificium missa; in graliam rodusse, iUumque
tanquam Origeuis commeuta seclantem carpsil, ea- Rufinum nuiUus crroris compertum agnovisse.
demquc criminatiouc Hieronymum tanquam Rulini
Pace rcTOcata, rcvertendi iu Occidenlcm cura Ru-
amicum et Origenis laudalorem traduxit. Tunc pri-
finuin iuvasit. Profcclus esta. 597, mense .\ugusto
mum alienalior a Hufluo fac tus est Hieronymus. Mox
(a. 394) utcrque iu causam Eiiipliauii Salaminis
D vel Scptembri. Discedenlera Hieronymus pace invi-

episcopi et Joaimis Hierosolymitani iuvolvitur. Nam ccm data ot acccpta prosccutus cst ''. Romam non

• Anno 373 cadenti vol .ippotonli aut currcnti ad. au. 3S0, vel inscquonlcm inccptum autadullum
etiam ;in. 37i dc Hubcis cap. 7, assigu.il. PendLUt uiansisscsiatuat. ilinc ncgolu vcl Mclanhc visciula;
niinirum htec cx divoisa anniemortuaiis Alhanasu causainl'aKvstinaiuprofcctumpoiilt,atqucindcallc
noUiliimc. Nimiruin l'oiitininus diclo loco ct pccu- ra vicc in.Egyptuinrediisseactandcmaliisiusunip-
liari ctiam disscrtationc l.istoria) Aquilcicnsi Utt. lis annis aule aunuin 3Sa remeassellicrosolymam.
subnexa morlcm Athanasii an. 37i, 1 i Maii alligil, • Dc Hubcis, cap. 9, n. ti, p. t)5.

Uaronii scnlentiain tuitus, Hubeus contra laudalse •'

Permulloruiu ca scnlenlia esl non solum, scd
disserl. cap. 4, 5 el (i, nova discussione facla, anuo cuin Mclaniainltaliam hocanuoHulliuim redUsse:
373 .'iscribcndam docct. ita Konluiinus, Uaronioet Pagio couscnticns. At plu-
i.Oclcnriiuin,iiilerpijsito filiquo intervallo, in.Cgy- riuiii aucloriUitc, inter quosLebruiiuseUain ia Vita
plo cuin digissc, Hubcus cx codico (;u;irucriaiio r.dilum .MckiniiU au. /.(I'2 illiganl, qium
P.iuliui,
conU.-ndil.cju.Miuc ratioiies ila subducil, ul piima plaiiescntcnliamargumenlisnovisdStruitdcHubcis
vi«! Alcxaudriam an. 375 repcliisso ibiquc usque c. 10, p. 70.
 ,,

13 NOTITIA. \-',

continno appiilil, sed ad monaslerium Ursei Abbalis A amicis spcculaloribus , quse Rufinus procuderal,
in loco Pineli, in agro Romano deverlit. Ibi tum transmissa erant, et vixdum absoluta ea el Apro-
pliirimircrumOrlcnlaliumc\irio»ietscriplorumavidi niano inscripta cum amicis qui Ilieronymi maxime
circiimslelerunt. perconlantur, narranti auscultant, verbis liEsi eraut, Runnuscommuuicaverat cum :

postremo, ut Gritjca Latino sibi legenda reddat, llagi- diio j;unillius.l^)o?oyirt' libri coutra tria istius volu-
lant.Eratiuterhosipse abbas Urseius, cui pcrcon- mina nondum plena, sed summatim tautum accepta
tanliquEBuam in Oriente monachorum esset obser- prodeunt. Horum exemplar Aquileiam pernegotia-
vatio, quiB inslitutaservarentur, cum respondisset torem transeuntem perlatum biduoque tantum con-
Basilii, emagitari sc ab eo magnam ab Occidentali- cessumbrevem Rufino responsionem extorsit". Si-
bus gratiam ei liabitum iri pollicente sivit, ut Latiui- muliutcgros Apologiae libros Hieronyrao lcgendos
tate eam donaret. Similiter Macarius,mouasterii istius mittit Reddita fuisse videntur
. an . UH Eodem certe
.

monachuSjUtFontanino visum, seu RomiB degens, anno meuse Martio vel ApriU, tertium Apologiffi li-
ulRubeuscontendit * Pamphili ApologiamOrigenis
, brumHieronymuseCfudit, licetpridem a Chromatio
ab eo impetrat, quam Romse.quo a. 397 exeunte es-et commonefactus ut contentioni Christianorum
vel iiieunte 398 se contulerat, transtulit, addito de animos oCfendenti silentio fiaem imponeret. Quid
suo pro lide sua vindicanda Ubello deAJuUci-alione U- quod ad Augustinum adeo tanquam moderationis
brorumOrigejits .Cumquein Paropbili Apologia Ori- i>s ua3 testem postremam hanc Apologiam misit, Rufi -

genis libros de Princiinis identidem laudari obser- niana maledicta, quonomine ejusApologiam vocat,
vasset Macarius, iterum Ruraium rogavil ut Roma- in Africa studio ipsius dudumperlataesseratus.Ad
nis auribus accommodaret. Nec in hoc quidem qua^ ille, «nescire se quis scripta maledica super
quauquamprasviderct quantum sibiinvidiaj coulla- nomine ejus Africam per venerint, contabuisse autem
turus essel hac obsequendi facilitate, morem ei ge- dolore, et timore obriguisse legentem quce illis male-
rere recusavit, sed primun duo priores edidit atque dictis respondisset esanimatum iri si in raauus suas
:

in prajfatione haud dixerim boua flde an InvidiiE forte venirent, quse a Rafiiio tam effrcnatalibidine in
declinanda; causa. Rufini auctoritatem prsetendit, sejactanuntiasset.n Cura an. iOO Theophilus .\lexan-
quod iu prsefatione ad homilias duas Origenis in drinus episcopos ad exstirpaiidam hcEresim pro vocas-
Canlicum canticorum tam magniQcedeauctorelocu- set;Anastasiusetiamet,impulsuejus,MedioIaneDses
tus esset, ul cuivis legendi ejus desiderium com- etAquileienses episcopi Origeiiis dogmatadamnaranl
moveret et plurima se ipsum posthac translaturum At Anastasius, cui, cum ipse Romam proOciscinon
promisisset. Intereaevenit quod metuerat. Ingen- potuisset, brevem fldei sueb Apologiam Ruflnus mise-
les per totam urbem rumores suborti,festusque plane rat, ejus causara a causa Origenis plane diversam
iuturbinemeditisduobus posterioribus iibris cessit. ^ depreheudil, testatusid in litteris ad Joannem Hie-
Sed quod longe pejusRuQnoaccidit, Pammachiuset rosolyinitanura datis; inquibus, cum aperte Orige-
Oceanus,schedasRuDniimperfectasetnondumexpo- nemdamnasset,Rufinum tunc demum se damnare
litas, ut forte de manu exciderant,ad Hieronymum la- scribit, si assensura istis quccinterpretatussitprae-
cito auctoris nomine, ut postmodumille contcndit, buerit, quodad Dei,non homiaum judicium censpt
transmiserant. Simul novam Ubrorumrfe Pruifi,)us remiltendum.Nihilominus in extrema epistola pro-
versionem ab eo expetunt Eodem tempore Rufinus,
. cul se a communione sua habere Rufinum signi-
nuntio de obitu matris acceplo, AquOeiam proficisci ficEct, et hanc ipsam epistolam cum altera, quse

instituit: adHieronymum id perscripsit litterisque in rem suam

periit, inteipretatus erat Hiero-
formads a papa Siricio acceptis via mediterrauea per nymus unde neutram, pro vera agnoscere voluit
Mediolanum eo coutendit '". Aquileise imprimis con- RuDnus. Tandera, reducLa caeU serenitate, totus
suetudine et benevolentia Ghromatii episcopi recrea- scribendis aut de Graeco traducendis libris vacavit,
tus est . Num vero ab eodem Aquileiensi Ecclesiae plurimamque partem sciptorum intra septennium
aggregatus sit, cum a JoanneHierosoIymitanopre- quod adhuc AquUeise transegit , confecit. AquUeia
sbytermonasticaeprofessionisesset ordinatus.nemo an. 40Srelicta, in monasterium Pineti iterum con-
pro certo afflrmaverit. Interea lilterae Hieronymi, Dcessil, ibique alterumrfe /?e)ic(/Jc(ioni6us fja/rtarc/ia-

quibus Ruflnianis respondebat, a Paramachio et rum librum, quem Paulino post primura Aquileia
Oceanointerceptae erant; alias, quas adipsosdede- ipsitrausmissum poUicitus erat, absolvil ,Romam
rat, in quibus Ruflni prEefationera refutabatelalie- deinde perrecturus Ingruentibus autem Romae bar-
.

num seabOrigenis dogmate testabatur,una cura nova baris profugo Piniani ca3tui adjunctus eodem anno
,

Ubrorum'/c Pri»ci^n'!sversione,RomEe circumferebant in SiciUam transfretavit . Ibi in conspectu vastatse

AbAproniano Aquileiara adresponden-
trausraissae cum ciEteris regionibus ab Alarico Calabriai aUquot
dum RuQnum permovent, cui responsioni ab an. Origenis libris homiUis scilicet in A'umeros quas
, ,

399 usque ad an. 401 insudavit. Carptim ei ab Donato alicui inscripsit, et Cantico canticorutn, in

'Cap.l2,p.84. pervenit ac integrum pene annum ibi commoratus

,

' Ex calculo Rubei Aquileiam raense Augusto vel Septembri adiit.

paulo ante SiricU obitum, qui
secundum Raronii sentenliam an. 398, Febr. i-2, se- °Haec epistola nunc quidem intercidit. Non per
cundum Pagium die 26 Novemb . accidit, Romam biduumexaratamessepotuisseHieronymusobjecit.
 . . .. . : ,

15 RCFINUS AgCILEIENSlS PRESBYTER. jg

Pinianigratiam.extremasvires insumpsit.tandem- ^ Versio Joseptii operum, non Rufini, sed Ambrosii.
que animam in amicorum complcxibus anno 410 Commentarii iu l\x v priores Davidis psalmos.
reddidit — iu Oseam, Joelem, Amos.
Vila sancta; Eugenise.
§ 2. Scripla. Libellus de Fide brevior.
Libellus de Fide fusior.
Longe maxima pars operum Ruflui versionibus
librorumGrscorumLaliuisconflcitur. Quae de suo
ni. DUBIA.
scripsil exiguouumero constanl. Utriusque autem
geueris eleuclium , qucmadmodum a Fontanino, qui OriginisHomiliae vn in Matlhseum.
de iis accuratius egit, concinnatus est, dabimus. — Ilomilia i in Joanni-m.
Ejusdem de ^taria Magdalena.
I . OpERA SINCBRA . — 1 . Scriptapropria — deEpiphaniaDomini; in Lalinum con-
versae.
Disserlatio de Adulteratione librorum Origenis.
Benedictionum yii patriarcharum explaualio. IV. Depbrdita.
Apologia, seu Invcctivarum libri duo adversus
Hieronjmum. B Epistola ad Hieronymum, in qua huj us pruna Apo-
Apologia pro flde sua ad Anastasium pontiQcem. logiacoufnlatur.

Historiae ecclesiasticae libri duo , scilicet x et xi Epistolse ad Aniciam Falconiam Probam.

post Ilistoriam Euscbianam Librorum aliquol e Latiuo in Gra;cum sermonem

Historia ercmitica, sive Vila; Patrum vulgo sub conversio.
Ilieronjniiuomiue edita;.
§ 3. Ediliones.
Explicalio Symboli.
Iniqua plane aucloris opluni etscriptorum ejus,
2. VerbaeGrceca in Lalinam Linguam.
maxime ex quo arte typographica Ubri multipli-

BasiliiMagni Regula. cari etorniri cousueveraut, fortuna fuil. Nam in

Ejusdem Homilia; octo. communi illa , quis vorsus finem saeculi xv obli-
Liber uuus Apologise Pamphili pro Origine
nebat.librorum ecclcsiaslici potissimum argumenli
; iu quo
Sententia;adversi.sMalliematicos.
imprimendorum a;muIalione,in qua vix pauci fuerunt
Origeuislibriquatuor jnsigniorum auctorum quibus uon honos suus habi-
Ilcpt Xpywy ,

tusesset, solusRufiuustamenexsorselabsquemu-
Ejusdem Homilia; xvii iii Genesin.
— — XIII in Exodum. nere mansit Alque ulcollectiones tace un, quirum
.

— — xviiuLeviticum.
L una demum eaijue et manca et suppositiliis hbris in-
— — XXVIII in Numeros. terpolata exeunte sa^culo xvi facta noscilur, ne sin-
— — XXVI in Josuo.
gulis libelUsquidem velhoc vel sequeulibus saeculis

— — IX iu Judices.
opera aliqua impensa esl. Ex quo autem a. 1580

— — liuIlibrumRe^um. Laurenlius de laBarreopusculaqufedam Ruflni pro-

— — ivinCanticacanlicorum.
tulit, uno ainpllus et dimidio sajculo cessatum fuit,

— — Tomi XV in libros decem di-

donecccleberHierouymieditorDominicusVaUarsius
stinctiinEpislolamD. Pauli ad R jmanos. nova; et iulegra; cJitioni mauum admoveret, cujus
Gregorii Nazianzeui oiiuscula decem nempe ,
tomus I Veronse produt
alter vero etiam
17.45 ,

Apologetici libor uaus. Dc Epiphaniis. De Lumi- nunc. quantuni qiiidem nobis corapertum desi- ,

nibus De Fidc liber uuus De Nicoena Fide, Pen-

. .
deratur*. Minus iuvidia; versionibus ejus Latinis
tecoste et Spirilu sauclo. De Semelipso ex Agro re- scriptorum Gra;coruui adhajsil, quse et ab inilio
verso De Dictis Hioremia; De Reconciliatioue et
. .
pene apud Occideutales Grajci sermonis ignaros
Unilate Mouachorum. De Grandiuis vaslatione. De magni sestiinalse sunt, et recenliori aelate benevo-
Arianis lentiorcs cxperta; sunt Chrislianae sapientito stu-

Sixti I'yhagor£ei Sentcnlia; ndiosos. Quid quod tanta iueuminsoleutiausafueril

E vagrii G . Sententiae ad monachos. fortuna, ut IHslorii ejusf(r)?ii(<iri<»i subHieronymi

Ejusdem Sentenli;ii de Apalhia. ipsiusuonQinevigesiesetampUusiutra sasculum im-

— liber a<i Virgines. pressa et in complura aliarum Unguarum idiomata
Clementis Romani Recogniliones. trauslala (Jiuecum ila siul,in recensenlisope-
sit.

Eusebii HistoriiBecclesiaslica;libri dccem. ruraHunniodiliouibusitapcrgomus, utprimumipia)

AnatoUi Alexandrini Canou paschalis. coUoctionibus coinprehousa fu<'rint vel ox proprus
ej ds scriptis aul perperam ei tribu tis cum singul.atiin
II . SUPPOSITITIA el ALIBNA. excusa, lumaliorum operibus permista habcanlur ,

deindc Historiiu ccclesiaslicse itemque crorailicBB

Versio Origenis Homiliarum in Lucam uon Runni eoruinque ,
qua; dc Gra;co vertit , edilioues refe-
cul ascrlbitur, sed Hieronymi. ramus.

• Hodie eliam tomo allcro carel cdilio Vallurslana, Edit.

 :

NOTITIA. 18

S^C. vx. j^ xissc vidcanlur. » Recusum est dcindo cum omnilms

Erasmianis non modo, sed ct aliis fcre omnibus Cy-
1468. Oxoiiii, in-4° (in-(S"). B. Ilicronymi exposicio
prianicdilionibusvclutiRomanaap. Paul.Manulium
iu Symliolo aposlolorum ad paiiam Laurcnlium. Im-
1563, p. 381, in quo oplime singulos articulos sc-
pro.ssaOxouicB el linita anno Domini MccccLxvm 17
paratim ante exposi lioncm dispositos et di verso cha-
dic Decembris. Libcr docanlatus propter origincs ractcre cxprcssos Fontaninus laudat item in : Pame-
rci lypograpbicse in Anglia, dc quo pluribus Maitt.
lianis, Oxonicnsi et Baluziana dcniquc.
Anu. typ. l. I, pag. 279. Specimcn littcrarum sislit

A mes lypogr. Anliquities, p. 437. Middletouus qui- 1555. Basilerp. apud Henr. Pelri, f». Rufini Aquilei.
dom vitium typograpbicura suliesse et omisso altero rte Bencdiclionilnis .luda^ ct roliquorum patriarcha-
X, 1468 pro 1478, cxcusum nihil Caxtoni gloriBe, rum. in Orthodoxographis Joh. Heroldi. tom. [I, p.
qui primus arlem lypographicam in Anglia exer- 1423. Heroldus, ignorata Hierothci editione, vero
cuisse fertur, detrahere dcbere censuit. Vid. The auctori librum suum rcstituit ex codicems., quem
Subslance of his Diss. on the Origin of Prinling in pluribus, quee lec tu non indigna vidcbuntur et a Fon-
England in Twa Essays on Ihe Or. of Prinl., ed. 2, taniuo etiam allata sunt, ita dcscribit : « Gcorgius
Loud.l776,in-8°.SedIicetasscntienteshaudpaucos, Pislorius, vir clarissimus apud Ensisheym medicus
attamcn et adversarios reperit, inque his gravissi- " excellens, atque de litteratura universaU optime me
mum Meermanuum in Ep. ad Andr. CoIt6e Ducarel, ritus, cum procul dubio nonnisi vel ingenii summis
iuserta Origg. typogr., indeque in Suppl. to the Ori- laboribus autaerisimpensainsani, UbeUum huncRu-
ginof Prinling^l~8l,'m-ii', p. 236 sqq. fiui tanquam thesaurumparasset,
BibliothccEe suec,
qua bonas atque erga amicos humani-
est in Uttcras
1470- Romce, ap. Sioeynh. el Pannartz-, f">. Exposicio
tate, dominoHeiiricoPetri, jam sacrorum auctorum
in Symbolum cum priore volumine EspistolarumHie-
ronymi. Assignatur etiam huic anno a nonnuUis vel
BibUothecam edenti, etiam hunc libellum sponte ob-
tuUt qui quidem Romanorum maj usculis litteris, us
uti Caveo, Ittigio, et aliis edilio Operum Ruflni Ro- ;

quidcm (quibus) Pandeclas Florentinorum scriptas

mse facta, sed hujusmodi editio merum figmentum
vidimus, sine distinclione uUa, ante mUIe ac plus
est,a quo lectores sibi cavere debent. Auctor fuit
Labbeus in Novcb Bibl. ms. Suppl., p. 340, hanc edi- annos, scriptus erat, veneranda: antiquitatis gemma
lionem tanquam existentem in Bibl. Reg. Paris. lau- mehercle pretiosa. Hunc vero, ut solet, temporis in-

dans. Unde Maitt. Aim. t. I, p. 298, exeoqueplures juria, inuuriaque barbarorum misere laceravit,
deiuceps bona fide descripserunt. At vero in Cata- quippe cumdebenedictioneJudsemystica tractatur
logo dicta; Bibl. nuUum de ea vesligium reperias senlentia, tres plagellce rescissoe ac perdita3 deside-

nec ab aUo perito et curioso harum rerum indagato- C rantur;quartaetsi supersitlacera.quolocoreponen-

re usquam visa intelligitur. Facileautem conjeceris da sil, vix po tcstdivinari. Eratproinde membranula
Labbeum editione prsecedente Sy?n6oh'cumepistoUs tam tenera, ut leneriorem me vidisse affirmare non
Rufiniaius inductum esse, ut cditionem Operum Ru- ausim quodquidemtantoplusdamniattuUlscripto.
:

fini statueret, quee partem iUorumlicetminimamin Equidemipsumscriptoriumairamentum a':erbitate

fronte gereret; cuj us quidem opinionis astipulatorem suaplures versus erosos ac transparentes reddide-
habes Fontaninum. Fortasse catalogus imperite con- rat, ut ex stigmatibus tantum lcgi possent, nisi si e

fectus eum decepit. regione in facie alterius paguiBe versus versui res-
ponderet, tunc utrinque major iustabat labor. Ac-
1498. Oxonii, in-8°. B. HieronjTni Exposicio in
cedebat et hoc quod vel pluvia irrorante, qua olim
Symbolo apostolorum.
asservabatur, bibliothecam, veldum huc alqucilluc
ad ostentationem veteris monumenti perfertur, in
S^c. XVI.
marginibus totus madefactus fuerit liber, atque
1516. \Veneliis, apud La:-arum Soardum, t". Rufl- membranula tenerrima, quasi glutino concreta,
nus de Bencditionibus patriarcharum, sub falso litulo quod ferme singula foUa, nonnisi lacerareutur, dis-
HomUife xvii in Gcnesim cum Origenis Opp. in Nov. jungi aut aperiri possent.Sed elhoc tgedU devorare
Tcsi , fol. CIIII. Editor Constantius Hierotheus
jam D volui, utquaUs qualis oblatusesset.ame describe-
primum hoc RuQni opusculum, sed tanquam Orige- retur liber qui quidem flnem suum non habet,
;

nis fctum et pcssime tractatum produxit. pauca tamendeesse suspicor. Adhortor itaque stu-
diosos omnes, ut quod huic deest scripto, quacunque
lol9.Bas)7(;«',ap.F/-o6.,l=.SymboIumfldei.cumOpe-
ribus Cypriani ab occasione in bibliothccis ven iri vcUnt, ut taudem et
Erasmo editis, qui de eoita inepis-
tolaadLaur.Pucciumcard. integer theologisque minus mancus ofierri possit. »
scribil : « Symbolum fldei
quod in evulgatis pariter ac dcscriptis voluminibus Ruflni Explicatio
1569. Bas. ap. Henr. Pelri, f°.
Cypriaui titulum habet, intcr Opera divi Hieronymi Monum. Or-
benedictionis Judffi etrel. Patriarch. in
fcrtur Ruflni nomine. » In notis vero post epistolam ope-
thodox. Jo. Jac. Grynsi, t II, p. 1065, lleroldi
< Stylus satis arguit hoc opus non esse Cypriani, et ra, ipso tamen non nominato.
interOparaHieronymiferturinscriptumRuflno.Nec
abhorret phrasis aphrasi Rulini et intor hujus Opera 1570. Li('/(/u<ii ap. Guilielm. Rovillinm sub sculo
;

magniflcede SymbolomeminilGcnnadius quod adeo Veneio. f". Rufini Aquileiensis presbyteri in Lsxv.
prEecIarc dicit csse dissertum, ut ceeteri ad hunc di- Davidis Psalmos Commentarius es vetuslissimo
 19 RUFINUS AQUILEIEXSIS PRESBYTER. 20
cxemplari bibliothecae monaslerii insulsc Barbalaej^ mosauctoremhuncccCommentariosprescripsisse
juxta Lu gdunum nunc primum inlucem editus; cum Alboneus persuasum sLbi habuissevidetur, dumad
indice copiosissimo. reliqua, sicubi exstent, eruenda el proferenda lec-
tores nota in calce hbri apposita excitat. Ru/ini
Editor est Antonius Alboneus (de Albone), ai^
Aquil. in Psalmos LXXVl Commentarios non n ihil diver-
chiepiscopus Lugdun. et primas GaUiarum, qui in
sos ab editis ex indice Bibl. sancti Germani Paris. lau-
prolisa, qua Pio V pontilici librum nmicupavit, epi-
dat Labbeus Nova Bibl.Mss. Ubr., part. i, p. 23.
stola (dat. Lugd. Id. Marlii 1570), occasionem com-
1576. Romce, in ced. Pop. liom., 1» Rulini Exposilio
mentariis hisce potiundi hoc modo enarral Est in :
in Symbolum cum Operibus sancti f/icronynii a Ma-
agro Lugdunensi insula quajdam quam Barbae ap-
riano Viclorio editis tomo IX, part. 108.
pellant incolae, docti vcro Barbatam, medium alveum
ioHD. Parisiis, ap. Mich. Sonnium,
1°. Ru/in Aqui-
Araris flndens, in qua pervetus ac sanclum monas-
Opuscula quoedam, partim antebac
lciensis presb.
terium exstructum fuit. el magna tolius provinciiB
nunquam in lucem edita, parlim nuper ope doclissi-
veneratione celebralum sed ila superiorc bello ab
;
morum virorum emendata el castigata cum indi- :

haereticis disturbatum atque dirutum, ul nihilin co

cibus, lum locorum sacraj Scripturae expUcalorum,
nisi loci cujusdam divinioris vesligia superesse vi-
tum rerum ac verborum, amplissimis.
deantur. Id cum ego mullis jam superioribus annis B
Insunt, 1° de Denediclionibus Judce ad Paulinum
auctorilate sedis apostolicae (uti llt) gubernandum
episc. A'o/<j»ii<ni, lib. i; ^2° Paulini ad Rufinum epi-
suscepissem, cam raulla iu eo ollendi pietalis anti-
stola i' Rufini ad Paulinum Fr. epistola ; i° ejus-
;
quse monimenta, tum vero prsecipue bibliothecam
dem in Benediclioneireliquorum undecitn palriarcha-
opulentam, quam cum studiose Instrassem, offendi
rum, sive Commenlariorum in Geneseos cap. 49 lib.
CommcntariosRufini presbyleri Aquileiensisin sep-
II 5" Commenlariorum in Oseam prophetam^tibti III ;
;
tuagiutaquinquedavidispsalmosnotis et charac te-
6° ejusdem Comment, injoel prophetam 7° ejusdcm
ribus qui summam anliquitatem prje se ferrenl de- ; ;

in Amos ; 8° Comment. in Symbolum ; 9" ejusdem

scriptos, etmembranispropemodum exesis, ac ipsa
Hisloria: ccclesiaslicce lib, II Ex quibus n. 2, 3, 5, 6,
vetustate et situ attristis commendatos ; quos cum
avide perlegissem, aliisque 7, nuuc primum ex codice ms. monasterii Montis
viris eruditis legendos
Dci proferuntur. Editcr Renatus Laurentius de la
tradidissem, censui non essc hunc thCFaurum denuo
Barre jam TerluUiano el Arnobio circaidcmtempus
defodiendum, sedluci,acaura2 exhibcndum. Neque
edito nobis coguilus in epislola nuncupatoria ad
vero(pergit)abedendo hoc opcre sedeterritumesse,
Joan. a Sanclo Andrea Paris. Eccles. canonicum
eo quod ex amicis quidam observassent plevisguc ac
(d. Id. Jun. loSOj de Hufinoejusque scriplis exstau-
inpnitispropelocis ilacum Aitguslino in suis Iraclali-
bus in Psa Imos consen lire, u I ecedem sccpe sint senlen tice,
Vj tibusetdeperdilisqusedamdisputat, criticorumsui

eadem verba atque adco simitesintersc pcriodi. Id enim temporis sludia, qui nej-decla fere codicum mss. in-
vestigationc ad conjecturas omnia referrent, obiler
in hoc opere cvenissecenset, quod D. Ambrosio in
perstringens. Scripsil Fontaninus Ub. v, cap. 17,
suis hbris Exameron ac de Spirilu sancto contigit,
quemadmodum Commentarios in lxxv Psalmos, decennioante ab
ut hic integras in suum opus cx
divo Basilio periodos transtulil, sic cx Rufmo, ve- Alboueo editos hoc anno apud eumdem Michaelem
luti alibi ex Hioronvmo Sonnium titulo immutato esse recusos el tomum U
et Cvpriano, in suos ille

Commcntarios quamplurima Operum Rufini conslituere de quo nobis haud

;
derivarit. Ad hffic ex
ipsa slyli facililale ac (rquabili dicendi gcnerc elu-
Uquct. Cerle in priori volumine nulla adjectorum
commentariorumestsiguilicatio.SedexemplarquoJ
cescere putal RuDnum auctorem csse, simulque cau-
saipsireperlaest, cwstudiosius aprimisa Barbata
manibus lenemus cum ipsa Albonei cditione Com-
insulismonachis hicommenlarii asservali fuerint,sci- mentar. anni 1570 compacLum esl.
licet, quod in eos fcre dunlaxat Psalmos illc scripserit, 1745. Verona;..., i'. Ruflni Tortani Aquileiensis
quot sine controversia Davidis esse docti fcre omnes presbyteri Opera qusc supersunt. .\A codices mss.
asseverarint. Postremo Gelasii testimonium denuo emendavit Dominicus VaUarsius presbyter
profert,
qni nonnullas ab eo Scripturas explicatas tradidcrit, D Veronensis. 1. 1.

quibushoscescpluaeintaquinqucPs.nlmosdeclara- Exhibentur i' Liher de Bcnedictionibus patriarcha-

los putat. Acaliquandiu pro genuino sane Runiii fetu rum cum notis editoris ad codicemms. Bibl. Bono-
habiti suntistiCommcntarii ;non omnes tamcn fal- niensis recensilus ; 2' Commenlarius in symbolum
lerepotucrunt.Primum, qui Ulis lirvam detraxcril apostolorum ad Baluzianam edilionem exaclus ;
fuisse Joan. Lorinum Fontaninus notat, cjusquc lo- 3° Hisloria monachorum el itincra per Jigyptutn ex
cum ex Commentariis in Psalmos Liigduni apud ed. Rosweydiana reprajsentala ; i' Duo hislorioe «c-

Joan. Cardon 1623 editis profcrt •. Aniniadvortit clesiastica: libri cum mss. codicibus comp,arali ;

idcmanounullisviriseximiedoclissubindeprovero ^' Libri apologelici duo adversus //iri-oiii/mwm, sub-

citari Huflnum in Psalraos, vcluti a Jac. Usserio in iuncl^. ipohgin ad /lri(is(a.<<iim.Succedit his appen-
Ilisloriadc Scripturis et sacris veruacuUs, p. 67, cl dixdubiaolspuriacontiucns, inquibus 1° Comnwn-
Baluzio iu Cyprianum. Cjctcrum in plures adcoPsal- tarius in LXXV priorcs Psalmos, cujus auclorcm Gal-

• Hist. liUt. Aquil., p. 40i.

21
NOTITIA.
lum nec facile alium csse a Vicenlio presbjtero^ riiilippus.arcUiatcr ponlilicius, XyslolV.I'. M.,cu-
Gallo (de quo C.cnnad. SS. Eccl., cap. 80) Val- jusinliltGrascllillcratoshominessludiumacp;itro-
cinium iu cpistola prajQxa mirificc cxtollil, atque
larsius conlcndit. 1° fn trcs minovcs prophelas,
Amos Commcnlarius Ilispani cujiis- pnst ijlurinia, jussu illius typis imprcssa ct cidcm
Oseam, Joelcm,
Xysto dicata ad Ilistoriam sc convertissoct ab hac
dam scriptoris, fortasse Pauli Orosii, ut Vallarsius
Rurmiana auspicatum esse dicit. In quibusdam
suspicatur. 3° Vita sanclcc Eugcnioc virginis ac tnarly-
cum ejus notis. 4° Libellus de cxeraplaribus hujus cpistoloe loco aliaplanead card.
ris cx Rosweydo ct
firfcacard. Sirmondo olim c Vaticano cta Garnerio Guill. dc Esloulaviila lcgitur, unde hanc editionem
Bcllovaccnsi codice suls Rufiui nominc prolatus.
distractis statim exemplaribus rccusam ccnsuit,
duasque adco cjusdom typographi proposuit Fonla-
^- Hufini presbylcriproviucia; PaUvstinoe libcr dc Fidc
ninus. AudilTrcdusconlranonncgat consilium forte
a Sirmondo olim vulgatus ct uunc iterum recusus,
recudendse editionis Lignamineo fuisse, sed ultra
addltis ex mss. codicibus variantibus. Quibusomni-
buspraetermittitur Vita RufmiaFonlanino condita, primum voluminis quinternionem typographum
Vallarsio correcta et emen- noi) processisse, idqueinstitutum rursus abjectum
nonnullisquc in locis a
osse contendit. Gtelerum sccunda editio, sive tota
dala. HcEc do bujus ed. tomo I ct unico Joau. Do-
mm Mansiusad Fabricium". Frustra mentionemB cxcusa,siveincepta tantumfucril.admodumraraet
.

elogans est, Utteris tatem paulo crassioribus et syl-

de eo vel litulum saltem in diariis eruditis et biblio-
thccarum illustrium catalogisperquisivimus.Man- labis pro ssecuUmoresaepecontractis, de eaquenec
nonaliis a Joan. Phil. excusis libris pluribus Foa-
sius diclo loco cxcitat codiccm ms. duorum librorum
Ilisi. ccclcs. Rufmiancc vctustissimum ct a nemine
taninus 1. 1., et nuper P. Franc. Xaver. Laire, in Spe-
cim. p. 232, 233, ct Audifl^redi, p. 212 sq.
hactenus collatum, qui iu Bibl. cathedraUs Ecclesise
Lucensis exstat et CaroU Magni tempore scriptus apud Joan. Schallum Herosfelden-
1479. MantucK,
censetur, dc quo idem peculiarem aUbi dissertatio- scm, EusebU Historia eccl., ctc. Joan. Schallus
1°.

ncm perscripsil''. Germanus, arte paritcr ac Lignamiueus medicus,

GEeterum RuQni Ubri apologetici contra Hierony- utrumque et curam ct lypos novse editioni accom-
mum in variis hujus editionibus recusi sunt, quibus modavit, Romana editione ignorata. Fontaninus
singulatim oslcndendis otium perdere nolumus. aeque elegantem esse dicit ac Romanam. Inscripta

GaUice conversi exstant in Recueil de pii:ccs concer- est Friderico Gonzaga,Mantuce marcluoni. Epigram-
nanila Vic ffc fl.v/iii (Paiis., 1727, in-12), qui liber ma in fine operis adjectum quinque distichis
jam supra in Hieronymo nobis laudalus est. constans vidc apud Fontaniuum.
C 1497. Parisiis, apud Pclrum Lovel, in-i'. Euscbu
l. Euscbii IHstoria eccl. a Rufmo convcrsa et duobus Hist. eccL, etc.
libris aucla.
S.EC. XVI. 1514. Argenlince.... in-fol. min. Eadem
cum Bedae Historia eccl. gentis Anglorum. Raris-
Hujusopcrisoditionumindicem tantomajorisuti- sima putatur, emendata non item quippe quam de- ;

litatis foreconfidimus, quanto minus jamjam ex usu

pravatissimam et mendosissimam Joan. Gravius
illse et frequenti lectione cognosci solent. Ex quo
apud Fontaninum excitatus dicif.
MuscuU emm et Christophorsoni versiones inva-
Intra an. 1514 et sequentcm, ed. Parisiis, sine
luerunt, Rufinianse versionis studium languescere anni cl lypogr. )7o/(t, in-8°. Eusebii Hist. eccL, Ru-
visum et Valesianae deiude calebritate omnisejus fino interprete. Accuravit et ad codices mss. et va-
usus pene cessavit. Tamctsi vero Rufiniana non rias cdd. denuo rccognovit Gaufridus Boussardus,
satis flda ubique et integra dicit possit, siufzularia
Iheol. Paris. Nuncupavit Stephano Poncherio sena-
tamen ab Ruflno inserta habet et ad erisin Grjeci
tus Galliarum prfEsidi et Parisiens. postea antistiti.
textus Eusebii haud exigui momenti est.
1523. Lugduni, apud Bcnediclum Bonnyn, in-8°
S^C. XV. Ii74 Sinc loci el lypographi indicio, f".
Eadem ex edilione Boussardi.
EusebU hisloria ecclesiastica, per Ruflnum e Graeco
in Lalinum traducta. MaiUaire, t, I. p. 332, et exeo U Basilcoe apud Joan. Froben, f°. Historise ecclesia-
Hambergcr, t.^III, p. 43. Fontanino haud innotuit, slicae EusebU Pamphili Gaeseu-iensis Ubri ix, Ruflno
qui sequenlem principem putaf. interprete. Rufini presbyteri AquUeiensis libriduo
recogniti ad antiqua exemplaria Lalina per beatum
\il6. Romm, apud Joannem Philippum de Ligna-
Rhenanum,iuAuctoribus Historiae eccl. primumlo-
mitie, f». LibcrHistoriseecclesiasticse Eusebii Ceesa-
cum occupant.
riensis, quam beatus Ruflnus presbyter de Graecoiu
Lalinum Ha30 inscriptio non in prima
lo2o. Pariiiis,apud Franc. Rcgnault . in-iS". Eadem
traustulit.
cx Boussardi editione.
pagina, scd post Lignaminei adXystum pontiflcem
nuncupatoriam epistolam legitur. In flne Millesimo : 1528. Basitcce, ap. Joan. Froben, 1° Eusebii Hist.
CCCCI.XXVI, die 15 maii P. M. Sixli quarti, anno ejus eccl. libri ix, Ruflno iuterprete, etc; repetitio
quinto completum esl hoc opus. Nuncupavit Joannes Rhenaniauae, cujus tamen praefationes sunt rejectse.

Bibl. M. el luf. Lat. t. VI, p. 132 sq. Hist. Aqui., litt. lih. v, cap. ii, p. 356 sqq.
In OpuscuUs P. Calogiera, tom. XV, § 15. 'Lib. v. cap. ll,n. 9.
 :

23 RLTINUS AQUILEIENSIS PRESLYTER. <H

\o33. Lugduni.apud Bernd.Bonntjn, ia-H^.EaLdcm /^ tcm codices suffra^arentur, etiamsi in loca incide-
es edilione Boussardi. ret, de quorum corruptione vis dubitari posset.
1539. Boiitefr <ip. Joan. Froben, f. Eadem cum Aspersit etiam notas, sedquasjuvenibus studiosis

iisdem historicis Rhen. aliquot libelUs auctioribus. tantum, non viris doctis scripsisse videri vult : ia

I5il. Parisiis per Galeolum a Prnlo, f°. Eadem

quibus parlim liistorica breviter et quse geogra-

cum iisdem cx recognilione Rhenani irapressis. phiam attinent velloca sanclorum el Patrum uotan-
lur. Ullimo loco denique et quidom in diclaj dis-
1542. BasHea-, apud llenric Pelri,\ 1" Eadcm in
sertalionis dc RuQni vita et Ode, quae cum libris ab
tomo III Operum Euscbii Latine cdilorum.
ipso Rufiuo ad suppleuJum Eusebium scriptis se-
1544. BasH. ab. Froben, f*. Eadem ex ed. B. Rhe-
cundum volumen conslituit, parte tertia, de ver-
nani interauclores Hist. eccl.
sionc Ruflniana, videUcet l^de ejus apud majores
1548. Anluerpia;, ap. Joan. Sleekium, in-S". Ea-
auctorilate, usu et prelio '2° de Musculana et Chri-
;
dem cum iisdem aucloribus Hisi. eccl. tomis II re-
stophorsoniana Eusebii versioiiibus ; 3° de Valesu
cusis.
translalione de Runnianae versionis laudibus ex
;

1549. Basil. ap. Froben, 1*. Rufini. Historise eccl.

ipso Valesio disseril, ac 5' utriusque Ruflni et Vale-
lihri II. cum auctoribus Histor. eccles., ex inter- su versiones ad Grajcum textum invicem examinat,
pret. \yolfg. Musculi .
Similitcrin repetitis an. 1554
g iUamque huic superiorem censet. Quo novo Umen
el 1557, necnoned. Heuricpetriua, Bas. 1611 j udicio valesium non protinus contemnit et flocci fa-

1570. Basileiv, ap. llenric. Pclri, f-. Eadem cum cil ; sed deteriorem ejus condilionem a codicibus
brevibus scholus Joan. Jac. Grinaei, in tomo II eo- imprimis Graecis Eusebii ducil, quos ad unum omnes
rumdem Eusebii Operum, ubi tamen liber x est ex pro inlerpolalis et corruptis habet, Ruflnum contra,
versione Joan. Christophorsoni, iiber vero xi ex Eusebulemporibus tam propinquum, verisimile pu-
Bufino. tat ex limpidioribus fontibus hausisse. Deinde vero

1571. Parisiis, ap. !\'ic. Chesnau, f". Rufiili Ubri in polioribus ipsius Ruflni vestigia pressisse ab eo-
duo Ilisloriae eccl., quibus Eusebium supplct, cum que subsidiapetussejunioresinterpreles, addit at-
Eusebu Hist. eccl. ex versione Christophorsoni et que excmpla, utrumque argumentum roborantia,
Schol. Joan. Curterii. quinlo potissimum paraigrapho subministrat.

1580. Parisiis, ap. Mich. Sonn, {'. Ruflni Ilist.

Codices Cacciarii. Omnes Valicani. Primus, n.
eccl. libri n cum ejus OpuscuUs a Ren. Laur. de la
1978, pergamenus, in-4%circ8e saeculum XIII scrip-
Barre editis.
tus, constabat fol. 174, soIamqueRufini versionem
SiEC .xvill. 1740-41. Bomce, lypis Anlonii de Ru- contLnebat cum decimo ct undecimo libro ab eodem
Tomi II ecclesiasticse
beis, in-4°. Historias Eusebu Q, scripto. Textus in columnas divisus. In margine
PamphiU Ubri novem, Rufino .\quileiensi inlerprete; variae aspersae erant annotationes.
ac duo ipsius RuDni libri : opus in duas partcs di-
Btributum, quarum altera Eusebii, altera Ruflnili- Secundus, n. 5989, quatemis. scriptusa.T448,et
bros continet, ad Vaticanos mss. Codices exastos absolutis dic 13 decembris in Verona. Ubros tantum
notisque iUustratos labore ac studio F. Petri Thomae a Rufino conversos complectebatur. Singuliscapi-

Cacciari a Bononia CarmeUtae rel. Acceditpostremse tibus marginibus notac appictae

tituli praefixi et

parliejusdem hislorica dissertatio de vita, fide ac erant, us quasRhenaniana exhibet non dissimiles.
Eusebiana ipsa Ruflni translatione et cum indice Atqui hunc potissimum se secutum testalur. quod
locupletissimo. accuratissirae scriptus esset.

Per centum et sexaginta sex annos Rufiniana Eu- Tertius, n" 564, formae majoris, pergamenus et in
sebii translatio prelo non tradili er.it. Hajc vero tam duabus columnis scriptus, constabai fol. 77.SaecuU
commendati vcteribus opcris fortuna iniquior Cac- videbatur xi, et optimas lectioues dcdit. Fuit oUm
ciario visa est quam tolerari diutius ab homine ec- rcgluae Sueciaj.
clesiaslicae historiae studioso fas esset. Bene autem
intellexit non satis ess typis iterum describendum D QiLirtus. n. 563, pergamenus, constabal fol. 72,
textum Rhcnanianumtradcre.sedem.iculrindumct ad saec. xii. Cacci.irius refert. Littcra" initiales vario
expoUendum abinnumeris, quas facile in pristina ornatu gaudebant. Complectitur prieterea Recogui-
specic deteperes, sordibus sibi sumpsit, atque itare- tiones Clemenlis a Rufino versas Iiac epigraphc
stitutumdemumValesianajversioniopponereausus Itiiffini Aijuilcicnsis episcopi {^ic) iii hisloriam Clc-
est, si junior ejus ac nitidior forma detrahere ali- menlis quce dicillur llinerarium Pelri seu Clemenlis
quidamalorum iUi posset. Non opus est ut multis recognilionum.
declaremus quam rtextre ipsi hoc propositum cesse-
rit, cum salis supcrquc viri iloclrina el solerlia ex Quintus, n. ,SS5, rccenli sed p-irpulchro charactere
LeonisOperum editione constcl, cui hoc labore quo- scriptus,ctminiitisngiirisoperose distinctus, unde
dammodo prajluslssc viderl queat. Tcxtura igitur ex poranviquo insiguiori quopiam excmplari surap-
ad quinquc insignos rodices mss. Vaticanos colla- tum suspicalur cditor, coustabit fol. 201, asscrva-
tum exhibuit, his legibus sibi scriptis, ut iiihil de su- turquc inea Vaticanaj Bibl. parlc quamUrbiDatcm
periorum ediloruiu locliouu immularct, nisi duo sal- diciml.
 ;;

25 NOTITIA. 26
,,.,. „ A iliucra el res a se visas ipsi ut stvlo romanodeco-
de Vitis Falrum t\
,
II. Hupni Ilisloria eremitica , scu
raret, narravcrit, quem fuisse vult Petronium Bo-
libcr.
nicnsem, cui Genuadius scribil ' sua setate vilas Pa-

quorum viteeRunnihoclibello trum assignalas. Tantum autem abesl ut ox Greeco

Palres vel sanctos
enarrantur, in Nitrise eremo aliquando floruisse di-
inlcrprclatum vitas istas Rufmum piilet, ul cjus
polius operam Gra;ce postei versam el Palladii llis-
scimusiat^ue ul cerlius, qualem volumus librum,
torise ob rcrumcognationpm immixlam csse, itaut
nomina singulorum et ordiuem inrecentis-
coustet,
obvium apposuisse plurimum ju- ex ulroque auclore unumcorpus fieret, non impro-
simiseditionibus
babihter credat. Causam porroobquamHieronymi
vabit.
nomen libro pra;figi consuevuerit,minime a veropro-
Praemittitur prologus incipiens a verbis Benedictus fecto abludentcm Fontaniuus docct, Vitas Palrum
Deus, desinens : Et perfeclce sapienliw palmam vel
aliquas ab Ilieronymo conscriplas, cum hisceRufi-
p<ificn(iV(;)-e7i(ira)!(. sunt 33. l- De S.
Capitula libri
nimis, nullum nomenPrfefcrenlibus, obargumenli
Joatuie; 2. de Hoi'.; 3. de Ammonc; i. de Bcno;5. similitudem compactas eCfecisse dicens, ut omnia ad
de OxjTj-nclio civitate ; 6. deTticone ;7. deApollo- Hyeronimum tanquamunicum auctorem referren-
nio ; 8. de Ammone
9. de Coprete presb. et Pa- ;
tur. .\tqucjam opporlunumeritutleclorem monea-
ternatio de Syro abbate, Isaia Paulo et .\nuph.;
; lO- B mus. Yitas Patrum aRufinoscriptasnunquam seor-
li.dolleleuo 1-2. de Elia; 13. do Pith.yrione 14.
; ;
sim esse vulgatas, sed in codicibus mss. omnibus
dc Patre Eulogio; lo.de .\pellen presb. elJoanne; seque ac impressis libris a prima ad novissimam
16. dc Paphnutio; 17. deMonasterioabbatisIsidori; usque editionem cum ahis diversorum auctorum
18. deSerapione presb.;19. deApoUonio moaacho esse conjunctas, us scihcet quse apuJ Rosweydum
et presb. 20. de Dioscoro presb.; 21.deMonachis
;
septem prioribus libris comprehcnduntur, in edi-
in Nitria commoranlibus ; 22. dc loco quidicitur Cel- tioiiibus anlecedentibus autem varie pro cujusque
la ; 23. de Ammonio 24. de Didymo 23. de Cronio coagmen-
; ;
concinnatoris captu dispersse sunt aut
26. de Origene de Evagrio; 28, 29.de duobus
; 27.
tati?e,Rosweydus viginti enumerat Vitarum barum
Macariis, jEgyptio et Alex. 30. de Ammone primo ;
editiones, quns tamen adtria commode genera re-
NitriEe monacho 31. de Paulo Simphce; 32. dePiam-
;
vocari posse putat hoc modo, ut primam familiam
mone presb.; 33. de Joanne. Epilogus tandem De ducat editio sinc loco, anno et typographi nomine
periculis itineris ad eremos. excusa. quam ipse reliquis omnibus vetustale ante-
Hoc ergo opusculum, quoabomniinde sevo nihil ponit, nosque suo deinde loco, ad ductum ejus co-
peue frequentius leclitatum ac dcscriptum, et re- gnoscendum dabimus alteram exordiatur editio
;

centi mcmoria impressum est, tcmporibus proxLme ^ Xorimbergensis ;tnni 1478, tertiam denique Colo-
RuDnum attingentibus lectores dubios de auctore niensisannilo48 conslitual. Quam viri diligentissi-
suo habuit, successuque temporis tantaopinionum mi descriptioneme^uidemhactenus valere putave-
hac de re seges succrevit, ut Rosweydus decem vel rim, sinon cunctis quse usquequaque exstent, sed
undecim enumerare posset, quibus passimascriptus viginli tantum ab isto enumeratiseditionibusLati-
fuerit,nomina,ac verus illius auclornon nisi recen- nis regulam hancce scriptam velit. Suntenim apud
tiorum studio agnitus sit et postliminiorestilutus. nos ediliones duae, altera plane innominata, altera
Quod primum a Jac. Fabro Stapulensi * factum anni notacarens,quEe etinlersedivcrsa;et aprima,
Rosweydus deprehendit. Nititur hoc maximc Hiero- quam facit Rosweydus, ambse differunt. Necdubito
nymitcstimonio in epist. 43 ad Ctesiphontem, quo quin aliquanto plures reperiri possint, quae inter se
ipso diu nimis ad eripiendum, quod RuDno debe- comparatse omninonullaminler antiquissimas edi-
batur, usi fuerant, ut scilicet Evagrio tribuerent tiones intercedere cognationem evincant.
deindeipsiusetiam Rufini in Historia eccl., hh. xi,
cap. 4 innuentis se ejusmodi libro scribendo post Cseterum in ipso singularum editionum recensu
absolutamhistoriseseriemoperamdaturum.Quibus morem hactenus a nobis semper conservatum, ut
positis,'multisetvariisprGetereaargumentisexipso]) innominatas editiones post reliquas sseculi xv de-
plerisque libro petitis idem astruxerunt Roswey- commemoraremus, semel hoc loco deserere mum
dus^-etFonlaninusMnhoc tamen inter se discre- ac reliquis eas prajmittere placuit, tum quoni.mi vix
pantes, quod ille Ruflnum pi'o inlerprete tantum co- dubium esse possit quinsingulseanni 1478 vetustate
rumquaeHeraclidesfortesutPalladiusgrsece scrip- superent, tum ne a secunda, quam Rosweydus facit,
sissent, habeat, idque ex parte causam putet cur editionumclasse initium faceremus. DcindeRufinus
tam RuQni opera potuerit, alleram
facile ignorari solus nobis' curse est, cujus quidem liber in Collec-
eam quod propter Origenislas nonnullos im-
ratus tione vitarum semper eminuit et antiquitus unice
mixlos non ausus sit proprio nomine fetum suum intelhgebjtur, dum Vitis Patrum veleres citarent,
protrudere et vendilare; Fontaninus contra expedita quaproptermulla, qusein universum, editionibus,
argumentatione tueatur, Ru Dnum ipsum scriptortm imprimis principibus quas put it, accurdtius noscen-
fuisse, sednomine allerius quiin.Egypto versatus dis, admirabih diligentia describendo et inter se con-

In praefatione ad Paradisum Heraclidis. ^

Cap. 12, p, 360 sqq.
- Proleg. 4, § 10, p. 25. 'DcVir. ill., cap. 41.
 .

27 HIFINVS AQllLEIENSIS PRESBYTER 28

rtrondo Rosweydus explanavit, hic omissa vides, \ III SiiK anno ct loeo, f" Asbque iuscriplione in-
qutc bibUo(,'raphis baudqua<iuam poslbabcuda sunt.
cipil : Prologiis infructuosum.

S.BC. XV.
Sine loco el anno, Mnscriplio abost. Primo loco
exhibenlur \Hsb Patrum qua; Ruliuo Aquileiensi tri-
I. Sine f.>fo c( anno , f. Deest inscriplio. Typis
buunlur, deiudesub titulo : Exhorlaliuncssanclorum
plane rudibuset ifuicerte iu ipsa lypographioe iu-
Palrtimet perfcclioncs monachorum, quas Je Orceco
fautiaimpressameam arguant, exscriplam Roswey-
transtulit Ihjeronimus, Vitiie eremitarum a c">ra?co
dus tradiU Initium libri sic habel Ineipii prtrfatio :
anouymo scriplEB iuterprelibus Pelajrio diacono,
Hifronymi prfsbtjleri in primtim lihrtim de Vita sanc-
Joaune subdiacono et Paschasio diacono apud Ros-
lortim Palrum. Dciude Benedtclus Deus, elc. Desinit
:
weydum libris v, vi el vii comprehensse. In exlrema
lotus liber in Marino monacho. Constat omniuo
vero parle admoduma Rosweydilexlu dilToruut. A
«luiuque Ubris, quorum primus Rulliii nostri post
Paschasii pnpialioue volumen exordilur, cui Ulte-
prolopum Benedictus Deus, el., a Vita sanctiJohan-
ris majusculis superscriptum Prephaiio opcrw.Aute :

septem periculis ilineris.

nis abbalis incipil. Finit in
prologum autem iuscriplio legilur: Dii'i Ihjeroninii
.\tqueha?c est priucepsomuium ex Ros\veyi:i sen-
liiellus de li/is Patrum e'ilus fcliciler incipil, proxi-
tentia e(iitionum,quamnisiauteanmnn U71 excu-
sam putiit IVisterius ex Dionysio Carthus. de qua- B mumquo deinceps caput inscriptum est de sancio
Johnnne Baplisia. Impressus est characlerc ininuto
tuor novissimis probat, qui articulo 52 hisloriam
Gothico cleganli, qualem alibi nou vidimus. .\d
Macaru de crauio sacerdotis genlilisinvcntonarrat,
calcein uoslii exemplaris mauus iguota ascripsit:
eamque ciiatex Ub. iv Vilarum Patrum, qu»inhac
Optis hoc Xcapoli a maijislro Matlhia Moravo circa
prima edilionelibro ivhabctur. Obiit aulem diouy-
an. 1470, inipressum maxime probabile videri. Cerle
f ius, Trithemio teste, eo ipso anno. Alterum ex ms.
monasteru Cortracensis conjicit, quod cum verTjo-
Italica est, uam famUiam Germanicaram ediliouum
haud duxit.
lenuscum hac editione conveniat, ita utdescriptam
exeadem putet, complelum subscriptione signifl-
caturanno |.}(i9. menso Xovembri. IIa>c crj.'ooditio l'hmr, iip. Jmii. Zainer, sine auno, in-f». l. Deesl
eadem forma el ordiue tertio fuil typis subuiissa, inscriplio. Impressum esl pagiuis latis, chardclere

nuUa. ut Rosweydus aninadvcrtit, plane accessione i".othiiO admodum '.uculento iu charta iiitidissima.

aut imiuutatione, nisi quod summaria capitum Exordium llt in aversa primi folu pagina a registro
posteriores dute adjecerint tt iutersevcrint. qure iu duabus columuis irapresso, per sequentia novcm
prima oinuiuo desiderantur. Foutaniuus huic prira jb folia integra, excepta ultirai folu columna quarla,

Rosweydi anleposuil nmoHSfiii apud Joau.Zainer, Q qua* vacuaest, continuato. Textus complet folia 375.
dc qu.i nos pluribus. Coustatduabus parlibus seu Ubris, quorum prima
a Ruliui.inis Vilis iucipieus, quas eodem planc or-
n. Sineloco et anno, f». Deesl inscriptio. Inilium; dine quosupraeaumeialas suut, eshibel, llierony-
nobis est tnUs edilio, qua-
Incipit prologtis. Prassto luianas sancli Hilar^jiis, elc.,itcmque femiuarum,
lemhic iunuitRosweydus.cujusinitium: Incipitpro- quas iUe contexuil deuique multas: alias e diversis
logtis iiiyHas P.iirum. Videtur summa> anliqui- «uctoribus subjungil. Inscripla est: Incipiiprologus
talis, charactere Gothioo admodum rudi dillluente , $(inr/( Hieronimi cardinalis, prej^biteri, iii libros vi-
el iuiBquali, pajjinis sectis . siue plagularum acfolio- taspatrum sanclorum. Egipliorum.etiam eorumque lu
rum numeris impressa. Simililer omncs
siirnis et Scilhia Thebaida. alque Mesopolamia morati stint:

majores et minores desunt. Prolo-

littenc iuitiales non solu »i quos oculis ridit max i iivoq ue labore inspexil:
.

gumsequiturtabulaiulibrum priraum, cujusmodi vcrum ctquamyAura a fidedignis relata inscripsil nota-

etiam singulis reliquorum qualuor librorum praee- hih diligencia. Dcnique aliorum etiam autenticorum
mittitur. lullue. quiin pagin» aversjr columnara libellos.fidelilere grccoin lalinum Iranslulit :etabaliis
alteram dimidiam incidit ExpUcit liber quintus de : translala pro sui perfectione huic operi inseniil. Sub-
Vilissanclorum Patnim. Deo gralias. Iltec ultima D scriptio sonat: Fi">ii( vita beati palris Effrem, el per
virba litleris Oothicis majuscuUs. Difrerl lameu a ron,«fijiicii.</i()fr;irimi(.<ti'i(o.«)XJ(rHm..\lteraparsexor-
qualem Rosweydus descripsit, iu eo quod
priina, dium ducit ip.215)alibroquiapud Rosweydum ler-
ViU Marini,quam inillaiwsl nuitum textumUbriv lius estelab eo Rullno simul ascribitur, cujus Pro-
soqui notavil, tanciuam ipsius hujus libri pars, logus: Vcre mtindum qttis dubilcl merilis slarc sanc-
nempc caput 9t in pnDsenti edilione compareat at- (orum .quihocloco toti secnndffi parli proeUgilur.Tex-
queinsup rcaput (»5 accedat, Viuim EuphrosiuiE tusinscriplioest Incipiunt adhorlationes sancloruni
:

habens, quod iiicipit: Fuii vir ijuiflam Pafnutius Palrtim profectiuticsque monarhortim ^celerique tubse-
rioniinc, elc <de5init vcfhi» Gloriftrtnles Deum quenles libelli, qtios de Grcrco in latinum Iranslulit
:
l'a-
Irem et Filiiim ejiis Jesinn Chrislum una ciim sanelo sanctiis Hietvnymus cardinalis presbiler. Finitur in
Spiritu iTi tempilerna urcula. Amen. Manusignolaad epistola sancli MacharU ad monachos, vc."6i»: Pre-
calccm voluminis ascripsil Hxcusum comperi ex : tlet nobis ilaque domintis ul i)it<cni(i( in nobit lalem
coUationeeum antiquittiiwi edilione anni 1462, circa mansionejn, qtii vivil et regnat detis in seeula seculo-
idcnt lemput rum. Amcn. Eltrema deniquc subscrlpUo : Liber
 :

29 NOTITIA. 30
ViliiSjKtlrum suncli Ilicruntjiiii niriliniUis preshikri j^ Sine locf) cl lijpodraphi nominc, 1'"
VU;i,Kp,-il,rilin.

aecundum alphabeli ordincm bcnr reyislralus impirs- Hoswcyduslaudat.clGermanicamsibi vidcriaddit.

sus per lohannem Zamcrin oppidu Ulin finiiuil felici- i.iHl). Noiiinberyx, ap. Anllion. Koliurijcr, f".Ea)-
tcr. Memoranl dc Bur Uibl. inslr. l. i, p... See- : dcm. Weislingcr, Gatal. Bibl. Ord. S. Joaa. Ilioros.

millcr, lliljlioUi. Ingolstd. Incunnli. lypoyr., fasc. 1, Argentorati, p. 110. Aliameju.sdcm anni et forma),
p. li!S, n, 30. .\(lilc IlelmscLrol, l. ii, 7'i. Serval scd loco et lipoyraphi noiiiinodestitutam lioswey-
cliam Bibl. Hcy. Ac;ul. Ex allalis aulem constahit dusoclavoloco commemorat. Alterutercrraverit,an
quauluni inler hanc el reliquus editionesdiscrimen ulerque vera Iradiderit, vidcanl alii.

intercodat. 11)00. Veneliis, apiud Bonet. Locatellum, in-i'. Vi-

taspatrum. IIa;c in titulo liltfris mnjusculis intcr
1.478. Nurimlierrjo: pcr Anliiii. Kohurcjcr. Knnas Gothicos el rotundos mediis, quibus, ininutioribus
Mai., {'. Inscriptio dccsl.ClKiiactere Gotliicomajori tainen, lolum volumenexfecriptumest. In flnc: liea-
paginisscctisinipressum. Incipitai)ra;latione,iiuam lissimi llicronijmi c.ard, piresb. sanele rom. c.ixl. cath.
aded. l/i,S3notabiinus, quBeediliouemiunominatam docloris prsecipui Libris quivitaspatruminscribuntur ;

el Ulminsem tanycro videtur. G f. eliam Secmillcr diligenler exam.inatis tvigilanlirjue studio emendatis:
Incun.Typ. Ingolst. Bibl., fasc. 2,p. 25, n. 9. Accu- al(jue per puncla.i elcomas distinelis : finem imposuil
ratius dcscripsil Hosweydus imprimisquc ca (piie
JJ f/,;,,,.;»;., Uonctus LueatcUus prcsbijter. lussu impcnsis-
de dispositione totius voluminis perlitteras alplia- que viri domini Nicholai cx l''rrxncliff>rdia oriundi,
beti cdilordocct, distinctecnucleavit. Exhisautem Anno ab incarnaiione domini nostri lesuchristi. Mille-
qua proleg. 19 d e contcntis hujus edilionis anno- simo quingenlcsimo. Octauo Idus apriiis. Incipitab iis

lavit, intellcximus ex Ulmensi a^que ac Roswoydi qua; sequuntiir-subscripliouein editionisl/(S;i,pari-

principe cssc conflalam. Ruliiii liber ut in superio- terqueacillapaginis sectisimpressumesl. Utraque
ribus abinitio exhibetur. admodum luculenta.

\.'S'i. Fforimb. per Ant. Koburrjer,{". S. Hieronymi S^c. XVI.

cardinalls presbyteri VitBe Pairum. In fine : Anno
Christi Nativitatis milleiimoquadrinrienlesimo oetua-
1502. Lugduni, per Nicolaum Wolff de Lutrea, et

gesimo terlio, Nonasvcro April., ob beatorum Putrum venundanlur a Jacobo Huguetano, ia-i°. Hieronymi

profcclum rilani. crcmilicani dilirjcnlium gcsla, (juorum Vitaj SS. Palrum. Titulus sistit insigne bibllographi,
(haudimmerito) memoriler sunt commendanda. Ojms ligno quidem impressum, sed quod aeris pene izpt-
psiav el nitoremiefertcuminscriplione: ^a marque
Vitas Palrum appellatum) insigne a quamplurimis
excerptum codicibus persacrarum Scripturarumvirus de Jacques. Iluguetan libraire cn :•:. Hoc supra : Vi-

iaspMtrum. Gircum latera ejusdem versiculi

admodum peritissimos. In oppido Nurinbcrgen per "-^

quam Si virlus aniini rcbus prajstare caducis

Anlhonium Koburger oppidi procfixti incolam,
Crtdilur, exculsis dil digiiuin du.\cro liljris.
compte impressum, p.nit feliciler. Gharactcr est me- Ecce parare lilji poslahc, sludiosa juvcnlus,
Gothicum et rotundum etadhunc prope jEre poles inodico quos mullo iiiipressimus auro.
dius inter
accedens. Impressum est paginis sectis. Sequitur Infraiegilur: Venundatur lugrluni abjncobo hugue-
lano eiusdem civitalis bibliopola el cive invicomercu-
post subscriptionem index rerum quem prsecedit ,

adangiportum qui in Ararin ducit. El parisiis

prffifaliuncula supra in anlecessum jam laudala, riali

qua; novam, atque a superioribus editionibus, quas in vico sancti iacobi sub diva lirgine propesotnctum be-

confusas vocat, recedentempartilionisrationemex- nerliclum . lu fine subscriptio, quse in superioribus

plicat. « In quatuor, inquit oditor anonymus, dis- additis : Impressum Lugdini amcenissiina urbe, fier

tinxi partes divisas differentesque in cujus prima :

magistrum Nicolaum Wolff de Lutrea iiCCCCClimeur-
collegihistorialia; in parte sccundaUbellos et doc- sisAprilisdie vero xxviii.ExpressaestKoburgeriana,

Irinalia; in parte lertiade regulari obfcrvantia; el charactere Gothico minuto, paginis sectis. Lauda-

finali parte, de laude et vLrlutum efCcacia. Ita sane, lam prseterquamaRosweydonusquam invenimus.
ut parsprima perhistorias, secunda per hbcllos et Prffimittiturepistola dedicatoriallugonis Uissuti in

paragraphos, pars tertia per rubricas, el quarlaper D utroque jure doctoris Cabilonensis canonici, qua
rubricarum capitula dislinguatur, » etc. Cf. etiam Joannide Ponpeto, J.U.D. Cabilonensique cpiscopo
Repetitio ed. Koburgeriauffi 147S; Pray, Index hb. ac abbatialis monasterii S. Petri prope muros Gabilo-
Bud, nensescommendatarioadministratoriquepcrpetuo,
lar., Bibl. p, i, p. 506.
operffi suse prelium exponit, nihilsani, nihil pror.sus,
Venetiis, per Octavianum Scotum Modoetiensem, a mendis tutum superioribus editionibus Iribuens,
In-4°. B. Hieronymi Vita; Patrum. Rosweydus. in u t sibi soU omnem emaculalionem debere iutelligant.
Cat.Bibl. S. Angeli ad Nidum Neapoli[1750. infol) 1507. Lugduni, per .Jannot dc Cam,pis, ln-4°. Eae-
p. 152 occurril, absque ty pographi indicio. Comme- dem, cum eadem Jo. Dissuti praefatione. Rosw. in
morat etiam talem fere editionem Vilarum, quse di- Cut. MuseiBrilt. ejusdemannietformaicditio sine
midiafoUiultimiparte truncataerat, cl. Helmschrot, loco prostat.
p. II, p. 105 sq., quam eamdem cum hac esse nullus 1508. Venetiis, per Bonnelum m-i" EcBdem. Un- , ,

dubito, sed leclorem curiosum ad eumdem missum decimaapud Kosweydum.

facio. 1509. Lurjduni, per Steph. Balann, in-i' Eaedem
 ;

31 RUFINUS AOriLEIENSIS PRESBYTER. 32

1512. Lugduni, per Jncobum Sachnn , In-4°. S. \ cpi.stolam dedicaloriam Auguslae xiiKal. Febr.
(d.

Hieronymi Patrumcelebreopus, Rosw.

in Vitas 154«) ad Ilenricumabbatemcoenobii ord. D. Bened.
apud yicolaum de Francofurd a, in-4*.
yfnfliis. in Wiblinghen Conslanliensis dicEcesis prajmisit ,in

Idem opus. Hosw. qua a plus ad vetustissima pariter

mille erroribus
uc diversa exemplaria Vilas Palrum repurgasse se
1515. Ludgini, per Jac. Myl, in-i». S. Hioronymi
afflrmat. Quod ulrumdcilerata hac operaejus, an
in Vitas Palrum percelebre opiis,oculos mortalibus
decura universa intelliijendum, novane cditio sil,
ca?Iumque aperiens.
au titulus tantum prioris mutatus, nescire se Ros-
Scandore culsa voleas supromi sidera coeli
weydus falelur. Ordo idem est ac in superiore, et
Me pl.inum lcelo quisquis hnln^liil iler,
Hic ceruet magno ccelum subiisso labore Rufiuianioperiscademplaneralio, omninoque nihll
Anliquos; levior ad dalur aslra via. djllerrc Fonlaninus scribil.

Venundanlur Lugduni abs Jacobo Hutruelan in vico apud Joan. Gralianum,

1596. Compluli, in-.i". Vi-

Mercuriali ad an(,'iporlum qui in Ararin ducit. In ta; sanctorumPatrum. Rosweydus.

flne : Bealissimi Jlieronijmi cardinalis preshyleri, san-
cle Romane ecclesieCalholice doctoris praecipui Li- SjEC. xvii.
bris,qui Vitaspitrum inscribuntur, diligenler cxa-
minatis vijiilanlique studio emendatis alque per
B 1615. Anlucrpise, ex off. Planl., f°. VitfB Palrum
dc vil.i et verbis seniorum, si ve Hislorire eremilicoe
punclaetco.nmaladistributisnuperflnisimponitur.
libri auctoribus suis ct nitori prislinoreslitutiac
Impressis Lugd ini per honeslum Jicobum My 1. 1 51 5.
.':

nolationibus illustrati opera et sludio Ileriberli Ros-

die vcro xvii, mense Augusli. Pray ind. libr. rar.
weydi Ultrajeclini e soc. Jesu Ihcologi.
Bibl. Bud.t.I, p. 50".
Totius hujus operis ralio ;\d nos haud pcrtinet.
1520. Lugduni,per JacobttmMareschal, in-4°. Idem Suflkit indicasse quirnam Riifini partesineo sinl.
opus Rosw.
Vitre scilicet Patrum cremilarum librum sccundum
1536. Lugduni .... S. Hioronymus de Vitis
hujtis coUectionis constituunt. Editor autem non
Patnim. Cat- Bibl. Barber.
veritusesttotum etiamlertium librum Verba Senio-
1537. Lugduni pcr Anlon. Vicenlium, iu-i". Idem.
runi inscriptum ct in sectiones 220 divisum, cujus
Rosw.
prologus /crc tnuttdum rjuisrlubilcl mcrilis slare san-
1347. Colonioe, per Gasparem Genncpceum, f°. Pro- ctoruiii, Rufino deferre. Cujus judicii sui causam tam
loiypou vcleris Ecclesiae, conlinens vitas, gesta, universam slyli similitudinem, quam singulorum
dictaquesanclorumDeiamicorum utriusque sexus, in utriusque libri prologo locorum convenienliam
auctore seu rhapsodo sancto llieronymo parlim, prfetendit, quffiposleriorlamen vixadmitlendaeril
partimaliisatque aliis. sed diversum potius auctorem Rufini imit^lorem
Adornavit hanc editionem frater Theodoricus prodere videtur. In prolegomenis, ut supra jam in-
Lohfr a Slralis Carthusiae aulse Mariae in Bruxia dicavimus, fusius de falis omnium horuin scripto-
prior ac provincialis visitator, eamque dedicavit rum de Vitis Patrum °t Ruflni libris disputat. Singu-
principi Othoni S. R. E. card. episcopo Augustano, lis libris notas haui vultraris eruditionisplurimum-
queminepislolasuadedicatoria (d. Ratisponaj an. que criticas adjecit.
1546) de opera in hunc librum impensa edocet se 1617. Liigduni .... in-f". Vitfc Patrum; studio
anliiiuis iisque fidc dignis mss exemplaribus oclo aut Ilcriberli Roswcydi. Repetilio Antuerpianse.
decem simul coUalis lexlum rtcognovisse et restiluisse, 1628. Anluerpix, ex off. Planl., U Vitae Palrum
deindein ordinem certum,juxta seriem et ralionem studioHerib. Rosweydi, editio sccunda varie aucla
lemporum, quoquisque Patrum huic illuxerit mundo, et illustrata.
dijcjtsisse. Constal hsec editioquinquo libris ulprima, Rulini libcr primus a p. 4'i.i-491 extenditur; se-
sedordine multum immuUUo ct quibuslam cx se- cundus, qiii ibi tcrtius est, ap. 492-535.
ciin(iacditioneetaliun'ie(Ulmi'nsiputa, qunm iguo- Maturein Grtecam linguam iraductam
r<;rsioiic.«.
ravii Rosweydus)adililis. Rullni libernon continuo esseHistoriam eremilicam,haudtemcrcFontaninus
Iractu.sed dilaceratus exhibetur, ncmpe ex tribus, asseruil. Exslat enim cliamnunc in mss.'codd. pura
quibus liber primusconstat, partibus, prima dc san- piitahivc versio. aPalladii Hisloria Lausiaci planc
clis viris et secunda de sanclis mulicribus per-
J) diversa subHieronvmi nominc. Talem in Biblioth.
misla et conllata est e RuUno. Reliqiia vidc apud Coisliniana se deprehcndisse notavil Monlefalco-
Rosweydum nius,p. 19S,snblitulo//is(oria'moii<ic/iorii»i .Hggpli,
1548. Ibidem, apud eumdem lypogr., f». Vita? san- cujus verum aurtorjm ille quidem ignorabat, ut
clorum Palrum vctcris catholicae arque apostolicse ante eum Joan. Meursius, qui in prnefalione ad,
Ecclcsiasdicligcstiqiic insitfuiaetarlmirandaexccl- P,illadiiIIislori;imLausiac>m,quamgr:rcoviilgavit,
loniium aliquoi Dci unii^orum ulriusque sexus com. pcncsse librum esse inqiiil dcvilis P.nrum .Kggpli
plocientcs,auclorcD.Hieronymoparlim,partimque a nostro haud duble nequaquam diversum. Quid
alii» alquc alils, quns versa pagclla nosse potcris. quod Cotelcrius adcoiii Monum gnBC, f. III, p. 171,
Acrcplaelapprobaiaab Ecclesia catholica anle an- pra-fiilioneincl parlcmhujiis vorsioniscxcodicibus
nosplus millcquinqiiaginla. C.nlbcrtinisot r.^giis, quos lauiat p. 564, cdideril,
Ab codem editore prollciscilur, qui novam tamen ubi incod. Colbertino 1233Runni Hisloriam Crasce
 : : . ,

33 NOTITIA. 34
scriplam cl Ilieronymi presb. Dalmalse noracn prac- j^ Belgiea III, lol 1, Leyt/ic, apud Joan. Seversoen, f%
fercnlora,poslPalla(UiLausiacamexslareannolavil? sequilur priores.
Kragmeulaetiamhujus versionis ex codd. Vcnelis Germanica,sine anni et loci indicio, (°c\im figuris.
et Auguslanls Rosweydus accepissese scribil pro-
Convenilfere cum Relgica editione. RuUni Vitas a
leg. i, § 8, p. '23.
folioSo circiler ad 161 extenduntur.
Noc GriBce solum versaest, sed in Syriacam et Anglica, 1495 Wclsmonaslerici apud Wynkijn de
Arabicam liagua;n etiam trausfusa, ul Fonlanino IVocrfe, f», inlerpreteGuilelmoCapton,ad euilionem
Maronita quidam narrabal. Frequentissimedenique Galiicam Lugdunens. 1486 confecta est.
linguis receaUoribus loqai docla, quirum ver-
sionumanliquissima3 suntitalicae, plurimseGallicse, Codices. Es pluribus harum Vitirum codicibus
necBBlgicaj, Germauica; elAnglicai desuul. qui Rosweydo prsesto fueruut, RuUui librum exi-
/joKca, 1, li76. Venetiis, apudAnlhon.Darlholomxi,
bebant
f%inlibrosvi distincta, quorum primus Hieronymi Ms. S. Ftoriani, 1° in membraua ante annos 800
nomcn gerens es diversis auctoribus, sed maximam scriplus.
partem Ruliuo, constat. B Ms. Ingolstadiensis coUegii Soc. Jesu, f° in mem-
halicaW, apud Gwd-os (intypograph.
1589.r(.-«e/tis brana scriplus valde vetustus.
dei Gueri-a],\n-li°, cum figuris ex nova interpreta- Ms. Audomarensis in ecclesia collegiala S. .Audo-
lione Joan. Marci Verdizotli. Has duascommemoral mari, velustuset maxime perfectus. Librum Rulini,
Rosweydus sed longe plures inlra paucorum
;
suujpsms uommeexhibet.
annorum spatium sceculo xv Itaha vidit, quarum A/s^//!i3euiensisexabbatia S.Petri apud Alostum
octo unusFrancisciCar. Alterlibellus [Bibliograph. f", membrana bouiB notse.
Aachrichlen Wieyi, 1779, in-S°) profert, nempe il/s. Crisbiaiensis ex monasterio ord
S. Ben. apud
1° 1475, in Vinelia, impresse da A/. Gabriel diPielro ValenlianaSjfun membrana scriptus a ve tusta manu
da TriiHsio, f^nitidischaracteribus, columnis sectis MsAijuicinctinuse'^ coeuobio ord. S. BeneJ. apud
2° 1477, in. Vieensa, per Hertn. Liechtenstein, f° ; Duacum, f° iumembraua.
3° 1479, in Venelii per M. Nicolao Girandengo, Ms. LaHiensis major ex mouasterio S. Beued. sub
f°; 4° 1483, iu Ke»e;ia, per Benardino di Pino da
patrocinio S. Limberti, (" iumembraua. Liber secun-
Como, f» 5° 1490, in Mitano, pergli discreti Compa-
;
dus hic Pos(/iumiaHo ascribituretdiciluradPhydo-
gai Leonardo Pachel elH uldcrico Scinzen:;cllcr,(-,lMe- summissus.
ris Golhicis minuscuhs, absque signaturis 6° 1493, ;
Q Ms Lceliensis minor, ohm S. MichaeUs in Sarlo,
in Vinegia, per Gioatme, f° ; 7° 1499, in Mitano, iu-^" in membrana.
per M. Uld. Scinsenz., f" ; 8° 1499, in Venezia per
Ms Bonce ejusdem uominis ord.
Spei ex abbatia
Cristof. di Ptnsa, f°.
Prsemoustral. apud Binchium Haunomae cppidum,
Gatlica I, 1486, Lugdini, laudatur in editione
m-^" obl. in membrana charactere bono et vetere.
Anglica mox adducendi. Fragmeuta tanium ex diversis hbhs et Rulino
Gallicall, 1494, Parisiis,ap. Joan. Dupre, f% cum conlmet.
anonymo. Ex secunda Latina
figuris interprete Ms. Morettanus. f» in membrana, nou valde vetus-
expressum monet Rosweydus. tus quidem, sed plurima continens. RuUni Ubrum
Gallica III, Parisiis absque indicio anni et typo-
Posthumiano ut Lsetiensis major ascribit. A UlUs

graphi, iu-4° cum liguris. Cum praecedente plane D. MoretiacceperatRosweydus.

coiivenireac forteeajrioremesse Rosweydus notat. Ms. S. Jacobi m Insula, ubi est abbatia ordiu. S.
Beued. LeodU, f° in membrana an. 131:2 scriptus.
Gallica IV, 1605, Parisiis, apudGuillelm. Chaudiere,
Ex eadem abbatia habebat libeUum chartaceum
in-^^cum figuris, interprete anonymo. Ex tertia La-
iu-8% in quo Vita S. Onuphrii eral recenti manu.
tinaexpressam vultRosweydus.Quatuorlibros tan-
tumcontinet, omisso toloquinlo libro et Paschasio. Ms. Camberonensis exabbatiaS. Mahajde Cambe-

Gallica V, 1606 Parisiis, ap. Guil, de la Nove,

D rone ord. S. Bernardi apud Athum, in membrana,
i»recenliore manu. Liber Ruflni sub hoc titulo veuit,
itx-H', iuterprete Jacobo Gaultier. Continet piimum
Incipiunt actus SS. Patruma Posthumiano monacho
et secundum librum Rosweydi coUeolionis ex ed.
editi et ad Fidosum missi.
secunda Lalina.
Ms Claromarescanus es. abbatia S. Mariae de Cla-
Galtica VI, 1657, Parisiis, apud Petrum Pelilum, romarescojuxtaAudomarum,ord. S. Bernardi, f» in
10-4", interpr. Arnoldo AndiUio tomi n ed. 4. membrana charactere bouo; sed non valde veleri.
Galtica VII, Fosseo iuterprete, laudatur a Tille- LiberRuflui uulUauctoriinscriptasest.
monlioin Vita S. ApoUonii, t. x, p. 36. f°inmem-
Ms. S. Maria; in Bibrach iu Germania,
Belgica I, [i90 {Zwollx) ap. Peh-um van Os, f°.
brana, charactere utcunque vetusto.
Conslat tribus parlibus varie disposilis et mixlis. membraua, recentiore
Ms. S.Petriin Jlf unsier, f" in
Ruflui hbrum lotum continet. charactere qusedam tantum ex Ubro Ruflni con -

Belgiea 11, 1498, Delphis, apud Henricum Ekert, tiuet.

vanHombrech,[-, priori similis. Afs. Sepulcri Major ex monasterio S. Sepulcri
35 RUFINXS AQUILEIENSIS PRESBYTER. 36
quod Cameraci charlaceus re-^ auclorsaltcm Jacobus Faber Slapulensis. Cseterum
esl ord. S, Bened., f'

cenlioremanu. Rufini liber Palladio tribuiliir et ab hic quoque Ursarius pro Ursacius exscriptum est.
HieronjmoGraeceversus dicilur. Repelita est, si quiJ judico, haec editio, anno

M. S. Sepiilcri Major, \n-i' in membiana, manu 1531. Colonix, apud Eucharium, f", quam Fonta-
recenli. Libruni Ruflni Hieron.vmotribuit. ninus laudat.

Ms. Carihusianorum MariaD de Gratia prope 1575. Colonise, apud Gcruinum Calenium, {'. Ea-
BruxeUas, f- in membrana, scriptus an 1460. dera Regula, accessil Regula sancti Benedicti, Com-
meniario illustrattEper Joannem cardinalem aTur-
Ms. Rura;mundanus ex collegio soc. Jesii Ruraj-
recremata, p. 537.
mundaj, f" in membrana ex ed. prima videlur ex-
scriptus. Vera ac germaaa prae cseteris RuQai interpretatio
credilur, quae laudatur ia Concordia Benedicti Ania-
Ms Sioiuug monasterii religiosorum de Sion ord.
nensis,cujus codici R.-'gularum seorsura inseritur.
S. Augustini Cortraci, f' chartaceus scriplus an.
1469,hauddubiead ed. primam. Ilincad merabr mas C jlonienses, olira ex aulograpUo
sancli Mdri mi Trevirt;iisis descriplas, ubi Rutiniana
III. Basilii Magni Kegula seu Inslitula monachorum.
Regula primo loco legebatur, ad amussim expressam
HaecRuDni versio, ul abipsooliminllaliavulgata evulgavil Lucas Holstenius anno
erat, sancti BeDedicli ae vo vulgo Hegula sancti Basilii;b
Ititil. Bomse, ap. niaUm Mascardum, in-i», in
audiebat, atque tunc temporis et in sequentibus
editionecodicisRegularumquas SS. Palres mona-
saeculis frequenti lectioue per monasteria versa-
chis et virginibus sauctiraonialibus prsescripsere.
balur. Atrecentioribusa typographia inventatera-
CoUectioUm a saaclo Benedicto Auiani.nsi abbalc
poribusnon adraodum lypisfrequenlatiest. Primus
parte prima.
eara vulgavit JoannesFranciscus Brixianus, mona-
chus congregationis sanctaj Juslinse, anno Ex raembranis Coloniensibus descripserat et ad
LucamUolsleuiumeditiouiscausa miseralan 1043;
1500. Vcneliis, apud Lucam Anlonium Junlatn, in-
Fabius Chigius Neritinorum tunc episcopus sedis
i', in libro cui titulus : Qualuor primum approbalx
aposlolicaj apud Ubios Apocrlsiarius, postea sum-
religiosis quibusque vivcndi formula;. IlaJC editio
mus pontilex Alexandri VU nomine. Mox
postea renovati estanno
Parisiis, ap. Ludoviciim Biltaine, in-4*. Eadem
apud Joan. Pelil, in-4°, ubi ta-
1519. Parisiis,
editio repelita esl et nuper admodum auno
men, ul Foulaninus observat, qui in codicibus mss.
est Urseius,mendose appellalur Ursarim, fortasse 1759.Au3iAS(« Vindelicorum, sump. Ignatit Adami
Vrsacius dicendus. Monachus Brixianus adnotavit p el Franc.Ant. Veilh, f^^cum eodemcodice a Mariauo
in fmc hanc rcgulam iu suo fonle apud Grajcos am- Brockiemullis accessionibus aucto, amplilicalo el
pliorem et in ordinc accuratiorem haberi, eimque iusex loiuos diviso. Tomol, parle prima, p. t)7-108,
secum aliis ejusdcm Basilii divcrsistractalibus Rufino hiEc Basilii Uegula recusa est.
inlerprele propediem Latinis donaturum ". Ad ma-
Praeterea de quodam consilio edendae hujus Re-
nusnoslras esl editio operum Basilii Magni Latiua gulae Rufluiame uua cum aliis ejusdem operibus,
exinlerpretationibus Joan. Arg.vropuli, Geo. Trape-
milio saiculi xvii ucscio iiuibusauctoribus suscepto,
zunlii et Raphaelis Volaterrani,anno
scd quod exilum non habuil, Fontaniuus in medium
15:23. Parisiis, apud Jud. llad. Ascens., in-fol.,
prolert verba sequcntiaprajfalionisinOperasancti
parata, in qua Regula de inslitutionc monachorum
Basilli Gr. Lil. Parisjis apud Mich. Souuiura an.
Rufmoinlerprete a folioloG usquein Dnemlcgitur.
llil7m-:ollo impressa :<• Exstat etiam asceticorum
Fol. 155cxtremo prsefatio Bufmi in opus ipsum,
librorum epitome vel certe regularum fusiuscxpo-
quod capitibus ccntumconslat,lcgilur. Infinepraj-
sitarum, quam Latiuitate douavit KuUuus Aqui-
cedentis opusculi subscriptum : l'inis ('pcrum D.
leiensis, ac librum de Instilutis monachorum appcl-
DaeiliiM. per R. Volaterranum iraduclorum. Scqui-
lavit,eaque Colouia; uuacum cajteris Ruliui seorsim
tur Begula et quajdam alia per Ruflnum translata. D
edelur, pra^serlim cum ordincmRegularomuonser-
Quorum similia fere in superioribus habenlur opuscu-
vet quem Basilii Opera pri» se ferunt. Idem obser- <>

Idquositreferendum ncn video.cum inipsohoc

<i».
valFroatouemDucseamibidem, lomoll, p. -2ii, col.-2
opusculo totura volumen desiuil; nisiforleex ultima
iuuolisad Bcguliin fasiiis disputatam emcndationes
subscriptionedlvinare aliquid audcas, quse sic so-
Latiuaj versiouis Rullui ex duobus mss. codicibus
ririt : £"a-;)Iicite«i(»i( hislilulioncs monachurum sancti Regulam
Puteauis inseruisse. i>orro aliam Basihi
M. Cocsariensis episcopi.
Uajiilii Sub cujus regula mi-
csse, quara Prospcr Stellartius in libro cui titulus
lilanlomnes monachiOrientalos et in Asia fcrrae et
Fundamina et regulieomniumordinum, edilO Duaci
('raccia et olim etiani Carraelitne, ul el nunc, non
pcrBallhassarcm Bcllerum, a.u. 16i!6.in-4°,p. 138,attu-
l»ane raultis mutalis. h'pislola
ad B. Grcgorium Na-
ci'inienum priua inter Iranslala ab U. Volnlerrano ht. Uenique hos insuper ct obiter iiuidcm codices

poiiia cst. — llaveroelhancRuQnianaBtranslalione Fontauinus laudavit : 1« unum pervetustum mem-

deberi exlslimaveril oporlet cditor vel branaceum blbliothecae Sauctiu Crucis lii Hierusa-
edendorum
lom 2°alterum vetuslissimum bibliotbecse Sancli
;

•Fonlan lili. v, cap. l,p.207. Germani a Pralis, in uo d ucentas in lerrogallones

< i ii
i
 ; ,

37 NOTITIA. 38
totidemque responsiones iisdem subjectasRegula^ si bene momini, commcmoraL Fonlaninus, ([aiflu-
divisasil. /tniim iiilcvjirrlein siuiplicitcr scriljtuui balniciit
codicem liomiiiarum in Levilieum bibliotlieca; .>.
IV. Basilii Magni homilicr scplcm a livfmo convcrsa.
AntoniiVeneliis,sed quse incendio interim absum-
lUvc non nisi a Juliano Gamerio in ed. Operum pta est. In editionc Rusei homilise inGe.ncsin, txo-

sancli liasilii, Parisiis 17-i'J, tonioll, p. 713, ex co- dum, Leuilicum, Aumeros, Josue ct Judiccs, tomo
dicibusRcgio elColbertiuoeditie sunt Easdem in U 1733), p. a-2 usque ad 489, in
( J'salnios, ibid., a
codice bibliothccae Vaticanee Urbinatc, n. t>7, mcm- p. Uo.4-70U. Libri dccein in 1'auli Ep. ad Uomanos
branaceo deprelienditFoutaninus loco laudato, cap. tomo IV (1759) pag. 438-(JS9 Icguutur. PriBleroa
8, 1. 1, p. m. pecuharesquasdamoccurrunteditiones.quasjuxta
InBenedicUua Operum sancti Auguslini editione Fontaninum enumeratisdabimus.
post initium tomi I V exslat sancli UasiUi prcefalio ad Gonjuuctim Origenis Homilias in Gencsin, Exo-
Commenlarium iii Psalinos olim sancto Augustiuo duin, Levilicum, Numeros, Jesu Nave &ilibruin Ju-
atlributa, quam editionis illius auclores interpreti dicum, divo Hieronymo inlerprete primus omnium
Ruflno transcribunt,quoditemiucodice bibliothecae edidit ^girfio Viterbiensi divinoruinvcrboruin oralo-
Thuauete, t. II, p. 4o6, fieri Fontauinus observat. ri excellenti, ordinis Ereinitarum, postea S. R. E.
Hsc est pra^falio homUiw priin.e sancti Basilii, ag cardinali, nuncupalas, Aldus Manu ius, Veneliis,'
Ruhno Laline transUta; quam paritcr Thomasius 1303, f". Editioui operam suam commodavit mo-
utrique Psalterio ediliouis i et'2, p. 11 et43pr8epo- nachus qui.nomensuuminpriEfationereticuit, mul-
suit. Fontan. tum se debore prof^-ssus sodali suo iu cjeuobio Pa-
\ . Pamphili Apologia pro Origeiica Rufino conversa. tavmo Sanctffi Justinse, Hierouymo a VaIeutis,Hi-
spauo. yuanquam autem universi operis interpre-
Ex sexlibris quibus hsBc Apologia constabal, so- tem Hierouymum facit, nimirum quod in codicibus
lus primus a Ruflno Latine redditus est. Rehquos , mss. undeiIluderuit,proRuUnoabhbrariis/fie?-o(ii/-
quorum quatuor ab Eusebio et Pamphilo conj unctis mum scriptum reperisset. ut ejus nomine volumen
studiis, sexlus ab Eusebio solo compositi crant, non acceptius evaderet, prologum tamen, quem iu co-
atligit. Fuilheec ex causis una, quas cumaliis uon dicibus repererat, tanquem alienum ac Hieronymo
gravioribus ad derogandum vero auctorilibrum Hie- haud diguum praetermisil. Haud quidem dubitare se,
ronymus excogitavit, et Fontaninus severa lance inquit, tam auctorem qtiam interpi-elem absque proce-
expendit. Lib. v, cap 5, III, p. 2S4 sqq. Insertus est mio opus edidisse, veruin scriplorum incuriaad nos
hic liber una cum RuDni Apologia in variis Origenis minime pervenisse. Recusa est haio editio iterum a
et Hieronymieditionibus, veluti Hieronymi Martia-
Q Bernardmo BenaUo, Venetiis, 1312, in-lbl.
naja, tomo V, p. :219-249, Origeuis Rusei, tomoIV
interOpera ad Origenem spectantia primo Ioco,ad Homitias in Leviticumm hbros sexdecimdigestas
sex codices mss., i. Corbeiensem tum S. Germani liufmi nomine ex codice Gorbeiensi primum vul-
aPralisnonis£eculi:!2. Regium, 1641, tertii decimi gavit Jodocus Clichtoveus, Lulelix typis Wolfgangi
sseculi ; 3. Sorbonicum ; 4. S. Rhemigii Rhemensis Hopylii, 1314, f", Perperam CyriUo tribuunlur iu La-
5. S. Vitoni ; 6. S. id periculo muis, nec non tinis Palrisejus editionibus, ex quibus duas praj
eos ad quorum fidem hbri de Principiis emendati caJterisappeliatFontaninus, Coloniensemper Melch.
erant, collatus prseviaque docta et ampla Admoni- Novesianum 1546, tomis duobus in-folio, accurante
tione. Peiro Canisio, factam,in quo tomol, p.41,exstant;
et Parisiensem apud Mich. Sonnium, an.
1373, f%
VI. Origenis libriquatuor de Pnncipiis el HomUics. ubi p. 66 reperiuntur.
Reperiuntur heec opuscula ex Ruflni interpreta-
Homiliarumin Numeros prologus, qui sicut reli-
tione iu omnibus Origenis Operum editionibus. Li-
quarum etiam praefationes in editionibus typis de-
brorum de Principiis prlma editio videtur esse ea
scriplis et codicibus desideratur, seorsum in quibus-
(IVidicnvil variis Origenis opcribus studio Conslantii
dam codicibus reperitur, quorum complures apud
Hierothei canonici regularis Sancli Salvatoris facta t\
apud Lazaruin Soardum, lol4,in-foI. Fontaniuum hb. v, cap. 7, p. 286 sq., enumeratos
est Veneliis
autem est ex codice Bigotiano ab
videas. Editus
Hinc in Erasmianas transiit. In novissima BuoH
HenricoValesioinnotisadHistoriamEusebiibb. vl,
exstat tomoIV. QuodHomilias attinet, hae pariter
cap. 38, et pluribus collalis Petro Franc. ChiCfletio
inomnibus Operum descriptionibus cum Lalinis tum
in Paulino illustrato, parte ii, cap 23, qui tamen
Ne quis autem mi-
Grsece ac Latine editis prostanl.
retur siintellexerit inantiquioribus
uon Ursacio, sed Donato inscripsit. De quo errore
nonRuflno sed
Hieronyrao earum interpretationem tribui, in omni- ejusque occasione accurale Fontaninus.
bus codicibus mss. idem fleri discal in quibus in- ; HomHiarum inlibrum Josue codicem mss. subno-
superprologi plerumque omnium librorum invidise tavit Fontaninus ex bibliolheca ms. Antonii Augu-
evitandaegratiaresecti sunt, ne Origenis errorum stiui edita Tarraconc apud Philippum Mcy, 1387,
metu, quorum suspicione Rufinus premebatur, le- in-4°, cod. 48, hoo lemmate: Origenis Alcxandrini,
ctores ab emendo deterrerentur, ut Erasmus hbere qui et Adainanlius, in librum Josue Homilix xvi,
incensura homilus in Genesin addita ed ixit. Unum Beato Hieronymo inlerprele, vel Rufino, ad Chroma-
39 RUFINUS AQUILEIENSIS PRESBYTER. 40
lium. Liber in inembr..na annorum 300 el llltra,j^ bus, ct eiHtione Joannis Slraub et Desiderii Erasmi.

forma quadrali. Deuique de codieibus Rufini Grcgorianis mss. sin

Homilias IX ia JudicesSi Rufino translatas et cum gulatim paucisegil Fontaninus, quaerepelere haud
prologo ad Apronianum directas post Merlini pri- poeniteat.

mam edilioncm Lalinam Operum Origenis ( Paris_ Vaiicani codices, n. 4'2o9 et 5239, cxhibent opu-
lol2)¥ulgavilConslanliusHicrolheuscumaliisAda- sculum secundura de Natali Domini.
manlii Operibusin NovumTestamentum.prsemissa Crbinas ~ii Apolegelicum una cum prologo cajle-
Apologia Jacobi Merlini proOrigene, rcncdts, apud risque opuscuhs compreheudil, non lamen de A't"-
Laiarum Soardum, lollj. f° Occurrent ibi post ho- cscna Fidc deque Arianis.

milias in Lucam fol. 87, exstantque etiam in co- 1'alatinus 66 Apologeticum quoque cum prologo.
dice ras. Vaticano, Urbinate 63, fol. 34, p. "2. Fontan. Hic libellus servatur etiam in bibl. S. Grucis in .\.gro
Homilias in Cantica canticorum inccrto inlerp7-eti Sessoriiinopostregula upastoralem sancti Gregorii
ascriplas Joannes Martianseus conjecit inlomum V cod. 1 09, et extat in bibl. Bodleiaua inlcr mss. Joan.
OperumHieronymi.p. 603. Inquibusdamcodicibus Seldeni,n. 3423.
Hieronymo cl Ambrosio tribuoutur. Noc Erasmus Codex Norvicensis, n. 9333, caetera opuscula sub
verum auctorem agnovit; sed Cassiodorus l^iv. p Prologo ad Apronianum complectitur.
Lecl. cap. 5, RuQDum facil interpretera, el Crmat Codex Baluziarius Rufiniana Nazianzeni Opera
codex Petri Pithtei, sic inscriptus: Incipit iraclalus complectens ( Cat. Bibl. Baluz. t. III, p. 24) in Re-
Origcnis in Canlicacanlicorum a Rufino Iranslalusin giam trausit.
Lalinum, Codiccm Regium, n. 313, iu quo aliquot Gregorii
oraiiones ex versione Rulini exslent, Labbeus in
Commentarii m Epist. Pauli ad Romanos. IIos
Bibl. min. suppl. p. 274 iaudat.
Theophilus Salodianus ordinis Fratrum Observ.in-
tium, de quo in scriploribus Miuorum silet Lucas
Waddingus, in fesulani monasterii bibliolheca Hie- Vm. Sixti Senlenlix.
ronjmi interpretis nomine a se reportos foras emi-
sit Venctiis, apud Siinoncm de Luere, 1506, f° nun-
Enchiridium etiam vel Annulus inscribuntur. De
cupavilque Alexandro Portensi Vicelino, equeslris
auctore Sixliaa? huj us Senltuliarum coUcclionis jam
ord. viro. Recudit poslea idem opus Bernardinus
ab ipsa RuUni aitate contrariis opiuiouibus disccp-
Benalius, loli, f°, Operumque Origeuianorura col-
ethnicum
tatum fuit, aliis aliis Cliristianum cen-
lectioni suae Jeiude inseruit Erasmus. Prologum Ru-
senlibus. Fuerunt qui ad Sextium philosophum
Cni ad HeracUum, Hieronymu-n auctorem arbitra- C Sloicum a Seueca laudatum alii rursus Sixtum U ;

tusJoannesMarlianaeusinsuruitepistohsabsenovo
ponliUcem Rom. et marlyrem auctorera ejus fece-
ordiue digeslis tomoIV, n. 107, p.S08.Codicesmss.
runl. Plurima cditorum pars, ut alios innumeros
quosdam obiter nolat Fonlaninus, p. :297.
scriptores taceam, in hac quaistione occupata fuit,
nec tameu multuui, si quidvideo, profecit. Eratqui-
VII. Gregorii Nazian^ni opuscula decein a Rnfino dom sajculurailludposlChrislumnatum secundum
Latinitate donala. gnomogiaphis hujus geueris ferlUe. Potuit aulem
postmjdura a geuliUbus et Chrislianis
liber varie
Ipse RuUnus in Historia ecclesiastica denas Gre- interpolari. EtsaneaRoUuoadmodum iulerpolatus
gorii oratiunculas a se conversas notavit. Ilas pri- est et imuiunalus. Quidobslal igitar quomiuus Ilie-

mus Joannes Adelphus Mulingus luci dedil Argen- rouymus, cuia)ias,obiuvidiaraquaiuRuliuumcora-

tinoe, 1008, hoc tilulo://i suntinhoc codicc libellix movebjtur, paruraequidein tribuerim, veradixerit,
Oregoni Nazianzeni. — Ad calcem : Kocplicil liber elhuiv-ura primarium scUicet auclorera slatueus?
B. Gregorii Navianzeni, Iranslatusa quodam Ru/ino, yuid quod Galeus observaverit RuUuianaram sen-
impressus Argentince per Joannem Knohlouch: anno tentiarum codices adeo inler se discrepare ut ferme ,

Muviii. in-4". Edilorlibrum dical Geort'io Bohem, constel duas Xysti ediliones anliquitus prodiisse?
Moguntina;, et Joanui Flamiugo, Boppardiensis Ec- D Alios enira codices plurcs, alios p lucioressententias
clcsiarura presbyteris,quibuspalarafacit seJoanni comprehcuderc ahbi inulta repeti, interdum ordi-
;

Francisco Pico, Mirandulae comiti, necessitudine ncra imrautari aUa quoque exemplaria non uno
;

junctum, seque scripta Rufini in lucem ferre, ne tenoreprocedere, sed Juas parlesconsliluere, quod
landein pcreant. Prodieruut dcinde cura abis Na- postcriusctiain abllierouyraouotatum Foulauiuus
zi luzeuioperibusex iutcrpreUilione Pelri .Mosellani aniraadverlit. Uenique Cialeus nuUuin se codicem
el Bihbaldi Pircliheiraeri, Lipsia;, 1322, in-8°, Fon- nactum alUrmat, cui ex accural.i prajdictoru ra coila-
tan. Aham
editioncm a Fabricio eliam praJtermis- tione non aUqua accessio Ueri posscl. Priraa cditio
sain memoraut recentissimas Nazianzeni Operum fuil .Sr/m;//io(i'aiii C/iain/)(;rii,an 1507. In sequeuti-
cdilionis conditorcs, monachi Benedictini ( Parisiis bus, quaruin hic indicera slatuimus, eininent edi-
1778, t. I ), ita inscriptara : Grcgorii Nazianzcni co- tioncs lliUcsemii, Galci, et Sidcriquaj est novissima.
gnomento Tlicotogi oraliones XXXVIII, traclatus, ser- apud Jannot dc Camiiis, in-4°.
1307. L^agduni,
monet, ctlibroi aliguot Latine, Dilibaldo Pirckheime- SixtiAnnulus cum prologo .ad Apronianum cum
ro, Rupno pretbytcro, ct Pclro Moseilano intcrpreli- Symphoriani Champerii Ubro de Quadruptici Vila
 : .

il NOTITIA. 42
Miraturedilor ia prtefatione ad Philibertum Natii- ^^ ^,-^io„ m
Christianum sffic tii. monumentum juxta
rellum, librum eximium a neminc Oalhntm ante, codiccm beali Rhenani edit. observationibus illu-
quod, sciret, impressum. strat, adversus saccti Ilieronymi, Gelasii, I. M. Bra-
lo-4i. Willenbcrgcv, in officina Gruncnic7-(/i, in-4°. sichellensis, etc, censuras vindicat , concilioque
Idcm, cum Pythagorse aureis carminibus. Romano sub auspiciis Benodicti XIII. P. R. A. R. S.
1510. Basileay, apud Joan. Frobcnium, in-i% cum MDCcxxv convocato, ad resliluendam libri famam
aliorum quibusdam sciiplis hoc titulo Mnca: Plalo- :
olT. olTcrt UrbanusGodofredusSiberus prof. Lips.
nici Christiiini dc inimortalitalc aninuv deque corpo- Quod si edilor famamlibrireparariposseputabat,
rum resurrcctione Diahgus, qui Thcophrasius inscri- demonslrando auctorem nisi primarium, polioris
bilur, Ambrosio Camalduknsi intcrprele. tamen partis fuisse Christianum, nihil rehquisse
Alhcnagoras Atheniensis de Besurrectione, Marsilio censebilur, quod ad hanc illi gloi iam vindicandam
Ficino inlerprelc. spectare possit. Tam docle enim quam sagaciter
Xgsli Pijthagorici Scnlcnlix Rufinointerprele. Rhe- fontes plerarumque sentcntiarumin sacris autanti-
nanus in epistola ad Paulum Volzium, al)batem Hu- quissimorumChristianorumscriptisindagavit, etex
gonica; curise in Valle Vogesina, inque altera, qua iispotius quamex veterum Graecorum doctrinade-
priBfatur in A'i/s(!(»i, ailhujusseulentias, ad an(i- n rivandas esse probavit. Sin in eo contineri Ubri
guum cxemplar, qnod apud Dicam Fidem Sclcsladii exislimalionem censuil, ut a .Sixto II ponlifice pro-
exstiterit, ab se recognitas. Utraque cdiiio ut inter maiium probasse magis quam ve-
feclusputaretur,
se ronferanlur, optatFontaninus, p. 30i. Discrepat rum Caeterumordo etdescriptiocommo-
videbilur.
imprimis qiioad prologum. dissima estetomnino ad gratiam lectorum prome-
1318. Lovanii, in-i°. E;edem. Font. rendam ap lissima
1550. BasHes.in-i''. Haud dubie repetitio Rhena-
IX. Evagrii opuscida.
nianse.
132'2. CohniseAgripp., in-i°. Esedem.
ConstatexHieronymi (ad Ctesiphontem ) testimo-
1541. Parisiis, in-4». Esedem. nio, Rufinum aliquot Evagrii opuscula Latine inter-
1332. Veneli'is ad signum Spei, in-12. Effidem. Sine pretatum esse. et diserlis verbis scnlenliarum illius
prologo, fol. 122, post indicem libelli sic iuscripti versionem ei tribuil Gennadius cap. 17. Sed cum
Dicla preliosa sive hci communcs ex omnibus fere
non unus Evagrii liber hac inscriplione ohm exsta-
docloribus quiin sacris lilteris scripserunt,per Defen-
rel, per se quidem haud facile dirimi posset qualis
soremtheohgum velu^tissimum excerpti. ille Uber fuerit, nisi alter ejusdem Gennadii locus
1574. Cohnia, apud Malernum Cholinum, in-8°.
^ quodammodo subvenire huicdubitationi videretur.
SentenliiB Sixti aut Xysii quse verse sapientice prsB' Is enim cap. 11 Evagrii scripta recensens quinqua-
ceptis refertoe sunt etadccelestemdisciplinam ani- ginla Scnlcnliarum libruni couimemorat, quemego,
mos informant Ludo viciHillesemii Andernaci docta
,
inquit, Lalinum primus feci. Nain superiorem olim
explanatione illustratse. Sine prologo. — Praeter transhlum,quia vilialum etper tempus confusum vidi,
commenlarium legentium commoditati succurrit parlim reinlerprelando, parlim emendanch aucloris
sententiarum distinctione per numeros in margine verilali reslilui. Lihar superior seuprsscedens est liber,
iadicata. Dicavit Gregorio XIII, summopontiflci. cenlum Sen(cn(ia)'um. Hujusergoversionisolimfac-
1373. Parisiis, ap, Mich. Sonnium. Eaedem ex tse et a Gennadio emendatffi auctorem alium ac Ruli-
Hillesemii editione, sed notis omissis in Bibl. PP. num neminem fuisse, Fontaninus contendit, lib. v,
Bign., t.III, p. 962. Ad eamdem etiam in reliquis cap. 9, § 4. Quam recte, judicent alii. Nobis quidem
Bibl. PP. edilionibus 1389, 1609, 1624, 1634, 1644, hse Fonlanini suspiciones non tantffi videnlur, ut
( 1634 ), tomo VI, Colonieusi 1618, t. Max.
III et Bibl. absquedubio hunc Evagrii librum,
inter Rufiniana
Lugd. 1677, t. IlIdescriptEe suut, inquibus omnibus nedum alterum et tertium cum eo refereudum con-
prologo carent. seamus.Namquod ait, Gennadium cap.ll qucedam
1615. Helmsladii, ap. Jac. Lucium, in-12. Gnomse Evagrii opuscula a se, qusedam ab aUo, quem Rufl-
sive sententise de moribus, non minus erudita; quam
D num esse vult, iranslataesse, scribere et in poste-
pise, Xystiphilosophi, Laurenlii Pisani ct Thalassii riorem classem tres illos libellos rejecisse, falsum
episcopi, nunc primum seorsim editse sludio Joannis est. Nec Hieronymus, /loslibros, sed hujus, Evagrii
a Fuchte, sine prologo quoque. libros aliquot a RuDno conversos ab Occidentalibus
1670. Canlabrigise, ap. Joan. Hages, in-8°. Sexli leclitari, scribit. Interea dictos tres Evagrii Ubros,
Pythagorei sententise e Greeco in Latinum a Rufmo quijamdudum periisse credebantur, iu appendice

versse, el Xysto Romanse Ecclesise episcopo falso codicis Regularum sancti Benedicti abbatis Anianen-
altributee cumOpusculis mythologicis Thomse Galei, sis, quem Holstenius pubUcij uris fecit ex membranis

1671. Floriacensibus Reginse Suecorum, nunc Valicanis

Textumdesumpsit Galeusex Bibl. PP.,Rhenania- vulcatos esse, Fontaninus oslendit. Monet autem
nam haud sibi visam fassus. Hinc etiam prologus prioresduoabsquedistinctione senlentiarum ob si-
deest. mihtudiuem iuunum coaluisse utrique una, quam
1725. Lipsix, in offic. Weidmanniana, in-^". S. subjicimus epigraphe imposita, hoc pacto tamen di-
videnda \'' Evagriimonachi Senieniise. 2° Adeos qni in
SixtillphilosophipontiflcisRom.etmartyrisi^nc/ii- :

2
Patrol. XXI.
 43 RUFINUS AQUILEIENSIS PRESBYTER. U
eanobiit el xenodochiis habitanl. Quonirn primusMn- ^ rum Maximiliaiu II, imperatoris a sacris concioni-
lum Senieniiis conslans absolvitur pag. 35 ed. Paris., bus, qui universa qu» sub nomine Clemcnlis Ro-

verbis: Suavis eslmfl,eldulcis favwt. Scieulia aiilcm maui circum fcruulur, uno volumine complexus
Dei dulciorambobtn. Alter inchoalur verbis:yl«di,o prajfaliouibus, argumentis, notis etmonitis instruc-
monache, sermones Palris lui. Alque his succedit ta vulgavit. Prodiit opus.

tcrtium opusculum, SciWfti(iasadi>ir(;iii«s. Jam vero 1569. Coloniie Agrippinse, apud Joan. Dirkman-
addit summopereoptaudumesseutsinguli seorsim num, in-f°, hoc
Clemenlina, hoc est, B. Cle-
titulo :

dispositi. et senlenliis, per numeros ad oram dis- meulis Romani Opera, quse quidem in hunc usque
Uncliscum cajlerisRunui Operibus, tam alienis quam diem variis auctoribus collecla, conversa emeuda-
propriisin unum corpus redaclis ofQcinas typogra-
taque laliue esstaut, omnia, ci<m nova prsefaiione
phicas subeant. dc veris falsisqite B. Clcmenlis scriplis,
postremaque
eorumdem emendatiouc ac diligeuti argumen-
fideli
X. Recognitiones Clemenlis.
torum diflHciliumquelocorumexplaualioneD. Lam-
berti GruteriVeriradii ad D. Dauielem archiep.
Variis hicliber in diversis codicibus mss. gaudet
Mog.elc:IIauccditiouem uonnullis reseclis dcinde
inscriplionibus, unde eliam in impressis diversa
cxprcsseruut edilores BibliolheciE PP. Lugd. ap.
interdumnomina. Audiigiturmox/JffosHtfioiies vel (

B ^«i^^onios, 1677), tomo II, p. 376.

RecognilioClcmenlis, mox Ctem^nlis Romani Rinera-
rium ad Jacobum fralrem Domini vel lliner-arium ;
Omnium deuique hactenus laudatorum editorum
S. Clcmenlis de factis el diclis B. Pclri apostoli ; item industriam et diligentiam vicit Joau. Bapt. Cotele-

Acla Pelri aposloli, Circuitus, Periodus Pelri, Cle- rius iu celebralissima collectione Patrum aposlolico-
menlis llinerarium ; Hisloria, Chronica Gesla, sim- rum, qusc primum
pliciler denique,/.i6ervel/.ii<ri Clementis ;ahquoties 1672. Parisiis, ap. Joan. le Pclil, deinde auctior
etiam inscribilur :Dau«'adispida/io»e Pelri apostoH aUquanlo etcommodiori habilu 1698, Amstelodami,
conli-a falsilalcm Simonis Magi, vel Pe dispulatione sub nomiue ^)i/»c/7)i(j;, //i<r;i<c(aHOcwni sumplibus;
Pclri cum Simonc Mago lertia denique vice, 1724, Atr^lclodami, ap. Joan.
Primus, qui tjpis describcudum darel exslitit Wcislcn. prodiit. Amstelodamenses editiones curavit
Jacobus Faber Slapulensis, amio. Joan. Clericus. qui Cotelerii epistolam nuncupato-
150i. Parisiis, ex officina Bcllovisiann, impensis riam el prpefationem iu qua ratio operum explica-
Joan. Parvi, iu-fol. miu. iu libro cui tilulus Para- :
tur, cousulto omisil. Titulus a Colelerio scriptusest
disus Ho-aclidis, Epislola Cloncnlis, Recoguitiones hocmodo:
Petri apostoli, Complcmenlum cpistolse Clemenlis,
„ _ ... Rcconniltonum S. Clemenlis ad Jacobum fralrem
. .

„.,,.,..
. .

^pistoto/lnae/ed. Duobuselvigmtiannispostsecutap
.

^ „..,.,..
Vomini
librx dccem
„
a Rufino
, „
Torano, Aquilctcnse-
, ., .

est Sichardi editio

presbijlero c Grseco in Lalinum vcrsi, cum ejusdem
1526. Basilcsc,jicrJoan. BehcHum, f°. DiviClemen-
inlerprelis prsefationes ad Gaudcntium episcopum.
lisRccoguilionum libri decem ad Jacobum fratrem
Colelerius totum opus ad sex egregios codices
Domiui, Rufiuo Torauo Aquileieuse interprete, cui
accuratissime exegit, variantes lectiones attexuit,
non poenitenda epislolarum pars vetustis-
accessit
notisque brevibus, sed bonee frugis,Clementemubi
simorum episcoporum haclenus non visa, eorum
opusfuit, passimiUuslravit, hbris in capita post Fa-
quiabhiucauuisl200Romaua3Eccle*ioepraifuerunt.
brum, quanquam diversa ratioue, distinctis.
Cuin Fabri editiouem Sichardus ignorassel, tau-
Codices mss. quibus usus estiu praefatione hujus
quam opus novum et ab ipso deraum erutum ex
edilionis euumerantur:
codicibus duobus, Basilecnsi et Schouaugiensi, edi-
dit et Beruardo ClesioTridentiuo cpiscopo,etpostea 1. Sorbonicus ; 2. Thuanus ; 3. Regius; i. Pelri Can-
cardiuali, uuucupavit. Duo iu illo reprehendit Fou- dclcrii; 5. Carmelitaram Excalcealorum.
taniuus : primum, quod Recoguitiones ab Eusebio Colbcriintim alium Nurrius iu diss. dehis librisp.
suppilatas iradiderit ; alterum a Vossio el Barthio 224 adducit. /'a/u'iiii<m quoque pervctustum ser-
quoque reprehensum, quod Gelasii et septuaginta D vant Plutei Vaticani. Fontaninus , p. 339.

episcoporum de Clcmente judicium reprehendere Duo insuper adjicienda sunt, de quibus itidem
non sit veritus. Nempe Decreli Gelasiaui vulgatam Foutauinus loco suo disertius. Primo, ne quis sibi
lectionem eum fefcUisse, huncque olTcnsionis lapi- imponi siuat volumiue hoc lilulo linpresso : Clc-
dcm genuiuum vetustissimum Gelasium a se
et mcnlis Romani episcopi de rebus gcslis, pcregrinalio-
cditum sustuUssc. Abhacdeiude reUquas editiones nibus atque concionibus S. Pelri,EpitomeadJacobum
fluxissc observat, vcluti Hierosolymitanum epifcopum. Parisiis, apud Uadria-
1547. Colonicu, exoff. Melch. Novesiani, in-8°, eo- num Tuvnchum, 1555, in-4''.
dem litulo, el Ncquc enim Rccogniiiones continet, scd puram
\\yW>. Parisiis, ap. Audoenum Parvum, alias ap. Epilomen uou CX soUs tameu Rccognilion ibusaRufino
Sonnium el Sebasl. AiveUium, in-S", quaecadem cditis,sed etiam ex HomiHis et Epistola Clem^inlis
u mutalo litulo. Neminem autcmiuRunniauis adJacobum, nocnon martyrio ejusdem et »irtrra(io»ic
\Us Recogniliouibus majorcm 0|ieram po- Ephrcrmi cpiscopi Chcrsoncsi counalam, Ut dudum
Wtaninus ceuset, quam Lambertum Grule- Colelerius oslendil, qui ad septem mss. codiccs Re-
45 PR.flFATIO. /.()

gios istud opus collalum vulpavit, p. 7i!t, post Re- A Ab editoribus Rccognitionum appendix ista mox
coy 11 i(»i))ii's el [lomilias.
conjunctacstEpistolEe, moxdisjuncta ab ea.Poste-

Allcrum do quo sumus, coiicernit Episto-

dicturi rius fecit Fabcr. Sichardus iu prima sua editionc
an. 1520, quart» ex EpisloUs Clenientis aiipendicem
lam quDe Clcmoilina ad Jacobum fra/rcm Domini
dicilur, reco},'iiitiouum libris subjcctam, Rufmo pa-
ita inscriptam subjcccrat : Compendium Fidei. In

riter iuterprete.Deauthentia ejusetinterprete inter altera ipsi Epistolte conjunxit. Eum secutus est
ipsos catliolica! EcclesiiB dictos primi ordiuis lis
Gruterus. Cotelerius, cum post Recognitiones eam-
pendet. Attamcn Fontaniuus pro utroque fldem dem Epistolam Grfcce et Latine, sine ullo addila-
facere nititur. Simul ab eo uolatfe sunt col-
mento edidisset, postea Ruflui interpretationem ad
lectioues aliquot epistolaru:n pontificum Rom. ct
veteres edilioncs et codices mss. collalam et in

conciliorum, in quibus illa locum occupavit. IIujus- capita 20 dislinctamexhibuit.

modisunt Epistolx summorum ponlif. quse anloOl, Versiones. Germanica: Recognitiones oder Histo-
liomae in x^dibus Populi Romani, tribus tomis dis- rie von den Reisen und Reden des Apostels Petri
tinctce prodieruut, in quorum primo ante omues alias in zehu Biichern Nunmehr ins Teulscheiibersetzt,
:

hsec exstat, cum appendice spuria p. 7, cujus ad mit einem Vorbericht Gottfried Arnolds. Berliii,bey
oram epigraphe Compendiolum fidei Christianx.
: n I. M. Rlidiger, 1702, in-^».

Porro Lahbei Coneilia, ubi tomo I, p. 89, inseritur, Composita est ex editione Gruteri, quod dolel
deque additamento hfec leguulur //ic desi)ii( ^pi- :
Aruoldus, et opere pene absoluto demum sc ani-
slola in iinibusdamcodieibus. Cayterasunt vice appcn- madversum dicit.

dicis addila circa annum 800, ut videtur,

Anglica -.The Recognitiones of Clemeut: or thc

ConcHia Petri Cra''be, ed. Colonise, apr(d Petr. Travels pf Peter, iu ten Books. Done in to English
Quentel. 1538, t. I, p. 14, ubi assumento conjuu- by William Whiston. Withapreeface^or Preliminary
ctaest. Discourse as also two Appendixes
:
— in his Pri-
Theodorus Bibliander, libro inscripto Christiana mitivc Christianity reviv'd. Vol. V. Lond. 1712,

alque catholica doctrina. Basiteie ap. Jaeob Parcum, in-8°.

eamdem, Ruflno interprete, sed

1550, in-S", p. 221,
XI. Analolii Alexandrini, Laodicensis episc. Canon
ablata appendice inseruit. Sine nomine interpretis
paschalis.
ct appendice dudum inserta fueral alteri libro ins-
criplo : Epistolse aliijuot illustrcs, (iraves et erudilm, Cujus versione Latina Ruflnum Eusebianam Ili-

cxtra Bibliorum canonem licet, apostoliese lamen el

storiam inlerpolasse censent% edilit primus e ve-
pix.Augustse Vindelicorum,perAlexandrum Weyssen- teri codicG ms. yEgidius Bucherius iu Commenlario
horn, 1529, in-8° Primam inler epistolas pseudo- tide Doclrinatemporumjp.-iS^. Cf. Fontauia. lib. v.

Isidori statuit Blondellus. cap. 15, §1.

• Commemorat eum Eusebius Hist. lib. vii, c. 26.

AD ILLUSTRISSIMUM AC REVERENDISSIMUM DOM.

DANIELEM DELPHINUM
AQUILEI/E PATRIARCHAM

Pv^eijiito.

Quse laRuflniOperum editionem hanc novam,Illustrissime ac Reverendiss. Patriarcha Delphine, Tua

sunt ingentia merita, ita mihi ante oculos obversantur atque auimum, ut dicenda in antecessum ad ejus,

sive Auctoris, siveindustriajcliam uostrae commendationem omnia antevertant, et I;iudis prjerogativam

videantur. Elsi enim mihi nonnihil fortisse debeat exi:nius iste .\quilejensis Ecclesise ho-
sibi jure proeripere

nor,quodeumvixtaadempristina3 dignitati asserere adnisussum:plustamenmuItodebere se Tibi, palam

proDtetur:qui cuncta quse adejusimpertiendamScriptislucemvitamque conducebant, ut explorata mihi
comportiqueforentdeomnibusampns,simiEDiliom3TuneBibliothecis,jussisti,etutverbodicam. jacentem
flliumTuum, jamquemullaexemtumsxcula Tuisuna mecum mauibus excitasti. Porro ut subiturum feli-
cissime hominum judicia, se speret, novo beneficio prsestas, quod eum pergis prolixissima volunf ate prose-
47 PR.EFATIO. 48

Ac saneillejamdiaoUmAquilejiEduin viveret.eundemquemEpiscopum, liabuitcolumcnet

ciuiclsladio.
decus suum uau slare gradu ad versus maguum Hieron vmum, Ghromalii sanctissimi j u xta ac sapientissimi
;

Antistitis fuvoreacpnEsidiofrelusJacilepotuit.-quoetiamcouciliatoreoplimousus litavit paci.el meritis

insignibus pirt-im desedeqiie sua Fide opiaionein CUrislianae posterilati tradidil. Nuuc Tua demumope
reviviscens,i:piscopumTesuumspeciatavidissimisoculis,alterumChromalium,eindemetEcclesi8eCathe-
dram obtiaentem, cl virtutum iuslanlem viam, ut niUil jam quod in illo summopere demiralus est, ac sibi
sensil propitiam, inTe dcsiieret. Ucsideretaulem?Imo veroactum multo praeclaiius nunc secum putet,

quum egrigiis per Te auclas iucremuutis l'ietatem ac Scientiam, quie duo vere digna sunt studia sacrorum
Principe, in Ecclesia Tua videjt qua; totjam clarissimis earum laudum exemplislucet maxime ac spleudet,
:

utjam non unum atque alterum occurrerc sibi veteresamicos, Jovinum atque Eusebium, sed propemodum
innumeros pulet hancque adeo
; Tibi, Tua partam, Tuique Patrui immortalis opera, leUcitatem percelebri
llierouj miauo elogio gratuletur, Aijuilcjenscs Clenci quasi Chorus Bealorum habcnlur {In Chronic.ad an.
37S). Sic ejus, quoiuTe adfectusesse debel, animum atque obsequium reclissime iuterpretor : de me au-
tem quid dicam? Ego sim huminuin iugratissimus, siu Te, per quem maximeiu hac mea adoruanda Edi-
tione profecerim, piiore loco, et quauta luaiiaia deciaiatioue possum olllcii prsedicem. Desim etiam ipse
mihi, nec satis videar iulelligere, quaulus hiuc cestimatiouis provenlus scriptis ac nomini Rullni accedat,
quemTu non soium prtesidio atque amoreTuocjmpleciaris, sedeliam.quumadampliiicandan Aquilejen-
sis Ecclesia; diguilatem etgloriam, curas, secuudumDeum,omnascontuleris,optimeilliexhocpulescon-
suluisse, quod partem ejus esse glonae nuUi secundfmi eum censeas.

Ecce jamilaque Tibi illustrissime ac Reverenlissime Praesul, RuQnum Tuum, nou lineamenta quidem
atque ar.iculos, quaiisepiclorum prodiretmanibus, cEUugeulem, sed suis loqueuleui VLTbisac liugua, de-
querebusdisputauLemdiviuislucuieuussime. KjusOperatauttesuuteruditionisatquedocliiniE,utaUorum
l'atrum, quos ca;teris longenoui issimos eatulit selas, perquam sane pauois concedaul.Suntautem plera-
que omniaiis, quae masimus Ecclesiarum Magister Hieronymus elucubravil, conjunclapropemodum atque
iUigala, vel mati-iieiqua;iUissubest,veldisputationumesulraqueparte, respeclu: queeinvicem dissociari
vix pjssuut, autue vix qaideiu. AUa ut parum ai Uierouyiiium specteui, ejus tameupropositisuut atque
iUo'enii, ulcapiduai e.uJitiouij hjiniujin ab illis couliuuo ad se iuvit.ut, ct aUicianl. Sed enim prima el

toia hinc maU laues, cs quo plus tameualiquidpretU iUis accedendum videbatur. Auclor,quum favorisin
Origenem, quodnemini compertum nonest, suspicionelaboraret, abs Hieronymo, cui oUm summafueral
amicilia: necessitateconjuuctus,bouoquidem Fideipariorissladio,acriterlameuuotalus,pargare se apud
quos maleea de caussi aud.ret, eisecumiUo iuareuain descenderecoactus est. Impar, ut nihil dissimu-
lem, cougressus AcluUi. Sed et aUuude, ul vere quod res est dicam, caussa cxstilil,cur NosterpauUoiui-
quiore locoslt habitus. Nempe ita comparalum est a Natura iu humiimiu, cujuscumque illse generis sint

disputatiouibus, ul qui causta cadit, ejus et ingeuii loetus, et iaudes nonnihil detrimculi accipere videautur.
lianc pia; ca;lerisPresbyter Aquilejensis fortunam subit. Ejus mouimeuta ingenu non pcrinde studiosos
olunuacla sunl, ac luisseul de lis menta. Sequiore aivoquaj in dies aiagis, etjurequidein,iuvaluit Iliero-
uiiniaui nomiuis gloria quasdam iUis quasi tenubrasolludit. Unum hoc scUicel, quod ab infenso in San-
clissimum Doctoreiupareule viJcripoleraut elucubrali, satiscaussaj erat, ut avide minusexquirerenlur.

Hmc sensim ferme obsolescere eximia Aquilejensis Presbyteri scripla, deque manibus lectorum prope-
modum excuti :
quaj ue intercidereut taiuen, eoruin relicta sunt cura;, qui Libr.iriam artem proU tebantur, et
Bibliothecas iustruebant. Hi autem novo illaincommodo,ne quidlucrissuisdccederet, cumularuul. Nam
quiB nulh quidem ceusuriE obuoxia videbantur, uimirum neque Origeuiauis dogmatibus faverc, neque Hic-
roBjmiauis institulis, et glorio; oppoui, erantque alia ex parle, ut avide legerciilur, alque icteruum obline-
reut, lougediguissima, ad decUuaudaui uescio quam 1-tuliniani nomiuis uoiaiu apud sludiosorum vulgus,
aUis noiuiuibus luscripseruut. Ei primi quidem subsellii Auctoribus, Cvpriauo pul et Augustiuo,quinipsi i

ttiam Uicrouymo, si Superis placet, adtribueruut. Factum proiude, quum

situm ducerent,
ut alia feriue
alianon Rulini, sed quorum nomina praelerebant, passimcrederentur. EiiamabinveutaarteTypographica
ad hiBC usque tcmpora, ut fueriut pleraque omuia sparsim variisque iu libris, alijue alUsidentidem litulis
iu lucein edita,uuUa uuquam CoUoclione iutegra, quod aliorum fermc oiuiiiuui Operibus .Vuctoruin usu vc-
nil, inuuum veluticorpus redaclasunt. MolitusidquidemesloIiiD,siveauteauuosferiiieceutumetseptua-
giuia vir beuedehtterisdeque Ecclesiasticacruditionemeritus Reuatus Laurentius DeIalJarre,quii<ii/iiii
Oi>era, ul habet in fronte libri, (juis exslanl parlim anlchac nunquatn in lucem cdila, pariim nuperopedoclis-
simoruin virorum cmendala in duos Tomos dlvisa complexus esl Coinplcxus est aulem uno ncc
ct caslijiala, cl

magua; molis voluiuine, cujus alteram partem, sive Tomum manifestc supposilitioin LXXV priores 1'salmos
ComiueuLirio cxplevit, (lucui cx velus/issinw^ut ail, Manuscriplo cxemplari liihliolhrcx Monaslcrii Insulx
Darbaix^juxia Luydunum, Autonius de Albone Archiepiscopus Lugdunensis, ctGalliarum Primas eruerat.

Sed el priorem Tomum iufarsit alienis in Oscam, Joclcm el Amosum Commentariis quos si excipias, ut ;

parcsl, i;ermanorum RuUoi Operum nonnisi duos Libros de Benedictionibus Patriarcharum, lolidemque
 ,

/,9 PR.^RFATIO. 50

Ecclesiasticco IlistoricD, ct Symboli expositioncm Collectio quos conlra Hieronymum

illa continet. De his
scripsit, nihilquicquam:deHistoriaqaoque Eremitica, quseOpenim ejus nobilissimaparscst: de Apologia

ad Anast isiiim, aliisque eo spectaulibus Opusculis, uihil. Atque h:t!c quiilemex eorumccnsu, qua; nos pri-
migenia appellamus, seu qua; de suo Presbyter Aquilejensis elucubravil. Nam quce in Lalinum de Gra;co
transtulit,quamquamet numero pluraadmodum sunt, etlocuminterRuflnianaespostulanlsibidari.om-
nino non attigit, et ne verbo quidem teuus commemoravit.

Necesse erat itaque, ut no vam, atque absolutam eorum Operum CoIIectionem aggrederemur, tam Ilicro-
nymianorum, ut dicebamus, respecl u quse dudum onmia recensuimus, atque hac veluti coronide terminan-
(

tur) quamipsius, eoque magis, Rufini.cujusprseclarissima.atqueauro contraet gemmisEEslimauda inge-

nii mouimeuta variis libris huc illuc^iue dispersa, vitiis omne genus obsila, aliis interdum et nominibus in-

scripta, et .Vuotoribus adlribul i, donique suis mulctata partibuseximiis, ex hominum ferme animo excide-
/^ant. Ecquodnam vero iilud sit, quod in hac adornauda Provincia nobis ipsi proposuimus, enucleatius

dicendumest.

Initium facimus a Ruflni Vita, quam V. 01. Fontaninus incredibili studio per annos plusquam vigint'
elaboravit, et nobis cum Romse ageremus, maximam partem legit. Et sane ita ad perfectum unguem jam
tum tlimaverat, ut quo minus publici juris fleret nihil deesset. Sed dum in posterum differt, falo functus
est, uec illa nisi post aliquot ab e us morte annos in lucem prodlil elucubratio, cum aliis breviore admo-
dum styloexaratis Illustrium YirorumVitis,qu8e Hisloriam lUerariam Aquilejensem, sicenimliberinscribi-
tur, complectuntur. Nihil ea est certe proposito nostro consentaneum magis nam quod maxime Editorem ;

eorumque caussis, fortuna, Editionibus, perquam ibi

decebat, particulatim edisserere de Rufini scriptis,
accurate omnia Vireruditissimus persecutusest. Nequenon tamenpunctumnobisnullumreliquum fecit;
sedleviora sunt, quceejusdiUgenliameflfugisse videntur : etsuisnos locisanimadverlimus, velnotulisqui-
busdam ad libri oram Lectori ob oculos ponimus. Attamen et peccare eum etiam alicubi, minime difflten-

dum est. Ejusmodi nosduo, quse prsesertimadrectas temporum rationesspectantinHieronymiana, quam

nuper adornavimus, Vita CapitibusXXIX. et XXXII. castigamus, quse heiciterumrecitare, molestum esset.
Alias peccat et paulo gravius. ubi el Hieronymo contumeliam facit, quemait S. Joanni Chrysostomo male
locutum, haereseosqaoque dicam scripsisse .\d cujas faciendamrei fidem, Norisiumnostrumadducit pro-
ferentem ipsam. ut ai t, Hieronymi Epistolam ad Theophilum (ea est in recensione nostra CXIII.) qua Constan-
tinopolitanum.\ntistiteme thronode ectumgaudet.ejusquemiseriisinsultat Jo<imii<!OTg!iirf«d«mConsfaii- :

linopulitanam rcxii Eci:lcsiim,eic.Qu.are itainremsuamargamentatur SicutHieronymumperpauci secut

:

sunt, ubiaThe')philo-\.lexandrinodeceptus,Chrysostomumviramsanctissimumproh8ereticosugillavit:ita
perpaucis saaderepotuit, Rufmum haereseos notainurendum. AtquiminimeillaHieronymiest Epistolaad
Theophilum. sed quod magis mirere Theophili ipsiusmet ad Hieronymum, quam Latine hic quidem rcddi-
( )

dit, et cum Invectivarum libro ad eum rdmisit, ut versionem ipsam coutumeliosi Ubri excusaret. Id no&

bonisargumentis suo loco evicimus Tomo I Hieronyniianorum Operum, ubi et subsequentem Epistolam, qua
cumiUa eratantea in unum conaala, sejunximus, et suo quamque.Vuctorigermano reddimus. Non itaque
de suo Hieronymus in S. Chrysostomum scripsit, nequeseiniquiorem virtutibusejusprsebuit; adeoquod
capite ab isto Fontaninus disputat, falsa ratiocinatione laborat. et nihil est. Sed et aUbi fucum sibi fieri passus
est ab recepta val,'o leclione apud Rufinum, .ipologetico sjcundo num. t2. ex qua solidianni duo ejusdem
Vitse pendent, quibus ignoratis, rerum quoque ejus nonnihil turbatur series. Habet ita se res. Ruflnusja-
ctantiae sugiUaturu3Hieronymum,qui cumsolostrigintadiesAlexandrise fuisset, Didymo Prasceptore sse-
pius gloriatur, se£Uttotisexannisibicommoratum,e(i7eritmpos(ti!(ei-i'aH!jma?i.7!iof/,ahisrf!io6us. llaGuarne-
rianus, de quo postea, Codex Ms. prsefert, ad quem nos E lilionem nostram exegimus Ita .A.uctore ab ipso :

scriptum. legeudumque omnino esse, rectaratio persuadet. Editi autemad hanc usquediem libri, quibus
ipse fidem Fontaninus adhibuit. incongruo sensu ac falso habent. et ilerum post intervaUum aliquot, aliis die-
bus: ut non jam duos annos, sed aliquot dumtaxat dies cum iterum .•Mexandriam advenit, Presbyter Aqui-
lejensis demoratum ibi se dicat. Sed falli vulgatos Ubros, et doclis viris diu nimis imposuisse. perspicuum
est. Quid enim Rufinus poneret in laudis partem dies sealiquot .^lexandriae substitisse, cum jam .sex annos

abse ibi transactos glorietur, et diebus nimirumpaucis, quos egitibi Hieronymus, solidos annos opponi
velit, non dies? Quo autem a(i'is referri, nisi ad annos potest? siquidem diem antea nuUum memoravit, et

rcspectum haberi eo praenomine ad proxime superiora, nemo non sentit. Aliis igitur duobus, scilicet annis,
non rfiVfciis scripsit neque enim sidies dicere voluisset,addidisset a/iis, sedaliquot tantum.Ex quo alterum
:

quoque manifestum est, non aliquoi scriptum ab eo fuisse, sed aliquod, etreferriad intervalhm voluisse,
quemadmodum ratio, et rectaitidem Orationis seriescontextusqueostendit. Nam intervallum i.-ls>;,ul prae-
ferunt vulgati uUa quanti temporis significatione, stultum est dicere nec adduci quis poterit,
libri, sine ;

ut credat, incariose a leo Rufinum, atqm hoc m\xi neloco res suas enirra item.seagere. tamqueinsipien-
ter deseadversus aemulum suum lotpii. Econtrario videsis, quam sibimet bene conslet, vera demum lectione
es Codice restiluta, AUxandrise sex aanii commoratus sum, et iterum poslinlervallum aliquod, aliis duobus
 ;

51 rRiEFATIO. 52

Nec dubites num iia poluerlt locus ab eo qui Codicem descripsit, reflgi ;
quin polius ex eo de germana le-

sumas argumentum vclim. Nam ita se liber ab impcrito Anti(iuario exaratum, locis innu-
ctionc vclusliore
mcrisprodit, ulcumadeareformandaverba, summiingcniiCrilico opus fuisset, hic sc perquam cxigui
osteudit,et iu liis ctiam qua; nec descriplu sunt, neque intelleclu admodum difDcilia, crrore soepe libra-
rios errat, niliilque aliud, quam quod in proposito sibi exemplari legebat, omnino rcscripsil. Dicemus de
Codicisindole atque auctoritate inferius suoloco pluribus. Interim certo cerlius sit, non aliler scriptum a

Rulino, et duos eum rcvera annos Alcxandria;, quum eo advenit secundo, egisse. Dc primo ejus incolatu,
quod ab anno 37:2. ad 377. conseudus sit.nullus unus dubilal. Alter liic ilaque, qui et biennio conslat, et
post aliquod ab illo intcrvallum, unius puta alteriusve anni, conligit, conferendus videtur in 3H0. et inso-
quenlcm, aut scrius pauUo si lubel, atqueilludquodque paullo scrius intervallumputare malis. Certcantc
385. quo anno, dic 20. Julii Theophilus ejus Cathedram Ecclesise inscendit; discimus enim ab Ilieronj-mo
Apologia; Ub. III. Runnum j/Oil<iuam Theophilus Episcopus factusesl, Alexandrix non fmsse. Ad hunc igitur
modum illa est apud Fontauinum Rufmiani incolatus altcro biennio lacuna explenda.
Scd aliis qui Vitamhanceandem Aquilejensis Presbyteri, sive ex integro, sivces parteliteris consigna-
runt, falli swpius multo contigil. Prajtereo quam antc annos ferme triginta Alibas Trappensis
et fallere
Gallica lingua duobus exiguis Tomis comprehendit: cum enim iucolumi adhuc Fontanlno, eidemque Operl
jamdudum incumbente, vulgata sit, et pro illa quaapudvulgus ItalorumutunlurGallici libridocti indocti-
que fortuna, lectorcs invenerit, nunquam ab eo tamen toto Commentario suo saltcm verbo tenus laudatur
quod iuJicio est, doctum viium non tanti illam Eeslimasse, utmemoria dignaretur. Rcetiamvcranecmc-
reri visa nobis est, ut quis bouashoras iu ejus autleclione aut confutationc insumat. Prajtereo ilem quse
dcRufinodequeejus Libris haud pauca disserit V. Cl. Bernardus Maria de Rubeis, qui nuper Monumenta
Ecclesix Aquikjensis Commentario Historico-Chronologico-Critico complcxus est. Cum cnim paucis quibusdam
locisa Fontanino dissentiat, quamquam et simul a veritate recedere videatur satis haec lamen fucrit in :

Adnotationibus indicasse, nihUqueopus est Imc dcnuo profcrri, quse ulramque scriptionem contendcnti
fraudi esse ncqueunt. Cxtera et probe Auctor Ecclesiasticas Anliquitates comprimisnovit, et prseclaraeru-
ditioneac doctrina ejus refertus estliber.
Sed ahus est, quemomnino non possumas, ut ne diulius vulgo studiosorum fucum impune
pra;terire
faciat. « Petrus Thomas Cacciari, ut sc ipse nominat, Cleri Ro-
Est autem c Carmclitarum familia Fratcr
mani examinator ApostoUcus, ct in Collcgio Urbano Propagandas Fidei Lector Theologia; primarius. »
Editioni suoe, quamante Ires ferme annos adornavit Hisloria; Ecclesiastica; ex RuQnianaTranslaliouc de
Grajcis Eusebii, additis et duobus Runni ipsiusmet Libris Disscrtationem subtexuit Hisloncam, in qua de
Vita ejus et fide, nec non Translatione ipsa inquirit. Et rem quidem ab ovo exorditur, abs Hieronjmi,
inquam,cum Rulino prima amicilia. seriem deinde onnem VitiB ejusctmorum, studiorumque persequi-
tur. Sedmirum dictu, quam sajpe faUatur, alque iuhisetiamquaenullissunldinicultatibus impedita, erret
dcsipiatque. Nos aliquot qui primo in oculos lect mdo incurrunt errores auimadvertemus. ut ne muneri
nostro, ea qusB propius ad Ruflnum pertinent expendendi, deesse videamur: cseteramultolibentiuscon-
donaturi,nec facturi dispondium temporis dispellendis eorum hallucinationibus, quos dedoceri forlasse
pudeat.
« IlicronjTnum ait Cap.
II. tunc in Dalmatiam, palrium solum, redirecompulsum,cumad Ruflnum scri-

bcns, Postquam, inquit, me a luo lalcre subilus turbo convitlsit, etc. [Epist. IU]. > SciUcet, redirc ille dicclur
in patriam qui se inde ait compulsum abscedere, Parenlibus, Sorori, Cognalis vale dixisse Episl. XXU). (

Cantheriusin porta. Vide nos Cap. 6. Vitoc Hieronj-mianije neque enim, si plures una sententia errores
;

cumulantur, singulos notareeslauimus. Ineptias quoque preeteico, quibusfcrc lotaCapita quatuor insc-
quentia constant. Capite VII. Athanasii mortcm, ex qua Chronica uolaRunniana; pcrcgrinationis prsecipua)
rationcs pcndent, anno consignat 372 dic 2 Maii, totamque adeo hisloriam illam sus deque verlit, cum sit
jam cerlo certius, post solidum aunum die 3 Maii, S. Episcopum fato concessisse qucmadmodum aUii cx :

aUis monimenlis.Proterii Paschali Epislola. ct Historia Patriarcharum Coptitarum, nos mullo evidenlissimo
ex //isforia rfc S. Aihanasii Accphala evicimus, ubi diem obiissc scribitur, Consuiaiu \'n-
ipsiusmet re()i(s

lcniiniani,el Valcuiis IV. Pachom. VHI. .Vlia quaj videri leviora possunt, missa faciamus. CapiteXI. quod
prioris Parlis postremum cst, duo paucis vcrbis immania peccat. Ilistoriam Ercmiticam, sen Vitas Sau-
ctorum Patrura scriplas ait a Rufino, dum Alexandria; degeret ut serius puta ante ann. 385 quum Au-
(
)

ctorc ab ipso atque Opcre cap. 28. in flne, lum etiam lib. II EcclesiasUca; Hisloria; capitc i facile constet,
easnon Alexandria;, sed Aquilcja;, etpostannumlOO. (hoc est annis ut miiiimumquindccimserius, atque
illo non unum modo, scd duos ejusdcm Uistoria; libros pro Rulinianis
asseriljscribcrc occepisse. Item
agnoscit « quorum secuudus licel, ait, non cx integro ab ipso elucubralus vidcri possit, i:erle quidem
cum l.atiniUite donatus, lum magna ex parto auctus atque illuslralus perRuflnuracensendusest.» Potuit
oUm ferc similis liaUucinationis dari Rosweido venia; nuuc vero temporis duplices videre Thebas, jiro
Kcrmano Ruflni foetu, foelum hal)ere manifcslo aUcnum ac supposililium, non sani esse homiuis videalur.
Acccdil ad inscilio} cumulum, quod dc so loqui, suaquc ipsum uarrare per .Egy ptum ilinera, RuUuum pulat
53 PR.EFATIO. S4

quum cl manifesto colligere sit ex tota, quoo describitur rerum historia, et palmaribus argumealis evicerii
Foiitauinus, Auctorem ex allerius personaloqui,Petronii scilicet Bononiensis, aquo rogatusest, ut Peru-
griualioues suas per.Egypli secessuslitcriscousignaret.

Parsallera Dissertationiset prolixior multo est, eterroribus longc pluribus scalet. Ridiculum iraprimis

quod proponit lommaledemonstr.indum, Ru/inum et Joannem Jerosol. male audire ccepisse de Orige-
sibi in

>itsmo:utcjurare OrigcDismum coepisse eos putes, pro eoquod res erat, male audireapud alios coepisse,
quod Origen i impcnsius favereut. Porro illud, quam fidenter, ne quid plus dicam, quod germanissimum
IlioronjTni LibrumcontraJoannem Jerosolymilanum, dcquonomo unquam hominum dubitavit, siunum
Waslelium cxcipias, ilidem Cai'melitam, et pro Joanne prfcsumplo Instiluli sui homiue pene furenlem
falsilatis accusareaudet, ejusque Auctorem apertissimum ac tiugacem Joannis inimicum, vocat! Quin pergit

etiam Capite VIII, quo hanc sibi ex integro caussam traclandam sumit, calumniari verba, cumque Pela-
giani quoque dogmatis reum peragere, denique et probris incessere. Olim istud Waslelii commentum
docli quique viri sannis excepere scripsit, et doctissimus Tillemontlus, Cette opinion esl si eirange, et
:

commc je crois, si peu recue parmi les savants, qu'on nous dispens^.ra aisemenl d'e?i- exnminer les raisons, qui
seraicnt plus longucs d rcfuter qu'il ne serail difllcile de le faire [In Not. ad Vit. Hicr. Not. Lll). Idem sibi
diclum Cacciarius putet : quamquam mulctasse nobilissima sui parte, integro inquam Lihro, magnum
Hieronymum, reclamante Orbe propemodum universo, non esse vcnia dignum videtur. Cajterumanobis
pra;claresecumactum existimet, quodsexintermediisCapilibus,cumnihil habeat, quod proprieRuQnum
speclel, nugas, ineptias, gerras, quas ibi nectit innumeras, praeterimus, ut et quas insequenlibus ad usque
XIV; quibus totus in eo est, ut Joannem suum abs Hieronymi et Episcoporum Cypri, atque Alexandriaj
accusationibus subtrahat. Unum segre ferimussanctissimi Viri Epiphanii canis tam ssepe tamqne impur-
denter insullari.

Sedeo taiidem processit, cum male plerisque bonis doctisquc dixisset, ut ct nobis derepente dicam im-
pingeret. Vide, quamerudite, quibusvemodis. Ait capite XV : « Hieronymum aUquando, cum se decei-timi
beatis senis Epiphanii simplicitate animadvertisset, hujus judicio abjecto, anno denique 396, pacem et
comunionem cum suo Episcopo redintegrasse. » Prochronismo uoius ut minimum anni peccat in eorum
etiam rationibus, qui eam pacem ceeteris altius repetunt. Sed mirum hoc magis, quod ad eam Epocham co m-
probandam testimonio utitur, quodannum quadringentesimumprimum,aut secundum designat:notissi-
moinquamilloPostumianiinSeveriDialogo^ubidicitur^ffcc/esiaOT/ociiHius^Belhleemi) Hieronymus Presby-
tunc rexisse, quae Parochia erat Episcopi Jcrosolymitani [Dial. 1. 8) Nec porro diflitetur ipse eam lemporis
ler, .

notam, subdit enim, « ex eo colligi loco,S. Doctorem, qui Epiphanio ieste{Ep. 5.1), pcopfer verecundiam et
humilitalem noluerat debitanomi7xisuoexercereofficia{\eg. sacH/"icia) postcompositumdlssidium annocirciter
400. humeros submisisse oneri Monachahs (sic vocat) Parceciee Bethleemilicse, sLbi haud dubie Joannis
auctoritate delatae.» In quibus alterum denuo errat, quod Hieronymum ab eo demum tempore functum

Presbyleri ofHcio, et sacris operatum putat. Tanta ilh hallucinationum seges, ut semel una sententia deli-
rasse uon salishabeat. HEecautematquehissimiliacumblaterasset, quajpersequi singillalimnontam mihi
taedium quam Lectori fuerit, subito me suggUlare, sibique plaudere, si queat, experitur. Alrjue haee quidem,
inquit, nolala opportuit Veronensi Editori Operum S. Hieronymi, (est Deo
gratia, quod non ita desipuerimus)
quidumeamEpistolam (Librumcontra Joan. Jerosolymit.)rejiciiijian;u(ni399.a!((400.tdes(post triennium,
aul quadriennium ab inila solemniler concordia, reum aperlissime facit Violatse fidei et amicilias S. Doctorcm.
Deus mehora mihi,erroremquehostibus istum. Hominem nuUis oculisnullo corde nonimitabimur:neque
non tamen feremus sequo animo tantam ejus levitatem, qui alios docuisse videri apud vulgus veUt.
Editor Veronensis (qui nonaUus a me est) in PrEefatione ad eum Librum bonis argumentis ad an. 399.
referri illum ostendit, posse etiam ad 400. initia; in Vita autem S. Doctoris, ubi hffio Litius et serie continua
disputantur, ipso 399 adscribit, ut inilisproberationibus nuUumfaciat reliquum dubio locum. Legateru-
ditionis homo cupidus caput XXIX. a numero pra3serlim septimo ad duodecimum nam si huc illa tran- (

sferre velim nimislongum faciam, et jam noniu Rufmi Editionem Prtcfatio, sed Hieronymianse vindiciaB
describendse erunl) etnuUus dubito, quin supputalioni assensum etiam invitus praebeat. Sed ut videas,
quod et in veteri apud Hieronymum Proverbio est, Cacciariumvolunlatem habuisse nocendi, facultatem
nonhabuisse: puta, non evideutissimas nos, sed leviores Chronologi» nostrae caussas addere, si mavis
etiam, non 399, aut 400, sed multo serius, et ut visum quoque es t aliis doctis viris, ad usque 406. Eam elucubra-
tionem differre ideo ne, quod religioni non habetreligiosus homo calumniari, reum aperlissime facimus vio-
:

latssfideiet amicitiaiS. /)oc(orefn.? Nonnealiam rerumseriem, rationesaliasnobisinstitui videbat'?hinc pacis

percussae tempora serius prolrahi, sin plumbeus esttotus, non noverat? Novit enimvero, sed tanti haberi
apud suos voluit, ul nos castigasse videretur. Nos, salvisRufini ac Hieronymi rebus, quorum ha;c caussa
dictasunt, injuriae concedimus.

tamen hinc reliqua ejus PartisseptemCapita subsequuntur(Tertiam enim, ubi de Historife Eccle-
Quffi
siasticee
RuOmauaversioneagit, Prffifationi insequentisTomireservamu.s)cumstomachoita percurremus,
ut tantum notasse graviora coatenti, tempori parcamus et stylo. Totum fere caput XVI. injuriosum Hiero-
 ::

55 PR.EFATIO. 56

nymo est, qui el iisdem usus fraudibus dicitur, de quibus ad versarios suos accusat, et schisma Monacho-
rum fovisse. Prochronismo eliam peccat. Idem vilium cstduorum insequentium,ubi et series Rufiui elucu-
brationumomais intervertitur, et itineris Roma Aquilejam ordo, ipsaque hisloria turbatur. Inscileillud
pne csEleris, quod putatipsa in Urbe totos duos annos RuQaum substitisse. Porro nihil iis stultius verbis,
quibus Cap. XIX. ckot ]il\ii,Jiiinipridem cx Epist. Hieronijmi {jl. (hic citcontra Joan. Jerosol. Liber) minus
commode scndre crperal Pammachius de flii/iiii/idf.Enimvero uou Hieronymi illam essc Epistolam, sediiu-
gacis ItominisJoanni Episcopoperquam infensi, tota pas.sim Disserlalione, propriisque Capilulis hactcnus
contcudil,quodnosaudacissimumcommentumcxpIodimus.Memoremessemoudacem oporluil. Advcrsa-
tur jam enim ipse sibi, ctsuiest tamcito proposili obUlus. Neque vero sedicat, exrecepla nunc vulgoinscri-
ptione Operis loqui praelerquam quod enim alias numquam llieronymi, sed Auctoris incerli Epistolam eam
;

vocat, nisi vere csse lUeronymiaQamsenlirct.alquchaberiuunc vellel,mulloadLiuc m^jris in rem suamde-

siperct, facerelque Leclori olfucias. Quippe addil, «lectam Pammachio, adhibitamqueilU lidem.deuiquc et
prjcjudicium RuliuianaD existunationi hiuc Ulatum, « arfc^umenlalur. Num alius venil in mentem sibi .\uctor,
qucm verus Pammachius pro vero Hieronymo haberet, ipse etiamde nomine llieronymumdiceret, etHie-
ronymus tamen non esset ? Sed non ium ineptiarum flnis. Rem enim ipsam quod speclat, el ab omui veri-
TiUcm )ntium, aliosque doctos viros non difllle-
specie, et a semetipso iterum dissenlit Carmeliti, qui post
tur, illam nequc perfcctamab .Auclore suo nequead Pammachium missam, immo et suppressam
fuisse,
Epislolam Cap. FIII). Quaeigitur suut haec praestigia? Fuit Ula Hieronymi ICpistola, eademque non ejus,
(

sed uugacis et maUgni liomiuis fuit ad Pammachium missa, qui verus lamcu Pammachius non erat, siciui-
:

dem nec a vero Hieronymo acceperat: eidem lecla, el in vulgus sparsa, unde RuUno conllata est invidia,
elsuppressa simul scrinio, nec educta unquam, immo neque ab Auctore absoluta. Tanlumne ambagum
ineptissimarum duobus versicuUs ?

Poiroejus imperiliaj, ob quamlotaRunnianahistoriaretrosublapsautrereratur, necessc est, unum at-

quealterum de reUquis poslremis Capilulis exemplum addam, quibas liquido coustcl, quam ille ab erudi-
tione, bonarum([ue arlium sluiliis omnibus irapardtus ad scribendum de Ruliui rebus accesseril. Hunc non
fuisse ab Anxslisio damnatum, cx eo coUigilur manifeslo, quod usque sit, cum Sauctis Episcopis, Italiee
praescrlim, communione ac famiUaritate usus. Nobile argumentum bonus vir ille exaggerando
sic depravat
« Paulinum,ait, Nolanum Episcopum datis ad RuUnum
amoris ac benevolcntise plenis, petiisso
Lilteris
atquc obliuuisse cxplicatiouem di J'alri ircharura Bcuediclionibus. Rogasse eum quoquc, ut perlransieus
Roma, Nolam se convenlum vcUet quibus ccrle sludiosissiiuis verbis Presbyteram.VquUejenscm non co-
:

luissct, si ejus condemuitio unquim prodUssel: quam utiquc ignorare nonpoterat, ulpote qui sedem suam

Romamcque ditioni subdita. » Deus bone quid est desipere mentis, si

haberct in Pro vincia Suburbicaria, •?

hoc non cst Quo temporc illas Epistolas PauUnus scripsit, nec Episcopum ipsc agebat, sed in Prcsbyteri
!

lanlumgradumercbalur: necRulinusuUapravidogmatissuspiciouelaborabal, utabejusrefugere consuc-

tudmequisdebcrel: noc deniquc.Vuistisius Romanam adhuc Cithe.lMm obliuebat, ul perccUere anathe -
mateeumposset. Pergil tamen illecrrores erroribuscumulare: « Et cum, ait Chromatio e vivis sublato,
Rufinus Aquileja
relicta, in Monasterium Pincti ad Classensemurbemserecepcrit, putasne lotReligiosos

virosproscripUIl£ereticiconvictum,conlubernium,ncdumcommunionemruisseIaturos?))"Ineptia;ineplis-
simae, somnia. Ruflnus cum in Pineli Monaslerium secessit, nondum .Vquilejam veuerat vixdum cnim erat ,

ab Orientc rcversus. Chromalius in vivisadhuculiquoagebat, quinisiposlanuosferme novemdiemobut

Pincti dcnique Monasterium non ad Classeusem urbcra,qua3 nuUaunquara fuit, scd uequc Classis prope
Ravcnnam, verum in .Vgri Romani, Terraciuara versus,ora maritiraastcterit. Potuissetquisdataopcraad
movendum lunicato popeUo risum plurapaucioribus verbis loqui deliramenta ? Verum hisdiutius immorari
nobis et fastidio est, et pudori. Et facile tamen Lector intcUiget, si historicam Ulam Dissertationem lu-
slrare tantum ocuUs velit, aUa essc quamplurima, quaj quum parum ad nos spectent, immania ejus errata
dissimulamus.

Revertamur ad Ruflni Opcrum Editionem nostram, pergamusque porrode his quse inillaadornanda prse-
stilimus,Lectoremcommonefaccre. luitiumducimusaduobusde /iciic</i>/io)iih!(s/'a(i-i<jrr/i(iri(iiiLibris,qui
primasiutcromncsPresbylcri Aquile.iensisTractatusferunt, tumScripturicquamexplanautrespectu, cum
tcmporis praerogativa, qua cajtcrisprimigenUs, ut voeareplacet,ejusscriptionibusanlecedunL llosautem
accepimus cx liarreana Editione, qua5 el caeteris multo eslaccuratior omnibus, et ex antiqulssimis manu
cxaratisexemplaribus Monasierii Moniis Dci, dicitur iu Prsefalioue descripta. Aliam uihilominus velustio-
rcm in consUiiuu a^lbibuimus, quic iu Monumeniis SS. Patrum Oriliodn.cograpliis continolur,clquam bonaj
frugis sajpc comperimus. Usi priclerea sumus et Codice Ms. quera e S. Salvaloris Bibliothcca, quai Bo-
noniic esi, Cl. V. P. Ab. TrorabcUius descriplum diligculissime ad nos misit. jEtatis haud iUe quidcm est
multum disfiiai, nequ(f hauc ipsam, quod rci caputest, Rullni explanationem rcpraescntat, scd coguoraincra
aUiim ab studiosoaliquo consarcinatara.cujusnos specimcu ToraoHicrouymianorum Opcrum terliofeci-
raus iii Appeudl:c. Vcrum cura ctiisdcraproj)craodura vostigiisiusistat, et;iliRunniaiiaideutideiu in suaui
intcrprelalioucm quasdam Auctor derivet, facUe huic noslraj recensioui adjuincnto fuil, plurimum cerle
 :

57 PR.EFATIO. 58
ejusdetn illustrationi conltilit.AcceditMonimenli uovitas, et ronim qviac in co conlincnliir prrecipuarum de-
lectus:nequeenim antea lotum, si'd priore tanlum ex partc, caqueexigua in publicamlucemprodierat
neque nos tolura in notis descilpsimus, sed illa dumlaxat, qusB el lectu iijaxime digna, et in rem nostram
recte eonducere videliauliir. Pi\eclarius,puto, nobiscumetcum Editione noslra aclum esset, si quod afTe-
ctaviinus dili^,'eiilissiine, Codicis MurbaccnHiis in .\lsatia, el descriptarum ex eo varianlium lcctionum potiri
licuissol; sed frustralia spo sumus. Inleriinquod unice dalum est, ingoutemillamdecem fere versuumin
Prwfatione lacunam explevimus, quam ex eo Ms. recitat Fonlaniuus, et qua vilam sensumque huicmet
Operi videmur reslituisso. Cselerum quae de his libris plura vir idem Glaris, disputat, in antecessum consu-
luisse, oporfo pretium erit. Econlrario aut falsa, aut de nihilo ferme omnia sunt, quce de illis Cacciarius
scribit, atque illudcum primis,quodeorum elucubrationem ad aunum usque quadringenlesimumoctavum

diHert.

Subsequilur Comineutarius iu Symbolum Apostolorum, quo certe niliil prwclarum magis alquc eruditum
lota Ecclcsiasticic .\uliquitatismoinoriacontinetur. Necaliquodaliud est ficilein Ss. Patrum scriptis quot
sunt. quotque fuerunt, quod ssepius editum, recogniluiu, recusum, leclumque adeo fuerit, el doctorum ho-
minum observatiouibus sludiisque magis expohtum atque illustratum. Nos Balusianam nuperrimam editio-
nem(siveejus e Parisiensibus Benedictinis, qui posthumas Balusii curas in S. Cyprianiim, cui olim hsec
estelucubratioadiributa, absolvendas et vulgandas suscepit) nonlam imitandam nobisutpote omniumet
reeentissiniam et diligentissimam, quam exornandam proposuimus. Contuliinus enimvero cum aliis pr<e-
terca vulgatis antiquioribus libris, quos minimc novit laudatus Edilor, et Barrseano proesertim codice, quem
ignorasse, aut non consuluisse, quanti illi steterit, passim ostendimus. Multahujusatquealiorum.utdixi-
mus, librorumope reslituimus, quae reUquanobis, fecittot hominumcsetera doctissimorum industria, et
medica adhucmanu indigebanl. Porrocum animadverterimus, Rufinum abs Cyrillo Jerosolymitano, quo,
quum ibi ageret, magistro usus est, multafuisse mutualum, longasquepericopasexejusFirfciKxpcsthone,
quamvariis Catechesibuscdisseruit. in Latinum penc ad verbum conversas in sua transtulisse, ipsas in
partes vocavimus,et singulis quibusquc locisad Graecum exemplar, quod etlaudamus ibi sa?penumero,
exegimus. Ex quo non leclio dumtaxat verior prae aliis quse obtinebant, innotuit, sod et sensus penitior, et
vis propria verborum iu aperto fuit. AUaquae ad divinissimi, ut ila dixerim, Libri commendationem atque
ornatum contuUmus, cx Adnotationibus disces.

Historia Eremitica pone sequitur, sive Patrum Vitse, seu denique, ut placuisset Fontanino inscribere,
U.isloria Monachorum, el iiineraper J^gyplum S. Petronii Bononiensis nomincscripla. Ilancnos cxRosweidi
elegantissimaEditione accepimus, cujus etiam non indocti sane viri, cseteraautem diligenlissimi Adnota-
tioncscontexluisubnectimus. .\t vcro alicubietiam casligamus. Longius quippc aberrat a veritate, quod
alterum quoque Librum de Vilis Patrum Ruflno saltem, ul Interpreti posse putat adscribi et quod gravius ;

fortassis erratuin videatur, hocce unico Libro, qui Rufini gcrmanus est fcetus, suam, non alterius per
iEgyptumperegrinationem ab ipso nirrari existimat. Quamobrem ejus et Melanise ilinerum historiam ex
integro texit Pr;eludU loco, atque his demura, quibus sibi meutom praeoccupari hallucinationibus passus cst,
adnotationes quoque sua identidem imbuit. Nostrarumitaque partiumfuit, Lectoremmonerequibusopor-
tuitloois, ut ne sineret fleri sibi fucum. ejusque rei brevibus caussas addere, notulis quas asterisco proe-
cavcmus alibi puta, quod fuisse Ruflnum nonnulla a Palladio mu-
signatas opponimus. .\lio3 ejus errores :

tuatum autumat, quum prorsus econtrario jam constet, ex Rufluo quaidam Palladium in sua translulisse.
Denique et mcnda aUquot leclionis sustulimus, oontextumquc Auctoris, quolics se occasio obtulit, fecimus
paulo meliorem.

Gradum hinc facimus ad Hisloriam Bcclesiasticam, nonillamquidem Eusebii CEesariensis, quamNoster

de Grseco in Latinum refudit (nequeenim Versionibus hcic locus esllsed quamde suoipseduobusLibris
contexuit, atque Eusebianse subjunxit. Ejus Editiones typographicis formis expressas Fontaninusfermeom-
ues recenset, expendilque de more copiose satis ac diligenter. Anno autem ab ejus obitu quarto suam
Romse vulgavit F. Cacciarius, de quo paulo ante dicebamus, eamque se ad Vaticanos Mss. codd. exegisse,
et notis illustrasse, in fronte Operis profitelur. Jure suo postulet a me Lcctor, ut qute ejus ralio sil, dicam.
Sed antequam hoc quid ego in hac mea adornanda prsestiterim, ut coepto pressius insistam, docebo
facio,
paucis, Barraeanum exemplar typis ante annos ferme c 'utum septuaginta cxpressum. quo pluribus locis
nuUum est magis cmendatum, expoliendum usquemihiatque exornandumproposui. Contuliautem subinde
cumaIusantiquioribuseditislibris,etpriecipueParisiensianni lo^iiS^quemBoussardussecundiscuris vulga-
vil, elbonae frugis Scepiusexpertus sum. Tum verocodicibus Mss. duobusa capile, utaiunt, adcalcemcum
edito comparatis sum usus, quoium, utpote diversarum gentium, explorare etiam fldem variantium inter
se invicem contentione lectionum, non exiguee opis fuit. Alterum laudatus nuper Trombellius Ab. S. Sal-
vatoris de ejusdem Ccenobii Bibliotheca, quse Bononise est, suppeditavit alterum qui el paulo melioris est
;

notfe, accepimus ex ccleberrima Guarneriana in S. Danielis municipio, quem contulit diligentisssime, et

quantain ejusmodi tractandishbrisopus est, seduUtate ac doctrina expendit V. Cl. Dominicus Ongarus,
 :

55 PR.EFATIO. 56

nymoest, quieliisdemususfraudibus dicilur, dequibus adversarios suosaccusat, etschisma Monacho-

rum fovisse. Prochronismo eliam peccat. Idem vilium eslduorura insequenlium,ubi el series Riirmi elucu-

bralionumomnisiuterverlilur, el itiueris Roma Aquilejam ordo, ipsaque liisloria lurbatur. Inscileillud

prae caeleris, quod pulalipsi in Urbetolos duos annos RuQuutnsubslilisse. Porro nihiliis slultius verbis,
quibus Cap. XIX. cs-OT iilxiT, Jampridem cx Epist, llieronymHil. (hic eslcontra Joan. Jerosol. Liber) minus
commodesenlireceperalPammachius de Riifini fide.EmmveiO UOU Hicronymi illam essc Epistolam, sed iiu-
riacis hominisJoanm Episcopo perquam iufensi, tola passim Disserlalione, propriisque Capilulishactenus

conlcndil.quoduosaudacissimumcommentumesploJimus.Memoremessemendacem oporluit. Adversa-

tur jam enim ipse sibi, etsuiesltamciloproposiliobUtus.Neque verosedicat, exrcceplanunc vulgoinscri-
ptione Operisloqui praelerquam quod enimaliasnumquamllicronjTni, scd .\uclorisincerli Epistolamcam
;

vocat. iiisi verc csse llierouymiaaamsenlirel, atquehabcrinuncvellet, multoadhucmiigisin remsuamde-

siperct, faceretque Leclori olfucias. Quippe addil. «lectam Pammachio, adhibitamqueilli lidem.deuique et
pra-judicium Ruliuiaua; existimalioni hinc illatum, « argumentatur. Num alius venil iu mentem sibi .Vuctor,
quem verus Pammachius pro vcro Hieronymo haberet, ipse eliam de nomioe Ilieronymumdiceret,ctHie-
ronymus tamen non esset ? Sed non lum inepliarum flnis. Rem enim ipsam quod spectat, et ab omni veri-
specie, et a semelipso ilerumdissenlitCarmelila, qui post Tillcm jutium, aliosque doctos virosnon diCQte-
tur, illam neque perfectam ab .Vuclore suo nequead Pammachium missam, immo et suppressam
fuisse,
Epistolam Cap. VIII ). Quae igitur suul h;ec prajstigia? Fuil illa Hieronymi Kpislola, eademque non ejus,
(

sed uugacis et maligui homiuis fuit ad PammacLium missa, qui verus tameu Pammachius non erat, siqui-
:

dem uec a vero Ilieronymo acceperal: eidem lecla, el in vulgus sparsa, unde Rulino conllata est invidia,
el suppressa simul scrinio, nec educta unquam, immo neque ab Auctore absolula. Tautumne ambagum
incptissimarum duobus versicuUs ?

Porroejus imperitia;, ob quamtotaRuQnianahistoriaretro sublapsautreferatur, necessc est, unum at-

quealterum de rehquis poslremis Capilulis exemplum addam, quibus Uquido constct, qu.im ille ab crudi-
tione, bonaruraque arlium stu Jiis omnibus imparatus ad scribendum de Rulini rebus accesscrit. Hunc uon
fuisse ab Anastisio damnatum, cs eo colligitur manifesto, quod usque sit, cum Sanctis Episcopis, ItaUae
praescrtim,comraunione ac famiUaritate usus. Nobileargumeatum bonus vir illcexaggerando sicdepraval:
« Paulinum,ait, NoIanumEpiscopum datis ad Rufmum Litteris amoris ac bencvolentiae plenis, petiisso

atque obtiuuisse explicaliouem de Palri ircharum Beuediclionibus. Rogassc eum quoque, ut pertransiens
Roma, Nolam seconvenlum vellet quibus ccrle sludiosissimis verbis Presbyterum .VquUejensem non co -
:

luisset, si ejus coudemuilio unquam prodUsset; quam utique ignorarc nonpoterat, utpote qui sedem suam
haberet in Provincia Suburbicaria, Romauaeque dilioui subdita. » Deusbone?quid est desipere mentis, si
hoc non cst Quo tempore iUas Epislolas l'aulinus scripsit, nec Episcopum Ipsc agebat, sed in Prcsbyteri
!

tanlumgradumerebalur: necRuliQusuUapravidogmalissuspicionelaborabal, utabejusrefugcre consue-

ludmequisdeberet: nec denique .Au istasius Romanam adhuc CatheJrim obtiuebal, ut percellereanathe-
malceumposset.Perfjit tamenilleerrores erroribuscumulare: « Et cum, ait Chromatio c vivis sublato,
Rufinus Aquileja relicta, in Monaslerium PiDeli ad Classensem urbem se receperit, putasne totRcligiosos
virosproscriptillaerL-liciconvictam.contubernium.neJumcommunioncmruisselaturos^^flueptiaeineplis-
simae, somnia. Ruflnus cum inPinetiMonasterium secessit, nondum .Vquilejam veuerat, vixdum enim erat
ab Orienle revcrsus. Chromatius in vivisadhuculiqueagebat,quinisiposlaunosferme novemdiemobUt
Pincti dcnique Monaslerium non ad Classeusem urbcm.quae nullaunquam luit, seJ uequc Classis prope
Ravcnnam, vcrum in .Vgri Romani, Terracinara versus,ora marilimastcterit. Potuissetquisdataoperaad
movendumtunicalopopcUorisumplurapaucioribus vcrbisloqui dcUramenta? Verumhisdiutius immorari
nobis el fastidio est, et pudori. Et facile taraen Lector intcUiget, si historicam illam Dissertationem lu-
strare tantum oculis velit, aUa esse quamplurima, quae quum parum aJ nos spectent, immania ejus errata
dissimul.imus.

Revertamur ad RuDniOperum Editionein nostram, pergamusque porrode his quae inUlaadornanda prae-
6lilimus,Lectorem(ommoncfacere. Initiumducimusaduobusde liencdiciionibusl'atnarcharumlAhT\s,,q\\\
primasiutcroranosPrcsbytcri AquilejeusisTractatusferunt, tumScripturicquamexplanautrespectu, cum
tcmporis praerogativa, qua caeterisprimigenUs, ut vocareplacet,ejusscriptionibusantecedunl. ilosautera
accepimus exBarreana Edilione, quBeetcaeterismuIlo estaccuratior omnibus, et ex anliq\us.simis manu
cxaratisexeraplaribus Monasierii Montis Dei, dicitur iu Praefalioue descripla. Aliam uihilominus vctustio-
rcm in consUium aJhibuimus, qusc iii Mon umentix SS. Palrum Orih^nhxographis continetur,Kl quam bonae
frutris ssepc comperiraus. Usi pra;lerea sumus et Codice Ms. qucm e S. Salvalnris Uihliotheca , quiu Ro-
nonia: esi, CI. V. P. Ab. TrombeUius desciiptum diligentissime ad nos misit. jEtatis haud iUe quidem cst
multumdissiiaB^acqufihaucipsam.quodrei&iputesl^RullniexpIanationemrepraescntat^sed cognominera
aliam ab studiosoaliquo consarciualara.cujusnos spccimcu ToraoIIierouymianorum Operum tertiofeci-
raus iii AppcnJl c. Vi-ruiu cuin el iisdura pro])eraoduin
vcsligiis iusistat, etaU RullniaiiaideutiJcin in suaiu
interprctatioui.m quaeJara Auctor derivet, facUc huic uostrae receusioui adjuincuto fuil plurimum certe
,
 :

;i7 PR.EFATIO. 58
ejasdem illuslrationi contulit. Accedit Monimenti uovitas, et rerumqusc in co conlinentur prrecipuarum de-
loctusmequeeuim antea lotura, sed priore lanlum ex parte, eaqueexigua in publicamlucemprodierat
neque nos totum in uotis descripsimus, sed ill » dumtaxat, quse et lectu niaxime digna, et in rem no.slram
recte conducore vidubantur. Pr.eclarius,puto, uobiscum et cum Editione noslra actum esset, si quod afTe-
ctavimus diligeulissimc, Codicis Murbaccui^is iu .-Vlsalia, ut desci iplarum ex eo varianlium lcctionum potiri
licuisset; sed frustratia spe sumus. Interimquod uuice dalum est, iugcnlem illam decem fere versaiimin
Prietiitione lacunam explevimus, quam ex eo Ms. rccitat Fontaninus, et qua vitam sensumque liuicmet
Operividemurrestituisse. Cselerum qua> de liis libris plura vir idemGlaris,disputat,inantecessumconsu-
luisse, opera5 pretium erit. Econtrario aut falsa, aut de niliilo ferme omnia sunt, quce de illis Cacciarius
scribit, atque illudcuai primis,quodeorumelucubrationemadannumusquequadringentesimumoctavum
dilTert.

Subsequilur Comraeutarius in Symbolum Apostolorum, quo certe nihil prtechrum magis atque eruditum
memoria contiuetur. Nec aliquod aliud esl f.icile in Ss. Patrum scriptis quot
tota Ecclesiasticas .-Vnliquitatis
sunt, quotque fuerunl, quod saepius editum, recognitu;u, recusum, lectumque adeo fuerit, et doctorum bo-
minum observationibus sludiisque magis expolitum atque illustratum. Nos Balusianam nuperrimam editio-
nem(siveejus e Parisiensibus Benedictinis, qui posthumas Balusii curas in S. Cyprian im, cui olim hcec
cstelucubratioad!ributa, absolveudas et vulgandas suscepit) nontam imitaudam nobisutpote omniumet
recentissiraam et diligentissimam, quam exornandam proposuimus. Contulimus enimvero cum aliis prse-
terea vulgatis anliquioribus libris, quos minime novit laudatus Editor, et Barrgeano prEesertim codice, quem
iguorasse, aut non consuluisse, quanti illi sleterit, passim ostendimus. Multaliujusatquealiorum,utdixi-
mus, librorumope restituimus, quae reliquanobis, fecittot hominumcsetera doctissimorum industria, et
medica adhucmanu indigebant. Porro cum animadverterimus, Ruflnum abs CjtIIIo Jerosolymitano, quo,
quum ibi ageret, magistro usus est, multafuissemutualum.longasquepericopasexejus FideiExpcsitione,
quam variis Catechesibus edisseruit. in Lalinum pene ad verbum conversas in sua iranstulisse, ipsas in
partes vocavimus, et singuUs quibusque locis ad Graecum exemplar, quod ellaudamus ibi ssepenumero,
exegimus. Ex quo nondumtaxat verior prae aliis quse obtinebant, innotuit, sod et sensus penitior, et
lectio
vis propria verborum in aperto fuit. AUaquae ad divinissimi, ut ita dixerim, Libri commendationem alque
ornatum contuhmus, ex Adnotationibus disces.

Historia Eremitica pone sequitur, sive Patrum Vilse, seu denique, ut placuisset Fontanino inscribere,
fJUlorii-i Monachorum, et itinera per jEgrjptum S. Pelronii Bononiensis nomincscripta. Ilancnos exRosweidi
elegantissimaEditione accepimus, cujus etiam non indocti sane viri,CEeteraautem dOigenlissimi Adnota-
tiones contextui subneclimus. .-Vt veroaUcubietiaiu castigamus. Longius quippe aberrat a veritate, quod
allerum quoque Librum de Vilis Patrum Ruflno saltem, ul Interpreti posse putat adscribi ; et quod gravius
fortassis erratum videatur, hocce unico Libro, qui Ruflui germanus est foetus, suam, non alterius per
,,Egyptumperegpinationem ab ipso nirrari exislimat. Ouamobremejuset Melaniae itinerum historiam ex
demum, quibus sibi mentem proeoccupari hallucinationibus passus est,
integro lexit PrailudLi loco, alque his
adnotationes quoque sua identidem imbuit. Nostrarumitaque partiumfuit, Lectoremmonerequibusopor-
tuitlocis, ut ne sineret fleri sibi fucum, ejusque rei brevibus caussas addere, notulis quas asterisco prjE-
cavemus alibi: puta,quod fuisse Ruflnum nonnuUa a Palladiomu-
sigaalas oppoiimus. .Uios ejus errores
tuatum autumat, quumprorsusecontrario jam constel, ex Ruflno qusedam Palladium in sua transtulisse.
Denique et meuda ahquotIeclionissustuUmus,contestumque Auctoris,quolies se occasio obtulit, fecimus
paulo meliorem.

Gradum hinc facimus ad Historiam Ecclesiasticam, noniUamquidem Eusebii CEesariensis, quamNoster

de Greeco in Lattnum refudit neque enim Versionibus heic locus est sed
( 1 quam de suo ipseduobusLibris
contexuit, atque Eusebianse subj unxit. Ejus Editiones typographicis formis expressas Fontaninus ferme om-
nes recenset, expenditque de more copiose salis ac diligenter. Anno autem ab ejus obitu quarto suam
Romse vulgavit d^ quo pauloaule dicebamus, eamque se ad Vaticanos Mss.codd. exegisse,
F. Cacciarius,
et notis illustrasse, in fronte Operis proHteiur. Jure suo postulet ameLector, ut quse ejusraiiosit, dicam.
Sed cuilequam hoc facio, quid ego in hacmea adornanda prsestiterim, ut coepto pressius insistam, docebo

paucis, Barrseanum exemplar typis ante annosferme c-mtumseptuagiuta expressum. quo pluribus locis
nullum est magis emendalum, expoUeudum usquemihi atque exornandum proposui. ContuU autem subinde
cumaliisantiquioribuseditisIibris.etprcecipueParisiensiauai io23,quemBoussardussecandiscufisvuIga-
vit. elbonse frugis ssepiusexpertus sum. Tum verocodicibusMss. duobusa capite, utaiunt, adcalcemcum

edito comparatis sumusus, quorum, utpote diversarum gentium, explorare etiam Ddem varianlium inter
se iuvicem contentione lectionum, non exiguae opis fuit. Alterum laudatus nuper Trombellius Ab. S. Sal-
vatoris de ejusdem Coenobii Bibliotheca, quse Bononiseest, suppeditavit;alterumquietpaulomeliorisest
notee, accepimus ex celeberrima GuArnerian..\ m S. DanieUs municipio, quem contuUt diligeatisssime, et
quantain ejusmoditractandislibrisopus est, seduUtate ac doclrina expendit V. CI. Dominicus Ongarus,
59 PR^FATIO. 60

studiorum in Dlinensi Seminario Prsefectus, alias nec semel infra ob ejusmodi in Ruflnum noslrum collata
ex Mss. beneflcia laudandus. PossemusetVaticanos, quos Cacciarius descripsit, codices vocarc in parles;
siquidem non eam incousullo lectionem sequuti sumus, quam liic priElulisset, sed singulis quibusque ex
integro adexamen rcvocatis, ssepius quamilleintextum receperal, repudiavimus econlrario quae minus :

et probabatur, suflecimus.

Jam itaque eam cditionem expendamus. y uiuque Mss. codiccs, ad quos illam esegerit, laudat Editor in
Praefaiione, tres scilicet Vaticanos, duosqueaIiosexeademBibliolheca,unumRegin8e Suecorum, alterum
Urbinatem, quem in nolis falso rccenliorem Rcgium, seu Begma: appellat, ejusque rei culpam heic depreca-
tur.\c sunt illi quidcm rccenlioris cetalis omncs, el quae parum TjTOgraphicse arlis invenlis antecedant.

Verum illud etiam accedit incommodi, quoditaseiisusumfalelur,ut« sibi religioni duxeritde supcriorum
Edilorum lectionc quidpiam immutare, nisisuffraganle duorumsaltemesempIarium.BEshoc scilicct
fidc

lam levi censcnsu maluit, quam ex probilatc Iccliouis manifesta, contextus serie, atque aliis quibus abundat
praeceptis ArsCritica, judicium ferre. Ars, inquam, Crilica.quamquiproflleuturatque ornant,conlemptui
habet et cavendos docet. « Nam quoe (m Prsef.), ait, subtiUus autde ralione temporum excogilarunt, aut de
aliis huj usmodi rebus dispu tant, cum ut plurimum non alii usuisint, alque iis inflrmandis, quae aliunde ccrla

vidercntur, uon lam valent, meo quidem judicio, ad juvenum crudilionem quam ad eos imbuendos liberlale
opinaudi quadam,undererumvelgravissimas in dubiumrevocare assuescant. »Hinc saiisliquet, quoipse
iugcniohanc inierit provinciam ; quem feceril lectionumdelectum: quse disseruerit in nolis.Nempequas
oportuissetlectionnesexpendere, ut facile rcciperenlur in lextum, hac ferme una de caussa respuit, quod
sohtariae essent quum econtrario hac ipsa essent de caussa pluris faciendae, ul faciunt revera, qui Mss. hbros
Eciunt, quod se ab alterius, si ve loci, sive manus archetypo exceptas produnt, atque
illae sunt, quas unus

plane similes variisamanuensibusAntiquariusdiclavit. quas recepit, utpoleplurium sulTragiisCodi-

/Vlias

cum commcndatas, si rem expendisset benc, non eral cur rcciperet ob solam majoris numerj fidem,quiE
tanti non est, quando ita in omnibus Codices perpetuo consentiunt, ut unus ab alio descripli videantur,
neque adeo illanisi unius Godicis auclorilas habenda sit. In cffiteris quamprobe operam suam locarit, ex
contentioDC nostra; hujus Edilionis cognosce.-, nc si persequi exponendo velim, uullum faciam praefandi
flnem. AdnoltUionum (eas dico,qua} hancmaximepartemKunuianx Ilisloriee speclanl) "co &cailiiu Prxf.
Tom. 1.) ipscmet usum genere, quo leclionom suam viudicaret ab intemperantiori Critice; tum autem
corum, quaead Geographiam attineul, nouinjocundas et satis uliles notilias curiosaijuvenlutipararet. •
Nihil tamenaliud pleri)equeomnesdocent,quam quod sciunt passimomncs,autpeti aLexicographispotcsl,
aut deniqucnovam rancidis hallucinalionibus materiampra;bet.

Specimen unum aliquod subjiciendum est, ut quod diximus, exemplo conslct. Narrat RuQnus Lib. II.

Cap. XXIII. de Serapii subversione, mililem, correpta bipenne, percussisse Idolum, et rcpclilis ictibus
pulris Hgni fumosum geniumcceclisse. Aduolal bonus ille vir, //is vcrbis fumosum geuium, cliam ulilur Thco-
philus dc Alexandrino Serapidis Templo loquens in Ei>islola Sgnodica. Novissimus aulem Jidilor operum S.
Hierongmi exislimat Iviov, seu xlviov (sic) loeum fuisse ubi Hospiles reciiKrcnlur. Vide, amabo Lector, quot
mendacia, calumnias, ineplias vcrbis tam paucis cogit. Qucritur Theophilus factiosos Origenistas, muUerem
ct niiumejus adolescentcm, quorumcaussamalelsidorus audiebal, produxisseinmedium, et inloco Urbis
cclcbcrrimo, quem ni fallor^ail, Gcniumvocanl, co((acassc. Ileec tolaTlieophilisenlentiacst. Falsumcst ilaquc
primoquodait Cacciarius, Theophilura usurparc hsec verba, fumosum gcnium. Falsum deiudc,quod huuc
aitde Alcxaudrino Serapidis templo lo<iui, quo uihil ei minus venire in mentem poluissel. PrsBterquam
quod enim conceplis verbis hcum Urbis celeberrimum dixit, vicum, puta, aut forum, aulquid simile, non
lcmplum Scrapiumneque ampUus exstabat tunctcmporis, quod ipse Thcophilus ante aunos fermedecem,
:

quam ha;c scribcret, jam subverterat, ac solo ajquaverat. Falsum lertio, quod et prrecipuum est Cacciaru
propositum, gcninm quod unice verbum Tiieophilus usurpal (otiamsi rccte Scriptura haberet, quam depra-
vatamostendimus) quidquam in signiflciuido commuuecum fumoso Serapidis aciiiiihabere. Jam quod nie
spectal Edilorcm Ilierouymiunum, ego cum Epislolam illam, quam et Thcophili Syuodicam abs Hierony mo
Latine redditam ccrlis argumeulis osleniii, etprimusexautiquismembrauis,interquasfatoproxima hac-
tcnus latuit, erulam, pretiosissimum si quod aliud AnliquiUatis mouimenlum, literario Orbi communicavi,
in.\dnolaliouibusquibuseamiUuslrandamsuscepi,adlaudatummodoIoeumsuspiculussum,Sfviov,A'cMioii
iulelligendum pro(/Viiio, elvideri Iocum,ubi hospilcscouvcnircnt plalcam vidclicct, aut vicum advcna-
:

rum. Ocmus ingcnio rcligiosi viri, quod bcueUcium singuliire iu boms lileras, ctcum primis sacras a uo-
bis coUatum cjus Editione EpisloliB silcnlio presscrit, malueritquc lcctorcm suum ad nou prius auditum,
aut lectum .alibi opus amandare, quam iUud cum uovilalis saltem laude, quiB ex rei notationc oriebalur, com-
memorarc. Quid istuc rei est, quod indoctis vulgo confldoulissime imponit, ct mihi calumniam apcrlissimara
slruil » Falsum nempc, el quarto id ciuidemest, locum dixisse luc indigitiriabs Thcophilo, uhi hospites
reci|)ereniur, ut Xcnodochium scripsisse vidcar, (luod foruin, aut platcam convenarum, sivc ubi hospilcs
convenircni, dixi. Nam proprium loci nomen, sivcillud ab intcrprcle Ilierouymo (nciiue euim videlur po-
 (il PR^FATIO. 62

tuisso doccleberrLmo Alexandrini vicinominc dubilanler loqui Alexandrinus Antistes) siveAuctore abhoc
ipso adiliUirasit, quuin Graicum omninocssedebueril, Laliniscliamsimavisliteris scriptum;minimcau-
lem Gra)cumsil (/oii»»!, uec Gra;cc quicquam signilicel: jura addubitavi, quiu fuissel Latini antiquarii
erroredepravatum, fallentc vel pronuncialionis, velnoliorisvocabuli simililudine.Graicum proinde,quod
illi proxime accederct, et cum proposila celebris loci sijjjniricatiouc satis conveniret, erudito Leclori in
uolisproposui substituendum. Di.xi S£viov,etcommodeabhospitum frequentia dcsumietymonposse, arbi-
iratussum. Quaj ilhinurcnda sitnota,quimeadictacorrumpit,utcastigasse videatur, ahijudicent. Falsum
inlercaestquinlo quod meail scripsisse, iviov.seuxivlov (sic) porlenta verbomm, quaj ipsede cerebro suo
cudil :quod novum, coque valde iniquius addit falsitali momcntum, me iUis cxistimasse, locum abs
ct
Thcophilo donotatum signlQcari. Unicum Grajcum verbum scriptum ost a me, Seviov pudorem cxuisse :

omnem, necesse est, qui mihi duo illa adscribit quibus et corruptiora fmgi sipossint haud scio, cum enim
nec Grffice quidquam sij,'niflcent, uec Latine, ahquot etiam pravae scripturae vitiis laborant, ut neque CEdi-
pus valeat interprelari. Neque non tamen absque dolo malo conficta existimes, sed co ulique animo, ut
Hicron.vmiano Edilori apud imperitos, et minime id, quod res est, scire cupidos,probro sint: quique ea
notavit, esseahquis videatur.

Prsetereo quap hisce mendaclis continentur hallucinationes, atque ineptias : quarum unam modo atque
altcram ponere ob oculos Lectori velim, nimis longum faciam. Re enim vera, quse est hominis inpooeSta,
si

qui /«""'so genio apudRuQnumdum consonare hoc apud Theophilum Gcnium contendit, nos laudat, qui
aliter Iegendumibi,etnonGeniMm, sed Eeviov ostendimus. Si Genium ipse rectam scripturam putabat, quid

nos eam improbantes profert, adooque non refutat verbo tenus, utetconsenlire videatur;si uobiscum sen-
tit, ac depravatam leclionem nou dilTitetur, quid ad .\ucloris sui Gcnium Theophili Esviov facit? Porro,
queelevitas mentisad ignoti vocabuli explicationem ignotius proferre, illudque geminum alteri pronun-
quod ne
ciare, simile quidcm sit, imo quid rei sit, nesciat ? Sed referamus aliquando colluvic ex hac
pedem.

Equidem non erat Ruflniana lectio tam pauci facienda, ut cum librario apud Scriptorem ahiun errore
conferretur. Nos eam iterum ad contextum accuratius expendimus, et multo nunc propius ad verum se-
cundis euris accessisse videmur,quam antea in notis adeum locum existimavimus. Prima scilicet fronte
visumest, LatinescribiGeni«»ipropriovocabulo, quodperinde esset, ecpwvixib;, lamen, ac si Dcum dixisset
Rufinus putris ligni fumosum Gcnuim (idest Deum) cxdil. Nunc abs Grseconomen repetere magis placet,
:

et propriementumldoli inteUigere, quodmilespercusserit. riveiov inquamGraece, quod estmen(M?n, etpro

facieahquando sumitur, nam et yeveia ssepius legere est plurium numero, genas, malas, et Lexicographis
exponitur ™ymv, /acies, et barba. Enimvero Auctor aute tres modo versus, maxiliie veteratoris ilhsam primo
bipennem dixit, tum iterum ictibus repetitis ceesum puiris tifjni fumosum yeveiov. Atque ut nihil dubitcs,
quin faciei partem, sive rictus Idoli significet, ex membrorum ordinenarrationemdisjecti simulacri texit
subditque conlinuo, dejectam eam partem, yeveiov, igni adhibitam conflagrasse : deinde revulsum cervicibus,
capul, el depresso Modio, distractum funibus : tum cxtera per partes membra csesa seeuribus, el per singula
cutlricisAtexandrixlocaeffigiemveternosiSenismembratiniexnstlim.'Nihilila.qued\mdibi(iuamyi\€ioys,CTi'psil,
et mentum barbamque significavit, prominentem partem, quse dejici, capite ferme adhuc integro,poterat.
Quod Greecescripserit, nonLatine, ciussas habuit, quod et GrsecumYEveiov plusaliquid, quamquodLatine
est mentum notet, et proprio vocabulo maluerit appellari, quod ferme erat Idolo proprium ac peculiare.
Eral quippe illa simulacri pars caeteris insignior omnibus, hirquina barba, eaque ad medium fere pectus
promissa, sed tereti, et ad cilindri modum, tantumque cuneaciore ad imum, ut videre est in ejus ridicuh
Dei, quee supersunt etiamnum signis, quorumunumexserein domesticoMuseonostroobocuIoshabemus.
Denique scriptum abs Kufino Gi-aece illud, non Latine, ipsa Latinoriun amanuensium probat hallucinatio,
qui Graecum vocabulum Lalinis totidem literis reddiderunt, deque ySveiov scripserunt Genium. Sed haec
hactenus.

ApologeticicontraHieronymumLibriduo subsequuntur, subjunctaitidemApoIogiaad Anastasium quos :

omnes etsi inHieronymiana etiam CoIIeclione Operum recensuimus, utpote qui eo maxime referebantur,
non erit, arbitror, Lectori ingratum heic proprio loco exhiberi sibi iterum novo cultu exornatos, ut ferme
ab iisalii videantur. Quantum profecto operee iisutqueetusque expoliendiscohocavimus^argumento erunt
spissse observationes, etnotse, quas licuitohm, quum inter Hieronymiana excuderentur, utpote peregrino
in loco, segnius curare. Neque vero tunc alios quam vulgatos antea Ubros consulere datum est: nuncme-
liorefortuna utimur, atque opis impendio plurimumexMs codice Guarneriano accepimus. EstautemMs.
hicliberex eadem.quam dudumlaudavimusin S. Danielismunicipio Bibliotheca, oUm Guarnerliana, itidem
nobis a laudato ibi, ac denuo honoris caussa nomiuando CI. V. Dominico Ougaro communicatus. Non est
ille quidera autsetatis admodum antiqua;, et adfaciendamillicofidemidoneae, aut,quod magisrefert, .satis
probaeemendatiouis et notse. Nihilo secius tamprofuitnobis, quam quioptimse notae atque emendationis,
aetaiisitem vetustissimse adesseunquam possunt. Exceptus nempeest,utmultisseindiciisprodil,ex admo-
 .

6S PFLEFATIO. 64
dura veteri, eoque dc Aquilejensi tabulario, ubi el prlmum Auclore ab ipso conscriptus est, et in patrium
veluti censum deindehabitus, curatusque esl diligentius. Deniqueab Anliquario exceplus esl satis imperilo,
bominc autem minime raalo, qui saepius quidtm errores librarios erret,etinreclamscripluriimpeccet, de
suoautem uibil aul audere velit, autsciat. Certe ad Leclionis veritalemindagandimipsointerdumerrore
suo profiiit.ejusque monitu potius quam jussu, loca nec levioris momenli, nec sane pauca loslituimus.
Alioquin ubi cousUinti rectaque scriptura ab impressis variat multaaulem variat fldem adhiberi sibi jure
; )

mcnto poscit, et veriora admodum proponi, lere certum est. Recole quod superius ubi de Huflni Vita,
exemplum cdimus ex singulari ejus lectione [Lib.ll, num. 12), qua duobus annis Alexandriae secundo
commoratus tantum aliquot subslitisse,hactenus dictusest.IIisporroUbris.\polo-
evincitur. quidiesubi
geticis, eo etiam una computato, quem scripsit ad .Vnastasium, et quem itidem ad Guarnerianum
libello
exemplar exegimus, multisque locis fecimus meliorem, Ruflnianorum Operum,quae de suo ipse ex.cudit,
ct primigenia nominamus, Collectio omnis absolvitur.

Germanos Ruflui roetus proles supposititia consequitur : non illa quidem, ut aliis passimusuvenit,ver-
nilis conditionis. et quse Presb.vterum .\quilejensem dedecoret, scd generoae indolis atque ingenii, quaeet
cum genuiuis slare nec sinedignilatepossit. Ex ordinelocumpriorem tenetComme»(ariusiii Sepiuaginta-
quinque priores Psalmos, de quolongum essetaut qua; Fontanino, autquaenobis multa in Adnotalionibus
observata sunt, huc referre. Sed .\uclorem investigare Opcris, et conjecluras proponere quas fecimus,
pra?stat. In quam remnotatudignum cumprimis.quodnationeGallum senouobscuro.\uctor indiciopro-
dit. In Praefaliuncula enim adPsalmiXV. tilulum de Arcubus loquens, quos aniiqHilus,a.\t,quandoaliquxs
de hosie suo irumphum habebai, fariehai sibi conslrui, non alios memorat, quam Arausiensem, quem ob ocu-
los fortasse, aut certe non longe positum habuit. Unde, subdit, Arausicx in arcu triumptuili Massilitiue
bellum sculplum habelur ob signum vicloria; Csesaris. Arausieam nonaliam intelligo, quam quae /l>vi«sto, et
Arausiensis, et Arausicorum civitas dicta est, nnuc Oranges Galli vocant. Idipsumalia comprobabit anim-
adversio. .Vuclor cum bonam Commentarii sui partem ex Augustino totidera sacpe verbis describat. non
eam tamen, qua ususille est, Scripluraj Sacrae versiouem usurpat, sed Vulgalam, quae nimirum Gallicana
audit, ct ab ejus Ecclesiae usu nomen accepit. Locanimis mullasunt, et uno quoquepropemodum Tractatu
obvia, ut proferri nunc ad faciendum rei periculum debeant. Ea nos sub inilium Operis, et ubi longiores
laciniasin suatransfert. adnolato Auguslininomine,innuimus:postmodumalscriptisdumtaxat virgulis,
eamp-ricopem abillo declaravimusmutualam ConjicereestitaqueocuIosinlibrum,et mirari decerptoris
ingcnium, qui tam sibi religioni ducit, a Vulgat i, Gallicana, inquani, Scriptura recedere. ut ineptire alicubi,
et a proposito in diversa abire coactus sit. Quum enim Auguslinus Versionis qua utitur verbis pressius
explanatione sua adheeret, Noster eam explanationem describens, male cum lectione Versionis suse aptat,
et ascopo aberrat. Non ergo tcmerehincetiamarguas, fuisse ex Galliarura Ecclesia hominem, quiminime
licere putaret sibi, alio quam GaUicano Girculo, ut vocant, recepta scilicet apud suos Psailmorum Versione u ti

Porro Monachis hanc Psalterii explanandi operam impendisse, atque habuisse in Fratrum conventu
sermones, videlur. Nimirum Fralres inlerdum compcllat, deque muniis Monachorum loquitur. In Psal-
mum XLI, vers. 10 Magna nobis fiducia, Fralres, quia susceplor nosler est Deus. Et proxime praecedenti ad
:

vers. 8. de eorum Uypocrilse, simulalores mali, adjungenles se ficla caritale... Tales multi inveniuntur
\il\is,
inlra societatem Fratrum, etc. Et paulo post, Vis scirc de Fratre qttale cor habet? Attende unde libentius
loquatur, etc. Tnm, Cuslodiamus, Fralres, inlroilu7n noslrum, maneamus inlus,elc... nolalur vagatiooculorum,
et curiosilas, quod vilium vehementer solel nocere Conversis. Denique, lisec Iria sludia sunt oliosorum iii

Clauslro, vagalio oculorutn, superftuilas verborum, perversilas cogilalionum. Ilsec Iria vilia ejiciunl Fralrem
ipsummet vitam egisse cum Monachis dubilare non sinitlocus in Psal. XLV. num. II: Ad
de Clausiro. Quiu
hocjam reliquimus impedimenla mundi,el curas sieculi, alquc ad monaSTBRII accessimus secretum, ulliberlus
vdcare possimus Deo. Et sub flnem, corum quoque Choro, ut vocant, sive canentium stationibus intcrfuisse :

/n hoc Psalmo, quemcayilalum audiviinus, cui cai)lanrlo respondimus, et sumus dieluriqu3f iwslis.Sum igitur
Monai-hum ai^ebat ipse,deque eorumnumero unuseral Monasticse vita^instilulisdevotus^NuIIus videtur
dubilandilocus, siditalamen, utcsset,praetercaPresbyti.'ridignitateinsignilus;namquodoIiminterdiclum
est, et S. Lco cavit Epist. ad Maximum Antiochenum, Prseler eos, qui sunt Domini Sacerdotes, nullus sibi
jus doccndi el prsedicandi poluil veniticare, sivc ille Monachus, sivc Laicus cssel, qui scienlise alicujus nomine
gloriareniur. Erant idcirco antiquitus in Monasteriis,
deque ipsis Monachis Presbyteri unus et alter, aut
pluresquidocloris muncrc fungerentur {Pal. Laus. cap. 118. Conl. Jo. Jerosot. ). Quinque S. Ilieronymus
mcmoratin suo, quod CCCC. Fratiibus constasse intelligimus Prcsbyterum vero/rifciii, «(.VoiKjc/mmnon
:

oK/erri, ejusdeinS. Patrisexemplodiscimus.Erat itiqucCommcntariihujus AuclorctnationeGallus, elin

Monaslciio Prcsbyter et quoil ex hacejus elucubralione manifostum
:
est, non incruditus, ncc lcvilcr usu
sacrarum Litcrarum excrcitatus.

Vide nunc, possilne ille videri Vincentlus Presbyter, quem Gennadius cap. LXXX. laudai. ]'inceniius
Pretbylcr ct ipsc natione Gallus, el in dioinis Scripturis exercitatus, linguam liabens non loquendi cl majore
(J5 I'R.E1'ATI0. 66
leclione polilam, commenlatus esl in Psahnos, Cujus Operis legit alifjua homini Dei Cannal.r, me aurlienlc,

promillens simul, Dominus vilam et vires daret, se in lolo Psallcrio eoderii sludio lahnralurum. Sanc qucid
si

l'resbylcruiii duiitax.al,nonel Mouachum vocalillaest unicodecorum maximc temporum consuetudinc,

liouoris caussa appellalio cBelerum, ut dc Mouacliorum cubIu fuisse iulelligas, facil CannaliE, ipsiusquc
:

Heimadii, qui co lamiliariler usi suul, Mouachorum mcntio. Eadem haec facit, ul nou longe positum fuisse
eumcoiijicias, siquidem etversalus esl apud eos allquando, et meminil ipse Massilia; atque Arausiorum
civilalum, facile ut videri possit cx Provincia, sivc Ncirbonensi Gallia. Cselera probe adhuc magis conve-
uiunt, et praesortim quod iuiperfecti, sive nondum, el iu omnes Psalmos absoluti Commentarii Auctor
perhibetur Nostri euim labor dimidium cst Operis, solos quippe priores Psalmos LXXV, explicatione.
:

compleclilur. Deniquc el lemporis ratio convenit, siquidem Geunadianum Viucentium inclaruisse anno iyO.
compertum habemus alius enim ab eo est, cujus objectiones Vincentianas S. Prosper conlutavil) et Nos-
(

trum perid ferme temponsauimumadpulisse ad scribendum, quamquam certo aHlrmare non licel,multa
subiudicaul, quaitoloLibricontextucuutiuentur. Noualiusitaque Nosterab eo videtur: quod sipersuasum
habes verus denique hujus Gummeularii, quem veteres charlae RuUno recentiores Grilici incerto Auctori
Jam vero quam in iUo expoliondo operamcollocavimus, maUm
adscripseruut, Viuceutius iste Auctor est.
exAdnotalionibusnostrisintelhgas. Unum pr8efabor,me quum ope AugusliniauiCommentaruelBenedic
tinorum Editione multa ab hoc Nostro menda sustulerim, nou pauca invicem hujus ope in Augustino
emondasse, quie tmv Ttavj Editorum diligentiam effugerunt.

Alter est iu tres minorcJS Prophelas Oseam, Joelem et Amosum Commentarius ; sed cujus internoscere
Auclorem, lougesit diCQcihus. Gurminime Rufinus iUe sit, et sciuntjamdudum eruditicaussas, et Fonta-
niuus profert salis bonas quibus si, ul esset quidem iu promptu, latis edisserendis immoremur, actum
:

agere vide;iraur. Satis erititaque,quod aUis iutuntatumest, quis vereCommentarii Auctor fuerit, diligeu-
lius invesligare, etconaripropriumejusnomenforluuamquedeprehendere. Quibusautem id assequi notis
possit, experiamur.

Primo magnum Hieronymum Auctormale habet, seque ejuslaboribusiuiquiorem praebet: quse haUuci-
nationis olim occasio fuit, ut pro Ruflno haberetur. In Prcefatioue eum ait, in Commentariis suis de
pcrquirendaconsequenlia, penes quam explanationis debere esse auclorUalem, contendit non voluisse aut po-
tuisse sustinere curarum. Ila, subdit, vel per allegorias Oriymis, vel per fabulosas Judseorum traditiones tola
ejus defluxitoralio. In Ose» Hunc vcrsum Hieronymus cum vellet exponere, perrexil enumerare qui
cap. XI.
Talem aulem explanalionis colorem, quis sine Jrrisione considerel? Carpit
civilales condidissc legerentur, etc.

autem, suppresso nomine, in Joelem initio Quidam Commenlatores elymologias eliam nominum prosequuti
:

sunt, de his videlicet laudum semina colligenles, id est, Joel, apx6[ievo; quse ul Puerilia et Inepla sunt, ita

plus negolii videntur habere, quam commodi. Et pauUo post, Quidam in his vocabuKs mullam esse differen-
tiam crcdiderunt, perque hoc plurimum Inulilium expcndcre cerborum. Denuo iuferius, ubi deeruca,locusta,
brucho, etc. quse ex Hebrseorum traditionibus Hieronymus hostes ReipubliciB interpretalur Unde, ait, :

illorum opinionem, qui hxc omnia de hostibus dicta sestimanl. Refulamus. Acrius multo cap. II, ubidePetro,
qui Oseaelocum exparte laudarit, Quod, inquit, ideo breviier admonemus, ul illorum repudietur Audacia,qui
Temere impcriicque conienduni, etc. Paria his habetet capite III. In Amos aulem capite II. ad finem de
Judteorum quadam apud S. Doclorem traditione, tjuod nos, ait, non magni ponderis s:slimantes, ad alia

transcamus. Idem exemplum est iu subsequentis capitis III. finc neque euim omnia, et quse videri
;

leviora possunt, persequi est animus. Sed parcere diutus ipsi nomini Hieronymiano non potuit, quod
adeo cap. V. ita injuriosius tractat : Hieronymus in hoc loco adeo Miseram recepil opinionem, ut dicerel, quia
quadraginta nniiis.etc. Vide in eum locumnos. Insubsequentibus satis hahet, doctrinse ejusdicammurere,
quam cap. VII,dicit, Repugnarc hiolorise, etcap. IX, loci contexlu Refulari.

Dehineipse quis fuerit, et quarum genlium, et cujus instituti, exquirendum. Ac Latinum quidem fuisse
hominem, nuUidubium esse debet. Sed item pro certo habeudum, in Orientem aUquando peregrinalum,
Syriam, PaliBstinam, Locaque Sancta invicisse. Nempe Graicos Tractatores, et quod homiui Latino plano
insolens est, Syros sibi notos jactat in Prsefatione iu Gommentario aulem ad cap. I. vers. 2. quam de spiritali
;

Oseae conjugio senteutiam ferrent Palsestina atque vEgyptus, earum videlicet Regionum Ecclesiae, et qui
passim ubi Scripturas noverant, tanquam translatttiam, et ab eis fando auditam proponit perque sua omnia
argumeuta edisserit. Alia exparle, quam inireut disputationem Syri, ct qui connubium illud camalilcr opi^
nantur tmp/c(u»i,quibusquemterentarraliombus,ita smgiUatim uarrat, utab eorumore accepisse, eorum-
quese usumconsuetudine,satissigniUcet. Namsi deScriptiseorumproferret,non a7t),M? Pa]fflstinos,.i>;gyp-
tios, Syros, etc. diceret, sed uuumquempiam, qui eorum placita literis consignasset, de nomine laudaret

ad facieudam Udem. Adde quod Syrorum Unguam inteUigere potuisso, qui apud iUos non esset aUquaudo
commoratusmiuime est verosimile. Quod si pjirum tameu eamc-illuisse videri, objeceris non igitur inquam :

scripla eorum legit, sei ab ipsis narranlibus audivil. Nam et faciUus multo est ejusmodi senteutias de
plurium ore, et praesentem a prseseatibus discere, quam ex libris et Syrorum plerique sciebant et Grsece,
 :

gy PR.€FATIO. 68

denique Occidenlalium nonnemo (plures enim ibi vilam Sanclorum Locorum religione agebant) Laline
potcral interpreUu-i.

Nalionem ejus quod spectal, Hispanum pulamus hujus cnim regionis videtur, ul inferius suo loco
:

declarabimus, tam misere lamentaridades, ut non alias lamentari probabile sit, nisi patrise terrae, quam
et rcipsa durlus ca?teris Vandali habuere. Verosimiliorem liac facil
conjecturam ac pene cerUim pcculiaris
qua utitur Psahnorum Lalina versio. Quum enim huj us Libri, quem canere omnes in sacris caelibus consue-
verant, Velus interpretatio retenta necessario sit ex Hieronymiana lamen Recensione in Galiiarum ple-
:

risque omnibus, et Italiae quamplurimis oblinebat. Quam Noster usurpat, non solum ab ea fere continenter,
sed ab uhis eliam Psalterii Editionibus anliquis saepiusabludit nec cum Augustinianaemendatione, aut
:

vetusliore aha Palrum Africanorum leclione consentit. Non aha donique videri propiusad verum polesl,
quam quae Hispaniarum Ecclesiisoliminusufuit.Escmplaejus reipassimobviasunt. InsigneiUud Umen
ex Psalmo ISSin capulAmosi IX. Si ascetidcro in ccelum, lu illic es : si descendero in infcryxum aderis. 5i
Bumsero pennas meas anlelucemjf' habitavero inexlremis maris.illuc manus tuadeducelme, et lenehit medex-
lera tua. Eliamsi dicam, Tenebrx occullabunt me, noxque mihi consolatio erit, elc. Cujus quidem iUud prae

ciEleris verbum occu/(a6un< pro vulgato coiicutea6uii(pensilaridiUgentius velim, Videnos ibi. Porro aulentt
ex vitae instituto Ecclesiastem se prodit, atque adeo saltem Presby terum quas enim parat Sacrae Scriplurae :

Explmationes, identidem se diceread populum,notat. Jn Joehscaputl. sub finem, In quo ait, sane loco
diligem Audilor inquiral deserlis pulcbriludo prxdicelur, etc Et paulo post , Quod si beue consuUres,
,
qux in .

pondus exemplo. Nec dlflltebor, quod a Varrone tradunt, usurpatum Audiloris

nosicr Audiior , inesse vidcbis
vocabulum pro Lectore sed Nostrum eo sensu obsoletiore usum, nunquam adducar ul credam, Nam el
;

simpUciter adstantes aUoquitur iu Amosi caput I, vers. 2, ubidc terrae moluum caussis loquens. Quas nunc
lamcn, inquit, voBis replicare non est nccesse. Sermonesitaque hos habuil aliqua saltem ex parte in Ecclesiis
proinde, quodet notatumsuperius est, sin minus Episcopum, certe quidem Presbyterum agebat.

Nunctempus, quo Commonlarium hunc suum scribebat, iavestigemus, Fontaninus ex eo quod Sanctl
Joannis Chrysostomi, el Hieronymi Commentaria in Minores Prophetas memorat, nihil loquutus de CyriUo
Alexandrino, et Theodorito, qui in eodem argumento versatisunt, eum putat, medio saltem sseculo V, operi
manum admovisse. Sed u t fortassis a vero proxime conjectura absit, iufirma hac ej us est lamen, et fere falsa
ratiocinatio. Licetenim iUe CyriUum de nomine ac Theodorilum non laudet, co facile tamen verbo com-
prehendisse potuit, qno >ionnullos, ait u/jurf Grscos ejusmodi Interprcles cxstilisse, e quibus pauca qux-
dam S. JoaMJiisChrysostomi legit. Nobis ex eo magis placel argumentum sumere, quod se parum commo-
dum Hieronymi lectorem, ut diximus, praebet unde colUgimus, paulo post S. Doctoris mortem scripsisse.
:

Post mortem, inquam, nam iUum adviventem, quem nosceret, et quocum nihU sibi esset, ut carpere
auderet homo probaj caelera piclalis ao fldei, nemo sibi in auimum inducat. Paucis autcm ab ejus obilu
annis,quum nondum (la Hieronymiani nomiuis fama per orbem propemodum univcrsum, maxime vero
apud suae linguiE homines, increbuisset, ut nefas videretur ei dicam scribere, facile potuit quod ab iUo
diversumin hleris sentiret, homo non ineruditus hbere proloqui. A vigesimo igitur ad trigesimum plus
minus supra quadrmgentos annos,hujus ego Commentarii epocham mahm repetere; quse serius multo
prolrahi, quum nemojam essel,qui non sibi laudi ducerel, gloriosiusdellieronymoprajdicare, vixpotest,
aut ne vixquidem. Porroidem hoc lempus fere connotant, quae saeculi malaAuctorqueritur. In Amosum
cap. I. in llno, Qux omnia mala hostili evenirc victoria, annuis magis cladibus quam annalibus lileris

comprobamus. EfDictim adhuc magis cap. VIII. ad vers, 10, ubi de sacco el calvitio aerumnarum nolis, Quod
lolum (fort. soJ<() tempore caplivitalis obtingere, ulinam leclione tantum indicanle nossemus ; sed tam frequens
noslris temporibus ejusmodi est facta coyidilio, tit quidquam melius speranlium miremur audaciam. Nimirum
ha;cerat misera orbis Romani, atquellispauiarum cumprimis faciesab anno circiterCGCCX. per fere conti-
nuos triginia, quibusineasprovincias,elvariis beUorum eventibus, el rcpetilissubindehostium barbaro-
rum incursionibus, ferro atqueigne saevitum esl. Lege Prosperi Chronicon, utinteUigas, quam vere cum
Ulaquacum Ilispaniaprae caeteris tandiu conflictata est advcrsa fortuna, corum narratio temporum, quao
noshulc Commentario poslrcma iribuimus, conveniat.

llisaddo, fuisse eliam in Libros Salomonis ab eo Commenlarium adornatum : ac prius eum quidem^
quam hunc scriberet. Testatur hoc ipse in hujus Praefatioue, ubi, Salomonis, inquit, voluminibus edisscrendis,
ditpotilionum ejus {Dei) gloriam sumus, in quantumpossc conlulit exscqttuti,

Jam vcro, coUeclis hisce omnibus in uuum nolis, aut ego admodum faUor, aut non alius, quam
cclebcrrimus PauUusOrosius hie quem graphyce omnes concurrunl. Enimvoro fuisse cum Prcsbyto-
ost, in
rum, Domocsl bominum qui uosciat. Anonymus autem MeUicensis Capitc LXIX, eum reforl et pro Episcopo
habilum Orogiut venerabilis, ut pulaiur, Hpiscopus. Naliouc quoque llispanum cxstitissc, vulgo comperlum
:

esl, GcnnadiusCap. XXXIX, Orosiu«Prf«(»!/(cr//ts/)aiius3encir,ctc,Notissimumhocctiam,quodinOrtenlcm

profoctusoUmsJt.atqueaunoquidemCCCCXV, ulctinsequcntisinilioJorosolymacfuorit:idquodAugustini
ac Illcronymi de iUo i|iot6»iai Epislolae, ipsiusmel Apologiu, lota dcnitiue Palagiaua historia teslalur,
69 VETUS PR^FATIO. 70
Gennadius iterutn. //ic esl Orosiits,qui abAugustinopro discendaanimxratione ad Hieronymum missus, elc.
Ex quoilem constat, quod illoadamussimlempestateliterarumfamainclaruerit, ad quam Commentarium
diximus rerereudum. Niliil certecstcongruum mogisac verosimile, quam ul illumOrosius ab Africaatquo
Augustinu, ad qiiein remi^averal, r.'dux dciodo iu patriam aute paucos aunos elaborarit. Ac sane huuc de
nomino Commentarium ab eo editum, modo laudalus .\uouymus Melliccnsis refert Sa-Hiit inier alia :

Commeutarium in duodecim Prophctarunv.ia eum vidolioel Librum, qui ut aliis ad Hieronymum ostendimus,
Duodecim Prophetx inscribebatur neque enim refert, quod non in omncs duodecim, sed in tres priores
;

dumtaxathic superct, quin eo tamentitulorectissime designetur. Eundem in Salomonis quoque libros

scripsisse, auctor est Trithetnius cap. XII. equibusunumiiiCaiWicaCanficorumrecensel. Reliquuniunum
est quod etcreditu quidem paullo ditQcilius vidctur, poluissoeumscllicel magno Hieronymo, ad cujus so
pedes sedisse, et cujus e?07i(ii(m coutra Pelagimos ab universo Occidentc sicul ros in vellus exspcctari, in
Apologiasuadixcrat,adversariidentidem,atqueinHrerecensoriamnotam. Verumejusmodiinnuimusfuisse
homiois ingenium, nimio fortas.se expromtum atque ardens, ut quod sentiret, liberius proloqui se posse
crederet salvanominisHieronymiani celebritate, atque opinione, quam sane de illo optimam habebat. Re
cnim vera alibi laudat, et hoc ipso, quo eum Opore interdum suggillat, laudem illi dat omnium maximam
quod suoemet Exposilioni s ma teriem facit ipsam esse Hier onymianam ex Hebraeo Iranslationem, plerisque
invisam, et quam ante se nemo, aul pauci admodum probassent, Vetere illa, quse jamdudum ad manus
omnium erat, valere jussa, et ui^iate e/ocu(ion!s atque intercepti sensus {In Prxf.) notata. Quod quidem
magnum, atque illustre fa.ciaus adeo est cum HieronymiinB doctrinae existimatione summaconjuuctum,
ul hfec deinde vix possit aut ne vix quidem loois et verbis, quibus ejus sententiee quiBdam refutanlur,
imminui. Fuisse autem ejusmodi Orosiumnatura.ut quidquid sentiret, valde sentiret, et pro re nata aui-
mos sibisumeret, argumento crit stepius laudata ejus Apologia, in qua Joaunem Jerosolymitanum Epis-
copum, hominem, favoris in Pelagianas partes insimulare nihil veretur, et tantum non con-
tanlae dignitatis
Contranonaliam Hieronymo,quam literariam dicam impingit, atque hanc quidem illo scriptio-
viciis incessit.

nis genere, quo nulU nonUcero videtur, exuere obsequium, et inter variorum placita quod iucongruum putat,
aut falsum, refellere; neque Ule contemtui haberi censendus est, a quo aUus seorsum sentit. Uno verbo,
non hcec mihi demum tmti est caussa, cur hunc Orosio Gommentarium abjudicem, cujus eum Auctorem
reliquae nota; omues designant.
Atque hsec, IUustrissime ac Reverendissime Patriarcha Delphine ea sunt, quae ad Rufinum de Tuis
potissimum exemplaribus archetypis Mss. expoUondum, sludiis meis contuli: quae et Tibi accepta referri
£equum est, e t mihi perhonorificum proposuisse, Te judice, cuj us j udicioreprehendi res meas, quam aUorum
laudari malim.

bctus prcrfcitio.

ORNATISSIMO LECTISSIMOQUE VIRO

D. JOANNl A SANCTO ANDREA

PARISIENSIS ECCLESI.E CANONICO

RENATUS LAUREINTIUS DE LA. RARRE S.

Quanium iisdebeaiur D. a Saneto Andrea, qui vetustis novitaiem, novis auctoritatem , obsoletis nitorem,
obscuris lucem, et { Plinianam periodum usurpem ) fasiidHis dare graiiam, dubiis fidem, omnibus vero
ut toiam
naiuram,et naturse sux omnia indefesso siudio nitunlur, verbis consequi dijflcillimum semper non modo judi-
cabam, imo cogilatione complecti vix arbitrabar esse ejus, qui veretur reprehcnsionem doctorum atque pruden-
tium.Mareus TuUius, quotanquam parentcgloriatur Latina cloquenlia, quinto Tusculanarum qusestionum,
inlerprsecipuafelicilatisdeputavil,prxquecseterisillumdiemobservandum censet augustius, in quo dudum
ignoraium a Syracusanis, cum esse omnino negarent, sepium undique,el vestitum vepribus et dumelis Archime-
dis sepulchrum detexit: tenebai enim quosdam senariolos, quos in ejus monumento inscriptos acceperai : qui
declarabanl in summo sepulchro spheram esse posiiam cum eylindro. Ita nobilissima Grxcix civiias quondam
veroetiamdoctissima, sui civis unius acutissimi inonumentum ignorasset, nisi ab liomine Arpinaie didicisset.
 :

71 VETUS PR^FATIO. 7-2

Jgnorassel ttiam optimi Valis, el eujus alias Grxcx lingux emendandx auctorilas fuerat concredita, carmen

divinx Odisseasel lliados Lycurgus Lacedxmonis ex louia iii Grxciam importassel, et nisi poslmodum
: nisi

discerplum Pisislralus collegissel, alque ila dislinxisset, quemadmodum hoc tempore legilur, adhibito melatore
Arislarcho. Uis inquam quid debealur affirmavit adhuc nemo, nec fortassis usqtuim poslea affirmaiil quandiu :

fuerint, qui inde aliqui proficienl : vel ob hoc rursus quod tantis pro vigiliis, Inboribus, sudoribus quibus illis

casligalioncs conslilerinl digna salis commcnilatio haberi ulla non possil, lanlum abesl til mcrilis par possit

re/erri, Uabenl siquidem reliquorum sludia suas amoinilites, varios sccessus, quibus leclionis Isedium nova de-
lectatione sublevanl. qui Herculano labore versanlur in vcterujn monumcntis pervesligandis et resliluen-
Al ilii

dis, quid quxso habere possunl, quod sludium recrect f quid quod faslidium cxculiat, nisi allerum faslidium f

ila ut si qua voluplas eos aliquando perfundal cx invenlis alicujus aucloris scriplis, subinde in iisdem rccogno-

scendis, sarciendisque, propler lacunas, corruplos locos, dimidialas paginas, cxesos characlcres, plus enascilur
maeroris, quam fueral anle jyerceplum ex invenlionc delectalionis ; ulnoverim ego aliquos,qui Ihesaurosejusmodi
a malueruntde emendationedesperanles omnino supprimerc, quam qualescunque edere in Ittcem:
st repertos

mtndaciorum nimirumquam sijllabarum diliores. Itaqucsi ex hoc loco paulisper licet evagari, prieslilissel
inlerdum eorumqusedam quse circumfcruntur nunquam cxcusa,quam ilaexcudi ul sinl crrorujn mcndarumquc
verius, quam modus essse polesl, dum omnia prope cx conjeclura persequimur
doclrinx srminaria. Et cerle quis
qtisecerlitudo, cum quid in mentem alleri vcnire poluil,divinatur 9 Quis dcmum evadendi locus pcr syrles et
scopulos Aporice, cumvideamus in vadis, slalivis el navalibus principcs viros litcrcrc, impingere, allercari, tn
simpulo magnos ciere fluctus,commilcrc dettugismagnas inlerdumlragoedias: clqtiodii-ritam omniutn operam
facil, proficere novis casligationibus quolidie editiones: videamtis itisuper id genus occurrere reliqua, gu.B
elsi fidem elevanl, nihilo lamen minusrei nontninuunldifficullatem,quominus mu!tasintdoclispcrferenda,qui
auclorumcasligationi el cdilioni invigilanl, quolicsde maximis et le'jibu$dubilandum,cogilandtim,evolvendum
si qui alii hanc eandem maleriam Iraclaverint : qtiolies passim ex conjeclandis aliquando levissimis multa mu-
landa, nonntdla reponenda. Quod quanlum habeal opcrx, norunl hac setalc non pauci, sed tu imprimis {vir
omalissime) qui harum rerum excrcilatissimus, non desinis maximo studiorum proventu, reique literarix
accessione proferre de Itia divile bibliolheca botios quolidie auclores, proque luo in Remptiblicam gralo animo
perquirere magnis sumplibus tindique, si qiii codices Ms. habeanlur casligalissimi, quibus imprcssi possent
conferri, si qui rtirsus reslarenl cum aliquo fruclu imprimendi. Et ita qtiidem, ul de le teslalunx jampridcm
doclorum sermonibus atidiverim, nullum eorum qui lunc vivunl{absit vcrbo invtdia)exislcrequifelictusetsalu-
brius Chiromam manum admoveritreilibrarix:elqui Hberalius optimx notae scriplorum quorum modolectione
(

sludiosi fruuntur) impressiones jtiveril, auxeril, promoveril, atque tu ipse qucm a D. Oplimo Maximo iit hmc
calamilosa lcinp.ra ob id reservaUim dicere soleo, nc lilerx obsolescerenl : nevc dcessel , qui honeslissimas hone-
stisderebus Tijpographorum concerlaliones illuslrarel. Teslanliir illud jampridcm lol tanlaque quol exierunt
volumina, cum aliqwi tui priefalione txominis: teslabilur eliam, illud imprcciCtxliartim Rufxni nunquam anlea
lypis commissum opus, cujus cumexemplar Domino dela Bigrte Prxceplori ineo Theologo, htijiis xlatis lam ob
morum candorem, quam cb singulirem ejus erudilionem merilissimo, pelendum indic^ses, ex reliquiis venera-
bilis Afonaslerii Monlis-Dei, faclum est ul inler ruinas ejus devolx domus divina providcnlia si ixon inleger ab
annis vclusluscodex, sallem quodammoJo loltisab injuriainvenirelur e/fugisse Gnosticorum noslrorunx injurias:
adversus quas alque ejiismodi grassalortim cxcursiones, vindiciarum si guis sil itxodus, is esl, accet^endiis a
Chalcographia, qux sola inclittanlibus sxculis maximo Dei bene/xcioadsludiajamnauseanteshomtnumaiximos
recreavit jiicunda facililalc, scriplis conlulil graliam sua pulchriludine, et simul immorlalilalcm. Quod ulinam
Dei invenlum superiora lcmpora ixovissenl : non ulique lanlam librorum el codietim quol desideranlur perditi,
jacluram Gotlhorum incursionibue fecissemus. Non illa bibliolheca Pisislrali, Atlali, el Eumcnis: non
bellicis

illa Philadelphi Plolomci, qux A ugtislo rcgnanle, inccndio assumplaesl. Non iUa Gordiani, qux pltires habuil

librorum.quanx quisdaiH aliiis auri,vel argenli Ihesauros, direi LVIl millibus anliquissimorum voluminum.
Non illa Panxphili nxarhjris, unde Eusebiusaitsil suam hisloriam non illa centum ct viginli iniltium librorum,
:

qux Bgzantii sub Zenoneimperalore gravissimo incendio periil : non illarursus Mathise regis Ungarite, qux
Patrum nostroriim nxemoria crudcli Tiircaruin impressione dissipala est. Kec illa deniqne Vaticana Romanorum
Pontifxciinx Hebraicis, Grxcis,Latinis anliqtiissimis, necnon oplimis qtiibusque auclorihtis pnrileracrecenliori-
bui lum nxaniiscriplis, lum puhlicatis insl ruclissima sub Ckmenle VII a mililibus Germanix cl Hisixinis incensa,
lol libros secum abslulissel. Exlarcnl namquc alibi passim excusi codices inaxima cum copia, nonaulem sicuti
accidit, pauci iique ab impcrilis ixotariis descripli mendosissime. Habuisset qxaevis nalio proprios scriptores,
habuisset inquilinos : nec erat quod conqiiererentur amanlissimi : aul cur pcroplaremus omnes
viri anliqHitatis
plagasorbis scrulaturi, si quid blallx legcrcnl qiiod luci acmundoforcl cxhibcndum. Non eral quod Revercnd.
in Chrislo palcr D. d'Alli(inr, Liigitiincnsii Eccleti.v Princeps luslrarcl rimas pervelusli Monaslerii Barbalx
insulx, iit Commcnlarios liufini AqiiHcjensis insrpluaginta
quinque Davidis Psnlinos requireret. Noncral quod
^ot tiimliler .Mfinlis-Dei reliquias ad iierpctuaiH memoriamlijpis lum deinum commillercmus: quoniam habiluri
eramus omnia omnium auclorum scripla, el prxserlim noslri Rufini quxeumqtie scripsit videlicel, in Osee Pro-
phetam lib. l, in Amos alterum : in Joel unum, de sua fide ad Laurcnlium Episcopum lib. l de Sacramenlii.
 ,

Ti VETUS PR;EFATIO. 74

Exhortalionis ad Probam lib. l. Epislolarum ad dtversos lib. II Juxla Iripliccm divinx icriptura: sensum lib. i

quem PauHno, Episcopo Nolano,scripsil adeum lalino sermonc de benedictione Judx Patriarchx. Dcindc
ror/ante
codem Paulino nf/laijilanle, libruin alleruoi ad eundem iii r/uo cieleras undecim Palriarcharum hcnedictiones
:

triplici exptaiialionc proseijuulus esl. Deniquc eodem auctore haberemus, prxtcr ca quoi restanl maximam par-

lcm Griecorum bibliolhecse Basilii Csesariensis Cappodacix Episcopi, cl Gregorii l\'azianxni, Clemenlis ftomani
Recognitionumlibros Eusebii CxsariensisPalestinx Ecclesiasticam hislorixm, cui addidit decimum el undecimum
:

si non Pontificis Romani, sallcm Pijthagoricicujusdam, utcontendit llieronymus,senlcn-

librum: Xijstiquoque,
lias : Pamphgli martijrisadvcrsumMathcmaticos.Joscphietiam latinam fecit historiam,cujus
Evagriiscnlcnlias,
exemplar asscrvatur Mediolani, in xde S. Ambrosii, Longobardicis scriplum litleris: Origenis item non oinnia,

quia et Uioroniimus translulit qu^^dam, dux suo prologo discernuntur. Exposuil idem RufinusSijmbolum, quod
inler opera llierongmi tom. IV. Basileensis editionis conlinelur dc quo Erasmus Prsefalionc in Cijprianum.
,

Sed el obtrcctalori opusculorum suorum respondit duobus voluminibus,arguens el convincens, sicuti refcrl Gcn.
nadius, se Dei inluitu cl Domino, iiigenium agitavisse : iUum vero xmulationis
Ecclcsix ulititalc, auxilianle
stimulo incitalum ad obloquium stiium vertisse. Ejusdem Rufini opuscutum dedepravalionelibrorum,prxcipue
Origenis, lcgitur ad calcem prima; partis operum Origenis: iterum tomoll. operum D. Hieronijmi. Vertit quo-
qitepro eodem Origene Apologelijiim Pamphili inartijris, qu-jd prxfixum operibus Origenis invenitur. Edidil
insuper suam Apotogiam, ubi conlrarias sententias in libris Origenis ofc eorum depravationem natas ostendit.
Prxfalio ejus in libros Origenis de Principiis habebatur vulgo in III. lomo operum D. Hieronymi
adjecta per Des. Erasmum, ut facilius intelligerentur Apologise D. Hieronymi. Plurima denique scri-
psit, sed multo plura translulil. Fuit autem is Rufinus Tharmus, seu Thoranus professione Monachus

dignitate Aquilejensis presbylcr, Theodosio Imperatori valde charus, pro quo apud B. Ambrosium inter-
cessit, ut ingrediundi Mediolanensis lcmpli fieret ilti potestas, a quo antea exclusus fuerat ob patratam csedem
septem millium hominum T hessalonicse, uli refert Nicephorus lib. xil. llistor. Ecclesiasticse cap. 40 el 41. Fuit
prsetereasociusaliquando studiorum et planc amanlissimus D. Hieromjmi : donec de scriplis Origenis exorla
inter cos conlenlione, visus esl Hierongmo minius admiralor, elprope asserlor Origenis et proinde exislimatus :

ejusdem opinionis, quod paulo acrius suam de libris mp\ ap7iov, qui videbanlur contra fidem conversi adversus ,

D. Hieronymam defenderel, Alsinemo in hodiernum usque dicm invcntusest, qui libros ejusmodi Origeni-
propterea tolletidos dixerit, nemo etiam, ut opinor,reperietur qui ob id rejiciendum judicet Rufinum, quodcen-
suerit eosdcm retinendos: nisi se B.Auguslino tcmerarius prxfcrat, qui tanli fccitnostrum Rufinum, ulexeoin
suos ille Psalmorum Commentarios quamplurima deriuarit. Fuit enim Auguslino antiquior anno redemplionis
humanse CCCC. Sedlantse apud D. Augustinum auctoritatis, itt ad. D. Hieronymum de illo scribat non sine
pietatis ac eruditionis elogio, eumriuc cumsuo, tumadversario, olim vero sodaliamicissimo mella Scriplurarum

sludiose lambuisse, ulrumque quidemconatusinjnutuam bcnevolenliam revocare, sed ilacausam inimicitiarum

dissimulans, ut neutri culpam earum affingat. Hsec porro luculcnti adco scriptoris opera laluisse tandiu, non
mii-um debel iis esse,qui norunt ex Trilhemio plures libros ab ipso conscriptos quorum famen maxima pars (

nunc primum prodit inlucem}sepultosadhucpiHveribusoblivionisdesiderari. Sednequisquam hoc nostrum slu-

diutn exislimel idco minus, quod qusedam ipsius opuscula auclorilali Aposlolicx suspeclaanonnullis rejician-
luriillud unum solummodo dixerim, nihil illo Canone omnino advcrsus Rufinum slatui, quodejus aucloritalem
minuat, horumqne librorum lectionem impcdiat.Nam et Gelasius religiosum eum virum appellat {Dislin. 13,
can. Sancta Rom.), nonnuUas ab eo scripluras explicatas fuisse tradil quod dictum Primas Lugdunensis ad
el (

Commentarios Psalmorum retulit el hoc se nomine suspecta quxdam habere, quoda D. Hieronymo scribatur
)

de libero hominis arbitrio minusvere disputasse sed ut omitlam eamquamin dicendo, atqueveritatemasserendo
:

prse se tulil libcrtatem vir sanctissimus idemrjue doctissimus Ilieronymtis, ad cujus calculum nos remitlil Ge-
lasius, nihil plane in his Commentariis tam operlum est, quam quod pro libero hominis arbitrio,pro bonisope-

ribus, pro mysterio Sanctissimse Trinitalis, cl sacrosanctse Ecclesix Encharistise, pro purgatorio, pro vera
hominis justitia, atque aliis hujusmodi permultisnon scmel, ncijueuno in loco docet. Neque vero cuiquam nova
debet esse [tametsi gravis ac molesla bonis omnibus semperfiat ) repentina
Ilieronymum itla voluntaiis inter D.
etRufinum alienatio : tum quod ille :3elo non depurattim et ad
ardens ac erudilione fretus nihil in alienis libris

amussim elaboratum ferre poleral hic vero sanclimonia ac mullorum prsecipuorum Ecclesise luminum exemplo
:

communitus, in Origenianis libris,sivelegendis,sive inalienamlinguam transferendis audacter versabatur, Tum

vero maxime quod cx quadam opininum varictate, velati ex D. Augustino comperimus, in hanc contentionem
inciderint, in quam forle imprudens Rufinus. Siquidem Augusiinus epislola, quse est XV. inter illas D, Hiero-
nymi, mullisverbis deplorans inler Rufinum et Hicronymum tam gravesamicos, doclos, cctcbres, senes et mona-
chos tam amarulentam discordiam incidisse, non sine gravi tolius Ecclesiae scandalo, ail quodalia non nisi ,

pro homini contigisse poterat, ut ex lileris Hieronyini perspexil quanlumsibimoderaretur,quanlumquelenerel

,

aculeos indignationis, timore obriguissc se, dolorequecontabuisse, quia vereretur ne idemprose Rufinus faceret.
Verum palrocinalur uirisque, quod non in dissimuli genere inler se contenderint Paulus et Barnabas, D. eliam
Pelrusel Paulus Aposloli (quorum sentenliam nec sine dissidio exceperunt interse Augxistinus et Hieronymus)
Patrol. XXI. 3
 "^
BUFiyi PRE5BYTER1

/*"-^
iUa ctu,.n «, «od«r,or ,«0 anl.,«.or I .Wor«
.,

r' ^^ ^ . ^ ,,^ .y„.x^om«« «ml«>«rs.a :

Autorta tni .
_^ ^^^^ „o/d»n musseranl,ul si «juidimHi .«

/rfn«, 0H9«i« «« Tn^

~,^jnciis Irs^ata f««-ra.ii, rt dfcrfta , ««-
rMie in nonnullis, qux - , r. u
2U in c^cru guoquccrr^ riaeantur. Sua sU crgo
D. odo... .uCorUa., e'. .ua D. 11

,u,ai..«per/«.a™n,,,, .

T.'.L ad6«..c^rfum nos insirucnl,e.a^bcncager>Juminfiamnu«,,,uam

r.
""""'•,," icant.TuTeroinlcrim,Don.ine^aS3nc4oAndreamemineri^
„; .

,pecios,us ,Uo forlassc.

r.;^ir.s;rr;':;:«.w...,
sempcrvu.
cl,
^^ ^
.oc,. .0.,.«, .«;«i.,u.v,ui. i« ... ru.K,^>;;'^«^^,
y ^
bandumrelxnquaturarbitno.tiile.txw. .u .
^^Qcrr^asianofldtbfif.funiuWDLWX.
j
•
««lorfir,, ul sicul « CaJAoIicus. riois
^ ^
et riri.:.

TYR4»I1 RLFI>I,
ORTU CONCORDIENSIS.
CIVITATE AQLTLEIE^SIS,
PRESBYTERATL HIEROSOLYMIT AM,

lltta.

LIBEH PRIitCS.
au« fnim cst 3^ificatio, duos SF.SBS tntcr .v
CAPVT I.
^4 lopost:
prop(«-/i*«(ico.<( Origenem ) digladiari •.Erravtmx.s

nominis scriplura. II. / ..'n.i- IH juvencs. cmendcmrr SESES.Infra vero:fpo(.5. daho

1 iJu/ini orlus, et
ge.iK^.n A]u>- rcniam, (Ji.od .4Ho()iam Uhrorum Ejus (
Ongems )

Concordi*na<u.<.<)U.= pranomen<-/ ftu^no sesage-

monachum induil. V. Una cum H,cr<.nymo a\N-o ..!cr.>scris capiic. Anne hsec de
Uj^ fuent magno
adullus hngUur. nario dici poluissenl ? Fortasse tunc
binis artibus ibidcm insliluitur, septuairenarius. lualisenii Hierouy-
baptism, ^I- «'•«"' !'" natu, et saltem
Miui^lcr cl SusccptoresiUius
mus. Non csl filendum, quod in nominis
fi..^.."
musabcodivuUx.s,inSyriamnav,gat.Wl.Iiufin,iS
scriptura notavit Caspar Barihius ad
Claudianum
cum Melania Hierosolymam profeciurus,
paullo posl cap.
pag 1073. edil II. inque .\dversariis lib. LIII.
Roma discedU.
simpUciUteraF.inuniversibus cotiicibusrepenn.
?>-nodi Ca- II
Gelasius Cvzicenus perieclis Nicsn» Loquitur Barihius de Rufino prsefecio
prslono,
Ecclesiasuca lib^
nonibus apud Rufinumin Hisloria quem Claudi.-inus exagilat : sed h»c scnpiura
omni-
eundemm.-isnoiUiconveuluimlerruis^e
X cai. VI ad Acla •x>ncdu bus Rufinis congruit. Qunre eos ineple facereputat,
pro ccrlo habuil in suapKcfalione ejus nommis
pag. lU Atqui eo qui id elementum !.'emiuant. quumipsa
Nicacni apud Labbeum tom. I. pronuncialio aliudnibU fenU r.eque
facUeaUoqmu
:

lempore, nempe.V. D.32o.

uondumnalum Rufiuum
P»s^erl^ Lleram F. in talibus gemiuant, nec profecto
LaUui
adnolavilNatali. .Uexander insxculo. 1\- codicibusgeminasse
aliler sentiens B'.ondeUus in antiquiss;mis Rufini nostri
Lonpe eUam Onrci
noscuntur. Huc facil adprime quod
XIII conclus. II.
Rufiui orlum ilbgavit .\. D.
dePrimatu paj.'. s,sl.
unam lantum duram Uleramhuicnomim adscribanl.
345 qui fuil a Conciljo Nioieuo
f.rc«..iiu,«. Uanc ego B latmi
lesUmonio Qr- nuonimductum non siue ralioue in sirailibus
BlondcUi sentenliam uuUo antiquiori sequuntur.ApudEzechielemSpauhemiummDisseri
maiam haud propere amplector. Nam de auno
el
lomo 1, pag
aliquul pro- IX de P:-a?RtanUa ttusu numismalum
Con<sule. quouatus Iiufi<,us. nusquam editionis m.agnse in nummis Grsecis
perinde ac Uu- tV' et 713.
diuim esl. .ideo virorum UUislrium scriplum occurrit POV<MNOV. Hanc eandem
porro
propressus et exiius
mlnum orlus obscuri sunl. Rufini codice vetustissimo
de i'n,c-
conspicui. Non diu tamcn a ConcUio Mciieno lu- m
scriplur.imex
1'etrus Lanibe
diciiouihus Pairiarcharum connrmal
cem cdilum, prol^ari puto ex Hicronymi
libro II idque
vocat cius inHibliotheca Cses.irea tomo II. pag SOO.
«•</>""">
\polo"iaE A. D.ilW. conscripliT. ubi Ubris comprobat etiam rhiUppus
L.nbbeus
i(T.fmelfan.,n,.cundemquesuinU.ins,quodf«'r..(«
exMSS.
pag.Jt <•
v,vcnics juvc- innoUs ad BoUarmini Calalogum tonio II.
lunc so invisisse dixissel 9.«'«, inquil,:

evertunt s^ntenliam .Srnaldi Ponlaci noUs m

ni» dcrcliqiiU, morluof SBNEX
dcsxdcal. Sub miUO Iljec
Ruffinum cum
ad EusebU Clironicon pag. 7i9. ubi
monachoru,»
librilll. Rufinum dicil VBTVSTISSIMUM
Rursuspaul- femino F. scribendum conlendiUConsulaturlndex
AUblail de fcnc SBNEX (an(a con^nfli*.
:
 :

77 VITA. LIB. I. CAP. 1. 7R

OnUoriaiius XN.III. cl Chrislophorus CcUarius in J^

tolal.aliasXLI.in quaaitsibi a monacho Aloxan-
Orthographia ubi uuica Utcra 1' cx lapidldus ot
, drinoin Syriml.itebrisdoUlosccnli nuriciatumfuisso,
nutninis adslruilur. Riilinnm noslruui ,/•,';; ;//i/i .scccc/a pcuctivissc, quum
II. Quouiani lic p ilria Flufininon una circunifcrlnr l:uuen idom moiiacUus Alcxandrinus cjus patuiam
sentcnlia, cgo cerlis Scriplorum vctcrum tcsiimouiis ignorarcl et NOMEN qua3 sano non ignorassct, si /(i(-
:

camindii-nlio, undcsecusartirmanliumdjclapenitus finus itom fuissct Alcxandrinits, Nomon.quod igno-

convcUentur. Natum in ojiido a^^nAtjuilcjensis pro- bat, qno([ue 7i!(/i;!»i,s'abaliisHullnis postcanominaii-
dil lleraclides in Paradiso, qu;ie est vctus intcrpro- disdistinguobatur, orat 7'i//v(ii)!ii!.s-,ut slatim osteii-
talio Ilistorirt» Lausiacao Palladii,ut crilici norunt. dam. Gelasius Cyziconus in prrefatione ad AclaNi-
Ibienim cap. XXXIII. htccde Mclanialeguntur erat :
cscnfC Synodi, hunc eundom Rufiniim nostrum /(o-
citm ea littfiiiiis qiiiiLiiii iinniiiu', riris Itnlns cx Aqni- Miaiiii/jidixit, quo nomiiic, utjam tctigi,/,(!'iiii(i/i in-
lejensiopido. lloc ludiLirii crgo Hieronymus inApo- toLiger.3 voluit Qiiia tamcn abmuUis retrossecuUs
logia II. Yocat opidutuin quod Norisius Cardinalis
: consuetudoobtinuit, ul Rufinii:: .\qitilcjensis dicero-
in HistoriaPelegianalib. I. cap. II. inlcrpretatuscst tur. nos quoquc eodem vocibulo utomur, Rufinu.s
pagum, sivo rus et parintm caslrum : quibus tamen voropotuit ctiiim fuisso ciwiis Aquilcjcnsis quoinodo
nominibus res diversas signilicari jam pridem viri Jo. Jonsius in Ubro do Scriptoribus Ilistorias pUilo-
docli observarunt. Snne opidum pro civitaie non so- sopUicse cap. II. et XX. multis probat cxemplis, vi-
lumantiqui Scriptores Livius, Plinius et Mela; sod ros doctos honoris caussa in multas civitales sa!pc-
etiam sffic.do quinlo, ad cujus inilium Rnfinus pcT- nnmero adscilos.ConsulaturCabricl Naudseusnanc
venit, Sidonlus, et Eagippius.indiscriminalim usur j, rera diligcnter pcilraclans in Judicio, da Augustiui
parunt; uam civilas .Arvernorum, opidnm dicta est " Niphiopusculis. Iluc sane facit Cicero in lib. II. de
a Sidonio lib. III. cp. IV. et Iiujus sequalis Eugippius Legibus t'go, inquit, mehcrcule et illi (Catoni et
: )

m vila Scverini Noricorum Apostoli, urbibus iisque omnibusmunicipibus D\5A.& csse censeo iwtrias; unam
insignibus, pula/,«!ira(ooet Paiaviss iti noministri- naturse, alteram civitatis, ul ille CatO quum esset
( )

buit. Natus fuit ergo/?i(/i)!i(.s in opndo circa .\quile- Tiisculi natus in populi Romani civiialem suscaptus
jam :quod his verbis confirmat Hieronymus lib. II. cst itaqite qmim ortit Tusculanus esset, civitalc Ro-
;

Apologiae 1. PATB.lxderelicla, Aquilejx haliiitxt. In A- mixnus habitit nllerain loci palriam, alteram juris,
pologia II, cum sugillans,qurT.si Romamab Anasta- Pari excxussa Rufinum Concordise natum, Aquilejse
sio Papa vocatus, ire noluisset qui inquit, rogantcm
: tamcn Ghrif tianis moribus, doctrinisquc imbutuin,
Romam,iit eam illuslrares prsescntiii lua, OPIDULI (iit ct dcniquo tiiictum. ncmo fcrme Concordienscm,
amoreconlemseris. Quanquam vero a Palladio in His- omn.cs, Aqnilcjcnscm dixcrunt. .S'ic non apud unum
toria Lausiaca cap. cxviii. dicilur Po'j9tvo;t5 aub 'iTot- Gcnnadium, scdin plorisquoomnibus Rufini lucu-
Xixi i\ 'Axu>,Yiix; rTi; TtoXeco;, Rufinus ab llalia,, cx ci- brationum codicibus rcpcritur. At oxortus osl Lusi-
vilala Aquilcja!,ei a Gennadio in Catalogo cap. XVII. tanorum IIagioiOgusG(.orgiusCardosus,qui tom. 3.
Aquilejensis presbylcr, hoc non in ipsa urbe Aquileja
dio XX. Junii ix ccenosis lacunis Chronici Pseudo-
natum, sci in monasterio educatum, et in Eccltsia dextri Ruiin um patria Lusitanum facerc non vorore-
tinctum, nec tamen ibi ordiriatum, denique ob vici- tur, proptereaquod in iUa mendaciorum oftlcina sub.
nioris urbis celebritatem ita dictum, siguificabat,
A D. 448 §. i. haec vcbalegantur Paullo Concordicn-
:

patriamque demum illi 1'uisse in agro Aquilcjensi. si Lusitano scribit Uierongmus. Quumcnim PauUusoi
Nec profecto opiduli nomine Hieronymus Aquilejam «j Ks unam eamdemquepatriam ConeordiamsoT-
/?!(./).!)
dixisset, q.iam ejus scqualis Philostorgius magnam
titifuissent, opipare credulus Cardosus utrumque
vocavit Historiae Eccl. lib. XII. cap. XI. Quodnam etiaminsuamLiisitaniamtraxit,in([ua6'o)icorfii(;))!fps
fuerit islhuc !ij)!(^i(/!!m jam tandem aiieriamus cum nescioquoslocavcratPliniuslib. IV. cip. XXII. Fos-
Doctore maximo inepislola IV. aUasVI. {IVunc V,) tivum errorcm mirifice lovitFranciscus Bivariusin
ad Florontium monaclium Aquile.jensem, Hierosoly- ingcnti Coramentario ad Dextrum illuia conUctum
mis tunc morantcm, ad quem de Rufino loquutus, pag. .^32. ubi erganosUbor.;lis, Paitllum ex Conc.or-
hsec de grandcevo PauUo Concordiensi subjungit din Lusilanica a.d noslTam Ilalicain tran.siisse com-
scripsilmihi el quidam de PATIilA supradicli fratris mentus est. Has nugas conscrtari non vacat noo ;

Rufini, Paulhis scncx, Tcrlulliani suum codicem apud estoperaj pretium, quum oasdcm ct id genus alia
eum cssc,quem vchi:meii lcr reposcit . Paulli orgoetRu- egregie oxploserit Hispanica) historiEO ab imposto-
finijDaffiaunaerat. Atquipa()'!a)«PaulU Concordam rum dolis fcedatso prfeclarus vindcx IVicolaus Aiito-
facitHieronymus in Catalogo capito LIII. Vidi ego iiH(s inBibliotheca Ilispana veteri lib. III. cap. V.
quendam PaullumCONCOTXDlMiquo lOFlDVUlialioe cst, §. 123.Et tam: n Dupinus in tomo.tertio Bibliothecse
SENEM, (j«i se beati Cypi iani jam grandis irtalisnota- eundem Paullum a Concordia nostra IHspanum dixit,
rium, quum admodum, csset adolesccns, Romse vidisse quod unde hausorit, so ignoraro ait Tillomonlius
diceret, referrcque sibi solitum nuncjuam Cijprianum tomo XII. pag. 50. Ilausit cx Pscudodextro. Sed alio
absqiie Tcitidliani lcctioncunam diem praelcriisse. Ad abiit/oa)))ics Fcllits ia notisad /iK/iciexpositionoin
eundom huno PauUum, qui centcnariusadolescentiam Symboli cum operibus Sancti Cypridni editionis 0x0-
inalicna fctalc mcntichntur, Ileronymus cum Eni-^to- nam e\ Tora sive Thora, Sabinorum urbe
p. niensis :

la X. alias XXI. misit Vitaui saucti Paulli ercinitie, •-' oxci.sa, Rufini ortum doduxit. utique a raondosis in-

vicissim sibimittipostulanslibrosquosdam.hosquo scriptiouibus docoptus, ia quibns logobatur/?i//i)!)is

intcr Fortnnatiani Aquilcjensis eplscopi Commenla- Tornn us. Hoc postrcmum, ex ipso Rufin i prajnomine
rios in Evangelia. \-\apha.c.l Fabrctlus Inscriptionum
detortum, FoUus patriam, non liominem denotare
cap. X. num. h"nc ex pavimentoSancti Paulli in
636, censuit. Inde, ut assolot fermc in corruptis, et alia
via Ostiensi, a CornclioMargarino mutuatam, vul- vocumraonstr.i prodiorunt. Ilujusmodi sunt Thora-
gavit, qutBin euadem Paullum nostrum pcrtinore nus, Toranius, et Thermtis. Ad hsc Turanius, Turra-
videtur.
nius, et Tauranius, siugnla enimhaic vocabulasuos
HBRAGLI.E. RELIGIOS.E. SORORI. auclores habcn', Barroum, Labbeum, Cavoum, Du-
PAVLYS. A. CONGORDIA. XVI. KAL. FEB. pinum, Roswoidum. Patriain laracn Aquilejam ibi-
III. Ergo nuUum dubium est, quin Rufinus domo dem loci, ubi FeUus Toranum legit statim logero ,

fuerit Con fO)-rfirt quodab his non animadversum,

; poterat. Sic cnim prostat ia Recognitionibus Clo-
qui aUud nat.ile solum ilU alsignarunt. Siquidom m'ntinis /?!i/i.iio Tomr.o (\)T0 Tyrann io ] Aquilejcnsi
RigberiusFrancogcrmanus, sivo is GabrielGcrbero- inlerprete. Eri,o Aqiiileja, nonTora PaiUni patria.
nius, in nolls ::d Marium Mercatorom 112. Rufi-
p;ig. Proprium et vcrum noraen inforiori ffitate id fuit
i!Hm h;mc!ioslruin cum aUero cognomine, ualionc quod idlimum, ait Sirmondus ad Sidotuum. Rufin um
Syro, coafun iens, patria facit A!exaudrinum quod : omnes proprio nomino, appoUaverunt. Ergo non
tamen c.avero potorat, inspect amica Hieronymi epis- Riifinus Tijranniiis, sed Tip nnniiis /?i)/"i/)i(s.appeUari
 i :

79 RUFINI PRESBYTERI 80

debuiLauomoaorcap<eappellalur inlibello deXll. ^ (livcrsUquenahirisunummonslrumnoiamquebatiam

diceres esse compaclamjuxla tllud poelicum;
Seriploribus ecclesiasticis Isidoro cl Uilefouso sub-
jcclus cap. V. Hujus lectionis verilalcra connrmal Prima Lco, poatrema draco, media ipsa chimsera.
Hieronvniu-i iiutio prioris Apologiw, i'araniacliioct Runnus a Palladio vjfviiuT^xTo;, nobilissimus dicitur
Marcelia; amicisinscripl». ubi in liuCnn prrenomine cap. CXVIII. Annehoe- ad mores, vcl potiusad genus
Ilaludit: !' i'C«/ri« rl mullorum lileris dtdici, ol'jici referendum? Rnnnus ipse .\pologiarum lib. II. pag.
mihi in sclioli TYRANNIC\, lingua canum meorum 436. morumsiinctimoniam, de qua Ilieronjmusin
rx inimicis ah ijiso, cur Pcriarchon lihros in lulinum Clironicoillum cum Florcniio et Bnnoso Uudaverat.
vrrierim. Dicterium eral insulsum, iiisi nupnus alio fiVa? NOBILITATEM appcllat. Porro Cnrcordia Rnfini

nomine dicobatur Turannius. .loanncs Martianxus palria non fuit Mirandulic vicinum opidum in ^Emi-
ad eum locum torao 1 V.pag. 3 49. ex multiscodicibus, lia, ut ex nominis pimililudine censuil Marianus

T>irann pro Tijrannica resliluil reclius Torlassc Tij-

: Vicloriusin Vilallieronymi : scdquam VenelisPli-
raii>ii;,licclvul?atalectionobisarridoat: iniiuaacu- nius, PlolemajusCarnis adseribit.Coloniamquclege
lcuin lalitare olfccit etiani TiP.cmontius lomo XII. iriumvirali deductam. el in Tribu Claudia dcscri-
p;i4,'. 33. ri/wiiMiK.^pracnomcn expartoadsumsit plam nuperosl'jndilV.
se- C. PhilippusaTurre.Vdrien-
cundum morem, a Sirmondo observalum Non enim . siumanlistesin Disscrlationc de Colonia Forro-Ju-
nomcn, scd praeuomen fiiisse, nosdocet Sidonius: in licnsi pag. 3-ifi. Coiicorrfia- fabricam sagiltariam me-
cujus tamen vulgalis codicibus Turanniu.i Kupnus moralNolitialmperii. unde ibi dccuriam armamenla-
pToTijrannio porpcam legitur lib. II. cpisl.IX. Gen- Wam,seu corpus fabricandissagiltisdestinalum.ex
tisnomen puto exstitisse in lapide Concordiensi. g hteratislapidibus fuisscdiscimus. A Theodosio Ma-
quodrraetum,uticst, vulgavit AdriensisEpiscopus gno,
..-.._.:_;._- t, t
elValentiniano
m-...= .,
II. ImperatoribusineademCo-
^- —
in DisserUlione dc Colsnia Foro-Juliensi pag. 313. lonialeges datse A. D. 391. prostint Codicc Theodo-
/,. /yraNNIUS. L. F. sianolib. XI. tit. XXXIX. L- XI. dc fidc icstium,el
lib. XVI. tit. VII. L. IV. et V. dc apostatis. Sed proh
RUNCHO dolor! Concordiam istamuna cumnniliraisurbibus,
IIIII VIR. D. Aquileja, Foro-Julio, et Altino.\. D. 'lo-l. solosequa-
Cetera vocabula. quibus ab HieronjTuo riufinus sc- vittotius regionis flagcllum ctlerror Allilanunno-
mel atque itorum nolatur, cui usmodi sunt G)-i<nH !i(s, rumRox. testePaullo Diacono in HisloriaMiscella
Ca//)i(rnti(.sLa)iarit(s, et.Scor/iii(.«, aliundefluxerunt lib.XV.cap. Ili editionisGrulcri interIIis!oriie Au-
et primum fortasse ex vilio pronuncialionis. curpo- gustaj scriptoresLatinos tomo II. pag. 8 in flne Ope-
1 .

risque crassitie : nam Ruflnum designans in fine ris.Hanceditioneraindico, quiaidin ceterisnonre-

epistolseadMinervium, cur mc, inquit, laccrantamici petitur.Poslealameneruiniscaputextulerunt; nam
mei. el advcrsum silentem CRASS^ SOES GRUN.NIUNT? Cassiodorus lib. XII. ^^ariarum epist. XXVI. Aquilc-
quarum omnesludium c.il, immoscientise suprrcilium, jenscm, Foro Julicnsem, ct Concordienscm civitatcs
aliena carpcre, el sic velerum dcfendcrc pcrfidiam, ul adhuc stantes recenset. Il.anc li.'rli.iin, episcopio
perdant fulem suam. Idom senex Rufini vitium in iliuslrcm, privilegiis auxerunt Carolus el Otto Ma-
voce, irridethis verbis Apoloi,'ife I. lib. I. lu qui in gni, aliiquelmperatores, Sed eelebri Colonia ob in-
i!;,a(iiiisMUSSITAS,(;'TKSTUDINE03rarfi( mocc!'i.spo/it/s, clementiam aeris in sohtudinem rcdacta, nunc epis-
quam inccdis. Ut divUemetopipare viventein paullo p copus degit in proximo opido Portugruario, quod
post sugillans, Cra?sos, ait, ^"is .<:/)ir(!( ct /)ario.5 »'-' 7?o»ia(i'ji!(»i veleres appellarunt, ex Plinio

Literxmarsupiumnonsequunlur.Sudoi-iscomitessunt IV.Quum Conrordiaab Aquilcja, totius luncVene-

el laboris. socix jcjuniorum, non saluritatit, conti- ti£eprincipe civitaic. XXXI. M. P. Totidcmque ab
nentise, non luxuria;. Demosthcnes plus olei. quam /1/(1)10distaret, ."VquilejamAK/inK.f se contulit, mo-
vini expendisse dicitur el ohidcs opificcs nocluriiis
, nastica; vivendi rogulreuomcndaturus. Isticpatrum
sempervigHiis prxvenissc.ln ApologialL: qnis talis doclrina, etpielate ergaDcum, in monasterio instru-
ac tanlusest, ut audeal cum Crrnso jiiignare diuitiis? ctus,aSancto I" (/rriaiio url)is episcopo salutari lavacro
Ul subilum Demaralum ct Crassum non perlimesealf abluitur A. D. 371. quodipsemetproditin sua Apo-
Habes enimper quod Danaes eslvicla pudicitia qiiod : logia I. A. D. 400. conscripta, in qu i, veluti de re
Giezi magislri prsetulil Sanclilali propler quod Jndas
; notissima, loquens, ego, inquit, siVi(( c/ i/).oc (Hiero-
tradidit Dominum suum. Epistolam quoqucde culii- IiymUS)etOMNESNORUNT, aiWeauHOSFERETRIOINTA
culofralris Eusehii, NUMMIS Ai.-nEisab eo produclam, 1)1 moiias/eriojam posilus, pcr graliam baptismi re-
etAUnO, idcsl suis sunrumqnc virihiis, oppuirnalam gencralus, signaculum Fidci consequultts sum pcr
ndci veritatem, conquerilur in lib III. Apologia;. sanclos riros Chromalium, Jovinum el ^use6tuni,
Sane Rupno h lul curtam supcUectilem domi fuisso, opinalissimos ct probalissimos iii ecclcHa cpiscopos :
colli^i prselerea vidctur ex ccllulis, quas iion proprio quorum aller, lunc presbijler beatse mrmorise Valeria-
lanlum, sodaliorumetiamhospiliodc suoconslru- ni, allcr Arehidiaconus, alius diaconus, simulque pa-
ctas habuit inmontc 01iveti,ulipse lestiturlib. II. ler mihict doctor sijmholi ac pilci fuil. Hoc Monaste-
Apologiarum. Palhidius (|uoque in Ilistoria Lnusiaca rium,in quo ./odi ^insitum dici liiipnus, quum bap-
cap. cxviii. scribii, liupnum, Hiorosolymce omnis T\ lismigratiam in Aquilcjenni ecclcsia susccpil cete-
goneris hospites, illuc pielatis ciius,sa advenlantos, " rorum llaliai et Occidenlis vcluslissimum. magni
XXVII. annorumspueujpropriisexpcnsisfovissc.Hie- Atlianasii inslitutionibusprimordiadebobat, quem
ronymusepist. XGV. aliasIV. {Ntinr C.VAT. ) ad Rus- Alexandriaab .\riiinis ejcctum.diu i4i/t(i/<va' substi-
ticumhiscoloril)useumj,ammorluumdeiiingil:TEf5- lisse animad vcrtit Norisius in Ilisloria Pclagiana lib.
TUDINRO GrunniuS inccdebal ad loqiirndum GRADU, Il.cap. III. monasticamqucdisciplinainab Athana-
cl per intcrvatla qiuedam vix pauca verba carpebat, ul sio universamllaliaiiisuscepissetcslitur Hierony-
eum pularessingullire,nonproloqui. Eltamen,quum, musincpisl. XCVI. alias XVI. (A'i())e CJT.Vr//.) ad
mensa posita, librorum exposuisscl slruem, adduclo Prinei|jiam. Siqui lciu monachorum, quos fugoc et
supercilio, conlraclisque )iari/)us, ac frontc rugala, laborum sociosliiibuil.juvenlute ulriusquo scxus ad
diiobua digilidis cottcrepabat, bnc signo ad audiendum imilalionomaccensa, brevi Roniit; ct per Italiam non
disripuhs prnvucans. Tum nugas nieras ftindere, el paucaMonasteria ;ib cpiseopis conslrueta sunt, ut
iidvertum sitigiilos derlamare Creticuni diceres esse Wc(/i"/a,)i,adnilenlJ Ambiosio, dc quo .\ugustinus
Longinum eensoreniqiie liomanit: farundia; ; notare
, Confessionum lib. VHI. capVI. clAquilej:v, sludio
quem vellel, de Senalii doelorum crcliidcre. Ilie beiir
et Ku/eriaiii, ubi prselcr Tijranniiim fiupnum, llelindo-
tiummatus phiH placebul in prandiis : nec miruiii, si, ri/»ieliam,AV/«>(ia)i((»i. Flnrcnlium, Oonosum Xicc-
qtii mullos inegrare solilits eral. faeln riineocirrumstrc- lam, cl Chrijsiiijoiiiiiii. spectatissimos monachos;
penlium garrulorum proecdehal in publicum : intus floruis.sc diseimus ex Chronieo ct cpislolis Hierony-
Nero, fori» Calo. Tnlun ambiquilt, ul ex contrariis. miaiiis. Hinc refellitur Magdeburgcnsium inscitia
 :

81 VIT.V. UB, I. CAP. I. 82

qiiiRufiui insiilulum el fortasse etiam vitsc mona- A in ccclosia cpiscopali tunc regenerationis Sacramen-
" "
sticajantiquititsm ignoranies, CenturialV. cap. X. tum ab uno cjus pastore ordinario conferebatur.
Ru/inum a Trithemio primum, monachinomincdi- Xeque rtulinns ait, .scin monnsterio, sed in ^lrj»i7f-
etum Scd nunquid Trithomio recenlior
olTatierunt. jcnsi ccclcsin baptisma consequutum. Quanquam
est Ilioronymus qui iu Chronico anno I. Olymp.
,
cnim scribitin priori .\poIogia, se in monnatrrio jnm
CCLXXXI.\\.brahami -2'HVi- Christi vero 37S. sc- fosilum, quando baptisma suscopit ncquaquara ;

cunduni epocham Eusebi.mam, quam Ilieronymus tamcn in monnstcHo sc illud suscepissc afrirmat.
sequitur, aano ppochte nostrrn Dionysiance 370 sic Immoincxplicatione symboli diserlis vcrbis testa-
loquitur Florcnliu^, Bonosus, ct Rufinus insigiics
: tur: nostamenillum orrlinemscquimur, quem in Aqtii-
MONACni hnhcuiur? In .Vpologial. lib. I.sibi a?que ac lejcusi ECCLESLV Invacri (/ratia suscepimus. Eodom
Ruflno monachi nomon tribuit: quicijuid ^ioy^xcm pacto Hieronymus procul a patria Stridone se ba-
vocabulu)n ftagital, nostrum u'crque complcvit. Et in ptismum Roma: suscepissc, proditepist. XIV. alias
ApolO!.'ia II, crediJi Christiano, credidi MONACHO. LVII. et XVI. alias. LVIII. [Xunc XV. et seqq.) Ed-
V. Idcm Hieronymus, .-Vquilcjcnsibusclericisstri- mundus MTrtenc lib. I. dc Antiquis Ecclesiso ritibus
cta necessitudine conjunctissimus, in hoc eodem cap. X\'I. §. 1'2. in Schedia-
ctGerardus Mastricbl
monasterio ab adolcsccntia videtur educalus: nam smats de Susceptoribus pajr. 69. unicum olim fuisse
in epist. XXXIX. alias I.XII. fXnnc LX.XXIl.] sic putarunt. Scd Rufinus tres susceptores ob oculos
adTheophilum scribit Qui ab adolesccntia in mom.4.-
: ponil, totidemofficiis destinatos, catechesi, baptismo
STERII clausus cellulis, ma/jii cssc voluerim aliquid, et confirmationi statim post baptisma ab epi-
quam vider Illisanej.;mdudumcumRi!/ii!oamicitia j> scopo conferri solitse unde refellitur idem Gerar- ;

'^ dus, qui pag. 24. catechesi et baptismo unicum

inlercesserat, cui apud Treviros manu sua. prolixum
'

valdcde Synodislilnnim SanctiHilarii sc descripsissc susceptorem iribuil usque adsaeculum sextum. B!(-
testatur cpist. IV. alias VI.(V»»c F. Ad Rufinum,
) finus TpeTsignaculum fidei, baptismumdcsignat, quo
poslquam in JEgyptum adpulerat, scribit epist. I. nomine utilur etiam in Historia lib. X. cap. III. sc-
alias XLI. [XuncIII.) si nunc mihi Dominus Jesus qucre me ad dominicum, ct hujus f^fci signaCULUM
Christu.t, vcl Philippi ad Eunuchum, vel- Abaeuc ad aceipc. De hac phrasi muUa congerit Jo. Ernestus
Danielem Iranslationem repenle concederet, quam cgo Grabius in nolis ad Spicilegium Sanctorum Patrum
nunc tua arclis stringeretn coUa conplexibus! Quam tom. I. pag. 3.3'2.
illudos, quod MECUM ItJeRR.VVIT ALIQUANDO vcl SA- VI. Hieronymus jam RomEe Christi lavacro ante
puit! liaec manifesto, innuunt, utrunque ab adole- Riifinum regeneratas, Aquile.iamrepetierat, consor-
scenlia, studiis simul operam dedisse. Ipsis addi tio V^ateriani, et aliorura fruiturus, ad quos postea
potest BonosKs, rfc 9 iioHieronymus ad R"/i)H('H epist. intimfenecessitudinis tesleslitcrasdcdil. In mona-
I. alias XI.I. (xViiHC ///. Eccc puer honcslis sa-cu/t
) sierio aliquandiu cum RuGno adhuc catechumeno
NOBISCUM(»Hifci<t:insh'/ii(i(s.Hocipsum/?!(/in«smagiS ibidemmoratus,improviso rerumeventu illinc dis-
connrraatApologiall.antequam coiii'c/-(cre;!(r (Hie- cedere cogitur, quemadmodum ex eremo ad Rufi-
ronimus) MECUM pariler et litcrns Grsecas et linguam num scribens, testatur his verbisepist. I. alias XLI.
pcnitus ignorabat. Conversionem suam Hieronymus (A'!(iic ///.) Mc a tuO l.vtere suhitus turbo CON-
:

ad Rheni semiharbarns ripas accidisse testatur VULSIT, poslquam ghitino caritntis hxrcnlem IMPI.4.
epist. 1. alias XLI. Monaslerium ergo Aquilejcnse, ex DiSTR axit avulsio tunc enim violenta quadam, no-
:

/?i//iHiverbis,.V D. 370. jamstabat:quotemporeali- Q, bisqueignota,persecutioneineumexcitata,.4(?!(i7cja

bi in Italia nullum stetisselegimus, nisi forlasse I'ci'- recedens , in Orientem migravit profectusque in
cellis,ubiSanctus Eiisebiusex Orienle revcrsus .V. Thrjciam.Ponthum, Bithyniam,GalUiam, Cappa-
D. monasticam vitam instituit. Lucas Holste-
'd&2. dociam, etCUiciam, tandemin.St/i-iui» descendit, ubi
niusin priefallone ad Codicem Regularum cap. II. vixit insolitudine monachus. Hsec ojusnavigalionis
Italos ad monasticam vivendinormam traductos ait periodus unacum Ecagrio Antiocheno, /iDiocoi^io,
a vita Sancli Anlonii, quam ab Athanasio, Rhomam et Hyla, .Melaniai famulo. Tunc Evagrium ex Italia
primum adventante, vulgatam putavit. Sed .Vthana- ad selilerasattulisse testatur Basilius Cappadox in
siuseamGraece scripsit A.D.3t)3. auctoribus mona- epist viii. ad Eusebium Samosatenum. Sed ipsum
chis Italis, a quibus cjusmodi institutum,inOccidcn Hieronymum suam peregrinationcm Rufino, post-
lejamdudum coU coeptum, sanctus Pater Lnsinuat- quam.ab ejus/(!(c/-(; discesserat, nunciantem, prEe-
initio opeiis,gratulatus, apudeos plurima esse ,mo- stat audireepist. I. alias XLI. {X^uncIII.) Tandem :

NASTEBiA,f/MON.vCHORUM9i<o7!«;iiome)icek6i-c.IIanc in incerto pcregrinalionis erranti Thracia, quum me

Athanasii vitam per tabellarios in Occidentem perla- Pontus, alque Bilhynia, lolumque Galalisc et Cappa-
tam, Evagrius prcsbyler, qui cum Eusebio Vercel- dociseiter,el fervido Cilicum terra fregisset sestu, Sy-
lensiinltaliam venerat, latinamfecit.V. D. 370. nuu- riamihi vclut fidissimiis naufrago portus occurril; ubi
cupavitque Innoceutio, cumquo et Hieronymo tunc ego quicquid morborum e?sc poterat c.vperlus ex dltor
in Orientem rediit, mortuo jam Eusebio. Haec adno- bus oculum unum perdidi. Innocenlium enim, parlcm
tavit peramicus noster Bernardus a Montefalconis animse mae, rcpentin us fehnum ardor abstraxit Nxinc .

inVita,AthanasiiOperibuspraepositapag. 8.i. inque uno elloto Evagrio nostro fruor:cui egosemper in-
prsefationeadVitEun.Sancti.Vut.oniipig.791. Adhajc £) flrmus, ad lahorentcumulus, accessi. Erat nohiscicm
ex verbis supeiias allatis palamest, Rufinumadul- et Hglas Sanctse Melanise famulus, qui purilate morum
tum sacro fonte.4i/iit/(y'iB tinctum, et quidem a Vale- maculam servitutis ablueral, et hic necdum ohductam
ina)iometropolita, ministranlibus Chromatio pres- rescidit cieatricem. Verum quia de dormientibus co)i-
bytero, ./oiuiio Archidiacono, et jFtiscfcto Diacono trislari Aposloli voce prohibemur, etc. Rufinus pauUo
quos tres tanquamsuperstites, etepiscopaU charac- post, eodem tamen anno 371. quo bapiismuin Aqui-
tere vcnerabiles A. D. 400. in su£e fidei testes Rufin us lejse susceperat, OrientaUum monaohorum fama
advocans, antiquoetproprio vocabulo/)a()'cs, atque etipse permotus, cum^l/c?(i)i/((,Romanarummulie-
aUbi, utpostea dicam.pji-oifesdixil: quos majores rum nobiUssima, Hierosolymam cogitavit. Hiero-
nostri etiam sponsorcs', susceplorcs, fidejussorcs, el de- uymusreinuucio.aP(n(//oCo)ico)'(/iciisiaccepto, qui
mumpa()-i)iosdixerunt Idemi?i(/i)n/shucrespexitin TertuUiani Codicem ab Rufino sibi restitur flagita-
Apologia profidesuaadAnastasiumPontificem: /i«c baf, statLmllierosolymamadF/orcii/iK/ii .Vquilejen-
»!o6is deresurreetionc tradita sunl, a qiiibus sanctum sem, lileras Rufino reddendas, nunc tamendeper-
baptisina in Aquilejensi Ecclesia consequuli surnus ditas, misit. Harum sic meminit epist. II, aUas V.
:

qussputoipsaesse, qux etinm Apostolica Sedes tradere (A"i(nc IV.) QhiaFRATU^ Rufinus, q ui cum SanctaMe-
etdocere consuevit, Hsec arguunt lapsum Dupini in lania ab .fEgyptoHicrosolymainveiiissCK AB.RA.T\jVi, in-
tomo III. BibliothecK, Ri(/i)i!(//i in iiionnslerio bapti- dividua mihigerinanitatiscarilaleconnexusest,qua}SO,
zatum rati. Ncu enim inullo monasterio. sed tantum ut epislolam mcam , huic epislolse tuie copulatam, et
 i 1

83 RUnXI PRESBYTERl 84
reddere iioii graveris. Noli nos ejus «slimare virluli-
J^
latinorum improvide acceptam, csecutierunt. Vel pro
bus. In illo cons/jiciei ejcpressa sanclilalis iiisiynia.El ei Graecismum esse adnotatUarthius iu .\dversariis
ego cinis el vilissinui ;),ic.-' /n/i elinm fai-illa dum ver-
: lib. XXV. cap. III. ilcruinquc de eadem particula
Uir,salis lta(>eo, si s/ilcndorcni moruni illins, imbecil- a^itincruditis AnimadversionibusadRutiliilloda;-
lilas oculurum nici>rum fcrrc nusliueal. Illc MOOO SB poricon lib. I. vers. i!i. Vidc eliain Keinesii cpisto-
LAVIT, rfMUNDUS EST, «/ lanf] uam nix DI3ALUATUS. lam XLII. ad Huperlum pag. 3(i(i. Hoc monui, ue iu
Egu cunclis pcccalorum sordibus iui/uinalus, dicbusac Palladii verbisullus haere.U. Enimvcro.Wc/jniaerat
tioclibus operiorcumlrcmorcreddercuuiissimunt/iwi- ortu//o))i'iii(i, se ex lamilia Hispauica. ut recte ob-
1

draniem. Itufinusdh Hicrouymo Untopere laiuUilus, scrvat Tillemoutius tomo X. pag. o!l 1 et fortassc in .

«iui A. D. 371. modo sc laveral, cl mumlus cral, cl llispania coujugcm cl lilios amiscnit, uude /(oi)ia//i
lanquam ni.c dealbalus, tunc reccus AquilejiE bapli- VENiT, teste Paulino. Palladius cap.CXIX. lestatur,
s.Tii gratiain susceperat. .Se;i fhrcuiiux quum Itufi- Melaniam juuiorcm, qu;c fuit Pubticola; filia, idco-
num Hierosolyiuaj uoiidum visum llieronv mo signi- quc .Melanix setuoris heres ct ncptis, mundorciiuu-
ficasset, hic epist. IV. ulias VI. (.Vuiic V.) itcrum ciatuiam, vendidisse omncs possessiones, quas habuit
scripsit :liufiuusaulcm I'RATBR, ul scribis, NECD'JM in Ilispanfi.--. Xobuus antistesepist. XXIX. alias X.
VKNIT (Ilierosolymam). El si veneril non uiullum , ad Severum ?.. o. Mclauis; suum sa/i//»iiici)i propin-
/jioderil (lesiderio nico, quum citm jam visurus non lyiiacc dixit; .\mbrosius epist. XXX. aUas XXXVI.
sim. Ila euimelilleLOy.Qit\st)iV.\KLLO amescparalus adSabiuum, commeudat /'au/iniim spkndore gene-
esi,ui huc (iu eremum ClialciJis) »ion possii cxcur- ris, in pariibiis Aquilania; nulli sectinduin. Domo
rerciel ego arreplx solitudinis lcrminis arceor, ul cce- t) enim fuit Burdigala, Aquitanise urbe ; paiernis ma-
periljam tnilii wn
liccrcquod volui. Ubi fiuftnus ad. ternisque nalaiibus in Senalorum pttrpurisadmirabi-
venerit, ab illo sibi codices quosdarn describeudos Hler rulilans, tcste Uranioin Vita cap. IX. Melanix
commod iri po3lulat:o(; hoc el ego obsecro, cl lu, ul juniori ditissima patrimouia iu Hispania non solum,
pelas, plurimum (ju.vso, ut libi bcali Bhelicii Auguslo- scdct in Gallia fuissc, auctor esl Palladius iu Ili-
duncnsis Episcopi Commenlarios ad describeudum storia Lausiaca cap. CXIX. el uoiniuatim quidem in
largialur in quibus Canlicum Canlicorum sublimi ove
: Aquilania, liallia, Tarraconc, llispaiiiis, utait Ilera-
disseruil. Scripsilci milii quidam DE PATRIA supradi- clides in Paradiso cap. L. Genus crgo patcruum
cli fralris hu/ini Paulius scnex, Tcrlulliani codiccm Mchinise senioris fuil ex partibus .\quiianiBe, Tarra-
apud eum esse, qucm vehemcnler rcposcil. El ex hoc conensi Hisjxtnise, contcrminis. Hinc cjus ct Pauliui
quceso, ul eos libros, quos me non habcre brcvis sub- Nomen ipsum feminae peiinsignis in Aqui-
affluitas.
dilus edocebit.librarii manu in charla scribijubeas. laniausitalam. A sonius cuim, homo cl ipse'Aqui-
htterprelaiiunem quoquc Psalmorum Dacidicoritm, ct tanus codemsevo teslatur in Parcntali X.KIX. sibi
prolixum valdcde SiinodishbrumSancliUilarii, qucm ^Emiliam Mclaniam sororcm fuisse. Paulinusdeea-
ci apud Treviros manu mca ipse descriiiseraiii, ulmihi dcmMelaniaseniore hajcsubjungit iiai,e//i cunciis
:

Iransferas pelo. IVosli hoc cssc animse Chrislianss pa- consianlerque congressa ftucttbus
fteniibus, Ixla solvil,
b 'lum,si in legc Domini meditelur die ac noclc. HSEC
maris, ne tantum ftucius sxcttli vinccicl, navigavil, el
HieronymusadFlorentiumde fii(/i)io,dequc Codici- simulsseculum urbemqite commiitans, urbem Ilierusa-
bus ab illo servatis. Eundcm porro librorum copia lemspiritali donii, in qua a corporc pcregrinarciitr,
maximc inslruclum Ilieronvmus uou suliun antc, clegil. Nou lamcu recla, llierosolijma.n propcravil,
sedeliam post simultatemdisorlis vcrbis testalum C sed primo in ./;9i//>(uiiitrajccil,iudeinurbcm Sanc-
rcliquilnamin^/)o/oflia, I. lib.ll., Magnis, inquit, lam profcclura. liufini ct .Melaniw uavigatioucm
ti( jcio, sumlibits icdcmisii Aquilx et Sijmmachi el
rccte eaudcm facil liironiusA. D.H^^i!. §. 33. quam-
Thccdolionis, quinclxijue scxia: Editionis Judaicos
el
quam Ileribertus Roswcydus hi uolis ad viUis Pa-
translalorcs.
trum p-ig. 43!t. siare nonposseopinalur, propterea-
VII. Rufinus interim cum.Uc/diiiaHieresolymam quod Ruftn moiaiu .Egy ptosca- an nos, Mclauiae, se.i;
trajccturus, Roinam profectus, ut quidem putamus, iHcitses complexa fucrit, uon autemoc(o, ut irrcpsii
indedisceMitexeuutc A. D. .571. lUuc Mclaiiiae dis- apud Uarouium -V. 1). 77"2.§. 1!>I, ujque amium ciim
cessio cruitur ex Hieronvmi cp. XXI. alias XV. diinidio, ul scripsit Pagius A. D. 3!>7. §. 5. Palla-
(A'uiicCA.V/r.) ad Marcenjt.ii, ubi in Mdaniai lau- diusenira iuParadiso Hcraclidis, cap. XXXIII. pag.
des efruuditur, proptcrcaquodoa/fn(<!ai//i»c mariti ;i73, sco; laiiiuui //ic)isi/'usa(lirmat, Geutianus Ilcrve-
corpuscuto,etnccdum liumalo, poslquaui duossimul tus PaUadii intcrpres cap. CXVII. c«rci(cr auiiuni di-
perdidissel Glios, unico supcrstite dercliclo, in- midium, non anuunt et dimidium, at opiuatUS cst
grucnlcjam hieme llicrosohimam navigavil, CliristO Pagius, quilamcu A. D. 37i. g. IS.aiiiiui/K/imiJiuiii
ancillalura. Plinius lib. II. "cap. XLVII. hicmis ini- ctipsccx Palladio rccilans, obscrvavcral, iu Gra^co
liumhis vcrbis describit Vcrgiliarum occasus hie-
: lcgi to; Tiiii £TO'j;, idest, mcdia parlc anni. Scd liu-
mcm iuchoal. Tempus iii III. Idus Xovembres incidere ftnus, Melaniam cx .Egypto Hierosolymam tomi-
consttevit. ErgO Mclania mcnsc Xovcmbri
in Oriea- latus, cur posica solus rtdire uou potuit Alcxau-
tem Irajecil. Hicronymus obhoc faciuus eam laudal diiam, quein.idinodum ctiam solus .Mcsopotamiam
etiam cpist. XXXVIII.alias XCIX. (;Viiiic.Vi.K.) ad Utriusque navigatio-
j) peragravit, ut inlra dicemus
'?

.•U''//<i,/i,eidcmqucconcinil /J«ii/iiiu.< Nolauus epist. iicm coujiinclam fuissc nobis suadcnt argumcnta
XXIX. alias X. §. S. ubi ait Prxler alias orbiiates,
: luox adduccnda.
quasirrilo in foHibits a<'Oiiivis laiore, adhuc marilo I. S-.nclus Pauliuus episl. XXVII. alias IX §. ;>.
particijtc, defleiil, ila crevii xrumnis, iit diios /iii^)i«m/>ic.</)!/(cri(;,i,*;(iiic(>T; jWc(.iiu>SriRIATALI VI A
filios et
niarilum intra anni lcmpus amiltcril, UNICO tanlum coMiTEM voc it quiv pUrasis itum iu loca sancta,
:
1

silii parviilo ad memoriampotius,

quam adcontpensa- cx usdemreditum iulicare vidclur, namitcr Hicro-
tioiiem aifcctuum. dcrelicto. El
post alia : /i<c/i(oso solymilauum postcriuri vutale i'iu Saiic(oium, fin
amhilu Irium funcrum comes, vidita }>aiiler cl orbaia Dci,ci Sauctum iier autonouiasticc appellabatur, ut
flomai/iVE.NIT cum UNICO/iVio, iiicciKo/vyio/iiis, ^Kan» docet<.;augiusiuGlossario: quse idcm suut ac ciu
c(_)iiiio/a/orc/ac/-!///mi-u)ii Palladiusin HistoriaI.au-
: spiritjlis, sivc spiriluahs.
siaca cap. CXVII. yeuere llispanam dicit Sjiivr, r,v '1. Iii .Egyiito, ct Ilicrosolymae utriusque mora
xb
T^vt,.-, quod vctus iiilcrprcs,lati;ns
sub uomiuc llc- conjuiigitur.
raclidi', sic vcrlil : de llispnno
vrl urbic, gcncrc dc- 3. Uliiasquc rcdilus inOccidcntcm uni eidemque
«cciirfois.lVirlicula rc/ pro copula et sliio
mcdiiSBvi lemporialllgilur, ut postca ost^;ndcuius.
usurpalur. g.uudam cjus exfmpl.i adlcrtt^augiusin .5. Hicronymus a iUiliui ain/citia alicuatus, Apo-
(ilojsariu, mulla lllondijllu.s lU- Piiui.itu logia II. eu!ii cirpcrc vidclur. (|uoil ipsc juiciii.s na-
pa^r. HHii-
ad almm locuin Hitfmi illustraudum in quj cxpli- : vjgavcrit cum Mdania itcm juveuc, qu* auuum
cando viri docli ob p.irliculam illa:n,sensu velerum cagcn.s riVnsimumcl tcrundum, tunc. receuscouiugem
85 VITA UB. I. CAP. II, 86
amiseral, teste Palladio c.ip. CXVII. cuisufTragalur ^ ribus liliris in vuli/ataj ct primigcnirc lectionis fi
PnHtiiiiix episl. XXIX. alias X. tj. S ul)i dc Mdnniu deni, inlcrsc conspiranlibus, eandcm et ipse reti-
i

ail: TnNKKIS auhui: annis nnplins passn, et bi-cvi mcndam ccnsuit, quod fugil Tillemontium, priori
mnicr. Scd ca frticitatc mortaliiini non lon(iuin ]'olila edilione taulunimodo usum, Quari! Mdaniai filio
cstf ne (iin tcrrcna diliycrct. Audianlur vcrba Iliero- Piiblicol.r, adhuc pucro, prxliiram urlianain ob gene-
U.vmi; ininijiiiil elerjO non posscm pnoi''RGTIi)NKM '"- ris splcudorem, di^lalam Kosweydus tuelur exem-
amitiscutcrc'^ Ciijus ictalis fucri.s ? nndc? ijuotcmiiore I)lis eorum lemiiorum, ([uibus et pra;fecli prajtorio,
navigaris I ubi ci.vcris * Quihus interfucris'? Scd ahsit, et Cousules otiam, pueri fuerunl. Ilac de re consu-
ut quod in tcreprchcndo, faciam ;ct in ccclcsiaslicadis- latur Thcodorus Sitzmannus in Animadversionibus
putationc anitium jtcrgiorum dctiramenta conjungam. adKulilii Ilodoeporiconver. 173. ThomasRcneisiua
Hoc sotum prudcntix tua: dixissc sufficiat, «( caceas Variaruin Lectionum lib. II. cap. XV. et Norisius ad
in allerum dicerc, ciuicquid in tc staiim, retonjueri Cenotaphia Pisana Dissert. II. cap. II, pag. 103.
poiest. Neqae a vero abiit Tillemontius tomo X. pag. ^"23.
fi»/i)i«sinoccidentem revcrsus, iterum Mela-
0. ratus.huuceundcm Publiculam postea Sancto Au-
nix spiritali via comcs. Hierosol.vmam navigans, in gustino scripsisse cpistolam XLVI, alias CLIII. Pu-
aicitia obiit, ut suo loce monstrabo, Hoec omnia blicolam, quasi F'opHcolam et Populicolam seu Po-
Hufinuni il/cicoiia; comilatui abinitio, sive ab A. D. puli cultorcm, anliquissimum cognomen in eadem
37t. addictum.ob oculos ponunt. De Hldania Iliero- gente ValeriaexMenagianis tomo III. pag. 190-398.
nymus iu Cljronico anuo II. Olympiadis 2S8. Abra-
liami '23!K). Chri.sti secundum epocliam Eusebia- Ij
CAPUT II.

nam,37o. deiimoimperii Valenliuiani et Valcntis; I. De Ru/lni Mclanise Alexandriam advcntu nun-

ct

quiClironologici characteres congruunt anno Dio- cius od Hieronymum in Syj^ise dcserlo perlatus. II.
nysiano373. liiec scribiL : Mctania nobiHssima mu- Pos( obitumAthanasii Bufinus in Nitriamfugit,per-
licrum Pomanarum ct Marccllini, ijuondam Consulis sccuiione in Catholicos excitala. III. Pro fidepatitur.
fitiaunico, Prsetore tunc urbano, filio dereliclo, Hie- IV. Mclania Christiconfessores secjuilur. V. Quihus
rosolymam nacicjavit : ubi tantum virlutum, prxci- ab cxsilio revocatis, Diociesarea Hierosolymampeiil.
puseijuc humititatis fiiil miraculo, ut Theclse nomen VI. Riifinus sexcmiiutn agil Alcxandrise, ubi Didy-
acceijcrit. Viri docli jampridem notarunt, ife(n»i!am, mum ct Thcophilum audil. VII. Hicrosolymain pe-

non filiam, sed )it'jj/e/;i fuisse Marcellini, qui consul til, hinc Melania Alexandriamexcurrit. VIII. Rup,-

processit A. D. "iil. In primaeditione Mombritiana niisscin operibus caritatis cxercet VS.. A Bacurio.

non legitur, ut iuScaligeriana, jUa)'cc//i, sed3/a/ve/- Reffe Iberorum, et ab JEdisio, ji^tiopum, ad Christi
/iiii, quomodo sseculo IX. legitFreculfus in Chroni- fidcm conversionein audit. X. Narraiio Rufini ex-
cistomo II. lib, IV. cap. XXI. Sic eliam in cditioni- plicatiir alrjue dcfendilur.
bus Sichardi, Pontaci, et Mireei; idemque habent I. Melauiaiiigrucn/e Jam hiemc A. D. 371. quum
Palladius Grsecus cap. CXVII, et Heraclides inter- ex Osliensi porlu Romano solvisset, ineuntc A. D.
preslatinus; aptiusquam GenlianusHervelus. qui yi-l. Alexandriamadphcuit, adhucsuperstiteSancto
Marcctli pro Marcellini expressil \n sua latina ver- Athanasiourbis episcopo.Interpreslatinus Palladii,
sione 1'alladii Sanctus Paulinus epist. XXIX alias
. qui lalet sub nomiue Hcraclidis, id contigisseait in-
X. §. (i. et S. eam consulihus avis nobilem, et Mar-Q lcr jirincijiia Valcntis /niperiicap. XXXIII. pag. 973.
ccllino Consule ai'oprognatam praedicat: cuiaccedit editioms Kosweydi. Hinc viri docti strictim ad ini-
Pufinus ApologiEe lib. II. pag. 43(3. ubi verlia Ilie- liuin Valentis Imperii Melanioe iter traxerunl. Sed
ronymi jam adducta recitans ex suo codice Chronici Gentiauus Hervetus Craecffi dictionis sensum pro-
Eusebiani, non Marcclli ncc Marccllini filiam, sed pius adsecutus, Valenle Auguslo tcncnle imperium
Marcellini Consulis ncplcni appellat. Paulino tamen transtulit Grseca vcrba, OudtXsvTo; -rrj BauiXew; ipy.V'
et HufinopT(e aliis adhaerendum ceusemus, quorum r/ovTo; cap. CXVIII, In Bibliotheca Patrum G. L,
priorco^.OTJijiaiiexs, ulerquc Melanise amicissimus; edilionis Morellianae Parisiensis A. D, 1(534. tom.
quare vcl filiam pro »iCjD;eusurparunt//iVro)ii/iiiiisel XIII. pag. 1031,Ibi il/e(ajiia, ut ait Palladius cap.
PalladiHs, quodPuntacusetPagiuscontendunt ( non CXVII. quum rcs suas vendidisset, ingressa cst in
enim in utriusque verba. ut nunc tiicumferuntur, Moiitcin Nilriss Sanctos Paires conveniens Pambo, ct
mendum irrepsissefaciledixerim) \e\fiiia fuitMar- Chrisii servum Arsisium, et Serapionem magnum, et
cellini, Consulis A. D, 341. et ncptis alterius Mar- Paphnntium et Isidorum Confessorcin
Scatirolen,
cellini, item Consulis A. D. ;275. ut conjecit Pontacus, Hermipolis Dioscorum
ct ei versala est apud cos
:

cui suffragari quodammodo posset vulgatus He- circitcr annum DIMIDIUM, obicnssoliludinem, et videns
raclides,eam vocans /'i/iam Marcelliui jam Excon- omnes Sanctos. Tuncmonachos .Egypti invisit etiam
s'lis,quod Palladium Graeceloquentemfidelilerex- /Su/iiHis, cujus rei nuntium semel, iterum, et ter-
primit tgo inb •jTidcTMv, Hoc idem Hieronjmus expri-
: tium ad se perlatum in Chalcidera, prodit Hierony-
mit vo ans Marceltini quONDAM consulis filiam, ut us epist. I. alias XLI. (Vioic ///). ad eundem Bu-
hinc pateat,.l/e/aiiuim a Marcellino genitam post con- t\ fm um in -Egypto morantem scripla. Pnmo enim Hc-
si(/a(i(iii,nonveroA.D. 341.quoconsul processit, ut ;io(/(i)'Ms monachus id, sibi ab alio narratum, Hiero-
sine uUanecessitutesentire visus est Tillemontius. nymoinSyriae eremo versantinunciavit. Sedquum,
In verbis Hicronymi superius recitatis, unico, prx- utait idemHieronymus, reinovilas fulem sermonis
lorc lunc urbano, filiodcrdiclo, superestalia dilTicul- aufcrrel, non cnim credebam cerium ijuod ccrtum esse
tas; namGregorius Turonensis iu Hist. Francorum cupiebam RUKSU.\I suspensam voto nutante mentem
;

hb. cap. XXXVI. Urhanum, Melanise lilium dicLum quidam Alexandrinus monachus, qui ad yEgyplios
censuit cui tamen Puhlicolx cognomen fuil. Hoc ad
: confcssorcs et voiunlaie jam martyres pro plcbis JAM-
gentem Valeriam pertinuit,ex Jo. Glandorpii Ono- DUDUM fiicrat Iransmissus obsecjuio. manifestus adcre-
mastico in Stemmate Valeriorum pag. 909., unde dulilalcinnuncii auctorimpuleral. Ilis itanarratis, se
constat, Melanix conjugem ad clarissimum genus adhuc dul.ium de Bufuiiin ^gyptum adventu testa-
tur, proptereaquod multi essent Rufim,
(''a!e)-io)-)im esse referendum, Rufinus Apologiaj hb. illiusque
Il.pag. 436. Hieronymicensumfldeliterexprimens, patriam Coiicorrfiam et Tyrannii nomen, quibus a
ita habet: parvulo filio Bomse dcrelicto. Rosweydus ceteris distingueretur, Monachus Alexandrinus se
in editione I. Ilistorise Eremiticae pag. 443. Nori- ignorareoslendissel falcor et in hoc mcam labasse
;

sius in Adventoria pag. 14. Pagius A. D. 372. §. 1(3. sentcntiain: nam quuinel PATRIAM (i(a)ni(;)io)-a)-e/c«
etTillemontius tom. X. pag. 594. contra omnium NOMEN, iii eo tainen plusvidebaturafferrc,quod eadem
editionum codicum fldem. unica lilerula mutata,
et asscreljat, qusc jain alius indicaverat. Sei quum ter-

non prsciorc, sed prsetori legendum putarunt. At (ii(standemnt()icii(s multorum ore flrmatus. Rufi-
vero idemRosweydusineditione Il.pag. 444, vete- )ium Nitriae cellulas obire certo referret, Hierony-
 :

87 RUFINI PRESBYTERI 88

mus immodica laelitiaperfusus, illuc slatim ad cum J^ pro facinoribus '

meis ad eam soUtudinem eommigravi
"

Mllens dedii-.TxyDBiiplenumvcritalisponduscru- gux Syriam

'^
"
juncto Barbarix
'
' "
finc rfis/ermtria/. Episl.
' '

;»i( : JtiifiinimcnihiyUriaie.^scetad beatiim perrcxisse XVI. alias. LVIII. (.Vunc .VA7/.) adeandem nunc :

J/acainuin CRBBRACOMMEANTlUUi"u/'iludoRBFERE- barbaro ^yrix limite teneor. Et iuepist. XVIII. alias

BAT. Uic vero lota crediilitatis frcna Uxavi, e! luiic vcrc XXII. ad Eustochium de cuslodia virginilalis, ere-
xgrotum mc essedului, ctnisi meatlenuati cor/jorisvi- mum suamhis verbis piugit: tjuoties ergo ipse in
resquadam compcdc prxpcdissenl, iifCSJEDl^FERVOR eremo conslilulus, etin itla vaslasolitudine.qua: exusla
J3STAT1S, iicc navigantibus scmper incerlum mare, solis ardoribus, horridum monacliis prxslat habitacu-
/iiin, pulabain mc Rominis interessc deliciis
pia fcstinationegradienli valuisscl obsislerc. HaJC OS- Bidui
.'

teudiml, W»/i'i'in>qili ingrucnlejam /iicmc A.D.^TI, itcr Antiochii distabalChalcis, ut colUgit Cardinalis

cum -Uc/a ia exurbe dicesserat, adliuc mcdix fer- Norisius Disscrt. III. dc Epochis Syromaccdonum
II

ior«a>s/a(is anniinsequeutis 372- ab llieronymo in cap. IX. g III. llinc fuaaridin, qui postea fuil epis-
ullima Syria degcule, creditum Nitria; in .Egypto copus/ln/ioc/iciuis.ineremum.ulHieronymoadhae-
morari ct ad bcalum perrcxissc Macarium. (JuiJ reict, inlerdum seccssisse couslat cx vcrbis ep. I.

plura? Hufinus ipse baptismosuo, et ex occidcnloiu alias XLI. (.V«nc ///. ) ndRufinum : nunc uno et loto
Pala;sliuam ilineri, uuam eaudemquc cpocham ligit; milii lumine Evagrio NOSTRO fruor, cui ego semper

nam Apologia I. A. D. iOO. exarata, se anic aniws infirmus ad laborem cumulus accessi. H;ec postrcma
FERB TRiGl.NTA Aquilcjx baplizalum: el ad talinum demonstrant, Evagrium Hieronymo aiquc ac fiu-
«ermonein TRICENNALI JAM PENE iiicuria lorpuissc fino neccssitudine conjuuctum, cx quo fuerat in
scribit. In /1 /)o(o9ia ad .Vuastasium summum pontili- T» Italia, alque ctiam
Aijuilcjx; unde lUeronymus
cemait: post TRiNOlNTAFiiKE annos //arcn/ifms m/- " cpisl. VI. aUas XXXVI. :idC/iro»ia/iiim de Evagrio
:

diiussum quem llieronymus nonarijpUusamicus in

:
scribit, tanquam dehomiuc eidem uotissimo, et in
Apologia Ub.I. sicridet: hic supinus el lassulus post episl. II. aUas V. (.Vunc /K.) Florenlium Aquilejen-
TRIGINT.^. ANNOS pcr mollissimum Flaminix ilercssedo sem ab Evagrio plurimum salvcre jubet. Sed jam ad
venire non polest, sicque prxlcndil longi itineris las- Rii/inum in -Egypto discurrentem verba converla-
siludinem, quasi TRIGINTA ANNIS se»i;.iercucuri-cri/: mus.
et inlib. II. rursus admones, ut sciamus, lc pcr tui- II. E porlu .Vlexandrino Seleuciam, indeque An-

GINT.\ ANNOS Grxcis voluminibus devjralis, Laliiii tiochiam et ChalciJem iriremibus facilUine solvi
,

nescirc. Dum liufinus tricennate spacium suse pero- poterat. Hinc Hieronymus, ubi pri:num cerlior red-
grinationis his particuUs/ere, et jam;wnedislinguil, ditus cst de Rufino Nilrias mor.mle. ad cundcm haec
velpotius exleuuat. illud idem spaciurn/rigiii/a an- scripsit, ul amicissimi capilis compleclcndi deside-
nis nondum complclis, sivc uno miuus constare rium expUc<U"cl nisiattenuali corporis vires quadam
:

signiflcal: uam lolidcm anniialcrccduul ab ej us pro- compcde prxpcdisscnt, ncc medix fervor a.is/a(is, nec
fectiouis A. D. 371. ad A. D. 400. qno cx Onenle naviganlihus semper incertum mare, pia cum festina-
rcversus, Iricennalem adlalinum sermonem incuriam ionc gradienli valuisscl obsistcre, ([uin scilicct Rufino
suam querebalur qui enim in Orientem navigalurus occurrisset. Rectcingerit /eryorem xslalis; RuQnus
:

e palrii discesseral A D. 370. ex portu Komano enim in Nitriim fugit statimamorlc.-Vthanasu.quaj

solvil subliaem A. D.371. amioqueiuscquenti37:2. sccundum noslr.imsenlcutiamscorsumcxposilam,
ima cum Melania Lnpoiium .Vlexandriuum iaj^^rcs- p couligit A.D. 6'i. dic II.Maii. Tuuc .Egyptios Cou-
sus esl. Rufinum hajc scripsisse .V. D, -500, disci-
'-'
fessores in Phcenicem, Pontum, Armeuiam, Pro-
mus ex ejus Apologia; Ubro I. ubi doctriua a lliero- ponlidem, ct Pala;slinam cjcctos infra apparebit.
nymi sugiUaas, italoquitur cur magistcr [ui luis te-
: Omuiumproximi eranl Ilicronymo Episcopi in Pa-
cum verbis agam) posl quaDRINGENTOS FERB annOS, htstinaexsulmles: uude iuSchismale, quodEccle-
quando ccclcsia cognilo eo, quod ab Aposlolis non siam .Vnliochenam totumque Oricntcm dilaniabat,
sibi essct tradilavcritasvelcrislnslrumcnli, legalosmit- sauctus doclorseineo:un(iemcommunione mansu
terct ad istos, quos illi lunc circumcisioncm vocubanl, rum professus est A. D. 376. epist. XIV. aUas LVII.
obsecrans cl exorans, ul sibi dc veritale, qux apud (.Vuiic XV.) ad Damasum scripta. ubi ait e< quia
:

ipsos esl, aliquid largirenlur? Per loios is/osQtJADIiIX- pru facinoribus mcis ad cam soliliidinem cominigravi,
GENTOSANNOS errassc sc el ignorasse, qiiod verumcst, qux Syriam juncto Barbarix finc dislcrininal, ncc
fateretur. Elpost aliaiuterjocla, haic iterum scribit; possum Sanctum Doinini(idesl s,inctissimum Eucha-
modo crgo nobispust QUADRINGENTOS aiinos/rgis teri- risliae sacramcntum, abseulibusin siguum Catholi-
las empta precie dc Sgnagoga procedil. Haec arguuut ca; communionis mitti soUtum) tol inierjaccntibus
Riifinicl Mclauix ab urbc discessura, adventumquc Sfiaciisa sanclimonia tua scmpcrexpcterc, idcohicCOL-
in.Egyplum, citius quam .V. D. 371 ctseri is (niam LEGASTUOS.£GYPTIOS CONFESSORBSsei/ uor, cl subo-
A. D. 37:2. luinus rccle vu-isdoclisstatutum fuisse. nerariis navibus parvi nuricu/arfe/i/e.sco.QuosvirSan-
llierouyiunsin interioriSyria; desorlo, abhomiuum ctus anli(iua Ecclesia; phrasi Collegus Damasi ap-
commercio remolus lalcbat. ilautueque a:nicorum pellat, sunt <v'i«copi, jussu Vakntis .\ugusli in Pa-
Uleraj ad eum
volitarent, nisi postquam jVuliochiam laestinaessulare coacti, de quibus /Vu/iii ns llisl. Eccl.
pirlila', cl ab Evayrio coUectae, ad iUum iu solitu- D lib. II. cap. II. l'a/ens favendo hxrclicis abiil in viam
dincm Irausmittereulur cujus situra non scmelde-
: j)a(ri(in suorum nam et EPISCOPOS egit in cxsitium, ct
Uneavit, uam iu
Vita SancliPauUi, yesum (cs(or, in- prcsbyteros ac diaconos ct monaclios {Tatiano Alcxan-

quit, c/ sanclos Angclos ejus, in ca cremi parte, qux drix prxsidcnle)usquead lormenla dcduxit, el ignibus
juxla Syriam Sarraccnis jungitiir, vidissc me mona- trailidit. Haic illigauluT A. D. 37i. Tatijno adhuc
chos, ct viderc, e quibus unus pertrigintaannos clau- .Egypti Pra;fccto ; ctcnim mortuo .Vlhauasio in Or-
sus hordeacco panc ct lutulenta aqua vixit. lu Vila Ihodoxos sicvilum , agcnte Luciu iuvasore Sedis
MalcUi cap. II. pervcni tandem, ait,a(/ Ereuivm Chal- Alcxandriuw testcs suut Theodorilus ct Socrates
:

cidos qiix interjramaset Beritxam magisad.l iislrum

: Ub. IV. cap. XXI. ct Sozomonus lil). VI. cap. XIX.
sita csl. Episl. IV.alias VI. (.Vunc l'.].a(l l'lorciitium Rufinus, qui pcrscculioni cidcui iutcrruit. hanc stra-
tnea mi/ii parlc eremi commoranli, qu.vjiixla Syriam geui Cathulicorum bifariam dividit. I. in cives
Sai-raccnis jungilur, dilcctionis tux scripta pcrlala Alcxandrmos II. in Nitria; monachos e//i.rcomnia
:

tunt. Epist. Vll. alias XLIIl. ad Chromalium, Jovi- pusl .ilhanaiii ubitum, p;irtim sub Taliano, parlim
num el Eusebium litcrx, Sanclu Evayrio Iransmit-
: sub l'alladio, qui eoileiu .V. D. 372. iu pnvfcctura
tente, in ca ad ntc cremi parle dctalx sunl, qux inlcr .Egypti Tatiauo succcssil, ex Tlicodorilo Ub. IV.
Syros ac Sanacenvs vastum limitcm ducil Pra'falione
. cap. XXII. .\udiamus vcrba Rufmi utr.anque perse-
in Abdiam quando ego et Heliodorus carissimus,
: cutionem cnarraulis Ub. II. cap. III. Jgiiur ea ttm-
paritcr habilarcsoliludincm Syrix Chaldicis nileba- tjuum quadragcsimo sexloonno Sacerdolii sni
pcslate
mur. Ep XlV.aUasLVII. iA'unc AT.jad Damasum; Alhanasius post multus agoncs, multasque patientia
 :: ,

89 VITA LIB. I. CAP. II. 90

corimas nuievisset in pacc, scisfilatus ilc. successore, A respoudere potueril, quidvo responderit in epistola
Pctruin Iribulalionuin suarum jxirlicipcm ct sociuii ad duos priores libros Apologia: Saucli llieronymi :

delcjiil. SeULucius A rianx partis cpiscopus CONTlttVO quioamiiuidemepistolam,liodiedepei'ditam,memo-

tanquam ad ooem advotat lupus: cl J'clrus quidem rat m
libio 111. Apubigiic. Ad lia5c Tillemontius ob-
navem prolinus conscendens ad urbcin Homain profu- servat, Ariauos in publicas labulas non retulisse-
git, Lucius vero lanquam matcria sibi crudclilatis quidquid violeuti ct iuhumaui iucatliolicosipsiexer-
ublata, ssevior erga ccleros ef/icicbulur ^ el ila ibal in cebaiit uec scmper judicum senteutiasexpeclassc,
;

sangumem, ul ne speciem quidem aliquam religionis ut quosoderaut, iu carccres trudereut, exsiliis plec-
servare vidcretur :cujus PIUMO imgrcssu tanla ettam lereut, ct vita privareul iiinc iiufino lilulum Vun- :

turpia in virgines et conlincntcs t'cclcsiie gcsta. sunt, fcssoiis hac iu re tribui posse couseutit. Auualium
quie »it'c in pcrscculionihus gcnliliuin memoranlur. parens A. D. '6'ii. g iS. Ruiinum, sicut aliorum con-
INDK POST fwjas civiuin clej^sitia, POST csedes el tor- lessiouemrecensuitjitaetsuam pulatrcceusere de-
menta, llammasquc, quibus innumeros confecerat,ad buisse exemplo PaulLi Apostoli. Sed nuuquid eain
monasleria furoris suiarma convertit. Vaslat eremum, non recensuitqui ait,sf cijruingesla refcrrc, quoruin
el bella quiesccnUbus tndicil. Tria millia siinul aul eo passionibus ,S0CIUS cssc proincruiiy AdhcBC iuApolo
amplius, virosper lolam crcinuin sccrcta el solilaria gia pro fidesua ad Anastasium PontiUcem nuuquid
habitationc dispcrsos, uppugnare pariler aggrcdilur. nou fatetur, eandem fidem suam persecutionis liEe-
Miltit armatam iquiluin,ct pedilum manum;lrihunos, reticorum tempore in carceribus, ct in cxsiliis, qrne
prseposilos, bcltorum duces lanquam advcrsus bar-
el pro FIDE inferebanlur. pkobataM fuisse'? Sed iieque
baros puynaturus ctegil : qui eum venissenl novam bclli rv omnmo id negat ipse llieronymus, msi fortassc iro-
Speciem videnl, hosles suos gladiis objeclarc cermces, " nico usu, quod nou magni prcfecto intercst nam ;

el nihil atiud dicere, msi, amicc, adquid vcnisli? Apologiaj lib. II. in Kulinum sic loquitui' Contra :

111. Uc iinmani iila perseculione Kulinus stalim Arii dogmata jam Atexandrix in carceribus elin cxsi-
ha^caddll : Pci- id lcmpus palres moaachorumviUc el liis dimicaveras non voccsed sanguine. In eodem lib.
anliquiUilisinerilu,Macarius, Isidorus aiiusque Maca- II. pag. 399- ne libi quidcm quando in carecribus et
rius, alqucHeraciides etPambus, Anlonii discipuliper exiiliis inorabaris hujuscemodisacramcnlapatuerunt.
Aiggptuin, el maxime inlSilrix deserli parlibus habc- Et pag. 407- tibi ergo in quo somnio Atexandrini CAR-
banlur, viri, qui consorlium vil^, et acluuinnoncum CERIS revelatum esl, ulquse ille (Origenes) vcra profite-
ceto-is mvrlahbus, sed cuin supernis Angelis habere lur, fatsala eonlingasl Rufinus postquamenarrasset
credebantur. QU^ PR^NS VIDI LOQUOH, et eorum abmiraudas Nitriensiuiu Monachorum virtutcs, et
gesla refero, quoruin in PASSIONIRUS SOCIUS esse pro- constantiam pro Fidc Calholica Ub. XI. cap. VIII. de
merui. InApoiogiaeliam adAnaslasiumPonliticem, iUisase visis et in faujiiiare colloquium adhibilis,
so tunc pro tide passum glonatur ijuanvis igitur
: haic iterum loquitur: l-lurcbat igilur ^-Eggptus ea
/i(/csNOSTR.4. perseculioiiis hserelicorum tcmporequum leinpestale non sotumerudilis inchristianaplulosophia
in Hancta Alejcandrina iicelesia DEGEREMUS, in carce- viris, vcrum eliam his, qui pcr vastam cremum coni-
ribus, et in exsiiiis, quae pro fide inferebanlur, PRO- ineantes, signa et prodigia, Aposloliea simplieilate
BATA sil, tamen el nuncsiquis esl, qui vel tenlarefidem vitai,et cordis sinceritale, faciebanl: exquibus inlerim
noslram cupiat, scial, etc. His in SBStu disputatiouis quos IPSI YWUilSS,etquorumbenedici manifcitsMERUI
sic reposuit Hieronymus Apol. iib. II, posl initium MUS, hi sunl, Macarius desuperiori creino,alius Ma-
Miror quod non adjeceril : vinctus Jesu Chrisli; el ti- f carius de inferiori : Isidorus in Scgti, Pambus in
beratus sum de ore Leonis, el Alexandnse ad beslias Cellulis, Mogses et Beniamin in Nilria, Scyrion et
pugnavi;et cursumconsummavi, fidem servavi, su-
: Llias Paullus in Apetiole, atius in Foeis, Psemen
et

perest mihi corona jusliliss. Quse exsilia ? quos iste etJosephin Pispiri, qui appellabalur Mons Antonii.
carceres nomiiial ^ fudel me aperlissimi mendacii Eosdem tanquam prfficeptoressuosmemorat Rufi-
quasi carceres elexsilia absque judicurn senlentiis irro- nus Apologiai lib. II. pag. 4:24. Ut ad ercini magistros
gentur. Volo lainen ipsos scire carceres, el quarum veniain, quibus et aUcnlius cl frequenliusvacabamus,
provinciarum se dicat exsilia sustinuisse. £t ulique ha- ubi Macarius Anlonii discipulus, et Aller Macarius, ct
bet, copiam, de mutlis carceribus et infinilis exsiliis Isidorus et Pambus, omnes amici I)ei qui NOS H.EG :

unumaliquod nominandi, Prodat nobis confessionis DOCEBANT, quse ipsi a Deo discebant ?Quantam cgo, si
suse acla, quse hucusque nescivimus, ul inler aiios hoc ila deceret aut expedirel, de his omnibus liabere
Alexandrise nMrlyres hujus quoquc gesla recilcmus, jaclantix inaleriam possem ? Sed erubcsco, hsec eliain
etcontra latratores suos possil dicere : De celero nemo lelexens, duin vololibi oslendere, non, ul dicis, noslro
mihi moleslus sit ; ego enim stiginata Domini noslri :ngeniomagistrus, sed quod plus dolco, magistris de-
Jesu Christi i7i corpore meo porlo. Sed ex ejusdem fuisse nuigis ingenium noslrum, Hieronymus A. D.
Sancti Palris Apologiee lib. II. discimus, Rufmum 380. Chronicou scribens, elogio saue magmfico Ru-
non ab se tautum, sed ab aliis etiam martyrem di- /iiiu»i oruavitsub auno I. Olymp. i89. Abrahami-
Ctum Cave,ne Iwcmagistriel condiscipulitui audianl
:
tico2393. Chrisli secuudum Eusebium 378. nempe
ct vlfendas quumplurimos, qui me lalroncm, TE MAR- Dionysiano 733. Florenliuus cl Bonosus el Rufmus
TIREM vocant. Rursus posl Alexandrinum exsilium
; INSIGNES Monaclii habentur E quibusFlorenlinus tam
:

et lenebrosos carceres a cunctis Origenis sectaloribus ^

D' misericors inegenosfuil,ut vulgo patcr pauperumno-
MARTYR el APOSTOLUS nomincris. Certe Socrates, minalus sit. Hicftoce?i(in!(s,quomodohabent omnes
hb. IV. cap. XXIV. A exandrinorum eerumnas hteris Chronici editiones, a Hieronymo semel et iterum
tradens inter seuctos monachos dire vexatos, Rufl- f/oce)i(ii<svocaturinepisloUsjamadductis, et etiam
uum id de se narrantem, his verbis recensere uon a Rufino Apologise hb. II. ubi hoc idem elogium de
dithtetur: hsecRufinuset viDlSSEse coram, el cumil- se olim ab amico scriptum, scisso amicitia Hiero-
Lis PERPESSUM essc dicit. Quocirca Rosweydus,vir nymo objicit: Mc nunc laccras, qucm cl in Epislolis
pius et doclus, quo nemo
accuratius historiam ere- luisantca laiulaveras, et in Chronicis luis Ftorentio
miticam illustravit in notis ad Vitas Patrum
, elBonoso pro vilse, ul ais, nobilitale conjunxeras. Mu-
pag. W2, § 18, tanti facieudam non putat objurga- tua ilUs necessitudo intercesserat, utpote omnibus
tionem Hierouymi, quin Rufino credendum sit, cui simul in Aquilejensi Ecclesia educatis. Ue Bonoso
credidit Socrates, quum Rufinus idipsum tam m Hieronymus Epist. I.alias XLI.(A' unci//.) ad RuU-
dispuUilione, quam extra, professus fuerit : quod num Bonosus tuUS, immo meus,ct, ut verius dicain
:

tamen Hieronymus m
uno disputationis calore m NOSTER, scalain prsesagalain, Jacob somnianlc, jam
dubium vocavit. In eadem sententia est Tillemon- seandit. Fucrat Hieronymi coUaclaneus et condisci-
tius tomo VIII. pag. 614. et tomo XII. pag. 40. Ar- pulus, utque liberius Deo vacaret, scopulo, sive iu-
gumeula enun contra Rufinum parumprobare arbi- sula3 (forsitauDalmati-ejsolusinsederat, derclicto
Iratur, nobis ignorantibs. quid ad ea Rufinus ipse etiam Onesimo adolescente, quem Rufmus pariter
 ,, ,

91 RUFINI 1'RESBYTERI 93

uoverail; ne parrulusqui(lem,qucm,rsosTJ, Onesimus, /^ Aigyptum advcnla HieromTnum docuisse; ut enim

osculufrurbalur, 111 /aii^i vuslilali:
9110, •'flui,fralr<',in ad exsiilantes iu Ponlo, .\rmcuia. et Phaenice. dc-
adhxrei lalcri c.onies. Clironiatium, Joviuum,el Eu- fiiit iransirc pcr Syriam
itrretur i/iacoiiia, nccesse
sebium Aquilcjenses lia;c Ilieronymo uunciasse col- etchalcidensem eremum. Idaulemmonachus jam-
lifimusex ejusepist. VII.aliasXLIII.Euudemporro dudum illa perlransions, Ilieronymo nuuciaverat,
Bunosi secessum post A. D. 371. quo /(ii/inusin quuin sciiicet ad .Egyplios cxsules properaret, non
jKgyptum transmiseral, contigisse roanifesium rst, iisdem ledux, ut vidtlur pulasse Tillcmonlius.
ali
quuni Hieronymus liac de re, lanqaam uova Hufi- lUo vero iempore,ja mc/udum elapso, puUi postunum
niiHiin.Egypto versantemdocuerilepisl.laliisXLI autaIlerummensem,tandem/'/eiiumi'eri(a(tsf(ondus
( A"niic ///. ) ubi de more in Bonosi 1 ludes ex- erupii, Kufinum Siirix essc. Quare lunc primumHje-
currit. ronymus ad iUum scripsit epistolaru.
IV. Duplicem Catholicorura cladem sub Tatiano V. Forlem et magnaj virtulis feminim Diocae-
etPall.idio.Egypli pra3feclis A. 0.372- el 373. da- sarca Hierosolymam peliisse iu comperto est. Sed
ra5secol!igimus ex Hieronymo. qui dc sccunda, posl PallaOius cap. CXVIII. et vulgalus Heraclides cap.
primam Alexandrnorum civium persecutionem, in XXXIII. Paradisi, qua;, uli jamdixi,cst vetusinter-
monachos Nilriie exercita, loquens, haec habelan- prelatio Ilisloriaj Palladii, auctores sunt, eam non
no lll.Olyuip. i!<SS. Abraiiami 2391. Clirisli secun anle revocalos ab exsilio sanctos viros parthenonem
duiij Eusebium 37(i. sive Dionysiano 37i. uecdum sibi et quinquaginta virginibus condidisse //«c, :

enimhocanuo perseculionem illain deforliuisse vel POSTQUAM hi fuerunl revuc^ili, monaslerio xdificalo
hiucapparel; Mulli Mouncliorum Xilriee ;<?/ Irihunos n llicrosolijmis, etc. MoDaslerii epocha uon Melanix
laulinus Nolanus epist. XXIX. aliis
c( Hn7i('i>'ca».si.
" inurbem sanctjon adventui. secundum Pagium A. D.
X.g. '2. sanclissimos viros eousque vexatos tradil, ut 472. § 21. sed monachorum revocationi, cunjun-
tunc MeIaniaf«T(cu/i(i(Hi quinquemillia Monaeliorum gciida cst qua3 contigit circa mensem AprUis A. D.
:

lalentiuiu suis panibus paverit, tol enim ibi fai<:se 377. ut supputal Baronius anno codcm § 2. coxisen-
narrateliam Palladius cap. VII. et Hieronymus eo- litquc Hieronymus in Chronico an. 2. Olymp. 2S9.
dem in loco circilcr quintjue millia diriiis ceUulis Abraliami 239i. Christi secuudum Eusebium 379.
habitasse testalur epist. XVIII. alias XXII. ad /fu.»- ncmpe Diony.siano 377.ubiait: Valens de Antiochia
lochium d'- custodia virginitatis, et /<!//i"iis in vitis exirc compulsus, sera pacnilenlia NOSTROS de exsiliis
Patrum lib, III. § 219, pag. 533. qui ctiam in pro- revocal. Rufinusa IhucluculenliusremexponilHist.
loj-opag. 4i;). ail mirumesse, «/c( II umcro immensi lib. XI cap. XIII. loquutus de tempore quo Gothorum
.

sinl,el virlulihus iticomjjarabilcs. Melani i vcro post- gens per omnes Thracias se infudit Tum vcro, m- :

quam, obicns soliludincni, cl vidensomnes sanclos, sex qiiit, l'alenlis bella, qux in hoslem
ecclcsiis inferebal,
mensesin .Egypto transejjerat, duodceim cpiscopos, capta converli, seraque paenilenlia episcopos etpresby-
el presbylcros, cl clericos, cl anachorelas, ul essenl monachos
leros relaxare exsitiis, ac dc melallis rcsolvi
omnes cenlum lijinli sex, in Pjlseilinani circa Dincx- juhei. Scio Tillemontium tomo
in Historia Arianismi
sarcam, abAugusiaU .Alexandrinodelegalos.sequu- VI. pag. 800. teslimoniis tam luculentis opponere
ta est, eis cx suis propriis pecun iis submin islrans in ne. ThcodoritiotSozomeni auclorilatem,apud quoslib.
ccssilalibus sumplum, alque omnibus suppedilans IV. cap. ,XXXI. et lib Vl.cap. XL Sauctus Isaacus
tesle Palladio cap. CXVII. Li lem in hac peregrina- Valenlem Couslanliuopoli in Golhos proUciscenlem
tione/?i</ini(madhaesisse, constarc puto ex laudala n uno aul altero mcnse antequaiu moreretur, quod
epist. II. alias V. ubillieronymus, qui liufmuni uua contigitdic 9. .\ugusti A. D. 378. dc toUcudaperse-
cuinSancdi Mclania Hicrosohjmam roiisseinlellcxe- cutioue cathoiicoruin, utque redderet gregibus op-
rat, epislolam nunc dcperditam eidem nufmo red- timos pastores, iucrcpans monuil quod postea :

dendam ad F/orc)i(ium misit, quem ex Ilicronymi mortuo VjI nte a Gratiauo Augusto sancitum, et
epist. IV. alias. VI.( iVunc V.) respondisse colligi- pzslorcsgreyibus suis rcs(i(u(os aflirmanlTheodoritus
mus, fiufinum iUuciiccrfui/i venisse. Hoc lamen veu- elSocrates lib. V. Cap. II. et Sozomenus lib. VII.
turumderaonstrat.nametcodicesquojdama/?»/iuo, cvp. I. At Hieronymi et Rufini oculos non quidem
illicad describenduin Ilieronymuscoramodaripos- romotos, sed pra;sentcs rei tant;e, cujus utcrque,
tulat. liufinus, qui, ut vidimus, se contra Arii doq- liufinus prascipue, ul vidimus, pars magna
autcm
mala non solum carceribus, scd etiam e^siliis dimi- fiiil, falli potuisse huid facile adseutior. Poliuscum

casse, ipsemel in Apologia ad .Anastasium nos docet magno Baronio, quem ac de rc consuluisse nequa-
repetilque Ilieronymus, tuncforlassis, cum J/c/ania quam vidctur vir pra;stantissimus, ad ecclesiarum
etexsuhbus vEgypliis adhuc morabatur circa Dio- restitalionem episcopis ab exsilio revocatis facien-
csesaream: quamPalsestinaeurbempeneextinclam, d im, aaclores Huftnoel llicronymo posteriores, el
Immortalem fecit Norisius in Epochis Syrom icedo- Gratianiedictumrespexisse non dubito. Hujus rci
numdisserl. V. cap. VI. deque ei non cuivis obvia vcritas conslat ex Hufini prologo ad Apologeticum
nupcrrinic prolulit 1 ladrianus Relandus in Palaeslina Grogoru Nazianzeni, quem ad pervetusti codicis li-
illustrala libro tertio. Nec solum Dioarmrea^m in dem cdidil Peirus rranciscus Chinietius in Vindicii.«
Palsesliua, .iigypli Confessores, episcopi, presbyteri. operum Vigilii Tapsensis: ibienimpag. 59. Grego-
I)
ct diaconi tuncrelegali, ad quos Pclrus Alexandri- rius dicilur Constantiuopolim transusse <;i/um pro-
nusscripsilepistolain,cujusfr.igmcntaexstantapud plcrValenlisArianilempiiraBCCLBSl/i.SralholieiRUCB-
Facundum Hcrmiancnsem lib. XI cap. II. sed aUo pissENT,quasnempeArianiad XL.annostenuerant.
etiam Irusisunt, nam Ileliopolim in Phoenice, et ad GregoriusConstanlinopoIim ingressus estcircaini-
mctalla Proconnesi, Propontidisinsulaj, apudCyzi- tium A. D. 379. ex TiUemonlio tomo IX. p. 707. Tunc
cum, damnatos tradil idem Pelras Alexandrinus A. D. 377 exsulum nccessitalibus opum vim non
apud Theodoritum hb. IV. cap. XIX. Ad melalla ab ca nagitanlibus, Melania ad redes sacras
aiiiplius
Ponli etArmeniae Cassiaiius Collat. XVIII, cap. VII. excitandasanimumadpulil. HicronymusannoAbr,a-
/l/c(a//.iquo<Iuomt;moranturapiKi Hufinnm lib. XI. hami 2390. x. Valeiilis. Olymp. 285. Melaniae ad-
cap. \'I.S.ineapudCassiauum,qui inSyriacl.iigypto ventum Ilierosolymam slatuil, uhi, ut ail, lanlo rir-
fuilA. D. 390, monachus .\Iexandrinus /'iammou lulum, prwcipuiequchumililalis mirariilo fuil, ul The-
lcslalur, se lemporibus IaicH, qui Arianir jicrfidim cla;nomcn (jccc/)c/'i(.ll;BC, quse deejus advcntu Ilic-
tpiscnpus fuil sub \^alenlis imperio, diaconiam ucmpo rosolymamaccipienda sunt, non vero dediscessu ab
elecmosynas) dctuHssc fralrihus, qui dc ^lCqijplo cl urbc Roina. ut P.igius accepit .V. D. 372. 8 i/». jier-
Thehaide fueranl nb Calholica: fidei perscvcranliam pcrain H'croiiymiim erroris chronologici arguens,
melallis l'nii(i alqiie Armenin: relerjali. Koswoydus rectu';oncurruntcum A. D.373. post v. Kal. Apriles:
pag. /,.i\. g 1 1. puUii, huno ipsum monachum, tunc qiio dio Valena annum x. Imperii Inierat, et posl
eremum Chalcidis perlranscunlem, de flu/i/vi in Kal. Oclobres, quibus annus Abrahami oxordilur,

t
 ;

93 VITA. LIB. I. CA1>. U. 94

VI. Runnum, quem Melaniie comitom junjiil Pal- A /*"* moram primo illiusndvrnlu A. U.
in iEgypto, a
ladius, .Mcxandrinammagnisvirisoperamdalurum, iiTi. doduccntcs, cjusdem rcdilum in Urbeni Sanc-

rediisse dubilari nc^iuit. namcl.twnimi),*, uonuiliil tam slatuimus.-V. D. 377. quo Fidci Confcssorcs ab
vaeuo.'*, al) seibi'iem traduclos narrat, ol Hiorony- exsilio rcvocali tunc euim, rcddila paoo EcclesijB,
;

mus mullotempore moratuin nirnoscit Proferamus ul se totum Vit;B Monasticrc addiccrct, Ilirrosoly-
vorlia /?/(/i)iiex .\polo^;ifclil3.
II. p. IM. ubi so ab mam petiit, ubi in Monle Oliveli Cellulas sno ct alio-
Ilioronymo reprehensum. lanquam nuUo pra3cep- rnm usui sti tisse scribit Invecl. lib. II. quas licet
toro usum,dclendit •.El mu-or, inqUit, hoceumdicere suas, non lamcn ab se uno, sed,ab aliis etiammo-
voluisse, (juum majorem. in nte et veriorem kaherel nachis, atque liis qnamplurinds frcqucntalas alTir-
ohireclandi maleriam quod mapisinlerhlVLTOSelprx- mat. rri-estatintesjra ojus verbahic recitare eiiam :

ciunKs-MAGISTnOS moralusn ih il difinum eorum vel ma- teslcs quamplurimos jrnirum haherc possum, qni iii

gislerio, vel inslilulionihus halieam. Celerum isle, qui MEIS GELLULIS mancnlesin Monle Olivcti (juampluri-
in tola vila sua non lolostriginladies Alexandriir, uhi mos ei (Ilieronymo) Ciceronis dialoqos deseripserunl
cral Didijmus, comnioralus esl, per lolos pcnc lihcUos quoniam el ego qualerniones quum scriherent, frequen-
suos longe lale(ii(e sejaclat Didiimivideniisesscdiseipu- lerin manihus tenui et relegi, etquod mercedes muUo
lum, et xaTYi^riTTiv ,idest, pneceplorem, in Scripturis largiores, quam pro aliis scripturis solcnt, ab isto eis
Sanctis habuisse Didijmum et omnis isla jaclanlia in
:
darentur, agnovi.De Hieronymo subjungitRufmus,
imo mense qusesita esl Ego qui SEX ANNIS Dei caussa
:
quodinMonaslerioposilus in Bclhleem anle.non multo
commoratus srtm, ct ilcrum post intervallum nliquol adhuc tcmpore partes (jrammalicas execulus sit, el Ma-
aliis diebus, uhi Didymus, de quo tu solo le jactas, et ronem suum comicosque ac lyricos el hisloricos auctores
uhi AUmihitominus illo nON INFEEIORES, quostune g Iradilis ,<!ihi ad discendum Dei iimorem puerulis cxpo-
facie tenus quidcm nosli, Serapion et Meniles, vi7'i '11'''«?. Itaquc horum usui Ciceronis dialogos descri-
n(itura,etmoribus, el erudilione Germani uhi Paullus; bendos curasso putandus est. Fratrum^in cellulis
scnex Pelri nuirtijris discipulus (nimirum episcopi Ohveli manenlium unus fuit aliquando Sanctus Pe-
.\lexandrini, ejusnominis primi, qui martyrium su- tronius Bononionsis. cui postea Rufinum in vitis
A. D. 31 1.) et ul ad eremi magislros veniam, etc.
l>iit patrumscribendis calamum etingenium suumcom-
Rnlinohffcdesememorantiassentiturllieronymus, modasse, inferius patebit ait enim in Prologo libri II.
;

cujus testimonium in Apol. lib. II. ila habet: Tc se eorumdem fratrum rogatu opus illud scripsisse.
MULTO TENPOBE Pharus docuit, quod Roma ticscii'it, NcqueideotamenRufinusilasubslititHierosolymis,
inslruxil .ligyptus, quodllalia hucusquenon hahuil. quinad inviscndosaliarum etinmrogionumeximios
llisverbismi(((o (ejn/jocpindicaUscraono.sAlexandrice viros excurrcrit:namHist. Eccl. lib. XI. cap. VIII.
Iransactos, quam per Pharu m designat, ubi Rufinum Edessae etCarrarum^provincipe OsrhoenfcinMeso-
Origeuis doctrina imbulum insinuat. Hunc einim potamia, urbium,parlesaseideolustr.Jtashicverbis
auclorem,in quobonaetmalamixtafuerunt, impo- afQrmat liahuit auiem per idem tempus etiam Mcsopo-
:

teuter quidem amavit Rufinus sed in Apologia ad

;
tamia viros nobiles iisdcm studiis pollcntes, quorum
Auastasium pontificem Origcnis neqne defensor, ne- aliquanlos ipsipert^osapud Edessam et in Carrarum
queasserior haborivult. Didymum sane, quom miris parlibus VIDIMUS plures autem audilione didicimus
, ,

el magnis laudibus, utpote omni disciplinarum ge- Hieronymns in Commentariis ad Isaiun lib. V. cap.
nerc instructum, extollit. se audivisse testatur etiam XIX. in fine, deMesopotamiaB mona!-'his itascribit:
Hist.Eccl. lib. XI. cap. VII. nos tamcn, inquit, quiet Q hse enim vcl maxime qenles monachorum florenl exami-
cica; vocisejusexpai-tealiqui FUIMUSAUDITORBS. etea nihus, jEgyptus el Mesopolamia, et pari inter se pie-
(jux a nonnullis dicente eo, descripta legimus, longe latc conlendnnt. Fortasse Rufinushacoccasioneite-
majorem gratiam et divinumnescio quid, acsupra hu- rum diverlit Alexandriam. veteresamicosetprEeci-
manam vocem sonansin illius, magis sermodibus, qui puc Didymum s.iliitaturus, quod luculenter superius
deoreipsiusproferehanturAGtiOyiyiVS.Didymumsco- innuerat.ubinonsolum.'exaiiKosseil5idem,))j'ocaMss(4
hv cathecheticie Alexandrite post Macarium. el ante Dei, seil ('( ilcrnm posT in'TErv.\llum aliquol aliis diebus
Rhodoncin, prfefuisse, testatur hujus Rhodonis dis- moratum expresserat Circa idem tempusMelaniam
cipulus Philippiis Sidelcs in fragmento deCathechis- quoque in iEgyptum reversam nosdocet Palladius
tarum Alexandrinorum successione, cdito ab Hon- cap. X. Hislorise Lausiacse, qui tamen istud pia; fo-
ricoDodwello, ad calcem Disserta tinnum in Irouceum minpe allerum iter, a primo ejus in.Egyptum advon-
pag.469. Idem Didymus librumdemorteinfantium tu noquaquam distinxisse videtur; aitcnim Sanc-
Rufuio inscripsit, teste Hieronymo in lib. III. Apo- tum Pambonrm Nitrise monach^im , illa eadem
logiBe, pag. .16.4. ex quoetiam pag. 455. discimus,/?»- prfesente, dicmobiisse cujus corporeabsecurato,
:

finum, Theophilo Alexandrino ahadolescenlia, ope- linteis invohito et deposito, recessitahsoliludine. in-
ram dedisse gloriatum: cui tamen reiad versaturHie- (juitHistoricus. qui hcecomniaex illius oro sedidi-
ronymus, proplerea quod fl"/5»)(s in ^Egypto non cisse testatur his verbis A'a)')'niii'/ hea ta Mclania Hsec
: .

fueritpostquamTheophilusadepiscopatumadscen- Palladiiis.juxt:! ac Rufmo familiaritcr usum fuisse

dit, sivo post A. D. 383. nequeTheophilusdocuerit Hiorosolymis,infrapatebit. Ri'/i)i'(squidemccrtein
antoepiscopatum: £( g^oriai-js, inquit, (eafcADOLES- ])primo advcntu .4. D. 372. se Pamboncm in cellulis
CUKTlATheophilifuisseauditoremeldiscipulum,quum Nitriffl allocutum affirmcat. Verum hic idem Pambo
et illeantequam episcopus fierct, pro humilitalc sihi ante .4. D. 38o. in ccelestem patriam nequaquam
insila, nunquam docuerit,el tu, postquam hic episco- migravit, siquidem inmonumentis ecclesiiB GrajcsB
pusfic.lusesl,Alexardri!enonfueris.Hocnihi\ovil\nns aJo.BaptistaCoteleriovulgatislegimustom.I. png.
haiid([uiquam probat, r/ieop/iiiionnocessarios suos U]-2. invisum fuisse Pamboncmn Theophiloia.ni tum
privaiim non docuissc, nec vero simile est, Theophi- Episcopo Alexcandrino, qui quum sedere coeperit
/oadhuc superstile. Rufinum se pro ejus discipulo die 20 Juhi \. D. 383. Pamho ante hunc annum
jactasse, a quo aperti mendacu convinci potorat. obiisse non potuit, nisi duos Pambones ex ingonio
VII. Sexennio transac:o in schola .Egyptiorum, commmiscamur. Quare ve! Palladius sermonem
tandem Hiorosolymis pedem fixit Ruftnus, Melanise a Melania secum habitum minus rocte distinxit,
adha>rens, leste Palladio cap. CXVIII. cujus verba vel ejus verbastrictim accipienda non sunt. Hoc a
sic latine exprimit auctor sub Heraclidis nomiue Tillomontio adnol itur in tomo X. pag. 823.
lalens capite XXIII. Erat etiam cum ea Ru/inus qui- VIII, Jam vero ciim Rufino et-Ve/anfaHierosoIy-
dam nomine, civis Ralus cx Aquilejensi opido, vir no- mam revertamur. Utrique plures annos in omnis ge-
bilium etin proposilo singulari satis fortium morum, neris hominibus illuc pietatis c.aussaad ventantibus,
quiadpresbjiteratumposleameruitpervcnireujuonul- liboraliteroxcipi 'ndis, impensos.cidsignatPallcadius
lusmansuclior, forlior, el placidior tanquam omnia capite CXVIII. Cuni Melaniii vixit eliam nohilissimus
sciens, in sexu virili,poiuit inveniri. Sexennalem Ru- el forlissimus Rufinus ab Ilalia exAquilejensi Civitale.
 :

95 RLTINI PRESBYTERl 96
9111 poslra dignus csl hahiliis presbyteralu quo non j^ bris, ubi duos Friimenlios ponit. etCarolusaSanclo
:

esl invenlus vel doclior vel milior, Viginli aulem el Paulloin Geopraphiasacrapag. 2tW. constat tamen
seplemannis'excipiebanleos,quiveniebanlHierosohj- eam fuisse .Egyplo finitimam, et .Ethiopiae partem,
mam roli eaussa,el episcoposel monachos el virgines, quEC toto coelo ab India Asialica seu Gangetica di-
el malrimonio junclos, el illuslres et privalx condi- stat. ^Eihiopcs enim anliquitus Indorum nomine ap-
omnes qui advenlabanl, suis fovebanl sum-
tionis, el pellabantur. unde apud Virgilium de Nilo, qui ex
libus. Monachos etiamobschisma PauHni, divisos, ^(/liopiaoritur, lib. IV. Georgicorum
el Maeedonianse Sectaj reliquias. Rufino et Metania Usquo coloratis amnis devexus ab Indis.
suadentibus, in pristinam communionem rediisse,
mox subjunfjitPalladius, qui clerum insuper Iliero- Xd.hos Indos cnioraios Frumenlium primo, perve-
solymitanum doniset aUmentis, utriusque benefl- nisse compertum est. Inde Alesandriam rcdux, ite-
centia cumulatnm affirmat. His narratis sermonem rum ilhic missus est, ab Alhanasio ordinatus epi-
claudilhis verbis 5ic vilam Iransegeruyil, neminem
:
scopus Axttmeos, sive Auxumeos, .Elhiopioe melro-
nmnem propemodum Orbem lerrx ju- polis, ubi regia posita erat. VideauturStephanusde
offendenles.sed
vanles. Runnum A. D. 387. quo secundum culculos Urbibus, Arrianus in Periplo maris Ervthrsei, Non-
Tillemontii. Palladius eum elilelaniam Hierosoly-
nosus apud Phtoium Cod. III, et Procopius de Bello
ma;novit,nondumfuisseprc.sft|/(<Ti(>n,satislucuIen- Persico lib. I. cap. XIX. Ad hanc ergo Axumim,
terostendilubide illo ait .«yKiPOSTE.vrf/anKs cs( ha- hancque Indiam, .Ethiopia^partem .Egypto prosi-
biluspresbyleralu. Quari' impOSterumprc«(-i//eri, no- mam, nou ad Indiam intra Gangem ad latus Orien-
mine appellatum videbimus, qui olim tnonachi et talelndi amnis, Frumcniius a. S. .Athanasio missus
nomiue tanlum appellabatur. Ilicronymus
frairis n est. Conslantius ad .\izanam et Saxanam ejus loci
'^- --.--•-1 :--=.
scripsit. -.
r^
A.D.388. iuloca sanctaprofctus cumR"A"o vcle- ryrannosepistolam ut Frumet\liusepiseopus
rem necessitudinem renovavit. quemadmodum pos- Axu7neosinde ahducerelur, inquit AlhanasiusinApo-
tea ipsemet Hufinus non obscure sic prodidil Apo- logia sua. Tyrannos eos fratres vocat, iisque cum
logiae lib. II. Mmi qunque ipsi aliquando, quum de Romanis jura impertit. .\tqui nulU Imperatorum
Belhleem Hiernsolymam VENISSBT, c( codicetn secum Romanorum foedcrati ultra Gangem erant. Idem
deluHssel. iii quo erat Dialogus Ciceronis.el idem ipse Conslantius legem sanxit in htec verba -.Nullus ad
GneeusPlatonis, quod dederil ipsum codicem, el aU- gcnlcm Axximilarum cl Homerilas ire prseceplus, ullra
quando fucril apud me, nullo gcnere negare polcsl. annui lemporis spacia dchel Ale.Tandrix de celero de-
IX. Intersummos viros. quos fiufinus ibidem no- morari. Ergo tcmpore Constantiihi Axumitae Homc-
vit,cetcrismaxime prsestitit CacHi-iK.t/tcri.-Bi-cr, vir rilis adjuucli, Romano Imperio contermini el fCB-

celeberrimi nominis npud Ilisloricos, Zosimum lib. derati utique erant. .\d hos igitur ssepe legati com-
IV. ante finem. el Pocratem lib. VII. cap. X. Huic mearunl, qui .\lexandriam primo, inde in iKthiopiam
Hupnus acceiitam reforens historiam de admiranda profecti, indeque Aloxandriam reversi sunt: quos
Conversione Iberorum //a-c, inquit,NOBls i(a gesla
:
spectat illaConslitutio. Rufinus, aquo Socrates lib.
fideHssim<is vir hacurius genlis ipsius rex, etapudnos I. cap. XV. Sozomenus lib. I cap. XXIII. Theodo-

Domeslicorum comes, eui summa eral el reUginnts el rilus lib. I. cap. XXIII. Cassiodorus, Nicephorus
verilatis, exposuil,qtium NOBlSCLiM, PalsesliniluncH- aliiquc reccnliores hanc historiam acceperunt, Gan-
milis dux, in Hierosolymis satis unanimiler degeret. gemnon nominat, ul de Indis intra vel extra Gau-
Ul vir fide, pietale, virlule ct animi el corporis insignis, gem sitis ejus narratio accipi possit : quum onim
eidemauctori laudatur eliam lib. XI. cap. XXXIII. Rufinus/n^criorcm 7nc/iam ralionecitcriorisappellat,
inlerior hic pro exleriore, sive pro India extra Gan-
ubi eum pro Imppratore Theodosio Magno fortitcr
slrennuequecontra/rKflcHiiim Tyrannum auxihariis gem,qua> nobis eiierior est, accipi non debet: hoc
armis prfeliantem cecidisse teslatur. ftufmo Hiero- enim foret absurdum. et contra omnem verse geo-
solymis adhuc degente id contigit .\.. D. 39 5. III. Idus graphia; ordinem. Itaque ci(crior India. dura a Ru-
Septembres inropionis nostrse^i/nifc/oi-fi.saugusto fluolib. X.cnp. X dicitur, ./•r//iio/jia'arf/ia-rcnsetiam
aditu Alpium, ad flnvium vocabulo FriyiJiim. nunc designatur. in qua Rarlbolomaeus Evangelium prae-
vulco Vipacum. Islic pugualum. ctde Eugenio pari dicavit. Hanc esse.Ethiopiam sub .Epypto.quaru-
felicitate. ac pexennioante ad tertium ab Aquileja bi-um mare attingil ad .\dulium,e t ostium sinus Ara-
lapidom de Ma.rimn allero Tyranno. Theodosinm bici, nemo dubitet :un(le consequensest, ul India
triumphassc, tradunl Socrates lib. V. cap. XXIV. tnlerinr, heic non alia intelligi possit, quam .Elhiopia
Philoslortriuslib. XI. cap II. Claudianusin panegyri tn/erior, non in Asia. sed in extrcma Africa supra
dctertio Consulalti Ilonorii, Epiphanius Scholasti- priucipium Nili: qui .Ethiopes nunc Abyssini vocau-
cus in IlistoriaTriparlitilib.X. cap. XLV. aliiquo. tur, quorum metropoIiscr;it A.rutnis. quoque antea
Eodempacto.quo Ibcroruin convor.sionomex/Jacu- nemo Christipra?conum interius ponetraverat. Axu-
rio, Indirp quoque ulterioris a Sancto Frutncnlio la- nus octidui itinere a mari. ot Aduhlicoporluabcrat,
clam audivil Pufinus ex otg .€desii, Tyri presby- losle Arriano, aut alio auclorc, in Poriplo maris Ku-
tcri, et cjusdcm Sancti Fri<)ncn(iiapud Indoscomi- bri. Hieronymus in epist. XCV. alias IV. (Vnnc
lis, utlib. X. Hist. cap. IX.hisverbisreferl: gusenos t\ C.V.vr.) adHusticum. periculosam,ctlongam navi
ila gesla non opin ionevulgi, scd ipsoyEdesio, Tyri pres- galionomRubrimaris ad i<r/)cmi4.Ti<niam describit,
hytero poslmodum farlo, qui Fruntotlii comes prius ubi haclenus spissosedproclivi crrore urbem maxi-
fueral, rc/crcn/ccor/norinins. HiCcdc re consuleiidus mam pro u)'6cm A.vutnam (). cdilum legilur: Verba
Pagius A. D. 327. g. 12et amicus nostor in Vita S. ejushajc sunl i\'ai'iflan/cs /?i</iri<m marc, »11 <;mo o;)/an-
:

Athanasii lora. I.Opcrum pag. Ili. Indiam a /(u/ino dutn tiohis esl, ul vertis Pharao ctim suo mergatur
memoratam, quse Frumeniium Apostolum nacta exercilu, tnullis difficullalibtis ac pcrictilis ad Urbetn
esl, eara esse .Cthlopia; partem scrlbil, <pi;c Ahys- A.rumatn pervettiunl. Utroque in lillore qenlesvagie ac
sinia dicitur. hujus enim rcgi i tunc erat .\xuma sive belHc.vhahilattlferocissiiti3\scmpersollicili,semperar-
Auxumis. Porro tunc remota? qua>quc rcgiones, ad tnali, lotius attni vehuttl cibaria. Lalenlibus saxis va-
orientora el rneri<licm latc ]iat<'ntes. /nr/i.r nominc disqttc durissimis pletia sioi/ omiiia, ila ul speculalor
dicebantur, <pind vi<ieo in antiiiuis auctoribus ob- etdoctnr in stttnmamaHarhnrcsedeal, rt inde rrgendx
scrvatuMi a Kridoricn Hrummcro porclogantis inge- et circotnfleclettda; iiai.'is diclala prsedicel. Felix eursus
nli viro in excrcilationc sua de Sabinis p.ig. 372. esl, si poslscv tttenses, supradicl.v u rbis ( Axumeos) /<oi--
Opcrum. Elsiaut('m/(ii/ini<shistoriamperto\il,<iua- Ittm Irncatit, a 1/1(0 sc incijiil aperirr Orean us, }>cr qiirn
8l in liidinm ultcrloriMii Frumenlius perrexisset, i'ia.-an)io per)ielun adlndiam (.Vsiaticaill) jiervcnilur,
quCQiadmodum existimavit Barooius die 27 Oclo- el adOangem fluvium. Lucas Holsteuius vir cxqui-

ONosemendavimus. Vallarsi.
 :

VITA. L113, I. CAP. 111. 98

97
silse crudilionissummiquc judicii ia notis ad Caro- J^
quaquam tamcnin apertam simultatcm abiilante
lumaS. Paullo jiag. 17!2 de narrationc Kuflni au- adventumSanctiEpiphanu, qui circa Pasclia A. D.
394. contubernio et mcnsa a Johanne cpiscopo
llie-
reumhocdictiiinproluleral: Scriplnrrs an(i<iiii quum
dc regioiibus relnis<iue lnniiiiKiuioribus nhsruriiis lo- rosolvmic cxccptus est. Eral vir Sanclissiuius Ori-
quunlur, hrniiinit inlerpreladonr juriinrU siinl. Mox gcni maxime infcstus, in quem poslmodum coram
notat, luuielocumHierouvmiadRuIininarralioncra populo iu Anaslasi. seu templo Rcsurrcctionis, ma-
recle intclligeudam unice facere. Idem Holstenius gnaanimicontcutioneperoravit, Johannc, qui ade-
rat, quasi Origeuianae doctrinaj alumno, haud
cousulcndus etiam in nolisad .Martvrolo- obs-
hac do re
gium Ronianumdie 27 Octobris,et strcnuusEpisto- curecommonefacto, ne Arii palrem, Origenem scth-

larum S. Ignalii Vindex par. I. cap. X. pag. 184. aliarum hxreseon radicem, el parentem laudare
cet, el

edit. II. pag. 33:2. Unum adhuc addere prroslat. Dod- deberet. Vide ejus epistolam inler Ilieronymianas
pag. 824. Despexit Johannes Epiphanium, coque
wellus iu Dlsscrt. I. Ireuaica § 40. pag. 73 et iu Ad- a
dcudis, .Elhioprs putal Indos, quorum legationem concioue per Archidiaconum desisterc jusso, haud
adTrajanum memorat Dio. lib. LXMII. pag. 777. multo post in ECde Sanctge Crucis contra hfercticos
quique innummis dicuntur Iniiia in provinciam re- Anthropomorphitis, formam humanam Deo tri-
dacia, nempe linilimos Imperio Romauo Indos ciie- buentes, Origenique prorsus opposilos, acriter de-
riores Arabiffi Felicis Ilomeritas, e l Axumitas intelli- clamavit, Eprphanium, quasi haccontagione iufec-
git.Ad hosmissus Legatus a Christiauis Alexaudri tum, dcsignans: qui subinde concionem undequa-
nisPantEenus. ex EusebioHist. lib. V. cap X. qucm quc probavit, h» resim a Johanne damnatam et ipse
vide. lu nummis, lniia.m provinciam memorantibus, damnans, sed vicissim Origeniana dogmala ab illo
rhinoceros signatur jEthiopia oriundos rhinoceroles g damnaripostulans. Hfccetaliadiscordiarum scmma
traduntveteres,quoset -£'(/! iopicos/nurosPausanias Epiphanium in Brthleemi secessum divertere coege-
vocat in Eliacis et in Boeoticis. iEthiopias nempe runt. ubi Hieronymo ccterisquc solitariis ab
Johan-
Orientales desi.unat, de quibus adeo mulla ex Home- nis communione'divuIsis, Paulinianum Hieronymi
ro disputat Strabo. Ne longior sim. adi Josephum fratrem.quiannum XXVIII. agebat, inconsullo Jo-
Scahgerum hb. VII. de emendatione temporum hanne lociepiscopo, addiaconatusel deindead pres-
liag. 680.EzechieIem?panhemiumDisserlationeIV. byteratus gradumevexitin coenobio, quod 1'eins ap-
lomo I. pag. ISiS. et Jobimi Ludolphum in Historia Hierosolymam, et proximam Eleu-
pellabatur, inler
Jo-
-EthiopiiTC Ub. 11. cap. XI. Ha?c pro illustranda nar- theropolim, abse olim exstructo. His de caussis
ratione,quam uni Rutino debct Ecclesia de qua :
hannem iraimmodica accensum, ct ad Sincmm Pon-
consulendus etiam Tillcmontius lomo VIL pag. 284. tiflcem hac de re scribere minitantem,
Epiphamus
et 709. epistola valde longa placare sluduit, ordinalionem
m
sibi
CAPUT III. aliena paroeciaab se factam excusans, et reliqua
oppositadiluens, ipso, utab Origenis doctrinaabsti-
neret. iterum commonefacto. Hsec summatim
I. Hieronymi el Rufini simultalum origo. II. Hierony- de-
mus Epiphanio conlra Jo. Hierosolymitanum, Ru- cerpsimus ex ejus epistola CX. aUas LX. Nunc Ll) (

finus Johaniii adhssrct. III. Rufinus in communio- quam Hieronvmus in latinum sermonem converlit,
nem ab Epiphanio Hicrosoli/mis admissus, et pro etexduabus Hieronymianis ad P.mimachium, et
Catholico habilus. IV. Dissidii inler Hieronymum ct Thi^ophilum Alexandrinum contra Johannem scrip-
Rufinum occasio aucta cx Epiphanii epistola ad Jo. C tis. nempe XXXVIII. aUas LXI. ct XLI. alias LXV.
Grxcc scripta, iiuam Hieronymus latine convcrlit. V. II Inhocmagno dissidio.Ruflnum Johanni,
Hie-
Melania Rufini et Jo. caussam tuetur. VI. Theophi- ronvmumEpiphanioadhsesissemanifestumesl. Ru-
lus Alexandrinus iisdcm pariter favet VII. Dissiden-
. flnum, quem A. D. 387. nondum fuisse presby terum
tes frustra i)i co7icordiam redigere studet. VIII. supra observavimus. hocA. D. 394j)»'cs/))//e7-«nidici
Hinc Hieronymi et Theophdi amicilia frigescit. videmus ab Epiphanio in laudata epistola, eodem
Hieronymi et Rufini arcta necessitudo, magnis anno conscripta. Johannes ergo Hierosolymitanus
utriusque virtutibus iunutrita, crevit eousque, ut antistesRuflnumintraillud septennium sufe eccle-
tam caras faiuiliaresque pcrsonas, cunclis pene ecclesiis siaepresbyierum ordinivcrat. Hieronymus inliteris
NOTISSIMO amicitiievinculo copulatas, Christiani om- ad Pammachium subsequenlibus verbis Johannem
nesadmirarentur.quemadmodumex Africa ad Hie- increpat, querentem sibi privatim ab Epiphanio an-
ronymum scripsit Augustinus Epist. LXXIII. alias te concionem pubUcam non fuisse objecta Origenis
XV. cap. III. ubi primum intcr eos tantnm malum dogmata.dequibus palam illum postmodum accu-
extitisse discordise intcllexit. Hfec palam erupit A. D. saverit Ille objecisse se dicit -.hi negas. Ille testes proferl;
394. quo Sanctus Epiphanius Salaminae Cypri, quae tunon vis etiam commemorat,
audire produclos. Ille
et Consianiia, episcopus, Hierosohmam pciiit. Ta- csse conventum : tu pro utroque dissimutas.
ALIUM
menpaullo antc nonuuhus inter cos discordiee turbo Hunc alium non fuisse a Ruflno diversum statim
surrexerat, quum.4(cc6ii(snescio qui una cum aliis patebit nam in Ub. III. Apologiae pag. 402- ita ex-
:

in/?«/iiHi»i, tanquam scctatorem Origenis, clamare plicat quod pridcm silentio involverat : crgo polhitus
coepisset, Hieronymum quoque, utpote Rufini ami-
J) erit
Epiphanius,qui tibi pacem dedit,el in suo corde
cum, et ohm Adamantii prasconcm, codem crimine dolum servavil. Cur non illud verius sit quod TE PRI-
iuvolvens. Hoc Hieronymus se purgavit damnaus MU.M MONUERiT ? In litcris ad Pammachium, paulo
doctrinam Origenis quod a Ruflno nequaqum fa-
: post locum superius adductum, Johanni sic expro-
ctum fuisse postea contendit Ub. III. Aplogise, rem bratEpiphauiiconcionem: Quandocontra Origenem
ita narrans Qins Alerbii conlra te, et celerorum ra-
: in Ecclesia tua Papa Epiphanius loquebalur quando ;

biem concilavit ? Nonne ille cst qui me hserelicum

,
sub iltius nominc in vosjacida torquebantur, tu et CHO-
cx tuis amiciliis judicabat? eui quum salisfccissem RUSTUUScai)t)io)'tc/!(?)a)')6«S(7i<eco)i(rac/issca/pen/es
damnatione dogmalum Origenis.tu clausus dotni nun- capi/a, DELIRUM SENEM 7iu/i6i<s loquebamini. Nonne
quam eum videre ausus es, ne aut damnares quod no- ante scpulcrum Domini,misso Archidiacono prxcepisti,
lehas,aut aperle resistens, hssrescos invidiam sustine- ut atia disputans conlicesceret? At vero in lib. III.
res. Anideirco testis conlra te essepolerit, quia accusa- Apologiee pag. 461. hsec eadem queeJohanni expro-
lortuiest? AntequaM S. Epiphanius venisset Hiero- braverat, item Ruflno exprobrat Simulque risum :

solymam etorequidem etosculo tibi pacem daret, etc. tenerenonpossum.quodaquodamprudente eommoni-

Aterbius contra telatrabat Hierosohjmis : et nisi cito tus, in laudes Epiphanii personas. Hic cst ille DELIRUS
abiisset, sensissel l)aeulum, non lilerarium, sedde.xte- SENEX, hic est Anthropomorphilcs, etc. ErgO Rufiuus
rse lu3e, quo lu cane^ abificre comsucvisti. Hsecprima in Ecclesia Hierosolymitana fueratunus es Choro
Hieronymi declaralio inOrigenem quanquam a Ru- Johannis Episcopi,Epiphanium in concion pubUca
finiamicitiaiUum nonparum avertere visa est, haud- nutibus irridente. In epist. XXXIX. aUas. LXII.
99 RUFINI PRESBYTERI 100
(.Vunc LXXXlDad Theophilumconlra Johaiinem, j^ uianam haeresim lapsoscrediaS. Epiphanio, scdne
postquam dixisset, ab se, et ab Hilario Piclaviensi labanlur, oplari. Hieronymusin lib. III. Apologiae,
scripla Oripenis in lilinum sermonem conversa, ubihoceodem lestimonio ulilur iu Rafiuum, nepan-
noxiisindc rescctis, sic Hufmum, quoJoannes fami- tem se ab Epiphanio, ut Oriijenistim, poluisse
liariK^rutebaturperslringit: l.eqatipse (Johannes) si traduci post osculum, ffosl oralionem, de quibus me-
novit ; arbitror eniin enm assvjna confubulatione^ et miuimus supra. id tantum agit, ul illum iu Origenia-
quolidiano bilinorum ronsorlio, Romanum non io»o- nae doclrinae suspicionera adducal: quod tunc facilli-
rare trrmonem : aul si certe penilus non imbibil, in- mum fuit, quum hanc notam Chrysoslomus ipse,
lerprelenlur riqnisolenl. Rufinum Johannis partibus ahiquesanctissimivirideclinarenequaquampolue-
studuisso illud etiam ostendit, quod narrat Epipha- rint. Verba Hieronymi, poslquam locum Epiphanii
niusinEpistolaad Johannem,ipsumscilicet ab Ze- anobisjamprolalum, recitassel, ita se habent :Hsec
nonepresbyteroet socio Gregorii item presbyteri et esl viri Sancli de le leslificatio. Sic ab eo omalus, siclau-
abbatis Monasterii Eleutheropolis, piTConlalum, daius ineedis. Tameu Epiphanius Rufinum quidem
num Epiphanius quempiam in dioecesi Hierosoly- certe iisdem verbis haereticum haud mapis procla-
mitana esset ordinaturusfZ^-non aulrm dixil, quia mal. quimJohannem.quamSanc/unipopiidimC/iri-
ijnum ei presbtjler /Jn/iiiiis nescio /juse alia transilorie sli, ei creditum, quamque omnes fralres, qui secum
loi/uerclur, eliant hoc dixeril : pulasne alif/uos ordi~
: aderait. Hosomnrsa;queac Johannemet Rufinum,
naJurus Snnc(ii«e;)i,«copiis?Rufinussubfinem pro-
cs/ Epiphanius ab Origcniana haeresi liberos cupit, hse-
logi in .Vpol0f.'iam Pimphilis martyris, fidem Hie- reticos fuisse non dicit.
rosolymitanaeocclesiae.cuieraladscriptus, se tenere IV. Epiphanii epistolamad Johannem,permuUo-
fatetur: /ucc in /lierosotiimis in ccclesia Dci a Sanclo B rumora volitantem, rairintibus eam ob doctrinam
Sacerdole ejus Johanne prsedicanlur. Hiec noscum i)iso et puritatera sermonis, doclis pariler el indoclis,
eldicimusel lencmus. In fine .Apologise ad Anasla- quum Eusebius Creraonensis, Graeci sermonisigua-
sium Pontificcm, se quatuor Ecclesiarum profiteri rus, nou Ilieronymus, uthominiinsuo
intelligeret,
te^tatur. I. Roraanse omnium matris. II. .\quilt'jen- mouaslerio versanti morem
gererct, raplim celeri-
sis, ubi tinctus. III. Alexandrinae, ubi per sexennium terque latinitale donavit.poslulatione facto abeo mu-
doctus. IV. HierosoIymilana3.ubipresbyterordiua- luo, ul dnmi haberel exemplar necfacilcin vulgus}>ro-
;

tus fucrat Ego prselcr hanc fidem, ijuam supra cjcpo-

: derel. Idemiiuscbius ssscularem vilam reliqueral,ej a
sui. idesl, quam Bomana Ecclesia el AleJCindriria el lergivcrsalionc illa acluum publicorum nii monasle-
Aquilejensis noslra lenel, ijuseijuc Hierosobjmis prsedi- rium conversus. Hicronymo adhseseral, inquit Rufl-
catttr, nliam nechnbui unquam, nechaben, nec habebo. nus invect. lib. I. Anno tamen e( sex mensibus jara
NuIIum fTLTo dubium est, qnin Rufiuns in Ecclesia elapsis, epistola rfc Sri-iniis Eusebii nnvo prsesligio
Hierosolimitaua presbyteratum accepcrit, atiiue vil Hierosoliimarn commigravil, ad mauus Rufini, alio-
hincpalet raeudura Gennadiani Catalogi cap. XVII. rumque Hicronymi hoslium, isla esl epislola, quam
ubi ftii/ini(.5 Aiiiiikjensis Fcclesise preshyler appelld- deciibiculo fralris Eusebii, numinisaureis, produxisll,
lur. Menium explodit vetustissimus codexnh Hol- ul calumnieris inlerprelem. iuquit Hieronvmus in
«/eniomirifirelaudatns. qui uunc est iu Bibliolhoca Apologiae pag. Uil. Hoc veritati propius ac-
lib. III.
Vaticana ibi enira sic legiliir Ttunfius Aquilejcn-
: : cederet,si furepistolam l.-iulum. nonetiam nummos
sis presbijier, patriaj, nou ecclesisc, uomine expresso. Eusebioabstulisset,utstali'i visuri sumus. Utcum-
Sicetiamhabet Jo.Candidus lib.III.Gennadiivorba Q que res fueril, certura est. hinc novam iu Hierony-
recilansex codicealiquoMS. Quaio miruranon esl. mum latrandi materiara orlam, quasi miuus sin-
si Rufinus episcopi sui parlcs routra Epiphaniimi cere epislolam traustulisset, quam laudatam vi-
sequutus est. sique cum .McUmia laboravit, ul mo- deo ab Alvaro sseculi ix seriptore in Vila Saurti
nachos Belhleemitas in prisiiuam communionora Eulogii apud Bollandum tom. II. Mariii die 11.
rcvocarel,dumabe|)iscopoHicrosoIymitanodcrece- pag. !t2. num. 9.Hauc injuriam \it aseinllaliaamo-
rant.utPauliniani ordinationcm tuerentur. Hac de hrelMr, scripsit epistolam XXXIII. alias CI. (.Yimc
re Pall.adius lleraclidis hanc habet cap. XXXIII. illos LVII.) de oplimo genere, inlcrprelandi ad Pamma-
eliani quaflringenlos numero monachos, qui propler chium. Quuni inde tainen appareat pseudomoua-
Paulinum (sive Paulinianum]seabccclesia scparabanl, chum uon solura chnriis, sed ctiam siim(i7iii« sive
sanclx rursus ecclc.iise reddidcrnnl. Sed de hoc infra- nummisfurlivosunguesiujecisse, eundemnon pre-
III. Cetcrum ab Epiphanio Rufinum Hierosolymae tio conductum. scd ut pecuniara potius, quara char-
ad osrii/iini, el ail oraiioncm .admissum, nos docet tas aufcrrret, facinus i>ra/tn7a maliiia perpetrasse
Hicronymus in lib. III. Apologi;c, qui hac pacis et credibilc est. Nec sane Rufiuus pecunias Eusebio
calholica; communiouis tesscra euudem gloriari auferri jussissel:neccjus,aul ccterorum magni in-
solitum, ctiam tcstalur. Hieronymus cnim ab urbe t'-Tessepoterat,epistoI im..aIiasGraece vulgatam,ite-
redux, se in Cyprum contulit. ubi. inquit, susccpius lum, uecne,L.T.tinc vulgari. Qu.iremouachum char-
a venerabili episrnpo Kpiphanio, rujus lu tesltmonio tas uon pecunia accepta, sed graiuiia maliiia fura-
gloriaris. Sane Epiphanius iuEpisloIaad Joh.nmem tum,c;0RRrPT0R(ncmpeHufinus);7rrsiiiji/creiiiteba-
quanquamoclo capila hacre.seon Origeniana;doctri- tur. Icstc Hicronymo qui de eodem Rufiuoctiam haec
nae ad examen vocal, illum obtcstans. ut Origcncm
J) addit el audci quidam ex cis(mon<ichis) adducio su-
:

damnet: cas tiimeiihacresesab serecitalas ad con- pcrcilio, cl concrcpanltbus digiliseruclare el dicerc: quid
fiandura horrorem el iuvidiam aucloii, uequaquiiiu enim si redcniil, si soUirilnvil? Fccil quod sihi profnil.
IribuilJohanni, ctcomiuusRufino; immoabjohau- lisdem ferme verbis Rufinum j.am mortuum sub
uis communione, ctiamsi de cadein doctrina sus- Grunuii nominecarpit epist. XCV. aliasIV. (.Vunc
pecli, sc nunquain disccssisse lestalur, nam el se CXXl'.) ad Rusticuin:iif/(/iir(i)SHpeiri7io, con/riic/i.s-
in sacrincio pro illo precari solitum ait Domine, : 711« naribus.ac fronlc rugala, duobusdigilulis concre-
prcsla Johanni ul crcdat, et cidern hajr. Objicit : Rufiuum porro sic, ut Hicronymus rcfort. lo-
pa/)'i/.
Humpilis carilatrm , quam in vos habuimns in lanlum, culura, constat, uou qu.i^i cpistola' fiircm a quo-
ul frcerilis nos cliam psenilenliam agrre, quare vobis I)iam reapscrcdemtumetsnllicilatumfat rctur :scd
iMmmunicaver imus,ila Origcnis rrrorcs el dogmala ut, etimisi id vcrum forct, illiid idem. quia proderat,
defendrnies, Rursiis in eadein cpisiol.i dc Johaunc, bencfactumoslenderct. seipsum hoc p.acln, autJo-
Rullnoi|ue cjus prcsbylero sic loquitur: Teaulem, Iianncm dcfendens, quum ulcrque tiiio o 'l.-mque
friilrr, \.\HV.\\\'.i DevH, ct Sanclum jiojmlum Christi,
spirilu agercl. Scd hoc rcrellilllicrouyMius .Wir.i, :

i/iit lilii ercihluK csl, el omnes

fralres, qui lecum sunl, inquil. srrlrris drfcnsio, i/iiasinoii cl lalroncs et furesel
clm.iTimr lliifiiium prrfbijlerum, ab hicrcsi Origenis, jiirala' facianl quod sibi prodesl Ccrle Annas et Cai-
etalialliis hseresilius, rl jicrdiluine carum. HiEC verba phas scduccnlcs infelicem Jttdam fcceriint quoti sibi
nentiquam probant, Johaimcm et Rullnum in Orige- ulxle ejw/imadun/.ilacc jiu^giaet molusaniinorumco-
 : :

101 VITA. LIB. I. CA1>. III. m

gitanti quod ab EpipLanio iu tadem, ^^ mniis('(/i<er(;(u)',eaiiicommL'udaverat.Sedpostquam
succurit
'

de qua loquimur, epistola ad Johaunem memora- vidit, Mclaniam Johaunis el Hulini caussam tucii,
tum videmus, quosdam ncmi^e solitos ultio ci- lautarum lauduni cumulo imposlerum non solum
Iroquc purtare rumuseulos, et liis, (yua; audicrunt, absliuuil,scd cliam ex Chronico ejus nomen erasit,
semper addere, ul tristilios ct ri.vas inlcr fratrcs siKuliuo credimus, (jui illud leslatur Invcctiv. lib.
conciiarent, mmirum inter Johannem, Epqiha- II. pay. i^li.iJuumt.imeue.^comnibusChrouiciexcm-

uium, Hulluum, ilicrouymum, ceterosque altci- plaribus illud dclcrcnc(^uiverit, udhuc Mel.miiu no-
utrius parti studentcs. Uuc pertiuere videtur quod meu iu co lcgitur. In cpist. XLIII. [Atmc uX.XXJII.)
Ruliuo llierou.vmus objicit in lib. 111. Apologia; pag. ad Ctesiphoutem, post Melania; mortem scripta, ait,
43!» ejus optia et studio, Bethleemi in cubicuhs Evagrium ad cam, cujus noinen niijrcduiin teslntur
Sancla; KabioltB seuioris, etUceani, utroquu inscio, perfidiai tenebras, librum scripsisse, sic ex nomiue
clam conlocatum fuisse codicemqueudam, abipsis Grasco Melaniam designans. Tameu quadrieunio
anle iguoratum: quod tameu laciuus inaiios rege- serius, nempe A. D 4lO. ep. LXXXI. alias LXXIX.
rebat Kulinus Ijuis Betlilcemdc cubiculo Iratris hu-
: (iVuni; CXLIll.) Sanctum Augusliuum uomine Albi-
sebii furatus iipistolam taudalriceui luam cujus
est .* n8e,Melania»juuioris,etPiniauisdlverejubet. Albiua
artiticio,et acujus ministris iji Sanctse J-'abiolx hosf,i- erat .Meiama; senioris socrus, materj unioris, Piniano
tio, et viri Christiani prudentis, Occani, incentus est in mulrimouium dat<E.
codejc, quetn illi nunquam cidcrant * An idcirco leexi- I.Huniorcontenlionis,interceleberrimosvirosco-
\
slime^ innocentem, si, quidquid tuum esl, in alios con- tidie magis ac magis iu Palaestina recrudescentis ad ,

feras^ Codex foriasse, scriptus fuerat iu lUerouy- ^iig^pium usque perveuit, ubi, sicut Urigeni quam-
mum. Sub huem epistola? saipius laudatae ad Pam- B pluruuos impeuse addictos exstitisse, monumentis
machium, ha;c in Kubuum, Melauiam, etqueudam lilerarum prudilum csl, ita Johannis etHuUni par-
alium scribitllieronymus Hscnoncst illius culpa,
: tium studiosos uequaquam desideralos, iude putis-
cujus sub persona alius agil Iragxdiam : sed Rufini simumadparet,quudvirumfdstigioelcelebritateuo-
et Melania:, Magistrorum ejus, qui illuiii magnamer- mmis maxmium, TheophUum Patriarcham Alexau-
cedeniliil sciredocuerunt. Is, cujus uomcn i'cticetur, driuumJohanuict/(u/i)(oinhaccaussaadslipulatum
est Johannes Episcopus, de quo, haud nominatim dubitariuequeat. h.temmprgeterquamquod Theophi-
expresso, hcec quoque statim subjuugit Nec repre- : lus ea tempestate Ungenifavebat, etiam adversus
hendo in quolibet Chrisliano sermonis iinperitiam, Authrjpomorphitas, Urigeuiano dogmali oppositos,
atque ulinam Socralicum illud habercmus scio quod : lerebatur, quinus postea triennio serius, bellum in-
nescio. £'(a(((;ruissapien(is teipsumiutellige. I''ene-
: uixit. utauctoresl Socrateshb. VI. cap. VI. etX. et
rationi mihi semper fuit, non verbosa rusticitas, sed Sozome. hb. VIII. cap. XI. et XII. Palladius in Vita
sancta simplicilas. Ijui m
sermone imilari se dicit Chrysostomi pag. 151. memorat literas ab eo scri-
Apo^tolos, prius imiletur mrlules in vila Ulorv.m, in ptasad Siricium Summum Pontilicem contra Epi-
quibus loquendi simpiicitalcm excusabal sanctimonise phauium, tanquam hffireticum, et auctorem Schis-
iiiagniludo :el sgllogismos Aristoteiis conlortaque , matis, nimuum propter ordinationem Pauliniaui.
Chrysippi acumina resurgens morluus confulabat. Virum quoque Sanctissimum, ut minimum tauquam
Ceterum ridiculum, siquisenobis inanens inler Crsesi Anthropomorphitam abeodemtraduolum, Socrates
opes, el Sardanapali dclicias, de sola ruslicilate se et Sozomenus in locis alias indicatis haud obscure
jacict. llis verbis, quibus scientiam, mores, et vitae '-' test.iulur. His omnibuscumulumaddidit Theophili
commoda carpit tlieronymus, omniuo cougruuut cum Johanue et Huiino, discipulo oUm suo, amicitia,
qu8B iu Johauuem aperle scribit epist. XXXVIII. quorumopiuiouejamdudumoccupabatur. ExHiero-
ahas LXI, pag. 308- Certe nec sclale, nec scienlia, liec nymi longa epistola ad Pammachium pag. 330. di-
vil3e merilo, nec tolius orbis teslimonio, major ilto es serte coUigimus, Johannem pro se scripsisse ad
(Epiphauio). Si celalem, juvenis ad senem scribis. Si Theophilum. guamobrem sanctus doctor iuter ce-
scienliain, non sicerudilus, ad docluin, licel fautores tera graviter expostulat, cur ad Alexaudrinum Pa-
TUI disertiorem Demoslhene, acutiorem Chrysippo, triarcham, ad quem Palaestiua uon pertiueret, po-
sapienliorem Platoneconlendant, el libi ipsi forte per- tius quam vel ad Caesareeusem metropohlam, cui
suasej-in(.Demum pag. 3H. sicillum irridet :reper- suberat, etcomquoliethleemitBeabJohaunesepara-
tus est saicuU noslri haudgrandis hoinunculus, qui de ticommuuicabaut, velad Aniiochenum, toiius Orien-
cunctis Ecclesis qusslionibus uno linyuse rotatu sole tis Patriarcham literas suas perfereudas curasset

clarius coruscarei. Heec scientiam Juhannis opes : atquehsec postea subjungit: lUaiuis/i occuPATisau-
vero, iiiox adducenda ex pag. 314. perstringunt ribus molestiam facere, quam debilum jnetropolitano
Tu qui sumtibus abundas, et toiius orbis religio lucrum tuo honorem reddere. Aec hoc dico, quod prseter AMICI-
tuum est. Jam vero ad Melaniim redeamus. TIAS quse suspicalionem, generant, quidquam in lega-
V. Nobilissimam femiuam summis laudibus pe- tione reprehendam. Rufinus, qui, se in omnibus Theo-
rinde ac KuUnum, Hieronymus ohm ad ccelum ex- pliiU se/((en(ia?n sequi jactabat, eum saepe instigavit
tulerat. lu epist. I. ahas XLI. et II. alias X. {Nunc contra Hierouymum, quasi hic hosle quodam Theo-
III elIV.)saiicla m dixerat. Epist. XXII. alias XXV. rw phili, famiUariter uteretur. Immo et epistolas Theo-
est Ha
rtico^i:(
(iVunc A'A'A7A'} quse de nKit., Vtl.:)cilloa 1i.:q,v c.mir.
obitu BlesiUse haec scrip- r^liili
phiU, KuUuo ^
IJiifiiin tivnVi
prohibente, HipmnvniiK sibi
hpnf A Hierouymus cihi nnn
i
non red-
pprl-

serat Sancla Melania nostri tcinporis inter Christia-

: ditas scribit Ub. III. Apologiee pag. ibb.Mcie autcm
nos vera nobililas [cv m
qua tibi Domin us mihique con- communionis etPapse Theophili nuUumalium lcslem
cedatin diesua habere partem) calcnte adhuc mariti vocabo nisiipsum, quem a me LXSXM simulas cujus :

corpusculo, el necdum huinato, duos simul perdidil fi- epistolas, a ine scmper diXtas, eliam eo lempore non
lios. Rem sum diclurus incredibilem, sed lesle Chrislo, ignoras,quo mihi eas reddi prohibebas, et quotidie
nonfalsam. Quis illam tunc non pularet morelgmpha- missis labcUariis, inimicum ejus amicum noslrum, et
tico sparsis crinibus, vesteconscissalaccrumpectusin- familiarissimumjactilabas : el ea,quse nunc impudenter
vadere * Lacrimse gulla non fliixil, slelit immobilis, et scribis, menticharis, ut illius contra nos odia concilares,
ad pedesadvolula Christi, quasi ipsuin teneret, arrisit. et iiijuriae dolor fideifieret oppressio.InimicusilleTheo-
Expedilius, inquit, tibi serviturasuin, Domine, quia phiU, quem flu/jnits Hierouymoadhsesissescripsit,
tanto me onere liberasii. Sed forsilan superatur in ce- erat Pauilus quidam, iu.Egypto incertae Sedis epis-
teris. Qiiinimo, qua illos menle conlemserit, in unico copus quem ab Theophilo ejectum. Hieronymus in
:

posteu iilio probat, cui omni, quam habebat, possessione suo monasterio receperat. RuUnus euim ab Hierony-
conccssa, ingruente jain hicmc, Hierosolymam naviga- mo flagilatus, quau(io TheophiU, quem iu orehabe-
vit. lu Chronico novse Theclx uomine et in epist. bat, seutentiam sequi, eidemque fideicommunione
XXVII. aUas XGIX [Nunc VL V.) ad AseUam a contem- sociari coepisset, Credo inquit, quando Paullum,
,

tis facuUatibus, pignoribusque deserlis, ut crucemDo- quem ille damnaveral,su.>imo nisu, et oinnibussludiis
 :

103
RUFINI PRESBYTERI 104

derendehas: quando eum

nerimperiaUrescriptumreci- ^nonreddilascansel, quod Epiphanium cjusque Stu-
judicw amiseral diosos vehementer perslringerent. ideoque haud
p^rf sacerdnlitim, quod episcopati
insiigahas. Ila Rufinus apud Hieronymum
pauUo immerilo timerelur, ne reddilir, Hieronymum ce-
terosque monaclios acrius irrilarent.
anle locum nuper adduclum.
pervene- Vlll. Quuin ergo Isidorus ejusdem ac Johannes
VII. HisullrocilroqueagiUtis, res eo
Ecclesiaj Ilierosolj-mi- et Uufinus, doclrina; habcrelur, et apud illos Hiero-
runt, ul TlieripUiliis, paccm
tana^dalurus./.iirfoi-umpresb.vleruminPalajslinam, solymis degerel, non legatus pacis, sed socius Jo-
bannis, el adversarius llieronymi creditusest. /»(e
Johanne lI Rufino aucloribus, millere decreverit.
Isidorus, yui iii cxlum (uts laudihus lollilur, idipsum
Uno el allero mense ante Isidori advenlum elcirca
die 13. infamalur Alexandrix, quod lu Uierosolymm : ex qxio
pa«cha, quod eodem A.. D. 39l>, conligil
qni lcgalus advenisse viderelur, sed socius, ait Hiero-
ApriUs, ajxenlc Archelao, Comite Pal<ESlina;,
»1011

anno insequenli, 397, prsefuil -Eir.yplo, ex codicc

nymus in epistola ad l'ammachium. P.iuUo posl
sciscitatur silne Isidorus adversarius an legatus f
Theodosiano tom. VI, pag 351. aclum est de pace,
Verbis Quare hic irihus vicihus frustra Belhleemum profec-
inter Johannem elHieronymum concilianda.
tus, ut Hierouymum cum Johanne concordiam
ex epislola ad Pammachium mehus,quam nostris,
in
Quando pcrvirumdiserlis- redigerct, re landcm infecta. discessit, secum
rei vtriUs expUcabilur :

Simitm el Chrislianisimum Archelaum Comtlem,

fyi/i Alexandriam ferens ad Tlieophilum, Johannis epis-
fuil,nonne tolam, sive Apoloijiim, Isidoro prxsenle, el multum
tequesler paciseral, condictus locus fxdcris
coticordiie fidescoUahoranle,diclalam, ulidemcsseleldiclalorelhajulus
hoc in primis poslulalum est, ulfulurse
iacerel fundamcula? esl{lohannes) csse se j.lilerarutn, inquit Hieronymus, qui easdem literas,
1'ollicilus

reiifurKm. Inslahat dies Paschx. Frcquens

moncicho- "
utpoteiuse mordacis^imas, fuse refellit Iniis, quas
rum lurha conveneral. Expeclaharis in loco. Quid ad Pammachium el Theophilum scribit, unde illa-
facerci t^esciehas. Rcpenle mandasli,
xgrolarc nescio rum rragmcuta in unum collegil WasteUus pag.
venire. Uilato convcntu
non posse 530. 531. GenuadiusiuCalalogo cap. XXX, eandem
quam. Illo die te
diem ab Archelao, uecdum Apologiam indicare videtur, ubi ait, Johaanem
in alterum, et tertium
adversus ohlrcclalores studii sui lihrum scripsisse, in
Johannes comparuil, muHcrcula cnim vomere non
quo ostettdil Origcnis sc ingenium, non fidem sequu-
cessahal, fesliveinquit Ilieronymus. Post duos
mte-
tum. (juam porro TheophUus aegre tulerit, Hieroni-
rim menses ab hocce coUoquio, inter utranque par-
lem indicto, nec lamen peraeto, Isidoruspresbyler mum pacis coudilioues per legatum suum oblalas
etIegatusTheophihAlexandrini,inPal<Estiuam,ani- respuisse, satis apcrte signiricavit, duin aliquotem-
pore ejus Uteras nuilo lespouso Uiguatus est. Sed
mos tanlomotuagitatos pacaturus, adveuil circa
crebra oHicia, quibus Palriarcham vel voce vel scrip-
Pentccoslen. Ejus Umenjudicio seHierouymusait
to Hierouymus sedulo iuturpellavit, landemcor ho-
dimdisse, proplereaquod Isidorus in Johauuis par-
epislolas miuis molUerunt. lUque diuturuum silentium rupit
tes jampridem ivisscl. Rei testesappellat
adRulinum scriptas, Theophilus. liieronymo tamen desacrorum cano-
contra Epiphauiumablsidoro
eitamen uequaquam redditas, sed Vmcentio pres- num observantia monito, quod uimirum episcopo
bytcro Hieronymi uccessario. Sic rein pandit, ad
suo Hierosolymilauo uequaquam pareret, fratisque
Pauliniaui ordiuatiouem adhuc defenderet. Saucti
Pammachium scribens epist. XXX.VIII. alias LXI,
pag. 330, Literx manuejus (Isidori) scriplai, qux antc
doctoris rcspousuiu tom. iv. epist. LXVIII. alias
trcs mcnses legaliotiis, ad nus direcla: eranl,
porlanles Q LXVIII. (jViiiic LXIll). in nova ejusoperum edilio
errorem [lcrrorcm lcgi mavult Pctrus Waslelius in ne, quam hactenus sequuli sumus, plus quaerimo-
'i'ia.]\i'icctitio presbijtero reddila: sunt uiae, quam coujuucliuuis etamicitiaecumTheophilo
VindiCUS pag.
qux usque hodie ab eo lenentur : quibus cohorlatur signaprajsefert..l/emiiifri(, inquit,6ca(i( u</o(ua,9uo<i
exercilus sui, ut super petram fidci, slabili pci- eo lctnpure, quo tiubiscum TACKUAS, nunquam ab of-
DUCBM
sistat gradu, nec nostris iiasiiiis terrealur.
PoUicclur, ficiis mcus sermo ecssaveril: nec cotisideravetHm quid
se antequam legalionis esscl ulla suspicio,
venlurum tu pro dispensalione tunc faceres, sed quid me facere
Hierosolijitiam, et ad advenlum suutn, iUico adversa- convenirel; et pauUo infra quod de canonibus eccle.
:

riorum cuneos prolercndos. El etiam

itiler cetera his siaslicis mottes, gralias agimus; quem etiim diligit

vcrbis ttlitur : quomodo fumus in aere dissipabuntur Dumiiitis, corripit, ct Piigellal omtiein filittm, qttem re-
qui semper ecclcsiaslirte Fidei resistcnles, nunc pcr ^cipit. Sed tatnen scilo, nohis nihil aliud atttiqtiitts esse
homines timplices eandem Fidcm inquictarc conantttr. quatn Christi jura servurc, ttec patrutn Iransfcrre ter-
Per ducem exercilus RuOnum dcsignari manifestum minos, seinperque tncinitiisse liotnanam fidem Apos-
tulico ore laudalam, cujus se essc participem Alexan-
nt ex lib. III. .Vpologia pag. -'.53, uLi deiisdem Uleris
Isidori, hoec in Rulluumprorcruntur :A'<;intsca(i<riA' drina Ecclcsia gloriaiur. His vcrbis foriasse innuit,
iibi, qui conlra Papain Epiphanium ad tc epislolas di- se proplcr lidein a Johaunis communione recessisse,
rigens, hortabalur, ul permaneres iti Fidei veritatc,el quasieamipseThcophilusparumsequerelur.Postre-
noii mutarcs uUo terrore sentenliain :lyua; epislola mo illum super nefaria hxresi (Origeniana) qttam in
holographa
»»,^,vyr ,*^ri« tenelurah
,i.>*,^*>,. ,.» ....,, ad qttos
his, >,^ .,. I
nempe
^- perlala est, -.-
, j._ multa patienlia „-
geril, multis- iSanciis displicere con-
I , ,

a VincciWio prcshytcro. Ha) Uiera; sive fortuiio, sive iJcludit. In ea, qua; sUtim sequilur, epislola, ait, se
dediu opera intercepta;, Rulini cum Alexandrinis acccpisse TheopUUi sori;)(acmeni/aii(ia VETUS silen-
commcrcium contra Epiphanium et Hicronymum, lium.
undcquaque publicum reddiderunl. Suspicioncs eo CAPUT IV.
amiilius in Isidorumcliam crevcrunl, dum literas
Schismatis Ilicrosolyinilani finis. II. Rtifini el Me-
1.
ab Theophilo ad Hieronymuin scripUis, injussu Jo-
laniae opcra cjclinctutii. 111. Palladttis llistoriciis cl
hannis, Isidorus reddere dctiectavit. De hoc in cpi-
cpiscoptis probalissimus ctim Palladio ha^rctico male
sl l.i ;wl Pammachiuin nos docet Hieronymus, qui
confttsiis. IX.Anaslasis xdes, ubi Hieronymuscl Ru-
rursusiu e|iist. LXXXIX.alias LXII. ad Tlieoi lii-
pnttsad tnuluam pacem rcdicrunt.M. Rufintts nullitts
lum, id factum proptereacenset, iiuod Johaiiiii rai-
erroris coitipcrtus. VI. Interju. llierosoltjmilan um ab
nus quain Hieronymo favere viderentur ijuam :

crroribus vaciium Hieruntjmttmqtic pcrfccla necessi-

pacifica» et ad concordiam pcrlincnlcs per Isidurum
tudo ittlcgrala. Vll. Rufittus cum Mclatiia Romam rc-
prcshylrrtttn lilerasnobis miscris ,hinrprobamus, quod
ticr(i(ur.VIII..Uc(aiiia; rc(/i(usiiera caussa c.vqtiirilur.
Ulas qiti pacrtn falso jactanl, rcddcrc tuduerinl. Hie-
ronymu.s Uincn lib. III. Apoi. p.ig. 455, deUteris I. Schisma llierosoIymiUnum, quod per triennale

Bibi non reddilis reuin facil Rulinum ctijus (Tlieo- : spaeium convalucrat, ul solum ccElilus toUi posse
phiU) ejiislulaHadme scmprr dalas, eliatn eo lempurc, vidcrelur, l.indeiii A. D. 397. extinc uin esl. Quo U-
fion igttura», qiio mihi ras rrddi rKOUIIIRIIAS. Sed inencertoauctoro,igiioratur, licelHaroniusA. U.393
Wautelius iu Vindiciis pag. 535, hac uua de caussa g. 32. Theophilum, quod prideiu obtiuere noa pote-
105 VITA. LIB. I. CAP. IV. 106
rat, demum auctorilate sua oblinuisso,noniinmeriio A et nutic misericordia Dei indiiiet, cauc, quia Oriijenis
exislimat. Scd quia series lemporum in operosis hxresimprsedical et docet, neforle aliquos de pnpulo libi
Auualibus uoa raro luxala laliscil, ideo exilus ran- Credito ad peruersitatcm sui inducal crroris. l^!\\\;\i]ium.
gniB ejus coulrovcrsiaeibidem quadricnnii iuinclini- quem tunc Ilierosolymis fuisse aitEpiplianiuaapurle
nismo laborat, cujus rei verilas facile osleudilur sugillaletiam llieronymus in prologo Dialogicontra
:

nam PalicsliuiB allercatio adliuc rervcbat i|iio lciu- Pelagianos I'aHadiu,s scrvitis nequitia', candcm hse-
:

porc S.uiclusllierou.vmuscommeulab.auriii.lnnam, rcsim inslaurare cona i(scs(. Verum huncPa(/a'./ii(m,

ubi qaum de corruptioueet incorruptionecoriiuruui servilis ncquiiia- hominera, et Pclagiauic haereseos
loqucrelur cap. II. liasc iu literas misit Hoc illi nd
:
aluranura, cum ojusdcmnomiuisHolenopolitano in
occasionem susc di<cniit hxrescos, itl siih i.)crsona Cliri- Bithynia Episcopo, Ilistorise Lausiacio auclore, uon
sli mentianlur Antichristiim, Ecclesias TENEANT, iil benocoiifundi statim patebit Altor Palladius Hiero-
ventrem pinnuissimum nutrianl, elcarnaliter vioenlcs solymis morabatur .\.D. 394-. quo Epiphanius, prx-
contracarncindisputcnt. IltEcqusedefensoresOriij.^is sentem et Johannis lateri adhsereutem pro hnerelico
ovidentissimc feriunl, iis consonaul,qusc alibi a Viro insimulavit iu epistolaeodem anno couscripla, Sed
Sancto iu Joliaunom Hierosolymitanum dicta jam Palladius Ilistoricus ab A. D. 388. ad A. D. 399.
memoravimus vcrba enim;
ut Ecclcsias tcneant, epi- semper in Aiqypto, Alexandriie, in Nitriie deserlis,
scopos denolanlia, ad unum Jobannemreferenda atque in Ccllulis, qui locuserat in eadem solituJine,
sunt, contraquemllieronymus usqueadhunc A. D. raoratum videmus, Initio Ilistoriaj ail, so primum
:297. certavit. In cum vero nequaquam sic scripsissi'1 Alexandrinam civilatem attigisse in secundo senio-
slatim a pace inita. Porro in Prsefalione adeundcm n risr/icof/osiiconSK/afn^quodcongruitA.D.^SS.Alvero
prophetam disertis verbis affirmat, sead A'('po(itj- illiic semel profectus, nunquam iude discessit ante
num vel pro Ncpotiano duos libros edidisse, qui Epi- X. D 399. quo se /rua^riomoriontiadslilisse leslatur
taphium appellantur. Hujusepitaphii epocliam A. D. cap. LXXXVI./rca3?'ii(saulemobiitcirca feslumEpi-
3yti. illigari supra in Chromatio lib. III. cap.III.g. 3 phaniae A. D. 399. ex Tillemontio tom. X. pag 379.
jam demonstravimus. Quare nonuisi lioc tempore Melania cl Rufinus Romam redierunt A.C. 397. ut in-
Hieronymus commeutabaturin Jouam, necdumcuin fra visuri sumus.Quare Pa((a!/ii(snoniiisipriusquam
Johanne Ilierosolymitano iu concordiam redactus, in .Egyptum migraret. sive ante A. D. 388 Melania
cuj us communioni postmodum restilutus, nunquam etfiii/iiio,tuncnondum presbytero, Hierosolymisfa-
scriptis in uUum exarsit. railiariler uti potuit, quod de se testatur cap. V. et
II. Hocloco prBetereundanonsuntquee deRufino CXVIII. Bethleomi integro A. D. 388, moratus est
et jUetoiiialeguntur apud Palladium in Historia Lan- cura Possidonio solitario, quem sicut interdumviri
siaca cap. cxviii. quoniam non modicam lucein etiam sancti ab eflectibus humanis vacui nonsunl,
lebusnostris adferre possunt. Heec sunt ejus verba de Hieronymominussequeloquutum, nosdocelcap.
ex anliqua versione Heraclidis: lllos ctiam quadrin- LXXVII. Quia vero hic Pa/(aciii(s Ilisloricus prseter
iientos numero monachos, qui proptcr Paulinumseub suam cura Rufino amicitiam, contra llieronymum
ecclesia separabant, sanclx rursus ccctcsix reddidc- nimis tribuit Possidonio, ut ibidem atqueeliam cap.
runl. Baronius, qui hsec recitat A. D. 372. § 99. CXXII. palam facit, hinc eundem a PaUadio Galata,
Pautinum, Antiochenum Episcopum hic designari qui ab Epiphanio et Hieronymo vapulat, diversum
opinatur, quem contra Ueleiium, licet catholicum. nequaquam fuisse,viri doctissimi facile crcilideruni.
ab Arianis tameu ordinatum, in catliedra Anlio- r Ceterum Paliadius calhredram Helenopolitanam in-
chena coUocaveral Lucifer.Calaritanus Episcopus, scendit circa .\. D. 400. quo contra^n/oiiiKm Ephe-
Sedis Apostolicse legatus, unde ibi maximum schi- sinum Episcopum interfuit ConciUo Consianiinopoli-
sma conllatum est, quod tamen A. D. 378.Chrysci- tano, fortasse ordinalus a Sancto Johaune Chrysosio-
stomus aliique exiinxerunt non vero Melania, nc-
; mo, cui prsetensus Pallailii Origonismus objectus est
que Ru/lnus. El sane Hierosolymis exstitisse qua~ A.D. 403. iu pseudosynolo adQuercum apud Phoiium
dringcnlos monachos, propter Pauhuum .Vutioclienuni cod. LIX. Idem Chrysostomus in oxsilum trusus
ab Ecclesia Ilierosolymitanadivisos, onuiino iucrc- -V. D. 4U4. ad Pa//af/ii(m scripsitepistolaraCXlII.se
dibile est. Si aliquis unquam fuisset, hunc unum siiamque caussam ejus precibus commendans. Palla-
Hieronymum dici oporteret,quem Paulinus preby- dius ei pro virili opom laturus, Romam advolavil
terum ordinaveiat e.s. Baronio A. D. 378. g. Ti. teste allero i'aIIadio in Vita Chrysostomi pag. 3tj.et
Sed propter hanccaussamHleronyinuinipsum,ne- ipsomet in Historia Lausiaca cap. CXXI. ProChry,
dum(juaafri)igen(osmojiac/ios,abHierosoIymitanaec- sostomoepiscopaluetipsedejectus,multisquea;rum-
clesiadecrivisse, non esl veritati conseutaneum : tandem ad Ecclesiam Asponensem in
nis affliclus,
idque post hactenus dictaferrinonpotest. IliucPc- prima Ga/a/tapositamtransiit, ut auclor esl Socra-
tri Wastelii sententiam, a quo ceteroqui in aliisnos XXXV. Postquam circa .V.D. 420.
tes lib. VII. cap.
discrepare non diflitemur, hoc loco expansis ulnis HistoriamLausiacam scripsisset, sicdictama/.anso,
amplectimur, dum is primus omnium in Vindiciis in Aula Imperiali cubiculario, cui eam mincupdvit,
Johannis IIierosoIymitanipag.534.Pauii»irtU!apud diem obiit aute A. D. 431. quo in Consilio Ephesino
Palladium, scriptoremGraecum,nou Paulini logen- interfiiit Palladii successor, EusebiusAsponensisin
...

dum esse animadvertit,itaut/?«/!.noetiV/cianiamaxi- ''Galatia Episcopus. Titulo Con/csson's ob defonsum

me adlaborantibus,monaclii Bethleemitse, quiduce invictoanimoChrysostomummeritohabeiurillue.iris,
Hieronymo, propter ordinationem Paulinianiah Epi- cui scriptores sequales spiritum propbelicum tribuunl,
phanio factam, et ab Johanue improbatam Ecilesiie et Roma?, tanquam Prsesul maxime catholicus, qua
llierosolymitanse communionem desuererant.eidem lishabitus es t in toto Oriente, ab Innoceutio I. summo
postremo coaluerint. Ilieronymus hunc numerum Pontitice exceptus fuit.contemtaaccusationeOrige-
mouachorumin schismate vivenlium, generatim iu- nismi, quanquam Romfe, trienno cilius, in Orige-
nuit his verbis in epistola ad Pammachiuyn contra nistas clamatum fiiisset. Ibidem hac occasione, se
Johannem TANTAM/VadiniMULTlTUDINEM, et mona-
: in domo il/e/ania; omni officiorum genereeumulaium,
chorum choros, qui libi in Palaeslina non communi- seque inde proliciscentem, Uberalissime adjutum,
cant. Atquiscliisma.\nlioclienumnoufuilmonac/iO»nM». teslalur cap. CXXl.Hsecet aUa,qu8e spectaut hunc
III. Non me fugit, a doctissimis viris, quorum ag- probalissimum virum, fuse et accurate persequitur
men ducit Bai-ouiiis, A. D. 388. §. 107. Palladii. Tillemontius tomo XI. pag. 550. Quare satis patere
ulpote Rufino amici, auctoritatem elevari, quasi arbitror, ejus auctorilalem et uomiuis famam nullo
Origeniana labe corruptushis turbiset ipseinterfuc- crimine hasreseosposselabefactari, adeoque maxima
rit, quem propterea Epiphanius in line epistolse ad injuria cumalio Pa//a(iio Ga(a(a, malie fideihomine,
Johannem Ilierosolymitauum, itaperslrinxerit:Pa(- fuisseconfusum.Ceterum,sicut"ii((/is PalUidiis chcsi
ladium vero Galatam, qui quondam nobis carus fuil, idem lempus viventibuj, facile fuil unum cumalio
Patrol. XXI.
107
RUFINI PRESBYTERI 108

elenim hidorus Pelusiola plures epislolas \ non anU tupputaremus expenias,compulsi sumus fra-
conflari;
trem Paulinianum ad p.\rRIAM mitlere, ut semirutas
ad Paltadium scripsit, alias Sanclus Alhanasius ad
Palladius. quem i'iliulas, qu3e barbarorum elfugcrunl manus, elparen-
alium, a quibus alius fuit quoque
langit Epiphanius, aliusque auclor Vita; Sancli
Jo- lum communium census, venderet, necseptum sancto-
hannis Chrysoslomi : iiaeidem falosuccubuil flu/i- rum ministeriitnx deserenles,risum maledicis et aimulis

IIus nosler Concordiensis: mullis euim fiu/ims

eadem priebeamus. Paulinianum in Palestinam de patria
setale florenlibus, cum alio el ipsum
immerilo coa- sua reversurum Ruflno Aquileiae visum apud Chro-
luisse postmodum oslendemus. Nuncab omni
suspi- matium .\.D.3!ty.existimabalIIieronvmusin episl.
XLII. aUas LXVl. (Aunc AC.)
cionis noUpurgato PaiWio, Uieronymus el
fii//i-

nus post unlum dissidium, mutuo secompleclen- VI. Quod ad Johannem Episcopumaltinet,concor-
tes. nos Hierosolymam vocant. diam quoque perfectam,cum illo iuilam, nobis sua-
IV. More solemni, in Anattasi, posl sacrificium dent verba Severi Sulpicii Dialogo I. cap. IV. ubi
Missse, Hieronymi/Ju/iiii(jue animos ad pacem com- Pos(um iani<etest^ilur,parochimunusBelhleemiexer-
positos fuisse, nos dubiUre non sinit Hieronymus, cuisseHieronymum,quem semel invisit, poslremo-
qui inlibro III. Apologiae pag. 466.idprodilhis
ver-
que sex menses cum ipee moratus est Ecclesiam. :

junxtmus. iuquil, loci illius Hieronymus presbyler regil ; nam

bis : inAnas(a,«i, immolaloagno, dcxlcras
Innova edilione pro Jnas(<j«i perperam legitur /Ina- parocliia el Episcopi, qiti Hierosolymam lenet^. Hoc
.'!tasii pag. -46^ '. IIaeC/1 naslasis fuit aedes, in loco largitus haudquaquam ruisselEpiscopushomini ad-
Dominicx reswrectionis a. Coustautino Magno con- versario, sibique non caro. Rufinus Invect. lib. II.
structa, undenomentraxit.Conslantinusenimllie- g ^.^ ^^y_ Sulpicio concinens, ail Hieronymum, ira
rosolymseduas basilicasiu totidem loci.s ercxit,uDam ad discendum Dei txmorem puerulis, quod
dilis sibi
inloco passionis, quse Crnxel 3/ar(yrit(m:aIleramin munus parochi est,par(cs gramtnaticas execulum,
loco r<"si(rrec(ionis, quae proprio uomine
/lnas(asis
auctores profanos exposuisse, Poslhac Jobanni eo-
dicia esl. Ulramque raemorat Ilieronymus episl. usque adhKsil Ilierouymus, ut A. D. 397. illius in-
.\.XXVIII. alias LXI. [iXunc inler Opuscula) ad Pam- nocentiam palefecerit Theophilo Alexaiidrino,qucre-
inachiumadversus Jo. Hierosolymitanumpag.Sl^i. las in eum excitanli, ut coUigere licet ex sequenli-
Sonne, iuquil,ij " u ''» de An.\.STASI pergerelv) ad CRi;- bus verbis episl. LIX. alias LXX. (Nunc. LXXXVI)
CBM, el ad eitm (Epiphanium) omnis xlatis et sexus Super susceptione cujusdam, non dehes conlra urbis
lurba conflueret offerens parvulos, pedes deosculans, HVJOS(Hierosolyma;)do(erePon(i/iccm,(ji(iani/ii/(uis
fiinbrias vellens, etc. ErgO ex .•Inas^o^iad Crucis
sdem literis prseccpisti. El lemerarittm fttil, de eo, quod ne-
ibatur. Plura vide apud Sirmondum tomo VI. operum sciebat, ferre senlenliam. Tamen reor, illum nec audi-
pag. 436. et 704. ubi veteremnummum.^NAGTAClC re, nec velle te in aliquo Isedere. Bono animo sanctis-
Grsece inscriplum egregie interpretalur. Adi etiam siuii viri Johannes quoque respoudit, nam A. D.
Cangium in Dissertalionede Nummis inferiorisffivi 40i Bethleemi interfuit ampUssimo funeri PauUae
§. 66. et Henricum
Valesium in Epistola de/lnas(asi Romause, ut ipsemet Hierouymus honoris caussa
et Martyrio ad calcem Eusebii pag. 30i. Edil. I. ubi lestalum reliquit iu ejusdem pise feminae Epiiaphio,
unam8edem/lnas(astn,aConslantinoerectamfuisse sive epist. LXXXVI aUas XXVII. {.\unc CVIII.)
conlendit. Adamnanus lib. I. de locis sanctis cap. IV. Quambeue JohaiinesaudieritapudSanclum.\ugusii-
in .Actis Sanctorum Mabillonii Saculo III. Parte II. uum. magnus doctor locupletissime ostendil in lin.
pag. 506. tesUtur inter Anaslasin et Martyriitm xn q jj ^^^ ^I. -coutra PetiUiinum, ubi ait: Calhedratibi
Calvarix loco tmsse plaleolam. Haac Sandam Ana- ijuid
..... „ ...
fecil Romanse Ecclesise, in qua Petrus scdit, el
.
.

slasin memorat eliam Jo. Cantacuzenus Ub. IV.Hist. in qua hodie Anaslasiits scdet : vet Ecclcsise Ilieroso-
cap.XlV.pag.757edilionisregi8e,sedincontextuGra>co. lymilanae, in qua Jacobus sedit, el in qua HODIE JOAN-
Ilaicde Ioco,iuquoIIierouymietRi(/ini dissidenles N ES secfc/ ; qt( iftus nos in calholica unilale conneclimur
auimicoaluerunt quo saueloco sauctiorhaberinon
:
et a quibus vos nefario furore separalis. Paulinus No-
poterat. Hieronymus anle verba superius explicata lanus epist. XXXI. alias XI. ad Sulpicium Scverum,
ail pag. ie^i. Jwtximus dexleras, abeunles prosecuti et Zosimus summus PoiUifex episl. IV.ad.\fricanos,
sitmus, dixeralque ibidem Rufinus Vosnobispacem :
in concUus Labbei tom II. pag. 1661. Sanctum ante,
proficiscentibus dedislis ; etenim pauUo post in Occi- et post mortem appellaverunt quod nomen datum
:

dentem remeavit quo Uieronynitts ad eum scribens aliquando homini hxrctico, nemo dicercjurepolerH,&u-
epistola XLII. alias LXVI. [Nunc LXXXI) sacra- ctoreBaronio adMartyrologiumRomanum cap.VII.
meiito afOrmavit, ex parte sua post reconciUatas
VII. Aniinis utrinque compositis, post vilam lol
amicitias nullum in(ercessi,vse rancorem.
annos procul a palria institutam,curaiu Occidoniem
V. Barouius A. D. 393. §. 3'2. putat in hac pace
revertcndi liufmi auimo iusedil. Quare Melanix se
errores Origeoissilentiodamnatos. SedHieronymus
niori, cui a primo in Onciitem adveiitu ferme sem-
bonallde, Rupnum nuUius erroris compertum agno-
per adhaeseral, Romani iter niedilanli, comes acccs-
vil /?t(/int(s vero, se nuUumdamnasseproriteturiu
:

sit. Hierosolymis disceudi paccm dedit Hierouy-

lib. II. Invecl. Xitnquam ego seqttulus sumerranlem;
aut alium qucmpiam, nisi Ecclesiam catholicamse- -. mus, junxit dexteram, abeunlem prosequutus est,
quar. Nunqttid mea aliqua PROFERRE potcs scripla, in
D quemadmodum Ub. III. Apol. pag. 462. flu/ino fate-
lur, qui illi hoc exprobiaveral, vos nobis pacem pro-
quibus me vcl in juvcntulc crrasscconrincas? Pacefir-
liciscentibus tiedi.itis. Sic aulein respondit Hierony-
mala, PauUnianus, cujus ordinalio di.scordise origo
potissima fuerat, in monasterio Belhlcemi, quod nius Pacem dedimus, non hsereim suscepimus; jun-
:

HicrosolvTiiilauoEpiscoposiiberal, habitarepermis- .cimtts dexleras,abeuiiles prosequuli siimKS. Ill eplsl.

sus; undc illum poslea llicronynius;uinoinsequeuii XLII. alias LXVI.animi sui lestemDominumappcl-
amicilias nullum inlercessisse
lat, ;)os( reconciliatas
Stridouera misil, ul, veiidilo palrimonio, monaste-
rancorem, ul liupnum la^derct. Initio postca lib. III.
rium ab se conslructuni, liberalilersustentaret.De
hoc in line cpistolse LIV, alias XXVI. (Annc LXVI.) Apologia; noiidifUtelur,antc ultimamcumeosimul^
ad Pammacltium, sio ail: Aostn is(.i;)rotiincia sedili- tatcm, ex versioiielibri Periarclion exortam, de q«a
monasterio, et diversorio propler conslructo, ne infra loqueinur, se vicissim ab Rufino laudatum,ui
calo
fortcet modo Joseph cumMaria iu ISetheleem vcniens
verum collcgam et frtitrem. Hufluus crgO in prisllnarii
non inveniat ltospitium,lanlis de totoorbe ronfluenti- necessitudiuein cum veteri amicorcstitutus.salule
cieptum opus roddita acceptique, el Sanclic Melauix spirilali in
hiia, lurbis obruimur monaehoritm, tit
ria comcs, teste Pauliiio episl XXVIll.alias IX. §.5.
detererr, nec sitpra vires ferre raleamus ; unde,quia
iu IlaUam trajecit. Sed Melaiiiiercbusexaminandis
pene nobis illud de Evangelio contigit, ut futurxturris

• Nos emendavlmus. Vallarsi. ^ Conler Vitaui S. Ilieronymi, cap. .VVlll.

109 VITA. LIB. I. CAP. V. 110
mihi aliquaiUo accuratius inliaerendum cst, quia /^ cepta, TOO.r Nolam ad humilitatis nustra: hospitium
indoRuliiii gcslonim vcrilas pcndel. fcstinavit :quo nobis advenit ambitioso ditissimorum
VIII. l>iihticola Melaniso lilius, adliuc pucr, ul di- pignorum vallatacomitalu. Vidimus gloriam Domini
ctum est, iu piwtura urbaiia rclictus, virlutum om- in illu matris filiorumqueitinere q^iidem uno,sed ton-
niuui pcrindc achoiiui'umciviliumj;loria,matroab- ge dispari cultu. Macro iltam el viliore ascllis burico
seute. insignis evascrat. Albinam uxorcm, nobilis- (id est lireviori efiuo) sedenlcm lota hujus siecuti pompa

simo CiBJoniorum stcmmate ortam duxcrat, cujus qua honoratict opulenti poterant,circu)nflui Senatores
genesim ox intimis penetralibus vetustatisab sc cru- prosequebantur,carrucisnutantibus, phatcratis equis,
tam illusiravit Ilenricus Norisius in.\dventoria. Ex auratis pilentis et carpenlis pluribus gcmcntc Appia
hoc PublicolajctAlbinaj conjugioMelania Jkiuoc, et atque fulgente. Haec Pauhnus, qui epislolae §. 5. tu-
Publicota item./iiiiiO)'prodierunt,utposteacoiistabil. nica lanea, quam a Melania acceperal. Severumdo-
MelaniajK "!())• Pinianoclarissimo adolesccnli,cujus uatum voluit, el ep. XXVI. alias XI. g. 1. memorat
parcns Severus, et Prosopographia Codicis Theod. parlem particulx de tigno divinai Crucis, Johanuis
tom. VI. pag. 3iSi. col. -2. A. D. 3<S^J. .-Vtricge Italise- Hierosoli-mitauimuuere, sibituncabeademaUaiam,
que prsefuerat, invita nupsit; quippe quee Melanise cwjus segmentum atomum (sive frustulum)(i(()cWoai(-
aviae literis, virtutumque fama et exemplis ad vitse rcoto inclusum, adSeverumtransmisit, reliquumin
sanctioris gcnus capessendumexcitabalur. Dcmor- sede SancliFcUcis, ab se constructa, deposuit cum
tuis tamen duobus tiliis ab segenitis, Publicolaque epigrammate, quod legitur epist. XXXII. aliasXII.
parente superstite, castitatis servandae, a conjuge §. 11. MelaniEe familia, teste Palladio, cap. CXX,
Piniauo, adhuc geutili, veuiaimpetrata, omnirenmi tj liabitabat in agris aliquandoquidcmSicilij;,aiiquan-
terrenarumstudio rcnuuciavit. Hsec Palladius, illo- do vero Campan ise, ubi Nola, ideoque advenicnti .Mela-
rum aliqududo hospes, iu llistoria Lausiaca cap. nise cognatos protinus occurrisse facile inteUigimus:
CXIX. cui consonant Acta Melauise juuioris apud illam enim magnifice a suis Roma cousque profectis,
Surium die 31 Dccembris. Melauia souor ejusmodi exceptam dicere cmii Norisio hb. I. cap.II. Hisioria'
uuncio accepto, ut ncptcm, in proposito coulirma- Pelagianse, vctat Mclaniae improvisus post brevem
tam,a pravis opinionibus avertcret, navemascendit, XX. dierum uavigationemin Neapohtanum portum
cl C^sarca navioaiis vigintidierum spacio Romam ve- non prsenuucialus adventus. Hujus certum tempus
nit. inquit PalJadius cap. CXVIII. Baronius A. D. ex coUatis intcr se Paulini locis patebit.
397. §. 3. aliam itineris caussam adsignat, Romam II. PauUuusin adducta epist. XXIX.aliasX.
§. 0.
uempeOrigenismi invehendi studium,cuitamen Me- ait, ('ic(o)'t'm monachum.SulpicnSeveri tabellarium,
lanite juniorissecessus, apud vulgus obtcutu fuerit.. seu librigerum, ut vocat epistola praecedenti §. i.
(3piuiouis vero suiB B.ironius auctorcm non dcdit; Nolam iis diebus advcnisse, quibusMelauiaexPalaj-
conjecturis tanlumobsequutusest, inquit Ilueliusiu stina etiam adveuerat. Atqui iu prajcedeuti eadem
iirigenianis lib. II. cap. IV. Sect. I. §. 10. pag. 204. epistola scribit, Victorem, decendente jam hieme,ni-
IJem Palladius ubi Melauiam scuiorem sexaginta mirum iuitio vcrisab se Note susceptum. Ergoliuic
'niostuncnatamanirmat,tcmpoi'aiiivertit;liaac'eniiii tempori, navigationi congruo Melaniae adventus
,

;clatem tantummodo exegerat A.D.ilO. quoiterum certo ilhgatur. Verba Paulini, serum Victoris redi-
in Palcestinam itura, ex Urbediscessit. Si autem A. tum ad Sulpicium. cxcusantis, hsec suut in epist.
D.371.quoprimumillucsolvit, riscesim«Hisecui!(/um XXVIII. ahas IX. §. 3. quod ad te. ta7'dius pacto,
tetatis annum Palladius eidem adsignat cap. CXVII.
f rediit (Victor) iie imputcs pedibusejus, qui nonpigritis
adstipulautc ctiam Sauclo Paulino episcopo Nolauo vitio, sed obedientise studio apud nos diutius restite-
in epist. XXIX. alias X. §. 8. qui tenerisadhuc annis runt. Reputa lamen tetnpus, non quo dimissum eum
viduam sajculo valedisisse declarat iude consequens
, :
indicasti, sed quo misisti; et vidcbis de placita inter
est, A. D. 397. quo in Urbem rediit, non sexaginta nos retinendi Victoris necessitudine, stare ralionem
sed quadraginta seplem annos dumtaxalegisse.Ad- mihi. NON enim ad hie.mem, ut scripseras, apud nos
de/i'<rfccim, elapsos ab A. D. 397. ad A. D. 410. quo EXIGENDAM ADFUIT, scd ul asseruit, de Narbonensi
illuc remcavit, exsurguut sexaginta. yuare Palla- ^pago) ubi fratri Posthumiaao occurrcrat, remissusad
dius hac iu re tredecim annorum prochronismum te, tunc a te iterum profectus est, quum ad me dire-
admisisse videtur. ctus,pervenirepotuisset.Jam iyi(u)'HlEMEDECEDENTE
CAPUT Y. SUSCEPTUM, ne(;esse/iC(()Ui vernis mensibus detinere
Etquia breve spatium videbatur,quod illico sotemnitas
I. Rufini et Metanix iXolam advenlus.Al. Quo tem- paschalis concluderct, quumet infirmissimusper idcm
pore acciderit. III. Pauiini Nolani epistolarum tempus fuissem, ul ad rescribendi negotium non vale-
chronologia restituitur, unde Rufiniel Melaniae itus rem, apposui de diebus sestivis moras ejus, ut compen-
et reditus epochas confirmantur. IV. Palladius cum
sarem tecum, si tantum in eo tui temporis usu7-parem
Paulino in concordiam redactus. V. Paulini IVata- quantum tu in eodem occupaveras de diebus hibernis
tium chronotogia reslituta, et Melanix Rufinique unde concedam, ut si aulumno pervenerit ad unanimi-
reditus epocha iterum confirmata, VI. Raronii sen-
tatem tuam, ut hiemcm rursus impendat tibi. Ex his
tentia de Rufino, individuo Melanisecomite, defensa.
liquet, Paulini epistolarum vulgatum ordinem ali-
I. Dum Palladius Melaniam e PalsestiuEe portu
D cubi esse prBeposterum, atque adeoillam ejiistolam,
CaesareeusiRomam coutinuo veuisse, testatur, iti- quacum l^ic(o)'inAquitauiam adSeiie)'umreniittidi-
neris(er7i!i«!(m,uoucii)'si(»ipr8eocuhshabuit,iiuippe cilur, iu vulgatis ediliouibuspr8epoui,quum postpo-
Neapolim primum adpulit, uude magno, quioccurre- nendaillisit, ciufe slatim subsequitur, ubi Paulinus
rant, procerum cognatorum agmiue slipata, Nolam Severum de Victore, abse tuucreceussuscepto, cer-
ad Pauhnum divertit, ut ipsemetauctorestinepist. tiorem facit. Insuper in hac e:idem posteriori epi-
XXIX. ahas X. g. ii. ad Sanctum Sevcrum Sulpi- stola, Malauiee exOricule Nolam adventus describi-
cium, cui Pauliuus prse gaudio exsiliens, tantse fe- tur, postquam Nola Romam profecta jam fuerat. In
minse laudes miiifica sua eloqueutia describit. Sed priori fll sermo de Rufini discessu, quem Paulinus
verba Pauhni, quse Mclanise adveutum ob oculos MelaniBe comitem vocat. Quare hsec non prior, sed
pouunt,hoclocopr£etereundauonsunt .Reliquaejus posterior ordiue et tempore, illa uou poslerior, sed
(Melani;e) negotia «c lempora transilibo, et hoc ipsum, prior ccusenda est.
quo REMEAXS N.4.V1GAVIT, ut cursum ipsius semuler, III. Utrique epistolse, ad Severum datse, subnecti
transfrelabo, quo citius sermonem meum, in ejus AD- dcbct epist. XLIII, alUas XXXV. ad Desiderium pres-
VENTU exponendo delerminem ; in quo magnx Dei tiyterum, ad quem Paulinus scribit, Uicfoceoi^ab se
gratix spectator fui. Neapolim iirbem, brevi spatio a cum epist.XXVIII. aliasIX. ex praescriptoSeveriin
Nolana, qua degimus,eivitate,distinctam (sive distan- Gallias autea remissum, ut ad vindemix dies occur-
tem) advecta est, ubi fitiorum nepotumque occursuex- >'e)'e(, deinde ob subitosrerumobices iteruui Nolam
111 RUFINI PRESBYTEBl 112

reversum eiim hiemsnaviijatioiiem, ct itiuoa nicdis j^a 1'aulino dissentil neque uUis Crilicorurn castiga-
claudeteiii (/iiifciis (Viclor) impediius aiqiie rkvoca-
:
lionibus indiget,e quorum numero esl PagiusAD.
prxsiiiiiLOTmxiidilalioiiem, iiui pru-
rvs uecesiilati prxsl
I
3il7. §.5 el eliam Bironius iiniio eodem g 2. Ad
crasliualwiKin, rugalus, jieyaverai carilali. yuiuque ha'c Pilladius, in serie lemporum minus, quam re-
lUeUAium spacio ub Ji<nio el, Aovcmbrem A. D. 3;»7. rum, disponenda, accurutus, annis 27.quos a Me-
navigalioucm ct iliuera melus clauiil, ob appuralum lania simul et/ii//iiio llierosol.vma>sic.ut dixi.trans-
belli (Jildouici, iu Africam liansmilleuauui, ui nuiai actos enumerat, etiam iotossexillosiiumiscel,quos
Jacobu» Ooiholrudus in Chiouologi.i Codicis Theo- nulinus, aunumque dimidium. quein .Melmia, in
dosioni pa-. 137. Auiuiuuali cl liiberuoreceplui li- .Egypti mora impen^leruul. Nec PuUadius a i'aliadio
ctoiis. accessil iouga itgroUlio.el vaieLudmis reli- dissentit, dum in uno eodcinque cap. CXVllI. posl-
cieudaj necessil.s.quic illiimeliamaunoiusequeuli quam dixisset, Melaniam XXVII. annos hospites
398. NoliB deliuueruul usque ad meusemJuuii,i|uo Hierosolyiiiis excepisse. deinde ait, illum iriginin
1'autiuus uua cuiu ipso Homam pelul, de uiorecele- sepicm aunos ibidem hoc pio muuere perrunciam.
bralurus le^lam Aposiolorum Pelii el PauU: coquc Eteiiim prioii loco (c»ip»s /'Crcgniia^ioninab A. n.
celebralo, riclor uiscessil ul iltum bevci us; sino/i 371. ad. .V. D. 398. respexit, iu alt. ro superaddidil
eodcm aNNO yiio spcraceral, sallem eodcm lemporc moram eldoinicitium usecuudu peiegriuatione,sive
(vinueiuiae) quo jusserat occursum rccipciel, mquil ab A. 1). -410. quo ex IlaUa llierosolymum remeavit.
Paulmus. Per has moras Cicluns, quas m A.D. 3!i7. ad A. D. i'H). quo ibidem, ul hinc viilemus, vivere
cl39c;. cccidisseeviueusesL, Pauimus pmresadSe- de>iil. Tihemontius, vir aiias iu explauaudis anti-
verum scripsii epislolis divbrso uhi^-occ ijioui im- ., qua; difncull.dibus iiiaximeslreuuusquiim
liistoriiB
peluslcstiiialiouumlialicOalsiculipsoruinvarialeclionc
" llierouilni, 1'alladii nodos circii MelanifR
PauUuiet
monstrabilur. s,ic iile ad Desidenum. Ex his epislolis ituin, rediium, moramque exstricare non posset.
duaejam memoiaise supersunt, a I iciorc una cum nulli lonveniens, el sibi miniiue constaus. nullis se-
aliis CL hac lertia, iu Gatliaa peilaiaJ. Sedhuic (cWia- se amb ij^ibus involvil in nolisadejus vilam lomoX.
Jo. Baplisla Bruuus, qui novamoperumPauUuiedi- pai.'. 8-2L qiiae hic repetere non vacat, nec praeslat

liouem accuravil Parisiis A. D. lliSo. vim fecil tra- quum ex hacteuus dictis ejus chronologicaehac in
xitque iuvilam ud.\. U. 4UG. quumlameu prodierit re diviuatioues evauescant, qu«que negocium fa-
A. D. 3iKS. Chilleliuiiu .Meluuiae chrouolof^iadispo- cessere videbantur, planis>imaUant.
neudu, unius auiii melachruuismo peccans, datam V. Uaec qiiiE bactcnus dictasunl, fusiuspersequi
existimavii A. u.399. in suo PauUno illuslrato 1'arie oportuilad lirmandum, RufinielMelania;redilum nee
II. cap. XIX. elenimcap. X.. reliquasduasjamlau- citius, nec serius contingere potuisse quam A.D. 397.
dalas epistolas copulavilcum A. D. 398. quo Mela- quo illum magnus hisloriae ccclesiasticae magister Ba-
uia;Nolamadveutumreduxil,quianonineunleA.D. roniusomniumoptimecousignavit. Verum liaec e.iilcm
37:2. sed in»equenli ex Urbe iu.Etrypluiu Irausve- ab doclissimis viris minime idoneo tempori consi-
clain putavil. Hiuc semel admisso errorechrouolo- guatu, iu caussa l'uerunt,cur et multa alia idgenus
gico, siEpius iiuposlerum labi necesse fuil. Ilaque peccariut, qusc hic raptim ad examen vocabo, ne
ordo earuudem cpislolarum noslra senlenliasic est qucmpiam fallant, si forte.hoclocononimprobata,
digerendus. silentio praeterirentur. Paulinus in flne episl.
1. Epistola XXIX. alias X. ad Severum, data est XXXIX. alias X. ait, Vilam Sancti Martini oliiuab
ipso vcie A. D. 397. postquam Viclor Nolam adve- r Severo conscriptam, se Melaniae, lunc liospitisuae,
ueiat, et .Ucduiia ilhuc Komam
profecla luerat. recitavisse, queruadmodum prius eam recitaverat
2. Epist, XXVIIl. alias IX. ad Severum, dala est vci!era6i/t episc.opo alque doclissimo Aicelie qui cx
in fine sesiaiis ejusdem auni 397. 1'ictore ad profe- Dacia Romanis admirandus aDVENKRAT, nimirum
clionem paralo. antequ;im Melania advenisset:quae, siadvenitipso
i. Epist. XLIII. alias XXXV. ad Desiderium, da.la, vere anni 397. utique Aiceias hieme praecedenli
esl A. D. 399. posl feslum Apostolorum, Viclore in advenisse diceuduserit. yuare omnium falliturPa-
Gallias prolecturo. gius, qui A. D. 397. § ^- ^'^'icelam post Mclaniam
Ergo TiUemontius, et ab eo in nova edilionePau- advcuisse conlendil, idest insequenti A. D. 398.
lini adjulus Jo.BaplismaBrunuSidimsfiriorcsepisto- Eirorem prKbuil vulgata chronolaxis epistolarum
las A. D. 'M. ac lcrliam X. D. 40t). scriptas iiume- sancli Pauliui, in quarum XXVIII. alias IX. quum
rito ceusuerunt. De prioribus quidcm si id verum Pa;.ius uuUam dc Aicda meutlonemfactamviderei,
foret, Melania in Uriente navigasset A. D. 377.post lioc sibi sufUcere putavit, ut scriptam existimaret
jaiu exslinclum p^.rseculionem Arianorum quod :
priusquam idem episcopus cxDaciaNolamvenissoi,-
starenulio modopotest: uamPauUuus, quiJlelauiam nimirum nii(c, non vero post epistolam XXIX. alias
1'OSTQuiNyuKLUSTRAad se reversam atfirmut, ean- X. Itursum idein Puulmus in laudataepist. XXVII.
dem tcmpore illo Valculis, quando Ecclcsiam Dci vivi, S li. tcstutur, SC i/iui(aii)iis canere SOlitumNalalerar-
furor Arianorum liege ipso impiclalis salcllitc persc men Sancto Nolauo presbytero, iu ejus die
Felici,
quebaiur, fugatis ct apprchcnsis CalhoUcis, praesto festo 14. Jauuarii quae quidem carmiua edi coepta
:

fuiss.; tesluiur in laudata epistola XXIXg. ^. cui tv A. D. 393. quindenus numerusclausil. IlorumNaioa-
omnino simiUler loquilur Palladius cap. CXV \.\U. lium quiucto Nicetas priraum interfuit A. D. 397. eel
lianc procellam A. D. 372. et 373. saeviisse, extra postmoduin »10110 quod prodiit A. D. 401. auctorc
:

omucm controversiam csl, ut pridem uberrime os- Baronio A.D. 397. §lu, In hocenim Nalali ix.quod
tendimus. esl Poema xxiv. sic Paulinus Aicetam, tunc Nolae
IV. Palladius cap. CXVIII. i/nin^uc /usfraadwi- prBesentem, alloquitur v. 330.
ginli septem aunos dUatat. Sed ex il/c/tniia; itus el Dicquaiso.BEiiiSTi •?

rcdditus epocha. Ilierouymi c( /^au/iiii gnavissimis Tequo ip3um leueo, Nicela, in quo liaclonus segor
lestimouiis sulfulla, certum cst, exsurgere aunos Niictes alque dies, animo labenlo, popondi?
tanlum XXV • uuumque et alterum iUum mcnsem Venisli laiidom, yu.tnTo milii nKnniTUs aiino?
primie navigationi impeiisum iuiiruculcjam hieme Ilaec mcrito persuaserunt Annalium paronti Nicc-
sub llnem A. D. 371. quem eundcm meiisem uituin lam ct 9iiiiic(o et iiouo Natali Sancti I-elicis, primum
el a/(ci*ni», Pauliuus, rotuudof/iiiiKyiic/i/sd-oriim nu- A. D. 307. ct postmodum qiiadricnnio seriiis A. D.
mero usu.s, neglexit. Palladius pro anno (ofoaccepit 401. NoliB visum. Sane quiim Puulinus vcrno tcm-
toto etiim A. D. 398. superaddito, quo Melaniam, porc A. D. 307. Melanitc secum versantirecitavcrit
ipse in .Egjpto degi-ns, Homamadvenisseinifllexc- Vitam Sancti Murlini quam Airela: Episcopo aulc
:

ral. Sic P.dladiiis necessario expUcatus, noqu.'i<]uam planum fit, Aicriam hieme ejusdcm auni
recitavcral,

Confer Vit. S. llieron. cap. XXIX.

113 VITA LIB. I. CAP. V. 114

397. die 14. Januarii primum Nol» fuisse. Sed Pa- ter exacta, presertim vero ad Ambrosianum,elFri-
*.^
gius .\. D. 397. § 7. ex Chifnetio Parte II. cap. IX. singensem, saecuIiX. jevum referentem.quoPauU-
has Paulini Natalium epochas turbal, utque Nalile ni ini Natales 12.iontinentar. HuncmemoratR.P.D.
1. ab \. D. 393. avulsum, insequenli anno deli^Mt Bernardus Pezius in Dissertatione Isagogica ad
Natale 13. ex A. D. .',03. ad A. D. iOti. trausferre tomura I. Thesauri anedoctorum pag. 27.
conatur, proptereaquod in eodem Natali 13.memo- VI. Ad Rufluum, quem Baronius vocat individuum
retur excidium Radajiaisi Regis Golhorum, quod Mehinix comitem, redeamus. Rosweydusinllistoria
quum eveneril \. D. iOo. ideo sequenti .V. D. 406- eremitica pag. 144. ti 27. Baronio adversandipotis-
carmen illud a Paulino condilum putat, trahitque siraamrationem desumit ex sileutioPauliniinepist.
Natale I. ex .-V. D. 393. ad \. D. 394. ita ut Cliiflle- XXIX. alias X ad Severum,ubi de .Uc/an lacopiose
tio et Pagio aucloribus Niceias non .V. D. 397. sed loquutus Rui'inum omnino silet. Verum si huic
398. Nolse Natali v. primum interfueril. Verum imnc argumento uUum pondus inessot,sequeretur, cele-
sententiam ab etiam recoctam amplecti non
alio berrimam feminam, solamnd Paulinum ivisse, quam
possumus quum enim A. D. 405. Gothis Ilaliam
;
tamen amplissimo fonn'/a/«sociatam Paulinusexce-
vastanlibus, ipsique Romanffi urbi incubautibus. pit ;
qui in unius Mclanise laudes etTusus, ceteros
Paulino, alias sui gregis curse intentissimo, haud- nominatim recensere neglexit. Cum his Rufinum
quaquam vacaveril consueta die xiv. Januarii hoc exslitisse, jure negari non potest. Iterum prsestat
suura pacis el quietis opus peragere: poslmodum Pauhnum audire § 13. Tugurium vero nostrumtiuod
illud peregit transacta hieme, et vere appetente a tcr>-a suspensum csenaculo, una porticu cellulis
ejusdem anni 403. adeoque ItaUa ab irruplione hospitalibus intcrposila, longius tenditur quasi dilata-
Gothorum jam hberata. Si bene auguror, disertim B tum gratia Domini, non solums.K^^CTlS f/wiiWam (Me-
hoc exponit Paulinus initio Natalis 13. quod una laniam) plurimi cotnitabantur, sed etiam divilum
cum 11. el 12. ex Ambrosianis codicibus prodiit. illorum catervis, non incapaces angustiasprxbuit. Inter
Etenim Sanctus vates hoc modo Natahs siii. iui- hos sanctos, idest laudabUis vitse homines, unus.
tium auspicatur pag. 1-2. idemque precipuuseratRuQnus. queminprajcedenli
epistola, huicjam adductae, ut ostendimus, posipo-
Cindida pax, ver.m grala vice lemporis anuum nenda, memoratumvidemus;ibienimPaulinus Sul-
PosT HiEMES ACT.is, tranquiUo lumineducit.
picio, veterum Hnnales ab se postulanti, quibus
Signatumque pio Sanctis Felicis nonore
Securis aperit populis, Gaudere serenis nimirum in sacra historia texenda uteretur, hoc
Mentiljus ABSTERS.i diri caligine belli paclo respondet Nunc operis lui curam gercns, qun
:

Suadetovans Felix, quia pacis et ipse patronus. te pro ulililate fidei nostrss inspiciendis et conferendis
Cum palribus Pauloatque Petro et cum fralribus almis prseteritorum temporum rationibus occupalumjudica-
Martyribus, RegemRegum exoravit, amico sti, quod de me non habui, de Fratris unanimi opu-
Numine, Romani producere tempora Regni, lenliore thesauro petivi, et ipsam adnolalioncm qiuim
InslanlesqueGEiAS ipsisjam faucibus Urbis
commonilorii vice miseras,literis meis inditam direxi
Pellere.
ad Rufinum presbyterum, Sanctse Melanise spirituali
r.aussa latet, cur is. quilisec in lucem prolulit, id via COMITEM, vere sanctum et pie doclum; et ob hoc
>ibi Ucere putaverit, ut contra fldem codicis in intima mihi affectione conjunctum. Si ille has, qux
primum versum tertiam voculam Isetum de suo in merilo te permovent, de annorum sive regnoriim, non
truderet, primigenia explosa, quam ego vemi fuisse r congruente calculo hiantis historise caussasnoti edide-
scio, quamque aliasluculenlerconflrmantveibailla ril,quiet scholasticis ct salutaribus literis {ssecularibus
in secundo versu Posl hieuies aclas. Eadem primi-
: emendat Baluzius in notis ad prsefationem Salviani)
genia vocula uei-ii!, in qua una rei cardo versatur, Grsece et Latine dives est, vereor ne apud nlium in
satis clare in codice Ambrosinaorepraesentalur.Sed his regionibus frustra requiramus. Quod si prsesum-
hoc atque aliaidgenusquam plurima veteremcodi- ptioni de se mese salisfecerit, prima occasione, si Do-
cem cum nova editione conferenti facile patebunt. minus favcrit.transmittamunanimitatituse.utcumquc
Porro verni nrala vice lemporis. post hiemes octas mihi siiper hac ratione i-cscripscri/. Hucusque Pauli-
exprimit illud Hora ii hbro I. Carminum Ode iv. nus, qui de homine peregrino, nec sibi alias viso,
fnttiluragris hiemsgrala vice veris HtBC ostendunt, tam singularia prodere non pot-^rat; Sed quia Ruli-
1'aiihnum hoc suura natale carmenxiii. nonmense nus, Sanctse MelanisespirilaliviaCO-i.lES,mmpecam
Januarii. ut alias consueveral, sed moxsubsequenli ea re lux et sacro itinere Hifirosol.vmilauo, pridem
lerjio tempore cecmiise, statim post deletum Gotho- Nolse fuerat ideo Pauhnns pietalem et d.cirinam e.ius
;

rum exercilum cuj us clades /uemi ejuslem anni

; coram miratus, Severum nuncpriraum detanti viri
403, propterea copulatur. Nec sane ullo unquam laudibus edocel. De Melania haudquaquam hoc prs-
auno Paulinus die 14. Januarii. ideoque media hieme, slat, quia in anteriori epislola, qu£e ob librariorum
dixisset post hiemesuctas. Sed nequeuUa fuit caussa, inscitiamnunc est posterior, id fuse praestUerat.
lur Paulinus ad insequentem X. D 406. hoc suum Idem Paulinus inepistola XLalias XXVI. §. ti.Ru-
Natale 13. transferre debuisset, ipsumque annum finum abse coramde rebus .Egyptiisconsullum, uon
quibus Psalmi CI. yer-
.;0o. ab .\nniversario carmine vacuum dimitlere, obscure his verbis
rw signiflcat,
licet consueta die 13. Januaru illud canere nequa-
^ sum Sexplauat Accepi a quodam Sancto, doctissimo
quam poluerit. Paulinus certe initium hujus Natalis viro, et carissimo mihi, qui non soluin legendo, sed
auspicatur ab Epinicio ob Gothos, ante initiumVe- etiam pere.grinando mulla cognovit, Pellicanum avem
ris hoc eodem .\. D. 403. prostratos; ideoque apud esse \n yEgypto,velillis juxtapartibususitalum,proxi-
Dungalum, qui Paulini Natale? lo- enumeratinRe- mis Niloflumini desertis oberrare, serpentibus vesci,
sponsisad Claudium Taurinensem in BiblioiheeaPP. in quos dimicando pnevaluerit. Ergo pugnal utvincat
el ac-
Lugdunensi tomo XIV. pag. 218. his plane verbis el victa moritur. Victrix vero et evadit mortem,

inscribitur De Golhorum exercitus cum suo Rege,

: quirit alimoniam. Quod autem ngcticorax scriplum
esl nijcticoram esse verius asserebat, idque
probabili
interUu. Ex his patere arbitror, phssimum vatem
stalim a Gothis devictis iransacto die 13. Januarii ralione videbatur ostendere,quum illam avem hocloco
Nalale suum 13. ipso vereanni403. cecinisse.Quum positamdiceret,quamappeUamusnoctuam,quiasecreto
ergo Natale v. flxum maneat A. D. 397. Natale9. noctibus canlus exerceat et volatus,el obscuritate tene-
A. D. 401. hocque Natale 13. X- D. 405. hinc patet brarum,qua fere cuncta caligantanimalia lumineliir,
Nicel3e,Rullni et .l/e/a)iia;Nolam adventum ex A. D. RuQnumporro, flagitanle PauUno, etiam Benedictio-
397. nuUo conatu divelli posse. Cetera optandum, nes Patriarcharum exposuisse; iterumqueinPalses-
PauUni opera omnia per virum industrium et accu- tinam rediturum, Nolam a PauUno invitatum, pos-
ratum rursus editum iri,ad veteres codices dihgen- tea dicemus.
115 RUFINI PRESBYTERI 116

LIBER SECVNDUS.
DE SCRIPTIS A RLFINO ROM.E EDITIS

CAPUT 1. \ etiam Vicaria absolute dicebalur. ex Sirmondo ibi-

dem in nolis. Prsefecliprsetorioltaliae/rcs ricarii fue-
I. Macariui doclrinam OrigenisconlrafalumsibiaRu- runt.I Romse.II.Itali!E,ni. Africa?.Primidisposiiioni
(ino rogal exponi.W. Macari! professio el sludia.lW. Picenum, Valeria, Campania, Brutii, el Avellinates
Pincli coenobium ubinam sleleril, i>i <juo Rufinuf suberanl, exCod. Theodosiano lib. ix.lit. xxx.qui-
Ursejo Abbali Regulatn Basilii Magnilalinilale flo- bus equorura usus lib. V.et 1. LXVIII.lib. Xll.lil.l.
navil. IV. Variade hac Regula proferunlur. V. Li- de Decurionibus, ubi consule Golhofredum. .\di, si
brum primum Apologelici S. Pampliili pro Origenc lubet, Blondellum de Priinatu jiag. 917. el Norisium
Ru/inus Macario nuncupal. VI. fjusdem Apologe- in Dissert. de Synodo V. cap. X. Hac prima Romse
lici examen.Wl. Rufini Disserlalio pro Origene. Viraria functusfuerat Macarius: undehabemus,cur
Eo tandem accedimus, unde Rufino surama invi- Paulinus .Sccu)ic(i)iia)iinavim ab eodeprccarelur. Vir
dia conflala, quae illius nomen apud posteros, dere fide, el vila clariis dicitur aRu-
erudilione, nobililalc,
ipsa parum sollicitos, magnopere labefactarc visa lino lib. Invect. qui, eo, uti diximus, eliam atquc
I.

esl.Romamcum .Melania nondumadvenerat, quum oliam rogante, Sancti Pamphih ol OrigenisOpuscula

J/(iraiii<squidam, vir primarius, monachuscerte, ul iii latinum sermonem converlit, eidom Macario iri-

postea probabo, conlra mathemalicos seu Fati ad- plici prologo inscripta, ubi liruni dcsideriorum cl fi-
serlores, scripturus, et in quibusdam, tanquam dclissimum fhatrem appollat: quo vocabulo ejusdem
arduiSjhaesilans, navimin somnis adspexit, eminus sccumprofessionisnempe))io)iac/iu»n,tuncfuissede
permare adventantem, quae portum occupans, no- signat. CerteidispsumprodithisverbisGennadiusin
dos difficultatum absolveret. Quid plura-.' Vix dum 11 Catalogocap. xxvm. Macarius monachus scripsil in
Rufmus adparuit, Macarius ab eo percontatur, quid urbe Roma adverstis Malhemalicos tibrtim i)i quo la-
:

de argumento. qued manu versabat, sentiret Orige- boreoricnlalium quscsivil solalia scrip/ura)-u))i,nempe
nes; hujusquedoctrinam sibi oratexponi.Quumla- Origenis et Pamphili. Huc alluserat S. Ilieronymus
bori se subducere R'ifinus, el quadam ex partetale iii.\pologeticoll conlraRuriuum^iVsouisirfeOrien/c
aliquid operis ab Sancto 1'amphilo martjre in Apo- coiisses, crudilissimus vir hserereladhuc inter Malhe-
logetico suo conscriptumsubjungeret,hunc euadem maticos, et homincs Chrisliani guid conlra falum dis-
Macarius sibi in latinum sermonem verli, serael .tererenl, ignorarenl. Paulo iuferius navira, quae RuB-
iterumqueflagilavil.QuamvisaulemidseprfestiiuiuiE uum adveverat.in somnisa Macariovisam, irridens;
abnueret Rufinus.proplereaquodad lalinum sermo- 7'ua naris, inquil, Rumanse urbi revelalione, promissa,
nem Iricennali jnm penc incuria lorpuisscl, haudqua- alliud po'licelur, cl aliud efficil. Mathcmalicorum ve-

quam lamenquinMacarioauscultarel, facere poiuii. ncral solvere quseslioncs. etsolvitfidcmChislianorum.

Quare de Sa>i(:(i /'amj)/ii7i M/Jo^oge/ico pro Origene, Rursus epist. XCVl. alias XVI. (A'une CXXVIl.) ad
raox dehbrisPei-iirc/io)! in latinum sfjrmonemirans- Principiam.carpensRufiuuinot Macariumlicciuirius
ferendis cogitavit, interjecta propria disseri.niiuncula que suppresso nomine : 7'uiic librorum iztfi ap/uv infa-
de adulleratione librorum Origrnis. iit ab eo, quem mis inlerprelalio luncdiscipulusu>.&i.o;, et vere nominis
:

male audirc didicerat, invidiam amolirelur. Hscc lire- suisi in talem magistrum non imprgisset,tuncnostro-
viter pra3fari visumesl, antequam dislinctius el la- rum 'j\.Zoi%'aiiO)V conlracdictio,el Pharisseorum lurbata cst
lius singula porcurramus. Eadom narrat Ru/inus .«c/io/a.Subnomine o"/.oto; quod beatum significal Ma-
Invecliva I uti vulgo inscribilur, verius inscriben- p carius latet, quiOrajceidem sonat, el Sanclis adnu-
da Apologia, ad Apronianum contra episl. XLI. ^ moratur apud Bollandum tom. I. Januarii pag. 90.
ahas LXV. (A'u)ic Z,A'.V.V/K.) S. Hieroujmi adPam- Nominevero Maihemaiicorumeo lempore noni4s()-o-
machium et Oceanum. iio»?ii,sed Haruspices, Geuethliaci, elquosnunc As-
II. Admonet me hiclocus, priusquam ulteriuspro- Ir.dogos judiciarios dicimus, accipieltanlur, qui |«issim
ccdo, ut raptim agam de hoc Macario, qiiandoqui- apud Christianos iiessime audiebant, quod omnia a
dein omni iBvo momorandiE controvorsiajoriginein lato et Stellis derivantes, divinam providenliam et
l)ra;buit.Ros\vc.vdus in nolis ad S. 1'aulinuiu rectc liberum homiiiisarbitrium ponitusoIevarent.Horum
inonuit, alium ab eo nou vidcri, ad quem Nolauus fallacos divinationos et impia deliramonta, quibus ei
anlisles scripsit episiolam XLIX.aliasXXVI.ubi illum ipso aliquaudo fuerat addiclus. rojicit S. .\uguslinus
enixesollicitat,ulauxilioessevelilSccu)i(/iriia)ionaii- iu confcssiouibuslib. Vll. cap. VI. oosdemqueoxpln-
fragaranavimcum morcibus ox Sardiuiaadveclis, a ditUb. V. do Civ.Deicap. I. elll. Adhaeccap. XLV.
procuratoreposlhumiani Senatorisrepostulanti,qui dc divorsis quajstionibus, eos clcgauler his verbis
eam iu Brutiorum liltorc occupaveral :quique judi [lingit Aon cos apjicllarunt Malhrmaticos vetcresiiui
:

ccm provincialem doclinaturus, Romam aufugorat nunc appellantur, sed illosqui temporum numerosmo-
Palain esl,hunceumdoinesse .A/ocai-iu)», quem Pal- /i( ca7i ac siderum pcrvcstiijarunt. Adversus cos autem

ladius in IlisloriaLausiacacap. c.xxiii.intcr eosre. qui nunc appellanlur Malhemalici,volenles actus nos-
censel, qui Piniauum MolanicE.iuniorismarilum, iii Iros corporihus cselcslibus subdere, cl nos vendere stel-
Campaniaeet Siciliae agrisagentoin^sacraeexorciia- lls, ipsumqueprclium, quo veudimur, a nobis uccipere
lioniscaussaconveniebanl. .SiHn7i(crc(ia)»i iuijuilPal- nihil brevius el verius dici potest, quam eos non res-
ladius, quidamnotnine, Macariuse.r Cicaria. In coilice i\])onderc nisi acccplis conslellationibus. Ilis consona
(irsecolegitiir isb Pixxpta; nempeCruicariu.i.seu vi- lial)ot lil). II. Doctrina Chrisli ina cap. XXI. In libro
cariaprajfocturadefunctus. HaiicphrasinDliii: exem- automlX. Cod. Theodos. iutogcr tituIusXVl.esicou-
plis illustrat Roswoydus in Oiiomastico pag. 10o9. ira malollcos el maihematicos. Iii isiiusmodi or-
unde appaiot lapsus Abrahami Orlelii in Thosauio go homiuos f.iti adserlores scribonli Macario sup-
goographico, ubi Palladii ficuriam, locumf|uompiiun potias tulit Huriiius /rt6oieoric)i/n/ii(iii sci-iplurarum,
osse oxistimavii,quumsiinomen ofllcii. Orlehilap- ut ait (lennadius, nompo lalinaintorprolaiionc.\po-
sum correxit Bollaudus pag. !10. lom. I.Januarii. A logia; .Sancli Pamphili pro Origeno, ol hujus opcro
Sldonio hb. I. episl. III. ricarianu* a;)ca:, ab aliis Vi- de Principiis.
cariauui honor cl Vipariana dignilas passim; aut
; III. Cclebrc eral co temiiore in agro Romano me-
117 VITA I,in. II. GAP. 1 H8
naslcrivun l'itieli, in quoii M;icarius,aruqueinonasli- ^ perisse mihi videorin Actis S. Caisarii Torraciuonsis
cae \U-x prorcssores, ipsequeoli;im fio/inii.'!, Deo va- in Sancluario Bonini Mombritii tom. I. lilera C. ibi
caluri, sccedcranl. linlinum ccrte, vixdum al) Orionlo enimcirca llncmhiEclegumlurdeSanctismartyribus
revcrsum, illud coeuobiumintrass6,colliyirausoxoju3 l"clicc cl Eusebio: quorum corpofa,diejam prseclaro
prpcfationc ad HcgulamSancti Basilii,dequaposlea. jaciavii marc adliilusjuxia Pineta. Ilinc satispatere
Sed viri doctidisputaut, ubinam £;ontiumslokM-ilisio arbitror, monasterium Pincti stetisse in agro Terra-
Pinrlilocas. Norisius iuHisloria Pelagianalib. I. oap. cinensi j uxta mare alque huc Macarii mouachi som-
:

Il.infinc,locumRomoisub uHiniiKmappcUat.eunilom- niumrespexisse.cuicontrafatum scribcnli,;j(;)'.sojLio-

quecAVra porlaynAnriclica m pcimo ah iirbc lapideslc- iv»i navis quscdam oslensa cst eininus, adventarc per
tisscopinatur. PoslTillemontium tom.XlI.pag.3lO. pclagiis qux quiun jiorlum nodossust
fuissel ingrcssa,
ct tom. XIV. pag. [-2'. alio abiit Johannes Mabillo- Rulino Apologise lib. I.
liivsilalionis absolvercl, teste
niusinlib.I. AnnaliuniOrdinis Saucti lionidiciig. 15. pag. 3ti0. quippe quiB inUttorale monasteriuin Pi-
1'ineiuin cnim aliis in Sicilia. aliis prope fi/ieyHu» neli, Macario Monacho, tunc ibi degenti, adpellcre
.lulii stalucntibus, ipse locat in opido Clisscnsi iiro\tc visaesl.IuHoccemonasterio constitutusUulinus, uli
Ravennam.ratusidcm acccEnobiumSanciorum JoluTa- jam dixi, Basilii Magni Regulamlatinitate donavit,
niset Stcphani.quod SanclusGregorius memoral in obsequuturus Ursejo Abbatiab seperconlanti quse-
XVII 1. HiomuesPinetimonasterium
libro VII. cpist. nam in Oriente Servorum Dei habcrelur observalio,
in ora maritima agri Romani queerereneglexerunl, iiu!caniini virlus.qua^insliluta scrvarcntur in rnonas-
ubiillud disertis verbis ponitRurmus,dum se adven- leriis. Eo libentius paruil Rufinus Ursejo polUcenti
lanlcm dc jhirlihus Orienlis, cl dcsidcranlcm jam fra- p quod per univcrsa occiduse piTrlis monaslcria si hsec
Irum consucla consorlia, iu illud ingrcssum affirmal. Sancti et spirilualis viri fBasilii^ sancta et spirituaiia
Hunnum ergo Hiciosol.yma reducem, nccdum Roraam innotescerent instituta, otmiis ille Sei'vorum Dci pro-
ingressum, fralrum (id est monachorunV consuela feclus, qui cx hvjusmodi inslitutionibusnascerelur, ci-
consoriia inmonasterio Pineti primumexhilararuut. dem quoque Rufiito ex eorum vel merilis, vel oraliotii-
Ejusposteasitumgraphicedelineavitinepistolajam hus aliquid gratise, t'e(mcrec(/is, a//ci'iY(.SicRufinusill
laudala ad Ursejum, loci Abbatem, quiin pervelusto cpistola adUrsejum, quem rogat, infmeut uuacum
codice Sanctse Crucis iuHierusalem 6V.sacii(sappel- cieteris quiRegulamlegerit ilUussitmenior,a/i?s(/ue
latur Supcrposilttm attgusto arcnosi Iratnitis dorso>
: monastcriis exemplaria prsebcat, ut sccundum instar
hinc atfjuc Itinc passivi maris unda circuniluil. Rara Cappadocise omtiia monastcria eisdetn et non divcrsis
tantummodolalcnlcs locos etnintis arguil Pitius, exqua itislitulis vet observationibus vivant,
etPincliclarutn notnctt sfccuIo dedil.Si Penitum mai-is IV. Promissa Ursacii sive Urseji, ac vota Rufini
undaeircuttiluebal, ergo mariincumbebat,et proculab iuanianonceciderunt, ad hancenimBasiliRegulam _

Urbe aberat. Hoc neque Pincto eslra portam Angelicam latini juris factam, Itali etreliquiOccidentalesvitam'
nequeClasscnsiopidocongruit. Si rarapinuslatcnles et mores suos composuerunt, notante Mabillonio lU
locos arguebat, ergo juxta Pineia Ravennseessenon .\nnalibus lib. I. §. xni. Rufinus triennio serius in
potuit, ubinourarK; sed frcyuens eminet pinus.Deni- Ilist. lib. XI. cap. ix hoc prseclarum industrise suse
que quid mullis opus? InterCampaniam etRomam monumentumsic memoravit Iransfudimus in lati-
:

Pineium slelisse coUigilur ex epist. XLVII. olim n Basiliiprseterea instituta monachorum. optantes,
itin

XLVIII. Ponlii Paulini, qui A. D. 398. Cerealem, p si polerimus, el Dei favor adjuvcril, eorum (utriusque
Nola Romam adSanctum Petrum redeuntem licct in- ^ Basiliiljj/iirfifraJis/ciTf.IsllieecRegula^cmniumjquas
ccrlus, an Rufmum esset visurus, lamen RuBno tunc Occidentales imitari studuerunt, celeberrima, nos
in Pincio degenti illum commendat Eisi, inquit, in-: monet, ut qusedam miuus obvia de ea proferamus,
JE perrecturus fo-
cerlutn milti fecit (Cerealis) (jrKorf.iD quEe in Rutini interpretis laudemmaximam cedunt.
ret.Rufinus ergoextra Urbem inter XolamelRomam Magnus Basiliusmonasticum institutum in Oriente
tuncmorabatur.ut proptereaeuminvisere cupienti, variis regulis Grfece editis illustravit, et ad perfec-
a via Romana nonnihil esset declinandum. Paulinus tioris disciplina; normam excoluit. Has accurate re-
addit, se, epistolam Rulino reddendam,Gereali de- censet Benedictus Haeftenus in Disquisitionibus
dis&e.itaqucchartulxdattintcttiSnBFOKTS^^iOy VIDIS- monasticis lib. I. Tract. IV. Disquis. xt. Quse nuUa
SET, quam officii, sicut crcdimus, si te viseret,pr^eo- suspicioue laborant, hsec sunf.
ptatilescapessere, cottitnisimus epistolamistamnon ca- 1. Rcgulse fusius dispulalw.
sui,sedfidei. Crediniusetiitn iti Dominodirigetidamad 2. Rcgidx breviores.
le viaiti QuarePaulinus(^ubius
serttionis ac filii nostri. 3. Cotistitutiones monastiese.
li8erebat,num Cerealis Romam veniens, ad Rufinum in i. Regula in lalimtm sermoncm conversa.
ipso itinerediverteret, an potius epistolam suamad Hanc postremam inlres ducentasque inierrogationes
illum extra itcr esset missurus. Atqui Cerealisad Ru- riivisam flu/inus nosterexBasiliifusioribusetbrevio-
linum non tulit, sed preemisit epistolam, utipsemel ribusregulis contexuit, quemadmodumob oculosponit
Rulinus teslatur in ea, qua librum II. de Benedictio- Hugo Menardusin notis ad ConcordiamRogularuma
nibus Patriarcharumad PauUnumdirexit, ubi ello- Sancto Benedicto .ALnianensi Abbateinitio ssecuU IX
cum nominat. in quo lunc morabatur, Pineiicm, scUi- p. confeclam, ubi pag. 56. in translationem
Rufiuianam
cet. Malo hoo verbis RuUni e.xplicare comttnmcm qui :
^ utramque Basiluregulam,fusiuset brevius disputa-
dcm filium Cercaletn NONDtJM videratn. Sedis cotiscius tammigrasseobservavit. Eam velustissimuscodex
quid miki doloris itt/ligerel^si rcddere tnorarclur lile- MS. Bibliothecse Sancti Germani aPartisiu duceuias
ras luas, PR^MisiT eas ad mc. InCne sic ait ; quia au- inlerrogaliones, totidemque resposionesiisdem sub-
tem Quadragesitnss diebus, in monaslcrioPwETlposi- jectas, divisam complectitur. Sed in editione Holste-
lus, hsecrescripsi ad le, eliatti tralribtts, qui aderattt, niana tres aUse interrogationessupperadduntur.Vir
itieptias meas celare non potui. Rursus inprfefatione doctus et pius Edmundus Martene, in Commentario
lib. III. Periarchon sic Macarium alloquitur tom.I. ad Regulam Sancti Benedicti pag. 897. censuit,Ba-
Operum latiuorum OrigenisediliomsI.Erasmiapud silium ipsumexutraque Regulasua, breviori et fu-
Frobenium pag. 818. Superiores duosPeriarchotiU- siori,tertiam conflasse, quam fi»/in!(slatinum reddi-
bellos, tc eliam cogenlc,
nott solutti iitsistenle, veriim derit.Non aUus tamenquam Rufinus et conflavit, el
DIKBUS QUADR-iGESIM^ inlcrprclatus sum. Scd quo- latinam reddidit.Ejusinterpretatio ordinem regula-
niam illis diebusctiatn tu, religiose fraler ilacari, clYl- rum, quam BasiUanse prseseferunt, neutiquam servai
CINIUS moiiebas,el ainplius vocabas, eliam cgo ainplius Scepe enim Rufin us non tam interpretem quam, para-
operabar. Hos vero posleriores duos tardius explicui- iihrasten agit, muliisetiamde suointextis,utcenset
mus, duin ad nos ab extrema et uliitna parle Urbisra- Haeftenusiib.II.Tracet. I. Disquisit. IX. Hincfaclura
rior exaclor accedis.in edUiouihus Hierothei, Erasmief, est, ut quotiescumque BasUianee regulaj segmenla
Grijnei, orbis pro lirhis pei'peramlegitur.PiHe/u»i re- recitantur in Anianensi Concordia, iu qua Sancti
119 RUFINI PRESBYTERI 120

Benedicli Regula cum aliorum Patrum xxv. Hegulis J^ ad Ursejum accessil ^..-^.-.. operibus Sancli Basilli pag
""" '"-——
Colonise apud
f-—..:
^ Eucharium Cervicorum i„.:„.
eoramiltitur; loties Menardus eadem sepmenlaad 337. laiine
utranque Basllii Hcfulam, ct ad interpretationem edilis A. D. 1531. in folio. ex interprclationibus
fttifiui summi diligentia exegeril, uudeliquido ap- Jo. ArgjTopili , Geortjii Trapezuntii el Haphaelis
parel, dubiuri non posse, quin Anianenfis in sua Volaterrani. Accessit ctiam KegulaeSancti Benedi-
Concordia Hufini interpretationc usus fuerit, quod cti, Commentario illuslratae per Johauuem Cardina-

Mcnardus praecipue proditad cap. III. § 3.pag.llo. lem a Turrecremata pag. 537. editiouis Coloniensis
Benedictus .\nianeasis quo promplius hsec Rufini apud Geruinum Calenium A. D. 1575. infolio. Pro-
interprelatio paterel, eam suo CodiciRegularumin- s|>cr Stellarlius in libro, cui liliilus : Fundamina
seruit. Ilunc Fabius Chisius apud Ubios Aposiolicac el regiilx omnium ordinum, edilo Duaci ijerBallhas-

Sedis Apocrisiarius, ct postea sunimus Poniifex .Kle- farem BeUerum .\. D. 1626. iu 4". pag. 138. aliam
xander VII. jussu viri, saeculorummemoriaedignis- Hasilii regulamallulit. .?ed Lucas Holstenius in epi-
simi, Francisci Cardiualis Barberini senioris ex stola MS. ad Fabium Chisium die vi Junii .\. D.
membranjs Colonieusibus descriptum .V. D. 1643. 1653. exarata tcstatur, germanamveramqueflti/'i»t
niisit ad Lucam Ilolstcnium, cujus tandem cura pro- iulerpret^lionem prfe ceteris e.im se reperisse, quae
diilRomae apudVitalem Mascardum .\. D. 16til iu laudatur iu Concordia Benedicti Anianensis, cujus
.'»•
el raox Parisiis apud Ludovicum Billaine A. D. Codici Regularum seorsuminseritur. Ilinc ad mem-
1663. in i'. Eandem Regulam, a liufino iu Italiivul- branas Colonicnses, olim ex au tographo Smcti Maii-
gatam Sancti Benedicli sevo antonomaslice diclam mini Trevireusis descriptas, ubi Rufmiana Regula
fuisse Regulam Sancti Ba^^ilii notal Ilaeftenus, lum i) primo loco legebatur, adanmssim expressam Holsie-
quod ejus summa, tcsle rtnfmo. in Oriente obser- uius vulgavil iulom. I. Codicis Regularum S(<i(u(a
:

..
varetur, tum quod, ipsointerprete, nonsmemagno monacltorum Sancli Basitii Eitiscopi Csesariensis in-
, :
. .

omnium plausu,0cciilentaUEcclesi8eprimum inno- scribitur in pcrvelusto codice membraneo Biblio-

luisset, in plerisque eliam monasteriis usu deindc Ihecx Sanctse Crucis in Flierusalem iii folio pag.
recepta, quemadmodum illamslalimsuacurarece- 177. una cum prologo Sa»ic(i Rufini presbijleri ad
plum iri. Ursejus Rufino spoponder.il viros san- Ursacium. Carolus Coinlius in Annalibus Ecclesia-
cUssimos hauc prse ocnlishabuisseconstat :non so- slicis Francorum tomo vi. A. D. 821 S 28. agens
lum enim Magnus Benediclus eam perf.imiliarem lia- de Ilolsleuii Hegularum codice, labilur, putans,
buit,discipulisque suis coramendavit cap. LXXUI. Chisium, nonnisi,postquam<ad pontificatumadsaen-
suse Regulse, ubiplurimaex hac Rufiniana mutua- disset, apographum suum,olim Coloniae descripium,
lum nos docet Anianensis Concordia ; Sed Greijorius cum Holsteuio commuuicavisse. Illud enira jamrtu-
Turonensisin Ilistoria Francorum lib. x.cap.xxix. dum. scilicct .\. D. 1643. communicaverat, utnos
tcslatur celebralam in Monasteriis a Sancto .\redio ox ipsis Ilolstenii epistoUs hac de re ad Chisium
inslilutis. Eam laudat .\nonymus in Vita sancti Lu- scriptis coUegimus. Regulam Basilianara a flu/ino
gendi qui floruit inilio sajculi \1. in Actis Sancto- expUcalam, etin GaUiis ante.\. D. 651. quoS Gis-
rum Ordinis Bcnedictini Sseciilo I. pag. 576ubi lenus Atheniensis in Belgio sibi Sedem elegit, usu
eliam pag. 253. alius auctor scribit, Sanclum Dro- roceptam, iUuc fortasse perlulit S. Maurus, Magni
cloveum ad BasiUanam Regulam a Beato Germano Benedicli discipulus, elS. Aredio sequalis, ulmonei
inform.itum. SBecuIoVII. SanclumFilibertumhauc Coiutius in loin. III. .\. D. 651. §7. qui etiam mox
ipsamlectioueassiduafrequeutasse, lesliseslauctor r accuratam et cgregiam profecto analysin ejusdem
ejus Vilse in Sjeculo II. pag t<19.Ex ea Smaragdus Regiilae exhibel, undenobis virdoctissirauspersin-
teslimonia proferl inCommenUirioadRegulam San- gula eundi laborem adomit. Ha;c de priinoOpere,
cii Benedicli, eandemque memoral Innocentius II. quod a Rufino, in Iluliam reverso, scriptum com-
Summus Pontifex apud Gralianum Caussa XVIII. perirau=. Scd Macarius nd aUas lucubratioues de-
ousest. U. c ip. XXVI. .Vd hsec auctorprsefationisiu nuo uos vocal. .Vpud Gralianura ha;c Basilii Regu-
opcra G. L. Sancli Basilii Parisiis impressa apud la, inslilula mnnachortun dicta, cx Rufini interpre-

.\ticliaelcm Sonnium .\. D. 1617. iu folio sic loquitur tatioue laudatur 26. Q. VII. cap. VIII Ilem Dist. II.
de Regula, quam Rufmus expressit cj:stal etiam
: cap. I. de Poenil. S imc <le RamphiliApologia pro
asceticorum lihrorum epilome vel certc Regularum fu- Origene agamus.
sius exijositarum, tjuam lalinilnlc donavit Rufinus V. Eam Riifinus in .Macarii nomine comparere
.Ifltiileensis, ac librum de Inslilulis monachortttn ap- voluil. Sed quia Origonem ejusque studiosos malo
uellavit, eoqueColonix una cum celcris Rufitti opcribus audirc noverat, invidiam ab se amoliri conatus esl
seorsim edelur, prxserlim quum ordincm Regularum proceraio ad Macarium, virum desideriorum, ul se-
nonservel,<}uemBastliioperapra:sefcrunl. IstliKceililio racl et ilcrum vocat, nempe alterum Danielem.
(^oloniensis nunquara visaest. Froiilo Ducajus ibi- Non difflletur quin sibi res ipsao//<;iisam maximam
dem lomo II. pagina 2,S. col. 2. in uolis ad Regulam comparet eorum, qui se Iscsos piilant ab eo, qui de
fusius dispulatamiiiseruilemendalioneslatinse vor- Drigenc non aliquid malc senseril. El qtiamquam
sionis Riifini ex duobus Mss. codicibus Pulcanis. 110)1 si<a»i de cosentenliam, sed Sancli martijrisPam-

HuliniauamRpgulam primus tjpis vulgavlt Joluinues phili Macariosciscilanti cxplicarot, aittameu, se non
rauciscusBrixianusraonachusCongregalionisSaii- l)
I ambigere, fuluro.<i, qui ct in eo Ixsos se pulent, si ali-
ctte Justinaj iu libro cni tilulus : Quahior primum quidprocoel alieno sermone profcral. Ipsos lamen
approbatse rcligiosis tiuibusquc viventi regula:. l''enc- deprccari se ait, nihit prxsumpto vel prxjudicalo
lis apiiU Lucam .inloniiim jHnclain A. D. 1500. i'i i° (iniiiio agei-e ; sed quoniam ad judicium Dei venturi
llanc edilionem posteu renovatam vidimusPai-isiis siimus, non refugiant scire quod vcrtim csl, ne forte
apud Johanmm Pelil 1519. in 4", ubi laineu i|ui in igtioranles iletinqtiant, considcranles, qiiia falsis cri-
codicibus Mss. fsl Ursejus, mfudose appellatiir tV- minallonibtis perculere fratrum infirinorum ronscieit-
«(irii/«, forlasse (.Vsacin», dicendus. Monaclius llrixia- las, in Chrislum peccarecsl. Et ideo {subjuugit Ru-
nus adnotavit iu line, hanc rcgulam in suo fontc llllUS) »10)1 accommodent criminaloribus auremsuam,
apud Cirajcos ampliorem,el inordine aocuraliorem nrc ab alio di.-^cant allerius fidem, maxime qiium co-
haberi, eiraque se cum aliis ejusdem Basilii dnersis lam experiri sit eopia, et oris sui confessio, quid vel
iriiciatibiis. Hiitlno intcrpretc, piopediem Lalinis do- iltialiter uniusquisqiie crcdot, oslcndal. Sic enim scri
naturum. .Vdd.uniK toslimonium Damiani de Sancla l^lum est quia cordecrcdilur tid justitiam,ore aulent
:

Maria in prajfuiione opcrum Sancti Basili GriEce cotifrssii) fit ad satiilem el ex vcrhis suis unusquisque
:

editorum VeneiiisapudSleplianum de Sabio A. D. jiislifirnhitur, cl ex verbis suis condrinnabitur. liipr

15.'J3. in-folio, ubi Casparem Contarcnum Cardina- pra?ralus, ol lecloro iii iis, quse Origoni coutraria
lom alloqucns, RegulamaRii/^tno Iranslatam, /"c i<;- apud illum invcniuntur, misso art brevem Assertio-
mcnla ct '/imiitiidiiii lilicllum appcllal. Cum opistola nciit. iil vocat, de .IdHHcralione librorunt Origenis
 .:

121 VITA. LIB. II. CAP. I. 1-22

quam Sancli Pamphili Apologice statim sul)jecit, .^ Eusebio post Pamphilum martyriocaronatum,riim'
l'idei su» tcsseram
proferl, conlra pr;i3cipuas lise- positos. Hinc f.ictum, ulqninque fpriores libri modo
reses Origeni impacl;is omnino pugnantera. Pamphilo, modu Eusi-biu indiscriminatim tribueren-
1. Se credere prolitetur, quod S'incia Tii/tiias tur. se.rius unum scmper Eueebium auctorcmpr.Tiu-
'.elerna sil cl unius nalufa?, uniusque viflulis alqui' lcrit primo tamcn unum Pnnip/iidim, non etiam
:

subslanlise. Eusebium auctorein habente, ut postea constabit.

-1. Quod Dei in novissimo lcmpore homo fa-
Filiiis Universioperis argumentum fuitdefensio Origenis a
'us est, pro peccalis noslris passus est et in ea
el : multis criminatiouibus, quibus ejus doctrina impe-
:'sa carne, in qua passus esl, resurrej:it a morluis ; tebatur uonnulli euim Origeuianis scriplis intelli-
:

ropler quod et resurrcclionis spetn humano generi gendis impares, alii mcntes gravitate, multi etiam
ibuil. sinistro alfectu prcerepti, in Origenem ferebantur,
3. Carnis resurreclionem non per aliqiias
finfiuit) itautetiamsacrarum literarum studiososOrigeniana
1'rxstiigas, sicul wnitxulli calumniantur, dicimus; sed Opera lectitantes prohEereticisconclamarent, quan-
hanc ipsam carncm, in qua nunc vivimus,resurreclu- quam alias innocenti?e etpietatis laude conspicuos.
ram credimus, non aliam pro alia, ncc corpus aliud, Plurimi insuper damnatores Origenis non solum
i"am hujns carnis dicimus. !?ive ergo corpus resur- quicquam ex ejus operibus nunquam legerant, sed
clurum dicimus, secundum Apostolum dicimus, hoc Hnguam Graecain, qua Origenes scripserat, penitus
,um nomine usus est ille: sive carnem dicimus, se- ignorabint. Nec deerant quiquumex ejus lucubra-
iindum tradilionem symboli conplemur. Slulta enim tionibns, omnem, qua poUebant, eruditionem hau-
"Hnventio calumnise esl, corpus humanum aliud pu- n sissent, ne id ceteri animadverterent, doctrinam,
ire esse quam carnem. Sive ergo curo secundum auctoremque simul verbo et scripto execrabantur.
numuncm pdem, sive corpus secundum Aposlolum Sic Pamphilus in Apologia sua. quam, ul Photius
U':ilur quod resurgrl, ila credendum est, sicul Apo- testatur, ConfessoribusadmelallaPalsestinaedamLa-
<!olus definivit ; guiaquod i'esurget in virlule resurget lis, direxit propterea quod rumoribus et maledictis
;

'U m gloria, el incorruplibile resurget el spirilualecor- in Origenem excitatis faciles aures adcommodare
pns, quia corruplio incorruplionem non possidebil. viderentur. Constat porro tota propemodum locis
^-
ergo his prserogalivis futuri corporis vcl carnis,
ilvis integris el testimoniis Origenis prseler exordium,
csurreclio cirnis credendu esl inlegre alque perfccle, quod est veluti epistola ad Confessores jam me-
'it et nalura carnis eadem servetur, et incorruplione moratos. Hsec in antecessum de his enim infra-
;

^piritualis corporis slalus et gloria non infringalur, sermo adhuc recurret. In hac PamphUii Apologia
sic cnim scriplum esl. Sic de fide sua Rufinus circa memoratur liber Origenis de Oraiione. qui tandem
Trinltatem, Incarnationem, et corporum Resur- Grfece prodiit Oxonii e theatro Sheldoniano .\. D.
rectionem, quibus nullam difficultatem jure moveri 168o. in-12^
posse consentit Tillemontius tomo XII. pag. 206. VII. Rulinus trauslationi Apologise S. PamphUi
Rufinus omuia his verbis claudit. lisec in llierosohj- a se absolutae, dissertationem adjunxit, quam in
mis in Ecclesia Dei a Sanclo Sacerdote ejus Johanne prologo brevissimum libelhim vocat,estque ejusdem
lyrxdicanlur. Iliec nos cum ipso dicimus el lenemus. Apologise pars, ab uno Rufino tamen composita et
Post emissam hoc pacto Fidei suae regulam eorum Macario pariternuncupata. In hic Rufinus ea, quae
qui contra credunt, communionem damnaf, secum p in Origenianis libris Pamphili Apologise contraria
vero sentientibus pacem aJprccatur : sir/iusprs/cr ^ inveniuntur, ab haereticis fuisse corrupta,variisar-
hsec vel credit, vel docel, vel a nobis aliter crcdi, gumentis ostendit. Ruflnus istud opusculum de
quam exp-osuimus, pulal, analhema sil. Noslrx ergo Adulteratione librorum Origeuis, in duas partes se-
Fidei documentum siguis habere vull, habeal e.v his. cuit. In prima ostendere nititur ejus libros ab Ilse-
Si quidem aut legimus, aul hujus fidei nostrie facimus reticis fuisse corruptos. Hanc in rem exempla
rationem, secundum Aposlolum probantes omnia, utriusque Clementis. Romani et.\lexandrim produ-
quod bonumest tenenles,ab omni specie malanos obs- cit, et Dionysii pariter .A.lexandrini, quorum scripla
tinentes. Et, si qui hancregulam sequuntur, pax su- eandt-m aleam subierant. In altera parte Origenem
per illos, et super Israel Dei, amen. ipsum eliamnum superstiiem, iu literis suis decor-
VI. His peractis subsequitur ^poiogiaPamp/ti/i ruptione operum suorum, couquestum pertendit.
marlij)'is pro Origene, interprele Rufino, quemadmo- Harum etiam Uterarum partem adducit. pra3cipue
dum in edilionibus vulgatis inscribitur, quanquam quam scripsit ad Alexandrinos conira eos,qiii libros
ea primum dumtixat librum.elloca nonnullaex if- ejus adhiic eo vivenlc adulleraierunl. Ad hcec obser-
lis ses libris separatim decerpta conlinel, quibus vat nounuUis Patribus Latinis et Grfficis idemillud
Pamphili Apilogiam constitisse prodilum esl. Mar- infortunium accidisse. His exposilis, hsec addit
tyr invictus eam Cfesarese Palsestinse, in carcere Si ergo el Origenes lalia ab hserelicis el malevolis, se
clausus cum aUis Fidei Confessoribus scripsit, ut esse perpessuyn, in epistola sua, propria voceconqueri-
Eusebius, Pamphili in eodem carcere socius, testa- tur, et mullis aliis c.atholicis viris lam vivis, quam de-
lur in libro de Martyribus Palaestinee cap. XI. et functis eadem acir.derunt, sitnilesquc fraudes scriptis
Photius cod. CXVIII. cujus hsec sunt verba: i,ec<i p. eorum probanlur illalse ; quse landem animiobstinalio
sunt Pamphili marlgris et Eusebii pro Origene libri ^ in sequali caussa non sequali uti venia; scd ex eis-
esl,
sex; quorum quinque sunt a Pampliilo in carcere, dem accidentibus, aliis excusationis revercnliam, aliis
prsesente eliam Eusebio elaborati. SextuS vero post- infamian criminalionis intenderet Iti Rufinus. qui
qttam jam marlgr ferro, privatus vita,ad unice desi- neque illud siiet. acerrimos Origenis hostes Orige-
deratum Deum migrarat, ab Eusebio est absolutus. nis esse plagiari'is, hoc scilicet pacto satis 6ansse
Photius totum opus recensel. perinde ac utrunque ratos. ne sua furta detegerentur Qvin poHus (sub-:

auctorem haberet, utiturque verbis in multitudinis jungit) aperienda est hoc iii loco verilas latens, non
numero usurpalis, aiunl. nddunl, commeniori.int,elc. enim possibite est tam iniquo judicio uli quemqaam
In Une iterum sciibit: Origenis aulem Apologiam, hominum, ut de causa sequali non sequaliter sentiat
ut diximus Pamphilus el Eusebius communi carcere Sedquod auctores oblreclationum ejus hi sunl, quivel
inclusi conscripserunt. Uterque operas contulit in in ecclesia dispulare lalius solenl, vel eliam libros
condenda hujusmodi quamopidoelabora-
.4/Jo/ogi(i, scribere, qui tolum de Origene vel loquuntur vel scri-
tametlongam fuisse, discimus, ex EusebioinHisi. bnnt. A'<! ergo plures ipsorum furla cognoscanl, qui
Ecclesiastica hb. VI. cap. XXXV. et ex Socrate ulique, si ingratiin magislru7nnonessenl,nequaquam
lib. III. cap. VII. ac etiam ex ipso Photio, qui nono criminose viderentur, nequc simpliciores quosque ab
Christi sseculo totam legit. lidem auctores nos do- ejus leclione delerrerenl. His tBngere voluit Hierony-
cent, quinquc priores libros non ab uno Eusebio, mum, ut recte monnit Grynseus in tomo I. operum
sed a Pamphilo simul et Eusebio, sextum ab uuo Origenis pag. 781. cditioais, quam postea memo-
123 RUFINI PRESBYTERI 1^4
rabo. £a, quse scquuntur, Epiphanium carpunl, CAPUT II.
qumquara Hieronymuslib. Apologiaj pag. -417.
II.
I. Rufinus laline vertit priores libros duos Origenis de
ulraqueconlra uuum Epiphanium ab Rufino iirodiia
Prineipiis. Ejusdem vrrsionis eonspeclus. III.
inlerpretalur: Dfiiiijue guidam cx ip^is, qui, sc, w-
II.
Tolius operis idea. IV. Benedictiones Palriareha-
tul evajigeliz-andi uecessilalem jjer omncs genles el per
omnes linguas, habere pulal dt Origene male loquens,
rum Ponlio Paulino duobus libris explanal. V. Ru-
fini et Paulini hac de re epislolx amsebxse. VI.
sex millia librorum ejusse legisse, quamplurima fra-
Ediliones ct codices librorum de Benedictionibus
Irum mulliludine audienle,eonfessus esl, qui si uliquc
Patriarcharum. VII. Bufinus libri tertii et quarti
ut ipse dicere solel, pro cogitoscendis malis ejus, ipsos
Origenis de Principiis versionem absolvil.
legcbal, sufficere polerant ci decem libri ad cogno-
seendum, aul viginli cerle vel quamplurimum tri- I. Macarius scriptorum Orientaliura maxime avi-
ginla, Sex millia aulem libros tegere, non jam vcllc dus, quum in Sancti /'a>«/i/n7i /Ipofo^ia librosde
cognoseere sed totam pene vitam suam discipliiiis
est, Principiis identidem memorari observasset, ab Bu-
ejus el sludiis dedere. Quomodo ergo merilo isle au- /iiioflagitavil, uieos Romanis auribus:idcommoda-
diendus esl, t/uum eos culpat,qui inslruclionis sux ret. Quocirca /?ii/iiu(s in his quoque .^Uaoario obse-
caussa pcrpauca ejus, salva /idei rcguta, alque inlegra quuturus, latinos fecit libros IV.Origenis de Prin-
pielate legcrunl-7 Uoc loco perspicum est, a RuOuo cipiis, sive dc Potesiatibns, ut dici posse in prologo
Epiphautum carpi, de quo sic Hieronymusiulib.il. cxistimavit. Ilanc taracn vcrsionem uno tenore
Apologise in Rufiuum pig. 403. A> me milsas adscj: liaudquaquum absolvit sed postquam prooemium
:

millia librorum ejus (Origenis! quos legisse healam n di(os9i(cprioreslibros latio donassel,amicorum im-
Papam Epiphaniiim criminaris Rursuslib. 111. pag. pulsu in aliis conscribendis operam posuit, ut postea
4(51. hic esl ille delirus senex, qui sex mille Origenis dicemus. Ilajcfiii/iniuiia translatio, tota quanta est
libros, te praesente, cantavil ; qui omnium genlium proslat inler varia opera Origenis, studio Constanlil
linguis prsedicalionemsibi contra Origenem injunctam Ilierothei Canonici rcgularis .Sancli Salvaloris, la-
pulat, qiii ideo cum legi prohihel, ne alii ejus furla tine edita VenctHs apud l.azaru^n Soardum A. D.
cognnscani. In epist. XXXIX. alias LXII. pag. 337. 1514. 1)1 folio, unde eam cuin ceteris, ut videtur,
adThQophilum, arguil Johannem Ilierosolymilanum. Erasmus traxit in suum priorem lomum Origenis
quodEpiphanio objecerit, scx milia librorum Orige- Operum, quorum latinaj editioni immortuus, eam
nis ab eodem perlecta: Sex millia Origenis lomos non absolvendam reliquit I3talo Rhenano Dasilcie apud
polcral quisquam lerjere, quos ille non scripsil, faci- Frobenium A. D. 1531). duobus tomis in folio. Haec
liusque credo testem hujus sermonis, quam auctorem editio auctiorlucem adspexit Bnsi/<?« similiter apud
esse menlitum. liieron.vmus tamen epist. Xl-I. alias 1'robenium A. D. 1551. et postmodum .\. D. 1537
LXV.ad Pammachium et Oceanum pag. 34l). de ii- variis operibus locuplelata, quae Laurenlius Ilum-
bris ab Origeue
scriplis hac habet : Mille el eo am- fridus aliique in lalinum sermonem transtulerant.
pliiisIraclatus, quos in Ecclesia loquutus, edidil. In- Inde sublalis erroribus, el passim addilis notuUs
numerabiles jirxterea commentarios,quos ipsc appel- iterum exprimendam curavit Jo. Jacobus Grynaeus
lal tomos, el qnos nunc prxlereo, ne videar operum Basilex apud Eusebitim Episcopium \. D. 1571. in
ejus indiccm texere. Quis noslrum tanla potest legere, folio. Haec editio primis quatuor prajstat. Uieroiheus
quanta ille conscripsit ? Pelro Halloixio in Origeue in pro(3emio suarum Castigationum, quas Anlonio
defensolib. IV. pag. 354. haudquaquam incredibile (3 ContarenoPatriarcb8e^'eneliarumuuncupatas,libris
videtur, eum sex millia librorum scripsisso, modo Periarchon prjeposuit, lianc de toto volumine sen-
recenseantursingulaj Homili3e,parvi Iractatus, dia- lenliam i)ronunciavit /n co veUa enchiridio, prin-
:

logi, epislola;, Apologice, non autem librigrandiores cipia Chrisliiina; Beligionis eonlulil; de omnibus prse-
ul nunc vulgo intellii/imus quum Tlieodorus Mo-
: cipiiis, de Deo, de Palre videlicel, Fiiio, ac Spirilu
psuestenus supra decem millia librorum scripsisse Sanclo, de divinis menlibus, de mundo, de anima, el
tradatur apud Pelagium 11, Poutificem in epistola dc aliis dispulatur quibus tractandis his contigit ob-
:

ad Etiam Aquilejensem et etiam apudrucundum scuriorem sentenliam fieri, vet quod materia ea sit, ul
Hermianenscmlib. VIII. cap. I. ouid quod ipsemet ait Bufinus, in qua loto tcmpore vita: suae desudanles
Epiphanius, qui Hseresi 64. scripla Origenisin/imVu philosophi, invenerunt nihil vel illud lloratianum
:

fuisse testatur, postea S. LXIIl. illum sce mi//iali- crenit : Brevis esse laboro obscurus flo.
brorum scripsisse aflirmavit? Concinit auctor epi- II. Perspicuum est, intcr omuiaopera Adamaniii,
laphii Origenis, pervetustus.quod postmodum pro- notissimum fuisse hoc dc PrinripHs, ut notitPelrus
feremus: ait cnim, Origenem tol libros scripsisse, Dauiel lluetius in Origenianis lib Ill.cap. III. seci.
quol hominibus legio constat.Eam sex millibus pe- I. §. 'i. pag. 2ili. lu illo enim Origeuesprincipia cro-

ditum, el sexcentis equitibus conslilisseoxploraium dendiirum in religioueslabihrecouatur.Scdomnium

est. Disscrtalionem suam his dcinde verbis claudil unafuit sententia, hos libros summaobscurilateel
Rufinus :Sufficere haec ad oslendendum qualiter de iiifficultate laborare. /(ii/iiins ipse, praecoaliasOri-
Origenis libris sentiendum sit, putn; quod omnis qui genis,hoc sinccro proflletur subsequenlibus verbis
non contentionis, sed veritalis sludium geril,facilc his T) in prologo ad Macarium Sun/ revera alins et obscu- :

tam evidenlibus assertionibus adquieseal. Quodsi quis ris.iimi ct difficillimi dc rcbus enim ibi lalibus dispii-
:

ineontenlionesuapermaneal ;nos talein consuetudinem (((, t>i q uibus philosoph i o»i>ii sua xtatc consumla, iu-
non habcmus ; definitum eninx eslapud nos,siquando t'ciii>c poluerunl nihil. llic vero noster quanlum po-
eum (Origencm) lcgimus, secundum Sancli Apostoli luil, id egil, ut Crealoris fidem, el crealurarum ralio-
commonitioncm, lcnere qux bon i siint, si quid autem nem, quam ilti ad impielalcm Ira.rerant, ad pielatem
ijiventum fueril in liis, qiiod cum Fide Calholica iioii ronverleret. Sed illud esl auditu moleslius omnes
co>iso>ia(, hoc el ab hieretiris snspicamur inscrtum, el posleriorum sa^culdruiu hocreticos ex hoc eodem
lam ab illius sensu, quam a noslra Fide dieimus alie- volumine, Cricce t imcn scripto, coulra verilatcm
iium: tn quo eliamsi fatlimur, nihil, ul opitior, ftcri- iirma sumsisse. Nimirum Origcuesiuhoc operc liu-
culi hiijusmodi errorc incurrimus nam el ipsi, Dco : inanas ratioueset philosophiam Platouicim magis,
juvante, permanemus illrsi vitando ra, quse suspecta quam verbi Dci scripti ct tradili aucloritalcm sequu-
lialicmus <( improbamus. Et accusalores F'ralriim non tus, teulare iiulius forlasse voluit,quousciueposset
inveniemur apud Deum, i/uia Uiaboli proprium esse liac luethodo perveuiri, quam expriiucre quid ipse
hoc nfiuf diiiluraccusandifralres; undc et Diabolus a vcrc sentiret. yuare hoslesOrigenisiu libris ivrlar-
rrimiiianiln nnmcnaccepil. Simul rl maledicoriim sen- chon aru'ueudis pdtissiinuiu insud.irunt ^eoi^il^iiiiiuc
lenliam, qmr n reijnn Dci Ke/i iral eos, qiii lalen sjiiil, Pamphilus mart.vr iu .\poliigia swpenuniero appcl-
declinamuf. Sic Rulluus. lal, proptercaquod Origcnis adversarii in hos unos
polissimum accusandos incumberenl. De Dydimi in
125 VITA LIB. II. CAP. II. 126

eos Commenlariisposlmodum loquar. Kusebiuslib. \ clo solislS. lunaj 19. littera DominicaliC : Hufinus
VI. Ilist. Eccles. cap. XXIV. eos toslatur Alexan- in epistolaad Paulinum Nolanum, qua- in vulfraiis edi-
dhie fuisse conscriptos, nimirum anto A. D 231. tionibusprcpit libruin II.de Renediolionibus Palriar-
Quid spociatim ipsi conlincaut, breviler adnotat charum, idipsum his vcrbis adstruil Quia autem
:

Photiuscod. CVIII. Rulhuis Hioron.Ymusquo cerla- Quailriigcsimrcdiebusin monasleriopincti positus hiec

timlatinosrc(ididorunt;Hioron.vmilamcntranslalio scripsi ad le. In pnijfationc ad librum I. luciilenter af-
jamdudum inleriit, nequeOrcecus codox amplius rc- lirmat, se Paulino gratillcaturum, in codem ccenobio
Quaro nobis
peritur, saltem in bibliothecis Europse. illudopuseoten"iporeconscripsisse,quoOrigoni Iraus-
standumesLversionilalinsp. cujusauctorRufinusin ferondo operamdabat Quanlum crgovct mcdiocritas
:

prolo.ffoad Macarium fatotur, se iirpccipue cavisse, inleliigcnli!f noslriK valet,vel lcmpus indulget, vel hi-
neea, qua;inlibris Origeuis discrepantia inveniun- sinunl, qui rcscripla ad Oriqenem perurgent,quanla,
tur atque contraria, proferrct, ratus hsec eadem rrstanla palipoluit, hrevilate, pro en amore,quocon-
non ab Origene scripta, sod ab hfcrelicis superad- fidcrc nos libi deomnibus juhe^, sine prscjudicio eorum,
dita, quemadmodum se abunde ostendisse arliiiraiur qui melius aliquid scntirepossunt, quid nolnsdehocin-
et in Apologetico Pamphili, et in suo libello de lerimCapiiuto videalur exprimimus, nemps de cap.
Aclulleralionf librorum Origcuis. Ilinc ait Sicuhi
: XLIX. libriGeneseos; ubiJacob, sivelsrael Palriar-
ergo nos in libris ejus atiijuid conlra id invctiimus, cha, de singulisfiliorumventurapraedicit,qu8ePau-
quodab ipso in cclcris locis pie de Trinilalc fuerat de- linus sibi a Rulino explicaripostulaveral.
finilum, vehil adulleralum hoc, el alienum, aulpra:- III.OrigonesinprsefationehbrorumPeriarclioncEco-
termisimus, aut secundum eam regulam prolulimiis, D uomiamtotiusoperisdelineavilsedicturumairirmans
quatn ab ipso frequcnlcr invenimus affirmalam. Grieci de Deo Patre, Filioet Spiritu Sancto,de Anima, de Dia-
codicis loca, ab antiquis auctoribus recilata, in Ru- bolis, do Mundo, de ScripLura Sacra, de .\ngelis,
lini versione desiderari animadvertit Huetius. Illud deque Coeleslibus, an sint animata. In lib.I. agitde
maximaadmirationedignum Tillemontio videturin Deo incorporeo, de Christo e.iusque nominibus, de
tomolll. pag. 578. cdit. II. Hieron.vmum. Origenis Spiritu Sancto,deanimabusrationalibus, deque an-
palamjamfactumacerrimum hostem,adhuc tamen gelis. InlibroII. persequiLurargumenlum deMundo,
[Nunc LXX.XV.) pro solu-
in epist. LI. alias CLIII de naLura corporea, de Deo, de incarnatione, de
tionecujusdamgravisetpraecipueequaeslioniSjPau- .Spiritu .Sanclo, deanimabus hominum pecudumque,
linum Xolanum misisse ad libros Periarchon, guos deangelis etanima Christi,de resurrectionecorpo-
niiper, inquil, Pammachio nostro jubenle, inlerpreta- rum, deque poenis hujus vitae et post vitam. lu libro
lussum. Rufinusin Prologoail, seinhocsLudio ver- Ill.disceptatde libero arbitrio; de diaboliset pec-
lendi libros Origenis, sequi exemplum Hieronyml. catis, de Sapientia Dei, de tentationibus, de mundi
qui multa opera Adamantii, ornate magniflceque principio et Line, et desummo bono.Iulibro IV. de
praefatus, transtulerat in lalinum, in quibus quum sacris lilteris,de ralioneillas intelligendi,et deTri-
aliquanta offendicula invenianliir in Grieco, ila cli- nitate.Erasmusqufe dura videbantur, suis monitis
mavil omn ia interpretando alq ue piirgavil, ut nihil il- adorampositis,castigavit. Hierotheusverosuasipse
lisquod a Fide noslra discrepel, lalinus leclor invc- Castigationes preemisit. AnLe utrumque Didymus
niat. Sed alia ibidem espressa, prselereunda non AlexandrinusineosdemOrigenislibros CoOTmoUaWn
sunt A^os c)-yo, inquit RuOuus. remab illo quidcm
:
p apologeticascribereopushabuit,testeSocratelib.IV.
(Hieronymo) casptam sequimur et probatani: sed non cap. XXV quffi Hieronymus hb. II. in Ruflnum pag.
xquis eloquenliss viribus, tanli viri ornare possumus 148. breves commcnlariolos adpellat. His prcecipue
dicta; iinde vcreor, ne vitio meo illud accidat, ut is csecus ille Didymusm se odiummultorumattraxit,
vir quem Me alterum post Aposlolos Ecclesiie doclo- undeposLerioribus sseculis una cum Origene proscri-
rcm,scicnlix ac sapicnlise mcrilo comprobavit, inopia ptusestin Synodo V. aliisque, ut ostenditNorisiusin
sermonisnosiri longc csse inferior videalur. Post hfec Dissertationis suse cap. VII. ErroresOrigeni impacti
prologum claudit suse translationis, exscriptorem exslabant prgecipuein hoc o\>eTedc Principiis, quod
lectoremque obtestatus in conspeclu Dei Patris, et fuit velut isagoge, sive introductio ad Theologiam.
Filii, et Spirilus Sancli, pcr futuri regni fidem,pcr Nobis, ut dixi, Grsece scriptum non superest, Sy-
resurrcctionisex morluis sacramcntum, per illum qui nopsimtamen recitat Photius cod. CVIII. tanquam
prseparatus cst Diabolo et Angetis cjus, igncm, sic non operis, sseculo nono, quo floruit, exslanlis ejusdemque
:

illum locum selerna hereditale possideat, ubicsl fletiis fragmenta occurrunt cod. CCXXXV.adha^c in Phi-
el stridordenlium, etubiigniseorum non extinguclur localia, et in Justiniani imperatoris epistola apud Lab-
et vcrmis eorum non morietur, ne addat aliquid, nec beum tomo V. Conciliorum pag. 672. Locum etiam ex
auferal nec immutet ; sed conferat cum excmplaribus codice MS.adfert NicolausFuUerusin Miscellaneis
unde conscripseral el emendct ad literam, et distin- iheologicis lib. IV. cap. XIII. Universum opusai?»-
guat, et inemendatum vcl indistinctum codicem non fino latineexpressum, habemus, qui illud pro virili
habeat, ne sensuum difficultas, si distinclus codex corresit, declarans in utroque Prologolibril. etlll.
non sil, majores obscurilalcs lcgentibus generet. Ru- se omniasustulisse, quse doctrinee Ecclesise conira-
linus hujuscemodi verborum sententiis non sane I» ria videbantur.Nihilo tamenseciusin eolegimus au-
fortuito prolatis diluere voluit prJEcipua et om- daces quidem singularesque sententias, quse quum ex
uium pessima dogmata, de quibus Origenes ac- traditione ecclesiastica eductsenon sint, genoraiim ab
cusabatur. Id Tillemontius optime aduoLal tom. omnibus rejiciuntur.magnaOrigenisaucLoritate ne-
XII. pag. 211. Hsec Bufinus diebus Quadragesi- quaquamobstante. Is inhocoperefunditusevertenda
mae scribebat in monasterio Pincti A. D. 398 subcepit Valentini,Marcioms, aliorumque hseretico-
quod testatur in pra^fatiuncula libri III. Periar- rum deliria, qui, ut caussam mali ostenderent, duo
chon, in qua Macarium sic alloquitur pag. 711. ;jci)ic!piaexcogiLaverunt,totidemanimas,duplicisque
tomi I. operum Origenis ediliouis Grynsei Qui lc- : et inter se di versse naturse homines exsLare commenti,
gis,memor esto mei in tuis sanctis oralionibus, ut el unos reipsa bonos, alios reipsa malos. Origeneslib.
non effici mereamur asmulalorcs Spiritus. Superiorcs I. cap. V. VI. cl VIII. contra staluit, solum Deum,
duosPeriarehon libeltos,tenon soluminsistente, verum natura sua bonum et immutabilem esse, omnemque
eliam cogenle, diebus Quadragcsimic interpretalussum. creaturam boni et mali capacem, mutaLioni obno-
Sed quoniam illis diebiis ctiam tu, rcligiose frater Ma- xiam. HaLionahs creaturse imperfeclionem, ut mali
cari,et vicinius monebas, et ampiius vacabas, cliam ego caussam, assignat.Eam suaUbertate male uLenLem
amplius operabar. Duos postea reliquos libros lardius exproprise originis perfectione, suaculpa decidere,
absolvit, quia Romam,et quideminextremamurbis ostendit. Subinde Ub. III. oap. I. statuit pro funda-
partem Macarius, a quo urgebalur, post pasca seces- mentoliberumarbitrium, quodrationeet Scripturis
serat, quod eo anno 398. conligiidie 18 AprilisGy- solidecomprobal. ommbus locis respondeus, quibus
127 RUFINI PRESBYTERI 128
Sed hoc errat
haerelici abutunlur, ulillud everlant. k infra videbimus. Scilicet ad Rufinum. religionis el
quodlib. 11. cap. I elVIII creaturarum inaequalila- doclriuae fama percelebrem,virispiiseterudilisun-
tem pro effeclu earum merili accipit. Eteniin ipso dique couflueutibus, ut scripturarum, et auctorum
auctore lib. I. cap. ^III. cl lib. II. cap. II. el VIII. orientaliura thesauros, ab eo secum communicatos
Dcusanlecorpora([ueiul.im numerum .cqu.nium ani- mirarentur, is Regulae Sancti Basihi, Apolopiae Pam-
marum creavit. quaequum pro majoiipartepeccas- phili, suae dissertationi de Adullerdtionc librorum
sent, secundumpeccatoruinmensuram.qualitalem- Origenis, ct libris IV.Periarchon, superaddiditduos
que. in variis corporibus ad id crealis, ul easilom \m- libros de Bencdiclionibus Patriircharum, quos ro-
uial. velulcarceribiis includantur, ila ulex sj^iriiibus galu PontiiPaulini cognomenlo .Vo/an i.nondumta-
puris, Angelorum, Aslrorum, alque hominum animaj men fpiscopi.sedlantum/Mrsftyfcri.confecit. Jampri-
evadant Origenes enim ccnset, Anjjelos animaei cor-
; dem receplum est, ut verba, quae Jacob morli pro-
pore subtihssimo conslare, et pro suis quemque me- ximus cap.XMX.Geneseosproluht duodecimliliis,
rilis variaministeriasubire. Putalastraesseanimaia, lotidem Tribuum auctoribus.quibusomnis Ebrteus
pukhrosque carceres, spiritibusminusreis, quamii populus conslabal Dfncdicliones xil. Palriarcharum
sunlqui Munduminfcrioremcolunt.destinatos. Vi- dicantiir. iiuanquam,pr8eterRi</i>ii<»i, Anilirusiuscap.
deatur hb. I. cap. VII. lib. II. cap. VI. Primusomuium II. de eodem argumento.ctTheodorilusinGenesim
spirituum.qui ab initio cariuite perfeciiori adhaesil cap. ultimoobservcnl.eumtilulumminimecoQgruere
Deo. meruileidemconjungiexccllentiorimodo, nun» ipsi oralioni, per quam Jacob maledicil Ruben. Si-
quam imposterum avellendus atquehsecesl anim
: mooni, ac Levi.Quamobrem prophciiam polius, quam
JesuChrisii.Ctiteri spirilusmulari possuntdebono p tciic(/K7ioiic»i diccndam esse .Ambrosius afflrmat
in malum cl de malo in bonum ex lib. eap. III. /?!</; II i(sexlTbeepisloIam,nuncdepertilam,8cripserai
Felicitas bealorum eos impeccabiles nou eflicit, ne ad Aji</ijii(m.In eaobnunciumad se Concor<ii<i per-
illarn sibimetipsis, potius quam Deo tribu.int C<!lerum latum de obilu matris, ut infra clarius explicari vide-
Daemonem ipsum aliquando inimicitiamDeiahjociu- bimus, se liomx in seslu solliciludinis. ct in incerlo
rum, ejusque mahm voluntatom destructum iri, ut morarum esse,amicoPaulinoindicaverat, illum ciiam
Deussil lotus in omnibus, tradil Ub. I. cip. VI. Hoc horlatus, ul Graecis litteris perdiscendis operam daret,
tamen non e venturuni nist posl longam sKi-ulorum se- quodRuOnus Clementis Romani Pontilicis iransla-
riem, quia post hunc alius eril Mundus, pluresquc tionem, a Paulino digestam.non valdeprobaret. Hajc
alii,quemadmodumplurcsaniefuerunl.NullumeDim ex Pauliui epis. XLVI. alias XLVII. qua rtufini lit-
fuil tempus sine Mundo, nequeullum erit unqiiam, loras, quanquam hrevea, sibi magnorefrigerioruisse
ne Deus ociari videalur. Haec hb. II. cap. I. III.\'.et respondet, ejusquesolIiciludinesoalTectumsitiniflcai
VI. Origenem ox Plalonisphilosophia, quam optime sperare tamen illius prsesentia se denuo exhilaran-
calluit, hasopinioneshausissediscimusexlib.II.eap. dum Graecas litlcra discere se non posse, nisi diu-
:

XXI. Cerie ex ejusGorgia.Origenesinterceterahoc lius Ruiini consorlioperfrualur, ol pleniorcm ejus co-

speciosum principium didicerat, omues poenas esse piam habeal, ut illius opibus ditescat. Subinde epi-
mediciaales, et pro fine habere correctionem illius, stolaehuiic llnem imponil In lemporesane,<]uo scripla
:

qui eas subit. Hoc quidem poenis aelernis .iilcommo- hsec scrihehanlur, cecidil suh oeulis incidcns, proposita
datius Origenes censuit, ratus hoc pacto juslitiam leclione, CapilulumiHudexGenesi, quod Judas aJacob
Dei cum ejus bonitale in concordiam ficile redigi: benedicilur (XLIX. 8.)£'/ 7i<in Do»iiiiiiSo;)/)or(nnisst-
quod eruimus ex Hb. IV. cap. II. Nihilprofert, quod C mam hanc occasiot em dederal, pulsarc posl lempus
sacraescripturse testimonioaliquocoulirmare non vi- fircs lui cordis placuil. Erflo, si mc amas, immo quia
deatur, tamen saeponumero in sensum violentum multum amas, roqo, ul scribas mihi, ui inlclligisipsam
tracto Tres «cripluriesensusoplimedistinguil, liiie- Palriarcharum benediclioncm c(st qua ipse scis ui eis
:

ralem scu grammaticum. figuralum scu alloKoricnm ardua sensu, et digna coinilione, scire me velis. Spe-
m
auagogicum seu ysticum.Jiidfcorum ct hffiretieorum cialilcr lamen de Capilulo illo Gciicsco." (XLIV, 11, secuu-
erroresostendit,quinimissecundumliiter.imi'xpres- dum LXX.l iii <;i<o ail, alligans ad vilcm pulium suum,
siones figuratas acceperint. et etiarn illonini, qui se el ad cilicium pullum asina; suse ;qui suus is pullussil
ubique mysleria invenireopinabantur. Sed in hujus vcl quis asinse pullusf El cur suns ad vilcm, asinx
modi regiilarum applicalione sajpenumero falliiur, vero pullus ad cilirium alligelur ? Ita P(»i</iiil<s, qui
diim sensui mysticonimistril)uit,ei litcralem nimis eandemqiueslionimsiliia/Jc.iirfcrioprcsliyicrodudum
negUgit. Hi sunl prsecipui errores Ori^-enis, itacon- propositam indical episl. XLIII. ali.as XXXV. J. 3.
flrmalietnxi inopere de Principiis, ut ejus corpu.> V. Qaamvi>s Hufuius. ul diclum est. libris Periar-
et formam constituanl Verum tamen esl ab Oriaiene chon vcrlondisOperam d.u'cl,paruit lamenamicis-
aliler haec non proponi,quani dubilauler, et veluii opi- sinio capili, libruinque primum JacobeiVaticiuiide
niones,quas ludicioU-ctorissubmitlit. Primo exponil lienediclionihus Jnd.v ad Paulium direxil, epistola
FinemEcclesiaeCathoIxaB^quidqupgeneralimillado- modesliae el bonip frugis plena eidem prfemissa ;
ceal: de celeris
lanquamdeopinionibus prolilematicis umle noiiniilla huc transl'oram:Q»<i>i/om<ifltsinquit,
agil.circaquassuascogilalionesmagnaquadamnio- cgo inc tihi c.vcuso el minns idoncum ad responsionem
destiaproponil.Haecunacxcusalioaddiicipi)lestseii- eorum, iiuxsriscitaris. adfirmo, lanlo lu instantiuspcr
lentiarum. quse ejus ulique sunt. Ab liis cniin aliae D contaris, et difficiliora ;)cn/i<iWs, ac velul lcnli bovis'
fuerunl<iuas ipse omnino damiiavit, conquesiusab i'i(io deprchenso, cunclantes armos ct relrorsum terga
hsereticis scriptasua corrupl.ifuisso,ul discimiis ex cedentia, stimulisperliniacoribus prrfodis .\iteliamde
epistola, quam Itunnus latinitale donavit. Sod lan- re ipsa:7i<o<< i</i(;i«! c( olii cl lemporis non iiarumqute
dem Origcnisoperamiiliiserroribus infectaiierman- ul fidelius dicam, quod menlem Spirilu Saiicto
ril, cl,
serunt, tum illis.quosdubilanler ipsemetproposue- illuminatam deiioscil. Nolandum OSt porro,de seHu-
ral, luin iis, quos haereticiposlc idolose inscnierunl finiim. Chrisliano inorc, iii scriptis suis.modcslo ad-
Utrique ob aucloris famam Sectatores pluriinos na- modiimetdcinisscubiqiie sentire.Uoc videoanimnd-
cti, sa2(nilis insequenlibus magnos strepitus In Ec- versuraeiiam Tillemonio tom; xii. art. <S.4. pag. 210
clesia excitarunl. Pauliiius vixdumaccept;i //i(/"()it explicalione, per Cc-
IV. Ex his, quic siiperius dixi, palct, Kufinum in rcaleni ex Urbo Nola Rora.im rovorlentem rescripsit
PiiiWonon solumlibros Pcriarchon, s! dclalios lucii- episiolam XLVII. alias XLVni. in Pinclum ei defe-
brasseinlra illud ipsum lempiis, quo. llicrosolymis rendam. lu hac postquam Itufinum rogasset, neex
redux, in Romanis purlibus moraluscst.nimiriiina Ilalia rcmeaturus ad Oricntom,eoinvisilalodiscede-
vercaiini3!t7..ulAulumniiinaniiiinsequenlis3ilS.in rel eliam postulal, i</ licnedirlionem xll. Palriar-
;

ciijus nne. .sciliceldic xxv. Novembris obiit .Siricins c/iaritmcujus (inquit)yiim ;)rtiici;)ti<m mjVit, ca-posi/a
Ponlifex. Ab hoc enim adhuc superstite, literis for- circd pcr.iotiam Judse prophctia, Iriplici, i(( jii.ssitm
inalis, dc more acceplis, Hufmus Roma discessil, ut est,interprelalione conscriptis paginis,cdidisli,per rc-
129 VITA. LIB. CAP. II. 130
liquos filios distributam dignei'is exponcve,ul ipse per ^ scriplo. Equidem ipsum scriploriumalranicnluin acer-
tc fiamconscius verilatis, et magnse gratix ac laudis bititte sua plures versus erosos ac transpurentes reddi-
auc.lorem habeam,si his (Dcsidcrio prcsb.vlero) qui deral, ul exsligmalibus tautum tcgi possenl, nisi sivc
de mc supra me (judicaules) propter operis (dilll- rcgione in facie atterius pagina- versus versui respon-
cullalem) consuleudum tnc pulaverunt , divina po- deret, tunc utrinque major instabal labor. Acccdebal
tius cl tuo spirilu, quam dc mcosensu inepla, respon- et hoc quodvel pluvia irrorante,qua olim adservaba-
f/c<i»i. Rufuius QaadiagesiniiE diebus ex Pineto a.d tur, bibliolhccam, veldum huc alque illuc ad oslenla-
Paulinum inisil qua; poslulaverat, nempe libruni lionem vetcris monumenli perferlur, in marginibus
II. reliquorum si. Patriarcharum.
in liencduuiones tolusmndefaclus fuerit liber, alquemembraniiia lener-
IIoc lotuiu opus inemoral Gcnnadius in Calalo- rima, quasi glutino concreta, quodferme singulafolia,
go his verbis cap. XVII disscruit Ruliuus ) e( ( non risitacerarenlur,disjungi aulaperiripossenl. Sed
benediclioncm Jacoh supcr Palriarchas Iriphci, idesl el hoc Ixdii devorarc volui, ut qualis qualis oblatus

histiirico, mnrali, cl myiilico sensu. Al error supinus esset,a me dacriberctur tiber qui quidem finemsuum
:

irrepsil in Isidori Calalogum cap. IV. ubi hicc le- non habcl, pauca lamendecssesuspicor. Ailhortor ita-
guntur; PauUnus presbijtcr e^cplicuit in benediclioni- que sludiosos omnes ; ut quod huic deest scriplo, qua-
bus 1'alriarcharum Iriplici intelligenlise gcnere, libct- cuinque occasione in bibbolhecis venarivelinl, ul lan-
lum satis succinclabrevitale cumposilum. Cum hidoro dcmet integcr Iheologisque mmusmancuso/ferri possit.
facit Honorius, dc more iilum exscribeuslib. II. cap. Idem opus iu suis Monumenlis Sanctorum Palrum
CXVII. Videii, l'aulino cuidam presbijlcro Opus Iri- Uilhodoxographis. Heroldo tamen exseripto, nec
bui, quod /<ii/iiH(srogalu magui illius Poniii .\lt-ro-
nnominato, comparere jussit Joliannes Jacobus Gry-
pii Pauhui.posleaNolani episcopi, scripseralMdem «««.sBasilese apudHenricum PelriA.D. 1509. tom.
Isidurus, cumque eo Aubertus Miraeus in scholiis II. pag. 1063. Ilerumque, sed prioribus editionibus

huuc Pautinum presbglcrum cum ejusdem nominis pariter ignoratis, edidit Lauientms de la Barrecum
diacono et nolario Sancli Ambrosii Mediolaneusis, ahisRu/iHilucubrationibusParisiisapudMichiielem
improvide miscuerunt. Error, quoad opus iJii/"!»!, Sonnium A. D. 15.S0. in folio, supplelis editionibus
suboluit Casimiro Oudino in supplemenlo Bellarmi- Heroldi et Gryna^i. Sed peculiari animadversione
niauo pag. (jl. et Tiilemontio tom. XII, pag. 1:26. dignum est, Barreum non solum, quasi nunquam
Auclor 06 XII. Scriptoribus, Isiuoro et HUdefonso antea vulgatam edidisse /?»/!«! epistolam seu praefa-
subjeclus,ignorassevidelur,quisnamessetPai(Ii)iHS, tionem librii. adP(xu^iiii(»i Nolanum, quam tamen
ad quem Rufinus hbrum direxit, ait enim cap. V. Heroldus elGrynseus pridem ediderant; sed ejus m
TyranniusRufinusscripsitadQi]EiiDJi.yiPaulinum pres- extremisduabuslineis lacunam eandem reUquisse,
byterum dc benediclionibus Patriarcharum, Iriplivi quse exstat in Heroldi, Gryneique, editionibus, ubi
librum salis succinclum, cl clara brevi-
intelligentia statim in calce Rufinianse epistolse post verbum/^i-o-
}iO^ Rufinum suggillat, quod sex-
talccoiiiposituni. babuntur, lacunse indicio reUcto, subsequitur vo.x
tam propheliam de Dan uon ad Antichristum, sed mutUa....»iis ceixris, in margme vero hsec adnotan-
ad Dominum nostrum retulerit hic autem inquit,
: tur: hic desunt nonnulla. Barreus ait, se Rufiniana
juxla mgslicuni sensum ea quse de Dan filio Jacoh scriptaeruisseex re/i(/i(iis venerabilis monasterii Mon-
scripta sunt, non recle de Domino noslro intcrprcti- lis Dei. Consonat vetustissimus codex Csesareus
tur, dumprocul dubio ad .inlichrislumeadcm perti- mille et ducentis abhinc annis hteris majuscuhs
nere sanclornm Patruin probat assertio. Sed qiiam-^ 1
et absque singularum vocum dislinctione, exaratus,
vis hoc vaticinium a noiinuUis, quos recenset. Be- apud Lambeciura iu CommeutarUs de Bibliotheca
nedictus Pererius tom IV. iu Genesim cap. XLIX. Ceesarea lom. II. pag. 800. Hic enim codex libros
de Antichristo accipiatur, certumesttameninalias n. Ruftni de Benedictionibus continet, unacum dua-
sententias a Palribus trahi, quorum octo Pererius bus jam dictis Pauiini et Ruftni epistoUs amoebseis,
adducit alii enim de Samsonc, alu etiam de Mcssia
: 11011 separatim, sed initio simul positis quarum :

interpretantor. posterioriad PauHnum uti est in Csesareo Codice.

VI. HocopusRi(/!i!i inversum, confusimi, necta- deest integrum folium,mox a fine post verbum pro-
men totumConstiintius Hierotheus sub falso tilulo babuniur. Folium vero, quod post lacunim a fine
Homilise AT//, proque foelu Adamantii,
iii G<;»iesiiji, prseccdentis folii proxime subsequitur, incipit imper-
primusvulgavitcum OrigenianisOperibusinXovum feclse vocis ultima sjUaba.... »ns ce(ei-is, ut iu aliis
Testamentum posiHomiiiasinPsalmosfol.civ.edi- tribus editionibus jam adductis unde lacunce, in;

tionis VeuetEe apud Lazarum Soardum A. D. 1316. omnes postea codices diffusae, origo et antiquilas
Opus deinde suo Auctori restitutum, sedpriori edi- patet. Tantam codicis vetustatem fruslra elevare
tioneignorata,t/o/iaiiiies//e;'ti/(yi<sinseruitO>'(/iOf/(javi- conatur Carolus Csesar Baudelotius in sua utUitate
graphis Theologise sacrosancla; tomo II. pag. 14t!3 iliuerum tom. II. piag. l"27-edit. l. Exhisconsequi-
unde imc transferam, quse Heroldus de Codice, ex tur,meriloexploJijudiciumFrancisciSacchiui,qiiem
quoopusillud descripsit. inilioprsefatur, sunt enim sub a»iici /Vomani nomineappellatfi-oii/o Ducseus in
lectu maxime digna Georgius Pictorius, Vir claris-
: notis ad epist. 47. Paulini pag. 833. editionis Plau-
siinus apudEnsisheym medicus excellens, utque de li- tinianse A. D. 162'2. in 8°. ubi a Sacchino censeri
(era/i()'a u»ii'ei'sa/!op(i»ic»iei'iius, (/!(i(!iiprocii((/!(6io n ait, Paulini epistolas Ruflnum non esse Paiilin
nonnisi velingcnii suminis laboribus autssris iinpensa quod slilus magis alfeclalus a quopiam adsimilitudi-
iiisaiii, libellum hunc Ruftnibibliothecsesuse, tanquain tiein Paulini,quam genuinusipsiusmctPaulinividea-
thesaurum parassel, qua est in literas bonas alque lur. Hseceadem habet Sacchinus in Vita Sancti Pau-
erga amicos humanitale, Domino Henrico Petri, jam Uni pag. 179. Sed enim vero hujus censura; faUa-
sacroruin Auctorum bibliothecam edenti, etiam hunc ciam et levitatem satis revincunt jam memorati
libellum sponle obtulit : qui quidem Romanorum ma- codices, ad Paulini setatem proxime accedentes,
jusculis lileris, iis quidem, quibiis Pandectas Floren- ita ut Cotelerius in judicio delibris Recognitionum
tinorum scriptas vidimus,sine dislinctione idla, anle pag. 484.edit.II. fucumDuceeanumpassus, Paa/iiii
miileacplus annos, scriptus erat, venerandse antiqui- ep. XLVII. lioii esse !H(/((6i« ai(c/oi'ito/is prouuncia-
tatis gemma, mehercle preliosa. Hunc vero, ut solel, verit. SedBrunumaudiamusid refellentem Dissert.
temporis injuria, incuriaque Barbarorum misere lace- I. do EpistoUs S. PauUni §. 47. pag. 113. Non ea
racit, quippe quuin de Benediclione Judse, myslica suin, inquit, perspicacitalc, ut quiddiscriminis inter
tractalur sentenlia, tres pagellx rescissm ac perditse eumscilicet, ctPaulinistiluin, interesse mihiappareat :

desiderantur; quarta elsi supersit lacera, quo loco re- mihique facile persuaderem, non aliud de illis epislolis
ponenda sit, vix potesl divinari, Eral proinde mem- dubilandinonnullis fuisse fundamentum, quam prse-
branula tam tenera, ut teneriorem mevidisse afftrmare conceplum in Ruftnum odiuin. Quibusdam enim vide-
non ausim: quod quidem lanlo plus damni atlutit lur non potuisse innoxie amari, ex quoorta conlrover-
 : :

131 RUFINl PRESBYTERI 132

tiaRu/inum ab Hirronymo abalienavxl cujus tamcn K DIBBCS QUAj>IU.OBSIil£ interpretatus sum. Sed quo-
:

caussa Augustini el Pautini in utrumquc amicUia nul- niam illis diebus eliam tu, religiose fralerMacari, etvi-
lum passa est detrimenliim. Sed ex supra aHalis luce cinius monebas, el amplius vacabas (forte vocabas, ut
clarius, has epislolas a Paulino nostro ad Hufinum legitur in editione Grynsei pag. "11. eiiam ego am-
fuisse scriplas. Sic Brunus, cujus dicla nostris ob- plius operabar. Hos vero postbriores duos TaRDIUS
servaliouibus roborari videmus. Sacchinum pr.-cierca crplicuiiii iis, dum ad nos exlrema el ullima parle urbis
nomiuatim refellit Tillemonlius tom. Xl\'. pag.TKI rarior exaclor accedis. IlaecRufinusde duobus poste-
Recensiouem sui codicis posl allatum specimencha- rioribus libris Periarchon. Rumores ob suam ver-
racteris, his verbis claudit Lambecius Operse pre- sionem inUrbe excilatosmoxitadescribit Verum
: :

lium profcclo faclurus esl, si quis prseslanlissimum si meminisliquod in praefaliuncula priore commonui
hunc,el venerauda veluslale suaadmirandum codicem quia indignaluri essent quidam,si nos audissentnon
a capile icsijue ad calcem cum impressis edilioniOusac- aliquid mali loqui; conlinuo id arbitror persecutum
curale contuleril. Edmundus Martenius in Itinerel. probasli. Quod si in illo opere ila inflamm.\TI sunt hi,
lilterario Parle II. paj,'. 138. testatur, in .\bbalia qui hominum linguas ad male loquendum excitanl ,dse-
Murbacensi in .\lsalia alium superesse liufi n i rodiceni mones, in quo nondum eorum secreta ad ptenum nu-
de Bencdiciioiiibus xii. Patriarcharum, mille abhinc daveral quid in hoc fulurum putas, in quo omnes
;

annis scriptum. quem utiuam vir doctus cumedliis eorum csecas et ocullas vias, quibus humanis cordibus
couluhsset. Quod tameu Martenius non fecit, hoc irrepunl, el animas infirmas ac fragites decipiunt re-
meo rogatu faciendum curavitEminentissimus Car- moveri, clamores tola urbe diffundi, ad damnalionem
dinulis Kiraus, quum essel RomanseSedis .\pocrisa- T> vocari eum, qui evangeliae lucernss lumine diabolicse
rius apud Helveiios, quaeque in codice Murbacensi ignoranliie lcncbras fugare conalus esl. Verum hxc
lacunamanliquissimam iumemoratiscodicibusim» parvi pendal qui cupil, satva Fidei Calholicseregula
plent, hoclocoadscribam.... Probabunlur. Sed cum in divinis erudilionibus exerceri. lllud aulem necessa-
dicil :J\'on deficiel priyiceps ex Juda, neque dux dc rio cotnmoneo, quodsicul in PRlORIBUSLlLRIS/ecimus
femore ejus, donec veniat is, cui reposilum esl regnum etiam in islis observavimus, ne ea, qux retiquis ejus
sciUcet et in ipso genles sperabunl. Quia donec veniat sentenliis et nostrie Fidei contraria videbanlur. inlei--
is, cui reposilum est,iyiquo genles sperabunl, mani- prelarer. Sed velut inserla ea ab aliis, el adulterala
feste de Chrislo dicitur: cogimur sine dubio alium in- prselerirem. De crealuris vero ralxonalibus siquidnovi J
letligere esse, quam Chrisluin eiim, de cujus semine duxisse visus est, quia non in hoc est summa Fidei, \
dux non deficiel, donec Chrislus veniat. Aon enim scienlise gralia et exercilii, cum forle nobis adversum
convenil itlum Chrislum inleltigi de cujus semine dux nonnutlas hiereses lali ordine necessario respondendum
non deficiet donec Chrislus venial, qui ulique dux in est ; nequc in his tibellis, neque in superioribus dicta,
adventu Chrisli defccil. t't hoc ipsum indicio fuil, repelere eliam in hislibcllis,nequeinsuperioribusdicta
advenisse eum, cuireposilum esl, id est Chrislum.Quai- repetere eliam in his poslerioribus voluil ; ct brevilatis
dam referunlur adJudam,siculincomplurimisceteris gralia, aliqua ex his resecare commodum duxi. Po-
etiam in hoc cnpitulo. In Chrouico Centulensi apud stremo aemulos suos carpens, rem ita concludit
Dacherium tom. IV. Spicilegii pag. 48:2. edit. I. i?t quis lamen proficiendielnonobtrcclandisludiohsec

notatur fuisse A. D. 831. in Abbatia S. Richarii legel, reclius faciel, si exponi sibi hsec a perilioribus
Expianalio Hulini de XU ^enediclionibus Palriarclui- velit absurdum namque e.st poelarum ficla carinina et
:

rum in uno volumine. Hsec diceuda occurrerunt iu p Comacdiarum ridiculas fabulas a Orammalicis cxponi,
librosll. (ie Benedicliontbus, quos fiu/iiius in mona- etea quse de Deo, vel cselestibus virlultbus, ac de omni
sterio Pineli tempore ipso yuadragesimsD expressii, universilale dicunlur,in quibus omnis vel paganorum
quo Origeni vertendo studebal, ul superius abunde philosophorum,vel hsereticorumpraiuserrorarguitur
probalum est. yuarepalam lit nequaciuamhoccou- sinc magistro et explanatione aliquem posse discerc,
tiugere potuisse post .\. D. 398. qula /{u/i;i us aule t'l ita fil, ul res difficiles el obscuras malint homines

Uuem ejusdeni anni /l7ii;7.-ju»i piolectus, Homani per temerilalcm el insciliam condemnare, quam per
inde non rediit aute A. D. 408. rumorque ab ejus diligenliam et sludium disccre. Iluc usque Bufinus.
versione librorum Origenis excilalus, non quidem Ilaec Periarchon inlerpretatio exslat in latinis Ori-
posl, sed anle A. D. 40U. primo percrebuit. Ergo genianorum operum editionibus.lib. v. cap. 'l. 'i. I.

Tillemonlius labitur toni. XII. pag. 309, ubi /fu/;. memoratis. In Appendicc vero lomi Vlll. operum
num A. D. 410. Romam expalriareversum,opusde S. Augustiui editionis novse libri II. delncaruatioue
Be?iedic(<o«i(<usadgressum fuissearbitratur. ilocpo- Verbi ad Januarium ex Ruliniano Origeuis Opere
stea tom. XIV. pag. 1'27. vir doctus prioris scn- coUccti sunl. Jo. Mabillonius in Analectis tom. 11.
tentiseoblitus A.D.408. ilhgavit, quum tamenneu- pag, 665. teslatur in veterrimo codicc Corhejensiha-
Iri, sed A. D. 398, uti diximus, ilUgari debeat. beri libros Periarchon (utique ex versioue Rulim)
VII. Nunc ac reliquos libros, leriium nimirum, et quibus prseligitur Origeuis epitaphium Mabillouiu
quarium Origenis Periarchon, nobis leveitendum |iag. t)60. reeitalum, et ab aliquo Oiigenis studioso
esl. Ex Runni altera pr8efationecolligilur,rfuo.« prio-, confectum, quod nuper pro inedito exhibuit Edmun-
res libros, quos in Pineli monasterio converlerat dus Marlene in itinere Uterario tom. 11. pag. 18o
per aUenas mauus volitasse, duobus reliquis nondum DldUleest:
con versis, superque illis rumores in interprelem sur-
rexisse. Ipsa quoque praefatlo uos decet, eosdem Ule ^so Origeacs doclor verissimus olim,
illos (luos posteriores libros, ex intervalio, et .serlus Quom primum Fidui grutia rlara dedil.
quam priores, fuisse translatos : quoquidcm inior- Si mihioredBrc vis, libros lul millia scripsl,
Ouol legio missus mittil in arniu viros.
vallo RulinusdeBenedictiouibusPatriarcharum in-
Xulla meos uuquam loliiiit Ijlaspliemia sensus.
slante Paulino, disseruil. lliuc duolms iisdem posle- Sed prohus alquo vigil, luUis ab liosle fui
rioribus libris Periarchon, tauiiuam novo operi,no- Sola milii casum 1'eriarclion dicla dcderunt
vum prologum ad Macarium pra;inisit, quem uou His mo coajeclum uDdlque lela premuat.
prajmisissel, una cum duobus jtrioribus, quilius
si
prologumsuumantepra;miscrat,eosdem vulgasset. Iloc ipsum corruptum autea protulerat Ouido
foedc
Adpouam verba ipsa ad Macarium ex Rulini altera Carmeliia iu summa
de lltErcsibus, cap. XLl, ubi
prajralioue libri 111. Periarchou rem enim, de qua
; illud Isidoro tribuil. .Vhus versus quosdamecodice
agjmus mirilice illustrant Qui lcgis memor eslo mei
: Ambrosiano vulgavit, ohm scriptos in UibUothcca
in luis sanclis oralioiiibus, ul cl nos cffici mcrcamur S. Isidori Utspalensis, ut titulus pricfert, sediguo-
xmulatores Spirilus. SUPKRIOUKS DVOS Periarchon li- iniisdem versibusjam dictum Origenisepita-
ravit,
Mliis, le non tolum insistente, verum cliam cogcnlr, phium, alicubi variiim, reperiri.
133 VITA. LIB. II. CAP. III. 13.'.

GAPUT III. ^Pammachius et Oceanus, dum iritor eum Kufinum-

que prceteritse simultalis ob caussam Origenianam
I. Novi rumores in Riifinum ab amids Hieronymi ob cicatriccs vix coaluerant.
reliijiii operis Origeniani Iranslalionem excitantur.
II. Kunnus hoc eodem tempore in patriam pro-
II.liufinus, malrcamissa, ad Hieronijmum scribil, fecturus, lileras ex IJrbe ad Ilieronymum soripsil,
cuinquc Siricii ponlificis lileris formalis, ejo Urhe quibus ct sediutiusiiuamanimodestiiraveral.Romae
in patriam Concordiam rcverlilur. III. Non alia mansisse, el Concordia; civitate matrem suam vita
quam solius itineris caussa, .Mediolano pertransil. functam, s\gni{\Cdi\il, spirilualium lamen parenlum
IV. Ad illum in patria morantem Hierontjmus li- (Chromalii et Eusebii) desiderio ad patriam revo-
lcras scribil, qitx ei non reddunlur, Pauliniani,
catuiii. quum alioqui matris amissse luctu illuc ac-
Eusebii, et allerius fin/iiii iler ejc Palsestina Ro-
cedere prohiberetur. ne scihcet maternse domus
mam quolo anno conligerit. V. Hieronymus alias
adspectus dolorem propius augeret, quem procula
lilerasad Pammachium scribit conlra praefationem patria, animo difliculter premere poterat. De Hiero-
/?u/ini in libros Periarchon. Inde simullas inter
nymo ctiam oblique conquestus esl. quasi, eonon
utrumque augetur. VI. Hufinus Syrus utrasque inscio, morsus Romanorum subiisset. Ilsec Rufini
Hieronymi literas, Pammachio Rufinoque redden- epistola intercidit. Adhuc tamen flieronymi ad
das, Romam dclulit. VII. Harum priores summa- Pammachium Oceanum, ipsumque Rufinum
et re-
tim recensenlur. sponsa supersunt, nosqueinfraqua; iniis roniinen-
I. Xondum rumor ob priores diios lihros Periar- tur. sinpulatim recensereconabimur.inde liistoriam
chon, a Bufmo trauslatos, bene conqultverat, fpium T> Rufinianam illustraturi. Rufinus hrec interim annum
subinde reliqui duo latiuitate donati, igoes sopitos et eo amplius Romae et Pineti moratus, ad Vene-
denuo excitarunl vix euim interpretiUionis susc
: liam nostram properaturus, vasa coUigit, literasque
scUedas ineniendalas nec publiei juris factas,
, formatas, publicas fidei tesseras, nonnisi Catholicis
e nianibus labi sivit Rufinu?, quum Pamraacliius et in aUenamparoeciamabeuntibus, perepiscoposdari-
Oceanus, viri apud Romanos clari nominis, sed solitas, ab Siricio Pontiflce de moro impetrat. Eas
Ilieronymi, Augustiui, el Paulini Nolani amicitia postmodum a Rufino prolatas colli!.rimus ex Hiero-
longe clariores, easdem schedas furlim sibi porre- nymo in lib. III. Apol. ubi ait pag. ioi). Slricii in
cias, el pravis senlentiis clam alicubi inerustatas, Domino dormienlis profers epistolam. Et infra pag.
ul contendit quidem Rufinus, ad Sanctum Hierony- 462. Tate quid ct contra Papam Anaslasium disputas.
mum in Palaestinam conlinuo transmiseruni hoc eo- ul, quia Siriciiepiscopi habes epistolam, isle contra te
dem .\. D. 398. quo liufinus post Pascha translalio- scribere non poluerit.Apertius hoc ipsum panditin
nemabsolverat. PammachiusetOceanusfi!(/'i)u no- epist. XGVI. aliasXVI. {Xunc C.XXl'11.] ad Prin-
men relicuerunt in epislola de hac re ad Hieronymum cipiam, quod est Epilaphium Marcellae peiun t Ru :

scripla, seu quod in exemplari deesset, seu potius, finum iunuit et impelrant Ecclesiasticas epislolas, ut
quod Hieronymum, absque alia explicaticne, inter- communicnntes discessisse videanlur.iXec multum lem-
pretis nomen facile adsequuturum exislimarent. pus in medio, succedit in Pontificalu vir insignis
Sane Ilieronymus in resposo ad literas, ad se per Anastasius. Siricium Sanctissimum virum inique
Jtufinum eodem tempore scriplas, ea- siHo, ait, se culpari, quasi homiiri hsereticoliteras communicato-
statim prselalionis auctorem novisse.Ergo ejus no- rias impartiri non dubitaverit, suo loco apparebil.
men a scripto aberat. Porro summum virmn, zelo Q Ruflnus ergo Roma discessit A. D. 398. ante diem
alias cathohcae fidei ultro Lnflammatum, Romani xxvT. Xovembris, quo Siricius diem obiit, ex Da-
proceres in Rufinum bono quidem animo, utcreilere nielePapebrochio in Propylseo par. I. pag. 59. el ex
malim, concilare studuerunt, qusedam minuscatlio- Pagio ad eundem annum § '2. aUoqui non Siricii,
lice in ejus translatione exposita, quseque impieta- sed Anaslasii literas communicalorias protulissel.
lem Origenis monstrare poterant, ab interprete Baronius eodem A. D. 338. § 1. ubi Siricium ait de-
subtracta, caussantes. Ideo se, Romanosque omnes mortuum die 'J"2. Februaru translationem ahqua)i!
novam Periarchon versionemab Hieronymo flagran- hocdie et mense quidem, sed anno insequenti 399.
tissime cupere, ut interpolata proderet, et male ex- peractam pro di.; emortuali accepit. "\'. BoUand.
plicata convinceret utque Hieronymum eo magis
:
Febr. tom. III. pag. iii-l. Spaciumverbis illis Hiero-
accenderent, ilUus ingenium et Fidem in prjefalione nymianis denotatum, nec muttum lempus in medit'
Operis ficte laudari addiderunt, quasi ejusnominis menses ahqnol fortasse complectituranledemortnum
fama Rufinus propriam haeresim tegere voluisse Siricium, eique sullectum Anastasium. Hic enim
putarelur. Sed praestat, verba ipsa brevis aUoquin mox die v. Decembris, quse indiem Dominicam in-
Pammachianae epistolse, quae nunc est XL. alias cidit, ordinatus est, ex Pagio A. D. 398. § 3 el A.
LXIV. Nunc LX.X.Xin. ] in medium proferre
(
: D. iQ'2. % 16. Itaque Rufinus per motlissimum Fln-
Sanctusaliquisex fratriliusschedulasadnos CVIVSDAM minise iter, ut ait Hierouymus inilio libri II. Apo-
detnlit, qux Origenis volumen, quod Periarehon in- logis, Mediolanumprimocontendit. ubi .Simplici:t
Kribititr, in latinum sermonem versum tenerent. El nus Ambrosio, die 5. .Aprilis elapsi anni 397. lerrse
juoniam in his mitlta sunl, quss lenuilatem noslri jx mandato, in calhedra Mediolanensi successerat.ul
inyenii permovent , quseque minus catholice dicla '-' Auctor est Mabillonius in Museo Italico tom. I. par.
xstimatus, suspicamur etiam, ad excusationem au- II.pag. 113. Rufinus lib. I. suae Apologise, ab Euse-
ctoris, mutta de libris ejus esse subtracla, qux aper- bioCremonensi interpretationem suam libri Periar-
tam impielatem ejusdem monstrai-e poluissent, quse- chon falsatam contendens. impiam sententiam in
sujnus priesi.antiam tuam, ut el hoc specialiter non suas schedas intrusam, sibi per eundem Eusebium
tam nobis, quam univcrsis, qiti in Urbe habitanl,prit- Mediolani recitalam conqueritur y"'"'!,inquit./iu-
:

fttturitm opus digneris impendere, ut supradictum li- jusmodi sentcntiam apud Mediolanum (Eusebius) re-
britm Origenis, qitemadmodum ab ipso auclore edilus citarel, eta me quse exigebal, filsa esse dicerenlur,
est, ad fidem, tuo sermone manifcsles et qux a de-: interrogatus a quo accepisset exainploria, respondit,
fensore ejus interpolata sunl, prodas, ut qux eliam in malronam quandam sibi dedisse. Eusebius (jui in
his schedulis, quas ad sanctitalem tuam direximus, prseterilo dissidio inter HieronjTUum Epiphanio fa-
vel conlra calholicam regulam, vel imperileedilasunt. ventem. et Rufinum Joarmis Hierosolymitani stu-
redarguas atque convincas. Sane subliliter in prxfa- diosum, prlam, ut dictum est, Hieronymo adhsese-
tione operis sui, mentionem, tacilo nomine, tuse san- rat, postea Romam.priusquamRuflnus hinc disce-
ctilatis expressit, qitod, a te promissum opus ipse eom- deret, ex Oriente pervenerat. Ejus iter adventumque
pleverit ; illud oblique agens, etiam le simili ratione accurate designanthsec verbaHieronymi inlibrolll.
sentire. Purga ergo
suspiciones hominum, ne,sidis- Apologise pag. Hii. Pautinianus el Eusebius POST
simula veris, consentirevidearis. Haecad Hieronymum ANNUM vestrse naviga tionii profectisunt.Ruiinumim.
 : :

131 RDFINl PRESBYTERI 132

siaRufinum ab Hieromjmo abalienavtt eujui tamcn :
l^ DIBBUS QUADRAOBSIUf interpretatus sum. Sed quo-
caussa Auguslini et Pauliniin utrumque amicitia nul- niam illis diebus etiam lu, religiose fralerMacari,etvi-
lum passa est detrimenlum. Sed ex supra aWitis lucr cinius monebas, el amplius vacabas (forle vocabas, ut
clarius, hds epislolas a Paulino 7tostro ad Buftnum legitur in editione Grynsei pag. 711- e(iam ego am-
fuisse scriptas. Sic ZJridii/s, cujus dicta nostris ob- plius operabar. Hos vcro POSTBRIORBS DUOS TA.RD1US
servatiouibusroborari videmus. Sacchinuui prauienM explicuiiiius, dum ad nos exlrema el ullimaparle urbis
Domiualim refellil Tillemontius tom. XIV. pag.710 rartorexactoraccedis. HaecRuliuusdeduobusposte-
Recensionem sui codicis post allatum specimen cha- rioribus Ubris Periarchon. Rumores ob suam ver-
racteris, his verbis claudit Lambecius Operx prc- : sionem in Urbe excitatos niox ila describit Verum :

lium profeclo faclurus esl, si (]uis prspslanlissimum si meminisli quod in prxfatiuncula priorc commonui
hunc,et venerayida vctuslale suaadmirandumcodicem quia indignaturi essent quidam,si nos audissent non
a c^pilc usijue ad calcem cum impressis edilionibusac- aliquid mali loqui; conlinuo id arbilror persecutum
curale conlulerit. Edmundus Marlenius
in Itinerel. probasti. Quod si in illo opere ila inflamuatI sun( hi,
lilterario Parle 138. lestatur, in .\bbalia
II. paj,'. qui hominumlinguasculmaleloquendumexcitant,dae-
Murbacensi in Alsalia alium superesse Wu/i » i rod icc in mones, in quo nondum eorum secrela ad plenumnu-
de jBeii<dic(io>ii6tis xii. Patriarcharum, mille abhinc daverat quid in hoc fulurum putas, in quo omnes
;

annis scriplum. quem utiuain vir doctus cumeijitis corutn C3ecas et ocullas vias, quibus humanis cordibus
conluhssel. Quod lainen Marlenius non fecit, hoc irrepunt, el animas infirmas ac fragiles decipiunt re-
meo rogalu faciendum curavitKminentissiraus Car- moveri, clamores tota urbe diffundi, ad damnalionem
dinalis Firaus, quum essct RomauseSedis Apocrisa- n cocari eum, qui evangelicx lucernse lumine dicU>olic3B
rius apud Hclveiios, quseque in codice Murbaceusi igjiorantix lencbras fugare conalus esl. Verum hsec
lacuuamanliquissimam iumemoraliscodicibus im» parvi pendal qui cupil, salva Fidei Catholicseregula
plenl, hocloco adscribam.... Probabunlur. Sed cum in divinis eruditiontbus exerceri. lllud aiilem necessa-
dicit : Aon princeps ex Juda, neque du.v di-
deficiel rio commoneo, quodsicul iii PRIORIBUSLILRIS /eci^nus
frmore ejus, donec veniat is, cui reposilum esl regnum etiam in observavimus, ne ea, quae reliquis ejus
istis
scilicel et in ipso gentes sperabunl. Quia donec veniat sentenliis el nostix Fidei contraria videbantur. inte)--
is, cui rcposilum est, in quo genles sperabunl, mani- prelarer. Sed velut inserla ea ab aliis, et adullerala
fesle de Chrislo dicitur: cogimur sine dubio alium in- prselerirem. De creaturis vero ralionalibus siqutdnovi
teUigere esse, (juam Chrislum eum, de cujus semine duxissc visus esl, quia noti in hoc est summa Fidei,
dux non deficiet, donec Chrislits venial. Aott enim scientix gralia et exercilii, cum forte nobis adversum
convenil illum Chrislum inlelligi dc cujus semine dux nonnullas hsreses tali ordine necessario respondendum
non deficiel donec Christus venial, qui utique dux in est ; neque in his libellis, neque in superioribus dicta,
advenlu Chrisli defccil. El hoc ipsum indicio fuil, repetere eliam in hislibcUis,nequeinsuperioribusdicta
advenisse eum, cuireposilum esl, id est Chrislum.Quai- repetere etiam in his poslerioribus voluit ; et brevitatis
dam referunlur adJudam,siculin complurimis ccleris gralia, aliqua ex his resecare commodum duxi. Po-
eiiam in hoc cnpiiulo. In Chrouico Cenlulensi apud stremo aemulos suos carpens, rem ita concludit
Dacherium tom. IV. Spicilegii pag. iii-2. edit. I. i'! qtcis tamen proficicndi el non oblrcclandistudiohaic

nolatur fuisse A. D. 831. iu Abbalia S. Richarii legel, rectius faciel, si exponi sibi hiec a perilioribus
Explanalio Rufxni de XU ^enediclionibus Palriarclia- vclit : absurdum namqueest poelarum ficta carminaet
rum in uno volumine. Hsec diceuda occurreruut in n ComcKdiarumridiculasfcUfulas aOrammaliciscxponi,
libros II. dc Benediclionibus, quos Ruftnus in mona- et ea quie de Deo, vel cxlcslibtis virtulibus, ac de omni

slerio Pineii lempore ipso (juadragesima! espressii, tiniversitate dicuntur,iit quibus omnis vel paganorum
quo Origeui verlendo sludebat, ut superius abunde philosophorum, vel hxrelicortitn pracuserror arguitur
probatum est. yuarepaiani lil nequaiiuam hoc cou- sine magistro el explanalione aliquem posse discere.
tiugere potuisse post .\. D. 398. quia Ru/inus aule t'l ila fil, ut res difftciles el obscuras malint homines

liuein ejusdem aiini Ai/uilrjam pioleclus, Koiiiam per tenieritalem el insciliam condemnare, quam per
inde non rediit aute .\. D. 408. rumoniue ab ejiis diligeixtiam et stuJium disccre. Huc usque Rufinus.
versione Ubrorum Origeuis excitatus, non quidem Ilaec Periarchon interpretatio exstat in latinis Ori-
posi, sed anie A. D. 400. primo percrebuit. Ergo genianorum operum editioiiibus.Ub. v. cap. -2.
'(.. I.

Tillemonlius labitur lom. XII. pag. 309, ubi Rufi- memoratis. In .\ppendice vero lomi VUI. operum
num A. D. 410. Romam expatriareversum,opusde S. Augusliui edilionis novse libri II. delncaruatioue
/}encdie(«o>ii6usadgressum fuissearbitratur. IIocpo- Verbi ad Jauuarium ex KuUniano Origenis Opere
slea lom. XIV. pag. Ii7. vir doctus prioris scn- coUecti sunt. Jo. Mabillonius in Analectis tom. II.
tentia;oblilus.\.D.408. ilUgavit, quum tamenneu- pag, tiOo. testatur in veterrimo codice ro?-6ejeiisi ha-
Iri, sed A. D. 398, uti diximus, iUigari debeat. beri libros Periarchou (utique ex versioue Rulini)
VU. Nunc ac reliquos Ubros, teriium nimirum, ei quibus prajUgitur Origenis cpitaphium Mabillonio
quarium Origenis Periarchon, nobis levcilenduni pag. tjtiO. recitatum, el ab aliquo Oiigenis studioso
est. Ex RuUni alterapr8efationecoUigitur,rf»o,«prio-^ confeclum,quodnuperproiueditoexhibuilEdmuu-
rcs Ubros, quos in 1'ineii monasterio converteral dus Martene in iliuore Uterario toui. II. pag. 185
per aUenas mauus voUtasse, duobus reUquis uondum Dldtaleest:
coDversis, superqueilUsrumoresiniuterprelemsur-
rexisse. Ipsa quoqiie priefaUo uos decet, eosdem Illo ego Origeaes doclor verissiiiius olim,
iUos duos poslenores libros, ex intervaUo, et serius Ouem primum Fidei gralia clara tledil.
quam priores, fuisse trauslatos quoquidem inicr- :
Si milii crederc vis, librus tul millia scripsi,
Ouol lcgio missos mittil iii armu viros.
vaUo Rulinus de Benedictionibus Patriarcharum in-
.Nullameos uuquam leliuil blnspliemia sensus,
stante Pauliuo, disseruil. Ilinc duobus iisdem posle- priibus ali|Urt vigil, luUis .ib boslo fui
Sl>(1
rioribus libris Periarchon, lanquam uovo operi,no- Sola niibi casum 1'criarcbuu dicla dederunl
vum prologum ad Macarium prscmisit, quem uon His me conjeclum undique lola premuul.
pra;misisset, si unacum duobus priuribus, quibus
prologum suum anleprx-miserat.eosdem vulgasscl. Hoc ipsuin foede corruptum anlea protuleral Quido
Adponam verba ipsa ad .Macarium ex KuUDiaUera Carmcliia iu sumuia de Ilajresibus, cap. XLI, ubi
prieidtioue libri 111. Periarchon rem cnim, de qua
; illud Isidoro tribuit. .\Uus versus quosdamecodice
agimus miriUce iUuslrant: Qui legis memor esto mci Ambrosiano vulgavil, olim scriptos in BibUolheca
i)i luis sanclis oraliottibus, ul cl ttos cfftci mereamur S. Isidori Hispalensis, ut titulus prseferl, sediguo-
a:mulatores Spiritus. SuPBBloiiKS VVOS Pcriarchon li- ravit, iniisdem versibusjam dictum Origenisepita-
bellris, le non tolum iiisisletilc, verum cliam eogcnte, phium. alicubi variiiin, reiieriri.
133 VITA. UB. II. CAP. III. 13-4

CAPUT III. A Pammachius et Oceanus, dum iiilcr eum Rufinum-

que prajtcritaj sinuiltalis ob caussam Origenianam
1. iVoiu rumores in Rnfinum ab amicis Ilieronymi ob cicatriccs vix coahierant.
relitiui opcris Oriiieniani Iranslalioncm excilanlur, II. Rulinus hoc eodem tempore in palriam pro-
II.Ihifinus, malrc amissa, ad llicrontjmum scribit, fectu'rus, hteras ex Urbo ad Ilieronymum scripsit,
cumquc Siricii ponlipcis lileris formalis, cx Urbe quibus et sediutiusquamanimodestinaverat.Iloma!
in patriam Concordiam revcrtilur. III. Non alia mansisse, el Concordise civitate matrern suam vita
quam solius ilineris caussa, Mediotano pertransit. functara, signiflcavit, spiridirtdum tamen parenlum
IV. Ad iilum in patria morantem Ilieroni/mus li- (Chromatii et Euscbii) desiderio ad patriam revo-
tcras scribit, quee ei non reddunlur, Pauliniani, catuin. quura alioqni matris amisste luctu illuc ac-
Eusebii, et allerius Rufini iter e.c Paliestina Ro- cedere prohiberetur, nc scihcel matern'« domus
mam quolo anno conli(icrit. V. Ilicrouijmus alias adspectusdolorcm propius augeret, quem procula
ad Pammachium scribit eonlra prxfalioncm
literas palria, animo diflicultcr premere poterat. De Hlero-
Rufini in libros Periarclion. Inde simultas inter nymo etiam oblique conquestus est, quasi, eonon
ulrumque augelur, VI. Rufinus Sijrus utrasque inscio, morsus Romanorum subiisset. IIa;c Rufini
Ilieronymi literas, Pammacliio liufinoque redden- epistola intercidit. Adhuc tamen Hieronymi ad
das, Romam dctulit. VII. Ilarum priores summa- Pammachium et Occanum, ipsumque Rufinum re-
tim 7'eccnsenluj\ sponsa supcrsunt, nosqueinfraqua; iniis roniinen-
I. Nondum rumorob priores duos liliros Periar- tur,singuiatim reccnsereconabimur.inde liisioriam
clxon, a translatos, bene conquieverat, quum
Rufmo Rufinianam illuslraturi. RufinushfBcinterimaiinum
subinde reliqui duo latinitate donati, ignes sopitos
B et eo amplius Romaj et Pineti moralus, ad Vene-
denuo cxcilarunl vix enim interpretationis su»
; tiam nostram properaturus, vasa colligit, literasque
.sclicdas iuemendalas, nec publici juris factas, formatas, publicas ftdei tesseras, nonnisi Catholicls
e manibus labi sivit Ruflnus, quum Pammachius et in alienaraparoeciamabeuntibus, perepiscoposdari-
Oceanus, viri aputl Romanos clari nominis, sed sohtas, ab Siricio Pontifice de more impctrat. Eas
Ilieronymi, Augustini, el Paulini Nolani amicitia postmodum a Ruflno prolatas colligimus ex Hiero-
longe clariores, easdem scliedas furlim sibi porre- nymo in lib. III. Apol. ubi ait pag. 459. Siricii in
clas, et pravisscntentiis clam alicubi incrustatas, Domino dormientis profers epislolam. Et infra pag.
ul contendit quidem fi((/"iiH(s, ad Sanclum Hierony- iei. Tale quid et contra Papam Anastasium disputas,
mum in Palaestinam continuo transmiserunLlioo eo- ul, quia Siricii episcopi habes epistolam, iste contra te

dem A. D. 3(^18. quo Rufmus post Pascba translatio- scriberenon poluerit. Apertius hoc ipsum panditin
nemabsolverat. PammaehiusetOceanusfii(/'iiii no- epist.XCVI. ahas XVI. (A^unc CA'A'r//.) ad Prin-
menreticuerunt inepisloladehacre ad Hieronymum cipiam, quod est Epilapbium MarcellcC pctun [Ru : t

scripla, seu quod in exemplari deesset, seu potius, finum innuit et impctrant Ecclesiasticas epistolas, ut
quod Hieron.vmum, absque alia explicatione, inler- communicantes discessisse videanlur,Nec multum lem-
pretis nomen facile adsequuturum existimarent. pus in medio, succedit in Pontificatu vir insignis
Sane Ilieronymus in resposo ad literas, ad se per Atmstasius. Siricium Sanctissimum virum inique
Rufinum eodem tempore scriplas, ea; stilo, ait, se culpari, quasi homini hsereticoliteras communicato-
stalim prselationis auctorem uovisse. Ergo ejus no- rias impartiri non dubitaverit, suo loco apparebil.
men a scripto aberat. Porro summum
virum, zelo n Ptufinus ergo Roma discessit A. D. 398. ante diem
alias catholicse fidei ultro inltammatum, Romani XXVI. Novembris, quo Siricius diem obiit, ex Da-
proceres iu Rufinum bono quidem animo, utcredere niele Papebrochio in Propylaeo par. I. pag. 59. et ex
malim, concilare studuerunt, quaedam minuscatlio- Pagio ad eundcm annum § '2, alioqui non Siricii,
lice in ejus translatione exposita, quseque impieta- sed Anaslasii literas communicalorias protulisset.
tem Origenis monstrare poterant, ab interprete Baronius eodem A. D. 358. § 1. ubi Siricium ait de-
subtracta, caussautes.Ideo se, Romanosqueomnes mortuum die 'ii. Februarii Iranslationem ahquam
novam Periarchon versionem ab Hieronymo ilagran- hocdie et mense quidem, sed anno insequenti 399.
tissime cupere, ut interpolata proderet, et male ex- pcractam pro die emortuali accepit. V. Bolland.
plicata convinceret utque Hieronymum eo magis
: Febr. tom. III. pag. "ISi. Spaciumverbis illis Hiero-
accenUeient, illius ingenium et Fidem in pi-Eefatione nymianis denotatum, iiee muUum lempus in medio
Operis ficte laudari addiderunt, quasi ejusnominis jnenses aliquot fortasse complectituranteilemorliuim
fama Ruflnus propriam haercsim tegere voluisse Siricium, eique suffectum Anastasium. Hic enim
putaretur. Sed priBstat, verba ipsa brevis alioquin mox die v. Decembris, quae indiem Dominicam in-
Pammachiance epistolse, quae uunc esl XL. alias cidit, ordinatus est, ex Pagio A. D. 398. § 5 et A.
LXIV. A'i(iic LX.WXIll.) in mtdium proferre
( D. 402. § It). Itaque Rufinus per mollissimum Fla-
:

Sanctusaliquisex fratribusschedulasadnos CVJVSDX^SI minise iter, ut ait Hicronymus initio libri II. Apo-
delulil, quse Origenis volumen, qiiod Periarehon in- logiee, Mediolanumprimoconlendit, ubi Simpliciii
Kribitur, in tatinum sermoncm versum lcnerent. Et nus Ambrosio, die 5. Aprilis elapsi anni397. terrse
juoniam in his multa sunt, quse tenuitatem noslri p. mandato, in calhcdra Mcdiolanensi successerat, ut
iyigenii permovent , quseque minus ealholica dicta '-' .Auctor est Mabillonius in Musco Italico tom. I. par.
xitimalus, suspicamur etiam, ad excusalionem au- II. pag. 115. Rufinus lib. I. su'ae Apologise, ab Euse-

ctoris, multa de libris ejus esse subtracla, quge aper- bioGremonensi interpretationem suam libri Poriar-
tam impietalem ejusdem monstrare potuissent, quie- chon falsatam contendens, impiam sentcntiam in
sumus prseslantiam tuam, ut el hoc specialiler non suas schedas intrusam, sibi per eundcm Eusebium
tam nobis, quam univei-sis, qui iu Urbe habitanl, pru- Mediolani recitatam conqucritur Oi(i(in,inquit,/i!(- :

futurum opus digneris impendere, ict supradictum li- jusmodi scntentiam apud Mediolanum (Eusebius) re-
britm Origenis, quemadmodum ab ipso auctore edilus cilarel, et a me quse exigebat, fnlsa esse dicerentur,
est, ad fidem, tuo sermone mayiifcstes et quse a de- inlcrrogatus a quo accepissel ex:amploria, respondii,
;

fensore ejus interpolata sidi/, prodas, ut quie cliam in malronam quandam sibi dedisse. Eusebius qui in
his schedulis, quas ad sanctitalem tuam direximus, prffiterilo dissidio inter Hierouymum Epiphanio fa-
vel conlra calholicani regulam, vel imperite edita sunl. vcntem, et Rufinum Joannis Hierosolymitani slu-
redarguas atque convincas. Sane subiiliter in prsefa- diosum, palam, ut dictum est, Hierouymo adhoese-
tione operis sui, 7nenlionem, lacilo nomine, tua; san- rat, postea Romam,priusquamRufinus hinc disce-
ctitalis expressil, quod, a te promissum opusipse com- derel, ex Orientc pervenerat. Ejus iter adventumque
ptevei^it ; illucl oblique agens, etiam le simili ratione accurate designanthsec verbaHieronymi inlibroIII.
sentire. Purga ergo suspieiones hominum, ne,si dis- Apologise pag. ilii. Paulinianus et Eusebius POST
simii/aijeris, conseii(i)'e«i(/eai'i's.H8ecadHieronymum ANNUM vestrx naviga tionis profectisunt, Ruflnumini.
 135 RUFINI PRESBYTERI 136
lio veris A. D. 397. Nolam adplicuisse probavimus. j^ Mulinam, Rpgium, Parmam, ridenliolam, Placen-
Mediolanum, Hergomum, -
"'
Quare Eusebius, qui verno lempore, navigationi "
tiam, Laudem.
' '
Brixiam -
•

congruo A. D. 3!I8. in Italiam transmisisse videtur, Veronam, Viceliam, Pativium, Altinum jirolen-
ineuulc a;staLeejusdem auni SyS.Romaejamaderat, debalur.
ubi Rulinum sua; communionis el consoitii partici- Tcriia, itcm meditcrranca, Arimino Bononiam,
pem habuil, priusquam ulerque, hic Coucordiam, Mutinam, Vicum Serninum et Varianum, Montem
ille Cremouam iturus, Mcdiolanum proficisceretur. Anianura, Ateste, P.itavium, .\llinum sternebatur.
Uoc ipsumKuliuus testaturin lib. I. suaeApologiae. Ha;c ex probatis^imis Tabulis itinerariis Antonini
Si hoc, iuquit, in ineis lileri$ (Eusebius) invenifset el Peutingeri. Rufinus ex his tribus communibus
el vere scrupulum aliijuem ex ipsa lectione cepisset Viis secundam, ut sibi commodiorem, delegit.
quum mc, sicul ipse nosli, Romx positum, haberet IV. A. D. 399. aci Rufinum in Patria morantem
prssenlem, conlinuo ulique perijuisivissel, et ipsa ad scriptafuit, non tamen reddita. Hieronymi epislola
me srripta delulissrl, quippe qui usijue ad ipsum lem- XLII. alias LXVI. (A'ti)ic /,.V.V/.) in qua vir San-
pus etiam vIDKRE ME el SALUTaRE, el in oralioui ctus ilU respondct epislolae, quam Rufinus Roma
COMMLNICARU solilus cral. De Eusebio Cremonensi discessurus anno elapsoad eum scripseral. Ait, sta-
Ruliuum hic l0(iui, uosdubilareuon sinunt haecverlia lim ex elegantia latini sermonis,quo noster episto-
Hieronjmo eoulra Rufinum in lib. II. Apologise lam scripserat, sibiquodRufinussignificaverat,pa-
:

Vocilerare el clamila iicr plalcas; non esl mcus liber ; tuisse, illuni nempe diit /Joma; t'ersa<um,quum lin-
et,si meus esl, scliedulas inemendalas Eusebius furlo guaj latinse, cujus in diuturnaperegrinalioneobliius
abstulii. Matrouara, qua; Rufiui scliedas tradidit Eu- r» quodammodo fuerat, assuevisset:quodscilicetnon-
sebio, a quo postea 1'ammachms etOceanus eas ad "
uisi longo tempore fieri polerat Dyu,inquil,(e ftom«
:

Hieronymum traDsmitleudas, acceperunl, fuissc moralum sermo proprius itidicavil. Se uon ambigerc
Marceliam, apertc colligitur e.K ejus epiljphio, ul ait, quia amor spirilualium //areii(umadpalriam re-
dicam inferius Ilicronjraus commentarios suos ia vocaverit, quem matris defuncta; luctus ab ejusmodi
Jeremium el.Matthaeum eidem Eusebionuncupavii. itiuere averterat, ne magis coram dolerel quod ab-
III. NorisiusCardinalisubique Hufinum exaj,'ilaus sens vix ferre poterat. Conscientiae deinde suae
Medioualum ha;reses suas dissemiuandicaussapc- testem Dominum quum appellasset, post reconcitia-
tiisse scribit iu Historia Pelafc'iana lib. cap. II. ul tas amicilias nullum inlercessisse rancoretn, quo-
Venerium ejusdeni Urbis .\nlislitem in suas partes quempiam tedere/, hsec statim subjungil: Vera ami-
traheret. Inde postmodum Aquileiamsecontulissc, citia quod senlit, dissimutare non dcbel. Prsefatiun-
ul Origenianis dctiriis palrium cliam solum locuplcla- cnla iibrorum Periarchon ad me mi^sa est (ncmpe a
rel, Chi-omatio, alleri Italise melropolilse, novorum
et Pammachio et Oceano) quam exstilo inteltexi tuam
dogmatum virus inslillarel, ac pro Catholicx Fidei esse (nomen enim Rufini aberat) in qua obtique.
rudimentis, quse anle Iriginta annos ab codem, tunc imo aperlc ego pctor. Ijua mente sil scripla, lu vide-
presbylero edoclus fueral, ingralas profeclo vices re- ris qua inteltigatur, et stultis patet. Poleram el ego,
:

pcndciis, tmpiissiinis erroribus sanclissimum juxla ac qui sxpisstme fignratas scntenlias dectamavi, atiquid
doclissimum sencm imbueret. Neque vir summus de lc, vclere artificio repetere, et luo le more taudare.
tam aliocia iu Kufinum sine uUo leste dixisse con- Sed absil a me, ut quod reprehendo in le, imiter. Quin
teutus, hjec statim subjungil Quis aulem hcic ho-
: polius ila senlenttam lemperavi, ul el olijectum cri-
minis conalus non cxecrelur, qui uno fere lemporc p men effugcrem, et amicum, quanlum in meesl, nec
Ircsprimarias Jlalix Ecctesia^'. Romaiiam, dein Me- tsesus Isederem. Sed obsecro te, ut si deinceps aliquem
diolanensem, postremo Aquilcicnsem Origcnianse Sec- sequi votueris, tuo lantum judicio sis conlenlus. Aul
Ise adjicere pelulanlissimepcrlcnlavili' Sed virdiserlis- cnim bona sunt quse appetimus, aut mata. Si bona-
simus falsam opiniouem induisse mihi videtur. No- non indiget atlerius auxitio si mala, peccanlium
:

lim lameu, ut, duui opinionera nou probo ipsimihi muttitudo non parit errori patrocinium. Ilsec apud te
Oiim bcuevoloiu-ulture vidcar. IIoc euim piaculare. amice potius expostulare voltii, quam taccessilus ptt-
Veneriiis in cuthcdia MeUiulanensi iiou sedit antc hlice desxvire, ut animadverlas, me reconciliatas ami
A. D. .400. quo:?imphciaui locura implevit. Ilic au- ciiiaspure colere, et nonjuxta Ptaulinam senlenliam,
lem Arabrobiosuccesbcral, ut dixi, clconstiit cxliul- allcra manu taptdem tcncrc panem offerre attera.
,

laudiani operis continuatoribus iu Exegesi praefixa Haec ad Rufinum Ilieronjmus subiralus ob suspicio-
tom. VII. Maii. feimphcianum vero, Gaudeniiura ncs a Pammachio el Oceono sibiinjectas, qunsi falsis
Brixiensem, ei Chromatiuni Aquileieusem,sauctis- et subdolis Rufiui laudibus in haereticoruiu pairoci
simosaequeac dociissimos viros, quos ca lempeslale nium trahei'etur;quanquaraRulinianaetranslationis
Rufinus utiquc invisil, Origcuiauis erroribus faciles erroresomnino silct. Sub finem epistoIa;ait,fratrcm
aures adcomraodarc potuissc. absque tantorum pra;- suum Paulmianuin, qui anno clapso 398. cum Eu-
sulum injuria dici uequit, prajcipue quuni ucmocx sebio Cremonensi, ad patriam Stridonem iturus, in
ilhs uuquani Rulinicousuctuiiincra fugciU, scdipse Italiam trajeceral, noudum illo auno 399. quo haec
in siuguloruui pcrpetua coiurauuione vixeril. Bca- scribebat, ad se rcversum; se putare lamen ab Ru-
tuni G.iudeutiura, Saiicti Pliilaslriidiscipulum ctin lino visum Aquileia; apud Chromatium metropoli-
cathedra succcssorcra, Hiirmus pridciu in Oricnle n l;im. Addit iusuper, scqucndam alium presbylerum
noverat, ejusdfmquc postca rogatu f ictum videbi- Rufinum pcr Roiiiiim Mediolnnum misisse, atquc
mus ul Cleracutis Rccognitiones ex Gracco in Lati- orasse, ut ipsum Rulinum noslrum, ad qucm scri-
num serraoncm transtulcril. Istud itcr per insuhrcs bii, suo (iiiimo <•( obsequio vidcret. «Juisnam fueril
Uulino in patriam suam reversuro, fuil propriumet isteRufiuus, et ipiaulo vciilatis dispeudioceleberri-
uaiurale, ul sic loquar, uon inilircctum,iuiuus pro- mi scriptorcs illumcum noslroconnaverint,posimo-
prium, ctob secrctas caussas, homini ex Urbe Rom.i dum disscremus; heic tantum dixisseconlcnti.ejus
in Vcnetium inleriorcm ituro, susceptum. Tunc iter advenlumquc Romamcvcuissehoc eodemauno
cnim, I-erraria el Venetiis nondum conditis, Iri- 399. biennium scllicet postquaiu nostcrindc disces-
plici via Aquileiam perveuiri potcrat. .serat. Id brobuuthacc vcrba Ilicrouymi lib.IIl.Apol.
Prima liioral, .\rimino Ravcnnam ibalur, undc pag. i&2. Pautinianus et Euscbius POST ANNUMiics(r«
septcm tnaria altinum us7t<«uavigabantur,ut ait An navigntionis profccli suiil. Rufiiiuii iii caussa Ctaudii,
toninus in liincrario. Altiuo postea itcr crat Con- 1'OST BIENMUM missus. Nos fu).'ith8ec caussaClaudii
cordium, Aquilciam. llloaivosupra Bonouiaiu /'<i/us ob quam Rufiniisaltcr ex t^jria Mediolauum prope-
inlcrcedebai, iiua; a Vibio Sequestro Padma Oaltise, ravit, uhi aula Ca;sarca tunc adcrat. Gravissima
a Padodicla, appellatur. laracn fuerit, quum Ilieroujmus pro pcricuto ca'
Secunda via ineditcrranca, Armimo Cxsenam du- pilia u/ie)iiillud iter contigisse tesletur. His inargu-
cebat. Inde Eaventiain, Eorum Cornelii Bononiara, mcuto sinccrce cum noslro Rulino amicitia; memo-
 ,

137 VITA. LIB. II. CAP. III. 138

ratis, epistolOBhuuefinemimponit
Cetcrisiiucamicis
:
^ Hieronymi pariter uecessarium, nostriqiie hostem,
earfcm ,si!;)ii/ic(i!'i)»i(s(ncmpculRuliuumojusuomine mausisse, luculenter nos docoul Acla C.oucilii Car-
salutureul) m' mordcntcs invicem, consHmamttrdil in- thaginieusis apud Sanctum Augustinum in libro II.
vicem. Jam litx modcralionis csl cl tuorum, nullani de Peccato originali cap^illl. ubi haec referuntur.
occasionem impatientibus darc, nc noti onmes similcs Cceleslius : dixit Sanclus prcsbytcr Rufinus Romse,
meiinvenias, tjui possinl figuralis laudibus dclectari, qui mansit cum S. Pammachio Ego audivi illum
:

dicentcm, quiatradux pcccali iionsit. IIoc postSiricii

V. Hieronymuwuuacumliocce responso ad Rufi-
nxtm. aliud (luoque ad Paramacliium et Oceanum obilum Rutiuique nostralls discessum in patriam,
respousum misit,ubi Rulini pnvfatiunculam fusius sub Pap i Anastasio evenisse, leslatur iuitio sui Com-
refuiavil, se ab Orit,'euiano dogmale alienum oslen- monitorii Marius Mercator: //a)ie,iuciuit, ineplam et
dens ; novamquc libroruni l^eriarclion ab se adorna- non minus inimicam rcclse fidei qiucslioncm {quiatra-
tam vorbioncm,adjunxit. Inliac lamL-n epislola vir dux peecalinon sil) subsanclx recordalionis Anustasio
sanclus Ruliui interprelis nomini ubique pepercit iu Romanse Ecclesiai sunmio Fontifice Rufinus quiindam ,

quomilissimi erga Ruliuum auimi specimeu dedit, nalione Stjrus, Romamprimus invexit. ErgO hic Ru-
quod Roraauinequaquam voluissenl. Hinc factum, fmus, natione Syrus.e^Syiia. pridem Romamet Me-
ut quse, exeorundcm votis, IlieronjmiepistolcEdc- diolanummissus,Pammachiohospilisuorespousum
eraut, ipsi vivaj vocis veluticommeutarioin vulgus Hieronymi contra Tgranniitm /{i(/t;ii(»tnostruiu na-
sparseriut, nomen Rutini palam eo magis exosum tionc Ilalum cum nova translatione librorum Pe-
reddituri, quo Hieronymi auctorilas illum gravius riarchou rLddidil, epistolamque ad eundem Rufinum
premere videbalur. Vide librum III. Apologise llie- n Aquileiam lra!ismittendam:qui tamenaPammachio
ronymianaj pag. 4t)7. Immo quia epistola Hieronymi " neciuaquam redditaest. Iluetius lib. II. cap. IV. sect.
ad Runnuni, de qua supra meniiouem fecimus, I. § 1"2. ait, ideo non fuisse transmissam, quia/jec

pauUo mitior videri potemt, ipsi nequaquam red- vcclura; moras serius Romatn dclatafuit. Non redditaB
dita est, ut hoc pacto altera ad Pammachium per epistolae varam caussamaccipe. Ob diremtam inter
urbem volilans, Rutinum vehementius loederet. Ita- utrunquegratiam^postnovamabHieronymoparatam
queRulinus de eadem epistola, ad se quidem scri- libroruin Periarchon interpretationem, ejus amici
pta uon tamen reddita, post simultatem jam eru- epistolam suppresseruut.
ptam, sero taudem ab suis amicis Romanis edoctus, VII. Sed prsecipua capita Hieronymianae epistolae
putavit, eaudem ab Hieronymo tunc recens, non ad Pammachiumrecenseimus. Hieronymus diluere
olim, quanquam tamen sub falsa nota temporis, satagilRulinianampraefaliouemlibrorumPeriarchon
jandudum elapsi, fuisse conscriplam idque non
: in qua ipsc, utornatusetmagnificusOrigenianorum
fortuito, sed dedila opera factum censuit, ul ipse ni- operuminterpres et preeco, ad sideraextolUlur. Ilanc
mirum gravius incusaretur, quasi modestiifi Hiero- laudeni AlexaudriajetRomEe a Rufino aliasspar.sam,
uymi, pari modeslia responJere noluisset. Verum contumeliae loco se habere fatetur : Sc/icfiK/a; (sic
Hieronymus crimen non redditae epis/olceinainicos orditur Hierouymus), quas misistis honortflca me
Romanos his verbis refundit in libro I. .\pologife affccerunt contumclia, sic ingenium prsdicantes ul ,

pag. ille moderalus in epistola pubiica (ad

3t>3. Eijo fldei Origenem duobus in
tollerenl vcrilatem. Ail se
Pammachium) (/ui diligenter cavi, ne quid in te dt- locislaudasse, inpraefaliunculisHomiliarum inCan-
cliim pularcs, scrifisi ad le STA.T1M brevem epislolam,
p tica, etlibrideNominibusEbraicis;nusquam taraea
expostulans super laudihits tuis (juam tjuia Roma; '-' de Origenis doqmate se ibi loquutum
: Laudavi. ;

non eras, amici mei tibi miltcre nOLUERUNT co qiiodle inquit, interprelem, non dogmalislen; itigenium, noi\
dicerenlcum Sodalibus luis indigna nomine Chrisliano ftdcin; phiiosophum,tioti Apostolum. Quod si volunt
de tiiea conversatione jaclilare : cujus exemplum, huic supcr Origene meum scirc judicium ,legant in Eccle-
volumini subdidi ut seias quanlitm dolorcm quanlo
, siastem Commentarium; rcpiicent in epislolam ad
moderatione necessiluilinis lemperavi. Rursus lib. III. Ephesios tria volumina, ct intelligenl, ine sempcr
Apol. nag. i68. novum quoque me pulas finxissc men- ejusdogmalibus contraisse. His consona etiam infra
dacium, ut cpislotam ad le mco nomine componerem, repetit, et in epist. XXXIX. alias LXII. (Nunc
q uasi ohm scnplam, quo bonus esse videar el modeslus : LXX.VII) ad Theophilum. Ilsec t imen excusationes
quam lu nunquam omnino susceperis. Ifsec res pcrfa- non raultum arrident doctissimo Abrincensi Epi-
cite prohari polest. Multi Romsc ejus exemplaria ha- scopo /?(!/iin alias haudquaquam studioso, in Ori-
benl ante hoc eirciler TRIENNIUM, qui libi cam mittcre genianis lib. II. cap. IV. sect. I. § 17. Quum enim
nolucrunt, scienles qux de meo nomme jaclitarcs , el Commenlarios ia Ecclesiaslen et in Epislolam ad
quam indigna homineChrisliano ac nefiindaeonfi.nge- Ephesios magniloquus Doclor, Adamanlii scitis in-
res. Ego scripsi nesciens quasi ad amicum. Illi non terserit, eadem vix semel refellit: immo ne Orige-
reddiderunt ei, quem inimicum noveranl, parcenlescl nem quidemauctoremluidat:qutesi tuncpro falsis
meo errori et tuse conscientiie. El simul argumentaris, habuisset, utique censuia notasset Namquoddi- :

quod si talcm libi epistolam scripscram, non debueram ci()i((iuquilHieronymusiuprologohbriII.Gommen-

contra te in alio libello (nempe in epistola ad Pam- tariorum iu Micheam) Origenis me volumina eom-
machium et Oceanum) multa nmla scribere. Hic esl- piliiftsc, et coniatninari non decere veterum scnpta
toluscrror iuus, ei lisec jusla qucrimonia, quod qua; [quod illi midediclum velicmens esse existimanl) ean-
13
nos in hsercticos dicimus, tu in te dicta conpngis; ct detn laudem maximam duco, quumiltum imitari volo,
nisi illis peperciniusjeputas essc violulum; non enim quem ninclis prudenlihus el vobis placere non dubito.
Rufinus in jam dicta epislola ad Pammachium et lupraefatione adlibrum de Nominibus Ebraicis, ne-
Oceanum, nominalim appellabatur. minem ait nisi imperitum negare Origenem post
, ,

VI. Quum Hieronymusillo ipso tempore, quoad Aposlolos Eeclesiarum esse tnagistrum. Hieronymus
Pammachium et Rufinum liieras misit, Hiifinam al- deinde in epistola totusin eo est, ut, contra Rufinum,
lerum in caussa Claudii Mediolanum miserit, qui ostenJat.sc temerenoalaudasseOrigenem, magno-
Rufinum nostrum ejus verbis saliitare debuerat, rum virorum exempla sequutuma quibus aucto-
ommari Ucet, illmn eundem Rifinum utramque res. quanquam alias erroribus scatentes propter ,

epistolam superius memoratam ad Pammachium ingenium laudari tamen potuerunt Sic, inquit, :

lulisse a quo postmodum prim i, Rufmum sugil-

: bealus Cgprianus Tertulliano magislro utitur, ut ejus
lans, in vulgussparsa;altera.\quileiamad Ruflnum scripta probantiquumque eruditi el ardenlis viri de-
neutiquam missa. Pammachium certe his verbis in- lecletur ingenio Montanutn cum co, Maximillamque
nuitHieronymus, RuUnum alloqutns tibi eammit- :
non sequitur. Fortissimos libros contra Porphyrium
tere'SOl.VF.RVl^T,Aquilcia,n scilicet, sive Concordiam. scribit Apollinarius ; Ecclcsiaslicam pulchre nusobius
Rufinum illum aUum, Hieronymi necessarium, a Historiam (ca:i(i/,dum tamen alter in myslerio In-
nostro diversum, tunc Romse apud Pammachium carnationis erravit, Kc)-6i(m,nonanimam, sedsolam.
Patrol. XXI.
 135 RUFINI PRESBYTERI 136
lio verisA. D. 397. Nolam adplicuisse probavimus. ^ Mulinam, Rpgium, Parmam, ridenliolam, Placen-
Quard Eusebius, qui verno tempore, navigalion tiam, Laudcm. Mediolanum, Hergomum, Brisiam
congruo .\. D. 3!tS. iu Italiam iransmisisse videtur, Veronam, Viceliam, Pativium, Altinum prolen-
iueuulc aisUiteejusdem auni 3;)S.Romaejamaderat, debalur.
ubi Rulinuuisua; communionis etconsoitiipartici- Teriia, item mediterranea, Arimino Bononiam,
pem liabuil, priusquam ulerque, hic Concordiam, Mulinam, Vicum Serninum et Varianum, Monlem
iUe Cremouam iturus, Mediolanum proficisceretur. Auianum, Ateste, Patavium, .\ltinum sternebatur.
Hoc ipsum Ruliuus testaturin lib. I. suseApologiae. Ha;c ex probalissimis Tabulis itinerariis Antonini
Si hoc, inquit, in meis tiierif (Eusebius) invenissel et Peutingeri.Rufinus ex his tribus communibus
et vere scrupiilum aticjuem cx ipsa teclione cepifset Viis secundam, ut sibi commodiorem, delegit.
t/uum mc, sicut ipse nosti, Bomx positum, haberel aci Rufmum in Patria moranlem
IV. A. D. 399.
praesenlem, conlinuo ulique perquisivisset, et ipsa ad non lamen reddila, Hieronvmi epistola
scriplafuit,
me sr.ripta detulissel, quippe qui usque ad ipsum tein- XLII. alias LXVI. (A'ujic L.XXI.) in qua vir San-
pus eliam VIDEHE MB et salutaRE, et in oralioni clus ilU respondet epislolaj, qu.im Rufinus Roma
COMMINICARE solitus eral. De Eusebio Cremonensi disccssurus anno elapsoad eum scripseral. Ail, sta-
RuliuumliiclO(iui,uosdubiUirenonsinunthaecvi>rl>a tim ex elegantia lalini sermonis,quo noster episto-
Hieronjmo conira Rulmum in lib. 11. Apologiae : lara scripserat, sibi quod Rufinussignificaverat,pa-
focilerare et ctamila pcr plaleas; non est meus liber ; tuisse, illiim nempe rfi« floma; fersa<um,quum lin-
et,si meus e.s(, schedulas inemendalas Eusebius furlo gua) latina;, cujus in diulurnaperegrinalioneobliius
abstulit. Malrouam, quaj Hufiui scliedas tradidilEu- t> quodammodo fuerat, assuevisset:quodscilicelDon-
scbio, a ([uo postea 1'ammachius etOceanus easad " uisi longo tempore fieripoterat: Z)iu,inquil,(efioni«
Hieronyiuum traDsmilteudas, acceperunl, fuissc moralum sermo proprius indicavil. Se uon ambigere
Marcellam, aperle colligilur ex ejus epiluphio, ul ait, quia amor spirilualium //are«/t/madpalriam re-
dicam inferius Uieronymus comineularios suos in vocaveril, quemmatrisdefunclae luctus abejusmodi
Jeremiam el.Matthaeum eidem Eusebionuncupavit. ilinere averterat, ne magis coram doleret quod ab-
111. NorisiusCardiualisubique Hufinum exagilans sens vix ferre poterat. Conscientise deinde suae
Wedioualum hajreses suas dissemiuandicaussape- lestem Dominum quum appellasset, post reconcilia-
tiisse scribil iu Hisloria Pelai.'iana lib. cap. II. ut tas amicitias nullum inlercessisse rancorem, quo-
Venerium ejusdem Urbis AnlisUtem in suus parles quempiam Ixderet, hdSC statim subjungil: Vera ami-
Iraheret. Inde postmodum Aquilei.imseconlufisse, citia quod scntit, dissimutare non dcbel. Prsefatiun-
ul Oriyenianis deliriis patrium etiamsolum locuplela- cnla librorum Periarchon ad mc missa est (ncmpe a
ret, et Chromalio, alteri llalix metropolilse, novorum Pammachio et Occano) quam ex slilo intellexi tuam
dogmatum virus instillaret, ac pro Calholicse Fidei esse (nomen enim Rufiui aberat) in qua oblique,
rudimenlis, qux anle Iriginla annos ab eodem, tunc imo aperle ego petor, Qua mente sil scripla, tu vide-
presbytero edoclus fueral, ingralas profeclo vices re- ris : qua intctligatur, et stultis palet. Poteram et ego,
pcndcns, impiissimis erroribus sanclissimum jurta ac qui soepissime fignratas scntenlias declamavi, aliquid
doctissimum scncm imbueret. Neque vir summus dc tc, vetcre arlificio repetere, ct tuo le more laudare.
tain atiocia iu liufinum sinc uUo teste dixisse con- Sed absit a me, tit quod reprehendo in le, imiter. Quin
tentus, h£ec slatim subjungit Quis aulem heic ho-
: potius ila sententiam temperavi, ul el objectum cri-
minis conatus non exccrelur, qui uno fere lempore /i mcu cffugerem, et amicum, quantum
in me esl, nec
trcsprimarias Jlalijc Lcclesi(i<. liomanam, dein Me- Ixderem.
Isesus Ixder Sed obsecro deinceps aliquem
te, iil si
diolanensem, poslremo Aquitciensem Origenianae Sec- scqui volueris, luo tantitm judicio sis contentus. Aut
tx adjicere pelulanlissimeperlCHlavil!' Sed virdiserlis- enim bona sunt qux appetimus, aul mala. Si bona-
simus falsam opiniouem induisse mihi videtur.No- non indiget allerius auxilio si mala, peccantium
:

hm tamen, ul, duui opinioneiu non probo ipsimihi multiludo non paril errori palrociiiium. llxc apud te
Oiim beucvoloiu^ullure videar. lluc euim piaculare. ainice potius exposlulare votui, quam laccessilus pu-
Veneriiis in culhedia Mediulanensi uou sedit ante blice desxvire, ut animadvertas, me reconcitialoi ami
A. D. 400. quoSimpIiciaui locum implevit. Hic au- ciliaspure eolere, et nonjuxta Plaulinam senlentiam,
lem Ambrobiosuccesjcrat, ut dixi.elconslit c.kDuI- allcra manu lapidcm tencrc panem offerre attera.
,

landiani operis continuuloribus iu Excgesi praefixa Haec ad Rufinum llieronjinus subiralus ob suspicio-
lom. VII. Maii. SimpUcianum vero, Gaudeniium nes a Pammachio el Oceano sibi injectus, quasi falsls
Brixieusem, el Chromatium Aquileicusem,sanctis- et subdolis Rufiui laudibus in hserelicoruiu pairoci
simosaequeac dociissimos viros, ([uos ea lempesiaie nium trahcretur quanqiiaiu Huliniana; translationis
;

Rufinus uliipic invisit, Origeniauis erroribus faclles erroiesomniuo silet. Sub linein epistol8eait,fralrem
auresudcominodarepotuisse.absiiuetantorumpra;- suuiu Paulmiunum, qui auno elapso 398. cum Eu-
sulum injuriu dici uequit, prajcipue qiuim iiemoex sebio Cremonensi, ad patriam Stridonem iturus, in
ilhs uuquurn Rulinicousueluiiinein fugeiil, scdipso Italiam trujecerat, nonduin illo auno 399. quo haec
in siugulorum perpetuu coininuuionc vixeril. Bca- scribebat, ad sc revcrsuiu; se putare tamen ab Ru-
tum Oaudenliuni, Sancli Philuslriidiscipuliim ctin lino visum Aquileia; upud Chromaliuin metropoli-
calhedru succcssorem, Rufiiuis pridem in Oriente n tum. Addit iusuper. sequendain alium prenbgterum
noverat, ejusdemque poslcu rogatu f ictuui vidcbi- Kufinum pcr Hoiniim Mediolaiium misisse, atquc
mus ut Clementis Rccoguitiones ex tiifficu in Lati- orasse, ut ipsum Rutinuin noslrum, ad quem scri-
num seruionein Iransluleril. Istud iter per iiisul)re.< bil. suo niiiKio e( obscquio viderel. '^uisnam fueril
Hulino iii putriam suam reversuro,fuil propriumet isteRuUuus, el (piunlo vcritatis dispcudiocelebcrri-
iMturale, ul sic loquar, uon indirectum,minus pro- mi scriptores illumcuin nostroconfiaverint,posimo-
prium, elob secretas caussas, homini ex L'i bcHomu dum disseremus; hcic tantum di\isscconlcn(i,ejus
in Veneliam iuleriorem ituro, susceptuin. Tunc iter advcntumquc Romamcvenissehoc eodemauno
enim, 1'erraria et Venetiis nondum condllis, Iri- 399. biennium scllicct postquain nosterinde disces-
plici via Aquileiam perveniri poterat. .seral. Id brobunt hacc verba llicronymi lib. llI.Apol.
Prima liioral, .\rimino Ravennim ibalur, uiide pag. 4t)^. /'uu/iiiiiinus ct liusebius POST ANNUM«f«(r«
septem maria altinum usf/ue navigabanlur, ut ait Au naiiyationis prnfccli suiit. liufinus iii caussa Claudii,
loniuus iu Iiiuerario. Allino poslca ilur erat Con- POST BIENMUM mis.<us. Nos fugithaec caussaClaudii
cordium, A(iuileiam. llloajvosupra Uononiam /'<i/i(.« ob quam Rufiniisaltcr ex Sjria Mediulauuui prope-
inlcrcedebai, (luie a Vibio Seqneslro Padusa Oallix, ravil, ulii uula Caisarea tunc adcral. Gravissima
a Padodicla, appellalur. lamen fuerit, quuni Hieroniimus pro periculo <x»-
Secunda viu mcditerianea, Amiimo Cxsenam du- piiis n/ifiiiillud iler contigisse tesletur. His inargu-
cebat. Inde Favenliain, Eorum Cornelii Bononiain, ineuto sinceree cum noslro Rullno umicitiR! mcmo-
 ,

137 VITA. LIB. II. CAP. III. 138

ratis, Cetcrii^iucnmicis j^ Ilicronymi pariter uecessiirium, noslrique hostcm,
cpistolsohimcfiuemimponit :

earfi-m.fioiii/iciiciMiK.vlnompoiURutiuumigusuomiiie mansisse, luculenler uos docout Acta (loncilii Car-

salulareill) »c mordcntcs inviccm, consumamurdU in- Ihaginicusis apud Sanctum Augustinum in libro II.
vicem. Jam lux modcrationis esl el tuorum, nutlam de Peccato originali cap^illl. ubi hoec refcruntur.
occasionem impaticntibus darc, nc non onincs similes Cceleslius dixil Sanctus prcsbytcr Rufinus Romse,
:

mei invenias, qui possint figuralis laudibus deleclari, qui mansit cum S. Pammachio Ego audivi itlum :

dicenlcm, quiatradux peecati nonsit. Hoc poslSiricii

V. HieronymuKuuacunihocco responso ad Hufi-
ntim, aliud (luoquc ad Pammachium ot Oceanum obitura Rulinique nostratis disccssum iu palriam,
respousum misil,ubi Rulini pr;rfaliuncu!am fusius sub P.q) i Anastasio evenisse, testatur ini tio sui Com-
refulavil, sc ab Oritiouiauo dogmate alienumosten- monitorii Marius Mercator: //anc, iuquit, ineptam el
dens novamiiue librorum Poriarchon ab se adorna-
;
non minus inimicam rcclie fidci qiixslioncm {quiatra-
tam versioncm,adjuuxil. luhac lunt-n opistola vir dux peccati non sit) sub sanctai rccordalionis Anaslasio
sauclus Ruliui iutcrproUs nomiui ubique pepercit in Homanse Ecclcsise summo Pontipce Riifmus quondam ,

quomilissimi erga Huliuum animi spocimou dodil, nalione Stjrus, Romamprimus invexil. Ergo hic Ru-
quod Romauinoquaquam voluissont. Hiuc faclum, fmus, nalione Syciis, ex Syria pridem Roinamol Me-
ut quoe, exeoruudom votis, Hieronjmiepistolcedo- diolanummissus,Pammachiohospitisuorospousum
eraut, ipsi vivai vocis veluticommeutarioin vulgus Ilioronymi contra Tgrannium Rujiiiuin noslrum na-
sparsorint, nomon Rutini palam eo magis exosum tione Italum cum nova Irauslatione librorum Po-
reddituri, quo Ilieronymi aucloritas illum gravius riarchou rcddidit, epislolamque ad eundem Rulinum
premore videbatur. Vide librum III. Apologia; Hic- n Aquiloiam tra!JsmiltenUam:qui tameu a Pammachio
rouymiana;pag..467. Immo quiaepistola Hioronymi " nequaquam redditaest. Iluetius lib. II. cap. IV. sect.
ad Rulinum, de qua supra meniionem fecimus, I.§ 1'2. ait, ideo nou fuissc transmissam, quiapc/-
pauho mitior videri polemt, ipsi nequaquam red- vcclurx moras scrius Romam dclatafuit. Non redditaB
dita est, ul hoc pacto altera ad Pamm.ichium per epistolae varam caussamaccipe. Ob diremtam inter
urbem volilans, Rullnum vehementius Isederet.Ila- utrunquegra(iam,postnovamabHieronymoparalam
queRuIinus de eadom epistola, ad se quidem scri- librorum Periarchon interpretatiouem, ejus amici
pta uon tamon roddita, post simultatem jam eru- epistolam suppresseruut.
plam, sero tandemabsuisamicisRomanis edoctus, VII. SedproecipuacapitaHieronymiauBe epislolae
putavit, eaudem ab Hieronymo tunc recens, non ad Pammachiumreceuseamus. Hierouymus dilucre
olim, quanquam tamen sub falsa nota temporis, satagitRuliui mampraefationom librorumPcriarchon
jandudum elapsi, fuisse eonscriplam idque non
;
in qua ipsc, utornatusetmagnificus Origenianorum
fortuito, sed dedila opera faclum censuit, ul ipse ni- operum iulerpres et prseco, ad sidera extolhlur. Ilanc
mirum gravius incusarolur, quasi modostiee Hioro- laudem Alexaudriaj et Romte a Rupno alias sparsam
uymi, pari modestia rosponJere noluisset. Verum contumeliEe loco se habere fatetur ; .S'c/ierfiite (sic
Hioronymus crimon non redditse epis(ol9einamicos orditur Ilieronymus), quas misistis honortfica me
Romanos iiis verbis refundil iu hbro I. Apologise affcccrunt contumclia, sic ingcnium prsedicantes, til
pag. 3U3. I^go ille modcralus in cpistola publica (ad fidei lollercnt feri/a/ein. Ait se Origeuom duobus in
Pammachium) 7«! diligcntcr cavi, ne quid in le di- loeislaudassc, inpraefatiunculisHomiliarum iuCan-
i-liim putarcs, scripsi ad le STATIM brcvem epislolam,
p tica, ct libri de Nominibus Ebraicis; uusquam tamen
e.cpostulans super laudibus tuis : rjuam cjuia Romx ^ de Oritfeuis doqmale se ibi loquutum : Laudavi.
non eras, amici mei tibimillcre NOLUERUNT eo quodle inquit, intcrprelem, non dogmalislcn; ingenium, non
dicerentcum Sodalibusluis indigna nomine Christiano fidem; philosophuin ,non Apostolum. Quod si volunt
de mea conversatione jaclilare : cujns exemplum, huic super Origene meum scirc judicium, leganl in Eccle-
volumini subdidi ut scias quanlum dolorcm quanla
, siastem Commentarium; rcpliccnl in epistolam ad
modci-atione necessiludinis lcmperaci. Riirsus lib. III. Ephcsios tria volumina, el inteUigent me sempcr ,

Apol. oag. 468. novum quoquc me pulas finxisse men- ejusdoginalibus contraisse. His cousoua cliam iufra
dacium, iil epislolam ad te mco nomine componerem repelit, et iu epist. XXXIX. alias LXII. (Viaic
quasi otim scriplam, quo bonusesse vidcar et modeslus : Z,.V.VA7/) ad Theophilum. Hsec tjmen excusationes
quam lu nunquam omnino susceperis. Hsec res pcrfa- non multum arrident doctissimo Abrincensi Epi-
cile probari potesl. Multi Romx cjus excmplaria ha- scopo /?"/i)u alias haudquaquam studioso, in Ori-
bcnt a)i(e /loc eiTOiVe)- TRIENNIUM, qui libi cam miltcrc genianis lib. II. cap. IV. sect. I. § 17. Quum enim
nolucrunt, scienles quai de meo nomine jaclitares , et Commentarios iu Ecclesiasten et in Epistolam ad
ijuam indigna homincChristiano acnefiindaconftngc- Ephesios magniloquus Doctor, Adamantii scitis iu-
res. Ego scripsi nescietis quasi ad amicum. Illi non terserit, eadem vix semel refellit: immo ne Orige-
rcddideriint ei, quem inimicum nocerant, pareenlcs ct nem quidemauctoromltudat:quaesi tuncpro filsis
mco crrori et iuas conscienti^.. El simul argumcntaris, habuisset, utiquc censura notassol IVain quoddi- :

quodsitalcm tibi cpistolam scripseram, non dcbucram ciDi/ (iuquit Hioronymus in prologo libri II. Commen-
conira tc in alio libello (nempe in epistola ad Pam- lariorum iu Micheam) Origcnis me volumina coni-
machium et Oceanum) multa mala scribcre. Hic cxt- pilaxsc, ct coniaminari noii decerc vetcrum scripla
toltiscrror iuus, ei lu-ec jusla qucrimonia, quod qiun [quod illi maledicUim vehcmens esse cxistiinant) ean-
13
nos in hxrelicos dicinius, tu in lc dicta conpngis; ct dem laudem maxiinam duco, quum illum imitari volo,
nisi iltis peperciinus,violatum; non euim
le putas csse qucm ciinctis prudentibus et vobis placerc non dubito.
Ruflnus in jam dicta cpistola ad Pammaohium et In praefationc ad librum de Nominibus Ebraicis. ne-
Oceanum, nomiuatim appellabatur. mincm ait , nisi imperitum negare , Origenem post
VI. Quum Hieronymus il!o ipso tempore, quoad Apostolos Ecclcsiarum esse magistrum. Hieronymus
Pammachium ol Rufmum literas misit.fiii/imim al- deinde in epislola totusin eo est, ut, contra Rufinum,
torum in caussa Claudii Mediolanum miserit, qui ostondat,se lemerononlaudasseOrigcuem.magno-
Rupnum nostrum ejus verbis salutare debuerat, rum virorum exempla sequutuma quibus aucto-
ommari hcet, illum oundem Rnpnum utramque rcs. quanquam alias erroribus scatentes propter ,

epistolam superius memoratam ad Pammachium ingenium laudari tamen potuerunt inquit, : Sic,
tvUisse : a quo postmodum primi, Runnum sugil- beatus Cgprianus Tertulliano magislro tititur, ut cjus
lans, in vuIgussparsa;a!teraAquileiamad Rutlnum scripla probantiquumque cruditt el ardenlis viri de-
neutiquam missa. Pammachium certe his vorbis in- lectetur ingenio Montanum cum co, MaximiUamqut
nuit Hierouymus, Rulinum alloquens : tibi cammit- non sequitur. Forlissimos libros contra Porphyrium
tere^OLVe.myT,Aquileiain scilicet, sive Concordiain. scrihil Apollinarius; Eccksiasticam pulchre nttsobius
Rufmum illum alium, Hierouymi necessarium, a Hisioriam iej:i(ii,dum tamen altcr in mysterio In-
noslro diversum, tunc Romce apud Pammachium carnationis erravit, rc)'6i(m,nonammam,sedsolam.
Patrol. XXI.
 :

139 RUFINI PRESBYTERI UO

carnem.adsumsisse somnians, aller impielatis Arii j^ Lausiaca cap. CXIX, ubi ail de nobilissima femina
propugnalorexstilerit.Postoasubjungit:£>i<mc5sc?/i "
Romam '" quidcm
reversa: Ibi
^----
''- quum esset, beatissimum '

juvenU miro discendi ferebar ardore, ncc justa quo- virum maximss leslimationis clarissimum Apronia-
rundam prxsumiilionem ipse >ne docui. Hic manifesto num,qui erat Genlilis,cateclicsi instiluit,persuasilque
iJu/iniimcarpit, quem sine magistro se liler.is Gris- ul continerel eliam cum sua uxore, ejus aulem sororis
casdidicisseglorialum,Hieronjmuseliaaialibitra(iit, Avila nomine. Ilinc patel, Avitatn cx Melaniae
filia,
Didymum,
Ilaqueait, se ApollinariumLaolicensein, sorore, cujus nomcn nos fugit, ortam fuisse. Idem
et eliam Baraninam Juda;umaudivisse omniaab se : Palladius cap. csxxiv. Aproniani flliam Eunomiam
Origenisscripta esse perlecta, ita ut ejus tameu cr- memorat Vidi eliam beatam Avitam cum ejus marito
:

rores diligeuter caverit. Querilur, suas lileras olim Aproniano, el eorum filia Eunomia. Sed piis conjugi-
adDidymum,quasiadmagislrumscriptas,aquodam bus fuit cliam filius Turcius Asierius, qui una cum
(Ru/iiio)prolatasi'uisse, quanquam nihn pr^ier l,o- patre baptismigratiam suscepit,teste Paulino in Na-
norem et salutationem continercul. 1'oslremo illud tali 13. vers. 260. ubi de Piniano, quem ipsc Pauli-
urget,senunquam fuisse Origeuistara, sique fuit se nus Christo genuerat, deijue Astcrio sic canit
jam esse <!esmere. Hinc reliquos [Hu/inum) ad se EmiDct hic proprio mihi Qlius ia gTHse primus,
imilandum hortalur ct, impeuse laadato Adaman-
:
Ast aliud mihi par lumen in Asterin est,
tio, illiusque erroribus txplosis, ea omnia despicit, Quem siraul unaaimes vera piutato parentes
qua; de adultcratione librorum ejus Kufinus scripto Infantem Christo constituere sacrum.
tradideratiApologiamquesubuominef-^^im^/iihiiKir- Ut tamquam Samuel primis siguatus ab annis
»!/risabRuliuovulgatam,uonPamphili,sed Uidymi, Cresceret, in Sanclis votus, alente Ueo.
vel alterius faetum esseconteudit. Hieronjmus hauc ii Prima puer, Chrisli sub nomine, murmura solvil,
Et Doinini nomeu prima loquela fuit.
epistolam scribens, ait Ccnlum quinijwiginta anni
:

Jamque parenteDeo regnis coelestibus ortus,

prope sunl, ex quo Origenesmorluus csl T<jri. IUum X. nomineetore micai.
Sidereopariter
D 253.falo functum osteudit Tillemoutius tom.III. Huuc puerum fratrum fcf:il pia gratia patri,
et
Art. XXV. p. d4S et 753. Annis :253. ex senlentia Hie- Nam pariter sanclo Quminc suut geuiti :

roii jmi addc alios 1 50 et habebis annos epoohce Chri- Quos natura gr.idu diviserat, hos Deus, almo
stiaii£ei03,secuuduinquidemHieronymum,quiEu- Munere germanos in sua regna vcUit.
sebii ab se laliniiate donati calculos sequiiur. Ha;c Aproniani rogatu multa Craecorum scripla Rufinus
epochaquum Uionysiaiiamuostramttcniuumjante- laliuitate douavit; Homiliis Origunis in Psalmos
vertat,utalil)i notavi.deme illud bicnntum etsupererit XXXVI. XXXVU. XXXVIII. Gregorii Nazianzcni
anuus iOl.Quare parlicula prope iu hoc ceiitum et Apologclicou, Homilias VIII. Basihi Magni.ac Xysli
quiuquagintdaunoramsp:itio,secumaliudbit?iiaium senteutids, hasque singulas lucubratioues brevi epi-
aufert, uude habtuius annum vulgarem 399. quo stola, seu protogo, ul ipse ait, .flproniano/ido suo
suamepistolamscripsit Uieronymus. Eandem epo- nuncupavil. Avitam quoque Aproniani uxorem ab
cham sic pauUo inlra contirmal;t'i<i- pos( quadringen- Ruliuo fdiam dici videbimus, propterea quod ulrun-
losannos docerc nos niteris, quodante nescivimus » Cur qae conjugem Jesus Christo genuisset. Heic me ad
profersinmcdium,quod Pelrus el PuuUus edcrc nolue- alia properantem sistit clarse memorise Cardinalis
ri(ti(?Hisverbisinuuitabiuitioa3raeChrislian8etuac Norisius peuilioris autiquitatis scrutator diligcutis-
anuos iOO, jam elapsos, el 401. iu cursu fuisse. simus, qui iu Cenotaphus Pisauis Di^sertatioue IV.
Deme duos, quibus epucha Eusebiana noslram vul- C cap. II. § 1. dum gentem Turciam Asteriam Apro-
geu^em supcrat, et habebis auuumDionysianum 399. nianam prisco saosplendori restituit, /lproiiiant<m
CAPUT IV. nostruin cum aliis /t/ironiants junctim enumerans,
l A pronianus ad Rufinum excmplar Ilierony-
millil pene indictum abire sinit. Idem vidctur ac 7"urciiis
mianse epistolx in vulijus sparsse. Varia de Apro- Scciinc(i<s^s(erti(S/lproiiiani<s, A. U. 37t). Saccrdos
niano el ejus gcnle proferuntur, H. liufini ApoUigia CoUegiixv Virorum sacris faciundisapud Onuphri-
conlra Hieronymi epistolam. III. fjusdcm Apologise um Panvinium iu Commeutariis ad hbrum IlI.Fasto-
libri.l, synopsis, objecliones dogmalicas continens, rum pag. 302. qui i\orisio natus videlur ex allero
IV. Hupnus se omnino catkolicum, cl ab lisertsibus qui prajfuil Urbi, Jaliauo iaiperante A.
.flyjroiiiaiio,

Origeni impaclis, vacuum fuse dcmonstrat. \.Apo- D. 363;uamtemporacongruunt, titulusque ('iricJa-

logix liber II. enuclcatur .VI Varia in Hieronymum nssimi, quo eum Palladius ornavi. De eo siccecinli
o Bu/ino congesla. VII. Hujus brccior Apologxa ad Paulinus in Natali XIII. v. 157 :

Anaslasium.
Apronianum Turcise genlis decus,
I. Pammachius, Oceanus, ceterique Rulini aemuU ^tate puerum, sonsibus canis senem,
Hieronymianse epislolae e.\emplaria, in illius dede- Veteri logarum nobilem prosapia,
cus, continuo per inauus homiuuiu spargenda cura- Scd clariorom Christiano nomine;
ruul, Romanis, ut llt, iu coulraria studia iuterim Qui mixta veterisot novi ortus gloria
Votus csl Senalor Curia;, Chrislo wovus.
scissis, quippe Ediis llioronymo, aliis Ruliuo faven-
tibus.Pro Ruflno prajcipuus cum .Macarw emiuuit rj Aprouiani majorum Stemma praestat hoc loco ex-
Apronianus, HicenisloliEanOLTanhum
Anronianu.?. Hic epislolae apographum Aquilejain
Afiuileiainad
ad nlicare "

amicum trausmisil.quo ex patria sua Coiicor</ia apud

C/iroma(ium sccc-ser it. Erat /1/Jronianus ex geute A. D. 311. L Turciu» Secundui Apronianu$
Turciai4«(cria /lproniuna,Homa;postsa;culorumme- Consul incerti anni.
moriam nobilissima,quamtrabe8eQuiriuales, Urba- Ex Panvinio ad Fastos libro III. pag.
nae praefecturaj, militaresque et palatin» dignilates 296. Grutero pag. CCCCLXXV1.7.
numerosa annorum serie dccoraverant. Sed splen- et Norisio Dissert. IV. ad Cenota-
didissima martyrum purpura longe illustriorem red- phia Pisaiia pag. 433.
didcrat; naiu Hufma et Secutida sorores, ex hac ea- I

demfainilia, proChristiaua rcligione inortein oppo- I

tierunt. A D. 257. die 10. Julii. Huuc Aprouianum A. D. 339. L. Turcius Apronianus
flu/inuscxcultuidolorumadchristi lldem traduxe- Preefeclus Urbi.
rat,queni ideo in singulis prologis operum, quseei- ExiisdemetlndiculoPrajfectorumUr-
dem inscripsit, /ifium suuin vocat, qua phrasi. co- bis apud .*;gidiuin Bucherium in
dein scusu a Sancto Pauliiio mox usurpauda, RuU- CommeulariodeDoclrinalemporum
nus oslendit, sc lid'i Christiaua; euiii peperisse, pag.2.40. I

quanqiiam subinde ctiam jWciania senior catcchesi I

Aprouiauum instruxorit, testc PaUadio in Historia A.D. 363. L. Turciui Aprotiianus A»teriu»
 Ul VITA. LIB. I. C.VP. IV. m
Correclor Tuscix el Umbriie e( Prsefeclus Urhi. j^ eorum arma el sagitlse, ellingua eorum machxraracu-
Ex iisdera. |
ta. Vcrum ad hxcvulnera, quse infliguntur cx lingun,
inler homincs mcdicus pcne ideo con-
Jiullus cst:et
A. D. 37t). L,. Tiircius Secundus Asterius Apronianus vcrli me adjesum, c<vh'slem medicutn, qui
anti- mihi
Sacerdos collefjii xvvirum sacris facimrdis. dolum polenlissinuim dedil de Evangelii sui pxjxide
Ex Pauvinio ad l^i.^^los liii. III. pag. prolatam, qux vim doloris spe fnluri apud se jusli
'iO-2. ox Norisio pai<. 433. A.Ru-
el examinis, solarelur. Poiio crgo ipsa, quam tempera-
flno el Melauia Scniore ad Clirisli vil Jesus, hxc erant vcrba: Bcali, inquil, eslis quuni

fidomcunversus A. D. !297. vos persequuli fuerint et dixerint adversum vos omne

A. D. 397. f'a;oi- Avita, sororisejusdcm iVIelama3 fUia. malum, menlicntes. Gaudetc el e.cultate, quoniam mer.
Ex Palladio in Historia Lausiaca cap. ces vestra mulla est in ca:lis.Sic enim persequuli sunt
CXIX. ot ex Paulino in Natalixui. prophelas, qui erant antevos.Uoc semedicamento'
et

V. -IbO. contentum de reUquo ait silere decrevisse, sed re-

spondendiexparle sibijustamnecessitatcm imponi,
I propterea quod nisi hasreseos crimen sibi ab Iliero-
uymo impactum repelleret, apud multos fama sua
A. D. 398. Eunomia. Turcius Asterius Aproniamus
(
in magno discrimiue versari diceretur. Quare, in-
Ex Histor. Lau- Una cum patre baptismi quit, compcllor conlra votum meum el proposilum re-
- siaca cap. 134. graliam suscepit. spondere, ne forle reticendo, videar crimen agnoseerc,
et ex Paulino Ey Paulino in Natali xiii.
Dquamois Chrisliano cclera crimina silcndo dcpellerc,
in Natali xiii. V. '270.
excmplo Domini, gloriosum sit. Scd lamen hoc, in
V. 23L Fide, sifial, maximum scandalum general. Primus
Hpcc dc .\prouiano, Rutini necessario exposui, quia Apologia; liber dogmaticis criminationibus refeUen-
virum nobililate, doclrina, etveritatisagnitre gloria dis plenmque versatur. Hunc Rufino auspicari pla-
spectatissimum, scriptores peue sileulio prgeterie- cuit ab initio epistolse, ubi Hieronymus scripsit:
rant. Omillam personas, rebus tanlum clcriminibus respon-
II. Rufunis, acceplo exemplari epistolae Hierony- debo: neque enim caussse prodest maledicenlibus retna-
miausead Pammachium, ratus, ijuee contra se scri- ledicere, et adversarios talione niorderc. Rufinus
bebantur, haudquaquam sibi negligemia, ad cuden- verbisamesuperiusadductis, quum ulrumque fal-
dum responsum adplicuil. Hoc
continuo auimum sum esse dixisset, omissa, utail, omni ironia et hipo-
responsum iutercidisse arbilratur Hueti us in Origeui- criscos tergiversalione, quxDeoexecrabilis esl, se, licet
anis lib. II. cap. IV. §. xviii. ct Cavous iu Historia incomtis verbis, oratione incomposila responsurum
el
sua literaria in quo errore versari vidctur eliam
: profitetur, veniam imperitiae suse a legentibus sibi
Dupinus tom.III.Bibliolheca;,duni Ru/ini Invectivas concessum iri confiaens, quia, inquit, non alios ac-
perperam dictas, quse omnium manibus teruntur, cusamus, scd nosmetipsos a malediclis purgare conlen.
contra i4po/o3iam, non vero conlra Hieronymi cpi- dimus, et idco studemus, ut non lantuiu iu nobis
slolam, scriptas censuit. Sed Rufinus cpislolse ipsi sermo, quantum veritas luceat. Illud ante omnia
Apulogiam opposuit, qu8e sub falso domine Invectiva- Hierouymum vere dixisse fatetur, nimirum, sc non
rum adhuc superest. Epistol:e initio quum dixisset rcdderc malcdictum pro malediclo, hoc satis verum
Ilieronymus: Omittam personas; rebus tanlumet cri~ Cesse contendit; tion enim pro malediclis, sed pro be-
minibus respondebo: neque enim caussce prodest male- nediclis el laudibus convicia el maledicla queritur sibi
dicenlibus rcmaledicere, el adversarios talione inorde- restitui. ^Joc ipsum argumeutum ideniidem urgct,
rc, hoc idem subsequentibus verbis Rufmus carpit se in Hieronymo eloquenliam et studium in Grtecis
sub ipso liuiine suse Apologise .Quia ergo inilio hu- iaterpretaudis laudasse, neque seillius unquam Fi-
jus Invcclionis sux (sic vocat Hieronymi epistolam) dem Igesisse contendens. Veniam ab eo dcprecatur:
promittil se omissurum pcrsonas, et rebus tantum el Si quid asperius, aut incomlius diclurus esl, quia,
criminibus rcsponsurum ; ulrunquc aulem falsumest; inquit, imperitum hominem ad respondendum lacessi-
nam cui respcndeal crimini, quod nullus obtendit? vit, queni sciret non posse per mullam dieendi et elo-
quomodo aulem omillil personas, quum interprelem quentisc copiam id agere, ut is, quem Isesum vellet ac
lihrorum tolo Inveclionis suce texlu indesinenler in- vulneratum, nec vulneratus videatur esse nec Isesus.
cuset et laceret ? Heec Rufinus qui etiam iu libro II. In summa,!/!» objectas depellere a se maculas cupit,
ait, se Hieronymi Epislolx respondere apud non- : 7iecessilale responsionis imposita, cogilare jubel,
sibi
nnllos, inquit, fralrum, eliam hanc nobis inurere co- non quam elegaaler et ornale, sed qnam vere respon-
^iatus est maculam, et nunc iterare ^ecLlTERAS. Hde deat.
liierx sunt epistola ad Pammachium. Multa aUa III. QuoniamHieronyrausinitioepislolse suae hsec
consulto praetereo, quando ex his abunde constat, verba protulerat <yi(asi sine me hxrelici esse non
:

Rufin i responsum ad Hierouymianam EpistoIam,ne- possint, Ruflno hffic eadem in prsecipuum suec
quaquam iutercidisse, ut viris doctis creditum est. disceptationis argumeutum repetere placuit. Qua-
lu duos libros Apologiam suam dispescuit Rufinus, contra omnes hsereses, sibi praecipue, et Ori-
quamposteaLibrarii/nuecfiuuruOT odioso nominein-
D re
geui, afliictas, sacritissimam et perpetuo servatam
scripserunt, nam in Ub. L ipsemet diserte Apolo- Fidei suffl regulam statim exponit, utque suum
giam vocat: convenicns pulo, inquit, huic Apologise dograa de Triniiate, et de Camis resurrectJone
Etuonmultoanteflneiji ejusdem
noslrse inserere, etc. catholicum esse tueatur, proprium Aquilcjensis Ec-
libri I, concludam Apotogiai noslrum primum volu- clesiae morem,ab se cum baptismesusceptum, ape-
nicii.Quid?quodipsemetHieronymusinIib.III.suiiB rit. in undeciuio SymboU ApostoUci articulo, ubi
Apologiix pag. 333. idem afllrmat :dc camis
resur- carnis resurrectionem profltemur, pronomen hnjus
reclionc quid senlias,jam in Apologia tua didicimus. adjungentisuterroremexploderetanirmmlium,nou
Quemadmodum vero Librarii Inueclivarum nomen in propria carne, sed alieno in corpore homines re-
Rufinianse Apologise indideruut ita : uou soluin Ru- surrecturos.SVdquandoquidemipsaresaptiusquam
finus Hieronymi Epistolam contra se scriptam In- Ruflni verbis, explicaii vix potest, e.mdem heic
yeclivas et Invecliunem vocat; sed Hierouymus ipse
ex parle recitabimus Ego, inquit, sieut et ipse (Hie-
:

in lib. III. RuDni

Inveclivas appellat. Noster sic ini- ronymusj el omnes norunt, anle annos fere triginta
tio Apronianumalloquitur Perlegiscripia lua, Api-o- :
in monaslcriojamposilus ( Aquilej ae) pcc baptismi gra-
niane, fili carissime, quos ab amico el fralre bono tiam regeneraius, signaculum fidei consequutus sum
(Hieronymo) </e 0;'ten(e ad virum nobilissimum Pam- per sanclos viros Chromatiu7n,Jovinum, cl Euscbium,
machium missa, transmisisli ad me. Rccordalus sum opinalissimos et probalissimos in Ecclesia Dei Episco-
sermonis p-ophelici, qui ait •.Filii hominum denies pos, quorum alter (Cliromatius) tunc presb<jter beal»
 : ; :

139 RUFINI PRESBYTERI UO

carnem.adsumsisse somnians, alterimpielatis Arii j^ Lausiaca cap. CXIX, ubi ail de nobilissima femina
propuguatorexslilcril. Posleasubjungit £>n»i : mcm Romam reversa: Ibi quidem quum cssel, bcalissimum

juvenis miro discendi ferebar ardore, ncc jusla qiio- virum ntaximx sestinuttionis clurissimum Apronia-
rundam pricsumptiononipse mc docui. Hic manifesto num,qui eral Gcntilis,calechcsi instiluil, pcrsuasilque
Bufiniim carpit, quem sine magislro se liter.ts GriB- ul conlinerel eliam cum sua uxore, ejus aulem sororis
casdidicisseglorialum.Hicronymusctiaiualibiirailit, Avila nomiiu. Hinc patet, Avitam ex Mclanix
filia,
Itaqucait, se -VpollinariumLao.liceasein, Didymum, sorore, cujus nomen nos lugit, ortam fuisse. Idem
el etiam Baraninam J udajum audi visse omuia ab se : Palladius cap. cxxsiv. Aproniani flliam Eunomiam
Origenisscripta esse perlecta, ita ut ejus tamen er- memorat yidi eliam bcalam Avilam cum ejus marilo
:

rores diligeuler caverit. (Jueritur, suas literas olim Aproniano, el eorum filia Eunomia. Sed piis conjugi-
adDidjmura.quasiadmagislrumscriptas.aquodam bus fuit etiam fllius Turcius Asterius, qui una cum
{Rufmo) prolalas fuisse, quauquam nihil prxier Ito- patre baplismigratiam suscepit, leste Paulino in Na-
norem el salutalionem conlinercut. l'ostremo illud t.di 13. vers. 260. ubi de Piniano, quem ipse Pauli-
urgetjSenunquam fuisseOrigeuislam. sique fuil se nus Christo genueral, deiiue Asterio sic canit
jam esse desmere. Hinc reliquos [liufinum) ad se
EmiDct bic proprio mihi fllius ia grege primus,
imitaadum hortatur et, impeuse laudato Adaman-
:
Ast aliud milii par luraen ia Aslerio est,
tio, illiusque erroribus cxplosis, ea omnia despicit, Ouom simul unaQimes vera pieiato parenlos
quse de adullerulione librorum ejus liufinus scripto Inranlem Chrislo constituero sacrum.
lradiderat;Apologiamqucsubuomine/'<i!n^/ii/un.jc- Ut tamquam Sarauel priniis signatus ah annis
/i/nsabRuliuovulgalam,uonI'amijbili,sed Didymi, Crescorel, iu Sanclis \ otus, alente l)eo.
vel alterius lcetum csseconteudit. Hieronjmus bauc 13 Prima puer, Chrisli suh nomine, murmura solvit,
Kt Doinini nomeu prima loquota fuit.
epistolam scribens, ait Ccntum quinijunginta anni
:

Jamque parenteDeo regnis coelestibus orlus,

prope sunl, ex ijuo Origenes morluus est Tijri. IUum A.
Siiiereopariler nomiue et ore micat.
D 2o3.fato functum ostendit Tillemonlms tom.lll. Huuc puerum et fralrem feoil pia gralia patri,
Art. XXV. p. 548 et 753. Annis 253. essententia Hie- Nam pariter sanclo fluminc suut geniti :

ronjmi adde alios loUelhabebisanuosepochee Chri- Quos natura gr.idu diviserat, hos Deus, almo
stianaj403,secundumquidemHierouymuin,(iuiEu- Munere germanos in sua regna vehit.
sebii ab se latinitate donati calculos sequiiur. Ha;c Aproniani rogalu mulla Craecorum scripla Rufinus
epochaquum Uionysiauam noslram tteiniium.anle- latinilale douavit; Homiliis Origeuis iu Psalmos
vertat,ulalii/i uolavi.dcme illud iieiui lum etsupererit XXXVI. XXXVU. XXXVIII. Gregorii Naziauzcni
annus 401,<Juar<; parlicula prope iu hoc cenluni el Apolo^eticou, Homilias VIII. BasUii Magni.ac Xysti
quinquaginlu annorum spalio,secum aliud bieuuium senleutids, hasque singulaslucubratioues brevi epi-
aufcrl, unJc habemus annum vulgarem 39S). quo stola, seu protogo, ut ipse ail, ylpioninito/i/io suo
suam epistolam scripsit Hieronymus. Eandem epo- nuncupavit. Avitam quoque Aproniaai uxorem ab
chamsicpaulloinrracoulirma.CiirposfijiiuK^/riiii/en-
Ruliuo fdiam dici videbimus, propterea quod ulrun-
tosariiiosrfijccre nosniteris, quodantencscivimus? Cur
que coujugein Jesus Christo genuisset. Heic me ad
profcrsin mediian, quod Fetrus el PauUus edcrc noluc-
alia properanlem sislit clarse memoriae Cirdiuahs
r!ii!/.»His verbisinuuil ab iuitioaerae Christianaj tuac Norisius penilioris autiquitatis scrutator diUgcutis-
anuos iOO, jam elapsos, et 401. iu cursu fuisse. simus, qui iu Ceuotaphiis Pisauis Diisertalioue IV.
Deme duos, quibus epocha Eusebiana nostram yul- c, cap. 11. § l. duiu geutem 7-»rcia»n Asteriam Apro-
g£iremsuperal, ethabebisaunumDionysianum399. ntaiiam prisco suo splcudori restituit, /l;>ro)itan«ni
CAPUT IV. noslruin cum aliis /l;<)-oiiianj.< junclim cnumerans,
1 Apronianus ad Ru/inum miltil excmplar llierony- pene indiclum abire sinit. Idcm vidctur ac Turcius
mianx episloUe in vulijus sparsse. Varia de Apro- Seciindus Asterius Apronianus, A. D. 37 1). Saccrdos
niano el ejus gcnle proferuntur. H. liufini .ipologia CoUcgii XV Virorum sacris faciundisapud Onuphri-
conlra Hieromjmi epistolam. 111. Ejusdem Apulogia; um Panvinium iu Commeutarus ad librum III.Fasto-
libri.l. synopsis, objecliones dogmalicas contincns. rum pag. 302. qui Aorisio nalus videtur ex allero
IV. Hufinus se omnino calhoUcum, el ab lieertsibus Aproniano, ([ui prajfuit Urbi, Juliano imperante A.
Origeni impaclis, vacuum fuse dcmonslral. V. Apo- D. 363; nam tempora congruunl, titulusque Viri cla-
logix liber II. enuclealur .VI Varia in Hicronymum nssimi, quo eum PaUadius ornavi. De eo sic cecinti
a liufino congesla. VII. IIujus brccior Apologta ad PauUnus in NaUili XIU. v. 157 :

Anaslasium.
Apronianum Turcia; gentis decus,
Paminachius, Oceauus, celenque Ruflni aemuU
I. ^tate puerum, sonsibus cauis senem,
Hieronymiaua; cpistote exemplaria, in illius dede- Veteri togarum nobilem prosapia,
cus, continuo per mauus homiuum spargeudu cura- Sed clariorcm Christiano nomine
ruut, Romanis, ul Ul, in conlraria studia iuterim Qui mixla votoriset Novi ortus gloria
Vetus esl Sonator Curiaa, Christo kovus.
scissis, quippe aliis Hicronymo, alus RuUuo faven-
tibus. Pro HuUno prajcipuus cuin Macarw emiuuil Aprouiani majorum Stemma prsestat hoc loco ex-
I)
Aproniaiius. Hicepislolaeapographuin Aquilejamad plicare
amicum trausmisil.quo cx patiia sua Concordia apud
CAromaiiuTO secesseril. Erat i4proiiianus ex geute A. D. 311. L Turcius Secundus Apronianus
Turcia/ls/ei-ia /lproiiiaiia,Roma;postsa;culorumme- Consul incerli anni.
moriam nobilissima, quam trabea3 ijuirinales, Urba- Ex Panviuio ad Fastos libro III. pag.
nae praefecturaj, militaresque et palalina; dignitatcs 29ti. Grutero pag. CCCCLXXVI.7.
numorosa annorum serie decoraverant. Sed splcii- et Norisio Dissert. IV. ad Cenola-
didissima martyrum purpura longe iUustriorem red- phia Pisana pag. 433.
diderat; nam liufina el Secunda sorores, ex hac ea- I

deinramilia, proChrisliaua reUglonc inortem oppe- I

tieruut. A D. 257. die lo. Julii. Huuc

Aprouiiinuin A. D. 339. L. Turcius Apronianua
/Ju/iiiii.i excultuidolorumadChristi lldem traduxe- Priefcclus Urbi.
ral, quem ideo in singulis prologis operum, quseci- ExUsdemetlndiculoPrajfectorumUr-
dein inscripsit, filium suum vocat, qua phrasi, co- bis apud ^gidium Bucheriuin in
dem sensu a Saucto Pauliiio mox usurpanda, RuU- Coinincut.ariodeDoctrinalemporum
nus osleuilit, se Udi-i Chrisliauie euiu pcperisse, pag.240. I

qu;inquam subiude etiam jWc/an ia seniorcatuchcsi I

Apruuiauum iustruxerit, testo PaUadio in Historia A.D. 363. L. Turoiua Apronianus Atleria»
 141 VITA. LIB. I. C.VP. IV. 1«
Corrector Tuscise el Umbriss et Prsefectus Urbi. J^ eurum armaetsagittse,etlingua eorum machscraracu-
Ex iisdem. |
ta. Verum ad hxc vulnera, quse infliguntur cx lingua,
inter homiyics mcdicus pene nullus estict ideo con-
A. D. 376. L. Tiircius Secundiis Aslerius Apronianus vertime adjesum, ca-lestcm medicutn, qui mihi anli-
Sacerdos coUegii xvvirum sacris faciundis. dolum potentissimam dedil de Evangetii sui pxjxide
Ex Paaviuio ad Faslos lib. III. paff. prolatam, quse vim dotoris spe futuri apud se justi
302. el ex Norisio pau. 433. A.Ru- cxaminis,sularetur. Potio crgo ipsa, quam tempera-
Mdaiiia Soniore ad Ciiristi
fino el vil Jesus, hsec erant verba: Bcati, inquit, cslis quum

fidem cunversus A. D. i[)l. vos persequuti fuerint et dixerinl adversum vos omne
A. D. 397. UxorAvileL,sororisejusdi'mMe\a.mw fitia. matum, mentientes. Gaudete et exultalc, quoniam mer.
Ex Palladio in Hisloria Lausiaca cap. in ca:lis.Sic cnim persequuti sunl
ces vestra tnulla est
CXIX. et ex Paulino in Natalixui. et prophctas, qui erant ante vos. Hoc se medicamcnto'

V. 230. contentum de reliquo ait silere decrevisse, sed re-

spondendiexparle sibijustamnecessitatcm imponi,
l propterea quod nisi haireseos crimen sibi ab Iliero-
nymo impactum repelleret, apud multos fama sua
A. D. 398. Eunomia. Turcius Astecius .Aproniamus
( in magno
discrimine versari diceretur. Quare, in-
Ex Hislor. Lau- Una cum patre bapUsmi quil, compcllor contra votum meum et propositum re-
• siaca cap. 13-5. gratiam suscepii. spnnderc, ne forte reticendo, videar crimenagnoscere,
et ex Paulino Ey Paulino in Nalali xiii.
Bquanivis Christiatio celcra crimina silendo depellere,
in Natali xiii. \ v. 270.
exemplo Domini, gloriosum sit. Scd lamen hoc, in
V. 231. Fidc, sifiat, maximum scandalum generat. Primus
Heec de Aproniano, Rufmi nccessario exposui, quia Apologise liber dogmaticis criminationibus refellen-
virum nobUilate, doctrina, ct veritatis agnitse gloria dis plenmqae ver.satur. Hunc Rufino auspir-ari pla-
spectatissimum, scriptores peue sileutio prseterie- cuit ab initio epistolEe, ubi Hicronymus scripsit:
rant. Omitlam personas, rebus tantum cl c7-i7)iinibus respon-
II. Rii/iiius, accepto exemplari epislolse Hierony- debo: neque eni^n catissx pi-odest maledicenlibus i-cma-
miante ad Pammachium, ratus, quse contra se scri- ledicere, et adversa)-ios talione mordere. Rurinus
bebantur, haudquaquam negligenda, ad cuden-
sibi verbisamesuperiusadductis, quum utrumque fal-
dum responsum continuo animum
adphcuil. Hoc sumessedixisset, o/nissa, utait, om»vi iro7iiaet hipo-
responsumintercidissearbilratury/i«c(iusinOrigeni- criseoslergivo-satione, quseDeoexeo-abitis esl, se, lictt
anis lib. II. cap IV. §. xviii. et Caveus in Historia i)iC07titis ve7-bis, ct 07-atione
inco)nposita respotisurum
sua literaria in quo errore versuri videtur eliam
: prolitetuT, veniam
imperitise suse a legcntibus sibi
Dupinus tom.lII.Bibliolhecfe,dum Rufini Invectivas concessum iri confldcns, quia, inquit, non alios ac-
perperam dictas, quae omnium manibus teruntur, cusainus, sed nosmelipsos a maledictis purgareconlen.
coutra Apologiam, non vero contra Hieronymi epi- dimus, ideo studemus, ut non tantum in nobis
et
slolam, scriptas censuit. Sed Hufinus cpistolx ipsi sermo, quantum veritas luceat. Illud ante omnia
Apulogiam opposuit. quae sub falso domine Invectiva- Hieronymum vere dixisse latelur, nimirum, se non
riim adhuc superest. Epistolx initio quum dixisset reddere malcdiclu))i pro niaiediclo, hoc satis verum
Ilieronymus: Omittam personas; rcbus tantumet cri- C esse contcndit; )ion eni^n pro maledictis, sed pra be-
rninibus respondebo: neque enim caussoe prodest male- )iedictis ct laudibus co)ivicia et ))ialedicta queritur sibi
iHrentibus remalediccre, et adversarios talione morde- restitui. ^Joc ipsum argumentum identidem urget,
re, hoc idem subsequentibus verbis Rufinus carpit se in Hieronymo eloquentiam et studium in Grcecis
sub ipso limine suae Apologiae :Quia ergo initio hu- interpretandis laudasse, neque seillius unquam Fi-
jus Invectionis suaj (sic vocat Hierouymi epistolam) demlBesisse contcndens. Veniamab eo deprecatur:
promittit se omissurum personas, et rebus tanlutn et Si quid asperius, aut inconitius diclu)-us esl, quia,
criminibus responsurum ; utrunrjueautem falsumest; inquit, inipontum homino)), ad respo)ide)idu)n lacessi-
nam cui respcndeat crimini, quod nullus obtendit? vil, que))i sciret non posse per ))iullam dicendi el elo-
quomodo autem omiltit personas, quum interpretem quoitise copiam id agere, ut is, quon Isesian vellet ac
librorum toto Invectionis suce texlu indesinenter in- vulne)-alu7n, nec vulneralus videatur esse nec Isesus.
cusel el laceret ? Haec Rufinus qui etiam in libro II. In summa,f/ui objectas depellcre a se maculas cupit,
ait, se Hieronymi Epistolx respondere apud non- : necessitate sibi rcsponsio)iis imposita, cogilarejubet,
nullos, inquit, fratrum, etiam hanc nobis inurere co- non quam, elegaater et or)iate, sed q^iam vo-e respon-
natus est maculam, et nunc iterare ;>erLITERAS. Hx deal.
literx sunt epistola ad Pammachium. Multa aUa III.QuoniamHieronymusinitioepistolee suse hsec
consulto prsetereo, quando ex his abunde constat, verba protulerat: 7 uasi sine ))ie ha;)'ctici esse no)i
Rufin i responsum ad Hieronymianam Epistolam,ne- possint, RuCno hsec eadem in preecipuum subd
quaquam inlercidisse, ut viris doctis creditum est. (jisceptationis argumentum repetere placuit. Qua-
lu duos libros Apologiam suam dispescuit Rufmus, contra omnes hsereses, sibi praecipue, el Ori-
quamposteaLibrarii/nuec(i!)a»'um odioso nominein-
D re
geni, afliictas, sacritissimam et perpetuo servatam
scripserunt, nam in Ub. I. ipsemet diserte Apolo- Fidei suee regulam statim cxponit, utque suum
giam vocat: convenicns puto, inquit, huic Apologise dogma de Triniiate, et de Camis resurrectione
etc.Etnonmultoanteflnem ejusdem
nostrse inserere, catholicum esse tueatur, proprium Aquilejensis Ec-
concludam Apologise nostrum primum volu-
libri I,
clesise morem, ab se cum baptismesusceplum, ape-
meii.Quid?quodipsemetHieronymusinlib.III.su8e rit, in undecimo SymboU Apostolici arliculo, ubi
Apologim pag. 353. idem afllrmal:rfc; camis resur- carnis resurrectionem profitemur, pronomen hujus
rectione quid sentias, jam in Apologia lua didicimus. adjuDgentisuterroremexploderetainrmintium,non
Quemadmodum vero Librarii Invectivarum nomen in propria carne, sed alieno in corpore homines re-
Rufinianae Apologiae indiderunt ita non solum Ru- : surrecturos.Sedquandoquidemipsaresaptiusquam
finus Hieronymi Epistolam contra se scriplam /n- Ruflni verbis, explioaii vix potest, e.indcm heic
yectivas et Invectionem vocat; sed Hieronymus ipse
ex parte recilabimus Ego, inquit, sicul el ipse (Hie-
:

in lib. III. RuDni Invectivas appellat. Noster sic ini- ronymusj et omnes tiorunl, anle annos fere triGINTA
tioApronianumalloquitur Perlegiscripta tua, Apro-
:
in ))io)iaslcrioja))iposilus (Aquilejas)per baplis)ni g)-a-
niane, fili eanssime, quce ab amico et fratre bono
tiam regene)'alus, signaculuni fidei consequutus sum,
(Hieronymo) dc Oriente ad virum nobilissimum Pam- per sanclos viros Chro))ialiu)n,Jovi)iU)ti, ct Eusebium,
machium rnissa, transmisisti ad me. Recordatus sum opi)ialissimos et probatissitios i)i Ecclesia Dci Episco-
sermonis prophetici, qui ait .Filii hominum dentes pos, qitorum alter (Chromatius) tutxc presbijter 6ea(«
 ,

Ii3 RUFINI PRESBYTERI Ui

memortm VaUriani (Aquilejensis Metropolitae), lUer j^ liatur, quasi humanum genus
in alia carneet cor-
Archidiaconus, (ilius diaconus, simul<juc jialev mihi pore.quamhumauo.resurreclurum credidisset, aut
et doclot- fidei fuil. IUi crgo sic
mihi Iradidcrunl, el crederel. Expositis quae Fidem suam de Trinitale,
nc teneo, quod Paler cl Filius cl Spirilus Sanclus Incarnatione, Resurrectione, secundo ad ventu, el fu-
uniusdeilalissint,uniussubslanlix,coxlerna,insepara- luro judicio Salvaloris nostri speclabant, gradum
bilis, incx>rporea, iuvisibiliis, incomprehensihilis Ti-ini- facita 1 suara interprelalionem librorum Periarchon.
laa, et sibi soli, ul esl, ad perfeclum nola -.quia nemo Argui-balur Origenes quasi omnes pecc.ilores , ct
,

notit Filium nisi Paler, neque Palrcm quis novil nisi ipsum eliam Diabolum reslitulum iri tradidisset
Filius el Spirilus Sanclus esl qui scrulalur eliam al-
: animas quoque ante creatas esse,quam corpora,
la Dei, elideo carcl omni visxbililale corporca; sed in- easque cceIo deductas et corporibus inserlas. Ad
lellecluali ilto dcilalis oculo videl Palrem Filius cl haec rtufinuf, se nihil, ait, pro Origene agere, nec
Spirilus Sanclus, sicul Paler videl Filium el Spirilum Apologeticum pro ipso scribere, siwe oiim siat apud
Sanclum; nec esl prorsus utla in Triuilatc diversilas, Dcum, sive tapsus esl ipse vidcrit; cogi tamen ejus
nisi quod ille Paler esl, el hic Filius, el ille Spirilus meminisse, quod dum Origenes arguitur, ipse a llie-
Sanclus; Trinilasin personarum dislinclione,unilas in ronj'mo non jam oWique, sed palam mucrone dis-
unitale subslanlicc, et quod unigenilus Fitius Dci pcr triclo feriitur. Cur interpretalionem suam adorsus
quem a principio otn)ii<i quxsunl, facla sunl,sive vi- fueril, sc paucissimis el verissimis absoluturum de-
sibilia, sive itivisibilia, in novissitnis diebus carne el clarat. licet apud Apronianum, quem alloquilur,
aniitia humatia suscepla, hoitio faclus esl, el passusest quiquurem benenorat,hoc supervacancum fortasse
pro salule noslra. Et lerlia dic suscilalaitta ipsacarne ti videtur : lamen, inquit, et ignorantes Ci.invenit roscerc,
posila fuerat in sepulcro, resuvrcxil a morluis:cl
qux pos " <iimul cliain quia el hoc non solum ipse (IliercnyTnus)
cumipsaeadem carne glorificala, asccndil coetos, unde scd et otnnis schota ejus (Pammachius) , Oceanus ,
tt expeclalur vcnlurusadjudicium vivorumetmortuo- Marcella, Eusebius, jnc/ul dc nobis. quod qtium ali-
7um. Sed et simiti tnodo nobis quoque spem rcsurrec- ler promiscrimus nos in yirsfalionihus translaluros,
tionis dedil, ut eodem ordine, eadcm consequenlia, aliler fcceritnus in opcre. Idco non sotum ipsis, sed et
pari eademque foriixa, qua ipse Domiiuis resurrcxil a aliis respondebimus, quibus vcl proprius livor menlem
mortuis, nos quoque rcsurrecluros csse credainus, non vcl criminaliu aliena contuibal. Hoecprodunt, Rufi-
nubes aut auras lcnues, ul catumnianlur; scd hsec i[>- no ex Urbe signi0catum,multos conlMillum signa
$a,in quibus nuncvivimus,vetmorimur, noslra corpo- contulisse. Occasionem ergo suae Ir mslationis debe-
ra recepluri. Nam quomodo verumeril, quod resurrec- ri pandil .\Iacario, in urbe notissimo, non sibi, qua-
tionem carnis credimus, nisi inea vere el inlcgre ear- sinimirumopusmaloanimointerpretandumdelege-
nis nalura servclur'! Absque uttis crgopr3esligiis,verx rit, quod nequc ipse (llieronvmus) ncque alius qitis
et inlegrx carnis hujus noslrie, in qua tiunc sumus, re- velerum inlerprelum detegissct, Sic vero crimensuum
aurreclionetn falemur. Ita Rufinus ex symbolo Fidei Macarii umbone defendit: Cir, inquit,/i(ie. eruditio-
calhohca;: quod una cum sacramento baptismi se nc, inobililale, vila ctarusMacarius, quum opuscula ad-
animo imbilisse testatur. Ceterum svQiboli dograata ver^us faluin vel malhesim haberel in manibus, eaque
Ita urget, ut ex. anliquae ia Ecclesiae disciplinte pu- uliti cl necessario taborecomponcrel, in atiquanlisvero
blico et notissirao documento suam Fidem plenius quia eral perdifficilis nuileria, de divinsc providenlix,
lueatur, majoresenimnoslros Aquilejensesgraliam disiicrcredispensalionibus hxsilaret, per soporem, sibi
toplismisusceplurospersequidemaduUos.infanles p a Dominolateatiquiddicebaloslcnsumiquod nav
veropercompares, palametpublice, fideliurapopulo quxdain detnomtraretur eininus advcnlare per prlagut\
auiienle, symbolum reddidisse, multis vetcrum tes- qux quutti porlum fuisset ingressa, nodos sux hxsila-
timoniis, cl liufini etiam in Exposilionc .syraboli, lionis absotvcrel. Exurgens vcro quum de visu sotlici-
oslendit vir doctus Geverharlus Flmenhorslius iu no- : qui-l
lus cogitaret, nos supcrvenisse aiebal in lemf-ore
tis ad Geiiiiadiiimde Ecclesiaslicis dogmatibus cap. bus conlinuo et opusculasua elambiguilalem indicavit |
LXXIV.pag.l73.iIludGciuiadiiexpIauans:6a//(ija>i- et visum. Subindc Macarius ab Rufino sciscilatus, |

dus confilelur Fidctn suam coratn Sacerdolc, nimirum quid de talibus sentiret Origenes, brevitcr sibi ejus,
Episcopo ejus sacramenli ministro ordinario. liufi- desingutis quihusquc senlenlias, orat exponi. Rulinus 1

nushsecomnianequaquamdixissecontenlus, resur- remfactuesseditHcilemcaussalus.addidit, Sancium I

rectionis arliculum abse luculenteretsine ullaam- (amoi Paiiipliilum martijrem quadam ex parle latcali- 1
bageexpIanalum,adhucampUusexplanal,.'.iii3i((arc, quid operis conscripissc iii Apotogelico suo. Macarius f
inquiens. et prxcipuum hcctesiie noslix(Aquilejensis) contintio i<l sibi poscil in lalinum verti, nihil Huflni
mijsterium pandens. Etenim quum omnes Ecclesiae excusationemmoralus, opus propterea dctrcclantis, I

post pccca(orii»i remissicnem, dicant slatim carnis quod KSKm hujuscemodi opetns non hahei-et, ct se ad]
r«urrcc/io>icni, Aquilejenscs nostri, pronomine ad- latinuitt sertnonein Iricennali jam pcneincuria torpttis-
dito, dicebant. HOJUScaniis rci-i<rrec/io)icm. Scd heic se afQrmaret. Perstilit tamen MacaHusdeyirecans qua- |

quoqueverbaipsa/iu/inipr£Cstataudire:Sa/ic(a/l7i(i- licumqite sermonenoliliamsihilattlutncnrum, quxcit-

Hejensis Fcctesia, Dei spiritu, fuluras advcrsum nos piehai, («(cjii/i. Quaro tandem liiipuus, precibusetj
eatumniasprxvidenlc,ubitradilcartiisresurreclionem, ^. adjuralionibus .^lacarii cjmpulsus, ulruinque opusl
addit itnius pronominis sijllabam, ct pro eo quod cete- " absolvit in prwfalionibus lldcm su mi exponens, |
,

^•iilicunlCAUNISRESUnRECTIONEMnosrficimusHUJUS protestalus se ila ctvdcrc, fieut /ide.t calholica esl.

carnisrcsurrcclioncin, quo sciticet fronlem, utmosesl, Singulis, dc quibus in iisdempracf.ilionibuslectoresl
in fine stjtnboli signaculo conlingenlcs, et ore, camis monilos Voluit, repetilis, sua; Fidei docuraenlura [

HUJUS, videlicet, quain conlingimus, rcsurrectioncm, inde h.ibendum csse conlenilil ejus salva ratione,
; i

falenlis,omnem venenalx adversumnostingux catittn- se Icgerc, disserere, interpretari secundum illud

niandi adilttm prxstruamus. Hoc idem postcaincx- Apostoli; omnia probanlc.^s, quod honuin csl (cHcn(c.<, (
plicatione symboli, Uufinum accurate enarrantem abomninpccic tnalt iios ah.^^linenles. Neque seabaliisl
audiemus, el insuper omnes ha;reses Origeui ads- adraonitum velcoactum lurcmododicere.qujeantol
criplas, clarc damuanlem. Moxomni.i j.im recilata, non senserit,iiuum priusquam ab ullo appeteretur,
]

isthoc,emph.aicoepiphonemaleconcludil:£"s/ ne aH- hsec de sua tide pr,i'fatus fucrit, it^i ut priina con-
quid har. anilesaione plcniusf A's( a/ii/iii'/ i«(<J exposi- fessionissuac vox omnemconlrarii dogmatis suspi-
tiune )ierf>;clius? Sed nihil,ut video profuit nobi»
, cioncraproculaverlal. InlihrisPeriarchoninterpre- 1

tanta hxc caulela Spirilus Sancti. IIa;c de articulo tandis ait secavisse, ne illa proferret, quae Origcni
r*#urr«c/ionis in propria vera ct palpabili, sed in- ipsi essentGonlrari i. non qua; abaliis discreparent,
corruptibili carnc huiuana, «luaeossibus ctmembris quemadmo lum in iiraif.itione se faciurum spopondc-
iuisconslet.latiusadhucperscquilur, utabsequara- ral :qua; dc Deo dicuntur, ad ridcin qua; dc crea-
;

cumque aiubiguilalis el suspicionis uinbram amo- luris, ad rationcin pertiuero declaral. &'euihilsui
145 VITA. LIB. II. CAP. IV. 146

proUilisse; Origenem, ut A.postolum, aut prophetam A del. IIoc postquam non solum se nunquam scrip
haudnuaqu.im laudasse; Fidcm suam pr:Bmisisso, sisse, sed et ab falsatum indicasset, anathema
alio
tjiix in oninihua cuni fcclcsiastica confcsaionc concor~ dicitneganti, quod non ita videt Filius Patrem, sicul
dct. li! inlcrprelando, seHicronymi exciuplum se- PatcrFitium, ct non ila videt Spirilus Sanclus Palrcm
quutum,suuiiKjuepropo?ilumpaIaincliauulesi^'iias- et Fitium, sicul viddt Pater Filium et Spiritum San-

se. IHiin inala e.\ Iraiislalione suslulit, lioua rcddidil, clum. Vidct enim, inqmt, ct verissime vidct, scd tit
suum addidisse. In quodain loco inlcrpretando
niliii Deus Dcum, ct tax luccm; non ul caro carnem; scd ul
qiUBslio liabobalur in Valeulinianosct Antropomor- Spirilus Sanclus, non corporeis sensibus, sed virlutibus
phitas, Dcum corporcum dicentes, ct humaniseum hxc nerial, sit anathema in seteriium.
Deilatis. Siquis
meinbris habiluque describentes; heic /fn/iini.s-, na- ExhiiapertecoUogitur.illudassumentumRunniana
turain Dei, nulU visibilem esse sic anirmavit;.4(md translationi superadditum, non, ut interpreti, sed,
qiiidcmcst vidcrc, alitcr nosccra. Vidcri ct videre cor- ut Origeni, heereseos crimen impingeretur, quas
porum esl, nosci ei noscerc inlellcclualis nalurx csl. nimirumillud idem in Grseco repertum, Ruftnus ab
Hoc ainplius prosc(iuutus, de iis conqucritur. qui lalina versione resecuisset. Hoc produnt vcrba Ru-
ad insidiandum sibi ilcOricntc Iransmissi sunl (lieic rini Mcmini saiie, quod aliquis eorum, quum arguc-
:

designat Euscbium Cremonensem) qui, ut ait, non retur falsasse hxc,rcspondil mihi,in GrsecoHa haberi,
solum pcrversa inleUnicnlia, vcrum eliam verborum mcauleminlatinoimmutareyo\\l\s,%&.\is.nc sonlentiam
adutterio donali sunt infamarc. Ail se nequaquam neg it exstare in codice Graeco; et quando etiam
loquulum de comparatione Patris, aul Filii, sed de exsl,aret,senequaquamculpandum, si ab interpreta-
ipsadeitatis natura, num eiaptum visil)ilitatis vo- T> tioue sua illam resecuit, quum in prwfatiunculis suis
cabulum videretur, seque ha;reticis respondisse, qui disorte spoponderit, se omissurum, quse catholicam
Deumvisibilem, quiacorporeum, dicunt; visio cnim religionem offendeient, utpote per hsereticos Orige-
proprie corporis est. Quare Origenes visionisappBl- nianis scriptis in.serla, vel etiamabipsometOrigene
lationem, tanquamsuspectam rofugiens, melius pu- incaute quidem, non consulto prolata. Se propterea
tavit in natura deitatis, nempe inter Patrem et Fi- nihil absque promisso vel ratione fecisse, pergit
lium,illo sermone uti.quem ipseDominus defmivit, ostcndere, in quatuorlibris, abse latinitate donatis,
Nemonovil ftlium,nisi Paler, nequc patrcmquisnovil ubi sparsim de Trinitate per singulas paginas dispu-
nisi ftlius,hoc paclo ad excludendam occasionem tatur, nullum alium reperlum locum, ei similem,
hseresibus, naiioncm potius in natura deitatis,quam quemproduxerat.Quaresi peromnelibrorumcorpus
visionem diccns; quum visio occasionem aliquam nusquam sit illa differentia Trinitatis, dici non

hsereticis praebere vidcrelur. Noiio autem inter Pa- possc, uno ?oIo capite hseresim ab illo confirmatam
trem et Filium servat indissociabilem verilatem, fuisse, 171« eam miUc capilibus c.icpugnaverit. \<ldi\,,si
prsecipue Evangelii auctoritate accedente. Ingenue in schedis suis illud vere repertum fuisset, ipsum et
fatetur, se verba,in Grseoo incautiusfortasseposita Rulinum tunc Roma; praesentem, et cum Eusebio
decUnavisse, quodratio, quam exposuit, contrahfe- In orationc communicanlem conveniri debuisse,
reses utilis viderclur. Hoc tamen judiciolegentiuin deque errore inoneri, ut scripta nondum edita emen-
relinquit, eorum scilicet, quorum animusab invidia, darentur:Si hoc, inquit, in meis lilteris inveniiset, et
favore et odio sic vacuus. Nonvideri id sibicrimini verescrupulum aliquem ex ipsalectionecepisset, quum
vertendum, quanquam fortasse otiosum ubi invisi- ; mc, sicul ipse nosti, Romx positum, haberet prxsen-
bilitatisffiqualitasinter PalremetFiliumclSpiiitum r tem, conlinuo uliquc perquisset, et ipsa ad me scripta
.Sanclum connrmatur. Ulterius inSchedas suas imt ia rlelulisset; quippe qui usque ad ipsum tempus etiam
verba, quod supra tetigerat, inlrusa fuisse conque- vidcrc me elsalulare, et in oratione communicare soli
ritur. Hoc ut clarius pateliat, utranque lectionem tus erat. Coyitulissct sinc dubio mecum de his, quibus
heic junctim reprsesentabimus. videbatur offendi. Inquisisset quomodo a me fuisiel
I. II.
prolatum, quomodo haberetur in Grseco. Certe etiam
Verbagcnuina OriQcnianse Verba adulleriria Orirjcnia hoc glorise sufficerc sibi putassct si visus fuisset in
,

versionisRufini. nx versionis Rup,ni. dictis nostris vel scriplis fecisse aliquid per se emen-

Quodsirequirisamequid Quod si requiris a mo,

dari. Aul si furor animi non lam emendarc errorem,
etiam
de ipso uni- quid etiam de ipso uni- quam proferre in publicum cotnpulissel, sine dubio
genito sentiam, si, ne geuito sentiam, si, ne nunquam elegisset absentem lacerare, quem potuisse-
ipse quidem visibilem ipse quidem visibilem gravius confulare prsesentem. Sed istum quia falsi
cicimi.-iiuram Dei,qui dicam naturam Dei, qui conscientia deterrebat, ad me quidem cujus erant,
naturaliter invisibilis naluraliter invisibilis scripta quse volcbat criminari non detulit, sed per
est; non sibi statim vel est, non tibi statim vel domos, pcr matronas, per monasteria, per singulos
impium videatur esse, impium, vel absurdum quoque fralrum circumfert, quo solo possil conlurbare
velabsurdum; rationem videatur esse, quia si- audilu. El hoc fceit sub ipso tempore, quo confeslim ex
quippe dabimus conse- urbe disccderel, nec vel comprehensus facti sui redderet
cut Filius Patrem non
quenter. ca «ssas.Eusebiumcarpit, quodjussuHieronymi mor-
videt, ita nec Spiiilus
Sanctus videlFilium. D gisiri sui, per totam Italiam, turbas sibi excitaverit,
conturbarit ecclesias, aures sacerdotum, sive episco-
Ob hoc facinus, ut ait, in ecclesia inaudilum, acer- poruin polluerit, Rufiui modestia, tanquam conscien»
rime invehitur in Eusebium et Marcellam, neutro tio abutendo. Adiscipuload »ia_7ts(ir-iim transit, cul
tamen pro modestiasua, nominatim expresso. Er- objicitnov,amlibrorumPeriarchon interpretationem
rore scribentis, aut lapsu sermonis deprehenso, ab illo adornatam, omnibus, quse ipse, ut imp.' )ba-
schedas corrigi et emendari voluissel, non falsa in- bilia prietermiserat, eidem insertis Ut Ron tni,
:

terseri, ulvila fralris infamaretur. Quum falsamhu- inquit, per ipsum cognoscant Origenis mala, el iyno-
jusmodi scntentiamMediolani sibi recitaret Eusebius rent bona; scripserat enim Hieronymus aliquando
et ab se, quae legebat, falsa esse dicerentur, inicr- ad Vigilantium Per me Latini cognoscunt omnes
:

roqaluma quo accepisselexemplaria,TQS^OnAis%<i si- Origenis mata, cl ignorant bona. Mgre fert, se in
gnificavit, malronam quandum{}Aa.rc(A\!im)sibi dedisse. haereseos suspicionem adduci, incessabililcr mitti
De ea Ruftnus, qusecumque illa esl, nihil se dicere Canes, qui se per urbes, per vicos, per iter quoejue
scribit,sed sui eam et Dei conscientia! derelinquere. Iranseunlem, calumniarum lalratibus inseclentur,
Sibi vero Dci testimonium, Macarii et Aproniani
Tandem ad Hicronymum ipsum orationem suam
sufrioere qui schedasautographasnecduin comple-
, convertit,quijamdudum,uteccZesiar«)?i7na3is/rumin
tas, abinitio legerint, et etiamnum assumenlum
decein locis laudaritOrigenem,tunc nondum haere-
illud adulterinum servet: Quia sicut Filius non vi- ticum. In hoc pressius Hieronymum. quem semper
det Patrem, ita nec Spiritus Sanctus FUium, vi- inagislrum appellat, exa[:itare non cessat, censuram
147 RUFINI PRESBYTERI 148

immitcm exercensinejuscommentariosjampridem j^ eam

nolle tamen se publicare ante tempus, qiiia
emissos super epistolas Sancti Pauli. Sed quum ^ecreliiiraqusedam contineat. Ob doctrinam etsancU-
Sixtus Seneusis iu Hibliotheca lib. VI. Annot. 287. tatem Ambrosio laudato, juxta hunc, se pulicem
et sequentibus, siDj,'uIas RuQni accusaliones cum vocat: non debere conqueri. si post tanlum vitum
Hi^TOUvmi responsionibus diligenteradduxerit,eas ipse Rulinus carpatur, quem Umen Hieronjmus in
indic^isse sulTiciat. epistolis anle laudaverat. et in Chronicis Fhrentioei
IV. Poslquam dogmaticis objecliouibus, ut ait, Bonoso pro viin: nobilaie conjunxerat. De iisdem
immerilo sibiimpactis, iu prioris suaj Apologiae libro Chronicis Hieronj'mum Melani» nomcn erasisse,
respondit, in altero varia in Hieronymumcongeril. cum femime
aclus suos vidissel dislriclioris disciplinx
Dolel primo loco jactari, confcederalos esse quosd^im displicere.Se nec Hteron.vmum, nec alium errantem
Origcni ad perjurium, el islud myslicx Iradilionis ar- unquam sequutum, sed in virtute Chrisli Ecclesiam
canum, abscondilumesse insexlo Slromatum.^Sega.l. Caiholicam sequi, neque uUa sua scripta proferri
et pernegat, se scire quid sint Siromalum libri, ab posse, in quibus vel in juventule errasse convinca-
Origene scripti, seque illos uuquam legisse. Ab omni tur. Hieronymum in Origenis scriplis interpretandis
perjurio se alienum prolitetur, et secus sentientibus multa sustulisse, idemque a se actum Scrip/a mea, :

analliema dicit his verbis: Omnis qui docet quacun- inquit, nuUa exstant, in quibus error mcusaliqttiscor-
que ex caussa pejerandum essc, egoo dic quod alienus rigendus sil Hieronymi vero mullaesse contendens.
:

sit a Fide Chrisli, el ah Ecclesise unilalc calholicx. IUum antea damnasse moduminterprelandi Kcrftum
Hinc transit ad criminundum Hieronymum, varias de verbo, et postea in interpretandis Origenis libris
ex ejus scriptis sententias decerpens, quas perpe- p Periarchon hanc ipsam normam, licetinutiliori ser-
ram, vel incaute prolalas esse non dubit;it,nempein " monesequutum.Hieronymum veroin nova suain-
libris de Virginilate, Chrisliauorum gradus et ordines terpretatione vcrbum dc verbo transtuUsse, eosque
lacerasse; Ciceroni, Porphyrio, et Barabbae Judajo arguere, qui Origenem hsereticum designant, dum
operam dedisse. neque illorum lectionem abjecisse tamen adversus eos agit, qui Origenem Catholicum
postquam in somnis ad tribunal Judicis raptus, se defendunt, quando ipse RuQnus ab eo non culpatur,
illam imposterum abjeclurum sacramento alTirmas- quod Origcnem haercticum sed catholicum fecerit.
bet. De his tamen se judicium omne suspendere Apologeticum pro Oi igcne Pamphilo marlyri abjudi-
profltetur. Quia de anima hominis rcs agilur, de candum non Non credo, quia
satis esse afllrmare :

perjurii crimine, dencgalionis Chriili sarrilegio, non marlyris sil. velimus de omtiibus scri-
Iloc, inquit, si
polesl facilis habcricondemnalio .a.iqxichmc declaral, ptorum dicere libellis, quae eritin singulisprobalio, si
absentes nec reos, nec interrogatos, non debere dicam: non cstverum;quia Slromalum libri, quos di-
facile condemnari qua in re caussam suam agens
: cis, Origenis non sunt. Unde ipsius cssc probanlur?
ita COncludit Quamvis ergo omncs libelli ejus hoc
. Xon cx simililudinc slyli quia qui falsum facere vull,
lestetitur, et superflua dc hoc mea videalur asscrtio, hunc polest imiiari. Xd respuenda scripta Pamphili
lamen ulendumaliquo speciali leslimonioest, ne minus proferridebuisse,quaireprehensionedigna videren-
plenum his, qui forle ejusscripla non legerunl, videa- tur: Et lunc unusquisque legcntium vidisset, quid ibi
luresse quod dicimus. Adversarium graviter incre- essel absurdum, gtiid conseqttens, quid iniquum, quid
pat, quasi Porphyrio inlroductore ad logicam uti certe contra Aposloticas regufas.Sei concesso etiam
maluerit, quam illo. qui inlroducit ad Patrem. Ei (quod tamen nequaquam concedit) /l/)o(ogiam pro
crimini verlit, quod per monai-hos Oliveli quamplu- L Origene, non esse martyris Pamphili, sed cujuscun-
rimos Cicerouis dialogos in ipsius Rufini cellulis que umus de Ec^:lesia, non suis verbis usum aucto-
larga mercede sibidescribcndos curaverit:quod de rem, ita ut vis libri ab auctoris merilo pendeat, sed
Belhleem Hierosolymam veniens, codicem cumdia- ex Oiigenis libris exempla posuisse. el^uid de siti-
logo Platonis a M. Tullio latinereddilum,addesori- gulis scnlial, non suis defensoriis verbis, sed ejus
bendum dederit in monasterio Belhlcemetico parles
: ipsius, qui accusahalur osfoirfrrc; ilaulnon excusin-
grammuticasexcquens,Virgilium,Gomicos,Lyricos, lis auctoritate, sed suis diclis Origencs defendalur,
et Hisloricos auctores pueris, ad discendum Dei ideoque supervacaneam esse de auctore qusestio-
timoremsibitraditisexposueril.Verba.quibustactus nem ubi defensio talis est, quse auctore non
fuerat, quasi se ipsumdocuisset, vocat responsione egeat.
vix digna; Hieronymum doctorcs suos e Synagoga 0. Hieronymus dixerat, Quis prudentium, vel quis
mercaliim [hocque illi sa?piusexprobrat), se vcro ma- Sanclorum aggredi voluil in laliyium verlere quod lu
jorem et veriorem obtrectationem promeritum. non ausiises? Ego ipse iscpc rogalus a mullis, nonfeci. .\d
quod sine migistro dedicerit, sed quod niagis inier primum respondet Rufinus, A'oii continuo qui san-
mullos et prxclaros magislros diu moralus, nihil clus cl prudcns e.tl Lalinus, eum lingux Grxcx noli-
dignumeorum vel magislerio vel inslilulionibus habe- liam sufficientcrha.bere,necsancli!ali ejusdetrahi,cui
ret. Ipsum Hieronj-mum, ad iit Rufmus, noii loios dcest pcregrinie linguje nolilia ut ilcrum, non con-
:

triginla dics Alccandrise. ithi eral Diilgmus, commo- ., (iJiuo .«i scietiliam quis hahcl Grseci sermnnis, eliam

ratum,el tamen gloriari proDceplorem habuisse Didy- IJ volunlalem inlerprrlandi habere, aut eliam si hahel,
mum. Se ibidem.fcx annis caussa Dei commoratum- non slalimdisculirndum, cur illf, qui pauca intcrpre-
Ot ilcrum jjnsl inlcrvnlhim aliquol aliis dichus, ubi lalus e.-it, uon plura aul non hxc, scd ilta Iranslulcril.
Didymum aliosque Didyrao uon iQferiores audiorit, Ad secundum respondet, non opus fuisse Hierony-
quos llifronymus uo de facie quidcm noverit, ut mum libros inlerpretari. <7iinrum jam pene omnem
Serapionem, Menitem, Paulum Pttri martyris disci- conlincnliam in aliis lihris scripserat, licel in Ruflno
pulum, utque MacArium, Isidorum, et Pambura, tuiic reprchendcb it quod ip«o ante subejus norainis
omnesamicosDci,quieumha>cdocuerint,qna; ipsia sormoiioprotulerat. .VrguiillioronyminovainBiblio-
Deo didicissent. lla.'c non sinc rubore se retexerc, rum iiitcrprcl.Uionem latinam, cx Ebraeo fonte do-
non quod suo ingeuio m;igistri, sed magis quod suum duct;mi, quum nemo aiilo id pnestilisscl, ob venera-
ingcnium magistrisdcfuerit. Hicrouymorurs\isirri- lioiicm erga velcrem lr;»n-lalionem ll.alicam ex
so,quodliarabba' JudiB0,el Porphyrii scriptis nimi- LXXII Inlerprctibus (lerivalam, quam Apostoli
am openun dederit.iion solum Origcnem,elTuse olim ecclcsiis Christi tradidcrant. Ei crimini vcrtit quod
ab illo laudalum.scd elmullasejus Homili.isinlati- Susannaj hlsloriam, tanqu;un apocryphain, cum
num vcrs;is osttndit.Sc non mirariqua" in se CLrerit, trium pueroruin hyinno abcid^Til; LXXll Vivorum
quumArabrosiura,utOrigcnisetl)iilymipiagiariura, jKr cclluliis inlcrprelantium iiiKim c(coii«oii'im iiorcrn.
(|uanquam supprosso nomiiic, spreverit, et Orige- Spirilus Sancti inlcrprcla^ionc prohihtm, translationi
nem, ut A|ioslolum, doginaiistcn, et Ecclesiarum suaj, Juda!o Haribb.iad spirante, ronfecta), poslpo-
magisirum laudibus in cuelum tulerit; se habere sucril. De Italica cliara versione, hasc quaj scribit,
Hieronymiepistolaiii,inqua Ambrosius carpCretur; notatudigua nohis vidcnlur: Pclrus HomanxEccle-
 ?;,,

149 VITA. LIB. I. CAP. IV. 150

six per viginti etquatuorannospr.vfial. nuhilandum j^ prn hoc ipsoveniampelimuit, sirjuid forte asperius pro-
non est, quin, sicut cetera, qux ad instruclionem per- sequuti sumus, quia Deus conscientise nostrse testis esl,
linenl, elian librorum inslrumenla Ecclesix ipsetradi- quod multa plura relieuimus, quam prolulimus. Peni-
derit, qux utiquc jam tunc, ipso sedenle et docente, tus aulem silere, contra consrienliam criminali, mini-
rcciiahaniur. Hinc occasionem sumit fuse et acriler me poluimus, quum ipsius pene Fidci sua; nonnulli
invehendi in Hieronyraum, quod aliam interprela- jacluram duccrenl silcnlium noslrum. Ex his postre-
tionem ipse confecerit, Frustra ait, illum in hoc mis eruimus, sicut Romani Ilieronymuminsligave-
confugere ad aucioritatem Origenis, quem ipse con- rantad respondendiun/Ju/^ino, sicquoque Romanos
demnet, pnrterquamquod Oriirenes nihil, Hierony- Hufinum insiigavissead respondendum Hieronymo,
mus vero oranes Scripturas ex Ebrfeis translulisset. ulriusque partis sludiosis discordiarum tlaramas
DePammachio.ad cujus literas, sibi contraRufinura utrinque spargenlibus, bono fiDe utcredercpar est,
scriptas, Hieronymus respoudit, Rufmus modeste quura utrique egregie catholici ofTendicula perti-
loquitur. Ait cn\m: Nondum dicn quse sit illa aut mHscerent el errores aversarentur. Sed quamdiu
qtialis epislola. Tamen quoniam viri nobilis Pamma- heic sumus, ab omni prorsus affectu vacuos unde-
chii conlinet nomen, quid fnissel ahsurdum, si ci tale qu.aque esse non licet nec mirum, si viri alias
:

aliquid respondisses ? Frater, non esl lemere dc alterius sanclissimi et doclissimi humani aliquid patiuntnr,
opere judicatidum; nam el lu ipse nosti quid feceris, id Dco permittente, cujus judicia imperserutaWlia
quando adversum Jovinianum Romam misi libillos- sunt. Rufinus Apologiam pene omnem absolverat,
Quum eos quidam aliter inleUiqerent, qttam ego m.e quummonachus quidam (/'rafi-cm enimappellaljRo-
dictasse memiiteram; nonne quum jam a plurimis lc- ma Aquilejam profectus, currenti calcaradidit dum
qerenlur, et offenderenlur pe.ne omnes, cum quibus^ Apologiam sibi ab Rufmo relectam probavit, unum
eliam lu esse putabaris, c.vcmplaria jam de foro,jam tautumexcusalionislocumprfeterraissumindicans,
de publico subtraxisti, et hxc non ad aliquem alium quom RomSE audisscl ab obtrcctaloribus incusari, uhi
sed ad mc remisisti; caussam pariler, quia mulli scan- Rufmus in preefatiuncula priraa librorum Periar-
dalum pali videbantur, insinuans, quomodo eqo Apo clion de Hieronymo dixerat :In his qua; de Origene
logelicum denuo descripsi. cl quas aliler inlelligibantur intcrprctatus fuerat,nonnulla offcndicula esse in Oree-
ad intelligenliam rectiorem, prout polui revocavi.
, co, qum ilatamcn inlcrpretando purgavcril, ut nihil in
xquum esl ergo, ut quod nobis fieri volumus, aliis his, quoda Fide nostra discrepet Lalinus sermo inve-
faciamus. Siculotim meos libros mihi remisisti, tii a nial. Idem monachus (fortasse Chrisogonus Aquile-
meemendarenlur, ila et ad illum suos rcmiltc : el quod jensis, Ruflni seclator, cui Hieronymus scribit epi-
culpabile videlur, insinua, ul el ipse se, si in aliquo stolam IX. ali is XLIV. et quem carpit circa finem
crravit, emendet. Tum pnelerea et nos jam iti multis libri I.) addidit, a Rufiui gemulis spargi, si ipse ver-
cxercuimus ingcnium, et m uUa jam n obis opuscula de- sionein Hieronymianam, utomnis olTendiculi exper-
sudata sunt. /He (RuCnus) hoc primum PROPE opus tem probarat, versionemRuQni ergoimprobandam,
adiil, et fortasse compulsus, el nihil mirutn, si fluclua- quamipseomnisofrendiculiexpertemnonreddidisset
vit in primis. Nec occasio dcrogandi Chrislianis cap- Rulinus tamenrespondet, ab se praestitum quod Ilie-
landa esl. sed emendalionis tdililas requirenda. Sic ronymus anteprgestiteral. Sed de ejus scriptisafts^ue
Ruflnusab Hieronymo ad pammachii epistolam re- malilii cl calumnia judicasse: non i/uid obtreclalioni
scriptum voluisset In anacephalseosi totius Apolo- Cpa't'''e(, sed quid prospectus fuerit inlerprclantis,
giae.quam statim pertexit.ad Apronianum conversus aspexisse in ejus scriptis ab Hieronymo reprehen-
iterum dePammachio sic loquitur: Cognoscai eiiam sum quod ipse ante conscripserat. In fine ait si
per le, fili carissime Aproniane, sanclus vir ille Pam- E piscoporum s>jnodus]i\:)TOsOiigenis, damnandos es-
machius, cujus epislolam amicus meus (Hieronymus) se decreverit. prius Graece damnandos, ut latine ver-
intnveclionevelaec usalione hac sua protulil,in Chrisli si damnentur; se demum Catholicee Ecclesise sen-
adjulorio non sludiis, sed innocentise favendnm, nec in tentiamcontraeosdemOrigenis hbrosamplexurum.
caussa verilatis sludiose agendum esse magis, quam Hsec summalim exutroque libro Rufinianse Apolo-
religiose. Prasceplum est enim Domini, ut non seeun- gife recensere visum est.
dumfaciem, sed rectum ^udicemusjndicium. Quiasicut VI. Rufinuseodem tempore, quo duos superiores
in unoquoque minimorum suorum Chrislus esl, qui esu- libellosad amicos Romanos misit, aliam breviorem
ril et silil el nudus esl, et ipse est qui reficilur el iti- Apologiam pro Fide sua ad Anastasium Pontificem
duilur, ita in his, qui judicanlur injnsle, ipse esl, qui direxit, ut invidiam, sibi apud eundum conflatam,
inique judicalnr ; et pro his qui odio habenlur gralis, dilueret. Septem capila in ea perpeudi possunt,
ipse diclurus est : Odisli me gralis. Inde pauUo acrius quorum priora quinque respiciunt dogmata Origeni,
instat his verbis ; Qitomodo Pammachius seslimat ut auctori, Rufinoque ut interpreti, adscripta. I. Tri-
hanc caussatn et hoc fadum suum (instigandiHiero- nitatem. II. Resurrectionem. III. Extremum judi-
nymumcontraRufinum) intHbun.xlibus Chrisli jndi- cium. IV. Diaboli damnationem Eeternam. V. Ani-
candum, quum habeat sux conscienlia, quod codiccs morumoriginem.Induobusreliquiscapitibusdesua
illius {HieTOnymi) conlra Jovinianum scriptos, quijam agit latina interprelationeetFide. Sed praestat ipsa.
publice legebantur et reprehendehantur, subtraxerit de _ ApologiaB capita singulatim enuoleare.
manibus legenlium, elculpantes prohibueril atque cul- iJ 1. Se accepisse ait. quemadmodum in controver-
paverit, remiserit vero ad ipsum auclorem libros suos, siisde Fide seu de quibusdam aliis, apud Anastasium
'nsinuans ea,qux ad reprehensioncm venirenl, ut vel commotis, sui etiam mentio facta fuisset; ipsum
cmendaret, vel rem quoquo modo possel, curaret. Meos vero Pontiflcem, velut ab iiicunabuHs per Ecclcsiasli-
vcro non codices, sed schednlasimpcrfectas, inemenda- cselradilionis regulas institutumde homine absenle,
las, furlo cujusdam nebulonis el fraude sublractas, sibique bene et in Fide el in carilalc Dci cognito, ca-
silnque delatas , quum m-, inibi hahe.ret prsesentem lumnianlibus av.dilumnon accommodassc. Tamen se
mihi quidem non offerret^ ncque conquereretur, sed posl Iriginla annos pa)-ei!(!'6iis spirituahbus et con-
increpare quidem, ant eliantrarguere dignaretur, vel sanguineis redditum, non possetam cito Ulasdese-
per amicumcerle aliquem, anl etiam per inimicum rere, ut hanc ob caussam labores iterans, Romam-
sed ad Orienlem milleret et insltgaret linguam ejus peteret. Quarein suse famse defensionem sesequum
hominis, qui enm miligare non poterat. Quid conlra putasse ad Anastasium hasceliterasscribere: Non,
religionem faceret, si meprsesenlem polius cnnvenisset inquit, ut de sancla menle lua, quse velul quoddam
Intantum ne colloquio ejus videbamur indigni, ut a'> Dei sacrarimn, aliquid iniquum non recipil, maculam
eo nec argui mereremur ? Paullo infra veniam petit, si suspicionis abstergcrem, sed ut xmulis adversum me
asperius,quamdebuisset, caussam suam peroravit: forle oblalranlibus baculum quendam libi confessionis
Nos autem, quatnvis necessilale compulsi respondere mese, quo abigerentur, o//«i'cem. Ita Rufinus in capi-
nisi sumus ei, qui nos amarissime pulsaverat, allamen te [. ubi et se probe notum Pontilici, neque Romam
 ,

147 RUFINI PRESBYTERI 148

immitem exercensinejuscommentariosjampridem j^ eam nolle tamen se publicare ante tempus, quia

emissos super epistolis Sancti Pauli. Sed quum secrc/iora jua^rfam conlineat.Ob doctrinametsancU'
Sixtus Seneusis iu Bibliotheca lib. VI. Annot. 2S7. tatem Ambrosio laudato, juxta hunc, se pulicem
et sequentibus, singulas Rufini accusaliones cum vocat: non debere conqueri. si post lantum vitum
HiiTOuvmi responsionibus diligcnteradduxerit.eas ipse RuUnus carpatur, quem Umen Hieronjmus in
indicasse sulHciAl. epistolis ante laudaverat. et in Chronicis Flurentioei
IV. Poslqiiam dogm;iticis objeclionibus, ut ait, Bonoso pro viia; nobilaic conjunxcrat. De iisdem
immcrilo sibiimpactis,iu prioris sua; Apologiae libro Chronicis Hieronymum Melaniaj nomen erasisse
respondit, in altero varia in Hieronymumcongerit. cum aclus suos vidisscl dislriclioris disciplinie feminae
Dolet primo loco jactari, confosdcralos csse quosd-im displicere.Se nec Ilieronjmum, nec alium errantem
Orifjeni adperjurium, et islud myslicie tradilionis ar- unquam sequutum, sed in virtulc Chrisli Ecclesiam
canum, abscondiluni insexto S/romafum. Negat.
esse Catholicam sequi, neque uUa sua scripta proferri
et pernegat, se scire quid sinl Stromatum libri, ab possc, in quibus vel in juventule errasse convinca-
Origene scripti, seque illos uuquatn legisse. Ab omni tur. HieronjTuum in Origenis scriplis inlerpretandis
perjurio se alienum prolitetur, ct secus senlienlibus multa sustulisse, idemque a se actum Scri/jta m«a,
:

analhema dicit his verbis Omnis qui docet quacun-

: inquit, nulla cxstant,in quibus crror meusaliquiscor-
cjue ex caussa pejerandum essc, egoo dic quod alicnus rigcndus sit Hieronymi vero mullaesse contendens.
:

sit a Fide Christi, et ab Ecctesix uit\tatc calholicie. Illum antea damnasse modum interpretandi verbum
Hinc transit ad crimiaandum Ilieronymum, varias dc vcrbo, et postea in interpretandis Origenis libris
ex ejus scriptis senlentias decerpens, quas perpe- r> Periarchon hanc ipsam normam, licetinutiliori ser-
ram, vel incaute prolalas esse non dubitat, nempe in "
m mone sequutum. Hieronymum vero in nova sua in-
IibrisdeVirgimtate,Christiauorumgradusetordines terpretatione vcrbum de verbo transtuUsse, eosque
lacerasse; Ciceroni, Porphyrio, et Barabbfe Judoeo arguere, qui Origenem ha>reticum designaut, dum
operam dedisse. nequc illorum leclionem abjecisse tamen adversus cos agit, qui Origenem Catholicum
I)Ostquam in somnis ad tribunal Judicis raptus, se defendunt, quando ipse RuQnus ab eo non culpatur,
illamimpostorum abjeclurumsacramento alfirmas- quod Origencm ha?rolicum sed catholicum feceril.
set. De his tamen se judicium omne suspcndere Apologelicum pro OiigenePamphilomartyriabjudi-
profltetur. Quia de atuma hominis res agilur, dc candum non satis esse afOrmare Non credo, quia
:

perjurii crimine, de yiegalionis Chritti sarrilcgio, Jio» martyris sit. IIoc, inquit, si velimus de omnibus scri-
polesl facilis /ia6(;ricoji(yemna(io ;alquchinc declaral, ptorum dicere libellis, qux eritin singulisprobatio, si
absentes ncc reos, nec interrogatos, non debere dicam: non cMverum;quia Stromalfim tibri, quos di-
facile condemnari; qua in re caussam suam agens cis, Origenis non sunt. Unde ipsivs csse probantur?
ita concludit Quamvis ergo omnes libelli ejus hoc
; Xon ex simililudine styli quia qui falsum facert vuU,
teslentur, et supcr/lua de hoc mea videalitr assertio, hunc potest imitari. .\d respuendd scripta Pamphili
lamen ulendumaliquo speciali teslimonioest, ne minus proferridebuisse,qua;reprehensionedigna videren-
plenum his, qui forte ejus scripla noii legcrunt, videa- lur: Et Iu7ic unusquisque legentium vidisset, quid ibi
turesse quod dicimus. Adversarium graviler incre- essetabsurdum, quid conseqxiens, quidiniquum, quid
pat, quasi Porpliyrio introductorc ad logicam uti cerle cotdra Aposlolicas regulas.Sei concesso etiam
malueril, quam illo, qui inlroducil ad Patrem. Ei (quod tamen nequaquam concedit) ApologiampTO
crimini vcrlil.quod pcr mouaehosOlivtli quaraplu- L Origene, non esse martyris Pamphili, sed cujuscun-
rimos Ciceronis dialogos in ipsius Rufini cellulis 7i(c untus de Ecclc^ia, non suis verbis usum aucto-
larga mercede sil>idescribcndos curaveril:quod de rem, ita ut vis libri ab auctoris merilo pendeat, sed
Belhleem Hierosolymam veniens, rodicem cum dia- ex Oiigenis libris exempla posuisse. elquid de sin-
logo Platonis a M. TuUio lalineredditum,addescri- gulis scnlial, non suis dcfensoriis verbis, sed ejus
bendum dederit in monasterio Belhleemetico parles
; ipsius, qui acrusabalur os/f>irfcrc; itautnOU excusin-
grammalicasexequens,Virgilium,Comicos,Lyricos, lis auctorilate, sed suis dictisOrigenes defendalur,
et Historicos auctores pueris. ad discendum Dei ideoque supervacaneam esse de auctore quaestio-
timorem sibi Iradilis exposuerit.Verba,quibus lactus nem ubi defensio talis est, quae auclore non
fuerat, quasi se ipsum docuisset, vocat responsione egeat.
vix digna; Hieronymum doctorcs suos e Synagoga 5. Hieronymus dixerat, Quis prudenlium, vel quis
mercalum (hocque ilh sajpiusexprobrat), se vcro ma- Sanclorum aggredi voluit in lalinum x'ertere qxiod lu
jorem et veriorem obtrectalionem promeritum, non ausiises? Ego iytse .«.rpc rogalus a mullis, nonfeci. .\d
quod sinc ra;igistro dedicerit, sed quod magis inler primum respondet Rulinus, A'oii coniinuo qui san-
mtdlos ct prxclaros magislros diu moratus, nihil clus et prudcns esl Lalinus, eum lingusc Grsecx noti-
dignum corum vel magislcrio vcl inslilulionibus habc- tiam siifficienterha.heTe,necsancti!ali ejusdetrahi,cui
ret. Ipsura Hieronymum, ad lil Ruflnus, jio» loios dcest peregrinx lingujc nolitia ut itcrum, non con-
:

Didgmus, commo-
triginta dies Alc.candria:, ubi cral .^tinuo si scicnliam quis haticl Grieei scrmonis, etiam
ratum,et tamen gloriari pra;ceptorem habuisse Didy- if volunlalem inlcrprclandi haberc, aut etiam si habel,
mum. Sc ibidera scc annis caussa Dei commoralum- non slalimdisculiendum, cur illc, qiii paucn intcrprc-
et iteruin aliquol aliis dicbiis. ubi
piist iiilervalliim lalus esl, iiDii pliira aul non /i,tc, sciI illn Iranstulcril.
Didymura aliosque Didyino non infcriorcs ;ui(lioril, Ad sccundum respondet, non opus fuisse Hierony-
•luos HiiTonyraus uc de facic! (luidera novenl, ut inum libros interpretari. ^uorum jam pcne omncm
Serapioncm, Menitera, Paulum IVtri ra;irtyris disci- ciinlinenliam in aliis liliris scripserat, licel in Ruftno
piilum, ul(iue Macarium, Isidorum, et Pamburn, luiicrcprchendcbitquod ip^cantesubejus nominis
omnesaiiiicosDci,quieumhiecdocuerint,qii[c ipsia scnnoiic protiilerat. .Vrguit Hiorony mi no v;un Biblio-
Dco didicissent, Ihvc non siiie rubore se rctcxcre, ruin intcrprct itioricm bilinain, cx Ebra!0 fonte de-
non qiiod suo ingcuio m;igistri, sed magis quod suuin duct;im,quum neinoaiitcid pra'stitisset, obvenen-
ingcnium inagistris dofuerit. Hieronymo riirsus irri- lioiiein crga velerem tran^l;itionem llalicain ex
so,quodli;uatiba' Judieo,el Porphyrii scriptis nimi- I.XXII Iiilerpretibus deriv;ilam, quain Apostoli
am operaiii dederit.iion solum Origcnem,eiruse olim ecclcsiis Chrisli tr.adiderant. Ei crimini vortit quod
ab illo laud;ilurn.sed et multas ejus lloinili.is iii lati- Susanna! historiain, tanqu;im apocrypliam, cum
niiin vcrs is ostcndit.Sc non rairariqiia' iii sc CL'crit, trium pueroruin hyinno abcidtTit; LXXII Vivurum
/Iiium Ainbrosium.utOrigenisetDidymiplagiarium, pcr crlliilas inlcrprclantium unam etconsonam vocem.
(|u;ininiain siippress(j noiniiic, spreverit, el Orige- Sjiirilus Sanrti inlcrprclaiinnc prnbtlitm, translationi
nera, ut Apnslolum, (logmalistcn, et Ecclesiarum sux>,Judtco lUribbiiad spirante, confectm, poslpo-
magisirum laudibus in cuBluin lulerit; se habcre suerit.Oo Ilalica etiam versione, hsec quw scribit,
Hieronymiepistolain.iuqua Ambrosius carpCretur; noUitudigua nohis videntur: Pctrus Romanse Eccle-
 ?, ,

149 VITA. LIB. I. GAP. IV. m

sis per viijinti et quatuor annos pnefial Diibilandum j^ pro
. ipsoveniam pelimus, sif/uid forte asperius pro-
hoe,
non est, quin, sieut eelera, qux ad instruclionem per- seijuuti sumus, quia Deus conscicnliie nostrie lestis csl,
iinenl, elian librorum inslrumenla Ecelesix ipselradi- quodmulta plura reticuimus, quam prolulimus. Peni-
dcrit, qux utique jam lune, ipsii sedenle et doeente, tus aulem silere, contra eonscientiam criminali, mini-
Hinc occasionem snmil fuse et acriler
rccilalhinlur. me poluimus, quum ipsius pene Fidei sux nonnuUi
invehendi in Hieronymum, quod aliani inteiprela- jacturam ducerent silcnlium noslrum. Ex his postro-
tionem ipse confecerit, Krustra ait, illum in hoc mis eruimus, sicut Romani IlieronymuminstiKave-
confu^'cre ad aucioritatem Origenis, quom ipse con- rantad respondendum /Ju/^ino, sic quoquc Romanos
demnet, pmeterquamquod Orisenes nihil, Hierouy- Hufinuni insiij^avisse ad respondendum Hieronymo,
mus vero omnes Scripturas ex Ebrneis transtulisset. ulriusque parlis sludiosis discordiarum flammas
DePammachio,adcujusliteras. sibicontraRudnum utrinquc spargenlibus, bono fine utcredercpar est,
scriplas, Hieronymus respondit, Rufinus modeste quum utrique egrcgic catholici offendicula perti-
Joquilur. Ait enim: iVoiirfum dir.o quoe sil illa aut mt^srercnt et errores aversarentur. Sed quamdiu
qualis epislola. Tamen quoniam x<iri nobilis Pamma- heic sumus, ab omni prorsus aCfectu vacuos unde-
chii continet nomen, qnid fnissel absurdum, si ei tale quaque esse non licet nec mirum, si viri alias
:

aliquid respondisses ? Frater, non est lemere de allerius sanclissimi ct doctissimi humani aliquid patmntur,
opere judicandum; nam el tu ipse nosti quid feceris, id Dco permittente, cujus judicia imperscrutabilia
quando adversum Jovinianum Romam misi lihillos- suut. Rufinus Apologiam pene omnem alisolverat,
Quum eos quidam aliter inlelliqerenl, quam ego me quummonachus quidam^/^rad-cm enimappellatjRo-
dictasse inemineram; nonne quum jain a plurimis le~ ma Aquilejam profectus, currenti calcaradidit dum
gercntur, ct o/fenderentur pcne omnes. quilms^ Apologiam sibi ab Rufino relectam probavit, unum
eluim tu esse putabaris, exemplaria jam de foro,jam tautumexcusatiouislocumprsetermissumindicans,
de publico subtraxisti, et hxe non ad aliiiuem alium quem Romse audisset ab obtrcclatoribxis incusari, nbi
sed ad me 7-emisisli; caussam pariter, quia mulli scan. Rufinus in preefatiuncula prima librorum Periar-
daluiyx pati videbantur, insinuans, quomodo eflo Apo clion de Hieronymo dixorat :/n his qu.v de Origene
logelicum denuo descripsi,ct quae aliler inlelligibantur interprctatus fuerat,xionxnUla offendicula csse in Grx-
ad inleUigcnliam rectiorem, prout polui revoeavi. co, quse ilatamen inierpretando purgaverit, iit nihil in
,

sequum est ergo, xU quod nobis fieri volumus, aliis his, quoda Fide nostra discrepet Lalinus sermo ixivc-
faciamus. Siculenim tneos libros xnihi remisisti, ut a niai. Idem monachus (fortasse Ghrisogcnus Aquile-
me emendarenlur, ila et ad illum suos remitte et quod jensis, Rufini sectator, cui Hieronymus scribit epi-
:

culpabile videtur, insinua, xit et ipse se, si in aliquo slolam IX. ali is XLIV. et quem carpil circa finem
erravit, emendet. Tum prselerea et nos jam ixi multis libri I.) addidit, a RuQni aimulis spargi, si ipse ver-
exercuimus ingenium, et midla jam xiobis opuscitla de- siouem Hieronymianam, ulomnis olTendiculi exper-
sudata sxmt. Ille (Ruflnus) hoc priimtm prOPE opus tem probarat, versionem Ruflni ergo improbandam,
adiit, et fortasse compulsus, et nihil mirum, si fluclua- quamipseomnisorrendiculiexpertemnonreddidissel
vit in primis. Nec occasio dcrogandi Christianis cap- Rufinus tamenrespondet, ab se praestitum quod Ilie-
landa esl. sed emendalioxiis ulilitas requirexxda. Sic ronymus anteprEestiterat. Sed de ejus aanplisabsque
Rufinusab Hieronymo ad pammachii epistolam re- malilii et calumnia jiidicasse: non quid ohlrectalioni
scriptum voluisset In anacephalseosi totius Apolo- C paleret, sed quid prospeclus fueril interprelantis.
giae.quamstatimpertexit.adApronianumconversus aspexisse in ejus scriptis ab Hieronymo reprehen-
iterum de Pammachio sicloquitur: Cognoscai etiam sum quod ipse ante conscripscrat. In flne ait si
per te, fili carissime Aproxxiane, saxiclus vir ille Pam- Episcoporum synodus]ihros Origenis daranandos es-
machius, cujus epislolam amicus meus (Hieronymus) se decreverit, prius Graece damuandos, ut latine ver-
»'" xnvectionevelacc
usalione hac sua prolulil ,ixi Chrisli si damnentur, se demum Catholicse Ecclesise seu-
adjulorio non studiis, sed innocentise favendum, xiec m tentiamcontraeosdemOrigenis librosamplexurum.
caussa veritatis studiose agendum esse magis, quam Haec summatim ex utroque libro Runnianse Apolo-
religiose. Prsceptum est enim Domini, ut non seeun- gise recensere visum est.
dumfaciem, sed reetum fudicemusjudicixmi. Quia sicut VI. Ruflnuseodem tempore, quo duos superiores
intmoquoqueminimonimsuorum Chrisliisest, quiesxi- libellos ad amicos Romauos misit, aliam breviorem
ril et silil el nudus esl, et ipse est qui reficilur el in- Apologiam pro Fide sua ad Anastasium Pontificem
duilur, ita in his, qxii judicaxilur injusle, ipse est, qui direxit, ut iuvidiam, sibi apud eundum conflatam,
inique judicatnr; et pro his qui odio habenlur gratis, dilueret. Septem capita in ea perpendi possunt,
ipse d.icturus esl Odisli me gralis. Inde pauUo acrius
: quorum priora quinque respiciunt dogmata Origeni,
instat hisverbis ; Qitomodo Pammachius seslimat ut auclori.Rufinoque utinterpreti, adscripta. I. Tri-
hanc caussam et hoc faclum suum (instigandiHiero- nitatem. II. Resurreclionem. III. Extremum judi-
njTnumcontraRufinum) intribun.tlibus ChrisH judi- cium. IV. Diaboli damnationem seternam. V. Ani-
candum, quum haheat sua conscienlia, quod codices morumoriginem.In duobusreliquis capitibus de sua
illius (Hieronymi) conlra Jovinianum scriptos, qxiijam agit latina interpretatione et Fide Sed praestat ipsa.
publice legebantur et reprehendebantur, subtraxerit de _ Apologiee capita singulatim enucleare.
nmnibus legenlium, etculpantes prohibueril atque cxil- " 1. Se accepisse ait. quemadmodumin conlrover-
paverit, x-emiserit vero ad ipsxim auclorem libros suos, siis de Fide seu de quibusdam aliis, apud Anastasium
'nsinxiaxxs ea,qux ad reprehensioxxem vcnix-enl, ut vel commotis, sui etiam mentio facta fuisset; ipsum
emendarel, vel rem quoquo modo posset, cxiraret. Meos vero Pontificem, velut ab incunabulis per Ecclesiasli-
vero xion codices, sed schedulasimpcrfectas, inemenda- cse Iraditionis x'egxilas institutum de homine absenle,
tas, furlo cujusdam nebulonis e.t fraude sxtblractas, sihique bene et ixi Fide et in earilalc Dei cognito, ca-
sibique delatas quum me inibi haberet prsesentem
,
Ixtmniantibus audilumnoxx accommodassc. Tamen se
mihi quidem non offerret^ neque conqxiereretxtr, sed post triginla anxtos parenlihus spiritualibus et COU-
increpare quidem, ant eliainrarguere dignaretur, vel sauguineis redditum, non possetam cito illasdese-
per amicximcerle aliqtiem, aitl eliam per inimicxtm; rere, ut hanc ob caussam labores iterans, Romam-
sed ad Onenlem milleret et insllgaret linguam ejus peteret. Quare in suae fam» defensionem se SBquum
hominis, qui eam miligare non poterat. Quid coxxtra putasse ad Anastasium hascelilerasscribere: Non,
religionem faceret, si meprsesenlem potius eimvexxisset \11I\\1\I, xit de sancla mcnle tua, qitse velut quoddaxn
Intantum ne colloquio ejiis videbamur indigni, ut ah Dei sacrarium, aliquidiniquumnon recipil, tnaculam
eo nec orgui mereremur 9 Paullo infra veniam petit, si suspicionis abstergerem, sed ttt semulis adversum me
asperius,quamdebuisset, caussam suam peroravit: forleohlalranlibus baculum quendam. tibi confessionia
A'os autem, qxtamvis xxecessilale compulsi respoxidere mex, quo abigerentur, o/f«)Tem. Ita Ruliuus in capi-
nisi sumxis ei, qui nosamarissimepulsaverat, altamen te I. ubi et seprobe notum Ponlifici, neque Romam
151 RUFINI PRESBYTERl 152

ad caussam disceudam se ab illo vocatum iJinuit; j^ asserentis, sed eonjecturas varias adduxisse instar
:«« A-.»^i»^:.,m li^oliKiii!
immo neque« Anasiasium ciiic faciles
hostibus suis fn/*iIoc aures
'iiiPOC HisSPrPTlH-S
disserentis. ^ntlpt iic Pnmrt>iiliic
Sanctus oiipf i-r ir»
Pamphilus martyr A rv.-\ln/v;<«
in Apologia,
pnebuisse, clire siguilicul. hoc unum dogma Origenem certo tenuissc testatur:
f.')iii(s suhslanlise omnesanimaselimmorlalfsel ratio-
2. Fidemsuam }icrsecutioniis,hxrcticoru7n tempore,
quumiti Sancla Alexiindriiia Ecclesia degeret, iii car- nalescl liberiarbilriiac volunlalis. Judicandas quoque
cerihin: cl e.rsiliis, ijux pro Fidc infercbanlur, alias esse pro his, quse in hac vita qcsserunl, esse ilidem

probalam, illamquc seilerumcuicunque probarepa- faclasaDeo, qui universa condidil, cl creavit. Idem
ratum. DeTriiiilatese ila credere, (juod unius na- martyr procerto habet, Origenem tractassedeani-
lurse sil, tiiiiii.'! dcilalis, uiiius ejiisdcniciiic virlulis al- mabus antc corpora cxistentibus non asserendo, sed
quesiihslanliie,)iccinterPalrcmel Fitium el Spiriluin inquirendo, tinqnam de re in tradilionibus Aposlo-
Sanclum sit prorsus ulla diversitas, nisi(]uod illc Palcr licis nou contcnla, necdum ab Ecclesia definita.
esl, et hic Filius, ct Hle Spirilus Sanctus, Trinilas Rulinus. diciuonpolest aniinas compage corporis
.

in pcrsoyiis subsistcnlibus, unilas in n itura atqicesub- anliiiuiores, sccundum Orij,'enem. credidisse,si ne-
slantia. Filiutn quor/ue Dei innovissimis diebiis nalum iiuc hanc, neque ullam aliam dc origene auimae
esse cutifitelur,cx \irgine ct Spiritu Sanclo, carnein sententiamtenere se profltctur, sedboc unum^uoti
nalurie humanie alque animiesuscepisse,in quapassus manifcstii Irnilil Ecclesia, Deum esse animarum el

est, et sepullus, et resurrexit a mortuis, ineadem ipsa corporum condilorem.

carne rcsurgens, qux deposila fueral in sepulcro : ti. Ait, sibi nunciatum, contra se ideo disputari.
eum qua carne simul atquc aniina post rcsurrcctionem quod qu.i;dam Origenis, rognlusa fralribus, dcGrscco
adscendil in coelos, unde et venlurus exspcclalur ad ju- inLatinum lianstulerit. Pularesetainen,(/i(Of/oTOiics
dicium. judc.xfivorumac7norluorum. Nihilad Catho-
B inlclliiiaul, hxc pro solo livorc culpnri. Si aliquid
Ucae Fidei regulas exactius jiroferri poterat. displicet in auctorc. id in intcrpretem non delor-

Ait, sc carnis nostra; resurrectioncm fateri, inte-

3.
quendum; seiur.raecis sensibus verbalalinadedisre
gre etpcrfeclc futuram hujus ipsiiis carnis noslrte. in tanluminodo.S^iveergoillissensibuslaus.siveculiia
quanunc vii'inius,non,til quidaincalumnianlur, alle- inest, neutnim sibi imputan Jum. (Juin immoetiiiui
illud in pra;faliuncula se adjocisse, utaliquando de-
ram pro hac resurrecturam se diccre, scd hnnc ipsam
ciderct, quse non ab Origcue dicla, scdabaUis
nullo omnimi cjus mcmbi-o amputalo, vel aliqua cor-
poris parte dcsecla sed cui nihil omnino e.v omni
;
vidcreuturinscrta, propterca quod de iisdem rebus
alibi catholica ct contraria dixissel.
natura sna dcsil, nisi sola corrriptio. Hoc promittere
7. Rogat SummumPonliticcm, ne factionibus el
Apostoulm: hiEc sibi derrsurrcclione Iradila ab his,
calumuiis, ei ob hoc patiatur invidiam conflari :
a quihus sanrlum hnplisma in Aquilejensi Ecclesia
Oi(i'i', inqiiit, »11 Ecclcsia Dei fteri iioir licet. Ubi enim
consequutus fuerat, nempe a Saocto Valerianomc-
simiilicitns lula cril el innoccnlia,si hic non <!rt(?Se
tropoHla, a Chromaiio, et Eusebio; qux, inquit
ncque Orii/onis defensorem, neque assertorem, ne-
puto ipsa esse, quse etiam Aposlolica Sedes Iradere el
que primuin interpretein esse subjungit; ahos ante
docere consuecil.
se id prteslilisse, quod ipse postremus praesliteral
i. Se credere profitetur, jt((/icu(m /'ud/j-Kin, in quo rognius a fratribus. Sijubetur ne liat, jussioncm
unusquisque rccipint propria corporis,proul qessilsive
observari licbercimposterum. Si culpanturquiante
bona, sivemnla Diaholum cliam xlcrnis ignibus man-
feccrunt, debcTC culpam a primis incipere. Demum
:

eipandum, hoique si quis ncgat, parlcm cum ipso

p omnia ita concludil fTi/o cnim prselcr hanc Fidcm,
:

xlerni ignis accipiat, ut sential quod ncgavit.

quam supra exposui,id est quam Homana Ecclesia el
5. Hinc transit ad quaeslionem de anima, de cujus Alexandrina el Aqnilejensis nostra. lenet, quseque
originc quum nondumquicquam deniiitumhabere- Hierosolgmis prsedicnliir, aliam »iec habui u>u)uamin
tur, nit, se exspeclare judicium Ponlificis : aiiciio, isto homine (Origenc) tiec ha'ieo, nec habebo ct si :

inquit, ct dc anima quxslioncs esse commolas de qua

:
quis aliler credit, qnisque ille cst, anathcina sil. Red-
reutrumrecipi dcbcat queriinonxi, aulabjici, vospro- dent aulem in die judieiiralionem /i», qui offendicula
bale. Apud quamplurimos Ecclcsiasticos tractatores el dissensiunes et scandala fralribus propter invidiam
ait, se dc hariiuxstiiine diversa legisse, quse ad tres solam generant el livorcm. Fidcm Ecclesise Alexan-
omninosententiasredigit. I. Quosdam, per humani ilrinajpostRomanamrecensel.quiasoxcnnioibidem
»emiiii«(rarfuceinaiiim«mf/i77"«ii<fiatQrmare.II.Alios, vixcral, et quia Ecclesiai Alexandrinaj post Roma-
a Dco COticlie creari, Cl formatis in ulero corporibus namapudomneaevum prius tanta fuitauctoritas,ut
infundi. III. Alios deniquc, factas jam olim quum OccidentisEcclesiacoinmuuioncm illius maximi fe-
omnia ex nihilo, et cotidie in corporibu.s
Dciis crcavil ceril, consuetudinesque scrvavcrit, ui ex Aclis
dispensari. lloc postremum
ait sensisso Origenem, Concilii Ai|uiloieusis. A. D. ;iSl. cclebr.iti, ostendil
et nonnullosaliosGraecorum. De se autcm ita sub- Caspar Barthius innotisad Zachariam Mitvlcnajuin
jungit Eyo vero quum hiec singula Irgcrim, Dco tcsle,
: pa;.'. 2!(l. Ilieronviniis iu epistola I.VIll. alias
dico quia usqucad prsescnscerli i'el dc/inilialiquid dc LXVIII ad Theopliilum scribil: Ro-
(.V»i(c LX.ilI).
hac qnspslione non tenco; sed Deo relinquo srirequid mnnain Fidein Aposlolico ore laudalam, cujusse esse
sit in vcro, cl si cui ipse rcvelarc dignabitur. Ego pnrliripciii .Mexandrina Ecclesia glorinlur. Gelasius
tamen hxc singula me non
ncgo, cl adhuc i'
el legisse pontife.x in opistoladecreUili, quam nos aliquando
ignorare eonfileor prsetcr hoc qiiod manifexte Iradil sincL'ram,et abiulorpolalionibus vacuam cdidimus,
Ecclesia, Deuin cssc nniinarum cl corporum conditu- deendem Ecclesia sic staluit SecumU aulem sedes, :

rem. Ex liis patct, nuUi ex tribus sententiis dc ori- apud .Mexiindrinin, bcali Pclri nominc a ifarco ejus
ginc anima! supcriiis adductis Rufinum, inlucsissc, discipulo,Evan{iclisln,coiiscrraliicst. Ilucplancallusil
quamvis ejus prajexistentiam, ex Origcnis, cerlc non ^ncas Parisicnsisiuiliolibri contra crrorcs Graeco-
sua, opinione protuleril. Necsolum lliifinum, sc<t ci ruinapudli,icheriuniinSpicilogiotoinoVll.9i(«scc(cji'
alios viros doctrina et sancliiat'! probatos in hac iniiuit,scci(iii/<ics/(i;))im/i/<(ii))an(i,t(/cuiioiii(ms/<i(H((«
dubilalione per ])liira ssrcul i riiisso. iibere doctrina^ dcccrnunl. Ilivc caniniuiii stnluln aliauon siinl ab
appiratu docet Car linalisNorisius iu Vindiciis .\u- cpistola Uclnsii Poulillcis. Ru/inus post Ecclcsiaiu
gustinianis cap. IV, § ;(. Pclrus llalloixius in Ori- /l/c.caiic/ri)i(j))i memor.it .r/ui/cjoiscin, in qua tunc

genisdofmsihb. IV. (luajsl. IV. pag. iKI. aliudesso dcgobat, ctubi olimChristi lldcmacceperat; uUiino
ait, oiiiuari de rcbusclubiis et iuccrtis; aliud illas. dcgebat, et ubi ohm Cliristi lldom.iccop;>rat; ultimo
ut vcMs cl coriis, pror-rre; aliud itcm quicstioiiis veroloco llicrosolgmilanum. iibi diu moratus, et ad
alicujus vcntiliiiiiiiccaus?:i variasininediumscnlLii- gc.aduiii prosb.vlorievooliis fuor.i ntr.iinque Apulo-
i
.

llas adduccro. Ad luix.iliud iiii;iin ali.|iiaiiial)cc(ii'- giain scripsit Ru/inus .\. 1). 10(1. llioion.Miuis onim
ia non probalam iicc dclinitam iiroiionoiv, illiquu lib. I. suio Apologiin, codeinanno scriptaj, p.ag. ;177.
adhecrerc. Itaqucauclnr istc contendit. Origcneni hcCchabct: Compii/sKssiin) (i)i(cDliiNNii.iM'i)'CKi Ji''c//"
rtc animabus nuUum dogina constituisse, morc (i(i.i cpii()'(i mc/)r«rcot) 11« rcmnnderc, lluuc libcltum ad
153 VITA LIB. II. CAP. V. 1S4
Panimachium scripsit A. D. 39S. ut supramonslra- vocal.DcpriorisuacpistolaadPammachiumetOcea-
f^
vimus. Has duas Apologias subimle Ires lilieUos, et num scripla, sic loquitur Teneo epiislolns vestras,
:

tria i'ci(i(»iiii<i abllieronymo dici apparcbit. quibus accusatum me scribilis csse, et HORTAMI.Ni, ul
CAPUT. V. respondeam criminnnli, ne si lacuerim, videnr crimen
agnosccrc.Ex hiscoIligimus,nonunumPammac/iii<m,
I. /iii/iiii Apologiss si/nojisis, nci tlicronij-
utriiisijuc
iniimmilliliir. II. Qui slalimad ulraiiupir rrsi>ondel.
sed Mnrceitam quoque Ilieronymo ad scribcndum
contra/ii(/ii!umstimulosaddidisse,pr<j>tcrOceanum
III. Ajioloijiti Oriijeniaiia, (juam llicroiiymus Pam-
yihilo alijudiral, huic marti/ri vindicatur. IV. Qux-
cu.iusnomcnciuaiivis exprimil\irinPammachii epi-
s<ola ad Hierouymum, hic tamen insuis responsis
nnin Pamphiius scripseril. V. Conjeclurx ad Apolo-
giam Pamphilo alijudicandain excussa;. VI. lies- nunquameummemorat,nec Rufinusvcl leviterqui-
ponsio Hicronijini nd accusaliones fiii/liii. VII. Ad demtangit,cujusreicaussanosfugit. Addit, se jam
respondisse, ct quanvis lcesum, sic amiciliec jura
i accusaliones Hieroiiymi responsa. VIII.
alias fliifin
Befulalio Hieronijmi Apologix ftufini atl Anasla- servasse, ut se sineaccusautis accusalionc defende-
sium papam. ret. quodque unusRoma^amicus (Rufinus) iihjeceral,
a mullis iii loto orbe iniinicis diccret j.iclitatum,
ne
Rufmus utramque,\pologiam suam cumamicis
I. homini sed criminibus respondcre videretur, nun-
Romauis communicavit, qui, secundum votum auc- quam enim nominatimexpressit Rufinum, sed tan-
loris,eas neiiuaquamin vulgus sparserunt: sedpo' quamde pluribus, loquutus est. Alia insuper con-
llieronymus, suis lantum audiendas
anjitlos. ut ait B gerit, ut Ruflni laudes sibijure suspectas fuisse de-
ingesserunt. Hieronymus initiolibri I. .\poIogiffi id monstret, seque npuc/ lacilum iecloris judicium pur-
faclumait, utet simpiicium cordaprrcuterent eique galuin reddat, ne prior lajsisse videatur. Apologias,
prosercspondendi faculuitem auferrcnt. /?"/iiii<s con quas,, Rufluo contra se scriptas fuisse didicerat, se-
lraait,sclibrossuosadeos(ai!;ummisisse.quiverbis mel et iterum aspernatur, modo enim ludibrii causa
Hieronymi /a;s! /"<'<"!/, et non nd idiires. Hoc erui- TRES libros venuslale Allica lexlos vocat, p:uiUo post
lur ex lib. III. Apoiogiae contra Runnum. Illud non responsum illis minatur his verbis Sed adversus illos
:

evasitiinpune:ParamachiusenimetMarcella, quum libros qui pcr angulos garriunt, el furtiva accusalione

integrum Apologiarum exeaiplar obtiuere non po- me mordent, quum (hbri illi tres) editi fuerinl, el de
tuissent, saltem hinc inde proecipua illarura capila t-inebiis ad lucem processerint , alque adnos veisludio
studiosecorrosaad Hieronymum festinanter perfe- fratrum, vel teinerilate xmulorum potuerint pervenire,
renda curarunt, fortasse perPaulinianum ejus fra- respondereconabor,nequeenimmagnopereformidandi
trem, ex Dalm itia Bethleemum redeuntem. Ut acrius sunl, quos melnit auclor suus prodere,eltanlum con-
adrespondendum iQCitarelur, itiusmodi etiam syn- fsederatis legcndos esse decrevit. (Mox haec quoque
opsi relalio eorum accessit, qua? ab amicis Rtiftni snhiungHy.Nectsesissecontenlusquasiadversusetinguein
de Hieronymo vulgabantur. Quara vir .Sanctus ubi semperque (acifurnum, TRES elucubravil lihros ct anti-
primum ex araicorum literis et Pauliniani ore se Iheses Marcionis de meis opusculis fabricalus esl, Hse
maledice traductum accepit, continuo Apclogiam in aniiiheses, opuserant, in quo MarcionVetus Testa-
duoslibros distinctum pro se elucubravit, eamque mentum cum Novo, siye discordiam Evangelii cum
ad Pammachium et Marcellam Romam direxit; ut- C lege commitlere ausus est, ut ait Tertulianus, qui
rumque enim Rufinus praeterHieronymum ipsum, toloUbro IV. adversusMarcionemopusrefutandum
perstrinxerat. In inscriptione vnlgati operis, non suscepit. Ti-cs libria/(!(/inoscripti, quos Hieronymus
Marcellse, sed Marceilinohactenus lectum est queni : duobus hujusApologiaeprioribusrefellit, suntutra-
Tillemontius tomo XII. pag. 'J47. Tribunum illum que Rufini Apologia, quarum prima, in duos iibros
fuiss? conjecit, qui A. D. ill. praefuil magnse col- distincta, invadit Hieronymum.SecuiK/am, quse est
lationi Carthaginiensi apud Baronium A. D. ilO. §. proflde ad Anas/asiiim l'ontificem, Hieronymus sibl
58. Sed Martianseus taadem Marcellam pro Marcel- nondum visam ,contra se scriptam pariter vocat,quia
lino ex codicibusMSS. restiluit, inquibus hancepi- inea sugillatur. Sectatores fiu/ini Hieronymo succen-
graphen reperil Incipil Hieromjmi docloris egregii
:
sebant, quod libros Periarchon et ipse vertisset,
adversus tres iihros Riifini, calumnialoris iiividi, de- quanquam, ut noxios el Ecclesiasticx fidei repugnan-
fensio missa Pammachio eiMARCELL,E. SummaHie- tes, damniiret. His Bethleemiticus senex Pamma-

ronymianae Apologise hucreducitur. chiumalloquens,itarespondet:Tu.Emc,/'ra/crPam-

machi, et tuorum lilerse compulerunl, dicenles, illos
II. Ex
Pamiiiachii, Marcellx, et mullorum literis abalio (Rufmo) fraudulenter esse translalos, et inler-
sedidicisse.accusariinsc/Kj/a riyraniii(siveabamicis polala nonnulla, el vel addila vel mutata ac ne par-
Tyrnnnii Rufini) quod libros Periarchon in latinum vam quidem epistoHs haberem fidem,misistis exempla-
vertisset.quumtamenipse /!((/! II !!i/!accusaret,quod riaejusdem translalionis cum priefaliunculainudalrice
candem versionem adgredi non dubitasset. Impu- mea. His lectis ct coUatis cum GrEeco, ait se illico
dentes vocat, qui medicum arguunt, quod venena animadvertisse, ab Rufino interprete meUorem in
prodiderit. Id ab illis praestari, ut Rufinum, quem, T) partem mutata, (juae Origenes de Palre, Filio, el
ulphannacopolam Origenistarum non obscure tra- Spiritu Sanclo impie dixerat; cetera aulem dogmata
ducit,iiouiiinoccii(i«mei'i7o,S(?<7 criininiscommunione de Angetorum ruina, deanimarum iapsu, deresurrec-
tueanl ur q uasi culpam numeruspeccanlinm niinuat, el lionis prsesligiis, de mundo vel intermundis [Leg. in-
in personis, non in rehus sil aecusalio. Dolet Ruflni lermundiis] Epicuri,etde reswreclione omnium iii
Apologiascontra sescriptas ingeri oinnibus audien- ;equalcin slalum, vcla Rufino ila plene conversa, ut
das, nec tamen edi, ut, inquit, et siinpliciuin corda habebamurin Grseco, velde commentariis Didymi
percutianl, cl mihi facullatem auferant rcspondcndi. exagrjerala firmiora fuisse posila, ul qui iii Trinitale
Nnvumesse mnlilise ijeiiusiiccusare ijuod yirodi limeas, Cathoiicum les.eral, in aliis hssrelicum iion caverel.
scribere quod ocitilcs. Sc flguratas Rufini laudes re- Posl Rufin translationem et suam inler se compa-
i

pulisse, quiasul) amiciaoinin'j, inimici insidias de- ratas, in prima ait, iaudem aucloris in secunda vi-
prehendorat. Jam vero id sibi/?i(/in!(m in Apologia luperationcm contineri. GurOrigenem inquibusdam
criminivertere.quodanteinprcefatiuncalaUbrorum ante laudasset, se docuisse scribit in epistola ad
Periarchon semel iterumque laudi vcrterat, quum Pammachium; tunc, intorpretaiionis suae caussam
;ins(reconcilialam simulialem etiam ceces suspiciones rciididisse, ne sciUcet impius. quasipius Ecclesiis
fugcre debuisset, ne quod fortuilo f'ci.ssel. consulto traderetur. Septuaginta libros Origenis ut Rufinus
facere jiulareliir. Si auctorit_item suo operi perstrue- aiebat, se in latinum vcrtisse fate'ur, nec tamen
bal, laudare poluisse co/«.nnas i^ccicsia; HUarium, de uUo opere suo Romam
commotam. Ego, inquit,
Ambrosium, Victorinum, Origenis interpretes, quos pertol annos '.am mulla convcrlens nunquam scandalu
lameu lacuit, unolaudatoHieronymo, qui SQpuiicem fui; lu (RuQnel ad priMUM et solum opus, ignotus
 ::

155 RUFINI PRESBYTERI 156

prius, lertxerilale /aelus es nobilis. RuDnus anlesuum j^proplermaUvolosqucsdam accusaloresco^ilii^s^lsludic
reditum in Italiam, nihil unquam in literas miserat, alque opera junctim elaboravimus. Rudnus hb. VI.
huc tamcn reversus antelibrosPeriarchonfi^-julan» Historise Eusebianse cap. XXIV in flne hoc ipsum ita
Sancii Bisilii latio donavit, sed quum Abbalis Pine- contraxit Qux lamen {Gesta Origenis) agnosci
:

tensis privato usui conscripta, nondum passim inno- possunl ex ea, qux scripla a Sanclo Pamphitc
tuisset. Hieronymus primum elsolum opusafluA"0 marlyre Apologia pro ipso una mecum. Eusebii lo-
confectum, translalionem librorum Periarchonexis- cum explicat Photius,qui seeculo ix. tolam Apologiam
limavit- legit. .Ut enim codice cxviii. supra indicato :

III. Hieronj-mus Pamphili, .\polofriam a Rufino Lectus esl Pamphili martyris et Eusebii pro Origent
latineconversam, totis viribus semel atque iterum codex. Tomi autem sunt sex, quorum quinquea Pam-
invadil.ut majmi nominis patrocinio Origenem spo- philo m carcere degenti, prxsente eliam Eusebio,
liel. Bationes a Norisio in Dissertatione de Synodo elahoralisunl. Sextttsautem postcaquamglalio martyr
V.cap.XIII.magBopere exaggeralas, quse /Ipo/ogwm vila privalus migravit ad Deum, quem concupitcebal,
martyri abjudicant, paucis complectar, additis ab Eusebio denique esl absolutus. Antea Photius cod.
pro Pamp/ii/o, i?u/!no</ue responsis, prsecipue illis, civii. recensuerat scriplorem anonymum, qui
quae in ApoUjgix suae Quaest. W\. sive pag. 132. aliam Apologi-im pro Origene condidit, in primis
operum editionis Basileensis .ipud Henricpetrum Pamphilum martyrem et Eusebium sequutus ;

anni 1601. edidit Mirandulse Comes Jo. Picus, vel Prx ceteris vero (ait) Pamphilo marlyri innililur el
Phoenix. quiob eandem elia.mA pologiam aPoberto Eusebio. Atqui scriptor ille non fuit certe Arianus,
Cardinali Bellarmino Eccle^i^siicisscriptoribusad- n qui, teslc Photio. de Sancta TrinilaU nihU erra-
numeratur, ut vir inaenioet doclrina pro selale ma- ^ torum adfert. Quin eiiam hoc asserilde Origene, nihil
ximus. Haec responsa nunc certe Christianae religio- eum, quod quiden ad dogma de Trinilate atlinet,
nis plurimi iutersunt, quia irapios nefandosque nos- errasse. In hoc arliculo eandem plane rationem et
tri temporis .\rianos, et singulalim Christophorum melhodumservat.ac/lpo/oji/i.subPamphili nomine
&'indium,mortaliumimpudentissimum,tantimarty- a Riifino latine edita. Ergo haec ipsa Rufini transla-
ris presidio exarmant. Hos enim urit, Servatoris tiocodicemPamp/ii/i. quem jUionymus, in articulo
nostri di vinitatem et homoousion in Apologetico Patris de Trinitate catholxiis. Grsece legit, fidelitcr expri-
Antenicaeni disertissime adstrui. Hoc idem egregie mit. Nec puto quenquam ealenus divinationibus in-
animadvertitstrenuusdefensorFidciNicaenajGeor- dullurum, \it Rufinum dicat. non ex suo tantum sed
gius Bullus, qui sect. II. cap. IX. §. -iO pag. 207. ex omnibus, quotquoi eranl, exemplaribus Graecis,
iterumque cap. XIII. §. .3. pag. 263. omne studium Arianismum dflevisse, quo facihus Eusebii libmra
in eo posuit, ut opus illud Pamphilo vindicaret. Ergo Pamphilo martyri supponeret. Quis hoc unquam di-
Hieronymum audiamus lib. I. .\pologiae pag. 357 cat, aut credal? Haec manifeste produnt, Origenis
Sex libros, ut ante jam dixi, Eusehius Cesareensis Apologiam recte Pamphilo adscriptam, si Pamphi-
episcopus, Arianx quondam signifer faclionis [quem lus perinde ac Eusebius in ea condenda laboravil.
tamen ab hoc crimine vindicat Cellcrius) pro Ori- Adde, Socratcm Ub. IV. cap. XXII. totam uniPaun-
gene scripsil lalissimitm el elaboralum opus :et mul-
, philo darc. Vcrbaejus haec sunt, mcminit quoque ii-
lis teslimoniis adprobatil, Origenem juxta se Calho- lius GregOrii Thaumaturgi )Pamp/ii/u«mar/yrin iis
licum,id est juxla nos Arianum. Horum tu primum ,
libris, quos pro Origene elaboravil. At VerO lib. III.
librum verlis sub nomine marlyris. Elmiramur,si me 1 cap. V. Pamphilum juxta ac Eusebium, utrumque
homunculum parvi prelii, Origenis laudalorem velis, communtler pro Origeae insignibus librit Apologiam
quum marlyri calumniam feceris. Paucisque teslimo- scripsisse tra<Uderal; quippe duorum opus modo
nik de Filio Spirilu Sanclo commutalis , qux
Dei et utrique, raodo alterutri adscribebatur. CerteSyno-
sciebas displicilnra Romanis ,cetera usque ad finem diconssecuU VI. aChrisliano Lupo vulgatum, cujus
inlegra dimisisti, hoc idemfaeiens in Apologia quasi auctor ubique Origenem pulsat, Eusebium citat in
Pamphili quod et inOrigenis Periarchon translatione opere apologclico pro Origene. Sed marlyris et ipsiut
fecisli. Si isle Pamphili liber esl, de sex libris quis Eusebii Cxsareensis nomin ihus prxnolari t^statur epi-
erit primus Eusebii^ in ipso volumine, quod lu Pam- stola CXCVIII. apud Baluzium in Nova collectione
phili simulas, i-equentium librorum facla menlio esl. tomo I. pag. 895. Jam videmus quo evadal Hiero-
In secundo quoque et reliquis dicil Eusebius quid in nymiargimientatioadversus.\pologelicum,a/?u/ino
primo lihro anle jam dxxerit, el quod eadem repelere translatum, ubi ait Si liber phimus non Eusebii, sed
:

non debeal. Si lolum opus Pamphili esl, cur reliquos Pamphili esl, de SBX libris quis eril primuS Eusehiif
hbrosnon Iransfers? Sialterins, curnomen immulas^ Is eril liher Pamphili. Sed aUa ratioUbrum primum
His consona habet Ub. II. Apolopiae cap. IV. pag. uni Pamphilo vindicat. E^m accipe ; sed Picum pro
407 Vir doclissimus Eusebius (doclissimum dixi, non
: eo loquentcm prius audire necesse est. Eusebius
Calholicum, ne moresolilo mihi et tn hoc calumniam apud Hieronymum inquit Picus, probare conatur,
struas) per sex volumina nihil aliud agit, nisi ut Ori- Origenem fuisse Arianum. Alqui in Apologetico
genem sux oslendal Fidei, idesl Arianx perfidix rl : Pamphilinihil aUud Agitur, quam ut probetur, Ori-
mulia ponil exempla, et hoc conslanler pro>>al. Sic
J) genem
"
non fuisse Arianum. quseque haeresim Arii
"' "'
'"
Hieronymus.Numistudopus.sejuoJumina.scuUbros confirmantia. in ~ ejus libris occurrunt, non ab illo
complcxus, alicubi adhuc supersit. omnino ignora- scripla. sed ab .Arimis intrusa. Ergoomnino diver-
mus.In synopsi, quam exhibet Photius cod CXVIII. sus sit liber iste abillo necesse esl, qui contrariam
inque libri I. versione latina, a Rufino conrecla, nul- caussam tuctur. Porro libnim hunc primtim Apolo-
lum certc /1 rianx perfidix vcstigium deprehenditur gise, in sex libros distinctae so/us Pamphilus scri-
,

sique .iriinum virus in eadem /Ipo/nr/i/j, quam Pho- psit, teste Hieronimo in Calalogo, quem is anle dc-
tius criticorum princeps diUgenter cxcussil, revera oennium ediderat, adeoque tempore puro. necdum
delituisset, nuUa profocto caussaerat. cur ipse, Ario, ab uUa cum Rufino inimicitia lurbato. Ait enim cap.
elOrigenialiasminimcblandus. id silenliopraeterire LXXV.Piimp/ii/i:* scripsil aNTBQUAM Eusebius Cxsa-
debuisset. Al vero non unus Eusebiu?, ut Ilierony- reensit scriherel, Apologelirum pro Origrne, sivc, Ul
muscensuit, sed Eusebius simulct Pamphilus con- qui est liher primus ApoIogiiB in sex lihms postea di-
junctis studiis Apologiam, pro maximaejus pirte, stinctae. His verbis Hieronymus in antccessum ex-
scripserunl. Iloc diserlim testatur qui omnium op- plicavit quod posteascripsitcap. LXXXV nbi inteii
limerem novit Eusebius ipscraetlib. VI. Hist. Eccl. Opcra Eusebii hoclegitur: Apologix pro Origene li-
cap. XXXIII. Quxcumque vero, inquit de illo (Ori- bri sex. Hujus .Apologiae^ua/iorsubsequenles Ubrof,
gene) necessario cognoscenda sunl, ea pelere lirel ex Pamphilus el Eiuiebius postmodum coUatis studiii!
Apologia, qttam pro eo ego et Sanctus nostri lemporis unascripserunt incarcerc. Pamphilo donique mar-
martyrPamphilus COriSCRlPSlvvs, qttamquidemnos, tyrii gloria coronato, toliun Ubrum texlum de su('
)
 :;

157 VITA. LIB. II. CAP. V. 158

Eusebiusailjunxil, qucm unumproEusobianoGcla- A Pamphili simidas, scquentium litirnrum fncta mcnlio
siusl. ponlili'x ajjnovil in Dc(Tcto,anobis sinccro cst. Atqui volumen, quod P.imphili .i Hunno simu-

edilo, dum ciip. III. ilc Kuscbio ait •.Quod in laudi- /(icidiccbalur, esl idcmipsum, ([uod Itiiliuus vulga-
bus iiliiw cxciisutiime Oriijctiis Schismaliciv^Vti con- vit. Sua cnim vcrsione latina hoc simulare creditus
scripscril LIBRUM. Non ergo se.c, scd nnum tanluin, quanquam ucc .fimii/ai'i( ([uod revera asseruit.
cst,
nempesfj/i<m librum de suo Eusi^bius procudil. In Quod verosub.jungit Stridonensis Pater Insecundo :

Sjnodo VII. ax-uinenica Aclione V. apud Labbeuni quoque et rcliquis dicil Euschius primo litjro
quod in
lomo VII. paj,' 31)7. AntipatorBostrorum cpiscopus anlcjam di.ccral, cl quod cadem non audcat
repeterc
Apologiam iLnschii, nou /'a»ijj/it(i,r('fut i.sse tradilur, hoc Pamphili caussam ncquaquam cverlit in sc- ;

quia, utputo, hunc uuum librum scxtuin rclutavit; cundo enim el posterioribus libris menlio primi uli-
(JUaj euim ex Scnnone priniii ronlradiclionum Anti- quo fieri potuit, immo ct debuit, (luum hic primus
patri rccitantur, praicxislcnliam auimanim rcrd- jamdudum ab solo 1'amphito, poslmodimi qualuor
lunt,deriuaPamphilusomninosilct Floruil.Vntipa- reliqui ab ^u.se^iosimul et i'a»i;)/ii/o,st',i;/iisdeni(iuc
paler .\. D. 4(iO. cx Norisioiu Disscrt. de SvuodoV. ab solo Eusebio conscripti fuisscnl. Caussa quam
cap. XIII. Is iu caussa esse poluit, cur postea C.ela- Hieronymus a Ruptw sciscitabatur, cur ptrimum
siusA, D. 494. in Decretocundem tihrum unum no- dumtaxat, etnon ^iiinf/Kereliquos transtulisset, hsec
laveril. Jani patct, curuni /'.i//ifi/a;o, ct non eliam fuit,quia nou Eusebii siraul eiPamphili, sed unius
Euscbio unus liber primus tribu.itur. Pamphihi quo- Pamp/ii/iindubitatumproOrigenc testimonium, per
quc tribuit Gennadius, ut postea moustrabo. Ad ha^c se integrum et complctum, producere voluit. Hinc
antiquissirausauctorPrsedestiuati.quemantenatam I) nulla libros reliquos, ab iilroquc, non ab uno t'am-
fK/i/c/iiihJBresim^hoccsteantc.A.. D. 447. prodiisse philo scriptos transfercndi necescitas fuil. Quid ?
conslat, quemque alil Primasio, alii /l)')io6iojuniori ciuod idem Rufinus in prologo suo ad Macariumse
adscribunt (fiuadere videprtefalionem tomi I. Ope- unicum Apologctici librura sibi vertendum propo-
rum Sirmoncii ij. 7.) ipsum .Apologelicum uni Pam- suisse testatur?/i'-)ri(»nejiis(Pamphili) quem pro Ori-
p/ii7ohisce verbistribuit cap. XXlI./Jieiciimi/ue usijue gc.ne in Grseco scripsisse Iradilur, Iransferri libi popo-
hodie Origenem leijit, si prudenti cum novil rccilalionc sceris in lalinum. Non libros sed librum memorat.
distinguere, deprchcndit loca ab hserelicis maculata : Verbasc)'i7wi.ssc iradUur, nobis ostendunt rem om-
quod ila esse PamphHusin SUO Apolor)eiico declaravit. nium vulgatam, communique tradilione nolissi-
RuTsus cap. XLIII. sic loquitur Hic (Pamphilus)
.-
mam, adeoque tuuc primum haud sane confictam.
BDIDlT.ilpo/ojeftciime/omiiia, quie Catholici ignoran- V. Heec reprseseulare visum est, ut intelligatur,
les mentiuntur, exclusit, ostendens, ca, quse reprehen- Pamphilum martyrem ex Apologise possessione huc-
sibitia inveniuntur in ejus opuseulis, Origenis noti usque non dejici. Jam reliquas coujecturas ad exa-
esse.Hic auclor scripsit post concertationes hac de men vocemus. Eusebius tres lihros scripsit de vita
re inter Hierouymum, Rupnumquc editas, et tamen Pamphili. inquorumultimo haec tradit Ipse quicltm :

Rufiniiie Painphilo scntentiam amplccli maluit. Jo. PROPRII OPERIS )it/ii/ oiniiiao sc)'ipsi/cj;cep/isEPiSTOLis,
Trithemius in Catalogo cap. XLVII. et Baronius quas ad amicos forte mitlcbat, inlantum sc humililale
etiamA. D. a.Sti. §. 40.abhac seutentia nequaquam dejeceral. Ex Vila PamphiU, nunc deperdita, hsec
discedunt . vero universae Apologise maxima
Quum Hieronymuslib. I Apologirepag 359. quibus desuo
pars.sive loti libriquatuor, primo, et sex/o interme- ista subjungit Dcfensor Origenis, et laudalor Pam-
:

dii duos simul Eusehium et Pamphilum indiscrimi- C phili (Eusebius) dicil Pamphilum nihil omninoscri-
natini auctorem baberent, scxt usque insuper totus psisse^necPB.OPKllquiequain condidisse SERMONIS:e£
esset Euscbii. haud mirum est, Eusehius, omnium
si hoc dicil, jam Pamphilo marh/ rio coronalo, nehabeas
conditorabllicronj-moaliisque inlerdumdictns. sive suffugium, posl edilos ab Eusebio lihros, hoc Pamphi-
etiiim credilus. Post Synodici auctorem, et Photium, lum scripsisse. Utrum verba p)-oprii operis, eiproprii
NicephorusCallistusllb. X. cap. XIV. mixtim totos se)-))ioriis discrimen aliquod iu Grceco Eusebii con-

sexlibros Pamphilo perinde hac Eusebio propterea textu fuisse prodant, puta propri/e doctrina:, quum
adsignavit. quod omnes in uno codice junctim, non nobis desit ipsuin opus Eusebii, divimare non possu-
separatim occurrerent. Nec sane primum a quinque mus. Interimcerte Eusebius non dicit, Pamphilum
reliquis avelli oporluit, si inomnibus unicum argu- »1 i/iti ope)'is, sed iii/ii/ p)'o/;)'ii opecis coudidisse, et

mentum duo auclores simul tractabant. adeoqueto- ejus Apologianihil habelPROPRii operis. siwe doclri-
tumopus generatimPam/)/it7i et iTiise/^iiproOrigene nse, quandoquidem contra malam doctrinam, Ori-
Apologia dici jure et merito potuit. Tot rationum geni objectam, veram ejus doctrinam, ipsis Orige-
momenta suis omnino calculisadprobavit Lucas Hol- nianis verbis expressam, opponit, ut ex utriusque
stenius in notis Mss. ad Cataloguin Bellarinini,ul)i mutuo collalaB discriiniue clare evincalur, Origenis
de Origene agitur Imo, inquit, primus liber indubi-
: scripta ab haereticis fuisse corrupta, quum hano
Pamphili. Ceteri Pamphili siinul et Eu-
tale est solius unam qu-aestionem pertractet, fuirintue libri Orige-
scfcii.nimirum excepto ultimo, qui est solius Euseliii. nis corrupti, necue quod non est proprii operis ali-
:

IV. Aliam Hieronymi conjecturam examinemus. quid contlere. Ad htec quiipsum Fpis/oias scripsisse
Liberprimus sub nomine Pamphili a Rufmo trans- testatur, utique etieim teslatur, eum aUquid proprii
latus subsequentesquinquecommemorat. Ergoom- D sei'))io)its scripsisse Ideo enim Eusebius adjecit
nes ab uno iugenio Euscbii prodierunt: non enim EGCEPTisfi^/^is/ods.quodhse;))'^^)'!^ sermonis essent;
Pamphilus primi auctor solus reliquos etiam tan- et fort isse id addidit, ut hoc idem opus exciperet.
quam suos, commemorasset. Hoc tamen unde viro HiucHieronymus epistolarumauctores scriptoribus
magno escidcrit, ignoratur. Nam in Pamphili Apo- Ecclesiasticis adnumeravit, uti prECter .Apostolos,
logetico adhuc superstite, nulla prorsus subse- Ignatium, Polycarpum, aliosque. Alqui Pamphili
quentium librorum fit mcntio neque eam faciendi
: Apologelicus, integrisfocisOrigeniauisconstatprae-
ulia fuit caussa, quum in uno libro suo, undecunque ter inilium, quod uiliil aUud est, quam Epistola ad
absoluto S. martyr Pamphilusargumentis suotem- Confessores. Quare id quod in hoc opere ad Pamphi-
pore in Origenem excitatis, plene respondeat, vir lum pertinet, Epislola potius dici potesl, qu.im liber.
scilicelAdamautii usqueadeo studiosus,»/ maajimam Aliud opusculum Pamphilimartyris, sed non proprii
parlem Origenis voluminum sua manu descripserit, sermonis, sive doctrinx, estexpositiocapilumActuum
inquit Hierouymus iu Catalogo'cap. LXXV. Nori- Apostolorum, nuperrime editum ab amico nostroV.
siusinDisscrt. de Synodo V. cap. XIII. Hierony- C. Domno Bernardo de Moutfaucon iu Bibliotheca
mum ait loqui delibrol uon prout corruptus fuita CoisUnianapag. 78. Eamanteasubementitonomine
Rufino, sed prout in autographo Csesareensi exsta- Euthalii Episcopi Sulcensis ediderat alter amicus
bat..Vereortamen,ulhocverumsil.Verbaejush8ec noster Laurentius Zacagnius in Monumentis Eccle-
sunt in Apologiae lib. I. In ipso volumine, quod tu sise GrsBcsepag. 4!28.Kujus expositiouis cumApolo-
 : :

159 RUFINI PRESBYTERl 160

gia comparatio, Pamijhilumutriusqueauctoremesse j^ libri^ inlnrseposteacompaclis.Reiveritasfirmacon-

omnino conlirmit, licet laliuam tantum Apotorjix sistit.etiam.siprincipiumsexlibrorumsitPamphili,
Tersionem habeamus. Nec celcroqui Hieronymus ceteri Kusebii.
Apologix stiium Eusebi;mocourormemessepronun- 7. Concedit, opus esse Pamphili; sed necdum
ciavil elsanelector discrinicn aliquod interceilere
: martjris,qui lamenposleam.irlyiiosuoerroremOri-
noniliflitelMtur. H!eccadem Pamphili opuscula for- geni difondendo impensum doleveril. Hoc tamen eo
tas.=e comprehendi quodammodo possunl nomiue imbecilhus est, qund Pamphilus ex Photio codice
Indicum librorum Origenis, quos Euscbius lib. VI. CXVIII. opusculum in eodem carcere scripserit, in
Hislor. cap. XXXII. a Pamphilo scriplos fiiipse te- qunA. D. 307. postquam tormLnlorum vini subiis-
slatur. Revera enim Indircs, sive excerpta doclrinse scl, cl.iususfuerat. teste Eusebio de mirtyribus Pa-
Orlgeniaua; cl iu Sacram Scripluram, conlinere vi- lestini€ cap. vii. (Juare ex more illius *vi tunc erat
deutur. vere mirlyr. Ueiude bienuio serius exlremummar-
VI. Pro Pamphilo Hieronijmus ipse adducebalur, tyriuin subiit.
qui ante decennium in Catalogo suo Apologtam pro Sed ipsavcrba Hieroni,ini, licet fusiora, exhibea-
Tero fcBtu Pamphili memoviTat, Gr<ece conscri- mus, ut conjecturarum pondusfacilius cx sepale-
plam,aecdum a /?»/iiio in lalinum sermoncm con- fiat: Quod Pampliihnn proferu n laudatorem ejus [Ori- l

versam.- tunc enim Hieronymusnullum imposturjE genis) (iralias illis (RuDno) ago mco nomine, quod
Testigiuni, nulla incndacia, nullasque liareses in dignum me pulaverunl, quem marlyre calumnia-
exiguo libello deprehenderat. alias auctore Catho nlur. Si enim ab inimicis Origcnis libros ejus (Ori-
lico etmartyre di^iuuin cerle non judicasset. Quin t> genis) j/ici/is essc violalos, ul infamarcnlur, quare mi-
eum legerit, dubitiri nequil, quum
in prologoCata- /li 7ioii liccal dicere, ab amicis ejus el scclatoribus
logi se excuset, si eos prajtermisit, quorum scripia composilum essc sitb nomine Pamphili volumen,quod
»ion lcgil. HioroDymus hoc argumento pulsatus, re- t7lum(0rigenem) leslimonio martyris ab infamia vin-
spondel lib. II. .\poIogia3 I. pag. 419. se iii hoc a dicarelf Eccc, vos cmendalis in Origcnis libris quod
Bufino, qui codicem communicaverat, falsum fuisse: ille non scripsil : el miramini, si cdat aW/uis librum
Posuiel hnnc librum a Pamphilo cdilum, ila pulatis quemiUe non edidil* Vos in edilo opcre poleslis coar-,
esse,ula le cl luis discipulis fueral dirulgalnm. I'a- gui. llle (Pamphilus) qui nihil aliud edidil, facilius
que fraudem luam errori meo impulare nun debes. At palcl calumnise-.dalc quodlibel opus Pamphili : nus-
alibi non in Orseco, sed in Laiino contextu fraudem quam repcrielis. Unde igilur sciam, quod Pamphili
a Rulinocommissam dicit, et gencratimldicit. Hup- sil? Vidclicel slilus el saliva doccrc mc polcril. Nun-
nus Uimon ha'comniadiduitinepistola,nuncdeper- quam crcdam, quod primos ingctiii sui fruc-
docltis vir
dita, contra quam librurn III. sute Apologix scripsil tus quseslionibitselinfamise dcdicaril ct ipsum nomen
:

Hieronymus. Ego vcro pulo, fraudem illara, siqua Apologelici oslendil accusalioncm; non cnim dcfendi-
fuit.iii inscriplione, nonin conlexlu operis indicari. (ur.nisiquod incrimineesl. Hucusque Hieronymus,
Atsillieronymus poslea codicemreperit, alibrariis cujus verba hoc loco Tillemontiusmepra;rumpere
solo i^iiwftiinomine pra^uotatum, conlra est Eusc- cogit, qui in Gommentariis Ilistoriaj Ecclesiasticae
bius ipse, qui illum non sibi solum, sed Paoip/nVo tom. V. pag. 750- Hieronymum
mirari se ait, quod
etiam adscripsil nequc Photius in Groecis hujus quumlibrol. et Apologiae suiB /"cimpftidopuscu-
II.
Apoloqis codicibus, qui ejus aHate supererant, ul- lum vocasset pj'imi<m sex librorum Eusebii, postea
lum ex erroribus deprehendit, quos Ilieronymus ge-
p
'-'
semel ilerumque, ut videbiinus, se.vii libri Euse'ai
neralim ait se deprehendisse, quosquc in latina principiiim vocaverit. Qiii fibTat primus, cur jam di-
translatione a Hutino sublalos fuisse couqucrilur. inOrigcuedefenso
Cji\iTse.rii p)'iiici/jiiim?Halloixius
Hic idem S. Patcr ante finem ep. XU. alias LXV. lib. IV. pag. hoc loco Hicrouymum secum pug-
'2i6-
ad Ptiminachium et Oceanum multisaliis variisque nantemdeprehendcrcsibividetur.Tillemontius vero
inter se conjecturis librum Pamphilo abjudicareco- ait, eiraptim scribenti haec excidisse. Sed Norisius
nalus fueral, quas piucisrecensere non i)igeat. 'n Dissert. de synodo V cap. XII. non Hieronymi, sed
1. Ait, ab amicis et sectatoribus Origenis confla- 'ibrarii mendum essedetexit,qui scilicel vcrbacon-
lum suh nomine Painphili, ut Adamantium tcstimo- tracla VI. Hb. E.iscbH, reddiderit: adeoque nulla in
nio martyris ab iafamia viudicaret. llanc conjoctu- Ilicronymoestcontradiclio: cujus vcrba,qusB supc-
ram postmoduraparvi fecit, dura aliasab hacdiver- rius adducla mox subsequuutur, haec sunt:Sfx/i
sas excogitavit. (ifcri (legc sexlibrorum] Etiscbii super Origenis dcfeti-
2. Ex collatione stili agnosci non posset, ait, sione princijiiumusque ad mille fermc versus libcr isle,
utrum sit Pamiihili, quum aliud ejusopusnonrepe- qui Pamphili dicilur, conlincl ; et in reliquis scriplor
riatur. Dealiis Pamphili scriplissuperius jam dixi jusdcm operis proferl testimonia, quibusnililurappro-
et si opus genuinum coinparatione stili nosci non bare, Origcnrm fuissc Calholicum. Eusebius et Pam-
non itleo in dubium verti debcl. Sed nec
potesl, philus lanlam inlcr se habuerunt concordiam, ut unius
Hieronymus stilumApologiaj Eusebiano conformem attimsc homines pulcs, el ab unoaller nomen acceperit
essedicit. /Eusebius euiin PamphiU dici voluit). Quomodo igitur
H.Sexlibrnrum Apologia>. Eusebii principium con- inler se dissentirc polucrunl, ul Eusebius in lolo Ope-
lineii, ait, in Apologi.i qutc Pamphilo adscribitur. l)resuo Origenem Ariani probel dogmalis,et Pamphi-
Non Uiinen Euscbii, sed Pamphili principium ilhid lum .VicTii.T Synodi, quxfuit postea.defcnsurcmf E.r
esse mouslravimus. quo oslcndilur vcl Didymi, vclciijuslibel allerius, esse
h. Quum Eusebius ct Pamphilus inler so iti con- opusculum , qtti sexli libri (l"ge sex tibrorttm) capile
Tcnerint. utunus ab altero cognomon acciporit, illi delrttiicalu, celera membra sociaril. Scd conccdamti.
abseinviccm disscntircnoii potueninl, ut Euseblus ex snperfluo, ttt Pamphiti sil , sed ncrditm martyrisi:
Origenem probarit Arianiim, Paiiiphilusvoro Catho- anle cnim srripsil,quam marhjrium perpclcrcliir ai :

licura: sed incarccre simul i)ro imacausa lidoi ca- qiiomodo, itiqtties, tnarlyrio dignus fuilf Sriliccl tit
Iholica: detentos fuissc certissimum est. Quol si marlijrio delerel crrorcm, til unam ciitpam sangtiinit
postca Eusebiusalio abiit, haud inde consequitur, stii effiisionc purgarcl. Quatili in lolo urbe marhjrcs
Pamphiluin noii scripsissc quod scripsit, immo vel anleiiuam r.-cdcrentiir, variis subjacticrunl peccalisf
hincpitel, libnim Pamphili aliuin esse alibrisEu- Hicc fusius ex Ilicronymi epislol.i rcfcrrc placuit,
scbii. quod cum aliis ojus lostimoniis lollata darc osien-
5. Hincadstrui, Apologlam nonPamphili.sed Di- dant, ipsuiii iii hao doPamphilo iiu;vslionc suiscon-
djmiopusculumesse. llancquoquesententiam post- jocluris p.iniiii lidissc, dum aliis pjstc.i rationibus
•adcsoruit. libriaurlorilatoraolevarccoiiatuscsl, qu.asinon am-
K. Velsallein cujuslibelalleriiis, qui ex principio plius Piilyinum, sed Eusebium auctorcm h.ibcret
Mx librorum Eusebii illam compogeril, reliqui» quaiurc rUlemonUus/{t(/i)iuma:quoaclUcrouymum
 161 VITA. LIB. II CAP. V. 165
probestatuisseadlrmat, quum utcrque simul colla- hac Apologia ab seGriEceperlecla,nihil censuradi-
A gnum
lis operis ApolOijiam pro Origrenescripserit, testibus ofTenderit.jureafnrmaripotest, niiiil Arianis
Eusebio, Soerate, ct Photio. Distinctionc tamen, a propitium in illaoccurrisse. Hocipsum in Dcfensiono
nobis superius expressa, utendum est. Fidei NiciEnoe sect.
II. cap. II. g. iO.liuUus afDrmat,
Verum llii.ronymus librum non esse PumphiU nihilominus putans, fi«/iniim aliiiua sustuUsse, quse
proptcreacontenJit, iiuodiniiiuum videretur, amar- dur.is suspectasquesententiasprajferre viderontur,
tyrc homincmdefendi, cujusscriptai)osteadiunnas- nuUointcrimloco superaddito, quem/'am;j/ii(iis non
sent ^lii(i5.'(u.sii<sl'ontifexct Theopkilus Alexandrinus scripsisset. Sed siPliotius, vir pcrspicacissimus, et
Episcopus. llieron.vmi vcrba hiec sunt hb. I. pag. 339: inarliculo de Trinilatecatholicus, hoeceademinco-
(Juid facienl i-pUlola: Theopliili Episcopi? Quid papse dicibus Grajcis, ab se pcrlcctis, ncquaquam vidit,
lixi-eliciim persequenles, quum
Aiiasliisii in lolo orbe fiii/iiuisea viderc,etsuoptearbitrio rcsecare poluis-
tiber luus iiomine Pamphili edilus piignel conlra
siil) se quis credaf?
epislolas eorum, et Episcopali nomini leslimonium VI. JaravcroadHicronymiApologiam redeamus.
marhiris opponalur? Sed Jo. Picus pro i?H/?iio rcs- In libro I. Rufinum arguit conquerentemin sedicta
pondet illorum propositum fuisse, hsereses,et falsa putare quee in epistola contra Origenistas Iliero-
dojjraata cujuscumque essent, evellcre, quiahocad nymus scripserat quuraque a Rufino vapulasset
:

ndemelreUgionisstabilimentumuovcranlpcrtinere. euminsimulautequodJulseum Darraham, prrecep-

Origeuis aulcm ca esse, ut putabatur a mullis, aut toremadhibuisset,huncnon Darrabam, scd Bnrani-
non esse, Picuscenset Pontilices pai-um curaturos iiamdictumlepideostcnditsequeJudffiumaudivisse
immo gratum futurum, si certe probari potuissej, t> testatur,quomodo Origenemlegerat,scilicet,no)i o/i
hiereses illas non fuisse ab Origene tradit xs; pro Fide, M^i rtrilaiem, sed ob erudilion is merilum. Aij uilejam
cnim hoc faceret, uon contra Fidem: coutra hiere- ad manus Ru/ini perlata epistolapaschaliThcophili
ticos, non pro hicreticis, qui tanti viri teslimonio in- Alexandriui.in qua fuse damnab uitur errores Ori-
nixi errorem suum
illius nomine luebimtur. Ergo genis, isilncxhorruit, ul aures suas obluraret, eos
ci^mra.Anastasii et Thoophili epistolas liber Pam- ab se anle ignoratos el ipse condemnans. Hiero-
pliiUnonpugnabat in quohiEreses abillis damnatae nymum hoc dicentem audiamus Leclis nuperPapx
:

uonexcusabantursedillarum assertoribuslauluspa- Thcophili epislolis, in quibusOi~ifjenis exponit errores,

tronus eripielatur. quemadraodum Sandio et aUis ne- dicilur obliirasse aures suas, el auclorem tanli mali
fandissimisnostriteraporis .\rianisaSocino instau- clara ciim omnibtisvoce dainnasse, etdixisse, usque ad
ratiseripilur.Nec uuusvero luit Pamphilus raarlyr, ilUidlempusse ignorasse, quodlam nefariascripseril.
quiOrigenemantequamdamuareturasuscipionibus TheophUus A. D. 400. vulgavit epistolam paschalem
purgarestuduerit,quandoquidtraliocetiamaraa,L'no pro A. D.401. quiB pi-ima fuitiQtempore,quanquam
AthanasiopriBstitumnotatBemardusdeMontefalco- in ordine sit seeunda interopera Hieronymi,quieam
nis in priEfatione ejus operum pag. 19. §. ti.et Do- cumcetBrislaliue vertit. Singulasposteasuis annis
minusdela MolteinHistoriaTerluIUani el Origenis accurate restituit Norisius in Historia Pelagiana in-
ugduni editaA.D. 1691. lib IV. cip. 'ST. pag. il6. que Dissertatione pro Sancto Siricio. Hieronymus
non diflitetur, aliquaejus scriptaabhiereticisfuisse ait, Rufinumqnsi interpretabatur, ignorarenon po-
corrupta. NecideolamenAthauasiusconira.-Vnasta- tuisse. ^Egre fert, suas euarralioues in PauU epis-
sium et Theophilura pugnare dicendus est Quem in p tolam ad Ephesios, ab illo accus.iri; sed hoc se ex
:

qiiidcm Orijenem inquit, Picus pag. 131. si i7/;e /ler-

r- ti
^relatuamicorum.nonex/iii/iiii scriptis didicisse fa-
sequunlur epislolx (Anastasii et TheophiU) certun tetur:/ama eiiim, inquit, ad mc criniinum cjus, non
esl,quodnonnisiutiUarumcrcdilumopinionumh3eresi- scripta vencrunl, ct slullum esl juxta Aposlolum, pu-
arc/iampersciyiiijiidicPamphiliApologeticoserespon- giiisaereiii «ei'6c'mi-e.Nectamenideosuidefensionem
surumpromiltitHieronymusIib. Ilconlra Rufinnm, tacituspriElerif. Non diffitelur, se in Commeiitariis
quodtameu minime priEstitit.quanqa.imposteaxx ad Ephciios vari.is sententias Origenis, Didymi, el
annos superfuit. Ceterum siPamphilns fidem catho- 4poWiiiai-ii, quiinter se contraria liabent dograata,
licamVerbisemperdefendit: sique/Vii/iimsPamphiU lectorum judicio probandas vel improbandas exhi-
.\poIogiamverbumdeverboexprinious,qu.-Bilam tan- buisse; ila tameu ut fidei suie uon ami tteret veritatem
tum utHieronyrausobjicit, quiB Filiuni Dei etSpiri- RuQnum carpitob jactationera sclentiae Graecorum et
tum Sanctum respicerent, immutavit, ceu scripta obUvionempatriisermonis .Prselermitlo, ait, &'xcos
anlequamhujusmodiquiEStionespropriisforraulisin quorum tujaclas scicnliam, el dum peregrinaseclaris,
Kcclesiadeflnirentur, fieripot\iit.utPaiii/)/u7i(siDsen- penc tui sermonis oblitus es, ne veleri proverbio, sus
tentiislucuIentissimisapudOrigencminvestigandisac- Minervam, docere videar, et in silvam ligna porlare.
curaLior undequaque non fuerit.Quiveromendacia lUud miror, quod Arislarchus nostri temporis puerilia
ofticiosa propeccatis haberinon pulant, credereetiam ista nescieris, quanquam tu occupalus insensibuselad
poterunt/?ii/iiiuiiieo devenisse, utloca cousubstan- sli^endammihicalumniamcervutus, Grammalicorurri
tialilati faventia, illis,qua3 ri'veraPam/j/ii7i<sscripr. et Oi-atorumpr^ccplaconteiyipscris, pcirvi pendcns hy-
serat, supponere nou dubitaverit. BealusRhenanus perbala posl anfractus reddere, asperitalem evitare con^
in prsefatione ad Si.r(t sentenlias a Rufino editas. sonanlium, hiulcam fugere diciioiiem.El infra, nisi
hanc ipsam suspicionem, seu potius calumniam his forte sc lileras non didicisse jurabit : quod nos illi el
J)
verbis manifeslavit : Olimantiqu isiquando expedire a6s(7 iiejii i'ameii/o per/^acife cre(/im iis. Nequeillum ins-
videbalur, a piis hoc geniis rnendaciolis non ila abhor- tarPaulli ApostoU, sermone imperitum, scieutiadoo-
rebani. Mitloaliara Rhenani fuliUtatem,ubi ait, noa tum haberi vult, quem sic ridenduni proponit Ta :

Rufinum, sed Eusebium pi-imnm pi-o Origene librum qui inlalinis rnussilas, el tesludinco gradu moveris po-
Pamphilo iiia'-/i;ri iiisei-ipsissc. Verumquum hiecali- lius, quam inccdis, vel Grsece debes scribere, ut apud
unde certo sci! i uon possint, quura ex Grfeco ^lpo- homincs Grseci sermonis ignaros alicna scire vidcaris;
logix codice, quo c.iremus, flii/iiio islud maliB fltlei vel si lalina tenlavcris, a^itcaudire Grammalicum, fe-
crimen impingi nou debctob unas suspiriones Hie- ridx maiium snblrahere,cl inter parvulos AOi-iVOYlpov
ronymi, qui in lib. I. Apologiic cap. Hl.sicscrip- (id est seiieia scliolaslicum) arlem loquendi discere.
turareliquil: Professm iaiinicitia: suspici nem haiicnt Hinc ostensurus, Origeriistas inter se Orgiis menda-
(neiirfaeii. Quid? quod /Sii/iiuisiu libro .4/)o/o;;ia;con- eioi-ii 111 /a'f/ei'a i'i, ransit ad StroraalaOrigenis,ex quo-
'

tendit.nuUam omniuoliiEresimiu libroSancii Pam- rum lib. VI. locum adducit, ubi tradere videtur,
phili, ab se latine reddito, occurreie.Hierouyraum- aliquaudo licere mentiri. Suam Psalrai II. interpre-
que generalim dumtaxat eum accusare sique id spe-
: tationem, el sex locainCoiumentario ad Ephesios,
ciatim priEslaret, seaccusationis iQjusliliam omni- quiTC a Rufmo reprehendi Paulinlanus retulerat fuse
bus ostensurum. Photius certe, iis quic .Vrianam tuetur; de quo Commenlario sic loquitur: Dccem el
labem redolere possent, masimeinfestus, quum vi\ aucto ferme annisunt, ex quo istis diclavi libros. Scii-
 : :

159 RUFINI PRESBYTERI 160

giacomparatio, Pamphilumulriusqueauctoremesse j^ libris inlorseposteacompaclis.Reiveritasrirmacon-

omnino conlirmit, licel latinam tantum Apologix sistit. etiam,si principium sex librorum sitPamphili,

Tersionem habeamus. Nec ceteroqui Hieronymus ceteri Eiisebii.

Apologix stiluin Eusebiiinocouformemessepronun- 7. Concedit, opus esse Pamphili; sed necdum
ciavit etsanelector discrinicn aliquod intcrcedere
: marlyris.qui lamen posteam.irtyriosuoerroremOri-
nondifDtebitur. Useceadera Pamphili opuscula for- geni dcfondendoimpensum deleveril. Hoc tamen eo
tasse comprehendi quodammodo possunl nomine imbecilUus est, quod Pamphilus ex Photio codice
Indicum librorum Origenis, quos Eusebius lih. VI. CXVIII. opusculum in eodem carcere scripserit, in
Histor. cap. XXXII. a Pamphilo scriptos fuisse te- quo.v. D. 307. postquam torminlorum vim subiis-
slatur. Revera enim Indices, sive excerpta doclrinsB sct, cliususfuerat. tesle Eusebio de mirlyribus Pa-
Origenianse et ia Sacram Scripluram, continere vi- lesiincB cap. vii. Quare ex more illius sevi tunc erat
dentur. vere m.irtyr. Deiude biennio serius exlremummar-
VI. ProPamphilo //ieroni/nuis ipse adducebatur, tyrium subiit.
qui ante decennium in CaUilofro suo Apologtam pro Sed ipsaverba Hieron.vmi, licetfusiora, exhibea-
yero fuetu Pamphili memovcrat, Grjece conscri- mus, ut conjeclurarum pondusfacilius cx sepale-
ptam, necdum a /fu/iiio in latinum sermonem con- fiat: Quod 1'ampliilum proferuullaudatvremfjus{On-
TCrsam: tunc enim Hieron.vmusnullum imposlurae genis) gralias itlis (RuDno) ago meo nominc, quod
vestigium. nulla mcudacij, nuUasque hrcreses in dignum me putaverunl, quem martyre catumnia-
exiguo libello deprehendcral, ahas auclore Catho rentur. Si enim al> inimicis Origenis libros ejus (Ori-
lico et martyre ditrnum cerle non judicasset. Quin i> genis)'/iciVts esse violatos, u( infatnarcnlur, quare mi-
eum legerit, dubiliri nequit, quum in prologoCata- /li »1011 liccat dicere, ab amiris ejus el sectatoribu»
logiseexcuset, si eos prsctermisit, quorum ncripia compositum cise sub nomine Pamphili votumen,quod
non tcgil. Hieronymus hoc argumcnto pulsatus, re- t//um{Origenem) lestimonio martyris ab infamia vin-
spondetlib. II. Apologiae I. i)ag. i\9. se in hoc a dicarct f Ecce, vos emendalis in Origcnis libris quod
Rufino, qui codicem communicaverat, falsum fuissc: itle non scripsit : el mirnmiiii, si cdal atvjuis librum
Posuiet hu7xc librum a Pamphilo cditum, ila jiulnns quemitle non edidil? Vos in edilo opere poleslis coar-,
esse,ula le et luis discipulis fuerat divulgatum. I'a- gui. llle (Pamphilus) qui nihit atiud edidil, facilius
que fraudem tuam errori meo impulare iion dehcs. At patet calumnise dale quodlibel opus Pamphili: nus-
:

alibi non in Grxco, sed in Latino contexlu fraudem quam reperielis. Unde igitur seiim, quod Pamphiti
a Bulinocommissam dicit, et generalim^dicit. Hup,- sit? Videlicel stilus et sativa docerc me poleril. Nun-
nus tamen hwcomniadiduitinepistola.nuncdeper- quam credam, quod doclusvirprimosingetiiisui fruc-
dita, contra quam librum III. sueb Apotoiiia; scripsit lus qusestwnibus clinfamise dcdicarit :el ipsum tiomcii
Hieronymus. Ego vcro pulo, fraudem illam, siqua Apotogelici oslendit accusalioncm; non cnim dcfendx-
fuit, in i>i.scri/)(ioiic, Don in coii(ex/« operis indic iri. lur, nisiquod incrimineesl. Hucusque Hieronymus,
Alsillieronymus poslea codicemreperit, alibrariis cujus verba hoc loco Tillemontiusmeprserumpere
solo fiujefeiinomine pra;nolalum, conlra est Euse- cogit, qui in Commentariis Ilistorise Ecclesiasticaj
bius ipse, qui illum non sibi solum, sed /'amp/iiio tom. V. pag. 750- Hieronymum mirari se ait, quod
eliam adscripsit neque Pholius in Graecis hujus quuiulibrol. el II. Apologiae suiE Pam/i/it/iopuscu-
.^/jo/ojia; codicibus, qui ejus state supererant, ul-
p lum vocasset primum se.c Ubroruin Eusebii, postea
lum ex erroribus deprehendit. quos Hieronyraus ge- semcl ilerumque, ut videbiinus, sexti libri Euse''ii
neratim ait se dcprehendisse, quosque in latina principium vocaverit. Qui fui^rat primus, cur jam di-
translatione a Rulino sublatos fuisse couqueritur. CjinTscxii /)rtiici/jiiim«HaUoixius inOrigenedefenso
Hic idem S. Paler anle finem cp. XLI. alias LXV. lib. IV. pag. :226. hoc loco Hieronymum secum pug-
ad Pdmtuachium et Oceanum mullisaliis variisque nanlera deprehend cre sibi videtur.Tillemontius vero
inter se conjecturis librum Pamphilo abjudicareco- ait,eii'aplim scribenti htEc cxcidisse. Sed Norisius
natus fueral, quas p lucis recensere non pigeal. 'n Disserl. de syuodo V cap. XII. uon Ilicronymi, sed
1. Ait, ab amicis et sectatoribus Origenis conDa- hbrarii inendum csscdclexit,qui scilicet vcrbacon-
lumsubnominePamphili, ut Adamantium lestimo- Iracla VI. lib. Euscbii, reddidcrit: adeoque nulla in
nio martyris ab iafamia viiidicaret. Hanc conjectu- Hieronymoestcontradictio: cujus vcrba,qua3 supc-
ram postmodumparvi fecit, dumaliasab hacdiver- rius adducla mox subsequuntur, haec sunt: Scx/i
sas excogitavit. (ibri (lege scx/i'jrori(m) Eusebii super Origenis defen-
2. Ex collatione stUi agnosci non posset, ait, sionc prinripium usque ad millc fcrmc versus liber isle,
ulrum sit PamphUi, quiim aliud ejusopusnonrcpe- qui Pamphili dicitur, conlinel ; et in reliqtiis scriplor
riatur. Dealiis Pamphili scriplissuperius jara dixi jtisdcm opcris profrrl lestimotiia, quibtis ttililiirappro-
cl si opusgenuinum comparatione stUi nosci non bare, Origcncm fiiissc Calholicum. Eusebiiis et Pam-
potest, non i'leo in dubiura verti debct. Sed nec philus tantiim intcrse habueriinl concordiam, ut unius
Hieronymus stUumApologia^ Eusebiano conformem anim,T homines ptitcs, et ab iinoallcr notneti acceperit
essedicit. (Eusebius enim PamphiU dici voluit). Qiiomodoigili>r
3.Sexlibnirum Apologise Eusehii priiici/.iit(mcon- inter sc dissentire polucrunl, ut Eusebius in lolo Ope-
lineri, ait, in Apologia quai PamphUo adscribilur. £)iesuo Origencin Ariani probel dogmalis,et Pamphi-
Non tamen Eusebu, sed PamphiU /jriiicipium illud tum Xicxn.x Synndi, quxfuit iiostcii.defcnsoremf E.r
esse inonslravimus. quo ostenditur vcl Didymi, vctcujustihct atlerius, essc
i. Quum Euscbius ct P.imphilus inter sc iUicon- opusculum , qiii sej:li /ifrri (Ifge scx libroriim) capile
Tcnerint, utunus ab altero cognomen acoc pfrit. iUi delrnncalo, cclera tnctnbra sociarit. Sed eoncedamu.
abseinvicem disscntire non iiotueriinl, ut Eu.sebius e.v siiperfluo, iil Paniphili sil , sed nccdiim tnartyris.<
Origencm probarilArianum, Pamphilusvci-o Catho- ante enitn scripsil, quani marlyrium perpclerelur : al
licum: sed incarccrc siinul pro unacaiisa lidi-i ra- qiiomodo, inquies, iriirlyrio dignus fuitf Scilicet iit
Iholicai detcntos fuisse certissimuin est. Quod si martyrio delercl crrorcm, iit iinam cutpam sangiiinit
poslca rCusebiusalio abiit, haud inde consequitur, siii effusione piirgaret. Qiianti in tolo orhc niar/i/rcs
Paraphilura uoii scripsisse quod scripsit, immo vei anleiiwiin r.rilcrrnlur, variis siibjacueriint peccalis7
hiuc piiet, iibrura Pamphili alium esse alibrisEu- Hacc fusius cx llicronymi epislola referre placuit,
sebii. quo'1 cuin aUis cjus icstimoniis collata clan; osien-
5. Hincadstrui, Apologiara nonPamphili.scd Di- dant, ipsuiii iii hac dc/'iim/)/n7<) (pr.estionc siiiscoii-
djmi opusculum esse. Hanc quoquesenlentiam post- jccturis pariiiu OJIsse, dum aliis iijslei ralionibus
•adcseruit. libriauctorilatcmelevareconatuscsl, quasinon am-
). Velsaltein cujuslibelalterius, qui ex principio plius Diilytnum, sed Eusebium auctorcm h.iberet
8«x Ubroriun Eusebu iUam compegerit, reUqui» qua iu re Tillcmoulius/<u/iiiuma;queac ilicrouymuui
 .

161 VITA. LIB. II. CAP. V. 165

probestatuisseafTlrmat, quum utcrquc simul coUa- J^ hacApologia ab seGrseceperlccla, nihil censuradi-
tis operis Apologiam pro Origene scripserit, leslilnis gnum olTenderit, jureafflrmaripotest, nihil Arianis
Eusebio, Socrale, ct Pliotio. Distiaclionc tamen, a propilium in illaoccurrissc. IIoc ipsum io Dcfensiono
nobis su[icriiis cxpressa. uteiKlum est. Fidei Nicajn» sect. II. cap. II. t?. '20. Uullus alHrmat,
Verum Ilicronymus librum nou esso Pamphili nihilominus putans, Ru/ln um ali(|iia sustulisse, quae
proptereacontcnilit, quod inicjuum vidcrelur, amar- diir.is suspeclasquescnteutlaspricferre viderentur,
tyrc homincmdefenJi, cujusscriptapostoadamuas- nulloinlerimloco superaddito, qiiem/'a»i/y/ii(u.< nou
sent /Innsdi.siK.^l^onlifex t'l Thci^philns Alexandrinus scripsisset. Sed si Pliotius, vir pcrspicacissimus, et
Episcopus. Ilieronyrai vcrba hicc suiit lib. I. pag. 3oi): inarticulo de Trinilatecatholicus, hoec eadcm in co-
Quid fiicif.iil ein.flolx Theophili Epiacopi? Quiii papie dicibus Gra>cis, ab sc pcrlectis, ncquaquam vidit,
Auaslasii in lolo ofbe hxrelicuni pcrsequenles^ quum fiif^iiiisea viderc,etsuoplearbitrio resecare potuis-
liber luus sub noinine 1'amphili edilus pugnel e.nnlra se quis credat?
epislolas eoruin, et Ei>iscopali nomini lesliinoniuin VI. JamvcroadllieronymiApologiam rcdeamus.
marlijris oppnnalur? Sed. Jo. Picus pro fiw/fno res- In libro I. Rufinuin arguil conqucrentemin scdicta

poudet illorum propositum fuisse, hsereses.et falsa putare quae in epistola contra Origonistas Iliero-
dogmala cujuscumquc esseut, cvellere, quiahocad nymus scripscrat quumquc a Hu/iiio vapulasset
:

fidem etreligionis stabilimenlum uoverantpertinere. euminsimulantequod JulEeum Darrabam, praicep-

Origeuis aulem ea esse, ut putabatur a mullis, aut toremadhibuisset,huncnon narrabam, scd fJarani-
non esse, Picuscenset Pontiiices parum curalaros 7iamdictumlcpideostenditsequeJuda;umaadivisse
immo gratum futurum, si certe probari jiotuissei p testatur,quomodo Origenemlegerat,scilicet,non od
hasreses illas non fuisse ab Origene tradi proFide
,raditt is; pro ftiJcii'crilalein,sedub cruiiilionis mcrilum. Aquilejam
enim hoc facoret, non contra ridcm; conti-a hffirc- ad manus Rufiui perlala epislolapaschali Theophili
ticos. non pro haircticis, qui tanli viri tostimonio in- Alexandrini.in qua fuse damnabantur errores Ori-
nixi errorcm suum illius nomine tuebantur. Ergo genis, isitaexhorruit, ut aures suas obturaret, eos
conlra.\nastasii et Thoophili epislolas libor Pam- ab se ante ignoratos el ipso coiidemnans. Hiero-
pliilinonpugnabat in quohaMcscs abillis damnatae nymum hoc dicentein audiamus : Leclis nuperPapse
nonexcusabaulursodillarum asserloribustauluspa- Theophili cpislolis, in q uibus Origen is exponil errores,
tronus eripietalur. quemadmodum Sandio et aliis ne- dicilur obturasse aurcs suas, et auclorem lanli mali
fandissiinis nostri temporis Arianisa Socino inslau- clara cum omnibusvoce damnasse, eldixisse, itsque ad
ratiseripilur. Nec uuusvero fuilPamphilas martyr, illud lempussc ignorasse, quodtam ncfana scripseril
quiOrigenemantequamdamnareturasuscipionibus Theophilus A. D.iOO. vulgavitepislolam paschalem
purgarestuduerit,quaiidoquiikmhocotiam;imaL;no pro A. D. 401 quiE prima fuit in tempore, quanquam
.

Athanasioproestitum nolal Bernardus Je Moateralco- iu ordinesit secunda inleroperaHieronymi,quieam

nisin pra^fatione cjus operum pag. 19. §. ti.el Do- cumceterislatiue vertit. Singulasposteasuis annis
minusdela MotteinHistoriaTertulliani et Origenis accurate restituit Norisius in Historia Pelagiana in-
ugduni edita A.D. I(i91. liblV. cip. VI. pag. iI6. que Dissertatione pro Sancto Sirieio. Hieronymus
non diffitetur, aliqua ej us scripla ab h»relicis fuisse ait, Ru/inumqnx interpretabatur, ignorarenon po-
corrupta. NecideotamenAthauasiusconiraAnasta- tuisse. JEgTQ fert, suas enarrationes in Pauli epis-
sium et Theophilum pugnare dicendus est Qucm : tolam ad Ephesios, ab illo accus.iri; sed hoc se ex
quidem Orirjcnem inquit Picus paj. 13i. si c
, :
i/te /)«- '-'relaluamicorum,nonexfin/i;ii scriptis didicisse fa-
sequuntur e.pislolx (Anastasii et Theophili) cerluin telur;/ama enim, inquit, ad mc criminum cjus, non
esl,quodnon nisi ul illarum credilumopinionum lixresi- scripla vcnerunl,
cl slullum esl juxla Apostolum, pu-
arc/iampereciynun/io-PamphiliApologeticoserespon- gnis aereint)e»-6ei'ai-c.Nectamenideosuidefensionem
surum promittitHieronymuslib. Ilcontra liupnum, tacitusprffiterit. Non diflltetur, SQm (2oinmentariis
quodtameu miuime prcestilil.quanqii.impostcaxx ad Ephcsios sententias Oriyenis, Didijmi, cl
vari.is
annos superfuil. Ceterum siPamphilus lidem catho- Apolliniirii, qui iuter se coutraria habent dogmata,
licamVerbisemperdefondit; sique/J»/innsParnphili lectorum judicio probandas vel improbandas exhi-
Apologiamverbumdevorboexpi'iaiens,qu.-uilam tan- buisse; ita tamen ut fidei su» non ami tteret veritatem
tum utHieronymusolijicit, quiB Filium Dei etSpiri- Rufinum carpitobjaclationemscientiseGraecorumet
tum Sanctum respicerent, immutavil, ceu scripta oblivionempatriisermonis .Pnelermitlo, uit, Griecos
anlequamhujusmodiqusestionespropriisformalisia quorum lu jaclas scicnliam, el dum peregrinaseclaris,
Kcclesiadelinirentur, fieripotuit.ulPaniyi/ii/Hsiuseu- pene tui scrmonis oblilus cs, ne veteri proverbio, sus
tentiisluculenlissimisapudOrigencminveslig.indisac- Mine.rvain, docere videar, el in silvam ligna porlare.
curatior undequaque iion fuorit.Quiveromendacia Jllud miror, quod Arislarchus nostri lemporis puerilia
ofHciosa propeccatis haberi non putant, credere etiam ista ne^cieris, quanquam tu occupalus insensibuselad
poterunt/Vn/innnioo devonisse, utloca consubstan- stiniendammihicalumniamcci-vulus, Grammalicorunt
tialitati faventia, illis,qaa3 revoraPainp/ii/usscripr- et Oratorumprieccplacontempscris, parvi pendcns hy-
serat, supponerc nondubitaverit. BeatusRhenanus perbala posl anfractus reddere, asperitalem evilare con^
in prcefatione ad Si.f/i sententi.is a ttn/ino editas. sonanlium, hiulcam fugcre dirlionem.^El infra, ntsi
hanc ipsaiu suspicionem, seu potiuscalumniamhis Y)forte sc lileras non didicisse jurabil : quod nos illi e.l
verbis manifcslavil ; Olimanlijiiisiquando expedirc absquejuramento perfaeile credimus. Neque illum ins-
vidcbalnr, a piis hoc gcnus memlaciolis non ila abhor- tarPauUiApostohjSermone Imperitum.scieutiadoo-
rebant. Mitloaliam Riionani futiliiatem,ubi ait, uon tumhaberi vult, quem sic ridendum proponit Tu :

Rufinum, sed liusobium primnin/jco Origene librum qui inlalinis inussilas,et tesludineo gradu moveris po-
Parnphilo mwhiri insrripsisse. Verum quum hfecali- lius, quain inccdis, vel Grxcc dcbes scribere, ut apud
undecertosciii uon possint, qaum ex Grseco ylpo- homines Grseci sermonis ignaros alicna scire vidc.aris;
logia; codice, quo caremus, Rii/ino istud malaj lldei vel si latina tcnlavcris, anleaudirc Grammalicum, fe-
crimen impingi nou debctob uuas saspioionesHie- rulx manum snbtrahere,el intcr parvulos AOrivoYspov
rouymi, qui in lib. I. Apologiie caii. III. sic scrip- (id est senein scholaslictfin) arlein loquendi discere.
tumreliquil: Professai inimicitia; snspici nem habcnt Hinc oslensurus, Origenistas intcr se Orgiis menda-
?;icnf/ai!ii. Quid? quod /fu/innsin libro Apologixcoyi- fio)-i(in /h-rfcrai-i.transitadStromataOrigenis,exquo-
teudil, nullam oiuuiuo luieresim in libro Sancli Pam- rum lib. VI. locum adducit, ubi tradere videtur,
phili, ab se latine reddito, occurroie.Hierouymum- aliquaudo licere mentlri. Suain Psalrai II. interpre-
que generatim damtaxat eum accusare sique id spe-
: tatiouem, et sex locainCo:nmentario ad Ephesios,
ciatim pra>staret, seaccusationisinjuslitiain omni- qua? a Rufmo reprehendlPaulinlanus relulerat fuse
bus ostensurum. Photius certe, iis qua; .Vrianam tuelur; de quo Commentario sic loquitur; Decem et
labem redolere possent, masimeinfestus, quum ii^ auclo ferme annisnnt, ex quo islis diclavi tibros.Scii-
 «

)«8 RUFINl PRESBYTERl m

bdbathaec Hieronymus A. D. -'«01. Ergoad Ephesios conlra latraiores suos misisse baculum lilerarum.lr-
J^
commentabalur circa A. D. 384. non vero 3S7. ul ridelexcusalionem,quodproptera;latemetafTinium
visum Tillemoulio in Vita Hieronjmi Arl. XLVIII, postxxxannosampIexumprosuidefensioneRomam
pag. 114. In responsione ad lerlium locum episloliE non properaverit lUud vero, inquit, ridiculum, quod
:

ad Ephesios, ab Rufino repreheasum, ah.im iterum posl triginta annos ad parcnles se revcrsum essejaclat,
notam chronologicam habemus Ub. I. pag. 377. ubi homo, qui nec palrem habcl nec matrem, el quos vi-
ail :Pro <]uo {Oligene) compulsus sum nnle BIBNNIUM venlcs juvenis dereliquil, morluos senex desiderat :nisi
brevi libello luis conlra meprxcon iis respondere, nempe forle parentes, militari vulgarique scrmone cognatoset
A. D. 399. affines nominat quos quia non vult deserere ne in-
:

Hieronymus, quem Rufinus ut maledicumei

VII. humatius pulelur aut durus, idcirco palria (Concordia)
sacrilegum accusaverat, prius crimen diluit, se con- derelicla, Aquitejse habilal. Perictilalur Romxillapro-
tra uullum, nisi conlra invidos loquutum ostendens. balissima fides ejus el hic supinus el tassulus post
:

Hujusmodi vocat Luscium Laiinium, vel Asinium (riginla annos pcr tnollissimum Flaminise iter essedo
Pollianomdegenere Corneliorum. HaJC vocabula Ru- venire non polesl : sicque prxlcndit longi ilineris lassi-
finum denoUint, aliumque monachum, ejus studio- tudinem, quasi Iriginla annis semper cucurreril, aut
sum, ad Curnc/ios genus suum referentem. Ad poste bicnnio Aquitejse scdens prxlerili ilineris labore con-
rius, quod est sacrilegium et somnii perjurium, ita feciua sii. Carceres et exsilia Rulinum Alexandriaj

respondet /Jiji, me sccutares lileras deinceps non

, pro Fidesubiisse uoa crediiabsque j udicum sententiis,
leclurum. De fuluro sponsio esl, non prielerilx me- et nisi prodat confessionis suaj acla. Ad hoc alibi a
morixaboliiio. Hoc amphus persequilur, sibi som- nobis responsurnm est. Confessionem, quam deTri-
nium suum objici conquerens, quum scriplumsit: nitaleetresurreclioneprotulerat,variisquaestionibus
Nec adullerium sotnnii ducit ad Tartarum nec coroyia turbat Stnleuliam de judicio et Diabolo eliam ex-
marlyrii tii coelum leval. Dc Rufino siceliam scribit: agital, quasi peccata hominum non arbitrii hberlati,
Nimirum isle est Calpurnius. qui nobis
Sallttstianus sed uni Diabolo ab HuOuoimpularentur. Hoc tamen
per Magnum oratorem non mar/nam moveral c/uxslio- postea lenire videlur his verbis Verum hsec possunt :

nem, cui lihello brevi satisfccimus.

Infra in epist. quasi simjiticis hominis e.Tcusari et quum erudilosnon
:

LXXXIII. alias LXXXIV. ad Magnun hsec habet Sed : subler fugianl,apud indoclos prseferreinnocentise simi-
per te miliiproponi ab .KLIO quxslionem, quiforle prop- liludinem. Rulinus scripserat Dicimus quoquejudi-
:

ler atnorem hisloriarum Salluslii, Calpurnius cogno- cium futurum, IN QUO judicio uy)usquisque recipil
menlo Latiarius esl. His allusit ad ejusdem nominis propria corporis. Hoc Hieronymus sic carpit Dixerat :

nebulonem, qui produt Livium Salinatorem apud judicium fulurum,sed homo cautus limuit sotum dicere
Plularchuin in Serlorio. A Ilieronymo prope linem iti QVO, el po suil lNQUOJUDlCIO,n«si non secundo re-

Ruflnus pungitur, ut severus et gravis Ego cerie ui :

;)f/itsse( JUDICIUM, nos obliti superiorum, pro judicio

libi, homini seeerissimo, risum moveam, el imilerts ali- Asmum pularemus. Dixerat ctiam Rufinus Quicrimi :

quando Crassum,quem semel in vila dicirisisse Lucilius nanlur fratres, cum ipso pariler xlerni ignis hxredi-
memini me puerum ciirsilasse per ccllulas servulorum, tale POTIENTUB. Hoc item carpil Hieronymus : Quis
elc. Eundem ilerum taxal, quasi lilcras Graecas ex enim,'va(\ml,unquamaudivitv01\v.\ignibus,fruisuj)-
sedidicissegloriarotur :J/!raris, siego lileras Latinas plciisi Agnoscit Graeci sermonis trauslalionem, scd,
non sum oblitw, qtium lu Grxcas sine magislro didi- ait, homo Grsecus vidctur mihi sepsum inlerprelari
c«ris. Mox ejus slilum,etralionemscribendiironice p votuisse,ei pro lo quod apud eos (GrKcos) dicilur
SUgillat: Entu,quiin meparvamcriminarisscienliam, xAr(povo(ir|50U(nv, elapud nos una verbo dici polcst HB-
et videris tibi lilcrahtltis atque Habbi, responde cur scri- REDITABUNT,C(0r>la(iuSHBREDITATfiP0TlKNTini./sa'tiS-
bereaHquaausussis,elvirumdiserlissimumGregorium niodi nugis el acyrologiis omnis ejus scatel oratic.
pari etoquii splendore Iransferre? Undelibi lanla ver- NullumprofecloesldubiumquinHieronymuslatinis
borum copia,scnlenliarum lumen,lranslationum varie- scriploribus versandis assuetus, incopia et elegantia
las, homini, qui oralorinm vix jirimis tabris in adotes- sermonisHuIinoprajstiterit, quiullro suaj tricennali
cenlia dcgustasli ? Aulcgo fatlor, aul tu Ciceronem oc- inter Gracos pcregrinationi vilio vertebat, si ali-
eulte lectHas:et ideo lam diserluses, mihique teclionis quando miuus latine scribens,offeuderet.Eum tameu
ejus crimen intendis, ut solus inler ecctcsiaslicos trac- sspius in hoc taugit Hieronymus, uam el Theophras-
fatores etoquenliie ftumine gtorieris , licel magis philo- tam ironice appellat, etquod querimoniam pro quxs-
sophossequividearis,spinasClea7itis,cl conforta Chry- lione usurpaverit. Denique ait: Tam putide el con-
sippi, non ex arte, quam nescis, sed de ingenii magni- fuse loquilur, ul ptus ego in rcprchendendo laborem,
tudine. Et quoniam Stoici Logicam sibi vindicant, el quam itle in scribendo. Mox /lrcesi(<tn» el Carneadem,
lu hujus scientix detiramenla contemnis, in hac parte quiomniaincertapronunciant, soRufinumputare ait
Epicureus es :necquseris quomodo, sed quid loquaris. ubi tres super animarum atalu et origenepouit sen-
Quidenimad le pertinel, si alius non ititeltigal quid tentias, neulra adhuc preeceteris ab Ecclesia probata.
vetis dicere, quia non ad omnes, sed ad tuos toqueris. Infra iterum ejus sic loquutionem perstringil: Mira
HancsliliRufinianicensuramita concludit Dcnique :
etoquenlia cl Allicoflore variala '.
Admirorausum illum
etego scripla lua rctegens, quanquam inlerdum non esse hsec liomatn verborum porlenla transmitlere. Com-
inlelligamquidloquaris,ctHcraclilummelegerepulem; D peditam pules tinguam ejus, et inextricabilibus nodis
tamen non doleo, nec mc psenitel larditalis :cnim in
id ligatam, vixin bumanumsonum enimpcre .Alibi ejus
legendo palior, quod lu palcris in scribendo. Denique laciniosiK dispulationis fastidia se fugere ait. Hisnou-
libroI. finem imponit, Chrysogonum Ruflni amicum dum finis, nam Hieronymus Rufino succcnsetquod
arguenR,aquorepreliendebaturquodperbaplismuni in tr.iusfereiidis librisPcriarchon aliqua addiderit,
bigamiamtollidixisset,neceumessebigamumvcllct nonuulIasublraxerit,aliaiminulaverit,undebonaet
qui unain ante, alteram post baptismum duxisset malanon tamauctoriquainintcrpreti Iribucudaesse
uxorem. Eltamenepist.LXXXIl. ahas LXXXllLad conteudit. Post muItaOrigeuismala quum maximc
Oceanum scripla respondit, Carterii in llispania epis- hairetica euumcrasset, ex hac suppulatione illam
copi ordiualiouem defeudens,qui unam aute, ulteram summam nasciauimadvertit, uoualiorum esse qua)
iwst baplismum uxorcm susceperat. RulluusexOrigeneamputavil.cujusidcomalainter-
VIII. Postquam Hieronymus crimina sibi a Rufino pretatusfuerit,(iuodput;iretbona,ideoquetam bona,
impacta priore libro diluisset, moxejusdem Apolo- quam mala Origcnis eidom tribucnda, cujus scripla
giam ad.\n.istasium 1'onlillcem refutareadgreditur, Rufinus inprologosuo coinprobasset. Ei nonobjici,
In quasibiciluinnia slrui videbatur; idquepra:stat quare Origcnein interpretjitus fucrit, sod quod inler-
Apologia; particulis idenlidein ncitatis. In Hufino pret»itu8 ha;retica, prseratiouis suajlaude llrinavcrit,
modcsliam desiderat ubi fidein et (hariiaicin suam iuqueeorumdefensionem privmiserit ijuosi tnartyris
Iaudal:necrcrrcpotesi,iIlumadsummuinPoulificem librutn. Deinde ita subjuugit Aut ccrte si ideo inler-
:
 ,
:

VITA LIB. n. CAP. V. 166

>'irlaris, ut hssrelicum arguas, nihH dc Grseco J^
eum disputarel de Moysi cor-
tjiitlrs, el hoc ipsum pncfalionc lcslare, quod pruden- pore, ne tanlo qitidem
lissimc Papa Anaslasius in epislula, tjuam conlra le malo ausus est judicium
sfrihil ad Episcopum Joannem,suosermonecomplexus inferre blasphemise; sed
esl, me liberans, quiid fcci, el lc arguens, (]ui facere dixit : increpet libi Do-
uiiluisli. Ac ne forsilan hoc quoqtie negel, subjcei ex- minus. Cui quidetn simile
emjilum ejus, ul si non vis audire fralrem monenlem, eliam in Zacharia legimus :

auflias cpiscopum condeinnanlem. increpet tibi Dominus,

El si vero Apologitc PamphLli, quam Eusebii esse diabole : et increpet Do-
tuelur, Rufinus multa subtraxerit, et in bouam par- minus inte, qni elegil
tcm de Filio et Spiritu Saucto mutaro conalus fuerit, Hierusalem. Itaquc et nos
adhuc tamen mulla ollcndicula in ea reperiri ait. cupimus, increpari a Do-
Didvmum, certe iu Trinitate Catholicum, commen- mino eos, qui nolunt cum
tariosinlibrosPeriarchondiclasseuoudilTiletur.sed humilitate a proximis in-
exlraFihumetSpiritum Sanctum, in Origeuis scita crepari. Dicenle autem
desccndere afflrmal. Rufinus dixerat, aUorum etiam Michaele ."
increpet libi

veterum scripta ab hserelicis luisse vitiala. Sedhoc Dominus, Diabolc, et Za-

non probat Hieronjmus, ratus fleri potuisse, ut vel charia simHiler, utrum
simplicilererraverinl, velalio sensu scripserint, vel a increpet , an non increpet
librariis iiiipcriiis, corum pautalim'scripla corriipla r» Deus Diabuium, ipsc vi-

sinl : anlequam in Alexandria quasi Dpemo-

velcerle deril : et siquo- incrcpal ,

niummeridianumAriusnascerelurinnocenlcrquaedam modo increpel, ipse agno-

el minus caule loquulos, elquxnon possint perver- scal ..El posl mulla
.

sorttm hominum calumniam declinaiw Rulinus ad- (verba sunt Hieronymi)

duxcratparticulamepislolsead Alexandrinos, in qua qux prolixum est scribere,
Origenesquseritur, libros suosaperdiiis hominibus addit. Nos hoc sentimus,
fuissecorruptos, negatque se uuquam dixisse dia- qtiod ejicicntur dc regno
bolumessesalvandum. DeEpistolaesinceritateinter ccelorum tion soluin qui
Hicronymum et RuGuum conveuit. Scd vir Sanctus grandia peccaverunt, ver-
hoc loco in versione Rufmi duo reprehendit unum ; bi gralia fornicatores el
quod fraudulenter ahqua reticueril allerum quod: adulteri, el masculorum
sensuminverterit. Verum Halloixiuslib.lv. pag 200. concubitores , et fures,
Rufmum in neutro peccasse autumat, nec illa, quse sed et qui minora deiique-
reticuit, adhbrorumdepravationematlinere, quem- runt, ex eo quod scriptum
admodum uno adspectu apud Hieronymum illa ad- est :nequc ebriosi, neque-
ducentem videre est,et mox utriusque loci coUatio maledici regnum Dei pos-
patcfaciet. Quod vero ad sensum perliuet, quanquam sidebunl; el tam in boni-
nobis GrsBca Origenis desint, tamen ex Hieronymi, tate quam in scvcrilale Dei
et Rufmi versione facile erit rem ipsam adsequi. „ essemensuram; unde cun-
Utramque igitur commitamus. Id fieri voluit Hiero- ^ cla nitiinur agere consilio,
nymus his Verbis Conferte Origenis vcrba,quiesupra
: in vini quoque potu, et in
ad verbumtransluli, his quxah isto (RviTmO] nonversa moderatione sermonis, ut
sunl, sed eversa. nulli audeamus mate-
diccre. Ergo quum pro'
I. II. pler Dei timorem cavea-
Fragmentiim epistolx Ori- Fragmentutn epistolx Ori- mus tn quempiam male-
gems ex versione genis ex versione dicta conferre, recordan-
Rufini. Hieronymi. les illius dicti : non fuitau-
sus judicium inferre blas-
Quid necesse est de pro- phemix quod dicilur de Mi-
phelarum sermonibus di- chaele contra diabolum: et
cere, quibussxpissime in alio loco : dominationes
pasloribus cl majoribus quidem reprobant , glo-
natu et sacerdolibus ac rias autem btasphemant.
principibus populi com-
minantur, et arguunt eos? li- Quidam eorum qui liben-
Quidam eorum, qui
Qu3e absque nobis de benter habent criminari ler conlenliones reperiunt,
sanctis scripturis elicere proximos suos , adscri- adscribunt nobis et nostree
poteslis et iiquido pervidere J) bunt nobis et doctrinae doclrinse blasphemiam
quod forsitan hoc tempus nostrae crimen blas- super qua ipsi viderint,
sit, de quo dicilur nolite
: phemise, quod a nobis quomodo illud audiant
credere amicis, nec speritis uunquam audierunt de neque ebriosi, nequemale-
:

in principibus et nunc
: quo ipsi viderint nolen- dici regnum Dei posside-
,

impleatur valicinium : du- les observare mandalum bunt, licel patrem malitise
ces populi mei me nescie- iUud quod dicit quia et perdilionis eorum, qui
:

runt; filii stulti sunl et malediL-i regnum Dei non de regno Dei ejicientur,
non sunt sapientes. Sa- possidebunt,dicentes as- dicant posse salvari:quod
pientes sunt, ut faciant serere me, patrem maUtise ne mente quidem quis cap-
mala; bene aulem facere et perditionis eorum, qui lus dicerepotest.
nesciunt : quorum magis de regno Dei ejiciuntur,
misereri, quam eos odisse idest diabolum esse sal-
debemus, elorare pro illis, vandum quod ne ahquis
:

quam eis maledicere. Ad quidem meute motus , et

benedicendum enim, et non manifeste insanieus qi-
maledicendum erecti su- cere potest. Sed nihU
mus ; unde et Michael mirum mihi videtur, si
qv,um adveraum Diabolum adulteretur doctriua mea
 . :

167 RUFINI PRESBYTERl 168

ab iDimicis meis, et tali j^liani Ubris falsatis dixerat. Sanctus Pater vertit in
adulterio corrumpalur dubium. Verba recitat, ubi Rufinus Epiphanium,
quali adulterio corrupta quanquam innominatum, pupugerat, eundemque a
est Epislola Pauli Apos- Rufini reprehensionibus tuelur. Scx niillia librorum
toli. Origoiis Epipha)>ius,(]ua)nplurima fi-alruni mullilu-
Ex utraque hac versione docemur, Origetiem cum dine audientc confessus est, teste Rvfi)io; quibus
suis popularibusolim conquestum, libros suos ab Hieronymus haec reponit: Jn qua muUitudinc ct ca-
hxrelicis fiiissc corruptos, sibiqueab inimicis afficla lo-va fratru))ilu (juoque mcdius eras , qua)ido illis i)^
quae uunquam disisset. Hinc liufinus in liliro dc sua epistola queritur p)-o Origenis hsercsi, nefaria ale
Adulleralionc tibrorum Origcnis postquam OSleudis- dogmalaessep)-olata,liiCTepi\.o deinde Rufino quod
sel, hiErelicosaliorum etiam Patrumlibris furtivas dixisset, se non esse defcnsoreni Origenis, ncqueas-
ungues injecisse, nimirum ulriusque Clemenlis, Ro- sertoron iVtius, se scripturum minalur conlralibros
maui et Alex.mdrini. et Diouysii etiam Alexaudrini, Pa)nphHi el Eusebii, si Do)ninus vitse hujus dedo-il
subinde verbis ipsisOrigenisoslensurushujusquo- spacium. Dedit .mtem, ul dixi, ferme ad vicesimum
quc Ubros ab illis fuisse corruptos, inde laciniam annum, nec tamen quidquam scripsit praeter illa,

sidducere orsus esl, ubi Origenes id proprie ostendit, quae hisUteris consiguavit, se primo vidisse, scri-
nimirum exverbis ilUs (juidameorum. yuse autem
: bens, UbrumPamp/iiii incodice Rufini, et non sibi
Rufinus utpote supervacanea oniisii. ad librorum fuisse curae, quid pro hseretico diccrclur,sicsemper
adulterationera non pertinent, quum solas Origenis habuissc, quasidiversumessel opus Pamphili el Euse-
querimoniasgeneratim coulineantinquosdam Epi- bii. Postea vcro quiestio)ie tnola sci'iplis coru)n re-
JJ
scopos, illi adversantes, qui haerelicis Ubrorumejus spoTidcre votuissc,el ab ha)tccaussam legisse quid pro
corruptoribus faciles aures adcommodarant. Hiero- Origcne unusquisquc scnti)-et, pcrspicueque deprehox-
nymus quidem ait, in lola iUa Epislola Demclrium disse quod primus libcr sex volumi)ium Eusebii ipse
Alexandri)ise urbis Ponti/icem l<icerari, sed ante ini- csset, qui unus suh nomine Pamphili (a Rulino) edi-
micitias suas cum Bu/ino, scripserat in Catalogo tus fueral,tam G)secc, quam Lati)ie, im)nutatis dun-
cap. LIV. Demetrium tantainOrigenemdebaccliatum laxat soisibus dc Filio cl i;pi)-itu Sa))cto, qui aperlam
essc insatiia, ul pcr totu)n Mwidumsuper nominc ejus blasphe))iiam p)-3eferebant. Hinc ait factum, Ut an(c
scriberet. Quare mirum non est, si Origenes Sancti an)ios fcnne decon, nempe A. D, 39:2. Pa^nphilum,
Alexandri Hierosolymitani, et aUorum antistilum tanquam hujus libri auctorem, iu Catalogo suo re-
communione muni*us, de suis hoslibus perDeme- eensueril cap. LXXV. Ad haec queritur, com»<eii/t-
trium,hominemnequeadoctriuaneque a sauctitate cia)n epistolam sub suo uomine sparsam. inqua se
commendatum, subornalis, generatim conqueslus pcEniteretestarelurquod adolescens abEbraeis de-
est. Haec taaieu relicuit Hufinus, ut inde inchoaret, ceptus, Ebraea volumina, in quibus nuUa esset veri-
ubi Origenes de Ubrorum suorum corruptoribus las,in latinum verlisset.Eusebius Cremonensisapud
querebatur. Episcopos Africauos, qui propter Ecclcsiasticas ca)is-
QuodspectaindemversionisepistolseOrigenianae, sas ad Cumitahan (nempe ad Autam poutiflciam) ve-
a Bufi)io adornalie, quanquam nos Grieca Origcuis no-ant, ca)n se reperisse signilicaverat. ConciUum
verba deliciunt, ex dupUci t;imen versionc simul Carthayine habitum A. D. 401. legatos miserat ad
composi ta, facile coUigimus, uteriulcrpresOrigcnis ri .inasiasium poutilicem, Vcncrium Mediolancnsem,
seusum lidelius expresseril. Hicrongmusin epislola et Honorium ,\ugustum, ex TiUemonlio in Vita S.
ad 1'amrnachium et Oceauum lestalur, ex doctriua Augustiui §. 131 <[uosquidem legatos ex Africa se-
Origenis sequi Diabolu)n posse salvari, Gah-ietcm cum tulisse oporlet epistolam. Uinquam a Hiero-
damuari.Origenes in epistola ab Uicrongmo latine nymo ad .-Vfricauos conscriptam. Hoc animum ejus
reddita, hoc suis adversariisobjeclit Lieeipatron: vehementer perculit poslquam id non uuius Eusebii,
malilix et perditionis euru)ii, qui dc )egno Dei dcji- Sed )nulloriim ex urbc fralrumsc)-tpladocuerunl,sci-
eientur, dicant posse snlvari. Origencshoc di; aMver- scitanlium, an ila se hnbercl, el a qtio ipsa epislola
sariis suis Valentinianis diccre non poiuit; seJ hi disscniinata cssel in vtilgus, lacryntabitilcr indicatt-
potius hoc ab Origene dici allirmarunt Diabolton ; tium. Hieronymus epistolam, ex stilo et forma elo-
SciUcetquumessetiialur.cperditaj, nullomodoposse quii sibi non esse adjudicandam.ostendil, ejusque
unquam nec potuisse sal vari nec Galnielon damnari fictionem ex conjectura Rufinu tribuit. Sed Hufitto
quod nalura; essel salvanda-. .Vlqui Origencs utrum- obteslautc, senonesseepistoheauclorem, llierony-
que, corum nalura; consenlaueam prouuncial)at, mus rei)osuil in lib. III. ApologiiE, Ruliuum sibi
ita ut Diabolus libcro arbitrio recte usus, salv,ari, perperaui diclum putare quod uomiaatim ipse ne-
Gahriel vero prave usus, damnari potuisset. Uiuc miui tribuisset Quo, inquit, tioii eru)njial scmcl ef-
:

Valeutiniani Origenem increpabant, quasi dixisset frcnala audaciaf Atiorum critnen sibi objecit, ut not
Dial/olum esse salvaudum. Hoc profecto exprimit fi)txisse videamur, IJuodabsquc nontitte dietutnest. «n
interpretalio Rulini Diccntcs, palicm ^naliliicclper-
: sc diclu))i rcfcrl: cl purgans cxtcrtia peccata, la)tlti))i
ditionis, et coru)n, qui de rcgno Dei rcjiciunlur, idest dc stia scctirus cst ittttoccntia. Jural cnit)t,se epistolam
Dialjolu)niiEDlCBRS,cssesalvandum: quod ne aliquisT)"0" scripsisse adAfros, siib tiontine mco, ittqvacon
qiiidem menlc moltis, et manife.tte insaniens diccrc filcar, indticlum meajudieis mendacia translulissc
potest. Adhscc Rufini versionem comprobant hacc cl millil lihros cadem omttia contittcntcs, quK ncscisse
verba Hieronymi libroll. Apol. juxta superius reci- se jurat. El miror quo))iodo pruilcntia ejtis rum alte-
taui. ubi Origenes. catholica- lidei defensor, et ritis tieqiiitia convcnetil, ut qtiod alitis in Africa mot-
Candidus Valeutimanae haerescos propugnator, di- litusesl, hic cmtrordilcr vertini direrct, stilique cjus
sceptant : A serit Candidiis, Dialioltnn pessimse csse cleganliam ticscio quis itnfjcritiis posset imitari. Visus
naturx,elqusesalvari ntinqua))i possit. Coiilra hoc est tanien non allerius, quam Hufini, eam ex slili
recle Origettes respondit, non cum periltira: cssc sii6-
similitudinc. ju^licare. I'osl<|uam Hieronymns pro
ftantiie. sed volunlate jjropria corruissc cl possc
, nova su.iscrii)lurarumtran.<lalione, et contr.i LXX
salvari. Iloc Cattdidtisvcrtit in CALUMNl;\M,</i<«.si Ori-
intcrprctum vcrsiouem,corruplionc fusius peroras-
gcncs dixeril, Diaboli nattiram cesc salvandam. Qtioil
sel, yl;'"/o.;ia? linomimposuit, signinc.jns se IresHu-
ille fatsn ohjecerat. hic refitlal.Ex
llis l^atet, Ori(.'e- fini libros contr.i sc scriptos avideopperiri Expe- :

ncrn ubi ait, £>i«fco/iiHi potuisse salvari, hoc iutelli- clans Iria amiri ro/i<„ii,in, HaeC t)-ia volumina, Ut
gere ex partr naiur.t; non malili», ut Valenliniani dixi, erant libri II, Apologix', sive, ut vulgoinscri-
Adamantio inique exprobrdb.ini, bunlur, liiir,iiiiirum in llicronymum, Runuique
Heliqua libro II. ApologiaeHieronvmianae percur-
Apologiaa.d Anastasium 1'ontillceui pro Hdesua.
ramus. Quw/<i</i,it<sdc//iJc<i ii, Cy;;,i,i»i{, et Tertul-
 i(iJ) VITA. LIB. II. CAP. VI. 170
CAPUT VI. A Gralis a me missum suscipe corficcm (Apologije) qucm
censu ntagno r.itpures comparalitm. llicTOUynuis in
I. liufinns duohus Hifrnnijminna; Apoh^gis; lihns
episl. LXIX. alias XCLad Augusliuuni, ImncKufini
A'iuilejam sihi perhilis, hidun respnndrl episloUt,
coulidonuam sioi perstrlngil: niisit milii teincriiate
nunc deperdila. II. Suos libros ad Uieronijnium solita, maledicla Calpurnius cngttomento iMna-
sita
millil, qucm acrilcr carpil. ill. Ejusdcni epislotx
rius, quas ad Africant (/U0'iue studio ejtts didici perve-
deperdilx e.ecerpl(i.lV. Anaslasii Ponlificis el i>ac- itisse, alque brcviler ex parteye-spunili, el libelli ejtts
clilipiphanii epislolas in diibium vocat, seijuc pur- vobis tnisi exemptarta, talius opus (Apologiam lu duos
gans, advcrsariuni varie pcrcellit. V. llteronijmus a libros disliuclain) quiim opportunum fuerit, primu
Sanclo Cliromalio A'iuilejensi antislitc monitus, ut missurttsleittpore: inqao Mudcavi, ticexislimaiiotiem
a scribendo in Rufinum nhstinerel, sc invitum ail sui Itedeieiit chrislianam ; sed lantunt tit deliranlis imperi-
defetisinnem coiji rcspnndel, quod Hulini Itbri in vul- liijuemcnitacitim ac vecordiam coitfittHrent. Augusli-
gus sparsi, vagarentnr. VI. Apobtgice /lierottijmi, uus episL LXXU. alias XCII. {.\uiic CX.) iulerHie-
ejusilemijue ittterpretatioites literarum paschiitiuin
toii>miauas, ruspoudU, se uescire quai scriplacou-
Theophili, attttis et iiuitteris suis restituoc. VII. M. traillumad.l/'-icu//i perveuisseul,seqaeiiUer laulos
Antonii Saltellici jttdicia circu Rulinum ititcret Hie-
viros simullalcm liaud quaquaiu probaie. ^edde
ronymiin contentioncs. hocaubi. Pergil Hafinus iu Hiurouymi.ui: Eloquen-
I. Hieroujmus ad tria Rutiui volumina, nondum tiiim luain ''l m
prxfattone inea taudusse, ine fateor.
plenrt seil suminalim lauiumuiodoaccepli, vixduo- £tiain ttititc laudareiii, ntsi lu eam contra Itttliitui
DUS .-vpoioguc siuK liuns, superiu^reoeubitiMcapou- p senienttant, iitutiu jacianttii laccrea oatosant. UQitlM,
deraL quum horum exempiar ex Orieute Aqutlejitm " sibi, per irigiuta auuus exira Latium versalo, ieru-
aLi.lHuftiium pernegocialoremallatumest. Ltrum il- las aO Hierouyiuo adtuberi quem uouice Hltitoso-
:

Ilud Hioronj miis ipse ad Hufinutn, an alius miseiil, plium, Hhclori^iii, Liraiiiinattcum, UtatecUcttiit,Ebrseum
'
iguoramus. Ex oricitte per negocialorem ailalum du- i-irxeuin, L'ilinuiit, triliuguem iippellasse compen-
bilari nequit, a quo uiuc, uude veuerat, propere : m
mus liajoque iitum etluudU : iuqui lut dtscipti-
Itrajecturo biduum sibi duniaxal pro responsiune
, tiaruin ocutis vigtlas, quomodo oeitta (lo'taitdus es, si
iconcessum, Hufinus ila teslalus est: Ante btduum erraveris, elnoit perpeiuo pudoris silentto eonlegendas.
\mihi qttiini prolicisccrelur harum 6aju/us, iu manus El lufra : lntilart te volut, sed refenltttanle eo, qui ad
venernnl qux in me declantasli. HSBC tamen Rutiui le remcab'it, mattti paucis ad le, quain ad attos pro
;respousiopi'orsusiulercidiL, proptereaquoJutunum tuis ntatedtclis lattus scrtbere: supeiflaa inilii repre-
;Hicronymuiu terrore et luiuLs liuiiuus compescerct, hettsio ftttt tn paucis, quse profetssa nbi Itabclur in
.
ad idum dumtuxal eam nuserit, uec per Italiam vul- omnibus. Hierouymum aii deuuisse ad ipsum Kuli-
;gari volueni: quampropteieaOeuuauiusinCaialogo num soium, et uou aa aliosscribere sieum emeu- :

isuo nequaquamuiuuioiv.l. ijuum ergo hoc qt. trio dare cupiebat Ijuein, mquil tn Ituc, maytsler opdme,
:

•Kulini opere caieamus, cui sccundam Apologiam, cmendarc cupicbas, st illt, ad qttos sertbts, nihil delt-
'seupotiuslibrum(c/'(i((«tApologiaibUceHiBrouymus querant? si tn me, quaiii arguis, non ad tite scri-
statiiu opposuit, uos liiius summamex eodem iib. pseras^
Tli Hierouyiniauo, iuquo ea Hufint responsio relu- III. guod suas librorum Originis translationes
,1.uuuc expiscari conabimur. Itaque Rufini re- spectat, umil se prcesiitisbe ait, quod priuem in
sio 1'mt epistola, ad Hierouymum scripta. Hoc LommeuLuriissuisnjsBWnjcoiiyi/uisuoupraisliusset
oaiiclus doctor passun, el pifficipue tiis verbis pro- C yute ad elevaudam auctoritaiem Ubri, a tamplttio
dil: Anle btduunt quam ad SOS epistolam scriberes, scripti, Hierouy mus liteiis cousiguaverat, ab Hufino
libeltos meos in manus tuas venisse teslaris, el idcireo irridenlur, quod sero uimis, iibrum marlyn abjudi-
non habtitssc spatium ex ocio, respondendi. A liuqui si candum ceusuerU, quemai(i(os^<uci/;iusfjusiegui-
medilatus iit nos paratusqtic dixtsscs, fttlminajaccre, mumloelumesseputaveral. SicposieaHicrouymum
non criinina videreris. Rulinus lianc epislolam ad arguit : Uic, quis tibi perintsit, ut tnlerprtlans, quoi-
unuin Hieroymum se scripsisse dixit, ul eum com- dam auferres, quxdam mutares, qunedam adueres.'
muuerel et emeudatum vellet, ue celeris uovum En libi dicc quseso quispernusertt, ui tn Coritineitla-
:

sciiudalum fac^;ret, Ulique iuier se rixaules, alUs qucedain de Urigene, quceaain de A pulliitario,
riis titis
murtem spiritalem inierreul Ad me, inquit, e^ti^lu-
:
qttsedam de le ipso scrlbei es, et iton de Urtyeite ortum,
lam scribis, ut mc cotnmoneas, et eineitd'xUtin uclis, ne aat ex te, aut ex attu tiisc, utsuametipselibrorum
'/

xteris scandalum faciat, ct attts furenlibus juguleitlur Periai-cliou irauslatiouem lueaiur. Apoioyiam ad
,aUi. E;uu Hieronymus maledictis, criminauombus, Auaslasium pru Lide sua de carnis reaurrecttone,
mendacLis, et injurus turpibus pleuam luisse cou- ntitlo membru uinputato, nec atiqua parle curports de-
,;endU. lu summa non tanlum epistolam, seduccusa- lelu, ab oiiiitibus Itattx eptscopis eni^e susceptam, con-
ilioiiis i.'o/i<mi)!aappellat. 6tili eleyunttam virtiauctus
tirmat. ExpuSiltonent t tdti,a 1'h.euplttlu Alexandrino
itiac vice iileris Kulinianis ultio largitur, sed pro- edttuu, etiu Hierouymi literis ludicalam, nonUum
plerea 6ic/i(o scriptasfmsseliaudqaaquamconcedit. ad se pervenis-^e poiuceri se tauieu quicquid iUe
:

11. Ex aUaiis apua Hierouymum, qm se epl scripseril, sequuturum. Hierouyiuus verouocabse

slolaj KutiuiauaJ ordinem et vestigia m
respou- J) scriplum uou memimsse respoudet. lnuu.l..4ji/oio-
denJo sequulum tesiatur, viJemus, nostrum ipso gtit de auabus IheopUiU episLOlis, Hgnodtca el /las-
epistoliB Uiitio se tueri qaod Apuioyiam edidisset.
chili coulra Origenem loquiLur, uou de ca-/yosi(io/ie
Quia vero doclissimus seuex Hu/int Apologelicos Fxlei; et lorle Hujntus, tuuc forlasse iu legeudis
libros uondum acceptos relulaverat, eorum summa
raptum Hieronymi libus couLra sescripLis, noumu-
ab amicisad se iransmissa usus, ideoiiu/iiius totos
dica indigualioiie corrcpLus, uuam pro aUaiuteiiexU;
libros suos, novae epistola; uduexos, illiperferendos
posimodum isLaSUbjUUgil: ijuid ubi oiUetur Habes- .'

curavil, se prius ad eos lauLum misisse alUrmaus,

ne ulira '^ltqutd, quu ttervus tttieluquacttalis tntendasl
qui Hieronymi verbis liesi fuerant et non ad ptures,
Et iitdignaiis,st pulidete luqui aryuain, quuin contx-
quta non ad oslenlationem, sed ad ledificationein
diaruni lurpiludines,etscortoruiitainatorumquetudi-
Chrtstianis luquendum es( HJeronymus idem innuit
cra ecciesiaslicus scrtptur assumas t Ll vero ad Iheo-
his verbis: millis mihi et priores itbros el recentcm
philum redeam, ejus se iitomntbus sententiani stqui
cpislulam. Ruitnus verba addit, quse ex Hierouymo
aiebaL iiu/i/i«s,quanqua,n viuisseiquie cuutra Ori-
:

heic assuam iioii mullo auro redtmerc nolariunt

:
geuem scripserai, uudellierouymuscouLraUlumsic
meum, sicut amici lui (Eusebius Cremouensis; de argumentumiuLorquei:iifa//a; Theophili senlenttis
nteis Periarclton .<^chedults, nondum eiitendalis, non- detecUtrts, et nefxs patas, puiitificum decreta convellt,
dum ad purunt digestis, fecerunt, ut facilius falsare
quid de celeris (Origenislis) dicis, qiios ipse
possent quod aut nuUus
damna-
haberet, atit admoduin pauci. vii ? Edudem praeleroa sugiUans imerrogat, quando
Patrol. XXI.
 ,

172
RUFINI PRESBYTERl
171
denunciat. Addere eUara videtur,seadpu
senlentiam seq
inQPThPODhili seni«ntiam
.pseThcophib h- , respondet- K casuram
seqm ccEperit, ^
Paulum, damna-
^^^ quem ,lle rfam«a- ,.iirorum
blicoruni iribunaliu n raagistralus cum delaturuui
iribuiialiuiii delaturum,
que : Tunccredo, quando nusquim ait Itufinus. sel Hieronymus
omnibus sludtis dcfendebas Hoc Vam''n
verat summo nisu ct
;
libro 111. abft.//iMO sibi de-
quando cum i>cr Impcriale scriplum reeipere
sacerdo- in loio rcsponsiouis suse
Se i.ientidem repelit. Aiteniminprincipio,
tium quod episcopali judicio amiseral,
instigabas. minciatum
ullimaparlccptslols denun-
Thcophili discipulum fuisse aiebit Hufittus,
eosmi- Terrcsque crimimbus...in
me dclcrres, neaudeam responderc crxmt-
nimc accusans, a quibus didicerat, ul Origenem el riala morlelaudibusluis. Et post pauca: Morlem n.«-
Didvmum Hieronymus accusabal -Uiaisfros meos,
: «ilnu: imo
minarisinleritum.nisi lacucro.Eimhd-.tcrres
iuquitiiec accuso nec mulo. AdUieronymi epislolam naris
'uis, ct accusalioncm non jam
ccclesiasU-
coulra Vigilantium progreditur, et b ujus, unquam oiaJiis
ged iribunaliumcomminaris... si alitcr crcdidi
amici sui, partes tueri conalur. ,
1 An qui a vobis dissenscrxt occi-
^l.iasfa- auid vuUis occidcre
IV. Idipsum pro se agit contra ciiistolam » (Juis euin limeal qui csl paralus occidere t
sii pontilicis ad Jo. Hierosolymilanum,
quam in sus- dendus te asperum dixcro, slalim mihi proscriptio-
est

Siauid in
pi.ionem falsilatis tralierc vi lelur, quasi ab Hiero- resercas le adlnbunalia
nem ct nbidios comminaris...
nvmo vel ab alio ccrte compositam proptereaquod indicum ul ae^roum criminum, mihi dumparcis,ob-
quum illuc ex Urbe scripta diceretur ad Johannem, Hieronymushaec Kufmum iueslremaepislola
erj-ris
ab hoctamenad /!t./"i)iuinmissanequiquamfuisset. maausuascripsissesubjuagil: Oporicl pacem dili.
Huicopponil co»i)>ii(iiica(ort im cpistolam sibi, posl R nrrc lunc enim
moris eial, ul propria manu saluia-
Buam latiuam versiouem librorum Origenis de Prin- Lnem adjungerei, qui alieiia maau scribebal. Uicc
ci>iis,Uomadecedenti,lradiUmab Siricio pontifice, epistolte Rufiniame, nunquam pu-
r-l summa totius
Auaslasii decessore: (.'uiJciiim iuquit, mihi offieere i.iiri iuns faclaJ. sed ad uuum Hieronymum scnpta;,
potcsl,quod mc ignoranle (AnasUsius) aut scripsil. Heoaue deperdilie, quam ex. cjusdem Hieronymi
mihi expiscari conati sumus.
aut FORTB KON scripiU? Et si scripsU, sufficU resDonso ulcunque
totiusorbis lcslimonium: gnorf NULLl Dcnim temporti. ui videlur, quo lUfinus cpi-
lic/e/nr,
injuriam fncerc V Eodem SauclusC/iroma(.N.wlryu.teje»sis An-
ul lantx Urbts sacerdos vcl innocenli QinK-nscriDsit,
jiolucrU, vel utscn/i. nicronymusuon miam, perlecUi llierouymi
sed;>/u-
liMPs aoud qucm morabUur,
rcs Auastasii contra Hufinum epistolas memorat,
ex commonuit,ul
Anoloaia pro sua cariUle auctorem
quibus unam duutaxathabemus ncquedifacileesl
: cUrisliaaorumammosoilendeuti, linem
rn nicutioui,
crcdilu, earum aliquara si nou utramquc, ab
liufini
Vi.i ssncUssimi priBcepto seobsequutu-
imnonercl
Dymi
inimicis fuisse conticlam, quemadmodum Hier rmxillieronymus saciamculo testalusesl,
sed miius
hostes sub cjus cliam nomine confidasUiiernsm
w»A-,i adrespoudendum coaclum, uecrimmum,de
Africam misi^sc narravi. Audi verba Hieronymi. mi Lus accusabatur, reus
videretur, si Ucuisscl.
Recentta iibri 111. Testem xnvoca
Eslo prxlerili anni ego cpislolam fittxcrim. Vcrba iUius liaic sunt inilio
Anas- cl tuam
ad Orienlem scripla quis misU, in qutbtis Papa lcsum conscicnttx mex,
qui cl has Uleras,
tasius lanlis le ornal floribus, ul
qitum ea kgcns,
rmslolam judicalurus esl,
me ad CommonUionem

postea Hieronymura arguit

o,^y^.....^^-^^,
Sic =
ego non possum enarrarc, tu quomodo
RuOnus: —
magis te velle defendcre inci;.t'ts quam nos accusarc ?
-- A^uncjuid et
de urbe disces- {^
.
.
'<ancli Papse Chromatii-voluisse reltcere, el ftnem fa-
ccrcsxmullatum, ct vincere in
bono malum. Scc ,]u,a
jj interaum, nisi tacuero, rcspondere
compcllor,
sUl quid ct Ur„inir,n
,i Unitatcm
seris 9 Quid dc te in prxscnti judicalum
«..»..».
crimen agnoscere
•

ne viicar tacendo,
:

poslea scriplum ? ubi navim concendcris? quamsancle meam crimcn interprelcns. Se ta-
malae conscien(t.-E
pcrjurium vilavcris ? Poleram pandcrc, sed plura scr- men iia responsiu^um spoudel, ut etobjecUddnat,
vorc slalui, quam rcfcrre. Alibi heec quoque ail El :

el ab mjuria
lcmperel,ne quemquam lemereolleu-
ut nostram epislolam non probce Papse
quoque Anas- sit ipse Ruftni a.casator,
sed sm .io-
darquam uon
tasiisimili dicis fraudc sub7iixam,dcquatibi anlercs- accttsalionem (sic vocale.us Apolo-
fpnsor Se RuUni
pondi: quam si suspicaris ipsius non cssc, habcs itbi Liam) confuusse, quia
Rum^ in llaha, olpcrDal-
apud eum nos arguas falsUalis. Sin aulem cjus csl, ut Ejus terea/es el
ma"i ituttlas dissemioau fuerat. per provmcias
hujus quoquc anni conlra tc epistoix pro^anl, fruslra Anabasios, nempe Ruftni tabeUmos,
ct falso falsam
arguerc nUcris, quum c.r i7/i!<s i'cra suis Apologus Hulmianas
cucurriss; ul lavectivas
epislola noslram vcram cssedoccamus. RuQnusmemi- prslHgerent, quas Hieronymus
suas laudes ironice
in qua ipse ar- ven.en/es Rulim male-
nil ctiam epistolse Sancli Epiphauii, vnril Ca(erra(im de Occidettlc
fTueb:Uur,aulque, pos/osc!<(«"i,pos/ oralimem, illum memoril.T el consenUuec,
dicia sibi narravisse iu
contrasescriberenon poluisse, quareillamquoque ut cogerelur non
sc,-i,;(is ejus, qtt^ nccdum
legcrat

in falsiUitissuspicionem vocare non dubiut. De scriptorttm

rcspondcrcoptnwn,bt,s,utvolanl,a tolo
sed
ulraque vero epistola Anastasii el Epiphauii hsec in clypco vcritatis exctpcrcl. be
orbc jaeula fdstlatis,
Absit lioc a viris sanctis. Dc noUrium, ul
liieronyraum prodit mupcrem, auro noa redemisse Ruftm
:

nobi^ pacem non-

veslra schola solent isla procedere. Vos Pius vcrsione cl
schedislibrorum Periarchon,
a lergojacula, vcncnis ar-
proftciscenlibus dcdislis, cl nec ad purom digesUs, PoUrclur,
dum emcudatis,
maia jceisiis. Suam lingujD lalinsc impcriliam, dc n nuasaae^.<sc6i..s Grcmonensis
eo lacihus falsav eril,
auaab Hieronymo culpabaur, ibTum excusal tri- U qu'l='l'^^ „
eas
.i,.,..„/ n.ji
habcrrl, 1, aul ndmodum
admodum Dauci. Euso-
,)auci. EUSO-
Transil ad mio aut nu/i.<s
Rtifinum accusitionem sc non
gt>i(a annorum consorlio inter Grajcos. approbassc,
b iu
animarum sUlum, de quarum origine.quemadmo- reprcheuderc non t^men susci-
imo etiam vcram sc
;

dum et aliarum rerum ad physiccu pcrtincntium, s hcdularum in homine

Lalim cl
ncre falsiUtem
quas sigillatim cnumorat, sc nihil scire testalur.
Urget Hieronymum, ut rcspondcal de
nad.ra rerum.
Perjurii criiucn ci rursus op|)ouit, quod
in somnis

comraonilus, sajculares libros sc nonlecturum

pro-
™
Gr«ci scrmonis iguaro. Se uon jactasse eroquen lam
sed ab Rth"o laudalam
PerHrchon, nou libcnlcr
in pr«fal,one l.bn
accepisse. Si commomtum
volaissct Hieronymum, nc civteri»
lcgat. Eum post re- ct cmcndalum
roiscril, quos Umen identidem coutra cum
Episto- rt,mnum iufcrrct, non debuisse libros
con.ili.itam amicitiam iufldelilalis accusat. logcndos per satcllitcs suos toto
lamXlJl. alias I.XVI. (A'une /,A'.VA7.) nupcr ad se
Scrc ad Llios, kQuuin Ruf,nus Iibros legendos cl
orl rdisnerger.^
rcildilam, unquam oUm scriptam, clapsi tcmpons cc,-,a,.m si(,.de;/«i.a
f.ilso pncferre, recenleniu.: scnptim
fuisse can aSdo"omnibustradidisscl,
noUin Roma ct Uabnaiia nunciatum quibus pra^co-
c( urbc
arbilratur. Pvthagoriclibros ab co flagital, quos se codem oruarctur, ideoque abse ,".co
nuUi 1'ythagorrt- li- niis iterum ab
legisseglorialum afdrmat, liccl
rcsponsum susque Apologiaj libros se ad
Postrcmo locoHicroiiymumad poe- ad obiccta ulveucna
bri rcperianlur. cosmisisse.quos Rufi^ttis vulneravcrat,
nitcnliamcohortdur.pelitquc privatim.non pubhco culpam sibi m itti aD
hocque scqucrclur antidolus. Ob hauc
80 moneri. Nisi silucril, minatur intcrilum, libros, el rcccnlem eptslolam,
plcnam
darunum, iu capul ejus Runuoc/ ,)rtorc5
olTendiculum ob Ecclesiaj
 173 VITA. LIB. II. C.VP. VI. 174
injuriarumel criminum:a.d ([uao, sibiaccusalo, pro-
"""""'"" '"'"
\ Dom. F. Hajc qufo phires Origenis erroros pandii,
vocatoque, minime laceudum, ([uamiuam "" -
invitus el ^
ot ;)i'«ma esl, iu vuigalis ediliouibus sccunda per-
repuguans ad iuec vcrba desccndat, el insiltufinus pcram dicitur.
provocaret, semper fe taciturum. Se haud^iuaquam ficcHitda, incipiens, Prijnum sotemnitalis aufiusls;,
credoro ait, anle bidnum. quam cpislolam scvibcrcl, in qua crrores Apollinarii el Origenis confutanlur,
suffi .•Vpologia; libros Aquilejam in Rnfin i mauus per- designavitpascliaproanno.iOi.diell mensis Phar-
latam, Cl idcirco non luihuissc spalium cx otio respon- muthi, idest die 6 Aprilis, Gyclo Solis 19 Lunse i.
dendi, quum iiou respoudere, sed nec legere liiduo lit. Dom. E. Htec secunda in vulgalis ediliouibus

ejus soiipla potuerit. Non enim putat neijoiiaio- prima perperam dicilur.
rem OricnUdium mcrcium, qui ct cx Otienlc dcpor- Teriia, pro anuo iO'd, conversa non fuit a Hiero-
tata, vendcre nccesse hahebal, et Aquilcjx emcrc nymo, quod Barouius lamen existimavit.
quse in Oricnle ritrsus adveherel, hiduum lan- Quarta incipiens, Nunc quoque Dcus, designavit
tum AquiteJBC fuerit, ulRufinus raptim et ex lcmpore pasclia pro auno bissextili 404. die 22 mcnsis Phar-
eonlra Ilieronijmum dielare epislolam cogerelur. Sed muthi 17 Aprilis, Cvclo Solis 21. Lunje ti, litteris
mercalor ubi primum appalitiu urbem, suh Oceidcnie Dom. G. B.
omnium maximam, utaiebat Justiniauus Auj;uslus, Ex
his nemo non videt, Theophili epistolarum
Rufino lliorouymi epistolam non statim reddidit, paschalium ordinem in cunclis edilionibus esse
diulius moratus autoquam rt-dderet quam poslea, : prajpostorum.iu tomo IX. operum Sancti Hieronymi
biduo aute discessum, ei reddere opiimo potuit. editiouis Mariani Victorii, inque tomo IV. cdilionis
De Rufinianx ApoIoj^riiB libns ad se missis, ha3c ha- R novae pag. 689. in Bibhotheca Palrum oditionis Go-
bel Lihri lui, quos limasli per Iriennium, diserliores
: loniensisanni 1618. tomo IV- pag. 713. inque tomo
sirnl-f Eos Rii/inus scripseral A. D.39y. Hierouymus V. editiouis Lugdunensis pag. 883. quod cx ipsis
aiuem hsec scribebal A. D. 402. (juia vero obscuri. 0'irundein paschalibus characteribus patet: ut post
talcm et iuclegautiam iu iisdem, summalim tantum Norisium. eo minime tamen laudato, animadvertit
cl uon totis a(l sc allatis notaverat, ideo postquam etiam Abbas Glaudius Floriacus in Historia occlesia-
^ ir-HHtdserius, totos accepit, ait, /!i(/uni»i eosdem slica tomo V. lib. XXI. pag. 131. Hieronymus in
pcriricnnium limasse, uec ideo tameu diseriiorcs ad verbis superius allatis ait, per hoe ferme hienninm,
ej usdem manus perlatos. Quemadmodum ia diuturni^ nempe A. D. 401. et 402. quia secioK/o hoc aimo
dispu tationibus, inter viros etiam doctissimos, swpe 402- scripsit librum III. Apologia; ;alteramque Theo-
coutingit, multa hic repetuutur, quse alias contra iD/i!7ipaschaIemepistoIamcoutra.4po//i/!ai-iuinetOri.
Rufinum jam
fueraut. Talia sunt : Apologiam
dicla gcncm, ab se Latino couversam, sive, ut ait, Alexan-
pro Oi-iyine non es&e Painphiii
iniXTlyns, Riifinum drinas opcs, primo Romain vere, transmisit ad Pam-
in libris Periarchon transfereudis mala lide usum machium et Marcellam una cum epistola CLXXXVII,
;

Euschium Gr(.'moueusem schedas iuemendatas uon LXXVIII. [IVunc XCVII.) el quidem Anaslasio
alias
surripuisse,uequefalsasse: iJM/iHi(mapud^i!us(asiu)n adhuc superstite. Hieronymus enim his verbis epi-
summum poutilicem et apud Epiphanium male au- stolse suse flnem imponit : Cui (Anastasio) multos
' dire,Latiuisermonisimperitialaborare,etceterahu- ^mprecamur annos, ul hsereseos rediviva planiaria, per
jusmodi. StridonensisPaterconqueritur,VigilaQtiu[n illius studium longotempore arefacla, moriantur. Male
per Rufini cuuiculos in se insurrexisse, Rufiniqxxe ergo in uova Hioronymianorum operum cditione
maliliam per Vigiluntii sluUiliam in se debacchatam
Q (Bcnedictin.), tom IV. pag. 689. hffic epistola ad
QuodipsedePyihagor£edogmatibusscripserat,fli(/il i4nf(s(usi!(in scriptailhgatur A. D. 405. quum ipse
num, tauquam dehbris scriptum,accepisseconten- A<i((s(asiiis trienno ante obiisset, Petri Sede Inno-
dit se non parcere haereticis, ait, noUe tameu ceutio I. relicta, qui eam implere coepit A. D. 402.
:
insa-
nire conlra insanientcm, necmordere mordenlcm
De- Rursus aliud argumentum pro stabilienda epocha
nique vir beatus sic claudit responsum iSi pacem : anni 402. libri III Apologiie Hieronymianse haec ojus
.

desideras, armadepone. Blandienli possum acquicsere verba suppeditant ://a;i'(!/tcoi'i(in /'ac;o nuper fugala
non timeo comminantem. Sil iiUer nos una fides et de .^Qijplo el Alexandria, se Hierosolymam coniulit,
iliico pax sequelur. et huic (Paulo cuidam Episcopo per Theophilum

VI. Hoc opus a Hieronymo scriptum est

mense Alexaudrmum deposito) voluit copulari, ut quorutn
Marlio YelApriti A. D. 402. nundum audito unus esseldolor, una fieret accusalio, quosille (Paulus)
nuncio
de morte Anasiasii pontiticis, dehoc enimquasi su- REPULIT, SPHEVIT.ABJECIT. EtpaUlO pOSt: (Jicid tibi
perstite, loquiturlib. UI. Apol. pag. videtur de his, qui damnali, palalia obsidcnl, neTapo
4(j3,/(«Ji«s r/i(o-
que anni conlra le epistoiie[Asia.s\,a.sii)probant. Aulffi CtEsarese proceres et ministros in Theophilum
Obiit
AnaMasius die27 Aprilis hujusauni402. utplereeque instigantes ? Ergo monachi a Theophilo repulsi,
tabulseEcclesiasticcedocontapudTillemontiumnota spreti, abjccti, Constantiuopohm petieruut. Rem nar-
LXIX. Haec est etiam Barouii seutentia A. D. 402 rat Palladius in Vita Ghrysostomi pag. 57. Socrates
§ 42. quam erroris immerito arguit Pagius ibidem lib. VI. cap. IX. et Sozomenus lib. Vlil. cap. XIII.

§ 10. Annus Hieronymiauffi scriplionis emero-it ex Thcophilus in Epistola II. paschah pro A. D. 402.
ejus sequentibus verbis eodem lib. III. quEe ordine est prima, sic ait de Origeuistis: in ma
pagT4o3.
Diias, synodicam et paschalcm cjus
(Theophiti) epi- \j gnis urbibus lacerant, diviiumquc ohsidcnt fores..,..
slolas conlra Origenem illiusque discipulos,
ci alias
elfeminalis aurihus et Gcnlilium odiis se noslri dctra-
advcrsus Apollinarium et eundem Origenem
per HOC
clione commendanl, uimirum Eunuchis et hominibus
ferme biennium interpretalus sum, et imediliralioncm christianseReligiouisexpertibus.iQuaremonachijam
Ecctesise legendas noslrx lingux
(latinaj) hominihus Constantinopolim adpulerant,Hieronymo haecscri-
dedi. Aliud operion ejus nescio me bente. Adpulerunt autem circa medium vel finem
translulisse Ex
CardinaliNoKsio hb. 1. Hist. l'elag. cap. II. et Dis- anni 401. ex Tillemontio tom. XI. pag. 477. et 635.
sertatione de Sancio Sincio pontilice
pag. 3. Hiero- Ergo liber III. Apologiai scriptus fuit A. D. 402.
nymus ires tantum paschales Theophill epistolas, proptereaque Ilierouymus hbrosBiblicos, e quorum
nunc superstites, iuierpretatus est, non-/!ii/im„., prsefationibus loca quaedam in ea proferuutur, ante
ut
putavit Baronius A. D. 399.
§ 51. rheophilus euim hunc annum ediderat perperam enim Humfredus
;

de more sus Ecclesia3, quotaunis HodiusaUter senlit lihro III. de Bibhorum textibus
paschalem epis-
lolam publicabat. parte II. cap. II. pag. 357. Difflcile est autem priores
Prima, iucipiens, Christum Jesum duos Hieronymiause Apologiae hbros, qui scribi non
Dominum, desi-
gnavitpaschaproanno 401. die I9mensis Pharmu- potueruut anteflnemanui^Ol.latosfuisso/li/iii/iyaiii
thi, idest 14 AprUis Cyclo Solis IS. Luna3 3. lit.
ad Rufinum auteannum 402. At Hieronymus librum
'InnostraEdil. suis unaquxque locis reslituilur.
 ,

17G
RUFiNI PKESBYTERl
fia: l'*'H. w*u(,w/jM»« •"*«,•« >•»»•-
£( (u tjuidcm quauUitn lihi modcicris, quanlum(,ue
^rve^:=anua.):!.aileunn,..«.<..^»". lcneas aculens indiijnationis („«•, ne
reddas maledictum
quoJ dicerc non poluil, nisi anlequam Augusli-
adliuc vivere lilerxsciudicl Ila
p,-o maledicto, salis in luis .

deeju'moru;V^econli,il.i.ei7.^/^.;.^^ Apologii, in qua

palelit, nus, quisUl.m subjungil.quod si
iuuneulemadvolasfel. Hinc lapsusillorum HieronvQius s.b. ttiuperavisse s.s,'n.licabal, illum
epocham reiro Irahuniad diem sib. ex
;"uV ^,,us/,.M. obilus adeo lerruerat, hinc oin.uari licebal, quid
1'. Uecembris A. U.
lecuoue Sci-.plorum /<,./i,ii acciuere debuissel,
.'»01. si
bpe-
pe. l.net ad has contenUuncsmler
Vu
i "uod
lib V . unquam ea legerel, quaudoquidem, ui li.eronymus
clali.sunos v.ros, M. Anlonius .Subell.cus m.deaicUs scaiebanl. A.l, ipsum Hie-
nunciavcal,
mDplorum cup. IX de a^mulaUuuc, easad boc^Lu- ronv.nuinliaMdicere,qucmnonaudelpalsamreprc-
r
ex parle Hulini (Juid quod, mqml, ne
nu.n relerl
:
heudere. .nqutl, si easifjsas cu,n leyus-
l"e,u',t(a,»f,i,

sei,,,
obrigui liinore, </,<irf de me
cjnlabui dolore, el
'''/"" '«'""''"••' ''"""'
r(<.V"""«", *""» manxiS meas
^^'^,
, .,",n iUafaMrcnl, qux in (e ille scripsil, si in
venissent!> Vx mundo ab scandalis Ecce fil,
amboOus ,^nsetuy taulum forlc
'ua si^il-d ,iuo^,.c iu
/,«/ c. ecce prorsus implclur quod reriUis ail: quoniam
lZl,,cn>.s,UauZ(an,,c^-pra^stH,t,,,uaut
abundabil iniquitas, rcfrigescelcarilas mullorum.
Qux
'Vdduca.uusa.a
XC,,.i.- 6«,r.^<.c,<(..i»- (,.".('."''- siOicniinjainlida peclorarefandanlur? In cujus
sxnutn
velusUle Aqu.le-
tatd "•. veroa ex ejus nbroU.de lola
scpiojic,aljamf,d<idilccliofQuisdciuqueainicus
«/"«^p^udu.iuuus jud.cal: /sx.<a,.< .,.<e, si ,.olnittnler
^;^ ub dey non forinidclur, quasi fulurus i,ii,n.r«»,

uUiiifwy )
ii>,n /x^ O miscra el m,sc>;,nda condilio '. Umfidain volunlal,
Uislal .
,amcn
i,;.i.,i i,i,n,'ii ,..,, 1X1- iiiiscri
,J ^,nuUl.on,s ,nd,cio,n carcnl. ^e,i- Ubus amicorum scienlia prsacnlium, uOi nulla esl

.mXyue uo all.io codcm scr,bci.d, ycncre

.

pricscenlia fut,„-orum! 6ed quid l,oc

alleri de altero
J."rHlc,Lcop,os,or;iucarcl,usp,,.jnal,li,claUus. siOi homo
,,emcndum imtem, quando nec ipse quidcin
mUtur, h,c vero pondcrc. Urum
non
,lle acun„ne Aot.i( c„i„i ulcunq,u fix /or(e
esl notus in />usie,u„»
.'

l„c auicm non solumccuans. scU igno-

clcyans „u„c, ./«u(.ssi( :,/.,u(isuu(e,npos(eu/"«(u,-«ssi(,
"muino ,l,c,
ta ,s, qucm pro C,ccron,ai,o ammuui, prffleriUs suis
Z^^Uus cain : e(, Orcv,.
rai His dicus, Hierouymi
uT .('""<'' ^^' ."O'-'-'/""'"' ("' 'I''' '"';'".''^
"T" literisuoumhiloUeusum placarestudel, elsummus ,

ie<( vxdco quam ,nlc.,m ,ncplc /ucm„. hoino Christianam car.talem

Zss,s. ""•"'•"'» doclor, quas. de se agens,
c../'e-.s '/-" '«««'.'••"" ejus cuin,
Ci»-'. ,.e„e<.«ra,«''.
.n Iriuxna suspcndc- ueuerat.m piaidicut. In line epislolic ad
".Luiu cdul alicr Anslarckus, /(„/i»o imm.c.uas iterum red.l,
scque nou probare
*quu.ujud.c.u.u proluussemdi. Rulino scr.pseral, suUs
Z.Ue hoc jurg.o
.nC.uronico A. U. nec crede.e eu, qu-de de
S.t;euerius Oemblaceus.s
v.Uelur aoe,le innuil: (Ju,s pru.lenlium „o„
i'i(/ea(,c(ia„i (u-

^ii- ed.Uou.s
AubcrU Mu'ai.:/y.e'o,,y„.us, amicissi miquondamcl familia
'
)T uaV ,n lolcraOiU.cr
feras
Hulii,uspicsbijicrAq,„lejcnsxs,urla inlcr sc consolanteconscientia » fc'(
"'i„itlKuti.li) inimicitias,
"^
muull e<
'.'''-'.
?r<(LeV™i"-'H,,,.('U.*c,i/.(«,«'«».,»<.";'/ "''.««((mo^/um ..e(<y«o</ j«c(i(a(,ve(./,<oda,/ut(<«s</um
/•ors.Va» credi(..r,
?,>",nmachio, Oceauo, el Marcelia;
."'^c,-.(,«''.(.Aaov.rS.mcUisinMa,tjrolog.od.edO. .-:-,,,„,,
t''"-
,n,s .
ac,n.ics, qu,i,us
ilcpulcs, non m,nus, quam
;rie.ub,.srcc.u.u.iqa.demopefa ^aucu H.erou>- ^ ,,. ^'-
^XadiaboU.mdliinicalur^ yo-umlanicn lUum
„^^,„^ _.-,«o moUo miliorcin, quam le

(forUsse a„.a,-.ore,n;. lioc ma-

i^o moXar,na(ro,"c„.
'

c( Irislc
miracidum esl, ex amictlus taUbus ad
l<aveuua;descrq>=erat.Mar-
coi.siaba^l<'<'==uamaua ZTinimicilias pcrvemsse. LxlumerU ctimUlo majus
.Iquxiejam aulet.au.m.s-
Homa
uiolotliam parvum Tx,ni,,,ici,i^^lo,t,b,,sadprisli,,an,concordiam,-evert,sse
sui i.arle e). /<«/<'.. mstona
decer- X.X
magna
hcu que Augasunus,qaiel.CLXVIohm
I
Mun l,io
probat.ss.mus,
".'.. luten.u jade.v, o.uu.um.aue o,-iy.„e a,i.,„a> /.o„..„.s Uber,
mia; alits iusenbiLur
,/c
t.
'^ ma .s, et al> om.u
susp.c.oneal.euus, utpole auu-
locoestprote.eudus. Isest^-.yu.d- ^ .nutcau. V. <». ib.seaccepsisseUi.'.rouvmi.»/,o(oyia!
amm.e..'qao ha..c verba rec.Ut: lUud
«e,-o,
cut' uui lue, lioc
que.u il..ronymus
'.
H.ppone....s lip.scopus, ad pjsu,sl,, quosdamhuic
.»lolaLvVill.aUa.s.\Ul.mlerAugastmia..aspo. „uo .„ (i(,roa(/i.e,s«s/<«/i„um
tZenl,a:calu,nn,a,i,quod,Ocumdarean,,n.Madulte-
..ve, ul
A u 4u-i. S',ripserat, sm. leialum, li..l„„, oiUcalur mdignu,n, unUe conanlur
r,,,sconcc,.UOus,
LanaiH inalcUiCaad Aln-
c'..(/.«'-,.i.coy«.^".e'.'<' n,lsl,;,c,-c,ncrit,s.jcsl!eanleca,-ncmvi,ce,an,inns.juas,
ait
pcrccnissc:aU.,u^brcv,tcr juslc posse pc-.lucx, m„. ».e
tumq.^oque slu:Uo ejus aJ cra.^slula l,ujus,nod,
ej..s .nqu.l,
,a,'.c„,-<-s/,.,«(e'-.(: el UbcU, qu.Ous l,xc ,,oss.( ca(«m„...
.xl,"e, ./.»c Z,vcl,,nulta co.j,t.,nlc„,,
':Zsm,l, LemiAana, quu; '^''^''^'"-''^''/-'X;.''! HeceuUores plenqae omues /i.i/inum, ul
re-, (aV..
d.sUncf*;la..«s<'/n<»t.vpolOii.am 11. vel damnalum, uno
duos lib.os [..(.reUcum el ab Auastusio l'onUlice
i.) '/<"""
o,,,Jorl,„„.m /ue,-,(, AugasU.ms, ha3reUcoru,.i
l.uru.u 111. ApologiU! otJL^iacniil. Verum
','1„..».«'<<. leM,,,orc. .,e quoque .Uud cav.sse
s.
lux.s.et Uuti viri ac ruil
cxist,ma„oncmU,lc,-cl tl,,,- ucc.r..nus hosl,s, non
L.ml.cat,„e ,nq.,oquam cu.u hominoha.reUc), elab
«' dC.anUs ,m,,c,;„quemc„,(u-
Dhj .ronTuus.d.ssidium
oplu.sset,ulex ,„.-
; anaii, scd («„,«-„ sede damnato, ueque
peHeCta A ostohca
".
uT vccord,am conlularc,. AUga.Uuus
<. ,j,tst,nam cu„co,-U,am cum /(«/...o
l.U,Ous ad
re.v..v.ui A,,oto.j,a, m
cjuspanes, pro.mu ...gemo 7i,,citi,'<
reverlerelur;nullaemmsocielasluc.setlenol,rarum
ae.ceud.t, et M al.a. m
sc sab.ralum AugusUno h-
suo n"qua.^uam eJe debcL .iaue vel ex uno Suiicto
nXre stiueat. baUs l.abu.l, s. .nler tmtos v.ros faisse damuatum aalproJ
vehemculer dolerel. ouel nunqau.u /<»/i„"".
"Lxurd.a; lla.umam urs.sse po.tealaUus oslendam. luJ
haMetico habitam. qaod
nX/«</i"' co..Ua eum scnpu
ad Alncau. perve-
e.^ U.eron>.u.
apologel.us
{enraieliquaorikfeuisscripu, a Uulmo
laUneversaJ
msse respondel, seqae recenserc pergamus.
,tensd.a.c.»*e,quantuuis.bil.uc.uretcmperave..l.
uaidjd.sseusiou.sexemplo, teir.- CAPUT VII.
sc ill.u:. .uter eos
lum a.t. quum qaa:da,uadsem H.erou^m. ep.stola,
/ 0,i,icnis //omi/i* .\ T//, iu
Cenesim „.,na //icr
bcd prajstal lalmc vcrsa^. II. ''•<"'<=«;"•'•'
,ps.U!>iud,i!.iaUou.b.udicia,ob>ervarel. „„,«0. sed a Uallno »"
saibmclverl,isipsuuiloqueute.uauaire.3p.sl. 1..\1U- Eitodum, e( «e,c,(e.im i„ Leviucum. 111. f '(/«"'•
in,ilcd,casupcrluo
auas X V cap .111. i\ e.co q ux scnpta i„ Nuraeros. lU. r.!/'"" '«^•« '" J*>»"«- ^'^;.,'^"'"",
„u,n,ncadAlncampc,cei,crunl.Acccpimu<ilamcnquod
Ju.lices, (o(i,(e„. i„ Psahnos,
«„a .,. UOrum M
quo in
(/.u,ia(u« „ii.(c,-e, t((is ,cs/,o>i(/cu« mu(ei/ic(is :
c« Cantici. VI. Li6,-. ,/ee,-„. .'.
eKam, e( /ua(,<o,. i„
,.c-,(ce(o,/a(co,-,,„u(.u„i dolui, mtcrlam caras familta-
,e»'/ucfcr«o,ia*,cunc(i»i,CHc/i'cdestisiiu(i5simuamict-
 ; ,

177 VITA. LIB. II. CAP. VII. 178

Qusesunl in Lucam, non Rildnus sed nicronymmt dc eo lcclorem sunm, prout homincm prohnm c( veri
^ amantcm deccbat ip.te e.-cpressc monuit. Gennadius in
vertit.
Catalogo cap. XVII. lestatur, quicquidOriLrenis ver-
I. Quandoquidem roi connexio a nobis postuht,
sumest.id omnc. praHereaqua' verlit llieronymus,
ut'reliquarumOnsenislucubrationum,quasR"/iii«s ab Kulino versuinfuisse. Ilieroiiymusautcm elipse
amicis obscqulurus. I.aliodonavit, seriem, ali aliis
in Calalo^ro, quem provecta petatc confecil, cap.
liistorifplitlcrari;rscriptoribusfiM'me no^leclamciin-
c.xxxv, dum qujT! ex Origene verterat, nominalim
ciniiomus, iniMiini auspicabiraur ab Homiliis XVII. recenset, Homilias in Genesim omninosilet; el ta-
in Geiii.'siin llasunacum aliis .Kiiidiit Vilerbicnsi, men testatur, seadhuo juvenem Origenis quicdam
divinorum verhonim ornlori Ordinis crcmi-
e.vccllenli, verlisse Honorius utroque posterior hoc ipsumlo-
\

1 tarum, et postmodum S. R. E. Cardinali, absenun- quitur in Catalogolib. 1. cap. CXXXVI. Verum guid
cupalas. primus omnium t.vpis vuluavit Aldus Ma- npiishis argumcntis, inquit Erasmus,i/M«m i/<,sc /{ii/t-
nutiiis sciiior cmuliujusmodiinscriptione Oriijenis :
nusin peror-ulionc, quam ad jccil Cnmmenlariisin Epi-
I
Homilix in Genesim, H.rodum, Levilicum, Numeros, slokim ad Romanos, profilealur, se vcrlissc Oriyenem
Je.ium Navp, et lihriim,JiidicHm, divo llicronymo in- inGcncsim, Exodum, Levilicum, ilem injesu Nave,
j

;
lerprcle. Veyicliis.A. D. loOH Edilioni operani
i" fol. el in Lihrum Judicum qunnvis non ncsciam ct illic
commodavit Monachus, qui nomen suam in prrefa- SHpjjosilum Hieronymum. scd nimis imprudenler, ut
tione relicuit, multum se debere professus sodali mo.c docchimus '? Ea peroratio,adjectaconimenlnriis
suo in ccennliioPalavino Sanctae Justinse, Hicronymo ,, in Paulli Epistolam arl Romanos. exslfit lomo II.
a Valenlia llispano ll.uic jiostea editionem iterum t» Operum Origenis ex editione IV. Erasmi per Gry-
expressil llrrnitdiiuis llrnnlins Venetiis A. D. l.Sl'^, na'um adornata, pag. 631. Petrus Daniel Iluetiusin
iii folio. Ideni monachusSan<'lum Hieronymum uni- Origenianis libro III. cap. II. Sect. III. §. I. auliquo
versi Operis interpretem fccit, nirairum propterea- codici Bibliothecaj regice, in quo illa ipsa. de qua
quod in suis codicibus Mss. uude illud eriiit, pro agimus, Homiliarum in Genesim interpretatio. Ilie-
fli//ii!o, .iblibnriis //!>/-o)i|/mi()nscriptumreperisset, ronymo adscribilur, omnem fidem meritoabjudicat,
'

ut tanti viriauctoritate volumen acceptius evaderet. eandemque post Erasmum. etGilbertumC.enebrar-

Moiiachus tamen dubilare videtur, anrecte Hiernny- dum uni Rulinodeberiagnoscit. quandoquidemRu-
moea trauslalio iuscribalur A'oii duhilamus. inqnil, linusin PrologosuperHomilias XXVIII. in Numuros,
:

tomiiuclorem, ijuam inlcrprclcm opus tam ccircgium disertim testalur, se tunc omnes OrigenisIIomilias
absi]ucprosemioneqicaquamedidisse.,verumsmplorum iu Pentateuchum, sive in legcm jl/oi/si' verlisse, pra3-
inciiria adnosminime pervenisse. Neque eo inficias ter scriptas iii Deuteronomiura. Atqui talinns habe-
hiiiicii, invenissequideynnosnonnullisin exemplaribus mus Hoinilins in qunluor priores libros Pcnlaleuchi;
"io quid, prosemii loco inscriplum ; nec auctore sane quis crgo Riifinum inlerprclcm ausil inficinri, inquit
cgo scnserim) nec intervrcte nostro dignum. Ve7-um Huetius'? Hoc arguraento utitur etiara Chiflletiusin
"iiinusmihitemperandus esl ; voluit enim latinus in- loco postmodumadducendo.HincraeritoGenebrar-
Irriires e Gr,vcis lionis (ut oil Comicus) lalina facere dus Homilias in Genesim
et quas Origines scripsit
hona. Alinm tamen prohigi. atque alium operis
'loii in E.rjnlnm, Levilicum, Numeros, Josuc^Judiccs, sub
iiilrrpn-elem c.vslilissc ^nanifcalum est. Haudquaquam Rvfini interpretis noraine inseruit apag. l.usquead
iijilur visum est nobis, pulcherrimo ful ita di.r:erim) Q pag, 2'21 . suffilatinpe editioni Operum Origenis, quam
corpori alienum simulac bnrridumprxfiqerecaput,ct sub hoc titulo publici jurisfecit: Origems Adamantii
prima libelli fronie delerruisse potius, quam alle.xisse magni illius el scriplurarum interpretis, ct se-
vetusti
kctorem. Ouare monachus prologo illo, quem in cundi Ecclesise post Apostolos magistri Opera, quse
codicibus Mss repererat, improvide pr<Ttermisso, q uidcm proferri poluerunt omnia, doctissimorumviro-
omuiumearundemHomiliarumHieronymura inter- rum sludio jnm olim translalaet rccognila. Parisiis
prelem fecit. Sed nou ita credulus fuit Desiderius apud Guillelmum Chaudiere A. D. ial i.infol. Hanc.
Erasmus. qui su-«editiouiOperumOrigeDis hanc de postea editinnem ab aliis typographis recusam ad-
Homiliis in Genesim censuram adposuit: Homilias speximus. In /IppciK/icetomi V. Operum.^ancti Au-
in Genesimvcrtit Ru/inHS, non Hieronymus. Prsefalio guslini editionis noviC Sermo IX. de Rebecca est
resccta est,quu7n nec RHfinus,ncc Hieronymus soleant Homilia X. Origenis in Genesim a Rufino latine
quicq uameileresine prohnjo. Rufinusaulemqraviysima conversa.
suspicione premebalur q>iod esset Oriqenista ; sub hoc II. Rationibus iisdem evinci tur, Origenis Homilias
enim titulo Arianorum hseresis conata est repnUula- XIII in Exodum, et XVI inLeviticum,qu;T,)amdi-
scere. Ilaque pro invidioso nomine Rufini supposilum ctas proxime sequuntur in editione (Iryiraji tomol.
I
estr gratiosum nomcn Hieronymi. llse nimirum sunt pag. .'i.S.el loi. liurmi studiofuisselatinitaiedona-
artes liln-ariorum submovenlium quai prima slalim tas: nam el m
Piologo Homiliarum in Numeros, ait,
fronle dctcrrcnt cmptorem ,elnffingenlium quoeposscnl se omiiia Origeniana, qu-ce in/ef/esci'i/.)^{.'!i("/,latina
allicerc. Non mcdiocrem orcxim habelauctoris cclebri- reddidisse; et in peroratione Homiliarum in Pauli
tas. Simili fuco vulgus hnponit incaulis, pannum cx U Epistolam ad Romanos tomoll. pag. 63i.luculenter
AngUaaUatum menliens, quinunquamviditAngliam, aflirmat, se in Exodum etiam id prsestitisseet prse-
etpro Belncnsi vcndcntes vinum, quod yuxta Lovanii cipue, inquit, in his quce in librum Lcvitici ab illo
mxnia naiiim est. Itade voro inteiprete optime qui- (Origene) quidcm perorandi slilo diclala, a nobis vcro
demErasmus. DeipsoautemOperesic censet: stilus c.rplanandi specie Iranslala sunt.YiociAeviX proRufmo
miiltum hiibcl perspicuilalis, salisque commode fluit sentitlluetius inlocosuperiusindicato §. "1. Fallitur
ticet non usqucquaquc purus cui : virluli ulinam fidein ergo Sixtus Senensis in libro IV. Bibliothecte, has
adjuyixissel, qunmah intcrprcle rcqiiirimus. Alhsecli- interprelationes Hieronymo tribuens. Erasmus de
berlaSyVel licen I ia polius, addendi, adiinendi, mulandi, translatiune Horailiarura in Leviticum hancprofert
Rufinum damnt inlerprelcm. Uanc licenliam fatetur censuram, paullo aspjriorem: Fatelur (RuQnus)se
usurpassc sc in Levilicum, in Epistolam ad Romanos, in has Homilias verlisse liherius, hoc est Hiiilla quse dicit
HistoriamEcclcsiinilicam.Quodporroopusipse Iraclavit defuissc,de suo atlexuisse. Ea lemeritas tolerabilior
unqiiam, quod non ad islnm moduin contaminaril? esl, quum nominatim indicat quid susiuleril, quid
Georijius BuUus in Deffnsione Fidei Nicfena? Sect. II. adjcceril, qucmadmodum fccitin Historia ecclesiastica
cap. IX. §. 20. pag. '21.19. quando Uulinus id absque cuidetraxit librum IX. el in ejiis loco suns narrationes
lectoris monito uun^iu.im prcestitit, hoc ipsum de infulsil. At qui legit hocopus, et enarrationem epistolse
quo culpalur, illi lusiuceriet probi hominis laudem iid Romnnos, incertus esl, utrum legat Origenem,an
vertit. BuUi vcrba htec s\mt: fn vcrlendis quidcm Rnfinum. Hac artc vir gloiisecupidus pulavit, se repe-
plerisqueOrigenis libris mulla de suo addidisse Rufi- risse viam, qua vel invilis oinnibus, tererelur ynanibus
nuin couslal ;scd quoticscumqucea liberlale usus fucril. hominum,. M_ilth'deus Petildidierius tomo I. Auimad-

I
179 RUFINI PRESBYTERI 180

versionum in BiWiothcram Dupini papina 15- j urc ex- cap. XXV. qui tamen illum ex codicibus
P irte II.
J^
plodit Jo.Bodulphum Wetslcniiun, perpcram suspi- Divioneusi, Remensi, Claravallensi, Graoncnsi, et
cantcm. in Ilomilia I. Origenis super Leviticum ab Claramontano, ab sevulgalum.non tVsacio. sed Do-
Ruflnoallqiiidimmulalum.ubidisseriturdellisloria nato inscripsit, cuieliam inscribilur incodice Vati-
Susanna?.OrigcnistamencommenlariusinMaiilia;um cano LTbinale lii. Error a viris doctis Valesio,
Graece adhuc supcrslcs, eadem fcrme exhibet, ac Huelio, Labbeo, Norisio.etTillemonlio nequaquam
latina interpretatio Bullni. Me fugit, cur Labbeus visus, tilulum codicis accphali occupavithoc pacto.
tomoIl.deScriptoribus pag. lil.harumHomiliarum In proloyo ipso memoratur Crsacius. Rufmi notarius,
inlerpretem Hieronjmum feccrit. Quam iniquusflu- quem exscriplor ob supinam insciliamab eo nequa-
fino helc, ut alias plerique hominum, ^il Erasmus, quamdislinguens, quem Rufinus ibidem;dloquitar,
argumento est singul.oris mode!=lia. qua ub'quede se tVsdcii nomeninitio prologi adposuit; namcliamin
suisque/?i(/"inusloquitiir.Huelius§ 3.pag.2-45.quan- codice li05. CoUegii Sancli Benedicti Ursacio in-
quam etipse non benehabctfi'</"inum rfcsuo,utait, scribitur.inCatalogocodicum MSS. AngUaj Parlell.
quicijuid tibiluin csl largienlcm ; tamcn hoc illi deberl pag. 136. Pearsonius in Vindiciis Ignalianis Parle I.
apnoscit, quod Ugilimo suo auclori rcslilulx sunt cap. X. pag. 159. laudal codicem Cantabrigiensem,
(HomiliiBin Leviticum) qu.T inlcr CyrilH opcra falso ubi siclegebatur Incipil prologus... Numerorum ad
:

vendiliihciniur. Jodocus Clichtoveus h^is Homiliasin Ursacium, roliquis vocibus manifesle ob Ruflni no-
Lcvllicuitir a liufino translaUis, primus omnium in menexosum abr^sis, Verum in codicibus a Chiflle-
lib.XVI. digcslas vuljiavil Luteliaetypis Wrflfganyi tio laudatis (sed non in Vaiirano prologus Buflnia-
Hopylii A. D. i514. in folio, cx codice Corb^jensi n nusHieron.vmoadscribitur.pcrperamtamen.quippe
descriplas.sibiquea Guillelmo ParvoOrdinis Pnfdi- Ilieron.vmum procul hinc ab'uisse. quum Alaricus
catorum. et Ludovici XII. Galliarum Begisasacris Italiam dcpopularetur, conlraquam de se auclor
confesslonibus.traditas.Hincpatetquantoperefalla- prologi afflrm il, saiis ostendunt Hieronymi pra?fa-
tur Vosslus iu llistoria Pelagiana lib. II. parte I. tioucs iu Ezechielein lib. I. et 111. ac pra?sertim epist.
ThesiVI. ubl Ci/''i"iessehoscommentariosin Levi- XCVl. alias XVI. fNvnc C.V.vr//.) ad Principiam,
ticum putat. vcl incerti auctoris. C.vrillo quoqne ubi cap. V. sicloquilur Dum hxc aguntur in Jchus
:

perpcram tribuunturinLatinis ejusdem Patris edi- lerribilis de Occidente rumor AFFERTun, obsidere Ito-
tionibus, et signanter in illa. quam accuravit Petrus mam, ct auro salulem civium rcdimi. ErgO prologUS
Canisius Colonia; apud Mclchiorem Novesianum A. non est Hieron.ymi, procul absenlis, sed Buflni praj-
D. 15i6. tomis duobus in folio, in quorum priori senlis. cpii tunc A. D. 409. inSiciliam cum Piniano
pag. 41 laudata3HomiliiEreperiuntur:etuiedilione et ejus familia, in Orientemreversurus,profugerat,
Cjrillloperum, lalinic facta Parisiis apud Michaelem dequoalibi. In codicc cliam BibUothec» Jacobcae
SonniumA. D. 1573. infolio pag. fifi. Hariim codcx tom. 11. Catalogi manuscriplorum Angliaj pag. 141-
Ms./?"/ino inlerprele, exslitilVencliis in Sancli \Q- iulerpretatio Homiliarum in Numeros Bufino tribui-
tonii Bibliothcca. ante aliquol annos (heul) flimmis tur. ila>c intorpretatio extremus fuit Ruflni labor
absumpa.ConsulaturThomasiuusiuBibliolhecisVe quamquam nos seriem ipsam librorum sequuti, hcic
uetis pag. 19. Hinc Roberlus Bcllarmiuus, qui lib.. iu anlecessum deea loquimur. Uuetius de illa appo-
IV. cap. XI. de Verbo Deinonausus fueratderialre, sile hoc scrihit ?. 4. pag. Vto.Ex prologo, quem
an HomiUa; ad Orlgenem pertinerent. iUas poslea in pnefixit liufinus inlerprclalioni SKae oc(o el viginli
Catalogo, absque hsesitatione proOrigenianis agno- r> Homitiarum Origenis in Numeris guse ad hanc diem
vit. Quare Uuelius merito carpil Hcterodoxum quen- supersunl, et ex ipsoeliam slilo, intelligilur, vehemen-
dam, inter Origenis supposilitii eas rcjicientem ler cos falli. quicumqne alium inlerprelem assignant
pluresque earundem coUectiones fuisse stat uit. itaut quam flK/^inwm.lneodemprologo hsec habetRuflnus:
Rufiuianse sinl aU;B ab Homilia II. in Lcviticura, Qusecumque in Numerorum libro sive llomiliatico
cujus fragmcntum exhibetur in Origcnis Pliilocalia, slilo, sive cliam ex his. qus: Excerpla appellanlur,
cap. I. Prologi vero Ilomiliarum in E.Kodum et in scripla repcrimus, le [Donalum, nou
hxc pcrurgcnte
Levilicum inlerclderuiit. Ursacium aUoquitur) Romana, ul potuimus, voce ex
III. De translatione Homiliarum XXVIII. in Nu- diversis in unum ordinem collecta digessimus. Hinc
inccosnullum judicium profertjE' rasmu,'!; quare nos Huetius notat, hasHoinUias undecumque colleclas.
fugit. cuinam Interprcli easdem iribuerit. Hufino cum scholiis ab Ruflno permixtas Quod, inquit,
:

Iribuit Cissiodorus, testis idonous in Inslitutione Rufino inlcrprete dignum eral. Itaque mcritoarguit
alibi memorataoap.I. ubitamenXXX.cssetcstatur. Andream Rivctum. qui in suo Crilico Sac.ro hasco
Exstant illJE sine nomine intcrpretis tom. I. pag. Homitias noa Origenis, sed hominis Latini foetum
IHi. sed Aldusearundomjuxtaacreliquaruminter- esse coutendil. proptereaquodinearum XII discri-
prelem facit Hieron.vmum. Prologi, scu prrefationes men nolelur inler cxcudcre et cxciderc. quae tamen
i?'(/i'iiinGcnesim,Exodum. Lcvilicum, et Numeros Hufiniinlerprelismunificenliaaccepta refercnda sunt,
desideranturplaneomnesin edilionibus Ivpis vul- iuquit Huetius.
gatis, et cliam in codicibus calamo scriptis. uisi 1 V.Jam vcro gradum faciamus ad Homilias XXVI.

alicubi delitescant; librariis autem vilio vcrlendum Tx in Ubrum Josue. seu Jcsu Nave, quivexstant apud
quodcvanucrint.utnimiruinllioron.vmusoiirundem " Gryna?um loin. I. p ig. -iSi. Lemma Prolog. ad Chro-
Homiliarum inlerpres pro Runnofacilius vcnditare- >nii<ii('n,Uicronymointerpretationcm tribuit;sc(/Jum
tur. /<i(/?nt(mporro singulis suis interprelationibus inlcrprelalio quam inlcrprelalioni prs-fixus prologus,
prologumprajmlsisse.lestaturGennadiusinCatalogo prorsui liufmum atictorem hahenl, inquit Huctius.
cap.XVII.FraudilirvamPrologidetraxisscnt.quem- Eiasmus ejusdem Opcris translationem Buflnoqui-
admodum sane delraxit Prologus illc in Galliarum dem adjudicat. scd Uieronymi nomen et prologum, a
bibliothccis rcperlus, quo Buflnus rkinatum quen- Librariis conllcta, audacler pronuuciat. De primo
dam pracfaturinsuamillim transl.itionem Homilia- nou dubito, sed in postretno falli Erasinum pro
rum XXVIII. in Numeros, qu im morti proxiniusin certo habeo. lloc priusquam oslendo, ejus verba rc-
Siciliaconfecil, unde ipse una cum Mclania, ctejus cilabo: //icinquil Erasmus. crcvit hibliopotarum au-
comitatu Rhegium Julii Gothonim (lamniis ardcre dacia. In lolius opcris fro)\lispicio sat habehanl pro
spect;ibat. Eundemprologiim secumexcodiceBigo- Rufino llieronymum suiiponere, revulsa prsefalione:
tianocommunicatum.nonsirnelaiipcllatHucliushb heic affixerunl pr.rfationem,scd adeo frigidam,adeo-
II. cap. IV. .Sect. I. §. -2-2 lib. III. cap. II. Sect. 1. que iueplam, ul nullo ccrliore argumento possil per-
§. 2. Sect. II. l 1. Sert. 111. §. 1. cl./.. Alqui ex suadcri, h.vc ab Hicronymo non cssc vcrsa. Hominet
codem codice illum edideral Hcnricus Valrsiiis in SHavcsexislimarunl,ncmincmaddubilaturum, postca-
notisadllisloriamEusebiilib. VI. cap. XXXVlll.et quamad Chromaliuminscriptaesscl prssfalio,adqucm
Petrus Fraaciscus Chiflletius in Paulino illustrato inlerdum scripait Hieronymtts. Cetcris cxscribeDdis
 ( :

m VITA LIB. II. CAP. VII. 182

jam supcrsodoo, f ostmodum cnimad Erasmum re- j^ singnlseopistoIfecoraitantur,abundccolligilur,pr8B'

dibo. Sed illius ar|j:umcntis rojectis, alio abit IIiic- cipuequiunuobisdosintepistolEe, proiisdem trans-
tius iu Origeuianis lib. III. c.\p. II. Sect. III. §. 5. laliouibusobtinendis, ad Ru/inum ab amicis trans-
pag. 246. lran.*lationisenim et Pro/oijiauctorcm fa- missa;. Quidnana vcro inepli, vulgaris, ot slulli, ut
cit/Jc/^iimoijSodlnmen viroproboimposturnocrimen voeibus utar Erasmi, verba ha-c Ruluiiani prologi
impingit, qnasi mmiTam dolosisarlilius, (/uum seOri- conlincnt C)i<ui ergo el lu, o mi s.imper vcnerahilis
:

genismi vuljo suspectum esse, propierenquc minusven- PalerChromali, injuyigis et prxcipis nobis,ulaliquid
dibiles merces suas inlelliqercl. fucum incaulis lecloi'i- ad xdificalionem el conslruclionem divini tabernacuii
busfacere volueril, el meron]imi,adi<ersarii sui, nomen exGrsecorum opibusctcopiis conferamus. Oraliuncu-
pr!escripscril,ijuocumquoquc in OriQenismi suspicio- las XXVI. in jesum \aie, qttas ex lemporc in Eccle-
nem vocarel, a quo lam sxpe doclrinx hujus fucral sia peroravil Adamunlius scncr, ex Grsco, laline libi
cnminaius. i\.AM, simili vafritie usum in pra?falione pro vi7'ium mearum parvilale disserui? Quid f/ravius,
Commcnlariorum Oritrcnis in epistolam ad Romani s quid religiosius, et rei aplius proferri potcrat?At
Ilanc calumniam fi»/V»oaUbi etiamaviro doclo af- linCmaa nullaui a/fert caussam (urget Erasmus) cur
nugiaudicmus. Sedscriptor, cctera porspicax., qui hoc opus Origenis verlendum susccpcrit. Gaussa est,
in Erasmo damnatjudiciumprfecep?,ipse pluspequo ut Chromalio, id ab se postulanli,obsequeretur.
inanibusconjocturis indulget.Qui enim ficri potuit, 3. Erasmus nogat, Origenem Oraiiunculasex icm-
Ut Chronuilio elHicromjn^o, a Ihuc viventibus,/?»/"'- porc declamasse. Hoc t imenait Rufinus, hocHuOtius
niis in luco hominum adeo putidam et ridiculam disertis rationibus evincit lib. III. sect. II. cap. IV.
fraudemexcogilaverit,utsublarva//i<')-oi!i/»u'trans §. i. ubicenset, Origenis HomUias, partimmeditato
lationom Ilomiharum Origenis, ab se publicijuris g conscriplas, partem e.c /empore ab eo recitatas.
flclam, Chromalio Aquilejensi Episcopo otTerret, et Reliqua censurae pars, quam ^'i-asjiius in pro-
tamin Chromatius. HJoronymus, et reliqui ejus ne- logi stilum pluribus inculcat, non tam probat,non
ressarii, adeoque /?«/'i'in' hostes tam bardiet stupidi esse Hieronymi, quam esse Rupni, qui semper de
fuerint, ul tautam fraudem nequaquam oirecerint se modeste sentiens et loquens, fatetur identidem,se
uec palam suaMmpudentice poenas/?»/'"! iimdare com- ad latine scribendum ob longam moram inter Graj-
pulerint? L.evitatem conjecturfe penitusdiCtlat 6'c?!- popu-
cos, Iricennali incuria torpuisse. Itaque illum
>iarfi'usin Catalogocap. XVII. ubi omnes translatio- lari potius, quamexquisito sermone conscriptasLu-
nes HomiliarumOrigenis fli!/"ii!oadscribit, iis solis cubralioues suas edidisse conspicimus. Audiamus
exceptis, quas vertit Hieronymus. Hfec autem extrema verba, quibus prologo ipsi flnem imponit
nota3 snnt omnibus, ab ipsomet Hieronymo in Ca- Tolum ergo hoc, de tuo judicio pendeal Si quid saneesl,
.

talogo suo recensentur, et ab Honorio iib. I. cap. quod placere polesl, hoe sit auclo^'is,neque enim qux
i'.XXXVI. Qu;e Rufinum interpretem habent. suo aliis labore parla sunl, diripere, elnoslrxlaudiapjjli-
logo i/iNc-eniuiiai)-, inquitGennadius, sic /?!(/!>! !im care justum putamus. Si verovimsensuum omfio in-
ni,'ulis suis interpretationibuspi^otogos prfemittere cvlli sermonis exasperal, hocvel mihi, vel ful eum t^ta
''usuevis.seapertedocens. Itaque interpretatioHo- venia dixerim) libi ipsirepulalo, qui opus, quod erudi-
niili.irum in/o.«McEBvoGennadii Rufini nomine dis- tis debelinjungi, expelis ab indoch's.Non solum orgo

irnebatur.Non ergo/ii(/'i!i!'.«sub Hieronymi adver- interprotatioHomiliarum Ln JosueadRu/iinimperti-

j.ini sui persona, illam obtrusit; sed recentiores net, inquo /Tcasmus et //uc/ius reque consentiunt:
librarii. ut tanli nominis umbra mortales ludiflca- n sed etiam prologus : quod prior negat,alter sic afflr-
rent,/Vi!A!'»,.qui ob simultatem cum Hieronymo male mat, qussi Rufinus auctor eum fraudulenter Hiero-
audiebat, expuncto, ipsum //ici-oiiymurn supposue- nymo supposuerit, ex Homilia XV. in Josuc pag.
runt, tum in epigraphe, tum etiam in pi-o/ojo ipso. 313. Rufino interprete. Cratianus laciniam transtulit
quum ahas ab anterioribus libris Ruflni nomen et inCaussam XXXIII. Qujest.I cap.l. Porro ineplam
pmlogos totos avulsissent. Neminem puto ignorare, f^i-asmicensuram ilagdemburgenses Cent. III. cap.
C/i!'oma/ium HieronymoEequeacJ^u/^iiiofuisseamici- X. adhuc ineptiorem facfari, quod Erasmus de Ru-
lia conj unctum • quodex utriusque Lucubrationibus /iiiiprologo scribit, ipsi deOrigenisHomiliisdictum
patet, adeoutmagnusAntistesutriusqueanimosnon prodiderunt, quasi illas Erasmus Origeniabjudicas-
paruraexulceratosinpristinamconcordiamredigere set. Et tamen Centuriatorum sententiam alii ejus-
studuerit. Quidergo mirum, si Rufinus Homilias in dem far^.iEE scriptoros imprudenler amplexi sunt.
Josuc celeberrimo patrife sute metropolitee. suoque Sedquidpiam majusaususest Jo. Dallfeus lib. II.de
olim Fidei Christianredoctorinuncupavit, cuiEuse- scriptis Dionysii cap. XLI. ubi Origenianas Rufini
biiHistoriam ab se iuLalinum sermonem conversam interprctationes conatur undequaque convellcre,
etiam nuncupaverat siquidem Rufin us ad hasce Ho-
: haud certe alia de caussa, nisi quia suorum dogma-
mihas convcrtendas, post Eusebii Historiam ab se tumnovitalieassEepeadversaricognovit:scd homo
translatamincubuisseposteadicemus.InBibliotheca heterodoxus non ahud plerunque agit,quam ut illam
Ms.AntonuAugustini, cdita raiTficoneapud Philip- ipsam Ucentiam se pandere jactet, qua Rufmum in
pum Mey A. D. I5S7. in..4'' codex 48. hoclemmate vertendis Greecorum scriptis usum insimulat.
recensetui' Origenis Alexandrini, quiet Adamanlius,
:
Tx V. Nunc locus postulat, ul patefaciam, Homilias
in librum Josue Homiliie XXVI.Bcato Hieronymo tn- '' IX, in Judices tomo I. pag. 377. editionis Grynrei,
lerprele, vet Rufino, ad Chromalium. Liber in mcin- deqiiibusErasmuspenitussilet.fiu/iiiKinquoquein-
brana annorum CCO.et ullra, forma quadrati.Yevani terpretemhabuisse. Idin perorationeexplanationis
ne quid prseterire videamur, Erasmi hac inreargu- in Epistolam ad Romanospag. 634. ipsemet Rufinus
menta, singulatlm perpensa, recenseamus. disertimtestatur.ctHuctiusparilerauimadvertitlib.
1. Ait, prologi auctorem his verbis Chromalium III. cap. II. sect. III. §. 5. pag. 246. Hisce HomUiis
affa,Ti:0 mi semper venerabilis paterC hromali Immsic: . librariorum neqnitiapi-okijum detractum, ut facillus
misemper venerabilis pater Chromati quibus ferme
:
Hieronvmosupponerentur,procertohabeo:ideoque
verbiseundemalloquitur ia prologo Hislorise Euse- magnamgratiamanobis iniret, qui iUum et ceteros
bii. Quarenihilabsurdius censura, quam heicexer- omnes, ideminfortuniumpassos, in antiquis codici-
cet Erasmus. bus expiscarelur. Ceterumpost Homiliisin/uf/iccs,
2. Totam praefationem talem esse, ut cuivis operi inter scripta Origenis reperiunlur Homiliaj IX. in
possit aptari, sententiamque ipsam e.v Hieronymiseri- PsalteriumDavidicum,nempequinque in Psalmum
ptis .sufc/fc/am, ab impostore mira garrulilate dilata- XXXVI. dufeinPsalmum XXXVII etduoepariterin
tam falsum omnino est. Preefationes enim, Rufini Psalmum XXXVIII. Hasa/?!i/inotranslatas, etcum
scriptis pra^fixEe, nihilahud sunt, quam epistolfe fa- prologo ad Apronianum directas,vulgavit Constan-
miliares, quibus adamicos translationes suas mittit, tius Hierotheuscumaliisoperibus Adamantiiin No-
quarum propterea tenor ex ipsis translationibus,quas vum Testamentum, prffi^oissaApologia JacobiMer-
183 ftUFINI PRESBYTERl m
lim proOripene, VenetUs apud Laz-arumSoardum A. J^el Iricesimi seplimi,el Iricesimioclavi psalmi e:cpoeilio

D. 1516. in folio. Occurrunt ibidem posl Homilias in lola moralis e.'t, insliluta qumdam vilse emendaliorit

Lucam fol. S7. exslanlque eliam incodiceMs. Vati- ostendens, et nunc conversionis, nc pa^nilcntiie, nunc
canoUrbinaletjS. fol.31p. ^..VcWintiijOripenisOpcra pwgalionis el profectuum semilamdocel, idcirco liln
LatinaiuquatuorparlesdivisaedideratP'irisiisA.D. eam, A proniane, filicharissime. in novem Oraliunculas
1 .112. folio : qusee 'ilioibidem postea
tomisduobus in quas Grseci llomilias vocanl, velul in uno eorport
recusa fuil A. D. 1519. 152-2. el 1,S3(). Seii Erasmus, digeslam. in Lalinum transluli, ulinlra unum codicAm
qui Homiliaseasdem inseruit tom. I. pafj. .'»4(1. edilio- collechim haberel dictionem, quse ad emendalionem vel
nis G,y<i.-ei ancps ha?ret in ssBpe memorala censura, profectionem morum lola resiiicerel. Hoc sanebeneficii
num referanlOrifienisingcnium elphrasim. proprius- priestabil haec leclio, quod ulisqut labore lecloris intel-

que arcederc ad Clirysostomum puUit, vel aucloris licienlia ejus in propalulo habealur, quo scHicct vilx

fuisse Lalini, aut /?ii/in kth inlerpretem. moresuo, simplicitas, sensu lucido. ac simplici sermone doceatur:
illas conlaminasse. Hsec ct alia ab Erasmn superlie ex quo prophelia pervenire uon solum adviros, verum
el prseposlcredicla. Huetius merilo improbans lib. eliam ad reliqiosas feminas possil, cl ejccolere simplices
111. cap. II. endein criliciE
seci. III. §. 6. pafr. 247. menlcs: ne forle religiosa filia mea, soror in Chrislo
suienimiumpermisissearbilratur,ubideinterprele tun, ingrala sit operi nostro, si id semper hiboriosum
SCribil: AVc ipse qui prsefalur, profilelur. se has Ho- intellectui suo pro asperilatesenliat quieslionum ;quia
milias simplicilerverlisse. ul hahebanturapud Griecos, neccorpushumanumcxsotisiioluisselnervisossibusque
neciUice.vprimilnomenaucloris.Seiver^imijuidem esl conslare, nisi eis divina providenlia rel moUiliem ram is
inquil Huetius, ac n\eminisse dehueral Erasmus. P inlexxii.isel, vel blandimcnla iiinguedinis. Huclius, et
auclorum nomina operum iniliis prsescribi solere,ac exeoXatalis Alexander saeculo III. cap. IV. .A.rl. II.

proinde prxfanlem Rufinum necesse non habuissc Bi//ini/m,explosoRiveto, iulerprelem faciunt Homi
profileri, has Homilias se c-r Oriqine vcrlis^e, qiium lijc unicECin I.itinun 1. Retrum.cujiis eliamcst ver-
id lilulus clamarsl. HsPC Huetius, qui eo fulilins cliam sio expositionisinCanticaCanticorum. testeCassio-
ecnsel argumenlum pelilum e.r Pcroralione, in qua dorodivinarumlcctionum cap V. ubihjeclcguntur:
nomen aueloris Jion expressil. Rufinus de Operibus In Canlica Canlicorum. duabus Homiliis ccposilionem
Oritreuis ab se lalinitatc donatis ofrpbat, Oriprenem Oiiqenis idem Sanclus llieronymus, lalinx linfiux
ipsumnominaveral;elHomiliarumipsiusinGc»c*)»i, mulUflicalor eqrcfiius, sua nobis, ul consuevit, prob:i-
Exodum, el l.eviiicAim mcntionem fecerat. .\ddit bili translalione prospcxil : quas ilem Rufmus, uW -
poslea lUa, qucc in Jesu Xave cl Judicum, librum, el
; pres cloquenlissiTnus, adjeclis quibusdam loris, us<;
tn Psalmos Iricesimum sexlum, Iricesimtnu seplimum, ad illud prseceptum, quod ait Cnpile nobis vulpex
:

tl Iricesimum oelannm simpliciler cvpressimus.

, pusillas. exlerminnnles vineas, tribus libris Inlinis
tt invcnimus. Hinc nou difllculter hsec opera explirnvit. In edilione Gnjnsei tom. I. inchoantur
perinde ac proxime laudata. ad Ori^enemperlinere piiff 356. et ilesinunt pag 492. quibus tamen dcsunl
.

inlelligimus.cujus nomcn sintrulisadponere super- piolofri consucli. WK/iiiiisopus continujeexplanatio-

v.icaneum sane el molestum fuisset. Quod si ha>c iiis, et decem.quos vocant.Jomoriiin /Kir/i-.s-, in Ilo-

Orifreniani nominis prsetermissiodubium auclorcm milias IV. liistribuit, de quibusloquitur etiam Pear-
hic facit, rur Fmsmus. qui «ic auclore Homiliarum sonius in \'iiidiciis I-rnaliauisp.irl. I. cap. IX. pag
in Ps(i'»io.< dubiUvit, deauclorequotpic Homiliaruni III. Verum Enisinus hujusce lucubrationis niqua-
inhbrum Jndicum neutiquam dubiUivit? Par sane C quamadscquulusauclorem.etco minus iiiterpreieni,
erat ulrobique dubilandi ralio, ulfobiquo enim ulrumque in unum couflat. pulatque/ioininemLa/i-
Orij^euis nomen omitlitur. Ita ferme //iicfins, et anle iiiim, el pukhre doclum ac bene ilixerlum,noil CCrUi
eum Gciiclirnrd ics in Collectancis de Vila Orifrenis Grsecum. Quoninin aulcm ob niodcsliam suum nomfn
is
ciip. V. quaj sua; opcrum cius Latina^ edilioni pnr- apponerc noluit, librarii prsefi.rrrunl nonien .Amlirosii.
posuit, unde huc nonnulla in rem noslram suiit Ita Erasmus, cui coutinuo adhaeserunt Magdebur-
transfcrcnda. Loquitur Cenebrardus de ceusuris genscs Cent. III. cap. X. Guilelmus Pcrkinsius in
Erasmi: "/h ti-'!, ait, ita suo slomacho indulsil more suo Problemate. aliique mox nominandi. Tantuin
ut in eo, modo majorem animadversionem. mndo vali-l pra;couccpiaoiiluioroutra/?i'A'"""i'il'''™^™"-''
firmius Judicium merilo possis requirerc. Verbifiralin, isrnorato harum Iloiniliarumiulerpretc.opas ipsuin
censet llomilias iti Psal. XXXVI. non cise Origcnis. eousquelamlaril. acsinonaquoquam latineversum
Quin ubi annolassel, sapere plirasim Chnisoslomi,
ct sed ab latiuo liominc iuteirre compositumexisliiua-
mox subjirit, se suspicari eum, qui scriTsil, fuissc ret. Sed esse Origenis, et ab /{i(/"iii'-latine reddilum,
Lnlinum. Tu hsec, si polcs, iiiler se rimcHialo, quum ex Cassiodoro locupletissimum lestimouium pro-
Chrijsoslomi ioculio sil Grserissima. Deinde cjise Ori- (luximus. Riifiniis taincu de suo nonuulla ad.lidit,
grnis apparel, quia Homilin II. demore invehitiir in uiide Rivetus. Robertus Cocus. et id (reuus pseqiio-
Valenlinianns, el llomilia III. locum Pnuli I. CorinlU. crilici Hclcroiloxi ansam arri|>uerunthauc explaiia-
IV. iisdem vcrbisadferl, quibus Exodi Ilomilia VI. el liouein Oriircni abjudicaudi, periieram auctori lii-
iVum. IV. pro consucludinc perslrinqil eos, qui hscre- bucntes quod est interprctis. Konnulas popuLires.
banl in lilcra^ncglcclospiriliiali scnsu,ciimque nccc^- et voces Rufino usilitissimas, inde collcjrit//(i'-'ii'.s-
snrio stalucnduin prubnl c versu mm
viJi .)i'S'i<m
: D lib. 111. rap II. secl. III. ij- "• P't-'- 'i'«9. Celcrum
dcrelictumetc.adeoutailservnndnmvericulililerarinm ProIo(ri Rufino (adcin obraussam, ob quam ceteri,
irrilnlcm, palel toculuin de dereliclionr a rebiis spiri- iuleiciderunt, velutilleiujViiiiiiTii.s pridcmrepertus,
lunlibus, non corpornlibus. El Homilin III. iiominat (luem I.atiiifc edilioncs iiun^iuaiu antc rcpni'senla-
Valcnliuum, Marcujnem, cl Bnsilidcm, conhn quos in vciaiit. Hem llriual etiam vetus codcx PctriPiihori,
ccteris lilirisfierpctuo fere liictalur. Deniqiic phrn.sis cl sic inscriplus: Incipil Traclalus Oririenis in Canlicii
senlenlin mos Oriiieninnus docenl, leinemiin fuisse
et Vnnlicorum, a Rufino Iranslnlus in lalinum. Quaro
ICrasmi judicia quod eommemoro proplcr prurienlrs
; Joh.iuues Jlarlianeus libruin ah se iiiinus reclc
islorum hominum aures, i/ui prolinus de.slruenduni inrerlii inlrrpreli adscriplum, coniccit iu tom. V.
nrbitranlur quod ab aliquo cori'iisiim cl morsiint iitlcl- ()peruui.S:uictiIli •r<iu.vinipa),'.()ii3.Il;iHquuiii itasc
lexrrunl. HajcC.cncbrardus. Quareiiiaiii sludio Majr- Ii,ilieaiit.deuihilocsl,(iuo(liuquil)Usquamc()(lieil)U3,
deburirenscs. iiobertusCocus, clCiiiillelmusPcrkiii- 1 1 icn >ii v uio ct A III luosio hajclucubralio Iribuitur, ul

siuswisdcm lIoiiiiliascX{rcnuiliorumii|ii'rumOriRciii« probc uioiiel lliiiiius.

.ilbo cxiiiiinrcrc, iiuii vcrentur. Illarum inieriirclaiio VI, Huciisqiic scimoiiem focimusde scriptis Ori-
iiein /(ii/iiiii», Ai)roiiiano/i/i.iC'irt.<.sim.i(rralillcaturus Kcniaiiis in Vclus Testauicnluiu, quic Rufinus ex
se Nuscepis.sc trslatiir i»i piolotro, qui lu, (|uia lirwis Oricutt! in Il.iliaui nilux luht elprci ibusamicoruin,
csl,huc trausreraiii ex loiiio 11. Orijrcnis Operuiu Latiodoiiuvit, Nuiu; de Oriireiii.iiiis lucubralionibus
pag. 439. cditiq^ls (ir.vu.ci :','((.<iiia»i/>-ii-<-.>i"ii scxti, dissorendum siip ic-l. iu iuivo TcsUuncnlo cxpla-
 :

185 VITA. LIH. II. CAP.VII. 186

nando versantibus, quas flufiiuis pariter lalinas focit 4 su.icipicl.Satisfaciam sane in eo ainicis mcis. Dabo
qudU'iuam in vulj/alis cilitiouilnis subaIi(Miisnonii- lilulo nomen meum, aucloris nihilomlnus vocabubj
nibus (ireumlVruutiir. Kx liisprimum locuui ohiiiumt pcrinancnte, nain Ilufini Clcmcns iiiscrihctur, Mox
lomiX^T.omuiciitarioruui iiiepistolain Saucti I'auli suljjungit, se ad celera Origcnisopcra traiisferenda
ad Romanos. quodnpusiu lilirosX.(livisum,/?''/i'i».f :ii;!;r(;ssurum : Quod si mc Doininusiinjilcrcpcrmiserit,
Iloraclii iiniiulsuliilina^ liutnurdoiianilum suscopil rcdihimiis ad illos, clad tuadcsideria, ut in Numero-
quo lcmpore in verteiui.is Ilomilias incumbebat. ruin, ct in Deutcroiininii lihros, Dco ficrinillcnlc, ali-
quarum seriem ainico obscculunis, abruinpero de- qiia dicamus, Ihrcenim solum vohis dc Pcnlaleucho
buil. Sic eiiim ait in I'rologo: i'nlentc>n me pai-vo vcldrrcliquis Apostoli 1'aulli epislolis, qun- possunlus,
subuecliim navi(iio oram Imnquilli lilloris sirinijere,et Doinino protcqeiilc dchciniis. In marginc liujus per-
'
minulns dc Gnerorum s/ai/iiis pisciculos lcijere, in orationis pag. i.VH. editionis Grijno:i lioc mouitum
<illum,fralev Heracli, laxare vela compellis, relictoque exstat: Vel hhic colligi polesl quos Oriijenis Ubros
in libros X. opere, qtiod in Iransferendis Ilomiliis senis Rufinuslatina civilalc donaverit. Rectequidem; om-
Adamanlii hahebam,suades, ul noslra roee qnindecim nia cnim ab se versa ct vertenda, singulatim onu-
ejus volumina , i/uibus epistolam Paulli ad Romanos merat. liufinum vcro Clementis opusreapseinLati-
disseruit, e.rpUccmus: in quibus illc dum seclalnr num vert.isse alibi audiemus. Iterum sic scribit
Aposloli scnsum, in Inm profundum pelaijns effertur, Erasmus cradcndus,si volui.^^scntnobis
illir b>cus crat
ut metus inijens sil illuc eutn sequi, ne mariniludine persuaderc, hujus operis intcrprelem cssc Hieronijmuin
sensuum, velut immanilateopprimarnndaruni. Deinde eonstal cnimium e.v Gennadio, tum ex ipsius Rufini
nec illud adspicis. quod lcnuis mihi cst spirilus ad ij prerfalione, qnod
Rufinuslverleril Clcinoxlis Rccoijnilio
implcndam ejiis tam maqnificam dicendi Inbam. Suticr num lib>-os, non IIicron>imus,el ad hunc Gaudcntium
omnes aulcm difficullates csl,quod in lerpolali suyit ipsi al!nsq>inqucscrihitRufinus.A'ihiliqiluraquntLibrarii
libri :desunl cnim fcre apud omnium bibliolhecas lolirs inculranlcs nomen Ilicronijmi, immnlncc incul-
[incerlum sane qiio casu) aliquanla cx ipso corpore randi scdiilitas auqcl suspicioncin fiici. Inde OX Rup
I
volumina el hcec adimplerc in l.ilino Opere, el iiite-
: niana pcroiatione laciniain ab Librarbisilenravaiara
fjyam consequenliain darc, yton est ineiinqenii sedul ;
profert in qua Rufinus loquitur. scd sub Ilicronijmi
tu rredis, qui hac rxiqis, muneris fortasse divini. nomiue, per falsariosafliclo. Hocnon animndvPiso
Addis autcm, 71-cquid laboribus mcisdesit, utomne lioc Jo. Caroliis Bociiis inprcefationead C/cmcii(is ConF.i-
quiiidecini voluininum corpus, quod Grsecusserino ad tutiones .\postolicas latineeditas Vcneliis apudJor-
qiiiidraqinla fere, aut eo ainplius millia versuum pro- danum Zilclum.
A. D. 15(i3. in 4° et /^caiiciSCMS
dii.cil, abbreviem, et ad media si fieri potcst, spalia
,
Tii ci-i(( in prolegomenis Graecis ad easdem Consti-
II i(s

coarrtein. Durasane impcria, el tanquam ab eo, qui tutiones, Gro-cc editas, apud eundem typographum
poiidus nperis hujus scire nolit, imposita. Aijijrcdiar eodem .inno et forma, pag. 7. iosum //i>)viiii/inii»i.
I
lainen, si forte orationibus tuis, quse mihi lnnquain non alium, loqui reapbe creJiderunt, et propterea
homini, impossibilia videnlur, adspiranlc Domino, castigantur a Jacoho Us.icrio in Dissertalione de
Sed ipsum jam, si videtur, Oriqenein,
/>0.-'<i7/t7i'« ^(j)i(. Ignatii cpistohs cap. VII. Verba Peudo-Hieronymi.
'
qualilcrprsefilioncm susrcpli operisdiriijal, audlainus sive/?!i^iiiha;c sunt pag (iSi Aiunteniinmihiinhii-
i Haclenus /^«/iiiii.s-. cujus iu hoclabore sincerilatem quce scrihis. quoniam pluriina tuioperis hahenlur, da
1 acbonain Qdem laudat Tillemontius tom. III. pag. tilulum nnminis lui,el srrihc: Hio-onijini (lege Rufi-
;
558. Vir pius disertim fatelur, sein tran>fcrendis p ni) verbi qraiia. in cpistolam ad Roinaiios, Explano-
.
hisco homiliislibertateusum addendi, etlacunasde tionum libri. Et POSl nonnuUa: Satisftciam sane in
suo supplcndi. Thcophilus Salodianus ordinis Fra- eo amicis meis. Reliqua jim adduxi. Sed esl et il-
trum Observautium. ut vocant, dequo in scripioribus lud, inquit Erasmus, nonnihil arqumenli, quod in
Minorum silelLucasWaddinsus.Origenianumopus gratiam Ursacii, cujus jussu susccpil hunc laborem,
inFesulani monasterii bibliotheca llicroiujnii iuter- vcrtit Requlain BiMilii, ct in qraliam Gau dentii, cu-
pretis nomine, cnmblaltis ot tineis pugnans, ab se jus hic mcminit, vertit Clcinmlcin. Quod Erasmusait
reperlum, foras cinisit Vcnetiis apnd Siinoncm dc de Ursacio, est memorise lapsus in viro non sem-
Lucre A. D. 150(5 iii folio, nuncupavitque Alexandro per accuratissimo Ilerarlin enim, noD Ursacio opus
Tortensi Vicetino, equestris ordiuis viro, quasi ob illud Riifinus inscribit. qui neque Ursacio, sed
iuveulum thesaurum pra5 gaudio exsiliens. Istud Urscjo Regulam Sancti Basilii nuncupavit. Ur-
,
poslea opus ibidem recudit Bemardinus Benalius sacius vero, sive Vrsatius, fuit Rufini notarius,
A. D. 1512. li! /'ii/to, suajque Origenianorum operum ipso teste in Prologo Homiliarum in Numeros,
coUectioui lomo II. pig. -ioo. editionis Gnjmt^i, quem.uti.jamdixi.DoiKi/inominepisenotavit. //cca-
inseruit Erasiuus. Ilicronijmi quidem nouiine in cliuin tamprologus,quamperoratio,inuniversise(Ii-
frontc relicto, cui tamen incensura tom. I. prEetlxa, tionibusexhibent,neexceptaquidem Erasmica. Ad-
opus abjudicat. fiii/iiiiiiin/KiMnteipretemcarpit. Sed siipulanturcodiccsmanuexarati. ValicanusUrbinus
ipsummct Erasmum audire prfestat: Ilic, inquit, (i^. fol. 9(i. et in Catalogo Mss. Anglise toin. I, pag.

1
Librarii inaijnificc pcrfriciicrc froiilcm el in prsfalione 6S. codex 1247. Guillelmi Laudi,ubireeensotur cpt-
et in pcroralione, pro Riifino Ilieronijmum siipponen- r^slola Riifiniad Ilrracliuin, quam a proloqo. do qUO
tes, hoc eslvitruin pro ijcnima lcclori obtrudcrc runan- ^loquimur, diversam non credimus.Ut in paucarem
tes, el haclenus sanc fcfcllerunl incautos ; nam pr.tifa- coutraham. /ri-ii.s III tanimadversiohaciuparle veris-
tio potcral utcunquc vidcri Ilicconijini scd in pcro, a-
: sima est, neminem unquam objecisse Ilieronymo,
lione quasi sorices suo se produnl judicio. Inde e.K quode:i,qua;ve; terat. truncarit.invcrterit,immuta-
eadcm peroratione subj.ingit quaj /«n/iiiiiiii auciordm rit, et exa!ienoO[.eresuamfecerit (|uodt.imen/?it- :

palefaciunt. quanquain Uicronijniuin pro /?u/i 110 as- finus in loco superius adducto, et per I.ibrariorum
sulumgerunt.iIocproJitcodexThuaims,cuiusverba fraadem Hieronymi perper.im credito, sibi olijtctum
rccitatCotelerius in Judiciede hbris Recognitlonum futsse prodit. Sed /Ti-iisii.iis hoc etiani aniuiadverlerc
Clcmcntiuarum inter opera Sanctorum Patruin, qui debuit, Riifino h.uid modicae prolccts I.iudi potius,
tcinporibiis Apostolicis florueruntpag. 484-. (iiliiionis quam inaUe fidci , Iribueudum videri. quod eumnB-
II aimi Eo veiba huclibeutiusadftram, (|uod
ItiilS. quaquam pudueiit, palain fateri, sed id vrajsiilisse,
non uno in loco vulg.ilam editionnm emeudent quoiiescuinque id piEestitit: neque cuim Romanos
/W hoc sanevocatnos opus, quod olini quidcm ir- leclores vir probus fallere \ nimirum fi.lam
oluit quasi
junctum esl, seri nunc a Bcaio Gaj.dentio episcopo etsimplicemCTrBecoruminterpretalionemlatinamiis
vehementius perurgclur; Clemcnlis scilicet Romani venditaret, sed, ut ver.i.ccinetreligiosum homiuem
epi.scipi, Apostoloruin comilis ac succcssoris, de Rc- decuit, eosdem candide monuit.seexGrfficis Lacu-
cognilione libri. itl in latinum verlanlur inquo operc
: bralionibus, quse alias pcromniummanus tuncvoti-
'iiMC luni. .'iuod hiborcm lahor.
muUiplicaia sorle tabant, quasda^n veluti docerptiones et com.pendia
 : :

187 RUFINI PRESBYTERI 188

rog.ltu amicorum extraxissc. Nequc profecto aliud
J^
dem nviiiehat Origenis nomen]
Ilieronijmum a
et in
quam deccrpliones et romjicndi.i fuissc opporliiil tot quo fsepe Origenismi caussa exagilalus fuerat, refun-
operaosGnccoruraseriplis raplim (ieducta. qua; in dendam, nonen suum non apposuit, modeslia laelum
Ilaliam redux. decem annorum spalio cum Latiais simulans,quod malis arlibus actum croMnhis diluen-
populis comraunicavit prseter alia, qua? illo eodem dis horas diutius non teram, quum hffic improvide
tempore de proprio conscripsit. Quarc hoc ipsum, scripta recitassc, eadem refutasse sit, pra?cipue
quod /?"/i'io a recentioribus criticis vilio vorlilur, quando etiam antiqui codiccs Mss. supra laudati, non
laudi vertondum est. Non debuit ergo Erasmus ita llicromgni, sed /?ii/?iii iuterprelis nomen fefcrunt
excandrscere, ubi Ri//iii!isin pcroralione Commcnta- diserlaauctorit.iscap. VIII. de Inslilu-
etC<is.'io(/</ri
riorum in epistolam Pauli ad Romanos iugenue faio- tione divinaram lilerarum his verbis nobis adstipula-
lur, sc Homilias Origcnis in Genejiim, Exodum, et tur: Epistotam ad liomanos Origcnes viginli liliris
maxiine in Levilicum sic immitlasse,ut quseille scdifi- Grseco sermone dectaravit : quos lamcn supradiclus
candi studio populariler dixit, ipse expUinandi spccie RlfinuS, iiv deccm libros redigcns, adhuc copiose
translulcrit qufe Erasmus obelo ila percellil: /l)-fli((e
: iranstulit inlaiinum. Quidclariusadversuslluclium
vero dislinxil xdiflcalhinemaljcxplanalione,quasinon dici poterat ? Nihil omniuo.
expl<inalio speclet xdificalionemaudilorum.Yeiha.Flu- VII.Haclcuusdictaoslenduat,/?»/?iiiiminiquepro-
pni ha;c sunt in peroratione pag. 65'i. llacten us nobis scindi a recenlioribus criticis, quando ei, de ecclc-
171 epislolam ad Bomanos, prcul poluimus. diclanhbus, siaslicis literis apud Latinos prxclare merilo pro
Plurimo cl labore et tcmporc dcsudalum sil ; falcor contumeliis gratiac referendic esscnl. proplireaquod
namque, Ilcracli, frater amanli.<:simc , quod dum tuis T) cjuspotissimumcuraelstudiopostdcperdilasOrige.
desideriis satisfaccrecupio, oblilus sum pene inandali, nianas plerasquc lucubrationes, Grroce scriplas, illaB
quo prcecipilur : onus supra vires tuas ne levaveris saltem, quas ipse lalinitate donavit, quasi pauculaD
quanvis nobis nec in cseleris, qux, te insistcnte, immo exmagnonaufragiosuperstitestabulaeadnosperve-
potiuspensum diumi operis cxigente, in lalinum vcrli- nerint. Exslant insuper tom. II. Opcrum Origenls
mus, defueril plurimus labor, dum supplere cupimus pag. 425. HomiliajX. quasauctoreditionis£"rasmi(s,
ea, quai ab Origene in audilorio ecclesise enle mpore non se ex variis locis inunum collegisseteslatur. In ccn-
tum explanationis, quam ssdificationis intenlione per- sura, qiiasdam esse ait, »io»i Origeni*, sed hominisla-
orala sunt, sicut in Homiliis, sivc in Oratiuncrdis in relitiuas a Rufino impudenler contaminalas. Scd
titii,
Genesim, el in Exodum fecimus. ct prxcipue in lihrum qusonam sint, ncutiquam prodit. Ex his I. III. IV. V.
Levitiei ab illo quidem perorandi slilo diclala, a nobis VI. Vin.etlX. sunt mMalthxum; II. in./o/ia(itifm;
vero explanandi speeie translala sunt: quem laborem X. esl de ."ilaria Magdelcna ; VIII. est de Epiphania
adimplcndi qux deerant, idcirco suscepimus,ne ptdsa- Domini. Ne quid prfcteream, Johanncs DallKus, et
tse quxsliones el reliclx, quodin Ifnmitialico diccndi David Blondellus, /?i</iiii(mOrigcnisquoqucHomilia-
genereab illo ssepe fieri solet, lalino lcclori faslidium rum in /..i<<-<nninlerprctera faciunl; sed uterque re-
generarcnl. Nam illa, quce in JesuIVave.el injudicum fe!Iitur a Pearsonio in Vindiciis Iguatianis Parle I.
librum, ct in XXXVI. XXXini, et XXXVIII. Psal- cap. IX. p.ig. 11,S. lllas enim vertit Ilieronymus,
mumscripsimus,simplicilcre.xpressimus,ulinvenimus quanquam in cod. VaticanoUrbinale, Bufinoin-
(io.
el non mullo rztmlaborc Iranslulimus.Qitamvisergoet buuntur. Huic rei fusiusimmorarinonopuscst,quan-
in celeris, quse supra diximus, laboralum nobis sit in doquidcin Hieionvmus translationem pro suaagno-
supplendis iis quseomiscral ; in hoc tamen opcre epi- Q scil, /?i</iiii<.«, ut Hieronjmianam, carpit;quod Pear-
slolse ad Bomafos pro his caussis, quas in prxfatione Sonio accurateobservatuni.
compr(;7ien(/tmi(simmeiisi(S)!o6isc(iiia;s/imfi6i7isi)ici(-
buil labor. Seddelectabil indulsisselaboribus,simiHlo, CAPUT VIII.
non ul in aliis cxpcrli sumus, malevolx menles vigiliis 1. Rufinits BasHii Magni
Ilomilias octo, et Gregorii
nostrisconlumelias reddanl, non slttdia obtrectalioni-
si Nazianzcni decem opitseula ab se lalinc reddita,
bus, et laborcs ronunerantur
insidiis. Novitm quippe Aproniano inscribit. II. Nonnulla dehis Gregorian is
apud eos cttlpx qen us subimus. Aiitnlenim mihi. Reli- Iticubratiombusprofcruntitr.Wl.FtitfinttsSixlictiam
qua superius recitavi. Hucusque/^ii/^iims, quiprofe- Pythagoriciscntcnliasinlalinumsermoyxeti Iransla-
cto ob hujusmodi verborum scntentiam ab immili tasad .\pronianum millit, Ayamx sorori d^jnayidas,
Erasmo vapularenondcbuil. Miroramplius.non so- IV. Sixlixtas, religio, et pretium apudantiquos V.
lum f^rasmKm, so(i,illieliamadstipulaulemIIuetiuni, BufittusobSixiilratislalionem malehabitus,non ta-
virum ca!tcroquin summe laudandum.Iib. III. cap.II- men supersles. VI. Cur Sixtinus libcr a Gclasio I.
Scci. III g . 15. p.ifT. 553. jn iiufinum irasci, qu<jdil- rejcclus inler apocrgpha. De eo variortim sentcntix
lud idcm opus ahbi dccurtaveril,alilii etiamsupplc- exposilx.Xll. Sixtidicltxa tjrsecis passimadditcla.
vcrit. El tarnen Bufinusin proloyo ad//''iv7c/ii<)/idi- Etiaiyia /vifiiiis, VIII. Ejus codiecs,atque cditiones.
sertim affirmat, eos librosin codicibus Bibliothcca I. Biifinus, quiin Urbe degens, Origcnis Homili.as
rum, quos ijise consuluil, fuissc inlerpolalos, muli- in Psalmos, Aproniani rogatu, latinas fecerat, post-
latosque qu;r est caussa, cur eosdem ipse contraxe-
: moduin /l<jt(i/cj.i>constitulus, in<aliorumetiam inter-
ril, alque supiilevcrit. IIuc insuper accessit votum-
, rj pretatiouiiiusllaboravit, ut iib eodem amicissimo viro
IIci-dciii poslulantis, ut quindecim volumina coar- ^ gratiam iniret. Inhisprimo locomemoranturllomi-
ctans, in raedi.im partemredigerct. Et lamen Era- lia) VIII. Sancti Hasilii CiBsarcensis Epi>copi, quas
smus, hoc ipsum<addidisse, i/«;)i(f/cii(issimi()<i voi'al. idcm Runnus hbro XI. Ilisl. suae EccIesiaslicBe cap.
Ncscio quo pacto ficri poluerit. ut Johanncs Martia- IX tcstitur, se in latinum vertisse: /f.c quibus (Gre-
na)us hunc liafini prologum ad Ileraclitttn Ilierouyrai gorii et Basilii monumcntis) nos dbnas /crmcsin.iyu/o-
essecrediderit, cujus epistolis ab scnovnordine di- rumoraliiDutilaslransfudimitsin lalinttm.nasilii prx-
pcslis illuminseruit toni. IV. num. CVII. pag. S08. tcrca Iiiflilul(t ntonachorum. Ait denas FBRMB, quia
Tillcmonlius tom XII. pag. 308. hunc Heraelium dcnas quidem Nazianzcni, scd Basilii oc(o lanlum or.i-
minimediversumab llcrarlio DiacotK.pulavit, quem tiones in latinum traiisfuderal. Labbeus in tomo II.
mcmorat Sanctus Hicron.vmus in epist. C. ali.is dcScriptoribus Ecclcsiasticis pag. 310. cl ox co Ca-
XXXIII. ad Castrucium. Vcrbisipsi qua- su- Itufini, veus,gcnorilimdumtixalloquuti,noiiiii(//<ia lUiftuo
pcriusjamdedi, candoris. pielatis, flmodestia; ple- versa in <iii/i</uijOperum HasiliielNazianzcni /<i'i)iis
nissimis, salis supeniue Erasmi ccnsura rcfcUitur, ut c</i(ioiii/)i(,«repeiiri tradiderunl. llasiUi tamen, prailer
nihil inlcrimdicam de //i«?(io, qui Eratmi ccnsursD Rcgulam monachorum, egouihil vulgatuni x Rullni
de suo addit, nonquidemrecentiorcs librarios,sed versione reperire polui. Scd Uibliolheca Valicaiia
Buftnum ipsum suam h.inc interpretationem Orige- mcmbrancuin co liccm Urliinalem (»7. milii submini-
nianam Hieronymo supposuisse^dumasfu^cfiiiuiatia, slravil, ubi fol. -M. llomilitc VIII. Basiliana; a Ru-
ut ipse ait, of/ <i(M;/inan(^m facti invidiam (inaUqui- flno couversae cum Prologo ad Apronidmim loguniur.
 VITA. LIB. II. CAP. VIII. 190
ia9
superstitem, Nazimzeno abjudicit ciua inre
Hjecpostea JulianusGarncriusexcodicibusregioet X IMae :

Colbcrlino vulgavit Parisiis A. D. 172-2. cum Operi- sutTragatoremadsciscitFridericumMorellumtomoI.

bus Soncti Basilii tomo II pag. 713. Rufinusad Operum Nazianzeni editionisParisiensisA. D. H)09.
Apronianum inprologohwc scribit: Aliqtia iii lati- in notis ad Orationem XLIX, pag. 'i6. ubi Morello
num OLIM fdposceras, Aproniane fili carissime :
verli neutra oratio, de Fide et Xicxna Fide Greirorii fce-
quod ex parle atiqua feci in prxserili dum in urbe
el tus videtur:at nequeuUiusauctorisGrxci.sed Lalini,
essem sed elnunc aliqtianlum addiji OCTO. ergo heali
:
tameisianiiqui. proptereaquodscripturarum versio-
Bixsiliihreves islos homelilicos Iransttdi JiM/os. Procul nemltalam es Grseca LXX. interprctumexpressam
ab Urbe haec scripsit Ruflnus, nempe in patria. Ocio citet. Androas Rivetus censuram Morello suffuratus

ergo, non dccem liasilii homiUas, tran&tulit. Sjeculis pro sua venditavit cap. XXI. libri III. Critici Sacri"
RuQno posterioribus dum apud Latinos haec Basilii Hsc ferme sunt, quse Chiffletio, licet codicum Mss.
scripta laudantur, eaex /?i</iniTersionelaudari,mi- auctoritate veterumque lestimoniis destituto, facile
nime dubito. ItaOrigenem,Eusebium, Nicsenosca- persuascrunt, neutrum opus, de Fide et A'ica»)ia Fide
nones, Nazianzenum, Xyslum, pariterqueBasilii Re- ad Gregorium pertinere. Immo hinc factum putavit,
gulas,esR«/i>ii"translalionibuspassim laudari, ma- ut in codice Divionensi, qui Gregorii libros a Rufino
nifesiumest In novaeditione Operum Sancti Augu- versos compleclitur, prologus ^d Apronianum uni
stinipost initium tomi IV. exstat Sancti Basilii prse- ApologeticoprsefigereturiquempTO/oyum Chifletius
fatio ad Commentarium in Psalmos. olim Sanclo Au- ex eodem codiceedidit. Hnec tamen ratio viri docti
gustino attributa. quam novae editionis auctort s in hand magni Qt.UniversisenimGresorianisopuscu-
terpretifin/inotranscribunt,quodDerivideoeliaming iisabRi(/!'io translatis, simulquecompactis,unicum
codiceBibliotheceeThuantetom.ILpag.ioli.Hoecest non pluresprologosprsetigidecuit.Hoc recte anim-
praefatioIIomiliseLSanctiBasilii.aRufinolaiineirans- advertitTheophilus R lynaudus de Maliset bonisli-
lata :cam piaj meraoriK CardinaUs Thomasius prsepo- bris Parlit I. Erotem. x'. tomo XI. Operum pag. 269.
suit utriqui; Psalterii edilioni I. et 11. pag. 1 1 et 43- col. '2. ubi tamen hunc librum de Fide Gregorio
Post Basilium prosime accedit GregoHus Xazian- Nysseno, quasi es Cassiodoro, falso adjudicat. Ad
jenus, Hujus opuscula ab se latinitate donata, Rufi- haec in eoJemRufini prologo, qui Apologetico, opus-
nus Aproniano suo pariler nuncupavit, quieor jm in- culorumprJmo. prseponitur,nonunu3 Apologeticus,
terpretationem ab amico. AquHcjam abeunte flagita- sedgeueratlm Gregorii scripta memorantur Pctebas :

verat, ipso Rufino teste in epistola, qufe Apologeti- Gregorium J\'azianz.enum tihi in latinum i'e7-(i, inquit
cum priEil, ulii sic ^p'oni«>u(m alloquitur: Profici- in principio Rufinus. Inflnevero: Hunc ergo (Gre-
scenti mihicx Urbe magnoperc injungehai, fiU carissi- gorium) absque utlo prorsus lege scrupulo. Qui Grego-
me, ut tibi, absens quoque, aliquid operis impenderem, rium nobis diire se profltetur, non unum ejus .4pofo-
nec nos o consuelis studiis necessilas mex proftclionis 3e<ic«m, sed et aliaopera subuno et eodem prologo
inhiberet. Pelebas Gregorium Na^ianxnum tibi in la- nobis dare dicendus est. Quare licet Gennadius Ln
tinum verti. Itafiu^niis, qui inHistoria rfcnasGrego- Catalogo cap. XVIL generatim tantum afflrmet, Ku
rii oratiunculas, uljamdixi, seinlatinum sermonem fluum Grcgorii Xazianzenieloquenlissimi hominisscfi
transfudisse memoravit. Has Johannes Adelphus p/a('.i(inisdedi3se ; facile tamen est definire, qusenam
Mulmgus edidit Argentinse A. D. 1308. hoc titulo opera dederit scilicet ea omnia. quse in editione
prsenotatas //i suii( in hoc codice libelli s.. divi Gre-
:
p Argentinensi eidem prologo subjiciuntur. Hsec enim
gorii Nazianzeni. deruvio numero, quem ipsemet, Rufin us in Historia
1. Apologelicus liber I. expressit, egregie respondent. Diserlum lestimoaiuin
2. De Epiphaniis, sive natati Domtni. Rifini prse omnibns codicibus Mss. nedum Nicolai
3. De luminibus, quod esl secundis epiphaniis. Fabri et Divionensis, habendum est. in quibus. teste
4. De Fide liber I. Chiffletio.qiiardis et quinlus abest Gregorii libellus
5. De NicxnaFide,dePenlecosteet Spiritu Sancto. de Fide, ac de Fide Nicaena it ut octo ibi non deni
6. De semetipso ex agro reverso. sintlibelli,/Jt</"iniinterpretisnomenpr8eferentes. Illi
7. De dictis Hieremix, prsesenle Imperatore. vero in editione MoreUiana sunt oc(o Orationes eo,
8. De reconciUatione et unitale monachorum. qui subsequitur, ordine I. XXX"S1II, XXXIX. XLIV.
9. De grandinis vastatione. XVII. XU. XV. XXVIII. LibeUum de Fide Nicsena
10. De Arianis, quod non liceat semper et publice de Jacobus Usserius in Diaitriba de Romanse EcclesiiE
Deo contendere. symbolo pag. 30. ait,abaliquibus Athanasio tribui,
Hi libeUi, seu potius orationes, in tom. 1. Operum e"t quamvis in Nazianzeui Operum coUectionibus
Mss
Nazianzeni editionis Parisiensis Ct. L. anni 1630, Rufino interprele, recenseatur, unam tamenaPatri-
apud Carolum MortUum, simt I. XII X"S". XVII. cioJunio sibiostensam, in quaUIudopuscuIumdee-
XXVIII. XXXIII. XXXVIII. XXXIX. XLIV. et L. rat,quodUsurius proptereafactumputat, quod ne-
pag. 1. 190. '22i. 265. 472. 329. 613. 624.703. 727. que a Gregorio scriptum, nequea/JuAnoLatine ver-
736. non tamenRuflno. sed Jacobo Billio iuterprete. sum fuisset. In BibUotheea Passionea extant Opera
Ex his falli constat Julianum Garnerium in prsefa- Sancli Gregorii Nazianzeni, Latine tantum, Basilex
Uone tomi II. Operum Sancti BasiUi pag. 87. ubi ait : n edil apud Jo. Hervagium A. D 1333. in foUo cum
Hodie neque inimpressisnequeiti veleribus lihris plus uotulis Mss. Lalini Lalinii, qui pag. 392. ad oram
septem aut oe(o exsU.ireNazianzeniOraliones.aRu- tractatus de Fide, Rufino interprete.ita scripsit hsec:

flno conversas. In flne edilioms Argentinensis hsec qux ante episloias, abjecta ex Rufino sunl, in Grsecis
prostant. ExpHcit liber Beati Grcgorii N^azianzeni, codicibus non legimus hodie, idest inexcusis ante an-
translatus a quodatn R%fino, impressusArgenlinsper num 1330. Notula videtm" amplecti etiam tractatum
Johannem Knohlouch atino Domini MDVUI. in 4°. de Fide Nicxna Rufino interprete, exslantem pag.
Editionis auctor Adelphus Ubrum dicat Georgio Bo- 403. quem Nazianzeni epistolfe subsequimtur. Sed
hem, Moguntinae, et JohaimiFlamingo, Roppardien- magni nonrefert, hosce Ubellos Grsece scriptos non
sis ecclesi irum presbyteris, quibus palam facit se reperiri, ut eos Gregorio abjudicemus; multa enim
Johanni Francisco Pico, Mirandulse Comiti, uecessi. a Rufino, aliisque Latine expressareperiuntur, quo-
tudine junctum, seque scripta/ii(/iniinlucem ferre, rum lamencodicesGrsecinusquamsupersunt.Ejus
ne tandem pereant. Labbeus, ut vidimus. nihil de dem ponderis est quod opponitur. in quihusdam co-
hac Rufini edilione speciatim promit, sed nec de dicibus plures, m aliis pauciores/fii/^in ianos Gregorii
altera quamcum alusNazianzenioperibasex inter- libellosexstare ;sufficiteniminaliquibus omnes ex-
pretatime Petri Moselitni, et Bilibaldi Pirckeiineri, stiire,i/enosnimirum,totidemqaeexstitisseincodice
dedit Lipsise A. D. 1322. in 8°. Hic cos moratur quoyl<Wp/»»ssuameditionemexpressit./i!iAn"sloca
Pelrus franciscus Chifletius, qui in Vindicus VigiUi Sacrse Seripturse ex LXX. Interpretum editione, tunc
Tapsensis pag. 57. ^uaWum libeUum de Fide, tantum omnium manibus trita, non ex vulgata Hieronymi
 :
:

191 RUFINI 1'RESBYTERl 192

quam reprehenderat, in iranslationibus suis usus A prodit auctor libri de Vitis philosophorum cap. CX.
est. Sicenim Gr<eci I.XX virali liibliorum versione ubi i4 tjamam vocat. Quiire in prologo Rulini interpre-
ulebanlur; corumdera eliam I.alinos interpreles tis pro reli(iiosa filin mra, legi debet Rrliijinsa filia :

l.XX-vlrali vcrsione uti docuit. IIoc ergo, quod Aijama, Sed prologum ipsum ex editione B. Hhe-
Morellius coulra lltipulatunn vcrsioumadduxit, pro nani subjiciamus.
eadem facit.

II Hae Hiifitti versionesapud Occidentales RnfitiuK Aproniano suo S. P. D,

tanli
fuerunl. ut ox illis testimoniapassimadducrenliir, Srio quia stirul ad vocem iiropriipnslorin lihen-
r/rra^

In liorariis Ecclesiae prccibus die festoin houorcm ler accuril, ila et relirjiosus atidilor vcrnaruli docloris
Sanctissima^TrimlalisI.eclionesII. lertiiNciurni ex admonilionihus qaudel. ijuia ercjo, carissimr filiApro-
libcllo f/c Fi'/c hoc lilulo reciianlur. IfritniUft f^nttcii jiiane. rcligiosa filia (lege Ayama) soror jam
mea m
(i f-ijorii \ii:iijii:P)iiitilfarhilti dr f-iilr. Ilic idem tra- Ch rislo lua, ]tnposcrral me, ul ei aliqnid, quod Irgeret,
clatus, quem sub GriQorii OnVii(.i/is nominc I ludat lalr rotnponcrcm, uhi nequc lahoraret in intelliiicndo
Auiiustinus Fp. CXLVIII.alias CXI. cap. IIS. lO.in apcrlo cl salis jilanosermone Si.vlum iii Lntinum verti
universis Dnerura Sancli .Vmbrosii pditionibus, at(nio rinrtn Si.rhim ipsum esse Iradunl, ijni npudvos idem in
ctiara in codicibus Mss. iionnullis. sub ejus non-jne Vrlie Romana Si.rlusx'oralur,cin.icopi el marttjris glo-
laluit, hac epigraphi^ insi!.'nis: />« Fidc oriliKdnxa ria deroralus. Ilunc crrio quum leijeril, inveniel tam
conlra Arianin:. nliai< dr.Filii ilirinilalr rl ron.itilislan- brerem, ul videnl singulis versibus inqcnles ejrp/fcart
Hocmoviinovaeeditionisauctores.ulin A])-
/i<i/i7n/c. sensus ; lam vcltemrnlrm, ul verswi senlcnlia ad lotius
pendice lorai Il.pag. ;ii3. opusculum Pnpno inler- U possil perfcclionrm vilre sufficere ; tam manifeslum, ul
preliadscribendumuondi(riloreutur,avulsumqueox ttec assi.itrns quidem lcqettli puelliv, ejrnpertemseintrl-
illa rragmenluin, quod irrepsitin opera ?ancti Hil i- lertus essecaussctur; rimttraulem optis ila brrvr, tititr
rii._adsutum libro de patris et Filii divinitate pag. tnattti rjusntittqtiam possit rcccdere, Intiis hic lihrr ibi
II7i. edilionis novaj, interquesermones Sancio Au- prislini alirtijusprrlinsiohlinealAnuliloeum.h'trevera
gustino adscriptos, illi, qui nunc esi CXIII. in ap- rrquum videlur,titruiprn vcrbo Dei lerrctta ornamenta
pendice Operum edilionis novse lomo V. parte II. sordtiei^anl, «Hnc a ttobis ad vicem verbi snpienti'e
pag.SOli. AiGodefriflus Ilermannus in elucidationi- monilibus ndornrltir. Ilunrrrrio inlcrimhnhe iti tnani-
bus ab Vitam Sancli Ambrosii pag..30.etQuesnplbls htis pro Anulo. Liber pntillo post vcro in Ihcisnurum
en Disscri. XIV. l 7, ad Leonem Mapnum, Gregorio propcicns, totiis serveltir in corde,sermones disciplinee
Bffticoopusciilum dr FiWcadscribunt. Contr Caspar i
cthon rum arltium rommunionis dr inlimo suqgeslut^tis
Barthiusin Adversariis lib. XLII. cap. VIII. alium arrano. Addirli el elecla qurrdamreliriiosi pnrenlis a(l
Bielici librum facit, pridem cditum, et a raustino filium,.<icdbrevetotum,til merilo omne opiisciilum, vet
quopiam interpolatuin. Sed rte lioc iam satis. Nunc Fnrhiridion Gra'rr, vel LalineAtttilns apprllrttir,]'nlr.
adreliquaprogrcdiar.LcoMagnusinEpist.CXXXIV Thomas GaIehuncSixti/lHi//i(iii, siveA"iic/ii'ri'/i'>ii
alias XCVII. ad Leonpm .Augu^^tuni cap. IX. exver- (opusenimutroque modo inscriplumhabctur inse-
sione Rnftni libpllutn II. GrcgoriiXnzi mzeni Inuda- ruitopusculism.vthoIogicis.physicis.alquei-iliicisaJ
vit.npmpe Honii ^am ,sive oralionera XXXVIII. dr scCanlabriijice editisapud yo. //«//'.s .\. D. ll)71. iu
niopliania iilias ilr .\aiiriialr: cujusl.iciniam ex eo- o,:tavo, el posimodum eIegantius.4i/i.«(''/'>(/<iiHia/)i"/
demintcrpreteadf'ertVigiliusTapsen=islib V.conlra p Ilrnricuin Wesleninin .\. D. IfiSS. in OCtavO. in his
Eulychelem cap. XXIII pag. 79, Ilincfacileadducor, '-' lanien, aliisque editionibus. Iioc per indiligeutiam
ut credam. Gelasium Ponliticem .V. D. 404. inConci- iii studiosorumcommodura peccatumest,quodsen-
lio Romano oimnctda Grrrioriana ex ver-ionc Un/ini Ipntiienumerisad oramposilisdistinctre non sunt :

indicasse, duin ea in Decrrto de Libris Sanclorum quas Margiriiuis liigneus ad editionem Ludovici Ilil-
P.itriim rccipienilisdesignavilliis verbis: Ilein njni.i- lc^semii recte distinxerat tomolll. Bibliothecse Pa-
cnla llrali Grciiorii Xazianzrtti fpisrnpi "SMWViCnus Irum eiiiliouis I. Parjpusisanui 1.S7.S. Runni prolo-
plurima scripsit. Gelasii tamcn Eetate apud Latinos gus. apud Galcum et iilibi passim. desideratus quod :

oim.irula X. 6 conver.sa circumfprebaniur.

Rtifitio etaliis non paucis ejusdem Rullni prologispariter
Qiiaref;elasiuso;)i/.srH/.jn<7iiappelIationehiecuna iii- conligit, obpjusiiomen.ab Ilieronymoin invidiam
dicavit, paulloanlea Leone ejus decessore laudata- iidiluclum, avulsis. totusexsiat in priraa .liii/?i <"di-
Rnftni vero magna l.iiis cst. eius lalinam versionem tione,qiiamS'i///i;./i.i/'i.iiii/sr/i<ii/i;i/'rii(.saiIjunxillibr.)
a Siiramo Pontifice in Concilio Homano probaiam SUO de Qiindruplici viln, Lnridntii apiid .latinol de
fuisse.De /?"/;/! igregorianisvoluniinibusMss.aliqua ('ainpis.\. D. 1507. in iMdem Champerius Sixtum
etiam proferamus. Vaticani codices i^J.Si). et 5lo!l. (licausPIiilibortoNnliirello. rairari sciiit.Iibrumexi-
exhibent opusculum seii Librum 11. Gregorianum raium atiemitieGiilhiriiin antc, (|iiod sciret. impres-
Riifiiio interprete. Is csl de Nalili Domiui. Urbinas sum. llancpdilionpmignorassevidetur liraius Rhc-
'i Apologcticiimuna ciiin prologoceterisque opus nanus, qiii una cuin aliis iintiquis aucloribus idem
culisconiprehendit. non tamen ili: \ inrna l'idr drijnc opus hacinsciiplionp vulgavit. .J?»ic(r/'/<i/<iiii'cir/iri-
Arianis 1'alatinus ,S(i(i. .\polngelicum quoque cum stiani dc iniinortnlilale animir, rlrqtie rorpornm rrsut^
prolopo. Ilic libellus pti.im servatur in bibliotliPi-<i p. rerlionc Dialoqus nnrrns, qtii Theophrastiis inscrihi-
Sanctic Crucisin Agro Sessoriano post rpgulain pa- litr, Amhrosio Camnldnlrnsi intrrptvte.
stor.alem Sancti Gregorii cod. 10!t. Exslal paitcrin Alheniitioras Alhenirnsis dr rrsurrerlionr, Marsilio
Biblotheca Bodlcjana inter Mss. Jo. Seldpiii iiiim. Firino 1)1 /f rpi'c/c.
;i'i'2ll. In codicc Norvicensi i>333. celera opusciila Xijsli Pijlhnf)orici scnlenliip. riufino inlrrprrlc Bnsi-
sub prohtiio .Tfl Aproniattiitn liabeutur: Ibec didici lcsc iiptid doaitnctn Probrnitim IJilti. i'i '»" Hhenanus
ex Catalogo M=s. ejusdem Blbliolheca' 1'hilippus in epistola ad Paullnm Vob.iain, iiiqiie allera, quii
Labbeiis in Biblioleca minon, siipplpmpiilo \'III. prajfatur in .Xijsium aii, liujus senientiiis nc nnti-
pag. 27'». ;ut, in codice regio 31 H. haberi aliqiiot f/i(i(i/i i:rrmplnr, ./ii.x/ npnd Diiutin Fidrni ,*^eleslailii
Gregorii orationes ex vcrsione Hnfuii. liurmiana Itnbritir, ab se recognil is. Celpruin utraquc edilio,
Nazianzeni Opcra Mss. in folio iitippr exslabaiitin /'/i<i//i;ici'i'i'el/f/icii<iiii'iiilersp conferri mprenlur, ali-
BibIloih>'ca Ilaluziau.i.cx cjus C.ilalogo tomo III. ciibi cniradiscrpp.inl.el pricsi;rlim in(ii'.>/.>.<)'): quem
p.ai,' 2-4. ''oslmodum transierunt inregiim. sibl raiuiiiievisuin ail Tillcmontius lom XII. cap.
III. 1'nctcr libros hiictcnus recensitos, lli fmns CXXI.X. Ubitiilciltis auti in in IVseudo-Isidoro .ag.,iS.
Sirii etiain pvth igorici srnlrniias, ab sc latiue red- negat, hodie,reptriri. Naiii dpsidcratiir in omnibus
dilas, Aproniino inscripsil, soroii donandiis, qtiam f.ilniin liibliilliecis. (juiliis Xysti lilnr in^icritur ;

ajque.ic .\pronianum, ad Chrislianaiu n!liiii>iii'ni ipso loinolll. editioui.- I. piiuilo anterapinor.itiu toino \'.
converlerat. //ii/;iHi...euiiii iu prologo /i^>i//i suain vo- edilionuin P.irisieiisiiim .V. D lii.S»!. |(ioy. |(i2t. l(i;i'»-
c,at,ciijusnomeii,qiioi| in viilgiUisidiliouibiis.lccsl, l(iii. l(l.'ii.toiiiolll.((lili 'iiisC.olonicnsls A.D. 17IS.
 :

193 VITA LlB. II. C.\P. VIII. 49.4

et denique lomo ctiam III. ullimae Lugduuensis ^ nium quadraturam circuli dcmonstravit, teste Sim-
A. D. 1077. plicioad Pra'dicainciitaAristolelisp.ig.(l4. editiouis
IV. Galcus iK' liuc .Vj/.-!'(), Si.i-ln, vel iV.r/o, aut Cnvca^ Hasilecusisauui loiil. (<(-/''(/(('•.' At aluiu, el
niodis iuscribilur) eruditu di.sseiil
Sexlii' (lot cuiui phdosoiihum quidein, sub liadriauo.Vugustii floruissu
iupia-ruliouead opusculuui,vtlioloyica: sod cuiualiis liaditCcorgius Syucellus pag. 349. .Vliuin, Cha;ro-
homonjuiisilluiu c^oullaievidclur, velsalleuiabiiliis ncnsem nimirum, Plutarclu ucpolera M. Aurclius
uou bciiedisliuguere. Nam bicuostei-, ut liteiaruin Auguslus audivissc seail lib. L de rebus suis g. 9.
fama jam notus, a Ciceroue laudari non poluil iu De eo vide ThomamCatakerumin notis..Sc.f/(iscer-
lib.ll.de l-"iiiibus :<iuemKusibiusin Chionicoauuo le, vel S'fJ.-/i((,<, ab Auuito t.iutopeie commeudalus,
dumlaxalAbrahaiui^Jdlti. (M.vnipiade l!l.4.11oruisse est noster j(.c/ii.s, vel Xystus Philosophus Pythago-
tradil his verbis. .\;/.s/i(,s- PiilhaijDrifUH philosophus ricus,cii.ius apud universamantiqiiiL.itein celeberri-
agnuscilKr, sive clurus linhclur. Sic prostatin edilio- mas sententias fli(/(i(((.s-Ialiuitate doiiavil. Homoouim
nibusMombritii, Sichardi, Poutaci,etSca)igeri:est- Romanus Gra;ce scripserat, quomodo et alios beuc
que phrasjs llieronymi iulerpretis. ( Mympi.ide t) l .^ ?(«- muitos scripsisse adnotavil Scipio faricroinachus
Ci-eon Lijricus pocla aijnoscilur. Oiyuip-lii. Jischijlus Pistorieusisiuoratione dc laudibus hterarum Grai-
scriplor Iraijicitiaruni aijnoscilur. Ul^mp. 74. Diaijoras carum.stepeedila, elprteserlim A. D. 1517. Uasilcaj
agnosrilur. Olympiade 77. Hcrodolus hisloriaruni scri- apud Joau. Frobeuium in 4- Ruin.mis aulem philo-
ploraijnoscilur. Oi^mp. SO. lizras Sacerdos apud fbrivos soplijsuti umque Se.ctiunpatremtitliUum aduumcrat
insiynis aijnoscilur. Olymp. S\ , A rislarchus traijo'.dio- Clrtudiauus Mainertus iu lib. 11. de staiu auimte cap.
graphus aijnoscilur. Scxceiila liujusmoili eKcmplo passim p VIII. N. mo vero antcGaleumobservaverat. Senecu3
olTeudiiuus. Ad h»c nobis adstipulaiur Maiiauus " proverbja cs hoc Si'j'/o manasse, vividumque ilium
Scolus, apud quem iu Chronico fctate \l. cap. XXII. spiritum, quu Latinusphilosophus uioralein doctii-
anno Augusti i-2. Christi i. htec leyimus Sej.-lius :
na'ii pei'cuirjl, ex Grasco libro Scxti deriva uui. Iia-
Pylhaijoricus philosophus claruil. Fruslra eigo A')TO- que Ruliuus nou injuriasel^omanisauribus ^ratJll-
laus Fahcr iu uotis ad Senecse prajLitiouem libri 11. catiirum pulavit, si Giacuin Gnomolo^um illis ad-
Coutroversiarum,"((.<i'(/i(cproai/(irt.si(/(u'mijhrouico commodarei.Pareuimestcredeie.etprobecoguUuu),
Eusubii legendum atlirmat, utuimirumdeUljo, nou quanli h,.bereturnon soluma Seueca, aliisque pro-
depatre Kusebius loqui iutelljgalur. Annusjlle.iu fanis scriptoribus, sed etiam a Christianis, Graicis
Chromco expressus, tuil V. C. 75o. Augusli 45 el presertim, abeoque lu primis, cujus sciiptd liuiino
primo Chrisli Uomini, secundum Eusebium,cujus ipsi iu deliciis eraut. Urigiueui ameinnui,aemouou
epocha, utalibi dixi, Dionysianam bieuiio auleveriii. vidct. Origmeshunc euudemnosiruiuScd'((()/i Guo-
Eusebio iuhserens Auclor de Vitis ptulObophorum moIogumlautlavil.Est locus iusiguis iib. VllL con-
cap. CX. XijsUun Iradlt, lcmporibus Oclaciam linpc- tra Celsumpag. 397. edUiomsCanldbrigjensis Guil-
raloris claruisse. At Cicero C. Vibio Pansa et A. leimiSpencerUiVec aticnum Iwc tocu fucrit nieminii^se
Hirtio Coss. interfectus est anno V. C, 711. Ulym- puteltric scntenlio^, quce apud Scxlum tcijilur, muttis
piade lS4.auuosque43. priusquam Sextus aijnosce- Christianoruni cetcbrata. Senieatia ha;c est iuLer
retur, ct clarere coepissei. iSicoIaus Faber iu loco Sixliuas 101. fsus animatorumestquidcm indilfcrcns,
supra iudicato hunc ScjcUun^de quo Eusebiusloqui- abstinere lamen pncstat, vidcturque niayis rationi
tur, DhumracitalteriusSexti, aSiiuecasEepelaudati, consentancum. Idem Origines tumo seu iibro XV.
et priesertim episl. XCVIU. hisce vorbis Honores :
p Commenlariurum in Mattnieum pdullopost iuiiiuui
rcpuUI patcr Sc.rUus, qui nalus, ut lieinpublicam de- ^ ediliouisHuetii tom.l. pag.3b9. aUud Hcxti diclum
berel capesscrc, taluin ctavum, diro Jutio danlc, non profert ex tibru ejus Scntenliarum, quem et bonce
recepii. hberiusuempephilosophise vacaturus.Julius notip, eimuttorummanibustei-i testalur. Dictiunillud
Ca3sarcoutodilur auuo 44. aute airam Christianam SVihyicio '.Qusecumqueparscorporisadintcmperanticun
V. C. 710. ErgoScx/iHspateradillud tempusSeualo- te computeril, prujice abs te ; salius cnim, ent, parte

riam dignitalem respuil: cui XX. aunoruinaetalem mutitum, caste vivere, quam ea prscdilum, perditc.
praehnil Carolus Sigonius lib. II. cap. I. de Aniiquo Huic aham ex eodem Sixti hbro seuieutidm stalim
jure civium Komauorum. guare njbilimpedil, ([uo- adueclll: Humines quidemadtuendamrctiquicorporis
miuus Scxtus patcr is lueril, qui apud Euseuium post sanilatcm inembra sua scindentis videas et abjicienles.
aunos 40. Pyinagorica^ philosophice gloria iusignis Al quaiilu mcliusadcoiiscrcandamcastitatcin Clraque .'

tloruilsub Augus.o. Illihds laudes aptari staiim vi- pauilo aliter versa adbuc superesliii hufini Auulo
debiuius. Seneca epist. LXIV.gnomjcumilludsuum uum. 10. -l\}i. Sed Adamantius neulram adprobat,
diceudigeuus exuobtro se hausjse iugenue fatelur. utpote a ecLO Sancla; Scjiplurie seusu dc EuuucUis,
j

Nec de hoc dubitat ScaUger num. ii917. Verbd louge abeuutem. Itaeuim subjuugit >l(/'(is (Sexto
:

Seuecai, licet pluscula, auducere uon gravabor et PnilouiJ sacraruin titerarum, circa itlasenlenliam,
Lcetus csl tibcr IJ. Scj-tu PatriS, maijiii, siijuid mili.i ntinunc adscquutts, fdes habcnda non cs/. Auue ergo
credis, viri, el. ncijent Sloici. (juantuni in itto,
licet Urij,iiies Scxtuin pio Ghnstiauo, vel sauem Juuajo
Dii boni, viyuris! Quautum animi UJuc non inomni- accepil, qualis luerat l-^hilo ! .\l J udaium quis credal
bus philosopliis invenies. Quorundam scripla darum GeuLhibus et Ciiristidnis tautammudo noLum t .Si
habent tantum, nome.n. Celera exsanguia sunt. Susti- r\ Gtiristidnum laciinus, ut alu etiam leceruut, iUuiu hi
tuunt, disputanl, cacitlantur, non faciunt animum, gravi et extrema senecLule, pata sub Glaudio, Apos-
ijuiationhaljent. Quum leyeris Scxlium, dices ; vivit. lolorum Petii et Paulii opeia ad Chridi Udem tra-
viycl, tiber est, supraliominem est, dimitlit mcplenum ductuiudicereoporLet. /fu/i/iusucduiuChrisiiauum,
inyenlis fiducia;. Aam huc Scxlius Itabct, yuod ct sed episcopum urbis Romai ab atiquibus creJilum
bcaUe tibi vitce mayniludinem, cl dcspera.lio-
ostcndct dicit, el ipse Auyustjuus iuterdum credidit. A. S.
nem cjus non Ubi Seueca patris dppellalione
faeiel. Maximo iu schoius ad Diouysium lom. II. Uperum
Sexlium distinguil, ne Se.ctiuin fitium eidem admis- cap. V. pag 55. Jicctcsiaslicus phUosophus tUciiUr,
ceat, quidni ulrunque suo sevo llorero demoustrat ! ubi hauc ejUS sentemiam promit ; Acque dwtniias,
Librum certe bc.rlii quem legorat, nocum, el non neque xnijcmlum neque palernttas substantiam Dei
adeo velerem, sed tanc recens editum fuisse iuuuil. siynilicant. TUomas Koiuesius iu episl. XC. adDau-
K.irsus epist. LIX. Sextium ecce quum inaximcteyo, unumpig. -I-2o. nonnuIasSixuSeuteutidsRuliuianae
virum acrcm (Jrxcis ccrbis,Rumanis mucibuspliitoso- Versiums emdculaus, e.x Pylnayortco Christianum
phaiilcm. Hiec de Scxtio Philosophus Cordubensis: facit. Eodem spectat vir ClarusMichael Lequieuius
qaiconsulietiampoi.estiuhbroILdeIrac.ip. XXX VI. amicusiiustei", Chrtsttanuin, Stidpiutosojikum i^alus ju
ethb. lU. Cdp. XXXV. ubi e.^ eodem Scxtio pro- nolis ad Sauctum Ju. DamasceuLun, qui euiii sub
fei't hauc guoinen: Spcculum irati-, profuil adspc- uoiniueiiJj/( ftu//iaiiiiau'!.dtiusdcrisPai'aiIetisiomo
xisse. Auue Scxtus uostcr diceudus qui primusoju- ILOperumpag. 3ti2. sententia es eo rooitii.ta, qua;
 ,

195 RUFINI PRESBYTERI 196

iisdem verbis adducilur a Sanclo Ma\imo tomo II. J^

Romamispassimaudiebat.quomodoetiamCicmeBS,
operum edilionis Combeflsii sermoncI-X. pag.OTO- liomanus diclus.Immo Lequii.'nius,(iuum Damasce-
nequcvoxupud pisces, nerjuc virlus apiid insipiciiles ansSixium Iaudans,Ro»Kiiu(m dixerit, hincapparere
Qasn Lequienio suaseruul, ul Sixlura ait. Sixti Senleutias a Grsecis habitas, tanquam
quxrenda esl.

Chrisiianum credcrcl, Ires suul senlenliae 225. 383- SixtiesseutRomauiPoulificis. Ca?sar Baronius A. D.
3119. quarum prima inuuit baplismum. 142. §. 10. noncoustare. MUpriorisnc, icl posterioris
1. Fidclem lc csse profasus, spondiati pariternon
nominc iHum (Rufmus) edideril
Sivli, ilidcm marlyris,
peccarc Deo. quidem certe. Ipse enim Sixtum
librum. Neutrius
2 Sine Dco sunl hi, pro quibus Verbum Dei male- tanlummodo,non Pon/i/i-em, nou marlyrem disil.
dicitur. Abaliis ^^^iscopumdiciatllrmavit. Non est crgo, cur
3. Pasce animam verbo Dei, et corpus eimplicibus plerique omnes recenliores poslllieronymum suiama;
cibis. fraudis Rufinum arguunl, perindeac Romano Ponti-
Alias ex Sancto Jo. Damasceno hocloco profera- lici et martyriUbrum hominisEthnici supposuissct.

mus. Sunlverotom.il. paix. 411. -420. 640. 656. Uieronymus tunc librum, tanquam Sixti pontificis
\.Pecculamulicrumiinpcriliaviroruiiicontrahuntur. Dcr os Peligii et seclalorum volilare audiens, in
honorat Deum, cum noscal
2. Vir sapicns et taccns Rufini manes excanduit Epi.^it.XLIlI.adClcsiphon-
qua dc caussa taeeat. lem, quasivereSixtipoutilicisnomenWuAnu.sAuuIo
3. Victima Deo cst bona voluntas. Sixli Pythagorici suspendissel. Puto tamenHiero-
^. Ficri non quis secundum Deum vivat
potest, ii( ny mum' iu Oriente ex relatu aliorum, ul lit, nec viso
nisi saincntcr el juslc cuncla fereril. Ilis et reliquas r»sixli libro, utPrologo.Ioquutura. Hieronymiverbis
adneclamus.qu.eapudSanclumMaximumexhiijen- censuram exponam Illam autem tcmcrilalem, immo
:

turinSermonibus per excerpl;i, uli vocal Combcll- insaniam ejus, quis digno possit cxplanarc scrmone,
sius, lom. II. Operum pag. 530. 564- 628. 631. ct quodlibrum Sixti Pythagorei, homitiis absque Chrislo
685. alque clhnici, immutalo nomine, Sixli marlyris, ct
1. Ne amicum tibi adhibueris cui omnianon credis. Romanx Ecclesise Episcopi prienotavil : in quo juxla
i.Quiamicum cavillatur, nulla dignus sit laude dogma Pijthagoricorum, qui homincm exsequant Deo,
vel si vera dixerit. et de ejus dicunt esse substantia,multa de perfeclione

3. Necessariorum, dum vita supcrstitessunl,curam dicuntur, ul qui volumcn Philosophi nesciunl, sub
agito. Morle aulem sublala,eorum humo commiscendi marlyrisnomine,hibanl decalice Raliylonis. Dcniquc in
cadavera,-quod ct hoc pium sil acjuslum; non cnim ipso volumine nidla Prophelarum, nulla Palriarcha-
una cum corpore sepelitur animus. Fruslra igilur rum,nullaAposlolorum,nulla C hristi fitmenlio,ulEiyis-
nimius ille funerutn libor suscipilur. copum ct marlyrcm siyie Chrisli fide fuisse conlcn-
i. Malam mulierem sigilium decel. dal : unde el i'OS (Pelagiani)p(urini<i contra Ecclcsiam
5. Duo sunl, qux homincm movent, ul Dco curam t<su»-/)a(ts (««(imonia. Idemvirsanctuscircafinemliljri
impendal, impielalispxna, el rcligiosx mcnlis priemia. l.contraJovinianum,Stj;(i dictum his verbis lauda-
Sil ha!C scile dicta nunc in Sixti Anulo dcsuut, vcral: et Xyslus in senlenliis; adullcr est, inquil, in
illud in caussa esl, quod aduotdt \'ossius pater in suam uxorem arnator ardentior. Stridonensis Pater
Ilistoria Pelagiaua lib.I. cap.XX.XVI. Senlenlise islx scripsit hoc opus antequam in apcrtam simulla-
non lam eopse modoa Xyslo philosopho scriplas, quam tem cum Rufmo prorumpcret, necdum Sexto la-
ab alio ex Xystiopere cxscriplx. Subneclamus quseC tiue verso. Quarc usus fuit codice Graeco. Edi-
Demopliili, Democratis, et Secundi, veterum philo- tio enim Rufini num. 222. sentcntiam paululum
sophorum, sententiis moraUbus iuserunlur, per aliler rcddit Adullcr csl in suam uxorem omnis
:

Lucam Ilolstenium RomEe vulgatis apud Mascirdum impudicus nmalor ardcnlior. Hanc eamdera sen-
A. D. 1638. in 12. pag. 116. uotat virdoclus, t^en- tcntiam Hierouymus ilerum recitavit, fiu/tnum
tentiam I. pag. 33.esse Sixtinam, quam Rufinusin (haud tamen expresse nominatum) acerbe sugil-
duas secuerimum. 79. 80. Aliajimmiscenlur Demo- lans lib. VI. in Ezechielem cap. 18, pidchrc, in-
phileis pag. 1 17. ad Sextum referendaB, quas liufinus quil. in Xysli Pylhagorici senlcnliolis dicilur, aduller
interpolavil numero40l. 402. Haclenus deantiquis est uxoris proprix amalor ardentior quem librum :

et Grajcis quidem Scriploribus, qui Slxti, ejusque quidaminlatinamlinguamtransfcrens,marlyrisXysli

senlenliarummeminerunt. nomine voluil illuslrare, non eonsidcrans, in tolo vo-
V. yuae /<H/inus in prologo ait, se Anulo Sexti luminc, quod in DUAS partks fruslra divisil, Chrisli
addidisse religiosi parcnlis ad filium,ca.Ga\ens CX nomen el Aposlolorum omnium reticeri. Nec mirumsi
ClemenlinisRecognilionibussum|iia, immo restiluta, genlilem philosophum in marlyrem,et Romanx urbis
arbilralur, quum Clemens ille vulgalus,GaIco judice, Einscopum transtulcril, quum Eusebii quoquc Cxsa-
vix quicquaminlibro I. ReeognilionuraetHomilias ricnsisprimum pro Origcnc lihrum, Pamphili marlyris
habcat, quod ex hoc Sexli libello uou sumpserit. Ad vocabulo commularet, ut facilius tali laudal<;ire lihros
hajcGaleus, quasi parumdixisscl,clilludadjungit, impiissimos Pcriarchon Romanis conciliaret auribus.
Hulinum hoc pandere noluisse, ne Xyslo stioaliquid Longiusculum lesiimonium proluli nemeis verbis viri
dclrahere auctorilnlis, aul forle minori in prelio e^senl maximi scnsus male contraherem. Eadem caussa
pulchri illi libri Clcmenlis,siquando Scxlius delracla D
itcrum facit, utexejusctiamCommentarioinHicro-
persona purus plus ilte deprehendcrclur Pylhagori- miam Ub. IV. cap. XXII. aUa vcrba superioribus
cus. Sicille.MoxUbroeliamPasloris, quem Pseudo- consenlanea describam Miserabilis Grunnius (Hu-
:

Clemenlis facile crcdil, multa ex hac Sexio afflcta Ilnus) qui ad calumniandos sanetos viros apcruil oa
arbitralur. Sed Galeus, ultra quam decuil, criticem suMm, linguamque suam doeitit mendaciiim, Xysti
suani provexit, nuUa ratione, nullo prorsus tcslimo- Pylhagorici, homnis genlilissimi, unumlibrum iiidT-
nio prolalo, quo nosiusuam senlenliam altraherct. pretatus cM in lalinum, divisilquc eum in DUO VO-
QuareJoanni Albertorabricio libeulcr acccdo, jure LUMINA, <;( sm'' nomme sancti marlyris Xysti, urhis
etmcrilo dubitauti in Hibliolheca Cncca tomo V. Romx Episcopi, aiisiis csl ederc : in quihus nulla
cap. I. pag. 7. an multi adscnsuri sinl Ci;ilc(). Ncmi- Christi,nulla Spirilus Sancli, nulla Dci Patris, nulla
nem quideni ex eruditis putoadsensurum. Singula Patr\archarum,Prophclarum elAposlolorum fil mcntio
enim argumenlis forlioribusindigenl. (Juod Sixlura El hunc libriim solila lcmcrtlate et insntiia, Anulum
rcspicit, Rufinus nec l'onlifir.em,nticMartyrem fccil, nominavit : qui pcr mullas provincias legitur, et
sed a iiuibusdam jjutari dixit Sixlum, inquit, in
: maxime ab his, qui ac»Oti»v, et impeccanliam pir.rdi-
tatinum vcrli, quein Sixlum cpiscoinim esae TRADUNT, Citnt. (JuomodoigilurUominusJechoniam instar Anuli
quiapudvos in urbe Romaaa Sixtus voralurl cpiscopi de maiiusua et digilo sc projcclurum comminnlur, ila
et martyris gloria decoralur. Error proriivis fuil, ut leclorcm obsccro, ul ncfririumlibriimahjicial,lcgalque,
Sixlus Romanus cpiscoput credcrelur, qui Sixtus sivolucrilfUt cxlcros libros, non «( uolumcii Ecclceia-
 197 VITA. LIB. II. CAP. VIII. 198
slicum. Poslremum hoc Ilicronymus jure iJoslulat, ^^ ficis ct martyris nomine a Pelagio pro sua hajresi
nequealitcrposlulavil /iH/"ini(.<inleri>res. Mirarihoc adductam, Augustiuus, ut ha;resiarcham tanti uo-
loco subil, Gerardum Jo. Vossium,alias dilVusBDlec- minis auctoritate exarmaret, subsequenlibus verbis
tionis hominem.subacloque judicio praidilum, quiin calholicam rcddere conatur: Sedadipsum arbitrium
libro de Philosophorum seclis cap. VI. g -'»3. posl- pcrlinct vocanlcm audirc ct credere, el ab eo, in quem
quam tradidisscl Sixli Euchiridiou aU<iuoUcsin Gcr- credil, nonpcceandiadjutorium poslulare. Namutique
mania edilamciim prxfulionc [iufini ad Aproniatium, quum dicil Siiniles fianl Deo, pcr carHatem Dei fu-
:

hsec subinde verba do ipso intcrprete scribere po- turi sunl similes Deo quse diffusa est in cordibus no-
:

tuerit qua (pra3falione)(/ici( Hcxtum hunc J^ylha-

: in stris Jioii naturx possibililate, nec libero arbitrio,quod
goreumeundcmcsse alque sit Stxtus sive Xyslus Papa est in nobis, sed per Spiriluin Sanctum, qui dalus esl

iClmariyr. Nusquam Iioc dixit /Jii/iniis, qui abaliis nobis. Mox duas alias Sixti senlenlias Augustinus
irddilum dioit.Sed prEejudicia menti iulixaiJssepe- promit ex ejus Anulo num. 40. 53. Et quod dicil
numero aguut, ul res ipsas, Ucet perspicuas, nos- idcm martyr •.lemplum sanclum est Deo mens pura, et
trisque oculis subjectas propius vidcreprohibeamur. aitarc opiimum esl ci cor mundum cl sine pcccato; quis
rossiiis ad cundem scopulum pridcmoUenderat in ncscitad istam perfeclionem perducendum cor mitn-
HisloriaPelagi Lualib. 1. cap. XX.XI. RuUuum,uar- dum, dum intcrior homo rcnovatur dc die indicm, non
raas, Xysti Pythagunci Philoso/jhi commcntarios a se lamcn sine gratia Dei per Jcsum Christum Dominum
vcrsossub Xysti nuirtyris nomine cclidisse. Hiucfacile noslrum? Itein quodait ipse: vir castus cl siyie peccato
fuil,alios quoque docUssimos viros oamdem iucudem potcstalem accepit a Deo esse Filius Dei, ne quum
tundcrc, iVoj-isiiim iu Hislori.i Pelagiaualib. I. cap. II. t> quisque factus fuerit ita castus, el sine peccalo fquod
Brunonem Neusser, sive Houoratum Fabrum, iu-" ubietquando in eo perficitur, nonnulla quxslio esl,
Prodromo velitaripag. SO.col. '2. Auberlum Mii-iBum inlerquostamen constat, fieri posse, et sine mediatore
inuotis ad Geuuadium,ul miuorum genlium scrip- Dciethominum homineChrislo Jesu fieri non possc)
lores omiltam. lamcn, ut dicerecceperam, prudenter Xystus admonuit,
VI. Locus Hierouymi, proxime adductus, contra ne quum fueril quisque lalis faclus el per hoc recle
librum, quatenus lemere martyri adscriptum, in intcr fHiosDei dcputatus, putetur ipsius fuisse potes-
caussaesse potuit, curGelasius pontifexinconcUio tatis,quam pergratiajn accepit a Deoquum eam non
Romano septuagiuta Episcoporum eundemrejeceril haberet in natura jam vitiala atque depravata sicut
inter apocryphos, publicfe mmLrum et Cdnonicteau- in £'i'a>!(/e;i'ofc</i/!()-.HactenusAugustinus, Sixlisen-
ctoritalis experles.Nam mDccreto, quod uosjam- teulias, quas pontificis et martyris crediderat leniro
dudumGelasioasseruimus, siclegilm .Liljcrprover- studens.SedposimodumUlarumaucloredelectonon
biorumab hsereticis conscriptus, et SAKCTI Xysti no- quidemChristianorumpo)i/i7'icenec i/!a>'fj/)'e, se de-
mine prassiynatus, apocryphus. Verba hcBC: Snncli ceptum pro candore suo fassus est iu Ubro II. Re-
Xysli nomine praisignatus uolandasunt. NamS'aiic(» tractaliouum cap. XLII. quod egregium facinus, et
prsenomen a Mbrariis; vel fortasse ab hterelicis est ingenui pudoris plenum laudat Ecclesia Lugdu-
incruslilum, nou saue a Rufino. Id res clamat, et nensis in Ubro c/e Tribus epistolis lom. II. Auctarii
rvw;'i';i!(saguoscit. Vossius inHisloriaPelagiana,mi- BibliothecEe Patrum pag. 1194. Augustini verbahuo
.. videri ait, quod Gelasius non a gcntilibus, sed auferam. In tibro de Aatui-a et Gratia contra Pela-
'ixrelicis scripias dicat Xysti senlentias. Id ait gium verba queedam, qux, velut Xysti Rontani Epi-
poulifex quod Pelagiauafactio Xysti hujus auclori- Li scopi et martyris, Pelagius posuit, ita defendi, tan-
lale abuleretur, quasi Episcopi et mariyris. Forte quam rcvera ejusdem Xysti cssent. Sed postea legi
etiam quod .Viys/iimtnlerpolasset. Non certe propler XystiPhilosophiessenonli.ysti Christiani. Non quseri,
i?ii/'i>!!(m!ntei'/ire(eni, ulsuspicaturVossius.Gelasius Augustiuus quis fuerit Xysius iUe phUosophus. Tan-
euimiu hoc ipso Decreto Rufinum houorlflce nomi- tum necii^piscopani, nec »)iar/i/)'e»i fuisse ait. Puto
nat, et Nazianzeniopuscula,eodeminterprete,hbris AugustinumjperlectoipsoXystiUbro^et/Jii/^iiiipro-
recipiendisadnumerat. His et Ulad adde,Caleumex logo, fucum ab hseresiarcha sibi factum agnovisse.
Mss.codicibusolfecisse, f/((i(s Sixliai Anuli cditiones, Certe, ut statim aguosceret, una prologi inspectio
Inter se diversas,antiquilus factas. Utraque ad Ru- suflicere poleral, quomodosuffecit Gennadio, quiin
finum pertinere non potuit. Quid ergo vetat,alter- venerandEean.iquilatiscodiceVaticanoAlexandrino
utramab hxreiicis cusam arbitrari, quam Gelasius num. 8. post Hieronymi Catalogum cap. CLII. vel
notarc voluerit? Barouius A. D. 410. § 6i. Gela- XVII. lalinas/(i'/"ini vcrsiones enumerans, ait, eum
siana; censurEe putal occasionem dedisseloca bibUca A'ys/i Romani sententias exhibuisse ubi uon sane :

ab Rufino iuSixti librum iutrusa. Sed Hieronymus Romanxurbis episcopum, nec martyrem dicil. Invul-
uouiUi hoc faciuus exprobat. Ncc sane lacuisset, si gatis Gennadii editionibus omittitur vox Romani,
Hufinus verbo Doi scripto Philosophum, genlUem quam lamen Xyslum laudaus, adslruit Sanctus Jo.
credilum, interpolasset. Ruftn us, uti vidimus ex Hie- Damascenus. Houorius, idias Udus Gennadd excrip-
ronymo, GnomologiconUlud Sixtiin duas parles dis- tor, in re nostra cum eodem consenlU, quamquam
crjniuavit. Eundcm ordinemservavit Champerius, nou Romani, sed Phitosophi nomeu usurpat cap.
non tamen Rhcnauus, Bigneus, Galeus, ceterique. XVII. ubi flK/^iiiiiDivertisse ait Xysli philosophi sen-
Sed gnomen recitemusex edilione Champcrii,quam lcnlias. De suo addit Con/i'a mathematicos ; senten-
:
J)
licet IMagius et Auguslinus Sixtinam agnoscant, ia tias euim con(>'a mathemalicos Gennadius a Sixtinis
reliquistameneditionibusuniversisfrustraquffiris; distinxit, et Pamphili esse dixit. Ue hisiuferius dis-
Libertatem arbitrii sui pci-viisil hominibus Dcus, ut seremus. Sed miro mirius est, post omnem erroris
pure, et sine pcccato vivcntes, Deo similes fianl. Hoa nebulam, de Xysto phOosopho, non pontiOce, sen-
evincit, editionem Champerii ad fldem codicis longe tentiarum auctore dissipatam, adhuc repertum, qui
omuium antiquissimi et sincerissimi expressam. Xy stum ex philosopho, Py thagorico ponliUcem face-
Quum Pelagius hunclocum,duosquealiostanquam ret. Is est Auctor libeUi de duodecim Scriptoribus
Xysti Romanx Ecelesix Episcopi ct marlyris pro se Ecclesiasticis, Isidoro et Ildefonso subjectus, qui
recitasset,eosAugust!nus bona fide ratus auctoris, cap. I, hsec litteris consignavit Xysius Episcopus :

vere Summi pontiflcis, et vere martyris, in sensum Romanx urbis cl marlyr, composuit ad instar Salo-
catholicum emolUre conatusest cap. LXIV. § TT.Ubri inonis libntm Proverbiorum tam brevi eloqitio, ul I7i
de Aa(i(7-ij el Graiia contra Pelagium Quis iiem, in-
:
singulis versiculis singulse exptiecntur sententix cui :

qiut. C/iris(!aii!is ignorat, quod bealissimum Xystum quidem opusculo hxretici quxdam contra ecctesiasti-
Bomanx Ecdesise Episcopum, et Domini marlyrem cam fidem insenteru7it, quo facilius sub nomine tanti
commemorat (Pelagius) 9 !(ia libcrtalem arbitrii suiper- martyris perversorum dogmalitm rccipcrelur assertio.
tnisil hominibusDeus, ut pure el sine peccato viventes, Sed his,qui catholicum se "sse meminil, probando le-
simiks fianl Deo? Hanc sentenliamsubXystiponti- gat, ct ca qux veritati contraria sunt, non recipiat.
199 RLTINI PRESBYTERI 200

Quidam au(em (Gel.isius in Decreto) pulanl.eundem J^ alTuinal, cui es accuraUi pracdictorum coUatione
librtim ah /laTe/icis, iiu" <i Xysln fuisse diclalum.
/<<• aUqua ai-cessio lieri non possil. Xj>tilatinuscodex
fellil aulem lianr o/>iiiio?irm 6f.i(i>simi(S
yliignsfi-ius, inter Mss. Bibliotliecae Vossianfe, nunc Leidensis
qui in tiuodam o/terr suo (de Natura el Liratia cap. reponitur a Paullo Golomesiio in Catalo;;o pag- S7.S.
LXIV.) ah eodein. marlyre hoc opus coniijosilum esse Operuin edilionis Kabricii. HactenusdeUyslicodi-
faleiur. &ed, vir lione. lej/eudse libi fuer.iui Augusiini cibusinanuesaralis. .Nuncdescribamedilioues lypls
Relraclaliones, in quibus se deceptum noa dilli- excusas.
telur. 1. S.vmphoriani Champerii. LngduniapudJannol

VII. Ceterum cum Fribrieio in Bibliotheca lUma dc Campis 1507. in i° cum prologo Rufini ad Apro-
lib. IV. cap. 111. pat'. 33-J editionis IV. optanaum, nianum.
ul hse scnienlia!, pieraeqiie aurea;, Grsece reperiau- -i. Cum Pylhagoraj.iureis carrainibus. Wiilemburgi
tur, ad autiquos KuliniauiE versioniscodicescouie- in olliciiia Grunenber).'! 1514. in 4°.
rend;B. l'aucd illarum rr.igraenia sub nomine Pijlhu- 3. Be.ili Rhen.ini. Basile.B apu 1 Jo. Frobenium
yiirse et .ilionini, iiiimu iiilerdum uullm;^, spar.Min lolti.in 4° cum eoiirm pnAoijo, nonnihillumen iliverso
occurrunl upud Johaunem stobajum inque (juomis Hanc primamquc cdilioncm superius reccnsiti.

Sancti Aili, cujus eas operibus inseruii Joscphus 4. Lovani loLS. in 4".
Muria Huaresiiis, cpiscopiis Vasioueusis pajj. o-lS. 5. Basileaj lo:!0. in 4».
yuiedara lcguntur, ul Uixi, iuler senleutias Ltemo- (i. Colomaj IbH-i. in 4".
ptali et Ucniucralis ab Huhleiiii.i piuuum O. L. VUl- 7. 1'arisiis 1541. in 4°.

gdtis; qui muicavil lu Schoiiis. Idem vir prajstaus 8 Veuelus udsii/iuiiu Spci 1552. in \-2. sine pn
iii uolis Mss. ad X.vsti
" e liliuuem, auclore cHrfouico g U>go fol. li-2. post indicem libelli, sic inscripli : Itiria
Hitlessemio, quam
seiv.uil plulei BibUouiecaj.^iige- preliosasiveloci communescjromnibusfercdocloriliui!,
licse,aiias Xvsti senteutns e.vstare mnuit apud /yie- qui insacris lilcris scripscrunl, prr Ucfcnsorem Thco-
rocleiii el Jamblicum. yuai apuU Grajcob sciiptores logum vclusliiisimum excepli.
ecclesiaslicos, ongenem, Maximum et Uamasce- 9. Colonia; apud Malcrnum ChoUnum 1574. »'» 8*

num, habeutur, supia congessi §.5. yuod aa Mxli- sine ;wo/oi/o el cum hoc litulo: senlenlioe aixti aul
:

nam liuiini versiouemaiiiuct,iiiiaucioiiiaiem cou- Xisli, fjuie venesainenlim prscceplis rcferlce sunl, ed ad
cilialUcciJeuUliummouacUoruml'airiarchaSaucius cseleslemdiseiijiinain aniinos informanl, Ludovici llil-
Benedictus, eaususiuKegulaJsuaJcap. Vll. Uue, m Ussemii Andcriiuri docal ejcplanalionc illuslralx. Hil-
ubi, lanquam ex hbru passim receplo, hauc ejus lessemius, qui ue Sixto primus benemereri voluit,
seuteuliaiu prorcrl ex uom. I6i. Hirut snipium csi, seiuentiis per iiumeros ad oram distmclis, et Coiii-
sapicns vcrbis innolc.iril paucis. .VlaiilSler eiiaui 111 meutario explicaiis, hurum Uicavit Gregorio Xlll.
Regulacap Xl.apud ilolsleuiumiuluujo il. coaicis buiiimol'outilici.MargarinusBigueus, ouiissis uoiis,
Kegularium, velut ex Origeuu seuleuLinm ad lucu, exhacedililiODCSuamexpressillom. 111. UiblioilicoiL-
qua^ tameii ornat Auulum .\.ystiuuui. I44..t/c(iiis c»( Palruin pag. Hh-J. editiouis 1. Parisiensis apud Mi-
lapidciii III vaiiuiiijaclcrc, (/«aiii vcrOuin. lu bausa Uei chaeiem boumum 1575. uuderehquaj umnes mana-
coutia felagium pag. 101. et 104. ahas exmbei ruut.
ThumasBradwaramusuidiuis miuorum Couveuiua- 10. JohanniS Vxxchle Helmestadii apud Jacobum
a.

lium quem oi uo schoiasticoi um docloiem profundum Z.utfunil(il5. in sine prologo. Kpigraphen accipe.
1:2

coguommavit, qaique obuL.-vrcmcpiscopusL.dutua- tiiiOHiiEsite sc'ii<eii(ite dc moribus, non minus eriiJilu:,

rieusis X\ Kid ieptembies A. U. 134U. ex Heurici

. P quampiai, Xgsliphilosophi, Laurenlii l'isani,el Tha-
'«issit cpi^sropi, nunc primum seorsum edilte sludio
^Vartum Augha Sacra tum. i. pag. 1 i;i. aucacturliun
de Vilispliilosoplioruin pnmcBVlsl\plseXCUSi„ quas- Johannis aturhlc.
dam etiain mseruit capue CX. HisadJe vulgati Isi- 11. Thomae iiixXei, Canlabrigise apud Jo. Hayes
dori cpislolas decrelaies, quarum uouuuua; Sixii 1071. (n iS" etsdelnde Amstctodanuapud Henriecum
Pythagoriciexversiouey<ii/iiii,scuLeuLnsbcaLeut, ul Wetstenium lli.S.S. iu .S" siue proloyo.
lcrtia AiexanUri 1. Priur Mxii 1. prior itidcm l'u 1.
Melchiadis poslerior, Zcph.wim prior, CaUisli uiia-
CAPUT IX.
que, 1'oulicau postenor. .\Lilcn imica, coruelii poste- 11. Evagrii, cujus opuscula Bufinus taline converlil,
rior, Lacii uuica. (juoa ail Ulondcllus lu proiego- palruicl cognomen. II. Aecusaliones in illum con-
nieuis pdg. tJ4. Uo. 00. 1. uassentenlias a i<u/inoiu
(
gcsliv. 111. h'jus laudes. IV. Hcrivla a Jiufino trans-
laiiuum traUblatas .\ U.ayO staie ueqmi, se/.diinio lalii, adliuc exslanlia. V. Hentenlioe 1'aiiiphili tnar-
scilicct pnub, quam exOneuLeiult.Uiam trajiceiel, Igris adversuv Malhematicos aO eodcm conversse cjc-
ubi cuusLat veraiuuemau uiu aaoiuataiu. Posl ceu- culiunlur.
suram, qua i.ieroii.)mas lu .\jstumgeueralim aui-
iuadverteral,JuU mues .\lana brasicliuUciisis luluiin-s 1 . Praiter Xjsimas,/;" i'(ii/rii etiam sc ii(cii(iii.< RuDnus
librurum expaigaudurum pag. isy. omuesiulra pu. laiiiulate douavit. Auctores habeo Hieroiivmum et
siLas tjus seuteuliassmgiuatimcaveudas moiiet. 7. Geuuadium. Ideiu (^Viignus, ulwque laiua c^jlcboi'-
l-2i). 1-J4. l-Jj. 1S4 194. iOO. •J^.S. i5'J. «03. :!t)5. rimus, ab Hierou^vmo m epislola ad CteM|jliontem
2.S/. i99. 300. 33t). 34i. 34iJ. 393. 390. 409 tici n '""<'" ''c'<s Ugpcrlmrita coguomiuatur
lu cudicibus :

eiiii/i, luquit, iHvrcticce vcl erronac, vel maie so- JuUauuis Maitianei, Iberita, sive Uilienta; aplias
naiiies suni. luumtautemBibliutUecam 1'alruui edi- Jburiia, ut postea dicun. &lndoucusis Pater de Ulo
tiuuis II. Pai'isieui>is A. U. loS9. lom. V. pag. 7tj9. Slatim UiKC subdlt; iiui.-^cribil ad hirgincs, scribilad
ubi.Vi/»(i Huiiiiiini seulcutia; smguiaiimeiiumerau- moiiachos, scribit ad eam (Melauiaiuj ciyitg iiunicii
tur; soiiL vero lUa; 430. iiii/ici/mi» leglatur j>cr/i(/i« lencbras. tdidil librum el
\111. Lt laiideiu Uaiic de Xy.'lo
disceptationem SU.N rUNTlAS 7:£f
i stnxbeia;, i/uum
impassibilitnlem, iios
absolvam, cjus codices, calaiuo elt^pis expressos, vel inipcrlurbalionciii possumus dicere, ijuando nuii-

paucis compieclar. ExOalro disciiiius, laliuaexem- guaiiianiinus ullo pcrlurbalionis vitio commovelur, cl
piaria harum /'aruWacum, ut beuccaappeilal,adeo ul siiiipliciler diram, sajcum, vei Deus cst. IJujus
vei
mLer sc discrepare, utlermecoii»tel,duas.\._vsii('i/i- LIBUUS pcrurientem Orxcos, cl lNrBUl'RKTANTBrfi»ci-
tioiif» auliquitus prodiisse- Cudicum emiu quidam pulo rjiis Jiuliiiu, Lti.ll>io:i plcriijuc in Urcidentc LBCTI-
pluies, cUii pauciorcs seuleiilias comiircheudiiiu. i.^.M. Ita llierouiuius. lu prulogo Dialoyi conlra
AUbi uialLa rcpciiiutar.atqueordu immutitur Alia Pcl.igiauos rursusuvagnum exagiLat, eidcmjuxla
iiuuque exempUna uuu uuo teuurepioieduut, sed aiqiicalus haireticis seiiteuiiam adscm)cus,/yosscat/
duas [) irtes cuustiluuul: qaiid posleruis a Uicroiiymu pcrfcrliunrm, rl, non dicam ad simililudincm , sed
Uuiaiumauuiiadveruuius,ctiuL.uampei'uuiaeiliiiijno a'i/uuii(u(cm JJei liumanam virtutem cl scicntiam jwr-
servaiiim. Ucnique Galeus uuh uin so codiccm Dactum vcnire, ita ut usseranl, te nc coj/i(u(ioiie iiuidcm el
 901 VITA LIB. II. CAP. IX. 202
ignoranliii,(/Hu>n adeousKinmntionis ralinc» adsccn- A carpLiin delibavi. UcLcra TillcmonLius lusiori cula-
derinl, posse peccaiv. lu prologo libri l\. in Hiere- ino cxcquilur.
miam conlra Rulinum elKvagriura, quasi Urigeiiis II. (juanto odio Theophilus .«CgypLios monachos,

asseclas,ojuscicmque crroruni armigcros iiiili|jii:aur in Origeuismi suspiciouem vocaLos, insccLarelur,

llis verbis: Coinmcnlarios,UKHld, in llicreniiani },cr atibidictum. llicronymus Theophili opiiuoucm gc-
intervalla diclabam, nt, (]uod dccral ocio, suiicressel neraLlm s(.'quuLus. licagrium, quasi Adamanliierro-
induslria: ijuum suhila hxrcsis Pyikagora: cl Zenonis ribus plenum, piimusomniuui Pelagii xwiveuiionbus
ijcaOsia; el ovaiJ.apTr,(jta?, id esl inipassiliilitalis et im- aduuraeravit. Ltenim satis eiatOrigeuisstudiosurn
peccanlise, ijuie oliin in Origcnc, ct dudum in discipu- videri, ul (juis iu 1'elarjianismi suspicionemincurrc-
iis ejus Orunnio (Uulino), Bcagrio et Joviniano jugu- rct. \in summi Petrus Daniel Iluetius inOrigenianis
lala est ; cl non solum in Occidenle, scd in Orienlis lib. II.cap. IV. Sect. III. §. Li. et llenricus Noris iu
parlilius sihilarc. Mulla scripsit Evagrius, qu£C posl Dissert. (le Couciho V. cap. \'ll. Ecarjrium pcriudc
Gennadium cap. XI. reccBscnlur ab AuLouio l'agio ac Origencm Didymumque incodem Concilio, cLcx
A. D. 3SS. ft. loa Casimiro Oudino iu SupplemenLo illo in VI. cL \\l. ddninari quidem osLcnderuuL. Sed
Bellarminiano pag. 47, atque cliam a LudovicoDu- llouoraius Faber in Prodromo veliLari parle III.
pino iuiLio Lomilll. HiblioLbecse. Librum lamou :<cn- cap. II. §. !t. pag. 77. contra Norisium, qui PoLrum
lcnliarum, quem Kulinusex Grfeco in Lalummscr- Halloixium, uL paLrouumOrigenis,acriLerimpugna-
mouem IrausLuliL, omncsjejuceaLliuguuL, veitVrme veraL, non dilliLeLur quidem, Synodum \'. damna-
inlacLumprtElereuuL,ue cxeeplo quidem 1 illcmuuiio, visse errores Origeni, aliisqueanteaderunclis,ninii-
Dingmo
qui res i'i'(((/)'iialias copiose persequiturin Lomo X.
" rum
tj Evagrio
el impactos non tamen ideo ;

Commoulariorum de llistoria Ecclesiastica.ExPal- tunc Origeuemab Ecclesiadamiiatum adiniLLiL, nec

ladio in Ilisloria Lausiaca cap. LXXXVI. Evagrius Evagriuni aul Didgmum ceiie. Coustal enim apud
(mlgencrc I'onlicuscivilalislbcrorum, yelllibcroruin, Catholicos, Synodum V. anlequam aSummoPonLi-
ex Paradiso Ilerachdis cap. XXV. et cx Sozomcuo lice coulirmurelur, non fuissc acumciiicam, teste
«lib. "\T. cap. XXX. Ibora tameu [uonlbcra] urbs ad etiam Barouio A. D. 534. §. ll'4. utpole celebraLam
Heleuoponlum iii Asia iniuori, memoralurJusiiuiano sinc Ecclcsia OccidcnlaH, el sinc Legalis Aposlolicas
in>iovcllaXX\ Ill.quamurbemCiegoriusNysseuus, Si'(iis;immonon solumnonapprobanLe, sed oxpiesse
Emgrii amicus, Lom. 11. Operum ediliouisParisiensis refragaule Vigilio pouLilice. "S igilius illam ([uidcm
.Egidii Morelliauni llioS. pag. ili. Uratioue de XI. postmodum miprobaviL episLola decretali, quam pu-
Martyribus, locat propeccEnobiumSanclorumBasi- bUci juris leciL PcLrus ae Marca, liceL Garnerius iu
lii cl Macriuae, uudc, ul ait, non procul aOetl parva noLis ad LiboraLumDiacouum de ea dubiLel. \'erum,
-^ivilas, quain 76ora//i uootni/KjusKpiscopus iranius utcunque siL, hac tantum parte adprobaviL, in qua
subscripsiLActioui VI. Concilii Chatcecioueusisapud 7'ri'<i capilula coudemuaverat de quo dubiLari nou
:

Labbeuiu tom. 1\". pag. 689. Codex Palladiiapud llos- potest, de eo euim exsLat Vigihi Constitutum apud
weydum in Uistoiia cremitica pag. 7iSS;'. uum. 134. iialuzium iu Concihis pag. 153:2. Dc Evagrio oeleris-
iiabet TSopMv Ibororum pro Toipwv Ibcrorum. Ergo que altumiu eo silentium. Subseciiti pontilices, Pe-
minime dubitaudum, quiuapudHieronymum, ciim lagius uLerque, cL GiegoriusMagnusin Vigilii vesti-
posweydo, et Heunco Valesio in notis ad Sozome- gia presse incurrenles, nihU ex Synodo V adproba- .

Qum,legidebeal Iborila, vel 1'ovle II gborita pro II g- verunL pra2ter unam Trium Capiiulorum coiKlemna-
icrbi 'i'((i. ^ioleuL-ajenim et quodammodo ffiuigmd- tionem. Quare ^'igilius et successores SyuodumV.
p
.ica; TiUemonlii et CoLeleriiexpIicaliones videuLur; quauLum ad Trium CapiLulorum coudemnalionem
uodo ille Ilgperborilam exaggeraLione quadam ab dumLaxaL adprobaveruut, non quanlum ad alia in
lieronymo scribi potuisse conjicit, propLereaquod eadem SynodoacLa: quorummuUa uunquamaupro-
'onius, paLria Evagrii, essel boreahs, conlra ac Pa- bare potuerunt, ut Faber oslendil. Ex his uuum
slina, ubi Hieronymus haec scribens morab.dur; fuit Ecagrii damuaLio, cujus errores Sedi AposLo-
jOtelerius vero iu MonumenLis Ecclesias Grtecaj licce non innoluerauL. Ahos auLem, quos uL ha^reii-
,0m. III. pag. 543. Ilgperiboritam, \el Hyperiberilam cos eademSynodus V. damnavit, Apostolica Sedes
criptum ab Hieronymo suspicalur, nomiue iu male- in aliis Conciliis ante damnaverat, et nova tunc
llictum coutorLo, quasi supra Ibcrilas, popularcssuos eorundem adprobaLione, quantum aci heec, opus non
bcriia, alque Ibcritis pcjor quod uimirum Ibcri,
; fuit. OptaviL quidem, immoet llagilaviLTheophilus
ive //j'6(')'i, cetera^que Ponlictegeniesmaleaudireni, cumque eo Hieronymus, ul AposLolica SedesTheo-
este prcB abis SepLimiu sub imliohbrorum iu Miir- phili damnaLionem Origenis coniirmarcl; sed mi-
ionem. Idcm vir docLus, Cotelcrium dico, pag. 077. uimeobLinuit. Hieronymus epist. LXXVIII.adPam-
fi codices Mss. bcnc mutios vidisse aiL, in quibus machium eL.\larcelIam,aiL, prxdicationcm Cathedrsc
3gilur lliborila et Ilibcrila Hyboriia eliam, ex ci.uo
: Marci Evangclistie, Calhcdra Petri Apostoli sua prse-
aclum Hgpcrborila. Sed verosimihus existimo, vi- (/i'ca(ionccoii/'H'»icJ;sedLameiinonconfirmavil,quan-
uiu SaucLumprocula scoinmaLe, unam Ecagrii pa- quam Hierony mus ibideiu subj ungil, celebri scrmone
liam designare voluisse, ul dlum ab aliis Evagriis. culgatum, bcalum quoque Papam Anaslasiuni, eLc.
uuc uoLissimis, discriminareL, putj. ab Evagrio An- y^ Uaron. p^ag. 99. tom. V. CeLera apud Fabrum videri
locheno Episcopo, £'('(i(/('io S.Johannis Clirysosiomi '-' possunt.Nonmeqiiidem fugit, post Hierouymum a
ocessario, el Evagrio presbytero, qui A. D. 381. Johanne Climaco Evagrium propler apatltiam re-
oucilio Aquilejeusi iuterfuerat. Hicnosicr^tvji;,';»*', prehensumin Gradu XIV. Scalce Paradisi pag. :i03.
rorcssioiiemonachus,cujusopuscula/iii/V(i((slaiiae Opcrum edUionis Parisiensis Matthaei P.aderi. Sed
erlit, viris sancLilaLe el doclrina masime illusiriljus Diouysius Carthusiauus dicloGlimaci, seusumEva-
peram dedit, Gregorio Nazianzeno prsecepLorc usus, grii prteferre nou dubilat in Enarraliouibus adSca-
uiagno Basilio Leclor, a Gregorio Nysseuo Diaco- lam Climaci, Gradu XXIX. fol. Ii7. editionis Colo-
us ordinalus, iu Ecclesia ConsLanLinopoliLauasub nieusis apud ilcichiorem Kovesiauum A. D. 1540.
ocLario, Arcludiaconi iuuncrefunclus,undeUiero- in foUo. AliquoL post Evagrium sseculis Antiochus
olymam digressus, a Mclama excepLiis est, cujus Abbas, Herjclii Augusli aiqualis, Homilia CXXX.
uasu monachum iuduit. Taudem sub ulroqus .Macii- pag. !234. tom. XII. Bibliothecse Palrum ediLionis
io.ahisquesauctissimis viris,Deo vacaturus,iuNi- Morellianje G. L. anui 1(334. Evagrio, Urigeni, el
i<Bcl CcUularum desertasecessit, ubi exhacvila Didymo errores adscribU de prajexistentia auima-
ligravil. A. D. 3ii9. circa festum Epiphauia;, aHalis rum ante mundi couditum, deque omnium rerum,
uaeo4.pustquamTheophUoAlesaudriuo, onusKpi- qua3fueiuut,i'cnovalione. Eadem iUi tribuuntCyril-
copalus sibi impoueie satagenti, se subduxisseL. lus Scythopohtauus in Vita Sancti Sabfe, et Jo.
le Evagrio Iborita ex Ponlo,
cujus scripLa Hafinus, Zonarascauone iu Deipuram uteique iu Mouumeu-
ius uecessarius, cum Laliuis commuuicaviL, hajc Lis Colelerii lom. 111.pag 3lj4. 4(58. Ad ea Lempora
Patrol. XXI. 7
 RUFINl PRESBYTERI

,Pal"^rum Groecorum eaudem- •

codice Bar- i.5. Eliam iu Catenis

qJ^BS^-^^^^^iHuio^;^.^ ia que Sanclus Dorotbeusmonachuslaudal
lib. XI de
Suarcsius ad Nihun pag. I.IO. guod male udilunus oUiller,
beriuo lesiatur Doclrinis. Al euim ex his
;

videbimus.DejusUUalolaccusa- lamensuspiciom-
aUbi eliam faclum auippeOrigcniaddiclus. Plcriquc
Deus Judex
Uonum quaj in Eva,j,-ium cumulaulur. bus vacaul necNovaliauismo.quiSocraU.mping.-
quod cnmea Ongemsmi
:

esTpro eoinlerim slal, et Pelag.ocommuue fu..

tur, quicquam cum Origene
venerandis fuenl impactum: Antom. Abbalis
viris etiam saucUlale Ad poslremo loco Ket'ulam SancU
auos inler chrvsostomoprimasdeben,auulloiguo- cditam ad Abrahamo
Ecchellensi pag. /o.mqua
supersanl, passim lau-
ralur. ScripU Evar,>-ii, quai BcaU Evagrii laus est. QuidjamdesancUssmns v.ris
eUam qu8efi»/.>'ufn mlerpre-
dari cerlissimum esl, dicam,qulbusslriclonecessitudin.sv.nculoadl.a.s>?
SancloBeuediclo Ama- (juid de Arsemo ? Qmd
lem habuerunl. Usec enim a guid deulroque Macario?
ostendemus. Quod
nensi magni facta postmodum dcmum de Isidoro Pclusiola, cujus
cpislola CCLI.
respicilapaf/ua; vocem, nemo prudensomnes^cn- scripta est
adEvagriumDiAConum?Quodpro
ibri 1.

plores ea usos facile

arguel.Sicquidem auctorMlcB Aposlokca Sede, quantum
Origenis. quosaversalur, eo dixi de Coucilio v. ab
SancU Pachomii, crrorum Cipitulorum,nouEvagru.condem-
juxta '^'^Evagnus, uU- ad unamTrium
eadem voce, auclonlas Saucu
penitus expers,
Man. Marcus nationem, adpi-obato, boc idem
uauiuuwu^-Surium nonfMlicu'Aniaucnsis conHrmat, quem
die 14. apai/iisno
tur apud LaurenUum
lurapuu -
.
Bcnc^^^^^^
qui Vitam
SanctiPorphyriiGazensisdescnps.tarmd g
Bollandumdie'2ti.I'erbruariipag.()l.0.g.l01.a;a(/.ia;"raen.LNa^ru>,c.
i
.,„ .„ eironbus
poleab o,..nrn„w _

ctnmadpartesad^oco nuominus iria ejus opuscula, ut

vocem parilerusurpavit.Huc rcligiosiEvitffipcruUha, in suum codicem
in Scholus ad Gra- vacua, cl lucubrauones
Eliam Crclensem melropolilam regularum Iranscriberct. Immo Evagru
dum XXX. ScalffiChmacipag..i4;i.ubisicloquilur: ut aliquando cjus
anuni mhd apud Occidentales tanti fuerunt.
Eqo enim apathiam, sive IrawiuiUitaiem vitiorum, pnmanisEc-
m
corde Ccelum, hber dc Conlliclu virtutum cl
aiiud existimo. quam menlis Auguslino et Ambrosio
clesiffi LaUnce docloribus.
csse
nuod omnes improbas dxmonum artes
deincepsprolu-
iributum fucrit ; Lconi etiam Pouunci, Is.doro et
Confer/iader.doclam perum SancU
do clludibrio habel et conlemnit. Autperto. Adi Appendicem lomiM.
(_
4-l.bonumsensum
observalionemad capulIV. pag. AugusUni ediUonis nova; pag. 219. ubi
de Co„/!,o(u
sulTra-
apathix tribuentis, et Bcrnardioi Rosignolii viiiorumct viriutum inscribilur.Essc aulem Evagiu
dediscipluiaCl.nsi.aua!
sium adscisceuUs cx lib. II. ab Geunadio conversum, nemo aiu-
^„(i,.W.e(tc««i,
perfeclionis cap. XXVII.
pag.341.HucfacilMagnus Lu-
madvertiiprajterunum, laliumcallent.ssimum,
praelaUoue, aluquc non
Basilius in Reeulffi fusioris
nequaquam abhor- aimHolslenium iu noUsMss. adRoberUBellarmmi
ab '^^pathix vocabulo Evagru AnUrrhe-
pauci qui calalosum: undc perspicuum lil,
ruerunl,quum probe nosseut, reclam signilicalio- ticuma virisdoctis frustra qusen.
Hoistemus moact.
aem commodc admitlerc, quamvis slncte conside- auaj in exlrcmolibroleguuturdem/ufobancUBenc-
PclagianahseresiexOrco Mss. vclusta non aguo-
rala malam involval.Hiuc dicU esse assumentum, quod
egressa,voxapa(/iia;passimsuspecia.Susi)eeUquam- aucloresnova3, quamdixi, editiomsies-
scuiil. Etiam
maximequivocemin scripUs suis quomodocunque Uiutur in Mss. quibusdam, cl in
edilioneErasmica h-
usurpassent, ut Xystus EvagriusPonticus,cl
eorum Q brum carere eapilibus duobus poslremis XX\ 11 el
nterpres Rufinus. Pelagius eaim hoc eliam
docuil,
XXVIIIcundem(iuehisverbisclaudi: Tuauicmho-
adscen-
posse hominem in hac vita eo pcrfecUonis mo Dci vigilanli studio altendequ^
dico, tpso adjuvan-
dere, ul ab affecUbus vacuus, ullra
non peccel, ex H.-
lc guivivitct reqnal in sxculasxculorum,amen.Uxc-
slorise Pelagian» Scriploribus,
Vossio libro I.
de Evagrii doctrina. Ad mores quod altinel, nihil
III. el Norisio lib. I. cap. I.
Egregia lamen esl potcst.
profcclo simplicius et saucUusanimo
cap. ofllngi
veterumPalrumlectioneexer-
qiiam cjus vitae historia, uU eam refert
animadversio viri in Palladius,
citaUssimi Cotclerii, in nolis ad RecoguiUoncs
Cle-
aui toto novenuio eum novit.
menUs libro I. cap. II. l 13 apathiam, slnctcsum- IV- lIispr£emissisprot'i'a.7r!o,cujuscaussa«i</ii-
lam esse imperturbabilitatcm, alquc im)-ccc«)./ium ;
commuuisesl^janmadEvaaWi OperaOrsecc scripia.
Patribus usurpari
sed 'laxius inlerdum ab anUquis ct pcr nostrum convcrsa,
accedamus. Ea reccusc
graliam
nro eosUitu. in quo posilusvirS.inclus per Geniiadius. inque duas classcs parUtur
in Cat .lap
Dci minus crebris, cl minoribus tcnlaUonibus
lil
XI. Quffidam cnim ait ab se, quiedam ab ali-
cap
obnoxius, nec gravioiibus peccalissuccumbit./lpu- poslL-
sicexplicalamadmiUilSanclusMaximus, cui (Rufinum inlellige) lalinc translala. QusB lu
ihiam
Operum pag. 399. Ccnluria I. de Cantale riorcm hanc classem rcjicit, hffic sunt.
lom. 1. ad monachos,si\.
animi slatusquos in xgro 1. Liber centum Senlcntiarum
cap.XXXVl. ca est/)aca(«s
anachoretas.
ad vitiitm movclur. Ilerum consuleeundemSancUs- "1. Liber de viui commuui
j o „ >
coenobitarum aa Sj no-
simum, doclrinaque theologica instrucUssimum Pa-
dilas, ahas SentcnliaJ de apathia.
trem pag. 441. 451. Ml. 570. 571. el (i54. Uisemm. p.
3. Liber ad Virgines Dco
i' sacralas.
aut nuUo oxplicatum iverisquje apudaliospiosscr.-
apalhia De primoopere scribitGeunadius eodcm cap.Xl.
plores bene mullos, nedum Evagrium, de
Composuil el anachorctislibrum CBNTUM SbNTENTIA-
passim olfendimus.
auuUo accusalum nuM,;>crca;)i(u(o di3e4(u m.Moxahum hbrumreccn-
III. Ewu/riuin in vivisagcntcm
el ci-udi(isacs(udiosis(librum)9Hin9"a3iii(aScti.
rcpcrio. Morluum, neino uaquam privlcr
lliero- sel :

^Mcni ego latinum fcci. Xum superiorem

nymum, iiilegro ccnlum el quinquaginlaannorura (cn(iai-um,
transi.atum,
nc ipsemel quidcm Thcophilus (librum centum Seulentiarum) olim
spacio, accusavit ;
parlim
guia vitiatum et per lcmpus confusum vidi,
Mcx.andriiius, alias in mullos -Egypti monachos, vcrttalt
reinterpretando, partim cmcndando, auctoris
lanquani Origciiislas, mox ab l-:vagrii
obilu^savions.
Valicaiio
saUs fuit, rcsiiiui. In Genuadii vclusUssimo codice
Sed llicroiiyrao, ne Evagrinm probarel, Ex
illum Mclania Hufuioquc, A DiHDiiioile.u, reliquis(iue
ob antiquarii incogilauUa.n hic aliqua desuul.
habilis, amicitii vulgalis librum ccnlum Sentcnliarum ab allO
liqi.et,
solitariis, per Thcopliilum malc
couvcrsuin.scdignavia librarR.rum
iiiterprote olim
adhiesisse. Ceterumncmo cx anlicpiis Scriplonbus
Evagriiim sinc laudis prsefaUouc mcmoravit; uon
corruptum quem Genuadius advctores codiccsexe-
:

Scntcnliarum
/iu/uiws, non Socralcs lib. IV. gil ct omcud ivil. Priinus illc ccnlum
I'aUadins, iion
Nou interprcsiionaliusfuil.qiiam/JuA»'<s.siGouuaduira
cap. XVni. non Sozomcnus llb. VI. cap. XXX.
at.tom
quidcm Geuuadio explicamus. Gennadius
Sanctus Prospcr in ChrouicoeditionisScaligen.non translalioui-
cap. XVU. dc /(u/ini Grsecorumoperum
denique Ocnnadius. Evagrii sculentiaj passcim
rc-
 :

VITA UB. II. CAP. IX. '20(1

^ loiiauus, },'L'ilur.iUiJiail, oilili exliibuisse/:'i'((;;/'ii j^dudum perii.ssecredeljaulur. Jainveio bummopcrc

(ii(,'i. llunc; eiindeni librum cuin reliiiuis iluniius
I
oiJt.uulum, iitsinj^ali seorsumdispositi, etscuieniiis
1 icuo Jesi}.'uavit liierouymus ad Ctesiphoulem pernumcros ad oram dislinctis, (iUodXistofaclum
l.i iigrio sermouem traheus. uolavimus.cum relii[iiisRurinioperibus, tamaliouis,
1 . Scribil ad VlUGINES. quam propriis in unum corpus redactis, oHIcinas
1 >i-r!/)i7 aU MonaCHOS. typographicas subcaul.
'.
hdiditlihriiin (-(SKNrENTIAS itepl a7ia6s(««, <if!(n»i V. Quandoquidem A'ys/i et Evagrii sententias a
possuinus
iiipassibitilatem vcl impcriurbabililalcni Runno conversas excussimus, locus postulat, ul
iiuando nunijuamnniinusulloperlurbiilionisvi-
, eliam Pamphili martyiis scntentias adver.ius mnthc-
coinmorclur, el, simplicilcr dicain, vcl saxuin, vcl maticos, ab codem Rufino conversas, excutiamus
eus est. Iliijus {E\'a.nni) LlB^OS per Oricnlem Grx- de quibusalibi meutionemaliquamfecimus,etfacit
S.«, (-/INTEUI'UETANTE(/iscip((/oc/i(S/Ju/t)iO, LATINOS Gennadius cap. XVII. In hujus tamen verbis mondum
criijuc in Occidcnle LKCTITANT. latere credidit Tillemontius tom. XII. arl. CXXIX.
Nonjam uuum,erj;o sedpluresEvagrii (idcos Rii- quoniamSanctusPamphilusuonSc»;cH(iasa(/i'c/'si(in
aus yccsnimirum, supra a mc recensi-
transtulil. mathemalicos. sed pro Origene Apologcticun scri-
Quid luculcntius ^priiiiiOH Gennadius eodem psisselegilur:quem Genuadiusindicare voIuil.Ca-
ip. XI. libruni ccii(i(»i Senlenliarum appellal, Sc- veus A. D. 390. post Labbeuin tom. II. pag. 310.
'.ndiim sic refert Composuit et Cienobitis ct Sijno-
: easdem sententias(/cpc)Y/i(isaduumerat, suspicatus
tis doctrinam aplam vils: communi. De Sijnoditis, eliam, in noniinc Pamphili Gennadium allucinari.
iii iideui sunt ac ca^nobitx, ne ego, ut alius fecit, T> Xorisius,inDissert. deSynodoV. cap. XIIl./?i(/i»i(m
angii scriuia compilcm, vide utrumqueejus Glos- nostrum,absecum alio /ii(/i»o, hBereticorum aute-
irium, Tertiuin Kvagrii librum liis verbis Geiina- signano, commixtum, exagitans crimen fraudis et
ius dcsignat: et ad Virgincs Deo sacratas libcUum imposturaj propterea eidem Rufino adglutinat, quod
mpelenlem religioni el sexui. Tria hsEC opera Eva- inpriori .\pologia, Macario scribenti contra mathe-
•ii adhuc supersunt, licet Ruftni inlerpretis Douiiue maticos, persuaserit,Sa)ic/i(»i Pamphilum marlyrcm
prolOKO ablalis, quomodo alibi quoque haec eadem quadam ce parte late aliguid operis conscripsisse in
i)lalaobservavimus.NamGeunadiusdei?«/(«iiraus Apologelico ; hoc quod Pamphilus scripserat, se
lionibushoc pecuhare adnoiavit Horumomnium :
translaturum pollicitus, nec postea transtulerit.
txcumque pneinissis protogis a l^xjisiS legunlur a Ex his doctissimus Cardinahs se agnovisse ait,
uftno sunl intekprbtata. De his nihil recentes Gennadium a Ruflno in errorem abductum nam, ;

iteratorum uomeuclatorcs. Non enim ad codicem inquit iu Pamphili Apologetico, quem Ruftnus Ma-
gularum Sancti Benedicii Abbatis Ani;.inensis, cario nuncupavit, nihil prolatum legitur co»/ca ma-
.lem octingenlis ab hinc annis scriptum publici thcmaticos vel Fati asscrtores. Tantum de Patre, de
iris lecil Holstenius, digitum in tenderunt. Immo ex Filii seternitate el consubsianlialitatc ; de Sancti Spi-
s unusGuillelmus Caveus ^'caycii o/jusci((((abfii(- ritus divinitate, de Verbi incarnatione ac Christo Do-
(0 lranslata,cic;jc)'di(isaduumeravit A. D. oilO. Sed )nino,de painis damnalorum, et de animarum transmi-
ppeodix. ejusdem codicis ex membrauis Floriacen- gralione ibidem disseritur. Norisius mos percontalur,
bus RegiDfe Svecorum, uunc Valicanis, triajam quodnam igitur opus contra malhemalicos Pamphilus
cta monachi Ihoritoe opuscida, a Rufino conversa scripsit ? Quomodo Rufinus eorum, quse Macarius.
jbis servdvit. Priora duo absque uUa distinctione r scire cupiebat, notitiam tradiderit ? Tandem putat,
intontiarumob similiiudineminunum coaluerunt, imposlurse originem latuisse in reliquis Ubris quin-
Iriquehac una ejjigraphe imposita, indu.istamen, que Apologeticis pro Origene, nunc deperditis.quos
iquilibel liber suam habeat, hoc pacto dividenda. idem vir summus nniEusebio, non item ut debuit,
1. Evagrii monachi Scntcntix. Pamphilo, tribuit. In horum ahquo dicla Origenis
2. Ad eos, gui in Coenobiis ctXenodochiis habiiant. contra ma//ie»(a/icos recitataexistimat; hosquelibros
i sunt Si/noditas. Coenobia euiin hujusmodi, eliam omnes.Ruunum transferrevoluisse. At \ix primum
inodoehia, seu A'e(iO(/oc/iia dicebantur apud Can- iuterpretatus, manum de tabula amovit, vcritus,in-
um in Glossario. quitNorisius, nereliquiiibri 9i(i»f/i(c,uon Pamphili,
Primus Evagru liber, centum Senlenliis constans, sed Eusebii esse cognoscerentur, si eos vertisset.
(sceverbisabsolvitur pag. 35. editionis Parisiensis: Hinc error Genuadii, rem infectam pro facta acci-
ave est vcl cl dulcis favus, Scientia aulem Dei pientis. His et iUud addit Norisius, Ruftnum noluisse
ilcior ambobus. Mox alterlibellus subsequitur;oc( Apologetico, ab se converso, primi libri nomenim-
s qui in Ccenobiis ct Xenodochiis habitant fratres, ponere,Deab alio, quam a Sancto Pamphilo, com-
ji,Coenobitas ct Synoditas nou scilicet sohtarios, ; positus putaretur. Ego de ipso Apologetico, et an
d cum aliis degentes atque his verbis inchoatur : : /it)'i p/-i»iiunusPa»tp/iih(sauctorfuerit,necneabunde
tdi, monachc, scrinones Patris tui. Hisduo6i(S suc- disserui lib. V. cap. V. § 3 et 4. Nunc osteudam,
daueum venit tertium opusculum, quod, prseler promississtetisse,dumillum unum
/?!(/(»«»( Macario
ieroujmum et Genuadium, Socrates cum rehquis unius Painphili marlyris librum, qui primus fuitsea;
emorathb. IV. cap XXIII. Senlcnlice ad Virgincs. i\ librorum Apologetici, latiueconvertit: nonitem ce-
his porro libris, et prsesertim in primo occurrit " terosvertisse, quaPamphilus contra mathematicos
lalhia, sive iinpassibilitas, quae in hbris Evagrii in eo uno, qui primus et suus fuit.non etiamin reli-
itinis et Grsecis Hieronjmum tantopere offenderat quis, scripserat. Rei verae, et luce meridiana clario-
anifestius hocliet, siexemplaaUquahucadferam, ris,expUcationemaccipe.Pai»p/(ih(sin illoipso^l;)o-
ide clare id comprobetur. quiesversioneRutinietiamnum super-
togctico suo,
Pag. 34. Qiii servituti subjicil caiiies suas, impas- est tom. 1. Operum Origenis pag. 758. editiouis
lilis crit. Grynsei, tuetur humaui arbitri liLerlalem conlra ma-
Pag. 35. Sedes autem iinpassibilitatis anima bene ihcmaticos, et Faii asserlores, humaua§ acliones
rans. astrorum cursui etmotibus impietribuentes. Verba
Pag. 36. Sine impassibilitate non exaltabiiur Cor. sunt Pamphili : Consequens est inlelligere, non nos
mtatem antecedil impassibilitas, impassibilitatem nccessitali esse subjectos, ut omni modo, etiamsi noli-
nerat prudentia. mus, vel bona, vct mala agerecogamur. Si cnim nostri
P;ig. Sl Longanimis monachus impassibililate gau-
. arhitrii sumus, impugnare forlasse nos possunl aliquas
bit, monachus prudens impassibilis erit. virtutes ad peccatum, el alise juvare ad salutem. Non
Pag. 40 (,/KS miserelur liventibus oculissuis, et ta- tamen necessitate cogimur vct rccleagere vel inale, quod
>centibuscarnibussuis,nonla:tabituriinpassibitilate. fteriarhilranlur (mathematici et judiciarii astrologi
Habemusergo/i'cs Evagrii a Rulino conver- tibros vulgo dicli) qui stcllarum cursus etmotus, causamdi-
s,etaHieronymo nominatim indicatos, qui.jam- cunt humanoru)nesseg£storum.Noneorum,qu3eextrci
 . '

207 RUFINI PRESBYTERI im

arhitrii Uberlatem accidunt, scd corum, qmeiii noslra \ iUiruDa,humanissimesalulavit,graliisamicoliabiti3
4iiii<))ositapo/fs/a(c.Adha;cvirsaiiciuspag."40.liaereii- quod se de Grsecis lilteris altenlius perdisceudis
corumalhoillosadscribit, 7111 /ifccriar(<i(riipo(f(!/a(cTO commonuissel, postquam Latiuam (Jperuni Suucti
fj,aiii»iu/'i(sai(/Vircfii/i(»i(i(r,t't'(u(/)miiciosorf05nia(c Clemcutis ab sc adornatum editioncm, ud euudem
commioii humanx vila:, el virluli conlineiUis: labem Rufinum transmiserat. Virsanclus eluiodestissiums
quandam inferrejudicandisunl, ne humani propositi imperilice sua;tribuit, quod oli ubi sensum magis
repulelur bonum quid vel facere, veldicere, velsenlire, qu.im verba, quippeabseuou iutellcclacoDvcrlcrit.
ex quo ad contemlum aul negligenliamdivini judicis Sed Paulinum ipsum loqueutem audianius -.Saneq'
mens hutnana firmabilur. Et infra Habcndum est : admonere dignaris a/feclu illo, quo nos, siut le d
autcmin ecclesiasticis observalionibus, quod neque ho- gis, ul studium in Grxcis lileris atlcntius sumam, ii-
minum quis a Deo in perdilionem traditus est sed ; benlcr accipio. Sed imyjlere non valeo, nisi forle desi-
unusquisqucpereunliumsuanegligenliapercatelcuipa dcria mea adjuval Dominus, ul diutius consorlio I
quihabensarbilriiliberipoteslatem,eligerequodbonu)n perfruar. A'am quomodo profcclum capcre potero '
esl el poluit ct dcbuil. Qiivd ctiam de ipso diabolo monisignoli,sidesil aquoignoruta condiscam? Cn •

senliendumest. Ha3c testimouin contraas(ro(o(;osseu enim, in translatione S<Jtic(i ClemENTIS j>ra'(cr alii<
malhematicos, ex ipso Sancti Pamphili Apologetico ingcniimei defecliones, hane tc polissimum imperii •

excerpta.fiK/^iiiiprobilatem ab i((i;jos(i(ra; ct fraudis me^ penuriam considerasse, quod aliqua, in quibu.': •

calumnia vindicant. Kecto enim Macario seribenli leltigerc verba non polui,sensu jiotius apprehenso, 1

conlra matlieinatieos Rufinum dixisse produnt, Pam- ul veritts dicam, opinala Iranslulcril : quo magiscij' '

pllilum lale aliquid Ojieris

is conscripsissc
c in Apologclico n miscricordia Dei, ut pleniorcm mihi tui copiam (>
suo, qui erat primus Hbrorum scx ab illo uno con- bual ;quia pro diviliis crit pauperi, ul micas, a div
scriptus, quum reliqui IV. non ab eouno, sed ab eo mensa cadrnles, avido famclici eordis orc colligere. J •

et Eusebio simul conscripli fuissont, ullimus vero ab Clemenlc Jiomano Paulinum hic loqui, non est cui
iino Eusebio. Hoc quod Pamph ilus scripsit, eiiamnum quisquam dubitel cum llcriberto Ro.sweydo. Sii'
superest in ejusdem ylpo/o^cdco. Non ergo Genna- enim is nomine ab Alexandrino, aliisque, apud v-
dius, a Rufmo in errorcm abduclus, Paraphili Sen- teres antonomastice se distinguebat. Rutiuus. (ini
leiilias adversus mathemalicos, qua; nullae esseul, ope- Clcmentinas Recognitiones in libros X. distinci
ribus a liufino conversis adnumeravit sed quod ; una cum aliis bene multis GrtBcorum codicibus 1

Piimphihis inApologelicoat/fcrSKS malhcmalicoswTe Orienle secum attulerat, in Ilaliam redux, Paulin.i

scripscrat, el Kulinus latine converterat, hoc idem hospiti interpretendas commodaverat. SedPaulinns
GcnnadiusexpressitvocabuloScii(c«(iaruma(/!)crsi(s inlerprctalionem adgrcssus,ultimam ei manumn -

»>ia(/ic»ia/icos;quamvis/lpo/oac(icumputiusquamSc)i- quaquam imposuit,quodRulinusexspeciminea(i^

tcntias appellare debuisset. Non euim Geunadius misso, eam minus accurate confectam deprolioudi^-
quasi duos libros a Rufmo
conversos, Pamphilo ad- sct, sanctum virum, utmajus studium in Grsecis li-
scripsit, Mpo(o(;e(icum et Senlcnlias advcrsus mathc- tcris poneret, beuevole horlatus. IJajc omnia uobis
malicos, sed unum tantum adscripsit, ut litulo Scn- prodil Pauhnus. Rosweydus monct iu notis /»'u/;-
lenliarum adversus ma(/ie»ia(icos palara faceret.uuum »iu»i vcl Pautinum intcrprctationem intcrpotassc. i.
martjris ^l/jo/osc/icum abse denotari. Nelibrumin- dc novo Clementinos itlo vcrlisse. Vir doctus in i\
dictum prseteriret, alterutro eum uomiue iudicare clara hajrcre nondebuit. Hoc euim posteriuseerti —
debuil. Indicavit autem nomine Scii(eH(iari(»i ad-n simum est. Neque liufmus alienam interprelationei! .

vcrsiis malhemalii-os. Minime lamenhoclocodissimu- et ab se non probatam, sibi usurpasset. llanc Rus-
laiidum, iu vctuslissimo Gennadii codice Vaticano wejdidubitationem iUud satis convelUl, quodPau-
Iiaudfiuaquam legi ut iu vulgalis ; inlcrpretalus csl linus atiqua, in quibus intelligere verba tion puliiil.
etiiim (liulinus) ScH/c»/ias Pamphili martgris advcrsus se»suj)o/ius ap;)rc/ieiisoseverlissedicat.Rufinus ver..,
malhemalicos. Sed posi I^vagrii Sentcnlias mox se- »ionso/H»iascii/cH(tis, sec/»iccascrmoHt/»«s(juirfcm.-'<i-
quitur: Pamphili marlgris adversus malhemalicos, tis, elocuiionibusquc se discessisse proflletur:(;i'
intelligcforsan tibrum, vel Apotogeticum. Utcumque res, inquit, quamvis minus ornatum, magis tam'
Iiennadius scripsorit,cerle/t7(ru»i ;)ri»iuHi /l/io/oflc/ici /idele narralionis reddil eloquium.
iiidicavit.eundemqueprofoeluSanctiPampliiliasno- II. Rufinus hunc suae Clementina; translationisl.n-
vit. Jam crgo patet, in Sancti Pamphili borem susceperat, rogatus olim a Sancta SitviaXU-
Apologellco
re vcrahujusce mart.vris Scnimiias advcrsus mathe- giue. quam Paulinus laudatepisl. ixsi. alias xi. uil
»u(/icos,aRufinocouversas,etiainnumcxslare:()u.is Sevoruni,Pain testatus, mullorumex Orienle marl -
viri docli vel uunquam exstitisse, vel jamdudum rum rcUquias iullaliam couvexisse. De illa fli(/iu
periisse ceusueraiil. IlisproRuliiio obscrvatis.uolo in prologo Operis Clementiui ad (»ni'(/cH(ti(»»i Brixi
•piicquam Norisii laiiduin imminiii. Virura, inlerio- num Episcopum : iios, iniiuit, lyuos e( iHc^ciiit /CHui(
ribus literisornandislocuplelandisquouatum,.seiu- minus jiromlos, ct scnecla jam tardos rcddil, ac.iegn'
per summe suspoxi. Sod nusiiiiam Inbi, Diis, non opus,quod OLIM venerandx mc»Horia;SlLVIA injun.i
liominibus datum. Nunc ceteris quoque RuUni rat, ul Ctcmenlcm noslrse tingua: reddcremus, et 1

translationibus evolvcndis operam demus. T\ deineeps jurc hsercdilario jKiscebas, liccl multaS ;
GAPUT MORAS, tamen atiquando reslituimus. Pr.x-dain »1
X.
parvam, Graicorum bibliothecis crcplatn, noslrori'
I. Ckmentis Rccognilioncs Grxcas posl earum transta- tisibus cl ulilitatilius convcrlamus, ul, quos propi'
lionem, ab amieo Paulino JVolano fruslra
lenlatam, »10(1 possumus, peregrinis nulriamus alimoniis. Nam
Pu/inus laline eonvertil. II. liogalu !>ancla; Silvix, el sotcnt siiaviiira videri percgrina, inlerdum rero fl
rtufini prxfecli prsclorio sororis, opus adgrcdilur uliliora. Ail liufintis, Gandentium /ia're</(/«rto./'iireab
quod Gaudcnlio Ilri.ciano Episcopo nuncupal. III.
se poposcisse hanc translationem, proplcreaipiod
Veruspra;l'alionisauctor ct ftccognilionuminlerpres Sancla Silvia Virgo, cui eandem ipse spoponderal,
j
tiufinus. l\. Dellarmini lorus circa Clcmcnlis
He- Brixiii?, in sedc Gaudcnlii diom suuiu obiisset, iibi I

cognitiones ejcpendilur. V. Varix inscriplioncs lie- ejus corpus quiescit iu a\lc Saucli Joh.iums rcco-
cognitiiinum Clemenlis recilanlur. VI. yluc(or Heco- liturque mcmoria die l;i dccembris, ex Actis Sau-
gnilioniim inquirilur. VII. lijiisdcm a:las slatuitiir. cloruin HollaudiJiuis die -11 Aprilis pag. /.!i;i. '(
.

VIII. Dodweti sentcnlia rcfettilur. IX. CensuraGe- Palladius, qiii in llistoria Lausiaca cap. CXLII.s
lasti Papai de liceognitionibus. \. Varix liecogni- cuin Sitvia. l)tlaunosageutc,^Kgyptum peliisse tcs
tionum editiones numcraulur. latur, Sa/i'ia»i, ali.is Silvaniain el Itiifini e.vprafei I

soriirem, vocat. lu veteri laiuen ejusdem Ilistoriir

I. PauliiuiR Nolanus Kpistola XLVI. olim XI, VII. sua5 versione, qua; Paradisus Hiraclidis inscribilur
Uufinum ex Goenobio Pincii, ut lOIbi dixi, Romam non Siiuantum aul Sa(uia»»i, scd Silviam, dicil c.ip
 :

'im VITA I.IB. II. CAP. X. 'JIO

\I.1I. pag. !)"7. oditionis II. Roswcydi. Utcrquo j^ colleclos. IIoc idcm inquil Rufinus his verbis : si
viii), Palliidius el Heraclides, inilio capitis subsc- quid a tc, ctiam quotiniani ei.OQUII morcrfici/i()-,si
utis, auctor csl, Sanclam Olympiadem, EcclcsiEO quid in Ecctcsia T)ECLli.yi.\.T:VJX,id in LIBRIS HARERI, i;/
h-itanliuopolitanaj Diacouissam, i^ilvi.-c cgre^rias ad iNSrRUGTio.NEM TRADi vidcmus, ab iis nimirum
iitcs sibiimitandas proposuissc. Tantanimirum qui noiarios, ea omnia clam excepluros, sul)-
i.v claritudo ct fama sanclilatis, ut aliis in
l'uil mittcbant. Gaudenlius, teste Rufino, Grajcas litte-
i- Miuplum darctur! Vocabulum r.i/Dvc/VWi, Gn Toi 3 ras calluit. Quidni vero, qui sarr.is peregrinationes
o l-if/wj, nou i'sl cur Tillomoulius tomo XI. I)cr Orienlcm se suscepissc lestatur, ubi cousque
pag. t)3!>. ad tempus itineris Palladii cum Silvia iu fama ejus virtutum pervenit, ut Orieutalium Prfe-
.Ktryplum, sive ad A. D. 38S. referendum dicat, sulum suasu episcopali oneri, posl Philastrii olsi-
qmim vcrc ad A. D. 520. quo scribebat /'(iWdrfi".'--, tum, a suis per Legationem co missani sibi de-
rcferri debeat. /?»/i)ii(s enim Si/uia; frater, el Proe- iiunciato,humcros supposucril?Ibidem.Ioha. Chry-
1'cctus Prwtorio iu Orieutc sub Arcadio Augusto,al'- sostomo nondum cpiscopo, stricia ucccssitudino ad-
feclata; lyvanuidis popnasIuitConslautinopolioKal. hsesit, -proque eo, postmodum episcopatu dejccto,
Decembres A. D. ;W.'i. adeoque posl .\. D. 388. ex LcgatusEcclesiEeRomanceConstautiuopolimmissus
Philostorgio ftolliofredi lib. XI. cap, III. et ex So- est. Adi ejusdem Gaudentii sermonem XVI. epist.
crate lib. VI. cap. 1. /{«/"ioo fratrc sublalo. .Siiyia CLXXXIV. Palladii Dialogum cap. IV. et Nicepho-
soror iu Italiam trajecit, ub aderat A. D. 398. cx rum Calhstum lib. XIII. cap. XXXIII. Itaque nullum
Paulini epist. XXXI. alias XI. Hoc enim auno post superest dubium, quin Gaudcnlius episcopus, cui
feslum Sanclorum Apostolorum Petri et Pauli, ut n Rufmus Clcmentem suum nuncupavit, f uerit Brixia-
dictum cst lib. IV. cap. V. § 3. Pauliuus Victorem nus, non ahus.
in Aquitaniam ad Severum dimisitcum cadem epis- III. Ilsec fusiusprosequutus sumpropter doclissl-
tola, qui pro consecratione novse basilicDe addidit mos viros, Sixtum Senensem, etRoberlum Bellar-
particulam sanctissimseCrucis,exMeIaniaimpetra- minum'venerabilemCardinalem,quorumiIIeinlil)ro
tam. Sed uon ita addidit sacros cineres, a Scvcro II. BibliothecEe, hic in Catatago A. D. 39(1. Rufini

expetitos, quibuscarere se dixit. Victoremtamenait, prsefalioncm adGaudcntirtm procommenticianimis

spemcjusijem gratim copiosam haberea Sajicte Silvia, propere habuerunt. Bellarmini proferam verba ob
qux illi de muUorum ex Orientc martyrum reli(jiiiis glossam, quam Lahbeus tomo II. pag. 309. illis ad-
spopondissel Ergo Silvia ex Orienle in Italiam ad
. nectit: Sicut ipse Reeognilionesfalso fortasse tribuun-
illud tempusreverterat Hac vero circafmemsajculi tur Clementi, ita eliam non est incredibile falso illi ad-
IV. Brixise demortua, Gaudentius urbis episcopus junctam fuissc prxfalionem Rufmiquasi interpretis. Ad
jurc hercditario Clementiuas Recognitionespoposcit, hpec sic scribit I.abbeus Verum imposluram non ag-
:

quas Rulinus nostcr Silvix viventi pridem spopou- novit Gcnnadius, nec ejus sequaees et Trilhcmius. Post
dcrat. Idem Rufinus sub fmem perorationis Com- Johannem Rainoldum,nostrorum perfidum exscripto-
mentariorumOrigenisin Paulii epistoIamadRoma- rem, in Censura apocriphorum, eodem ac Sixtuset
nos his verbis lidcm suam Gaudentio obligaverat Bellarminus, spectavit Gerardus Joh. Vossiusinlib.
[Post hoc sane vocal nos opus, (/((orfOLlM quidein in- II. de Ilistoricis Grascis cap. IX. Rufini vel alterius

junclum cst (a Silvia). Sed nunc (post Silviae mor- subcjus nomine prsefationem appellans. Immo infra
lemj a beato Gaudentio episcopo vehementius pcrur- nedum prEefationcmpi-oj-sKs ficticiam, sed et libros
getur, Cleynentis scilicet Romani episcopi Aposlolorum r ipsosRecognitionumaft alio, quamaRulinoiraosia-
comitis quorum ut suceessoribus darem cognitionem
: los, se credere mallc signiflcat. Vossio ad errorem
libri a nohis in lalinum verluntur, Rosweydus ia notis preeiverat Caspar Barthius. Verba ipsius adferamox
ad Paulini epistolam XLVII. quse in nova editione Adversariis lib. XLV. cap. V. Recogn ilion um Clcmen-
est XLVI. postque cum Cotelerius ad Recognitiones lis litulo inscripti libri, Chmentem auclorem ne et Ru-

aeque ancipites sunt, Gaudcnlio Brixiano, an A'oc«- finum interprelcm habeanl, non est facile decidere. Vi-
rieiisi RuCnus illud opus inscripserit. Alioabiitpri- rislilteraturaexcultissimisnoUemhsecexcidissent.
mus libri vulgalor Jacobus Faber Stapulensis, Gau- Xunquid difficile est rfecirfcccquodspissaetlocuples
dentium gloriosum Clirislimarl'jrempariteret Arimi- veterum monumentorum auctoritas comprohat ? Xiliil
nensiumepiscopum prKoculishabens: quitamensub ergo est Ruflnus ipse in Peroratione Gommentario-
Constantio Augusto.tantoante, pro Christosangiu- rum Origenis in Paulh epistolam ad Romanos, ubi,
nem fuderat. Varie variis lioc pacto serram duceu- Gaudenlio episcopo perurgenlc, se operam dare ait,
tibus, quanto 'melius David Blondellus in Pseudo- ut Clementem Latinum faciat? Nihil Gennadiuscapite
Isidoro pag. !28. de /?ci.rie»ijiommnointeIIexil! Ru- XVII. Clementis Romani Recognitionum hbros a Ru-
Unum iu preefatione ad Oatidentium, hoc diserte Dno latine redditos narrans? Longum sit iter conli-
comprobantem audiamus Tibi quidem Gaudenli, : cieudum,si alios deinde rem eaudemtestautes per-
NOSTRORU M DOCTORUU,
tantus inrjenii
rf<^cus iiisifljic currere velim. At indictum abire non patiar unum
vigor, immo tanta spiritus gratia
ut siqvid a tc et alterum. AnastasiusBibliolhecariusinepistolaad
est,

e/iam QUOTIDIAKIELOCJUII more dicitur; siquid inEc- Johannem Diaconum OperumJacobiSirmenilitom.nl.

GLESIA DEGLARATUR, id in LIBRIS HABERI, e/ OfilNS- r» pag. 47:2. Clemenlem, ait, ciucm Rufinus, nostrai lin-
TRUCTIONEM T]K.\Dl posleris debeat. Inhavevo; ^quum
guse rcddilum restilulum, et redeuntem, ad Gauden-
,

esl sanc tibi, qui hxc c(i« mGRJJCE LEGERIS [neforlc in lium scribens, innuil. Sanclus AldhelmussivcAlthel-
aliquibusanobisservatumtranslationisordinempules) musScireburnensisepiscopuscap.XXV.(lei,audil)us
inlerpretalionis noslrse indicareeonsilium. Ha;cclogia, virgiiiitalis pag.5i6. editionis Londinensis, omendalai
in Gaudenlium episcopum a iVK/^ino congesta, uni ab Ileurico Whartono, laudat Ilinerarium Pelri (sunt
Brixiano aptari possunt; prfeterea nemini. Iseuim Clementis Recognitiones) /?((/ii!o inl.atinumex Grse-
fuil Doctor, vel Tractalor insignis. Ita enim qui corum iibllolhecis vertenle. Tam disertis testibus con-
Verbum Dei sacrasque littcras vcl voce vel scripto sonant Recognitionum codicesMss.pIaneomnes, Ru-
exponerent ac docerent, ab ecclesiasticis Scriptori- fini interpretis nomen prseferentes. Quominusergo
bus passim dici,adnotavil Franciscus Beruardinus viros, insigniter doctos. properanteshfec fu-
ad alia
Ferrariuslib.I. de Ritu sacrarum concionum cap. II. gerint,uon cst ambigcndum; alias rem certam procom-
ex Gaudeniio Bj'ij.-ia)io esemplum etlam adducens,a menlononhabuisscnt.EjunioribusC'o/c/e)'i((sin.iu(li-
quo Sermones sui in Ecclcsia declamati (ut Ruiinus cio de hbris Recognitionum pag. 484. editionisnovae,
loqui amal) Traciatiis dicuntur in pra;fationead Be- Ruflui esse prsefationem ad Gaudentium juxta ac \ cr-
nivolum. Ilorum egregiam editiouem nuper accuravi I sioncm totius Operis, ex stilo etiam probari ait et :

V.C. PauIIus fialeardus CanouicusBrisianus. Idem codicum vetustiorum prfesidio ulramque Rufiuo vin-
eximius anlistes sc comperisse ait, « Jio/crriis, in- dicat. Unus enim, quem lt,udat, sicinci|)it : Rufini
tenter ndposilis, Tractntus snos, ex ore loquentis prcsbyleri pr^falio ad Gaudenlium ponlificcm in Ili-
211 RUFINI PRESBYTERI '212

nerai-ium ClemeiUis, ab cn cx Grxco in Latmum con- ^ cod. CXIII. ciuamvis omncs Rccofrnitionum antiqui
versum. Et post pr8eratioucm.ClemenlisqucadJ.ici'- codices ivoiYvioTEwvexliibont :quod perindccst.Uinc
bum epistolam, ila liabel llincfarii Clementis,l'clri
: enim operi inscriptio, quia inillonarratur, quouicdn.
Aposloli successoris, libcr primus incipil, a Ruf>no Ira- Clemens, parenles, et fratres serautuoi-ccojynoscdiW.
Hucius, Ceterum Bellarminus agnovil, Clemenlinas V. De variis Rccogniliouum Clcmculiuarum in-
Recognitiones a Rulino latine couversas, neque de scriptionibuspostColeleriumpag. 'i84.accurateagil
hoc dubiiavit nam Baronio judice A. D. 102. '(. 22.
: Jo. Erncstus Grabiusin Spicilegio Palrum tom. I. pag.
nemocsl qui dubilare debeat, quum Ccnnadius hoci)^ 275. ubi ct plures earundcm cgregios codices Mss.
sum rf{;Ri(/i»o(cf/e(Hr.EltamenDupiiiiuniaudirenol)i3 in Bibliolheca Oxouiensi adservatos cnumerat.
contingilin lomoIII.BibliolhecEc, omninoaliam,sen- 1. Rccognilioues
Ckmenlis.
tenliam Bellarmino tribucnlcm, eam scilicet quam 2. Recognilio
refutavimus. Necminusspissoerrorretantoanioirre- 3 ClemcntisRomani Ilinerarium ad Jacobum Ira-
titum dcpreliendimus Anaslasium Bililiolhecarium in Ireni Domini.
cpistola pridem adducla, cunique illoc junioribus 4. Ilinerarium Sancli Clcmentis de factisetdictis
Pelrum Dauielem Iluetiura in libro dc Claris inlcr- B. Petri Aposloli.
prelibus pag. 15l.quandoha;cverba,quibusIiuiiuu3 o. Acla Petri Apostoli.
praDfalioncmsuamadGaudenlium,auspicalur,j((C7c- (). Circuitus i
Pclri.
mcnlcm noslrse lingux rcddercmus, ila acceperunt 7. Periodus i

quasi liccognitiones ipsae laline scn';)(a?primum fuis- 8. Iliuerarium

sent postmodum depcrditfe. ct demum a Rubno e t>
: 9. Historia
Grsecia in Lalium rcstitula!, non e Gncco translatx 10. chronica
Clementis.
At plane aliud, non hocscripsilRufinus^apudqucm H. Gesta
viri docti primis tanlum voculis, uliUl, raptimper- 12. Liber
leclis, iu crrorem adducli suut. 13. Libri
IV. Nec penilus nobis pra;lereundus cstalterBel- 14. De vcra dispulationePetri Apostoli conlrafal-
larmini locus. lu Catalogo cnim. A. D. 92. Iikc de sitatem Simonis magi.
ClemcntinisRccoguitionibusscribitr/csfcfi^pip/iaKio 15. De disputalionc Pctri cum Simone mago. Ti-
hseresi 30. Clemens ipsc tcstatur, Circuiltis Pclri, a se tulum Disputationis \cl Dialogi Pclri cum Apionc
conscriptos, ab hierclicis drjiravatos fuisse. Vir purpu- quein Ilenricus Valesius et Cotelerius huic operiin-
ratus hsic hausit ex raagnis Annalibus A.D. .'il. 'i- didcrunt, Grabius expungit. Nomcn llinerarii. seu,
10. et A.D. 102. §. 21. Verum Lucas Holstenius non quodidemesl, Circuitus. clPcriodi. frequenlius opori
hoc dicerc Epipliauius delcsil, sedc,j;c)icyc/iisc;«s- adha;silobhisloriamitineris,quodPctrusIIierosolj-
tolis Bcali Clemcntis, qux in Ecclcsiiste()untur,Pcrio- mis Antiochiam Fuscepissecredebalur,pra'tersrcssus
dos islas falsilatis convinci. l\'equeenim congrucrc ctim Csesarea, Dora, Ptolcmaide, Tyro, Sidone, Beryto,
stito sancti Clementis, ncque cum cjus docendi modo. Tripoli, Orlhosiade. Anlarado,elLaodicea.IIolsieuio
Verba sunt Holsicn ii in nolis Mss, ad Bellarmini Cat^i- lamen innotisMss.ad Calalogum BcUarminivisum
logum, inMuseonoslroservalum.Lapsum tanti viri est, lliuerarium a ficcoi/inVioinViKsdilTcrrenequccsse
indicavi, neuUiamplius obdicenlisauclorilatem.sit carundcm compcndium volumen intelligeusParisiis
;

caussa ofTensionis, ut nuper fuil alleri viro doclo. cdilum cum latina versione Joachimi Perionii. Sed
qucm nominarcnon debeo, ueamiciliam,
corrigens, r Vassius lib. II. de IlisloricisGrseciscap. IX.penein
quaj mihi cum
eo intercedit, lajderc videar. Idera finc, opjus no)i admodum antiquum
hoc esse,pr3eler di-
Epiphanius Hajresi XXX. §. 15. C7cmci!/inos libros clioncm, mutlis arqumcntis convuici animadvcrtit.
fuisse abEditiouis corruptos testalur.Photiuscliam Luculentius hoc pateliit, si Barthius adcatur, illud
cod. CXIII. vocHLlrefertum opus almtrdis,nonsincplu- examinaus in Advcrsariis lib. XXXII. cap. XIV. et
rimisex Arii opinione in Filiumblasphcmiis. H.'crsua lib. XXXVII. cap. XXIII. Libri inscripliosic loqui-
seruntmagni nominisTheologoDionysioPelaviolih. lur Clcmcntis Romaniepiscopi de rcbus gestis^percqri-
:

I. de Triuitatc rap. lU. t). cxtremo, Pholiauos codi- nationibus, alquc concionibus Sancti Pelri, Epilomcad
ccs magis fuisse depravatos,quam sil interprctatio Jacobum IlierosoltjmitanumEpiscopum Parisiis apud
Rufmi, qui ca sustuleril.qure ab htercticis, prsescr- Iladrianum 1555.iu .i°.Cotelcrius,quiad
ri(r)i(;/ii(in.
tim Eunomiaiiis, ingcsla idem Rulinus monucrat in scplemMss. codicesregiosistud opus coUatumvul-
opusculo de Adutlcrntionc librorum OciyeiiiS quijilie gavit pag. 74!t. post Rccognilioncs cl llomilias nihil
quae eodem /?i(/(i!o testc cccfcsiasdVa rcryii(aoniiiiiio aliud esse deprehendit. quam puram Epiu^men, non
)io)i recipiat. Sed mcmoriarepctendum, binas Rcco- tamcii exsolis RecogniliDuibus a Ruflno editis,roull.i-
gnilionum veleres ediiionc a Rulinoindicari pr;c- tam,scdetiamcx//omi/iisclc/jis(ola Clemenlisad Ji\-
fationead Gaudcntium, nimirum quomodoXisli Scu- co/itim.Itcmcxcjusdemmar/i/rioetnai-i^a^ioiioJriVi™
lentiarum((i)iaspnrilercr/i(io)icsanliquitusfactasmo- nti cpiscopi Chcrsoncsi, qua? ibidcm subjungilur. lloc
nuimus. Rulinum ea de re loqucnlcm audiainus : ipsum, quod t-\ partc Baronius vidcrat .\. D. 102. §.
Pi((o quod »10)1 (c (Gaudenti) lalcat, Clcmcnlis hujus 22. Ciitelcrius locis ad oram iiulicatis,sedulo luisiruii,
in Grseco ejusdem Ojtcris, avay^i.WEiDV, hoc e.<il Recoqni- rvratus ab iis contcxlumopus^quidciclrina-acrieiaiis
(ionitniDUAS EDITIONKS haberi, etDU(JCOitPonACsse ^
sua; cssc duxcrunt, ca,qua;in libris.iam dictis (.ilic-
LIBnORUM, inaliquantis quidem divcrsa ; in muUis ta- rius lamen cdilionis, a veteribus mcmorala;, quod
men, cjusdem narrationis. Deniquc pars ullima hujus ccnsuil Baroniusjsupervacua, fidsaetpericuliisavi-
operis, in qua dc Iransfo-mationc Simoni.-<referlur,in debantur, vcl lollcrc, vd mularcaut corrigerc Ita-
UNO GORPOHE habctitr.Suntaulemctqu.vdaminuTRO- qucislibcrnonunius Rccognilionuin voluininis£;)i-
QUE CORPORE de ingcmto Dco, genildiiuc disscrla, ct (onioi se prodit quodPerionius, el Vossiusad solam
:

de atiisnonnullis,qus,itl nihit amplius dicam, c.vres- /ii(/iiiivcrsioncrarespicicnles.cxistimarunl; sfilalia-

serunl inlcllifientiam Jio^d^am. Jam dispice qu.imuain rumeliamfarraginum.ciu.sdemtamen comuiiiii.^.jure
Clementini Opcris cdilioncm i:piiilianius cl l'ltiitiits compnginein dixeris, qualem t^otelerius ter fartam
censurapcrslriuxerint. Non ccrteiiuain Rufmus la- didicilexcodicibusMss. bibliothccrcHeiiisCialliaruni.
tine convertil. IIkc eniin ab hajrcticoruiu deprava- VI. Celcrum libri Rocogiiilinuum aliura plnnca
tionibusvacat.eandemquectiamGriccescriplanivri- S. Clemcnlc, pnstPclrum (cc/io vcl quarlo RdinansD
casse, nos crcdere .jubcnl viri Saucli /'ai((iiit(s el Ecrlositv pontillce, archilccluin liabucrunl..'\d cjus
6'ai((/c)i(i!(s, qui t«amamicumLalioiloniindiiiiisiu-
iic-r ivtatein qiKxl altiiul, cuni ante Origcnciu lloniissc,
duerunt. l'a|priciusiii liibliolhecaGra'catom.v. cap, iu cnmpcrto csl. Origcnrs cnim qui sub El.igabalo
I. pag. 35. in allatis Rttfni verbis pro ivaYvcWEMv le- llorcri' coBpil.prinuisoiiiiiiiimtestiinoniaex illn.i^iii-

geudum putal avayvwf.iaiicO cx /}i(/i)io ipsoiu libello (liian; scriptorc.iamnoto,cl('/cmcii(isniirainc'iiii'ii''ii

de Adultcralioue librorum Origenis, el cx Photio dlsliucto, semcl alque ilerum iiromit iu toiiio lll.
213 VITA. MB. II. CAP. X. iXi

Commcntfirionim ad cap. I. vors. \i. Goneseos qui spexisse, coquc minus Caracallfc Conslitulionom
:
^
licelfcimeuniversiinlcroidorint, locustamenOriiii'- Vorba insupor modo adducta Bardesancm eadem
niscxUecoi.'nitic)numllln'o x. cap. x.eti.imnumsu- Constitutionc antiquiorem omnino produnt atquc :

porestin 1'liiloraliacap. XXII. \liusquoque1ogiliirin lioc ipsiim in caussa fuil, cur eadem Bardesanis
Commentariisad caput XXVI.vers. U. Matthfci, pe- verba a posterioris wlatis homine Pseudo Clemcntc
rinde ex Reeopnitioniim libro VII. cap. XXXVIII. suppilata inlcrpobrontur. Hic enim Antonianam
(ieduclus. Ouamobrom Clemontini operisartilex.nii- Constitutionemomni ambageseposita itaob oculos
j^onc junior dicinon potest, sed paullo senior,quo(l ponit, utsuasipse Recognitionos nonante, sedpost
uimirum ad lempusscriptionispertinet. AntcOrigi- Constitutioncm a Caracalla vulgatam, procusas,
nom, seumavis in-lium CIiristiDominisa>c!ifi(m, nc- plane nobis exhibeat. Certa quippe sunt et manife-
niounquam Rccofitiiiioites laudavit, nemoClcmenti- sta, qua3 in verbis proximeallatis tcslimonialegun-
norum nientionem fccit. Libri auctorem icriio de- tur, totumscilicet quapatuitorbemRomanum, tron-
mum Cbristi.s-.rc!(/o vixisse, duo produnt. Uuum qucKl tosque Romano Impcrio subjectas, variis antea lc-
ex Bardcsanis .Syri Dialogo de Falo contra Abidam gibus usas, tandemjubenteCaracalln,omnesinRo-
Astrologum, laciniam bene longam sulTuratus, suam manorum jus transiisse. Quare Pseudo-Clemens
fecerit, fortusse quod non facile id agnilumiriputa- hoBc, quso adeoluculenter scripsit, ante Caracallam
ret, q\i\im Bardcsaneuou Greece, se J Chaldaicc scri- scribere non potuit. Hujus, quam dixi, Constitutio-
psisset. Altcrum quod civitate Romana, universo nem, duabus Exercitationibus, Orbis Romani titulo
orbidonata,nonoliscuroloiiu.Tlur..\li'[uiZJ(jc(/csa)!<'ssub editis,egregieillustravitEzechiel Spanhemius, £Eta-
M.^((c<;/>o .\ugustofloruitcircaA.D. 171. cui Dialo- tem Pseudo Clementis ex verbis a me dopromtis
q subodoratus pag. !2-i8, ct 579. Ex his perspicimus
gum suumuuncupavit. Camca/?a verocLi'ca.\.D. 21.^.
geules Romano imperio subjeclas, propriisquc anlca quantoperefallanturqui Clementini Scriptoris scta-
logibususas, in Urbisrerum dominro jura, constitu- tem s!eculo secundo prcefinire voluerunt. Horum
tione edita, primus omnium transire jussit. Neresin agmen ducit Blondellus in prolegomenisadPsoudo-
dubium venirepossit.jam per singula ibimus. Eusc- Isidorum pag. 59. inque censura cpistolEe I. Clemen-
bius iu Prseparatione Evangelica lib. VI. cap. X. i3a)Y/.> tis pag. 2S. Blondelli sententise, ut videtur, acces-
sa» js Dialogi partem Grscce translatam nobis servavit, sitCotelerius in suo de Libris Recognitionum Judi-
quse in Recognitionibus Clcmenlinis.secuudum Coic- cio pag. .4Si, ot demum etiam Grabius tom. I. Spi-
lerii divisionem, a capite XIX. ad caput XXIX. laline cilegii pag. -2''. 279. Cunclis tamen ad hanc
exslat. Joh. Ernestus GrabiusinSpicilegio lom. I.pa^'. oamdem sententiam prfeiverat Sixtus Senensis in
2!}0. Clementinam RuDni versionem et GriEcum Bardc- libro II Bibhothecfe.
sauis contextum, quem nou aliunde suu tum, sed pro- VII. Sed cum Henrico Dod^w^ello nobis etiam res
prioingenio ab se confeclum, auctor Bardesanes af- est, Bardcsanem Caracalla juniorem faciente. Dod-
lirraat, e regione dispositum, ita inter se compara- wellus enim Dissert. IV. in Irenfeum g. 33. pag.
vit, ut quilibetstatimagnoscat.quatenusconveniat 3G0. et Disscrt. VI. §. 11. pag. 443. veterum testi-
uterque. voldiscrepct. Variasitemnotulas subjecit, moniis, qui Bardcsanem sub Marco floruisse Iradunl,
quibus polissimum domonstra{ur, Clementinorum insuper habitis,Elagabalo paremfacit, quicx gente
arlilicem nonnullaimmutasse, alicubi paraphrasten Antoninorum ortus, juxta ac Aurelius, Marci praeno-
egisse, (jufedam minus recte accepisse, alia omi- men habuit. Grabius tom 1. Spicilegii pag. 317. se
sisse, aIiadeniqueinterpol:isse,utnunierumquseex g hanc sententiamamplexurum promisit, et priorem
Bardesane suppilaverat, ipse narrationibus suis con- emendaturum. Sed eum promissis stetisso non vi-
sentanea redderet. Quod prorsus rem conficit^Cle- deo.Quseab autiquis de Carrfesa)ie tradita sunt, ac-
mentinum scilicet auctorem ex Bardesane, tanquam curate digessit Baronius A. D. 173. §. Iti. Marci
hocjuniorem, non Bardesanem ex eosuamutua- Antouini senioris sequalem omnes planeconstiiuunt,
tum, locus estlib. IX.Recognitionum cap. XXVII. de hoc certe ab antiquioribus,etprsesertim ab ipsis
ex quo eviJenler discimus, hoc idem opus anteedl- ejus commentationibus odocli. li sunt Eusebius Hisi.
tam ab Imp. Antonino Caracalla Constitutionem, Ecclesiast, lib. IV. cap. XXIX. et in Chronico,
cujusmeminit Ulpianus in lege XYII. D.de Sialuho- Olympiade '237. anno Christi Domini 173. qui £crse
minum, concinnari nullo modo potuissc. Locum vulgariA, 171. respondet quo quidcm anno Euse-
:

ipsumrecilabo, cuietiamBajY/esanis verba eregione bius Valentini hceresim, aZJaiY/esancpalamseminari

conjungam, ut Bardesanem quodammodo cum ipso coeptamtradit, quum tamen contra Marcionis erro-
Recognilionum auctorecommittcns, clarius patefa- rem ante scripsisset, quod praeterEpiphaniumllse-
ciam, quid hic posterior, tanquam a Clemente Ro- resi LVI. et Theodoritum lib. I. Hjeroticarum fabu-
mano dictum, Bardesanis verbis de suo addiderit, larum cap. XXII. docomurab Augustinocap XXXV.
quid immutaverit. de Hceresibus. Annus, quem dixi, Eusebianus 173.
I. II.
M. Aurelii Augustiui annum 11. refert. His plane
consonat Thoodoritus, qui tom. IV. Operumeditio-
Clemens Reco- Bardesanes in Dialogo de
libro IX.
nis Sirmondi pag. 208. Bardcsancm M. Veri Caesaris
gnitionumcap. XXVII. Fato apud Eusebium temporibus floruisse dicit. Hoc Epiphanius etiam
lib. VI. Prseparationis D comprobat HseresiLVI. g. 1, testcatus, Bardescanem
EvangelicEB cap. X. post cxcessumAbgari Edessse dynasU-eAnto)!!»! Vcri
Cerle quod in promptu cst Jlouoi |3a<ji>.El; xpaTriuav- sevumattigisse.IIieronymusinCatalogoeap. XXXIII.
J!OSCe)-equanti Impera- ts? sevwv , itapT,Y«Y<'"' ait, eum Valentini hseresim, quam primo sectatus
tores, gentium, quas vi- toyc Ttp3 ayTtov vo- fuerat, postea confutasse, novamque statuisse et
:

cerunl, lerjes el inslituta \lo'jc y.xi e'6£v-o xov;

.
librum de Fato .1/. Antonino tradidisse. Tillemon-
mutarunt ?Quodeviden- loio-j;.
Bardesanis fuse persequilur tom. II.
tius, qui res
ler a Romanis factum
pag. 434.post Henricum Valesiumin notisadEuse-
docelur, qui tamen OM-
bium,eopropcndet, ut huncx^l)i/o))))H())!,non Augu-
NEM pe)lc OBBEM, 0«1- stum, sed ex Z3a)'(/esa)iis amicis. in Dialogo collo-
ncsque nationes propriis Qwicumqxie Reges aiit Im- quentibus, unumexistimet.Atqui Augustus omnino
PRIMO variis legibus
el peratores, subactis gcn-
dicendus, qui Mesopotamia el Edessa, Bardesanis
institutisque viventcs, in libus, mutarunt positas patria, potitus est. Ne^rue enim Syrorum fuil Anto-
ROMANORUMJUSe/ciVl- aii^e se leges ct proprias )ii')it nomen, neque Dialogus uni examicisin eoeol-
UA SCITA vcrlerunt. induxerunl. loquentibus nuncupari debuit. At nequo in causs
Jam ex collatione utriusque Scriptoris perspectum quidquam esse poluit, quominus Ubrum Syriacum
redditur, Bardesanem generatim locutum. nullam .4)1/0)1)110, Augustorum do^tissimo, inscriberet. ut
ante se legem particularem ab Augustis editam re- ingerit Tillemontius. SciUcet Aurelio deerant qui
215 RUFINl PRESBYTERI 216

cum Grsece converlerenl. llis adde ex Epiphanio, J^ tamen 200. annos vixit. Origenes primus Recogni-
liardfsanem jibAurclio taiili raclum, uleuin insuain tionum prajco, Caracalla; iram fugicns. Alcxandria
superstilionfm per Apolloniuin iraliere conalus fuo- in Palestinain primo sccessit. Bis autcm illuc eum
ril. Kr^o quem alii Anioiniium, Hieronymus, qui convoIasscanimadvertitlluetiusinOrigcnianisliljro
narrlcsiiiiis librum, Grsece couversum, leait, 3/. ^lii- I cap. II. §. 6. pag. 10. Prius Origenis iterin Palx-
UiiiinuiH recte appellavit, cui nuncupalum dixil. .-(i'ii!ii/i, ubi Caesareaepedom lixit^sinctoque.Vlexan-

Mnrci eniin prajnomineetiam solo, .lurc/iionsenio- dro Hierosolymorum Episcopo innotuit, ab Huclio
rem apiid vetercs Scriplores prtecipuc denotari, illigatur A. D. 21o- Ihi tantus ei honorhabitus est,
ostendil Spauiiemius lom. II. Disserl. X. p:i{r. 3:2. ul nondum sacris initiato ministerium dcferrcluv
Adjiciamus et aliud pro Dardcsauis jelale, cui uou \'erbi Dei puljlicc iu Ecdesia cxplanandicoram ojii-
parum inesl momenii conlra Dodwellum. Uardesa- scopis. Ex hoc itinere, post cjesum Caracallam
nes apud Eusebium de Prccparal. Evaugcl. lib. IV. A. D. 217. Origenes llicrosolymis .Vlcxandriam rt-
cap. X.. hffiC habct \<)t;
: oi 'Pwiiaioi 'ApaSix: y.^iXTr,- dux, secum Recognitioncs tulisse dicendus est, uiitle
oavxe; tov; toiv BapSipwv v4|iO'j; T,).).a5av Nl'0H-'S
: ipse iUarum sententias suisCommcnlariis ailmiscuii,
•rKRTlUS RomaniArahia Barbarorum lcfjcs mu-
potiti, quorum octo priores lomos inCenesim Eusebiuslib.
laruni. Trajanus Augustus Arahijm primo subegit, VI. Hist. cap. XIX. ex /omo eorum nono ostendil,
ex Dione lib. LXVIII. pag. 777. unde anliquarii in Alexandria; fuisse conscriptos, el quidemposl Ori-
ejus nummis legi uorunl .\I!.\B. ADtjlIS. Vidc genis iler iUud primuminPalestinam.Wecogiii/toiies
Spanhemium lom. Disserl. IX.pag. l!S5. Sed elsuh
I. vero in Palxsiina concinnatas, cum Dlondello facile
M.Anrclio rursus bello subaclam, conslal cxDiono -n credimus ; quandoquidem iu iUis Thronus Hieroso-
lib. LXXI. pag. 812. quod A. D. 170. illigandum
"
liimilanx Ecclesix &i\pTSL ceteros extollitur. IIoc non
cenEelTillemonliusinHistoria Imperalorum lom. II. parum juval, quod easdem ex Palxsiina in Jtaliam
pag. 366. Darclcsanes tamen ineunte saeculo 111. sub /^ii/^iiiKs quoqueprimusadvexerit.ee terumoperi,cx

Elarjabalo inepte dixissel, Arabiam nudius lerlius a argumento vox Decognitionum adha;sit. Recognilin
Romanis subactam, quam initiosaeculill. Trajanus, enim, siveagnilio ex Aristolele in Arie poettca, ori-
vcl M. Aureliits tunc primum subcgisset.Bcne vero tur, quum homines olim inter sc conjunctissimi,
de utroque id dicere poluit ipse sub Marco vivens. tandem multosposl casus intragoediis elcomoediis
AUa hujus generis possem aflerre. Sed hajc plus sa- se mutuo nec opinato agnoscunt. Ita plane in h:ic
lis evincunt, Dardesancm sub M. Aitrclio Anlonino Pseudo-CIementis commeutalioneFaustiniano Mal-
seniore clarui.sse, adcoque illum nullo modo Rceu- tidiaj, ac Qliis, Clementi, E.iusto, el Eaustino con-
gnitionumClemcntinarumauctorc juniorem, mulio- lingit I taque cum inscriptione formam etiam operis
.

que minus earundem auctorem, dici posse quod : poelicam accepisse, vcro perquam simile fil Dod-
tamen Caveus cogitavit. rrseter Gra?cos, Epipha- woUo pag. .i-'»!. Dissertationum in Irenaeum. Gc-
uium, alioEquc veteres Patres, etiam Clironici icdes- nuinum cl primarium/{ocoi/iii(ioiuim artiUcem, do-
seni a A'. C. Josepho Simonio Assemano nuper ediii clrinaquidcmacvarietale rerum et copiaabundan
auctor, in Bibliolheca OrientaU tom. I. p<ig. 3S9. nou dirfilemur ;
phUosophum lamen se prodere,
Bardesancm rctulil ad tempora M. Aurelii. Pholius nemo non quamvis phi-
videl. .\t Caiholicum certe,
cod. CCXXIII.dum Theodori, Tarsi Episcopi, libros lologum magis, quam theologum. Ob viri famam,
VII. contra Fatum recenset, ait, eum c;ip. I. et L. judiciumJo.PiciMirandulani deeoadferam, dociri-
.simul dum Faliopinionemconvellil, etiainliardesanis C nam conlinere Aposloliram.Uoc debcmusJacofto /•(!-
senlenliam refellere ; nam clsi animam rjuidem a bro Slapulcnsi in epistola ad Jacobum Ramirum.
Falo, el a natalicia nolalione, qusc dicitur, liberam pontiflcem Catinensem, primsesuBe edilioni Clemeu-
dimiltit, arbilrii libcrlalem illi conservando ; corpus tinarum Dccognilionuin prteposila. Quicumque la-
lamen, el quscumqiie corpus speelant, Fato guber- men is auctor fuerit,quaudoquidemsublarvaliilcrc
nanda suhjecil. llse nimirum sunt veterum errorum maluit, criiico judicio parum instructus videlur,
sordes, quas, tcslc Eusebio,
Rufini lib. IV. cap. maximeque diversumse prodita C/cmeiifi-^viro.^pii-
XXX. Dardesanes ex intcgro non deposuil, dum Va- slolico, a cujusmanu prodiit admirandaillacpisiola
lentinianos deseruil: ac proplerea Ilieronjmusdc nomine Ecclesias Romana; ad Corinthios. Idpluriinis
co tradit, quam vis Valentinianos quos primum sccia- ab hinc sKCulis, nli dixi.observaverat Epiphauius.
tus fucrat, confulasset, lamen novam luvresim condi- Librorum analysi pertexeudasupcrsedcmus. quum
dissc. De hac Ernestus Salomon Cyprianus in notis id prEestitcril Nolanus Nurrius in .\pparalu ad Bi-
.idllierouymiCatalogumhajc habcl: l^ellcmdixissct bliothecam Palrum lom. I. disserl. IX. pag. 211.
quxnain fiiciinl nova; illius hscrescos capita. PauUo VIII. Scd Gclasius ponlifox in Decrelo genuino,
post, Augustinura carpere non verelur, quod Dar- exvelerrimocodiceVaticano oUm a me edilo, hanr
desani errores tribuerit de Fatn, quum lamen couira censuram dc Recognitionibus. a Dufino conversis,
Falum scripscrit. Ua quidem ccrle, quod ad lilierum lironunciavit /(inei-uriKiii, nominc Petri Aposloli.
:

hominis arbitriumalliuet;sed eorpuslamen, etqux- quod appcllatur Sancli Clcmentis apogniphum. Nul-
cumquc corpus spcclanl, Fato gubernanda siUijecil, lushic, iilin ceterls editionibus, tibrnriim numerus
teste Thcodoro "Tarsensi. Verlia Auguslini dc Dar- oxplicalur, quia is pendcbatex arbilrio lilirariorum.
rlesane ha5c suntcap. XXXV de Ha^rcsibus: A'oii;<cc
omnia in Wtlentini hscrcsini lapsus est (postquam resi-
D Gelasius, Sancli Clcmenlis opus quidcm apyiellaii.
noncs.vT, dixit, eique publicam lcclionom oi canoui-
puisscl) addens dc suo, ul Fato adscriherct convcrsa- cam auclorilalom vocabulo d/jocry/i/ii abjudicavit.
tiones hominum. Sed hsec postrema, adilens etc. uon Gelasium in Concilio Homano I.XX. Episcoporum
cxslare in Mss. codicibus, moueut curalorcs novaj sicdeUnientom,Clemciitinas Decogniiiones a Itufino
editionis, qua; tamen exphcant supcriora. Ha?c de translatas, sub uomine liincrarii indicasse, haud
Dardcsane pauUo fusius disscrcrc compuUt ejus pla- dubitaudum. Non idco tainenpri valaauctoritas apuii
giarius Pseudo-Clemens, Recognitionum arlifcx, pluiimos Ecclcsia; L;itiii<p scriptores illis dcfuil. Dc
quaudoquidcm cum plagiariis lateru sc putantibus, Graecis non loquor. De Dufini versionc Lalinaagciis
non raro nohis rcsest. Dodwcllus compaclas ceii.«ci Sanclus Isidnrus Hispalciisiscpiscopus, exealesti-
Becognitiones inler A. D. 2ts et 231. Vcrius «ii.\is- monium adduxit cap. XVII. el XXXI.de Naturare-
sel iutcr A. D. 211. et217. elcnim A. D. 211. solus ruin, etlib. III. Origiiuiiiicnp. L. Locum apud San-
impcrare cncpil Caracalhi, noviv, quam dixi, t'oiis/i - ctuin.Vldlicliniim iii lihro de Laudibus vlrginital.is.
iitiiimis auctor, in Iiocognitionum libris laudata'. supra altuli. Hedain Ho:<aemoroii ad capila I. VI.
Mox codem A. D. 217. Carncalla occldil. llisri|i,lli- \ll. \lll.GciRseos, iii Acta .\postoloruin cap. V,
lurmaximus Pctri AUixllliipsus in Dialribade Anuo g. 3'i.Hctractatione ad oundcin locum, et cap. 111.
ot men.^^e nal;di Domini pag. S. aieutis, /•.irudo-Vle- dc Ralione lemporuni, Rerognilionilius ulilur cx
menlcm vixissc >ioii diu anle ifulpicittm. autcquem Ub I. cap. XXXI. §. 23. llem Agobardusdc Jiidaici
 .

VITA. LIB. II. CAP. X. 248

217
superslilionibus cap. XVI. Freculfus in Chronicis \ conlemncnda essc niiracida ad marlnrum sepnicra

lom. ll.lib. II. cap. X. cuinquo liis llincmariis tlc Sed sunl hic lamcn toci quidam, veluti
lilii.

Divorlio Lolliarii cl Tclljerj^iv cap. IX. Ilonorius i/itos])ium teclorem vel caute tecjcre, vel suspectos ha-
cliam do I.uiniuaribus Ecclcsia) cap. XV. .\cl lucc berc oportet. Nef/uis fatlatur, cjusmodi hxc siiiU nn
iiieris noUilu suis locis, ul quis oliservare possil. Ili
Cycsarius moiiacbus ex Ub. VIII. cap. XXIX. S- "<>.
locuiii suiipilatum translulil in Dialogos suos, Rc- iifcvi, a Grutero explic.ti, se.r nuinero sunt, qui

sponsionc C.Xl,. .\.l llumbertus CardinaUsivpiscopus apud ipsum videri possunt.Posiremoloco adjuuga-
SilviC r.andidcO, el S. U.K. apocrisiarius Gonstanli- mus Uugouis Grotiide his iJbris judicium ex lom.
nopoli iu Uesponsione ad Nicetam Pecloratum post III. pag. 488. liecognilionum qui dicunlur
Operum
tomum XI. Aimalium liarouii pag. 798, editionis ealenus apud me valenl,qualenus alioruindictis
libri,

Colonicnsis, ad vcrsariuin rcdarguit, quod Clcmerlis congriiunl, Ceteroquin probo Cardinatis Baronii deiis
idest l\iri Iiiiierarii, licct apocr^plii, leslimonia judicium, qui ex Epiphanio,Rufino, aliisque, dicit,
proSal)batijc,iunio,adduxisset, codice 0'cn'co tamcii, Mis lihris plurima fuisse assula, el inter ea omnes il-
las fabulas dc iis, quse Ccsarcse fecissc dicilur Pclrits
non Ihifini Lalino, forlasse usus. MosUbros, quan-
quam (ij)ocr);p/i"s,idcsl publicaj auctorilatis exper- conlra Siinonem.
tcs, quumsintmaximfeanliquitati-s.nou parumfru- X. Jam tandem ad varias Clemcntini Operis cdi-
ctiis idcirco adferre posse, cum Nurrio sentimus. tioues veniamus. Jacobus Faber Slapitlensis prinms
Nam Cbrisliana^ Ucligionis/lpo/oiyia sunt, etgenti- omnium eas, a Rufino coiiversas, inque libros ct ca-
lium laliulne. cultusqueellinici, Fatiqueadseitorum pita distinctas, typis vulgavit in volumine sic prse-
crrores, incaivfutantur. N'cque inutile opusiisesse g notato,
poterit, qui philosophorum opiniones.gentium mo- Paradisus Heraclidis.
n^s. cdnsuetudines, allegorica.sque fabularum expli- Epislota Clemenlis.
cationes scire volueriut. Xec sane facile esset plu- Recognitiones Petri Apostoli.
riina Lalinorum loca intelligere, si his Recognitio- Complementun epislolse Clemenlis.
nibus careremus. IIoc etiam fatetur auctor prsefa- Epistola Anacleii.
lionis ad novain Colelerii editionem, qui alias de Parisiis ex officina Dellovisiana impensis Jo. Parvi
more suo uon pauca perperam dicil. 1504. in fol. parvo.
XI. (irabius in Spicilcgio tom. I. pag. 290. ex co- Hanc perraram Fahri editionem post duos et viginii
dice Bodlejauo breve fragmentum depromsit, libro anuos ignoravit Sichardus, vetuslissimorumlibroriim
X. /(t>co;pii7iO)ii(madnectendum,iureliquisedilioni- veiiator, ut de se pra3dicat in epistola ad Bemardum
busdes'ideratum.Dehis/?«o;y)ii'(iO)ii6((s,afii(/'i)iovul- Clesium episcopum Tridentinum, ac postmodum
gatis,juniorumetiam post velerumjudicia,profera- Carchnalem. lluic enim Sichardus ex duobus Mss.
mus. Oinnium ferme ordinum Scriptores Clemenli codicibus, Basileensi et Sconaugiensi, idem opus
floinano easdem abjudicant. Primo ex Cardinalium cum ([uibusdam aUis ab se erulum, et brcvibus
Senalu Daroniiis, prudentia et sravitate admirandus. scholiis alicubi instructum nuncupavil. At Vossius
A. D. 34. §. !2S0. et 291. A. D. 41. §. 10. A. D. 44. etiam, et Fabricius editionem Fabri ignoraverunt,.
S. 31). A.D. 51, §. 53. A. D. 102. §. 22. llle enim lib. II. cap. IX. de Ilisloricis GtiBcis, al-
Baronium subsequitur DeUarminus in Catalogo, ler vero in Bibliotheca tom. V. pag. 30. primam
hbro II. de Romano Pontifice cap. II. omnium Sichirdinam appeUaverunt. Ilujus inscri-
E-s.ordine episcoporum Carolus BoviusOstunensis p ptionem subjicio.
Anlistes in preefatione ad Constitutiones Aposto- ^ ""'• 'i^,„^,u:<,
Divi Cleinenlis Recognilionum
r, libri X. ad Jacobum

licas. fratrem Domini Rufino Torano Aquilejense inlerprcle

Ex OrdinePrxdicatorum Franciscus Victoria tom. cui acccssil non pcenilenda epistolarum pars velustissi-
II.Relatione XII, de arle magica §. 35. monim episcoporum hactenus non visa eorum qui ab
Es presbijlrris Socielalis Jesu Benedictus Pererius hinc annis UCC Romanse Ecelesise prsefucrunt. Basilea:
in Geuesim lib. II. Quaest. I. pag. 40. editionis I. pcrJo. Bebelium 1520. in foiio.
Rcimanse. Jo. Lorinus in Acta Apostolorum cap. Decennio serius bsec edilio Sichardi, primorum
XIX. §. 9. Nicolaus Serarius tom. I. opusculorum qualuor Ecclesiae Gonciliorum decretisaucta,iieruiii
de Apostolis §. 1. pag. 27. editionis Moguntinfe procUit Basilese apud BebeliumA. D. 153(i. in folio.
1011. Anlonius Possevinus in Apparatu. Ilanc, quse lertia est, Barthius pro prima accepit
Ex Academia Lovaniensilo. Driedo tom.I. de Ec- Ub. XLV. cap. V. in flne. Vossius judicii defeclum
clesise Dogmatibus, parte V. lib. IV. cap. V. fol. Siehardo imputat, quod jd)0 gcnuino Clementehnhuc-
255. secundpe editionis Lovanii 1572. rit.IIoc tamen setati potius, judicio critico parum
Ex Acadcmia Parisiensi Natalis Beda contra Jaco- assueta;,adscribendum.Etenimnonunus5u'/i(j)-('((s,
bumFabrum, proposil. 103. sed anle eum Stapulensis, et postinoduml'orionius,
Al Colelerii vcrba non prseteribo, totius commen Lambertus Gruterus, ahiciue non pauci, viri cetcra
talionis argumeula complexi in praefatioue sufe edi- docti pro Genuino Clemenlc habuerunl. Duo in Si-
tionis ulii vocat sijnlagma, Iheologicis, liistorieis, chardo non ferenda censemus. Primum, quod Reco-
pliilosophicis, el aslrologieis rebus refertum. Accedat gnitionesab Eusebiosuppilatas tradiderit. Altcrum
eliam Barlhius, quiin Adversariis lib. XLV. cap. V. D multo gravius (nec nobis solum, sed Barthio eliam
libros ail, antiquosc^isc, el bonarum reruin pk'nos. et Vossio) fiuod Gclasii et 70. episcoporum de Cle-
Eosdem soepenumero illustrat, etacrietiamcensura mente judicium reprehendere non sit veritus. Eum
perstrinyit, fragmentum appeltans, et Laline
vetus lameu Decreli Gelasiani vulgata leeiio fefcUit. ul)i
convei"Sum, quum noudumgmiis dicendiharbarismis Clementinum llinerarium in capita et libros distin-
admodum inquinalum essel, nec mislam otim Gotho- guitnr, secus ac m?s. codicum verjtas comprobat.
rum aul lalium ittuviem oleat, etsi suis etiam neevis Quanquam sane capitum divisionem nonitaessein-
non Remconcludit, bonorum monitorumgra-
careat. soleutem, ut putavit Sichardiis, prima Fahri editio
tia se lalia Ubenter perlegere rtz))j,inquit, devc-
; demonslrat. Huuc lapidem oflensionis genuinus et
nlate eorum securi, quam si Appulejum, aul Apollo- velustisshnus Ge/dsiHs ame editus, jam sustuht,de
nium aliquem, vel Philostratum volvcremus. Recte scripta solum, non delibrorum, et eo minus de ca-
quidem ita censet Barlhius de veritatehistorica, si pitum aumero sententiam ferens.ReliquseClemciiti-
h,mc inlerdum spectes. Non ita de dogmate,dequo norum Operum editionesaSichardinamanarunt, at
aUter Lambertus Grulerus, postea i]icendus,sicsta- Colouiensis ex officina Melchioris Novesiani 1547.
tuit Niisquam non in hoc libro defenditur liberum
: apud .\udoenum Parvum, alias
in 8". et Pariensisis
hominis arbiirium, baplisini et Euchariilix vis,neees- apud Michaelem Sounium, el Sebasliauum Nivci-
silas,ac dignitas. Prxkrea Trinilas pcrsonarum uniits lium 1508, in 8°., quee .-^adem est, mutato solum
Dei, providentiaquc adstruunlur. Docelur item non operis tilulo, Sed nemo in RuUnianisClementis Rg-

I
 : :.

219 Rl FIM PRESDYTERI 220

cognitionibus majorem operam impondii qunra Lam- j^ adducil ex prima, ut cditione Sichardi, in qua
ait,
GriUcrus, Maximiliani II. Imp. a sacris con-
/iffWiis non legitur quidem certe. Ilfec lamen, quoc in Cle-
cionibus. Universa enim, qua; sub nomine Clemen- mcnle suo, ut ab haereticis corrupta, pnetermisit
tino circumferuulur,ipsein unumcongessit, prsefa- Bupnus, reliquajejus versioni inserta reperitCoicle-
lionibus,ar}.'umeutis,nolis, et monitis ornala vulga- rius in tribus codicibus, Cajidcleriano. Sorbonico,
vit. Operistiluluin,etsia?quolongiorem. audirenon et Thuano, suntquc decem eapiiu, inter primum el
pigcal,quandoquidemHistoricumliteranumuondo- duodecimum clausa,dequibusaitMicscio quisigiiur
decct minuliora hajc persequi, dequelibrorumciiam quod a Bufino prsetcrmisium facral sibi sumsit, ul
inscriptiouibus agere. interprelarelur, IIoc adsumentum prodit, ni fallor,
Clementia, hoc esi D. Clemrntis Bomani, Dimrum vcrsionem Bufini antiquitus ad Grseca cxemplaria
Pclri et Pauli Principiim Aposlolorum difcipuli, et in recocnitamel collatam. In omnibus vero ciomplari-
Bom. Sede Suecessoris Ponlipcis, Sapienlissimi phi- hViSBufinus rorajiuslegilur, non Tijrannius Rufinus.
losophi, martyrisijuc fortissimiopera, quse (juidemin Nam librarii pro Tijrannio. RuDni pra;nomine, Ti/-
hunc usquediem a i'ariisaucloribuscoUeeta,conversa, raiiiiunilegentes.etposlea rem truculcntam meiuen-
emendataquc lalinecxstant, omnia cumnova prsefa- tes, ex Tijranno Toran «m facere, ac/(i(/i'ioinstarco-
tione dc veris fahisque B. Clemenlis scriplis, poslrc- gnominis postponeremaluerunt quoddeiudeingo- :

maque eonindcm fideli emcndatione, ac diligentiai-gu- nia erudilorum sic torsit, ut non dcfuerit, qui
mentorum difficiliumquelocorum cxplanatione D.Lam a Tora, Sabinorum urbe excisa, deduclam appel-
bcrli Oruteri Vcnrndii ad Bevercndissimum cl lllustris- lationemputaverit. ut dixilib. IV.cap.I. §.2. quau-
simumPrincipi'm D. Daniclem Sanctse Sedis Moguntinx B quam Bufini patrium nomeu Aquilejcnse,a.h eadcm
Archiepiscopum, Sacri Bomani Imperii Principem appellatione longe diversum, post Toranum ibidem
Eleclurem, Germaniseque Archicancellarium. Colonise subsequeretur. lloclocopaucaalia adnolabo.Johan-
Agrippinse apud Jo. liirckmanum 1569. i'i folio. nes Albertus Fabricius m
suo codice.\pocryphorum
Ilsec editio, nonnuUis resectis, poslmodum trans- novi Testamenli Hamburgi edito A. D. 1703. pag.
iit in Bibliolhecam Patrum oditionis Lugdunensis .413. eti39. in spuriam Historiam.Abdirc^alias Me-
tom. II. pag. 376. Sed omnium plane induslriam et litoniattribulam.quamWolfgaugusLaziusexcodico
diligentiam vicit Jo. Baptisla Colelerius, dc eccle- MS. Coenobii Ossiacensis in Carinthia primuseden-
siaslica antiquitate praeelare meritus, qui Clementis damcuravit/?a.5i7ca;ap!ic(Jo/iaii.Opociiii()ii A.D.lool
pseudepigrapha omnia a /iu/;iiotranslata,cumaliis in folio, mulia ad verbum transfusa ex Bufini cou-
nonnullis iterum publicaluce donavit volumine in- textu RecognilionumClemenlmarum legi oliservavii
scripto Sanctorum Patrum, quilcmpoi-ibus AposloH-
: Geverhardus Elemenhorslius in notis ad Amobium
cis floruerunt, opera vcrsionibus, nolis, el indicibus edilionis Lugduni Balavorum apud JohannemMaire
Lutecix apud Pclrum Le-Pclil 1672. iii-
illuslrata. A. D. 1651. in-"'^. ad librum IV. a pag. 15. ad pag.
foViQ. Collectio bsecprsestantissima, novis subinde 152.exeodcm Bufxni contexlu multa in rem suam
lucubrationibus aucta, prodiil..lms(c(orf<(m! pub no- ad -Vrnobii sermonem illuslrandum adducit.
mine Iluguetanorum sumlibus A. 1'.
/l)i/i(e);«a!. Nunc ad epistolam Recognitionum libris subje-
169S. tomis duobus iu folio, cum subjectis ipsi Pa- clam, dcveniamus. Romoe ex ajdibus Populi Romani
irum contexlui in siugulis paginisCoteleriiet alio- A. D. 1591, prodisrunt epistolfe Summorun Ponti-
rumnoUs, ulfacilius et commodiuslectoribus pra3 ficum, tribus tomisdistincta?,inquorum primoanle
sto essent,quumaniea seorsumproslarent. Scd qui C omnes aliasexstat quse dicilurClemoniinaad Jaco
cditioni prajfuit Jo. Clericus epistolam nuncupato- bum fratrem Domini, /?i(/iiio interprele. Hunc pag. /
riam, el prajfationem, ubi Cotelerius suorum ope- adnectiturspuria.appendixcum epigraphe ad oram
rum lectoribus rutionem exponit, consulto omiiieus, Compcndiolum fidei Chrislian.v. Labbeus, qui tom. 1.
utranque editionem. hujusmodi scripta vcrsaniibu?. Conciilorum pag. 89. illam inseruit, deadditamenlo
ex parte necossariam reddidit. In hac sccunda edi- itascribit: hicdesinitepistoln in quibusdam codicibus.
tione tom. I. page. 487. cxstaut Bccognilionum San- Celera sunt vice appendicisaddilacii-caannumSOO. ut
cti Clementis ad Jacobum fralcm Domini lihri x. a Idem fermeaitMabillonius mAnalectis lomo
videiur.
Bufino, Torano, Aquilejcnse presbylero, c Crseco in pag. 1-42. Petrus Crabbc, assumento conjunclam
I.
Latinum vcrsi cum episiolam, inserucral tomo I. Conciliorum pag. 14.
ejusdem interprelis prsefalione ad
Gandcniium cpiscopum. Cotelerius tolum opus ad edit. Cvhnise apud Pelrum Quenlel X. D. 133S.
sex cgregios codiccs accuratissime exegit, varianics .\t Siehardvs in priina sua cditione anui 1526.
lectionesadtexuit. notisque brevibus, sed lioniefru- quarlfe ex epistolis Clemenlis, appendicem ila in-
gis, CTcmeiid-m ubiopus fuit, passim illustravit, li- scriptamsubjeccrat:Coni;)C)i<iii(»i/i</ci. Qu.Tin allera
bri in capila post Falirum quauquam divcrsa ra- cjus oditione anni 1536. ipsi epislola>conjangilur.
,

tione, distinctis. Codices mss. quibus est usus, in /;ri((c)-!(squoque, S!c/iaiv/!(msequutus,conjunxil posl
prsefatione prioris hujus editionis enumerantur. Constitulioncs Apostolicas pag. 355. quam lamen
1. Sorbonicus. Eaber ante disjunxerat. Thcodorus Bibliander Ubro
2. Thuauus. inscriptO ChrisHana el cathotica doclrina, flasilesepcr
3. Regius. _ Jaeohim Parvum 1550. in-8°. pag. 221. candem epi-
4. Petri Candelerii. 1) slolam,/?i(/iiiointerprcti\ inscruit, sedablataappcn-
5. Carmelitarum excalceatorum. dice. Ea tameii sine nomine interpretis, el sine ap-
Nurrius in sua disscrtationnc de his librispag.224. peudicedudumiusert:ifii(;ralpagiuae7.altcriuslibri,
alium Colbertinum addiicit. Palalinum quoqueper- sic praenotati: Epistolsealiqunl illuslrcs, graves, eteru-
velustumscrvautplutei Vaticaninum. 1 47. Fabcrin dilx evlra Bibliorum canoncm licel Aposlolicie lamen
margine iiraefationis Bufmi ad Gaudcnliuin, ubi de cl pise, A iigustse ^'inde licoriim jicr A le.vandrum UV;/.s-
ingenito gcnitoquc Dco agitur, hsGC vcrbaadnotavil scnhorn 1529. in-8". Primam inter epistolas Pseudo
pars illade ingcnilo, gcnitoqiie Deo, cognoscilur, iib Isidori lemcre statuit, qui cam virtulcnlis notis de
• Eunomio, aut ab aliis, qui Eunomii sequebanlur crro. moreconngit. AJ/'iii c//i(.«. Quanti cam fcceril Fran-
rem, viliala, ulet epislola Paulliad Corinlhins n Mar- cisnis Tiirriiiniis, indc coustat, qui)d lib. II. cap. III.
cionc corrupta fucral. Mcriln igitur illud Eunomii in- CtXlll.pro C.moiiibus .VpdSlolicis etopislulis decrc-
terprctandum non fuil, ut neque Marcion in Paulo. lalibuscontraMagdibiirgeusos, Coloniseapud Gervi-
Istud Sc/io/iVjii in celerisediliiinibus, i^t in hac ipsa Caleniiim .\,D. l;!73.in-i°.camcli>ro vera tuca-
1111)11

Cotelorii, desideratur, etiamsi in Coloni cnsi anni tur, ct lalintr vcr.<ioni roborandve, ex codice Vaiicano
1547. qua- Sichardinam Udelilcr exprimil, Scholion Gra>cum (•juscoutcxtumnonsemcladvocct. Al cnim
persimile ad orain Ifgeiotur: Corruptii hajc fuissc XXIV. Bufinum vrrsionis auclorem
libro IV. cap.
suspicor iili Eunomin, qiicmadmodum epistola Pnuli essc,quum careat pmlo.jn, non admiitil. tjuis vero
nd Corinlhios a Marcione. Vossius idcm Schnlion ignornt./(i(/i 11 1(1)1 lougioribustanlumGrarcorumsori-
 :

2'21 VITA. LIB. II. C.VP. XI, 222

ptis ali sc translali.s.non lirevi acsimplici cpistolje, ^ tissima loc[uens,ait,GIcmentemChristiFiclom,nimm

ex Geunailii senlLMiti.-i, ;)ro?<i;;i)s ciareiloluiissc?10pi- a I\'tro diiliccrat et docuerdl suo iiKirtiirio conse-
stolseauliqvutalem adstruil lestimonium Uufndiib crasse. Alia hujus generis vidc apud Tillcmonlium
se olim intcrprctiilain (((i/ik; (((if((»i adseverantis in tom.II. p.ig. i)ii;i ubi Rulinum primigeni.un Eccle-
prajfatione ad r.,iuiioutium Rcco^'uitionil)us non
: sia3Roman;ctradilionem.aC/f»i(;(i'isLCVoet»i((c/(yc(o
prasmissam, ([uia lenijioi-e ^iosierior csi, uempe Hc- vere deductam, scquutumanimadvertit, dumclogio
cognitioniljus a C.lemeute, ul putabatur, anteacon- marlijris cum decoraverit inlibcllodeAclultcratioue
scriptis.Istud liuiini cousilium Coteleriussequutus librorum Origenis.
eam elipse Operi Clemcntino postposuit. licet codici GAPUT XI.
Carmelitico iusertam iuterpra>lationcm, etRccogni-
tiones repeiisset. Ita saue oliam codicos, quilius I. Rulinus-ChromalioAfjuilejensiumanlisliliobseculu-
iisusfuilSlapulensis.inserlamliabuerunl, et Plioiius rus, Ilistoriam Eusebii Lalinam faciljibrisque duo-
quoquecod. CXIII, aperte ail, in exemplaribus Gra;- busaugel. II. Quid in Eusebianis prsasliteril, quid in
suis, a Dujiino perperam reprehcnsis.lU. Ruftnilli-
ciseam librisrvecognitionumprivponisolitam.Post-
ponitur t.imonin codicePalatiiu) sinospuriaappen- sloria a Gallis ma.ximi lacta ilem ab Anrjelis et A fri-
:

dice. Epislohr! ipsi additurin colloctionibus Vatie.anis canis Patribus. IV. /1 Grwcis similiter. V. Graici
Isidori eod. DCXXIX. fol. 127. et cod.DCXXX.fol. cluos ejusdcmlibros Gnece convcrtentes,suos faciunt

6. Quin orgo Clemontis epislola ad Jacobum, quam VI. Concilium Niaenum II. eorundem testimonio
Ru/inus latinam fecil, ea sitpurapula quseomnium ii(i(i(r. VII, Laliiix versionis Eusebianx hislorisepcr
manibus teritur, jure ambiginequit, necsanedubi- Rulinum prcestanlia oslendilur.Wll. Gclasiicensura
tat Bellarminus lib. II. de Romano Pontifiee cap. XIV.
B explieatur. XL Varise editiones recensentur.
posliuitium.IpscmetB/(j"rfi>//((shocidemsatiscvin- 1. Ad omnium,qufe /?!(/! !/sediderit,celeberrimum
II

cit quamvis sutc sectfe virus censurseimmisccat. opusprogrediamur. DeHistoriaecclesiastica loquor,

Coleleriiis quem post Recognitioneseandemepisto- ab Eusebio Grpece scripta, quam, 00 annosposlejus
lam GrKceetLatino, siQeulloadditamento,edidis3et, mortem, Rufmus ab se transiatam, et libris duobus
mox /?!(/()!( interpretationom subjecit, ad vetcres auctamcum Laiinis communicavit, jubente Ciiroma-
editiones et codices Mss. de more collatam, et in tio nostrorum Aquilejonsiumantistito.cuisuam in-
capitaXX.distinctam,quorum duodevicesimum ci- terpretationem,pr8emisso de morte prologo,nuncu-
tari Vasensi, A. D.4-i2. ce-
observavilin Concilio I. pavil.Viridocli /?!(^iii literariumlaborem conjiciunt
lebrato canone VI. apudLabbeumtomo III. pag. 14.^8. in A. D. -iOO. quo .\Iaricus Gothorumrex, superalis
in CapitularibusFrancorum tom.II. pag. 1127. iuque Alpibus Juliis, Italiam primum invasil; iiuasi Rufinus
Goncilio Metensi canone XII. apud Labbeum tom. Chromatiumalloquens hoc idemtestetur,ubiidopc-
IX. pag. .41(3. Cilatur quoque a Nicolao I. Pontifice ris sitiasauctissimoviro injuntum ail, tempore quo
epist XLIX. a Johanne VIII. epistola CCXXXXI V. ct disruptis Italix claustris, Alarico duccGothorum, se
a Gregorio VII. lib. VIII. epis. XXI. Ad ejus epi- pesiifer rnorbtis infudil, et agros, armcnla, viros longe
graphcn tanto ante allusit Sidoniuslib. vi. epist. I. lalcqvevastavit. Alaricus tamen non semel /oii/i(m,sed
eandemque Bibliothecarius in Clemeniela.\ida.viU Au- ilcrum eXlerlium Italiampopulabundus iulravit. A.D.
tiquissimaesseerediturperindeacsuntUbriRecogui- 400. 402. el 408. Sed Rup,num loqui de ;(i-ii)i(( ejus
tionum. At Clementi ante DlondellMm, quinque in- irruplione. quteapud Prosperum etCassiodorum pri-
signes S. R.K.Cardinalcsabjudicaverant, Turrecre-
~ .-..-..
Q mo .\. D. 400. illi-
consulalui Stiliconis.etproinde
))ia(a in summa Eoclesiae lib. II. cap. GI. Ciisai!!! gatur, ambiginequit. Sienimdealia irruptione /1/(1-
inConcordantiacathoUcaUb.Ill.cap.il. BaroniusX. D. )'i(;f loqui voluisset, camutique, ne cum prima con-

69. §. 43. /}('//(!)'))iiiii(s inCatalogo,et Peronias initc- funderetur, explicatius indicasset Rufini vcrba id-
rato Rcsponso ad Regem Brilanifecap. XXXI. pag. ipsum conflrmant Tbmpore, quo disruptis Italix
:

159. Ex antiquioribusidemsanxerant Pctrus Comes- clauslris. LIa?c unicam quidem ab .4/a)'ico irruptio-
tor in Historia Actuum Apostolorumcap. CI. ac posiea nem.Ruflno scribente faclam.ob oculos ponunt.Ouod
JI/a)'si/ii(sP((/rt!-'i)insinDefensoriopacis, Partell.cap. arguraentum fortius eoest, quoTiUomontiusutilur
XXVII. ct Gobelinus Pcasonain Cosmodrimo ^Etate tom. XII. nota LXXIX. Rufnum scilicet neque in
Vl.cap VIII, De epist. III. Clementina, cujus inter- prologo neque in Historia, loquentem deTheodosio
pretatio Rufino etiam tribuitur, nihU dicam, quum Magno, quicquam tangere,quoajuuioreillumdi»tin-
liqueat, eamad Isidorimercesextotospectare. Non- guat, (qui natus inilio Aprilis A. D. 401. et subinde
dum Clemeulem dimitto.quin Palricii Junii, et Dod- 11. die Januarii A.D. 402. declaratus AugustusAr-
welli errores pandam. Is in fiuc suce prfefationisad cadio patri octennis successil die l.Maii A. D. 408.
auream Clcmcntis epistolam adCo)'i)i//iios pag. 131. adeo ut Rufnus Historiam suamintra/iie)i)ii!())i,Til-
editionis Colelerianae, sibiexquodamLobiensicata- lomoutio judice, absolutam ediderit. Certe cdidit ante
logo blanditusfuit, ejusdem epistoloe versionem la- A. D. 402. quo Alaricus sectmdo in ItaUam advenit
tinam,abHieronymo. faclam,alicubidelitescere.Sed Nunquid vero timeri poterat, ne jampridommortui
Cotclerius spem Ju a ii pertcnuem aut nuUam esse pijstea Imperatoris egregia facinora, tuuc recens nato infan-
cognovit, suspicatus.librarios ex versione epistolaj tulohomonymoadscriberentur,nisi liistoricusdiseriis
Clementiuae ad Jacobumuomen/?!(/iiiiinvisumera- D vorbis uuum ab altero distinguens, erroris occasio-
sisse,ut eam Ilieronyraiano honostarent. Hoc alibi nem auferret'? PauUorectius sicdisseremus. C/o-o-
pariterfactum narravimus. De Rufino etiam diclum ))i((/i((s,cui /?!(/; (H(sHistoriaminscribit,diemoljiit..\.D.
observo a Dodwello in additameutis ad Pearsonii SOli.utaUbidictum. Ergo /?!(/!)! Ks.qui postA. D. 400.
opuscula Parte I. cap. VI. g. 21. pag. 214. Clemen- in suam lucubrationem condensam iucubuit,eam ante
tem ab eoprimum oiai'/!/ /'is titulo fuisseornalum. Hiuc A. D.407.uliqueabsolvit. Immo ante A. D. 402. fyico
Dodwellus martyrii laureolam Clementi auferreco- secKiif/ft AlariciirruptiofactaestXeesane/?i(/in!(sslatim
natur. Scd frustra conaris, nec aufcres quidem cerie aprimairruptione.sedaliquopostiemporeanimumad
Dodwelle.In vetustissimo emmCodice Sacramcnto- scribendum adpulit post dirupta Italiseclaustra, ut
_
rum, quem summa doctrina, et pietate vcnerabilis etiamPearsonius observat inVindiciisIgnatianisparloI.
CardinaUs Josephus Maria Thomasius pubUci juris cap. VI. pag. 88. postquam seiUcet pes/i/er morbus,a
fecit, /?ca/i Clemcnlis Saccrdotis el M.\RTVRlS)ia/K/i((a Gothorum exeixituin Venetiamnostramallatns,flo-
celebranlur lib. II. g. 65. pag. 176. Hujus autem rentissimam^elprimobarbarorumfuroriobviarn religio-
codicis preces ct orandi formulas. ConstanlinoMaguo nemvastasset :quodnonictuoculi,sedtemporisspacio
antiquiores cum Jo.Morino statuithuj usmodi rerum Derioportuit.QuareC/!)'o»)ia/iusoptimipastorisofflcio
longe iuteUigenlissimus.et iniisdijudicaudis facile fungens.ut novae lectionis blando voluti pharmaco,
princeps Thomasius. .Elale Rulini Zosimus Ponti- suorum, etnoslratium.qui tnntismaUs supererant,
lex epist. III. ad .\fricanos, tanquam de realias no- prjeieritse calamitalismemoriam leniret, Historiam
 :

223 RUl INI PRESBYTERI -2ii

Eusebii e Graeco inLatinum sermonem a Ri</i»io ^^ hancsententiamamplecliturTillemontiustom.vni

transferendani curavil quod a presbvlero, inaliis
: iiota I. At Rollandiani sodales sua rursus tueri co-
cliam ocoupaio, ciio lieii uou potuit. Rem aptiori- nantur in llisloria Patriarcharum .Mexandrinorum
bus vci I>is, quam iis ipsis, (piie in hoc explicando /?«- lom. V. Junii: quibus Monteralconiusepistolain op-
^iuisadhibuil. medcclarare posse noncredo: /'oiM- posuii. Parisiisoditam.V.D. 1710. in qua diligenter
rum (licuiil ease medicorum, ubi immitrere urbibus vel intiuiril, nn vcra narralio liufini dchnplizalispuei is
regionirusgenerales viderint morbos,providcrealiquod ah Aihanasio puero. ProHufino memorare sufliciat,
medicamenli vel poctdi genus, quo prsemunili homi- ha?c ab illo non ex sua, sed ahorum flde narrari.
nes ab imminenli dcfendanlur exitio qv.od (h, vene-
: Aerba sunl lib. X. cap. XIV. ab his, qui cum i;'.«i'
rande pater cnnoMAxi, mcrfieinas exequens genvs tem- Athanasio) i'i(a»i duxerunt .iccepimus. lis locupletio-
(

poRE Quo, DinurTis llnlis: claustris ab Alarieo duce Go- res testes, qui cum ipno Kthanasio vilam dtixerant.
thorum,se pestifer »ioifc««iNFCDiT, ct agros, armenla, profeclo audire iion poterat. M. .Uitonius Murelu.-^
viros longe lalequc vast.wit, populis tibi a Deo com- Variarumlectionuinlib. XIII. cap. X. isluin pucro-
missis,fcralisexiti)aliquodi'emediumquercns,perquod rumlusum aliis exeniplis iUustrat. Haec faciunt, ui
segrse menles ab ingruentis mali cogilationc sublractie, nequeDupinum probarc possim. qui iii tom. lll.lii-
melioribus occupalse sltidiis lenercnlur,injungismihi, bliothccffi quorundara/Ji'/"i'""'' insimulat,quae f.T-ili
ul Ecclesiasticam llisloriani, qiiain vir erudilissimus diluuntur.
Eusebius Caesariensis Grxco scrmonc conscripsil, in 1. Ail ab codem tradi, AthanasiumpostConcihum

Latinum vertam etijtis leclione animus audicnlium

: T.vri, sexennio in cistcrna latuisse. Id quidem dicil
uiiic(i(S,rfiim ni.lilinm rerum gestarum avidius petit, p f<ufinus, lib. X. cap. XVIII. scd ex rclatu aliorum
oBUvio.NEM(yi<od«i;<»iO(foma(ori/»i, (;i(a;(7f>ie)'e»i(i<r,ac- dicit. Idque ex verbo ferivr, probe colligilur.
ciperet aqtioego opere
: quutn excusare me vellem, ulpole 2. eodtm invert. ordinem temporum
Caussatur, ab
inferiorel impar, el qtii in tnm mtillis aiiiiis usKni La- in historia.\thanasii. Hoc ideo visum Dupino. quia
tini sermonis ainiserim, consideravi quod non absqtie Rufintis plenam de Athanasio historiain uon dcdil.
aliquo Aposlolicx inslitulionis ordine nobisita prseci- pauca cx plurimis dehbavil.ut subscquentibus
seci
peres. Pergit tam modeste, quam pieienuiia-
/(i(/"i(n(i verbispalam facit tib.I.cap.XIV. in line: Quoniam
temsuam.opcri transferendo imparcm, pra;cipieuiis talia ac tanln ejus gesla stint, tU tttagnitudo quidcm
auctoritateexcusarc. Librum 'K..omissis quss videban- rerum ttihil tne prxterire patialur, mulliludo vero ge-
tur super/lua, cum libroix. ab se conjuuclumingenuo slorum Qu.vMPLUBiMA cogat omittere, incertus sestuat
fatctur, qiiottiam perpariim hahebalin rehusgcslis,per atiimus diim dcliberare tton valel quid letteat, quid
reliqua otnnia in episcoporum pattegijricis Iractalibus, omiltal. Et idco pauca tios, ad rem pertinettlia, memo-
nihil ad scienliam rcrum confcrctitibus. LibrosXali]Uo iiAniMUS. licltqtia cjus fama narrabil, sinc dubio
eliamXI. tolosECConscripisseail,_oar(i»iea;majocum minora vero ntinciatura. Namttihil quod adderc
tradilioiiibus,partim exhis.qux ttostra tttemoriacom- possit inveniel.
prehendcral .Celcrutn ontne optis (Euscbii) res inEcdesia 3. NosternialeauditapudDupinum,quasi paruni
geslas ah .'^alvatoris adsccnsione, ct deinceps, conti- favcatvirismaguis, Gregorio Nazianzeno utBasilio.
neresubjuDgit.SuosveroLibellosc/uosabCoiisiauiino Sed eum iniquo hoc crimine purgal elogium, quod
et .\rianffi ha^resis incunabuhs ad A D. 395. quo uliique intexil per honorificum lib. I. cap. IX. nc
diem obiilTheodosius Mag-nus, pertiugere afflrmat, inlcrim loquar de studio, quod Hu/inus impenditin
sequehos, \iiChromalii quoque, palrisreligiosi, pra2- |
utriusque libris Laliua civilatc donandis: quod si-
ceptis obtemparet, partim e.c majorum Uteris, par- guuineslmaxirauin. quanti cos fecerit. SanclusAl-
tim ex sua memoria breviteraddidisse. Falsusergo delmus in libro de Laudibus Virginilatis pag. 320.
est Radulpluis dcDiceto, (jui /?i(/'iii i(m ait, Hisloriam (piam longe abcrret Dupinushisverbiscomprobat
suam terminare .\. D. 399. Kum videintcr.\nglican£e fitifittus ntira verhorum urhanilale prxdilus, in ;<)'•
historiajscriptoresanliquos,aRobcrloTw3'S(lenpu- logoApologetici plcnius cxposuil, ncmpe laudes Gl'(
bUcijurisfactos tom. I. pag. .'(31. gorii Nazianzeui.
U. liuflnum in Eusebio Iransferendo nimia liber- Falso (lici a liufino ait, Hilarium diris devo-
.'».

late usuiu, critici vocilVrantur. .Sane mulla alisiulii, lum,et postl^onciliumMediolancnseinexiliurainis-

plura n'/(/i((i(, nonnulia mutavit. Revelaliones, .\lc- sum. Sed longuin sit orancs Dupini hallucinationcs
xandro Iliciosolynnorura i;piscopo faclas, quasnon refellerc, an dicam referrc ? 1'also dici a liufino ail,
satisperspicue refcrt Kusebius lib. VI. cap. XI. liu- qua> in Ilistoria sua nunquain dixit. In opusculo
finus libro eodera capitc VIII. oplime cxponit. Liliro quidem de adultcralione Librorum Origciiis aut, H-
\ U.adsuit narralionem de iniracuhsSanctiiicdrgii, brtim iiistructiimisplcnissiinieab llilario Pictavensiad
qua carclEusebius. Libro IX. dc suo adlexuil con- etttendalioticm eortim, qui ylfi))iiii(r»si perfidise sub-
cionem Sancii Luciani martyris. Pauca de muKis scripsertint, coitscriplum, ita abiitimicis illius cor-
iudico, quibus/{i(A'i'»opo Eusebius ditescit. .\d lia;c ruplum csse, tit cum illi postea iii Concilio Episcopo-
iu libro VI. et in 'Vll.ordinemcapitumnonnihil mu-. rttmsecundum ea, qiise iti tibcllo ipsitis sc eorriipiy •

tavit. IlincVossius in libro II. do Ilisloricis l.alinis novcranl, hserelicumciim rsepissenl vorare,acprolaiii.
cap. XI. Kuscbianam /(i(/'iiii vcrsionemne iiaraplira- lihcllus talis inventus essel.qucmiiise non agitoseercl,
])
sin quidcmdici posse arbllratur. scrfyiropiiiim o;)i(s frrcrinl cum excommuniralum dc cuitcilii convenliimc
in quo tamen Einchitimplurinium exscripscril^ mtilla disccdere. llifc verc scripsil fiufintts. .\d hsec recla-
adco aildil, mulla dcmil, mitlla mtilal. Rulinuin in niatllieroiiymus lib. II. .\pologia;I. Synodus a qtia
reliquis duobus Ilistoria? sua; libris concinnandis, r.ccommuiiicatusrsl,in qtin (i^/ic /i(i(?(Mcdiolanieam
aniiorumqucrationcdigercnda, credulum fuisse,ju- luisse ait Dupinus ex Ilisloria Ruflni.) iJic episcoim-
uiores c.-iussanlur, iucerlosquc vulgi rumorcs plus rtim vocahula. Profer sentenlias subscriptorum, vel
iuquo scquutiim. Palmarium cjusmodi cxiinplum, divrrsilalem, velcnnsonantinm. Doce qui coannoCon-
quod profcrunl, cxslat hb. X. cap. XIV. ubi nnrra- siilcs fticrinti Qtiis Impernlor lianc Synodum jiissit
tionem adtexit de pueris in htloie maris ab Ailimia- riiniiregnri? Galli.mc Innlinn rpiscopi fticrint, aii cl
sio puei'0 baptizalis. Ilanc ex /{i(/'i'io didicerunt llnlisc el llispanise? Cerlc oh quam caussam Sijnodus
Socralcs lib. 1. cap. XV. el .Sozomeuus lib. II. cap. conijrcgala t.il ? A"i/ii( lioriim nominns. (Juid ad hSBC
X\'1I. Sed (le rci veritalc erudiii iiiter sc ccilaiil. Hiifinus rcspondcril, ob depcrdilam e.iuscpislol;un,
Xam Hollandiani Scriptores dici. .\Iaii cap. I.S-0. igiioramus. Std vir cgrceius Petrus Coustantius in
pag. ISS. de illa cx pait(; .imliigunl quain taiiicn
: vlta .Sancti llilarii.ijuam c.ius opciihusa seiliu.^lra-
ul veram ex loto propupnal Anloiiius Pagiiis A. 0. lis prffiposuil pag. II!'. S !'•"• librum a liufino mc-
311. S 27. Conlra esl amicus iiosUt iiisignis llornnr- inoratum,cum iiilcllit.'i piilal. qiio llilariusHi^loriain
dus (le Monlffalconis in vila Sancli Athanasii, quie .\rimiiicnsis ac Selcuciousis .Synodoriim cnmiilcxiis
elegantcm hiijus opcruni cditionem prsecedit, aique fiiciMt, ciijus Iragmcnla exstanl pa;.'. 1279. Cuinqim
225 VITA. LIB. 11. CAP. XI. 226
ftH/i>u(s aiidiui Uiiitiimaccepisscl, llilariumab Au- ^(l;ii'i aiidiemus. Iq librodecura gcrendapro morlus
xentlo hsDrctico luBrcticura vocitatum, et conventu cap. VI. Legimus, iuquit, in Ecclesiastica Ilistoria,
habito, ex urbc Mcdiolano egrcdi jussum, facile sibi qiiam Orscce scripsil Euschius, ct i)i latinam linguam
auimo liQxit, ob lihri illius, qucm dolo raalo falsa- vcrtit Rufinus, martijrum corpora in Gallia canibus
tum audicrat, depravatioacm, ab hscrcticis factam, ea:posita. In libro de hiieresibus cap. LXXXIII. ean-
libri auctorem Ililarium, non solumecivitate, sede dem iterum laudat: QuumEusebii Historiam scruta-
conventu etiamexpulsum.InopusculoergodeAdul- lus essem, cui Rufinusa se in linguam latinam trans-
leratione hhrorum Origenis id scripsil Rufinus, non latx subseiiucntium etiam temporum duos librosaddi-
in Hisioria, quam nondum coudidcrat. In hac vero dil non inveni aliquam hseresim, quam non legerim
lib. XI. rap. XXX. etXXXI. de Iliiarionarrat qua) apud islos Jovinianistas. Post liipponensem, Victor,
nemo improbut. Non eacerte, quaeDupinus decocior Vitensis Episcopus.inllistoriapersecutionisVamla-
coraminiscitur : cujus permagnam indihgentiam licae, quam scripsit A. D. 487. lib. V. cap. XVIII, de
salis mirari non possum. /?((/"! i?(IIistoria magniliceloquitur. .\rgumeutoonini

III. Riifinus evgo totioccidenti primeevos historise quod versahat, se imparem eousque fatetur, ut illi
ecclesiasticffi foutes, anteaignoratos, velparum no- exphcando vix sufficeretTuhius, Salluslius, Euse-
tos maximo omnium plausu reseravit ;unde Laiini h'ms, aut ejus Iranslator, Grsecx facundia;, latinisque
majores nostri, Christianorum gesta perdiscere, el floribus Rufinus ornatus. Etiam Vigilius, Tapsensis
GaUicani praiscrtim episcopi Nicseuas definitiones Episcopus, qui floruit ad A. D. obO.flw/Vnu») ad ma-
mutuari poluenmt, quas Rufinus ahbreviatas in ca- uus liabuit, eoquo, non tamenspecialim ab se uomi-
nones XXII. diviserat hb. X. cap VI. Jacobus Sir- T> nalo, usus est.Tolumenimcaput I. libri VI. contra
mondus inrimandisEcclesiasticae historinepenetra- Arianos ex Rufiuiana Historia et rerum sensu, et
Ubus opido sagax, id primus ollecit in notis ad ipsis ferme verbis deduxit. De morte Constantini
Concilium H. Arelatense apud Labbeum tom. IV. Magni Vigiliussicloquitur:De(ii!jr((e dumejuscaussa
Conciliorum pag. 1813. Hiue Xicaeni canones, ex (Arii) ab Episcopis diutius rclraclalur, idcm Constan-
Rufino peliti, in Codicem antiquse Ecclesiae Gallica- linus Imperatorin suburbano quodam, cui Nicomedise
na; migrarunt. Dehoc agit Quesneilus in Disserta- nomen ext, finali ordinato judicio, Iriccsimo primo
lionc Leonina XVI. cap. XV. Sed homo invidus hnperii sui anno diem clausit exlrcmum.R\li\n\XS\ih.
Sirmondum prima; observationis laude fraudat.quaj IX. cap. XI. rem ipsam his verbis narraverat lu- :

huic uni debetur. Res ipsa perspicue proditur ex terea dum hiec apud Alexandriam frustra agitantur,
Couciho II..Vrelatensi.duobus et quadraginta annis venerabilis Augustus Conslantinus in suburbana vilta
post editim /?i(/"i>i! Historiam congregato A. D. .i4i. Nicodemise Iricesimo et pi-imo Imperii sui anno diem
apud Labbeum tom. IV. pag. 1012.Proditur ex ca- functusest. VigUiussuhurbanam villam,cujusnonien
nonum eliam excerptis, quae epistolae Johannis II. Rufinus omisit. Nicomcdiam putavit: quam tamen
Pontificis ad Csesarium Arelatensem oh examen Ilieronymus in Chronico, Olympiadis 279. anno 2.
caussEe Contumeliosi Rejensis Episcopi, subjecta Christi Domini Eusebiano 338. Ancyronem, sive
leguntur ad A. D. 335 IbienimapudLabbeum pag. jlc/i;/coue»i (variant enim codices) dictam prodil.
1736.pr8emiltitur cauon Concihi Nic8eni,verhum de IV. At neque uniia(i'ii'. sed ipsi etiam G)-a;ei duos
verbo ex Rufino descriptus, a quo undechnus uume- Rufini libros. Eusebio additos, magni fecerunt. Rem
ratur. Canon I. ConciUi II. Arelatensis exprimit oh oculos ponit, quod ipsi suos reddiderint unde ;

Cinonem II. Xicsenum, uti est apud Rufin um. Canon r Cyrillus Alexandrinus, ac Gelasius Cyzicenus,etquod
.\relatensis VII. ex primo Xicaeno Rufini desumtus majusest, etiam ConcUiumll. Xicaenum iisdem/?u-
est Canon X. respicit Rufini Canones XII. et XIII. /iiii hbris, G.isece conversis. sua comprobaverunt.
Canon XV. ex Canone altcro Rufini derivatur. Ca- Ut rei veritas constel singuhs nonnihil immorari
non XVI. Niccenum Canouem XXI. versionis Rufini necesseest, De Cijrillo Alexandrino postmodum lo-
hdeUter exhibet. Quare palam est, Arelatenses Pa- quar. Ci/3iceii iis, qui florebat A. D. -470. ssepe suas
tres sua decreta condentes, Xicaenos canones ipsis narrationes /?i(/"i)iiauctoritateconfirmat,ducemque
Rafini verbis incodice suo descriptos habuisse, quo- initio Operis sibi constituit. Petrus Daniel Iluetius
rum notitia quemadmodumante/?i(/"iiiumapu(iGal- in Dialogo de Claris Interpretihus pag. 135. edit. 1.
licanas Ecclesias obscura habebatur, ita posimoJum animadvertit, hunc Gelasium e duobus Rufini liliris
avide hausia et eorumdem canonum versio,a nosiro non pauca in suos de Nicsena synodo transtuhsse,et
datainsuo Eusebianae Historiae supplemento. llagno non tam intcrpretatum, quam mutatum res,ad in-
enim in pretio fuiti^u/^iiuis doctissimis et sanctissi- slStutam suum facientes. Photius autem quum tra-
misviris universiO ccilentis, si unum Hicronymum didisset, Gelasium CaesMeensem in Palaestina Epi-
eumquequodam tempore excipiamus; maximevero scopum, a Cyziceno diversum,hortatu Cgrilli avun-
apud Gallos. Hoc a Su'mondo ahbi etiam notatum, culi sui, Hierosolymorum Episcopi, Eusebianam
observoiuimirum ad Sidonium,qui annos quinqua- Ilistoriam persequutum,mox Cyrillum ipsum Grse-
ginta post Rufini obitum Latinas ejus versiones cumRufinianaellistoriaeiuterpretcmfacere videtur.
summopcre commendavit Ub. II. Epist. IX. PostSi- Do verba Pholii ex codice LXXXIX. alibi autem le-
douium Gregorius Turonensis aatistes, in Historia Y.gcndo, hoc qiiidem comperi, Cyrillum ipsum cum hoc
Francorum lih. IX. cap. XV. /?«/"iiiiHistoriamEuse- " Gelasio Rufini Romani Historiain in Grsecum vertisse
bn interpretationi conjunctim sub Eusebii nomine sermonem, non vero propriam suam aliquam condi-
laudans, Arius, inquil, qucm projecis.ie in secessum disse. Addil Photius, si id verum est, quod compe-
exta, Historiographus narravit Eusebius,imm.o Rufi- rit, hunc Gclasium Csesareensem vetustiorem esse
nus, Ub. X. cap XIV. Accedat postremo loco Hinc- Ge/asio Cyziceno, cujus Historiam CoucUU Nicseni
marlRemensis Archiepiscopidefl«/'iiii Ilistoria tes- ex Rulino pariter expressam superius retulerat cod.
limonium, sane perhonoriflcum Is enim tom. II. LXXXVIII. Nec Pholius sUentio prasterit, ab hoc
Operum pag. .463. haechabet: Decimus Hislorise Ec- Gelasio Cyziceno, prioris Gelasii et Rufini dicta
ctesiaslicce liber Rufini, qui in Catalago Apostolicas laudari. Quare non unum, sed (resGeiasios Csesarese
Sedis inter rccipicndos libros describitur. Ordo rerum in Palsestina episcopos Photius enumerat, quos
et regionum vicmitas facit, ut ex gente Anglorum inquit, discernerc nequeas, Primus Gelasius fuit
huc advocem Sanctum Aldhelmum, et Venerabilem sororis Cjrilli Dlius. quem avunculus Euzojo, Acacii
Bcdam. Is in hbro de Laudihus Virginitatis pag. 328. successori, Csesareensem in Palsestina episcopum
ex decimo Rufini hbro auctoritatem arcessit hic : sufl"ecit. Adi Epiphanium Haeresi LXXIII. §. 37. et
vero de Temporum ratione cap. XXVIII. totum lo- Hieronymum iu Catalogo cap. CXXX. Secundus
cum Eusebianum e^ Rufini lil). VII. cap. XXVIII. Gelasius scripsit contraAnomaesapud Photium cod.
describit. Si ex -V.ngliauiAfricamtrajicimus, Rufiui CII. Tertius Gclasius e-t Cyzicenus. Al Gelasium,
Historiamab ejus amico Augusliuo Ilipponensiiau- CyrilU sororis Chum, GyriUumque ipsum Rufinianae
 :

2'i3 RUl INI PRESBYTERI •^ii

Eusebiie Grseco inLalinum sermonem a «u/ino ^ hancsenlenliamamplectilurTillemontiuslom.Vili

transferendam curavil : quod a presbyleru, iualiis uoUi I. At Bollandiani sodales sua rursus lueri co-
cliam occupalo, cilo liori iiou potuil. Rom aptiori- nautur in Historia Patriarcharum Alexandrinorum
bus vcr bis, quam iis ipsis, (luie in hoccxplicando ftit- tom. V. Junii: quibus .Montefalcouiusepistolam op-
^nKsadbibuit, mcdeclarare posse nonpieilo: /'ei-iir,- posuil. Parisiiscdilam A.D. 1710. iu qua diligcnlcr
ruin diciinl esse mcdicorum, ubi immiucre urbihus vel inquirit, aii rera narratio fiufini dcluiiilizalispuci is

region irusgcuerales viderint morbos, ijrovidcrcaliquod ab .Ithanasio puero. PTOftufino mcmorarc sufliciat,
medicamcnli vel poculi (lenus, guo prsemuniti homi- haec ab illo non ex sua, scd aliorum lide narrari.
ncs ab imminenti dcfendanlur exitio qnod Iv, vene-
: Verba sunt lib. X. cap. XIV. ab his, qui cum iyso
randc paler cirnoMATi,mcrficina! exequens genus tem- (.\thanasio) i'i(amrfua-crun« AccEPiMis.Iis locuplelio-
poRE QVO, DinupTis llalia; clauslris ob Alarico ducc Go- res testes, qui ckih ijwo A(/iaiia,<!io ii(am duxerant.
lhorum,se peslifcr morbus lyFvniT, et agros,armenla, profeclo audire uon polerat. M. ^Vntonius Muretus
viros longe latequc vastavit, populis tibi a Deo com- Variarumlectionumlib. XIII. cap. X. istura puero-
missis,feralisexilitaliijUodremcdium<]uerens.perquod rum lusum aliis exemplis illustrat. lIiEc faciunt, ut
segrsemenles ab ingruentis mali cogilationc sublractse, ncqueDupinum probare possim, qui in loin. III. Bi-
mclioribus occupalse sludiis lenercnlur,injungismihi, bhothccaiquorundam/fK/^iiiumiiisimulatjriuaefacile
ut Ecclesiasticam llisloriaf», qiiam vir crudilissimus diluuntur.
Eusebius Csesariensis Grseco scrmonc conscripsil, in L Ait ab eodem tradi, AlhanasiumpostConciUum
Lalinum vertam cujus leclione animus audicnlium
: Tyri.sexeuuio in cisterna latuisse. Id quidem dicil
vinctus,dum n(.liliam rcrum gcstarum avidius pclit, p liufinus, lib. X. cap. XVIII. sed ex rclalu ahorum
oBUvio.\-EM(yi<od(i»imorfo»ia(or«»i, quxgcnerenlur,ac- dicit. Idque cx verbo feriur, probe colUgitur.
ciperet : aquo ego opcre qu um excusare me vellcm, ulpote 'i. Caussatur, ab eod( m
invert. ordinem lemporum
inferioret impar, qui in tam multis annis usum La-
et in bistoria Athanasii. lloc ideo visum Dupino, quia
tini sermonis amiserim, consideravi quod non absque Rufinus plenam de Athanasio historiam uon dedit.
aliquo Aposlolicse instilutionis ordine nobis ila prseci- sed pauca cxplurimis deUbavit.ut subsequentibus
peres. Pergit/Ju/^inH.stammodesle, (luam pieicnuiia- verbispalam facit lib.I. cap.XIV. iu finc: Quoniam
lemsuam,opcri transftTcndo imparcm, iincolpieniis talia ac lanta ejus gesla sunl, u/ magnitudo quidem
auctoritatcexcusare. I.iliiuiii 'S..omissis quse videhan- rerum nihil me prsctcrirc patialur, mulliludo vero ge
lur superflua, cum libroix. ab se coujuuclumingouuo storum (3i;AMPLeRiMA cogal ouiTTEnE, incertus lestual
falelur, quoniam perparum hahehatin rehiis gcstis, per animus diiin deliberare non valcl quid teneal, quid
reliqua omnia in cpiscoporum paneggricis Iraclalibiis, omittal. Et idco pavca nos, ad rcm perlinentia, memo-
nihil ad scientiam rerum conferenUbus. LibrosXalijuo nABiMcs. Beltqua ejus faina narrabil, sine dubio
etiamXI. tolosseconscripisseaii,unwim(?.x:»najorum minora vero nunciatiira. Nam nihil quod addere
(rac(i(io»ii(>us,par(im <;.r his. quse nostra memoriacom- possit inveniel.
prehenderal .Cclerum omnc opus(Eusehn) res in tcclesia 3. NostermaleauditapudDupinum,quasi parum
geslas ab Salvatoris adscensione, et deinceps, conti- faveatvirisraaguis, Gregorio Nazianzeno olBasilio.
neresubjungit.SuosveroLibellosrfuosabConsianiino Sed euin iniquo hoc criminc purgat elogium, quod
el Arianse ha^esis incuuabulis ad A D. 3il5. quo utiique iutexit per honorificum lib. I. cap. IX. ne
diemobiitTheodosius Magnus, pertingerc afflrmat, iulerim loquar de studio.quod /}»/iiii(.simpeuditin
seque hos, ut Chromalii quoque, palris religiosi, prEe- r ulriusquc libris Latiua civilatc donandis: quod si-
ceptis obtemparet, partim e.v majorum lileris, par- guuin estmaxiiuum. quanti cos fccerit. Sanctus AI-
tim ex sua memoria brcviteraddidisse. Falsusergo delmus iu libro de Laudibus Virginitatis pag. 320.
est Radulplius dc Diceto, (\aiBufinum ait, Ilisloriam quam louge abcrrct Dupiuushisvcrbiscoraprobat
suam terminare .\. D. 8!!9. Eum vidc inter .\nglicana! liulinus mira ivrhorum urbanilalc prseditus, in pro-
histori<Escripluresautiquos,aRoberloTwyS(lenpu- logo Aiiologciici plcnius exposuii, ncmpe laudes Gre-
blicijurisfactos tom. 1. pag. 531. gorii Nazianzeni.
U.llufinum in Eusebio trausferendo nimia liber- i. Falso dici a Itufino ait, Hilarium diris devo-
tate usuii), critici vocilVrantur. Sanc multa .nlisiulii, tuin,et postConciliuin Mediolauenseiuexiliummis-
plura a(Wi''i', nonuulia mutavit. Hevelalioues, .Vlc- suui. Sed longura sit oraues Dupini hallucinaliones
xaudro Ilicrosolymorum lCpiscopo factas, quasnon refellcic,an dicam referro 1'also dici a Hnfino ait,
•?

satisperspicue rcfcrt iCiisebius lili. VI. cap. XI. liu- quffi in Ilisloria sua nunquam dixit. In opusculo
finus libro codera capitc VIII. oplime cxponit. Libro quidem de adultcralioue I.ibrorum Origcuis ait, li-
VII. adsuit narratioucra de niiraculisSanctiGeorgii, brtim inslruclinnis plenissima; ab Ililario Pirlavensi ad
qua carct Eusebius. Libro IX. dc suo adtexuit con- emendalionem eorum, qui /Irimiticiisi pcrfulise sub-
cioncm Saucii Luciani martyris. Pauca de muHis scripserunl, conscriplum, ila abittitnicis illius cor-
indico, quibusfti(/"iHiopc Eusebius ditescit. .\d lia;c rupluin esse, ut ctim illt postea itt Concilio Episcopo-
iu libro Vl.et in Vll.ordiuemcapitumuonnihilmu-. rtimseeundum ea, quse in libello ipsius se corrupisse
tavil. IliucVossius iu libro II. de Ilistoricis Latiuis noverattl, hxrelicumeum
rscpissent vocare,acprolalus
cap. XI. Luscbianam /(»/"i«i vcrsionemne paniplim- liljclliis lalis invenltts e.^sel,qucni ipse iton agnosccrel,
1)
sin quidemdici posse arbltratur, «c(//>ro;)rii(»i opus fcrerinl eiim excommuitiratum dc cottcilii ronventione
in quo lamen Euicbiuiniilurimum exscTipscril, mulla i/iscc(/crc. II iBC vere scripsit liufinus. Ad hspc recla-
adeo addil, mulla demit, mulla mutal. Rulinum in matllierouymus lib. 11. .\pologia;L Sgnodus a qtia
reliquis duobus Historia' sua3 libris concinnandis, r.ccomtn u n icattts esl, in q uii Crlie fu il (Med iolani cam
•.'

anuorumqucrationedigcrouda, credulum fuisse,ju- fuissc ait Dupinus ex Ilistoria Hunui.) iJic episcopo-
niores caussautur, iucertosque vulpi ruraores plus riim vocabula. Profer sentenlias suhscriplortim, vcl
icquo scquutum. Palraariuui ejusiuodi (>xi luplum, divrrsilalem, iic/ciins()iia»i(iiim. Doccqtii coanitoCon-
quod proferuut, cxslat lib. X. cap. XI\'. ubi narra- sulcs fiierintt Quis Iinpcrator hanc Stjnodiim jtissit
tionem adtexit de pueris iu hltoie maris uli Ailiaua- coiigregari? (7a/(i.riic (aiidim rpiscopi fuerinl, ait et
sio pueio baplizalis. Ilauc cx Ilufino didicerunl lUtliiK el Ilispaiii.v? Ccrle o(i quont raussam Siiitodus
Socralcs lib. I. cap. XV. ct .Sozomcnus lib. II. cap. congregala sil ? A"i/ii/ hortim iiomiiias. (Jiiid ad hSBC
XVII. Sed de rei verilale erudili iuler seccilaiit. Hufmus respondoril, ob depordilam ejuscpistolam,
Nam liolliindi.ini Scriplorcs dlci. Maii cap. I.S-"' iguoramus. Scdvir ogregius Pctrus Coustjiutius in
pag. IHH. de itlu cx iiaitc ambiguut ([uam liiuicu
: vlla Sancti nilarii,(|uam o.ius oporilius a seiliusira-
ul verain(.'X tolo propuKUat AnUiiiius Papius A. D. lis pricposuil pag. Ll!i. S '07. libniiu a Uiifmo me-
31 LS ^7. Contra est .«micus uosicr iiisif.'uis li^jrn.ir- morntuin,oum iutelligi piiliil. qiid 1 lilarius lli^iorinm
dus de Montofalcdnis in vila Saucli .\thanasii, quic .\riiniuensis ac Seleurioiisis Synodorum compiexuB
olepantcm hiijus operum cditioncm iiraecedil, aujue fueral, cujusfragmeulii cxsliMit jia;-'. MV^. ('iim(nic
-2ili VITA. MB. 11. CAP. XI. f22(i

riufiniis ;ui(lilu l.iiiUuiiaccepissct, lliluriuiu ali Au- A dari audiemus. In libro de cura goreuda pro mortus
xentio ha^rotico lueroticum vocit:vtum, et couventu cap. VI. Legimus, inquit, in Ecclcsiastica Hisloria,
hiiliito, ex urljc Mciiioliino egredijussum^facile sibi quiim Grsece scripsit Euscbius, ct iii lalinam linguam
aiiimo liuxit, ob lihri illlLis, quem dolo malo fiilsa- vcrlil Rufinus, inartijrum corpora in Uallia caiiibus
tum audicrat, depravatiouom, ab hacrolicis factam, exposiia. In libro de hiEresibus cap. LXXXIII. ean-
libri auctorem Iliiariiim, nou solumecivitate, sede dem iteruin laudat: Quum Eusebii Historiam scrula-
conventu etiamexpulsuiu.InopusculoeryodeAiUil- lus Cisem, cui Hufinusa se in linguain lalinam trans-
leratione Hbrorum Orif^enis id scripsit Rnfinus, non lalie subsequeniium ctiam lemporum duos libros addi-
in llisloriii, quam nondiim coudiderat. In hac vcro dit noii inveni aliquam haeresim, quam non legerim
lib. XI. cap. XXX. ctXXXI. de Iliiarionarrat quaj apud islos Jovinianislas. Post Ilipponeusem, Victor,
nemo improbat. Non ea certe, quae Dupinus di-i-ocior Vitensis Episcopus, in Historia perseculiouis Van Ja-
comminiscitur cujus permagnam indiligentiam
: licse, quam scripsit .\. D. 487. lib. V. cap. XVIII, de
satis mirari uon possum. Rufini Ilistoria magniflce loquitur. Argumeutoenim
lU. Hiifiiuts ergo toti occidenti
primsevos historioe quod versabat, se imparem eousque fatetur, iit illi
aateaignoratos, velparum no-
ecclesi:islic£D foules, explicando vix sufflceret Tullius, Salluslius, Euse-
tos maximo omniuin plausu reseravit .;unde l.aiini bius, ftii/ (',;'i(S translator, Grsecx facundix, lalinisquc
majores nostri, Christianorum gesta perdiscere, ol llorihus Riifinus ornalus. Etiani Vigilius, Tapsensis
Gallicani proBscrtim episcopi Xicsenas derinitiones Episcopus, qui floruit ad X. D. 5ti0./{((/"iiii«"i ad ma-
mutuari potueruut, quas Rufinus abbrevialas in ca- nus habuil, eoquc, nontamenspeciatimab se uomi-
uones XXII. diviscrat lib. X. cap VI. Jacobus Sir- n nalo, usus est.Totumenimcaput I. libri VI. coutra
mondus inrimandisEcclesiaslicje historifepenelra- Arianos ex Rufiniana Historia et rerura sensu, et
libus opido sagax, id primus olfecit in nolis ad ipsis feriue verbis deduxit. De morte Constantini
Concilium II. Arelatense apud Labbeum tom. IV. Magui Vigiliussicloquitur:/)enic/ue dum ejus caussa
Conciliorum pag. 1813. lline Nicseui canones, ex (Arii) ab Episoopis diulius relractatur, idem Conslan-
Rufino pctiti, in Codicem antiquge Ecclesise Gallioa- linus Hnperalorin suburbano quodam, cui Nicomedise
ufc migrarunt. Dehoc agitQuesnellus in Disserta- nomcn est, finali ordinato judicio, Iricesimo primo
tionc Leonina XVI. cap. XV. Sed homo invidus Imperti sui anno diein clausit t'x'i)'e»?i!(m. Ruflnus lib.
Sirmonduin primaj observationis laude fraudal.qute IX. cap. XI. rem ipsam his verbis narraverat In- :

huic iini debetur. I^es ipsa perspicue proditur ex tcrca duin hxc apud Alexandriam fruslra agilanlur,
Coiicilio lI.Arelatensi.duobus et quadraginta annis venerabilis Auguslus Conslanlinus in suburbana vilta
post edilim /?«/'i/uHisloriamcongregato A. D.-44-4. Nicodemiai tricesimo et primo Impcrii sui anno diem
apud Labbcum tom. IV. pag. 101:2. Proditur ex ca- funclusesl. Vigiliussuburbanam villam,cujus nomeu
nouum ctiam excerptis, qua3 epistolfe Johanuis II. Rufinus omisit. Nicomcdiam putavil: quam tamen
Ponlilicis ad Cfflsarium Arelatensem ob examen Ilieronymus in Chronico, Olympiadis iJ7y. auno '2.
caussse Contumeliosi Rojensis Episcopi, sulDjecta Ghrisli Domiui Eusebiano 338. Ancyronem, sive
leguutur ad A. D. 335 IbienimapudLabbeum pag. Achijroncm (variant enim codices) dictam prodit.
173(j.prsemittitur canon Concihi Nic8eui,verbum de IV. At neque uui Lalini. sed ipsietiamGraciduos
verbo ex Rufino descriptus, a quo undecimus nume- Rufini libros, Eusebio additos, magni feceruut. Rem
ratur. Canou I. Concihi II. Arelatensis exprimit ob oculos pouit, quod ipsi suos reddiderint uude ;

Cauonemll. Nic8enum,uti est apnd Rufinum. Cauou r C yrillus Alcxandrinus, ac Gelasius Cyzicenus,etquod
Arelateusis VII. ex primo Nicseno Rufini desumtus majus est, etiam Concilium II. Nicfenum iisdem Ru-
est Canon X. respicit Rufini Canones XII. et XIII. /"iiii hbris, G.itece conversis, sua comprobaverunt.

Canon XV. ex Canone altero Rufini derivatur. Ca- Ut rei veritas constet singulis nonnihil immorari
non XVI. NicsenumCanouemXXI. versionisR»/'i/i( necesseest, De Cijrillo Alexandrino postmodum lo-
lidsUter exhibet. Quare palam est, Arelatenses Pa- quar. Cxjz-icenus, qui llorebat A. D. 470. saepe suas
tres sua decreta condentes, Niceenos canones ipsis narrationes /?ii/'ii(iauctoritateconflrmat,ducemque
Rufini verbis incodice suo descriptos habuisse, quo- initio Operis sibi constituit. Petrus Daniel Huetius
rum notitid quemadraodLimantei?i*/'iiuim apud Gal- in Dialogo de Claris Interpretibus pag. 133, edit, 1.
licauas Ecclesias obscura habeb.itur, ita posimojum animadvertit, hunc Gelasium e duobus Rufini libris
avide hausia et eorumdem canouum versio,ano3iro non pauca iu suos de Nicsena synodo traustuUsse,et
datainsuoEusebiaufeHistoriaesupplemento. Magno non lam intorpretatum, quam mutatum res,ad in-
enim iu prelio !uil Rufiaus doctissimis et sanctissi- sCitutum suum facientes, Photius autem quum tra-
si unum Hicronymum
misvirisuuiversiOccidentis, didisset, Gclasium Gsesareensem in Palsestina Epi-
eumquequodam tempore excipiamus; maximevero scopum, a Cyziceno diversum, hortatu CijrilU avun-
apud Gallos. Hoc a Su'mondo ahbi etiam notatum, culi sui, Hierosol3'morum Episcopi, Eusebianam
observo-.nimirum ad Sidonium,qiii anuos quiuqua- Historiam pei'sequutum,mox CyriUum ipsum Grae-
ginta post Rufini obitum Latinas ejus versioues cum Rufiniana3 Ilistoriseinterpretom facere videtur.
summopere commeudavit lib. II. Epist. IX. PostSi- Do verba Photii ex codice LXXXIX. alibi autcm lc-
douium Gregorius Turouensis antistes, in Historia " yendo, hoc qaidem comperi, Cyrillum ipsum cum hoc
r»
Fraucorum lib. IX. cap. XV. /{«/'iiiiHistoriam Euse- Gelasio Rufini Homani Historiamin Grsacum verlisse
bii iuterpretationi conjunclim sub Eusebii nomine sermonem, non vero propriam suam aliquam condi-
laudans, Arius, inquit, quem projecisse in seccssum disse. Addit Photius, si id verum est, quod compe-
cxla, Historiographus narravit Eusebius,immo Rufi- rit, hunc Gelasiurn Caesareensem vetustiorem esse
nus, lib. X. cap XIV. Accedat postremo loco Hinc- (Jeiasio Cyziceno, cujus Historiam Concilii Niceeni
mariRemensis Archiepiscopide/ii«/'i)!j Ilistoria tes- ex Rufmo pariterexpressamsuperiusreiuleratcod,
limonium, sane perhouoriflcum Is enim tom. II. LXXXVIII. Nec Photius silentio prgelerit, ab hoc
Operum pag. 463. haechabet: Decimus Historisi Ec- Gelasio Cyziceno, prioris Gelasii et Rufini dicta
clesinsticx Rufini, qui in Catalago Apostolica;
liber laudart. Quare non uuum, sed ()'e,< Gciasios Csesarese
Sedis inler rccipiendos librosdescribitur. Ordo rerum iu Palsestina episcopos Photius enumerat, quos
et regionum vicinilas facit, ut es gente Anglorum iuquit, disccrncre nequeas. Primus Gelasius fuit
huc advocem Sauctum Aldhelinum, et Venerabilem sororisCyrilli lilius. quem avuueulus Euzojo, Acacii
Bcdam. Is Ln hbrode Laudibus Virginitatis pag. 3'28. successorj, Cajsareensem in Palseslina episcopum
exdccimo Rufini hbro auctoritatem arcessit; hic suffecit. Adi Epiphanium Hseresi LXXIII. §, 37. et
vero de Temporum ratione cap. XXVIII. totum lo- Hieronymum in Catalogo cap. CXXX. Secundus
cum Eusebianum ex Rufini lib. VII. cap. XXVIII, Gelasius scripsit contraAnomsesapud Photium coil.
describit. Si ex AngliaiuAfricamtrajicimus, Rufini CII. Terlius Gelasiu^ est Cyzicenus. At Gclasium,
Ilistoriamab ejus amico Augusliuo Hipponensi lau- Cyrilli sororis flhum, GyriUumque ipsum Ruflnianse
2-27 RLFIM PRESBYTEBI 228
Hisloria)mlerprelesfacere,nuyariesl.Nam Cyrillus
"-— " ex '-•—:- ^ uisiCr<Ecamlegent; quod vcrisimiliuspulu.iUamquc
extinctus esl \. D.~ 3S4. die 18.'•
Martii, -- Anlouio desiguet, (luamRH/iiiu* I.aline scripsil, EuSocralis
Auguslino Touttceo ad CvriUum pag. !So. Gelasius veiha -l((/iif liiec cyo Cum a muilis Cijfiriis audidiac-
:

vcro obiit. A. V. 39i. cui in Sede Cajsareeusi Johannes ccjji, lum iii syntagina(e Rufiiii ciiJHsdam jircshylcri,

successil A. I). 395. quaudo cerle liufin us noudum ci liomana lingua conscrifilo,posila inveni. Ex <juo qui-
Pala'Slinu in Haliamtransfrelaveral ;ubi iiosimoilum dem tibro tum tum atia, qiix pautlo fjost
liiec ipsa
//is/o; iaiiisuamcondidit Tillemoutiustom.VIll.Noi. dicentur, col/ci/i. Kulinumilerum laudat cap. XV. iu
Vlll.ad t'y)i//ii»iIlierosol.vmitanum,PUotioiniiixus, liue Hxc dc Atlianasio Hiifiiius in liliris suis commc-
Gelasii hujusHisloriam aliam facit ab llisloria liufini, moravil,ca\). XIX. in liue: Uxc Ru/inus alj Aidcsio,
quamvisEusebiiHisloriamseaugereprolileatur.Scd qui et ipsc Tyri prcsbijlcr poslmodum faclus csl, se
uou levi crrore irretitur vir ceteroqui accuratus. dccepissc uarrat.llauc Frumeuli llisloriam 0x7(11/1 iu>,
Photius enim ibidem loquilur de Historia Gclasii quem tamcnhauduominal, sumsileliamSuzomenus
Cyziccni, quam superioricodicerccensuerat, non de lib. ll.cap.XXIV. el Tlieodoritus lib. I. cnp. XXIII.
alia Hisloria Gelasii, qui iul ipse quidem exislimat) Ex liufino, ut muUa alia, Menologium
Irausiil in
Bufini Eusebianum supplemenl uin Grsece reJiliilorii. Grfficorum, inMarljrologiumUsuardiuum Greveni
Verba Photii codice LXXXVIII. hsec sunl El liic : et Molani, et postea iu ipsas tabulasEcclesia; Ro-
ccr/cCc/a«ii(S (RutiniGrffiCUS inlerprcsjt/isfi/a quoque mana3die27. Oclob. Socrateslibroeodemcap. XXI.
dicendi forma ab illo (Cyziceno) discrepal ; quanquam projielinem rursus laudal Rulinum Ha;c JUifmus
:

ulerquc longe cs( eo Gclasio, qui advcrsus Auomxos se a Dacurio didicisse scriOil. Socratcs ct Sozomenus
scripsit, infcrior. De Cyziceno hsec scripserut i;'sa : T>lIistorias suas perduxerunl adA. D. 43y.quoflore-
'' bant. Theodoritus suam scripsit A. D. {50. Idem
porro diclio ad liumilcm vilcmque stilum pliis xquo
vergereanimadvertelur. NideFabriciumiuUibl.Grieca Socrates initio libri 11. liufinum pariler citai, qui
tom. VIII. pag. 570. Photius simililer scripsit cod. Bomanorum lingua ecclcsiasticam liistoriayn composuil
XV. ut uuUum sil dubium, quiu coraparationem Verum in icmporum nolalione aberrare ail in quibus-
fecerilinler Gelasium C.vzicenum, qualenusHisiori.-c dam, ad Alhanasium peiliuentibus.etpluiiuiaprae-
Nicaenaj Sinodi coudilorem, prioreinque illum lermittere: dequibus. uli dixlmus, ipsemet/i'i'/itiiif
Gelasium, liufini interprclem, ab secredilum non ;
lecloremmonuerat,qua3que criliipluseequo exag-
vero inler duos Gelasios, ia eodem argumcnto gcraut, inlerque hos Valesius in Vila Socratis, el
versatos,alterum,quiIlisloriamEusebianaiiiau.Kerji, Fabricius lom. VI. pag. 119. Postmodum Socrales
alterum ejusdemHistoiice inlerprelem. Cjziccnus meUoradocumenlauaclus. libruml. el II. postcrio-
lib. I. cap. VII. de Aclis Nicsenaj S.vnodi citat ribus curis ex toto diclavit ad rcteniis niUilominus
:

Gclasium, et liufmum, huuc, ul primarium auclo- iis, in qtiibus Hufinus a vcrilate minime abcrravil. l\'Sl

rem, illum, ut iuterpretem quod iu 1'hotii oculos

: Uos, liufini historiam Grajce scriptam, laudavit
etiam incurrit. Theophanes in Chronognphia pag. 19.
V. lluetiusin Dialogo pag. 131. Romanse Uuguce VI. Sed liufino maximus lionor accedit, quoilCon-
diguilati hoc Iribuil, quod Grwca conversio Gclasii ciliumll.NicjEnumActionel.apudLabbeumiora.Vll.
iufra Latinum exem plar Uabita vel seriem lemporum pag. 79. de episcopis, ab hajresi ad catUoUcam UUeni
ferre non poluerit, vel in Biljliolhecarum pulvere redeautibus, el slalim recipiendis, ageus, teslimo-
cum liueisluctelur. Apud Latiuos quidem uou uIjuuo; uium adduxeril ex ccclesiastica Ilistoria Hufini prcs-
secusveroapud Gra;cos. Namin CalalogoGra^ourum r byieri liomx, quod est in lib. X. cap. XXVTII. Ne
codicum Bibliotheca; CoustantinopoUtanie apud discedam ab EcclesiaLatina,Ua2c semperei ftu/inum
Lambecium tom. I. pag. 149, extare dicitur/iii/in» et cjus Hisloriam plurimi fecit, quam lantum non
presbytcri magnie Ecctesiee Ilistoria ccclcsiaslica. publicalectionediguam declaravit. Ejus ciiiiu .Uar-
Prasterea in Uibliolhcca Juriscanouici vetcrisCliris- tyrologia /iii/iinlibris crevcrunt, et praiserluu iciic-
tophuii Juslelli tom. 1. pag. 405. cxstal epistola i'a'i/eilludet;'c/'a)i(i'/iii(m,alIicrouymiauoilivcrsum,
C.vrUli Alexandrini, ad .Synodum Afiicauam. fcripia quod olim EcclcsiajRomantE proprium, parunm que
A. D. 419. adquam CiTillusmiltitexemplar.Nicicu.ij appeU itum, una cum Adouiano publica lucedonavii
Syuodi (Juod, inquit, ct in Ecclesiailica l/isturia,
: Ileriberlus Roswe.vdus. lloc idem marlyroluyium
requircntcs, invenielis. Juslellus in iiolis pag. 443. multis iu locis ex liullno conflatum otenderat Hcn-
liu/ini Hisloriam a C.vriUo heic desiguari nos monei, ricus Valesius iu Dijsertatione, quam Eusebio, ab
quippe quaj apud Grcecosajqueac Latinos lunccssei sc prajclare illustrato subjecit. Neque id dillitclur
maximepervulgata,decennioscilicetab/ii(/iHiobiiu. V. C. Jo. R iptista SoUerius, ejusdem Mart.vrologu
Al, quasso te, leclor, Uic parum sisle. N,im Cyrillum Romaui ;iaiTi slrenuus vindex, in prajfatione ad
Alcxandrinum, TlicophHi Iratris lilium et successo- Usuardum pag. 34. g. 8ti. ubi contra Valesium et
rem, <|ui primus Grajcorum, liuiini Hisloriam, ut lioma; illud confectum circa A. D. 770 et Aquitejam
omuibus notam,laudavit;Douvero alium, ejiisdem a Romauo Pontilice inissum, ul noslrates ritui Ro-
iuteriirelem fuisse arbilror: qucm/ViodusUoniony- mano secouformarenl,cta Sanclo>l</oiicVieuiicnsi
miadcccptus, uec observuto ordine lemporum, cum Ravcnna; autc A.l). (SOO.exscriptumegregiedcmon-
Cyrillo Hierosol.vmitano couluderit. PUolii crrorcm strat.i.;uidspecialiinUujus.W<iWy)'o/o;/iiauclor,quiii
nuper viditetiam ToutleeusDisscrt. 11. adC.vriUum " Ado, quid fsiiardiis, cujus Marljrologium Ecclesia
cap. 1. g. 5. pag. 95. Cyrilli vcrba, ecclesiaslicam Romauapostmodum adopliivit, ex/Vii/iiio desurase-
historiam nou soluin Grxcis, sed Laiinis, sciUcel rinl.ideiu 6o//eiius. aliiquc llagiolngi abuude indi-
Africanis, ud (luos tuuc scribebal, maxime notam, carunt, ut jamacluuiagere nonsilopus. Pro/iu/iiio
antonomasliceiudicaul. Ilasc fu.it Ruliniana, Gra'ce hoc timtumaddo,Uvevos, qui ejus//i.<(ori«.' tribuun-
elLaline conscripla; pra^ter Uanc uuUa. Henricus tur, pleiosquc a multitudiue exemplariuraUuxisse,
DodwcUus Socralera /di/in» versione Guecausum nimiruiuex pretio, iu quoeadera hislorii habitacsl.
auimadvertit in libro de Jure Laicorum cap. IV. yuarc tum majoribus uostris grates /(ii/i/io, quod
pag. 27b. TUeodorilura Petavius in Diali iba de po- Ecclesiai LaliuiU priinus omuiuuK-lirislianu" liislori r
leslalecousecraudiiap. llI.pag.S3. Necsanealiunilc, foutes reseraveril, nou injuria;rependenda3, ulcuin
quain ex liufino, hisloi iain Frumeutii uterquc liau- aliis receulioribus fecisse vidco GuillelmumCavo in
rire poluil, (lum eum uuus et primus omiiiuiu Hu/i- liisloria literaiia A. D. 390, ubi, de liufmo discei)-
tiiis litcris consignaveral lib. X. cap. IX. ab -lidcsio laus, iumullis errat, el praH-,ipue dum sud/cs/u /ii/c
T.vri presb.vlero sibi narratuin, unde cclcri Scriptores vcrsioiicm Euseliii,ab iUoadoruatamapiiullal, propU'i
eam didicurunl, quamque Dodwellusegregieiuciur, eaquod raulta conlraxerit, multa ad(Uderit, multu
Socrates quidem lib. 1. cap. Xll. in llue, de Sanclo pnelcrmiseril. Sed quum /i'i/iiii(sha;cuou utOram-
Spiridioue, CypriEpiscopo agens, liu/ini Historiam malista uui lilera;adha'reus,scnleiitiaspotius,i|uam
laudat, sed Laiine videlur iuauero se eam legisse, verba secutus, addilis el decurlalis uou paucis, et
2i!l VITA. UB. II. CAP. XI. 230
moiiito loclorc se prajsUlisseiugenucfalcatur inpro- ^ Rufmo paruniajquus, unuinetaltcruin suijminisiriibii
" " ^ - .-.,:i
i i,,, ..•
logoad C/i)'0)/i(</i»»i,curhacceadem iniTimoiis»6/c«te Itaquc Scaliger iu Animadversionibus
-
ad curonicou
/hlei a Scriptorc Aui,'Io vertuntur? Periniquuin esl Eiisebii uum. 20S'i. verba cjus Gta)c in (ine
i libri IL

quoque de Ru/ino judicium lluetii iu Dialogo de llistorix ecclesiasticaj, non aliunde, iiuam ox Rufmi
Clari.s intcrprclibus pag. 151. Posliiuain eniin plu- translatioue rcstituit, ct Christophursoni vcrsioncm
riina qu;c Latinain a Rulino conversioucm adepla rcdarguit quod facit etiam num. iJOSlj. locum libri
:

suiil, el poslremo loco, l^uscbii lHsloriam. enume- III. cap. VII. cxaminans. At postca uum. 2203. ad
rassel, aspcrrimis verbis ct lanti viri gravitale mi- aliuin locum libri V. cap.XXI.cditionis/Ju/ini bunc
nimo c'ignis, sic in noslrum prpeclaro dc Ecclesia perindeacHieronymum carpit, quasi uienpio Graecum
Laliua deque suis ipsis Gallis prsecipue meritum scnsum de ApoUonio male perceperit. Tumheecad-
SEeviil Ail insaniam usquc ineplivil, ct cxtra modum
: dit : Acque dubilo, HicrO)ttj»iu))i, quu))i illa)n sej^ibercl
profusissima vcrbiloqtienlia processit, CorrujAissimis (in CatalOgO cap. XLII.Wiou G)'secunt Eusebii cxetn-
ad lisec tisus csl codicibus, cijttdicio caruil criticoquo plar, sed Rtifini ittterpretaliotteni Latittantin ))tanibus
falsaaverisdiscerncrcl.}lueUu.sl\iii\iioprofusissi))tam Itabuisie. Itaue, vir magne, Hieronymus, qui A. D.
verbilo]uentia))i adscribit. Scd nonita censuilGallo- 3il2. Catalogum suum conciuuavit. Ruftni interprcia-
rum eruditissimus, ut MamertusClaudianusetipse lionc))i Latittatti post A. A. iOO. couscriplam i)i nta-
Gallus, vocat Sidoniuni, cujus lib.'lV. epist. III. est niljus habtiit-l Pearsouius iu Viudiciis Igualiauis
illild ut 0)-osiusafflttit,ulRufinus stmngitur, ttlEu- parte I. cap. VI. pag. 293. eJit. II. hunclapsum in
sebitts narral. Woc (i&Ruftno proptereadiclumadno- Scaligero pariter, et iu Valesio ad Eusobiumlib. V.
talJo. Savaro, iquod ceelesiaslicant pcrstrittxit Hislo- r> cap. XX. ante me castigavit. Mitto inscitiam Rhenani,
riam. Sed alio id trahit Gaufredus Canouicus regularis qui iu sua epistola Eusebio prteposita, /Jw/i)ii libros
epist.XLVUI.apud Alartenium in Thesauro tom. I. duose.v Tripartila destitntos, el velul hitjus csse cont-
pag, 5i9. ubi hajc scribit ad Johanuem Abbatem : pendium, tradidit, quum tameu iUorum auctores
Ut Ruftnus STRinijis. Sane immerito ;5)'o/'((sissi»i.(i longe post Rttftni obitum scripserint, a quo sua de-
uerfciVogiioidrtilliimputatur.quibrevitatiadeostudult rivaruut. De Rufmo eleganter loquente, et thoracem
ut rfecem libros iuiiocem contraxerit. Nos//((efio, cui pro clypeo, in (juo imago seuprotome espressaest
admodum junevi liffic exci<lcrant,opponemusHen- usurpante, rursus Scaligerum consule uum. 2280.
ricum Valesium, in eodem stadio Rufini ajmulum, Sed Rufinmn sugillat num. 2005. et 2285. Nec tamen
quiin sua egregia Eusebii editione licet presbyteri perdifTicile essol Rufm um tueri. Scaligero Eequior et
nostri versionem alicubi non amplectatur ex more mitior Holsteniusin uotis ad ActaSauclarum Perpc-
novorum interpretum, qui, ut suas translationes tuffi et Felicitalis verbis Rufluianoe versionis crebo
exloUant, vcleres deprimuut; tameupassim Rufuti et non sine prcecouio utiturpag. 123. l-'t4. 155. 107.
versione suam coulirmat; non raro ait, Eusebiano 180, 181, inqueianimadversionibus ad Martyrolo-
conlextuieam commentarii vicem preestare. In sum- gium pag. 257. edilionisParisiensis. Holstenio con-
ma Valesius dei?!(/ino longe aliter ao Huetius sen- sonant critici insigues,eximi£e sibi laudi tribuentes
tit, de quoiu pr£efalioneitascribit:7?i(^)i!(s,(/(((iTOi'(s adRurmianseHistorisecontextumiUustrandumhaud
poliusEusctjii se(jtiatur,ijtia))i vo-ba, le)-sus cst
se>isi(//i perfunctoriam operam impendere. Hos iuterexcellit
latnen, nec legoiltbus ittjucuttdus ac vel eo nontinc
: JanusGebhardusin Crepundiis, seujuveuilibus curis
phirintum taudatidus, qttod eeclesiasticatti Hisloriatti ut vocat.quas Hanovi® edidit typis WechcUanisA.D.
primus Latinse littgtise lto))iinibus dedit cujtis veriione
, Itil5, iu-4° et nuper Jo. Hermanus Schmiuckius
ad nostranitisquextale))i usa est occidotlatis Ecclesia. iterum Marpuri edendas curavit iu Syntagmate
Immo virum insignem posl editosEcclesifeGrgecse critico variorum. luhisenim C/T/jiiiic/JisGebhardus
Hisloricos, de Latinc etiam Ecclesioe Historicis saepeuumero Historiam Rufiuianam ad membrauis
edendisat lueillustrandis, Rttfittoqne inprimis,me- Palatiu.as et Gruterianas castigatissimas emaculat,
ditatum.nosducelHadrianus Valesiusiu Vita Heurici hb.I. cap.II. V.VI. VIII. XI. XVI. lib. II. cap. VI.
fratrlsseorsimeditaLipsifeA. D. 16.S0 et posimodum VIII. lib. III. cap. VI. et XXI. Rursus idfacitin An-
cum Eusebio Francofurti ad secundas Valesii curas tiquis lectionibus Herborn£eprimumimpressisA.D.
impresso A. D. 1695. apudZJai(/iass(j/'e))!67iris(o/;/io- 1018. in-S" et a Schminckio recusis. nempe lib. cap.
m»! U'i(s(i!i))( pro//c)i)'ico Ire/s(e)iioblil3liopola Anis IV. ct XXV. Idem fausto omine prjestilit Barthius in
lelodamensi. En verba Hadriani, de Ilenrico fratre Adversariis lib. I. cap. IV. lib. IV. c:ip. XV. lib.
loquentis Sacrs Historise Griecis aucloribus Latittos
: XXV. cap. II. et fusius hb. XXIX. cap. XI. Etiam
Sulpiciuni ScveriDti, Tu)\tniu))t (lege Tyrrannium) Thomas Reinesius ia Variis lecliouibus lib. I. c.ip.
Rufi)tu))t, CassiodoriSotatoris historia))i t)'ipartitam, IV. Nec laceudi GeverharlusElemeuhorstius el Jo.
Libe)-a(um Diaco)tut)i, nottnuttosque alios cuttt priscis Savaro, qui Arnobii et Sidonii loqueudi modos cum
mc))ibratiis collatos, cl opera sua emotdalos, comniot- RuQuiaua Historia committentes illustrant, ille in
lariisqtic expositos adjuttgere cottslitucral, si eidititius nolis ad lib. I. pag. 20. alter ad Ub. I. epist. V.
viverc contigisset. Utinam contigisset! Haberetenim VIII. Labore delassatum ferme in Rufmi laudibus
a suis Ecclesia Latina, unde Grajcse usquequatiuo uon coUigendis, hic me sislitSauctusGelasiusPontifex.
invideret prssertim tanti viri accedcntibus com- In Decreto euim, quod condiditiu Concilio Romauo
meutariis. Optandum, ut alius publico bono boc D sepluaginta Episcoporum cap, IV. Eusebii Hisioriam
praestet, quod Valesius preestare non potuit. a Rufiuo conversamapocryphis adnumeravit: His-
VII. De his, quse occasioue Canouis VI Nicseni, a toria Euscbii Pantpliiii apocrypha. Miror Henricum
Rufitio relati lib. V. cap. VI. viridocti ultro citroque Valesium,iiigenio et eruditione prsestautem, in notis
disseruerunt, ne a proposito diverlar, ahbi agam. ad Easebium Ub. VI. cap. XIV. genuinum hujus
Quod vero de Eusebianse translalionis prceslantia, \QCis apocrijphi sensum non assequutum.^Eque ac
ad Grseci auctoris genium explicaudum aptissima, Valesius assequutinonsuulPetTi-socius^CareKs, alii-
Valesiusadnotavit, hocidemalii quoque adnoiarunt, que, a me olim expensi iu Antiquitatibus Horianis
Inde obscuris primigeuii coutextus verbis persaepe Ub, III. cap, III. §. 3. uude aliquahuc transferam.
lux data.veraequelectioninaliva inteiiritas rosiiiuia. Apud veteres Patres apoo-ijpha ea vere sunt, quse
In eo etiam Romanse lingute lormulas ab ingruente canoiiicis oppouuntur.IIiac Annalium pareus Baro-
barbari nondum tactas, perili, hujusmodi elegan- llius A, D, 31. §• 00. apocrypha esse ait (yiiasi )!Oii
tiarum aucupes observaruut; undefactum, ut Janus hagiographa, non lanten, ut ea (Gelasius) ab Ecclesia
Gebhardus, infra laud..mdus, Rufinum stilo tcrso, et omnino proscribat. Augustinus tradtt lib. XV. cap.
fixcttndia in tiarratiotiibttspcrspicua, Hisloriam Eusebil XXIII. de Civitate Dei, ea deuotari no))tine apocry-
prosequutum pronimtiaverit. Ne Valesiana exempla phorunt, quBB ab aiictorilalecanonica diligotli exa))ti-
percenseamus, quorum ob maximam copiam, non nalio)te rentola sunl. Duplcx euim erat Scriptura.ca-
est animus numerum inire ScaUger, alias et ipse
: nontea cujus auclor SpiritusSanctus, et apocrypha,
 ,

iii. RUFINI PRESBYTERI m

cujusauctorhomosolus. lllapubliceinEcclesia,lia!c ^ vc^usftssimum vocat.iDCatalogocodicuniMss.AugU<
non ila, legipoterat. Quareiibrum upocrj/p/tum csse toin. II. pag. 21. el 25. enunieraulur Vijjorniensis
idem ccnsclur, atqucauctorilalecarere, quajJit/'/icc t>72. et .Sarisbericnsis 1001. Ilis iilius ailjuugalur
in/fcf/csia, uteoiKiiiica leguulur, legi possit. huplicis ccL-nobii Einsidlonsis, cujiis indicium dcbeo amplis-
etiam generis apocriipha Gelasiusenumeral, oriho- siuio Archiepisc(.'i»oEpliesiorumDominicol*assioiico,
doxorum el hxretieorum. Hajc omnino rejiciunLur, baucta; .Sedis Aposlohca; Apocusiarioupud llcnipu-
iUa cauonicis oppouunlur, et publica tautum, ob blicam llelvctiorum. Georgius Colvtuenus iu nolis
nsevos quosdam, in Ecclesia lcclione in-ivantur. ad librum II. cap. XXll. g. 2. de Ai^ibus pag. a3.
Exstat euim Canou apud Ferrandum in Ureviario cilul suum velerem codicem Ms. llisloria; Huliui,
num. 238. prxler scripluras canonicas niliil in
l'l ubilegilurlib. lll.cap. 1. Zi(iW/io(o»(ia;i<m Aposlolum
Ecclesia leyatur. Ha quoque senlit Pelrus de Marca iu Intiiam inUriorem pro cileriori; ivisse, ut ibidem
lib. 111. cap. II. § 7. de Concordia, et l'elrus Fran- habel Canlipralanus pa}.'. 24i. Edmundus Marionius
ciseusChillleliusad Vigilium Tapseusem pag. I.i7. in ILinerarioI.Parte. 11. pag. 20S. :diosy<i'/iiiicoiiices
llsec oslendunt, Eusebii llistorium pubhca lanlum in Mss. superesse ail in Abbalia Cambroncnsi mona-
Ecclesia leelioneper Celasiumprivari, duin a]iocr>i- chorum Cislercicusium inepiscopatu Camcracensi.
pha declaratur in quem sensum ob suus najvos
: IX. Jauitaudem/iu/i')ii Ilistorise ediliones, lyi>oi;ra-

veniunt Laclanlius, Severus Sulpicius, Coiumodia- phicislormisexpressas,pcrcurramus./'rimailci(ciur

nus, Arnobius, ClemensAlexaiidriuus.ahiqueiirais- Jo/i(i(uii/^/ii/i;<pot/cLiyiuimiiioMessaneusiXystilV.
tanlissimi auclores. Immo Gelasius cap. 111. quod summil'outilicisArchialrorumcomili,ci|ueslri(ligni-
est de opusculis recipietidis, uon solum Eusebii Ilis- |j lale ornalo abeo iiuem ipse, PontUiciscommissarius
loriam, sed el Chronicon a llieronymo translatum, " apud Vellilras et Vallcm monlium exceperat. Fcriii-
etauclum,/jro;j/cr)r»-um, ulait, siiiyu/urum noliliam, uaudo SicihiE Rege, et lenai ciiru 1'liarum, quo no-
ijiix ad instruclioncm perlinenl,usiiucijuaijuc rcnucn- mine Kej^numalltrum Apulia;, Neapolitanum vul{;o
dos, a se uon dici. palam leslalur. Ilis reloliitur diclum, Ecclesia Komanu appellare cousuevil. llem
Bcali Khonimi impudeuliaincpislola, liuscliio /i»/'i>it Joa)iiies /'/(i/i;>(jus ex ollicma iiupressoria, quam
praclixa, ulii Gelasiuni, aiL. interdicercnobis voluissc KomiB in a;dibus suis insiiuxeral,llistoriamEuse-
Eusebii lecLioue, vet ab aliijuo asino uiljeclum rjus biauam, a liulino iranslalam, deque suoauclam,
decrelo, Ilisloriam Lusebiiajjocrijpham, esse, vel tau- vulgauuam curavilA. D. 147ti luscriptio, quajuou,
dem Gelasium, sibi ipsi conlrarium, improbare ui ahas iu prima pagina, sed post Liguaminei ad
librum aUbi a se probalum. Ilsec Khcuauus pcriieram Xj slum ponlilicem nuucupaloriam epistolam,legi-
scripsit, vero seusu iipocrypharuni uoii iuLcliecLo. tur, hajc esl Liber Ilisloria; £cclcsiasliea; i^usebii
:

Libros iamen duos, quibus Eusebium />u/'i)u<s pro- Ca:sariensis,quam Ueatls /Vti/iiius jjresbijler dc Orxce
sequi lur, ab Ecclcsia 1 Lomana Catulugo reciijieudorum in Latinum IransluUl. In liue operis in forma /'o(ii
adscribi, testis esl lliucmarusKemeusis, amcsujie- adscribuntur hsec verba: il/ii/csimoccccLxxvi die 15.
rius adducLus uude releUiLur Algerus iu libro de
; Maii /'. M. bixli ijuarli anno ejus ijuinlo comptetum
Misericordia el jusLiLia cap. 111. Lll. uiiud Edmuu- esi hoc opus. luepislolaXystoIV.Hisloriam uuucu-
dum Marteuium iu Thesauro Lom. V. pug. iU-io. ubi pans, eum laudat<yUo(/ inlcr paucosadmojum I^rinci-
quod ue pueris ab ALhauasio puero
/iu/'i»U(s relerL pes Ilalix, inycniis favcat, viros tileratos cl doclos ho-
baptizatis, proptereaimpiobaL, quod Kulim //is/oria noribus
..„, cl ^praemiis dignis
,. _.j, _
alloUal ct nulrial, ... qucm
, in ,

Ecctcsiaslica minus judicalur aul/icnlica, Hcdnvn iLa d omnis eruUilorum lurba susi/iral cl clamal. Aitsepost
ccnsuit Sauclus tircgorius Miignus, qui iii Kegeslo plurima, suo jussu typis impressu, el cidem Xjsto
hb. IV. epist. XXXI. ad Mauricium Augustum dicala, animum convertissead llisloriam, etabliac
Kufini llistoriam, ut aullicnlicam, et generatimre- Kuliuiaua auspicatum. bdilio paucis obsia, quam,
ceptam his verbis laudavil Ecclcsiastica quoijuc
:
ut velustissimam laudatmeriLo Jauus GeLbhardus:
leslalur lIisloria,(juia quum pix mcmorix Conslanlino estelcguus, literis tamoupuullocrassioribus,etsyl-
Principi, scriplo obtalx accusal ioncs contra cpiscojios labis, ex sa;cuh geniu saipe coulractis. Copula et
quidcm accusationesacccpit, cl cosdcm
fuissenl, tibcltos vulgari numero septeuario ferme respoudet, quo-
quiaccusali fuerant, episcopos convocans, in corum nioao in aMss. a sajculo xi. iulerdum occurril. Vide
conspcclu tibeltos, quos acceperat, iuceii</i(, etc Locus Mabillouii rem diplomaticam pag. .'»23. et -429.0^11.
estapud /<u/iiiu»/tlib. X. cap. 11. queminuuil etiam II. el Jo. .Michaelem Ileineccium iu Syntagmate de
JohuuuesDiuconusiu ViLa mugui 1'ouliliciscap.lll. sigihispag.21!t. quibus adde auclores Ailnoialionum
iJuautaverotiieritapudomneshUjusKuliuiauajilis- ad Jo. Koccath Decamcrouempag. 94. elLeonardum
toria; aisLimaLio, mauiiesLius adhucrcdduiitiiluiinia fcalvialuminAuiiuadversiouibussuisde l.iugua lla-
illius exenipluriu per omueui Europumohiiidiliusa, lica Lom. 1. lib. 111. cap. VIU. IX. X. Adstipulalur
quorum non pauca in vuriis bibliolhocis etiamnum laius KusilictE Saucli Paulli iu Via Ostiensi apud
supersunt. IJla uoslratibus iucipiaui, bibiiolheca .Maigannuui pug. 19. nuui. 252. Charta est nitida,
Ecclcsia; piiiicipis iu municipio SaucliDauielis clc- soliuaeLmagua,cujusniai'giueauiplocis|iaciosololius
gauteuiKuliuiuute ilistoiiie codicem serval. lu lalm- couLexlus foriua circumquaque vallaLur. Typograiilii
Canouicorum
lario ^uLioiiii./Oi
iuiiv Civitatis
uiii (_,! ForiJuhi
vitaiio 1 alius cAMui
Liii-uuui uiiiia exslat ^ juuiores, 111 aiiis ccieiuqoi
iii aiiia uou |jau(.ir»
ceteroqui iiuii paucis au|)iaa(.'iiiurc
suprascniurcs
egregius codex membruueus iu iolio, complecleus IJ illos prajstanLes, certe lianc spleudidam et ni.igiiiii
llistoriam /lu/^iiti, ct etiam \'icloris cjtiseopi 1'alrix caiu impriuieudi formaiu dedidiceruut, vel assequi
\'ilcn>.is dc jiersccutionc andatica, (juilius accedunl
\ uoluut. lluiusediLionissiuguliscii;ji(u/u|ira'li^uniur,
Ilicronymi cllicnnadii Cataiogi cum Kegula Suiicti qua; alii titutos vocaul, ex quibus leclores quid in
Pachouui. yuatuor ahos iu bibliothecis 1'atavinis Ubiis laclelur, uuo quasi iuluitu agnoscuut. Hoc aii
exstiiules receuset Jucobus fUilippus 1 hoiuasiuus Eusehio ipso, uouab alio, faclum observatValesius
pug. 7. 17. .io. 70. Suut m
Ecciesiaepiscoiiali.apud in notis ad caput 1. Uufinum iiue in suo exemplari
Canouicos regularcs SanctiJohauuisiu Viridario, iu cadein reperisse idque appureie ex .Mss. /iu/iui
:

Coeuobio Sancliu Justiua;, et apud Eremilas Augus- codicibus, quorum uuuin, ut jain dixi, ante 700
Liuiauos. I)Uos mtmor.it Keruuraus .Moulefalcouius in aiiiios descriptum pcues se habuit. liiec ustendunl
DiurioUalicopag. 377.tt 392. iTimumiu.Miliatia llo- Liguumineum quoquo suaiu editioueui ex vetusto
routiua,alleruiiiiul''esulaua.Diiosl(oma;pariterstr- codicecxpresbisse. De hujusmodi titulisegi lib. 111.
vantplulei \ alicuui uum. ISii.S. eL50S9.Alium liiWio- t^. 5. I'rimaiii hauc Euscbii Kuliuiam editionem,
Iheca etiuiii Capiauiceusis. Valesiusiu lesLimoniis, per Lignamiueum curataiu, lanil oniues fccerunl,
sua; ediLioui pro Eusebio prxllxis, laudaL codicoiu uL vix edita, slatim uislracLafuerit.Hoc iiide lltpa-
Ecclesia; 1'ai'isiensis uute »00, auuos exaratuiu laiii, quod nioxeodemanno rursus illaiu ilerari uimr-
:

quem, aut ahum, m

uotis ad iib. IV. cap. XXII. et tueriLiisdeinuotis et siguis, quibus prior iulucein
adlib. Vlll. cap. 1. cL XVI. iu subsidium adducit, el prodierat, si uuam epistolam uuucupaloriam et li-
 i>38 VITA. I.IB. II. CAP. XI. 23.4

bruin priinum excipiumus, qui uovos plimc lypos j^ poslea Parisiensium antistiti. Mox codcm typorum
subiit, uleamcum prioreconlorenli palebit. Sccnn- geuere ac superior prodiit Lugduni, apud ISene-
dam hanc cUilioDein, a priori perparurn diversam, diclum Bonnyn A. D. 1523. et 1533. in 8°. Uoussar-
Li|,'uamineus app irere voluit in nomiue Guillelmi lie dus in prajlatioue ad Poncherium ait, se hanc llisto-
Esloutavill.i episcopi Ostiensis, S. R. E. Cardmilis riam quum jam apud btbliopolas, pende ac non
cxslarel, m(si/i<um/r/;f/-i/-i viderel,imprimendam cu-
Rolomai^ensis uuncupati, quo diyuumopus, praedi-
Cat, ex reruin iiestarum cognilione, el aucloris prce-
rasse diligeutissimecastigatam. i;'( si enim, inquit,
superioribus annis impressa /'ii !ssc( (ArgenlmiB A. D.
slanlia, el quoninm diaciplinain Ecclrsiailicnin sapil.
Cardinali, qnem laudila repuratis templis S.incti 1514.) mendx lamen, guibus abunde rer-persus eral
quiuquc millia codex, quum iii nolis, signis ct punclis, lum in ipsis
AUijustini, et Sauclifi .Marise majoris,
voeabulis el integris senlenliis, plcrosque literarum
diversorum auctorum volumina in lntnr usijw diem
47l).) suo jussu impressa sij,milical. Inter
amantes jure ab ejus leclioiie delerrere polerant, el
(13. Maii I

legentes non parum olfendcrc. Quare ipse Uoussardus

hsec speciatim nominat opuscula Sixti IV. de San-
inullis exemplaribus et archetypis, quos ex variis bi-
guine Chrisli, dc polenlia Dei, el de fuliiris conliiigen-
ibu$. Celeros auctores ab eodemexcusos, quos ego
bliothecis coiiquisieral,eam castiyacil ct cmendavil,
obscrvaverim, in gratiam bibliopliilorum hic obiter
quam poluit accuralissime, noii sentenlias modo, sed
singulas pene syllabas. In Rulini versione laudatse/--
adnotabo.
monis culturani, quse tanta cst, ut quum Urxca sit
1. Iliados Homerilib. III. IV. V. XIII. XVIII. XIX.
latino carmine expressi a Nicolaode Vailc, eta Laelio
Uisloria, mirum sU tanlam iii verlendo venuslateni,
p
" servasse Rulinum. Rufinus etiam Aquilejensis presby-
patre vulgali. Romx in domoJo Philippi de Lingua-
ter, ulriusque linguce peiiltssiinus (Jrascum Eusebium
inine 1474. in-l".
Latinumfceit,jaceinleinqueiiostrorum auribus contra-
2. Terentii Comoediae instar prosDe in-4«.
didil. iVcc id inodo sed et novem iitius duosposteriorcs
3" Joh. Piiilippi de Lignamine Clironicon Sum-
addulit libros, parlim ex majorumiradilionibus, par-
iijorum Pontilicum Imperatorumquel474.in-4°.
liin ex his, qucercru>nexperimenlodidiceral,absepari
4°. II Pungilingua diDomenico Cavalea da VicoPi-
cultura composilos. Tollabores a RouiSardo exautla-
sano 1472. in-foUo.
tos non incoucinne laudavU Publius Faustus Andre-
In prseiatione ad MathEeumMarci.4.bbatemSancti
linus Foro-Livieusis poela laureatus. Ejus carmen
Placidi, ait, se a biemiio quo Romce moratur, sub-
sequeules Ubros edidisse. adscribo.
Quinlihanum. Inclyla si qua:ris Sanctonun gesta virorum,
Suctonium. Umnia tam cullum scripla volumeu habel.
Leonem. Obsila qua; 1'ueranl, maguoque oppressa veterno,
Boussardi poliil nma diserla mei:
Lactanlium.
Boussarui aiieruos digni vixisse per annos,
Ambrosium de ofQciis.
Quo reli(iua e turpi vindicet acta silu,
Laurenlii Vallae elegantiam. Et posilum esl cuucus cerlo caput ordine rebus,
Horalii opuscula. Li laciiis brevius semita pandal iler.
0. Probse cento cum opuscuhs Philippi Doniinicani ijuid nun iuugea dies muilis obiillerat anuis?
Romae, apud PhiUppum de Liguamiue 1481. in-4°. Sed niliii esi, quud uun seduia cura novel*
6. DeW iinmorlalilii deW aninia,dialogo di Frale Q, Hanc Boussardi editionem iterumexpressit ParisiiA-
JocopoCanfaro Domenieano.Roime etc. 1475. in-foL franciscus Regnault A. D. 1525. m-S". HlEC seplimce
7. Flavu Blondi Italia et Roma instaurata Romae, editiouisloco esse potest. Uctavam editiouem accu-
elc. 1474. in-fol. ravil Beatus praeuumine, non merito, KUcnanus
3. Epislolse magni Turci, editsea Laudivio equite Basilex apud Joh. Frobenium A. D. 1523.iu fojio.
Hierosolymitano. Romse, etc. 1473. in 4°. Teriia Eu- rotam libri inscriptiouem adpouam: Auclores Ris-
sebu elitio, pariier elegans, geminam subsequuta lorice Lcclesiasticce husebii pamphiii Ccesariensis li-
quse una tameu ceuseri potest, alium medicum, bri y.\. Ruliiw iiiterprete, RuliiiipresbyleriAquilejensis
'

auctoremhabuit.JohannemSchaUum Herosfelden- /i'6/'j duo, rccogniti ad antiqua exeinplaria Latina per

sem, cujus curaet typis MantuseprodUtA. D. 1479. Bcalum Hhenanum. itein ex Theodorito episcopo Cy-
in folio, Romana edilione ignorata. Eam SchaUus rcnsi, So^Oineno ct oocrate Conslantiiiopotitano libn
dicavit Friderico GonzagcB Mantuae MarLhioni, in Xil. versi ab Epiphanio Seholaslico, adbreciati per
fine operis hoc epigrammate adjuncto: Cassiodorum Senalorein,unde itlis IriparlitceHistorioe
Transtulit Ausonias istud KuCnus ad aures vocabutum ; cmcndati elhi multislocis, addilispassiin
Eusebiiclarum Cajsarieusis opus. Grascis epistolis pterisqueSynodorumaclinperatorum
Scballus Jnannes celebri GBrmanicus arle e tomis Thcodoriti, cum, et Lalins versioni ex hissuc-
JJre premit, Mantus Principe Fosderico. curratur, tum ut vetut mniinenlaqucedainChristiancc
Ouum datus esl finis, referebat Julius annos antiquitatisconservenlur, et habeat lector ^O.iy/.r,y quod
Mille quater centum sepluaginta novem. noii sine fructuconfcrat. Rhenanus passLm uoliUas
Hune emo qui docti nomen, qui limen Oiympi suas margini adscripsit. Ociavam hanc editionem
Quasris. Habel prjcsens munus utrumque liber T\ Frobenius A. D. 1528. in folio, abjectis Rhenani
Hinc ccelesle bonum sanclosque docebere mures, preefationibus ileravit quod tamen minime factum
:

Et prodesse magis leclionuUa potesl. in editione Ili. a RUtnano recognita /ic(si/ece pariter
Quaria editio lucem vidit ParisUs, typis Petri apud Frobeniuin A. D. 1539. in folio, Huic editioni
Lovet A. D. 1497. in 4°. Quinla editio in forma folii quse f/ccimcjest, accessil Victor VitensisdePersecu-
minoris, typis quosGo(/(icosvocant, ettacito nomi- tione Vandalica, et liber V. TUeodoriti, conversus a
ne artiflcis, facta est Argentinae A. D. 1514. cum JoacUimo Camerario. Eandem expressit Galeotus a
BedseHistoria Ecclesiasiicagentis Anglorum. ILmc Prato Parisiis A. D. lo-il. in folio. Deinde inserta
ut rarissimam, el sibi non visammemoravit Pelrus fuit tomo lU. Operum Eusebii Latine editorum Ba-
FranciscusChiffletiusin notisadBedce etFredegaru siZeas apud Henricpetrum A. D. 1512. in folio. Ex
concordiam pag. 319.apudquem Johanues Gr.ivius decima Rhenani editione undecima facta est Antuer-
camBedaeedilionem, depravatissimamot mondosis- piEe apud JoU. Steelsium A. D. 1548. tom. U. in 8".
simam vocat. SeMa editio debetm- Gaufrido Bous- addita Vita Constantini, interprete JoU. Portesio,et
saido, Theologo Parisiensi. Hic enim ArgenUnensem TUeodoriti Historia. Huic deciinam tertiam subjuuga-
Eusebii editiouem Bedte adnexam quum immensis mus cum brevibus scUolUs JoUaunis JacobiGiynsei
erroribus scatere deprehendisset, ab se recognitam tomo II. eorumdem EusebU Operum BasUeEC pariter
denuo vulgandam curavit Parisiis iu 8", sed sine eteditorum apud Henricpetrum A. D. 1570. infoUo,
typographi nomine et temporis nota, nuncupavitque ubi tamen Uber X
est ex n ersione Jobaunis CUristo-
Stephano Poncherio Senatus GalUarum Prsesidi et phorsoni, hber vero XI. es PvuUno. EusebU Historia
Patrol. XXI. S
 231 RUFINI PRESBYTERI 232
cujusauclorhomosolus. IllapubliceinEcclesia,litBC ^ vc<u«<t«simii)nvocat.InCatalogocodicumMss.AugU(e
non ita, legipolerat. Quarelibrumapocry/^/iumesse, tom. II. pag. 21. el 25. enumerantur Vigorniensis
idem ccnsctur, atqueuuctorilalecarere, qua?3t(''/icc )S72. el Sarisberiensis 1001. Ilis idius ailjuugutur
jn/;'cc/csi<i,utcaiioiiif(i leguutur, legi possil. Duplicis cQBnobiiLiiisidlensis, cujiis indicium debeo amplis-
etiam gcneris apocijplia Gelasiusenumerat, orilw- simo ArchiepiscgpoEphesiorumUominicoPassionco,
doxovum et hxreiicorum. Iia3c omuino rejiciuntur, t-ancta; SedisApostoUca; .\poc:isiarioupud llcmpu-
illa canouicis oppouuntur, ct pubiica lanlum, ob blicam llelvcliorum. Ccorgius Colvtuurius iu nolis
nsevos ijuosdam, in Ecclcsia lectione privautur. ad librum II. cap. XXU. §. 2. de Apibus pag. 33.
Exstat euiin Cauou apud Ferrandum in Ureviario citat suum velerem codicem Ms. llistoriaj Huliui,
num. 23S. i't prxtcr scriyiluras canonicas niliil in ubilegiturlib. III. cap. I. Ziar(/io/oi/ia;i(m Apostolum
tcclesia lcyatur. Ita quoque senlit Pelrus de Marca iii Jndiam inleriorcm pro citcriorc ivisse, ut ibidcm

lib. III. cap. 11. § 7. dc Concordiu, et Petrus Fran- habetCantipratanus pag. 244. Edmundus Maricnius
ciscusChilUetiusad VigUiuui Tapseuscm pag. 1.47. in ItinerarioI.Parle. Il.pag. 20S.alios/<i(/i>iicoilices
llajcoslendunt, Kusebii liistoriampublica lanlum in Mss. superesse ait in Abbalia Cambroncnsi mona-
Ecclcsia leclioucpcr Celasium privari, duni apocrii- chorum Cislercicusium inepiscopatu Cameracensi.
),lui declaratur : m
qucm sensum ob suos uaevos IX. Jamtundem/iii/()ii JJisloria: tdiliones, typoijra-
veniunt Lactanlius, Soverus bulpicius, Coiumodia- phicis lormis exprcssas, percurrumus. /^rima Ueheiur
nus, Ai'iiobius.ClemeusAlexaijdriuus,uliiqueiinfs- Jo/uoDi! /^/ii/i;)podcLi9nc<mi)icMcssanensiXyslilV.
lantissimi auclores. Immo Celasius cap. III. quod summiPontUicisArchiatrorumcomili.ciiueslriUigni-
est dc OjjuscuUs rccipietidis, uou soium Iiusebii llis- 1) lale ornato abeo quem ipse, PontUiciscommissariua
loriam, sed el Ciironicon a Hierouimo translatum, " apud VellUras el \allem monlium exceperat.FerUi-
etauclum,/)»'()/j(c('cc)'i(»i, ulail,s()(yi(/a)'t(/H Ho/i(ta»i, uando SiciUaJ Kcge, el leira; cilra I'liarum, quo no-
^iiJBad inslruclioncm pcrtincnt,usijuc(jua(juc rcnucn- mine Hejiuumallerum Apuliaj, Neapolitiinum vulgo
dos, a se uon dici, palam lcsl;ilur. His retelJilur diclum,Ecclesia Komaua appellare cousuevit. Item
Bcati Hhenani impudeutiainepistola, liiisotiio linlini Joannes J'liilip]jus ex ollicma impressoria, quam
pia;lixa, ubi Celasium, ait, iuterdicerenobis voluisse HomcB in sedibus suis iusiiuxeral,llistoriamEuse-
Eusebii lectione, vcl tilj ali^/uo asino udjectum cjus bianam, a Jtufino translalam, deqiic suo auclam,
dccrclo, Jiisloriam buscbiiapocrypliam,<issc, vcl tan- vulgandam cuiavit A. D. 147(i luscriplio, quceuou.
dem Celasium, sibi ipsi conlrarium, improbare ui idias iu prima pagina, sed post Lignauiinei ad
librum alibi a se probalum. Ilaec Klieuauus per|ieiam XjsiumpoutUicem nuucupaloriam epislolam,legi-
scripsit, vero seusu apocrypliarunt uou iutelleclo. lur, hajc csl Libcr JJislorise Ecclcsiaslicsc Luscbii
:

Libros tamen duos, quibus Eusebium Jtulinus pro- Ca:sariensis,quam liE.\its liufinus presbijlcrde Graice
sequitur, abEccksial\omanaCalalo}4orecipicuciorum in Lalinum iranslutit. In liue operis iu forma /b/ii
me supe-
adscribi, testis esl iliucmarus Hemcusis, a adscribuntur haec verba: AJillcsimo cccclxxvi dic 15.
rius adductus ; unde releUilur Algerus iu Ubro de Jl/c(ii /'. AJ. aixli ijuarti anno cjus quinto completum
Misericordia eljustilia cap. 111. Lll. apud Ldmim- csi hoc opus. luepistola XystoIV. Historiam nuncu-
dum Marteniumiu Tliesauro tom. V. pag. iU^o. ubi pans,eumIaudat(/«o(/ intcr paucosadmodum J^rinci-
quod Jiufinus relerl ue pueris ab Atlianasio puero ingcniis faveat, viros lileralos cl doctos ho-
pcs Jtalise,
—
baptizalis,
, j —
—minus judwalur
,^proptereaimprobat,
^ quod Hulim JJisioria
, ^
-. — noribus
dignis
„.j, et nulrial,, in
attollat „.
,.„, .„„„ cl
,,. ^
prajmiis
,..., qucm
... .j —
Ecclcsiaslica ni((/(C)i(icci.Scdnon ita Li ohdiis cruditorum turba suspirat et c/ama(. Ailseposl
censuit Sauctus Cregorius Mugnus, qui iu Keyeslo plurima, suo jussu typis impressa, et eidem Xyslo
Ub. IV. epist. XXXI. ad Mauricium Auguslum dicala, animum convertissead Ilistoriam, elabliae
Jiufini Hisloriam, ut ui((/ic)i(icam, et generulim re- Kuliniauu auspiculum. hdilio paucis ob\ia, quain,
ceptam his verbis laudavit J^ccksiasUca quoque
: ut velustissimam laudatiuerito Janus Cetbhardus:
testalurIJistoria,quiaquu)npia;mcmoria:Conslanlino estelcgaus, hleris tamenpaullocrassioribus,elsyl-
J'rincipi,scriplo oblala: accusalioncs conlra cpiscopos labis, tx sajcuh genio sa;pe conlractis. Copula et
fu.isscnl,libcUos quidcm accusalionesaccepil,cteosdcm, vulgari uumero septeuaiio ferme respondet, quo-
qutaccusati fucrant, c)iiscopos convocans, in eorum mouo in Mss. a sa;culo xi. iulerdum occurrit. Vide
conspcclu tibcllos, quosaccepcrat, incendit, clc Locus Mabillonii rem diplomaticam pag. .'»23. et -429. edit.
esl apud /iu/iiuiDilib. X. cap. 11. quem iuuuil ctium 11. et Jo. Michaelem ileiueccium in Syutagmate de
JohunuesDiuconusjn Vilu magni Poutiliciscap.lII. sigillispag.21!(. quibus adde auctorcs Ailnoiaiionum
Quauta vero lueri t apud omues Uuj us Kuliuiauai liis- ad Jo. HoccatUDecameroueinpag.iU.clLconardum
toriaiaislimatio, munilestius adhucrcdduntiilurima talvialuminAuimadversiouibussuisde Liugua Ita-
illiusexempluria per omneui EuropamoUmcLiUusa, lica tom. I. lib. III. cap. \T1I. IX. X. Adsiipulatur
quorum non pauca in vuriis bibliothecisetiamuuui lapis BasiUca; Suucli PaulU iu Via Osticnsi apud
supersuui. Ut a uostralibus iucipiam, bibliolheca Maigariuuiu pag. l!t. num. 252. Cliarla cst nilidu,
Eccltsia; piiucipis iu muuicipio SauctiUauiclis ele- soliua et magua,cuj us margiiie ami)lo el spaeioso lolius
gaiileui Huliuiauai ilisloiice coUicem serval. In lahu- coulcxtus formu circumquaque vallalur. Typograplii
lario Cauouicorum
<u.i E^ v^iAuv./i.ivw« Civilalis
u»j* c^i 1 jviAi,io
jL ForiJuhi
v^ii-%1 uui uiiuo
aliiis uA^cuL
ex^tut _. juuioie&, iii
juuiores, iu aiiis iiou pauti»
ceteroqui liuii
adis ttieiuciiu paucis aupiaseiiiure
suprasenioros
egregius codcx membiaueus ia lolio, couipleclcns V illos pra;stantes, certe hunc spleudidam cl niagnili
Historiam Jlufini, eletiam 1'icloris episcopi J'aliia; ciiiu iiupriiueudi iormain dtdidiceruut, vel assequi
ri(cii^is dc persccutionc landalica, (luilius acccdunl noluul. Hujusediliouissinguliscu/iidilaprairiguulur,
Jlicionymi et Uennadii Calulogi cuui Htgula Sancli qua; alii titutos vociul, ex qiiibus ieclores quid in
Pachomii. (juuluor aiios iu bibliolhecis Patavinis iibiis tacletur, uno quasi iuluitu iignoscuut. Hoc ali
exst.intts rccenset Jacobus Puilippus ihuuiasinus Eusebio ijiso, uonab alio, factum ubservalValesius
p.ig. 7. 17. -'lO. 7li.Suntni Ecciesiaepiscupuli,a|iud in uotis ad capul I. liuiinum quc iu suo exemplari
Cunouicos regulares Saucti Johanuisiu \'iriiJario, iu CKidciu reperisse idque appiireie ex .Mss. liufini
:

Cceuobio SauctieJusliua;, tl apudEremitas .Vugus- codicibus, quorum uuuin, ul jum dixi, iuile 700
tiuiauos. iiuos intmor.it iiernaraus .Mouiofalconius in aniius dcscriptuiii pcnes se habuit. lUec ostendunl
Uiuriollahcupag. 377. tl 3!I2. Primuui iu .Milialia ilo- Ligniiiuiueuui quociue suaiii tdiliouem ox veluslo
rintina.uUeruiiiiuFesulaiia.UuosHomujpuritersier- codicecxpressisse. Ue hujusiuodi litulisegi lib. III.
vuutplulei Vatitaninuiii. 1!I7,S. et5U«!i.Alium llililio- tj. 5. J'rima>ii huiic Eusebii Huliuiaui cditionem,
thecicliam Cuprauicensis, Valesiusin teslimuniis, pcr Lignauiiucum curataui, tanti uiiiucs fecerunl,
suu; editioni pro Eusebio pra;Uxis, laudal codicem ul vix edita, statim uistructafuerit.lloc ihde litpa-
Ecclesiiu Parisieusis aule SOO, aunos exaralum
: lam, quod iiioxeodemauuo cur.viis illuiu itcrari opor-
queiu, aul ahum, iu uotis ad lib, IV. cap, XXII. luerit iisdeiu uolis et siguis, quibus prior iu lucem
et
u(llib,VIll. cup, l.el.VVl. insubsidium adducit, prodicrat, si uuiuu epistolam iiuncupatoriam et li-
el
 1'33 VITA. LIB. II. CAP. XI. 234

bruai priinum excipiamus, qui uovos planelypos^ postea Parisiensium antistili. Mox codem lyporum
subiil, ut eamcum prioruconlorenli palebil. Sccun- geuere ac supcrior prodiit Lugduni, apud floic-
dam Ivmc cdiliDnciii, a priori perparum diversam, dictuin Bonnyn A. D. 1323. ct 1333. in 8°. Boussar-
Lii,'uamineus app irere voUiil in noniiue Guillelmi do dusiu praefatioue ad Poncherium ait, schancHisto-
Estoulavilli episcopi Oslieusis, S. R. E. Cardmalis riam quum jam apud Inbliopulas, peride ac non
Rolomagensis uuncupali, ([uo diguumopus^praedi- nusijuam /'c/)c)'i<'j viderel,imprimendam cu-
r.eslarct,

;/es/a)'iim coijnidonc. el aiicloris /oye- Tiisse diligeutissimecastigatam. /;'( .si enim, iuquit,
cat, ex rcruin
slixnlia, ijuoniain disciplinain Ecclcsiaslirain sapil.
el
supcrioribus annis impressa /'«issef (ArgentiniBA. D.
Cardinali, qncm laudua repiiratis tcmplis S.incli 1314.) niendx tamcn, quibus abiindc respersus erat
codcj:, quuin in nolis, signis et punclis, tum iii ipsis
Au^Histini, et Sauclie Marioe majoris, quinque miUia
vocabulis et intcgris senlcntiis, ptcrosquc titerarum
diversorum auclorum volumina in hanc usiiiic dicin
Maii 147t).) suo jussu impressa siguilicat. Inter amantes jure ab ejus lectione Uelerrere polerant, et
(13.
tegentcs non parum offcndcre. Qiiare ipse Boussardus
hsec spccialim nominal opuscula Sixti IV. de San-
niultis exemplaribus archetypis, quos ex variis bi-
el
guine Chrisli, dc polenlia Dci.clde fuliiris conlingen-
ibus. Geteros auclores ab eodem cxcusos, quos ego
btiothecis conquisierat, eam castigaoit ct cmendavit,
iiuain potuit accuralissinxe, non sententias modo, sed
observaverim, ia gratiam bibliophilorum hic obiler
singulas penc sytiabas. In Rufini versione laudatso--
aduotabo.
inonis eutturam, quse taiita est, ut quum Urxca sit
l.IliadosHomerilib. IIL IV. V. XIII.XVIII.XLK.
llistoria, mirum sit lantam iii verlendo venusiatem
latino carmine expressi a Nicolao de Vaile, eta LebUo
patre vulgati. Homx in donwJo Philippi dc Lingua- B servasse Hultnum. Hufinus etiam Aquitcjensispresby-
tcr, utriusque tinguce pcritissimus (jrcecum Eusebium
mine 1474. in-4°.
Latinumfecit.jacemtemquenostrorumauribuscontra-
2. Terentii Comoedise instar pros8ein-4°.
dtdit. Acc id modo sed et novem ittius duosposteriores
3" Joh. Puilippi do Lignamine Chronicon Suui-
addidit tibros, partim ex majoruitt Iradilionibus, par-
morum Pontificum Imperatorumquel474.in-4°.
tim cx his, qucererumexpertmentodtdiccrat,absepari
i'. II Punyitiiigua diDomcnicoCavalca da VicoPi-
cultura compositos. Totlabores a Boussardoes.diU.lla,-
sano 147:2. in-folio.
tos non inconciune laudavil Publius Faustus Andre-
In prseiatione ad MathseumMarci Abbatem Sancli
tinus Foro-Livieusis pofcta laureatus. Ejus carmen
Placidi, ait, se a biennio quo Romse moratur, sub-
sequentes Ubros edidisse. adscnbo.
(juiutilianum. Inclyla si quaeris Sanctorum gesta virorum,
Suctonium. (Jmnia lam cullum scripta volumea habet.
Leouem. Obsita quic fuerant, maguoque oppressa veterno,
Boussardi poliit lima diserla mei:
Lactantium.
Boussarui a-ieruos digoi vixisse per annos,
Ambrosium de offlciis.
Quo reliijua e turpi vindicet acta silu,
Laureulii Vallse elegautiam. Et pusitum est cuncLis cerlo caput ordine rebus,
Horatii opuscula. Lt tacilis brevius semila paudat iler.
3. Probee ceuto cum opuscuUs Philippi Dominicani (Juid nuu longea die» mullis ublitterat annis?
Romse, apud Phihppum de Liguamiue 1481. in-4°. Sed uiliil es(, quud uuu sedula cura novef
6- DelC immorlalild delC aniina,diulogo di Frate Hanc Boussardi edilionem iterumexpressitPa)'»sj'i's
JocopoCanfaro Domenicano.Roime elc. 1473. in fol. I-'ranciscus Reynault A. D. 1323. in-8°. Haec septimce
7. Flavii Blondi Italia el Roma instaurata Romas. editioiiis loco esse potest. Uctavam editiouem accu-
elc. 1474. in-fol. ravit Bcatus priieuomme, uon merilo, Rhcuauus
3. Epislolae magni
Turci, editsea Laudivio equite Basitex apud Joh. trobenium A. D. 1323.iu foiio.
Hierosolymitano. Roms, elc. 1473. in 4°. Tertia Eu- Totam libri iuscriptionem adpouaiu: Auctores His-
sebii editio, pariier elegans, geminam subsequuta lorice Ecctcsiasticoi Eusebii Fampltitt Ccesariensis li-
quae una tamen ceuseri potest, alium medicum, bri IX. Hu/ino interprete, Rti[inipresbytertAquilejensis
aucloremhabuit.JohaunemSchaliumHerosfeWen- libri duo, recogniti ad antiqiia exemptaria Lattna per
sem, cujus curaet typisMautuseprodiit.A. D. 1479. Bcatum Hhenanunt. Hem cx Theodorito episcopo Cy-
in folio, Romana editione iguorata. Eam Schallus rcnsi, Soz.0incno ct Socrate Comtanlinopotitano tibn
dicavit Friderico Gonzagee .Vlantuee Marcliioni, in .\ll. versi ab Kpiphanio Schoiastico, adbreciati per
fine operis hoc epigrammate adjuncto: Cassiodorum Senatorein,unde itlis l riparlitoe Historioe
Transtulit Ausoniasislud Kulinus ad aures vocabulttm ; emendati ethi mullis locis, additispassim
Eusebiiclarum Ciusarieusis opus. Gnecis epistotis plerisqueSynodorumaclmperatorum
Schallus Jnannes celebri Gormauicus arle e tomis Thcodoriti, cum et Latinse versiont ex liissuc-
-Ere premit, .Manlus Prineipe Foederico. currattir, tunt ut veiut mnimentaqucedamChristiance
yuum datus est Hnis, referebat Julius annos aniiquitatisconserventur, et habeatlcctor^iXO.XT,'/ quod
-Mille qualer centum sepluaginta novem. non sine fructu conferat. Rhenanus passim notulas
Hunc eme qui do(;li nomen, qui limen Oiympi suas margiui adscripsit. Octavam hanc editionem
Ouajris. Habet prajsens raunus utrumque liber Frobcnius A. D. 1328. in folio, abjectis Rhenani
Hinc cffileste bonum sanctosque docebere mores,
D prsefationibus iteravit : quod tamen miuime factum
Et prodease magis leclio nuUa potesl. iu editione III. a Rhcnauo recognita iJasi/eo; pariter
Quarta editio lucem vidit Parisiis, typis Petri apud Frobenium .\. D. 1339. in folio, Huiceditioni
Lovel A. D. 1497. in Quinta editio in forma folii
4°. quee dccimaesx., accessit Victor Vitensis dePersecu-
minoris, typis quosGo(/u'cosvocant, ettacito nomi- tione Vandahca, el hber V. Theodoriti, conversus a
ne arlificis, facta est Argenlinae A. D. 1314. cum Joachimo Camerario. Eandem expressit Galeotus a
BedseHistoriaEcclesiasiicagentis Anglorum. ILmc Prato Parisiis X. D. lo-ll. in folio. Deinde inserta
ut rarissimam, et sibi non visammemoravit Petrus fuit tomo 111. Operum Eusebii Latine editorum Ba-
FranciscusChimetiusinuotisadBcdse etFredegai'ii siteieapud Henricpetrum A. D. 1542. in foiio. Ex
concordiam pag. 319.apudqucmJohaunes Gravius dccitna Rheuani editione undecima facta est iUltuer-
eam Beda3 etUtionem, depravatissimamet mondosis- pia3 apud Joh. Sleelsium A. D. 1348. tom. 11. in 8".
simam vocat. Sexia editio debetm' Oaufrido Bous- addita Vita Constautini, interprete Joh. Portesio, el
sa)-a'o, Theologo Par.sieusi. Hic euim Argentineusem Theodoriti Historia. Huicfi(;ei))ia))i ((?);('(«)/» subjuuga-
Eusebii editiouem Beda; adnexam quum immeusis mus cum brevibus scholus Johannis Jacobi Giyusei
erroribus scatere deprchendisset, abserecogmtam tomo II. eorumdem Eusebii Operum Basilese pariter
denuo vulgaudam curavit Parisiis iu 8^ sed sine et editorum apud Henricpetrum A. D. 1370. infoUo,
typograplii nomine et temporis nota, nuncupavitque ubi tamen Uber X est ex versioue Johannis Christo-
Stephano Poncherio Senatus Galliarum Preesidi et phorsoni, Uber vero XI. ex Rulino. Eusebu Historia
Patrol. XXI.
 :: ,

235 RUFINI PRESBYTERI 53C

. „ ,
_.. j:.„„:i,.,„
riae Ecclesiasticse conditoribus produl
.
I —
aChristophorsonoLatinereddilacumcelerisHislo-
Av.i Lovaniiapud- •,•
1
j^ ipso Lalinis
modo
auribus accommoJatos. Quare nullo
ambigi polest, quinfli(/)/ius de J/onacAw, seu
Servatium Sasscnum A. D. lotJ9. tomisduobusinS*. VHis Patriiin scripseril. nou quidem, ut interpres,
Colonix apud Arnoldum Birckinannum A.. D. 1570. sed ul primariusquodammodo (juolor, comln ac
infolio, curaque Scholiis Johinnis Curterii,et duo- Erasintfi existimavil in notis ad Hieron.vmi Lpisto-
bus libris Rutini Parisiis apud .Xicolaum Chesnau A. lamad Clesiphontem, ubi suoptearbitrio Evagrium
D. 1571. in folio. Ceterum posl has quindecim edi- Ponticum totius operis conditorem, Rufinum inler-
tiones Hisloriifi Ecclesiasticae, Scriplores Grfficiex prelem, fecit. Verum et alii erudili viri has Vitas
interpret iiioue Woirgangi.Muscuh prodieruni Basilcse Pairum,qumRufinis\int,Evaijriijirib\ieTaal. Horum
noQ semelapudFrubenium A. D. 1549. 1554.1557. seutenlias rccenset Heribertus Rosweydusin prole-
infolio, ubi posl Eusebium de Vita Constantiji ex- pomeaolV. pag. IT.Hislori^ecremeticaeediliouis II.
slantlibri II. HisloriisRullni. IIos Umcn Johannes 1'lantiniana; A. D. Iti^S, cujus librum II. instituit
Dadrseus rcjecil ab Eusebii operibus, quae Laliua idemrtu/ini opusdc .\tonachis seu 1'itis Pntrum, ad-
ediditPai isiis('/jurf Michaelem ^onnium A. D. 15S1. slipulantibusetiamantiquiscodicibusMss.complu-
iu folio, usus versione Christophorsoni, et SchoUis ribas, ut Audomarensioplima? notse apud Roswey-
Curlerii. Musculi editio varie aucta, et Chronographia dum, prol gomeno XXIV. pag. 77. llem aliis apud
AbrahamiBucholzeri cxoruata prodiit Basikxapud llenriciuu ('ravium in uutis ad epislolam Hieronymi
Sebasl. Hcnricpctrum \. D. 1011. iu folio. Postmo- ad Glesiphonlem ;iiuibus unumadjuugo ex BibUo-
dum Renatus Barreus Rulini librum X. et XI. a ce- Iheca Bigotiana pajr. 20. qui nunc est in regia Pari-
3 apua j»
teris avulsum inseruil ejus o|)uscuhs Parisus^apud siensi.Ad hsec ipsmet ftupnus cap. XXiX. pag.
Sonnium A. D. 1580. iu folio. Eusebiauam Rulini " ^j^.igg ejusdem hbri II de VitisPatrum scriplorem
liisloriam iu linguam Ilalicam verlit Benediclus perspicue prodil. Nam loquens doMacario Alexan-
jEgieus Spoleliuus. luTeutonicam traustulit Caspar driuo, leclorem eo railtit, ubi ante de i!lo scripse-
Iledion, Argentorali excusamapudJohannem licr rat, nimuum ad suam Historiam ecciesiaslicam.
vagiumA. D. 1545. in foho. Sunt verba ejus Sed el mutta, ul diximus, alia,de
:

operibusSancliMacarii.Ale.randrinimirabiliafuerunl,
GAPUT XIL ex quibus nonnutla in undccimo lihro Ecclesiastica:
l. RufiniHistoria eremilica. H. Aliquando Hieronymo Historix inserta.qui rcquirit, invcniet. Invenietautcm
adscripla. III. Rupnus cnarral allerius, non suam in libro XI. cap. IV, qusE desunt in hoc hbro II, de
historiam itinerum per solitudiiies monaslcriorum 1'itis Patruin, videlicet.
/Egypti. IV. Js cst Petronius ISononiensis, nonalius. 1. cajco illuminato, quipulvere ex cella Maca-
De
V. Idem muUis ralionibus comprobatur. VI.
Dcque rii deterso, el aqna putei, quo bibere consueverat,
hocdifpcuUales loUuntur. VII. CuropusHieronymo macerato, oculos linxit.

adscriptum. 2, De
lcsenae catulis visu donatis.
Poslremo loco ad conlirraandum hujus iibri scripto-
I. Ab ecclesiaslica ad eremilicam Bu/ini Histo- remesse/J"/i'i""i,illudaccedit, quodslalim a laprii"-
riam recensendam devenunus. Autiqui el juniores, falione, inilmm operis illud est, quod Hioronymus
quide re hteraria commentarios edideruut, eamob epistoiaad Ctesiphoniem, esse adnotavcrat in libro
difliculiaiesquibusinvolvilur, vixtaclam, et ue le- cujusRulinum auclorem facitvita nimirum Saucli
viter quiUem excussam prseteriise comperiunlur. p johannisEremilae: 6'iu<oi,in(|uii,t/r>/iau)i<;m inipsius
II .;..
Hujusmodi opus liufinus quum Hicrr»T,i^i>i cnnni
..^:,^.,..!. f.».. /:« ,!(. miiirt.» Hisloriara suam ccri-
scn- a..„,» .,i „,./1. !:„,.. ,. „1 «..« „1,..,,
libri posuit prineipjio, quem et ealholicum elsanctum
r.-L...- :* .,,..*,..,:....*.-. ..

berel, sub manu habere se Innuil lib, XI. cap. IV. fuissc non dubium est. Atquel hinc apparet, quam
Eienim Sanctorum Patrum, quos iu Nitriae eremo spisse erraverit Johannes Marliauaeus in notis ad
llorere cognoveral, facta meulione, obiler ait, se eundem locum Hierouyraianae epistolae tom. IV,
propriu opere f usius coruudem gesla euuarraturum Operumpag.47t). ubi verbisjamadductisJo/inniici»
Verum si singulorum mirabilium ijcsta prosequi veli- Chrysostomum designari credidil. IIoc certe credidit
mxis. excludimur a proposita brevitatc, maximc quum inconsulto Rulino, qui a Johannc Lycopolita, non a
HiECNARRATIONEMPK01>Kll OPERIS mcreantur. Itam Chrysoslomo, Constantinopolitano Episctpo, initium
pOStmOdumiiuiT«(iOUfHijjTO;/)'!io/;cr!saRuUno seor- libri auspicatur. Cureuimmonacliorumagmini epi-
sumconfectiim, ex Hieronyrao perspicue, intelligi- scopum pr8eposuissel?Idem/?u/i)iusde reiiquissub-
mus, quiiuepislolaXLlU,adtlesiphontera, raoua- inde agit, de quibusHieronymus, abeo inlibrosuo
chorum Vilasa /iu/ido descripUis sugiUalhis verbis agi, scripseiat. Hi, secundum Hicronymi ordinem,
Uujus (Evagrii) libros (SL-nlentiarum) per Orientcm sunt.
Orsecos et,interprelantc discipulo ejus Uupno, Lat i- 1. Ammonius, Euscbius, et jFul/iyniiuSiCap.XXllI.
nos,pleriquc in Occidente lectitant. QUI (Hulinus) Ll- pag. -478.
BRUM(J«09«(!SCR1PS1T, 5!(((5iDEMONAGHlS,))lu/(oS7UC 2. Ecagrius Ponlicus cap. XXVII, pag. 479.
in co c)ii())icfa( qul nunquam fuerunt. IIuuc locum 3. Or sive Hor cap. 11. pag. 457.
subobscurum infia explicabo, ad quem crilici ha;- 4. isidorus cap. XVII. pag. 475.
reut, quasi Hierouymus eos iradcreta Kupno enu- ... xotergolaulisquecaussissuadenlibus certissimum
merari, qui uunquara fuissent in rerum natura,
^m nisioriam monachorum, quam Rulino Hicrony
([uum tamen ad unum omues certo ccrtius fuisse mus iribuil, hauc eaudem omuino osse, quse nunc
conslet. Prosequilur Ilieronymus El quos fuissc
:
apud Rosweydum oonslituit librum II. Historiae
ab episcupis damnatos, cssc non
srribil, Origenistas EremiticaedeviiisPatrum.ijuidquameuim luculen-
dubium csl, Ammonium videlicct ct Euscbium,et ip- tius. (luidiiuam forlius cl disertiu*-, pro cerlo et legi-
sum Evagrium. Or quoqite el Isidorum el mullosalios, timo libriscriptoreRulluoeviuoendo,excogit,iri vix
quos cnumerare txdium est. Et juxta iUud Lucrctii, polerat. Nec sauc luiuori argumentorum apparatu
liblV.v. 19: ct pondere ad id deiuoiistranduin opus erat, ob
dubia iiobis exipso Rulint libro advir.-antia quo- :

El veluti pueris .ibsinlhia lolra medenles omues haud aliler se declinare

rum vim plerique
Quuni (lare cnnanlur, prius oras pocula circum posse ceusuerunl. (luum si enuilein librum Rufl-
Conlinguul dulci mollis flavoque liquorc. uoabjulicareul, vel RurHmm iuterprelein lantum,
Ha ille (Ruflnus) unum Johannem (Eremitam) i)! non coii lilorem assercrcut. Hinc aUi Palladin o»m
tribiiciiiut .Vlii Evagrio cpiscupo Antiochcno
i/)»iw« /i7>ri }>osui( prinripio : quem
catholicum.ct
et .

.lanctum fuisse nondubium csl.ut per illius occusio- ut Marlinus Delrius in uutis ad Oclaviam traga--
nem ceteros,quos po.iveral literetiros, Eeclesix intrndu- diam. Senecie adscrii^lam pag, 552. Alii denique
cerel.Kd hsecHieronymus ahaflu/im opera vellicai, post Erasmum Evagrio Poniico. ut Couradus Gcsnc-
Ob Evagrium, Xystuin, Painjihilum el Oriiiencin,a.b rus in BibUotheca," Georgius NVicclius in epislola
 237 VITA. LIB. II. CAP. XII. m
ante Historiam Divorum, Johannes Molanus incap. ^cst. Atqui /?i(/iiii<s hoc tempore, non in ^gypio,
XIII de M irl.vrologiis, Goldastus in notis ad Va- neque in Thebaide,seA //ieroso/ymisaderat, inlerque
lerianum Cemeleusem de Bono disciplinte pag 8it. sealtercantibusJohanneurbisepoiscopo, Epiphanio
cl Baronius iu nolis addios 15 et 17. Januarii. el et Hieronymo, ipse Johannis partes fovebat, ut dixi
27. Marlii. In Aunalilms etiam A. D. 3il3. §. :29 et lib. IV. cap. III. Nequc hic finis difficultatum. Qui
35. A. D, 39i §. '20. et alibi ssepenumero. Nec de- enim adeundemSanclum virum JoAaiinemLycopo-
sunlcodioesMss.qui rostumianum monachum lilni litam accesserant, scpiem numerabantur, quorum
auctorem f.iciaut. Singulas horum sententias dili- iiiiKS, celcris adolescenlior, erat dignitate Diaconus

genter e.^cussil Rosweydus iu prolegomeuo -4. rcliqui Laici. Hic et Diaconus eUidolescens, quem
II. Sed nulla ex viginii ipsius operis editiouibus, prae modestia latere volentem. Sanrtus Johannes
ab eode:u viro doclo enuineratis, alium auclorem, detexil, ab eo, quiloquitur in Historia, mihi diversus
quam l/ieroniimum pra^ferl: quihoc pactoejus His- nou est. Sediie hocpostmodum. fii(/iii ns certeA.D.
toriae, quamsugillav: r itin epistola adCtesiphontem 394. neque adolcsccns, neque Diaconus dici poterat,
auctor evasil, adstipulante Johaune Trilhemio in quemEpiphaniusinepistolatad Jo.Hierosolymilaiinm
Catalogo cap. C
ubi hunc librum de Viia Patrum, hoceodem .\. D. 394. scripta, non diu post Pascha,
iucipientem Bcnain-lus Deus, Ilierouymi esselradi-
: semel atque iterumpre^fcy/ei-inomineappellat. Quod
dit. Hinc Rosweydus, tol senlcutiis, Ro/iiio neiiua- ad alios pios viros, in Historia memoralos attinet,
quam faventibus, haud parum vexatus, landem illuc itinerumauctorduobussocusstipatusliealum^l/io/io-
animo inclinalprolegomeuolV.g. lO.pag. 28. ulRu- iiii(mabsevisumait,aiiiiori«m/e)'eodo3ii!/acap. VII.
/iiiHmnonprim.iriumlibriaiiftoiem, sed tnlerpretem g pag. 460. Eundem LV. annos natum dicit, Juliano
credat. Huncveroduas obcaussaspropriumnomen Augusio qui A. D. 361- imperare csepit iuteriitque
nonadscripsissecommiaiscitur.l.qiiodnon auderet A. D. 363. Quareitinerum auctor ,4poi/oiiii(m allocu-
uomine suo librum extrudere, quononnulh Orige- tus est circa A. D. 388. Rufino procul in Palnestina
nislce continereulur. II. quod non tam esset libri morante.Idemitiuerumauctorcap. XXIII. pag. 478.
conditor, quammerus interpres. quumpene omnia quo tempore .4mmoiiii(m, Eusebium et Euthymium
in illo narrata, apud Pallndium et HeracUdeni lege- invisit, Dioscorum illorum fratrem, Ilermopoleos
rentur. Quarealterutrum velquempiamalium, sup- Episcopum vocat. Atqui .\ D- 390- is nondum erat
presso uomiue, illum Grsece edidisse arbitratur, Episcopus, ex Tillemontio iu Theophilo Aloxaudrino
quem Bu/in us postea iu Latinum sermonem iranstii- tom XI. art. 3. pag. 447. adeo ut itinerum auctor
lerit. Ita ferme Rosweydus. Verum his facile ob- ante hunc .\.D. 390..-linmoiiii(irt convenisse dicen-
viam itur. Ulraque Historia, lam Palladii, quam dus non sit. Idem porro Dioscorus A. D. 394. erat
Heraclidis, quse uuum suut, non ante, sed post Ru- Episcopus. Tunc enim die^^. Septembris subscripsit
A''«obitum in lucem prodiit. IIoc inde minifeste Concilio Constantinopohtano apud Labbeum lom IJ.
evincitur, quod in ulraque Rufinus memoratur. ut- pag. llol.Rursus itinerumauctorcap. XXVIII. png.
pole homo, qui jamdudum tloruerit. Non ergoius 479. de/rii'i;/i-io, tanquam de monacho, tunc fama
hanceandem t;tm,post se editam et concina-
//is(oi notissimo, serinonemiustituit.i^eayriiistamen.Egy-
(am, interpretari ullo modo poluit. Editam vero ptiamsolitudinemante.\. D.^S^. haudquaquamin-
fuisse, A. D. i-lO- ipsemet Palladius auctor diserte travit,obutque A. D. 399. Ait etiam auctor, Eva-
/laiie peni/i«s afts/iiiuisse, quem, testePalladio
nosdocelin praefationeadLausum, ubi ait, se aniio p grium
vicesimo Ffiiscopatus, vitw sme quitiijuagesimo tertio ^ ejusdiscipulo, cap. LXXXVI. pig. 764. noucome-
ad scribendam //i's/oriamsuamLausiacamanimum dit, nisi post X. D. 397. Deniquede duohusMacariis
adpulisse. Atqui Palladius A. D. 400. ad episcopa- loquilur cap. XXVIII. pag. 479. Sed verut de mona-
tum Helenopolitanumadsceudit, elmense Majoeju- chis ab se minime visis, utpote extinctis antequam
dem anni interfultConcilio Constanlinopolitano, iu ipsein Nitriamveniret. Prior obieratcirca.\. D. 390.
quo AntoninusEphesicpiscopusde simoniaaccu?a- Alter circa .\. D. 395. Rufinus contra, semel iterum.
tus est. Adi Tillemontium tomo XI in Palladio et tertiumse ulrumque Mai-ariu/n novisse testatur.
articulo ti. pag. oli. Rufinus autem decennio aule Dum videlib. II. in Hieronymum, etinHistoria lib.
vulgalam Palladii HistoriamaJ plures migraverat, ut XI. cap. IV. et VHI.
postea videbimus. Ad hsec apud Hierouymum in IV. Hsec fuse prosequioDortuit, utnostraesenten-
epistola ad Ctesiphontem Rufinus male audit, non tiiB fundamentasubstrueremus unde, sicut, veluno
;

nl interpres, sed utprimarius coiit/i7oi-Historice mo- Hieronymo,iustarommum teste, constat, Rufinum

uachorum. Ex his liquet, quantoperefallatur Ros- libri scriptorem, sic pariter constat, itinerum et
w-eydus ahum, quam /?H/iii«m,libri auctoremcon- rerum qu?e in libro exponuntur, auctorem ibidem
stituens. Ergo alia via nobis ineunda, ut omnes loquentem, non esse Rufiuum, sed omnino alium,
difflcultales, quae uec paucse, nec p.irvse sunt, de tunc iu.Egyptoversatum,dum/<i(/'iii!cTnPal8estina
medio tollamus. Istud vero accuratefieri non poterit, degebat. Quare aUus erit nobis /i6i-i scriptor, alius
nisi eas ex ipso Ru/ini libro petitas ad examen rerum scriplarum auclor. Se licet /?!!/iii!is alterius
revocaverimus quod Rosweydus prsestare ne-
: j^itineribusdescribendis manumetcalamumcommo-
glexit. U davit unde pariter contigit, ut ore alieno in libro
:

III. Itaque scriptor libri de Vitis Patrum, quem suo loquens, suim Historiam, non ut opus pro-
nos,cum Hieronymo, /?i</iiii(momninoessecouten- prium, sed plane alienum laudaverit. Ergo liber ad
dimus, lestatur in prologo, inque ipso operis con- duos pertinet, ad hbri scriptorem. et ad rerum iu
textu, sedescribere llistoriam itiurrum, qusB Jiversis illo n irratarum auctorem. Hinc ei neuter suum
temporibus is, qui in hbro loquitur, per soUtudines nomen ad,posuitne quisque sibi uni, opusquodad
monasteriorum .Egypli ante suscepfrat, et rerum ulrumque pertinebat, tribueret. Hocidem in caussa
seriem,quaspropriisoculisviderat,suisque auribus fuit,curGeiiiiarfi!isde/?i(/iiioageus,cap. XI. eijn.iem
hauserat. Jam veroex primo libricapiteplanum fit. librum, quemtamen optimenovit, unacumreliquis
Rufino ea couvenire non posse, quae de Sancto Ruf-ii scriptis nourec-usuerit, utpote opus ahenum
Johanne Lycopohta ibidem narrantur. Quaudoquidem ex parte, non totum Rufini: quod tamen Hierony-
II Ruflnus, uti dixi lib. IV. cap. II. post .\. D. 385. mus utRK/iii! proprium recensuerat. Sed Gennadius
quoT/ieop/iidisCathedrara Alexandrinam inscendit, de Saucto Peironio Bononieusi verba faciens, illud
nunquam fuit iu .Egypto. At coutra quiloquitur iu probe reoensuit cap.XLI, uude lus nobis adfulget.
Hisloria lib. II. cap.I.pag. 457. una cum Sancto Jo. qusB omuem obscurilatem dispellat. Hinc siparium
Lycopolita in Thebaide versabatursnb flnem A. D tollitur, quo remtotam perspicue videamus. Gcnnu-
394. se dd llierosohimis ad eum ulilitalis el profectus dius ert^odePetronio htechteris consiaina vit: Pelro-
aiui)i«cai(ssri venisse testalus, dum Theodosii .Uagiii nius Bononiensis Ecclesis^. episcopus, vir sanclae vilss,
de Eugenio tjranno victoria Alexandriie mmcia.la et MoN.\GHORUMs(i<ditsaii Al>OLESCBNTi.v exercitatus
 : .

239 RUFINI PRESBYTERI m

scripsisse PUTATUR VilasPalrum UONACHORUM^i/y- j^ tinquamde alio, ibidem loquuiumagnoscimus.Sed
pti, quas velut speculumac normam professionis sus, quid opus pluribusf Gennadius testalur, Pc/ro>iium
monachi amplectunlur. Gennadius librum innuit in eloquentiae laude nequaquam excelluisse. Librum
Ecclesia receplum, el psssim probatum. Similia ha- euim de ordinatioyte epi^copi. ejus nominecircumla-
bet Gennadii ex-criplorHonorius incatologolib. II. tum, hac praecipuade c:iussaeidem abjudicat, quod
cap.XLI. Vencentius Bellovacensis inSpeculo hislo- eleganler essel conscriptus, quem, inquit, lingua
riali lib. XX. cap XXV. el Boninus Mombritius in San-
. ELEG\NTIonos/eii(ii/ .NON BSSB ipsius, sed.ul quidam
cluario tom. II. lilera P. Rosweydus in prolegome- dicuni patris cjus. Haec, reliquis copulata, cerlo
no IV. g 7. pij?. 21. a Gennadio judicari aibitratur veluti ch-iraclere designmt, Peironium, paullo post
librum II. de Vitis Pairum. quemHiernnymusfiu/ini liufxnum ex Orienteinlt iliim reversum,ei scribendi
esse tradiderat. Gennadiusa.\iiem de Petronio ait, scri- arteminusinstructum,am!cicilamo usum indescri-
psisse PUTATUR. quia non ipse se J Rufin us sub Pelronii benda suarum peregrinalionum Historia, quas pcr
nomine reveralibru n couscripser.it. Quare certum .Egyptisecessus,exsaeculi more, susceperat. Ceier»,
jam redditur, Vitam Patrum, quae incapita XXXIII de ho3 scripto verb\, aGcii>ii<iioprolata, rera adhuc,
subjectis ilinerumpericulisdistinfrauntur, aRufino amplius extraomnem controversiam ponunt Seri- :

esse enarratas, non suo timen, sedfe/i-onii nomine, psisse PUTATUR I'i/'is Patrum monarborum .Egiipti.
qui ubique semper in libro loquitur, resque ab se Quum enim Peironius vila sua raagis,quamcalamo
visasinmonasteriis^E^ypti, testis oculatuset verax .Egyptiorum P.itrum mores exprimere sciret, hoc
per manum fluA"' siccurate describit. Sanctus Pe- fecil per manum Pupni unde librum alii Rufmo, alii
Ironius, teste Gennadio. fuitalt-rius Pelronii, Prsefe- t> Pi-/ro?)io, aliinemini tribuerunl. Hincortumillud in-
cli Praelorio, filius. quem pro Anicio Probo accepit certum etdubium Gennadii srripsisse puiatur. Idem
Baronius die iv. Octobris. Sed diversus non fuit a Gennadius in codice Vaticano devero libri scriptorc
Petronio Proefecto Praetorio Galliarum, cujus lit omnino anceps cap. XI. opus nullo auctoris nomine
menlio in HonoriielTheodosii Augg. Conslilulione memoravit Evagrius, inquit, .Uo))ao/ius, supradicli
:

A. D. 418. vulgata. Eam dedil Sirmondus ia nolis Mararii familinris discipulus, divina el mundana
adSidonium pag. 148. edilionis II. Hic noster ab literalura insignis {cujus, liber qui adtilulatur VITA
EucherioLugdunensiinepistolade ContemtuMundi PATRUM, vehit continenlissimi viri, mcnlionem facil)
quam pag. 29 editionis Rosweydi ab se scriptim scripsii niu/ia.Istud^raflrii prseconium cxslatapud
testatur A. U. 118.5. cui respondet annus vulgaris Pufuntm in Ki/a Pa/run) lib. II. cap. XXVII. pag. i79,
433. vocatur in //a/iaNUNCan(is/es ejc illa plenissima Proxima Gennadii parenthesisdecepit Bdronium .K.
mundaniepole.tlalis Sede. EucheriusGallus his verbis D. 388. ?. 105. et Bellarminum in Cdtalogo: sed
innuitGalliarumprcefecturam Petronii pairis, quam Honorium ante omnes in lib. II. cap. XI. Hi enim
Petronius filius vir Sanctus pro Christo contemsit, Gennadii verbis male perceptis, libri conditorem
Hic veroChristiinse simpUcitatismullomagis, quam Evagrium crediderunt. Scilicet Evagrium lam parum
eloquenlia;, fuit studiosus quodipse, modesiiaorna-
; modestum fuisse dicemus, ut eum in proprio opere
tissimus, fatetur, in prologo hujusHisloriae.dequa tot laudilms se cumulare non puduerit, quot sunt
disceptamus:>lf//eii/a''u)i verum tiarvationem minus eae, quce ei Irilmntur in eodem cap. XXVII? Hoc
idoneisumus, nec dignum videlur ingenlium verum merito pernegant Aubertus Miralus innotis ad Gen-
exiguos ac parvosfieriauclores, prsecehasque virlules nadium. et Rosweydus in prologomeno IV. §. 5
Uumili narrare sermone.yio^S. adopus vulgandum se f" pag. \S.LucasHolsentius innotis. Mss. ab Dellarmin
— :. ..._... C f....... .«.,.. ..^ .^-._, ...: J— Tj:.,_ «.,«_:,.,_ /^ ....J.^.*!*»
induci ait, (juoiiiam fralrum caritas corum, qui
1 : ., .• -•.,
:
Gatalogum.ubide Hieronymoagitur, /Vcnnarfiilocum
monte sancto Oliveli commanent, hoc a nobis fiiequen- de Evagrio nonbene intelligi animadvertil. Sedalio
TEE ej:poscit, ut /Eggpliorum MONACHORUM VITAM, abiitGerardusJoliannesVosiusin lib.II.de nisioricis
virlutesque animi, el cullutn pirlalis. atque abstinentiae Grseciscap.XIX.ralusplerasqueRunnianaeHistoriae
robur, ^uodinciscORAM VIDI.MUS explicemus. Haec li- vitasex 7'inio//icoAlexandrinodesumlas quemlalia ,

quido ostendunt, Petronio in Italiam reduci, cum scripsisse narrat Sozomenus lib. VI, cap, XXIX.
monachis Oliveii, iinde anle .Egyptum petiverat, Rosweydus in hac sententia Vossio praeiverat pro-
necessitudinem, elUlerarumcjmmerciuminterces- legomeno IV, §. I. pag. \-2. Xec Tillemontius refra-
sisse. gaturlom, .XII. pag, (ioS. sane Rufmum, aliqua sal-
V. Rufinus, ut dixi lib. IV, cap, 11. cum monachis tem ex parte, corum soriptis ditatum, qui pridcm
Oliveti diu vixerat. Indc libri, ad mouachos Oliveii. hujusmodi comment-itionibus inclaruerant, Ex his
per Peironium (seu Hufinum) missi, Hieronymus, unus fuit sane. Timotheus qucm tamen Pclronius in
Bethleemi, 0/iw/o proximi, incola flu/i-iumauctorem toto opere loquens, ab se unquam visum ncquaquam >

'

comperit. licet ej us nomen haudquaquam praeferret prodit. Prseterea Timotheus. qui A. D, 385. in Sedc
Hunc Bethleemilicus senex, data occasione, rei noli- Alexandrina successorera habuiir/icop/ii/um, dere-
tiam inseruit epistolae ad Ctesiphonlem, unde ad I)ns,quEe Prlronio cum monaohis.Egypti poslmoilum i

posterorum memoriam devenit, Ut res a Rufino in contigerunt, scribere non potuit nequehunc sane :

/i u/in us exscribere, dum amici sui Pet'-onii itincra

'

hac HisLoria descriptas Petron io, non Rufino, tribua-

mus, facit etiam Gennadius,a quo Pelronius dicitur r» dcscripsit, quae fiatres. in i lirdo rommanrnlcs. ab 1

Afonac/iorum siudiis ab adolescentia ea^ercitaius, ^ ipso Pcironio sibi enarrari postulavcrant, quum (a-
idemque Theodosio (secundo) /Ircar/ii filio et Valen- men Timotheum, apud Orientales passim obvium |

tiniano (lcrtio)re3nan/i6us cxccssisse, intcr annum legere possent.

scilicet 425. el 450. Ilic enim chronologicus chara- VI. Ex his patere arbilror, quam inaniler. posl 1

cter, licet non lamcu, ut nobis osten-

fixus. salis est Roswcydum, Cotelerius in notis ad Monumcnla
-
dat, Pelronium adolescentemfmssc, quum se in.iCg> Gra?ca lom. III. pag. 'Mi.Rulinum libri interjirelem,
pto .Monac/iorum stuiliis erercuit illique omnino con" nonauc/riicmfeceril. Hipronymuseniinut;)riniariuni i

veniunt quaeapud ip.suin leguntur cap 1, de Sancto .iic/oi-cni, non ut meruni ininiirciein euin vellicat,
Johoanne Lgcopolila eundcm Pc/i-oiiium sociosquoreli- illique uni totum opus Iribuit, vilasquc integra.s,
j

quos iuterrogante Si, ^uts inquit in nobis essri

: quilius conHatur. Item Rosweydus prolegomeno
c/cricHs «Quumque omncs negarcnt, el ipsc spiritu IV. g. 10. pag. 28. ail, pene omnia. in libro narral.i, 1

Dci monitus, Diaconum inter eos esse scirel, prae- apud Palladiuin et llerarlijrm repcriri, adeoque al-l
modestia lalere cupiente Sanclus Johannes ut cuni terutrum ha-c, quae Ru/inus vcrterit, Grwre anloal
vidit.etquidem cum cssc/ adOLESCBNTICR eeteris, digilo scripsissc, Sod cx his polius contrarium tducitur,
Ottemiens eum.hic iiK/ui/ dincnnus esl. Pctroniusergo hoc est /?u/iiii lihrum I.aliniim inGr;i'Curasprinonein
A. D. 388. ct 394. ^gypli sohtariis immixtus, ado- postea convcrsum. Palladiique Historiae ob reruui
letcen» erat, alquc diaconus qui postmodumBoiio-
: coguationemimmixlum.utcxutroqueauctoreunum
ninsit episcopus. Ita exGennadio, Petrouium de se, corpus Oeret. Etenim in Ilistoria PaUadii a capile
 :

i'A VITA LIB. II. GAP. XII. 242

pag. 738. ad caput LXXVI.
\I.III. pag. 700. edilionis X, pterea non rejicit. Ita mecum Rosweydus in prole-
II. Roswe.vdi prosianl iiiifecumqae dc .Egypti soli- goraeno X\'. p ig. .'»8. Alquidpiam alind, notatu ma-
I iriis Rii/fiii/s exposuit, ut conft-renti patebit. Ros- xime dignnm, de I'alladio proferam, undehactenus
\v."ydiis ad singulorum capitum orain id prolie ad- dicta contirmabuntur. Etiamnum superesl Grsecfe
nolavit. Cotelerius autem in tomo supra indicato. ejus Histotife pervetusta Latina translalio, quse in-
liiti.otj-t. ;il)o. qualor Mss. codicesnnraerat, terpolationes Grfecorum codicum detegituni versas.
fiii/iiii

llistoriim Grfece conversamexhibeiites, non//i'r.i- Ea quippeassumentis, qwx ex Rufino in eosdem co-

'i-<, utipse, non inspecto linfinn, arbilralur. Piill,i- (/ic.>r/nci-o.vposleairrepserunt.planeomuibusvacat,
vero, qui miram simplicitatem, lidelitalemquc habetque iionnuUa quie a Grfecis absnnt, ulaRos-
;.i.i.(uespirins, prcrcipuam in eo curamadliibuit, ut weydo adnotatnr in margine. Eam tr.vnslationem
ingenuo pudore faterelur. per quos profecerat, ne- Latinam, iu capita LVIII distinctam, et Lauso nun-
quaquam dicendus tam turpeplagium commisisse, cupatam, sub nomine Paradisi IJcriuiidis una cuin
ut totam Biifini Historiam. nusquam, nesemel qni- Clcmcntis Recorinitioniljus, ut alibi dixi, primus vul-
dem prolalo ejus nomine, suam faceret, quum multa gn\UJacohusFaberStaiJulcnsiseiofficinaDelloinsiana
iu eodem comperiantur, qufe Pall idins sibi immerito Parisioruin A. D. 1503. dic 23. Februarii, ut legitur
Iribuisset. Idunicoexemplo demonstrare sufTiciat. in fine Heraclidis. Sed lotius voluminis impressio
Apud Palliulium cap. XLIII. pag.TSS. et sub finem absoluta est A.D. liiOi. idibus Juliis JuIioII. Ponti-
capilis XLVI. pag. 715. esstant qu fe ex capite I. fice maximo. Faber in cpistola ad Jacobum Rami-
Ilistorise /?ii/iiiiPetronioaccidisseadnotavimtts,dum rium, Catineusem episcopum ab se ait Hcraclidls et
essetcum J.i/i.iiiii'' Lycopolita. Hoc uuum, el nuucius T\ Clemeniis libros vetustate ct situ inantiquis biblio-
prseserlim victorifB TtieodosianEe dc Eiigrnio tyranno thecis marcentes repertos. Posl Fabrum .iloijsius
satis est, ut videamus, ab alio, quam a Palladio. Lippoman us Veronensis episcopus lilerarum gloria,
Rufini Historiam cum Lausiaca olim conflatam, cu' et pietatis laude clarus, Pacat/isKm, quem Franciscus
subinde alii fortasse, ut non raro contingil alia TurrianuscumMss. PalladiiexemplariiuBibliotheca
miscuerunt. Hujusmislionisaliaqnoqucargumenta Venetornm eontulerat, PaUadio restitutum inseruit
investiganti, facile suppetent. Ejusmodi illud est, tom. III. de Vitis Sanctorum. Venetiis edito ad si-
quoddeSancto^o/itiiiiii-duobus in locis, demonachis gnum spei A. D. looi. pag. 14i. Illum postea Ros-
Nilrisnsibus parilor et Tabennensibus. duobus in lo- weydns acccdere voluit suse Historise cremiticfe
cis, disseritur, capile XXXVIII. pag. 736, et cap- pag. 939. iu cujusprolegomeno IV. g. 103. Paradisum
XLVII. pag.7i6. Hrec rerum confusio eruditorum //eroc/if/isa sincera Historia Pa//a(/itneiiuaquam dis-
nientes. in alterulra Historia discernenda non parum tinguit. Sunt alia quoque in hoc Paradiso. qufe
turbavit. adeo, ut etiam Cotelerius, vir cetera per- sensu et ordine. aGrseco, quem habemus, contextu,
spicax, Rufinuin ex hoc fonte Graeco suumopus de- nonparum absunt, ita ut evidenter pateat, Latinam
rivasse crediderit. .\t contra. in Grpecuru opus; Ru- hanc translationem ad correctiores, et alicubi di-
fini commenlatiomigravit. Namfiii/iniHisioria, otim versosanostris, codices Mss. fuisse accuratom. Ubi
Gi-a-rc reddita fuit. cujus prsefationem et partem edi- veronostris conformia exemplaiia scquitur, Grfeci
dit Coteleriustom. III. pag. 171. ex codicibus Col- auctoris genium ita exprimit, ut nihU supra. Tille-
bertinis el regiis. quos laudat pag. oM. ubi in codice montius, cujusindustrifc multa debemus. tom. XI.
Colbertino 1213. Rnfmi Historian Gra?ce scriptam, p pag. 642. seignorare ait, unde Paradisi nomenoper
et//icroiii/miprcs;ii;/ei-ifla/matenomenproferentem, adhseserit. Adhfesit ex ipso opere, ubi de viris beatis
post PaUndii Lausiacam extareadnotavil. Hoc etiam sermo instituitur, quorum Sedes est Paradisus. No-
RosweydusexMss.codicibus Venetiset Augustanis men Heraclidisin codices Grsecos, et deiude in trans-
animadverterat in prolegomeno IV. g. 8. pag. 23. laliouem Latinam, ex /Ju/i.io mmasse arbitror, qui
Quid ergo mirum, si xx Latince edilionrs eam Hiero- in Historia Ecclesiastica lib. XI. cap. IV. monachis
nymo tribnunl? Pura putahiBc eademftii/iiiiHisto- Nilriae ab se memoratis Heraclidem quendam admi-
ria, Grsece versa, et sub titulo Hislorix monarhoi-uin scet. Colelerinstom. III. pag. 563. codicem Colbcrti-
^(;yp(!, Hieronymoadscripta, exstat in Bibliolheca nuin recenset n. 4303 in quo hfec Historia tribuitur
Coisliniana, teste Moniefalronio nostro pag. 198. Hcraclidi episcopo CappidocifB. Alius Heraclides
quemtamem fugit ejuslegitimusauctor. Fugitotiam Eplaesi episcopus, homo Graecus, hunc Paradisum
Johannrin Mrursium, qui in prfeiatione ad Palladii Latine concinnasse nequaquam dicendus. Anctor
Historiam Lausiacam, quam Grsece vulgavit, apud enim iu codice Grfeeo, perinde ac iu Lalino pag. 956.
se esse ait librum dr 1'iiis Patrum j-Efjijpti, scilicet /(i(/i;/inVeepis(;opui(idicit,nimirum//e/eiiopo/eos, quae
anostro nequaquam diversum. fuit sedes Palladii, non Hcrachdis. Qost indicia tain
VlI.Nequeputes, hodieaut heri, istudRn/int opus lucuIcnta,jureambiginequit,quominuslarvatushic
Hieronymo iribui coeptum.et ejusnominecircum- Hcraclides. in Palladii prfefationem ad Lausum, noii-
(erri..Evo enimGi'^i.iii /. sub rmem sneculi V jam id nihilimmnlatamintrusus,aUenaspossessionHsinva-
inoleverat. Erroris caussam accipe. Hieronymus ali- serit: quod crilicorum ingenia non parum torsit.
quasPatrum Viias enarraverat. Cumhis/Jn/iiuVuia', Nam Bethirminus iu Catalogo Palladium duorum
obsimilitudinemargumenti.compactse.etobcausas, n operum auctorem facit, Paradisi Heraelidis, et Hi-
superius expressas, nemini adscriptse statim una siorise Lausiacfc. Vossius lib. 11. de Historicis Grsecis
cum reliquis, ad Hieronymum pcrtinere creditaj cap. XIX. Historiam Lausiacam ex duobus libris
sunt. ApudGt'iiK«i!(iii iu Decreto cap. III. quod est dc conflatam putavit. Palladii uno, allevo Hcraelidis
topusculis rccipiendis, h^ec verba leguntur: VitasPa- incujus sententiam descendit Caveus.Sed postquam
rum,Pauli,Antonii, H ilarionis ct O^iyiVii eremitarum ostendiraus, Pdivif/isiim HeraeUdis, genuinam essc
quastamen bcatissimus scripsitHicronymus,cumoinn i Palladii Historiam Lausiacam. nemo amplius cum
honore suscipimus. At Hieronymus Paulli tantum, larvis luctabitur, accedente presertim auctoritate
Hilarionis,el Mah-lii Vitas scnpserat.-praeterea nnl- codicis Ms. Cardinalis Bessarionis, quem Lippoma-
las. Etenim .iii/.jnii Vitam. ab Athanasio Grsece iid\- nus eincndatis.niiui.m vocat. De tribus aliishujusHi-
tam, FMgcius, Antiochenus episcopus, Latinam fecit storiffiLatinae codicibusconsulendusRosweydus in
Ceterasfiit/inKsdescripsit, quas omnium crcmitaruni prolegomeno XXV. pag 84. Hsec dicenda visa sum
nomine Gclasius designavit. ErgohsePatrum Vitse, de I^iiis Patrnin, Sancti Petronii nomine a Ruftno
8evoGe/asii,proHieronymiamspassim vulgohabitfe. adornatis ; proque illorum solatio, qui vitam mona-
//i*'(oriaenim/-ai(si.i.-.j, ubi aliorum gesta explican- sticam protitentur, non solum in Gnpcu.m, sed in Sy-
tur, nostris occidentaiibus tunc vix,aut parum cot i. riarum quoque. et .4 ca/iieum sermoncm conversis,ut
Neque unquam certe Hieronymo, sed Palladio sem- hocme docuit virpius Gabriel EvaMaronitaex Li-
per, aut //erac/if/i, tributa est. Ge/asiiis dumhasri- bano monachus SanctiAntonii, el Nicosiensisin Cy-
tas, a Hieronymo scriptas, diserte recipit, alias pro- pro Archicpiscopus. Jn tottranslationibus et editio-
 .

239 RUFINI PRESBYTERl 2iO

scn>sisse PUTATCR VilasPalrum M0NACH0RUM^9!/- j^ tanquamde alio, ibidem loquuiumagDoscimus.Sed

fjli, quas velut speculum ac
normam professionis siise, quid opus pluriljus'? Gennndius leslalur, Pc(roniuni
monachi ampleclunlur. Gennadius librum innuit in eloquentiae laude nequaquam excelluisse. Librum
Ecclesia receplum, el pissim probatum. Similia ha- euim de ordinalione epi^icopi. ejus nominecircumla-
bet Gennadii ex-criplorHonorius incatologolib. II. lum, ha" prajcipuade caussaeidem abjudicat.quod
cap.XLI. Vencentius Bellovacensis inSpeculohisto- eleganler essel conscriptus, quem, inquit, lingua
riali lib. XX. cap XXV. el Boninus Mombritias in San-
. EI.P.G.^NTIOHos/cno(i( NON ESSE i/)sius, sed.ul quidam
ctuario tom. II. litera P. Rosweydus in prolegome- dicuni pairis cjus. Haec, reliquis copulata, certo
no IV. § 7. pig. 21. a Gennadio judicari arbitratur veluti charactere designant, Pcironium, paullo post
hbrumll. de Vilis Pairum. quemHieronymus/Ju/i/ii Rufinum ex Oriente in II diam reversum,ei scribemli
csselraliderat.GeiiiiafiiKsaulemdePf/roiiioait.scri- arteminusinstructum,amicicilamo usum indescri-
psissc PUTATUR. quia uon ipsa se J ftii/"iiiMSSUb Pclronii benda suarum peregrinationum Historia. quas per
nomine reveralibru n couscripserat. Qu-ire certum .Egyptisecessus,exsBecuIi more, susceperat. Ceiera,
jam redditur. Vilam Patrum, quse in capita XXXIII de ho:; scripto verb \, a Gcnna^/io prolala, rem adhuc,
subjectis itinerumpericulisdislinguuntur, a.Rufino amplius extraomnem controversiam ponunl Scri- :

esse enarratas, non suo timen.sed/Vfroiiii nomine, psi.ise PUTATUR I'i(a,'! Palrum monarhorum .'Egy/pli.

qui ubique semper in libro loquitur, resque ab se Quum enim Peironius vita sua magis, quamcalamo
visasinmonasteriis jEgypti, testis oculatuset verax jEgypliorum P.itrum mores exprimere sciret, hoc
per manum /{«/"iiii accurate describit. Sanctus Pe- fecit per manum liufini unde librum alii fiu/Ino, alii
(ronius, teste Gennadio. fuitaltrius /'e(r-on ii, Praefe- r» Pc(ronio, aliinpmini iribuerunt. Hincortumillud in-
cli Praetorio, iilius, quem pro ^nicio Prolio accepil cerlum etdubium Gcnnadii xrripsissepuiaiur. Idem
Baronius dieiv. Octobris. Sed diversus non fuit a Gennadius in codice Vaticano de vero libri scriptorc
Pelmnio Pra^fecto Prsetoiio Galliarum, cujus lit omninoancepscap. XI. opus nuUo auctoris nomine
menlio in IIonoriietTheodosii Augg. Constitulione memoravit Evaririus, inquit, A/onac/ius, supradirH
:

A. D. 418. vulg.ita. Eam dedit Sirmondus: in notis Macarii familiaris discipulus, divina el mundana
adSidonium pag. 148. editionis II. Ilic noster ab lilcralura insignis {cujus, liber qui adtilulalur VITA
Eucherio Lugdunenslin epislolade Contemtu Mundi PATRUM, i'e/u( continenlissimi viri, menlionem facil)
quam pag. 29 editionis Rosweydi ab se scriptim srripsil mulla. l&lud Evagrii prajconium cxslatapud
teslatur A. U. 1185. cui respondet annus vulgaris Bufinum in Fi/a Pa/rum lib.ILcap. XXVII. pag. 479.
433. VOCalur in //a/iflNUNCa»!(is(es ex illa plenissima Proxima Grnnadii parenthcsis decepit Baronium A.
mundaiiicpo/c.N^a^isSe^ic.EucheiiusGallus his verbis D. 388. t 103. ct Bellarminum in Cilalogo: sed
innuitGalliarumprsefecluram Peimniipairis, quara Honorium ante omnes iu lib. II. cap. XI. Ili enim
Pc(roiiius filius vir 6'anclus pro Christo contemsit, Gennadii verbis male perceplis, libri conditorem
Ilic vero Christi inae simplicitatis multo magis, quam fivK/riumcrcdiderunl. Scilicetfi^fajriuniiam parum
eloquentia;, fuit sludiosus quodipse, modestiaorna-
: modestum fuisse dicemus, ut eum in proprio opere
tissimus, fatetur, in prologo hujusHistoriae,dequa lot laudibus se cumulare non puduerit, quot ?unl
disceptamus:/l</(c/i(nri<ii verum narralionem minus eae, qu£B eilriliunlur in eodem cap. XXVII? Hoc
idoneisumus, nec dignum videlur ingetilium verum meritopernepant Aiibertus Miralus inuoiis ad Gen-
exiguos ac parvosfieriauclores, prseccUasque virlules nadium. et Rosweydus in prologomeno IV. §. 5
liumili narrarc scrmonc. Mox adopus vulgandumse P pag. 18. /.ucas//okcii(ius innotis. Mss. ab Bellarmini
induci ait, quoniam fralrum carilas corum, qu Catalogum,ubide Hieronymoagitur, ficnnnr/ii locum
monle sanclo Oliveli commanenl, hoc a nohis FnEQUEX- de Evagrln nonbene intelligi animadverlit. Sedalio
TER ej;;)osci(, ii( ^yijpliorum MONACHORUM VITAM, abiitGerardusJohannesVosiusin lib.II.de Hisioriris
virliilesqite animi, el culluni pielalis. alque ahslinentiae Graeciscap. XIX.ratusplerasqueRunniana?Historiaj
robur, (juodin eisCORAMVIDIMUS e.rplicemus. Hajc li- vilasex7imo(/icoAlexandrinodesumlas quemtalia ,

quido ostendunt, Peironio in Italiam reduci, cum scripsisse narrat Sozoinenus lib. VI. cap. XXIX.
monachis Oliveli, unde antc -Egyplum petiverat, Rosweydus in hac sentcnlia Vossio praeiverat pro-
necessitudinem, elliterarum cjmmerciuminterces- legomeno IV. §. I. pag. \'l. Ncc Tillemontius refra-
sisse. gaturtom. ,XII. pag. i).i8. sanc /iu/inum, aliqua sal-
V. Pufinus, ut dixi lib. IV. cap. II. cum monachis tem ex parle, eorum scriplis ditalura, qui pridcin
0/ii'e/idiu vixerat. Inde hbri, ad monachos Oliveii. hiijusmodi commcntationibus inclaruerant. Ex his
perPe/rontum (seu Rufinum) missi, Hieronyraus, unus fuit sane Timniheus qucm tamen Pclronius in
Bethleemi, 0/iiic(oproximi, incola/(u/i;;umauctorem tolo opere loquens, ab se unquam visum nequaquam
comperit, licet ej us nomen haudquaquam prffiferrcl prodit. Praelerca Timniheus. qui A. D. 38.3. in Sedc
Hunc Bethleemiticus senex, dalaoccasione,rei noli- .\lexandrina successorem liabuitT/ieo/i/ii/um, dere-
tiam inseruit cpislolae ad Ctesiphontem, unde ad lms,quiE /V(ron io cum monachis.Egypti postmodum
posterorum memoriam devenit. Ut res a Bu/ino in conligerunl, scribere non potuit nequehunc sanc
:

hacHistoria dcscriptasPcd-onio^non/fu/^inOjlribua' Hufinus exscribere, dum amici sui Pei'onii itincra

mus, facit eliam Gennadius,a quo Petronius dicitur t\ dcscripsit, quse fialres. in liiiclo rnnnnancnlcs, ab
Monachorum siudiis ah ADOLKSCENTiA rxcrciiaius, " ipso Pcironio sibi enarrari postulaveranl, quum la-
idemque Theodosio (secundo)4rcaf/ii filin el i'alen- mcn Timolheum, apud Orienlales passim obvium
tiniano (lertio) rcgnan/ibiis excessisse, inlerannum legere possent.
scilicet 425. et 450. Hic enim chronologicus chara- VI. Ex his patere arbitror, qiiam inaniler, posl
cter, licet non fixus. satis est lamen, ut nobis oslen- Rosweydum, Cotelerius in nolis ad Monumcnl.i
dat, Pelroniiim adnlesrenlemfuissc, quum se in.KgV" Grwca toin. III. pag. riM.Pufinum libri inlerprelcui.
plo Monachorumsludiis e.rcrcuil illiquc omnino con'
: non<iuc/..rc))i receriLHieronymuseniniul/irimarii.i/.
vcniunt quaeapud ipsum lcgunturcip 1. dc Sauci) nin-iiM-rni, iion ut nicruiii inii-rprelrni eum vcllical.
Jnhnanne Lijcopolila eundem Pelronium sociosque reli- illiiiue uni loluin opus Iribiiil, vitasquc inlegra>,
quos interroganle Si, quis inquit in nobis essei
: qiiiluis conn.-iliir. Item Rosweydus prolcgoraeno
c/cricus » Quumque omnes negarent, el ipscspirilu IV. ij, 10. pag. 28. ait, pene omnia, in libro narrat.i,
Dci monitus, Diaconum inter eos esse sciret. pra- apud Palladium ct llerarlidem repcriri, .adeoque .al-
modestia latere cupienle Sanctus Johannes ut cum terulrum hifc, quae Hufmus vcrterit, Grasce .intca
vidi/.c/ijuirfemcumcssc/ADOLESCENTIORce/cris, dii/i/o scripsissc. Scd ex his polius contrarium tdiicilur.
ottendens eum,hic inquit diacnnus esl. Petroniusergo lioi' fst /Ju/ini lilirum I.alinuin inGrn-cuinsennonmn
A. D. 388. et 394. /Egypti sohlariis imraixtus, ado- postea convcrsum, Palladiiquc Historiaj ob reruui
Ufcent erat, alque diaconus qui poslmodumBono-
: cognalioncmimmixtum.utcxutroqueauctoreuDum
ninsis episcopus. Ila exGennac/io, Pelrouium do sc, corpus Qercl. Etcnim in Ilislori,i Palladii a capilc
 241 VITA LIB. II. CAP. XII. 242
XLIII. pag. 738. ad capul LXXVI. pag. 700. editionis J^ pterea non mecuni Rosweydus in prolc-
rejicit. lla
II. Rosweydi proslant qufccunKiue de .'Egvpti soli- gorneno XV. p .-Vtquidpiam aliud, notatu ma-
ig. 48.
tariis fiii/iiiKs exposuit, ut confiTenti patebit. Hos- xime dignum, de Palladin proferam, undehactenus
weydus ad singulorum capitum orain id prolie ad- dicta contirmabuntur. Etiammim superest Graecse
nolavit. Cotelerius aulem in tomo supra imlic.Uo. ejus llislorisp perveiusia Latina translatio, quae in-
pag.56-4. 5<)o. quator Mss. codicesnumerat, /("/iiii terpolatioues Griccorum codicum detegituniversas.
Historiim lirrece conversamexliibentes, non //«'i-i- Ea quippcassamcntis, qu;e ex Rufino in eosdem co-
didis, ul ipsc, non inspecto />ii/iii'i, arbitralur. P<ii/.i- f/iccsr;r(rco.sposteairrepscrunt.pIaneomnibusvacat,
dius vero, qui niiram simplicilatcra. fidelitatemquc habetque nonuulla quie a Grieeis absunt, ulaRos-
ubiquespirins, pnrcipuamin eo curamadhibuit, ut wcydo adnotiliir in margine. Eam tr.mslationem
ingenuo pudore tateretur. per quos profecerat, nc- Latinam, in capila LVIII dislinctam, et Lauso nun-
quaquam dicendus tam turpeplagium commisisse, cupatam, sub nomine Paradisi Hcraclidis una cum
ut totam i?ii/iiii Historiam, nusquam, ne semel qui- Ctemenlis Reco{inilionibus, ul alibi dixi, primus vul-
dem prolato ejus nomine, suam faceret. quuni multa gti\ilJacolfUsFaberStapittensiseiofftci)ia Betloidsiana
ineodem comperiantur, qiue PalUdius sibi immerilo Parisiorum A. D. 1503. die 23. Februarii, ut legitur
tribuisset. Idunicoexemplo demonstrare sulTiciat. in fineHeraclidis. Sed totius voluminis impressio
Apud Patliidium cap. Xl.lII. pafr.T.iS. et sub finem absolula est A.D. 1304. idibus Juliis Julio 11. Ponti-
capitis XLVI. pag. 745. exstant qu fe ex capite J. fico maximo. Faber in epistola ad Jacobum Rami-
Ilistorise Rupni Petronioaccidisseaduotavimus,dum rium, Catinensem episcopum ab se ait Hcraclidis et
essetcum./i>/i'»iiii'' Lycopolita.Hoc unum, et luuicius T\ C/cmcii/is libros vetustate et situ inantiquis biblio-
prsesertim victoriaeTtieodosianpe de EiKjpnio tyranno thecis marcentes reperlos. Post Fabrum .4/o;/sii(s
salis est, ut videamus, ab alio, quam a Palladio. Lippomanus Veronensis episcopus literarum gloria,
Bupni Historiam cum Lausiaca olim conflatam, cu' et pietatis laude clarus, Parac/isum, quem Franciscus
subinde alii fortasse, ut non raro contingil alia TurriauuscumMss. PalladiiexemplariinBibliotheca
miscuerunl, Hujus mixtionis alia quoqueargumenta Venetorum eontulerat, PaUaiJio restitutum inseruit
invesliganti, facile suppetent. Ejusmodi illud est, tom. III. de Vitis Sanctorum. Venetiis edito ad si-
quoddeSancto./o/iaiiiicduobus in locis, demon.ariiis gnum spei A. D. 1534. pag. 144. Illum postea Ros-
Nilriansibus pariter el Tabennensibus. duobus in lo- weydus accedere voluit suse Historipe cremiticge
cis,disseritur, capite XXX.VI1I. png. 736, ot cap- pag. 939. in cujusprolegomeno IV. 103. Paradisum
^,.

XLVn. pag.74(3. Hoeo rerum confusio eruditorum Heractidisn. sincera Ilistoria Pa//a(/i( nequaquam dis-
nientes.in alterulraHistoriadiscernenda nonpanim tinguit. Sunt alia quoque in hoc Paradiso, quae
turbavit. adeo, ut etiam Gotelerius, vir cetera per- sensu et ordine.aGrEeco, quem habemus, contextu,
spicax, Ruiinum ex lioc fonte Graeco suumopus de- non parura absunt, ita ut evidentor pateat, Lalinam
rivasse crediderit. .\t contra. in GriBcuru opus; Ru- hanc translationem ad correcliores, et ahcubi di-
fini commentatio migravit. Nam/?ii/iiiiHis(oria, olim versosanostris, codices Mss. fuisse accuratam. Ubi
reddita fuit. cuius pra^fationem et partem edi-
Graji-v vero nostris conforraia exemplaria sequitur, Grseci
dit Coteleriustom. III. pag. 171. ex codicibus Col- auctoris genium ita exprimit, ut nihil supra. Tille-
berlinis et regiis. quos laudat pag. otU. ubi in codicc montius, cujusiuduslriJE multa debemus. tom. XI.
Colbertino 1213. Rnpni Historia-u Grajce scriptam, p pag. 642. seignorare ait, unde Paradisi nomenopor
et//i('i'oii!/iiiiprcs/M//i-ri/)a/matenomenproferentem, ^ adhfeserit. Adhsesitexipso opere. ubide viris beatis
posl Pnllndii Lausiacam extare adnotavi 1. Hoc etiara serrao instituitur, quorum Sedes est Paradisus. No-
RosweydusexMss. codicibus Venetiset Auguslanis men Heractidisin codices Graecos, et deinde in trans-
animadverlerat in prolcgomeno IV. ?. 8. pag. 23. lationem Lalinam, ex Rnfuio manasse arbilror, qui
Quid ergo mirum. six^K. Ladnce ediliones eamHiero- in Historia Ecclesiastica lib. XI. cap. IV.monachis
nymo tribnunt? Pura putahaec eademfii//iii! Histo- Nitrise ab se memoratis Hcraclidem quendam admi-
ria, Grseceversa, et sub titulo //is/oru-pmoniic/ioi-iiiii scet. Coteleriustom. III. pag. 363. codicem Colborti-
/fj/yp/i. Hieronymoadscripta, exstat in Bibliotheca uumrecenset n. 4303 in quo hsec Histoiia tribuitur
Coisliniana, teste Monicfalcouio nostro pag. 198. Heraclidi episcopo Gappidoci». Alias Heraelides
quem tamem fugit ejus legitimus auclor. Fugiteiiam Ephesi episcopus, homo Greecus, hunc Paradisum
Johannmn Meursinm, qui in prselatione ad Palladii Latine concinnasse nequaquim dicendus. Auctor
Historiam Lausiacam, quam Grjece vulgavit, apud enim in codiceGr8eeo,porindeacinLatinopag. 936.
se esse ait librum de riii.s Pairum /Eriypii, scihcet Bithyniceepiscopum dicit, nimirum Hetenopoteos, quffi
a nostro nequaquam diversum. fuit sedes Pattadii, non Heraclidis. Qost indicia tiam
VII.Nequeputes, hodieaut heri, istud/?i(/iii! opus lucuIenta,jureambiginequit,quominuslarvatushic
Hieronymo tribui coeptum.et ejusnominecircum- Hcractides. in Palladii pra;fationem ad Lausura, nou-
ferri. -Evo enim^-ii^iosii /. sub finem sseculi V jam id nihil iramutatam intrusus,alienas possessiones inva-
inoleverat. Erroris caussamaccipe. Hioronymus ali- serit: quod criticorum ingenia non parum torsit.
quasPalmm Vitas enarraverat. Cumhis/?ii/iiiirtiia', Nam Bellarminus in Catalogo Pattadium duorum
obsimilitudinemargumenti,corapict?e,etol)causas, T) operum auctorem facit, Paradisi HeracHdis, et Hi-
superius expressas, nemini adscriptse statira una s/ocia? /.aii.viacce. Vossiuslib. II. dellistoricis Grsecis
cum reliquis, ad Hieronymum pertinere credita^ cap. XIX. Historiam Lausiacam ex duobus libris
sunt. Apud Gekuiujn in Decreto cap. III. quod esl de conflatam putavit. Paltadii uno, altero //ccac/irfis;
topuseulis recipiendis, hsec verba leguntur: VilasPa- incujussenlenliamdescpnditCaveus.Sedposlquam
rum,Pauli,Antonii, //i/aciotiis i'(OMNIUM
eremitainim ostendiraus. P(ii-ii(/is!im Herachdis, geuuinam esse
quaslamen tjeatissimus srripsitHieronijmus,eumo)nui Palladii Historiam Lausiacam. nemo amplius cum
honore suseipimus. At Hieronymus Paulli tantum. larvis luctabitur, accedente presertim auctoritate
Hitarionis.el ifalrlii Vitas scripserat;pr8eterea nul- codicis Ms. Cardinalis Bessarionis, quem Lippoma-
las. Etenim .1 « /on ii Vitam.ab J(/ian(isio (ii'a;ce edi- nus emcndatissimum vocat. De tribus aliishujusHi-
tam.EivijrriKs^Antiochenus episcopus, Lalinam fecit storiEeLatinaecodicibusconsulendusRosweydus in
Geterasfiij/iniisdescfipsit, quas OMNIUM eremilarum prolegomeno XXV. pag 84. Hsec dicenda visa sum
nomine Gelasius designavit. ErgohsePatrum Vitse, de I''i/is Patrujn, Sancti Pelronii nomine a Rufino
sevo Ge/asi!',pro Hieronymianis passim vulgo habitoe. adornatis ; proque illorum solatio, qui vitam mona-
//i*-(oriaenim/,a!isiai-a, ubi aliorum gesta esplican- sticam profitentur, non solum in Gi-ircum,sedinSy-
tur, nostris occidentaiibus tunc vix,aul parum nota. riucKii! quoque, ot.4i-a/iic!(msermonemconversis,ut
Neque unquam cerle Hieronymo, sed Palladio sem- hoc me ciocuit vir pius Gabriel Eva Maronita ex Li-
per, aut //ei-ac/ic/i, tributa est. Ge/a.s-i!(.9 dumhas ri- bano monachus Sancti.Antonii, et Nicosieusisin Cy-
tas, a Hieronymo scriptas, diserte recipit, alias pro- pro Archicpiscopus. Jn tottranslationibus et editio-
 :

243 RUFINI PRESBYTERI 2U

nibus, subsequenlicapilememonndis, verissimum J^ lertium tepidum. Hi sunl;I. Co;nobiix in commune
esse omperio quod de hisce Vilis Patrum scribil vivenles. Il..liiac/iorcJ<csoliperdeserta habilantes.
Gennadius cap. LXI. ens reliil sjjcciilum ac normani ///. Sarabaiti.T, qui semetipsos a roenobiorum congregar
professionis sutr monaclti ampleclunlur. Ceterum ad tionibussejiucstrarent. aciiiiilhitiin suas curarenlneces-
Tilaudas ambages ipsum opus bac epigraphe preesi- silales, ait Cassianus cap. VII. DuoBenedicli, Casinas
gnari debuisset. inRegulacap. I. et AnianensisinConcordia regulia-
Kufini presbijteri Aquilejensis rumcap. IIL quarlum genusaddunt, 5yr(U'a.;os. per
se satisnotos. De singulis eriidite agunt Edmundus
Hisloi-ia monachorum
filw Patrum
Seti
Marleuiuset HugoMtnarJus. utriusque Benediciiin-
terpreles. Ilis tertium Benediclumadjunge, scilicel
El ilincra per Mynptum
H*rit;nuin iu Disquisilionibus monasticis Tract. II.
Sancti Pctronii
Disquisil. l. Monachi primigeneris, quod est mona-
Bononiensis nominc scripla.
s^crialc, mititans sub regiila cl Abbale, ut post Hiero-
Deniqueoptandum, ulsinceraet primigeniaPa//a(/ii'
nymumelC;issiauumaitm:ignusBcnedictus:proprie
Historia Lausiaca ad veteres codices Mss. qui Parisiis monuchi dicebantur. Hujus generis, Cassiano teste,
et alibi suppetunt, exacta atque recognita, prodeat maximus numerus Munachorum per universain com-
in lucem uua cum Latiua versiones vulgari Hcra- moralur .Egijplum. nimirum dirisis el sejunclls cellu-
clidis. lis, ut ait Hieroui"mus, vcl separali cellulii, ex Rufino
CAPUT XIII. ia prologo libri de quo disputamus. Cassiani verba
Pelionius mire confirmatineodem prolosto Xumcro ;
I. Hieromjmi de hoc Rufini opere teslimcnium, expli-
catum. II. Quid de illorum sanclitcUe dicendum, g
(Himoisi.s-iKif. Ampliuscap, XVIlIinnumeras mulli-
tudines monachorum ab se visasteslatus. Hi strlcie
quos Hieronijmus carpil. IIL Caussw recitanlur, ob
quas Hieronijmus minus forlasseo;quus fuit /?»/!»'. ebproprie monac/iidicti: Istud ergo SOLVU fuit anli-
quissiinum inonachoruin gfiiu«,cxCassianocap. V. At
el Petronio. IV. Varia; ediliones Operis de yHis
Rufiniis sive Pc(ro(HUS prielcr .Monachos cxnobilas;
Palrum profcruntur.
nounullos anachoreias enumerat, qui in priBruptis
l. Commentarium de Vita Patrum, Sancti Petronii
montibus ct locis ferme inaccesis. commercio Dei
nomine a Rufino conscriptum, superiori capile ex- propius fruiluri, deUtescebanl. Hi vero prius in roe-
cussi. Niinc de illoquid variislemporibus diclum, nobiis insliluli. /udcyui iii aclnali convcrsalioncYierfe-
quid faclum, invesligandum. Censura, quamHiero- cli, soliliidiniselegere sccrela iuquit idem Cassianus.
nymus, in adversariumcommotior.ejuslibroinussii vide Ilseflenum Tract. II. Disquisit. IV. Ob aliquos
in epistolaadClesJphonlem, projudicioprivatodc re anarhoretas cum monachis, in Ilistoria /?i(/iiii pcr-
historica. geueratimhabitaesl, quinunqaamaccessit mixtos, Ilieronymus, quasi de .Monachis librum a.h
concors EcclesijE consonsus. Hinc impedire non po- eo editum dixil, de iis nempe qui ad unum omnes
tuil, quominus llistoria raonachorum in Occicientc non essent .Monachi cxnobitoi, sed etiam a>iao/iori(a'
perinde atque iu Oriente piT Sauclorum virorum cujusmodi sunt£'/iascap.XII, P;/(/ii»-ion|cap. XIII.
manusetora volitaret, immoipsius eliamllieronymi cap. XV. Paphnulius cap. XVI. el ahi for-
^y.c//.s
nomen adsumeret. Sed ipsa Hieromj-ni vcrbaper mc tasse.lliuc Prosperin Chronico.\.D. 393. de./('/iaii-
alibi afiducta, hic iterum recitarc non picc.ii quan- ; (ic loquens non lanlum .Monachum dixit. sed etiam
doquidem a virisdoctisminusconsiderale perlecla, p nnachoretam. ulejus inslilutum recte distingueret.
ulcuscelare,quodmedicammanumpo5cerel, hactc- ^ Hi sunl, a Rupno enumerati, qui, leste Hieronymo,
""
nus visa sunt. Do verbaSancti Doctoris: 'Jut(Rufi '"
nuiiryuam /"ucrunf J/o((.i(7iiC8Bnobit8e,sedseinpcraiia-
nus) librum quoquescripsil QU.vsi de monachis, mcltos- c/ioirte. Quippe qui csscnl in solitudine tam longne-
que in eo enumeral, qui nunquam fucrunl: et quos vi, ut nemo scirel, eos unquam iu ccenobiis fuisse.
FUISSE scribil, Origcnislas, cl ab episcopis damnalos, Hos vir sauclus nculiquam tangit, sedreUquosana-
esse non dubiiimesl. Ad hsec verba, tauquam ad choretas. quos /?((/;(( usMonachos cseuobitas /"ui.Mc
aquas, perinsignes olim haescrunt, el ego
critici scribil. ipse Origeniflasclab Episcopisdainnatos esse
quoque, fateoraUquandohaesi, alium pline sensum dicit. Quis jam ntget, llieronymi verba esse pla-
cum ceteris, Hieronymo aftlngens, quam qui ejus nissima ?
verbis subest. Eximus Roswe.vdus in Historia erc- II. Ad Origenistas quod attinet, nuUus in his Vilis
mitica pag. 447. num. 4. de se id fateri non crubc- error deprohenditur, unde vel minimum improbari
scit, Itaenimscriliit Talesin hoc libro, quinunqiiam
: possiut. Immo univcrsa deillis cxposila miram ot
fuerinl, deprehenderc non possuin ; qunm vix iillus magnam sanctimoniam redoleut, Ncque de Ecclesia-
occurral cui non ct alii auclorrs lestimonium dicaiil. slicis dogmatibus iu his dispulalur, sed justorum
Cerle Petronlus, per calamum Rufmi testalur in pro- mores lantuni, conversatio, et exempla narranlur.
Iogo,se enarrare qua\ ul ait, coram vidimus. Vidcro Nec Sanctus/V/roiiius.quihsec referl,quique nullam
autem non potuit monachos, (/"t nunqnam fnerunl. Origenismi suspicionemunquamsubiil, Origanisias,
Colelerius in Monumentis lom. III. pagoliti. rcclius ab Episcoi is damualos. laudisset Georgius Colve-
inquit, ad sensum essct : fuis.^ic scimus pro /'uisse D neriusin prKfaliono adThomajCantipraliuiBonum
scribit. Hinc etiam
"
inlelligi ait, magnum doclorem univcrsalede.Vpibus, quomodo inscripsit miracula
aul nescisse,aul sallrm dtssimulasse, Rufinum xoh elexompl.i mcmorabilia, Duacicdita apud Balthas-
fuissc libri auclorem, srj lanluin inlerprclcm. Immo saremUellorum 1005. inquoliudat/<u/i(ii(m.\quilc-
primariumauctorem, quod h\fc
noui»(fi7;c(?/i'/n,sed jeiiscm. qui yil<is P.ilrum conscripsit. pag. 464. Lu-
a nobis osteusum est. Deindo pag. U7S. vcram le- dovicusThom.issinus toin.l.Thcoloj;:corum dogma-
ctioncm cx codice Colhertino hanc esse arbilr.itur: luiudoDoo laudalHulinum iu Vilis Patrum, ugens
Et qiios describit, fuissr Origenislas. Tillcmontiils do peccato, (|uodexucKligcntianascitarlib. .K. cap.
tom. XII. art. 1:25. pag. 306. existimat rein credilu L. pag.TOj el pariiorcap. Llll. pag. 700. ac p.ig. .S!)7,

difUciUimam a Ilieronymo scribi ncmpe, hnfinuin Dc.;ra(ia ol pricdestiuatioiic agonslib. IX.cap. XV.
de monac/iisagere, quinun./^c/m/^uci-in/, locusqueili cum simililcr laud.U. Ad ha;o iu antiquisOriecoruni
conslnictione obscurus illi vidctur pag. 656. not;i McnaMs^, el L itiuorum Murl.vrologiis, quidam eorum
LXXX, Quid jam nosdesonsu veiborum.qua; tautis Patruin pro viris saiiclis habcnlur cl a viris sanctis
viris crucem llxerunl, pronuuciabimus c Eu si peu- laudanlur. T.ibuUc Ecclosia; UomauiE Johanncin ex
siculatoaitendautur.pcrspicua,uulloqueUmoiurluiu lUifiiio mcmoraul dio •!' Mtntea die iO Se-
Marlii,
appareliuui. llieronymus in epist. XVIII. alU;is XXII. Dc hujus m.ixima Sauctitateno ipse 'lui-
litomliiis.
.Td Euslochiuni de cusloiiia virgiiiilalis. et post eum dcinllioroiijmus.lubit.ivit. Nolis,-;imusis apud \c-
Johannes f.i*(ii.ini.s in Collatione XVIII.cap. IV. (((- toressciiplorcsEcclcsiaslicos.Cassianuui Insiilui, lib
ptex genus monachorum distinguunt, duo oplima. IV. cap. XXni. etCollal. XXIV. cap. XXV. Augu-
 :

245 VITA. LIB. II. CAP. XIII. 246

stiiium de Civitate Dei lib. V. cap. X.XVI.elEuche- J^ que orthodoxus cum iisdemsolitariis,licelinsuspi-
riura de laude Kremi pag. 29. editionis Hoswcydi; cionemadductis, immodamnatis,communicareper-
apuil Usuardum iu Marlyrologio Ureveni, inque rexit.
Maurolyciauo est die 1'2 Novembris. lu Meuaeis vero III. No quicquampriElcreamusin re quse uon lam

die 7. .\ut;usti. De eodem posl iin/inKm ex Lalinis Nitricuses monachos. et liuiinuin libri scriptorcm.
meminit Sidonius Carm.XVI. 5. 101.ex.Gri)ecisSo- quam be ilissimos viros Chrysostomum e t Peironiuin,
zomenuslib.VI. rap. XXVIII. el Nicephorus Calistus corundem sanclimouiiE oculatos tcsles, et disertos
lib.IX. cap, XXXlV..4mmoiH'i(nireferunlMen8ea(iio pi'iCConcs,respicit, alia qiuepiam iidducam, quibus
iti Januarii.dequeojus sanclitateGeoryius .\lexan- Christophorus a Castro apud Rosweyduni iu proie-
drinus agit iii Vi la Cbry sostomi. Ej us /Jf(i et r/»(?oiu's
I
, goiueuo XV. pag. oU. pro illis certavit, Hicronymi,
meminit Sozomenuslib. \1. cap. XXVlI.el Niceplio- ahornmque seuteutiissalisfacturus. Viri euimsan-
ms lib. IX. cap. XXXIV. De Emijrio alibi dixi. Sed ctissimi utriuque stelerunt, utrinque Episcopi. Magna
uimiussim, si ea,quiBdesingulis p.issim dicuntur, cordis preeparatioue audienda hfec suut,nequenos
coni^erere velim. In Caleudario .Ethiopico.quod Jo- otrendere, sed potius deinUrmitatehumanamonere
bus Ludolfusedidit Francofurti A. D. ItiiH. memo- debent. Nemo nescit, veritatem esseauimamhisto-
ratur die 14. Februarii Sauctus Pliiti-mon cujus no- : sed historiaEcclesiaeimBdiflcaliouem etexem-
riae,
titia mauavites/<i(/inilib. II. cap. XIX.de Vitis Pa- plum Ghristiauorum ducenda.Epiphanius ctHiero-
trum. Consulatur Roswcydusin notis llistori» sub njmus Urigenem, immo Chrysostomuin ipsum aver-
ncxis. Tlieopliilits Alexaudrinus m eiistola CXI. sabantur, zelo, non malitia ducti, a qua tanti viri
alias LXVII. inter Ilierouymianas, ad hpiphaniuai n longissime abfuerunt. Theophili tameu mahtia illos
scribeus, demouicUis quos Slridoueusis Pater su- fcfeUU, quae eousque processit, ut Iruculentum li-
gillal iuepistolaad Ctesiphoutem, Didici, ait, quod brumiuCUrysostomumediderit, quem liieronymus
caluinniatores verce Fidei, Atnmonius, Eusebius, ct ex GriEco Lalinum fecit. Laciuiam Hieronymianse
Eulliijmius, novo pro hanesi furore bacchanles, Con- versionis adducit Facuudas Hermianensis hb. VI.
slanlinopolim nacijarint. i>('</('ti(uimiram Theopliilus cap. V. ubi enormem et horrihilem librnm appellat.
3X sui similibus. Epiphauius de hacre certiorem fecit Chrysostomus,PetroniusetUlympias Ecclesise Con-
Hierouymum Episl. LXllI. .ilias LXXIII. {NuncXCI.} stanliuopohtanag Diacouissa bono zelopariter ducti-
tiiTheophiliis quoque aliis duabus, quEesuntLXlX. Nitriensibus studuerunt. Alqui pro Chrysostomo
etLXXin. olimLXXII. |'V((n<;Z.A'A'A'('y/.) Hierony- coutra Theoplulum stetitEcciesiauniversacumsuo
mus postea epist. LIX. oUm LXX. et LXI. olim capite Innoceutio I. Castrium, virumdoctumetreli-
LXXI. (A'i(iic LXXXVI. etLXXXIIH) Theophiio giosissimum audiamus. Kem in pauca conferam.
de esplosis damnatisque ex voto iisdem monactiis Theophih et Epiphanii tsvo, subtinem sseculi IV. in
XXXVIII. oiiniLXI.adPam-
gralulatur. lu Epistola Orientis partibus quiestio percrebuit lienalura Dei,
machiumcontra Jo. Flierosolymitanum hfec scribit utrum scihcet humauiim formam haberet necne.
Iste hidorus, qui in ccelum tuis laudibus toUttur, id- Simphciores, prsesenim ex monachis, quasi corpo-
Ipsum infamatur Alexandrioi, quod lu llierosohjmce, reum sibi imaginabantur, unde Anlhropomorphitoe
nempe Urigeuismi. Quatuor himonachi.L/imodiKs, audierimtihiqueOrigenierant adversi, quasi Deum
Eulijmius, Jsidorus in Ru/int commenta-
'Eusebi\is, essespuitum aocuisset. QuihancOrigenissenieniiam
tionereperiuutur. Hisolitarii, quos Theophilus Ale- tuebanlur, sapientiores et cathohci omues, apud
xaudriuus ob cnmen Origeni^mi ex Nilrias celluiis p simphciuresiLlos proOrigenistishabiti sunt. Conlra
fugaverat,quum Hierosoiymamprimum etmoxCou- ^ qui Origeuem quomodocumque arguebunt pro An-
stantinopolim fu^am arnpuissent,aJo. Clu-ysoslomo lUropomorpUitis traducti, quasi Origeni propterea
iu sinuaieicommuuiouemsuam, utprubi el catho- esbenlinlesti, quodDeumesse spiritum tradidisset.
lici, rccepti sunt. Hiuc TheopUilus. quemdoclrina, FliucTheophilusAlexaudrmus sanctum Epiplianium
aslus, et Sedis auc tontas maxime iuflaban t, in virum licet inomnibuscatUoUcesentientem, Auirhopomor-
sauctissimum eousque exarsil u t eum fuedis Calumniis phUis iuterdumaduumeravitapudSocratemlib. vi.
oneratum, pravis artibus Episcopatu dejectum, et cap. y. Sozomenum hb. VIII. cap. XIV. et Nicepho-
exiho damnatum, mori tandem cuegerit, schisma iu rum XIII. cap. XII. ImmoipsumetiamHierony-
lib.
tota Ecclesiahacdecaussa excitare minime veritus. mum Origeni, cujus antea siudiosus, adversari
Biironius, quem odium adversus iieeresun, et Thej- incipientem, Ruftnus in hbris Apologiarum eodem
fibili nomeu priestrinxit, Niiriensiumcaussamprse- invidioso nomine traduxit, et Johannes Hierosoly-
iudicavit A. D. 4UU. g. hi. pro Theophilo Orieutis et milimus EpipUauium, tcste Hierouymo m
Epist.
Occidentiscouseusum iuUrigeaistdS armatum ste- XXXVIII. ahas LXI.adPammachium. Ruflnus quo-
lisse arbilratus. Chrysoslomum lameuexcusdt, quod que eaudem hferesim Hieronymo exprobravit hb.I.
Nitriensibus, sehtereticuspernei^autibus, Theophili Invect .Alu contraOngenishostes jn aUam partem
jue rabiem exprivaiis caussis deducentibus, fldem ruebant.Ejusenimopeiumstudiosis, licet Catholicis,
ipraestiterit,quasi eos, ipse Christiange caritatis Origeniauas Uffireses Iribuebant. Sic eas Epiphanius,
iimr.ntissimus, et pacisarbiler, in TheophiU gratiam Hieronymus, etTheophUus Chrysostomo et mona-
3t auctorilatem hoc pacto restiuere voluerit. Sed „ cbistribuerunt:quoprietextuTheophilus,monachis
Rosweydus, doctrinaetreligioneclarissimusinpro- L' Nitriae, qui illus mores nou probantes, ab eodem
Legomeno XV. pag. 48. ad Historiam eremiticam, recesserant, teterrimumbellum indixit coacto etiam
sohtarios ab Hierouymo proOrigeuistishabitosani- in eos monachorum .\utUropomorphitarumexercitu:
aiadverleusiilorumqueuon nuliusiuter Sanclos Ec- unde iUos ad se Constantinopolim coufugientes, chri-
-lesise Groecae Fastis adscriptus, ct a viris sanctis stianacaritatemotuschrysostomus, servato tamem
ilaudatos cernens, eos aliquaado Origenis erroribus sacrorum canunum ordine, excepit, ut pro iUorum
capios e.xisiimavit, qui tameu posmodum resipue- periculoapud iheuphUiunse deprecatorem praeberel
rmt. -Menardus tiimen, sive OodefridusHermannusia de reipsa etiam educio uuiversalis Eci^lesiae capile
Vita Chrysostomi lib. V. cap. III. eorum causs.im, Inuoceutio I. Hoc aduulat TUlemuntms tom. XI. art.
iihis sanctissimis viriscommuaem, egregie tuetur. ett)7.SedTheuphdus,quiob tam pium sanctum-
t)6.
Apud Photium cod. CLIX. in libello .\cacii, contra que iutegerrimi Episeopi ofUciumflectidebuit, '.an-
,^hry sostomum exhibito in Synodoad (juercum, hsec tum abfuil ut flecterelur, ut contra, furiis agitatus
legunlur: Quod Bealus Epiphuniuspropler Origenislas in deprecatorem exarserit. Hinc magna in Chryso-
Aminnnium, Euthijmium, Eusebium, Heraclidem, et stomumodiausqueudejus e thronoCoustantinopo-
l\tlladium, noluil cuia Chrysostomo communicare. htano depositiuuem, dirum exsflium, et extremamin
Hieronymusquoque, utvidimus, eosiem Orlgdnisiis terncL-iuuBm. Monachos ipsos,neabiisdiscedamus,
idnumeravit. At nou fuit legitima et explorata su- Georgius Alexandrinus et I.dladiusin VitaChryso-
^picio, si Chry sostomus virmaxime sanctus, maxime- stomi, Socrates, Sozomenus, Sulpioiius, et Isidorus
247 RUFINI PRESBYTERI 248

Pelusiota, unavo ecommendant,quos Hieronymus a j^ simi, iii 1'iias Patrum, opus pium Chrittianoque /«-

Theophilo deceptus Iraducit. Nec unusEpiphauius sed ctori perutile, cujus crebra lectio peccatoris eliom
Thophi.us ipse posl dejectum Chrysostomum rao- saxeum cor emoUit, ac ipsumad noslrae Beligionis Ze-
nachosConsiantmopoli commorantesin communio- lum non mediocriter atlicit. Lugduni per Antonium
nera et gratiam eandera recepit. Sic ferme ex Cas- 1'incent 1536. in 4°. Unoannoseriushanc edilionem
trio suoKosweydus.CastnoljmeujuugendusGode- fartamscripsitRosweydus.CelsusHcgoDissulusin
fridus Heniianus, rera fusius el luculenlius perlra- epistola nuncupatoria ad Jo. dePoupeloCabilonen-
ctans iD^itaChrjsoslomi subMenardinomineedila, sem E|jiscopum,quEeomnes ediliones Lugdunenses
hb. V. cap. II. el III post euraTillemoniiustom XJ. comitatur, ail, sevclustiuri adhihilo exemplari, opus
pag. 183. 1S5. et 477. et '.1S5. Nos horum sententisE totmendis foedalumpurgasse, ulantiqui vix librives'
raauus dare cogimur potius, quam Haionio, cujus ligia compcrial quispiam.
viri aucloritas caussampra-judicavil A. D. 400. g-l- Editio XIX. libris V. aislincta, produt hoctitulo:
posl AJoysmra Lippomduum tom. lll.de Vitis San- Prololypon veleris Ecclcsia! continens Vilas, gcsla,
clorum pag. 144. ubi se vix adduci passe allirinavit, diclaijue SanctoT^m Dei amicurum utriusque sexus,
ut sex anachorelas abHierouymotaclos, eos ipsos auclore scu rhapsodo S. Uieronymo partim.parlim
csse crederel,quiiuKulJnilibromemorantur; quum aliis aUjUC aliis Coloni<v per Casparcm Gcnncpceutn
.

ex his aUqui fueriat .\nloniidiscipuli, alii basilii et .1. D. 1547. in-fulio Qui luinceditionem adornavil

Nazianzeni alumni, omnesque vita; honestate pise- Theodoricus Loher Carlhusismus, in epistola, qua
stantes,uiviuisquecliarismatibusuisiguiliprodigiis praefalur Otionem Truchsesium Cardinalem el Epi-
etiara patraiis dari, et optimo hne consummati. r, scopura .\uguslanum. l. slatur,sehas )'i(aiya(ru»»
Alqui Lippomanus tol laudes in Kulinianos mona-** cx anliijuis ei aignis excmplaribus,Mss. octo, aut
lidedignis
el Jiae

chos plane coniuht, qui diversi a llieronymianis decem, simul cullatii, recognovisse, etveteriintegri-
Don sunt. tati resliluisse. Novum in oidinem Vilas digessit,
IV. Jam varias operis Ruflniani ediliones, quae inter quarum auctores Pcironium euumeral.
vicesimum numerum iraplent,recenstaraus. Editio Editio XX. qu» a superiori non ditltrt, nisi m
omnium>*ii)/iavidelur,qu8etypisplaiierudibussine epigraphe,et innuncupaloriaepistolasicinscribilur:
inscripiiune in parlesllldisliucta,cumqueiudicein ri/as Sanclorum Palruni, vileris, Calholicx alque
priuciploprodiit LtmccapudJulianncm Zuiiic;- iufoUo Apostolica: Ecclesice, dicta gcstaque xnsignia et admi-
sineaauo.Editioll.sinc typographi nomine, loco,el randa cxcellenlum atiquot Dei amicorum ulriusque
aniio libris v comprehensa in lorma lohi, his verbis sexus complcctens, auclorc D. Uieronymo partim,
inchoatur: tncipil pra-faiiu beali Hicrunymi prcsby- pnrlimque aliis, quos versa pagina nossc poleris, ac-
leri in primum librum dc Vila Sancloruni I^atrum. cepla el ajiprobata ab Ecctesia Calholica anle annos
Deinde: benediclus I/eus. liic, ut in superiori edi- plus mille quinquaginla. Coloniac apud Casparem
tione, hber KulLniprimo loco statuilur.Kosweydus Ucnncp3eum 1548.1nfoho. Loheiiusllenrico Abbati
hanc anle A. D. 1471. propterea facUim arbitratur, in Wibhnghen Ordinis S. Benedicti, operae ab se
quodDionysiusCarthusiauus, qui obeit ipsoA.D.in prsestitaj ralionera sic reddil; \'ilas Patrum modo a
arliculo 51. de quatuor Novissiraishistorlam Maca- plus niille erroribus, qui passim inlercurrebant, ad
rii de cranio sacriUculi ethniciiuvento, narralex liliro veluslissima pariter ac diversa exemplaria repurgavi-
IV. de Vitis Patrum, quaeinhacprunaedilioneltbro mus : nam mulla sunt rcslaurala, pleruque adjecta
IV. habetur. Vj nonnulla adcmpla, omnia denique adeo adamussim
Ediiiu 111. huicperomniaconformissicinchoatur: exaniinala, ut non modo renovatus, sed plane re-
Incipit proloyus. lialtts lanluslhesaurus (haud sine gravi tamen labore)
Editio IV. ulriusque similis itaincipit: Prologus ab omnibus piis merito excipi possit.
in fructuosum. Editio XXI. Compluti facta est apud Jo. Graiia-
Editio V. sine inscriptione, in quatuorpartes di- num 15%. in 4°.
visa, prodiilNorirabergaeapud.inloniumKoburger Sedjam salis editionum LatinarumHistoriaeRu-
A. D. 147S. in foliomaximo, cujusprBefalioinopit: Dui de Vitis Patrum, qua,- nomiuc alieno, aute Hc-
iVe occasione slili, in lioc o}ie7-c o6seria(i.Priuioloco. riberlum Rosweydura lypographicis formis excus*
ut in superioiibus, exstanl subHieronymi uomiue suul. Ul operis pretium,ouiuiumfermcpopulorum
Vitaj Patrum a KuDno descriptse. Hujus edilionis consensuagnitum, magis cluceat, ejus iu exleras
ordinem subsequeules xii. lideliler expiimuut, ni- quoque linguas convcrsiones rccenscamus.
mirura. Post Uiijccam, Syriacam, el Arabicam Iranslatio-
Editio VI. pariler AorimbergcB apud Antonium Ko- nes, nobis occurrit //a(ica 1. iu Ubros Vl.dislincta.
burger A. D. 1480. infolio minori. \'cneliis apnd Antonium Barlholomoei .\. D. 1476.
Editio Vll. Germanica, ut videtur, sine loco el in folio.
typographo A. D. 1.483. in folio. lialica II. cum flguris ex nova interpretationc Jo.
Edllio Vlll. Veneliis apud Octavianum Scotum Marii Verdizzoti. Venetiis apud Curraa A. D. 1589.
Modoeiiensem A. D. 14S3. iu .4°. in l».
Editio IX. Germanica, ul videtur, iucerto loco el Gallica I. Lugduni A. D 148(>. laudatur in cdi-
typographo A. D. 1485. in folio. tione Aughca niox adducenda.
Edilio X. LxKjduni per Nicolaum Wol/f de Lulrera D Gallica II. cum Cjjuris, inlcrprcte anonymo. Pa-
apud Jacobuni Huguctanum A. D. 1502. in 4°. risiisapud Jo. Oupre .\. D. 1494. in foho.
EditiO XI. Lugduni per Jannot de Campis 150". Giiltecn III. Parisus absquc indicio anni et typo.
in 4». graphi iu .4«.

EditiO XII. Vetieliisper Bonetum Localellum 1508. Gallicn IV. cum Dguris inlerpretcanonymo. Pari-
in 4". siis apud. Guillclinum t-.haudierc.\. D. 1()05. in4"-
Editio XIII. Lugduni per Stephanum Balam 1509. Galliia V. inti rprcte JacoboGualtier. Parisusapud
in 4*. Guillciraum de la NovcA. D. I(i0(>. iu K°.
EditioXIV./,i<9</u?iiper,/uro6umSaWio>il512.in4* Gallirn VI. per .\rualdum Aiidillium. Parisiis
Editio XV. \'rneliisper Aicolaum de Francofordia apud Pclruni Pctitum A. D. U)57. tom. II. iu 4*.
1512. in 4-. cdilio IV.
Edilio XVI. Luyduni per Jacobum .Mait 1515. Gallica VII. Fosseo inlcrpretc. laudatur a Tllle-
in 4". montio in Vita S. Apollonii tom X. pag. 3()
Edilio XVII. Lugduni per Jacobum Ataretcal 1520. liciijira 1. IvvollO! pcr Pctrum VanOs .\.D. 1490.
in4°. in folio parvo.
EdilioXVllI. sicpr» notalur:D.//ieroiii/>Hisami- lielijira II. Dclphis apud Hcnricum Eckcrl A. D.
rum lit.rrarum inlerpretis, ulcclebcrrimi,ila clperitis- 1498. iufolioparvo.
 :

2.t9 VITA. LIH. II. GAI'. XIII. 2,S0

/?r/;;i'<Mill.Leyd£eapud Jo. ScvcrsoemA. D. 1511. ^ omnium primum, tunc Hieronymi vulgo crediium,
infolio parvo. i',iusdemque nomiue in Graicum sermoncm transla-
Ocynuinira cum flBUriS ill folio. tum, iudicavit, ul vidimus cx verbisGelasii etGen-
i4 ii;//i(Y( cum fif,'uris, inUTprolo Guillelmo Caplon. nadii. Ilocetiam patet cx Sancto Benedicto, qui in
"Weslmonaslerii apud Wyul^yn dc Worde A. D. l^egula cap. XI.Il. earum lcclioncm monachis suis
l49o- ad excmplar iniprossum. Lugduni A. D. 118(1. commeudans, prirripit, ul uuus legnt Vitas 1'.\thum,
Tantus liic ellam varius edilionum et Iranslalio- ntique secundum illud Gennadii in Catalogo cap.
num numerus Roswcvdum a nova Kufmi aliorum- XLI. ubi dc hisipsi Ruftni Vitis loquens ait: b'as
quc ejusdem argunienli opcrum edilione, anliquis vclut spccultim et nobmam professiones sux MoNACni
codicibusin subsidium vocalis, paranda, neiju.iquam amplcciuntur. Jdcm opusindicari videtur his Cassio-
deterruit. Ili codiccs, Belgici plerique omnes, ad dori vcrbis dc Institutione divinarumlitcrarum cap.
quorum fidem Rufini librum se exegissc lestatur XXXII. VlTAS PaTrum, confe^isiones futcUuxn, pas-
proleg. XXIV. pag. 76. subsequentes sunt. sioncs martyrum lcgilc. Gregorius Turononsis lib. I.
1. Aingenicnsis. de Vila Palrum sui saeculi cap. XII. laudat Vitas
2. Aquicinctinus. r.vTnuM acinslilulionem monachorum. Fulbertus Car-
3. Audomarensis. /iu/i)u' nomine inscriptus. notensis epist. LXXIX. Millo libi Cypriauum cum
i. Bibrachcnsis. Porphyrio et Vitas Patrum cum Psallerio. Quum hi,
5. BonEeispei.
ahique scriptores, Vilas Patrum in quarto casu
fi. Cambronensis. positas, commendassent. hinc faclum, ut csedem
7. Gameraccnsis major. hx noslrm Rufini Vii«; nonsoluminplerisquelibris,
S. Cameraccnsis minor. B antiquitus editis, sed etiam in aliquo ex vetustis
9. Cartusiauus prope Bruxellas. codicibus Mss. quasi recto casu, vel 1x71™™?, et
10. Claromarcscanus. uuica voce indeclinabili, Vilas Patrum inscribe-
11. Grispiniensis.
reutur qua de re agit Rosweydusinprolegomeno I.
:

12. Florianensis.
pag. 8.
13. Ingolstadiensis.
Ex dictis facile intelhgimus, quanta olim hujus
H. Insulanus Sancti Jacobi. libri auctoritas passim apud viros sanctissimos
15. Lseticnsis major.
fuerit quem etiam, scripturam publice legendam
:

Iti. Lteticnsis minor. et ab erroribus vacuam Gelasius Pontifex dixit.

17. Moretianus. Sanctus Eucherius Lugdunensis episcopus in epi-
18. Rcbdorffensis.
stola de Laudc Eremi huc respcxit, ubi ait
His perinsignibus adjumentis collatum et recogni- Qu.id nunc crgo Johannem, Macariumque commcmo-
tum Rupni opus, coaluil magno corpori de ]'iiis rem, aliosque complurcs, quorum ccwersalio dum
Palruni sive Hislovix Ercniilicix, cura et studio in dcscrlis esl, in coslis facla est ? Siquidem ,
Rosweydi, subauspiciis Antoniide Vinghe Abbatis observante Rosweydo in notis ad Eucherium
Laetiensis OrdinisS. Benedicti, vulgatsc Antuerpiae
pag. 45. hic hber tunc ferme in manibus orat. Jo-
^ypisPlantinianis A. D. 1015. in folio, et mox Lug-
hannes occurrit in cap. I. Nec de aUo Sidonius lo-
diniA.D. 1017. Ceterumde hoc labore suscipiendo
quitur carm. XVI. v. 99.
magnum Baroniumaliquando cogitasse. conscii cjus
studiorum signiflcarunt alteri viro magno Jacobo Qua nunc Elias, nunc te jubet ire Johanneg,
p
^ Nunc duo Macarii, nunc et Paptinutius heres,
Gardinah Peronio apud Rosweydum. Immo Baro-
nius ipse id se facturum diserte innuit in nolis ad Nunc Or, nunc Ammon
diem rehquarum prsestan-
18. Januarii. S'cd editio, Hiomnes Ubro memorantur. Ad hspc in
iu Rufini
quam denuo labora-
tissima et absolutissima ca est, Martyrologio Romano
die 28. Martii, quaj de San-
lamoctoposlannos, distractis jam primis exempla- cto Joannc Eremita leguntur, ex Rufino manarunt.
ribus, Rosxocjdus iterum accuravil cujus hoc loco
:
Rosweydus prolegomeuo v. pag. 29. Rufno quoque
. integram inscriplionem recilabo. Viicc Palrum, de transcribithbrumiii. De vitis Patrum superiori suli-
Vilael vcrbis Scnioruni, sivc Hislorio!: ereniilicce lib.H. junctum, quem editi Hieronymoadjudicaut. Fatetur
.
aucloribus suis cl nitori prislino resliluli, ac nolalio- tamen vir probusetdoclusnihilsubsiduad auctorem
nibus iHustrali opcra et sludio Heriberli Rosioeydi indagandum ex codicibus Mss. sibi .suppetere pra3-
Ullrajectini e Soc, Jesu Theologi. Accedil Onomasli- ter similitudinem stili,et quandam allusioneminter
^
con rerum el verborum difficilioruni cum multiplici hsec vorba prologi libri II. Ut dubilari non debcal,
! Indice eliam concionatorio. eorum mcrilis adhuc slarc mundum, et hsec initio
Editio secunda varie aucta et illustrata. prologi hbri III. Vere mundum qui dubilel merilis
Antuerpiee ex officina Planliniana MDCXXVUI. slarc Sanclorum. Vossius Rosweydum sequutus, de
in folio. Historicis latinis Ub. II. cap. XI. hunc posteriorem
Quse in anliquis cditionibus primo loco exstat Ubrum Ruflno et ipse tribuens, id ex diclione cog-
Ruftni Historia, heic librum II. conficit. Primus nosci pronunciat. Sed alus forsan aliler judicarc
enim totus tribulus est Viiis, quas Hieronymus, facile cst. Hoc tamen agere supervacaneum,dum illa
aliique scripserunt. Idemliberll. eruditisprajludiis D ipsaperRosweydumdetecta allusio ostendit, postc-
et notationibus illustratus, inchoatur pag. i2i. et riorem hunc hbrum serius concinnatum. Liber II.
desinit pag. 491, constans capitibus XXXfll. prEeter omnino unus, perfectus et absolutus, complectitur
prologum, et etiamepilogum. inquo postremo octo totum //i')ie)-ari!(mSancti Petronii per .Egyptisolitu-
pericula numerantur, quse Sanctus Petronius subiit, dines. Hunc unum innuunt Hieronymi verba in epis-
nudis pedibus Thebaidem, Tabennam, Nitriam, ce- toia ad Ctesiphontem Libbum (non libros] scripsi
:

teraque ^gypti solitudines peragrans quarum si- : qiuisi de monachis. Quosibinominat, suntomnes in
lus patet iu Chorographia mansionum eiemitica- hoc libro II. Nemo in lertio. Rosweydus in uotis
rum, quam Roswcudus egregie delineatam et seri pag. 534. observat, prologum hujus libri III ex Pal-
incisam Operi suo prseposuit. ladii prooemiis derivatum. Atquihoc ipso mnnife;--
I
Sed de inscriptione Operis nostri qusedam dicenda tum lil, \)osi Palladii historiam prodiisse, sive post
SMnt Mgypliorum monachoruni Vilam, iicit, Rupnus A. D. 420. atqueadeo post /?((/( )i)())i jampridem ex-
in prologo. Vilas Palmm a perisque veterum dici tinctum. Tillemontius, in Vita Sancti Hieronymi
legimus apud Rosweydum prolegom. I. pag. 3. el Art. 125. tomo XII. pag. 30(3 ad evincendum, liunc
recte quidem cerle ex Vossio de Vitiis sermouis hbrum lungo temporepost Rnfmum fuisse edo-
III,
hb. VII. post lileram Z. Ideui uomen, quamvis ce- laluin, hoc unum suiricere ait, quod cap. GLXIII,
i
teros etiam hbronostroaduexos comprehendat, an- pag. 524. Saucti Arscnii obitum memoret, quem ante
tonomaslice tamen, prBecipuequeuuumRufmianum A. D.453. statuinon posse docetin c.ius Vila tom.
8*
 : ,

RUFINI PRESBVTERI
2ol
vdvcntris gratia ad pi-xdteandum profins^c
...
XIV Art
Xiy.ATl. pag 697.ErgO hicliber aARufinum Xcujus
p<»fc. wi.i:.»fa
10
lU. " l)antur,twminanlcsquidemCliristum,i<-dnontn(cgr,s
nequaquam perunei. j-.' th ovomnir. n militia
miiitii
i.-.,..-
tradilionem lincis _,.r i„o
nunciantes.
.
Id exemplo a
CAPUT XIV. petilo illuslral, ubi Sgmbolo vel tesser,i socius ab
Itupnus commeyisarium scrihil in
Symholum Apo- hoste distinguitur.Hoc Symbolum Apostolicae Fidei,
I.
stolorum. Brevitcrin coconlenlarccensenlur.U.
Tc.'<- quod tcrfcum brcvialuin, elbrevialrmsrrmonem VOCat,
cum .\quilejensi commissuin expandam, quoniam
limoniatam rf/er.(m, quam Reecntiorumadducun-
lur. III. Uujus Commenlarii varise
cdiliotjcs. RuQnus utrumque committcns pariter explical.
II.
XVII. ceteris Rufini I.
I. GrenadiusinCatalogocap.
lucubrationibus, proprio lahore. immo gratia Dn cl Symbolum Apostoticum Symboium Aquilcjense.
adnumeral,
dono confectis, SrimboH explicalionem velus.

de qua tam magnillcum testimonium circum

fcrri tes- Credo in Deo Patre
Credo in Deum Palrem
tatur.iif iii ejtis comparadoiic aliinec expoi:uisse ere-
omnipotentem , et in omnipotente, itivisihiti n
dantur.Argumenlo est, quod majores nostri ali- Chrislum Jesum , uni- iinpassibili, et in Chrislo
Hiero-
quando Cvpriani martyris opus, aliquando cum ejus Filium Domi- Jesu unico FUo cjus Do-
nvmi existimaverint utrumque perporam sane
vcl na- mino nostro, qui nalus
:
num nostrum qui
uiio testef.ennadio.
LaurentiusquidaminccrticSedis tus est de Spiritu San- est de Spiritu Sancto ox
quem Rulinus inipso »1111.1111
episcopus,quemRuiinusmii)bu limine vocat
slatim iiiiiii-o .Y^" Mana Virginc, Maria v irgme, cruciflxus
xiana Virgine, cruciu
episcopus, cto ex Maria \ irginc,
WWiwimuni Papam,
fidelissimum Papa?)i, et cujus crgascripdiras dif.iio^
etcujuscrgascriplHrasdifiiKw crucifisus
j,|jj,jp,^yg sub
5^,3 Ponlio PUato, ct se-
sub Ponlio Pilato,
jmorcOT <•( s^Kdiuni alibilaudat.ChristiSacramento- B pji^^g^ ^^ sepuUus de- pultus descendil ad in-
pum interposiu reUgione, per Uteras Rufinum ad-
rum ^^.^j^^-^
:,cuuu,. ad inferna. Ter-
c^ ..-. ferna. Tertia die rcsu';-
rci

strinxerat, Mlaliquid
strinxerat, UV-...J. de flde srrundum Sijmbohlradi-
, ... lia ^^^
.
die resurrexil Asce
a mor- rexit a morluis. Ascendit
Suspicor, hunc
lionetn, rationentque componeret. tuis. Ascendil ad Coe- ad Coelos. Sedet ad dex-
Laurenlium unum fuisseexepiscopis metrnpoU Aqui- los. Sedet ad dcxteram teram Palris.
Inde ven-
Rulini patnse Patris. Inde venturus est turusestjudicarevivosct
leiensi attributis, puta Concorrfi-r,
sex-
cuius sedes vacat apud Ugheilum ante sseculum iudicarevivosetmortuos moriuos. Et in Spiritu
tum. Rufinus certequotiescumque AquilejensisEc- Et inSpirituSanclo. San- Sancto. Sanctam
Ecclc-
clesisedisciplinamadducit,muUitudinisnumerousur- cum Ecclesiam Remis- siam. Remissionem pec-
;

pato eam /.a!ircn(iipermdeacsuam

facere videlur.
sionem peccatorum Car- catorum. Hujus caruis
;
sermoncs in Ecclc-
Rufini verbls hocdoceo: Duoisli nis resurrectionem. rcsurectionem.
six Ronumce Stjmboh habcntur Conslal
apud NOS ad-
itHus profeclo qua: a Hactenus utrumque Symbolum, p,aulo accuratius
ditos, hrrrcscos caussa SabeUii,
Et mox L l ergo quam in tabula quatuor veterum Symbolorum ante
isosTRis /'a(ripas.n«7i(i appelUilur.
:

videntur lunc ad- primum tomum Bibliothccaj Dupinianae.Ineilitionein

exeludelur lalis impirlas de Palrr,
hoccst Rufini etLaurentu
Lugdunensemvox ra//io(icam poslfcc/csiamirreiisil,
dirfi,.!si' MAJORESNOSTRi,
Nam abest a ceteris edilionibus,nequea Ruflno ex-
si bene auguror. .\libi ail:
Bl idcosalis canle fccte-
enim semper plicatur.Idem interpres Rufinus singulos arliculo.s
sia NogTKA Fidem .St/mto/i docel. Hsec
conlra hsereticos ct paganos tanla recoudita; et sin-
ad unumRufinum referri,vixpulo,sedadeumetiam, -.
ccrioris doclrinsB copia et excellenita
cxponil, ut
nuemalloquitur,/.a!(ri-,i(i!(me;«s--o/)!im. Jam ad pro- cxcogi-
nihil doctore et theoIogoChrislianodignius
( -^

positumrcdeamus. Itaque Ruflnus pnemissa excu- tari possit. Observat, in diversis Ecclesiis aUqua
satione,qua singularem suammodcstiampatefacil. primis vcrbis Crrdo in Deo Palre omnipotenlr, ^iX-
idoncus ad scn-
opus ipsum adgreditur. Tameu nec iecta inveniri. In Erctesia lamen (inquit)
t/rfci« Romse
bcndum haberi vult, nec ignarus, quam nonsi( ahs-
lcnuc cl cxdc hoc nondcpreliendiltirfaclum,quod ego proplcreaessc
nue pcricxUo midlorumJudiciisin(icnium arbilror,qtiod nequr hxrnis iitta ibi stimsit e.rordium,
commillcrc quibus verbis fortasse invidiam sibi nu- cos, qtii graliam bap-
el mos inibi servalur anliquus,
:

designai. Sed
per ab Ilieronyminecessariis conflatam tismi stiseepturi sunt. pubtire, idesl Fidclium
]>opulo
fretus/.ai(rcii(ii/?;>isro;>iprecibus,quibusapu'lDcura
postulat, obc- audicnU. Sgmbotum reddere. Umc publicus auditus
petitionis impositae nessilatem juvari adjectionem nuUam admittcbat. Contra in cetrris
dienlise mngie i cvercnlia, quam ingenii
prxsumplume
locis propler nonniillos hxrrlicos
addila qtixdam vi-
quidcm non lam
se dicere tenlaturum aflirmat, quiE deri, per quir novetta; doclrinie sensus
crederetur e.r-
prrferlorum cxercitiis digna vidcanlur, quam
qtisad
c/udi .•quibusstalimislasubneclil: A'os lamen
itlum
parvtdorum in Chrislo el inclpicntium, tibrciltiT, ati- ordinem.''equimtir,qiiem in Aquilcjcnsi Ecrtesia lavarr,
diium. Nonnullos ex ecclesiasticis Tractalonbus
ali-
graiia su.«ccpimus. Velhoc uuum primoshujus
opus-
qua de Symbolo pic ei brevitcr edidisse testatur, et
Pfto/iiiumetiamSirmienscmEpiscopum.Hunciaiiien. cuU editionis auctorcs monere debuisset, ne iUu.i
explanarct, Cijpriano, nec//ieronymoadscriberent, quorum ncu-
non, ut ralioncm vera; Fidei audienlibus ter tn Aquitejensi Ecctesia
lavacri graliam su.irepil.
sed ul simpUciler dicta ad argumentum lisereitr,

SymboU simplicitatem Suum iUum ordinem Aquilejensis Ecclesise iU ex-

dogmatis iraheret. Se vero ait
oinnipotentem) addiiur Inv,-
onussa vtdrn- p.plicat. Ilis (Patrem
:

verbis AposioU enarraturum, vcl qux '^sihilrmel impassibilem. Sricndtim qtiod duo isti sc>-
Symbolum Fidei, ul
tur a prioribus adimpleturum. nioncs iit EcelesifV Romanor Symltolo non habcnttir.
normam f,tlurx prxdirallonis rl rnjulam crrd-nlibus Con.ilal aulem aptid nos addilos hx-reseos catissa Sa-
dandam, confcctumailab Aposlolis iu uno positiscl
bellii, iltius profecto, qux a
no.s(ri« Palripassiana ajt-
Spiritu Sancto repletis qua in re ad
universalem
qtia el Palrem ipstim vet ex Virgine
:
pellatur, idest,
omnium Ecclcsiarum traditionemappcllat; hocrira- natum dicit, el vtsibitem faclum esse, vel passum af-
dilio Errh-siis rlat» ml. Tradtint
majorrs nostri. Du- impirlas,
tirinal in carne. Ll ergo e.rrl,iderelur lalis
pinumin tomoV. Bil)liolhccncquinlosa?culoprimum drPalre ,'idenlurha-r addidisse Majores,el
inci.«i/ii/c,n
etsolumRullnumAposlolossymboUauctorcsfccisso
Palrrm atqtie impa.isihilem dixisse. Conslal enim
Fi-
amrm.intem.hinc spissi crroris jure ar^nW Mattha?us rl ex carnc naluin, et
pag. ,Mi. liinn, non Patrem itirarnalum
Petidierius in Animadvcrsionibus lom. 1 el pa^sihilrm fac-
rr nativilatecarnisFitiumvisihilem
Symh,il,im Grsece. I.aline rolhilio, indinum,
vrl s,-
itim OricnUlcs i.;rclcsiaspene omnes in primis ar-
gnum, Rullno esl, quoniam Apostoli in unun con-
Crrdoin unum Drum
ticulis tradere iinimadvcrlil :

tuleruntquodunusquisque scnsit, et quiaislud inai- Jrsiim, unirum

P.ilrrm omnipolentcm; et in Chrisluin
fium non scrihi rbarlulis aul mrmhranii:, srd rrquiri noil nuiuero
Filiwn rjtis, Dnminutn iinslrum. SciUccl
credrnlitimrordihtislriididrrtinl,prrquodagnosccrclur
ununi. sed umvcrsit.ite qui proplorca uni.s diciliir.
:

i>, 7iii C/iri.<(t(m vrrr, srrtindum

Apostoloriim regtilas
/'a(r.« voc.lm a
prKdicaretl\incmaximo,dummuttiexeircumcunlibtis nu..d alius non sit yiud Dri, quid
generalioms Hlii
ali- indicent, paucis exponil Divin» ;

JiidJeis timutabanl se rtsr Ajmslolos Chrisli,cl lucri

ioS VITA. TJB. II. CAP. XIV. 254
a Patre, myslerium ineffabile enarrat, Deum lamcn j^ lU. Joliannis tres.
credendu)HPa,item unici Filii DeiDomtninostri, non 11. Johauuls Apocalypsis.
dtscutifndum esse, pronunciat. Postquain multa de Ruliuus liLincliidiculumScripturarumita conclu-
Filio Dui unico, de Trinilale, doque Virj,'iuc matre dil: lJ:cc sunl, qux Patres intra canoncm concluse-
(lixisset.contraPaganorum oblrcctationes insuryil, runl, ct cx t/uihus Fiilei nostrx asscrtioncs conslare
uos irridenlium, quaudoaudiuutpraJdicari ^irginis volucrunt Scicndum lamen est, quod el alii llbri sunl
parlum, quibus ubi secundum seusum eoruiu re- Cunonici, scd Ecctcsiastici a majoribus appcUati. Hi
spondit, hiBCSubdit :-Vi hil ihi ducas inif)os.'<iOitc, ulii vero subsequentes sunt.
adcral virlus Allissimi, Aihil dc huniana fnKjHilalc CLASSIS II.
cogilcs ubi plcnilndo incrat rfi!)i')i!((j/is. Notat, iu Ec-
Libri Ecclesiastici.
clesiieRomana) et Orieutalium Symbolo non liaberi
arliculum, desccndit ad inferna, vim tamen verbi I.

eandem csse in eo t/uod scpultusdicilur. Huncarticu- Vetiris Testamenti

lum, et subscquentem,((;i"(ia(/ic rcsurrexit a nvtrtuis
divinis scripluris fuse etdoctissime explanat.Quod 1. Sapientia Saloraonis.
dicitur judicarc civos et mortuos, non ideo diclum 2. SapienliaSirach, sive Ecclesiasticus.
ait, quod atii vivi, alii mortui ad ji/dicium venitint, 3. Tobias.
scd quod animas siinul judicabit etcorpora, in quibus 4. Judith.
vivos tinimas, morluos corpora nominavit.ln SpiritUS 5. Maccabseorum libri.

Sancti commemoralioueadimpleri docct mysterium II.

Trinilatis. Distiuctionempersonarumpauciscomplec- g Xovi Testamenti.
titur, inque illis vocabulis, ulti de divin italc ordinatur
Fides, IN Deo Patre dici, cl IN Clirislo Filio ejus et 1. Libellus, qui dicitur Pastoris sive Ilermse.
m Spiritu Sancto. In ceteris, ubi nod dc divinitatr, 2. Alter, qui appellatur Dux vi:e vel Judicium
sed dc creaturis, et dc mijstcriis scrmo est, IN pr^eposi- Pelri.
tioncm non addi, ut dicatur in Sancla Ecctcsia, sed Ita hos duos postremoscum doctissimo Co-
libros
Sanctam Fcclcsiaiii crcdendam esse,non ut Dcuni,sed telerio in Judicio de Hermas pastore pag. 73. distin-
ut Ecctcsiam Deo congregatam. Et remissionem, geudos putamus. In editione Barrei Hermes pro
non in remissionem peccatorum et rcsurrcctiont'm, : Hcrmse perperam legitur. Rufinus scribit, majores
no)t IN rcsurrcctionem carnis.
Quare ha;c prsepositione nostros hsec legi quidem in Ecclesiis voluisse, 7!oii
IN, creatorem a creaturis secerni, di vina separari ab tamcn profcrri ad auclorilatcin cx his. Fidci confir-
huruanis. Hic ex occasione Scripturarum volumina mandtim Ceterum ipse in hoc catalogo concinnando
.

enumerat, qua.' sccundum majorum tradilionem pcr sequutus estcanonem Hebr8eorum,quodet aliosex
Spirituin Sancluin inspirata, credunlur et Ecctesiis patribus autea lecisse compertum esl. Nihilominus
Christi tradita.ld se prsestare ait cvidenti nuinero, ffivo ipso Ri(/in! diviuahujus secundseClassislibro-
sicut ex Patrum monumcntis accepimus. Hos librosin rum Veteris Testamenti auctoritas ab uuiversa Ec-
tluas classcs dividit, in Canonicos Eeclesiasticos, clesia agnita et recepta est. Nam Concilium III. Car-
a me hic dispositos. thaguiense canone 47. codex Ecclesise Africanse
CLASSIS I. cap. XXIV. Innocentius I.epist. II. adExsuperium
^ Tolosatem, et Auguslinus lib. II. de Doctrina Chri-
Libri Canonici.
sliana cap. VIII. §. 13. demto Pastore etJudicio Pe-
I. tri, hos omnes inter libros canonicos recensuerunt.

Veleris Tesiamenli.
Hinc refutatur Audreas Riveltus, qui in Pseudocri-
ticolib. II. cap.XV. postquamRuflni opus, omnium
1. Genesis. conseusU('!'i((/i/i('n el lcclu dignissimum, appellasset,
2: Exodus. Statimaddidit nisi quod Papistis displicet in co quod
:

3. Leviticus. cum Hieronymo diiigenter libros canonicos a non ca-

i. Numerus. nonicis discriininat. SedeodemEevoEcclesiae aucto-
5. Deuteronomium. ritas rectius eos discriminavit: quod hxretieis ctRi-
5. JesusNavc. vcto ncquaquam ptacet. Notandum tamen a Rufino
7. Judicem simul cum Ruth. Epistolam ad Hebrasos inter XIV. canonicas Paulo
8. Regnorum libri IV. quos HebrEei duos nu- tribui, alias tredecim solse essent. Cseteras Scriptu-
merant. ras, duabus'istis classibus preetermissas, inter apo-
9. Paralipomenon, alias^liber Dierum. cryphas Rufmus ait raemorari, f/itas inEcclesiis legi
10. EsdrfBlibri II.
notuerunl. Dici Sancliim Ecclesiam, qussFidem Ckri-
U. Esther. stiintegramservat etnonhabet, maculam autrugam,
\i. Esaias.
ut distingualur ab Ecclesiis hsereticorum, qux non
13. Hieremias.
sunt sinc macula ei ruga perfidise. Subinde hsereti-
H. Ezechiel. corum hcet non omnium, qui hujusmodi ecclesias
15. Daniel.
D non Sanctas congregaverunt, seriem ita subnectit.
16.Duodecim Prophetarum liber unus. 1. Marcion.
n. Job. 2. Valentiuus.
18. Psalmi David. Ebion.
3.
19. Proverbia. 4. Manichseus.
)
-20. Ecclesiastes. Salomonis.
[ 5. Paulus Samosatenus.
21. Cantica Canticorum. )
6. Photinus.
II. 7. Arius.
Novi Teslamenti, 8. Eunomius.
1. Matthsei. \ 9. Donatus.
2. Marci.
(
10. Novatus,
Evangelia IV.
3. Lucse. i In esponendo articulo, qui ad cai-iiis resurrectio-
i. Johannis. / nem attinetRufinusmultusest contra Valentinianos,
5. Lucse Actus Apostolorum. Manichistis, et Infulctcs, fortasse etiam contra obje-
ti.Pauli Epislote XIV. ctiones sibi ab Hieronymo (quem tamen nequaquam
7. Petri EpislolEe II. nominat) de hoc eodem articulo impactas. Quod
8. Jacobiuna. enim hbro II. Apologise de singulari disciplina Ec-
9 Judreuurt. clesise Aquitcjensis pro se jam dixerat, hoc ilerum
255 RUFINI PRESBYTERI 256
dicit, nempe in articulode camis resurrecUone, ab ^ Jo. Vossius
VII. de Vitiis Sermonis tom. V'
lib.
Ecclesia iila sua addi pronomen hujus, ut vcpam, Operum p;ig. 3S0. col. 2, in hoc fi»/iniopere ver-
naturalem, humanam, clpropriam carnem induen- bum nubor leginotavit, ulique cxorevulgi sumtum.
dam oslendat i('co inquit salis caulc Eccltisia nostm
: Plautum illo usum, notat in Minerva Franciscus
(Aquilejeusis^ Fidem SijmOoli docet, qui in eo, fjuod Sanclius hb. III. cap. III. {f. -i."8. pag. 393. edit. III.
a cctcris Iradilur, carnis rcsui^rcclionem, uno addilo Perizonii. Idem Vossius pag.389.observat
lib. VIII.
pronomine, (mrfirfitHUJUS carnis rcsurrcclionem. HU- quoque a Itu/ino Acius Apostolicos ec Aciihus Apo-
JVS sine dubio, quani habclis, qui profilctur, signa- stolicis dici, qui alias Acla el Actis dicuntur. Ge-
culo crucis fronli imposilo, quo sciat unusquisque Fi- bhardus Elmenhorstius innotisad Arnobium quse-
delium carnem suam,si mundam servaverit a peccato, dam flu/ini loca ex hoc eodem opereadducit, Arno-
fuluram essevas honoris, ulik Domino, ad omne opus bianis conformia ad librum II. pag. 6-4. editionis
bonum paralum. Deinde post pauca, quoe comniojii- Lugduni Batavorum anni 1051.
lionis tantummodograliaVih se dici ait, falelur, hunc III. Hujus Exposilionis principem editionem puto

arliculum ad Fidemsuam manifestandamseexpli- quam laudavit Johannes Fellus innotis ad ap-

illam,
cuisse .Hsec quidcm ad probalionemdiclasunt profcs- pendicem Operum sancti Cypriani. primum Oxonii
sionis nostr3e,atque confitemur iti Symbolo HUJCScar- e theatro Sheldoniano .A.. D. 1682. in folio et posl-
nis resurrectioncm. Mox brevi et versepielatis plena modum .\mstelodamielBremseexcusorum. Isti ap-
totius explicalionisanacephalajosi subjuncta, operi pendici FeUus Hiifini exposilionem adjuuxil, pro-
finem imponit sine, ulla ambage ad rectam lidei ptereaquod alii quoque adjunxisscnt. Editio, quam
normam de articulo vitae seternEe locutus. llic vis dixi, sub ipsis rei typographicse initiis seorsum pro-
addita^quibussuperiusha^reticorumdogmata Rufi- u diit, hoctitulo, insignis •.Exposilio Sancti llieronymi
iius improbat, ejus Fidem per omnia Catliolicam in Synholum Aposlolorum ad Papam Laurentium.
produnt. Nihilsane modeslius,nihil sinceriusalanto Oxoni«e 1.468. in 4°. absque ullo typographi nomine.
viro scribi, expecLari poterat. Hanc vidit, receusuitque in .\.nnaUbus typographicis
II. Jam audiamus iilustre de hoc Rufini opere te- Michael Mattaire tom 1. pag. 63. ubi ail Th Bar-
slimonium ex Cassiano lib. VII. de Incarnatione lowium exemplari sua manu hanc notulam addi-
cap.XXVlI. i?u^n!(S quoquc, Clirisliame philosopliix disse Rufini est hxc Expositio non llieronymi. In
:

vir, haudconlctnnendaecclesiasticorum doclorum por- Ms. codice Vaticano 343. folio 1. idemquoque opus
tio, ila in exposilione Symboli de Domini nativilale flieroniimi nomeu praefert. Ilec falsa inscriptio im
testaturia Filius enim, inquit, Dci nascilur ex Vir- posuit -U. AntonioSahellico, ut Ilieronymum Aquilrjic
gxne, non principalilcr soli carni sociatus, sed anima,tinctum putaret, ubi seiinrfKmdicitauctor Exposi-
inter carnem Deumque mediante, generatus. » Nun- lionis Rulinus. Do verba SahelUci ex libro III. dc
quid obscure Deum ex homine nalum teslificatus cst ! Antiquitate Aquilejse. Ilieronymus autem se hapli-
QutE Cassianus exRu/ino adducit, exstant pag. 177 smatis htvacro AquHejx insignitum in Symboli Expo-
ediliouis Barrei. Idem Cassianus cap. XXIV. pa ucn- silione leslaliir quo /i(, ul vel in ea urbe eum nalum
:

rum sanclorum virorum alquc illustrium Saccrdolum confileamuroporleal,vcl ccrle non procul inde.quippc
dicta se subjuncturumalilrmaverat, «t id, inquiens quem Aquilejcnsis parochix, velcxhoc ipso fuiise.
quod auctorilale leslimoniurum sacrorum jam appro- manifcste apparel. Hunc Saheltici errorem,, patria;
bavimus,eliam fideprxsentis temporis roborcmus. Pa- Ecclesiae perhouoriflcum, noslrates Ubenter hause-
tres vero hi suni ex Latinis. Crunt, et pra; his Candidus inCommentariis Ubro II.
1. Ililarius. ante flnem. Henricus Palladius libro IX. frigide ad-
2. Ambrosius. dit :idmultos, non inani forsilan argumcnto sibi per-
3. Ilierouymus. suasisse. At heusviriboni! Ilicronymus semelatque
i. Ruflnus. iterum manifeste prodit, se Flomse, non Aquileja;,
5 Augustinus. Christi i'cs(<;m alham, in baptismo dari soUlam, in-
Posmodum Graecos adducit. Ex recentioribus Ja duisse. Consulatur ejus Epist. XIV. alias LVII.el
cohus Pamclius huic scripto, ab se iuter opera Cy- XVI. alias I.VIll. ad Damasum. Mendum lamen
priani edito, primas tribuit, in confirtnandis puhhcr- istud, cujus fuudus exstitit prava inscripiio, quam
rimc fidci arliculis ej; ulriusque Teslamcnli pro)ihctis (\\\\ Exposilionis iri Si/m^odim, mox delcvit prima
scripiurisque. Andreas Saussayus in gloria 6aucli editio prioris volumirus Epistolarum Siincii Hiero-
Andrese Apostoli lib. 1. cap. 5. pag. 30. liufmus, nymi, biennium post illam Oxonieusem expressa
ait, Aquilejcnsi spresbijtcr doclrina sane el eloquentia Romx in domo Pelri de Maximis juxla campum Flo-
perilluslris, hoc Symbolum ita fcliciter interprctalus ric,prxsidenlihus magistris Conrado Siveynheim el
est,ul ipsc Cyprianus putarelur ; undectiamnum Itt- Arnoldo Pannartz A. D. 1570 in folio. In hoc eniin
culenta cjus exposilio inlcr Cypriani opera reicnsclur. volumiue Exposilio in Symhohtm prostat, non qui-
Subsequitur Jo. Baptista Cotclerius in Monumentis dem llicronymo sed Rufino legilimo auctori, altri-
Ecclesise Graecie tom.III. pag.lJ"7.nolansJustinum buta. LabbeusinBibliotheca minori, supplemento
Martyrem in Dialogo cum Tryphone, et Cyrillum IX.p. 34u. universa /(«fini Opera hoc volumiue
Hierosolymilauum in Calechesi XIII. perinde ac comprehendi perperam credidit, et Caveum pariier ,

Itiifinum in expositione Symbolipag. 181. cditionis D secum in errorem traxit, quem tamen nihil ex Ru-i
Barrei locuin Osea; cup X. v. 6. cnarravisse arbi- /in(Siriptispr8eterSi/m/)i)(i enarrationem, inilio po-i
tratur ut adplicaudum. Sane Augustinus
Ilcrodi sitam,eo volumine comprehenddlur. Codex Germa-
Toutlee, quinovameditiouem operumSaucii Cyrili- ncusis iu flne operum SanctiCyprianipag. 198. edi-
accuravit, in notisad eundem Catechesim pag. 186, tionis regia; Baluzii 1726. in folio a Ruflno sequej
193. et 200. inde Hufmum sua sumsisse declarat. tribuit his verbis. ICxiio.^iilio Symholi Sancli Rit/ini.
Quidni vero sumsisse homo in Gra;corum scriplis Erasmus, qui primus istum /?i//iiii faetum inseruilj
tandiu versatus,et Cyrilli inprimi.s, quem noverat, operibus Sancli Cypriani, BasUa; ap\.d Frobcuium|
cujusetiamEcclesiae eralpcesfry^f^Generatimquo- A. D. 1519. 1525. etl530. et in ofncina HervagianaJ
que eum nominal ubi ait, ecclesiasticos tractatores A. D. 1540. iu folio excusis, iia de eo scribit in epi-
aliqua de symbolo pic cl hreviler edidisse. Brcviler stola ad Laurenlium Puccium Cardinalem S;/m('0-l :

enim de Symbolo Cyrillus iu Calechesi, quam dixi- lum Fidei, qiiod in eviilijilis pariler ac ilescri)ilis viyM
rous, aliqaascripserat.'Jacobus Usseriusiu Diatriba litminihus. ('i//<riu?ii hahel, iuler oprra />i«i
lilitliim

de Homana; Ecclesise Symbolo pag. 7. obsorval, llicronymi fcrlur liiifini nomine. Inlra vcroiu notll
Kcnan(ii(»i Furtunaium insua explicatioue Symboli, post eplstolam Slilns sulisargiiH, huc opits non <•.<«(•
:

i?ti/ini(mseculum. IIoc factum, ciuia Forlunalus (u- Cypriani,ct iiitrr opcra llicronymi fertitr inscripluiii
vacri gratiam in AquiIt'jeusiEccIesia,pcnndeac/{u- Rufino. Aec abhorrct phrasis u phrasi Rufini ctinler
finus, acceperat, ul suo loco osteniJam. Gerardus hujus opera magnifice dc Symbolo memtnil Genna-
257 VITA. LIB. II. GAP. XVI. 258

dius,quod adeo praicUire dicil esse disserlwn, ut ceteri ^ de servanda Virginitate ad Demetriadem Virginem
ad huuc dixisse videantur. In indice pariler liajc le- Juliana; Illiam, ct Probas neptem, miris et magnis
guntur Sijmholi expositio non csl Cypridni, ijuod
: laudilnis extollit, (piarum lacmiam liic assuam :

hievclicds iioslcriores operum

cnunicral. In Ceiisura Proha illa, in^iuit, (imnium diijnilaliim, ul cuncliB no-
Origeuis oUiUouum Basiloeusium, Ubi Erasmus de hilllalis in Orhc Homano nomcn illuslrius cujus San- :

Librariis(iuorilur, lioccrimcuilllsadscribit: Siimho- clitas, et in univcr.^os effusa honilas cliani apud Bar-
lumu Hiilino exiilicalum, in Cijpriani nomcn translu- beros ccncrahilis fuil, i/ic<i/i Irium liherorum Prohini,
lerunt; scdila miiltis commulalis, ut ipsa res clamilcl Olijhrii, el Probi non filijaruntordinariiconsulalus:
non casu sed dc mduslria faclum essc. lloc paclO et quum, inccnsis direpliscjue omnihus,in Urbe capti-
Erasmus expungil, quas pridem in Declarationibus vilussit, nunc hahitasvcnundaredicilurpossessiones,
suis ad censuras Facultatis Parisiensis Cypriani fa;- et facerc sibi amicos de iniijno Mammona, ([ui sc reci-
tum ratus, scripserat tom. IX. Operum
ediouis pri- piant in xterna labernacula, ut erushescat omnis Ec-
ma3 pag. 701. Oplaudum, ut iunova editione liujus clcsiaslici niinisterii yradus. el cassa nominamonaclw-
priBlantissima; Explicaliouis, praiterilseomnes Cy- rum emcre prsedia, lanta nobililale vcndcntc. IliEC
priani,Hieron^mi, el fi)(/i»i i nomiuibus excus^, cum scribebal Hieronymus A. D. 'Ai. post Urbem jam-
codicibus Mss. diligcnter collatae, emeudeutur, con- pridem ab Alarico direptam, adeoque post Rufini
lextu in capita scisso, ne S.vmboli articuli, vel ser- obitum, ut infra dicemus. Rufmus ergo lantte heroi-
moncs, ut vocal/?«/iin(s, iudiscriminatimet coiifuse dis necessitudine claruit, perinde ac Joliannes Chry-
cum cxplicalione ipsa coalescant, quemadmodum in sostomus, et Hieronymus, sanctissimi viri. De Proba
primiseditionibus coalueruut. Paulus Manuliusom- j. juguper aliqua dixi in Antiquitatibus Hortae lib. II
nium optime
opti distinxit in sua editione Romana ope- " (,g^p_ jy_ g_ 3_
rum Sancti Cypriani anni 15li3. in folio pag. 3S1. III. Hieronvmus Apologiae pag. i68. Ru
lib, III.
Smguli enim articuli separatim disposili, et aute flnum his verbis alloquilur: lu eliam Lalinos libro'<
singulas enarrationis partes divcrso charactere in in Graicum vertis : nuhis dare nostris cxlcrna prohibe-
medio paginse expressi, legeutium occulis otTerri de-
bis? Quos libros e Latiuo iuGrcecumsermonem Ru-
beut. Editionibus jam adductis subsequenles acce- flnus verterit. ignoramus. Hoc tamen satis refelUt
dant.Z.i(3('"'ie(iSisapudSebastianumGryphiumcum Humfredum Hodium, qui lib. I. de Bibliorum texti-
operibus Sancti Cypriani A. D. 1337. in 8°. tom. II, bus originalibus cap. IX. §. 3. pag. 51. constaae ait,
pag. 15i. Jacohi Pamclii cum iisdem operibus, An- Rufinum Orsecorumlilcrarumno)i fuissc valde perilum,
luerpiae perio. Stclsium 1568. iu. fol. Mariani Viclo- nec inlellexisse quid n^J Tiavj signi/icaret, Ruflnum
rii cum operibus Santi Hieronymi. Roma: in aedibus
scflicet, qui ad IriginlaannosinlerGrificos versatus
Populi Romani A. D. 1376. tomo IX. pag. 108. De- doctissimos, in de maxima parle Grascorum hihliolha-
nique Renatus Laurentius Barreus eandem Symboli cam Latinis exibuil, ut ait Gennadius in Catalogo
Explicationem cum aliis /{«/((li operibus vulgavit cap. XVII.
Parisiis apud Michaelem Sonuium A. D. 1330
pag. 169. CAPUT XVI.
CAPUT XV. I. An Rufinus Flavii Josephi operum Lalinus ia-
terprcs. II. Varia de Josephi anliquissimo codice
l.AnaloliiAlexandrinicanonpaschalisa Rufino latine Mediolanensi. III. Num Hieromjmus et Ambrosius
conuersus. II. Ejus Epistolae omnes deperdilx III P Josephum Laline converterinl. Ecjesippus esl Jose-
Aliqua e Lalino in Grxcum sermonem Iranstulit. phus de Bcllo Judaico ab Ambrosio Laline conlrae-
clus. IV Friderici Gronovii coUatio inler phrases
I^gidius Bucherius in Commentario de Doctrina
Amhi'osii, et Eijesippi adprobala et defenza V. Jo-
temporum pag. 439. e veteri codice Ms. primus in
sephi versio Rufino ubjudicalur.
lucem edidit Anatolii Alexandriui Laodicensis epi-
scopi Canonem paschalem, cujus versionem LaiiQam I. Ad lucubraliones alienas, Rufino adscriptas,
Rutino seque omnesadscril)ere ait pag. .430. scilicet devenio. Principem locum obtiueut Flavii Joscphi
tanquam Eusebiante ejus Historiae adjungendum. Opera Omnia, quoium e Graeco iu Latinum sermo-
RuDnus enim Eusebianam Hisloriam latiue verrit nem antiqua trauslalio, vulgo Rufinum auctorem
atque etiam interpolavit. Adi Jacobum Usseriumin prsefert, De hoc minime dubitat Philippus Labbeus
Syutagmate de LXX. Inlerpretibus cap. V, pag. 30, in notis ad Catalogum BeUarmini tom. II. pag. 308.
ubi exlib. VI. cap. XIII. locuni interpolatum addu- et post eum LudovicusDupinus lom. III. Bibliothe-
cil. Eusebius enim Canonem hunc decemnovenna- caj. HincRuflnus, ut certus, nec dubius Josephi in-
lem laudat Ub. VH. Hist. cap. XXVI. et Beda ini- terpres, non raro ab imperiosis criticis Erasmo,
tio Epislolse de ^Equinoclio, quam emendatiorem Scaligero, Casaubono, alusque immaniter vapulat.
edidil Petrus Franciscus Chiflletiusin Disserlatione Mitior tamen et cautior est Caspar Barthius in Ad-
de Beda cap. III. Laudateliam cap. IV, et XXXIII. versariis lib. XLIV. cap XXIII. in fine, ubi anceps
de Ratione temporum, deinde Colmannus Scotorum hseret, numinJosepho Rufinum agnoscat. InCom-
Episcopus apud eundem Bedam lib. III. Histor. Ec- mentario ad Claudiauum pag. 1105. Inierpres, in-
clesiasticse gentis Anglorum cap. XXV. Jo. Geor- „ q^^^ Josephi ncc Rufmi nomen uhique fe.rens nec illo
giusHerwarlus in NovaChronoIogiacap.CCXXXVI. Lf
^^^ ^^^^^^^-^ inditjnus. Vossius lib. II. de Historicis Lati-
Canonis hujus AnaloUani initium a vulgari anno niscap. XI. de Ruflnoloquens, haec memorise man-
Ghristi 277. Probi Imperatoris sccunrlo, deducit ; at davit Inler alia, quse Gennadius ct ex. eo Honorius
:

vero Bucherius ab anno antecedentc !276. deducen- commemorat, ClementisRomani Recognitiones et Fla-
dum esse contendit. vium Josephum Laline translulil. De Clementis Re-
II. Atque heec dicta sint de Rufini sinceris et ge- cognitionibuspostGennadii testimoniumnonestcur
nuinis operibus, quis nobissupersunt. NamEpisto- dubitemus. De Jcsepho la.men Gennadius eillonorius
las ad timorem Dei exhorlalorias rnullas in Genna- omnino silent, speciatim saltem, nisi generatim loqui
dianiCatalogicapite VII, memoratas, postgenerale dicamus, ubi Gennadiusait^RuflnumHiuxiJ/ia /)(((•(<•
tot sseculorum silentium, aUcubi inter blattas et ti- Griecorum bihliolkecas Lalinis exhibuisse, Hoc tameu
neas etiamnum delitescere, vixsperariposse cense- grneralim dictum, mox singulari enumeratione ita
mus. Inter has, ini^uit Gennadius, paieemincnt «(te explicat: Basdii scdicct, et qua3 subsequuntur, Jusc-
i/i(((s ad Proham dedil. U-esc est Anicia Falconia phi nomine haud reticendo, siin Ulis fuisset. Ex ve-
Proba, Sexti Petrorui Probi uxor, super omnes Im- teribus, quiloquatur, unicus est Cnssioiiiniisiueun-
perii Romani feminas genere perinde ac virtute cla- tis sexti sasculi scriptor lestis ipse quidem satis
:

rissima, ad quam scribit Jo. Chrysoslomus Epist. locuples, modoperspicuis disertisque verbis Ruft-
168. quamque Hieronymus Epist. XGVII. alias VIII. num Josfphi interpreteia faceret. Atqui anceps om-
 : :

259 RUFINI PRESBYTERl i(i(l

versione conferre non potuit quod ea

nino est Cassiodorus deque libris sep/em captivita- Aedita Josephi
f: . . „
tis sive belli Judaici
;
. .j.:.: l^ST:.^ i„„„it„,
Untum loquitur, non M<Ho
r.r.r, de aliis nnn
non praesto ftssBt. Hoc
npipsto esset. non factum dolet Caveus
1 oc noii uaveus in
qaos se ab amicis marino Rufino A. D. 390. Sed cgo ceilior factus sum, codi-
An(i(iiiil'iluin Judaicnritm,
laborc in lihros XXII. Latinc verteudos curasse ait, cem ab edilis non discrepare inquo priElerea nus-
;

quum nondiim aquoquam latine versi fuissent. Verla quam Rufluinomenapparel. Curautemappareal, si
Jiiddico Rufinum
ojus de !icf)tcm, quos dixi, lil>ris, hajcsunl cap. XVII. Uufini uon est-? Librorum de /J.-Hu
ab nonnullis interpretem putari. ailCassiodorus ; non
de Inslitutione divinarum liter.irum: Qui eliam Jo-
sephus)f( alios seplem liliros cnptivilalis Jiidaicx mi- tamen horumce hbrorum deAniiquiianbus Judatcu.
rabili nitore conscripsil.Quorum Iranslationem alii IIos cnim Senator tesutur, se a/. amici» vertendos
Jlieronymo, alHAmbrosio, alii dejiulani RUFINO: 7«« curasse, quod Cnece Umtum legerentur. Cassiodori
dum lalihua adscrihilur.omnino diciionis exitiiix me- verba ex eodem,quodsuperiusadduxi,capiteXVlI.
rila dectarantur. Hsecproilunt, quo loco Hufinusha.- de institutione divinarum lilerarum, huc adfero :

beretur. Caussas, cur ea iranslalio singuUs adscripta

llunctamcn (Josephum dc Anti<julitaihusJuda\cis)
fuerit, investigremus. Et primo quidem, quod Rufi-
a6 AMICISNOSTHIS, quoniam eslsublilisninnselmulti-
pUeJC, magno labore in libris X.XII. converti fecimus
num spectat, ipse ob tot alias suas translaliones in
ore omnium vcrsabatur. Quare Josephi quoque in Lalinum. Hi amici, quorum opera in Grsecorum
scriptis Latio donandis Cassiodorus
utebatur, qui-
translatio ilU adscribi facile poluit.
II. Jamdudum rumor increbuit, in BibliotKeca nam fuerint, videamus. In Institutionejamadducta
Ircs lantum ab eo nominari comperio.
Hi sunt
Ambrosiana ipsum aulographum, vel saltem
ftii/iiii

apographum Ion<?e anliquissimum in corticc Misy- g qui codicem encyclmra

| Epiphanitis Scholasiicus, :-j...
plio descriptum servari. Primus, quemreperiejus Concilu Chalcedonensis,
- -
Cassiodoro
pro defensione
defensioi
Instilutionc
meminisse initio sfcculi XVI. est Poniiciis l'icutiii<s flagilante, Latmum fecil, ex laudala
in Vila EmmanueUs Chrysolora; anle suas in ejus Ero- c;ip. XVII. quem, inquit, codicem
a viro diserltssuno
Epipbanio feeimiis inLalinum de Grxco sermonc
lemata a Gu-irino contracta, Dcc(<ira(ionei lumuliua- con-
rifts,quas vocat Ferrarise edilas apud Johannem verii. Exstat in Coucilii Labbei tom.
IV. pag. 81.
J/a;oc/iu»t A. D. 150!<. in 8°. I'unticum de hacJose- cuius emendationes viilgavit lialuzius in
nova Colle-
ejposi-
phinicodicistranslaliouemiriricejudicantemprajsiat ctione ConciUorum pag. UOU. Didymi etiam
audire. Nam et circa A. D. 350. et ab Hieronymo (toiiesSalomonis Proverbiorum, et VII.
Canontcarum
descriptam affirmat. Verba ejusha?c sunt: Exstai Episiolarum sibiab Epiphauiofuisse translatas, Cas-
Divi Hieronymi et propria manu, originalis liberHu- siodorus prodit cap. V et VIII. Ad hac Epiphanms
conver-
fini, in Divi Ambrosii Mediolani, in capsaplumbi,, pe- Sozomeni. Socratis et Theodorili HistX)nas
jor (nempe male habilus si bene auguror) qui in pa- tit inque XII Ubros distribuit
quibus in compen-
:

pyrisvelcharacleribusLanqobardorumantiquis.Anni dium redaelis, Senator suam Tripurlitam couflavit.

sunt mille el cenlum el quinquayinla vet circa, uteyo, Huius prajfationem consule. _

qui non ignarus illarum formarum mullas paginas -y Dellaior preslnjier, Origenis HomiUasm
Esdram
votverim, antequam aliquid coynoscere poluissem. Sic La'tio donavit, rogatu pariter Cassiodori,
hoc codem
Poniicus
. , —
Virunius: de quo
., dequeejus scri
homine,,--, teste cap. VII.
ptisquamplurimis, nonpaucaameadnouta prodie- .^ Wi(/iani<s Joan. ChrysostomiHomilias
XXXIV.
runt in Diario Literatorum ItaUaj tom. XXIV. pag. p iQepjsiolamadHebrajosIaUnasfecitCassiodoroilem
'245. Nempe, rinoiio judice, Hieronymus medio sk- ^ obsequuturus, quem vide hoc testanlem cap.
VIII.
culoIV. characleres adhibuil, qui limen sajculo VI convertendis
IIos ergo amicos tres, non alios, in
apud nosprimum visi. Quippe tunc Langobardi Ila- adhiliuii.
liam ingressi sunt. Sed Poniico credenda haec relin-
Joscphi yl'n(igia(a(i6t(St/udaicis Cassiodorus
prffiqueceteris fortissis, ut ego arbitror,
omniuiu
quamus, qui et Ravennaj vidis? e se ait tabulas papy-
principem Epip/iaiiium.cui alias ea translatio inler-
raceas sub Hadriano /l»3!(s(oconrectas. Neque ha;c UcclillimCassiodoruseinominatim
dixisse contentus, testatur, tunc recens [nuper) Cor-
dum tribuitur,
nou Quare nuUo modo ambigi potest, quin
tribuat.
cyrenses, seu Phx^ices, privHeyium duum millium Justi-
annorumlilerisaureisconscriptum,cumpropria manu
codex Ambrosianus, ipsa aHale Cassiodori
nianoimperante, Latine exaralus, abamicis Cassio-
Alexandri Magni, Venetiis depromsisse. Cui el Sena- Mirum est, viros doctos haclenus m
dori prodicrit.
lores capul denudarunl, el mnjora concesserunl Fuit
conlrariamsentenli.ununoagmineivisse. Nam proe-
.

Poniicus certe virperiusignis, divinalionibus tmieu de 1 1 Barrein

ler iam adductosRenatus, Laurenlius
suis mirifice indul!.'ens. quique proprii ingenii deli- scribit
prefalione ad opuscula Rullni, de co sic
riis se facile abripi sinertt. Hujusmodi homines cxemplnr
Josi-p/ti<(ii<iii /,a(i»um/"cci(/iis(oriam,rujus
nunquam desunt. Petrus Paullus Boscha libro I. de asservalur Mediolnni in sede Sancli Ambrosii, Lnngo-
Origine et sUilu liibliothecse Ambrosiana; pag. 10.
bardicis scriplum lileris. HicconformiahabetJoUauucs
codicera iUum Mediolanensem non Hieronymi, sed
Henricus Holtingerus inBililiothecario cip. II. >?• 3.
Rufini manu ah hincnnnos millc cl Ireccnlos scriptum Bo-
pag. 33 et llieronvmus Welschius in epislolaad
narrat qua in aclate adsignanda Virunio proxime conipa-
siLim post Reinesian.is p.ig. 470. Rufinum de
:

accedit. Ad hsec ex Jo. Petro Puricello io Disserta- quem

1) cto Ambrosiani coiiiiis auctorem facientes,
tione Nazariana cap. LXIV. §. 35 pag. 372. ab Ai-
taincn nihil de Josephi operibus in Latinum vertisse
tila poslAquilejam evers;im, aulographum ad Insu-
palain est.
bres perlatum,conjectura »ion fuiili arbitrarise ait.
III Sed cur, inquies Ubrorum VII
de Bello Ju-
Bene sit tam secure et feliciter divinanlibus! Jo.
Mabillonius, qui codiccmcontrcctavil.vir indijudi- daito Latina translalio, ad 1 lierony mum
interpretcm
candis hujusmodi cimeliis oppido sagjx, et perilus quod ait Senator, pertiuere aliquando crediUi est?
quam maxime, in Museo Iialico tom. I. pag. 12. Caussam accipe. Hieronymus in epist. LII, alias
scriptum testatur anle annos mille et ccntum.haud XXVIII. (.Vioic /.X/.)ad Lucinium BiEticum scripla,
mullo posl Rufini celatcm cui et ipse librum adsi-
:
hcec habet Porro Josephi libros, el Snnrlorum l'n-
:

pix el Polycarpi valumina falsus ad le rumor

perlulil.
gnat, quo ait contineri a/i';»o( /i(jro.s F/arii Joscp/ii
dc Anliquilalibus Jwiaicis, Hitfino inlerprctc. De lite- a me Irtinslatn. qiiia negocii mci, nrc virium esl, Inn-
raruin forma sic censet Scriplura codicis non qua- lasreseademinnlteram'linyiiamee.Tprimercvrniislale.
:

drala,sedminutioresl, qualissevoJuilinianiobtinebal, Ha;cIIironvmus.PoslmodumviromagaoaIiquido<-i»

forma- fere siiiiilis ci quam e.r charta linvennensi re- e( i.iriiim ad Josepliuiu Iranferendum suppcliisse
liilimitH iii )i(/ro V. de re diplnmalica. Sic Mabillo- existimatum quod nmen suppetiit nunquara. De
:

nius. Sunt vero fragmenta librorura VI. VII. VIII, Ambrosio ahler dissorendum. Exslantlilm V.Uiiiii
de betlo Judnico, seu </<; Gcslis Judo'orum, qui
eliam
IX. el X. de Anliquilntihus Judaicis, ab imperito com-
pnrtorc m:ile disposita. Vir summus codicem cum de Urbis Hierosolymitante cxcidio propterea Inscri-
iitil
VITA. HB. II. OAl*. XVI. 26!2

bunlur, quod iurle a Maccabseis ad Uierosolymfc ^ codices Mss. lonffo antiquissimi, alque integemmi
urbis et templi ruinam sub '1'. VespasLino Augusto sinceram Vossii membranarum lectionemperperam
deducantur. Ui libri jamdudum ligfsipjii, sive /lig>'- rmsam, reslituontes, infra numerabunlur. Ego in-
sii^pi, aut condiloris ncmon pra;IVrunl
Ih-ricfiiiid : lerim hanc enisioncm saiculo XII. anliquiorem vix
quod recenliorcs crilicos mirilico torsit. .Vlii cnim puto. Elenim Ordencus Vil dis in Historia, quam per-
Eyesiirpiim illum pulabunt, qui libros V. Ilisloriio duxit ad A. D. 11 II. primus omnium occurril, qui
Ecclcsiastica) sub Aniceto pontilice scripsit circa hunc Er/esippum laudaverit. Laudavil autem lib. II.
A. D. 170. teslc Euscbio mullis in locis, et Ilicro- pag. 408. Eiicsippus, inquit, vir sanclus el erudilus,
nymo in Catalotro cap. XXII. IIujus sentenlise pii- Apnstolorum lcmporihus vicinus, in ijuinto Commcnta-
musauclor, quem viderim, fuitGuillclmus Paslren- riorumsuorumlibroJacobiJusti mcminit. H^ncleguntur
gicus Pelrarcha} necessarius iu Orit^inibus rerum lib.veditionis Barrei. Eodem aevoOrdericiJo.Sares-
lol. 27.Alii h'ijfsippiim qucmdam genuiuum,
junio- bcriensiscimialiis historicis Egesippumlaudavit in
1'olicralico lib. VI cap. XVIII. pag. 318. el lib. VIII.
rem tamcn, cxcot,'itarunt. At postca iu ejus a;tale
adsipnanda sibi ungucsrodere etcaputscalpercco- cap. XVIII. et XIX. pag. So^^elSoo. Scriptor Ano-
acli sunt. Istius enim Ejiesippi codcx GrEecus, unde njmus dc modo '.egcndi Sacram Scripturam nuper cdi-
versioLatina fluxerit,nusquam ropertus est. L.iiiuug tus abEdmundoMarleneinThesauro Anecdotorum
ctiam pcrinde ac Gra^cus iste Eije>:ippus, gencratim tom. I. pag. 488. monuit, legendos ex latere Jose-
iudictus antes«culum XII. quo Johannes Sarcsbe- plium et Eiiesippum.liemicas Valesius ad Eusebium
lib. I. cap. X. observat, iu Ecclesige Pariensis pcr-
riensis illius mcminitinPolirraticobbro VI. el VIII.
Ad ha3c juniorhic/ia^^siwns^iliquanarrat^nontan- gantiquocodiccEusebiano, ex fiu/im' versione, sem.
lumsajculo iv.scdeiiam x primum audita, si Vossio
Historicis Gr.-nris
'
"
^QfJuseppus— '"" ubi
legi,
ApoUouiusCollatinus
=" ^
•'• in
de Caltaneis
"' '"
Grseco est 'iw^riTio?. Petrus
Novariensis, De-
auscultamusinUb.II.cap.XIV.de
propc linem. Philippus Cluverius in Gommentario cembrio scquaUs, argumento hausto ex Egesippo,
de tribus Rheni alveis png. 71. ab Hegesippo Rhe- excidium Hierosolymitanumcarmineheroico dcscri-
num bicoruem ex Virgilio dici animadverlit, neque psit, et in quator libros digessit, in quorum secundo
cum esse Theodosio Imp. antiquiorem. Ejus ,i>laiera, Jo.<!!;)u.spro/o,sr/)/iousurpatur,etdactyloexprimitur.
de qua ncmootiamnumquid certi afDrmare potuit, Ilactenus dicta undequaque confirmat praBstanlis-
auctore Cluverio, nos designabiraus. 'Hic Efjesippus simus MabiUonius in Museo Italico tom. I. pag. 14.
qui hypobolimfeus est, alicubi incrustatus, et sub laudens veterrimnm codicem Bibliothecaj Ambro-
corrupti nominislarvadelitescens,peiquamfacileso sianEe, in quo non Ejcsippi, seu Joscppi liber V.
suamquc jctatem criticorum notitise subduxit. Sed legiturin superiorimargineplurium paginarum. sicui
rem aliquando aperiamus. Is est purus pulus Jose- enim Jcsephus Greece 'I(o!jr,7to; dicitur, ila Joscppus
phus dc licUo Ji((/(McoLatinecontra6lus.isnimirum, Latine ab interprele dictus est pro ./osc/?. Hincposl-
quem subobscure a Sancto Ambrosio Mediolanensi ea Josepoh, Igisippus, et tandem spurius Egesipus,
translalum ait Cassiodorus. Hoc membranaj non unas, instariUiusvetustiorisprodUt. InitioUbrill.ejusdem
sed multEe esequeauliquissimse hoc sermo.et stilus;
; codicis Mediolnaensis hsec leguntur Amhrosius epi-:

hoc ratio, hoc illustrium quorundam in re literaria scopusdc Gneco transtulit in /a/jinim. Aliumcodicem
vivorum aucloritas abundc conOraiant, Andreas Ma- Taurinensem, Mediolanensiconformen.ibidem Ma-
sius, sacra; antiquiiatis peritia excellens, hoc idem billonius recenset. Codex coeuobii Cremifimensisin
olfecit, quanlum colligere possumus exLatiui Lati- Q Austriaapud FabriciuminBibUothecaLatinaiom.lll.
Duad eumdato responso A.D. 1366. tom.II. Epis- sic inscribitur: Traclalus Ambrosii episcopi dc His
lolarum pag. 119. Lectum enima Masio Egcsippum loria Josephi captivi, translati ab ipso dc Grseco in
miratur I.atinius, quippe qui eum nonmagni facciet. Laiinum. Alium codlcem, Egesippi, et Sancti Am-
Sed eo magis rairatur,Masium 00 animum induxisse, brosU nomina prseferentem, servat Florentise BibUo-
ut ab Ambrosio latine versum putaret, nisi tamcn, theca Gaddiana, ame contrectatusA.D. 1717.m6nso
inquit, si adolescenti fortasse, nondum ad judicandum Maii. Caveoin HistoriaUteraria .-V. D. 374. htec ea-
aplo, eaejxidisse velis, (jua; exercilationis tanlum gra- dem Historia vulg.iti ^'gcsippilaxiorest Josephi La-
lia tenlasset. Ita est. Ambrosius adolcsccns, necduni tinaconversio, inqua pauca exstent, quae in Flavii
episcopus, islud opus concinnasse dicendus esl. Lati- Josephi.'! i)/i(yui/a/i/)Hsc/ BelloJudaico non h.ibeanlur.
nius.etabeoconsultusGuUlelmus Sirletus ignora- Liherior Josephi de Bello Judaico interpretalio voca-
bant, in Egcsippo Joscp/iumlatere: quodaliiquoquc tur a PauUo Colomesio pag. 693. Operum. AFran-
ante ignoraverant. Angelus Decembrius.domo Vi- cisco Petrarchain Itinerario Syriaco pag. 56!2. Ope-
gletano inlnsubribus, in Politia literaria, quamdi- rum editionis Basileensis laudatur Egesippus libro III
cavit Pio II. Pont. Max. haec habet librol. Parte V. llistoriarum, Josephum seculus. Hortensius Landus
fol. 9- pag. 2 edilionis AugustauEe apud Henricum MediolaiiensisMedJcus, plurium voluminum Italico-
Steynerimi A. D. 1340. iu folio: Ejusdem Hisloriie rum et Lalinorum auctor ingeniosus et lepidus, in
(Judseorum a Josepho criptaj) vencrabilis scriplor eo, quod Italice Ecrulatn scriptorum vetcrum et rccen-
Aigcsippus compleclendus. Decembrius primigenium lium inscripsit pag. 17. ait, Hegesippum errores Jo-
libriauctorem,£'ycsi/);j!())iquidemab Jm6)'osio lamen 'nspp/ii castigavisse. Neuter /oscp/iu»i in Hegcsippo
puta
Latine translatum putavit. Sic enim ait libro VII. latentem vidit. Notandum est tamen, Ambrosium
Parte LXXVI. fol. 138. ^Egesippns vocabulum Hts- non tam interpretem Josephi librorum, quam novi
torici Grxci, ex capra et equo compositum quide bcllo
: operis conditorem fuisso; quippe qui libros septem,
TiticiiinJudaiisscripsit,adoctoreAmhrosioLalinetrans- iu i;ui"(/uccontraxerit, et desuoqusedam addiderit,
!a(us.DecembrioaddamusGeorgiumCortesiumCar- undeUbri aetas educilur. Jure ergo Isaacus Vossius
dinalem. Hicposlepistolas suas pag. 334. quin^;/c- in Appendice nuper adducta refellit Christianum
sippi, iuterpres fuerit.-l»i/jco.sius,neutiquam dubitat, Schoranum, Josephi .\ntiquitatum Latinam transla-
sedpostea elipse .Egcsippuni Ambrosii eundem fa- tionem RuUno tribuentem. Jure etiam afUrmat ver-
cil, atque Ulum, de quo Eusebius e t Hieronymus me- sionem Egesippi sive Josippi esse Ambrosii, hocque
minerunt. Isaacus Vossius in Appendice ad librum tamcertumcisc^quam quodcertissimuin. Sed crrat vir
de LXX. Interpretibus pag. 1-27. Egi'sippi nomen prfestans, dum versionem DclH Judaici esse RuUni
non ex capra et e<iuo, ut pronunciavit Decembrius, ex stilo argui arbitratur.
sed ex Josippo ortum animadvertit. Librarii enim IV. Johannes Fridericus Gronovius Monobiblon
Josippi xiomnxi idtilJosephi, mutarunt in Igisippi : observatorumin Sci iptoribus Ecclesiasticis vulgavit
cujus rci (loquitur Vossius) lldcm faciunt membmnse DavenlriasapudJoannemC.dumbum A.D.165I.in-l'2.
noslra; pcrrclustse, in quibus eraso Josippi nomiiie, Vir doctus in hoc operc, stilum.4 utio-osia)!.!!»! cum
(i/(c/'H/)isu/)s/i/u/Hm.roi»;ja)-t'(.PaullusColomesiusea- Josippiaiio commili t, easdemque phrases ad utroque
dem refert pag. 685. Operum edilionis Fabricu. AUi frequentatas. easdem dic tiones el verborum argutias
263 RUFINI PRESBYTEm 264

utrique Scriplori in deliciis passim babitas, sexcen- j^ majora opera condere. Sed Gronovium audiamus
tis locis utrinqueproductis.emcniiatiset illustratis, Jlamullaapudutrunqttegcminagermanarepcriuntur,
animadvertit cap. I. VI. XI. XVI. XXI. XXII. XXIII. quibtis hene exactis vi.r possis pali, quin unum esse el
XXIV. iis prcelermissis, qufEelsivaldeAmbrosiofa- profrssoruni nomen aurlorissiii, el hujus dissimulanlis
miliara, quia tamcn et aequalibus frequentata, magis illud, scripli aurlorem ej-clames. Rcm plane conficil
aevum quam auctorem coarKuere vidcrentur. lUec viisummedoctus ac taliumjudex certe perspicacis-
tam multa et lam singularia, sibique similia, nec simus Lucas noisicninsm fine Monobibliedilionis I.
alibi obvia.nonduobus, sed unitmlum auclori ad- ad sedono missiab auctore Gronovio, ubihajcmanu
scribenda. lu duos cnimcadere poluisse, nemo qui sua adnolavil Quse rir doclus primo harum ohserva-
:

hsec paullum accurale perpenderit,sibiunquam fa- lionum capile crudile dispulal de spurio HcQtsippi
cile persuaserit quod tamen slbi persuaderi passus
:
nomine, de vero ejus Uislorise auctore Ambrosio,
et

est Sebastianus Nanus Tillemonlius inComraenta- conprmanlur aucloritale anliquissimi codicis M, S.

riisde Hisloria ecclesiaslica tom. I. pag 541. judicio Palalini in yalicana Pibliotheca, itbi hsec operis in-
quidemnousuo,sedalienoductus, auctorum scilicel scriplio hahelur: Incipit traclalus Sancti Ambrosii
postremaeeditionis Operum Sancti Ambrosii, Pari- Episcopi, de Hisloria Josippi captivi, translala ex
niis excusie apud Jo. Dafilislam Coirjnardinn K. D. Grxcoin Latinum. (Juorirca expuncto falso llcgesippi
1690.infolio. Siquidem viri docti, mihique amicis- nomine, verus operi tilulus sic conslitucndus vidctur:
simi, in prsefationc primi voluminis pag. 5. aiunt, Sancli Ambrosii episcopi continualio Historise genlis
comparationem,aGTOnoweoinstitulam,fallacemcsse, Judseorum ex Josippo. Il.i //o/s/fnius in SUO excm-
quum ex auctoribus diversissimis, inter se affines plari nunc Bibliolhecffi Angelicae. AbHcnrico Vale-
loquendi formulas hinc et inde resecare et com- B sio in notisad Ammianum Ub. XVI. cap. VII. dici-
ponere. cuivispromtum sit nihilque huicoperiin-
: tur c/osip/'iM ab Sancto Amhrosio verms in Lalinum
sit Ambrosiani slUi judiciique.Tillemuniius suumhis scrmonem. His concinil Jo. Pricasus, vir et ipse do-
calculum addidil, dicendl characlerem placidum ctrinse prsestantia conspicuus. Initio enim Egesippi,
nimisetlenenueulem ratus, quamut.Vmbrosio iribui queni Cornelius Guallherusabseillustralum edidit
possit, dictionesque ipsas in mullis ejusdem sevi Colonise apud Malcrnum Chotinum A. D. 1559. in8*.
scriptis facile occurrere. Verum haec nimis genera- Pricseus manu sua haec adnotavit -.Pelrus Scriverius
tim dicuntur :nec Ambrosii stilusnon estplacidus, ad Marlialem lih. /. epig. "6, Pseudo Hegesippus
neclenefiuens. Dictiones vero, quas Gronovius cot- {qiii in vcUislo Ms. Glosographo tn voce, defoenero,

rasil, nusquam spissius, quam apud Ambrosium oc- Amhrosius in Hcgesippo,citatur) de Bello Jndaico et
currunt nec formulse ipse tam paucje numero sunt,
: cxcidio Hicrosohjmilano lih, 1. cap. XXXlh Anto-
et in quovis scriploreobvise, utmultisadscribipos- nius, inquit, Clcopalrse amori defscneralus inserviebal,
sinl singularcs enimet plurima? sunt, unique Am-
; alquc addiclus cjus libidim famulabatur. Hegesippus
brosio famdiares prajterea nemini. His visis,P/n7ip
;
hic est suppo.ntilius, ct infimsc plane vetustalis scri-
j>!M /.^(<fcei<.«, laliumetipse.judex apiissimu3,inlom. I. plor, qui non conlcntus vcrhis Josephi, ul vidfalur
de.Scriploribus pag.i-20. Gronovii conjecturam non aliquid novi afferre, ssepe nobis sincerum vas incru-
improbabilemjudicavit; veldicideberecensuitPscu- slal : quod magni Scaligcri in Animadversionibus Eu-
doegesippum Ambrosio atqualem Ambrosii verba ci
, schianis dc co jiidicium est. Ex Scriverio haec Pri-
scnicniias sludiosissimasemulatione sufTuratum. .\cc C8CUS in exemplari Bibliothecaj Angelicae, cujus
nim, inquit, oviim ovo similiiis, quam Ambrosii el f margini notalus cliam inspersit. Veterumcodicum
Pseudocgesippi loculio sibi similis est. Nos, flnorura Mss. A mhrosii nomcn prajferenlium, quos appellavi,
eamesse, nullomodoconccdimus;sed utramque ab numerumaugct, Cant;ibrigiensis aCaroloDaubuzio
uno eodcmque ingenioet manuprofcctam.cum viris laudatus in librol. dc Teslimonio Josephi 1 1- pag. i!

egregiis statuimus. Magni operis Bollandiaui Scri- l(i. in quo codice ad finem libri I. perindc ac in Me-

ptores tom. V. Junii pag. 391). 391 ct 400- de noslro diolanensi, lcguntur ha;c verba //ca/issimi /lm/>ro.<rii
:

Egesippo locuti.Oronovii senteuliam, postLalibeum, Iranslalio c.c Jnscplio. Liher primus cxplicil. Unum
haud obscurcarapleclunlur. Ludovicus Vives tanto Claromonlanum, a mc supra indicatum, curatorcs
anle in librum XXI. cap. X. Sancli Augustini de cditionis Ambrosiana? addiderunt, in quo liber iv.
Civitale Dei, /l!ii'')-o.<.iu»rtoperipalrem adsignaverat. his verbis inscribitur : Sancti Atnbrosii cpii^copi, l)i-
Adsignal etiam princeps edilioBrixiana; hoc lemmaio sper.^ionis Judseorum Flavii Joseplii Historiographi
inscripta: Hegesippi, historiographi lidelissimi ct capitulum .\liosduosmemorat Barthius
r/i«j)-/i(»i. in
interChristianos disertissimi, HisloriadeBello.iu(iai. Adversariislib. XXXIV. cap. XI. pag. 156-4. ubi ta-
co, sceptri sublalione, Judaeorum dispersiono ei Hiero- men ipse, impudcnlia non pnrva monachormn, Ani-
solymilanoexcidio.a divoAmbrosioMediolanensium hrosium interpreirm affictum suopte ingenioarbitra-
Antistite, eGrcecalatini faclacum ejusdem .inaceplia- tur quod temcre el ridicule dictum est. Cur enim,
:

la?osiettabellis congruenliarum. cum Josephi libris et cui bono monachi tol codicibus ubique dispcrsis
eliamdegestisMacrabffiorum. Brixia^per Antonium alicnum /liii'>ivisit nomcn, non vero aliud, a llngere
Moretum loOO. in folio. lUiic succedit edilio Pari- voluissent ? Nempe ex illa fama vulgari, de qua lo-
siensis, cuihajc vcrbainscribuntur. Jigcsippi Hisio- quitur Cassindorus, si audimus curatores editiouis
ria deexcidio Hicrosohjmitano. a Divo Amhrosio Mc- D Ambrosiana;. Verum si ex illa fama quidquam rccle
diolanensi anlislite, c Grseca Lalma facla. Parisiis in deducilur, Hicromjmi eliam, et //ij/iiiia?que ac Am-
sedihus Ascensionis 1510. in folio. Coloniensis etiam hrosii, nomina, l^scudocgisippi codicibus afllngi de-
sumtibusGodefridi HittorpiiapudJo.Soterem A. D. buisscnt. Uterque cnim pra;ter /imhrosiiim vulgo
1530. in folio sic pra;nolata Egcfippi historiographi Josephi interprescrcditusapud Senatorcm. At Bar-
inlcr Scriplorcs ccclesiaslieos vctiislissimi, dc rcbus a thius id dixit. quia verum aliqucm Egcsippum. non
Judscorum Principibus in ohsidionr fortilcr grslis, de- s/<»?-iii»i, hunc csscpulabat, i»im<i>ti7ii/s ^imcii ckihii-
quc cxcidio Hierosohjmorum, aliariimquc civihilum lis, Josepho priitis, interpoiatum. Sic cen-
c.v liufini
adjacentium libri v. divo Amhrorsio Mcdiolanensicpi- suit lib. Xl.Vl. cip. IV. pagina^liS. Scd cxjam
scopo inlcrprcte. Idem Gronoviiis cap. I.rc diligentcr ad(luclisha>ccv<ancscunl.Contia ergosic reclecon-
expensa, /Im/jrosiuKi, virum discrtum, «>/«/(• adole- cludilur ex fainu, vera quidcm, et certa. Ambro-
:

scentiori.aiit in exordiis pontificatus sui, opus lioc lu- sius. Joscphi liliros aliquos contractos. deque suo
sisse arbitralur. Ambrosio lamcn, ut hoc opus con- alicubi aurlos, latinc cdidissc. qiiibus licet subdubi-
dcrct, nunqunm vacassc,aiunt curalorcs Ambrosia- lanlcr, adscriiila fiicrit lalina translatio librorum
na!cdilionis. cl cx iis Tillcmontius. Scd lioc nulla VII. dc llclli' Jiidiico. quuni ccrtum corundcin li-

rationeaiunt. Nuiiquid vacarc noii poliiil, dum fuit Iiroruin interprctis iioinin ignorarclur. Ex his falli

Oonsularis I.iguriic ct .Kmilioe ? guasi vero tt aliis deprchcndo Jacobum Duranlium Gasellium lib. 11.

inmiigistraluoccupatis nouvacavcril spissaethoc Variaruinlcctionum cap. Xlll. ubi adducto Joscplii

 : ;:

265 VITA. liU. II. CAP. XVI. 266

testiraonio cx libro v. de Bello Judaico, mox aliud A ex (iiwco itidcm non solum emendaii, sed etiam sup-
ei simile adducil ex vulgalo Kgcsippo, sic praefatus: pleti.
Heijesippus, qiii Joscphi Historinin xxia nASx scquu- De imperii ralionis sive de Maccabseis liber unus, a
ttts est, et potius fuuctus iuterpretis, iiuuin scriploris Desicierio Erasmo Roterodamo rccognitus. Basilese ex
o/ficio. Immo utroquo, Scriploris iiimirum, el intci- 1'fficina Frobeniana. 1543. in folio.
pr*/is, coiilraiiuam Vossiusarbilratur lib. 11. de lli- Gelenius in pisefiilione leslatur.selibros Antiqui-
storicis Gra;cis caii. XIV. Krgo liijcsippi nomon t?l latum ad vetera exemplaria /,a(i)ia Belli Judaici ad
spurium et recons opus ii^suin genuinuin cl vetus. Grfficos codices duos recognovisse.Sed ob.Vnticiui-
-Evo Theodosiano plcriqueomuescuudemiiligant: tatum inelogantiam, non pulatab unouirunqueopus
iietiam, qui Ainlirosium ejus couditoremnou agao- i.atiue couversum, vel hac uua conjectura, quod
scuut. Nec ante, necpost v. sfficulum arbitralur Til- ([uum Josephus in coucionibus sit, ubique sui simi-
lemontius toino I. pag. 54. et gronovii oi>scrv.Tiioiii- lis, hwc quolies in Opere Antiquilatum iucidunt,
busde stilo Ambrosiauo conformi, nihil solidi oppp- mirain balbutiem relerant. Conlra iu sequeiitisope-
uit pag. 511. Scrip(oi' scoie aii(i(/u(isdicilur ab Is.-iaco ris oiMliunibus Rufinus propius Josephum adsefiui-
CasaubODO Kxerclt. 111. pag. 205. editiouis 1. Ilsec lur, ejusque declamatoriam quandain facultalem
una dislinclioambages frangit, qune Vossium irreii- longe magis, quam ille alter.quisquisest, expriuiii
verunt in parto altora libri III. de IlistoricisLalinis id quod evidenlius apparet in duabus, allera libro
pag. ubi tltjcsippuin inler Scriptores inccrta;
TOt). III. ubi dissuadetmorlemsibiconsciscendam,altera
setatis locavit. (juarebuicPscurfocyesippoDou Pseudo- libro VII. ubi eandem rem verso stilo suadet
rufini Josephus ab interpolatore aliquo inserlus est, n unum ex Eleaz^tricujusdam persona.aliud ex sua.
ut credidil liarthius jure a Frederico Gronovio refut.i- Ita (jelenius, in Rufino cum .diis erraus. Ab his di-
tus cap. XXIV. p. -2(30. sed potius Joscpho per .4»i- versa est editio peiinde Latina, Basilege facta apud
brosium coutracto, et ulicubiaucto, prEeternomiuis Frobenium A. D. 1567. in folio, ubi in sola inter-
corruptionem, quajdaminfarctasunt, quaepristiuam pretatione libri de Maccabaeis, quse incipit, disputa-
veri auctoris faciem sic immutarunl, ut alius credere- liirus, se genium Rufini agnoscere ait Emericus Bi-
tur. Gronoviuscap. XVI. pag. 105. de ipso opere ha;cli- gotius inter epislolas Reinesianas ad AntoniumBo-
leris consignavil Judaica: lliados condilor, qui Hc-
: sium pag. 382. Sed ex hactenus dictis haec quoque
gesippi, quam suo noinine, nosci inaluit. Operis con- sentenlia, nulla veterum auctoriiate firmata, satis
quod Librariis tribuenduni erat.Ilienim
ditori.tribuil superque refellitur. Josepbi libri XX. de Bello Ju-
uti ex jamdictis manifesle patet, ex7osipy<i nomine daico, seplemque de AntiquitalibusJudaicissine no-
Hegesippum sive Etjesippuin conQxerunt. Erasmus mine interpretis edidit Augustae Jo. Schulser anno
epist. 1303. episcopo Kivensi pag. 14iO. Operum 1470. in folio magno. (Juinquennio seriusoculatissi-
tom. III. Parte 11. edit. uovge ita scribit Rufinus : mum hac in re se oslendit Barlholomseus Platyna,
quidem nihil unquain vcrtit bona fide sed in hoc au- Sedis Apostolic8eBibliothecarius,qui Josephilibros
ctore (Josepho)i'irfe>i(i(r multi suo lusisse arbilrio. Ssd- VII. de Bello Judaico, ab se recognitos.nullo iuler-
cull IV, scriptorem putat Pearsonius in Annalibus pretis nomine adjuncto, cnmhacinscrlptionc vulga-
Pauhnis pag. quando nimirum non deerant, qui
50. vit Historiaruin Josephi libri numero septem.ln linc
:

Imgu» latinse stutUum adhuc excolerent, judiceTil- siclegitur impresiit clarus et diligentiss.arlifex Ar-
:

lemontio (om. I. pag. 540. cujusmodi censendus noldus Pannartz natione Germanus indoinoviri nobi-
Ambrosius, vir nobilis elRomauus,CorneliusGaul- p lis Pctri de Max, civis Romani, aiino incarnati Vcrbi

non semelprodiit, quaj

theius, cujus edilio Egesippi 1475. die vero 25. Novem. Seden, Sixto IV. Pont.
dam ejusassumenla ex codicum ilss. coUalionedis- .Max anno ejus 5. Platyna emendavit. Nolandum est
tinxit. Barthius etiam multis in locis emaculavit. hic Ubrum III. IV. V. VI. et VII, non >/osc/j/ii, sed
Idem opus exstal inserlum HistoriiB Chrislianse Josippi a Platyna iuscribi, ne cuiquam insoiens vi-
Laurentii Barrei, Pasisiis excusae apud Michaclcm deatur, in Ambrosiana \eTsiQTie Josippum pro Jose-
Sonniuin A. D. 1563. pag. 153. et in Bibliotheca pho appellari. Platyna quoque, non Ptatina inprimis
Patrum Lugduneusi lom. V. pag. 11:23. Editionibus dicitur, inque epitaphio ad dexteram
V. Ilsec fusius a me scripta sunt ne Josephi ver- portam minorem BasihcEe Liberianae, quod Mabillo-
sionemnullam liufino adscribamus, utqueejusnomen nius exscripsil tom. I. Musei italici pag. 66. Rel
cx codicibus Mss. perindeac tj^pisimpressisJoseplii caussam videapud Lambecium innotisadPlatynse
iibris, expungamus, prseserlimveroex editionepri- Historiam Mantuanampag.445. Platynam \etoBar-
ma inter omnes Rulini nomen prseferentes, quee liac tholomseum, non Baptistam, dixi, quiaseipsesic di-
epigraphe praenotatur. Joscphi libri XX. Antiquita- xit, et sic eum adhuc superstitem, alii dixerunt in
tum dc Grseco in Latinum traducti per Vencrabilein Diario literatorum Iialise tom. XIII. pag. 416.Addo
Rufinum Aquilejensem, viniin doctissimum. De Bello Ilieronymum Aleandrum scniorem, in offlcio Biblio-
Judaico libri VII. per eundem traducti. Venetiis pcr thecarii Apostohciex Plalynsesuccessoribus unum,
Raijnaldum de Xovimagio 1481. Ilanc sub-
in folio. qui in dccessorum Catalogo Ms. Barpiolemmim ap-
sequitur alia edilio pariter Veueta apud Jo. Vercel- pellat. Eodem consilio,lnedendis JosephiUbrisVII.
leusem A. D. 1480. in-follo ; mox alia ibidem apud de Bello Judaico una cum duobus contra Apionem,
Bernardinum Vercellensem A. D, 1502. in-folio, el D et ad Epaphroditum, sine nomine interpretis usus
Mediolanensis apud Alexandrum Minutianum A. D. est quinquennio serius Ludovicus Ccndrata Vero-
1513. in folio. Has excipit Erasmica hoc titulo in- nensis, dum typis exprimendos curavit Veronse per
signis Flavii Josephi, palria Hicrosolijmitnni, reli-
: magistrum Petruin Maufcr Gallicum A. D. 1480. in
ijionc Judiei,inter Grsecos hisloriographos cum priinis folio. Gendrata opus dicavit Antonio Donato, Verona;
facundi, opera qusedam Rutino presbijtero inlcrprctc. lunc Pnelori, pridem Legato pro RepubUca Veneta
tjuibus post primam aliorum editionein,loca ncc pau- ad Regem Galliarum, el ad summum Pontificem
ca, nec omnino lcvis inoinentiex vetustissimorumcodi- Sixtum IV.aquo non solum equeslridignitate, sed
eum collalione restiluta. Basilaeapud Johannem Fro- raro, ne dicam unico, exeiuplo, eliam fiosa aurea
benium 1524. in folio. Elegantior editio est, quam donatus est. Hoc iguoravil Carolus Cartharius iu
decennio serius accuravit Sigismondus Gelenius Narralionehistoricade Bosaaurea pontificia. Eorun-
inscripta dem Ubroruni VII. de Bcllo Judaico elegantem ha-
Flavii Josephi Ant'ujuilatum Judaicarum libri XX. bemus Italicam translationein, Florenti» excusam
a4 vctcra cxemplaria diligenter aecognili. apud BartholomtBum P. anno 1493.in foliosineno-
De Bello Judaico libri VJI. cx coltatione Grse- mine interprelis.qui ex Platynx editionesuam ex-
corum codicum easliguHoresquam unqunm anle red- pressil,ideoque Rufini nomen recte omisit,Omisit
diti, iiuoque Vossius, a quo in Etymologico, v. proeli
Contra Apionem lilri II. pro corrupUs anlc jam laudatur eruditus Josc.phiinlerpres. Contumelise igi-
Patrol. XXI.
 , :

267 RUFINI PRESBYTERI 268

tur quas in RuQnum, ut Josephi inlerprelem, bac- \ cat. In Psalmos I. Ill.el IV. vers. 1. periodiiniegrae
chanles jaciunl Erasmus Episl. III. libri xsiv. ad ex Augusiino descriptse legunlur. InPsalmumlX. fol.
Episcopum Rivensem, Scaliger in nolis ad fiag- 'ii-l. est locus incipiensprima/)c>'scci4/io,verbumde

menia Berosi pag. iO. 35. i'6. el Casaubonus Exer- verbo translatus ex Auguslino in Psalmum III. Coio-
cit. I. pag. 30. 59. 135. 155. non cerle
«u/ino, sed leriusinuoiis ad sinceram Clementinam episiolam i.
alii debenlur. An Rufluus Joseplii inlerpres essel ad Coriulhios pag. 166. §. i3..1«g'<s'i'i»onarralionem
dicendus. hajsit Ezechiel Spanheinius, fiii/ino in Psalmum XLIX.versuSl. his Commenlariisin-
sen Epiphanio SchoUislico versiouem Iribuensinno- Irusam fuisse observavil. Jo.Lorinus in praefatione
tis ad Callimacham tom. II. pag. 57. 1)95. i>i- Commcnlariorum in Psalmos cap. XVI.pag.15.pri-
phanii sit, pcr me licct, dummodo Rulini nou mussupposilitiofcetuipropius larvam detraxit:A'o»i
sit quem suis eGraeco versionibuspro/ojos, quibus
:
esse, inquit, ut in tilulo tamen csl, Aquilejenstm iltum

discernerentur, addidissequumscribalGennadiusiii presbyierum, antagonistam Hieronymi, ralio non una

Calalogo cap. xvii. quuraque Josephiomncsaniiiiui persuadet, quod, ul observavilqui lcget,ipsissimas Au-
codices prologo careant,hoc unum sunicil,quoejus- gustini usurpal, verbis eliam iisdem, licel redactis in
modi omnesLatinasversionesiiii/iiioabjudicemus. compendium, sentenlias. Inverisimile aittem est,Augu-
Hinc Holslenius in C;italogo Ms. codicum Medieeorum stino etiam aliquanto juniorem, el qui sit ausus cum
ex vulgari opinioneloquulus est, ubihffic liieriscom- Hieronijmoconlendere,Augustinifereperpeluousurum
mendavit Scamno (i6. cod.
: J. Joseplius ex versionc doclrina fuisse verbisque.lmmo nontiunquam transcri-
Rufini scriplus characlerc Langobardico,foliomajori, bit multo reccntiorisGregoriiscntcntias, ulinPsalmum

forma el vetuslate spectabilis. llaud enim in ipso co- p LXVlll. ex Gr'•egorii Homitia XII, in E^echieleni. Sed
dice, qui libros tantum X VII. Judaicarum.\niiquila- " ncc uUum legi, qui operibus Ru/ini annumerel dictum
tum cum particula libri XVIII. complcclilur, nomen in Psalmos Commentarium. Non Gennadium,non llo-
Rupni exstal, Prcluijiis quidem anteit,uon lameu in noritan. Sic A,o)i(ms, (luiejusdem suioperis tomum
terpretis, sed Josephi auctoris, qui in prima htera Jjrimum vulgavil Lugduni apud Jacobum Cardon A.
pictus cernitur, calamo arreptoscripturus. lueadem D. m-1'3. Ilaic Aat/jcuiii induxerunt. ulin tom.II. de
Bibliotheca Medicea ahiJosephinicodicespervoiusii Scriptoribus pag. 306. libri auctorem sexto saeculo
latine scripti adservantur, in quibus nomen Rufini rccentiorem faccret,vcl sallem aquopiam post Au-
haudquaquam logilurciuod tameniir;eforuntrecenlio- guslinum clGrcgorium ahenisccntonibusieriumpu-
resunus elallei', utpote scripti circaDnemsa;euli xiv. laret. Miror, Baluzium innotisadCjprianumpassim
laudarehuuc RuDuum in Psalmos, quasi verum.Sed
CAPUT XVII. quum nomcnclatores ud unum omnes, anle A. D.
I. Commentarii in LXXV. Davidis Psalmos Rufino 1570, opusistud silentioprffilerierint,nos fiu/iniosse
perperam atlributi. II. Similiter Commentarii in haudquaquam credimus, quanquaniyacotus Usserius
Oseam, Johelon, el Amos. III. Incerti auctoris est in Historiade Scripturisetsacris vernaculispag.66,
Vila S. Eugenise, non Rufxni. ex eo, tanquam ex Rufini legitimocommentario,io-
stimonium adducit. In Dne operis aUquadcessevideB-
l- Alii 1'oelus, Rufino suppositi, aurem vellunl. tur, quae ab aliis aliunde eruiatque edicupitLugdu-
Antonius de Albone, Archiepiscopus I.ugJunensiset nensi antisles. Labbcus monet, in Bibliotheca mi-
Primas Galliarum, A. D, 1570. librum vulgavit sic nori Parte I. pag. i3. adservari Parisiis iuBiblioiheca
prsenotalum Ruffini[pTO RuQni) Aquilejensispresby-
:
p Sancli Germani cod. 73. Rufini Aquilejensis presbg-
leri iti LXXV. Davidis Psalmos commcnlarius ex ve- ^ teri in Psahnos LXXVl Commentarios diversos ab
lutissimo exemplari bibliolhccie monaslerii insutse Bar- edilis.
balx juxta Luffdumim, nuncprimum itilucemedittis. II. Aha opera non
prius edita, quaj Barreus ex-
Lugduni apud GuiUclmum RovUium 1570. Jn/b/io. Hic reliquiis Mss. monasterii Montis Dei pro Rulinia-
idem hber decennioserius^primatanlumpagina.pro nis vulgavit, tom I. pag. 25. haec sunt
more bibliopolarum, immutata, et Parisii.-i excusa 1. Co)ni)ieti(a)'ii iii Oseam prophelam libri III.
apudil/ic/iacfc»!.so)nniim,consliluitlomumII.Huflni 2. /)i Johelem tibcr unus.
Operum, studio Renali Laurenlii dc la Barrc edito- 3. In Amos libri II.
rum. Alboneusingraviadmodumetclegantiepisto- Antiquissimus omnium, quihos libros nostro ad-
la, qua Sancto Pio V. PontiDci librum nuncupavit, scripserit, a me repertus Jo. Columna Ordinis Prte-
seoffendisse ad CommentariosRuffinipresbijtcriAijui- dicalorum in codicc Ms. de Viris iUustribus, Vcne-
lejensis in LXXV. Davidis Psatmos, nolis et characte- tiisdein servato in Bibliolheca Ccenobii Sanctorum
ribus, quisummam antiquilatem prieseferrent, descri- Johanuis el Paulli. Is Dorebal A. D. 1255- quo ab
ptos, et membranis propemodum exesis,ac ipsa velusta- Alexandro IV.adEcclcsiam Mossancnsemevectura
le el commendatos (juos qtiutn avideper-
silu allrilis, :
adnotat Jacobus Echardus in SummaS. Thoma?v in-
legisset, aliisque viris erudilislegcndos tradidissel,cen- dicala pag. 405. Post Co/u))i)iam eosdcm libros Ru-
suit non esse /lunc thcsaurum dcnuo defodiendum, sed fino Iribuit AnJreas Dandulus Dux Venclorum in
luci ac atirseexhibendum. Mox addit, scabliaceclitinno Chronico Ms. lib. IV. cap.XIV. parlc XXVII, et co-
curanda non fuisse delerrilum, quod ex amicisqui dem sevo Guillelmus Pastrengicus inOriginibusre
damadnotassent,operis conditorem pio-isjucaci)!- U pum fol. 63. 2. Deinde Jo. Trilheraius in Calalogo
finitis prope locis ila cum Auguslino in suis Iractatibus cap. CII. ubi omnes hos libros, qui sex suut, in Ires
»n Psatmos consentire, ut exdem sxpe sinl senlentia:, dividit. Addilpra!lerealibrum,aliisindiclum,deSa-
eadem verba, atquc adeo similcs inler sc periodi. Nam operis auctorin prsefationc icsiaiur,
c)'a))ic)i(is.Nostri
in hoc opere evenisseexistimavit, (/uorffl. /li/ifc)-osio se in libros etiam Salomonis disseruisse, seque e.r-
in suis libris Ilexaemeron, ac de Spirilu Sancto, con- planaliones duodecim prophclarum, qui Minorcs non
tigit, ul quemadmodum hic intcgras in suion opusex pro mcrilis, sed pro numcro i'crsuu»)ifio))iiria)i(ur, ad-
Divo Basitio periodos transtulit, sic ex Ruffino, veluli gressum. Oupiiiusin Bibliotheca tom. Ill.mirarise
atibi ex Hicronymo el Cypriano,in suos Hlccommcn- ail, cur (JciDiadiu.fCCtcranostriopcraenumcrans.do
tarios quamplurimaderivarit. Adhteccx ipsaslili fa- hoc non memiucrit :quodipscexsliloaliisque raiio-
cundia et xquabili dicendi goicrcconstarearbitratur, nibus, quas tamcn non rccitat, pro foelu RuDniauo
opusfiu/i)u esse, sufrragante,siDeopiacetetlam(ic/a- agnosccudum audacter pronunciat. Secus tamen et
sio,quippe qui in Decreto, eum nonnullas scriptwas rcclius visumestTillcmonlio, cuitom.XlI. pag.31S.
iuterprclatuin, tradil, nimirum hos /"sa/mos, siillum et (I5',l. credilu difDcile Dt, opus tamdilTusum a/?u-
audimus.c;c/a^iuslamcnnondeSc)'ip(u)-isdiui)iis,sed liuo concinnari potuisse, quod Goinat/iusposloa igiio-
de Pati-um Grsecorum scriptis a Rufino Iranslatis lo- ravcrit, qui muniliora ejus scripta non ignoravit.
quitur. PrseterstilumaRuDnianolongealiliorrcuiem, Medio saltem sacculo V. confectum videtur.Etenim
unum Gennadii silenlium /iu/i)iototum opus abjudi- I. iu Oseam ea laudat, quse Sancti
iu pra;l'atioue libri
m VITA. LIB. II. CAP. XVII. 270
Jo. Chrysostomus, et llieronymusCommentariain ^ ad evincendum, quam abhorreret ab nova Bibliorum
Minores prophetas edideraut, nihil loquulus de Cj- inlerprctalione, quaj non LXX. Interpretes, Apusto-
rillo .\lexandrino elTheodorilo, qui iucodoniargu- lico ore laudatos, sed Ebraeimi codicem sequeretur
menlo versalisunt. Chrysostomum SanctiJohannis Hanc suam sentcnliamalibisemeliterumqueconfir-
Co»is/aji(iii(i;)o(i(«elogiodesijjuat Ilierouyniuuii'ii»- mat. Nara prtBterqunmquod inexplicalioneSymboli
ctipriEuomine haud vocat. Ilaec produnt libriaucio- /(.i/a/n versionem seclulur; inllistoriasuaEusebiana
rem vixissc iiuum nondum commuuisergaeumve- lib. VI. cap. XXUl. liKC habet Id p)-o vo-o solum
:

neralio et cultus iuolevisset. D« utroque tamen sic haboidum in Scripturisdivinis, quod LXX. lnle)-p)-etes
loquitur, quasi jampridem mortuis. At Itufinus dc- Iranstulerunl quo)iiamid soluni cst,quod auctO)ilale
:

cennioante Hierou.vmum,(;if'i(iio posiChrysoslomum .ipijstolica confirnuituni esl, Scio, novos Eiisebiiiulsr-

esccssit. Onf,'cuis Expl malioncs parvi admodum, pretes. Masculuni, Chrislopho)'sonu))i, Valesiuni hmc
immonihili Uocquantum/iii/iiiigeniumdede-
facit. non habere, quia forlasse in codices corruptos et
ceat, neminem fiigit. ftufino enim, cjui Origeni per mancos inciderunt,utdeduobus primis ait .d/p/ion-
omniaaddictissimus fuit, quid his proefationis verbis .sKs Sai)ne)-o in prolegomeno pag. 54. Sed
3. biblico
minus proprium affingi potest ? Oriyenes autem pro- Rufinus Eusebianseversionidesuohaecinseruit.lileo
firio tenore decurrcns alkgoriarum maQislepida, quam magis rem nostram confirmant. Nunquid vero de
historicarum ejcplanationumsolida ct tenenda compo- /iii/iiioidafflrmiibimus.IIieronymiamicitiEeseiterum
nil. Mox //ieroni/mwniarguit, quod De/peraWe30/'!iW, insinuti.re voluisse, novam ejus editionem adprobau-
vel per fabutosas Judxorum traditiones tota ejus dc- do? Ai quis non videt, hoc ipso Hieronymo esse
/!«a(oi-a/io.H8ecfii</iiu<»i,Origenisadmiratoremnou T> injuriosum, qui post versionem libriPei-iace/ioii nun
referuut, sed neque ea, quse in Hieronymum hicat- quam iJii/iniamicitiascoluit?Golereautemdebuisset
quealibi cadunt pag. StJ. et H7. Rufinus euimuus- post rejectum a Rufino Origenemreceptamqueaheo
quam se viri Sancti adversarium ostendit extra h- Hieronymianam Bibliorum versionem. Jam seprodit
bros pro se in eum studiose compositos. In aliis immanis allucinatioSebaslianiMunsteri, suspicaniis
nunquam. in prtefatione Veteris Testamenti ab se Ebraice et
Sed molestius est quod auctor, se nou Italam Sa- Latine editi Basilese e.v officina /Jefce/iaiia A.D. lo34.
crae Scripturse editionem ex LXX. Interprelibusde- pag. 11. in folio, Rufi>ium fuisse auctorem Vulgatse
ductam, sed Vulaatam, ab I-lieronymo ad Ebraicos Lalinse versionis : siee Rufi>ius fuerit sive, qmcunque
fontesexpressam.utpoteinteraliasprsesiantissimam, alius, Fortasse Munsto-o fuit fraudimale intellectus
sequi profiteatur. Quidhocabsurdius,etai?i(/jruin- Gelasius, de Rufino in Decreto loquens iVoiinii/-
sic :

genio et scriptisalienius?Pseit':/o-fii(/!niverbaaudia- Anleilunsterum Paul-

las Scri/j/ijras in(ei'pre(a(us es (.

mus dehinc nostri operis ut lector agnoscat, et quam

: lus de Middelburgo in Parte II. Ubro I. de Paschate
sim edilionem sequulus, et quo prsecipue consideralo, errorem huic similemhauseratexGeimadiiverbis:
munus hoc difficillimxexplanationis assumserim,iit si Qusecunque, prseniissis p)'ologis a Lalinis legunlur, a
et ipse de eorum, numero esl, aut de nihilo me fecissc Rufino i)iterpretala sunt. Atqui tam Gelasius, quam
cognoscal, «( ISTAMP0STERI0REMEDITI0NE.\t,9i<a;se- Gennadius de opusculis quorundamGraecorumPa'
cunduir^ Ebrsu)nappeUatur,eligerem.Quandoquide)ii trum, non deuilis Sac>'se Scriptu)-!e libris, a Rufi)io
in prtort6iiS edilio7ubus eloculiones viliatae frequoxler versis, loquunlur.
sensum vel doctrinx vel nar)-ationis diruinpant, ut diai- Quanquam hsec salis Commentarium tamenalia
:

natione magis qua))i co)idilio>ie opus esse videalur. p etiamexeodempetitanostroabjudicant. .\uctorenini

POSTERIOR aute))iillatranslatio,etsi non ))iultumipsi neminem inter Latinos fuisse ait, quiprophetasex-
contexlui splendoris adjecit : tamen clocutionu))i intc- planaverit. Videturergo ignorasse Hieronymistudia:
gritate illa, qux diximus interceplorum dannia fre- quem postmodum inter Syroset Gj-kcos stalimadnu-
quenter evital. Hunc locum, ut Rulinianum, adduxit merat. Exhisfuisse ait, quiProp/ie(ari<iii scripta edis-
HumfredusHoydiusin/l(i(/eiia!isoperi suodeBiblio- se)-e)-e )ii(ei'en(!<r, Chrysostomum et Hieronymum :

rum textibus originalibus in fine Sijtlabi capitum. quorum prior Gr8ece,alter Latino id praestitit. Deni-
.i.dduxit etiam Jo. Millius inProlegomenis,adTesta- que a pr8efalioneatiestmodeslia,/?K/i)iopropria. >;e-
mentum Novum, Oxonii Graece editum A. D. 1707. que omiltendumquodscribitlib.I.inAmospag.123.
in foUo. pag. 83. Col. 1. Sed tamen addidit Lntra pa- Thecue auleni viculus esse DICITUR. in quo pastorum
renthesim {nisi titulus Co)nmenta)ni nos forte fallal). habitel mullitudo, septinio a Bethleeni lu-be milliario.
Quin /a//(((,nonest ambigendum.RuQnumsiacerum Haec olent Hieronymum prologo iu Amos scribentem:
pro veteri editione LXXvirali, utpoteabsuo Origene Thccue sexrnillibus ad »iediana>n plagani abest aSan-
exacta, ad vei sus Hieronymum stetisse, nemini maui- cta Bethleeni.Et in Hieremiamcap.VI. Thecuam quo-
festum non est quonominesiceumdemSiridoueu-
: que viculuni esse i» nwnle situ>n, et XII. millibus ab
sem doctorem acriter vellicavil libro II. Apologiae :
Hierosohjniis separaliDn cotidie oculis ccmimus.Behoc
>lii, t(( (/ii)i)!ai'it»i scriplu)'a)^u)n lib)'OS,quosad plenis- viculo eradite agitHadrianusRebndusinPalaestina
si))iu)nFidei i)iitrumentum, Ecclesiis Ch)-isli Apostoli iUustrata tom. II. pag. 1028. Rufinus vero, qui ad
Irudideru))!, )iova )iu)icet abJudieis ))iulatai>tte)'p)'eta- XX. aunos Hierosolym8evixit,nuuquid r/ieciiamet
tio.te mulares? Et post pauca : /s(a vero, qux nunc tu rv ipse /i(s/ra)-euon debuit, sed alieno relatu deea scri-
inlerp)-ela)-is, et per Ecclesias
et nionasteria, per opida ^ bere tiici</i<s esse dicilur? Rufino etiam, tandiuapud
:

quo))i)nodo suscipionus ? Ta)i-

el castella l)'a)XS))iiltis, Orientales morato, parum convenit quod pag. U7.de
quam divi)ia,an tanqua))i hu)nana ?El quid faci))ius, l^oxeris stella seu Lucifo-o, a Saraceuis culto, pariter
quod quxprophelarum vel Legislatoru)n )iO))ii)iibus li- ex alieno relalu, dicitur;7'.iem iisQruc hodie Sa>-acem
tukmtur, veriora hsec abste,qua))i illa, quseApostoli colere FBRUNTL-R. Hoc dixit Hieronj-mus Ub. II. in
probaverunt affir)na))lur'! Jstud com))iissu))i dic quo- Amos cap. V. Sidus Dei veslri, Hebraice dicilur Cho-
modo e))ie)idabitur? I)n))w nefas quomodoexpiabitw? chab, idestLucife)-i, quon Saracenihucusqueveneran-
Sieninii)iexplicandalegeatiquid aliter da)n-
se)isisse, tur. Consulatur Jo. Seldenus in Syntagmate II. de
nabile apudteducitur, ipsa^i legem pervo-tere aliud i)i Dns Syris cap. IV. Ergo hic Psei<(/o-/?i</i)ius vixit
qua)nApostolilradiderunt,quotiesda))mabHejudica)i- ante exorlam Muhamedls sectam opus tamen prsler ;

dum esl? Cur noii magis pro hujus te))ieritate dicani : Gennaf/iion, ignoravit Senator cap. III. de lustitutione
qui ex lol et lantis prudentibus et sa>ictis vi)-is,quiante divinarum literarum, ubi ex Lalinis unum Hierony-
fuerunt, ad istud opus ausus sit ma)ius millere. Quis mum et Ambrosiumin Prophetas scripsissecomme-
prxsumsit sacras Sancti Spirilus voces,et divina volu- morat. (^uod ad dicendi characterem attinet Rufi-
mina (emera)c?Haecflii^(U(sproversioneLXX virali niano haudquaquani accedit, qui est elegantior, lucu-
contraHieronymum. Reliqualongiora sunt,quamut lentior, eoque minus affectalus et tumidus. Sed aU o
omnia huc adducantur. .A.ugustinus cum eo sensii ep. abit Theophilus Raynaudus ErotemateX. deMaiiset
LXXXII. alias XIX. §.35. Sedjamadductasufflciuat bonis Ubris tom. XI. Operam pag. 294. ubi ex ele-
 j

271 RUFINI PRESBYTEKI

gantia et concinnUalc, qiue tn liis Commcntariis efftorc- ^ runl. ut libellum Ruflni nostri esse crederel (lui :

Rulino, ul ait, Scriptori impolito et barbaro, ab-

scil. erroruin suspicionem,quaapud .\naslasiumponiitl-
judical. SiuiiliterscuLitdc ExiJlicalioue.s'yHi/)o/(.Nos cem laboraverat, Romain redux, hac formula Fidei
lauicu, quilius Hou licct esse laiiidiscrtis,(le ulrius- coramlunoccntio successoro, ab seproculexcusse-
quo slilocum doctissimis viris alileromuinosouiifn- ril. Ilinc idem Norisiusproviuciae suse elnoslra!, qu«l
dum putamus. Istud opus /iu/Vdum meuLiri, primus uua est, gratulatur, insignem ScriptorcmKnOnumsBl
omniumlongeauteKayuaudumsodalemsuum.sub- omni tandem Origeniante ha;resos labe purgasse,!
odoratus faerat Franciscus Hibcra iu Commenlariis Norisii scntentiamamploxusest Josephus CardinalisJ
ad XII. Propliolas Homie primiun editis apud Jaco- Aguirrius iu (".ommoutariis ad rhcologiain Sancti|
bum Torncriuiii A.D. 1590. iu-4'. Istic euim pag.91. Ausolmi tom.IU. tract. Vi. cap.L.X^IU. (lisput.lllJ
§. 78. ad vcrba Oseaj cap. II. i.'ccc cgo lactabo cam, sect. 5. §. 39. pag. i>Oi. editionisKomanas. Scx vir^
quae verba Pseudo-Kufinus pag. 4:2. sic explicat La- : summi ab adscititioKutininomiue deccplisunt. H(xj|
clulio quoquc cibuin manna: videlur osicndcre: Rlbera primalibelli verbaperspicueproduut I^ropter vene-
:

lisec scriljit : laclare hoc loco siijniftcat deciperc : cl ralioncm Sanclorum tocorum, Ilierosolymamet Bclh-
llocverbumjiuctasignificalionemsuam muUosdccepil, lcem VBNIMUS, el inlclleximus pturimos fralres jniio-l
in quibus Hupcrtum ct Hufinum: quod quidcmmiror, bis scandalizari, eo quod audicrint nos mutla hairetical
quum (Jrxcai lingua; satis perilus fucril, cl e Orxco ctqua: contra Fidcm Eeclesiaiveniunt, profileri. Itaquel
vcrbo potuerit inlclliyere quid valcret Latuium. Jam- Deo pra:sente, teslamur, etc. Ilajc palelaciunt, nonj
pridcm csepcram mihi persuadcrc, kiec in trcs Proplie- Kuma>, jod in locis Sanctis Hierosoly ma% el lietheleem |
las Commentaria non essc Hiifini iltius,qui in Jliero- hauc professionem lidei prodiisso. Kuliuus auteml
nymumscripsit{imparconyrcssusAchillij quod utrius- B iudesomcliu Kaliamreversus, nunquaui illucin loca|
quc Uperis sliliis sit dissimilis et nunc ex hac ejus
: Saucta romeavit, iu Sicilia apud .Messauauttdemor-
intcrprelalione mayis inlelligo. luus. Norisius paullo ante oamdom formulamab sel
III. Ejusdem commatis est Vila Sancla: L'ugcni;v editam, id adnolavit: (luic vel hocuno cxcaiiitoRu-l
Virginis ct martyris, quam loras misit Husweyilusiii lini esse uou poLesl. (iarnorius vir opido perspicaxl
Ilistona oremitica pag. 3-iO.mcorto quidom aucturc, et Ecclesiasticae rei peritissimus, (lui (luam mulial
quanquam iu notispag. 3.i9. Goldastoailsoiilirevide- doctriuse tum historicaj, tum dogmatica;ai'caua li-|
lur, eam Hufino adscnbeuli Quod, iuquit, si cv Mss
: bellusistcbrcvessimuscoutineat, perogregieexplica
ipse hausit, facilc consentio. Ccrtc stilus non abludila vit, cx primis, quajprotuli, verbis coustare ait, «Mj
stiloHufini. Vossius conciuillib. 11 do UistoricisLa- sitedilus itle Lidei LibcUiis scUiccl Uierosolymis, aai
tinis cap. XI. IIoc tanieu unumctnimis generale ar- Hclhlcemi, quo cunflucbat infinita vis sice presbylero^
gumentum, ex stilo,uonest semporlutum.Vossii de rum,sive ximmc/iorKKi.Eumad poiitilicatuiu SiriciiJ
Lioldasto verba lUBC sunt quod faccrc arbitror ma-
: sive A. D. 398. traheudum Garuerius iion abnuilJ
nuscriplorum fidc subnixuin. Immo ex simplicicou- (Uim in Palaistinado Origcne quajstiones raagnaaui-f
jeclura se id facere ait Goldaslus in nolis ad caput inorum contentionc clVerbuorunl, EpiphanioelHieJ
XVll. tom. I. partis I. Rerum Alamannicarum Ve- ronymo ex una, Jo. Hierosolymitano et Kulluo aliora|
tustissima hisloria, inquit, Sanetx Etigcnix, inlcrprcle ex partemutuodissidentibus. SedlSethleemilicusse-l
codem, Ni fallor /iu/'»)io. lu codicemou Ms. oxstat ncx lcvioranon silens,amicilia solula,hancpahno-l
Sanctae Eugeuia; llistoria, ab hac nonparumdiver- diam Kuliuo auctori exprobrasset, si eam Bcthleerai^
sa, nuUoquo adscripto nomine auctoris. ubi erat llieronymus, aut in proxima urbe Saucta,!
cecinisset. Immo etiam Roma; vulgaia, ad manusl
CAPUT XVIII. Ilieronymi advolassct, curantilms iiecessariis, qul|
I. Sub Bufininomineduplex Libellus Fidei, superiori alias Kuliui tolos libros adcum iiiittcre salagebanl.1
.i.vculo cdilus. 11. Prior, eontincns liu. Anathcinalis- Necsanollierouymus.deceuniumKuliuosuperstesT
nios, Hufino nosiro miniiiic altribuendus, sed altcri. piis correcti presbyleri mauibus postmodum iusuW
tasset,quodNorisiuseumfecissenoiuiiriltclur. (Juard
111. Miillo mitius poslcrior, Pelagiana labc infcetus :

seplcm Hufini recensenliir. IV. Posterio^- Libellus siue maxima Ilicrouymi injuria hi Auathcmatisral
Hufinum Palxslinuinvcl alium auclorcm habel, Kuliuo transcribi nun possuut. Sed ab iinperilis Lh
brariis, quod Garncrius censct pag. \-2-2. col. -2. ejua
1. Quaestionem gravissimam, iuterque magni nomi- uomine iusigniti, et epislola Anastasiipoulilicisad
uis criticos theologosqueagilatam, adgredior, utruin Ju. llierosulymilauuiu,quani subsequuutur,et iu (luij
Hufino Aquilejensirecteadscribatur, necue, duplex Kullims numinatur, adnexi, in.VctaMarii.Morcaloris
Libcllus Fidei, prteterito sa:culoexautiquis™i.lic>ilius ubi Kulini alicujus lil menlio, irrepserunt. Cauliu
Mss. in Uicem eductus. In altcro, quiestbrevior, va- tameu atiiue sagacius a Kigberio Francogermano,»
rii auathomatismicontra variashaireses proferuniur. GabrieleOerberonio^otpostmodumStephanoHaluzi^
In altero, (luiesl fusior, Pelagianumvirus expaudi- faclum ost, quiabsuis Marii Opcrumoditiouibuspa
lur. llinc huoroses omnes.iisdcm libelliscomprelien- iudc .\uaslasii opistolam,ct Psoudo-Kunui.Vualhe-
soi.Hufino Aquilejonsi, utrius(iue libelli crediloau- matismos, tauquam scriptioncs omiiium alicnas, ab-
ctori uullo non genere contiimcliarumadjudicataj. esse voluerunl. (iarncrius pag. II,"). ot 1 16. suspica-
Absit, ut uostrum, qui usquc ad exituni sauelissimis turhosce.\iiatliomalismosHulinocnipiaiii,IIieronymi
J)
suae a)tatis praisulibus, aliisiiue prubatissimis viris iliscipulo, nou Aquilejeusi, tnbueudos, et nimirum,
catholica; commiinioiiis glutiuo adhaisit, quenuiue iiueiu vir .Sauclus iii c(ii(,vsii'"/ciii(/iiexSyria Kuiu.nn
postobitum sancta iualcr Ecclesia )ji'ii"i el rcligiu- ct Mediulanuiii abse uiissum scribit episl. XLl .ili i.*

sum scriptorem agiiovit^adimpiasliarcticorumpar- I,X\'l. ad Kiilinuiu .\qiiilejcnsem,ctlib.lll. .\|inlu-

tes unquamtranslugissc credamus. Uoc, Deo ilanto, gia; pag. .'iii'J. Immo voro ab ipsomct llieroij.Miio
oslcnsurus, de breviore libello primumdissererc iu- scripti suut. Koiii doloxitvir deecclesiaslicislileris
slituo. optiine moritus M ibiUouiusin .\Iuseo llalicoluiii. I.
U. A. D. 1073. in Italia paritorot in i.alliis prior l>ag.i!l8. ubilibellumauliquissiuuiuicli.iractoriliiis
idem libellus typographicisformis cxcususesl.lllum Laugobardieis se in Uibliotheca Kobiensi repoi issc
cuim Ilcnricus Norislib. 1. cap. III. IlislorifC Pela- lcstatur, lioc lemmalc inscriptum^/l/iicciiin/io/ e/ci
gianaj, Patavii editw, el Jo Garncrius inler oiiera culliolica; c.cposila a Sanclo llicrunyiiio, ut quidiiin in
Marii Morcatoris I.ulciia! vulgata lom. 1. pag. 1 1. hicresim /u/wi coni';/creii/i(('. .Vdilit .\laliillonius, liaDO
1

excodicibus ValicaDoelKollovaconsi,inqiiibusK»- Kuliieusemexposiliouem coustarc articulis scu.\uu-

fino cuidam adscribitur, publica luccilouarunt. Con- thematismisXll.subuomiuo 7(ii/"iiiicditisaGanierio
stal XII. Analliematismis advcrsus non unam,sed iuler opera Mercatoris uimirum iu Appendice I.ad
multas cl varias liajreses, plcrasqiie ad Origenempo- priureiu partem pag. 11 i.nou vero ut illeaitmemo-
tisslmum rererendas. llicc Norisium eo lacileailduxc- ria' lapsu, iu Disscrlatione X. qua- iu tolo voUimine
 273 VITA. I.IB. II. CAP. XVIII. 274

null.-i i'sl.Qu;\i'c lilicllusiquipotius.quiimsingukiris j^ Pal.fslinx libcr de Fidc cuni

notis Jacobi Hirinondi.
unius hominis, crroressuoscjuronlis.iialinodia^quip- Paris'is apud Sebastianum Cramoisij 1650. in 8".
dam cst j,'cucrulis t'orinul:il"icici,ab Hieron.vmosiTi- Garnerius postearursusvuIgavilinteroperaMcrca-
ptaiiro iis (lui Oriiienismi iioslulabanlurinoommu- toris Dissert. V. pag. 2S5.pra3termissis tamcn Sir-
nionem recipiendis^siail 1-iulinum ullumaliquaufio mondi uotis. Dcnlque Jacobus de la Bauneuna cum
pcrtin\iil. is cortcAquilejeusisnonfuit, seiialius.cl notis inseruit pag. 274. tom. I. Operum Sirmondi
forlassl ille nalione Synts. qui hfercsim dc peccato l'arisiis edilorum typographia regia A. D. 1696.
originali lioinam i»-iiniis invcxtl, nt narrat Mercalor Opusculum in capitaLXI.dispesciturapudSirmou-
ia Commonitorio quanquam confessio hfec uihil
;
dum, qui Gra;co primum scrmonc scriptum existi-
coutinet, quod lineresi Pela.sjianaj faverc vidcalur. inavil. (larnerius ab Juliano Eclanensi episcopo,
\ Carnerins, qui sinfrulos ejus arliculos egrejiie enu- Pelagii hajresiarchoe patrono, latino redditum cen-
clnavil, in omnibus llicronymi doctrinam reperit. set. Eclanum in Ilirpinis stetisse et nunc Friceutum
:
eliam innounuUis, iu quihus lCcclesia eum non sc- seu Freciuentum, .\bellincnsi episcopatui conjun-
((uitur, putain parteilla primi articuli, inquatradi- ctum dici opinatur Garnerius pag. I.i6. col. 2. Re-
lur, Chrislianos rccto crcdcntes. peccatores tamen, ctius tamen Ilolstenius in notis ad Cluverium pag.
noii aelerno, sed tcmporario supplicio damnandos. 2"3.Itincrarii .\ntoniniani distantiam XV. milliarium
llaque omnes Anathematismi in doctrinam Hiorony- rctinens. Eclanum circa Mirabellaminter Frirentum
mianse contrariam, non seque tamen abaliis Patri- ol Beneventum collocat, ubi vestigia urbis maxima
bus proscriptam, intorquentur. Nequeenimduodeci- apparcnt, Dupinus, cujus indiligentise non parva
mus in eos, i;i(i dicunl.animaspriusluisse.quamna-'^ specimina passim offendimus, in tomo IV. Biblio-
la^ sint,clnon cum cocporca Dco ciuoli<iie fieri,ah Xwgu- thccaj part. II. ait, Jo. Diaconum hunc Ubellum
stino fuisset admissus,qu8estionemhancvelutinc-(!r- Rufino presbijlero Aquilejensi tribuere. Idfalsumesl;
lam dclinireuonauso.HincGarneriuspag. liti.recle nam Jo. Diaconus, qui in expositione M. S. Ilepla-
ait, Confessiouem hanc in nulla Ecclesia fuisse jiu- touchi, Parisiis servata incoenobioSanctiGermani.
, blicam, sadprivalam polius, ctaHcujussiveclcricorum bislibrihujus testimonioutitur, semelinGenesi,et
ccelus,sive monasterii, propriam, puta Bethleemitici, rnrsusiu Exodo, utrobiquehunc titulumusurpavit:
in quollieronymusmorabatur. Ad h£ecrt'!(i(/i<?»i(i'is t> libro de Fi'le Rufiiii. Ubi autem Rufinuin audi-
noraen non ca notione in hac formnla accipitur, qua mus, non contiuuo /li;i(i/eicns(;m cogitare debemus.
vulgo accipisolel pro executione canonica, sedpro Plures enim Rufinos, Ecclesiasticos viros, forte
generali alia, seu pro damnatione dicti alicujus, eliam sibi iuvicem notos, uno et eodem tempore
quemadmodum acceplum fuit in ConcilioDiospoli- claruisse, perspicuis literarum documentis prodi-
tano.inquo anathemate percussum esistultiloquium. tum est.
Adi Concilia Baluzii pag. 363. In omnibus hbelli 1. Sanctus Jo. Chrysostomus Rufino preshylero
'
.\nathemalismis Origenes percellitur.ortfequeexco scribit epist. CXXVI. quem rogat, in PhiEnicem
hwrcses PauUi Samosateni, Arii, Apollinari, et Pho- proficisci,monachis opitulaturum, quis CBesissuper-
tini. NuUa damnatur,quam Hieronymusaliquando stitcs, Gcntilos vulneribus atTecerant.
Origeni non objeeerit. Codicis Bobieneis auctorita- 2. Sanctus Nilus ad fl((/'()ium,quemlaudibus ma-
'

tem, alias per se satis validam, hfec undequaque gnis exornat, variasepistolasscribit,proecipueXVir
conlirmant. Quotemporc confessiofactaest, uempo. et LIV. libri IV. Ilunc, quem r,TJxnixr,-i vocal Ni-
ex Garnerio, circa A. D. 39.i. quum nondum inter C lus, nempe solilarium et quietisamantem, e^^ponenlc
Ilieronymum et Jo Ilierosolymitanum coniroversi;e Pctro Possino, Jos^^phus Maria Suaresius in Indice
defcrbuissent, plures ahM a variis hominibus fldei operum Nili pag. 612- col. 2. eundem ac nostrum
formulfe prodierunt, proutquEestioneshincindoort.-e facil. Tillemontius tamen tom. XII. g .{o. pag. lOS.
poslulare videbantur. Sic Rufinus noster.lpo(o.(;tani anachorotam aut reclusum, et in deserto et solita-
suam ad Anastasium, et E.vpUcationem Sijrnboli ad rio locoviventem potius, quam monachum, ideoque
Laurentium. SicNazianzenus .\nathematismos con- anostrodiversum,existimat. Huic sententise omni-
Ira ApoUinaristas. Sic Theodorus Mopsuestenus,sie no adhseremus.
Coelestius et Pelagius.sic Julianusfecerunt.Ceterum 3. Rufinus officio (/iacou!(s occurril apud S. Au-
omnes Anathematismi formulse Bobiensis Origeniana gustinum epistola CXLIX. aUas LIX. {Xunc XXCI.)
dogmata, quce Ilieronymusaversabatar.potissimum, ad Paulinum Nolanum, presbyteri nostri amicum.
feriunt: etiam illa, in quibus Eeclesia nihildum defl- -i. Rufinumpresbyterum ab
his diversum, etcum
nierat, qualeest de animarumorigine,quasquoiidie \.quilojensiminimeconfundendum, ut aUbi dixi et
fieri decernitur arliculo 12. Ruflnus noster in Apo- iterum dico, nobis suggerit Snnctus Hieronymus
logia ad Anastasium, Dco. inquit, tesle, dico, quia epist. XLII. alias LXVI. ad nostrum ex Oriente rc-
">7i((; ad prspsens, certi aut definiii aliquid deca quse- ducem scripta, in cujus flne sic legitur .?(jiic(!(m:

iti<iine non teneo. Rursus : Adhuc iqnorarc confiteor quoque prcsbijlcruin Rufinum,ob quandam caussam
/'.'/(•;• Iioc, quod manifesla tradit Ecclcsia, Deuni et pcr Romam iicdiolanum misimus. et oravimus,ut no-
aininarum et corporum coiirfiVoccm.Norisius senten- stro aniino vos (Rufinum .\quilejensem) videret.

liamaHieronyinopropugnatam, s<eculo landemXII. Ilunc rursus Apologiee pag. 462. semel ite-
lib. III,
ita, ut nunc est, receptam fuisse animadvertit iu D rumque commemorat Volo tamen scire qua; sinl
:

I
Viudiciis .Augustinianis cao. IV. §. 3- ubi hac de re ista jacula venencda, qux post terijum vestrum nosje-
plenissime agit, et ex eo Natalis Alexander sa^culo v. cisse conquereris. Vincenlius, Paulinianus, Euscbius,
cap. IV. art. III. 10- .\guirrius in Theologia San-
'i
RUFINUS presbijteri quorum Vinccntius multo tem-
:

cti .\nselmi toin. III. cap. LXVIII. disput. lil.^il. pore antc vos Romam venit- Paulinianus et Euscbius
!
pag. 203. observat, in hoc hbello nullam legi ejura- postannum veslrienaviijalionisprofeclisunt{.K.D.Z9S.].
I
tionem erroris, quod non detur tradux peccati, ob RUFINUS 111 cniissrt Claudii post biennium missvs (A.
quem Rulinus quidam pessime audierat apud San- D. 399.) omnes vel pro rc familiari, vcl pro periculo
I

I ctum .-Vugustinum, aliosiiue orthodoxos. At vclhoc capitis alieni. Vincentius, Eusebius et Paulinianus
'
virum egregiummouere debuit, ne duos Rufinos in pro re familiari in Italiam transfretarunt. ErgoRu-
unum conHans, libellum AquUejensi adjudicaret, finus /ji-opcnci(/oca;Ji7!sa/icn! Mcdiolanumproperavit.
qui .\uguslini amicissimus, peccati traducem nun- RuQnus .AquUejcnsis suspicabatur Illeronymi arti-
I quam negavit. l)us ad invidiam sibi apud Romanos conflandam
i, III. A breviori Pseudo-Ruflni Libello Fidci ad fu- missos. Quartum hunc Ruflnum a Syro diversum
I siorem oratio uostra convertitur. Ilane primusom- uequaiiuam 'putamus.
I nium edidit Jacobus Sirmondus, propriis et alienis 5. Hieronymi epistola de Judicio Salomonis, el
veterum scriptispublica luce donatis,per£equecele- Seciione parvuli, quse nuiie est tomo II. Operum
Lbria. Inscriptio Ubri est: Rufini presbijteri provincise (A't(jic LXXIV.] pag. 616. constanter in omnibus
 :

«75 RUFINI PRESBYTERI 276

codicibus Mss. inscripta eslarf Rufinum presbylerum J^ inlerrogadonem hujusmodi,quam dilemmalam Grseei
Damce quem a superioribus diversum esse arbilra'
:
vocanl f Rursus cap. LV. /igmenlum suum, quod
|

mur. Grxci sophisma vocanl ? Ac demum cap. LX. de Sa-

6. Hislorise Pelagianse scriptores sexhim Rufinum, bellianis Cnum ac solum Dcum Filium simul el Pa-
: 1

Sanclo Prosperoamicissimummemoranl,quiadcum Iremper unam partem orationis pronunciarc assolenl, I

erudilissimam scripsii epislolam de gralia Dei el quasi Grxce dicalur ulosaTMp, Filiopilrem. Haec
libero hominis arbitrio. Exstat in tertia Appendice Laiinum potius scriplorem sonant, sua sensa per
tomi X. Operum Sincli Augustini. Eum Gabriel Grajcos explicare nitentem. El quidem in codice)
Vasquez in Commentariis ad primam parlem Sancli Ms. Corbejensi lineis transversis prorsus jugulaturl
Tliomae disput. XGI. cap. V. num. 74. spisso ni- memorala inscriptio, cujus locumobtinet alia haeol
mium errore pro Aquilejensi accepit, quiXX. ante nota, a secunda, sed prope sequali manu adposita : [
annis in Sicilia occubueral. Hucusque blasphemise Pelagii hierelici contra ftdanl
7. Postremo loco scpUmum RuQnum Aquilejeu- Catholicam, quassuh nomine Calholici falso tilulo in-
sem nostrum locamus. didit. Prseterea in fronte tolius operis exslat haecl
Ut de Rufini libello dicere pergam, Sirmondus in admonitio, literis Merovingicis ac pene fugientibusl
prologoait, se in binis CorbejensibusMss. notalum exarala ; Hic liber, qui atlitulatur Bufini, non te se-l
reperisse, non a Ruftno, sed a Pelagio cdilum sub ducal, pie lector, quia Pelagianus est,ct blatphemiiit
nomine Rufini. Ipse lamen utrumquelevi negocio re- Pelagianorum plenui. Simulans enim contra Arinnns\
felli arbitratur, propterea quod nec RuCno .\quilejensi disputationem, venena suse hsereseos inseruit. Cudeu
Uber conveniat, qui Origenem velut impium et nefa- n liorlor carilatem luam, ut hunc btasphemum de vestrol
rium pissim exagitat, nec Pelagio, cujus primarium codtce abscindatis el pro eo librum Sancli Auguslinii
-.

decretum evertit, Adam sive peccasset, sive non pec- de vera religiotte describile, ul quatttitalem reparetisA
ca^set, morlem obilurum. Baunius in prsefatione hoc esl, utde voluminis magnitudine nihil decedal.|
lomi I. Operum Sirmondi § 3. notat hunc libellum, At hsec in ora ipsius libri adnolatur : Hic liber non
saltem ea ex parte quae tangil peccatum originale, Rufini, sed Pelagii hxrelici, in quo cotilra /idem Ca-
propead verbum exscriptum videri ex Julianilibello tholicam multse cotttittetttur blasphemise. Verum ad-
Fidei, quem ex codice Ms. Ecclesise Veronensis versus tam antiquam toliesque repelitam viri doctil
Garnerius vulgavit. Demum quodad libri actaicm ai- observalionem objicil Sirmondus, Pelagio librum|
linet, Garnerius non modo anle Nestorii et Eutyche- nonconvenire, qui Adam, simandalum Dei servas-l
tis tempora, sed eliam, ex Sirmondi sententia, anle set. non moriturum fuisse approbet, adeoque prima-l
Pelagii damnationem scriptum existimat, propter- rium everlal Pelagii decretum, quo ille AdamumJ
eaquod ibi nuUa contentionum de Ghristi gratia sive peccasset, sivenon peccasset, morlem obiiuruinl
mentio inseratur. Baunius Garnerii hacdere editam fuisse contendebat. Gennaiius lamen praedictis notiB|
Disserlationem secundis curis auclam et preelo non parum sulTragatur in Catalogo, ubi ailcap. XLII.
paratam exstare testatur. Pelagiits atttequam proderetur hseretieus, scripsit U- 1

Guratores postremse edilionis operum SanctiAu- hros tres de Fide Trinitalis. Gennadio pondus additJ
guslini in addendis ad tomum VIII quje exstant post Jo. Diaconus, qui non unum librum de Fide, iAini
Indices inflne lomi Xl.deauctore hujus libelli, qui vulgatum, sed et secundum, qui non exslal, /Ji</i>ii|
Rufino perperam datur, qusedam monuerunt, notari nomiue cilat. Sed et responsum, ex Gennadio, adl
P
^ id, quod Sirmondus objicit, in promtu est. Nihill
dignissima. Quareeorum summam huctransfcram.
Augustinus lib. XXXVIII. de Trinilate haec habet enim mirum, si haeresiarches exFide Catholica, iB
Aculesanc QUIDAM respondil hserelico, versutissime in- qua natus altusque fuerat, aliquid scripserit prius-
lerroganii, utrum Deus Filium voletis aut nolens ge- quam hseresim suam excogitaret. Ad Auguslinuoil
nuerit, ^it si dicerel nolens, absurdissima Dei miseria quod attinet, ab ejus ingenio prorsus alienum noal
scquerctur ; si autem volens, conlinuo, quod intende- erat, idnon sine laude commemorare, quod haereti-i
hal, velul invicta ratione concluderet, non naturse esse cus beae scnserat. lllius etiam nomen, si Pelagiusj
Filium, sed voluntalis. At iUc vigilantissime vicissim ipse non prius latere voluissel, forsitan Augustinusl
quxsivil ab eo, ulrum Deus volens an nolens sit Dcus. non tacuissel. Ex dictis sequitur, falsum titulum,|
His Augustini verbis apprime conveniunt, quae Sir- qui libellum de Fide Rulino adscribat, et nolas qua
mondianus Ruflni libellus de Fide habet capite LUI. illum Pelagio vindicent, uon temerarias, nec impro-|
pag. 315 : Quum igitur nos interrogaverint, utrtim baudam sententiam, qiia iu .Vugustini liljro Je Triui-
Deus procreaverit Filium necne, ct acceperint a nobis tate cap. XV. is ipse laudari existimetur. Iliucpari-I
responsum procreavit ;stalim adjiciunt interrogalio-
: ter discimus, quanlum antiquis cordi fuerit, ne h»-J
nem hujusmodi, qitam Graeci dHemmalHm vocanl ; in- reticum opus incaute legerelur, immo, ut ahscindc
vitus, anspontc f Hocautem faciunt, ul, sidixcrimus, retur ac prorsus supprinterelur, licet eo quomodo eti
invitus, mox adjiciant: quod si invilus procreavit Fi- ad rem Ecclesife, usus sit Augustinus, quomodo elj
lium, quomoda non est impium de Deo hoc dicere, alii Patrcs argumentis Arii SabelUum, ac Sabellil(
quod generationis necessitati subjuiigalur? Sin autem, Arium impugnaverunt.
sponte, dixcrimus, Mi rursus adjiciunt quod sibi libi- r. IV. Itaque flu/iiuis Aquilejettsis a juniorum noa-i
tum csl : crgo si sponte procreavit, quasi volunlalc ^nullis perperam conflatur cum Rufino prcsl)ytero|
procrealus, intcr ipsum cl omnia celera, quse Dei pa- 1'alsesiino, sivc quocumque alio, ad quem libellu»,
riler voluntate creata sunt, nulla penitus haberi dis- jam recensitus pertinere videatur. Perperam elian
cretio poteril. El infra Et yios contra interrogabimus
:
cum Rufino, Coelestii haerelici magislro sive aliu ,

eos simili modo interrogalionis eorum, ulrum sponle a Pa/.-BS/iiiosil, sivenequaquam diversus. ^'yj-iwcnin
Deus bonus sit, an invitus 9 Nihil saue aptius el lu- is dicitur a Mario Mercatore, Latino homine, iD
culentiusadevincendum, inlocoexAugustino ame Commonitorio. Atqui Syrum uon dixissel, quein
superius prolato, hunc libellum Sirmondianum indi- Aquilrjctiscm essc lotus Occidens, immo el Orien^
cari. Quis sit cjus auctor, nonstatim diccndum. In agnoscebat: et praecipue Augustinus Rufini perinda
calce vetuslissimi codicis Corbejensis, uncialibus ac Marii necessarius. Cui cuim Occideulalium igno-|
litcris scripto, hsec subjiciuntur ExpHcit Ruftni
: tus crat Rufinus Aqttilrjensis. tol scriplis, lol amiclJ
prcshijleri provincix Palxitinie liber de Fide, Iransla- tiis, ei vel uua iiitcr eum et Ilieronvuuim ivjutcntinnoj
tus d<: Urncit in Latinum sermoncm. /l»if)i. Uulino ab ipso .^ugustino improbaia, ccleberrimus ?Ncnia
presbytero adscribil Jo. Diaconus. Sirmondus lamon ignorab.U, Rufinum uostrum Aciuilejensem (nou saod
fatelur, iuscriptionem vel ex hoc mentiri, ^KorfOri- /'alxslinum aut Siirum ) ab Hieronymo lanto anl
gencm, vclut impium et itcfat-iitm, passim iibri auclor laudalum in Chronicoel in epistolis: a Paulinn No-j
exagilet. Prselerea, cui Iranslatus de Gr,-eco in Lati- lano pariler in epislolis. Fuerit Mercaior nalione
niimtermonrm videalurliber.inquolegas cap. LIII. Ca»i/)aiit<s, quod pulal (jaitterius, fueril Afer ut ali''
 , .

VITA. LIB. II. CAP. XIX. 278

iijiciunt, : unus ignorarc non potuit qucm
ipse j^ nis errores nondum perspectos habuerant. Eodem
luo ~
igaorabat. Erat
" "
cnim Rufinus
'" •
Aquile- Norisio auclore, Anastasius ubi primum accepit
usis
,1« passim in orc tanvx nou solum in Cam- Theo)ihiU cpisloUm, uihil ullra morandum ralus,
1(1, ubi Nola, sed, in Africa, ubi Augusiinus, Orirjenem lala senlentia condcim^aeil, quod ipsum
ex ejusdem Rufini cdilis libris Ilistorise Ec-
1
codem anno -401. in suis EcclesTis fecisse ait Venc-
-iaslicse, et Sixti Pvlhagorici, lcstimouia iu rium et (7/ico»ia(ii(m,duos Mediolani el Aquilejajlia-
ribus suis protuleral, quemadmodum eodcm licos mctropoliias. lloc tamcn gralis dicitur a viro-
t.,i.'oalo, quo Qoruit Marius, alii quoquc Africa- doctissimo. Neqne enim disciplina Ecclcsiae noraanaj
ni, Viclor 1'ilensis, et Viijilius Tapsemis iu suis fcrebal, ulSummus Pontilcs unis literis Theophili
prolulerunt. Ad hpec Jo. Cassianus. Ru/inoel Mario de Origene obilcr et callide agenlibus escilaius illico
sequahs, in Syria primum, deinde Romsc.et mox in Origeuem condcmnaret, inconsultisOccidentahbus
Gailliis notissimus, RviRiiiExposilionem Sijmbolisms aut saltem coucilio, vel presbylerio Romauo quod :

inlibris laudaveral,inquam idem /?»/"' «sAquilejse profecto statim fleri uon poleral. Vir purpuratus
se tiuclum prodiderat. Qui crgo a Mario, vel a quo- promulgationem literarum Theophili, qute praeter
vis Latinorum Palxsiinus aut S;yr»s duci potuil ? diei paschahs denunoiationem, errorum Oriirenis Ca-
Sed ncmpe hoc aiunt, quia mullos annos in Syria talogum complecterentur co)irfc?)ina(ioncm Origenis
Tixit. Al Hieron.vmus etiam vixit, obiitque, neciiro- appellavit, quando unum Paschaearundem liierarum
pterea Siirum aul Paliesiinum eum aliquis appella- promulgatioue denunciatum est. Nonenim Ecclesia
vit Palladius, homo Syrus, et ipse Rufino et Mario Romana condemnatioues ab aliis Episcopis factas
lequalis, AquHejcnsem, non Syrum dixit:dixit quo- g denuuciabal; sed ipsa suas, tanquam omnium Ec
que Gennadius, Mario suppar.Hfec omnia id unum clesiarum mater el princeps, aliis denunciandas,
coeuntia, mihi persuadenl, et euiquam. ni fallor, semper edereconsuevit. Episcopo Alexandrinocura
persuadebunt,/?!(/in!)m SyrumautPalEestiuum dici incumbebal, dieminvestigandi,quopaschaquolan-
non debuisse neo potuisse qui Aijuilejensis erat. Im- uis celebrandum. De lioc tanto ante ccrtam redde-
mo hinc aperle deduci puto, Rufmum, Syrum aut bat Apostolicam Sedem, ul hujus scripli ad longin-
Palsesiimim ideo dictum, ne cum Aquilejensi con- quiores Eecle^ias indicium generaliter percurrerctj
funderelur. Nollem ab Josepho Aguirrio Cardinali inquit Leo magnus in Epist. XCIV. alias LXIV. ad
in Theologia Sancli Anselmi tom. III. tract. VI. Marcianum Augustum. Elenim Pontifex,praimature
cap. LXVIII. disput. ili. sect. 4. §. 30. et disput. accepto EpiscopiAIexandrini consiIio,diemPascha-
1 \i. sect. 6. §. 6-. /?!i/i»u<»! illum Sjrum cixm. Aqui- tis sequuturi, omnibus occidentalium parliumSaccr-
lcjcnsi commixtum. Id enim fecit vir optimus, omni dotibus denunciabat, ut ait idem Leo Magnus epist.
antiquitate reclamante, et omninofrivoUsargumen- GXII. ad Marcianum.-Vugustum. Hi .SacertVo^es, erant
tis induclus. Aguirrium magna pietalisetdoctrinaj omnes Romani Patriarchatus melropolitse, perGal-
laude in Senalu S. R. E. venerandum suspexi qui : liam Cisalpinam, Venetiam et Istriam, Illyricum,
si viveret, quo eral animi candore, me abse dissen- Britannias, Gallias, Ilispanias, et Africam consti-
tire alacriter pateretur. Siquidem aliunde constat, tuti,nimirum per totam Europam usque ad Thra-
religiosissimum Cardinalem priores sentenlias suas ciam. Siquidem has omnes provincias Ecclesiasti-
non bene subnixas, ingenuo pudore exuere nun- cas, Romano Patriarchatucomprehensas.palamost,
quam veritum. Neque cnim, ul ait Quinctilianus de et dudum ostendit Norisius in Responsisad Gerras
Inslitutione oratoria libro X. cap. I Id statim leyenti Q, germanas Francisci Macedi pag. i\. Ea paschalis
persuasum sil, omnia, quas magni auclorcs dixerunl denunciatio promulgabaturexprsescriptoCanonis I.
utique csse perfccta. Nam labuntur aliquod cl oneri Goncilii I. Arelatensis in editioneLabbeilom.I. pag.
cedunt. Haec in antecessumdeRuflno S;/raab Aqui- Ii27. Vide Franciscum Bernardinum Ferrarium de
lejensi diverso, occasione libelU de fide, a Sirmondo Rilu sacrarum concionum lib. i. cap. xxv. Apud
vulgati, noslroque ab aliquibus attributi. De Sijro .^.lexandrinos in prcecedenli festo Epiphaniai, diaco-
enim rursus post Aquilejensis obitum, cujus acta norum prfficonio id fleri consuevit quodprsecipue :

pergo euarrare :quandoquidem ejusdem opera om- conslat ex Cassiani collalione X. cap. i. pag. 364-
nia vera et spuria, exstantia et deperdita, hactenus edil. Ciaconii. At vero paschales litterasab Antistite
recensui. Alexandrino ad Romanum, a quo reliqusE occiden-
tales acceplurseessent Ecclesiae, in Epiphania vul-
CAPUT XIX.
galur», aiino superiori preemitti solitas, recte ad-
I. Theophili Alexandrini epislola ad Anastasium, Pa-
notavit Baronius A. D. 399. §. 32. a Norisio injHi-
pam circa Paschntis celebrationem iurbas excital in storia Pelagiana lib. I. cap. II. el Pelagio A. D. 401
Ecelesia. II. Rufinus ab Anaslasio ininime damna-
§. 8. immerito confutatus.HEec fuse ahbi persequor,
ius. III. Hoc prxtcr alia ostendit ejusdem cum prx-
de anno emortuaU S. Athanasii disceptans. Hiero-
cipuis Jlalise Episcopis communicatio. IV. Ejus
nymus initio libri III. Apologiae pag. 433. quem li-
tanlum librorumPeriarchonversio non probala.X. brum scripsit ineunte A. D. 402. ait, se du.\s Theo-
Rufini responsa ad IHcronijmum circa Anastasii phili paschales epistolas perhocferme biennium La-
Papas cpislolam ad Jo. Hierosolymilanum. VI. Si-
tinas fecisse, prseterea nuUas. Ergo Hieronymus
multas inter Hieronymum et Rufinum ab Augustino
T) earum primam pro A. D. 401. latinam fecit initio.\.
improbala. D. 400. Romam miltendam, et per totum Occiden-
1. Ut Rufini hbros una serie atque ordiue com- tem ab ejus Patriarcha Pontiflce Romano subinde
prehenderem, cetera ejusdemacta pauUumseponere vidgandam. Vulgata est autem Romee primum ab
oporluit. Nunc tandem omnium Rufini operum re- Anastnsio, qui, ut Primas et Exarchustotius Ilalise.
censionem absolvi quare Uluc redeo, unde
; diverti, vuigandas mox paritermisitadduossuiistiusExar-
Fervente dissidiointer Hieronymum elRufinutn ob chatus primarum sediummetropoUtas,quituncsoK
Latine versos Origenis hbros Periarchon, Theophi- in toiius lialix continenti habebantur, Gallise Cisal-
ii(s Alexandrinus pro A. D. 401. scripserat primaDi /iins nimirum, Veneliie el Istrise. Venerius, elChro-
paschalem Epislolam, quse in vulgatis Hieronymi malius, ad quos in conventibus suarum Ecclesiarum
Operum editionibus secunda est (A'«)ic resliluta), ut easdem solonnes literas, uti eas vocat Gassianus,
alibi dixi. Haec, quse plurium Origenis errorum Ci- vulgare, et reliquisEpiscopiscomprovincialibussibi
lalogum ex caplaoccasione dicipaschalis priBnuu- subjectis denuuciare perlinuit. Ilaec eo teudunt, ut
ciandi, in epislolam intrusorum, compIeclebatur,a omnibus pateat, A naslasium Romanum Poniillcem,
Hierouymo Latine reddita, Romamque de more Mediolanensera, etC/ii'onia(ii(m.A.quilejen-
I'enei'ii()n
transmissa, ut Paschatis ejusdem anni iOl.certam sem TheophiU Alexandrini literas
antistites, ubi
diem denunciaret, Anastasium pontiQcem mire tur- paschales pro A. D. 401. in suis Ecclesiis vulgarunt,
bavit. Latini euim, observante Norisio, Graeci homi- m id unum intendisse, ul certum diem Pasch»
279 RUFINI PRESBYTERI 280

ejusdem anni suis populis prajnuuciareDl,

in iisdem literis nonnulU Origenis errores, anlea
j^
licoi obiier

ex 'loeo •'
" —
viros in errorem adducere possiul Quum Baronius
'-
nieron}'mi, non bene percepto,
=
!

"-=
Origenem
Latinis ignoli, recenserentur, quorum damnatio Pa- ab Anasiasio pontiDce, et mox, eo indicente, a Ve-
schalis diei prsenu^iationemnequaquamspertabai. nerio Mediolanensi,eta C/iroi/ia/toAquilojensi palam
Theophilus dedita opera paschalibus lileris Orige- damnatum tradidisset A. D. iOO. § 63- poslmodum
nianos errores, ab se studiose colleclos, addideral. aUi viri, lilerarum laude clari. in Baronu vesiigia
ne Pascha pr«nunciari possel, quia pariter iidem incurreutes,idipsum tradidcrunt. Hi sunt posl No-
errores praelegereutur. Rem his verbis expressit risium Johannes Garnerius, et Pagius. lUe ad Ma-
Hieronymus Apol. 1. lib II. pag. ill. Episcopi Ana- rium Mercatorem, inque Dissertatione ad Liberalum
sliisiiis, Theophihis, cl Ventrius, et Chromalius, el Diaconum cap. V. §. 1. pag. 227. Pagius vero A.
omnis lain Orienlis, quam Occidenlis Calholicoi-um D. 401. §. 9. Immo hic postrcinus Rufinum eadem
STNODUS, qui pari scnlenlia, quia pari spirilu, iltum Origenis damnatione comprehensum quod Norisiu8 .

Origenem) hxreiicum denuxciant populis, elc. Ec- jure negaverat, asseverare non dubitavit ; quippe
clesise convenlumindie festo Epiphanise congrega- quem iuvitusdecepitGarjierins, qui epistolam Ana-
lum, uifuturi paschalis festi ac senlentiae Alexan- stasii ad Jo. Hierosolymitauum.ex codice Bellova-
il rinae in Origenem denunciationem audirci, Synodu »i censi dcnuo ab se editam interpolavit ferme iniesro
appellat. Hoc idem apud Justinia-
dicil Thcophilus capite VIII. quod Origenis el Kufini damnalionon
num Aug. ad Mennam, sive traclalu ad-
in Epistola iuvolverat. Et tamen Gamerins, ne quenquam falle-
versus Origenis errores toni. V. Conciliorum Laljbci ret, ipsam interpolalionem, ab se factam, et chara-
pag. 685. B. Ita enim ait, ia Sermone quodam ad n ctere diverso expressam, ingenue fatetur in nolis
\Ionachos, Origenisminotainsimulatos: /l/ia(/icma- pag. 112. col. 1. Epistolam ab interpolationibusvn-
" "'
lizanles Origenem, celerosque hserelicos cxemplo no- cuam. Baronius, praeter aUos ediderat A. D. - 402 . .

Anaslasii S. Ft. E. Episcopi, qid ex velerihus

.</co, el iuquanullam Origenis,nuUam^i(/iiiidam)M-
§. 2t).
cerlaminihus clarus, nohilissimi populi du.v crealus lionem offendimus nulla rciioi-ii, nuUa Chromaiii
:

csl : quem cl nnivcrsa bcalorum Occidenlis Episcopo' in Sijnodis suorum comprovincialium, Origenern
rumSYtSODVS,qu3eaccepilacpi-obavilAlej:andrinorum Ruflnumque damnantium, fitmentio. Unum deRuii-
Ecrlesix senletiliam in impium lalam, elc. Ilsec scri- Anaslasius, solius Dei esse de eo judicare.
110 aiitibi
psil Theophilus ex Anastasii pontificis literis, qui- Ergo ipse nuUum de iUo judicium tuUt, eundemquc
bus rcspondit, se ejus paschalem Epistolara pro A- minime condemnavit. Addit, se de Origene quid-
D. iOl. qua errores Origenis etiam continebantur" quamantea uescusse. Mentem suam defl!i/i"<traiis-
per duos Italise molropoUtas Venerium et Chroma- latione librorum Periarchon Johanui deinde aperil.
liiim ceterosque totius Occidentis primarum sediuni illam scilicel puris meniihus (Pammachii, Oceani,
Episcopos vulgandas curasse.Ex Thcophilo deinde el Marcellae) quandam »ie6u/<iiiiexcitasse,quasi /fn-
rei notitiamhabuit Ilieronymus. Vox Synodus fefel- fmus interpres fidem CathoUcam ea Isedere voluis-
Ul doclissimum virum Norisium et Gamerium qno- set. Suum tamen de Ubro judicium, ex una /?i</i'.i

que in notis ad Liberatum p. 227. ratos vere in Sy- inlerpretis inteulione pendere declarat.Sienim er-
iio//i"s Italicis, Romie, Mediotani, .^f/iuVcJs, damnatuui rores damnat, se hac approbare ait. Si erroribus a.l-
Origencm, quum tamen Synodi illse scu provincia- senlilur, hoc se non admittere, sed jure et meril'i
lium conventus non ad damnandum Origenem con- coudemuare. IIocDei providenliae gratum fore con-
venerinl, sedadaudiendas a metropoUtis Theophili (] fidit. Eadem so ad Sauctum Vcnrrium Mediolanen-
Epistolas, futuri paschalis diem certam quolannis sem scripsisse tcilatur, qui scilicet pro fiu/ino ad
de more prsenuncianles. Audi Hierouymum in literis Anaslasium scripserat, hortatus, ne superflua ia'>o-
ad Theophilum \'incenlius iireshiiler anle biduum,
: rarcl formidine, neque vano timore sotlicilarelur o^
quam hanc epislotam darem, de Lrhe venil, el suppli- liufini translatiouem. Se curaturum, ut populi sil'i
citvr le salutal, crchroque sermone concetebrat, Romam crediti a.h Bufini versione caveant, ne devolas «len/' -

1.7 llaliam luis EpisTOLlS (non Si/norfis) liberatam : immissii sui catigiiie tabefaclarc conelur. Arcadii i I

nimirum ab Origenismo, quia TAeop/iiii paschales HonorU Augustorum literas ad se delatas, quibusi m-
epistolfein Epiphaniaa singulis metropolitis, et cpi- Iholici Origenis lectione interdicercntur. Ita deimli
scopis IlaUae iu comproviucialium et populorum fre- concludit: IJaclenus senlenlias mea: forma processeril.
qnentia perleclae, Gatalogos eliam errorum Origenis Atqui nuUacerteinRuflnum, senlenfia; damuatioiiis
ab eodem Theophilo cusos compleclebantur. forma proce.isil incadem epistola, neque in uUo .ilii.
II. Riifinus, .\quilej8e degens, quum iu Epiphania vctcri monumento. Querelac in Rufinum amicuni .'
anni i91. hfc Theophiti paschales Uteraj a diacono siiae Ecclesi» presbyterum spar.>£e, Johanncm ad.-
in Ecclesia de more prselegerenlur, audita recensione gerant, utsuspiciones suasiniUarumaucloresaii .
i

errorum Origenis, exhorruit, seque iUos ante ign'6- .liinfi(asii(meffuuderet. Poutifcx hpcdere ad Johnn-
rasse prouoaciavit. Hoc ab amicis Aquitejensibns iiem respondens, rogat suspiciones deponat, memi-
llieronymoscriptum esl. Rem ipsc narrat his verbis neritque, Dei esse corda hominum introspicere. d.'
Apol. lib. 1. pag. 3ti3. Uctis NUPER papa; Theophili hoc addcns Pro/iria menl cOrifjcnis dicln
Itufino :

IvPISTOLlS, inqitilius Oi-iijenis exjjonit crrores, dicitur ik Lalinum translutil, el probavit nec dissimitis al> •
:

[V{\i.VlVi\Xi)i>bliirasse aures suas,et auctoremtanti mali esl, qui alienis prsstal asseiistiiii. Ittud laiif^
viliis
ctara cum omnibus voce damnasse,et dixisse usque ad re (te) cupio. ila haberi a nostris parlibus atienin".
itlud lempusse if/iiorossc quod lam nefaria scripsissel. nl quid atjat, ubi sil, nescire cvpiamus. Ipse dcniqi
llfec Hieronymi verbanosdocent, Origenis condem- vidrril, ubipossil at/solci. Hiec sumilia lilcrarum /ln -
nationem, ut vocat, quam (7iroina/ii(s, ])rsesenle/?((- siasii ad Johauuem, quas Baronius A. D. 402. § 2ii
fino, Aquileja; pubUcavit, non aliud fuisse, quam i'l30. huic anno deflxit, uondum scilicet evoluln.ii
paschalem TheophiU Epislotam. De Anaslasio ct Ve- 28. Aprilis, quo Pontifex vivere desiit. Al cilius <i.i-
nerio idoniomnino dicendumest. Hieronymus pro- tas infra oslendeinus. .iMas/iisiiis tamen eas in''
mulgationem paschalis cpislola;, in qua prajler pa- Romre, ncquc iu Ilalia. vulgavit, quippc qui prii- 1-
srhalis prffinunciationem, etiam Origenis errores lim sciiptas ad uuiiin Jolianuem dedil. si vere scri •

cxplicabaiUur, vocal conrfciiina/ioiicmOrigenis. No- psit. Dubilatuin enini a Rufino, et a variis doctis su-
risius inllisloria Pelagiana lib. I. cap. II. vcrboruin perioris a;vi. Sed, per me, scriptoe fucrint. Eascnim
Ilieronynii^i-nsuraminus recteasseculus.ait, in ca pro vere scriptis admillo. Indc tamen clici puin.
lamcn Orijciu.-,iJamnalione,Rufinumminimenomina- Anasiasii privatam etfdiiiiliarom epislolam, adaui.-
inm. Hi3c verissimum est. Cur enim Rufinus in slilem Hii.TOSolymitauum datam, prodecrcto Si/n,
Theophili paschalibus lileris, ubique terrarum le- Origcnem et Rnfinum palam edilo, nequa-
dico, in
gendis, nomiuari debuif.'Taiita inesl maguis noini- quam habendas. Elenim judiciaria Ecclesiae Hoinuu».
nibus auclorilas, ul secum aUquando celeberrimos decreta, Rom.r |>rius,<|uara alibi, vulgari ronsueve-
2sl VITA. U\i. II. CAP. XIX. 282
1'iiut. Rufiniis m
\'cneUu inonibatur, adcoquo inlra j^ Iheinalc adversus/?i(/tiiuin vulgando. /ii«/'i»iisenim
iiTuiinosPriinalus el Exarchalus RomauipoiiiiQois, in Chromaiii parcecia, si AquilejfC, vel in ejus pro-
:i'l qaera Apologiam suammiserat, ideoque iiulili:Min vincia, si Concordix aderal, morabatur. Moratum
il uiiuationis poenam promcrilus, suinmi pontilicis vero Aquilejae, fervente hac controversia, salis os-
lieremtorio judicio.ex Romause EcclesiEe et sevi di- tensuin esl.
^dplinapalam Roinse edito,damnari debuisset. Iloe IV. Ex his jure concludi potest, immo et debet,
r.iolum estuuuquam. Mirorquammaxime.duoslonge Rufinum Aquilejensem ab Anastasio Pontifice non
'
M lissimoselreligiosissimosGardinales, Baroniuin, fuisse damnatum, sed soiam ejus latinam versiouera
>; 00 Jacobuin Peronium iu Responso iterato ad librorumOrigeuis Periarchon non probatam, vel, si
Kc^'em Hritanuije cap. XXXIU. PagriumetiamA.D. mavis,rejectam, idque non edicto aliquo veldecreio
iOI. §. Iti. rillemoutiuin tom. XII. art. 100. pag. Synodico, sod privata epislola ad Jo. Ilierosolymita-
'.'12. ctNatalem.VIexandrum sseculo IV. cap VI. ai-t. nimi, cujus epistolse nullam Rufinus in Italia a Ro-
'VI. percmtoriam anathematis senteutiam Roraaeab manis suis notitiam habuit uuquam, noque ab illo
Aiiastasio pontifice in Rufinum latam arbitratus nec: ipso, ad quem scripta fuerat, quanquam sibiamicis-
lameu eos animadvertisse, ex hac sua credulitate. simo, sed ab uuo Ilieronymo, qui primus illam ei
.Vpostolicse Sedi permagnam iujuriara irrogari. Si exprobravitet misit. Sic enimhabetin Apologise lib.
(>nim fi»/iiu(s anathematis sentenlia conflxus un- II. pag. iOo. Certe si ideo inlerpretaris, uteum (Ori-

qaam fuisset, uni Aposlolicae Sedi, non aliis, eam genem) hserelicum arguas, nihil dc Grseco mutes, c(
loUere licuisset, quum in canone Apostolorum 25. hoc ipsum prxfalione lestare quod prudenlissime
:

alias 33, et iu 5. Xicseni Concilii caveatur, ne sejun-

g Papa Anastasius in Epistola, quam conlra lc scribil
ctusabEcclesisecommunioneperseJifeiK/amc/amjia- ad episcopum Johannem, suo sertnonc complexus esl.
lionis, ab alio quocumque suscipi possit, nisi prius Ilieronymus, ipsa Auastasii epistola ApologiEe suEe
ab ipso, qui sejunxeril, susceptus fuerit. IIoc pa- mox adjuncta, hECC subdit: ^lc ne forsilan hocquoque
riter staluit Concilii I Antiocheni canon6. AdiLab- neges suhjeci exemplum ejus, ut sinon vis audire fra-
beum tom. II. pag. iO. et 563. trem (Hioronymura) moneniem, audias episcopum
III. Jam vero quid absurdius et Romanse Sedi, (Anastasium) condemnantem. Ex his docemur, ut
omniquedisciplineeEcclesiasticseinjuriosiusexcogi- Anastasii epistola, ad Johannem scripta,Ri(/i)io in-
lari potest,quam Rnfinum dicerea prima Sede ana- notesceret, Roma, non Belhleemo ad illum mitti de
Ihematis vinculo inuodatum, neque absolutum, a buisse, et quidem ab adversario qui, si RoraEe vul-
:

praecipuis tamenltaliEeEpiscopisin communionem gatam scivisset, hoc idem in Apologia semel atque
suam benevole exceptum? Exceperuntenim Vene- iterum inculcasset, hoc flu/iiio jure exprobrasset,
/•ii(s Mediolaneusis, Clifomatius Aquilejensis ,Lov- ipsum AnastasiauEe epistolEe exemplum e Palfestina
r(;ii(i((S Concordieusis, Peh-onius Bononiensis, et ad Rupnum mittendi, nullanecessitate compulsus.
Gaudeniitts Brixianus, GalliEe Cisalpinse et Venetife Misit, quia in Italia ignorari sciebat. Hieronyraus
Episcopimagua sanctitate veneran(ii Immo Chroma- Apologiara hanc adornavit. A. D. .iOl. Aitenim lib.
(('((sBethleemiticum senem monuit, ut pnem facerel I. pag. 377. se anle biennium adversus laudes a Ru-

simultaium,ipso teste libro III. Apol. pag. 457. Anne fino in prologo versionis librorum Periarchon sibi
Ckromalius prohomine damnato idmonuisset? .Vnne datas, scripsisse. Scripsit autem A. D. 399. ut a me
ipse, aliique, Auastasii Summi ponlificis et totius alibi animadversura. Ergo Hieronymus A. D. -401.
Italise Primatis,judiciariasenteutiadespectuiliabiia Q priorera suam Apologiam in libros II. distinctam
Rufinum in Catholicam communionem coutra Petri adornavit. Pagius contra Baronium, Huetium, et
cathedram suscipere ausi fuissent? Ili enim omues Norisium aliis rationibus hoc idem urget.\. D. 401.
Rufinum, sibi apprime carum, susequecommunionis g. 10. Venerius, in literis .\nastasiimemoratus, olira
participem.neminereclamante, usquead vilse finem Ambrosii diaconus, in Mediolanensl Gathedra Sim-
habuerunt, utinlerim de utraque Melauia, aliisque pliciano successerat A D. 400.
Romanis, de Paulino Nolano, Augustino Hipponensi. V. Jam videamus, quid Rufinus in literis contra
et Johanne Hierosolymitano, spectatissimis pariter duos Hieronymiaufe Apologise libros de epistola
viris, etprsesulibus in Ecclesia celeberrimis, taceam, Anastasiana, per Ilieronymumad se transmissam,
quos Rufini aniicitiam semper coluisse, exlitcrarnni responderit, Rufini literas, ad unum Ilieronymum
monumentis a me ad luctis,etadhucfortasseaddu- scriptas, olim periisse jam monui. Sed earundem
cendis, flt mauifestum. Anne vero tanti antistites, suraraa coHigimur ex Hieronymiano responso, quod
hominis in RomanaeEcclesisesenatuafldeliumcom- est liber III. alias Apologia II. Ejus loca decerpam
munione rescissi, amicitiam coluissent'? De tantis ex eodem lib. III. Hieronyrai pag. 455. 457.459.
virishocdiscerenonsustinetauimus.Hocipsumdici, 462. 468. editionis novae.
nefas putavit Honoralus Faberiu Prodromo velitari 1. RuOuus ail, de Papa Anattasio, nuUi verum vi-

parte II. cap. II. pag. 8i. col. 1. Immo quum Rnfi- dcri,ut lanta; Vrbis SacerdosinnoeentilB.\lVmo] inju-
i::is cohorruerit, au(iitis Origenianis erroribus. suce- riam faccre potuerit vet absenti.
(pie Fidei confessionera ediderit, cerlum videri ait, 2. Epistolam Sancti Papas Anastasii esse eonfictam.
nb Anasicisio nequaquam damnalum, sed suEe con- 3. Ab eo (Johanne Ilierosolymitano) ciu missa es-
scientise, et divinojudiciorelictum.Unum eliam ad I) sel, debuisse ad Rufinum transmilli.
dere juverit. Si Anastasius Rii/"t(i!(»iacommunione i. Siricii, prxcessoris ejus (Anastasi;), se habere
fldelium segregare voluisset, nouadJo. Hierosoly- lestimonium, seu literasformatas, quibus, tanquam
mitanum. non ad Venei-ium Mediolauensem, sed, ut certEe suae fldei tessera, munitus Roma in patriam
universalis Ecclesiee Episcopus, et etiam totius Ila- dicesserat. De istiusmodi literis forraatis consulen-
liae Exarchus et Primas, ad Chromatium Aquilejen- dus Philippus Priorius. Eas quuui Rufinus palam
sem.in cujus Ecclesi£epresbyteriotuncfiu/'iiii(sade- obtinuerit post Rorasesparsam librorum Periarchon
rat, judiciariam condemnalionis seutentiam, ineum Latinam versionem, jam sibi privatns literas, sub
Romae vulgatam,misisset. C/i)'o»irt/ioenimVeneticP nomine Anasiasii conflctas, offlcerenonposse. Suf-
et Istrise Primati nihil eratcum Mediolanensi, nihil flcere sibi lotius Orbis tesHmonium.
cum Hierosolymitauo. HocAnastasiusperspicuepa- 5. Hieronymus Aaoslasii literas, ab se ad Rufi-
tefecerat, ubi Theophili Alexandrinipaschalemepi- num exOrientetrausmissas,pra?(t!ci(t'anniepisJohm
stolam pro A. D. iUI. a Hieronymp Latiue conver- vocat.atque alia r-ccentia ad Grientem SCRIPTA com-
sam, non ad unum l'enerium Gallise Cisaljjina; Pri- memorat, in quihus Papa Anastasius (aii(is(;i«i/i(Ku-
matem, sed ad Chromatium pariter, Venetiseet Istria? (inum) ornet floribus. Qusenam hsec scripia fuerint,
metropoUtam, transmisit, ceteris Episcopis suce Ec- ignoramus.Anue fuerunt ejusdemcommatisacepi-
clesiffi contributisaut sufTragancis, vulgandam. H;ec stola, de qualoquimurPCtrtemirumest. a nulloex
disciplina a Summo Pontiflceservatafuissetinana- antiquis lau l.ir'. ncipie Hieronymum hsec quoque
283 RUFINI PRESBYTERI 284
scripta ad Ruflnum misisse, aut quid essent, clarius J^ tatemordicuscertassehaudquaquam videiur. Librum
explicare noluisse ; quandoquidem Ruflnum lanlis ejus /cr/tujnpensiculateconsideranti hoc facile paie-
ornabanl floribus. Nunquid responsum quodpiamad flot. Vosl Bufinum Petrus Ilalloixius in Origenede-
Theophili Alexandrini paschales epislolas fueruni, in fenso hbro IV. Quaest. 8. pag. 333- et Honoratus
quibus Origenis errores espositi? Ita censendumesi. Faber Prodromo velitari Parte II. cap. II. pag.
in
6. Ruflnusiterum Siricii /brma/an» epistolam, sibi S4. col. I. certe Anastasianam epistolam indu6ium
RomaAquilejam proficiscentitraditam,ingerit, hanc vocare non sunt veriti.
non credens, ab Anastasio successore infringi po- VI. Amarulcnta haec inter tantos viros jurgia
tuisse, nullos se, post Siricii decessum errorcs spar- Sanctus Augustinus, utrique amicissimus,pro miti
sisse deprehensos, immo universis toUusItatisepi- animo suo, probare non potuit. Hieronymus enim
scopis puram el aperlam su« fidei confessionem susci- A. D. 402. Asterio subdiacono ex locis sanctis in
pienlibus, el exposilionem comprobantibus. m&Tonymus Africam reversuro. Iradidit epistolam suam inter
quidem non abnuit, quin Jialise epi^scopi RuDni con- .\uguslinianas LXVIII. olim XIH. ad Augusiinum fe-
fessionem fldei comprobaverint. Tantum se i J mirari rendam. Hieronymus in hac meminilresponsiab se
ail: Aliror, quomodo probaverit Ilalia quod Boma uuper dati ad Bufini literas, aitque de ejus scriptis,
contemsil : episcopi susceperint quod Sedes Apostolica sibi nunciatum, in Africam pervenisse, quorum ipse
condemnavit. Anastasius RuDni Apologia; pro Fide confulationem ad Augustinum pridem transmiserit.
sua, nihil reposuil. Hoc Hieronymus conlemlionem Latius opus Apologise, in duos libros distincise, se
appellat. Anastasii vero epistolam ad Johannem Hie- commodiori tempore missurum promittit. Do verba
rosoljTnitanum, RuDno parum aequam, Ruflnianae Hieronymi Misit mihi temcritale solila, maledicta
:

ApologiSB condemnaliot\em appellat. B ^"a (lileris in ejusdem Hieronymi hbros duos Apo-
7. RuDnus addit, Apostolicam Sedem pacificas li- logiae) Calpurnius cognomenlo Lanarius. Sic Rufinum
teras semel datas, absque novo crimine hsereseos, appellat. ad ejusdem nominis proditorem alludens,
revocare non con.suevisse. Demum Anastasianam qui, ex Plutarcho in Sertorio, Livium Salinatorem,
epistolam vocat falsam, et fraude subnixam. sub cujus signis militabat, foede obtruncavit. Pergit
Notandum est porro, eam certe ab Hieronjmo pu- Hieronymus, quae (maledicta, sive Rufini literse ad-
gnaciter non obtrudi pro vera. Hoc unum Ilieronj- versus libros duos Hieronymianae Apologiae {ad Afri-
mus ail et verum ait ) ab se non esse confictum.
( cam quoque, sludio ejus (RuDni) didici pervenisse. Ad
Ruflnum de ejusdem epistolse veritatein patria sua quse breviler respondi (Apologia II. seu Ubro III.
suspicantem, Hieronymus Romam millit ad Ro-
; Apologia!) et libeiliejus vobis misi exemplaria. Latius
manae EcclesiEe charlarium mittit. Hoc ipsum evincil, opus (suam Apologiam primum in Ubros duos disiin-
Rotna; palam non fuisse vulgatam alias cur epistola
; Ctam) quum opportunum fuerit, primo missurus tem-
recentissima,deque tanta quaestione edila, quseom- pore: in quoisludcavi, nc in quoquam existimationem
nibus nola, alque obvia esse debuissei, in arcanis Isederem Chrislianam, sed lanlum ul delirantis impc'
summorum pontiDcumtabulariis, lanquam resabdi- rilique mendacium ac vecordiatn confutarem.
la, et vetus, quaerenda Rufini aemuli, Hieronymi-
'? Auguslinus, perlectis Hieronymi lileris. animo
questudiosi ejusmodi epistolam clam abdi, nec pa- concidit. Etenim in non TOlgaribus magni seniscrpa
lam haberi,anne passi fuissenl? Magniis doctorop- se benevolentiae argumentis, novit. illum nonnihil in
ponit, Ansatasium ia RuOnum, licet pridem Siricii se subiratum. Virplacidissimus, libri ejus in flu/iiium
literis communicatoriis munitum, scribere potuisse: Q lectione pcrculsus, pi>ne contremuit, illacrymatus,
eum iamenvere scripsisse non dicit. Sed neque ma- tam insignes amicos, et omnium praeconiis antea re-
gnus doctor unquam prodit. unde ipse Anastasianse, lebratos, in tantum irarum aestum ruisse. llinc per-
quae jactabatur, epistolaeexemplum habueril; anali opportuna occasione arrepla, rescripsitad Ilierony-
ipso Johanne Hierosolymitano, an ab alio. Hoc cerie mumepistoIamXV. nuncLXXIII. opus vereaurum,
palam prodi ab eo debuissel, ut sinceram esse ne- et caritatis modestiaeque plenissimum. Verba, quae
ganti, os faciUus obstrueretur. Sanc haud Dt credi- Ilieronymi RuDnique animorum motus respiciunt,
bile, Johannem, qui pro amico Hufino ad Anasla- ad human.T levilatis documentum huc adferam ex
sium scripserat, Anastasii responsum, sibi uni de capiie III. ejusdem epistolae, quam nuperi Augusti-
amico scriptum, et neutri opido gratum, in vulgus nianpe editionis auctores conjiciunt in A. D. 404.
ita spargere voluisse, ut ejus exemplum, non ex sciUcet post ulriusque viri scriptionibus flnem iropo-
Urbe, non ex parle Johannis, sod ab ipso Hieronymo situm, palam sallem, et potissimum exivirie Ru/ini.
ad Rufinum ludibriicaussamitterelur. Ilieronymus ^'erba hxc sunt A'<;scio qux scripta malcdica supcr
:

antri Bethleemilici incola, in oratorum castris innu- tuo nomine ad Africam pervenerint. Accepimus tamen
tritus, neque de Italicis rebus ob regionum longin- ijuod diqnalus es mittere, illis respondens malediclis.
quitatem, ab fiu/ini semulis sincere ac sufDcienter ijuo perleclo, mullum dolui, inler tam caras
fateor,
inslructus, eloquentise arle caussam agil. Rufinus f<imiliaresque personas. CUNCTIS ;)eiie ccc/esiij NOTIS-
epistolam suam his verbis clauserat Oplo, le pacem
: SlMOamicifiaj t'incu(oco;iui<i(as, tanlummaltim exsli-
diligere. Ilinc ipse /?i(/itH<s beali C/iromalii monitis lisse discordiie. Et tu quidetn, quattlutti tibi modereris,
obsecutus, quibus Hieronymus invitum se obsequi quatiluttiqtie taxeas aculeos ittdigtiationis tua.; tte rcd-

non posseexcusaverat, ejusdem Hicronymi lib. III. D das maledictutix pro maledirlo, salis in luis literis emi-
nihil reposuit quodque hominom, pacis amantem
: ttel. Vcrtimtamen eas ipsas cutn legissem, cotilabui
, si
docuit, Uterassuas, ad Hieronymum pro se scriptas, dolore, et obrigui littiorc ; quid dc me illa facercnt, qux
nequaquam in vulgus sparsit. Nec sane Hieronymus itt le illescripsil, si in m<ini<« tt\eas forle venissetit9 Vk

dehinc Ruflnum perstrinxit, nominatim scilicet. Si mundo ab scandalis'. Ecce fil, ecce prorstis implelur
eniminterdumsubafions »iomini6us, etin nenigmaie quod Verilas ail ^uoniam abuttdabit iniquitas, refri-
:

id fecit, non fecisse dicendus cst, quod sub larva gescet carilas mulloruttt. Qtta; sibi etiim jatn fida )ie-
faciebat, fortassenolensintoUigi dequo loqueretur. rlora tulo refundatilur 9 In cujus sinutn tota sc proji-
seque hoc pacto oCfendiculum vilare studens. Ad ciat secura dileclio ? Quis denique atnicus non fortni-
Anastasianam cpistolam quod attinet, tanto aninio- itetur, qtiasi fulurus inimictis, si poltiil inter //icroiiy-
rum dissidio ultro citroque flagranle, hujusmodi epl- mum et Rufinum hoc. quod plangitnus, exot^ri 7
slol.is conllngi potuisse, haudquaquam difDcilc esl, misera et miscranda condilio infida in voluntalibus
!

quum aliae quoque llicronyrau, quasi palinodiam ca- amicortitn scienlia pra'scnliutn, uhi tiulla esl pr,rscicti-
nenti, supposiia», in .Vfricam transvolaverinl, ipso lia fulurorum ? Scd quid Imc altcride alterogcmendutii
testelib. II. Apologiaj pag. il9. Hanc tamen.Vnasia- puletn, qtiando tiec ipse quidcin sibi homoesl iiotu.i in
sianam epistolamaii Ilieronymoprogermanaprimo posteriim? Ifovilenim tilcunqtievixfnrle,ntine ipialistii
haliitam, non dubilamus. Sed ex quo Fiufinus eam Qualisaulemposteafulurussilfignoral. Ita Aufjusilnus.
falsitatis insimulavit, Hieronymus pro illius sinceri- Curatoresnovse Augusliuianaeedilionis in prsefa-
285 VITA. Un. II. CAP. XX. 286

tione lomo 11. cap. I.XVIII. ancipitos hfei'enl,utr,im \ sibi adhfcrendumputarunt. Exhoc prsestantiumvi-
ApflUHjiain llleron.vnius .\ngustinotransmisenl, pri- rorumdissidio nonpauci Chronologici errore fluxe-
mim ne, an s,;n(itilivn. Gerle primam In duris librfls runl, quos facile toUi crediderim, si Publicnlx Se-
dislinctam non misit,quam latius opus appellat, se- nioris mortem, certo quodamcharacteredesignaiam,
que poslea missurumpromittil. Ergosfc»>irf«»iabso in A. D. 400. coujecero. Exstat epistola XLVI. olim
missim innuit.imiaaacl Rn/iniaiiamepislolam, j.im inter Augustinianas CLIII. qua Publicola idem Senior
deporditamc.E?ifi)''e, ul loquilur, velsummadm lunc Ilipponensem antistitem consulitdenonnullis, lene-
recens respondcral. HipponcasisPr<esuIinepistola riorem animum suum turbanlibus, quaj Africanis
CLXVI. ad Ilieronymum cap. V. §. 13. ex eadem conductoribus rerum suarum in latifundis Arzugi-
hujusApologia Il.pag. 4lU. testimonium profertrfc tan!C provincioe cum pagamsintercedebant.Eandem
originc aninxce. Es verbis anlea recitalis colligimus epistolam jam Curatores datam facerunt A.D.
dicti
Augustinum, quamvis Ilieronymianam Apologiam 398. Mirum est, virosegregiosinvitaAugustinilibri
II.legisset,etRi(/ii!i()iiascriptaignorarel,in discordia IV. cap. XV. §.4. incerfum putasse quisille Pi(''/i-
quse ulrumque scindebat, neutriadha;sisse. Id unura cnla esset. Tillemontium tomo X.pag. 82,^. ct tomo
prcestitit, ut tantas inimicitias ingemisceret, easdom- XIII. pag. 323. suspicio incessit, pro Mehmiie Se-
que e medio summopere optaret. Quemlliero-
tolli nioris nato, esse accipiendum. Quin hisfuerit loca
nymus Calpumium Lanarium dixeral, Augustinus indicata dubitare non sinunt. Melania Maler, ut
ipse proprio ct vcro nomine Ru/inum dicit. Tunc islhaec sua latifundia in Africa inviseret, sacrisque
ergoA. D.40i- fcieiiiiiuin ab^iias(asii decessu, nulla Augustini colloquiisfrueretur, adhucsuperstite/i/io
damnalio in Bufinum audita; alias Prsesul Sanetis- t> Puhlicola, illuc solvit. Sanctus Paulinus Nolanus
simus Hieronjmio, viro undequaque catholico, adver- epist. XGIV.aliasGGXLIX.interAugustinianas,gra-
sus h^redcum, et a primaSede percussum,adh£esis- tiis Augustino actis de epistola (nunc deperdita)ad

set. Media enim consiUa inreligionis negociopessima se una cum hbro quodam per illum transmissa, quam
semper, etnunquanVtuta.Quum Augustinusneuiriad- Romce ad diem festum Apostolorum Petri et Pauli
heeserit, seque utrunque pro amico et vere eaiholico a Quinto Diacono, aliquandiu anteaibidemmorato,
agnovit. Hoc idem agnitum ab Honorato Fabro in Pro- acceperant, prosequitur laudes Melanix Senioris et
dromovelitariPartell. cap. II. §. 16.pag. 82.col.2. Puidicolse unici filii, decujus ille recenti dormitione
prfficedentibus hteris Augustinum docueral, eum pre-
CAPUT XX.
catus. ut cognatam suam Melamam in tantajactura
I. Rupnus Urbe discedit cum Melaniaiterumin Palx- solaretur. Ilinc palam flt, Publicolam Seniorcm Ro-
stinam trajeclurus.A7imis emorlualis Publicolss Se- mse, ubi inter senatores numerabatur, non aUbi,
niorU, Melanise filii deccrnitur. II. Roma ab Alaricn diem obiisse, postquam Melania malcr in Africam
Golhorum Rege obscssa, atque direpla.\Ill. Rufini Irajecisset. Hoc amplius Crmatur. Postquam Augu-
obitus,locus mortis, et tempns adsignaiur IV. Rufi-
.
Melaniamde fortitudineanimiqueconstantia
slinus
ni laudes rccenserilur. amissione, ad Paulinum scribens,laudasset,
in filii

I. Quo anno Rufinus post Apologias, alias-

Christi idem Paulinus.quihsecin suoadAuguslinumiteralo
que lucubrationes, ab se Aquiiejse confectas, suis responso ex eplstola ad se scripta recenset, semel
valedixerit, in Palsestinam cum Me^ania iterumtra- atque iterum ait, demoribuset sancti tate Pu6ii(;ote,
jeclurus, nondum cuiquam bene compertum. Posl se ad illum antea scripsisse. Ergo Publicola Senior
demortuum ^nasfasium pontiQcemidcontigissepro r non in Africa, sed in Italia e vivis excesserat. Haec
certoliabeo, immoel post Chromatii deeessum, quera ame frustra non dici constabit inferius,ubiagamde
A. D. 407. illigandum ostendi lib. III. cap. III. §. 9. Publicola Juniore. Ex Paulini epistola, in quaAugu-
Tunc'Rufimis sanctissimo patre orbatus.postquam slinianam, ad se scriptam, summatim refert, huc
deeennii moram cum suis traxisset, Romam rever- aliqua adducam Docuisti me in spiritu \'eritatis sa-
:

sus esl, jam septennium sedente .\nastasii successore lubre moderandi in occiduis mortalibusanimi tempera-
bmocfniio pontiQce. Anno insequenti 408. Alarico menlum, quoet illam beatam matrem et aviam Mela-
Rege Gothorum Urbi Romse incubante,ab uiriusquo »riamCma(rem unicifllii Publicolss I. aviam PubUcolffi
Melaniae famiUis statutum est suae saluti consulere, II. et Ji/e(ania; //.) fievisse carnalem obitum unici filii
atque in Siciliam navigare, unde yiclania Seniorcum taciturno quidem luctu, non tamen sicco a lacrymis
Rupno Hierosoljmam cogitaverat. GumA/eZaniaSe- dolore, VIDISTI, cujus quidem modestasel graves lacry-
niore priEcipui aderantprEeter/{u/i)H(m,il(fcjiia,Me- mas, sicut PROPIOR et sequatior animas eius spiritus,
lauise nurus cum Qliis, Publicola Juniore, Mclania allius INTELLEXISTX, ct perfcctx in Christo feminie,
item Juniore, et Piniano conjuge, de quibusaliqua salva virilis animi fortitudine, cor maternum de cordis
dixi libro V. cap. IV. §. 7. Palladiushorumamicus, sui siniilitudine melius ex sequo statu contemplaluscs,
ei. dum Romse Ghrysostomi caussam ageret, olim ut eam primum pro naturali affectionc pcrmolam, de-
liospes, hsec referens cap.XCIX.indictumpreeteriit indecaussa poliore cotnpunctamflevissc teti.svicev.bs,
1'iihlicolam Scniorem, Melanias Seinorisfllium Junio- non tam illud humanum, ijuodUNlGUM FILIUM condi-
ris parentem, et Piniani socHrum Christianis virtu- tione mortali defunctum in prsesenti sseculo amisisset,
tibus plusquam senaloria diguitate suspiciendum. ]-, quam quod propemodum in sxcufarivanitate prseven-
Jure autem prseteriit, quippe quem prius exlinclum ' tum (quia necdum illum deseruerat SENATORI.E digni-
noverat. Melania Senioramplissimosfundosnonso- tatis ambilio) nonjuxta sanctamvotorum suorumava-
lum in Gampania el SiciUa, sed in Gallia etiam, ritiam coqitaret assumtum, ut de conversionis gloria
Hispania, atque Africa possidebat quse, Publicola
: transisset ad gloriam resurrectionis, communcm cum
utrogue sublalo, ad Melaniam Juniorem^utPuWicol» matre requiem coronamque capturus, si hujus sseculi
Senioris flliam, et Junioi-is sororem.devenerunt. Huic vita, matris exemplo, saccum togse et monasterium SE-
enim ea tribuitPalladius.JamduduminierpraBcipuos NATUI prxtulisset. Mox subdit se ante de hujus Pu-
rei literarise summatesnobilisqusestioChronoIogica, blicolx 1. virtutibusadiUumscripsisse: Veruntamcn
unde alise peudent, varie agitata est, quoto Christi idem vir (Publicola) ut et antea retulisse me puto
anno PuhHcola Scnior vivere desierit. .^nnalium pa- sanctitati tux, hisoperibus locupletatus abSGESSIT, ut
rens hoc statuit A.D.-409.?.27.Similiter Annalium maternse humilitatis nobilitatem si veste non gesserit
Scholiasles Pagius§. 9. Ab utroqueimmanedisces- tamcn mcnle prxtulerit. Infra vero Sed cesso pluro
:

sit Petrus Franciscus Chillletius iu Paulino ilhistralo de memoria tam dilecti mihi,quam devoti Christo lio-
parte II. cap. XXXIV. ad A. D.41(3.idtrausferens. minis,cnarrare,quumetinPRlST:imSliterisnonpauca
Alio itidem abiit Norisiusin Adventoriapag.20. ubi super eo narrasse me reputem, et nihil possim de
non perfunctorie pro A. D. 399. certavit. Sed cura- beala hujus filii 7natre et sanctorum pari
, radica
tores novEe editionis Sancti Augustini, et post eos ramorum, Melania, meli^is aut sanctius prsedicare,
Tillemontius in locis infraindicandis.uniA.D. 408. quam sanctilas tua in eam profari e(DiSPUTARErfi-
287 RUFINI PRESBYTERI 'JS8

gnala esl. Ex Paulinum Puldkotx Se- A Senioris itum iu Africam, et PublieoUe excessum.
his discimus,
nioris morlem, literis, Melauiaj iii Africaeliam £ar- Quare ul in panca rem contraham, sic statuendum.
tassereddeQtiis, Auguilino primumnunciasse ante 1. Leges Auguslales Contra Paganos prodierunl
diem -2{K Jimii, in quem cadit feslum Sauctorum die2) Augusli A. D. 3. 9.
Pelri et Pauli. Ut annum cerlissimum habeamus, 2. .Vc(aiiia Seiiior in Africam solvit, el Publicola
rem aliam, anho emortuali Publicola; Senioris ad- flhus obul A. D. 400. aiite mensem Junu.
nesam, extricare debemus. Augustinus epistolam 3. TumuItusCalamajexcitatur die primaJunii A.
subsequentem XCV. alias CCL. rursus dedit Pauli- D. 400.
no, quam Possidius Calamensium episcopus ei de- 4. Itcr possidii in Italiam adimperalorem, eodein
lulit, dum EcclesiEB suse, a Pagauis Galamensibus anno, meuse Augusti susceplum.
subversae, caussam acturus, in Ilaliam ad Cotnilattdn, Die 2S. Martii A. D. 40l.;ws( mcnles ferme OCTO
sive Aulam Ca3sareEmi,uavigavit: Ad istam taililiam a Possidii uuvigatione in Italiam, Augustinus Uteras
(inquit Auguslinus qua vobiscum est fraler Possi- ejus accepit, qnum Neclarius ante iUnd tcmpus,
dius,fiuum ex ipso AUDIERITIS quam trisliseum caussa Possidio Calamae adhuc degenti, Augustini literas
computcril, hoc me verissime dicerc cognoscelis. Spe- tradidisset. Hoc. patetex AugustinianaepistolaCIV.
ciatim de liis agil Sanclus Pater in Epist. XCI. alias alias CCLIV. ad Nectarium, cujus verba haec suiil:
CCII. ad Nectarium, C;ilamensem, et paganum §. !S. Legi lileras bcnignitalis tuse, quibus mihi lo.ngk positA
conlra, inquit. recentissim.vS LEGES, Kalcndis Junii respondisti, quam meas ad te pcrferendas ded. !\'am
feslo paganorum sacrilcya solemnilas agilata csl, ne- cgo,rcscrtpseram, quum adhuctsOBlSCVllessel, nequc
minc prohibenle, tam insolcnliausu, ul, quodnecJu- t> (lauigosse^, Sanctusfi-alerPossidius.Hasautem, qua^
tiani lcmporibus faclum csl, pelulantissima lurba sal- inei caussa illi dignatus cs reddere, acccpi vi. Kal.
lanlium in eodem prorsus i-ico ante fores transirel Aprilis posl menscs fcrme OCTO, quam scripseram.
Ecclesig. Quam rem illiritissimam, alquc indignissi- Hi oclo mei.ses ab die 27. Marlii A. D. 401, retroce-
mam clericis prohibere /cii(aii/i'ji(s, Ecclesia lapidala dendo, periingunt ad mensem Augusti A. D. 400.
est. Dcinde post dics fcrmc octo quutn legeS notis- quo meuse Possidius Calamte dcgens, necdum iii
siM.vs episcopus (Possidius) ordini { Magistratuum ) Itaham profeclus, Augustini literas ab Nectariosili
replicassct , et dum ea qux JUSSA sioif ab Honorio
, ( traditas acceperat. Ilaec produnl, curalores .\ugii-
Augusto) velut implcrc disponunt, ilerum Ecclcsia la- stinianaj cditionis in Vita Sancli Praesulis lib. VI
pidala est. Celera, auditu horrenda, a gentilibus cap. V. post TiUemontium tom. X. pag. (>(t8. t'
perpetrata, Augusliiius narrare pergit. Reccntissima- tom. XIII. pag. 400. dccessum Publicolx Seniorts.
ot nolissimx leges, quas magnus Prsesul semel et ex praeposteris, suppulaticmibus, rcjecisse in .\. D.
iterum memoral, ab Honorio Augusto iu Paganos 407. Serius enim, quad oportuisset, A D. 402. .V--
Africae latte fueranl A. D. 399. Manlio Theodoro \. (aiiia; matris reditum cx Palsestina in Urbem stalue-
C. Consule. Tunc enim, eodem Auguslino teste in runt:qucmnoscumprimoribus viris eschola Chro-
libro XVni. de Civitate Dei cap. XVIII. iii civitale uologorum, ab A. D. 397. uuUo pacto avelU poss.
notissima et eminentissima Carlhagine Africx, Gau- moustravimus. Hinc, iUi Melantx adventu in locuni
dcntius cl Jovius comiles hnperatoris Honorii xiv. iiou suum rejecto, ejus quoque itumin .Vfricara ul-
Kal. Aprilis falsorum Deorum templa verlcrunt et terius in locum non suum traxerunt. Semel enim
simulacra fregcrunt llsecgenlilium templorum cver- crrore Chronologico admisso, alios idemtidem na-
simulacrorum fractio Auguslis etiam legibus
sio, el
(^ sci, et
famihamduccrenecesse fuit. Errorem auxe-
debuerunt. Ipsas le^'es, in quas Calameusos
fulciri ruut (iiio Pulilicolx in unum conflati, et uiitca IIo-
Pagani, suos ritus nuper proscriptos agitantes,pec- norii lex, edita, A. D. 40S. praj dua6i(s ahis, immo
caveraut, Augustinus,uon)«iam.sedpium'iiiaueus, /)-i6!(s, acccpta : qua; .V. D.399. abeodem .\ugustu,
recentissimas, dixit. Qusenam fueriut,accnratius in- hanc in rem editiB fuuranl. Viri prseclari initioloiiii
vestigemus. In codice Theodosiauo lib. XVI. tit. II.Operum saucti Augusliui num. 90- 91. 94 et 9'i.
10. de pnganis, sacrificiis et tcmplis, extaul lcge^, ct innotula ad eandem Epistolam. XCI. aiias- C II
ApoUodorum Proconsulem Africie.
XVII, et XVIII. ad cumque iis Tillemontius tomo XIII. pag. 997. Ilip-
Ulraque Palavio dala esldie 20 Augusti A. D. 399. ponensem Praesulem dc alia lege loquicensueruni
Thcodoro V. C. Cons. Ilonorius iu priori de altera (luamSirwo»i(fHs in Appendice ad codiccm Theodo-
mentionem facit, quam in paganorum sacrilia nu- sianum vulgavit num. 12. quamquc poslea Gotliofrc-
per edidcral :;rt'o/a 11 jAMsa(i(6riLEGB
os iuquit, ri/iis dus iu eundemcodicem transtulit lib. XVI. tit. 1(1.
si(6?«ot)i»n!(s. llaec in praesentia non exstat. In ea- L. XIV. .\tqui vir Sanctus semol alque ileruin. /c./.-.-
dem legexvii. Honoriusfestosconventus Indosque rccentissimas el iio(issi/;ins VOcans, nou toia»» Sdl
genlihum permitlit, scd absque utlo sacrificio, atque plures vocat, et quidem Maitlio Thcodoro I'. C. Con^.
ulla superslilione damnahil^ Ilucetiam lex xvill. re- promulgatas, ut dixi. IlfE vero ipsce sunt quas. A.
vocanda est, in qua Ilonorius ita deccruit : si quis D. 399. datas nicmoravi, quajque sane post noveii-
s xcrificio fucril deprehensus, iu cum legibus vindicetur. uium A. D. 408 idia tantuin, eaquc recentissiina, ab
Calamenscs iu has leges peccarant, fcsto Paga- dum Augnstiuo dici non poterant. Alia lex, post novcn-
norum sacrilcga sotcmnilas (per eos) agitalae esl, leslC uium cdila, qunm, iuconsultislibris deCivitate Doi.
Augustiuo. qui hanc Paganorum solemnilalem sa- I) viripra'stantcs ab Augustino indicari crcdidcrunl
crilcgam, illicilissimamelindignissimam vocal, quia iieque /'n'(oiisii(i Africx missa csl, cui lamon luilli
profanos gentihum ritus el sacrilicia, rcccntissimis debuit, si ad ..Vfricam pcrtincbat, nec saucita fuit
Ilouorii legibus vetita, repraesentabant. Jam ergo Tlieodoro I'. C. Cons. De scholio ctiain, apud Sir-
habemus cerluinanuum el mensem, quo Afrorum mondum eidein Legi snbjeclo, in quo, proposii<
superstitiosas solemniUiles Honorius sanctiouibus Carlhaginc prouuuciatur, noii oliscureambigilt?o(/ii-
exstirpandascuravit,quas.\ugustinusr(;ccii(issiwia«, fredus,e.m viliosum videtur. Ab ha3C ipsa Lox /?"-
et Afns suis noiissitnas merito dixit, quum ad Pro- mx dicilur data, quum tanicn Ilonorius die lii.
consulem Africae scriptaj esseiil. Nunc Pubticuh- Octobris, quo Lcx prodiil, /iii.«o c( ;>/ii(i;i;io. Coss.
annus emortuahs facile se ipse pandet. Conlra has A. D. 40S. non /?oma-, sed /(arcn ii.r consisteret.Soil
leges rcccnlissimas et notissimas, utpotc nuper vul- uoudum satis diflicultatuin. Usec cuiin Lcx multa
galas, Pagaui Calaiuenscs peccarunt. Ergo id fa- jubct, vcl in Africa pridcui jussa ct execuUoui man-
cluiii post dicm 20. Augusti aunui 399. quo data? ilata, vcl papanorum Calamensium crimini uequa-
fucruut. Ilipponcusis antistes ait, crimeu perpetra- quam aplauda.Ea suut :

tum Kalendit juniis. Ergo pcrpetralum est subse- 1. Do annouis leiuplurum adanuonain mililareiii
quente. A. D. 400. quo Possidius Calamensis epi- transfereudis.
scopus ob idem scelus ad Comitaium navigavit, lile- 2. De simulacris.
rasque IlipponeiisisadNolauumdctulitposr.Wc/ain> 3. Db aris evellendis cl deslrueadis.
289 Vn'A. l-',li. 11. GAl'. XX. 290

4. De lemplis ad usum publicum viadicandis. II- Eodem .A. D. 408. quo nobilissimus piaruni
^Y
5. De conviviis el solemnitatibus prohibendis. mulierum atque hominum coetusinSiciliamappulit,
Jam vero ubi contrariaj senleali» palronos hujus Koina ab .Vlarico Rcge Gothorum obessa est, mul-
Legis prajsidio exarmavi, alias Leges supraindica- toque auro redemta. Mox foedifragusBarbarusinse-
tas reinoslrseaccommodemus.Abethnicisfahuiieu- queuti A. D. 409. rerura Dominam miserandum in
sibus iu lcgem xvii.alteri, nunc deperdiliB, innixam, modum diripuit atque vastavit. Dies atra, iEgyp-
quaj nupcr profano.i ritus siibmoveral, luaximc pec- tiisel Caunensibus adnumerandus, mensis^ugusti
calum est. Ab his enim profanosacriiicioet supersii- fuit24.cum duobus subsequentibus. Mclani.v Scnior
lione damnahili peccalum est, testc Augustiuo ad futurorum prsescia tantam cladein valiciuata, suis
Neclarium, eorum gregalem, dum per eos fcsto pa- raptim divcnditis, proximorum saluti, atque honc-
ganorum sacrilega solemnitasagilata cst. Hocfcslum, slati pauUo anle celeri fuga consuluit. Ilajc secun-
hsec solemnilas lanlisper me sistunt. Floratia perop- dum Pagianos calculos, quos hic probe exactos,
portuue occurrunt.quje Sanctus 1'rEesuI utiriue ia- ceterisque prfeferendos comperio, conlinenter, no-
nuit. Fhram certc i^aullo aute memoraveras, cnjus bilitarunl annos 408. et 409. Eximiumchronologum
inquit, Uuliscenici tam elfusiore et liccntiore turpitu- vide A. D. 408. §. 2. et 10. annoque 410. §. 7. et
dine eelcbrantur,ut quivis intelligat,qualedaimoniu»i subsoquentibus.TiIlemontius,qui Pagianas lucubra-
quod placari aliter non potesl, nisi illic non aves,
sit, tiones, quippe nondum editas, ignoravit.Urbis exi-
non quadrupcdes,non dcnique sanguis humanus,sed tiuin detixit .\. D. 410.iaHistoriairaperatorura t.V.
mitUoscelcstiuSfpudor hunmnus, tanquam immolatus p. ii l.Pdlladiusrerasic narratin HistoriaLausiacae.
intereal. Nihil ergo «que foeJum ct sacrilegum, ac t» CXVIII. postquam aule »1 hi omi%cs{utraque Melania

Floralia qui ludi tanto decotius, quanto turpiusccle-

:
" Albina,Pinianus,el]}Tie
pTmleTBufinumPublicolaJunior)
brari solent, eodem toste libro II. deCivitate Deicap. Roma absccsssissent, que catechesi inslituti fueranl a
XXVll. llis simillima habet Arnobius Afer iu libro bcata Mclania, barbarica quaedum procetla (Golliorum)
VII. adversus geules. lu veterum Fastis legimus qu.v cliam in Prophelis jam olimposita fuerat,in Po-
quidem ftoralia iaitio Maii celebrari sohta, sed fiuum mam irruH,et nec lencas quidem statuas rcliquitin foro.
editis Caesareis jam essent sublata, Poenigentiles de Tauta slrage iuflatus Alaricus, in Latium, Campa-
improvisoKalendisJuniis ea tandemagitarestatue- niam, Bruttios, Calabrosque, furibuudus axcurrens,
rnnt. Sed Fastos aliquando iu hujusmodi etiam so- luctu et funeribus omuia complevit. Rei testem ha-
lemnibus variasse, adnotalum memini a Simeone bemus Olympiodorum, cujus HistoriEe luculentas
Bosio in epist. II. libri XVI. Ciceronis ad Atticum. lacinias nobis servavit Photius cod. LXXX. Scd Ru-
Verba hasc .Vugustini, solcmnitas agitata, ferme ex- finus Olympiodori testimonium miriflce illuslrat.ls
stare inlege, quam viri eruditi ia rem suam trahere enim cuni inclyto Romanorum procerum comitatu
conautur, ubigentiIes(jiuf/(ji(amso((;Huiite/isn3i7a™ Messanam elapsus, Regium Julii, in cuspide Italia^
velanlur, lege admodom est, ui vel hanc deeadem Siculo freto imminens, Gothorum flammis ardere
Lege virum sancium loquutum suadeaat. Formula conspexit.Extremam vir pius lunc manuai Latinse
enim est, profanis gentilium ludis pompisque desi- versioni Origenis Homiharum in Numeros jimpo-
gnandis obvia, passimqueusurpata, idem sonans ac nebat. Viri percelebres iu his literis id tandem
exhibita. Adi Gothofredum iu Glossario nomico V. nos docuerunt, Henricus Valesius, et Petrus Fran-
agitaiv. Umc fusius excussi, ut qusestionemdeannu ciscus Chiffletius, qul Rufini prologum, eidem
emortuali fublicolx Senioris, ex tumultu Calamensi p versioni de more prsepositum, diverso loco et tem-
non removendo, explijarem,utqae J/ei(inia»iSeiiio- ^ pore, ex diversis quisque codicibus, pubUca lyporum
rem, flliojamdudum orbatam,cumfli(/'i?iocognatis- luce donarunt, Valesius quidem in notis ad caput
que iu Siciliam ante Urbis excidium migrasse, cer- XXXVIII. libri VI. Eusebianse HistoriseParasiis ex-
tis argumenlis ostenderem. Ea, quoe digessi, cum cusae apud Antonium Vitr6 .A. D. 1619. Chifflelius
Palladio, teste idoneo, quippe oculato, undequaque autem, Valesii editione ignorata, in parte II, cap.
consentiunt. Etiam cum Vitse il/eianiajjanioriscon- XXV. PauUni illustrati ex Divionensi editione Phi-
ditore apud Laureutium Surium in Vitis Sanciorum liberti Chavaiice A. D. 1662. TUlemontius ob non
die 31. Decembris. Palladius enim auctor est cap. visamG/ii/7?e(iieditionemnonsemeIerravitiomoXIl.
CXVIII..Ut'iaiii<unSciiio)-einexPal8estiaaRomamre- art. 128. pag. 311. Nam et t'rsacio prologuminscri-
diisse ubi primumdejl/elania;nepliss(a/i( audivisset; ptum credidit, et hunc a puero, RuCni notario,
eam et nupsisse cl vellc sscculo rcnunciare, videlicet -V. distinxit. Opus fuse recensui lib. II. cap. VII. § 3.
D. 397. qui fuit exlremus Siricii Pontilicis, utalibi Emendatior est editio Valesii, alicubi tamen ope
ostensum. Melaniam Juniorem anuo setalis 14. Pi- Chiflletianaeemendanda. Ruftnus Dono/umquendam
niano nuptam tradit cum Vitse scriptore Palladius verbis Gypriani martyris ad aUum Donatum, allo-
cap. CXIX. eam testalus eetatis suse anno 20. posl- quilur. Ei se poUicitum ait scriptorumomniumOri-
quam annos septera cum Piniano vixisset, duobus genisinPeutateuchuraLatinamversionem./>ona;i(s
liberis et patre Publicola orbatam, Mundo renun- iste anue Siculus fuit? Certe iu Sicilia cuin Rufino
ciasse. Post singula htec criteria, suis quteque ra- pariter morabatur A. D. 409. duin Rhegium Julii.
tiouibus, in unum coeuntibus, fulta, uno omnia in- i^ Regis.Alarici exercitu flammas injiciente, conflagra-
tuitu, secundum ordiuem chronologicum, speclan- ^
liat. At Donatus fortasse cu.m Rufino exUrbeinSici-

da subjicio. liam et ipse confugerat. Nostrumloquentemaudia-

.\. D. 397. Melania Senior Hierosolymis Romam re- mus. Reddendx poUicitalioni non (empestivum,utillc
dit,nepte.l/e(ania8etatissu8eanno 14. Piniono nupia. ait,sed tempestuosum nobis tempus ac turbidum fuit.
399. Ilouorius Augustus iu Pcenos gentiles ires Le- Quis enim ibi stilo locus est, ubi hoslilia lela metuun-
ges ApoUodoro Proeonsuli Africaeinscriptas, vulgat. urbium agrorumquc vastatio, ubi
tur, ubi in oculis est
iOO. Melania Seniore in Africam profecta, Puftii- fugitur per marina discrimina elncipsaquidem abs-
:

cola, fiiius unicus, Romse Paulinus Nolanus de

obit. que melu habentur exsilia? In CONSpectu etenim, ul
hoc Augustinum cerliorem facit, cujus responsum VIDEBASe«ia»ilPSE,NOSTRO,Bai-5ari(S,(/i(ifi/ie3inai7i
jam piidem scriptum Romfe, accipit a QuinctoDia- opidum miscebat incendio, augustissimo a jiO^lS freto,
cono Die :29. Junii. Tumultus Pagauorum Calamae ubi llatis; solum Siculo dirimilw, arcebalur. In his
excitatm-. Possidius Calamensis Episcopus post eryo posito qua; esse ad scribendum securitas poluit, et
mensem Juhi iu Italiam Iransmittit. prxcipue ad interpretandum, ubi non ila proprios e.c-
403. J/e/ania ,/i(nio)'avioe suasu annum agens 20. pcdire scnsus, ul alienos captare proponitur ? M.OX a.<l-
post annos septem cum Pimaao transactos, Mundo dit, se noctes, abhostium timore magis tulas quasi
cmn conjuge vale dicit. ad solamen maljrum, tevandiequeperegrinationis gra-
408. Melania utraque cum suis ^lRufino ex Urbe tia, impendisse LatinereddendisOrigenisHomiiliis,

ob pudiciliam servaudam, in Siciliam trajiciunt. sive eiiam excerptis, aut scholiisia IVumeros. Orige-
291 RUFINI PRESBYTERI 292

nis enim ul Valesius ex Sedulio. llieronymoque

,
ani-
j^
canuul fabulse poetarum. Stridoneusis Paler scor-
;>ii<ni plurimum brachiorum, et hgdram multorum
madvertit, iriplex opus fuit iu Sacram Scripturam :

III. Homilias sive Trac- capitum perambagesflii/iii um dixit,ob iugenlen] eorum

I Commenlayii. II. Scholia.
tatus. De hoc iriplici opere in Prologo agit cliam uumerum,qui illi sludebant.lnHieron.vmi codices,
t3 pis vulgatos, Porphgrius irrcpsil pro Porphyrione:
Rufinus. 1. J/omelias. II. E.vcc>yta III. Explicaliones
appellans. Hscc perurgenU le, inquit, Romana, lU pc- quae est egregia emendalio purpurati viri Jacobl
tuimus, voce, ex diversis in unum ordinem coUecla Peronii inResponso iterato ad Regem Anglorum
digessimus. Te quoque ipso in (jitamp/urimis juvante sectione I. De utroque gigante Apollodorus in
§. 9.

Ursacii nostri laborem, dum, nimis cupidus, pueruli BibUotheca libro I. Ad Porphgrionem, magiium gi-
notarii lardum pulasesse miiiis/i'i-ii(m.(juare Donatus gantem, alludit Marlialis lib. XIII. epigram. lxxv.
et Crsacius Rufliio in describenda Origenis Latina IIoc eo diligentius conUrinavi, quod Henricus Vale-
versione, a manu fueruul. Ursacius fraler Exsupe- sius, vir de re Ecclesiastica prajclare meritus, in
raulii, in Lucania Episcopi, memoratur apud Ura- nolis ad Historiam Eusebii libro VI. cap. XIX. Por-
nium in Vila Sancti Paulini Nolanic.ip.III. Denique phgrium philosophum, ab Hieronymo indicaricom-
ait liu/inus, ex omnibus ab Origene in Lcge^n Mosai- mentus fueril. Sed Porphgrium in SiciUa periisse
cam scriptis, solas oraliunculas in Deuleronomium non constat, quanquam apud Siculos magnum sibi
sibi verlendas superesse, JJas, iuquit, si Dominus in scribcudo nomen paravil. Ad mortuos autem se-
juverit, sanitatem dederit oculis, relif/ua corporicu-
cl pultosque in Sicilia, et gigantes quidem, lacerlo-
pimus quamvis amantissimus filius i\OSTS&
sociare, rum vi et magnitudiue bellum superis intentare
Pinianus, eujus religiosum ccelum pro amore pudic.i- t) conatos, afludit Ilieronymus: qua2de/'off)ftj/rio vero
lia: profugum COMITaMUR, injungat elalia. Sedorate
" dici non possunt. Adi Lucam Ilolstenium In Disser-
cammunitcr ut adsit Dominus, et lempuribus pacem tatione de Vita Porphyrii cap. II. et III. Ulcus in
tribual,gratiamlaborantibus donet, fructumque ope- Ilieronymi verbis a Perouio detectum (a) nemo
ris nostri in profectum legentium promat. Donatus crilicorum animadverterat. Sed et alius error Valesii
ergo el Ui-sacius in sauctissimoillo Romulidum choru expungendus, ubi Ruflnum capla Urbe, in Siciliam
eliam fuerunt, Jiuftnum tuuc oculorum morbo ve- se recepisse arbitratur, qui tamen ante Urbem ob-
xante. At Rullnus, quae amico spoponderat, ad um- sessam illuc se receperat, ul satis ostensum est.
bilicum perducere non potuit. IV. Ilic fuit Rufni presbytcri exilus viri in Eccle-
III. Paulo posl cnim morbo, quem dixerat, ct sia Lalina Sacrae Ilistoriseparentis: quemOrlentales
senio prtegravatus, vivcudi linem fecit et quidem : perajque ac nostri ob doctriuam et reUgionem pl uriml
Messan3s iu conspectu lihegii Julii, ultima Italiae semper fecerunt, ut per totam hanc historiampale-
civitate, quo religiosum coetum sequutus, profuge- factum. Plerique omnes, Uterarum et pietatis laude
rat. Nec sane felicius, quam iu coinplexu lam pii in communione CalhoUca speclaiissimi, hi praeser-
sodalilii, vir pius animam efflare poterat.
summe lim, qui Episcopati fastigio insignes in Ecclesia ful-
Norisius, qui libro 1. cap. III. Hisloria) PelagianiB serunt, superstitem iu sinu fovere et colere, ejus-
post Baronium, Rhcgii eversionem illigavit A. U. demque parles tularieoipso tempore visisunl.quo
410. Rufini exitum ad fluem ejusdein auni, vel ad is a Hieronymodissidens, cum haereticis numeraba-
initiumse(iueulissistendumexislimavit. Aiaricusdie tur, ab illo uno sciUcet; ab alus non certe. Qui
27. Augusli, Iriduo ab Urbe espugnata,vicirices co- Sanctus Pater, licet maximus undequaque, apud illos
pias in Lalium el magnam Graeciampopulabundus n tameniubaccontroversiaefUcerehaudquaquampo
in/liivih I^iifl.ii.f ir^i^r. Donatum
induxit. Rufinus !»!»l,(-tr,npn« RhcnTiniim
ipse n/^n lii rt-, alioquens.Rheginum (nil ut
tuit, RllfinnTn omnibus
Mt RuUnum, nmhp notum,
nmnihllc probe IIQmiA ad
nnttlTTl usque Ar

incendium, ut recens quidem, sed jam praiteritum; ullimum vitee finem percarum habentes, in Hiero-
morbum vero, quo afllictabatur, ut priesenlem me- ny mi partcs transire voluerint, viri alias haBreticorum
morat. Quare A. D.410. post iJ/iegiKmexustumRu- acerrimi hostes, /{u/iiioque, ei ex iUis fuisset, nuUo
flnus diem clausit exlremum. De mense et die apuil pacto adhajsuri. Immoet 6ea(umacsa>icJu»)»honoris
antiquiores non liqutt. Martyrologium taiuen, du caussa diclum ostendimus. Praeter Hieronymum ,

quo sub nomiue.F/orarii Sanetorum Hagiologi Au- illique sludeutes unuin et alterum, nemo unquam ea
tuerpicnses crebram menlionem faciuut, Ru/inum aetateflii/iiiuminhEereseossuspicionemtraxit.nemo
cxhibet die li Junit, ibidem tom.II. pag. 78"2. col. Episcoporum a suacommunionedisjunxil.Noncerie
2. Emortualem ejus locum el tempus Hieronymus Siricius, nou Auaslasius, nequc lunocenliusPontlD-
magniflcis verbis exprcssit in piologo libri I. Com- ces, quibus in cathedra Petri successive sedeniibus,
menlariorum in Ezechielem, cui interpretando in intra Romani Primatus terminos, Romae, Aquilejse
Bethleemi rcceptuiucuute A. D. 411. manus adino- etMcssanoeduodecim anuos Rulluus vixit.NouPau-
vit, rcsumto slilo quem praeterito A. D. 410. auiiuo linus Nolanus, non Vencrius Mediolanensis, non
fractus ob nuncium, de capta Urbe a se perlatum, Caudenlius Brixiensis, non Petronius Bononiensis,
suspeuderat. Vide Pagiumremaccuralcexplicauiem non Chromalius Aquilejensis, non Laureutius for-
A. D. 'ilO. g. 17. et 27. Poslmodum Hieronymus tasse Concordiensis, non AugustinusIIipponensis,
Ruftni mortc iu Palasstiua, ubi nolissimuserat, per- uon Johannes Hicrosolymitauus qui sane omnes
:

vulgala, quiu defuncti adversarii inauibus obscure celeberrimi cl absolutissimi autistites, /<u/iiio fami-
insultarcl, se contiuere non potuil. Sic enim Eusto- liarissime usi suul. Quare sicut llieronymi partes
J)
chium Virgiui-malloquitur Tu indcsincnter hoc fla-
: perpauci;sequutisuut, ubi.aTheophilo Alexandriuo
gilas, ct magno vuhieri (ob caplam Urbcm) cicatrix deceptus, Chrysoslomum, virumsanctissimum.pro
pautatim o6(/uci/urSCORPIUS7uelNTER Enccladum et hacrctico sugillavit ila perpaucis suadere potuit.
:

Porphgrionem Ti-inacriie humo PREMITUR c( IIYDRA Jiuftnum haereseosnotainurendum. NorisiusCardi-

muUorum capilum conlra nosaliquandu sibilarc CES- nalis in Historia Pelagianalib. I. cap. II. Origenis- i

SAVIT. In insula, quain vcleres Trinacriam vocarunl, taruin opera facluin ait, ut sanctissimi viri muluis
Rupnus pridem obierat, intcr Sicanos, Encelado et disseusionibusconfliclarentur.llincoxHioromynlana [

Porphyrioni gigantibus superimpositos montes, quos ad Theophilum epistola (6) haec verba in Chry sos lo-

(a) Nos pridem emendavimus. nos tolam expUcavimus iu Notisad eam Epislolam I

(6) Minime vero HieronymoillaestadTheophilum quam et suo Auctori reddidimus, et ab alia verel
Epistola, sed c coutrario Thcophili ipsiusmet ad Hierony miana, quacum eral antea in uuum conllata, j
Ilierouymum quain hic quidem Latine ea nimirum
; sejunximus. Videsis lom. I. Editionis nostrae pag.
de caussa rcddidit, ct Invectivaruin TheophiU in 750. el seqq. Numquam porro inChryso3tomum,ut 1

Chrysoslomum, quas ilidcm in Latinum verterc Eonlaninus falso jaclare i)ergit. Hieronymuss.rviit, |

coactus ab eo est, volumini pr£cposuil,utetiam iu- (Bbnkd.)

tcrpretationis,ncdumfacli iuvidiamdecUnaret. Rom
293 VITA. LIB. II. CAP. XX. 294
mum, eihrono Constantinopolitono dejectum, ct j^ possct. Itaquehaud mirum, si 7.eloductu?,etabsens
morluuin udducil JohannciH,(jui dudum Constan'
: eas umbras iuterdum ex aliorum relalu, in viris
Hnopolitanam re,vitEcclesiam,Dco iHncere temjteropta- etiam saiiffi Fidei auctas insectatus est,At iu hujus-
uimus, el caussas perditionis cjus, in tjuas ferebalur modi relius non unius licct summse auclorilalis viri,
(Sup. iwi/'>'oi'irfi(s), nequafiuam credcrc voluimus. Sed lcslimonium toti reliquseEcclesiEeconsensuiprcepo-
ille, ut cetera IJadiliaejus laceam,Origenistas insuam nendum.IIiEcipsa magni nominisetdoctrinaevirum
rccipiens fan\iliam (L. /'(tmiliarilatem, et cx], ex his Norisium permoverunt, ut in libro I. cap. IV. His-
plurimos ad saccrdoliutn provehcns, atque ob hoc scc- toriiB Pelagianee hfcc de riuilno literis consignaret:
lus bealx tncmorise homincm Dei Epiphanium, qui Celerum ftufinus non fuit hsereticus, licct Uieronymus
inler Episcopos olarum in orbe sidus e/fulsit, nonpar- cundem hxretieis adnumeret : ncquc cnim Sanctus
vo mserore conlristans, mcruit audire cecidil, cecidil
: Pauiinus tam religiosam cutn eodcmamicitiam coluis-
Babylon. Ilis pnri,i,elloDgemajoraadversus Chrysu- set, neque Piniatius ct Melania illum una secumin Si-
stomum lecla iu libro Tlieopliili Alexaudrini, quem ciliam adduxissent ncque in suburba no Pincti mona- :

Ilieronymus Latinumfccit, tostatur Facundus ller- stcrio dcgcre poluissct, sipalam hxresi infcclusfuisset.
niianensis iu Defensione trium capitulorumlib. VI. Ilis adde celera.ad ejus pietalem asserendamame
cap. V. Rectc Facundus in rem quoque nostram congesta. Norisius, Rutinum errorum suspiciones,
ibidem hsec scribit, digna certequteomniumanimis quibus apud Anastasiumlaboravit, coramlnnoeeniio
inliganlur Nos autem in itlo libr^o non qualisJohan-
: Pontiflce ab se procul excussisse arbilratur,libelIo
ncs, qui nihil horum inerebatur: nec qualis Theophi- sciUcet, quem idem vir purpuratus vujgavit. Sed
lus, cujus rirlus in midtis p7'obala, sed potius qualis r» hunc ad nostrum nou pertinere, necessariis argu-
•tit miscrabilis humana vita, cognoscimus, dequascrip- mentis ostensum est, Ry/!Husverosuspicionesquas-
tumcst quia tentatio est super tcrram. Nam si lalia ta- cumque Apologia suaad vlii(is(as!um,et Commenlario
libus acciderunl, quid nobis mctuendum non sit, nos- in Symbolum satis superque ab seprocul excussit:
Irique similibus? Sed nemonescit quaaoerbitatenoii cui quidem Commentario Ilieronymus nihilunquam
solum Ilieron.vmus, sedelCyrillus AlexanJrinusEpis- opposuit. Ante Norisium Johannes Bollandus lom. I.
lola ad Atticum,in Chrysostomum ssevierint. Hanc Januarii die 2. pagina 90. col. i. §. 5. agens de
pro iis apologiam dona.f. Nicephorus Callislus in Hislo- sancto Macario, Ru/ini amico, pariter scripserat,
ria Ecclesiastica lib. XIV. cap. XXVIII. quam profei i presbyterumnoslrumerroresOrigenis, quibus ;equa
etiam Baronius A. D. 412. §. 61. Ilomines enim illi ac Macarius fuerat imbutus, deinde ejuravisse,idque
erant,ct humanis passionibus obnoxii. Alia liissimilia se, ubi de Rupno scriberet, suo loco dicturum. De
vide apud Nonsium Dissertat III. de uuo ex Trini- Ru/ino ergo, ut Sancto alicubi, se scripturum pro-
late in carne passo pag. 169. Fuit Hieronymus posuerat BoUandus. At Rufinus certe, el Macarius
doctrina, poeniteulia, et sanctitale vere maxmius, errores, quos nunquam imbiberant, ejurarenon po-
summeque orlhodoxus, qui vel leves et minimas tuerunt.
suspiciouum umbras in religionis negolio ferre non

Tyrannii Rufini Opera , de quibus .tupra disseruimus.

p De reconciliatione et unilale Monacliorum.

De Grandinis vaslalione.
De .Arianis.
i . Scripla propria. Si.KliPythagorici Senlentias.
Evagrii C. Sententias ad Monachos.
Dissortalio de Adulleralione librorum Origenis.
Benediclionum XII. Palriarcharum explanalio.
— Sententiae de Apalhia.
Apologia, seu Inveclivarum librl II. adversus Itiero-
— Liber ad Virgines.
Clementis Romani Recogniliones.
nymum.
Eusebii Hisloriae Ecclesiaslicaj libri XI.
Apologia pro Fide sua ad Anaslasium Pontiflcem.
Historia; Ecclesiaslicffi libri II. scilicet X. ct XI. Post. Analolii Aloxandrini Canon Paschalis.
hisloriam Eusebianam. II.
Hisloria Eremilica, sive vit* Palrum. SUPPOStTITI.i ET ALIEN.i.
Explicalio Symboli.
Versio Origenis Homiliarum in Lucam, non Rufini, cui
2. Versa e Grseca in Latinam Linguam.
adscribilur, sed Hieronynii.
Basilii Magni Regula.
Basilii Magni Homilise VIII.
— Josephi Operum, nouRutini, sed Ambrosii.
Liber I. Apologiee Pamphili pro Origene in quo Sen- Commentarii inLXXV. priores Davidis Psalmos.
tentiae adversus Mathemalicos.
;

— In Oseam.
Origenis Libri Qualuor nspi ipyav. — In Johelem.
Ejusdem Homiliae XVII. in Genesim — In Amos.
— XIII. in Exodum. Vila S. Eugenise.
— XVI. in Levilicum. Libellus deFide brevior.
— XXVIII. in Numeros. D Libellus de Fide fusior.
— XXVI. in Josue. III.
— IX, in Judices.
— IX. in Psalmos. DUBIA.
— I.in Librum I. Regum. Oiigenis HomiliK! VII. in Matthseum.
—
— IV. in Cantica Canlicorum. I. in Johannem.
— Tomi XV. in librosX.distincti in epistoIamD. Paulli — jdo Maria Magdalena.
ad Romanos.
— de Epiphania Domini ; in Lalinum conversee.
Gregorii Nazianzeni Opuscula X. hoc est. IV.
Apologelici Liber Unus. DEPERDITA
De Epiphaniis.
De Lumiuibus. Epistola ad Hieronymum, in qua hnjus prima Apologla
De Fide Liber Unus. eonfutatur.
De Nicaena Fide, Pentecoste.et Spirilu S. Epistolae ad Aniciam Falconiam Probam.
De Semetipso ex agroreverso. Librorum aliquot o Lalino in Grjecum sermonem cod-
De Dictis Hieremiae. versio.
291 RUFINI PRESBYTERI 292

nisenim.ul ValesiusexSeduUo. Ilieronymoqueani-^ canunl fabulae poeiarum. Stridoneusis Paler scor-

madverlit, triplex opus fuil in Sacram Scripturam f !i"n plurimum brachiorum el hijdram mullorum
,

I. Cotnmenlarii. II. Scholia.

III. Uomilix Sive Trac- capitum peramba(,'es Rupn um dixil.ob ingontein eorum
taiui. De hoc triplici opere in Prologo agit etiam numerum,qui illi sludebant.Inllieronjmi codices,
Hufinus. I. Homeiias. II. Excerpta III. £xplicalionet typis vulgatos, Porfjhyrius irrepsil pro Porphyrione:
appellans. Uxc perurgenle le, inquit, Romana, ut pc- quae esl egregia emendatio purpurali viri Jacobi
tuimus, voce, ej: diversis in unum ordinem coUecla Peronii in Responso iteralo ad Regem Anglorum
digessimus. Te quoque ipso in quamplurimis JVYAtilB seclione I. §. 9. De utroque gigante ApoUodorus in
Ursacii nostri laborem, dum, nitnis cupidus, pueruli Bibliotlieca libro I. Ad Porphtjrioyiem, magnum gi-
nolarii tardum pulasesse minislerium..(iU!Xve Donalus rjaniem, alludil Martialis lib. XIII. epigram. lxxv.
el Ursacius Ruliiio in describenda Origenis Latina IIoc eu diligenlius conlirmavi, quodHenricus Vale-
versione, a mauu fueruut. Ursacius frater Exsupe- sius, vir de re Ecclesiastica prDeclare meritus, in
ranlii, in Lucaniu Episcopi, memoralur apud Ura- notis ad Hisloriam Eusebii libro VI. cap. XIX. Por-
nium inVitaSancli Pauhni Nolanicap.III. Denique phijrium philosophum, ab Hierouymo indicaricom-
ait Ruftnus, ex omnibus ab Origene in Legem Mosai- mentus fuerit. Sed Porphyrium in Sicilia periisse
cam scriptis, SOlas oratiunculas in Deuteronomium non constat, quanquam apud Siculos magnum sibi
sibi vertendas superesse, Jlas, inquit, si Do/niiius iu scribeudo nomen paravit. Ad mortuos autem se-
juverit, ct sanitatem dederit oculis, reliqua corporicu- pultosque in Sicilia, et gigantes quidem, lacerto-
pimus sociare, guamvis aman(issi»iiis /iiuis nOSTbr rum vi el mugniludine bellum superis intenlare
Pinianus, eujus religiosum ccetum pro amore pudici- T» conatos, aUudilUierouymus:qu8edePorpAi/rio verc
lix profugum COMITAMUR, injungal etalia. Sed orate
^
dici nnn ni^cctiTit
Hipi non possunt. Adirl ,i#^nni llnlcf^niiim
Lucam
.\ i
Ilolslenium in
I \\\t
in Dissor-
cammunitcr ut adsil Dominus, et tempuribus pacem tatione de Vita Porpbyrii cap. II. et III. Ulcus in
l7-ibuat, gratiam laborantibus donct, fruclumque ope- Ilieronymi verbis a Perouio detectum (a) nemo
ris noslri in profectum legentium promat. Donatus criticorum animadverlerat. Sed et aUus error Valesii
ergo et tVsaciiisin sanctissimoillo RomuUdum clioro expungendus, ubi Ruflnum capla Urbe, in Siciliam
eliam fuerunt, Ru/inum lunc oculorum morbo ve- se recepisse arbitratur, qui tamen ante Urbem ob-
xante. At Rufinus, quse amico spoponderat, ad um- sessam illuc se receperat, ut satis ostensum est.
bilicum perducere non potuit. IV. Hic fuil Rufini presbyteri exitus viri in Eccle-
III. Paulo post enim morbo, quem dixerat, et sia Latina Sacrae Ilistoriaeparentis: quemOrieniales
senio pr<egravatus, vivendi llnem fecit et quidem
: peraeque ac noslri ob doclriuam et rehgionem pluriml
Messanse iu conspectu Rhegii Julii, ultima ItaUae semper fecerunt, ut per totam hanc historiampate-
civitate, quo religiosum ccetum sequutus, profuge- factum. Plerique omnes, hterarum et pielatis laude
rat. Nec sane felicius, quam in complexu tam pii in communione Calhohca speclaiissimi, hi praeser-
sodalilii, vir summe pius animam efflare poleral. lim, qui Episcopali fastigio insignes in Ecclesia ful-
Norisius, qui libro i. cap. III. Historiaj Pelagiaaae serunt, superslilem iu sinu fovere et colere, ejus-
post Baronium, Rhegii eversiouem ilhgavit A. D. demque partes tularieoipso tempore visisunt.quo
410. Rufini exilum ad flnem ejusdem anni, vel ad is a Hieronymodissidens, cum hajreticis numeraba-
inilium sequenlis sislendum exislimavil. Aiaricnsdie tur, ab illo uno scihcet ; ab alus non cerle. Qui
27. Augusti, Iriduo ab Urbe expugnata,victricfls co- Sanctus Pater,licetmaximusundequaque,apudillos
pias in Lalium el magnam Grajciampopulabundus n tameninhaccontroversiaefficerehaudquaquampo
induxit. Rufinus ipse Donatum alioquens.Rhegiuum ^ luit, ut RuCnum, omnibus probe uotum, usque ad
inccndium, ut recens quidem, scd jam prseterilum; ultimum vita finem percarum habentes, in Hiero-
morbum vero, quo afUicUibalur, utpccesoWeni me- nymi parles transire voluerint, viri alias hasreticorum
morat. Quare A. D.410. post fi/icjiKmexuslumliu- acerrimi hostes, Rufinoquc, ei ex ilhs fuisset, nullo
fmus diemclausit extremum. De mense el dieapud pacto adhsesuri. Immoet bcatumdtc sanctumhoaoTis
anliquiores non liquct. Marlyrologium lamen, de caussa dictum ostendimus. Praeter Hieronymum ,

quo sub nomiuc./'Vcimcii .SaHe/ocio/i Ilagiologi Au- illique studentes unum el allerum, nemo unquam ea
tuerpieuses crebram menlionem faciunt, /ii(/i)i«m aetate /?!(/;>! !iininh£ereseossuspicionemtraxit,uemo
cxhibet die [iJunii, ibidem tom.II. pag. l^i. col. Episcoporum a sua communionedisjunxit.Noncerie
2. Emortualem ejus locum el tempus Hieronymus Siricius, nou Anastasius, neque InnocenliusPoniiD-
magnificis verbis expressit in piologo libri I. Com- ces, quibus in calhedra Petri successive sedeniibus,
mentariorum in Ezechielem, cui inlerprelando in inlra Romani Primatus terminos, Romse, Aquilejse
Belhleemi receptuiueuute A. D. 411. manus admo- et Messanae duodecim anuos Rufinusvixit.NouPau-
vit, resumto slilo quem prailerilo A. D. 410- auiuio linus Nolanus, non Venerius Mediolanensis, non
fraclus ob nuucium, de capla Urbe a sc perUitum, Gaudcnlius Brixiensis, non Pelronius Bononieusis,
suspenderat. Vide Pagiumremaccuralee.xplicauteiu non Chromatius Aquilejensis, non Laurenlius for-
A. D. 410. §. 17. el 27. Poslmodum Hieronymus lasse Goncordiensis, non AugustinusIIipponensis,
Rufini morte in Palaeslina, ubi nolissimuserat,per- uon Johannes HierosolymiUmus qui sane omnes
:

vulgata, quin defuncti adversarii manibus obscure celeberrimi et absolutissimi autistites, /?i</iiiofami-
insullaret, se contiuere uon potuit. Sic enim Euslo- liarissime usi sunl. tjuare sicul Ilierouymi partes
J)
chium Virgintm alloquitur Tu indesinenter hoc fla-
:
perpauci>equuti suut, ubi. a Theophilo Alexandrino
gitas, cl magno vulncri (ob caplam Urbem) cicatrix deceptus, Chrysostomum, virumsanctissimum.pro
pautatim o6rfi4ci/«rscORPlUS'7«ciNTER Enceladumel hoeretico sugillavit ita perpaucis suadere potuit.
:

Porphgrionem Trinacriic humo prkmitur cJiiydr.v Rufinum haereseos nola inurendum. Norisius Cardi-
multorum capitum conlni nosatiquando sibilare CES- nalis in Ilistoria Pelagianalib. I. cap. 11. Origenis-
SAVIT. In insula, quam veteres Trinacriam vocarunl, larum opcra factum ait, ut sanctissimi viri mutuis
Rufinus pridem olJierat, inter Sicanos, Encelado et dissensionibuscomiiclarenlur.llincexUieromynlana
Porphyrioni giganlibus superimpositos moutes, quos ad Theophilum epistola(6)h8ec verbainChrysosto-

(a) Nos pridem emendavimus. nos tolam explicavimus iu Notisad eam Epislolam
(6) Minime vero HierouymoillaestadThoophilum quam el suo Auctori reddidimus, el ab alia vere
Epistola, sed e coutrario TheopliiU ipsiusmol ad Hierouymiana, quacum erat antea iu unum conflaia,
Hieronymum quam hic quidem
: Laline ea nimirum scjtmximus. Videsis tom. I. Editionis nostrae pag.
de caussa reddidit, el Invectivarum TheophiU in 750. el seqq.Numquam porro inChrysoslomum,ul
Chrysostomum, quas itidcm in Lalinum verlere Funtituiuus falso jactare pergit. Mieronyiuuss.uviit.
coaclus ab eo esl, volumini prtcposuit,uteliam in- (BliNBD.)
lerpretalionis,nedumfacli iuvidiam declinaret. Rem
 ^293 VITA. LIB. II. CAI". XX.
c ihrouo Constantinopolitano dejectum, et
iiuiiii,
^ posset.Itaquehaud mirum, si zeloductus,ctabsen9
mortuum adducit Johanncin,<jui dudnm Constan-
: eas umbras interdum ex aliorum relatu, in viris
tinopotilanam rexil Ecctesiam,Deo filncurc tcmperopla- etiamsauED Fidciauctas insectalusest,.-Vt iu hujus-
vimus, et caiissas perdilionis cjiis, in i/uas fcrebaliir modi rebus non unius licct summse auclorilaiia viri,
{Sup.improvidus), nequaijuam crederc votuimus. Scd teslimonium tuti reliqui)eEcclesia3consensuifira)po-
ille, ut cetera llaijiliaejus laccam,Origcnistas insiiam nendum.lUucipsa magni nomiuisetdoctrinajvirum
rccipiens famitiam (L. famitiarilatcm, ct c.v},ej:his Norisium pcrmoveruul, ut in libro I. cap. IV. His-
plurimos ad saccrdotium provehens, alque ob hoc sc.e- torise PelagiauEC ha?c de Hufmo literis consignaret:
lus bealx memorise homincm Dei Epiphanium, ciui Celerum Bufinus non fuil hsereticus, liccl IJieronymus
inler Episcopos olaru m in orbc sidus e/fulsil, nonpar- cundcm ha;rcticis adnumercl ncquc enim Sanctus
:

ro mxrore conlrislans, mcruit audire cecidil, cccidit : Paulinus lam rcligiosam cum eodcm amicitiam coluis-
Babylon. His paria,etlongemajordadversus Clirysci- sct, neque Pinianus et Mctania ittum una secumin Si-
stomura lecta iu libro Theophili Aloxaudrini, quem ciliam adduxisscnt nequein suburba no Pineti mona-
:

Hierouymus Latinumfccit, teslalur Facundus Her- slerio degere poluissel, sipatam hxresi infeclus fuissct.
mianensis iu Defcnsioue trium capilulorumlib. VI. His adde cetera.ad ejus pietalem asserendamame
cap. V. Recte Facundus in rem quoque nostram congesta. Norisius, Ruflnum errorum suspiciones,
ibidem hsec scribit, digna certequEEomniumanimis quibus apud Anastasiumlaboravit,coramlnnoceniio
inflgantur Nos autem in illo tibro nnn qualisJohan-
: Poutiflce ab ss procul excussisse arbilratur,hbello
nes, qui nihit horum merebalur: nec qualis Fheophi- scilicet, quem idem vir purpuratus vulgavit. Sed
lus, cujus lirlus in muttis pi-obala, sed potius quatis r> hunc ad nostrum non pertinere, necessariis argu-
sit miserabHishumanavita, cognoscimus, dequascrip- mentis osteusum est, Ru^n Ksverosuspicionesquas-
tumesl qiiia tentatio est super tcrram. Nam si lalia la- cumque Apologia suaad yl)ias(asiuni, et Gommenlaric
libus acciderunl, quid nobis meluendum non sit, nos- iu Symbolum satis superque ab seprocul excussit:
uemonescil quaacerbitatenon
triquc similibusJ .Sed cui quidem Commeutario Ilieronymus nihilumiuam
solum Hieron.vmus,sedetCyrillus AlexandrinusEpis- opposuit. Aute Norisium Johannes BoUandus lom. I.
tola ad Atticum,in Chrysostomum ssevierint. Hanc Jauuarii die 12. pagina 90. col. 2. §. 5. agens de
pro apologiam donal Nicephorus Cattislus in Hislo-
iis sancto Macario Rufiui amico, pariter scripserat,
,

ria Ecclesiastica lib. XIV. cap. XXVIII. quamprofeii presbyterumnostrumerroresOrigenis, quibus ajque
eliam Baronius A. D. 41'2. §. 61. Homincs enim illi ac Macarius fuerat imbutus, deinde eiuravisse,idque
erant, et humanis passionibus obnoxii. Alia liissimilia se, ubi de Rufuio scriberet, suo loco dicturum. De
vide apud Nonsium Dissertat III. de uuo ex Trini- Rufino ergo, ut Sancto alicubi, se scripturum pro-
late in carne passo pag. 169. Fuit Hieronymus posuerat BoUandus. At Rufinus certe, el Macarius
doctrina, poeniteutia, et sanclitale vere maximus, errores, quos nunquam imbiberant, ejurarenon po-
summeque ortliodoxus, qui vel leves et minimas tuerunt.
suspicionum umbras in religiouis uegotio ferre non

Tyrannii Rufini Opera , de quibus 'ncpra disseruimus.

I. P De reconciliatione et unitate Monachorum.

SINCEHA. De Grandinis vastalione.
De Arianis.
. 1 . Scripta propria. Sixti Pylhagorici Sententiai.
Dissertatio de Adulleralione librorum Origenis. Evagrii C. Senlentia3 ad Monachos.
Benedictionum XII. Patriarcbarum explanalio. — Senlentias de Apatliia.
Apologia, seu Invectivarum libri II. adversus Hlero- — Liber ad Virgines.
nymum. Clemenlis Romani Recogniliones.
Apologia pro Fide sua ad Anastasium Pontificem. Eusebii Hisloria; Ecclesia^lica libri XI.
Hislori;e Ecclesiaslica; libri II. scilicet X. el XI. Posl. Analolii Alexandrini Canon Paschalis.
historiam Eusebianam. II.
Hisloria Eromitica, sive vits Patrum.
eUPPOSITIir.i ET ALIEN.4.
Es.plicatio Symboli.
2. Versa e Grseca in Latinam Linguam. Versio Origenis Homiliarum in Lucam, non Rufini, cul
BasiliiMagni Regula. adscribitur, sed Hieronyrai.
BasiliiMagni Homili;e VIII. — Josephi Operum, nonRufini, sed Ambrosii.
Liber I. Apologis Pamphili pro Origene in quo Sen- Commenlarii in LXXV. priores Davidis Psalmos.
lentiEeadversus Malhemalicos.
;

— In Oseam.
Origcnis Libri Oualuor •jrepi ap-/wv. — In Johelem.
Ejusdem Homitiai XVII. in Gcnesim — In Amos.
— XIII. in Esodum. Vita S. Eugenife.
— XVI. in Leviticum. Libellus deFide brevior.
— XXVIII. in Xumeros. J) Libellus do Fide fusior.
— XXVI. in Josue.
— IX. ia Judices. III.

— IX. in Psalmos. DUBTA.

— in Llbrum I. Regum. Oiigenis Homili* VII. in Malthsum.
—
I.

IV. in Cantica Canticorum. — in Johannem.

I.

— Tomi XV. in librosX.distincli in epistolam D. Paulli — jde Maria Magdalena.

ad Romanos. — de Epiphania Domini ; In Latinum conversse.
Gregorii Nazianzeni Opuscula X. hoc est. IV.
Apologetici Liber Unus.
DEPERBITA
De Epiphaniis.
De Lumiuibus. Epistola ad Hieronymum, in qua hnjua prima Apologia
De Fide Liber Unus. confutatur.
De Sicaua Fide, Pentecoste.et Spirilu S. Epistol^e ad Aniciam Falconiam Probam.
De Semelipso ex agroreverso. Librorum aliquot e Lalino in Graecum sermonem coD-
De Dictis Hieremiae. versio.
 :

GEIVIVADIIJS
De siriptoribiis ecclesiasficis, vaj). 11.

Rxifinus Arjuitejensis Ecctesix Presbytcr, non niinima pnrs fuil doctorum Ecclesise , el in transferendo de
Grieco in Latinum elegans ingenium habtiit. Denique maximam partem Graecorum liibliothecx Lalinis exbibuit
Basilii scilicet Caesaricnsis Ca/ipadocix Efiiscopi, Gregorii Nazienzeni eloquentissimi hominis, Clementis
Homaui Recognilionum libros, Eusebii Csesariensis Palssiinx Ecclesiaslicum hisloriam, Xisti senlenlias,
Evagrii sententias. Interprelalus est eliam, senteulias Pamphilii Mjirlyris adversum Malhemalicos. Horum
omnium queecumque prsemissis prologiS, a Lalin>slegunlur,aRufino inlerprctatasunl, quseatitent sine prolugo,
ab alto translata sunt, qui prologum facere noluit. Origenis aulem tion omnia, quia et Hieronymus, Iranslulil
aliquanla, sub prologo diseernuntur. Proprio autem labore, immo gratix Dei dono, cxposuit idem Rufinus
qux
S,vmbolum. comparalione alii nec exposuisse credantur. Disscruil el Benedictiouem Jacob super
ul in ejus
1'alriarchas, Iriplici id est hisiorico, ttiorali el myslico sensu. So-ipsit el Epistolas arf limorem Dci horlalorias
mullas, inler quas pra^eminent illx, quas ad Probam dedit. Historise eliam Ecclesiaslicse, quam ab Eusebio
scriplam, et ab ipso interprelalam diximus, addidil decimum el undecimum hbrum. Sed el oblreclatori
opusci<(onim SKOJ-wmrespoudit duobus volominibus, arguens cl convincens, seDei inluilu el Ecclesias ulililale,
auxHiante Oomino, ingcniumagitasse:iltum vcrosemulalionisstimuloincitalum adobloquendum slilumvertissrl.

AQUILEIENSIS PRESBYTERI

DE BENEDICTIONIBUS
PATRIARCHARUM
LIBRI DUO.
.\dnol.ilioneni direxi iid nLPixuM Presbyleriiin, snncla! Melanitc
spiriluali vi.i comileiii. vei\f. sanctc.m. el pie Dui;tim. et oli id inlliua
inilii aireo.iiouu coujuncluui.
S. P.KULiNus, Episl. .X.WJII, ad Sulpidum Severum.

RUFINO FRATHI
P.\UL1NL"S "
Salutem.

^-^J.yclbrcvesnobisadunanimitale luatilcrx magnorefrigeriosunt,sicut inpcnuriaPuviorumagcrsilirns

rorc rccrcatur. U nde refcclos nos quamvis hrevi ^ Epislola, atlamen lua, per puerumcommunium fiUorum fate-
mur : sed tanem rursus ' adfectos, quia etiamnum nunc vos in xstu soUicitxidinis ct incerlo morarum, Rotnam
peli judicastis. DetnobisDominusa Domino lictificariquamprimum dcactu noslro u(sicu( anxiis compatimur, :

ita congaudcamus hilarilali, et incipiamus tamcn sperare fruclum prsesentise vestrie, si vos certi esse de vcslra
scnlentia vel Domini circa vos placito, ca')>rrctis.
II. Sane quod admoncrc dignaris affcctu illo, quo nos sicul le diligis, ul sludium tii Ursecas lileras attenlius

sumam libentcr accipio, sed itnplere non vateo ; nisi forte dcsideria mea adjtival Dominus,utdiutius consortiotuo
l^erfruar. Nam quomodo profectum capcrc potero sermonis ignoli, si desit a quo ignorata condiscam f Credo

• Perperuiuaddcbaluriuliarrai cdilione. A'o(a»ii(« cedenli lUinnl Vita Lib. el cap. 11. legere est, phiri-
Episr.opus; uoudumcnimEpiscopi digiiilatemPauli- bus doiuonstreinus. Mulloeliam mlnus caussicest.ul
nus per id teinporis oblinuerat, sed iu presbyteri ipsiui-mct EpisloliE germauiialem a suspicionibus
ilumlaxal gradu luerebal. Aiiiio inquaiu 3!tK, iiuo doctorumviroruiu (itiicam voOsia; insimularunt,vin-
lianc scripsitad Ruliuum Episiolam. 1-allitur proiudc diceinus res euini claiuat ipsa, non aliud, cjuam Ru-
;

etiani Pauliiii ipsinsmelcwlera doclus Edilor Bru- llniani, cui iiiscribitur iicminis iuvidiam in caussa
nius, quieaminlegroferiuedeieunio recciiiioroin facii, exslilisse, ul nc iUi juuctus amicilia S. Paulinus vl-
sive circa aiinum /lO.S, raliones, ul videtur, Tillemon- derelur.
lii, sequulus, scriptain putat. Non cst, cur hanc cjus ^"
llanc Rullni Epistolam non liabemus.
epochamposiCl.Konlaniniargumenta.quBeinpree- ' Perperani est in
nupera editione affccius.
 '
-'••' DI^ UliNliUICTlONlBUS PATHIARCHA.HU1M. 1'R^FATIO.
298
e um iH b-aw^iilion' S. Clenienti^
prxlcr alias inye.ni mei delccliones, hanclc polissimum im/jcriliie
",
mex
pcnuriamc.}nsidcnisse,quodcdi.iiMin,iutbiisinlelUyere,vclexpri,nereverbanonpolui,sensutJoUus'-a)jprehenso,
vel ut uerius dicum, opinala translulerim. Quomagis egeomisericordiaDci,
ulpleniorem mihicopiamluitribuat,
quia pro divitiU eril pauperi , vel • micas a dtoUts mensa cadentes avido famelici
cordis ore coUigere.
]H. In tempore sane, quo scripta haec scribebanlur, cccidil sub oculis , incidcns
proposila lcctione, capitutum
itlud <•-£ Gcnesi, quo Judas a Jacob bcncdicilur. Et quia Do.ninus
opporlunissimam hanc occasionem dederat,
pulsarc posl tcmpus forcs cordis tui placuit. Krgo si mc amas, imo quia
•>

multum amas, rogo ul scrihas mihi

Ht intclligis ipsamPalriarcharum bencdictioncm. ICI siqua ipsescis in
eis ardua sensuetdigna coonilionc
scire
me vctis : specitiater tamen de Capitulo itlo in quo ait AUigans ad vitem pulium suum,
:
elad ' cilicium puilum
asinse suse {Gcn. 49. 11.}: quis suus sit putlus, vei quis asinx puUus: el eur suus
ad vilem, asinx cero pultus ad
cilieium attigetur "?

Romuni uUque, cjjus Recognitionum exemplar

'
i Minus bene in uupera
. -
S. PauUni editione, ut mi-
Graecum Hulinus, utm ejus Vila prodilum est, ex cas, pro vcl mwas.
Orieule reduxiu Itdi im, 1'auUno liospiii suo Latine ' Idnempeipsumpaulo ante Desiderium petierat
interpretandum eommoddverat. Ejus irdusiaiioms a quo proposuam sibi expUcationem illam Hene-
specimeu tuc ad iNostrum cum misissul, haud sa.is
dicUouumPalnarcharumemigiiatEpist. XLIH. Te
accurate Graecis respoudere depreUeusLun est:quam- cera, bcncdicle, vas mundum,
ct aplum Dco, si acce-
obrem neque ultimaiu ei manum impjsuit. pisli inlcUectun Benc.liclionis iUms, qua
• Atqueea caussa fitios suos
est, cur eum beuevole hortatus prophelico spiritu Patriarclia in cxcitate
ut studuun in Graicaslileras attenlius su-
sit nosier, corporis lu-
minalus alloqiutur, exponeminirescriplomysieria
mcrel,ue cum verba satisasseqm, aul leronderein gm, elsacramcnlasiecutis rcposUa,
re-
et pro sxcutis re-
Latinum, nou v;derel. seusus opiuioue sua pot:us velala, etc.
adumbrare,quamrel'erre cogereiuripioddese homo ExGrceco klm factum inLaUniscodicibus,unius
hommum Iiumillimus fatetur- Patet hinc veio, non alteriusveUteruIaeadjecUone,a(icmm,notatperquam
interpolasse KuUnum Pauliuianam versiunem, sed erudUeKuUnusiuKespousione sebsequenU,4rfci(ror
novam ex integro adoruasse, quippe qui Epistola quod iHcipse Grxcus scrmo in LiUinis
nuncupatoriaad Gaudenlium, non solumascntcntus exemplaribus
antiquiius positus sii, etc. S.
scd .ii-casermonibus quidcin salis, eloculionibus se
Ambrosius tamen et
AugusUnusitaIegunt.Rulinuspa(»u7e/?iverUt AUiex
discessisse proUletur qux res,subdit, quamvis mi-
:
LaUuis, ut Gyprian. Ub. I. ady. Judajos,
nusornatum, mayis tamen fidele narralioms redditeto- ad heticem
pnelcvunl.
quium.

m lAHmu DE BFIVEDICTIONIBUS JUD^

RUFINl AQUILEIENSIS PRESBYTERI
'

AD PAULINUM PRESBYTERUM
'

Jpro^fatio.

3-4 I.Quanto mag.s ego me tibi « excuso, et mmus idoneumad responsionem

eorum qu* sciscitaris
•dOrmo, tanto tu instanUus percontaris, et difUciUora
perquiris, ac velut lenU bovis
vitio deDrehenso
•.unctantis armos, et retrorsum terga cedentia, sUmuiis
perUnacioribus perfodis. Unde
conseaueuter tih!
:t illud conUnuo cognoscendum est, quod etiam si,
depressa saltem cervice, jugi quod
superponis onus
novere possumus, nusquam tamen adest nobis copia mapertos
patentesque campos, amueutioris
facultate
.ralioms,"eirundenU in latum distinta spacia, rapidioribus cursibus
superare. Ideo ergo patere nos
i forte vel tardius voluerimus, eo quo nos vocas, passibus
pervenire.

" Vetus oUm inscripUo

fuerit, Tijrannius Hufinus gKuUnumEpistola. Fugit raUo doctissimos viros.qui
;rfPai«(i?ii(mPresb(/(c'ri(/(iquemadmodumcolUgereest
auumnescioquemPauUnumcommiuiscuntur.etfu-
Uainexautiquo mox laudandoAuclorelibii deXll. cum Uerisibi passisuntprajserUuiab Auctore modo
kriptoribus, qui Isidoro alque Hildephonso sutjnecti- laudato Iibn de XII. Scr.pioribus, qui
ur.Certe Aquilejensem Presbyterumse per id tem- eum ignorabat
ubi.Nostrum ait scripsisse ad quendam faulmum
ioris,quum nondum.longo veluU posUiminio.Aqui- T^resbijlerum de Bcncdtclionihus
3jam repetissct.Rufiuum vocasse.paruonestcredere Palriarcharum etc
° Diximus unam alleramque
ejusmodi Epistolas,
i.ddequoduondumfueritsacrisiniUatus,quem pri- quibus se de propo.-ita exposiUone
lum Aquilejadiscessit, neque adeo tunc luenl ejus Prophetiaj excu-
;cclesi8e Presbjterio adscriptus.
sabat,intercidisse.Eas S.quoque Paulinus
proxime prascedit, memorat.
sua,qua3 m
' Sanctumillum scilicet,ac magnum.Pontium Me- "Impeditus mihi.necsaneinteger
oplumPauUnum,quiposteaNoIanusEpiscopuscrea- sensus videtur-
cui medicam manum adhii^eas, si pro elTundenii
isest, et CLijus illa est, quae proxime
prsecedlt.ad legens elfundere, elc.
Patrol. XXI.
10
299 RUFINI AyUlLEIENSIS PRESBYTERI 300

II. Requiris a nobis, quomodo intelligalur illud quod scriptum csl in Gencsi dc Palriarcha Juda, quod
Israel palerejus, dum siagulis fllioram, quse praevidebat eventura prsedicit, de isto ail inter cetera : Alli-

gans a'J vilem pulluin suum, ct aipalmitcm vilispuUaiii asinxsux [Gea. -49. nd
11.) : quod tu scripsisti, Et
cilicium pullum asinie suse,qaod iu GrffitO ita est ' xxi Tf, e).txt tov i:i)).!>v tt,; ovo-j a-jTOii. 'E).txa vilcm di-
:

cunt Graeci, non tam pa(mi7cm (quomodo habent noslraexemplarialquamillosquasi^-rucinnulos, velramis

arboris, vel palis, vel quibusquuuque illis innitituradminiculis, quoscapreolos, utarbitror,appellmlagri-
colae 5 6 quibusnexibuslutus, etsinelapsuspericulo,velgravatur fructibuspalraes, vel vaga proceri-
:

tale distindilur. Arbilrorergo, quodhicipse Grsecusser.no • inLalinisexemplaribusantiquiluspositusest,

ut et alia nonnulla, et per lempusab scriptoribusnon intelligeulibus pro e/.txt, ciUcium dici putatumest.
III. Et inhoc quidem facile error interpretis emendatur, sed non lam facile est, etiam sensum intelli-

gentise ipsius invenire, nisitotius capilulimentio flat Totiusautemhujuscapituli * tractalus amplius ali-

quid ab initioipsarum Benedictionumsumpsisselexordium.Quod utiqueetolil, et

et lucidiusinveniret, si
temporis non parum qua^rit, et ut fldelius dicam, quod mentem Spiritu Sancto illuminatam deposcit.
Quautum ergo vel mediocritas iulclligenliBe noslraj valel, vel tempus indalgel, vel hi sinunt, qui res-
cripta ad Origenem * perurgent, quanta res lanla pali [Forte peragi] potuil brevitale, pro eo amore, quo
conflderenos tibi de omnibus jubes, sine praejudicio eorum, qui meUus aliquid sentire possunt, quid
nobisde hoc iQlerim capitulo videatur, cxprimimus.
IV. Scio quamplurimos capul istud ila de Domino interpretari, ut nihilad Patriarcham Judam perti-
'

nere ex his qua3 dicuntur, adlirment, quia neque ut leo dormisse usquam, nequc ut catulus leonis os-
tenditur suscitatus, neque Gentesin eo sperasse uUalenus probjbunlur". Sed cum dicil. Non defxcict princcps
ex Juda, ncque dux de femore ejug, donec venial is, cui repositum esl, regnum scilicet, el in ipso gentes spera-
bunl quia donec veniatis, cui repositum est, in quo genles sperabunt, manifesle de Christo dicitur;co-
:

gimursine dubio alium inlelligere esse, quam Cliiisluin eum, de cujus fcminc dux non deflciet, donec
Christus vcniat. Xon enim convenit iUum Chrislum inleUigi, de cujus semine dux non deflciet, donec
Christus veniat qui ulique dux in adventu Chrisli defecit. Et hoc ipsum indicio fuit, advenisse oum, cui
repositum est, id est Christum. qusedam referunlur ad Judam; sicut in complurimis caeleris, eliam in
hoc capitulo sentiendum est, ulalle.no intellectu exposiiio dirigalur, et inlerruptio UistoriaUs intelli-
gentise Mystici sensus prodaturcanum.

• Graeca non uno loco reslituimus. Sed et pravse

^ '
Unus pro cunctis S.Ambrosius cognomine huic
interpunclionis vilio sensus intercipiebalur. Tractatui,quem autc Ruflnum annos ferme decem
adornaverat, cap. IV. num. 17..1J Judam quidem
"
MaUm equidem r«s<:inuU.s, aut runcinuUs -.
(\ViO-
Paliiarcham dingt vidclur alloqmum, scd Judas >Ue
rum allerum vocabulum poHnla ruscariis fakutis,
postenor (Christus)i>crus confessor expnmitur, qui cx
Caloni memor.Uis, alterum a runcis apud Colurae-
"°"'« "'< 9"' «»'"« '<"'*'''"• a fralnbus de
<"« T''''"'
lam ulcumque derivari. Cerle rrccinnulus quid lei
'/"'"'« Narrabo noraen tuum fratribus meis,
sit peuilusignoro.nec luisse puto unquam Audo-
''"•'''
Oomtnus pcr nalttram, fraler per graliam,cujus ma-
ribus de re Kuslica notum. yuffi sequuutur, illus-
ntis,quas ej:pandtt adpopulumnon credettlem.super
irant hcec VarrODis lib. I. cap. XXXI. de Vincis,
Exalleraparlccaprcadicta,quodparttcaprcolum,id dorsum tntmtcorum suorum, elc. quse Omma per
coliculus viteus ititorltis, utcincinnus;is enim vttes
partes eo refert.
est
Ingenlem lacunam dec«m fere versum ab hoc
u/(enea(, serpit ad locum capiundum -.cxquoa capi-
'

endo capreolus dictus. f erbo probabtuttur ad mulilam vocem ntis, ubi di-
.

, •
i-i- I- .1 • citur u/urimis ca?(e)ts, supplet vclustissimus codex
' Puta ad nonnnis proprn mstar, Ehcu Esl hoc
jjurbacensis in Alsalia a Fonlaninolaudatus,quem
autem msigae Critic» anis specimenm HuUno. ^^^^ ^^^ ^^ ^^ disserentem in Vila lib. et cap II.
Ego vero Tractator rescribi ac restilui raalira. num. (i.videsis. Unumaddo.quod lacunaecaussam,
Celeberriraos iztfX ap/uv Ubros Origeuis Rufl-
•> atque originemspectat, noualiumsciUcetvideri co-
nns per Id temporis, in Piueti monasterio degcus, dicemiIlumGeorgUPictoriiantiquissimum,(elutipse
Laline iuterpretabalur,ut Macario Mouacho,homini B ail, liotnattorttm majuscuUs literis, iis quidem quihus

Orienlalium scriplorum, el cum primis Origeniano- 1'andcctte Elorenlitiorum, sine distittctiotte iilla, nnte
rum cupidissimo morcm gereret. luo Usdem (Jua- mille et plusannos exaratum) ex quo lleroldi prin-
draycsimfcdiebus vixdumprioresduoslibrosabsol- ccps editio excepla est, quam subsequuta) Grynaji,
veral, cnm huuc ad PaulinumCommenlarium elu- Barrieique descripserunt, non iilium, inquam videri
cubravil. Utrumqueipse luculenlissimisverbistes- a Csesareo, queni mulctalum eadem illa vcrsuum
tatur alterum in Prajlalione Ubri 111. Periarchon,
:
pericope ad ullimam imperfect» vocis mi.s- syllabam
ubi Macaiium adloquens, si/;ji;rior-c.<, ait, duos I'c- cetera mille duceutis aiinis vctu^^liorom, el sine vo-
7iarc/ion (if^ci/os, (e non soium iiisis(cii(c, 1'erum c(iaOT cum distinclione descriplum, Lambecius uarrat.
cogen^e, dicbus Quadrage$imse inlcrprel,ittis siim. Sed Sentio autein abEusisheym Viudobonam iransisse,
quoniam, etc.Alterum in scquenle adPauliuumEpi- atque huicRibliolhecffiillalum.Porronotandum hoc
8tola,quajPra;falioms vicem insecuuduin hujusmcl quoque in eam rem. Barrajus cum se ait Rullniaua
CommentariiUbrumgerit.'Juiaau(cm yuurfm.^/csima; srripta cruisse c.c reliiuiis Vcnerabtlis Monasterii
diebus in Monaslerio 1'ineti positus, luec rescripsi ad Montis Uci, non de lus proprie/'<i(/tafc/iarum Bene-
te, eliam Fratribus, qui adcranl, ineptias mcas cclare
dictionibus loqui, sed dealiisHuflni libris. elpraJci-
>ion j)o(ui.Inslabal itaquetuncMacarius urgcbatque pue Commentariis inOseam, elc. HiBC duo videlur
ut coeptim interprclalioncm absolveret. Eontauinus non salis perspecta habuisso.
 :

301 DE BENEDICTIONIBUS PATRIARCIIARUM LIBER PRIMUS. 302

LIBEH PmMUS,
BENEDIGTIO JUDJE.
7 \. Ail ergo JUDA, te collaudenl fralres tui. Ma- \m Grajco pXaiTTbv dicilur, quod magis virgultum.
niislux super dorsuminimicorum («oru?n(Gcn.49.8). vel ramus recte interpretatur, qui de radice repul-

Potesl hoc vcl ad ipsum Judam vel, ad eos qui ex Ex quo ergo
lulare, vel de ipso robore arboris solet.

ipso videnlur osse progeniti Reges, referri : qui re- virgulto, vel ex quo ramo Judas ascendisse dicetur
gnum gentis illius ministrantes, iuimicorum terga vel quomodo recumbens dormisse ut leo, et ut ca-
domuerunt. SedetinChristo competenteraccipitur, tulus leonis, ita ut quseratur, quis eum suscitet ?
qui a fratribus suis, id esl, ab Apostolis, quos ipse Nisi forte aliquis vim facieus, velit ita adseverare

fratrcs in Evangeliis nominavit {Matth. 28.), morito Ex germine processisse Judam, id est, ut superius
collaudatur. Inimici vcro ejus, superquorumdorsa diximus, es virgulto vel ex ramo, quod de ipsa pa-
manus ejus est,illi intclliguntur, quos Pater pro- tris fortitudineet virtute signiQcet : quique virtutis
mittit se sub pedes ejus positurum dicens, Donec conlidenlia recubet et quiescat, ul leo et ut catulus
ponam inimicos tuos sub pedibus ttiis {Psal. 109). leonis;neceumausus sit aliquis suscitare, dum pro
Sunt ergo inimici,donec increduli sunt et infideles, magnitudine virium, et potentia» beatorum suscitare
et ideo cteduntur in tergo, qui posteaquam conversi eum nullusaudeat ad prselia. Sed multo convenien-
fuerint, efficiuntur fratres, et coUaudant eum, qui tius aptabitur huic loco myslica exposilio, in qua
eos in adoptiouemPatrisvocatos, sibiel cohseredes B catulus leonis, Christus,non solum ^uaixii;, verum-
fe :it et fratres. Bene autem terga inimicorumcsedi etiam Tpo:tixuj; designatur. Nam physiologus de ca-
dixit a Christo : omnes enim qui adorabmt idola tulo leonis haec seribit. Quod cum natus fuerit, * tribus
terga dabant Dso, sicut et per prophetam Dominus diebus ac tribusnoctibusdormiat: tumdeiodepatris
exprobrat, dicens Quia converlcrunt ad
: mc dorsa fremituvel mugitu,tanquam tremefactuscubilis locus,
sua cl non faciem (Jcr. 2. 27.). Hffic ergo dorsa suscitetcatulumdormieatem. Isteergocalulus ascendit
csedit, ul conversi aliquando terga dent idolis. et ex germine : ex Virgine enim natus est, non ex se-
faciem erigant adDeum, et faciant hoc quod in con- mine, sedex virgineabsqueconcubituvirili, etabs-
seqentibus scriptum esl : Et adorcnt te fitii patris que semine naturaliChilstus. Velut virguUum, sive
tui. Tunc enim cum adorant [Forte adoraruntj eum, ramus, 9 in qno minifeslissime el veritis carnis
filii Patris fuerunt effecti, etspiritumadoptionisac- adsumta; ex Virgine declaratur in sacrosancto ger-
ceperunt, inquoclamant, Abbapaler (Gal. 4-), Nemo mine, et a conlagio carnaUs et humani seminis ex-
enim dicit Dominum Jesum Chrislum, nisiin Spiritu cusatur. Recumbens dormisti ul lco, et sicut catulus
Sancto (i. Cor. 12.). Iste sermo paulo durius refertur leoiiis. Manifesterecubuisseet dormisse, dictum de
ad Judam, niviabusive iddicamus, adoratos esse passione morlis ostenditur. Sed videamusquareut
8quasi reges, a fratribus, id est, suis caeleris con- D leo, et ut catulus leonis, dormit. De catuli quidem
trihulibus, fllios Juda. somno jam superius dictumest,quod valde conve-
2. Catulus lconis Juda, de germine ">
filius meus nienter adaptatur Christo, qui tribus diebus et tribus
asccndisti : recubans dormisli sicut leo, etstcul catulus noctibus in corde terrae sepultus, somnum mortis
lconis : qxtis suscitabit eum [Gen. 49, 9.) ? In his ver- implevit. Ut leo autem, hoc modo debere intelligi
sicuhs,noujamconcludimur, sedpene excludimur; arbitror Mors Christi oppressio et triumphus dae-
:

nam catulumleonis siexponamus, Judamdiciposse monumfuit, omnem namquepraedam, quam leo ille
quomodo exponetur, quod de
pro virtute bellandi, contrarius invaserat, proslralo homine et dejecto
germinefiUusdiciturascendissePGermenautemhic hic leo noster eripuit desique rediens ab inferis,
:

'
libelli, Dc BencdicHonibus ^(-«coi
Vetus Auctor gjus abludil. Rectissime Vulgat i
fdi
(]
[' cujus nosspecimen Tomo Hieronymia-
iiriarchao, disii.
norum Operum tertio dedimus in Appeudicepag. 739 • Malim rescribi bcllorum, nam fteTforwni, minime
laudandus subinde. et comparandus cum Auctore ad leetio est.
nostro esl, tum sui merito, lum etiam novitate ;
^ Vetus modolaudatus Auctor ineditus, Catidum,
nundum enim, quanlum scio, totus publicam lucem, leonis Dominum Saivalorcm appellat....Bene au-
dA\,,
aspexit, sed ex Ms. Bononiensi (quod narramus in tem catutus lconis vocatur, cujus natura esse dicitur,
Pfsefatione) integerexceptusapudnos est. Heicvero ul nasccns tribus dieius dormial deinde rugilu pa-
nihil iUe dubitat, vaiicinium proprie adJudamre- lerno excitalus assurgat. Qu^ figura vulcherrimear-
ferre. Aperlc, inquit, rcgnum quod Ruljcnahslulcral, ridetDominicm dormitioni,qui Iribus dicbus dormiens
Judx condidtt [id est, dedil] dicens eum a rcliquis fra- ad Palrem clamal. Tu autem Domine, miserere
trihussuis adorandum, quodrcgix ulique congruil di-
mei, el resuscitams. Sci/icei resuscitatus ad prxdam
giiitad', etc.
ascendil, quia cxspolians Infcrnum, juslos quosqucad
Ms. exemplar, quo prior Editor Laurentius Bar-
"^

superna secum lanquam prsedam egregiam trium-

raeus usus esl, praeferebat, fdius ejus ascendet, quae phalur evexit, elc.
ab Hebraeis, ut et ipsa Gracis archetypi lectionelon-

I
303 RLTINI AyUlI.KlENSIS PRESBYTIiRl 30i
etasccndens inaltum, caplivarn duxit captivilalem * ribus Chrisli. IIoc modo exponet, mcmbra Chrisl'
{Ephes. i. 8.)- Hoc ergo modo et in somno suo leo es?c sins dubio spirilaliler inlclligeada, quoe .\po-
fuit vincens omnia et debellans et destruxit eura, sloUs dicit populum Fidelium (1. Cor. 6.). Possunt
qui habebat mortis imperium {Acl. 3 ). Et velut ca- ergo et Kmora ejus spiritaUter inteUccla indicare
tulus leonis die tertlisuscitatur. Quis susciiabit euml eos, qui pro firmitate et conslantia fortitudinis,
Recle quasi inquireDtis prophetaj personam, quoe omnc corpus Ecclesiassuslenlare videnlur, cl ferre:
snscilet Cbrislum,sermo sijjniflcat, quia Aposlolus velquia humaai seminis judiciumsolel in femorum
quidem dicil : Quia Deus illum suscilaiit a morluis appeUatione figuralitor dici, apud nos autem qui
Et, Qui suscilavil Chrislum a mortuis, suscitabit ct seminat, verbum seminat {Luc. 8.). : poterunt crgo
morlaliacorpora vestrapropterinhabitanlcm spiritum hi, qui minislerium verbi Ecclesiae eshibcnt, de
ejus in vobis {Rom. 8-). Et iterum ipse Christus dicit Chrisli femoribiis iateUigi duces. Usijuequo veniant,

in Evangeliis, Solvite templum hoc, ct ego in ti-ibus qux reposila sunt ei vidL'bitttr ita posse iulelUgi,
:

diebus suscitabo illud :hoc autem dicebal de tcmplo quod usquead consummationem secuIi,noQ deeruni
corporis sui {Joan. 2.), Quia vero ipse dicit, susci- •isti duces, donec veniant ea quaj reposita sunt, quae
lassetemplum suum, et Deus illum dicilur susci- apparavit Deus his qui diUgunt cum. El ipse erii cj:-

tisse : rccte l'ropheta stapore tanlae Palris ctFiUi g speclaiio genlium. In die scilicct judicii, cum omncs
a unitatis, atque iadiscretionis atlonitus dicit, gentesct popuU Christum judicem, in pavorecordis
Quis suscitabil eum ? ettreraore conscientiae cxspeclabuat.

3. Xon dcficict Pi-inceps cx Juda, ncque Jux de i. AUigans ad vitampullum suum, \\ et ad pal-

fcmorc cjus, usque quo veniant ea, qux rcposita sunl milcm pultum aninx sux {Gcn. 49. 11.). Hoc de
(el vclulin aliis excmplaribus^-habctur, Veniat cui Christo et proprie ^"
el siagolariter dicitur: ipse
rcpositum csl] clipse eril exspeclatiu yenlium {Gcn. 41). euim alUgavil ad vilem pullum suum, qui disil:
10.) Uic locus manifustcreferturadJudam : constat Egij sum vi.is vera [Juan. 25.). Ad hauc crgo vitem,
enim, usque ad nativitalcm Christi non defecisse el puUum saum aiiigat et asmae suaepuUum {Marc.
principcs 10 ex genere Judae, nec duces de Lmo- 11.). PuUussuusestexgentibuspopulus, cui ulique
ribus ejus, usquead Ilerodemregcm, qui sccuudum nunquam adhuc Legis ouus fucrat impositum, et
fidcm historise, quam Joscphus» scribit, alienigena supra quem, uisi ipse primus, uemo inscdcrat {Luc.
fuisse, et pt-r ambilioacm inr^j:num Judseorumdi- 12.J. Pullus vero asiuae su» esl, qui ex priore po-

cilur irrepsissc. Slatim crgo uthocfactumcst, utut pulo, qui nunc ia Ugura asinae noniinatur, clecli
defecit dux de fcmoribus Juda, advenit Ule cui re- cranl ad salutcm, de quibus Propheta dicit St fuc- :

gnum reposilum, in quo, quomodoGeutes spereut, Q rint l'iliilsrael sicut arena maris, reliquixsalvx fient

Evangelii fideset Ecclesiarumdocetpropagalio. Re- {Usee Abjecta ergo asiua,quie onus Legis in in-
1,).

posita autem dicunlur ea quae opportuno temporc fldeUtate porlarc oialuit, puilus cx ipsa nalus eli-
proferenda suni, sicut etChrislus inflne saeculorum gilur, id est, novellus ex veteri per Udem populus
advenisse dicitur, cum dicitApostolus, Ecce nunc adsciscitur, ac populo ex Gcnlibus sociatur. Vitis
tempus acccplum (2. Cor. 6.), sciUcel ad salutem ergo Christus ex ea parte, dicitur,qua naturam sus-
Genlibus conferendam. Si vero quis in omnibuscu- cepilhumanam,ad quamDcivcrbum puUumsuum
piat cursum ulriusque cxposilionis aptare, poiest populum suum conjungit ct socialci
alligat, id est,

exlorqucre fortassis, ut ctiam dc Christo haec hoc conversutioni, quam ipse exegil in carne ul imi- :

modo videanlur iulelligi Quia non deficiel Princeps

: talionc ipsius, pullus qui ad ipsum alligatus est.
ex JuUa, idesl, iiiqui post resurrectionem ejus,Ec- efUciatur cum
iUo et UUus Dei, et cohajres ChrisU
clcsiarum principes ordinanlur:£/ duxdc fcmoribus {lium. 8 Palmitemautem, de quo Muitio, quod si-
).

ejus, duces quoque popuU Christianorum, de femo- gniUcarei, exposuimus, inlcUigcre possumus hoc

Sanclus quoquc Aoihwsiiis, uniusnalurxFilium Y)dignitaiis aniisit. Et laudalus sajpeAuclor inedilus,

•

Dei cum palre esse, doccri prffisenti versiculo, noLat, Quousquc llcrodcs aticnigena He.v eis conslilucretur
Auctor iuedilus, Quod autem sulijungil, (juis susc.i- Kl posl pauca, Uyrcanu ullimo Heye Judxoruin cx-
tabit cuiu y subauiiilur, nisi Paler y AuHus eidm non trciiiis malis addicto, regnum Sl Vxsare Augtislu Ue-
dicaiii liominuin caducorum, sed tiec quilibclAnijelu- rodes alicniycna stisccpil Judaicum, cujtis lcmpore
rum, nist is, dc quo Pclrus Aposlulus dixil Judxis, sccunduin liaitc pruphcliam,ct Lvanyetii leslimouium
Qucm Dcus susci.avit a mortuis, cujus uos lestes is qui mittettdus cral,Dominus et batvalor noslcr ad-
sumus, etc. venil. MillO allOS.
' Gifficis utiquc, nam
Lalina Riifinus laudet,
etsi Conscutit ipsispcnc vcrbis.Vuctor nondum vul-
'

tota illa Graecorum, eorumque maxime insignium gatUS, In hts, inquicns vcrbis nihtl historicum rcqui-
diversitas librorum est. Quod si eralcommunisl.a- riitur, scU lolum hjpice diclum inlclligatur. Ligavil
teuffi Editiouis,elquam vocantvulgoltalicain,k'ctio cnim Dominus ct Salva'or tioster ad viticam pullitm,
quain priorc loco laudat, eain conjiciraus ab Alcxiin- suum,qua)idopopuluntnalionttinindumittiinprxccplit
driiio, alicubi iuinus emendato codicc, z3.6mo%i'mitoi. subdidil Aposlolorum, etc. Alligavil eliam ad vilem,
outC) prajfcrente dcrivatam : restitui autem reclis- idesl, Eccb^iiam, asinam sunm, vidclircl. Sijnagugain
8ime ex Vaticano «i iTtixeixon, cui reposilum esl. quain in /iiic. sxculi a perftdia revocans jugo Legis
ojiprrs.iiiiii, disciiititalui subUcl Ecclesix, alqtie ila /i>|
•Cuinalibi,lum priCscrliraAnliquit iluralib.XIV.
Sedha'capud Vctcrcs unus grex, clunus Pastor elc.
loci expositio vulgo obtinet
S. Ambrosius, Ut docuimus,inqmlTraclalu in Evan- • In prajfitlonc proximc pracccdenli, sivc nuncu-

gelium,pcrllerodemaduttcralasucccssioi)rxrogativam paloriu ad Paulinum Epist. uum. 3.

 303 DE BENEDICTIONIBUS 1'ATRIARCHARUM LIBER PRIMUS. 306
modo Fiiies qufc in Chrislo est, cl prresentis vila3 ^. T"i"'o^^''''' ^^'' capacior efTecla fuerit anima.
regulam • tenct. et fulurfc speiniluciam prrpslat. tanto puriorlil, ct lavalurquolidie ad scientia; pro-
Vilis ergo videtur illud oslendero, quod Christi in fectum: et jungens se Domino, non solum ami-
carne positi gesta, in ipso credcntcs, et ipsi inlix- ctus ejus, verum etiam unus jam cum |3 ipso
rentes imitantur: palmes vero, id est, eXiJ, qui non spiritus fict. Hulc conlrarius erat amiclus, ille po-
tam palmes, quam illud intelligitur.quo palm(!s ar- puli Isracl, in quo, ut gcnlis impudicitiam desi-
bori connectilur. et confinnatur a lapsu (quo admi- gnaret,non tam amictum, quam praicincloriumid
niculo tutus, ventos ac turlnnes contcmuil et rcs- uominavit, quod Jeremias circumdare lumliis suis,
orum bonorum iudicat spem, quia fideles
puil) fului "^
et auferre rursus, atque in Euphratem jubetur
quique non solum in iis qufE egerunl, sed etinhis abscondere {Jer. 13.).

qua3 spcrant et crcdunt futura, cousummationem 5. Grnlifici, inquit, oculi ejus a viiw, el dentes ejus
salutis exspectant.inquoquasiadquandam patien- eandidiores larle [Gen i9. VidesquomodoHisto-
12.).
lia? arborem, spe vincti ac confirmati tenlationum rialemiateUectum,erga fmemprEccipue, amputatet
procellas ac turbines fcrunt. Quod de Hisloriali abscindit? Si enim adhuc contentiosius agentes de-
Judainterpretari,nulIamihiratio |2 videlur posse cere velimus, quia gratifici sunt oculi Judse ex viao
permittere, nisi si Judaicis fabulis attendentes,pu- B pra-abundantia vini,utsupradiximusetabundantia
temus ita posseintelligi pro eo quod dicunl,'partem poculorum, quid de candidis dentibus respondebi-
tribus Judas, quam in terrte hajreditatem susccpit, mus '',
et qualitate lactis,prolatis'?In quo adversum
ita esse rcfertam vinei-, ut tanquam nuUo alterius veritatem non cst agendum impudenter. Sed inler-
gencris existentc virgulto, tanta esse vitis copia vi^ luptione intelligentiaj Historialis exclusi, ad Spiri-
deatur, ut ne animal quidem alligandi ad aliud tualis expositionis ordinem redeamus. Gratifici, in-
genus arboris detur facultas. Sed hsec, ut diximus, qml,nruliejusa iJno.Superius ostendimus apostolica
Judaica mpgiscommenta videbuutur; nobis autem aucLoritale,membraChristidicidignosquosqueflde-
Mystica pius, etiam si sola sit, placeat cxpositio. lium, et diversa singularitermembra nominari, pro
5. Lavahit in vino slolam suam,et insangnme uvse eo quod unusquisque omniEcclesise corpori dependit
aniiclum suum{Gcn. i9. 11.). Videbuntur et hsec officium. Erunt enim pedes Christi, qui currunt ad
tantumadllistoricamexpositionem pertinere:agrum faciendam pacem,qui perguntad subveniendiim his qul
feitilem vitis, et hyperholicMS vini abuudantiamsi- iu necessitate sunt positi. Erunt manusChristi,qu8e
gnificare; scd nobiliorem sensum Mystica producit admisericordiamextenduntur,qu8eaxiliumindigea-
expositio.Nam stola Christi quae lavatur in vino. tibusferunt,qu8einvalidisadadminiculum porigun-
meritoejus intelligitur Ecclesia, quam ipse sibi C tur.SiceruntoculiChristiqui scientiselumencorpori
mundavitsanguine suo, non habentem maculamei univcrso pr8estant,sicut in Evangelio scriptum est,
rugam [Ephes. 5.). Non cnim inquit Apostolus, nr- Lnccrna corporis tui est oculus luus [Mallh. 6. 22.).
gento i'el auro redempti eslis, sed prelioso sanfjuine Gratifici ergo sunt oculi isti : Sermo enim sapienti^e
Unigeniti a Deo (1 PeM.). In hujus ergo sanguinis sale condilus est, ut det gratiam audientibus. Non
vino, id est, lavacro regenerationis, a Christolava- ergo prohocsolum " gratiflcusdicitur.quiascientiaj
lur Ecclesia. Consepelimur enimilliper Baptismum sermonem ministrat, sed quod habetin se gratiam,
in morte et sanguine ipsius, id
inmorte ipsius est, facit. His enim auditis. inquit, sapiens sapientor eril

baptizamur. In sanguine autemuv£e,quomodo ami- [Prov. 0.). Gratificiergosuntoculi ejusa vino, quia
ctum suum lavet, videndum est. Amictus, propin- nihUestaquaticuminverbo sapicntiae.nihil l^flui-
quior qusedam, vel secretior corpori vestis videtur dum, nihil frigidum : sed vinum quod Iselificat cor
esse quamstola. Hiergoquipriusper lavacrum loti, hominis, et quod infunditurvulneribusillius quiin-
slola ejus fuerantelTecti, posteaquam ad sacramen- cidit in latrones. Quo scilicet audientium vulnera
tum sanguinis uvce pervenerunt, veluti inlerioris peccatorum nou solum olei lenitatemitigenlur, ve-
myslerii,secretiorisque amictus ejusparticipes esse rum etiim vini austeritate purgentur. Et quis esl.

licuntur.LavatureDimetiaminuvaesauguineauima L) inquitAposlolus, 9 uime lxtificat,nisiquie.ontristalur

cum sacramenti hujus coeperit capere rationem. cx me. Candidi denles ejms super lac. ScBpius iaLm de
Agnita namque et inteUecta virtute sanguinis virtute membrorum Chrisli ordine e t rrtione diximus.et ea-

' Revoco Ms. lectionem tcnel,

quam sine caussa quens contextus videtur, ac sane cx pro ct concin-
Barr8eus rejecerat adlibri oram, subslitueratque de umslegeretur Quid de candidis denlibus respondebi-
:

suo minisirut. ReguKim tenere idem est Rufluo musex qualilate ;ac(is.'Tum vero prolalis, verbum
itque habenas modcrari, frenum tenere. quodsubsequitur, expungas.si libet. Aut certe prie-
^
Neque hoc caussse erat Barraeo verbum, ut re- latis legendum erit, retenta et vocula, ut dicat, den-
5pueret, ac donorufi ex ingenio rcscriberet. tes candori, sivc qualitati lactis praelatos, id est,
Adito Criticos Sacros, quorum hjec est una om-
' ca>idi(iiO)'es, quod verbum est sacri Textus.
iiumconcorssententia,et loci interpretatio ad vete- Viliose.etnullosensut^oUegebatur, proquonos
'urn quoque Scriptorum sensum de immensa vi- solum ex ingenio restituimus. Haud scimus tamen,
ium in sorle Judoe abundantii; quam Noster ad num salisiia sit loci inte.urilati consultum. Forlassis
liidaica eomutenla cur amandet. non satis video. ct quoque supplenda est conjunctio in isocoU fine,
In scilicet quod resesl.dentes, cum lac bibitur,
-•
quod habet in segratiam eifacit.
s eo albescere. Cseterum cubare in mendo subse-
307 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 308

dem frequenlius in •hislocisrepetereabsurdumvi- A SanctoconQlelur,manusejussupradorsuminimico-

delur. Dentes ergo ejus super lac candidi eruntiii rum efflciuutur ; qui enim ante exhibuerat merabra
qui fortem et soliduni verbi Dei cibum mandere et suascrvireiniquitaliadiniquitatem, nunc eshibens
comminuere ad summam sublUilatem denlibus pos- servire juslitiaj in sancliDcatione {Rom. jam fa-
(>.),

sunl, de quibus dicit Apostolus in Epistola ad He- gicnliuni seinimicorum suorum, id est, doemonum
braeos, Perfeclorum auleni esl soliJuscibus, (]ui pro'' lerg.i vexat et csedit.Sic enim pugnat.nonquasiae-
possibilitate sumendi exertitalos habent sensus adboni rem caedens(2. Cor. 9.),sed da>monesfugans:quique
discvctionem et mali {Heb. 5. 14.) De imperreclis au- obnimios profectusvelut Dei jam in se participiura
tem Corinthiis dicit,Lac vobis potum dedi,non cscam: habcns.ellam adorari dicilura liliispatris sui.Filios
nondumetiimpoteralis (l.Cor. 3. 2). Hsec super eos palris sui, quasi iuMorali loco.possumusfiUos lucis
qui lacte aluntur: Dentes eorum sunt candidi, id accipere,qui merito odorant el vcnerantur eos, qul
est, hi qui perfectum cibum capere non possunt, et scientia el operura merito in Dci' simiUtudinem pro-
comedere super illos,qui tanquam parvuli adhuc lacia fecerunl.Sicut enimChrislusluxmundiest {Joan.S.).
indigenl. Denique el inlege eaauimalia qux rumi- ita el discipuh ejusluxmundi sunl[Matth.5.) : sed
nant (Levit. ll.),et sumptumcibumaddenlesdenuo Ule pcr naturam, isti per graliam, Et Moses Deus
revocant, quod subtiUter minutalum, sustentalioni BessedicilurPharaonislt^iod. ".). Catulus teonisJuda,
corporis tradunt, munda esse animalia designantur. ex germine, fili mi, c^cendisti. MeritO catulus leonis
Aplissime sane etiam candidos dentes ejus dicit.Om- appellatur, qui Chrislo crucinxus est et conresur-
nes enim quiperfeclisunt, et Scriplurarum cibos» rexit, siculet Paulus dieebat {Rom. 6.}, qui et ipse
dignis et competenlibus interprelatiouibus explanan- merito |6'ii Judam accipitur. confilebatur enim
te^', subtilem et minutum intellectum,qui spiritalis peccatum suum dicens, Nonsum dignus vocari Apo-
dicitur, Ecclesise corpori subministrant, candidi de- slolus, quia persecutus sum Ecctesiam Dei (I. Cor,

bent esse et puri, atque ab omni macula Uberi, ne 15.).ElilerumquodChristusest,esse dicit seipsum,
tc ipsum non doccs
forte dicatureis: Qui alios doccs, cum ait Chrislo crucifixus sum : vivo vero jam
:

(Rom. 2.). yion cgo, vivit vero Christus in me {Sal. 2). Esl ergo
6- Verum quoniam non solum
Scriptura divina catulus Ieonis,qui dormitcumChristo,duai morluus
sacramentorum debel scicnliam continere, verum eslpeccato.elresurrexitcum Ghristo,dum vivit Deo
etiammores, ISgestaqueinformare discentium[sic {Rom. II.). Ex germine autem fllius qui ascendil.
enim et Sapientia perSalomonem dicit, Dcscribe tibi cumesset oleaster inseriusesl
sine dubioisest. qui
ha:e duplicilcr ct triplicitcr in corde InofProv. 22.) :et in arboremJFor/c lonam]. oUvam,et agrestes ac feros
arca qusc conslruelialur a Noe, bicamerata et trica- Q mores naturae carualis abjecit.per spiritum adoptio-
merata {Gen. 6.(rieri jubelur) conemur et nos, post- nis hceres (P/iii. L), r.idix vera vitiB perraanens, et
eaquam dupliciter ista, pro ut potuimus sentire, de- fructum plurimum exejusinsitionibus adferens./?e-
scripsimus,id est.secundumHislorianiet secundum cubans dormisti ul ieo.Dormil ut lco,sapiL-nsnamque
Mysticum intellfeclum.nunc in quantumreciperelo- confidit ut leo (Prov. 28.), maxime cum potueril

cuspotest, jam Moralem.in eo discutere serraonem conndcnler dicere, Omnia possum in co i/iii me con-

ut Scripturarum sludiosi.non solum quid inahis, vel foriai (Phitip. i.] Nou. terroiibus, uon minis, non
ab alus gestum sit, sed etiamipsi intra se, quid ge- uUi^ illecebris exciiatur, sed manebil immobile pro-

reredebeant, doceanlur.Judas, con/mio interprela- positum et mens Nec deesse unquam Princeps
flxa.

turqui ergo.vel peccata sua confessuspoenilenliam poterilex Juda,et dux de femoribus ejus;vereenim
egerit, vel Christuminpersecutione coramhomini- ille polorit priucipalum sui agere, et dux esse pro-
busconQlelur, coUaudabilurafratribus suis:i«^i7 ia babilis, qui prius per confessionem elpoenilenliam
est enim et gaudiurn Angclis in ccelis,supcr unopecca- omnibuscarnahbusvitus,qiiibuspriiis agebatur.ab-
tore pxnitenliam agenle(Luc. 15.).Ab ipsis ergo, tan- scissis, sibiquesubjcclis, principatumsuigerit, iwc

quama fralribus, (uniusenimilli Creutoriset pulris pcrmitlil in se vel iram, vcl ambilionem, vel avari-
niii sunl, elhomines el Angcli) collaudalur. Verum liain, vel libidiuem gerere principUum.Sedduxerit
j)
is qui coufltetur Dominum Jesum, quia in Spiritu ei de femoribus Juda, idesl, ejus qui conressiouc

• Atque heic vitiosescribivisumestrfpcnVc,

pro ejusveresiniililudinem slbimeritobonorumoperum
quonos rcpe/cre. et profectuumcoraparare. I.ib. III. itEpi apx<«>^ cap,
''
Idesl, corporis habitudine, ex Graeco Sii ttiv tSiv t).ex hujusmelnostri.Vuclorisiutjrpretatione. Iloc,
Vulgata, consuctudine. ait, rrgo<iuoddixil, Ad imaginem Dci fecit eum, cl de
' Auclor ineiitUS. Tcr dentes, Prxdicatores novi similitudinc siluil, non aliud indicat, nisi quod imagi-
Testamenti dt:hent iiilclligi, qui cibos spirituates com- nis dig:.ilal<-m iii /'vima condilionc pcrccjxril, simili-
ntinuc)\do, idcst, exponendo multa nobis parvulis in ludinis vcro perfeclio in consummalionc scrvata csl :
vcnlrem (nemoria! Iransmiltunt, Lac aulcm doclrina scilicel ut ipsc sibi eam proprisc induslrias sludiis c.r
veteris Tcstamenti non incongrue accipitur, fjua: inci- Dci imilatione conscisccrct, cum possihitilatem sihi ;«•?•-
picnli pnpulo adhuc a'lperfcclum cihum inv<ilido,cun- fxtionis divinitus dalam per iiwtginis dignilat<-m, in
dita est. Candidiorcs ergo laclc dcntcsjcsus hiibcl,iiuia finc dcm um
per opcrum ej-plctioncm pcrfccln sibi ipte m
Erj^lctia; xux prrdicalorcs purilalis nnnidiliit conspi- sii/n7i7ii(/i)iem('ori.<!i(mm>irc/etc.Pari;ihabel etllomil-
cuos pr.Tfrcil, clc. I. in (;eiiesira,et lib. IV. lu Fpisl. ad Hoinanos, :it

' Suboiet m igislri commouta, qui

sui Origcuis quealibi, ctc.
conditumquidcmhominem ad imaginem Dcidocuit
309 DE BENEDICTIONIBUS PATRIARCIIARUM LIBER PRIMUS. 310

emendalus estet correctus, nesi crccuscEBcoduca- j^qiiem supra exposuimus Dixa, possumus subtllem
lam priBbeal [Muiih. 13.), id esl, auimus adhuc vitiis el flexuosam scientiaj sentire intelligenliam, cujus

obcajcalus ca;cum natura corpus regat, ambo ia fo- puUus asinoe, id est, animte sensus adfectus, ipsam
vcam cadaat. Donec vcnianl ca quse reposiln siinl ei, aiiimam .'' ;rvat a lapsu. Lavabilinvino slolam. Sicut
siculi el illo dixit: Quia non sunt condignx pafsiones caro Verbi Dei, perfcctorum cibus esl ; ila et san-
hujuslcmporisadfuluramgloriam. qtuv revelahilur in guis ejus, perfectorum poculum. Qui ergo
|8 est
nobis {Rom. 8.). Aut certe ita tandin priacipatum sui per Verbum Dei expurgantur et renovanlur de die
gerit unquisquc sanctorum, et dux eril su£c vitfc, in diem, hi dicuntur lavare in vino slolam suam,id

donec venict illud, ut sit Deus omnia in omnibus, est, actussuos visibiles el insanguine uvxamiclum
:

lioc enim in fine repositum est. Et ipse erii cvspe- suum, inleriores cogitationcs, sicut et Apostolus
ctaiio geniium. Quoniam semel Moralem locumper- dixit : CogiUxl.iones purganles, el omncm alliludinem
sequi proposuimus. etiam gentes istas intra nos extollentem se adversumscientiam Christi (l.Cor. 10.)

1 7 requirere debemus, quse esspectationem habent. Potest tamen et sola intelligi MartjTii gloria et
* Hujus tam omcndati co confesione perfectique passio. quam patisperat quotidiejustus incarne, et
possumus gentes intranos iulelligere, omnes anim» amiclussolus in sanguine. Nibilominus Mart^Tium
nostrEe motus.qui ferociusinnobismoventursecun- B ccnscientiae accipit, quod intra se tolerat indesinen-
dum primamfetatem.et quasiGentiliteragunt:his, ter. Demque,etin consequentibus, gralificos oculos
omnls emendationis spes est,et exspectatio, si sen- ejus essedicit a vino, et dentesejus candidos super
sus, qui est princeps et dux hominis, Christum con- lac. Non est autem duljium oculorum laudem, ex
fessus, et ab eo illuminatus, actnum suorum guber- prospiciendiet porro videndi virtuts proferri, quod
nacula moderatur. AlUgans ad vilem pullum suum. utiqueper scientise vel gratiam, velstudium venit
PuUum ipsum sensum pro innovatione vitae in-
hic Idcirco enim et denles candidi, qui puros et imma-
telligamus, qui aUbi a Domino infans appellatur, culatos et solidos edant verbi Dei cibos, nec parvu-
cum dicit:A'isi conversi facti fuerilis, sicul infans, lorum lacle ali animam patiantur, sed soUdis eam
non regnum ccelorum [Mallh. 19.). Cum ergo
inlrabilis nutrimt, et validis cibis, id est, a Moralibus ad
quis conjungit seDomino, etefCcilur unus spiritus Mysticaetdogmaticaeim transferentes, quibusillu-
cum ipso, alligat ad vitem puUum suum dicens :
minata possit, revelaia facie, gloriam Domini spe-
Mihi autem adhserere Deo, bonum est fPsal '2.J. Et ad culari.
palmitem pullum asinse suse. Palmitem istum, id est,

" Legendum Barrseo xlielaT, Jusla emendaliergo £, Possumus gentes intranos inlelligere, etc. Certe idem
confrssione.etc. Mihi multo leviore verborum mu- ille juxta moralem sensumRuUno est duxde femo-
latione, immo vero unius literula;. ubi eo dicitur ribus Juda, et gentium exspectatio, gui confessione
pro ea sensu autem perspicuo magis et congruo, emendalusesl,elcarnalibusviliisahscissis,principatum
continuaada series orationis videtur ad hunc mo- HancetsubsequenliLibro tropologiam
suigerit. etc.
dum, Exspeclalionem hahent hujus lam emendali ea ex nominum Palriarcharumsignificatupersequitur,
confessione,perfeclique. Tum adposita ts/eix cTtyjj.;!. atque ad unum continenter hominem refert.

PAULINUS
FRATRI RUFINO Salutem.

I 9'20 ^'*' ''!cerf!<m mihifecil filius Cerealis. quod ' ad te perrecturus foret in tempore, quo ad sanclum
Pelrum IRomam] reverlitur : tame per eum gui seque tuus ac nosler eslnonscribere tibi, tam culpabile nobis,
o:"im libi triste,futurum judicavimus. Ilaque charlulse damnum, si te forte non vidisset, quam officii, sicvt

'imus, si le viseret, commissimus epislolam istam, non casui. sed fidei. Credimus
prseoptantes capessere,
'•i.ini in Domino dirigendam ad leviamscrmonis, ac filii nostri, quiadesideranlibusbonum,omniaprocedentin

I onum desideral enim le quanlum debes desiderari ab intelligente commodum suum de consorlio tui. El ideo
:

prsesumo, quia secundum fidem ac piclalem suam salvahitur in bonis desideriumejus, el perveniel adle,eltecum
manebil, et geminabitur nobis apud Dominum in vobis satutare prsesidium, cum et libi tam bonusfilius, comes,
discipulus adjutor accesserit, ct tu illi pater hac magister omnis boni donatus a Domino, ad efficacem oratio-
num potentiam. vires gratise spirilalis addideris. Nobis autem, etsi pro tua caritaleprsesumplio sil,quia remeatu-
rus ^"
ad Orienlem, non feres invisit nobis abire : tamen de peccalis nostris melus est, ne etiamsi lam nobis

* AgebatadhucRuQnusinPinetiMonasterio,quod J) mumin Orienlem romigraret, statim atqueex Urbe

situra inagro Tarr,icinensi juxtamare, bonis ortiu- rediisset.quo seconferredecrevcrat, cumutipseait
mentis, quibus et nos persuadere ahis conati su- in prgecedenti tlpistola.iii sestu soUiciiudinisel in in-
mus, Fontaninus contendit. Adeo Cereali Nola Ro- <ri'(o»io/-ac!(mcssc(.TimereseadeoPauUnus, dicii ne
mam ad S. Petrum revertenli, nonnihil erat a Ro- illum, si eo pergat, filia B^byionis detineat. Aliter
mana via declinandum, eaque de caussa, num illa aulem multo habuit se res, nam Pineto Romam ve-
occasione ad Rufmum diverteret, incertum fecit. niens Rufinus, paulopost, hoc scilicct ipso anno 398.
'' Habueritidquidem in animo RuQnus, fortasse circa Novembrem, in patriam Cincordiam contendit,
eliam amico Paulino significarit, fore ut quampri- tum -Vquiiejse annos moraius est ferme decem. Haec
3H RUFINI AgUILEIENSIS PRESBYTERI 312
vieina filia ' [Ant. filix} Babijlonis averlal. Quare Domino mandamus, ne secundum
desiderin noslra ac vola
meritum secundum desiderium facial, el dirir/at ad nos viam luam tn via pacissuie, quia non ambu-
nobis, sed
lanles in ea, in reprobum sensum damnalisunl, nec le desiderare merenlur.
11. Sane inporlunilale, qua oslium luum, vel media nocte, pulsare consuevi, repukse melu, ad verecundiam

el modum poslulandi coaclus, nunc hoc circa me negolii lihilrado, ul Benedicliones duodecim Palriarcharum,

cujus jam principium mihi exposila circa personam Judx Prophclia, Irifilici ul jussum esl inlcrpretatione,
conscrlptis paginis, edidisli: per reliquos filios dislribulam digneris e^cponere, ul el ipse per le fxam conscrus
veritalis,et magnx gralisac laudis auclorem hnheam, si hisquidemesupra me^ propteroperis consulendum
me putaverunl, divinapotius et luospirilu, quam de meo sensu inepla respondeam.

ideo monenda erant, quia non videtur Fontaninus A explicatio, ut el nos ad pnecedeutem ejusdem Pau-
loci,cum hujus, tum superioris sensumbene asse- lini ad HufinumEpistolam observamus, elluculen-
quutus \itrumqueenim nondeRomaexplicat,quo
: tiusipseesponilS. PaterEpist.XLIII. Ad ipsummet
Rufmus iler pararet, sed primum de Conrordia, Desiderium.in qua esceUenti liuinilitatis arle sub-
huncque adeo de Iialia, ex qua remeaturum in traliitse onerl, quodin ipsum Auclorcmrejicil.. Z)e
Orientem Pauiinus eum roget, ne se invisitato dis- riuo,inqnilmihiscripserns,aiiuam duleemcl copiosam
cedal. in amaro. cl arenle rivulo quserens, tux )K>litiS graliie
" Non dubium, quin Romamintelllgat: namcon- cTpHcandum relinquo. Tu vero, henedicle, vasmun-
ceptisverbislnpraecedentiEpistola, /?oma>n. inquil, dumetaplum Deo, si accepisti inlelleclum benediclio-
peli judicastis. Cseterum Epistola quoqueXXIX. ad nis iHius,qiiafilios suos prophclicospiritu Palriarcha
Severumde Melanise Nolam adventu. deinde Ro- in cxciiaic corporisluminalus alloqiiitur,cxpone mihi
mam, loquens, Hanc, ait. />iia Sion haclenus habuit, rescriplo my^leria Tegni, el sacramenla a sseculis repo-
ct desiJcrat: nunc filia nabylonis hahel. el admiralur sila, etc.
quia jam cl ipsa Urbs in pluribus filia Sion csi, quam '
Recte Brunlo adnotatumcst.fortas^e addendum
filia Babylonis,.... quamquam illa quietis et lalcbrx heic opinantcs. Certeaut hoc verbum,aut lalequid-
sux apud Jerusalem, in Romanis modo lurbis piam, tum exigil locisensus. tum modo laudataEpis
xstuans, etc. stola ipsiusmet Paulini ad Desiileriura subiudlcat.
^ El cum primis DesiderioPresbvtero. aquo pro- Mox quoque res clamat, verbo operis supplendum
positasibi istaecfuerat Benedictionum Patriarcliarum difficultniem. aut quid simile.

IN LIBRUM H. DE BENEDICTIOMCUS P.VTRI.UICH.VRUM

RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI

AD PAULINUM PRESBYTERUM
prixfalio.

RUFINUS FRATRI PAULINO

HOMIM DEI Salutom.

21 "2 2 Communem quidem filium Cerealem nundum videram,sed isconscius.quid mihi doloris infli-
gcre/, si redderi; morarelur literas tuas, ' prsemlsit ail ine : quascum legens erg^ tul i^ut soleo) desideriuin
magis ac magis crescerem, inveni nd ultimum illud te Imperare, imdeexcusavi frequenler apud te, ne de
Scripturarum scilicet interpretalionibus aliquid a mc posceres per literas respondcre etquo maijis a po-:

scendo desisleres, signum tibi imperitiee meae, el ineruditi scrmonis semclatque iterum dedi. ^"

II. Sed quia tu nec sic quidem - tadias imper.ire, ul potui eiiam nunc, dc rcUquis undccira Palriarchis

addidi ad haec quse de Judse benedictiono prius libi rcspoiidcram arbitrans quod patrls illius, qui jubenli ut
:

irem in vlneam, dixi, Ao/i col.Malih. l.i.l, etabiipostmoduin : feceriin voluntatem. Si quil sane teineri-
tatisin facto est, quod cummlnusidonoi trmmagnacontingimus, cum tui veniadixerim, tlbijus-
siinus,
lissime reputabitur, qui prae nimlo amore, mensuerasiunobis scientiiB, ulet reliquarumvlrlulum, satis

• llucrefer quse.id pra^cedentcm

proxime Paulinl J]
qiiod superlore Tractatu, qui primus Llber eslhu-
Eplsiolam dc Cerealls iilnere. et Pinetl loco, iibl jusceCoinmentarli.conllnetur. Facilequod Ipse all
Rufinusagebat.diximusNolan f'if/n/.'(?ni;). pr,vcrd.) semel atqHc ilerum, Eplslolam prlorcn illara nntal,
Tum licebit castigare nuperos Scriptores alios. qui qua se de proposlta qutesllone excusabat, et quaiu
de Ruflno, dequehlstorlaAquilejensitract.mtes,cius dixiinus iiitcrcidisse.
ignoratlone rei, passlm cl gravlsslmc peccant. " Fult qui ccssas resrribi velletantquidsimile. Ego
' Ilaud srimus,
aliud perltla» sunc sppi-lmen (non niilbis dubito, quin ita Rullno ab ipso, lainetsi nou
certeini/'cri(ia;,utip.seobhumililitcm vocat)inScri- Latlne, scrlpluin sit etmagisintelllgitmecum Le-
:

plurlscxnlicanflisPaulino Rufinum dedlsse, quam clor, quid sigaillcel, quani ut cxphcire opporloiit
 313 DR BENEDICTIONIBUS PATRIAncil.VUUM LIBER SECUNDUS. 31i

breves esse, non aspicis. Quia autom Quadragesimt» " diebus, ia monastTio Pineti posilus, liEec rescripsi
ad to, etiam Fratrilius qui adLTanl, ineplias meas cclare non polui ; sed et ipsi magnura pulantesaliquid
esso, quod tibi placcro polesl, extorserunl tamen, ut haec describereulsibi. Sicme et cum escas tuas
poscis. cli^m aliis propinas. Valc in paco, fratcr amanlissime Dei cuUor, et Israelita ia quo do-
lus non est, moiquo mcmor eslo. gratia plone horao Dei.

'
Compertumexlioclocoest.oodemanno, id esi, A rationes ineunt, et ad annum usque difTerunl .ifl8.

398 quo priorcs duos libros Periarcliou in Latinum aulinsequentein, toto cTelo aberrant.
verlit, hunctiuoquc Librumadornasfo, ut pluribus Ita cmendavimus, «ca.s-, pro ncscis verbo, quod
*"

ostendimusai l>r;cf.it. priB'eiientis Libri pag. u. not. omnino viliosum erat. Ita etiam Uarrscusobm cun-
r (sup. col. 29;>, not. u). et luculonlissime Fonlaui- jecerrUrescribendum,quamquamille/i«(,'!, quodsub-
nus in Vita. Qui etiamnum viri non inoruditi alitcr sequitur, expungobat.

LIBEH SECUXDm.
DE BENEDICTIONIBUS RELIQUORUM UNDECIM PATRIARCHARUM.

23Sciendumestprimo, quodin singulis quibus. D carc, quae in benediclionibus quas mortis tempore
que ubi Scriptura de duodecim atriarchis
locis, 1 a palre suscipiunt, continentur: quie quidemBene-
commemorut, mulla est in ipsa ordinis conscriptlone dicliones, ex eo fortasse solummodo appellaii pote-
diversitis. Alius ordo estin ipsa eorum nalivitate runt, in novissimis dicitur El hxc loculus esl
quod :

conscriptus {Gen. 33.): alius cum terram jEgypti iUis patereorum,el benedixii illos, unumquemqiie se-
una cuni patre suo Israele et sobole posterpatis re- cundum benediclioueiii suam henctlixit illos [Gcn. 43.

feruntur inlrare [Gen. H].): aUusnunc,cum benedi- 28.).CiEterum ininitiis, ubi convooat eospator, non
ctionesobituri parentis excipiunt [Gen. 49..' : alius cum quasi,adbenedictionemvocat, sedita scriptum esl:
egressEede .Egypto tribus, vel in deserto commemo- Vocavil autem Jacobfilios suos, et dixit Congrega mini :

rantur aliquid agere [Exod. 14. elscqq.)., vel terram ut annunciemvobis, quxoccursura sunt vobis in novis-
repromissionis ingressfe, in monte Garizin, et in simis {Ibid. 2.) ;
quod utique magis ' Prophetiam
moule Gebal pro bcnedictionibus et malodlciionibus significat, per quam quse eiseventurasintprEesigni-
statuuntur [Dexu. 27.). Alius etiam cum divisionem Dcantur. In ipsa autem corporali serie verborum,
terrae heereditntis sorte suscipiunt {Josue. 15.). et in neque benedictione tintum, neque futurorum so'a
tantum ordo iste variatur, ut interdum quidam ex pr8enunciatio,quaveImors, vel propositum eorum,
nec adscripti inveniantur in numero, quod uti-
ipsis vel etiam qupedamabeis geslanotabiliterarguuntur
que certum est, non absque aliquantionevariari, '-'
Qufe res nobisettripartitam, utetinaliis fecimus,
et existere caussas frobabiles, quibusinillolocoille explanationis materiam subj'cit, ita ut benediciiones
prseferatur, in alio vero alius preeponalur. Sed de- Historice locum serveut: prophetia vero Mysticum,
his nobis nunc a te [Fr. Pauline] propositum non est, atque dogn^aticum: morum correptio, etobjurgatio
nisi ea tantummodo, prout Deus 24 dederit, expli Moralem dirigat stylum.

BENEDIGTIO RUBEN.
1. RUBEN(inquit] pnmojemVusmeus; tuvirlusmea, Tu virlus mea, idcirco 25 "t gra^ius nolelur in cri-
ct inilium filiorum meorum, durus conversaiione, et mine, qui cum virtus patrishaberetur, et iniiiumfi-
durus, temerarius : contumetias irrogasli, tanquam liorum, nescit servare reverenliam patri ;
quale est
(Ujii'! 7101) effervcscas. Ascendisli enimsuper cubilepalris et illud quod diciturperProphetam: Ego te plantavi
liii.luncpollvi<ti Ihorum, ubiascendisli{Gen. 49-3.4.). viricain frngiferam, lolani feracem, quomodo conversa

lucosli historia neminem Iatet,quomodo ^ Rubenin cs in amariludinem liliis aliense {Jer. 2.)?

concubinampalrissuiclIerbueritflammalil3idinis,et 2. Secundum Mysticam vero inlelligenliam vidolur

paternum maculaverit thorum {Gen. 34.). Sedquod mihi Ruben prioris populi Judaeorum ferre posse per-
in initiis, laudis ei aliquid videturadscribere, dicens D son.im, qui et primogenitus est, et initium flliorum

Quodmaximaex parte, sive novemdeduodecim nediclionem eonferre se dicit. Et paulo post, el ideo
filiis suis Jacob benedixerit. lametsi primis tribus Projihclia magis quam Benediclio esl. Prophelia enim
Ruben, Simeoni ac Levi niliil minus quam fausla annunlialio fulurorum est, Benedir.lio aiilem sanclifi-
comprecatussit..j,impridHm apud EcclesiasPaire^nb- calionis el graliarum voliva collalio.
tinuit, ut Prophelise illfe. /?('"''(/ie(iO'iesA7/. Palviar- ''
Denuo S.Ambrosiu=, y!irfa?!,inquit. pi<?cii/. quia
charum dicantur. Addit Rulinus aliamcaussam ex proplerea hsec senex ad Ruben filium dical, quia cum
sacro ipso Texlu, ubi diciliir. BeneflixiUiue Ja.coh Biila concubiiia palris conculmil, el Ihnrum patrium
singuli.':, Benedicliuiiibus projjriis. Probe autcm ex poUuil. Sed, etc. Paria habent alii, el ineditus apud
oarum significalionibus notat. Pr.j/i/ie/iVi.svocand is. nos -Auclor. .Manifeslc iis vcrbis incesli crimci ,
quod
IdS. quoqiie .\mbrosius, ulalios nunctaceam, ma- ille in Balam concuhinam palrissuicoinmisit,exaggc-
luisset. Merilo, inqu.t, magis annunliationemeorum ralur.
qiise poslcriorihus c.sse.nt venturaleniporibHS,quam Be-
 j: ;

IMti nUl"INl AQUILEIENSIS PRESBYTERI

slcul ol l'ro|)liolii hracl primoijoiiiHs m,:us ^iur, hoc est, visibilis el camiiis ipsecredo,deq)
ilicil; :

{L'Mut. H.]. I>rlmas nainquo illis dala sunt t4oquia dicilApostolus, P]'imus homodelerraterrenus(l. C
Dol. Qiioil auti'ni iIuimis 1'aorit illo populus ol teme- 15.). Scd elalibi, Sicnim qui videlur, noster homoi •

rarliis. .Si'rli)luiiu diMiuuciaul: dicit oniin do eis rumpilur; scdqui intuse^l, rei\ovalur {Ibid. .4). Hi
l'ropllota, OmMi' i/iii)i< li)i;i(i(t(r hir, durum cst eundein qui videtur, exlerioremhominemappell
(/.«iii.r iS). Ul llom allbi do ipsis liioil: rossrmpcr Et ilcruindicit: Quia nonprimum quod spirilak
rftii>ti t'Ci'Mio« ft iion circumcki corde {Acl. ".). Pali'i $edquod animale esl primum {Ibid.). Ergo om ,

vi'ro IVo IrroKavil ln.iarias, cum convertitadeum horaocum Inhoc mundo carnaliter vivit, el seci-
dorsiiut suuin. ot iion raciem suam {.lcr. 'i.). Tlio- dum carnem movetur et primus es t camaUs moi
:

ruiu auloinooni-iibinivpolUiit, qnemascondil, idosi, in concupiscentia hbidinis, cui jam primfe juven
loiioin votoris rostamontl, quam sa^pe pranaricaiulo tis tempus obedierit, durum et temerarium simui
nvacnltivil. Quod anlom in coucubinas persona les lascivum hominem reddit, ascendentem etiam su
volori!» Toslainonti ponalur. Paulus odocuit dicens cubile patris el polluentem thorum paternum, id i

.-(^tv/iiMii d<i^\sfili<^ /iii/ii(i( tdiKiii (f<.>(iiici7/ii. c( uiiKm etiam prsecepta et monita naturalis legis, quaj in
di> /('(wM ; /i*»' itutfm stiii( rc*'/uiii^ii(<i (tJiif. i.^. \n nunc paternus thorus dicitur) prav,
bis est (quod
quo .\jrar.»iU!ViHniculnnafuit, invcterisTostAmenti B cautem. Est enim intra nos lex quaedam natur
ponitur ^.viHV lua etouim orat perfecla columba qufg arguit unumiiuemque peccantem, et malur
26 jWHitnwo. quiv vinwcasta.r^irinaspouso regi. esse suggerit. quod dehnquit. Cubileergo Legis
Kivlo.^ia por Kvaujivlium jungitur Ohrislo. jus lemerat. ac sedemsecreliejus maculat,quip
;t, S<\1 ot Mv>raUs nobis in hoc ita iMClAhitur locus. eeps et infrenis fertur ad TiUa.
> filius .}ui vi.if-
UuIh'W iutorprolalus ost m;vonbus.

I^KNEPUTIO SIMEOX ET LEVI.

««i!i<»(«}*J»*s>,jr. .'» wssiiit.^rjco--'.»-; 'ij". ; •-.•.'.< j':s -i in^uii, • i-iTi;?-;.;.- ;i.j,;r-j ,rj. N jn uiiiiocvide'
'

«•M«i« *t in^vimHii t«mim * mvitatlHrrisoer» mea [Crat. dicere, iltuuttis ego a sam^iame jutH kujus {Ma .

t9. ^
Qwantum quideai »d historiam perUnet,
t^i). 27.) : mundus ^o a se&tentia, qmm deoernjtis •

Yk)«tur 'iUuti eoinuu calpaK oommissuin. qaod EiQ- Teisum innoooitem? Qvia « ira, wa, Inqait, ocei -

UMr Alium^icht»», <)ui piost sorortseoruiuc<an<:al»- rtmi homina. Requiro^qwK bominesoeaderant, c i

tunx. fiuuiK» IsniifilTolue^tsiviari, &-.tudeet oiKum* Co^am sit antepassianemltaniBi, Bominemeiei

xxmttooc jit^lMruntv4it«iu« <>maem «^aspopulamiu tium essepanitum: msifMle qois ipas adsoit
t««»ih»unt.quiutdoietdk<e)»Mi»spjUiweoruniU.':ael: eUam sangninein.Pr(9helainm.Qa3aetI>CTiunns-
cit, Qmsd « *»mfuime Ahtl jutH wfae mi «ai jnir i

.laiHSid «dram fturanm tomentateimpre- ZiKhcnae{lli»eL2^]|,aamttsqmefflii>siis est sanei

. ..QTMiettd<>S((<osperpopia)osIsittelpn>t)estiii- jo^onun, ab ipsagcBentiaiie leqointQT Sed"
tiir. at^vt« <-x ipsis L«Tit»s et :fiii£««dbM«s foturas, deamus, as foite et iHos Iwiniws ocxiderint, «M
qwi <9iKt!£ta t«n« ptvHnissiiats ikmkidNKnmL persaasenmt dunaRi, Si^jwi anc ru^-rr wi
j. :$«$r^>i$$ »»tiniii <ie los esptunlM talSs luOii smfv f&ss aMtrm 'fiid.. 2i4- A « <>¥»:, a4f i

.^^.v - Twktvr ap«iui.q«Mia ^pnNaM LeTi

;-

^s-r' .
'
rk«&iie<«iiim Ju&juei |kap«l p(»ssjnt le^BRS inScsgpiiiumiiiH ^gais^ isBvai^t^a ni- *

s^injAttm 27 <^ '

$NtK
<iv» a<toimftnip
a-!

«(iMinM*<tJI«iLi
giiarsiMiiks., «3ie ii|ui.!f«s
-'
7 M f>b«r>sai. «d .ileiaim
;»a oatts:i&d wuK t^tsxft-
.
<^*^
Ma
nua,
dacenlfe
smpiDaai est &8S sab pefsoBa fOin soi.
«llii

aipalw, Bf» wmfar

li ^a. tf naa-
ium itnm mae»ftmm/amtu ii, H mam^mmm if^i^mi
w 1

KtlKS,, <4[ai IIMSM« idiMlM VtiMAt; I» «ntaZiun «;<mm hmiiiam, «d ciim-tmicit «w» tftdmnrz cmm wittBm •

«M wOK^MiM 4M)iRM4MM;«llM(W<n«*3tm<w>m3c,iaq^

.(IWUIL. ]

'-ja^pf»i»«iniir«.jiyd""wiU»M*ii«i' "'* "

-Tnis «aitn ii9afmm/tm.mmaMmmr-i: > rur
•l^i»".. '.flf jir ynni—,<tfiJ»n.'rtE.Srf
'.'^••iiW.'s^->rr''rr'.r':-'';»'^',-c»f^'Xt"JLijaiOi«»rei .VnAn. JbaimM mmammMbr^
^rttfonASjo.-vS.-.a TTmniftwPE iffi jamyne. m an
:'?-»fr*.*iT.'<*T^itT"":':—',. <'.t*mM.,l^fimimmmBiii.'gmm
iramilimi ifliijii «ilii ji«pii» «
i iiifc» ' i,

Cw
.

.iw: dmqporaMf jlynhai «r

^XiDCjlUIIl.
 :;

;17 DE BENEDICTIONIBUS patriarcharum libbr secundus. 318

lanliam, occidisti itli viltilum sarjinaium istum (Luc. ^/^Omuo euim quo inniUlur, vel movelur, autirEe.aut
5). Ergo tauruin, sive vitulum consilio suoScribse desidcrii, aut ralionis est, et ideo totius vitfehuma-
l PharisKi subnervasse dicuntur ", quorum malcdicius nas status in istis tribus filiis Jacob adumbrarimihi
u'or, quia lemerarius est : et ira illorum, quia in- vilctur, el per ipsos Iripartitus iste motus animae
urata est. Dividam illos in Jacob, et dispergam eos designari, in quibus servatprimamconcupiscentiae
I Israel. Videndum est, ne forte divisio ista quse speciem Ruben, in quam cum macula notatur etlu-
ic comraeraoratur, talis sil, qualis et de quain
illa sus Secundam irse vel furoris speciem tenet Sy-
)''angelio dicitur : Quia cum venerit domiims servi meon, qeae et ipsa ex furoris ejus demonstraturop-
lius, dividet cum, el partem cjus cum in/idelilnis po- probrio. Tertiam formam motus rationabilis tenet
,:l {Ihid. Vl.). 28 "^'^1 certo, utaudiviquemdamcx Levi, quippe cui eliam legem servare commissum
mctis patritius ' dissereniem, quiadivisiosimulet est. Has ergo mihi omnis prope
tres species videtur
ispersio nominatur, pro eo quod nonnulli ex ipsis anima, quee in hunc mundumvenit,primismotibus
omino crediderunt, et alii ininfldelitatepermanse- culpabiUter agere, usquequopeccatorum vitiisproe-
ait.Divisi dicuntur hi qui ab eis separantur, et gravata, et malorum satietatedefessa,adIocumpos-
niunt ad fidem :etdispersihi,quorumpalria, tem- sil poenilentise pervenire. Judas enim post hoc se-
•

oque subverso, per orbem terrse incredulum dis- B quitur, qui purget confessione peccata, quia Judas
^rgitur genus. lingua Hebreea^-^con/essiointerprelatur, quseamorte
3. Moralis vero tropusitafortasse servari potest. dicitur liberare. De Juda autem credo sufflcere illa,

ripartitam esse animse virtutem, multis sapieuti- quse a nobis, ut potuimus, ante jamdictasunt, qutB
iis
"
visura est, id est, tresessespeciesmotusejus, etiam si placuerit, his vel jungi poierunt, vel prse-
^r ii'am, per cupiditatem, per rationem, nec alius, ferri.

pulo, anim8emotus,exceptishis,poteritinveniri.

BENEDIGTIO ZABULON.
29 1- Z.\BULON juxla mare habitabit, et ipse cst 2. Si vero etiam in hoc, moralis requiritur locus,
rcssns riarium, et exlendilur usrjue ad Sidonam ZdbuIon"/Zua;i(snoc/ur)iusinterpretitur. Gonsequens
n. i9. 13.). Historia, portionem futurse hseredi- ergo videri potest, quia posteaquam vidit anima,
tis designat etsorlem. Admysteriumautemquod 30 luae sedebat iu tenebris, lucem Domini, et ad
legimus in Evangeho, ex his regionibus
•ectat, pcenitentiam ex confessione conversa est, auferan-
isumptos esse aliquos Apostolorum etinipsislo- ;
tur ab ea, et defluant illa omnia, quse inmorleigno-
;, Dominum ssepe docuisse, sicut scriptum est C rantise gesserat ; et posteaquam praecessit in Juda
rra Zabulon el lerra Kephtalim, via maris trans confessio,etiam in hoc conversio subsequetur, cum
rdanem Galilece ycntium. Populus qui scdebal in jam detluit omne quicquid uoclis fuerat ettenebra-
lefti-is, vidit lucem magnam (Isaice 9. ; Math. i.) rum, in quibus velut exuere se tentat veterem ho-
d quod dixit, El ipse extenditur usque adSidonum: minem, et deponere quse noctis sunt, ut in die ho-
don inlerpretatur't'eiiato\ velDcna^nx. Venatores neste ambulet [Rom. 13. 13 ). Sed hoc, quod se
item,quos alios putabimus inhocloco 'laudabili- usque Sidonem excutit, hoc est,usquead ccHatocc^,
'
aecipiendos, nisi Apostolos Domini, de quibus fortasse declaret illud quod et ipsejamconeturesse
aedixil propheta, Quia mitlani venatorcs multos, el ex illis, quibus dicitur: Pcou/i/e inihivulpes pusillas,
•\abuntur eos in omni monte (Jer. Itj.) ? exterminantes vincas mcas [Cant. 2.J. Ideo ergoexten-

'
Heic autcm iisdem fere verbis laudatus Ambro- et Sidonii dicunlur venalores denique Homil. XIII. :

is consonat. Quia, irquit, de tribu Symeon Scriboi in Ezech. Comminalio est in Sidonem, qux inlerpre-
iit, ct de trihu Levi Principes sacerdolum, qui perfe- talur Venatores.
inil nequitiam suain iii Dominipassione,elc. Ilemque ' Contendit Hieronymus e contrario, Venatorem
iclor iueditus. Per Sijmeon et Levi Scribce, et Pha- ,^ in Scripliiris nunquain inbonam partemaccipi. Gom-
lei desiijnantur. JSx Levi nuinquc Primcipes sacer- IJmculario II. in Michceam cap. V. Quanlum ergo,in-

tumfuisse palet, etc. quit, possum inea recolere memoria, nunquam Vcna-
'
Antea differenlem. Tractalor iste qnis fueril, turcin in bonam partcm lerji. Ismacl el Esaa venatorcs
lem certe Nosterin Orientispartibusagenaudivit, fuerunl, etc. Sanctus quo |ue Ambrosius in Psalm.
vinare non hbet. Toties laudatus Auctorineditus,' GXVIII. Aulium invcniinus iii Divinarumserielitera-
•m, inquil, populus, qui palerno solo exhoeredatus, rum de rcnaioriftKs Jus(um. Et pseudo Hieronymus
cunctas rjenlcs ob testiinonium credulilalis nostrie, in Breviario in Psalmum XC. Penilus non invenimus
r/idicv suce poenas tuit, etc. in Scriptuiis sanctis sanrtun aliquem Venatorem, etc.
Hicrouymus Commentario in Mathseum libroll. e Lexicon Origeniunum, quod Tom. III. Operum
p. XIU. Lcgimus. ait, in Plalone, el Philosopho- Ilieronymianorum cxcudimus. p'jf;i; a^jTcbv prajfcrt,
m doijma vulgalum est, tres esse in humana anima id est, fluxus eorum. Ubi emendari equidem m.ilim
isiunes, To Xoyixbv quod nos possumus inlerprelari vOxTo; pro a-jTwv nam fluxum noctis exponi solilum ;

lionabile ; to Oujjixbv quod dicamus plenum irse ; to nomeu illud, minlme vcro fluxum corum, tum heic
'J-j[iriTixbv quod aiipellamus concnpiscibile, etc, Noster, tum alia sexcenta S'eterum testimonia do-
'
Ex. Origeniano lexico. ejusdemque Adamantii cent. Quin etiam hoc ipsum Waguus Hieronymus
milia XVII. iuGenes. Judasconfessiointerpreiatur perperam inlerpretari conlendit. eljure quideui me-
I ijua Ihbrxa. rilo, in yueestiouibus in Genesim. Alaic, uKiuit, ei
Ex Origene cum alibi, tum Homil. XIV. etXVI violenter in libro Nominum Zabulon, fluxus noctis
Josue Sidon significal Venatricem, vcl Venalores
: interpretatur.
319 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 320
dit se usque ad venatores, ut ipse discat venari, si \ irrepunt, et volunt exterminare vineam Domini sab"
quando fersc ali luaj aui vulpes dolosae, id est, vel toaolh : ut apprelicndat cas malarum cogitalionum
daemones truccs, vel cogitaliones noxi» cor ejus laiidabilis veuator cffectus.

BENEDIGTIO ISAGHAR.
i. lS\CHkKbonumconctipivil, • requicscel in meilio quam rcquiem habuisse, sed in laboribus, iaperse
sorlium, et videns rc(juiem, quia bona est, cl teri-am cutionibus, sicut Paulus Apostolus indicat, omne
quia pinguis esl. Etiam hic corapetcnler Historise vitae suiE tempus habuisse (2. Cor. 11.). Videamus
ordo servatur, quod in medio sortiura, id est. in ergo, ne illud sit quod sermo istc significat,dicens,

divisionibus terra;, quse eis per Jesura filium Navo El videns requicm.quia bona esl, quia COnsiderdntCS
distributa est {Jos. 19), habitavit. Quarta elenim fulurara requiem, el regni coelorum bcatitudincm,
sors ex poslcrioribus septem tribubus in libro Jesu el omnium, quac repromissa sunt, gloriamcontuen-
Nave ipsius refertur exisse : quia du» scmi tribus, les, libenter humeros suos subjecerintadlaborem:
id est, Judre ct Ephraira, et media tribus Manasse ad illa enim respicientes quse futurasuntbona,pa-
priores acccperant. Ruben vero et Gad et dimi iiae D licnter praesentia tolerabant raala, sicut et .\posto-
tribui Manasse ultra Jordanera possessio fuit. Est lus Paulus de Mose dicit, quia spretis ^gyptiorum ,

ergo medius Isachar, quia est quartus c seplem : thesauris, elet'it polius ferre improperium Christi : '

glebEC uberis ct feracis agricola. erga solum pingue, liespiciebal enim, inquit, ad rctributionem (Hebr.
Jaborem libenter irapendens. El hsec quidem dicta 11.23.).
sint quan'um ad Historiam. 3. Sed quoniam instituimus arcim Scripturae di-
2. Isachar vero, quia merces inti rpretatur, potest vmae, non bicameratam solum, sed tricameratam
illorum figuram servare, qui dicunl : Sicnim volcns (sicul ad Noe (Gcn. 6.) a Domino dictum est) con-

mercedem habeo (1
prccdicavero, . Cor. 9.). Et de qui- struere, videamusnuncqualiteruobislsacharetiam
bus dictura est Ecce Domini : fiUi, merces, fruclus terlium Eedincetnidum.Insuperioribusadsump^imus
ventris (Psal. 126.). Merces elenim Filii Dei. quod eum hominem, qui triparlilo animae motu (utesl
Virginis uterum intrare rlignatus est. .4postnli recte tolms "•
aniraae languor) ira et furore ^^enxalera,
pulandi sunt : ipsi sunt enira qui concupierunt bo- quod per concupiscentiam Ruben, et per iram
num, de quorum animabus in C;inticis Canticorum Symeon, et Levi prndenliam non recle directam
dicitur, Adokscenlulcc dilexerunl 31 '^ {Cant.\.) ; C significari posse distinximus sed imncjam in Juda :

et quae dicunt ad Jesum Posl le in odorem unguen- : ostendimus pcenitentem, et in Zabulon ex multa
lorum tuorum curremns (Ihid.). Requiescentes in parte conversum, in Isach.^r vero, qui merccs inter-
medio sorliura, id est, in medio terrae bonac, pretalur, j.un videmiis eum eliara mcrcedcra boni
tcrrae fluentis lac et mcl in raedio ipsius re- : operis exspectantem, quianon solura nbjeoit railum,
quiesciint. Quse terra erat Jesus fluons lac et mel, sed ct concujiivit bonum, cliam in medio sortium
super cujus pectus, non solum Joannes (Joan. 13.), medio autem est, qui secundum com-
requiescit. In
sed in Joanne omnes discipuli recumbebant et : monitionem Sapientia>, non declinat neque ad dex-
facti sunt aijricolae. Islos fuisse ngricolas, et exco- Iram nequo ad sinisiram. hncesicnim^rectelineara
luissc lerram nostram, quim pinguem viderant ot tenerf, et viara virtntis incedere. in quo etiim sor-
bonam, quamque ilius hominis veneratsemiuare,
I tes sic possunt intelligi Sors dicitur, per quamhae-
et semen cj us cecidit super terram hona.m.{Mailh. 13), reditatis portiounicuiquc tribuiltir, non quaeeventu
quae adferret fructum, aliud Iricesimum, aliudse.rn- aliquo constare vidoatur, sicut gentes putint ; sed
gesimum, aliud cenlesimum {Luc. 8 ). Omnis de hoc quac Dei judicio et disppnsationc dccemitur. Sortcs
Scriptura tc?it;itur, et praecipue Paulus Apostolus, eri,'o nobis in h:ic Morali exposiiiono, mandata Dei,

qui dicit Dei enim adminislratio csl, Dci cnllura csl rjpcr quae hicreditas caelestis capielur, intelligendse
:

(1. Cor. 3). Et iterum idem dicil. Laboranlem ngri- sunt. Iste ergo, qui jamconversus.eliammercedcm
colam oportot primum de fructibus perciperc (2. operum suorura sperat, seraper in racdio sortium,
Tim. 2.).Et iterum de semctipso dicit : Quis planial medio mandatorum Dei requiescil, videns
id est, in
vineam, et de fruclu cjun mm cdil {\. Cor. 9. ) ? Scd requiem quii boua cst, et terrain quia pin^uisest.
fortasse dicis : Et quomodo verum cst. quia requiem 1'osteaquam puguam, quse erat iutra secogititio-
viderunt ApostoH, sicut hic dicitur. El videns re- num. dum in eo concupisceret caro adversum spi-
quiem, q-iia bona csl : quum C0'islet Aposlolos nun- ritiim, et spiritus adversum carnem, dcpuht ct ex-

• Videtur emendandum requiesrcns, nam et Vct - dictione sub nnem, adnectendus

csl. Oiiinc, inquit,
res I.atini alii Patres, ct Graecus ipse textuspriefcrt </!/« iiiiii/iViiraniina, vclmovcliir,aiilira\nul dcsidcrii,
aiil ralionis esl cl itleo loliiis uiliv linmnna: slaliis in
:

^"
Idosi, omnis. Occurrunl ejusraodi locuUonum islis Irihus pliis Jncob ndiimhrari milii vidrlur, cl fier
eliam a|)udaliosexempla.Qu;csequunturverha.tivi i/wis Iriiiarlilus islc moltis animx dcsignnri : in qui"
rl furiii-e erranlem, in raendo cubaut ac corti! a\it lnis scrrat primam concujn.^iccnlix sjiccicm Hiittcn
;

illa expunpenda sunl, im ci fnrnrr aut supplenda -.

Scciiiiilam ir.v, vct fiiroris spcriem lcncl Siimcon
islajc, ralione, cl concupiscenlia. Tuno Vero rrniivl, Tcvlinni fiiniiain mnliis riiliiinnhilis /ciirl /,<•('!, etc.,ex
nalerrussel, pro errantem rescribas. Ilujusrci gratia quibus licct corruplo loco mc liciuam adhibere.
et locum, ad quem respicit Rufluus ex priore I3eue-
 ;

i-ll DK BENEDICTIONIDUS 1'ATKIA.KCIIAHUM UUEH SECUNDUS. Si-l

clusil, rciiuievil spirilus ojus ia Deo : el lunc vidit ^ rum suum ad laborandum, el factus csl vir aijricola.

bonaui efse rctiuiem, quando jam diCiTe ei poterat Agricola terrae suae putandus est ille, qui campos
Jesus, yenilepauhdum. cl rci/uicfcilc. Sed el lerram animiBsuiccorilisque sui novaliaindesiiionter verbi
quia boua esl. Quando vidil terram bonam ?
vidil, Dei aratro et Scriptuarum vomere scindit elsulcat,
quando carm-m suam a viliisel coucupisceuliisex- qui phmtiria lidoi et cirilatis ac spei el juslilise de
purgavit, luuc eainvidil torram esse bonam elpiu- Israel foutibus rigat, et omncm agriculturee disci-
guem sine dubio, quse adfert fructus justitiae in plinam in animse suae rure deprehendit.
operibns bonis. Hoc enim videns, supposuil hume-

bb:nedigtio dan.
33 '• Hi-tfjudicabitpoputumsuumlanquamsiuna voluerint. morderi utique a serpcnte non potuit
Trihus in Israel. El fial Da7i serpens in via, adsidens si in equite, cadere 34 retrorsum, et salutem
super semilam, mordens:alcaneumei]ui et cade.l eques exspectareaDomino,Deitas Vcrbi non corapetenter
relrorsum. Salulcm c.cspeclans a DomiUO.Hujus loci dicetur. Inde puto,quodDan fortassead illurnrectius
Hisloria, quouiam inScripturis sanctis,quantumad rj transferatur 1, qui judex exspectatur vivorum et
mti sensusparvitatemspectat,non"facileinvenitur morluorum quia Da.n, judiciumyel judexinlerpre-
:

evidentcr expressa, vel quomodo Judicaverit Dan tatur. Dominus ergo Jesus Ghristus qui Hcit,Ego in
populum quasi unam tribum, vel quomoJo in via judiciumveniin hunc mundutn (Joan. 9.):et iterum,
adscderit ne forte aliquid quod probamenta de
: Patcr neininem judicat, scd omne judicum Filio dedit
Scripturisminusvidealur babere.proferamus,magis (Ibid. 5); ipsepopulum suum tanquam unam judi-

quae scripta sunt ad spiritalem intelligentiam mihi cabit Tribum, non enim ultra erit divisio Tribuum,
videuturaptanda. Nisi fortein his bellis, quee sive nonulla diversitas,sedsicutipseait: Erit unus grex,
abJesuNave,siveiuJudicumlibro scripta rdferunlur, et unus pastor [Ibid. \Q.).

aliquibus ioibi geslis, bsec qute scripta sunl confe- 3 Quod autem aliquos videtur deterrere in hoc
ranlur. Curiosius perquirentes nos tamen, licel loco, iste sermo qui sequitur, dicens, Fiat Dan
nondum quod iutentioni nostrae salisraceret.depre- serpens in via: et quia serpens frequenler in Scriptu-
bendimus : lamen, quee in nonnullorum opinione ris in diaboli persona ponitur, putanthocnonposse
habentur, esponimus. Domino convenire. Sed si redeamus ad Scripturas,
1
2. Dicunt quidam, Anlicbiistum per hsBC verba sicut invenimus leonem dici diabolum, qui circum-
prsedici dc ista tribufuturum; alii de ' Juda prodi- C iens quaerit quem transvoret [[. Pet. 5.) et tau-
tore bsec scripta esse suspicantur,et equitem atque ros dici contrarias virtutes, sicut ibi, Tauri pingues
equum, Dominum cum carne suscepta, designari circumdederunt me {Psal. 21.); etiterumleonem dici
yolunt. Sed vix mihi videtur explicari posse talis eliam Dominum, paulo ante nobis expositus Judas
'ntelligentia : quia et si iu equo Deitatem ponere edocuit taurum etiam dici ipsum Dominum, inve-
:

* Econtrario nihil de literEe sensu dubitat doclis- rdstes in semita, etc. Paria ferme habet S. Gregorius
simuslnterpretum HieronjmuSjCumque eoAmbro- Lib. XXXI Moralium etc.
Sius. Ille Samson, ait, Judcx in Israel de Iribu Dan = Atquehanc subdit S. ipse Ambrosiusexpositio-

fuil. Hoc ergodicit, etc. Hic, kimplex intetlectus hoc HQTn.Judas }}roditor,tentatus a diabolo. super Domi-
habet, quod etiam Dan Iribus Judicem dederil in numjesum tevavitcalcaneumsuum,utdcjicerelequile)n
Israet... Fuil autem el Samson, de tribu Dan el judi-
qiii se dejecit, ul omnes levaret, etc. Et paulo post,
cavillsracl viijinliannis.Hos aliisequnti sunt magno
Dormiebat Judas : deniqueverba Chrisli non audiebal.
numero, et cum primis ineditus apud nos Auctor, Dormiebat Judas, el quidem somnum divitiarum, qui
qui tamquametripodepronunliat .':iamson his verbis mercedemdeprodilionequcerebal. Vidil eum dormien-
pr(eftguralur,qui more cotubri serpentisque lcrribilis
tem diabolus,et oppressum avaritice somno gravi:inisit
Juit. se in cor ejus,vulncravil equum, dejecitequitem, quem,
I Imo plures, e quibus ut aliquem Iaudem,S.Am-
"•
scparavit a Christo.
brosius, P/'op/ic(u(, inquit, sijnifical Anlcchrislum, t\ • HiBC minimealiisprobaturmysticainterpretatio

qui futurus cst cx tribu Dan, saivusjudcx,et tijrannus quinetiamaperteHutinohicdecaussadicam impin-

imniaiiiSjjudicubitpopulumsuum.Tamquamserpens git incertus Auctor libelli de XII. Seriptoribus
In via, sedens in semiia, dejirere lentabit eos, qui Ecclesiaslicis, Isidoro et Ildefonso subjunctus cap.
viamambulantveritdtis,supplantarecupiensveritatem. \'. Hic autcm {RaHnus) juxta mijsticum sensum ea,
CuiaJderepIacelnovitatis prsecipuemeritonondum qux de Dan fitio Jacoh scripta sunt, non recle de
vulgatum Auctorem apud nos.t^rixfigurat ait, Dan Domino njs!ro interpretatur, dum procul dubio ad
Antichrislum, qui fulurus el velut serpensin via,
iste Anlichristumcademperlinere.SanctorumPatrumpro-
el cerastes in semita: quia in via el scmilamandato- bet asserlio. Dixissetdemajoreeorum parte, quod et
rum- Dei ambulantibus, quanlum in se esl, obicem sc superiore Nota a nobisobservatumest. Nam alii in
iiricfert duplici armatus contraeos ingenio:in serpentc ahas, atque alias sentenliasabeuut:et sunt qui de
.aamque ealtidilas illius prxfiguratur, quia decipere ipsomet Messia interpretantur id quod ab Noslri :

IJs(u(e quceril viam Domini gressu operum terentes. In expositione parum, aut nihil abludit, es ea saltem
I
:ornibus autem demonstralur furor illius quousurus parte, ob quam in crimen vocatur. Adde quam es
isl conlra eos,quos callida machiwilione decipere ne- Prophetite seriecontextuqueexcusaiionem se dignam
juiverit Cum ergo Antichrislus veniens; antc oculos ipse subnectit. Ilsec me movcrunt in loco: non tamen
ipcctanlium signa magnafecerit, igncmdesublimi de- excludo etiam eorum opinioncm, quid quod sentiunt,
oosueril, serpens in via esl. Cum autem seadpcenas el approbare Scripturarum avcioritate poluerint.
'.ormenta sibi non credentibus infligenda velerit ce-
 i-23 KUFINl AQIJILEIENSIS PRESUYTEHI m
nimus, illumquiocciuscsl prnsahilareelredilulilii^ catus, salulem exspeclal a Domino per crucem el
poenitenlis (/.uc 1'6.)- Scd elalia multa inScripluris rcsurrectionera, quam tunc fervidius ei^uilans et
similia sunt, qua3 nunc ad Ijonam, nuuc ad malam currens, ignorantiam fuiuram nescicbat. Heec me
partemtrahunlur:itaelserpensinvenituraliquotiens moverunt in loco, non lamen 36 excludo etiam
ctiam inpersona Domini scriptus, ulipscde sedicil eorum opinionem. qui quod sentiunl, approbare
in Evaugehis SiciU cnim Moscs cxallavil ssrpcnlcm
:
Scripturarum aucloritatc potueriut.
35'" dcscrla-.ila exallarioporletlilium liominis[Joaii. 3. Ulautem nc i!le quidem nos tcrlius praMereat
3.). Sedel Apostolus, quam pr;ecipit, prudeutos fieri locus, potest vidL-ri ille quem jamdudumin Isachar
sicutserpeQt3s,nunqnid nouad bonam parlem, ap- diximus profecisse, et in mandalis requiescere.atque
pellationem serpentis aplavil? Potest ergo elinhoc animae suse agricolam f ictum nunc etiam in hoc
,

loco de ipso Domino dici : Fial Dan scrpcns in via :

proficere in Dan, ut discerncndi cl dijudicandi po-
assidcns super semilam
; id est, ipscquijudicalcord i, pulum suum, id csl, coi,'ilalioues cordis sui.inlelli-

quseinuinsecus conteguulur; videns iu via,

et scit genliaiu sumserit, lauquam imam Iribumin Israel,
hocest,inhuju3vit8ecursu, equitesitinere equilaro id est, omnia in unitatem atque concordiam devo-
non reclo. Equitesautemanimaeiu corporibusposi- care. ila ul non sit in eocogitalionum, vel consilio-
possunt intelligi, sicut ibi dicit Dormiiavcruni
tse, : B rum ulla dissensio. Fil autem idem et serpeus se-
omnes (jui ascemlcrunl criuos{I'sal, 75.), id cst (imncs cundum pra>ceplum Domini, quod paulo antc dixi-
qui suntin corporibus,peccaverunt,sicut pronuncia- mus, Estolc prudcnlcs sicul serpentcs (Malth. 10) iu ;

vitetiamApostolusHorumergocquorum,velequiium via lamen assidet, nec unquam e semila discedit.

calcaneum serpcns iste, viseadsidens,mordet;mor- Semitaetenimangustiorviaintelligitur,quaeostendit
det autemralcancum, (luumcnrpus vel lauguoribus eum nonperillamlatam et spaciosamincedercquK
vel aliisquibusUbelcrucialibus macerat, quo velo- ducit admortem,sed per angustam el arctam,qua;
cem cursumpeccantiumreprimal.Gumenimcorpus ducit ad vilam [Matih. 7.)- Mordet autem equi
adfligitur, et consumitur caro, tunc cadit eques calcaneumfaciensillud,quodPaulusApostolusdicit:
retrorsum, id est, anima quse male currcbat, et Quia macero corpus meum, el serviluti subjicio, ne
fcstinabat ad perditionem, cadit retrorsum, et ad fiirlc cum aliis prcedicaverim, ipsc reprobus efficiar
palienliam [/•o»-(cpcenilontiam]rcvocatur. ut a malo (1. Cor. '.).). Ha?c autem facit, ut cadatequus retror-
cursu impcdita revocetur retrorsum, ct liat post sum. Iste enim lalis semper claliones et adtitudines
illum quidicit, Vcnile poslmc [Marc. 1.). Pulo lale timet, et vultcadereanimam suam amalaaltitudine
aliquid ctiam crgaPelrumApostolumgestum.cum, ad bonam humilitatem, ut discatab Jesu, quia hu-
dicenteDominO,C'«'a crucifigioporlcl FiHum hominisf P milis est et mitis corde [Maith. 11.) Etenim pro-
e( mori [Malt. IG.), ipse diceret, Propiiius csto, priuni estproncientibus elationem metuere. Denique
Domine, non libi cril hoc [Ltic. 1,S.) : in quo, cum etiam laulus et talis Apostolus Paulus dicebat, Sc
preeamorenimio perignoranliam nonrecte cquitaret exloUar, datuscstcarni mece stimulus,an<jelus Salance,
iu flne, velut a serpenle mordetur a Domino, in eo qtU mc colaphizel (1. Cor. 12.). Sic ergo revocal ani-
quod diciiur ei Vade relro inc, Salana, scandalum
. mam de allitudine, el retrorsum posl humilitalem
mihi es, quoniam non sapis qucc Dei su)it, scd qux Christi redacta, salutemexspeclat a Domino.
hominum [Marc. 8.). Et sic retrorsum Pelrus rcvo-

BENEDICTIO GAD-
1. PlRATERIUM ' <f»i(fi'ji7 i//i(ni, ipsc autcm tcnlahil ha;c eorum inter sc vclut piratarum morc certa-
cos posi pcdes, Per Ilistoriam quidem non facilc in n miuain liis sermonibusdesignari.
Scripturis ' referri tale aliquid invenimus, nisiforte 2. Scd veriorestspiritahsintelligenlia,quiEpotest
quis vclutextorquerevelitct dicerc,quoniamTribus iudicare illud Doniini nostri, et Salvatoris,quod ad-
Isla.ultraJordancm hscrcditalem inArabii-cpartibus versumdiaboluuihabuil.posilus in carne,certamen.
consecula cst, cl quia ibi frequeutcr proedouum bella EslergoTribusistiush ibitaculumeremoviclnumGad
consurgunl,etassiduis inter sc congressibuscoeunt vero nuncJcs^amcd^ainterpretatur.Potcslergoillud

'^
Ex Grajco jiEipaTriptov, quod cst Laline tcntaiio, Allamensubjuqatis hostibus,cu)n retroad possessioncm
et Latini item Patros alii prteferuul. Initio vidctur rcdiret, nerrsse hahuit, gcnlium finitimarum incursio-
proeponendum Gad nomen. nihus rcststere, elC.
Ilaud ita S. Ilieron.vuuis, qui cx Ilebroeo 'iccuic- ' Habct ex
Origene Ilomil. XXVII. in Numcros.
tum verlcns pro /riraterio, designari m.auifcsto pro- Gatijad [leg. Gadjad\ inlerprclatur tentamcntum.siuc
nuntiat, prajlia quffi Gad, juncto Hubcn, ct dimidia coustipatiii. Tacet autom continuo magistri sui no-
tribu Manasse gcssit advcrsum vicinas gcnles, et mcna(l(leclinauda)uiuvidiam;sed illud miium (juod
viclis hi}stitius,fortiter dimicaril.SaA etincrlilusapud
nunr, ail ita vocabuIuminterprelari,quasialia!, qua)
nos Auctor, /'u(c< ait, literxsensus lcrientihus lihrum varioBprolubitusunlexpositiones.aiupliusnonobti-
Jcau IVave, quia Gad, qui Irans Jordanem pelivU,e.t
nerent. El liauc taincn ipsam Sanctus llicron.vmus
aerepit a Motjse hseredilalcm, ea conditionc
ca poliri Episl. LXXVIII. de Mansionibusad KabiolamMans.
meruit, ut arcinctus urmis anlc hracl, junclo sihi
29. adco uon prob it, ut necum reliquis memorel
Huhen, el dimidio tribu Manasse, contra advcrsarios
quidem. Vide.sis locum.
pugnando inciderct, quod prxterea sub Josue fccil.

I
3i,S m BENEDICTlONmUS l'Al'H lAKCllAHUM I.IliEK SECUNDUS. 326
inlolligi,quodDominusJcsus Chrislusduclusestin \^ tentalione Salvator dcclarassetdiabolo,seesseFilium
oremutn aspirilu, ul ti'ntarelaradiabolo(.l/<i///i. 4.). Dii, certum est quia secundo ad tentandum non

Sed vide quantain verbisratriardiae mj-steriaconli- fuisset ausus accedere nuac autem vide quomodo
;

nentur. Gad,iQ(iml, piratei-ium lcntabii iltum. Pona- tentatur ipse qui lentat Dominus enimiaeremocst
mus, uldiximus,i)ersonamDomiuiesscinGad : liaiic quadraginta diebus etquadraginlanoctibus postmo-
piratorium lenlabil. Piraterium vero dicitur eohors d um csuriit . Si cnim nou esuriisse t, agnovisset teuta-
quajdam et conspiralio piratarum. Certum namque tor Filium Dci nuuc autem csurit, ut per hoc quod
:

esl, quod veniensdiabolusad teulaudumDominum, Dominus fiagilitatem iu secarnisostendit, tentetur

Ronabsque miiiistris suis et salelUtibus veaerat quia ;

ipse qui tenlat, et tanquamadhominemtentandum
sicula lerant Domino Angeli spectantesojuscertamen denuo adeat. Sic ergo veniunladDominumtentato-
(illi de quibus Evaugelium dicil post tentationem res. Ipse autem post pedes, hoc est, eis-
teitlabit illos

Ubidfm.), Et acccdentcs .'\ti(icli minislravcrunt cij, ita dem vestigiisquibusaccesseratdiabolustentareeum

etiam diabolo aderant .\ugelisui, cum quibus eige- ' tenlat.
hennapraeparataest.sicutDominusdicii: lieinigncm 3. Moralis ilaque locus simili editione disseritur :

lelernum qui paratus esl dia'iolo etAngelisejus {]bi'l.) illeenim homo noster^-confessoerrorepoenitens, se
2o.).Sed el Sancti quum in agonedecertant, specta- g reddit conversum per intelligentiam, et aliquantulum
culum racli dicuntur huicmundoet.^ngeliset homi- profecit, ut postprofectumveniatadhoc, uttentetur

nibus(l. Cor. i.]. TentabatergoDominun oonspiratio ab inimico, et virtus animiejusctpropositiconstan-

tent itorum, quum dicebat ei : Si Filius Cei es, dic ut tia comprobetur itaenim Scriptura dicit. Qui'non
:

lapidcs isli fiant 38 panes {Matlh. i.). Per hoec ergo est tentalus, non est probabilis {Eccl. 34.). Nec ullo

tentabat Dominum diabolus. Sedvideamus, quidosi tempore omaiao quis perveniet ad perfectionem,
hoc quod dicit : Ipsc autem lentabit eos poslpeJes. nisi prius in teatationibussuis[fbWesui] documenta
Quomodo Domiaus lentabat tentantes se ? Si in prima priEStiterit.

BENEDIGTIO ASER.
1. ASER, piiigiiis ejuspanis: et ipsc dabit escam prin- 3. Quod ait, pinguis panis, sic inteUigere possu-
cipibus. Credo assertores ' literae hoc in his verbis mus. lUi qui nihU amplius in Christo intelUgunt, nisi
intelligere, quod regioejuselheereditas terrie, uber Christum Jesum hunc cruciflxum, eduut quidemet
et piuguis esstilerit, ita ut etiam regiis usibus mi- ipsi panem de coelo, sedaridumetexilem: quivero
nistraret. .U iqui autem nostrorum etiam propter An- digni sunt, ut eis Ihesauri sapientise 40 et scientise
nam dictumputant Prophetissam, liliamFanuel, ex c revelentur Christi (Col. 2.), sunt quibus pinguis est
iribu Aser, quse prima cum Symeone refertur de panis, sicut erat Paulo, qui dicebat : Scioetabundare
Domino in Evangeliis prophetasse {Luc. i!.),etpro- et esurirc, ad omnia ct in omnibus imbutus sum fP liilip.
phetiae sua2 fide velut escamdedisseprincipibus,id i.). Etenim si Dominus et Salvator noster, quumU-
est, .iposloUs cseterisque credentibus, quae de ipso guramtauridignaturassumere, tauruspiaguisetsa-
fuerant prophetata. ginatus poeniteali fiUo diciturjugu!ari/'/.iic. 15),cur
39 2. Verum, quoniam Aser, beatus interpreta- non eodem modo, qui ad beatitudinemperveniunt,
tur, illius viri, quem ab errore perpcEnitentiam re- panis pinguis esse dicantur ? Isteautem talis, cuijam
vocalum, paulatim per singulos gradus, usque ad hia- pinguis est panis, etiam escam principibus dabit. Qua-
titudiuis nuncincrementa perducimus, posl convcr- lem escam ? sine dubioverbiDei;etdabitescamnon
sionem,postinteUigentiamspirilalem,post tentatio- quibuscumquepauperibus,autaccipienUbu3,sedpria-
num vicloriam.pinguisejus essediciturpanis. Edit cipibus dabit : loquetur enim etiamipsesapientiam
enim illum panem, qui de ccelodcscendit [Joan. []. tnter perfectos (1. Cor. 2.).

et vitam dat huic Mundo, et pinguis estille panis.

BENEDIGTIO NEPHTHALIM.
1. Arbor " remissa (vel ul nostra exemplaria ha-
J)
lim rura possedisse foecunda virgullis, etarboribuS
bent) vitis diffusa, proferens in fruclibus decorem. nemerosa.
Historiadesignal prio rem Gad hEereditatis sorlem ca;- 2. In expositione vero My stica, jam et in superio-
pissein ubertate camporum: et poslhunc Nephtha- ribus, quum de Zabulon discuteremus, etiamdeno-

Rescripsimus tcnlal, quo pro anteavitiose tentatur. buit enim insortepossessionissus Coitnelum montem
Leviora alia superius taciti casligamus. ubertote insignem, simulque mari collimitavit, ac
LaudaturBarraioadUbrioramMs. iraprseferens,
''
pcr hoc delicias, quibus ipse abundabat, maris terrce-
ijw^m post errorem pcenituisse,et conversum per foeni- que, ctiam Regibus suis non est dubium eum obtulisse,
lenliam, et aliq uantulumjam profccisse descripsimus, etc.
nci-csse esl, ul post profcclum, etc. ° Al.cniissa
; in Graeco (TT£).i-/o? ivsiiilvov. Leclionem
' Ba-roeus idem viliose Quia
legerat, pro Qui. Sed exemplariorum, quse laudat, S. quoque Ambrosius
nec Scripturse verba laudari animadverterat. probjt. Sed et heic videtur nom ipsum Xephthalim
•
Ineditus Auctor toties laudalus: Videlur quidcm prcemittendum. Confer Hieronymi QuasstinGenesim.
juxUi literam huic Tribuiubertasterrserepromitti.Ha-
3-27 RUriNI AyUILKIENSlS PRESBYTEKl 34K
mine Nephtalira, velulcu-.nilloinEvangellissocialo, ^ pa^iloantc pme pingui vesceb itur,etcx ipso cibuiu
iiua; uobis visa sunt.diximus: ldesl,quod veliilra- ptinci,jibus d.ibat (qui panis conforlal cor hoiniDis

dix et orijjo boalorura Apostolorum exislorum locis {l'sul. lo3 nuno consequcnlcr li eliam vera vitis
)

et reijione processerit, et quod populi eorum qui se- Christus decorum prolulit fructum,quoscilicelcor,
debant in tenebris, lucem viderint magnam. Sed et quoJ paneconfort.ivcrat, nunclaitiDcel viDo:inquo
princijies Zahulon ei principcs Kephthiilim [Psal. 07 .], ulioque iutanluramihi jim videlurveuisseprofoctum,
qui per David prajJicantur, ad personaDutiquercfe- ut cliam sacerdotii sacramcnta suscipiat. Si veroa^
ruutur .\poslolorum. borem, mayis, quam vilemdiirusiiiniutelligimalumus,
.3. Quantum vcroad explanationem icrtiara speclat quaj profcral in fructibusdecorem,qu8ealiaerilar-
Nephthalim nominis iuterprctatio hiec ipsaest, quam bor, quaj decorcm iu fructibus proferat, quam sa-
nunc bencdicens eum pa!erejusexprimit:idest,vel picnlia Dei, dc qua dicit Salomon, Arbor viix csl his,
arbor diffusn, vcl f!/i>. lUe igilur nosler hoino, qui qui amplectuntur eam {Prov. 3.)'

BENEDIGTIO JOSEPH.
1 .FiLirsawip/w(usJoSEPH:/i/titsamp/ia(!is.lDbe-g adjuvit le Deusmcus. Inde libi auxiliuni vcnil, uude
nedictione Joseph, eliam ipsa prima litera; facies florei, et Isriel pater luuscoufortatusest, luiicsiue dubio,
meritonamqueamjj/!«a«s/ih'usappel'atur,'iuemDomi- cum coUuctatus est in via flbid. 3:2.), eljuvit eum
nus famiUae suae couservandae gralia, usquea'! secun- Deus, et Isratl ei uomen imposuil {Ibid. 35.). Ipse
dumrcgnicxaltaveratgradum. Am|)li.-itumergoinielli- crgo Deus meuseliam te beuedexil, Benediclionecxli,

ge, sapientia, consilio, constan'ia,caslitatc,honore, c( a summo, et bcnedietione lcrrx. Beuedictio csel),

regno, virlute,etquodesl virlutu nomninmfasligium, sapienliam : lerrajaulem, regnunipotentiamquede-
pietate, in quibus omnibusauclusetamplialusmerito signat. Propter bcnediclionem uberum cl vulvse, bene-

dicitur Joseph.Quod autem dixit, ZelatusfiHus meus, dictionem patris tui et matris tuce. Ipseexposuil.quae
videturexpressisse non tanquam eum qui invideai ,sed sit uberumctvulvaebcnLdictiocognominansiBairoiu
t inquam eum qui invidiam p.issus sii est cujus tanla : i.l quod uou Eolum paternas, scd cliam malernas con-
sit gloria.quBemereaturinvidiam.IIocostergoquod seculus sit bcuediclioncs. Qua; beuediclio patris et
iicH, Zelatus filius meus adolescrnlioracl mc revcitere : &- matrispra3vaIuit,inquit,/»6(;)i<;dic(io)ii6us42 'non-
liusmeusnontamnalivitatequammeriiis. Illudsauavi- tium pern^anentium, et in benedictionibus colliumseter-

detur mihi non4|otiosepositam,quodtortiorcpelen3 norum. Potest fortassep:oiramobililatepermansur8B

Patriarcha,JosepIi tilium uominat, direns:ri7uw am- in eograliae videri dictum, perma/ie)i(iu)»i moniium
pliatus Joseph, et filiits ampliatus. Zclalus cl fillusmctis Q tt collium xlcrnorum, rebus utiqueimmobiiibus et
adolescenlior. Quid sibi vult.quodsolusJosephinlcr mauenlibus comparata. Qute bencdictiones a^ternie
omnes fratreslcrtiolilius nominatur?l^goquidem pro erunt, inquit, Supra capul Joseph, ct supcr vcrlicem
parvilatc sensus meiinlelUgo, quodsemeltiJoseph eorum quibus prxfuil fralrum. In flne verbi vidctur
DUus natus est (Gen. 30), lunc quum ex Rachel post benedictiones ad omnem fratrum uumerum contu-
desperalionem suscipiendae sobolis, renatus est. Se- Usse, ut principaliter quidcm sint benedictioues su-
cundo vero ci quasi ileruiu nascitur fiUus, quumei pcr caput Josepli, i^ar ipsum vero Josephetiamsuper
post persuasioncm raortis vivere nunciatur [Ibid. 45.) Ulos vcuiaut, iiuorum ipse dus fucrit ct magister.
Terllo vcro eifiUus eiricitur, quum doctriua, cteru- IlaecsecuudumUteram sensimus;quodsi volu-
2.

ditione et his omnibus virlutibus, quibusipseDeum mus etiam altius in hoc aUquid perscrutari, poterit
videbal, erudiens eum et instruens, etiamin spiritu fortasse Joseph ad personam Domiui revocari, ul
eum filium procreavcrit. Alioqui nec couveuiet ei, quemadmodumJosephpostcaquamputatusestmor-
quod adolesceutior fiUus dicitur. quum habcat poste- tuus, nou solum viveus, std oliam in regno positus
riorem se RoDjamin, nisiinpatriseruditionibusado- inveuilur, cl por hoc dicitur ampliatus: ita eliaiu

lescentior seulialur. Ad me, inquii, revcricrc. Ilocest, Dominus ac Salvator nosler, quiapud Judeeos mui •

converle'Aii( convcrlere]almeanimostuos, uldili- D luus pulabatur, iucordibusFideUumetvivensinve-

gcnternotes, et in corde qua; dicuntur, inscribas: iu,lili niluretregnaus. .Vmplialus est ergo eliara el Sal-
Joseph, i)i qucm consilianlcs malediccbanl,elinlende- vator noster post mortem. Autequam eniiu morere-
bant tibi insidias domini arcuum {Ibid. i^i.J : rcferlur lur, sola erat Judaia in quo uolus erat Ucus {Psal.
enim el hoc a Scriptura sancla, quod habebant con- 75.), ct in solo Israel luagnuiu eralnomuu ejub:
silium fratres sui iUo in tcmi)orc,utoccidcrenteum, postea vcro quain morluus tst cx iuflrmiUtB, etre-
sedinterveniensJudasrepressitparricidialoconsilium. surrexit a morluis ex virtute (1. Cor. 13. ), in omni
Quod autem dixit, 3/a(f(/ifc()a)i(,illudcst,quoddixe- tei-ra olfcrlur hostia nomini cjus. Sed ct zelatusdi-
runl : frce sotnniator vcnit {Ibulon.J. Doiniuos vcro citur Ulius Dei; el quis iu pcrtuUt zelum? de quo
arcuum,bellatoresdcsignalviros;quodauteradis9o- etiam scriptum est, Scicbat enim Pilalus, quod per
luta sunt brachia, etarcus contriti, frustatura dosijjnai m vidiiim tradidi.-iscn
rum Judari {.\lallh 27; Marc. 15).
t .

incoeplum per manum polenlis Jacob, hoc est, Dei FUius adolcscentior sccundum cariiem, ipse est no-
Jacob. Inde qui conforlavil Israel a Deo patris tui, cl vissimus Adam. lUud vero quod in expositiouelli-

* Redundal cl vocula, quam ncc Grsecus tcxlus, nec Latiui Anclores alii agnoscunl.
329 DE nKNEDICTIONIBUS PATRIARCIIARUM LIBER SECUNDUS. 330
storica, tcrlio fllii appellalioncm signavimus, repeti- J^ mca esl : et pro co quod verilas cst Filius, non sit

tammnllo clarius in hacexpositionedcprohcndimus inconsonanssidicatPater veritas meaest; itaetper

|Ant,doprchenditur].Eslenimniiusaules8ecula, dc hocquodDeusest44Filiusnonvideaturabsurdum
qno dictuni esl a Palrc, Quia dc ventre ante Lucife- si dicat, Deus meus est sicut nec illud absurdum
:

rum genui le {Psal. 106.). Et iterum (ilius, cum o dicilur, quod Filius dicat de Patre, Quia vado ad

Maria natusest, etper Angelum dicilur : Quod )ms- Dcum mcum, ct ad Deum vestrum. i,'t benedixil le in-
cetur exle sa7iclum, vocabilur filius Dci [Luc. 1 ). Fit quit, bcncdictionc cseli a summo, et bcncdictione terrse

autemterlio filius,cnmprimogenitussurgit exmor- habcnlisomnia fJob. l-i.). Benedictioncm cseliessein

t uis, cui utique pulchrc palcrna vox con venit dicens, Christo non videbiturinconveniens, socundumhoc
Filius mCKS adolescenlior, ad increvertere : posteaquam quoddicitur, Quia secundus homo de cxlo c!ekstis(\.
resurrexita mortuis, etlam ad me, a quo profectus Cor. 15.). Terra ' vero, quod dixit benedictionem
es, in coBlum viclor asccnde. In quem consiliantes terra3 habentis omnia propler benedictionemuberum

iti.): consiliumiJS uara-

ill(luU,maledicebant{Mallh. et vulv£e,satis mihimirumvidetur et magnum, quo
quc coeperant Scribae et Pharisaei, ut Jesum dolo modo terra iUa, quae in Filio Dei benedicta cst, ha-
tenerenl et maledicebant tunc sine dubio, cum di-
: beat omnia. Quod hoc modo intelligendum puto ;

cebant, Samarilanus es,da:motiium habes[Johan.S.). B Unusquisque secundummensuramfideisuse recipit

Insidias ei domini arcuum intendebant, et contriti gratiam spiritus. Atii namgue secundum mensuram
sunt cum potentia arcus eoram, et dissoluti sunl fidei, dalur sermo intclligentiie, atii sermo sapientise,

nervibrachiorummanuumeorumlnsidiantes domini alii prophetia, alii discrelio spirituum aliigenera lin-

arcuum illi inteiliguntur, qui accesserunt ad eum guarum (ibid. 12.). Heec per singulos singula, ant
fictis pripositionibus, uteum caperenl in verbo, et simul tum bina, vel terna invenies in illa antem terra :

dixcrunt ad eum: Dic nolis, licel censuni dare Csesari hoc estin illa carne qusein Jesu benedicta est, non
aut uonMatih. 22.) ^Hsecergoilli verbavelutsagittas solum erant omniahsec, verum et pleneet substan-
quasdam de arcu oris sui promentes, tendebant in tialiter habitabant, sicut el Apostolus dicit : M quo
Jesum, ut si dixisset, quia non hcel dare censum inhabitalomnispleniludoDeitatiscorporaliter.Propter
C8esari„reusCEesarifleret : si verodandumdixisset, benedi^^iionem uberum edjtt^uas (Coi. 2.). Hoc et 'quse-
legem solvere videretur. Cum vero ille tanquam dam refertur in Evangelio proclamasse, sine du-
ipsaDei sapientia,inspectasuperscriptione denariii bio horum memor, et dixisse, Beatm venter qui te

respondisset Reddite qusesunt Csesaris Cesari,

: et quse portavit, el ubera quie suxisli (Luc. 41.).illud, Propler
suniDei Deo : dissoluli sunl nervi brachiornm eorum benedictionem, inquit, palris tui ei matris tux : Patris
per manum polentis Jacob. Potest et illud certamen p cEeleslis,quidedit benedictionem,etmatrisvirginis
ejusinteliigi quodhabuitindeserto, cumtentaretur quse suscepit. prsevaluit in benedieiionibus montium
a diabolo intendenteei sagitlasmalarum suggeslio- permanenlium. Haec, inquit,benedictioqu8e tibidata
num, quas ille responsis suis depellens, brachiaeo- est a summo caelo et terra, prEevaluit benedictionibus
rum, qui eas intentabant, resolvit, et nervos. Inde, montium permanentium, et benedictionibus coUium
qui confortavil Israela Deopatris lui eiadjuvil le Ad- Eeternorum. Montespermanentes qui erunt? nisiillj
jutus namque a Deo secundum hominem dicitur
'
ad quosdicit Jesus Voseslisquipermamistismecumin
etiam Salvator : denique et scriptum est in E vangeUo tenialionibus meis{lbid 22.) Recte ergo monlesperma-
.

Cuminorationc desudaret , accedcns inquit, Angelus, nentes dicuntur Apostoh quia permanseruntusquetn
zonfortabat eum [Luc. 22.). Durior hoc in loco fortasse Dnem, etipsisalvierunt. Sedetcolles 8eternos,quo3
videatur expositio, quod velut ex persona Patris dici aUos 45 intelligimus, nisi eosqui secundo ''gradu
designabamus ad Filium quae superius dicta sunt.Hic Apostolorum meritis conferuntur, et qui vitam
lutem scriptum est, Et adjuvit te Deus meus, ei bene- csnsequentur Eeternam? Multo namque veriusisti,
iixit le quomodo hoc conveniat personae Patris ?
: quam montes et coUes, qui cum mundo pariter in-
5ed videamus ne forte, sicut nihil obturbat, si dicat tereunt, esse credentur seterni. Hae autem omnes
ie Filio Pater, pro eo quod sapientia est flhus, quia benedictiones erunt super caput Joseph, et super
sapientia mea est et pro eo quod virtusest
: Filius
D verticemeorumquibusprEefuit fratrum. Compatenter
lon sit absurdum si dicat de eo Pater, quia virtus omnes istte benedictiones supra caput Chris ti posilsB

'
Ineditusapud nos Auctor toties laudatus, Quod quibus sancla Virgo populo (corrige pocalo) Domini
nim, a.il, ipse humaniius et paulo minus ab Angelis polum lo.clis imm ulsil. Unde el illa mutier in Evangelio
ninoralus,non,modoPaterno,sedeladjutorioindiguit ail, Beatus venter, qui te portavit, et ubera quse
ingelico propler videlicet, majiifestandam geminam Cn suxisti. Quodaulemaii: VulvEe benedictionempatris
e substanliam. Inde esl enim quodclamal, Deus Deus tui, et matris, si vulvam Marise velimus inlelligere,
neus, utquid dereliquistime.i^iin^i-ange/iOjAppa- curuiramquebenediQlionemconjungerilhilebilcaussa.
uit ei Angelus decaelo confortans eum, etc. Sed pidchrius arbilror, ui secundum spirilale mxjsie-
i"
Rescribendum videtur Terrse, ut subintelligas, riuminleUigamusulramqucgeneralioneniDominiJesu
''errse vcro benediclionem in Chrislo esse,.,, salis mihi etsecundumdivinilalemelsecundum carnemqui,ante,
nirum vidclur ei magnum, etc. ssecida csl gcneralus cx Pare, etc.
\
' Eodem Ambrosius, quem hac etiam de
refert S. * Dudum Laudatus Auctor ineditus apud nos, Colles
'
aussa laudabo, ut a mendo rele vem, in quo etiam in S.il,sancliinlellignnlur inEcclesia constituli quiquan-
mpera Benedictinorum editione cubat. Locus ita quammerilovirlutumprdeceUanl,tamenexdevotissima
idbet. Marise dicii ubera qua vcre bencdicla erant, humilitale coUes se esse meminerunt, etc.

Patrol. XXI. 11
 :

331 RLTINI AQIJILEnENSlS PRESBITERI 332

dicuntur, a cujus capite veniant etiam ad verticcm ^ enim post resurreclionem omnes qui profectisunt a
eorum, quibus ipse pra;cst. Ncc uli.i caussa est, Deo sed cl sancta: Scripturae senlentia esl, A>
:

quod omnes istas benedictiones in carne natus acce- laudaveris qucmquam anteobilum{Eccl. H,), Et ideo
pit, nisi ut eas in semetipsum, velut per traducem magis mihi videtur tanla ista beatitudo non esse nisi
quandam a Palrc diffusas, ipse rursum transfunderet ejusquijam post obitum surrexit a morte. Quod
adcredeules, elmedialorDeialque hominum clTec- autemdicit, /ii quem rnnsilianles maledicebnnl non :

lus, bcnedicliones, quas pro infirmilate sui suscipere maledicunt, scd mnledicel/ant, tunc quum in saecula
jeim humana natura poterat, ipso mediaule et prseli- hocin carne positus tentareris. Elinlendebant insi-
banleeasac transfuudente, susciperet, sicutetipse dias domini arcuum (Psal. 10.). Illi nimirum qui se
dixit, Quia ego sanclifico mepro hi$ [Joan. 17.)- dent ininsidus, utsagittent inobscurorectoscorde.
3. Jam veroiile, qui nobis tcrtio loco per
gradus Seiconlrili sunl cum polcnlia arcus eorum cum po'
spiiitualesrcparalushoinousquead Joscphaugmenla lcniia Jacob. Conterit arcus inimicOrum ille, qui non
amphlicatus asceudit qui per fidei profect um et per
: solum. ullamin serecipitdiaboh sagittam.verumel
Sancti Splrilus dona in t mtum emicuit, ut usque ad aliosabejusjaculisvulneribusquedefendit.Eldissol-
invidiamcr68cerel;quibusanol)isdiclorumf!oribus vuntur nervi brachiorum manunm eorum, perma-
coronaljitttp, CUi,' tam bono certamiae decertato, n-num potcntis Jacob, quum ille qui potens fuit in
cursu eousummatOjlideservata, repositamjuslitia}
B Jacob, et adjuvit^um in cerlamine, qui conforlavit
coronamOeus justus prrepai^al judex (2. Trm. i.) ? Israel, ut facereleum ' raente Deum videre, adjuvii
De hoc-ergo dicit pater, Fitius ctmplialus-Josi^ph, filius eliam hunc, ct boncdixitbencdictionecaeli asummo
am/;Iia<«sv Elqais-ita'arapliattecst,utfaie qnipost etbenedictione47 terrsehabentlsomnialPsal. l/i1).

erroresctdapsu3'()ersi!Dgulosvirtulum'gradusPepa- Percepitnamqu6non'solum,qu,isimansweiuBi}ajre
ralus ost,-ac restiliilus,'ul usquead summam perve- diialcm't«i'rije, sedqmtsi et pauper spiritu conse-

nerilpalmam^tfedqtiiapaulatimconscendil, ideoin qQiturTegnacadoTura. Tcrravero Illa^qu-* omuia

singuhsdiclturanVpiiainasiAmpHalusna^mqucprimo habct, Christus est, quam in htereditate susctpit
omniutn ipei'«OBfessionem risse caepit'in' Judn, et juslus, el dicil ad Domlnum : Portio mcHin lerra.

iterum tAimTioctuma: opera abjlccret teBobrarun», «iwndutei QUeeestautomcausS&propteriquam hsBC

amplialus est Jn^y.alraloH: et nirsuhi' ib -Isachar meruilxonsequi ? Propier bcncdivtionem, iaqaH, ube
ampliatus merees djus operis a^nger^lur.
esfc'eiHii riimrci viilvx: Cujus vulvee bencdictioncm, xel

AmpUtttusestinDan, i^umTecltim judicrum propriis quorum ul>erum illius fortasse vulvae qaa^m Pau- '^

ac pravis cogiiatioilibus prjeferret. Ampliatns est et lus i-ndicat, dicens r FiUoU mei, guoi ilarum '•

inGad,cuTQtentaiusobtinail.46Ampliatusestin Q^pctriurio {OaL 4.); Inde constat 'OSBe Apostolicam

Aser, q«um ad 'beatiludincm weuit. Digne crgo et Tulvam, quse non Solum pariat fllios,' sod etsi lorte
nunc iiiiipliatus filias^dicitur Joseph, quijam futuri declinaverinta veritite; rursuin eosassUmati^tse-
s8ecuU'Uons'equituT bona. Sed el tilius Zelatus quod ouudo' parturiat. Ex isla igituromnisjiistusvel na-
dicitu"r,' illud est, qtii 'Irorris^qdldem imttandus sit,- sdtur v^ilva, Vel ipso si jam perfeclus est, fihos

malis^auteminvidiatKicaiu^rtiniis perSequeadus. De pfcril, ot siigit uihilominu« ubera Apostohcoj vel

hoc bcfno>autcm efmalo zeio dcslgnat etiam Aposto- etiam feugenlibus prwbetjdequibusApostolus dice-
lus, dumdicit de tnato zfeldJudasbrum, ZcUiniurvos bal : Imc voOii' potum dedi,' nmi oseam {\: Cor. 3.) et

non betiH {OM: 4.)VEt de bdhd zeld dicil dc scmel- aUbi ultlesignatitta^Se^^Pfinaeret ApostoUca ubera
ipso, HeiO aillcniVo^ Dei zel.0 (V. IJor. 11.). Sed ado- Eulj icil: i^ed f-u i in ler vos tani] udm y» nutrij> foi^d tfHiot

lescenti&r fiKuff dicitilr, ct' quid nV adolesdentior sups {[. Tbeg. '2.]. Venitergo unicuique justo bene-
dicattir 'qtii dCTpdsuit veterem hOffllnera cum actibus dictionis perfectio, propter 'valvam etuberaAposto-'

suis, i^oicuTnChrisnoi-c^r^exft, ctin no^vltntc vitm \ic&,\ h'l propler b<-m;dictionem, 'mq\i\t, palris (iii rt

ambulat, ? Sed ct ipsetBrlio fuisse fiUus noniinandus nuiiris («ar. Perfcctorum Pater est Ghrtstas, slculei
est: prima enimeiiiatlviiassecundum carncm fuit ipse diccbal : Filioli,adhiic modieumvobimim («/'Xtw.

secnnda cxlconverstcne", stvcpef bapti^muin tertia : 13.) : el mater Ecciesia. Quae benedicHo prsevaluit
esthsec regeneralla dicitur, quajest i^inbenedictionibusmontinmpermaneutiumetcoiliutti
qiiie etipsii

ex niorthiSTcstorectio: "jam cnini mihi vidctur is seternorura, id est eorum qui sciehliam 'et opera
filius esse posilus, quales beati futuri sunl. Ideo subhinia et excelsa scclantur Qua) bcnedicliones
deindS ei dicjtar a patrc, 'Adme rcvirtere. Redeimt erunt, luq^fil, in-eapiil Jd^pliel •sttptr verliccm eVritm
iii:,-j~ i >'ii j ;;>-;:. I'. . ... .M.I.' . . .o.': iiinii^t '.,.f -., ;,. (. M ..11 . .., .r '.. .., - .^, ,.. ...

srd ehim^lsi^a^eV dfigeiii ih'lerpret{iUir viS; '6pbv

' Vlrum videtilcm 'Deuit»,' transiulerunl ' nos magit
OeoO,!llias-0£ov,'mciis vidtns Dciim. Qu;imf(uam l)oc Scriplur3i-et,Anacli V(l D/;i .(/vi ipsun^ ,Isracl nocavit
magijQjJKro;uyjno cljnjQn nequaquam jiroiaturcum ai(c/i)ri(u/c (fi(ci»u<f, etc.,yidcnos,^l)i., ,
.
,.

alibl, tu.ii\ mu;cijji^e,QU»sfipnibi)|j in ,Gw.,cm', 32.

'•
LaiiiTal Barrieus^ Jkfsj' codicer^V, in qub gcrcdal
ubi, UlitJ cnilcm, ail, ijfuod in 'Libro iVomiiium TViVcr- lcgebatiir pro iiulicnt'. Acicepissc autem ei hoc loco
r,)r(a/i<r,^sracl, Vidciis l!)euin, omnium peiieserhwiic viJetur iiieditusapud lios Auctor. Qiii ncc du7v, ia»
di'lrirunt,iionlam vcre,(juaui violcnlcr miUi inlerprc- quil, in fidei robur eva£cnintjM'ii pfr. Oijcto.res a.d.catlt
lalum vidctur. Jlic Qniip tsrael,pcv,li^4slilcra^ ijoribilur, frahnnlur,(mdiunl,,fib ApoiUvlo.yi^i^li mef quvs ilO-
etc. Elquibusdnniinl.erjt)osJti§. (^M«»ii'is ifli/i/i-praii- rum parlurio, cl caBtcra, quae at} Ivmc uberum c(
disaue/pri/a/is sir|(| (pula Origenem cum pnmls) c( vulvsebenediciibnem copioseet per parl,es rJert.
eloquenlia; ipsorumumbra nOs ojijirimat i/ci Isracl,
 ;

m DE BENEDICTIOMBUS P\TRIARCHARUM LIBBR SECUNDUS. 334

quibusprceluil fralrum. Nonsolum,inquit,caputjusti j^ ter instituunl, eliam fidelibus prosunt, sicuti dixit
quod estChristus, bcnedicitur, sed et vertex eoruin Aposlolus, lUc aulem faciens,teipsum salvum facies
quibuspra;fuil:quiaquisereoleexcolunt. etfloren- <;/ eosi/iii (t- ai«/iii)i( (! Tim.i.).

BENEDIGTIO BENJAMIN.
1. DENJAMIN, tupus rapax in malulino edel, et ad verbi Dei et inedia venit. Bapax, quia et ipse vio-
hujus narralioois,
i-e^peramdividel eibum. Historicae ' lenter diripit regnum Dei. .A/aiie e{/e(:adhuc mjine

advocali velim mihi dicerent, quid in se Benjamin iUud tempus memorari puto, quo legem accepit
jupi rapaci habucrit, aut quomodo in matulino et tunc enim mundo prius qufedam illuminatio scienUae
ad vesperamdividatcibum.Sediniis etiam ipsi erassi data est, exquo velutinitiumdiesscientiae creden-
corde Judan refugiuut iujuriamliterse^et alii ''ad dus est accepisse. Edit ergo adhuc mane cibum,
altaris edacitalcm, quis scripla sunt referunt, tan- quem mane acceperat edit adhuc, et meditatur, se-
:

quaim in Benjamin portione constructi, quod ea quse quens legem justilise," in legem non pervenerit.
mane olTeruntur [Ant. , efferunturl, in vespera a Ad vesperam dividit cibum. Vespera hsec [Alias et]
Sacerdotibus dividantur. Alii aliis et diversis, Ucet g est illud tempus no vissimum in quo con vertitur, sic-
fabulosisuariationibuslameufalenturper h£ec con- ut et nobis vespera dicitur istud nostrae conversio-
sequentinm literiE stare non posse. nis tempus,inquo ntmc sumus. Ttmcergodividit
-2- In Ecclesia aulem apud quamplurimos « ista escam tunc eiUm iuteUigit dividendimi esse in lege
:

babetur opinio, quod ad Apostolum Paulum referri literam a spiritu, et tiinc cognoscit,Q uia Uteraocci-
posse, quEB scripta sunt videantur. Quod quidem nec dit, spiritus aulem vivifial. Quia ergo jam per gra-
nos refugimus autimprobamus,sedconamurfacere tiaim Domiru iUuminatus incipit in lege a corpora-
sicut scriplum est: Sapiens audiens verbum collau- libus dividere et separare spirituaUa, ideo dicitur ad
dat et adjiciel ad illud. Et nos crgo adea, quaerecte de vesperam escam dividere, quod tota die in lege me-
Paulodictaaprsecedentibusnonnegamus,aJjicimus ditans, ante non fecit.
etiam ha^c. Benjamin, inquil, filius doloris interpre- 3. Tertius vero nobis pene vacat in hocloco sen-
tator: 49
sorte haeredilatis accepil eum locum, in sus, qiUa iUe noster homo, qui secundum Deum
quo terrena Jerusalem typum habens et formam creatus est, primo in Ruben, et SLmeone etSO
cseleslis illius Jerusalem, coUocata est. Cum ergo Levi, tripartilis animBe erraverat motibus qui in :

manifestandse \Ant. manifestanda] Jerusalemca;le- Juda, errore agtUlo, conUtetur et poerUtct : qui in
stis, el Ecclesise primitivorum adscriplseincaehs, C Zabulon exuit se hominem veterem cum actibus
tempus advenerit, hsec nunc quaepropterincreduli- siUs: qui in Isacar etiam mercedem bonorum ope-
tatem abjecta est et repulsa Jerusalem, cumtiliis rum esspectat, inDan judicandiac separandi bo-
suis, inediam verbi Dei, et sitim spiritualem multi num a malo, et cogitationes ac spiritus disceinendi
temporis passa, ' cumplenitudo Gentium subinlro- gratiam accepit: qui in Gad etiam in tentationibus
ieril, secundum Apostoli repromissionem Tunc probabiUs invenitur: in Aser eUam et cibum divi-
omnis salvus fiet Israel: qui nunc sabpersonaBen- dit principibus, id est prEefectis quibusquesapien-
jamin designatur. Ultimus igitur fihus Benjamin tiae exhibuit dapes : in Nephthalim, vel vitis, vel ar-
ullimam consequilurbenedictionem, qoia et ultimua boris sacramenlajam suscepit: in Joseph ad per-
salvandus est. El dicilur de eo iuiius rapa-x; lupus fectum et summumperveniens, fuluri jam sseculiet
propter avidiialem dicilur: hoc mulla enim fame resurrectionis gloriam tenet: quid etiam reUquum

•Heec Ms. Codicis leclio est, quam Barreeus ad

eranl igni, et per legismandatum,victui debebanlur
libri oram rejeceral. Est aulem oppido concinnior,
sacerdotum, inter eos dividere solebanl, etc.
alqueinlegrior impressa, quas lerebat, //is/tirium ' Laudari cum primispossunt Origenes Homil.
IV.
hujus narralionis adducere velim mihi,quidin seBen- in Ezechiel, TerliUUanus contra Marcionem Ub. V.
jamin, elc. De reUquo mihi quidem nonadeo vide-J) cap. l.S. Ambrosius in hunclocum, S. Hieronymus
lur historia difUcids, quaj ferox violentumque Btn- qiU, Quam, ait de Paulo Aposloto manifestissima pro-
jaiaini ejusque Tnbus mgemum denotal. phelia sil, omnibus />u(e/: S. Gregorius, Ub. XVUI.
^"
Testalum hoc de Hebriieorum opmioue reliquit Moral. cap. it). denique iueditus apud nos Auclor,
S. Hieiouymus, quem etuolarelorlasseKuUnus vo- biymficalur, inqtUens, Bcatus Paulus de eadem Tribu
luit. Ita, mqml,Hebreeiedisserunl.Allareinquoim- fulurus, qui more lupi rapaeis, mane, idest in adoles-
molabantur lioslia;.... in parle Tribus Benjamin fuil. centia sua comedil,quoniam dumin nece B. Hlephani
Huc, inquiunl, ergo signi/ical, quod sacerdoles mane consentiens, el a Principibus Sacerdotum alqueMajo-
immolanl Iwslias, el ad vesijeramdividunt ea,quxsibi ribus nalu populi Judaici EpistolasinDamascum,el
a populo exlegeeoUatasunl,... lupum voracem super ad cxlerns civilales accipicns,quol sanclos diversa cxde
altaHs interprelaiione ponentes,elspotiorumdicisionem laceravil, tot quasi lupus rapax prsedas comedil. Attor-
supersacerdolibus,quiservienlesallari, vivuntdealtari men vespere spolia divisit, quando prosh-atus voce
InedilusquoqueapudnosAucior, Traduio, mnuii n^. Dominicaet visio)ie,FidclibusintrasanclamEcclesiam
brieorum esl, el Beati tJieronymiconsensus liabet his conslilutis congrua diuiase alimonia doclrinx dislri-
verbissiynificariallareJcrosolymilanum,quodinTnbu buil, etc.
Benjamin conslructumconstai ; quod rnore tupi rapacis » Supplendain videtur salvaerit, aut
quid simile.
matutinumsacrificium ignis excoctione devora'^at. Ves- ' Aut verbum heic aUquoi desileratur, aut non
pere autem diei, consummalis sacrificiis, et hosliarum pervenit, pro /^ereenerti legendum est. Leviora iufe-
cxremoniis inler Saeerdotes cl Levitas, ea qusercsidua rius taciticastigamus.
 :

333 RIFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 336

est in Beojamin in se, ut posleaquam veluti lupus J^ fuluri regni designaverint quae propler inleriorem,
:

esuriens elrapaxdiripuitregnum cEelorum, et inva- quae propler exterioremhominemdicta sint, ibiarle

sit ea, quae ju Legcct Prophetia atqueEvaDpeliis cognoscit [Al. cognoscenlj plenius, quae in his ipsis,

legerat, quorum scienliam ex parte liic liabuil {ex quse nunc nos pedetenlim pulsamus, servent histo-
parte enim el Aposlolus Paulus liabere se dicii) et riaelidem: quae solacontineantsacramenla: quae
in mundo velul in malulino posilus cdebal, cum vero secundum Ethnicam, et Moralem interpreta-
non in pane solo viveret, sed et ia omni verboDei tionem Sciiplura; debeant c-xponi.Quae si nospau-
haec ille lAlias illaj ibi positus in regno, jam non peres scientioe gratia, eiin carncadhucposiliniinus
per speculum in senigmate, sed facie ad faciem digne potuimus explauare, veniam dabis ;
quia hoc
prospicil universa, et dividil ac discernit, et ibi de- ipsum ut imperitiam nostram prodire audeamus in
mum intelligit, quae in Scripturis sanctis propter publicum, nimia ciritas tua facit cui si non obtem-
:

praesentem vilce slalum scripiasiml:qua;gloriam perem, maximum mihi dona delictum.

COMMEPJTARIUS
IN SYMBOLUM APOSTOLORUM
'
AIJCTORE TVRASM RIJFSO

AQUILEIENSI PRESBYTERO.

l.Miliiquidem,fidcIissimePapa'Laurenti,dd B revereutia, quam ingenii praesumptione 52lcDla-

51
scnbcudum ;,mmus tam non est cupidus, quam nec bimus: quaequidem nontam perfeclorum exerciliis
idoneus, scienti non esse absque ptriculo, multo- digna videantur, quamquae ad parvulorum in Chri-
rum judidis ingenium tenue ct exile commiltere. sto, et incipientium [Hom. 5.) librenlur auditum.

Sed quouiam, ul venia lui dixerim, temere

' cum EquidemcomperinonnullosillustriumTractatoruui
in Epistola tua pcr Chrisli me sacramenta, quffi a aliqua de his pie el breviler edidisse. Photinum ve-

ncbis maxima cum reverentia suscipiuntur, astrin- ro haereticum scio eatenus scripsissc, non uliatio-

gis, ul aliquid de fide secundum Symboli tradi-

libi nem dictorum audientibus cxplanaret, scd ut sim-
tionem r.itionemque componam quamvis supra vi- : pliciter ndehterquc dicta, ad argumentum sui do-

res noslras sit pondus prajccpii (uon enim me latet gmalis traheret, cum inhis verbis Sanctus Spirilus

illa sentenliasapientum, quae probe admodum dicit, providerit, nil ambignum, nil obscurum, nil a rtli-

guia de Deo etiam vera dicere periculosum est^^ quis dissonans poni : quia in his vere '
complelur
lamen si • peiitionis a te impositae necessitatem prophetia, quae dicit, Fcrbum enim comummans cl

orationibus juves, dicere aliqua obedientiae magis breiians in se(iuHalc:quia verbum brevialum faciet

•
Ila Barrjeus etiam inscribit: aliis ^a-po.stdo di- in hoc enlm gradu meruisse, Papae, quo eum No-
citur. Insignis illa piae cetoris est epigraphe vetusti C sler compellat, nomen dubitare non sinit. Eonlani-
codicis Sangermanensis. in qua et Haneii litulo Ku- nus suspicatur uuum fuisse ex EpiscopisMetropoli
Dnus uonatur. Incipit hxposilio isymboli SANC n Hu- Aquilejcnsi atlribulis, put-i ConcorJiae, Rulini pa-
fini. Laudat Baluzms ;sive qui ejus Cyprianicam
tnae, cujus sedes vacat apud Ughellum anle saecu-
Editionem vulgavil iu Notis ad huucipsum librum,
) lum sextura. lit inejusquidcm vicinia fueiit. ejus-
quem in Appendice Operum Cypriani, cui ohm ii'. deuique, ul ita loquar, ritus; Melropoliticaj autem
adiribuebatur, recudit. Olim et S. Ilieronjmoad- ditionis hauddi\erim.Dubitavimusahquando, num
scribebalur,qum etiam unus ca inscriplionelauda- iiaudcui rescribendum esset, et Brixianus Episco-
turseorsum editus liber Oxoniae subipsis rei typo- pus intelligendus, cui et libros Recognitionum Ru-
graphicae iniliis. Nec falsum tilulum moror: sed liQus inscripsit.
' Sunt qui i<( vocuiam tacenl editi ct Mss. libri,
magnum tamcnipsum Hieronymum liujusmodi lucu-
bratio decuisset, scio. alu tua legunt pro lui. Olim, utconvenialis, qua' di-
> Recenliores duie Osoniensis, etBaluziana edi- icerim, Manutius, «1 convcniat iis, etc,viliose. Mox

tio flu/inoTorano legunt, vitiosa scilicetmctathesi id pruuomen, pro tw lemere praeponebalur, expun-

pra;nomen nomiui posiponentes. Etenim 'lyraunio ximus. '

praenomenluisse Aquilejeusi Presbjtero, luculcnlis « Barraeus et Frobenius pelilioni legerant: mi-

testimoniiscompertum esl^quaeadlegat Konlamnus nus bene. Paulo post ubi Uicilur, 7i«ii/i f/i/»', alte-
in Vila cap. 1. l'eiIusautem,siveOxoniensis eaitor, r im hauc voculam alii lenne concinnius respuuut.
eonomiuedesiguari patnam Kuliui, camciue roraui, Tam, cl i/uidonpTO equidem, dcniqueet conicripsiut
8ive ThoKuu, urbem lt<diae nunc excisam in hmiic pro scripsisse habent.
Sabinorum, perquain incougrue, et conlra liisloriae D ' .tUileaerat comperiiur,
reclamanlibus libria aliis
fidem omuem putuvit. plerisque omnibus.
• Incertum cujus hic fuerit Ecclesiao Episcopus,
 '

337 COMMENTARIUS IN SYMBOL, APOSTOL. 338

Dominus super lerram {Art. 2.). Nos ercro siirfplici- A citur, quia in illo tcmpore, sicut Piiulus Apostolus
tatem suam, vel verbis Apostolicis rcdderc et si- dicit (1. Cor. t|.),etinActibus [yl(. ActisJAposloIo-
gnare tentibinius, vcl qnsc oniissa videntur a prio- rum refertur {Act. 15.), multi e\ 54 " cirrumpunti-
ribus, adiniplere. Sed ut manircsiiiis natargumen- bus Judieis simulabaiit seesseApostoIos Cbristi,et
tum verbiluijus, ut dixinuis, breviati, caussimqua lucri alicujus, vel ventris gratia ad prBcli-nndum

hsec traditioEcclesiisdata est, ab oriErine repctemus. proficiscebintur, nominantes quidemChristum,sed

53 iJ- Traduntmajoresnostri, quorlpost Ascen- non integris traditionum lineis nunciantes. Idcirco

sioncm Uoraiui, cum per ad ventum Spirilus Sancti, islud indicium posuerunt, per quod agnoscereturis
supra sinpulos quosquc Apostolos ifrnere lincruaj se- qui Christum vere secundum Apostolicas regulas
dissent ut loquelis diversis variisque loquerenlur, prsedicaret. Denique et in bolliscivilibushocobser-

per quod eis nullagens'extranea,nnlla linijufebar- vari ferunt [A!. ferluri,quoniam et armorumhabi-
baries inaccessa videretur et invia : praeceptum eis tus pir, et sonus vocisidem. etmos unus est, atque
a Domino datumhoc, ad prfedicandum Dei verbum eadem instituta bellandi ne quafdoli subreptio :

ad singulas quemque proficisci nationes. Discessiiri flat,symbola dislincta unusquisque dux suis miliiihas
itaqueabinvicem, normam sibiprius futurseprsedi- tradit, qusB Latine signa, vel indicia nuncupantur :

cationis in commuue constituunt, ne forle alii aUo g ut si forte occunorit quis de quo dubitetur,interro-
abducti, diversum aliquid his qui ad fldem Christi gatus Symbolum, prodat si sit hostis, vel socius.
invitabantur, exponerent. Omnes igitur in uno po- Idcirco denique hsec non scribi chartuliseautmem-
siti, et Spiritu Sanctorepleti, breve istud futurte sibi, branis, sed retineri credentium cordibustradiderunt

ut diximus, praedicationisindicium,in unum confe- ut certum esset hsec neminem ex lectione, qusein-
rendo quod senticbant unusquisque.» componunt, terdum pervenire etiam ad infideles solet, sed ex
atque hanc credentibus dandam esse regulam sta- Apostolorum tradilione didicisse. Discessuri igitur,
tuunt Symbolum autemhocmultisetjustissimisex ut diximus, ad prjedicandum, istud unanimilatis et
caussisappellari voluerimt. Symbolum enimGra^ce fldei suaeApostoli indicium posuere, non sicut fllii
et indicium dici potest ' et collatio, hoc est quod Noe discessuri ab alterutrum turrimex laterecocto
plures inunumconferunt. Idenimfeeerunt.\postoli et bitumine construentes, cujus cacumen usque ad

in his sermonibns, in unum conferendo unusquisque ceelum pertingeret [Gen. 11.): sed 'monimenta 55
quod sensit. Indiciumautem,vel signum idcirco di- fidei, quae starent adversus faciem inimici, e lapi-

omnes e.vti-ra tum vestutiores quidam edi-

Alii : cuique Apostolo articulura tanquam Auctori tribuit.
ti, cum duobus Baluzii Mss. nu!!,r Hngus: Im-h rr« Q ^ H.auc alii bene multi ex Anliquis airerunt caus-
inaccessx viderenlii.r,et invi.T. Paulo postubidicitur, sam. Cassianus de Incarnat. Dom Ub. V Symbolum,
ad sinfiulas quemriue ]n-oficisni,h.a.beni, ijuosque Wes inquit, Collalionc nomen acccpil... Collatio autem
e.v

Mss. aliique editi libri. quos nuperus S. Cypriani ideo, quia in unum ab Apotoslis Domini,quidquid per
Editor l\udat ac sequitur. univei-siim divinorumVoluminitm corpus immensa fun
^ Vitiose erat adducti,
ccetera bene habent, quara- ditur copia, totum in Symlwli colligitur breviate, etc.
quam alii plerique malunt, aHus abalioabdueii, etc. ' Perperam vulgati hactenus, uL etMss.Iibriquot
' Scilicet non conferunt modo, sed et qnandam scio omnes, ex circumcisis, vel ex circumcisione ha-
sanorum vcrborum formnm (ut Paulus 2. adTimoth. bent, quasi et JudsBiessentincircumcisi,quosnota-
loquiiur) voce tenus inter se condunt, non ([iiiB iis- ret. MaximusTaurinensisHomil.inSymboI./lposto^i,
dem plane atque nunc verbisconslaretacsensibus, inquit mi/sterium Snmboli tradidernnt ut signaculum ,

sed quae suramam doctrinse Apostolicfeconlineret, Siimboli inler Fideles perfidosque secerncrct, et alie-
atquehujusquod .\postolicum.iuremeriloau(Iit,Sym- nus a fide, atqite hostis appareret Ecclesise, qui ay'
boli formaatque essentiaesse. Quitraditioncmhanc tanquam baptiztatus nescisset, aut tanquam hxrel
omnium fere antiquissimam j7:£p-/piTcxoi' recentiores corrupisset.
^^^^ ^^
impugn.int, utdedoceantnr. satisfortasseerit. obser- ' Apud
alios dolo, ut et discreta, pro (iu i,„' ,,-j '

vent,jamindeab ApostoloruniEetateapparareSvm- mox nominantur, pro nuncupantur, de

bolum hoc ipsuin habila parnm diverseapud Scri- an socius, pro vel soeius. etc. , ,

ptores,quieiusnatalesabApostolis repetunt. Laud.ii = Ita et Veius Edit. Oxoniensis

P'"'^,
Iren8eus,Po]ycorpi,qui Joannera Evangelistam auili heicantea "^T
:/f obti-
habent,ex quibus pro requiri,^,f
"'"'"'''""1'
vit, discipulus,'iirudque afrirmat, Ecclesiam «(^r
f^ Lf 1
n
nebat, rescripsimus rc(i»c)-i- ''*''t*'^'"
^cioaluomnesignorant.
, ' .
oynnen terrarum orhem dispersam ah Apostolis coru quod subsequitur, libri quf_^
didicisse iidem
que diseipuluis accepiss^e. Et Tertullianus advers.Pra- Vicissim, quod in flne Lfiodi verbo
xeam, Hanc,a.H,rcriidam ab inilio Evingelii 'lecueur- subjungunt.((/-/(c.r.r^emplarhocnostrumignorat
illam circa &ym-
risse. Addanl, quod cum eorumtemporumEcclesiffi reque ipsa otiosu- ^-sl- Cffilerum
non eodem oninino xxti Wiiy Symbolo uterentur bolum arcani d^-^iPlin^^m^^^tnf ^"'^"™'"°"Xr
(quippe cum,ut moxdicetur,»!0)iscri6(;re>ir incharta et laudat ii<^«in fere verbis S.
Hieronymus hbro
ct alramenlo, scd in tabulis c.ordis carnalibus) Jerosolymit. Symljolum fidei_ ct spei
maxi- contr Jo-'"
mam tamen paitem conveniant, atque in ipsa ssepi us nostra' •("'"' «'j Aposlolis
tradilum non scnbitur in
verba, nedum articulos, corumque contextum.atque alramenlo, sed in tabuHs cordis carnabilus.
chart^'<!t
ordinem : id quod nisi ab Apostolorum traditione Et^. Petrus Chrvsologus,
Hoc vitx Symbotum mens
repetas, constare aliter non potest. Id porro unum xneat .... ne divinilatis pretiosum munus depretiet
est, quod Rufinus noster intendit, cum auctores charta vilis, ne mystcrium lucis atrum. tenebret atror
Symboli Apostolos ficit, Mentem suam aperit in-«- mentum, etc.
rius circa mediiim hujusce TiMctatus,ubi nec .ipo- Antea monumenta, et mox quam ncque, etc. Pro
i"

slolos nominat eaulissime aulem, ait, QUl Si/'i''o'((»i

:
eo quod sequitur nrque fulmina suhrucrcnt, minus
Iradidcrunl, eliam tempus,etc. Rem alii deinceps bene Fellus et Baluzius, ut vetusliores taceam, flu-
exaggerarunt, et cum primis Auctor Sefmonis 115. mina subverlerent legunt.
de Tempore inter Augustini Opera, qui suum uni-
 ::

339 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 340

dibus vivis et margaritis dominicis s£dii\cainie&: j^credtnlibusin se rcmtineralor ftl{Hebr. l\.6.)Sed et

quam neque venti impellereut, ncquc fulmina sub- Propliela dicit :i\'isi crediderilis, non inleUigelis{Esa.
ruerent.Dequctempestatumacprocellarumturbincs 7. 9).Ut crgo intelligentiae tibi adilus patescat,recte
permoverent.Merito igiturilli abinvicemseparandi, primo omnium tecredereprofileris quianecmare :

turrim superbiaj aediflcantes, linguarum confusione quis ingreditur. etliquido ac profundo sesecommil-
damnati sunt, ne unusquisque posset advertere tit elcmcnto, nisi se prius credat posse salvari nec ;

proximi sui loquelam. Isti vero qui lurrim lidci con- agricola semina sulcis obruit, et fruges spargit in
struebanl, omnium linguarumscientiaetagitatione tcrram. nisi crediderit venturos imbres, alTuturum .

donati sunt, ut illud peccati, hoc lidei probaretur quoque solis teporem, quibus tcrra confota,segetcs
indicium. Sed jam nobis etiam de ipsis aliquid Ira- multiplicala ' fruge producat, ac ventis spiranlibus
ctandum est margaritis, in quibus primo in loco nutriat. NihU denique est, quod in vita geri possit,
fons et origoomuium ponilur, cumdicitur : si non credulitas autc prsecesserit. Quid igitur mi-
3. Credo in Deo Patre ommipotente. Verum
>•
rum; si accedenles ad Deum, credere nos primo
prius,qiiam incipiam de ipsissermonumvirtutibus omnium profltemur, cumsine hoc nec [Al . neMpsa
disputare, illudnonimportunecommonendum puto cxigipossit vita communis. Haec [ Al. Hoc.] autem
quod in diversis Ecclesiis aliqua in his verbisinve- idcircoin principiis praemisimus, quia Pagam nobis
p
niunlur adjecla. In EcclesiatamonurbisRomiE hoc objicere solent, quod religio nostra, quia « rationi-

non deprehenditur factum quod ego » propterca

: bus deficit, in sola credendi persuasione consisial
esse arbitror, quod neque hceresis uila illic sumsit et ideo ostendimus,necagi, nec starealiquidposse,
exordium : elmosinibi servatur antiquus, eos qui nisi praecesserit vis credendi.Deniqueet matrimonia
gratiam Baptismi suscepturi sunt, publice, id est contrahuntur, quia creditur successura posteritas
fldelium populo audiente, Svmbolum reddere ; et ct pueridiscendisartibus traduntur, quia magistro-
utique adjectionem unius saltem sermonis eorum, rum in discipulos transfundendacrediturdisciplina:
qui prfccesserunt in fide, non admiltit auditus. lu et imporu insignia unus suscipit, dum credit sibi

creterisautem locis.quanlumintclligidatur, propter populos eturbes, et armatum etiam exercitum pari-

nonnuUos hsereticos addita quajdam videnlur, per turum. Quod si ha3c .singula. nisi prius crediderit
quce noveUaj doctrinse sensus crederetur excbidi. futura, nuUus aggrediturquomodo non mulio ma-
Nos tameniUumordinem sequimur, quem in Aqui- gis ad agnitionem Dei credendo veniatur?Sed vi-

lejensi Ecclesia * lavacri gralia suscepLmus. Credo deamus quid jam brcviaUs Iiic sermoSymboU pro-
igiturprimo omnium56POi'tur,sicutPaulus Apo- ponat.
stolus ab Hebrocos scribens dicil Credcre enim pri-
:
q
mo omnium aecedenlem ad Deum oporlet. quia esl, et 57 '* Chbdo, inquit, in' Deo Patrb omnipotbnte.

* Laudati ediiiores uti ne :et paulo inf^rius, coii6- ° recte hibere videnturhaclenus edili om-
Minus
trcctandum pro traclandum. nes pro mare, et mox lilam pro sese. Im-
7iai'f»i,

Baluzius cumRemboldo,atqueErasmo, necnon pressaj lectiones doclissimis Editoribus Felio ct

duobns Mss. cod. cum dicitur omnipotenle, rejectis Baluzio, ut alios omitlam, ne innolucrunt quidem,
Intermediis vcrbis, Credo in Deo Palre, sive Deum Barra?anuin quippe islud excmplar, quo pra) ca;leris
Pairem,q\iod alU pra!ferunt,etpost eadicemus. Fel' emendato utimur, pcnitus ignor.irunt.
lus autem, et olim Barrfeus, PameUus, MorcUus, Maluit Baluzius se ele mulliplicata, frugem cum
'

Frobcnius, atque alii nobiscum rctinent et Painclio : tribus Mss. totidcmque edilislibrisRymboldi,Eras-
sane prior Icclio illa mutUa omnino
visa est. Caete- mi et MorelU.
rum et magis ut in accusativo, Deum Pa-
ci placct. Interseruimus quasi, quod deerat, ex libris ple-
'

Ircm, eic. leganluromnia. pr<cscrlim cumsiclegant risque alUs omnibus, ut et ideo initio subsequentis
non mcdo Frobenius, et vetuslus cxcusus cod. Ilie- periodi.
ron., sed ot velustior adhuc ex prima editione.quam Al. impcriiijuoque: lum,
'^
credil sibi urbes et po-
primum iunotuil ars Typographica. queui, vidit in pulosar-malutnetiamccereitum parituros Sed elpaula
BibUotheca Tolosana. Addil ([uod tria alia apud post, brcvialus pro Ijrevialis, legerc Bst apud alios.
Hieronymum symbola ila habeiit, ct ipsc Hierony- Quod paulo superius dicebamus, ablativos pro
'

mus Dialogo conlra Luciferianos, pr:rlerqu,im uno accusalivit hcic ol in consequenlibuscontinuo resti-
in loco, S. quoqueAugi^slinusubiqueinaccupativo tuimus, cumincliorisnota5codicum nuctoritate, tum
omnialegat. Nobisecontravioveriorin ablalivo visa I' rationuminonumeiitisadducti.qucfHaluziusadfcrt.
est lcctio,quam rcslituimus.et cujus caussas paulo Ait vcro, Sic trcs Mss. codiccs. cum Kciub. Erasm.
post ex Baluzio addcmus. et Morel. ct sic in scquenlibus articulis. ei in ,/.>u
• Vctus Oxoniensis Editio.Remboldus, Era=mus, Chrixto, etc. Pamelius his in locis accusativum po-
et tres, quosBaluzius scquitur,Ms«. pro cn esse, etc. siiil, tum quia sic invcnil in Frobcniana. ct inaliis
Mox ])ro eos (/ui ;;r(i/iuHi,duoe laudalisM.-^s.Rembold. diiabusvcliislisedilionilius.tumquiasichabciil Iri.i
Erasm.et Morcl. u;n<(/ ci«Dcniquetertio ab hoc ver- apud IliiToniinuin symbola.et sicipse llicronyiuus
sa unius reslUuim\is,proquoBarr;inis /iii;'iisi?;,'erat. in Dialogoadversus Luciferianos, unolococxcepto;
^ Conscntitlaudata vclus Edil. Oxon. .Mii, jirr la- sii^eiiamubiqueAugustinus. VcrumPameliiralones
vacri griitinni. Mox in .\postoli textu ubi dicilur. probant. illuiiquidcin in plerisque Symbolis diciso-
primo omnium, Baliizius nniiiinm respuit,qiiod prffi- lere. Crrdo tn Deum al minime proliant, sic eliim
:

ter Barr-.eum, Pamelium, et Moreliunivctusiiuoqiie oxslitisse in .Symbolo Ecclesia? Aquilcjensls. Quin-

et nova iMlitio Oxoii. iclinrnt. Quoe subscquuntur clianiquousilatioreral accusalivus in Symbolis. co
reliqua ciimeodemaliisque librisomnibus reslitui- minus prob.bilo est, lihrarios, vel incurii, vcl d''
mu.*, crcdcutibus rcmuncralor /il. GraJC. ij.iitoc-
iit sc indiistriaablailvuininhoc.SyinboIo posuisse Almi-
TiooiTT,; Yiv£To(i. Antea sit Icctum voculaj aulem in
: nimemirumsi, cum repcrirentablativum,novital«
sc dcsidcrabantur. olVcnsi,accusativum inserucrinlQuainobrem codi
 '3il COM^IENt'ARIUS IN SYMBOL. APOSfOL, 342

Orientales'Eccle9ia3omnespenc fndimt: Oredo lUi j^ ea inemorlte sprrUus:" flfnomOtlo hfec cum diversa
in uno Peo Pnlre omnipQtonte. Et rursumin-se- sint^rtjlruis et acttbus, tnmin''ta'mt!n'smtvcl3ub3ian-

quenli serinonp, ubi nos dicimus ct in Cliristo Jesu ;

•
lia-, Vcl natnrri, etcum c' nienlt; proceclaiit.-iTunriuam

unioo Filio ejus Domino nostro i ilU traduntj Et in tamen^at) 'ipsa sfcptirfcntur EtsMfaJc/i^ruamvis in
«uno Dpmino noslrq JesuClwisto unico Filio ejas: ''riolsis, et anlfHae nftstracsubstafltiuhatieanl^ir, tamon

unum scUiccL Deum et unum Domiuum, secundm tantonoMso'cciffia'viflentu!-;quanto a^pccttii corpo-

auctoritatcm.P;uiU ApostoU (I. Coc 8.) profitontes. reb' iffvisrbilia: '30 "apertlortbUB rciYaiTmnfts. f^ons
Sed deiocin scqueutibus[,t/.cpmpcteiilibus] locfis c}aamoil& ex se fetoeratflnv/um, qxia aCitcta spirilu
repetemus nunc inlerim, quod ait, in Deo Patre
: ferturicflilbnVum? Quid «-est^-qnod dum
rapldtife

omnipotente, videamus. Deiis, se»urndum quodopi- uniim et insoparaljite slftKivfus^ctfcrag, tSmen nec
n^m. .[.1/. inopinari] potesl humana mens, naturje flUvfffSTonsj-riccTOns^nilviufe^iiitcfUgt^-atit appeUari
psius, vcl substa.nfice, quseest super omnia, appcl- 'p6tdst:el tanreri qufTideTlt fiavlum; \ldet et fon-
• atio est. Patcr "^
arcani et inefTabilis sacrameuti -tetil?Exerce tepriustah'orum'ci'^'taria"ticlSe, etdis-
vocabulum Deumcumaudis,substantiamiatel-
esl. '
cute si"potefe, cpieb' haberittir in manlbu"ST t;£ tunc ad
lige slne initio, sLne flne, simpUcem, sineuUa ad- hOTiim suhlimiora ^"
Tetiles. Necputes,'qhc5d testa-
mistione, invisibUem, incorpoream, lnefTabilem-"n titn'59 dtj terta ascendferC saadearn snp5r cselos,
iniestimabilem, in qua [Al. quo] nihil adjunclum, '^fed'prius te Sf ptadet ad istua" fi^ririUrnVntum, quod
mhU crcatum sit; Sine auctoreest enim ifle, qui est O^cUlis Videfur, educametilDi sipoles; riaturamhujus
omnino omninm auctor. Patrem camaudis, pilu in- '

VisIbUis luminisdiscute,'quomodoignisiste ci-lestis

'teHige patrem, -qui FiUus • siipra dictaj sit imago generet ex senielipsospienaorerii lucis, quomodo
substantise. Sicuteuimnemo diciturdomiQus, nisi ha- etlam prod^ucafplZ^.^p-^oducit]' vaporem": et cum tria
beat, velpossessionem, yelservumcui domiiiatur: et sint inrebus.unumfamen sunt in subslantia. Quod
sicutnemomagistordicitur, nisl discipulumhapeat; 'et'si hjec'sin'gula irivc3lig'are'p6taeris, scito adhuc
. it^ et .nuUo pacto quis dici potest, nisi Dlium
pater divinae geuerationis mj^steriiim tan[o ess^e' difreren-

habens. Hoc igitar ipgoncjmiue quoDeu&Paier appel- tius et eminentius, quantQ creAtor,crealuris poten-
lalur, cum Patre 58 I^ariter subsistere etiam FiUus qpere suo pr£est'antior, ([uaalo
fiof, cjuarito arlifex
demonstratur. Quomodo ai^tem [4'- saneJDeus Pater illeTOiseriiperesti.eocjuiex^ nAilb coepil', 'esse no-
.genuerit. Filium, nolo discutias, i;iec te curiosius bilior '
esf Credendu'5'est' ergp^Deus esse Pater uni-
.

ingeras.in profundo arcani, ne forte dum inaccessse ci Filii sui Domini nostri, non discu,tiendus. Neque
lucis fulgorem pertinacius perscrutaris, esiguum enim fas'est servo de natalibus dominl disputare.
ipsuriijquimorlalibusdiviiiomuuerecpncessusest, C/c'o'n'te^tatus est iPater dVcaelis Filiu
perdas aspectum. Aut si putas in hoc om'rii indaga- meusdilecliiiS,}n quo ' mihifi^necqmplacift, ijisum au-
tionis genere utendum, prius tlbi propone, quse nostfa dite (Maith. 17.). Pateripsumdicit esscFUiumsuum,
sunt : quse si consequenter valueris expcdire, tunc etipsum audiri [4'. a,udire [
jubet. FUius dicit, Qui
.a'te;rrestribusadc8efcslia, eta visibiUbus ad invisi- videlme, videl cl Palrern. Et, Eijoet Paler ''num suniHS.
biliaproperato.Expedi-primo potes % quon^odo si Et,- ffgo- a'DeO'exivi,el.ve)t4 i>i. himc immdum [Joan.
jhelis, quaeintrateestvgeneretverbilm,et'qui sitiin- i%. '9;)1 Quife est;''q;ui interiiaS PatfrsetiPilu voces

.-..»'. .... , 1,.-.»,.^...,. .V .. ,,.._..„ . _.;

ces in quibus legrtur, Credo InDed, etc. , et in Christo orcarvum legunt. Pameliua inprofundum hujus arcani
_etc- et in Spiriiu Somclo, videntur mihfacicuralius
, maluisset. " '
.'..'",!.'."
... .' ,
'consuetudiriem Ecclesite'.\quUejensis reiinere quam • Addunt laud.ati.libri, ef. explana," .

'quiaccusativamusurpant.HEecautemSymboIipro- ,',"V'etus edjt. /Oxon. tanlunS, sint subsianlia, priore

nuutiandi ratio non videtur abhac'Ecclesiaadsci,ta vel prsetermisso, quod et libri aUi igribrant. Ili rur-
'sine consiUo fuisse ; Sed ut trium personarum divi- sum Sed halJent pro Ei j», et deinde in animx vosirx
narum clarior esset distinciiOabarticuUs sequenti- \um ciuanitf el aspectui: deniqufi rapidum ferlur fluen-
bus,'sancfam ^'ccfcsiaOT, etc lum.qu.od uliqu? minps placet, neqiie ipsi,'puto, pro-
' .AUi Orieniis: tertio abhoc versu, (ta illi Iradunt-J) bassent doctissimicditoreSjSi BarreBcum'^unc co
'VideturRufmushacobservaalionevoluissefldeipro- dicem consuluj^sent.
fessiones in Orientis EcclesUs, Nicsenam etConstan- s Perperam aUi, ,ne FeUo quidem excepto, quod
'tinopolitariam significare. quidem, cum unum, eic. refereadoad/Jiiciiium, quod
Addunt i'cTO ailii : tura legunt 'paulo post, gui
"^
proxime prsecedit. Baluzius se ait restituisse excod
auctor est omnium, peo quiesl otnninoomnium auclor. Sangerman, et alio ex Bibliotheca Reg. et Morellio
' Olim supradiclus: tum esl, pro sil in cod. San- lgnor,".bat enim fuisse jampridem apud Barraeum
germanensi. Accepisseautem abhocRufiniioeo vi. eamdem lectionem restilutam, excepta dum, pro cum
detur mihi .Auctor Sermonis de Tempore ISI. inter- vocula.
S. Augustini Opera. Adverlite, inquiens, </uod cum ""
Al. veniemus et veniamus. quia pro quod, TMm
Dei Palris nomen in confessione conjungil, ostendit, etmox patet pro videtur, quodet vetus Edit. Oxo-
quod non anie Deus esse caspi(, et poslea Valer, sed uiensis prsefert.
sineidlo initio et Deus scmper et Pater. Patrem autem '
Poslremum hoc est alii reticent.
cu»i atidis, arjnosce quod liahet, Filium veraciter (jeni- ' Codex S'ani,'ermauensis et Remboldus tacent
tum, quomodo possessor dicitur ejn i aliquid possidet, el mihi. In scqueul! loco Baluzius ex eodem Ms. vidil
dominus quialicui dominalur.Deus ergo Pater secreli me, vidit el Patrem. BarrfeusadjicieSat nieuin, quod
sacrrmenli vocabulumest,CHJus vere piliusesl Verhum expunximus, proque eo Et suffecimus. Deuique emen-
^ SutTccimus /e, quod desiderabatur, exlibrisalUs, davimus, Eijo a Deo e-civi, libroramreUquorum om-
qui item insecos, pro ingecos, et inprofundi hujus niam suffragio, pro quo erat ab co, elc.
 : : «

343
medius • se discussor
RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl
m
interserat, et deilatem dividat
^ dicii Quiaperispsumssecula inMuiletipsumconsiituit
affectum separet. substantiam rumpat, spiritum se-
hxredem universorum [Ileb. 12.). 'Con.-.tituit autem
cet, neget essc verum, quod verilas dicit? Esl ergo
quodait,genuit,intelUgitur.Quodsiperipsumsa3cuIa
Deus Paler verus, tanquam verilaiis Paler,non ex- inslituit Pater.etperipsumcrealasuotomnia.ei ipse
trinsecus creans, sed ex eo quod ipse est, Filium
61 est haeres omnium, per ipsum ergo et potenta-
generans, id est quasi sapiens sapientiam, quasi
tum omnium Quia sicut lux de luce, et veri-
tenet.
justus justiliam, quasi sempiternus sempiternum,
tas de veritate,
de omnipotente omnipotens na-
ita
quasi immortalis immortalem,quasiinvisibiIis
60 tus est, ut in Apocaljpsi Joannis de Seraphim
invisibi!em,quialuxsplendorem,quiamensverbum.
scriptum est El requiem non habcbant die ac nocte,
:

Quodautemdiximus.OrientisEcclesiastradere
5.
dicentes, Sanclus,sanclu$, sanctus dominus Deus sor
uniiin Deum Patrem omnipotentem, et unum Do-
"^
|

baolh,qui eral, el qui est, et qui venturusesl omntpo-

minum hoc non intelligendum est unum numero
:

tens{Apoc. 4, 8.). Omnipotentes ergo dicitur, qui ven-

sed univcrsitate. Verbi gratia ; Si quis dicat
dici,
turus est et quis est aiius qui venturus
unum hominem, aut unum equum, hic unum pro :
est, nisi

numcro ChrislusFiliusDei;HisaddituriJi«ist6i7if a"m;)assi-

posuil [.1/. hunc posuissc]
enim et : potest
• allus homo esse
biti. Sciendum quod duo isli sermones in Ecclesise
et tertius, vel equus. Ubi aulem B Romanae Symbolo non habentur. Conslat aute»
alius vel tertius non potesl jungi, unus si dicalur,
non numeri, sed uBiversitatis est nomen. Ut si, apud nos additos, hacreseos caussa Sabellii, illius

esempli caussa, dicamus unum solem hic unus ita profeclo, quae a nostris Palripassiana appellatur, id i
:

dicitur, ut vel alius, vel tertius addi non possit est quse et Patrem ipsum, vel ex Virgine natum
unus est enim sol. MultomagisergoDeuscumunus dicit, el visibilem factum esse, vel passum affirmat
dicitur,unusnonnumeri,seduniversitatisvocabu!o in carne. Ut ergo escluderetur impietas de Pa- talis

nuncupatur, id est qui propterea unus dicitur [Al. tre, videntur haec addidisse majores, etinvisibilem
dicalur], quod alius non sit. Similiter et deDomino Patrem atque impassibilem dixisse. Constat enim
accipiendum " est, quod unus sit Dominus Jesus Filium,non Patrem incarnatum et ex carne na- ',

Chritsus,per quem Deus Paterdominatum omnium tum et ex nalivitate carnis, Filium visibilem et
:

tenct. Unde et sequens sermo omnipotentem pro- passibilem factum. Quantum autem spectat ad illam
nuntiat ° Deum. Omnipotens autem ab eo dicitur, deilalis immortalem substantiam, quoe una ei ca-
quod omnium teneat potentalum.Tenetautem om- demque cum Palre est : ibi neque Pater, neque Fi-
nia Pater per Filium, sicut et Apostolus dicit Quia : lius, neque Spiritus Sanctus visil)i]is, aut passibilis
per ipsum creata sunt omnia, visibilia et invisibilia, n creditur.Secundum dignationem verocamisassum-
sive throni, sive dominationes, sive principatus, sive
tce,Filius et visus ct passus est in carne. Quod et
polestalcsiCol.i. 16.).Etiterum ad Hebrseos scribens propheta pradixerat, ubi ait llic Dei^ noster, non :

Apud alios medium se discussorem, vetus lamen vox affirmat, ubi dicilur, quoniam per ipsum. Probe
Edit. Oxoniensisrfi.scus.sorretinct. Respuit paulo post
autem, si quis alias, vis vocis om)ii/)o/cii(oaRunno
Baluzius, cum Sangermanensi cod., Remboldo, Eras- explicatur. E,ailem est in Grseco prsecipua vocis irav-
mo,atquealiis adverbium lanquam. Tura rosiiiuimus coxpcJTMp siguificalio. Vidctur sanea S.Cyrillo Jcro-
ex eodem et uos quasi, quod septics infra repctitur, solvmilino accepisse,
pro
quem velim conferas Cate-
(juia totidem locis continenter; vetus laudala chesi Viii. nam
aliaqusedamfuisseabeomutua-
et
Edit. qua legerat, quod ferme magis placet. In-
et tum, iuferius osteudemus.
terim Baluzius ita lectionisabse rcstitula; c;iussas Pericopen hanc verborum, Coniiituil aulem quod
'

explicat. Quasi, a.ii,sapicns sapientiam, id est ut sa- aii, gcnuii iuirUiijiiur, qua; iu Barraeano proposilo
piens sapientiam. Idem enim valet illud.f/iMsiac m; nobis exemplari. utetinduabus, quas Pamdiuscas-
apudGraecos.HabentMorel, el Painel. quiu sapiens tigat, Hieron.vmitnis Edilionibus deerat, aliorum
quani restituimus, curn auc-
quiaju.'slus, elc. Ixctio
aiicloritate librorum suffecimus. VetusOxonicusis,
toritate irium codicum Mss.
et Remb. ac Erasm. niti- hsrredrm inslititil Pitlcr, el prr ipsum creala sunl om-
tur tum ad Theologiaj ralionem multo accurilior.
:
niit, etc. interraediis
omnibiispraelcrmissis. Eorum-
Nomoenimnoscitqu.imsolemnositsanclisP.iti-ilnis rj dcni repetitio vcrborum
Anli(iuarios deceperil.
Filium a Palre,ut spleudorcm ex luce, gcnitumdi- « Atque heic voces, dc .^rriipliim, quse desidera-
cere. Sic non multo post ipsc Rufinus. banlur, supplevimus. Mox Baluziusomittil Sahanlh,
"•
ExpuDximus rcrum, quod Barrajus cum aliis duoruin codicum Mss. aucloritale, quorum alter
nonnullis libris intersercbat. Pamelius olimdclcn- eli.un Dcus nomen quod prwcedit, tacel. Pamelius
dum monuit, melioris quoquc uotie codices,et ma- olim reduxerat, quia reperitur et in Apocaljpsi.
jore numero persuadent. In sequentibus liabent Contra Remboldus et Erasmus etiam subsequentia
libri plorique alii, hoc modo intdliijindum csl, unum duo verba, qui cral, omitluul.
non numrri), diei, sed, elc. ' Addunt
ahi Jcshs. Mox alii de more inrisihilem,
" Inaliis sccundus, quibuscummox rcstituimus nos ci impa.'<sil,ilcm prajfcruul. Recolequod
superiusipse
quoque numeri, yiTounilalis. Oxonicnsis Edllio vdus, Ruflnus tradit, ;»r<)|)(cr nonnutlos ha:rclicos addila
non numeri, srd unii)crsatis nomcn, csse diiiiioscilur. qu.vdum rideri, pcr qua; novcllx doclrinx scnsus cre-
^Eadem vetiis Edit. Oxoniensis mc a)-;)i(jMniur, dcrclttr exrlitdi.
lum juncla eti.im nova, voci ChH.iius AdM Filius > Tacent incarnalum,AC lantummodo i»i carnrua-
Dri ,,nniifji,i,'us, quod lamen additamentumncc Ha-
lum habeut Mss. duo codices. quos Baluzius sequi-
luzius in ullo pnirsus codlce Ms. aut editn reperit.
lur, Sant:ermaneiisis et Regius, iti'm(|iie edit. Hem-
• lla ct vetu,,
du<luni l.iuilat.i EiUtio: iili;u Dnmi- lijiilus.alquc i:ris;i)U'<. P.imelius i)i c.iriK-. <•/ ex
num. habent, et niox, uh co cssc diiilur, quml iHc le-
carnr naiiim, cui feriiie uova Oxouieusiseditio con-
neat, elc. Tum vctus eadom Oxouiensis,
Apostolica sonat. Morelius uoblscum facit.
 : .

345 COMMENTARIUS IN SYMBOL. APOSTOL. 346

reputabiUir aller ad eum.' Invenil oimumviain (/isci- ^ dequocxposuimus,unicusFiliiisDei,etnoslerDomi.

plina:, cl dcdit eam Jacob puero suo, ct hrael dilcclo nus sit. Ne forlc putos.quod humana ista vocabula
suo ; post hsec in tcrris visus csl,ct intcr homincscon- terrenum le aliiiuiddoceaut,ideosubjungit,unicum
versatusest (Baruch. 3, 36.)- Sequitur post hoc : hunc cssc Filium Dei Dominum nostrum. Unus
Et in Ghristo JbsuunicofiltoejusDomino
6. ^-
enim de uno nascitur, quia et splendor 63°"'!'^*
NOSTRO.Jesus62Hebraei vocabuli eslnomcn,quod est lucis, et unum est verbum cordis nec in nume- :

apud nos Salvator dicitur. Christus a clirismalc id rum pluralem defiuit incorporea generatio, nec in
est ab unctione appellatur. Legimus enim in libris divisionera cadit, ubi (lui nascitur,nequaquamage-
Moysi, quod Auses Nav;e l^ilius, cumelectus essel nerante separalur.Unicusesl, ulmentiscnsus, ut cor-

dux populi, communato nomine, de Ause Jesu co- divcrbura, ut forti virtus, ul sapientiasnpioutl. Nam
gnominatus sit, quo scilicel oslenderetur Iioc esse sicutsolus sapiens PalerabApostolodicitur iiaot so-

Domcn, quod principibus et ducibusconveniret,his lusFiliussapientianominatur.UnicusergoFiliusest

dumlaxat qui salutem sequentibus se populis da- et cum sit gloria. sempiternitate, virtute, regno, pote-
rcnt. Itaque et ille Jesus appellatus est, qui edu- state hoc quod Pater est omnli tamen hsec non
:

ctum de terra ^Egypti populum, et de erroribus ere- sine auclore, sicut Pater,sedexPatretanquamFi-
'

miliberatumintcflfamRcpromissionisinduxit. Ethic lius sine initio, et aequalis habet cumque sit ipse
:

B omnium caput, ipsius tamen caput Pater est. Sic

•Jesus,quipopulumdeignoranti8etenebriSBductnm,
et de raundi erroribus revocatum,introduxit ad re- enim scriptum est : Quia caput Christi Deus est.
gna coelorum. Christus quoque, vel pontiflcale, vel 7. Filium sane cum audis, nolo cogitationem
regiumnomenest. NampriusetpontiQces unguento carnalis nativitatis assumas, sed meraento hoc de
chrismalis consecrabantur et reges. Sed illi veluti incorporea dici substantia et naturse siraplicis. Si
mortalesetcorruptibiles, unguento materise corrup- enira ut supra jam diximus, vel in eo quod cor ge-
libihs ungebantur : hic vero Sancto Spiritu perun- nerat verbum, vel mens sensum, velluxexseparit
ctus Ghristus efflcitur, sicut Scriptura de eo dicit splendorera, nihil horum requiritur, nec ulla in tali
Quem un.vit Paler Spiritu Sanclo misso de ccelis {Act. generatione fragihtas cogitatur; quanto purius et
10.). Et Esaias praeflguraverat, dicens ex persona sacratius de horura omniura creatore censendum
Filii : Spiritus Domini super me propler quod unxil
:
est? Sed fortasse dicas,ista quammemoras"insub-
mc,evangeliz-are misit mc pauperibus (Esai. 61.)- Quia stantiva est generatio : neque enimluxsubstantivum
ergo ostendimiis, quid sit Jesus,qui populum salvet.et facit splendorem,aut;corsubstantivumgeneratver-
quid sil Chrislus, qui pontifex factus sit in seternum, bura
Filius autem Dei subtantialiter asseritur ge- :

nunc ex cousequentibus, dequo dicantur ista, vide- ^ neratus. Ad hoc [Al. h£ec] primo omniura illud di-
mus. ^ Unico Filio, inquil, ejus Domino nostro. Per tioc ciraus, cum etiam in cseterisproferanturexempla, '

docelnos, quia Jesusiste, dequo diximus, etChristus non per omnia tamen g4 similitudinem servare

• Amovimus hinc qui pronomem, sacri Textus, mandumerudito Lectori videbitur, ejus judicio re-
librorumque aliorum auctoritate. Insequenti versi- linquamus. Baluzius itaque legit, el cum sit ipse
CUlo, pro inter homincs, ex Graeco ev mXi; av6pw7tot;, omniumeaput, ipsius tamen auclor estPalcr, generan-
alii eum hominibus praeferunt. do siiie initio : quia nec Pater prsecedit Filium, nec
"^
Morem aliis Editoribus gerimus qui Christi ,
Filius sequitur Palrem in faciendo quasi adoptivum,
nomen noraini Jesu prseponunt, quia et prius illud sicut nos. Filium sane cum audis, etc. Et codices
RuQnus expflcat. Antea erat inJcsum Christnm, elc. quidem Mss.atque editos fldejussores adlegat, quos
in accusandi etiam casu ul alias monuiraus. , sequi maluerit, quam Pamelium, quimancamelim-
' Addunt evocatum, pro revo-
alii dicitur, et mox perfectam sententiam adposuerit. Hic autera sic
eatum. Sapienter Ilieronymus Gorament. in Matth. prEefert cum sit ipse omnium caput, ipsius tamen
:

cap. 16. Christus communc dignitatis cst nomcn Jesus caput cst Paler. Sic enim scriptum est, Quia caput
proprium vocabulum Salvatoris. Adde Ghrysologura Chrisli Dcus : ipsius lamen auctor cst generando sine
Ruflni vestigiis hserentera Serm. 59.46 unclione, initio. Quia ncc Patcr, etc.xata IsSiv cum modo lau-
ait, Christus, quia et unclio,quse per Reges,Prophclas dalis. Quoe plus habet, se testaturadjecisseex dua-
et Sacerdotes olim eucurrerat in figuram, in hunc bus edilionibus Hieronyndanisantiquis,hauddubie
Rcgem Regum , Sacerdotem Saccrdotum, Prophcta- "n germaua. Et videtur, ait, tamen etiam hoc aut si-
rum Prophelam, tota se plenitudine spiritus divinila- raile quid adjiciendura, cumque Filius sil omnium
tis effudit. auctor ; etdeinde subjungendum, ipsius lamenauclor
Baluzius Et in unico, etc. Nobis ablativum, pro est Pater, etc. usque ad illud, Filium sane, etc. No-
""

accusativo rescripsisse satis fuit. Tum vero Perhoc bis quajpreeter impressam lectionem adsuunt,glos-
emendavimus, pro quo erat Post hoc. semata studiosi alicujus videntur ad hbri album
' Antea unius, quod et Pamelius pridem adnotata, ex eoque in textum intrusa.
castiga-
verat ex aliis libris, qui et)am inferius verba, ui sa- 5 Atitea erat gcncralionem, pro cogilationcm, quod

pientia sapienli, praeponunl ilhs, ul cordi verbum, libri £.\u pari consensu preeferunt. Mox etiam hxc
etc. haberit pro hoc, et natura simplici, pro nalurse sim-
' Restituimus ex
aliis plerisque omnibus libris, plicis
sicut Palcr,pro quo antea erat, sunt Palre suffeci- :
^"
It,.a emendavimus, pro quo erat insubstantia, t.y-
mus quoque raox verba, sine inilio et lequaUs, quse poUietarum, ut videtur, mendo; nam elinsubstanti-
desiderabantur. Cfetera ad flnem usque sectionis vani scinlillam et insubstantivum n i7u7 inferius dicit
vexata multura ab Editoribus sunt.Nobiscumbene Rit-inus. Mox
alii habent pro facit.
profert libri
sati.s habere nostra haec lectio videatur, excepta ' quod cum etiam in csleris rebus proferun-
..'Vlii,
quoquc a Barrceo fueril exantiquissirao.atqueopti- lur vempla, non pc" omnia similitudinem, etc. Istius-
ti.

mee nolae Ms. mutare nihil placuit, ut siquid refor- modi exempla accuralum oxamen ferendononesse
 :

347 RUFTMI A^QUiLEIENSIS PRESBYTERl 348

jiosdunt rel lllius, bui prsebere putantur es6mpluta :

X 71 * Siiie exemplo est * drvinitas. Tum''i?ffam jllud
seauiiius aHcujus parlis, p^oijuavitlrtiltlrassurlrt'^, addlmuS,' tpiia omitis creatura cxnihilo'esf. Si ergo
sirtiilitudinemteTi^nt.VerbigTalia, ut cumila Kvah- insubilanti^vascihfiHaitiuaBignisest^essecreaturam,
gelio (licitur t SiiAUi''cirreQnu-h e^loruni fcnnttilo, quae-ex nihilafactaesi-,'gigriit,\."t cbridilfoutm in hoc
1]ili)(t tibicendifihStUer <n Ihrfnx 'mehsitris trifiWs servatorigiiils-sliiE-: car'* iUlusieteTris Iiicis sub-
(JfdWi. IS.l;' 'Viltilrfatdnaifi^pUtaWmus iegniim 'fetaritii; qufee ieriliier rtnt, qiiiain^ibstaflliviim in se
'6Ee!blTim'ile^'oinriia sinfile esie ffrrmcilto', ut stiB- nihiHiabiiitsulJstantiyumbss&fef/leriaorefeproferre
stJint^aill.-Tiia ipaipaferllfe sit ac' fra^ilis, ut 6t aei*k 'nOQ pdA.uitrEt ideorecte-urii-iiis aicK\it'PiUus. Uui-
-Qeripdsgifrt t6rl'iit(ta» SeJti3 hoc Sorciin exem- cus eriirii f et fe61uS'fe4t, quiitii liaius-est-. riec com-
prumiStud videtti!'a'sSutni,'ut' oslcridefeliir ex pirra parat^otadmalitplahi potesthabere.quodiJBitiura est:
praedlfeitiofle'verbiT)^iIfuiiiaiias frientes fldeifei'- riec similltudineriiiQsubslaritiaCtim'f.iicfdriS [Al. fac-
mento posse^^tkKilefecfcre. Similitferet ctrtridicitttr^ tis] stiis hidbsre potestiUe, qdi'fticl6r'esl'bmnium.
SmxileeH i-egmirrt cxloritm 'ireti mi^so in mare, /juod Hic est e^go Christus Josus flliiiSunicusDei.qui est
exomni genere pfscium abslrdTiit [Al. attrahilj /Wd. et Dominus n6ster.'Unicus ct Jtd filium referri etad
33.). Etln hocnuriquia pritanaum esl, q\x&i naturae Dominnm potestl Unicius esl' eriim et vereVilius,el
lini, quo rete •
operariiur, ac nodis (^uibus mac^iite B iinus DominUS JesuS Christus. C»t^ri quippe lilii,

rifectunturji^egriiCselorUm substSiritia 'per 6mriia tori- licetnlii dic'ctntur,aa6^li6rits tamerigraliadicuntur,

feialUr 7 Sed aci hoc 'solum VidetilJ-assumtacompa- non veritate natuT8e'.'£tSidi(iantur'alIiDomini.con-
ratio, ut osterideretur, (juia Slciit rete de protundo cessa tamennon ingenita potiifetatB dititltitur. 11 ic

niaris pisces adducit ad littris : ita d(i profundo sseculi vero solns est uriicifs FHirife, ei solu^ uriicris Domi-
hujns eri^ore hutriaflai animse regni caelorum praeftfi- iriis ; sicutet Apo^tolusail^^^^ffdinu^DoniftiiisJei-us
catione liberantur.Ex quibus conslat, exempla non Chrislus, per quem omnia {Ephes. i. 6.). Ideo[jl(. Igi-
Inomnibus his, quorum exempla sunt, esse simUia tur]'p6ste'a!(iu&.iri'propositUs ordofldeitneCfabile sa-
alioquisie idem essenl omnia. jam non exempla di- crameritum Filii de Patre nalivitatisexposuit, nunc
cerfenlur, sed ipase polius res, de quibus agitur, vi- ad humanae salutis dignationem dispensationemque
dtfentur. Deinde eliam illud dicebdum est, quod hul- de^cendit ei huricquem supradixitunScumFilium
:

la creatura talis esse potest, qualis creator ejus:'^t DSi, eC Domiririm riostrum nrinc dltiit.
'

ideo sicut sine exemploest divina substancia, ita et 9.QUI NATUS EST DE SPIRITD SANCTO 72^^^''^'*'^
jamprTdem (Teclaravil S. Alexarider, qui Ariumpri- aliter ac in exeiriplis,qua3 ex rebuscreatispetuntur.
riiusanalhtnriate perculit. EumiidesisapudTlieoao- Sublata rgifur cur vocula, atque interrogatione.
'

ritum Ilist. Eccles. lib. iv. /> consultum satiS et menti Auctoris pritavit et fidei.
a Haud recte erat duobus verbis IVum quidnam: •
Al
K t
neque ibi mendum
nni^iiA ll^i Cubal, v^amm
TY%/kr\H ii»n '/«<ihi#
neque ill"» Aii/ili^vfie
illa Auctoris
aX. Numquid, Deinde sic vpculam, qua; deerat, suf- mens esl. Pra?blabat, quod deinae laudalus Editor
feciirius. MOx i(a'aJ'verbiiltoOxoniensis'editor tacet. suspicalui*, su6s(aii/ii'i/m legere, pro ini!i/6s(an(ii'i<in
Denlque corrupla legimus, pro corruplala. QxiX se- scilicet(;x scsp(c>i(<ore?n, elc. expuncta tantummodo
xrduntur effert Baiuzius sub interrogafldi notk, An in vbcula!, ttuamprsciieaentis verbi ejusdem recursu
ndhoc soliim dxcmphiin isftxtd viiJelAr disumlum, elc. aeceptos librarios aiaidisse, pcrspicutri' est. Nos
cum Morelio; Remboldo atque EVaSmo. ita locum restituimus.
Editor OxonienslS retens, cddcescere; moxcoi,
'•
EaitorOxoniensis eo soluni (jsl<,'trim 'et Baluzius
'

•
Setrigerman., reH.v miss^. .
.
qui n'iius fii. Intfellige, nt irifeTius se Auctor ex-
«'Minus placet, quod alii omnes habent a/.(<7/ur, plicat. de Patre naliviiatem. Ex iisdem teftio ab hoc
pro operamur: male autemomninoest, qriod nassu- versu nomen filius, quoa aeerat suffccimus.
fe, mox habent pro maculie. Ketis' maculu! illse s
liaem, Unas esl filius; reri /i/ii(s: qnibus cum et
srint, quaS IlilicC »i<i(//ie vocamus T)lxil ei Cicerri noSalternm vere, qa6'd subsequltur, Supplemus.
yeticulum minulis maculis.ln scquentibus iieru sub m Vicissim illiquod priinooccurrit/i/ii tacent, el quod
interrogandi nota Baluzius, An ad hoc solum, elc. Et Itemprimobcciiryit fa*c)i In/an/iiVnmntant. allertim
moxcum Sangermaneiisi codic'ete(iii<:ft,proadcruci(i relicent. Porro dulera Irifec etiam accipisse ab Gy-
Levioraalia qusedara praeterimusi '" '
rlllo suo. Jerosol.vmitano inquam, RuOniis vidulur,
vetusliores hiibenl Hieronymianajeditiones;
'*'lla Ttbv'31 4'xo'j(o'<"(ait ille Calecn. XI.) |j.T) vojiiiTTi; OcTov,
Pamelius cUln allis c/iiiiia m((j>s(as, B.Vluzius CUni pv iVyi yjtnxlv utiy, u'iov [lOvoYEv?,; i^EXjov f^ttpov 0'jx
Sange
Sangerman. codicet etvetereedit. Oxonieusi (/('rina W e^xov^f» ,
*'» iovto y*P t»).SiTii |iovt/YEvr,;, S^n e!; rb
»td(it'i(as rescripsit, et Tunc pto Tum quod subse- ^
<>iirr,-:tii'i.\(u>[ii xll T^.v cx tM-iph; ybtir,iift i^i^jbv
iquitin'." ' ' ' "" : ' '

o'jx 'ixti. X. 7. X. Filium cum audis, neadopli\ium c,ri*-

Baluzius. sive qui ejus Cyprianicam cditionem
• timcs, scd naturalcm filium, filium unigenitum, qui
Monachus Benediclinus vulgavit, cur voculara, fralrcm alium iioii habet. Proplerea enim unigenilus
nullo suITraganle Ms. aut edito libro, expuuxit, ad audit, quia sive dignitatem divinilatis spcrles sive ejut
eoque et nolam intcrrogandi sustulit, quam qui'Jem ex Patrc nativilatem, fratrem, sive siint/ei» iiu(/um
in San^'erra:inensi Ms. haberi ait neque in eaii. hnbet. El sursuin num. IV. Cum Filium diei audis,
Reraboiai atqite Erasini. Nempe cum subscquens non impropric et calachresi Quatiam ita appellari exis-
contexlus ferret, iiisufcs(aii(ii,'i(;n cx sc splendorem times, sed verum esse filium, filium ntUurakm intel-
profcrrcnon poiuii, visiim hoc cst liaeiel Riinnisen- ligc, etc.
tentiaj contrarium. Hoc eniin, ait, iu loco refelUtur Pneponunt iidemcx Apostolo verba, UnusPaicr
'

insulKlantiva rienerallo ncc quiaquamaliua dispulat Deus. elc. Mox el eoruindein consensu ct nos dePatre
Rudnus, iiisi llliuin esse subsl^mtivum splendortm, nalivitiitis, rcstiluimus pro quo erat de nalivitale
lubslanlivum (''cc6um,.'iH/<s(a7i(i(i/i(ci'(;ciicra(um,l0Dge Patris.
* Hic in oiIilJDDn Vallarsiana i]uani recudimus, gravis crror lypo2ra[)lii(;u3 iii Jiumcris foliiruin irrepsit (;m;.*« :

sunt Dcmpe folia (55, 66, 67, 68. tiH ol 70, cum l:ilnou in imlicc KuOni Oiwribus sulijoclo ad supradiclos numutoi
leclor siope rovocelur. Nos no paginarum ordo sulivitlerolur, oaindem laciinam consullo sorvanlos, supradiclia numoris,
quolies in indice appollali sunl, oos subsliluimus qul illorum iu loxlu locum occupanl. BoiT.
 .

a.49 COMMENTARIUS IN SYMBOL. APOSTOL. 350

viRGixE.Hfficjaminterhominesdispcnsationisnati- Au^ et conceptus Virginis sanclincetur, et partus.

vitasesl,iIla(livin;esulistauliiB.lisecdignalionise.>l, II. Verum hajc quia ex Scripluris prophclicis

illa uaturee. De Spiritu Sancto es Virgine nasciiur asseruntur, possunt forte Judfeos, quamvissinlin-

et hoc loco muudior auditus requiritur et

jam in fldeles et increduli, confutare. Sed pagani solent ir-

purior sensus. • Iluic enim, quem dudum dc Patre ridere nos, cum
audiunt prsedicari a nobis Virginis
natum inellabiliter didicisti, nunc a Spirilu Smcto partum:proterquod paucis eorumobtreclationibus
templum fabricalum intra secreta uteri virginalis in- rcspondendura est. Omiiis pxrlusex tribus(ut opinor)

tellige: et sicut insancliflcaiioneSanctiSpiritusnulla constat , si adultiB aH:il!s sit femina, si virumadeat,

si non sit " iilius vulva vitio sterililalis occlusa. Ex
sentienda est fragilitas, itaetinpartu Virginisnulla
inlelligenda est corruptio. Novus enim huic saeculo
his tribus iu hoc partu, quem predii-amus, unum
defuit, vir scilicet et hanc partem (quia qui nascebatur
datus est hicpartus.necimmerito.Quieniminceelis
:

unicus Filius est, consequenter el in terra uuicus ^ non erat lcrrenus homo, sed cselestis) per spiritum
est, etuuicenascitur. Not.isuatomnibusetinEvan- coelestem dicimus, salva Virginisincorruptione, com-

geliis decantata de hoc scripta prophetarum, quse pletam. Et tamen quid mirum videlur, si virgo con-

dicunt, quod Virgo concipiet,et pariel filium(Esai.'i ceperit. cum Orientisavem, quam Phcenicem vocant.
14.).SedetpartusipsiusmirabiIem modum Ezechiel B in tantum sine conjuge nasci, vel renasci constet,
Prophetaante formaverat, Mariamfiguraliterportam ut sempcr una sit, et semper sibi ipsi[.4i. ipsaj 74
Domininominans,per quamscihcet Dominusingres- nascendo, vel renascendo succedat? Apes certe ne-
susesl mundum. Dicitergohoc moAo-.Porta aulemquss scire conjugii, nec foetus nixibus cdere, omnibus
ad Orienlem clansa erit, et non aperietvr, e
respicil palam est. Sed et alia nonulla deprehendunlur sub
nenw transibil peream: quoniam Dominus Deus h- hujusmodi sorte nascendi. Hoc ergo incredibile

rael transibit per eam,et clausa erit (Ezech. H.). Quid vidcbilur divina virtute ad totius mundi rcinlegratio-

tam evidens de conse rvationeVirginisdicipoteral? nem factum.cujus exempla eliam in animaUum na-
Clausa fuit ea virgiuitalisporta; per ipsam intravil tivilate cemunlur ? El tumea mirandum est [Al. tace-

[ylJ. introivii; Dominus Deus Israel%peripsamhunc

tur est], cur hoc Genlilibus impossibile videatur,

mundum de utero Virginis processit,etinEeternum qui credunl Minervaru suam de cerebro Jo vis nalam
portaVirgluisclausa, servata virginitate, permansit- Quid ad credendum difflcilius, aut quid magis
coutra naturam est? Hic femina est, hic naturse
Igitur 73 Sanctus Spirilus refertur dominicre car-
ordo servatur, hic conceptus, hic [Al. et] partus
nis, et temph ejus creator. Incipe jam hinc inlelli-
gere etiam Spiritus Sanclimajestatem. Contestatur temporibussuiseditur:ubinasquamfemineussexus,
enim et EvangeUcus sermo de ipso, quod cum lo- f)
sed vir solus et parius. Qui illa credit cur ista mi- ,

quenti Angelo ad Virginem, et dicenti, Quia paries ratur [Al. mirelur]? Sed et Liberum patrem dicunt

ptium, etvocabis nomen ejus Jesum hic enimsalvum :

de femorft ejus natum. Ecce aUudportentigenus,et
facict populum a peccatis suis {.Vatt. [.), illa res- •^ tamen creditur. Vcncrem quoque, quam Aphroditen
pondisset, Quomodo fiet istud, quoniam virum jion vocant, de spuma maris, sicut et omnis ejus com-
cognosco [Luc. 1. 3.). Et dixerit Angelus ei, Spiritus positio ostendit, credunt esse progenitaai. De ovo
Sanctus veniet super te, et virtus allissimi obumbrahit naliim Castorem PoUacemque conflrmant, et ex for-
tibi : et ideo quodnasceturex tc Sanctum, i^ocabitur Fi- mica [.-il. formicis] Myrmidones : etaUamille sunt,
lius Dfi.Videergocooperantem sibiinvicemTrinila- quse quamvis contra naturam rerum venicntia,
s

lem. Spiritus Sanctus venire dicitur super Virginem, ipsis tamen sunt visa credibUia, ut Deucalionis ct

et virtus altissimi, obumbrare ei. Quse est autem vir- Pyrrhse lapides jactos, et hominum cx his segetem
tus altissimi,uisi ipsc Christus, qui cst Dei [^i.Domi- natam. Et cum Qgmenta crediderint,
hsec tot ct alia

ni] virtus et Dei sapientia? Cujus autem haec virius est unum eis impossibile videlur quod adolecens femina,
[Al. tacetur esl].' Altissimi inquit. Adest ergo altissi- divinum germen, non hominis vitio, sed Deo spi-
mus, ad^st et virtus altissimi.adesl et SpiritusSan ranle conceperit. Qui utique si ad credendum dif-
ctus. Hffic est Trinitas ubique latens, el ubique ap- ^ fi>^''es sunl, illis tot et tam turpibus monslris fldem

parens, vacabulis personisque discreta.inseparabilis nequaquam commendare debucr.mt Si vero faciles .

vero substantia deilatis quamvis solus FUius

; et sunt ad credendum, multo promplius hsec nostra
nascatur cx Vu^gine, adest tamen r Alias tacetur ^am honesta et tam sancta recipere, quam iUa tam
tamen] et altissimus : adest et Spiritus Sanctus, indigna et tam foeda credere dcbuisscnt.

* Antea Hunc erat, et mox huic, pro nunc. Ita reeus. Frobenius, Pamelius atquc aUi faciunt.
Baluzius post Pamelium restituit. Eho maluissem ^ Minus recte illam respondisse.
erat, Mox alU,
priorem duntaxat vocem tentari, et Xunc ibi pro di.rcrit Anijelus Dei, pro eilegunt.
Hunc rescribi. "Desiderantur^Baluzio tesle,duo htec verba illius
'Tacet idem hlc voculam, tum, junclo Editore vulva iacod. Sangermancnsi, Remboldo.atqueEra-
Oxonieusi atque aliis, plus habct, in lerra unicus smo.
quia et unice, etc.
filius esl, ' lu aUis libris uti, pro sub.
• Addunt ipse quidam cum Baluzio, qui et mox =
Ta':eni idem heic quamvis : tertio autem ab hoc
consecralionc, pro conservalione ex codice Sangerma- versu plus habent, unum eis impossibilc, etc. Mox
nensi edilisque alns libris maluit. Nobisoum Bar- alii cum PameUo, inspirante, pro spirante habent.
351 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 352
i'2 Sed • dicunt fortassis, quii possibile si fuerat ^ possis dicere, cur obscoena condiderit. Et ideo ob-
Deo, ut virgo conciperet, possibile elism fueral ut scoena hsec esse, non nalura, sed observentia do-
pareret ; sed iadignum eis videri, ul tanta illa maje- cuit. Caeterum omnia quae sunt in corpore, ex uno
stas per genitales feminae transiret " egressus : ubi eodemque luto 76 lormala, usibus tautum el offl-
quamvis nulla fucrit ex viri commistions conUigio, ciis naturalibus distinguntur.
fuil tamen 75 ipsiuspuerp riiobscoenieallreetatio Sed nec ' illud quidem absolulione vacare hujus
nis injuria. Proquo paulispereissccuadumsensum quaestionis omittamus,quod substanlia Dei.quae om-
suum respondeamus. Si quis videat parvulum in nino est incorporea, inseri corporibus, vel capi ab
profundo coeni necari, et ipsecumsitvirmagmiset eis principahter noa potest, nisi aliqua sit media
potens, extremum' (ut itxdiserim) ingrcdialur coe- substantiaspiritualis, quaec :paxdivinispiriIuspos-
num, utparvulum liberet moiientem, pollutusne a sit esse. Verbi gralia, ul sidicamus, luxomniaqui-
te accusabiturhic vir, qui paululum calcaverit luli, dem membra corpori-s illustrare potest, a nullo ta-
an ut misericors laudabitur, quod vitam contulerit men eorum nisi a solo oculo capi potest. Solus est
moiituro? Sed hsecetiimdecominunihomiuedictLi enim oculus qui capax esl \AI. sil] lucis. Et ' Fihus
sint. Rcdeamusnuncad naturam ejus, quinatus est. ergo Dei nascilur ex Virgiae, non principaliter soli
Quantum putas natura solis illo inferior est? quan- r» carui sociatus, sed anima inter carnem Deumque
tum creatura sine dubio creatore.Intuere nunc ', si media generatus. Anima ergo media, et in secreta
solisjadius in coeni alicujus voraginemdemittatur, rationabilis spiritus arce Verbum Dei capienle. abs-
nunquidnarn aliquid inde poUulionis acquirit ? aul que ulla quamsuspicaris injuria, Deusest natusex
obscoenorum illustratio. solis ducilur ininjuriam? Virgine. El ideo nihil ibi turpe pulandum est, ubi
Ignis quoque quaulo natura est inferior his de qui- anima.quae erat Dei
sancliticatio spiritus inerat, et
bus sermo est? Et nulla maleria, vel obscoena, vel capax, particeps Debat eliam carnis. Nihil ibi ' du-
turpis adhibita ei, ignem poUuisse creditur. Cum cis impossibile, ubi aderat virtus altissimi. Nihil
[Al. add. ergo] hsec ita esse in rcbus malerialibus de humana fragilitale cogites, ubi plenitudo inerat
constet, tu in illa supereminenli et iticorpcrea na- divitinalis.
tura, quae super omnem igneui, et super omne lu- U CruuifixussubPontioPilato^btsbplultus
men est, pollutionis aliquid pitas ac [Al. aut] ob- DRSGENDIT AD INFERNA. DoCCt ApOStOluS PauluS,
*"

scoenitatis incidere? Tum deindeeliam ad [Al. lacetur illuminalos esse debere oculoscordisnostri {Ephes.
adj illud adverle.Nos hominem a Dto creatum de 1.), ad inteUigenduin, quae si alliludo, latitudo et
terraj iimo dieimus.Quod siobsccenilasDeoreputi- profundum (Ibid. 3.). Altitudo ergo et latitudo, et
tur opussuumrequireuli. multo ma^^is ei repulabi- ^ profundum, descriptiocrucis est:cujuseam parlem
tur opus istud ab inilio fabricanti. Etsuperfiuum qusein tcrra defixii esf, profundum appellavit. .\Iti-
est dicere, cur per obsccena Iransieiit, cum uon tudinem vero illam, quae siiper terram porrecla '

• Alii dicent; et possibHe quidem etC

fnerit Deo, ut, principalilcr soli carni sociatus, sed anima inler car~
U\m fnerit Deo, ut pirerel : quam lectionem Pame- nem Deumquc medianle, tieneratus. Nosexhoc eliim
lius olim indiixit. Nobiscumsive cuinBarraeo(aquo Cassiani testimonio, ut el aliorum librorum flde,
nisi sioubi pjccare videatur, nunquain discedimus) nounuUaheic restiluinms.quaehaudrectehabebant
ct Frobcnius, et -Moreiius el vetuslioresaliinonnuUi in Bariajino exemplari.scilicel.sp^/ iiKiiiimu iti car-
legunl. nem . .. generulur. Purronecmajorciiidiget fidejus-
''
.\tque heic ejressus retinemus. quod et con in- sore s(>nlcnlia. Visum lamen est Baluzio, siveOpe-
nius videlur pro cjccessus, quod Baluzius ex cod. rum Cypianicorum edilori Benedictino, ne qucm
Sangermaa.,I{emboldo, atque Erasmo ptaefert. Mox dici mcdiam Clirisli animam movc-at. Lectoroiu
autem ip.se, atque alii una o.-uucs male omnino commoncfaccre. Sic, ait, mullialii Scriptores loculi,
babent, e,c vi7-^ili 'idmixtionecommixtio. Tauti eis fuit, quos recenset Petavius Ilb. IV dc Inc^irn. cap. 13.
B irraeanum exemplar ignorasse. Vidctur aulein illos, ut ila loquerentur, haec potis-
' Apudalios exlremis, ut ila dixerim, plantisingre-
p, simum caulio a iduxisse, ne dolores quos Cliristus
diatur. ^ seusit, et alii motus in ejus animaad occasioncin
^ lidem, itituere nunc solis radios, si in coeni alicu' corporis motuum excitali, iu divinilatcm ipsam re-
jus, elc. luin(/(^miHaii/(ir,etdeinde aciuirunt, quein- fertcnlur; quod impium piorsus forel, ac soh hac-
admodum el Pamolius olim ex coujectura Caiichii resi con-rueicl Ariance. Rufino sane hoc in loco
ex Frobcnio induxerat quamquam iste omnia haec
: nihil aliud propositum, nisi ut diviu.im majesta-
in singuliri numero cum vet. edit. legcbat Pro eo tem, nec in Christi ualivitale conUiminatain, nec in
quod subsequitur num/uidnam aliquid i)ide, clc ,
moite doluisse, demonstrel.
cod. Sangermanensis Bemboldiis ac Morrellius,
,
' Ita et cod. Sangcnnanensis, Rembojdiis, atque
numtjuid inde jam aliijuid; etprO(ii<oi<ur wi injuriam Eiasmus praeferuut tainen Baluzius, Fellus atque
:

ducetur injuriis praeferunt. alii, dicas.

• Velus edit Oxnieos. ad solutionem vocare
; alii
' Malunl iidcin in infcma, pro ad qui nec sibi :

ababsotiilionc vacare; rectius ab siilutione; lum omit- lamcn in sequcntibus ronst;int. Mox vocein divi-
lam minori nuniero, Ct pcr omnia. pro omnino. nilulis, quae voci alliiudo subjungcbalur, expun-
'Hunc locum Cassianus I.ibro VII. dc Iiicarna- ximus, ul pote quain rari admoduiu praeler Bar-
tioiio cap. r.xital,ciim iusigni lionoris siguillca-
27 ra^um libri habeul, ncquc Aposlolus habel, et Pa-
tione, Aucloris sui R uliui nomeu et laudes praefalus. niclius oUm expuiixerat. Piopius quoque ad fldem
Hufmus quoijue, ail, Chrinlainar philosophin' vir. hitud esl. ex m rgine fuisse in lextum intrusain. iieipie
contemncnda Lixlesiasticorum doclorum portio,itain euim huic loco convcnit.
Exposilione Symboli de Domini nativilalc leatalur : '
Apud iii aerem : quorum auctorilate paulo
alios
Filius enim, in</i<if, Dei nascilur ex Virginc , non posl et nos vocem manus, quae frustra &iil.vvamq<te 1
 353 COMMENTARILIS IN SYMBOL. APOSTOL. 354
sublimis crigilur. Latilurlnicin qnoquo illam, quoe ^ clores crgo quos luimano gcneri prsefecer.it
illi,

dislenta in dextram Isevamque manus77 proleuili- Deus, intyrannidis conlumaciam versi, impugnare
tur. Cumcrgotot species morlissinl.quiLtus deliac commissos sibi homines aggrcssi sunt, et peccati
vila cxitus dari hominibus solet, quid vult uos Apo- pra^liis debcllare : sicut Kzechiel propheta mysticis
stolus, illumiuato corde scire r.stionem, cur exhis designat eloquiis cum dicit: hi illa die procedent
omnibus crucispolias spcciesadmorlemdeleelasit angcli fcslinantes cxlcrminaru Aithinpiam,erit<jue in-
Salvatoris? Unle scicndura est, quod crux ista ter cos perturbatio in die Aigypti ,
quoniam ^ ecee ve-
triumpliuserat. TropEeumeniminsigne Iriamphus : nit Ergo omnipolentia eorum nudata,
[Eicch. 30.).
autem devicti hoslis indicium est. Quia ergo adve- Ghristus dicitur triumphasse, ablatam que ab eis po-
uiens Chrislas, sical Aposlolas dicit, tria pariter teslatem homiuibus tradi.iisse sicut ad discipulos
sibiregna subjecil (hoceniraindicat ubiait: tfuia i?i suos dicit ipse in Evangelio: Eca- dcdivohis polesla-
nomine Jesu omne genu flcctalur, cxkftium, terre- tcm calcandi super serpcntes et scorpiones, el super
slrium et infernorum [Phit. "2. 10.] )eth8ecomniasua omnem virtutem inimici [Luc. 10- qui ). Illos itaque
mortevincebat:conveniens mysterio morsquBesita accepta potestate male abusi sunt, subjectis quon-
esl, utin aere \al. aeris] sublimatus,et aereas sub- dam suis subjecit [Al. subjicit] crux Chrisli. Nos
juganspolestates, victoriamdehis supernis et ceele- B vero, hoc est humanum geuus edooet, primo om-
stibus traderct. Expansas '
auttm monus toladie, nium usqaeadmorlemresistere adversus peccaium,
sanclus prophet i dicit euui tenei'e ad populum qui et libenter interilum pro pietate suscipere. Tunc
est in terra [Isai. 65.), ut et incredulos contestare- deinde obedientise nobis inhac eadem cruce propo-
tur, et invitarel credentes. Ea vero parle, qua sub nit exemplum, sicut ' illis, qui aliquando rectores
terra demergitur, inferni sibi regna subjiceret. nostri fuerant, posuilconlumaciffi pcenas. Audi[/1/.
15. Etenlm (ul breviler aliqua etiam de stcretio- Audile] ergo quomodo Apostolus vult per crucem
ribus perstringamus) ab iuilio Deus cura fecisset Christi obedicntiam nos docere '. Hoc, inquit, sen-
mundum, prKfccil ei et prjeposait quasdam virtu- tite ?n vobis quod in Christo Jesu: qui cum in forma
lura cffilestium potestates, qaibus regeretur et dis- Dei esset, non rapinam arhitratus est esse se sequalem
pensaretur mortalium genus. Quod ita factum Moy- Deo, sed semetipsum exinantjit, formam serui acci-
ses indicat in Deuteronomii cantico, ubi dicit: Cum piens, in similitudinem [Al. similitudine] hominum
dividcrcl cxccUus gcntes, slatuit tcrminos gentium se- factus, el habitu rcpcrlus ut homo factus cst ohediens
cundum numerum angelorum Dci [Dcut. 'Ai. 8.). Sed usque ad morlcm, morlem autcm crucis [Philip. "i.

et horum uonnulli, siculet ipse quiprincepsappel- Q 5 ) Qaia ergo illemagnus magister est, qui fecerit
lalus est mundi, datam sibi a Deo potestatem, non et docuerit, ideo obedientiam, quoe piis ' etiamsus-
quibus acceperant legibus temperarunt ne hu-
his : cepta morte, servandaest, 79 docuit ipse pro hac
manum genus divinis obedire prseceptis, sed suis prius moriendo servari.
parere praevaricationibasdocuerunt; ethinc adver- 16. Sed fortasse terretur[/li. terreatur] aliquis in
sus nos peccalorum chirographa scripta sunt, quia hujuscemodi doctrina, quoJ quem paulo ante cum
ut prophela dicit Peceatis noslris venundati sumus
: Deo Patre diximus sempiternum, acdeejussubslan-
(Esa. 50). Pretium namque animse suse unusquis- tia esseprogenitum quemqueregno.majestate, ee-
:

que consequitur, cum concupiscenti» satisfecerit. ternilate, unum cum Deo Patre esse docuimus nunc :

'Per istud ergo unusquisqae chirographun 78'"'^ de ejus morte tractamus [-4/. tractemus]. Sed nolo
rectoribus pessimis tenebatur, quod Christus de- terrearis, o lidelis auditor: paulo postistum, quem
hac eos potestate denudavit' Id-
trasil adveniens, et audis mortuum, rursum immorlalem videbis. Mors
que sub ingenti mysterio Paulus indicat, cum dicit enim ab eo mortem spoliatura suscipitur. Nam sa-
da eo: Dclensquod adversus nos erat chirographum, cramentum illud susceptee carnis, quod supraexpo-
et affigcns illud cruci suse, traduxit principatus et po- suimus, hanc Iiabet caussam, ut divina Filii Dei vir-
lestalcs, triumphay^s eos in scmetipso [Colos. 2,). Re- tus velut hamusquidam.habiluhumanaecamisob-
D
addebatur, amovimus. Tacent iideminferius juid ' Prffipositione pcr omissa, legunt aIii,rs(Kd crgo
voculam, adeoque et interrogationis notam. uniuscujusque chirographum ab itlis recloribus, etCi
' Paulo plenius apud alios, Triumphieniminsignc ^ Legebatur antea nonbene, quoniam rectitudo ve-

est tropceum: tropanim autcm devicti, etc.

nit. Ergo, eic, Emendanllibriplerique ahi, quam-
^ Habent aUi magno numero, neque ipso recen- quamiUud ecce duoMs.apudBaluzium, tolidemque
tiore Oxoniensi editore excepto, c^peiisos :tumipse editi Rembold. atqueErasmus tacent; caeterasic le-
etiam Balazius, manus tota die, sanctus Prophela gunt, Recte crgo cos omnipotcnlia nudalos, Chri.'
dicit, teiiderel adpopulum incredihilcm, quse quidem sius, etc. Nobiscum postremis verbis facitet vetus
vox incredibilcm, facile aliis videalur supplenda, edit. Oxoniensis.
mitii non
item. D.citurita locum restituisse exCau- ' A-ntea erat sicut in aliis: mox pro contumacise,
chio Pamelius, quiscilicet Barrasi exemplar ignora-
duo modo laudaticod. Mss. RumboIdus.atqueEras-
vit. Cseteram mullo eorruptius olim legebatar, ten-
mus contumelia; habent.
dil manus,e\, paulo posl ^eam vero partem,, qine suh f
Duo apud Baluzium Mss. doceri..
tcrram demergitur, quod inferna sibi regna, elc. 5 Alii, morte, etiam et ipse prius pro hac
stisccjita,
ii.Ol'e\^\ls,expensasauiemmanus totadie sanclus Pro- moriendo, etc. Frobeuiuset vetus editioapud Pamel.
pheta dicit, Tetendi manus tota die adpopulumin- Idcoquc (leg. Ideo quse) prius, etiam suscepta morte,
credibilem,f^ i(i est in tcrra, etc. Eam vcro paiHem, servanda doc'aH,ipse hxcprimus moriendo servavit.
qus', elc. Leviora alia prselerimus.

I
 :

355 RUFINI AQLILEIENSIS PRESBYTERl 3a6

tcctus el sicut Apostolus Paulusanledixil,/iaii(u ^conditione, qua« fuerant CBBteri, qui tenebantur in
uiuciWus uthomo {Philip. 2.), piincipem m\indiinvi- carcere, sed illiquidem ut poenas solverent, hic vero

lare possit ad aj^onem : cui ipsecaruemsuam velut ut absolveret poenas.

escam iradens, Lamo eum divini'as intrinsecus te- 18. CautissLme autem quiSymbolum tradiderunt,

nerel inserlum es profusioneimmacul ili sanguinis. etiam tempus. quo haec sub Poulio Pilato gesta sunt,
SqIus enim, qui peccali maculam nescit, omnium designarunt, neexaliqua partevelutvagaetincerta
peccatadeleTit:eorumdamlaxat, quisaDgiiine cjus geslorum traditio vacillaret. Sciendum SEine est,
posles fldei susBsignassent. Siculergo liamum' csca quod in Ecclesia? Romana; Symbolo non habetur ad-
conlectumsipiscisrapiat, nonmodoescam abhamo ditum, descendit ad inferna: sed neque in Orienlis
non removct. sed et ipse de profundo, esca aliis fu- Ecclesiis habetur hic sermo vis lamen verbi eadem :

turus, educitur : ila et is qui habebat morlis impe- videtur esse in eo, quod sepultus dicitur. Sed quo-
rium, rapuil quidcm in morto corpus Jesu, non sen- niam erga Scripturas tibidivinas amor el studium
tiens in eo hamum divinitalisinclusum;sed ubide- subjacet, sinedubio dicis mihi, oporlere haecmagis

voravit, hsesil ipse conlinuo, et diruptis inferni clau- evidenlibus divina: Scripturae testimoniisS I TP'''^-

slris, velut de profundo eslractus trahilur, ul esca Quauto enim ' majora sunl, quaa credeuda
bari.

cseteris fiat. Quod ita futurum sub hac eadem fl- B sunt, tanto idoneis magis et indubitalis teslibusin-

gura ' Ezechiel dudum propheta signiflcaveral, di- digent. Vera quippe est, el consequens hsec proposi-

cens: El cxtraham lc in hamo meo, ct cxtendam lc tio. Sed nos tanquam scientibus legem loquentes-

super lerram Campi implebuntur de le, et conslituam testimoniorum silvambrevitatis caussaderelinqui-

80 s"?'^'' 's omnes volucrcs ca:li, et saturabo cx lc mus [Al. rehquimus]. Pauca tamen ex multis, si
omnes bestiis lerrx [Esech. 32.). Sed et prophela Da- etiam [Al. etiam si] hoc requirilur, adhibeamus[/4(.
vid dicit: Tu confregisti capiladraconis magni, dc- adhibemus], scientes studiosis quibusque in Scriptu-
disti eum, in escam populis .Elhiopum (Pml. 75.). Et ris divinis latissimum testimoniorum pelagus pa-

Jobdeeodemmysteriosimiliterprotestatiir:aitenim tere.

ex persona ' Doinini loquenlis ad se: Aui adduces 19. Primo ergo omnium sciendum est, quod ipsa
draconem in hamo et ponescapistrumcircanaresejus ratio crucis non omnibus iina eademque est sed :

(Job. 40.). ahud Genlibus, aliud Judaeis, aliud credeniibus sa-

17. Non ergo damnaaUquo,autinjuriadivini(ati3 pit : sicut et Apostolus dicit : Nos aulemChrislum
Christus incarne palitur; sed ul per inlirmitatem priedicamus crucipxum, Judxis quidem scandalum.
carnis operarelursalutem,divinanatura inmorlem Gcnlibus autcm stulliliam, ipsis ' vocatis Judxis cl

per earnem descendit, uon ul lege morlahum deti- C Grsecis Christum Dei virtutem, el Dei sapientiam. El
neretur a morte, sed ut per seseresurrecturusja- ibidem Vcrbum cnim crucis percuntibus stullilia cs/,
:

nuas morlis aperiret. Velul si quis rex pcrgat ad his vero qui sahi fiunt, id est nobis virtus Dei est
'carcerem. et ingressus aperiatjanuas, resolvatcaie- (1. Cor. l.).Juda>i aulem quibus ex lege Iraditum

nas,vincula,serasetclausti'a comminuat, el eJucai fucrat,Christumiuaeternummansurum,scandalum

vinctos in remissionem, el eos qui sedcnl in tene- paticbanlurdecruce ejus,quia resurrectionem ejus
bris et inumbramortis,luciacvitse resliluat. Dici reciperenoluerunl.Gentibusautem stullitiavideba-
turergo rex fui ssequidem in carcere,non tamen ca tur, Deum mortcm suscepisse, quia ignorant My-

Nomen Paulus reticent alii, qui el mox reperius, legunt, Tum verbo salulem addunt «n medio terrm,
pro i«t)C(i(»s, Icgunt. Baluzius locum ait commode et aute (/('.«ciu/i/, duo ista pcr carnem, quae eluobis
restilutum fuisse a Pamclio, lanlum quod ;«)ssi/ po- digua, qua; supplereutur, visasunt. Denique subse-
suerit minus accurate, pro possei, quod esl iu cod. quenli versu, in morle habent pro a morle, el pcr se
Sangerm. et vctustis editionibus. Nempe Uarrasum rcsurrccluriis, etC-
ulerque penilus ignoravit. ' Interseruut alii trium fere versuum pericopem
''
Lualanlum Ullerula,tiise)'/uniscilicet pro inscr hujusmodi, ad gcnlem, in giia proprios habcal ctiiili-
bene ceelera Barrffiantclectionis
lus, resliluta, salis vilatis viiiculo alligalos, dcciclaquc ea, carccrcm iii-
habere visa sunt, cui et vetus Edit. Oxouieus, par- D trct. in quo vincli dclincbantur, et ingrc^sus, etc. Nos
tem majorein consonat. Alii legunt, cscam tradidit, cam ncque repudiare omniuo, tanquam ab aliena
ut hamo eum dirinilalis intrinsecus lencrcl inserluin, manu profectam, uequereciperein textumaudemus,
et effusione immaculali sanguinis qui (praetermissis, siquidem ct s itis per se beue absiiue illa habcrc vi-
Solus enim, quae aliumsensum inchoaut,eique ne- delur. el incntein .Vucloris explet, neque quod illa
cessaria sunt) peccali maculam ncscit, ontnium pec- errore librarioruin excideritr loco ullo iiidicat.
cala deleret, eorum dumtaxal, qui cruore ejus, elc. « Tacent alii /«craii/, moxque i»tc/nsi habenl pro

• Laudatus saepe cod. Sangermauensis contenlum tii carccre. Harraianam.atque adeo uoslrom lectio-
alii conseptum, et mox cum hamo pron(),dcuiqueiii nem vetus quoque editio Oxonieiisis probat.
mortem pro morte et paulo post Iradilur, pro tra- Co.i.Sangerman. Hembuldus, Erasmuset velus
hitur. Oxon. editio magna : et mox tanlo idoneis ct indubi-
signaveral. Altero Scripturae testimonio
• Alii, pr8Ctermisso,mn!)ts.Quinobiscum legunt, Kro-
/a/i.«,
verba, Tu confrcgisti capita drcKonis magni quiede- benius, Morellius. Painelius, Baluziusatquc alii sic
sidcrabanlur suUecimusexlibris plerisqucaliisom- ca-lcralcgunt, tndigcrc, vcracsl cl consequcns prvpo-
nibus: dedisii eliam pro dcdii legimus. Pro pojnilis, tilio.
Baluzius/iopiWt, cod. Sangermaiiensisyiu/ju/oliabel. '
Addunt
alii rcro : lum pro ct ibidem legunl et
• Apudalios Oei, quibuscumrescripsimus el nos,
aliliiel pcreunlibus qiiidcm slullilia. Mo,X quoque
:

adduccs dra^oncm in homo, ct poncs, etc, pro addu- verba, iitel nobis laceul, et pro ai</cm, quod sequi-
cii et aut ponis. Paulo post pro palitur alii passus cst tur, habenl ergo.
 ; ,

357 COMMENTARnjS IJ^, SVM^JQI^. AROST^L. 358

sterium carnis assumtte. Fideles vcro qui ctnalum ^ nulla] cis unquam de his, qua3 credunt, ambiguitas
el passum in carne susceiierant [Al. recepcrantj, el inimica surripiat [Al. suprebat). Edocemur per
a mortuis rcsurrexisse, mcrilo virtutem Dei crede- Evangclium, quod Judas unusdeamicisetconvivis
bant esso, quac vicerat morlem. Primo ergo hoc Chrisli tradiderit eum. Audi hoc quomodo prsenun-
ipsura, quod Juda3i, quibusprophclrelitecprajdixe- cietur in psalmis Qui manducavit ', inquit, panes
:

rant, uon esscnl eredituri sed illi quinunquam haec : meos, ampliavil adversum me supplantalionem {Psal.
a prophelis audieranl audi quoraodo per Esaiam : 40. 10). Et alibi Amiei, inquit, mei et proximi mei
;

prophelico sermone signatur. Quibus>wn cs^inquit, adversum me appropinquaverunl el stelerunt {Psal.

annunciatum de eo, videbunt : etqui non audierunl in- 37. 12.). Et iterum Molliti sunl sermones ejus super
:

lelligenl {Esni. 52.). Quod autem his qui meditabujj- olcum, el ipsi ' erunt jaeula {Psal. oi .). Vis audire,
lur legem Dei, a pueritia usque in senectutem non quomodo moIUti sunt ? Vcnil, inquit, Judas ad Je-
credenlibus, ad gentes esset omne mysterium trans- swn, cl, dixil fii :, Avc, Rabbi, , ct o.iculalus csl eum
fereudum,, idemEsaias tioc modo prisdicil. 82 ^' {Maiih. 26.). Per molle i.i,'itur pscuJ|i I,>landimen-.

faciet, inqmt, Dominus Deus.sabaolh cnmibtts genli tum, exsceci;abile jaculum proditionis inrixit. Ujide
bus, in monte islo, ^ bibcnl laelitiam, bibenl vinum, 83 Domjnus e ad eum dixit : J.uda, osetdo filium
ungenlur unguAnlo in vwite islo ; trade hiec omnia JJ hominis tradis {Luc. 22.) ? Trlginla argenteis audis
gcntibus (Ibid. 25.). Hoc enim consilium omnipo- '
eum appreciatum esse cupidate proditoris. Audi et
tentis supqr omnes gei;tes. Sqd diccnt fortasse nobis de hoc proplieticam vocem. Ei dixi, inquit, ad cos :

illi, qui se jactant in scienlia legis blasphematis,qui : Si boniim estin conspectu vestro, date mercedemmeam,
dicilis I)pminum cor('uptioni mortis, elpassionicru- ' aut abnuile [Zcich. £1 posthsec, i4cccp.i., inquit,
J^l.).

cis fuisse;Sul)je,ctun;i, I^egite|ergp, quod scriptumha- domum Domini in

h;iginla argenteps,,el,m,isi eqs in
betisiri I,amentatJopib,u^,,Jpemife, ul;)^dicit:§^iri-, c(>iiJlalorium.. Konne_ hoc est, quod in Evangelii^

tus vullus nostfi Chrii:l.u^ pominus C'.}inprclicjifus_es^,_ scribitur. Quia Judas ppenilentia ductus reportavit
in corrm^^iouib^f^jfo^lr.is, in q^uqfL^xiri\us,: subumbra peC|Uniam,^ et projecit eam in templo, et discessil
ejus vivefnu^ i(\ geniib^s {Thrcn,. 4,).. Av^iis quomodp ,
{i^lffiih. 17^) ? Bene autem mercedemsuani
dixit, ve-
prophela, Cbr.i^tum, D,on?inum comprefjej^sum. esse lut.imputaj^Us et exprobrantis afrectu. Eleniiii tani
dicit, et pro nobis, id est pro peccatis nostris cor-, multa bona operaapud ? os e^erat, csecos 'illumina-

ruptioiji tvadttuiB ; in, qujus umbra, qupjijam pppu-, gressum, mortuis

verat, claudis pedes, paralytici^
lus Judaeorumpermansit incredulus,(|ipnjtilem
ille.'' quoquereddiderat yitam. Prohisigituromnibus bo-
subjeclum esse dicit quia vivimus non in Israel, sed
: nis, mercedem restituunt ei mortem, trigin ta argenteo-
ingentibu^. ... ,.,,,.:; .,;,, ,, ,,.i C rum sestimatione pensalam. Refertur item in Evan-
20- Quod si operosum non videlur, quam possu- ,geliis, quod vinctus est. Praedixit hoc sermo prophe-

mus breviter singiila, quseinEvangeliisreferuntur, ticus per Esaiani dicens. Vie animx eorum, qtiicogi-
qualiter in propheli^^firsedicta smt, desigiiemus, tlt taverunt cogilationem fiessimam adversum semetipsos
hi qui, prisia fidei elepi,enta susoipiurit, teslimoi;iia dicenles :_ Alhgemus,juslum,'quia'inutihs esl nobis

haec habeant in corde descripta ; ne uUa [ili. ut f^^ai. S, sec.,LXX^ .... . . / D tii

\evba. ^erEsaia,m, quse et yetus Oxoniens, edi-

'
adscriptus.in suamhanc Sjmboli expositionem iron-
lio retiiiet, alii pieWc/vre^orlin^s^IgnPrdtit.qni et Con- nuUd transtulerit, satisque ermlilepropefsitosuoap-
sequeEfier inferiuS, 'OM idcm Esaias dicittr,- illud tapi t lianc tamen, eiqufe proxime praecedilseciioqera
:

idcm, ne pr«enbtasse videanlur, respuunt. ita mutuatus,,ab eo pst, ut fei'e.deacripsisse,yidea.tu,?,

^ Peccaut nec semel reliqua^ omnes, in hoc reci-
E^. san^, P^. XQut,tee,,_c[ui nuperani (^yrillii. editionem
tando testimonio, editiones, quse habent, in monic accuravil, ad Catecliesiiri Xflli de Chrislocrucilixo,
islo invcniri lslHiam,bibenl vin uni, ungentur unguenlo: et sepulto, a num. ~, ubi occurritur objectionibus
tradc Tvic"; etti.' 'nain iiiniktriri pr6 6t6cW'( viiio^-uOi Judseorum, ad fere usque flriem Catecheseos, i<Jprae-
est, atque^alifehuma^saci^aTexltf; 6t' efljiiit VditiYu stltyin ab Auctore nostrp ob^servat, AitqueinNolis.:
in mont^ isio repfetitforielil, m'ancbmatquelinp(?rfe- Ita hajc similia suntiis.quseapudRuflnumlegtmtur
ctum.''Opttm;e 'Barr£eus'ju-xta CVraecnm dxMnplai' exposilione ejusdem articuli Symboli, quem hic iri
'Ei To fipo; ^Ttii>T6 itiovTai -e05pb'5^jvT|V, ''•itfovTal^fcfiW
J) tractal QjTiliua,- ut mihinulium dubium sii,.,qu4p,
/pitjovTX'. [iupoViv T^ agti Vtfjrw, 7ti(ii'5o;,'ic.,''t^5(.-A.l^ nufinus fix is.tis.Cywlli fonlibus suos hQciulos.irrigarit, •

terum tn 'ihc>iW(sto,'xmst repifetifvttu'sedil!'0x6nieir-' EfedemsuntsentenUae.esedemScript,ura.ruin.ip.eum-

sis. Pro Tt-adc,d.ntxa Brtlt TraHe^s. '
" •' ''^•'"i de'mquesensumdl[egatipn^,eQdefn,of.dine reciiala^,
eEedein,.obiectioaes,,,et ad o.bj.ecta i'e,spoin^io'pes,.
Aliiijraeponililt 'D'ei;plusqtie habealpauli!) po^st,
• '
•
'•• i"i
quisicdiciti^.'- etc. Prbfecto"h'<Ec' de 'Xudae pidaitione per ferrri'e.
•
'

Habetit, ut iioliij' quidem videtm^-M^^^brfecte H-

^"
verba, ueiipiAseu,tenUasdegcrit))'(,ulCjrilli,ipge^x-
bri aUi ottities, pSptdiis Hlle, q^uipcrh^di^kWi In.^YcifuTvs, posiUonis' videri hffic.possit deGrajcp.in l^aiinui4
paulo liberior iut.erpretaiio. Confer tVreeca, q'use'ad-
'

abjecta'sesl,'di'iit qiaa'\>ihihiui' >tbh i/r"/s/'(ic'/,'^ic; '

• Vetus edit. Oxon. mo(icf!(c»6itfjr'eliqii'8CaIifebtiI- ducereldrigum riimises:^et. Prcecipuos'tanturri Io'c6,'

nes matidkcat': Qtrod'sequitilr an'iplhtvit; 6ti:<letii. edi- quoruui se nqsier interpretem agit, Iriferius riota-
tio, ReihbblduS. et c6tt'. bangerllianelis;proba:nt,aIii bimu^-' '
, .
,

Ita et duo,'quos laudatBaluzius codd'. Mss. prje-

,. . -i ,. i"
md.\\xnl q-tnpliabit.
f Ea'|6'm vettis feditvcV4nf:'dute^aiite^pu'di>ame- ferunt. Rembdidus atque Era^smusi^f abite, Morel.
lium 'rfaii/, 'reliqiia; 'oimies stoiC Tiiinel nV/ccc, pro wul PaulO i^tuoque 't^ost iHgittiv dccepit, •niisit
abiic.

audice FelluS^^Baluziti^^-Vetiistior^estldnrinUi.'' itiCod. Sangferman. j-Re^mboid. atque^ErasmoVCorifer

'
Quanc{u"dm alias ftuQnus; ut ilils Idfcis riotatUhi Gyrillurii-Catech. laudata, num.- 10' ief seq. ' ' '

est nobis, gx S, Gyrillo JerPsotymitario, ejus scinicet ''Addtmt' cohtm plerique 'iibri ABi'. tWeece hisec
Ecclesiaj Ai^ttabpKC^bpo, dojus-fuitipse etianti Cl6r6 eadem babes a^fitfd CjTiliuai ntim. 15.^' -' -^ "--^^ '
 ,

359 RUFINl AQUILEIENSIS PRE9BYTERI 360

Nunquid lia?cdcDo-
21. Sed dicil[i4/. dioel]aliquis: J^
Ilerodcs de domo Israel, necdeillavinealsraelilica.

miao inlelliirenda sunt ? Nunquid Dominusab homi- quam eduxerat Dominus de.Egypto, etplantaverat
nibus teneri poterat, 'etad judicium pcrlralii? 84 in cornu ia loco uberi sed erat silvester, id esl ej :

Et de hoc te idem propheta conviocet. Dicit enim silva alienigenarum el ideo recte silvester est ap
:

his verbis : Ipse Dominus in jitdiciumveniel^cum sc- pellatus, quiadelsraeliticae vilisnequaquampalmi'^

nioribus el principihus populi {Esai. 3.). Judicatur tibus pullulasset. Sed ' ad hoc, quod dicil prophet
ergo Dominus secundum prophetse testimonium, et xpni«m,convenienturaptavit. TuncenimHerodese
non solum judicatur, sed etiam llagelliscaeditur, et Pilalus (ut Evangelium testalur) ex inimicis in con
palmis in faciem verberatur, etconspuitur, ctomne cordiam revocati sunt et velut reconciliationissua :

pro nobis pcrfert opprobrium indignilalis. Etquia ^"

xenium, vinctumsibiinvicemmittebantJesum.Quii
hsecstupescendaerantomnibuSjCumpra^dicarentur inti;rest, dummodo Jesus s ul Salvator, discidentedl

ab Apostolis idcirco etiam ex persona ipsorum pro-

: reconciliet, et paccm reparet, ac etiam concordian
phetaexclamat, etdicit:i)omiii<;, quiscredidilaudilui reddat ? Unde ctiam de hoc scriptum est in Job
nostro {Ibid^m 53.)? Incredibile cnim est, nt Deus Dominus reconeiliat corda principum terrie {Job. 12J
Dei Filius passus < ista dicatiir, et prseiicelur: ergo sec. LX.X.].

et prsedicuntur per prophelas, ne qua credituris 22. Refertur item, quod cum Pilatus vellet eun
dubitatio nasceretur. Ipse ergo ex sua personaChrisius
B dimittere, omnis populus succlamaverit [Al. clama-j

Dominus dicit Dorsum mcum dedi ad flageHaetma-

: verit] : Crucifxge, crucifige eum. Prsenuntiat hoa
xillasm^as ad palmas, et faciem mcam non averti a quoque Jeremias propheta, dicens ex personaDomi.^
confusione sputorum {Ibidcm 50.). Scribilur eliam ni ipsius Facta esl, inquit, hsereditas mca mihi, sicu
:

illud inter cteteras ejus passiones, quod alligantes leo in silva : dedit super me vocem suam, proptcra
eum duxerunt ad Pilatum. Praesignavit etiam hoc exosus sum eam : et proplerea, inquit, dereliqui do
propheta, ubi dicit: Et alHganles adduxerunt ' eum mum meam {Jer. 12.). Et iterum alibi dicit, Supn
xenium regi Jarim {Osee 10. 6.): nisi si objiciat aU- quem aperuistis os vestrum, el adversus quem relaxa-
quis et dicat sed Pilatus non erat rex. Audi ergo
:
stis linguas vestras {Esai 5~.J ? Cum judicareturJ
quid in consequentibus refcrt Evangelium./l uJieos scribitur tacuisse. MultaedehocScripturaeteslantur.l

85 iniuit, Pilatus eum esse de Galilsea misit cum In Psalmis dicitur, Factussum sicut homo non audiensJl
ad Herodem, qui erat (uiic rex tn /srac/. Etbeneaddit et non habcns iti ore suo increpationcs {Psal. 37.). 1

nomen Jarim, quod est • silvester. Non enim erat iterum, Ego **
tanquam surdus non audiebam, ct sii

' injudicium protrahi quibuscum etnos

lidem el : phetico textu intelligentiam babet. Omissis varii^
Ipse pronomen subsequenti
Isaise testimonio praj- P inlerprctationibus, ea sola vera est, quae propheta
posuimus, Grffico etiam texta suffragante, a-jTo; locum inlelligit de argento et muneribus, a rege Is
X'JplO;, X. T. ).. raelitarum Manahem ad Phul Assyriorum regen
^"
alii indignitatis injuriam, et mox
Item plerique emendi gralia. In his donisunum vi-
raissis, auxilii

slupenda praeferunt, pro siupescenda. Postremo hoc tulum aureuni, ex his quos Jeroboam Bethele po-'
verbo nobiscum vetus edit. Oxoniens. facit. Eaedem suerat, fuissc ferunt, ethuic narrationiprorsusfavet
apud Cyrillum sentenlise num. 12 et 13. Graecus prophctae lcxtus. Rex ille .-Vssyriorum dicitiir
Jarim, quod signilicalsg/iiarum, siveilascripscrunt
' Consonat denuo laudata vetus
editio. Aliaepcr-
dieaturcl pncdicelur. Et idco prxdicunlur,
tulisse isla
LXX. Interpretes, sivc librariorum incuria mutata
sit postrema littera p in ji quod in similibus voca-
elc. Et paulo 'mienus dedi flagellis, pTO ad ftagella.
bulis persaepe conlingit, Nam in Ilebraeo est Jarib,
Atque heic Cyrillum Rufmus describit.
ut el in editione Graeca Complutensi, quod Hiero-
Unde hoc sumtum sit, fatetur Pamelius se repe-
'
nymus vertit uliori, defensori.
rirenon potuisse Biluzius plane dissimulat. Sum-
:
• S. Hicronymus in Nomin. Ubro de Josue, Jarim
tum vero est ab Osee cap. X. v. ti. quod Septuaginta saltuum, vel silvarum dc Osec autem ex Hebraeo :

sic eflerunt, Kai a^jtbv {tU 'A^^rupiouc) ST|<TavTe;

Jarib legit, Ct dijudieans, vel ulciscens interprelatur.
iirV^vcYxav 5^via tm
Veteres quidem paiTs).£l lapsijji'
' Alii Sed ct quod ait prophcta, etc. Tertio ab hoc
editi xenium regis tantum babent, tacito Jarim.
versu, ubi dicitur vinclum sibi inviccm millcbanl, pro
Quod subsequilur iiisi ex libris plerisque aliis sup- vincium autca juslum legebatur, quod el PamcUus
plemus. 1'orroautcmagitheicetiamNostcrCyrllliin- oUm emcndaverat. Adiio nunc Graeca Cyrilli, p/iTtt
tcrprelcm. Ait illenum i.L^i'iiiiri)Siz'/ aTib to& Kaia^a D TOJ TtpoyriTOu TTiv axpiSeiav. 5ivia yif ytiTtv auTbv
itpb; IliXaTov' opa ;;a'i t^o yfTpaKTai; Kai oi^davTE;
o7:eaTo).0at, x. t. X. qute Latine gcmina RuUniauis
a-jTbv omriYaYOv Uvia tm ^oliO.iX 'lapEi|X. AIV ujroxpoOst
sunt. Vidc prophetse sedulilalem, .veniicnim loco ipsum
Ti; Tibv o5iw; axpowiifvMV IliXaTo; ojx tjv paaiXEu;,
•
missitm ait essc. Facti suut cnim amici Pilatus et
X. T. >. Quae Latine simul addam brevitatis gralia. Herodes indieillaadinvicem anlca cniminimicilias :

Ligatus venil a Caipha ad Pilalum. Anne et hoc per~ exercebant. (Juippe deccbal, ul ille qui tcrrametca:lum
«crip/umc!i(?Etligantesipsumadduxerumti»i munora pacificaturus erat, priores (omnium) eosaquibuscon-
Hegi Jarim. Verum obslrcpetaliquiseorum,quiarguli demnabatur, pacificoret. Adcratnamqucipsc Dominus,
Bttnt in audiendo Pilatusrcxnonerat... Al lcgeEvan-
:
Qui reconciUal corda Principum terrae, etc.
gelium, Audiens Pilatus ipsum esscaGalilaea, misit • luterscrunt aUi ubique, tum voculas et, oc etiam
eum ad Hcrodem. Herodcs aulem tum rex crat ct omittunt.
aderat Hierosotymis, etc. ^ Alii, apcriens. Ego autem sicut
surdus, tum lau-
Sed ncque prajtermittenda hoc loco sunt quas P. dati Baluzio Mss. ctveteres editlones, f/uinon (lyic/iJ
Toutteo ad Cyrillum adnolavil, et lucem ipsi possunt pro 110)1 ajycruit. Mox reticentrfiti/cum cod.Sanger-
lexlui Rullniadfcrrc. Hunc,ait,OseaelocumCyrillus raan. et plus habent sicut ovis ad occisionem duclut
posl Justinum Dialog. pag. 331. A. et Rulinus post cst, et ticut agnus, etc. Eadem porro series oratiouis
Cyrillum, Christo ad Pilitum, et inde ad Ilerodem est totidcmque lestimonia Scripturarum apud Cyril-
misso accommodant, qui diversam prorsus in pro- Inm, quoB loto hocce capitulo comparautur.
 3(il COMMENTARIUS IN SYMBOL. APOSTOL. 362
mtttus non aperiensos suwn {Psalm. 37.). EL ilerum A oiiiin baptismum nominatur. yuod elsihocquseris,
aliusprophel idicit Sicutagnuscoram londentcse,sic
: cur non ex alio membro, seJ ex latere potius pro-
non aperuit os suuin: in liumilitalcjudicium ejus sub- duxisse dicilur a [uim,elsanguinem? videtunnihi
latwnest {Esai. 33.). Impositaei soribilur86 ooroaa in latere ' per costain mulier iudicari. Quia ergo fons
spiuca. Audi de hoc iu iJauticis cantlcoruiu super pcccali ot morlis do inuliere prima, quaj fuil primi
,

iuiiiuitalem lAl. iai iuilal;s] Jeru=aleui miraiUis do .Vdam cosla, procussil fons redemptionisac vitae :

iujuria Filii, Dei lAl. tacetur Dei] Palris vocem di- de secundi Adam costa producitur.
cealis ExUc, et videtc, filix Jerusalcm, coronam,
: 24. Scriptum est, quod in passione ejus ab hora
aua eoronavit eum miter sua {Cant. 3.). Sed et sexta usque ad horam nonam tenebrajfaclaesunt.
de spUiis iia alius prophela commemorat Et ejc- Accipe et de hoc prophelse leslimonium dicenlis
:
:

f>ect(ioi. ut faceret uvam, fecit aulem spinas el non Occidcl libi sol meridie {.itnos 8. 9.). El iterum Za-
:

justitiam, sed clamorem {fsai. o.). VerumlateiU ul charias propheta In illa, inquit, die nonerit lux: :

myslerii secreta cogooscas, oportebat euin • qui frigus ' et pruina erit uno die, el dies iUa nola Domino,
peccala mundi venit aulerre, etiam terrse maledi- el neque dies, neque nox, et ad vesperam erit lux {Zach.
cla purgare, quae peccanLe protoplasto, senlentiam li. 6.). Quid tam evidensaprophetadicipoterat[.42.
praivaricalionis acceperat, dicenle Uomino. Ma- B potuit], ut jam tum hsec non tam futura praedici,
kdicla terra in operibus luis,spinasctlribulosproducei quam uarrari prseterila videanlur? Etfrigusetprui-
tibi {Oen. S.j.Proptereaergo spinis coronatur Jesus, uam[.4/. etiampruinametfrigus] praidixit propter- :

ut priina illacoudemnaliouissententiasolveretur. Ad ea enim Petrus calefaciebat se ad ignem, quiafrigus

crucem ducitur, et iu ligno totius mundi vita suspen- erai:etpatiebatur frigus non solum temporis,sedet
ditur.Visetdehocpropuelicistestimoniiscoalirmari? fldei. Addit etiam : Etdies illanota Domino, et neque
Audi Jeremiam diceulem de hoc, l^^enite et injicia-
^"
dids neque nox {Zach. 14. 7.). Quid est neque dies
mus lignum in panem cjuset conlcramus eum de lcrra neque nox? Nonne aperte de insertis diei tenebris,
oifediiuin {Jcc.ll.j.EliterumMosesdellenseos dicil: et revocata rursumlucedisseruit?NonfuitUladies,
El erit vita tua suspensa anle ocutos tuos, el timebis neque enim inccepil [Al. coepit]ab ortu solis. Neque
per diem et non credes vitse luae {Deut. 28.
noctem, et iutegra nox fuit:nonenimperaclodieicursu,spatia
66.). Sed transcurrendum nobis esl jam enim pro- : sibi debita vel ab initio suscepit, veladuilimumde-
positse brevilalis modum excedimus, et brevialum torminataperduxit: sedfugalaperimpiorum facinus
sermonem louga disserlatione [Al. disertionej dis- lux reparatur ad vesperam.Posthoramenimnonam
tendimus pauca tamen addemus, ne penilus quod
: depuisis tenebris sol redditur mundo. Et iterum '

CTepimus, prseteriisse videamur. C alius de hoc ipso teslimonium dicit: Etobscurabitur

23. Scribilur Jesus iu latere percussus, aquam super terram in die lux (Mallh. 2i. 29-).
, simul et sanguinem profudisse. Hoc » quippe mysli. 2o. Docet Evangeliiprcedicalio,quodetiammilites
cum est, ipse enim dixerat, quia /Jumiiia d-'. venlre diviserunt sibi vestimenta Jesu, et ' super tunicam
l
ejiis procedent aquae vivie \Joan. 7. 38.). Sed pro- ejus miserunt 88 sortem. Hoc etiam curEefuitSpi-
|, dusit et sanguinem, quem petierunt Judsei venire ritui Sancto prophetarum vocibus protestari, cum
'super se et super tllios suos. Pioduxit ergo aquam David dicit : Diviserunt sibi vcstimenla mea, el super
quse credentes diluat : produsit et sanguinem, qUj veslem tneam miserunt sortem {Psal. 21. 19.). Scd ne
condemnelincreduios.Potest i.imea etiaminieilligi'' ii. deilla quidemvestequamdicunturmilitesilludeutes
lud quod duplicem graliam baptismi flguraveril.Uaaai induisse eum, id esl, de veste coccinea Prophetse
quse datur 87 peraquse ' baptismum,aliam quseper siluerunt. Audi enim quid dicat Esaias: Quisesthic,
martyrium profusionesanguinis quaeritur: ulrumque qui vetiit de Edom, rubor vcslimcnlorum ejus ex> Bo-

• Interserunt alii inquam, quibuscum et nostertio erlt in una die, et dies Hle nolus Deo, etc.
abhocversut in operibus luis, i^roq\xo trat suis,legi- Notatum B duzio, aliud legi iu codd, mss.etvet.
^"

mus juxta Grsecum h T&ic epYot; (jou. cdit. Oxun. RemboldOj atque Erasmo. Gouler Cyril-
Voculas de hoc, iidem et lerme reclius tacent
i»
:
D lumuum. 25,
plus vero habent paulo post. Moses vetut dcflens:
Oxon. uldeftens. Addidimus et nos ex iis. Ahi supra heic atque inferius. Tacent mox etiam
'

vet. edit.
Dacid nomen, quod rectius iu BarrEeana editione
deminsequeuti Scripturoe testimonio lua pronomeu,
laudari visum est. Sedeltotuiuhuuclocumaverbis
quod deerat. Et erii ciia lua. cum Grseco Kxi ecjTai
Hoccliam ci(r«, ttc. cum sutisequenliScripturas tes-
Cuifi (J&'J.
timouio, Pamelius, et qui eum describit Fellus. prae-
' Al. Huc quidem, et paulo post, quetn petierarit
ttreuul, scribarum, ut videtur, oscitautia. Baluzius
Judtei.
" Habet z7iurf et vetus Oxoniens.editaliiretictnt. itd se hait ex cod. Saugermau, locum restituisse,
mulataeliiminterpuuctioue,quumBarr8eus, tandiu
H<EO quoque ex Cyrillo ad numeii usque 21. liuem
antca lejtituisset, cui et laus istaec debetur. CBete-
Iranstulit Rulinus iu sua.
run hsec etiam ex Cyrillo uum. 26. et 27. Rufluus
Restiluimus ex libris plerisque aUis, per aquse
"•

accepil.
baplismum cl permarttfriumprofusionesanquinis:pTQ
quibus antea minus recle erat. per aquam baplismi, Plerique alii Bosor leguut, pro Bosra, quod est
'

el per mgsterium profusionis sanguinis. quidem in Hebrseo mS2 nou autem in Grseco S.
f
Suflecimus voces in lalere ex hbrisiisdem.quiet quoque Cyrillus, a quo hsec Noster derivat. Bosor
inferius plus habenl iccireo e< fons redemptionis, elc. etfit, quod tum ex vetere codicum striptura, tum
s Apud alios, sed frigus
(Grsec. xal 'J'''"/»?) *' pruina ex subuexa ibi uominis etymologiamauiieslumest.
Patrol. XXI. 12
 ,

359 RUFINI AQUILEIENSIS PRE9BYTERI 360

21. Sed dicit [Al. diceljaliquis: Nunquid haecdoDo- ^ Ilcrodes de domo Israel, necdeillavinealsraelitica.
mino intelligeuda sunl ? Nunquid Dominusab homi- quam eduserat Dominus de.Egypto,etplantaverat
nibus tcneri poterat, "etad judicium perlrahi? 84 in cornu in loco uberi : sed erat silvester, id est ex
Et de hoc te idem propheta convincet. Dicit enim silva alienigenarum : et ideo recte silvesler est ap-
his rerbis Ipse Dominus injudiciumvcniel,cum sc-
: peUatus, quiade IsraeUticaj nequaquampalmi- vitis

nioi-ibus et principihus populi {Esai. 3.). Judicatur tibus pullulasset. Sed ' ad hoc, quod dicit prophcla
ergo Dominus secundum prophetae testimonium, et xffniuOT.convenienluraptavit. TuncenimHcrodeset
non sohim judicatur, scd etiam flagelliscaeditur. et Pilalus (ut Evangclium testalur) ex inimicis incon-

palmis in faciem verberalur, et conspuitur, et omne cordiam revoc;iti sunt et velut reconciliationissuse
:

pro nobis perfert opprobrium infiignitalis. Etquia

' xcnium, vinctumsibiinvicemmittebantJesum.Quid
hsec stupeseendaerant omnibus, cum pra;dicarentur intyrest, dummodo Jesus ', ulSalvator, discidenles
ab ApostoUs idcirco etiam ex persona ipsorum pro-
: reconciliet, et pacem reparet, ac etiam concordiam
phetaexclamat, etdicit: Domine, quiscredidil audilui reddat ? Unde etiam de hoc scriptum est in Job :

nosiro [Ibid^m 53.)? Incredibile enim est, nt Deus Dominus reconciliat corda principum terrs (Job \i. .

Dei FiUus passus • ista dicatiir, et prseiicelur: ergo scc. LX.X.).

et prsedicuntur per prophetas, ne qua credituris 22. Refertur item, quod cum Pilatus vellet eum
dubitatio nasceretur. Ipse ergo ex sua personaChristus
B dimittere, omnis populus succlamaverit [Al. clama-
Dominus dicit Dorsum mcum dcdi ad flagellaeima-
: verit] : Crucifige, crucifige eum. Praenuntiat hoc
xillasmeas ad palmas, et faciem mcam non averli a quoque Jeremias propheta, dicens ex personaDomi-
confusione sputorum [Ibidem 50.). Scribitur etiam ni ipsius Facla esl, inquil, hxrcdilas mea mihi,sicul
:

illud inter cseteras ejus passiones, quod alligantes leo in silva dedit super mc vocem suam, propUrea
:

eum duxerunt ad Pilatum. Praesignavit etiam hoc exosus sum eam : et propterca, inquit, dereligui do-

propheta, ubi dicit : El alHganles adduxcrunl ^ eum mum meam {Jer. 12.). Et iterum aUbi dicit, Supra
xenium regi Jarim {flsce 10. 6.): nisi si objiciat aili- quem aperuislis os vestrum, el adversus quem rclaxa-
quis et dicat sed Pilatus non erat rex. Audi ergo
:
slis linguas vestras {Esai hl.J ? Cum judicaretur,
quid in consequentibus refert EvangeUum.>l!«/ic)is scribitur tacuisse. MultaedehocScripturaetestantur.

85 inquit, Pilatus eum esse de Galilxa misil cum In Psalmis dicitur, Factussumsicul homo non audiens,
ad Herodem, qui cral tuncrexin Israel. Etbeneaddit cl non habcns in ore suo increpationes {Psal. 37.). Et
nomen Jarim, quod est ' silvester. Non enim erat iterum, Ego " tanquam surdits non audiebam, cl sicul

' Udem et injudicium protrahi quibuscum et nos : phetico textu inteUigentiam habet. Omissis variis
Ipse pronomen subsequenti Isaiae testimonio praj- interpretationibus, ea sola vera est, quae prophetae
Q locum intelUgil de argento el muneribus, a rege Is-
posuimus, Grseco etiam textu suffragante, a-Wo;
x'jpio;, X. T. ).. raelitarum Manahem ad Phul Assyriorum regem
missis, auxUii cmendi gratia. In his donis unum vi-
"^
Item plerique aUi indignitatis injuriam, et mox
stupenda praeferunt, pro stupescenda. Postremo hoc tulum aureum, ex his quos Jeroboam Bethele po-
suerat, fuisse fcrunt, et huic narrationi prorsusfavet
verbo nobiscum vetus edit. Oxoniens. facit. Eaedem
apud C.vriUum sentenliae num. 12 et 13. Graccus prophctae tcxt us. Rex iUe Assyriorum dicitiu:
' Consonat denuo lauclata vetus editio. Aliae per-
Jarim, quod signiQcats3(i'arum,siveitascripserunl
tulisse isla dicatur ct prsedicelur. Et ideo prsedicunlur,
LXX. Intcrpreles, sivc Ubrariorum incuria mutata
sit postrema liltera ? in (i quod in similibus voca-
elc.Et paulo infeiiMS dcdi flagellis, pro ad flagella.
buUs persaepe contingit. Nam in Hebraeo est Jarib,
Alque heic Cyrillum Rufmus dcscribit.
ut et in editione Graeca Complutensi, quod Hiero-
Unde hoc sumtum sit, fatelur PameUus se repe- nymus vertil uliori, defensori.
rirenon potuisse B tluzius plane dissimulat. Sum-
:
• S. Hieronymus in Nomin. Ubro de Josue, Jarim
tum vero ost ab Osee cap. X. v. 6. quod Septuaginta salluum, vel silvarum de Osue autem ex Hebraeo :

sic Kai
efferunt, o-jtov (e!; 'AaTjpio'j;) STiUavTE; Jarib legit, ct dijudieans, vel ulcisccns interpretatur.
ajtriveYxxv ^vta tm pa(Ti).£t Iap£iiJi' 'Veteres quidem ' AUi Sed ct quod ail prophcta, etc. Tertio ab hoc

editi xcnium rcgis tantum habent, tacito Jarim. versu, ubi dicil>irvinctumsibiinviccmmittcbant,ptO
Quod subsequitur nisi cx libris plerisque aUis sup-
vinctum anlca jits/uni Icgebalur, quod ct PamcUus
plemus. PorroautemagitheicetiamNostcrCyriUiin- olim emcndaverat. Adilo nunc Graeca Cyrilli, pxint
terprctem. .\it ille num 14^c6eU r)).OEv anh toD Kata? a D TOJ itpoyr|TO'j TTjv oxpiSetov. iiiia. y«P ^riitv o'jTi)v
Kpb; lltXaTov' opa 7:ot TflBro y^YpaJtTat; Kai or,5avTe; oTtETToXOot, X. quac Latine gemina RuQnianis
T. ).
a-jTov oKTiYayov Jsvta tw po^Tt^et 'lopEtii. A)^)' 'jTtoxpoOet SUUt. yidcprophelaesedulitalem.xcniienimlocoipsum
Ti; Tiiv oiiuti oxpou(i£vii)v ni)aTo; ojx t,v ftaitXEu;, missum ait esne. Facti sunt enim amici PUatus et
X. T. X. Quae Latine simul addam brevitatis gratia. Hcrodcs mdieiUaadinviccm .antcacniminimicilias
Ligalus venit a Caipha ad Pilalum. Anne et hoc pcr- exercebanl, Quippc decehal, ul ille qui tcrramctccclum
scriplum cst fEl ligantes ipsum adduxerum t in muncra pacifxcalurus eral, priorcs (omnium) eos a quibus con-
Regi Jarim. l'erum obslrcpctaliquiscorum,qui arguti dcmnabalur,pacil\carct. Adcratnamqucipse Dominus,
Bunt in audiendo Pilatusrexnonerat... AllegcEvan-
:
Qui reconciUat corda Principum terrae, elc.
gelium, Audicns Pilatus ipsum esse a GaiUaea, misit • Interscrunt aUi ubique, tum voculas et, ic eliam
eum ad Herodem. Herodes autem tum rex eral, el omittunt.
aderat Ilierosolymis, etc. ' AIU, apericns. Ego autcm sicut surdu», tum lau-

Sed ncque prKtermittenda hoc loco sunt quae P. dati Baluzio Mss. ctvelcresediliones, ^uinoiKiyxrt*
Touttee ad CyriUum adnotavit, et lucera ipsi possunt pro non apcruit. Mox reticent rfifi/cumcod.Sanger-
lexlui HuQni adfcrre. Uunc,ait,Osca)locumCyrillus man. ct plus habent sicut ovis ad occisioncm duclus
posl Juslinum Dialog. pag. 331. A. et HuUnus post cst, et sicut agnus, etc. Eadem porro series orationis
Cyrillum, Christo ad Pilitum, et inde ad Herodcm est totidemque testimonia Scripturarum apudCyril-
misso accommodant, qui diversam prorsus in pro- Inm, quae loto hocce capilulo comparauiur.
 .

361 COMMENTAIUUS IN SYMBOL. APOSTOL. 362

mulus non apcriciisos suiim {Psalm. 37.). El iteruin /^ euim baplismum nominatur. Quod elsihocqueeris,
aliuspmphol ulioiU Sicul aij nus corani toiidenle sc, sic cur non cx alio membro, sei ex latere poLius pro-
non apcruit os suuin: iii huiiiilitulcjuilicium cjus sub- duxisse dicitur a luun.ctsantjuinem? vidclurmihi
latuinest {fsai. 53.)- Iinpositiei scribit.ur86 >^oroQa iu latere ' percostam muheriudicari.Quiaergofons
spiuea. Audi de hoc iu Ganlicis canlicorum , super peccati et mortis de muliere prima, quaj fuit primi
iuiquilateui [.•!/. imi.iuitatk!s] Jerusalem mirautis lie Adam costa, processit : fons rodemptionisac vitae
iujuria Fihi, Dei [Al. tacetur Dei] Patris vocem di- de secundi Adam cosla producilur.
ceutis : E.cUc, ct vidcte, litise Jcrusalcin, coronam, 24. Scriptum est, quod iu passione ejus ab hora
qua roionavit euin in iter sua {Cant. 3.). Sed et sexta usque ad horam nonam tonebrfefactEesunt.
de spiais ila alius prophcta commemorat : El cx- -Accipe et de hoc prophetse teslimonium dicentis :

pectaoi. ul faccrct uvain, fccit aulein spiiias : ct non Occidet tibi sol meridie {Amos 8. 9.). Et iterum Za-
justitiam, sed ctamorem {Esai. o.). Verumtatem ul charias prophela : In illa, inquit, die non erit lux :

mysterii secrela cogaoscas, oportebat eum " qui frigus s et pruina erit uno die, el dies illa nota Domino,
peccata muudi venil auferre, eLiam lerrse maledi- rl neque dies,neque nox,et ad vesperain eril lux {Zach.
cla puryarc, quae peccante protoplaslo, seutenliam 14. 6.). Quid tam evideusaprophetadicipoterat[/i;.
proevdricatioms acceperat, diceule Domino. Ma- B potuil], ut jam tum hsec non tam futura praedici,
ledicta terrain operibus luis, spinas et Iribulos producei quam narrari praeterita videantur? Etfrigusetprui-
libi {Gcn. 3.).Propterea ergo spiuis coronatur Jesus, uam[A/. etiampruiQamelfrigus] pr£edixiL:propter-
ut prima illa coudemuatiouissLmtentiasolvorelur. Ail ea enim Petrus calefaciebat seadignein, quiafrigus
crucem ducitur, et iu ligno loLius muudi vila suspen- erat: etpatiebatur frigus non solum temporis,sedet
ditur.VisetdehocpropueLicistestimoniiscoulirmari? lidei.Addit etiam : Etdies iUanolaDomino, ct neque
.\udi Jeremiam dicentem ''
de hoc, Venite el injicia- dies neque nox {Zach. 14. 7.). Quid est neque dies
mus tignuin in panein ejus et conleramus eum de lcrra neque nox? Nonne aperte de insertis diei tenebris,
«ii'en<ium(Je)-.ll.).EtilerumMosesdellenseos dicit: et revocata rursumlucedisseruit?NonfuitUladies,
El eril vita tua suspcnsa ante oculos tuos, et limcbis neque enim incoepit [.il. coepitjab orlu solis.Neque
per diem et noclem, et non credes vits tuse (Deut. "lii. integra nox fuit :nonenimpeiactodieicursu,spatia
66.). Sed transcurrendum nobis est jam enim pro- : sibi debila vel ab initio suscepit, veladultimumde-
positte brevitatis modum excedimus, et breviatuui terminataperduxit: sedfugataperimpiorum faciuus
sermonem longa dissertatione lAl. diserlione] dis- lux reparatur ad vesperam.Posthoramenimnonam
tendimus pauca tamen addemus, ue penitus quod
: depulsis tenebris sol redditur mundo. Et iterum '

CTepimus, prseteriisse videamur. C alius de hoo ipso testimonmm dicit: El obscurabitur

23. Scribitur Jesus in latere percussus, aquam super terram in die lux {Matth. 24. 29.).

simul et sanguiaem profudisse.Hoc* quippe mysli- 25. Docet Evangelupr£edicatio,quodetiammihtes

cum est, ipse enim dixerat, quia /lumina de ventre diviserunt sibi vestimenta Jesu, et super tunicam '

rjus procedent aquae vicie [.Joan. 7. 38.). Sed pro- ejus miserunt 88 sorlem. Hoc etiam cursefuitSpi-
duxit et sanguinem, quem petierunt Judcei veuire ritui Sancto prophetarum vocibus protestari, cum
super se et super lilios suos. Produxit ergo aquam David dicit : Diviserunl sibi vestimenla mea, el supcr
quse credenles diluat produxit et sanguiuem, quj
: veslem meam miserunt sortem {Psat. 21. 19.). Scd ne
condemnet incredulos. l'otest lameu eliam inleilligi il. ^*
deilla quidem veste quam dicuntur milites illudeutes
[ud qaod duplicem grati.un baptismi Dguraveril.Uaam induisse eum, id est, de veste coccinea Prophelse
qusedatur 87 peraquse°baptismum,aUamqu8eper siluerunt. Audi enim quid dicat Esaias: Quisesthic,
martjrium prorusionesanguinisquaerilur.ulrumque ijui venit de Edom, rubor vcslimcnlorum ejus exi Bo-

' Interserunt alii inquam, quibuscum etnostertio erlt inuna die, et dies iltc nolus Deo, etc.
ab hocversul in operibustuis,-ptof\\io erat su!s,legi- Nolalum B iluzio, aliud legi in codd.mss. etvet.
i"

mus juxLa GriEcum iv tm; epyoi; na\i. edit. Oxon. RemboldOj atque Erasmo. Conler Cyril-
^ Voculas de hoc, iidem et lerme rectius tacent :
D lumnum. 25.
plus vero habenl paulo post. .Moses velut dcflens:
Ahi supra heic atque inferius. Tacenl mox etiam
vet. edil. Oxon. utdeftcns. Addidimus et nos ex iis.
Dacid nomen, quod rectius iu BarrEeana editione
deminsoqueutiScripturiB tesLmionio tua pronomeu,
laudari visum est. Sedettotumhuuclocumaverbis
quod deerat. El erit vila tua, cum GrEeco Kai Edtai
Hoc eliam curse, itc. cum suhsequeuli Scripluras tes-
Zwr^ (Tou.
timonio, Pamelius, et qui eum describil Fellus, prse-
'
Al. //oc quidem, et paulo post, quem petierant
tereunt, scnbarum, ul videtur, oscitautia.Baluzius
Judeei.
^ Habet i/(Md et velus Oxoniens.edilalii reticcnt. ita se hait ex cod. Saugerman, locum restituisse,
mutataetijminterpuuctioue,quumBarrEeus, Landiu
Hdec quoque ex Cjrillo ad numeri usque 21. linem
aiiLua roitiluisset, cui et iaub isLa;c debelur. C-dele-
Iranstulit RuUnus iu sua.
uum. 26. et 27. RuUnus
ruiu hffic etiain ex Cyrillo
" RestUuimus ex plerisque aliis, per aquse
libiis
accepit.
baptismuiac[permarliiriumprofusioiicsanguinis:pro
quibus antea minus recte eiul.pe?- aquam baptismi, Plerique alii Bosor legunt, pro Bosra. quod est
i

el per inijstcrium profusionis sanguinis. quidem in Hebrffio mS2 non autemin Grfflco S.
' Suirecimus vocos in latere ex librisiisdem.quiet quoque CvrUius, a quo hsec No.ster derivat. Bosor
inferius pius habeut icarco et fons redeinptionis, etc. egil, quod tum ex veleie codicum scriplura, tum
* Apud alios, sed frigus (Grgec. y.al <J'">:°?) ^' pruina exsubiiexa ibi uominiseLvmologiamauilestumest.
Patrol. XXI. 12
 :

363 RUFIXI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 364

sraf Quare rubicunda sunt veslimenla lua, el indu- ^ Qux ulililas in sanguine meo, dum descendero in cor-
mentum luum tanquam in torculari calciilum {Esai, ruplioneml {Psal. 29. 10.) ? Et itcrum : Descendi ' in
(63. !.)? Unde el ipse rcspondil TorcuUir calcavi : limum profundi, el non est subhinlia [Psal. 68. 3-).

solus filix Sion (Ibid. 3). Solus est, qui peccatum Sed el Joannes dicit Tu es qui veniurus e.', (in in-
:

non fecil, et abstulit peccala [Al. pe c iliim] mundi. feruum sine dubioi an alium expeclamus (Mallh.H.
Si enim poluil per unum homin^m mors inlroire, 3 UnUe et Petrus diiit: Quia Chrislus murti/icatus
)

quanto maj,'is per uium hominem, qui et Deus carnc, vivificatus aulem spirilu ' qui in ipso habilal,
erat, potuit vita reslilui ? eis quis m carcere conclusi eranl , descendit spirilibus
26. Refertur etiam quod aceto potatus sil, velvino prsedicare, qui increduli fuere in diebui Noe (/. Pet. 3-
myrrhato, quod esl amarins felle. Audi quid de hoc 18 ;. In quo eliam, quid operis in infeinum [Al. in-
Propheta praedixerit. El dederuni, inquit in escam ferno] egerit, dcclaralur. Sed el ipse Dominus per
meam fel, el in sili mea polavcrunl mc acclo [Psal. Projihetam aicit, tanquamde futuro: Quianonderc-
68.). Ad qjse respondens jam tuncMosesdiccbatde linqucs a>iimim meam in inferiio, necdabis sanclum
populo illo : Exvineis Sodomoruiu vitis eorum,el pal- luum videre corruplionem (Psal, 15. 10-). Quod rur-
mes eorum de Gomorris [Al. Gomorra] uva eorum, : sumpropheticenihilominusoslenJitimplelum, cum
uva fellis, el holrus amariludinis ipsis [Deul. 32- 32.). JB dicit : Dominc eduxisli animam meam ab infenio, sal-
Et ilerum exprobanseosdicit: Pop«/«ss(i(i/!/se(Ho« vasli me a descendenlibus tn lacum{Psal, 29.). Sequi-
sapienx, hsec Domino relribuisli [Ibidem 6 )
"? Sed et tur post hsec :

in C inticis* eadempraenunci.intur, ubi tli.im hortus 29. Trrtia die resurrexit a liORTuis.Resurre-
in quocruciflxus est,designatur. Dicit ergo: Iniravi ctionis ' quippe gloriainCliristo clarincavit omne.

in horlum meum, soror mea sponsa, el vindemiavi quod prius inliriuum et frafiile videbalur. Si tibi
myrrham meam {Cani. 5.) : ubi evidenler vinum paulo anle non putabalur osse possibi:e, usque ad
myrrhatum, quo potalus est, declaravit. mortein venisse immorUUem: ;ispice nunc, quia qui
27. Et spiritum post hsec scribitur reddidisse. devicti 90 morte, resurrexisse diciiur, nonpolest
Praenunciatum fuerat, et hoc pcr Prophet.imdicen- esse mortalis. Sedbonitatem in hoc inleUige cn ato-
tem ex persona Filii ad Patrem In manus luas^ : ris, quia ' ille eousque le sequeudo descendit.usque-
commendo spirilum meum 30 6.). Sepultus
[Psal. quo tu peccandodejecluses.Neccrealoremomuium
perhibetur, et lapis ma;,'nus appositus ante oslium Deum impossitjilitatis accuses,utibi putesopus ejus
monumenli. Accipe eliam de hoc quid piopheticus caducoliipsupotuisseconciudi, quoiUesalutemope-
per Jeremiara 89 sermo prsedixerit : Morlifwave- ratui us pervenire non posset. Inferna el superna
runl iuquit in lacum vitam meam, el posuerunt lapi- r nobis dicuntur, qui certa corporis circumscriptione
dem super me{Thren. i. 53.). Evidentissima hsec se- conclusi, intra regiouis prajscriptae noliis terminos
pulturae ejus indicia propheticis vocibus designata continemur. Deoaulemqui ubique esl,et nusquam
sunt. Accipe tamen et alia. A conspeclu, inquit, ini- deesl, quid infernum est, aut quid supernum? Ve-
*•

quilatis abtalus esl juslus, et ' in pace esl locus ejus runtamen in assumplione corporis eliiim ista com-
{Isai. 57. 1.). Et alibi : Et dabo malignos pro sepul- plentur. ResusciUilur caro, quae reposita fuerat in
lura ejus {Isai. 53. 9.). Et item alius : Recubans dor- sepulcro,ut ailimpl' retur illud,quod dictum esi per
mivil ut leo, ct ut calulus teonis ;quissuscilabit cum Prophetam -.Quia non dabissanclum tuunx viderecoi'-
{Genes. 49. 9.) 7 rupiionem [Psat. 15. 10). Rcdiit ergo victor a mor-
28. Sed etiam quod in infernum desccndit, evi- tuis, iuferni spolia secum trahens. Eduxit enimeos
denter pronunci.itur in Psalmis,ubi dicit : Ei in pul- qui tenebanluramorte, sicut etipse praedixerat.ubi
vcrem morlis deduxisli me {Psal. 21. 16.). Et iterum ait : Ci(i»( exallaius fuero a lerra,omniaadme ipsum '

* Adduntquid amcum Pamelio, Can(icori(m quod : ' Prselermisso quippc adveThio. quodet Morellius
plerique tacenl, tieiiue ad lit, quein Nosler de-
alii el Pain^ liu~ rcliueiit. Iiabent cuiii ii-dein aXii, gloria
sci'ib;t, Cyiilius. V'ic;ssiin uos nie.i, quod B.irraeus i'i Chrislo.omne quod prius in/irmum el frngile vidc-
plus habebalad nomeu sjjohsi,
deleviinus librorum T\ balur, absoivil minus equideiii bene; lum videbalur
:

ferme omniuin auclontaie. Videsis Cyrillum num. pro pulabalur.

29 et 32. et seq. ' lidein. (/liiacousquc i/iemiseranciodesceiicfi/.Paulo
'"Cod. San;;ermanensis Commendabo: lum alii ex eli im
posl, idreparalurus habcnt prosalutem opera-
editis, Sepulltis quoque perhibelur el lapis maijnus lurus deuique lerlio ab hoc versu, inlraprsescripUe
:

posilus, etc. Atque heic confer Gyrilliim nuiii. 35. nobis legis lenninns pro iii(r<i rcyionis. eto. Minus
* Apud alios, el rvil in pacc toeus ejus, el malignos certe beneprioribus duobus locis teitioauteniom-
in scputlura. MoxFc)lus Becumhens, pro Hecubans. nino viliose. Caussa mali, Barra^uiii noiicousuluis-
Hajc Hulinus omnia de Chrisli sepultura exaliaC.v- se. Huliiius hiec ct seiinenli.ipaulo llberius exCy-
rilli Calechesi, sive XIV. num. 3. lr?nscribit. iillolaiidataCatechesiXI\',num.4 etsei|.compiIavit.
* Nobiscum, sive cum b.irrajo, Morelliiis i-t Balu- A.Ui,quod infernum esl, aul quod supernum pn''!.
''

zius ex codice Sangerman. leyunt alii iirscenfli:<ii. : absqiieinlerrogaliouls nota tum, iraro qumdepo.-ii : i

Tum vi-rba in infernum sinedubio, desiintapud Uem- eral, et mox, adimplcrelur, quod ilicliim csi, li\'\\"
bold., Er.isin et Pamel. Moiellius iii infcnw \\a.Ui'X. illud proiioinine deniqtie pro licdiit, B.iluzius iniii
:

* Legunt alii omncs, viviftcalus auiem spinlu. In Saiigcrmaueusi cod. Remboldo, Morellio atque Era-
ipso.ail^ei.i quiincarcere inctusi, etc. Nobis BarriC.ina smo Hcdil.
leclio, et ad verum proprior videlur, ttad Graecum, Tacenl ipsum pronomen alii plus vero mox lia-
'
:

!|(dO7;«ir,0ci; ii Tii) ir<£J(i.aTt. 'Ev <[> xai toU x. t. ).. bent^f/uia mo»i(meiiia, etc. Paulo post ilerumdeha-
 365 COMMENTARIUS IN SYMUOL. APOSTOL. 366
traham [
Joan. 1-2. 32.). A.tle&l;:i\,\.\T ixalem dc hoc \'' soporatus suin el cxsurrexi, (/uoniam Domimis sus-
Evaugelium, cum dicit: Monumenta aperta sunl, el cepitme{Psal . 3.). Uetn in alio: Propler miscriam
mullacorporadormientiumsanctorumresurrexcruntet inopum et gemilum pauperum nvnc exsurgam, dicil
apparuerunl multis et ingrcssisunt in sanctam civitatem Dominus [Psul. 11.), El alibi, sicutjain superius di-
{Matlh. 27. 52.) : illam sinedubioingressi suntcivita- ximus Dominc, eduxisli dc inferno animam meam,
:

tem, de qua .-Vposlolus dicil Qua; autcm sursum est Je- : sahasli me a desccndentibus in lacum{Psal. 29.). Et
rusalem libera est, qux esl maler omnium nostrum ia dMo^loco Quoniam conversus vivi/icasli me„ el
:

{Galai. i. 26.). Sicut el ad Hebrseos iterum " dicil; me {Psal. 70.). Evi-
de abijsso terrx ilerumrcduxisli
Decebalcnimeumproplerquemomnia,perquemomnia dentissime in octogcsimo septimo Psalmodeeo di-
qui mullos fdios in gloriam addu.xeral, a ucloremsalulis citur: Et faclus est sicut liomo sine adjuotrio inter
eorum per passionemconsummari{Heb.'2. 10.). Igitur mortuos libcr. Non dixil liomo, sedsiculhomo.Sicut
cousuramatam passionibus caruem humanam, quae in homo euim eral, qui[.4/.arfrf. eliam]
descenderal in
mortemcecideratperproloplastilapsum, resurreciio- infernum: sed iuter 92 mortuos liber erat, quia a
nis virtute g| reparatain.indextera 'Deisedcnsin morte teneri non polerat. El ideo in [Al. una] uno
altissimiscollocavit : utelApostolus dicit : Quisimul natura humaniefragilitatis, ' in aliodivinsemajesta-
excilavit nos, simulciuesedere fecii in ccelcstibus {Ephes. B !•'" potestas esleuUilur. Oseeaulempropheta etiam
2.).Hio enim erat ligulus, qui ut Jeremias prophela de lertia die manifestissime prouunciat hoc modo.
docet, Vas de manu sua coUapsum et confraclum, Sanabit, inquit, nos posl blduum: in die autem tertia
rursum etevavit manibus suis, elreformavil, siculpla- resurgemus el vioemus in conspeclu ejus {Osee 6.).
cuit in eonspectu cjus [Jerem. 18). Placuit autem tlsec autem ex persona eorum dicit, qui cum ipso
ita, ul corpus quud mortaleel corruplibile susce- die tertia resurgeules, de morte revocanlur ad vi-
perat, de sepulcii petra levatum. et immortale at- tam. El ip»i sunt, qui dicunl: Dte terlia resurgemus,
que incorruptibile elTectum, jam non in lerre nis. el vivemus m conspectu cjus {Ose 6.). Esaias vero
sed in caelestibus et Palris dexlera '
collocarit. Ple- aperle dicil: Qui^ eduxil de lerra paslorem magnum
nai sunt his saciamenlis Scripturee vetens Tesla- ovium Sed quod et mulieres visurse
[Esa. 63, 11.).

nienti. NuUussuperhucprophela, nullus legislator, essent resurrectionem ejus, Scribiset Pharisseis el

aut psalmugiuphus siluit, sed omuispene sacra de populo non credente [Al. credeiilibus], etiam hoc
his pagiua loquilur
idoo superfluum videlur immo-
: prajdixit Esaias his verbis Muiicres, quss a venilis a
:

nos ad congreganda lestimonia. Pauca lamen

rari speclaculo, venile: non enim esl populus habens inlel-
admodum ponemus, ad ipsos fontes divinorum vo- lecium [Isai. 27. 11.). Sed etiam [Al. el] de illis

lumiuum remiitentes eos, qui polare abundautius p 'mulieribuSjqase postresurreciiunemperrexissead

cupiunl sepulcrum dicuniuis et quaesisse eum, ct uun inve-
30. Dicit ergo slaiim iu 1 salmis: Ego dormivi ct nisse, sicut de Maria Magdaieue, quse refertur ve-

bent in prseposilionem,ubidicitur!)is(:i)ic(anicu'i(a- suITecimus ex ahis libris, quurum tamuu plerique,

tem; deuiquu sequeutau verborum pericopem, sine exceptis scilicel PcUjelio, 1-robtnio et veicie edi-
dubioingrLssisunlcicilalem, quamelMurellmshabet tioue, verbum potestas, quud subsequiiur, omitlunt.
elcod. oaugt-rmaueusis (tautum quoa sanctam pru KebCiipsi.uus eliam pauiu pObt prsenanlial, prujufo-
sunt iegit) alii prorsub iguoram, vitio, ul vidttur, uunlial. Porro hiec Kuliuus ab Cynilo cumpilavit,
veterum hbrariorum, qui sul^mni lapsu, quum idem maxime veru usee teslimouium, el quem illi beusum
verbuiu recuiTit, intermediaomiltunt. Iribuil.
* Alque heic ilerum uhi, e.\ceptis Apudalios crfdci/, quod pruprius estGraeco avayotYMv
Baluzio excod. '

Sangerman., Remboldo el MoreiUo, taceut Taceut .S.Pauli Epist. ad HebicBus Xill. 21. ut ecuniiario
vero hictiameumpronomtu, quod sequitur, caetera cduxit piupiius TO) Isaias avaotoisa;. sciiiceL ex am-
leguul, etper quem omnia, muiios liliosingiuriam ad- bubus, quemaduiodumeduori i^yriihauorumuperum
ducenlem. Paulo post pru pussioncm coaices.Vlss. probe aduoiaium est, 1'. CynUus sive meuionaj
RemboiUus. hrusmus /^ussioncs, pneferunt. Tumjun- lapsu, sive etiamdeiudustria.iccliouemhancsuam
cUset codicibus MbS. et vetereediliuue Oxonieus., cuuciuuavit: Kubnus ex eo buua, ut aiauut, title,
Igilurcousummatampassiunibuscarnein,alqueineam trauscripsit.Habtt Esaias 6 ivaocSaua; £x c?,; Oa/.aa-
proloptasli lapsum resurreclionis virlule reparatitm. |-\ Tov 7ioi[j.£va Ttov TtpooaToju
ii-r\z, Qui eduxit de mari :

Alii plerlque omnes, in dexlera sedis Dei allis-

^*
paslorem ocium. Quamquamex rr;5 Y?,? de terra,
simi rollucavit; unde el Apostolus, eic. minus recte. ;
codices alii et Patrespermuiti prffiferunl. Aposlolus
Piacuissel eliam Baluzio magis cod. Saugermauen- habet, 6 avayaywv £x vsxpujv tov itoinEva Twv TtpooaTwv
sisiectioi)! altissimis. Mux iidem consuscilavit IxkIl- Tov (ilyxv Qui educit de murtuis paslorem magnum
:

bentpro excilavit. ocium. Dicilur hcic quoque ex Tf,; y?,; pro ex vsxpiiv
' Ildem collocarel. Plcnse sunt de his sacramentis: iu nonnuliis coUitibus, et Palribus legi. Saltem ita-
eimoxsiiper his 1'rophela, etc. Uemquep lulopost, que illud magnum Cyriilus, ex eoque Nostcr ex
Pauca lamen, et admodum pauca ponemus, etc. Aposloio addidit.
Pro sopuralus sum, et exsurrexi ahi habent, el
•*
"Reiiceul alii mulicribus: tum in recto habent,
sonmum aepi, et resurrcxi :Sangerman. surre-
cod. sicut M aria Magdalcna (qu.imquam islud cuguumen-
xi, et mox suseipiei, pro suscepil. Tum una omnes, tu 11 cud. Sangermancns. Kembuldus, Erasmus, et
llem in atio habeut, et ilerum in alio loco. Moreihusiguoraut, refertur venisse. Moxduoverba,
_
• Expunximus
loco, quod addebalur, et rectius lyui aderanl^ suUecimus aiiorum auctoritate, ul et
libri iguorant. Vicissim paulu pust addidimus
aiii istaec in subnexo SciiptuiEB testimouio,5ue»irfi7ca;i7
autem, quud deeral: ei factus sum pro est legimus animamcainnoclibusqua;sivicu7n,elC. Locum Esaise
eorumdem aucionlale. n eundem sensum Cyrillus adlegat, ex quo Nosteri
'Verba, t(i alio dicinx majestatis, quffi deerant, dehbavit. Vid. num. 14.
 .

367 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 368

nlsse ad monumentum
antelucem, etnon mvenlo ^ Quis est Uie rexglorisei Dominus foriis ei poiens,Do-
60, flens disisse ad angelos qui aderant Quia tuU- : minus polens in pr.B/io (P.sa^ '23.1. Quae vox utique
runt Dominum, et yicscio ubi posuerunt eum [Joan. non propter di vinitatis potentiam, sed propternovi-
20.): eliam de hoc ita praedicilur in Canlicis Can- tatemcarnis isrendenlis ad Dcidexteram ferebatur
\lC0Tmn:In cubiti meo quiesivi quem dilexit anima alibi94 '"^em David Ascendit Deus in ju.
Dicit et :

mea:in noctibus quxsici eum el non inveni [Cant. bitalione, cl Dominus

46 ).In voce
in voce lubae [Psal.
3.). De illis quoque, [Al. quae] qui invenerunt eum, etenim lubae mos esl victorem redire de praelio. De
el tenuerunt pedesejus, praediciturin CanticisCan- ipso quoque « et illud dicilur: Qui sedi/ical in ca'!'
ticorum. Tenebo eam, et non dimitlam eum, qucm ascensionem suam (,Amos 9.). Et item alibi: Qn
dilexit [Al. dilexeril] anima mea (Ibid. i). Haec inte- ascendit super Cherubim, volavit super pennax vet\to-
rim pauca de mullis • brevitati enim studentes,
:
rnm [Psal. 17.).
plura coacervare non possumus. 'i-2. Sedere quoque ad dexleram Patris. carni'^
93 31. ASCENDIT AD C^LOS SEDET AD DEXTERAM
^'

assumtae mysterium est. Neque enim incorporea'

PATRlS:lNDEVENTURUSliSTJLDlCARBVlVOSETMOR- illinaluraeconveuienter islaabsque assumtionecor-
Tuos. Gjnsequeuti brevitate ia liae sermonishaec uis ^"
aptanlur: neque sedis ceelestis perfectio divi-
conliuentur, in quibus, quod dicitur quidcm palam B nis naturae, sed humanae conquiritur. Undeel dici
est: sed • requirilur, quo sensu intelligi debeant iur de eo: Parala esl sedes ' lua, Deus. exlunc,a
quae dicuntur; nam ascendisse, el sedere, etventu- seculo lu es {Psal. 92.), Parala igilur a seculo sedes
rumessenisi secundum dignitalem divinilatis intel- qua Dominus Jesos sessurus eral: in cujus
est, in
ligas, aliqui Iperhiecliumjuae Irdgililalis videbitur nomine omne genu ftcclalur,cxlestium, terreslrium, et
indicari. Consummalis etenim his quse iu terra ge- infernorum, et omnis tingua confilealur ei, quia Do-
rebantur, • et animabus de inferni
caplivitatc revo- minus Jesu.s est in gloria Dei Patris {Phil. 2.). De
catis.ascenderememoruturadcaelos, sicutpropheta quo et David ila refert : Dixit Dominm Domino meo,
praedixerat: Asccndcns in allum,caplivam duxil ca- ponam inimicos luos sco-
sede a dextris tneis, donec
plivilalem, dedit dona hominibus Psal. (}~ ; Ephes. pedum tuorum IPsal. 100.). Quae tamen dicl.i
bellum
4.). Illa sciliccl dona, quae Pelrus ia " Aclibus.Apo- Dominus in Evangelio disserens, dicebatad Phari-
slolorum de SauctoSpiritu dicebal: Exaltalus igilur saeos: St ergo David in spiritu Domitium voeat euni.
dextera Dci, effudil hoc donum quod vosvidelis et att- quomodo Filius ejus est {Matth. 22.)? Per quod
dilis [Aclor. 2.). Donum ergo SpiritusSaucti dedit oslenditsesecundum spiritum Dominum, secunilum
hominibus, quia captivilalem, quamprius diabolus caruem flUum esse D.ivid. Unde el ipse Dominus
per peccalum deduxerat iu iufernum, Christus per r iterum dicit: Vet uniamcn dico vobis, Amodo tidcbi-
morlis suae resurrectionemrevocavit ad caelos. A- tis ftlium hoiitittis scdcittem ad dexteram virltitis Dei
Ecendit ergo ad caslos, non ubi Verbum Deus ante- {Ibid. 26.). Et Petrus Aposlolus dicit de Christo,
non fuerat (quippe qui erat semper iu caelis, et ma- Qui [Al. quod] est in dexlera Dei sedens in cailis {l
nebat in Patre), sed ubi Verbum caro facium anle Pet. 3). Sed et Paulus ad Ephesios scribens, Se-
non scderat. Dtniquequia novusisteingressus por- cundum operatioitein, inquit, polentix virtutis ejus,
tarum caeli ledituis et principibus vidcbatur. viilenies quain operalus esl in Christo, suscitanseum a morlttis,
natuiam caruis secreia caelorum penetr.mtem. di- et sedcre faciens in dexiera sua (Epltes.X.).
cunt adiuvicem, sicut Davidj lenus Spiritu f
Sanclo et mor-
Quod autem veniatjudicalurus vivos
33.
denuncidl, dicens: Tollile porlas principes veslras, multisquidemdivinarum Scripturarum tcsti-
luos,
cl elevamini porlse inlernales, introibit rex glorix.
cl
moniis edocemur. Sed prius quam prophelicls
'

Cod. Sangermanens. Remboldus, Erasmus, Mo-

'
eat in cselo ascensttm suum.Eliam alibi, Qui ascen-
rellius, brevtlali sludetttes posttimus, plura etrelin-
dil, etc.
quenles. Cod. bangermanensis el relicet.
Regius cod. Rembold. Erasmus, Morellius ad-
'
.Kln in cxlos
^-
Mox codices Mss. Rembold. E-' Sangerman. addaniur. Tum alii pleri-
ditntttr: cod.
rasm., Morell cottsequcnlia brevilatis tuni Sangerm- D que omnes, neque sedis cieleslis ;;ro/cc(ii»i divina >iii-
nens, cum Remboldo, alque Erasmo /la-c contittenl, tura, sed huinana conquirit. S.Cyrillusheic num. 27.
Morellius Itac cunlinct. Paulianislas redarguens, qui pervcrse adserebaul,
' Ita resliluimus ex libris aliis omuibus.
pro quo quod post cruccm i't resurrcclioncm, et regressuin
anlea erat conseqticnter: tum et nam advcrbium, in c.bIos, tunc Eilius a dextris P.itris scdere caepc-
quod dcerat sullccimus. Pro nisi, quod sequitur, «i ril: Oj yif (inquil) ex npoxoTtr,; ^7-/e tov Opovov'
legunt Baluzius, Remboldus, Erasnms, Morellius. ai.Xi i?" oJjitp EiTTiv (efjTi oi oei ytvyT,biii), xai <rjy-
Atquc heic minus rectc lcgi visum csl minori
' xaOejETSt T(|) aaTp(. :Voii riiim cx profeclti hanc nile-
pltis esl sedein: sed ex quo est {esl aulem ab eelerno
numero, (/ oiiinia... revocala. contra atque alii fer-
me omnes habent. Confer Cyrillum uum. 31. et geiiilii.s) eliam sedel itna cum Palrc. Coufer sedulo
seqq. Cyrillianam cum Ruliniana senlcntia, el alioruiu
' Apud alios Actis. Diximus hac delcclione alias. cuin iinprcssa lectione nostia.
Tacenl ulii csl, ct mox Dominus Jesus, pro (luo
'

' Pamelius quoque ila: plntus spiriln enitit-

aiii
leguut sessurus eral is, in ciijtis nnmine, elc. tuni <7C-
tiai, Tiiiiiir, n.mi etf/ircii.spra^lficunt. .Scriplurarum itti/leetitur, el conftlebilur, quia Dnminus Jcstis Chii-
testimonia, quae hinc sul>sc(|uuutur,omnia eudcm sius e.ii, elc Cod. Sangerman. genuftecleiur. VidcCy-
planc! ordin(!contextuqueRulinusabCyrillomutua- rillum num. 28
lus est. Vidcsis nura. ',>4.
Alii cdocettir; ct paulo post re/u/ rerfrfiVnri pro
'

' Alii, De ipso quoque el alias dicitur: Qui xdifl- (aii^iiam, etc. Ruflnus compilare hinc adgrcdilur
 3til> COMMENTARIUS IN SYMBOL, APOSTOL. 370

95h£eceIoquiispriEiictadoceamusillu(inecessa- A. sicutSQ kerba lavanlium: el

' sedebil conflans ct

riearbilror admonendum, quod ista fldei traditio pitrijans siculargcnlum et sicul aurwn {Malach. 3.).

quolidie uos vult deadventujudicis esse solhcilos, Ut aulein evidcatius cognoscas, quis sil iste Donii-

ut.ictus nostrosila pr;eparemus, tunquam reddituri nus de quo h;cc dicuutur, audi quid el Daniel pro-
immineuti judici ralionem. Hoc enim erat quod et pheUi priEnunciel [Al. pronunciatj Videbam, inquil,
Propheta dicebat de viro beato :Quia disponit ser- in visu ° noctis,' et ecce cum nubibus c^eli, quasi lilius

moncs suos in judicio {Psal. 111.). Quod autem dici- hoyninis venietis, et usquead vetuslHm dierum perve-
tur judicare vivos et mortuos, non ideo * dicitur, nil, el in conspectu ejus oblalus est : el ipsi dalus esl

quod alii vivi, aliimortui ad judicium veniant sed : principalus et konor el regnum : et omiies populi,
quod animas " simuljudicabit et corpora,inquibus Iribus et lingiae ipsi servienl: et polestas ejus potcstas

vivos animas, mortuos corporauominavit. Sicut et xlerna, quse non prieteribil et regnum ejus non cor-
ipse Dominus loquiturin Evangelio, dicens Nolile : rumpelur {Dan. 7.). Ex his ergo edocemur, non so-
timere eos, qui possunt corpus occidere, animx autem lum de adventu et de iudicio,sed de poteslate ejus
sed timete potius cum, qui po- ^ eeterna sit, et sine corrup-
nihil possunt facere : et regno, quia potestas
Itst et animam et corpus perdere in gehennam [Malth. tionis flne sit regnum : sicutet inSymbolo dicitur:

10.). B Et regni ejus non eril finis {Luc. 1. 33 )• Unde valde

34. Nuncjampaucis, si videtur, etiam per pro- alienus fide est, qui regnum Christi dicil ahquan-
phelas haec prsedicta esse doceamus. Plura autem do finiendum. Scire tamen debemus, quod salula-
tcstimonid cum volueris, ipse tibi de Scripturarum rem hunc Christi adventum ' conatur inimicus ad
latitudine congregabis. DicitergoMalachiasprophe- decipiendos fideles c lUida fraude simulare, et pro-
\A : Ecce ' veniet dominus omnipolens, et qui susti- fllio hominis, quiexpeclatur venturus inmajestate

nebit diem adventus ejus, aul quis sustinebit aspectwn Patris sui, filium perditionis in prodigiis et signis
ejus f Quia ipse ingredilur sicut ignis conflatorii, et mendacibusprseparare, utpro Ctiristo, mundohuic
•
subsequentem Gatechesim Cyrilli XV. quse de secun- bet el in hunc Malachiae locum Non solum ignis :

do Christi adventu, etc. inscribitur. Confer num. 2. {dicitur Dominus) sed el herba fuUonnm,, qux He-
Imperfecto atque hiulco sensu Baluzius verba, braice Borilh appcHatur, el /,A'X, mav, idest, herbam
ideo dicilur, prajtermisit.qu.imquamita baberidicat fullonum veilunt Nullibi et nusquam syuma dicta
in cod. Sangerman. Frobenio, et vetustissmi.t edi- est, neque cur ita alii legerint, divinare licet. In
tione. Xecmmuscorruptealii.Reraboldus, Erasmus, CrEeco -wv LXX. exemplari Alexandrino, nuper Ti-
Morellius, Pamelius, et qui hunc describit recens guri Helvttionim recuso. w; -v.i legilur, pro woa :

editor Oxoniensis QuiU auiem dicilur, judicare vi-

: sed et Tcoioi herba est Callimacho. Mox iidemedito-
vosel mortuos, nidquod alii vivi, alis mortui ad judi- i res eos addunt ad conflaiis,quod neque est prono-
cium veniunt ? sed animse simul, elc Autumat vero men in sacro textu. Nos verbasiouf argentum, quse
laulatus Baluzius, existimasse Ruflnum. omnes mo- vitio llbrariorum eBarrseano exeraplariexciderant,
rituros.et idrirco verbaSymboli subtilius interpre- aliorum omnium auctoritate suQecimus.
tari voluisse, ne quis ex illis concluderet, alios vi- • Deest noctis is Mss.Baluzio laudatis. Remboldo,

vos.aliosmortuos.idjudicium venluros :idquod aifj atque Erasmo. Nox ildem atquealii in nubibus: pro
ex his quBB sequuntur, hquet. Nobis ita esseacutis cum nubibus, tum perveniel pro pervenit neutrum :

uonlicuit. Quin hinc polius intelligimus expositio- bene saltem ad Griecum. Verbis quse sequunlur. ob-
nem hanc suam alj Isidoro Prlusiota Lib. 1. Epist. latusest, in Barra;ano exemplari addi-batur liber,
CCXXII. Rufinum esse mutuatum. Aitenim ille is- quod nos expunximus, utpoteintrusum ex adnota-
dem propemodum verbis, to y.fiv£76ai l^&vTa; xai tioue, qu im siudiosus non nemo ad libri oram ex
v£y.po'jc TOJTO cfTTE To xat '^^'^7^1^ xat (rwtxa ei? xptfj-.v Apocal.vpsi adposuerit.
u.vjizGHoLi xal 0'jT£ Ev QaTspou x£7(i>pt(jjifvov a/.).a
<'j7-=p
, ,
Modo laudati Mss. Remboldus alque Erasmus,
'
xotvTTjV T^iv EVTat^Oa (TJvdyEtav iiiotriiavTO, 0'jT(o
et omnis populus, Iribus, etlinguse ipsi serviunt ma^ :

xai TT,v £x;t9£v 6i'x»;v riv(0|ilvio; •J9E|o'ji7tv. Juilicare vivos

le Sed illud vitiosius, quod habentet reliquiomnes,
6t morluos, bocest, el animam et corpus vcnire injudi-
codiceSangerman. el velere Oxonien editione ex-
cium, ut ab hoc illa separanda non sil, sed sicut heic
cepta, peribit pToprsetersbit : Grsec. TtapEXs-JTSTai.
se cunjunctim gesserunt, ita el ibi mercedem siinul re-
cjf iaii^ Alias videre esl apud alios, put i Augustinum « Pronomen ex libris plerisque
ejus suftecimus
in Euchirid. a Laurent. et Gennadium MassUien-
I aliis, qui etiam pari consensu in Evangclio ha-
mox
sem, interpretationes. D benl,pro in Symholo. Nos oUm dubilavimus. quin
"Apud aliosa(ii??ia2 simul judicabuntur.et corpora ;
hoc pro illo nomen subs titutum recentiore manu fue-
et mox ipse Dominus in Evangelio dicit, N^olile, elc. rit. cum Symbolum, (^uod vocant ConstantinopoU-
' lidem venit, quemadmodumet S.Cyrillus adle- tanum. obtinere in Ecclesiis csepit. Sed cumhocce
gat : mox ingredietur pro ingreditur codex Sanger- additamentum,tan luameSymboIo, sibiquoque ex-
manensiset Remboldus ponendum proponat S. Cyrillus, cujus instilisse
,
.-
et postea udem et Reg.
) conflalores. vestigiis Rullnum. totlocisadnotatumest, nobisni-
' Vitiose alu
quol scio omnes habent, sicut spu- hil immuiare placuit quin imo verosimillus visum
:

ma. In Grseco est.quemadmodumetS. Cyrilluslau- est, ipsius ab eo pericopen Symboli laudari, quam
I
dat, (i; TToa. sicul poa. quse herba fullonum est. E- caput primum V. 33, ul volunt Luc mi EvangeUi.
, tiamjereraipell,^^ roa TtXjvovTtov, herba lavaniium, Nam ttsi de Aquilejensis EcclesiseSymbolo fortasse
;
memoratur, etn"n2 6oj-i(/i inHebrsodicilurutro- illa non fuerit, communioris tamen, et quod latius
queloco. Hieronymus ibi, Pro herba Borith, qvam obtinebat, maxime in Orientis Ecclesiis, et vulgo
nos, ut in Ijebrieo posita est, vertimus, LXX. transtu- Apostolicumaudiebat.SymboUomninoparsexstitit.
/eriiiu ^toav, ut significarent herbam fullonum, quse Vide Cyrillum num. 1. et postremis tribus ad finem
juxla rilum provincix Palsestinx in virentibus et hu- Caleclieseos.
mectis nascilur tocis, el ad lavandas sordes eamdem i'
Habent ferme rectius alii, coiiabilur, et mox /?-

vim habet, quam et nitrum. Videet nos ibi. Paria ha- deles quosqae callida, etc.
371 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 372

introducat Anlichristutn, de quo et97 Dotninus * Arit verusDominus Jesus Christus, sedebit, etjudi-
in Evangeliisprsedixit Judaeis : Quia ego veniin no- cium slaluet sicul • et in Evangellis dicil Et se-
: :

mineP itrismci, etnon recepislis me : alius veniel iij greflahil oves ab hxdii (.UaH/i. 25.), id est, juslos se-
nomiiie siio, el ipsum rccipielis [Joan. 5.). Et iterum gregabil ab injustis. Sicut Aposlolusscribil : Quia
dicil : Cnin videhitisabominalionemdesolationis slan- omnes nos slare oporlel anlc Irihttnal Chrisli, til rcci-

tem in loco sanclo, sicut didt Daniet propheta, qui le- pial tinusquisquc propria ' corporis prout gessil, sive
gil inlelligal [Mall. 21.). Daniel crgo de advfnlu bona sive mala (2. Cor. 5 lO.)- Judicabitur aulem
errorisistiusplenius ellatiusin suisvisionibusedo- non solum progestis, sed etiam pro cogilatis ; se-

cet, exquibus valde operosum esl, nunc exempla cundum quod ipse Apostolus dicit : htler se invicem

ponere, quia [-4/. qui] satisamplis narrationibus di- cogilalionibusaccusanlibus,auleliam defendenlibus in

lalalur : etideo scire de his plenius volentem , ad dic, quo judicabil Detis orculla /lominiim (flom. 2.).

ipsas raagis recensend is remillimus visiones. Sed et Sed elde his istasufficiant. Post hsec ponitur in or-
Apostolus dirit deeo : Nc quis vos seducat tiUo mo- dine fidei.

do qiiotiiam
: ttisi diiccssio vettcril primum, el revela- 35. Er iN Spiritu S.\ncto. Ea quse in [Al. hoc
lusfueril homo peccati, fitivs perdilionis, qui adversa- siiperioribus paulo laiiusdeChristosiinllradita, ad

tur et exiollilur stiper omne, quod dicittir Deus, aul gincarnationis et [Al.vel.] passionisejus raystcrium
quod colilur ila ul iti lemplo Deisedeal, oslendens se
:
perlinent. Quae dum raediainterceduntpersonseip-

lanquam ipse sit Detis (2. Thes. 2- 3. i.]. Et paulo sius ' coaplata, Sancli Spirilus commemoralionem

post :
£( 'utic revelobilur ' iniquus, quem Dominus piulo longius reddiderunt. Caeterura si solius divi-

Jesus intcrficiel spirilu oris sui.et evacuabit eum illu- nitatis rallo habeatur, eo modo, qiio in principio
minalione adventus sui, ctijus est adventus secundutn dicitur, Credo in Deo ^"
Patre omnipotente : el post

operasatanse in nmni virtvle, signis el ppodigiis men- haecInJesuChristoFilio ejus unicoDominonostro:

dacibus Ubid. 8. 9.). Et itera [Al. iterum] paulo ita jungitiir Et in Spirilu Sanclo. Illa vero orania
:

post : Eliden millcl illis Deiis operalioncm erroris, tit

qua;de Christo memoranluraddispensaiionemcar-
credanl mendacio, ul judicenlur otntxes qui non creli- nis. ul diximus, speclant. Igilur :n Sancti Spirilus

derunt veritali [Ibid. 10. 11.). Propterea er^o pro- comracmoralioue adimplelurmystiTiumTrinitatis.
pheticis et evangelicis, alque Apostolicis vocibus Sicul enim unus dicitiir l'aler, et alius non est Pa-

nobis praenunciatur hic error, ne' qui pro adventu ter: et unus dicitur unigenilus Filius, et alius uni-

Chrisliaivenlnmcredint Antichristi: sed siculipse genitus ' filius non est ita et Spiritus Sanctus
:

Domlnusdicit: Cmn dixcrinl vobis: ecce Cbristus hic unus est. et alius non poiest esse Spirilus San-
aut ecce illic. nolile credere. Vetiient enim multi pseu- C '^'"* ^^ *^''=° ^"^'' dislinctio per.sonarum. alVcclio-
dochristi, el pseudoprnphelse, el seducent mttltos nis 99 vocabula secernuntur : quibus ille Pater
[Afatih. 24.).Sed quomododeraonstraveritjudicium intelligalur, ex quo orania, et quiaipse non habeat
veri Chrisli, videamus. Sicul fulgur, inquit, de 0- palrem ; isteniius[.4i. Filius vero], tanquam qui ex
riente resplendet usquein [Al ad' Oi:ci'ientein,QQ ila Palre natus sil ; el [Al. lac. eij hic Spiritus Sanctus,

eril advenlus filii hominis (Ibid.). Cum ergo advene- tanquam de ulroqueprocedens, el cuncta sanctiQ-

• Pieeponunt alii ipfc quibu=cum deinde et nos, :

modum superius fecimus suis proprie Incis, ubi ot
Ouia efloproci-florescripsimus et suhsequente Mat- :
rei caussas addimus. P.iulo post alii, Igitur 6.i"'(i
thseilocoCion [iro Tunc atque alia interius leviora. :
Spirilus mentoratione.
Quol seiuilurpiTori.i resigendum suspicor in erm- i Tacent filius alii : et infcrius terlio ab hoc ver-
nis. scilicot .Vntichrlsti Mutiiatur, autem haecRun- SU ctquodipse nonhabeat Patrem, i'i-
sic prajferunt.
nus ab C.vrillo num 1 1. et seqq. lius vcrn lanqttam, qtii rx Patrc nalus sil, et Spirifnx
'Ilaetcod. Santrermanens. Morellius, et vetus Sanclus lanquam de Dei orc procedcns, etc. lU c;pli'-
Oxnniens, edilio habent alii deleclanietn :
; qui et ra bcne seque habeant. posiremum hoc certe d,- ihn
paulo post e.vlollil se pro exlnlUlur Icgunt, et fermc ore, pro de utroque, connctum pnsteriore manu vl-
rectius deinde lanquam gil Deus, absque ipse^ quod detur. Econlrario hiijus, qu im Harrseus unico lii-
neque in Grseco sonat. Ixl, lectlonis verilaiem ut aigumenta practcrram
' Haud
recte .alil omnes rcoelaliihir. inquil.iniml- n qu;v; hiic roferreNotariiinangiistiinon patitur l|'>a

cus, pro iniqtitis ncmpe in Croeco i'vo;ji'); est, non

:
evincll Kunnianse oralionis series, ulnue instiliUa
e);6p4;. Confer Cyiillum num. 15. aquo ha;c Noster
disputatio de rcl itioiiibus P;arisad fllium, et vlcis-
siiii, deque Spiritus .sancli proccssloue ab utrniiw.
delibavit.
CiBterum lia;c ox Cyrillo tolidem propemodiim v. r-
' Alii. )ie quis, et mox credal : lum sed cl ipsc el
bis (iiimd iniium i-sl, Toutlee non animadverli--;
paulo posl demonslrabittir pro dcmonslraverit,
Idem sinit Evnngelium dxcit; et Mox Balu7ius
Nostor iii Latiiuim rcfudil. Sic ill'' Calechesi W I

'
num. 3 'uiiiif eI; Ittiv i (-"leb; i naTT,p, xal ovx -it:
:

eum Sangermanens. rod. iusins srparrihii. prn sc- 0£'JT£po; KiTT.p- xai (iirsEp ci; eirriv o jiOvoYevb; -ii;
gregaliii neutrum verbum habentalii ediii. sed '/
; xai .\'Jyo; Toi HEoi». x«i a^eX^bv oOx e/ei' oO:i.'; iv
justos ab injtislis, Morellius, idesl, jiislos ab injustis. EffTi -b oytov llvEv|j.a novov, xal fieOTepov oOx ETfi
' Falso alii, vetere dumlaxat editione Oxoni"'nsi TtvEOiia Ii6ti|iov aOrili x, t. ).. Sicttl utius est Dru.i /'il-

exccpta, propria operis sui, pro rorpnris. Quippe et tir,el iilitis twn est unigrni-
Patrr: et siettt utitis c.v/

Grsece habel sacer tcxtus, xi oio -oO aw|ji«To; quid : lusEilius, Verhtim Dei, el fralrrm tion habel i/'i «I :

quid PamcliMs reponat. Splriliis Sanclus unus r.v/, rl aliiis Spriilus ipsi pnr
• Ila i'l Ii.iUi7,ius cx
cod. Sangerra. Reraboldo, al- lionorr iion esl, etc. quaj ips;i Hulini fermc sunl
qiic Erasmo : alii cooplata. verba.
'
Ablativospro accusativis restituimus, quemad-
 :

373 COMMENTARIUS IN SYMBOL. APOSTOL. 374

cans.Utautcm'unaeadcmquc,inTrinilati! divinitas j^ Moysi r|uinque libri sunt traditi, Genesis, Exodus,
doceatui' : sicut ijiotuin est, in Deo l'alre credi. ad- Lcvilicus.^.Nuineri.Deiilerouomium.l^osthseciesus
jecta prsepositioae 1» ; ita et iii Christo Filio ejiis, Nave, Judicum simul cum Rulh. Quatuor posl hsec
ita et in Spiiitu S.incto memoratur. Sed ut inanifes- Regnorum libri, quos IIebra;i duos numennt: Pa-
tius liat, quod dixiinus, ex consequentibus approba- ralipoinenon, qui dierum dicitur liber : et EsdriB
namqiie post tiunc sermouem
bitur. Sequitiir : duo.quid apud dlos^inguli compulantur, et Hester.

3tj. SaNCTAM ECCLKSIAM. REMISSIONUM PECCA-^'

Prophelaruin vero Esaias, Jeremias, Ezechiel, et
TORUM HUJUS CARNIS RESURRECTIONEM. Nondixit Daniel:pr£eterea duodecim Prophetarum liber unus.
[.U.dixi], insanctamEcclesiam.necinremissionem Jobquoque, et Psalmi David siu,L'uli sunt Iibri.'Sa-
peccatorum, nec in carnis resurrectionem: si enim lomon verotres Ecclesiis tradiiit.Proverbia, Eccle-
addidisset in prspositionem,uua' cum superioi-ibus siastes, Canlica Canticorum. In his concluserunt nu-
eademque vis (ieret. Nuncautem in illisquidem vo- merum librorum veterisTestamenti.Novi veroqua-
cabulis, ubi de divinilateordinaturlides,inDeo Pa- tuor Evangelia, MatthtBi, Marci, Lucse, et Joannis,
tre dicitur, et in JesuChrlsto Filio ejus,etinSpiritii Actus Apostolorum, quos describit 5 Lucas. Pauli
Saucto. lu caeteiis vero ubi non de divinitate, sed Apostoli Epistolse qualuordecim.Petri Apostoli duae.
de crtaturis, et de m.vsteriis sermo est, in prsepo- B Jacobi fratris Domini et ApostoU una. Judoe una.
sitio non additur. ut dicatur, in sancta Ecclesia Joannis tres. Apocalypsis Joannis. Haec sunt quse
sed sanotam Ecclesiam credendam esse, non ut Patres iutra canomen concluserunt, et ex quibus
Deum, sed ut Ecciesiam Deo congregalam. Et re- fidei nostrse asserliones constare voluerunt.
missionem peccatorum credant esse nou in remis-
•*
38. Sciendum tamen est, quod et alii libri sunt,
sionem peccatorum: el resurrectionein carnis cre- qui non ^ canonici, sed Ecclesiastici a majoribus
dant, non in resurroclionem carnis. Hac itaque prse" appellati suni, id est, Sapientia, quse dicitur Salo-
posilionis syllaba, crealora creatuiis secernilur, et monis, |0I et alia Sapienlia, quas dicilur Dlii Sy-
divina separantur, ab huinanis. Hic igiturSpi itus rach.qui liber apud Latiuos hoc ipso gener.ili voca-
Sanctus est, quiin veteriTeslamentoLegemetPro- buloEcclesiasticus appellatur, quo vocabulononau-
phetas, in novo Evangclia,et Aposlolos inspiravit. clor libelli.sed Scripturee qualitas cognominata est.

Unde ct 100 •^PO*'''*''^* dicit: Onis scripturas diuini- Ejusdem vero ordinislibcllus est Tobise et Judith,
'

lus inspirala, utiHs esl ad docendum {'i. Tini. 3 ). Et et Machabeeorum libri. In novo veroTesiamentoli-
ideo, quae sunt uoviac veterisTesiamenti volumlna, bellus, qui diciturPastorissiveHermes-. quiappella
quae secundum majorum traditionem per ipsum tur Duae viae, vel Judicium Prtri. Quse omnia legi
Spiiitum Sanctum inspirata creduntur, et Ecclesiis.c
*- quidem ia Ecclesiis voluerunt, non tamen proferri

CLristi tradila, compflens videtur hoc in loco evidenli ad auclorit item ex his fldeiconririnanJam. Caeteras
numero, sicut ex Patrum monumentis accepimus, vero Scripturas apocryphas nominariint, quas in
designare. Ecclesiis legi noluerunl. Haec nobis a Patribus tra-
37. Ilaque veteris Testamenti, omnium primo ditaJ sunt, quaeiutdixi) opportunum visumesthoc

* Erat minus recta metathesi, in una eademque vetustis editionibus, epistolas qualuordecim , Pelri
Triniiale. contra atque habentlibri aliiomnes.Cou- Aposloli duas et qiiae se^.piuntur omnia in accusand-
fer Cyrilluin num. 4. Hanc exiguge particuls in di- casu pi reclo, quem oliin et Pamelius retinuit.
slinct oui-m in Symbolo, m
ixiine urijet S. Ephipha- ^"
Expunximus verbura, quod redundabat.
si(i!(

nius ad Spiritus San;ll divinitatemadstruendam, JIox quae primo occiirrunt verba, quie dicilur, ulU
Lib. adveis. Hsereses, haeres. 74, qu£e Pneumato- hunc locuiu,Mii'ifice,ait
praeleriniltunt. B.iluzius in
machorum est. sCfJJ; yip t| exBsui; oiAoXoyei x' T. A. placet editori Oxoniensi RuQni de his veteris
hisec
qnaj describere, longum est. Testamenti libris sentt-ntia. Sed unum est, quod
^"
Addiint cum Barrseo Caiholicam tieic et paulo observatum veUm. RuQnus hos libros in canonem
posl Pamelius, Frubenius, et vetus editio Hierony- uon admittebat, sed nec eos vituperabat,nec Eccle-
miana. Conlra alii editi aeque atque mss. libri tacenl, sias, a quibus recipiebantur.Cum enimnonduminter
nequeipseporroRulinusexplicat.Vicissimnos/iiyHS omnes Ecclesias ea de re convenisset, m.-rito ad-
pronomen ad carnis rcsnrredionem, quod Barraeus ]) mittendi, aut non admittendi venii dabalur,et pe-
aliique nonuUi i.:.'no'abaat, addidimus, ipso eti.im tebiturvicissim. .A.lloageaIiaProtest,intiumagendi
PameUo suffraganle. ratio, qui his libris omnium consensu receptis no-
' .Alii una endcmquc vis fuisset, cum supcrioribus lam erroris inusseruut ac Ecclesi is quae recepe-
: ,

quibuscuin et non paulo post Jcsu nomen supple- rant, improb ire ausi sunt et damnare.
mus. D.'inde illi de crealuris ac mysleriis, tum, rficafur Tacenl vcro aUi. et paulo post Hermatis, legunt.
i

in sanclam Ecclesiam, el iion «< in £)ei<m, etc. Cod. Baluzius, cum duobusmss. Hcrmelis Morellius no- :

Sangennao. Dei congregatam. biscum Hcrnies: alii Hcrmce. Mox pro Judicium Pctri
" lidem crcdendam esse qui et deinde alterum
: cod. Re^'. habai Judicinm secnndum Pelri, Sanger-
credanl omiltunt. Paulo post /s ergo spirilus, etc, manensis,etveteresediti,Judicii(msecui!rfi(mPi?()'i(OT.
et inferius /!i.5')'"me))ti, pro Teslamenli. Voculas siin( 7!!«; alii reticent. Mox ubi dicitur,
j

° .4ntea erat yumerus. Tuin alii Post hos: cod. prima sibi Ecclesiam ac fidei etenienla. quemadmodura
Tangerman. Rt-mboldus, Er.ism. Morellius. Pos< hoc et Pamelius ex Hierouymianis duabus ediiionibus et
Idem p lulo post dicriminen occarrere, Baluziusad Felus cum vetuslissiina editioneOxoniensiretinet.
notal. Mos. pro Judican viliose erat Judicium pro : Baluzius rescripsit, prima pdei elemetila, verbis sifti
Regnorum, nouulli habent Regum. Ecclesice ac quge vitiose iuterseri sibi videbantur,
' Plerique alii. Salomonis vero Ires Ecclesiislradili : expunclis aucto itate codd. mss. et vetustarum Cy-
Fellus aliique iradidil. priani editionum. Nnbis BL.rrasiniPxempIarispolior
« lidem descripsit tum Baluzius ex cod. mss. et
: auctoritas est, et pluribus uti ouffragus videtur.
 :: 1

375 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBVTERI 376

in loco designare, ad instructionern eorum qni pri- Acarnis noslrse negat passionem Domini et nalivi-
:

ma sibi Ecclesise ac fidei elemenia suscipiunl, ut titf-m nonin verilatecarnis. sedinphantasiisfuisse

sciant, ex quibus sibi fontibus verbi Dei haurienda conflrmat. Concilium vanitalis est. quod PauiusSa-
sint pocula. mos^tenus. et ejus posl hunc successor Pholinus
'

39. Tenet deinde sanctambcclbsiam.raliofldei, asseruit. Christum non fuisse ante sccula natumex
Caussam jam superius diximus, cur non • dixerinl Patre, sed ex Maria coepisse et non eum Deum ho- :

eliara hic, insanclani EccIesiam.Hicigiturquisupra minem natum, sed ex homine Deum factum existi-
in uno Deo credere edocli sunl sub mysterio Trini mat. Concilium vanitatis est, quod .\rius atque Eu-
tatis, credere etiam hoc debent.una messe Ecclesiam nomius docuit, qui Filium Dei non ex ipsa Palris
sanclam, in qua est una fldes et unum baptisma.in substanlia natum, sed ex nihilo creatum* volunt
qua unus Deus creditur Pater. et unus DominusJesus et Filium Dci habere initium, el minorem esse
Christus Filius ejus, et unus Spirilus Sanctus. Ista Patrc ; sed el Spiritum Sanctum non |03 solum
estersro sancta Ecclesia, non habens maculam,aul minorem esse Filio, sed et miltcndarium as-
rugam.Multi enim et alii Ecclesias congregaverunt serunl. Concilium vanilatis est el quod alii aiunt,

ut Marcion '", et Valenlinus, et Ebion etManichaeus qui Filium Dei quidem de subslanlia Patris faten-
'

et Arius, et caeteri omnes hseretici. Sed illae Ecole- g tur,Sauctum vero Spiritum separant el secernunl
siae non sunt sine maculi, vel rugaperfidia; :etideo cum utique unam eamdemque virluteraetdivinila-
dicebat de illis Propheta, Odi Ecctrsinm mationan- tcm Trinitalis ostendat Salvator in Evangelio, cum
tium. et cum impiisiioii sedebo. De hac autem EC"".le- dicit. Bapticale omnes gentes in nomine Patrisel Filii

sia, qua fidem |02 Christi integram servat, audi et Spirilus Sancti [Mattli. 28.). Et est aperte impium
quid dicat Spiritus Sanctusin Canticis Canticorum: separari ab homine, quod divinilas jungitur. Con-
Una est columlja mea, una est perfecta ' genelrici suce cilium vanilatis est et hoc, quod olim congregavit
{Cani. 6- 8 ). Qui ergo hanc fidem in Ecclesia susci- perlinax et prava conlentio. asserensChiislumcar-
pit, non declinel etcuminiqua
in concilio vanitatis, nem quidem humanam suscepisse, non tamen et
gerenlibus non introeal. Concilium namque vaniiails animam rationalem cum ulique et carni et animae
:

est, quod ° agit Marcion, qui negat, Palrem Christi et senstii humano ac menti una eademque salus
'

Deum esse creatorera. qui per Filium suura fererit a Christo coUata sit. Sed elilludconcilium vanitalis

muudum. Concilium vanit^tis est. quod Ebion docet est,quod Donalu^^perAfl-icaralraditionis Ecclesiam
ita Chrislo credi debere, ut ' circumcisio carnis, et criminando contraxit et quod Novatus sollici-
:

observatio sabbathi, et sacrificiorum solemnitas. tavit lapsis poeuiteuliara deuegando et secundas :

caetersEqueomnes observantiaesecundumlegisUte- nuptias ^, cum forle iniri eas necessitas exegerit,

ram teneantur. Conciliura vanitalisest, quod docet condemnando.Hasergoomnesvelutcongregationes
Manichaeus, prirao quod s"ipsum paracletum nomi- malignantium fuge. Sed et cos, si qui illi sunt.qui
navit tum deinde, quod mundum a malo factuni
: dicuntar asserere, quod ilius Dei non ita videat, 1

dicit,Deum crealorem uegat, Teslaraentum vetus vel noverit Patrem, sicul noscitur ipse et videtur
repudiat unam bonam, ali im raalam naturam sibi
: a Patre : vel regnum Ghrisli esse finiendum, aut
invicem ' adver.santes asserit : coaeternas Deo ani- carnis re=urrectioneranon'inintegram naturaesuae
mashominumsecunduin Pythagoraeos[/1/. Pythago- substantiam reparandara:ruiururaDeijustum erga
ricos] in pecudes ct auimaliaet bestiasredircperdi- omnes negare judicium:diabolum adebita absolvi
versos nascendi circulos adstruit : resurrectionem damnatione poenarum. .\b his. inquam. omnibus

' Minore numero alii, dixerit qui ct deinde ad- -.

rciii.etc. usque m»/(en'/ariiiin(is.«ci'u>i/,non agnoscit:
dunt,sed sanclam Ecclesiam quae verba abesse eli.im- mihi qnidem videtur, verius. saltem ad Hufl-
et ut
inlegro sensu possunl. Tum iidem t» unum Deum uimipropositiconlexlusque siriem; uain quod illa
credere docli sun(, etc. cxciderit ab hoc cxemplari libraiiorura culpa, nihil
* Pro et parlicula, qua3 tertio repititur, habenl penitusiniicioesl; econtrarioqnoilfiieritposiinofluiu
alii ul tum post Manietiseus adduul "//Iriiis, quod ,, ab iuterpolatore aliquoiutrusi, iniilla subindicant,
:

et nos ex eorum auctoriiate adjecimus. Denique iJSed aliorum oiunium.ut dixiraus, auctoritaliconce-
infra Odivi habent pro Odi. dimus. el in hanc ilninms peccarc pai tem, ut nc m
° Ila ct cod. Sangermanensis cum Gra3co. Tf, qniddcsideiaielur.qiiodpro Rufiuiano jaradiu olim
:

(jLif,Tpl alii flciicfricis pr8efcrunt,et paulo postsusccpc- receplum fuis=ct. Ex his vocem Filio Baluziusex
rit, pro suscipil. co.lice Sangermanens i addidil.
' In aliiSj^iiorf ait, fortasse verius. Dci reliceiil alii, quibusciim el nos p.iulo ji • '

• lidem, u/ ct circumcisio et paulo posl, omnes titiquc rescripsTmus pro ui'ique. Pro ostendat, quoa
:

observaiiones, et altero ab hoc versii, primum quod infr.i est. iidem ostendcrit legunl.
se pnractetum, etc. Hoc quoque lacenl liumann alii quibuscum 1 :

' Addiiiimus
quod deerat advereans esl, q\ libris lcrtio ab hoc vcrsii lepimus el nosd-drfi/ioiiiscco/c-
aliis, ut el mox Deo , scilicet, coaetcmas Dco ani- .sium, pro quo erant Iradiliiincnt ccclesix.
mas. elc. ^ lu Saugermancnsi cod. RemliolJo, Erasmo 1

' Ferme rectius alii, cl post ejus successor. Morellio, cl sccundan miplias non tniri, cas, eliain.^i
'
Cotrimur librorum alioruinomniumsequiaucto- iiccessitis cj:ifiit, condemnando. Ila cl cod. Reg. nisi
rilateiu el lldein. Alioq ni Barraeanum exemplar voluii quod eas lacct.
pracrerl,ferme concinnins, praeccdenlis docuit re- li iion intcora nalura' suoe subslanlia ; lum
lera
speclu. Tum vero subsequenlem qualuor fcre vcr- ferme rectius absolverc pro absolvi. Origeuis, sive
suum laciniam, et Filium Dei habere inilium et mino- quteiUi per id uiasimo lemporisobjiciebanlur impia
 ,

377 COMMENTARIUS IN SYMBOL. APOSTOL. 378

(Idelis decUnot auditus. S.inclam vero Ecclesiam j^ tibi ' videar non posse innocens efdci, |05T"
lene "
quai Ueum Pali-emomnipolcntcin, elunicum prius fcicram crimiuosus? Si enim, ulsupr.i oston-
Filium ejus Jesum Ghristum Dominum nostruni, di, coustat, quod non in faclo, sed in voluntate sit

et SpirilumSanclum concordi ct consona substan- crimen sicut mala volunlas. auctore malodsemone,
:

tiaeratione proUtetur. Filiiiniquo |04 Dci n\lum peccato me et morti fecit obno.vium: ita in bonum
ex Virgine passum pro salule humaiia, ac resur- voluntasrautata, auctorebonoDeo, innocentiaeme-
resisse a mortuis in ea carne, in qua mortuus est, reddidit [Al. reddit] et vitne. Similis caussa et in

credit. Eumdemdenique venlurumjudicemomQium cseteris « est ciminibus. Hoc modo lides nostra non
sperat : in quo et remissio peccalorum. et carnis invenitur naturalibusralionibusadversari, dumre
resarrectio priedicatur. missio peccatorum, non gestis, quae mulari non
40. Verum de remissioue peccatoium sufQcere possunt, sed animo quem de malo in bonum con-
debetsolacredulitas. Quisenim caussas autratio- verli cerlum est, deputetur.
nem requirat, ubi indulgentia Principis esl? Cum 41. Sed et ultimus sermo iste, qui resurrectio-
''

terreni Regisliberalitasdiscussioni nonsitobnoxia, nem carnis ' pronunciat, summam totius perfectio-
ab humana temeritate discutiturdivinalargitioSo- nis succincta brevilateconcludit quamvis etiamde :

lenlenimcumirrisioneadvcrsumnosdicerePagaui. iJ hoc uon solum a Gentilibus, sed et ab Heereticis

quod ipsi nos decipiamus, qui " putemus crimin i, fldes impugnetur Ecclesise. Nam Valenlinus resur-

quse opere commissa snnt, verbis posse purgari. rectionem carnis omni modo negat, et Manichaei '

El aiunt, Numquid potest, qui homicidium fecil, sicut supra oslendimus. Sed isti Esaiam quidem
homicida non esse : el adulter non videri, qui adul- prophetam dicentem, Resurgentmortui etsuscitabun-
terium perpetravil? Quomodo ergohujuscemodi cri- lur, qui sunt in seputcris {Esai. 26. 19.), audire
minum reus, sanctus vobis eiici subito videbitur? noluerunt nec Danielem sapientissimum, protes-
:

Sed ad hisc, ut dixi, melius flde, quam ratioue tantem, Quia lunc 7'esurgenl, rjuisunl in ierrse pulve-
respondeo. Rex enim esl omnium qui "^
hoc pro- re: hi quidem invilamselernam, hiautem iti oppro-
misit: terrse caelique dominus est, quihsecpol- brium et confusiojtem selernam{Dan. i^.). ^ Tamen
licetur. Non vis, ut qui me ex terra hominem fecit, vel in EvEmgeliis, quse recipere videntur, discere
credam quod excriminoso me faiiat innocentem? debueruntaDominoetSalvatorenostro, Sadducseos
Et qui me, cum essem ceecus, fecit videre ' vel : docente, dictum Quod antemresurgant morlui, non
:

cum essem surdus audke: qui mihi claudo gres- legislis, quo modo dicit Moysi in rubo, Deus Abra-
sum reddidit, iunocentiam mihi perditam non po- liam, Deus Isaac, Deus Jacob? Deus aulem non est

leril recuperare? Et ut veniimus ad ipsius naturee C moriuorum, sed viventium (Marc. 2. 26 31.) In quo
testimonium. Occidere hominem non semper cri- etiam quae sit et quauta resurrectionis gloria, in
minosum est, sed malitia, non legibus occiderecri- superioribus memoravit, cum dixit In resurrectionc :

minosum Non ergo faclummein talibus, quia

est. aulem morluorum neque nubctit, neque nubentur:
interdum et recte flt, sed animus maleconsulens sed erunt sicut Angeii |06 ^" {Matth. 22- 20).
damnat. Si ergo animus in me, qui criminosus est Resurrectionis autem [Al. ergo] virtus angeUcum
efTectus, etin quo fuit origo vitii corrigatur, cur hominibus confert statum, ut qui de terra resur-

dogmata, damnari nemo non videt. Hoc autem Ru- f

lidem non videar posse, et mox oslendimus pro
flnianse fidei afTatim orthodoxse, argumentum est ostendi. Paulopost mss. el vet. edit. ,bona vohmtas,
longe certissimum, quo uno se ab ejus auctoris, pro in bonum volunlas.
cuj usmaxime iugenio delectabatur erroribus abhor- « Reticent alii est: tuui habent e; /ioc ?»orfo, etc.
ruisse, demonstial, etsuspicione abomni vindicat. Pamelius quem Fellus (describit) cum vetere
^"

Quin puto ex his occasionemsumsisse, quiPaUno- editione, sfd ei ulterius: falso ratus innui a Iterum
dias Rutiui, quasinfin' hujusce Tomi recudimus, articulaui in Symbolo, El vilam selernain qui tunc :

confinxerunt. Eas adito. ut et quae nobis Tomo I. proprium locuiu nonhabebat, sed inResurrectione
Hieronymianorum Operum ad Theophili Synodicam coullueri credebaiur. Aperle S. Hieronymus lib.
ejusdemque Paschales Epislclas adnot tta suut advers. Joan. Jerosolymit. Jn Sijmbolo, inquit,
" Ilerum iidem leneal,elnio-^tinigenitum
Filium J)
omne Chrisliani dogmalis sacramenlum, carnis resur
ejus, et paulo posl rcsurrexisse a morluis ineadem reclione concludilur Et Noster, Sermo qui resurrcc-
carne in qua natus est, credil,eumque venlurum judi- lionem carnis pronunliat, sumniam totius perfeclionis
cem, etc. succincla brcvilalc concludit.
Apud alios deberet, et paulo post, indulgenlia
^"
'
Ita et cod. Sangerman. alii prsenuntiat: mox
p)-incipalis eslf El Limen cum lcrreni, etc. iUe, et vet. edit.Oxonien. Genlibus pro Genlilibus,
" Denuo apud alios, qui putwhus: et qui homi- tum alii, sed eliamab hserelicis, etc.
cidium commisit Deinie aut adullcr non videt i, et ' Alii plerique omnes, el Manes, sicul superius
mox quomodo hujuscemodi, absque interposito ostendimus. Sed el isli, qui: Esaiam prophelamdicen-
ergo: denique plenius, subilo videtur et purus? lem quidem, Resurgenl qui in monumenlis sunt,
Sed, etc. audire noluerunt, nec Danielem sapienlissimum om-
•"
Tacent iidem hoc pronomen, atque heec, quod nium prophetanlem. Poslremam vocem prolestantem
sequitur. Tum Vis ul ei, qui, etc. non credam. , vetus quoque editio Oxouiensis prsefert.
' Omissai'e( vocubi,
habeul alii. cum cssemsurdus, ^ lidem Inde, vel in Evangeliis, elc. tum Domino
audireme fccil: tum verbo reddidil, aliam subjun- Salvatore, et Moyses pro Moysi, denique pro sed vi-
guntpericopemhujusmodi, i/uimpin/icouim, suiufw vcnliuin coi. Sangermanensis, serf vivorum: quae
fecit deniquu rcparare pro recuperarc habent. et
: verba iu Regio ms. el pUiribus edUis Ubris deside-
tamen. pro et ul. rantur.

[
 :

HISTORIA MO^ACHORUM
SBU

LIBER DE VITIS PATRUM

ALCTORE HLFIIXO
AQUILEIENSI PRESBYTERO.

115-116 Benedictus Deus, qui vull oinnes salvos fieri, elad agnilioQem veriatis venire (1 Tim. 'i.):
uQstrum iter dirciit ad .Egjptum, el ostendit mirabilia magna ad posleritatis memoriam
cjui etiuin

profutura: ex quibus uon solum uobis caussa Siilutis oiirelur, Vi rum ex liistoria exemplumsalutisalque
^"

doclrina pieialisuptissima condcretur, quse vii lutis iler agere volentibus, gestorum praecedenlium lide am-
plissimum tramitem pandat.
Quamvis ad tantarum rerum narrationem minus idonei simus, uec dignum videatur.iugentiuui rerum
exiguos ac parvos lieri auclores, praeceliasque viriuies liuiuili uairare termone tamm quoniain fi\itrum :

canlas, eoium • qui moute sancto Oiiveti LOmuianeut, boc a uubis 1 1 7 - 118 fiequenter exposcit, ut
,i;gjptiorum monachorum vitam, virtutesque auimi, et cullum [jietaus, alque absiiuen.iaerobur, quod in
eis coram vidimus, explicemus precibus ipsoruui qui lioc imperaul,juvandum me credens, aggrediar aon
:

tamexsl.ilo laudemrequirens, quamexnarr.aionererum Bedilicatiouemfuturam legeulibus speraus, dum

gestorum uiiusquisque iuUammalus exemplis, horresccie quidem sajculi illecebras, Sccrari vero quielem,
el ad pielalis exercitia invitilur.
Vidi ergo, et vere vidi lUesaurum Chrisli in humanisabscouditumvasculis,quemque thesaurum reper-

• Rosweydus ait: Jilcyans oinninu l'ioloij iis <yui i periodi, quse tnci;)i/,yuamvis, scnsus csl apud Pal-
/{t(/i/i«m iioii UciJeccl: etsisiilus in tolo libit Uccui su l-idium. HusWKYUus.
non ita respondcal. Sed narrationes essunlcx Grse- « Qui in moule sauclo OUveli.
] Hic aliquanlulum

co, ut ojjinor . trans.atse: i/uas ut

' apud Grxcos hu- carial t.u/ini l'rologus a l^alladii proannio. liufinusail
miti et faintliari stilo scriptas inccml, eodcm ijuoi]uc sc l'ilas Palram
scrtbere in ijraliam fralrum in tnon-
Lalinis clcdit. {iufinus prsefalione in libros Rccoijni te Olivclicommanentium,Palladius vcio rogalu Launi
tionum Clementis,{ijuosab eoLatinitali donalos, les- jiiseposili. Alia ijuoque diversa qusedam habel Palla-

lalur Gennadius in Calalocjo Hcripl. Eccles. cap. 17.) dius a Hufino, ut quod Palladius iii pruoemio dicit, ca
deratxonc translationis sux ad Gaudcntium cpiseo- i/use rcfert, se paitim vidit-se, parlim audiisse; liufi-

nuiii, cur minus ornalara sil, ila refcrl: lu ceteri^ iius soium rcfert, se vidisse.Pattadius addtl sc cl dt
quanlum poluiuius, operaiu dedimus, uou
auteui, inulicribus diclurum, RufinKS nihil dc ea rc. —
In
solum uon a seuteutiis, scd ucc a sermonibus qui- inoiiti- Oliicti cellulam suam cl moiiastei-ium haln,!l
dein saVis tloculiouibusque diiicedcre.yuijBrcsquaiii. liu/inus. Testis ipsc liivcclivu •>. AlioquiU si InlUiiv
vis uiinus oriiatum, magis lanien lidele nai ralioiiis eat, cti.im lestes quimplurimoslratium haberepos
reddit eloiiuium. l t iyiiur liicoijnilionum Clemenlo. sum, qui iu lueis iclluiiMU.,ii(.ulcs, luuiuuleOhveli
translalio minus oruata csl, ijuia angusto sermonis (luainpluiiinos ei Ci eroiiisUialogos descnpseruul
nallecoarclatur, (/iinm historiarum Euscbii, ubililieris (luoiuinet ergo iiu.ileriiiuiies, cum scribirtut. fre-
iiassibus inlerprcs ambiilat ct tpatiatur, mirum videri ciueiittr lu uiauibus teiiui ct nli-gi : el quod mcrce-
non debel, si el hic miiius (luiida sit liufini dictio, des niulto laigioics (|iiaiii pro aliis scripturis
iliis

cuin el eamdem hic Iranslalionisralioneminiisse vi- soleut, ab isto eis dareiilur, ugiiovi. Milii quoque
deatur, ijuam iniit in liecogtiilionum liUris. Sane vcl Jj ipsi aliquanduiuni de Uethelelieiii Jeiosuljmam ve-
ex 1'allidii translalione licel collitjere, quam parum iiissct, etcodiciin sicuuniciulissci, lu({uoeral Dia-
Jiiifiiiiis a Grseco lextu discedal. cum (/use islhic ha- logus Cic> rouis.et ideni ipse Cia-i us 1'iaiouis, quod
henlur ab Herveto e Grsecis expressa, eodem psene lcl dederlt ip.suin codicem. et uliquaudiu fiiirit aiud
nore hic a /<u/iiio cxhibianlur. inu, nullo geucre negare potesl. HobWKVDLS.
Ex quibus upn solum nobis caussa saliilis. elc,',
^" l-atlilur liostveydus, utque cnim interpres .•
'

1'eriodiis hscc ex l^alladio adumbrala, ubi ila in Grscco, sed primartits Ativtor ltujus,est Ltbri llufiiiu-^,
Proncmio : Ul eos aemulentur ac imiltutur , qui cas- quem nomine Sancti Pctronii lionoitieusis sfn//.~i'.

lesleiu voluut vitam agere, et quoe ad rcguum ca?- Vtde quse copiose dicla hac derc tttnt in Vila lib. II.

lorum ducil, vilam ingredi, elc, ut excmplar pro- lolo cap. H.

ponatur, el amor cxcitelur iis. Etiam seguenlis
 .

;tSM HISTORIA MONACHORUM. 390

tuiii uiilui taniiiuani invidus occultare, sed quasi promnltisinviMitum prolVrre in nii'diutn, etfaciTO cum-
munem :certus (luod quantoplurcsex eo fuerinl ditati. tanloniilu ampliusacquirctur. Ki;o cnini locuplc-
tior llani, cum aliorum salus miuislcrii mci lueril ([uajsita meri-imonio.

Inprincipioergo narrationis noslrse adessenobis precamur gr.itiam Domini nostri Jesu Clirisli; cujus
virtuto omnia hscc apud .Egyptimonachoshabentur. Vidimusonimapud cos nuilto.'! pa-
pietalisexercllia
Ires crelestem vitam in tcrra positos agentes, etnovosquosdamprophetas lamvirtulibusanimi, quam va-
ticinandi olUcio suscitatos,quibusad lestimoniurameritorum, necsignorum quidomacprodii^^iorum deerat
eftlcacia ot mcrito. Gur enmi hi, qui nihil terrenum, uihil carnalc cupiuut, non accipi nt cBelestiuni
:

potestalem ? Nonuullos namque eorum itaab omni malitiae cogitatione ac suspicione vidimus defBecatos,,
ut nec si aliquid mali adhuc gererelur iu SiBculo, meminissent. Tanta in eis inerat tranquillitas animi, tan-
tusque inoleverat eis bonilatis affectus, ut merito de eis dictum sit Pax multa diligenlibus nomen tuum
:

Dominit (Psat. 118.).

Commaaent autem pereremumdispersi et separati cellulis, sed cariiate connexi. Ob hoc autem diri-
muntur habilaculis, ut silentii quiete et intentione mentis divina sectantes, nec vox allqua, nec occursus
ullus,aut sermo aliquis otiosusoblurbel. Intentis ergosuo quisque loco animis, velut boni patris Christi
exs|jectanladventum : aut lam^iuam mdes par,.itus in castris im;jeratoi-ispraeseutiam, vel ut Pideles servi
a Ivenlantem dominum elmunera largiluium.Omnes ergo hinullam cibi
suslineut, libertatcm sibipariter
aul iudumenli, aut iUius horum sollicitudinem gerunt. Sciunl enim, quia, sicut scriptum esl, hs-i- omnia
(.'ntes cogitant [Mattti. 6.). Ipsi verojustiliam et regnum Dei requirunt et hjec omnia secundum promis-
:

> loueiu S jlvatoris apponuntur eis.

Denique plurimi eorum, si in aliquoforteuecessariisadususcorporiseguerint, nonad humana perfugia,

si>dad Deum versi, et ab ipio tamqu un a p itre posceules, quse poposcerint illico consequuutur. Tanl i

uiimque in eis lides est, quse etiam monlibus, ut transferanlur, valeat imperare. Uude et nonnullieorum,
iiiuptionesfluvii iia perniciem vicinarumregionum coucitatas, orationibus ri presserunt (Virf. infra cap.
de Patermut o
'.I. cap.2. de Aramone, cap. 11, de Heleno.) Et ptde ||g (20 incedentesalvei ejus pro-
;

fiinda diyressi sunt, immanesqueejus hesliasp' reinerunt, et plurimaalque innumera signa.quae ab Apo-.
-lolis et proplietis anti.(Uitus gest.i futraut, consummaverunt, ut dubitari uon debeat, ''
ipsorum meritis
iiilliucslarc mundum.
Sed illud valde mirum est, cum* semper" optima quseque rara sint et difflcilia^in illis lamenutrumqui'

pariler convenisse, ul et uumero imraensisint, et virtulibusimcomp.irabiles.Suntenimdii iu suburbanis

Ij is, alii per rura, pluresautemet egregii per eremuin dispersi, etvelutquidam C8eIestisexeri:itusinpro-
degcnsadobcdientiamprEeceploramregisemperinlentus, armisora-
ciiictu posilus, atqiiein t ibernaculis
tiouum pugnans, elscutofldei ab iuimicoinsidiante protectus,reguumsibicaeIesteconquirit.Sunt ergo or-
nUi m jribus.quieti, lenes,tranquiIli,etcaritatisvincuIovelut quadam germanitate constricli. Ad aemula-
tiouera vero virlutum certamen ingens exercent ct agones. Studet enira unusquisque clementior altero,
Ijenignior, humilior ac p.Uientior inveniri. Si quisautem sapientior cseteris fuerit, hic ila communis erga
omnes et mediocris existit, ul secuudum mandatum Domini omnium minimus, et omnium scrvus esse vi
deatur.

Qnm donatum mihi est, utvideremeos,elinteressemconversaliouieorum, de singulis

ergo Dei munere
ad meinoriam Uominus reduxerit, enairare lentabo;uthi,qui nun viderunleoslncorpore,
jain nunc, quse
opera eorum IJscentes, vitainque porfectam lcctiouisindiciocolligentes,adimitationem sanctioperisinvi-
tentur, et perfectae sapientiffi palmam vel patienlise lequiraut.

• Gomraanent aut per eremumdispcrsi et separati

^ bumOptima
" quseque rara sint et diflicilia.] Vetus ver-
celiulis Significanter dixil dispersi ct separati, ut Xa),STt!x to xaXa.
:

tnia casnobium.acd Cetlia seu Lauram insinuaret. Ita ,.,.,., . j j j

,.,
,
NihU mmus. Roswsydum
hi.: libro III. (cuju. etiam auctor ', vel, inlerpres vel

pr^falor ce-te existimatur H„iin„s) uum. 219. Nam in

J (iedocere ipsa potcrat
"'eionymiam loci quera laudat.imitaUo. Scd neque
'°L"pres, ucq-ae prfela.or ejus (3st Iibri Rutmus.
eo.lem lococirciterquinquemilliadivisis ccllulisha-
mab:ml:c,uod,lcsum,tiunecD. merongmoe^ist.^i. 'i''°^ 'P*^ ' .^ \ Prffllatiosatismamlestomdicat. ^ ide

adEusloclviumdecustod.virginit.VideinOnomastico
iios mFiaetat. generau.
„" ^^"i'me vero, neque emm auctor ejus est libn
Cellia et Laura. R.jsweyd.
"^^^^^^- V' de nos praecedenti nota.
" Ip oruin meritis adhuc slare muudum.J Ad hoc
respicicns Ru/inus^ hic lib. lll.inde Prologum sttum * Expunximus si voculam, quiB sensum interci-
auspiealur. piebat.
 IIISTORIA MONACHORUM.
CAPUT PRIMUM. j^ Quodam eliam tempore Pailad. cap. 43. j, cum
gens .Elhiopum Homanummilitem circa Cyrenem
DE SANCTO ' JOASSE.
[Syenem Pall.] qua; prima est ex .Etliiopiae parti-
Primum igiturlam ^nam vere fuatlamentumnostri busThebudiscivitasJincursaret, etslragesplurimas
^peris ad exemplum bonorum omnium sumamiis nostrorum dedissel, praedamqut! duxisset, venienti
Joannem, qui vere eliam soiussatis sup^rque sulli- ad se Romanoduci, el metuenli confligere cum eis,
ciit religiosas et Deo devotas mentes ad virtutum quodeiiguus ci eratmililum numerus, et hostis con-
culmea erig ;re, et ad perfcctioais fasligia coucitare. tra se innumera mulliludo, Joannes slalutum dcsi-
Hunc enim vidimus [Pallad. cap.ii.i inXtiebaidis gnans diem Perge, inquil, securus, die enim qua
:

'
parlibus ia eremo.quajadjacetcivilaliLyco, inrupe dixi, et hoslem prostrabis, etspolia capies, praedam-
quadam moutis ardui commanentem. Ascensus ad que revocabis. yuod cum fuisset impletum, etiam
eum difiicilis, aJilus monasterii ejus obstruclus et apud .\uguslum, quiacarus eiacceptusquefuturus
clausus, ita ut a quadrogesimo selatis suse anuo us- essel, praedixil. Sedhaecapud illum propheliae gra-
queadnouagesimum, quemtduc gerebat, cumeum tia ita habebatur, ut mogis hocillorum qui percou-
vidimus, monasleriumejusnullusintraverit. Adve tibantur, quam suis meritis adscriberel. DicebaL
nienlibusveroperfeneslramseviaendum praebeljat iJ^jjjjjj
non pro se hJEC, sed pro iUis qui audiunt, a
et inde eis, vel verbum Dji ad aediUcalionem, vel si pomino prsenuatiari.
quafuisselconsolatio, responsa reddebal. Mulierum Aiiud quo 4ue valde mirum [VaUad. cap. 43.; per
lamen iUuc nulla, nec ad conspeclum quidcm ejus eum Doiniuusostendil. - Tribunusquidam ad agen-
accessit, sedet viri raro, et cerlis quibusque tempo- dum mihtem pergens, venit ad eum, et obsecrare
ribus. CeUam sane hospitalem, eiirinsecusUeriper- eum caepit, utperoiitterel conjugem suam veniread
misit, inquaadventanles elonginquisregionibus pau- se,multa namque eam dicebal pertulisse pericula ob
lulum requiescerent, ipse veroinlrinsecussolus, soli hoc lantum, ul faciem ejus viderel. Tunc iUe negat
Deo vacans>An(. vocaus', noudiebus.non noclibus sibi umquam moris fuisse videndi muUeres,et prae-
a coUoquus Dei elorationecessabat -.divinum iilud, cipue, ex quo in iUius rupis se monaslerio conclusis-
et quod super omnem mentem est, tola meutis puri- set. iribunus persistit obsecrando, et conUrmare

tate consectans. Quanlo euim se ab humanis curis et csepit, quod nisi videret eum, esset sine dubio ex
coUoquus sequestrabat. lanto UU vicinior et propin- multa Iristitia perilura. Cumque iterum ac saepius
quior Deus erat. In tauta denique |2I meutis sin- eadem caussam 1 2 2 mortis eum sua;
precarelur, el
ceritate profecerat, ut uou solum eorum qua; prse- conj ugis conUrmarel f ulurum alque indc iuteritum,
.

sentia eranl, scieuliam consequeretur a Domino, ve- C uude salutem speraverat, accepluram tam Udem ;

rum et eorum quse fulura erant prajscienliam mere- quam importunilatem ejus aspiciens senior: Vade,
retur. Evideuternamque ei Doiuiuus prophelite gra- iuquil, videbitme conjux tuahacnocle; nontamen
tiam contuUt ila ul non lantum civibus et proviu-
:
veniet huc, sed in domo sua, atque in lecto suo ma-
cialibus suis, si forte percontarentur, futura prasdice- nebil. PosL ha;c verba ascendit vir, ainbiguitatem
ret,sed etlmperatori Theodosio, vel quos belU exi- responsi n pectore suo versans. Cumque haec eliam
tus habiturus esset, vel quibus modis victoriam ca- conjugi nuntiasset, similimhilomiuusetiammuUer
peret de tyrannis, sed et quot irruptiones passurus sjrmonis incerto fatigabatur. Sed ubi somiu tempus
esset genlium barbararum, saepe praedixit. advenil, adesthomoDei per visum, et assislens mu

"
Joanne] Martyrologium Romanum i'i Marlii . : sancliseu vivi, seu poslquame vita ejccesserunt, quan-
In ^gyplu
S. Joaunis Ertmitae, mugna; sauctilatis doque vivisappareant. Et post multa ambigue dicta,
viri, qui inter cetera virluium in ignia, etiam pro- h.mc de Joaunc huc historwlam infert. Talem fuisse
phetico spiritu plenus, Theodosio Imp. victorias de credendumeslillumJoannemmouachum,quemde
tyrannis .\laximo el Eugenio praedixit. De lioc, ut beUi civiUscventu inajor Theodosms coubUluiL impe
exislimo, Mcnsea iO 6i';j(eni6.Mvr,Tf| tou ev o|jlo).oyyi - rator: habelial quippe etiam propheliam. Nequc
Tai? (tEYiijTOJ Iwivvoj Toi/ Aiyjit-i y : Con>mCmurat:0 eoim siugulossiii).'UiamuueruiuiStorum, ^ed eliam
Joaunis iEgyptu, inaxiiui iut.rConfcssorcs. Noiissi- j) plua unum haberc posse, nonambigo. Jouunes ergo
mus hic apud Hcriplores kcclesi-Jslicoii. Dc eo Augusli- istecuidain rauderi itligiosissimiE.impalientereim
nus ck Cifi! .Oci libro I'. capile -2li. Cassianus lib.lV. viderj cupieuli, aique ut hoc impclr.irct, pir mari-
cap. i'i. Inilil. cl Cuilal. II. cap. 9. el Cullal. A'.V7K. tum suum vehi uieuier iuslanli, cum iiie iioU t, viuo-
cap. i\}. Lucherius dc laudeereini, :iidonius Carmine uiam idnu''quam permiserat fciniuis,\ade, iuqail,
It). ct atii varii. dic uxori lua% videbil me nocte proxima, sed la
frater Theodoricus Loher Carlusianus in siiu edi- somnis. Et lactuiii isl. Monuiique iUain, quidquid
tione Colonieiisi l'ilaruinl'alrumadsciihilhiinc Juan- Udel'-iu conjugalam monei i oponobat. Uua; cuui o vi-
nem ex Martijrotoij. ulexistimOjis Aprilis,sed ibide- gilasset, laleiu se vidifse liomiium Dei viro suo,
atio Joanne abbale aijitur, i/ui subLeune Isaurico pro qualein illeeum noverat, etquidab illuauiiierit, in-
cuitu hnaijinumdecerlavit^hic vcro U'mpore 1 heodosii dlcavit. Qui hucabeis compeiit,rciuhlaiilii\irgra-
fuit,ut palel liicinilioet /inehiijuscapilis. KOSWBYUUS vis et nubiUs, et digiiissiuius credl. Ii''<; Thgrxum
^"
TribuDus quidam.] D. Auguslinus cura libro dc noslrumdevarii» Appantionum modis. ROSWBYDUS.
pro morluis agenda, cap. 16. diputal de modo quo.
 393 HISTORIA MONACHORUM. 394
liei-i: Fides, inquit, tuamagna cst, o mulior, ci ideo ^ ulearn pcrducerctad homincmDei.Cuicumrespon-
veni desiderio tuo satisfacere: tetamcn moueo, non derti virsuus, non ei csse moris videndi mulicros,
utfaciem coi-poralem servorum 1) i dcsideres, sed rogit ut indicarct ci lantiunmodoimbecillitalissutB
ul gesla et actus pcrspiritum contcmplcris. Siiiritns caussam, el deiirecarclur ut oralioneiu
facerel pro
enim osl qui vivilical, nam caro non prodest quid- se. Gumque
legationcm pcrtulis.sctadcum virejus,
quam {Joan. G.). Ego autem non quasi juslus, aut '
orans el boncdicens olcum, mittit ad eam. Ex quo
proplieta, utpulas, sedprofidevestraintercessi pro l)cr triduum contingens oculos suos, visumrecepit,
vol)is apud Dominum, ct concessittibiomniummor- fct Dco gralias egit. Sed multa sunt ejus gesta quas
borum (quos iu corpore tuo pateri.s) sauitatem. Eris cnarrare longum est. Unde omissis his interiinqucB
ergo ex lioc sana el lu, et vir tuus, et beuedicetur auditu comperimus, ad ca quse oculis nostris inspe-
omnis domus vestra. Sed et vos memores estote be- ximus, veni:;mus.
neficiia Deo vobis coUati, et timete Domiuum sem- Siptem fuimus simul comitautes {I'allad. cap.
'

per,necamplius quamstipendiis vestris debetur,ali- qui ad eum venimus

43.), cumque salutassemus
:

quid rriquiratis. Sufficiat ergo tibi hoc, quod vidisti- eum, omnique nos lEelitia suscepisset, unumquem-
me in somnis, ct amplius non rcquiras. Evigilans que nostrum gratirice alloquitur, elrogatuscslano-
autcm mulier, indicavit viro suo quse viderii, (lureiiuij B his, ut orationem simul et benedictionemdaret {hic
audierit, sed et habitum viri et vultum, atque omnia euim mos est apud .ilgyptum, ut ubi advenerint
s'gna ejus exposuit. Super quo miratus vir ejus,re- fratres, statim per orationem sibi invicem confoede.
gressus ad hominem Dei, gratias refcrt Deo et ac- ; rentur). Inlerrogabat ergo, si quis in nobis esset
cepta ab eo benediclione, perroxit in pace. clericus? Et utomnes negavimus, respiciensadsin-
quoque lempore(PiiWaf/. cap. 43.) prEepositus
Alio gulos, intellexit esse inter nos quemdam,quihujus
quidammilitum venit a1 eum, cujus uxorgravida,ab erat ordinis -, sed latere |24 cupiebat; erat enim

eo relicta est in domo sua. At illa ipsa die qua ille diaconus: et hoc prseter unum solum qui ei fidus
ad beatum Joannem veneral, partumedens, pericli- erat, etiam ipsiitineris comites ignorabant. Visurus
tabalur. Tunc sanctus homo Dei : Si scires, inquit enim tales ac tantosviros humilitatis gratia celare
donum Dei, quia tibi hodie natusest fdius, ageres voluit gradus sui honorem, ut inferior inveniretur
Domino gratias. Sed scilomatrempueri pericliiatam ;
• n ordine his, quibus, seiuferiorem esse merilis ju-
aderit tamen Doraiuus, et invenies eam sanam; fe- dicabat. Sinctus ergo Joannes ut eum vidit, el qui-
stina ergo, et redi, et invenies |23puerum
cum esset adolescenlior ceteris, digito osten-
septiim dera
dierum, et vocabis nomen cjus Joannem hic nutria- dens eum Hic, inquit, diaconus est. Et cum adhuc
: :

tur in domo tua absque ulla contaminalione Gentili C negare tentaret, apprehendens eum manu suaoscu-
septem aunuis; quibus peractis, tradeeum monacliis latur, et dixit Noti, fili, negare gratiam Dei, ne
erudiendum sanctis et ca:Iestibus disciplinis. incurras pro bouo malum, pro hurailitate menda-
Multis priEterea ad se venientibus (Pallad. cap ciura. Cavendum namqueest omniraodismendaeium
43.), sive provincialibus, sive peregiinis, cumres si ve pro malo, sive etiam pro bono proferri videatur •

poposcisset, occulta cordis eorum indicabat, et si quia omne mendacium non est a Deo, sed sicut Sal-
quid forte peccati ab eis in occulto fuisset admis- vator dicit, a malo est {Matih.3; Joan. 8.). Atille
sura, secrelius corripiens arguebat, et ad emenda hisauditisacquievit, blandamque ejuscorreptionem
tionem ac pcenitentiam provocabat. Nili quoque ffiquanimiter tulit: et cum or.itionera Doraino obtu-
fluminis sive abundantiam aquarura, sivepenuriam lissemus, post fmcm unusex fratribusnostris ter- '

futnram esse preedicebat [Al. prasdicabat]. Sed et timo typo gravissime vexabatur.et rogabat homi-
si forte ex offensa hominum plaga aliqua et corre- nem Dei, ut ab eo curaretur; quiait ad eum: Rem
plio a Deo immineret, similiter priemonebat, tibi necessariam cupis abjicere; utenira corporani-
et si quid caussse esset, pro qua introduceretur, tro velaliishujusniodi lenimentis abluuntur asordi-
castigatio, designabal. Sanitates quoque et curas bus :itaanima;Ianguoribus,aliisquehujusraodicasli-
corporum, ita deposcentibus conferebat, ut oranem J)gationibus purificantur. Etposlea quam de hisnobis
ex hocjactantiam fugeret. Nonenim permittebat ad multa per doctrinam mysticam disseruit, benedi-
se incomraodantes [Fortc lcrj. incommodatos] deferri, cens tamen oleum dedit ei, quo perunctus seger
sed bcnedicens oleum dabat, ex quo peruncti, sani omnem continuo abundantiam fellis evomuit, et sa-
Cerent a quacumque infirmate tenerentur. nissimus redditus, pedibus suis ad diversoriura re-
Senatoris cujusdam {Pallad. cap. 43.) aliquando diit. Post hsec jubet officia erga nos humanitatis

luxor excaecata est: hsec deprecabatur virum suura. atque hospitalitatis expleri, et corporis curam geri:

Tertiano typo gravissime vexabatur.] Inepte

' hcrbaquselnascilur in aqua. Scdin rc modica Galeno
Goldastiis hxreticus, tertiono pyrepo, divinat legen- ) otior fidcs. ROSWEYDUS.
duin. Rarior (luidemvox ct siijnificatio typi, nolatame i ' Hic quKdara de seipso
interseril Palladius in
Galcno, qui liljrnm iiLpi tOtcwv scripsit, et esse dii i historia Lau.^iaca quse hic desunt.
Tajiv iniTiusw; xoci ivediw; id est, ordiuem exteuM - - Ipse de se loqui videtur, cujus haec nominescri-

Dis et remissionis in febribus. Oratio esl in .'iarra- pta sunl, S. Petronius Bononiensis. Gennadius de
mentario S. Gregorii confm lypum lertianum velquo- illo.' Monachorum, ait, studiis ab adolesccntia exerci-
iidianum.lsidorus lib.lV. cap.~. Orig. Typhi sunt tatus, scripisissc putatur l'itas Pairum MonarhorMYn
frigidse febres, qu® abusive typhi appellanlur ab Aiijijpti.

Patrol. XXI, 13
395 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 39li

Jain- 4 abjccerint, ila agunt et ili sentiunl, quasi eminfn

et ipsevero suiuegligens, noslri soUicilus eral.
jugi coiisueludiuc recipereci- liores sint illis, quibus aliquid largili sunt. AUa
euim conliuuousu et

bum vespera polcrat, el huuc exiguum :erat

nisi in vero 126 est jaclantiaj species, cum quisad sum

enim atlenualus, el aridi corporis, praj absUuenlia: mam ^irtulem perveuiens, nou tolumDeo, sedsuis
capilli ejus el barbaquasi ex languore nimiorara et laboribus ac sludiis depulal: et dum ab hominibus
leuuis,utpolequamuullussurQcienscibuseuutriret, gloriam quaerit, perdit eam qua; a Deo est. Propler
nec lajlioraliquishumoriufunderet. Observabat enim quod,fiUoU, omuigenercfugiimiisjactanlaivitium,
etiam lunc, cum jam nonagenariam, ul supra dixi- neforle incurramus Iapsum,quemdiaboIus incurrit
mus, agerel ajlalem, ut nullum pcr iguem paratum Tunc pra3lerea cordi noslro et cogitationibus praj-
sumeret cibum Igilur posl hospilatilaLis oflicia, re- cipua adhibenda esl diUgenlia Obser vandum namquo
est, ne qua cupidit is, ne qua voluntas prava,
ne quod
gressus adsedere nos jubel, et tunc demum uude vcl
cur advcuerimus, iuquirit, cum jam nos laelos, el desiderium vanum, et quod uon esl secundum Deum
omui cum gaudio 125 lauquam uatos proprios radices in corde noslro defigat. Ks hujusmodi enim

suscepissel cumquerespoudissemusquod deJeio-

:
radicibus conlinuo puUulanl vanse ei inutiles cogi-
profectusauuua; noslraj talioncs.etin lanlum moIesl£C sunl, utnec oramibus
soljmis ad eum ulilitalis el

caussa venerimus, ut ea quse ohm ad audilum nc- n nobis cessenl, uec in conspeclu Dei consislentibus
slrum fama pertulerat, ipsi nuuc oculiscerneremus nobis, et preces pro salute noslra oCferentibus, eru-

(quouiam quidemlouaciussoleut inhairere memoria3 bescant sed rapiant a nobis caplivam menlem, et
'.

eaqua;oculusvideril, qaamquteaurisaudierii;, tunc cum corpore stare videamur in oratione, sensu el

bealusJoanues vuUu placidissimo, et quasi suliri- cogilatioue evagamur et abducunur per diversa. Si

dens, ex abundautia lajtilioe hoc modo respoudil ad quis ergo esl, qui se putal renuntiasse mundo el

nos : Mu-or, iuquit, admodum, dulcissimi Ulii, labo- operibus diaboli, uon sumcil in ore reuunliasse, ut

remvos tauli itineris susoepisse, cum nihil ad hsec- possessiones et praedia, celeraque sasculi nrgotia
homiues cuimsu- dcreUquerit,nisieliamproprusviaisreuunliavcrit,
diguum iu nobis videre possitis:
elcxigui,nihilhabeules in uobis quod etinutiles ac venasabjecerit voluptates. Ilsecenim
mus humiles
sunt dequibus Apostolus dicit Desideria vana
:
et »10-
vel espeti debeat vel mirari. Et lameu cliamsi esset
qnx mcrinml homineinin inlcrilum [i.Tim. (i.).
aUquid in uobis secuudum opiuionem vestram, uum civa,

quid lale,quale legilis in prophetisDeiet Apostolis?

Hoc est ergo renuntiasse diabolo et operibus ejus.
yui ulique ob hoc in omaibus Doi Eoclesiis recilan- Piabolus enim per alicujus vilu occasionem el pravaj
volunlatis aditum irrepit in cor nostrum", quiavitia
tur, ul exempla vilte hominibus, uou de longiuqui
cx parle ipsius sunt, sicul v.rtutes ex Deo
sunl.b.
etperegriuislocisqua;raulur, sed domi unusquis^uo
^ Q
'
,,
Uude j : „..„«o„.,i.ciiinin
crgo sunt vilia in corde nostro, cum princeps
.•.nrdpnnslro.cumvenentnrmceps
venerit
et apud se habeat quod debeal imitari. pluil

mum miror mtentiouem vestri laboris ac sludii, quod eorum diabolus, quasi proprio auctori dant locum, el
introducunl cum velut ad possessiouem suara. Et
profccLus auimae vestrte caussa tantas superare regio
indeestquodnumquamhujusmodicordapacemha-
nes, tauLosque labores adire voluistis, cum uos
ncc bere possunt, numquam quietem; sed sempercon-
eousque pigrilia desidiaqueconstringal, ul cel-
ti-.rhanlur, semper tencutur, el nunc vana laetitia,
audeamus. Verumtameuquo-
lulas uostras progrodi
nunc inutililristiLia deprimuntur habent euim
:
intra
niam quo prolicere
putaLis esse iu nobisaliquid, ex
pessimum, cui introeundi ad so locum
sehabitatoreiu
debcatis. hoc primum voijis indicaudumest,uthoo vero
per passiones suas et vitia fecerunt. Econlra
ipsum quod veuislis ad uos, et tanlum laborem vi-
mens, qua; vere renuutiavil mundo, hoc est, qua; ab-
dendi uos, suscepisLis, ne jaclauliiE alicujushabe it nuUum in-
scidit et araput.ivit a se omne vitium, el
prospeclam, utnontamproUccroad animi virlulem,
troeuudi ad scdiabolo aditum dcrcliquit: qua;
ira-

quam prEeferre se et jactare unusquisquevestrum

cundi:im cohibet, furorem reprimit, mondaciuinfu-
veUt, pro eo quod vidcril eos, qui apud aUos ex au.
gat, exsecralur invidiam, ct uon
soIum|27 non
ditu solo coguiLi vid^iaulur. suspicari
r> detr.ihere, sed nec male quidera senlire aut
Grave est jaclantiae vitium, et periculosum ni-*^'
'
ge de proximo suo patitur, quis fratris
gaudia sua
mis, et quod do ipso etiam perfectionisfastigiodeji ducit,ett.istitiamejus,suam tristitiam depuUit.Quw
ciat animas; ct ideo hoc vos primo omnium cavere ergo h»c et horum similia observut mcns, Spirilui
volo. Est autemspecies malihujusduplcxqua;dam. Sancto aperit in selocum, quicura ingressusfueril,
NonnuUisenim accidit iu ipsisstaliui iuiliis conver- et illuininavei-i lcam, scmper ibi jam gaudia, semper
sionis sua;, cum parum aliquid vcl abstiuentia;iin- semper caritis, patienlia, Ion-aniinilas,bo-
lEelilia,

penderint, vel pecunia;inpaupcrespiecrogavcrinl: uitas(«a?. 5. ),etomuesqui suntfruclus Spiiilus,

oriuntur. Et hoc erat quod dicebat Dominus in
ctcumdeeaila sentiredebeant, quasiquod impcdiroi Evan-

i. ex quo ipte citat: Imitantur

diabo-
•
Quia vitiaex parte ipsius sunl.] Exhorlatio hac pienlix eapiii
Joannisdcest 1'ailadio. Mclcliior Goldastus Collectan. lum, qui sunt cx parteiliius. Quare vulgata lectio le-
adsermoncm ]'alcriani de bono disciplinm, lcgcndnm nenda, conscnlienlibus manuscriptis omnibus.
censet, quia vilia ex palreeo suut l\ec quemquam de :
ROSWBYDDS.
liac leclwnc dubitaturum putat, quia scquitur liic dc Hinc usque ad locum proxiine sequcntemc Pal-
'

diaholo principj eiauctore. 6'«/ /i''nii»s 'i«sissc( Sa- ladio uotalum, desiderantur fere inPalladio.
 :

.i!i7
HISTORIA. MONACHOKUM. 39^^
^fclio :Xon pulfsl arbor bona malos frucius facere,
^ lioc diximus, si pur.i meus fuerit, ucc ullis pravic
wque nrhor mnla fruclu.^i honus faccrc
,.,./,,,..„,, -.
fMallh. -7 et voluntatis sordibusoccupata.Etideoinhocmaxime
l"2.). Ex fruclibus enim arbor
coguoscilur. oportet operam dare cos qui renunliare sseculo, et
Sunl autem nonnulli, qui videntur sfcculorenun- Deum sequi videntur, sicutscriptum est : Vacate, ct
liasse, et curam nou liabeut ad munditiam
cordis, cognoscite, (Juoniam erjo sum Dominus {Psal. iS.). Si
iiequc ut vilia et passioncs resecent ex aniraa ergo cognoverilDeum, inquantum
sua, hominipossibile
morcsque componant: sed hoc tanlum sludent ut cst,tuuc demumetiam rcliquorumqua;sunt,scicn-
videantaliqucmsanctorum Patrum, et audiant ab eis tiam capiet, ct mysteriaDei aguoscet, etquantopu-
aliqua vcrba, qua3 narrantes aliis glorientur rioriu eo lueritmens, tanto plura
se ab ei revelat Deus,
illovel illo didicisse, et sicubi forte vel
audiendo vel et ostendit ei secreta sua. Amicus
enimjam efflciiur
discendo parum aliquid scienliaB conquisierint, con- Dei, sicut de quibus dicebat Salvator Jam iwn
iUi,
:
liuuo doctores fieri volunt, et docere nou dico vos servos, sed amicos [Joan.
ea qufe IS.) el omne quid- :

egerint, sed ea quseTaudierint et videriut, quid petierit ab eo, tanquam amico caro,
et despi-
prjestat ei
ciunt ceteros. Affeclant ipsi ad sacerdotium, Deus. Ipsaj quoque virtutes Angelicfe, et
atque cuncta my-
immergere se conautur ad clerum, "^•^^'^"i.cc
> nescientes 4UIJ
quia sterid divina,
"i»'"a, tauquamamicumDei
bauquamamicumueiauigunt
"''>-^'"-
diligunt eum
eum, et
mmoriscondemnationisest, siquisipsevirtutibusBobsequuntur ejus
pelitiouibus. Ethicest auem i
polleat, ahostamcndocerenonaudeat,
quamsiquis caritate Dei (quw est in Ghristo Jesu)
nequc mors
ipsepassionibus et vitiisprematur, et aliosdevirtu- sep;rat, neque vUa, neque Angeli,
neque principa-
tibus doceat. Sic crgo, niioh mei, nequefugiendum tus, neque potestates, neque alia
creatura {fiom. 8.).
omnimodis dicimus clericatumvelsacerdotmm, ne- Et ideo, carisshni, quandoquidem
hocclegistis.ut
querursusomnimodise,\peteudum,seddanda opera Deo placeatis, etad carttatemejus perveniatis, date
esl, ut vilia quidem a nobis depeUantur,
et virtutes operamaheniefhciab omnijactantia,ab omnivitio
animse couquiraatur.Dei autem judicio rehnquen- animi, ab omnibus deliciis corporalibus,
Delicias
dum est, quem veht, et siveht assumeresibiadmi- autem corporales nonsoIumiUas putetis,
quibusho-
nisterium vel saccrdotium. Non enim qui seipsum mines stecuhfruuntur; sed abstinendi delicia;
cre-
ingesserit,sedquemDo:ninusassumserit,iheproba- dendre sunt, omne quidquid cum cupiditateaumserii
lus cst {'i. Cor. 10.),
etiamsivUe illud sit,et quodinusuesseabstincntli-
Monachi autem iUud opus est prfecipuum, ut ora- bussolet.
tioucm puram ofTcratDeo.nihilhabens inconscien-
129 Aquadeniqueipsavelpanis.sicum
cupiditate sumatur,id est,nonut
necessitati corpo-
ti i reprehensible, sicut ct Domiuus dicit in Evtxnge- ris,sed ut animi desiderio satisfaciat, hoc
Cum
,
etiam
lio : sleleritis ad oralionem, remiltile fratribus ' abstiuenti dL-Iiciarum vitio ducitur.
Oporiet enim in
i
vestris, si(]uid habetis contra eos, ex cordibus vestris: omnibusconsuescere.animam vitio carere. Ideo
nisi enim remiseritis fratribusveslris, necvobis
remit- deniqueDommusdocerevolens auimam desideriiset
' tcl Pater vester, qui in coelis esl {Malth. 6. Marc. H.) voluptatibus suis resistere, dicebat: Intraleper
an-
• Si ergomundo(ut supra diximus) corde asiiterimus guslam porlam, quia lala esl el spaliosa via, quie
ducit
ante Deum, 1 28 et hberi ab omnibus his vitiis
et admoWe?n(ilMH/i. 7.);angustaautemet
j
arcta
via
I
passiouibus qu» supra memoravimus ; poterimus, est,quge ducit ad vitam. Lataest ergo via
animse,
inquantum possibile est, e tiam Deum videre, el oran- cum quaUcumque desiderio suo satisfecerit angusta :
tes, oculum cordis nostri in ipsum
dirigere, et vi- vero est, cum voluptatibus suis repugnat. Multum
dere invisibUem mente, non corpore intellectu amen prodest ad hEe-. obtinenda secretior habitatio,
'

:
t
'
non carnis aspectu. Nemo cnim se putet
scientise,
et conversatio solitaria, quia iaterdumper occasio-
posse ipsam (sicut est) divinam substantiam con-
nem adventantium
,

fratrum, et euntium ac redeun-

ut speciem sibialiquamautimaginemfln-
tueri, ita
tium frequentiam, abslinentlEeetparsimonisefrffina
gatiucorde corporeEe aUcujus imaginis similem,
lazantur, et per hujusmodi occasioues veniturpau-
Nulla forma inDeo cogitetur, nulla circumscriptio,
I

pv latim ia consuetudinem et usum deliciarum, ct sio

sed sensus, etmens quse sentiriquidem possit, et
interdum etiam perfecti j im vhicapiuntur.Ideode-
j
perstringere mentis affectum, non tamen compre-
niqueetDavid dicebat: Ecce elongavi fugiens, el
jhendi, aut describi, aut enarrari valet. Et ideo
mansi in soliludine.Exspeclabam eum, qui salmm me
\{PaHad. cap. 43.) oportet cum omni reverentia
et facerel e pusiUo animo el tempestate [Psal. 54).
"-

metu acccdere ad Dominum, etitain eum librare

Postquam autem (PaMad. cap. 44.) multa nobis
mentisintuitum, utomne quidquidpotestsplandorig,
sanctus Joannes de jaclanliEe vitio, aliisque quam-
claritatis, fulgoris, majestatis mens humanaconci- plurimus utiliter disseruit, ad ultimum iutuht dicens
pere, super haec omnia esse sentiat semper et
;
Retexam autem vobis, quid etiam nuper cuidam ex

'SeduIocavetAnthropomorpbiiarum (siveeorum
iiul humanam Deo formam tribuebant) errorem, qui euntibus, etmanu facta invadeniibus.in vitsediscri-
?er id nempe temporis ^gypti monasteiia
men venit. Videqua3 nos ad ejus Syno.iicam, atque
pervase- alibi KieronymiaiiorumOpeium toml. ob.^ervamus.
^'a.t. Notum, quas turbasin
AlexandrinaEcciesia quaj-
5tio iha, Deusne corporeus esset,
-Ita et Aut'ustiu,ani oliin codiC'S, etnuncRoma-
au incorporeus numquo.iue PsaUeriain
ixcitant: quumTheophilus, quirecteiucorporeum! prajferl; alii, a pusillani-
mitate.
senuebat, ab ^gyptiismouacaisadversus eum
co-
39!l HUFINI AyUlLt;ii:NSlS 1'UESBYT1:HI 40»
fralribus noslris accideril, utcauliores vos prajce- ^fecil, scd desperans semelipsum (slcul Aposlolus
denliu exeinpla couslituant. seomni iin^tudicitixel iniquitatHEpliu.
disil) tiinlUlit

lCratquidain apud nos mouachus in hac vicina 4,) Hcgressus esl enim ad vitam sa>cularein, pi-iede
eremo comiiiaaens, cui habil iculum spelunca erat dxmonum factus. Bcfugit nainque couspeclus om-
vir.summifabslineutia;, quolidianuni vicUnnlabore uium sanclorum, ne quis posset cum salularibus
in.inuunuiuierens, iuoiationiliu.s diu nocluquoiiei- inoniUs de prajcipiUo revocare. Si enim redderc se-
sislens, cunclisque animi virlutibus llorens. Scd hic uiolipsam priori vilKabslinentia; voluissel, recupe-
laetis succcssibus elalus, conlidcre quasi iu profcttibus rass;;t sincdubio el locuinet graliam suain.
non Dco lotum, sed sibimetipsi quod
suis ca!pit, ct Ucniqueaudite iPnllad.cap. fto.) quid el de aUo
profeccrat, dcpularc. Hauc autem inluens animi viro gestum sit, similiterquidem leutato, sed uon
prwsumlionem tcnlalor, coutiuuoacccdil,etlaiiueo3 simiU exitu toulaUjnisenuso. ruilquidam vir iii liac
paral. Quadain iiamque diead vcs)>cr.un, fingilspc- proxiina civitale, vitain lurpissimamperomuc faci-

cicm decora; mulieris oberr;;nlis pcr cremum, quaj nus duccus, 1 3 1 il'1 "' OP'" itissiinus in llagiUis ha-
vclutfess<ipostuiiniumlaborem,accedeusad osiiuin berclur. Hicaliquando Dci miscralionc coinpunctus
spelunca;mouachi, lassabundamsimulansacfatiga ad poeuilenUam convertitur, et intra sepulcrum se
tam, intrinsecus semctipsain projecil, atque advo- B quoddjmconcludens,priorumscelerum polluUones
luta geuibus viri, ut sui niisorcalur exarat. Nox lacrymarum fonlibasdiiucbat, diebusac uoclibusin
eiiim meinfehccm, inquil, incremolatilautcincom- faciem piostralus,clnc allevarcquidcmausus ocu-
prehendit: jube mc rcquicsccre in auj^ulo cellulaj los ad ca;lum, nequc voccin emiltere, ctnomcuDei

tua;, uc forlceinciarnoclurnisbestiisprtEda.At ille uominare,sed in sohs geinilibus ellleUbus pcrdura-

primo miseraUonis obtenlu, rcccpit eam inlraspe- bat.etlanquamvivensscpultus, deinfernOjam quo-
luncam, requircns qua; |30 ^i caussa crraudi per damraodomugitum cordisgemilumque edcbai. Cum
crcmum fucrit? lllacaussainlingitsatisaccuratE, et que hisposiloeoscptimana una transisscl, noclu
in

iulerim vciiena blaudimtulorani^aliiueillcccbrajvi vcniuiii ad eum daemoncs in sepulcro clamaulcsel

rus, pcr omiicmtexlumnarratiouisiutcrserit.nunc- dicentcs Quidcst quod agis, o impurissimc ct lla-
:

se raiscrandam, nunc etiam defcnsionc dignam giUosissime ? 1'osteaquam omni spurcitia, omuique
oslendens : eloganlia etsuavitalc sermouisinclinat ImpuriUite satiatus es, nunc vis castus ct rchgiosus
animum hoiiiinis, eliualVcclum suiillcccbrosoamoro procedere ? Et posteaquam cousenuisti in sceleribus
deflecUl. lliiic jam iuler blandiora coUoquia, joous Lec jam sufliciuut vires ad facinora dclcnda ', uuuc
risusquemisccnlur,manuscUumdcfcnsiouedigiiam Christianus vidcrivis, ctpudicus,etpcEnilens?quasi
risusquemisccnturmanuscliamprocaxadmculum vero alius uUus possiidari locus salialo iu
libi jain
barbamque, quasi venerandi spccie prolcndit, lum C malis,nisi lUe, qu, Ubi nobiscum debetur. Uuus cx
vero palpare ccrvicemnioUius, coUumquclcvigare. nobis es, aliusjam esse uon poteris. Rcdicrgom i-
Quid multa? Ad ultiinuin captivum ducit militem gis, reJi ad uos: el quod supcres tibi tempus, in

Conlinuoenim pertuibari intra semeUpsum

Cliristi. pcrfruonda voluptale nou pcr.las pru;paramus af- ;

cl libidinis fluctibus a;stuare cuepil, uequaqunm la Uucn lcs dclicias, pra;pai am us scorta uobilissima, et
borum praiterilorum, ncquaquam proressiouis ac cuucta taU i qua; Uoiem libi possiut rcparare gratis-
propositi sui memor. Paciscitur cum cordis sui con- simiBjuvcutuUs. Quid temctipsum vanisetinauibus
cupiscentia, et inlra arcana cogitUioiiura suarura conUciscrai-iatibusPQuid tcmcUpsum ante tempus
fceduscumfalsavoluplalccomponil luclinalslultus suppUci.s Iradis? Quiacuiiualiudespassurus iuiu-
latera sua, ct efllcitur sic(i( equus el mulus, quibus lcrno, uisi hoc quod nunc Ubi ipsi con^iuiris ?Si le

non cst inielleclus{Psiil.'il.). Atque ubi obscajuos poBua dclcclat, cxspccta paululum, ctiuvcnics pard-
jam conabalur inire tam nuuc intcrim fruere muneribus uostris, qus
complexus,ilIauIulatum teter- :

rimum umbrauteral tcnuisper

dira? vociscmiltcns, dulcia soinpcr elgrata duxisti. Ha>c ct hujusmodi
manus amplcclcnlis elabitur,ipsum quoqucdcdeco- plura exprubrautibus cis, iUejaccbatimmobiUs, uoc
rosis motibus inanes auras sectantcm, fajdissima T) audiluin quidcin suuinconvcrlensud cos, ncc uUo
cum irrisione deseruil. Tunc prictcroa rauUitudo pcnilusscnnoncrcspoudcus.Cumque illistt;piusca-
dffimonum in acre ad hoc ipsuin spectaculuin cou- dom rcpttcrent, et aUa duriora, ncc illc oinuiuo mo-
gregala, clamorciugenlicuin cachiuuo expiobralio- vciclur, in furorcmprolapsidiEmones, uliividciunt
nis clato O, inquiunl, qui te usque ad cselum ex-
: verba contemni, verbcribuseumcouUcero agtresgi
loUebas, quomodo dciucrsuscs usqucadiufcrnum? suiit, iaullis<iuc suppUciis cxcrujiatumsemiucccm
Disce ergo, quia qui sc cxtollil, huiniliabilur(£uc. reliiiucruul. Ncc laincu in lol tanUsquecruciatibu»
1-4. f( 18.). Tunc ille vclut amcnsclfcclus, et dece- nioveri saltem potuit loco, in quo orationis caussa
pUouis sua; pudorcm uon feicus, gravius a scmct- jacueral. Postcra die quidam suoruin rcquircuWs
ipso decipitur,quamfu('rat a deemouibus deceptus. eum, humanilaUsdurataxal |32 graUa, invcniunt
Cuiiienimdebuci'ilrcpararoseinetipsum,el rouovnro l)CBnisinci'edibilibusalfcctum,ctcaussamperconi«n-
ccrtamcn, ac satisraclioncsui,Iacryiniscthumilita- tes, cuiii didicissent,rogabant,utcura;gratiai'cpor-
lis fructibus, prioris clationis culpaxu dclcre, hoc nou tari scaddomum propiiampalerelur. Abucgal, el In

' l-'urlas3e verius expknda, aut certe prtoposito inciso, legeudum, ad facinora delenda, nuuc chritUanM'
 401 IIISTORI.V MONACIIORUM. .iU2

eodem perm^nolloco. Tunc vero nocte ^ convprtobntur. Art quftmdivinseetiamrevelaliones,

et sr>fiuonti

repeleutes dtemoaes gravioribus eiun verbcribus mulla>qucdo futurisrebusa Deo prEemoniliones fie-
cruciabant. Sed necsic quidem moveri voluit loco : biuit. In his ergo tatibus ac tanlis profectibus posi-
melius esseilicens, mortem subire, qu\m ullra Ato- tus, quia gloriari quasi de merilis suis coepii, et cse-
monibusobodireXihiloininustr^rtianocle multitudo luunus vila^ sua? ilpbituiu dixii: conti-
lostis honcficii

convenil dfemonuni. ol absqueulla miseratione ir- nuosubiutrateura piuvaquredamdosidiaanimi^tam

ruenles ineum.omnibuspoeniscruciaiibusque con- parva, qua'n nec posset advorlore, Posl hivc erovit
'\
Curaquejam corpusdefecisseliu suppliciis,
flciunt. major uegligentia, ita ut tarlior jam lieret ad hym-
,;
oxlremus tamen spiritusobsistebat imporio doemo- nos, sed et ad orationom pigrius surgerot : Psalmi
j;
num. Ouod ubi impli perviderunt, exclamantes voce quoqae ipsi non ea, qua prius vigilanlia ab ipso ca-
masrna: Vicisti, inquiunt, vicisti: et mox volut vir- nerentur. sed ubi parum quid exhibitum luissot so-
lutequadam cajlitus futrati, prtBcipites abscedunt, lili ministerii.anima •jus, quasi nimio labore fati-

: nec ultraquidquam ei sune arlis aut sceloris inten- gata, requiescere festinabat : quia sensus ejus repro-
I dunt. Ipse vero iutantum virtutibus animi profecit. busoffectus, de sublimioribus ad inferiora ceciderat

I
et ilaornatus moribus elTectus est, ac totiusdivinse n et cogitationes suse psr diversa eum praecipitia ra-
gratine repletus virtnte, ut omnis ha?c regio quasie piebant. Erat cnira jam in corde ejus clandestiua
coelo eumlapsum viderot, et unuraesse exuumero quredamturpisac nefanda cogitatio, consueludo ta-
credoret .Angelorum, omnes pfene simulatque uno men prior velut si decursus aquoe. etiam cessante
;

oredicentes: Hxc cst mulado dexterce Excelsi [Psal, remigio, adhuc prioreimpetunavigiumferat itact :

75.). Quantiexemploejus, qnijam semetipsos despe- vetus institutio ad consueta hominem offlcia trahe-
raverant, riirsus ad spem salutis regressi sunt, et bat. Ob quam caussam et stare adhuc in suo statu
emondationemsui, quam prius dosperaverant priie- videliatur. Hic ergo cum post oraliones cibum solito
sumserunt ? Quanti admiralione ejus, do ipso jam in- requisisset ad vcsperam, ingressus locum eum, in
fernn ])eccatorum reti-acti sunt, et ad virlutis indo- quo roDci 134 p"nsueverat, invenit solito panem
lem reparali ? Illo namque tanta immutalione con- mensaj superpositum, ex quo refectus, nihil de 00-
verso. omnibus omniavisa suutpossibilia. Non so- rum qufeincordesuo versabantur, emcndatione cu-
lum onim emendatiomorumllorebatineoetassum- ravit,noqueimmulalionissua3damnapor3ensit, sod
tio virtuium, vorumet gratia Poi pluriraa ei collata spernentemso miuima, paulatimcasurumnoii intol-
esl. Sigiia onim cl prodigia, qu;e ali co facta suut, loxit. Inteiea, cuiu gravi jain libidinis iuceiuliosti-
quantuinapud Poniinum haberotnieritumtestalian- mularetur. ct iunammalus tiirpi concupisccntia ra-
tur. .-<ic humilitas ol conversio bonorum oiuuium '
perotur rursusad sa-culuiii, illaiuterim diecoliibuit
maleriam prsebct : elatio et desperatio, interilus el so. el solita hymnorum et cr.itiouum ministeria ex
mortis est caussa. more persolvit, atqueingressus, ulcibuin sumeret,
Ad elTugienda vero {PaWid. cap. 46.) pericula la- panem quidem invenil mensa^superposilumsodaJi-
psuum,elcouquirendam Dei gratiam, atquo ipsius quantulo sordidiorjm. .-Vdmiratus ost, et tristiselTo-
dlvinilatis evidentioremnotiliam capiendam, pluri- ctus : in^jUexit enim, quod ipsum respiceret hoc
mum prodesl secretiorconvorsatio,eteremi interio- genus monstri: famencibosumtorefectusest, Post
rls habitatio. Quodvosnon tam verbis, quam robus diem tertium triplicatis urgori stimu)is coepit occu- :

ipsis etexemplis melius docere puto. paverat enim cogitationes ejusquasijam priesentis
Fuitquidatn monachus, qui in |33 eremo hac, et secu'J3positiK,secumqueaccumbenlisimago mu-
quse prse coeteris iuterior est, habilabat. Hic dum lierls, quam etcomplecti sibi videbatur, et ad turpes
)luresannosinabstinentiaperdurasset,etprovectus usushabere substratam. Processitt.imenet scquenii
lempore, prope jam ad senilem venisset fetatem die ad solila psallendi et orandi officia, sed stabat
)mni virtutum £Ioreadornatus,ac totius continentise vagus ocuUs, et mentis ciptivus. Cumquesolitoin-
nagnitudinc sublimatus cum orationibus et hymnis
: gressus ad vesperamrequiroretcibum,panem qui-
iedide Deoserviret. tamquam
emerito militi suoDo-
D dem invenit super mensam, sed sordidissimumac
ninus remunorationos parat, utpote qui in corpore aridissimum et quasi a muribus vel canibus undique
iidhuc positus, adinstar Angelorum incorporea? vitse corrosum. Tunc iUeul hoc vidit, ingemuit, et lacry-
ungeretur cfQciis, etdignumjudicans annonamcse- mas fudit, sed non ita ex corde, nec ita uberes, quse
estem prsebere in doserto ei, qui cselestem Regem possent flammam tanti ignis extinguero. Verumta-
)ervigilibus proestolabaturexcubiis. men sumit cibum, sedneque quantum volebat, ne-
Voleus ergo Deus [Pallad. cap. 46.) etiam in hoc que qualem solebat cum interim cogitationeseum
:

soculo remunerareejus fidele propositum, ad provi- tanquamcohorsbarbaricaundique circumvallant ot

entiaesuoe sollicitudLnemquolidiani victus ejus re- omni ex pai'te in eum tela jaculantur. ac vinctum
ocat curam. Ut euim ei cibi usum poposcisset ua- caplivumque euin ad s-ieculum retrahunt. Exsurgens
ursenecessitas.ingrediens speluncam siu-im invenie- ergo. coepil iter agerenoctuper eremura,et tendere
liatmensoe panem suporpositum, mirte suavit<itis, adcivitatem sed ubi dies facta ost, civilas quidem
:

lirique candoris.exquo refectus, elgratias divinae longe adhuc aberat.Ipse vero cum rapidissimo aestu
|'rsBSlauli£e referens, rursus ad hymuos el orationes coqueretur, el fatigareturineremo.undiqueversus.
403 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 404

considerareoculiscoepit et requirere.sicubiessetin ^jusmodi excmpla dicens, ut cautiores silis, ne a

vicino monaslerium : et cum conspcsisset fratrum dsemonibus iu cogitalionum subtilitate scducamini.
quorundam cellulam, tendebat illuc.ut apudeosre- Propterea cnim et formahujusmodi inter monachos
quiesceret : quem ubi adesse senserunt servi Dei, observatur, ut si quis ad eos veuial sivevirilleseu
conlinuo procurrunt inobviam, et velut Angelum muliiT sit, sivesenexsivejuvcnis, siveignolussive
Dei excipientes adorant, pedes lavant, ad oratio- notus, ante omnia ut oratio liat, ut nomeuDomiui
nem invilant, meusam ponunt, atque omnia se- invocctur: quiasifuerit aliquatransformatiodajmo-
cuudum divinum mandatum complenl caritalis nis, continuo orationc facla, diCfugiet. Si vero in co-
135 olTicia, Verum ubi refectus est, el paululum- gitatione vestra suggcsseriut ipsi dsemones aliquid,
requievit, ex more quasi ab eruditissimo et opina- undelaudaridebealis etextolli.nonacquiescatis eis,
tissimo palre cceperunt verbum rediflcationis expe- sed luncmagisvosmetipsos humihate in conspoclu
tcre, ac monit i salutis iuquirere. luterrogaverunt Domini, et pro nihilo ducile, cum vobis illi aliquid

quoque eum, quomodo quis diaboli laqueos possit de scclanda laude suggpsscrint. Deuiquc eliam me
elTugere, aut si quando turpes injeceril auimo cogi- frequenterdaemonesnoclibus scduxerunt, etnequc
tationes, quomodo depelli possintet abjici. Tum iUe orare, neque requiescere permiserunt, phantasias
ut compulsus est monita fratribus dare, et salutis B quasdam per noctem totam sensibus meis et cogi-
eos viam docerc, ac de insidiis daimouum (quas tationes suggerentes. Manevero vclul cumquadam
servis Dei intendunt)faccresermouem,illosquidem prosternebant se ante me dicentes lu-
illusioue, :

plene et sufflcientur edocuit, sibi vero ipsi stimulos dulgenobis,Abba, quialaboremtibiincussimuslota

compunctionis incendit, etinsemelipsumregressus nocte. Ego vero respondi ad eos Discedile o me :

ait Quomodo ego alios monco, et ipse decipior?

: omnes qui opcramini iniquilalem fPsal. 6.), et non
aut quomodo alios corrigo,qui meipsum uonemen- tentelis servum Domini. Et vos ergo, filioli, quielem
do? Age ergo, miser facito ipse prior, quae facere silenliumquediligite, etscienlia; operamdate,alque
aliosdoces.Cumquehujusmodi increpationibusute- exercete vosmetipsos, ut frequenti coUalione men-
retur adversussemetipsum, etiutellexisset semise- tem vestram puram exbibeatis Deo, ne orationes
rabihter supplantatum, valedicens fratribus, conti- vestreeimpediantur apud Deum.Quamvis enim et
nuo se rapidissimo cursu in eremum dedit, et ad illi bonum opus agant, et sit in illis prohabiUs con-
speluncam de qua discesserat rediil prosternens se : scientia, qui inter sseculares posili exercentur in
Domino in oratione, dicens Nisi Dominus adjuvis- : operibus bonis, etoccupautsemelipsosactibus reli-

setmc, paulominus habilassel in inferno animamca giosis et sanctis, vel hospilalilem sectautes, vel
(Psal.93.).Etiterum:Paulominus fuiinomnimalo: C caritatismiuisteriisobsequendovelniiscricordiasac
elpaulominusconsummaverunt me ia terra (Psal. 1 18.) visilationes, aUaque hujusmodi opera expleudo, in
In hoc vero completum cst, quod et Scriptura: quibus ahi quidem boni semper aUquid conferaut;
Frater fratrcm adjuvanscxaltahilur^ulcivilas munila scmelipsos lamen caslos servant. Sunt ergo istipro-
ct fortis. ' Frater qui adjuval fratrem, qiiasi civHas babiles, el valdeprobabiles, qui in bonisaclibuspla-
firmaet judicia quasi veclcs urbiunv {Prov. 18.). l'ost ceut Deo, et sunt operarii iniJonfusibiles raandalo-
hsec ergo permansit omni vilasua in luctuet lacry- rum Dei &. Tim. 2.). Sed lamen ha3c |37 omnia
mis videns divinilus sibi concessum cselesti s mcnsa; terrenos habent actus, et erga materias corrupli-
beneflcium perdidisse cajpit enim in laborc rursus
: biles arguuutur. Qui vero in exercitio meulis desu-
et sudore vultus suimauducare panemsuum. Cou- dat, et spiritales iulra scmelipsum excolit sensus,
clusit autem se intra speluncam, atque in cilicio ct louge illis supcriorjudicaudus esl. Locum namque
cinere jacens, tandiu lugens flcusque permansit in iutrasemelipsum pra;parat,ubi SpiritusSauctusha-
orationibus, donecassistens ei Augelus Domiui, di- bitct, et obliviouem quodammodo capiens terrcuo-
ceret ei Susccpit Dominus paenilentiam luam, et
: rum, soUiciludinem geril de cajlestibus et ajlenii-.
repropitiatus est tibi sed cavc nc ultra olatus de-
: Conslituiteuimsemetipsum semperante couspccun
cipiaris. Veuicnt autemadte fratrcs, quos lu ipse l'Dei, et omues priesculiumrerumsoUicitudiuesposl
docuisti, deferentes libi bencdiclioncs, quas susci- tcrgum jacicns, solo divinidesideriicalore coiistrin-

pere nc rccuses, et sumeus cum cis cibum, age gitur, et in laudibus Dei positus.elhjumis el I'sal-

gratias Deo tuo. mis die ac nocle non potest saliari.

Hajc aulcm loeutus sum vobis, fllioli |36 ™'''. Ilajc et multa alia his similii {Pallad., cap. ii))
ulsciretis, clquanla sit iu humilitatelirmitiis, ctiu bcatus Joaiuics pcr triduuiu coutiuuum loqucusad
elatioue ruina (juaui iMaxiiua. Idco dcniquc el Sal- uos, auiuias nostrasrcfecilel iunovavil. Ul aulem
vatornosterprimambeatiludincmdchumililate nos ca'pimus velle ab eo proflcisci, dalis nobis benedic-
docuit, diceus : Dcati paupcresspirilu, quoniam ip- tiouibus, Pergite, iuquil, in pace, o fllioU : hoc Ux-

sorum cst rcgnum cxlorum {Matlli. 3.). Simul et hu- ineu siire vos volo, quod hodierna dic • vicloria»

' Videtur bis idcin vcrsiculiis juxla dupliccni in- 'luasi civilas /irma, cl juUiciui quasi vcctcs urhium
lcrprclationeiu laudari. Ccrte iuarclict.vpisllcbneo, Autca eral heic vestcs.
etGrajcosciiicldumtaxalproferlur: Vulgataquoquc Victoria3 rcligiosi principis TheodosU.] De hoc
'

ipsa tauluiu habet, Frater qui adjuvalur a fralrc. Joanne cjus^iucprophclia l'rosper in Chronico anno
 ]

405 HISTORIA MONACHORUM.

rcligiosi Principis Theodosii Alexandritc nuntiatse \ lies hpcc poposceris a Deo. HEec cuin audisset, ad
sunl deEugenioTy ranno. Neccssc est ergo, ctipsum viciiiiora loca acccdit, el primo solus sul) parvo tu-
Theodosiumnonmullo post propriamortc vitamti- gurio, quod sibi ipsc construxerat, habilarc ccepit,

nire. Cumque profecli ab cofuisscmus^hsecita gesta oleribus compositis vosccus solis, inlerdum etiam
adesse;.<i>!ridemcomperimus,ut ipsepr;cdixerat. Posi post coiitiuuata jejunia. Literus primo ignoravit:
des aulem paucos insecuti sunt nos quidam fratres, cum autem de eremo ad hsec supra diximus, vi-

annunliantes nobis, quod ipse sanctus Joannes in ciniora habitaculis |39 ^oca accessisset, data est
pace requieverit. Obitus autem illius talis quidem ei divinilus gratia. Et cum a fratribus oblalus ei

fuerat.Per triduiun, inquiunt, nuUumad sc introire fuisset codex, quasi olimjam sciens littcras, legere

permisit, et positis genibus in orationc reddidit ccBpit. CoUataesteiadversusda;mones,etiam virtus

spiritum, atque ita perrexit ad Dominum, cui est ita ut multi ex his, quos urgebant daemones, etiam
gloria in seeoula sseculorum, Ameu. ad eum raperentur, protestantes summo cum
inviti
clamore de meritisejus. Sedet alias quamplurimas
CAPUT II.
sanitales operabatur.
DE HOR. Congregabantur interim ad eum plurimse multi-
Vidimus et aliura apud Thebaidem venerabilem B tudines monachorum, interquoscimietiam nos ad-
virum, Hor nomine (Pallad. cap. 9. Or dicilu)\) hic :
venissemus, visis nobis, Iffilissimus redditur. Cum
multorum erat monastcriorum pater, qui''habitu que salulans nos, orasset more sibi solito, pedes
ipso, honoris videbatur |38 angelici, nonaginta hospitum propriis manibus lavat, et docere nos ex
jam agens setalis annos, barba proUxa, et claritatis Scripturis, quse ad SBdiflcationem vilee ac fldei pevti-
canitie splendida, vultu et aspectuitalaetus,ut plus enim ei docendi gratia a Deo coUata
nenl, ccepit. Erat
aliquid habere quam in hominis natura est, visio Cumitoque plurimanobisScripturarumcapitula sa-
ipsa videretur. Hic prius in ultima eremo plurimis pienter disseruisset, rursusad orationem converte-
abstinentiic laboribus exercitatus, postremo in vi- balur. Consuetudo autemerat ci non prius corpora-
cino urbis monastcrium instituit. lem cibum sumere, quam spiritalem Christi Gommu-
In adjacentibus autem habitationis suse locis di- monem acciperet. Quo accepto, post gratiarum ac-
versi generis arborum silvas ipse per se plantaria tionem adhortari nos etiam ad reDcicndum ccepit,
ponendo conseruit, in quibus, ut nobis a plurimis ipse tamen sedens nobiscum,nunquam cessabatali-
sanclis patribus afljrmalum est, ante ilhus adven- quid de studiis spiritalibus commonere. Narrabal
tum nullum omnino virgultum fuit. Ob hoc autem ergo nobis tale aliquid : Scio homiuem, inquit,
plantavit hanc silvara, utibi fratres, quosinibi con-'-' quemdam ineremo.pertrescontinuosannosnullum
gregare cupiebat; non haberent neeessitatem, ligni sumsisseterrenum cibum AngelusenimDei tertia
:

gralia longius evagandi, habens curam et in his quaquc die escam deferebat ei cselestem, et hcec et
quse ministerio corporis necessaria sunt, sed praj- cibus erat et potus, Et iterum sci oJiujusmodihomi
'
'lesalutiseorumacfldei. Ipsetaracn cumessetin nem, quia venerunt ad eum dsemones in spccie coe-
'
mo, quibusdam
herbis pascebatur, et radicibus lestis militise, et habitu Angelorum, carrus igneos
et hsec ei dulcia videbantur. Aquam vcro
si quando tamquam magnumaU-
agentes, plurimo apparatu,
iiivemsset,bibebat,orationibus et hymnis occupans quemregem deducentes,isque quiceteiisulrexha-
omne dici tempus ac noctis. Ut autem ad maturam beri videbatur, dicebat ad cum : Implesti omnia, o
pervenerat cetalem, apparuit eiAngelus Domini in homo, superost ut adores me, et transferam te sic
aremo per visum, dicens Eris in genlemmaguam,
: ut EUam. Sed monachus audieus dicebat in corde
et multuspopulus credetur, et eiuntper lequse
tibi suo, Quid est hoc ? Quotidie ego Salvatorem, qui
/Salvanda suntmultamillia hominum. Quantoscunque esl Rex meus, adoro hic sic esset Ule, quomodo a
:

autem in hac ad salutem,

vita positus converteris me hocexposcerctquod indesinenterme facere sci-
super tantosprincipatumaccipies infuturo; etnihU retPEt post hcec respondit ad ipsum Ego habeo :

verearis numquam enim aUquid tibi deerit eorum

:
J) meum Rcgem, |40 quem quotidie sine intermis-
3tipendus, qusead usum corporis requirunlur, quo- sioneadoro: tuautemnon esrex meus. Etcontinuo-

Chrisli 39o. ^ Iheodosii 16. Arcadio III. et Honorio ccntioresquidam suis insevere Marlyrologiis 12 . No-
U. Coss. Joannes Monachus anachoreta clarus ha- vcmbris ul Carthusia Coloniens. in addilionibus ad
jctur, qui ornalus propheti» gratia, Theodosium Usuardum, Maurolycus. Vide Molanum cap. 13. dc
Musulentem de even tu beUi quod adversus Eugeni um Marlyrolog. ROS-R-ErDUS.
novebat, victorem futurum prsedixit. Rosweydus. ^ Habituipso honoris videbatur angeUci. Hoc non

' Hor.
] Nulla hujus memoria in labulis Ecclesiasti- facile quis intelliget,nisi fjuis Graicurum monachoruni
is, prseterijuam in il/cHa-is 7. Augusti : 0' Strio; *Op habitum prai oculis habeat. Duplex Grsecis habitus
;v siprjvir) Tc),E!ovTai, Sauctus Or in pace quiescit. Oc- eral, novitiorum, qui dicebalur (iixpoO Txir,[j.aTo; : alter
urril el in Palladii Lausiaca historia cap. 9. Sed probatissimorum virorum, qui dicebatur ixeyayoy et
^rigenistam fuisse monet D. Hieroivjmus epist. ad otYysXixoO (j-/r,[jiaTo;. Vidc Euchologium Grircor. cap.
Itesiphontem. Obiisse tanem in ea hseresi non constat, 79. ROSWETDUS.
naxime cum ejus commemoratio fiat in Menseis. Vide » 397. juxta quas init rationes, quibus ta-
Imo
•esp.'-2. nd argumentum Protcijom. 15. ubi acjitur de men proprie 394. denotatur. Vide nos, et Relandi
luctoritatc horum librorum. Meminit ejus etiam Sozo- Fastos.
nenus l. VI. cap. 28. Niceph. lib. IX. cap. 34. et re-
407 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 408

inimicus adhajc verbanusquamcomparuit. Verum j^ tii, ut ab aiiodeprthendinonpossit. Sedeulergoad

heec ille quasi de alio nobis narraus sua gesta, sub mcnsam couUngentes magis quam sumeiiles cibos,
alterius persona raemorabat. Patrcs tamen qui adc- ulnec defuisse mensis,nec lamen venlri satisfecisse
rant, ipsi nobis arQrmabant, quod ipse esset, qui videantur. Majorquippeeslcontinenlia; virlus, his
h;cc vidisset et audivissel. ubslinere qux in oculis habenlur fi innianibus.
Erat ergo hic magnificus palcr, qui inter civtcra C.\IM"T IV.
bona etiam lioc prwslabat advenientibus frairibus,
DE ' BBNO.
et cum ipso habitare volentibus. Faciebat coiivocari
fralrcs qui secum eranl, et in una dic ad veniciiti fra- Vidimus et alium seuem P'ill'i<l., r.ii,. ;<>.) man-
tri cellulam jediflcabat. Erat in hoc opere magna suetudiueomneshominesprajccUeulem, Benumuo
alacritas fratrum, unoquoque corum foslinantc lale- mine, de quo assercbant fratres qui cum ipso erant,

res convehcre, aut lutum porrigere, aut aquam in- quod uequejuramentumumquam.nequemendacium
fundcre, aut Ugna deferre. Ubi vero perfecla f uisset,
dcoreejusprocesserit.nequeuUushominumiratum
viderit cum aliquando, aut sermonem superfluum
ipse eam omnibus utensilibus vel necessariis ins-
tructam tradebat fratri.
oliosumque proferentem, sed erat vila ejus in sum-
Ihc aUquandocum falsus quidamfrater ad se ve- B mosilenlio,moresquetranquilH, etperomnia quasi

utvidereturnudus, veslimenta sua occul- augelici ordinis vir huiniUtasquoqueimmensa.et

:
nissel, ct
in omnibus pro nihilo semetipsumducens. Denique
tasset,arguit eum coram omnibus.et in medium quae
occultaverat protulit : et ita pertimucre omnes,ut de nobis multum rogantibus: ulaliquemsermonemab
reliquonemo auderetcoramipso fallere. Tauta erat eo sediflcalionis audiremus, viximpelrarepotuimus

iu co virlus animi, et tanla diviua; gratiae magni- ul paucanobis dc mansueludinc loqueretur.

tudo, quam abslinenti» labore ct fldei puritale qua;- IlicaUquando, cum bcstiaquxdam, quse hippopo-
sierat. Xlulliludines autcm fralrura cumipso posita;
tamus appellalur, regionem iUiproximam vicinam-
cum ad quevastarel, rogatus ab agricolis veuil ad loeum
taala gratia crant repletae, ut ecclesiam
et cum immanem belluam pervidissel, ail ad cam
cimvenirenl, chori Angdorum vestibusac mentibus
:

rfs[)Icndentes,a(l imitationcm Virlutum coelcslium. Pra»cipio libi in nomine Jcsu Christi,nc ultra vastos

in liYmiiis et laudibus Dei pcrvigilos vidercntur. hauc terram. Tum iUa quasi Angelo persequeutc,
ctrngalii. nusqnam omnino comparuit. SimiUmodo
i.AinT III.
ah co alio lciuporc fiii.'alMm pci-lii-
eli:un i-rocoililiim

DV. .\MMoNK. lirbant.

VicUmus auli-m in Thcbuidi' /••ilhnl,, ,aii. is. C c.Al'! T V

eiiamaUuui virum,niiminc.\mmoneui.palrcmtriinn r>B ' UXVRVNCHO CIMTATB
uiilUum circiter monachorum, qui Tabenucnsii a.\>-
[Deest hoc caput in Palladio).
pcUanlur,iugenlis abslinentise viros,quibus usus est
indui colobiis quasi saccis lineis, et pelle confecta Venimus autem el ad civitatem quamdam Thebai-
a coUo post tcrgum et latus desccndente contegi ;
dis, nomine Oxyryuchum, in qua lanta reUgionis

cuculUs etiam caput opeiiri,maximecumadcibum 142 dcprehendimus bona,utea nemo dignevaleat

venlum fucrit, cisque eliam facicm vclant, nc alius enarrare. Replctam namque eam monachis intriu-
aUum parcius cibum sumentem deprehendat. |4I secus vidimus, ol extrinsecus omni ex parte circum-
Est autem eis et in capiendo cibo summum sUen- datam. .Edes publicaj si qua in ca fueranl et { )

tium, ita ut nec putetur in eo loco esse aliquis ho- templa supcrslilionis antiquae habitationes uunc ,

minum, ubi sedetur ad mensas, el omnis eorum erant monachorum, et per toiam civitatem multo
conversatioilaest in mullitudinc. posila. quasi essel pluramonasteriaquamdomusvidebanlur. Suntau-
iu soUtudine,dum ita lalel uniuscujusqucabstincn- tem in ipsa urbe, quia est ampla valde et populosa,

Ammone.] Ammona hic dicitur Palladio cap. iH. j. affinia : Br.vov ?e nap'oij8Evb;6£aOT,vai opifiWlAEvov, t,0|i-

De hoc.vtexistimo, Mcnxa Grsccorum 26. Jan. "Outo; vJovTa, " r, 'J/E-joipiEvov, r, Eixalov, r, OfaT-Jv, r, d)).iyii>pT,pi£vov

'A|iwva; ev tif\tr\ TE>.£iovTai. S. Amonas in pace con- EiitivTayiiYov : Henum autem ei minime umquam vi-
summat.De co edam Sozom. hb. VI, cap, 28. Niceph. sumvcliraarsisse,veljurassc,vcl mentitumessc,vel
Hb. IX. cap. 'ii. RoSWEVDUS. lemerariun, leve.aulabjeclum verbum dixisse. Prse-
Colobiis.] Groeca vnx xoXiSio;, sed Lalinin uxurpn-
"^
miltil de eodcm ct Thcona : Br,vo; ii xal HE<,)va;, |io-

ta, uti Cassianolib. I Instit. cap. 5. Serrins .•t"ii. /.V va/txtbv TjyouvTO TaY(JLaT(ov, xai Oe£a; TtpoYvitidEu»;
ad i/^Krf : Et tunicaj manicas, etc. Tunica^, inquit, xai 7ipo?r,Tia; '{[j.r.ytM : Benus ct Thconas convcntus
vestraj habent manicas. quod ctiam Varro vitupcrat rexere mouaclioiura, viridivina prmscicntia et pro-
dicens: .Manicalis ettalaribus tunicis. colobiis Nam phetia repKti. Dc eu eliam Xircph. I. XI, r. 3.'».
utebaiilur antiqui quai totidrm fcre verbis rcfcrt H.
: ROSWEVDUS.
llieroiiijmus in llebr. Qurcil. Cod. Throd. I.. \',.lil. 10 •'
Oxyrynchocivilale. ] De Oxijrynrho, Stcphanu.'^ de
NuUus scnalorum habilum sibi vendicet militarciu Irliibiis, oriijinem nppcttationis, et elijnxonvocissimid
scd chlamydis tcrrore dcposilo, quiela colobiorum insinuans : OXifMY/o^, n4)i; KXy^iT.tm, Ti|uo>Ta tt,v

cl penularum induat veslimenla. Vide apud Cassin- <J|irivj|j.ov Oxyrynchus, .Kf^ypli civilas, (1U88
i/Oiiv :

7ium sitjnifirntionem mj/.fdV/iiii. BOSWKYDUS. colil pi.scem sibi cognominem. /(>i plenrque J-^fl<jpti
' Beno.J 1'alladio cap. ii. dicitur Be. .Vi<//<iin hu- urbcs a suiicrstilioso animalium cullu tinmcn sortitti'.
ju$ mcmoriam inreyiio in licclcsiasticis tabulis. Deco ROSWEVDUS.
Sozomtnus lib. 17. oi;). 2H. hic paticula supcrioribus
' ' Accepissc autem a Ruflno Sozomenum, consUil
 ,

}U9 HISTORIA MONACIIORUM 410

\iO(U\-iin ecclosiir. in quilui.spulilunis agilur populi _\ sent, ol vidcrent ad januas ojus lalroncs, volclianl
conventus, cxcoptis monasloriis, in quibus pcr sin- eos igni tradere. At iUc rerum necessitate corapul-
Liulaoralionum domus sunt. Sed necporlee ipsse, sus, unum eis solumlocutusest verbum : Siuite, in-

noc turros civitatis, aut ullus oranino angulus cjus quit, eos illresos abire, alioquin gratia a mc lugiel
luoiiacliorum habitationilius vacat. quiquo por oni- sanitatum. Popiili vcro, utaudierant ha^c, contradi-
nem parlcin civit,ilis, die ac noctohyiniios ac laudcs cero 11011 audeiitcs,dimiseruiiteos.I,atrouesvero vi-
Dcorcrerentcs, url)eni lotam, quasi iinam Dciecclc- dentos quod secuiu csfgesi um, abjecia scelerum vo-
fiani faciunt. Nullus enim ibi invcnitur aut hscrcti- liintatc, otprseteritorummullorumpcenitudincmge-
cus, aut pag.inus,sed oiunes cives Ghristiani,i>mii.'3 rontes, nd monastoria viciua confugiunt, atque ibi
Catholici, ut nihil omuino dillerat, si Episcopus ia emendatioris vitre formam modumque suscipiunt.
platca orationem, aut in ecclesia faciat.Ipsi quoque Erat autem supradiclus vir eruditus nnn solum
magistratus et principales civitalis, et reliqui cives -Egj-ptiorum etGrEeoorumlingua, sed etiamLatino-
studiosc per singulas portas statuun t. qui obser vcnt, rum, ut et ab eo ipso, et ab his qui ei aderant, didi-
ut sicubi apparuerit pcregrinus autpauper, certatim cimus. Sed et ipse revelare cupiens, et consolari
ad eum quiprajoccupaveritadductus, qu8e,suntne- pcregrinationis uostrEC laborem, in tabella scribens
cessaria consequatur. o ad 144 D doctrinamque sui sermonis
s gratiara
De his autem qui erga nos, ab ipsis populis gosta absque ignisopcre.
ostendit. Erat aiilera ejus cibus
sunt, videntibus transircnosper civitatemsuam,et Dieebant autem, quod ct noctibus ad eremura pro-
velut Angelis occurrentibus, atque honorem deleren- gredien?,comitatu uteretur plurimo ercmi bestiarum
tibus, quomodo enarrem? Aut deipsis monachis et Ipse vero hauriensaquamdeputeo suo, et preebcns
virginibus, quorum innumerse raultitudines (Ut su- eis pocula, obsequii earum remuuerabat laborem.
pra diximus) in illa urbe habentur-? Requircntes Hujusautemreiraanirestum dabaturindicium.quod
enim a sancto Episcopo loci i'Uus,viginti millia virgi- vestigiabubalorora.caprarumqueetonagrorumcirca
num, cl decem milliamonachorumi nibihabericom- ejuscellulam plurima deprehendebantur.
perimus. Quorum omnium aCfectum erga nos et ho-
norem, quem exhibebaut, vobis exponore.nec sermo
GAPUT VII.

sufficit, nec verecundia permittit, quomodo pilliola

DE '• APOLLONIO.
nnstrascinderentnrunoquoqupnos sibi rnpiente. ot
ad se adducere cupieiiie. \'i(limuset alinm saiutiim viriiin niimiuc .\piillo-

143^ ifiiiniis quoque ibi pluri^nips saui-lorimi pa- niiim 1 /'«,//.<./.. ,vi/.. 5-2. flii-ihir AlKilIii.), aiiiid

triim diversas Dei gratias habentes ; alios in verbo 'i Thebaidam, in lluibns Hermopolis, ad quam civi-
Dei. alios in abstinenlia, alios in signiset virtulibus taiem Salvatorem, cnm .Mnria et Joseph de Judseip
ministrantes. linibus venisse, tradunt, secundum Prophetiam
Esaise, dicentis i^c™ Domimis scdet siiper nuhem
:

GAPUT VI.
levem, cl. veniet in .^iiyplitm a facie ejus, et cadant in
DE THEONB. terram (Esai. 19.}. ^Tdimus ergo ibi etiam et templum
Vidimus et alium {Pallad., cap. 50.) non longe ipsum, in quod ingresso Salvatore, corruisse orauia
ab urbe ad eam partem qurc mitlit ad eremum no- idola in terram, et communita esse, memorabant.
mineTheonem,virum sanctum, intra cellulam suam Vidimus ergo supradictum virum, et in vicina
clausum soUt.iriuni,qui perbibebatur triginta annis ererao submonle quodam habentem monasterii :

silentii habuisse continentiam quique tam multas: erat enira pater mouachorura ci rciier quingen torura
virtules faciebat, ut Propheta apud illos haberetur. etfamosissimus inomnibusThebaidse fiuibushabo-
Gonvcniebat namqueadeumpeiMlies singulos infir- balur. Operaenim magua erantei, et virtutcs mul-
morum plurima multiludo, ad quos illeperfenestram tas signaque plurima et prodigia faciebat per eum
manum proferens, etuniuscujusquecapilisuperpo- Deus. Apuerilia namque inabstineutianutritus,ubi
nens, ac beuedicens eos sauos ab omni aegritudine T) ad maturam pervenit setatem, gratia Dei semper
remitlebat. Hic etiam ipso visu tara honorabilis erat, cum ipsocrevit. Eral enim annoriim fere octoginta,
tautumquercverentiae gercbatiuvultu, utinterho- cum eura vidissemus in mouasteriorum congrega-
mines Augelus videreturi.italeetus oculis, etplcuus tione Qoreutem:sed et ipsi qui videbantur ejus
totius gratise apparcbat. csse discipuli, ita perfocti erant, et magniflci, ut
Huic cum parvum ante tempus, ut comperimus, omnespseuo possenl signa facere. Quindecim ergo
noctu latrones supervenissent, aurum scapudeura annorum secessisse eum aderemum, ferebant,atque
iuveuturos credeutes, oratione sola ita eos vinsit, ibicumquadragintaannisfuissetiu exercitiis spiri-

ut foribusejus afflxi,moverescomninonon possent tualibus conversatus,aicbantvocemDciadeumde-

Siane vero cumadeum turbDemore soUto convenis- latam dixisse ApoUoni, por te perdam sapieutiam
:

' Theone] Dc hoc Sozomenus l. VI. 28. Cassio- Fors eadem cum liac. Vide Prolcgomenon i. g 1. In-
dor.lib. VIII. Niccph.lib. XI. c. M.
c. 1. Sozomeno Grsece estkmXXibi, qnod alii Latine verle
Appollonio.] IIujus Vitam accuralc scripsit Ti-
^"
rent, Apollos. IVam de alio, qui Apollonius dictus
mothcus Alcxandrinus Episcopus, ut lcslatur Soz-omc- fuit, ihidcm sequitur. ROSWEYDUS.
nus lib. VI. cap. :29. Nicephorus lih. VI. cap. 3i.
407 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI m
inimicus adhajc verbanusquamcomparuit. Vcrutn ^.lia, ut ab aiiodeprthendinonpossit.Sedeulergoad
hsec ille quasi de alio nobis narrans sua gesta, sub mensam coutingentes magis quum sumenlcs cibos,
altorius persoua memorabat. Palres tamen qui ade- ulnecdefuisse mensis,nec lamen ventri satisfecisse
rant, ipsi nobis alTirmabant. quod ipse esset, qui videaulur. MajorqulppecstconUueutiPO virlus, his
hipc vidisset et audivisset. abstinerc qnfc i)i oculis liabentur <'t innianibns.
Erat ergo hic magnificus pati>r. qui inler ca-lera C.\I'I"T IV.
bona etiam hoc pra^slabat advenienlibus frairibiis,
DB ' ilK.NO.
el cumipsohabitare volentibus. Faciebat convocari
fratros qui secum eranl, ct in una dic advonienli fra-
Viiiimus et alium seuem Pnlhtd., r.ij,. 5<i.) man-
tri cellulam rcdiQcabat. Erat in lioc opere magna suetudiueomneshotninesprsccelleutem, Bcnumuo
alacrilas fratrum, unoquoquc corum fcslinauto lale- mine, de quo asscrcbant fratres qui cum ipso crant,

res conveherc, aul lutum porrigere, aut aquam in- quod ncquejuramentumuniquam.ncquemendacium
fundcre, aut ligna deferre. Ubi vero perfecla f uisset, do orc cjus processerit.neque ullus hominum iralum
viderit eum aliquando, aul scrmonem superfluum
ipse eam omuibus utensilibus vel necessariis ins-
tructam tradebal fratri.
otiosumque proferentcm, sed erat vita cjusin sum-
Ihc aliquandocum falsus quidamfratcr ad se ve- B mosilenlicmoresquetranquilli, etperomnia quasi
utviderelurnudus, vestimenta sua occul- augelici ordinis vir hiunihlasquoqueimmensa, et
:
nissct, et
eum coramomnibus,et inmedium quse in omnibus pro nitiilo sometipsumducens. Denique
lasset,arguit
etitaperlimuere omnes.utde nobis miillum roganlibus: utaliqiiemsermonemab
occultaverat protulit :

reliquo nemo auderet coram ipso fallere. Tauta erat eo sedificationis audiremus, vix impelrare poluimus

iu eo virtus animi, et tanta diviusc gratiiB magni- ut paucanobis dc munsueludinc loquerelur.

tudo, quam abstincntia; laborect fidei purilate qua:- llic aliquando, cum bestiaquEedam, quse hippoiio-
sierat. Mullitudines autom fratrum cum ipso posilai
tamiis appoUatur, regionem illi proximam vicinam-
tauta gratia oranl replotse, ut cum ad ecclesiam qiie vaslarel, rogatus ab agricolis venil ad locum
convenirenl, chori Angolorum veslibusac mentibus et cum immanem belluara pervidisset, ait ad e im :

rosplcndenles.ad imitaUonom Virlutum coelcsUum, Pra^cipio libi innomine Josu Christi.ne ullra vastos

in hvninis ct laudibus Doi porvigilcs vidoreutur. hanc terram. Tum illa quasi Angelo persequcntn,
otrugatn, niisiiiiam omninn compariiit. Similiniodo
t:.\prr iii.
eli.uM i-rocoililiim ab oo alio loinporc fiigaliiin pi'ilii-

»H .^MMONK. bolianl.

Vidimus aul<'in in Thobaido /vi'/"</.. •afi. is. ('. i.AI-l r \

etiamaUuiii virum.unmiuoAmmononi.patromtriiim
r>B ' UXVKV.NCUO Cl\ ITArU
millium circiter mouachorum, qui Tabcnnonsii ap-
(Deesl hoc capul in Patladio).
peUanlur,ingeulisabstinenUseviros,quibusususest
indui ^ colobiis quasi saccis lineis, et pelle confecla Venimus aulem el ad ci vilatem quamdam Thebai-
a coUo post tergum et latus descendente contcgi ;
dis, nominc Oxyrvnchum, in qua tanla reUgionis

cucuUis etiam caput opeiiri,maximccuniadcibum 142 doprehendimus bona,ulea nemo dignevaleat

vcnlum fuerit, oisquc etiain facicm volanl, nc alius cnarrarc. Ropletam uamque eam mouachis intriu-
aUum parcius cibum sumentem deprehendat. |4| secus vidimus, et cxtrinsecus omui ex parle circum-
Est aulem eis et in capiendo cibo summum silcn- dalam. .Edcs publicce si qua in ea fueraut et ( )

tium, ita ut nec putetur in eo loco esse aliquis ho- templa suporstiUoms antiquae habilationcs uunc ,

minum, ubi sedetur ad mensas, et omnis eorum erant monachorum, el per lotam civilalem multo
conversatioitaeslin multiludinc.posita, quusi esset pluramonasteria qiiam domus videbantur. Suntau-
iu soUtudiue, dum ila lalet uniuscujusque absUnon- lem in ipsa urbe, quia est ampla valde et populosa.

" Ammone.] Ammona hic dicilia- Patladio cap. iH. j. affinia Br,vov Zi Kap'oCSEv!>;9ea0r|Vai opYiCAiiCvov r|0|j.-
: ,

De hoc.ulcxislimo, Mcnxa Grs?corum 26. Jan. "Ocio; ^

vjovTa, r, '{<£\j54|jiEvov, r, eixalov, tj OpaTijv. r, iI)).iYiiipYiiJ.£vov
'A(iwva; ev sipr.vr) Te).EioiTai. S. Amonas in pace con- eiitovTaXYov Benum autem ei miuime : vi- umquam
summat.flo cn cliam Sozom. tib. VI, cap, 28. Nicepli. sumvoliraarsissc,veljurassc,vcl menUtumessc,veI
lib. IX. cap. 34. RoSWEVDUS. temerariun, leve,aulabjecluin verbum dixisse. /•!•«!-
^"
Colobus.] Grocca mr y.o).46io;,
sed Lalinis u.otrpa- millil de eodcm cl Theonu Bf,vo; : ii x«i Hewvi;, |iO-

ta, uli Cassiayiolib. Serrins .l'n. I.\'

I Inslil. cap. 5. va/ixwv r]youvTO TXYti.aTii>v, xai Geia; •KfOfitoutta^
ad i7/!(rf : Et tunicaj manicas, etc. Tunicw, impiil, xai iTpo?r,Tia; ?iiit).eo> : Benus el Thconas conventus
vestra; habenl manicas.quodetiam Varro vituporat rexere monacliorum, viridivina prresoiontiaet pro-
dicens: Manicatis eltalaribus tuuicis. Nam colobiis phetia repkti. De eo eliam Aiceph. t. XI, r. 3.J.
Ulcbanlur antiqui qnse lolidrm fcrc vcrbis rcferl l>.
: ROSWEVDUS.
Ilirronijmns in llebr. Quresl. Cod. Tlirod. L. \',.lil. III OxjT.vnchoci vilale. ] De Oxijrynrlio, Stcphan us de
>

NuIIus sunatoriim haliitum sibi vcndicol militaroin Lrbibits, originem ai>pcltalionis, ct rlijmonvocissimul
sed chlainydis tcrrorc doposilo, qiiieta colobioniin insinnans : (I50p'jy/o;, !t4).i; AiyjTtTOu, niJ.toiTa tt.v
et peniilaniin Induat vesUmcnla. ^idc npud Cassia- i|jLiivu[j.ov 'f/Ouv Oxyrvnchus. .Kgjpti civilas, (|U8B
:

num siijnifirationcm 7n'jslinim. HOSWKVDUS. colit pi.sccm sibi coguomiiiem. Ila ptera-quc /fCdypli
' Beno.) Paltndio rap. H. dicilurUe. \ntlam hu- itrbcs a supcrslilioso animatium cullu nomrn sorlilte.
jua mcmoriam invenio in fcclcsiasticis labulis. Deeo ROSWEVDUS.
Sozomenus tib. 17. rap. iH. ' liir pannila siiperinnbiis ' Accepissc autema Ruflno Sozomcnum, conslal
'W HISTORIA MONACHORUM m
uodooiin eeclesisr.in quilnispuljlious agitui' populi _\ scnt, cl viderent ad januas ejus latrones, vololiant
conventus, exccptis monastcriis, in quibus pcr sin- eos igni tradere. At ille rerum necessitate compul-
gula oralionuin domus sunt. Sed necporlsc ipsse, sus, unum eis solumlocutusest verbum Sinite, in- :

neo turrcs civitatis, aut ullus oranino angulus ejus quit, eos ilhcsos abire, alioquin gratia a mc fugiet
monaoliorum habitationilms vaoat. quique pcr om- .sanitatum. Populi vero, ulaudicrunt h;T!C, contradi-
nem paftemoivit.itis.dieao uocteliymuos aclaudes oere uon audcntcs, dimiserunt cos.I.atrones vcro vi-
Dciirelerentcs, urbem totam, quasi uuam Dciecclc- dentcs quodsecuuiesfgesium, abjeclascelerum vo-
siam faciunt. Nullus enim ibi invcnitur aut Iiareti- Iimtate, ctprajteritorummultorumpoenitudinemge-
ous,aut paganus.sed onmes cives Ghristiani, nmii.-g rentes, ad monasteria viciua oonfugiunt, atque ibi
Catholici, ut nihil omuino dilTeral, si Episcopus ia emendatioris vitfe formam modumque suscipiunt.
plalca oraliouem, ant in ecclesia faciat.Ipsi quoque Erat autem supradiclus vir eruditus non solum
magistratus et prinoipalcs civitatis, et reliqui cives -Egyptiorum etGra5corumIingua,scd etiamLatino-
studiosepersingulasporlas statuunt. quiobservent, rum, ut ct ab eo ipso, et ab his qui ei aderant, didi-
ut sicubiapparueritperegrinusautpauper, cerlatim cimus. Sed et ipse revelare cupiens, et consolari
ad eum quiprjeoccupaveritadductus, qu8e,suntne- peregrinationis noslra; laborem, in tabcUa scribens
cessaria consequatur. i* ad 144 Q s gratiara doctrinamque sui sermonis
De his aulem qui erga nos, ab ipsis populis gesta autem ejus cibus absque iguisopere.
ostendit. Erat
sunt, videntibus transire nosper civitatem suam,et Dicebant autem, quod et noctibus ad eremum pro-
honorem deferen-
velut Angelis occurrcntibus, atque grediens,comitatu uteretur plurimo eremi bestiarum
tibus, quomodo enarrem? Aut deipsis monachis et Ipse vero hauriens aquam de puteo suo, et prsEbcns
virginibus, quorum innumeroe multitudines iUt su- eis pocula, obsequii earum remuucrabat laborem.
pra diximus) in illa urbe babentur ? Requircntes Hujusautemreimanirestum dabaturindicium.quod
enim a sanctoEpiscopolociiMius.vigintimilliavirgi- vestigia bubaIorom,caprarumque ct onagrorum circa
num, el decem milliamonaohorumi nibihabericom- ejuscellulam plurima dcprehendebantur.
perimus. Quorura omnium afTectum erga nosel ho-
norem, quem exhibebant, vobis exponcre.nec sermo
CAPUT VII.

sufTicit, nec verecundia permittit, quomodo palliola

DF. ' Al'OLLnNIO.
nostrasoindcrentnrunoquoquenos sibi rapienle. et
ad sc adducere oupieule. Viilimnsel alinm sainluin virum nomine .Viiollo-

|43\ idimus quoqne ibipluri^nossanotorum pa- iiium I /'.(,//././., ,-../.. ;i-j. ./iriiiir Apoll.i.i, ai>ud
trum diversasDei gratias habentcs alios in verbo ;
'' Thebaidam, in llnibiis Hermopolis, ad quam civi-
Dei. alios in abstinentia, alios in signiset virtutibus tatem Salvatorem, cum Maria et Joseph de Judseic
ministrantes. flnibus venisse, tradunt, secunduni Prophetiam
Esaise, dicentis fcoe Dominus sedet supcr nubem
:

CAPUT VI.
levem, cl veniet in .-Eiiyplian a facie cjus, cl cadanl in
DE THEONB. terram (Esai. Vidimus ergo ibi eliam et templum
19.).

Vidimus et alium {Pnllad., cap. 50.) non longe ipsum, in quod ingresso Salvatore, corruisse omnia
ab urbe ad eam partem quas mitlit ad eremum no- idola in terram, et communita esse, memorabant.
mineTheonem,virum sanctum, intra cellulam suam Vidimus ergo supradictiun virum, et in vicina
clausum soIit.irium,qui perhibebatur triginta annis eremo submonte quodam habentem monasterii :

silentii habuisse contuientiam quique tam multas

: eratenimpatermonachorumcirciterquingentorum,
vlrtules faciebat, ut Prophela apud illos haberetur. ctfamosissimus inomnibusThebaidse linibushabe-
Conveniebat namqueadeumperKlies singulos infir- batur. Operaenim magna erantei, et virtutes mul-
morum plurima multiludo, ad quos illeper fenestram tas signaque plurima et prodigia faciebat per eum
manum proferens, etuniuscujusquecapitisupcrpo- Deus. Apuerilia namque inabstinentianutritus,ubi
nens, ac benedicens eos sanos ab omni aegritudine n ad maturam pervenit selatem, gratia Dei semper
remittebat. Hic etiam ipso visu tam honorabilis erat, cum ipso crevit. Erat enim aunorum fere ocloginta,
tantumquereverentiae gerebatinvullu, utinterho- cum eum vidissemus in monasteriorum congrega-
mines Angelus videreturi.italaetus oculis, etplenus tione floreutem sed et ipsi qui videbantur ejus
:

totius gratise apparebat. csse discipuli, ila perfecti erant, et magniflci, ut

Huic cum parvum ante tempus, ut comperimus, omnespaeue posscnt signa facere. Quindecim ergo
uoctu lalronos supervenissent, aurum seapudeum annorum secessisse eum ad eremum, ferebant,atque
inventuros credentes, oratione sola ita eos vinxit, ibicumquadragintaannisfuissetin exercitiis spiri-
ut foribusejus afQxi,movereseomninonon possent tualibus conversatus, aiebant vocem Dei ad eum de-
iiane vero cumadeum turbEemoresoIito convenis- latam dixisse : ApoIIoni, per te perdam sapieutiam

'
Theone] Dc hoc Soz-omenus l. VI. :28. Cassio- Fors cadem cum liac. Vide Prolegomenon i. § 1. In-
dor.lih. VIU. c. 1. Niccph.Hb. A7. c. 34. Sozomeno Grsece estXmXi.uii, quod alii Latine verlc
^ AppoIIonio.] Hiijxis Vitam accurate scripsit Ti- rent, ApoUos. Nam de alio, qui ApoIIonius dictus
motlicus Alcxandrinus Episcopus, ut lcslalur SoZ'Omc- fuit, ibidcm sequitur. ROSWEYDUS.
nus lib. VI. cap. "29. Nicephorus lib. VI. cap. 34.
m RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 412

sapientium in.E!?.vpto,etinleIleclumprudentunire.j^nereconstantiam,atque imminenliaconlemnere ac

probabo |45 PerJes aulem mihi ct eos quiinter deridere pericula Tempus enim, ait certandi adest, :

ipsos sunt sapientes Babylonij, et omnem culturam in quo fldelium menles tentationibus probandae sunl
dsEmonum subrues. Perges crgo nunc ad loca habi- ct noscendae. Cumque his et aliis verbis roborarel
tabilia : generibis euim mihi populum subst mtia- animosadolescenlis,supervenitcenlurio,et indigna-
lem, et perfectum tcmulatorem operum bonorum. lus esl, cur introire ausus sit : claves extrinsecus
At ille Aufera me, Domine, jaclan-
respondensait : carceris imposuit, ipsumque et omnesquicunque ve
tiam, ne forte elatus super fratres meos, cadum ab nerant pariter conclus it,quo scilicel etiam ipsi simi-
omnibus bonis tuis. Respondil ad eum rursus divina liter admilitiae detinerentur ofQcium : constituens-
vox Mittemanum tuam ad cervices tuas, elquod
: que custodesquampluriraos,abscessit.Medio ..ulem
comprehendetis constringe, el sub arena obrue. At noctis astare visusesl Angelusingenli luce resplen-
ille sinemora injectamanu adcervicessuas.appre- dens,elobstupefactis perlerrilisquecustoaibus,car-
henditquasiparvulumquemdam lilhiopem,etcon- ceris clauslra patefecit. Tunc vero ipsi cuslodes ad-
tinuo submersit eum subarenacia iianlem etdicen- voluti pedibus sanctorum, rogabant eos decedere,
tem Ego sum superbise doemon. Post haec vox ad
: dicentes,
„ mclius sibicsse moripro eis,quamdivina2
eumbctaest aDeodicens:Pergenunc :omniaenim " virtuti obsislcre, qua; eorum curam gerebat. Mine
quaecumque a Deo poposceris, consequeris. Ille ergo vero etiam ipse centurio cum principalibus viris fes-
posl hsec perrexit ad ea loca, in quibu« homines ha- tinus ad carcerem venit, rogans ul discederent om-
bitabant. Temporibus autem Juliani tyranni hsec nes qui teneri videbanlur. Dicebat enim, domum
flebant. suam terrEemolu magno concidisse, el electos quos-
Fuit autem in locis illis spelunca qua;dam eremo que famulorum suorum peremisse. Sancti vero, his
vicina, in qua habitare coepit, indesincnter die ac auditis, Iiymnum Deo laudesque cecincrunt, et re-
nocte orationibus vacans, easque centum (ut aie- gressi ad eremum, cranl in unum positi, secundum
bamt; perdie.Ti, totidemqnc noctis temporecurvems Apostolorum exemplum habentes animam unam
genua consignabat Deo. Cibo autem magis cselesti, et cor unum(ylc( 4.).

quam humano utebatur.Indumentum ej us stupeum Pater autem senior docebat eos, ut quolidie pro-
coUabium erat, quod apud illos lebetes appellatur, ficercDt in virtutibus, el insidias diaboli, quas per-
et Unteum quod coUum et caput obvolvt ret. Quae ta- cogitationes inferrethominibus,in iniliis statim rc-
mcn indumenta ferebaut perminisse ei in deserto tundereut. Sic euim aiebat, [.!/. infringatur] con-
numquam veterata. Eral ergo ia vicino eremi loco, p fringatur |47 caputferpentis,et omne ejuscorpus
in virtute Spiiitus degens, signa tt sanitales miras emortuum rcd letur. Ob id enim uiandal nobis Dcus
efQciens, quas enarrare pro sui immensitate (sicut observarecaput serpcntis, ut omninostitimabioi-
ab his qui cum ipso, erant, Eenioribus comperimus) tionecrecipiamusmalas el sordidas cojjitaliones iu
vox nuUa sufllciet. Faina auteai magnifica de eo per- corde nostro. Quantoergo magis dilfundi non con-
vulgala cum inaiimiralioue omnium quasi propheta venit in sensibus nostris cogitationum phautasias.
aliquis aut Aposlolushaberi coepisset, vicinis e re- quas ctiam initio recipi velal? Sed etillud monc-
gionibus monachidiversisex locisconveniebant ad bat, uliavirtutibus alteralterura vincat, nec pa-
eum, et tanquam pio patri meignamunera, suas sin- tiaturseunusquisqueinferiorem proximo suo fieri.
guUquiqueauimasoirerebant. At ille unumquemque Hinc aulem, diccbat, scielis vos proflcere in virtu-
eorum lota reUgione suscipiens, alios ad bene ope- tibus, si uuUa vobis passio fueril erga mundana de-
randum,aUos ad beneinteUigendum provocabat scd : sideria. IIoc cnim est initium donorum Dci. Quod si

146 etipsc prius ea ostendebatexempUs.quaevorbis etiamadhoc vcncrit quis vcstrum, ut.el signa et
docerecupiebat.AUisquidemdiebusunumquemque mirabilia facial, non exlollatur pro hoc.ncque in
apud semelipsum exercere abstinentiam,quam possei cogitatione sua crigatur tamquam coeteris praelatus
sinebat;die veroDominica, gratia caritatis, secum scd nec hoc ipsum hominibus dcbet ostendere quod,
omnes cibum sumere horlabatur,cum tamcn ipsc iJdonum gratia; hujus acceperit, aUoquin seducet
solitisabstinentiajobscrvatiombusdeserviretjherbis scipsum, elipsedecipietur, et graliam perdet.
solummodo aut oleribus uteus, nec usum, aut Habebat ergo hanc magniflcam verbi Dei doctri-
ministerium ignis admittens. nam, sicuti ct uos ipsi ex parte fruiti sumus, sed
Ilic cum audisscl, JuUiui (ut supra diximus) majoremh.ibcbatin operibus gratiam. Omne enim
temporibus fratrem quemiiaminilitia coinprubousum quidquid pelisset a Deo, sine mora consequebalur
detincriincarccrc,vcnil ad eura cum fralribus con- sed et revclationes ei plurima; oslendcbautur. De-

solandi gralia, et ui moueret eum in nccessilate te- nique scuiorem fralrcra suum, qui et ipse inercmo

'
Lcbeles] Ipsc cxplicat hic nuclor, aitijue coto siue manicis, quaUmonachi -Kg.vi)tii utuutur. Oici-
(>iu))iessc dc ijuo cap. 3, diximus. /[ieront/mus 1'rsc- tur Orivcc el ).E6»iT<iv vel XeSs-iov Ita Palladio in
fat. in Uegulam S. Pachnmii : Niliil lial)ODt in CcUulis, abbatisPachomii
\'il<i : ).36r,Ti.>Mapiov : ita ijuidem So-
praiter p.siathium ct duolebitonaria (quod.Egyptiis Mmeiius, iil). III. cap. 13. e.cplicat x^i-:S>t!Xi ixeipo-
monacliis vcstimculi genus est siue manicis, cl unum ooTouc, tunicis sine manicis. Infia c.ap. ;). I.ebi.io.

jam atlrilum ad dormiendum vel operand um. /siJor. HoSWBVDUS.

lib. XIX. Oriq. cap. ii. Lebitonarium est colobium
 '

.413 HISTORIA MONACHORUM. 414

defunctus est, cum quo pUirimo temporc egerat vi- X. ^'*'^ crgo oranl vorba sancti Apollonii. Sod multo
somuis in sedo Apostolica
luru porfcctam, vidit in magisilla scribi oportet, quKinoperibusct virtuli-
residentem,atqueimumcxipsiseirectum,hoercdila- bus habuil. Erant aliquaudo in circuitu ejus |49
tein sibi virtutum et graliaj reliquisse. Cumque positi decem circiter Gentilium vici,apud quosdic-

eliam pro somelipso oraret, ul vclocius eumDomi- mouiacasuperstitiosummo studio colebatur. Tom-
nus ussumerct, et cum ipso sibi requiera prsestaret plum enim orat ibiamphssimum, atquoiuoosimu-
in ca;Iis, responsum est ei a Domiuo Salvatore, pa- lacrum, quod moris erat circumrcrria saccrdotibus
rum adhuc temporisdebere eum conversari, donec bacchantium ritu, cum reliqua multitudiue circum-
vitoD et conversationis ejusplurimia;mulatoresexi- cuulibus, et quasi pro aquispluvialibus profana my-
stant: populos namque ei plurimos credendos esse steria pergeutibus. Contigitautem sub eo temporc,
mouachorum, ct cxercitum quemdam piorum, ut per quo hujusmodi ab eis orgia gerebantur, iter ogerc
haec dignam pro talibusmeritisremuneratiooemin- beatum ApoUonium per ipsa loca, cum aliquantis
veniat apud Deum. Ilsec autem ut vidit, ita gesla fratribus. Et cum vidissot infelicium turbas, quasi
sunt. Conveneruuteuimesomnilocomonachi, fama dEemone quodam agi, baccharique per campos, mi-
et doctrina ejus invitati, etpraicipue esemplis ejus seralus erroremeorum, Qxisgenibus invocavit Do-
quamplurimi sseculo abronuntiantes, conveutum B minum et Salvatorem nostrum, et omnes eos qui
qucmdam magniQcum fecoruui apud |48 cum in cferimouiis dremoDiacis agebantur, cum simulacro
supradicto montis loco, communem vitam mensse suo stare fecit immobiles, ne progredi omnino us-
uniusunanimiterconservautes.Huncergotamquam quam possent. Atque iter per lotam diom rapldissimia
vere cselestem quemdam el angelicum cernebamus adusti sestibus permanserunt,ignorantes unde eis

exercitum.inomuibusvirtulibusadornatum.Nullus hterereuno in loco immobiUter contigisset. Tunc

saue iu eis sordidis utebatur indumentis, sed splou- sacerdotes eorum dicebant, esse quemdam Christia-
dore vestium pariter atque aniraorum nitebant, ita num in regionibus vicinse eiomi commanentem,
ut etiam, secundum Scripluram, Isetaretur eremus ApoUonium uomine, et ipsius esse haec opera, qui
sitiens, et mulli filii ejus viderentur in deserto. nisiessetexoratus, sibipericulumpermansurum. Ut
{Esai. 33.) Quae quamvis de Ecclesia dicta sint, ta- autem ad rei tantse miraculum convenerunt uudique
men in ^gyptis desertis, hsec eliamhistorica rela- qui audierant, et porcoutaules, quse tanti caussa exi-
tione completa sunt. Ubi tantfe per urbes multitudi- steret monstri, ignorare te peuitus fatebautur: suspi-
nes vemunt ad salutem, quantas ^Egjpti deserta cionem tameu dari sibi dicunt supradicti viri, quom

protulerunt. Quanti populi habenlur in urbibus, ol exorari pro se deposcuut. Tunc quidam ex iUis,
tantse pseno habentur iu desertis multitudines mo- Q vere eos opinari aiunt ; nam et vidisse se eum in iUo
uachorum. Unde mihi videtur etiam ApostoU dictum itiuere preetereuntem confirmabant, et tamen adhi-
iu eisessecompletum: Quod ubiabundavilpeccalum, bore, quse putabant prodesse, auxiUa non morantur.
ibi superabundavit (jralia [Rom. 5 ). Abundavit onim Adducuntboves,quo;'umvirtule videreturpossemo-
aUiiuando immundus idolorum cultus in ^Egypto, verisimuIacrum.Sedcu'unecsiquidem aUquid pro-
sicut in nuUo unquam gentium '. Caues euim et fecissent, omni auxilio frustrati, legatos ad homi-
simias atque alia porteuta venerati sunt. AUia quo- nem Dei mittunt, poUicentes, ut si eos resolvat his
que et csepas, et nonnulla olerum, Deos credebant, vincuUs, pariter quoquo erroris in eis vincula dissol-
sicut ab ipso patre ApoUonio narrante didicimus, veret, Haec ubi nunciala sunt ei, sine mora descendit
caussam enim nobis priscse eorum superstitionis hoc ad eos, et oralioue sola ad Doum fusa, omnes resol-
modo exponente Bovera quidem Deum crodiderunt
: vil. At ilU sine dilatione unauimiter omnes confu-

aliquando .(Egyptii, pro eo quod per ipsum ruraex- giunt ad eum, salutari Deo nostro credentes, et gra-
colentes victum cibumque capiebant. Sed et aquam tias refereutfs. Simulacrum vero quod eratligneum,
NUi, pro eo quod universas rigabat .^gypti regio- coutinuo tradunt igni. Ipsi autem secuti homiuem
ues, venerabantur. Colobant quoque et terram,ut- Dei, atque edocti ab eo Udem Domini, EccIesiEe Dei
pote uberiorem cseteris terris. Canes etiam, ut su- y. sociati funt. Plurimi vero ex ipsis cum ipso |50
pra disimus, et simias, ac diversa herbarum genera permanserunt, et etiamnunc iu monasteriis deguut.
atque olerum colebaut, pro eo quod occasionem sibi Facti tamen hujus mUabilis fama ubique diflusa est,
salutis per hEec venisse opinabantur temporibus Pha- et multi pro hoc ad fidem Domini, convertebantur,
raonis. Circa h£BC onim singula occupatio eis exorta ita ut iu omuibus iUis regionibus nuUus jam pcene
videbatur, cum iUe patres uostros persequens sub- Gontilium remanserit.
morsus est, et unusquisque id por quod occupari Posl aUquantum autom tempori=, certamen erat
visus estutinePharaouem sequcretur, hoc sibi re- de Unibus inter duos vicos. Hoc cum nuntiatem fuis-
putavit Deum, dicens Quia hoc milii Deus fecil
: set homini Dei, festmans descendil ad eos pacis
hodie, ut non sequerer Pharaonem, et simul oum oo gralia. Sed ilU furore coutentionis inccusi, nuUo
demergerer. genere ad pacis consilium flectebantur, maxime

' Recte autem ac vei-e Porphyrio adnotatum est ruin animalia, Dei in res omnes potestatem, quam
De Abstiu. lib. IV. cap. 9. quod /Egjtii Tr,v iid Dcorum sinyuli significabanl, venerabantur.
itavTa '>Jva|Ji'.v WsoO 5ia twv (7uvvb[itov i^wuv tiv exaato;,
ROSWEYDUS.
Twv (-)£o)v uapsTXsv, e^iipaTtsuTav Per nomorum suo-^
:
m RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 416
quoduniusiiartispopulusplurimumnducise in viri- ^f[uill ulnptas, liullus eniin ulius praeter le perime-
buscujusdamlatronisgerebat.ciuiipsiuscertaminis lur : sed et congruura houori tuo tibi sepulcrum tlet,
signifer videbatur. Hunc cum viderel Apollonius paoi nou terra, sed bestiarum ac vulturum ventres. Et
resislentem.dicitad eum: Simihi.oamice, acquies- conlinuo sermo ejus efflcitur verus.nuUuseuim alius
cere volueris ad pacem, ropal)0 Deura meura, et ex utraque parle nisi solus ipse cecidlt. Quem cum
remittet libi peccata tua. At ille eum audissot. nihil sub arena obruissent, mane regressi inveneruut a
omninodistulil sedg-enibus cjus provolutussiippli-
, bestiiselTossumlani.itumiiue, atqiiea vulliiribusde-
i-abat ei. Tunc deiode conversus ad turbas. quie voratiim. Cumnue oiiines adinirationem halmis-
oum secutip ruoranl, fecit ouincs cum pace decedere. senl, quod sermo hominis Dei ila fuisset impletus,
Quibus secedentibus, ipse permansit cum homine convcrsi suut omnes ad fldem Salvatoris Domini, el
Dei, expetensab eo promissum. Tunc vero ApoUo- Apollonium prophetatn Dei pra;dic;ibant.
nius assumens eum, et cum inso iler ageus ad mo- Sed et hocnos nonelTugiat.quodab eoprimis ad-
nasleria, docebat eura rautare dt licroordinem vita; huc diebus (quibus in spelum a habitarecum paucis
et patientera Deo quferere miicrirordiam, promis- fratribus coeperatj factum didicimus. Dies sanctus
siouem ex fide exspectare, omnia enim possibilia aderat Paschae, el cum solemnitas vigiliarum Sacra-
dicebat esse credenti (Marc. 9.}. Cumque noctis tem- B mentorumque intra speluncam fuisset expleta, al-
pore simul in monasterio requievissent, per visum que ex hisciuse fuerant apud eos refectio pararetur
ambo videntseesseiu cselis, etassistere antelribu- (erant autem eis pauci lantuinmodo et sicci panes,
nal Christi : vident etiam Angelos Dei, ct Sanctos atque oleraexhis qua; sale aspersa reponi apudeos
quosque adorantes Dominum : et cum ha;c vidcn tes, solent), tum Apollonius fratres qui seeumerantallo-
eliaunipsiadorassentDeum,voxDeideferlurad eos, qui ita coepit Si es in nobis fides, et vere lideles
:

diceus : Licet nulla sil communio luci el tenebris, 152 sumus famuli Christi, petat unusquisque nos-
nec sil aliqua portio fideli cum infldeli (i. Co>\ (i.) ;
trum a Deo, si quid quasi in die festo sumere libfii-
tamen donatur libi salusi.<tius;,proqiiosupplicasti, ter habel. At illi ipsi potius {qui eos aetate et meri-
ApoUoni. Sed et aUa mulia cum audissent in cajlesli tis praeceUereti hfrc a Deo poscenda permittuni.
visionc positi, quse neque sermo enarrare sufQcit, semetipsos infcriores hujus gratiffiindicantes.Tuin
neque auris audire, surrexeruni a somuo, et quae cum omni alacriiate orationem fudit ad Deum
ille

viderant fratribus indicarunt. Adrairatio autem in- quaexpleta,cum omnes resiiondisscnl, Amen: erce
ifcns esse ccepii. cuiu unum atque idom somniuui repenie ante fores speluncajastare vident hoiiiiin--
uterque narrarel. Pt-riuaiisil auli-'iii cuin Iratrilius p iiuosdiim sibi pi^nilus ignolos. qiiiiine laui inullas
latio ille .iam sancius. vitaiii suaiu inore.sque ad '
ci ipi.is n^ium omniuiii qiia>:id iisusdumiaxai cilKiriiin
omnein iniiocentiam pietatemque commuians. l)eriiaent,iletulenint,utneintetainmulta,nequi'iaiii
tainquam iu agnuin conversus ex lupo, ut in eo diTersa,tamfacilequisquam viderit. Inquibuserant
plenissime compleri videretur prophetia Esaiae quajdam quse oranino in .Egypti regionibus nun-
151 diconlis : Lupi ciim agnus pascentur, et lco cl quam visasuntporaoruragenera, magnitudo iu-
et
liiis siinul paleis pascenlur {Esai. Vidimus ibi
11.). credibilis uva3, uuces, ficus, malaquoquepunica, et
quo?dam etiam gentis .Ethiopum viros cum mona- ante teinpus omnia, favi, atque meUis, et laclis co-
chis viventes, et muUos ex ceteris monachis in ob- pia. •
mun-
Nicolai etiam ingenles, et panes calidi et
servantia religionis et virtute animi prjecellentes, ut dissimi, qui tamen peregrina; csse viderentur pro-
compleri videatur Scriptura, quse
et in ipsis dicit viucite. Viri veroqui haec detuleranl, statiin ut tra-
Mlhiopin prxvcnict manus ejus Dcn (Psnl. ti7.) didcruut, quasi festinanlerad eum, a quo missi fue-
Adhuc autera in gestis sancli ApoUouii ferebatur rant, redire cupieiites, mox discedunt. Tum ipsi mo-
hoc. Lis quodam tempore dicebatur exorta inler nachigratiasDominoreferentes,ex his qusesibi fue-
duos vicos, quoruin uuus Christianus, aller Gen- rantdelata,vescicoeperunt.Quoruracopiatanlafuit,
tilium Proceduut es utraqiic parte arma-
fuit. ul usque ad diem Pentecostem quotidie ministrat;i
torumturbajplurimae.AcciditaiitemutsanclusApol- 1' sufflcerent; ceri.i quod hajc sibi a Deosoleinnitatis
loniussuperveniret.Cumqn.ecoshortareluraitpaccm, gratia missa siul
quidam eorum quiinterOentilcsquasicaput eral et Comperimus eUam hoc, quod quidara ex fratri-

caussa bcUi UUus.homo truculenluset ferus, obsiste- bus, cui deerat hurailitatis et mansuetudinis gra-
bat ei vehementer, dicens, non sepermittere fleri tia poposcit ab eo ul peteret a Domino, ut et sibi
pacem, usque ad mortem suam. Tunc ille Fiat (in- : douarelur hoc munus : oraule iUo, lanta in eum

Nicolai ingentes.]/)(!e«( hocedilis libris. Cur omis-

" lioso mum codice.
I\'am hic omnia vcrbo fc(u«>e.c Pal-
sum sil,noninquiro. Sciorarumet non idiiiiueobvium ladio. Grccco expressa hahes, ijuoii noslcr habcl, Ni-
'

««e. Athenceus lib. XIV. El Plulnrch. Convival. lih. colai ingentes, et pancs calidi et muudissimi. Ilcrvr-
yil. cap. i. scribunt IVIrolam i/urmdam Damascc- tus Palladii iulerpres habel, et Nicolaos l)anes maxi-
)ii<m Auguslo mist«se palmulas, '/ncis iV/p o() C) Nico" mos, et puros lupiiios i/uin Otpiii; cahduiu c(0£p|io;
:

laos vncaliat. Sic cl Isiilorus IHi. XVII. rap. 7. Orig. lupinuin significat. Inde llcrvctus drrcptus csl.
palraut;v) sunt Thebaicaj, qui el Nicolai. Pholius in rtOSWBVDUS.
Bihliolheia Cod. iS!l. pro palmulis /i'i'W placcntas. '
Imocx RuflnoPalladlusC.raicehaJcrcfudit.Con-
Ita el Suiilixs in Nicolao et llcsijrhius llliislrius. Pal-
; sule Vitam lib. II. cap. ["2. uum. (i.

ladii interpres conjungit cum p.inibus. Vercor cum ii

417 IIISTORIA MONACHOKr.M. IIS

gralia mansueludinis ct humilitalisadvenit, utom- ^ lonius procedil iuoccursum. Et ut vidit nos, statim
nes fralres stuperent de Lrauquillitateanimi ejuset prior adoravit usque ad terram, et surgens osculo
modestia, in quo prius mhil horura vidcraut. nossusccpit.Ubiautem ingrossisumus monasterium
Orlaestaliiiuaudolamusapud Tliebaidam. St-iea- oratione i^rius (ut moris cslj duta, pedes nostros
terautoiiihalutuloreste;rra'iIlius,(iuod mnnaclii qui piopriis munibus lav.it, etcoetera quLC ad requiem
cumAppollouioDominoserviebml,frequentereiia;n cdrporispertinenl adimplevit. Ilajc autem facere ei
sinc cibo per gratiam Domini pascebantur, omnes moriseratomnibus advenlanlibus. Consueiudoauiem
simul cum |53 uxoribus et fiUis pergunt ad eum, erat apud eum, ut fratres qui cum ipso erant, non
cibum simul beucdiciiouemqueposcentes. Alille ni- prms cibum sumerent, quam Commuuionem Do-
liil dubitau?. proferre coepit ex his, qute ad usum minicam perciperent circa horam diei nnnam, et post
IVatruin reposila erant, et dare singulis copiose. hoc intenlumsicusquc ad vesperam pi-Tmancbant,
Gum vero tres solffipauum sportce remansissent, fa- dum verbum Dei audienles, de mandatis Domini
mes autem populos vehemeuter urgeret, jubelpro- adimplendis sine inteimissione docebanlur. Post
ferri in medium sportas, quae solae superfuerant, hsec, jam eremum sece-
cibo sumto.alii ipsorum ad
unius diei victummonachispra!bituraj,et iu audilu debant, per totam noclem Scripturasdivinas memo-
totius populi, qui fumis neccssilatecoulluxerat,dc- B riter recolentes, ahi in eodem loco ad quem conve-
vatisad Deummunibusait :Numquidnou valetma- neranl permanebant, et usque ad lucem in hymnis
uus Domini mulliplicare lisec ? Sic dicit Spiritus et laudibus Dci pervigiles pcrdurabant, sicut et
Sanctus : Non deDciet panis in sportis his, donec ego ip.se prsesens vidi. Aliquanti vero ex ipsis circa
satiemur omnes de frugibus novis es : et ut plurimi horam nonaio, cum descendissent de monte, per-
his, qui tunc in prtesenti couQrmabaut,
fuerant, cepta giatia Domini statim discedebant, solo hoc
quatuor contiuuis meusibusnec cessatum est um- spiritaU cibo contenti : et hoc faciebanl per pluri-
quam erogari panis ex sportis, neque deesse potuit mos dies. Supra modum autem lEelilia el gaudium
aliquando. Simililer autem et alio tempore fecisse inerat eis, et tanta exultatio, quanta haberi ab uUo
eum de frumenti et oiei specie perhibebant. Quibus hominum non possit in terris. Nullus in eis tristis
virtutibus motus diabolus dixisse ad eum ferlur : omninoinveniebatur, sed et si aliquisvisus fuisset
Numquid Helias es tu, aut alius aliquis Prophela- aliquantulum mcEstior, statim pater ApoUonius
rum vel .\postolorum, quod hsec facere aususes?.\t caussam moestitise perquirebat. Frequeuter autem
ille respoudens ei, dixit: Quid enim?NoimeetPro- etiam si aUquis occullare voluisset, ipse enuntia-
phetse et ApostoU honiincs erant, qui nobis et fldcm bat quidlateret in corde, ita ut is qui patiebatur
suametgraliamtradiderunt?AuttuncDeuspr8esens p agnosceret. Monebat ergo eos dicens, non oportere
erat, nunc vero absens est ? Absit Deus omnipotens : prorsus inesse tristiliam bis quibus salus in Deo
est, et quae potest, semper potest. Si ergo Deus bo- esl.ctspesinregnocselorum. Tristentur,aiebat,Genil-
nus est tu, diabole, qbare tam malus es ? Ileec, ut
: les, et lugeant Juda3i, plang.ml sine cessatione pec-
supra jam diximus, a senioribus, viris re!igiosis,et catores : justi vero Isetentur. Nam si Ui qui terrena
sanctis per eum gesta esse, flda narratione compe- diligimt, super fragilibusetcaducisrebuslgetantur;
rimus. Et quamvis eorumfldeUs sithabendarelatio, nos qui tantae |55 gloriaespem, et seternitatis ha-
majorum tamen fldemrerum per eum prsestititDo- bemus exspcctationem, cur non omni exultatione
minus etiam hoc quod nos ipsi ocuUs nostris ins- Iffitemur ? Aut non et Apostolus nos ita monet di-
peximus. Plenas enim sportas panibus deferri vi- cens : Scniper gaudete, sine intermissione orate, i7i

dimus ad vacuas mensas et cum replerentur pa-

: omnibusgratiasagitefl. Thes. 3.)?Sedquispossildoc-
nibus mensse, atque ad omnem satietatem consu- trinam ejus,etverborumgratiam suflicienterexpo-
merenlur, plense nihilominus recoUigebantur. uere ? Unde silere de Uis melius censeo, quam pa-

Aliudquoquequodapudeummirum vidimus,non rum digne proloqui.

silebo. Tres eramus nos fratres, cum venimus ad Multa enim nobis bcatus Apollonius ctiam secre-
eum, et ecce longe ab ejus mo- D
adUuc nobis positis tius de ratione abstinentias, et conversationis inte-
nasterio, occurrcrunt nobis fratres, qui ab ipso gritate, multa etiam de hospitalilatis studio disse-
ante triduum audierant de adventunostro occur- ;
rebat,etpr8ecipiebatattenlius,utadventantesfratres
rerunt autem nobis cum psalmis. Hoc enim est eis quasi Domini suscipiamus advenlum. Nam et adorari
moris facere in adventu omnium monachorum. Et fratres advenlantes, propterea (inquit) tradilio ha-
adorantes in facies suas usque ad terram, oscula- betur, ut certum sit in adventu eorum adventum
bantur nos 1 54 atque ostendentes nos, sibi in-
,
Domini Jesu haberi, qui dicit Hospes fui, et susce-:

vicem dicebant Isli sunt fratres, de quorum ad-

: pistis me(Matth. 23.) Sic enim et Abraham suscepit

ventu antetriduumnobis pater .\pollonius prBeJixc- eosquihominesquldemvidebantur (6e/i. 18.),Domi-

rat, diccns, post triduum aQuturos tres fratres de nus autem in eis intelligebatur. Interdum autem
Jerosolymis venienles. Alii ergo ex fratribus prse- eliam contra voluntatem cogere fratres ad corporalem
cedebant nos, aUi sequebantur utraque tamen tur- : requiem, sancLi Lot exemplum proponebat, qui An-
ma psallebat. Ubi autem appropinquarejam coepi- gelos vi compulsos ad hospitium domus suae per-
mus, audita voce psalmi, etiam ip?e sanotus Apol- duxil {lijid. 19.). Sed et hoc monebat (ut si fleri
419 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 4il»

possel), quoUdie monachi commuuicarenl Mj'sleriis \ nibus Ires, qui etGraecamlinguam [PaUadiusinter-
Chrisli ', ne forie qui sc lont'c ruil ab his,longe Dal scrii et Romanam] et jEgypUam bene uossent, ut
a Deo qui aulem frequenlius ha5C suscepil, frequen- sicubi necessarium fuisset, inlerpretarentur nobis,
;

lius ipsum videatur suscipere Salvatorem, quia el quique et in coUocutionibus suis aedincare nos pos-
ipsc Salvalor ila dicit : Qtti manducal carnem meam, sint. Miltens ergo eos nobiscum pra^cepit, ne prius
el hilnlsanguincm meum, iti me manct,cl cgo in eo a nobis disccderent, quam omnospatres, atqueom-
[Joan. ().)• Sed etipsacommemoratio Dominicre pas- nia quaj velli;mus monasleria viderw-mus; quaravis
sionis, cum assidue fitamonachis, plurimum ulilita- omnescircuirene:no sufflcial. Bunedicens ergo nos
Us ad exemplum paUentice. Sed et com-
eis conferl dimisit alque in haec verba benedicUonem dedil
;

monitio dalur per hsec, ul sludeat unusquisque ita Denedical vos Dominus ex Sion, el videalis qux bona
semperparatusinveniri, neindignusDominicis My- sunl Jerusalem, omnibus diebus vitie vestrse (Psa/.127-)
steriishabeitur. Addebalautemhis, quodeUam re-
157 G.\PUT VIII.
missio peccatorum per hajc crcdentibus detur.
DE ' AMMONB.
[2 Jejunia sane legiUma id est quarta et sesta fe-

ria, monebat noa esse solvenda, nisi graudis aliqua Qiicc audivimus { Pallad., cap. 52 circa finem) de

necessitas fleret, quia quarta feria Judas de Iradi- B Ammonc quodam sanclo viro, cujus etiam locum in
lione Domini cogilaverat, et sesla feria crucifixus quohabilaverat, vidimus indeserlo, omitlendanon
sitSalvalor. Videbitur ergo qui his diebus sine ali- cre lidi. Igitur digressi a beato .VpoUonio, cum pro-
qua necessitate solvil siatuta jejuuia, vcl cum tra- grederemur ad parlem deserti conlra Meridianum,
denle Iradere Salvatorem, vel cum cruciQgentibus vidimus per arenam vesUgia Iractus draconis in- •"

cruciflgere. ] 156 Dicei)at ergo, ut si forte in die- genUSjCujus tanta magnitudo apparebat, quasi Ira-
bus supradiclis supervencrit aliquis fratrum, si bes ahqua per arenam ducta videretur. Quod ut vi-
quidem anle horam uonam iUueris caussa velil rc- dimus, ingenti lerrore perculsi sumus. Fratres au-
flcere, ponendam ei esse mensaru soli: quodsi uolit, lem qui nos deducebanl, hortabantur nos nihil om-
non eum esse cogendum communis uamque hujus : uino formidare, sed magis fiduciam capere, et per
observantiae tradilio est. Culpabat sane valde eos, vcstigijm sequidraconem Videbitisenim, inquiunt :

qui vel comam capitis nulriunt, vel ferrum in col quanlum valeat lides, cum a nobis eum viderilis
locircumferunt, velaliquid tale,quodadsuslentatio- exUngui. Multos enim el dracones, et angues, et
nom homiaum fieri videalur, gerunl. Certum est tornulas mauibus nostris peremimus, sic enim
enim, iriquit, quod isti ab horainibus laudem qua;- scriptum legimus : Quia crcdentibus in s e concedit
runt,etostenlaUoniscaussaha3cf;\ciant, cum man- r Salvator calcare super serpentes et scorpiones, el
datnm sit, etiam jejunia ipsa in occulto esse ccle- super omnem virtutem inimici {Luc. 10.). Sed ilhs

branda, ut Deo soli sint cognita, qui videt quod in hsec dicenUbus,nospra3 infidelilatis fragilitale magis
occullofiletredditiupalam. Sed ut vidctur, istinon magisque metuebamus,etrogabamus eos ne vellent
suul conlentiejus tesUmonioetremuneratione, qui sequi draconis vestigia, sed potius ut recto iUnere
videl in occulto, sed manifeslari apud homiues
isti pergeremus. Unus tamen cx ipsis alacritate impa-

volunt [.Maiih. 6.). Omnis enim abstinenUaj raUo in dracouem. El cum nou longe in-
tiens insecutus est
occullo habenda est, et ut corpus jejuniis fatigetur venisset ejus speluncam, clamabat nos ut iremus
el tamen uon apud homines jactantia, sed Domini ad eum,et videremusexitum rei. Quidam tamen ex
retributio quasratur. fralribus occurril nobis, qui in vicina eremohabita-
multa alia nobis de conversalione mona-
Ila2c et bat, et prohibuit nos scqui draconem, dicens, non
chorum per totam disserens dierum scplimanam,et posse uosnecaspeclumejus tolerare prajcipue quia
fidcm doctrinEegestorum suorum aucloritate confir- tale aliquid iu usu uon habuimus videndi : se vero
mans, ubiproficisci ccepimus ab eo, producens nos, diccbat frequenler vidisse ipsam besUam vastilaUs
aliquanlulum monebat, dicens : Anle omnia, dilec- incredibiUs, et habere inlongitudine quindecimcu-
tissimi,pacem habetoteinler vosinoliteab invicem I) bilos. Cumque nosad locum dchortatus essot accc-
separari. Tunc conversus ad fratres, qui simul cum dere, ipsc properans, fratrcm qui illic uos opperie-
eo producentes nos, aderant, dixit : Quis vestrum, batur paratus ad peiimendam bestiam, abslraxit,
fralres,promptus esl dcduccre cos usque ad vicina secumque revocavit, et nolentem discedere uisi ex-
patrum monasteria ? Et cum pajne omnes prompUs- tingueret cam, multa prece deflexit. Qui cum venis-
sime semelipsos oblulissent,-ct progrcdi nobiscum sct ad nos, ignaviam nostram infldelitatemque re-

vellent, ipsesanctus pater Apollouiuselegitex om- darguit.

'
Ammone.
] Dislinclus hic abAmmoncAi^gypliosetc LXXI ad Lucinium, uum. (i, ubi de Eucharistia,an
Nilriole, de quo hicpostc. 30, el Tabenncnsiole, qui accipicnda quolidic sil quod Homana Ecclesia el llis-
in Tabenna Iribus circiter millibus monachorum prx- panix obscrvarc pcrhibenlur, disputat.
fuil, de quo hic supracap. 3. KoswEVDUS. '^
UncinisinclusahabenturDecrel.nl. part. dist.
Dracone. Fors ejusdem Ammonis rst quod habe-
''
J
3. dc Consccr. c. 16.
tur lib. III Hufini, »iu»i. 214 de basilico dissipato.
'' 3 Notindum hcic denuo, qtiod lotiesiliximus, noU
ROSWEVDUS. esse illum HuUui librum, sed a KuUniauo hocatquo
' Confer S. Hieronymi Epist in noslra recensione aliis alicubi coasarciualum.
 m niSTORIA MON.Vi.llOItUM. 422
Pervenientes auletn ad cellulam illius,cum multa \ nourcrcntes.congrcgaveruntsupereumarencemoles
dileclione su.sceiili |58 ^^ co requiovimus. Ille immensas, aslante tamcn ibidem parc Ammone,
vero uarrabat uoliis, quod in illo loco ubi ipse com- quia nec sic quidem, cum mortua fuisset bestia, sine
mancbat, quidam fuit vir sanctus, cujus ipse esset ipso appropinquare ei audebant.
Ammon nomine {Pallad., cap. 53, dicitur
discipulus,
CAPUT IX.
Amun), per qucm plurimas virlulesfecissel Dominus.
DE " COPRETE PRESBYTERO ET PATERMUTIO.
Inter cirlora igitur otiam lioc de eo narrabat.
Frequeuler, inquit, veniebant ad eum latrones Erat quidem presbjter, Copres nomine [Pallad.,
panem, quo solo vesccbatur, aufcrentes ei, et si quid cap. 541, in ipsa eremo habens monasterium, vir
erat quod ad victum suum continentissimum reposi- sanctus annorum circiter octoginta, et ipse multas
tum \ idebatur. Cumque frequenterab hismolestiam virtutes faciens, languores curans, et cfficions sani-
paleretur, quadam dio processiladeremum, etinde tatcs, sed et dsemones fugans, et multa mirabilia
rediens duos dracones ingentes secum comitari jiissit. f.Aciens.Ex quibus nonnuUaetiaminnostri prajsen-
atque ad ostium monasteriisuimanere eisprsecepit, tia eflecit. Is ergo cum vidisset nos, et osculo salu-
ingressumque servare. Veniunt ex more latrones, vi- tasset, atque cx more post orationem etiam pedes
dent°s [L. nescientes] qui essent custodes in limiae, B 'avisset, requircbat a nobis, quae gererentur in sse"

etutviderunldracones,exanimes et amentes effecti, culo. Nos a jtem rogabaT.us eum, ut ipse magis nobis

obmutuerunt,etstatimconciderunt. Quod ubisenior de suis gestis aliqua narraret, et ex quibus actibus,

sensit, egressus invcnit cos semineces, et accedens quibusve meriiis Dominus ei tantam gratiam contu-
atque erigens, increpabat eos, dicens: Cernitis quan- lissel,esponeret..-4.11116 nihil dedignatus est, etsusB

tum vos duriores, besliis estis: illse enim nobis vitse, etpriorum suorum narrare nobis ordinemcoe-
propter Deum obediunt,vosautemnecDeumtimeii3, pit, quos tamenlongeilluslriores fuisseperhibebat,

nec vitam servorum Dei inquietaro erubescitis. Ve- seque ipsorum exempla vix parva sectari. Dicebat
rumtamen introducens eos iu cellam.posuit eis men- ergo : magni est, o Dlioli, quod in nobis vi-
Nihil

sam, et jubel ut perciperent cibum. IUi vero corde detis, ad comparatiouem sanctorum palrum.
corapuncli, et ab omni mentis suaj immanitate con- Erat enim quidamante nos vir nobilissimus, Pater
versi, multis qui prius Domino servire coeperdnt, nomine Mulius i.Hic fuit primus in hoc loco mona-
in brevi meliores Qunt. Intantum enim per poeni- chus, et in omni hac eremo viam salutis omnibus
tentiam profecerunt, ut post non multam tempo- nobis primus ostendit. Hic autem |60 primoGen-
ris, etiam ipsi eadem facerent signa, easdemque tihs fuit, latronum maxLmus, ot sepulcrorum vio-
virtutes. p lator, alque in omnibus flagiliis opinatissimus; ad
Alio praeterea tempore immanissimo quodam dr; - quem tali ex modo occasio salutis advenit. Nocte
cone vicinas vastante regiones, et plurimos peri- quadamad domum cujusdam virginis Deo sacratse
mente, venerunt habitatores loci Ulius ad supra- exspoliandi caussa perrexit, cumque machinis qui-
dictum patrem, orantes eum, ut de regionibus suis busdam, quae hujusmodi artificibus satis notse sunt,
peiimeret bestiani, simul etiam, ut ad misericordiam domus ejus tecta conscendisset, quEerens quali arte,
flecterent senem, puerum quemdam pastoris fllium vel quo aditu ad penetralia ejus irriperet, difllcultate
secum deferunt, qui solo visu draconis exterritus perpetrandi operis innexus,plurimum noctis tempus
mente exciderat, et ab solo halitu bestise exanimis in tectis positus, sine ullo transegit efl"ectu. Post
portabatur ac turgens. Tunc ille puerum quidem multos vevo animi conatus frustra adbibitos, veluti
perungens oleo, restituit sanum. Semetipsum vero somno opprimitur, el per visum assistere sibi
fessus,
ad necem draconis instig ms, ilUs interim, quasi qui videl quemdamregiohabitu.dicentem Desiuejam :

nihil eos posset juvare, promittere nihil voluit. Ma- ab his flagitiis, et ab efl^usione humani sanguinis
tareautem surgens abiil ad 1 59 digressus bestise, cessa, atque ab exsecrabilibus furlis ad laborem
genua sua in terram deprecans Dominum.
et fixit reUgiosum converte vigilias, et suscipe coelestem
Tunc bestia cum ingenli impetu venire super eum Dangelicamquemililiam, atquo ex hocjamanimi vir-
coepit, teterrimis flatibus, ac sibiUs stridoribusque tulibus vive: et ergo te hujus militiae ducem atque
prfemissis. At ille nihil horum metuens, conversus ptincipem faciam. At iUe cum gratulanter, quse sibi
ad draconem dixit Perimal te Christus Filius Dei,
: offerebantur, audisset, ostenditur et exercitus
mo-
qui perempturus est cetum magnum. Et ubi hsec se- nachorum, et principatum super eos jubetur tenere.
niordixit, statim dirissimus draco omne simul cum In his evigilans, astantem videt sibi virginem, et
spirituevomensvenenum,disruptuscrepuitmedius. requLrentem, quis, aut imde, vel cur illuc ad venisset.
Cumautemconvenissentflnitimihabitatores,etcum Atille quasi amens effectus, nihil ei respondit, sed
facto miraculo obstupescerent.fseloris vebementiam tantum utEcclesiam sibi ostenderetrogat.Ulavero

' Coprete.] Hujus nullibi mentionem invenio prmlcr- fuere marlyres lempore Juliani apostals, de quibus
quam apud Sozomenum. lib. VI, cap. 28. Nicephorum in Menseis et Menologio 9. Julii. Alius etiam Coprius
lib. .\ I, cap. 34. Copres, inquit IVicephorus, dsemonum tempore Theodosii Coenobiarchse, de quo Grosci 24
expellendorum el variorum morborum sanandorum Sepieinbr. nani hic Judior. ROS^WEIDUS.
graliam acceperat. Cave Coprclem hunc et Patermu- » HiecdePalermutiodesuntPalladioLatino.Sunt
tium confundas cum duobus aliis ejusdem nominis, qui in oxcerpt. Grsecis Biblioth. Auguslanae.

^i
423 Ri;nNI AQUILEIENSIS PKESBYTEIU
cum intellesissel, esse in se aliquid operis divini, \ admirali sunl valdc supcr lam mirabilifacloejus.At

liominem perducil aJ Ecclesiam, ac 1'resbvlcris of- ille, sepulloadolcscente,continuoaderemumrcdiit,

ferl. Xd quorum ille vesligia proruens. rogabat summo sludio jactantiam dccliuans.
Chrislianum se lieri, el illico sibipoenilenliam dari. guodam autem lempore ilerum de ercmo venilad
Presb\ leri virum hunc csse
vero, qui coguoscebant visilandos fratrcs, quos ipse instituerat. Et cum
oninium llagiliorum priucipcm, mirabantur si ha;c quidain cs eis in cxlremis agcrct, revelalum esl ei

veraloquerelur.Elcumpersevcranlia;siV suiiidemrfi a Domino, quod esset moriturus. llora aulem jam

fecissel, monenl eum, ul si hoec vellet, iUa penilus eral ad vcspcram dcclinans festinabat crgo, ut eum
:

omitteret. Dehinc cum religionis iuilia suscepisset, videreposset. Vicusaulemubidecumbebat ', aeger,
oral sibi prajcepta dari, quibus viam salulis dcbjret longo adhuc aberat spatio, ctnolens noctu introire
incedere. Al illi tres ei primi I'salmi versiculos tra- vicum, simul et Salvuloris sermonem intra semelip-
dunt. Quibus ille diligenler consideralis, sufTicere summeditans.quo dixit: Ambulak, dum adhuclitcel,
»ic i'iis leixehrx compreliendanl {Joan. li.), et, (?ut am-
sibi ail eos ad viam salulis, et scientiam
pietatis.

Tiibusque diebus permanens apudeos.ad eremum bulat in luce, non offendil [Joan. 11.). Et cum videret

proQciscilur, |6I ubi plurimo lemporc demoralus, JLim solem demergi, ait ad eum: In nominc Domini

et dic ac nocte in oralione cum lacrymis perdurans, B noslii Jesu Christi slapaulisperinitinere tuo,ele.\-

cibum ex radicibus accipiebat herbarum. spccta me donec ad vicum perveniam. At ille cum
Regressus aulem ad Ecclesiam, tres versiculos aliquajam mergi coepissetcx parte,restitit,necprius
Psalmi, quos a Presbjteris perceperat; non solum occubuit, quam homo Deipcrveniret ad vicum. lloc

verbis, scd et rebus atque operibus reddidil. Presby- autem manifestum factum est omnibus ilUs qui ibi-
tcri vcro mirabanlur, quod subito
conversus, acerri- dcm consistebant. Stantes enim el intuenles moras
mam statim ingeril sibi abslinenliam et inslruentes
: solis in occasum, mirabanturomnes quid sibi vellet

eum plenius divinis Scripturis, horlabanlur secum hoc, quod tol horis in occasum suum non descendc-
demorari. Atillenevidereluresseinobediens.unam rel sol. Vidcnles aulem Palrem-Mulium de eremo

apud eos exigens hebdomadam, rursus pergil ad venientem, quEerebaut ab co, quid hoc esset signi,

eremum, atque ibi per septem continuos annos in quod ostenderat sol. At ille rcspondit eis Non me- :

omniabstineuliadegens,pleniludincmgratifficonse- miuislis vocem Doiuini et Salvatoris nos tri dicentem:

quilur a Domino, ita ut poene omnes Scripturas me- Si luiliuenlis Itdeni sicul granum sinapis, majora ho-

moriter tenerel.Pauem vero Dominioa Untum die rum signa facielis {Mallh. \~.]i At illicumintellixis-
sumebat ethuncdivinitus
:
delalum. Nam cum ora- senl, ad ejus lidem solem stctisse, timore magno
ret.surgensaborationeinvenicbal panem positum, r> exterriti sunl, plurimique corum junxerunt se ei

quem nemo hominum detulerat. Hunc ubi cum gra- discipulos, ct sequi eum coeperunt. Cum ergo in-
tiarum actione sumsisset, sufflciebat usque ad alte- gressus fuisset domum Ulius fratris, pro quo festi_

ram Dominicam diem. naveral, et invenisscl cum jam dcfunclum, oratione

Posl multum vero temporis iterum regressus a facta,accedens ad lectulum, osculatus esl eum, el
deserlo, exemplo abstinentise suse quamplurimos ad ait: Quid magis desiderii habes, fraler, abire, et
imitationem sui invitavit inlcr quos accessit ad eum
: esse cum Christo, an permanere in carne ? Tunc iUe,
adolcsccns quidam, cupiens ej us esse discipulus. Cui recuperato spiritu,paululum rescdil, etaitadcum:
ille cum habitum monachorum, hoc
osl lcbetam, Quid me revocas, pater ? melius enim est mihi redire,
et cucullam, ac melotcm, qua; est caprina pellis, et esse cumChrislo: permanere I63 autem in
imposuissel, docere eum de cceteris monachorum carne, mihi necessarium non cst cui dixit Dormi : :

institutionibus ccepit. Multa lamencum soUicitudine ergo in pace, DJi, ct ora pro me. At iUe coutinuo
curabat, sicubi Clrristianoruin quis fuisset dofunctus, recUnans se in leclulo, dormivit. Ili aulem qui ade-
utsepelirelcum. Qucm cum vidisset adplescens illc ranl, obstupuerunt, dicenles Vere Dei homo esl
:

discipulus suus summa cum diligentia mortuis in- hic. Tunc iUe induil adolescenlem, ul sibi moris

dumenta aptanlcm, dicil ad eum: VeUem, ut ct me JJ eral, satis decore, cl lotam noctem psalmis hymnis-

mortuum iU indueres ac scpelires, magislcr. At iUe que pervigilcm duccns, honcsle juvenem tradidit
ait lU faciam, fiU mi, et lam copiose te induam,
:
sepulturaj.

doncc dicas, Sufficit. Postnonmullum vero temporis Alium autcm fratrem cum visiusscl decumben-i
defunclus est adolesccns,ct preedictus sermo com- lem, ubi vidil eum quielem morlis difUculter acciJ
plctur. Cum enim plurima ci circumdedisset indu- pere, et graviter conscienlia! suce mctu redarguiJ
menU, ail ad cum coram omnibus Sulliciunt libi : ail ad cum: Curimparalus cs, lUi, ad profectiouem!
hasc ad sepulturam, UUole, an adhuc vis, ul aliquid accusatrix,utvideo, ignaviaj luaj tecum pergitcon
addamus?Tuncdefunclusvocemcmiclisau(iieniil)us scientia.TunciUeexorabateum,dicens: Obsecrot
emisit, obvclaU jam facic, vultuquc conslricto, et pater, iulercede prome npud Dcum. ut mihi par»
dixit: 162 sufflcit, pater, implcsli quod pronUse- temporis spatiura largialur, quo possim omendar
ras. Obsliipuerunlautem, quipraiseutesadcrant, el vium meam. At ille dixit ad eum: Nunc spatiuD

•
LeboU.] Id esl colobium, vide sup. cap. 7. pothetarum videnlur menda, Ucili casligamus.
' Anlca dccumhal ejusmodl alia qusedam qu[o ty-
;
 » :

i-2S
HtSTORIA MONACHORTIM.
426

s:':srr=ir!fs^rA?'-"-'
omni hoc
faciebas in tempore tum
''»-*"»"'""•--"..*.„,.
vitae tuae
Non manibus ? po-
cx quo iu senis Coprelis, narratio ejua
vulnera tua curare ? Quinimo et
tuisti
reccntiora doducividebatur,etassistentemquemdamclarissimi
semper addebas. At ille cum permaneret exorans,
aspectus virum, canitie venerandum,
ailad eura seuex Si uUra non addas malis luis comminatione
:
mala,' sibi magna dicentem: Cur non audis intente qusE
orabimuspro te Deum. Bonus est enim el
patiens, recitantur,sedincredulus dormitas? Al iUe
et indulgel tibi iiarumaliquid temporis conlur-
vitee, ul om- batus evigilat, et statim nobis
nia debila tua persolvas. Et secreliusLatinoser-
cum post h»c orasset mone quaj viderat enarrabat.
Deum, surgens de oratione, ail ad eum Ecce
Ires :

anuos Dominus tibi concessil in bac vita Interhaecautem vidimus rusticanum

tantum, ;
quemdam
ul ex aulmo ad poeuiteutiam convertaris. Et accessisse ad ostium senis, habentem vas arena ple-
appre-
liensamanuejus, elevaviteum delecto. Al num, et exspectantem donec senex sermonem
ille sur- suec
gens, sine aliquadilatioue secutus uarrationis expleret. Nos ergo
esteumin deser- videntes eum, inter-
tum. El ubi completi sunt tres anni, rogavimus Presbyterum, quid sibivellet
postea revoca- rusticanus
bat eum ad locum unde eum iUe stans, el arenam tenens in vase. Respondit ad *

assumserat, jam non

quasi hominem, sed quasi Angelum nos senior, dicens:Non
'^°"""' '^'''®°' ^°° quidem
'^''''^''' oporlebatme, o fi-
consignans, ita ut omnes mirarentur
ex homine beo fi Tl '

"^^^^ prodere, ne videamur in Dei opere

de conversa- !!?:!!
Uonc ejus. Cumque convenissent ad gloriari, etmerces laboris
eum fralres nostripereat; tamen pro-
aediflcatione vestra etutihtate, qui
plurimi, statuit eum in medio, atque ex ipso mate- tam longo itiuere
riiim sumens, per totam noctem doctrinam de venistis ad nos, nou patiar etiam hoc abscondi a vo-
fruc-
bis, sed enarrabo opera Domini,
tibus poenitenlise et conversionis
ejus produxit ad
qu» dignatus est
fratres. Ipso vero implere per nos.
sermonem faciente, quasi dormilare
frater Uie coepit paululum, et continuo in perpetuum Terraregionishujus, quiB invicino
quievit. Tunc
|65 nobis
facUi oratione
supereum, et omnibus posita colilur, sterilis valde et infructuosa
fuit ita,
quffiadsepulturam pertinent ex more completis, ut si quando a colentibus seminaex necessilate sus-
ad
eremum properanter abscedit. cepit, duplicila vix redderet.
Vermes enim quidam
Frequenterautem et Nilum fluvium hunc imma- nascebantur in ipsis germinum culmis, et
ascendeu-
nem pedibus transivit, lem segetem succidebant. Erant enim
1 64 aquam usque ad genua agricolse loci
habens. psius Gentiles. Hos cum docuissemus Deum cre-
Alio tempore clausis ostiis, fratribusque dere, et fldem Ghristi recipere, Christiani jam
in supe- facti
veniunt
^^'"".''' ad nos, rogantes ut oraremus
^*^ '^"^'
rioribus solariis sedentibus, ipse
ingressus esi ad eos Dominum pro-
et
f ipsorum^Etcum diceremus
frequenteradquemcumquelocum voluit, quam- f„l^* .^
'
eis, nos qui
vis longe positum, intra demoraturos, sed fidemipsorum requiriapud
momentum temporis evec '" Deum,
tus est quiB hoc percipere mereatur Uli ex
arena hac quse
;

calcatur anobis, sinussuos replentes

' Nam prnno adhuc tempore conversionis suse obtulerunt no-
bis rogantes, ut iu nomine Domini benediceremus.
cum esset in eremo, et hebdomadam jejunasset,
aiunt, occurrisse ei
Etego aio ad eos: Secundumfldem vestram liai vo-
hominem in deserto, habeu-
tem panes bis.Tuucilh auferentesarenam secum,
et aquam, qui exhortatus
est eum
miscuerunt
accipere cibum, qui de caelo ei
seminibus quse seminaturi erant, et
fuerat destinaius. sparserunt per
agrossuos, et tantumfructumcoUegeruut,
In aUoquoque temporedaemonassistens, quantum
ihesau- niUla usquam potuit .Egypti terra colligere. Ex eo
ros am-i plurimos,quos Pharaouis fuisseperhibebat,
ergo consuetudo est per annos singulos ve-
eis, bis
osteudit ei sub terram demersos.
Cui respondisse nire ad nos, et
fertur Patermutius Pecwiia iua
eadem exspectare a nobis.
lecum sil in inleri-
:

ium ei perditionem {Aei. 8.). Hajc ergo, Sed et illud non celabo a vobis, quod mihi
et his similia Domi-
plurima nus ad gloriamnominis suipreestitit. Desceuderam
eflecit per eum Dominus.
Sed et ahi uihilominus fuerunl ante nos multi ""^ '''°'' '' '''^"'' '^' """" '''''"'-
na f^T'^!'
Joctorem'if
Mantchieorum seducentem populos
tres,
'es, quorum praeseutia
pr^seutia dignus
g us, non
diguus uon fuit mu"du 't
uit muudus,
luii si-
si cum hoc habui conflictum sermonis. Sed quia erat
gna coelestia et prodigia facientes.
Quid ergo mira- versutus uimis, et concludere eum verbis uon
mini, sinosparvihomines parvafaciamus claudos, et pote-
ram, veritus ne auditorum turbae laederentur, si illo
csecos curantes, quod et medici
ex arte facere pos- quasi superior abscessisset in verbis, audientibus
sunt ?
turbis, dixi 3 Accenditeignem plurimum
Etcum heecnobis (Pallad. cap. 54.) senex
: in medio
Gopres plaleae, et ambo intremus in flammam : si quisnos-
enarraret, unusex fratribus nostris, quasi incredu-
trum ex eanon fueritadustus, hujus vera fldes esse
litate eorum quaj dicebantur, teediare ^ coepit,
et credatur. Quod cum dixissem, valde placuil populo,
pr» tsedio dormitare. Gumque somno fuissel op- et continuo i.gnis ascenditur plurimus. Tunc ego ap-

« Hic iuGrffico textu

apud Palladium qucedam in- ad Paulinum, Sed quia iu nec
lerseruntur. sic quidem t^dias
imperare, etc. Recole nos ibi.
2 Peculiaris RuQao, tametsi miuus Lalinalocutio 3 Hoc ipsum, nedum simUe,
est ia-diare vrojatigari, delassari, exemplum provoca-
et similibus. Sic t:oms ad ignem habes in Vita S. Eugenige
Praefationehbrill. de Benedictionibus cap 5.
Patriareliarum quod itidem opus Rulino ohm tametsi falso,
Patrol. XXI. adtri-
li
431 RLTIM AOUILEIENSIS PRESBYTERI 432

proderet spiritu fornicationis urgeri, alium spirilu j^ res his inveniamur in fide, quor jm lides per nos
iracundiae, alium vero cupiditale pecunia;,nonnuI- consignata esl Deo.
los • aulem jaclanliiB ac spiriLu superbiseilludi.Al-
terius vero mansueludinis, alteriusjusliliae, alicrius
CAPUT XII.
patieuliae teslimouiumdabat,et sicexutraqueparie
DK •
ELIA.
aliorum vitia, aliorum virlutes animi exaggerans,ad
omnes eos profeclus rairabiliter excolebat. Agnos- Vidimus et alium senem {Patlad. cap. bi.elde
cenles verosiuguliquique, ita agi intersemetipsos, alio Elia c. 3.) venerabilem, Eliam nomine, in fmi-
ut illeannunliaveral, cordecumpuncliemendabauiur bus civitatis Antiaoo,quoeestmetropolisThebaidis
Profecturus aulem ait ad eos : Prijeparate olera ad cenlum jametdecem (ul dicebalur)annorumsu-
fere

adventum fralrum. Elillisproepirantibus, conlinuo per quem dicebanl, quod vere spiritus Eliae in eo re-
supervenerunl fralres,quibus lionoriOce susceptis, quievisset. Multa enim de eo et raaguiQca referoban-

ipse contendil ad eremum. tur. Septuagiula namque annos |72 ii soliludine

vaslissimaeum transegisse perliibebaulcujusdesorti

Rogabat aulem eum quidam de fratribus, ul
Cum- horrorem tei-roremque nuUus sermo digne potcril
permitteret eum secum degere in eremo.
que respondisset ei, grave esse negotium el plu- B ?''P^"'':';"l''.."f_ '''^.'•'.!^.!^^^^^^^^^
autcm
humance habitationis uesciens loca. Semita
rimum iaboris, obsistere tentalionibus daemo-
erat angusta et scrupea, quae ad eum ducebat, quaj I

num ; 60 contentiosius juvenis persistebat, pro-

vixiuveniria commeantibuspossct.Locusveroii)se]
raittens se cuncta tolerabiUter perlaturum, taotum
in quo sedcbat. spelunca erat terribilis qusedam etj
1 7 1 ut praeberet ei copiam consortii cum sui. Et
inluentibus plurimum horrorisincuticns. Ipseauiemj
permisisset, seculus est eum ad eremum, quem
tremenlibus jam membris prse matura quatiebalurj
ille in vicina sibi spelunca habilarcjubet. Tunc dfe-
setate. IncessabiUler tamen persingulos dies signa|
mones advolant per noctem primum : foedis et lur-
faciebat, et advenientes ad se quaecumque incom-
pibus eum cogitalionibus exagitanl,post haec vero
modilaleconslrictos, omnimodis resolvebal. Cunciil
etiam violeuterirruere elnecareeumaggrediuntur. vero patrcs conUrmabant, quod nulius omninome-j
Effugiens autem juvenis, et pervolans ad cellulam
minisset quando hic secessisset ad eremum. Cibusl
sancti Ileleni, quibusmaUsurgereturexponlt. Tunc usquej
ei erat panis exiguus, et paucissimai oUvse,
senior consolalus est eum paucis verbis, el devir-
ad ultimam senectutera. Nam in juventule sepli-|
lute lidei ac patientiae commoneus, statim revocat manas frequenler jejunassc perhibebalur.
ad speluncam, de quaeDrugeral.ettamquamsulcum
quemdam per arenamexlraceUulamjuvenis.digito Q, CAPUT XIII.
suo ducens, prsecepit in nominc Domini,neaudeani
DB " PITHYRIONE.
dsemones statutum transgredilimilem: et ita verbi
ejus vLrlute adolescens permansit de reUquo se- Inlcrea [Pallad. cap. 74) redeuutes ex ThebaideJ
curus. vidimusmontem quemdampricruiJlumfluvioimmlnenH^
tem, elalione minacis saxi, aspecluetiam ipso lorriblH
Ferebatur de eo, quod et ipse adolescens ineremo
lcm, in quo erant per ipsa prsecipitiaspeluncacdini^
posilus, cselestes saepe percepisset cibos, et fratri-
ciUsadscensus.In his monachorum plurjmicomma
bus ad se vcnientibus, cum nilul habuisset quod ap-
quemdam a iolescentem panes
nebant, quorum patcr cratnominePithyrion. Hice||
poneret, aCTuisse ei
cx discipulis beali Aulouii fuit, et posl Ulius obitun
el quse erant necessaria deferoulem, eaquecumanie
cumsanctohabitaveratAraraone. Posthujusquuqu^
speluucam ejusdeposuisset, ultrauusquamconipa-
abscessum in hoc se coustitueral raontc sed :
ruisse; dixisse vero eum ad fr.ilres: Beuedicamus
tanla in eo erat virlulura copia, tanlaque gralias
Dominum,qui prseparavil uobis mensam in deserlo.
nitatum, el poleslas advcrsus dseraones, ut duorun
Hsec, et aliaplurimadesanctorum Palrumvitael merito summorum viroruin solushajrcditatemcoii
conversationibus enarrans nobis pater Copres, el secutus duplicera videretur. Hic ergomultosmouiii
cum omui alfeclu instruens; posl sedincatiouem D aedillcans, multaque doctrina inslruens, praecipui
vero sermonum, iutroducit nos in hurtulumsuum, tamen de discrelione spirituum nos docebal dicen
ostendit nobis arbores palmarum, alioruraque po- csse quosdaradffiinones.qui cerlisquibusque vilil(

morum quas ipse plantaverat, et dicebat : Ilaec me obsequanlur, quiquecumairectusauimsepassibilllai

in crerao plautare rusiicauorum lides adraonuil.Ut el viliose videriut raoveri, couvertuni eosadomu
enira vidi eos tantam Udem habere, ul arenain snb facinus malum. Si quis crgo ost, qui vult dsemonii)ul
nostris vestigiis colUgcutes, per agros suos sparge- dorainari, prius viliis suis ct passionibusdumi
rent, el lerram slerilem ad tolius fecunditat'8 verle- Quodcuraque cnim vilium proprias passionisnij
reut uberlatem, pudor, inquam, est, si nos iuferio- ris,hujusvitii diemoueiu poloris etiam de obsossi»

Eli.-i.] Dc boc Sosomcnus lihro VI. cap. i!M. !\'i- nas videlicet, asccterium, sou exercendaj pietalis
eephorttf lib. II. cap. di. Cassiodorus His. Trip. doraicilium, habuit. Roswevdvs.
lib. VIII. rap. 1
' Rescripsiinus )ioiiiiu//o,«, recto sensu alque so-
Pithjrione.) De hoc Nicephorui lib. IX. cap. U,
•
ricorationis cogcute;autea tm//os ait).<o; legebatur.
Prajlerea Pithyrion Ule.qui laraen alibi.apudAlhe- Leriora iaferius lacili castigamus.
 1

133

poribu.s emigare. Et ideo connndum

IIISTORIA MONACIIORUM.
m
inna vitia superare, nt nnseimuo oH...v>
est pauhuim
^ _:_;._
potuit. Cibum vero numquam sumserat nisi dic Do-
iU'opna snnfirnve. ut •
' possimus etiam .i™»™«
dEemo- r, _ . .

minica. Presbyter enim tunc veniebat ad

eum, et
ues superare, qui hujusmndi viliis obsequuntur. olTerebat pro eo sacrificium, idquc ei solum
Saura-
Ilic secundo relieiebatur |73 ia seplimana, pulti- mentum erat et victus.
iilas accipiens e.^c larina, nec poterat jam acci- Huic quodam diesalanas subripcre volens, irans-
pore aliam escam, neque setate, neque coasuetudiuo
Oguravitsein presbyterum, qui veniread eum solc-
permiltenle.
bat, etprsevenienshoram solitam,
simulabat se Sa-
CHPUT XIV. cramentorumgratiavenissc. Atille vigilanter intelli-
gens diaboli fraudcm, cum indignatione quadam
DE PATRE •
EULOGIO. ait
ita ad eum : omnis doliomnisque fraudis pater,
Vidimus et alium (PaWarf. c. 75. ct de alio Eulo- iuimice omnis justitiae, non desinis seducondo ani-
;/'j 0. sanctum patrem, Eulogium nomine, qui
26.) mas Ghrislianas, sed et ausus cs etiam ad
ipsa te
iu offerendis Sacramentis tantum grati» acceperat a immergere terrifica et sacrosancta mysteria. Atille
Doraino, ut uniuscujusque accedentium ad respondit
altare ei : Putavi, inquil,
quod possim te lucri-
Dei merita culpasque cognosceret. Denique
ex mo facerc : sic enim et alium quemdam ex vestris de-
his quosdam volentes accedere ad
Communio-B cepi, ita ut mente excederet, et perderet scnsum
1 1
n
in , Quomodo ausi;__..
rptinoI-»nf dicens
relinebat rlJ/^.ir.c. ^..
es tis accedere
r\
Quem
.
:
r»...^«,.,.j
cum credentem mihi, insanum reddidissem, . .......
Sacramenta diviua, cum mens veslraet propo-
i'l
tot justi orantes pro eo, vix eum et in
loco et sani-
Mhim sit in malo ^ ? Denique aiebat Tu hac nocte tati restituerepotueruut.
Et htec cum dixisset dte-
:

ilMiisli cogitationes fornicandi.

Ii
Tu vero dixisli in mon, aufugit ab eo.
.nrde tuo Nihilinlerest, sive justusadSacramenta,
:

Erat autem supradictus vir persistens in

sivepeccator accedat. Etaliusdubitationcm habuit opere
coepto, atque in oratione perduraus. Pedes
in corde suo, dicens Quid enim me sanctificare :
vero
ojus, ex eo quod multo temporc immobiles
Commuuio potest ? Hos ergo siugulos removebala fuerant,
disrumpebantur, sauies ex eis proflueret. Tres
ita ut
communione Sacramenti, et dicebat eis Secedite :
autem cum complerentur anni, affuit Angelus Do-
paululnm, et agite poenitentiam, ut purificati
per mini, et ait ad eum Dominus Jesus Christus, et :
salisfactionem et lacrymas, digni habeamini com-
Spiritus sanctus suscepit oratioues tuas, et corporis
munione Christi.
tui cicatrices sanat, et cselestis cibl, id
est verbi et
CAPUT XV. scientije suse tibi abundantiamdonat. Etcontingens
os ejus ac pedes, et ab ulceribus eum sanum
DE " APELLIN PRESBTTERO UT JO.\NNE. C
,
reddi-
' dit, et repletum scientise et doctrinfe gratia, cibi ta-
Vidimus et alium Presbyterum PaHad. cap. 60. mem
( sentire nou fecit. Jubet autem transire eum
el 61.) in vicina regione nomine Appellen, virum ad alialoca, et eremum circumeuntem visitare etiam
justum. Hic faber erat ferri, et quse necessaria erant alios fratres, et aedificarc eos in
verbo et doctrina
fratribus operabatur. Quodam autcm tempore, cum Domini. Dominica autem die ad eumdem semper re-
ad fabrilia opera vigilaret in sileutio noctis,
con- vertebatur locum, similimodo Sacramentorum gra-
versus diabolus m
formam mulieris speciosEe, veuit tia, reUquis vero diebus etiam opus manuum
facie-
id eum tamquam aliquid operis ei defereus. Tum
iiie bat et operabatur, jumenlorum cingula ex palma-
xrreptummanunuda de fornacc ferrum candeus, in rum foUis texcns, ut in illis locis haberi moris est.
aciem ejus injecit. At illa clamaus et ululans aufu-
Quodamvero tempore claudus aliquis ire ad ipsum
rit, ita ut omnes fratres, qui in circuiti commane- voluit, ut ab eo curaretur. Contigit autem ul anl-
Jant, ululatum ejus fugientis audirent, et ex eojam
mal, quod ascensunis erat, cingulum manibus ho-
nv ille in usu habuit, ferrum candens manu nuda
-enere, nec laedi. Ad hunc ergo cum
minis Dei factum haberet. Cum ergo imponeretur
venissemus,
t hun: auissime nos suscepisse
suprajumentum, statim ut |75 contigerunt pedes
t, poscebamus ab eo,
ejus illud cingulum, sanus effectus est. Sed et qui-
itnobis veldesuisgestis, veldeeorumquos
praci-
mos in conversalione sancta sciret, virtutibus loque-
D buscumque ajgris benedictum panem misit, statim

etur. Tunc ille ut ex eo perceperunt sauati sunt. Et aUas mullas

:

virtutes et sanitatesper eum Dominus implevit.

Est, inquit, in hac eremo vicina frater quidam
lomine Joaunes, Habuit autem ethanc gratiam super omnes pa-
ajtate provectus, vita et
moribus,
l.tque abstinentia cunctos prBecellens. homines, ut uniuscujusque fratrum
tres et cseteros
Hic primum
;um accessisset ad eremum, tribuscontinuis annis, de vicinis monasteriis conversatio ei revelaretur, ita
ul scribereladpatres ipsornm, et commoneret quod
ub cujusdam saxi rupe semper
stans, { 74 oravit,
illi et illi segniter agerent, nec rectum in
timore
tautnumquamomuino resederit, ueque jacuerit. Dei propositum gerunt ilU vero et ilU iu flde et :

lomui autem tantum caperet, quantum

stans capere animi virtute proflciunt. Scd et ad ipsos fratres

Eulogio. J
De hoc Sozomemis lib. l'I. cap. 28.
ii:eph. lilj. 11. cap.U. Cassiodorus lib. V/IJ. Tnn
* Deerat ut vocula, quam loci sensusque integritas
tHst. cap.
'^' esigebat.
1.
Apellen. J De hoc Sozomenus lib. VI. can Simile est in Pelag. UbeU. 1«. voc. 20. de Paulo
-•

')H
Hccph. lib. XI. eap. 33. Simplice.
431 nUl-IM AOUILEIENSIS l>RESBYTERI /,32

proderet spirilu fornicationis urgeri, alium spiritu J^ res his inveniamur in fide, quonim fides per nos
iracundiae, alium vero cupiditate pccuni8e,nonnul- consignata est Deo.
los ' aulem jaclanliae ac spirilu superbiaeilludi.AI-
lerius vero mansuetudinis, alteriusjuslitiae, alterius
CAPUT XII.
patientiae testimouium dabat,et sicexutraqueparie
DE • ELI.V.
aliorum vilia, aliorumvirlutesanimiexaggerans,ail
omnes eos profectus mirabililer excolebat. Agnos- Vidimus et alium senem [Pallad. cap. 5l.rtde
centes verosiuguliquique, ila agi intersemetipsos, alio Eiia c. 3.) venerabilem, Eliam nomine, in Ilni-
ut illeannuntiaverat, corde cumpuucliemeudabaiiiur buscivitatis Anlinoo,qu8eestmctropolisThebaidis
Profecturus autem ail ad cos : Prajparate olera ad cenlum fere jnmetdecein (ut dicebatur)annorum su-
adventum fratrum. Etillisprsepiranlibus, cuntinuo per quem quod vere spirilus Eliaein eo re-
dicebant,

supervenerunt fratres,quibus honorificc susccplis, quievissel. Multa enim de eo et maguiQca refBreban-

ipse conlendit ad eremum. tur. Scptuaginta namque annos 1 72 '" solitudine

vasUssimaeumlransegisscpcrliibebautcujusdeserti
Rogabat autem eum quidam de fratribus, ul
Cum- horrorem terroremque nullus .sermo digne polcrit
permillerel eum secum degere in eremo.
«''P°"ere. lHicergo sedebal senior tola hac aelate,
que respondisset ei, grave essc ncgotium et plu- B lunnaniE habitationis uesciens loca. Semit;i autem
rimum laboris, obsistere tenlationibus daemo-
crat augusta el scrupea, qua3 ad eum ducebat, qua;
num ; eo contentiosius juvenis persislebal, pro-
vix iuveniri a commeantibus posset. Locus vero ipse
raittens se cuncta tolerabiliter perlaturum, tantum
in quo sedebat. spelunca erat terribilis quaedam el
171 ut preeberet ei copiam consortii cum sui. Et
intuentibus plurimum horroris incutiens. Ipse auiem
permisissct, secutus est eum ad eremum, qucm
trcmentibus jam membris prae matura qualiebalur
ille in vicina sibi spelunca habilarcjubel. Tunc ila!-
tamen pcrsingulos dics signa
selalc. Inccssabiliter
mones advolant per noctem primum : foedis et tur-
faciebal, et advenientes ad se quaecumque incom-
pibus eum cogitationibus exagitant,post hsec vero
modilateconstrictos, omnimodis resolvebat. Cuncii
etiam violeulerirruerc elnecareeumaggrediuntur. vero patrcs conlirmabant, quod nuUus omnino me-
EITugicns autem juvenis, et pervolans ad cellulam
minissel quando hic secessisset ad eremum. Cibus
saucti llelcui, quibusmaUsurgereturesponit. Tum- usque
ei erat pauis exiguus, ct paucissimse ohvse,
senior consolatus est eum paucis verbis, et de vir-
ad ullimam seuectutem. Nam injuventute sepli-
tute lidei ac patientiae commouens, stalim revocat manas frequenler jejunasse perhibebalur.
ad speluncam, de qua efTugerat, ct tamquam sulcum
quemdam pcr arenamexlracellulamjuvenis, digito Q, CAPUT XIII.
suo ducens, praecepit in nominc Doraini,neaudeaui
DE '•
PITHyRIONB.
dsemones statutum Iransgredilimitem: et ita verbi
ejus vu'lule adolescens permansit de reliquo se- Interea {Pallad. cap. 7i.) redeuules ex Thebaide,
curus. vidimusmonlem quemdamprffiruplumfluvlo imminon-
tem, elalione minacis saxi,aspectuetiam ipso lerribi-
Ferebatur de eo, quod et ipse adolescens ineromo
lcm, in quo eraut per ipsa prajcipitiaspeluncasdiftl-
positus, cselestes saepe percepissct cibos. el fralri-
ciUsadscensus.In his mouachorum plurimicomma-
bus ad se vcnientibus, cum niliil habuisset quod ai>-
quemdam aiiolcsceutem panes ei uebaut, quorum pater cratnominePillijrion. Ilicct
poneret, aCfuisse
ex discipulis bc.ili Aulouii fuit, et post iUius obitum
et quaj erant necessaria dcfereutcm.eaquecumanie
cum sancto habitaverat Ammone. Posl hujus quoquo
speluncam cjusdeposuisset, ullrauusquamcompa-
abscessum in hoc se constilucrat moute : sed el
ruisse; dixissc vero eum ad fr.itres: Beuedicamus
taula in eo erat virtutum copia, tautaque gratiasa-
Domiuum,quiprjeparavituobismensamin deserlo.
nilatum,et potestas advcrsus daemones, ul duorum
Haec, et alia plurima de sanctorum Patrumvitaet merilo summorum virorum solushaereditatemcon-
convcrsationibus enarrans nobis pater Copres, et secutus dupliceiu viderelur.Hic ergomultosiuoniii»
cum omui allcctu inslrucns ;
post ffidincationein D acdilicans, multaque doctrina instrueus, praecipue
vero sermonum, introducit nos in hortulumsuum, lamen de discretione spiriluum nosdocebat dicens
ostendil nobis arborcs palraarum, aUorumque po- csse quosdamdsemones. (jui cerlisquibusque viliis
moruin quasipse planlaveral, el diccbal : Ilaec ine obsequantur, quiquccuinalTectusanimaejiassiliiliier
in ciemo plautarc ruslicauorum lides adinouuil.Ut couvcrtunt cosadoiune
et vitiosc vidcrint movcri,
enim vidi eos tantam Ildcm haberc, ut arenam snb facinusmalum.Siquiscrgoest, quivultdaemouibus
nostris vesligiis coUigeutes, per agros suos sparge- dominari, prius vitiis suis ct passionibusduminetur.
rcnt, et tcrram sterilemadtotlus fecunditatis vcrte- Quodcumquc enim vilium proprias passionisabjeco-
rent ubcrlatem, pudor, inquara, esl, si nos iuferio- ris, hujusvitii diciuoueiu potcris eliam dc obscssis

• Elia.) Dc hoc Sozomcnus liliro 17. cap. i2,S. ;Yi- nas videlicct, ascclerium, seu exercendao pictatis
cepliorut lib. II. cap. 34. Cassiodorus llis. Trip. domicilium, habuit. RoswBVDf s.
lib. VIII. cap. \
' Rcscripsimus noiinullos, recto sensu atque sc-
Pithyrione.) Dc hoc Niccphorus lib. IX. cap. 1/», rieorationis cogentc;autea >ii<//os anXus legcbatur.
Prtclcrea Pithyrion Ule.qui tamoualibi.apudAthe- LeTiorainferius laciti castigamus.
 .

433 inSTORIA MONACIIORUM. 434

corporibus otTiigarc. Et idco conandum est paul;iiim
J^ potuit. Cibum veronumquam sumserat nisi dieDo-
propria vitia superare, ut ' possiinus eliam da;mo- minica. Presbjter enim tunc veniebat ad eum, et
nes superare, qui luijusmodi viliis obsequuntur. olTereliat pro co sacriflcium, idque ei solum Sacra-
Hic secundo rcliciebatur |73 '" septiniana, pulli- mentum crat el viclus.

culas accipiens ex larina, nec poteral jam acci- Huic quodam diesalanas subripere volons, trans-
pere aliam escam, nequc eetate, neque ponsueiudiue figuravitsein prosl\vterum, qui vcnircad eum sole-
permittente. prffivenienshoram solitam, simulabat se Sa-
bat, et
cramentorumgratiavenisse. At ille vigilanlcr inlelll-
CHPUT XIV.
gens diabolifraudem, oumindignatione quadam ait
DE P.\TRE » EULOGIO. itaad eum O omnis doli omnisque fraudis pater,
:

Vidimus et alium Palhid. c. 75. el dc alio Eulo-

{
iuimice omnis justitise, non desinis seducondo ani-
gio c. 2(1.) sanctum patrem, Eulogium uoraiue, qui mas Christianas, sed et ausus es etiam ad ipsa te
in olTerendisSacramentis tanlum gratise accepenu a immergere terrifica et sacrosaneta mysteria. .\till6
Domiuo, ut uniuscujusque accedentium ad altare respoudit ei Putavi, inquit, quod possiui le lucri- :

Dei merita culpasque cognosceret. Denique ex mo- facere sic enim et alium quemdam ex vestris de- :

nachis quosdam volentes accedere ad Communio-B '^^P'» '^'^ ^^ mente excederet, et perderet sensum.
uem, retinebat dicens Quomodo ausi estis accedere :
Quem cum credenlem mihi, insanum reddidissem,
ad Sacramenta diviua, cum mens vestra et propo- tol justi oranles pro eo, vix eum et in loco et sani-

situm sit in malo - ? Denique aiebat Tu hac nocte tati reslituerepotuerunt. Et hsec cum dixissetdee-
:

habuisti cogitationes fornicandi. Tu vero dixisti in mon, aufugit ab eo.

corde tuo : Nihilinterest, sive justusadSacmmenia, Erat autem supradictus vir persistens in opere
sivepeccator accedat. Etaliusdubitationem habuit ccepto, atque iu oratione perdurans. Pedes vero
in corde suo, dicens Quid enim me sanctilicare
:
ejus,exeo quod multo tempore immobiles fuerant,
Communio potest ? Hos ergo siugulos removebala disrumpebantur, itautsanies ex eis proflueret. Tros
I
Mumunione Sacramenti, et dicebat eis : Secedite autem cum complerentur anni, affuit Angelus Do-
puululum, et agite poenitentiam, ut purificati per mini, et ait ad eum Dominus Jesus Christus, et
:

salisfactionem et lacrymas, digni habeamini com- Spiritus sanctus suscepit orationes tuas, et corporis
munioue Christi. tui cicalrices sanat, et cselestis cibi, id est verbiet

CAPUT XV. scientise suse tibi abundantiamdonat. Etconiingens

os ejus ac pedes, et ab ulceribus eum sanum reddi-
DE ^"
APELLIN PRESByTERO ET JO.-i.NNE. (
dit, et repletum scientife et doctrinEe gratia, cibi ta-
Vldimus et alium Presbyterum ( Pallad. cap. 60. mem sentire nou fecit. Jubet autem transire eum
et 61.) in vicina regione noinine Appellen, virum adalialoca, eteremum circumeuntem visitare eiiam
justum. Hic faber erat ferri, et quse necessaria erant alios fratres, et sedificarc eos in verbo et doctrina
fratribus operabatur. Quodam autem tempore, cum Domini. Dominica autem die ad eumdem semper re-

ad opera vigilaret in sileutio noctis, con-

fabrilia vertebatur locum, similimodo Sacramentorum gra-
versus diabolus in formam mulieris speciosse, venit tia, reliquis vero diebus etiam opus manuum facie-
adeum lamquam aliquid operis ei deferens. Tum ille bat el operabatur, jumentorum cingula ex palma-
irreptummanunuda de fornace ferrum candens.in rum fohis tesens, ut in illis locis haberi moris est.
'aciem ejus injecit. At illa clamans et ululans aufu-
Quodam vero tempore claudus aliquis ire ad ipsum
Jit, ita ut omnes fratres, qui in circuiti commane- voluit, ut ab eo curaretur. Contigit autem ut ani-
bant, ululatum ejus fugientis audirent, et ex eojam
mal, quod ascensurus erat, cingulum manibus ho-
rir ille in usu habuit, ferrum candens manu nuda
minis Dei factum haberet. Cum ergo imponeretur
ienere, nec Isedi. Ad hunc ergo cum venissemus,
suprajumentum, stalim ut |75 contigerunt pedes
3t hunranissime nos suscepisset, poscebamus ab eo.
ejus illud cingulum, sanus effcctus est. Sedet qui-
Unobis velde suisgestis, veldeeorumquosprseci- D „ascumque regris benedictum panera misit, statim
luos m con versatione sancta sciret, virtutibus loque-
ut ex eo perceperunt sanati sunt. Et ahas mullas
•etur. Tunc illc :
virtutes et sanitatesper eum Dominus implevit.
Est, inquit, in hac eremo vicina frater quidam Habuit autem ethanc gratiam super omnes pa-
lomine Joannes, setate provectus, vita et moribus,
Ires et caeteros homines, ul uniuscujusque fratrum
.tque abstinentia cunctos prsecellens. Hic primum de vicinis monasteriis conversatio ei revelaretur, ila
um accessisset ad eremum, tribus coutinuis annis, ul scriberetadpatres ipsorum, et commoneret quod
ub cujusdam saxi rupe stans, semper 1 74 oravit,
illi et illi segniter agerent, nec rectum in timore
taut numquamomnino resederit, neque jacuerit. Dei propositum gerunt : ilh vero et illi La flde et
somni autem tantum caperet, quantum stans capere animi virtute proflciunt. Sed et ad ipsos fratres

Eulogio. J
De hoe Soz-omenus lib. VI. caf. 28. * Deerat ui vocula, quam loci sensusque inlegritas
Ci:eph. liO. II. cap. 34. Cassiodorits lib. VIII. Tnp. exigebat.
lisC. cap. 1

^ .\pellen. ] De hoc Soz-omenus VI. cap.

- Simile est in Pelag. libell. IfS. voc, 20- de Paulo
lib. 28.
ticcph. lib. XI. cap. 33. Simplice.

II
435 RUI-INI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 436
scribebat, aliisquidem quodmultum tsediosiessent J^ dignissimse vita; hominem peccatorem, atque ante
erga fratres, et pusillo animocrga palienliam,aliis non multum temporis, ex latrone ad istud quod
vero quod bene, conslanter et solliciteagereut, et nunc exercere videretur, foeduni arliricium devolu-
sufficienter consolarentur fratres.Etquid huic me- tum. Paphnutius eo magis inslabat, requirens, si
rili pro virtulibus, quid veroilli correptionisimmi- quid ei forte, vel inter lalrocinia pii operis fuissel

neret a Doraino pro ignavia proedicabat, et ita co- adraissum. Nihil, inquit, mihi conscius sum boui:
rum qui absenteserant,actus etcaussas,ac merita, hoc tamen scio,quod cum inter latrones essem, ca-
vel negligentiam describebat, ut audientes hi de pla est aliquando a nobis virgo Deo consecrata
quibus dicebatur, conscienlia convicli negare non cujus cum ceteri collogao mei lalrones cuperent eri-
possent. pere pudorem, objcci me in raedium et eripui de
Docebal autem omncs, ul visibilibus et corpo- conlaminatione lalronum, et nocte deducens eam
reis rebus animos ad invisibiUa ct ineorporeatrans- usque ad vicum, domui suae restitui inlactam.
ferrent. Tempus enim, inquit, esl ut ad hujusmodi
.\lio quoque tempore [Pallad. c. 63.) inveni mu-
studia trauseamus neque enim semper pueri, cL
:

herem eremo oberrantem. Haec

honestffl formse iu
semper infanles essedebemus.sedaliquandojamad
cum interrogarelur a me curaul quomodo in haec
spirilalia et altiora conscendere, ct virorum scnsus g
capere atque ad perfectioremsubiroinlelligeuliam,
loca advenisset? |77 respondit: Nihil me interro-
ges infelicissimam mulierera.neccaussas requiras,
ut possimus virtutibus animi enilescere. Sed ct
sed si ancillam placet habere, abducito quo vis.
multa alia dc hoc viro sanctus homo Dei Apclles
Mibi enim infehci estraaritus.quidebitifiscalisgra-
narrationenobis fidelissimacommendavit, quseciin-
tia saepe suspensus ct nagellatus, ac poenis omoihus
cta conscribereet longum videtur, el promagnitu-
cruciatus servatur in carci-re, nec aliam obcaussam
dine sui, nonauUis audientium vix credibile.
producilur, nisi ut tormenta patiatur. Tres autcm
176 CAPUT XVI. nobis filii fuerunl, qui jam pro ejusdem debiti ne-
cessitate distractisunt. Egoquoquemisserima, quia 1

DE PAPHNUTIO.
ad similes peenas inquiror, de loco ad locum fugi- ^

Vidimus et monasterium {Pallad. c. 62.) sancti tans, inedia miseriaque confecla, per hfec nunc la-

Paphnutii hominis Dei, qui norainatissimus in illis tilans oberro loca, Iriduum hoc jam sine cibo du-
locis auachoretes, et ultiraus habitalor fucral de- cens. Ego ubi hsec audivi, miseratus adduxi eam ad
serti in regionibus Heracleos, splendidae apud The- speluncara, et reficiensanimam ejusfamecollapsarn,
baidam urbis. dedi etiam irecentos ei solidos, pro quibus se ac
De hoc crgo (Pallad. c. 63.) fidelissima patrum C maritum, et filios non solum servituti, sed et sup-
narralione comperimus,quod cuiu fuissel vitae .\n- pliciis asserebat obnoxios : et rovocata ea ad civi-

gelicae, quodam tempore oraverit Deuin, ul sibi tatem, omnes eos dala pecunii liberavit. Tunc pa-
ostenderet, cui sanctorum similis haberetur. Assi- ter 1'aphnulius, Ego, iuquit, nihil talc feci lamen
:
\

stens vero Angelusrespondit ei, quod similis esset credo etiam adte pervenisse, quod celebre Paplinu-
symphoniaco cuidam, qui in vico illo cantandiarte tii nomen intermonachos habeatur. Fuit enimmihi
j

victum qusereret. Tunc ille obslupefactus novitale non mediocris studii, ut vitam mcam inhujusmodi j

responsi, cum omni properatione pergens ad vicum, excolcrem discipliuis. Deus igitur de te mihi revcla-
perquirit hominera. Et cum invcnisset, studiosis- vil quia nihilomiims apud ipsum mefiti habeasj
sime percontalur ab eo. quidnam sancti elreligiosi quam ego. Quia ergo, frater, vides te non minirae j

operis gestum sitei.omnesqueactuscjuscuriosius loro haberi apud Dcura, nonnegligasanimamluam.

disculit. At ille respondit quod res cral, sc csseiu- At ille statim flstulas quas manu gerebat abjiciensj

Paphnutio.] De hoc Matirobjcus in Marlyrologio

' .Menoloq. Grsecurn 19. Apr. hahet Paphnunlium]
siio, 1'annucii nomine, 29. Novemhris S. Pannucii : .Icrosoljmitam cumque marlyrem lie quoMenxa 20.
abbalis, qui eremum Herarhae regionis incoluit, et j.. /Ipr. duos tanlum liabeut versus, nec miirlyrii memi-
cujus operaThaideni insigiiis formae meretricem or- " nere.
naraentis in ignemprojectis, vcniamppenileutiame- Mcnoloi)ium Grsccum 25. Seplemhr. habet Paphnu-
ruisse perhibent, Florarium Sanclomm mnnu.<ieri- lium ^Egyptium, sanctx Euphrosijnie patrem,dc quol
jilum S. Marlii Paphnulii confessoris, qui convciiil
: .Menaeo eodem die duos quoque tanlxim versM /mi-1
Thaisim merctricem, et tres viros creptos saeculo henl.
lucratus est Deo. Claruit anno salulis 321. Ilaiies Martijrolofjium fiomanum ||. Seplemhri.i, habet'
hxc posteriora de Iribus viris in hoc Rufini capile ex- Paphnutium Thebaium seu superiorum Thebarum
pressa. eiiiscopum et confessorom, ui vocat I\'iceph. Uh.
Cum varii fuerint Paphmttii, non exiftimo quem- VIII. rap. 19. qui celehcrrimus esl , el omnium hisl,>-
ijuam cum hoc eumdem esse. Nam qui 28. /l;»'. hahe- rii-orum prssconio notus. De quo videad Vilam Sancli
tur apud Mclaphrastcm, et ex eoapud Surium, inar- Anlonii cap. 30.
fuil tempore Diocleliani
I.Vr qurm Marlijrolnriium : /l/ii/.« eliam Paphnulius Mclcllanus, de qtio Epi-

ttonuinum hahet 24. Scplemhr, nec ulla ejus mcnlio phanius iii Panar. hmres. 6S.
itiMenolo(i)o,clsi id asserat Daroytius, qui, quod Oa- Alius ctiam 1'aphnutius Cuptuila, dcquo Palladiun
lesinius dicit se accepisse e.c lahulis Orxcis, cxislima- i'ip.V\.
iiil ex Menoloi.iio, csse. Sed existimo Galcsinum dc Me- Aliuf PnphnuliusVresbylcr Scetioles, r.ognomenl<y
taphrasle iulilliiicre. In Menxit 25. Septemb. de eo Hubalus apud Cassianum CoUat. III. cap. 1. el C"l-
>olo lantum duo vertut. UU. \ VIII. cap. 15. ROSWBYDUS.
 ;

437 HISTORTA MONACIIOUUM. m

secuUis est artem musicam in 4 omnium summum cst, ut omittena cuncta, ipsam
eum ad oremum, el
spiritualemcommutans vil;pmcutisque liarmoninm, vcram jam se^iuaris Dei Fapiculiam, el secrolioros
per inlegrum tricnniumarcti^^sinireso tradidilMiisii- 179 inquiras lhe.sauros, ad quosuonalilorpotoris
nentije, iu Psalmis et or;Uionil)ussemetipsum dio pcrveuire, nisi abnegos teipsum et toUas crucem
noctuque exercens, atquo iler ciEleste animi virtu- tuam. et sequaris Christum. .\t ille cum audisset
tilnis agons, intcrsanctorum Angelicos cliorosred- ha>c, nihil moratus, nec omnino aliquidindoraosu.i
didit spiritum.
ordinans, seculus est virum Dci, pergens cum ipso

Posteaquara Paphnutius (Pallad. ad desertum. Cumque veuissel ad ftumen,nusquana

c. (i4.) prsedi-
clum symplioniacum omni excrcitio virtutum con-
ad transmeandum reperto navigio, Paphnutius pras-
sumiiKitum praemisil ad Domiuuni, ipse acrioribus cepitintraresecum pedibusfluviura,cuminilli3loci3
profunda liabebatm' altitudo. Transieruntcrgo pari-
semetipsum studiis, quamprius esercuerat, agens,
ter fluvium, ita utaquaeisvix ad latera perveniret,
iterum Domino supplicabat. ulsibi ostenderet,quls
sibi similis esset suporterram Fit ergo iterum vox
Ubi vero venerunt ad desortum, collocat hominem
Paphnutius in cellula quadam, haud procul a suo
Domini ad cum diccns Similem te esse nosce pri-
:

monasterio posita, et conversationisspiritualisonli-

mario vici illius, qui est inproximo.Quibusauditis
Paphnutius, sine moraad eum properans, pulsalad
nom tradidit, perfectorumque studiorum exercitia
g docuit, scientia} quoque secretiora concredit. Cum
ostium domus ejus. llle vero,cui moris erat susci-
quo eum in o;iinibus inslruxisset, semetipsura de-
pere|78 hospilcs,occurrit ei, atque introduxit in
nuo majoribus oxercitiisdedit^exiguosprioresdepu-
domum suam, lavans quoqne pedesejus, apposuit
tans labores, quibus conferri poterat is, qui saeculi
mensam, agitque convivium. Inter epulas veroper.
videbalur aclibus occupatus. Hoc enira sibi dicebal
contari Paphnutius coepit ab hospite, qui aclus ei,
Si isti, qui sunt iu ssoculo, tantum boni operis fa-
quod studium, cujusque operis liabcret exercitia ?
ciunt, quantum nos studere dcbemus, plus velam-
Ille verocum de sehumilia responderet,etlatere in
plius in abstinentifelaboreeosantecedere? Tempore
boDis quam pubUcari mallet, perurgebatPaphnutius
autem aliquanto in his transacto, et ad scientise
dicens, revelatum sibi esse a Domino, quod dignus
perfectionem eo pcrducto, quem perfectum jam in
ossel consortii monachorum. eomagishumi-Atille
operibus assumserat, quadam diePaphnutiussedens
liora de seipso sentions, aiebat Ego quidem in :

in cellula sua, videt animam ejus inter Angelorum

nullo mihi sum boni alicujusconscius, verumquia
choros assuralam, dicentium : Beatus <]uemeleijisti.
verbum Dei faclum esl ad te, eum quemnihillatet,
et assumsisli : habitahit in tabernaculis tuis{Psal.()i.].
celare nou possum. Hsec ergo quse mihi in medio r
Et cum hsec audisset, agnovil assumtum esse ex
multorum nsu sunt, loquar. Trighita jam
posito in
hoc mundo virum.Tunc vero Paphnutius persistc-
complotisuntanni. quodcontinentiEeconsensumha
bat injejuniisetorationibus, seraetipsumadmajora
bere me cum conjuge mca nullus agnovit. Suscepi
et perfectioraextendens.
autem ex ea (res fllios, horum enim caussa solum-
modo cognita est mihi uxor, nec prseter eam alia, Et rursus orabat Dominum {PaUad. c. 65.), ut
nec ipsa ultrajam cognila. Susciperehospitesnum- sibiostenderel, cui similishabereturinterhomines.
quam cessavi,sed ita,ut neminem ante me paterer Rursus ei divina vox respondit, dicens : SimiUs es
advenienti occurrcreperegnino. Nondiraisiumquam quem videris ad te venientem sed ei
negotianti ei, :

dedomomeahospitem sine viatico: pauperemnul- exsurge velociter, otoccurre ei. Adesteniravir cui
lum despexi,sed quse necessaria fuerantprsebui.Si te sirailem indicavi.Et Paphnutius sinemoradescen-
in judicio sedi, nec filii meipersonam contrajusli-
dens, occurrit cuidam negotiatori Aloxandrino vi-
tiam acccpi. Alieni laboris fructus nunquamintroie- solidorummercimoniatribus navibus
ginti millibus
runt in domummeam.Litemsi vidi, numquampra?- quoniam erat religiosus,
deferenti ex Thebaide. Et
terii, donec roconciliarem dissidentes ad pacem.
et bonorum operum studiumgerens, decemlegurai"
Nemo umquamdcprehendit in culpa famulosmeos: num saccos pueris suis impositos,ad monasteriura
numquam gregesmeilpeserunt fruges alienas: vo- D Dei hominis deferebat el haec ei caussa adeundi
:

lenlem seminare in rure meo numquam proliibui,

eum
Paphnutium |80 '""''" Alille continuo ut vi-
necuberiora mihi novalia elegi, steriliora iilisderc-
dit : Quidagis, inquit pretiosissima et Deo digna
liqui. Quantuminme fuit, numquam permisiutpo- cum terrenis est labor, cui sors et
anima ? Quid ti bi
ttntior infnmum premeret. Semper sludui iu vila
societas cum cselestibus dat i est?Relinque haec illis,
mea, utnemincm coustristarer. In judicio si fui ca-
qui de terra sunt et de terra cogitant tu autem :

put, nominera coudeumavi, sed dissidentes revo-

regni Dei, ad quod vocatus es, negotiator efflcere, et
care in concordiam sludui. Hoec interim mihi vitse
sequere S;dvalorem, a quo paulo post assumendus
institulio, Deo donantc, hactenus fuit.
es. At ille nihil oinnino differens, prfecepit pueris

Audiens autem haec beatus Paphnutius, caput suis ut omnia quse superessont (multa enim jam
ejus exosculaus, benedixit eum dicens : Bencdicat ipse per se distribuerat) pauperibuserogarent. Ipse

te Dominus ex Sion, et videas qusebona sunt in Jeru- vero sequens sanctum Paphnutium addesertum.in
saleni {Psal. 1:27.). Quia ergo beue hsec et conve- eodem ab eo constilulus est loco, ex quo et priorcs
nienter implesti, illud tibi deest, quod bonorum ad Dominum fuerunt assumpti. Qui simililer ab eo

1
439 RUFINI AQUILEIEN3IS PHKSBYTERl iiO

de omnibus instruclus,in exerciliis spiritualibus et J^

cellulam, in qua adventanles hospitio recipiat, et
divinse sapicnlise studiis permanebat. Breviautem omni humanitale refoveat. L"t ergo et nos ab eo
tempore consummato, eliam hic translalus est ad suscepti sumus, introeundi uobis quidem copia nulla
congregationem justorum. fuil, ab ipso aulem didicimus, quae inslitutlonum

El non mullo post [Pallad. c. Co.) cum eliam ipse

beatitudo gereretur intriusecus. Duos aiebat esse
solos seniores viros, quibus permissa estcgrodiendi
Paphnutiusinipsissummaeabstinenliieexerciliisct
ingrcdiendique Ubertas, qui opera fratrum dispen-
laboribus vitim poneret, astititei Angelus Doniini,
eum Veni jam, benedicte, et ingrederc
sare, et quse necessaria sunt inferre curarent; ce-
dicens ad :

teros vero ita esse in silcntio ct quiete, oralionibus

ea, quse tibi debentur seterna tabernacula. Ecceenim
adsuiit Proplielse, qui te in suum suscipiaulchorum. et religiosis studiis operamdantes,atqueanimivir-
Hoc autem tibi prius idcirco non revelavi, ne forlc
tutibus poUentes, ut omnes signa faciant et quod :

elatus, damnum aliquod tui laboris incurreres. Et vere omnium mirificum signum sit, nullus eorum
segriludincm cujusquam inlirmitatis iucurrit, scd
unam post hsec in corpore adhucpositusdiem du-
cens,cum quidam Presbyteri ad eum visitandum ve-
cum unieuique vitse finis aDTucrit, omnimodis prae-
noscens, et indicans ceteris fratribus suis de suo
nissent, omuia eis quae sibi Dominus revelaver.it.
nota fecit, diceus ad eos, nullum in hoc siEculo de- ^ exitu, atque omnibus vale dicens,adhoc ipsumre-
cubans, spiritum tetus emittit.
bere despici, eliam si lalro sit aliquis.aut iu seena
positus, etiam si cultum rurisexerceat,et conjugio
videatur adslrictus, etiam si negotiator dicatur, et 182 CAPUT XVIII.
mereimoniis tameninomniordinehumanse
serviat,
DK l"
SBBAPIONB PRBSBVTBRO.
vitse sunt animse Deo pluceules, et habentes actus
ahquos occuHos, quibus deleclatur Deus unde :

[Defsl hic Palladio.}

constat, non tantum professionem vitsc, aulhabitus
speciem Deo esse placitam, quantumsinceritatem, Sed et in regione Arsenoile Serapionem quemdam
atque affectionem mentis, operumque probitatein. lCi Presbyterum vidimusmultorum monasteriorum pa-
cum similia do singulis quibusque disseruisset, ira-
trem, sub cujus cura plura et diversa monasteria,
didit spiritum. Evidenler autem Presb.vteriquiade- qiiasi dccemmillium habobanturmonachorum,qui
rant.omnes fratres viderunt eum ab Augelis suscipi, omnes ex laboribus propriis, quospra;cipuemessis
hymnum canentibus et coUaudantibu s Deum. tempore, mercede manuum conquirebanl, partem
plurimam ad supradictuin patrem conferentes, iu
181 CAPUT XMI. usus pauporum destiuabant. lloc autem moriserat
L" non solum ipsis, sedetomnibiis pcene.Egyptiis mo-
DE MONASTERIO .\BB.\TIS ' ISlnOni.
nachis, ut messis tempore elocenl ad mctendum

Vidimus et apud Thebaidam{Pa//a(<. cap. 71 eiiam

operamsuam,atqueex ea merccde octogenos unus-
.)

quisque modios frumenti plus minusconquireret,ei

Isidorinominatissimum monastcrium, .iinplissimis
•

horum iiartem plurimampauponiinusibusolTerant;

spatiiscircumseptummuroquecircumdatum.inquo
uude nou solum regionis ipsius indigenlesalantur,
habitantibus viris.largaprsebebantur habiiacula. In-
sod et Alexandriam naves frumento onusta; diri-
trinsecus putciplures, hortiirrigiii,omnium iiuoque
gantur, vel in carcerem conclusis, vel reliquis pe-
pomorumarboruinciue paradisi, et quajcumque ue-
regrinisatqueegentibusprorogandae. Neque enim
cessaria usibus erant, sufficientor, imoet abundan-
intra .Egyptum sufQciunl pauperes qui possiut
ter provisa;ob hoc ut nulli monachorumlialiilaulium ,

intrinsecus necessitas ulla fieret exeundi foras ad

misericordiae eorum fruclusetlargltatesabsumere.
aliquid requirendum. Scnior quidam vir gravis, et Vidimus autem et in regionibus Mempheos, et
de primis elcclus ad januam sodeus, hoc habobat Bal)ylonisiuuuniorasmultitudinesmonacliorum,apud
officii, ut adveulantes oa lego suscipiat, quaingressi quos et diversas virtulum gralias ac morum orna-
ultra non exeaul. Si ergo seniel ingredi placueril, .-, menta pcrspeximus. Ilii autem tradunt esseloca.in
stal immobilis lex : sed quod est admirabilius, in- quibus Josephferturrecondidissefrumenla,quosel
gressos uon jam legis uecessitas, sed vitce boatitudo Ihosauros Joseph vocaiit; ahi vero Pyramidas, qu.is

retinet, ac perfectio. llic ergo senior in jauua, ubi dicuut ipsas esse, in quibus, ut pulaut, frumenta
ipse commanet, adhaerentem sibi habebat liospiialem tunc congregata sunt.

Isidoro.] De co Sosomenus lih. 17. cap. 28. cl lil). fjuod sola sindon ei vestiseMet qui fuil imperituilit-
:

VJII. cap. 12. cl 13. Socrat. lilj. 17. cu/). 9. A'icc- terarum. Vidc Palladium cap. H'i. Hic a naronioXc
phorus lib. \Vni. cap. M. Cassiodorus lib. VIII. liilion. ad .Uartyrol. Hoinan. 'i\.Martii non rite dici-
Trip.Hitl. cajjile 1. Hic inler Oriijenislas ntimeratur lur .Syndouius. Serapionis abliatis dirta habcs apuda
a D. Ilicronijmo cpist. adClcsiphonlcm, Viilcnduman Pcl.iijiiim lihcllo VI iinmcro |2. lihcllo VIII. tiiim. 9.
hic eliam fucril inter nionachos resipisccnlcs, dc i/ui- lih. ,\7 tiiim. 13. lih. XV. num.
|ti. </c i/iio &o;wm.|
bus Cfji rrxponsionc ad ariinmenlum
Proleijomeno l;i. /i'i. (7. caji. 2S, cx quo Niccph. lib. .\I. cnp. 'H.\
secundum, quad objicicbatur contra horum librorum sita desumsil, el Cassiodorus Tripart. lib. VIII. r/ip. 1,
aiwlorilatem. HosWByDUS. ROSWBVDtlS.
Serapioue.] Dc hoc Serapionc apud Palladium,
•
' Origenista hic fuit, teste Ilicron.vmo.
cap, 76. e( de alio quodam, cui eognomen Sindonites
 «1 HISTOmA MdNACIKmilM. 442
kevidcnler saliilarc tuum [Psal. 84 ).Igitur,ubi hecciii
CAPUT XIX. Dominum locutus
audilu populi et judicis ad est

DE • ArOLLO>!IO MONACHO ET MARTYRE. ApoIIonius, repentc nubes repletarore circumdedil

viros, et flammas accensi super quoigis extiuxil :

Tradebant orgo seniores (Pallad. cap. H6.), honim una omnes voce
stupefacti et judex, ot populus,
fiiissc quendam p(M'scculionislcmpore monacluira, clamarc coeperunt Magnus,ct unus est DeusChri-
:

nomine ApoUonium.quicum vilammagnincainc£;is- slianoium, solusimmortalis est.Sed hseccumfuis-

sel inlcr fratres, cliam diaconus ordinatus esl. Tem- scntPrEDfccto Alexandria3nuntiala,semetipso irucu-
pore ergo persecutionis eratei |83 sludium sin- lenlior redditur, et electis quibusdam dc officio suo
gulos quosque circuire fratres, et cohortari eos ad crudclissimis, el sEevissimis, non tam hominibus,
maiH vriinn.Cumque fuissetetiam ipse conipre!ion«us, quam bestiis,mittit,qui et ipsumjudicem,qui mira-
el incarcerem trusus, Gentilium plurimi tamquam bilibus divinis credidenit,et eos per quos virtus Dei
insultantes veniebanlad eum, et verbis blasphemis apparuerat, vinctos Alexaadriam adducerent.Igitur
elimpiis confutabaut. cum adducercnturomnes pariter vincli, atTuitgraiia

quidam Philemou nomine choraula

Inter quos fuit Dei in verbo, et coepit Apolloniuseos, qui se vinclos

famosissimus, et omni populo amabihs. Qui cum ducobant, fidem Dei docere. QuiquecumDeimiseri-
multis eum fatigaretinjuriis,impium,elscelestum, B cordiam credidissent, etfidem Dei totacordisfirmi-
et seduclorem eum vocans, multorumque mor- semelipsos cumhis,quosexhibere
tate recepissent,

; lahum deceptorem, dignumque esse ab omnibus venerant, vinctos offerunt judici, et Christianos se

odio haberi cumque hagc multa alia adversus

;
esse pariter profitenlur. Quos cum Prfefectus in Gde
i

1 eum graviora loqueretur, respondit ei Apollonius, Domini pertinacesetimmobiles pervidisset, univer-

dicens : Miserealur tibi Dominus, flli mi, et nihil tibi sos parilerjubet inprofundummarisdemergi, igno-

horum quse locutus es, reputet ad peccatum. Hsec rans impius quidageret. Hocenimsanctis nonmors,
cumaudissetPhilemoncordecompunctusesl vimque sed Baptismus fuit. Sed et horum corpora, Deisine
verborum ejussupra humanum moreminsuamente dubio providentia, integra iUibataque maris unda
persensit intantum, ut Christianum se repentefate- reportavit ad httus, quaque ab his, qui obsequii

retur. Et inde statim pervolat ad tribunal judicis, caussa simul veneranlsuscepta,acrevocatasubuno ,

atque inconspectu totius populi proclamans, lnjus(e sepulcri domicilio coUocatasunt: a quibususquead

inquil, agis, o judex iniquitatis, viros religiosos, et prsesens tempus, virtutes multae, et signamiranda
enim mali omnibus consummantur, sed et vota omnium atque
Deo amabiles puniens, nihil Christiani
vel faciunt, vel docent. At ille hfec audiens, primo orationes suscipiunturab eis,etcumfructu pelitio-

quidem putabat, utpotelociilliushominem,joci ali- r nis implentur, quo etiam et nos dignatusest Domi-
nus adducere, et votanostraorationesquecomplere.
quid proponere. Sed cum vidisset hsec eum sedule
prosequentem.et cum omni constantiaasserentem:
Insanis, inquit, Philemou, et mente captus es su- 185 CAPUT XX.
bito. At ille, Ego, inquit, non insanio, sed ta inju-
DE ''
DIOSCORO PBESBYTERO.
stissimus atqueinsanissimus judex es.quitoijusios
injuste perimis viros. Ego enim Christianus sum, Vidimus et alium (Pallad. cap. 68.) venerabilem
quod est hominum genus optimum. Tunc ille coram patremapudThebaidam,Dioscorumnomine,presby-
populo cfepiteum primo plurimisblandimeniis re\-o- terum, habentem iu monasterio suo centum fer^
care velle in id quod eum noverat sed ut immobilem ;
monacUos, quem tempore eo quo acceditur ad Sa-
vidit, omnia intendit in eum genera tormentorum. cramenta, ummam curam summamque perspeximus
Cognito vero, quod ex verbis ApoIIonii haec factaei adhibere diligentiam, ne quis eorum qui accedunt,
tuerit permulatio, correptumetiamApoUoniumgra- maculam,in tantum
in aliquo deferrentconscientiffi
vioribus subdidit tormentis, et deceptoris in eum ut etiam de his eos commoneret, quje accidere per
crimen exaggerat. Apollonius vero dixit ad eum :
somnia hominibus solent, velperphantasiasmulie-
Utinam et tu, judex, et omnes qui assistunt, elau- n rum apparentium, vel etiam per naturahs humoris
diunt me, hunc meum quem diciserroremdecepiio- abundantiam. Dicebat ergo Siquidera absque mulie-
:

nemque sequeremini. At ille ubi hsecaudivit 1 84 rum phantasiis talealiquid eveniat,nonessepecca-

et ipsum, et Philemonem ignibus Iradi in couspcciu tum, congenitusenim humorin corpore, ubipropria
popuU jussit. Ilh vero postquam ingressisuutflam- repleverit conceptacula, suis necesse est, utmeati-
mas,beatusAppolIonius, cunctisaudientibus,clam,i- bus egeratur, et ideo non trahitur ad peccatum. Ubi
bat adDominum.dicens: Non tradas, Domine.bcsliis vero visus mulierum, et hlondimenta carnisoccur-
animas confilentium tibi [Psal. 73.) ; sed ostende nobis runt, inhocjam desideriis animse etergabujusmodi

• ApoUonio.] Baronius Notalion. ad Martijrolog, num 8. lUdWu sccvndo (5. Jtdii, sed nculribi
agil ;

Romaii. 8. .Marlii existimat hunc Apolloniuin el Pliile- Acla expriinuntur, inde alic^uod indicium ficripos-
ut
nionem eos esse, de tiuibus ibi in Marlijrolofjio. Sed si sil Vide Nicephorum lih. IX. cap. \. ROSWEYDUS.
:

.icta a MfMaphraste scripta cum his confcrantur, noii ^"

Dioscoro.] So;o/ne(i!(s lib. VI. cap. 28. Nicephu-
gxtadrant. Iii Menseis bis invenio memoriam Apollonii rus lib. XI. cap. 34- Cassi^^dorus tib. VIII. Triparl.
elPhilcmonis martnrumcumdicersis sociis.PrimoH. Ilist. cap. 1. ROSWEYDUS.
Ifovembris, qui sunt ii, de quibus Martyrolog. Roma-
443 RUFINI AQflLEIENSIS PRESBYTERI 444
cogitationes atque illecebras occupatse conflr- j^ pheta corripiens quosdam, dicit
d.iri : Qnia non existif
mabat indicia. Debere ergo monachos, aiebat, omni filiis Israel inobviam^cumpane et aqua (2 Esdr. 13.).
genere a cogitaliouibus suis repellore huju?modi si- Tunc deinde susceptos nos adducunt primo cum
mulacra, necindulgere omnino in hsecdiaboli hlan- Psalmis ad Ecclesiam, lavant pedos, ac singuli qui-
dimenta sensussuos. alioquin nihil videbiturinter- quc lintcisquibusutebanlur, abstergunt, quasi vise
esse inter eos et illos qui in sspculo vivunt. Sed laborem levantes, re autem vera vit» liumancK
laborandum monachis, ut etiam naturalem hu-
est acrum nas mj^sticis Iraditionibus abluenles.
morem per multam jejuniorum abstinentiam et fre- Quid ergo nunc dehumanitateeorum, quid de of-
quentes orationes domentac superent fluxamque : quid de carilate loquar,cum omnesgestirent
ficiis,

ejus labem, orationis et jejunii continuatione rostrin- nos ad suamquisqiieintroducore ccllulam, et nono.i
gant. Denique aiebat, et hi qui in deliciis vivvmt. si solum, qusehospitalilatidobentur explere, sed insu-
forte corporis sui segritudo deposcal, ab omnibus perautde humililate, quaipsipollebant, docere, ani
quaenoxiaessejudicaverit medicus, absiineliuni ; cur de mansueludine atque aliis hujusmodi bonis. qu.i'
non hocmulto magismGi;achusfaciat,cuianim8eet apud illos, velut ad hoc ipsum desseciilo sequestra-
spiritus sanitas expetenda est ? tos, diversa quidem gratia, tma tamen eademque
doctrinadiscuntur. Nusquam sicvidimus florere cu-
CAPUT XXI. B rilatcm, nusquam sic vidiinus opus fervere miseri-
DE * MONACHIS IN NITRIA COVMORANTIBUS. cordiffi, et studium hospitalitatis impleri. Scriptura-
rum vero di vinarum meditationes et iutellectus, atque
Veniemus autem {Pallad. cap. 69.) et ad Nitrife scienticedivinsenusquam tanta |87 vidimusexer-
f amosisi-inr.um in onmibus^gypti n:ona=lorii«|86 cilia, ut singulos paene eorum oratores credas in
iocum, qui quadraginta feremillibus abest Alexan- .-ili
divina esse sapientia.
dria, ex nomiucvici adjacentis,in qnonitrum colli-
gitur, Nilrise vocabulum trahens, prospicienle hoc,
CAPUT XXII.
credo,tuncjamdivinaprovidentia,quod in illis locis
DE LOCO QUI DICITUR
peccatahominum, tamquam sordcsalilueudaessentet ' Cellia.

abolenda. Inhoeigiturlocoquinquagintafore, autnon Post huuc vero {Pallad. cap. 69.) alius est locus •

multo minus cernunlur vicina sibi, et sub uno posiia in deserto interiori, decem ferc ab hoc millibus dis-
patre taberuacula, in quibus aliqui plures simul, tans, quem locum pro mullitudine dispersarum inl
aliqui pauci, nonnulli etiam singularcshabitant, et eremo cellularum, Cellia nominaverunt. Ad hunc^
mansionequidem aliqui divisi, animo autem et flde et jocum hi, qui ibi prius fuerunt iinbuti, et secretio- j

caritate conjuncli et inseparabilcs

manent. p rein jain depositis indutnentisducerevolunt vitam,
Huic ergo cum appropinquaremus loco. ubi pere- secedunl : cremtis eiiiin est vasta. et cellulse tanto
grinos fratres advenire senserunt, continuo velut inter se spatio dirempt£e, ut neque in conspeciu sibi |

examen apum, singuli quique ex suis rellulis pro- invicem, neque in vocis auditu sint positae.
ruunt, atque in obviam nobislseto cursu ( t feslina Singuliper cellulascommanent, silentium ingens
alacritate contendunt.portantes socumquamplirin.i magna intereos est die tantum S^ibbaliot
ot quies :

ipsorum urccos aqua3 et panes, secundum quod Pro- Dominica in unum ad Ecclesiam coeunt, et ibi seraei-

De Monachis inNilri.i. J
Sozomentts lib. VI. c. 36. TOtayTr,; atTta; ou iTuvo(it).o-j(Ttv a).).ii)oi; , et (j./, /.iyt.jv

Ka).O0<7t 0£ TOV "/MpOV TO\JTOV NlTf ixv , •/.«OOTt XMjXYl Tt; £V£X£V et; Y^/WtTlV 0£Oi> T£tv6vT(.)V f, (i)p£)£tav 'tyj^/f,;, e')-
EffTlV OliOpcC ev T| TO VlTpOV (rj)./.lY0'J5tV 0'J TO vjyhv Oot Ti; (j:x0r|<76[j.£vo; napi tov jpaTat 0'jvajjievov. 0'ixoC«7i
Sk nt.rfioi evTaiOa £iji).0(r6<p£f a>./.oi (j.ova(7TT'pta f,v otijiji ol £v Toi; K£)).iot;, otroi tt,; ^tXoTojta; ei; i'xcov £),r,)'j-

TCSVTT.V.OVTa , a)./T,)ot; £-/6|Jl£va , TOt U.£V (JUVOf/tioV . TOt 0£ Oa(Tt , xai <79a; ayeiv S'jvavTat xai iJ.6voi StaTf i6£tv 6t'
, ,

•/.afj' Istum locum {ubi Scelc) ap-

£ofj-o-j; o'f/.0'jVT(.)V. f|7-j-/iav •/(.ipt/TOIvTE; Ttov a'))<ov. Elegattter B. Bernar-
pellant Nitriam, propterea quod osl pagus flnitimus, (li'S episl. ad fralres Carlhttsianns de tnonle Dei, de

inquonitrum rolligitur. Noncxiguaquidom liominum Secundum formam propositi vcstriha-

crlla ct c.celo:
miiltitudn ibi monaslicam disciplinam exercebal. bitantes in ca;lis potius quam iii collis, excluso a
Erantnamque monastcria circiterquinquagintacon- vobis toto sa?culo totos vos inclusitis cum Dco.
tigua, quoruin pars couvonlus, pars hominossepa- D CellDesiquidemetca^li h:ibitalio cognataj sunt; qnia
ratim abaliisvitam depentcshabucre.RoswBVDUs. siculcfelum et cella ad invicom videntur aliqu:im
^ Cellia. Eailcm habcs apttd Pnlladiiim cap. 69.
j habere cognalionem noininis, sic et pietatis. Acse-
Ex • desutttpsil, ut eredo,
qxio stta Srzomeiiits lib. VI. lando enim cwlum el cella nomen habere vidontur.
cap. 31. <Ji<t paene vcfbo lettits cadem refcrl citm Pal- ct quod cffilalur in cselis, hoc et in ceilis. Quod go-
ladio ct Rti/tno. Ecce Grieea, tjttx jam Latina hicle. ritur in cselis, hoc el in collis. (Juidnam est hoo ?
(lisli 'EvTai/Oa Ss <'>; eiti tT|V ?v?ov 'ifr^\i.oi r,x4vT(i)v,
: vac.are Deo, frui Deo. (^uod ciim secunduui ordincni
eTEpo; £(jTt t4iio;, (T-/cobv l6So!JiT|y.ovTa (7Ta?ioi; oiETTt'»;. pio et lldolitor celebratur iii cellis, audco dicere.
(j'vo[j.a K£).)ia' ev to-jtw o£ (nropao/,v £(tti (j.ova^/txa oixr,- Sancti .\ngeli Dei coUas li:iliont pro caBlis.tt ajque
|j.aTa n:o"/.).ot, xaOb xstt TOtaOrr,; £)a-/e irpOTKjyopia;' v.i- delectantur in cellis, ac in cfelis. Nam cum in cclla
•/(•jpfTTai o^ to(toDtov a).).r,).(j)v , to; tou; aOTiOi x«Tot- jui:iler cielosiia actilaiitur, cielum celli» ot sacra-
xoOvTa;, d^oi; i-JvAii jjlti xaOopav . r, esaisiv (i'jvir<o-t oi mcnti siinilitudine, oi pioliitisalTectu.el slmilisopo-
jravTe; £i; Ta'jTbv a|Jia xoii £xx).r,(Tia'0'j(7i t/j «pojTr, x»t ris elVoctu proximuin ellioilur : noc j.am spiritui
T:).£'jTaix r||j.£pa tt,; e6oo|J.a5o; . f|V ol Tt; |ifi TrotpiYfv-,- or.anti viMeliaiu a corporc oxcunli, a rolla in Cioluin
Tat , 5f,),6; cTTtv ax<i)v aTroyet^Osl; , fi TriOet vtvi f, v6(7';i long.i vol difllcilis viainvonilur. A cellacnim in ('••»-
Tt£Tt£?Tj|ji?vo; . xai £Tti 0£av a'jTOu xal OepaTtciotv o-jx eJO\j; luin siepeascen^iilur vixauti>ni iiniquam a colla In
:

TtixvTL; liittaatv , a).).' ev Sias6poi; xaipoi; exaffTo; STii- infernum desccnilitur. Koswrydus.
?ep6ix£vo; 07t£p 'iyt\ Ttpb; v6(iov apiJ.66iov jxto; ?i • Accepit autem ille ex Ruflno.
445 HISTOBIA MONACnORUM.
ipsosinvicemtamquamcoeloredditosvident.Siquis X vidifse |89 te diceres. Sed et si humilitalem coii-

forle iu couventu illo deluerit, inlelliguut statim siderares, longe eumin hoc dono potentiorem cete-
eum corporisaliquainicquiilitatedelentum, etadvi- ris xslimares. Et rursus si patientiara, si mausueii-

sitaudum eum uou |88 omnes quidem simul, di- dincm, si beniguitatem, in singulis eum virtulibus
versis tamen temporibus omnes abeant, portantes ita praccellere judicares,ut quidcui prseferre debeas,
unusquisque secum si quid apud se est,quod a-gro ignorares. Donum verosapientiifiet scienlisetantum
possil gralum yideri. Aliam vero ob caussam nullus ei contuleral Dominus, ut nullum fere tx omnibus
audet proximi sui obtuvbare silentium, nisi forle patribus ita penetrasse aulas totius scientise crede-
quis possit in verbo instruere, et velut athletas in res : sed ncc ila aliquem receplum esse intra cubi-
agone posilos sermonis consolatione perungere. culum sapienti8eDei,omnesqui eum viderant.fate-
Multiipsoruma tribus et quatuor millibus adEccle- bantur. Huic eranl duo fratres, Eusebius et Eu-
siam coeunt ita longo a semetipsis spatio habiiatio-
: Ihymius :nam Dioscorus, quimajornatuia eisfue-
nis eorum cellulsE dirimuntur sed caritas in eis : rat, " ad Episcopatus officium raptus est. Hiergo

tanta est, el taulo inter semetipsos et er^^a omnes fratres erant ei non solum carne, sed etiam vitaat-
fratres constringuntur aiTectu, ul in admirationeet que institutione et tota animi virtule germani qui :

exemplosintomnibus. Undeetsiquis fortevoluerit B omnes' simul eos, qui in illis locis habitabant fr;.-
habitare cum eis, ubi intelleserint unusquisque , tres, tamquam sinutrix foveat Dliossuos, itaunum-
cellulam olTert suam. quemque inslruentes consolabantur, etdocentesad
C.APUT XXIII. summam perfeclionem nitebanlur educere.
Vidimus ergo supradictum hominem Dei Ammo-
DE " AMMONIO. nium - habentem monasterium inter eos muro cir-
Vidimus quemdam apud eos venerabilempairem, cumdatum, quod in ilUs locis ex lateribus coctis '

Ammonium nomine, virum in quem Deus omnem

' fleri facile solet amplum, et omnibus necessariis in-

pleniludinemspiritualiumcontuIeratgraliarum.Ca- structum, in quo etiam puteum ipse foderat. Veuit

ritatis iu eo gratiam, ciim videres, nihiltaleusquam autem quidam fralrer, salvari apud eum volens, adiii-

* Aramonio.] Sosomenus libro VI, cap. 30. Nicc- secundum. Sallem divi Hieronymimonilione tuli esse
phorus lib. XI, cap. 37. Cassioclorus lib. X. Hislor. possumus. ROSWETDUS.
Tripavt. cap. 7. IIos Origenis fulmine infeclos fuisse ^ Huic erant duo fratres, etc.J Dicii hi quatuor
nolat D. flieronymus epislot. ad Ctesiphonlem. Fuere fuerehongiacorporis habilu. Georgius Alsxandrinus
UimenhiconjunclissimiChrysostomo;el(]uidameorum Vila Chrysoslomi Virienim. qui in .Egypto prsesi-
:

honorificesepulli,<]uin eliam miraculisclaruissedicun- debant monasterUs, pius iUeDioscorus, Ammonius

lur. l\'am de Ammonio clDioscoro hsec habel Georgius item, Eusebius et Euthymius, qui quidem fratres
Q
Alexandrinus in Vita sancti C hrysoslomi, de iis mona- erant, a corporis proceritate sortili nomenclaturam
chisagens.quos TheophitusAlexand.episc.eremoexpxi- Longi. Sed enim istorum fama mire increbueral
lil'. *.\txatovto?, (Tjv ou(7lv affxr^TaT; aosA^ot? vcal ivi c7rt<TX0- Alexandrise, quod et s ermone el vitse ornamentisin-
iro», oi xai x/.oto^opTiTavxEC £:^i Oua).iVTo; Elwpt^jOrjTav, claruissent. Qui plura de iis prosequitur. De eadcm
to; itiffa ETiiy.vto^TXci v) 'A).E?avSpsia , lotovTOi ovte; ev hongoinxn appeUatione iidem hislorici quosante citaii
yvtuffci , to; , tJLr,5£v aOTov; Sta^-jystv , Ttov ev Tai; Qstat; ROSWEYDUS.
Tpa^a'.; i;o).).oT; a5iopo\j(i£vti)V Cri Si (jtSTa oOo lxot|jLT|9iri- " Ad
episcopatus offlcium.] Hermopoleos Episco-
oav £v Kov(rTavTivou;i:6),£t T£).£'jTr,t7avT£; . 'Au.tjLtovto; ok pus fuit Dioscorus ita Georgius Alexandrinus Vita
\

Xai TC£pi Tr,V S^OOOV TOU PtO'J TvpOeOTjTSUTE' ).£Y£Tat 0£ TO Chrysostomi, ubi de morle ejus addil Paulo post a :

[xvTiixa a'jTo-j voTOJVTa; icspt piYo; 6£pa-z£'j£iv' Ti6awTai fugaTheophiU suumobiitdiemdignusque esthabi-
5c £V T6> [XapT^Jpttt) TtOV a7TO(JT6).ti)V TtSpaV h7.\i'7Tf\^' 6 tus, qui insplendidoadmodum sepulchofunerarelur
oe STiiTXOTro; At6<Txopo; T£),£'jTT,Ta; xa'jTb; ETCt^r, £v Ttji insede sacra martyri, quse est in Quercu, quo loci
(xapT-jpito Ttjj £v TT, Ap'jt Tw 'jzph:; tt,; 7E*j),r,;, t^; Trpost- habita est Synodus calumniseadversusJoannem ad-
pr,Tat, to; Tot; iT).£iTTa; tmv yjvatxiov E-/0'jTa; tiittiv £t; ornatee Locus aulem hic erat lransmare,Rufinisubur
a-jTov (X£Ya),r,v, xaTa),£t'!/aTa; to'j; toj (xxpTjpo; opxo'j;, bium, ut habet Palldaius Dialog. de rebus S. Chry-
xaTa Ttbv £.j-y»tov AioTx6po'j oixvjEtv Ammonius cum sostomi,qui omnixtm inspeclor fuil .Xicephoro lib.XllI,
:

d'jobus etiamnum religiosis fratribus, atque unoepi- cap. 13. (/!ci/it,'suburbanumnavaleChalcedonis,!t6t

scopo, qui cumvinculapertulissent, etimmanestor- cat 'Ai:oT-o).£tov id cst Ecclesia in honorem Pelri el ,

turas sub Valente.flnibus iUis eliminati sunt, quod T\ Pauli Apostolorum conslrucla a Rufino, variaquemo-
universa agnoscit Alexandria. Et is sexagenarius nachorum domicilia qui a Georgio de sepullura Dio-
erat et hi scientia sic prijediti eraut, ut eos nihil la-
:
scori variat, ait enim Dioscorusnamque Constanti- :

teretin divinis Scripturis, in quibusalioqui permuUi nopoli prius mortuus, in tempIoMocii martyris se-
hserentetaddubitant. Horum quidemduoobdormi- pultus est. A mmonius autem brevi post cum Synodus
veruut Constantinopoli in fatum concedentes Am- adornaretur, valetudine atfecta in Quercum quidem;

monius autem priusquam e vita migraret, oracula venii, sed ilUc morbo proptertrajectioneminvales-
reddiditdefuturis.Monumentum autemejusdieitur cente, paulo post et ipse diem suumobiit, atqueibi
mederi rigore febrililaborantibus. Sepullusesttrans a monachis suis honorificeest tumulatus. Templum
mare, in aedeapostolis dicala. Porro Dioscorus epi- aulem Mocii jnarlyris collocanl Mensea llMaJi,inipsa
scopus cumdiemsuumobiisset, sepuUusestinmar- urbe Conslanlinopolilana. A'on recle in Menologio 10
tyrio, quod situm esl inQuercu anteportamsiveco- et 11 Maii dics eoaluere. De hoc lemplo vide Baron.
lumnam, de qua suueriusdictum est. Et quidemper- Xolal. ad Marlyr. Roman. 13 Maii. ROSWEYDUS.
multfe mulieres constanti in ipsum fide nitebantur,
' PaUadius cap. li. qusedam de hoc. Origenista
adeoulsiqua testis perorationesDioscoriseobstrin-
hic cum Eusebio etEuthymio fuit, teste Hieronymo.
xisset jurejurando, nuUarationepassafuisset seju-
- PaUadius cap.70, hun; diversum a priore facit.
ramenii essr- perfldam desertricem. Vide qu^dam de
his et pro his dicla supra Protegomeno 15, ubi de auc- 5 Vitiose omnino scribi antea visum est erucis,

toritatc horum librorum,respoiisione ad argttmentum pro coclis, quod restitulmus.

447 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 448

que eimdem Ammonium rogans, sicubi es^etcellula j^ erat Domini gratia, quam in eoetiam vultusipsein-
vacans, in qua habitare posset. Tuuc ille, Ego, iu- dicabat. Hic scorpiones et ceraslas, id esl bestias
quit, inquiram, sed donec inveniam,hicestoinlioc quas corautas vocant, et angues, qui in illis locis
monasterio ego enim jam nunc egrediar, ut requi-
: prse fervore solis acerrimi habentur tanquam ler-
ram. El relinquens ei omnia paritercum monasierio, rjB quosdam vermiculos pedibus conculcabat, elila

ipse 190 proculab eo loco parvissimam cellulam extinguebat, ut uihil ab eis omnino pateretur.
atque ineaseconstiluit, fratriquequi nuper
reperit,
191 CAPUT XXV.
advenerat,nec intelUgenti. es inlegroctmiomnibus,
DK ' CRONIO.
quse in eo fuerant, cessit monasterio. Sed et siplu-
{Pallad. cap. 25. cl 89. de Croiiiis qui noti fuerc
res fuissent, qui forte veuientes salvari cuperent
supradictus vir fralribus congregalisomnibus,cum Anlonio.)

alacritate juvantil'us sub die una monasterium con- Vidimus apud eos et alium summsc antiquilati?
struebat. Et cumsiugulisquibusqueexplevisselnu- patrem, Cronium nomine in scnectulebona,etper-
merummonasteriorum,invitabanlurhi, quimansuri fecta setate durantem : cenlum namque, et decem
erant ad Ecclesiam, quasi refectionisgratia^quibu^ aetalis ^
agebat annos. Hic ex discipulis adhuc beati
inibioccupitis. inmsquisquefralrumdccellulissuis B Autonii supereral:cujus inler ceteras animi virtu-
profcrentes, qua" uecessaria erant,singulorum novas tes humililatis graliam vidimus immensam.
cellulas inslruebant, ita ut ex collationc caritatis,
nihil omninOjVelulensilium, vel quBD ad victumre-
CAPUT XXVI.
quirunlur deesset,nectamenmanifestafierelunius- DE • ORIOENE.
cujusque oblatio. Regressi ergo ad vesperam, inqui- Erat autem el aUusadhuc ex discipulis Antouii.
bus fuerant cellulse praeparatse, iuveniebant posita Origenes nomine. virper omniamagnilicus, ei sum-
orania quse adususerantnecessaria,etitainslructa mae prudenli», cujus sermo et narratiode viriuiilius
habitacula, ut uiliil prorsus deesse perspicerent. optimi magistri,hominis Dei^sedificabatomnes au-

CAPUT XXIV. dientes, et inflammabat vehementer, ita ut |92

ocuUs cerni, quae ab eo narrabantur, putares.
DE " DIDYMO.
{Deesl liic Palladio de Didymo cxco.)
CAPUT XXVII.
Vidimus quemdam (Pallad. cap. .4.) inter eosex se- DE ' EV.\GRIO.

nioribus virum bonum,nomine Didymuro,in quo multa Vidimus ibi (Pallad. cap. 86.) et sapienlissimum

" Didymo.] De hoc Didymo nihil apud Palladium, C At xstimemus Evagrium e propriis pretiis, fuissc
sed de alio cxco Alexandnno, de cujuscsecilalc lib. IIJ. hxreticumOrigenislam,Pelagianisqueerra'>diampHs-
Rufini num. 218. IIujus memoriam in Fastis sacris simam exhihuissc materiam, mirum sijam non omni-
non inveni, prxterquam in Florario Sa^xctorum manu- bus sit exploratissimum. Audiamus quid de eo Palres.
scripto 11. Aprilts,S. Didymi Eremitae. De hoceodem S. llieronymus episl. ad Clesiphontem hxcdeEvagriv
Socrates lib. IV, cap. 18. Ai5'jtio; i'>.).o;, outo;, |iova-/b; habet E vagrius Poiiticus I I.vperborila, qui scribit ail
:

£Vvevr,xovTa ETr, pioL;, oOosvl avOpt,)7i(o <yjv£ixciv£v i'ypi virgines, scribit ad monachos.scribil ad eam cujus
vr,; Didymus aliu.*, qui ciiam mouachus
ceXeutt,; : nomen nigredinis lestatur porlidiae tenebras (ilela-
nonagintaque confecil anuos, per toium vitae
fiiil, niam iii(c/(igi(), edidit librum et sententiasitepiasa-
spatiuni nullius unquam hominis societate et con- Oeiac, quamnos iiupassibihlatem velimperturbatio-
suetudiue \i&\x%&&i.Qux adccrbum exscripsil Suidas ncmpossumusdiiore, quando uumquum iinimus ullo
in 'Aiiov?. Ilunc in Sete floruisse Iradit So^omcnus, perturbaliouis vitio commovclur, et ut siinpliciler
lib.IV, ciip. 30. ROSWEVDUS. dicam. vel saxum, velDeusesi. Hujusliiiros por
Cronio.] Sozomenus lib. VI. cap. 30. Kpoviwv toy?
"
Orientem Gra-cos, et interprelc discipulo ojus Ru-
Exatov y.ai oexa £V'.a'JTO'j; y^Y'''''"''^- Cronion aunos jam liuo, Latinos ijleiique in Occidente leclitant. elc.
circiter decem cl ceulum nalus. Palladius cap. 25, Wa?c Qui etiam Prxfat. in lih. I\', supcr
S. Ilieron.
habet Chronium preshijlcruni Nitrix etcap. Sit.Chro- Jercmiam isia scribit Commentirios in Jeremiain,
:

nium quoque presbijterum, abbalem trecenlorum pa- per iutervalla diclabam. ut (piod deerat olio.siiper
trumin desertoapud cicum Phccnicse, undeorluserat. esset industria?; cum subilo hajresis Pylhagonee^
Vlrumquc Antonio notum ait Patladius. An alter eo- |v Zononis ijiaOsia; xai ivaiiaoTr.dia; , id est. inipassi-;
rum idem cum hoc sit dubito. Xoster hic in Scele, L' bililiitis et impeccanlia", quae olim iu Origene, eS

tesle ozomeno floruit. Roswevdus. dudum indiscipulisejus i;runnio,Evagrioque Pou-^

'Origene.] Soiomenus lili. VI, cap. 30. r/,pa).fo; lico et Joviniaiio jugulita est, ccepil reviviscere. etj
HiV 'iJptyEvr,; ex Twv uaOriToiv '.\vTOvio'j tCj |j.EYi)0"J
, nonsolum in Occidentis,sed ct in Orientispartibua
7ie(ii£i).ei|iiJLevo; Origencs seuex unus ex discipuhs
: sibilare, et iu quibus lain insulis, pra;cipueque Sii
Antonii Magui, qui adhuc supererat Addit in Scele ciliae ct Rliodi maculare plerosque, ct crescero pe^
vixisse. ROSWBVDUS. dies siu^rulos, dum seorelo docent, el publice ne^
EvagriO] (Jutrcs EvnQriiparumperspeclashabuere ganl, <"( alia sulijicU in eamdcm scnlentiam.
ipsum quandoque lajidanl, iit Socrates iVovalilus lib. Al quanti semper fecerit Ecclesia Pomana judiciuni
IV. Ilistor.Ecclcs. cap. 18, et Sosomenus seqiie Nova- S. Ilieronymi in his. qux ipse de Rufino, Evagrio,Pat
tianus lib. VI. cap 30. Idem facit Gen nadius in calalogo ladio, aliisquc plurimis fquos ipsc probe intus ct tn
qui eliam Evagrio miraciila tribuil sedOcnnadiusni : cutc noveral] corumque scriplis censueril, audi S. Ge
mium Pelagianis favcns,niliil mirum,siPelitgianiirum lasiuin primumin ConcilioUomanosrpluagintaepisci
parenlemEvagriumlaudihustollal,ctfalsaadscrilialiiii- linriim, memorandam islum sentenliam prnfercnt*imi
7-acula. De Palladiv Galnla.quieumdcmEvagrium ini- llom Hulinus vir ioli.:iosus plurimos ecclesiaslio
riftce celebravil.silemus modo.quiideidrm in impielalect opoiis odidit libros, nonnull iseli.iin Scripturas in^
hseresipar, ejusdcmq iic discipulus existens, mulusmu- lerpietalus est :sedqiiiiiiiani B. Ilieroiiyiuiiscumia
lum mutuo soabil. Oiccnms de illosuo loco (lihro Vlir>. iUiquilius dc arbitrii liborlatoiKilavil: illa senlimua
449 HISTORIA MONACHORUM. 450
viruin, ac per omnia mirabilcm, uo- A duo Macarii, quasi duo ccEliluminariarefulsissouiex
Evagrium '

mine cui inter ceteras animi virlutcs lanta con-

: quibusunus/Egyptiusgenere.etdiscipuluslioaiiAnio-
cessa cst gratia discernendorum spirituum, ct pur- nii fuil, alius Alexandrinus. ouibus ut vocabulano-

gandarum (sicul Apostolus dicit) cogitationuni, ut minis, ila virlutos animiet coelestium gratiaruui nia-
nuUus alius putaretur ex fratribusad tantamsubti- gniricenlia concordabat. Ulcrque enim Macarius,
liumcl spiritualium rerum scieutiam pervenisse.Cui ulerque absliueutiee exercitiis el virlulibus animi
quamvis rebus ipsis, et expcrimeutis, et (quod csl sequaliter pollens, hoc solo alius praecellens, quod
supor omnia) per gratiam Dei magna collaia fuerit quasi hereditatem graliarum et virtutum li. Anto-

intelligentia; accessit tamen ethoc, ut multo tem- nii possidebal.

pore instruotus fuerit a bealo Macario, quem famo- Hinc deuique ferunt, aliquando cum homicidium
sis.simum in Dei gralia, signisque el virtutibusiu- iu locis viciuis fuisset admissum, et innoceuti cui-
signem fuisse, omnibus notum est.
dam impingeretur crimen admissi, confugisse ad
193 i^i'^ ergo Evagrius incredibilis eral absli- ejus cellulam eum, qui calumuiampatiobalur {Deesl
nentiic,superomnia tameu monebal fratres, siqui hoc PaUadio) : alfuisse etiam eos, qui perurgebaut,
forlestudium gererent, vel humiliaudicorporis, vel allegantes el dicentes periclitari seipsos, nisi com-
phantasias ab eo daemouuui propellendi, ne iu bi- B pre
preheusum legibus iraderent homicidam. Is vero
bCEda aqua largiore mensura uterentur; dicebat cum
cui crimeu impingebatur, sacramentis |94
enim Quia si aqua multacorpusiufundatur,majo-
:

aftirmabat, couscium se non esse sanguinis illius.Ei

res phautasias generat, et largiora receplacula dse-
cumdiu ab utraqueparte certamen haberelur, inlerro-
mouibus prsebct. Sed et multa alia de abstineutia,
gabal sanctus Macarius ubi sepultus esset,qui diceba-
summa cum deliberatione edocebat. Ipse autem uon
lur occisus. Cumque designasseut locum, cum omni-
solum aquaparcissimautebatur, sedetpanepenitus
bus qui ad perurgendum hominem vcnerant, pergit
abstincbal. Ahi vero qui .iu illis locis morabantur
ad sepulcrum, atqueibi lixisgeuibusinvocatoCliri-
fratres, pane solo et saleconteuli eraut,iiauliuilla
sti nomine, aitad eosqui astabaut: Nuuc Dominus
omni multitudiue, vix invenires ahquem, qui oleo
ostendet, si verereus est hic,quiperurgeturavobis.
saltem uteretur. Plures autem in eis nec jacentes
Et elevata voce, ex uomineclamatdefunctum. Cum-
somnum, sed sedenles, et (ut ila dicam in medi-
que ei de sepulcro vocalus respondisset, ait ad
tatione diviuorum verborum positi capiebant.
eum Per fldem Ghristi le obtestor, ut dicas si ab
:

CAPUT XXVIII. hoc homine, qui calumuiampatitur, occisuses.Tuuc

ille de sepulcroclaravocerespondit, dicens, nonse
DE DUOBUS MAWRUS, ET PRIMO, DE ^^OKmO
"

^GYPTIO, SEU SENIORE.

^
Q^ ^ ^^^^^^^^^^^_^^^^^^^^ ^ ^^^^^^^^^^^^^_
cidisseut ad terram, ac pedibus ejusadvolverentur,
Narrabant autem {PaUacl. cap. 19. c( "200 uobis rogare cseperuut,utinterrogareteumaquo esseloc-
quidam ex patribus qui ibi eraut, quod in locisilhs cisus. Tunc ille: Hoc, inquiluon interrogabo: suf-

quae prsedictum beatum Hieronymum seutire cogno- de rcgno, quse est 150 enumeralis inidtis hseresiarchis
scimus. tl nou solum de KaUno, seii etiam de di- hsecsubdit Posthsec haereseon porteutaluerunthi,
:

veriis, quos vir sajpius memoratuszelo DeielUdei Evagrms elDidymus, qui secuudumuogma Orige-
rehgioue reprcheudit. liiec i>. Uclasius, cujus ducu- nis puta preeexistentiam rerum atque earumresti-
mcnlumeo lenaciusinenlesaspiciendumacretiHcndum tutiuuem seuseruul. Hsec ille. Ex quibus omnibus,et
videlur, quod diuina proiidenlia factum fueril, ut S. aliis quse omiUimus, faciie quisque dispiciet, quo loco
Hieronijmus inuUorum, qui suo lcinpore sub reiigionis elpretio Eoagrius Ponticus Hgperborilasit habendus,
elpietalis habitu hseresumvencnafundcbani,ipsefrau- Haclenus fr. Jo. Maria, magister sacri palatii.
des^ technas, dolos, errores deprehensos in publicum ROSWEYDUS.
prodiderit, ejusque cain re judiciuin Roinana Ecclesia '
Duobus Macariis.J Duo sunl Macarii celebres in
probaverit, ne dcinccps tain mulii lupi in vesiimeniis Romano Martgrologio ulerquc JSgyplius. Seddequo
oviuin gregi Dominico imponerent, cumdemque inacla- hicagitur, ct simplicitcr et significale ^-Egyptius diclus
rent, cuin alioquietiam cautissiinosct sagacissimos dc- est, aUcrvero .^ltixa.ndviwas, quod in EcclesiaAlexan-
cipere poluerinl ejusmodi fucre Rultnus Evagrius, _ drina funclus essel presbglerio, ul est apud Palladium
:

Paliadius, el aUi inonachi Origenistse, quosS. liiero- Dcap. iO. Sozoincnus lib. HI,cap. Vijta hosdisiinguit :

nyinus,ul super vidimus, indicavit. 'O (i£v AlY'JnTio? 6 be noAiTixb; oi; auTo; Mvoij.a'cTO
,

Sed ad EvAgrium redeamus. de quo hsec quoque S. T|V Y«p TM Y^''^' '.VAsSavSpiu; :(Juorum alter lu agris
Joanncs CUmax: PulavitEvagrius sapieutisslmum se .Eg3-ptialter iu urbe uatus (erateuim Alexandriuus
omnium alacritate seusus Ueri sed Iraudem p.issus geuere) el ila iuslitutis civilibus educatus, ul auTo;,
:

sibi meutitus eslmiser; iusipientium iusipienlissimus idest, urbauus di -eretur. Signantius etiain Socratcs
ex hoc jpso ostensus est. Heec idcirco Ciima.v, quod hb. IV, cap. 18. 'tJv 6 [jlev ex tt,; avw Aiyvittou tiv, o
Evagrius apatliiam inlroducercl. PorroEvagrium una OE Ex TT,; 'A>,s|avop£wv Koi.Euii ijuorum alter ex supe- :

cum Origenc ci Didgmo Alexandrinolamquam hsereti- riore .Egypio, alter ex Urbe Alexandria oriundus.
cuincondemnalum,ejusqueerroresproscriptosin quin- KOSWEYDUS.
te generali Sgnodo,auctoressunl S. I liarasius episco- • Macario ^Egyptio.) Mggptius hic occurril apud

pus Constanlinopolilanus, Confessionc fidei, quai habe- Marlgrologium Romanum 15 Januarii In ^Egyplo :

lur iii secundo Aicseno Coiicilio, aclionc 3, Niceph. l. S. Macarii abbatis, discipuli B. Autonii. vita el mi-
Xl^ll. Hislor. cap. 2*. Cedrenus in Annal. in Jusli- raculis celeberrLmi./)e hocin Menologio \\iJan. Vide
niano. Eumdein eliain Evagrium cum cisdem Didgmo infra in xMacario Alcxandrino Fuit hic magistcr Eva-
et Origenc damnavil S. Martinus Papa et martgr in grii ul scribit Socrates, l. IV, cap. 18 el Gennadius dc
Concilio Laleranensi, Secretario 5, Canone 18, sed et vins lilustr. cap. 11. ROSWEYDUS.
Anti^hus monachus, qui sub Hcraclio vixil homilia Origenista hic fuit, teste Hieron.
'
451 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 452

flcil enim mihi, ut itmoceas liberelur, non est au- ^ viros conTersatio,absquefemin8esuspicionisobsta-
teoi meum, ul reus prodatur. culo.

Aliud quoque {Pallad. cap. 19.) ejus genus niira- Aiebant prselerea {Deest hoc Palladio), aliquando
culi ferebalur. Cujusdam in viciuooppidopalrisfii- venisseadeumhsereticumquemdamliieraoiiam.quod
per phaalasias magicas videbatur
luilias virgo lilia genus haereseos invenilur apud .Egypluni. Hic cum
iiomiuibus iu equinum animal versi, ul pularclur per muUam loquendi arlem plurimos fr<itrum qui
equa esse, et non puella. Hanc adduxerunl ad eum. habitabant in eremo, conturbiret, ausus est eliam
TimciUe percouctalus, quid vellent ? aiunt partmes coram ipso fldei suae asserere pravitalem. Cui cum
ejus Equa lisec quam videal oculi tui, puella virgo
:
resisteret senior, et contradiceret iUe,verbasimpIi-

ot filia noslri fuit, sedhomines pessimi,mafe'icisar- cia argumentis calUdis eludebal. Seil cum videret

libus in animal huc quod vides mulaverunt eam. sanclus fldem fratrum Quid opus est,
periclitari,

Rogamus ergo, ut ores Dommum, ut commulel eam iuquil, nos verbis coutendereadsubversionem au-

in hoc quod fuil. At iUe ail Ego hanc quamosten-

:
dientium. Exeamus ad sepulcra fratrum, qui nos
ditis mihi puellam video, nihil in se pecudis Uabea- praecesserunlin Domino : et cui noslrumconcessorii

lem : hoc aulem quod dicilis, uon esl in ejus cor- Dominus |96 suscitarcmortuumdesepulcrosciant
pore, sed iu oculis intuenlium. Phanlasiae euim i) omnes, quia iUius fides probalur a Deo. Sermo hic
daemonum sunt islse, uou veritas rerum. El cum iu- omnibus qui aderant fratribus placuil. Processorunt
troduxissel eam, cum parentibussuisiDtracellulam, ad sepulcra, et horlatur Mdcarius hieracitam, ut
fixisgenibus orare Dominumcaepit, simulque etpa- evocaret mortuum in nomine Domini. Al ille, Tu,
rentes rogal secum Domino suppUcare, el post hoc inquit, domine, qui proposuisti prior evoca. Et Ma-

perungens eam oleo in nomiueDomini, |95 onmi carius prosterneus se in oratiouem anleDominum,
faUacia visus expulsa, virgiuem videri omi]ibus,ut ubi suUicienter oravit, elevatis sursum ocuUs suis,
«tiam sibi videbalur, eUecil. aitad Dominum Tu, inquit, Domine, quis ex duo-
:

bus nobis rectam fldem teneat, ostende, elevalo

AUa quoque [Deesl hoc Palladio) minor pueUa ad
mortuo hoc. Et cum hac dixissel, fratris cujusdam
eum deducla est, cujus obscoena corporis ilaomui
nomeu, qui nuper fuerat sepuUus, evocavit.Cuiille
ex parle computrueranl, ul consumplis caruibus,
cum de lumulo respoudisset,accedentesfratrcscon-
iuteriora quoque et secreta nalurae uudareulur, ac
Imuo.quee superposita fueraul, aulerunt,eiedui;ium
vermium ebuUiret iude innumera mulliludo, ita ul
eum de sepulcro, resoluiis fasciolis quibus cou-
'

nec acceuere quidem quisquam ad eam posset pra^

slrictus erai.exhibueruut viveulem.IIieraciti veru;
fceloris horroro. Heeccum aUataa pareulibus, el pro-
C ub. hajcvidit, obstupef.ctusinfugam verUtur.Quem
jecla iuissetante fores ejus, miseraus v.rginis cru-
fralres quociue omnes iusc-quentes, exlra terminos
ciatus ; .iEquo animo, inquit, esto, Uiia,ha3c tibi ad
terrae iUius exturbaverunt.
salutem Dominus, non ad interilum dedil :undepro-
Multa etiam et aUa ferebautur de eo, quae nimis
videudum est magis,uL saniiasluanuUum tibiperi-
proUxa sunlad scribendum sed ex his paucis,eiiam :

culum couferat. El cura instilissel oraiiombus per

cetera ejus opera noscuutur.
septcm cuutmuosdies,et oleum beuedicens, iu no-
miue Domini perungeret membra ejus, ita eam CAPUT XXIX.
sauam reddidil, ut muliebris iu ea ualuras nuUa DK " MACARIO ALEXANDRINO SEU JUNIORB.
forma, nuUa species appareret, sed essel ei iuler Alius vero [Pallad. cap. 19 e( :iO.) sauclus Macarius

Resolulis fasciolis quibus constriclus erat.] Sic tonii, vila el miraculis celeberrimi. Marlyrologium
Joan. II. V. 44. Ligalus pedes ct manus, oijus riius J<omanuin Oalesinii, -2. Januarii: lu ThebaideS.Ma-

pauca alia exempta mcinini lcgcre. ROSWEVDUS. carii .\lexaudrini abbalis lo. Januarii: lu Thebaide ;'

S. Wacarii abbatis. liic B. Autuuii discipulus. Mar-

Macario Alexandriuo seu i\xmore.] Martyrolu-
•^

lyrulogium Jiumanum Baronii 1. Januarii In Tlie- :

gium Komanuin 'i.Januarti lu ThebatdeS. Macarii :

baidoS. -Macarii Alexaudiiui abbatis. 15. ,/i"ii*<i''i> :

Alexaudfim abbalis. Menolugium dc ulroquc Maca-

iu ^Egyplo S Macarii abbalis, discipuli H. AntouiiJ
rio i\).Januarii :.\lemol'ia.^5>. l'alruu) .Macarii.ligyptii
Uvitaet iuiraculis celeberrimiui. Jn Jicda, Csuardoj
el Macani Alexaudiiui, qui exercitatione inouasuca,
Adonc, Aotlicro nulla est tuci distinclio. Ditinctioncn
vila, moribus, admuabiu absliueulia, et miracuUs
Alcxaudriiii et Ai'^y^{ii staluere Galesinius el JJaro-^
iUuslres fucro. Paitadias,cap. 19. dicit ltuitculi<]uan-
nius.
lo juiviorein Mijgptio.Dc utroquc Hucratai tibro 1
1
co/j. '.

18. tio^oin. lib. K/. cap. ^9. /<u/i)i. lib. U. JJislor. Quod si liulino Itic fides,qui inilio prxcedenlis capiA
cap. i. Jlicronymus epist. '21. Cassian. Collat. V. c. tis,Mgyplium Macarium asserit Aulouu discipulumJ
li!. el Collat. \XIV. cap. 13. J'altadius cap. 19. cl 20. ct virlitus cjus hajredem, rcc(c pcr Macarium Ati>
Aicepltorus lib. JX. cap. 14. Huidas, alii. tonii disciitulum. 15. Jan. in Martyrologio .Egyptiti
dcstgnatur. Sic J^ctrus J£quilinus in Catalogo SanctO
Jntricata plane res de duobus Macartis, ut dignosca-
Antonii discipulus,ct ita ccrti ali-
rum lib. JJ. cap. 35 et !S1. Macarium .Lgyptium fac'
tur, uler fueril S.
Antonii discipuluin.
quid dc natali corutnstatuipossil. Marlyrotogia vctcra
duos AJacarius agnoscunl, ncc iitiion ab aliu atiter di- Sed videndum,num /iu/iii«s I'aUadium > vel aliun
eocuHi altcruin vocent Alilouii quem Laline ej.-prcssil, mnle ccpcrit. Ccrte et Her
slinguunt, (juain <yi<u(/
clidi, Ltl'altadio vcteri et novo dcest iii .Macurio Aign
discipuiuiil- .\Jarlyrotogiuin Jtuinanum vclus, i. Ja-
nuarti is. Macarii. 15. Januarii
: Macarii abbalis, :
pliu quod fuerit discipulus Aulouii, ct virtutum ejui

Antuuii discipuli. Marlyrulogium Jiomanum Jietlini, haires. /»io J'alladius novus IJcrveti cap. -20. utrun
-2. Jan. lu 1 hebaida S. Macaiii abbatis. la. Jan.
: :
que Itoc Macario Alcjcandrino Irtbutt. ROSWKYUUSJ
Apud iligi plum b. .Macarii abbalis, discipuU U. An- • Imo vero, num I'aUadius RuUuum beue Qiiporil,
453 HISTORIA MONACHORUM. 454

magnilicas eliam virlules consummavit, de quibus \ his, qui ex ore ejus audierant,quod quodam tempore
el alii nonnuUa scripserunl, quae sufflcere possiat noctis deemon ad ostiumcellulseejus pulsaverit,di-
ad virLulum ejus maguitudinem contuendam, et cens ; Surge, abba Macari, et eamus ad coUectam,
ideo nos ea compendio prteterimus. ubi fralres ad vigilias cougregautur. Scd ille, qui
gratia Dei replelus fallinonpoterat, intellexitdiaboli
Ferebant tamen eum amatoremfuisseeremisuper
esse fallaciam,etait: mendasetverilatisinimice!
omnes ceteros, ita ul etiam ultima et inaccessibilia

deserli perscrutatus sit loca, usquequo invenirel quid enim tibi cousortii,quidsoeietatisestcumcol-
lecta el congregatione sanctorum'.' At ille : Latet
197 locumquemdam inultimisereml consiitutum,
ergo te, inquit, o Macari: quod sine nobis nulla col-
diversis pomiferis arbonbus consitum, et omnibus
bonis replelum ubietiamduos rratresinveuissefe-
:
lecta agitur,nuUaque congregatio monachorum ?
Veni denique, et videbis opera nostra. Tunc ille,
rebatur, quos ;um rogaret, ut palerentur ad se de-
Impcret, inquil, libi Domrinis (Judse 9.), dsemon im-
duci illuc monachos, utibi habiiarentquouiamqui-
dera locus ille et amoenus esset, et abundans in omni- munde. Et conversus ad orationem, pelut a Do-
bus necessariis responderunt, non posse adduci
.- mino, ul sibi ostenderet, si hoc verum esset, quod
illuc plures, ne forte veuientes pereremum a diemo- £ gloriatus est dsemon. Abiit ergo ad collectam, ubi a
nibus deciperentur. Multos enim aiebant esse dae- fralribus vigiUse celebrantur, et iterum in oralione
mones in deserto, a monstra, quorum molestias et Dommum deprecaiur, ut sibi veritatemverbihujus
cedliditates ferre muUitudo insuetanoa posset. Re- oslendal. Et ecce vidit per totam Ecclesiam, quasi
gressus tamen ad fratres, cum indicasset de oppor- par vulos quosdam puerulos ^thiopes tetros discur-
tuniiate loci, multorum inllammati suntanimi, ut rerehuc atque Uluc, et velut voUtandodeferri. Mo-
pergerent illuc cum eo. Sed ubi patres rehqui sense- ris esl autem iniUi, sedentibus cunctis, ab uno dici
runianimos juveaum concilatos, represserunt eos
Psalmum, ceteris, vel audientibus, vel respondenti-
salubriore consilio, dicentes Locus iste si vere, ut
bus. DiscuiTenles ergoiUi-Ethiopespueruh,singulis
:

jactatur, a Jatnne et Mambre consitus est,non aliud et si cui duobus

quibusque sedentibus alludebant,
de eo credendum esl, nisi quod diaboli opere ad
digituUs oculos cooQpressissenl, statim dormitabat:
deceptionem nostram prseparatus sit. Si enim vere,
si cui veroinos immersissentdigitum,oscitareeum
utperhibent, deliciosusestet abundans; quid spe-
faciebanl. Ubi vero post Psalmum ad orandum se
rabimus in futuro saecu o, si hic deUciis fruimur?
projecissent fratres, percurrebanl nihilomiuus sin-
Et haec atque aUa hujusmodi dicentes, juvenum
gulos,et ante alium jaceulem in oratioue, quasi mu-
ferventes animos represserunt.
n Uerum specie ferebantur, ante aUum quasi a;diiican-
Locus autem {Joa}i. libell. III. num. 15.), in tes atque portanles aUquid, ac diversa queeque agen-
quo habitabatipse sanctus Macarius, Scithium ap- tes apparebant. Et quaecumque daemones quasi ludendo
pellatur. Est autem ineremo vaslissima positus, diei
formassent, heec orantesilUmcordis suicogitatione
et noctis iter habens de Nitriae monasteriis : et hoc versabant a nonnuIUs tamen, ubi aUquid horum
:

nuUa semita, neque terrenis ahquibus colligitur vel |g9agere caepissent, quisi viquadam repulsiprae-
monstratur indiciis, sed stellarum signis etcursibus quidem pror-
ul nec stare
cipites dejiciebantur, it i

pergitur. Aqua raro invenitur, et sicubiinventafue-

sus, aut Iransirejuxlaeos auderent: aUisveroetiam
rit, odoris quidem dirissimiest,etquasi bituminea,
infirmis fratribus supracervices,etdorsaludebanl,
sed saporis innoxii. Sunt ergo ibi viri valde perfecti
quid non eraut in oratione sua intenti. Hseccumvi-
(nec enim tam terribiUs locus, nisi perfecti
patitur
disset sanctusMacarius,ingemuit graviter,etlacry-
propositi habitores summseque constautise) carita-
mas profundens ad Dominum, Respice, ait, Domine,
tis lamen inter se et erga omues, si qui forte ad eos
el ne sileas, neque mitigeris, Deus {Psal. 82). Exsur-
accesserunt, summum studium gerunt.
dispergantur inimici tui, et ut fugianl a facie
ge, ut

Fertur denique {Pallad. cap. 20.) cum sancto tua ;

quoniam anima noslra repletur illusionibus {Psal.
Macario uvam quis
^ aliquando
.^ ille qui
detulisset,,.... .j se- 67.).
, Postoralionemtameuexaminaudaeveritatisgra-
cundum caritatem, non qasd sua sunt, sed quae ali3- '-'
tia
ti seorsum evocatis singulis quibusque fratribus,
rius cogitaret(l. Cor. 18.), ad aUum fratrem detulit
ante quorum faciem viderat dsemones diverso babitu
eam, qui quasi inflrmior videbatur. Tuncillegratias et varUs imaginibus ludentes, requirit ab eis, si in
egit Deo pro fratris offlcio, sed et ipse nihilominus
oratione, vel sediflcandi cogitationes habuerinl, vel
plus de proximo, quam de semetipso cogitans, ad
iter agendi.vel alia diversa, quae unicuique imaginata
alium pertuUt, et ille item ad ahum, et sic |98 eorum itaconfite-
per dsemones viderat : et singuli
per omnes cellulas, quse longe a semetipsis per ere- bantur in corde suo fuisse, ut illearguebat: et tunc
mum dispersse erant, uva circumlala est, ignoranti-
iuteUectum est, quod omnes vanseet superfluae co-
bus eis, qui eamprimo ad ultimum ipsi
misisset
gitationes, quas velpsalmorum, velorationum tem-
;

defertm-, qui eammiserat.Gratulatusestautemaan-

pore unusquisqueconceperit, exiUusionedEemonum
ctus Macarius, qaodtantamvideratiafratribuscon-
flant ab his autem qui omni custodia cor suum ser-
:

tinentiam, tantamque caritatem, ad acriora semet-

vant, tetri repeUuntur .Ethiopes. Deo enim con-
ipsum spiritaUs vitae extendit exercitia.
juncla mens, et inipso, tempore praecipue oratio-

Ad fldem namquc conflrmatum nobis deeoestab nis intenta, nilul aUenum, nUiil superfluum recipit.
455 HUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 456

Aliud quoque multo terribilius addebat, quod vi- j^ tur Ammon locupletibus et
generosis parentibus na-

disseteo tempore, quo fratres accedebanl ad saora- tus est, aquibus invitus 1 aduuptias cogebaiur. 20
menla. Ubi porrexissent ad suscipiendum palmas, Et cum vim parentum non posset elfiigcrc, accepla
iu nomiullorum manibus praevenientes jEthiopes, virgine, cum intra nupliales thalamos convenissent,
carbones deponere, Corpus autem, quod tradi Sacer- ct dalaeis essentcubiculi secrela silcutia, alloiiuiiur
dolis mauibus vidcbatur, redire adaltare aliis vcio :
puellam de pudicilia, el de conservanda virginitale
quos meliorum merita juvabanl, exlcudentibas ma- ccEpit cohortari, dicens :Quia corruptio sine dubio
nus ad altare, longe recedere daemoues, et cum iu- invenit corruplionem, incorruptio vero incorruptio-
genli mctu refugere Angelum enim Domini assislcre
:
nem sperat. Multo ergo melius est, si uieniue nosiniu!

cernebat altari, qui cuui sacerdotis manu suam quo- in virginitate perduret, quam ut alier corrumpatur
que manum iu Sacramentorum distribulione super- ex altero. Acquiescit ei virgo, silentio tegitur incor-

poneret. Exhocjampermansit 200 ciaDeo graiia ruptionis thesaurus. Cumque plurimo tempore sulius
ista, ut in vigiliis Iralrum, psalmorum el oralionis Dei contenli testimonio, spirilu magis essent, quam
tempore si quis aliud aliquid secuudum illusionem carue sauguineque conjuncli, post obitum amborum
dBemonum in corde cogilasset, agnosceret, et acce- pareulum, ille quidem. ad vicinum deserti secedit
dentium ad altare, vel iudiguilateseum, vel merita g locum, virgo vero intra domum resideus, in brevi el
non laterent. ipsa mullitudines virginum, et ille multitudines con-
Quodam autem tempore [Palladius cap. 19. et iO. gregal monachorum.
Joan. libello IJl, n. 15.) ambo Macarii homines Dei, Cumque jam secrelus sederel in eremo, adolesc^ns
cum fratris cujusdam videndi gralia iter agercnt, quidam, qui morsu canis rabidi in rabiem versus osi,

ascenderuul navigium, quo lluvius transiri sulet, m multis vinctus calenis ad eum deducitur, prosequen-
quonavigio erant simulquidamlribuni, divites lio- tibus eum parentibus suis,el rogantibus pro eo. Ai
mines et priEpolentes, equos plurlmos ac pueros, ci ille dixit cis : Quid mihi molesti estis, o homines?
multa secum minisleriahabeutes. Horum unus, cum supra merita mea est, quod petitis ; sed lamen hoc
viderel in ultima uavigii parte vilibus indumeutis, vobis indicare possum, quod in manibus vestris est
alque ad omnia expeditos jacere monachos, ait ad ejus sanitas. Reddilevidusebovem suum,quem fu-
eos : Beati eslis vos, qui huic saeculo iUuditis, et ue- ratiestis,etsanusreddetur vobisflliusvester. Ai illi
quaquamex eo requiritis, nisi mdumeulum vihssi- exlimuerunt quidem valde, quod ea quae secreic gesia
mumelparcissimumviclum. Tunc unus de ilacariis
sunl, nou lalueruuthominem Dei.Gavisisuni tamen,
respoudil adeum Vere quidem, ut dicis, qui Deum
:
quod hauceis viam salulisostendit, etsine mora, ui
sequuntur, iliuduulmundo; sed miseremur vcstri, C i.eddideruntdirepta, orautchomiueDei,etiamjuveni
quod vobis econtrariomundusUludil. Tunc iUecora- sanitas redditur.
puuctus super hunc sermouem, slalim ut pervenil ad
Alio quoqae lempore, cum venissent ad eum qui-
domumsuam, derelictisomnibus, vel distractisquae dicit dohum
dam, probare voleus aninios ipsorum,
habcbal, et pauperibus datis, ipse Deum sequi coepii,
sibi esse necessarium, ubi aquampro advenieutibus
eiad mouachurum exercilia properavit.
congregaret. Et cum poIUciti fuissent perlaturos sc,
el multa, ut diximus, alia de operibus sancti
Sed
uuusex ipsisgravesibiduxit, dicens,periclilarip.'>s.
Macaru Alexaudriui mirabiU i fcrunlur, ex quibus
camelum suum, si ei lam gravconus imponeret. Et
nonnulla inXIUbro ' EociesiasticsehistoriiEinsoria,
ail ad alterum Tu : si vis aul potes, defer,ego camolo
qui reqairit inveniet.
meo Tunc aller Mihi, inquit,
parco ne moriatur. :

CAPUT XXX. ^O^ul^ipseuosticamelus non est, sedasiuus. Num-

quidpotesl quod camelus portare non valet,asiuus
DE " AM.MONE, PRIMO NITUIJS MONACHO.
porlare ? Al illo 1'acito, inquit, ut voles
:
tu vide- ;

luitium saue [Pallad. Supra in VilasancU

c. S. ris: ego euim noninterimam camelum meum. Tunc
Anlonii c. 3'2.} habitatiouis moudsteriorum, quse in ille : Ego, inquit, impouam asino meo pondus, quod
Niiria sunl, sumptuin iradebanl ab Ammoue quo- elmerita hoiniDis Del
tu camelo tuoouerosum dicis,

dam, cujus auimam (cuui cxisset de corpurcj vidit quod iinpossibile est esse possibile. El iia
facienl,
ferriadcoiluiu saiictus AuLuiuus, sicut relert scrip- impositum dolium asiuusuo, perrexit usque ad mo-
lura illa, quae Vitam descnbit beali Autunii. liic igi- nastcrium homiuis Dei, ilu ut nec sentiret asinus se

Aminonc. fJc koc Mcnolofjium (Ji\i:corum -l Oc-

]
racula, qua3 per ipsum pluriina Dei benignitas offecit,
lubris Coiumemoratio S. 1'atris Aiumouis .Egiplii.
:
(juorum maynam
jiarlcm eodcm die in .Mctixis Oracis
llic cuin esset ^g jplius geuere pareulibus orbatus, hdbes, quie aUduntAOto; r|V (rxoXiswv ,ev Toi paXua-
:

apatruocoaclusuxoreiuduxil sub Ma.xuniauu Ini]i. [ifovi, TioXuv aijToi itovov xai xinov Tiapiy.ovTi
quod ,
W
Vixil autein cuin Ula aunos decein et octo, quam nuii ralliHlio l.aline csl, quod oporabatur balsainuni, in
ut uxoieiu, sed ul soruicm habebat quiu etiuiu illi : qua colenda etputaudaumlluiulaboris pouUur Sui-

persuasil ut virgiuitateiu servaret. Itaque, et ipsa el (te dicilur AiiioO; , AiyOtttio; , ijui breve Vilee ejue com-
omuibusrebusUereliclis, iumuuleNiiiia; prope /Egy- jjcndium habcl. Hoswuiuus.
pti desertuin secessii, uua lauluiu veste uocle cl die 1 Quod alieiiu scribat, uoii suo nomiuc, ut supe-
corpus tegcus. Produxitauteiu viam usque ad Magui rius moustratum est, eumquuque libruiii Ecclcsia-
Aulonu tciupura sab Maguu ConstanUuo, celebri et Hutiuus suuiii dicerc praiterniittit, ui
stica; llisloria;
primo Chri.suauorum luipeiatoie. liujus virisaucti- neliuiussimulaucturemse prudat. Uabcs aulem (iu«i
lateiu adiniratuscst Autuuius, pri£sertim |ii'u|>iuriiii- de Macario indicautur, capitibus 4 et 8.
 :

457 HISTORIA MONAGHORUM. 458

aliquid oneris portare. Quem ut vidit Ammon, Bene Quadam autem cum
TO/^lctl
fecisti, irmiiit i»^
inquit, in .ir.;...-, .1.-.*'....
asiuo delereus dolium; collegEe r i-
A die, venisseut ad sanciuni 4n
tonium 1'ratres, magni quidem et peifecti viri,acci-
enim camelusmortuusest. Et regressusinvenit
tui
dit eliam Paulum adesse pariter cum eis. Et cum
ita gestum, ut prsBdiserat famuius Dei.
sermode rebus profundis ct mysticis haberetur, cum
Sed el multa alia per eum sigua Dominus osteu- que deProphetis et Salvatore plurima tractarentur,
dit. Nam et, Ouvium Nilum cum trausire vellet, et Paulusex simplicitate auimi interrogat, si Christus
exuere se erubesceret, virtute Dei subito inaltcram
prius fuerit, an Prophet» ?Beatus vero
Autonius,
ripam translatus dicitur. Beatus autem Antonms,
cum pro 60 quod tam absurde interrogaverat,'qua3i
in summa admiratiune vitaj ejus justitiaiu
atque erubuisset, blandonutu, utergasimplicioressoiebat,
animi virtutes habuisse memoratur.
silere atque abire eum jubet. Et ille,
quia omne
GAPUT XXXI. quodcumque ad eo dictumfuisset tamquamprcDcep-
tum Dei servare instituerat, abscedeus ad cellulam
DE PAULQ SIMPLICE. suam, tamquam mandatoaccepto, silentium gerere
Fuit quidam IPallaclius cap. :28.),inter discipulos nec omnino ahquid luqui. Quod cum com-
instituit,
sancti Antonii, Paulus
nomine,cognominatusSim. pwisset Antouius.mirari coepit.uudehBecilliobsei-
ples. Hic initium conversionis
„ susehujusmodi
j^.o»u>jui„a.juu,
liabuii, vauuapiacuissei, quam
vantiaplacuisset, quamasesciebatuonessemaada-
a se sciebat uon esse maada-
uim uxoremsuam oculissuis, cum adulterocuban- B tam. Cumque jussisset eum loqui, et cur sileretin-
tem vidisset, nulli quidquam dicens, egressus est do- dicare, dixit ei Paulus, Tu Pater, dixisli, utirem et
mum, et moestitia animi tactus, in eremum semet- silerem. Et obstupefactus Antonius, ita ab
ipsum dedit, ubi cum anxius oberraret, ad monasie- eo ser-
monem, quem ille negligenter protulerat, observa-
rium pervenit Antonii, ibiqueex loci admonilioue et
tum Omnes, iuquit, nos iste condemnat cum enim
: :

lopportunitaleconsiUumcapit.CumqueadissetAnio- nos de coelo nobis nonaudiamus

nium, ul iter ab eo salutis inquireret, ille intuens 2041oquentem.
ab isto qualiscumque sermo, qui ex ore
homiuem simplicis naturae esse, responditei,iiade- nostro ce-
ciderit, observatur.
mum eum posse salvari,si hisquaeasedicerentur,
Tunc ille omnia quBecumquesibiprsecipe-
Jbediret. Multa tamen et sanctusAntonius eum docere vo-
vt facturum se esse respondit. Ut ergo lens de obedientia, praecipere ei soliluserat
promissio- etiam.
lemejusprobaretAntonius, anteforascellulssianii quseratio et caussa nonposceret, iuquibusejusani-
iic, inquit,exspecta me orans, donec egrediar. mus ergaobedientiam probaretur. Haurire namque
Et
•grediens Antonius, mansit intriusecus aliquando eum aquam jussit ex puteo, et in
otatn diem et per totamnoctem;
l^er 203 terram
perfenestram ta- toladie effuudere ; et contextas sporleUas resolvere.
---^^ ^^^. acdenuocontexere,etvestimentumdissuereatque
ndesinenter oruntem, et nusquam prorsusmoveri, iterum resuere, et rursus resolvere, etinpluribus
ed stare in sestu diei et rore noctis, et itaesse man hujusmodi esercitiis ab eo memoratur imbutus, ut
ati memorem, ut ne parumquidemlocomoveretur. innuUo prorsus etiameorum,qu8e contrarationem
Egressus autem die postero Antonius, instituere imperari jubebantur, disceret contradicere,
el ita
um et docere coepit
de smgulis, quomodo opere per haic omnia informatus, brevi ad perfectionem
lanuum solitudinem solaretur et digitis quidem : venit.Ex cujus exemplo docebat beatus Antonius.
Drporis opus carnale,cognitione vero mentis et
I
quod si quis veUt ad perfectionem velociterpervenire,
aimi mtentione operaretur quas Dei sunt.
Cibum uon sibi ipse flerel magister, nec propriisvoluntati-
uoque in vesperam ei sumere praecepit sedobser- ; bus obediret,eliamsirectum videatur essequodvel
Lre, ne unquam' ad saturitatem
usque perveniret, let, sed secundum mandatum Salvatoris observan-
-.
prscipue in potu conflrmans, non mmus
:
per dum esse, ut ante omnia unusquisqueabnegel semei-
luEe abuudantiam * phantasias fieri animi,
quam ipsum sibi, et reuuntiet proprUs voluntatibus, quia
3rvinum calorem corporis crescere. Et ubi plene
et Salvator ipse dixit Ego veni, non ul faciam vo-
im qualiterseiusinguUs ageredeberet,insiruxitin :

lunlatem meam, sed ejusqui misil me {Mallh.

Iti ). Et
cino ei, hoc est, tribus a semiUibuscellulamcon- ^ utiquevoluntas Christinon erat contraria
ituit, ibique eum
exercere, quse didicerat jubet, voluntati
Patris; sed qui venerat obeaientiam
se tamen frequenlius visilans gratulabatur, docere, nonin-
de- veniretur obediens, si propriamfaceret
•ehendens eum voluntatem
iu his, qus sibi tradita fuerant,
IJoan. 6.). Quanto ergomagisnos non judicabimur
taintentione et solUcitudine permanentem.
inobedientes, si faciamus proprias voluntates ? Deni-

Paulo SimpUce.]
Hujus Memoria 7 Martii in
irtyrolog. Romano apudRufinum lib. lll, n. 167. et apud Pelagium
'-

Theba de S. PauU co-no-

: In
hb. X VUf n. !20. et apud Paschasium
3nto simphcis. Menologium Grxcorum: cap. 23. n. 2
Hmaipei- qui posterior iisdem poene ve7-bishabel, uti
s Pauh cognomento Simpiicis, hicRufiiius.
propter rectam
uphcem, multisque modis a beaioillomagno et Quidam libri Paulum hunc hoc libro el loco non
ha-
\n- bent, sed vel primo libro post Vilam
110 probatam ejus integritatem,
quam Deuset 'ipse
libro inlcr Verba Seniorum.
Malchi, vel tertio
raculis comprobavit, ut Utterarum ROSWEYDUS.
monumenta
tantur, Mensea eodem die fuse salis Idem habes de nimioaquffipolumonitumsupra
ejus Vttam refe- '

xt. Intr,odiopag 3± B.. vocatur DaOXo,- i in Evagrio, cap. 27.

'AxXo.:-
iTo;, PaulusSimpUcissimus.ciywssingu/are
privi- ^ Centies diximus
(«w cogitatwnes slngulorum pei-videndi , eum Ubrum Ruflni nomen
habes hic meutiri.
Patrol. XXI.
13
 55» RUKINI AQUILEIENSIS PRESBYTEHI '.60

que supradiclus Paulus exemplonobis est,quiobe- J^

diu permansit cum eis in poenitentia et lacrymis.
dientia3 et simplicitatis merilo inlanlum spiritua- donec il rum vi^ieret eumdem Anjielum stantera,ei
lium graliarum culmen ascendit, ul multo plurcs scribeutem nominaaccedentium. El posieaquam om-
et potentior' s virtutes i^er ipsum Dominus, quam nium scripsit,lunc etiam illos ex nomiuibus 206
per secuudum Antouuim faceret. evocantem, alqiie ad reconciliationem altaris iuvi-
Et quoniam pro affluentia gratiarum multi ad euiu tantem. Ubi hoc vero senior vidit, intellexit eorum
ex omnibus lerrae partibus confluebant, ut curaren- susceptam esse poenitentiam et sic eos altari tola :

tur ab eo, verens beatus Aulonius ne moleslia mul- cum gratulatione reslituil.
tiludinis fugarelur, in interiori eremo, quo accedi Hunc eliam quodam tempore ferebanladsemoni-
facile ab aliquo uon posset. commanere eum fecii, ui bus ita verberatum, ut slare, autmoveri omnino lo-

venienles magis ipse susciperet Antonius. Si quos co non posset. El cum dies adessetDominica, el re.e

vero ipse non potuisset curare, hos ad Paulum poscerel offerri sacriDcium, jussit se fralrum mani-
tamquam prolixiorem sauitalum giatiam liabeniem busadaltare portari. Ubi cum inorationejacuisset.
mittebal, el ab illo curab.iiitur. Tanluin autcm ejus astantem continuo vidilAngelum Domini,(iuiasiare
simplicitatisapud Domiui 205 IJduciam fuissetra- solel)at allari, el porrigentem sibi manum, alque
dunl, ut quodam lempore cum quidam rabicm pa- B elevantem se de terra, statim dolor omnis ita ab eo
liens in modum canislaniarelomncm quiad se ausus discessit, ut solito sanior redderetur.
fuisset accedere,et perductus ad eumfuisset, insis-
tebat orationi, ul dsemonem qui eum urgebal, fuga- CAPUT XXXIII.
rel. El cum mora Ceret, uec celer sequerelurefl^ec- DE • JOANNE.
tus, quasi iufantum more indiguatus ad Dominum
Erat in ipsis locis [PaUad. «ap. 73.) virsaDClusJ
dixisse fertur Vere non manducabo hodie, si eum
:

ac totiusgratise dono repletus.Joannes nomine, in

non curaverjs, et conlinuo quasi delicioso domino
quo tanla erat consolationis gralia, ut quacumqa^
satisfactum eslaDeo:et slalimcuratusest rabidus.
mcestitia, quocumque ta;dio oppressafuissetanima,
paucis ejus sermonibus, alacritate et Isetitia reple-
CAPUT XXXII. retur.Sed et sanitatum gratia plurima ei aDomino •

DE PIAMMONE PRESBYTERO. donata est.

{Pallad., cap. 72 de Ammoua presbjtero <jui hic EPII.OGUS.
Piammon.) De periculis ilineris nd eremo».
Non aulem milii videtur dignum, etiam eremi lia- In aliis quoque [Pallad. cap. 150 )
quam plurimii
bilatores, quEe Portheuio maii adjacel,el vicinaest locis .Egypli, sparsim vidimus sauctos Dei, virtute^
oppido quod dicitur Diolco, silentio prseterire. In mullas et mirabilia facicntes et lotius gralise De
quo vidimus quemdamPresli.vtcrum,ai;miiabilein, plenos, scd et paucos ex mullis memoravimus.
nominc Piammoncm, lotuis huuiiiilatisethenigniiii- omuibus vero explicare, supra vires nostra esl.
tis viruui, habentemetiamrevelatiouumgriiiiain.Uc- 1. Nam de his qui in superiore Thebaida, id est
uique quodam tumpore, cumDominosaciiliciumof- circa ipsam sienem habitare dicuntur, audilu sol<j
Angelimi Domini stantemjuxlaaliaro, ct
ferret, vidil comperimus, quodhisp8eneomnibus,quosvidimu^
uniuscujusquemouachorum accedeutiumad allare celsiores illi et magniflcentiores habebantur. Acce
scribentL-m nomiua in libro quem tenebat in ma- derevero ad ipsos proilinerispericulonequivimus^
nibus quorumdam tamen nomina uon scri-
, quia quamvis omnia illarum parlium loca laironibu
bentem. Cumque diligenler observarcl senior, qui incursentur, illa tamtn 207 1"* ultracivitaten

esscntquorumnominanonscripsisset,posleaquam Ljxo sunt, etiam barbaros patiuntur.Etideonullu

sunt couipleta mysteria, unumquemqucoorumseor- nobis ad cos accessus fuil. quia revcra nec eos quo^
sum vocaus, pcrcoutatur, quid eisinocculto pecca- supenus memoravimus, absque periculo vidimua
ti fuissetadmissum:ctinvenitcxconressioneunum- Scpiies namque iu hoc ilinere periclitati sumus
quemque corum morlalis peccati obnoxium. Tunc in octavo autem, sicut scriplum est, Non o(/(i)i«il
hortatur eos agere poenitentiam, et semciipsum cum D nos malum (Job. 1), Deo nos in omnibus prolegenli
eis ante Dominum prostornens, dieacnoeto lamquam Deniquesemelper quinquedicsacuorieslncedenl^
ipse in eorum peccalis esscl obnoxius,(lcbat, eiiam per eremum. siti ac lassitudine periclitati sumui

1'iiramone.J HoMmcnua M. i'], cap. 28 Koii faciebal, vidisse circasacramirensani slantera.An

IIia|i|JL<i>v 'A y.ai 'leoavvr,; TTiVixaiTX Titfi AtCi).xov t?,; AI- gclum Dei, cl Mouachos pricst nles iu libro sc '
yOnTou e7ii(jiri|jtoToT(.>v TipoiaTavTO jiovaTTrifioiv ztA^i- sisse, abseutes vcro inde di levisse. l)c en eUam i
yloTata TE xai |id).a aE(ivfc>;, TtfeifiOTEpoi ovte;, tT|V cephorus M. A7, ci)'. 85. ROSWKVDUS.
ItpaTElav iieTT.eiav A^YETii oe ttote tov lliaiii«.)va U- Johauue.] Oe hoc ex Sozomeno prxcedenli cnjA-
"•

(HOHEVOV (lEaoaodai itEpi tt,v kpav TpazE^av Oiiov ayyeAov lc jamqutcdam ileilinitis: ijui jnirlerea adilil : 'Iwdivvn
|iTTfi)Ta, y.ai Ttov (lova/tuv Toii; TtapovTa; eyYpajEiv (it- os TOija'jTT,v eot.)pr,aaTO oOvaniv i Hsb; xaTa TiaOiov xjt
6).i.) Tivi- Tol; oe aitovTac e7ta).£i9Eiv : Pra.'terea Piaui- voijT||j.oTt.>v , cl); 7to).).o'j; io.7aaOai ito5aYpot>;, r'A ti ip-
mon ct temporis quoquecircitcrDiolitui
Joauues id Opa oia).E).viii£vou; : Joauui autcm tantam viin cdiilra
jEg.vpli feloberriiuis pra-luere munasteriis. Exqui- a;grotatioues et luorbos Dous tionaverat ul inullos
sitissimeaulciu sacerd6tio(prcsbylerieuiineraut) el pr)d:igra laborautcs, el arliculas meiubrorum ha-
summ.icum rcverentiaperfuugeLautur. Trailiiumve- beutes resolulos, sanatet. lioswEYDrs
ro esl, Piammoncm quodam tempore, cum Sacrum
4H1 HISTORIA ECCLESIA STICA. l'R^FATIO m
•i. Alio quoque tempore incurrimus locum, in \ 6. Sexliim discrimen nobis in ipso llumine NIIo
quo esl coavallis qusedam, humorem cx semotipso fuit, iii quo navigantes, poene submersi sumus.

giguens salsum, quem contiuuo caloi- solis vclut liie- 7. .Srptimum, in stagno, quod Marife vocabulo
nialis pruina ia glaciem, ita in salom slringit, el appellatur, vento sajviente, in insulam quamdam
laraquam sudes acutas, ex ipso sale efficit atque : ejectisumus, hieme gravissima super nos et tem-
Ita omnia illa exasperanlur loca, ut uon solum nu- pestate fervente. Erat enim tempus, quo Epiphanio-
dos pedes, ut habebamus nos, sed et calceamentis rum dies cclcbrantur.
munitos terebret ac secet. In his ergo inventi, ma- 8. Octavum autem fuit, quod cum ad Nitrisemo-

gnocum periculovix evasimus. nasteria veniremus, locum quomdam incidimus, in

4. Tertio cum nihilo minus per eremum pergere- quo renuenlis Nili aqua residens, velut stagnum
mus, incurrimus vallem quamdam,humorem ex se- quoddam elTecerat, in quo multEe besti» prsecipuo
metipsa similiter quidom gignentera, sed intra se- crocodili plurimi erant. Qui cum tempore solis exis-
melipsam eum servantem, cujus solum saxis et fccti- seut, resoluti circaoram stagni jacebaut, itautigno-
do cceno replotum transire cupientes, usque ail latera cum accedere-
rantibus nobis mortui viderentur. Et
descendimus. Cumqucpsene ibideni in eadem mer- mus ad videndam mirandamque magnitudinem bes-
geremiir, exclamantos ad Dominum, voctm Psalmi B tiavum, quas exauimes putabamus, continuo uisoni-
protuliraus.dicentes: Satvum me fac, Deus,ijuoniam tum pedum seuserunt, excitali, irruere et insectari
inlravevuniaquee usqueadanimammeam.Infixu%sum nos vehementer coeperunt. Nos autem cum magno
in Umo profundi, einon esl substanlia {Psalm. 16. i. clamore et gemitu nomen ChristiDomini invocavi-
•4. Quarlum periculum pertulimus in aquis quihus- mus, cujus misericordia atfuit, elbestisequae conira
dam, quse ex inundalione Niliremanserant, inqui- nos insurrexeraut, quasi ab Angelo repellento, in sia-
bus Iriduo continuo alflicli, vix evadere poluimus. gnum protinus projectse sunt, nos autem cursu inien-
5 208Quintum periculum fuituobisalalronibus, to ad monasteria festinavimus, gratias agentes Deo
cum secus mare iter ageremus, qui per decem milii.i nostro, quinos de tantis periculisliberavit,et tanta
passuum insequentcsuos, quos perimere feiro non nobis ostendil mirabilia. Ipsiglorii et honor in sfe-
poterant, pcene exanimes reddiderunt per fugam. cula steculorum. Araen.

RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI

m SUAM ET EUSEBII C.^SAUIEIVSIS

lATIMM AB EO FACTAM IIISTORIAM

AD CHROMATIUM ''
EPISGOPUM AQUILELE

^vxt^iio.
209-210 Peritorum dicunt esse medicorum,ubi imrainereurbibus, velregiouibusgenrales viderini

orbos, providere aliquod medicaraenti, vel poculi genus, quo prsemuuili homines, ab imminenti defen-
iantur exilio. Quod tu quoque, Venerande Pater Chromati, medicinae exsequens genus, temporequo, ''
di-

Barrseus scribit Pontificem Maximum : falso uti-

Q diceretur ex Occidentali, sive Latina Ecclesia. Caete-
(ue; nullus tamen dubito, quin ab exemplari suo ma- rum multo nolior Chromatius hic est, quam ut prodi
mscripto. Cum enim in antiquis Ubris, ut et prima Si- verbis indigeat. Ilieronjmus sua iUi Opera qusedam
'liardieditione, ChromaliusEpiscopus Romanus scri- inscripsit, m
eoruraque Praefationibus eum Episco-
latur {qua de re dispulatum tantopere inter eruditos), porum sanciifsimum, atijue doclistimum vocat.
odicis Barrseani scriplor licere sibiduxerit, quem dici ''Primara notat Alarici Gothorum Diicis irruptio-
IrbisEpiscopumpulabat, Poii(i/iccm.¥aa"!«Uimappet- nem inltaliam,Juliisalpibussuperatis,an. Dom. 40U.
ire.Dicaminferiusdeah.icodicumVaiicauorumbac quteeuimaUsepostraodura annoiO^. et.408, coalige-
)Sa de Ciiussa, iuterpolalioue. Errori ansam prc-ebuisse runt. Sed ulde tertia minimeeum loqui consiei, quod
.reditur Albiuus Libro cou tra hseresim Felicisin velus- Cliromatius.cui Opusinscribitur, tuiic temporisnon
j ms. iuter Palatinos Bibhothecce Vaticmee (quem adviverel: itanecde secunda parcredereest loqui,si-
iudatFonlininus,et septingenlisabhincannisexa- quidem, utFontanius observit.eam esplicaiius indi-
illum existimai), ubi iuter ulia Palrum Latinorum casset, ne cum priore conlunderetur: hanc aulem et
ostGraecostestimoniarol. li. liabei, Chromatiusquo- toto subsequenti coatextuinnuit. Conjicere lamen ex
ue sayxctse Rom.^n.b Antistes Ecclesi^ in libello, eo licet, non statim ab illa irruptione, sed post aliquod
uemdeocto Beatitudinibusscripsil, etc. LaudatusFon- temporisspatium, raanum operiadmovisse, ad/era-
lininus illud Romanx pro Latins accipi jubet, ac si /isf.i;t(i(t!/!(;i(orfi'f»ii'di!(>7!,inducendamque oblivionem
463 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTEKI HIST. ECCLES. PR.EFATIO. 464

ruplis Italite clauslris ab .Ylaricoduce Gothorum, se pestifer morbus infudit^el agros, armenta, viros loDge
lateque vastavit,populis tibi a Deo commissis fcralis exitii aliquod remedium quaerens, per quod sgrse
mentes ab inariienlis mali contugionesubtraclae, melioribusoccupataesludiis teuereutur:injungismiliiut
Ecclesiasticam historiam, qnam vireruditissimus Eusebius Caesarieusis Grxco sermone conscripsit, in
Latiuum vertam cujusleclioneauimusaudientium vinctus, dumnolitiamrerum gesiarum av,
:
2II"2I2
dius pelit, oblivionem quodaramodo malorum, quse gererentur, acciperel. A quo cgo opere cum excusare m.'
vellem, utpole iuferior el impar, el qui in lam mullis anuis usum Latini sermouis amiserim, cousideravi
quod non absquealiquo Aposlolicae^^inslitutionisordinenobisistapraeciperes. Nam et cum Dominus ali-
quando esurientibusiadeserloaudilorum lurbis, dixisset adAposlolos Datc eis vos manducare Ptiilippus : :

unus ex Aposlolis intelligens, eo magis splendescere di vinae virlulis insignia, si minorum quorumque miui-
steriis explerenlur, non protulil panes Apcstolicaereconditos perae, sed puerulum adesse dicil,habentem
quinque panes, duos pisces. Quem verecunde escusans,adjecil: Sedltsecijuidsunt inter tanios {MatthA i
et \

Marc. 6; Luc. quo magis in angustisopibuset desperatisclarafieret divinapolentia. Sciensergoosillis

9.) "?

tequoque descendere disciplinis. recordatus quodPhilippifortassise.xemplo,ubi pasccntii turbas tempus

vidisti, pueraium subrogaveris, qui panes quidem quinquesicutaccepcrat, duplicatos adhiberet,ad eiplen-
dum tamen Evangelicum Sacramentum,propriolaborecaptosaddereletiam pi6ciculosduos,agressussum
exsequi, ut potui, quodpraBceperas:cerlusquodescui;abilimperiliae uoslrae culpas, praecipientisauctoriias.
Sciendum saue est, quod decimus liber hujus operis in Grseco, quoniam perparum habebat in rebus
geslis,per reliqua omniain Episcoporum panegyricis tractalibus, nihilad scientiam rcrum conferentibus
occupatus, omissis quae videbanlur superflua, historiae si quid habuil, nono conjunximus libro, et in
ipso Eusebii narrationi [Al. narrationis]dedimus linem. Decimum vero el undecimum librum nos con-
scripsimusparlim ex majorum traditionibus. partim ex his qusenoslra jammemoriacomprehenderai:eieos
velut duos pisciculos supra scriplis panibusaddidimus. Quossilu'probaveris,velbenedixeris, procerto
confidam quod sufficieut turbis. Continet aulem idem omne opus res in Ecclesia gestas a Salvatoris
Ascensione, et deinceps. Nostri vero duo libelli a temporibus ConstanUni post persecutionem. usque ad
obitum Theodosii Augusti.

quodammodo malorum qux'gere7-entitr.ScripseTUiiiao \ ^"

Inlerserunt sedis iidem Vadic. codices. Atque
haec RuQnus insequenti anno 401 .Nuperus hujusce Hi- hoc esl, quod dicebamus, deceplos olim Aniiquarios,
F.CacciariusCarmelita,cumdehacip3a
sloriEe editor. qui Romanus Episcofjus, et Homanse anlisles Eccle.ii3f
irruplionesermonemfcsse,uoudifUleatur, raiionibus Chromalius. quiaralionequovesensudicerelur, iion
tamensubduceadispeccat,uimet Alaricumpuiaiag- assecuti. Urbis proprie Episcopum, et Romanse ob-
gressum vaslare Itiiiam au.40i, elRuflnianumhocce linentem CalhedramEccIesisedenotari eiifiimarum.
opusin insequenlem 40:2. dilTert. Fallit eiiam leciorem uec veiiti sunt exemplariasuaiuterpolare, ulinepi-
qiiemjubetconsulcresuaeDisserlationisalierara par- graphe,ubiPoH(i7i<;emmaximi(m,atqueheic,ubi/lf)ii-
tem, ubi nec verbo tenus hac de re loquitur. Nos siolicxsedis instilutionis ordine scribunl. Recole quse
quod bene habel iu Editione illa, variantes laudare modo observavimus {huj. cd. c. 4tii,'i.a). DiciiureiS.
codicum ValicanorumlecUones, noslrisqueadponc- HieronymoinPraefaiioneCommeuiaiiiiDAbacucCAro-
re, non praetermiltemus labes quibus plurimis: »i«(i!<ssa»ic(i(se( uciicccitidsPapa-.seduemiDivelusilla
scalel, quo ad ejus fieri poterit, dissimulabimus. acpassimobviahonoriscompcllatiofraudiess(?poiuii.
Uuo Vatican. mss. tesle Cacciario, co)iscripseca(, ' Praeponil vel cum Vatic. quinque mss. Caccia-
in Latinum converterem. rius, qui et raox vitiosehabet, el ac deinceps.

EJUSDEM IN SUBSEQHENTES

DUOS HISTORLE SU.E LIBROS

Prw/alio.

RUFINUS LECTORI '.

2 3-214 Hucusque
1
nobis Eusebius " rerum in Ecclesia gestarum memoriam iradidil. Caslera vero
quie us quc a I praesens tempus per ordinem subsecula suut, quae vel in raajorum lilteris reperimus, ve'
uusira 'memoria atligit, Patris (Chromatii) rcligiosi pracccptis et iu hoc pareutes, quam poterimus.bre-
viier •
addcmus.
• Hulliiianos hos libros ad duo vetera mss. exem-
Jj
linuslectori: quam tamen, utct Prxfatiunculam han
plariaexcgimus,alleruin,quodetraelioriseslnol8e, ipsdm in calce lihriIX Historiie Eusebianse habct
ex Guarneriaiia Uibliotheca in municipio S. Dianolis, '
.\dditur in Guarueriano ms. C«sariei/»i<.
alteruni ex S. Salvatoris Bononiae. De his plur.i in Atquo heic idem plus habel, ir/ </i/« nosira. elc
Praefalic>nc.(;uaincTianiimcpi>frapheinpra>ponil,fiu- Ms. Bonon. addimus.
 RUFIM AQUILKIEIVSIS PRESBYTERI
HISTORLE ECCLESIASTIC/E
LIBRI DUO.

ELENGHUS GAPITUM PRIMI LIBRI.

Cap. 1. De Arii liseresi ". ^ XXII De Liberio Episcopo urbis Homa;.
II. De Concilio apud Nic;eam congregalo. XXIII. De Jerosolymorum et Alexandrise Epi-
III. De conversione Pliilosoplil Dialectlci. scopis.
IV. De Paphnucio Confessore. XXIV. De permixlione Episcoporum apud Aatio-
Y. De Spiridione Episcopo, et mirabilibus chiam.
ejus. XXV. De schismale Arianorum, quod iu Ires
VI. Exemplum fldei Nicaenae, ol slatulorum parles divisum est, et quidam eorum Eu-
ejus. nomiani, alii Macedoniani, alii veroper-
VII. De Helena Constantini matre •. manserunt Ariani.
VIII. De Cruce Salvaloris in Jerosolymis abHe- XXVI. De fine Conslantini Imperatoris, et orlu
lena reperla. Juliani ''.

IX. De caplivitate Frumenlii et Edesii, et de XX\TI. Dc Episcopis ab exilio relaxalis.

oouversione Indorum per ipsos gesta '. XXVIII. De Concilio apud .41exandriam sanctorum
X. De conversione gentis Iberorum per capti- Episcoporum, el Luciferi abhisdissidio.
vam facla. XXIX. De his quae in eodem Concilio statuta
XI. De Constantia sorore Constantini, etPres- sunl.
bytero '^
per eam fralri iusinuato. XXX. De Eusebio et Hilario, atque Ecclesiarum
XII. De .Mexandri, et Eusebii, atque Arii con- per eos reslilulione.
flietu. XXXI. De scriptis Hilarii.
XIII. De probroso .\rii inlerilu. XXXII. De perseculiontbus Juliani blandis et cal-
XIV. De Athanasii Episcopi principiis. lidis.
XV. De Conslanlini ' Imperatoris errore. XXXIII. De saevilia ejus erga Alhanasium.
XVI. B XXXIV. Da fuga rursum el lalebris Athanasium.
2I5"2I6'^^™°'^'"°'^*''^'''^°''"™^P"'^
Tyrum conlra Allianasium congregalo. XXXV. De sepulcro marlyris Babylae '.
XVII. De exciso brachio .\rsenii, cffilerisque XXXVI. DeTheodoro Confessoreapud Antiochiam.
dolis haereticorum in concilioreteclis.
XXXVII. De Judaeorum conatibus, qui a Juliano
XVIII. De fuga et lalebris Alhanasii '.
decepli, templum In Jerosolymis ' reae-
dificanl.
XIX. Cl Conslans Imperator, pro Athanasio,
fralri Constanlioscripseril, eumque Ec- XXXVUI. Ut terraemolu iuibi. el ignl divinitus ac-
censo, Judaei ab illicilis dislurbabantur
clesise suae reddi jusseril.
inceplis.
XX. De Concilio apud Mediolanura habito, el
caeterorumque
exiliis Ensebii, Luciferi,
XXXIX De signis el virlulibus terrificis, quae in
Episcoporum catholicorum. exilium conversa sunt Judceorum.
XXI. De Ariminensi concilio.

Cod. Guarnerianus, Incipiunt Capitula lihri X. lero Ariano, et de morte Constantini. ct de Comlantio
Et primo alteroque Capitulis in unum junctis, DeA- Verba autem, per eam fratriinsinnalo prse-
filio ejus.
rii hxresi, et de Concilio. Tum.Ce Paphnucio Confes- termillit, de quibus nos pr£ecedenti proxime nota.
sore, et Spiridione Episcopo, etc. Quem ordinem iii Ad haec subsequentia duo Capitula in unum con-
ipso etiam contestu operis, ut suis locis indicabi- fe''t, adjecta ei copula.

mus, cohserenter tenet, el sectiones adeo ab aliis, '

MileBonon. Constanli: Guarner. Constantii, qui
atque impressi praeferunl verbis exorditur. Et ut di-
, et huic capiti duo subsequentianectit, legitque item
cam quod res est, alicubi rectiore uti distinctione „ male in fiae, in Ccncilio receplis, pro Conciliorelectis.
videtur ut eam fuerit aliquando auimus sequi. Sed ^ ' Atque hoc cum subsequenti capitulum jungit
:

quoniam in aliis minusrectehabere visus est, nec cod. Guarnerianus tum suie pronomen Ecclesix ,

eam probareinomnibusceconomiamlicebat: salius su3e dicitur. t-icet.

duximus, priore illa.quaeet vulgoobtinet,nihilim- Idemiterum duo subsequentia capita conjungit
i

mutata, quid ferat idenlidem diversi, suis commo- atque exinde tria a XXII. ad XXIV. Ibi elpermi-
dius locis indicare.' xtione, cum Bonosiensi ms. pro ambilioiie, priEfeit.
^ Atque heic Guarnerianus codex duo nectit, De quod et mihi probatum est magis, usutam codicum
H^^lena Conslantini matre:et de ^
Salfaloris. Sed et auctoritate, quam Rufini ipsiusmet proposito quod eo
aliud subjungit quodin nuUo aut edito, aut ms.li- loci tractat, ndem conciliante. Xec ausus tamen es-
bro invenimus capitulum, /)eCoiis(aii(nio/mpera(o- sem textum immutare, nisi intellexissem, Caccia-
'• : el de Antonio heremita, quod et suo loco circa riumtotohocce capitumElenchocodicesVaticanos.
"dium Cap. VIII ab his verbis inchoat, Interea quos jactat. numquam consuluisse neque enim :

istanliuus pielale fretus, etc. opi.ime siquidalias. verbo tenus variantis lectionis alicuius menimit.
Subjungit idem ms. palris sbrogalo, qase ut ne Hsec quoque tria capita XXVI. et seqq. inunum
i-

?ensu dareant verba, reQgendavidentnrin patrisu- Guarnerianus cod. conjuugii. Item XXX. cum sub-
'rogaios. id est. puerulos Edesium el Frumentium sequente. et XXXII. cumduobusaUisdeAthanasio'
pilri Meropio subrogalos. SedputaremalimadCap quem Episcopi titulo codex Bononiensis primo loco,
XI pertinere, deque Ariano Presbytero dici, quem Guarneriamus altero compellat.
Constanlia.Augustofratri subrogavit.Prcetereo quod '
Confert in unum cod. Guarner. de more. et co-
ibi subsequitur mendum manifestum, Hebrseorum pula adjecta, istud capitulum cum subsequente,
j
pro Iberorum pessime Cod. Bononiensis liberorum.
: quod in Bononiensi tamen codice desideratur.
t ' Plus item habet cod. Guarnerianus, el Presby- T'terque ms. liber, aggressi sunt reparare, pro
'

l
 LIBER PRIMVS,
^ libus adesse jubel, ac de ejus propositionibus, et
CAPUT PKIMUM. quseslionibus judicari.

De Arii hxrfsi.
CAPUT II.

217-218 Cum apud Alexandriam post Achil-

l.im, qui Pelro Marl.vri successerat, Alexandersa-- Df Concilio apud Nicxam congregato.
rerdolium suscepisset, quia pax nostris et quies a
pcrsecutionibus eral. alque Ecclosiarum gloria Con- .Sed ct in eoGoncilio admirabile factum Principis
fessorummeritisgaudebat: prosperitas rerum noslra- uon puto reticendum. Etenim cum exomnibus pens
rura domestica contenlione lurbatur. Etenim pres- locis Episcopi convenissent, el (ut fieri solel)diver-

byler quidam apnd Alexandriam, Arius nomino, sis ex caussis inler se qusedam jurgia delulissent,
vir specie et forma magis, quam virtute religiosus. interpellabalur frequenter a singulis : offercbanlur
sed gloriffi laudisque el novitatis improbe cupidus, libelli, culpae proferebantur,et magis ad haec, quaui a<l

prava qusedam de fide Christi proferre.elquse.inie,-» id,proquo veulumfuerat,animosdabanl.Alilloviden8 ]

in quffislionem nunquam ' venerant, ccepit: absci- quodperhujusmodi[/l/. hujuscemodi] jurgiacaussa j

dere ac separ.ire ab illa fflterna elineffabili Dei Pa- summi 219 negotii frustrarctur, diem cerlam [.4/.
Iris substanlia, vel ualura Filium conabatur. guee D certum' slaluit, qua unusquisque Episcoporumsiquid ]

res plurimos iu Ecclesia conturljahat. Sed cum querimonisehabere videretur, deferrel. Et cum > re-
Alexander Episcopus natura leuis el quietus, assi- sedisset, suscepit a singulis libellos quos simul om- :
J

duis commonitionibus Arium cuperot a pravo incepto nes insinu suo continens,necineisquid continere-
el asserlionibus impiis revocare, nec tamen res ex tur aperiens, ait ad Episcopos: Deus vosconslituit
.sententia procederel \ quod plerosquejameouiagio sacerdotes, et potestalem vobis dedit de nobis \Al.
pestiferse assertionis infecerat, non solum apud de vobisj quoque judicandi, cl ideo nos a vobis rc
.Uexandriam, verum et per alias urbes proYiuciiisqin' cle judioamur. Vos auiemnon poteslisabhominibus

dispersa perniciosum fore credens, si dissimula-

: judicari. Propler quod Deisoliusinter voseispeciate
ret a talibus, plurimis consacerdotibus suis rem judicium, et vestrajurgia qusecumque sunl, ad illud

iudical. Qusestio latius innotescit. Sermo usque ad diviuum reserventurexamen.Vosetenim nobis & Deo
aures religiosi principis, quippe qui ' omni studio ei datieslis dii, et conveniens non esl ulhomojudicet
diligentia curaret.quse nostra sunt, pervenil. Tuni deos, scd ille solus de quo scriptum est: Deusslelit
illeex sacerdotum sententia apud urbem Nicseam in sijniigoga denrum, in mecliu autem deos discertiil
''

Episcopale Concilium convocat (/4nnocccxxv), ibi- _ [Psal. 81. 1.'. Et ideo his omissis, illaqusead ndcm
que Arium trecentis decem et octo Episcopis residen- Dei pertinent, absque ulla animorum' contentio

uno verbo resdificani. Sed el subsequenlia duo ca- '

Codex Guarnerian. venerunt ex quo, el Bouo
:

pitain unum cum hoc nectitcod. Guarnerian qui , niensi, utemque uuo Vatic. atque edilis nounuUis
et delurbabantur ferme rectius i>ro dislurbabanlur mox resliluimus adscidere, proquoBarr8eus,aliique,
legit. In fiue addit, fxpliciunt Cainlula. eliam ms. libri abcidere.
'
AdnolutumCacciario, Alexandrumjuxta Baronii 'Idem Guarnerian. ms. procederet, et quod, etc.
calcuium fuisse ad sedem Alexandriuam evectum lum dispersas.
anno circitcr ,'il 1. Multo aulem reclius iuil» ratiom-s '
Restituimus a talibus, plurimis, elc. auctorilatc
ex ^eternm monimeutis persuadent, serius, et ul codicum noslroriim omnium (e quibusGuarnerian,
minimum, ad anuum 313. ejus csse oi-dinalioneui in lalibus) tum eorum quos et Barraeus olim el Rhe-
dilTerendam. Vide Socratem lib. 1. cap. S. natus consuluerc.deuique el Valicanorumplurium,
*
Oliose idem de Ario, quse sexoenlis libris pro- quos Cacciarius laudat, et quibus lamen Lnvilis lcc-
dita sunt, replicat coutra quse lucem Auctoristex-
: tionem minus probam.eia/iisp/nrimis.ipseretinuil.
tui adferrent, nescit. Nempe quod ait Noster, Arium, Bononiensis ms. cum omni s/iidio mox Guar-
virum spccie el forma miif/is, virlulc religiosuin
ijuam
'

neriau. scnieniia Sacenloium. Clarior sensus est

c.c
:

i
etc. geminum est illis E^iphanii, Puil proceriore sla- loci, quam ut pluribus exponi indigeat, ne convo-
tura, demisso vullu, liAaiiue corfiuris confiyuralionc catum auctoritate luiperaloris .SJinodum dlcere vi-
subdoli serpenlis inslar, adfraudein el fallacium com- deatur, sed ulique favore, auxilio, et consensu. Eum
posila, ilaut, callido illo externoquc liabilu facile sim- D iu rem notatu dlgna quoque eslalia codicisGuar
plicioribus animis obrepercl. A'am heniiphoriuni el co- neriani lectio, Epis^opis prxsidenlibue, pro residentir
tobium indulus, in coUoquiisacsalulalionibusblandi s hus.
erat in primisatqueomniumanimosadulationum ille- ' ct cum redissel. suscipit a «/»•
Codex Bononions.
cebris devinclns tenebal. Antiquissimum quoqueFrap- f/t(/is, tum junclo (iuarneriano aliisque mss. ei
clc.
mentum Historise de Schismate Melcliano, edilum vulgalis plerisquc omnibus aperiens, quod non satii
ante annos ferme septem ex Veroneusis Ecclosia> caussse fuit Cacciariu ex duobus dumtaxal codd.
ms. Tom. III. Obscrvationum Litterar. .,4ciiis '/iti- ut in aspiciens mulurel.
dam habiium portans pietaiis, el Dorlnrisdesideriiim Mss. nostri, el Valicaui
'•
quidam eongregalione
habens. Hoc est quod ail Nostcr, serf g/orix (..iik/is- tum Bononiens. Dcus discciui/ et hisadmissis.
(jue et novitalis improbe cupidus. Pru novilalis iu co- Cacciarius (fissfrisioiic, reclamautibus Ubris edl
•

diceOuarneriano nobiliiaiis letiiliir, quod ex ferme tisomnibus, et mss. tum nostris, tum quibususui
magis probarim tametsi callijfraphus ibi f.vsulmo-
: ipsecst Vaticanis,duobuslantum,ulnotalcxcepti
tarit,ut scilicet expungendas significarel literulas Pro rfis/iiiyui/c.Barrajus atquealii ex edil ''iscinfli/c;!
iDtermcdias/>rt iK./ii^i/is.idesl.iini.iMdsresllliinndum. diio Valic mss. di.icciniir.
 i69 HISTORIA ECCLESIASTIGA. LIBER PRIMUS. 47{)

distinguite.Quumhsec dixisset,omnessimuIqueri- j^ simplicitas.

' Perstitit tamen senior, ethincmovii
moniarum libellos jussit exuri, ne innotesceretulii sermonis exordium. In nomine, inquil, Jesu Christi,
hominum sacerdotum. \'erum quum per
siniulatio jjhilosophe, audi qusB vera sunt. Deus unus estqui
dies multos in EpiscoporumConcilio de fldequipsiio fecil cEelum et terram, quique homini,quemdeterr5B

verleretur, et nonnulli diversa senlirent, ac vehe- limo formaverat (Gen. 1.), spiritum dedit: universa
menler coeptis Arii faverent,plures tamen erant qui . quae videntur, et quee non videntur, virtute Verbi
irapium[A/s.imperium]exsecrarenlurincepium.Cuni- sui creavit, et Spiritus sui sanctificatione flrmavit.
que eodem Concilio esset Confessorum magnus
in IIoc Verbum acsapientia, quemnosFiliumdicimus,
numerus sacerdotum, omnes Arii novitatibus ailver- humanos miseratus errores, ex Virginenascitur,et
sabantur. Favebant • vero ei viri in qusestionibus per passiouem mortis a perpetua nos morte libera-
callidi, et ob id simplicilati fldei adversi. vit,ac resurrectione sua aeternam nobis contulitvi-
tam.Quem 221 et exspectamus judicemomnium,
CAPUT III. quee gerimus esse venturum credis hoc [Al. hsec]
:

itaesse, phiIosophe?AtilIe velut sinunquamuUura

De convefsione PhUosophi Dialectici.
sermonem contradicendi didicisset, ilaohstupefacius
virtute dictorum, mutus ad omnia, hoc solum poiuii
Quantam vero virtutem habeat fidei simpUcitas,
'Hiam ex hisquseinibi gesta referuntur, agnoscimus. B respondere, ita sibi videri, nec aliud verum esse,
quam° dixerat.Tum senior:Si haec, inquit, ila esse
Elenim cum pro studio religiosiImperatoris,e.Kom-
credis, surge et sequere me ad Dominum ', et hu-
ui terra s icerdotes Dei coissent 220 opinionecom-
jus fidei signaculumsuscipe. Et philosophusconver-
moti philosophi quoque et dialeclici valde nobiles,
sus ad discipulos suos, vel ad eos, qui audiendigra-
et opinatissimiconvenerunt.Inquibus quidam insi-
tia convenerant: Audite, inquit, o eruditi viri.donec
jjnis in arte Dialect ca, per dies singulos '', conQi-
cfus summicertaminiscumEpiscopis nostris, viris,
verbis mecum gestaresest, verba verbisopposui,ei
quse dicebantur, dicendi arte subverti ubi vero pro
adfeque in Dialectica non improbabiliter eruditis,
:

verbis virlus processitex oredicentis.nonpotueruni

inovebai el fiebat ingens spectaculum, convenien-
:

libus adaudiendum doctis el litteratis viris. Nec resistere verba virtuti, nec homo adversari potuii.
Deo. El ideosi quis vestrum potuit inhisqusedicta
tHmeu uUo generephilosophus concludiaquoquam
sunt sentire quse sensi, credat Christo, et sequatur
liLiterat, aut constringi.Tanlaetenim '
dicendiarle
objectisqu£estionibusoccurrebat,utubimaximepu-
hunc senem, iu quo loquutus est Deus. Ita philo-
sophus Christianus effectus, tandem se gratulatus
taretur adstrictus, velutanguislubricuselaberetur.
est victum.
Sed ut ostenderet Deus, quia non in sermone re-
gnum Dei sed in virtute consistit, quidam ex Gon- C
fessoribus simplicissimse naturse vir, et mhil aliud CAPUT IV.
sciens nisi Jesum Christum, ethunccrucitisuminier
De Paphnulio Confessore.
cieleros auditores Episcopos [^l/s. episcopus] aderat.
ijui cum vidissetphQosophuminsuUantemnostris, Fuitprjeterea iu illo Concilio et Paphnutius, homo
et caUida se disputationis arte jactantem,poscitab Dei ',Episcopus ex jEgypti partibus, Confessor ex
omnibus locum : veUe se paucis cum philosopho iUis quos Maximianus dexteris ocuUs effossis, el
'^

^ermocinari. Tum vero nostri, qui simplicitatem sinistro poplile succiso, per metalla damnaverat. Sed
viri et imperitiam in f/K. de]sermoneduntaxatuos- in hoc tanta virtutum inerat gratia, ut signa per
sent, pavere, et velut pudorem quemdam pati, ne eum non minus,quam dudum perApostoIos fierent.
forte apud callidos homines risui efficeretur sancta Nam et disemones verbo tantum \Ms. tantummodo]

Confer Socratem Eccl. Hist. lib. I. cap. ti. ubi " Antea erat alio sensu, nec satis congruo, quam

ct fautorum Arii nomiua ex Alexandri Synodica quod dixerai, scUicet senior. Nos tamen codicum no-
Kpistola recitat, el Rufini interpretem in plerisque strorum omnium ope atque auctoritate, quod rela-
atrit. tivum expunximus, et veriorem exphilosophi per-
'
Codex uterque uoster conflictum mox Guarne- :
£) soua sensuni restituimus. Mox pro credis ms.uter-
rian.«i/tie pro adieque. Ilic autem allerum caput ab que Bononiensis.etGuarnerian. itemqueduoVatic.
hac incipit periocha, verbis,/rt quibus quidani insi- cm/i(7is((.
;/'Hs, etc. Memoranluret Socrati cap. 8./.aVxoi uoW.oi '
Addit Guarnerian. codex, de
scioli glossatoris
o;a).cxTixv); i'(iit£ipoi. qui ab Arii partibus stabant, el manu, ovile. Dominicum
vocari templum, non esl
'[uos laicus quidam ex Coufesssorum numero. recto qui iguoret. Mox quoque haud recteBononiens. Ac-
ac simplici prcBditus sensu, confulavit. Sed et Ge- cedile pro Audile, et duo Vatic. omnes eruditi pro o
Idsius Cyzicenus,quiex hisRufini Ubris nonpaucain eruditi.
suos de Actis NicEense Synodi transtulit.nancipsam Socrates in Thebaide superiori Episcopum egis-
s

narrat exaggeratque lib. II. cap 13. decongressione se cum

dicit inter illos tamen, qui Nicseno concilio
:

pliilosophi cum Christiano Confessore historiam. interfueruut, non memoratur.

Minus recte Cacci.irius dicendo, editis et mss. ''
Duo mss. (^niarnerian. et Bononiens. Maximinus
quoque libris reclamantibus. Quod sequitur paulo Socrates Imperaloris nomen tacet et heec tamen, :

post clabcreiw^ nostri mss. restituunt, alii enimple- ut et subsequentia de Spiridione, et pleraque alia
cique omnes cum editis laberetur. deinceps, ex Ruflni Presbyteri libro Latina Ungua
^ Ita et Barrseus, et quibus nos ulimur antiqui COnscriptO, <rjvTayp.aTC 'Po-jctvou itvo; TtpeT^-jTipo-j .

libri Cacciarius Pr.vstiiii, minus recte ul et paulo : 'PiDjiaVxr, ).iXt\ !s-jyyty^jn\i.ii.iiui accepisse, palam profl
,

post spiritum dedil universa, elc. Optime cod. Guar- tetur.

nerianns, el universa, etc.
 I HUKINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI i'i
fugabat.elsegrosfX/.aegrotos] solaoralionecurabat: ^nunc ore omnium celebrantur. Tales igitur in illis
sed et csecis vlsum dlcltur reddldisse, et paralyticos adhuc lemporibuspermuUi viri in EcclesiisDomini
ad stabllilatem corporis [Al corporuml revocasse. rofulgebanl, ex quibus plurimi in illo Concilio fue-
Quem Constanlinus in tanta veneratione, et affectu runt. Sed et Athamsiuseodem tempore Alesandri •
habuil, utsaepluseumintrapalaiium evocatumcom- diacouus Alexandrini Episcopi.aderatconsiliissenem
plecleretur, et illum oculum, qui in confessione fidei quamplurimisjuvans. Inlereaperdiessingulosagiia-
fueral evulsus, avidioribus oculis demulceret. balur convenlus, noc faoile aul temere de re tanta
staluere audebanl. Evocabatur frequenter Arius in
CAPUT V. Concilium,elassiduotractalu'asserlionescju9dis<-u-
tiebantur, et quid adversum haec teneri deberet, aut
De Spiridione Episeopo, el mirabilibus ejus
statul. summa cum libralione quaerebatur. Verum
Exeorum uumero, postdiulinummullumquelractatumplacetomnll.us,
222 el si quid adhuc emi-
ao velui uno cunclorum ore cl corde decernilur
nenlius, fuisse dicilur etiam Spiridion Cyprius Epi-
scribi debere, idesl, ejusdem cum Patre
ojioo-JTiov
.scopus, vir unus ex ordiue prophetarum, quanlum
substauliaeFiliumconfilerl, idque firmissima omnium
etlam nos eorum, qul eum vidcranl narralione
•

comperimus. IIIc pastorovium etiamin Episcopatu

senlentia pronunllatur. Decem et septem soli tunc
fuisse dlcuntur, quibus Arii fldes magis placerel,
positus permansil. Qnadam vero noctecumadcau-
'' exlrinsecus creatum Dei Filium ex nuUis'subslan-
lasfures venissent, et manus improbas, quo adiium
libus, el non ex ipsaPalris deilateprogenitum con-
i^ducendisovlbusfacerent,extendissent,invisibilibus
Drmantes. Defertur ad Conslanlinum sacerdotalis
Muibusdam vinculls reslricti, usque ad lucem velul
iradili tortoribus permanserunl. Cum tanquam a Deo prolatam vc-
Concilii sentenlia. Ille
vero oves
neratur. Cui quis lenlasset obnili, velut contra
si
ducturusad pascua malulinus se ageret senior. videi
divina slatula venientera, in exilium se protestatus
luvenes absque humanis vinculis in caulis pendcri- ^"

districtos. Cumque causam uoxae comperisset, ab-

aclurum. Sex igllur soli cum Ario se paliuntur ex-

solvitsermone, quos raeritis vinxerat: etne eis ina-

pelli : veroundecim, consllio inter se habiiu,
reliqui
adquiescunt ad subscribendum nianu sola, non menie.
nisnoclurna cederet occupatio: Tollite, inquli, o ju-
Ciijus simulitionis auctor prajcipucexlitit Nicome-
vencs. imum vobis arletem, ne sine caussa venisse
(iiae Eplscopus '
Eusebius. Inlcrim quoquo modoaliis
videamiiii, quem melius prece, quam furto quaesisse
vtritale, aliis simulatione (sicut post exitus docuit
«-onvenerat. Tradunt de hoc etiam illud factum mira-
subscribentibus, et de slngulis quibusque Ecclesias-
bile : filiam habult Irenem noinlne, quse ei cum bene
uiinislrasset virgo defuncla esl. Post ejus
ticis observatlonibuscerla slatutaflgentibus, Con-
obilum
^'''"'" diremptumest. Exemplum autem expositio-
venitquidamdlcens, seei qnoddamdeposilumcom- C
uis lldei eorum, qul conveuerant, infra scriplum
mendasse. Rem gestam ignoraverat pater. Perqui-
est.
situm in tola domo, nusquam quod poscebalurinven-
tum est. Persislebat tamen ille, qui commendave-
'
CAPUT VI.
rat, et Ilelu ac lacrymis perurgcbat
suiEquo-
quelllaturumseesseexlliuin,nisicommendatarci-i-
: vilse
' Excinjilum fidei !\'icxnx (Ann. 32i.).
i
perel, leslabatur. Permotus lacrvmis ejnssenex, a.i
224 Credimus In unum Deuin. Palrem Omnipo-
sepulcrum filiae propcrat, alque eam ex •
uomine lentem, omnium visibilium et invisibilium faciorem.
damital. Tum iUade sepulcro: Quid vis, alt, i.ater:' El in unum Dominiim noslrum Jesum Christum. '

Commendatum, inquit, iUius ubi posuisli ? At Hla lillum Dei, de Patre natura Unigenilum, idest, do
locum deslguans, illic. ait. invenies defossum. Re- subslantia Palris, Deum ex Deo, lumen ex lumine.
gressus ad doraum, rem sicut lilia de sepulcro rc- Deum vcrum ex Deo vero, natum, non factum.
sponderal, roperlamlradiditreposceuti.Sed ei lauU» (iliooOffcov Patri, hoc est, ejusdein cum Palre substan
alia ejus feruulur 223 (?esla mirabilia, qu» etiam tisB : per quem omnia facta sunl, quse in ' cselo el

In duobus item Vatic. mss. apud Cacciar., nosirv

[j lichniur tum libcraiione, qiiemadmodum et Barrwus
:
riDii pro noa eorum. prseferebal pro/i'.nirioiic. Nondisplicorot deliberalio-
' Tacet
Guaruer. ins. in voculaiu. "c, quae et plurlum codicum lootlo est
impressam :

' Vitiose el conlra

codlcum omnium Odem Caccia- tamen Guarnerianus ciiinprimis probat
rius commodavcral ' Cod. Guaruer. tnh.<:ianiiis sunt et qui subsislen-i -.

lihu.s pracferaiil. Paulo post pro fn.-crdnialis

' Alque helc nuarnp.rhn. oum
aliquol Vallc. -•..•
in Bouo-j
Iiiensl ms. EpiKcnpali.'!, ac doiiKie roii(ra dirinam Scrt-|
voculam larct alli item Vatic. prr nnmm legiint.
:
lituraiii. pro conlra divina slaluta legitur.
• Non odlti soliim,snd
tt mss.quidamlibrl. c qui-
luis Bi>n<iiiicnsis esl, .^1/rr'iiir/ri.r habcnt i)ro<4/ca-<iii-
' Tacet Eusehii
nomen Bonoiiiensls liber. Paulol
(Iiioqiie post,.iunclo Guarneriano. s(,i/i//a /iii9cii/i/ii/«j
f/i-i, qiicin:idiiiodiim ex
Valicanis Cacclarius rescri- pro /iflcii/i/.Ks sed ol ijefla habel illc pro rerla.;
psit. Guarnorlan. autem balioi A le.nmrli-inorum ]

Diaco- 'Guarnerian. opij/rnphen Cacciarius capilis no- :

iiiw Ale.cawlri Episrnpi tuni voro pro .1/e.raiu/riiio-
;
taUoiieiii pr.ttermitlii.
iiim inallin vulgalum /l/(Mviii(/ri'.rrcslitul. j
Scd iiii,,iit' Aiqiio helc Chrisium Ideiii nis. tacet. Cncciarit
'

rectiusest, qiol Ibl soquitur riuiunphirimum,

pro inlsereor in re nihlli, sive de sequenti lectlone, Itoe
(/uam;i/i/iinm. Viliosam Cacclarii, allorumve j
inter- r.''! pro i</ est, ad Valicanorum codicura omnium n-
punctlonem non ninror. Mox |.r(i,j</i/,i/.„(i/i-,liio Vnilc dem provocanlis.
agebalur.
' Guarnerian. ijuir in cseh rl {„ territ : alll 71/« i"
In Hononlensi minori niiinero asseriin rjus (liscu- cjelis, el fiuie in lcrra, ito.
173 inSTORI.V ECCLESIASTICA. LIBER PBIMUS. i74

qu?e in tcrris. Qui propleruos et propler nostram j^ auctorilas, cl prjccipue Melropolitani cum cseieris

salulem descendit, cl incarnatus est homo faclus, llrmior habcatur.

passus est, ot rcsurrexil torlia die, el ascendil iii

VIII. Et ut Episcopo Jcrosolymorum antiquitus
caelos inde venturus judicare vivos etmortuos. Et
: Iradila honorisproerogativaservetur.manentenihi-
in Spirilum Sanclum. Eos autem, iiui dicunt, erat lominus et Melropolilani ipsius provinciae digniiaiB.

aliquando, quando non erat, etantequam nascoretur

apudnos Novatiani sunt)
IX. El ut Catharos (([ui
non erat, el quia ex niillis substantibus factusesi,
sifortepoenilentesad Ecclesiam convcrtanlurconfos-
aul ex alia subsislentia, vel substaulia, dicunt esse
sos Ecclesiaslica dogmala, clcricos inordinequidcm
TplnTo-/, aut convertibilem, vcl mutabilem Filium
suo suscipi debere : sed '
in ordinatione data. Sane
Dei, anathemalizat cathohca et Apostolica Ec-
siEpiscopus ipsorum veniatad Episcopumnostrum
clesia.
debere eumiu Presbyterorum loco sedere. Episcopi
Canones Nicaeui. vero nomen mancreapud illum solum, qui catliolicam
semper lenuit fldem, nisi sua voluntate ipse eum
I. Statuunt praeterea observandum esse in Eccle-
lali nomine honorare voluerit vel si placuerit, ut :

siis, Ne quis es his qui semelipsosimpalientialibi-

quserat ei Episcopi « locum vacantem, hoc sit in
dinis excideruut, veniret ad clerum Bjipsius potestate.
II. Et ue quis nuper assumtus es vitavelconver-
X. Et ue iu una civitate duo sint Episcopi.
.salione Geutili, accepto baptismo, autequam cau-
tius examinetur, clericus flat.
XI. Et si qui forte indiscrele ad 226 Sacerdo-
tium provecti, postmodum vel ipsi aliquiddeseori-
III. Et ne quis Episcoporum cseterorumque cleri- minosum coufessi sunt, vel abaliis^^revicli^utabji-
corum,cum extraneis mulieribus habilet, prseler- cianlur :si qui ex his qui lapsi sunt, et per
sed el
quam cum malre, vel sorore, vel 6511, vel si qua; ignorantiam forle ordinati, recognili fuerint, ul
sunt hujusmodi necessitudinum personBe. abjiciantur.
IV. Et =
ul Episcopus (sifieri potesl) a tolius pro- XII. Et siquiabsque tormentisiupersecutionibus
viucije Episcopis ordinetur. Si hoc difficileest, cerii- lapsi sunl, elex corde agunt poenitentiam, quinque
non mluus, quam a trihus : ita tamen, ut Metropo- aunos inler Calechumenos faciant,et duobusannis
litani Episcopi maxime, vel 225 prsesentia, vcl posl hoc fidelibus tanlum in oralionejungantur et ;

auctoritas habeatur. Absque quo ordinationem ir- ita postmodum suscipiantur.

ritam esse voUicrunl. XIII. Qui vero propter confessionem mililiam ab-
V. Et ne, quem aMus Episcopus de Ecclesia expu- jecerant, el rursum ad hanc abierunt, hos trede-

lerit, sive clericum, sive laicum, suscipiat alius. Sane Q cim annis poenitentiam gerere' et postea suscipi, si
ne hoc autiracundia aliqua, autcontentione(utfieri tamen ex corde poenitentiam gerant. Esse tamen in
solet) injuste factum reniediumnonhaberet,decer- potestate Episcopi moderandi facultatem, si eorum
nunt per singulos annos in singulis quibusque pro- fructuosam et allentam poenitentiam viderit.

vlnciis secundoab omnibusEpiscopisprovincialihus XIV. De his vero qui vitaexcedunt poenitentibus

concilia agi debere, etdehujuscemodi negoliis'' ju- decernunt, vacuum nuUum debere dimilli. Si quis
dicari, ut si forte ab uno inique ahquid gestum est saue accepta communione supervixerit, debereeum
a caeteris emendelur. Si recle, ut ab omnibus con- tempora statula complere, vel certe proulmoderari
firmelur. Episcopus voluerit.
VI. Et ul apud Alexandriam, el° in urbe Homa. XV. De Catechumenis qui prolapsi sunt, slatue-
vetusta consuetudo servetur, ut vel ille ^Egypti, vel runl tribus annis eos a Catechumeuorum oratione
hic suburbicariarum Ecclesiarum sollicitudiuem separalos, postea recipi debere.
geral. XVI. Et ne de civitale inreriori ad majorem Ec-
'

VII. Et ut si forte in ordinando Episcopo, duo vet clesiam transire quis ambiat sive Episcopus, sive
tres pro aliqua contentione dissentiant,reliquoruin eliamalius clericus.
1)

' Adnolalum Barraeoad librioram, al. extanlihuf:: paulo post legit in Presbjilerii loco pro in Presbylero-
Vaticani codd. dicuntur subsistentibus prseferre. rurn loco, elc.
Plus habet, ueque id incongrue, cod. Guarne-
"^ f Quidam mss. Episcopo, tum Guarnerian. in ipsitis
rian. anatheinali:-al CathoUea Ecclesia, el Apustolica voluntate pro potcstate.
fides. Ita ut noslri mss. et vulgati hbri omues habent.
' Idem El nt neijuis Episcoporutn, elc. cum vetu- Cacciarius ex Vaticanis maluit, recogniti, nonusque
sliore aho Vatic. Reg. ms. pro Tum Uix Grseco vei- adeo recte, ut loci contextus indicat. Pro eoautem,
bo, Laline AnUta idem Guarnerian. aUique duo re- quod infra est recogniti, optime Guarnerian. et Bo-
centiores Valicani habeut. noniensis duobus verbis re cognita habent, tacito
' Cod. Guarnerian. judicare mox Bunonieusis ab
: quod heic subsequitur fuerini verbo. ad hunc mo-
atiis pro a ca-teris. (lam. re cognita, ut abjiciantur. Credibile est, ila et
' Idem, vel in urh...... consuetudo seit)etur, qua ccl iu Vaticano aliquo haberi, sed Cacciarius silel.
ille, tum junclo et Bonouiensisu6u;'6tca)n(niprosu6- Notatum et Barraeo ad libri oram at. triginla,
I

ur6icariarum.De Canonis verborumque horum sen- pro tredecim legi tum quidam e Vaticanis mss.
:

'su, non est hic dispulandi locus solidis libris,(|us : agere habent pro (lercre.
ibene eruditi uoruut, Iractataest quaestio. In Bononiensi ms. totus hic Ganon XVI. desi-
•

Ex Bononiens. ms.
'
m
voculam sutTecimus. Idem deralur.

!.,
475 RUFINI AQCILEIENSIS PRESBYTERI m
XVII. Et ne quis clericus qui derelicla Ecclesia^ alllxumpependerat, abincolisperquiril. Qui idcirco
sua, nulla exislente caussa probabili, vagatur ei ober- ad inveniendumdiCDciliserat, quod ab anliquis per-
ral per alias Ecclesias, suscipiatur in communio- secutoribus simulacrum iu eo Veneris fuerat de-
nem. lixum [/1(. adflxum],utsi quis Christianorum in loco
XVIII. Et ul nemo eum qui ad alium perlinet, sub- illo 228 Gliristum adoiare voluissel, Venerem vi-
ripiens, in suaEccIesiaordinetclericumabsquecon- dcretur adorare. Et ob lioc infreqaens et pene obli-

sensu iUius ad quem pertinet. vioni dalus fuerat locus. Sed cum ( ut supra dixi-
XIX. Et ne quis clericus aut usuras accipiat, aut mus) religiosafcemina properasset ad locum ccElesU
frumenti vel vini ampliationem, quod solet in novo • sibi iudicio designatum, cuucta ex eo prophana et pollu-

datum, velsexciiplum, veleliamduplum 227 '^'''" la deturbans, in allum piirgatis ruderibus, tres confuso

pi : quod si faciat, tanquam turpis lucri rcum abji- ordinereperit [Al. comperilj cruces. Sed obturbabat
ciendum. rcperli muneris laetiliam uniuscujusque crucisindis-
XX. Et ne DiaconiPresbj'teris prseferaniur, ueve cretaproprietas.Aderatquidemetiiiulusille,quiGra;-
sedeant in consessu Presbyterorum, aut illis prse- cis, et Latiois atque Ilebraicis lilleris a Pilato fueral
sentibus, Eucharistiam dividant, sed illisagenlibus conscriplus sed nec ipse satis e videnter dominici pro-
:

solum ministrent. Si vero Presbvler nuUus sit in B dcbat signa palibuli. ' Hiuc jam humanse ambigui-
praesenti, nunc demum etiam ipsis licere dividere : lalisincertum,divinum flagitattestimonium. Accidii
aliter vero agentes, abjici jubent. ineadem urbe primari.im quaudam loci ilUus foemi-
XXI. Et ' ut PauUanistse, qui sunt Pholiniani, re- nam gravi aegriludine coiifectam, seminecem jacere.
baptizenlur. Macariusperidem tempusEccIesiaeilliusEpiscopus
XXII. Sed el Diacoaissas, quoniam quidem manus erat.Isubicunctantem reginam alqueomnespariier
impositionemnonaccipiunt, etiamipsasinterlaicos qui aderant, videt Adferle (inquit) huc totas, quse
:

esse debere '. repertae sunl cruces, el quae sit quae portaverit Do-
Igitur cum de his, prout divinarum legum reve- minum [Al. Deum], nunc nobis adaperiet Deus. Et
rentia poposceral, decrevissent, scd et deobserva- ingressuscumreginapariteret populisad eam, quae
lioue Paschaj autiquum cauonem, per quem uuUa de decumbebat, deUxis genibus hujuscemodi ad Deum
reliquo varietas oriretur, Ecclesiis Iradidissent, om- precem profudit.
nibus rile dispositis, Ecclesiarum pax et lides in
Orientis aique Occidentis partibus una atque eadem CAPUT VIII.
servabatur.
De Cruce Salvaloris in Jerosolymis ab llelena reperta.

CAPUT VII. I

'
Tu, Domiue, qui per unigenitum Filiiim tuum sa-

De lielena Comlantini malre.

lutem generihuuianoperpassionem crucisconferre
dignatus es, et nunc in novissimis lemporibus adspi-
Per idem tempus Helena Constantini maler, foe- rasti in corde aucillfc tuae perquirere lignum bsaiuni,
mina incomparabilis[jVs. incomparabilij flde et re- iu quo salus 229 noslra pependit, ostende evideu-
hgioneanimi, ac magnificentia singuliri, cujus'' jure ler ex his Iribus, qua- crux fuerit ad dominicainJ
Constantinus elesselflliusetcrederetur, divinisad- glori;im, vel qua; extiterit ad servile supplicium, ulj
monita visionibus, Jerosolymam petit ", atque ibi ha3c mulier, quffi semiviva decuiubit, statim uteaml
locum iu quo sacrosanctum corpus Christi palibulo lignum salutare contigeril, a mortis januis revoce-j

PlacetinagisGuarneriani cod. lectioin novodalu. lcs supposuit) profligatam jamdudum offlcinam con-

Pro scxciipdmi, quod subsequitur, Bononiens. habet fugere. Laudasset ipsum Julium Epist. I. ad Euse-
sesqicilium.dnoXa^ic.seplHm^nmiiameiHlscsquiplum. bianos num. '2-2. eoque magis Socratem Lib. 11,1
Cod. (iuaruerianus, l'anlini.tlse, i/ui suy\l Foli-
^"
cap. 17. et Sozoraenum Lib. III. cip. 10. aul liis si-
niani. Barraeus ad oram,a/. f>/i(>'iiiiaci adnotal. Sed miles ex j^enuiuis aucloribus, tainetsi parum, aut|
miruni id magis, quod habot idera Guanierianus nihil ad Rufini proposilum faciant.
contrario sensu, non reba)jiizcniur. Negandi parllcu- Rescripsitc Valic. codicibus Cacciarius vere prol
•

lam interpolatoris manu additam, non erit. qui ... /nrf, quod etreliquorum librorumerat, elabRuflnol
dubitet. " scriptum videtur data opera. (juippe erant qui He-I
' Crambem
repetitCacciarius de Nicfenis Canuni- Icnam Constiutiui mairein non legilime nuplainf
b-.is, quipraeter rcceplosXX. a Ruflno in XXII. dis-
Constantiodiccrent. EulropiusLib.X.cap.2. Cons(iin-j
iributos, longe plures fucrinl, ul constare ail, SS. lio, inquit, moWiio, Cotis((Hi(ini(se,i'o()Scii»iorima(ri-l
1'alrum lestimoniis. qui alios mcmoranl luinimc in moiiio cji(s /i/ius, etc. Facile quia non erat illa Au-j
vulgatis XX. aul XXll. contenlos. Ut ejus non crat gusti lilia. repudialaque est ob nobiliorcs nuplias.'
Ruflni Ilisloriam recudentis hauc inire disputatio-
* peliil, Ct raox jvnpeniteral pro iiependcralA
Idem
uein, ita ueque errores, quos passim erai, notare
uoslraruin est parlium. Sed quoniain et abs Iliero- libris nostrismss.cajlerisqucoinnibusiditisconlra-l
n.vmo noslroPraefationein Judilh.suse patrocinium dircutibus. De Veneris simulacro. quod iiifra raeino-|
riilur, videsis llieronymuin Epist. LVIII. ad Pauli-
halluciuationi advocat, auctorcs sunius, ut (pia; ad
euin locum Tom. X. pag. i'i. nobis adnotata sunl iium uum. 3. el nos ibi.

legat. Nam quod prastcrea Juliuin Papam in rein '

Ex'Bononionsi ms, et vetustiore aUo Viilic. oUn
suain laudal.incujus, ait, Epistola Nicaeuorum Ca- l!L'^'inaB llinc roscripsimuspro llic Con4
Succorum
nouuni priiiiusliic esl. .\on dcbenl iirxler senlenliam fi.T Sulniliuin S<-verum rein pauloaliler eiiurrautumj
Rnmani Ein.trofii cnnrilia celebrari, lurpe est. euill iiam (|ui ad euudem plaue modum referunt, a Hullnii
bonae caussas falsarios patroiios adsciscere, scilicet ;iccepisse, non diibium esl. Poslremo versu ad «un
ad Isidori Mercatoris (quiscriplumillud urf Ori«>i(n- fl&t, pro ad Dcum.
 HISTORIA ECCLESIASTICA. I.IBER PRIMUS. 478

tur ad vilam. Et cuui ha!c dixisset, adhibuil primo \ lutilms ejus atque inslitulis,etsobrietatementis,ut
unam ex tribus,elnihiIprofecit. Adhibuilsecuudam, in solitudinevitamdegcus, usussolummodo consor-

clne sic quidcm aliquid actum est. Ut vero admo- bcstiarum, et de dseraonibus crebos agens
tio fueril

vil tertiam, repcnte adai)crtis [Al. apertis] oculis triumphos, placuerit Deo supra cuuctos mortales,
muher " consurrexit, stal)ilitatc virium recepta, utque instilutionis suce prseclara usque in liodiernum
alacrior multo, quam cum sana fuerat, tota domo monachis exempla rcliquerit, volentem me aliqua
discurrere etmagniflcare Dei [Al. Domini potentiam exponere ille Ubellus exclusit, quiab Athanasioseri-
ccEpit. Regina voti compos ef-
Sic evidcnti indicio ptus, eliam Latino sermone editus e&t. Propter
'
,

fecta, templummiriOcum quo crucem

in eo loco in quod nos, omissis his quae ab aliis jam dicta sunl.
repererat, regia ambitione construxit. Clavos quo- ea memorabimus, qu<e fiuamvis gestorum contineat
que, quibus corpus Domiuicumfueratarfixum.por- lides, abhis tamen qui longeposili sunt, obscurior

tat ad filium. Ex quibus ille frenos composuit, qui- rania subtraxit.

bus ulereturad bellum et ex [Al. lac. ex] ahis ga-
CAPUT
:

IX.
leam nihilomiuusbelli usibus aptam fertur armasse.
Ligni vero ipsius salutaris partem detulit filio,par- De caplivUale Frumentii el Edesii, el de conversionc
tem vero thecis argenteis conditam dereliquit in luco B ladorum per ipsos gesla.

quaj etiam nunc ad memoriam solicita veneratione lu ea divisione orbis terrse, quse ad prsedicandum
servatur. Reliquit etiam hoc indicium rehgiosi anim' verbum Dei sorte per Apostolos celebrata est,
Regina venerabilis Virgines quas ibi reperil Deo
^^
:
cum ahsB aliis provincise obvenissent, Thomse
sacralas, invitasse ad prandium, etlanta easdevo- 1'arthia, et Matthfeo jElhiopia, eique adhserens
tione curasse dicitur, ut indignum crederet, si famu- citerior IndiaBartholomiEO dicilursortedccreia.lu-
lorum uterentur officiis, sed ipsa manibus suis, fa- ter quam Parthiamque media, sed lougo [.-1/. longe)
mulaehabitu succiucta, cibum apponeret, poculum interior tractu, India ' ulterior jacet, mullis va-
porrigeret, aquam manibus infunderel, et Regina riisquelinguisetgentibushabitata, quamveluilongc
orbis ac mater imperii, famularumChrisli sefarau-
remotam,'" nuUus Apostolicse prsedicationis vomev
lam deputaret. Et hsec quidem Jerosolymis gesta. tamen
' Interea Constantinus pietatefretus, Sarmatas.Go-
23 I
impresserat, quse lemporibus Constantini
tali quadam es caussa semina fldei prima susce-
thos, aliasque barbaras nationes,nisi qusevelamici-
pit. Metrodorus quidam philosophus, insplciendo-
tiis, vel deditione sui,pacem230 praevenerant, in rum locorum, et orbis perscrutandi gratia, ulterio-
solo proprioarmisedomuit.^^Etquantomagissereli- rem Indiam penetrasse. Cujus esemplo
dicilur
giosus ac humilius Deo subjecerat, tautoampliu C etiam invitatus Meropius quidam Tyrius philoso-
'

Deus uuiversa subdebat. Ad Antonium quoque pri- phus simili ex caussa adire Indiam voluit, habeus
mum eremi habitatorem, velutadunumexprophe- secum duospuerulos, quos Uberalibus lilteris utpoie
tis lilteras, suppliciter mittit, ut •
pro se ac Uberis propinquos instituebat. Quorum unus qui erat ju-
Domino suphcaret. Ita non solum meritis suis, ac nior Edesius, alter Frumentius vocabatur. Igilur
religione matris, sed et intercessionesanctorum pervisis, et in notitiam captis his quibus auimus pa-
commendabilem se Deo fieri gestiebat. Sane quo- scebatur, cum philosophus redire csepisset, aquffi
niam tanti virl Antomi fecimus mentionem, de vir- vel cseterorum necessariorum caussa ad portum

' PIus habet, et ferme elegantius, Guarnerian. care; hic enimcumllistoriam suam inltaliascribe-
mulier conlinuo surrexii. ret post an. Christi .iOO. ideoque cum Parthia limes
Bononiensis, adposita heic xtlti:! <rTiy|ir„ concin-
^"
fueril imperil Romani, mediaqueinterduasludias,
nius habet, Venerabiles Virgines(iuas,e.ic. MoxGuar- Media, quam
citerioremappeliatBufluus.Indiaulte-
nerian. famularum habet pro famulorum deinde : rior fuit ; quam
ulteriorem dicit, citerior appel-
ct
duo Vatic. ministrarel pro infundercl. Infraubi mater landa erat. Deiude in eo falli, quod Meirodorumln-
imperii dicitur, mahm Imperaloris rescribi. diam, quam ulteriorem appellat,seu.Ethiopiamho-
' Ab his verbis Intcrea, eic, alterum
caput, sive diernam peuetrasse scribif, Metrodorus euim non
VI, cod. Guarnerianus exorditur quee et nobis di- .Ethiopiam, seu Indiara respectu nostro citeriorem,
: i-»

stinctio perplacel. Epigrapheu quoque novam prae- sed veram Indiam, seu Indiamulteriorem [ut a viro
ponit hujusmodi : De Conslaalino Imper. et de An- qui in Imperio Romano scribebat, vocari debuit)
tonio hereniila. perlustravit. Videsis Fontaniuum iu Vila hb, I.
• Ita
cap. i num. 9. contineuter.
et nostri mss. et vulgali libri omnes. Cac-
ciarius ex Vaticauis. mnluit.Nam ^"
In Bonouiensi ms. nulHus tum male in Guar-
' Guarnerian. uti quinto ab hoc versu Bono-
-.
ner. nomen pro vomer.
niens. tacet Anionii nomeu, el pauloinferius gerens
pro dcgcns legit. Quam laudat Noster S. Antonii vi- '
Dicuntur duo Vaticani codices exemplum imita-
tam habes inler S. Athanasii Opera, receus a Mont- tus etiam prseferre.Caeterum contendit Valesiuslianc
lauconio recognitam. Notaobiler, illud de Constau- Indorum couversiouem Frumentii.opera, non Con-
liuiadeum litteris testimouium, non capite primo stantiuo, ut Rufluus tradit, sed aUquanto post, Con-
ejus Vitae, ut Cacciarius mouet, sed quiuquagesi- slantio reguante contigisse. Econtrario faUi Vale-
mo haberi. sium, Rufinum verooptime tempus rei gestseadno-
tasse, demonstrat Pagius ad an. 'd-ll. num. 15. et
fEx interpretatione sciUcet Evagrii Presbyteri,
seq. Eum videsis, ut et Socratem lib. I. cap. 19.
quam et noster oUm Hieronymus legit. Voculam
ins, quee sequitur, Bononieus. ms. lacet.
uon 13- ut falso Cacciariu; nolat, quietaliainNotis
heic peccat. Mox cod. Guarnerian pxi-i-o.^ pro pwe-
Videtur Pagio contra Geographiam Rufiuus pec- rjiios legit.

I
479 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI m
quendam uavis, qua vehebatur applicuil ^l. Appli- ^ ait : El quem alium inveniemus virum talem, in
cavit'.. Moris est inibiBarbarorum, ut siquando foe- quo sit spiritus Dei in ipso sicut in te, qui haec ila
dus sibi cum Roraanis turbatum viciute nunliaverint possit implere ? eum
Et traditoei sacerdotio, redire

f.4/,.
nunliaveruntj gentes, omnes qui apud eos cx cum Domini gralia, unde venerat jubet. Quique ,

Romanis invenli fucrint jugulenlur. Invaditur navis cum Episcopus perrexisset ad Indiam, tanta ei data
philosophi : cuncti cum ipso pariler pcrimuntur. esseaDeo virlutum graliadicitur, ut signa pcreum
Pueruli reperli sub arbore mcditantes, et lectiones Aposlolica flerent, elinflnitus numerusBarbarorum
suas parantes, Barbarorum miseratione servati, du- converleretur ad fidem. Ex quo in Indiae partibusel
cuntur ad regem. Ilorum ille alterum, id est, Ede- popuh Christianorum et Ecclesix faclse sunt, et Sa-
sium sibi pincernam fecil. Frumentio vero, quem cerdotium caepit. Quse nos iia gesla, non opinione
quasi perspicacem deprehenderat el prudentem, ra- vulgi, sed ipso Edesio T.yri presbjtero postmodum
Ex quo et in ho-
tiones suas scriniaque commisit. • faclo, qui Frumentii comes prius fuerat, referente
noremagno apud regem habili, et iu amore, .\t vero cognovimus.
moriens rex, uxorem cum parvulo Dlio reguidcreli-
quit hseredem : adolescentibus antem quid vcllent,
CAPUT X.
B
agendi dedil liberam facultatem. Quos tamen regiua Pe conversione (lenlis Iherorum per caplivam faclo.

supphciter exorat, tanquam quse nihil haberet in 233 P^r idem tempus etiam • Iberonmi gens,
toto reguo fidelius, ul secum, usquequo adolesceret quse sub axe Ponlico jacet, verbi Dei fsedera, el U-
lilius, regendi regni soUicidutinem partircntur: et dem futuri susceperal regni, Sed hujus lantiboni
praecipue Frumcntium, cujus prudenlia ad mode- prBestililcaussam mulier quaedam capti va, quae apud
randum suffieerel regnum. Nam alius fldem puram, cum fidelem ct sobriam satis ac pudi-
eos reperta,
et sobriam menlem simpliciter exhibebat. Idque cam duceretvilam, totisquediebus ac noctibus ob-
duni agerenl [^/.ageret], et regni gubernacula Fru- secrationes Dco pcrvigiles exhiberel, in .•iilniiraiione

mentius haberet iu manibus, Deo mentem ejus et

csseipsa rei novilas Barbaris caepit, etquid hoc sibi
animps insligaule 232 requirere soUicitius ccepit '
veUt, curiosius perquirebanl, Illa, ut res erat,
^ii qui iD'.er negocialores Romanos Christiani esscnt, simpliciler Christum se Deum hoc ritu colere fale-

el ipsis poteslalem maximam dare , ac monere, ul batur, Nilill ex hoc amplius Barbari praeter novita-
convenlicula per loca singula ^-
facerenl, ad quse tem nominis mirabantur. Verum (ut lieri solet) ipsa

Romano ritu orationis caussa confluereut. Sed et perse verantia c uriositatem quandam mulierculis in-
ipse multo magis eadam facere, el ita caeteros co- ferebat, si quid emolumenti ex tanta devotione ca-
hortari, favore et beneficiis invitare, praestare quic- C peretur. Moris apud eos esse dicitur, ut si parvulus
quid opportunum fuisset, loca adificiis, aliaque ne- iegrotel, circumferatur amalreper singulasdomos,
cessaria praibere, cl omnimodo gestirc, ut Chrisiia- quo sci licet si quis experti aliquid remedii noverit,
norum inibisemen exsurgerel. Sed cum rcgius puer conteratlaboranti, Cumque mulier quaedampar^-u-
adolevisset, cui, ' procurationem regni gerebant, ex- lum suum per omnes circumtulissel ex more, nec
plelis omnibuselexfldeliadilis, multum licet deti- aliquid remedii, cunctas domos luslrando, caepisset,
nentibus et roganlibus, utmanerent, regina vel fi- vcnil etiam ad captivam,ut siquidscirel.oslende-
lio, ad orbem tamen noslrum reverluntur. Et Ede- ret. IUa se humani quidem remedii nihil scire testa-

siofestinanleTjrum^parentes propiuquosquerevi- tur, Deum lamcn suum Christum quem colcbat, darc
sere, Frumcntius Alexaudriam pergil, dicens, oi despt;ralain ab iiominibus posse salutem, couflr-
aequum non esse [Al. esl] opus occultare Domini- mal.Cumque cilicio suo parvulum» superposuisset.
cum. Igitur rem omnem, ut gesta esl exponit Epi- atque ipsadesuperorationem fudisset ad Dominum.
scopo.acmonet, ulprovidealvirum aliquemdignum, sanum matri reddidit infantem, Serrao defertur, ad
quem, congregatis jam plurimis Christianis, el Ec- plures. faclique faraa maguifici usque ad aures re-
clesiis conslructis in Barl)arico solo, Episcopum giuee pcrlabilur, Quaedolorcquodam gravissimo cor-
niitlat. Tum vcro Athanasiusl^^nam is nuper sacer- D poris aUlicla, iu desperalioue maxima eral. Rogat
doliumsnsceperat)atlentiusetpropensiusFrumoniii ad secaplivamdeduci.IUaireabuuit.neprtesumere
dicta gestaque considerans. in coucilio sacerdolum amplius aliquid i]uam sexus'' sineret, viderelur.

•
Guarnerian. cnm
Iwnorc, el juncto Bononiensi juncto Reg, Vatic. suscepil pro susceperat. Bono-
aliisque, habili aunl, deniquo cum parvo fiHo rcgni niens, su.-^cipii. Confer- Socratem lib, 1, cap. 20. non
reliquil (Al, relinijuil) lisercdcm. Paulo post Bono- -2{\. ut Cacciar. notat, el .Sozomenum lib, II. cap. 7.
uiens. nimplicilcr cxoral, (luancrian. suppliciler cxo- non ti.

rahat, tum e( prxcipue Frumcnlius, cujus etc.

'•Guauerian.
vcllet tum Christum te Dominum
:

"•
Idem faccrent, alquc liomano, elc. Paulo post unus Vatir,»-/ ipsa f)erseveranl>a.
hoc, etc.
'
Idcm procuralorcm regni, etc., qui
et plus habet denique Bononiens. alferchal pro iitfrrrhal.
paulo post, dcnuo reveriunlur Bononiensls, ad vr- : ' Idem supposuissci , minus verc,
hem taufn nnslram dcyinn rererluntur.
'
liilrusit Cacciarius fivmiufc c\ unoRepio \'alic.
' Qua;pareulhesicon,;ludaulur, iinctoica allenlius lus. cwteris, quilnis usus ipse est, ut i'l nostris,
ci veiba reticet Bononiensis liber, ilemque viilpalis (imnibus libris, qiii verbutn illud
NuncGeorpia,uotiore vocabulo. VideCellarium.
• ininiine adduut, rcclainaiitibus. Mox Rononiens
• "'uanerianus ms. cum aspiratione l/tjbcromn', tum simpliciter pro similitcr legil.
 :;

481 HISTORIA EGCLESIASTICA. LIBER PRIMUS. 482

Ipsam se regina 234 ileterri ad captivse cellulam X rent. Gumque erecta prima vel secunda, ventum
jubet. Quam similiier supraciliciumsuumpositam, luisselad tertiam,consumtis omnibus machinis, ct
invO'-'ato Cliristi nomiiio,coutiiuio i)Osl precem, sa- boum hominumque viribus, cum mcdia iu obli-
nam el alacrem fecit exsuryere. Clirislumque essc iiuum fuisset parsrehqua nullismachiuis
ciectii,et
Deum, Deisiunmi Filiiim,qui salutem hanc contu- erigeretur, rcpetitis secundo ct teitio ac ssepiusvi-
lerit,docel:eumque quem sibi auctorem suiiescirel ribus, ne loco quidem moveri attritis omnibus po-
esse incolumitatis et vitae.commonetinvocandum. tuit. Admiralio eral lotius populi, regis auimositas

Ipsum namque esse, qui et regiljus regna distri- •

hebescebal quid lieri deberel, omnes simul laiebat,
:

buat, el mortalibus vitam. At illa cum lastitia do- Sed cum iuterventu uoctis omues abscessissent,
mum regressa, marito percoutauti caussam tamsu- cunctiquemortales et ipsa opera cessarent, captiva
bilEB sanitatis aperuit, quique cumprosalutecuaju- sola in orationepernoctansmansitintrinsecus cum :

gis Iselus, el mulieri muuera deferri juberet, illa [Al. cumque]eccemalutinus etanxiuscumsuisom-

Horum, inquit, o rex, uibil captiva dignatur:aurum nibus ingrediens rcx, vJdet columnam, quam tot

despicit, argeutum respuil, jejunioquasicibopasci- machinte ac movere nonquivcranl, erec-

lot populi
tur ; hoc solum ei muneris dabimus, si eum, qui me tam, et supra basim suam librate suspensam, uec
illa invocanle, sanavit, Ghristum Deum colamus. '^
B tamen • superpositam sed quantum unius pedis
,

Ad hoc lunc rex scgnior fuit, et interim distuUt see- spalio in aerc pendentem. Tunc vero omnes populi
pius licet abuxore commonitus, donecaccidit qua- contueutes otmagnificantesDeum, veramessercgis
dam die veuante eo in silvis cum comitibus suis, lidem, et captivte religionem praisentis rairaculi
obscurari deiisissimis tenebris diem, et per tetra; teslimonio perhibebant. Et ecce inirantibus adhuc
noclis horrorem Iucesubducta,ciEcis itergressibus etstupentibuscunctis, in oculis eorum sensimsupra
denegari. Alius alio diversi ex comitibus oberrant, basim suam, nullo contingente, columna deposita,
ipse solus densissimaobscuritatecircumdatus,quitl summa cumlibratione consedit. Posthoc[.4/. haec]
ageret, quo se verteret nesciebat: cum repenlean- reUquus numerus columnarum tantafacilitatesus-
xios salulis desperalione animos cogitatio talisascen- pensus esl, ut omnes quiB superfuerant, ipsa die
dit. Si vere [Al. vero] Deus est Christus ille, quem locarentur. Postea vero quam Ecclesia magniflce
uxori suas captiva preedixerat, nunc se de his constructa est, et populi Qdem Dei majore ardore
ipsum ex hoc omissis omnibus
tenebris liberet, [ut sitiebant, captivae 236 nionitis ad Imperatorem
nondum verbo, sed sola men- Constanlinum totius gentis legatio mittitur res
coleret. Illico ut haec :

te devoverat, reidita mundo dies, regem adur-Qgesta expouitur sacerdotes mittere oratur, qui :
'

bem perducit incolumem. Quique reginse rem cseptum erga se Dei munus explerent. Quibus illo
protiiius ut gesta est pandit. Evocari jam jamque cum omni gaudio et honore transmissis, multo am-
captivam, et colendi ritum ut sibi tradat, expo- phus ex hoc laetatus est. quam si iucognilas Roraano
scit ueque [Al. nec] se ultra aUum Deum quam
: imperio gentes et regnaignotajunxisset.Haecnobis
Christum veneralurum esse coufirmat. Adestcapti- ita gesta, fidelissimus vir ^ Bacurius, gentis ipsius

va, edocet' Deum Christum: supplicandiritum[^/. rex, et apud nos Domesticorum Comes(cui summa
ritusj veneiandique modum, inquantum de bis erat cura et religionis et veritatis) exposuit, cum

235 'iperire feminse fas erat, pandit. Fabricari tameu nobiscum Palaestini tunc hmitis Dux, in 'Jerosoly-
Ecclesiam monet,formamque describil.Igitur rex,to- mis satls unanimiter degeret. Sed ad coeptum re-
tius gentis populo convocato, rem ab initio quse erga deamus.
se ac reginam gesta fuerat, expouit, Udem que edo- CAPUT XI.
cet, et nondum initiatus iu sacris, fit suse geutis De Constantia sorore Constantini, et Presbytero per
Apostolus. Credunt viri per regem feminse per re-
, eam fralri insinualo.
ginam: cunctisque idem voIentibusEccIesiaexstrui- Posteaquam religiosi Prinoipis mater Helena sum-
turinstanter : et elevato jam ^ perniciter murorumD mis Romaniregnihonoribusaffecta,exhaclucedi3-
ambitu, tempus eral quo columnse collocari debe- cessit, Constanlia tunc Licinii ''
relicla, fratris Au-

" Guarnerian. distribuii, ut et Bononiens. qui et Interserit Cacciarius Dei, quod otiosum heicest,
'

mox duo verba cum Iselitia reticet. et mss. nostri, editique libri omnes ignorant. Mox
""
Denuo Guarnerian. C/iris(um/)em«u<mco/aOTus. oraiur Bononiens. ms. cum vulgatis habet pro ejco-
ratur.
' Rectissimeheic demum et mss. noslriet vulga-
ti libri omnes Deum Christum, contra atque
Vati- s
Huuc etiam insequenti libro cap. 33. Ruflnus
cani apud Cacciarium habent Jesum Christum. Di- impense laudat, virum fide, pielate, virtute et animi
citur in vetere Christiana Inscriptione domeslici et corporis insignem, quem et pro ImperaloreTheo-
mussei nostri, Licinia piafeminaDsO Christo cai-ii dosio fortiter dimicantem contra Eugenium Tyran-
quod est de Diviua Christi uatura omnium fere lu- num an. 39i. testatur cecidisse. Zosimus Ub. IV.
culentissimum testimouium, ulpote marmori, et ante flnem eum dicit oriundum ex Armenia, quse
jam inde a primis EccIesicE saecuUs, insculptum. Iberiae conflnis est, virum et malitise omnis exper-
• lu Guarneriano pertinaciler, male, ut et paulo tem, et bellica laude prsestantem. In Bouoniensi
post erepia pro erecta. Plerumque ejusmodi menda ms. Bacurilis scribitur, corrupte. Vide Socratem
taciti prpelerimus. Ub. I. cap. -20.

= Idem supposila, et miius pedis spatium : deuique ^'

In mss. nostris derelicla, marito scilicet Licinio
Tum vero pro Tunc, etc. interfecto, a Constantino fratre suscepla est. Pres-
483 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTKHI m
gusli solatiis uteliatur. Huic accidit presbyterum ^ tanta fuerit Concilii moderatio. utnon in personam
quendam vcnire in noliliam, latenler partibus Arii pjus, sed in dogmatum pravitatem fuerit lala sen-
favenlem. Sed is primo nihil omnino de his apud lamcn et Episcopi ^ ejus Alexandrl accom-
tentia) si

sororem Principis aperire ubi vero mulla familia-

: modaretur assensus. Sed et ab his quidera qui
ritas copiain iribuit, paulalim sermonem coepil primo coeptis ojus faveutes, cum simulatione sub-
aspergere [Al. aperirel, invidiam dicens Ario ge- Cum vero Alexan-
scripseranl, facile leceptus esl.
neralam, ct pro simullalibus privalis Episcopum driam perrexissit, ibi omne ejus frustatur incep-
suum rem contentiose exagilavisse, temulaiioQissii- tum: quoniam (piidem dolis apud ignorantes locus
mulo conQxum, quod Arius apud plebemsaiiscarus esl. scieutibus vero, dolum intendere, non aliud esi
haberetur. H»c
atque hujusmodi alia Irequentius quam • risum movere. Inlerea dum haec apud
suggerens, auimos Constantite suos " efficil. Quse Alexandriarn fnistra agilantur. venerabilis Augustus
cum diem obituia, visilarelur a Iratre, alque ab eo Couslaiitiuus 238 i'i suburbana villa NicomediiV
blande religioseque compellaretur, estremam dici- trigesimo' tl primo imperii sui anno diem funclus
lur ab eo graliam popocisse, ut presbyterum in est, liberis de successione Homani orbis lesiamem.i
familiarilatem reciperet, et qu8e sibi ab eo pro spe hseredibus scriptis. Quointemporequoniamquidpiu
et salule suggerentur, audiret : se quidem jam B Const.mtius, cui Orientis regnum decreverat, pra"-
ex ^-
hac luce discedeutem nihil curare ;
pru fratris sens uon erat, diciliir secreto accersiens presbyte-
vero statu 237 e*se sollicitam, ue forte pro iuno- rum, quem a sororecommendalum supradiximus.
cenlium poeuis regni sui pateretur excidium. Qui- et exinde familiariter hal)ituin, tradidisseci test;i-
bus ille monilis a sorore susceptis,et lidelem pro se mentum quod scripserat, et obleslatus sub sacra-
germanaj sollicitudiuem credens,accommodavit au- mento, ne ulli nisi Constantio cum venisset.in ma-
rem presbytero : et iuterimaccei-siri de exilioArium nus Iraderet Cui eliain quod ouDuchi qai eranl in
jubet, ul quomadmodum de fide seiiliret, cxponeret Paldtio favebant, arte indicio de Imperalorismortc
Tum lidem conscripsil,qu£euon quidemsensum
ille suppi esso usque ad Conslanlii prsesenliam, mulli.s
nostrum, tamen verba nostra conlinere professio- nova tentanlibus oppressis, « res tutae inlcgrsequi-
nemque videretur. Miratus quidem est Imperator. remausere. Cum vero Conslanlius affuisset, deposi-
et putavit uuam eandemque in ipsius el Concilii tum presbyter restituit. Cujusbeneficiigratiairape-

dudum gesti cxpositioue sententiam contineri: ta- ralor regnicupidus, ita ei devinctus est,ut qui im-
men in uuUo relaxat auimi vigorem, sed rursus '
perare cunctis ambieril, an ilio sibiimperari sequa-
eum ad concilii remittit examen quoniam quidem : nimiter paleretur. Exquo, devinclo sibilmperatorc
ad dedicalioniem Jerosolymorumexomniorbecoire r caepil de Arii restitulione suggerere, et nolentes
saceidolcs iuvitabanlur. heec ad eosdenomiueejus adquiescere sacerdotes, uli cogeret, persuaderc

scribeus, ut si exposilionem lidei ejusprobarent,et

rAPUT XII
eum vel per iuvidiam, ut asserebat, tuucciroumveu.
Dc Akxandri, et Eusebii. aiquc Arii confliciu.
tum dinoscerent, vel nunc ab errore correctum, cle-
menli erga ipsum judicio utcrentur(quandoquidem Ea tempeslate apud .Vlexandriam Alesander," in

bytcr qui tautum gratiaalque auclorilalcapudoaui .\lcxaiidriain .Vrius remeavit,jam non Alexander.
valebat, is crcdilur, qui k'uslalhius in Aclis Cplitaui scd Allianasius Ecclesiam regebat. Ilaquesalvares
Ariaiioruin concili appcllatur. Sane quod ejus heic erit, si supprcsso Episcopi uomine, reponas, haud
nomeu supprimitur, uon satis caussse erat Valesio, equidem invitis ma.Akxandrne. Dicemushacderc
ut suspeclam hanc haberet et narrationemetfldem iteruin inferius uola h.
Rullni. lu Guarneriau. ms. iiuam rursum movere, elc.
Ideiu e/fecil. Mox uuus Heg. Vatic. plus habel '
Idem cum Bononiensi Iriccsimo el primo luni
:

(t 1'ratre Constanlino. Eusebius in Vita lib. IV. cap. 53,

diem (lefunctus est.
'
Rursum iidem cxiuce, tacito /lac pronomiue. Impcrii, iuquil, curricutum duohusrl Iriginla annis
explevil, exccplis mensibus, ctdiebus paucis,Glc. Vidc
'
Guarncriaii. riijorem. Coufer denuo Socrat,
|\ nos in Chronico Hieronymiano.
capp. i'6. cl scq. ct in cap. 37. Valesii nolas.
= Olim editi, utet Ciuarncrian. ms. ivsdVii/a; uno
Bononicns. ejus pronoraen lacet quae autem
'
:

verbo pro res tulse. Ms. alii ciiicnd.int. Tuni uoslri

subscquuntur .4/ca;a?irfni accommodarcUir, ilii rcprBe-
mansere pro remanserc. Paulo post Bononiensis
seulat, ut magis referant AlexanUrise comtnudarelur.
forinc rcclius imperilarc cunclis pro imperare, etc.
El sane cummodarelur pro accommodarelur pra.'fcrl
tuiu .s(i/i;iccpro sibi, quod primooccurrit. In sequen-
ipse etiain Guariienan. ms. Tum vero in promtu
tilius Giiarueriau. deviuclo sibi Imperatori, alque id
essel (SI Ale.candrix, iiiquam, pro Alexandri lcgas)
fcraie rectius pro Imperatorc.
ItuUnuin ab auachrouisino liberaro.qucm gravissi-
mum peccarc vidctiii-. Klsi cniin.noii iil vulgoeni- "
Unus Hcg. Vatic. apud Jerosolijmam. Cseleruni
dili seuliuul anuo ^iti- scd bicnuio pust, i-ive auno quaniumvis h.vc l,ile,iit Cacciarius monet accipias
deinuiu 'AiX. Alcxaudro Atliaiiasium iu Alcxandrina qiiaiidoqiiidein ,\lcxaiidri lemporibiisilliganiur.qu.T
calhcdra succcsslssc cxistiuiamus(idiiue ex vclcre solidis ab cjus obitu aiiiiis, ct siib .\llianasi() coiiti-
Ilislurii accphala nuper ediia Tom. III. Oliservaiiou. gcraul, maguo Hulliiuin aiiachronismolal)or.ire,fa-
l.ilcrar. colligiiuus.iiuo locodicitur, Cunsulalu Ora- teiidum csl. Idquc mirum niagis. qiiod ab iis ipsc
liani et Ihiiilaifi nsquc ad seiiuenicm I.upicini el Ju- lemporibus tam jiroximc abcrai.ut ipsuin Athana-
vini coiisulalum ct \'alc)ilis secundo ]'aijni .\'l\'. hiscc rcbusiiilcirucrunlinullosuoscere
siuiii, cl(iui
[Jlinii 8.) tii Consulatu ftniuntiir ..Itlianasiani XI.. putuerit, vd cliain dc tacic novcrit. Scd cral utique
quod esi cum Chrisli3G8. quadragesimus Ailianasiaiii olim Clironologiffi (luidain vcluli conlcmlus, atquc
Kpiscopatus concurrit) nihilosecius cum dccKslllo iguoralio iu Alexandrina aulem Ecclesia Ariani,
:
 "

485 HISTOHIA ECCLESIASTICA. LIHER PRIMIJS 48ti

JerosolymisMaximusconfessor, aiiudConstantiuo- j^ lum denuxcro : dignam mortenj

ita lali in loco

polim a!qiic Alesander, ut ex Atlianasii scriptis '

blasphcmseac foelidsementisexsolvit, Quod postea
comperimus, sacerdolio fuugebanlur. Sed Eusebius quam in Ecclesia nuntiatum est Eusebio, atque his
qui apuil Nicomediam erat, de cujus simulatione qui una secum sanctumetinnocentem virum Alexaii-
239 in subscribendo supra diximus, amplam lem- drum de Ario recipiendo latigabant, superati pudore,
poris nactus occasionem, et 1'nncipi per presbyte- et adoperti confusione disctdunt. Tuuc completus
rum familiaris eBectas, revolvere omnia, atque in est sermo ad gloriam Domini, quem Alexauder iu
irrilum revocare Goncilii gesta molitur. Arium ne- oratione sua ad Deum [.4/. Dominum] proclamave-
quicquam apud Alexandriam commorantem venire rat, dicens Judica, Domine, inler me et Eusebii
:

fiicit, et Imperialibus ediclis concilium denuo Con- minas atque Arii « vim. Sed hsec ad prsesens quidem
Quo convenere illi maxlme,
slantinopolim convocari. paululum pudorishabuere. Convenientes verointer
qui Arium atque Eusebium sectabantur, quique se hseretici, veriti ne forte si, slcul res gesta est,
saepe cum Alexandro congressi, ut Arium suscipe- inlegre ad Imperalorem Constantium pervenisset,
ret, nec lamen aliquid prolliganles, ab injuriis
^"
nou solum a perfldia eorum, in qua caUide irreti- ''

quidem ejus temperabant. Ad uUimum certam ei =

lus tenebatur, abscederet: verum et in auctores de-
diemstatuenles denuntianl, nlautipse Arium sus- g ceptionis suae severius aliquid ex regia auctoritale
ciperet, aul si reniterelur, se Ecclesia pulso et iu componunt [Al. ponunt pereunuchoF
decerncret, ]

exilium truso, ab alio eum suscipiendum sciret. Tum quos jam perfidia deceptus tenebant, uti de Arii
'

ille At. uoctem ], quiB ad constitutam intere-

nocte [ morte Imperator quam Deri posset composite el
ral diem,sub altari jaceus, atque in oratione et la- communiter nosceret, neque aliquid quod Dei vin-
crjmis lotam pervigilem ducens, Ecclesiae caussam dictam indicare videretur, audiret. Quibus ita
Domino commendabat. Cunique luxfuissetexorta, geslis, de caussa fldei ut cceperant, prosequuntur.
nec tamen ab oratione Ale xander cessaret, Eusebius
cum suis omnibus velut hseretici belli signifer, do- CAPUT XIV.
mum Arii matutinus ascendit, eumque propere •^
sequi
De Allianasii Episcopi principiis.
ad Ecclesiam jubet, protestatus quod Alexander,
nisi prEeseus adquiesceret, espulsus cederel loco. Igitur apud Alexandrium, defuncto Alexandro,
Athanasius susceperat sedem. Quod vero ^ esset
'

CAPUT XIII. idem vir acris ingenii, el in ecclesiasticis negotiis

De probroso Avii inlcrihi..
apprime vigilans, saiisjam tunc hsereticis 241 in-
notuerat, cum ad Concilium Nicaenum cum Epi- '

Igitur omniumsummaexpectatio, quod velAIexan- fj scopo suo sene Alexandro venerat, cujus suggestio-
dri perseveranlia, vel Eusebii Ariique instanlia de- nibus hsereticorum doli ac fallaciBB vigilanter dete-
clinaret. Cumque cunctorum animi esseut, ut in tali gebantur. Statim ergo ut eum episcopum factum
re, 'expectatione suspensi, Arius ad Ecclesiam per- cognoverunt [Al. cognoverant], ratiid quod res in-
gens, episcoporum etpopulorumfrequentia consti- dicabat, sua negotia per illius soUicitudinem non
palus, 240 tiumanae necessitatis caussa ad publi- facile processura, omnibus modis quserere adversus
cum locum declinat. Ubi [ Al. Ibi] cum sederet, iii- eum machinas deceptionum parabant. Verum non
testinaejus alqueomnia viscerainsecessus cunicu- mihi absque ordiue videtur, pauca de hujus viri

Meletiani, aUiqueomniamiscebanl, ul recte singula bene. S. Gregorius Turonensis Hist. Franc. hb. IX.
ad temporum amussim describi quse gesta sunt, cap. 15. huiic sub Eusebu nomine locum laudans,
difficile possent. Arius, mquii,quem projeeisse in secessu exla, Historio-
•
Bononiens. fecit et mox revocari.
Pagius docet, graphus narravil Eusebius.
anno 336. mense Februario coactam hanc
circiter 5 Bononiensis atque Arium pro Arii vim. Mox
synodum Cph, el Athanasium, non Constantii, sed Guarneriau. si ut res gesta, etc.
Conslantim magni jussu in Galliam relegalum. Ita et Barrseus habet falliturque adeo Caccia-
^"
:

''
Corrumpit Cacciarius quem se jactal textum rius, qui vulgatos ait libros in particulam delere con-
emendasse. Lectionem scilicet unice veram prufli- tra mss. fidem.
(/anles, quamet noslrimss. et pleriqueeorumquibus
U Addil codex uterque in vocuIam,Jaminper/idia.
'

ususipseest, denique vulgali omnes pra^forunt, mu-

19. in proiicwntes ex duobus Vaticauis, quos ei ma-
Mox Bononitusis cum /iert, pro quam; elc. Deniqiie
male duo Vaiic. apud Caceiarium jam aliquid pro
num tcioli iuteipolato is fuiase perpessos, perspi-
neque aliquid,
cuum esi. Nunirum quod Hu-
pro(l>gare id suuat,
nnus intendit, Grammatici uuruut, reni scilicet
et
Diximus videri .\lhanasium anno 328. suffeclum
>

quam teutaveras, perducere ad esiium. Couscqueu- Alexandro in EcclesiiB Alexandrin;=c regimine, secus
ter idem editor et sensum mulat, legens, addila ne- atque alii sentiunt, qui ad 'i'16. referunt. Recole
gandi particula,neiii< injuriisquidein, etc. cuileclioni quem laudamuslocum ex historiaacephala superius
[huj. ed. col. 483, not. u). Quibus hsec adde multo lu-
i.urundemlibrorum,quoslaudavimus,omiiiumCcleni
consonsumque opponimus. culenliora subejusdem paragraphi linem Fiunteryo :

In Bononieusi ceriatnen
Episcopatus Atlianasii, ul prsdixi, tisque ad Coasula-
' et dicm slaluentcs, etc.
^ Interserit Guarnerian. ms. se voculam : idest.
lum Valentiniani et Valentis ;an 3t>8.) Pa\jnilV. (Junii
properese sctjui, 8.) anni XL. Recurrit itaque RuUnus ad priora, se-

' Idem plus habet, i(( in tati re solet, expecta-

riemque temporis iulermittit, autpotius conturbat.
tione, efc. k Reticent idem vulgati libri plerique omnes.
' Denuo idem, juucto etiam Bononiensi, blasphe- i
Mss. uostri Xiaeam prseferiint : mox Guarne-
inise : oliui vulgati blasphetna ac fcetida menle, eeque vid.u..emgilanter.
487 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTEKl m
origiue supra repetere, et cujus a puero inslitutio- \ illudcouservabat eloquium, dicens St comUiani :

uisfueril, siculi ab hisquicuinipso vitamduxeraui, aJversum me vestra, non limebil cor meum si in$ur- :

accepimus, memorare. Tempore quo apud AJexan- me prslium, in hoc ego sperabo {Psal. 26. 3.)-
yiil in

driam 1'etri marljTis diem Alexauder Episcopus Verum quoniam tanla ac talia ejus gesla sunt, ut
agebat, cum postexplelasolemuia' couventurusuii magnitudo quidem rerum nihil me praelerire patia-
convivium suum clericos exspeclaret, iu loco mari tur : muitiludo ' vero gestorum (juam plurima co-
vicino, eminus pueroruui supra oram maris
videt gat oraittere, incertiis a>stuat animus.dum delibe-
ludum imitaulium, ut lieri solet, Episcopum atque rare nou valet quid leueat . quid oiuittat. Et ideo
ea quje iu Ecclesiis geri mosest. Sed cum''iiiiuuiius pauca nos quae ad rem pertiuenl memorabimus,
diuliue pueros iuspectaret, videlab his geriquoedam reliqua ejus fama narrabit siue dubio minora vero
etiam secretiora et mystica. Perturbalus illico, vo- uuutiatura. Natn nihil quod addere possit, inve-
cari ad se clericos jubel, atque eis quid eminus ipse nict.
videret, ostendil. Tum abire eos, et compreheusos CAPUT XV.
ad se perducere omnes pueros imperat. Cumque De Constanlini Jmperatoris errorr.
adesseut, quis eis ludus, et quid egissent, vel quo-
modo percuuclatur. llli, ut talis habet aetas, pavidi Igitur ubi Constantius Orientis regnum solus
Jj
obtinuit, Constantino fratre non longe ab Aqui-
negare primo, deiude rem gestam per ordiuem pau-
daut, et baptizatos a seessequosdam caleclmnieuos
'
leia ' Alsam fluvium a militibus interfe-
apud
confilenlur pcr Alhauasium, qui ludi illius puerilis
cto, Conslans utriusquc germanus, Occidentem
satis induslrie guberuabat. Nam 243 Constan-
episcopusfueratsimuIalus.Tamillediligeuleriuiiui-
tius natura el animo regio, dum primis illis
rens ab his qui baplizali dicebanlur, quid iuierrogaii
regui sui fauloribus salis indulget, per enuu-
fuerint, quidve responderint, simul et ab eo qui in-
chos arle in perlldiam decipitur a perversis sacer-
terrogaverat. Ubi videl, secuudum religionisnoslrie
ritum cuucla constare,couIoculus cum couciliocle- dotibus : et intento salis studio, pravis eorum
' contenlionibus obsecundat. Sed illi verentes, ne
ricorum, slatuisse traditur, illis, quibus iulegris
forte adeuudi regis copia quandoque licret Athana-
interrogationibus et respousiouibus aqua fuerat in-
fusa, iterari baptismum non debere, sed adimpleri sio, el per eum de veritate lldei quam pervertebant
secuudum Scripluras edocerelur, omuimodis insi-
242 ^^^- adimplerej ea quaj a sacerdotibus mos
mulare eum apud principcm, ct velut si ^"
reuni
est. Alhaaasium vero alque eos quos ludus ille vel
presbyteros habere visus fuerat,vel mini.-tros,i;ou-
omnium scelerum ac llagiliorum adgrcdiuutur ex-

vocatis parenlibus sub Dei obteslatione tradil Ec- C P°"«^'='usT^equo humani corporis brachiumloculo
delalum Imperatori oslenduut: quod ab .\thanasio
clesiee *
sua uutriendos. Parvo aulem tempore,(-um
excisum magica; arlis j.'ratia do Arsenii cujusdaui
a Notario integre, et a Grammatico suflicienler
corpore conlirmabaut. Sed et alia quam plurima
Athanasius fuissel instructus, coulinuo lanquam
criminosa simul et flagitiosa componunt.
fidele Domini commendalum a pareutibus, restilui-
Inr sacerdoli, ac velnl Samuel quidam iu templo CAPUT XVI.
Domini nulritur, et ab eo pergente ad palres iu De concilio hsereticorum apudTyrum conlra Alhana-
senectute bona, ad portandum post se ephod sacer- sium congregalo.
dotale deligitur. Sed hujus tanti iu Ecclesia pro Quibus ex caussisImperatorjubelcoDvocaloCou-
lidei integritale agones fucruul, ut etiara de hix; cilioAthanasium condemnan. Idque apud' Tyrum
videatur dictum esse illud quod scriplum csl: h'go (misso e latere suo uno ex Comilibus, adnileute
enim ostendum ei, quanta cum pati oporteat pro no- quoque Archelao tunc Comite Orienlis, nec non el
mine meo {Acl. 9. lo.). In hujus etenim pcrsecutio- eo qui Phcenicem provinciam guberuabal) congre-
nes universus conjuratus orbis, et commoli sunt gari jubet. Eo deducitur Athanasius loculuscum :

principes lerra) : gentes, regna, exercitus coicrunt humano brachio circumfertur : invidia i
et horror
[Al. coieranl] adversus eum. llle autcm divinum ^ nou solum religiosas, sed el viies auuuas pervadit.

'
Guarnerian. ms. cunvcnluros, idest, clericos. ' Ignorat Uononiens. ac talia, el mox entm pr
inlentus diutino, duo Vatic. intcntu. sed et trro habel.
^"
Idem
Bonouiensi diutine habet pro diulino. niononiens. ^l/$(i?i. Coufer Pagium ad aa. 337,|
iium. 7.
'
Tacet Guarnerian. esse. Cajlerum an hajc vera
narratio sil de baptizatis puerisab Athauasio puero
' Duo Vatic. rccenliores intenlionibuji,
vetus ac Iralatilia est quajstio. Coufer iuter recen- ''
Placuil clarioris coutextus gratia, reum hcio|
tiorcs 1'agium ad au. ;U1. Hollaudiauos socios ad sufllcere ex Guarneriaui optimae notae codicis auc-
diem i. Maii cap. 1. rursuiiniue in llistoria Patriar- loritale. De Arsenio Vale^ius iu notis ad Socral.
char. Alexandriii. tom. V. Junii. vicissim Moufaii- cap. !27.

comuiii in Vil:i S. .Mhauasii. et peculi.iii dissert i- Passim admonuimusde iaversaabsKullno lera-l

'

liouc arisiis edita au 1710. Ilis adde quiulontiini-

1 p(iriim serie. Recui-rit idemheicerror.Tyriauaeniml
nus in Vita Kulmi lib. U. cap. .'). num. iJ. adnolat. S.\uodus acta est anu(i3IU).CpIna aulemde (|ua su-
''
Idem cum Kononieusi s»a', vicissiui vulgjticimnl perius cap. li. lo(iuitiir, auuo iuscquenti. Videsisl
uiox sequitur exaclo reliceut. Pro Aolario ijuod cum ha;c relercntem ad llisldriajet Chrouologise leges,^
vulgalis habent luss. uostri, Cacciarius A'o((inisrc- Pagium ad an. A'i-2. u. II.
scripsil. Dcuique liouonicnsis paulo posl fidc Do- lortasse rectius iu Guarueiian. iuvidim hormr
' :

mini legit pro fidele, clc. duo Valic. invidia crror.

 489 IIISTORIA EGCLESIASTICA. LIBER PRIMUS. 490

CAPUT XVII. J^ Iheus convcrsus 245 ^f' eam: Vcre, inquit, mulier
ego mansi apud t,e aUciuiiiido, aul viin tibi, ut asse-
De exciso braeliio Arsenii, cielerisque dolis hscrelico-
rum in coticilio relectis. ris, foci ? Tunc mulierum se lalium procaci-
illa (ut

Hic Arseuius,cujus brachium dicebatur excisum, tAs liabel) objurgans Tiinolheum Tu tu, iuquil, :

Lector aliquando Athanasii fuerat, et ob culpam mihi vim fecisti,tu in illo loco commaculasti casti-
'correptiouem vcrilus.frequenliajsessesubtraxerat tatem meam. Simul clconversa ad judiccs, obtestari
Cujuslatcbrasopportunas sibiadhujuscemodi com- fidem Dei coepit, vcrase dicere. Tum omne.s ridicu-
mcntum fligitiosi homiuesrati, initioiomposilicri- losus pudor habere capit, quod tam facile, tacente
minis occultatum eum apud quendam, quemlidls- [Al. doceute] eo, factio compositi criminis patuisset
simum sceleribus suis244credideranl[^i. credi- Nec tameu permissi sunt judices habere de muliere
derunl], retinobant. Pervenil tamen ad hunc in qusestionem, unde heec, vel per quos, aut quomodo
latebris positum, quid suo nomine eriminis intenta- fuisset aptata calumnia, quoniam judicandi libertas

retur Athanasio. Et sive eum ipsa humanitatis con- penesaccusatoreserat.Hiuc Iransiturad aliudcrimen
templalio, sive divina perpulit providentia, cl im per Profertur facinus seculis inauditum. IIoc est, in-
noctis silentia evadens claustris, enavigavit Tyram^ quiuut, ubinemopossitverborumprajstigiis' deci-
et pridie quam caussse dicendse adesset ultimus B pi> res oculis agitur, verbis cessaulibus : Brachiom
dies, Athanasio sese Arsenius obtulit, '^
ulque se hoc te, aiunt, Athanasi, accusat excisum. Hsec est

rerum gestarum series haberet, edocuit. Ille domi Arsenii dextera, quam t u quomodo, vel ad quos usus
esse hominem, nec innotescere cuiquam de ejus excideris, indicato. Tum ille: Quis euim, inquit,
prsesentia, jubet. IntereaConcilium cogilur, in quod vestrum Arsenium noverat, ut hanc ipsius esse
5 dexteram cognoscatis. Exsurrexerunt aUquantiqui
omnes pene
aliquanliconcinnatie calumniaeconscii,
infensoanimo adversum Athanasiimi prajudicatoque se dicerent optime scisse Arsenium, in quibus non-

convcniuut. Per idem tempus Paphnulius confessor, nulli erant absque conscientia factionis Orat dehinc .

de quo supra memoravimus, aderat, .'Vthanasii in- ajudicibus Athanasius, ut hominem suum, quem
nocontiae conscius. Is cum vidisset Maximum Jero- 'negocium deposceret, jubeant introduci. Cumque
soljmorum Episcopum,quiuxiasecum etfossooculo, introductus esset Arsenius,elevatoejus vultu,Atha-
et poplite succiso, confessor extiterat, • verum pro nasius concilio et judicibus ait : Hic est Arsenius.
nimia simphcitale nihil de saccrdotum scelere su- Et allevans ejus nihilominus desteram : Hsecest,
spicantem, consedisse cum cEeteris quos factionis inquit, etiam dextera ejus, hsecestet sinistra. Hsec
macula sociaverat, medium ''concessum adire non autem, quam isti offerunt, manus unde sit, vos re-
veritus Te, Lnquit, o Maxime, cum quo mihi unum
:
Q quirile. Tunc [Al. Tumj velut nox qusedam et tene-
atque idem confessionis insigne est, cum quo mihi brse accusatorum oculis Lnfusse, quid agerent, quo
pariter mortale lumen effossum, clariorem divini se verterent, nesciebant. Ipsum etenim esse Arse-
luminis conciliavit aspectum :le, Lnquam,non patiar nium testes qui pauloante' scire se dixerant, con-
sedere in concilio malignanlium, et cum iniquage- firmabant. Verum, quia non judicandi 246 sed
rentibus introire. Injectaquemanu elevans eumde opprimendi hominis caussa couciUum gerebatur,
1 medio eorum, ac de stnguhs instruens, perpetua fragor omnium repente attoIUtur, magum esse
dehinc Athanasiocommuuionc sociavit.Sed interim Atlianasium. etdecipereintuenlium oculos, concla-
caussa dicitur. Primaiutroducitur accusatiomulie- matur, nec debere uUo modo ultra talem hominem
ris cujusdam, quee so diceret aliquando hospitio vivere i
factoqueimpetu, suiseumdiscerperemani-
Athanasium recepisse[Ai. suscepisse], el ab eo no- bus parant. Sed Archelaus, qui cum caeteris ex
ctu nihil suspicantem. vim corruptionis esse perpes- preecepto Imperatoris concilio prsBsidebat, ereptum
sam. Introduci ad hffic j ubetur Athanasius : ingredi- eum de [Al. ex] discerpentium manibus, per occul-
cum Timotheo presbytero suo, eumque monet, tos exitus J eduxil, ac fugse (qua solum posset) sa-
Itur
utposleaquam muher dicendi finem fecisset, se ta- lutem monuit commendare. Goucilium tameu rur-
cente, ' ipse ad ea quse dixerat responderet. Cum-
D sum conveniens, tanquam si nihU omnino depre-
que mulier ea quse edocta fuerat, perorasset,Timo- hensum fuisset, ut confessum deintentatis crimini-

' Idem Guarnerian correpUonis, tum Regio-Vatic. jiasthabet.

oriesentia pro frequetitiss. 8 Tacent vulgati esse seque bene. Cogimur ejus-
:

'DuoVatic, et quxpioulque, ut et paulo post modi interdum lectionum et nos rationem habere
xgitur pro cogilur. aliquam, quando Cacciarius in iis summam rei col-
' Ita et Bononiensis et duo Vatic. habent. Guar- locat.
aerianus autem cum pridem vulgatis vei-wn, ut et ^ Addunt vulgati in prsepositionem, quam mss.

liox suspicaliim pro suspieatxtern. ignorant. Guarnerian. deposeerat pro deposcerel.

^ Gacciarius maluit conccssus,
male Guarnerian. '
Gustrnerian, se dixcranl scisse. Inti'a, juncto e-
onscnsum. Voculam o mox, ubi dicitur, o Mnxime, tiam Bouoniensi, acclamalur pro conclamatur.
nss. quoque nostri adduut, vulgati rcli( ent. ' Sic et mss. habent et vulgati libri. Cacciarius
• Prononem ipsc addunt nostri mss. el Cacciarius de suo, ut videtur, deduxii. Guarnerian. ab inse-
!X duobus Vaticanis. Paulo post Guarnerian.e^ vim quente periodo, verbis Concilium (a»ic)!,caputalte-
ibi pro aut vim, etc. rum exorditur. Ibi et vocem omnino cum vulgalis
' Vatic. deeipcre, el mox a tc pro hoc te, no-
Duo retinet, ubi dicitur nihil otnnino, quam Cacciarius,
ante Gacciario, qui etperperam .4i/janasii pro Atha- lectore necadmonito, respuu.

Patrol. XXI. 16

V
491 RUFINl AQUILEIENSIS PRESBYTERI 492
bus Alhanasium condemnal. El gcslain hunc mo^ ulla moleslialoco suoresliluerel :siid mollet. curse
dum ficlaperorbein lerrae miltentes, ad scelerissui sibi futurum,utipseidadimpleret,regniejus intima
consensum. Imperatore cogente, cseteros Epis- penelrans, et pcenas diL^nissimas deaucloribussce-
copos perpulerunt. leris sumens.Quibus scriptis perterritus Constnntius

/quod posse fdcere ea quse f minitabalur, conscius

CAPUT XVIII.
erat, fntrem) simulati benignilateultro veniread se
De fuga et laUbris Athanasii.
Athanasium jubet, et levi increp:itione perstrictum,
Hincjamtoto orbe profugus agilur Atlianasius, ad Ecclesi.im suam permiltit seourum [.4/. in se-
nec ulius ei tutus adlutendum supererat locus. Tri- curum] ire. Admonitus tamen 248 luiperator ab
buni, Prtepositi, .Comites, exercitus quoque ad in- impiis cousiliariis:Non esl, inquit, magnum, Atba-
vestigandumeum movenluri/li. commoventur]edi. nasi,quod Episcopi poscunlde te, ul unamex multis
ctis imperialibus. PrBemiadelaloribusproponuntur, quse sunt apud Alexandriam Ecclesiis,concedas po-
si quis vivum maxime, ' si id minus, c.iput certe pulis eorum qui tibi communicare nolunl. Tum ille,
Athanasii delulissel. Ita totis regni viribus frustra Deo sibi suggerenle, p iratum in tempore consilium
adversura eum, cui Deus aderat, certabatur. lu- reperit l^.lquil est,inqu;t,Imperalor,quodposcenli
terea sexcoutinuis annis ila latuisse fertur ^"
in B tibiliceatdenegari.quipoteslatemomniumhabesju-
lacu cisternse non habenlis aquam, ut solem num- bendi? Sed unum est quodoro, ut meam quoque
quam videret. Sed cum perancillam, quee sola con- pelitiunculam hbenter admittas. Cumque se omnia
scia dominorum offlciis qui eilatebras pra;buerant, quae veUet, quamvis esseut diflicilia, promitteret
« videbatur, indicalus fuisset, tanquam Dei spiritu praestalurum, sihocunum fcederetlibens, ait.^lha-
admonilus, ipsa nocte qua ad eum comprehenden- nasius : Hoc quod rogo, ut quia eliam hic [nam
est

dum cum indicibus veniebatur, post annos sex apud AnliochiamrcsagebaturJsuntnostripopuUqui

migravitad diumlocum. Ilailliqui veneranl247 istis [Al. his] communicare nolunt, unam eis tenere

frustrati, dominisque in fugam versis, de ancilla ut ' concedatur Ecclesiain..Equissimum sibi videri, et

falsa indice poenas sumunl. valde preeslandum, la;tus spopondit Imperaior. Sed
cum remdelulisset ad eos, quorum consiliis utebaiur,
CAPUT XIX.
neque ibi se velle accipere Ecclesiam, neque hic
Ul Constans Imperalor, pro Athanasio fratriConslan- qare, 'respt)ndent,quiaplussibisinguliquiquequam ^
tio scripserit eumque Ecclesix suse reddi jusserit. absenlibus consulebant.Iia Imperator admiratus ej us
Verum ne graves alicui ' latebrae sute flerent, et prudentiam, properareocyusad suscipiendam suam
occasiocalumniaeinuocenlibusquffireretur,nihilsibi C Ecclesi.imjubet.Scd cum Magnentii scelere Impe-
J

ultrajam tutumin Constantii regno praesumens, ad rator Constans regno simul et vita fuissel exemplus,

Constantis partes profugus abscedit [Al. abcessit]. rursum in Alhanasium veteres 249 ilUincentores
A quo satis honoriflce religioseque suscepius est.Qui- Principis odia resuscilare cseperunt : fugatoque de
que caussa ejus, quam famacompereral.diligentius Ecclesia, inlocura ejusGeorgium quemdam perQda;
cognita, scribit ad fratrem,pro certo se comperisse, el immauilatis suaj sociummiltunt.Nampriusquem-

quod sacerdos Doi summi Athanasius injuste fugas et dam Gregorium miserant. Rursum fuga,rursum lale
exiliapateretur Huncitaquerectcfaceret, si absque brte et cdicta adversum Athanasium Principis per

' In Guarneri.ino sin minus Cacciarius notat, hi- • Bononiensis concederel. Libens Athanasius, etc.
storiam heic scribi a KuUno pL-rseculionis in S. 'Ita pariomnes consensu mss. Ubri vulgati fer- :

Alhanasium, ex <iuo eum Eusebiani in .\ntiochena me rectius concedas.

pseudosjnodo quse occasioue dedicalionis Aurei '
In Guaneriam. responderunt paulo postBono-
:

Dominici, collecla esl) de Alexandrina sede dttur- niensis pronoraenstuun tacet, ubidicitur suam Eccle
barunt, sulfecloGregorio, qui slip.ilus quiuque mil- siam Jaui vero Ilisloriam acephalam de Alhanas-
Uum armalorum satellilio per vim aliiue iucendia prajcipue rebus, quumsuperius uno alteroque loco
Ecclesiam occupavit. Anauslunc agebaturtreesnte- laudavimus. nuper editain Tom.III.Observat. Lilorar.
simus quadragesimus primus. Vide lagium. comparemus. Scripsi(au/cme( Imperalor Constantius
f)
^ Sin haec uiinus vera narratio videalur,
Noslci. de reditu Athanasii; et inter Imperatoris Epistolas
minime tamcn culpaudus esl, qui id se ab aliis ac- hsec quoque habelur. Et factum esl post Grcgorii mor-
cepisse proUtetur. Cielerum cod. Bonoulens. loco tem Alhanasius reversus estex urbe lioma, el parttbus
habet pro <aou, et mox juncto el Cuarneriano vi- llatiai; el ingrcssus est Alexandriam Phaophi XXIV

derit pro videnl. Considibus Constanlio et Conslante III [anuum notat

' Tacet Bononiens, videhitiur. Paulo posl Guar- 34(j, diem !21.0ctobris]/ioc es(pos(aiuios 1'/. (supple,
nena.in, cum judicibus veniebalur, et junclo iterum ab ipsiusdamnatione in Antiochena Synodo, quam
Bouoniensi, emigravit. Peccat vero Hononiens in diximus ann. 3-41 culebratam) el remansit quielu*
sequenlibus, lla iUis, ijui fueranl, fruslralis, elfalsa aiiud Alcxandriam aiinis .VI7, c( »neiis. 17. Hcic er-
judice. Guarnerian. recte, duminis quoque versis in ror in numcrica aunoruin nola est, videlurquc re-
fugam, eic.,cum vulgalis. scribcndum XUI pro X\'I, ut consequens historieB
' Guanerian. tcncbrie, minus
vere.
contexlus doccbit. Inlerim ex his licet haud sano
• Idem faccre, lum sibicur.r futurum,
ul ipse adim-
exignam Rulluiaua) narraiioni lucem fcenerari ei :

plerei, uon iuterjecta id vocula cujus loco tacent

:
quod rci capulest, tumporuraseriem,quorum luxu-
veteres vulgati ipse. tione aliquaudo; vel trajeclione RuUnus peccat, re-
'Alque heic ipse inlerscrit cod. Regio-Vatic. Mox formare.
frater Cacciarius legit pro fratrcm, quod reclilis et lu Guarneriano ms. vacuum pro Magnentii no-
'

noslri mss. prseferuut el vulgali libri. mine spalium inlerjacet. Rem porro tolaro, quam
493 HISTORIA ECCLESIASTICA. LIliKH I'RIMUS. 49.4

omnem locum poniintiir, pra^mia el lionores delalo- ^ ctiara Ililarius junyitur.coeteris velignoranlibus.vel
ribuspoUicentia.Ipsequoquccumobvindictamnccis nou credentibus Iraudem.
fralernse, regnumquc recuperandum ad Occidcnlis CAPUT XXI.
parles venisset, el extiucto tyranno, regni solus arce Dc Ariminensi concilio.
poUretur, fatigare Occidentales Episcopos, et per 250 Sed taU consUio gestum fuisse negocium,
deceptionemadconsonsum AriaiiiEhrereseoscogere rei exitus docuit. lUisuamque de mcdio sublatis,
aggrcdilur.Alhanasiipriuscondcmnalionepramissa, continuo synodus apud Ariminum congregatur." Ibi
et velut obicis validissimi objectione sublata. secimdum ea quajOi ienlales apud Seleuciam compo-
sueranlcallidi liomines et versuti, simplices et impe-
CAPUT XX.
Occidentalium sacerdotes facile circum veniunt,
ritos
De Concilio apud Mediolan um habito, cl exiliis Eusebii, hoc modo proponendo eis Quem * magis colere et
:

Luciferi, cselerorumque Episcoporum calholicorum.

adorare vellent, ou.oo05tov,anGhrislum? lUisque vir-
Ob lioc •'apud Mediolanum Episcoporum concilium lulem verbi, quid ojiooOiiov significaret,ignoranlibu3,
convocatur : plures decepli. Dionysius vcro, Euse- velut in fastidium quoddam et exsecrationem sermo
bius, Paulinus, Rhodanius, dolum iu ne-
et Lucifer, deductus est, Christo se credere,
non, 6\j.oo-jaM con-
golio csse proclamantes, asserentesque quod sub-
'" g firmantibus.Sic[4;.Etsic]multorum,pr8eterpaucos,
'"
scriptio in Athanasium, non aliam ob caussam, quam qui scientes prolapsi sunt, animi decepti, conlra ea
'

destruondaj fldei moUretur,in exilium trusi sunt.His qusepatresapud Nicseam conscripserant, venientes,
paucishocreliquo capiteRufinus perstringit, copiose, Et post dies IV. quamsunt ingressi, Athanasiani
et per temporum quoque seriem, edissent modo ejecti sunt de Ecclesiis, sunt acl Gregorium *
et traditse
laudalailistoriaacLphalanum. 3. quam opersepre- perlinenttbus, et Episcopum exspectantibus suscepe- :

tiumest, tanietsipaulo prolixioremdescribere: Fost runi aulem ii Ecclesias die XXI. mense Pahyni. Ad-
hoc tempus, Athanasiits audicns adversum sc turbam venit etiam Gregorius Alexandrise Cons. Conslantis IX.
fuluram, hnperatore Constantc in Mcdiotano coiisii- el Juliani Csesaris 11. Metliyr XXX. die (Au. 357.
tuto, direxil ad Comitatum navigium cumEpiscopis V. Febr. '24.}, hoc esl post menses octo, et dies XI. quando
Serapionem Thmuitanum, Triadeljjhum jSiciutanum, suscef/erunt Ecclesias ad eum pertinentes. Ingressus
Apotlinem Cynopotitanumsuperioits,AmmoniuinPa- ilaijue (jregurius Alexandriam, lenuit Ecclestas mensi-
clieininonensem ;etpresbytei-usAlexandriseHJ. Peirum bus XVllI. integris; et tunc plebs adyressa est iltum
Medicum, Astericum, et Plitleam. Pust q uurum naciga- in Dominico Dionysii, et vix cum periculo, el inagno
lijneni de Atexandria, Consul. Cunslantio VI. Atig. el certumine liberatus est, primo tnensis Tliot, Cons.
die
Constante Csesare 11. Pachom XXIV. die (An. 353. 'fatiani, et Cereaiis (Au. 358. Aug. i!9.). Ejectus esl
Maji 17.).' mox post IV. dics jUonlanus Patannus tn- aulem Gregoriusde Alcxandria die A'. 1'aclie sedtlionis,
(jressus Atexaiidriam Pacltom. XXVJU. ejusdem Au- hoc est dte V. (Oct. i.). Ad Athanasium vero
Fhaoph
ijusti litteras Constanlis dedit tptscopo Athanasiu, per Episcopum pertinentes post dtes IX, profectiunis Geor-
quas vclabal eos occurrcre ad Contitalum ; ex qua re r gii, hoc est XJV. die mensis Phac, ejtcientes Gregorii
nimis vaslatus [F. vexalusj est Episcopus, et omnis homines, tenuerunt Ecclestasmensibus duobus, et die-
populus faiigatus est valde. lla Muntanus nihil ayens busXIV. donec adventt dux SebasttanusdeALyypto, et
profectus csl, reiiitqucns Eptscopunt Alcxandrise. ejecit eos et ilerum ad Gcorgium pertinentes Ecclesias
Poslmodum autem Diogenes, Imperiaiis Notarius, consignavit jnense Cyac dte XXVllI. (Dec. 24.).
vcnit Alcxandriam mense Alensore (.In. 355. ieg. il/e- Post inenses autem IX. integrus prufectionis Georyii
sori], Consulatu Arbitionis, et Lotiani ; hoc est post de Atexandria,Pautus JSotarius adcenttPahyni XXlX.
annos 11. et menses V. cx profectione Montani de Aie- Consutante Eusebio, et JJypalio (An. 359. Jun. i!3.),
xandria, et incitbuil omntbus Diogenes, cxpettans |AI. etproposuit Imperiale Prseceptum pro Georgto, et do-
coinpeltens] egredi Eptscopum Ctutlate, et omnessatis muit multos ob ejus vindictam. Et post menses V. Geor-
adHixit VI. autem die Tolu ntensis (3 septemb.) acri- gius venit Alexandriam, Alhyr XXX. dte (An. 3til.
ter incumbens expuyiiabat Ecctesiam ; etfecit insistens NoV- !2b.) Cons. Tauri, el Elorenli, de Comttalu; hoc
menses l V. hoc esl, cx mense Mensore,sive ex die mler- est post annoi III. et mcnses duos quam fugerat. Et

calariorum, usque Cyac {Chotac], XXVI. diemH.De- apudAiitlttochiamAriansehaereseosejtcientesPautinos

cemb.j. Populo vero resislenle Dioytni vehementer, et deEectesia,Meleliumconslituerunt, quo [Inms.eoJ no-
judicibus, reversus est Diogcnes sine e/feclu prsedtcli lente eorum matm menli consentire, t uzojum presbyle-
mensts CyacdteXXVl. Coitstiiatu Arbittunis cl Loltani rum Georgii Alexandrtni ejusloco ordinaverunt.
posl menses IV, stcut dtctum est. Ingressus autem, sicul prsedtclum esl, Georyius Ale-
ltaquedu.ciiyrianus,el XolariusHilariusde/Egypto -r^xandrtam Athyr die XXX. deyit in CivUile securus
Alexandriam venerunl, Tybi decimo dic post Consulatum dics 111. hoc esl die III. Cyac. elC.
Arbitionis et Lutiani (An. 35tj. Januar. 5.), ac prse- Bononiensis, et decepttone.
'

initlentes oinncs per .^yyptum, ac Ltbyain mtiitum ie- " Idem Ub hoc caput, Mediolanum, etc, et mox
giones, ingressi sunt Dux, et Nolarius pcr nuctemcum /?orfamuspro/(/(0£/a/iius,Guaruerian./<oc(unus.Conler
oinni inanu militari Ecctesiam Thconx, Methir XUl. bocratem lib. II. cap. 3t). e recenlioribus Pagium ad
die (Febr. 8.) /jec noctem superveiiientent XIV. etfran- an.355,quocongregaldha;c est Sjynodus MeUiolani,
gentes ostia Ecctesix Tlteonse, ingressi sunt cunt iitji- Moutraucomum in vita S. Athauasii, atque alios.
uilamanuntititari.EpiscopusautemAthanasiuselfugil »Kelicelidemitii,proquopejusaduucuuaruei'ian,
ritanus eoruin, et satvalus est dteprsediclo Methyr XIV, sibihaUel, xklQlquaiit pro qux. aynodum uccidenta-
.tebr. 9.). Hoc lainen factum est post annos IX. et lium Aiimim auuo 359 eodemque lempore urieniaiium
meiises III. ac dies XIX, quam Italia reversus eslEpi- Seleucice congregatas, uemo est qui nesciat. Vide So-
scopus : Liberato aulem Episcupo, presbyteri ipsius,et craleml.II.c.3S.m eumque doclorum homiuum nutas.
populus remanserunt ubltnentes Ecctesias, et cuitigentes Denuo ijuarueriau, quam magts, etc. Pro quid
•"

mcnsibus IV. dunec ingrederetur Atexandriam Cata- oixoo-Jaiov, Cacciaiius quod ojiooOoiov sed et quuties:

phronius Praifectus,ei Lraciius Comes mense Pahyni, Otraecum verbumrepeiilur, toties contraleges oriho-
XVI. die, Coitsulalu Constanlis VIIL el JtUiani Csesa- graphisedepraval. ciudices uostri mss. Latuiis iiteris
ris primo (Au 3oti. Jun. 10.) homousion reprtesentant.
* Annon Gregorius pro Georgio iiic el infra positus est? Ipaa enim Historia acep/iaia nos modo docabat [coU 492,
not, 1), anta diem 21 Octobria auai ZiQ vita tuQCtum essa Gregorium. Emi.
 493 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 496
oiiooOffiov quasi ignotum et a Scripluris alienumser- J^ doxio, cum multi diversarum urbium Episcopi ad
monem auferri de fidei Expositione decernunl, com illam sedem summa ambilione niterentur, ad ulti-
munionemquc suam hserelicorum societate comma- mum Meletiumde Sebasiia Armeniae civitale, con-
Ea tempestate facies Ecclesiae foeda et admo-
culanl. tra decreta concilii illuc transferunt. Qui lamen ab
dum turpis eral. Non enim sicul prius ab externis, ' ipsisrursum in 252exilium truditur, quod con-
sed a propriis vastabatur. Fugabat alius, alius fuga- tra opinionem ipsorum non Arii , sed nostram
batur, ct uterque de Ecclesia erat. Aranusquam, nec fldem coepit in Ecclesia praedicare. Quem magna
immolatio,nec libamina prse varicatio lamen ei lapsas
: plebs sede [ Al. Ecclesia] depulsum secuta^ ab hffi-
erat, ac ruinamullorum. Similis pCEna, sed impar reticorum socielate divellitur.
victoria. Similiter cruciabatur,2.5 1 sednon simillter
gloriDcabantur : quia dolebat Ecclesia eliam illius
CAPUT XXV.
casum, qui impellebat ad lapsum. De schismate Arianorum, quodin tres parles divisuti
el quidam eorum Eunomiani, alii Macedo
CAPUT XXII. est :

niani, alii vero permanserunt Ariani.

De Liherio Episcopo urhis Roma'.

IgituT Liberius, qui post Julium Marci, quem Inlerea ut aliquando 'etiam in semelipsam praedi-]
Silvester praecesserat, successorem, in urbe Roma ves malitia desaeviret, sacerdotes, el populi, quij
per idem ^ tempus sacertlotio fungebatur, in exi-
B Ario duce, primitus fuerant ab Ecclesia divulsi, in^
lium truditur inque ejus locum Felix diaconus
: tres denuo seclas partesquo finduntur. Nam illi

suus ab hsereticis subrogalur. Et non lam sectas (quos paulo superiusdixeramus,nonadquiescentes

diversilate, quam communionis et ' ordinaiionis Eusebii cceterumque simulationibus, cum Ario exi-
connivenlia maculatur. hum pertuhsse) poslmodum nec ipsi Ario regresso
de exiho communicare voluerunt, eo quod simulata
CAPUT XXIII.
confessionecommunicasset iis,qui deipsasubstan-
De Jerosohjnwum cl Akxandrix Episcopis.
tiaDeiPatrisFiUum conQterentur:quia ipsieaquas
Jerosoljmis vero Cyrillus post Maximum, sacer- primo docueral Arius, cx nuUis « extantibus crea-
dotio confusa jam ordinatione susceplo, aliquando tumetfactum, non natum Filium, saiis libera, seu
in flde, ssepius in communione variabat. Apud Ale- potius impudenti blasphemia conflrmabant. Quod et
samdriam vero " Georgius satis procaciter vi rap- post iUorum obitum Aetius quidam, post Aelium va-
lum episcopatum gerebat, ila ut magis sibi juris lidiuset latiusasserebat Eunomius, vir corpore et
dicendi creditos fasces, quam sacerdolium minis- iinimaleprosus, ctinterius exteriusque morbo regio
trandum religiosis offlciis sestimaret. C ""corruptus.artelamendialecticaprBepotens.plurima
contra fidemnostiam scripsit, el disputandi kges
CAPUT XXIV.
sectatoribus suisdedit. A quo etiam nunc Eunomi.ma
De ' permixlione Episcoporum apud A»tiochiam. quoque Macedonius numiuc,
hceresis appellatur. Alius
Apud Anliochiam sane diversls lemporibus mulla quem, imo polius necati-, apud
uostris expulsis,
et admodum confuse gesta sunl. Nam defunclo Eu- ConstantinopoUm stalueraDt Episcopum, quia2 5 3

In Bononiensi ab cxteris. Mox Guarnorian. cum sed potius i>TO seu po/i«s legit. Idera de Aelio notat,
Regio-ValiC. gloriabantur pro glorificahantur. quodDiaconusEccIesiae.\lexandrinaeordinatusfuerit
^ Jam ab anno 'iiii. Romanam Githediam obtine- aGeorgio Ariano Episcopo. Salis erudite. Verum
bat: actus autem esl in exilium an. 355. exeunle, Sociates Ub. II. c.ip. 35. quod nimirum de Actio Syro
posl bieunium, el quod excurnt, sive iniiio 358. Eunomumagistroiuscribitur, eum tradil Oob .\toi-
Komam repetiit. Guarnerian. ms. pro Inque ejus Ttoj, a Leontio, Antiochenae urbis Episcopo diaco-
locum habel in quo ejus loco. num ordinaium. Vide, cui maUs fldem adhibere.
' Bononiens. coltibcntia, quod ab aliorum mss.
^ Guarnerian.in/crior e( cxlerior :tum Bononien-
conniventia parum abludit. Vult;ati autem libri con-
sis corrcplus pro corruptus, et arle tanlum dialcclica,
venientia quae neque incougrua lectio ipsa est, si-
:
pro artc lamen, elc.
quidem Kulinus voluit. quod fuerit
et notarc illud D
ab Arianis ordinatus. lUeronjmus liL). de Scrip-
s. '
Vulgati Hanc quoque prsesiat ab Hi-
vel potius.

toribus Ecclesiastic. eum dicilfuisseab Acacio Cae- storia accphala,sapius laudato cximiaeque fidel
sariensi, Koma; Episcopum constitulum. Videsis monimento, narralionem desoribere, quae a Paulo
Athanasium Kpisl. ad Mouachos Socratem quo- :
Coustantinopolitanae sedis Episcopo in exsUiumirv
que lib. II. cap. 37. sub linem, et Sozomenum lib. /lcmcHiHm deportato ila conlexilur :l'olens Eudo-
IV- capp. 11 et 15. xium hxrcscos Arianx socium, el participem Th(0-
• Rccolequee de illo superiusex Historiaacephala dorus cum ceteris throno Civilatis imponere, ordiiio-
(co(. prxc. tn /iiie notse quse incipil col. 49^) dicta
tum Germanicix ; populo vero moto ad seditioncm, el
sunt. De ejusdem infami evilu mox dicemus. non permillente qttemquam sedcre in throno hcati
• LegimusDc permixiione tumcodicummss. quos Pauli ; adsumcntes Alacedonium, Pauti prcsbylcriim,
Elcucho cupilulorum laudavimus, lum ipso co- ordinaverunt Episcopum Constantinopolitana; Ciwi-
in
talis : qiicm omnis Episcoporum convenlus damnavit,
gente Ruliui proposito, loto subsequeute contexlti
quuniLim adversus suum patrem impositionem ma-
de rebus apud Antlochiam>idnio(/ii»n confuse gestis.
Anlca lcctum ambitione. nus hxreticorum impic susccpit.
' Advcrbium etiam Guarneri<an. ms. postponit, Macedonius lamen postquamcommunicavit illis, rf

legitque jirsclivcs etiam malitia. subscripsiliOccasiones ingesserunt ntillius nomcnti : et

« Duomss. subslantibus, Cacciario tcstc, qui dcinde amuvcnlcsdcEcclcsia,constiluunl Eudoxiumsupradi^

cainusbenc el rcfraganlibus librisnostris omnibvis tum Antiochcnscm. Cnde in hoc seccssione Alaoedo^
 497 IIISTORIA ECCLESIASTICA. LIBER PRIMUS. 498

similem PalriFiliumfalebatur, licel Spiritum Sanc- j^ velul argucnspcrperamgesla Constanlii,Episcopos

tum fcque ut illi blisphemaret, tamon, ab Ulis jubetdeexiliisrelaxari. Postveroadversum uostros
expellitur, quia similia ut de P.Ure, etiam de 1'ilio tota nocendi arte consurgit. Inlcrim qui Mipcrfue-
priEdicaret. Ncque vero uostris conjungitur, a qui- rant Episcopi, de exiliis relaxantur. Nam I^iberius
busde Spiritu°Sanctodiversasentiret. Ita peslifera, urbis RomaeEpiscopus, Constantiovivente, regrcs-
illa beslia, quse per Arium primo quaside inferis susest. Sed hoc ulrum quod adquieverit voluntali
extuleratcaput, subito triformis apparuit : per Eu- suEeadsubscribendum, anadpopuli Romani gra-
^"

nomianos, qui dicunt peromnia dissimilem Filium tiam, a quo proficiscens fuerat exoratus [Subinl.
Patri, quia nuUo genere similis possil esse factura Constantius], iudulserit, procertocompertumnon
factori : Per Arianos, qui dicunt, similem quidem habeo. Lucifer autem cum exoraretur ab Eusebio,
posse dici Filium P.iiri, sed largitate gratite, non quiaulerqueinpartibus vicinis ^Egypto fuerat rele-

proprielate naturse, in quantum scilicetpotest crea- gatus, ut advidendum Athanasium Alesandriam

tori creaturaconferri:per Macedonianos.quidicunt pergerent, communique tractatu cum his qui su-
similem quidem Filium per omnia Patri, Sanctum perfuerant sacerdotibus, destatu Ecclesise decerne-
vero Spiritum cum Patre etFilio nihil habero com- rent, pra;sentiim sui abnegans, legatum pro" se
mune. Hoec quidem iuter illos ita gesta sunt. Sed r> diaconumsuummiltit,atqueipseintenloanimoAn-
sicul de talibus scriptum esl : Discissisunl, etnon tiochiam pergit: ibiquedissidentibus adhuc parti-
sunl compuncti {Psal. 3i. 13.): plurimi sane eorum, bus, sed inunumtamenrevocaripossesperantibus,
qui videbanlur attentioremvitam gerere,et mona- si sibi talis eligereturEpiscopus, erga quemnonuna
steriaapudConstantinopolim vicinasqueprovincias, plebs, sed utraque gauderet, prseproperus cathoUcum
et Episcopi nobiles Macedonii magis errorem suut quidemet sanctum virum,ac peromnia dignumsa-
secuti. Paulinum Episcopum, coUocavit, sed tamen
cerdotio
CAPUT XXVI. in quem adquiescere plebs utraquenon posset.

De fine Conslantii Imperatoris, et ortu Juliani. CAPUT XXVIII.

Sed Constantius Imperator, dum Juliano (quem De Concilio apud Alexandriam Sanclorum, Bpiscopo-
Csesarem apud GaUias reUquerat) dignationem sibi rum, et Luciferi ab his dissiddo.
Augusli sponte praesumenti, armis ire obviam parat, 255 Pergit inlerea Eusebius Alexandriam, ibi-
vicesimo et quarto post occasum patris impeiiisui queConfessorumconciliocongrpgato,'paucinumero
anno, in 254 oppido Cilicise Mopsocrenis * diem sed fide integri, et meritis multi, quo pacto post
'

defunctus est. hsereticorum proceUas, et perfidise turbines tran-

CAPUT XXVII. P qmUitas revocareturEcclesise omni cura et = libra-
tioae discutiu nt. Aliis videbatur fldei calore ferven-
De episcopis ab exilio relaxalis.
tibus, nuUumdebereultrainsacerdotiumrecipi.qui
Post quem Julianus, praesumtum prius, deinde se utcumquehffirelicse communionis contagione ma-
•utlegitimum, solus obtinuitprincipatum.Isprimo culasset. Sed qui imitantes Apostolum quferebant.

niani appellanlur, circa Spirituin Sanctum naufra- reddil Idolis,et Neochoris, et publix ralioni, qiias
gantes. prseteris lemporibus illis sublala sunt.
" Tacet Guaneiian. sando, tumjuncto et Bono- Post dies aulem III. Melhyr XIV datum est prse- ,

niensi infemis habet pro inferis. ceptum Gerontio Prsefeclo ejusdcm Jutiani Imper.
Editi antea vita pro diem, tum Bononiens. ms. necnon etiam Vicarii Modesti, prsecipiens Episcopos
funclus pro defunctus. Confer Clironicon Hieronym. omncs faclionibus antehac circumventos, et exiliatos
ad an. Christi 36i, et quse nobis in eumlocum ad- reverli ad suas Civilates, ctProvincias. Hx autem li-
notata sunt. terse sequenli die Melhgr XV. proposilx sunt post- :

Guarnerian. demum ut legitimum solus obtinel

•
modum autem etPrsefccti GeronliiEdiclumproposilum
principalum. Is primum velut{Ca.cci»T.velul,d\iol>\is est, per quodvocabalurEpiscopus Athanasius ad suam
veihis] arguens,elc. Audiendus iterum sciiptorHis- reverli Ecdesiam. Et posl dies Xll.hujus edicli pro-
toriseacephalae. IV. die mcnsis Cyac (hsec vel Novem- rj positionis Alhanasiusvisus esl apud Alexandriam, in
bris postrema est velDecembris prima anni 361.) grcssusque esi Ecclesiam eodem mense Melhgr die
Prxfcclus Gerontius nunliavit mortem Conslanlii Jmp. XXVII. uisit ex ejus fuga, Sgriani, el Hilarii tem-
et quod solus Julianus lenuil universum Imperium. poribus facla, usque ad reditum ejus Juliano
Quo audilo cives Alexandrini, el omnes conlra Geor- Melligr XXVII. Remansit in Ecclesia usque Pliaophi
gium clamaverunl ; eodemque momenlo sub cuslodia XXVI, Consulatu Namerlini, et nevillx mensibus
illum eonsliluerunt ; et fuil incarcere ferro vinclus ex
prsedicto die Ctjac IV. usqne ad XXVII. ejusdem
VIII. iyitegris fOct. m an. '66-2.).

^ Vetus "hsec et in utramque portem agitata est

mensis diebus XXIV. Nam XXVIII. die ejusdem quffistiosexcentislibris. Adito, siUbet,e recentiori-
mensis mane pene omnis populus illius civilalis per- bus Montfauconium in Vita S. Athanasii.
duxit de carcere Georgium,nec non eliam Comitem, » Bononiens. pro sede Diaconum, etc, paulo quo-

quieum ipso erat, insistentem fabricx Dominiae, qu3e que post, si ibi lalis, etc, pro si sibi, etc, denique
diciVur Ccesarium, cf occiderunt amhos eteorum cor- Guarnerian: infra per omnia digtnssium pro dig-
pora circumduxerunl per mediam Civitatem , Georgii num, etc.
quidem super camelum Dracontii vero homines funi-
, '
Notatum Barrseo in aUis Ubris legi fidei integri-
bus trahentes ; et sic injuriis adfectos circa horam VII lale, quod et probaretur mihi quidem magis. Vide
diei utriusque corpora combusserunt. unumprocunctisHieronymumDialogocontraLuci-
Proximo autem die Melhyr, X. die mensis, posi ferianos.
IConsulalum Tauri et Florenti, Juliani Imp. [an. 3B!2. 5 In Guarneriano omni curaet deliberatione. Mox
iFebr. i.] prxceplum propositum est, quo jubebalur Bonouiens. furentibus habet pro fei-venlibus.

I
 4^ RUFINI AQUII.EIENSIS 1'RESBYTERI 300
non quod sibi utile esset, sed quod pluribus •, vel A rationemque, qua conslat, designet : Subsistenlia
qui imitarentur Christum, qui cum essel omnium autem uniuscujusquepersona?, hocipsumquod ex-
vita, pro salule cunctorum humilians se, desceudit tat et subsistit, oslendat. Ideoque propter Sabelli

in mortem, quo scilicet inveniretur ei in mortuis ha;resim Ires esse subsistentias confldendas, quod
vita : dicebant melius esse humiliari'' se paululum quasi Ires subsistentespersonas significare videretur
propter dejectos, et inclinari propler elisos, ul eos ne suspicionemdaremus.tanquam illius fldei secta-
rursus erigerent, nec sibimet solis puritalis merito tores, quae Trinilatem in nominibus tantum, etnon
coelorum regna defenderent, ssd esse gloriosius, si in rebusac subsistentiis conQtetur.Sed et de incar-
cumpluribus illucmerercnlur intrare. Et ideorec- natione Dominicomprehensumesl.quia corpusquod
tum sibi videri, ut tanlum perfidia; auctoribus am- susceperal Dominus, nequesine sensu, neque sine
putatis, reliquis sacerdolibus daretur optio, si forte anima suscepisset. Quibus oranibus caute modera-
velinl [Al. vellent],abjurato errore perQdise,ad D- teque compositis,unusquisque ilinere suocumpace
dem patrumstatutaqueconverti.necnegare aditum perrexit.
redeuntibus, quin potius de eorum con versionc gau-
C.VPUT XXX.
dere : quia et ille evangelicus junior Dlius. paternas
depopulatorsubstantia;,insemetipsumreversusnonB^<= ^"'''''° " "<l("-io, <"<!"' Ecctesiarium per eos
rcstilutione,
solum suscipi meruit, sed et dignus paternis com-
plexibus [Al. amplexibus].deputatur, etanulum flilei 257 Sed Eusebius cum redisset Antiochiam,et
recepit, et stola circumdatur : per quam quid ahud inveuisset ibia Lucifero contrapoUicitalionemordi-
quam sacerdolii declarantur insignia? nec probabi natum Episcopum, pudorc simul et indignatione
apnd patrem senior Dhus, • quod invidit
lis eslilil compulsus abscessit, neulri parti communionem
recepto :nec tantum merilihabuit noudelinquendo, suam relaxans, quia digrediens inde promiserat se
quanlum noxaj contraxit nonindulgendogermano. acturum in Concilio, ut ^ eis ordinarctur Episco-
pus, a quo pars neulra descisceret. Ille namque
CAPUT XXIX. populus, qui Melelium dudum de Ecclesia pulsum,
De his qux in eodem ConciUo slaluta sunl. quasipro lide recta fuerat secutus, non junxerat se
ad priores calholicos, id cst, qui cum Eustathio, el
256 Cumigiturhujuscemodisentenlias f^i.scn- ^ Eusebio Episcopo fuerant ex quibus etiam Pu uUnus
tenliam c^prolalam] ex evangeUcaauctorilate pro- ei al)sed suum principalum,suumqueconvenliculum
latas, ordoille sacerdotahset Apostohcusapprobas- lenuit.Hos ergo cum in unum revocare voluisset
set, ex Concilii decreto, Asterio^^cteterisque qui p Eusebius.nec tamen (praeventus aLuciferolpotuis-
cum ipso erant.Orienlis injungiturprocuratio.Occi- S-t, abscessit. Tunc regressus Melclius de exiUo,
dentis vero Eusebio decernilur. Additur sane in illo quiacumeonumerosior populus erut, Ecclesias te-
Concilii decreto, etiam de Spiritu Sancto plenior nuit et exeo jam propriam synodum cum cceteris
:

disputalio, ut ejusdem substanliaj acdeitatis, cujus Orientalibus Episcopis habuit, nec tamen Athanasio
Pater et Fihus, etiam Spiritus Sanctus crederelur, unclus est. laterim Lucifer injuriam dolens, quod
nec [/1/. ne] quicquam prorsus iu Trinitate, ant crea- Episcopum a se ordinatum apud Anliochiam Don re-
tum, aut inferius, posleriusve diceretur. Sed et de cepisset Eusebius, nec ipsc reeipere cogltat .Vlexan-
substanliarum et subsistentiarum sermo
differentia drinidecrelaconcilii. sedconstringebatur legati sui
ejus per scripturam motus ' est. Graici oOaia; et vinculo, qui in concilioipsiusauctoritutesubscrip-
ijKosTaiTst;, vocant. Quidam etenimdicebant substan- serat. Abjicere namque eum non poterat, qui ' auc-
tiam et subsistentiam uuum videri : et quia tres toritalem ejus teuebal. Si vero recepisset, omne
subsistentiasnondicimusin Deo,nectres subsiauiias suum fruslrandum videbat inceptum. Diuergo de
dicere debeamus. Alii vero, qulbuslonge aliud sub- hoc multumque dcliberans, cum ex utraquc parte
stantia.quamsubsistentiasigniflcarc videbatur, di- concluderetur, elegit, ut lcgato suo receplo, crga
cebant, quiasubstantiaf ipsamreialicujusnaturam D cffiteros sententiam disparem', sed sibi placilam

* Placuit vulgatam lectionem retinere, quse el ' Ex codice Guarneriano is prononem sufTecimus,
concinnior videtur, elcodicumms.pra;cipucBono- quod libri alii iguor.int.
niensis auclorilale uon caret. Cacciarius maUiit cum ' Non addunt Ku.iehio vulgati libri, et qui opti-
t'(

Vaticanis, (luud mullis cxpeiUrct. mas uotcB est ms. Guarncri.inus addunt vero alii, :

* Illud .sfadduut etmss. nostri

vuli^ati ignoraut. : etcum primis Vaticani. Hiic tu refer llistori;i; frag-
Mox Bononiensis disjectos pro dejrcloskgil. mentum do schismale Mcleliano, nuper cx auli-
• Bononiens. fiui invidti, lixacm flue cum vulgatis quissiniis Veronensis Ecclesia} chartis cditum
)i"tepro noxx. tomo Observal. Litcrariar.
III.
Idem csetcrisquc qui cutn Episcopis crant Guar- : lleic quoque sulTccimus ISusebii nomcnad mss.
ncriam, riui cum ipsis eranl : et paulo post in loco Udeni, quod vulgati, nuUo tamen seusus dispendio,
Concilii, ctc, pro in illo, elc. ituorant.
" DcDUO Guaruerian. molus rsl, quod Graxi usins 'Guarnerian. quiaauctorilate ejus, etc, et posl
ct yposlaseis vocant.Quidant eliain, etc; tum el quia pauCii. diumullumqtic de Itnc dcliberans,e\.C.
Ires subslanltas iioii dicimus in Drutn, etc ' Idcm, disparcm el sibi phicilam, etc, tum quia
^
Sicduonostri,lotidcmqueapudCacciariummss. cito morlc prxvcnlus. Bonooiens. cum vulgatis,7u«a
habent: vulgati ipsa. Paulo post Bouonieus. /Jcirco ci(a»iorte, clc.
pro ideoquc.
 , :

5U1 HISTDRIA ECCLESIASTIGA. LIBER PRIMUS. 502

cuslodiret. Ila regressus ad Surdinise partes, sive
X il'is soli?, qui deos deasque vencrarcnlur, palcre
quiacilamorleprajvenlus.tempussentenlisemutan- decernit. Mililioe cingulum non dari, nisi immolan-
non habuit (etenim temere ccepta corrigi spaeio
dce tibus jubet. Procuralioncn provinciarum. jurisque
solent) sive Iioc animo immobiliter 258 sederat, diccndi Chrislianis statuil nondeberecommitti, ut-
parum drmaverim. Exipso interim Luciferianorum pole quibus etiam lex propria gladio uti veluisset.
schisma, quod licet per paucos adhuc volvitur, sum- Et proflciebal quoti Jie in hujuscemodi logibus esqui-
esordium. Eusebius vero circumiens Orientem
sit rendis, quibus et [Al. lacelur et] si quid versutum
atque Italiam,medici paritcr et sacerdotis fungeba- vel callidum, lamen quod minus vidcrelur crudele,
tur ofllcio. Singulas quasque ecclesias, abjurata in- decerneret.
fldelilate,adsanitatemrect8e(ideirevocabat,maxime CAPUT XXXIII.
quod Hilarium,quemdudamcumc8elerisEpiscopis
De ssevitia ejus erga Athanasium.
in exiMum trusum esse memoravimus, regressum
jam, elinltaliapositum, hisceademergamstauran-
Sednon • erga Athanasium Dcta; philosophiee te-
nere imaginem potuit. Etenim cum, velut tetri ser-
das Ecclesias, fldemque patrum reparandam reperit
pentes de cavernisterrfeebuIlientes,adeumproces-
molienlem.
g sisset magorum, philosophorum,aruspicum,augu-
CAPUT XXXL
rumque manus prophana, omnes pariter ailegant, ni-
De scriplis Hilarii.
hil suis ^ artibus successurum, nisi prius Athana-
•
quod Hil rius vir natura lenis et pJacidus,
Nisi sium, velutomnium horum obstaculum, sustulisset.
simulque eruditus,et ad persuadendum commodis-
CAPUT XXXIV.
simus, rem diligentius et aptius procurabat. Qui
etiam hbros de flde nobiliter scriptos edidit,
De fuga rursum et latebris Athanasii.
quibus
ethffireticorumversutias,etnostroramdeceptiones, Iterum mittitur exercitus, iterum duces, iterum
et male credulam simplicitatem ita diligenter espo- oppugnatur Ecclesia.Cumque eum moesti " et flentes
suit, utetprEesentes,etlongepositos,quibusipseper popuUcircumstarent, prophetico apud eosususser-
* se disserere viva voce non poterat, perfectissima mone perhibetur: NoUte (inquit) filii, conturbari,
instructione corrigeret. Ita duo isti viri, velut magni- quia nubecula est, et cito pertransit. Cumque dis- '

flca qusedam mundi lumina, Illyricum, Italiam, Gal- cessisset, et navi per Nilum fluvium iter ageret
liasque suo splendore radiarunt, utomnes etiam de Comesquiadhocipsum missus fuerat, coguitoejus
abditis angulis et abstrusis haereticorum tenebrse itinere, instanter eum insequi 260 coepit. Et cum
fugarentur. C forteappUcuisset.Athanasii naviculaadquendamlo-

CAPUT XXXII. cum, comperit a prsetereuntibus post tergum esse

Epercussorem suum, etjamjamquenisiprospiceret,
De perseculionibus Juliani blandis et callidis.
imminere. Conterriti omnes qui simul aderant socii,
Sed Julianus postquam ad Orientem Persas bello eremum suadebant ad fugae prsesidium petendam.
pulsaturus advenit. et publica[quam prius occulta- Tiim iUe NoUte, inquit, o liUoU. deterreri eamus
: :

Terat) erga • idolorum cultum ferri ccepit insania, magis in occursum percussori nostro, ut sciatquia
ncn vi, neque tormen-
callidior cseteris persecutor, longemajorest quinosdefendit,quam quipersequi-
tis,sed prjemiis, honoribus, blandiliis,persuasioni. tur. Et conversa navicula. iteragere ' obviam ei qui
bus, 259
majorem pene populi partem, quam si se insectabatur, adgressus est. lUe qui nuUo genere
atrociter pulsasset, eUsit. Studia auctorum Genti- siispicari possetinoccursum sibi venire quemquee-
lium Christianos adire prohibens, ludos htterarum reret, tanquam prcetereuntes aUquosinterrogariju-

* Voculas per se cod. Bononiens. tacet. Paulo secutionemMagis

et Philosophisincentoribus.Quippe
post Guarnerian. mundi lutninaria habetpro (umijja, conceptis verbis sub capitis 13. finem testatur fa-
ille
denique pro abscondilis angulis vulgati antea abdilis clumiu Christianos concursum eorum twv (f.yoao^dt
prEeferebant. XsYcpvcwv, qui se philosophos prcedicabant.
* Recole quod superius ex
Historia acephala com- J) Iia et Barrgeus oUm, et Guarnerian. ms.prEefert.
•'

memoravimus Juliani Decretum an. 362. Febr. i. Cacciarius alUque actibus.

quo jubehat reddi Idolis et Neochoris, et publicse ra- ' Guarnerian. ms.. ei fluenles populi. Hsec item ha-

lioni, quas pnelerilis lemporibus illis subtata sunt. bet Hisloria acephala de AthanasU fugaet latebris :

' Historia ycephala, Prxdiclo aulem die Phaoph Episcopus autem Alhanasius, moralus,sicut prsedicUon
XXVII. (Octob. 23- An. 362.) proposuU Juliani Imp. est, apud Thereon, a.':cendil ad superiores parles J^gypti,
edictum, ul Allianasius Episcopus reeederet de Ale- usque ad Ilermopolim superiorem Thebaidos, et usque
xandria,et eodem momento,quopropositumestedicluni, Anlinoum : quo in his locis degenle, cognilum est, Ju-
Episcopus egressus est Ciuitalem, et commoi^atus est tianumlmperalorem mortuum,et Jovian umChrisliano-
cirea Thereu. Quo mox egresso, Olynpus Prsefeclus rum Imperatorem. Adde Socratem Ub. III. cap. 14.
obtemperanseidemPgthiodoro.cl his qui cuniipso eranl Bononiens. plurium numero disccssissent, ideest,
'

hominibusdifficiHimis,misitadexiliumPaulum.elAslc- populi. Mox quoque hoc ipso pro ad hoc ipsum.

ricium Presbyleros Alcjymdria?, el ilire.cil eos habilare '
Guarnerian. per.^seqtiutorem, itemque infra pcrse-
Andropolitanam Caufa/em.Confer etSocratemUb. III. q!(i(/ori propi.Tciisso)'em,etc.LeviorataLilipraeteritnus.
cap. 13. et 14. Fallit Cacciarius. qui librum IV. et ^ Duo nostri, totidemque apud Cacciarium Valic.
cap. 26. consuli jubet quo loco nec verbo quidem
: mss ob ius pro obviatti legunt. Mox Cacciar. possit,
tenus de Athanasioestmentio. Sed et in eo falUtur, pro possel.
quod addit,sileutiopremi abs Socrate,excitatam per-
 503 RCFINI AQUILEIEXSIS PRESBYTERI 504
bet, ubiaudissent esse Alhanasium. Cumque respon- \
dissent vidisse se eum non longe euntem, tota celeri-
CAPUT XXXVI.
vanum, festinans ca-
tate perlransiens, properat in De Theodoro Confessore apud Antiochiam.
pere, quem ante oculos positum videre non potuit.
Quod Sallustius Paefectus'' ejus non probans, li-
Ule vero Dei vLrtute monitus Alexandriam • redit,
cet esset Gentilis, tamenjussusexequitur.et appre-
ibique tuto latebras usquequo persecutio cessaret,
hensum unum quendam adolescentem qui primus
exegit.
occurrit, Theodorum nomine, a prima luce usque ad
CAPUT XXXV. [Al. inj horam decimam tanla crudelilate, et tot mu-
De sepulcro martyris Bahylse. tatis carnificibus lorsit, utuullaaclas simile factum
Dedit et aliud Julianus vecordiae suse ac levitatis meminerit. Cum tamen in eculeo ' sublimis, et
ille

indicium.Namcum Daphnis in suburbanoAniiochiffl hinc inde lateribus inslanle tortore, nihil aliud faco-
juxta fontem Castalium litaret ApoUini, et nuUa ex ret, nisi quod vultu securo et loeto psalmum, qucm
his quffi quserebat, responsa susciperet, caussasque pridie omnisEceIesiacecinerat,ilcraret : cumque se
percontaretur a sacerdotibus daemonis.aiunt
silentii omni espensa crudelitate, Sallustius nihil egisse '

Babylse martjris sepulcrum prope adsistere, et ideo perspiceret, recepto in carcerem juvene,abiisse fcriur
f!
responsa non reddi. Tum ille, venire Galilaeos (hoc adlmperatorem, 262 et quid egcritnunciasse, ac
enim nominenoslros appellare solitus erat) et auferro monuisse ne tale aliquid tentare vellet de caetero,
sepulcrummartyris jubet. Igitur Ecclesia universa alioquin et illis gloriam et sibi ignominiam qusereret.
conveniens,26 1 malres et viri, [.-1/. addiiuret vir- i Hunc Theodorum nos poslmodumapud .\ntio-
ipsi

gines.juvenesque immensaexultatione succincti ira- chiam vidimus. Et cum requireremus ab eo si scnsum

hebanl longo agmine arcam Mart jTis,psaIIentcs sum- doloris habuissetexintegro,dicebatsequidem dolo-
mis clamoribus, et cum esullatione dicentes Con- :
res parum sensisse, adslitisse autem quendara juve-
fundantur omnes qui adorant scnlptilia, el qui ^ con- nem,quisudanli sibi,hnteocandidissimoet sudores
fiduntin simulacrissuis(Psal.96. ".). Hsec in auribus [Al. sudoremj abstergeret,etaquamfrigidam frequcn-

prophani Principis per sex millia passuum tanta exul- ter infunderet, et ita se esse delectatum, ut tunc
tatione psallebat omnis Ecclesia, utccelum clamori- moestior factussit, quando deponi de eculeo jussus

bus " resultaret. Unde et ille in tantam iracundiae est. Comminatus igitur Imperator, post victoriam
rabiem dedQctus est, ut altera die comprehendi Cliri- Persicam meUus se Christianos debellaturum, pro-
stianos passim ettrudijuberetincarcerem,ac paenis fectus quidem est, sed nullus' redit. Ibi namque,in
et crucialibus affici. Q certum a suis, an ab hostibus confossus, post annum

' Guarnerian. rcdiit. Tradit

et Socrates, Alhanas- di Christianos passim ct tradi juberet, etc. Ut caetera
siumpersequentiam, manibuselapsum, clanculo ve- minus recte habere videantur, illud certe magis arri-
nisse Alexandriam, ibiquedeli tuisse, quoadusque se - dct, quodhabet rerccnnc/ia»! c/rafcicmproiVacuiirfia;
dalaestpersequutio.ItaetTheodoritusnarrat.Verum rafciem,etc. DeBabi|lae,quodaltinet,rcliquiarumlrans-
HistoriaeacephalffiAuctorlocodudumlaudalosigui- latione videsisTheodoritum llistor. hb. III. cap. 10.
flcatperagrasseilluminterea superiores.Egypti par- Caussamaliam Julianiin Christianos iracundi.T narrat
tes usque ad Hermopolim.et supcriorem Thebaidcm Ammianus Marcelhaus lib. XXII. cap. 13. nimirum
usqueAntinoum:0»o,inquit,uj/its/ocisrf<!9cn(c,fo;jiit exuslum perid temporis Daphnsei -Vpollinisfanum,
tum csl Julianum Itnpcr.mortuum,el Jovianum Chri- quod facinus Christianis imputabat.
stianum Jmpei-atorem.Ttim vero sah(lil,higressusigitur Guarnerian. uno verbo, improbans. Hunc Sallu-
•'

Alccandriam latenter Episcopus adventu ejus nonplu- slium Pra;fectnm Prectorio, sive £7:ap-/ov vocmt So-
ribus cognito, occurrit navigio ad Imp. Jovianum, el crates et Sozomenus, qui Rullnianam haucce Hislo-
posl, Ecclesiasticis rebus cotnpositis, accipiens literas, riam Grsece reddiderunt.
venit Alexandriam, elintravitin Ecclesiam,Alhir XIX. ' Idem suspensus habet pro sublimis. Tunc juncto

die (An. 364. Nov. 16), Consul. Joviani, et ]'arro>ii- ct Bononiensi, allero ab lioc vcrsu, quod vocul.im
aiii cx quo exiit Alexandria secundum prm:eptum
: practermitlit. Proscci(ro,quodsequitur, etms.quoque
Juliani, usque dttm advenit prsedicto die Athir XIX. Guarnerianusoplimaenotacprobalcumvulgatisomni
post annum unum, et mctises III. et dies X.XII. Quin bus.estque rc ipsa concinnus,Cacciarius ex Vatica-
etiam Ammonius.setate Athanasioiequalis, Kpisiola n nis rcscripsit screno.
in Actis SS. \i Maji, testatur eum ad Juliani usque ' Bononiens. prospiceret paulo post Guarnerian.,
:

niortem ineremodelituisse,sibique veritumconiinuo quid egerit renunliasse, etC.

a pcrscquentium insidiis, incertis sedibus apud Mo- « In Guarnerian. rediit. Mox Cacciarius, ubi dici-

nachosoberrasse.OmuinohsecilaqueRulinianajnar- tur, incertum, a suis an,clC., voculam ric ex duolius

r.itioni repugnant ac prsevalent Cacciarius quod no- mss. Vaticanis iuterseril, asuisnc.an, elc.Nibil lale
tat in Regio-Vatic. ms. mox tota legi pro tuto. uihil neque nostri mss. neque alii niagno numero, ut et
est: utenimdemus, signincariutcumqueposse,.\iiia- vulgati omnes habenl. Caeterum ut ei morem geramus
nasium /o/fi/l/cxaiK/?-ialatebrasi(ientidem mulasse in his qiuE facli narrationcm spcclanl, auctores su-
error in co est, quod tunc dicitur vcnissc Alcxan- mus ut prollistoria Triparlita, Libanium adeat, qui
dtiam. Juliani iiitcrfcclor.'m Christianum farit eum locum :

" Guarncrian.^uiij/oriaji/ur.qnemadmodumoialia profcrt ct Sozomcnus lib. W. cap. '2. inilio. Conferat

quot scio omnium linguarum Psalleria praeferunt.Et deiiide Eutropium. qui liuiciuet bcIloPcrsico inter-
nulhis lamen dubilo ex codicum reUiiuorum omniuin fuit.IiurumquoqiicKcslum, ct Victorianae aucldrem
i;onsonsu.legisse Rudnum in suo exemplari, quicun- Epilomcs. qiii ali hosti" coufossumcuinnarranl.Iu-
frluni: estquc adeo hajc dignior uolalu veleris qua huic oxpcdilioni ctiain Lulychianus clirono-
lcrruil
uttibalur, Vcrsionis lectio. graphus apud Joan. Mal.dam, qui a S. Mercurio
' In Bonouiensi exullarct. Unde ille in tanlam vere-
Marlyre divinilustrausllxum Julianum refcrt, ciiiet
cundiam el rabiem deductus esl,utaUa diccomprchcn- ChroniciAIexaudriniauclorcouseutit, el Theodori-
505 HISTORIA ECCLESIASTICA. LIBER PRIMUS. 506

el oclo meuses prsosumti Augustalis imperii, fincm ^ CAPUT XXXVIII.

vila) fccit •.
6't lcrrxmolu inibt, el igni divinitus accenso, Judxi
CAPUT XXXVII. ab iUicilis disturbabantur inceptis.

Eteccenocleqiisc m\ iucipicndum opus jam sola

Dc Judxorum conatibus, qui a Juliano deccpti, teni'
non solum
restabat, tcrrsemotusingensoboritur, et
plum in Jerosolymis rcxdificant.
fundamentorum saxalongelatequejactantur, verum
Tanta vero ejus ad decipiendum subtilitas et cal- eliam lolius loci pene 264 sediricia complananlur.
lidilas fuit, ut etiam infeUoes Judreos vanis spe- Porticus quoquepublicse, in quibus Judceorura mul-
bus illcctos.ut ipseagitabalur, illuderet. Quos pri- titudo,qufe operi videbatur iusistere, commnnobat,
mo omuium convocatos ad se interrogat, cur non ad solumdeducttc, omnes Judteos qui repcrtisunt
> icrificarent, cum eis lex sua de sacrificiis impe- oppressere. Luce vero orla, cum se mala crederent
rarct ? At illi occasionem se iuvenisse temporis effugisse, ad rcquirendos eos qui oppressi fuerant,

263 rfl-'-i Non possumus, inquiuut. nisi in solo

• reliqua multitudo concurrit.
Jorosolymorum teraplo. Ita namquc prfecipit lex.
CAPUT XXXIX.
El accepta ab eo reparandi templi licentia, in tantum
De signis et virtutibus lcrrificis, quie in exitium
insolcntlEe pervenerunt, utaliquis eis prophetarum B
conversa sunt Judseorum.
redditus videretur. Igitur es omnibus locis alque pro-
vinciis convenere Judfei, locum templi olim igne
^ iEdes erat qusedam in inferioribus templi demer-
'

consumti aggredi coepere, Comiteproperandioperis sa, habens aditum [.4/. aditus] inler duas porticus,
ab Imperatore concesso sumtu publico et privato
: qusefuerautcomplanatse, inquaferramenla,aliaque
res omni instanlia gerebatur. Interea insultare nos- operi[^2. operajnecessariaservabantur,equasul3ito
tris, et velut reparatis» sibi regni temporibus, com- globus quidam iguis emicuit.etper medium platese
rainari acrius, ac ssevitiam ostentare, prorsusin ma- percurrens,.aduslis el esanimatis qui aderant Judseis
gno lumore et superbii agere. Cyrillus post M;ixi- ultro citroque ferebatur. Hoc iterum ssepiusque et

raum Gonfessorera Jerosolymis Episcopus habebaiur. frequentissime per totam illam diem repelens,perlina-
Apertis igitur fundamentis, calces' cementaque ad- cis populitemeritetem nammis ullricibus coercebat.
hibita,nihilomnino deerat.quin die postera, vete- Cuminterimpavoreingentiettrepidationeomnesqui
ribus deturbatis, nova jacerent fundamenta: cum aderantdeterriti, solum verum Deum Jesum Chri-
tamen Episcopus dirigenli consideratione habita, vel stum confiteri cogebantur inviti. Et nelisec casu Deri
exillis[..i;. his] que in D.iniefis prophetia de lcmpo- Q crederentur,insequentiuocteinvestiraentisomnium
ribaslcgerat, vel'quce in Evangeliis Dominus prte- signaculumCrucisitaevidensapparuil, utetiaraqui
dixeral, persisteret, nullo genere fieri posse, ut ibi diluere pro sui infidelitate voluisset, nullo genere
a JudtEis lapis super Lipidem poneretur. Res erat valeret abolere. Sic deterriti Judsei atqueOentiles,
in espectalione. locum simul ' et inaniter ccEpta reliquere.

tus es parte, qui, Christo telum dirigente, interfe- » rass. lectio preeferendafuit
Atqueheic constans
ctum eum prodit. Scd longum est his immorari. vulgatte, quse taraen ferme concinnior videbatur,
' In Guarneriano fincm fccii, absque intermedio calce csementoque adhibitis. Mox habet Bononiens.,
vitse. quin in die postera.
''
Guarnerian., convenirc, tum Bononiensis, co?i- '
Viliose et contra rass. fidem Cacciarius, vel
sumtiim.^ pro consiimli. quia in Evangcliis, etc.
' Denuo Benoniens., ibi pro sihi, tacet aulem et 5 Guarneriau., erat quoque qusedam,

quod subsequitur nomen regni. Paulo post pro in Idem, verum Dcum Christum, Bononiens., Domi-
inaijno tumore, qucmadmodum et mss. nostri, et numverum Christum.
Vaticani omues habent, lerme rectius vulgati im- Iterura Guarnerian.,c( aeptainanis fabricserelin-
'

mani lumore prffiferebant. Y^quere: qui et ejusmodi conclusionera subjungit,

•^
Guaruerian., Cijrillus tunc post Ma.rimum, elc. '-' Hxccontinel liber Ecclesiasliae historia: decimus.

265 - 266 ELENGHUS GAPITUM LIBRI SEGUNDI.

CAP. I. De orlu et religiosa meule i.rincipis " Jovi- V. De persecutione, quffi fuil apud Edessam.
niani, et de iine ejus. VI. Do lluyse,qucmregiuaSarracenorum, gen
11. De orlu Valentiniaui et Valenlis. lis suEe poposcil Episcopum.
III. DedormitioneAthauasii,elperseculionibus VII. De Didymo Alexarulriuo vidente.
''

Lucii lia^retici. VIII. Quot ex discipulis Antuuii etiam tunc in

IV. Do virtutibus et mirabilibus Sanclorum qui eremo habitanlibus, virtules el signa
fnerunt iu jEgypto. fecerint.

"Guarnarian., Joviani, quod et prseferre utique brum de Spiritu Sd.v.clo, proculallius intueretur, anti-
malim, si constaret hfec sibi lectio rcliquis locis. quum nobis morem reddidit, ttt VlDENS vocelur. Eo
Quod Capitum initia speclal, in quibus alicubi ms. scihcfl nomine Proplietseoiimai)pellaba:itur. Sic et
avulgatapartitione disseutit, suis locis aduol-ibimus in Elencho I.ibrideScripto.-. Ecclesiaslic. Didginus
''Idem,cum negandiuota, non vidcnlc, ex scioli o flAsnwv Didijmus coynomcnlo videns.
glossatoris, ut nullusaubilo,manu. Quod enim ocu- ' In eodem, Quanti Sanctorum ex discipulis Anlo-

lorum corporiscaecilate Didymus laborari-t, raenlis nii in crcmo habitabant, virlutcs cl signa facicntes.
autem oculis, ut ait Hieronyraus prajfat. inejus li-
 507 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 508
IX. De Gregorio et Basilio Cappadocis Episco- i XXII. Do seditione Paganorum
• eontra Qdeles.
pi9. XXIII. De situ templi Serapis, et subversionc cjus.
X. De DamasoEpiscopo, etUrsiDisubreplioQC. XXIV. De fraudibus, quffi in tcmplis PagaDorum
XI. De Ambrosio Episcopo. delecia; sunt.
XII. De • Valenliiiiani flne. XXV. De Saturni sacerdole Tyranno, totius poae
XIII. De Golhorum per Thracias irruptiono, el Alesandri.e adiillero.
Valeulis nece. XXVI. De Canopi initio et interilu.
XIV. Ct Gralianus Inipcralor Theodosium regni XXVII. De Ecclesiis et Marlyriis, quoe in idolorum
participem adsciverit, et posl mulla re- locis couslruclae sunt.
ligiose et fortiter gesta, Maximi tyrauai XXVIII. De Joannis sepulchro violato, et reliquiis
insidiis succubuerit. apud .\leiandriam conservatis.
XV. De Valenliniano puero. Ctque mater cjus XXIX. Do Thoracibus Serapis apud A'esandriam
Justina .\rianara h;rresim riefundens, abrasis, et signo Christi ia locoeorum
Ecilesias pertnrbaro conola sil. reddito.
XVI. De Benivoli [^Al BenevoliJ magistri memo- XXX. Cl mensura aqu.'o Nili Duminis, quam
ria> fideli constantia. T.ojyyi Tocant, ad Ecclesiam deferatur.
XVII. Cl Theodosiusuecem Gratiani ultuf, de Ma- XXXI. De Valentiniani junioris iolerilu, ct orlu
ximo triumpbaveril. Eugenii.
XVIII. Do Tbeodosii commisso in Tbessalonicen- XXXII. Deresponsis Joannis monachi.
ses, et poeDiteolia ejus publice apud sa- XXXIII. DeapparalubelliadversusEugOLiumTbco-
cerdoies gcsta. dosii, et do vjctoria ejus, oralionibus
XIX. Do reslilulione Ecclesiarum, qua> per ip-
^"
iriagis, quamvirlulc f parata.
sum jam catholicum in Orieute restituta! g XXXIV. De fine Theodosii post vicloriam, et Arcadio
sunt. alque Uonorio liberis ejus ct baeredibus
XX. De Apollinare et haeresi ejus. regui.
XXI. De Episcop. successionibus pcr Orienlem.

LIBEli SECUXDUS.
CAPUT I.
pacemque deposcere : exercitui quoque inedia con-
De orlu cl retigiosa rnenle Principis Jovittiani, el dc sumto, cibos caeteraque necessaria iu mercimoniis
fine ejus. poIliccri,omniquehumauitatenoslrorum.temeritaiem
emendare. Sel ubi in viginti et novem annos pace
267 Post Juliani necem landem ci vilenobis «Jovi-
'

niaui reparalur Impcrium. Is nnmque sub uno eodem-

composita, ad Romanum regressusestsolum, 268
clariorque lux nostro se orbi ex Orientis partibus
quetempore Imperator, etCoufessor, et male iliaii ex-
oborla \AI. exorta] diffudit, rempublicamquasi post
titit depulsor erroris. Xom cum in prociuclu esset
exercitus, et urgerel" Barbarus, ductores nostri de
nimias procellas omni moderatione [Al. omnimoda
ralionej adgreditur repnrare Ecclesiarum vero cu-
summis rebus consilium trahentes, Joviniano calcu- p :

lumdederunt. Cumqueapprehcnsusad suscipienda

ram non in secundis habere, Nec tamen incaule, ut-
CoDstantius egerat, sed * lapsu pra;decessoris admo-
Imperii trahereturinsignia, ad exercitum Julianisa-
niiuF, honoriDcis et offlciosissimis litteris .'Vlhana-
crilegiis prophanatum.diciturproclamasse: Non se
sium requirii,etabipso formamfideietEcclesiarum
posse imperare eis, quia essel Christianus. Tura
'

omnes disponendarum' susc pit modum. Sed h;cc lam pia

eademque voce respondisse perhibcn-
paii
et tam Isela principia mors immalura corrupit. Post
lur : sumus nec priusquam hanc
Et uos Christiani :

-to etenim menses orlus sui apud Ciliciam diem

vocem audiret, adquiescere ad Impcrium voluisse
0'jil.
[.4i.voluit\ Denique stalim affuit ci di vina clementia
contraque omnem spem, cum clausi undique hosli- CAPUT II.

bus tenerentur, nec evadeudi facultas ullasuppcterei De orlti falciitittiani ct Vatenlis,

subilo emissos a Barbaris oratores adesse vident, Posl hunc Valenlinianus imperium susccpil, qui

Idem, P^akn^intpro F^afcn^Viiani: tumseq.capile

• Concessa lamen hoslibus, sive Sapori Regi Per-
1

plus babet, el nece yalenlis Principis. Iterum inse- sarum,Nisibi, et regionibus Irans Tigrim. Vide So-
quenti, consciDCci/ pro adncivcrit, cratem lib. 111. cap. H.
^"
Denuo idem,Dc
restitulionibui Ecclesiarum, qum ^ Vitiose Cacciarius, /npsum. TumBononiens.ras.

per ipsum in Oricnle Cathoticis rcstitulse sunt, T) prxccssoris et mox cnpii>sissimis pro officiosissimis.
' Idem. DcPai/aiioruin niolihus aptid Alrxandriam. Recoleadnotatum prajoedenti libro locum ex Historia
' Restituimus ex Guarueiiano ms. ; vitiosaenim acephala. /ll/Kinasins ociurril natigto ad Imper, Jo-
metathesilectumesthaclrnus,in(cri<M, ciinifio. Vid. vianum, ct po.-it, Erctesiiisliris rebus romposilis, acci-
capilis ipsius conti;xtum. piens tilcras, rrntt .ilcxnndriam, el inlravil in Eccle-
' Idem Latiuis literis, pctin
: tum effcratur pro dr- siiim, Atliir Xl.\', dic Cnns. Joviani et Varroniani,
feratur. Praetereael subsequenliaduo capitainuDum etc. Sedet nolaludigiiuiu illud est.qiiodsub lit Ru-
ucclit. flnus, petiisse Jovianum ab Athanasio formam /idei
Ms., patrata :necdispliceret parja. Infine addit,
'
quae qui>lem non alia iutelligi, quam fldei formiila,
Expliciunt Capiiula. Incipil tiljcr Undcciinus. sive Symbulum potest.
' Antea, j}er Jooinianum, forlasse rectius, sed re- Regio-Vatic. ms., suscepii. De Joviani obilu vide
'

fragautibus mss. Auctores alii >/oiiiuni(m huuc vo- Socratcm iti llne lib. 111. S. Chr.vsostonuis Ilomil.X V.
cant. in Philippcns, cum dicil veneiioextinclum. Abejus
' Bononiens. Barbaros. duo Vatic. penes Cacciar. obilu ad Valeiiliiiiani in.niL;urilionoin iTobat Valo-
el excicitus urijerelur a barbaris. Mox Guaruerian. siusiiiNotisad Atnmian. Marccllinumdiceinomnino
darenl pro dedcrunl, diesintercessisse.utroquc lermiiioincluso.etbis VI.
Adnotant Barrseus et Rhenanus ad libri oram,
'
Kal.numeralo fuilenlmaunus ( illc 36i. biss'!xli!is)
al., qui non c,«seii( Cliristiaiii. Deinde Bononieus. ms. a die scilicct \i Februar. ad -Jli.

Tamcn omncs, ctc.

 509 IIISTORIA ECCLESIASTICA. LIBER SEGUNDUS. blO

prondenostraa Julianoraililia fueratexpulsus.Sed A cst. 269 " Sed haso omnia post Alhanasii obitum.
complevit in illo Dominus quod proraisil, pluseliam Nam illo superstite,velutdivinaquadam virtute pro-
quam centuplain prffisculi seculo reslituons ei. Nam hibilus, cum '•
debaccharelur in caeteros, iu illum
quia militiam pro Christo roliquorat,recopit [.-!(. re- nihil ausus est tristo committcre.
cipit]imperiam. Isinconsortiumregniassumsil fra-
GAPUT III.
tremValeulcm, elsibi quidcm Occiduas partesdelo-
Dc dormilione AUianasii, et persccutionibus Lucii hx-
git, illi aulem Orienlales reliquit. Sed Valens fa-
relici.
•vendoh£eroticis,abiitinviam patrum suorum Nim
OtEpiscopos e}iitinexilium,et Presliyteros, ac Dia- cum quadragesimo et sexto
Igitur ea tempestate,
coaos.ct MonachosTaliano Alexandriai pra^sidonle) anno • sacerdotii sui Athauasius,postmuIlos agones
usquead tormentadeduxit,etignibus tradidit. Mul- multasquo patientiEecoronas quievissetiu pace.scis
taque nefanda etcrudelia in Ecclesiam Dci molitus citatusde successore, " Petrum tribulationum sua-

Operpe pretium est,Historiam acephalara a num. induslria nominat,factum spectant ettemerariosLu-

10- et seq. huc referre, quiB Ruflnianse narrationi cii pseudo-Episcopi conatus. Namhsecetiarti, advi-
auimamquodammoduiufundel.Pos/yuiiiiuiiKxwau, r> vente Athanasio, conligerunt.scilicet an. 367. Sau-
---^t^-^--
temcilius ad linpcrium vocntis, Valentiniano, et Va- ''
ctus eniin Episcopus, ut mox dicemus,an. 373, obiit.
lente ipsorum pyseccplum uhifjue manai'il,(]uod eliam Considatu autem Lujiicini, elJuvini.Lucius Ariano-
reddilum est Alexandriie Pachom die X. lAn. 365. rumspccialilersibi volnis vindicarcEpiscopalum, post
Maii 5) Cons. Valenliniani, el Valentis, conlinens, ut professionemdeAlexandria mullotempore advenit Con-
Episcopi sub Conslanlio deposili, et ejecti ab Eccle- sulatu prasdicto (An 367 ) ci inpressus cst Civilatcm
,

siis, Juliani aulem Impcrii temporcsibi vindicaveranl, bUenler per noclem XXVI. diei Tolh mensis ('Sept.
et receperant Episcopatum, nune denuo ejiciantur Ec- 2-i) et sicut diclitm est, mansit in quadam domun-
;

clesiis.interminatione posita Curiis mulctie auri libra- cida; lalens diem illum. Poslero aulem clieintravit do-
rum CCC. nisi scilicet Ecclcsiis, et Civitalibus Episco- mum, ubi maler ejusconmanebat ; cogniloque slatim
pos minaverint [Forte climinaverint]:Ex qua re apud ejus adventu per Civilalem, universus populuscolleclus
Alexandriam magna est confusio, el lurba exorta, ut incusabant ejus ingrcssum. Et Trajanus Dux, el Prse-
Ecclesia universa fatigaretur, cum eliam Principales fectus nimis moleste tiderimt inrationabilcm ejus, et
essenlnumero exii)ui, cum Prsefecto Fbiviano, et e.jus audacem advenlum. ct miserunt Principalcs, lU eum
Officio; ct ob Intperiale prieceptum, et auri mulctam ejicercnt de Civilate. Advenienlesilaque Principalesad
inminebanl[Forleinlermiriabanl] egredi EpiscoposCi- Lucium, cl consideranles omnes populum iratum, el
vitale, mullitudinc Cliristianaresislenle, et conlradi- valde lumentem adversus iUum. timuerunt eum per se
cente principalibus, el judici ; et adfirantc Episcopum producere de domo, ne a multitudinc occidcrelur et :

Alhanasium non esse subjectum huic definitioni, el lioc ipsum nunciaverunl Judicibus, et paulo post ipsi
prseccpto Impcrtali, quodnec Constantius euin persecu- C Judiccs, Dtix Trajanus, el Prsefeclus Talianus ad lo-
tus esl: universos revocavit: ct cum propter idololatriam cam cuin midlis militibus ingressi domum, produxe-
denuo cjccit; at Jovianus reduxil. Reinansit hsec con- runl per semelipsos Liicium, hora diei VII. Tolh die
tradiclio, cl Iwba usque ad sequentem meusem Payni XXVII. Lucius aulein cum sequeretur Judices, et om-
dieXIV. iJun. 8-) Hoc enim die Prsefectus Flavianus rtis populus Civilalis post cum Chrislianorum, ac Pa-
relalione fnrla drclaravit coixsiduisse Principes de hoc ganorum,acdiversarumreligionum,cunctiparileruno
ipso, quod apud Alcxandriammolumesl. Et itaomnes spiritu, el cx una senlentia, et codem decrclo non ces-
exiguo tempore quieverunt. saverunl ex doino qun ductusesl,per mcdiamCivitalem
Postmenses IV. el dies XXIV. Iioc est Phaophi VIII. usque ad domum Ducis vocifcranles, ac turpia,et sce-
(Octob. ^.].EpiscopusAlhanasiusnoctu lalenter eijrcs- lerala eidcin ingerenlcs.etcbimantes : extra civitatem
sus Ecclesia,recessit in Villam juxta Fluvium novum. ducaiur. Tamen Duxintroduxil eum indomumsuam,
Prsefectus aulem Flavianus,et Dux Viclorinus, ignari et apud cuin mansit,el custodiebntur reliquis horis diei,
recessisse eum, eadem nocle ad Ecclesiam pervenerunt ac tola nocte, et sequenli die XXVIII. mensis prxdicli,
Diongsii cum manu mililari, ac fractis poslei'tdis in- Dux nianicans, el habenseumusqueNicopolim, tradi-
gressi alrium, et parles superiores domus, hospiliam dit Militibus .Eggplo deduccnduin.
Episcopi qnairenles, non invenerunt eum Nam panlo ^
lu Bouoniensi ms., cuin diu baccliaretur, eic.
ante recesserat, et remansit degens in prsedicla posscs- 'Inilo.quas supraexpendimus rationes ex histo-
sione a memoralo die Phaoph VII. usque Mccliijr VI. ria acephdla, ubi dicere de Alhanasio cfepimus, et
(A 5 Oct- ad 31 Jan.) hoc eit lytensibus IV integris. visa estan. 3iS. ordinatioejus consitiu mda de anQo ;

Posl h.-ec Nolarius Imperialis Bresida, eodem Mechyr enimOotvacitiwquiu fueril373, uihilesl dubium.His-
mense, venit Atc.vandriamcumHlcrisImperialibus,jti-T\ toria cade:n iicephala, ^(io ConsuUitu Valcnliniani et
bmtibus eundemEpiscopum AtlianasiumrevertiadCi- Valenlis IV. Paclwm VIII. (Au. 373. Maii 3.) dor-
^ntalem, et consuctetenereEcclcsias et VII. die Mechijr
: miit. T.iceo Prolerii Paschalem Episl.olam, et Histo-
meiists (An. 366- ), post Cons. Valenliniani.el Valeit- riani Palriarcharum Coplitarum ab Echellensi I.aline
lis, hoc est in Consulatu Graliani, el Dcgalaifi, vlein redditamet vulgatam.aliaque id genus in hancrem
1. Cncciariusejusmodi argumentorum
Nolarius Dresidascum duce Victorino,ct Prxfe^to Fla- mouiment iu-
vianoconvenicnlesinpalalio nuntiaverunl prxscnlibus scius.qme docli viri pro bocce anno 373. prolulerunt,
Curiaiibus, et populo,quod prsiceperunl Iinperutor^s, veteri falsaj opmioai insislit,et novis erroribus cu-
Episcopum reverti ad Civilatem. Et eodein momenlo mulal.
idem Bresida Notarius egressits cum Curialibus, el "
His explicit toties laudata Historia acephala, Dc-
muUiludine ex populo Christianorum ad prxdiclam funclo autem Allianasio VIII. Pachoin inensis, anle
Vdlam,etadsuinensEpiscopum.Alhanasium'cumPrx- diem V. dorinilionis.-.uxordinavilPelruin Episcopiun
ceplo Impcriali induxil in Erclcsiam, quse dicilur Dio- de antiquis Presbgleris, qui in omnibus euin secutus
nijsii, inen^is Mcchgr die VII. Febr. 1.)- gessil Episcopalum. Videsis hujus Epislolam Encycli-
Inlelliyis, quo sensu Bufmus asserat, Valentem, cam,apud Thcodoret. lib.IV. cap. ii. conquerentis
Athauasio superstile, nihil in Ecclesias molitura, ne- vim sibi ad Epitcopatum recens evecto illatam, et
que au;um Iriste aliipiid in eum commiltere. Accipe Lucii Iruculentos in Aiexandrinam sedem conatus
nunc reliqua, quse Taliani Prsefecli, quem Nostcr de exsecrantis.
 5H RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 512
rum participem et socium
Sed Lucius j^set perunctus, stalimconfirmalsesunl planUe ejus.
delegit.
Arianac parlis' Episcopus, conlinuo lanquam270 Et dicentibus eis, iu nomineJesu Christi,quam Lu-
adovem advolut lupus. Et Petrus quidem uavem ciuspersequilur,surge,etsta inpedibusluis, etredi
prolinus conscendens, ad urbem Romam profugit. in domum tuam, continuo exsurgens el exiUens, be-
Lucius vero tanquam materia sibicrudelilatis ' ob- nedicebat Deum, ostendens quia vere erat in eis
laui, saevior erga cseteros cfnciebalur. Et ita ibat in Deus. Ante ahquantulum verotemporisea;cusqui-
sanguinem, utne speciem quidem aliqunm rtligionis dam rogabat ' deduci se ad cellulam Macarii, quaj
servare videretur, cujus primo ingressu tanlact tam 272eral in dcserto, itinere trium dierum. Quo
turpiain virginesetcouiineulesEcclesiae gestasunt posteaquam cajcus multoduclantium laboreperve-
quaj nec iu persecutionibus Gentilium memoraulur. uit, Macarium non reperit domi. Conlrislalus valde,
Inde post fugas civium et exilia, post caedcs et tor- nuUatenus miligare moeslitiam polerat, sanilalis
menta, flammasque quibus inuumeros confecerat ^ solatio carens. Tum [At. Cum] vero fervore Ildei
(Ai. condemnavit), admonisleria concalcscens, Deprecor, inquit ad eos qui deduxe-
furoris sui arma
converlit. Vaslateremumel bella quiescenlibusin- rant, .ipplicalc me ad illam partem parietis, ubi cu-
dicit. Tria mUlia simul, aut eo amplius, bare senior solct. El cum
admotus, parumfuisset
viros per
• totam eremum secreta
271 etsolitarialiabiiatione luti aridi, unde paries oblitus videbalur,assumens,
dispersosoppugnarepariteraggreditiir. Miliit arma- B palmaj suse superposuit [/1 (. supposuit]. Rogatctiam
lamequitumac peditummanum : Tribunos, Prcepo- ut aquam de puleo, ex quo bibere solebat, hauri-
sitos, etljellorumduces, Quo humore resolvens ghbulam. eodemque
tanquamadversum Barba- rcut. '

ros pugnalurus • elegit. Quicum lutooculos suos superungens,et]avansdeaqua,quaj

venissent, novam
belli speciem vident, hostes suos gladiis hausta fuerat,repente recepit visura, ila ul nuUo in-
objectare
cervices, et nihU aUud dicere.nisi: Amice, adquid digens admiuiculo rediret adsua. Sed ne secuudum
venisti ? lcprosos illosageret,quos'asccuratos in Evangeliis

CAPUT IV. iugratosDomiuus notat, cumomnidomosuaregres-

De sus [Al. add. esl] et Deo gratias refeiens, remut
virlulibui H mirabilihus sanclorum qui fuerunt
gesla fuerat indicavit. Idem ipso Macarius leaenae
in JEgyplo.
speluncam habuit cellulaj viciuam. Et quadamdie
Per idem tempus patres mouachorum
vitEe et auti- catulos suos ca3cos ad eum bellua producit, et aute
quilatismerilo,MacariusetIsidorus,aliusqueMara- pedes ejus ponit. Atille cum inleUexissetpro cieci-
rius, alquelleraclides.et
PambusAuloniidiscipuU tatc catulorum bestiam supplicare.rogavil Dominum
per ^gyplum, et maxime in Nitrife deserti
parlibus ut eis redderet visum. Quo reccpto, matrem sequen-
habebantur viri,quiconsortiumvita3et;actuura,non C tesredeunt adspeluncam. Etpaulo post ipsam cum
cum cseteris mortalibus, sed cum supernis anirelis catuUssuisregrcdicns, pelles oviuin lanalas pluri-
habere credebantur. Quoepiajscns vidi loquor mas, velut munuspro susccpla gratia ad senem de-
et
eorum gesta rcfero, quorum in passionibus socius fert, morsu oris 'evectas, et antefores ejus deposi-
esscpromerui.Ili duceljautexercitum Domini,non tis, abscedit. Verum si singulorum mirabilium gesla
mortalibus telis. sed fide religionis armatum, exerci- prosequi veUmus. excludimura proposita brevitate,
tum moriendo vincentem, etqui .sanguinis sui pro- maximeeumha;cnarralioncm proprii 'habere ope-
fusione victorChristum sequcrcturad coelum. Qui- ris mereantur.
que (.1/. Quil dum iu tabcrnaculis positi, ct orantes Sed in his omnibusLucius non erubuit, nec ali-
expcctareui interfcctores suos, dclatus csl ad eos quid reverenliiEvirtutummirabilibus detulit ;quiii-
homo olim niembrisomuibus,et pra;cipuepedibus, imo jubet patres ipsos ablatos a grege suo 273
'aridus. Sed cum ab eis innomine Dominioleo fuis- imo clam raptos, iuinsulara quaudam ^gypti palu-

Primo scUicetab Arianis in Samosatenam Cathe- ac Monasticae Historise Scriplores celebrant, ut

dram inlrusus, fugato vi atque armis Eusebio. jamopera noslra hihil indigeant.
Eortasse rcctius mss. nostrihubeut ablala, scili- Guarncrian., ariJis, ct mox, i» nomine Domini
f
J)
cet oecasione in Petrum ssevieudi. nostri Jcsu Chrisii ; deuique juncto eliam Bono-
Bouonicns., jjcc loium ercnii
"
Guamerian., ;)cc : niensi, et duobus Valican., redi ad domum, etc.
lolam heremum dispersos srcrcla cl .mlilaria, etc. ' Idem, roiiaviilum pro deduei, quod et mss. no-
;

' Bononiens. ms.,e/i;/!V,

pra?ce(lentibus cohEeren- stri habent. Cacciarius adduci maluit.
tius. Mox Rct.'io-V.aic. iilus habet. barbaris riladils ^ Ideni, solatiis, ct paulo post, qui se deduxcrant
objrclare, etc. Hi autem videntur, quos S. llierony- duo Vatic, 7111 cum dcduxerartt.
mus Epist. III. ad Rullnum .Eijyptios Coufessores,'et 'Autea. 1/1(11 bene Bononieus.,
rcsolvens, ajque :

volunlalc jam martifrcs voca. solvcns dcnique Guarncrian., supcrinungens.

:

•IIuc poiTo est, quod ait dc se iterum Rufinus Addil Bouoniens., sotcx.
'

Apologiaad Anastasium inferius recensenda -.Quam- ' .\nlea enerlas, niale quaj autem insequuntur
:

'juam /idcs nostra pcrscculionii: li.vrelicorum lemi>ore, fortasse rectius, etcummss. nostris. Cacciarius ex
<]uum in Sancla Alexandrina Ecclcsia deqcremus in Vatic. et copulam, lum cjiifi pronomen pra;leriiiiltit,
carceribus, clin',ej:iliis, rju.v ;>io fidc infcrcbanlur, deiiiquPr/c//nM(ii/ lcgil pro dciiosilis, almcdit. l'aulo
prnltala sil:tamen, etc.
IIieron,vmus lianc ci laudcm pdst Guarnerian., c.rcludcmur pro cxeludimur.
aencgare tamen'videtur lib. II. Apolog. slalim ab Dcerat in viilgatis anlca habcrc, qiiod mss. quo-
'

initio: in quorn locum

vidosis, qiuc aduotata nobis ipie nostri verlniiii sufU.iunt. Uulinus Ubrum rfc Mo-
suul.InsignesiUosCoeuobitaspassimEcclcsiasticoc, nachis, Petronii nomineabs so scriptum, subindical.
513 IIISTORIA ECCLESIASTGA. LIBER SECUNDUS. bU
dium qua compercral iieminem pror-
deportari, iu j^ tos in campo habere convcnticulum, tanta dicitur
sus fsseChrislianum, quo per lioc vel absquc so-
•
iracuudia accensus, ut procfectum suum puguo per-
laliis, vel absqueconsuclis actibus vivereul. Stncs cuterel, curucin l'uissent«inde quoque, sicutjusseral,
igiturcum duobus solis pedissequis noctu ad inaulam deturbati.At ille hcel esset Pagauus, et injuriis ab
deducuntur, iu qua erat lemplum quoddam summa Imperatore fuisset alTectus, lameu consideralione
veneratione a loci incolis obscrvatum. Cumque, humauitatis, altera die ad vastaudura populum pro-
•primum uavicula seuum oram soli illius contigis- cessurus, facithoc ipsum civibus per occulta iudicia
set, ecce subito sacerdotis templi ilhus virgo lilia clarescere, quo scilioet cavere sibi [.fl(. se] possent,
correpla spiritu^cumingentivociferatioue ctclamo- ue iuvenirentur in loco, ^ Mane processurus, terro-
ribususque adcoelumdatis,agi per medios populos rem solilomajoremperOtliciummovet, agitqueom-
coepit, et crebros duceusrotalus, stridens liuc atque nia, quoquamminimi, velsilieri posset, nuUi peri-
illuc Cumque ad spectaculum
rabida ora vibrare. chtarentur. Videttamenfrequentiorem sohto popu-
tam ingeulis monstri, maxime quod esset sacerdotis lum tendereaclocum,currerepra;cipitesol festinaro,
fllia(qui iuhonore prajcipuoapud illos eral( populi tanquam vereientur, ne quis [Al. qui] deesset ad
convenissent, per auraseam raptam sequenles, per- mortem. Intcrcavidetquaudammulierculamitafes-
veniuntusqucaduaviculamsenum.lbiveroprojecta B tinam et properam domo sua prorumpere, ut nec
eorum peJibusetprostrataclamare ccepit Quid ve- : clauderet' ostium,nec operire se, utmuherumha-
nislis huc o scrvi Dei summi, antiquisnoset veter- bitum decet, dibgentius potuisset, infantem quoque
nosis evolvere domiciliis? in hoc loco depulsi undi- parvulumsecum traheutLm,cursuquerapido,irrupto
que latebamus, quomodo vos nequaquam latere po- etiamOniciiagiiiine,fesliuantem. Tumille ultranon
tuimus? Gedimus' antiquis sedibus, populos vestros ferens: Apprehendite, iuquit, mulierem, elhuc de-
terrasque recipite. Cum hsec diceret, increpatus ab ducite. Cumque fuisset adducta : Quo, inquit,mu-
eiserroris spiritus effugatur. Etpuella sanauna cum lier infoelix, properas tam feslina ?Ad campum,
parentibussuisjacebatadpedesnostri lemporisApo- ait, quo catholicorum populus eonvenit. Etnon
stolorum.Qui talibus exordiisprffidicauteseislidem 275 mquit< audisti, quia Prajfectus illuc pergit,

DomininostriJesuGhrisli, intantam conversionem ut omues interliciat quos invenerit ? Audivi, in-

repente eos perduxerunt, ut statim ' die ipsa mani- quit, et ideo festino, ut ibi inveniar. Et quo inquit,
bussuisantiquissimumtemplum, etin summavene- parvulum istum t.i-ahis •? Ut et ipse, ait martyrium
ratione habitum destruerent, et Ecclesiam confes- consequimereatur. Quae cum audisset vir modera-
tim sedificarent. Nec ad deliberandum spatio tempo- tissimus, redire Ollicium et converti vehiculum ad
riseguerunt,quibubfldemrerumfecerant,nonverba, /-> palatium jubet. Et ingressus ait, Imperator, subire
sed virtus. Sed hoc cum fuisset Alexandriaj nuncia- mortemsijubeas paratus sum.Opusvero quodprse-
tum, veritus Lucius, ne forte etiam suorum in eum cipis, implere uon possumus. Cumque edocuisset

odia justaconsurgerent, 274 1"i ° aperte jam bel- cuncta de muliere, repressitlmperatoris insaniam.
lum non hominibus, sed Deo indiceret, oculte eos CAPUT VI.
revocari, et in eremum remitti jubet. Duin hsec in De Moyse, qucm Regina Sarracenorum geniis sux
Jigyptogeruntur, ne in aliis quidem locis persetu- poposcit Episcopum.
tionis flamma cessabat. PeridemtempusEcclesiavelutpersecutionis igne
CAPUT V. conflante, puriorauri melallorefulgebat. Non enim
in verbisuniuscujusque Udes, sedinexiliisetcarce-
De perseculione tjuse fuit apud Edessam.
ribus probabatur: quianon honori erat catholicum
EdessanamqueMesopotamiseurbsfldehumpopu- esse, sed poense prEecipue apud Alexandriam, ubi
:

lorumest Thomee Apostoh 'Reliquusdecorata. Ubi ne sepeliendisquidemcorporibusmortuorumlibera

cumperselmperatorpopuIosvidissetEcclesiisejec- facultas fldebbus erat. Quse dmuLucius omni ar-
J

D
" Bononiens., quod per hxc ; sed et Guarnerian. Thomse commemorant, Reliquias nequaquam. Sed
hsec prffifert. neque noslrarumestpartium de hisloqui pluribus.
"Guarnerian., Cumque navieula, a.hsq\ie primum. Quae sequuutur, po-sc voculasnostrimss.ignorant.
• Idem Cecidimus Regio-Vatic, Cxdimus autem.
: c Guarnerian. indiquc pro inde quoque.

Paulo post Bononiensis, Increpitus ab eis erroris ^ldani,Aiane vero proccssurus. Officium Flaviani
spirilus elfugahatur. prajfecti eodem sensu meinorat etiam Historia ace-
* Voculas die ipsa mss. nostri et Regio-Valic. suf- phala superius laudata {col. oUS:),>!o/. a). Cacciarius
flciunl. Rhenani, quse et in Barroeana editione habetur ad
' Ferme rectius in
Guarnerian., quia aperte. Con- libri oramadnotatiunculam describit, Offwiumvocat
cludit vere idem mss. hac periodo caput. et novum Offciales hoc est minislros et satellites.

sive V. ab his verbis inchoat hiec in Mgij- : Dum Bononiensis, juncto et Guarneriano, ferme ele-
'

ptOy etc. gantius nec ctaudcre ostium, ncc operiri, ut mulierum,

Falsum est, quod
'
ait Cacciarius, testari Socra etc Tum Guarnerian., interrupto etiam, etc, pro
tem lib. IV. cap. U (disisset 18.) et Sozomenum irrupto, et mox ducite pro dcducite.
lib. VI. cap. 18. fuisse ex India Edessam translattvs Ab his verbis novum Caput, sive VI. exorditur
'

Apostoli Thomje Reliquias.Hienim, tamelsiRuflnum Guaruerianus ms. prioribus cum prsecedfnti proxi-
describunl,actotidemfere verbisrefunduntinGra3- me junctis. Sunt et quidam mss. qui Dum hxc
cum, Bdsilicam quidem, sive [iapTOpiov et euxvripiov Lucius pro Qux dum Lucius prECferant.

1
S15 RUFINI AQUILEIENSI3 PRESBYTERI 516
roganlia et saevitia gcreret, " Mauvia Sarracenonim j^ CAPUT VII.
gentis Regina, velieinenli bello Palaeslini et Arabici
Dc Didymo AUxandrino vidente.
limitisoppidaatqueurbesquatere, vicinasquesimul
Tastare provincias coepit. Cumque > frequentibus Verum cum apud Alexandriam populos et urbem
bellis Romanum atlrivisset exercitum, et pliirimis nebulosi docloris tclra perfidise caligo sulTuiiderct,
peremptis,r(.liquos vertisselin fugam,orala pacem, velul lampadcm quandam divina luce fulgentem
non alilcr se amplexuram promitlil, nisi Moyses ^TT^^i^^yiiumDominusascendit.Decujusviiaalque
quidam nomine, monachus, genti suse ordinaretur instilulis, quouiam ad Ecclesiae gloriam Dei muncre

Episcopus. Qui in oremo parlibus suis propinqua

i"
coucessus creditur, licet ia transcursu, necessario
vilam solitariimducens.meritiset virtutibus ae si- lamen commemoranda nobis pauca videntur. Is
gnis quse faciebat Deus perillura, magnifice • inno- namque in parvaaelale,cumadhucetiam primalit-
tuerat. Pelitio ejus Principi indicata Romano, tine terarum ignorarelelemenla, luminibus orbalus,ma-
ulla dilatione jubetur impleri a ducibus no5tris,qui jore desiderio scientiae veri luminis inflammalur '
:

nec desperationem cupita adipiscendi passus est,

ibi infeliL-iter 276 pugnaverant. Captus Mo.vses ad
sacerJolium suscipiendum, Alexandriam cx more cum audissel scriptum in Evangelio: Quod apud ho-
"""** ifnpossibiU esl, possibile esl apud Deum {Mallh.
deduc4tur.AdeslLucius,cuiordinandi deferebatur B
officium.Quo viso,Moysespr8esenlibusducibusqui 19. Marc. 10- /-uc. 28.). Hac igitur divina pollicila-

perurgebanl, el populis, ail Ego quidem me, non

;
lione coufisus indesinenter Dominum dcprecabalur,
esse dignum tanto sacerdolio judico verumlamen ;
non ut oculorum carnalium visum, sed ut illumi-
sialiqua in me, licet indigno,divinadispensitio pu- nalionem corJisacciperet. Miscebat tamenprecibus
tatur explenda, Deum nostrum cceli ac tcrrae Domi- studia aclaborem, et juges contiuuatasque vigUias,

num testor, quod Lucius Sanctorum sanguine pollu- non ad legendum, sed ad audicndum adhibebat, ut
tas et cruentas super me non injiciel manus. Cum- quod aliis visus,hoc illi confcrretauditus.Cum vero
que Lucius tam gravi nota iuuslum se videiet in posl lucubrationis laborem somnus (ut fleri solet)

oculis plurimorum: Quare,inquil,Moyscs,tamfacile legenlibus advcnisset, DidymussileuliumiUud non

condemnas eum, cujus fldem ignoras? Aut " si tibi
ad quietem, vel ocium dalumducens, tanquam mun-
aliquis de me aliter indicavit, audi fldem meam, et
dum animal ruminans cibum quem ceperat,ex inte-
tibi ipse magis quam aliis Tunc ille: Desine,
crede. gro revocabat, el ea quae dudum, percurrentibus
inquit, o Luci, dolosis tuis me quoque imaginibus ex librorum leclioue cognoverat, memoria et
aliis,

adgreJi. Bene mihi nola est fldes lua, quam prote- animo retexebat, ul non lam audisse, quae lecta fue-
stanlur servi Dei per metalla damnati, Episcopi in ^^'^^' ^^'^^ doscripsisse ea muulis suae paginis vi-
C
exilium trusi, Presbyteii, diacoui exlra Christiani deretur.Ua'l)rcvi,Deodocente,iutantamdivinarum
nominis habitacula relegali, besliis alii, alii eliam humauarumquererum eruditionem ac scientiam ve-
ignibus Iraditi. Nunquidpotcst verioresse fides quae nit, ut scholaj Ecclesiaslicae Doclor existeret, Alha-
auribus capilur,quam quae oouhs ' pervidetur? nasio Episcopo, caelerisque sapientibus iu Ecclesia
Apud me ccrtum esl, quo i qui Christo recte credunt, viris Dei admodum probatus : sed et in caeteris, sive
isla non faciunt. Et ita majore dedecore dcformatus Dialecticae,siveGeometriae,Astronomiaequoque,vel
(quoniam perurgebal neccssitas Reipublicae consu- Arithmetica; discipUnis ila essel paralus, ulnuUus
compulsus est adquiescere, ut ab ' Episcopis
lendi) unquam philosophorum aliqua ex his artibus propo-

quos in exilium truscrat, saccrdotium sumeret. Quo nens, obliuere eum, vel concludere quiverit, sed

susceplo, et gentis ferocissimae pacem lenuit, et fl-

slatim ut responsionescjusacciperet, 278 magis-
dei catholicaj custodivil intemerata consortia. trum eum eliam illius de qua proposuisset, crederet
disciplin86.Hujusaliquantidicla,velcommunilerdis-

Maviam seu Mauiav vocant Socrates, Nicepho- fuisse Mosem in monle, ad quem abductus est, ut
rus, Epiphanius Scholasticus. Sozomcnus autem rj ab iisquj illicexulabaut.ordinaretur, traditSocrates
Mxviiv, Maniam constunlcr. In Guarueriano cod. lib. IV. cap. 37. (uon 'j;i. ut fjlso Cacciarius not<it,i
Macia Pagius ad ann. ili. relert. bellum,
scribilur. tiadit ct Sozoiucuus lib. VI. cap. M. rejecto Lucio,
cum Saraceuis gestum, post Athanasii autem obitum Mosem ad Episcopos iu exilio degcules deduclum.
pacemimtam.etRegiuam Mauviamad Chrislifldem Atque hi quidcm Scriptores HuUuum, ut alias ad
conveisam. Ilanc ego maUm serius et ad annum verti, Gra;ce exhibent. lu flne Guarnerian. ms., pa-
usque 'ili. dilfcrre. ccm elcuslodiunt intemerata consorlia.
obliiiuil,
" Guarnerian., frequentius, et paulo
posl oratam ' InGuarmriano, accensus; tum Bonouiensis, licct
pacem, etc. insians cursu. Dc Diiymo tam el alii mulla et uos
' Duo Valic. notus eral. MoxGuarnerian.tii/ideJiter diximus, maximeud Hieronymum (qui eo magistro
purjnnverant pro infeliciler, elc. glorialur, quciuadmodum et Hufluusj ut otiosum sit,
*
Antea, /cr(/«j(!ir;aliiapud Cacciar.mss., con/crc- eadfin replicare.
batur. Mox Uononicusis pugnahanl pro perurgebant. Bononiens., inflammabatur ; paulo poslesGuar-
'

' Guarnerian. At si tihi; et mox cum iiliis Vatic, neriauo cujjiia lcgimus pro cupitam, ullibri alii editi
libi ipsi magis, elc; denique Tum iilc, pro 7uiic. asque ac mss. praeferuut.
' Idem., viJeiur. Leviora dissimulamus. Cacciarius aliique vulgali iulcrserunt iii voculam,
'

' Kegio-Vatic. plus habet, ut abduclus ab Episco- quam nostri inss. iguurant. Mox pro Ecclesiastica
pis, ctc. Et profecto extra Alexandriam ordinatum legil BarrsBUS Ecclesia.

I
517 HISTORIA ECCLESIASTICA.. LlBER SECUNDUS. 518

pulala.velproponentibusresponsa, adhibilisnoiariis ,^ imoaliquid GregoriumnobiscumBasilioger-

Ipelius

descripsere:qua'eliam nunc in magnaadmirationo minavit. Tulil igitur et ipsa multorum Sanctorum

habenlur. Noslamen quiel viva3 vocisejusex parte segetem satis \Al. satisque] lEclam, produxit copiosam
aUqua faimus auditores,el ea quie a nonuuUis di- piorum vineam, olivarura quoque Dominigerminavit
cente eo descriptalegimus, longe majorem gratiam novellam. Sed isti prsecipue velut duo fiUi pingue-
et divinum nescio quid, ac supra humanam vocem dinis, assistenterdexteralffivaque candelibro, inslar
sonans, in illis magis sermouibus, quideore ipsius \Al. adinstar] duorum cceU lumiuariurn refulgebant.

proforebantur.agnovimus Ilunc etiam bealus Anlo- Unde dignum puto de his pauca supra repelere-
nius cum fidei Athauasii testiraouium laturus, ad ver- Ambo nobiles, amboAthenis eruditi, ambo coUegae
sum Arianos de^-ThebaideAlexandriam descendis- ambo de auditorio digressi ad proUtendam Rheto-
set.magniQcis consolatus est verbis Nihil : te, inquit, ricara rogabantur. Quodopusmagmflce quidem im-
oCTenilal, o Didyme, quod curnalibus ocuUs videris plebat Basilius, Gregorius veromagniUcenlius con-
orbalus. Desunl enim quos mures, et
tibi oculi ilU, teranebat. Quique cum se totum Dei servitio manci-
muscse, et lacertae habeut. Sed lcetare, quia habes pissel, tantum decoUegaeamore prEesumsit, ut se-
oculos quos Angeli habent, et quibus Deus videtur dentem Basilium, de docloris cathedra deponerct,
per quos tibi magnum scientise lumenaccenditur. B ac secum ad monaslerium manu injecta perduceret,

CAPUT VIII. ibique per annos (utaiunt) tredecim, omnibus Giae-

corum 8 saecuUrium libris remolis, soUs divinae
Qiiotex diicipulis Antotni eliam tunc ineremo habi-
tantibus, virtutes et signa fecerinl. Scripturse voluminibus operam dabant, earumque
inteUigentiam, non ex propria prffisumtione, sed ex
Florebat igltur jEgyptus ea tempestate, non solum
majorum scriptis et auctoritale sequebautur quos :

eruditis inChristianaphilosophia viris, verumetiam

et ipsos [/li.etipsa] es Aposlolica successioue in-
hisquiper[^(. super] vastamercmum comraanentes,
telUgendi regulam suscepisse constabat. Quorum
signaet prodigia' Apostolica simplicilate vit8e,et cor-
preecipue in Prophetas (.4;.prophetias] commenlarios
dis sinceritate laciebant. Esquibusinlerimquosipsi
disculientes, thesauros sapientiae el scientiae recon-
vidimus et quoium benedici manibus meruimus, lii

sunt,Macarius de superiori eremo,alius Macarius de •^

ditos in vasis flctUibus perquirtbaut. 280 Verum
cura jam ipsi sufficienter instructi Divina dispensa-
inferiori, Isidorusinbcyli, Pambusin CeUuUs.Moyses
tione ad imbuendos populos vocarenlur, et aUus
et Benjamin in Nitria, Scyrion«etHeIiasetPaulus in
alio itinere,ad idem taraen opus uterque traheretur,
Apeliote, alius Paulus in Focis, Poemen et Joseph
Basilius Ponti urbes et rura circuraiens, desides
279 in Pispiri, qui appeilabatur raons Anlomi. Sed
q ^^^^.^ iuiusanimos et parum de spe futura soUicitos
elaUos quaraplures hujusceraodi viros in ^Egypti
stimulare verbis, et praedicatione succendere, cal-
partibushabitiire, fldeli comperimusauditu, ut vere
lumque ab his longae negligentlEe coepit abolere,
compleretur Apostoli dictum f Quia ubiabundavit
:

subegilque, abjectis inanium rerum et secularium

peccatum, superabundavit et gratia [Rom.5.]. Habuit
curis, suimet notitiam recipere, inuuuracoire, mo-
autem per idem tempus etiam Mesopotamia viros
uasteria construere, psalmis, et hyranis, el oratio-
nobiles, iisdem studiis poUentes. Quorum aUquantos
nibus docuit vacare, pauperum curam gerere,eisque
ipsi per nosapud Edessam \Al. Edissam] et iu Car-
habitacula honesta, et qute ad viclum necessaria
rarura partibus vidimus, plures aulem auditione di-
pudicam castam-
sunt, praebere, virgioes instituere,
dicimus.
que vitam omuibus pene desiderabilem facere. Ita
GAPUT IX.
brevi permutata est totius provinciae facies, ul in
De Gregorio et Basilio Cappadocix Episcopis. campo videretur seges foecunda,
arido et squalenti
Sed neulra harum infoecundior Cappadocia fuit, ac laeta vinea surrexisse. Gregorius vero bonum
Aliter Guarnerianus, sumus ; et mos, descripta cap 23. ad. 35. sexcentos de nomine laudat, eorum-
sunt, legimus. que narrat insigniora gesta, nec denique Roswey dus
" Bononiensis, a Thebaida. Confer hanc de Anto- T\ toto libro de Vitis Patrum hujus uuquam Scynonis
nio narratmnculam cum Hieronymi Epistola in nos- menliouem faciunt. Qui seqmtur Pcemen, in Bouo-
tra recensione LXVHI,ad Casirucium num iJ. In Une . niensi ms. Pymen appeUdtur, viiiose. Idem paulo
legimus, et quibus Deus, elc, cum ms. Guarneriano., post viros tacet.
pro quohactenus lectum est, e quibus, etc. Tum Bo- ' Eadem est NostriinHistor Monachorum cap. 7.

noniensis, pro quo proper quos. ante medium sententia, in eamque rera idem fecn-
' Idem, et prodigia Apostolicse vilse, et cordis sim- pturae, quae heic lauJalur, usus. Miki videiur eiiam
plicitate faciebant. Aposloli dictum in eis csse completum : Quod ubi
ApudCacciariuma/iusijrue ; tum,de interiori, ^ro
*
abundavit fcccatum, ibi sumrahundavil gratia. Hoc
inferiori. Dictum de duobus Macariis supra, et in testimonio Guarnenarius Ms. caput b!. coacludit, et
Historia Monachorum cap. -2ii. De reliquis confer si nouum ab insequentibus verbis, Jlabuit autem, etc.
lubet Rosweydum in Vitis Patrum, neque enim haec exorditur.
persequi nobis vacat. 8 In Guarneriano ms. scholarium, quae uec ipsa
• Valde vereor, ne Ubrariorura inscitia depravatum
contemnenda lectio est. Mox Bononieusis eorumque
nomen hoc sit, cujus suspicionem vitii auget Bono- diligentiam pro inlelligentiam Quod sequitui- nomen
.

niensis ms. lectio QuiXoii, ab impressaScyfionim- propria Cacciarius contra mss. saltem quibus noa
mane quantura diversa. Certenec Socrates, qui per uiimur, aUorumque editorum codicum fldem, prae-
Ruflnivestigia iuceditinhisquoque Patribus Moua- termisit.
chorum recenseadis, nec Sozomenus qui lib. VI. a
515 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 516
roganlia et ssevitia gereret, Mauvia Sarraceuorum j^ CAPUT VII.
gentis Regina, velieinenli bello Palseslini el Arabici
Dc Didymo Alexandrino videnle.
limilisoppidaatqueurbesqualere, vicinasquesimul
vastare provincias coepit. Cumque • frequentibus Verum cum apud Alexandriam populos el urbom
bellis Romanum allrivisset exercitum, el plurimis nebulosi doctoris tclra perfidiae caligo sullunderel,
peremptis,rcliquos vertisselin fugam, orala pacem, velutlampadom quandam divina luce fulgenlem
non alilor se amploxuram promittit, nisi Moyses 2771^i*^y™umDominusascendit.Decujusviiaaique
quidam nomine, monachus, gonli sua3 ordinarelur insiilulis, quouiamad Ecclesiae gloriam Dei munere
Episcopus. Qui in cremo parlibus suis propinqua
*•
coucessus creditur, licet ia transcursu, necessario

vitam solitariamduccns.meriliset virlulibus ac si-

tamen commemoranda nobis pauca videnlur. Is
gnis quce faciebal Deus porillura, magnilice • inno- uamque in parva atate, cum adhuc etiam prima lit-
tueral. Petilio cjus Principi indicala Romano, tine terarum ignorarelelementa, luminibus orbatus,ma-
uUa dilalione jubetur impleri a ducibus nostris, qui iullammatur
jore desiderio scientiie veri luminis '
:

nec desperationem cupita adipiscendi passus est,

ibi infeliciler 276 pugnaverant. Caplus Moyses ad
sacer.iolium suseipiendum, Alexandriam ex more cum audissetscriptuminEvangelio: Quod apudho-
"'"'^ impossibile esl, possibile est apud Deum (Malth.
deduoilur. AdoslLucius,cuiordinaDdi •>
deferebatur B
offlcium. Quo viso, Moysosprajsentibusducibusqui 19. Alarc. 10. Luc. !2S.).llac igitur divina poUicila-

perurgobant, el populis, aiL : Ego quidem mo, non tione coufisus indesinenter Dominum deprecabatur,
esse dignum lanto sacerdolio judico verumtamen
;
non ut oculorum carnalium visum, sed ut illumi-
sialiqua in me, licet indigao,divinadispensitio pu- natiouem cordisacciperet. Miscebal tamenprecibus
tatur explenda, Deum noslrum coeli ac terrje Domi- studia aclaborem, et juges conliuuatasquc vigilias,

num testor, quod Lucius Sanclorum sanguine pollu- non ad legendum, sed ad audicndum adhibebat, ul
tas et cruenlas super me non injiciel manus. Cum- quod aUis visus,hoc illi conferretauditus.Cum vero
que Lucius tam gravi nola inuslum se videiel in post lucubrationis laborcm somnus (ut lleri solel)
oculis plu rimorum: Quare, inq uil, Moyses, tam facile legenlibus advenissel, Didymus sileulium illud non
condemnas eum, cujus fldem ignoras? Aut " si libi adquielem, velocium datuiuduceus,tanquammun-
aliquis de me aliler indicavit, audi fldem moam, et dum animal ruminans cibum quom ceperal,ex inte-
tibi ipse magis quam aliis crede.Tunc ille: Desine, gro revocabat, et ea quiE dudum, percurrentibus
inquit, Luci, dolosis tuis mc quoque imagiuibus aliis, ex librorum lectioue cognoverat, memoria et

adgredi. Beue mihi nola esl fldes tua,quam prole- animo relexebat, ul non lam audisse, quse lecta fue-
stanlur servi Dei per melalla damnati, Episcopi in ''^'^'' '1"^"^ descripsisse ea moulis suae paginis vi-
C
exilium trusi, Presbytori, diaooui extra Chrisliani deretur. Ila' ijrevi, Deo docente, iu tanlamdivinarum

nominis habilacula alii, alii eliam

relcgali, bestiis humanarumquererum eruditionem ac scienliam ve-
ignibustradili.Nunquidpotestverioresse fides qua3 nit, ut schola; Ecclesiasticae Doctor exisleret, Alha-
auribus capitur, quam quaj ocuhs ' pervidelur? nasio Episcopo, cffilerisque sapieutibus iu Ecclesia
Apud me cerlum est, quo J qui Chris to recte credunt, viris Dei admodum probatus : sed et in cseteris, sive
ista nou faciunt. Et ila majore dedecore deformatus Dialecticaj.si ve Geometriae, Asironomiae quoque, vel

(quoniam perurgebat necessilas Reipublicae consu- Arilhmetica; discipUnis ita esset paratus, ut nuUus
compulsus esl adquiescere, ut ab Episcopis
lendi) '
unquamphilosophorumaliquaexhis artibus propo-
quos in exilium Iruserat, sacerdotium sumeret. Quo nens, obtinere eum, vel concludere quiverit, sed

suscepto, etgeniis ferocissimse pacem teauil, et fl-

statim ul responsionesojusacciperet, 278 magis-
dei catholicas cuslodivil intemerata consorlia. trum eum eliam illius de qua proposuisset, crederet
disciplinsB.Uuj us aliquanti dic ta, vel communiter dis-

* Maviam seu Maulav vocant Socrates, Nicepho- fuisse Mosem in monte, ad quem abduclus est, ut
rus, Epiphanius Seholasticus. Sozomonus autemr» ab Usqui illiccxulabaul.ordiuarelur, IraditSocrates
Maviav, Mnniiim consUiulor. In Guarueriano cod. lib. IV. cap. 37. (uou i>J. ut fji.so Caccianus noUitj
Macia scribilur. Pagius ud aun. 37i!. relerl. bellum, tiadit ct Sozomcuus Ub. VI. cap. 38. rejecto Lucio,
cum Saraceuis gestum, post Athaaasii autem obitum Mosem ad Episcopos iu oxilio dogoutes deductuui.
pacem iuiiam, et Regiuam Mauviam ad Christi fidem Alque hi quidom Scriptores Kulmum, ut aUas ad
conveisam. llanc ego maUm serius el ad annum verti, Graice exliibeut. lu flne Guarnerian. ms., pa-
usque 374. dilferre. cem obtinuit, et cuslodiunt intemcrata consoi-tia.
" Guarnerian., freguentius, et paulo
posl oratam ' inGuarmriano, ncociisiis; lum Uonouiensis, licet

pacem, etc. imlans cursu. De Dilymo tam el aUi multa ot uos

' Duo Valic. nolus erat. MoxGuarnerian.tn/id«/i<er dixiuius, maximead Uieronymum (qui eo magislro
pufjnnverant pro infcticilcr, etc. gloriatur,queinadmudum et HuUuusJ ul otiosum sit,
' Anlea,/c(T6rt(«r;aUiapud Cacciar. mss.^coii/V-re- eadem replicare.
batur. .\lox Bononicusis puijnahant pro )icrurgebant. Bouonieus., inpammabatur; paulo poslesGuar-
'

' Guarnerian. At si tibi; ol mox cum ;ilus Vatic, neriauocuf/iialegimus pro cupitam, utlibri alii edili
(t6i ipsi inagis, etc; deuique Tum itle, pro Tunc. a)queac mss. pruiferunt.
' Idem., videlur. Leviora dissimulamus. ' Cacciarius aliique vulgali iulerserunt tii voculam,
• Hegio-Vatic. plus habel. ul abductus ab Episco- quam uoslri mss. iguorant. Mox pro fcctcsiasticse
pis, ctc. Et profeclo extra Alexandriam ordinalum legit Barriieus fcclcsiK.
5t7 HISTORIA ECCLESIASTICA. LlBER SECUNDUS. 518

pulala.vclproponentibusresponsa, adhibilisnoiariis^/^ imoaliquid GregoriumnobiscumBasilioger-

loetius

descripscrc:qua^etiam nunc in magna admirationc minavil. Tulit igilur et ipsa mullorum Sanclorum
habcnlur. Nostamen qui et vivse vocisejusexparte segelem salis \Al. salisque] laHam, produxil copiosam
aliqua • fuimus auditores,el ea quie a nonnullis di- piorum vineam.olivarum quoqueDominigerminavit
cenle eo descriplalegimus, longe majorem gratiam novellam. Sed isti prsecipue velut duo filii pingue-
et divinum nescio quid, ac suprahumanam voccm dinis, assislenterdexteratevaquecandelibro, instar

sonans, in illis magis sermouibus, quideore ipsius [Al. a'liuslar] diiorumcoelilumiuariurnrefulgebant.

proforebantur.agnovimus Ilunc ctiam beatus Anto- Unde dignum puto de hi.« pauca supra repelere-
nius cum lidci .-^t hanasii tesliraonium laturus, ad ver- Ambo nobiles, amboAlhenis erudili, ambo coUegae
sum Arianos de^-ThebaideAIcxandriam descendis- ambo de auditorio digressi ad profitendam Rhelo-
set.magniGcis consolatus est verbis Nihil : le, inquit, ricam rogabantur.Quodopusmagniflce quidem im-
offendat, o Didyme, quod carualibus ocuhs videris plebat Basilius, Gregorius veromagnifjcenlius con-
orbalus. Desunt enim tibi oculi ilh, quos mures, et temnebal. Quiiiue cum se totum Dei servitio manci-
muscse, et lacerla' habenl. Sed loetare, quiahabes p-xsset,tantum decollegaeamore praesumsit, ut se-
oculos quos Angeli habcnt, et quibus Deus videtur dentem Basilium, de doctoris calhedra deponeret,
per quos tibi magnum scientiEelumenaccenditur. B ac secum ad monaslerium manu injecta perduceret,
CAPUT VIII. ibique per annos (utaiunL) tredecim, omnibus Giae-

Quolex diicipulis Atitonii ctiamlunc incremo habi- corum 5 seecuUrium libris remotis, sohs divinae
tantibus, virtules el signa fccerint. Scripturae voluminibus operam dabant, earumque
inteliigenliam, non ex propria prtesumtione, sed ex
Florebat igitur vEgyptus ea tempestate, non solum
majorum scriplis et auctoritate sequebantur quos :

eruditis in Christiana philosophia viris, verum ctiam

etipsos [/li.etipsa] ex Aposlolica successione in-
hisquipcri^/. supcr] vastameremum commanentes,
telhgendi regulam suscepisse conslabat. Quorum
signaetprodigia'ApostoIlcasimplicilatevit8e,etcor-
prtecipue in Prophetas [-4;. prophetias] commentarios
dis sinceritale laciebanl. Ex quibusiuterim quosipsi
discutieutes, thesauros sapientise etscientia; recon-
vidimus el quoium benedici manibus meruimus, lii
sunt,Macariusde superiori eremo,aIius'' .Macarius de
ditos in vasis flctilibus perquirebaut. 280 Verum
cum jam ipsi sulllcienter instructi Divina dispensa-
inferiori, IsidorusinScyti, P.imbasin CeUuUs.Moyses
tione ad imbuendos populos vocarentur, et ahus
et Beujamin in Nitria, Scyrion'elHeIiasetPauIus in
aUo itinere,ad idem tamen opus ulerque traheretur,
Apeliote, alius Paulus in Focis, Pcemcn et Joseph
Basihus ronli urbes et rura circumiens, desides
2 7 9 in Pispiri, qui appellabalur mons Antonii. Sed q ^^^,^^ iujus animos et parum de spe futura soUicitos
el alios quamplures hujuscemodi viros in ^Egypti
slimulare verbis, el pra3dicatione succendere, cal-
parlibushabitare, fideh comperimusauditu, ut vere
lumque ab his longse negligentise coepit abolere,
compleretur Aposloli dictum ' Quia ubi abundavil
:

subegitquc, abjectis inanium rerum et secularium

peccalum, superabundavil et gratia [Rom.^.]. Habuit
curis, suimet notitiam recipere, inunum coirc, mo-
autem per idem tempus etiam Mesopotamia viros
nasleria construere, psalmis, et hymnis, et oratio-
nobiles, iisdem studiis poUentes. Quorum aUquantos
nibus docuit vacare, pauperum curam gerere,eisque
ipsi per nosapud Edessam \Al. Edissam] et in Car-
habitacula honesta, et quse ad victum necessaria
rarum partibus vidimus, plures autem audilione di-
sunt, praebere, virgiDes instituere, pudicam castam-
dicimus.
que vitam omnibus pcne desiderabilem facere. Ita
CAPUT IX.
brevi permutata esl lotius provincise facies, ut in
De Gregorio et Basilio Cappadocise Episcopis.
arido et squalenti campo videretur seges foecunda,
Sed neutra harum infoecundior Cappadocia foit, ac Iseta vinea surrexisse. Gregorius vero bonum
Aliter Guarnerianus, sumus ; et mos, descripta cap 23. ad. 35. sexcentos de nomine laudat, eorum-
sunt, legimus, que narral insigniora gesta, nec deuique Rosweydus
Bononiensis, a Thebaida. Confer hanc de Anto-
''
T\ toto libro de Vitis Patrum hujus uuquam Scynonis
nio narralmnculam cum Hieronymi Epislola in nos- menlioncm faciunt. Qui seqmlur Piemen, in Bouo-
ti'a rccensione LXVIII, ad Castrucium num !2. In Une . niensi ms. Pymen appeUatur, vuiose. Idem paulo
legimus, ei guibus Deus,elc.,cum ms. Guarneriano., pOSt viros tacet.
pro quohactenus lectum cst, e quibus, etc. Tum Bo- ' Eadem est Nostriinllistor Monaohorum cap. 7.
noniensis, pro quo pro per quos. ante medium sententia, in eamquc rem idem bcn-
' Idem, et prodigia Aposlolicx vilie, et cordis sim-
plurse, quffi heic lauJatur, usus. Mihi videlur etiam
pUcitate faciebanl. Apostoli dictum in eis csse comptetum : Quod ubi
*
ApudCacciariumah'usg!<e tiim,rf<;ui(eciori,pro
; abundavit peccalum, ibi suoerabundavil gratia. Hoc
inferiori. Dictum de duobus Macariis supra, ct in testimonio Guarneriarius Ms. caput S. coacludit, et
Historia Monachorum cap. -IH. De reUquis confer si nonum ab insequentibus verbis, Habuii autem, elc.
lubet Rosweydum in Vitis Patrum, neque enim ha;c exorditur.
persequi nobis vacat. e In Guarneriano ms. scholarium, quse nec ipsa
• Valde vereor, ne hbrariorum inscitia depravaium contemnenda lectio est. Mox Couonieusis eorumgue
nomcn hoc sit. cujus suspiciouem vitU auget Bono- diligentiam pro inteUigcntiam Quod sequilur nomen
.

niensis ms. IectioC/ui)-(oii, ab impressaScyrionim- propria Cacciarius conlra mss. saltem quibus noa
mane quantum diversa. Certenec Socrates, qui per utimur, ahorumque editorum codicum fldem, prae-
RuUaivesligia inceditinhisquoque Palribus Mona- termisit.
choruiQ recensendis, nec Sozomenus qui Ub. VI. a
519 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 320

semen non patiebalur, aul super spinas jacere, aut ^ renl Basilium, ut precibus suis intercederet pro eis,

inter saxa dispcrgere, sed bonam terram cordis sui ne etiam ipsi,etquidemmultojustiussimiIiler inie-

jugi cullu et cserciliis indesinenlibus excolebat Et rirent Sic accidit, ul cum omnes catholicos expu-

multo amplius bic insemetipso, quam ille in ca!tc- leril^K. expellcrct] Valens, Basilius usque ad vilae-
ris proficiebat. Suscipere ille, qua; renuntiantes se- exitum iutcmerato communionis sacr.imento in Ec-
culo deferebant ad pedes suos, et dividerc ul quis- clesia perduraret. Gregorius vero apad ' Nazianzon

que eguisset, curam gerebat, Isle nihil habendi, et oppidum in locum palris Episcopus subrogatus hse-
omnia possidendicontenlus sacramenlo,ergasolas reticorum turbinem lideliter tulit. Reddita vero pace
sapientiffi divilias avarus el mullum cupidusinhtE- Constanlinopolim ad Ecclesiira docendam vcnire
rebat. Ille coire plures in unum, ct sui invicem in ^"
exoratus, non abnuil. Ubi brevi tempore lanlum

necessariis haberc snllicitudinem docebat. llic sui ad emendandum populum veluslishajrelicorum in-
excmplo quod erat absoluluset Uber ', cunclis ser- fectum venenis' proQcit, uttunc primum Christiani
mone Aposlolico preedicabat Ego aulem volo vos sibi fleri viderenlur, etnovellamlucem veritatis as-
:

suie soHkitudinc csse {[. Cor. ~. 32.); el, Dominus picere, cum religionis doclor multa 282 quidem
in proximo csl nihilsolliciti sitis,sed tanquam scrv
: verbis, plura tamendoccrct exemplis nec viderenl :

Christi, hoc sulum estole solliciti, quando redoal B ab eo discipulis aliquid imperari, quod non prius
'

Domiuus de [Al. a] nuptiis. lUe delinqucnlibus mi- ipse fecissel. Scd ubi gloriam subsecula invidiaest,
sericordiler condolere, el a dehcto revocare hic obniti quidam, el 'proscriptionibusminus sanis uti
:

per divini eloquii gratiam delinquendi incitamenla coepere, ul :pso ad propria remeante, aUus ordiua-
prsevenire, nec sintre labi eum, qui difliculler eri- relur Episcopus. Quod iUesusurrari lantum, et sub
geretur elisus. Ille iu liJe purus, hic iu pra;dica- '
deute sentiens ruminari, ipse profert, quod dicere
tione liberior. 281 humUis, hic etiam ho-
l''^ ^^'^ ci nullus audebut Absit, inquit, ut mci caussa aliqua
:

minibus erat. lUe arrogantes contemtu, hic rationc simultas iu Dei sacerdolibus oriatur. Si propler me
vincebat. Sic in utroque diversa gratia unum opus est isla tempestas, toUiie me, et miltite me in mare,
perfeclionisexplcbat. Igitur Basilius non mullo post et desinel a vobis quassatio. Tum regressus, in Ec-
Cajsarese Cappadociae Episcopus, cum a Valente in
clesiasua |/li. Ecclesiam suam]quodsuperfuilvitae
exilium *
pro fide cogeretur, exhibitus estad tribu- tempus exegit. Et quoniam jam fessa a;late,ct cor-
nal Praefecti, terroribusque (ul iUi moris est [Al. pore iuvalidus erat, succcssorem sibi ipse delegit,
erat] potestalijet minis maximis agi coepit, ut \Al. et]
quo Ecclesiam gubernaute, debiUtalis ct senectutis
nisiprseceptis
" ^ Principisobedirct,
r-
inlerilumsibi jam p ... r^ , ,
'-' olio frueretur. Exstautquoqueulnusquemgeuumo-
t- ,

.,, .:
jamque speraret impeudere. Tum lUe mlrepidus,
.

"
nimenla magniflca Traclatuum, quos ex tempore m
et absque uUa animi perturbalione ha3c sibi mini-
Ecclesiisdeclamabant. Esquibus nos denas ferma»
tanti Praefecto respondisse feitur Atque ulinam :

" singulorum Oratiunculas transfudimus in Lalinum '

aliquid mitii esse t digni muneris, quod oflerrem huic,

BasiUi pra^terea lustiluta monachorum, optaules, si
qui maturius BasiUum dc nodo ioIUs hujus absol-
poterimus,etDeifavoradjuverit,eorumpluratrans-
veret. Cumque daretur ei nox, quse eralmedia, ad
spatiumdeliberandi, respondissedenuo perhibetur: ferre. Fuerunt prajterea fratres duo BasiUo, Grego-
riusetPetrus. Quorumaller in verbo doctrinae,altcr
Ego crasliuo ipse ero qui uunc tu te ulinam uon :

mutares. Et f Ula quidem nocte uxor imperatoris in operibus fldei fratrem ita exasquabal, ut uterque

velut tortoribus traditacruciatur: flUus veroquieis vel Basilium, vel Gregorium redderet. Exstantctiam
erat unicus, exlinctus paterua; impiclatis creditur ipsius Gregoru juuioris aUqua Opuscula luculenta
exsolvisse suppUcia. Ita ante lucem missi, qui roga- Scd de hissatis dictum. - In Occiduisvero partibus

' Barrjeus pericopam hanc verborumomiserat, Et nobis ad Hieronymum, qui per id nempe temporis
mullo ainplius, clc, usque proficiebat quam nos ex ; Constautinopoli agebat.
aliis libris suUecimus. _. Nostri mss., profccit tum unus aepicerent pro
;

Bononiens., libero cunctis aermone ; duo Vatic, •L' aspicere.

liOer a cunctis, etc. lidem pari consensu, itemque unus Vatic. iu
>

• Idem in praepositionem tacet paulo postrfi«i»i<» reclO discipuli.

;

gratia hubet pro diversa, elc. ^ tluarnerian. cum Regio-Vatic, prxscriplionibus.

llaic reteiunt ad an. 372. crudili Bcnedictini Ilistoriam quod spectit, vide uos, si libet, cum alibi,
Operum S. BasUii cditores, iu cjus Vita quam vidcsis lum in S. Hieroujmi \iVx cap. 13. num. 1. el seq.
cap. 20 a num. ti. ad fiuem usque. Mox illud est Xlale Cacciar. uno verbo subdenle ; nec bene
'

verbum nostri mss. iguorant. Guarnerian., subdcnics tum Bononiens., quia di-
;

• Deuuo Bononiens. Tamen illc, etc tum niinanJi , cerc. etc.

Prsefecto, etc. " Gregorii quidem decem Opuscula, BasUii auiom
' Kegio-Valic. in illa tom Guarnerian., crucia-
; octo IlomiUas, et praetereaReguIam,quam/iis/i/i4/a
batur pro cruciatur, et 7nissi sunt fyui roijarent, etc. Mnnachorum vocat. lliBC nos omuia Tomo secuudo
" 1'erme reclius in Bononiensi, i\a:anzium ;deiude
exhibebimus IIeicpravainterpun':tioucsensusaniea
Guarueriau., in loco patris, et feliciler tulil pro /ide- laborabat, quem nos restituimus. Mox Bononlens.
liter, etc. potucrimus pro iiolerimus, et Fucranl pro Fucrunl.
' Restiluimus ex Guarncrian., c.roralus, pro
quo ° Guarneriau. ab hoc loco uovum caput, sivc dc-

malchactenus^autcerteminusLatinelcctum.f.r/io)-- cimum exorditur.

talus. Ilaicannumspcctaul3.S0, utsaipenolalumesi
 '

5^1 HISTORIA ECGLESIASTIGA. LIBER SECUNDUS. 522

Valeutinianus lide rcligiouis illeesus, veteri Rornaui ^bito clamor el vox uuaconsurgit, .VmljrosiumEpis-
imperii ceusura rempublicam fiubernabal. copum postulautes, Isaptizari huuc 284 1'rotinus
clamani;erat euim catuchumenus) ctsibi Episcoiiuui
CAPUT X. dari: nccaliter unum populum foreatqueunam li-
De Damaso Episcopo, cl Vrsini subreplione. dera, nisi.-Vmbrosius sibi daretur sacerdos. Obluc-
tante illo ct plurimum resistente, ad Imperatorem
Dauiasus posl l^iberium per suceessiouem sacer-
rolatumpopuli desiderium, omuimaturilutejubelur
dotmm iu urbe Koma 283 susceperat. Quem
implcri. Doi enim, ait. esse, quod discordautem '

prffilalum sibi non ferens Ursiuus quidam ejus-

populi lidem,el animosdissidenlrsconvcrsio subila
dem Ecclesiaj diacouus intautum fnroris erupit,
in uuum conseusumatqueiuunam sententiamrevo-
ul persuaso quodam satis imperito et ayresti
caret. Moxque Deigratiamconsocutus, etinitiatus'
' Episcopo, collecta turbulentorum et sedi-
sacris, et sacerdos eCrectus est.
tiosorum homiuum mauu, in Basilica quse ° Sici-

nini appellatur, Episcopum se lieri extorqueret GAPUT XII.

legibus elordineel ' tradilioue perversis. Quo ex De Valenliniani fine.

«
facto lauta seJilio, imo vero tanta bella coorta sunt, -n
cumadbellum SarmaticumValentiniauus
Iut?rea
alterutrum delendenlibuspopuhs, ut replerenlur hu-
de Galliaj partibus venisset 'IUyricum, ibi vixdum
mano sau,.;uine orationum loca. Quae res lactione
coepto bello,8egritudine subita oppressus diem obiit
' Maximiui Prajfecti sajvi hominis, ad invidiam boni
reUetishajredibusin Imperio flliis, Gratiano Augus-
et iunocenlis versa esl sacerdotis, ita ut caussa ad
to, Valentiuianoque admodum parvulo, et nondum
Clericorum usque tormentadeduceretur. Sedasser-
regiisinsignibusinitiato.Quem tameunecessitas eo-
tor innocentiie Deus aQuit, et incaput eorumquiin-
rum,quitanquam vacuumimperiilocum conabautur
lenderanl dolum, poena conversa est.
invadere, compulit etiam [Al. et] absente fratre,

CAPUT XI. purpura indui, Probo tunc Prsefecto fidehter rem

gerente.
De Ambrosio Episcopo.
CAPUT XIII.
Inlereadefimcto'apudMediolanum.\uxentio hse-
reticorum Kpiscopo, utnusquepartispopulidiversis De Golhorumper Thraciasirruplione.et Valenlis neee.

sludiis ferebanlur. Disseusio gravis el penculosase- Per idem tempus in Orientis regno Gothorum gens
malurum parabat exilium, si pars
ditio urbi proprise sedibussuis pulsa, per omnes se Thracias infudit,
utraque cumdiversumvellet,nequaquam quodpro- Carmisque urbes et agros vastare " feraliter coepit-
posuerat, obtiuerct. Ambrosius " tunc Consularis Tum vero Valentis bella quee Ecclesiis inferebat, in
ejusdemproviucia; fasces gerebal. Is cum peruiciem hostemcoeptaconvertiseraquepoenitentiaEpiscopos
civitati videret impeudere,prolocoatque oftlciosuo 285 et prssbyteros relaxari [A?. relaxare] exiliis,
confestim Ecclesiam, seditiouem popuh mitigaturus ac de metaUisresoIvimonachosjubet. Ipse lamenab
iugreditur. Gumque inibi multa secundum leges et hostibus circumventusinpr8edio,quo exbellotrepi-
pubUcam disciplinam pro quiele ettranquilhtatepe- dus cofugerat, impielatis suse poenas" igni exustus
rorassel, pugnaulis inter se el dissidentis '^
populi su- dedit, anuis iu Imperio cum fratre primo, et post

a Damasi ordiuationem auno 367 Chronologi eru- sius vero tunc, etc. quse autem prsecedunt itidem
;

diuores adscribunt. Hisioriam Scuismatis Ursini, prajcedenti Capitulo adtriuuit. Pro tjcrcbal verbo,
sive Ursiciui ex Libello precum Marcelhui et Faus- quod sequitur, falso Cacciarius aii, apud editos legi
liuiad ValeutLuiduum juniorem disces: recentiores regcbat, editus quippeBarraeanus, utunum,quem ob
sexcentos piajtermitlo. oculis habeo, laudem, gcrebat manifesto prsefert
''Is Paulus iiburiiuusepiscopus dlcitur. Econtrario regebat ms. Bononiensis.
' Liuarueriau., Hijcinia; Cacciarius, iiciiiiana. Eam ^
Denuo Bononieus. ms. Dissentiotlis .pa.u]o(iiio-
tameu alii Bdsihcam Liberii vocant sunt el qui di- ; post, alt/ue utlam futem, pro atiiuc unnm, etc.
que
cant JuUi..-^mmiauusaulemMarcelhnus lib.XXVIL tTaarnerian., discordantis mox Bonoruens., stt-
p. ' ;

cap. 6. sub fluem, lnconcerlatione,imniit, superaue- L' bilo pro Sittbila, el rcvocarit pro revoearel.
ra' Damasus, partc quseci favebal iiislanle. Constaliiue Addit cst verbum Cacciarius, quod et mss. nostri
•

in basittca isiciMNJ, ubi ritus Christiani est conven- et vulgati libri omnes ignorant.
Uculum, uno die cenlum Iritjinla septem reperla codo- Quidam ex edilis in Illyricum, nostris quo jue,
vera pcremplorum, efferatamque diu plebem xgre repaguanlibus rhss.
postea deiinittim, etc. I
Coufer .\mmianum lib. XXX. cap. 6. Zosimum
^
Notatum Barrseo ad hbri oram, legi, al. ratione, lib. IV. Idacium in Faslis, et Hieronymum quoque
ut et paulo posl defcrenlibus pro dcfendcntibus. noslram Epist. LX. ad Hehodorum, ttqui eummen-
'
ita et nostri mss. et vukati omues habenl.
libri titur, Auclorem Epist. adPra-sidium deCereo Pas-
Cacciarius resciibit Ma.cimi, nec tameu quid sibi.ve- chali. Anno 375. t^i XV Kal. Decembr. Valentinia-
iil,adnotaliuucula sua explical. Mox Guarueriau., num obiisse pro comperto habetur.
ita ul caussa Ctericorum ustjuc ad tormenta deditce-
" Duo rece ntiores Vatic, fcrociler. Mox Guarne-
relur; Bouoniens. cam olim vulgatis plerisque, rian., Tunc vero, et ciepla ctjnvcrtit.
" NoncontcmuendalectioGuarnerianims. in prse-
ducerclur.
' Auxeutium anno 37-4, ad plures abusse, eodem- sidio, pro quo lectum hactenus i'n priedio reUquis
que auuo septimo IdusUecembris Ambrosium ordi- libris ommbus. Et sane Socrates in libri IV. fiue pe-
uatum fuisse Episcopum, ostendimus el nos in Chro- russe Valentem narrat, cum in vicumquemdam sk
nologicis adprimam Hieronjmi Epistolam Notis. /.W5tr,v confugisset, quem supervenientes Barbari
5 Guarnerian. ab his caput 11. exorditur, Ambro- concremarunt. Ammianusautem MarcelUnus ex alio
17
Patrol. XXL
 523 RUFIM AQUILEIENSlS PRESBYTERl 5-Jl

cuinfliliisfratris,quatuordecimparilerexactis.Qua; J^ dae rimabalur Ecclesiae. Sed quamvis illaJmbel siii-

pugna initium mali Romauo Imperio lunc et deincers rilu pugnarel armata, resistebat liraen Ambrosiu

fuit. " Igilur Gralianus cum fratreadmodum parvulo, Eliae virtute replelus et griiiia. Ipsaautem in Eccl
postpalruinecem Orientis quoque suscepit Impe- siisgarrire," strepere, animare, et inflammare .:

num. Is pietile et religione omncs pene, qui anle discordiam populos [.4^ add. coepil] : sed quodnn
fuorant principes, superabat. Usu armorum slre- nusres ex senlentia cederet. injuriam putire, et pro
nuus, velox corpore, et ingenio bonus erat, sed hoc [Al. hac] apudfihum conqueri.Unde adolescen-
juvenili cxullatioue plus fere laitus, quam suflicie- tulusproconlumeliajinvidia,quamf,ilsoconnaverai
bat, et plus verecundus, quam Reipublicae intererat mater, accensus, armatorum globum ad Ecclesiam
mitlit: confringijanuas,
oppugnari ' saucla, Sacer-
CAPUT XIV.
dotemperlrahi, alque inexiliumagi, protinus jubel.
Ul Gratianus Imperator Theodosium regni parlicipem
adsciverit, ct post multa retigiose et fortiter gesla
Sed tanta fuitperseverantiandelium populorum, ut
Maximi tyranni insidiis succubuerit. animas prius amiitere, quam Episcopum mallent.

Quique videns ulile, virumannis maturum in lan-

CAPUT XVI.
tis regni cilris habere parlicipem, et quia, sermo
divinus monet jUcdus duo,: quam unus[Eccles.i. y.l,
B De Benevoli Afagistri memoriie fideli ecnslanlia.

consoriem adsciscit llieodosium '', eique Oiienlis ^Syiilerim diclanda adversum fidem patruj
procuratione permissa, parles sibi ac fralri Oceiduas Imperiala decrela' mandantur Benevolo, tunc me
reservavit. Verum is ' poslquam multa religioseac morise scriniis praesidenli. Sedille cui ab iDcunabu.j
fortiter gessit, a Maximo tyranno apud Britaunias hs sacra fldes, et venerabihs fuit, abnegal se impi^
exorlo,per Andragalliium ducem, l.ugduni.suorum verba posse proferre, et conlra Deum loqui. TuD
magis proditione, quam vi hoslium, peremptus est. vero ne incoeptum reginae frustrari videretur, colsioj
ei honor promittitur, si impleret injuncla. lllequ
CAPUT XV.
nobilior in flde esse quam in honoribus cuperet^
De Valentiniatiopucro. Ctquctnater cjusJustinaAria- Quidmihi, ait, pro impietatismercede alliorem pn
namlixresimdefcndens,t'cctesiasperturbareconatasit
gradum?Iluuc ipsum, quem habeo toUite|
mittilis
286-'^'- Valentiniauus in llalia dcgens.fralHsnece, tantum mihi conscientia fidei duretillaesa. Ilaecc
atquelioslismeluperterritus,simulationeol)latampa- ccns, antc pedesimpiapraecipieuliumcinguliimjecilj
cem a Maximo, simulans ipse quoque libenler am- Ambrosius vero adversum Reginae' furorem, no^
plectitur. Cuminterim Justina malef ejusdem, Aria- se manu defensabat aut lelo, sed jejuniis continua
naehaereseos alumna, impietdlis suaj venena, quK, r< tisquevigiliis sub altari posiliis : per obsecratiom
vivenle viro, suppresserat, UUofaciledeceptoflden- defensorem sibialqueEcclesiEE Deuraparabat. Dun
ter \Al. Ubenterj aperuil. Igitur apud Mediolduum que haec in longum diversis machiuis et oppugnatio
'

posila, conturbare Ecclesiarimi statum, comminari •*

nibus nequam Juslina moliretur, Maximus, qui i

sacerdotibus depulsiones, exilia, nisi Ariinineusis exuere tyranniiniamia, el legitimum priucipemgca

concilii decreta, quibus lides patrum temerala fueral, liret ostendere, dalis htteris impium proteslatu
revocareul. Quo bello Ecclesiaj murum et lurriin incoeplum, lidem Dei irapugnaii,etstatuta ciihriiio^

validissimam pulsabat Ambrosium, Eumqueminis, Ecclcsia? subrui, el intcr haec appropinquare ' Ita

lerroribus [>4i.terroribusque],atqueomni oppugna- hae ccepit.Quo Justiua comperto, hostesimul atqu^

tionis genere fatigans, primum sibi aditum delicllan- impielatis conscientia perurgenle, in fugam veis

rum sententia Iradit, eum cum Cuiidu/u/is, ei spado- monio in Epitomc.

nibus paucis prope </(/ Agki;siem casam rclatum... cir-
•i
Idera G uarncrian. commijiari ccepit sacerdotibu
cuniscssum ah liuilibus, qui csset,ignorantibus,flamma dcpulsiones, cxilia, etc. El sane, depuUiones pro qud
supposita inceusum. Tum Regio-Vatic. fugerai pro leclum hactenus estrfcf>u/«ioiiis, rcslilui visum eslj
confugeral, Bononiens. ignibus pro iyiii. Auuus age- Pro lemerata, quod sequitur, Barraeus, uonuulliqij
• hMuT dlii. quinlo idusAugusli, ul Idaciusscribit, ex alii editi libri iniemcntia prajfeiebant. Cacciariuspn
eoqucPagius edisserit. Couferell.ibaniura in Ora- D rcvocarcnt coujicil rescribendum renovarenl.
tioue ad Tlieodosium de ciede Juliani vindicanda. ° Duo hsec verba garrire, et strepere Bononiens|
Ab hoc loco caput \i. Guarneriau. cod. exordi- ms. lacet.
tur, quod et ferme rectius cum subsequenle in ' Alius Sancla Sanctorum in duobus Vatic.
unum conjungit. Graliani laudes maguilice extol- aj/tquod sequiiur erat in autea vulgatis mitii.
' Guarnerian. nii(/i(ii/i<r, lum elVenicolo pro De>H
lunt S. Ambrosius dc obitu Valentis, ct iu Psalm.
Lxi. Zosimus, Ausonius in Oral. acl. pro Cos. et volo, inss. quoquealii. Sozomenus lib. VII. cap. l^
Ammianus ipse Marcehinuslib. XXXI. MEvigoVov vocai, faciliiiiGrwcis 6in pi literaruin po
'
Anno 37il. AVT. (nou XVII. ut perperam alii niutalione. Mox in llegio-Valic. cara pdesyvo sacii
scribunl) Kal. Fcbruarias, nt Idalius, Clirouicum fides. Guarnerian.c/ copulam subsequeutemomilU

Alexaudrin. ilcmque Farr.igo Alexandriua, el Mar- deinde riinc vero legit pro Tum, elc.
celliuus in Cbrouico doceul. Ilmc nova Imperii di- • Bononiens., feruorcm ct defendehal pro defen-
visio. Theodosio Orieus cum Thracia ces&U, inter sabat.
Gratianum aulem et Valentinianum fralres divisum Idem cura Guarnerian Cumque hiec. etc. tuir
'
,

Imperium Occidentale. junclis ct Valicanis duubus, nequidquam Juslinu

'In Guarnerian. ms., Ventm ipse is. et moxjjer molitur pTO ncquam Justina etc, ferine verius.
itndragai/ium.ObiisseGratianum VIII. Kal. Seplem- Noslri mss. Italiam pro Iiatise. In Une Gua^
'

bris anni 383. demonslral Pagius ex Vicloris lesli- neriau., parabatpro prxparabal.
 525 IIISTORIA ECCLESIASTICA, LIBER SEGUNDUS. 526
cum lilio, exilia qiuo Dci sacerdoUbus pricpurabul,
J^ CAPUT XIX.
prima sorlilur.
De rcslitiitionc Ecclcsiaruin, ijuxpcr ipsum jamcatho-
CAPUT XVII.
licum in Orienle restiluise siml.
it Tlicodosiii.s nccem Gmtiani vltiis, cte Ma.ciino
triumphavcvil. Igitur adOricntem regressus, ibiqucut «ab exor-
288 Vdruil taracu Tlicodosius proplerrcgnifi- dio principalus sui, summa curasummoquesludio
dem, bouitalisquc ac bcucliciorum Gratiaui uicmor, pulsis hiErcticis, Ecclcsiascatholicis Iradere
idquc :

et iu viudictaui, " totis viribus Oriculis iusurgcus, ca moderalionc agere, ul ultiono coutcnta, tantum
ultus cst sanguiuem justum. Valcntiniani quoque catholicis de Ecclesiarum roslitutionc cousulcret,

impia inter lisec matcr dcfuucta, fidem calholicam, quo lides recta absque prajdicationis impedimento
quam ipsa violaverat, et reguum t^^rannide dcpidsa proflceret : communem se prsebere erga sacerdotes
^"
restituit. Atque ipse posteaquam Romam illustri Dei : fide religione, et munificentia cunclis regium
triumphoinvectus est, ad propria rursus regna re- animum exliibcre;accessu facilis et absque impcriali
mcavil. fastu ad coUoquium se humiUbus pra3bere hortatu :

CAPUT XVIII. Bejusetlargitionibus, Ecclesise plurimislocisoruala;

satismaguificequeconstructae praestare multa pos- :

De Theodosii ni Thessalonicenses, et psenitentia ejus

publicc apud sacerdotes gesta. centibus, sed ' frequenlius
ultro ofl^erre, Idolorum
cultus, qui Gonslautini inslitulione et deinceps ne-
Peridem tempus subreplione quadam dsemonis,
gligiet destrui cceptus fuerat, eodemimperante col-
tiirpis macula religioso principi inustaf/lMngest i)
lapsus est. Pro quibusiu LautumDeocharus fuit, ut
est. Etenim cum apud Xhessalonicam seditioneexur-
speciale ei munuscontuleril divinaprovidentia. Et-
ta, quidamex miiitaribus virimpeLu 1'uissel populi
enim in Thebaidos partibus monachum quendam
furentis extinclus,rcpeu tiui nuntii atrocitate succen-
Joannem nomine,spiritu prophetico 'replevit, cujus
sus, adludos Circenses invilari populum eique ex
monitisalque respousis pacem retinere,an bellum
improviso circumfundi milites, atque • obtruncari
gerere, esset melius, sciscitabatur.
passim, utquisque occurrisset, gladio jubet, etvin-
dictam dari uon crimini, sed furori. Ob hoc cum a CAPUT XX.
sacerdotibus ^*
ItaUteargueretur, agnovil dcUctum.
De Apotlinare, et hseresi ejus.
culpamquecumlachrymisprofessus, publicampceQl-
tentiam in conspectu totius Ecclesise exegit et in : 290 lutereaapudLaodiciam SyriEe anle idem
hocsibi tempusadscriptum, absqueregali fastigio G tempus ApoIUnarisEpiscopus, vir sanein' cseteris
patienterimplevit.Quibusomnibusisludquoqucmi- instructus, sed dum conlentionis vitio nimius agi
rabUiier adjecit : Lcge ' sanxit iu posterum, 289 tur, etadversum omne quod quisque dixerat, ire ob-
ut sententias Principuin super animadversione pro- vius delectatur, jactalione ingenii malefortis hsere-
latse in diem tricesimum ab executoribus ditferren- sim ex conteulione generavit, asserens solumcorpus,
tur : quo locusmisericordise, vel(sirestulisset)pce- nonetiamanimamaDominoinDispensatione ^ sus-
nitentiEe nonperiret. ceptum. In quocum evidentibusEvangeUitestimo-

• ^ntea vulgati, totius. Guarnerian., Valen- Tum habet pro/asdjio. S. Ambros loco citalo Stravit . :

tiniani impia, Glc, absque inteimedio ^iioc^ue. Tum omnc, quo nilebaiur insigne rcgium : defleuil in Eccle-
Gacciarius male, ipse violavcral, pro ipsa, etc. sia pcccalum suuni,quod ci aliorum fraude obrepscral
' Sublato sciUcet iMaximo, quem quiuto lyrannidis gemilu et lacrymis oraml vcniam.Quod priuatierubcs-
anno, ut Pacatus cap. ii. narrat, et tertio ab Aqui- cunt, non erubuii Imperator publice agere pseniten-
leiamUliari, ul PhUosiorgms lestatur Ub. X, c. 8. liain, etc.
Theodosius frcyil. Tumeum traditZosimuslib. IV. 'Guarnerian.jteflem.Haecporrohodienon exstat.
habitu Imperatorio exutum deductum ad Tiieodosium E Bononiens, ul
voculam tacet. Paulopost Caccia-
quipaucis, quiecumque coiitra Rempublicam dcliquis- rius ex duobus Vatic. tradidit pro tradere, et agere
set, velut exprobrationis loco recensitis, homincm car- cxpit pro simpUci aiyccc, miuus certebene, etcontra-
nijxci tradidit. D dicenlibus tum suorum majore numero, cum nostris
•Bononiens. oUruncarc ; tum Guarnerian., lUpas-
, mss. atque editis libris omnibus.
simquisq ue, et vindiclam ctiam dare. Sozomensus lib. ^"
Idem, .5t'rf ct fi-equcHlius tum neglegi pro negligi,
:

VII. cap. 25. virum illum cx miUtaribus, qui iuter- 'Guarnerian. aliique nonnuUi apud Cacciar. mss.
fectus est,Butuerioiuu vocat, et Magistrummilitum rcpleiuin. Recole de ipso S. Joanue quai dictasupe-
perlUjricum dicit, quoloco etseditiouis Thessalo- rius suut cap. primo Ilistorise Monachorum. Eum S.
Dicensium caussasrefert. Vicissim Theodorelus Ub. quoque Hierony mus.cEetera infensior Rufinianse UU
V. cap. 18. perusse iu Ihessalonicensi csede seplem Historiffi, Epjist. 133.adCtesiphontem,e(ctU/io/iCi(»i,
homiuum milia, iradit. inquit, ct sanctum fiiisse,non dubiumest. Vide et uos
* Et cum primisS. Ambrosio,
aquo increpitusest ibi.
Epist. qumquagesimapnma. Tumlmperator, ut re- ' Idem, inter cseteros ; tum nimiumagitalur ^BonO'
fert Theodoretus loco cilato, cum ab Ecolesiastica niens., nimio.
synaxitotos oclo menbesabslinuisset, voluil NataUs '•
Hoc donabant nomine Incarnationis mysterium
Dominici festointeresse sed ab codem S. Ambrosio : Veteres.TheophUusEpist.Paschahll.interHierony-
prohibiLus,caput publicffi poenitentise ex ejus pra3- mianas.98. CessenlApollinarisdiscipuli,Qic.,Q\,scia\i\.
scripto submisit. Adito ipsum Ambros. de obitu quodin Dispcnsatione hominisquam pro salute nostra
TheodosU. Unigenitus FHius Dci dignaius esi adsumcre, nonsii
' Vitiose Gacciai'ius, ti;i;tum Guarnerian., /asfij alienus a culpa, qui super anima illius perversa et in-
S27 RUFINI AQCILEIENSIS PRESBYTERI 528

niis urgeretur (quibus ipse Dominus el Salvalor '

^ destia cjus conlemta, alius a Meletii partibus or<li-

habere se ammam profitetur, et ponere eam quando natur. Sed et in mullis alus urbibus Orieiitis, hu-
vull. ct iterum assumere eam quamque lurbatam ; jusmodi confusiones conteulio genuit sacerdolura.
el Irislemdicil esse usque ad morlem) vertil sepost Apud ConslantinopoUm vero Neclarius ex Pra>tore
elue ex lotoverli, vel viuci videretur, ait, eum qui- Urbano calechumenus et nuper baptisma coDsecu-
dem animam, sed noncx ea parte qu£B ra-
liabuisse tus, sacerdotium suscepit.
tionabilis est, sedexeasolum qua viviflcatcorpus.
Ad supplementum vero raliouabilis partis, ipsum
CAPUT XXII.

Verbum Dei fuisse perhibebat. Quae asserlio primo De seditione Paganorum contra Fideles.
in urbe Homa iAl. Roniima] a Damaso ^ ct Pctro

Alexaudriuo Episcopo concilio cougrcfxalo lalisen- Interea apud Alexandriam novi motus et contra

tenlia depulsa est, ut decernerent, Si quis 1- iUum temporum fldem adversum Ecclcsiam concitantur
Dei, qui sicul vcre Deus, ' lla cl vere homo fuil, vel ex occasionehujuscemodi oborli. BasiUca quajdam
humauitatis aliquid, vel deitatis miuus diceret ha- publici operis, velusta et admodum neglecta fuil,

buisse, alienus ab Ecclesiajudicarelur. Quaj senten- quara ' Constantius Imperator donasse Episcopi<

lia et apud Alexandii.im coulirmati est, et apud perfldiamsuamprsedicantlbusfercbatur. Quaelon.LM

Constauliuopolim decreto concilii. Ex illo Apollina- •t' ineuria nihil validum praetcr parletes habebat. \i-

riSlaeabEcclesiadecUnantes, el Episcopos sibi suse sum est Episcopo qui per idem lempus gubeiiiabai
partis, et dogmata propria Ecclesiasque defendunt. Ecclesiam, hanc ablraperaloredeposccre, 292 i''

crescentibus UdcUum populis, oralionum quoqu.-

GAPUT XXI. crescerent « domus. Quamque cum acceptam vcll-
excolere, reperta suntinlocoantraquajdaml.iteuti
De Episcoporum successionibus per Orientem.
etterraedefossa, latrociniisetsceleribus magi^qu.i

291 Igitur in urbe Roma post Damasum Siri- cseremoniis apla. Igilur C.entiles, ^ qui retct:! cn-
cius " Ecclesiaj suscepil sacerdolium. Apud Alexau- minumsuorunlatebrasetflagitiorumcavernas viili-

driam verodeluncto Petro, Timotheus,et post hunc runt \Al. viderent], uon ferenles operta tot seculis
Thcopliilus : in Jerosolymis autem posl CjTiUum mala et tenebris obtecta rescrari, velut draconum
Joaunes, AposloHcas reparant sedes. Apud Anlio- calice polalo, insanire omnes ac palam furere eoepe-
chiam vero defunclo Meletio substiluilur Flavianus. runt. Nec vocibus jam et sedilionibus, ut solebaut.

Sed quod Paulinus adhuc supererat, qui iucatholi- sed manu ferroque decertare nituutur. Crebros con-
corum semper societate permanserat, multa ibi flictus agere in plaleis, belloque apcrto ulcrquc po-

jurgia et mullse controversiae SBepe commotse, nec Q pulus inter se coire. At noslri numero et potenlia
tamcn summa viuilenlibus aliis, aUis obnilenlibus mullo plures, sed modestia reUgionis minus feroces
[Al. oblinenlibusj, ipsisque iu hoc elemcutis terrae erant, Ex quo frequenter nostrorum plurirais vul-
marisquc faligatis, poluil aliquaudopucis • ullusob- neratis, aliquantis etiam iuterfectis, ad tcraplum

tineri modus, cum utique Udei jam uulla videretur quasi ad arcem quandam refugiebaut. Quo nonuullo»
subessc discordia. Hoc idem apudTyrum fuit Ubi : ex Chrislianis caplos secum abducentes [Al. addu-
cuin Diodorus, unus saue ex anliquis catholicis vir, centes], acceusisarisimmolarecogebant reniieni- :

et tcnlalionum documeulisprobatus.Alhauasutes- novis el exquisitis suppUciis excruciatosnecabant,

timonio esset a coufessorib us Episcopus factus, mo- alios palibulis afflgenles, alios confraclis '
cruribus

Adcoque ct Grseco vocabulo o'.v.o-

tellexit et scripsit. circahujusmetanniinitiumSynodusactaest,quarn
vojiiav.Idcm llieron. Epist. iii..\pollinaris dimidiatam Rulinus tradit primuuidixisscauatheraa.-Vpolliuari,
Cltrisli introduxit xconomiam. 1'lurauosibi.Cailerum quod el Sozomeuus lib. VI. cap. 23. Usdemquc fcre
Guaruerian. ras, susceptam pro susceptum lcgit, at(iue is verbis testatur.
•
Addit ex duobus Valic, Cacciarius noslcr, quod '
Addilc.s-(, verbumGuarnerian. paulo post Bou'
prouoraenturareUquimss. quibususus ipseeslrum niens, drcrcta Concilio, pro dccrcto Concilii.
uoslri, cl vulgalilibrioumes hcic rcticenl. Paulo in- ' Subflnem anni 381. successit Damaso Siricius,

fra Guarucrian. vertit sc posl hsec, ct ne cx loto vinci n De reliquis majorum Ecdcsiarum Episcopis con-
viderctur, etc, Vcrba vcrtil se, lumUIatierduf/ iuan- sule Socratem lib. V. cap. 3. e recentioribus Pagium
tea vulgatis deeranl, quiu iileriquc mss, sulllciunt alquc alios.
Dcnique etiu seciucntibus UarriEus lacel partc. ' (iuaruerian., pacis xHius ; el paulo post, juncto
LibcUus S.vuodicus apud Labbcura tora, III. Pc-
''
cliara Bonouiensi, Cum Athanasii testimonio, et a
(I-U.S (Alexandrinus Episcopus Alcxandria pulsus) fio- Confessoribus, etc.
tuam contcndil coquc rcccplo, l'apa Uamasus Itoma:
:
' Idem. ms., Conslantinus Imprrator.
divinam et sanctam .Synodum convocavit. quse amen- ' Antca impressl, loca. Cacciarius domos iu accu-
tent illum Apotlinarium, Sfc/j/iaimmryHf [facile rescri- s.indi cisu, tuin (luamquam pro quamque. Nos oili- c

bcudum Ttmothrumquc ] et latroncm /,ticium (

_hic ces nostros pra^ferimus.
^ Uouonicns., c»m relerfi. Mox duo Valic
Alcxaudriam .scdem invaseral) analhcmale damnat it ;i-

l'roin'ie uihil est dubiuni, qui ad hanc Synodum, tiorum suorum, etc. Spccus lioc MitliroD fuiss . ;
-

cui 1'elrus Alexandrinus intcrfuil, Decrela subncxa pius ad vcrum narrat Socrales lib, 111 caj), -J
pertineaut c imquo autca fuisse celcbralam, quam
:
'
Rcscripsit Cacciariuscrucibu.ii, Lcctoru nci
1'elrus Alexaudriam rcuicaret, Eo aulciu reversus tenus adinonito. Et Socrates ipse quiilem .ii .

cst Pclrus, testo .Socratc lib, IV. c. 37. antequam quosdamcrucinarral,(iiiodGeutileshocgeneic -sui

Valenscxirel Regia urbe ad bcUum adversus Go- plicii eosdeiudustriaafllcercnlinsacriECruciscoii-

tlios, iu quoet pcrutdic9. Augusti anno 378. Igitur lumeUam. llcic lamcu, prseterquam quodiucougruu
 529 IIISTORIA ECCLESIASTIGA. LIBER SECUNDUS. 530
in spelimcas prsecipitantes,quas ob sacrificiorum ^ centuin, aul eo amplius gradus, in sublime auspen-
sanguinem, cteterasque impurilatcsdelubri rwipiea- sus, quadralis el ingontibus spatiis omni ex parle
das, vetusliscuriosa construxeral. Vcrum hajcper distontus: cuncta vero, quoad summumpavimen-
dies singulos primo cum metu, deinde cum flducia torum evadatur,opcro294 torniceo conslructa. quac
et desperalione gerere, atque inlra tcmplum elausi immensis desuperluininaribus.eloccultisadytibus
rapto cl pra^da vivero. .\d poslrcnmmgrassantesiu invicem in semel distiuetis. usum diversis ministe-
sanjjuinem eivium, ducem scolcris et audacia) sua3 riis et clandestiuis otTiciis exliil)ebant. Jam voro in
deligunt Olvrapiuni queudam, uomine et liabiiu superioribusexlrcma totiusambitus spatia occupant
'philosoplium,quoantesignanoarccmdcfendcrent, exedree et pastophoria (tabernacula), domusque in
et tyrannidom tencrent. At hi quibus Romauarum excclsum porrcct8e,iu quibus velajdilui, vol hiquos
IrLTum custodia, jurisquediceudicurapcrmissacst, appellabant ° aYveuovTa;, id est, qui se castiflcant,
cogDitisquse gcsta fuerant, lurbati atque perterrili commanere solili erant. Porticus quoque post haec
ad templum couvolaut, caussas audacise perconctan" omnem ambilum quadratis ordinibus distiuctse in-
tur, et quid sibi vellct ille concursus, in quo cum trinsecus circumibant. In medio totius spatii sedes
tanto scelere ante aras sanguis civium fundereturi erat, pretiosisedilacolumnis et marmoris saxo ex-
inquirunt. Sedilli obflrmato aditu confusis ct dis- B trinsecus ample magniflceque conslructa. In hac si-
sonisvocibus 293'''i''ioDP'^ f'^cti nullam, sed cla- mulachrumSerapis ita eral vastum, utdextra uuum
morem reddebanl. Missis tamen ad eos nuntiis, de parietem, alterum leva ^ perstringeret: quod mon-

Romani inqieriipotestate, de vindieta legum, et de strum ex omnibusgeueribus melallorumlignorum-

his qua) lalia ^"
solerenl subsequi, commonebant. que composi tum ferebatur. In teriores delubri parieies
Cumque munitio nihil adversum vesana mo-
loei laminis primoaureis vestiti, super has argenteis, ad
'lienles agi, nisi vi majore, sinerel, resgesta ad Im- postremum sereis habebantur, qusemunimento [Al.
peratorem refertur. Ille qui ingenita mentis cle- moniuienla pretiosioribus metallis foreut. Erant
]

mentia eriantes mallet emendare quam perdere, etiamqufedamadstuporemadmirationemqueviilen-

rescribit, illorumquidem vindictam, quosante aras tium, doli s 1 arte composita. Fenestra perexigua ab
sanguis effusus Martyres effecit, non esse poscendam, ortu sohs ita orat aptata, ut die qua fuerat institu-
inquibus dolorem interitus superaverit gloria meri" tum simulachrum Solis ad Serapin salutandum in-
torum. De cirtero vero malorum caussam radicesqne troferri, diligenter temporibus observatis, ingre-
discordioe, quEc pro simulachrorum defensioue venie- diente sLmuIachro radius solis per eandem fenes-
bant. penitus debere succidi: quibus exterminatis, tram=direclus, osetlabra Serapis illustraret, iia ut

etiam bellorum caussa pariter conquiesceret. Cum- r inspectante populo, osculo salutatus Serapis vide-
que hsec scripta venissent, et velut post inducias returasole. Eratel aliudfraudisgenus hujusmodi :

parvi temporisad audiendumuterque populus con- Natura ' lapidis Magnetis hujus virtutis esse per-
venissetad templum, slatimut prima Epistolse pa- hibetur, ut ad se rapiatet attrahat ferrum. Signum
ginaToserata est, in cujus exordio vana Genlilium Solis ad hocipsum ex ferro subtilissimo manu arti-
superstitio culpabatur, clamor a nostris immensus ficisfuerat fabricatum, ut lapsis, cujus naturam fer-
attoIlitur,slupor aepavor Gentiliumpopulosinvadii. rum ad se trahere diximus, desuper in laquearibus
Latebras unusquisque qu8erere,angustos fulgse calles cum temperate sub ipsoradio ad libram fuissei
flxus,
rimari, autnostris se latenterimmergere ut ab om- : positum simulachrum, et vi naturali ad se raperet
nibus qui aderantuosceretur, prfesentiaDei populo ferrum, assurexisse populo simulachrum, et in
audaciam tribuente, fuiorem dsemonis qui in illis aere peudere videretur. Et ne hoc lapsu 295 Pi'0~
prius debaccbatus fuerat, etlugatum. pero proderetur, ministri fallaciee, Surrexit [.4/.

Surrexerit], aiebant, Sol, ut valedicens Serapi, dis-

CAPUT xxm.
cedat ad propria. Sed et multa alia decipiendi
De silit tcmpli Serapis, et siihversionc ejxis.
caussa a veteribus in loco fuerant constructa,
Serapisapud.\lexandriamtemplumauditum qui- J) quge nunc longum est enumerare per singula. Ve-
dem omnibus puto, plerisque'' vero etiam notum. rum ut dicere coeperamus, Rescripto recitato, para-
Locusestnon natura, sedmanu etconstructioneper ti quidem eranl nostrorum populi ad subverten-

satis sensu confractis cntcibus diceretur. Mss. quos ms. cum vulgatis noscereturpTO dignosceretur.
consuluimus, editorumque omnium lilirorum fldes Tacet Guarnerian., vero; infra habet evaditur
*

consensusque optimam kctionem crucibus mutari pro e('((rfa(!(;7 tumBononiens. immissispvoimmensis.

non sinunt. ' Bononiens. Latinis literis agnevotcs tum Guar- ;

Addit Cacciar., ex duobus Vatic, solo, quodcse- uerian. castigavt pro caslificant. Taceo leviora alia
omues nomen ignorant.
teri libri mcnda, et Cacciarii, quoties Greecum verbum oc-
Alias vulgati, solent tum Bononiens. ms., ob-
^"
; currit,perpeluos errores.
sequi pvo suhsequi; Guarnerianus tieinde vesaniani f Guarnei ian., pertingerel, et paulo post Inlerioris,
pro vesano et paulo intra samjuis fusus proeffusus.
: cum vulgalis antea libris pro Interiores.
Haberi dicilur horum Martyrum memoria in Rom. Idem direptus,os, et labia Serapis, etc.
'

Martyrologio die 17 Martii. Idem in recto, lapis qui et deinde plus habet
'
;

^
Cacciar. ex duobus Vatic. reeentioribus recitala, Signum vero Solis, etc. Mox Cacciaiius male, cujus
minus certe bene. Paulo post Guarnerian. quoque natura fcrrum, etc.
 531 RUFINl AQUILEIENSIS PRESBYTERI 532
dumerrorisauctoremrpersuasiolamen qusedamabj^ Iruncus, qui superfuerat, in amphitheatro concre-
ipsis GenliJibus fuerat dispersa, quod si humana matur: vanaeque superstilioniset erroris antiquiSe-
manus simulachrum illud conligisset. terra dehi- rapis hic finis fuit. De cujus origine diversa fertur
scens ilUco solveretur in chaos, cselumque repente opinio Paganorum. Alii Jovera putant:cujus capili
rueret in prasceps. Quae res paululum stuporem modius superpositus, vel quiacum mensura niodo-
quemdam populis dabat. Gumecce [Al. esset] unus que cuncta indicet moderari, vel vitam mortalibus
ex militibus flde quam armismagis munitus,corre- frugum largitate proeberi [Al. prseberej Alii virtulem .

ptambipennem,insurgens omni nisu, maxilla; vete- Nili numinis, cujus.Egyptus opibus et f oecundilaio
ratoris inlidit. Glamor attoUitur utrorumque popu- pascatur. Quidam in honorem nostri Joseph forma-
lorum :neque lameu autcajlura ruit, aut lerra'de- tumperiiibentsimulachrum, ^^^^'''^'"'''Dsionem
sedit. Inde iterumatqueiterum 296 repetens.pu- frumenti, qua famis lcmporc subvcnit -Egjpliis.
tris ligni fumosum genium cfedit quo " dejecto,
''
Alii reperlum in hisloriis Grajcorum veleribus fe-
:

igni adhibito tam facile, quam lignum aridum con- runt, Apin quemdam patremfimilias seu regem iu
flagravit.Posthoc revulsum cervicibus,et depresso jEgypto Memphis positum,cumfamis tempore fru-
modio, trahitur caput: tuucpedes.aliaquo membra menta apud .Ucxandriam defecissent, ex proprio af-
csesasecuribus et rapla funibus "^
distrahuntur, ac B fatim clvibus alimcnta pra;buisse.Quodefunclo, in
per singula loca membratim in conspectu cullricis honorem ejus instiluerint apud Mcmphis templum
Alexandriae senex veternosus exuritur. Ad ultimum in quo bos quasi indicium optimi agricolae nutrilur.

• Nihil dubitavimus rescribere ex ingenio desedii,

quod maxime, dixisse me, aut existimasse Iviov seu
pro quo leclum est hacteuus incougruo seusu dcscen- xlviov (sic) locum fuisse. etc. Multo etiam magis fal-
Mirari autem subit, uullum e tot mss.- hbris,
dit., sum est, haec me scripsisse portenta verborum, quae
quos vocat Gacciarius Archetypos, tantisper varlare Cacciariusdecerebrosuocudit,et ul nihil, velGr;r<e
heic loci, ul depravata3 leclioms, errore sallcm suo, signilici'nt, vel ad rem sint, aliquot eliam pravaj
aUquis moneat. Quod ego vix unquam adducar ut scripturaj vitiis cumulavit. Scilicet ut obtreclationi
credam nameduobus, quibusuLor,Bononiensi, et
; caussam in speciem quEereret quod (luidcm (tjxojiv-
:

Guarneriano, hic qui et mclioris est nota;, literula Tia; genus est longe turpissimum, mihiut adscribat
una varians, discindit, dc impressBe leclionis vitio haUucinaiioncs suas ipsas et perperamdicta, et Le-
injecit suspicioncm, et ut medicinam adhibcrem, clorum intcrim vulgo, minime id quod res est sciro
commonefecit. Caelerum et superior coulextus, ubi cupido, imponat. Sed etillud falsum est, et calum-
terra rfc/i iscens scribilur, et rectusad Rufiuimenlem niam redolet, quod me ait, locumillumexistimassc
sensus, d^sedil -pro descendit corrigi poslulabat. Di- ubi hospites reciperentur: ncmpe ul Xenodochium
ctum et Giceroni eo sensu, terra desedit. dixisse viderer, quod forum etplaleam esse conve-
''
nemo non videt, proprio voca- r
Heic genium, ut narum senlicbam. .Vlia preelermilto multa piget ;

bulo, et tamen scribit RuOnus, quod per-

Eipwviy.o); enimvero me reponere ha^c horaini, qui et Religio-
inde est, ac si deum dixissel Pulris lirjni fumosum
: sus audit, et Theologus, et Gleri Konvmi Examina-
deum csedit. Cacciarius autem nec .\ucloris sui sen- tor .\postolicus,at(iueiucolk'gio UrbanoPropagan-
sum assecutus, nec sibi, velablectore, quem falle- daj Fidei SacriC Theoloi.da; Dogmalicic Lector.
ret, vel a me quem suggillarciuauimofortassis ha- ' Gacciarius <yi(o</uo rescribit, ignotum, suane an

buit, metuens, trium versuum adnolaliuncula crrores mss.auctoritate, nequeenim I.ectorera monel. C.uar-
quatuor, aut quiuqueerrat, quos et mendaciis toti- nerian.,7U0(///i(e dejcclum, igne adliibilo, clc. Deinde
dem ornat. liis, jnquit, verljis fumostim genium, Posl hoc 7-cvulsum cervicihus, ct dcpressum 7nodio,lra-
etiam ulitur Theophilus de Alexandrino Scrapidis hiiur ciiput: cui el Bononiens. consonat, excepto
templo loiiuens in Epislola Synodica. Mx credo po- modio pro quo in medio habet.Cacciarius heic desi-
tuisset plura breviorestylopeccare acmenliri. Fal- pit, qui et vulgatam lectionem rctinet.et in Notis
sum primo est, Theophilumhis verbis uUfnmosum quoque laudut. et aliam ab ca tamen dicit cssc,
geninm. Falsum deinde, quod unice mi-morat Ge~ quam excodicibus mss. praeferal. Sorapidis modium
nturn, loci noraen (etiamsi recte habeat scriptura, de quo Noster, mulla eiiamnum GentiUtatis moni-
qua de re mox dicemus) liabere commune aliiiuid menta repra!sentant,canistrosenis Dei capiti impo-
cum fumoso isto genio apud Nostrum. Dcnique et sito, ad fructus agricolationis fcrendos, et pancs,
falsum est, de Serapidis leraplo loqui Theophilum, quos dicebatur ipsc primus facere docuisse. IIujus-
aut de ejus Idoli gcuio. Vicum scilicet, aul forum, modi cst etiam in domestico Musseo uostro uiuuu
aut (juid simile dicit, in quo se adversarii sui rece- atque alterum numismii, capite ipso senis radiato.
pissent ad ciendas contraseturbas,sibiquemajorem D Caeterum ejus destructionem templi, quod spect.it
apud (icntilesinvidiam concitandam. In loco, inquit, videudus Kuuapius in Vila .Edesii, ubi et ab Eva-
urhis celeberrimo, ijueni ni fallor, Geninmvocant, col' gno .Egypli rra^feclo, et a Romano Gomite rei mi-
locaniur. Sed expcnda quse in nos bonus Garmelita litarisegregiamoperampra^stitaiu fuisse Theophilo
reliqua illa adnotatiunculasua blaterat. Novissimus Episcopo ad illud evcrtendum, Iradit. Est etiam in
autem (ait) Editor Operum S. Ilicronymi existimat eara rem Theodosii Lex ad Evagrium litulo de l'a-
eviov seu xEviov (sic) locum fuissc, ubi hospites re- ganis. Hinc templi fatum referunt aUi::dan. HIM-
ciperentur. Deus mehora. Egocum Kiiistolainillim \al('siusautem ex M.ircel iniChrouico, tolo bicnnio
auroacgeuimis conlra »slimandam, cum aliis non- praivertit.et tricnnio etiara cx alio Zosimi testimo-
nullis quantivis pretii, fato proximas, el lilatlis li- nio lib. lubiTheodosiuin narr.iliinperasseCyncgio
neisqueereptasprimusorbiliterariDcommuniearcm Pra^r. 1'rtclorio, cum in Aigyptum mitlerelur, ul
(id quod vir religiosussilentiopreinil,taiiielsi dictu Gentiliuin laua destrueret. Vide Idatium in Fa.>(lis,
necessarium, ul quam laudaretTheoiihili Syuodi- et qu.B uos ad llicroynuun, cum Episl. 107. ad
cam, l.ector intelligc et )ad laudatum modo locum Latiuu, tuin lib. de Scriptor. Eccles. cap. 13'i. ob-
suspicatus sum, .Xcniutn accipi posse pro Gcnio, scrvamus.
quandoquidem lociin urbe celeberrimi, sive plateaj • Ita
ex Guarneriano optiinae notas exemplari re-
nomen erat idque paucissimis hisce vcrbis com-
: scripsimus, pro quo ininusbcuch icienus visum est
plexus, Est aulem ut videlur Eh\m, .\cnion locus, lcgi ilcirahunlur. Idcm mox paulo aliter, qui sxiper
ubi hospiles convenirenl. Falsum igitur est quam fuerat Iruncus igne concremnturin amphitcalro.
 :

'oii IIISTORIA ECCI.ESIASTICA. LIBER SECUNDUS. S34

habens quxdam coloris insignia • qui ex nomino ^ ^i(,gl,at, Satumum '
sibi prECccpisse, ut uxor sua
ojus Apis appelletur aopbv vero, id est, sepulchrum,
:
pcrnoctaroi in loiiiplo. Tum is qui audieral, gaudons
iu quocoi'|uisoiusiueralAlcxan(lriam'' (leiluxerint,
qnod uxor suadignatione numinis vocarotur.cxor-
ol Soron Apis primo ox composiliouo Sorapin,post
nalam compliusinsuporetdonariisonustam,neva-
voro per " comiplionom Serapiu uoiniuarinl. (Tiiod
cua scilicet repudiaretur, conjugem mittebat ad
an verum sit, aulniliilomnino, dehisDcus viderit.
templum. In conspectuomniumconclusainirinsocus
Sed ad inceplum redeamus. matrona,T,vrannusclausis januis, eftradilis clavi-
CAPUT XXIV. bus discedebat. Deinde facto silentio, per occultos el
subterrancos adylus, intra ipsum .Saturni simula-
<^

De fraiidibiis, qux iii lcmplisParianorumdclectx sunl,

chrum patulis ercpebatcavernis. Eratautem simu-
1'ost hfcc capile ipso idolatria) dcjccto, studiis lachrum illud a tergo ' exesum, ct parieti diligenter
vigilanlissimi sacerdolls \Al. Add. quoque] qusecum- aunoxum. ArdentibusqueintraEedemluminibus, ia-
que fucrantper totam Alexandriam portentapotius, tentfc supplicantique mulieri vocem subito per
quam simulachrapariexituctsimilidedecorepubli- simulachrum seris concavi proferebat, itautpa-
cantur. ^*
Ilorrct aniinus dicere, qui miseris morta- vore et gaudio infelix mulier trcpidaret, quod
libus laquei a dfemonibus prseparati sint, quro fu- B dignam se tanti numinis putaret alloquio. Post-
nera, qua? scelerain illis,qu8edicebant[.4i.diceban- ea quam vero quee libitum fuerat, vel ad con-
tur] aSuTa, tegerentur : quod infantum capita
ibi sternationom inajorcm, vel ad libidinis incita-
desecta inauratis labris inventa sint quot misero-
:
mentum, 299 disseruissetnumen'iinpurum,arte
rum cruciabules mortesdepictse. Qufecum prode- quadamlinteolisobductis.repenteluminaextingue-
rentur in lucem , ac sub auras prolata ferrentur, li-
bantur universa. Tum d escendens obstupefactee et
cet confusione ipsaOentiles el pudore difTuserent consternatse mulierculse adulteri fucum prophanis
tamen si quis adesse potuit, mirabalur totsecuUs commentationibus inferebat. Hsec cum pcr omnes
se illis tamnefariis et tampudendis fraudibus irre- miserorummatronasmultojam tcmporegercrentur,
titum. Unde et plurimi 298 ex his, condemnato accidit quandam pudicse montis fceminamhorruisse
errore et scelcredepreheuso, fidem Ghristi etcul- facinus etattentiusdefignantem,coguovis8e vocem
tum vcrse religionis amplexi sunt.Nam ut oraittam Tyrarmi, ac domumregressam,virode fraude' sce-
C8eteranagitia,qu8einaliis locis vi necatisparvulis, leris indicasse. Illede injuria conjugis, imo potius
despicatisque ob fibrarum inspectionem virginibus sua, ardentiusinflammatus,inscriptum Tjrannum
gerebantur, unum solummodo quod in tomplo Sa-
ad tormcnta deducit. Quo convicto atque confesso,
turni geri, ab omnium venit conscientiam, memo- Q. ciBcisqucfraudibusrevelatis,pudoromnisetde(lecus
rabo : ex quo etiam csetera quae omisimus, perpen- Paganorum pervaseratdomos, adulterus matribus,
dantur. incestis patribus, liberis spuriis deprehensis. Quibus
CAPUT XXVI. divulgatis et proditis, raptim cum simulachris et

De Saturni sacerdotcTyrano totiiis pene Atcxandrise aedibus excidebantur et crimina.

adultero.
CAPUT XXVI.
Sacerdos erat apud eos Salurni, Tyrannusno-
mine. Hic [ ,4/. quasiex responso numinis,ado-
Is
Dc Canopi initio et intcritu.
]

rantibus in templo nobilibus quibusque ot primariis Jam vero Ganopi quis enumeret superstiosafla-
"^

viris, quorum sibi malronfe ad libidinem placuissent gitia? ubi prsetextu sacerdotalium Utterarum (ita

" Bononiens., ^iias; tum Guarnerian., appeltatur; mss. codices Bononiensis ctGuarnerianus
nostri,
et Latinis literis Soron vrro, etc. pari consensu. Quid cst itaque, quod Gacciarius som-
Mirum est, et lcgi Cacciario ab ipso vulgatum
"^
niat, aut lectori credulo imponit, eadicens abs se
deduxcrint, et simul improbari in Notis.tauquama addita ex velusto codicc Regio, quod male deesse
fldc Vuticanor. codicum oranium alienum. (Juid igi- viderenturineditis,utpote ad complendamfraudem
tur ferunt tandem Vaticani '?Silet. Utique Guarne- prorsus necessaria ? Nempe ipse fraudem sciens fa-
rian. apudnos (/frfu,?.'('rH))/. Sed placet receptam le- D cit, utsuas curasquoquomodo anteactiseditionibus
ctiouem letinereutpote contextui, et superiori insli- pra3feratotlocum restituisse,cxpleta lacuncula, vi-
<«e('i)i(,etinsequeuli7iom«ia)'t!i; verbiscoha^reutem deatur. Pignore etiam ausim contendere, in aliis
magis, et quam Bononiens. preeterea ms. probat. quoque Valic. mss. quibus utebatur, ea legi.
' Notatum Barrseo ad librioram,alliasco)')'eic(io- f^Guarnerian., »)i/Va; tum Bononiens., patuHs se
nem Guarnerian., corrcptionc, et mox nomina-
; repedabat cavernis duo Vatic, rcpebat.
;

runt Bonouiens., nominavcrunt. Pergit porro ille,

;
^"
Notatum Barrseo ad libri album, alias excissum
Quid vcrum sit, aut si iiihit omnino, elc. legi.
' Ab hoc loco caput 24. inchoat Guarncrian. ms. '
ouarnerian. ms., numini impuro; mox pro lin-
qui et mox prxparati suiit lcgit, etLalinis literis (eo?ishabetGacciarius /i)ico(is, ciuodmalim Operarum
ndijta, tum invccta sunt pro invcnta, nam et Bono- incurise vitiumadscribi.
nicns. sunt habet pro sint et truciabiles pro crucia- , 'Ita et vulgali libri, et mss. nostri habent. Cac-
bites. ciar., de fraudis sceio-c. Tum Bonosiensis «(( (o)-- ,

Prouomcnsi()iGuarnerian.,duoquealii Vaticani
° mentum pro tormcnla. ac deinde pmdor omnes pro
mss. sufficiunt. omnis fortassc rectius. In fine Barraeus male exci-
' Habeut hoec uliqueduo verba, iradiiis clavitius, tabantur pro c.rcidcbantur.
tum Barrseana editio, cum Basileeusis Rhenani, ut Hic locus est, quem Hieronymus in Prologoad
'•

eas modo iaudem, quse in promptusunt. Habenl et Regulam S. PachomiitomoOperumll. ex recensio-

535 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 536

etenimappellanlantiquas iEgypliorumliUeras) ma- A 30 1 dejecla suul, et veri Dei templa Ecclesise cel-

gicsearlis erat pene publica scbola. Quem locum sas ' constructse. Nam el in Serapis sepulcro, pro-

velul fonlem queiidam atque originem diEmonum phanis ajdibus complanatis, ex unolalere Mariyrinm,
iiUauUim veutTabanlur Pagani, ul multo ibi major ex altero consurgit Ecclesia. Occasio autem Mar-
celebrilas, quam apud Alexandiiam liaberetur. Sed tirii conslruendi unde data sit, dignum arbilror

de hujus quoque monstri errore, cujusmodi origi- memorare.

nem tradaut, absurdum non eril paucis exponere. CAPUT XXVIII.
Ferunt aliquaudo ChaldeeosIgnemDeumsuumcir- De Joannis sepulcro violalo cl reliquiis apud
cumferentes,cumomniumprovinciarumdii9habui3se Alexandriam conservalis.
conflictum, quo scilicetqui vicisset, hicesse Deus ab Juliani temporibus velut relaxatis frcnis elTerbuit
omnibuscrederetur. 300 rte''"!"^''""^ provinciarum in omnem sffiviliamferitasPaganoruni.Exquo acci-

Dii [/K.DeiJ.serisaulauri, argentive,autligni, vel dit, apud Sebasten Palajstina; urbcm sepulchrum
lapidis, vel ex quacunque maleria constabant, qua; f
Joannis Baptista; meute rabida et funestis manibus
per ignem procul dubio corrumperetur. Ex quo fie- invaderent, ossa dispergerent, alqueearursum col-
bat, ut Ignis locisomnibus obtinerel. Ilificcum au- lecta, igni cremarenl, elsanctoscineres pulveri im-
dissetCanopisacerdos,callidumquiddamexcogiiavii. D mixtos, peragrosetruradispergerent. Sed Dei pro-
Hydrisefieri solcnlin.Egyptiparlibusnctiles, uudi- videnlia factum esl, quosdam de Jerosolymis ex-
que admodum foraminibus pa-
crebris, et minulis mouaslcrio Philippi homiuis Dei, orationis illuccaussa
quibus lurbida aqua desudans, defiEcatior ac
tulffi, per idemtempusvenisse. Quicum tantum nefashu-
purior redditur [At. redderetur]. Ilarum ille unam manis quidemmanibus, sed ferina meute Ueri vide-
ceraforaminibus obluratis, desuperetiamvariisco- rent,mori gratiushabentes,quam hujuscemodipia-
loribus pictam, aqua rcpletam statuit utDeum. Et culo fuucslari, inter cos qui ossa ad exurendum
excisum veleris simulachri, quod Menclui gubcrna- legebanl, mixlidiligentius, inquimtum respalieba-
toris'' ferebalur, capul desuper positum diliLreuler tur, ac religiosiiis congregantes, furlim se vel slu-
aptavit.Adsunt post hffic Chalda:'i ilur in conlli- : pentibus, vcl insanienlibus sublraxere, c t ad religio-
ctum circa hydriam ignis accendilur: cera qua fo- sum patremPhihppum venerandas reliquias pertu-
raminafuerantobturala, resolvitur; sudante hydria lere. IUesupraseducens, tanlum thesaurumpropriis
ignis exlinguitur. Sacerdolis fraiide Cdnopus Chal- servare vigiliis, ad Pontilicem maximumtunc Alha-
dajorum vicloroslenditur. UndeipsumCanopisimu- nasium, hosliffi immaculataj rcliquias per JuUanum
lachrum,pedibusperexiguis,attractocollo, et quasi diaconum suum, post eliam Palcestinae urbis Episco-
'-

tumido in modum hydriae cum dor-

suggilla ventre Q pum mitlit. Quas ille susceplas, paucis arbilris sub

so sequaliter tercli formatur. Ex hac persuasione cavato ' sacrarii pariete inclusas, prophetico spiritu
velul Deus victor omnium colebalur. Sed profece- profuluras generationi poslerfcconservavit: quibus
rint hfcc fortasse aliquando Chaldiris. Nunc vero nuuc dejcctis ot proslratis idololatriaj vesligiis, in
adventante sacerdote Dei Thoopliilo, nuUus profuit aedibus quoudam prophanis aurca tecta consurgerent.
sudor, nec ceris fraus obtecta subvenil Vaslata sunt . Sedpostoccasum 302 Serapis.quinumquam vixe-
omnia, alque ad solum deducta. rat,qusejamalleriusdaEmonis slaredelubra potue-
GAPUT XXVII. runl? Parum dixcrim, si omnes qua3 erant Alexan-
De Ecclesiis el Marhiriis quse in tdolorum locis dria; per singulas pene columnas cujuscumque
constructa sunl. dffiinonis ffidicula; infulla? ccciderunl.Sedper cun-
Sed •"
nihil gestum est, quod in squalorem verlc- ctas jEgypti urbes, percastella, per vicos,per omne
ret locum. Flagiliorum caverna), veternosa busta rus, per ripas fluminis, per eremum quoque, si qua

nenoslra, dudum turpisldolicognominiscultulusu- niens, fccerunl. et Chahla'i in rcclo Yulg.niprofece- :

queiufimem, sanctificatuin exsruclo ibi monasiorio rui^alio inlcllcclu. Cajterumct Theophilusipsemel,

memorat. In tnonanlcrii^, in(iuit. Mchincesc, tjuod de in dudum laudataSynodiraexHi<M-onymi inlerprcla-
Canoho convcrsionemu-
in ]irrnilcnliiitii feliil nnniiiiix lione I.alina, quam nos i)riini edidimus. de.<:lruclionis
tatutn est. Alhanasius PresbytcrLibelloquem Synodo D.^civi;)!!, ct aliorutn hlolinrum sic cnim emendamus
Chalcedonensi obtuliladversus Dioscoruin,iTf&iiT-£iov, pro Idnlorum) mentionem fiicil.

su6ur('((»!(»t Alcxandriii; vocal. /;".-( autcm, ait, Mela- ''

perquam erudila Barrffii ad libri
Ca: ciai ium fugil
no!asuburbanumma.rimxiirl)isAlc.cit»dri,i;,ijuodolim oram adnotatiuneula, qua rectius forlasse lo(ien<lum
Canopusvocabatur.Qitndiiuidcmsuhurbanumjaminde monet, ICt nihil non iicstum Optiindum ut et de
<•.--/.

a priscis temporibus, ct c.cnnliqua consueludinc portus mss. codicibus aliquis sulTragiirctur.

eratacperfugium miscrorum. Totiim cnim vidc.luresse Tacent libri alii omiies «•c/.<.t. Mox habet Guar- I

suh lulcla sanclissimi monaslerii Talicnncnsium, imo ncrian. c.c alin pro aliern. Viile SoiMMtem lib. V. capp.
etiant inlra amhitutn sacralissinne Dci Ecclcsia-, elc. 16. et 17. in eumque Valesii aliorum(|ue doclorum
ex Guarncriano alii, iinientiijue.
Ita : hominurn Nolas, Pa(.'ium quoquc iid ai\. ;iS!l.
'
Fabulara de Canobo Mcuelai prorcta multisedis- ' Pnrponit Ouarncriiin. '(c<i/i. Mox Bononiens.,
serit EustaUiius in Dionysii Pcricg. vcrs. l;{. qucm nssa spnrdcrcnl. De Rcli^piiis S. Joannis Baptisla; vi-
videsis. Addc el Scylacem iu 1'eriplo pag. i;!. atquc de, ul ununi laudcm prir civteris, ThcodoritumJ
alios. Mox Guarneriau. Ms. itcrum minus bene lcgit llist. Eccles. lib. 111. cap. 7-
pro ilur. « Idem HarrsBus Paulo post ubi diciturJ
«ucci/icii.
'
Cod. Bouoniens. legendumcompondiolitorarum Parum dij-erim, adnotat ad libri oram, Forle, Parum\
indicat«u///i,<ja(o. Mox Guarneriaii. h'l c.r liac pcrsua- si di.terim.
sione, el deinde Scd feccrii, minorc uumero : Bono-
537 HISTORIA ECCLESIASTCA. I.IBER SECUNDUS. 538

phana vel [Al. sou]polius busla reperi poluerunl, ^aucLorem, subvcrso ejus simulachro, ignique con-
inslnullaunius cuiusqucEpiscopisubrula. etadso- sumto, omnes simul negabant, Serapininjuriseme-
lum dnduclasunt,, ilaul denuo rus cullunu rodde- morem, aquas ultra ac "affluentia solitalargiturum.
relur, quod injusle fuer.il d;vnionibus depulalum. Sedut ostcnderct Dous nonSerapin,(puniultoerat
Nilo poslorior, sed so cssc, qui aquas fluminis tem-
GAPUT XXVI. poribussuisjuberetexcrescere, tantaex co et dein-
De Thoracibus Serapis apuit Alexandriain abrasis, et cepsfuit inundatio, quantamfuissepriussetas nulla
signo Cliristi in loco eorum reddilo. mcminerat. Et ideo ulnaipsa,id est, aquee mensura

apud Alexandriam gestum, est,quod quam'' hyixuv vocant, adaquarum Dominum in Ec-
Sed el illud
clesiam coepla deferri. Sodubihajcgcsta religioso
etiam Thoraces Serapis, qui pcr singulas quasque
Principi nuntiata sunt, extenlis ad cgelum palmis,
domos in pariellbus, in ingressibus, in postibus
etiam ac [Al. in] fenestris erant ilaabscissi sunt
cum ingenti fertur " exultationc di.xisse Gratias
: tibi,

Christe quod absque urbis ilhus magnee pernicie

omnes etabrasi.ul ne vestigium quidem usquam,
vel numinisappellatio,autipsius, aul cujuslibet al-
tam vetuslus [Al. vetus] error extinctus est.

lerius dfemonis rcmaneret; sedprohis Crucis Do CAPUT XXXI.

minicaj signum unusquisque in postibus.in ingressi
B Dc Valenliniaai junioris interitu, et ortu Eugenii.
bus, in fenestris, in p.irietibus, columnisque depin- IntereaValcntinianusinOcciduispartibus,ammis
geret. Quod cum factum'' esse hi qui superfucrant ('quantumfftas patiebatur)ardentibus, Rempubli-
ex Pagauis viderent, in recordationem rei magnse cam gerens, causis etiam nunc latentibus laqueo
extraditione sibimctantiquituscommendataTcuisse vitam finivit. Sedhocquidam dolo ducis sui Arbo-
perhibentur: Signum hoc nostrumDominicBe Crucis gasti factum coufirmabant: idque quam maxime
interillas quas dicunt lepaTtxa?, id est, sacerdotales publica tenebat opinio. Aliiquidem a commissi [Al.
literas, habereiEgyptiidicunturvelutunumex cse- commissoj scelere ducem alienum dicebant, 304
terisliterarum.quseapudillassuntelcmentis. Cujus sed caussas prsestitisse, quibus in hocadolescens
literae seu vocabuli hancesseasseruntinterpretatio- animi indignatione cogeretur, quod ^ minus eitan-
nem ri7a vciWnra. Dicebantergohiqui tuncadmi-
:
quamper£etatemnondumvaUdo,Ubera de omnibus
rationererumgestarumconvertebanturadfidem,ita indulgeret imperia. Fuere tamen nonnuUi sacerdo-
sibi ab antiquis traditum quod hsec qure nunc co-
:
tum, qui pacis ab eo qui post creatus est legatione
luntur tamdiu starent, quamdiu viderent signum suscepta, immunem esse duccm a morlis scelere
istud quo esset vita. Undc accidit
30 3veuisse,in q apud Thcodosium testarentur.
ut magis hi quierant ex sacerdotibus velminislris
CAPUT XXXII.
templorum ad fidem converterentur, quam iUi quos
De responsis Joannis monachi.
errorum prsesligiie et decepUonum machinse dele-
Sed ille nihilo segnius iufl.immatus ad ultionem,
ctabant.
arma contra Eugenium, qui in locum defuncti sub-
CAPUT XXX.
primo Dei voluntatem per
stitutus est, corripit,
Ut mensura aquse Nil, fluminis, quam 7tTi-/uv vocant
Joannem monachum (de quo supra [Cap. i9. fin.]
adEcclesiam deferatur. memoravimus) sciscitatus. Tum ille qui primam de
Sane quoniam moriserat iUiEgypto, ut mensura Maximo ei victoriam prsedixerat incruentam,etiam
ascendentisNilifluminisadtemplum Serapis defer- hanc, licet non absque plurima utriusque sanguinis
retur velut, ad incrementi aquarumetinundationis inundatione, promittit.

* Tacet Guarnerian. omnes, mox pro Numinis quod nihilest,scribens pro icri^juv, quod recte habe-
Caccjaru?,aliiqueetiam mss. «oiiiiiijslegunt.PauIo batiu vulgatis, et ulnam aut cubitumsonat.Etne
item post Bononiens. domini liabet pro d.-emonis. mendum6pcrarumincuriEetribuas(cujusmodinul-
^ Atque heic esse Guarnerian. tacet, fere concin- lum ex ferme innumeris, quibuseditio illa scatet.

nius: tumcommci7rfa(a;habet, cum duobus Vatic. pro perstrinsimus) idem et in capitum Elencho, et in
commendata deniqueproGrsecoverbo UsaTixa; (quod
;
Dhujusmet capitis epigraphe uou-/uv (sic) repetit.
neque ipsum mendo apud Cacciarum carcty habet Guarnerian. ms. Latiuis literis pechur, Bononiens.
Latinis litcris jeroclipas, pi'orpius ad Yerum jerogly- peochin scribit. Mox iterum Cacciarius ex uno ms.
phicas. quemadraodumet Socrates legit Sozome- et ca-pit deferri pro caipta, elc. quod est librorum reli-

nus. Bononiens. cum aliis jeralicas: praefeere alii quorum omnium.

dicuntur Barrwus aliiquc
jerogelistas etjjcrufanitas :
Bononieus., vocifcratione ; inm duo Vatic. apud
vulgati UpaTixa. Rem porro narral paulo aliter So- Cacciar., gratias tibi ago, Christe, ctc.
f inGuatneriano, tantum ut setas patiebatur, Inm
crateslib.V. cap. I7.qui etRufini mentem non satis
assecutus videtur. Ccelerum et qui .Egyptum pcra- Arbogaslis ei\:ia.\i\o posl, Alii a commisso scelere, etc.
;

grarunt docti viri, quos inter Joan. Grfevius Oxo- S. Epiphanius liliro dc Ponderibuset mensuris num.
niensisinPyramidographia, testantur.interJerogly- 20. Valentiniani J unioris obitum certis characteribus
phica sibi occurisse videndam ssepius Crucis for- consignat uempe Arcadio II. et Ruflno Coss. Qui
mam, e:xmque ex saxo etiam aut testa uonuunquam ait, uli ferunt. pnefocatus in Palatio repertus est
conditis .-Egyptiorum more cadaveribus superpo- Jdibus Maii pridie Penleeostes. die Sabbati, ipso vero
sitam. die Pentecostes etalus es(. Occisus est itaquedic 15.
'
Guarnerian. ms. ei affluentiamsolitam,ioHeiSse
, Maii an. 39"i. Vid. Sozomenum lib. VII. c. 22.
verius. Adnotatum Barreeo et Rhenano ad
' libri oram
^ HocqucqueverbumCacciarius depraval,'::!)u-/uv. legi alias, nuniis eliamquamper getaiem valido.eXc.
539 BUFINI AQUIL. PRESB. HIST. ECCL. LIB. SEC. oiO

A ^' ^*^^*' *^"™ caussa probabili, et in te conflsus, huc

r APIIT XXXIII
veni, porrige dexleram luis, A"c /br<e dicant Genies,
De appara(u belli adversus Eugenium Theodosii, el de
uhi est Deus eorum {Psal. 113. 10.) ? Quam supplica-
victoria ejus orationibus magis, qttam virtutc per- tionem pii Principis.certia Deo esse susceptam. hi-
acla.
quiaderantduces, animanturad caedem et praeci- :

Igitur praeparaturad bellum non tam armorum pue Bacurius, vir fide, pietate, virtutc et animiet
'

tclorumque, quam jejuniorum orationumque subsi- corporis insignis, ct qui comesesse et socius Theo-
diis: nec tamexcubiarumvigiliis.quam obseoratio- dosii mereretur, proximos quosque conto, telis, gla-
num pernoctalione munilus circumibat, cum saceiv dio passim stcrnil, agminahostium conferta 306
dolibus el populo omnia orationum loca, anle et constipataperrumpil. Iterpermilliaruenliuinad
Martyrum el .\postolorum thecas jacebat cilicio ipsum Tjranuum, ruptis agminibus, et acervalira
proslralus, el auxilia sibi flda sanctorum interces- fusis stragibus,aigit. Vix fortasseab impiis [M. infl-

sione poscebat. At Pagani, qui crrores suos novis delibusjcredantur.quaegestasunt. Elenim comper-
semper erroribu^! ' animant, innovare sacriflcia, et tum est,quodposl illam Imperatoris precem quam
Romam funeslis viclimis cruenlare, inspicere exta Deo fuderat, ventus ita vehemens exorlus est, ut
pecudum, etexObrarumprfescientiasecuram Euge- telahostiumineosquijeceranl.rctorqueret.Cumque
nio victoriam nuntiare.Sup^irstitiosius ha;c agente,
B magna vi persistente vento. omnejaculum missum
et cum omni auimositate, Flaviano tunc Pra^fecto, ab hostibusfrustraretur [/1/. perfruslarelur], fracto
cujus asseriioribusSOS magna enim erat ejusin adversariorumanimo, seupolius divinitus repulso,
'sapientiapraerogativalEugenium victoremfore pro Arbogaslo duce nequicquam, « Deo adverso.fortitcr
ccrlo praesumpserat. Sed ubi verse religionisfretus faciente, EugeniusanteTheodosiipedes, vinctis [Al.
auxilio Theodosius, alpium fauccs cpepiturgerepri- vinctus]posl tergamanibus, adducitur. Ibique vilae
mi iUi, quibus nequicquam litalai sunt tot victimse, ejus et certaminis finls fuit. T:uu vcro reUgioso
de fallacise conscienlia trepidi dsemones, in fupam Principi gloriosior victoriade fruslralisopinionibus
versi. Post eliam magistri Lorum et doctores erro- Paganorum, quam de Tyr.)nni uiteritufuit: quibus
rum praecipue [Al. prsecipueque] Flavianus plus ''
spesvanaetfalsadivinatiomiuusininleritucoDlu-
pudoris, quam sceleris reus, cumpotuisset evadere lit paene.quam pudoris servavit in vila.
eruditus admodum vir, mererisemortem proerrore CAPUT XXXIV.
justius, quam pro crimine judicavit. Cseleri vero
De jine Theodosii post vietoriam, et Arcadio atijue
instruunt aciem, el collocatis in superiori ^ jugo
Ilonorio tiberis ejus et hferedibus regni,
insidiis, ipsi pugnam in descensu montis exspectant. p
Verum ubi ad primos venlum est, et ilUco sc legi- Cumquepost haec ulfulurorumpraesciuslmpera-
timo Principi tradiderunt : cum caeteris imis vallibus tor, disponeudaeReipublicaesolliciludiue slringere-
deprehensis conflictus acerrimu«geritur. Stetitali- tur, ad orientem protinus miltit, ubi venturus ad
quandiuanceps victoria: fundebanturauxiliaBarba- bellum, luta liberoscuslodia comrsendarat. Ibique
rorum, et tergajam hoslibus dabant. Sed fiebathoc Arcadium Augustum regnum sibi dudum Iraditum
non ut Theodosius vinceretur, sed ne per Barbaros Honorium vero pari
servare pr£ecipit[/l/. praecipii].
vincere videretur. Tum ille ut conversas suorum dignationepraedilum, adoccideutis imperium veni-
acies vidit, stans in edila rupe, undo et conspicere re' ocyus jubet. Quo suscepto, et paternis osculis
et conspici ab utroque posset esi;rcilu, projeclis complexibusqueconstricto,tradilis occidenialis rogni
armis, ad solida se verlit auxilia, et proslratus in gubernaculis,ipse, Romanoimperioperannos.decem
conspectu'Dei: Tu,inquit,omnipotens Deus, uosli et seplem ' feliciter gubernato, ad mcliora migra-
quia in nomine Christi Filii tui ultionis justse, ut vit, cum piissimis Principibus percepturus praemia
puto, praeUa ista suscepi : si secus, in me vindica meritorum. •

•In Ouarneriano, mt(in7i(c. Circuibat, etc. Rccole Librum I, cap. 10. in flne, et nos ibi.
'

Barrteo el Rhcnano aduolalum, legi alias, accu-

"^
D Vcrba Deo advcrso, qua> Cacciarius ex duobus
«

muUmt. Vatic. iululil, nostri quoque mss. aJprobant.

' Uno verbo Guarnerian., m.sipi«ii(ia;,qui el tertio ' Guarnerian.. quibus spcs vana fuil, vehemens et

ab hoc versu sunt verbum ticet. falsa rfiiiiiiu/io. Tumaliquot Vatic. apud Cacciar., non
"
Bononiens.. insupcriuri loco insidiis, Christi pu- minus in inleritu, elc.
gnain, ctc. Mox Guarnerian. el illi se legilimo Prin- '
Bononions., velocius jubet ; lum juncto et Guar-
cipi, etc, pro illico, etc. noriano. amplexibusiiuc conslriclo,
' Guarnerian. cum Valic. duobus, Dei omnipolen- >
Tacet Bononieus felictier. Coufer Socralem
,

lis; tum ille, inquii, Deus tu nosii, etc. ; dcnique lib.V. c;ip. ulliiuo. Pagius ad an. 395. Theodosil
paulopost, sisecusesl iii mc; duo Vaticani, Siii secus, obitum refert, quciu vidcsis.
in me puero tuo vindiea.

* Vidc ad calcem louii inilicem vuranliuin leclionum quas cxcepil V. CI. DomiiiicM* Ongarus, ol, odiliono jam
absolula, ad Vallargiujn misit. Kdit.
 RUFir^I AaUILElErVSIS PRESBYTERI

APOLOGI/E
IN SANCTUM HIERONYMUM
LIBRI DUO.

LIBEIi PlillHlJS.

307 1- Perlegi 'scripta tua, Aproniane fili ca- j^ torum [Maith. 11. 19.): Ego cur indigner, si au-
rissime, quse ab amico {Hierontjmo) et fratre bono diam homo carnalis, et in deliciis degens.
de Oriente ad virum nobilissimum Tammachium 2. Verum quoniam respondendi mihi, vel ex
missa ", transmisisti ad me et recordatus sum ser-
: partejusta qusedamnecessitas videtur imponi;" ex
monis Proplielici, quiail: Filii hominum dentes eo- eo quod dicatur multos oCfendi de his, quaj ab eo
rum,arma et sagittse.ct lingua eorum macliiera acuta scripta sunt,nisi quid sit in caussa pandatur; com-
(Psa(. 00. )• Verum ad hfec vulnera, quoe infliguntur pellor conlra votum meumpropositum respon-
et

ex lingua inter [Al. intra] homines, medicus pene dere, ne forte reticendo videar crimen agnoscere.
nuUus est. Et ideo converli me ad Jesum cfElestem Quamvis Chrisliano cjelera crimina silendo depel-
medicura, quimihi antidotum potentissimam dedit lere, exemplo Domini gloriosum sit: sed tamen hoc

de Evangelii sui pixide prolatam, quse vim doloris iu fide, si flat, maximum scandalum generat. Quia
spe futuri apud se jusli examinis solaretur. Potio ergo in initiis hujus Invectionis snie(Epist. 84. ad
ergoipsa quam temperavit Jesus, hsecerant verba: Pammachium et Ocian.) promittit se omissurum
Beati, inquit, estis cum vos persecuti fuerint, et dixe- personas, et rebus tantum. et criminibus responsu-
rint adversum vos [Al. nos] omne malum meniientes. rum utrumque autem falsum
: est, nam cui respou-
Gaudete clexultate,quoniam mcrces vesira muttaest in JJ deat crimini,quod nullus obtendit? Quomodoaulem
cielis. Sic enim persecuti sunt et Prophetas, qui erant omitlitpersonas, cuminterpretem hbrorum toto In-
ante vos (Matth. 5. 11. et seqq.). Et ego quidem, vectionissuse textu indesinenter incusetet laceret ?

quantum in meest, hoc medicamentocontenlus, de Nos omissa omni ironia, et •jTcoxpirrsw; tergiver-
reliquo silere decreveram, dicehs apud meipsum : satione, quse Deo exsecrabilis 309 ^st, licet in-

Si patrem famHias Beelzehubvocavertint,quanto magis comptis verbis et oratione incomposita respondebi-

(non licet indignos) domcsticos ejus [Matth. 10. 25.) "? mus veniam: imperitiEe nostrae a legentibus conce-
^ Et si illi dictum est: Quia seductor est, et seducit dendam, nonimmeritoprsesumentes: qiiianonalios
turbas [Joan. 7. 12,): ego 308 cur indiguer, si au- accusamus, sed nosmetipsos a maledictis purgare
diam me h8ereticumdici,etpioingenii tarditate, vel contendimus. Et ideostudemus[Al. studeamus],ut
potius cajcilale talpam nominari ? Et cum Dominus non tantum in nobis sermo,quantumveritasluceat.
meus.immo omuium DeusChristus dictus sit homo 3. Sed priusquam incipiam purgare csetera, illud
vorax, et vini potator, amicus publicanorum et pccca- eum ante omnia vere dixisse conflteor, quod ait, se

' Antoa odiosus Invectivarum

titulus obtinebat. quo Martianseus, tum pronomem tua tacet. De Apro-
easnomine ipse, in quem scribebantur, S.Hierony- niano ejusque nobilissima gente Turcia Asteria
mus denotavit, ut liufmus vicissimquam illeadver- C .Aproniana. qusedam nos in hujusmet Apologise re-
sumsecudit,/in'cc(iO)ie?ncontinuo vocat. Verus au- censione inler Hieronymiana Opera Tomo II, quse
tem utriusquescriptionis titulus Apologia est, quem postmodum a Fontanino copiosissime disputala
suee Noster fecisse testatursemel, atqueiterum hoc sunt iu Vita hb. II. cap. i. quem huc referas, ne
ipsolibro num. Itj. Invectivas vocaruut ei Controver- actum nos agere videamnr.
si<(s paulo in euminiquiores Antiquarii.-quosinter- Htec est Hieronymi ad Pammachium Epistola
'

qiiicodicem Guarnerianum descripsit, nossinecon- in recensione nostra LXXXIV. cui (non ejus Apo-
tumelia litulumejusmodi prBeQxil, Controoersiarum logiae, ut falso quidam existimant docti viri) hanc
detracturis Rufini adversum egregium, et sanctissi- Nosler Apologiam suam opponit.
mum virum Hieromjmum PresVylerum liberl. in- ^ Guamerian.
ms. et tacet; tum indignor pro indi-
cipit gner legit.
' Cod. Guarnerian., Relegi, quemadmodum et ' Denuo Guarnerian. «.• voculam lacet.
543 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 5.4.1

non reddere malcdiclum pro malediclo. Hoc satis j^ 27.)- Ei Spiriius Sanclus esl qui scruiaiur eiiam alia
verum est non enim pro maledictis [Al. maledi-
: Dei{l. Cor. 2. 10.) el ideo caret omni visibililatL' :

cto],sed pro benedictis et laudibus convicia et ma- corporea, sed intellectuall illo deitatis oculo " sic vi-
ledicla resliluit. Neque,ulait, verberanli dextcram det Palrem Filius et Spiritus Sanctus, sicut Paler
maxillam olTcrl alteram : scd palpanli el leviganti videt Filium et Spirilum S:inctum; noc esl prorsu«
maxillam, morsum improvisi deulis iuljgit. Cum ulla in Triuitate diversitas, nisi quod illc l'aler est
enim nos eloquenliamac studium laudavc-
in eo et et hic Filius, et ille Spiritus Sanctus. Trinitas in
rimus (inlerpretando dumtaxat ex Graecis) cl lidei personarum distinctione,unitasin veritatesubstan-
ejusnumquam derogaverimus ille" utrumque in ; lite quod uuigenitus Filius Dei, perquem aprin-
: et
nobis damnat et ideoveDiametiamipscuobiscon-
: cipio omnia qua; sunt. factasunt.sive visibiliasive
cedat, si forte aliquid, autasperius.aut incomplius invisibiha, in novissimis diebus carne elanimahu-
dicimus : quia imperitum homiDen ad responden- mana suscepta, homo faclus est {Al. tac. estj, el

dum lacessivit, quem non posse per multam

scircl passus est pro salute nostra. Et tertia die, suscltata
dicendi artem et eloquentiaj copiam id agere, ut is illa ipsa carne. quae positu fuerat in scpulcro, re-
quem Isesum vcllct uc vulneraluin, nec vulneratus surrexila morluis. El cum ipsa eadem ' carne glo-
videalur esseneclsesus.Hocergocloquenlia^gcnus tj rilicala ascendil ad c8eIos,unde elexspeclatur veu-
ab ipso requiralur, qui ad culpandum seu vitupe-
B turus ad judirium vivorumelmorluorum.Sedetsi-
randum levi rumusculo commolus, velut quis censor mili modo nobis quoquc spemresurrecUonisdedil,
accurrit. Qui ' vcro objectas depellereasemaculas ut eodem eadem consequentia, pari eadem-
ordine,
cupit, necessitate sibi responsiouis imposita, non que forma, qua ipse Dominus resurrexit a mortuis,
quam [Al. nunquaml elegantcr el ornale, .sedquam nos quoqueresurreclurosessecredaraus :nonnubcs
vere respondeal, cogilavit. 'aut aurastenues, ut calumniantur: scd lia?c ipsa,
i. Et quoniam inter principiaipsaail: Quasi sine in quibus uuuc, vel vivimus, vel morimur, noslra
me hseretici esse non possint [Al. possunt], primo corpora recepturi. Nam quomodo verum erit, quod
hoc nobis ostendendum est, quod nec cum ipso, nec resurrcctionem carnis credimus, nisi in ea vere et
sine ipso hEcretici sumus, utcum denobisconstite- inlegre 31 1 carnis natura servetur? Absque uUis
rit quid simus, tunc demum nec [Al ne] de aho- ergo prsestigiis, verse 'et inlegrse carnis hujus no-
rum quidem dictisa nos retorqueripossitinfamia.
I qua nunc sumus, resurrectionem fatemur.
stroe, in

Ego [Al. crgo], sicut et ipse et omnes norunt, ante 5. Verum ad majorem
rei fidem addo aliquid
annos fere » friginta in monasterio jam positus, amphus, et calumniosorum necessita compulsus.
3 10 pergratiamB:iptismiregeneratus,signaculum P singuIarcetprsecipuumEcclesitenostraemysterium
consecutus sum per sanctos viros Chromatium,
lilei pando. Elenim cum omnes Ecclesiae ' ila Sarramenlum
Jovinum. el Eusebium, opinatissimoselprohatissi- Symboli tiadanl. ut postquam dixcrintpeccatorum
mos in Ecclesia [Al. Eeclesiisl Dei Episcopos,
quo- remissionem, addantcarnis resurrectioncin, sancta
rum alter tunc Presbyter beala;
memoria; Valeriani, Aquileiensis Ecclesia Dei spiritu futuras adversum
aller Archidiaconus, alius Diaconus simulque pater nos calumnias prsevidente, ubi Iradit carnis resur-
mihi et doclor Symboli ac ndcs fuil. llli ergo sic rectionem, addit unius pronominis syllabam ei pro :

mihi iradiderunl, et sic teneo. Quod Paler el Filius eo quod csetcri dicnnt camis rcsurreclionem. nos
el Spiritus Sauclus unius deil.itis sinl, unins sub- dicimus, hujus camis rMio-rrc/iOJicm.i Quo scilicet
stantise: co8eierna,inseparabihs,incorporea,invisi- frontem, ul mos est, in fine Symboli signaculo
bilis, incomprehensibilis Trinilas, et sibi soIi,utest, contingentes : et ore carnis hujus, videlicet quain
ad perfectum nota Quia nemo novit Filium nisi Pa-
: conligimus,resurrectionem fatentes,omnem venonala'
ter, ncque Patrcm quis, novit nisi Filius [Mallh. 11. advcrsum uoslinguas calumniandi aditum perstrua-

" Tacct Guarnerian.ms, uirumque. ' Idem, "e( auras tey\ues, ut quidam calumnian-
Atque heic tacet idem ms. vero. lur, etc.
' Puta anno 571. liecole Vitam cap. 1. D ^"
Guarneriau. ms., verie integne carnts natura
•
In Guarnerian., aller Diaconus. cl paulo infe- /lujus nnstrx.
rius, Deilalis sit, unirusque subslanliie, cosclcrna el in- Hahet et Guamerian. ms. adverbium ita, quod
'

sepai-aliilis, etc. etuos pridem su(rccimus ex antiqua editionc. Ob-

" Sulfecimus ex Guarneriano ms. sic voculam. servanda porro esl vctiis Ecclesiastici disciiillna.
Oplimc Itufinus hanc ab se priumm labis suspicio- qua; ne Symboli arcanum ad proph.anorum aures
uem depcllit. ct lilasphemiiv()rigcnislis,siveliis,qui pervenirel, summopeie siuduil. S..\inbrosius,r(nic,
dc Oiigenislarum secta censeliantur, solilre impu- inquit, nc incaulc Siiinlnili, rcl Dominicx oratinnts
tari,quod ntque l'atrem FiliuselSpiritus Sanclns. liimlfirs miisicriii. Undc ct cx ipsoCalechumenorum
nequc Filium et Spiiilum Sanclum Palcr videiel. ordine solis Coinpeleiilibus tiadebalur. Noslerquod
Confcr quas idcm inferius nnm. 17. rem iii lianc in vulgus prodat, respondendi necessilate excusat.
ipsam profert ex Origene. Sed el consule Ilieronyml Cirlcrum recolc superiorem cjus Apologlam iid
Epjsl. I'2.i. ad .\\\L num. 13. el qu.c nos ibi. Anast:isium, ct Fxpiisiiincm in Symbolum, u) i

Guarneriau. lacet carnc; tum imlc legil pro

' vocis /ii(./i(s addiUiinentum iu suajlldei professioi.e
undc, el mox plus hahcl ad jdtliriuni jurlcj- vivo- bis ac terlio urget.
rum, etc. Ita etin subsequenti Apologiaad Anasta- Ms. </i(od et mox iii /tnfHi.tnm iiifra, 11/ omiuMi
'

sium, ubi et vulgali libri illud judcx nomen inler- venenitla: etc.
serunt.
545 APOLOGLE LIBER PRIMUS. 546

mus. Est ue hac confessione plenius ? esl

aliiiuid ^ ex mortuis -. primatum tenens
ut sit in omnibus ipse ^

aliquid istaexposilione pcrfectius ? Sed niliil ut video [Coloss. 1. 18.) quid inaniter verborum pugnas, et
:

profuit nobis caulela ha;c tant;i Spiritus Sancti. raalarumsuspicionumcertaminacommovemus,cum

Inveniuntadhucm.ileloquacesiingusecalumniaudi iu ea coufessione quam supraesposui, Ecclesiastica

locum.Memlira. inquil, siugula nominatim uisi dix.i- clarum sit quodad incusandura non
lides coustet, et

ris, et caput cura capillis suis, mauus, pcdcs, ven- moveat aliquem diversitas Ildei, sed perversitas
trem, atque ea quas sub ventre sunt, uisi expres- aniuii. Verum quoniamiu hoclococumderesurrec-

sius designaveris, carnis resurrectionem negasti. tione carnis argueret, 313 ^'ci mos cst, miscuit
6. Haec sunl novelli sapienlis inventa, quse beaios seriis ridicula et ludicra. dicens: « Mulieresquasdam
Apostolos tradenles Hdem Ecclesise latuerunt: nec de uostris, mammillas suas tenentes, vel Iseves [Al.
ulli Sanclorum nisi huic soU per carnis spiritum lcues] coutrectantes genas cum plausi femoris et
revelatasunt. Efuuucindeceuter quidem proponit ventris dicere solere, quid uobis prodesl resurrectio,
sed audiat el honeslius et verius quam proponit. sicorpusiterumfragileresurget? Futuraj Augelorum
Primitiae dormientium Christus est, qui et primoge- similes, Augelorum habebimus et naturam. Quas >>

nitus ex mortuis dicitur sicut et Apostolus de re- : t, ^iic muherculas incuset, et si laceralione dignae sint,
.1 rt.^Tvi c^ TMi (Qf /Tni T^ropfli^flt nnn
ipse videril. Aut si eum se pulat qui prsedicat, non
-i-_;i_ r />i___.-..i j..." i^ t.:^..: __:_i__:i «..( f.;
surgentibus dicit: Initium Clirislus est, deinde hiqui
_ .-. t . - i
'

si(n(C7i)-is(Ml.Cor.|5,:23).liabentes ergoindubitalas esse suum, talione mordere, nunc etiam sine talions
resurrectionis nostr8BprimiiiasChristum,i3 1 2 luid mordere : vel cerle si iEquauimiter fert suas mulier-
de cseteris dubitamus, cum certumsitquodquaiibus culas veris el neque commentitiis remor-
non flctis

membris, et quahbus capillis, qua carne, et quibiis deri, hsec, viderit. Nos iuterim quod
inquam, ipse
ossibus Christus resurrexit et nos omnes resurga- ^"
ilie promiserit, implemus non reddunus tahouem. :

mus / Quia et ipse propterea se post resurreclionem Sed ut video, isli cuidispUcet mulier, qusenegat se

palpandum discipuhs prsebuit ,ne ulla de resurrec- exresurrectionefragile corpus habitur..im, sine dubio
tione ejus cunctatio remaneret. Cum igilur ita evi- permansuram. Et ubi
placet (.i^fragilitalemcorporis
dens,ei (ul ita dicam) palpabile et manu attrectan- eslquod dicil Apostolus Semmatur in infirmitate,
:

dum nobisGhristusdederit suse resurrectionisexem- surget in virlute : seminatur corpus animale, surget
plum,' ilaahquis insamt,ulahterseresurrecturum corpus spiritale (1. Cor. 15. 42.) : quam fragilltatem

putet; quam resurrexeritille. qui prLmus resurrec- vis esse in corpore spiritali? Et quod resurget in
lionis aditum patefecit ? Unde etiam illud veritatem virlule: quomodo ilerum fragile erit? In virtute,
hujus confessionis afHrmat, quod uatura quidem kquod frayile est, quomodoerit?Nonnemelius d icun
carnis hujus est ipsa, nec uUaahaquse resurget, Ij muliercul8e,quamtu,qu8eneganlultra fragUitatem
purgata tamen a vitiis resurgelcorruptione deposita corpori dominaturam ? Quid Ulas irrides, quse se-
ut verum sit illud quod dicit Apostolus, Quia [Al. quuntur Aposlolumdicentem Quia corruptibilc hoc :

Quod] seminatur in corruptione, surgel in incorrup- induet incorruptiotiem :

' et mortale hoc itiduet im-

tione: seminatur iti %gnominia,surget [4i. resurrexitj mortalitatem (1. Cor. 15,53.)? ApostoU non docue-

in gloria : seminatur corpus animale , surget cor- runt fragile corpus futurum esse, quod resurget a
pus spiritale {[. Cor. 15. 42. se^i;.). Tanquam ergo morluis. sed e contrario in virtute et in gloria resur-
spiritale, et gloriosum, et incorruptibile corpus, recturum dicunt. Tu h.oc[Al. hsec] unde nunc pro-
suis proprUs et non aliunde assumtis exornabitur fers? Msi forte a Judaeis aUquibus nova uuuc lege
et Ulustrabitur membris, secundum eam gloriam promulgatur Ecclesise, ut etiam ista discamus. Est
quam propositum nobis Christi servat exemplum. euim Judseorum vere de resurrectione taUs ° opi-
sicut et Apostolus dicit Qui transformabit corpus : nio,quodresurgenlquidem,sed ul carnalibus deliciis
humilitatis nostrse, ' conforme corpori claritatis Filii et luxurus, cseterisque voluptatibus
dorporis per-

sui (Phil. 3. -2i.). fruanlur. Quae autem aliaest fragUitas corporis nisi
' Cum igitur per omnia in resurrectionis spe corruptela raembrorum, irritatio gulse , et mcita-
Christusproponaturad rormam,el primogenitus ipseD menta libidinis ?
sit re3urgeutium,atque omnis creatiu^ae ipse si t caput 3 4 8.Sed palUnini queeso vos,si taraenGhristum
1

sicutscriplumest,Q!(i es(caputomnium.priOT03e)u7i(s amatis,Uiiucorruptioneabsquehisessecorpus,quod

* Repetitidem ms., est ne aliquid, etc. 1

Ferrae rectius in Guarnerian. si cuin putat, etc.
" Econlrario heic alterum nisi tacet. et paulo posl fictis commentariis, absque intermedio
Idem iti mepro nioic, fortasse verius.
' ne.yue ; denique infra promisit pro promiserit, etc.
Idem heic, omites,etinferiusciuintoabhocversu
* i'
In Guarnerio, quid fragile, etc.
ufvoculam reticet. '
Idem pericopam hanc reUiuam, e( tnortale hoc
" Heic plus habet, cur ita aliguis, etc. induet iminorlalitatem, tacet; tacet et paulopost no-
' In Guarnerian ms.. cottfiguratum, Grffico (i'j\i- raen Ecclesise.
jiopjov pressius. » \'ide, si lubet, Abarbaneli Commentarium in
6 Lectum antea vitiose Cur. sententias Patrum Pirke Abbol, et Portam Mosis a
"^
Cod. Guaruerian. miuus certerecte, primogetii- Pocokio explicatam cap. b. Mox Guarnerian. plus
lum teitens. habet ul cantalibus divitiis, deticiis, elc. Paulo quo-
Alterum hocnomen Angelorutn, neque in Guar-
' quepostcorri(pieiamor6orumpromem6ro)'umhabet.
neriano ms. neque iu vetustiore edit. additur.
 547 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 548
resurget[/l(.resurgiljamortuis:fassil h8ec[i4(.noc] J^ dos, sedetipsumdiabolumetangelosejusquandoque
aliquandocessare. Credamusinrcsurrecliono dosinero dixit relaxandos esse de poenis, ul restilutio ' om-
eliam lic)ioscoitus,ne et illicitisuprepant, quamdiu nium conscqueutcr possit inlelligi. Et animas aute
horum [Al. corum]uonsilobllvio. Quilam sollicite, dicitcrealasesse quamcorpora, casque de caelo de-
tamcuriosedisculituretperlractatur venler cl ea quaj ductas, et corporibus insert is. Ego nunc nihil pro
sub ventre sunt"? El nos carnales el deliciosos dicitis, Origene ago.necapologeticumproipsoscribo. Sive
cum vos ut video, ab his cessandum, nec in resurrec- enim stat apudDeum, sive lapsus est, ipseTideril
tione credalis. Nequeenimnaturamcarnishujus, In suo Domino stat aul cadit {Rom. 14.). Sed cogorin
qua nunc vivimus, resurgere ' denegemus neque ; aliquibusejusfaoeromeutiouem quiadumillumar- :

rursus cum ea carnis vitia pariler involvamus. Sed guil rethomoster, uou jam obhque, sed palam, mu-
caro quidem resurgel, elnon alia pro alia, sed haec croae dislricto mepetitet lolusferturinme. Etquid
ipsa, necnaturam perdel, sedfragililalem et vitiade- dico, me petil? Imo vero, ut iu mc desajvial, nec
ponet. Alioquinnec immortale eril, quod fragile per- ^ iustilutori suo parcit:dum pulat se ex his quos
manserit. Et ideo nosneque vobiscum, neque sine iuterpretatus sum libellisejus, possein mc aliquid
vobis hajretici sumus. Ecclesiae enim lides,cuj us nos calumuiajrelorquere. Quiaintercsetera.quEe culpat
alumni sumus, media incedens[J/. incidens] inter p iu nobis, etiam hocinvidiosus addidit, diceas, me
utrumque discrimen, neque naturaj carnis vel cor- hoc opus ad interprelaudum delegisse, quod neque
poris(quod resurget a mortuis) denegat veritatem, ipse,uequealiusquisveteruminlerpretumdclegissei.
neque contra Apostoli sentenliam incorruptionem Huj us ergo rei caussam primo, cur op us potissimum
futuri regni dicit a corruptionc possidendam. Non adorsus « sim, quia hiuc maxime mordeor, quam
ergo carnem, vel corpus, perdilis, ut ais, aut ampu- potero paucissimis etverissimisabsolvam. Licct,id
tatismembris resurgere dicimus.sed lotum et inte- apud te, Uli mi carissime {Aproniane), qni rem ut
grum corpus, corruplione tantum et ignominia ac gesta est 3 6 benenosti
1
superfluum videalur ta-
,

fragililate deposita atqueomnibus morlalitatis vitiis men noscere simul etiam

et ignoranlcs convenit ;

pariler ampulatis, ita ut nihil prorsusex [4/. de] quia el hoc nousolumipse, sedelomnisscholaejus
nalura sua desitspirilali illicorpori, quod resurget jactat de nobis, quod cum alilcr promiserimus nos
a mortuis, nisi illa corruplio. in Praifatiouibus Irauslaturos, aliter fecerimus in
9. Latius quam proposueram, huic uni titulo de opere ideo non solumipsis, sed el aUis respondebi-
:

resurrectionerespoudi, verensne iterum per brevi- mus quibus vel proprius livor menlem, vel crimiuatio
tatem aliquibus calumniis paleremus. El ideonou aliena, conlurbat |.l/. conturbet.]
solum corporis in quo calumniantur, scd'' ct carnis r 11. Vir Ode, eruditioue, nobihtate vita clarus
fecimus frequenter meuliouem, el non solum carnis Macarius cumopusculaadvcrsus Falum, vel Mathe-
sed addidimus/iuji(scamis:etnonsolum hujuscar- sim haberet in manibus, eaque utili et peruecessario
nis,sedet nalitram hujus carnis commemoravimus sudore [Al laborel componeret, inaliquanlis vero,
nccconteuli fuimushoc, seduemembrorumquidem 'quiaerat perdiflicilismaleria, de Di vinaj providen-
3 5 resui recluris integritatem diximus defiiturjm'
1
tiaj dissercre dispensaliouibushajsitarel, per sopo-
Italamen ut secundum Aposloli dcliuilionem, corpus rem sibi a Domino tale aliquid dicebat oslensum,
quo J resurget ex corruptibili incorruptibile, exigno- quod uavis ei quajdam demonstraretur emiuus ad-
bih gloriosum, exfragiliimmortale, ex animali spi- ventare per pelagus, quae cum portum fuisset [Al.
ritalecredatur, ut ila demum spiritaiis corporis esset] ingressa, nodos sua3 hajsitalionis absol veret.
mcmbra,absqucullisessecorruptelae,vclfragilitalis Exurgens verocam de visusoihcituscogitarel, nos
suspicionibus seuliaums. Uesignavilidem meamde supcrveuissc aiebalin tempore; quibus continuoel
Truiilale desiguavi de Incarnatione, Passione ac opuscula suact ambiguitatem iudicavil et visum.
Resurrectione, et de sccundo adveutu in (.doria, et Quid porro Origeucs, quem opinatissimum apud
dejudicio futuroDominiSalvatorisnostri. Designavi Grsecos audierat, sentiret de tiUbus percunctatur
etderesurrectionecaruisnostra;, ctnihil, utopinor, 1)^.1'- pcrcontabatur], brcviterquesibiejusdesingulis
ambiguum dereliqui. Qui nunc superesl V Nihil ar- cjuibusque sententiasoratexpoui. Egorem'primum
bitror quaulum ad lidem pcrtinct. dicebam factuesscdiirnilem: sauctum tamen Pam-
10. Sed in eo te, inquit, arguo, quod Origenem philum Marl.vrem dixi quadam ex parle lale aliquid
interpretatus es, qui resUtulionem omnium dicit operis conscripsissein.Vpologelico suo. Conliuuoid
futuram,iuquanonsolumomnespeccatoresabsolven. sibi poscit iu Latinum verti. Nullum dicebamme

'Gua.rnenSin., dencgamus,nerursuscarnis villa,clc. creatas antcquam corpusessct.

'Notus Origenistarum error, quicorpus aereum, ' .Male iu Guarueriano, institori, pro tiis<i/i<tori,
nou excarueconstausdicebantposlrcsurrectioncm uempe Origeni.
fulurum adeoquc callide acarius meutioue absline- 'Gnarucriau., (/(;orsussi(m,deindepejus,wor(/c(ur
baut. AbeoNoslcr (luanlum abhorrurel, luouleulis- pro mordcur. In scqueutibus lacel «»i voculam, et
simeoslendilcumah is, lum inS.ymboliExiiosilione iii(/c(«rhabel pro vidcalur.
ad hunc arliculum, quem ut conlerasauctor sum. ' Idcm, (/uas crai; mox fermereclius disserere
ver-
'Ex prave accepla Matthaji 17 ol Marc. ilsculeu- bum lacct tacel el paulo post cminus adverbium.
;

lia, ubi dicitur, resliluet omnia. Mox Guarueriau., Recole quse iu Vila observautur Ub. II, cap. I.
pro anlc u crealas csse, quam curpora, habet UicH ' lueodem, rcmjjerHieum diccbam factum cssc, elc.
 5/*!l APOLOGI^ LIBER PRIMUS. 550
usum hujuscemodi operis habuisse, el ad Lalinum j^ plerquod et resurrectionis spemhumano genen iri
•scrmonem liicennali jam peuc incuria lorpuissc. buit. 318 Carnis vero resurrectionem, nou per
Perstilil " taineu deprccaus ipuilicumquo scrmouc aliquas pruisligias, sicutiionnullicalumiiiantur, di-
notiliam sibi tanlum eoruni, quiccupiebal osleudi. cimus sed hauc ipsam carnem,
: in qua uunc vivinms
Cumqucid quo quod] polui sermone fecissem,
[.1/. rcsurrecturam [-1/. ad. esse] credinms, uon aliim
majoii desiderioaccensusesladillaipsa plenius cog- pro aha, nequecorpus ahud, quam hujuscarnis di-
noscenda, e quibus pauca illa, quaj transtuleram cimus. Sive ergo corpus resurrecturum « dicimus,
videbanlur assumta. Excusautem mc urgere vehc- secundum Apostolum dicimus hoc euim nomine :

mcnlius cepil, cl sub Dei tcstimouio convenire, ue ususest ille. Sive caruem dicimus, socundum traditio-
sibi adopus bouum, qua seauxiliajuvarepossenl, nemSymboli confitcmur. Stullaeuim adinveuiio ca-
denegarem. Cumque3|7 vehemeuter iusisterel, lumnise est, corpus human um aliud putare esse quam
et desiderium ejus secumdum Deum essc perspice- carnem. Sive ergo carnem secundum communem
rem,acquievi tandem,etinterpretatussum quidem. fldem, sive corpus secundum Apostolum dicimus,
ii. lu Pra^fatiuuculis tamcn utriusque operis et quodresurget; itacredendum est, sicut Apostolus
maxime quem primura iraas-
in Pamphili libellum'', defiuivit, quia quod'' resurgel, in virtuleresurget.
tulcram, exposui primum omnium fidem meam, et B ^t in gloria, et incorruplibilc ac spiritale corpus,
prolestatus sum, me quidem ita credere, sicut fldes Salvis ergo praerogativis futuri corporis, vel carnis,
calhoUca est. Si quid autem vel legeretur, vel inter resurrectio carnis credenda et integrae atque per-
prelaretur ame.id me salvalideimse facere raiione' fectse, utet naturacarnis eadem servetur, etincor-
In istis vcro wspi \'p-/Co-j libellis lAt. libris|, etiani ruptiacspiritalis corporis stalus, etgloria non infrin-
illud admonui, quod, cum inipsislibrisinvenireniur gatur. Sic [Al. sicul] enim scriptum est: Quia cor-
qusedamdeUdeitacatholicescripta, ut Ecclesiapra;- ruplio incor7'ufjtionem non possidebit (1. Cor. 13.50.).
dicat, quaedam autem his contraria, cum de uuaea. Haec sunt, quse in Jerosolymis in Ecclesia Dei, a
demque re dicantur: mihi visum sit haec [Al. et] sanclo Sacerdote ejusJoaime prEedicanturihaec nos
secundum illam semper regulam proferenda, quam cumipsoetdicimus et teuemus. Si quis praeter haec
ipse catholicaj seulentia^ espositione protulerat, et vel credit, vel docet, vel a nobis aliler credi quam
ea quse a semetipsoinveuirenturessecoutraria, vel exposuimusputat, anathemasit. » Nostrseergoiidei
inserta ab Ediis ( id enim epistolse suse querimonia documentum si quis habere vult, habeat ex his [.4(

"cont -statur) abjicerem, vcl certe, ut nihil sedifica- ilUs]. Si quid autem legimus, aut asserimus, aut
tiouis infldehabentia prcterirera. Non aulcm super- interpretamur,salvahujus fidei nostrse facLmus ra-
fluum puto videri, iuserere etiamipsa locade Prse- r secundum Apostolum, Omnia probanks, quod
tione,
fatiunculismeis, ul nihilcareatteste quoddicimus bonum est tenentes, ab omni specie mala nos abstinen-
Sane ue in lcgendo error sit ex hls, quse huic scri- tes (i. Tliess. 5,21,22), Et si quihanc regulam se-
pturaenunc aliunde inserimus, siquidem measuni, quunlur,pax super illos, ei super Israel Dei{Gal.lo, 16).

simpUces adversum capita habent notas, si accu- 14. Gum igiturhaec ego antequam calumniatorum
saloris mei, duplices. aliquis exsurgeret,de mea Ude praefatus sim, ne quis
13. Ex PrEefaliuncula de .\pologetico Pamphili' forte diceret, quod ab ipsis admonitus, vel coactus
post aliquauta, ita diximus: Qualiter ergo sentiat hsec modo dicerem, qute ante non senseram : cum-
Origenes,tenorlibellihujusedoceat : «De hisautem que me si quid iUa interpretandi necessitas popo-
quae apud eum contraria sibi =inveniuntur, quid scisset, 3 9 iutegro fidei raese statu facturum esse
i

caussse sit,in ultimo brcviadjectaasserlione doce- promiserim, quomodo adhuclocuscalumnianlibus

bimus.Nosautemsicut traditumest nobisa sanctis datur, cura ulique priraa coufessionis mese vox ab
Prophelisita tenemus quod sancla Trinitas coa;ierna
; omiiisuspicione coutraru dogmatis tutum me faciat
sit, et ut unius virtutis atque substanliEe:et quod et munilum? Praterea enim, ' ut et superius pree-
FUius Dei in novissimo tempore homo factus est. Domini sermone didici, quia ex suis unusquis-
dixi,
et pro peccatis nostris passus est et in ea ipsa D'I'i6 verbis, et non ex alienis, vel justiflcabitur, vel
'

carne, in qua passus est, resurresita mortuis pro- condemnabitur. Sed et ^ In ea nihUominus Praefa-
:

Atque hoc minus bene in Guarnerian., Prse- ' Guarnerian., contrariasibivenitint.

slitilenim deprecans, etc. '
Codicis ejusdem scriplor verborura eorumdem
••
In vulgatis a:itea, tibello. Perge quse in Vita recursu deceptus hanc pericopdm omisit, ei in ea
latius edisseruntur loco laudato, huc referre. ipsa carnC; in qua passus est.
'Codex Guarnerian., proteslatur. Hsec porro iUa « la eodem ras-, cr-edimus.

estEpistolaOrigeuis,qu8e oiim quarto ejusdem Epi- Idem, resurgat in virtute, resurgat in gloria, etc.
•"

stolarum libro reperiebatur, ad quosdam aiuicos Denuo ms., catumniator aliquis; et pauio post,
'

Alexandrinos, contra eos qui libros ejus, adhuceo coaclus hoc inodo dicerem, quod anle ; tura illud in^
vivenle, adulteraverant. Piiorem ejus partem La- terpretandi pro illa, etc.
tine proluUl Hierouvmus contra Rufiuum Ub. II ' Tacet Guarner. ras. ut voculam, lum verbum
num. IS. allerara exhibet Rufinus ipse in Apologia didici, denique prsepositionem ejc alterara.
sua pro Origene. ^ VetUS edit., in mea nihilominus, etc, et paulo
' Id nos etiam adRuflni
mentem prsestitimus, et postgu* adrem nunc perlinenl, etc. Guarnerian.
ejus quidem fragmenta designamus unica ad mar- ms., scd ut in ea, etc. ; et inferius, ecc ipsis scntentiis,
ginem virgula, Hieronjmi autem duplici.
 551 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 552

tiuncula, quam in ipsis nepi A'p-/"^ libris prsemisi- j^ ad pielalem iste converteret. » Eliam hic diligentius
mus, qualiler intcrpretationisnoslrEeridcmoliservau. nou le prajtereat, quod Creatoris
inspice, ul ,Al. el]

dam dixerimus, ex ipsis seque sermonibuscoiiipro- quidem lidemdiximus, credturarum verorationem:

betur. iEquum namque est, etiam ex ipsa, quae ad sfieutes q[uod ea quse de ' Deo dicunlur, ad lidem
rem pertinent, inseri. Nam cum honoris gratia pertinent: quseverode creaturis disputamus, ad ra-
mentionem fecissemushujas viri, qui hsecuuuc ad- tionem. Std quod sequitur adhuc addamus « Sic- :

ducil ad crimen. pro eo quod ante nos ipse prior ubiergo uos in hbris ejus aliquid coutrarii inveni-
Origenis quamplurima fuisset intcrpretatus,etejus mus,quodabipso iu ca^leris loeis pie |.H. Udehter]
vel eloquenliamin explicando, vcl in inlerpretando de Trinitate fueral dLTiuit,um, velutadulteratum hoc
diligenliam laudasseraus, eumque nobis soquendum el[Al. estjalienum, aut prajtermisimus, aut secuu-
in opere simili diceremus,p oslahquanta eliam hoc dumeamregulamprotulimus,quamabipso frequen-
[Al. hoec] adjecimus : « llunc ergoetiam' nos, licel ter iuvenimus ullirmatam. Nunquid el hic iucaule

non eloquenliBe viribus, discipliua; tamcn regulis, aliqiiiddiximus?"Nuuquiddixi,quiasecundumCdei

inquantum possumus, sequimur :observantes hoc, nostrairelugamprotuli,quod eral utiquejam peniius
ne ea, quae in libris Origenis"a seiilimo discrepan- moduminlerpretis,elexGrEecoinLatinumvertentis
tia inveniuulur atque conlraria, proferamus. » B excedereVSedsecundumeamiyl/.hanc] regulam pro-
Memento, qui legis, ne hic te breviler diclussermo tulisse me dixi, quam ab ipso frequenter32 1 'iveni-
praelereal, quem disi, quia uou proleram ea qua; iu mus allirmulam. Ilem his addidimus [Al. illud ad-
libris Origenisa semelipsodiscrepautiaiuveumnlur damusj «'Si qua saue velul peritis jam et scienti-
:

Nou enim generahter pi omiM me

al<iuc coutraria. bus loquens, dum breviter transire vuit, obscurius
nou prolalurum, quse essentlideiconlraria, sed quaj prolulit nos ut manifestior licrel locus, el ea quae
:

'ipsisibi essent contraria, vel quae a semelipso dis- de ipsa re in aluslibrisapertius legeramus, adjeci-
crcpunt, uou qua; a me, vel ab alio aUquo diserepa- mus, cxplauationi studentes. Nihil tamennostium
rent. Nun ergo hoc j/U. ex! sermoue subripienles diximus, sed licet iu aliis locis dicta, sua« tamen
inimicicalumuiasgenerent, uldicant me promisisse, sibi reddidimus. »
'quia si quid contrarium est, vel discrepal a lide Iti. Pulo quod eliam apud iniquissimos judices
nostra, proferam. Hoc etiam si tameu
lacere potui, suUicere milii possel sola ista conlessio, qua [Al.

promillerenouauderem. 320 Klsiquidemfactum quumj dixi,

nostrum diximus, sed licel in aliis nihil
hoc iu Qpere meo iuveuies, ampleclipoleris. Sivcro locisdictu,sualumen sibi reddidimus. Nunquid me
inali(iuo tibimiuus implelum vidctur ,Al. videbiiurj^ iu aliquoolmoxium feci?uunquidpromisime meum
culpare uon poteris, quia prolessiouis mea; tale ^ aliquid dicturum? Ubi est quod accusanl, quod
viuculum nou leues. calumuiantur, quod couliuguut me dixisse, quia
15. Sed conjungamus etiam csetera. « Gujus di- mala t'.di, el bona dixi, et quaecunque bona suut
versitatis,iuquam,cuussas plenius libi iu Apologc- traustuli.' Erubescanl aliijuaudo, el dcsinaut falsa
tico, quem 1'amphilus pro libris ipsius Urigeuis proferre, et diaboU [/1/, diabolicum] iu seopus, fra-
scripsil, edidimus, brcvissimu libellu supcradidilo, tres criminaudo, suscipcre. Audiaul quia uihil
in quo evidenlibus, ul arbilror, probumeutis, cor- noslrum dixiums, et iteruin ac sajpius audiaut,
ruptos esse in quamplurimis ab haereticis et male- quia uihil nostrum diximus, sed licel in aliis locis
volis hbros ejus, oslendimus, etprsecipueislosquos dicta, sua taineu sibi reddidimus. Et ncnos absque
nunc ' exigis, ut inlerpreler, id esl, TiEpi Ap/wv, ''Domiui miscricordia huic opcri mauusexistiment
quod vel dc Princiijiis, vel de l^rincipadiua dici commodasse, v.deuut uoshajc ipsa aute predixissc,
polest, qui suut revera ' et obscurissimi et dillicjl- qua; Idciuul. 1'osl hoc euim addidimus etiam ista:
limi. i>e rebus enim tahbus ibi disputat, iu quibus « Hajc autemidcirco in Prsefatione commonui,ne forio
1'hilosophiomui sua ajtateconsumta, nihil inveuire calumuialores iterum se crimiuandi pulcut invc-
•

potuerunt. Ilic vcro noster quaulum potuilidegil, nis;~e materiam. » Quod dixi, iterum, illa [.At. alia]

ut Crealoris lidem, el crcatuiarum ralioucm [_A(. D

Lf ^.^^ jam suucli Lpiscopi Joannis Kpi-
caussa, <iuiu
creatarum rerumj ,
quam illi ud impietalcm iraxeraui, siolam de lidc ad suuctum Theopliilum scriplam cri-

alquc sermonibus ; deuique mox, ijuse ad rcm nuii mero, cxigilis, ul interprctemur. Ms. prajlerca idcst
jmtinent, etc. tacet, ct vel priore loco.
•luterseril Guarner. ms. ,animo. Porroalias edili ' In ipsa I'ra;f., sunl revcra alias ct obscurissimi,
habenl, ul ca quai in Orujenis libris a se ipso discrc-
panlia invcniuntur, proferantur. etc. Mox desidcrutur adverb. ibi.
^ Edilio uutiqua, quai libn ipsi sibi dicercnl con-
f Guaruiriun. ms., dc calo dieunlur, el mox ('i-
s])ul(inlur\nodisinilamus. 1'uulo quoquepostci/i(yi(id
Iraria. Cod. Guarneriau., ijusoiibi ipsi, et a scinelii'SO
eonlra adinveuimus, aliasediticoiilJti iiii.'ei»imii«, ctc.
diserciiarcnl, reliquis ad ejusdem vcrbi rccursum,
hljiarii osciiuutia, praitermissis.
« Alius, (aiidim. Guarneriau. ms., sua tamcn sibi

' Guarucriau. promisissc, vcl si ; ct puulo posl, rcddimus.

cum pruinittcrc, pro tamcn, elc. deui^juc lulerius, ;
^ Male idem ms., absi/ue misericordia huicoperi

libiniunus iini/lclum, male. Kjusmodi uliumauilcsUi minus a'stimcnt cummodnssr.

librurii meuda imposterum dissimulabimus. •
Hecole etiam Libellum contra Joanuem Jcroso-
" Mariiauecus
cum Guarneriano ms. plurium uu- lymil. prsecipue numeris i!5 el seqq.
55,! APOI.OGI.E LIDER PRIMUS.
minali sunt,quaudocori)ushumanum, aliuduescio \ pric, vcl minus proprio alicua vcrba vcrLuiilur.
quid nngebant esse, quam carnem, idcirco, ilerum, 17. Verum 'quoniam eorum fecimus mentioncm,
posui. Sod vidcrint, inquam, quid pervcrsi atquc qui lia^c ipsa, quoquo modo sunl, tamen nisi falsa

conleuliosi homiues aganl. « Nobis inlerim lantus sinl, criminarieauullatcnuspotuisscnt, ipsum capul,
labor.si lamcuoranlibus vobis,322 Heu.s juvcrit, inquodmanusfalsariasimposuerunt,convonicii3pu(i)
idcirco susccplus esl, non ul calumniosis os, quod huic Apologia; nostrajiuserere, ne mestudio mco
fieri nou potest, licet forte ctiam hoc Deus faceret sublrahere pulent hoc, quod illi addito suo falsa
[Al. faciet], claudercmus, sed ut proflccre ad scien- criminaobtendunt.F.lcnimcuminquodamsupradicii
tiam reruui volcatibus maleriam pra^bcrcmus. » VI Opcris loco, queminterprctatisumus, quoestioliabe-
auteui scias, quia et quod falsaturi Iieec csjcuI, el retur advorsum eos, qui Dcum corporeum dicunt, et
prKvidimusct prseiliximus, videquidinsciiuLiuiiius humauis eummembrishabituqucdescribunt (quod
junxerimus: « Illudsanc, omnem quihos libros vel asserere- pisecipue Valeutiniauorum et Anthropo-
descriplurusest, vcllccturus,in conspectuDei Pairis morphitarum hseresis solet.cui istiaccusatores nosiri
et FiliietSpiritus Sancti conlestor atque convenio nimis, ut video, dextras dederunt) et Origenes
per futuri regni fidem, resurrectionis ex morluis Ecclesiasticam contra eos Ddem defendens, omni
sacramenlum, per illum, i/ni prieparaius cst Diabolo g gencre iucorporeum esse Deum, et idcirco etiam
et anijelis ejxs, a!leniu>ii iijnnn ^ [Mallh. '.) : sic iuvisibilemconflrmaret, provocantescordinequffis-
nonillumlocumfeternahierediUitopossideat, ubiest tionis, respondit conlra hiereticos inhocloco quae-
fletusetstridordentium, etubi igniseorumuon ex- dam, qusBanobisistomodo versa suntinLatinum.
tiuguetur, et vermiseorumuonmorietur, 'ue addat E.vl.libro iT£fi'Ap-/tov, posl alifjiianta [Cap. [.n. 8.):
aliquid huic Scripturse, ne auferat, ne inserat, ne « Verum istseassertiones minus fortasse aucioritaiis
immutet. «El tamenpost istaomnia, tam^^horriflca, habere videautur apud eos, quiex sanctisScripiuris
tamque horribilia adjurationum sacramenta, falsare dc lebusdiviuis inslitui volunt, el [Al. etiam] iude
hsec alque corrumpere non limuerunt illi, qui se sibiapprobariqu8erunt,quomodo[/l/.quanto] natura
dicunt credere resurreclionem carnisfuturam. Qui Dei'" supereminet corporum naturam. Vide ergo si
vel hocipsum si crederent, quod Deus est, nun- non 6liam Apostolus hoc idcm ait, cum de Christo
quamhiec tamcriminosaet nefanda committerent, loquitur, dicens : Qui es: imago invisibili^ Dei, pri-
Ubi tamen in his, quee prsefati sumus,aut Origenes mogenilus omnis crcalurse {Coloss. 1. 15.). Non enim,
laudibususqueadcoelum, ut criminalur, elalusest, utquidam putant,niUura Deifalicui visibihsest, et
ubi Apostolus, aut Propheta, aut tale aliquid a nobis. quia [Al. non enim] non dixit Apo-
aliisinvisibilis,
qualeipse de eo scripserat, diclum est? Autiniquo C stoIus,imagoinvisibiIisDeihominibus,autinvisibilis
prorsus alio inveniunt criminandi locum ? Fidem 324P6ccatoribus;sed valdeconstanter pronuntiat
nostram prsemisimus, quae puto quod in omnibus de ipsa nalura Dei dicens imago invisibilis Dei j.
cum Ecclesiastica confessione concordet. Interpre- Sed et Joannes in Evangelio dicens, Deum ncmo vidit
tandi observantiam dislinximus, cujus reveranobis umquam [Joan. 1. 18.), manifeste declarat omnibus
inquampluribus exemplum ipse prsebuerat, qui nunc qui inteUigere possunt, quia nuUa natura est, cui
accusatorexistit. Quid propositiin [Al. lac. in] inter-
Deus, non quasi qui visibilissit quidem
visibilissit
prelando gesserim, designavi. Jam si plene iil,aui mi- pernaluram, et velut fragUioris' naturajevadat atque
nus plene implerevalui,323 ' alegeutibuscompro- excedal aspectum, sed quoniam naturaliler videri
belur, a quibus vel laudari, vel rideri solet, non lamen
impossibile est. Scd si requiras a me, quid etiam
'

adcrimen Yocari, cumin alteram linguam vel pro- deipso Unigenilo sentiam: sineipsi quidem visibi-

• penes Martian. et Erasm deerat.

Illud quia
sequitur lerribilia ex Guarneriano ms. accepimus,
Verba, per illum qui prseparalus est Diabolo, et
•
pro quo antea lectura horribilia.
angelis ejus seleryium ignem, deerant heic loco, tam ' Tacet Guarnerian. ms. verba a legenlibus, et
iQ vulgatis antea Ubris, quam in Guarneriano ms.
quod primo occurrit vel. Quee autem manifesto pec-
Nos es RufiniipsaPrsefationeadmss.fldem exacta T) cat idenlidem pra?termitlimus.
suffecimus. Mirumporro est 01. virum P. Constan- f
Codex, quia corum fecimus menlionem, qui h$ec
tium in notis ad Ruflni Apologiam ad Anastasium ipsa quomodo sunl, tamen nisi falsi sinl criminari ea ,

sequentem locum ita pervertere, ut pro vocuUs sic nullalenus poluissent, in ipsum caput, in quod manus
non, legi velit si non, supplerique facil, quod cum
falsariasinjecerunl, conveniens. etc. tum ne mestudio
rogo, dira imprecantis sensu. Imo vero bene optan-
sublralicrc, et illi addilo, falsa, elc, absque meo et
tis, ac voventis esl illa parlicula sic. Horalius, ut
suo pronominibus.
ab aliis sexcentls abstineam. Ub. I. Carm. Od. 3. s Tacet
idem ms. prsecipue, tum legit plurium
Sic te diva potens Cipri,
numero hsereses soicnl.
^ Idem nalura Dei sit, quse eminet corporum etc.
Sic fralres Helente, luciJas idera,
Venlorumque regat pater ; Mox verbum loquiiur praetermittit.
'
Alias, invisibilis cst alicui, ct aliis visibilis est.
quosensu et Rufinum adjurare suum librum dcscri- Guarnerianus ms. ,aliquibusvisibiliscst, etc.,etmox,
pturos,perspicuum est. Diinieri autem uon licet, in non dixil Apostolus, imayo visibilis Dei, etc.
Guarneriano ipso exemplari si pro sic legi. 'Addit Guarnerian. ms. primogenitus omnis crca-
• Guarneriau. ms., nec addat aliquis hsec scriplurx tur.v.
tiec auferal, etc. ' Idem cum aIiasedilisf)-efi(!()-a;habetprona(i«-;B.
^ Vitiose olim cum viilgatis lcgimus honorifica, ' Ex his locus hic est, in quibusRuUnusipse fa-
pro korri/ica, quod nunc restituimus. Sed el quod telur, fuisse aliquavcrliain Grxeo incuutius forlassc

Patrol. XXI, 18
 555 RUKINI AgUlLElENSIS PUESUYTERI 556
lem dicam Dei naturam, qnsa [Al. quij nalVLTaliler j^Aemo novilFUiumnisiPater,nequcPalremquisnovil
impium videatur
invisibilisest.non libi statim vel nisiFilius{.MaUh. 11. 27.) : omnem ergo occasionem
esse, " absurdum rationem quippe dabimus con-
vel : supradiclis hseresibus credidit excludendam,
si no-

sequenter. Aliud quidem est videre, aliudnoscere, lionem innatura Deitatis potius dicerel,quam visio-
Videri et viders corporum est : nosci et noscere; uem, dum visiooccasionem aliquam prsebere vidoa^j
intellectualis nalurae est. Quidquid ergo proprium tur ha;reticis. Notio vero unius naturae inter 1'airen
corporum est, hoc nec de Patrc, nec de Filio sen- el rilium servat ' indissociabilem verilatem : prae- '

tiendum est. Quodveroadnaturam pertinet Deila- cipue, quia Kvangehi talis aucloritas est. Simul et
Us, hoc inter Patrem ct Flium constat. Denique cautela; per hoc plurimum credidit fore, nc Anthro-
etiamipse in Evangelio non dixil: quianemo vidil pomorphilse, quoquomodo audirentvisibilemDcum.
\Al. videt] Patrem nisi Filius, neque Flium nisi IIa!c ralio, quia nou faciebal aliqu.im ditTerentiam
Pater; sed ait, Nemo novil Filium ntsi Palei : nequc Trinilatis, visa mihi cst non dehore penitus abjici,
Palrem quis novit nisi Filius (Mallh. 11.). Ex quo eliam si aUqua verba in Gra;co incautius forlasse
manifeste indicatur, quod quicquid inter corporeas posila, decUnavimus. Sit sane adhuc in judicio le-
[Al. corporisl naturas videre, vel \Al. et] videri tj gentium,utrum et hoc adversum supradicias lia.Tcscs
dicitur.hoc interPatremetFilium'' noscere dicitur 326 "U'6. aut minus utile videatur. Tamen pona-
et nosci, per virtutem scientise,
non pcr visibilitatis mus, f quod eliamhi quinorunt delileris, ethujus-
fragihtatem. Quia ergo de incorporea ualura, c-l cemodiseusibusjudicare, quibus cum peritia adest
invisibili, nec videre proprie dicitur nec vi- , et limor Dei : qui uihil per contentionem, neque per
'

deri, idcirco neque Pater a Filio, neque Flius a inanem gloriam gerunt, quorumanimusab iuvidia !

Patre, videri in Evangelio dicitur, sed nosci. Quod et favore, et odio vacat, dicantnon muUumadins-
si proponat nobis aliquis, quare diclum est tructionem, vel ad expugnand is' supradlcias h;crcsc3
Beali mundo cordc, quoniam ipsi Dcum videbunt ciputistud valere,numquidnam id nonlicetpraeter-
(Matih. 5. 8.) 1 muUomagises hoc, utego arbitror, 're, et tanquam minus validum ad depcUendos ad-
assertio nostra firmabitur. Nam quid ahud csl conio vcrsariostranscurrere?Pont'quii silotiosum,num-
Deumvidere.ni.^^iS^S secundumquod supraexpo- quidetcriminosum?Quomodocriminisloco duceiur,
Euimus, mente eum intelligere atque cognoscere ? » uljiinvisibililatisaequalitasinlerPalremelFiliuin et
18. Istud ' capul, quod islis, qui ad insidiandum Spirilum Sanctumconfirmatur.'Non puto hociiacui-
mihi de Oriente transmis sisunt.non solum pervcrsa quam videri. Etquiddicocuiquam?Sod ne isliquideml
inteUigentia,verumetiam verborumadulterioconaii Q ipsiscriminatoribusmcis, 'aUquid inmeisliteris \i
sunl infcimare. Quod ego idcirco, ut aUa quoque sum esse quod possit ofTcndere.Denique si hoc putas-|
nonnuUa ej us quem interpretabar Scriptoris, suspec- sent ipsa, sicuttranstuleram,mea verbaposuisseni.
tum habere non potui, neque praetermitendum Sed nunc ausculta, quid faciuul, et flagiliil
19.
judicavi, quia nonin eo aUquid de comparalione eorumrequire,si uUum prsecessilexemplum. In eol
Patris ac Filii dicebatur, sed deipsa Deitalis naiura loco ubi sciiplum crat « Quod si requiris a me,l :

queerebatur, si ei aptum uUo genere visibUitalis quid eliam de ipso Unigenito scntiam, si ne ipsil '

vocabulum viderelur. Respondi, ut supra diximus, quidem visibilem dicam naturam Dei.qui ualuraliterj
Deum visibilem esse asse-
his hajrelicis, qui idcirco invisibilis est; non libi statim, vel impium videa-|
runt, quiaet corporcum'' dicunl, pro eo quod visio tur esse, velabsurdum, rationem quippe dabi- '

proprie corporis cst. Unde cl ilU Valculiniani, quos musconscqucuter » pro eo quod uos scripsimus,|
;

supra diximus, lieeretici, corporaUler el visibililer Hationem quippc dalnmus coniequcnlcr, illi scriplo
generasse Patrem, et gcneralum Filiuni, dicunl. ruut, « Non tibi slalim impium, vel absurdum vi-i
Refugiens ergo, ut opinor, Origenes visionis appella- dealuresse, ' quia sicut Filius Palrem non videt,|
tionem tanquam suspectam, ait meUus esse in naiura ita nec Spiritus Sanctus vidct Filium. » Hoc si in
Deitalis, id \Al. loc.
, . j .,«j est, intcr Patrem ot FUium
id] ^.jv,»4ivv^iiL*i.iviiii.ti iilUUl uii
11 II IV'IV.1 posilus,
r. foro |'l.rolLUO, vcl SKCularibus commisissetj
uepoliis f^cVI^Uiaill^UO
,1^1 UV^L^ULIIO \.,.rUJ 1111 OIOOV

illosermone, quem ipse Dominus definivit, dicens ;

*^ isle(EusebiusGremouensis),qui de monasterio RO'

posila, quneipse interpretandoad Catholicumsensum • Itcrum ms., crcdunt,

quo cum altero ab lioc
traduxeril. Confcrlibrum S. Ilicrouvmiad Pamma- versu quos pro quoil legimus.
chium contra Joan. Jerosol.vmitan. Porro vitiose In eodem, indissolubilem verilalem.
Jlartian. lcgeral si nc ipse quidcm, pro ipsi, idest, 'Item ms., r/iia.'c(iamii, tuin «( rfc Aiy'u«c«morft, elc.
Ihiigenilo, cui Divina natura visibiiis sit uon Ori- ; ' Tacet idcm ms supradirlas. ,

genes, qui hac de re disputal. Ms , criminaloribus mcis esse aliquid tn meis lile-
"^

• Denuo Guarnciian.
vcl lacct mox quidcm legit : ris visum esl, i/uoil posset offcnderr, etc.
pro quippc, cl quidem quodsoquitur, rursuiu lacct Martiaiueus viliose, etcum Guarneriano taimu
'
;

pergit i)orro, aliud cst noscerc. Vidcri cl vldcre cor- ins. hcic loci, si ne ipsc quidcm, pro t;)i!i. Rccole
porcum est. superiorem col. 554. not. /. Inferius tacct idem ins.
^"
Interserit Guarnerian.ms. consial, quod ver- de more t'<-( voculam. quaj priino occurril.
bum ex libri albo huc videlur intrusum. I
.Vtiamcii nec iu anlca vulgalis libris, neqiie in ul-
' Guarncrian. ms., hlwl csl capul. Quos Auclor lismss. excorum teslimonio, qui plures consuluo-
silii ad insidiandum trausmissos
dicit de dricnlc, runl.cjusmodiaduUcrationisvola,aulvestiijiiiiiii'sl.
Pauliiiianum S. llicron.vini fratrem, etPrcsbvlcros ' PUishabetGuurupriau., ralio (/iii<i,elc., lum, ila
Vinceulium olque Eusebium inleUige. nec apirilus Sancltis Filum ' oii t'iiic( ; ueulrum bouo.
 ,

A1'0L0GI.E LIBKH TIUMUS. yiis

maiii, quasi calumniandi peritissimus inissus cst, ^ iHe fulsavit,indico. Sit quisnegat,iniod noiiila vidcl
norunt omnos, quid cousequcrctur cx lcyibus publi- Filius Patrem, sicut Patcr Filium: et nou ita vidct
cis ejusmodi criwinis rcus. Nunc vero quia stecu- Spiritus Sjnctus Patrem et Filium,siculvidet Pater
larem vilam reliquit, et a tergiversalionc illa ac- Filium et Spiritum Sanctum, anathema sit. Videt
tuum publicorum ad monasterium couversusest,ct enim, et verissimo videt, sed ut DeusDcum.ct lux
327 adlKUsit magistro(IUcron,vmo) nobili, abipso lucem, et non ut caro carncm, sed ul Spiritus San-
edocetur ilcrum pro raodcstia furerc, insauire: pro ctus,iioncorporcissi:usibus, sedvirtutibus Deitatis.
quiele, seditiones movcro; pio pacc, movere boUum: Si quis hfec negat, sit anathema iu ffiternum. Qui

pro concordia movere dissidia : pcrfidus esse, pro autem vos conlurbal, sicut dicit Apostolus, porlabit
Dde : pro veritate falsarius. Crede milii, quodhujus judicium, quicumque est iUe {Gal. S.).

sceleris nequitia etiam verumfuissetexemplar, nisi 20, Memini sane, quod aUquis eorum cum argue-
Jezabel tibi illa " occurrissct. lllaestcnim, quwlioc retur falsassc hsec, respondit mihi, in Gracco ita
crimeu adversusNabotheum Jczraeliteu viua^-caus- haberi, meautem in Latino immutare [Al. mutare]
sa composuit, et mandavil presbyteris iniquitatis quo omitto illud ex.sequi, quia nec
voluisse. In
falsis eum conscriptionibu& perurgere,quasiquibe- quidem verum dicunt, sed tamen ponamus, quia
nedixissct, id est, blasphemasset Deum, et regem. B ['"• quod] sic est in Gr<EC0, et ego in Latino hoc
Sed quis in'hocfelicior, illaquajmandat.authiqui non scripseram. Promiseram me enim inPrsefatiun-
mandatoiniquitatisobtemperant.=Graviaha?c, et ut cuHs tale aliquid facturum. Quod si feceram, ut »

opinor, in Ecclesia pcne hujusmodi facinus iiiaudi- quod ibi offeudebat, in Latiuo eommodius scriberem:
tum est. Sed additur adliuc aliquid. Rcquiris quid quid absque promisso, vel quid absque ratione nostra
illud, Ut rei judices fiant, et insidiatores sentenlias feceram? Tu cerle qui hoc in Latinis meis exem-
ferant. Nam errasse scribentem, aut lapsum esse plaribus non invencras, in tuis chartuhs, lioc unde
in [Al. tac. in] sermone, iiovum non est, el ut opi- [Al. unuml scriptumlegebas? Ego qui interpretatus

nor venia diguum est, quia et Scriptura dicit, la sum, non scripsi. Tuqui ^ me accusas, et meas tales
muUis enim olfcndtmus omnes qui autcm in vcrbo : hteras non lenes, crimen mibi unde componis.'
non offendit, hic perfectus est ^ vir [Jacob. 3. 2 ). 'Aut inde ego accusari debeo, unde tu falsum di-
Erratum putatur in verbo?Corrigatur, emendetur, xisti Rem planissimam dico. Quatuor libii suut
*?

si id utilitas postulat, et auferatur. Inseri vero qu» quos uiterpretatus sum, in quibus de Trinitate
isti,

non sunt scriptaliteris alienis, et falsa interseri ad sparsimper singulas pene pagiuas disputalur. Relc-
hoc solumut vitam fratris infames, temerare aliena gautur universa, si usquam talis aliquis de Trinilate
scripia, ut scriptori inferas notam, ut ' subrepas ^ inveutus fueril in interpretatione nostra sensus,
auribus populorum, ut conturbes corda simpUcium, qualem 329
in isto capite calumniantur: tuncde-
ut nihil aliud ex eo nisi apud hominesopinionima- mum credatur etiam hoc eo [Al. in eo] sensu, quo
culam confcras videte : si altirius est opus, nisi illius isti eonfingunt, esse prolatum. Si \eroperomue
qui ab iaitio mendax fuit, et fratres orimiuando librorum corpus nusquam sit illa difTerentia Trim-
dlabolus, id est criminaior, iiomen accepit. Nam tatis nonne vesanum stultumque pariter commen-
cum falsam hujusmodi sententiam apud Mediola- tum est dicere, quod uno solo capile heeresis con-
num recitarel (Eusebius), et a me quse legebat falsa Drmata est ab eo, qui eammillecapitibusexpugua-
esse dicerentur,interrogatusaqao accepissetexem- verit ? Sed et rei ipsius consequentia prudentem
plaria, respoudit malronam (Marctllam) quandjm quemque satis edocet. Quod si hoc iu mcis hteris
sibi dtdisse, de qua ego, qusecunque illa est, uihil invenisset, et vere scrupulum aUquem ex ipsa lec-
dico; sed sui eam et Dei conscientife derelinquo. lione cepisset, cum me, sicutipse nosti, Romse po-
328 ^lihi tamen iu hoc Dei et vestri sufflcit testi- situm haberet prsesentem, continuo utique perqui-
monium, id est, tuum et sancti viri ipsius, cui hoc sisset, et ipsa ad me scripta detuhsset quippe qul :

opus gerebam, Macarii, qui schedulas ipsas meas usque ad ipsum [Al. illudi tempus etiam videreme.
vel ab initio legistis, vel eliam Ucetnondum com- J) etsalutare, et in oratione communicare solilus erat
pleta,etadiutegrumemendentaexemplariareiineiis, contulisset sine dubio mecum
quibus vide- de his,
id est, quia sicut Filius uon videtPalrem, ita nec batur offendi:inquisissetquomodoamefuissetpro-
Spiritus Sanctus Filium videt, fidest, quod egonon fatum, quomodo haberetur in Grajco.
solum unquam non scripsi, sed e contrario, quia 21. Certe etiam hoc glorife sufOcere sibi putasset,

' Addit idem ms. jam, et poulo post ferme rec- hoc versu dicitur.con/icias pro confcras.
tius, ut ab ipso edoceretur ilerum ob modesliani insa- ' Reticet ms. id est, voculas, ferme rectius, ut et
nire.Tum quod secundo occurit ?/!ort're verbum tacet. mox legit, quod ilk pro quia ilte fal-
falsavit, dico,
^'
Ms. Guarnerian.. occurrcrel. lUa cnim, etc. savit, indico,
' Idom ms., in brevi felicior. Et quinto ab hoc s Ms. facerem heic, et iu periodi fine; tum hoc
versu auditur pro addilur.
reticet.
^ Tacct
idem ms. vir, quod habent nomeu libri
aUi omnes.
^ Brevius idem. qui accusas mcas tales lileras, etc.

' Idem, ul scriploris auferas nolam, ul surripias

f Vetus edit. sub affirmandi nota, Ilaud inde erjo
auribus, etc. qua; et si viliosa manifesto vidcantur,
;
aciusari debeo, unde tu me falsum fecisli. Itempla-
adnotare satius duximus, ut et illud quod tertio ab nissinutm, etc. God. Guarncrian., tu falsum fecisti.
559 RUFINI AQUILEIENSIS PBESBYTEHI 560
si visus fuisset in diclis noslris vel scriptis fecisse j^ cemodi dogmatum semper essecrabilis fuerit, lege
aliquid per se emeudari. Aul si furor animi nou Commenlarios meos in Epistola ' Pauli ad Ephe-
tam emendare errorem quam proferre [^1/. proferril sios, et ex his quae scripsi, quid de eo senserim,
inpublicum compulissel, sine dubio nunquam ele- legens cum, vel interprelans, nosccs. » Et hgec est
gissetabseutemlacerare.quempoluissel [Al. poiuii (.W. tac. estl lua tinli aiagistri gravilas, ut eumJ
gravius confulare prsesentem. Sed islum quia falsi quem inaliis laudas, " condemues in aliis, et queml
conscientia detcrrebat, ad nie quidem .-1/. tac. qui- iu Praefationibus tuis alterum post Apostolos Eccl&-I
demj cujus erantscripta,quse volebalcrimiuari nou siarum magistrum dixisli, nunc hajreticum dicas ?l
detulil, sed perdomos, permatronas, permonasle- Uuis hsereticus, Ecclesiarum magister aliquaudoj
ria, per singulos quosque fralrum circumfert. quo dicipotuit?Erravi, inquit, in hoc. SedquaudiuPrae-j
solo possit [Al. possis] conturbare auditu. Et hoc futiuuculam subjicis ?Commentarios lege, sed illosl
sub ipso tempore quo coufoslim es
fecit [Al. facit] •luos designavi. El cuihocjustumvidclur, ut is qui|
Urbediscederet [^(. decederes], ne vel comprehen- tot librosconscripsil,inquibus omuibus penepraj-
sus facti sui redderetcaussas.Eliam inde, ut intcl- conia ejus usque ad cselum fert : qui tol jam annisl
ligi datur, secundum prfeceptum magistri pcrtotam et lccli sunt ab omnibus et leguntur : ex quibusl
me Ilaliam crimicari, instigare turbas, coulurbare B quamplurimi ila edocli jam de hoc ' mundo de-
quoque polluere sacerdotum, et in
Ecclesias, aures cesserunt, et perrexerunt ad Doniiuuin, hanc de I

his omnibus modeslia nostra tanquam conscienlia Origene sentenliam tenentes, quam ex librorum 1

abuti. Hsec discipuli. Ipsevero orientalis magister, istius asserlione didicerant, et abierimt sperantes
quiad Vigilantium scribens diserat [Episi. 61. n. juxta hujus teslimonium inventuros se cum se-
Per me Lalini cognoscunt omnes Origenis
2i!.) « cundum post Apostolos Ecclcsiarum magistrum,
bona et iguordut mala » istos ipsos quos ego nunc
;
331 Gl ut uuuc itcrum scribit, iuveneruut eum
^
|

traustuleram, " reiuterprelatus est, el omuia qua'a cum impiis hareticis et genlilibus condcmnalum.
mevelimprobabiliaprsetermissafuerant, 330 'i- Quomodo se ex contentione commutel et dicat, j

seruil, quo scilicet nunc contra sentenliam suam quia illum quem triginta fere anuis continuis le-
Romani per ipsum Origenis cognoscunt mala, et geus et scribens, Apostolisexa;quavi, nunc ha;reli-]
jam non solum Origenem, sed
ignorent bona. Hinc cum pronuntio? Nuniquuid ahquos novosejus libros |

meipsum in suspicionemhseresiscouaturadducere. modo legit, quos aule non legeral? Sed ex his cis-
Hinc emittit [Al. etiam] incessabihter canes suos dem dictis, eum et tuuc Apostolum, ct nunc hajreti-
quimeper urbes, per vicos,'' per iter quoque trans- cum dicit, el nullo modo hoc ila fieri potuit. Aut
euntem calumniarumlatratibusinseclantur,etfanda r enim tunc recte dixit, et modo Uvore quodam etl
adversum me omnia, alque iufanda tenlautur (.4/. contentioue pervertilur, et audiendus non est. Aut
tentant]. Quid, quseso admisimus, si
te, sceleris si luuc malodixil, et modo seipsum ^ coudemnat,
fecimus (juod fecisti ? Si tamen nefarium est uti quale ergo de sc cffitcrorum expectabit judicium, is
j

exemplis tuis, de te ipse, quid judicas ? qui sccundum Aposloli sentenliamasemelipsodam-

22. Veruntamen dic mihi, o magister, jam enim natur ?

adleconvertendaresponsioest,adlegentem, aulad 22. Et quid,inquit, abscinditurpoenilentia? Non : 1

interprelaiitem, si qua illa est scriptorisculpa,recte erralur, ctin vcrbomaximc :licct quidera dccrrorel
revocalur ? Absit, inquit ncquaquaiu. Quid me sul)-
: ' pcenilere. Sed simulaliquispoeuiteutiamagit, simull
circumvcuis ? Nunquid nou cl egolcgi? nun-
tililer accusat,simul judical, simulque condemnat?(,>uasij
quid nonetegointerpretatussum?Sed lege ea qua; vero si qua meretrix una se nocle, aul duabus a 1
inlerpretalus sum, vide si quid in his doginaticum scorlaudo conliueat, dcbeat continuoleges depudi-
in venies certe si aUquid horum, (luie niuic ad dam-
: cilia scribere, et nou solum lcges coudere, vorum 1

nationem voco repcries. Poslremo ail < Si vis plc- : cl scpulcra '
obruere omnium, qua; jam defuucla;
j

nius nosse quomodo apud me eliam suspicio bujus. suulfeminarum,quodeassuspicclursui3imilemviiani j

D
• Cod. Guarnerian. aT.lCoi inlcrprciaius cst, tum ca ' In Guarneriano ms., conlemnas.
omnia pro cl oninia, clsutil pro fucranl. In eodem, de hoc mundo ita discesscrunl ct pcrrt'
'

Idem Guarueri:m.. pcrvicos parilcr transcuntcm

"^
; xcrunt ad Dcum, lianc Origcnis sententiam lenenles,i
tum (( faniia omniact nefaiida ailvcrsum me falcant, ijuam c.r librorum assertione isli didiccranl. Vetus|
proquo ulique poslremo vcrbomalim rescribi Wnfe- (luoque editio, kanc Origcnis scnlcnliam prwfert.
runt, aut quid simile. Alias vulgati soc/cn^ur.
IIujus i(/ voculaJ accessione, ope codicis (.•uar-l
' Pericopa islfec vcrborum, Quid me suitiliter
noriani,locumrcstiluimus,cujuseraliuoiiioaviiii»aii3
circumvcni.i, in Guarncrian. ms. desidcralur.
libri~ liiulcus soiisus alque iraperfcctus.Eaniulolim
Tacel idem ms. ]'auli, lum habet, d dc liis f/i(;c
nosexcKlissesuspicalisuinus. Cwteruinetiiiwdcn/
scripsi, nosccs, ijiiid, elc, lcgens cvm cl inlcrprclaiis,
lcgitidciiiras. proiMciio-Kii/, et quod rectiusadhuc
elc. Porro videtur perquam id miruin Tillciuontio,
haberevidetursuliscquentipcriodo, modo sc cx rim-
Ilieronyrauraad cum Comraeutariumprovocarc, iu
cionc commulcl pro Quotnodo sc cx conlcnlione, >[i-.
quoiuillauniiuamOrigeuisopinionumperslriugilur,
ex (juibus Origeuianapropriehieresis const.it: ocon- Idcin ms., se i;)sc condemnat, quale cryo <.<;

Irario iiiulta,<|uaM(i Origcuianuindoginaiiluiiinum sc, clc.

faciuul iilacila profcruulur. Kum viiesis Iniu. XII. .Vtque hoc rcclius in cod. Guarucriauo scribi
'

pag. iio. vidclur «ii6rucrc pro obrucrc.

 APOLOGI.E LIBER PRIMUS. 5t)2

sse?Poenilentiamagensquodliacrpticiisfuerisli6- A quaj arguis confulanda proponis:quomodo de tuis

I raois.Quidhocad me, quinunquamliBereticusfui? verbis mulieres arguis? Delnde quse mulier dixit
l.iuitonliam agis pro errore, rocte facis; si tamen aliquando, quod uxores in viros convertanlur, et
i i>.im poenitontiani logilime geras, \AI. add. idest] corpora redigantur in animas, quod tu scribis. Si
1111 accusando, sed deprecando, non condemnando, corporain animasredigentur, crgosecundum le non

-'d ncndo.Nam quie poenitentia; veritis ost,ubiin. solum carnis resurcctio non erit, sed nec corpo-
'

decretum ipse sibi poenitensdictat? Qui

liilgcntijB rum, quod confiteri istos quos tu fecisti hsereticos,
|iri?uitet pro his qua; male locutus est, vulnus suum dicis. Ubi jam ultra corpus quserimus, si in auiman
nr.n ilerum male loquendo curat, sed silendo. Sic redigitur'' Eril onim jam totum anima, etnusquam
ciiira scriptum est
:
Pcccasti,qukscc. Sed nuncipse te
' corpus. Et ilerum 333 si uxoresin viroscommu-
! iim statuis, et ilerum reatu ipse te absolvis, et ex tabuntur, pro oo quod subjunxisti, ut nequaquam
ipse tojudiceinfacis. Hsec jam nontua, qui irri- sit sexuum ulla diversitas, quasi ulhocostenderes,
'its nos. sed nostra quiita nosirrideri patimur, est quia sexus quidem femineus interibit ex eo quod
miscria. redigetur in virum, solus autem manebit virilis :

332 23- VeruulamenveniamusadhosduosCom. nescio quidem si hfec tibi de se dicere feminarum

mr-iitai ios, quos, ceeteris omnibus opusculis suis B sexus [Al. scxus ipse] permittat. Tamen ct si ab
ilemuatis ac renuntiatis, solos excepit, et quam illis concedatur, qua cousequentia poteris ostendere
. aste sc in his et continenteregerit,videamus.Ex ibi virilem sexum esse necessarium, ubi femineus
his enimsolisetfidemsuam probari vult, et [Al. ta- necessarius non probatur, quia naturali quodam
ciur et] quod Origoni in omnibusadversetur. Pro- vinculo in tantum sexus alter eget alterius, ut si

f'-Tantur ergoisti qui [Al. et isti] ei soli cx omnibus alternon sit, alterius opus non sit. Etenim si luteam
sTiptis suis placent, id est, in Epistolam Pauli ad formam ex resurrectione, liomo ' tantum recepturus
Ejihesios libri tres : et in Ecclesiasten, ut puto, =
putatur, quam in paradiso habuit, ubi est quod
unus. Sed nuncinlerlm qui primusoccurrit, in Epi- scriptum est, quia Masculum el feminam fecit eos, et
stoIam_ad EphcsiosGommentarius relegatur. Etiam benedixit eis {Gen. 1. 27.)? Si vero ut tu et mulier-
bi consocium etconcordem et irj^\i-jijTr;/, ul ipse culse quas incusas, dicitis, neque vir nequc mulier
ait, in his quce arguit approbo.Etprimoomniumde est, quomodo ergo aut corpora redigeutur in ani-
quibus irridet mulierculas, qufe sc dicuut post re- mas, aut mulieres convertentur in viros, cum
surrectionem non habituras fragile corpus, quippe vel paradisus utrumque sexum non patialur, vel '^

qufe Angelorum futurse sint similes, quid ipse scn- simUitudo Angelorum, ut tu quoque fateris, nullum
liat, videamus. In tertio Commeutariorum libro in
'^
omnino recipiat? Et miror quomodo ab aliis exigas
Epistola Pauli ad Ephesios, sub eo Mpilulo ubi [Al. exigiSjde sexuum diversitate sententiam, dequa

scriptumest: Qui nxorcm suam delifjit, seipstim dili- tu volens disserere, tantis te involvis nodis, ut evol-
gil : nemo enim unquam carnem suam odio habuil verete nullatenus possis. Quanto rectiusfaceres, si
{Ephes. 0. 28.), post aliquanta ita ait « Foveamus nos quos culpas, imitareris in talibus, et hgec [Al.
igitur et viri uxores, et [Al. ut] animse nostrse cor- hoci soli Deo, utseveritashabet. nossepermitteres:
pora, ut cl uxores tn viros, et corpora ^*
redigaatur et te potius ignorare fatereris, quam ea scriberes
'

in animas.et nequaquam sitsexum uUa divcrsitas, qusepaulo post tu ipse damnares? Velim mihi, con-
sed quomodo apud Angelos non est vir et mulier, scientia sua teste, nunc dic.eret,non dico siin aliquo
ita etnos qui s>miles Angelis futuri sumus, jam Opusculo meo, sed in Epistola saltem mea, quam
nunc incipiamus esse quod nobis in cselestibus re- alioui familiari negligentius scripsisse m, inve
meo
promissum est. > nisset scriptum, quia corpora in animas redigantur
-li. ' Haec te in tuis Commentariis scripsisse [Al. redigenlur], et uxores in viros, si non hsec [AU

sciens, quomodo eos ad exemplum fldei tuse, et ea tac. hffic] etiam sereis hteris scribi per portas civita-

• Ubi autem scriptum sit, vix invenias, aut ne *

Idem, reducantur, qui et sub periochse finem
vix quidem. SimilesutcumquesententifBoccurrunt D nobis pronomen prEetermittit.
Ecclesiastici XXI. 1. tum Isaice XXX. 7. atque alibi <
Plus habet, minus autem benc, idem ms., tc in
sed non duobus his plane verbis, ut is locus videri Ecclcsiis tuis Commentariis, etc, Ct tcrtio ab hoc
possit. Adhfe nonalibirequirendum. quaminPcn- Versu, et quomodo de tuis, etc.
tatcucho, docetTheophilus EpistolaPaschali III, in- f Tacet idem ms.camis :plus autem altero abhoc

terHicronymianas ex recensione nostra C. num. 3. versu, confilcri ctinm islos, et dcinde, Ubi enim jam
Audiant hujuscemodi dicentem Mo'jscn Peccasti,de- :
ultra. etc. deuique habet infra, erit crgo, pro eril
:

sine, fine peccati priora suhvertcns, etc. Imo ex ipso enim, etc.
Genesis libro laudat S. Hieronymus Epist. CXLVII. 5 Brevius multo heic ms., homo hahere pidatur,
ad Sabinianum num. 9.Quod ad Cain dictum est,
quam in Paradiso habuit scriptum, Masculum el fe-
tibi diclum puta, Peccasti, quicsce, Quid longius,elc,
minam, etc.
Fuerit itaque olim capite IV. in Grseco exemplari,
ac veterc Latino, quod expressum ab illo est: nunc Absquenegandinota idem ms.,utrumque sexum
>•

neque in Greeco ipso vestigium ejus additamenti patialur.

invenias. Tacet Guarnerian. ms. polius, tum ea pronomen
'

*
Malim ex Guarnerio ms. caute rescribi. Idem quod sequitur. Inferius haud pauca ejus manifesta
mox ciiim adverbium tacct. menda, quse Lectorem nihil interest scire, dissimu-
'
Guarnerian., utputo libcr unus. lamus.
 563 HUFINl AQUILEIENSIS PRESBYTERI 564
lumpraecepissct, sinonin foro, incuria.pro rostris X di testalus est, afl praescientiam 335 Dei perlinet, i

etiamrccilari.Quantosex hoc accusalioDum tltulos cuiomnia futura jam facta sunt. el antequam fiantJ
qua; volumina conscripsisset, quam me totisarmis universa sunl nola :• sicut el Paulus ipse pra-desti-j
actclisfcecundissimisui pectorisperurgerct, dicens» nalur in utero matris suae, et Jeremias in vulva
quia si mibi non creditis diccnti, quia fallil cum sanclificatur, oligilur, roboralur, el in lypo Christi
corpus dicit resurgere, et carnem negat, vcl cum Proplieta {.'enlibus millitur. »
fatetur quidem carnem, membra autem negat et 26. Hucusqueunam edidit exposilionem, sed subl
scxum : ecce videte. quomodo ipsc scripsit in Epi- cujus personahujuscemoJiintelligentia accipiendaj
stola .sua, quia 334
corpora vertantiir inanimas, sit. nonexpressil. Hoc tamenegit, quod ex conse-
etuxores in viros. Sed nos te quidem bLcc scriben- qucnlibus reprobat priora; aitenim inconsequenti-
tem,non solum non arguimus liccrelicum sed salis : bus « ' Alius vero est, qui Deum juslum conatur
:

facimustanquammagistro. Mulierestamenillaj.quas ostendere. Unde manifeste ostendit, quod perj

tam indigniset inboneslis conlumellis lacerasli ex. illam priorem expositionem non ostendatur justilia
hibebunlante tribunal Cbristi ethaecquae his Com. Dei : quod utique impium est: scd per istum qucm
menlariis doces, et illa qua; oblitus tui, rursum cum dicit alium, cujus asscrliouem sine dubio volcns I

contumeliisscribis: etibi ulraque recilabunlur, ubj g apudomnesindubilalam el catholicam dcmonslraro,

jam favor hominum, et redemti ;Iaudibus
cessabit dedil tale testimouium, quod hac sua asserlione,
plausus silcbunl el lecum pro his vel dictis, vel ges-
: justum esse Deum conetur ostendere. Sed videamus |

listuisjudicabunlurapudjustumjudicem Christum. quid dical isle alius, qui Deum juslum esse pra;di-

cat. « Aliusvero, inquit, (juiDeum essejustumco-

2o. Verum pergamus discutere [Al. discurrere]
natur ostendere, quod non ex prajjudicio scientife
quid eliam de qua3stionibus scribat, hoc euim ad
suaj, sed ex meriloelectorum unumquemqueeligal,
fidem pertinet, in quibus dc carnis resurreclio-
dicit ante visibiles creaturas, caelum, terram, ma-
ne sic variat ca;tera, ut lAl. ad quffistiones. ]
ria, et omnia qua; intra ea sunt, fuisse Jilias invisi-
Item ex ;Commcntariorum libro primo de Epi-
biles creaturas, in quibus et animas, quse ob quas-
stola Pauli ad Ephesios de eo capitulo, ubi dicit
damcaussassoli Deo nolas, dcjeclEe sinfdeorsum,
Apostolus : Sicut clegil nos in ipso anle mundi con- iu valKm islam lacrymarum, in [.4/. et in] locura
slitutionem, ut esscmus sancti et immaculati coram
istum afflictionis el peregrinationis noslrae, iu quo
ipso (Ephes.l. 4 ), itaail: «Pro conslilulione mun- sanctus constitutus orabat, ut ad sedem pristinam
di in Grajco scriptum habet ' xxiago/.r,; xo<7(igj. Non reverterelur, dicens, Heu mihi, quia incolalus meus
idipsum aulem xaTaSoXri, quod constitutio sonat.
cum habitantibus Cedar:
proloHijatus csl, habitavi
Unde et nos propter pauperlalcm lintrua; cl rcrum
q nuaium^percorinatacst animamca (Ps. 119.5.). Etin \

novitatem, et sicul quidam ait, (luod Griccorum el 2dio loco iUJser ego homo, quis me tiberabil de cor- :

sermo latior ct lingua felicior sit, conabimur non pore mortis hujus (Rom. 7. 29.) 1 Et alibi, Melius est
]

tam verbum ex verbo transferre, quod impossibile rcvcrti, ct esse cum Chrislo [Philip. 1.). Et alibi,
est, quam vim verbi quodam explicare circuitu,
Anlciiuam humiliarcr, cgo pcccavi [AL delicniil] [Ps.
KaTa6o).ri proprie dicitur, cum quid deorsum jariiur.
'
llti.tiT.), ct cajleraliis similia. » Itaque priusquam
et in \A l. adj inferiorem locum miltitur a sublimi, anim:e, in'iuiunl, priejipitarenlur in mundum. Ma-
vel cuni ali(iua rcs sumil exordium. Unde et hi qui
gisler dicis, inquiunt et non dicis, qui sunt isti qui i

8ediumfuturarumprimajaciuntfundamenta,xxTa6£- ' hfficinquiunt, quod anima;priusessent, quam pra>-

eXiixEvai, id esl deorsum initiafundamentorum jecisse
cipilarentur in mundum. Nonne ergo recte dixi, in-
dicuntur. Volensitaque Paulusostondere,quia Deus
quil, quia talpa es, et non vides?Dixijam supirius,
universa sit niachiualus ex nihilo, non crealuram, quiaiUi htcc [.t/.hoc] dicunt, quiDcurajustumessc
noncondilionem, non facturam, sed xaTa,5o>.r,v • id asserunt, quem utiquesi cor haberes, me ipsum esse
est, iniliunifuudamentiadeumrctulit, utnonjuxla inlelligcres.^^B^^i-^liicl/H.Nonjenimilairapiussum,
ManichiEum, et cseteras hsereses, quae factorem et ul aliuni rae et diversum essc statuam ab his qui
materiam ponunt, aliud quid [/1(. aliquid] unde Deum juslum dcfendunl, quod ulique oranes fa-
f) '

crcaturae factaj sint \AI. sunl], antecesserit creatu-

ciunt, qui sauum sapimit. « Dic ergo, dic magislcr,
ras, sed omuia ex nihilo exstitcrint (.1(. substiteriul].
quid isli ,iui tu es, inquiunt ? lUaquepriusquam aui-
Quodautemeleclosnos ul essemus sancti et imma- ma!,inquiunt,pra;cipitarentur inmundum.el mun-
culati coram ipso, hoc est, Deo, antc fabricam mun- dusex aniraabus fleret, cum habitatricibus suis in

'Idemms., plausits jamsileliunt : tccum prohit, etc. Addidimus deorsum adverbium ex Guarneriano
' Hescripsimus, ut iu Hieronymiano est texlu : ms., veterc cdilione, atqueipso Commentarii texlu.
antra enim miuus recle erat, xaTa<;o)T,v t d xoaiioy. Antea lccluin inrola fuil. (luarn^^rian. ms., pere-
^"

Confor ipsurn Doctoreni Tom. VII, col ;> {7.cl sei|!

S. griua i-it, (luod ad iiiiprossa lcclione Commcntarii
• Antca eiuirt
addebatur, quodms. lcxlu^qucip^e propius rccedit. Idciu plus dciude habet, <•/ in alio
nieronymianus nesciunt. Leviora aUa inferius ta- loco alius, .Miscr, clc.
citi castigamus.
Taccl Ciuariiorian. ins., luvc, lum inscqucnti
'

• i'a\(i\.mi\ii\.,,idest,jacti initium fundamcnti,Qlc. pcriodo crgo advcrbium.

'Ouariierian. ms., Sic ct Paulus, etc. Idcin ms., facimus qui sanum sapimus. Mox lacet
'

ndem ex scioli glossatoris manu, Aliudvero, qui i»(/i(ii<ii/.

Deumjustia conctur ostenderc, etc.
 ; ::

665 APOLOGI.K LIDER PRIMUS. .)(l(i

inflmum ipse dcjcctus.clcgil Puulum Deus,

eisi-^ damuanda. Sod non .sum, jnquit, ego qui dcnuio,
et
mlles coramse,quierant sancti etimmaculati. Nomo alium dico esse qui hsec ila dicat id est, ipsum :

aulem cligitur nisi de pluribus, et ulii sunt aliqui istum quem modo dico debere damnari. Hepclaraus
vilioros, il)i oleelio pcrpelralur. Quomodo autein in ergo si placct illura ipsum vcr.siculum, ubi imrau-
Babylouia captivitatc, quando u Naliuchodonosor las cxponciilisi)crsonam,ul videamus, quisestille,
inClialdiEamduclusestpopulusmissi suut l'rophula>, quem lalia dicis astruerc. Ais crgo, .\lius vero qui
Ezechiel, Dauiel, tres lueri, Aggaeus et Zacharias, Deum justum conatur ostendere dicithsDC [Al. tac.
nonquod ipsimeruerintcaptivitatera, sed ut essent hajc] quse jam supra diximus. Si iste quem dicis
insolatiocaptivorum: itaetinilla dejoctionomundi, Alium, Deumjustum asscrtione hacsua, utais,os-
eos qui antequam mundus flcret elcclicranta Deo, lendit, et a te alius el diversus est, de te ipso quid
missos essc in eruditiouem ct magislerium anima- sentis ? Tu negas justum esse Deum ? Magistcr, dum
rum pcccatricium, ul prsedicatioue eorum reverte- tu [Al. tac. tu] multum vides, el satis arguis captos

renlur ad eum locum unde corruerant: el hoc esse oculis talpas : puto te incurrisse a^uvaToSTatov, et ex
qupd a Moyse oclogesimo nono dicatur Psalmo
in utraque parle concludi. Aut enim justumDeum ne-
Domiiie, refugium faclus cs nobis in gcncralione ct gabis, ut alius sis el contrarius illi qui haec dicit
progenie, anlecjuam montes /irmarentur,ct /lc.rctterra, p aut si, ut omnis connteturEcclesia, eliam tuDeum
orbistcrra)-um
B justum esse conQtearis, tu es qui hsec dicis,
et {Ps. S!). 1.). Quodscilicetantequam et tues
mundus fleret, et universa generatioprineipiumsu- qui primus excipis sontentiam,quam in alium fers.et
meret, Sanctis suis Deus refugium fuerit. » tu [Al. toc. tuj quituometipsiusmucroneconfoderis.
27. Ha!C sunt quee in quos solos ex omni-
illis, ''
Sufflcereopinorhoecapud justissimos judices et fu-
bus opusculis tuis cligis, et ad condemnandos ci.ete- tururaDei judiciumpra3Stolantes,nonquiacondem-
ros relegi jubes, Comracntariis scribis. Mundura, nare debeant eum, qui festucam videt inoculisfra-
ais, fuisse invisibilem antequara hic visibilis ficret: tris sui, et insuo trabem non videt sed eraendare ;

in quo mundo cum reliquis habitatoribus, Angelis et ad veram pcenitentiam revocare.

[Al. Angeli] scilicet, et anirace erant. Istas aniraas, 28. Verum ne forte latuerit eum locus iste unus
ais, ob quasdam caussas Deo cognitas, in hoc
soli ex [Al. inj his libris quosadliquidumserecensuisse
visibili mundonasci etquseanle ha-
in corporibus, putaverat^etquorum^^S^^^^^^pluEQi^^^^t^^^risomnibus
bitiverant civlum apud prius saeculum, uuuc hic ha- condemuatis, ad coufessionem fidei proposuerat, ^"

bitant. terram scilicet non extra caussas aliquas, requiramus quomodo etiam in cteteris sentiat. Item
quas ipsae inibi viveudo commiscrint. Et ais, quod in eodem hbra, de eo capitulo ubi scriptum est
Sancti quique, ut est Paulus et cseteri similesei per Secundum ptacilum voluntatis suss in laudem glorise
generaliones singulas ad eruditionem earum a Deo suse [Ephes. 1.), post pauca ita ait « Invadunt ita- :

destinati [.4i. prsedestinati] sunt, ut ea.s praidica- que in hoc loco occasionem, qui ante constitutio-
tione suaadilIamhabitalioncmsuam[J/.
tac suam] nem [.-li.condilionemJmundiammasputanlcuraAn-
unde hoc copiosis-
collapsoe fuerant, revocarent, et gelis et caeleris Virtulum caelestium nominibus in
sirais Scripturarum337t6stimoniisnrmas.Etqu8e ceelesti Jerusalem fuisse versatas, quod nec secun-
sunt alia quteso dicla pro quibus Orii.'enem in jus dum beneplacitum Dei, nec in laudem gloriae ejuset
vocas ? quajalia sunt inquibuscumdamnarijubcs? gratiro possit intelligi, alios nudos, ' barbaros, ser-
Aliumne ' damnas in tuis? Et si, ut lu suades, hu- vos, debiles : alios divites,Romanos,flberos, sanos:
jusmodi dicta damnanda sunt, feres tu prius senten- ignobiles, vel nobiles in diversis oris, ct diversa
tiam, et pro dictis talibuspriorte ipse condemnabis parte generari, nisi caussae prEecesserint, quibus ex
Neque enim jam tibiultrauUumrcmansiteffugiura. merili.^haecanimarumunaquaequesortilaest.EtiUud
Nulla; hic strophee, pro quibus cseterosarguis, habe- qnod ad Romanos scriptum est, quidam putant nosse
bunt locum. Inipsa elenim poenitentiatuaposicon- necnorunt An non habet potcstalem /igulus luti, de
:

versionem jam emendatus et correptus, istis hbris eadem massa facere aliud vas i>i honorcm, aliud in
auctoritatem dedisti: videhcet, ut ex his tua sen-D contumeliam [Rom. 9. 21.). adeundem sensum refe-
tentia de his quae damnanda [^l '.condemnanda] icis runt, ut quomodo mala vita seu boua, laboriosa vel
li

dogmatibus probaretur. Et ideo qufe hic scripta facilis frustra in hoc mundo agitur, nisi credamus

sunt tanquam si modo haec pronunties et deflnias, Dei ' futurum esse judicium: ilaetdiversitasin hoc
audienda sunt. Et hic taUa deflnis qualiadicis esse mundo nascentium justiliam Dci arguat, nisi ani-

Denuo idem, in Babglonis capiivitatc, qnando male Erasm. et Martian. Idcm pro itcm.
per Nabuchodonosor captimtalem duclus cMpopulus ' Viliose idem barbalos pro harfca)-os, quibus auctor
in C/iaW«am. Nos aMuc(»s pro rf«c/!<s restituimus fionin)ios opponit: sed nec bene, quae sequuntur,
ex Commentario. Tum aUas non quo ct ipsi, etc. et sanos, ignobilcs in divcrsas oras, vel partes generari.
directiunc pro dejeclionc, dcnique, Ut ad prsedicatio- NosexCommentariiipso textu locum reslituimus :

nem eorum, etc. antea nobiles ad Romanos addebatur, tum illa ignobi-
Ms., in omnibus opusculis eligis. les vel nobiles desiderabantur. Ca3terum laudatus
' Guarnerian., .MiuDt in ejus damnas, etc, exquo textus in diversa orbis parte habet pro diversis oris
fortasse rescribendum, Aliumnc in ejus, aliumdam- et diversaparte.
nas, etc. Mox idcm tu primus pro tu prius. elc. ' Supplemus futurum ex Commentario,quodlibri
•"
Ideiu ms., Dei, et mox se)i(i( pro sentiat. Tum editi alii, atque ipse Guaruerian. ms. tacet.
567 riUllNI AUUILEIENSIS PRESBYTERI 51)8

marum meritapraecesserinl.Sienim.inquuiut, bsec \ fuerit, dicit [Al.iac. dicill.ul hisomissisillatenean-

non ila accipimus, nec beneplacilum volunlatis lur. Vide quantaillecautioneususf est : et lamcn a
Dei eril, ncc in laudem gloria! et graliae ejus alios tead damnalionem vocatur. Tu quia lantummodo
elegisseanteconslitutionem muudi, ut essentsancii alium nominas, effugisse te pulas. Ex his eaim eum
el immaculati, et haberenl adopUonem per Jesum damnas,in quibus eum sequeris et imilaris.
Chrislum, alios ultima; condilioni elpcEnisporpciui Sed progrediamur legendo Commentarios, ne
30.
deslinasse: amare Jacob anlequamoriaturcx utcros, immorando pcr singula, excludamur ab agnitione
odisse Esau priusquam digna odiis perpelraret, plurimorum.K Mlemexeodemlibro, deeodemcapi-
nisi caussse praecesserinl quse juslitiam Dei pro- tulo ubi scriptum est «< simus in laudem glorix
:

bent. » ejiis, qui antc speravimus in Clirislo {Ephei. 1.12.)

29. Quid expressius hac assertione ? quid e viden- Si sperai-imus tantum dixisset in Chrisio, el non prae-
tius vol ab Ongcne, vela quoquam eorum quos te ar- misissel, 340""''' speravimus, quod ilrajce dicitiir
guore dicis, dc his dotrmatibus vel cogilari, vel •7ipe.r,;mxi-j;, cssel manifcstior sen.sus, eos (jui spe-
dici potuit, quod scilicet diversitas " et insequa- raverunt iu Christo forte'' vocatos, et essepnudes-
litas, quw hoc mundo uascentium, ad Dei
csl iu tinatos secundum propositumejus,quiuniversaopc-
justitiam referatur ? Caussam salutis vel damna- B raturjuxtaconsilium voluntalis sua;. Nuncveropro-

liouis dicis, dedisse ipsam sibiunamquamque ani- positionis adjectio, ad illam nos intelligentiam tra-
mam, ex [Al. ul] his scilicet motibus animorum hit, de qua superius disputavimusexponenteshoc •

quos prius in ca?lesti Jerusalcm, quee est mater quod scriptum cst Qui benedixil nos in omtii benc- :

omnium, 339 'viveudo gesserunl. Et hoc, inquit dictione spirilali in cseleslibus in Chrislo: sicul elegil
[i4i, non ex mea persona dietum est, sed
inquisj, non 1)1 ipso anle mundi constitutionem, ul essemus
alium diceredescripsi. Denique dixi, quia Invadunt sancli cl immaculali coram ipso quod scilicet.sicut
:

quidam occasionem. Nec ego nego,quod de alio di- jam nos bencdixerat in omni benedictione spirilali
cere videaris. Sed iste '
alius, quem hfcc dicere ais, in ca;lestibus, et elegerat ' ante constilutionem
utrum tibi conccrs el consonans, an vcro contrarius mundi : ila eliam nunc sperasse ante dicamur in
sil et inimicus.non dcnegasti. Cumenim alium isium Chrislo, ex eo tempore quo electi et prsedestinali
contrarium tibi aliquem nominas, soles ponere qujc- el benedicti sumus in celestibus. >>

dam dicla cjus.sed slatimeadestruereet impugna- Hucusque inlerim, qute enim sequuntur ma-
31.
re : ut Marcionis, et Valentini, et Arii, et cDelero- jora sunl. Nunc ergo gralias agoDeo,quodraepon-
rum. Cum veroaliumquidemnominas et,dicta ejus deregravissimwsuspiciouisrelevavit.Fortasseenim
' cum validissimis assertionibus scribis, teslimoniis ti videbar aliquibus de alio isto conlenliosius vel ca
quoque Scripturarum copiosissimis munis, nonne umniosiusagere, cumsecundumrlicioricam Ogur.im,
eliam nos tardissimi,elquos lu talpas dicis,videmus istumquem dicit [Al. dicuntj alium, ipsumperhlbe-
istum [Al. istius], cujusdiclaponis etnon deslruis' rem cssc. Sed ne qua ulli audilorum nunc prorsus
nonalium quam teesse,et fieri hsec rhetorica figuni, dubitalio remaneret, quis essct isle [Al. illej alius,

cum subalienapersonasuam scnlenliam profcruul. dequosuperius dixerat, declaravit. Tanquam vere

Fiunt istaabOraloribus, cum aul offendere aliquos bonus m igister, et qui nuUas velit ex dictis suis
metuunt, autinvidiamdeclinarecupiunt. Nam si te ambiguitates discipulis remanere, dignalus est in
ex hoc dofcnsum putas, quod ' in his diclis alium hoc loco illum, quem supra alium dixerat, eviden-
nomiues, mullo erit cxcusaMlior illc quem iusimu" tius quis esset oslendere. Ait ergo : « Nunc vero
jas. Namille nonsolumhoc in consuoludine habot, prspositionis adjectio, ad illam nos intclligenliam
ut dicat aUos ita dicere, et quibusdam ila videri ; trahil, de qua superius disputavimus. » Vides quia
sed multo cautius dicit ille, de talibus se hoc non nos sumus, inquit, et non alius nescio quis quem
defmire, sedopinarimngis.Qucdsialii meliusvisum puUibalis, qui superius dispulavimus, exponenles

• Ex Commentario, alque ipso ex partc Ouarne- J) ''Cod. C.uarnerian., usus sil, tum ad damnatinnem
riano ms. locum restituimus, antca enim erat iio)i nolalur, pro voralur, ct mox i//i/))i tiotnitia»" pro
secundum bcnepl.\citum,el mox ci (jraiin- ejus refe- a/ii(»i, elc, deinde putas, et cv hiseum condemnas.
rctur qua; duoverba sccundutn elrc/Vvcho-laudatus
: ' Idem de eo capitulo, tthi ail, Vt sif»ii(.<!, ctC.
quoquc ms. respuil. ICxiisdemctiaminferiusleaiiiuis GrcBcum verbum (piodsequitur. ErasmusetMariian.
rondilioni pro condilionis, et amarc Jartih anlcijmnn :;for,).j:ii!OTa; scribuilt.
oriaiur pro amasse et ori )•<•()<)•, quse editi antca libri In Commenlario, sorle vncalos esse, el prtedesli-
"^

prreferebant. natos: iu nis. snrle eos vncatns prxdrslinatos.

Ms., ricl inxqualilas, quse
''
esl hxc in, etc. Paulo Auctoritat'! codicisiUiarneriaui ipsiusqucl(>ciinnc
•

post verba damnalionis lacct.

salulis, vcl Conuncnliiriicxpunximus vcrba, if/c.s/an/i;, qua^cum
'
Hcic a/ii(s, tiim voculasati vero Guarncrian. ms. hcic loci, tum inrcrius, ubi idcm tcxtus repelilur
lacet. Paulo autem post legil quidem dicia proqnx- intcrscrebantur, facilo cx sludiosi alicujus ad libri
dam. oram nota, huc postmodum in vulgalis hbrisin-
' Idom ms., dicla rjus destruis, cl tua cum vnlidis- trusa.
sitnis, ctc , et inlerius alium le essc pro jio)i alium, Ai|UO hcic
I
o« prnnomcn induximus, qiioil neque in
quam te esse. ms. neque in Comnieiitario lialiolur Porro m»., sperasse :

• Velus edil. et Guarnerian. ms., si lu te cr hoc iiuniaulcm diramur in Chrislorxlempnrc, inato.

loco drfensum putas, qund ln in his diclis alium nn- ' Supplondumquo
vidolur jiosl clegeral,\il conslel nolic
minas. scnsus, Ed,
 :

569 APOLOGLK LIBER PRIMUS. 570

illud quod scriplum csl: Qui bcncdixU nos in omiii
J^ relicuin ?
damnaiidum, an[4/. aut cl vel] absolven-
benedictionespiritaliincaelestilnis in Christo. Et quod dum ? Si catbolicus est iste alius tuus,qui in supe-
ibi ex persona alterius dictum a minus intelligenli- rioribusdicebat, antchuncmundum visibilemfuisse
bus putabatur, ne quis error bis, quos jussorat cx auimas cum Aiigelis, etcfflteris virUilibusin supe-
istis libris 337
' quiddcOrigenoscntiret, scnten- riori Jorusaleiu iu civlostibusconsliiutas, et ibi vi-
tiam suam noscere, remaneret,ad suam personam vendocontraxisse caussas sibi [Al. ibijdiversitatis,
nunc revocans, nec alium aliquem nominaus, dicit vel nascendi in hoc mundo, vel alias [Al. aliquas]
ea quoc superius legimus: quod scilicet sicutjam quaslibet conditiones tolerandi, erunt ergo ista ca-
nos benedixerat in omni beuedictione spiritali in tholica dogmata, et interim impium damnare quod
coelestibus in Christo, et elegerat ante constituiio- catholicum est. Si vero alium istum liEereticum di-
nem mundi: ita etiam sperasse dicamur in Christo xeris, hcereticum designabis eum, qui fuisse animas
ex eo tenipore, quo electi el praedeslinati et bene- non recipit [Al. recepil], et sperasse in Chrislo anle-
dicti sumus in cajlestibus. Absolvit ergo me (ut puto) quam in corporeuascerentur. Qua hiuc exitur, ma-
ipse suo testimonio omni suspicione calumniae, quod gister?Quoerumpitur? quo rursum evaditur? Quo-
alius ' iste non sit alius quam ille ipse. cunque te converteris, haerebis. Non dico nuUus
30.Sed " majoraadhuc ex consequentibus, sicul B subtrahenditeaditus datur, sednerespiranditiuiJem
promisimus, ostendomus. Post hocenimquoddixe- paululum fit copia. Sic tibi Alexandri tui .^rislolelici
lat. nos aule sperasse in Christo, et ex eo jam tem- Commentarii profuere ? sic Porphyrii EiaaYMyn? sic
pore, id est, anle constitulionem mundi, et anle- tantorum Philosophorum Graecfe et Lalinae,
te tot et
quamincorporibusnasceremur, in csehsesse bene- insupcr et Judaicre eruditionis excoluit disciphna,
dictos et electos, iterum illum suum alium inlrodu- ut in ista angustias tam inextricabilesdevenires, el
cit, et dicit, «Alius vero hocdogma non sustinens, tam miserabiliter coarctareris ut nec ad Alpes pos-
quodante fuerimuset speravimus in Christo, quam ses [Al. possis esse defensus ?
in isto corpore degeremus, illo intelligentiam trans- 31. Sed parcamus ' jam: deferendum est literis,
fert [Al. transferet]. » Hoc in loco omnem suum et ut ipseait, operi magno somnus non est adscri-
fcetorem quisquis ille est, iste ejus alius exhalavit. bendus, quanquam ipse parcal nemini, et non tam
Dicat enim nobis hic, quem vultahum esse. qui hoc ratiouediclorum quam flagello linguse.quoslibilum
dogma nonsutferat, quod antequam
hoc corpore in fueritverberet, Etsiquiseif minusadulabitur, con-
degeremus, et fuerimus, et speraverimus in Chrisio, tinuo hEereticus et scriptis et missis per diversa cen-
hoc eslenim pro quo damnari jubet Origenem. Ouem tum codicibus designetur. Tamen nos non ipsum,
vull hic alium intehexisse an aliquem [At. aliuml
.="
p sed Patriarcham imitemur David, qui comprehen-
contrarium sibi ? Quid dicis, magister ? bicorni illo sum in spelunca inimicum suum Saul. cum posset
urgeris, de quo exponere discipuhs soles. Si enim jugulare, noluit sed ei pepercil, quod et iste sibi a
;

hic alium istum qui ante fuisse animas quam in cor- nobis aliquoties ' factum, non solum verbo sed et
pore degerent, non recipit, te esse dixeris, proditum re atque opere, etiam si fateri non vult, corde ta-
est, quod in superioribus celabatur. Inveniris enim men 339 et conscientia retinet. Demus ergo ve-
tua confessione aliusille tu esse, qui deflnis omnia niam ei, quidareveniamnescit, qui sineullo huma-
' dogmata, quse damnari jubes. Si vero non es tu nitalisrespectu de dictis alterius judicat,et interim
in superioribus alius, ne tibi ea quse improbas ad- educamuseumde hac'' spelunca, usquequo inillam
scribantur, nec hic tu eris ahus, qui non sustineas incidat, de qua etiam si omnes conemur et cupia-
ante fuisse animas quam in corpore degeremus. Elige mus,exire non possit. Dicat ergo,' qui potest fieri,
utramlibet excusationis338partem. Istum alium, utin superioribusillis, ubiistuddogmaconfirmaba-
quem frequenter inducis, te vis inlelligamus. an al- tur abeoquijustumDeumconabatur ostendere :ubl

terum allquem ? catholicumeumvis videri, an hae- alium quem dixit, vere ne alteriaspersona fuerit talis

Ms. Guarnerian., non sit, quam ipse.

nliiis iste atqueodia Hieron.vmum inter atque EpiscopumJe-
^ Alii e( adjiciunt. habet Guarnerian., Post r\ rosolymitanumexercebantur, Rescriptum Imperiale
Mox
/i.vc qu!e di.rcrat, etc. Vilia ejus manifesta passim impetratum ab hoc est ad illum in exsilium depor-
prsetereo. Hujusmodiest illud inferius, quodreticet tandum. Egerit tunc Rutinus, ne S. Doctonleporta-
negandi particulam, ubidicitur, alius vero hocdogma rotur: alias eliam per id temporis egerit, ne ab
non suslincns. semulis potenlissimis laederetur.
" Plus habet Guarnerian., omnia illa dogmala. Heic eliain addidimus ex Guarnerian. ms. hac.
i"

Paulo inferius legit, vis intelligi pro intelligamus. pronoraen, quod ipse loci contextus postulabat.
^ Idem
ms. convertes kscrebis. Non dicain nuUus,
, Ms., (luia potestfteri, ulsuperioribus,eiC., etpaulo
'

tum sit copia. post, nisialium quem dia-it, vere nlterius persona non
' Male
in eodem, parcnmus, jam deserendus est, fuerit Cerle videturredundare alterum iiti, quffiin-
et literis, ul ipse ait, etc. Mox reticetur ipse prono- tercepti atque hiulci sensus potissima caussa esl.
men et quse sequitur negandi particula. Ego ad hunc fere modum restitui contextum malim
f
Addidimus ex eodem ms. ei pronomen: econ- Quifteripole.^t, ut Insuperioribus illis [ubi isluddogma
trario inferiusubi scriplumerat, cumeuin possetju- confirmabatur abeo, qui justum Deum conabatur os-
gu/d >'e,illud eum quod et redundabal. expunxiraus. tenderej aUum quem dixit, vere alterius persona fuerit,
« Exemplo forlassis erit, quod cum simultates talis, etc.

Hic et in sequentibus exstat mendosa ista numerorum repelilio in edilione Vallarsiana quam sequimur. Edit.
571 RUFINI AQLTILEIENSIS PRESBYTERI
qualemnunccon(lemnari[.)/.damnari] vuU:hicvero j^geli ejus,quia poslea crcdent, non vocabuntur antc
ubi contrarius est.et non recipi t, qua; in superioribus speranies, pro co scilicet quod ilU ante credidcrunt
dictasunt, aliumseipsum dixcrit. Potesteuim fien, in Chrislo, et spjraverunl ineum [-4/. ejus] volun-
ut couscius sibi sil, ita seusisse securn scribcret, tate: isti vero postmodum, el necessitate. Et idco
licetslilo id non poluorit explicare [Al. explanare]. ais eos diversa prtcmia recepturos. Prfemia lamen
Sit ergo venia, et ponainus iu hoc loco istum ahum, ponis in his omnibus, qui modo non credunt. 'id
hunc esse ipsum.quinonrecipitdogma, quoddicit, esl diabolo elangehs ejus, hcct iuferiora, et eum
animas fuisse antequam incorpore degeremus, et de cujus solapoeuarumahquando venia opinionem
sperasse in Christo. Kepclamus ipsum capitulum, et non senlenliam alterius arguis, tu iu regno Chrisli
quo rursus tendat, diligcntius prosequamur. Ail ita- ad prsemia secunda perducis. El hoc vis intelligi,
que < Ahus vero hoc dogma non sustiuens, quod
: quiasicut nihilinlerest utrum veritate, an necessi-
ante fuerimus, et speravimus in Christo, quam
•
tate Christus annuncietur : ita niliil refert necessi-
inisto corpore degeremus, illo inteUigentiam trans- tate, an voluntale credatur.
fert \Al. transferet],ul dical, in adventu DomiQi .Sal- 33. Haec sunt, quse nobis discere de 339 Com-
vatoris, qiiando in nomiue ejus omne genu nectelur, mentiriis tuis jubes. Istas nos regulas ' confusionis
CEelestium et lerrestriumetinferuorumetomnisUn- B lidei doces, ut hoc damneturinaliis, quoddomi dis-
gua conQlebitur [Al. conQtealurJ,quia DominusJe- icitur. Nam utique si tu es nunc aUus, qui primum

sus Christus in gloria est Dei Patris {Pliilip. 3. 2.). dogma illud non sustines, quod animas in caelesti-
cum ei fuerint univcrsa subjecta, ahos volunlate. bus fuisse antcquamincorporibusnasceren-
dicit,
ahosnecessitate subjiciendos, et eos qui aute prse- tur: tu es sine dubio, qui diabolum et angclosejus
sentiam majestalis ejus speraveriut iu eum, futuros atque omnes incredulos, nou solum venia donas,
esse in laudem gloriae ejus, et vocari itpoYiXmxoTx; verum eliam secundis munerandcs esse prsemUs
eos vero qui reperli fuerint necessitale credentes, polliccris. Si vero hoc secundum dogma refugis, tu
80 tempoic quo nec diabolus, " nec angeU ejus po- eris primi illius dogmatis pater. Et miror quoniodo
terunt negare regnautem, essc sperantes, sed uon isli prudentcs et erudili viri, qui hasc ejus legunt
tn laudem gloritE ejus. Quod quidem et nunc ex scripta, de quibus'' nunc illaab iho scribuntur, ri-
parle videmus expleri, quia aUa sitmercesejus, qui deant de me, quod me talpam nominet et non sen-
voluntate sequatur340 Deum,aliaqui necessitaie tiant se magis ipsos ab eo talpasjudicari,quos pulat
Veruntamen sive per occasiouem.siveperveriiaiein, h8ec in suis Ubris non videre defossa. Si enim puti-
tanlum Christus annuncietur dummodo scial, et : ret eos legentes inteUigere posse,nunquara adcon-
sporans, et ante sperans, quod pro diversitate spei p demnanda ea, qure ipse magistcr docet, istorum 11

diversa sint prsemia recepturi brorum habere jussissct exemplum, in quibus ea

32. Omuis in hoc loco adimilur cavillalionis occa- ipsa plenius et manifcstius conlinentur, quae con-
sio. In supcrioribus dixisti, quod hi qui ante spe- demnare nossuadet.Ostendimusinterim istum [.4J.

raverunt iu Christo, suut qui anlequam iu hoc

illi lac. islum] ipsuin asscrcre in istis electis Commen-
visibili mundo in corporibus uafcerenlur, spcm in tariis suis ea quiB daranari in allcrius libris jubet
Chrislo •
habueruut iu cselestibus positi. Scd nc [Al. vidct],id esl, quod animaj fuerint incajlcslibus
istud dogmatuumesse vidcretur,aliamintroduxisti antequam inhoc mundo in corporibus nascerenlur
expositionem, qua diciseotempore,quo omnegenu [Al. immittereniurj,et quod omnes, vel psccatores,
flecteturDominoJesu, universa crcatura cajlestium vel iucreduli cum diabolo et angcUs ejus, eo tem-
terreslrium el infcnioruin duobus ei modis cril sub- pore quo omne gcnu flect','tur Jcsu, coelestium et
jecla, quidam voluntate, quidam neccssitale. Et vo- terrcslriumetiufiTnorum, non solura veniam acci-
luntate ais subjcclos Sanctos omnes, qui per verba pieni,vcrum eliam [Al. lac.] ctiamad secundapraj-
praedicationis modo [/li. jam] eicredunt,etistosvo- mia vocabunlur.
cari iipor,).m-/4Ta; id est, qui ante speravcrunl in Chri- 34. Sed quoniam haec rei novitas, non dubito
sto. Necessitate autcm subjcclos, qui nunc quidem > quod Qdem diflicile merealur, ut quis credatur ea
per priudicationem verbi uon crediderunt : luuc daiunan' qu'aj adstruil ; scio quid desideralis, ut si

autem jam negare non poteiunt, sicul diabolus et possumus f.U. iiossimusj talia ex eisdcralibris pro-
augeli ejus, ct • qui cum ipsis neccssilate credide- fcramus exempla, ct lam evidcntia, ut nuUus om-
runt, quique omnes cum quibus, cl diabolus et au- nino de hiscuiquam dubitanliresidcatlocus, idest,

Marliauseus post Erasm., spcravimus.

• • Idem, el quicumquc, tum crcdiderint quicumquc
Guarnerian, ms., suhjiciendo. (Iriccumquod se- omncs. al.. (/iii/ipc omnes.
(piilur vcrbuminl^ommenlarioscribilur aiiu.nvAGi-zy.;, '
Legit idein, pnnis his nmnil) tts absquc i»i parti-
uuo Cistcriicusi ms. 7ipor|>.mxMTo« prwfereute.
iin
cula, ct paulo posl arguens pro arguis.
Ita Guanicriau pro cl cictcra peccaus, rc^jnarc
pro nc<jarc rcrinanlcin, tUUl cl in i)ic pro el nnnc, et
' Fortassc veriiis eir,i.>vixi;i; tamcn. fidei co)i/<'s,<io-
iiis legii Ouarnerian, pro i'i»i/"»sio»is, etc.
fit pro sit, atque his simiUa, qua) scire uihil inle-

rcst. ''
Idein e.cquihus illa ah eo nunacribunlur, etposl
' Idem ms.
haburrit legit; tum mc, et paulo post aliquanta, quie ipsc ma(iis docet, islos lihros hahcri
D(imini) Jcsu tacet. In sequentibus manifesto nec jussissci. elc. AUi inferius eerta scribarum menda
scmtil pcccat. prajtereo.
573 APOI.OGI.E LIBEn PRIMUS. 574

ubi neillo quiiiem alius suusnominclur : clila fa- ^ etvolunlatisfuluros.Secundum voluntatemnamque

ciam. 340 Itemexeodemlibro, quodinsaeculiHne Christi, et omnium Sanctorum ejus [^K. tac. ejusj,

Christus, et omnes Saucli sui supradoemonoshabe- agere, hoc est.ad summam beatitudinempervenisse.
bunt scdem, ut et ipsi dsemones secuudum voluu- Neiiueenim eslalia poifectio Orationis, qua suppli-
tatem sodcntis supi'a soClirisli, et Sauctorum ejus care nos docuit 1'atri, uisi ul liat volunlas ejus,
agaut Ex eo capitulo ubi dicit Apostolus, Ul ostai-
: sicut iu coelo et in tcrra.
derel sssculis svpefvenienlibus abundanlcs divilias gra- Sed quaeso patioutcr audite, non quidem om-
35.
lix suie, in honilale supernos in Chrislo Jesu [Eph.^i. nia,quae do ipsis dogmatilius in libris ejus conti-
7.), post pauca : « Quod nos, inquit, qui quoudam nentur revolventem(tantaenimsunt, ut pluramihi,
lege tenebamur inferni, el propter vitia atque pec- si exsequiea cupiam, volumina conscribenda sint),

cata ut opcribuscamis, itaeramusetsuppliciis[.4(. sed tautaquaulasatisfacerelegentibuspossint:quod

supplicio] desliuati, nunc in Christo rcgnemus, se- non iste casu in hsec incidat, quae nunc discipuUs
deamusquc cum co. Sedeamusautem rson iuliumili imitauda propouit, sed latissima el frequenti ' as-
quocunqueloco, sed super omnem Principatum, Po- serlione coniirmat. Sed videamus quse sunt, quss
testatem et Domiualionem, et omne nomen quod nos ex his probatissimisedocctCommentariis.Item
nominatur, non solum in hoc sseculo, sed otiam in B ex eodem libro, quod non solum in prfesenti sseculo
futuro.Si cnim Christus rcsuscitatusest amortuis. verum etiam in futuro ascensus sithominum ct descen
et sedes ad dexteram Dei in cselcslibus super onmeD sus,deeocapitulo, inquo ait: « Super omnem Prin-
Principatum, et Potestatem, et Dominatiouem, et cipatum, ^ Potestatem, ac Vtrtutem, et Dominationem
super omue nomen quod nominatum est, non solum el ojnne nomen quod nom.inatur, non solum in hoc

in hoc saeculo, sed et in futuro, et nos « sedebimus sxculo, verum eiiam m

futuro {Eph. 1. 21.), post
regnabimusque cum Christo, necesse est, ut super aliquanta: Si autem sunt, inquitPotestates, Virtu-
his,superqusesedetille, sedeamus. Scdquidiligens tes, et Principatus, et Dominaliones, necesse est, ut
Lector est, statim dicet et requiiet Quid ergo, : et subjectos habeanl, et timentes se, et servientes
major homo [At. est homo] angelis et cunclisincEelo sibi, et eosquia[4;.(ace;Mra] sua fortitudione robo-
potcstatibus"? Quod quiapericulosum est respondere, rentur. Quse distributiones offlciorum,nonsolumin
Prineipatus, Potestatcs, ac Virtulcs, et Dominatio- prcesonliarum [Al. prsesenti.l sed etiam in futuro
nes, et omne nomen quodnominalur non solum in sseculo erunt: ut persingulos profectuset honores
hoc sseculo, sed etiam in futuro (maxime quiaomnia ascensiones etiam et descensiones, velcrescatalius
subjecta sunt Christi pedibus) uonad bouum par- [Al. aliquisl, 342
vcl decrescat, etsub alia atque
tem, sed ad contrariam referre alia Potestatc, Virtute, Principatu, atque Domina-
[.4/. refertj, ut dicat C
eas esseangelos rofugas.et principemmundi hujus, toin flat.
36. Cur, magister,ul tuistecum verbisagam,
post
et Luciferum qui mane oriebatur, super *
quibus
sancti in line ssecali sessuri sunt cum Christo,ilhs quadringentos fere annos quietas et simplices hgec
quoque tribuente beneflcium, qui nunc inferni, et Lalinorum mentes doces?Cur novasvoces,quas ab
male Ubertate sua abutcntes vagontur [.4;. vaganiur] ApostoUs nemo suscepit, insuetis auribus ingeris?
passim etperprsecipitiacorruant f.4(.corruunt] pecca- Quseso te,ul parcas Romanis auribus, parcas fidei,
torum. 34! Cum aulcm tales habuerint sessores, qusBAposloli voce laudala est. Cur in medium pro-
juxtasedentiumvoluutatem[".4i.voiuntatesjincipient fers quod Petrus et Paulus edcre noluerunt?Usque
gubernari. » Nnmquid ot hic ambiguitas aliqua de quotuhsec scriberes,non usquequo ego interpreta-
relicta est, ut locus hic egeat assertore [Al. asses- rer [^i.iuterpretabor], ut doces; sed usquequo tu
sore] •? Ubi evidentissime, nuUa illius " ahi sibi in- hffic ante quindecim fere annos scriberes, sine his
terjecta persona, dicit, angelos refugas, et princi- muudus Christianus non fuit ? Quid enim tu modo
pcm mundi hiijus, et Luciferum qui mane oricbatur, doces, quod in futuro sEeculo adhuc ascensiones et
in flne, Christosupersedenteetregnantecumsanctis descensioues fiant, ^'
et proflciant aliqui, et aliqui

suis, consortes ac socios, nonsolumregniejus, sedU decrescant'? Ergo iUud quod dicis, in hoc siBculo

" Legimus ' Guarnerian.ms.jSiiper gucm :moxtacetinCom-

ex Guarneriano, obscuro enim atque
impedito sensuvulgati antea, el ut eidemipsiDxmo- mentario sieculi. Rursum ms. cumCommentario/i-i-
Chnstoi.
nes, etc. bucnlcs, minus bene pro tribucntc, idest,
^"
In Commentario additur et Vlrtutem, quse ipse Pro iriferni, quod sequitur, ot mss. quoque prffife-
etiam inferius verba Rufluus interserit. Mox Guar- ruut, m.diiu ulique rescribi iii/reni, utin Commen-
neri.inus noininalumest pro nominalur, elcumCom- tario, aut potius infrcnes; denique
moxsua prono-
mentarii lectione suscitatus a mortuis, sedct, etc. de- men Guaruori.in. omittit.
nique addit ct Virtuteinpo&lDominalionem, reliquis -
rectius in Guarneriano sut prosiii; qui
Ferme
duobus versibus, el supcr omne nomcn, usque in fu- et plus habet paulo post, super se sedente,elc. Qu8e-
luro prailermissis, pro quibus etiam in Commenta- dam infra, in quibus peccat, praetereo.
rio et csetera scriptum est. '
Addil idem ms. /ia?c, et mox iterum plushabet,
' In Commentario sedemus, regnamusquc, tum, ul scd videamus adhvc qux, etc.
supcr liis quse scdet illc, etc, Porro quem vocat Hie- 5 Ms.. iifciaiTMox tacet et Dominationem, In Hie-

roujmus diligentem Lectorem niiuime dinitolur in ronymiauo textu male, Scd qux pro Si autcm.
Apologiaj lib. 1. Origeuem esse, quo loco et pluri- "in Guarneriano, »( proficianl aliqui, aliqui de-
^"

bus escusat, quod taU eum nomiue donarit. crcscant; tum in hoc sssculo vita acquiriiur, non est
 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 5"ti

vila,velacquiritur, vcl amilUlur.non eslverum:au ^^ quoe in terris sunt, sed etiam qutc in coelis erant.
occultam habet aliquam interpretationem?Non enim purgasse perhibetur. » Ilem quod propter corpus
poenitcntiamagis pro his, qua" in islis Commeulariis humilitalis ;.l/. humanilalis] el corpus niorlis, ho-
contincntur. Ilem quod Ecclesia unum corpus non mines filii irtc appcUentur, ex codcm lil)ro de eo
solum cx hominibus, sed ot ex Angelis.et omnibus capitulo, ubi scriptum esl: Eramus nalura fllii irm
Virtulibus coelestibus intelligendum sit, ex eodem siculcl cvleri [Eplies. 2.0-); post sdiquanta « Nos :

libro,de eo capitulo, in quo scriptum est El ipsum : vero, inquit, dicamus esse primum omnes homines
dedil capiil suprr omneni Eiclesiam (Eph. 1.22.),pOSt naturafiIiosira?proplercorpushuniilitalisetcorpus
pauca : Non solum, inquit, hominum. sed eliam mortis : ct quod ab adolcscentia mens hominum
Angelorum cunclarumqueVirtutumelniiionaljilium appositasil admalitiam IGen.H.]. «Itera quodprima
creaturarum, • Ecclcsia intelligi potest, Ilem quod silauimse factura, et deinceps corporis plasmalio,
anim8B,quia in illa priori vit;inoverautDeum,modo ex eodem libro sub eodem capitulo,postmulta:a Et
eum non quasi ignotum cognoscant, sed quasi post diligenter, inquit, observa, quia non dixit [Al.
oblivionem denuo agnoscanl, ex eodem libro ila dixeril] ipsius figuratio sumus atque plasmatio,sed
dicit Quod vcro ait, in ngnitionc cjus iFplics. 1.
: •< ipsius factura{Epltcs. '2 9.). Plasmatioquippe origi-
17.), id est, Ejiiyvuusi, quidam s ic inielligunt, ut B uemde f
terrse limo trahil : factura vcrojuxtasimi-
inter yvmciv xal Euiyvwffiv hoc est inter notioncm liludinem et imaginem 344 Deisumpsilexordium.
et agnitionem, illud intersit, quod nolio eorum [Al. Quod decimo octavoPsalmo simul po-
in cenlcsimo
illud] sit, quee anle non scivimus,et eo posleascire Situm diversa significat. Manus tuse, Domine, fcce-
coepimus agnitio vero'- eorum quae postea recorda-
; runt me, el plasmaverunt me. Factura primum locum
mur. Etprioremquamdam vitamincoelosiibus343 tenet, deinde plasmalio. » Quid adhuc aliud est,
' suspicanlur, postquam in corpora istu dejecti, et . quod condemnari vull? Dicat « ut id de ejus libris,
obliti Dei Patris, nuuceumperrevelationemcogno- immodcejus corde proferamus. Quodenim,inquii,
vimus, secundum illud quodscriplum esl: Rcmini- unam naturam et animarum, et Angelorum, mo-
scentiir et convertenlur ad Dominum omtxes [Al. tmi- lestumesl hoc. Sed vidcamus quidipse de hoc scn-
versi] /ines /c»T«(Psa/. 21 28.), et mnlla his similia.
, tial in his libris, quos nobis ad confessionis exem-
8S. Quod autcm ait ' :Quia quidam licec dicunt, plura et adcredendi rcgulam ponit. Itemcx [.4/. in]

puto me salis evidenter in supcrioribus edocuisse, eodem libro de eo capilulo, ubi scriptum est : Ve-
quod si quando ponit, Quia quidam hsec dicunt, niens evangelisavit paccm /i»s quilonge,ct liisquiprope
vel, Alius dicit, nec tamen ista quse dicunlur de- [Ephcs. 2. 17.): et quod cum de Judseis, et de Gen-
struit : iste ipse sit quidam, vel alius, maxime cum C libus primum [Al. primo] dictuni exposuisset, posl-
jam concordeshis senlentias, absqucuUahujusmoiii modum addidit ha;c :« Et ha?c quidem ' juxti Vul
inlerjcctione personae, ab eo dictas frequenler osien- gatam iuterpretalionem dicta sint;.4/. .suntJ.Csete-
derim.Sedqui adhuc est, quod ei dispUcetin alio 1 rum quid illud Apostoli legit,deChristo memoraniis,
Et astra, inquil |.1(. quidem], vel caetera quse in Pacem faciens per sanguinem criicis sux his qux tn
coelo sunt, rationabilia dicit et delicti capacia. Vi- terra eranl, el his qux in aelis [Ephes. 2.). Ct CSBlcra

deamus ergo quid ipse de talibus scntiat,» lueodem quffi in codem dicunlur loco, non pulabil nos, qui
libro ex eodem capilulo, ubi scriplumest « Oporitt : juxta spiritum Israel vocamur, fuissc longe tt Ju-
enim eumregnare, done^: ponat inimicos suos sub pc- daeos, qui tanlummodo
Israel nuncupantur in carne,
dibus suis (T. Cor. 15. 2o ), post aliquanta : «Potcst, fuisse prope. hanc totam intelligentiam ad Ange-
p:t

inquit, ita responderi, quod absque pcccato nullus los virtutesque ccelestes, el ad animas temperabit '

sit. Et sidcra ipsa non sint mundacoram Deo (.loh. humanas, quod in suo Christus sanguine lerrena
15.),omnisquc crealura paveat Creatoris[/l(. Salva- et coek-stia copulaveril, quae intersedissidebant.El
toris] adventum. Undecrux Salvaloris non solum ea bonus pastor morbidam ad monles revcctans ovem

vcrum, prajlermissis gemino vel, et amittilurveTho. n ille expositionem,dissimulalonomine,enarrat. Vtr,'

Caetcrum digna leclu, quae his Hicronymus reponit adeo in Commcntaiiis qiioquc .':uspianlur.
Apolog. 1. Sin nutem, inquicns, putat, idcirco me ' Addit ms. ilcrum terlio aulcin ab hoc versu, si
:

Origencmsequi,qtiiapr-ofeetusclhonore.^,clascensiones quando h^c ponit, quia dical, vcl alitis dical, ncc hi-
et deseensiortes, iitcrcmcnta ct imminnlioncsin c.r/iosi- men de.ilruit, ipse sil. Iriferius denuo Uicel /•"-
lione mca posui, scial multum intcrc!,se de Angelis et jusmodi. deindc saliS viliosc fraudentur ostendrrr,
Seraphim et Chcruhim diccre d.rmones el hominrsficri pro frequcnicr o^^tcndcrim. Id genus incnda passim
quod affirmal Origenes; et ipsos intcr se Angelos di- alibi dissimulamus.
versa officiorum gcncra essesorlitos, quod Ecdesise non ' I.egimus cum C.uarnerio, pra-posita etiam te-
rrpugnat. ).e(i uTiYfir, antca enim cial conlinua scrie, c-r eodem
•
Tacelin Guarneriano ms. Ecelrsia. lihro in eo capitiilo. etc.
Idem coriim rcticcl. Eeoiilrario multo habet in-
' ' Antea vulpali.Jc lerra elimo /rnftiV. Guarnerian.

togrius Coinmpntariorunilextus.quomadmodum et ms., dr lerra rt limo. Siinl veroaliahaudpauca.quic

hcic supDlcnduin vid^alur. .Xgnitio rrro eorum,qusc siipra alque infra emindainiis.
prius scicnies, dcinceps scire desivimus, eorumque 'Desideratiir in Guarneriano ms. ul vocula.
postea recordamur. Interscrit idemms., iin/in/.
' Perpernmcum
ErasmoMarlian. Susi>icamur:non '
Inms., teinprravit, et inox, ropulavit tum plus :

cnim Iliironyuiussuspicabatiir, s('dOrigcnes,cujus habct Commcntarii textus, inlerse anleadissidchanl.

 '

577 APOt.OGI.W LIBEU PUIMUS. 578

[Luc. 15 ), ffceril esse cum cijeteris : dracbmamque j^ cst,auima;l'uerunl.Elquomodo,qua;sote,iamamico,
qua; perierat, drachmis quaj salva)fucriut[.l/. fue- immo jam nec amico, sed scurriliter mulierculas
riulj, copulaverit. » irridcbas, quascum plausu ventris et femoris, nega-
Videsquantamdivorsitatem natura? facilinior
39. rentsepost resurrectionemincorpore iterum fragili

animas ct .Vngelos ? Quanla cst, inquit, inler ovcm futuras, scd similes .Vngelis, velidipsumfuturasesso
etovcs, el inlordrachmam et drachmas, Sedetpost qund .\ngeIos ? Et ba;c cum lanta irrisione dici a
pauca addidit dicens : Quod autem ait, Ut ctuos
« mulicribusarguis, qua;de tuisilliselectis Commen-
[Al. duo] conilerel insemclipso in unum novum liomi- tariis scripla proferuutur. Numquid non boc tibi
nem: quod et magis videtur superiori de Judaeis et tale videtur, quale siquis furtialiumincusans,idip-
Gentibus[.l/. C.entilibus] sensui convenire, sicsuffi sumundealiumarguit, in suo sinuconlegat furlum,
utdicatho-
Intelligenliaj coaptabit [.4/.coaplavil] : et posleaquam latc peroravit, et magnilice fuerit

mineni345juxti' imaginem, etsimilititudinem Dei inveclus in furem, posteaquam tesles produxerit,

camdem post reconciliationcm formam re-
faclum, juris quoque jurandi dederit sacramenta: postbasc
cepturum,quam et nunc Angeli habent, etipseper- omnia furtum ipsumjpro^^quoaliumjam seconvi-
diflit. Novum autemhominem dicit esse, qui quoiidio ci sse putaverat, de sinu ejus extrabatur 7 Tum deiu Je
reuovalur, et habitaturusestinnovomundo. «Sicut B arguis alios, quod interrogatidetalibusnonprompte,
"
oves ab ove, et drachmaadrachmisdiflerunl: ita nec statim respondeant, sed cunctabundi el nutu
et animas cum Augclis esse dicit, et eamdem for- magis quam verbis agant. Et hoc" ipse de Apostolo
mam, quam nunc habent Angeli, prius homo ba- dicis, quodnescioquid tale in Epistolasua pruden-

buerit, et perdiderit, et hominem babiturum dicit tibusquibusquelectoribus subindicat. SiPaulusnon

infuturo.Si natura, si specie, siforma nondilferat, indicat, sed subindicat, et non quibuscunque,sed pru-
quomodouullus pudoresl erudito hominisuas sen- dentibus, nos miseros quid irrides, o noster pcsuitens,
tentias sub alterius nomine condemnare, maxime siquod.-Vpostolusnonmanifesteprotulit, autuescire,
cum boc ita non secundum vulgatam expositionem aut dubitare nos dicimus,et non tam intelligere,quam
sed secundum Apostolisensumdicidebere Jecernas? subintelligere, et ideo non tam indicamus sed sub-
Sed videamus quid ad haec in eodem loco additur. indicamus? Jamsi tibirevelata suntillaquae oculus
Post pauca sic inquil:« Et instaurationem novi ho non vidit, nec aurisaudivit, etin cor bominis non
minis tunc pleneperfectequecomplendam, cumcoe- ascenderunt si libi f venil quod perfectum est, et
:

lestiaterrestriaque[.4;. terronaque]fuerintcopulata, destructatibi sunt eaqueeex parte sunt: clama de

uno spiritu et sensu eademque sententia acces-
et in his et prsedica, et quae Apostolum subindicasse di-
serimus ad Patrem. Nescio quid tale et in alia Epi- cis, tu indica, qui non solum ea quse subindicata,

stola(siquis tamen eam receperit[-l(. recipit)] pru- verum et quee conflrmata ab eo scribis esse, nunc
deutibus quibusque lectoribus Paulus subindicat, di- damnas. Hsecenimomnia qu£e nuncauathematizari
cens lli omnes tesiimonium fidei accipienles, non
: jubes, dum .\postolidicta exponis, adstruxeras, et
^ receperunt promissionem, Deo pro nobis aliquid tanquam illius sensibus haecinserta esse docueras.
meliusprovidenteiutnon absque nobis consummarentur 347 ^O. Quid adhuc aliud est, quod damnare
{Heb.9.). Propterea universa creatura congemiscit Quod corpus boc, inquit, carcerem' et
ca; teros j ubet ?

[Al. ingemiscet] nobiscum, qui in tabernaculo isto vincula esse animee dicunt, et ipsam animam non
congemiscimus : et condolet, qui a timore Dei in ire asserunt, sed redire quasi ad ea loca, ulji' jam

utero concepimus, et dolenius, prsestolamur reve- anle fuerat. Profcramus ergo et de hoc quomodo ipse
lationem filiorumDei, ul de vanitate servitutis, cui senserit, testimonia. Ex istis ipsis Commentariis
nunc est subjecta, liberetur, et fiat unus pastor el libro secundo, ex eo capitulo, ubi dicil Hujus rei :

unus grex, et Oratio Domini compleatur dicentis : rjratia ego Paulus vinctus Jesu Christi [Ephes. 3.) ;
I-'i'At voluntas tua sicut in cselo et in terra {Mattli. 6. postpauca:«Quiainp!uribus, inquit, locis scriplum
10.}. » Ccelestia et terrestria, id est, Angelos et bo- est, vinculum animae corpusbocdici,quod[.H. quo]

mines, sicutante unamformamgesserunt, et unumD quasi clausa incarcere teneatur, dicimus propterea
ovUe habuerunt, ita et in futuro dicis esse repa- Paulum corporeis [-4/. corporis] nexibus coerceri,
randa. QuiaCbiistusvenitutraquefacereunumgre- nec revertiet essecum Cbristo: utperfectainGenies
gem, et boc futuros bomines dicis, vel quod nunc
' pereum praedicaliocompleatur. » Itera de eadem re,
346 si-ni'' Angeli, vel quod ante ipsi bomines, id ex eisdem Commentariis, libro tertio, capitulo ubi

Guarnerian. ms. sicutovis ove, et draymam dra- laveral, extrahatur, Paulo post tacet duo verba de
[imatein naturadifferunt; tum, Anijeli et prirnus ho- tatibus.
"cj habucrit et perdiderit, hominem ; ex quibus boni
Idem, h ; tum plus babet, lectoribus Pau-
" et ic ipse
aliquid exsculpi fortasse poterit.
lus subindicat. Econtrario subsequenti periodo duo
^
In eodem ms., ae perunt n Commentario, retu- denique habet
illa verba, sed subindicat,ta.cel ; alia
lerunt. Tum
Martianffius postErasm., a Deo pro no- serie, Apostol^ts manifeste noti prolutit. Prsetereo qua;
bis, etc, et paulo inferius, praistohitur pro pneslola-
inferius peccat, baud pauca,
"i(i)'. Pleraque aha ejusmodi dissimulamus.
' Interserit ms., essc. In sequentibus erratmaui-
' Ms., !,i jam sibi venit etc.

festo soepius. • Guaruerian. ms., ubi ante jani fueril yelmoXjJJa;

^ Ms., /iic(i(»i ipsum dc sinu ejus, pro qui. pu- istis ibi Co)nincnt:iriis.
579 RUriNl AQUILEIENSIS PRESBYTERI 6S0

dicil Pro quo legatione fungor in caiena (Ephes. 6.)i

: ^ quod consummatione rerum, in pristi
in fine et in
post aliquauta per illura itcrum suum [/1/. sivej aliuia num stalumrestituendasint omnia, quando omnes
quiipseesl.itadicit: «Alius vero propter- corpus unum corpus elTiciemur, et in virum perfectum re-
humilitatis.el catenam istamqua circumdamur, et formabimur, el Oratio in nobis Salvaloris implebi-
necdumscimus secundum quodoportet nos scirc,ei tur: Pater da, ut guomodo ego ct lu unum sumus: ita
perspecuium videmusina?nigmalo, isla cumdixisso cl istiin [Al. tac.tn] nobis unumsint [Joan. 7. 2l.). »
conlendct \Al. tuno vere posse in
coiitendilj : et i'2. Accepistis et hinc ejus de resurrectione
conDdentia Evangeliiaperirc mysteria, cumcatnnam omnium absquc uUa ambiguilale sententiam, ac-
deposuerit, etdecarcereliber exierit. Nisiforteetin cipite et aliara ; et tunc concludam Apologiae no-
vinculisabsquevinculiscomputandusest,quicoDver' strae primum volumcn. Innumera sunt cnim ejus
sationcm habet in coelis: etde quo dici potest: Vos dicta de lalibus. Item ex eodem libro sub eo
autem in carccre non estis, ncc in carne, sed in spirilu
^" capilulo, ubi scriplum est, Ex quo lolum corpus
si lamem spirilus Dei habilat fn vobis [Rom.S 9.). » • compactum cl conglulinalum pcr omiiem junctur-
Item de eadem re, ex commentario Epistolae Pauli ad ratn 349 subministrationis, secundum operationem
Philemonemsubeo capitulo, ubi ail: Salutat te Epa- in mcnsuram uniuscujusquemembri, augmentum cor-
phrasconcaplivusmeus{Phil. 23) :postaUquanta: Bpocis facit in sedificalionem sui incaritate (Eph. i.
1.

« Nisifortereconditumaliquidetsacratum,utquidam 16) ; sic c"pit, « In fine rerum cum Deum vidcre

putant, in vcrbo captivitalis ostcndil [Al. oslendilur], coeperimus facie ad faciem, el in mensuram pervene-
quod capti pariler et vincti, in vallemhanc deducti rimus'a;talis plcniludinisChrisli, de cujus plenitu-
sunt lacrymarum. » dine nosomnesaccepimus [Joan. l.J.ilaulChristus
41. Videsquomodo lanquam mystica etsa-
hsec nonex partesit, sed totusin nobis, etrelictis initiis
crata dicit haberi apud quosdam, quorum tamen et parvulorum, crevcriEilus in eum virum,dequoPro-
psumunum esse, in multis sajpedocuimus :
348 pliota dicit, Eccc vir, Oriens nomcn cst illi [Zach. 6.
sed uti figura, perquam scientise myslicce videatur 12.) : et Joannes Baptista commemoral, Posl me
nvidiam declinare. Haec, iuquit, quomodo se ha- venial [Al. venit] vir, qui ante mc factus cst {Joan. 1.

beant,videris[j4J. videtis]. Numquid etomniaresti- 30.) : quoniam ante me erat : tunc in occursu unius
tuendaesse in unum slatumatque in unum corpus quem nunc pro
Cdei, et uniusagnitionis Filii Dei,
redintegrandos non solum homines, sed deemones ei varielatemenlium, nonunaneceadem fideaguitio-
angelos refugas, dictum a me poles ' referre? Yis nis [.il. fide ct agnitioncj cognoscimus, totum cor-
mihi, inquil, non fiat, siquod ex alterius persona pus quod prius dissipatum fuerat [/!(. fucrilj ct in
dixi, alterius sit; si quod sane exinde dictum, ac, C diversalaceiatumin suamcompaginemjuncturam-
nullius intcrjectapersona, scriplumlegeris, hoc milii que redigelur, itaut una subministratio, eademque
mcrito debetadscribi. Et quid oiiines istoselTuDdi- opcratio, et unius ajtalis ' cousuminala perfeclio,
mus, quos superiusdesudavimusagoncs ? Tantum totum faciat crcscerc corpus sEquahler, el omnia
valetfronlisduritia.Sedage fiat,acquiescamus eliam membrajuxta mensuramsuam incrementum.-piaiis
nhoc,nonut sedut ipsepostuuit, convincatur.
res, accipiant. Ilaic autcm tola ajdificalio, perquara Ec-
Ex his Commentariis libro secundo de ea re quam clcsiae per partes corpus augetur, mutua in se cari-

proposui [Al. proposuil], sub eo capitulo, ubi scri- late complebitur. Tolas rationabiles crcaturas sub
ptum est : Solliciliscrvare unilalem spiril as in vinculo umus anim ilis intcUigamus cxemplo, ei
ralionabilis
pacis; ununi corptts el unus spirilus, s cut cl vocaii quodcunque dc hujus membris dixerimus ct parti-
eslis in una spe vocalionis vcstra: (Ephes. .4. 3 ) : post bus, hoc [Al. tac. hoc] sciamus esse referendum ad
aUquanta, « Quaeritur, inquit, quomodo una spes unamquamqucrationabilem creaturam. Putenius hoc
vocationissit,cumapud Patrem diversajsint man- animal ila [Al. tac. ita] per artus, vcnas carnesquc
siones?Ad quodunainspem vocalionis rcgnumccE- laceratum, ut ncc os ossi hoereat, ncc nervus juu-
lorum, quasi ••
unam domum Dci Patris csse, dici- gatur adnervum, separatimoculijaceant, seorsum
mu6,elinunadomoplurimasmausiones. /lliacnjHi Dnares, manus alium locum tcneant. in alium [Al.
ghria soHs, alia gloria lunas, alia slcllarum gloria alioj projccti sint pcdcs, 350 et reliqua membra
(1. Cor. 15. 41.). Aut corte illudsubtiUus indicatur, inhuncmodum intcr scdispersasinleldivisa. Tin-

•
Addit idem ms. hoc ; tum virtiosehabct, circiim- ""
ms. habct, et vulgati Rufiniani
Ita et laudatus
dalur, necdum scimus, eic. Vide ipsum Commcnta- libri.Minus aulciu bcne in Hieronymiano Commcn-
rium. tarioetiam nis est, quasi nnum bonum Scd ct in-
* Verba in carcerc ncquc Guarncrian. ms. neque
fcrius miuus rocle ibi legitur iu prajseuti cf/icimHr,
Hipronymian.Comment;u-ius,necdcuiquesaccrip^e rcformamur, iinplclur quoquidcm niodo Guarncria:
:

Apostoli textushabciit, .sed pariomnes consensu pr.e lius quoquc ms pr»fcrl, utetpra;tcrea.«i<"(prosin<.
fuerunl, V^nsaulcmin carnc non c^tis 'V|J.ti;6kojx iail : ' Hcticet Giiarncrian. .rtalis: tum pro nos omnci
tv (j3tf/i. Cur tamen illacxi)ungoicmus, non salisid in Commcnlario nunc omncs lcgitur. C»tera ita
caussee visum cst, reiraganlibus alils Rufinianis co- Giiarncri.iu., nou cj: partc sil in nobis, scd totus, et
dicibusips.iqueorationisseriectcoutextu..MinGuar- parvulorum, crrvcrimus in cum virum,
relictis i^itiis
nerian. dc Epislola habet pro Epislo>x. dc ijuo, clc. Porro gravius iu soqucnlibus pecc:il.
'Guarnerian., profern; f|ui et subscquoiitcs trcs ' Itcrum .riaiis noinen in (lUarueriano relicetur,
versus pcrpcram omillit, hbrarii o.«citautia. Scd ct Mox cx codcm, ul cl Cummeolario, augetur pro
superius quscdam pecca t, qua; nihil iutcrsil luascire. augcbiiur lcgimus.
 »

581 Al>0LOC.I.E LlUim 1'KIMUS. m

gamus [Al. Fiuge] aliquem venire lentae scienlise j^eliam nunc lu quoque jubes eoslegere, ubi dicis,

mcdicum, qui juxta fabulas Ethnicoruni. -Kscula- quod omnes ralionabiles creaturre, quac sub unius
piuni possil imilari, et novam liyuram "novuinquc ratidnabilis animalis exemplo inlelliguntur, ita in
homincni Virbium suscilarc. Hic nccesse habebil uinuu corpiis rcpL^randoe sint, tanquam si unius
unumquodque membrum suo loco rostitucre, et liciminismcmliradivulsa, rursus inejusdemcorporis
compagem copulare compagi, et quodam glutino solidilatem .Esculapii arte reparentur : in quibus
parlibus rcslitutis, unumcorpus efflccre. Hucusque quidem diversa futura definis oflicia, utpote mem-
nobis una simililudo processerit. Nunc in eadem brorum, sed corpus unum, hoc est unius naturse, ^"

similitudinc [.1/. eamdem similitudinem]adidquod et hoc onmium unum corpus, primitivam Ei-clesiam
inlelligi volumusaliud trahaturexemplum.Parvulus vocas, et corpus esse nominas Christi, cujus corpo-
crcscit [Al. crescal], et occullo sevo in perfcctam ris unum membrum suo ofTicio restituendum, ais
adolescit [/U. adolescat] setatem : suum manus ha- esse augelum rcfugam, quiestutiquediabolus, etin
bent [Al. habebit et sentienl] augmenlum, sua pe- hocquodab iniliocreatusest,reparandum. SimiUter
des scntiunt incromenla : vcntcr, dum nescimus, et hominem, aliud membrum, ad cultum paradisi
impletur, humeri, dum falluntur oculi, dilatantur, tanquam colonum originarium revocandum et
'
:

et omnia membra pcr partes juxta mcnsuram suam tj ha>c nuUa, ut fieri solet, cum de rcbus t ilibus pede-
sic crescunl, ul ' tamen non sibi sed corpori vidcan- tentim cauteque dicitur, allerius inlerjectapersona
tur augeri. Ita igitur et in restitulione omnium, prosequeris, ut ' dubitasse te aliquis in rebus tam
quando corpus totius Ecclesioe nunc dispersumalquo secretis ct absconditis existimet, sicut Origines iste
laccratum, verus medicus Jesus Christus, saEaturus cujus te et discipulum non negas, et proditorem
ad veneri t,unusquisque secundum mensnram fiilei cl fateris, semper facere invenitur in talibus : sed
agnitionem Filii Dei (quem ideo agnoscere dicitur, abrupta et defmita sententia, tamquam si Angelus
• quia prius noverat, el postea nosse desivit) suum loqueretur inDaniele, autChristus inPaulo, morta-
recipiet quod fuerat ita
locum, et incipiet id esse : liumauribusfuturorum arcana enuntias sa;culorum.
tamen ut non juxta aliam hseresim omnes in una ^"
Et ais, Nulli veterum, electa a Christo plebs fide-
Eetate sint positi, omnes in Angelos refor-
id est, lium, credas. Si Origenes aliquid de divinfe dispen-
menlur sed uuumquodque membrum juxtamen-
: sationis secretioribus suspicatus e-t, nemo rccipiat.
suram suam et oflicium^suumperfectnm sit. Verbi ^ Et si Clemens, aut ille Apostolorum disoipulus,aut
gratia, ut Angelus refugaid esse incipiat quod crea- ille Alexandrinse Ecclesise. et ipsius 352 magister
tus esl : et homo qui de paradiso fuerat ejectus, ad Origenistalealiquiddixerunl: etiamsi Gregorius ille

cuUuramiterumparadisireslituatur Istaauiem35l ^ Ponticus, vir Apostolicarum virtutum: etiamsi iste

universa sic ' fient, ut invicem inter se ciritate ^ alius Nazianzenus, et Didymus videns Propheta,
jungantur: et dum congaudet membrum membro, ambo magislri mei quibus sapientius in fide Christi
et in alterius provectione lEetatur, Christi corpus nihil h ibuit mundus. Omnes isti ut Origenes erra-
Ecclesia primitivorum, habitet in cselesti Jerusa- verunt sed accipiant erroris sui veniam, quia et ego
:

lem, quam in alio loco Aposlolus vocat matrem aliquando erravi, ct mmcpoenitentiam gero,sed ve-
Sanctorum. niam accipere debeo. Origenes verocum eadem quas
43. Hsec tua dicla legunt omnes « Latini, quw ego dixerit, etiamsi poenitentiam egit [Al. egerit],

Forlasse verior Gommentariorum est lectio, d [iia tamcti ul non juxla aliam H.ERESIM, omnes in
in iiouam figuram. noinimque nomen Virhium susci- iina cclate sint posili) oslendo cl ea de quibus disputo,
lare: scilicct Hippolyto, quemabequisconsternatis esse hxrelica, et ab alia hseresi discrepare. Qtix sxinl
dilaceratum ad Superos reduxit .Esculapius, immu- ercjo duse hsercses ? Una, quse dicil omnes ralionabiles
tatum ab co nomcn tradit Ovidius, quem penes est crealuras tii Anqelos rcformari attcra, qux ass"rit
:

fabula Metamorph. XV. unumquodque in restitulione mundiid fore, quod con-

Nomenque simul quod possil equorura diiuni cst.

Admonuisse, jubet deponere: quique fuistl 'Deerat suum pronomen, quod ex ms. el Gom-
Hippolytus, dixit, nunc idem Virbius eslo. mentario suffecimus.
Sed helc impressa lectio hominem, ipsa quoque in- D ' Liuarnerian. ms., fianl, quod cum subsequente
congrua uon est. Commentarii lectione, el invicem, magis facit. Paulo
^ Guarneriau, ms., ul jatn nonsibi. Cseterum con- postidem ms. pro verbis in alio loco, ha.hei Paulus.
' Addit Godicis Guarneriani scriptor fere.
fercndallieronymi .\pologia I. num. 26. ubiesOri-
geuis sensu, non suo, heec dici demonstrat, seque Econtrario verba, hoc est unius naturse, idem
ita excusat, quod ex Commentatoris ofQcio enarra- ms. heic tacel. Paulo post. suum mcmbrutn, pro
veril, ut tamen culpam in illum omnem conferat, unum mcttibrum legit.
Lalissimam, inquit, Origenis cxposilionem, eteosdcm
'
Ahbi, et penes Martian. quoque, Oririenarium,
S'')isus per diversa vcrba volvcnlem brevi scrmone quod uon probatur. Originariutti nempe dicit, quod
conslrin.rimus, nihil exemplis, el asscrtionibus illius in Paradiso ad eum excoleudum homo primum posi-
'-'ifcrentcs. Quumque ficrvcnisscmus ad flnem,hsecsub- tus Sic et paulo inferius. rastituatur sicut ab-
esl.
jecimus. Iqihiretin reslitutione omnium, etc. Vide et initio fiiil, itaut hotno ad paradisum revoectur, et

ipsum Commeularium. Anijclus rcfufja (in CEelo scilicet) exallctur.

' Viliose antea erat, qui prius noveral. Mos Guar- ' Significanter cod. Guarnerian. addita vel parti-
neriau. desinit pro dcsivil. cula, et vcl dubitasse, etc. ; tum existittiarct pro
•*
llac porro exceptione aditumcalumniae prsBclu- existimet.
seral S. Doctor, suumque sensum maxime catholi- i Godex idem Guarnerian., ctiattisi Clemcns, qui et

cum oslenderat. Quando, inquit libro laudato, dico mox perperam nomen magisier tacet.
583 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 584

veniam non accipict,iminoprohis quaj otnnesdixi- j^ als, doctrina decepil? Denique

Deinde] quis[/K.

mus, solus ipse damuelur. Ipse esl qui omnia umquam per luim pcEnitentiim emendabilur, cum
mala fecit. Ipse enim nobisprodidil, unde esttotum iste ipse libellus, in quo etpcenileuselaccusaloret
quicquid nos loquimur, quicquid scribimus, quic- judes cs, auditorestuos rursum ad haec ipsa elle-
quid dicti pulalur erudili: et quod de Grajcis bo- genda tenenda transmiltal ? Ad ullimum eliam si
et

nis Latina facimus non bona. Nemo ergo quemquam hajc ita non essenl, ipse tamen [Al. inc. lamen] tibi
horum audiat, fcd haec solasuscipile, quse in meis etiam posl poemtenliam,omnemaditum venias pra:-
Commenlariis invenilis, et maxime in Epistola ad clusisti. Ais enim ipsum Origiuem pro his diclis
•*

Ephesios, inquibus Origenis dicta vehemcntissime pcBnituisse, Libello poenilentias ad Fabianum, tunc
confutavi. Ego autem scrulalus sum, ul credere et urbis Roma; Episcopum datd, et tamen posl pce-
tenere debeatis resurrectionem caruisita futur;im, nilentiam, post centum et quinquaginta annos mor-
ut corpora converlaulur in animas, ct uxorcs diri- tis sua; in jus eum trahis, et addamnationemvocas.

gantur in viros el quod aule iimndi conslitulionem

: 354 Quomodoergo pro his diclis tibi veniadabi-
animse in cselestibus fuerint, el inde ob quasdara lur pcEnitenti, si ille qui anle te pro his poeuiluil,
caussas soliDeo cognitas, invallem hanc deductaj veniam non merelur? Similiter ut scripsisti, scrip-
sint lacrymarum et quod corpori • mortis inserlas
: B sit : similiter ut poeniluisli, poenituit. Aut simililer
sint et quod in Dne saeculorum omnis natura ratio-
: pro poenitentia debelis absolvi, aut si negas veniam
nabilis in unum corpus restiluatur sicut ab inilio poenilenti (quod ego non opto [^1/, pelo], lu perur-
fuit, ita ut et homo ad paradisum revocetur, et an- ges;, non condemnari sccundum quandam
pariter
gelus refuga supra Pelrum etPaulum exaltelur,cui Evaugelii parabolam Oblala est Domino a Judasis
:

ipsiad paradisum, ut pote homines, postponendi adultera, ut viderent quid de ea secundum legem
sunt, ille aulem in id quod ex initio creatus est, judicaret. IUe • misericors et miserator Dominus,
reparetur, ut [Al. el] fiant omnes simul Ecclesia dixit, Si quis vcslrum peccatum non habet, millat
primilivorum in cajlestibus, el sinl, dum in officiis super eam lapidem [Joan. 8. 3.). Et tunc omnes,
quidem singulis quibusque sunt, membra Chri- inquil, discesserunt. Et Judsei quidem licei impliiet
sti. Universitas vero cunclorum perfectum 353 increduli, tamen erubuerunt conscientias suas, ne j

Chrisli sit corpus. Ha5c tenenles, ofideles pruden- cum ipsiessent peccatores, in yeccatores videren-
tesque discipuli, et istas meas indubitatas deflni- ille de cruce dicebat ad ailterum
tur ulcisci. El latro
liones custodienles, ' Origenem tamen pro his ipsis lalronem,quid simul pcndebat incruce,etblasphe-j
dictiscondemnantes, bene agetis. Valete. mabal, Quia nec tu Oeum limes, vel quod in codcml
44.Videsquia tolum cumirrisioneagis, et pceni- p nos sumus supplicio [Luc. 23. 40.). Nos ' cuni haicl
tere te ideo dicis, ut fallas eos quibus scribis 1 eadem quae in uobis sunt, condemnemus in aliis,!
Nam et si vere te poeniteat, ut debet [Al. deberet], nec cum Judaeis crubescimus, nec cum lalrond
quid facies proptcr [.1(. ad] omnes illas auimas, mitescimas.
quas per lot aunos ha;c lua tam veneuata, ut ipse

' Idem quidquid dicli pulamur eruditi l\im feci- ^ Antea eliam pro enim, quod ex ms. subslilui-

mus pro facimus. mus. Porro notatum est nobis alibi, vera Origenisl
' Inlegrius ferme acreclius ineodcmms., quod ad Fabianum Epistola deperdita, qua nunc habe-l
corpori huic humililalis, et corpori morlis iyiserlx tur, el auctorem mentiri Adamantium, et iuterpre>p
sint. Mox resliluclur pro rcstitualur, ciEtcra miuus tem llieron.vmum.
ibi rccte habeut. 'In Guarnerian. ms,, Flletanquam misericors, clc.\
' Prseponit idem ms. ct particulam, eix^aTixu- '
Omisso perperam Scripluraj texlu, legit cod.j
TEpov, e( Oriyencm tamen. Guarnerian. Nos ei ul cadem, etc.

LIBER SECVMDVS \
1. Superiorc quidem hbello dogmalicas illius ob jjeuim confoederatos csse quosdam Origeni ad pcr-l
jectiones quas aliis impiugil immerito, inse, ^"
ipso jurium, et istud mjslicae ejus traditionis arcauumj
teste retorsimus : nunc vero jam explicitis et post absconditum esse in sexlo Stroraatum Ubro : neo
tergum rejectis his, quae fldei vicinaj sunl caus- ab ullo alio in lot saeculis 355i'si a se solol

salionibus, confldentius de caileris criminalioni-ei depreheiisum. Verum ne risum ei moveam,si juris-i

bus respondcbimus. Eslenimeliamilludaccusatio- jurandi sacramento alienum me csse connrmera,]

nis ejus gravissimum caput, quod similiter, ut ca;- a confaederaliouc perjurii planiore via ad manifes-,
tera mendacia, veritalis falce resccandum est. Ait tationem verilalis inccdam, cx eo [Al. et ci] quo

Guarnerian. ms , Ejusdcm liufini controversia- (ioiiirius, concinnioresensu : vulgatioliir<in(ioin7>u

riim lihcr secundus incipil fcliciler. Rccole quaj ad legerant. Scd el mox pro rriiiiiiindDtii''»*, idem msJ
inilium pra:cedculis Libridiximus. vetus iiulein editio (<Tniiii(ifioin7>i<.<.
crimiiii(>i<,«,

ipsum quidcm ' Olim ut el in Guarnerian. ms., inter lul sxcuUi^

Idem, iii /< ipsum leslcm ; el iu sc
ahi ctiam libri ohm prajfcrcbant. tum ms., nisiabco rcprchensum.
' Ila cl Guameriau. ms. et vetus cditio caussa^
 ;

583 APOLOGI^ LIBER SECUNDUS. 580

facillimc probare possum, nec haliuisse me umquam j^ ipse ad versumlanquam adversus alios, ulitur ?
se,
libros istos, nec [.W. aulj legissse a quoquam prse- Condemnalioadversum istum \Al. cum] si ijrofurcu-
stitos. Elsicutmenon possumex<.'usaredeeo,quod da sit, Epistola suasunicil, sisolumnomenimmules
quale sit nescio, ila nc accusari quidempossumde textusenim crimiuum nec in aliumonmino quem-
eo quod, vel si sit, penilus ignoro. Istc tamen, quam sicut in ipsum convenilsolum. Quae d-imnari
qui arguil vclab illo traditum, vel a discipulis cjus jubet, hicc uterum observari jubet: quae agit, ar-
dici, quod scriplumest, C''"' 'o7'<''i<i" wrila/cm cum guil : quajdetestalur, operatur. Beati discipuliejus,
proximo suo (Psal. 14. 2.), proximus non sit, nisi qui eum vel audiunt vd imitantur.
ille qui pcrfectus sit, et symmjstes. Et iterum 3. Vcrfimtamen quoniam perjurii cjus dogmapro-
quod Apostolus dicil: Quia sapientiam loquimur ponitur [Al. praeponitur;, nihil ad me si iste vel
i7iier pcrfectos (1. Cor. 2. 6.) et quod scriplum est; : agat velscribat, quiaapud nonnullos fratrum eliam
tfoliU miltere Sanclum canibus, neque millatis mar- ^ hanc nobis inurere conatus
estmaculam, et nunc
garilas vestras anle porcos (Matlh.l. 6.), ut asserant, iterare perliteras,secundum ab illo datam regulam
inquit, perhoc [Al. hxc] veritalcm non omnibus quid ego ipse de perjurio sentiam, profero, ut de
aperiendam. sese iterum sibi ipsi judicium derelinquam. Eienim
2. Videamus quod ipse in islis ipsis clectis B cumDominusetSalvatornosterdicatinEvangeliis,
• suis commentariis libro secundo, sub eo capitulo Dictum esl anliquis, non perjurabis, reddes enim Do-
ubi scriplum est : Propter quod deponentes menda- mino juramenta tua: ego aulem dico vobis, notile ju-
cium, loquimini veritalem unusquisque cum proximo rare omnino [Mallh. 5. 34.): omnis qui docet qua-
iuo quoniam sumus invicem mcmhra [Ephes. i. 23.) : cunqueex caussa pejeraudumesse, ego dico quod
postpauca.K Propterquod, inquit, Paulusipseper- alienus sit [Al. est] a fide Christi, et ab Ecclcsice
fectus in Epistola alialoquebatur Sapientiam autem : unitate catliolicee.
loquimur inler perfectos (1. Cor. 2. 6.). Ergohocest 4. Sed velim nunc posteaquam de meo, ut ipse sta-
'

quod jubet, tit unusquisque mystica qugequeatque tui, anathematesatisfeci, elaborare paululum, sipa-
secreta, et ea quse Dei veritatc sunt plena loquatur lienter accipitis, et hoc quod ispe pcr orgia qusedam
cum prosimo suo, ^"
ut dies diei eructet verbum, et etmysticas fcederationes[^(. conl'oederationis]jperju-
nox nocti indicet scientiam [Psal. hoc est,
18.). rium observari dicit, quos habeat cultores et symmys-
clara quaeque et lucientia indicet his, quimerentur tas, aperire. CertaestenimetsatisveraDeiillasenien-
audire: Vos eslis Ixuo mundi (itfa/(/i. 3. 14.), Porro tia 357 quse dicit Quia ex fructibus eorum cogno-
tenebrosa et involuta, et omni sacramentorum noc- scelis eos (Malth. 7. 16.) : et iterum : Ex fructibus
te velata aliis [.4/. his] " referat, qui et ipsi nox, r iuquit, arbor cognosciiw [Luc. 6. 44.). Et nos ergo,
tenebrae, velcaligosunt.Dequibus diciiur, Ei caligo sicut iste dicit perjurii dogma suscepimus. Si ad
sub pedibm ejus {Psal. 17. haud dubium quin 10.), hoc edocti sumus, nobis arbor plantata
et talis in
Dei. Nam et in monte Sina Moyses ingreditur in est,non potest fleri, ut non tales aliqui ex nobis sse-
lurbinem el caliginem, ubieratDeus {Exod. 19.). pius germinaverint fructus, verum etiam myslici
Et de ipso Deo scriptum est Posuit ' lenebras lati- : dogmatis auctoritale coaluerint [Al. coalesccrent].
bulum suum fPs. 17. 12 ;. 356 Loquatur itaque Et quidem quantum ad personam meam pertinet,
veritatem atque mysteriaunusquisquecumproximo quem solum es his omnibus quse scribit, lacerare
suo, nec det sanctum canibus, neque mittat marga- se putat, non mihi
feram testimonium, nec di-
ipsi
ritas ante porcos sed quicunque oleum veritatis
: camquod etiam sit jurandum, cum forte necessitas
habuerint, illos [Al. et iLIud] in thalamum sponsi exigit : et sinon'' cautus sum [Ai. sim], at certe

etpenum [AL penu] regis inducat. » Videte, quse- limidus esse cupio. Postremo et si observare non

so vos, et diligentius perspicite, si alium aliquem possum, errasse me noverim [Al. noverintJ.HsBcergo
in omnibus his quse scribit, nisi se et sua dicta con- non dicam, tamen sive errem in his, sive caveam,
demnet. sui lacerare eum, et arguere
Si inimici iste interim caussam commissi alicujus, qua me in
pro scriptis suis vellent, quo alio ordine, quibus talibus arguat, non habet [Al. habebitj. Ego autem
aliisadversumeum sententiis uterentur, nisiquibus D qualiter apud istum sacratissima si hujus non do-

' Tacet ms. particulam, mox econtiario plus

vcl Ms. vcrba, hxc iterum observari jubet, tum agil
5

taabet, vel alio ab illo Iradilum, etc, puta quem prtEtermitit, uon incommodo quidem, aut hiulco
toties superiore libeUo Ruflnus exagitat, et non sensu, sed non tamen integro.
alium fuisse abs Hieronymo ipso contendit Sed et ' Idem etiam adverbio prEetermisso, injiccre legit

tertio ab hoc versu plus habet ms., quod proximtts pro inurere; tum male nunciterum iterure,el abipso
non sit, etc. fortasse verins. datam, etc. denique de se iterum pro dc se se, etc,
;

' Denuo tacet ms. mittalis. vetus editio de seinlerim, pro ilerum, etc.
' Atque heic siiis tacet. '
Vetus editio, de me, ut ipse slaluit, anathemati
* In commentario hoc jubet : tum ms. tcrtio ab satisfeci. Pejus in Guarnerian. ms., de medio, ut
hoc versu et dies diei et nox nocli, praetermissis, ipse slatuit, tum elaborale paululum, et pcr odia
eructet verbum. quxdam, atque id genus alia inferius menda, quse
* Ms. fuerat, et mox in Psalmi testu lYuies et persequi non vacat.
ealigo, etc. ' In ms. perjurii dogma illius cxpimiis, etc.
Vulgati antea Deus nomen interserebant,
"
quod '^
Idem et si non tantus sim, aul certe, etc. Sphal-
neque ms. habet, neque libri ulli. mata manifcstiora praetereo.
Patrol. XXI. 19
 587 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 588
gmatis,8edf(Edissimi et verissimiviiiiobservantia, j^ (i.Redeo enim post excessum quemdam ad lioc
iterum ex scriplisejusprobabo. Nihil enim ex livo- quod proposueram propler quod et Libellihujus
re et invidia coiifictum [Al. confeclum] adversum res poposcit fleri mentionem, et ostendam apud

eum proferam, ut ipse conlra nos facit; sed ipsum istum tam licita haberi perjuria, ut scriplis quoque
se testem et scripln sua adversum eum producam : suis deprehendi ea non erubescat. Igitur in hoc

ut scial se non ab iuimicis argui, scd a semelipso ipso Libello, cum monerel, saeculares codices legi
redargui. nou debere et dicerut, » guid faciet cum Psalterio
Libellum quedam de conservanda virginitale
5. Horatius, cum Evangeliis Maro, cum Apostolo [AU
Romse posilus scripsit, quem libellum omnes Pagani ApostoUs] Cicero? nonne scandalizabiiur frater, si

et inimici Dei, • apostatae el perseculores, et qui- te videril in idoUo recumbeulem? et csetera cum
cunque sunl, qui Ghristiauum uomen odio h ibeul, dixisset ejusmodi, quibusalieuamesseaChristiano
cerlatim sibi describebant pro eo, quod omnem ibi assereret hbroruin sa;cularium lecliouem : inserit
Chrislianorum ordinem, omnem gradum, omnem etiamrevelaiionemquaudam adsedivinitusfactam,
professionem, universamque pariter foedissimis ex- satis > horrilicis referlam prseceptis. 359 Hefert
probrationibus infamavit Ecclesiam et ea quse Gen- : enim, quod posteaquam sajculorenuntiasset, elad
tUes falso in uos couferre [Al. ferri] crimina puta- B Deum fuisset conversus, amore tamen saecularium
bantur, iste vera esse, immo mullo pejora a nostris Ubrorum valde leneretur, ncc facile posset laU ca-
geri, quam illi criminabantur asseruit. Nam primo rere desiderio, » Et pro hoc subito, inqult, raplus
Ulas ipsas virgines.de quarum virtute scribere vide- in spiritUjad tribunal Judicis perlrahor, ubi taaium

batur, infamat, el dicit de eis his verbis : < Ahaj luminis et tantum erat ex circumstantium clariiaief ul
virUi habitu, veste mutata, erubescuut se femiuas goris,ulprojectusinterram,sursumaspicerenonau-
esse, quod natae sunt, crinem ampulant, el impu- derem.Iuterrogatus conditionein [/!(. deconditione],
denier eriguntfacieseunuchinas.Suut L/1/.Suntque] Christianum meesserespondi. EtiUe,quipr8esidebai,
quaeciliciisvestiunlur,358etcucullisfabrefactis, Mentiris ait, Ciceronianus es, non Christianus ubi ;

ut ad infantiam redeanl,imitanlui-noctuasetbubo- thesaurus tuus est, ibi et cor tuum. Illico obmutui et
nes. "Dicil et mille aha de his probra graviora Sed iuler verbera (jam enim caedi [Al. num caedi] me
nec viduis quidem parcit. Aitnamque [Al. quidemj jusseral, conscieutia; magisigne torquebar. Clamare

de ipsis, « NuUa ilUsuisi venlris cura, el quue ven- lamen coepi,et ejulans dicere, Miserere mei, Domi- _

triproxima sunt. >> Alia quoque ingerit obsccena ne, miserere mci. Haec voxinter flagella resouabat.|
quamplurima. Sed et Monachorum omne genus. Tandem ad prsesidentisgenuaprovoluti, qui adsta-
quam foede, quam longum est si ^ bant [Al. astiteranlj, precabantur, ut veniam tri-
turpiter laceret,
ipsius verbis velscriptis veUmprobare. DeDiaconis bueret adolesceuliae, et errori locum poenilentias
vero et Presbjteris, quse dedecora descriijserit,pu- commodaret. exacturus deinde cruciaium, si Geuti-
det retexere. Initium tamen laceralionis ipsius po- lium Miler.irum hbros aliquaudo legissem. Egoqui j

nam, ex quo facUius conjici possit [Al conjicere tanto constrictus articulo, vellem etiam majora pro-
j
possitis], quantum in cousequeutibus augescat in- mittere, dejerare ccepi,et nomcn ijus obtestans di-J
veclio. « Suutalii, inquit, de mei orJinishominibus cere, Domiue, si unquam habuero codices saecula-
[Al. nomiuibusj, loquor, qui ideo Presbyterium et res, • aut si legero, te negavi. In haic verba dimis-
Diaconalum ambianl, ut mulieres hcentius videant sus, reverlor, inquit, ad Superos. »
[Al. adeant]. Omnis his cura de vestibus, si bene 7. Audisli quam novum, quam' horriflcum jura-
oleant, si pes laxa peUe non folleat. Crines calami- mcntisuiexposucritgenus/Residente in iribunalibus

stri vcstigio rotantur, digili de anulis raniaut, et ne Judice f

Domino JesuChristo,assisteutibus Angelis, \

plaulas humidior [Al. humiUor] via spargat, vix el intercedentibus pro se, inler verbera et cruciaius ,

imprimunt summa vestigia.Talescum videris,spon- j urat se saeculares libros nec habilurum unquam,uoc ]

sos magis a;stimes esse quamClericos.»Etposlea- T. leclurum. Relegantur nunc, qua2S0, quae scribit, si
j

quam spi;ciatim non tam vitia quam crimina Sacer- uua ejus Operis pagina est, quae non eum iterum
dotum, vel minislrorum exprobrans, eliam ingres- Cicerouianum prouuntict, ubi nou dicat sed Tultiui :
|

sum eorum et salulationesadmalroiius.nonsolum noslcr, sedrlaccus nustcr, scd [Al el] Maro. Jam
decoloravil, verum etiam cxsccrabilem fecit: quo- vero Chrysippum et Aristidem, Empedoclem, et j

modo posteaquam omuegenus Christiauumconsci- cactera Grsecorura auctorum nomina, ut doctus vi- 1

dit et infamavit, sibiquoquenonparcalipse [Al.tat. dealur,el plurima3lectionis,tanquam fuinos360<'''

ipse], audite. nebulas lectoribus spargit. Denique iuler caeleraj

Tacet idem ms. apostatx, el tertio ab hoc versu sc calumniam pnrjurii repeUit, seque non nisi perj
omnem. somiiiura jurasse prolUclur.
Hactenus obtinuit houorifich, pro quo roscribi
^"
• l{escri|isimiis hcic (iiioque codicis Guarneria

placuitex cod. Cuarneriano/ioni/ici.i, veriorc seusu aucloritate horrilicum pro honorilicum. qiiod vulg
et magis congrueuto. L ideiu initio siibsequeDlis le- antea libri perperain, iicc satis conirruo iulollectu,"3
ctionls emeudalio recurret. prajferre visi sunt. Recolo et superiorem adnotatio-
'•

• Tacet Guarnerian. ms. Ulcrarum. nem b.

* Atque heic tacet aui voculam. Porro ipsum con- ' Tacet ms. verba Domino Jetu: mox econtrario

fer S. Palrcm in Apologia III. uum. 3i. ubi hanc ab plus habet, inter verbael cruciatus positus jurat,e\.c.
589 APOLOC.LE LIBER SECUNDUS. 890
etiani Pyiluigoraj libros legisse se jaclat,quos ne j^ de eo, quod omnes noverant, caussas dubitationls.
exstiire quidem, cruditi homines asserunt. Sed isle quam a me probalionis oportere deposci ? Sed in lioc
nc aliiiua ox parlejurameulum suumdoaurtoribus licct ouuies scianl esse vcrum quod dicimus, et
•^

Gentilium prieteriret, eliamca, qu;u non suut scrip- omnes iutelli},'aut : tameu ([uia de anima hominis
ta, leyisse se scribit. Sed iu omnibus"fcre Opuscu- res agitur, de perjurii crimiuedenegationis Chiisli
lissuismullo plura, el prolixiora lcslimonia de his non potesl facilis haberi condemnalio.
sacrilcgio,

suis,quam de Pi-oplietis nostris velApostolisponit. Nunquid illum imitabimur, quireos, nec interroga-
Paellis quoque[^i. vero] et mulierculis scribens, tos, nec respondonles condemnat, etnon soluinnon
quiu non uliquc uisi de noslris Scripluris fedilicari respondentes, sed nec prassenles et non solum ;

et cupiunt et debeut, exempla eis Flaccisui,elTul- •non prsesentes, scd etmorluos; el nonsolummor-
lii vel Maronis intexit. luos, sed el eos, quos semper ante laudaverat ; et
8. Jam vero in illo libello, quem de Optimo ge- uon solum eos quos laudaveral, sed et eos quos se-
nere interprelandi intitulavit. ubi prfeter tiluli au- cutus fuerat, et magistros habuerat.Timeatur Domini
nolalionem oplimum, sed lotumpessimum esl
uihil seuteutia, primo illa quae dicit : Noliie judicare, ' ui

(ibi cnim asseveral hcereticos illos, quibus nunc

'
non judicemini {,\IaUh. 7. 1.) ; et iterum : Qua men-
communicat, et incurril iUam sentenliam ApostoU B sura mensi fuerilis, eadeni et rcmctielur vobis {Luc.
uostri, non sui, Ule enim suum aut Flaccum dicit, li. Quid ergo Ucet ex superfluo, unum tameu
38.).

[aut TuUium, qui ail Qui aulem [Al. enim] discer-

: proferam teslem adversum eum pervalidum, et cui
\nit, si manducat, damnatus cst [Rom. 14.23.] ), in praescribere non potest [>lLpossitl, ipsum iterum se
illo crgo Ubello, ' qnod nuUo geuere verbum de el suaproferamscripta. Quamvis ergoomneslibeUi
verbo interpretaii ratio sinat(quod modo eiiterum ejus hoc teslentur, etsuperfluadehoc meavideatur
rationabile visum est), capilaintegra dictata ex co- assertio : tamenulendumaUquo speciaUteslimonio
dice Ciceronis iuseruit. Nonne ipse diserat, « Quid est, ne minus pleuum his qui forle scripla ejus non
faciel cum Psalterio Horatius, cum EvangeUis Maro, legerunt, videatur esse quod dicimus.
cum Apostolo [.l(,Apostolis]Cicero'?Nouuescauda- 9. Cum libeUos ej us quos adversus Joviniauum scrip-
lizabilur frater, si te viderit in idolio recumben- sil, 5 reprehendisset quidam ; Domuioni beatse me-
tem? > In quo utiiue ipse se idolatriaB reum sta- moriee seni, 362 5"i *''^i ^°'^ ipsum indicaverat,
tuit. Si enim qui legentem hoc scandaUza-
viderit iste rescribens excusat, et dicit: NuUo genere po-
tur multo amplius qui scribenlem. Sed quoniam luissefleri se errasse,hominem, qui omnium habe-
qui ad idololalriam devolvitur, non plene uec inte- ret scientiam. Cum ergo enumerasset vel syUogis-
igre prophanus efGcilur, nisi prius negaverit Ghri- p morum genera, vel discendi acscribendiartes, quas
stum : coram sedendi in tri-
ipse Ghristo in faciem videUcet Ule qui eum \Ai. lac. eum] repreheuderat
bunalibus, assislentibus quoque clarissimis minisia- ignoraret; conlinuo hsec subjungit : « Slultus, in-
riisAngelorum, dicit: «Silegero, vel [Al. sij habuero quit, ego, qui me putaveruuhocabsquephUosophis
Gentilium Ubros, te negavi. » Et nunc non solum scire nonposse, qui meliorem stilipartemelegerint
habet,non solumdescribit etcomparat; ve-
legit et eam, quae deleret, quamqusescriberet. Frustraergo
j^umetiam diviuis eos verbis etsermoiubus Ecclesia- Alexaudri verti Gommentarios,nequicquammedo-
sticse ajdiflcaliouis 361 interserit. Resquam dico, ctus magisler per s.ltjxyu,yr,-t Porphyrii introduxitad
iDmnibus qui legunt Ubellos ejus, satis uota est, et Logicam ; et ut humana contemnam, sine caussa
;esle non indiget. Sedest hominis de tam sacrilego Gregorium Naziauzenum et Didymum in Scripturis
aerjurU baralhro se cupientis eripere, adhibere sibi xxTr-|-/riTa? [Al £!<7riYr,i:d(;] habui. » Hic est qui Chri-
diquod escusationis commentum, et dicere : Non habuero GenlUium codi-
sto dixit, te negavi, si vel
nodo lego, sed ea quse iu adolescentia didici, quia ces, vellegero. Si nihU aliud, veldePorphyriosilere
;um tenacis memori8e,itaut possim plurasimul de debuerat, qui speciaUs hostis Christi est, quireli-
Uversis capita conliuuare, ipsa nunc profero. Si j-v gionem Ghristianam quantum in se fuit, peiutus
[uis a me modo exigeret. ut probarem, sihodiean- subvertere couatus estscriptis suis quemistenunc :

equam sol oriretur, nox fuisset in terris aut si introductorem et instructorem ad Logicam habere
:

isquead solis occasum dies Ulustraverit mundum, gloriatur. Nec argumentari potest, se anle hsec di-
[uid aliud dicerem, nisi magis ab Ulo, qui dubiiaret dicisse. Anle enim quam couverlerelur,mecumpa-

' Ita ex Guarneriano ms. autea illud fere postpo- ' Deerat oltm negandi particula, tum habet ms.,

lebatur, in otniiiOus opusculis suis fere multo plura; nee solum morluos, sed et eos quos semper et anle lau-
[uod sequitur et prolixiora, tum et alterum prono- daverat, et eos quos secutus fuerat. etc.
Qen suis, idem ms. tacet. f
In ms., et non judicabimini;ium, eadetn reme-
'
l'utaJoannem Jerosolymorum Episcopum, ejus- tielur, etc.
ue presbyteros. quibuscum pacem inierat. f Non veteres modo vulgati libri, sed et Guarne-
'
luterserit Guarner>an. cod. ut asserat: tum al- rian. ms. prtEferuut reprehendissem cuidam Domnio-
iio ab hoc versu habet; quomodo ei ilerum, etc. nt, quasi ipse RuUnus se libros ilios diceret repre-
uibus videtur nuperam libri itspi '.^p/w'' Latinam hendisse. Paulo post ms. errare sc hoininme, qui
anslationem abs Hieronymo adornatum suseque omnium habuissel scienliam. MauUesla identidem
ppositam suggUlare. menda dissimtilamus.
^ Desideralur iu ms. quod dicimus.
591 raTINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 592
linguam penilus ignorabat. j^
riler et literas Grsecas et codieem, cl idiquandiu fueril apud me, nuUo genere
Posljuramentum omnia hsec, post sacramenti dati negare potest. Sed quid immoror tandiu in re, quae
sponsionem. Sine caussa argumentamur, continuo 1 cum ad hsec omnia qnae supra di-
luce est clarior
dicetur uobis Erras homo. Deus iioti irridctur [Gnl.
: ximus, etiam Ulud addatur, ubi cessel omne com-
6. 7.), nec syllogismi • apud eum de Alexandri mculum, quod Ln monastario positus in Bethleem,
Commentariis intesuntur. Ut video, frater, male ante non 'multo adhuc tempore, parles Grammati-
tibi auspicatus es, quod introduclor tuus sil Porphy- cas executus sit, et Maronem suum, Comicosque
rius. Quo te introduxil perfldus.* Si ad iUum locum 364 3C Lyricos et Historicos Auctores, traditis
ubi ipseest : ibi et fletus et stridordentiiimcst. Ibi sibi ad discendum Dei timorem puerulis exponebat,
enim etapostatDe et Luimici Dei fortassis et perjuri sciUcet ct ul praeceptor Derel Auciorum GcntUium
ibi habilant. quos si legisset tantummodo, Christum se negatu-
10. Non bonum introductorem tibi elegisti. Magis rumjuraverat.
si accipis consiUum meum, ad illum nos introducto- 9. Sed videamus quid adhuc aUud culpet. Genti-

rcm pariter converlamus, qui inlroducit ad Patrem Uum esse dicit hajc dogmata: ecce qua sententia se
qui dixit : Xemo t'e(i)( ad Patrcm 363 ''''*' perme
"•
ipse condemnet. GenliUum dicit dogmala,qua3 ipse
(Joan. \.). Doleo, fraler, si credis, el si non cre- B conscribil :labilur;sed'porrigendamanuscsl, nori
dis, doleo te suspiciones aUeni perjurU in anliqms est nimie perurgendus. Dum enim totus in eloqueu-
et veteruUs chartuUs perscrulari, cumintuooreju- tia voUtat, et vituperationibus atque invectionibuS
gis acsineflneperjuriiiuexpiabilesacrilegiumperse- fertur, unmemor sui flt, et a ratione devolvitur.
veret. Nonne recte libi conveniet iUud dici, quod NoU, frater, temetipsum etiam in non necessar
Apostolus dicit: 7"» autem qui Judaius cognominaris temere condemnare. Non continuo inter Gentil^
et requicscis in legc, el gloriaris in ° Deo, instructus deputandus es, vel tu vel Origenes, si [Al. sed], u|
per legem, confidis teipsum ducem esse cxcorum, lu- ipse dixisti, volentes Dei juslitiam defendere,
men eorum, qui in tenebris sunt, erudilorem insipien_ respondere contra eos, qui vel fato vel casu cunct
lium,m/igistruminfa7itium, habenlem formamscientix moveri dicunt : e't volentes ostendere justam [Al.\

vcritatis in lege [Rom. 2. 17.) ? Qui ergo doces aUum, justissimam] esse Dei providentiam. quse moderatur
tcipsum non doces 1 Qui dicis uon mcechandum, uDiversa: dixisti insequaUlatiscaussasunamqueiii-
moecharis? Qui prajdicas [Al. dicis] non furandum, que aiiimam jam ex anterioris vita;, quam in
sibi
furaris ? Qui abominaris idola, sacrilegium perjurli caelestibus habuit, motibus ac seusibus comparassi
committis? Et quodest ultimum et gravissimum velctiam si dixisli, bonajiUietincommutabiUacsin
numen Dei per te et ifO.mv.y.iTi [Al. couteudendi U- ti pUci natura; Trinitalis conveuire, ut omuem creaiu-

bidinem] tuam blasphemalur inler Gentes. ram suam iu flne omnium restitual in hoc quod ex-
8. Scd trauseamus jam liinc ad allerius objecli initio creata esl.et post longa et spatus sa;cuIoruiii
purgationem, si tamenconvictumseperjuruelprse- cxaequata suppUcia, quae Deus non lam irascenii
varicationis simui, perurgente etiam couscientia sua quam curantis e(recluuirert«unicuique, quippcq'.
fateatur. Alioquin si iuUciaseat, etiam testcsquam- commonilionis carel vitio, el mcdentis et curant.
plurimos fralrum haberc possum, qui in mcis cel- vice flnem sialuai aUquando poenarum. Ilaec er^
lulis manentes, in monle OUvcti quamplurimos ei quam vera dixeritis, Deus viderit tameu impietai ;

Ciceronis Dialogos descripserunt, quorum et ego non multum mihi continere videntur in Deum, nei
quaterniones, cum mani-
scriberent, frequenlcr in GentUitatis aUquid, maxime si hac menle dicilii
bus tenui, et relegi, quod mercedcsmultolargiores, quavis ralione Dei scQicet juslitiam defendere ca
quam pro aliis scriptui-is soleut, ab daren- pientes.
tur, agnovi. Mihi quoque
Bethleem Jerosolymam venisset, et codicem secum
ipsi
isto eis
liquaudo cum
10. Pro his ergo noU tc salis conturbare, ne-
de
que teipsum superfluo aut poenilentia; subjicia
i
deluUsset, in quo erat unus Dialogus Ciceronis, aut condemnationi. :Sed iUud cst revera, um
et idem ipse Graicus Platonis, quod dederit ipsumj) te defendere, aut excusare uon possumus, 365

' Voculas apud eum ms. tacet: tumin<ea;en(urpro " Vocula unus deerat. Fuerit vero qui Protogoras-

intexuntur habet. Paulo iuferius, Quo te ititroduxit inscribitur Dialogus Platonis a Cicerone Latino rcd-
Pori/liyrius, pro pcrfidus deiude si ad illum locum
; ditus, qui ulinam, cum lola Huflni cruuinatione, su-
es, ubi ipsc, ibi ci ftctus, elc, Sane ibi pro libi, quod peresset.
antea obtinebal, rescribcndum didicimus. • Guaruerian. ms., mullum adhuc lemporis,el pau-
' Ms., Nemo vadit ad Patrcm cl paulo post, ve- ;
lo inferius, ad addiscendum, cl scilicet ut praxepla,
terulisckartis. Quo cum el nosdeiude legimusinox- etc. Errores passim obvios non moramur.
piabitc sacrilegium{wo q\io miausanloa bene leclum
elc„ qua5 iu scquealibus vitiose habel
i7iej;plicabile,
f
Idem lamcn el si vitiose, scd proh corrigcnda
mamts est non esl
: in me pcrurgenrfus. Tacet paulo
haud pauca pra3lerimus.
'
lu Guarneriau ms. , yhriaris in Domini lcge
posl frater,
subjuugii AposloU lexlus quaj heic tam vulgatis, ' Malc iterum in Guarueriauo ms. sed ita tanien
quum mss. Ubris desidoraulur, ct noscis voluntatcm describi ut pra3stet, infcrt uniquiquc commolioncm,
ejus, ct probas uliliora. Mox iterum ms., coii/irfcns quippc qui carct hoc vilio, qiiam mcdeiitis elcausnutis
pro con/idis lcgit. Tum PauU texlus addil, cl noscw fiiiem slaluat, ex (luibus siquid possil boni cxcudi,
voluntaten ejus, cl probas utiUora, quaj forlasso CX pericUlaro. Equidem conimoltonvs pro commonitioni*
hoc loco cxciduruni. malim rescribi.'
593 APOLOGLE LIBER SECUNDUS. 594

quod [Al. quia] non solum gcnliliter, verum elA 366 ll-Quod si Ycre pro maledlctis tuis vis
super omnem gcnlilitalcm, imo impiclatem a te agere poEnilenliam, si non irrides ista dicendo, si

diclum probalur, quod in hoe ipso libcUo {Episl. non mcnte tpOovaxc; el contentiosius propter hoc
2!2. ad Hustoch.), cujus supcrius fecimu.s mcnlio- solum ctiain te infumarc non refugis, dummodo a-
nem, Deum socrum habero dixisti. El quid tam lium dccolorcs si non arlc, scd lidc dictorum tuo-
:

' impium vel prolanum a quoquam Gentilium 1'oela- rum poenitudinem cgcris [Al. geris], pro hac tam
rum saltem dici potuif?SluUumest enimsi requi- gravi turpique blasphemia age poenilentiam, " hinc
ram dc te, ubi hoc in Scripturis sauctis legeris. enim in Dcum blaspliemasti. Nam de creaturis ali-

Quaero si vel Flaccus tuus, aul Maro, si Plaulus' quid dicere et errarc, maximc si non contumeliiE
•
aut Tereutius, ccrte si vcl Satyricus quis inter voto, sed dum justitiam Dei, ut dicis, cupit asse-
omnia spurca sua et impudicaistud nefas in Deum rere, quis effluat, non estnimisexsecrabilccommis-
ex suo ore prolulerit. Fefellit te credo illa res et sum. In caelum tendere os, grave est. Injustitiam
f
decepit, quod puella ad quam sermo ' Dci ficbat, vel contumeliam in cxcelsum loqui, perniciosum
sponsa Christi dicebatur ut propterea etiam ma- est. Hoc lugeatur quod difflcile curatur. Nam quis
:

trem carnalem, socrum Dei appellandam putares. est qui cum morbo regio laboret, et de ipso capite.
Et nesciebas quod hzec non secundum carnis ordi- B et vultu ac vita periclitetur, magnopere clamet,
nemdicuntur, sed secundum spiritus gratiam. Spon- quod non leve ^ itapwvO-/iov pedis, aut perfacihs
sa enim ex co appellatur, quod sermo Dei quasi ungulse suse offe^jsa curetur 7
sacrato quodam connubio j ungat ur animEe humanse- lUud autem minimum quidem est, et respon-
[i.
Siautemtali conjunctioneetiam materpuellseClirisio sione vix dignum, quod enumerans doctores suos,
per Hdem sociatur [,-1^ sacratur], rectius etiam quos se de synagoga dicit esse mercatum, stimu-
ipsam sponsam Christi, quam socrum Dei appeDare lans nos, subjungit; Neque enim, inquit, ipseme
potuisses. Nunc [Al. Nam] restat tibi, ut et patrem docui, sicut quidam ; nos sine dubio intuens, in
puellse, socerum Dei dicas, et sorores ejus, cogna- quos omne ab initio lacerationis suse pondus tn-
tas etiam puellam nurum Dei pronunties. Sicdum
: vesit. Et miror hoc eum dicere voluisse, cum
'

totus Plautinee et Tulliante cupis eloquentiae secta- majoremin me et veriorem haberel obtrectandi
tor videri, oblitus es, quomodo Apostolus omnem materiam, quod magis inter mullos et prseclaros
Ecclesiam, id est parentes cum liberis, matrem magistros diu moratus, nihU dignum eorum, vel
[AL matre] cum filiabus, cum sororibus fratres magisterio, vel institutionibus habeam. Cseterum
omnes simul unamnominet virginem, velsponsam, iste qui in tota vita sua non totos triginta dies
dicens : Statui aulem hoc ipsum omnes vos uni viro Q Alexandrise, ubierat, Didymus commoratus est per
virginem caslamexhibere Christo (2. Cor. 11. 2.). Sed totos pene libeUos suos longe lateque se jactat,
tu dum non Paulum, sed Porphyrimn introducto- Didymi videntis esse discipulum, et x«er,Yr,Tr,v ' id
rem te •*
Ipsum Porphyrium se-
habere gloriaris, est prxceptorem , in scripturis sanctis habuisse Di-
quendo, qui adversum Christum, et adversum Deum dymum. Et omnis ista jactantia in uuo mense cpise-
libros impios ac sacrUegos scripsit, et ab ipso, ut sita est. Ego qui sex annis Dei caussa commoratus
ais, introductus in istud blasphemise barathrum sum, el iterum 367 Pos' intervaUum • aUquod,
decidisti. aUis duobus, ubi Didymus, de quo tu solo te jactas,

* Vetus edit. Ctm Guarneriano ms., tam impu- annis revera duobus, an diebus tantum aUquot Alex-
rum, iW prop/ianum. Mox idem, a quoquam Genti- andrisedemoratus sit Rufinus, quum eoiterum ad-
lium poela. venit. Ut autem paucis absolvam, unice heec vera
Quod heic in vulgatis antea superfluo addeba- enim dies aUquot
visa est codicis ms. lectio. Quid
tur Coniicus nomen, codicis Guarneriani auctoritate secundo adventu memorasset Auctor, eorum-
in
hinc amovimus. que haberi rationem voluisset, cum in primo soU-
Alque heic Dei nomen rectius cod. Guarnerian. dos jam sex annos abs se ibi Iransactos dixisset,
tacet: quod etmalim espungi. ad quam temporis summam levissima iUa nec fer-
' Addit Guarnerian. ms., ad Logicam. T) me nolatu digna dierum accessio videatur ? Quid
' Vacat in Guarneriano pro vocuUs duabus hinc quod f)(«is diclt, quo pronomine respectum ad su-
etiam plusquam unius versus lacuna;ipsaorationis periora omnino habet ? superius autem annos no-
series plus aUquid excidisse hinc indicat. minavit, non dies. Re etiam vera si dies, non annos,
Plus habet ms., contumeliosum cst ct pemieiosum.
'
dicere voluisset, nequaquam addidisset aliis, sed
5 In ms. Latinis Uleris paranithitum male. aliquot dicbus, dumtaxat scripsisset. Indicio hoc
;

' Ita ms. antea minus bene erat mercatos. autem est manifesto, non aliquot scriptum ab
Ms., hoc non diccrc voluisse.
'
fuisse, sed aliquod, sciUcet inlervallum, ad quod
Verba, idest prsiceptorem, quse in vulgatis sub-
' etiam referri pronomen ipsum, res clamat. Nam
jongebantur, in ms. reticentur, nosque tiun ejus et intcrcaUum &7t),w; absque uUa quanti temporis
auctoritate, tum quod ab aUo quam Ruflni calamo signiflcationedicereincongruum esl, el hoc maxime
profecta omnino viderentur, expunsimus. loco abs Rufini res suas enarrantis ingenio aUe-
' Digna cumprimis, quse accuratius expUcetur num. Historiam quod spectat,tametsi qui de Ru-
haec est codicis Guarneriani lectio, quam nos res- fini gestis recentiores scripserunt, atque ipse Fon-
iterum post intervallum aliquod, atiis duo-
lil\iimu.S, taninus in Vita, nonnisi dies illos aliquot, decepti
bus, pro qua haclenus in vulgatis Ubris obtinuit, vulgala lectione, supputent; niUilest tamen, quod
post intervallum aiiquod aliis diebus.iB.es emmvero- vetustiorum rationibusaclversetur, autcumeorum
narratur haud parum ab recepta viUgo opinione testimoniis difllcile coraponi possil. In confesst
diversa, nec sane parum nostra interesl scire, num est, bis fuisse Auctorem AlexandriiE ; nec de prima
595 UFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 596

et ubi aUi nihilominus illo non

quosj^nibus ejus, ad quod opus quotidie stilum ejus
inferiores,

tu ne facie tenus quidem nosti, Serapion. et Me- Porphyrius exacuit, non obviemus. Ad hoc enim
nites, viri natura et moribus eteruditione germani:
Jesus noster, non Barrabas magister, silere nos
ubi Paulus senex Petri MartjTis discipulus: et ut docuit. Ad illud veniamus, ut ostendatur quam
ad eremi mairistros veniam, quibus et attenlius et vera sunt, quse vel pro sua excusatione, vel pro
frequentius vacabamus,ubi Macarius Antoniidisci- nostraaccusationeconscripsit. Aifduasesse solas

pulus et alter Macarius, et Isidoms, et ' Pambas, Prajfatiunculassuas, in quibuslaudare visus est Ori-
genem , in eo tamen interpretationis opere eum lau-
omnes amici Dei, qui nos haec docebant, quse ipsi a
Deo discebant quanlam ego, si hocila deceret, aut
: daveril.369 iu quonihil omnino dogmaticum,ni-
expediret, de his omnibus habere jactantiae mate- hil de fule dietum sil, et quod penitus in hls qute

riam possem? Sed erubesco, hsec eliam retexens, ejus ipseinterprelatusest, nihil tale inferatur, quale
dum volo tibi non ut
ostendere, tu dicis, noslro nunc ad Synagogse non ad Christianorum
gi atiam,
ingenio magistros, sed quod plus doleo, magistris Eedificalionem reprehendit. El quamvis ei sufflcere
defuisse magis ingenium nostrum. Verum quid stul- ad silenlium agendnm debeat, quod ea in alienis li-
tus ego sanctos enumero Christianos viros ? Non -n terjs culpal, quae proferunlur ex suis tamen el in -,

propter istos dicit, quia ipsi nos docuimus, sed hoc quam verum dixeril, videamus. Ex Prajfatione
quia^Barrabam ejus de Synagoga magislrum non inlerpretationum in Ezechiele, quatuordecim Ilomi-
suscepimus, el per v.ayiyioyr,^ Porphyrii, ad Logicam liis, siveOratiunculis Origenis, scribens cuidam Vin-
non sumus introducti. Ignosce mihi pro hoc quod centio « : Magnum est, inquit, ^ mi amice, quod posiu-
malui ante imperitus et indoctus ' videri, quam Ias,ulOrigenem faciam Latinuro,ethominemjuxta
Barrabsediscipulusdici. Proposito etiamChristo si-
Didymi videntis sentenliam, alterum post Apostolos
mul et Barraba, ego quasi imperiius Christum Ecclesiarum magistrumetiam Homanisauribus do-
elegi. Tu, ut video,cum ilUs clamas qui dicunl nem. »Etposlaliquanla: «Etillud, inquil, breviler
Non hune, sed Barrabam {Joan. 18. 40.). Nam Por- admonens, ut scias, Origenis opuscula in omnem
phyrius tuus, 368
dic quseso, quid te docuil, qui
Scripluram esse triplicia. Primum ejus opuscula
adversum Chrislianos, el adversumreUgionem nos- Excerpta sunt, quee Graece <r/ol:i nuncupantur, iu
tram blasphemise volumina conscripsit ? Quid te quibus ea quse sibi videbantur obscura, ' aut quaj
isti in quibus lantum te jactas, unis ab idolis dae-
habcre ahquid diOlcultatis, summatim brevilerque
monum, aUus ' de Synagoga, ut dicis, Satanse
et
perstrinxit. Secundum oij.T|),itix6v genus, de quo el
magistridocuerantboni?Nihilvideonisihocquod ^^^^^^ intcrpretatio est. Tertium quod scripsit
et ipsi noverant. Nam Porphyrius te docuit de '- f .„,.._,.• „„ „ „„„..„,x.,„o in
m
nos volumina possumus nuncupare,
,

ipse ToijLO-j:
Christianis male loqui, concidere virgines, conti-
quo opere tota ingenU sui vcla spirantibus ventis
nentes, Diaconos, Presbyteros, et omnem prorsus
dedit: et recedcns a lerra, in medium pelagus aufu-
Christianorim gradum et ordinem Ubellis editis
cupere, ut omnegenustransferamdictio-
gil. Scio te
infamare. Ule verode Synagoga Barrabas tuus pro
nis: prsemisi caussam, curfacere non posseni: hoc
Chrislo electus, dociit le resurrectionem carnis,
tamen spondeo,quia si, orante te, Jesus reddiderit
non in virtute, sed in fragilitate speraire : literae

amicum Ueri, el inimicum spiritus vivi-

sanitatem, non dicam cuncta, quihocdixisse teme-
occidentis
rarium est, sed permulta sim translaturus, ea lege
ficantis. El aUa quaedam secreliora, quaj si res po-
quam libi ssepe constitui, ut ego voccm prsebeam
posceril, postmodum profercntur in tempore.
tu notarium. »
13. Sedquid in longum sermo producitur ? Con-
vicus ejuset injuriis non respondeamus, laceralio- U. Ilcm dc Canlicis Canticorum Prsefatio « Bca-
:

ejus incolatu ab anno 372. ad 377. est ferme qui •

Ms., Parrabas, male nam et pro Barraba in se-
:

dubilet. AlterumcoUigere Ucel exHicronymo .\po- quentibus conlinuo Parraban vocal aliis Pambo ;

log. Ub. III. ubi posUjuam Tlieopliilus Epiaeopus " dicitur.

faclus est, Alexandria: non fuisse Ruflnum tradit. ''HieronymusBaranitiam nominat Epist. LXXXIV.
Theophilus aulem a die 20. JulU anni 385. stdero sua acriier Ruflnum casligat. quasl
et in .Vporogia
ccepit. Posl illud igilur aliquod intervalluvi, unius nomen maliliose corriiperit ad creandam inviiiiam.
puta alteriusve anni, sive 379. plus minus, ct "
Ferme rectius in ms., indoclus audire, tum/Vo-
ante quem diximus anni 385, terrainum eo iterum posilo cnim el Chrislo cl Barraba.
advenit, et biennio dcmoratus est. Possenl el de- ' Vitiose Marlian., de Salanx magislris, etc.
monstrari pioprius suisquc numeris duo ipsi anni
Pro duas ms. habet oiim. El sane rfua.? modo
•
ex Pallaflii tcsliraouio in Lausiaca cap. 10, ubi de
dici Prajfationes Ilioronymi. et ipsiusmct scnsu,
Melania Rulinicoraiie, et l'ambonisobitu loquilur;
scd doctorum tunc esset criticorum objectis salis- et Ruliui censura, favoris in Origenem suspicione
facicndum, quod perNolarum augustias aou licet. laborare, par minime cst credi. Neque adeo ita
Salis proposito est, quod optime convenit rcrum Rulinus scripserit, apud quem vel fiiim, qucm.ad-
series. Unum addere f-Iacel ex ipsa iudolc, ut ita modum habel in ms. repouendum esl, vcl dnat
dicam codicis Guarneriani, qui cuni omnibus fere noracu pcuilus indueendum.
locis,quibus a recepta lecliono dissenlit, peccet, Ilicronyraianus lpselextusi;mV/fmpro»ii habel.
f

exaratiim se prodit ab imperito .Vntiquario, qui Ibidem uno vorboatiiuc. Ms. Graeca verba La-
hanimuUoconcinuiorom leclionem, nisi incoquod tinis literis exlubel. Mox praeferl, dc quo pra-.^nii
dcscribebat velusio exemplari reperisset, de suo inlerprelatio tCXtUS Ilieron., d prtesens cjus inler-
:

ipse Eubbtituerc oummo nou valuiasel. prelatio.

 » :

597 ArOLOGIiB LIBER SECUNDUS. 598

tissimo Papre Damaso. Origenes cum in cfeteris li- \ 371 nunquaminissesomnum,nisiunusefratribu3

bris oinnos vicerit, in Canlico Cauticoruni ipse so sacris Litcris personaret. Hoc diebus egisse vel no-
Ticit. Namun(lecimvoIuminibus'explicilis, quajad ctibus, ut et lectio oralionem susciperet, et oratio
usque versuuin millia peae pervenlunt, pri-
vi,u'inti lectionem.
muaiSepluaginta370iuterproles,deiudeAquilam, 18. Item ex alia Epistola ad Marcellam : « Beatus
S.vniinactiuin.TUeodotionem, et ad extremum Quin- Pamph ylus mai tv r, cujus vitam Eusebius Cffisarien-
tam edltionein, quam in ''
Aciio littore invenisse se sis <^
Episcopus tribus ferme voluminibus explicuit.
scribit ita magnilice aperleque disseruil, ut vel inde cuin Demetrium Phalcreumct 1'isistratum insacrse
mihi videalur in eo complelum esse quod dicitur :
Bibliothecae sludio vellet 8equare,imayinesque inge-
Inlroduxil mc rexin cufcicuium suujn.Itaqueillooperc niorum, quse vera sunt et aeterna monimenta, tota
praetermisso, quia ingeatis est otii, laboris et sum- orbe perquireret : tunc ^ omnes maxime Origenis
tuum, " lautas res, tam dignum opus in Latinuiu librosimpensiusprosecutus.CsesariensiEcclesiaede-
transferrc sermonem, lios duos Tractatus quos in dicavit. Quam Bibliothecam ex parte corruptam
morem quotidiani eloquii parvulis adhuc lacientibus- Acatius, dehine Euzoius, quiejusdem EcclesiffiSa-
que composuit, fideliler magis quam ornate inter- cerdotes fuerunt, in membranis instaurare conati
pretatussum,guslumlibi sensuum ejus,noncibum B sunt. Hic cum multa
elinventorumnobis
repererit,
^ offerens : ut animadverlas, quanti sint illa existi- indicem Psalmi
reliquerit, centesimi vicesimi sexti
manda, quaj magna sunt, cum sic possint placere, Commentarium. et Phe literfe Tractatum, ex eo quod
quae parva sunt. noninscripsil[.4/. scripsit], confessusestnon reper-
15. Item ex Prsefatione Commentariiin Michseam tum. Non quod talis tantusque vir, Adimantium '

scripta ad Paulam et Eustochium, post aliquanta : dicimus, aliquid prselerierit sed quod negligentia :

«Nam quod dicunt Origenis me voluminacompilare, posterorum ad nostram usque memoriam non dura-
et contamiuare non decere scripta Veterum, quod rit. »
illi maledi'Hum vehemens existimant, eam laudem 19. Sed fortassedicesmi6i :Quidsuperfluisreples
ego duco maximam, cumillosimitarivolo, quicun- paginas ? Nunquid et iUe dicit criminis esse nomi- '

ctis prudentibus et nobis \Al. vobis] placent. •>

nari Origenem. aut ingenii ei laudem dari ? Si prffidi-
16- Item exPrsefationeinterpretationisHebraico- catur talis ac tantus vir, eo magis, si qua suntillius
rum Nominum : post aliquanta, ita dicit : « At ne in quibus aulapostolicus vir.aut Ecclesisemagister
forteconsuramato Eedificio, quasi extrema dees-et dicitur, ut in superioribus ipse profert : aut si quid
manus,noviTestamenti verbaetnominainterpreta- tale est quod fidem ejus,non ingenium solum com-
tus sum, imitari volens Origenem ex parte, quem C mendarevidealur. Hocquidemfaciam,tamenidcirco
posl Apostolos \Al. Apostolorum] Ecclesiarum ma- i'
hsec protuU, ubi eum talem ac tantum virumdicit,
gistrum,neTio,' nisi imperitus, negat.Inter csetera quia in ea PrEefatiuncuIa, ubieumdicit Apostolum,
enim mgenii monimenta, etiam inhoc
sui pra;clara vel Prophetam defendi, vel usque ad coelum ferri ;

laboravit, ut quod Philo quasi Judseus omiserat,hic hunc pulo sermonem 3721a>idisejusinscriptum.
ut Christianus impleret. >>
Et sicubiforte scientiamejuslaudavimus, talessuul
Itemde Epistola ad Marcellam « Ambrosius,
17, : omnes mese in illum laudes, pro quibus hic tantum
quo chartas, sumtus, notarios ministrante, tam in- in te ignis accendit, quas de suis scriptis nec impu-
numerabiles libros vere Adamantius nosteretChal- tari sibi dignum ducit. Verum quia non dignatur
centerus exphcuit, in qusedam Epistola, quam ad eequalem nobiscum personam habere in judicio, et
eundem de Alhenis scripserat, refert nunquam se nos quidem etiam ex suspicionibus 'condemnat
f Origene prsesente, sine lectione sumsisse, teneri vul,nec
cibos, ipse vero neque ex chirographis suis

' Alibi, explicatis; tum ex ipsa Prsefatione ad desiderabatur.

mss. exacta legimus.peiic perveniunl, cum in vulga- Idem ms., tum omnes maxime epistolEe textus,
^" ;

lis, atque ipso Guarueriano ms. tantum haberetur,

tunc vel maxime. Paulo postpari consensuBi6/io(/ie-
pervenerunl. cam tacet liber uterque.
^"
Lectum olim, Aclso Guarnerian. ms., Actio.
"
In ms. lantusque vir Adamantius omnes alios
-.

'

Paulo post voculas vel inde ex eadem Prsefat. et

prslcrieril ; in fine duravit pro durarit.
mss. suffecimus, et leviora alia emendamus.
° In Hieronymiino texlu, tam']ue difjnum opus, Perperam interserit rcum, ms. ut et mox ejus
'

ubi ms. ReginfE Suecorum lamque dignas in Lali- habet pro ei. Tum vetus editio, sed dicaturlalis, etc;
num, etc. Heic Guarneiianusfortasse cseteris verius, ms., Si dicatur et vir, magis si c/ua sunt in quibus.
tam digne in Lalinum, etc. etc, denique EcclesixDei magister, ul in supenoribus
ipse proferl, vel si, etc.
''Interserit ms., ejus; tum habet quanta sint illa
oestimayida. Vetus editio guantum sint, Martianseus, Ms., idcirco eliam hoc prohdi ;lum altero abhoc
i

quam sunt, etc. versu in mea Praifatiuncula pro in ea, etc, ex quo
' In Guarnerian, ms., nisi sit imperitus, etc. utique si subsequentis contextus refigere voculam
' Vetus perperam, nisi Origene priesenle in
editio unam aul alteiamliceret, concinnior elici sentent a
lectione, sed et ms ,Guarnerian. tn lectionepro sine posset et veiior, ms. pro quibus in le hoctantum
lectione habet.qui elmos, nunquamvenissesomtium, ignis, etc.
ubi ti?ius, etc. denique, ul leclio orationem sxisce-
; Vetus editio addil solis, itemque habet ms. mi-
'

perit. nore numero cx suspicione solum Moxpari cumilla .

Ex ms.atqueipsoHieronymianaeEpistolsetextu consensu, etrectius quidem, in caussa sua observari

addidimus Episcopus nomen.quod in ante vulgatis Scriplurse, etc
 599 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 600
putal in caussa observare Scripturassanclsedebere ^ indamnationemejusconsentiturbsRoma.Ipsacon-
senlentiam,qua?jubelabsquepersonarumacccpiiono tra hunccogit Senatum, nonproplerdogmalumno-
judicari : non ut requilas, sedul ipse vull, ita salis- vilatem, non proptcr hEeresim, ul nunc adversum-
JUciamus pro nobis. Ail enim,Tu siinlerprelaluses eum rabidicanes simulanl.sed quiagloriam eloquen'
Origeuem, culpanius es : e,'o etiam si eadem disi, lise et ej us scientiaj ferre non poteraul, et illo dicenle,

proquibusille culpatur, bcne feci et lcgi debent et omnos muli pulabantur. Ha;c quare scripserim et ad
teneri. Tu silaudasli ingenium ejus, vcl scientiam, pauperislucerna;igiiiculum,cito sermone, sednon '

* reus es : ego si ingenium laudavi, nihil est. cauto dictaverim, potestis intelligere, si Epicuros el
20. Sed profcr, inquil, ubi eum italaudavcrim, ut Aristippos cogitclis. »
fidem ejus excusarem. Non ajquequidem sed quo- ; 2L Siquis tibiHuucquseso cum ista ad paupcris
cunque duxeris sequar. LibclUim quemdam scribens ul ais,lucerna3 igniculum, cito sed noncauto ser-
comprehenderequasiindiculoquodam voluit,qiiania monedictares,adslitisselpropheta,elclamasset [Al.
apud Latinos Varro scripseri t.ol quanla apud nostros exclamassetl ,0 scriptor,cohibe hanc vocem, reprime
Origenes ia Gra;cis, in qua ita ait, « MarcumTcrcn- stilum eritenim tempus et non mullo post, cum tu
tium Varronemmiraturanliquilas,quod apud Lati- schisma ab Ecclesia facies.etutproipsoschismate
nos taminnumerabileslibrosscripserit.GrajciChal- B colorem ahquemexcusationis invcnias, islos quos
cenlerummiriseflerunllaudibus.quodtantoslibros nunc omnibus mirabiles facis libros, incipies infa-
composucrit, quantos quivis noslrum alicnos sua mare, et istum qucm modo Ch-ilccnterum tuum vo-
manu dcscriberonon possit, Et quia nunc oliosum cas ct pro merilo 374 laudabilis laboris,ais, Ada-
est apud Lalinos Gr£ccorumvoluminumindicem mantium nominalum, dicturus es, non tam libros
texere de eo qui Latine scripsi t aliqua commemorabo ad utililatemanim£e,quam venenata dogmata con-
ut inlelligamus nos Epimenidis dormirosomnum, et scripsisse. Huncquem negas' juste ad Demetrio in
studium quod illi posueruul iucruditione sajcularium caussa fidei esse et hunc quem negas
damnatum,
scripturarum, nos incongregaadis opibus poncre.
•^
pro dogmatum novitatc accusatum.lu exsecrandum
Scripsil iliiquc Varro quadraginta quinquc libros pro novitaledogmaiumdices: etcaqutedicis, nunc
Antiquitalum ,qualuor de Vita populi Romani»Eicum adversum eum canes rabidos simulare. ha;c tu ipse
373 enumerasset per singula omnia quse Varro simulabis. Romanumquoquesenatum,utnuncscri-
scripsit, addidit post ha;c : « Quorsum Varronis ct bis.Epistolis tuis commonitoriis, juramenlis, satel-
Chalcenleri mentio factasit quajritis, vidclicet ul ad litibuscircumvolantibus.eliamtucogcscontraeuni,
Adamanlium 'nostrumqueChalcenlerum veuiamus ct lalemvicempro omnibuslaboribussuisChalccn-
qui tanto sLudio in sanctarum Scripturarumlabore C.
^'^^^'^° reddes. Et ideocavc ha;cnunc scribere.nc
sudavit, ut justcAdamantiinomenacccpcrit.Vultis- cum hsec scripseris, et illa egeris, multo verius tu
noscere quantalngenii sui reli qucril monincnta ? se tuis sententiis condemneris, quam ille aUenis. Pu-
quens titulus ostendil. Scripsitin Genesim libros lasnehabuisses Prophelse illi ha;c 11 bi diccnti fidem,
tredecim ;Mysticarum Homiiiarum libros duos -.in etnon magis illuminsanum tunc, quamteinhsec
Exodo Excerpta, in Lcvilico Exccrpta. » Et post vcnturum putasses ? Sed contenlio 'haec est, quae
multa :» Ilcm, inquit, Monobiblia :
" Ilep;
'Xfyuy/ li- ncc amici? parcit, dummodo loedal iuimicos. Tu vcro
bros quatuor, de Resurreclionelibros duos, et aUos hoc supcrgressus tibi ipsi non parcis, dummodo
de ResurreclioneDialagos duos.et cum cnumcras- non inimicos conficias, sed amicos.
setomuiaejusOpuscuh,secundumindicuh Cdcm ad- ii. Ilcni es Pra^fationellebraicarum Qutestionum
didit etdicit,«VidclisnoctGra;cospariterelLatinos post multa :«DeOrigeueautem,inquit, sileo: cujus
unius[^U. hujus] labore superatos ? Quis enim um- nomcn,si parva licel componcre ^nagnis, meo nomine
quam tanta legere potuit, quanta ipse conscripsil? [Al. invidiosius] invidiosum est. Quicum in HomiUis
Pro[/l/. Porro] huc sudore quid accepil " prajmii ? suis quasad vulgus loquitur,coramuncm cditionera
Damnatura Dcmetrio Episcopo.EsccptisPalcslinoe scqualur,inTomis^HcbraicaVcrilate superalus,cl
et ArabiEC et Phoenicis, atque Achaiae Sacerdotibus : T) suorum circumdalusagminibus,iDl<;rdum linguH) po-

• Delevimus ms. opc ejxs pronomon, quod heic Idcm, A[o>\obihla. /"criarc/ioji^reliquislibrorum,
superfluorepctcbatur, mox econlrario ojusdem ms. qui subscquunlur,tiluIispra?tcrmiPsis.ilomquevor-
etveterisediliouissufrragioaddidimus iVaadverhium siculis duobus inscquenlibus usquc ad ri</./i( verbuni
quo dcerat. Idem infra im.i-eris habet produ.reris. ' Anlca
/>r.r/ii in Epistola; etiam conloxlu.
Atque hoc rectius habere vidctur ms. liierarum
^" f
In ms., arfuersiimidc, tumotsnVii/idiii prosciVii/iiB.
inquam pro Scripturarum Ilaud itain sequentibus, ^Vorba .«crf non caulo, quse inferiustamenrepe-
Scripsil Varroigilur quadraginln, clc, lumcHKHie- ; lunlur, hcic ms. Ignoral.
rasscl per sinoula opcra, singula fjua: Varro scripsil, Habcl ms.,c/i<im pro /kiic, veleres vulgati tiunc.
^"

addil, etc, i'icm taret ./».'/'• advcrbium. In scquentibus S8c-

'

' Ms., Adamanlium. noslrum,

noslrumtiue Chalcen- liius poccat, qua; pra'tcrimus.
lcrum veniamus,iiui lanlo insanrlnruin Seriplur.irum '
Itursumlacol ms., /lac voculam:mox lcgit, 7"«
/a6orc,clc.; nosillud.s/Kf/ionomcuquo sinesousula- i'cro eliam h.vc supcrriressus.
borabat, suCfecimus ex ipsius Ep)sto!a;cditione. Pla- ^ Addilur in ipsius PraMalionis cditionc, irfcs/ in
ccret Viro magis, (jriu((i»/iu)» in .inncl'irum sludium </i.'.7)ii/a/ioiicm<iJori, qua; intrusaabaliisvcrba videri
Scriplurarum laborcsudavil. lufra quardam alia cas- possunl. Mox ms.sii/iciii/Kshabelcli.unprofirciim-
tigamus. dalus.
 ,

601 APOLOGLE LIBER SECUNDUS. 602

regriuscqufcritauxilia.IIocunam(lico,quodvcilem^moacm,dederitcommeatum,3766lpr8elermissum
cuminvidia nominisejiis habere etiam scientiam prius opus explevero, tuncviderepoteritis,imoper
Scripturarum, flocci pcndcns iraagines umbrasque vos Romana lingua cognosccl, quantum boni ct
larvarum, quarumnaturtecssodicilur, terrere par- ante nescierit, et scire nunc coepcrit. >
vulos, et in angulis garrire lcnebrosis.» Verumego 23. Ecce qu£e de Origene et de Ambrosio sentiat. '

jam nec mirari debeo, nec conqucri pro his quse in Quod si negare volueril lioc quod omnes sciunt,
mcagit, quilanlis vins ettalibus non pepercit. Sam quia de sancto Ambrosio dixerit, primo ex eo convin-
et sanctse memoria; Ambrosium Episcopum qualibus cetur, quod apndLatinosipsiustantum, et non alte-
flgurislacerct,qualibusobtrectationibussecet375 riusinLucam Commentarius fertur. Deiude scit me
in his' quibus nihilominus laudat Origcnem, simi- habere Epistolam suam, in qua hoc ^ ipsum de aliis
literex suis Prrefationibusedoeebo. I'ra;fatiodeHo- excusans, in illum convertit suspicionem. Verum,
miliisin Lucam ad PaulamEustoehium « Ante
ct : quia Epistola iUa etiam secretiora qusedam continet,
paucosdiesquorundaminMatthEeumetLucamCom- qufe interim modo publicari nolo ante tempus, ex
mentarios vos legisse dixistis, cquibus alter^^etsen- aliisadhuchissimilibusapprobabimus. InterimOri-
sibushebes csset, ct alter in verbis luderet, in sen- genis libros.ut supradiximus, inomnemadmiratio-
tenliisdormitaret. Quamobrempetitis, utisiiusmodi iJ nem extollit, et dicit, quod < si eos interpretelur
nugis conlemtis.saltem» trigintaetnovem Adaman- Romana lingua cognoscetquantum boni et antenes-
tii nostri in Lucam HomiUas, sicutinGrsecohaben- cierit et scire nunc coeperit, id est, in Matthseum, in-
tur, inlerpreter. Molestam rem
lormento similem,
et quit, viginti ' sex libros et inLucam quinque, et in
alieno, utaitTuUius, stomacho, etnonsuoscribere: Joannem triginta duos. » Isti sunt quos magniflcat,
quam [Al. quod] tamcn idcirco nunc faciam, quia in quibus' eadem prorsus omnia, sed latius et co-
subhmiora non poscitis. Siquidem illud quod olim piosius, quseel in istls ixipl 'Ap-/a)v libris, proquibus
Romae sanctaBlEesDlaefllagitaverat, ut viginti'' sex mearguit,continentur.Quod siistepromittilseistos
tomos illius in Mattheeum, et alios quinque in Lucam^ interpretaturum, me quare pro simiUbus incusat ? Sed
' duos in Joannem, nostra? linguEe trade-
et triginia quoniam polUciti sumus probaturos nos quomodo la-
rem, nec virium mearum, nec otii nec laboris esse ceretvirumomnittm[^l?. omni] admiratione dignum.
perspicitis. Sed quantumapud meetauctoritas ves- Ambrosium Episcopum, qui non solum Mediolanen-
traet voluntas valet, prBetermisipaululumHcbraica- sis Ecclesiffi, verum omnium Ecclesiarum columna

rum Questionum libros, ut ad arbitrium vestrum quaedam et turris fuil, unam adhuc
inexpugnabiUs
lucrativis \Al. lucrativi] operis, haec qualiacunque ^ ponemus, ex qua3 7 7 v ideatis
ipsius Preefati onem
*
sunt non mea, sed aliena dictarem prsesertim cum a ;
vel tantum virumquamfoede et indignelaceret, vel
sinistro oscinem [Al. oscinerei cor vum audiam croci- iterum quomodo Didymum usque ad cselum efferat
tantem, et mirum in modum de cunctarum avium laudibus, quem rursus usque ad inferna demergit
ridere coloribus,cum totus ipse tenebrosus sit. Fa- [Al. demergat] vel quomodo de urbe Roma, Deo
:

teor ilaque antequam ille objiciat, Origenem in hic favente, capite Christianorum, ea dicat, quae dice-
Tractatibus quasi puerum ' talis ludere. Alia sunt bantur tunc, cum GentUes in ea populi et persecu-
virilia ejus, et senectutis s eria : quse si vobis libuerit, tores Principes morabantur.
et potuero, si Domtnus, ut in Latinum vertam ser- 24. Prtefatio ad Paulinianum de Spiritu Sancto :

" Ms., III his ipsis, in quibus nihilominus, etc. Ta- hcec eadom suppulatio librorum in Mattheeum re-
cet deinde inscriptionem. Prsefatio de Homiliis in currit adnotamus,
Lucam ad Paulam et Euslochium. " Olim erat iriginia novem, sed falso sunt etiam :

Suppleri locum ita malim, ac

^"
legi, aller cl ver- qui legermt Iriginlagitaluor.
bisel sensibus hebes esset, aller in verbis luderet, etc f
Al., tabulis, ut et in Guarneriano ms. Tum Prse-
Editio Prffifationis ipsiusmct habet, aller et sensibus fationis editiones plerseque omnes praeferunt, hide-
hebes esset. el verbis, allcr in verbis iuderet, etc. rem pro htderc.
' Numerus triginta et novem in hujus
Prcefationis e Verbum sential cod. Guarnerian. omittit.
editionibus desideratur, omnesque adeo Origenis in
D ^ Atque pronomen idem ms. tacet. In-
heic ijiiiKm
Lucam Homilias abs Hierony mo eo in opere Latine ex- ferius pubhcare habet pro pubHcari tum subse- :

pUc ari innuunt. Seil multo plures fuisse scriptas ab quenti versu pronomen /lis reticet.
Origene, verosimillimum estnam et postremje sex, Optime heic habet Guarnerian. ms. XXV. Ro-
'

quasHicron. interprelatur, respectum ad superiores manis nolis, quemadmodum et vetus editio sa;pius
nou habcnt, exceptcequevidentur amajorinumero. liudata hoc demum loco praefert. Et sane licuisset
Origenes ipse tom. 3. in Matth. qusedam narrat in horum auctoritate codicum veram lectionem resti-
hisce HomiUis inLucam scripta, quorumnullamen- tuere, nisi dissentirent superiore loco secum ipsi.
tio estin his quas S. Pater interpretalur. Cseterum et satius est lectorem admonuisse, quam
^ Itii
et cod. Guarneriauus habet. Edili vetustio- textum immutasse.
res XXXVI. preeferunt, quemadmodum inejusdem Pronomencfirfemex vetereedilione,et ms. Guar-
<

Prsefationis editionibus habetur. Sed utraque falsa neriano suffecimus. Hic porro Uberet rectius videtur
neque euim XXXVI, aut XXVI, sed XXV,
lectio est, subsequentiversu duas voculas, gux et, prselermit-
tantum Tomos in Matth. Origenes elaboravit. Hiero- tere. luferius inculpai pro incusat legit.
nymus ipse fldejussor est Prsefat. Commentar, in ^ Iterum ferme rectius tacet idem ms. ipsius pro-

Mdtth. Legisse me fateor anle annos plurimos in Mal- nomen.quod referriperperam ad Ambrosiumposset.
Ihxum Ocigeiiis viGiNTi qcixque io?!(mi)ia,c'/ lolidem Ita ct Roma nomen tacetin sequentibus. Quseautem
ejus Homilias. Confertiusesectionesubsequente, ubi manifesto peccat, prselereo.
603 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 604
..Dum \Al. Cum] in Babylone versarer, et purpu- j^ qui in testimoniisDomini locutus conspectu est, in

raiBB mcretricis essem colonus, et jure Quiritum vi persecutorum'regum, et nonestconfusus. .^mljrosius

verem, volui aliquid garrire de Spirilu Sancto. et sanctus de Spiritu Sancto, non solum verbis,sed et
ceplum opusculum ejusdem urbis 1'ontirici * dedi- sanguine suo scripsit. Obtulit enim perseculoribus
care. Et ecce oUa illa quse in Jeremia post baculum sangiiinem suum, quem
[Al. quod]inse fudit,seda

cernitur, a facie cepit Aquilonis ardere, et Pharisajo- Deo ad alios adhuc reservabatur labores. Quod [Al.
rum conclamavitsenalus, etnullusscribavelflctus, Qui] etiamsi seculus est Graecoscatholicos noslro-
sed omnis, quasi indicio sibi prselio, adversum me rumScriptores, elaliquid de eorum scriptis prssuni-
imperitiaofactioconjuravil IUicoego velutposllimi- psit, noncontinuohacdebuittua esse summa cura,
nio Jerosolymam sum reversus, el post Romuli ca- hic lahor, hoc studium, ut pro hac caussa inlerprc-
sam, ef- nudorum lupercal, diversorium Mariaj et tarcrislibrumDidymide Sancto Spirilu, ul furtail-
speluncam Salvatoris aspesi. Itaque, mi Pauliuiane lius cognoscerentur, qui forlassis etiamnecessitaiem
frater, quia supradictus Pontifex ' Damasus. qui me scribendipassusest, utiusanieulibustunchaerelicis
ad hocopusprimusimpulerat, jam dormivil in Do- responderel. Hsec estChristiana [Al. Christiani] mo-
mino.lam tuo \Al. tuus], quam venerabilium mihi. deslia?Sicmonitaservamus Aposloli379dicentis,
ancillarumChrisli, Paulee elEustOchii nuucadjutus B JViliil percontenl>oncm,neque pcrinanem gloriamfPhi

oratur-^J. orationibus],canticum, quod cantare non lip. 23.) '?Deindequomodo[i4<. quoero], ut ilerum[/l/.
polui in terraaliena, hica vobisprovocatusinJuil,Ta intaniumj eadem repelam, tu qui prsedicas non fu-
^mmurmuro^^^auguslioremmultolocumexislimans, randum, furaris ? Paulo ante iulerpretationem Mi-
qui Salvatorem mundi, quam qui fratris genuit par- chea; objectum tibi dicebas, quasi Origenisdicla fu-
ricidam. Et ut auctorem litulo fatear, malui alieni rareris. Tu furtum quidem non negasti. sed ais :

operis interpres existere, quam ut quidam faciunt, « Quod mihi illi maledictum vehemens existimanl,
quasiMnlormis cornicula, alienismecoloribusador- hocegolaudem duco maxlmam, cum illumimitari
nare. Legi dudum de Spiritu Sanclo cujusdam libel- volo, qui cunctif prudentibuset nobis [/1/. vobis] pla-
los, eljuxla Comici (Terentii) sententiam, ex Grse- cet. » Tua furla laudem tibi praeslant maximam :

cis bonis Latina vidiuon bona. Nihilibi dia- 378 alios furla sua apud le corvosetcorniculas faciunt.
lecticum, nihilf virile alquedistrictum, quod lecto- Si lu Origenem, quein alterum post Apostolosdicis,
rem,vel ingralisin assensum trahat, sed flaccidum recte facis imilari, quid concidis eum, qui secutus est
totum, molle, nitidum, atqueformosum, etexquisi- Didymum, quemnihilominus etProphetam nominas
tis hinc inde coloribus pigmentatum. Didymus vero et Aposlolicum virum designas?Si ergonequc lanio
meus oculum [.4/. oculosj habenssponssedeCaniico Q ac tali viro .\mbrosio pepercisti, et eum quem alte-
Canticorum, et iUa lumina, quaj ' in candentcs jam rum omnibus placere
post .\postolos scribis, atque
segetessublimariJesusprsecipit, proculalliusinlue- prudentibus, ac mille alus laudibus, non duobus,
tur, etantiquum nobis moremreddit,ut Videns vo- ut dicis, sed' iimumeris scriptis tuis usque ad cae-
cetur Prophela. Certe qui hunc legeril, Latinorum lum extuUsti, rursum hserclicum, quera ante Apo-
furtacognoscet,et contcmnet rivulos cum ceperit slolum facis: clDidymum ipsum hunc. quem nuuc
haurirede fonlibus. Imperilus sermone est, sed non Prophetam videntem, et oculum habentem sponsae
scientia, apostolicum virum ex ipso stilo expri- de Cantico Canlicorum, et Apostolicum virum sen-
mens, tam sensuum ' nomine, quam simpUcilate suum nomine designas, ilerum eum perversum doc-
verborum. torem criminaris, etinterha?reticorum consortia tua
25. Audistisquomodo quemante corvum dixerat censoria, ut ais, virgula segregas quam virgulam a :

et totum tencbrosum, nunc ilerum corniculam dicai, quo acceperis nescio nam Pelrum semel scimus
;

aUenis se pennis vel coloribus depingentcm, et quam clavesa Chrislo accepisse, ista modo ccnsorias vir-
turpiter laceret, et nihU virile dical habere virum, gulas qui [Al. quis] spiritus erogal, lu videris :

qui ad Ecclesiarum Christigloriam electus a Deo esl, si inquam \Al. inique] istos omnes, quos tuo ore
D
]

Ms., desiinai-e. Tura codex Guarncrianus alter,

• ' Alter Guarnerian., nihil ulilc, alque quod lcclo-
qui Pcriarchon libris hauc subjungit Ilieronymi rcm ad scn<^um Irahal. Infra Ulerque, ejcquisilit
Praefationem. plus habet, indicio sibi prxlio dociri- hinc indc odoribus pigmenlalum.
naritm adversum mc, etc. ' Idemms., i" cadenlef jam segcles.
ex mss. cditorumquecodieum con-
''In caPrffifal. ^"
Denuo lam suo nominc. Nos
aller Guarncrian.
sensu legimus ludorum. At neque inconi/ruuni sit olimin hujusmet PrcCfalionisIlipronymiauffiediiiono
receptam heic lectioncm n UmTe nudorum. Luper- reposuimus luminc cx antiqiiis libris. Recolc tiimen
cos nudos cucurrisse, eumque exstitise^e ejus lus- qua;deilla leclione ibi diximus. Porro S. Ambro-
trationis rilum, uon cst qui uesciat. E mss. autem siumnonessc, qucmllieronyniussubcornicula; no-
Guarnerianis unus tudorum lupercaliumy alter ludu- minu irrideat, ut Rufinuscontcndit.cxeo racileiirn-
rum lupercalia habet. batur, quod sauctissimum Episcopum S. Doclor
' Relicet
ms. uuus Guarnorian. Damasus nomcn : inaxiini conlinuu fecerit. ac passim noniinet liono-
aller jamrformi; habetpro</t»-mit'i7, tum horialu pro ris caussa, ellaudel. Vide quai in eum locuui ad-
oratu. notamus.
•'
Viliose Marlian. post Erasm. angusliorcm heic Korlasse verlus anliqiia edil. tinicrrsis. Tertio ab
'

retinuil coutra S. Docloris menlcm. Sed el ms. hoc versu hunc iironDiiicii.uldiilimus cx mss., ulpoio
uteniuc Guarnerian. peccat. demonslrationi, quam Kiillnus intendit, percora-
• DuoGuarneriani
mss. tacent quasi. modum.
 605 APOLOGIjE liber secundus. 606

laudasti, tuo ore rnrsum condomnas, quid ego ad \ Calholicamsequar. Tu qui scripsisti talia, et secu-

istos pulc\ de me conquerar, si me nunc laceres, tus es eos, quos errasse credebas, qui lam indi-

quein et in Hpistolis tuis aute laudaveras. et in gnc do Deo scripsissc convictus cs, tu age poe-

Chrouicis tuis • l"lorentio et Bonoso, pro vilsc, ut niteuliain, 381 ^' tamen putas tibi blasphemise
ais.nobilitale conjunxcras. crimen iguosci.
26. Eliam nec illud ejus admirabile factum sileu- 27. Nunquid mea aliqua proferre potes scripta si-
dum no pudoremSSO''!*'»^''^™'^^ audienlibus
est, milia, inquibusmevel injuventuteerrasseconvin-
quod Marceliini Cousulis neptem, quam Romana3
''
cas .= sicut lu non tam conQteris quam convinceris.
nobililatis primam, parvulo filio Roma3 derelicto, Ego meiuterpretandi disciplinatantummodoimita-
Jerosolymam petiisse, et ibi ob insigne meritum vir- tum de dixi vel secutum, 'sed tamen in nuUoalio,
tutis Thcclam nominatam, in ipsis Chronicis suis in quo eliam tibi omneminjuriam factamessedicis,

scripserat ; post id de exemplaribus suis erasit, quia secutus sum, quod te videram in Homiliis
cum actus suos vidisset districtioris disciplinse secundum Lucse Evangelium fecisse, ut ^ ubi de
femincedisplicere.Compellimurquidempluraadlmc Filio Dei in Grseco non recte inveneras,pr8eterieris,

descriplisejus congregare, ut agnoscatur,quam ve- in illo loco ubi dicit Magnifical aniina mea Domi-
:

rum sit et hoc quod scribit, quod in suis duabus B num el exultavit spiritus meus in Deo salutari meo.
:

tantum Praefatiunculis Origenis meminerit, in his Nosti quia de anima, sicubi illa, quse solent dici,

\Al. ct hoc]non fidem ejus. sed ingenium, non non prseterieris [At. prseterires], sedea adhucetiam,
dogmatisten eum, sed interpretem laudans. Adhi- ex teaddilis quibusdam assertionibus, lucidius scri-

bui " interim decem. pseris, ut in illo loco^-E^cce ut factaestvoxsalutationis

27. Sedne dilatari nimis sermonem onerosumsit, meo ivihl

tusein aurihusmeis, exullavil infans in utero

sufDciant interim hsec, in quibus eum et quasi dicisquod non erathocprincipiumsubstantiseejus

Apostolum laudat, et quasi Ecclesiarum magistrum: de tuo ^ addidlsli alque naturie. Hsec et miUe alia
•
et quia uon pro fide, non \Al. nec] pro dogmatum his similia in interpretationibus tuis, siveinhisipsis
novitate, ut rabidi nunc canes simulant, adversum Homiliis, sivein Jeremia, velin Isaia, maxime au-
eum moveatur ordo Romanus etquiaipsumsequi- : tem in Ezechiele subtraxisti. De fide autem, id est,

tur, quiomnibusprudentibus etipsiplacet, etomnia de Trinitate cum in aliquantislocisaltterinvenisses

illa, qufe inserta; superiusejus Praefatiunculaecon- quae tibi Hoc genus inter-
visa sunt, prgetermisisti.
testantur. Verum hseo quoquo modo sint, quaecunque Quod si alius cul-
pretandi uterque nostrum tenuit.
habes tu cum istis vel antiquis,velnovelUsscripto- paret, tu utiqueresponderedeberes, qui primushoc
ribus, sive eos tu .\postolus, sive eos venerarios n feceras. Nunc ipse' id culpas, sine dubio.undeipse
scribas, sive Prophetas eostu, siveperversosdocto- culperis. Verbum de verbo iuterpretari, antea et

res voces, adme isia quid spectant? Tu prohis va- stultum esse et malitiosum pronuntiasti. In hoc se-

rietatibus tuis, pro contumeliis et lacerationibus bo- cutus sum te. Nunquid 382dehocvisut poeniteat

norum, recle pcenitentiam' egeris, si tamen egeris. me, quiatu modo mutasti sententiam,elad verbum
Mihi quare dicis, si secuti sunt errantem, sequantur interpretatumte dicis-?Si qua infideminus eediflca-
correctum? Apage, absita me. Numquamego necte bant, abstuUsti, ilatameu abstulisti, utnonomnia
nec aUum errantem secutus sum, sed in virtute nec in omnibus penitus amputares. Denique in Ho-
Gliristi,nec te, nec aUum quemquam, nisiEcclesiam mUUs ' Isaise, Visio DeiFilium et Spiritum Sanctum

Ad an. 381. Florentius, Bonosus, et Rufinus • Ms., geris hoc et subsequenti loco, tum dicas pro
insignes Monachi habentur. Sed et ms. Guarnerian. dicis, et scquantur el correptum, denique vel te, vel
Florentino heic habet pro Florentio. alium errantem, etc.
^ Imo filiara dicunl codices Hieronymiani potuit :
'
Guarnerian. tacet tamen, et mox esse; tum vi-
vero et nei-itis etfiliaappellari, quodaltciumConsu- deam pro vidcram legit.
lem Marcellium avum habuerit, alterum patrem.ut « Voculam ut vetus editio et Guarnerianus ms.
Pontacus notat. Cseterum, ut non facile crediderim
Rufino, nihil non intentanti inHieronymum, insigne D sufficiunt.
OUm quum
" illas Homilias Tom. VII. Hierony-
illud de Mel mia testimonium durat, atque in mss. mianorum Operum excepimus, ac recognovimus,
editisqueChronicicodicibusreperitur: Melanianobi- hujus additionisne vestigiuQiquidcmnactisumus.
lissima mulierum Romanarutn, el Marcellini q uondam Quamobrem verosimile visum est, ejusmodi verba
Consulis filia, unico, Prcelore tunc L'rbano,fHio dcre- fuissepostmodum ex Hieronymianisexemplaribus
liclo,Jerosolijmam navigavit, ubi tanto virtulumprse- sublataaddecUnandam invidiam nam falsum tanta :

cipueque humilitatis fuit miraculo, itt Thcclse nomen confidentia potuisse Rufluum cemulo suo objicere,
acceperit. Videsis de recta hujus lectione ioci, prse- lamque impudenter calumniam slruere, nemo sibi
ter qufe aduotatanobis sunt ad Chronicum, Rufini inauimum inducat.
Vitam libro et cap. 1. num. 5. ' unde ipse aeperis, et in-
In ms., idem culpas
° Vetus edit., Adliibui iterum
decem, ut et Guar- ferius, sedquia in fine minus ledificabant, etc.
nerian ms. In recensione Hieronymianoruni Operimi, quae
1

^Eadem, sive ilerum venenarios ; ila apud Terlul- TomoIV continenlur hancceHomiliaruminlsaiam
lianum quoque de Pudicltia cap. V. Pro venerariis Latinaminlerprelationem Hieronymo abdujicavimus
alii vencnarios legunt : utrumqueautemnomenper- ac multis in eam rem argumentis contendimus in
ditse fidci, et conscienliae homines notat. Ms. Guar- Praefatione. Fugit vero tunc nos istud Rufini lucu-
nerian. UludquidemifecuDi.addit, Vcnerarios t,a.meB. leutissimumtestimonium, quolocum ipsumetverlja
legit. ex Hieronymiana iUa versione profert, alqueexem-
 607 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 608
retulit. Ita tutranstulisti. adjiciensex te, quod sen- j^ eandemquc sentcntiam. Ego hoc nec peto, nec ur-
sum aucloris ad clementiorem traheret inlellectum. geo, licet Ule mecum hosliliteragat; sed, ut video,
Ais enim Quae sunt isla duo Seraphim ? Domi-
: « ' ipse sibi hoc, temereahoscondemnando, couquirit.
nus meus Jesus Christuset Spiritus Sanctus.»Etox 20. Verum ut iterum tecum ex tuis verbis loquar,
tuo addidisti, t Nec pules Triuitalis dissidere naiuram, ipse scribis in islis Invectivis tuis (f/^iX. 84). me
si nominumservanluroDDcia. egoin quam- » Hsec et interprelatione roea hoc ostendisse, quod ego qui-
plurimis feci, et aui desecavi, aut ad saniorem
^"
dem cssem cathohcus, Origenes aulem, queminier-
iuteUigenliam declinavi. Pro hismejubes agere poe- pretabar, hcercticus. Ais enim : « Hoc est dicere
nitentiam. Non puto hoc te sentire. Quod si pro his quia ego sum quidem catholicus, isle autem, quem
neque tibi, neque mihi poenitendum est, pro qui- interpretor, haerelicus. » .\is cuim, hoc legi f.Si, ut
bus me aliis invitas ad pcenitentiam ? dicis,hoc toto opere meo ostendi, quod ego catho-
28. Scripla mea nuUa exstant, in quibus error licus sum, et Origenes hsereticus, quid adhuc aliud
meus aliquis corrigendus sit. Tua exslanl multa, qua;ritur?Nonne totum agis,etillum hsereticum cl
quae, ut video, • nunc secuadum sententiam luam me calhohcum dici [^U. dicam Sihoc dixisse me, 1
:•

universa damnanda simt. Exceperas libi Commen- ct hoc toto opere meo satis egisse testaris, quae tiiii
tarios in Epislolam ad Ephesios, in quibus te puta- B jam accusationiscaussasuperfuitPQuo profecitlua
veras [Al. puiabusj ahquid emendaiius condidisse. ista s
in uoslnvcclio? Si Origenem haereticum esse
Etiam ipse [Fork quamsimilesper om-
ibi] vidisti, ostendi, el me calholicum, recte feci, an non rectc?

nia esse Origenis sensibus inventi sunt, imo [A l. uno] Si recte, curad culpani etaccusationem. quae recie
etplus aUquid, quam hocquod damnariexpostulas, gesta sunt, vocasPSi non estrectum, Origenemha>
conlinere. Et nisi ipse de his jam tibi exclusisses reticumdici, cur me hocnomine in jus vocas?QuiJ
poenitenliae facuUatem, dicens, aRevolviteCoramcn- opus fuil te iuterprctari^S^i^tililiosius '.U. maU-
tariosmeos in Epistolam ad Ephesios, etindeagno- liose] ea quae secundum tuuminterpretandimorem
scetis, quomodo Origenis dogmatibus adversatus fuerant translata, Ucet inculliori sermone ? Quid
sum. •)
383 Fortassis veUesitcrumetdehis pcEni- ctTle opuseratauditores tuos UUidere: etilUsaliud
tere, et in islis condemnare temelipsum, sicut et in opinantibus, te aliud agere ? IIU enim hoc eiisiimant,
cseleris. Tamen quanUim in me est. concedo ego quod lu adversumeos agas, qui OrigenemcathoHcum
tibi et pro his pcenitere: sed cl pro omnibus non defendunt tu vero ; illos arguis, et accusas, qui hae-
solum, quse locutus es, sed et qua; locuturns es, si reticum iUum designarunt. Propter hoc forte me
agas pcenitenliam, bene facis. Certum cst enim, invitabas ad pceuilentiam non inteUexeram. Ve-
?

quod poenitenda sunt cuncta quae scripseris, Quod *-" runtamen scito, me ne de hoc quidem poenitudinem
si hinc me aUquis culpandum putat, quare omnino gererc, quin dicam non omnia, quae in libris cjus
aUquid dc Origenc inlerpietalus sum, ^ si hoc cul- inveniunturtanquamcatholicaessesKsci/Jiciirfa.OutB
patur, ego in hoc opcre postremus sum, el necesse utrumsua sint, ut dicis, an ab aliis inserta, ut nos
est, tamen nemo com-
ut culpa a primis incipiat. Et putamus, Deus videril. A nobis interim ubi ad fidei
missum punil, quod, ne admittcretur [Al. commit- fastigium el veritalem venium fucrit, respuuntur.
terelur], ante non vetuit. Licuit, fecimus. Si quid Tu tamen dic, quid exposcis a uobis : haerelicum vis
prohibet lex, observari poslerum solet. Sed
in ut dicamus Origenem ? IIoc fecisse nos, culpas. Scd
«damnari dieit quisdebcre cumauctore suo Hbros. cathoUcum? Pro hoc nos accusas. Dcsigaa mani-
Sed quid facimus deisto auctore.qui eadem scribit, festius, quid velis, si lamen potes aliquid horum
sicut superius plenissuneostendi?Similemexcipiat mcdium invenire, quod velis. Isti sunt omnessates

plo esse vult. Quae tamen cum minime reperire sit, veteri edit., O"'*' '«'<» duo Seraphim Dominus sunt
quo nimirum loco contineri debuissent, in ejus, in- Jesus Chrisius, etc. Tum in ipsius HomiUi« ediUone
quam. HomiHae contextu, qiiae </« Visionc Dei ei Se- Genebrardi ac noslra f/iris/iisnomenreticel&r, alkTo
raphim inscribitur. visa fortasse tunc fuerinl nobis autem ab hoc versu deserere legitur pro (/issit/crc.
absRufinomcmoriter, eliucamquidcmscntentiam, _. Rccole pra?cedenlcm proxime adnolatoinem, et pci^
non xaTi /i$!v atque ipso cs codice Hieronymiano J' manam S. Patrisexplanalionem loci in Epist XVIII,
recitari. Nuucquoniam animadvertimus, peregrino ad Damasum, etc.
quidem in loco, scd eadem tamen ipsa verba legi Ms., lalia aulem resecavi, aul, etc.
^"

IlomiUa I. in Edit. nostra col liOo iPatrol. lom. • Idem ms. fiuno voculam tacet, el damnala sunt
X.xn; col. ilOo). paulo post medium, vidcmur lepil pro damnanda, etc.
caussa cadere, nec posse reliquum facerc dubio lo- ' Dixit in Apolopiaad Anastasium num. l.Sio l-

cum, quin eam interpretationem Ilieron.vmus ndor- pnnliir, qvi anle jussionem feeerunt, culpa a priniif
narit. At vero hanc tacct S. ipse Paler in Ciialopo, tnripiat. Et stalim antca: Si jubelur ne pal,jussio
ubi reliquas tamen Ilomilias, in Jeremi im puta, ohservari solct in yiOftcrum.
Ezechielcra et Lucam, quas ex Origenis Graeco in '.\ntea, damnare. Paulo infcrius ms. Simi7.'i
Latinum transtulit, siugulatim rccensel. Aut igilur cxei]iiel eandemque scnlcntiam. Ego hoc non ty'
fucumnerisibipassuseslHufinus, el fixlsus cst ani- iifiyiir urgeo.
mi, qui alieuum foetum pro Ilieronvmiano habuit ' PIus habelGuarnerian, ms. atquc alitcr, hoch y.
aut, quod fcre propius ad lidcm videlur, S. ipse ut dieis. Si loto opcre mcooslcndi hoc, quod, etc.
Doctoreumrepudiavit, nondum fortassesaliselaliora- 'Idcm cum vetere edit., tua isla omnis Invcclif.
tum, uec. .•io patrc digii im certe in suorum habcri
:
" .\mo\imus hinc oonciimiorc sonsu n":,'ar,di
censu noluil. Videsis Pricfaliou.nostram in Tom. IV. parliciilam. quam neque velus cditio, neque tiUiii^
' AUas C""' »"»' ; Ms., 0""« sunl ipsa
duo, etc. In ncriau. ms. agnoscunt.
609 APOLOGI^ LIBER SECUNDUS. 610
tui dc Alexandri, et Porphyrii, ct ipsius Arislolelis ^ essc corapositam. Nunc vcro sciens, quia si loKaniur
acuminc congregati. Hajc est omnis illa jactautia, ea, quae reprehendis,nola rctorquebitur in eum, qui

qua te a prima setale usque ad scnectam in Cram- culpal iujusle, ea quidem, qua) reprehcndis, non
malicorum et Rhetorum et Philosophorum scholis profers tua aulemUlaconsoriavirguIa et arroganli
:

ac discipliuis prajdicas esse vcrsatum, ul proccderes auctoritale dcceruis, Ille arcealur abibliolhecis, illc

Origcnem pronuutiaturus liecrelicum, et in ea ipsa rccipiatur: ctilerum isle386ipse, qui hodie rece-
oratione, qua inillum fercbas sentcutiam, accusares ptus est, crastino si eum ahus ahquis prcetcrme lau-
cum quemasserebas, quod illum hEcreticum desigua. davorit,' ejiciatur, et cum iUoipse quilaudavit. Hic
rit. Vidc quia nusquam cura veritatis ac Ddei, nus- autem cathqlicus habealur, etiam si aliquando vi-
quam rcligionis ac judicii conlemplatio, sed sola deatur errasse : iUi erroris venia non detur, etiam
male loqueudi et laceraudi fratres, exercita [Al. exer- si ea dicat, quse ego dixi, et neque inlerpretetur
citataj libido versatur in liugua, sola in corde hu- quiseum.neque legat, ne quismeafurlacognoscat.
mana contenlio, sola invidia et livor in mente : in HichiBreticus quidem, sed magister meus est. Et liic
tanlum ut cum odiorum tibi caussa non esset [Al. ad- licetJudffius sit, et de Synagoga Satanae conductus
csset],cognominatum te a me fratrem et collegam, verba vendat ad pretium, tamen magistermeusest,
licctcumpra3coaio, indignanter acciperes. Ignosce B 6'' prteferatur omnibus, quia apud ipsos solum
mihi, quod nesciebam tc axxTovg[jiaf;TOv (innomiua- [Ai. solos] Scripturarum veritas permauet. Si tibi
bUem) dici, ct incompeUabilem nominari. Miror la- istud auctoritatis imiversa pariter injunxissetEccle-
men, quodea me condemnare deposcas, quse ame sia, et exigeretur a te, ut de singuUs vel de omnibus
notata conquereris. judicares, nonne grave
et periculosum onus, ne libi

385 30. Ad iUam sane incusationis ejus partem, imponeretur, excusare debueras?Nuncveroin tan-
superfluum " videtur vel respondereahquid, ubipie tum quolidiana dercgandi meditatione profecimus,
Pamphih, aut falsa dici
et religiose dicta JUartjris utjam nec Martyribus parcamus. Sed ponamus,
vult, autetiam si verasint, spernenda decernit. Cui quod non sit MartyrishbeUusiste, sedcujuscunque
jam iste deferat ? cui jam parcat ? omnes apudisium unius de Ecclesia, nunquid suis verbis usus est,
Grajci Scriplores antiqui Ecclesiastici erraverunt. quisquis Ule est Scriptor, utmeritis'' cedendum vi-
Latinis vero quomodo deroget, quomodo carpat sin- dealurauctoris.=De ipsis Origenis voluminibus ponit
gulos, vel velerum, vel novorum, diversa ejus qui exempla, et quid de singuUs sentiat, non sui defen-
legit Opuscula, recognoscit. Sed nunc ne martyres soris verbis,sedejusipsius, qui accusabatur, osten-
quidemapud eum haberepossuntaliquidrevereutiae. dit.Et sicut adversum te modo, mullo meis verbis
Non, inquit, credo quia [Al. quod] Martyris sit.Hoc C vehementiora sunt tua scripta: ila illum non excu--
si Tclimus de omnibus Scriptorum dicere libeUis santis auctoritas, sed sua dicta defendunt. Et ideo
quse eritin siugulis probatio Si dicam, non est ve-
'? superflua est de auctore qusestio, ubi defensio tahs
rum,quia Slromatumlibriquos dicis, Origenissunf est, quse assertore non egeat.
unde ipsius esse probantur [Al. probabunlurj ?Ex 31. Sed ad illud jam nequissimum iucusationis
cBeterorum, inquit, simUitudine. Sed sicut ille, qui ejus caput et invidiosissimum veniendum est, imo =

in scripluraalicujusfalsum facere vult. manusejus non invidiosum, sed invidum. Ait eium, Quis pru-
imitatur ita cl qui sua dicta sub alterius nomine
: dentium. velquis Sanctorum aggredi voluitiu Lali-
vult iuserere, stilum sine dubio imitabitur ejus , num vertere, quod tu ausus es ? Ego ipse, inquit,
cujusetnomenascivit. Deinde ut omnia, qucejusiis" saepe'' rogalus a multis, non feci. Et quidem Sancti

sime [/1/. justissima] dici possunt, brevitalis caussa quare hoc non fecerint, facUis excusatio est. Non
prseleream, si in tantum volebas audere [At. audiri]
^
enim continuo, qui Sancluset prudens est Latinus,
utMarlyrem rcprehenderes, dictaipsa,qu£e tibi vi- 387 etiam linguse Grsecffinotiiiamsufficienterha-
debanlur reprehensibiUa, in medium proferre de. bet. Nec sanctitati ejus detrahitur, cui deest pere-

bueras,et tuncunusquisquelegenliumvidisset [Al. J) grinjs Imguas notitia. Autiterum uon ooutmuo si

videns], quidibiessetabsurdum, quid consequens, scientiam quis habet Grseci sermonis, etiam volun-
quid iniquum, quid certe contra ApostoUcas regu- tatem interpretandi habet. Aut etiam si habet, non
laSj^-sedtanlum uescio quid impietatis, proquo, ut statun discutiendus est iUe, quipauca mterpretatus
dicis, expiando, sanguinem suum fuderil Martyr. est,quare non plura, aut cur non Ula, sed iUa. Li-
Ipsa iUa verba si legeret,jam non lua, sed sua sen- bertas est enim in hujuscemodi opere, el est vel in
tenlia, aut errasse MarlyrCm, aut nomine Martyris, arbitrio scribentis, vel in desiderio deposcentis; et
absurdametimpiam conscriptionem ab alio diceret tamen de sancto Hilario dicit, el de sancto Victori-

* Guarnerian. ms., videatur, et mox, ubi pietatis do, etc.

eletiamsi vera, spernenda decernis
el rclirjionis ilicta., ^ Deuuo ms., meritis credendum, pro cedendum,
Cui jam islc honorem deferat, et cui parcal ? ferme rectius. Mox elmm dcfensoriis verbis habet pro
'In eodem ms., sed tamem, nondum satis bene. defensoris, etc.
Ferme autem rectius habebit inferior contexlus si Pericopa isthsec verborum, imo non invidiosum,
scl pro sed legas. Mox pro impietatis vetus editio sed inuirftiOT.inms.desideralur. Videtur etiam docto
habet interpretatis, male. viro in texlum ex nota ad libri oram intrusa.
' Ms., cjicictrr
; tum, ipse qiii laudabit. Mox, el si
'
Tacet ms. ssepe adverbium. Leviora passim dis-
in aliquantis videatw errasse, pro etiamsi aliquan- simulamus.
 611 RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI 612
no quorum
: alterum interpretis titulo nihil omnino ^ situm Sancti Spiritus compilare ? An non esl com-
arbitror transtulisse de GrjEco : allerura ipse dioit, pilare cum quaedam quidem immutantur, et error

Heliodori cujusdamPresbyteriusumscienlia, uiquro omnis illa hi>toria de Susanna,

diciturcorrif.'i?Nam
ille sibi haurirel exfoute Grajcorum, ipseLatinoea quaecastilatisexemplum praebebalEcclesiisD i,ab
sermone digereret, pro eo quod ' aut niliil aul Pa- istoabscissaestclabjeclaalque posthabita. Trium
rum Grsece nosset.Illiergocurhaecnonfecerint, et puerorum hy mnus, qui maxime diebus solemnibus in
facilis et manifesta est escusatio :de te sane miran- Ecclesia [.1/. Ecclesiis] Deicanitur, abislo e loco suo
dum est quare hoc feceris.Uuid enim magis audax, penitus erasus [Al. abrasus] est. Etquidpersingula
vel quid amplius temerarium, libros islos interpre- commemoro de his, quorum eomprchendere nu-
tari Origenis, quorum jam pene omnemcoutineniiam merum nequ'.'0?Dequoutomiltauiilluddiccre, quoj
in aliis libris scripseras? quorum omnia jam dicta, Septuagintaduorum virorum percellulas inlerprelan-
quse reprehensibilia nunc dicis, sub proprii uomi- liumunametconsonam vocem.dubitandum uon esi,
nis sermoue protuleras ? .Spirilus Sancti inspiralione prolatam % et majoris ' id
32. An ut divinarum Scripturarum libros, quos deberecsseaucloritalis, quamid quodab unohomi-
ad plenissiinum fidei Instrumenlum Ecclesiis Christi ne, sibi Harraba aspiranle, transla tum est. U t ergo hoc

Apostoli tradiderunt,nova nunceta Judajismutata B [Al. ha3c]omitlam, videquid dicimus, verbicaussa.

interpretatione mulares ? Quid tibi ex bis duubus PetrusRomauaa Ecclesiaj per viginti el quatuor an-
caussis magis videatur illicitum? Nam Origenis di- nospriEfuit: dubitandumnonest,quinsicutcsetera,
cta '', sive placenl, ut hominis dicta placeut, sive 389 TiiJ^ ad instructionem pertinent, etiam li-

disphcent, ut homuiis falsa diclafacUe conlemnuu- brorum Instrumenta Ecclesiae ipse tradiderit, quaj
tur. Ista vero quse nunc tu inlerpretaris, el per Ec- utiquc jam tunc, ipso sedenle et docente, recitabau-
clesias et monasleria, per oppida et castella tians- lur Quid ergo ? Decepit Petrus Aposlolus Christi
quomodo suscipiemus ? tanquiim divina, an
mittis, Ecclesiam, et libros ei falsos et nihil verilalis conli-

tanquam humana?Et quid fucimus, quod qua; Pro- nentes tr.ididil, et cum sciret, quod verum est baberi
phetarum vel Legislatorum uominibus titulaulur, apud Judffios, apudChristianosvolebathaberi quod
veriora htec abs te, quam illa quae Apostoli proba- falsum est? Sed forl isse dicit, quia sine litcris erat

verunt, aC[irmantur?lstudcommissum,dic, quomodo Pelrus, etsciebal quidem, Judajorum Ubros magis

emendabitur, 388 ^o
nefas [Al. add. hoc] quo- esse veros, quam istos, qui erant in Ecclesia: sed
modoexpiabitur Sienimin expUcanda[-l/. expla-
? interpretari non poterat propter sermonis impcri-
nanda] lege aliquid aliter sensisse, damuabile apud tiam. Et quid? Nihil in isto agcbalignea lingua per
teducitur: ipsam legcm pervertere in aJiud quam p Spiritumsanclumcajlitus data? Noa ergoomnibus
Apostoli tradiderunt, quotiesdamnabilejudicaniluin Jinguis loquebuntur Apostoh ?
est? Cur non magis pro hujus ausi temeritate dica- 34. Sed s concedamus, quia non potuerit Petrus
mus :• Quis ex tot el tantis prudentibus et sauctis Aposlolusfacerequod hic modofccil: de Pauloquid
viris, qui ante te fuerunl ad istud opus ausus sit dicimus?Num el Paulus siue literis fuit?IIebra;us
manum miltere ? Quis praesumserit sacr.is Sancti ex HebraJis, secuudum legem PliarisiEus, edoctus so-
Spiritus voces et divina Volumiua temerare^Quis cus pedes Gamalielis, qui etiam etipsc Roma3 posi-
praster te divino muneri ct Apostolorum hajredi- tus, siquid Petro defuisset, putasnou potuit adim-
tati manus intulerit [^4/. intulit] ? plere ? Quomodo ergo isti, qui prsecipiebant discipu-
33. Et quidem cum ingeus copia fuisse ex initio lis ut alt ndereul lectioni, emendatas eis et vcras
in Ecclesiis Dei, et praicipue Jerosolymis eorum, nou dalianl.lectiones: ct qui prajcipiunl ne attenda-
qui ex circumcisione crediderant, rcfer.ilur, in qui- mus Judaicisfabulisetgencalogiis, qnsequsestioues
busutique linguaj utriusqueperfectam fuisse scien- magis prsBstant, quam aediflcationem eliterum ca- :

liam, et legis periliam probabilem, administrati vere nos jubent, et observare maxime eos, qui ex
pontiQcalus lestatur ollicium. Quis ergo in ista eru- circumcisione suul quomodo non pervidebantper :

ditorum virorum'' copiaaususestlustrumentumdi- Dspiritum, ''quodfuturumesset tcmpuspost quadrin-

vinum, quodApostoliEcclesiistradiderunl, otdopo- gentos fereanuos.quaudoEcclesia, cogiiitoeoquod

• Atque hcic tacet ms. unf; tum cur lioc prajfert cxposuissescpronictur S. Doctor.Vpolog. hl>. 11. n.
pro /ia;c, denique altoro ab hoc versu plus habet dc 33. Fabulain porro ccllularum vcrissiine explodil
tc sane valdc mirandiim csl. sexcentis locis, quos nec vacal indicari: numquam
*•
Rrevius in ms. ,Nam Oriyenis dicta, sivcplacenl, tarnen versionis Sepluajiinla viralisauthfniiciiuti, sivc
sive disj/licenl, ul hominis dicUi facile conleninunliir. aucloritalidcrogal, sed cam negat diviuitus iuspira-
Et paulo post, per oppida, per cislclla Iransmilli.i, tam certe pluribus luondis depravalain osl-ndit.
:

quomodo suscipiemus lanquam divinai quid facimus, f Reticet Guarueriau. ms. id vorulain cajbra, iu :

quae prophelarum...lilulantur,(jUodveriiira,K\,c.Ai>i>- quibus inforiussajpe dissentit, vitiosunlainnnucnsis.

eloli approbaverunt. QUiB vitia iu his eraut maui- 'Guarucrian. ms.,coiic«/imi/.s-;tuui iyi«'f/ hic fecit,
fesla pra;leritnus. absque modo. Et i)uulo post, si quid Petro defuisse
• Plus habet ms., dicamus, quia quis ctc. putas, non poluil adimplerr.
' Interserit ms. lanla. ^ Plus habct ms., per Spirilum Sanctum, el mox,
' Vetus edit.. probatam. Dc repudiata Susannas coijniio ijuod ab Apotolis, olc. Origcnes in Episl. ad
historia,nymuoque Iriumpucrorum, etc.,7ioii ^ik^J Afiicauumu. •'». Tcmpu!<cstiijiliir,si hxc nos non la-
ipi€ lenlircl, teU quid Judxi conlra nos diccre soleanl, tcnt,abrogare quie ir. Jicclesiii lerunlur excmplaria, *t
 Iil3 APOLOGI^ LIBER SECUNDUS. 6U
ab Apostolisnonsibiesset traditaveritas vetcrisln- ^per orbemtcrrarum,siveeorumquiin corporesunt,
inimeuti, logatos mitteret ud islos, fiuos illi tanc sive eorum qui ad Oominum pcrrexerunt, sive illi
1
.11'ciimeisioiiom vocabaut, obsccrans ctcxoraas ut sancliCou cssores rucruut,scueliamsanctiMariyre3,
sibi de vcritatc, quai apiul ipsos •
est, aliquid largi- quicunquell^mnumtrium puerorumin EcclcsiaDo-
iviiiur? Pcrlolos islosquadringeutosannoserrasso mini cecinerunt, omnes erraverunt, et falsacecine-
.etignorassequod verum est,falereiiir?Adscitam runt. Modoergonobis postquadringentosannos Le-
^'' quidem 390 •^^''G exGeutibusspousamChristo gis veritas empta prctio de Syuagoga proccdit. Post

rior Aposlolos : scd non ab

cis vcris mouilibus ex- caquam scnuit mundus, cl perurgeutur cuncta ad
latam: putasseselapidesesse pretiosos,nuncau- finem, scribamus etiam in » sepulcris veterum, ut
m depreliendisse, quodnonsuntverEeisiiB gemm;e, sciant et ipsi (lui hic aliter legerant, quiaJonasnon
iuissibi Apostoli Cliristi imposuerant: erubesoere habuit umbracucurbit8e,sed hederte; etiterumcum
.sc ad publicum proccdcre, falsis et uon verislapidi- voluerit IegisIator,nec hederse, sed alterius virgulti.
bus adoruatam, ct ideo rogare se, ut vel Barrabam 36. Sed et Origenes, inquit, asteriscos fecit, ex
queraaliquaudo, ut Clirislonuberet.sprevcrat
illuni translatione Theodotionis assumens, ut componeret
mittaulad se qui possil cumuno electo es suisviro volumina, qua; appellantur Hexapla. Et quidOrige-
oruamentasibivera.quaeApostolinonpraesliterant, tv nem istum, quando tibi ' placet condemnandum,
reiiarare ? quando placet imitantum producis. Verisimile est,
00. Quid ergo mirum est,si me minimum et nul- ut eundem tu etdefensoremadhibeasetreum. Au-
liusnumeri bomincm laccret, siAmbrosiumsecet, si ctorem facti tui habere potes eum, quem et primus
Hilarium, si Lactantium, si Didymum reprehendat? ipse condemnas,et adcondemnationemejus Episto-
Nlc multum dolere de injtu^ia mea debeo, pro eo lis tuisRomanum cogis senatum ? Ante hoc prov dere i

quod opusmeumipse interpretari denuo aggressus [Al. prohibere] debueras. Nemo succidit arborem,
est, cumme Septuaginta inlerpretibusinhaccequa- parat:nemoin suacaussa fldem ejuss im-
cui inniti
veri t contumelise. Sed e t illud quomodo accipiendum plorat, cujus ipse reprobat fldem. Sive hoc fecit
est. Quantum accessisse ad incredulitatem ex^-hoc Origenes, sive non fecil, quid ad te ? Si ad illius
Non enim latent eos
ficto Gentilibus EEstiiuatis? exemplum judicari vis, relege sententias tuas, et vide
quteapud nos aguntur. Scientes ergo legem uosiram quid diseris. Hoc non est, ^ inquis, se purgare sed :

nunc emendatam vel mutatam, nonue dicuntapud socios criminis quaerere. Noli ergo et tu socios cri-
semetipsos, errant nec est apudeosaliquid ve-
isti, minis qua;rere, sed purgationem facti require. Ve-
ritalis? Ecce cum
volunt,Iegessuascorrigunt
ipsi runtamem videamus qui tale etiam reus et ' actor
et emendant.Certumestaatemerroremprsecessisse Q simul Origenes fecerit. Ego illiusnec unumlocum
ubi emeudatio subsecuti est, nec divinum videri et Scripturis divinis de HebrEeis^inveniotranslatum
posse, quod ab homine mutatur. Hoc nobis prsestitit 392 Elquomodofactum tuumetilliussimilevideri
tuaistanimiasapicntia,utomnes"insipientesetiam potest? Apostatse quidemet Judaeiinterpretatisunt
a Genlilibus judicemur, Nolo sapientiam, quamPe- ea, quorum lectioneJudseimaximeutuntur. Et quia
trus et Paulus non docuit : nolo veriiiitem, quam frequenler si disputatio accidisset, vel immutata
Apostoli nou probaverunt. Tua verba sunt, Post esse aliquanta, vel deesse, vel abundare in nostris
quadriQgentosannosnondeberesimpIicesLatiuorum Scripturis mentiebantur , voluit Origenes nostris
auresnovEe doctrinse voce pulsari. Modo tu dicis : ostendere, qualis apud Judasos Scripturarumlectio
Omnis qui pulabat ' Susannam nuplis et innuptis teneretur et in propriis paginis vel eolumnellis edi-
exemplum puilicilise prajstitisse, erravit. Non est tiones eorum singulas quasquedescripsit.eteaciuae
verum. Et omuisqui putabat, quod puer 39 1 Daniel apud illos sunt addita vel decerpta, certis quibusque
Spiritu Sancto fuerit repletus, et argueril adulteros signis additis, ad versiculorum capita designavit, et
senes, erravit : non erat verum. Et omnis Ecclesia in alieuo non suo opere. suas tantummodo notas

fratribus lcge prcecipere, ul abjeclis quos penes se ha-

D plu)n prsestitisse, absque pudicitice.
bent,sacrisLibris, adulando Jadasis persuadeant, ut nos ' Passimobviumestin veterumChristianorum se-"
puros, et (jui nihil haheanl fiijmenti, imperliant, etc. pulchris symbolum Jonse sub cucurbitadormientis
Sed objectionem pradentissimeHiei'on, cavitEpist. opere anaglypho expressum. Hoc autom esse arbi-
106. ad Sunniam et Fretelam: Sciendum. ait, guid tror, quod scalpi aliter el scribi oportere dicitRufl-
Hebraica veritas haheat. IIoc enim quod Sepluayinta nus, et monerentur et mortui, non sub cucurliitse
interpretes transtuterunt propter vetustatem decantan- umbra, sed hederae, ut S. Doctor reposuit, Jonam
duni cst, et iltudab eruditis sciendum propter notitiam quievisse. Vitiose Guarneiianus ms,, scribamus m
Scripturarum. scripturis.
' In ms., solet esse,
et largirelur minore numero. ' Fortasse verius, quando tibi noii phicet, condem'
^ Tacet ms. verba, ex
hoe facto. Et mos legit, nandum, etc.
Scientes enun legem noslram modo emcndatam esse, s Guarnerianus explorat; tum altero ab hoc versu

vel, etc, Vetus quoque editio, modo emendalam. Vi- quid ad te, si illius exemplo, etc.
tiosepost Erasmum MartiauiEus I gerat non emen- ' Idem, ut et vetuseditio, sedcfendere; moxetiam

datam, proquo uos olim nunc reposuimus. WXereqiiirere pro require.

° Mariian., typothel.iruin, ut videtur, oscilantia, '
Falso post Frasmum Martianxus et auctor pro ,

incipientcs. Infra ejusmodialios errores casligamus. acior, ut ms. ac vetus edit. emendant, quamquam
*iis.,quipunavitSusannamnuptistt innuptis exem- haud bene addit ms. suus.
615 RUnNI AQUILEIENSIS PRESBYTERl 616

flxit : ut sciremus non quod nobis, sed quid Judeeis j^ quis fraler prieventus fueril in aliquo delicto, vos qui
adversumnoncerlantibus,autdeesse,autabundare spirilualesesliSyinstruilehujusmodi in spirilu mansn

viderelur. Quod lale cssel, quale si quis accepto tuilinis {Galal. 6. i.), ita eCferbuisses, ul in nuUo
Breviculo,inquo mililumnominaconlinenlur, nila- prorsus spirilalis institutionis ordinem custodires?
turinspicere,quanliex militibus supersinl,quanU in Pone enim aliqnid me scripsisse contumcliosum :

bello ceciderint ; el requirens qui inspicere missus pone quod libi viro summse eloquentiae et fratri el
est, propriam notam, verbi caussa, ut dici solet, collega; milii, quaj imilandum in disciplina inler-
e' ad uniuscujusquc defuncti nomen adscribat, et pretaudi dixi, injuriam fecerim; tamen postpaccm
propria rursus uotasuperstilem signet. Nunquid vi- illam "^
summo vix sudore reparatam, ha;c prima
debiluris, quinolamad defunclinomcnapponit, el adhuc de meis injuriis querela ad te perveneral.
propriarursumnotasuperslilem signat.quodegerit Sed tuam ponamus injuriam, quodinlnter-
et illam
aliquid ut vel liic defancli, velille viventis caussam prelando Origenem le imilalus [/l/.imilansj,aliqua
acciperet? Sed quod eos qui ab aliis fuerint perem- praeterierim, quaj milii mlDus jedilicalionis iu fide
pti, iste annotationis ''
designavil indiciis. Ila ergo habere videbantur. Culpandus pro hoc eram forlas-
fecit et ille, ea quse per alios Inlcrpretes sive pe- sis, et emendandus ? Scripla, ut ais, ad te fralrum

rempta fuerant, seu etiamabundanliusprolala, pro- B missa sunt, deposcenliumculpas interprctisargui.

priis quibusdam signis, id esl, asterisci el obelisci Quid tu 394
^''r spiritalis agis? quid forma; et

notulis desiguavit.Cailerum ncque vcrbum aliquod exempli iu rebus tiilibus cseteris prsebes^Fratris
'

de suo uuum sallem inseruit, ucque uostrorum ' turpitudiuem non solum nudatam hisquiforis sunt
exemplariorum fidem fecil in aliquo vacillare sed ca : nuntias, sed et obtecla denudas. Pone quianon to
quse minus videbantur secundum cursum liieroD plana imilatus, hoc feci, sed ebrietas aliqua ' subrepens,
el lucida, spiritalisinteiligenliEeostcnditrefertamy- sicut Patriarchaj fecil, nudavcrit turpitudinem no-
steriis. Quid libi ergo Origenis factum •'iu hoc potest stram: nunquid maledictiouem consecutus fores, t^i
393 prsestare solalii, cujus nequeopussimlleali- obversus incedeus, levi palUoIo rcscripti tui coute-
quod ostendere potes, et ui quo tautum laboras, ul xisses opprobrium nostrum, et si velassct Epistola
Utera occidat conscquenlem : dum iUe e conlrario vigilanlis, qaem nudaverat dormitantis?
stilus

spiritus vivificantis esse conatur [Al. conetur] as- 38. Sed aliud rescribere non poteram his, qui ad
sertor ? me talem Epistolam miserant, ut nisi itarescripsis-
37. Tuum ° igitur, frater, sem, aut reinterpretatus [A (.inlerpretatusj essem ca
tuum islud faclum,nec
quemquamte iu ad verbum, qute tu es interpretatusad sensum etiaui
hoccomitem velsocium.iu Ecclesia
habuisse, cerlum est nisi istum solum, quem fre- r cgo Origenem sequi viderer. Nondum dico quaj sil
:

quenter commemoras \AL commemorabas], Barra. illaaul qualisEpistoIa: tamen quoniam viri nobilis
bam. Quis enim alius auderet ab Aposlolis tradita Pammachiicontlnet nomen,quid fuisset absurdum,
Ecclesiaj instrumenla temerare, nisi Judaicus spiri- si ei tale aliquid respondisses ? Frater, nou esi tc-

lus? llli te, o mi frater, antequam a Judaeis capere. mere de alterius opere judlcandum. Nam et tu jpso

ris, carissime, illi te in htec mala prfficipilaut. Illitc nosli quid feceris,quando adversum Joviuianum Ko-
libellis edilis, notas inlligere Christiauis, illi te nec mam misi libellos :cum eos quidam [-1/. quidem]
Martyribus parcerefaciunt, et deomnichristianorun! aUler inlelUgerent, quam ego me dictassememmc-
ordine fanda atqu e ncfandaconscribere [AL scribe- ram. Nonue cum jam a plurumis legerenlur, et ollcn-
re], turbarepacem noslram^scandalaEccIesise geue- dereulur pene ouines, cum quibus etiam tu ipse
rare. IUi etiam adversum leipsum, et scripla tua, esse putabaris, exemplaria jam de foro,jam de pu-
f
quasi quaj Chrislianus aUquando locutus sis cogun t bUco subtraxisti, elha^c uon ad aliquem alium, sed
ferre sentenliam. Et ideo tibi omues sordemus, dum ad me remisisti, caussam pariter, quia multi scanda-
iUi pessimissuisarlibus « tibi uimiumplacent.Nam lum pati videbautur, iusiuuaus quomodo ego Apo- :

quomodosi tu Pauli literis acquiesceres, dicenti : Si logelicum deuuo descripsi, et quae aliler inteUige-

D
I

• Ea videlicetsolemniincondemnalionibuslitera, subsequenti versu, nunc adverbium expunximus,

quse prima esl in uomiue OivxTo;, mors, seu verbo qaod ijucmquain pronomini subjungebatur, seusui
Oive pro ocTieOavEv moriuus csi. Ms. Guarneriaa. Lali- autem rcclo olllciebat. Mox quoque rectius habere
uis hteris icia elTert. vidctur ms. Uc li^cclesia pro in fcclcsia.
" Addil ms. (-•uarncriau. suas; paulopostc/iampro ' Autca minus rccte erat, qux quasi ; ms. resti-
propriis legit. tuit.
' Idem cum
vetere edilione, ncquenostrisexempla- ' Ms. alterum hoc (iti reticel.
ribus, tuin ptana vct lucida, etc. ' Consule Vitam lib. I. cap. .4.
Tacet ms. voculas in hoc Quodait Rufinusnihil
^" '
Olim crat in rcbus ct talibus cxteris. Mox habcl
taleabs lUerun.vmoelaboralum, nonusqueadeo vc- ms.nudandam pro nuilalam.
rum es t, nam 1'salterium cum obelis atque asleriscis I
In ms., surripicns, cl paulo posl cum veterc edi-
Jobi quoque hbcr,utque alia quasdam i-jusmoiiiope- tiouc, conscculus fucrat pro fores deuique, cl si tc- ;

ris supersuut, nt ahaomittaui, quic iutercideruut. lasses pro vclassct.

Paulo post ms. conscqucnliam, pro consctiucnlem, le- ^ Velus edil., Cum quibus cssc (c ipsc pulabas. Ms.

gil, forlasse rcctius, alio tameu seusu. cum quibus cliam ipse pulabas, elc. Et Paulo posl
' Vetus
editio, Tu igilur fabcr. Et Tu quidem pro scandalum paritcr paticbanlur, insinuans quvmodo.
Tuum priorc loco prajfert et ms., cujus auclorilate Lrijo Apologeticum denuo scripsi.
 : ,

(il7 APOLOGI.E LIBER SECUNDUS. t)l*i

biiulur, ad inlelagbntiam lecliorem proul polui, re- A qui vcleribus rocle utunturinnovis.Non
vobislicet,

vocavi ? ^Eiiuum est eri^o, ut quod nobis lieri volu dicentes, iransferrc maleri.un develeri domo ad no-
mus, aliisuos faciamus. Sicutenim meos libros mi- vam,nisUif,'numtiyno,ctIapidem lupidi junxerilis,
Li remisiiti, ut a me emendarentur: ilu et ad illum nisi porlicum de porticu.ni^ i membrum de membro
suos remitle, el quod culp.ibilc videLur, iiisinu.., ut et hocMlcri non poleril, nisi secessum de secessu,
ipse se, si Tum^piicter-
inaliiiuo erravil, eiiieudel. uisi cloacam de cloaca transtulorilis. Habere cnim
eaetnos jam exercuiams ingciiium, 395
iu uuUlis domummagnameti.unhBecnecesseest.Hocnamque
etmultajam uobisopusculadesudalasunl. Ille boc estverbum Iransferrede vcrbo, quod a lc ante im-
primum prope opusadiit, et furtasse compulsus: et probabile, nuncvero' probabile judicatum esl. Sed
mhilmirum si nuctauvitin primis. Nec occasio de- tu quidem libi et qua3 non Hcent, licere defendis:
royandi Chrislianiscaplanda est, sed emcndaliouis nobis autem qu;e licita sunl impiugis ad crimen.
utilitas requireuda. Namtucum sacras Literasct Volumiua divinaper-
39. H£ec si ad eum rescripsisses, nonnc majorem mutares, Imdari vis; nos etiam si te imilantes, de
(jratiam et icdincalionem vel ipsi inilia iu limore hominum sermonibus ahquid, quod minus oedificare
Deihabeuli, velcailerislegeulibusprsebuisses,quam credimus[ili. crediJimus], prEOterimus, inhisuobis

nuuc islce lua; luvecliva; muerons et cdnfasionis B veniam uon das, inquibusexemphimdedisli.
omnibus limenlibus Deiun pr*stdut, qui elin to foe- 41. Verum ag.it hLCc istc, ut sibi vel hcere, vel
dissimam obtrectandi libidiiiem, et in me respon- expedire putat. Ego interim, utrecenseamusinflne
dendi necessit item miserabilem Al mirabilem] vi- ea, quee sparsim pro nostra purgatione' respondi-
deut? Si euim, uldixi, de tuis libris contra Jovinia- mus, cum do uie dixerit, quasi sine se haerelicus esse
num scriplis. iiunc eadem, quibus illum arguebas, non possem,ostendi fldem moam, et dc rcsurrectione
ipse invenerisassereiv, uuuc vero iulaulum^^prola- caruis ipsum magis errare, qui corpusquoiresur-
beris, ul sordes uuptiarum, nec marijiu cruure reclurum est, fragile esse scripserit [Ai.scripserat]
ddui posse couQrmes, et illud quod es t Manichaeorum comprobavi. Sexus quoque diversitatem quomodo
dogmatis emeudationem tibi habere facile visum est abraserit, et corpora in animas, et mulieres rodigi in
in his hbris, quos jam edideras, et descrLbendos viros dixerit, docui. McEe quoque interpretationis
plm'imis priebueiMS: quid eral difQcultalis, menon caussas, ut putu, justissimas protuh, quod nonvel
meum opus, sed interpretationem aUeni operis, si conleutiune [.4/. intcnliono] excitatus, vel glorise
quid forle in eo erralum, non ratio, sed livor sug- cupidus, sed Dei timore provocatus.ant qua; materise
gesserat, emendare? masime cum adhuc esset in transvexerimcopias,noveU8econstruclionisEediflciis
scheduhs, quas nondum ab plenum relegeram vcl C profuturas, et tela velera, rubigine jam obducta.
exphcueram, quas non editas invcnerunt? Noime deterserim, non ul civUe beUum moverem, sed ut
perfacile emendaripoterant ea, quseadhucemendata hoslile depeUerem.Ipsum etiam caput,cui manus fal-
non fuerant ? Verum uon hinc, ubi quod culparet sariasinjecerunt, inserui.etadulteriumblasphemise
nihil habebat; sed totum inde mordetur, dum per iuFilium Dei et Spintum Sanctum, alieuumameo
hoc prodi ' timuit, unde est omne quod ipse dicit, nomine,3g7sed ipsorum scelere.etablpsis docui
imde doctus, unJe Scripturarum videturluterpres. esse commissum.
40. Sed idcirco caussam, qua ad interpretandum i-2- In singulis quoque, de quibus se idcirco Orige-
adductus sum, exposui, ut sciat, me non con-
hsec nem arguere dicebat, ut nos pulsare se crederet, et
tenlione (ut ipse agere solet) vel EEmuIatione aUqua infamare opus Irauslationis nostrae, ostendi ex ipsis
protulisse, sed necessitate, qua superius edocui, ad Commenlariis suis, cx quibus fidem suam exspectari
boni et utiUs operis iustrumentum, ut aUquid ex di^bere dixerat, et prubari, quoi etdeanimsestitu
hoc •^
vel ordinis vel coloris acciperet iUe, qui rudis et ' restitutione omnium, de diabolo atque angeUs
ipse opusculum cadem quse in iUo culpat, ipse conscripserit.
condebat autiquum. Aut non videmus refugis,
vetustas jEdesnovellis sediflciis profuisse ? Et inter- quod animEe in corpore hoc viuctiE veiut ta
Sed et
dumassumiturlapisdeabditisetabstrusis^SBau- £)carcere tenerentur', ipsum dixisse, convici.Uuum
tiquse domus partibus, qui novse domus froutem de- quoque esse corpus totius creaturse rationabilis, id
coret et exornetingressum. Et mterdum totum no- est, angelorum etanimarum, in his ipsis eum scri-
veUse constructionis sedilicium, unius antiquse trabis psisse Gommentariis, approbavi. Peij urii etiam con-
stabihtatemunitur.AgamusergonuncadvLrsuseos, foederationem, apud nullum iti, ut apud ipsum.

Ms. Tu prceterea, nescio an verius

, ; tum primum «In ms., ferri profieri, et mox transtuleris. Mani-
proprie opus pro prope, etc. denique, derogalionis, : festa menda prsetereo.
cum vetere edit., pro derogandi, et itwuirenda pro '
Donuo ms. laudabile, tum et quec non licent, de-
requirenda. fenclis nobis qucetieitasunt, impingens ad crimen.
;

"'Idemms.jpj-o/iitens, deindejunct letvetereedit., e Ms. pro nostra purgatione deferimus, respondimus,

el istud quod etc. cum, etc.
' lA&mm?,. .prodi curant, pro timuit. Minus item bene Guarnerian. ms., et de resur-
*
Rectius fortasse in vetere edit., vel odoris, vel reclione.
coloris, etc. Mox Guarner. ms., opus tamen condebat, 'In ms., lenentur, unumque esse corpus totius na-
pro opuscuhan, otc. turce rationabilis, etc.

Patrol. XXI. 20
(j,9
RUFINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI. tJ20

cjus uunc cail^ra scripla conlingerc, ul de isUs

oslcndi sacralissimam
•
convcrsari. Verilalem adsc- A nolui
penc soUs convincerctur, dc quibus ipsc sibi.am lr>-
que. el perrectiorem doclrinam non esse omnibus
publicandani, in ipsis Commenlariis ipsum docere
cum clauserat poenitcudi. Post omnia vero ostcu.li.
convici. Tuni inde ssecularcs
' libros, pro quibus se- quod sacros * Libros, quos Apostoli Ecclesus tun-
denlisequeverberanliprolribunalibusCljrislodixe- quam Spirilus Sanctitidcledeix)silumcommendavo-
rant, permutaverit. et quod is, qui audaciam vocH
rat, « Si unquam legcro, vel liabuero Gcnliiium
codi-

» nuncnon solum legere vcl [At. el] inhomiuumopuscuUsvcrtendis,ipsemajorepiaculo

ces, lenegavi;
habere, verum eliam omuem suae doclrinae jaclan- eloquia divma subvertcrit.
.44. Supcrcst jam ut unusquisquc
qui hscc cogn. -
tiani in liis tum gerere demonstravi ;demonslravit],
taU judicio favorem suum alteri nostrum confL -

in tanlum ut eliam per Isagogen impiissimi I 'orphy-

scit,

rat, quaUjudicio scaDeo cupit ipse juiicari,

nec suani
rii induclum se esse glorietur ad Logicam. Kl cum
GenlUium dogmala csse diccret, quoquo modo scn- laidal auimam, dum altcri favorem399
pra?-tai

injuslum. Cognoscat < cliam pcr te, UU caris.-ii;i'

tirc vel de anima, vel de caeteris creaturis, ipsum
Aproniane, sanclus vir Ule Pammachms, cujus li
1-
multo foedius Geutilibus dixisse, quod Dcus socrum
haberet, ostendi. Sed el cum se dixissel in duabus
stolam amicus meus (Hi ronymus; in Invectiom \ • 1

hac suaprotubt.mCbnstiadjutono, ii'ii

laulum PrffifatiuncuUs Origenis memiuisse, ut iuge- B accusatione -
studiis, scd innocenlia; favendum, ncc incaussa \
uiosimagis quam apostoUci viri, brevitatis caussa de-
studioseagendum esse magis quam rcligi'
cem solas Prajfatiunculas proluU, in quibus eum non
>
.

ritatis
-
solum ul aposloUcum virum, sed alterum posl Apo. PriEceptum est enim Dommi, ut uon sccunduui
cijm, sed rcctum judicemus judicium. Quia sicul in
stolos Ecclcsiarum magistrum, ct quod cum cum
omuibus prudentibus sequeretur, asserui. uuoquoquc minimorum suorum Chrislus csl, qui
esurit et silit ct nudus est, ct ipse est qui
reficitur el

43. Prtelcrca evidenter osteudimus, cx morc huic induilur : ita in his, qui judicautur injuslc, ipse esl
esse, ut bonis omnibus dcroget, 398 ct in lioc sc
qui inique judicatur. Et pro his qui odio
habenlur
gralis. Quomodo
putet aliquid csse, si opinatos quosque gratis, ipse diclurus est, Odistis me
viros, ct qui

aUquid nominis in Uleris [Al. add. Dei] habuerint, ffistimal hanc caussam et [Al. velj hoc factum suum
reprehcndat. ostendi etiam quam indigne minislros .ulribunalibusChrislijudicandum,cumliabeatsua
ct Sacerdotes Cliri.sti laceravcrit. Sed nc monachis couscientia, quod codices Ulius contra
Jovinianum
quidem sc virginibus ipsis quas laudaveral, • vel scriptos, qui jam publice legcbanlur el repreheudc-
conlinenlibus peperceril, atque omnem Christiauo-
bantur, ovx^v^..v. de manibus legeutium,
„0^,^^^, sublraserit „ ct cul-

rum ordinem gradum libcUis foedis inramaverit. Q pautes prohibuerit, atque culpaverit;remiseritvero
el
Sanctum quoque virum Ambrosium, cujus adhuc ad ipsum auctorem libros suos, insinuans ea,
quaj '
'

prseclara3 vilae memoria in animis omnium viget, ad rcprehensiouem vcnirenl, ut vel emeudarel, vel

quam indigue el turpiter laccraverit. Didymum rem, quoquo modo possct, curarel; mcos vero uou '

cliam, quem dudum inlcr videnles Prophetasel Apo codices, sed schcdulas imperfcctas,
iuemcndalas,
stolos posueral, uuncinler[/l(.quoqueinter] eos,qui furto cujusdam nebulouis el fraude subtracUs, sibi-

diversa ab Ecclcsus doceant, coUocarit et omnes :

quc delatas, cum me inibi haberet prsesenlem, mUii
omnino vel antiquos vel novellos scriptorcs • quod quidem non oirtTrel [Al. clTcrrel], ueque conquerc-
nuuc uupcritioe, uunc ineptiaj nolel a 1 ultimum :
retur, se 1 ne increparc quidcm, aut
etiam argucrc di-
quod ncc Marlyribus jiarcat Et ha;c omuia, ut sups- guarctur. vel pcr amicum cerlc aliqucra, autcliam
rius dixi, non extraneis aliquibus, sed suis lileris et per iuimicum; sed ad Orieutem mitteret,
' etinsti-

se ipso lcste, convici, per singula quseque ex his garct liugam cjus hominis, qui eam lemperarcuon
ipsis probatissimis sibi libris tcslimouia profercus ;
noverat. Quid contra rcUgionem facret, si
me prx-
quos libros eliam cum dc caiteris omnibus dictis,
sentem potius convenisset? tautum uecoUoquio m
vel scriplis suis pcBuitcre se dicat, non quo vere nec argui mercrc-
ejus videbamur iudigni, ul ab co
pceniteat,sedquoanguslatus[i4;.angustiatus]inhoc Dnmr? Et pro uobis Chrislus mortuus est, ct pro no-
venerit, ul aul poenitentia sibi [/4J.ibi]essetsimu- sirarcdcmplionesanguinem^OO suumrudil. Pcc-
landa, aul uon possel mordere vcl lcedcrc quem vcl-
calorcs quidcm [/1/. siquidem], sed dc
ipsius grege

lel [Al. volebat], iUos lamen, ul lUxi, Ubros sibi suums, cl iuter ejus oviculas numcramur. Vcrum
cxccpit solos, lanquam minime poenitendos. Etideo propVcr Deum conlemsit uobiUtatem suam,
quia
el '

tcres cditiones habenl, quse el

permulaverU Uuc m
'Vacat lacunulain ms. Vcrbum hoc autcm conver-
sectionis, pro subvcrierit, leguut.
quo taineu co;i«fi-i'aii' legilur in subsequen-
sari pro
f In Guaruerian. ms., cognoscal autcm
prrle cUam
tcm periodum ita transfcrtur, Vcritatem conscrvari cujns lipislolam, ctc., dissimulato
sanctus vir illc,
a(/a'7»c, clC. rcti-
Pammachiiis nomine. quod cl iu vctorc cditiouc
'•
Ms., Tum deindc; el mOX, scdenli alquc verbe-
irrcpsissc. Vc-
ranti; dcnique, si unquam legero, si unqttam Itahucro. cetur, ac videtur ex limbo iu tcxtum
Uullno.
rcorelquiusaiic/iis vir illc clfwvixw; dicalur
'
Ms., lel convcnliius, cl paulo post, Ubcllis cdilis
«Tacclms.;)yssc(.
pro fo;<lis. ne vOCUiam
' Aulea lectum quos; ms. restituit. Ms., millerc, ct instiyarc. Paulo posl
•

ubidicitur inlanlum nc colloquio cjus, ctc.

' Ms., saerua codiccs el mox, jiermulavil ; dcni- tacct,
nobilissimui Chrislianorum com-
;

i;'l llierouymo
quemadmodum cl ve-
'

quc audacijtm notcl pro voce/,

H APOI.0OL« LIBER SEGUNDUS. poo
ilum se exaequavit humilibus, oplinniin qiiidera j\^
ctum esse inlerpretalus esl, et addens de suo :

pus ejus iu fide Chrisli, quod cxomplo cajleris cl « Nemo existimet iu Trinitatc naluraj esse diircren-
sse dcbcat, conlilcmur idcirco ' noluimus eum : tiam, cum nominum discernuutur offlcia » pcr hoc ;

umauis studiis, contentionibusque raptari, ne in curare se ofTendicula credil potuisse nos vel ; ita el
iquo fidei sua; soutircl dclrimentum. Certo cum ademptis, vcl immutalis quibusdam, vcl addilis,
•gerit, quod ea ipsa, de quibus ca;leros arguitma- seusum auctoris adduccre couati sumus ad iutelli-
isler ille^^IIicronvinus, iu ipsius cleclis cliam post geutiw tramitem ivcliorem. Quid hicdiversum,aul
aeniteutiam Couinientai'iis docuerit, cpiod sua non quid contrarium, aut quid non idem fecimus? Sed
nl, quam verumjudicium servet, videbimus. Puta- quia ego de scriptis illius absque mahtia et calumnia
itur enim prior error fuisse ignorantiae, si eum judicabam, non quid obtreclationi pateret, sed quid
aendarit aguitio [Al. Xosaulem quamvis
argutio;. prospeclus fuerit inlerpretantis, aspexi. Illeautem,
scessitate compulsi, respondere ' nisi sumus ei, qui occasiones ad calumniam quserit,eareprehendit
ji nos amarissimc pulsavcrat ; attamen pro hoc in meis scriplis, quaeante me prioripseconscripsit.
so veniam petimus, si quid forte asperius prose- Et revera ego culpandus sum, si secundum meam
sumus, quia Deus conscientiee nostraj testis est,
iti quidem sententiam,qu8e scripsit, recta sunt;
secun-
lod multo plura reticuimusquamproluhmus;pe- B dum suum
vero judicium condemnanda. Hoc [Al.
tus autem silcre conlra conscicntiam crimiuanti HaicJ quanlum ad Trinitatis fldem pertinet, ubi uli-
iuimc potuimus, cum ipsius peue fldei suae^^non- que blasphemioe crimen ducitur, quod dixit duo Se-
illijacturam ducereutsilentiumnostrum. raphim, FiUum esse et Spiritum Sanctum, si se-
43. Posteaquam ista diclavi, fraler aliquis, qui ex cuudum suam sententiam, qua adversum 40 2 me
:be a ' vobis ad nos venerat, cum relegenti mihi agit, ipse judicelur. Secundum vero meum judi-
sisteret, ait pra;termissuin unum adhuc excusa- cium, quodin scriptis ejus absque proposito calum-
mis locum, quem ibi audisset ab oblrectatoribus nite judicavi, absolvitur pro his, quse de suo ad
cusari. Dicebat autem de eo, quod scriptum est in explanandum sensum auctoris adjecit.
sefatiuncula mea, quia dixerim de isto, qui me 47. De resurreclione autem carnis puto in trans-
mc persequitm' et accusat, quod in his, quse de latione nostra eadem contineri, quae in Ecclesiis
igene mterpretatus esl, 'nonnuUaofrendiculaesse prffidicanlur. Csetera vcro quse de creaturarum ra-
ieantur in Graeco, quse ila lamen interpretando tiouibus dicta sunt, quod
ad fidem Deitatis nihil
;_:ivcrit, ut mihil inhis, quod afldenostra dis- perlineant, jam superius dixunus. Sed si iste h£ec
'. Latinus Lector inveniat. Aiunt, inquit, de modo ad calumniam vocat, quse ante offendiculum
|iituIo : Vides quomodo et collaudavit iuter- r non habebant, non prohibeo, si ei placeat [Al. pla-
iiLiuem ejus, et teslimonium 401 ^' ci dedit cet], meam illam qua potuisset
revocare sententiam
quodsine ollendiculo sinl ea, qua; ille interpre-
r. absolvi, et proferre
suam, qua debebat alligari. Non
, ui cst, et ipsum secuturum se esse promisil. Cur ergo mea de eo senlentia culpabilis putauda est, sed
; :o uon et ea, quge ipse IranstuUt, absque offensione sua, quae reprehendit in ahis, quod in semet ipso
i it , sicut iUius scripta esse ipse testatus est ? probat. Novumaulemhoc judicii genus est, ubi ac-
l). Non mira res, quod ibi semper culpari me- cusatorem meum ego ipse defendo et ubi tum de- :

•
r. ubi istum laudavero. Et recte quidem. Tamen mum me ille superatum putat, si semetipsum reum
iiiis ad rem. Dixi eum purgasse in Latina probarit. Veruntamen ponamus quod Episcoporum
lione, si qua ofTendicula fldei videbantur in Sj-nodus sequatur sententias luas, et jubeat omnes
i i.i,et non immerito itatamen, uteademetiam :
'Ubros, qui hsec taUa conlinent, cum auctoribus suis,
timprobem gesta. Nam sicut illein HomUiis ut aiunt, debere damnari. Damnabuntur isti libri

.1 duo Seraphim, Filium et Spmtum Sanc- prius in Grsecis : et quod in Greecis damuatur, siue

lur. Ms. hominibus ha.bet pro liumilibus, et opti- dem rescripsimuspro^i/,quodincongrue anteaob-
• c opus, cum olim editis pro oplimu/n qui- tinebat.
s
TacelGuarnerian. ms. ei. Paulo postplushabet,
-M.aem ms. uoiumus,etmoxseuaa(doc!twc)i(«mD*''^"' "' '""" '^*^'" Tum Non
*^*^^''' "''*""' *"''>'<'•
.cnliret delrimetUum. mireris proA on tmrares.
Superius num. 27. heec paulo aliter recitanlur
Ili. roaymi nomen, ut paulo superius de Pam-
Kieronymi verba, eadem ferme, quaein editioneHo-
iiio notalum est, ms. et vetus editio reticent,
miliarum laudata habentur. A'ec puies Triniiaiis dis-
<i et verius videtur.
sidere naturam, si nominum servanturofficia. Recole,
lu ms. visi sumus, tum altamen el pro hoc quae inhunclooum adnotatanobissunt,quibusadde
:
', OtC. novum hocce in rem nostram ex tauta Leclionis
AUas, nonnulli debcrent jacluram ducere silen- varietate argumeutum. In ms. plus habetur, A"emo,
ustrum; pejus inms., nonnulU dicerent jactu- inquil, exislimcl, etc.
^rcntsilenlium, etc. Origenis certe libros
'
hoc ipso anno ImperiaUbus
^uuirario sensu, falso autem habet ms., a nobis edictisdamnatos, cautumqueneJegerenlur,testatur
vs vriieral, tum prcelermissuinesse unum, etc. Anastasius Epistola ad Joannem num. 5. IHud quo-
jlit ms. cum voculam. cum nonnulla, etc, et que, quod cvenisse gaudeo, laccrc 7ton potui, bcalissi-
'-•
pronomine praetermisso, plus habet iia la- morum Principutn noslrorum manasse Responsa, qui-
inlerprelando. Porroexeodem Lalinus Leclor bus iiyiusquisquc Dco serviens ab Origents lcclione re-
limus, pro quo Latinus scrmo minusbeneantea vocalur; damnalumquc senlenlia Principum, quem ie-
; ULUur. Deuique et Aiuni plurium uumero ex eo- clioreum prophana prodiderit
623 RLTINI AQUILEIENSIS PRESBYTERI. »)24

dubio damnatum est in Lalinis. Veniatur ad tuos A laudalus esl ; itanectibi proderit, quod ameexcu-
libros, invenientur eadem conlineresecundum sen- salus esl. Me enim sequi necessc esl Ecclesiae C.a-

tentiam tuam necesse est ut

: cum suo auclore dam- Iholicse sententiam, sive adversus ' Origenis libros,

nentur. Et sicut niliil profuil Origeni, quod *•

a le sive adversus luos dalam.

CONTHOVERSIARUM * RUFINI ADVERSUS HIEROKIMUM I.IBER 11. EXPLICIT.

•Inms. l^enitur adluos libros. Inoeniunlur ea- adversus Origenis liOros, omHiil.
' F-x ms. concluslonem hanc operis ab Antiquario
dem etc.
Idem, nec incongruo lamen sensu, quod ante subnotatamsuffecimiis.unoUutumloco, sivenume-
pro aie -.et mox excusaius es pro cxcusaius est. ricis Romanis notis II. qusB desiderabantur ,
resli-
'Vetus edit. sive adversum le sive adversum tuos tutam.
daUin. Ms. auliquarii oscilantia prlus isocolou, sivc

APOLOGIA
QUAM PRO SE xMISIT

RUFINUS PRESBYTER
AD ANASTASIUM
ROMAN.E URBIS EPISCOPUM.

in criwen voralus, purgare se

Rufinus, ob hihrprelationcm librorum Origenis r.tfX •Ap-/i>v

de Verbi incarnaiione, de fiesurrectione,

nilitur, edita fidei suoe expositione, de Trinitate,

de Judicio oeterno, et Diaboli damnatione, de Animarum origine. Demum Origenis se inter-

prelem non defensorem profitetur.

sanctamenletua, qusevelulquoddamDeisacrarium
AQS Audivi quosdam, cum apud Bealitudinem
I fi
sive de Qde, sive de aliis nescio aliquid iniquuin non [
M. recepil ], maculam
recipil
Uiam coutroversias,
suspicionis abstergcrem, sedul8emulis404advei>
quibusqujesliouibuscommoverent, etiam meinomi"
sum mc forte oblalranlibus,baculumquemdamtibi
nis fecisse mcnliouem. Et lua quidem Sanctilas
ve-
incunabulisperEcclesiasticaelraditionis confessionis meoe, quo abigerentur, olTerrem.
lut ab ipsis
II. Quamvis igitur lides
noslra pcrseoulionis Iiffl-
rcgulas inslituta,de absentu sibique beneetin fidc,
non ac- relicorum tempore, quum in sancU Alexandrina Ec-
et in caritatc Dei cognito, calumniantibus
dcgeremus.in carceribus,etexiliis,quse ' pro
clesia
commodavilaudilum Admetauicnquoniamappeti-
jequum pu- lldc inferebanlur, probata sit :
• Umen el nunc si
tse exislimalionis mece fama pervenit,
(quoniam ipse posl Iriginla fere annos ' pa- quis esl, qui vei tenUre fldem noslram cupit, vel
tavi, ut
audire, vel discere sciat (luod de Trinitate
iU '

rentibus redditus sum, et durum satis atque inhu-

:

credimus, quod unius naturas sil, uuius Deilatis,

manum erat, si lam cito dcsererem eos, quos lam
simul et quia ' tam longi itineris unius ejusdemquc virtiilis, atque subslanliaB :nec
larde rcviseram :

iuter Patrem et Filium et Spiritum Sanctum sil

labor fragiliorom me reddit ad iteraudos laborcs)li-
prorsus ulla diversitas, uisi quod Ule Paler osl, et
leris meis salisfacerem Bcalitudini tuse, nonutde

lUiH duobus mss. Coisliniano, et Nava.,..ste C tamen NosXn> h=u. m refld^ adMbe^
^lf^
de se tesunti etiamjib.n. Hislor,EccI. cap i. Eo-
P. CousUntio, inscribilur. In uuo Corbeiensi brc-
rum, ail, gcisla rcfero, ijuorum tn passionibus sociul
vius, A-polorjia liulini ad Anaslasium l^apam. In ViUm lib. I-
esse promerui. Recole quae nos ibi et
Gusu-neriano Apolotjia ejusdem Rup.ni,quam prose
tnisil ad Aihanasium{[eg . Anaslasium) fioma:
Episco- cap .:2.

•
In Guarneriau. ms. probala sii, eialsiquiscsl,
pum. H;ec esl quim llieronymus tololibroll. ad- ,

qui iiuiic (e)i(uri!,elC.

versus Rullnum •^ibi confalaudam proposuit.
Gonfjr llierjii. lib lau l ilo num. '2. Guarncrian.
.
' Quajhincsubsequunlur detldeTriniutis, deque
ms. Ucel tnijiiila. carnisresurrectioneaJQuem usque quarti uumeri,
' Guarnerian. simti(</i(e; tum junclo el Coisli-
, Bachiarius in suo </< /!'('• J.ibello, quem Cl. Murato-
rius Tom H. .\necdoiorum vulgavil, toiidem
fornie
niano ms, lam lonrjinfiui, al jam lou(ii.
,
quanll
'
Scimus hanc HuUuo laudoiuab; Ilieronymo li- verbis dcscripsit quod haic Rulini scriptio
;

ro laudato immiuui ac lerc prorsus invideri. PraJ- jam lunc lleret, iudicio est.
 . . . .. . .

623 APOLOOIA AD ANASTASIUM. CM

hio Filiiis, ot ille SpirituR Sanctns. Trinitasin sub- A est.qiiiCTiminanturfratros, cumipso parilfir setcrni
sistentibiis personis, unitns in natura alquc suli- 406 i?n's " hnereditatopotientur (Matth.23.). Si
stantia. quisergonegatdiabolum peternisignibusmancipan-
lil. Filium quoque Dei in novissimis diebus na- dum, partcm cum ipso pcterni ignis accipiat, ut
tum es=e confltemur ex Vircinc ot Spiritu Sancto: [ al . et] sential quod negavit
carnem naturpe liumina'-, atque animam susccpissc, IV . Audio, et de anima quajstiones csse commo-
in qua et passus est, et scpultus, et resurrexit a tas [ il .multas esse ] Dc qua re ulrum recipi debeat.

mortuis : in 405 «•'^dem ipsa carne rcsurgens, qucrimonia, aut abjici, vosprobate .Si autem et de
•
quae deposita fucrat in sepulcro cum qua carne : me quid scntiam quseritur, fateor me de hac quse-
simul,atque anima post resurrectionem asccnditin slione apud quamplurimosTractatorunidiversale,-
csplos: unde et venturus exspcctatur ad judicium gisse Lcgi rpiosdam dicentes, quod pariter cum cor-
.

i vivorum ac mnrtuorum . pore pcr humani seminis tr.nducem oliam .anima

IV. Sed et carnis nostrne resurrection cm fate- ' diffundatur
et hoc quibus poterant assertionibus
:

mur intejrre, futuram hujus ipsius car- confirmabant Quod nuto inte.r Latinos TertuUianum
et perfecte :
.

Dis nostrtp, in qita nunc vivimus. Non, \it quidam sensisse, vel Lactantium. fortassiset alios nonnul-
calumniantur, aUernm pro hac refurrecturam dici- B los Alil asserunt quod formalis in utero corpori- . ,

mus: sed hane ipsam. nullo oraninoejus [al. ei bus, Deus quotidie fnciat animas et infundit ahi :

membro amputato, vel aliquacornoris partc desecta, quod « factas jam olim, idest, tunc cum omnia Deus
sed cui nihil om"ino ex omni natura sua desil nisi , creavitex nihilo, nunc eas judicio suo dispenset in
sola corniptio . IIoc enim promittit sanftus Aposto- corpore . Hoc sentit et Origenes, et nonnulli alii

lus, quod seminetur eorpus in corruptione, et resur- Grsecorum. Egoverocumhfecsingulalegerim, Deo

frat in incorruptionc : et seminetur in infirmitate, teste, dico,*quiausquead prsesens certi, et defmiti

surgrat [al . resurjiat ] in virlute : seminetur in igno- aliquid de hac qufestione non teneo, sed Deo relin-
minia, surgat in gloria et quia : [ al. quod ] semine- quo scire, quid sit in vero, et si cui ipse revelare
tur corpus aniraale, resurgat [ al. surgat ] corpus dignabilur. Egot amen haec singula et legisse me
spiritale (1. cor. 13.).H8ec nobis de resurrectione nonnego, etadhucignorare conflteor, prseter hoc,
tradita sunt ab his, a quibus sanctum b^ptisma in quoa n anifeste Iradit Ecclesia, Dnum esse anima-
Aquilejensi Ecclesia consequuti sumus : qua^ puto rum et corporum 'creatorem.
ipsa esse. quse etiam Apostolica'' sedes tradore, et VII. Sanequiaaudioiadeetiam esso disputatum,
docere consuevit. quod quaedam Origenis rogatus a frdlribus de GrEeco
y. Dicimus quoqueet judiciumfuturura. in quo C in Latinum transtuh, puto quod omnes intelligant,
judicio unusquisque recipiat propria corporis, prout h9ec[al. hocl pro sololivoreculpari. 407Sienim
gessit, sive Inmines re-
bona. sive m.ala .Q.iod si aUquid est, quod displiceal in auctore, quare id ad
cepturisunt prooperibussuis:quanto magis etdia- interpretem detorquetur? Sicut in Grcecis habetur, '

bolus, qui omnibus existit [al exstitit caussa pec- . ] rogatus sum ut Latinis ostenderem Grsecis sensi- .

cati? Dequo illud sentimns, quod scriptum est in bus verba dedi Latina tantummodo .Sive ergo In illis
Evangelio: quia et[al. lac. el ] ipse diabolus, el sensibus laus inest aUqha, non est mea sive :

omnes angeh ejus, cum his qui opera ejus faciunt, id culpa, simiUter non est mea. Quinimo etiam
Hanc tacet Guarnerianus verborum pericopam, £|ji(?aTixa?a Rufmo, ut omnem OrigenianEe sententiae
(/«crdep osi/a fueral in sepulcro Ex hoc autem loco . suspicionera ab se longius removeret
etsubsi-quenli, ubicarnishujusresurrectio dicitur, ^
In Guarneriano, iiikt; Ecclcsia Aposlolici Dei (re
contendil V C Bachiarii nuperus illustrator, Rullno
. . scribendum videtur Domiu) sc*s, etc. Navar.ms-
adscribendura esse opusculum quoque illud, sive li- /jofcs pro sctfcs legit.Pcrgit porro noster, Iradere so-
bellum relatumincodice Canonum EccIesiEeRoma- lcnlct f/oc(>)-e,ibsquead'litocoHsuci'i7,quemadmodum
nse .Cap 39 tom II Operum S Leonis edit Ques-
. . . . . . et duo, quos laudat P Couslantius, mss habent . .

nelhanee pag. ~i. et ei quidem adscribendum,non " Idem ms. palrc.i; tura. a-'tcrni irinisarcipiat hoere-
ut S Gregorii Nazianzeni Interpreti,sed ut primige •
. dilate polietur, pro q>io scUicet postremo verbo po-
nio auctori aut certe quidemalicui e Latinis.qui
:
D tietur., glossalor non nemo ad Ubri orara accipiat
Ruani scripta de corporum Resurrectione expilave- scripsit, quod postraodum librarius imprudens una
rit, Apologiam hanc scilicet, et Invectivam, ut vo- inlestura intrusit.Nolumquantoperehancloquendi
cat, primam cap.3.eti. QuesnelUusDissert. XIV. formulim, retcrn i ign is hcereditate potiri, Hierony mus
cap.T.opuscuIumilludGregorioBaelico Eliberitano esagitarit, alque irriserit.()H!'s, ait, unr/nam audivil
Episcopo adtribuit Monachi Benedictini iu llistoiia : poliri ignilnis,el frui suppliciis'! Eum videsis lib . II.
LiterariaGalUarumlom. I. par.II.Phoebadii.\geneu- cap 6 et seq Ex his porro constat, leclum vitiose
. . .

sis esse suspicmtur. Omnino alterius(quisquisille olim apud Nostrura hmrcditalcm palicntur. Mox in
fuerit) magis quam Rufini stilura atque ingenium Guarneriano ccgoadverbiumdesiderxtur .

refert IlerumGuarnerian. infutidaiur Tumanteaedili,

' .

Adeunt judex et vulgati antea libri et Guarne-

>•
ei hi qiiittuspoicrat, etc Gonsulendus S.Hieronj'mus .

rianus ms lamheic loci, quam in Apologise adver-

. libro dadum 1 md ito num 8 et seq . . .

sus Hieronymum lib i. num. 4 ubi verba hajc ea- . .

e Vociilam ijuod idcm ras tacet .

demrecurrunt.Cdstigaliores autem mss. ignorant. Denuo idem ms condiiorem proeferl subse-

^"
. :

' Tacet Guarnerian. pronomen (los/nc, nonheic quenti versu t'ss(3 verbum oraittit
modo, sel et tertio abhoc versu, ubi deuuo occur- PIus habet Guarne;iaa ms sicut enim in Grcecis-
'
. .

rit quo quidem loco iUud et mss. alii et plerique

: habciur, sic roijatus, etc. Item alteroab hoc versu
editiUbrireticeut. Nos olim existimavimusadditum esl, habet pro inest
 . . : . !

627 ANASTASII DE RUFINO. 628"

iDud adjeci, sicut in Praefatiuiicula mea desi- A et ego poslremus rogatus a fratribus . Si jubelur ne
gnavi, ul in quanlum possem, aliquanta deciderem: Oatjjussioobservari^soletin poslerum. Si culpan-
illa tamen, quae mihi ad susplcionem venicbant,
'
tur, qui ante jussionem feceruut , culpa a primis
quodnonabipso Origene ita dicta, sed ab aliis vi- incipiat.
dorenturinserta. propter hoc, quod de eisdem rebus VIII Ego autem al enim praeter hanc fidem,
. [ .
]

in aliis locis ejusdem auctoris catholice dictum lege- quamsupra esposui, idest quamEcclesiaRomana,
ram Nemo ergo mihi es hoc, quaeso te, sancle dc
. el Alexandrina , et Aquilejensisnostratenet ,qu8B-,j
venerabihs et beate Pater, conflet invidiam: nemo que Jerosoljmis pr8edic;ilur,aliamnec habui'' un-
factionibus utatur et calumniis, quod in Ecclesia Dei quam, nechabeoinCtu-islinomine, nec habcbo. Et
fleri non licct. Ubi enim^QS
simpllcitas tuta erit siquisalitercredit,quisquis ille est, analhema sit.
etinnocenlia, sifchic non erit? Origenis ego neque Reddent autem in die j udicii rationem hi qui offen- ,

defensorsum.nequeassertor, neque primus inter- dicula , et dissensiones et scandala fralribus prppler

pres. Alii ante me hoc idem opus fecerant, feci invidiam solam generantet livorem.
' Paulo elegantius, falso tamen legebatur in sus- erit ?Mox cod Guarnerian. f >iiot pro ego legit.
picionem Hieronymus barbarien» scrmonis adsuspi-
p
" .

. Vulgati antea et cod. ipse Guarnerian. </'+<•/,

"

eionem venire, et quod prsecedit, cjnin imo eliam, renitentibus mss. plerisqueaiiis.ConsuIeHieronjnii
Presbytcro Aquilejensi exprobrat censuram
"^
Goustautius maluit huc suppletque quod ego ^ Guarnerian.. iioii /laiKt ioi^uam t'n me, nec ha-
/(ci. Qua3quidem vitia sermouis atqueincohreren- beo inChrislo .pro iii islo homine , quod
hominem
tias, nec peccavit Rufinus nec peccat Nempe hic . olim edili tametsi vitiose cohajrenlius lamen praj-
, ,

lociadverbiumalleri )(/)! respondet, sensusque per- ferebml. ImpressamleclioncmP.Coustanliusc mss.

spicuusest,non licere in Ecclesia calumniari ubi ; restituit.
enim tuta erit innocenlia, si hic si ve in Ecclcsia non

EPISTOLA ANASTASII
ROMANyE URBIS EPISCOPI
AD JOANNEM EPISCOPUM JEROSOLYMORUM
S2ij)er nomine Hufini.

A Joannc consullus Anasfasius, uirum Riifinus ob versos e Grstco in Latinum Originis T,if\ Afxuv
libros clamnandus essci, rcspondet, seposita omni suspicione. perpcndindum esse, quo id'\

animo aggressus sit : ct eum quidem damnandum, si propria mente, et laudans ac probansi
transtulerit, secus si ipsum accusans auctorem ; se vero non vano timore sollicitari, sedoperatn\
daturum, nc hinc Ecclesioe per orbcm corrumpantur.
1 . Probataj quidem aCfectionis est hoc , ut laudabi- Q nium pra3stantissime laudum tuarum fulges , nitor*
literde sacerdote sacerdos loquaris Pro tanto igitur . conspicuus,ut par esse meritis sermo nou possit.
praeconio, quod in merita mea eCfusjssimum contu- Porroautem lanto titulorum tuorum rapior incita-
lisli,utamorituo gratias ago, splendorem tuaj ita mcnto ,ut etiam quod • implere nequeo audere non ,

sanclilatis, et' eas, quas in409 Domino habes desinam Jam hoc de laudibus tuis esl, quod me
.

virtutes, subinde quodammodo parvilalis nostra; f i. lautumdccajlestisistius auimi serenitate laudasli.

yorabilis sermo prosequilur .' Tam enim , vir om- Tui etenim Episcopatus ordo perspicuus per divc^ '

• Ita in antiquissimo Palatino-Vaticano codico i .\ntca legebatur effusissime Porro Guamerius, .

23-4. inscribilur. In editis antea, vel verba sujter quihauc Epistolamadcaloem Marii Mercaloris edi-
Hufini nominc desiderantur, vel legitur de/Jn/imi dit.pro iii mcrila mea legit immerito in mc conlra ,

senlenlia. Hanc
Hieronymusa se descriplam
ipse mss Hdem. .

secundo librocontra Rufinum subjecit. St inquil, • Palatinus, duoque alU mss. quibus Coustantius

ideo inlerpretaris{ Origenem) nlrum h(vrelicum anjuas Utitur, (•( carum.

nihil de Orceco mules el hoc ipsurn Prcefalione leslare
, Sic Palatinus cura aliis mss. Guarnerio. Anlca
tjuod prudenlissime Papa Anaslasius in Epislola,quam erat (am ciiiiiifii'!')-. Couslautius ex quodam Clunia-
contrale scnbitad Episcopum Johannem ,suosermone censicod.inquoest /aimvi ciiiiiicii/c, conjicit repo-
complejcuscsl ,mc Uberans,qui id feci et lcarguens, neudura lame cnim cminenler.
,

qui faccrc 7ioluisli. Ae ne forsilan hoc f/uoque ncijes l) "Ilactenuslectum est impctrare, pro quo implere
,

suhjcci cjccmplumejus , ul si non vis audire fratrcm ex emend.itiss. Palatino substiluo.

monenlrm ,audias Episcopum condcmnantrm. CiPtera Coust^mlius.ijiioi/ nic /rtndiiiiniof/o dcea?leslit,eic.
'

qua:doejusgermanilate acjudicio disputal, repeto Paulo poslGuarnerius;icr iinifcrsinii orbcm, cls>i'cn-

exeodemlibro,et sequenti tertio sub llnem doris lui, refragaulibus mss. at(iuc cditis libris.
 629 EPISTOLA AD JOANNEM JEROSOr,YMITANUM.
(rSO
sum orI)cm volut radians, cliam ad nos splcndoris A /,. '
Disccrc hoc loco libet, qui agal iu Homanam
sui dclulit claritatem. lu mc quippc tolum *
ipsc linguam ista translatio. Approbo, sl accusat aucto-
amicitiai tribuls, cxamini nihil rcILuquis. Aut si jure rem, etcxscrandum factum populis prodit, utjtistis
mo laudas, quoque similiter uon rclaudandus es ?
tu tandem odiis tencatur, quem jam dudum fania con-
obsccro igitur ob utrumque, ut mcipsum apud me strinxerat. Si vcro interpres tantorum malorum
laudarc jam dcsinas. Duplex ctcnim mc caussa ^"
« conscnsum prsestat, et legenda
populos, prociil in
constringit, nc consacerdotis luiseusibus aut dolo- uihil aliud suiopera laboris exstruxit, nisi ul pro-
remfalsalausingcrat,aut pudorcm vera succeudat. priec veluti mentis arbitrio, hecc quae sola, quaj
^-

2. Sed • ut ad caussam reverlar

Rufmus, de quo :
prima, quoe apud catholicos Christianos vera fide
me consulcre dignalus es, conscientiae suse divinam jam exindo ab ApostoUs in hoo usque tempus te-
habclarbitrammajestalem;apudquamseintcgrode- nenti#, inopinatoe titulo assertionis everteret.
votionisofQcioipsevideritqualitcrdcbeatapprobare 5. Absit hOG ab Ecclesiae Romanae catholica
'

3. Grigenes autem, cujus iu nostram linguam disciplina. Nunquam profecto eveniet aUqua, ut hroc
composita derivavit, antea et quis fuerit, et in quoe admittamus ratione, quDe jure meritoque damna-
processerit vcrba, nostrum proposilum * nescit. mus. Quapropter illa toto orbe Christi Dei nostri
i

Quod vcro sit animi mci 410 studium, cum tua B diffusa providcutia, probare dignabitur, accipere
pauUspcrsuperhoc conteram sanctitatc. Hoc igitur nos omnino nos posse, quse Ecclesiam maculent,
mente concepi, "quod Urbis nostrse populis de trans- probatos mores evertant, aures circumstantium vul-
latis Origenis leclio patelecit,
puris menti-quadam nerent, jurgia, iras, dissensionesque 411 dispo-
bus velut nebula fidem Apostolo-
ceecitatis injeca, nant. ^ Qua re moti qualem Epistolam ad fralrem
rum, et majorum traditione firmatam, velut deviis et coepiscopum nostrum Venerium dUigentiori '

anfractibus illum voluisse dissolvere.

Voculam ipse. qusedeerat, suffecimus exPalatino quod prudenlissime Papa Anaslasius in Epistola,
ms. qui deindc cum Bellovacensi penes Coustantium quani conlra le scribit ad Episcopum Joannem, suo
etGuarncrio, laudantnses \a.bs-
tu rjuoque simili lcnore sermone con\plexus est, me liberans, quiid feci, le ar~
que interrogationis nota. Ex eodem mox
supplevi- guens qui id facere noluisli.
mus voces, apud me, qufe iu editis desiderabantur. Guarnerius, proprice volunlatis arbitrio. Csetera
^"

Legimus cum Palalino ms. atque editis castiga-

1. ex fide Palatini ms. legimus, cui alU penes Coustan- .

tioribus. Prius crat, Duplex enim caussa me hoc po- tium adsentiuntur. Tantum mera fide pro vera fide
scere constringil, etc, tametsi illud hoc poscere, ab et impiw pro iHo/:.if)a7ceineocodice habetur, quem-
Anastasii mente non sit aUenum. admodum et in Bellovacensi, eodem P. Coustantio
» Vocula ut antea desiderabatur mox erat con- r : teste. Guarnerius inopinata? pcnitus omisit. Veteres
scientimlua: hahet arhitrum divinam majcstatcm; qufe totum locum reprfesentant, hanc quoisola,
editi sic
emss. emendamus. cl prima apud catholicos Christianos vera fides
quoi
•i
Ila Palalinus, aUique emendatioresmss. Guarne- jam ab Aposlolis exinde usque ad lempus proesens lene-
rius locum ita reflxit ex iugenio, nostrum studium tur, etc.
nesciil,quodverositanimimcipropositum,cumlua,elc. 'Veteres edili, Absit /ktc ab Ecclesia Romana ne-
Sensus perspicuus est, mmime sciUcet adproposi- quaquamcatholicadisciplina, elvaoxutaliqua hocad-
tam quaestionem, pertinere, de Origenis persona et miltamus ralione, quod jure, etc renitentibus mss. ,

mente perquirere. Mox adverbium super ex eodem ctGuarnerio.

ms. restituo. lidem, quapropter in (o(o ori?, etc. Mox Palatinus
'

° Iterum ex Dde Palatinims. legimus, tametsiin prudentia pTO providentia, et paulo post, qua; Eccle-
consequentibus Ubrariorum aliquot mendisipsenon siam maculcnl, quce prohatos morcsevertanl, ctc.
careat. Sic lcgit Coustantius quoque, a quo jure va- ^ Vitiose iu editis plerisque effercbatur hiclocus :

pulat Guarnerius, qui locum de suo ita mutavit Hoc : Quare nosce qualem Epistolam ad fratrem, et Coepi-
igitur mcnte co^icepi, illum, qui urbis nostra; populis scopum nostrum Vencrium diligenliori cura perscri-
opera Iranslata Origenis leelione patefecit, quamdani plam parvitas (al. pravilas) noslra transmiseril, sibi-
puris mentibus vcluli nebulam ccccitatis injiccre, fidem- quc hanc conscienliam fecerim, quodnon superftuala-
que Apostotorum, el majorum tradilione firmatam ve- borem formidine , neque vano limore soiliciler, etc.
lut deviis anfraclibus voluisse dissolvere. Prius editi, Guarneris autem qusedame contextu excidissesus-
quod qui urbis nostrce populis de iranslata Origenis picatus, lacunam expleri posse censuit his verbis,
kctione palefecit, quandam puris meniihtts velut ncbu- charactere,iu textumipsumin-
J) quEe, mutato tantum
lam eocciVftns, injeclam, fidem Apostolorum, ct majo- ••
trusit -
Quaremoli,.• ^
Origenis quidem scripla et errores
'
:
• - • . -- - • .

nm.etc Neutra igitur editio Anastasu mentem sen- damnavimus; inlerpretem vero, cuni non satis neque
sumque reprsesentat, dum Rufinum proprie nolant» sua prcefalione ad libros Origenis, neqioe Apologia ad
Neque cnim iUum ait S. Pontifex voluisse fidem Apo^ nos missa repurgaveril :imo forteiisdemerroribusre-
stolicam labefaclare, sed Originem id in animo ha- ipsa consentiat, Uomayn ad judicium Sedis Apjoslolicce
buisse, idque se ex Ruflni nupera interpretatione in- vocavimus. et renuentem venireeadem sententia invol-
teUigere, cum antea. quis Origenes/"uen( e(nii^uo5 vimus. Damnationisautemsenlentiamfratrihusnoslris
processerit verha, nescirel. Venerio et Chromatio scripsimus. Nunc ex Palatino
'
Editi cum Guarnerio plerumque habent dicere, exemplari absque alienis additamentis integritati
Mox cum eodem Palatinus quid agei pro agat et ex- , redditur locus, quem ante nos ex ahis bonse notse
secrando faclum exosum populis prodit. mss. Coustantius quoque ad eumdcm modumresti-
' Palatinus in se, pro inierpres; plerique
autem tuerat. Quamquam hic mota rescribi maluisset pro
vulgati, Si vcro inlerpres tanlorum malorum errorihus mo(i. Pro pcrscriptam iu Palat. est perspectam.
consensum prcpstal, el legenda impia dogmata prodit .Mediolaneusem Episcopum, qui SimpUciano suc-
'

»n poputos, etc. Emendatiu' a scriplis. Hieron^inus cessit, ad quem prior data est Anastasii Epistola de
lib. II.contra Ruflnum, quod et superius notatum Origeuis damnatione, quam antea ineditam publici
est Si ideo intcrpretaris, ul eum hairelicnmarguas,
:
juris fccimus in primo Tomo Hieronymi Opcrum sub
nihil de Grceco mutes,et hocipsumPrcefalionetestarg; num. 95. Hanc adeo ad Venerium diligentiori cura
 a

631 ANASTASII DE RUFINO EPISTOLA AD JOANNEM JEROSOL^-^IITANUM. 632

rura perscriptam parvilas nostra transmiserit, exA. prodiderit.HactenussentenlioemesE forma'proces"
subditis poteris comprobare: ' Unde igitur habeal serit.

secum hanc con-

ille.qui Iranstulit, servetque sibi 6 Quod te vero vulgi de Rufino querela sollicitat,

scientiam, non superDua laboro formidine, neque

i,
ut quosdam < vagis suspicionibus persequaris, hanc
mani limore sollicitor. Mihi' certe curanondeerit, tuam opinionem conslringam di vin» lectionis exem-
Evangelii Cdem circa meos custodire populos, par- plo, sicut scriptum esl ' non sic homo ulDeus:
:

tesque corporismei yer spatia diversa terrarum,

" nam Dcus vidct in corde, homo vidctin /acie. Itaque,
quautum possum, lileris convenire, nequapropba- frater c.irissirae, orani suspicione seposita, ' Rufi-
nic inlerprelationis origo subrepat, qusB di-votas num propria mente perpende, si Origenis dicla in
menles immissa sui caligine labefactare conetur. Latinum transtuUt, ac probavit, nec dissimilis'
Illud quoque, quod evenisse gaudco, tace# non reo est, qui alienis vitiis prsestat assensum. Illud
potui beatissimorum Principum nostrorummanas-
: taraen'' tenere te cupio, ita haberia nosirisparti-
seResponsa, quibus unusquisque Peo scrviens, ab bus alienum, ut quid agat, ubi sil, nec scire cu- '

Origenis lectione revocalur; 4|2 'damnatumque piamus. Ipse denique viderit, ubi possit absolvi.
sententia Principum, quem lectio reum prophana
f>crscrip'nm EpUtolam se dedisse Anastasius tesla-
B leg. 34. anno 39.S. Montanistarum, aul Eunomiano-
tur, cujus et fragmentum hoc esse videtur, quod rum codices legi vetant, eosque igni cremari jubent.
subsequenti sermone recitat, tota enim ad nos '
Garnerius prcccesserit, ex praeconcepta opinione.
usque Don devenit. qua superiorem lacunam de Origenis ac Ruflni dam-
Di.Kimusvideriqusehincsubsequunturadnuraeri natione de suo expleverat.
usque fmem petitaex ipsa Anastasii ad Veueiium « Olim erat, u/ tjuosdam tnalis suspicionibus perse-
Epistola, ex qua tpsesua itidera verbarecileladfa- ijuaris. hanc cliam opinioncm. EmendanteMss. Gar-
ciendam Joanni fidem de sententia in eadem hac Hu- nerius et Couslanlius, quibus el Palatinus noster
finicaussa, quam dudum ad Episcopum Mediolanen- calculum addit. .EraulnsRulinillieronymuni, ejus-
sem prsescripserat. Eosdem reipsa sensus replicat que amicos, quos vagis suspicionibus Joannesper-
circa Interpretis conscienti.im, et prava Auctoris sequeretur, iudicaii pronum cst credere.
dogmata, suicjuehac de re curas :qu£errustra erat •
Ita editi casligatiores el Pulalin. ms. qui alte-
repetere, nisi ex alio suimet scripto, consensus de- rum vidci cum Garnerio non agnoscit Alii editi
monstrandi gratia, preeter ea qute ulterius infert. Non sicut vide.t /lomo, ila ct Deus, nam Deus, etc.
Idem ipsa indicant, qufeprovimeprEecedunl verba, Contrario scnsu cditi <ante Coustantium, Bufi-
'

ex suhdilis poleris comprobare : eoque magispostre- num scilo quod propria mcntc Origenis dicla, elc
ma, quibus sectio concluditur, Hactenus sententicE Cum superius Rufinum con^cientise suae permitlal
mea: fnrma processeril. Anastasius, nesciusquoanimo Oi igenis scripla fue-
hFallitur quiduplicpm subessehisverbissenten- „rit interpretatus. Emendantur a laudati Coustantii
tiam pulat, ct mutilam utramque aique admodum^-^iass. etPalalino.
implexam. Non esse, ait, Anastasiussibi curcede Anlea legebalur abeo. Garnerius veram lectio-
Rufini conscientia inquirere, cu.jus et superius nem restituit. quam pra^ferunt et mss. Idemargu-
dixerat, divinam esse arhilram majeslalem, mculura urgel Ilieronymus lib. n. num. 20. Dic ergo
' Mss. ii etiam, quibus Coustanlius utitur, mihi ijuare Orifjenis mala in Lalinum vcrleris ul auclorem ;

curcB non dccrii, quaelectio tametsi minus Latina, mali proderes, an ullaudares? Si prodis, in Prcrfa-
fortasse est verior. tione cur laudas? si laudas, ha:relccus approbaris. Si
Veteres vulgali, parlesquc popxdi mciperguceque /lorc omnia probantur mala, igilur unius el auctor el
i

spalia diversa tcrrarum diffusas, quantum possim lile- Inlerpres BBI criminis sunt.
ris co7ivenire. Emandavit post Guarnerium Couslan- 'Alias editi. tc scirc cupio. Mox, a nostris parli-
tius Mss. opp, qnibus Palatinus, quo pra?cipiie uli- bus. idem esse Coustantius explicat, quod anostra
mur.suffragalur. Guarnerius ' omiseratmci. Notum regione, nominalimque ab urhe Roma.
porro, Ecclesias, qu.arum ipse caput est, corporis Aliter. nescire. QUod subsequitur, ubi possit ab-
'

sui partes ab Anastasio appellari. Convenire aulem solvi, Coustantius inlerpretatur, ab injectis suspicio-
literisquerapiam, pro adraonerc, dixitctin laudata nibus, non a lata damnalionis sententia. Profecto
adSimpIicianum Epistola, Convenlits lileris memo- damnatumab Auaslasio RuOnuin non fuisse, totus
ra(i (Theophil))fom'e)i!o sanclilnlem luam,elc. hujusce Epistolfficontextus probat. Probanl eliain
•Cod.Palatinus rcT,'occ'!/r;tum edili pleriquerfam- multa ex Ecclesiasiica bisioria arguraenta: neque
nandumque, el mox rerum pro reum, perppram enim par est credere, si percussus anathemate fui.s-
PrincipumRosponsa.quaeHieronymusquoquepr;E--rw set, potuisse illum deinceps usque ad vilSE finem
dicat lib. 1. contra RuIinum,nonaIiorumquain Ar--^ sanclissimoruiu liominum uti familiaritale. pula
cadii atquc Ilonorii putandasunl, qiiamquamliodie p aulini Nolaui, Chrnmatii Aquilejensis Episcoiii.et
non supercnt. Optimc Couslantius arbilr.itur. .Sy- Gaudentii Hrixiani, tum iiiiaui. Albinae. Melanue,i

nodi Alexandiinae Patrcs atque in primis Theophi- quacum vixil coujuuctissime. Neque laudari post
lum, cum. damnato Origene, non salis profecisse morlcm al) Ecclesiasticis viris P.iUaiiio, Cassiano,
sibi viiierenlur, Imijerialia rescripla iieliisse. quibus Sidonio ApoUinari, imo et ab ipso Gelasio Papa in
ipsa Ori^icnianorum operum leclio velarolur, ad eo- Decreto, ubi illuiuftrum religiosum vocal, elc.
rum formam, quaj in Cod. Thcod. lib. 16. lit. 3.
Procul dubio jam animadvorloril loclor Vallarsium modo Guamerium modo Gamerium scriboro, quamvig
unuiii oumdomquo virum dosiguot. Edit.
 APPENDIX
AD OPERA RUFINI.
MONITUM AD LECTOREM.
Atleramvduli Parlem Rufini Operum scripla hcec exhibenl, qu<nsubseijuunlur de quibus licet in Prcefatione
;

pluribu^ dispulalum sit. monetidus est tamen Leclor heic quoque loci, ut ne paucioris ca cestimel, quce tanquam
in Appendicem amandari videt. Xempe Rufinus non ea alque alii, et cum primis Ilieronymus, sortc usus est,
quem scquiorum lcmporum Scriptores imitari quoquo modo conlendercnt, atque hisqucecharlis illinebant, ma-
gnum ejus nomen, stulla propemodum ambilione, proelexerent. Neque porro fraudis occasioncm facicndoelibra-
riis prcebuil .AquHejensis Presbijleri fama, utcai-ioris divenderent, quce Auctore illo prcenolassent : quin polius
econtrario {ad nominis declinandam individiam. quam illi cum IIieron\imo inimicilicc pepererant] ipsa ejus
scripta, reternum ul durarent, et doctorum manibus tererentur dignissima, aliis interdum adlribuerunt,nec
minorum sanc genlium Scriplorihus, sed Cijpriano qucedam et .Auguslino, atque alia ipsi, si Superis placel,
Hierontjmo. Qua; igitur cum minime ipsius quidejn sinl, ipsi tamen adseribuntur, qitandoquidem in hanc
fcre pcccant Anliquarii partem, ul lihris palrocinium ab Auctore adsciscant, necesse propemodum est, ut et
tam bene Bufinianum ingenilum ac stilum referrent, ut jure illi adscribi viderentur, tamque abundanti doc-
Irina conslarent, ut nihil sibi ah impacta nomini ejus calumnia meluerent.
Ejusmodi revera sunt quce hac Parte allera continenlur. El qui primo quidem occurrit. CoaimeTila.nus in
LXXV priores Davidis Psalmos, ante annos ferme dueenlos ab Anlonio de Alhone Archiepiscopo ecclesice
Lugdunensis, et Galliarum Primate inter rudera qucedam antiqui Monaslerii repertus, dignus omnino haljitus
e.<<t, ut ipse teslatur. qui in arenam ac solem aduersus impios divinarum Literarum interpretes proferrelur,
Neque solus ipse ila censuil, cum avite perlegissel sed ex aliorum etiam, quihus legendum tradidit, erudilo-
,

rum hominum senlenlia, Ihesaurum hunc esse ail luci atque aurce exhibendum. Rem narral ipse salis lucu-
lenler, muUisque disputal de Operis prieslantia in Epislolaad Pium V. qua edilionem illi suam itiscripsit, et
quam nos etiam ea cum primis dc caussa leelu dignam heic duximus recudendam.
Qui pone hunc sft/!(i7!(r, Commentarius in tres ininores Prophetas, Oseam. Johelem, et Amos, ut huic
parli addicerelur, fecit recentiorum doclorum quidcm hominum, qui ilhim Rufino abjudicant, auctorilas fere
magis quam ratio. Ccetcrum ul nihil ei velim hac de caussa pretii decedere, studiose eliam quam multa pote-
ranl progermanilate ipsa Opcris proferri argumenia, in Preefatione urgeo, qure ut recolas. auclor sum. Sce-
pius quoque in Notis mirari suhil, si alius olim a Rufino exstitit, qui el inimicilias in Hierongmum tantas
exereeret, et eodem ferme, atque Rufinus scripsisset, sensu, ingenio, animo, sHlo denique ipso scrV^eret. Nulla
cerle elucubralio est, quce inter Rufinianas majore cum dignilate stare queat. Sed hcec uherius suo loco.
Succedunl W'elli tresalii, sive dno, nam qui de Viie primus inscrihilur, et duodecim analhemalismis adver-
sus varias hoereses constat, scriptiuncula paucorum est versuum. Alius aulem de Fide liber. el mullas Chris-
tian<e doclrince parles compleclilur. copioseque edisseril, et quanquam manifcstum est, non fuisse ah Aquile-
jensi Presbytero scriptum {sunt etiam qui Pelagio adscriharl), eruditionem tamen ejus haud dedecel, ad con-
Iroversiarum de Fide hisloriam plurimum confert. Sed erit cle his ilerum diccndi locus.

VETERIS EDITORIS ANTONII DE ALBONE

ARCHIEPISCOPI LUGDUNENSIS, etc,

IN COMME^TARIIM IN PSALIIOS LXXV,

/ib se repertum ac prirno edilum.
^tbtcatio et prfffatio.

Br.ATIhSniO PATUI AC DOMINO PsOSTRO

D. PIO PAPtE V.
ANT0NIU8 DE ALBONE,
Archiepiscopus Ecclesiae Lugdunensis, ac Galliarum Primas, precatur diuturuam vitam
ac salutem in Ciiristo sempiternam.
Etsi prteclarum, ac, ut censuit ille, bonum Ecclesia Catholica sustinere, neque tam sim
est opus, Beatiss. Pater, vices Episcopi in ah omni recta, et eequabili cogitatione alie-
635 IN COMMENTARIUM IN LXXV PSALMOS. 636
nus, ut gradum, ac clignitatem ipsam, quam gnifice sacrosancta synodus Tridentina nu-
summam in tcrris admiror, non in proestan- per adornarit, summoque consensu et depra-
tissimis Dei Optimi Maximi beneficiis, vel vatam nostrorum vivendi consuetudinem
meo certe nomine reponam tamen et incre-
: castigarit, et errorum, ac ha^reseon omnium
dihilis officiorum, quilius hic status distrin- perniciem optimis sanctionibus suslulerit,
gitur, magnitudo, et mea mihi non obscura tu unus, Pater beatissimo, datus es nobis a
humilitas ita me torrent, ac ex eo die quo Deo optimo maximo tanquam princeps, qui
hujus Ecclesioo Lugdunensis prtBses sum re- hoec tam sacrosancta senafus consulta, qun-
nunciatus, animum percellunt, ut nisi duo cunque sese Romani pontificii nomen ct
me recreassent, ac prope refecissent, nescio auctoritas diffundit, confirmes, ac stabilias,
anin hac temporum, ac voluntatum huma- nihilque omittas eorum omnium, qua? acl I
narum injuria, et intemperie, oneri hactenus pristinum illum nitorem, et veterein Chri- "i
ferendo par exstitissem. Et horum quidem stianoe reipub, dignitatom pertinero videan-
unum est, quod nunquam vel mea sponte, tur. Ac ne quisquam hujus tam casligatoe
vel certe meo studio, ac ambitione in hunc vitee exemplum sibi forte precferri desideret,
tam pra?cellentem gradum conscendi, sed tu tam exactam vivendi legem tibi ipsi in-
aliencc huc me meorum civium, ac majorum dixisti, omnosque tibi libertatis, ac prope di-
eiiain voluntates impulerunt quibus ut mo-: cam majestatis fasces ita summisisti, ut si
rem gererem eflfecit Apostolicfe Sedis aucto- quam jam bene agendi formam aliis, quibus
ritas, qucc hic me sua beneflcentia, ac libe- preees, praescripsoris, se faciles, ac morigc-
ralitate nec opinantem est prosecuta, ut ros tuis edictis statim prreebant, modo tuas
scriptis ad me literis testatus sit fel, recor- actionos, tuam continentiam, parcimoniam,
dationis Pius IV nihil sibi magis esse cordi, tuam denique pietatem, ac diligentiam in-
quam ut Ecclesice Lugdunensis, tot bellis, ac tueantur. Quis enim non illud jure admire- J
seditionibus exagitato;, tamque perniciosis tur,quod neque te a vitoe austeritate octas 1
opinionibus dissipatee post illustrissimum jam morbis, ac labore confecta, revocat ne- :

Cardinalein Ferrariensem, ego in primis proe- que summi illi tuoe sodis apices ad ambitio-
siderem, pallio, ac diplomatibus ex Urbe ad nem te inflammant, neque in tuos affines, ac
nos usqueliberalissime transmissis. Quse res nepotes. quos habes optimos, ac religiosissi-
cum apud me non ahud semper fuerit, quam mos magna rerum affluentia profusum fo
certum quoddam oraculum, ac integruin de reddit sod ita virtutes undique constipant,
:

mea sorte, ac vocatione testimonium, sic me ut nihil ad te vitii possit irrumpore, nulla ne
in tot laboribus, ac tanta bonorum omnium summorum quidem principuni majestas, si
calamitate confirmavit, ut certo semper spe- forte id fentarit, de recfo mentis stafu dimo-
rarim legationeni nostram, qua pro Christo vere, sed obfutu sic firmo, ac consfanti in
fungimur, non inanem, sed salutarem mul- Christum et ApostolosMntendis, ut nihil tilii
tis,ac fructuosam futuram esse. Ut enim qui rectum, nihil magnificum, nihil denique
se in hanc non evocati vita?, rationem inge- magnopcre laudandum exisfimes, quod ad
runt, manumqtie nullo auctore ac duce, hu- illius legem atque voluntatem non effinga-
jus tam prffistantis naviculas malo, ac remis tur. Hinc illeo ad nos coelerosque totius Eu-
admovent, poenam semper suos temeritatis, ropoe Pastores liferee curarum, et amoris ple-
audacia?que referunt, studii, ac industrife nissimoe hinc ad potenfissimos Ecclesioc
:

SU8C inanitatem; sic ii, qui publica sanctione, raonarchas tam crebree de morum instaura- "i
tanquam suffragio quodam ccclesti, his mu- fione, ac improbissimarum opinionum infe-
neribus, ac officiis designantur, modo ne rifu legationes hinc dcnique tot ac tam proc-
;

otio ac inertia diffiuant, nihil non spei, ac clara in omne genus orroris, ac ambitus di-
preesidii in felicissimo rerum suarum
suc- l>lomafa, ut ego vere meique omnes collegee
cessu videntesse collocatum. Hrcc enim dum
sub pastoris re ac nomine Angelici vexillo
militare asserere audeamus. Et profccfo cum
ilh accurate meditantur, et in
his sunt, pro-
fectus eorum, ait Apostolus (l.Thnot/i.
-5.), ex teipso fanquam a capife nostro, ex quo in
fiunt omnibus manifesti, et de iis qui
stant in nos omnes velufi in coetcras corporis partos,
consiho Domini recte dictum cst, ejus verba veri scnsus, ac motus certissimi influere sn-
populo suo nota fecisse, eosque a via rnala lent, tam prooclara innovationis Christian:i>
et cogitationibus pessiinis aversos
fuisse (Je- et ecclesiasficoe princiiiia profioiscantur, s|)e-
rem.n.). ramus hac tam prcclusfri sancfimonia, reli-
Alterum quod hoc meo mcgraduvehe-
in quam membrorum mulfitudinem secufuram,
inenter consolatur, speque ingenti meos om- ot fam alacri afque composita functionum
nes, ac certe meoriim etiam Coepiscoporum suarum vicissitudine tuis vestigiis ingressu-
conatus conflrmat, est tempus huc ipsum in ram : ut quanfum mali nominis niinia harc-
quod Episcopatus nostri inciderunt, (pio Je- ficorum licenfia, ot hominum secundum car-
sus Christus tam eximios, ac vere summos nein prudentium calumnia pridem in Gal-
pontificesEcclesitesuajCatholicocacRomanw lias invexorat, tanfum nunc laudis ac glorioo
prwfecit, qui sic omnes curas, ^iocuiidiim Deuin, to duce, suinmi senatus,
ac sludia sua
in ejus unius
instauratione et recta constitu- ac putrum Cardinalium intogrifas huic ipsi
tionc deflxcrunt,
ut jain diu sit, cuin niiiil Galliijc nosfrte inforat. Et sentimus plane ac
anud ineditentur, quain inorum quidem, ac ipsis auribusquofidie haurimus seriinines de-
vilaj inClirisiiaiiis reformationem, doctrinoe pravafissimorum hominum, qiii dc turo vita:
vero, et dogiiiaima
in hocrelicis emendatio- ac moruni intcgritate loqui non possunt nisi
nem. Quoj duo cum tam prudenter, ac mag- magna cum laude, et in superiora quoque
637 I'R/EFATIO. 638
(quod suis potius adscribero debcbant) tom- Romana sede conspexerint, atquo ab Apo-
pora rejiciaut quicquid erroris in (ido, ac iu stolicai auctoritatis majestato peiidere voluo-
iiioribus llagitii iii rcpulilica Cliristiaua a plu- rint. Quaj res cum ab iuiprobis fere hos po-
riinis annis pullulavii. Ita(|UO sic statuo, pulos dogmatibus atque opinionibus flagitio-
tempus me idem propo intucri, quod illi ina- sissiinis magna ex parte vindicarit, et in
jorcs nostri Episcopi, tum, cum ad extin- antiquaj fldei statu rctinuerit, ajquum est in
guciidam Novati doctrinain exitatus est his quie reliqua sunt, propulsandis, ut in
RonuTe summus Pontifex Stephanus et (ne , hujus tuo! Ecclesiaj matrisque nostra; judi-
exiguam illam turbam aiitiquissimorum tem- cio, atque voluntate quiescamus, iis^pie dun-
jiorum, cuin hac rerum omnium perturba- taxat armis contendamus, qua3 nobis illa per
tione comparem, sed aliquid afFeram quod te, tuoque consilio pra-scripserit. Ac ego
malum istud nostrum exa?quet) iisdem mihi quidem, Pater beatissime, de statu, et earum
videor diebus agere, quibus Julius ille pri- rerum summa, qufs adreligionem pertinent,
mus adversus Arianos tam acritcr dimica- sic sentio, nobis in primis, qui sumus Epi-
vit, omnesquo sui temporis Episcopos ad scopi, esse adnitendum, ne doctrina careant
spirituale bellum incitavit et tam ardens
: nostrorum hominum ingenia, sed iis argu-
fuit Innocentii primi studium adversus Pela- mentis, eaque eruditione iml)uantur, qutc ad
gianos, et tain graviter summus ille Leo Eu- retinendam eorum in Ecclesiam benevolen-
tychianorum, ac ca^^terorum transfugarum tiam, et alendam in Christum pietatem per-
errores expugnavit. Nam cseteros ego non tineant alioqui enim coacervatis sibi ad sua
:

connumero Pontifices, quibus tanquain du- desideria magistris, aures rerum novitate
cibus certissimis usa est semper Christiana prurientes accommodabunt, ducesque ac pa-
Ecclesia ad improbissimorum ha;reticorum rentes veritatis contemnent. Fecit ha3c mea
sui temporis insaniam refringendam, et ad cogitatio plane, ut ea in re, mea diligentia,
Catholicorum fidem, ac pietatem maxima di- atque auctoritas non deesset iis, qui tum in
ligentia et contentione summa retinendam : hac urbe magnis desideriorum fluctibus a;s-
si qua enim unquam victoria, si quis trium- tuanti, tum in aliis quoque civitatibus et op-
phus do liaBreticis nobis, atque majoribus pidis hanc operam' meo nomine atque volun-
nostris contingit, (contigerunt autem quam- tato populo, ac plebi nostra) navant. Et si
plurimi) EccIesicC tuaj Romanae, reliquarum qua ad populi hujus et juventutis erudiendce
omnium parenti optimee, acceptum referimus. rationem industria desideratur, eam accu-
QuTO cuiu a Christo tedificata super firmam ratissime nobis CoUegium Patrum societatis
petram, adversus inferorum portas toties Jesu quod hic habemus fo?Iicissime inchoa-
dimicarit, permansit semper quod semel esse tum, suppeditat. Si quid porro est quod la-
coepit, columna atque veritatis flrmamentum, tius etiam in vicinarum, atque externarum
illudque non per qufedam temporum inter- quoque nationum utilitatem a me proficisci
valla exstructum, sed perpetua summorum queat, id curo in primis proferri in medium,
hominum et sanctissimorum Pontificum serie et iis, qui communibus bonis nobiscum li-
sic fultum, ut qui se huic tam coelesti provi- benter utuntur, impertiri.
dentifE et Divino ordini permiserunt, nun- Quod cum alias sane non semel, tum certe
quam hominum errore ac nequitia perculsi, nunc in hac Rufini mei editione conatus sum
in onmem doctrino3 vcntum eestuarint : sed tibi in primis, Pater beatissime, testatum re-
veritalem (utar verbis Apostoli [Ephes. \. ] )
linquere, ne nostra heec etiam tuam languens
facientes in Christo, e.v corpus
qiio totum videatur Ecclesia, ut non solum recentiores,
compactum, et connexum per omnem junctu- sed vetustissimos quoque Doctores in are-
ram subministrationis secundum operationem
, nam, ac solem adversus impios divinarum
in mensuram, vniuscujusque membri in chari- literarum interpretes producat. Qua vero de
atis cedificationem incredibile sui ceperint causa meum esse Rufinum dixerim, qui tam
incrementum. Nam csetera^ quidem Ecclesise, improvisus ac tam soro hominibus profera-
carumque pastores adversus quamplurimos tur, et quem in aliis, non semel opusculis
ac religionis Apostolicte hostes ssepe
fldei, viri superioris, ac proinde gravioris eetatis
ubique fere gentium, in Asia vero maxime, reprehendunt , operee pretium duxi tibi,
et Libya, decertarunt, et non sine summa summo rerum earum quse ad fidem pertinent,
laude victos profiigarunt sed cum sese eo-
: ^udici, exprimere. Est in agro Lugdunensi
rum posteris ad normam, et censuram Ro- insula qutedam, quam Barbse appellant in-
manoe sedis, quam veteres illi tantopere ve- coIa3 (docti vero Barbatam), medium alveura
nerati sunt, accommodare noluerunt, sed Araris findens, in qua pervetus ac sanctum
sponte se ac imprudenter ejus legibus sub- monasterium exstructum fuit, et magna to-
duxerunt, incredibile est dictu, quanta clade tius provinciaj veneratione celebratum sed :

paucis annis accepta, quam infoeliciter ac ita superiore bello ab hajreticis disturbatum,
misere conciderunt. Et profecto ut permulta atque dirutum, ut nihil in eo nisi loci cujus-
in hac Ecclesia nostra Gallicana ab ho?reti- dam divinioris vestigia superesse videantur.
cis flant depravate ac flagitiose hoc tamen : dd cum ego multis jam superioribus annis
unum fidissimaesemper anchora^ instar illi auctoritate sedis ApostoIica3 (uti fit) guber-
fuisse in summa fidei conflictatione existimo, nandum suscepissem, cum multa in eo of-
quod boni Pastores, atque eorum oves incre- fendi pietatis aniiquse monimenta, tum vero
dibili numero ohm quidem coaetee, tum vero preecipuo bibliothecam opulentara quam
,

diversis locis, ut in publica calamitate fleri cuin studiose lustrassem, offendi Conmienta-
solet, dissipatae, te unum tuique similes in rios Rufini presbyteri Aquilejensis in septua-
639 IN COMMENT. IN LXXV PSAL. PILEFATIO 640
ginta quinque Davidis psalmos, notis et cha- tina illa voluntatis inter. D. Hieronymum et
racteribus qui summam antiquitatem proe Rufinuiii, alienatio, tum quod
zelo ar-
ille

se ferrent, descriptos, et membranis prope-

dens ac eruditione fretus nihil in alienis li-
exesis, ac ipsa vetustate et situ at- bris non depurafum et ad amussim exactum
modum
tritis commendatos : quos cum avide perle- ferre poterat hic vero sanctimonia, ac mul-
:

gissem, aliisque viris eruditis legcndos tra- torum praccipuorum Ecclesiffi luminumexem-
didissem, censui non esse hunc thesaurum plo communitus in Origenianis libris sive
denuo defodiendum, sed luci, ae aursp exhi- legendis, sive in alienam linguam transfe-
bendum. Neque vero me ab hac editionc rendis audacter versabatur. Tum vero maxi-
deterruit id quod quidam ex mihi amicissi- me quod ex quadam opinionum varietate,
mis in hoc opere annotarunt, plerisque ac veluti ex D. Augustino cornperimus, in hanc
infinitis prope locis ita cum Augustino in contenfionem inciderant, in quam forte licet
suis Tractatibus in Psalmos consentire ut iinprudens, cum ipso Hieronymo ille idem
ecedem ssepe sint sententifm, eademverba, at- incidisset, nisi qua erat animi, ac morum
que adeo similes inter se periodi. Nam id in modesfia, omne jus in disserendo victorijf
hoc opere D. Augustino evenisse censeo, Hieronymo remisisscf, quoj mentis, ac volun-
quod D. Ambrosio in suis libris Exaemeron, tatis dissensionem, atquo in Ecclesia scanda-
ac de Spiritu Sancto contingit, ut quemad- lum creare poterat. Atque ut omittam quod
modum hic integras in suum opus ex Divo non in dissimili genere inter se contenderint
Basiiin periodos transtulit, sic ex Rufino, ve- Paulus et Barnabas, D. etiam Petrus et Pau-
luti alibi ex Hieronymo et Cypriano, in suos lus Apostoli (nec profecto sinesententia? dis-
ille Commontarios quamphirima derivarit. sidio ab .\ugustino et Hieronymo exagitatfr»),
Fuit cnim Rufinus Augustino antiquior et nota est illa ex veteri hisforia inter Epipha-
magnse apud eum auctoritatis, ut ad D. Hic- nium ac D. Chrysostomum controversia :

ronymum de illo scribat non sine piefatis, ac illa etiam eo modestior, quo antiquior Vic-
eruditionis commendatione, eumque cum suo toris et Ireneei, quee tamen omnia non ideo
tum adversario, olim vero sodali amicissimo summis viris eam nofam inusserant, ut si
mella Scripturarum studiose lambuisse, quid minus recte in nonnullis, quse non ita
utrumque quidem conatus in mutuam bene- ab universali Ecclesia in Conciliis Sacro-
volentiam revocare, sed ita caussam inimi- sanctis tracfata fuerant, et decreta, sensis-
citiarum dissimulans, ut neutri culpam ea- sent, in cffiferis quoqiie errasse videanfur.
rum affingat. Hos porro tam hiculentos Com- Sua sif ergo sancfa D. Gelasio auctoritas, et
mentarios tandiu latuisse non niirum debet sua D. Hieronymo constet innocentia, qufc
iis esse, qui norunt ex Trithemio phires ad- tamen recfe dicfa Rufini non elevent, imo
huc hbros ab auctore nostro conscriptos, et qufc ad veritatem, ut hic omnia exacta si
silentio tamen
et oblivione hactenus sepul- fuerint integra, non minus ad bene cre<Ien-
tos. Jamvero ex ipsa stiH faeiHtate ac coqua- diim nos insfruant, et ad bene agenduiu in-
bili dicendi genere constat hunc auctorem flainment, quam qutrj ab iis perfecta siint,
esse, et eo studiosius a primis a Barbata in- qui speciosius illo fortasse, et ambitiosius
sula monachis asservatos fuisse, quod in eos legi terique soleant.
fere dumtaxat Psalmos ilie quos
scripserit, Te vero, Pater lieatissime, sic nostrum
sine controversia Davidis esse, docti fereom- hoc munusculum spero excepturum, ut soles
nes asseverant, Ac ne quisquam minus hanc ea, quse quamvis sint luculenfiora, tamen
operam existimet, quod qurcdam ipsius opus- quia non ex hoc solo nostro fam infcecundi»,
cula auctoritati ApostoHcro suspecta habean- ac difflcili, in quo excolendo magnopere voce.
fur, id unum tantum dixerim, nihil ilio Ca- ac edito nuper Catechismo ef Breviario ela-
none omnino adversus Rufinum dici, quod boras, profecfa sunf, non oeque forsan sunt
hujus libri lecfionem impodiat. Nam et Gela- admiratione digna, eoque raagis, quod taii-
sius religiosum eum virum appellat, et non- quam manubite, aut. exuvifc potius crudelis-
nullas ab eo Scripturas explicatas fuisse tra- simse stragis in oinnes veteris Ecclesiac, non-
dit (Psalmos ego hos septuagintaquinque dum ediffE in lucem Doctores in hoc Regno
intelligo) et hoc se nomine suspecta quredam tibi exhibentur. El^o sane si qiiid haberem
ejus habere, quod a D. Hieronymo scribatur. pra?stanfius, qiio tibi aliquo nomiiie gratifi-
de libero hominis arbitrio minus vere dispti" cari possem, tam lilienti studio ac egregia
tasse sed ut omittam eam quam in dicendo,
: voluntafe transmitterein ex liac mea sedo
atque veritatem asserendo prfv se tuHt liber- Lugdunensi, quam hoc ipsum opusculum :

tatcm vir sanctissimus idemquedocfissimus in cujus lectione quid olTendet Ecclesia

si
Hieronj^mus, ad cujus calcuhmi nos remittit Catholica, quod non usqueadfBo probari pos-
Gelasius, mihi plane in his Commenfariis sil (tamefsi nihil tale liic ofrendimusi. iil til
tam est aperfum, quam quod pro libero ho- CfPtera curet emendari sin aufem quamplu-
;

minis arbifrio, pro bonis operibus, pro niys- rima reperiet, quoe ad suam, siiorumque
terio Sanctissimre Trinitafis, et sacrosanctae erudifionem, ac pietatem pertineant, aget
Eucliaristi.T',pro purgatorio, pro vera homi- illi gralias iniiiinrtalos, qiii bonoriim esl om-
nis justitia, atque aliis hujusmodi permultis niiim fons uborniiuis Deus, a qim tibi fa-iici-
non semcl, neque uno loco docct. Neque vero tatein cum diiiiiiriiissima vita (oiijuiictam
cuiquam nova debet esse (tametsi gravis ac fil)i, Pater beatissime, quotidiauis precibus
molesta bonis omnihus semper fiat) repen- exposco. Lngduni Idibus Martii, 1570.
 ITEM DE COMMENTAIillS IN PROPHETAS

OSEAM, JOELEM ET AMOS,

EX EPISTOLA DEDICATORIA
RENATI LAURENTII DE LA BARRE
AD D. JOANNEM A SANCTO ANDREA.
Tu injirimis, Vir ornatissimc, noii desinisinaximo i tantaque quol cxierunt volumina cum aiiqua tui

sludiorum proventu, reique lilerarioe accessione pro- prcefationne nominis : testabilur eliam illu^ in prce-
ferredelua divite bibliotheca bonos quolidie Auctores, sentiarum RUFINI nunquam antea iypis commis-
proquc tuo in Rempubticam gralo animo perquirerc sum Opus, cujus cum excmplar Domino de la Dignc
magnis suinptibus undique, si qui codices Mss, ha- hujus a:latis tum ob mo-
Prceceptori ineo Theologo,
beanlur casligalissimi, quibus iinpressi posenl con- rum candorem. quain ob singularem ejus erudilio-
ferri : si qui rursus reslarenl eum aliquo fructu impri- ncm meritissiino, peiendum indicasses, ex reliquiis
mcndi. Et ila quidem, ut de te testalum jainpridem venerabilis Monasierii Monlis Dei, facium esi, utinter
doclorumsermonibusaudiveriinnullumeorumquitunc ruinas ejus devoloe domus divina providenlia si non

iHvunt [absil verbo invidia) existere qui feiicius et sa- integer ab annis vctustas codex, sattein quodaminodo
lubrius Chiromain manuin admoveril rei libraricB : et tolus ab injuria inveniretur effugisse Gnosticorum
qui libcralius oplimcEnotce scriptorum [quorum modo nostrorum injurias : adverms quas aique ejusinodi
lectionc sludiose f)-uuntur) impressiones jitverit, auxe- grassalorum excursiones, vindiciarum si quis sit

rit, promoveril, alque lu ipse quem a Deo Opl. Maxim, modus, is esl accersendus a Calcographia, quce sola,
in hac calamitosa tempora ob id reservatum dicere inclinantibus seeulis, maximo Dei beneficio ad studia
soleo, ne lilerce obsolescerent : neve decssei, qui ho- f^jam nauseanles hominum aniinos recreavil jucunda
nestissimas honestis derebus Typohraphorum, concer- faciliiale, scriptis contulit g7'atiain sua pulchritu-
taliones illustraret. Teslantur illud jampriden lol dine, et simul immortalitalem.

IN LXXV DAVIDI SPSALMOS

COMMENTARIUS
RUFINO AQUILEIENSI
OLIM ATTRIBUTUS.

TITULORUM OMNIUM QUI PSALMIS PR,£FIGUNTUR

jVrgumfmuiu.

Snnt superscriplionum omnium tituli diversi nam

I :
Q titur, utnuuc In finem, nunc Psalmus, nunc Canlicum,
pntiter cos qui auctorum suorum nominibus, aut caussa- BuncCanlicumpsalini,a\iacPsalmuscaiitici addistinctio-
rum,auttemporumsiguificationibusiirEenotanlur. suntalii nem psalmi qui subjaceat, propoualur. El quanquam in
quibus titulus, In finein est alii quibus tanlum, Psatiiius
: singulis quibusque psalmis singularum quarunque in-
canlici, ve\Canticuin ^saimi. Etnecesseestdiverjascaus- scriplionum raussas praestare nilamur tamen ad com-
:

sas divorsarum superscriptionum extitisse. Non enim sine pendium studiosa; intelligentiiB,in brevi sermunculu vir-
caussa tauta rerum diversitate liic.titulorum ordo conver- tutcm suprascrjptionum omnium coarctamus. Finis est,
 : :

6i3 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS. 644

cujus caossa MDlora sunl, ipse aulcm nulli alii caussam J^ alque magnsc cui plurcs ai-des diversoeque sinl, quarum
suam pracslal. ObCncmcnim omnia niliil voloaliud posl
: fores propriis clavibus divcrsisi|ue claurtantur. Quae cum
Cnem. Namque ad finem lcndilur, scd in Cne dcsiniiur. UDum in locumcongesl!Epermiila>quesinl, volenli unam-
lla Onis cl anlcriorum ])erfcclio csl, el se iu niliil aiiud quanque ojdem aiierire, maxiiuam ignaroalTeraDtdiQicul-
prolcndens. propria in semcl sui ipsepossessioest. Psaimi lalcm ut claves uniuscujus quae a?dis invcnial : sit que aut
ergo qui inscriljuiilur Jn ftnem, ila inlelligondi sunl, ul familiaris scienlia; ccguitam clavtm cito ex copiaillacon-
cx pcrfcclis alquc absolutis lionorum selernorum doclrinis gcsla' varielalis in uuum eligcre.aut ingenlis laboris aptam-
el spcciebus exislanl quia ad ea qufe in liis dicunlur,
: et cougruam clavcm aperieudi uniuscujusqueaditusiDve-
Cdei se noslra; cursus exlendal, el in bis nullo ulleriore nire : quia ralio el qualilas dod siDal, non suas claves
lendens procursu, ipso suo oplala; et adcptje bcaliludinis claustris disparibus coaptare. Ilaquc secuDdum Dei mise-
Dne requiescat. In Slusicis vero arlibus liac sunt officio- ricordiam aperiendi uniuscujusque psalmi clavem reper-
rum genera cl varietales. Psalmus esl, cum ccssante voce, luri, hujus ipsius primi Psalmi adilum propriasuaetcon-
pulsus tantum organi canentisauditur. Canticumesl,cum grua clave pandamus. Isle libcr apud Hebra?os propler
cantantium cborus lilicrtalc sua ulens, nequeinconsonum diversas caussaslribus modis intilulalur id esl,aut Liber :

organi aslriclus obsequiuin, bymno canorae lanlum vocis hymnorumaul Lihersoti oqiiiorumanlLiberp salmorum.
exultat. Psalmus aulem canlici esl, cum organo pra;c.i- Ideo litulus ejus est, Liber hymnomm
: quia lotum istud

nenle, subsequens et smula organi vox cbori caDlantis opus pcrtiact ad iaudem Dei. HymDi sunt caDtus laQdem
audilur, modum psallerii modulis vocis imilata. Canti- Dei concinenlcs. Si sil laus, el noD sit Dei, Don est hym-
cum vero psalmi esl, cum cboro ante cantanlc, bumanae nus : si sil laus Dei, cl dod cantetur, non esl bymnus.
canlationis hymno ars organi consonantis aptalur, vo- Oportcl ergo ut sisitliymnus, babeal baec tria, el laudem,
cisque modulis pra:cinentis pari psallerio suavilate mo- ct Dei, el caolicum. Dicunt etquidam quod hymnus pro-
dulatur prie dicilur, laus Dei melrice composita. Unde proprie in

— .: ;. •_ ,
•:_.: —
His ergo quatuor musicaj arlis generibus compelenlcs
singulis quibusque psalmis subscriplioncs sunl coaplala;
._._
P
Hebraeo dicilur Libcr hymnomm, quia ibi totumpsaMc
fium cst melricc scriptum. Dicitur eliam apud nos recto
Ex virlutilius autem psalmorum, et ex ipsisdoclriuae mu- Libcr hymnorum, quia licel, impedicntelranslationc, non
sicic diversilalibus caussa uniuscujusque superscriptionis leneat metrum, lenel tamcD quod pnecipuum est scilicot :

ostendilur. In co enim psalmo, in quo lantum Psatmus quod iD omni parle apud nos, sicul el apud Hebraos, lau-
inscribilur. Odelium operum elrcligiosorum gcslorum aut dem Dei sigiiiOcal,quud perspicuum esi. /.tbcr eliom £o/i-
doctrina, 2 ^u' confessio conlinutur, cum Propbela com- loguio)-um non immeritodicilur, eo quod in co so!us Spi-
memoranoo quae geril, ad doclrir.am nos geslorum simi- rilusSanclus sine ullohumanoingenio siveauxilioloqua-
lium instituil, molu corporei organinostri ad jrios ofDcio- tur. Vd soliloquium, uon quia dc Cbrislo loquunlur soli

rum usus tcniperato. At vero cum Canlicum lantum in psalmi sed quia dignius el manifeslius loquuulur de illo,
:

titulo psalmi pra-ponilur, scientia in eo spiriUialis, et in- quam prophela; cstcri Ex qua eliam dignilale haec pro-
telligcnlia ccelcstis inlelligilur, quam per coguitionem sa- phelia in frequcntieri usu habelur in Ecclesia. Rursus
pientiae consequilur, cum non commemoratis Odei operi-
Libcr psalmorum rccle appellalus est, quia sanctus David
bus, solam doctrinam perfeclai dc Deo cognitionis oslcn- dulcemysleriumhujuspropheliaidulcisono, dulciorgano,
dit. Non enim slatim omnis scienlia in bono opcre esl
id cst psallerio, voluil declarare. Volens enim magniticare
:

ncquc rursum omne opus bonum veram scitDtiam coDse- cuiium lempli ad honorem Dei, cum Arcam de Silo redu-
quitur. Ob quod estillud quod in lertio superscriptionum cerel, elegit Iria millia hominum musicis inslrumcntis

genere est. C<J»i/!Ci<m psatmi dicitur, quando cum bono- Deum laudautium : cl illis ccnlum quinquaginta praefecit
rum operum doclriua coujungilur:
effieientia scientise
quibus omnibus quatuoralios, Elham, Emau, Asaph, Idi-
Prius enim in bonis operibus vivendum esl, ut perfecta thun praefeclos ndbibuit (1 Parat, IC). Ipse quoque cum
possil ea quae deinceps succedil, divini sacramenli esse psalterio modulans in labernacuIoaddivinumcuIlumcaB-
cognitio, secundum iil quod dictum esl leros invitiivil, pn.phetiam hanc moduiabatur in psaltcrio
Dcsidcrasli sa-
:

ficnliam? serva mandata,el Dominus pra^slabil camdem Q, (I Paral. 24). El nou sine caussa magis in hoc quam io
{Matlh. 19). PraLSlabil ergo sapienliam his, qui pcrmerila alio inslrumcnlo : quia sicul hoc iuslrumcntum deccm
bonorum operum intelligentiaegratiam consequunlur. Ex chordas habct, cl superius est concjvum unde resonat :
ila haec propbclia resonal de supcrioribus, quffi uos iDstruil
his operum doclrina?que studiis, psalmi illiusqui Canlico
psalmi superscribitur, eril caussa noscenda. L"bi aulem de spirilualihus. Neque boc caussa laudis bumaua>, sed
esl Psalmus canlici, illic per cognilionis scienliam usus solo appelitu supernae palria;. Decem vero chordx psalte-
rii, decem prajcepla legis signiOcant quse omnia bene im-
boni operis traclatur : quando desiderabilem nobis flde- :

lium geslorum efflcienliam prajstatanteriur de Deo adepta

cogDilio. Haec ergo musicae arlis quadrifaria diversilas,
plel,
^
qui ea exequilur, qua; in psalterio scripla dccan-
tnnlur. Dicilur autem prophetia, Don quiaprajdicilfutura:
psalmorum csl divcrsilali coaplata, ul esl. Psalmus per scd quia prodit occulla. Cujus tcmiiora triasunt: prxleri-
corporei organi motum in commcmoralione g.>slorum fil. lum, pra^sens ct fulurum. Et ipsa aliquando Ql per liguras,
Canticum vero per sapienliae cogniiionem habel in sc do- aliquando per somnium. aliquaudo per occullam revola-
clrina; scienliam. Psalmus vero caiilici esl, cum prHicunle
tionum sicut isla, Quod ipso Propbeta allestatur, ubi.iit,
:

gestorum merito, cognitio scieDliac! praestatur canlicum Audiam, quidtoqunlurin mc Dominus Dcus{Psal.\0.).
;

deinde psalmi est, cum per adeptae scientiae cognitionem Et, Occutla sapicnliic lucBmanifc-ilasli mihHfsat.iO).
fidelium gestorum opus incboalur et gerilur. Per has crgo (&)mmunis materia lotius hujus operis, Chrislus esl, In-
superi;criplionum proprielales intelligenliam psalmorum pliciler accoplus; idest,secuDdum divinilatem, secunduni
qua.'rere oportebat : quia unicuique generi proplietia;, in iiumanitalcm, etsecundum corpusejus, quod est Ecclosia.
proprietate tilulorum unumquodque gcnus musi^-a» com- Quod vcro dc conlrariis, id est, da^mouiis ol impiis homi-
paralionis aptum cst. Aliae vero superscripliones, quaj aul nibus interscrilur, non ideoCi^quodsintdoprincipali raa-
res gcslas secundum historiassignificanl, aul lempora, aul leria: sed ul principali maleriei per quasdamcommodila-
dies, aul aliud aliquid complexffi suut: vel ex iiiterprela- les subsorviant, admisccntur. Dt in prinio psalmo do im-
tione Dominum, vel ex comparalioDO gestorum, vel oi
coDsimilium spccie, cx quibus rebus psalmus consislal,
D piis inducil, qualcnus pcreorum paenashominosabcorum
conformitate deterrcal, et ad Cbrisli coutormitatem indu-
oslendilur. El sicubi csl, Pro dic salibali, aul, Pro occutlis cat./j^ua'rilur aquibusdam, cui parli philosophia» suppo-
fxlii,aul, Proc(i>oc(aca,pcrcor|)oralem supcrscriplionem
Datur.Quibus respoudeDdum est, sccuudum quud agil dc
BigniOcalionemquo specialispsalmi iulclligalurcditio: vcl moribus, Elhica.' socuDdum quod traclat de ualura, Phy-
:
cuiu lllius David, vel i7/i David, vel Absalom, vcl Saul, sice potcsl suppoui.
vel Doech propbetia, qua; in psalmo sil, consoquamur.
,
ScicDdum vero est, quod islos CL. psalmos, Spiritu Dji
In diapsalma voro, quod inlerjeclum plurimis psalmis cst,
rovelantc, Sauclus composuil David. El licot quidam
cogDoscondum cst (lc mutalione aul persoDa>, aul sensus, 3 psalmi aliorum nominibus inlilulculur, ul csl Salomonis,
subconvorsioDomclrimusici incboari utsicubidiapsnlma
: Aggei, ftliorum Cliore, el aliorum quorumliljel non idoo :

Intercesseril, oul aliquid aliud dici, aut etiani ob allero faclum cst, quod ipsi psalinos composuerint sed propter :

dici aul in allcro artis musicffimodulocanlari, inlelligen- mysteria nominum,sivo otDcia ad qua; sormo scqucns vi-
dum sil. De jiersonis, nul sensibus, ubi diajisalma inler- dctur pcrlinero. Nec eo modo ordinati sunl, quo a sanclo
ccdore roperiemus, ralionem assercre lonlabinius. Cn'le- David compositi. Cum onim in uxore Uria> pcccassel, Mi-
rum rnodi musici disciplinam consorvarc, Iranslalio Gra;ca sererc tnei Dcus {Psal. 50.), posl liojc vcro pro porsecu-
ol Lalina non poluil. Haec aulem incompcndiosambrevi-
lionc Absaloni,Z)omiiif,i/i(i</miW(i/)dVa(i*U"/(P»'<i'. 3.),
tatcmdiclasufflciaut. cilidil. Itein cuin a Saniucle jirius uugerolur in rcgem,
Kunc feslinomus ad ipsam psalmorum oxposilionom sli- Dominus itluminalio mca [Psat. 2C.): inorluoaulem Saul,
lum convertere. Esl autcm diligons propeusumquo judi- Diligam le{l>sal. 17.1, composuil. Iis<iras Scriba,qui lilu-
ciuni oxpcisitinni uniuscujusquc psalmi jiraislandum ut , los posuil, psalmosalilor, quam diclali fuoraDl,ordinavil
cognoscalur, qua unusquisquo eorum clavo inlcUigenliao
Sancto ideo disponenlo, ul cuin ordo
lioc fortassis Spirilu
apericodus sil. Nam liber omnis similis osl urbi pulchrio rcrum, aul temporum juxla literam non teuoliB', altcr ordo
 : :

645 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. m

sublilior juxta spirilunlcm inl 'lligonliam roqniralur. El j\^
boaliliidiuom in primo parontc amiscam sludoainus ropa.
suut (|ui(lam, qui quirKiu^i psaluun-um liliros esso vdlunl, raro in nobis, ot cxemplo notro in aliis quod ul pussi-:

quia iliiqiKil('r/i(i/,/i'(i/ inveniunt: sod uniuii lilirum ossc, mus facoro, liorlatur nos iraapini novi iKiininis Clirisli con-
Acluuni ApdSlulorum lilicr cunflrmat, ulii uil Sioiii scri- furmari do quo in linc prinio psalmo agil lioc modo. lio-
:

pliim esl in iihro Pfilmoriiin [Acl 1.). niovct ab eo oninia iiiaUi, lam coKitalionis, quani opcris.
Ksdras autcm, cuni ca^Icris ps.ilmis litulos posuissot, Conimcndat in oo (imnem ]iort'ocliiinom virlulis. Ostcndit
Iniic psaUnoidco non adscripsil, quiaislepsalmusonmiura eum ulilcm cssa nobis. Sciciidum vero est, quod ill.isper-
aliorum csl litulus. Sicut cnim
titulus illuminat, ct totam focliones doChristo, quasconimuniter ponitin priori psal-
matoriain poqiiculcm pra'lilial : ita psalnuis iste, qui pra'- mo, in calcris psalmis, quisequuntur, niultiplicilor per
ccdit. lolam nuUeriam .sjqutniiis opcris tangit. Ue liac vcro parlcs cxeiiuiliir. Quia crgo oinnos ad bcaliludinem lon-
iiiateria lioc niodolraclat : oslondeudo potcntiani divini- dunt, ncc bcali csso, nisi per Cliristuni, possunt (tanlum
lalis, porf.!ctiononi liumanilalis Gliristi, universilalcm sa- eniiiib onum est beatuni ossc, ut orancs lioc volintet boni
uitatis uioinbrorum, couversionom peccaloruin, palioutiam cl mali), proponit CUrislum nobis in exomplura. Eliucipit
ct gloriara oninium. Intentio sua esl, nos commoncro, ut a boatiludino sic.

COMMENTARIUS IN LXXV PSALMOS.

g ut quisquis ad bonum opus tendere desiderat, quo
PSALMUS PRIMUS. sciUcetbeate vivat, prius malum cavere studeat, ne
bonum quod agit, impedial. Undo scriplum est De- :

5 \. EcalKS vir, elo. Poslquam dictum cst, non clina a malo, et l'ac bonum [Psal. 33.). Sequitur de
aliil. superlluum videlur esse quod additur, non slc- Domino Nostro Jesu Christo.
lii, et 110)1 scdii. (jui euim non consentit peceato, jam "2. Sed in lege Domini volunlas ejus, cl in lege cjus
neciaeostare valet,aut parseverare. Sed ideo lioc medilahilur die ac nocle. Quod Christi voluntas inlege
facit, quia ordinem vull exequi, quo primus Iromo Dei Patris fuerit, textus sancti Evaugelu satis osten-
peccavit secundum liomiuem osteudat a primo
: dlt ubi Luca narrante dicitur, quiditer iu templo
;

penitus esse dissimilem. Bealus vir qiii non ahiil. Domiui puer Jesus invenitur sedens iu medio Docto-
[' De Domino uostro Jesu Chrislo accipiendum est, rum et interrogaus, cunctis stupentibus super pru-
Cjui non ahiil in consilio impiorum, sicul homo terre- dentia et responsis ejus {Luc. "2.). Qui inquisitus a
nus, qui uxori conseusit deceplae aserpente,ut Do- parentibus ait Quid estquodmequ8erebatis?Nes-
:

miui praecepta contemnerel (Gcn, 3. ii.]. Ei in via ciebatis quia in his quse Patrismeisunt, oportetme
pcccalorum non slelil. Venil quidem iu via peccato- esse {Wid.)i Ergo in lege Domini voluntasejus. Ne-
rum, uascendo sicut peccatores sed non stetil, quia ; quaquam puer Jesus invitisparentibus in temploDo-
ille(;ebra secularis eum nou lenuil Ei in Caihcdra miui remansisset, si in lege Domiui voluntas ejus
pcs ilenlice non scdil. Noluil enim terreuum reynum 6 non lecjc ejiis meditabilur dic acno-
luisset, lil in
cum superbia {Joan. 78.). Quee cathedra pestilentise cte. Namquc
iu die et uocte prsedicavit Christus. In
ideo recle iutelligitur, quia pauci sunt, qui amore uie docebal turl)as, nocte verbi mysteria discipuhs
dominandi careaut, el humanam gloriam uon appe- Q revelabat {Joan. 8.). Vel in lege bomini voluutas
tant. Pestilentia vero est morbus late pervagatus ejus fuit, quia a prjeceptis Patris nunquam Filius dis-
omnes aut pene omues iuvolvens. Vel cathedra pe- cordavit. Hinc est quod ipse ait Nou veni facere
:

stileuliaj perniciosa doctriuaiutelligipotest. Deiude voluntatemmeam,sedvoluntatemejusquimisilme,

considerandus, est ordo verborum, Ahiii Sieiii, Sc- Palris (Joan. t).). Exquibus verbis quid aUud colU-
dit. Abiit ille, qui recessit a Deo. Stetit, cum dele- gimus, nisi quod preeceptis dominicis obedire debe-
ctalus est iu peccalo. Sedit, cum in sua superbia mus, non timendo, sed amando non ex necessi- :

conDrmalus. redirenon potuit :msi pereum libera- tate, sed ex vohmlate. Non enim timor aut necessi-
tus, qui neque abiil in consilio impiorum, nec in via tas, sed sola caritas unplet legem. Hinc est quod
peccatorum stetit, nec in cathedra pestilcntiae sedit.l Apostolus ait Qui enim diUgit, legem implevit
;

Potest etiam intelligi de quoUbet justo quod dicitur, {Roin. 13). Nec mirum si is, quicaritate repleturin
ire, est pravisconsiliisassentire. Inviapeccatorum lege Domini, die ac nocte. id est, assidue meditatur
stal, qui iu maUs operibus persevtrat lu cathcdra vel die ac nocte, id est, in prosperis et adversis. Ubi
vero pestlentiiB sedet, qui malum quod agit, ahos enim est vera dilectio, ibi Divinse legis est medita-
docel Quisquisergo bente vivere studet, prava con- tio et mens, quse amore Dei accendilur, nec pro-
:

siUa summopere cavere debet. Scriplum est enim speris nec adversis commutatur.
Corrumpuntmoresbonoscolloquiamala(LCo)'. 18.)- 3. £( crit tancjuam lignum quod planlatum est S(J-
Prava quoque opera el exempla nihilominus vitanda cus decursus aqriariini, quod fruclum siaan dabil in
sunt : quia sicut bonorum operibus et exemplis mi lempore suo. De sapientia per Salomonem dicitur :

nus boni ad meliora sempcr proficiunt sic nonnum- : T) Lignum vilee esl his qui apprehenderunt eam, et qui
quam iniquorum factis et exemphs infirmi ad dete- tenuerit eam, beatus {Proverb. 3.). Quid autem Chri-'
riora tendunt. Ilinc PsalnUsta alibi aitCum sancto : stus, nisi Dei vu^tus, et Dei sapientia (1. Cor. 1.) 7
sanctus eris. Et paulo post subditur Et cum per- : Quem quisquisamandoet desiderandoapprehendit,
verso perverteris {Psal. 17.). Tanto itaque studio- in seternum proculdubio vivit. Legimus inparadso
sius oporlet hsec fugere, quanto facilius incautas liguum vitse esse, de cfuo dictum est Videte ne forte :

mentes possunt decipere. Viaergobeatitudinls est sumat de ligno vitae, et vivat in Beternum {Gen. 3.).
" Multa, quemadmodum
in Prsefatione monuimus, Beatus non abiit in consiUo impiorum, sicut
vir, ciui
Avictor nosterex S. Augustini Comment. mutuatur: homo quiuxori consensit deceplce a serpcnte,
lcrrenus,
cujus rei locus iste, qui primo occurrit, exemplo %il Dei prcecepta prcelerirel, Omisit heic noster verbar
erit; plcraque enim alia imposterum. brevitatis gra- hocesl honiine Dominico, quod sciret ab ipsomet Au-
tia,satis habebimus, uomine S, Patris parenthesi gustino postmodmn in 1. Retract. 19. unprobata.
incluso, incUcasse. De Domino, inquit, nostro Jesu Rehqua uncinis signata totidem fere verbis de-
Christo, hoc esl, hoinine Dominico accipiendum esl, scripsit.
 ;::

6i7 RUFINO PRESBYTERO ADSCRIPTVS 648

Si ergo de hoc ligno sumens viveret, in setemum ^ folium, id esl verbum non dcQuat
ipse in evange- :

merito ligno Christus compiratur, qui cst cibus vilae, lio demonstrat, ubi ail Coelum et terra Iransibunt, :

quo quisquis vescitur, vita vivet et non morietur. verba autem mea non transient {Maiih. 24 Luc ;

Solet autem inScriplurasacraaquarumnomineidi- 21.). Etsi enim sonus verborum iranseat, ea qucE
quando populus designari, sicutlegiluriu Apocaly- verbis exprimilur, sententia perdurat. Et quicquid
psi. ubi per angelum dicitur Aquie inullse, populi : voce veritalis dicitur, sive in Lege, sive in Prophe-
multi sunt (Apoc. 11.). Decursus vero aquarum it'x tis, sive in Evangelio, sive in Apostolicis Ubris, sive
Augusiino) significat lapsum qui Dt per peccatum. etiam per quosquc religiosos totum per operalio- :
j
Recte ergo Dominus secus decursus aquarum plan- nem a^Jimplebitur. Unde scriptum est, iota unum,
tatus esse describitur, quia inler homines iluxu aut unus apex uon prseteribil de Lege, (lonec omnia
mortalitatis et peccali decurrentes nasci dignalus flant [Maiih. 5 Luc 24). Et quia polens in opere
;

ost. Qui tanquam lignum per vilie novitatem viruil et sermone Christus dicitur (ipse euim esl Dei virtus
per nova verba quusi nova Iblia immisit: permira- et Dei .vapieutia [1. Cor. 2.]), merito de ipso subdi-
cula floruit remissioaem omnium peccalorum, et
, lur: i'( oinnia quuecanque faciet prospcrabuntur. Uni- ,

vitam BBternam pra^stmdo, fructus dedil. 15ene ergo genitus Dei Filius in carne veniens {Joan. 1.), quia
subditur, quod fruclum suum dabit in lempore suo verus Deus et verus Ilomo exlitil, aliaulDeus, aUa
(1. Joan. 2.). De quo tempore el fructu per Paulum ul Uomo, et docuit et fecit. Sed quod fecit, aut do-
dicitur : Postquam venit plenitudo lemporis, misit cuit, ul Deus, nobis profuit ad recte credendum.
Deus Filium suum iu terris, factum ex. muliere, fa- Quod vero ut llomo profuit nobis ad recte viven-,

cium sub lege ul eos, quisublegeerant,redimerel

: j, dum. luipletum esl ergo quod dicitur, et omuia
{fj-alat. i.]. llinc Abralias dictum est. In semine tuo
" quajcunque faciet, prosperabuntur Sed fortasse non
benedicenlur omues geules [Oen. i'2-]. Non dicil in crcditur prospere egisse quando a Judseis captus, :

seminibus, quasi in multis, sed iu semine luo, quod ligatus, llagellatus, 8 cruciUxus,occisus esl {Joan.
esl Christus (^llebr. 11.), qui per semctipsum dicit, 18.). Immo tunc prospere egit, quiamortesua raor-

Ego sum via, veritasel vita(Joan. 14.;. Veltjmquam temnostram dcstruxit. Necprofuissetnasciin carne,
liguum secus decursus aquarum piautatur, cum si uuu couligisset mori et resurgere. Et mira Do-

quisquis juslus per infusionem Saucti Spirilus in mmi dispositioueaclumest, utetJudsei voIuQtatem
caritale radicatur el fundalur [tjjh. 3.). Ligni euim suum m
(^hristum implerent, et Clirisli consilium,
nomiue saepe vir juslus, aul eiiam lujustus expri- quod pulabant destruere, perlicerent. Sed haec verba
mitur; sicut per propueiam dicitur Ego dominus : quae decapite dicta sunt, eliam membris ejus con-
humilians lignum sublime [Ez-cck. ->i.]. (juia juxla grucre possuul. (juisquis enim Deo perfecte servire
Veritatis vocem, omnis qui se exaltat, humiliabitur concupiscit, non solum opere, sed et verboesseju-
etqui se humilial, exaltabitui- {Millh. -2'6;Li<c. IS.). stus appetit. Dicatur ergo dequolibetperfecto viro :
Salomou y quoque ait &i cecideril lignumad Au-
: L'l foliuia ejui non dcflucl, el oinnia qucECunque faciel,

slrum aut ad Aquilouem, ubicuuquo cecidenl, ibi prospcrabuntur FoUum ejus non defluit.cujus in ve-
.

erit (AVctes. 11.). In die eteuim moiiis suie juslus ritale sermo consislit Fohum ej us non defluit, quia.

ad Austrum cadit, peccator ad Aquilouem quiaet : superUuitate verborum hnguam compescit. Uinc per
justus per fervorem Sancti Spirilusadgaudiaduci- Salomonem dicitur, Sapiens usque ad tempus lace-
tur, et pecca.tor cum
upostata angclo (qai dixit, Se- _ bit {1'roc . 11 .Psalmista quoqueahbi ail, Dixi cu-
. )

debo in monle lestameuli

in laleribus Aquilonis C stodiam vias meas, ne deUnquam in Ungua mea
Iha. li.]) in frigido cordo suo reprobatur. Peraquas {Psat 38 .J Et Jacobus perhibet dicens, Qui in verbo
. .

vero Saucti Spiritus gralia solet designari. Uude ve- non oUcndil, hic perfeclus est vir Jacob 3 ) De ( .
.
.

ritas ait Si quis sitil, venial ad mo, el bibal^Jutoi.

: hoc ergo perfeclo viro recle dicitur El omnia quce- .

7.). £t, Qui biberit ex aqua quam ego do, nonsitiet cuni/uc, facici.piuspcrabuniur . Reclorum quidem fa-

in ajternum {Joan. -l.). Uujus aquai irrigatione agi- cta tunc prosperabunlur, quaudo mala bonis non
tur, ut anima lideUs per vu'iditalem lidei et spei in admiscentur cum b,.>ne caepla usque ad Unem perdu-
:

Domino atque in carilate ipsius llxa per-

proilcial, cunlur cum pro his nec temporale lucrum. nec ter-
:

maueat. Et quia cantas uunquam oliosa esl ,opera- rena glori.i, nec favor hominum, sed sola patrije coe-
tui'enim magua si est), recle dicelur quodlruclum merces requhitur Sed nonnunquaLm conligit,
lestis .

suum dabit in lempore suo. In hoc lempore prieseuli quia quiperlecte vivil, iu verbo aut in opere de-
is i

fructum suum daul elccti quia bouum quod lUciuut,

: Imquit Ncc tameu limc verbum ejus denuil, etiam
.

ci atlribuunl a quo facli sunl. Vel fruclum suum in cum oilendit, nam tandiu culpa corde retinelur,
lempore suo dare, esl per hauc vitam ajlerno judici ([uousque satisfacUoue pienilenUaB caretur . Et cum i
opera sua prajseutarc. Unde per similitudiuem pa- posl ciilpam cauUor reditadjusUtiam,quod advcr- J
tris famihas a quodam dicilur, Domine, quiuque la- sari videlur, peccalum eliam prosperatur Et miro .

leulalradidistimilu,ecceahaquinquesuperlucralus modoflt, quod unde peccavit, inde jusUor csistit

sum {Alalth. -2o.]. Ex quibus verbis vaMeuulaudum .MenloergoperPaulumdicitur, Omuia cooperantur
est, quia omuipoleus Deusquicquidnobis inhac iu bouum his, qiU secuudum proposilum. vocali sunt
vita tribuit, mutuo dat, et cum lucro requii'it. Nec Sancti i(o»i S
( Oumia quidein, non solum pro-
.
.
) .

dalum servare. sed summoperc illud oportel

sufDcit IX spera, sed etiam advcrsa uon solum bona, sed :

quemquc mulUpUcare, ut pigri servi seulenliam de- ^etiam inala. Quiaergo quisque pi^rfectus vir, el in
cUnaus, mcrealur audire (luod iUic dicilur Euge : loculione maturus est, et in operationc discrelus,
serve bone el Udelis, quia superpaucafuistilidehs, dicatur recle: Et fotiuin cjus non dcflucl, ct oinnia
supcrmulla coustiluam iulramgaudiumDomini
le : quwcunijuc facit, prospcrabuntur Sed jam (jUid do .

tui {Malih. -2b.]. Ergo si pauca Udeliler agmius, reprobissubjungat, audiamus.

dum parvo hic lempore vivimus (pauca enim suul 4 iVtm sic imiiii, non sic ubi repeUUo commina-
. .

cuncla lemporuha ad ajternilutem comparata) super tio esl, ac si diceret: Nec sic beati eritis, uec sic
multa conslituemur. Mulla sunlquidcm bonacoele- prosperari polentis, Hcd tanquam pulvis, qucm proji-
stia, de quibus scriptumest, qua; nec oculusvidil, cit ventuea facis terrw Mcrilo impius pulvcri com-.

uec auris audivit, ncc in cor hominis asceuderunt, paratur, quia peccanti hominidicilur :Pulvises, et
qua; praiparavil Deus diiigeulibus se hn. 04 ( in pulverciu reverleris Uen 3) (Jui dum tcnlalioui- i
. .

1. Cur. -2.1. El folium cjus non dcjliict., cl oiniiiaiiucc- bus agitatur, iiuasi pulvis vcnlo mo velur. Qaom diun
cunijue facicl, proeperabuntuv.PerlohummleUigilur ira coulurbat, superbia iuUat, vana ijloria elevat,
verbum. (juod enim agunl arboris, hoc in no-
folia luxuria enervat, avaritia subjicit, iuvidia dividil.tri-
bis per similiiudinem iiguiit verba Kedempturis. sUUaproslernit quoltentaUouummoUliusurgetur,
:

1'ructu (jmdcm ejus spinlualiler pascimur scrmone : quasi lot vcnlorum flaUbus pulvis dispergitur Quod .

vero ipsius a vitus obumbramur. Uuomodu uuleui sifaciosterrsB.speciespalriie caelesUs accipilur (da
 : : :

m IN PSALMOS I.XXV COMMENTARIUS. 650

quii lorra 1'roplieta dicit,
"' '<--'
in lerra vivenliuin [l'sal.
' ' ' ..1.; 11 —
Credo viderc bonaDomini
•

'2H.]), recle puivis a facic

Clu^isii, cui li;ec vorlm compelunl, hsec est, ut omnes fide-
1..;-.^. .:. j^ Ie3 spuiii e( coiiliiloiiliiini boiiie vilco
uon inseipsis, soil in
Clirisloot socuiuliiin principium ot socuudum lluoni, cou-
terra) projici descriljilur, quia a visione ceelestis
sliluaul. Oi'i" nounuuiiuau) IVopheltosancli sicpraividenl
gloriae impius romovetur.
fulura, quouioilo soiiiul pr.-olorila. Sauclus DaviU quoil <lo
5. /'A'0 'ioii resui-ijtntl iinpliin jiidicio. IdCO scilicot
passiono Clirisli ot perscouloribus ejns fnturuni esse pra;-
{Ex 4ii.i)i<s/iiu)),ciuia nullo virtutuni pondere gravati, vidil, uoii fuluro, sed prielorilo lomporo narraro voluit :

lanquam pulvis a lacie tcrra) suut prujecti. Unde ul ox suis verbisoslenderot, quia Spirilu Sanclo revelan-
scriplum est. Tollatur impius, ne videat gloriam to, lam ile futuris, quain do pnelerilis cerlus essel. Ail

DeiC/siii. ^t).). Nciiuf, peccalvi-cs ii> consilio juslo-Q ergo de pursecutoribus Cbrisli.
ruiii. Hepetita sentontia videtur, ut, quodsuporius
dicilur, impii, intelligantur i)eccatores, etquod praj- PSALMUS II.
missum est, in judicio. lioc dictum sit in consilio 1. Quare frcmnerunl gentes, idesl, gentiles: et po-
justorum. Aut si aliud sunl impii, aliud peccatores puti, idest Judsei, medilali sunt inania ? Et quare
(namomnis impius peccator, uon tameu omnispoc- astiterunt regcs lcrrie, Ilorodes, el Pilatus {Joan. 11.).
catorimpius [L'j; Auijusl. lotid. vcrbis]]. Impii non c(;)''i)ic!/)('s Annas et Caiphas {Luc. :23.) convencrunt

resurgunt in judicio, subaudis, ut judiceutur quia : t)! unii»), consilium et locum, adver.^us Dominum,

jam pcenis cortissimisdeputatisunt. Peccatoresau- Patrem, et advcrsus Chrislum I''ihum cjiis {Mallh.
temnou resurgunt in cousiiio justorum, subaudis, 2tj.)'.' Tanta demquc insanialuroriseosiuvasit, lania

ut judicont, sod ut judiceutur. rfcd cum David dicat malitisecEecitas percuUl, ut auctorem suum, quem
quod iinpii non rosurgunt in judicio, quid est quod t> credere et adorare debuissent, unanimileretiamoc-
Paulusait: Omnesquidemrosurgemus^l. Cor. 15.) ?" cidere non timerent. Diclum esl autem C>«a»-e {Ex
Naiu per omnos vultmtelligitambouosquam malus, Auguslino), ac si diceretur, Irustra. Nonenimimple-
tam pios quainimpios, tam peccatores ciuam juslos. verunlquod voluerunt. Namqui ideo Christum oc-
Sed sciendum est quia omnos el boni et mali resur- cidorunt. et ut nomen ejus de terra delerenl, et ne
gere habenl ad vitam, sed non omues resurgent ad ipsi lucum et gentempordorenl [Joan. 7.):ideo qui-
gloriain. (juod satis mamtestat idem Apostolus,qui dem uomen ejusauxerunt, ideoet gentem ellocum
ibidem sulaj ungit. Sed non omnes immutabimur. He- perdiderunl, quiaimioceutemDommumocciderunt
surgent quidem omnes ut vivaut, boni el mali sed : {Joan. ll.).Miroque modo actum est, ut dum suum
non omnes iinmutabunlur, de vita ad gloriam consilium implere se crederent, consilium Domini
?
nisi soli boni. Quare hoc nolenles et nescientes implercnt. Ergo meditatisunt
t). Quoniam novit Dominus viam juslorum. Novit, inania. Non est enim sapientia, uon est prudentia,
idest approbat. Ilcr autcm impioruin pcribil. Ac Si non est consilium coutra Domiuum iProv. -2[.). Sed
diceret, iter impiorum non novit Uominus ut hoc : qua; inauia meditati sunl ?
sit nesciria Domino, quod estperire; ethocsitsciri 2. Dirumpamui, inquiunt, vinctda eorum, ct proji-
a Domiuo, quod est manere. Duobus euim modis ciamus a nobis Jugum ipsorum, idest, deslruamus
scire Dei accipitur (Ex Augustino) Aut scire, id
-.
vincula religiouis Cliristiana;, ne nos sibi valeant
est, coynoscere: autscire, id est approbare. Secun- subjugare. Sic .sicsuperbffimentes contra suum au-
dum hocaulem, quod scire Dei diciturnoscere, Bo- clorem frequenter se erigunt, dum suam non ojus
nosel malos novit Dominus. Sicut scriptum est. volunlatem implere appeiunt:et tauto deterius ca-
Ipse uovitetdecipieutom^eteumquidocipituri^yo/). /-i dunt, quanto supra eum leudunt a ciuo 1'acti sunt.
\±) neque euim impium quemquam judicaret, si
:
^ scd quid sequitur >
nequaquam cognosceret. Et tameniuiquum nescit, 3. Qui habitat in cstis irridcbiteos, el Dominus sub-
quia facla ejus non approbal. Etnovitergo, quiade- sannabit eos. Quia habitantesin terra CEelestem Do-
preheudit, el uon novit, quia hunc iu suae sapientis minuminidere elsubsannarepra!sumserunt,ab ipso
speciem nou recoguoscit. llinc dicl,urus est ois in cailesti Deo irrisione et subsannatione digniosteu-
judicio, Ameiu dico vobis, uescio vos {Maiih. 25.1. denlur.Nam qui surrexit amorluis,etregnandojam
Juxla lioc vero ciuod scire dicitur approbare, non habitat in ciehs, cum ad judicium veniet, irrisione
noscit Dominus nisi bonos, unde scriptum est No- : (uljamdiximus) et subsaunatione eos dignososlon-
'vit Dominus qui sunt ejus (2. Tiin. -1.). Quos ideo det. Hinc per Sapieutiam dicitur (/Vou. I.): Quia
novit, quiapriEscivitet praadestiuavit eos couiormes vocdvi, et renuislis, extendi manimi meam, et non
lieri imagiuis Filii sui {Hom. 8.). Quia ergo omuipo- fuit qui aspiceret despesistis omne cousiUum
:

lens Deus operalionemjuslorumsic novit, utapp,o. meum, el increpalioncs measneglexistis. Egoquo-

baret; actiouem vero impiorum sic nonnovil, ut que iu iuteritu vestro ridebo, et subsannabo, cum
reprobaret, dicatur recte (Juoniam novil Dominus vobis, quod timebatis, eveuerit (Ibid.J. Cum irrue-
viamjusloruin, et itcr impiorum peribit. rit rc;pontina calamitas, eliuleritusciuasi tempestas
ingruerit: quando venent super vos tribulatio el aa
TITULUS PSALMI II: gustia.-lanc mvocabuut me, || et nou exaudiam:

Secundus „, .•,,, n
Psalmussic intitulalur, Psa())i!(S
, I r,
Dawia.
-j w
No- L' H
niane consurgent, et non invement me.
„ , ,
i. Tanc loquetar ad eos inira sua, qm anle tacmt
, ,

landumquod lilutiquibusdamPsalmisilaprajpo •a;nonunlur,ut

iLleulionem desiguont in quibusdam, ut maler('am,in
:
inmansuetudine sua, Lt in furoresuo conlurbabiteos
quibusdam vero utulrumquo, l^salmuspropnodicilur Ale- quos in longanimitate patientise suseaute toleravit,
los, quodpermotum el laborem manuum de psallerio pro- Iram autemi/;',c J.((yiis(i)ioJ et furorem Domini non
cedil,el ideopro bona operalione sa;pe poailur, qua; siue perlurbatiouem mentis oportel inteUigi, sed vim,
labore lieri non polest. Et quantum iu boc negocio conli- qua juslissime judicat. In ira sua loquetur ad eos,
netur oichortalio bonaj oporalionis idcirco ipsi negocio
:

tale vocabulum competit, ut psalmus appellolur. Psatmus

cum in judicio suo dura illos arjjuet mcrepalione :
ergoisle, idesl, sequens exliorlalio bonie oporalionis, est in furore suo coLilurbabil eos, cum districta impius
altribuendus llavid, id est, Cbrislo, qui verus David, id feriet animadversione. Ecce misericors Deus non
est, «isu c(esi</e!-u()i/is,vel()iii))U/'o/'iisiulerpretaiur. (juis iratus, seJ placatus uobis ijeccatoribus appjret :

animadeo desiderabilis, sicut illo, de ciua scriptum esl mala nostra videt, et patienter sustiuel. Ideo diuto-
:

Cujus vultum desideral uuiversa terra, el in quemdoside- lerat, ut ad peniteutiam nos pertrahat. Sed qui
rant angoliprospicero(I. fe(/\ 1. Luc. li.)?El quisforlior
modo ueghgit placatum, profecto seutiet iratum. Et
^°> 10 l^u omnia quEecunque voluil, fecit {i^sat. 134.)'?
quo quisque nunc durior Lil ad pcenitentiam, eo
qui priucipem bujus muudi de regno suo expulil {Joan-
ipse districtior erit ud vindictam. Sed qui in csehs
12.J, qui morlesua morlom nostram deslruxit {Usee 13.) '?

habitat, quomodo etiamln terrisregnat, audiamus:

Et seiendum quodquandoPsalmiitaintilulaulur, ut Psal-
mus praiponatur et uon Canticum, designatur quia de mo- ait enim
ribus agilur. Ouando vero Canticum etnon P3almus,non 5, Ego autem conslilutus sum Rex abeo, subaudis
do moribiLs, sed de mystico inteUectu tractatur. Intentio a Patre meo, super Sion montem aanclum ejus, prx
Patrol. XXI. •li
 : :

6M RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 652

dieans pneceptum ejtis. Ego, inquam, cujus vincula ^ ad simililudioem hominis [Philipp. |2.). Elundc se
^----
dirumpere,elju},'umraediLabanlurabjicere. Per
''
-' noslram 'humanilatcm
ad ' -^- --
humiliavit, inde nos ad
illi

Siou it> Augusliiio quae spcculalio dicilur, sancla

,
hajredituUs sua; gloriam sublevavil [Ephci. .{.). in
Ecclesia inleiliKitur: cujus intentio quoUdieadspe- hac igitur caruis generatione ct humihationc ei a
culandam clarilaiem Dei erij,'itur. Sicul Aposlolus palre dicitur
dicil Nosautem revelala facie gloriam Dominispe-
:
7. Postuia a me, el dabo libi genles kseredilalem

culanies (2. Cor. 3.). Quam Ecclesiammontemsan- luam, el possessionem (uam lcrininos lerras. Minor
ctum appellat 1.), proplcr cmineuUam et
(2. Pcir. quidem videlur ille qui poslulal, eo qui postulatur
firmitalem. Super liauc ergo Ecclesiam unigeniius Etdum Chrisluscameiu assuujpsit, a patre suo per^
Dei l'atrisrex conslilulusesl,nonul terreuoreguel humaniliilem se minoravil. lu hoc enim quod in
imperio, tcd caelesU. Ail enim in quodam loco Re- : fonna Dei est sequalis patri, non poslulal a patre, \
gnum mcum non csl de hoc mundo (Amu. (i.i.Ergo sed simul orania operalurcum patre. In hocaulem
est supra mundum. Et cum eum voluissenl rapere quod pro nobis se dignalusesthumiliare,miuorpa-
in rcgem, ut lemporaliler regnaret in iUis, aufugit, tre faclus, non cessat pro nobis interpellare. J'o-
et lerreuum imperium respuil. lirgo Chrjslus spiri- slula (inquil) a me el .'dfco lihi gcnlcs hxrcJilalcm
tuaUler rex consUtutus eslui nobis, ut, expulsoma- luam. Sancli PalriarchiEetlTophelai postuUverunt
liguo principe de cordibusnoslris, regnelipse inin- pro Judgeis. Ipse unigeuitus Filius Dei, homo iuter
teriore homme secuudum spiritum,secuudum do- homlaes factus, poslulare digualus esl pro genUbus.
nalioues graUarum, cllargitiones virtulum.elajdi- llli postulaverunt geuli suae salutem, et misit eis

licaUones morum, ad salutem animarum nostrarum Deus Salvatorcm. bed quia hunc m cas humilem
lEphes. 3.) ut jain uon regnel peccatum in nostro P
:
viderunl, superbo corde et cajco conlempserunl.
morlali corpore,nec serviamus immuudilia; ad ini- Quem vero Judaja eiata repuhi, hunc genlilitas hu-
quitalem, sed poUus jusliUae in saucUlicaUocem miliala suscepit. Iila per superbiam haeredilatem
(Hom. tj.). Sic crgo Ghrislus in nobis regnure desi- perdidil haec perhumilitalem ad ha;reditatem ve-
:

deral, ul ab immundis spiriUbus el vuiis nos defen- nit. Sed quia hoc nou suis merilis, sed Deiliiio vo-

dat, ut virtutibus ct sacrisoperibusnos muuiat.Sic lente, el Patre ejus annuente factum csl, rectc ei
in nobis regnare appelit, ut ad cailesle reguum suo dicilur, Postuta a nie, el dabo tibi gcnlcs hxreditatem
nos regimine ducere possil. Sed quia adhuc sumus tuam. Nou enim aii, Poslulent illa; genles, sed po-
in certamine, suis nosprfficepUs non cessat admo- stula tu. Ex (luibus verbissatiscoiligitur, quiagen-
nere. Uude bene dicilur,fra;(/i(-a(is praiccpium cjus: lilitas uou |3 suis mcrilis, salvator :Sed lUe hoc
quia non pr[eccpla, std prajceptum dicil, fortassis licri petiit qui Pulri pronobis usque ad passiouemi

carilatcm nobis inuuil, in qua cuucta pra;cepla li- morlis obedivil. El quiu genlilispopulusabexiremia
niunlur (l. Cor. 13 ) el si quis impleveril, cajlera
: mundi partibus ad Udem coUeclus est, rectediciiur,
ab ipso implebunlur [Maiih. 22.). lloc pra;ceplum Et posscssionem tuamterminos terrse, subaudis, dabo
nobis quotidie Chrislus praedicat, hoc praeceplo a tibi.Dum euim perseculio iu Juda;a agilur, s.iucla
terris ad cselesUa snble vat : el quicquid per alia praB- Aposlolorum praedicalio iuunivcrsummuudumdi-
cepla dicil, millere nos ad hoc uuum praeceplum spergilur stcul scriplum est, Vobismissum fuerat
:

semper inlendil. Quod quidem duplex esl mauda- verbum Dci:sed quiaindignos vos judicasUs, ecce
lum nam iu dilecUone Dei esl dilecUo proximi.Et
:
imus ad genles (Act. 13). Pro crudehtale ergo ma-
scriptum est, Quia in his duobus mandaUs pendet ii
^
litiae quae menlem Juda;a3 concreiuavil, omnipoleng

lex el prophetaj {.Matlh. 22.). Quicquid ergo lex, Deus gentes m

haereditatcm sumpsit quia per hoc; :

quicquid prophelia, quicquidEvungeliura, quicquid quod illa redcmptorem suum acmcmbra ejusperse-
sermo Apostolicus praedicat omuia | 2 unum prae-
: cuta est, Sanctis Aposlolisperdiversadispersis, uos
ceplum, idesl, caritas uua cousummat. Sedciuiade qui Judaeae iu circuitu sumus, dono caeleslis graliae
potcutia audivimus, dedignilate hujus regisnoslri spleudoicm veri lumiuis videmus. Sed quia in vitae
audiamus. Sequitur euim, et dicit fortiludiuc nos invenit, etadjusUUsB regulam re-
6. Dominu s dixil ad mc, Filius mcus es lu, ergo duxit, beue subditur:
hodie genid le. Quod per Prophetam audimus, hoc a.ftcgcscos in virga fcrrea,et tanquain vosfigulicon-
etiam perEvangelium legimus.Ibienimdicilurquia fringes cos. Virga ferrea accipitur iuOexibUis jusli-
cum Dominus JesusbapUzarelur, Spirilus Sunclus tia, quae ideo virga, quia recta ideo ferrea, quis :

in columbae specie descendil, el voxPatrisiutonuil dura. Recla uobis, duia malis: blandajuslis, aspen
Hic cst Filius meus. in quo mihi complacuil,ipsum pervcrsis. El quia per hunc Dominus spiriluales re
audile {Joan. 1; Mnllh. 17.). Ubi manifeste so Tri- git, carnules confrmgil, recle dicilur tl tanifuan :

nilas humanae naturte oslendil quia I ihus Dei in: vas figuli conjringescos. Quid enimlerrenasuutcop
specie hominis, el Spirilus Sanclus iu specie co- da, msi vasa flcUlia? Vas eniin lictilc. terrcnum el
lumbae, et vox Palris iu simililudine humauae vocis frugile esl (1. Cor. .4,).Carnulia ergocorda, quie irau'
apparuit {Luc. 2; .W«ii//», 2.).Quauquam autem {fx siloriu appeluut, hoc quod corruptibile et vile est,
Auguf^lino) possitillcdicsin prophetia dictus videri. diliguul, lerrenis rebus lotis desideriis incumbunti
quo Jesus Chrislus sccundum hominem uutus est p. quid aliud, quaiu lerrena vasa sunl.» Qua; Doinin
:

tamen hodiequiaprcescuUam siguiUcat,atque inse- '^ per virg;aui ferream coufringit, cumperjusiiiia)r(X!t
ternitale nec praelerilum,nec l'uluiumesl,sed prae- iudinem suamiu eis carnalitatemdeslruil, cum moa
sens diviuitus accipitur secuudum id dictum, Ego
: Us elaliouem conleril, cum inlirmilas propria
hodic genuitc: quo sempitcruam generatiouem vir- memoriam reducilur, el corrupUouis miseria dili-
tutis et sapientia; Dei,qui est unigeni tus Eilius,ndes genter utteudilur,el vitioruiu fracturasolerler peii
ijalholica pra;dical. Duas ergo iu ChristogcneraUo- satur. Quia crgo pielas suiuma sic uos fecit, ul l

nes esse credimus: uuamdiviuam, alleram huma- gat: sic coniriugit, ut melius rcslitual, dum va
nam unam qua expatre incaclo uatus eslsinema- ira; commulul iu vasa mtscricordia;, et vasa apta
:

tre, alleram <iua iu lerra ex malre natus est sine ud inlciiluiu facituptaadgloriam (/<oni.9.) dicutur :

palre. Secundum illam, cumuiliilessemus, iioserca- recte, Hcgcs cos in virga ferrea, cl lanquam vas liguli
vit. Secuudumislam, cum i)crdiU essoraus,nosre- confringes cos. Quos jam divinus sermo adloquilur,
formavit. Unigenilus ergo lllius ex patre sine teiu- cum subjuugil :

porc nutus,'iuiacaeleslem suura haereditulem sulus 9. Et nunc, rcgcs, intclligile: crudimini qui judieor
habere uoluii, huraauum ualuram adconlemplaUo- ti.i lcrram. h't nunc, idesl, jam iunovali [E.c Augui-

nem glori;e suae condidil. Sed quia peccaudo pcriit, lino), j,uu contritis luteistcgumentiscarualibusva-
Ule ctiam hanc iu carne nascendo requisivit: etqui sis erroris, quae ad carualcm vitam pcrUucul: iiioi'-
hominein feccral ad imaginemclsimUiludinem Dei ix/c/dyi/c jam reges, id csl valeutes rcgero qui(»]uiJ
{Gcntt. l.),miro suae caritaUs aCTeclu factus esl ipse vohis serviie, el besUale est : castigaules veslraco^
 : :

653 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS 654

pora, ct serviluli subjiricntes. Qui caelcsli regi scr- A siculi cst (1. Joan. 3.). Tunc profecto apparebit,
viuut, reties proculdubio sunt ipsi enim servirc,
: quaui fallaxhujus mundi liducia cxlitit, quam Iran-
verc regnare est. N;un tanto quisque liber a viliis siloria vita, quam brcvis gloria, quam parva volup-
roddilur, tanlopolcnlius silii spiritualitcrilonaualur, las, quam falsa prosporitas, et quam cilo transiit
([uanto auctori suo huniiliusfaniulatur. trudiinini, quicquid hic carum et pretiosum fuit. Ergo infoe-
nniuil, 1^1" jiidicatis lefi-am Spirituales siguitiaiulur, liccs illi, qui in lalibus conlisi sunt. Bcati autem
qui lerramjudicant.lnfcriuseuini nobisestciuicquiil omncs qui conliduut in Domino.
judicamus.Quicquid auleniinlra spiritualem homi-
nem cst, merito terranominatur quia terrena labe
: 15 TITULUS PSALMI III.
sauciatur. Qui se, ul peccaloreui accusat proprioque 1. Terlius Psalmus ex porsona Chrisll aodpienrlus csl,
judieio condemnat, atque semetipsum duris iucrepa- traclaus de passione ejus, ae resurreclione. lil millilnos
tiouilnis prosequitur, judex tcrreuus nou immerito ad illam liisloriam, in qua dicilur DaviJ fugisse a faeie
belluntis adversuin selilii sui .Misalom {2.1{eg. U)). 0»am
vocaturi/ Cor. 11.). Talibusdictum esl, inlcllujilc et
liisloriam Esdras proplieta inlulligens illaquaiinpassione
eriiiliniini id est, ad liuc intelligite ut crudiamiui.
Clirisli gosla sunl, pr.Tsignasse, lalem litulum pr;eposuil,
Nou cnim intellcctus prolicil, si usque ad eruditio- PsalmusDavid,cumfiigcretafacieAbsalomllliisui,Qui
nem vitiu noupervcnil. llle autemeruditusintellec- hoc modo exponitur: iste Psalmus, id est, isla eshortatio
tor est. (jui lioc quod inleliigere valet, ad vitsesuse moralilalis qua; in sequenti negolio continelur, esl Davi(J,
SBdilicalioucm tratiere studet. id esl, Chrisli,qui manu forlis usl, Psalmus (dico) habilus
1^10. Servilc Dominoin limore,ct exidlaleei cum de his quEe couligerunt, cum fugeret, id est, cum aufe-
trcnuirc. StEpe uamquc contingit, quiais.quicaBlesti t\ rendo gratiam suam, recederel a tacio Absalom fllii sui,
Domino pure deservit, ex ipsa virtute in elatiouem "
id esl, a mente Juda;, quem cum aliis Aposlolis gralia sua
elegil ad hoc, ul fllius suus esset {Luc. 6.). Bene autera
se crigil, et tanto se mox a servitute Domini elon- pro Absalom, quiapaxpaicisdicitur, ipse Iraditor Christi
gat, ([uanto a virlule liumilitatis discordat. Qua- inlelligitur quia quamvisipse pacsm cum Chrislonon ha-
:

propternecessecst, ul sic serviatamor, quatenusin buerit, lamen Christus ei pacom et ore dcdit, et cordo
humilitate semperanimumreprimat timor, ne fruc- tenuil. Videns ergo Dominus eleclos suos non solum ad
tum, quem bona viia congregat, ventus elationis tol- aliis, sed eliam ab amicis el parentibus propter jusliliam

lat. \e[ quia in lioc seculo inter gaudium spei, et pasturos : ad conslanliam passionis eos horlari in hoc
opere iuteudil, seipsum proponensin exemplum utsicut
teulationis melum posili sumus, alloquilurnos Spi- :

ipse in jiassione sua constans fuil, et de Iribulalione sua

ritus Sauctus, dicens: Sermle Domino in nmore, ct Dominum iuvocavil, ct ipsa tribulatio ei ad gloriam et
cxultale eicum trcmore: ut et de spe exultatio. et de exaltationem profuit : ita ipsi considerando quod per tri-
tentatione nascatur Iremor. El si euimjuslorumac- bulalioues exallabunlur, el ad oraliones se convertanl,
tioquandoqueprosperatur, in ea tameu vita posita cogilanles illum esse caput et advocalum suum, non defi-
est, de qua perbeatum Joi) dicitur, tentatioestvita cianl. Sequitur de psalmo.

humana super lerram ^Job.'.). (juia igilur Lnter

blanda versamur el aspera, interprospera etadver- PSALMUS III.
sa, inter tristitiam et gaudium, inter spem etmetum i. Domine, quid midliplicatisunt gui tribulant me 9
dicatur recte, Sercite Domino, in timorc,etexullalc ei Mulli insurgunt adversum mc, Hsec investigatio non
cuiii ircmorc. Sed quia nou suQicil bona agere, nisi causa ignorantiffilit sed propterinstructionemper-
et mala quisque valeat sequanimiter tolerare, ad- fectorum ut considerando finem tribulationis suse,
;

juuctum est p constanles permaneant. TamsciIicet(i"i;4!(3tis?i)io

11. Apprehendite disciplinam, ncquando irascaiur multiplicati sunt, qui insurgunt et tribulant, ut de
Domiuus et pereatis de uia Jiis/a. Disciplinaest emen- numero discipulorum nondefuerit qui ad numerum
daloria tribulatio secundum illud, quem enim dili- persequentium accesserit. mira Dei omnipolentis
git Dominus, corripit: llagellat autem omnem filium paliential quos unoverbo potuit extinguere, hos ex
quem recipil {Proc. 3.). Et quia justitia modo in miramansuetudinesuadignalusesttolerare, ut per
prosperis, modo in adversis agitur in prosperis
: se ipsum demoustraret, quas in nobis esse virtuspa-
quidem timor, iu adversis veroaiscipUntE palientia tientise deberet. De se enim nobis excmplum fecit
praecipitur ue si in illis se elevat, in foveam ela-
: jeternus conditor, ut quia sic humiliatus est cajlestis
tionis cadat, aiit si in islis se dejicit, per pusillani- Deus, desinatjam superbireterrenus hoino. Sedhajc
mitalis vitium victusproruat. Hauc verodisciplinam suicapitis verbaretinet adhuc corpus ejus, quod est
quisquisapprehendereuegligit, avia quidem jusli- Ecclesia, quse dum tribulalionis premitur, quse dum
liSB perit, per iuiquitatis vias miserabiliter incedil: adv(;rsusseinsurgereperversos intuetur, clamat et
tantoque omnipotentem Dominum ad iracuudiam dicil:i>o»u)ic. quid mulliplicati sunlqui Iribulant mc?
provocat, quando pro ipsius amore adversa lolerare 3. Mulli insurgunl adversum me. Hoc sancti mar-
recusat. Cum enim scriptum sit,Quia nonsunt con- tyres clamaverunt, cum multiplicari EccIesiBe perse-
dignfepassioneshujus temporis ad futuram gloriam cutores viderunt.Hocprffisens Ecclesiaclamarenon
quse revelabitur in nohis{liom. 8.) et quod Oculus
: cessat, qusein temporepacis suce multis adversitaii-
non vidit, nec auris audivit; nec iu cor hominis as- buselaborat,dumoccultihostis tentationibusagitur,
cenderunt, quaiprseparavilDominusdihgentibusse dum prave viventium moribus gravatur, dum carna-
'
{Isai. 6i; 1. Cor. i.) cum incomparabilia bona pro- ^r^ lium hominum apertas iiijurias graviter tolerat, et
mittat Deus, et malaminima ingerat mundus recte : quorumdam quasi justorum sub imagine sauctitatis
justus Dominusirascidebet, quando pro tamparvis, simulatiouem gravius portat, quandiucaro concupis-
tfjn magnacoutemni videt. Si enimdulcedinem pa- cil adversus spiritum, et spiritus adversus carnem
amarent, esmagnogaudio tribulaiiones
trise caeleslis {Galat. 5.), et corpus quod corrumpitur adgravat
omnessustinerent:cum constet, quia ex toleranlia animam, et |8 deprimit terrena habitatio sensum
hujus tribulationis crescalejus inaestimabiUs merces multa cogitautem {Sap. 9.) quandiu in hac pericu-
:

suavitatis. Sed adhuc apprehendeudi disciplinam losa et laboriosa vita manet, tandiu dicere anima
caussaadjungitur, cum subinfertur : &iie\isbd.het:Domine,quidinulliplicaiisuntquitribulant
13. Cvm
excrserit in brevi iraejus: Beati oinncs qui mcTmulti insurgunl adversum me. Mulli dicunt aninice
confidunl in eo. Mododumdislrictijudicis iradiQer- meae, Non eslsalus ipsi in Deo ejus. Manifestum est,
lur, et peccator in desideriis animse sua3 laudatur quod heec dicebant, qui Christum esse Deum non
{Psal. 9.)dum justus tribulationes et anguslias credebant {Matl. -21.). Ad hoc valent illse voces, Si
suslinet, quse malorum pcena, qusejustorum gloria liliusDei esl, descendat de cruce {Luc. 23.). Si
sit, non apparet. Hincest, quod Joannes Aposlolus enim cognovissent,nunquam Dominum glorise cruci-
ait, Carissimi, nunc flhi Dei sunius,et uondum ap- fixissent (1. Cor. 2.). Et quoiiiam plerumque coacer-
patuitquiderimus. Scimusautemquoniam eum ap- vatione vitiorum subrepit desperatio sanitatis, tan-
quam ipsisvitiisinsultanlibusanimae veleliamdia.
 :

655 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 656

uide- * peccare, et ineis quiiieBi peccatis perseverare. Se
holo et aneeUs ejus per noxias suggesiiones,
operanlibus,
operanlibus. verissime dicilur MiilH ab hoc somno mortis vivilicansgralia nos evigilare
:
soeremus
speremus
mex, Aoii est salus ips, ,n Deo ejiis. fecil,cum mala nostraad memoriam reduxit: cum
diccnlauimx ,

Sedquisquisnosadversariusoppugnet,qu8eque tri- dulcedinem peccatorum iu amaritudinem vertit et

bulatio gravet, semper diccndum est. quod sequitiir mentem nostram ad lamenla pcenitentiae formavit,
4. Tu aulem Domine, susceptor meus es yloria mea, nosquein viliis torpentes, ad boua operaexcitavit.
elejcaltans capul meum. Capitisnomine in sacro
elo- Domini autem gratia commendatur, cuni dicilur,
iulelligi {loan. Luc i5.;.bicut Surrcxi, quia Dominus susccpit me. NJSi enim CJUS
quio mens solet tj;
sensus a mente reguulur gratia susciperet,amrnanostra a mortepeccati mi-
enim a capite membra, sic
Tales superna bonilas lilienter suscipit, quos ad
nime surrexisset. Sed quia quisquis a Domino sus-
suum adjuloriumhumUiler confugere ceruil: etca- citalur, fortiscontraquosque adversarios redditur;
clevat, recte subditur.
put, id est, meutem eorum dono suas graliaj
Noti limebo tnitlia populi circumdantis me. Ex-
quosnon in hoc seculo, non iu seipsis sedinDomino ,
7.

Deo suo gloriaridelccUt. Hinc Apostolus uos admo- suri)e,DominesalvummcfacDeusmeus. Exsurge. id

Qui glorialur, iu Domiuo giorietur esl, fac me essurgere. .\los est divinarum Scriptu-
nel, dicens :

(l.Coc. l i. Cor. 10.). Si tuenim gloriaris in Domi-

;
rarum {Ex Augusiino] ijersonae Dei atlribuere quod
no, Ueus gloriatur iu le. Si tu uon tuam, sedejus in nobis operatur. Unde illud est, An experimentum
gloriam quaeris ipse, quseril quomolo le exallet cl quseritis ejus qui in me
loquitur Christus {i. (.•r.
glorilicelCiWarc. -2i Luc. 18.). Hiuc Saucli Palriar-
;
13.). XonenimaU, Quo jubeule loquor: scd prorsus

chce et Prophetae, hinc Apostoli el casleri justi

viri ipsam locutioucm Uli tribuit, cujus munere loque-
p
" batur.Quia vero miUenarius numerus perfectusost,
aDomino Deo exaltali etgloriUcati sunt,quiaseipsos
in hoc sEecuIo contemnenles. gloriam Domini,non per mUUa populi universa pravorum muUitudo dcsi-
suam quaesierunt {Joan. 1.). Vel lioc quod dicitur, gnalur. Is ergo quem Domiuus suscitat et salv.il,
Tuaulem Domine, suscepfor »icus cs, et cffitera, se- milUapopuIi nou Ibrmidat: quia tintoomuem ma-
cuudum homiuemdicitur* iquiahominissusceplio lorum multitudiuem non timet, quaulo unum omni-
eslVerbumcarofactum.Gloriamquoquesuam dicit potentem Deum proteclorem habet. Vel si ex pcr-
Domini etiam illc, quem sic suscepil Dei Verbum, sona Domini loquentis accipitur quod diclum est,
cum DeusEx hacregulaintro-
iUo Ueret A'oii limebo miltia populi circumdanlis me con.slat :
ul similis
ducimur, ne quis de seglorielur. Capul autem
sibi quia adversarios suos jam non limet, quia ab cis
Christus iu passione sua es.allalum habuit, quia iu corporaliter tribulari non valel. Christus enim re-
lanla passiouishumiUldle, menlisfortiludinemnon surgens ex morluis,jom non moritur, mors iUi nlira
amisit. non dominabilur [liom. 6.). Et eo sub se inimiios
5. Vocc inquil, niea ad
Dominum clamavi, et exau- suos habet {Psat. 109.). quo ad dexteram Uei l'airis
divil me dc monte sancto suo. Voce sua ad Dominum sedenti et tradita est potestas in cselo et in terra
clamare, esl iutente Dominum deprecari. Voce sua {Maiih. 5J8.). Quare autem non timeat, reddit cau-
clamat cum quisquis ila inlenle oral, quod sonus sam, cum subjungit.
vocis ab intentionecordisnon discrepat. Hinc egre- 8. Quoniam
lu pcrcussisli omnes adversanles milii

gius doclor ait, Psalmis et hymnis cum oratis Domi- sine caussa dcnlcs peccalorum conlrivisli. Quis igno-
"num, hoc versetui- in corde, quod proferiur iu ore. rat, quoniamsine caussa adversatisuntChristoini-
EtApostoIusdicil,PsaUamspirilu,psaUamet mente
(1. Cor. 14.). Tales hbeuter
exaudil Dominus, quos
r
—"
miciejus(/sui. 53.).Ipse cuim peccatum non fo it,
nec inveutus, «-.
.j-i..- :.,
est dolus ..:..„ ,i
inore ejus r..,.. .i ,
(1. Peir. 2.]. >c<i

sciUcet ita clamare conspicit unde bcnedicitur, i'(

: quia justusDeuset misericors est i/^saMO.),omnes
exaudivil me de monle sanclo suo, id est, dc altitu- advcrsarios suos percussit {PsaL 110.) alios uUiuno
:

diue justitiaj sua;. Legimusenim, Juslitia tuasicut vindictaead damnalionem, alios dolore poenitenliae
monles Dei (/sa.3.i.). Et justum sic erat {E.cAugus- ad saUitem. |8 Quod si pcr adversaules maligni
(tjio) ut iunocentem occisum,
cui retributa sunt spirilusintelhguulur, velquique homines mali, qui
mala pro nobis (!.«<. 34.), a mortuis suscitaret, el modo Ecclesiam Christi persequuutur :hi profecto
digna persequeatibus relribueret {Tii.'6.}. Nos iu flne ssecuU a Domiuo percutiuntur. Denles p,;- i-
quoque de monte sancto suo exaudil, quando lorum contrivisli. Per dentes {Ex Augustino.], vii ba
preces noslras, non ex meritis uostris, sed ex sua maledicta designanlur de quibus per Aposloluui,j
'^
:

sancta misericordia suscipit.Nou euim digni sumus, Paulum dicilur, Siaiitem

mordetis invicem, videti
ut audiamur, sed ipse misericors esl, ut exau- ne ab invicem consumamiui ((ja(a(. 5.). Possuutell
diat (1. Tim. -2.]. Hinc est quod pei .\poslolum dentesaccipi principes neccatorum, quorum aucfc
|7dicitur. Non ex operibus juslitia; quaefecimus ritate quisque a societate recte viveutium pnvcidi-
nos,sedsecuudummisericordiamsuamsalvos ncs fo- tur, et quasi male viventibus incorporatur. Dr

cit Tit. 3.). Dicit autemipse per quem salvali sumus,

ergo peccatorum Dominus conterit, quando ij -

Egodormivi, et soporatus sum, clcxurrexi, ijuia Do- verba eorumad uihilumredigit. Timeantergo adva
minus susccpit me. Dormitio morientis, somnus au- sariimali: quia si ipsi injusle percutiunt, haben
temmorluiaccipipotest:utdormUiosit,qua trans- T) supcr se Dominum, a quojustc percutiuntur ur. Tl^
itur ad somnum, veluti expergef.ictio,qua trausitur
(
meautpolestatesmaUc:quiasiipsaeaUosop|iri inunL
adevigUationem. Bene ergoaccipitur: Ego dormtvi habent super se polestalem, a qua opprununliu|
etsoporaiussum. Ego me passioni permissi,et mors Quae autem spes nostra {2. Cor. i.) 1
y. Domiiii (inquit) c,«( salus, el superpopulum (tiiifl
consecula est. Vel tuucdormivitCliristus, quaudo
benedictio tua. Nos quidem inUrmi et imbecillo
susceplamortea lemporali dolore quievit.Tunc so-
Cor. 11,) :nemodesepra3sumat, quoniainDorain
poralus est, quando die allerain sepultura moratus (1.
est salus, salvos faciensa mortepeccali. InfeUx eg
est die vero tertia a morluis resurrexit {Luc. H.).
;

Unde hicait, El cxsurrcxi, (juia Dominussuscepit tnc. homo, quis me liberaliit do corpore morlis hujusl
Cratia Dci per Jesuin CUristum Domiuum nostru
Surgens enim a moituis, in gloria Dei P.ilns sus.
{ttom.~.] Ergo /)oiniiii est saliis. Sed qiue est lione--'
ceptus est. Vclpotest hoc dicere quisquis ndelium
dictio po|iuii ipsius?nisi illa. qua dicilur, A"onilc
recolens mortem peccatorumsuorum, etdonumrc-
generationis, Ego dormivi, et Civtera. Dormivinuis beuedicti Patris mei, ])ercipile rognuin quod vobis
euim, cum a boiio opere torpuinius: cuni iunostra prajparatum est ab origine mundiiA/a/(/i. ^7.). Talis
pravitatedelectabiUterjacuimus cumdulcucraiuobis bencdictio supernos et supcr UUosnostros. Ameu.

^ MaUm rescribi maledica

• Supplenda ex August. vox Deo videlur tum le- ; Augustinus quoque,
gendum ul simulcum eo Deus fieret, pro similis cum Accipianxus dentes vcrha maUdica, etc. SubsequCIU
iUo fieret, etc. cerle locus mutuatus ab iUo est.
 :

657 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 658

TITUS PSALMI IV. ^ Increpatur ergo genus humanum, ut ad
{Act. 3.).
eum tandein ab hiijus mundi amore converlatur.
1. Sciendiim quod quibusilam nerioliis ila pmponi-
es(,
Scd Pi qucm movet conjunctio suporaddila, quod
lur ;x«i/)(i((sin lilulo, ul non sequalur canticiim. Qu\hus'
ait, El scitotc, srini ^'iMUishiijus locutionis familiare
dam vcro canlici<m, ul non scqualur psalmus. Aliisvoro
praiponilur psalmiis, ct scquilur canlicum. Aliis autem
csse lingufe pro|ih(!tantis. Nam sajpc invenis ita
canticum, ol succodil psalmus qu.T3 variel.is attondond.i ceptum. Et dixit Doininus ad illum ;etractumest
;

esl. Cl)ienim p.ialmus lanlum ponilur,designaturquodin verbuin Domini ad ilhiin. Qute Junctura conjunctio-
sequonti nogocio simpliciler do moralitale tractalur. Ubi nis cumsentenlia non prEecesscrit, cui conscquens
aulem canticum laulum, ostenditur quod de jocunditalo anncctatur, mirabiliter fortassis insinuat prolatio-
agilur. El ubi prtcccdil p.«rt/m»s, eU'(Mi(iC«(»i scquilur, do nem veritatis in voce, csse conjunclam cum ea vi-
moralilale Iraclatus habetur ila tamen, ct mcnlio fial do
:
sioue quse fit in corde. Dominus exaudiet me, cum
remuneralione ad (|uam lendil moralilas. Ubi aulem pra^-
clamavero ad eum. Hic nos (Eo: eodcm) admonefi
cedit canlicum, cl succedit )9S((?»i!(,s,dejocunditaleremu-
neralionis fil sermo sic tamcn, ut de moralilate, por
:
credo, ut magna intentione cordis auxilium implo-
quam habelur, aliquamenlio tlat.Psalmusisle sic inlitula- remus Dei quoniam sicut grutulandumestdeillu-
:

lur, In finem psalmus canlici David. E.tponilur sic:Iste minatione in hac vita, ita orandum esi pro requie
psalmiis canlici, id est, priesens exhortatio bonae morali-
tatis, in qua fit montio do cantico, id esl, de jocundilate
post hanc vitam. Quaproter aut 20 c
persona
fldelis evangelizantis, aut ex ipsius Domini si acci-
oslerna' rcmuneralionis, esl David, id e.sl, Ghrisli, vel ali- piendum est, ac si dictum esset, Dominus exaudiet
cujus fidelis credenlis et sperantis in Chrislo David dico
vos, cum clamaveritis ad eum.
:

dirigenlis eos quos exhortatur, in flnem, id est, in illum

qui est Bnis et completio legis et prophetarum, Vel finis, 5. Irascimini, el nolite peccare : Occurrebat enim
{E.v Auouslino), Quis est dignus exaudiri? Aut quo-
idest, melaetconsumm,atio'lotiusagonis. Vel fi'nis,id est' B
consummala quios bcalitudinis. Intenlio Ghristi, vel cu- modo non frustra clamat peccator ad Dominum ?
juscumqua credentis in eum, in hoc psalmo esl, persua- Ergo, Irascimi}ii. inquit, subaudis, vobis ipsis.valde
dere his qui terrenis deleclantur, ut egrediendo a tribu- poenitendo de prseteritis criminibus,et indignando,
latione viliurum, el leirena negligendo .'elerua bona, qua;
quod ad tam abjecla et vitiacorruistis et ulterius
:

in fine, id esl, in Christo sunt, appetant seipsum propo- :

peccare desinite. Qme dicitis in rordihus vestris. Sub
nendo eisin exemplum, et sic dicendo.
audls, dicite. Nohte esse populus, de quo dictum
est. Labiis me honorat, Gor autem eorum longe est
19 PSALMUS IV. a me {Isai. 2(5; Matlh. 15.). In cutiilibus vestris com-
2. Cum
invocarem, exaudivit me Deus justise mcai. punr/imini. Gubilia sunt de quibusDominus monet,
Hoc est {Ex Avgustino), cum intus in corde meo ut intus oremus clausis ostiis, rom/j!«»(j!nii)ii"aulem
orarem, exaudivit me ipse a quo est justiamea. In ad poenitentise dolorem refertur, ut seipsam anima
tribulatione dilatasti milii. Hoc est, ab anETUStiis puniens compungat ne in Dei judicio damnata
,

in latitudine gaudiorum me deduxisti. Tri-

tristitiffi torquealur. Aul ad " excitationem pertinet, ut evi-
bulatio et angustia in omnem animamhominisope- gilemus ad videndam lucem Christi, tanquam adhi-
rantis malum {Rom. 2.). Qui autem dicit,Gaudemus bitis stimulis.
in tribulationibus, scientes quoniam tribulatio pa- 6. Sacrificate saerifleium justitise, et sperate in Do-
tientiam operatur et quoniam caritas Dei difTusa
; mino. Sacriflciumjustitiae, opera.justisuntpostpQe-
est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui nitenliam. (Juid enim justius {E.c Auriustino], quam
datus est nobis {Hom. 5.). non habet cordis an- p ut suis quisquepeccatis irascatur potiusquamahe
gustias, quamvis extrinsecus a persequentibus in nis, seque ipsum puniens mactet Deo'?Insinuat
ferantur. In hoc prosunt justis aspera tribulationis, etiam transitumdevit-iveteri adnovam:utextincto
quia dum tribulanlur incorpore, dilatanturincorde: postpo8nitentiamveterehomine,sacrifi ium justiliae
et quo eos arctius mala temporaliapremunt, eo la- secundum regenerationem novi hominis offeratur
tius bona caelestia concupiscunt. Quia ergo ex an- Deo cum seipsam jam anima[S'!(;jp. abluta] ofifeit,
:

gustiis tribulationis crescil dilatatio mentis, dicatur et imponil inalteriFidei, divinoigne, id est, Spiritu
recte. In tribulalisne dilasli mihi. Mulatio autem Sancto comprehendenda: uliste sit sensus, Sacri/i-
personae tertise ad secundam,forte ideo flt, ut osten- cate sacrilicium jusiitia;, ct sperale in Domino, id est,
dat, quemadmodumexauditus sit, inipsa dilalalione Eecte vivite.et speratedonumSpiritus Sancti. Spe-
loquens Deo ut hoc sit corde dilatari, jam cordi
: rautur autem quid nisi bona? Sed quia id bonum
habere infusumDeum, cum quo intrinsecus coUo- vult a Deo impetrare quod diligit,et pauci suntqui
quatur cui nunc orat et dicit
: diligantinteriora bona admirabiliter cum dixisset, :

2. Miserere mei, et exaudi 0)'alionem meam. Quod Et spcrate in Domino subjecit, Mulli dicunt, Quis :

iterum rogaf, cumjam se exauditum etdilatatumin- ostendit nobis bona?Quse interrogatio quotidianaest
dicaverit, forte ideo flt, ut unde non est exauditus, omnium stultorum et iniquorum, pacem et securi-
adhuc exaudiatur aut in quo non est perfectus,
: tatem prsesentis vitse desiderantium, de futura vitn,
perflciatur aut propter alios inchoantes, utin illis,
: qu» nobis promittitur, dubitantium qul ssepe di- :

qui crediderint, perficiatur quod inchoaverunt. Ha- cunt, Quis novit, si vera sunt {Sap. 2.). Autquis ve-
bent enim jusii proprium, ut in omne quod dicunt. nit ab inferis, utista renunciaret? Magniflceergoet
at que quod agunt.non solum suum profectnm, sed Tj breviter ostendit,qu8e bona quserenda sint respon :

eliam proximorum aedificalionem quEerant. Unde dens eorum interrogationi.

apte subjungitur: 7. Signatum est super nos lumcn vullus tui, Do-
3. Filii hominum usquequo gravi cordel ul quiddi- mine. Hoc lumen est {Ex yltigtisfirto) totumhominis
liriitis vanilatem, clquseritis mendacium'! Ac si dice- bonum, quod non oculis sed mente conspicitur. Si-
ret, Vos, quiiucarnali generationementemhabita- gnalum est autem, dixit, super nos tanquam dena- :

hs, usque ad quem flnem cor durumhabetis,quod rius signatur Regisimagme {Mniih. ^-2.). Homo enim
Deo non creditis, et bona invisibilia non cogilatis? factus est ad imaginem et similitudinem Dei (Ge-
l'l quid diligilis vanilatem ct quseritis mcndaeiuni? nes. 1.), quam peccando corrupit. Bonum ergo ejus
ijuo fructu, qua utUilate temporalia amando qnse- est verum atque eeternum, si renascendo signetur
ritis, qucerendo amatis, quse vana sunt, quia du- {Joan. 3.). Dedisli Isetitiam in cordc mej. Non ergo
rare non possunt etmendacia,quia amatoressuos
: foris quterenda est Isetitia ab his qui adhuc graves
decii. iunt ? corde dihgunt vanilalem, et quaenmt mendacium :

4. Et sci'ote, quoniam mirificavit Dominus sanctum sed interius ubi signatum est lumen vuUus Dei. In
suitm.Eum scilicet {Ex Augustino), quem suscitavit interiore euim homine habitat Christus (Eph. 3.).
aX) inferis, et iu cieio ad dexteram suam coUocavit Sed homines temporalia sectantes, nihil aliud no ve-

Lectum antea exercHaiionim pro excitalionem, quod es Augustino emendamus.

 : ..

655 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 65H

peccare, el iueis quidetn peccatis perseverare. Se
bolo el angelis ejus per noxias suggesliones, ulde- j^
speremus operanlibus, Terissime diciiur Mulii ab lioc somno morlis vivilicansgralia nos evigilaro
:

diccntanimss »ic«, Ao>i csl salns ipsi in Deo cjus. fecil,cum mala noslraad memoriam reduxit: cum
Sedquisquis nosadversariusoppugnel,qu8eque Iri dulcediuem peccatorum iu amaritudinem vertil 1 1

bulalio gravel, semper dicendum cst. quod sequitiu' mentemnoslram ad lamcnta paeuileutiaj formavii.
4. Tu aulcm Dominc, susceplor meus es
yloria mca, nosqueiu vitiis lorpenles, adbouaoperaexciuivit.
elexallans capul meum. Capilisnominc in sacro elo- Domini aulem gratia commeadalur, cum dicitur.
quio mens solcl iulelligi (Joun. 6; Luc. lo.j.aicut Surrexi, (juia Dominus susccpil me. Nisi enim ejus
enim a capite membra,sic sensus a menle reguutur gratia susc'perel,aaiinanostra a mortepeccali mi-
Tales superna bonilas libeuter suscipit, quos ad nimesurrexisset. Sedquia quisquis a Domino sus-
suum adjuloriumkumiliter confugere cernil: etca- fortiscontraquosque adversarios reddilur;
cilatur,
put, id cst, menlemeorum douo subditur.
suse graliaj clevat, recie
quos nou iu boc seculo, non iu seipsis sed iuDomino , 7. Noii limebo millia populi circumdantis me. Ex-

Deo suo gloriari delectat. Hinc Apostolus uos admo- surtje,DominesalvummcfacDeus meus. Exsurge, id
nct, dicens: Qui gloriatur, iu Domino glorielur est, fac me essurgere. Mos est diviuarum Scriplu-

(i.Cor. 1 -2. Cor. 10.). Si luenim gloriaris in Domi-

;
rarum {L'x Augustino) persona3 Dti atlribucre quod
no, Deus gloriatur iu te. Si tu uon tuam, sed ejus in nobis operatur. Lude illud esl, Au experimentum
gloriam quiEris ipse, quseril quomolo te exallel et quiErilis ejus qui Lu me loquitur Chrislus [2. Cvr.
gloriUcel (A/an;. -26 Luc. IS.J. Uinc Saucti Patriar-
; 13.). Noucnimail, (Juo jubeute loquor: scd prorsi;-

ch» et Propheia!, hinc Apostoli etcujleri jusli viri r» ipsam loculioncm illi tribuit, cujus munere loqur-
aDomiuoDeoexaItalietgloriticalisuul,quiaseipsos "
balur.ijuia veromilleuariusnumerus perfectuscft.
in boc saeculo contemnentes. gloriam Domini,uon per milh.i populi universa pravorum muliitudo de
suam quaisierunt [Joan. [.). Vel hoc quod dicitur, gnatur. Is ergo quem Dominus suscitat et salvai.
Tuaulein Duminc, susceplor mcus cs, elcailKTa.,se- milliapopuli non lormidal: quia tintoomuem ma-
cuudum bomiuemdicitur* :quiahominissusceptio lorum multitudiuem non timet, quauto unum omni-
est Verbum caro factum. Gloriam quoque suam dicit polentem Deum proteciorem babet. Vel si ex per-
Domini etiam iile, quem sic suscepil Dei Verbum, soua Domini loquentis accipitur quod dictum est,
ul simiUs cum illo lierel DeusEx hac regula iulro- Aon limcbo millia poptili cir-cutndantis me conslat
:

ducimur, ne quis de segiorietur. C.iput autem

sibi quia adversarios suos jam uon quiaab ti-
tirael,

Christus in passione sua exaltalum habuit, quia iu corporaliter tribulari non valet. Christus enim i

tanta passionis humilitale, menlis forLiludinem non surgens ex mortuis,jom non moritur, morsilliulii
amisit. uon dominabitur {liom. 6.). Et eo sub se inimico-
5. Voce inquil, mea ad Dominum clamavi, cl exau- suoshabet [Psal. 109.). quo ad dexteram Dei l';iir:
divil me de monte sanclo suo. Voce sua ad Dominum sedenti et Iradita est potestas in csbIo et in leri.
clamarc, est iulente Dominum deprecari. Voce sua {.Matih. 5i8.). yuare autem non timeat, reddit cau-
clamat cum quisquis ita iulenle orul, ([uod sonus sam, cum subjungit.
vocis ab inlenlionecordisnou discreput.Hinccgre- 8. Quoniam tu percussisti omnes adversaulcs mili.
gius doctor ail, Psalmis et h\ muis cuui oralis Domi- sine caussa dcntcs peccalorum conlrivisti. Quis igno-
num, hoc vertetur in corde, quodproferlur iu ore rat, quoniam sine caussa adversalisuntChristoini-
Et ApostoIusdicit,PsaIIamspiritu,psaUamel mente r miciejus (/sai. 53.).Ipse euim peccatum uon fec
... Ti.. i;i ,..„..,... ...1 ;i 1A .;.. » _ '^' ....* .1«!..., ;.. .1 ... .*
(1. Cor. 14.). Taics hbeuter exaudiL Domiuus, quos
,. ., ..; ..
nec inveulns est dolus iuore ejus (I. I'eir. 2.). .Sl-
i ., ; .

scilicel itaclamare conspicil uude beuedicitur, £1

: quiajustusDeuset misericors esl {l'sal. 10.),omuc
cxaudivil mc de monle saiictu suu, id est, de altilu- adversarios suos percussit (f sn/. 110.):alios uliion
diue justiliaj suaj. Legimusenim, Justitia tuasicut vindictaead damnationem, aUos dolore poeuitentia
montes Dei {lsa.'6i.). Et juslum sic erat {ISx Augus- ad salutem. |8 Quod si per adversantes m;ilign
lino) ut innoceulem occisum, cui relributa suut spiritusinlelliguutur, vclquique horaines mali, qu
mala pro nobis {Ua. 34.), a mortuis suscitaret, el modo Ecclesiam Christi persequuutur :Ui profecb
digna persequeuLibus retribueret (7i(. 3,). Nos iu Qne sseculi a Domiuo percutiunt.ur. Dentcs ;«wi
quoquc de moute sancto suo exaudil, quando (ociim conlrivisli. Per dentes {h'x Auguslino.], verb.
preces nosLras, non ex meritis uostris, sed ex sua '•
malodicla designanlur de quibus per Aposlolun
:

sancla misericordia suscipit.Nou euim digni sumus, Paulum diciLur, Siaulem mordetis invicem, videt
ut audiamur, sed ipse misericors esl, ut exau- ne ab invicem consumamiui {(Jalat. 5.). Possuul c
diat (1. Tim. 2.). Hinc est quod perAposlolum dentesaccipi principcs peccatorum, quorum aucto
lydicilur. Non ex operibus justitiaj qusefecimus ritate quisque a societale recte viventium prajcidi
nos,sed secuudum misericordiam suara salvos ncs fo- tur, et quasi male viventibus incorporatur. Dente
c\l{Tit. 3.). Dicit aulemipseperquem salvatisumus, ergo peccatorum Dominus couterit, quaudo ipsos
Ego dormivi, et soporalus suin, elexurrexi, ijuiaDo- verba eorumad uihiluraredigit. Timeantergo .nlvei
nxinus suscepil mc. DormiLio morientis, somnus au- sariimali: (juia si ipsi injuste percutiunt, habcri
tem mortui accipi potesl ut dormitio sit, qua traus- rv super sc Dorainum, a quojuste percutiuutur. Ti
:

itur adsomuum, velutiexpergef.ictio,qua transitur ineautpolestatesmala3:quiasiipsajaliosoppriiiiun

adevigilationem. Bene ergoaccipitur: £V/o dormivi Uabent super se poteslalem, a qua opprimuntui
cl soporaius sum. Ego me passioni permissi,et mors (juaj autcm spes nostra {2. Cor. i.) ?
consecula esl. Vel tuncdormivitchristus, quando 9. Domini (iuquit) cst salus, et super populum luui

susceplamortea temporali dolore quicvit.Tunc so- benedictio lua. Nos quidem inllrmi et imbecille
poratus est, quando dic alLer.i in sepullura moratus (1. Cor. ll,):nemodesepra;sumat,quoniam D.iniii

esl ; die vero lertia a mortuis resurrexit {Luc. 2i.}. est salus, salvos faciensa mortepeccali. liifolix eg
Unde hicait, £( cxsurre^i, ijuiii Dominussuscepit mc. homo, quis lue liboraliit de corporc morlis hujus
Surgens enim a mortuis, m
gloria Dei Palris sus. Gratia Dei per Jesum Chrislum Dominum uosirui
ceplus est. Velpolest hoc dicere quisquis lldelium (/?o»i.".) Ergo/>omuii esl salus. Sed qua? est liont

recolens morLcm peccatorumsuorum, etdouumrc- dictio populi ipsius.^nisi illa, qua dicilur, Vonii
geneiationis, Ego dormivi, et ca;tera. Dormivimus bcuedicti Patris iiioi, porcipile rcgnura quod vobi
cuim, cum a l)ono opcre torpuiinus: cum innostra pricparatum cst ab origine mundi {.Maith. 21.]. Tali
pravilate deleclabiliter jacuimus cum dulce oral nobis benedictio supernos el super llUos noslros. Amci

* Supplenda ex August. vox Dco videlur tum le- ;

* Malim rescribi maledica Augustinus qii.i.iM
gendum t(( simulcum eo Deus fxeret, pro siinilis cum Accipiamus tlenlcs verba mcUedica, elc. Stlbseque:.
illo lieret, elc. cerlc locus mutualus ab illo est.
 :

657 IN rSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 658

TITUS PSALMI IV. ^ (.'lc(. 3.). genus humanum, utad
Incrcpattir crgo
eiim tandcm ab Imjus mundi amore converlatur.
1. Sciendum esl, quod quibusdara nogoliis lla pracponi- Scd si quem movcl conjunctio suporaddita, quod
lur /)si(/in!)sin lilulo, ul uou soquiilur awlirum.Qmbus- ait,Et scilotc, scidl f;i'iuishu,jus locutionis rainiliriru
diuu viTO CKiitiniiii, ul iiiui seqiwlur iisidiiiKS. Aliisvero
csse lingutc prophctantis. Nam ssopc iuvcnis ita
pni>iiouilur ;is((/))U(s, ol siquitur caiilicuin. Aliis aulom
caiilicuin, t'l sui-cedil pfaliiiiis ; quai variolns allcndQuda ccptum. Et dixll Dominus ad illum :Ptl"actum cst
esl. Ubionim psalinKx laulum ponilur, doaistualurquodin vcrbum Domiuiad illum. Qu;e iuncturaconjunclio-
Sciiuiiiili ni'!?oini) siin|ilii'ilor do moralilalo Iraclalur. Ulii nis cum scntcnliu. non prsecesseril, cui consequens
aulom ciinticum laiiliim, nslendilur quoil do jocuudilalo annectatur, mirabiliter Ibrtassis insinuat prolatio-
agilur. Rl ubi pra'ri'dil;),<.(/»u/s, eli-<i)i/ici(»(Soiiuilur, do ncm veritalis in vocc, csse con.junctam cum ea vi-
moralilale Irai-lalus liabolur: ila lamou, ol monlio lial do
sione quaj fit iu cordc. Dominus cvaudict mc, cuni
romuneralione ad quaiu leudil inoralilas, Ubi aulom praj-
clamavcro ad enm. Ilio nos (E.v eodcm) admonori
codil t'(()i/tV(())i., ol sucoodilps«/)n((s,do.jocundilaleremu-
noraliiiuis lil sermn : sic lamon, ut de nioralilalo, per credo, ut matrna intentione cordis auxilium implo-
quam habelur, aliquamoiilio lial.Psalmusislo sic iiilitula- remus Dei quoniam sicut gr.ilulandumestdeillu-
:

lur, /ineiii psalinus cantici David. Expouitur sicilsie

lii minatione in hac vita, ita orandum est pro requie
psalmus canlici, id esl, priesons exhorlalio bonae morali- post hanc vitam. Quaproter aut 20
'"^ persona
talis, in qua fit monlio de canlico, id osl, do.jocundilalo fideUs cvangelizantis, aut ex ipsius Domini si acci-
(plerna' romuueralinnis, csl David, id esl, Chrisli, vel ali-
piendumest, ac si dictum esset, Dominusexaudiet
cujus fidolis croiloiilis ol sperautis iii Obrislo David dico
vos, cum clamaveritis ad eum.
:

dirisoulis eos quos exliorlatur, in flnem, id est, in illum

qui ost Duis el complelio loijis et prupliolarum, Vel flnis, 5. Irascimini, el nolite peccare Occurrebat enim
:

(^'«^ '' >mslino], Quis est dignus exaudiri ? Aut quo-

id esl, mela el consummatio totius asonis. Vel finis, id est; B
consummala quios boaliludinis. Inlenlio Clirisli, vel cu- modo non frustra clamat peccator ad Dominum ?
juscumque credonlis in euin, iu lioc psalmo esl, porsua- Ergo, Irascimini, inquit, subaudis, vobis ipsis,vald6
dero his qui lorrenis deleclantur, ul eijrediendo a Iribu- poenitendo de prseteritis criminibus,et indignando,
lalione viliorum, el lerreua negligondo ;elerna bona, quoi
quod ad tam abjecta et vitia corruistis et ulterius :

in fine, id esl, in Cbrislo sunt, appclant seipsum propo- :

peccare desinite. Qi(a? dicitis in cordibus veslcis. Sub
Qcndo cisin cxemplum, el sic diccndo.
audls, dicite. NoUte csse populus, de quo dictum
est. Labiis me honorat, Gor autem eorum longe est
19 PSALMUS IV, a me {Isai. 26: Matlh. 15.). /" cubilihus vcstris com-
2. Cum invocarein, e.raudivit me Deus justia; mese. pun(iimini. Cubilia sunt de quibusDominus monet,
Hoc est {E.V Avgusiinu), cum intus in corde meo ut intus oremus clausisostiis. Compungimini aulem
orarcra, exaudivitme ipse a quo est justiamea. In ad poenitentife dolorem refertur, ut seipsam anima
tribulalione dilalasti mihi. Hoc est, ab angustiis puniens compungat, ne in Dei judicio damnata
Iristitise gaudiorum me deduxisti. Tri-
in latitudine torqueatur. Aut ad " excitationem pertinet, ut evi-
bulatio et anguslia iu omnem animamhominisope- gilemus ad videndam lucem Christi, tanquam adhi-
rantis malum {Rom. 2.). Qui autem dicit,Gaudemus bitis stimulis.
in tribulationibus, scientes quoniam tribulatio pa- 6. Sacrificate sacriflcium jusliliss, et sperate in Do-
tieutiam operatur et quoniam caritas Dci diffusa
: mino. Sacriflciumjustitipe, operajusti sunt postpoe-
est iu cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui nitentiam. Quid enim .iustius (Ex Auriuslino], quam
datus est nobis {Hom. 5.). non habet cordis nn- p ut suis quisquepeccatis iiascatur potiusquamaiie
gustias, quamvis exlrinsecus a persequentibus in nis, seque ipsum puniens mactet Deo?Insinuat
ferantur. Inhoc prosunt justis aspera tribulationis, etiam transitum de vitaveteri adnovam: ut extincto
quia dum
tribulanlur in corpore, ililatanturincorde: postpoenitentiam veterehomine,sacrifi ium jusiiiia;
et quo eos arctius mala temporaliapremunt, eo la- secundum regenerationem novi hominis offeratur
tius boua cEelestia concupiscunl. Quia ergo ex an- Deo cum seipsam jam anima[.Si(/jp. abluta] offei t,
:

gustiis tribulationiscrescit dilatatio mentis, dicatur et imponit inalteriFidci, divinoigne, id est,Spiritu

recte. /)) tribulalisnc dHasti mihi. Mulatio autem Sancto comprehendenda: utiste sitsensus,Saeri/i-
personae terliiE ad secundam,forte ideofit, ulosten- ct sperale in Domino, id est,
cate sacrificium juslilise,
dat, quemadmodumexauditus sit, inipsa dilatalione Eecte vivite.et speratedonum Spiritus Sancti. Spe-
loquens Deo ut hoc sit corde dilatari, jam cordi
: rantur autem quid nisi bona? Sed quia id bonum
habere infusum Deum, cum quo intrinsecus coUo- vult a Deo impetrare quod diligit,et pauci suntqui
quatur cui nuno orat et dicit
: diligantinteriora bona admirabiliter cum dixisset, :

2. Miscrere mei, et c.vaudi oralionem mcam. Quod El sperate in Domino subjecit, MuUi dicunt, Quis :

iterum rogat, cumjamseexauditumetdilatatumin- osiendit nobis bonalQuee interrogatio quotidianaest

dicavcrit, forte ideo flt, ut unde non est exauditus, omnium stultorum et iniquorum, pacem et securi-
adhuc exaudiatur aut in quo non est perfectus,
: tatem prsesentis vitee desideranlium, de futura vitn,
perficiatur: aut propter alios inchoantes, utin illis, quaj nobis promittitur, dubilantium qui ssepe di- :

qui crediderint, perficiatur quod inchoaverunt. Ha- cunt. Quis novit, si vera sunt {Sap. 2.). Autquis ve-
IJent enim jusli proprium, ut inomne quoddicunt. nil ab inferis, utista renunciaret? Magniflceergoet
atque quod agunt,non solum suum profectnm,sed breviter ostendit,qu8e bonaquserendasint: respon-
Jy
etiam proximoium cediflcationem quserant. Unde dens eorum interrogationi.
apte suljjungitur: Signatum est stiper nos lumcn vultus tui, Do-
3. Fi7(i hoininum usquequo gravi cordel ul rjuid di- mine. Hoc lumen est (fi^.c ^i(9i(s(i)to) totumhominis
Itilitis vanilatem, ctquierilis 7nendacium't Ac si dice- bonum, quod non oculis sed mente conspicitur. Si-
rel, Vos, quiiucarnali generationementemhabita- gnatum es/ autem, dixit, super nos tanqiiam dena- :

lis, usque ad quem flnem cor durumhabetis,quod rius signatur Regisimagine p/(j///(.22.).Hoinoenim
Deo non creditis, et boua invisibilia non cogitatis? factus est ad imaginem et similitudinem Dei {Ge-
Vt quid diliijilis vanilatem et quserilis inendacium,? nes. 1.), quam peccando corrupit. Bonum ergo ejus
Quo fructu, qua ulililate temporalia amando qnse- est verum atque seternum, si renascendo signetur
'

ritis, qu«rendo amatis, quse vana sunt, quia du- {Joan. 3.). Dedisli lielitiam in corde mei. Non ergo
rare non possuut elmeudacia, quiaamaloressuos
: foris qucerenda est Isetitia ab his qui adhuc graves
decii. iunt ? corde diUgunt vanilatem, et quaerunt mendacium :

4. Et sci'ote, quoniammirificavit Dominus sanctiim sed interius ubi signatum est lumcn vultus Dei. lu
siKoii.Eum sciUcet [E.c Auguslino}, quem suscitavit interiore euim homine habitat Christus {Eph. 3.).
;ib im'eris, et iu cteio ad dexteram suam collocavit Sed homines temporaha sectantes, nihil aUud nove-

Lectum antea excrcitaiionim pro excitalionem, quod ex Augustino emendamus.

I
659 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 660
Tio6i« 6ona « cum
runt dicere, nisi, Qu<s oslendit j^ (Ej-yliigiisdno) superiusdixitExaud», quasi inprsB'
vera bona iutra scmetipsos videre nonpossunl. sentisi exaudiricuperel nuuc vero dicit, Mancia-
:
>

Itaque consequenler de liis dicilur: exaudies, non exaudi el, .-^d te oraho, et, Adsta-
:

H. A fructu frumenti lini, ct otei sui

mulliplicali bo, ct Vidcho 7 Forte snperior ejus oralio ipsam
sunl. Non vacat (£"0; ^ugus/ino) quod additum est, vocationem ostendil. Caligansautemintorprocellas
Sui, estenim frumenlumDei(Jo(i». 12.) si quidem : hujusswculi, quiasenlilse uon viderequod cupit:
pauis vivus, 2 1 Qui de cajlo descendil {Joan. 6.). El ideo dicil, Manc e.caudies. .\csi diccret, Non es ille
estvinum Dci naminebriabuniur imquill abuberiaie
: qui possis videri ab eis.a quorum oculis nox pec-
domus lu-x \Psal, 35). Esteloleum, de quo dictum catorumnoudumrecossil: sedinanc, idesl, pcracla
esl : Impinguasli in oleo capul meum (Psa/. '21.). erroris mei uocte, et discedentibus peccalorum te-
Isli aulem multi qui dicuut.Quis oslendil nobis bonai nebris, E.raudies vocem meam idesl, ostcndes vocem
:

A frumcnli, viui cl olei sui mullii'licali sunl.

frucltt meam exauditam.
Sui, non Dei, idest, temporalis non spiritualis.Islis .J. iWanc adslaho <i6i cfrifW/o./U/s/ato, inquit,non

aulem relictis,qui mulliplicati sunt cupidilale tem- jacebo. Jacere enim [E.r: Augmiino), in terrenis,
poralium, vir fidelis exultat, el dicit: quiescere est.Non est ergo inhserendumlerreuis, si
9. In paceinidipsumdormiam e( rciyuiescam. Recte volumus Deum videre. Etexponit caussam quare
enimsuperatur atalibus omnimodamcntisalienalio mane adslabit et vidcbit: Quoniam non Deus voloit
a mortalibus rebus, et miseriarum saeculi hujus initjuitalem tucs. Iniquilas, malignitas. mendacium,
oblivio, quffinomine dormitionis et somni decenler homicidium, dolus et quicquid hujusmodiest.nox
et prophelice signiticalur. Sed hoc non tenetur in T> est: quajtranseunte, filmane.ulvideaturDeus.Nos
hac vita, imosperandum estin fulura.IIocet verba quandiu in hoc sseculo inter tentationos sumus, in
oslendunt quaj fuluri temporis sunt. pcccalorum teuebris jacemus nec verum statim ha-
;

iO. Quoniam lu Doinine, singulariler iyi spcconsti- bemus, nec veraciter vidoraus. Veraciter enim slare,
luisli mc. Beneait, Si»!J«/ari<ec. Periitenim (fx /lu- esl in ajlernitatis beatitudino pormanere:et verum
guslino) supradictamulliplicitas et tenel in sanclis videre, esl Deum in sua majosiatc contemplari. Sed
singularitas: dequibus diciturin Aclibus Apostolo- illcqui veracilerest,elincomrautabiIismanet,.\pud
rum. Multitudinis credonliuraeralcorunum, ctaui- quem (ut Jacobus ail)non esttransmutatio, nec vi-
ma una {Act i.). Singulares erj.'o el simplices, idosl, cissiludinis obumbratio(Ja<-o(;.l.), quoniam nonest
secretiamultiludiueetturbanascentiumrerumessc Dcus qui iniquitatom volit ideo in lioc saeculo ubi
:

debemus, et amalores aeternitatis et unitatis, siuni iniiiuitasabumlat, soipsum nonostendit. Sed quia
DeoetDomino inhserere cupimus. futurumesl, utnoxhujusiniquitatispertranseat, et
mane, id est, in resurreclione electos suos adim-
TITULUS PSALMI V. morlalitalis slatum et suse coulemplatiouis visum
restiluat : Voce Ecclesiaj dicalur recte, .Wane a</*(a6o
1. Tilulus Psalmiesl, Pro eaqiue hseredilatem accipil. libielvidebo : guoniam non Deus volensiniquilalem lu
Intelligilur EcclesU, quto accipil hsredilalem, id esl, vi-
es. Quia vero in collcclione justorum reprobatio liet
lam (elernam per Dominum Josum : ut possidcal ipsum,
el ab ipso possidcalur. Inlenlio ejusdem Ecclesi<-eesl iu-
impiorum (.Va((/i. io], recte subjungilur :

hoc Psalmo, Omncs fldeles orando, elberic operandoinvi- b. i\'eque habilabil juxla lc malifinus, neque perma-
laro adliaTedilalem ;elernte bealiludinis, scipsam propo- f,
ncbunl injusli anlcoculos luos. Maliguus qiiasi malo
nendo in exemplum, el orando sic. ^ igne plenus dicitur. MaUgni crgo nomine uumorus
iulidelium designari polesl, quidumin iulidelilalis
PSALMUS V. errore pcrsislunt, malignitalo sua bonuiii iguem gra-
tiaj spiritualiscontemuunt.Injusliaulomsunlquia
2. mca aurihus
Verba percipe, Domine, inleUige bouo opero torposcunt. Juxta Dominum ergo mali-
clamorem meum. Vocala Ecclesia (/rar/lugus/ijio^in- gnus non habitabil, quia tanto tunc ab auctoro jusli-
vocalDeum,ul(eoopituIante)perlransealnequillam liaj inlideliuia uuraerus clongalur, quaulo nunc a
saeculihujus.etad eumperveniat. QuiE autem suul justilia lidci disjuugilur. Injusti quoque ante ojus
aures divinitatis, nisi pietas ejus el misericordia, oculos luos pcrmanerenou valont, quianunc, vide-
quibus uosaudiredignatur.'Ipsius quoqueestinlel- liceliuoporibuslenebrarum, pi-rdurarenon timenl.
ligere clamorem nostrum atteudere et approbare Adhuc eliara dereprobis suljdilur :

nostri cordis desiderium. Verba nostra Dominus {}. Odisli onincs i;ui opera)iluriniquilalem,perdet
qnasi auribus percipit. quando nostras preces pie et omnesqui loquunlur tnendacium. Perdesomnes qui
misericorditer suscipit. Etbene post vcrha clamor nou solum operaniur quaj odisli. sed eliam loquun-
adjungitur: quia luucplacent Deo verba noslrsede- lurmendacium.falsam justiliam prseiendendo. nec
precatiouis, quando proceduntex desiderio cordis. in peenileuliacontitondo 23 pcccata. Non perdes
Hincper Aposlolumdicitur,PsalIamspiritu, psallam aulem si poeuitondo, verilalom loquuntur, ut facion-
et mente (1. Cor. 14.). Sed quia non suflicit, ut verba doistain verilatem, voniant ad lucem.Peroperanles
nostra audiat Deus, et clamorem intolligat, nisi ad iuiquit;ilem,dosign:inlur hi,(|uinonsolumbonauon
-,
effeclum perducat rectesubjungilur
: : Jj faciunl, sedeliim perverse vivuut. Quosomnipotcus
3. Inlendc voci oralionis mese, rex meus el Deus Deus odit, id est, odio suo dignos ostendit, et quia
mcus. Ac si dicerel: Sic audi verba, sic intellige de- eos injuslitise su» regult non cognoscit, asuoaiuo-
sideria, ulprobelreieHoctus, teintenlumesse meis re repulsos in a^lernmn punit. Por loqucntcs vero
oralionibus. Et quia sanclsc Eccle.siae oratio per Fi- mcndaciuraha;roticinoniinmcritopossuntintclligi:
lium miltitur ad Patrem (Maiih. (i ), aple ait, lie.r qui sua falsilato voritaioin lUiei conanturdestruere,
meus cl Deus meus. Per regem enim Filium per (luosdistrictusiudexcumreprobispordet.Qiiiasicut
:

Deum, Palrem designal. El Filius ait, Per mc itur ibi dainnautur ex pravo opere, il i hi quoquo dain-
ad Palrem(yoan.ll.). Recte 22
crso (<•.<• /lnfjusfino) nauiii suiUexpravalocutiouc. Velhoc modo potest
primo rex meus deinde Deus meus. Nec tainen dixil cxponi Perdes omncsqiii loqiiuntur mendacium id
; :

luteudile, sedlnlende: quia Patcr el Filius non duo est, vcrltalicontrarium quod recedenles abco quod:

Dii, sed unus osl Deus. Causam quoque subjungit, esl, ad id quod nou ost,'" declinant. rnde {h'.r Ait-
quare exaudienda sit, cum subinferlur : gustinn) .\postolusait, Quidicit se in Christo manere.
3. Quoniam ad le orabo Domine. Et protinus ad- 1'linandataejusnoucustodit, mendaxcsl(l../oan.7)
jungit, Manecxaudies vocem meam, elc. Quid est quf)d Duo sunt gencra mendaciorum (f .r codem^ in qui-
• Apud Augustin.,
contradicentibus vulgalisom- '
Postrema Auguslini Edit., declinantur, minus
nibus ol Mss. aliquotlibris, denique Auctorc nostro recte, et vulgatis quoquc anlealibris conlradicen-
reposilum est, tnvoca(ioner?i. tibus.
 :

t)()l IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. fi62

biis uouest magna culpa, nec tamen sunt sinc ^ sanctos prophetas ctfamulos suossecundumdisiri-
culpa Ciini nos aul jocamur, aut ut prosimu:
: butionem lemporum dedit minor.i prsecepta populo
mcntiiuur. llluci prinium in jocaniio non osl " i)cr- quem adhuc timore alligari oporteliat per Filium :

niciosum, quia uou fallit. Novil cnim ille cui dici- suum majora populo, quem caritaie jam liberaro
lur, joci caussa csse (iictura. Sccundnm autcm conveneral. Noc mirum est quod dautur majora
ideo mltius est, quia retinet nonuullani benevo- pnrcepta propter regnumca^lorum, et minora data
lentiara. Illud vero quod fallcre iulcndit, mcnda- sunt propter r(^gum terrenum, ab eo(iem Deo vivo
cium est, quod animam o-;cidit: sicut scriptumesl, qui fecil cxlumot lcrram, quisolus novit cnni?ruou-
Os quod mentitnr, occidit auiniam {Sop. l.l.Sed jam tem suis temporibus geueri luimano exhiberemedi-
mutatio persoua^ fit,cum subdilur, f^iruinx^noninnm cinam. Dehacsuajustitia nosadmonetin Evangelio
el (lolosum aboniiniil'ilur Dominus. Usns quippe pro- dicens. Nisi ab(mdaverit justitia vestra plusquam
phetarum est. frequcutcrpersonas muiare ut moilo : Sciibarum ct Pliarisa3orum (.l/aH/i. 3.). Id est uisi
Deo, modohomiuilius. modo capiti, modo mcmljris uou solum illa minora prtecepta legisimpleveritis,
loquantur. I.oquuuiur enim Deo, tanqnam ei a quo quaiinchoaut homines,sed etiam ista quaia niead-
accipiuutquod proplielizaut.Ioquunturhominibus, dunlur (qui uon vcuit solvere legem.sed adimplero),
tauquam eis, ([uibus prophelizant. litmodode cnpilo uon inlrabitis iu rcgnum cselorum [Matth. 5.). Au-
ad membra, modo de mcmbris ad caput vocem mu- diamus minorem justitiam. Audistis (inquil) quia
tant ia quo unitatem capilis et membroriim nobis
: diclum est, Oculum pro oculo, dentem pro dente
insinuant.Per virum sanifuinum,persecutoressan- (Deul. 19.1. Audiamusmajorem. Ego dico vobis.nou
Ctorum Marl yrum designantnr. Dolosi vero sunl, hi g resisteremalo (.)/.(«/(. 5.). Justitia minorestnon ex-
qui fldeles aniuMs verbis seductoriis decipere cu- cederein vindicta modum, neplusrependatiiuisque
piunt, quos abominabitur Dominus, idest, ''abhce- quam accipit.et magnus hicgradus est. Nemoenim
reditateelectorum separabit. Quia ergo iUi suis ma- invenilur.quipugnoacceptopugnumtantum rerldere
lis meritis damnandi sunt, Ecclesia vero per Domini velit et uno a couvicianle verbo audito, unum, si
:

misericordiam salvanda est bene subjungit. : tanlumdem valeat referre, contentus sit. Sed sive
8. Eijo aulem in mulliludiyie misericorcliietux in- ira perturbatus iiumoderatius vindicat sive quia :

Iroibo in domum tuam, ailorabo ad lemptum sanrlum iustum putat eura, qui Isesit prior, gravius Isedi,
tuum in timore tuo. Domus Dei ipsaest sanctaEccIe- quam liBsus est, qui non Iseserat. Talem animum
sia. quse regnaturaiu ca?lo, adhuc laborat inlerra: magna ex parte refrenavit lex, in qua dicitur, Ocu-
qua3 construiturexfidelibus, tanquamex vivislapi- lum pro oculo, et cretera. Quibus nominibus signifi-
dibus: quibus Petriis ait, Et vos tanquam lapides catur 25
modus, ut injuriam vindicta non iranseai
vivi superfedificamini (1. Pe(c. 2.).Et Paulus ait.Dei et hcec est pacis inchoatio. Perfecta autem pax est
agricultura, Dei ledillcatio estis (1. Cor.'i.). Ilujus talem penitus nolle vindictam. Inter iUud ergo pri-
CEeleslis domus nedificium ingreditur, quisquis in mum, quod prreter legem est, ut majus malum pro
sancta Ecclesiasanctorummoresimitatur. Hoc spi- minore malo rcddatur : ethoc quod Dominusperfi-
rituale fedificium intrare, est sancti viri, qualiter ciendisdiscipuhsdicit,ne malo resistatur: medium
proflciunt amando, conspicere. Sed quiahocnemo locum lenet,ut tantumreddatur,quantumacceptum
suis viribus valet, ideo recte dicitur, In mulliludine est per quod a summadiscordiaad summam con-
:

misericordia!. luse.Multa quidem estDeimisericordia' cordiam pro temporum dislributionetransitusfacius

quia (ut Paulus ait)Ubiabundavit peccatum super- est. ParumautemadhucvideturDomino.si promalo
abundat gratia [Rom. 5.). In misericordia sua pius C quod acceperis.nihil rependas mali, uisietiam am
Domiuus 24
iios a peccatis liberat. sed in abun- plius sis paralus accipere. Hoc est.quod consec^ueii-
dantiori misecicordia uobis etiam donagratisespiri- ter exponit, Si quistepercusseritindexterammaxil-
tualis prccstat. In misericordia sua nos ab jeternis lam, priebe ei et alteram [Matth. 5). Sed quid est
supphcus eruit, sod in multitudine misericordise suie quod ipse Domiuus, qui prsecepta qua3 docuit, pri-
nos etiam ad supernte patriffi domum reduxit. iluis mus ipse implevil(/lc/. l.), percutienti se iu maxU-
divinfe misericordias viscera pensare valeat, qus ut lam ministro sacerdotis non prfebuit alteram sed :

nobis vitam redderet homo Deri [Joan. 1.), et mor- insuper dixit, Si male loquutus sum, exprobra de
tem suscipere voluit (P/iiKp. 2.)? dicaturergo i^go malo si autem bene, cur me csedis (Joan. 16.)?
: :

autem inmuUiludine misericordise iuo; iniroiboindo- nisi hoc prEeceptum debere inteUigi ad praeparatio-
mum tuam. Sancta Ecclesia ideo donius dicitur nem cordis, uon ad ostensionem operis? Unde alibi
[Mallh. ".), quia ab omnipotente Domino inhabita- vir sanctus dioit Paratum cor meum Deus [Psal.:

tur Ideo tumplumappellatur (2. Paral IS.), quiaab 36.). Dicatur ergo, Domine, deduc me in justilia tua
ipso Domino cousecratur. Yel templum ideo voca- propter inimicos meos. Cujus justitlce viam postulat
lur, quia iu eo conlinue caelesti Domino Laudes re- cum subjungit, Dirige in conspectu tuo viam meam.
feruntur [Psal. 67.1. Ait ergo, Adorabo ad templum Aliud esl justitia, aliud est via. Nam juslitiaestdo-
sanctum tuum in timore. Quia [Ex Augus(ino) nonail ctrina Christi, via est ipse Christus, [Joan. 14.).
in templo, sed ad(e»iph(?n,intelligen(Jumestnonde Justitiam ostenditpr£edicando,viamoperando. Unde
perfectione, sed de profectu ad perfectionem esse scriptumest, Quce ccepit Jesus facereetdocere (.4c/.
dictum. Et fortasseideo addidit, ii! timoreiuo: quiaDl-)- Recta quippe actio non virtus est, sed viavirtu-
priucipiumsapientice timor Domini [Psal. 110.). Qui tis. Nam per actionem venitur ad virtutcm. Fides
limet Dominum, faciet boua [Eccl. lo.). Et in alio euim quse per dilectionem operatur, impetrat gra-
psalmo dicitur, Beatus vir qui timet Dominum, in tiam [Galat. 5.). Et gratia Dei ditfusa in cordibus
mandatis ejus volet nimis [Psal. IM.). Etiterum, nostris per Spiritum Sanctum qui datus est nobis
Servite Domiuo in timore [Psal. !.). Et quia hoc vi- (Rom. 0.), implet justitiam. Ego (inquit Dominus)
ribus suisnon valet, ideo adjungit. sum via, veritas, et vita [Joan. 14.). Viam intelligite
9,Domine,deducme injustitia tuapropter inimicos Christum operanlem veritatem, Christum docen-
:

meosidiriQc in conspectu tuo viam mc«m. Inimicimei tem, vitam, Christum remunerantem. Via ducit ad
volunt me seducere, et ad injustitiam deviare Tu : verilalem, quia per viam venitur ad doctrinam :

Domine, qui es creator meus, esto dux meus [Deut. doctrinaautem veritatis ducit ad vitam, quiacum im-
'ii.). Tu enim fecisli nos, et non ipsi nos [Psal.^li ). pletur, quod proecipitur.acquiriturvita quEepromit-
Tu rege nos, et non ipsi nos. Postquam autem disii, titur. Bene aulem ait, Propler inimicos meos. Multos
Deduc mc in juslilia, non immerito addidit, Tua, ac enim in via Dei sancta Ecclesia palilur adversarios,
si aperte diceret, Per temetipsum dala. Nam per cpii premunt eam persequendo, terrendo, blandien-

" Apud August. )iO(( est perniciosissimum. Confer Solent enim, ait Augustinus, abominali dici, ex-
^"

ejusdem Patris Ub. de Mendacio cap. 5. hxredati.

I
 : : : :

663 RUFINO PRESBTTERO ASCRIPTUS 664

do, seducendo: quia quantum avia veritalisdiscor- ^ pcenitenliam. Et ipsabona voluntas est invictissi-
dent, ex verbis ostenditur, quse subsequuutur, mumscutum,quorepelliiurinimicusdesperalionem
10. (?"0>ii<im tion cst inore cortim t'<?n7a.s Et hoc salutissuggercnsmultitudinetribulationumeilenla-
approbat, cum abjungit: Cor eorum vanum est. Nam tiouum. Deus euini operaturet velle et perficerc in
quomodo esl veritas in orc, si vauitas esl in corde? nobis. pro bona voluulate(P/ii/i>p.2.). non euiin ex
Bonus homode bouo thesaurocordis sui profcrl bo- operibus justiliic quas fecimus nos. sed secundum
na, et malus homo de malothesaurocordissui pro- suam miseiicordiam salvos uos fecit [Tit.3.).
fert mala(J/n»/i. 12.). Ex abundanti;uiiim cordisos
loquitur.- de quibus adhucrecte subjunclumest. 27 TITULUS PSALMI VI.
11. Sepulchrum pateus gutlur corum, liniiuis suis Sexlus Psalmussic intilulalur, Psalmus David pro
1.
dolose agchanl judica illos Dcus. Adulalores ct se-
:
octava : Per octavara dies ' judiiii inlpllidllur quoniam :

diUCloTes {Ex Augustino) rectc sepulchra patentia onmia lompora septem dienini repelilinno volvunlur el :

dicli sunt, qui non habeudo vitam veritatis, quo- quod lit in una, potest mulari in alia. Oclavus aulem ille
dammodoexaniniessunt,elmorluosinse rccipiunt, wslimandus osl, qui varielalem islain non lialieliil. El
quos vcrbismondacibuset vanocordcintcromtosin quod in eo ficl, ffilornum el incommulabilo permanebil.
Esl aulem vox in lioc psatmo Ddelis pocnileulis, alios
se convertunt. (Juoddixil (iHyuissms, siguilicalma-
exomplo suo exhorlantis, ul simililer paenileaut ne in
lis. Mali enim malas habent linguas. Dolose vero
:

oclava, id est, exlrema die judicii, ajlcrnam damnalionem

agere, cst aliud iu corde, aliud in ore habere. Unde iucurranl.
in alio psalino dicitur. Qui loquuniur paccm cum
proximo suo, 26
mala autem in cordibus oorum PSALMUS VI.
{Psal. Eos omnipotcns Deus judicat. quia om- B 2. Dotnine, ncin furorctuo arguasme, neque iii i'
-2'.). i

nes inimicos falsos, dolosos iu ex tremo examine con- lua coi ripias Hie.Deus quieslincommutabilisnati; i

demnal: de quibusadhucsubjungil:/)eci(/aii/ a co- {.Malach. -}.], apud quem (ut Aposlolus ail) nou l -i

gitalionibussuis, sccundum multitwline.ii impictatum transmutitio, nec vicissiludinis obumbratio (Jnr i..

eorum cxpclle cos. Prophetia esl fExAugiislino), non 1.) : de quo dictum est. Tu aulcm Dominevirluium,
maledictio. Non enlm optat ut veuiat,sedpraedicit, cum Iranquillii.ito judicas [Sap. 12.) nullam iu se :

quod ruluruin prscvidit. A cogitalionibus suisdeci- furoris vel iras pcrturbalionem suscipil:sedfurorls
duut, quia quicquid elale cogitaverunt, cum inter- nomine iutelligitur illa immensa et iinmoderata ani-
eunt sine fructu amittuut. Superbia vero ruinam madversio vindictaj, qua peccalores punienlur in
habet, siculecontrariohumilitasexaltationcm. Uici- exliemo exainine. Ira vero potesl iulelligi examina-
tur alibi. In illa die peribunt omnes cogilationes lio illa. qua imporfeclae animse emundaulurin pur-
eorum [Psal. 145.). Quse ulique non perirent, si ca3- gatorio ignc. Bene aulem dicitur, Ae in ftirorc tuo
lestia cogitarent, Testatur eniin idera Psalmisla, arguas mc, nequcin iratua corripias mc: Nam corri-
Quoniam sunl reliquiajhominipacifico. Injusli,Tjlem pias, quod mitius videlur, ad emendalionem valet:
disperibunt siraul. reliquise impiorum iuteribunt qui vero arguilur, idosl accusatur, metueiidum cst
{Psal.'M.). Cogitaliones ergoirapiorum peribunt(|uia nein fiuem habeat damnationem. Arguuntur in die
seterna mala nunquam cogitatareperiunt ;etsubito judicii^£.r^lt<f/i(s/ijio) omnesqui non habent funda-
amitlunl boua teiuporalia, quse diumente tractavc- meulumChrislum.Emendanturautem.ideslpurpan-
runl. Qui .«ecuudummultitudinemimpielalum sua- tur,quihuic fundamento superajdillcanl ligna, foe-
rum expellentur, quiapropter inultamalaquaBges- ^ num, stipulam, idest infrucluosa, vaua, iuulilia
serunt, et ab aeterna haereditate expclluntur, et in (2. Cor. 3.). Detrimeiitum quiciera patientur, sedta-
tcnebras exterioies ejicientur (.Ua»/i. 8.). Bene au- men salvi erunt sic tamen quasi per ignem {Ibid.).
:

tem subditur Quoniam initavcrunt lcDominc.^Se-

: Quid orgo iste orat, qui non vult furore Domini ar-
que enim quia peccaverunt, ideopeiirenl, nisi per- gui, vel ira euiendari ? quid, nisi ut sanelur ? UbL
severando in raalo, Dorainura irritarout. Nara superna euim sanitas est, uec raors metuenda esl, nec cu-
pielaspostquam dcliquimus, ad pceuitontiam revo- rantis aut secaulis medici mauus. Sequitur itaque
cat, et diu expecUit. Non euim vult uiortem pec- et dicit :

catoris, sed ut convertatur et vivat (/.i<c 15.}. 3. iUiscr<?rc mei, Domine, quoniam infirmtis siim.
Quod si converti uogligil, et lcmpus gratiaj in aug- MulliB sunl iunrmitates noslroc corporis ct animae.
mentum expendit culpae, quem poeniteudo placare Nam corpusmortalitate corrurapitur. .Tiiima lcuta-
debuit, eum plus irrilando, id est ,id iracundiam tionibas prcmitur. Infelix hoiuo mullis tentaiioBl-
provocando, graviter offendit. Unde Paulusait: Tu bus et miscriis fatigalur. Qui crgo sentit luise-
autcm sccundum duiitiain tuaiuctcorimpoeniteus, riara, quiil tampostiilarodebet.quainmisericordiam?
thesaurizas tibi iram iu dieirae etrevelationis jusli Qui seulitinnrmitatem, quid tam desiderare deliol,
judicii Dei(/to»i. 2.). Nam lanloeum tuncdislrictus quain sauitatcm? Restat ilaque ul dicat: Snn<i me,
judex acriusdamnat, quanlouuucmisericordiusex- Dominc, quoniam conlurba sunt ossa mca. Quid per
pectat. Sed quid erit de justis ? Sequituret dicit ossa ni.si aniiuiB forlia dosignantur'? Nain ne ossa
12. El laslenlur omncs (/ui speranl in le. Primura carnis iutoUigores, cxposuit, cum subjungit
quidem justorumgaudiumestiu spe: unde dicilur, D i. El anima tnea turbata cst valde. Turbautur qui-
Spe gaudentcs [Hom. 12.). Spe enim salvi facti su- deminteriores sensusa considerationo proprii rca-
mus [liom. 7.). Postmodum vero eril in re. Undc hic tus, ipsa quoquc iuflrma et pcccatrix anima. cum
secutusadjungil, /ii x-(c)-)i!i»n cxullalntnt ct haliilahis sublilitatcmexlrcmicxaminis^S^^t^rit^tfdocoiispi-
in cis. Ipsa erit aetcrna exuIt;itio {/fj; /li<<;i(,s/iiio), cil, alionmiinlcrinri' forlitudincdostitula,inseiuel-
cum lempliim Dei licnt justi, et erit gaudium ipse ipsa contieraiscil. Videt oniiu ibi damnari quiquid
•incola eorum. iiiventurafucrit pravi operis, vololiosi .scrmonis, et
13. Et gloriabunlur in le omncs qui diligunl no- silcntii.usquoad miniiiiamcogilationem, si nonfue-
men tuum, Et benc, in te(£".c eodcmj, lanquam om- rilad Dei voluntalcm directum. Hincesl urcns^-on-
nes possidentes haereditalem le. Quoniam tu bcne- scicnliii,illinc accusaulia poccata, iiidetorrensjufii-
diccs jiisto. lisec est bencdiclio gloriari in Deo cl ha- tia.-sublus palons horiidum chaosinfcrni, et lorioros
bilari a Deo. Et quia vocatio iion merilorum nos- horribiles: desuper iratusjiidex, foris ardens luun-
Irorum, sed benivolentiae et misericordiae Dei est dus. Justus vix salvabitur, peccalor ubi parcbil
subjccil dicens Plangal iteruni cl geiuat, ne tnnt,i tor-
(l./'c/r. t.)?
1 i. Uominc, ut scuto coronnsti
fconaj volunlalis lute monta incurrat.Tiinotjustili.ani? quaeralmisciicor-
nos. Bona ;euiin volunlas Dei {Ex codcm) priccedit (liam.Noiihiibclfortiludiiiom? velagnoscatpropiiani
boDam voluutalom noslram, pcccalorem vocaus In inllniiitatem, et dicat Misercrc mei, Dominc, quo-
:

Olim apud Augustinum incolalut. •'

Hanc Augusliuus expositionem uon probat.
 ::

tUi5 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 666

niam infirmtis siim, et csetera. Magnus enim aorossus j^ Iihi7 An infornum
vult intelligi, quo post judicium
ad DoLiiu, et cognitioinfelicitalis suaj. Do lardiUite prajcipilaulur impii, ubi jam proptcr profundiores
autem sauitalis eouqueritur, cum .<ub,iungit, Et tu tcnebras null:iin lucem Dei viilcbunt, cui aliquid
Domine us<iuci]uo ? Eccc juxla est dies Domini ma- contlteautur? Potest etiam illudinlelligi,ut mortem
gnus, juxta et velox nimis dies iras dies illa, dies vocet peccatura, quod contemladivinalege, commit-
caJamilatisetmiseri», dies tenebrarum etcaliginis, titur:ii)rernum verocsecitatiim animi, quae peccan-
dies lubas et clangoris {SopUon. i.). O vox diei Do- tem. id esl, morientemexcipit et involvil. Sicutnoii
mini am ira Eccc peccatris anima, arbor infructuo-
! probaverunt Deum inquit) habere in nolitia, de-
sa, di;;na securi et igne liunum aridum et inutile.
: dit illos in rtprobum sensum (Rom. i.J Ah isla
Timorreumturbat, conscientiacoulundit, cogilatio- morle et ab tutam se fleri aniinadepre-
isto inferno
nes iucrepant, fugero non licet. Stat suspensus ad catiir, dum molitur conversionem ad Deum, et pa-
gravissimun sententi;im. Ecce miserin augusto pe- lilur diflicultatom.
riculo egens festino auxilio, Et lu Domine usquequo 7. Qiiapropler {Ex Augustino) contexit dicens :

tardaris? usiiuoquo non exaudis ? Ncc in hoc {Ex Laborai'i in gcmilu meo. Et tanquam parum profue-
Augusiino,' Umquam crudeiis Deus ffistimandusest rit, addit el dicit. Lavaho per singulas noctes lec-
sed tanquambonuspersuasoranim», quidmali sibi tum mcum. Lectus est hoc loeo appellatus, ubi re-
ipsa pepcrerit. Diflert enim pius Domiuus exaudire quiescit animus seger et inflrmus, id est, in vo-
multotiensexsuamagnamisericordia, ut exdifficul- luptate coiporis et delectatione sseculari. Quam
tate sauationis sit dlligentior cusiodia receptse sanldelectalionem lacrvmis lavat. qui sese conatur ab
tatis. Nomquodfacilesanatur. nonmultumcavetur. t> illa extrahere. Videt enim jam damnaresecarnales
DilTort ahquando,utagnoscaturquauUimpiis pnena concupiscentias, et tamem delectatione tenetur in-
pra^paretur, qui se nolunt convertore ad Deum. si flrmitas, et in ea libenter jacet unde surgere nisi :

tautam diCQcultatem convertentespatiunlur sicut sanatus animus, non potest. Quod auteni ait, Per
:

ahbi scripliun est, sijustus vixsalvabitur, peccator singulas noctes hoc fortasse accipi voluit, quod :

etimpius ubi parebunt [1. Petr. 4.)? Et quia differt, ille quispiritupromptus sentit ahquam lucem veri-
idco adjungit: tatis, et tamen in delectationehujus scecuU percar-
0. Converlere, Domine, et eripe animam meam sal- nisinGrmitatem aUiiuandorequiescit, tanquamdies
:

vum me fncpropler misericordiam tuam. Convertens et noctesalterno affectu cogitur pati, ut cum dicit,
se (Ex Augustino), orat ut ad eum eonvertatur et Mente serviolegi Dei {Rom.T.], tanquam diem sen-
Deus sicut ipse promittit, Convertimini ad me, et
: liat rursus cum dicit Carne autcm legi peccali,
: :

ego revertar ad vos [Zacliar. 1.). Sed forte melius inclinetur in noctem, donec omnis nox transeat, ei
intelligendumest, convertere, Domine, idest, facme veniat unus dies de quo dicitiir Mane abstabo libi :

converti. Sentit enim in ipsa sua conversione diffi- et vidcbo (Psal. 5.). Tunc enim adstabit, nunc au-
cultatem. Nam perfecta nostra converfio paratum tem jacet, quando in lecto est quem lavabit per :

semper invenit Deum. sicut propheta Osee dicit singulas noctes, ut tantis lacrymis impetrel efficacis-
:

Quasidilculumprseparatusest " egressus ejus (Osee simam ' Dei misericordife disciplinam. Lacrtjmis
6.): quoniam ut eum amitleremus, non ejus absen- meis slralum meum rigabo. Hoc accipimus slratum,
tia, qui ubique est, sed nostra fecit aversio. Dum quod superius lectum. ^ed rigare ampUusesl 30
autem uos convertimur,idcst,dummiitationevele quam lavare quoniam potest aliquid in superficie ;

ris vitse resculpimur, spiritum nostrum durum Q lavari rigatio «ero ad interoria permanat quod
''
; :

senlimus et laboriosum, a terrenarum cupiditatum signiflcat fletumusqueadcordisintima. Temporum

caUgine ad serenitatem divinffi lucis retorqueri. Et vero varietasquodprseteritum posuii, cum diceret,
in tali difficultatedicimus Convcrteve, Domine idest, Laboravi in gemitu mco : et fulurum, cum diceret,
adjuva nos, utperflciaturinuobisconversio, quae le laerymis meis stratutyi meum rigabo illud ostendil :

paratum invenit, et fruendum te prfebet dileciorilms quid sibi dicere debeat, cum quisque in gemitu
tuis.Etideo29postquamdixit,Cof!i)cr(e>'c, Domine frustra laboraverit : tanquam diceret, Non profuit,
addidit, El cripe aniniam meam tanquam iuhseren- : cum hoc feci, vel ergo illud faciam.
temperplexiombushujus sseculi, et spinas quasdam 8. Unde et sequitur: Turbalus est a furore oculus
dilaccrantium desideriorum in ipsa conversione pa- meus. Utrum suo furore {Ex Auguslino) an Dei, in
tientem. Sah'ummefac{mqml)proptermisericorcliam quo petit ne argueretur ? Sed si furor iUe diem ju-
luain. Intelligitnon suorummeritorum esse, quod dicu signiflcat, quomodo nunc potest inteUigi? An
sanatur: quando quidem peccanti et dalum prse- inchoatlo ejus est, quod hic homines dolores et tor-
ceplum prBetereunti.justadamnatiodebebatur. Sana menta paliuntur, et maxime damnum inteUigend-ae •^

me, inquit ergo: non propter meum meritum, sed verilatissicut,jamcommemoravi,quoddictumest.

:

propter misericordiam tunm. Dedit iUos Deus in reprobum sensum {Rom. 1.) ?
6.<?i<0)H'c!m lion esl in morle qui memorsiltui. In- Nam ea est csecitas menlis. In eam quisquis datus
telUeit quoque {Ex Augustino) nunc cfse tempus fuerit, ab inlei iori Dei luce secluditur sed nondum :

conversionis: quoniam cum vita ista transierit, uon penitus cum in hac vita est. Sunt enim tenebrEe
restal nisi retributio meritorum. In infemo autem exteriores {ilatth. S- et 22.^. qua; magis ad diem ju-
quis confiicbiiur tibi7 Confessusest tamenin inferno D dicii pertinere intelUguntur utpenitus extra Deum
:

dives ille, de quo Dominus 16) qui La-

dicil {Luc. sit, quisquis, dum tempus est, corrigi noluil :peni-
zarum vidit in requie, se autem in tormentis dole- tus autem esseexlraDeum, quidesl.nisiinsumma
bat, usque adeo confessus, ut etiam moneri suos esse csecitate? Siquidem Deus habilat lucem inacces-
veUet, ut se a peccatis cohiberent. propter poenas sibilem (1. Tim. 6.), quo ingrediuntur, quibus dici-
quas apud inferos esse non credunt [August. credi- tur Intra in gaudium Domini tui {Matih. io.). Hujus
tur.],Quidestergo,/ii inferno aulem quis confilebilur ergo irse inchoatio, est " ceecitas mentis, quam in
' Vulgatam Noster Augustinianse lectioni praefert, '
His demum verbis abludit ab Augustino, qui
quae habet inveniemus eutn. juxta Grecum i-jpr.TOijLEv habet, e/7/cacissiinam de Dei misericordia medicinam.
«•jTov. Nec suhnexam explanationem
satis attendit, Atque ea facUe exemplaris Augustiniani, quo ob
cum Icctione sua minus convenire.
illa oculos Noster habebat, lectio fuit, non de suo ipse
Concinniusetveriusapud Augutin., resculpimus ausus est. Quod sequitur verbum pertnanal, idem
inrilum nostrum,durum,Hc :mox econtruriominus oUm erat apud Augustinum, nunc permeat. Deni-
cipud eum recte, pra;bentum pro pra.'bet. Pergit porro qucin pericopes hujus flnei'e( vocula reticetur.
Noster etiam insequenti versiculo Augustinianam ^ Minus recte apud Augustin., iniclligeniix.

enarrationem carptim in sua transferre. Reliqua ex- '

Duo hsec verba csecitas mentis apud Augusti-
inde totidem ferme verbis ad flnem usque psalmi ntmi non habentur.
describit.
 :

667 RUFIKO PRESBYTERO ASCRIPTUS 668

hac vitapatiturquisquepeccator. Timensiiaquoju- j^ sit, nisi illo die, cum manifesta fuerint justcrum
dicii diem, laborat el plangit, ne ad illud perduca' praemia et supplicia peccatorum. Nam nunc usque
lur, cujus inilium tamperuiciosumnuncexperilur. adeo non eruljescunt impii, ut nobis insultare non
Elideonondicilextinctus est, sed lurbaiusest a fu- desinnnt: et plerunque tantum valent irrisionibus
rore oculus meus. Potesl quoque furoris nomine suis, ut inlirmos homines de Christi nomiue eru-
immensusanimifervor inteiligi, quo poenitens s-ibi- bescere faciant. Unde dictumest, Qui raeerubuerit
nielipsi solel irasei. Undc scriptum est, Irascimiui, et meos sermones coram hominibus, hunc fdius
et nolitc peccare {Psal. .4.1. Bene autem non extinc- hominis erubescot coram angelis et 1'alre {Luc. 9.).
tus, sed turbatusoculus dicilur nam furor qui per: Sed veniet lempus, ut illi erubesc;mt, dicentes ;

odium fit, oculum mentis excaecal: furor vero qui Hisunt, quosahquandohabuimusinderisum, etin-
fll per zelum non excsecat, sed lurbat. Sed unde similitudinem improperii. Nos insensati vitam illo-
dolorepcenitentife ad tempusturbalur, indeposimo- rum astimabainus insaniam, etlinem sine honore.
dumconsolationegratiaemeliusillustratur. Conside- Ecce quomodo compulati sunl unter lilios Dei, cl in-
ratis autem reliquis vitiis, invenitse omnibus esse ter sanctos sors illorum est! Ergo erravimus a via
vallatum. Qua2 vitia quoniam veteris vitse suut, veritatis, et justiliaelumcn non luxil nobis, eto.
et veteris hominis, quo exuendi sumus, ut in- {Sap. 5.). Quod aulom ait, Converlanlur et eru-
duamur novo {Ephcs. 4.) : recte dicitur : Inveleravi bescaui, quis non judicet essejustissimam poenam,
inter omncs inimicos meos. Vel inter ipsa vilia, vel ut conversionem ad confusionem habeanl. qui ad
interhomines.qui noluntad Deumconverii. Nam ei salutcm habere noluerunt ? deinde addidit: Vabb'
hi eliam si ;. :i .«aeviunl, etiam si parcunt, etiam velociter. Cum enim jam desperari cceperil judic
IJ
_: _:_j„
"

;„::, ..* j :u .., ^:..:,.^ ,;i...™

si eisdem conviviis et domibus et civilalibus, nulla
«..11.^ ^ — ....« ^:..»»:»* ii»,- „ ...,«....; 1..., /1 Ti
dios, cum dixerint, Pax etsecuritas (1. Thessal. $.]
.1: e f ^

liteinterposita, sed crebris coUoquiis qu-isi concor- lunc repentinus eis superveniet mteritus. Quando-
ditcr vivunt [jiugust. utuntur] : nihilominus tamen cunque autem venerit. 32
colerrime veniet, quoil
intentione contrariainimici sunt eis, qi'i scad Deum desperalur esse venturum. Quanquam et illud hii-
converlunl. Nom cura alii amant otappelunl istuin accipi potest, ut ^ quam pementem. el tam sa^pe
mundum, alii se oplant ab isto mundo liberari :quis diuque flentem Deus exaudivit, iutelligatur lilicmi.i

nonvideal inimicos esseillos islis?Nam si possint, a pcccalis, etomnesperversosmotus carnalisalTeo-

eos secum ad poen.ns trahunt. Et magnum donum tionis domuisse, sicut dicit: Discedile a me omncs
est interoorum verba ver.-ari quotidie,etnon excc- q 1(1 operam i»i i in ir/ u ilalem , •/ i<o>i ia m r raudivil Dom i-
dere de ilinere prKceptorum Dei. Sa'pe enim mens nus vocem/lelHs mei. Quodcum ei piovenerit.non mi-
nitens 31 per^:ere ad Deura, concussa in ipso iti- rum sijam ita perfectaest. utpio inimicis suisoret.
nere irepidat, el plorumque proplirea non iraplet Potest ergoadhoc perlinere, quod dixit, Erubescant
bonum proposilum, nc otTendal eos (cum quibus vi- el conlurbenturvehemenleromncsinimici mei ulde :

vit) aliabODaperitura el transeuntiadiligentesaique peccatis suis agant poenitentiam: quod sinc confu-
sectantes. Ab his sepnratus est omnis sanus, non sione et conlurbatione fieri non potest. Nihilitaque
locis, sed animo. Nam locis corpora continentur. impedit sic accipi et illud. quod sequitur, Conver-
animo autem locus est alTectio sua. tantur ei erubcscant, id esl, converlanlur adDeum;
9. Quapropter {Ex Augusiino) post laborem et el erubescant in prioribus tenebris peccatorum ali-
gcnitum ct miurcs
gcuiiuiu CL imbres creuerrimus lacrymarum, quiti
creberrimos Jdcryuirtruixi, quia _, quando
quauiiu ^iuriaLu».
gloriatos. &iuut .\postoIus uicii.
sicut ..^pursiuiu» Quam cuiu
dicit. vuaui enim
inane non potesl esse,quod tam vehemenier roga- ti gloriamhabuislisaliquandoin his quibus nunceru

tur ab illo, qui esl fons omnium misericordiarum bescitis Jtom. li.' (.)uod aulem addidit. valde veloci-
.

verissimequedictum est, propeest Dominus oblri- tcr, aut ad oplantis alTectum, aut ad Cliristi poten-
tis, vel contritis corde(/sai. 13. <•' 51.) : post tantas tiam referendum esl: quam gentes, qua? pro idolis
difTicultates es.iudiimi se esseanima 'ipsa signiti- suispersequebantur Ecclesiam, ad Evangelii fldem
cans, quam licel etiam Ecclesiam iutelligere, vide lanla tcmporum ccleritate convertil.
quid adjungit Di.^^cedilc a me omnes qui operamini
:

iniijuilaton, quoniam cxaudivit Dominus vocem flelus

TITULUS PSALMI VII.
mei. Velinprophetia diclum est, quoniamdiscessurl 1 Septimus Psalmus^E.i- .4i((!)i(S(iiio) sio intilulatuse?!

sunt, id est, separabuntura juslis impiicumjudicii Infinem psalmusDavid,queni canlariDomitioproverlif

dios venerit (Maiih. 13) velnunc,qui;i etiimsi pa-
:
Chusi fihi JcKitiii.Uicniillimur ad hisloriam illam in lli-
riter atque iisdem convcnticulis conlineutur, ta-
gum librosecundo ubi Cbusi amicus David Iraasivil in-
:

parles Absaloin Qliiejus, .adcxplorandaconsilia el renun-

men in area nuda jam grana separala sunt a paleis cinnda,qu;c adversus palrom illemoliebalurauclure .\chi-
{Maiih. 3 ), quamvis inler palcas lateanl. .Simul lofcl,qui defeceralab amiciliaDavid, elQlium ejus adver-
itaque versari possunt scd simul a vtnlo auferri
; sus palrem, consiliis, quibus possel, inslruebal. Spirilua-
non possunt. liter nobis Tbusi inlerprelalur si7cii(ii(m ; Jemini aulem

10. Quoniam exaudivit Domimis vocem flelus mei. dexlra, .Kc\niu{e\ fratris ruina :PorC'husi,quodst(«ii/ii(m
Exaudivil Dominus deprecalionem meam: Dominus inlcrprelalur, recloaocipilur, adversus illos dolos sileulio

oralionem meam susccpit. Crebra ejusdem sententise

Domiuum iioslrum dimicasse, quo silenlio sacranicnliiui
vonorabilis passionisoccullans,voluulariam,ruinani fralri^
repetitio (£./; Augusiino), non quasi narrantis ne- id esl, nefarium soolus Ir.idiloris sui in sua> misoriconli
j^ i

cessitatcm, sed alTectum exultantis oslondit. Sic" alquo prudenli,T ordinem converlil: ul quoil illo ad pLT-
enim gaudenles loqui solent, ut non eis suHiciat se- nioiemunius hominis porvorsa monlo faiorol, islo ad sa-
me enuncinre, quod gaudeul. Istefriictus estillius lulem omnium provida gubernaliono Iransferrol. Cantal
gemitus, in quo laboratur (1. Cor. 9.), et illa ' Ise- orgo pfalmum Domino anima porfocla, quio jaui dignaosl
titialacr.vmarum, quibus lavatur lectus ct stratum nosse socrolum Ooi pro Verbis Chusi, id csl, pro oogni-
liono ejusiloin socroli, quod socrcluin de.\ler Ueus. id osl,
rigatur. Quoniam qui seminat in lacrymis, in pimdio favensalque propilius, oi operalusest. Esl aulem inleiiiio
melet fPsal. \-2b.]. Et beali lugentes, quoniam ipsi bujus perfocli oalholioi, quosquo Qdole3cxhorlari,nl spi iii
consolabuntur {Maiih. 5.). suamin Domino ponunl et sio porroclo vivanl, qualonuii
11. Erubescant et conturbcnlur vehementcr Ofiincs dioin judicii expeclaro socuri valoanl, scipsum propouoa-
inimici mci. Discedilo a me, dixitsuperius {E.r.lu- do iu cxempluiii, et dioendo sio:
gustino], quod etiam in hac vita, sicut expositum
est, fleri potesl. Quod aulem dicit, EruOencant et
PSALMUS VII.
coniurbeniur, nou videoquemadmodum evenire pos- -2. Domine, Deus mrus in le speravi : salvum me

Emendinda ex hac videtur Augusliniana leclio,

' '
Ex vcro vidoUir rcstiluenda .\ugusliniana
ji.ic
tam vetus »icscii»ii(ur, quam recenlioriicsciiiiil Noslor ipsa lectio, el illaruuk lacrtjmarum pro i7(<t l.vlitia, elo.
omnium vcrissime, iion s«iti(ii(, legit. "jVpud Aiigiislin., ul quia lanquamgementem. I.r-
' Paulo apud Augustin. reclius pia pro ipsa. viora aUa prtelerimus.
 ; :

669 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 670

fac ex omnibus perseqxienlibiis me, me.Eyi f^mcis inanis. Qiiod est gravissimum jurisjurandi ge-
ct libcra
liis verbis fUlos el spcs luijus perfccla; imiuia; nobis uus, cum lioiuo dicil: Si illud feci, illud patiar. Sed
commonilatur lauiiunm iliceivt, Oirdo lo vorura
: aliud esl juralio in orejuranlis, aliud iu siguilica-
Doum ot Dduiinum osso, scilicol crealorom ot rcclo- tioiie prophotlzanlis. Uic enim dicit,(iuid'' jurecon-
rem omnium. Et ideo te roci specialitormoum, non tingat lumiiuibus.qui redduiilreti ibuentibus mala:
33 J'"'^ iiriesumoudo dc me, scd sporando in to uou quod sibi aut alicui quasi jurejurandoimprece-
;

uam Bcalus iKimoqui sporat in te {Pniil. 33.)- Meum lur, el ideo subjungit :

est speran^ in to, tuum est salvaro et iiberare me. G. 1'crscqualui' inimicus animam meam,etcompre-
Ergo tanquam ei uon ' resislat jam porlecto nisi hendal. Itorum inimicuin {h\c Auriuslino) sm^uldvi
inimundus spiritus. superaloomnibolloatqueailvor- numero nominans, magis magisque manifesla, cjuoil
silate vitiorum, dicit Salimm me fac cjo omnibus
: superius,quasiIeoneni appeliavit. Ipseenimaiiimnm
persequcnlihHs me, et libcra me, Ab llis mo salva, per.=cquitur {Mallli. iOj.Nam bominesusque ad in-
qui peisoquniur a tergo el ab liis, qui occur-
: terfectionem corporis sajviunt, animam vero in po-
ruut in 1'acic, libera. Non enim mibi sulFicit, ul teslatc habere nou possunt diabolus autem, qiias :

te deCendente, sim salvus nisi et te liberaute, sim

: animas persecutus fuerit, ut possideat, compreiiondit
securus. si potest; et cumpossidet, conculcat, elideosubdit,
3. Deiudo de plurali uumero ad singularem redit, Et conculcct in tcrra rilain meam. Idest, COUCuIcando
cum subjungit, Ne (juando rapiat, ul leo animam lerram facial vitammeam,cibum scilicetsuum. Non
meam, dum non csl qui rcdimat nequc quisalvumfa- enim tantum lco, sed etiam serpens appellatus est
ciat. Maligni quippe spirilus plures sunt in natura, n cui dictum est, Terram manducabis {Genes. 3.). Et
sed unum in malilia. Plures sunt numero, sedomiil- peccatori homini dictum est, Terra es, et in terram
bus unanocendi voluntas est. Ipsum autom antiguum ibis {Ibidem). Recte ergo subjungitur L't gloriam
hostemproptercrudeUlatem.nomineleonisdojignat. mcam in pulverem deducal. Hic est illepulvis, quem
concordans cum Apostolo qui ait, Adversarius vesler projicil ventus a facie terrfe {Psal. 1.), superborum
diabolus. tanquam loorugieuscircuit.qua^rensquem scUicot vana et inepla jactantia, iiiOata etnonsoli-
devoret (1. /'(//•. 5.). Sed quomodo huic hosti tam data, tanquam vento elalus pulveris globus. Recte
forti etcrudolifragiIitashumanaresisterepoterit,si itaque posuit hic gloriam, quam non vultin pulverem
ille eamnonredimat, et salvet, qui creavil?Etideo deduci. Vult enim cam solidam habere in coDscieuiia,
ail, Dum noii csl, qui rcdimat, ncquequi salinim fa- ubi coram Domiuo nulla jactantia est {Isai. 33.). Qui
ciai subaudis, nisi tu redimasetsalves.Magnaest
: gloriatur (inquil) in Domino glorietur (2. Cor. 10.).
utilitas servo Dei propriam innrmitatem recogno- Ista solidilas in pulverem deducitur, si per super-
scere.atque in suis viribus, autmeriiisnullainlidu- biam quisque conlemnens secreta conscientiaj, ubi
ciamhabere. Tuncenimincipitadessevirtusdivina, Deus solus hominem probat, vehl apud hominem
quando deficere incipit pr;iesumptio humana. ?Iinc gloriari. Hinc est, quod alibi dicit, Deus conteret
Paulo voce Deidicitur: Suflicit tibigratiamea, nam ossa placentium hominibus {Psal. 52.). Qui autem
virlus in infirmilate perficitur {i. Cor. \i.] hinc : didicit bene, vel expertus est, vitiorum superando-
Veritasait, Qui vultpostme venire, abnegetsemet- rum gradus, inlelligit hoc vitium inanis gloria; vel
ipsum(Z,!(c. !),). Talis e;at idem Apostolus,cum di- solum, vel maxime cavendum esse perfectis. Quo
ceret, Gralia Dei sum, id quod sum (i. Cor. \o.). primo euim vitiolapsaest anima, hoc ultimum viu-
Ergo in Doinino Deo suo spcrans, etde viribussuis cit. Initium autem omnis peccati superbia {Ec-
C
non pn^sumens, et ideo supernam salvationem im- cles. lO.j
plorans, qualis fuerit iste vir sanctus, audiamus, / . Deinde adversus diabolum etangelos ejus, quo-
Iterumiuvocat Domiuum Deum suum, tanquam ei rum possessio peccatores atque impii hominessunl,
gratias agens, atque nomini ipsius bonum,quodab deprecalur dicens Exsurge, Dominc in ira lua, ct
:

ipso accepit, scribens, subjungit; e.vallarein finibusinimicorummcoriim. Exsurgedicit,

i. Doinine Dcus meus si fcci islud. Quid? si est ini- id est,appare,humanis videlicet«ulens verbis,quasi
quitas in manibus meis. Idest, si exhibui mcmbra Deus dormiat, cum in secretis suis incognitus latet.
mea arma iuiquitatis ad peccandum {Hom. 6.) si : Cum autem (£.£ ^«(/i(j(i'iio) juslificatur impius, ex
uon fuit innocens manibus et, quod perfectius est. impio flt justis, et ex possessione diaboli migrat in
5. 6'! reddidi relribuenlihus m ihi mala. Idest, si ad- templum Dei. Et quoniam poenaest, ut cuiqueaufe-
versus malos paliens non fui. Decidam mcrito ab ratur possessio, in qua dominari desiderat hanc
^"
:

inimicis meis inanis. Id est, merito negligenticemese poeuam dicit iram Dei adversus diabolum, ut dcsiuat
persequentibus inimicis, corruam vacuus a fructu possidere, quos possidet. Finem autera dixitipsam
justili8e.Juslumeslenim,ut abiuimicis victusdeci- possessionem,ubi vult Deum exaltari potius, id est
dat.quisquis se conlra eos anuis virtuiumetbono- honorari et glorilicari, quam diabolum dum impii :

rum operum minime roborat. Et bene {Ej-A uriustino) .iusUflcantur et laudant Deura. Quasi in irasua Do-
non ait, si reddidi facicntibus mala:sed rctrihucnti- minus 35exsurgere visusest,quandoamortuisre-
'jKsmihi mala. Qui euim retribuit, jam aliquid acce- surgensinferni claustrapetiit.ejusqueportas confre-
pit. Majoris autem patientise est.nec eimalarepen- git, atque eum a juslisquos tenebat captos, spolia-
dere, qui acceptis beneficiis reddit mala pro bonis, D vit. In finibus quoque inimicorum exaltatus est.
quam sinullo ante acceplo beneficio uocerevoluis- quando ad caelura ascendit et gloriosum atque lau-
set. Inoniter autem se jaclat.qui cum et ipse homo dabile nomenejus usqucadultimumterrseprfedica-
sit. cupit se de homine vindicare, et cum superare tum Unde et subditur Et e.csurrje, Domine
claruil. :

liominempalaraquserit, occultea diabolo superaiur. Deus meus iii quod mandasli et sijnaqofja
prseccplo :

Inanis effectus est, vana et superba Ifetitia, quod popidorum cTrcumdabil le. Prseceptummaudasti Apo-
quasi vinci 34 nfD potuit. Intelligit ergo iste ubi stoIistuis.Dixisti,Pr8edicateEvangeUumomuicrea-
major flat victoria, et ubi patcr reddat, qui videt in turse {Marc. 16.). Exsurge ergo. In eis, quibus prae-
occulto {Maitli. ti.) Ne itaque reddat relribuentibus dicatura cst prEeceptura tuum. Fac eos exsurgere Pcr
mala, iram potius, quam hominem vincit. Melior est temetipsum, ut a suis iniquitatibus rosurgenles ira-
enim, qui vincit iram, quam qui capit civitatem pleant prfeceptum tuum. Vel aliter {Ex Augustino) :

{Proc. 6. 32. sec. LXX.]. Jurare autera videtur per Exsurge, Domine Deus meus, in prseceplo quod man-
exsecralionera cura ait, Decidam merilo ab inimicis dasli: humilitatem prsecepisti, humilis appare. Ettu

" Videtur hunc

quoque locumnoster ab .\ugusiino verc est pro jiM'c.
mutuatus, cujus ct medicain manum lectioni adhi- ' Rursum hlnc videtur Augustiniana corrigenda
bet, minus enim ibi recte (•((! non restat, etc. leclio,videlicetel latentibus verbis.
' CorrigeilerumAugustinianoscodiceSjin
quibus ^ Mendose erat antea, damnare.
 :

671 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 672

prius implequodprsecepisti.ut exemplotuovincen-^ nisi in occulto?Quando in initio temporum Chri-
les superbiam non possideantur a diabolo. slianorum a perseculoribus Sancti premebantur
8. El synagoga populorum circioiirlabil tc. Duplcx [.lct. 15. i. miraiida videbanlur homiuibus, et dirigi

(Ex Augmtino) inlellectus est. Con}.'regalio enim po- videbantur Sancti qui tanta pali poleranl pro nomiuo
pulorum, sive credentium, sive persequentium.po- Jesu Chrisli. Nuncpostquam in tanlo culmine uameii
tesl accipi.-quorum utrumque eaDomininostrihu- ccepit esse Christianum, crevit h.vpocrisis.idest, si-
militate faclum. quam conlemnens persequenlium mulalio, eorum scilicet qui nomine Chrisliano ma-
muliitudo, circumdedit eum; de qua dictum esl lunl hominibus i^lacere. quam Deo. Quomodo erfo
Astiterunt reges terrBO, el principes convenerunt in- dirigilur Juslusintantaconfusionesimulationis, ni^i
unum^adversusDominumeladversusChri^^lumcjus cum scrutatur corda el renes Deus omnium cogila- :

{Psal. 2.). Crcdenlium aulem per ejus humilititem tiones, qua;nomine cordis significatse sunt,el dele-
mullitudo, ita cum circumdedit, ut verissime dice- claliones qua; noniine renum intelligunlur? Heclo
retur Caecilas cx parte in Israel facta est, donec
: quippe temporaliumetterrenarum rerum deleclatio
plenitudo gentium inlraret [Rom. 11.). Et illud.. Pu- renibus tribuitur, quia et ipsa pars est inferior ho-
stula a me el dabo tibi t,'entes hoereditalem luam,et minis, el earegio csl, ubi carnalis generationis vo-
possessionem tuam terminos terrse (Psal 2.). Et luplas habitat, per quaminhancajrumnosamelfitl-
proptcr hanc in altiim renicdere. Idest, et propler lacis lajtitia; vilam per successionem prolis natura
hamc coDgregationem regredere in altum quod rc- : humana transfunditur. Scrutans ergo cor noslrum
surgendo et oxcelsum ascendendo fecisse iutelli
in Dcus: cl prospicicns ibi esse ubi est thesaurus no-
gitur. Ita eniii t^Iorificatus dedit SpirituraSanctum g ster ^.Muttli.
''
ti.), i lest, in caelis scrulans el rencs.
'
:

quianle gloriUcalionem ejus dari non posset, sicul etprospiciensnonnosacquiesccrecarnietsangulni, ' '

in Evangelio positum est Spiritus autem uondum

: sed deleclari in Domino: dirigitjuslum in ipsacon-
erat datus, quia Jesus nondum fuerat glorificalus scienlia coram se, ubi nullus homlnum vldel, sed sm-
(Aci. 2). Regressus ergo in allum propter congre- lus ille qui " prospiclt quid qulsque cogitet, qui i
gationem populorum misil Spiritum S.mctum. quo quemque delectel. Finisenim curae dclectatio est:
impleli pra^dicatores Evangelii orbem lerrarum qula eo quisque curiselcogitationlbusnilltur,utad
Ecclesiis impleverunt {.-lct. 1.). suamdelectatlonem pervenlat. Vldel Igltur curas u< -
9. Et quia (Ex Augusiiiio) inde venturus est judi- slras,qui scruliturcor: videlautem linem [/IMinc^
care vivos et mortuos, recte subjungitur Dominus : curarum, idest, delectationes, qui scrutalur renes :

judical populos. Quis Dominus, uisi Jesus Christus utcuminveneritnonadconcupisccntiamcarnis, ne-

(Joan, 13.)? Pater enim non judicalquemquam,sed que ad concupiscentlam oculorum, neque adambi-
omne judicium dedit Filio (Joan. 5 ). H<ec aulem tionem saecull (quse omnla Iranseunl lanquamum-
anima quse perfecteoral, vide quemadmodum non bra) inclinaii curas nostras, sed a gaudla rerum
timeat judiciidiem,el veresecurodesideriodicatin ajternarum suslolli quse nulla commutallone ' va-
oratione, Adveniat reguum tuum (Matth. {S.).Judica riautur, dirigat justum scrutmscordii el rcnesDeu?.
me Domine secundnmjustiliam mcam. In SU-
(inquil) Opera eniin nostra quae faclis et dlctis operamur,
periorepsalmoiDCrmus deprecabalur, misericoriiiam possunl esse nota hominlbus sed quo animo fianl :

potius implorans Dei, quam commemorans uUum et quo 37

pcr illa pervenire cupiamus, solus ille
meritum suum. Quoniam FiliusDcipeccaloresvenii novil, qui scrutiilur corda el renes Deus.
vocare in poenitentiam (Luc. 5.),itaqueibidixil,Sal- ; 11. Et quia hanc directionem cordis istejustus
vum mc fac proptcr misericordiam tuam,ideslnon habebat per Dominum, recte subjungil: Jus^hokj'/-
proplcr raerilum meum Nunc autem quoniam voca-
. fulorium meum a Domino, qui snlvos facit rcctvs
tus tenuil, et servavit praecepta quajaccepit.audet corde, Duo sunt (E.x Augustino) officia MediclniE :

dicere ,/i(£/!ca me secnndum jnstitiam mcam, c( sec.un- unum quo sanilur Infirmilas, allerum quo sanitas
dum innocenliam meam siiper nic.IUa cst vera inno- cusloditur. Juxla illud pnmumdictum est In supe-
centia, qua; nec iuimico nocet. Itaque scbencjudi- riori psalmo, Miserere mel, Domine quoniam infir-
cari postulat secunduminnocentiam.quiveredlccre mus sum (Psal. U ). Juxlahoc allcrum hoc psalmo
potuit Si reddidi
:
36
retribueutibus mihi mala. inmanlbus racls, slreddidi
dicitur. Sl esl Inlquitllas
Quod aulem addit, .Super mc, non ad Innocentiam relribuenlibus mihl mala, decidam ergoabinimicis
tuntum,sod adjusUliam quoque subaudiri potest.ut meis Inaiiis: Ibi enim inflrmus ut liberetur, \iic jam
isle silscnsus: Judica me, Domine,sccun(lumjusti- sauus ne corrumpalur, orat. Juxta lllud ibl dlci-
liam meam, elsecundum inuocenliam ineam,quEe tur, Salvum me fac, Domlne, secundum misericor-
justitiael innoccntia superme est. Quo addilamenlo diam tuam. Juxta Islud hlc dlcitur. Judica me, Do-
dcmonstral idipsum quod anima justa est el inno- minc, secundum justitiam mcam. Ibi cnlm el amorbo
cens, non per sc habere, sed per illustranlem cl il- evadat, rcmcdium hic aulera ne in raorbam reci-
:

luminanlcm Dominum. Hinc Jacobus ait, omneda- dal, tuilionem pelil. Juxla illud dlcitur, Salvum me
tum optlmum,ctomnedonumperfectumdesursum fac propter misericordiam luam. Juxla hoc dicitur,
est, descendeus a 1'atre luminum [Jacob. 1.). Ipse Justum adjutoriiim mciim a Domino, qui salvos fncit
est enim lux vera, quse Wumiuatomnemhomiaeni Tk rcctos eorde. El illa cnira et Isla salvos facit. Scd llla
venlcntcm in hunc —
im.^:^^.^*.^.^ :« 1
raundum /r :,-.j; _J _..,... ;_
1 I 1
.*-' f. . . 1 :
(Joan. \ cxa?gritudine ad s;dulem tr.msferl, hfficlnip.s.i .sa-
10. Deindc (Ex Augu&tino) subjungitdcpcccalori- lute conservat. Ibi itiique misericors est auxilium,
bus, ConsummclurnccjVttiapeccatOrum.WtXoXnVCO^ii- qula nuUum habet merilum i>eccalor. qul adliuc
SUMMATA NKQUITIA homlnum, qui crucirixcrunl Filium juslificari dcslderal. credens In cuin qui justlllcat
Del (llebr. 10 ) sed eorum major esl, qui nolunt
: Impium i7?om. .{.). Hlc autem justuin auxillura est,
recte vivcre et odcrunt praecepta verltatis, pro qui- qula jain iustotriliuitur. Dlcelergo ibl peccalor,qui
bus crucilixus cst Flllus Del. Consummelur crgo,'m- dlxit liirirmus sum, salvum me fac. Domine, sccun-
:

qult, nciiuitia pcccalorum idest, pervcnlalurad sum-

: dum misericordlain tuam: et dical hls justiis, qui
mam niquitiam, ut possil jam justam venlrc judi- dixil. Si reddliii relribuentlbus milii niiilii../iisf"»i
ciuiu. Sed quoniam non solumdlctumesl, Sordidus au.vitiitm mcuiii it Domino, ijui satvos facit rcctos
soiiiescat adhuc :sedcllam.Justusjustiorlial(/l />or. cordr. Sl fniiu mcdicliuuu exlilhet, qua sauemurlii-
anuecllt et dlcit. Et diriges jiislum, scrutans * iiunc cnm
22.) :
firmi, quanto magls qiia custoJlainur
corda ct rencs Deus. Quomodo polesl dlrlgl justus, sani? Quoniam si, cura peccalorcs essemus, Chri-

• Vulgalus
Auguslinus, Quando per iUa qusi iuiUo ad verbum Nosler dcscrlbll.
lemporum, etc. ' Redundare helc vldelur lumc vocula, nec certo
' Apui eiindcm,i7!i7 perspicii. habetur apud Augustinum.
' Dcnuo apud eumdemDio/an/tir.Cseleraduverbo
 : ::

673 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 67.i

stus pro uobis mortuus esl quanto magis nunoju- A neque virlus, neque altitudo, necjue profundum
:

slilicali salvi erimus ab ira per ipsuin {Kom. 5.) ? ncquc croalura alia poterit nos separare a caritalij
JiiSluin aiixiliiitn meuin a Domino, ijui satvos facil Dei, ipue cst Christo Jesu Dominonostro {Jiom. S.).
rcctos conlc, Sic ardeutibus sagittas suas operatus cst. In Gr.rris
[i. Dc^iudc ulstudeamusconverli ad Doniinum, exi;mplaribus ita iuveuilur Saijillassuasardenlibus :

et esserccli corde, comniend.il nobissuampalieu- opcralus cst Latiua aulem plci'aiiue, M»'(/eii(fsha-
:

tiam, cl miiialur do judicio, subdens Dcus judc.c bcnt. Sed sivcipsa; sagitttcardeaut, sive arderefa-
:

jnslus, forlis, cl palicns, nuiujuid irascilur pcr sin- ciant (quod utique iion possunl,uisi etipsa;ardeantj,
ijulos dics'l uuis OiMSiudeK (fx Auijuslino), uisi Uo- inleger sensus csl. Sed quia uun sagittas tanlum,
minus, qui judicatpopulos?Iste justus, qui rcddel st;d etiam vasa morlis dicit iuarcum Domiuum
para-
unicuique secuudum opera sua (Mallh. Ui.). Ipse visso; quteri polest, quai sint vasa mortis
Au forto i*

lorlis, qui cliam pcrsoculorcs iuipios, cum sit poiou- hteretici V Nam etipsi ex eodem arcu, idest,
cx eis-
lissimus, pro noslra salulc tolcruvit. Ipso palieus, dem Scripluris iu auiinas non caritate inllamman-
i[ui cliam ipsos qui perseculi suut, uou slatimposl das, sed veneno3gpfrimondasinsiUuul. (juodnon
resurrectionem ad suppliciumrapuu,sed sustiuuit conlingit, uisi pru merilis proptcrea divinaj pro- :

ulsc aliquando adsaiulem ab illaimpielalecouvcr- videnlitu eliam ista disposilio tribueuda esl, non
tcrent, el adhuc susliuel, scrvaus ullimo judicio quia ipsa peccalorcsfacit,sedquiaipsaordinat!cum
ullimam poenam, et uuuc us(iue iuvilans puccatoros peccaverini. Malo enim votopcr peccatum legentes
ad pcEuiteutiaiu [Maitk. -i. ct 11.), uon irascens per malc coguuturiutelligere: ut ipsa sit poena peccati
siULrulosdics.uccad viudiclamcou>;reyansministros quorum tamcn morte Uhi catliohcaj Ecclesise, tan-
suos. N unc enim paticnlia Dei ad poenltenliam invi- quam tiuibusdam spiuis a somuo excitantur, et ad
g
lal, ultimo vero tempore cum sibihomiuesproptcr iutelligcuti.im Scriplurarum divinarum proUciunt.
duriliam cordis sui, vel mculis suaj, el cor impce- Uporiet enim linquitjelliajreses esse, ulprobatima-
uiteus tLiesaurizavertmt iram iu die iraj el SS^eve- nifesli haut iuter vos, lioc est, inlerliomines,
cum
lalionis jusli judicii Dei, iram suani oslendet ujide manifesti suut Deo (1. Cor. H.). Au lorle easdem
:

ct subditur ; sagittas et vasa morlis disposuit ad perniciem inli-

13. Nisi conversi fuerilis, ijlaudiuin suuin vibrahil. delium, blardentcs, vel ardenlibus operatus est, ad
Polest [Ex Auguslino] ipse homo Dominieus gla-
"
exercitationem Udelium." Nou enim falsum est, (iuod
dius Dei inlelligi bis aculus, idesl, 1'ramca, quam Apostolus dixit, Ahis sumus odor vilffi in vilam,
non vibravitprimo adventu: sed tanquaminvagimi aUis odor mortis in mortem (;2. Cor. 2.). Non ergo
humilitalisabscondit. Vibrabit autemcum secundo mirum siiidem Apostohet vasa mortis sunt "eis, a
adventu veniens judicare vivos et morluos in mani- quibus persecutionem passi sunt, etigneae sagittae
festo splcndore • claritatis sua; juslis suis lumen, ad inllammanda corda credentium.
et terrores impiis coruscabil [Mallh. -H et Luc.-ll.]. 15. Posl hanc autem dispensationem {ExAiigu-
Naminaliisexemplaribusproeo quod est, citadiuin stino}juslum veniet judicium, de quo ila dicit, ut
suuin vibrabit, fraincain suain sptcndificabit, positum intelligamus unicuique bomini supplicium lieri de
cst. ijuo verbo couvenienlissime signiticari arbitror peccato suo, et ejus iuiquitatem iu poeuam converti
ullimum Dominicw cUaritatis adventum. Et quia hoo ne putemusillam trauquiUitatem elinellabile lumen
judiciiuu suumm Scripturis suisjamlirmavit, bene Dei dc se prolerre unde peccata puniaulur, sed
subjunctuui est, Arcuin suum lclcndil cl parauil it- n ipsa peccala sic ordinari, ut ciua; fucrint delecta-
tuin. Nou passim verborum lempora priclereunda menta homiui peccati, sint inslrumenla Deo pu-
suul,quod gladium de 1'uturo dixit, vibrabit arcum : nienli.A'cc'e [inqailj parlurit injustitiam. (Juid euim
tclendii. Deinde praileriti lemporis
de prtetcrito, conceperat, ul mjustitiam parluriret? Concepit (in-
consequuulur verba :
Non hoc pepe-
quil) dolorcin, ei peperit iniquitatem.
14-. Et in ipso paravil vasa mortis sarjittas suas : ril,quod coucepit. Non enim hoc nascitur, quod
ardentibds operaius cst. Arcum ergo istum [ExAu- concipitur: sed coucipitur semen, nascitur, quod
y us(i 11 ojScripluras sauctas hbenler accepcrim: ubi formatur ex semine. Semen, quod concipiiur, est
lortituduienoviTestameuli,quasiuervoqiiodamdu- voluulasmala: fruclus vero, qui nascitur, ost aclio
ritiallexa Veteris etedomita esl. Iliuc lauquam sa- perversa. 1'rius quippe mala voluntas, tanquam se-
gillajmiltunlur Apostoh, vel divina piajconia jacu- menincorde nascilur, sed deinde ex hoc semine
lautur. (juas sagilas ardenlibus opcratus est, idest, operatio injusta, sive quod amphus esl, iniqua,
" qui percussidivinoamoreUagrarent. (Juaeuimalia tanquam fructus generatur. Injustitiaest hoc, ijuod
.sagitla percussaest, quae iuCanticis ail, Vulnerata a juslitite regula discordat. Iniquilas vero, quod
cariiate ego sum (Caii(. i. 5.) 1 Quibus aliis sagittis ipsius justitia; rectitudinem oppugnal, lujuslus est,
accendilur, qui redire ad Deum cupieus, et ab ista qui justitiaj prteceptanon custodil,iniquusest, qui
peregriualioue remeare, adversus dolosas hnguas iniquis operibus Dominum oUendit. Bene autem non
petit auxilium? el ei dicitur, guid dctur tibi, aut diclum est, perpetravit iniquitatem, sed peperit
quid adjiciatur libi adversusbuguam dolosam fl^sat. quia sicut iu partu dolor et labor esl anxius, ita
Sagitlse potenlis acutas, cum carbonibus va-
1H>.)'.' perversi quique laborant, atque anxie anhelaut, ut
statoriis idesl, quibus percussus aique inlUimmatus
:
D malum, quod in corde conceperint, ad operationis
lanlo amore ardeas regui ctelorum, ul omnitim re- exilumperducerepossint. Recte quoquenonaicitur,
sisteutium, atque a proposilo revocare volentium concepil malam voluuiatem, sed dolorcm quia mala
:

liuguas contemnas. et persecutiones eorumderideas, voluntas ipsa se lorquet, ipsa sui supplicium est.
tlicens:guis me separabil a carilale Christi ? Iribu- Agil enim omnipotens Deus judicio suo recto et
latio, an augustia, an persecutio, an lames, an nu- miro, ut amma, qutB peccaverit, ipsa seipsam pu-
ditas, an periculum, au gladius? Cerlussum enim, niat- de peccato ipso, quod perpetrat. Uude recte
iuquit, quia neque mors, neque vila, neque angeli, subj ungitur :

neque principalus, neque prajsentia, neque fulura, 1(3. Lacuin aperuit, et effodil eitin, et incidit in

i Hujusmodi fertur Carnulense Psalterium,

' Christtmi hominem Dominicuin dicere ex Augu- seu
stinioi'e, rel'ugit Noster iul. Psal. initio, quod boc vetus versio, tiu'ce inscribitur secunrfiim Grcecum, et
nempe sciret ab eo postmodum lib. 1. Relract. 19. terliam columnam occupat iu S. Petri Carnulensis
improbatum. Alque id lainen ibi proposito exposi- Psalterio triplici, primam obtinente versione exHe-
tiouis suiB intererat heic ferme nihil.
: brffio, mediam Vulgata. CffiterumnondesuoNosier.
'
Emcndavimus ex Auguslino, quemNostercon- sed ex Augustino id ipsum ut pleraque aUa narrat.
liuuo describil. Anlea erat Charilalis. ' Apud Auguslin., iii eii.

' Apud Augusl., quibus percussi, elc.

 :

675 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 676

foveam quamfecit. Lacum
aperire (ExAuguslino), ^mW^ai caAoa ascendit. Tunc enim nisilSpiritum Sanc^
esl in terrenisrebus, idest, tauquamiii lerra, frau- lum, quo •-"''=
''"" """ impleli discipuli, *— —
' cum '-•.-:
= j-
fulucia pr.TMiic.-ivcrunl
yerlium Dei (Act.-2.),\il EcclesiaD congrepareiilur. Est au-
dem paraie, quo alius cadal, quem vull decipere
injuslior. Apcritur aulem hic lacus, cuin conscnli-
lein inlenlii) proplielae in liocopcre, onmcsad lidein Cliri-
sliinvilare, cujiis iaijs lanla esl universa lerra cl cujus :
lur maliu suygestioni terronarumcupiditatu.ii. Eiro- gralia cl virlule conslitula cl corroborala esl universalis
ditur vero, cum post conseasiouem operationi frau- Ecclesia. Dicit enira,
dis iustatur. Sed unde lieri potest, ul iniquitus prius
li6datUominemjuslum,40 iuquein i)roccdil,quam PSALMUS VIII
cor iujustumundcproccdit ? Itaque fraud.Uor [«'cu-
uiSB (verbi gratiaj dum capit alium dainuo lucerare, Dominc Dominus noster, quam admiratnle est
2.
ipse avaritia; vulueresaucialur. (juis autem vcl de- nomen tuum in univcrsa tcrra Ac si dicerel, O Do-
1

mens, non vidcat quautum iuter hos distel, cum mine omnium per potenliam, qui esl Domiuus no-
illepaliaturdamuum pecuuiiB, ille iunocentias In- .' sler per gratiam, quam te admirantur omues, qui
ciditergo in foveam, quam fecit. (Juod in alio psal- incolunt terram Tu Domine notus eras in Judwa
!

mo dicitur, cognoscelur Doininus judicia faciens :

lantum, et iu Israiil maguum nomeu tuum (/vW.7o.),
in operibus manuum suarum comprohcnsus est pec- Apparuisti iutcr nos, morluus proijter nos,, surre-
cator (1'saim. 9.). xisli, ascendisli iu cffilum, Spirilu tuo perfudisli
yi .Convcrtelur Aoior ejus in caput ejus.et in vcr- corda discipulorum, quibus pra;dicantlbus, in om-
ticem ipsius itiiquitasejus descendet. Nonenim voluil uem terram exivitsouuseorum,etnomentuumglo-
ipsepeccatorumevadere, sedfacluseslsubpcccato r> riosum quod erat notum in gente una, faclum esl
tanquamservus: diccnte Domino, Omnis, qui facit o admirabile iu uuiversa terra {Psal. 18.). Quare ad-
peccatum servus, csl{Joan. 8.). Erit ergoiniquilas mirabilc? iJutjnidinclciHttacslmtignificcntia tuasupf
ejus super ipsum, cum ipse iuiquitati sua; subdiiur cielus. Amurluis rcsurgens in ca;lum asccndisti, ct

quiauoupotuit Domiuo dicere, quod iuuocentcset qui humihs videbaris, magnilicus apparuisti. Uiuc
justi dicunl, Gloria mea, el cxaltans caput meura enim (ix yluyu.^itino) apparel qui descenderis, cum
[Psaim. 3.). Ita ergoipsaeritinferior, uliuiquilas ejus a quibusdam visum est et a csBtcris creditum, quo
sit superior, et in iUuin descendat, qu-de aggravat ascenderis.
illum el oneral, et ad requiem sauclurum revolare 3 t'x orc infantium ct lectantium pcrfceisli laudem
non sinit. lioc Dt, cuiu iu homiue perversoscrvit proptcr inimicostuos. Non possum (/la; coJchi) acci-
latio et libido domiiiatur. pero alios iufautes, atque lactentes, quam eos qui-
liS.Kt quia {t'x Autjusiino) haec perfeclus isle bus dicit Apostolus, Tanquam parvulis in Christo
jam evaserat, laudat Jieuiu, et dicit: ConfUcbor Do- lac potum dedi vobis, uon cibum (1. Cor. 3.). Quos
mino secunilum jusliliain cjuset ijsaltain noinini Do- sigailioabantiUi,quiDomiuuiupi'a;cedcbantlaudan-
miiii a/tissu/it.Coufessio jusliliaj Dei esl, quaila lo- tes {Ahuth. 'Jl.).ln'' quosipseDomiuushoc tcstimo-
quimur, Vere Deusjustus es, quando et justos sic nio usus cst, cuiu diceulibus Judans, utnoscorri-
prolegis ut perteipsum eosillumines, et peccatores peretrespondit Non legislis'? Ex ore infanlium ct
:

sic ordiues, ut uou tua, sed sua malitia puuiautur. lactcutium pcrfecisti laudem-?bene aulem non ait,
Quiaergovidelmeritaauimarumsic ordiuari a Deo, fecisti, sed, Perfccisli laudem. Sunt euim in Eccle-

utdum ^ua cuiquetribuunlur, pulchritudouuiversi- siis cliam hi, qui nou jam lacle potantur, sed ve-

talis nuUa ex partc violetur, in umnibus laudat scunturcibo quos idem Apostolus signilicaldicens,
:

Deum, et isla et non peccalorum, sed justorum '-' ^^P'™'''^"! l"'^l.^i'^u'".i">'«r perfeclos(l. for.'2.).Sed
coufcssio elnepeccatorumconressiouemiutellige-
:
nou ex liis perUciuulur Ecclesiaj, quia si soh
solis
remus subjecit ad ultimum, El psaliam numini Do- esseutjUoncousulcreturgcnerihumauo.Cousulitur
mini aUissimi. Psallerc autcm adgaudium pertiuel, autcm,cumilli quoque nondumcapacescoguitionis
poeuileulia veropeccalorum ad tristitiam. Cunlltea- rerum,spiritualium atque ' '.eteru.irum nutriuntur
mur et uosDomiuo secundum justitiam ejus, lau- Ude tcmpuralis historia:, qua; pro salute uoslra, post
dando elgloriUcaudoeum, quiajustus est: et psal- palriarclias ct prophelas ab ipsaSapirutia Dei eliam
lamus uomini Domiui allissimi, recle operaiido, suscepti humiuis sacramento admiuistrata est, in
bene vivendo, spirilualer gaudeudo ut implealur :
qua salusest oiiiuicredculi(flom. 1.); ulauctorilate
in nobis quod inalio psalmo dicilur, Deo uostro sil commouilus pra;ceptis iuscrviat, quibus purgatus
qiiisquc, ctincaMtale radicatus atquc fuudatus, pos-
jocuuda laudalio {Psal. I4G.).
sil currere, cum omuibussanctis,iioujaiuparvulus
TITULUS PSALMI VIII. iu lacte, sed juveuis in cibo, comprehendere latitu-
dincm, longiludiuem, allitudiuem et prolundum
1. Ideo liluli libris prajponuulur ulpcr eos auolor scri-
plura; el maleria, sivo inlenlio declarctur. Tilulus liujus
[Ephcs. 3.):scirc etiaiu ^2
supcremiuenlemscien-
lisalmi esl, In linem psaimus David,pro lorciilariLus l!am carilatis Chrisli. iUec autem fecisti, Domiue
Chrislus osl noslor linis, lesle Aposlolo, qui nil, Hiim. Deus, propter iuimicosluos: ut dcstruas inimicum
10.) Fiuis legis Ciirislus ad jusliliam omui creilenli. Ad el uilurcm. yuisiicr iuimicum,uisil'.igiinusetluBre-
ipsum leudiinus: ullra ipsum niliil usl, quod lendore de- licus accipiler, per ultorem vero Judiuus, qui quasi
beamus. Ijiseesl enimsummum bouum, summabcaliludo sua ulcisceuda
prolege T"" "''^>-""" etdefeudendaChnstianum
^>.v.w„.^^%,i.v.u.«ii...;>i.i>uuuj
vera ailoruilas. Injuilum linem millil nos isle rhrislus, t^ .'T*"'"'!''
quem scripsil propbela
•opbela Uavul inpersona Ecclesiai. El „0-
David inper
D
'^«'"«^"Pe^sequcbalur. guos tU,Domiue,deslruxistl
landum quod uon ail,nd liuem sud, infinem, Nim onim
:
etcouludisti, cumtcaspirantc: adUdem tuam vcue-
milliturad Clirislumlanlum, udadeum pervouiamus sed ruiil parvuli, el iu suo errorc rcm.inscrunt legispc-
;

oliam, ul iii Cbrisln permaneaiuus. el cuni ipso ununisi- litiel philosophi. Magna iuimicorum coafusiocst,
mus. Sed quid esl,quod ail, Pru lurcularibu.t H Solenl {h'x cum iufantes laudant.sapicntes blasphemant, et ia
Augustino accipil lorcularia, marlyria. Arilicliono eniin hoc,Domiue, uomensauctum tuuiu admirabile,cum
persccutiouum calcalis eis, qui Cbrisli nomen coufessi
lioc de te per tuaiu gratiaiucapitparvus, quod per
Buul, mortalia eoruin lanquaiu viuaria in lerra renianse-
suaui saiiientiam uon potestmaguus. Undescri))lum
runl. Possunl ^| eliam per lorcularia, quiijuu lidelos
intelli),'!, sccuuduin, quod loleranl iiropliT Duuin advursa
est CouUlebor tibi, l'atcr Doiuiuc cicli cl lerra;,
:

liujus muudi. Suriplum esl euim omnus qui viiluut iiie quia abscondisti hiuc sapientibus el prudeutibus,
vivero iu Cliri^lg perseculiouem paliuiilur fi. 'I'im..3.) et revelasli eaparvulis (.Wa»/i. 11.]. Uudc el sub-
PsaUHur t:rgi)[ExAuijuslino)protorcularibus,\iTQErc\o- ditur,
Bia; couslilulioue cum Uominus uostur pnslquam resur-
:
i. (Juoniam vidcbo coelos ttios opcra digitorum iuo-

•Vulgalus Augusliaus, recti el paulo posl guia consuicretur rescripsimus pro consulcrent.
graval illum, pro 7««; ao'jraval. '
Atquc hcic «(crnucKm emendavimus ex Augu-
'
Keslituimus ex vulgato Augustino, iu qtws, pro slino,pro quo orat,cx(cr(!ari<»i. Pro cowiniontiHs,
9U0 ^iuinsxeodomjanivoculamsuireciinusidouiquc quod csl paulo posl lcgilur apud eum commolus.
ti77 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 678
: liinam qrne tufundasli. Ac sidiceret,
el slellas, A dc reprobis subdilur. Insuper et pecora campi, volu-
Quoniam ooi nani ot intelligam Script uras, quas, ope- cres cxU el pisccs maris. Quod Insuper, dicit, ad dif-
ranlo Spirilu Sanolu, por nunistros tuus conscrip- ferontiam bonorum ct malorum ponit: hoc autem
.sisti. \'i(loulur orgo i/;'.i: .t((;/i(>(iiio) CiBli opoia diifi- Insfpcr non solum ad pecora campi, sed etiam ad-
loruni Uoi. id ost, inloUigoulur libri usquoad inlau- volucres caeli el pisces maris roportandum esl. Pe-
liuni lardilatoui porducli; ot oos por hunulitatem cora campi {h'x .lui/usiino} accipiunlur homines in
liistorii-;e lidoi, quie tomporalilerijesta cst, ad subli- earnis voluplale },'audentes, ubi nihilarduum, nihil
mitatoni uitelligenliai rorumicternarumbonc nutri- laboriosum ascendit. Campus est onim lata via, quse
los et robjraUjs 'oxiijunl. ia caiiue conlirmant. Ex ducit ad interitum. lucampo Abel occiditur, Volu-
his vcrbis liquido palot, quia prophotasanctusmy- cres C3?h suul elati, qui cogitalione et loculione tu-
stice loquilur. Si euim juxta solani liloramloquere- midi, dum cseteros se inferiores pensaat, mente
tur, dicturus lumiuare ininus. prius luminare majus quasi iu altum volant. De quibus dicitur, Labia no-
[Gen. i.) debuit dicere, ul ante solem, etpostlunam straanobissunt, quisnosterDominusest (/'s(i(. 11.)?
atque stellas Tundatas esse perhiberet.Sed quia juxta Pisces maris suut curiosi, Qui perambulanl semilas
iutellectum mysticumloquebaturutlunamsauctam maris. Idest.inquirunt in profundo hujus ssecuh tein-
Ecclcsiam, et stellas omnes sauctos accipere debere- poralia, qu;e tanquam semitic in mari cito evane-
mus solem nomiuare noluit, quia videlicet ipsi
: scunt el iutereunt. Et non ait, Ambulant, sed Per-
ffiterno soh loqucbatur: de quo scriptamest, Vobis ambulant osteudes pertinacissimum studium,
:

autem, qui timelis Deum, orietur soljustilife {Ma iuania et prtelerfluentia quaerentium. Hsecauiem tria
lach. i.}. De quo reprobi iu IJno dicturi sunt Sol rJ geuera vitiorum,idest, voluptascarnis, el superbia,
:

justitiae non ortus esl nobis [Sap. 5.), Uicendo ergo et curiositas, omnia peccata concludant, ijuse a
luiiain cl slellas ijuas tu fundasli, et tautum tacendo Joanne Apostolo enumeiantur (1. Joan.'2.], cum di-
solem, qui lactus est, iudicavit, quia ilh solilocutus cit. Nolite diUgere mundum {Ibidem), quoniam
est, qui nun solum solem et lunam, et stellas cor- omnia quse in muudo sunt, concupiscentia camis
porahter, sed eliam lunam Ecclesiam, atque stellas suut et concupiscentia oculorum et ambitio sae- ,

sanctos omncs spiritualiter facit. t^ic ergo cum ali- culi J-'plies. 6.). Per oculos enim cariositas solel in-
quid deest historise, aperta ratione ducimur ad in- telUgi. El Jiis tribus tentationibus Dominus tentatus
tellectum allegorise.Demdementionemracit terreni est {Matth. i.) et quum non potuit apud eum va-
:

homlnis et cselestis, quos omnipotens Pater visita- lere inimicus. hoc de iUo dicitur. Posquam com-
vit unum per misericordiam mirabibter relevans,
: plevit omnem tentationem diabolus [Luc. i.}. Et
alterumperdiviuit itisgloriaminellablhteresaltans: quia tam mirabihs est Dominus, quod infantes eru-
in quorum admiratione subjunsit (iit, astutos destruit, peccatoribus miseretur, san-

5. ijuid esl homo, quod mcmor es ejus? aul fdius ctos visitat, 44 angelos possidet, homines conti-
hominis, ijuoniam vtsitas eum-} Inter hominem, el net, omnem creaturam sibi subjicit ipsum qui esl :

flUum hominis est dislantia. Omnis euim[ExAugu- priucipium et finis, laudemus in principio et in fine
stino} hUus hominis homo sed uon omnis homo fi- : et nusquam a laude ejus cessemus, dicentes Do- :

lius hominis. Adam quippe homo, sed nou fihus mine Dominus noster, etc.
hominis.Ergo qui porlant imaginem terreni liominis
(1. Cor. 15.), qui non esl fihus hominis, hominum TITULUS PSALMI IX.
uomiue designantur. ijui autcm portant imaginem r r, ^ ^ . , ,

cselestis hominis, lilii homiuum appeUantur. Ilomo ^ '^'"'""'' '^"= -P"^^™?' ^''° o''"'"'i/if"- ?'.fl"i'i 3°^
dicit cujus, inteUigendus unigenilus Filius Dei est. Nam
ergo hoc loco terrenus dicitur, tiUusautemhomiuis
et ipse Dominus [Ex Augusiino) cum sine addUamento
caelestis. Et ille longe 43 sejuoclus a Deo, hic au- ponit Filium, seipsum unigenitum Filium vult intelligi,
tem prteseus Deo et propterea iUius memor est, ubi ait, Si vos Filius liberaverit, tunc vere liberi eritis
tauquam iu louginquu positi hunc vere visitat, : {Joan. 8.). Nou enim dixit Filius Dei, sed tantum dicendo
quem pr<esens iUustrat vultu suo. Longe estenim a Filius, dat intelligi cujussil Filius. Quam loculionem non
peccatoiibus salus {Psal. 118.J. Et signatum est su- recipil nisi excellenlia ejus. de quo ita loquimur, utetiam
si eum non nominemus, possit mtelligi.Ita enim dicimus,
per nos lumen vultus tui, Domiue [Psal. 4.).
Pluil, serenal, tonat, et si qua suutalia: necaddimusquis
li. FiUus igilur hominis [£'a;.4i(y!(67iuo] primo vi-
id facial, quia omnium menlibus sponte se ofTert exceUen-
sitatus est in ipso homine Dominico, nalo ex Marla ^"

tia facientis. Duos adventus Domini credimus: unum prse-

Virgine, de (juo propter infirmitatem carnis, quam teritum, quem Judaei non intellexerunt : alterumfuturum
Sapientia Dei gestare diguata esl,et passionis humi- quem utrique speramus. Et quoniam iste, quem Jndaei non
Utatem, recte subditur, Minuisli eum paulo minus intellexerunt, gentibus profuit, non inconveaienter acci-
ab Amjelis. Sed additm' iUa clarificatio, quaresurgens pitur de boc adventudici, Pro oecultisfdii, ubi caecitas in
Israel es parte facta est, ut plenitudo gentium intraret
ascendit in cselum. Gloria (inquit)e( honorc coronasti
{Rom. \i.). Duo etiam judiciainsinuanlurperScripturas:
eum,et constituisti eumsuper opera manuumtuarum.
unum occullum, et allerum manifestum. Occultum judi-
Per opera manuum DeiinteUiguntur AngeU, eo^iuod cium est ptena qua quisque aut exercetur ad purgationem
subliUus et dignius caeleris crealuris a Domino facti aut admonetur ad conversionem,autsiconlempseritexcae-
sunt. El quia non solum angelicam naturam possi- -p. catur ad damnationem. Judicium aulem manifeslum est,
dere, sed et humanam posl lapsum redimere, et D quo venturus est Dominus judicare vivos et mortuos. Qui
snbjicere sibi (Ugnatus est, recte subjungitur. non corriguntur isto occullo judicio, digne punientur illo
manifesto. In hoc autem psalmo observanda sunt occutta
7. Omnia subjecisli sub pedibus ejus. (juae omnia Filii, id est, humilis ejus adventus, qui profuit gentibus
isponil boues unicersas. Per oves simpUces
Oves el
:
cum cjecitate Judaeorum, et p(Enaquae nuncoccnlteagitur
quique in sancta Ecclesia intellecti sunt, qui more nondum damnalione peccantium, sed aut exercilatione
oviuui sub regimine pastorumsimpUciteratquehu- conversorum, aut admonitione, ut converlantur, aut c«ci-
miUter vivunt. Per boves vero ipsi rectores desi- tate, ut damnationi praeparentur. Dicelur ergo voce FiUi:
gnantur, qui verbo doclrinse cordahominum exarare dicatur voce omnium perfectorum ad Patrem :
et excolere uon cessaut, ut de terrenis menttbus
l'ructum spiritualem Domino reddant. Oves ergo et PSALMUS IX.
boves universas sibi Dominus sulijecit. quiaomnes 2. Confilebor tibi, Domine, in toto corde meo :

electos tam subjectos quam praelatos iu sancta Ec- narrabo omnia mirabilia lua. Acsiapertedicat, Lau-
clesia disponit etregit (1. Petr. 3.). dabo te in toto corde meo, corde integro, corde
8. Et quia hic mali cum bonis admiscentur, bene perfecto. Beatus homo qui de toto corde suo nihU

'Verius apud Augustin., erigunt tum apud No- :

> Recole quse superiore proxime Psalmo ad vers.
strum verissime, in eaqueconfirmant, pro quo vul- Sl.observatasunt.
gatus Augustinus, in ea qux confxrmant.
 675 RCFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 676
foveam quamfecil. Lacutn aperire (ExAugtistino). j^ rexit,ad cobIos ascendit. Tudc enimnisitSpirilum Sanc'
lum, quo imploli '-—'—" cum Dduci.ipraMiicavcrunl
«> .•
est in terrenisrebus, idest. lanquamiu lerra, frau- '' '"" discipuli,
" .•

dem parare, quo alius cadat, quem vult decipere vorlium Dei i.Act.'i.],-a\ Ecclesiap congregarenlur. Esl au-
iujustior. Aperitur aulem hic lacus, cum eonsenli-
lein inlenlio propliela; in liocopere, omnesad lidem Cliri-
s!i invilare, cujns lais tanla esl universa lerra cl cujus :
luriuaiajsuggestioni lerrenarumcupiditatum. EIIo- gratia el virlule consiitula et corroborala est universalis
dilur vero, cum postconsensiouem operalioni frau- Ecclesia. Dicit enim,
dis instalur. Sed unde lieri polest, ut iniquitas prius
la3dathominemjusium,40iu<iuemprocedit,quam PSALMUS VIII
cor injuslumundcproceclit ? llaque fraudalor pecu-
uia; (verbi gratiai dum capit alium damnolacerare, i. Domine Dominus nosler, quam admirabile esl
ipse avariiiaj vuliieresauciatur. Quis autem vel de- ttomen tutim in univcrsa lerra Ac si diceret, O Do- !

mens, non vidcat quantum iuter lios dislel, cum mine omnium per potentiam, qui est Dominus no-
illepalialurdamuum pecuniiE. ille innocentiEe In- ster per giatiam, quam te admirantur omues, qui
.'

ciditergo in foveam, quam fecit. Quod in alio psal- incolunt lerram Tu Domine notus eras in Juda^a !

mo dicitur, cognoscelur Dominus judicia faciens tanlum, etinlsraelmagnumnomeutuum (,1'sal.la.),

:

in operibus manuum suarum comprehensus est pec- Apparuisti intcr nos, morluus propter nos,, surre-
calor (1'satm. y.). xisti, asceadisti in CEclum, Spirilu tuo perfudisli

il Coitverlelur iolor ejus in capul ejus,el in vcr-

.
corda discipulorum, quibus praidicantlbus, in om-
ticem ipsius iniquilasejus descendet. Nonenim voluit nem terram exivitsonuseorum,etnomenluumglo-
ipse peccatorum e vadere, sed faclus est sub peccato riosum quod eral notumin genle una, factuiuesl
Unquamservus: dicenle Domino, Omnis, qui facil -D admirabiie in uuiversa lerra [l'sal. 18.J. Quare ad-
peccalum servus, csl [Joan. 8.). Erit ergoiniquitas mirabile? (Juoniam clevalaesl magnificcnlia luasuper
ejus superipsum,cumipseiniquitalisu8esubditur: ccclos. Amortuis resurgens in ca^lum ascendisti, el

quianoupotuit Domiuo dicere, quod iuuocenteset qui humilis videbaris, magnilicus apparuisti. Hiuc
• justi diciml. Gloria mea, et exaltans capul meum enim (£'x JugwWino) apparel qui descenderis, cum
ergoipsaeritinfcnor, utiuiquitas ejus
{l'saim. 3.). Ila a quibusdam visum est ct a CBeteris creditum, quo
sil superior, et in ilium dcsceudat, quse aggravat ascenderis.
illum el oueral, et ad requiem sauctorum revolare 3 L'x orc infanlium et lectantium perfecisli laudem
non sinit. lloc lit, cum in homiue perversoservit propler in imtcos (uos. Non possum (fx coi/cm) acci-
ratio et libido dominatur. pere adios infantes, atque lactentcs, quam eos qui-
18. Et quia (tx Auyuslino) haec perfeclus iste bus dicit Apostolus, Tanquam parvuUs in Christo
jam evaserat, laudat ))eum, el ditit: Confttebor Do- lac polum dedi vobis, uon cibum (1. Cor. 'd.j. guos
mino secunUum jusliliam ejuset psallam noinini Do- sigailicabantilli,quiDomiuumpra3cedebantlaudan-
mini a/(issimi. Coufessiojustiliaj Dei est, quaita lo- quosipseDomiuushoc tcslimo-
tes (J/a(//t. i>i.).ln''
quimur, Vere Deusjustus es, quando el juslos sic nio usus est, cum diceutibus Judaeis, ulnoscorri-
protegis ut perteipsum eosillumines, et peccatores peret respondit Non legisiis Ex orc infantium et
: •?

sicordiues, ut nou tua, sed sua malitia puuiautur. laclentium pcrfecisti laudem-?Bene aulem non ait,
Uuiaergovidetmerilaanlmarumsic ordinari a Deo, fecisti, scd, Perfecisti laudem. Sunt cnim in Eccle-

utdum sua cuiquetribuuntur, pulchriludouniversi- siis ctiam hi, qui non jam lacte potantur, sed ve-

tatis nuUa ex parte violetur, in omnibus laudat scunturcibo:quosidemApostolussignilicatdicens,

Deum, et isla et non peccatorum, sed justorum '-' Sapientiam loquuuur iuter perfectos(I.C"or.2.).Sed
coufessio etnepeccatorumconfessiouemiuteUige-
:
non ex his solis pcrliciuutur Ecclesia;, quiasi soh
remus subjecit ad ullimum, i'/ psallain nomiui Do- essent, non consulere lur gcneri humauo. Consuhtur
inini atiissimi. Psallere autem adgaudium perlinet, autem,cum illl quoque uondiuncapacescognitionis
poenitentia veropeccatorum ad trisliliam. Conlitea- rerum,spirituahum atque ' SEleruarum nutriuntur
mur et nosDomiuo secundum justiliam ejus, lau- lide temporalis hisloria;, quae pro salute uostra,post
dando et glorihcando eum, quiajustus est: el psail- patriarchas et prophctas ab ipsaSapieutia Dei etiam
lamus uomini Domiui altissimi, recle operando, suscepti homiuis sacrameuto admiuistrala est, in
bene vivcndo, spiritualer gaudeudo ut implealur :
qua salusest oiimicredeuti(/?om. 1.); ut aucloritate
in nobis quud inalio psalmo dicitur, Deo nostro sil commouitus prajceptis iuserviat, quibus purgatus
jocuuda laudatio {Psal. 146.).
quisque, etincaritaie ladicilusatque fundatus,pos-
sit currere, cum omuibussanclis,uonjamparvulus
TITULUS PSALMI YIII. in lacte, sed juveuis iu cibo, compreheudere latitu-
diuein, longitudiuem, allitudiuem et profundum
1. Ideo liluli libris pra;ponunlur ulper eos auclor scri-
pluric el maleria, sive inlenlio declarelur. Tilulus tiujus
[Lphef. 3.):scire etiam 42
superemiuenlemscien-
psalini esl, In linem psaimus David,pro lorciilaribus tiam caritatis Christi. IIa;c autem fecisli, Domiue
Chrislus csl uoster linis, leste Aposlolo, qui nil, liom. Deus, propter iuimicosluos: ul destruas inimicum
10.) Finis lugis Chrislus ad justiliam omui credunli. Ad et uliorem. Quisper iuimicum,uisil*aganusethaere-
ipsum tcudimus: ullra ipsumniliil usl, quod lendere dc- ticusaccipilcr, pcr ullorem vero Judieus, qui quasi
beamus. Ipsuest enimsummum bonum, summabcalitudo prolege sua ulcisceuda etdefcudendaChrislianum
vera a;toruitas. Injuilum finem millil nos isle rhrislus
quemscripsitprophelaDavidinpersonaEcclusia,. Kl no^ D >10™cupersequcbalur. guostu,Domiue,destruxisti
landum quod non ail,ad linem sud, iitfinein. Kon onim
:
etcouludisti, cumtcaspirante: adlidemtuam vcue-
mittilurud Cliristunilaulum, udadoum perveniamus sed :
runt parvuli. el in suo crrore rem inserunt legispc-
eliam, ul iu Chrislo i)ermaueamus. el cuni ipso unumsi- liti el philosophi. Magua inimicorum coufusioest,
mus. Sud quid usl,ciuod ail, Pro torcularibus ? Solenl {L'x cum iulautes laudant.sapienles blasphemaut, cl in
Auyuslino accipit torcularia, martyriu. Arnicliune cnim hoc,Domiue, uomcnsanctumluuuiadmirabile,cum
persecutionum calcalis eis, qui Chrisli nomcu confcssi
hoc de te pertuam gratiamcapitparvus, quod per
suut, niorlalia eorum lauquam viuaria in lerra reniausc-
suam sapieu.tiam non potcst maguus. Undc scriplum
ruDt. Possunt 41 etiani per lorcularia, quique lldelcs
est Coulllebor libi, Pater Domiuc cali el terne,
:
intelligi, secundum, quod toleraul propter Uuum advursa
hujus mundi. Scriptum esl euiui omuus qui Vdluutpie quia abscoudisli ha;c sapientibus et prudeutibus,
vivero in Clirislo perseculiouem p.ttiunlur fi. Tim.. 3.) et revelastieaparvuhs {Maiih. 11.). Uude et sub-
Psallitur ergo {ExA ugustino) pro torcularibus, pro Ecclo- ditur,
sia) constiluliouo cum Dominus uostur pnslquam resur-
; i. Quoitiam videbo coelos luos opera digitorum tuo-

'Vulgalus Augustinus, recli ct paulo posl quia consulerelur rescripsiinus pro coniulerenf.
gravat illuin, pro qux aggraval. ' Atquc heic a;/crnuri<m emcndavimus
ex Augu-
'
Heslitiiimus ex vulgalo .\uguslino, in quos, pro stino,pro quo erat, cx(criiaci<m. Pro commonitus,
9uo:tuuss.eodeiajam voculamsullcciiiiusidcuiquo quod csl paulo posl legitur apud eum commolus.
ti77 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 678
rtim liinam el slellas, qHx lu fitndasti. Ac sidiccret, A de reprobis subdilur. Insuper et pecora campi, volu
,.
:

.,;.i.^A ...^i..!...^.
QuDnianu-ornani .>-.!. .11;.. i..t d..;»i
.-.I ., -
otinU'lli!,':unScriptui'as,iiuas, opo-
., " i: ». -,.•., r\,,^,i . i ,i;,.:» ,,j ,i:i.
crcs cvli el pisccs maris. Quod Insupcr, dicit, ad dif-
ranlo Spiritu .Sanclo, por iniuislri,is tuus consorip- feronliam IJonorura et malonim ponit lioc autoni :

sisti. \'idoutur orgo [L.c Aiiiiimlinv) cxli opom di},'i- lnsi'per noii .soluin ad pecora cauipi, sod otiam ad-
loruin IJoi, id ost, iulolligontur libri usquoad inlau- volucres cseli el pisces maris reportandum est. Pe-
liuiu tardilatoui i)ordii<'ti; ol eos por huinilit.aloin cora cainpi [E.c Auijuslino] accipiuntur lioininns in
liistorioiutidoi, qme toinporalilorgestaest, ad sulili- carnis voluptale yaudontes, ubi iiiliilarduiiin, nihil
initatoni intellij^ontite roruiii ieternaruin Ijone uutri- laboriosum ascendit. Campusoslonim lata via, (lua;
tos et robjratns 'oxij^uut. iu eai.iuo conlirinanl. Ex ducil ad inloritum. Iiicampo Abol occiditur, Volu-
liisvorbis Hquido paiet, quia proplielasanctusmy- cres ctli sunt elati, qui cogitalione et locutiouo tu-
juxta solam litorainloquere-
stico loiiuilur. Si oniiu midi, dum cseleros se inferiores pensant, mente
lur, dicturus luiuiuare iniuus. prius luuiiuaro inajus quasi iu aUum volanl. De quibus dicitur, Labia no-
(Ocn. 1.) dobuit dicere, ut ante solom, etpostlunam straauobissunt, quisnosterDominusest (/-"sa/, 11,)?
atque stellas ruiidatas esse porliiborol.Sod iiuia juxta Pisces maris suut curiosi, Qui pcrambulant semiUis
intellectuin m.vstioum loquelnitur ut lunaiu sauctam maris. Idesl.iuquirunl in profundo hujus sseculi tem-
licclesiam, olstellasoumessanclosacciperedebere- poralia, quaj tanquam semit» in mari cito evane-
mus solem nominare
: noluit, quia videlicet ipsi scunl et iutereunl. Et non ail, Ambulanl, sed Per-
irterno soli loquebatur: de quo scriptumest, Vobis ambulant : osleudes pertinacissimum studium,
autem, qui iiiOLiis
auiuui, iiui Deum,
tiuielis ui. oriotur
uuj, LPi icLUl sui
sol jUMlllfcO
justitise ^Jiia-
(iUa- -^ inania ct
iiiaiiicL etprteterlluentiaquBerentium. Ha3cauiem tria
pitv^Lciiiucui^ia v.juccicLitiuiii. j.±ct:uauiouj iiia
tach. i.]. De quo reprubi iu lino dicluri simt : Sol B geuera viliorum,idest, voluptascarnis, el superbia.
justitias nou orlus cst nobis {Sap. o.), Dicendo ergo el curiositas, omnia peccata concludant, quse a
liiiuiin cl slellas ijuas lu fundasli, et tautum tacendo Joaune Apostolo enumerantur (1. Joan.^i.), cum di-
solom, qui lactus ost, iudicavit, quia illisoliloculus cit. Nolite diligore munduni (Ibidem), quoniam
est, qui uou solum solem ot kmam, ot stollas cor- omnia quae in mundo sunt, concupiscentia carnis
porahter, scd etiam lunam Ecclesiam, alquo stellas suut el concupiscenlia oculorum, et ambitio sse-
sanctos omnes spiritualiter facit. t-ic ergo cum ah- culi [l-plies. 6,). Per oculos enim curiositas solct iu-
quid deest liistoriiE, aperta ralione ducimur ad in- telUgi. Et lUs tribus tentationibus Domiuus teutatus
tellectum allegorise. Deinde mentionemtacit terreni est (Maiih. i.) et quum uon potuit apud eum va-
:

homlnis et CEelestis, quos omnipotons Pater visila- lere inimicus. hoc de iUo dicitur. Posquam com-
vil unum per misericordiam mirabililer relevans,
: plevit omuom tentatiouem diabolus {Luc. i.]. Et
allerumperdiviuit ttisgloriamineUabihterexaltaus: quia tam mirabiUs est Dominus,quod infantes eru-
in quorum admiralione subj unxit dit, astutos destruit, peccatoribus miseretur, san-
5, Qiiid cst homo, quod mcnior es ejus? aut filius ctos visital, 44
angelos possidet, homines conti-
homiiiis, ijuoniain vtsitas cum'l Inter liominem, el net, omnem creaturam sibi subjicit ipsum qui est :

lihum hominis ost distanlia. Omiiis emm\ExAugu- priucipium et Unis, laudemus in principio et in fine
slino] lihus hominis homo sed uon omnis homo Q-
: et nusquam a laude ejus cessemus, dicentes Do- :

hus liomiuis. Adam quippe homo, sed nou Uhus minc Dominus nosler, etc.
hominis.Ergo qui portant imagiuem terreni liominis
(l. Cor. 15.), qui uon ost hhus hominis, homiuum TITULUS PSALMI IX.
nomiuo designantur. uui autom portant imaginem r
caelostis homiuis, Uiii homiuum appollautur. Homo
Canilur iste psalmus Pro
occultis filii. Et quia non
dicit cujus, inteliigendus unigenilus Fitius Dei est. Nam
orgo hoc loco terrenus dicitur,tlUusautemhominis
et ipse Dominus (Ex AugusHno) cum sine additamento
' nelestis. Et ille longe 43
sojunctus a Deo, luc au- ponit Filium, seipsum unigenilum Filium vult intetligi,
lom prtesens Deo et propteroa iUius momor est, ubi ail, Si vos Filius tiberaverit, lunc vere liberi eritis
tanquam iu louginquo positi hunc vere visitat, : (Joan. 8,). Kon enim dixit Fitius Dei, sed tautum dicendo
quom praesens iUustrat vultu suo. Longe est enim a Filius, dat iuletligi cujussitFilius. Quam tocutionemnoa
peccatoribus salus [Psal. 118.). Et signatum est su- recipit nisi exceltenlia ejus. de quo ila loquimur, utetiam
si eum non nominemus, possit inlelligi. Ua enim dicimus,
per uos lumen vullus tui, Domine {l'sal. i.).
Pluit, serenat, tonat, et si qua sunlalia necaddimus quis
:

Fihus igilur hominis [Ex Augustino] primo vi-

id facial, quia omnium menlibus sponte se otlert excellen-
t),

silatus est iu ipso hoiniue " Dominico, nato ex Maria tia facientis. Duos adventus Domini credimus: unum prse-
Virgine, de quo propler inUrmilatem caruis, quam terilum, quem Jud;ei non inletlexeruut allerumfuturum
:

Sapientia Dei geslare diguata est,et passionis huuii- quem utrique speramus. Et quoniam iste, quem Jndsei non
lilatem, recte subditur, ilinuisti cum paulo minus iutellexerunt, gentibus profuil, non inconvenienter acci-
ub Amjclis. Sed additur illa clariUcatio, quaresurgens pitur de lioc adventudici, /'co occu^ii /»iit,ubic£ecita3 in
Israel ex parte facta est, ut plenitudo gentium inlraret
asceudit in ctBlum. Gloria (inquit)c( honorc coronasti
(Rom. l\.). Duo ctiam judiciainsinuanlur per Scripturas:
eum, el consiituisti eumsupcr opcra manuum tuaruin.
unum occuttum, et altorum manifeslum. Occultum judi-
Peroperamanuum Deiiutelliguntur AngeU, eoiiuod cium est poeua qua quisque aut exercetur ad purgationem
subtihusetdigniuscaeteriscreaturis a Domino facti aut admouelur ad conversionem,autsicontempseritescae-
sunt. Et quia non solum angeliccam naturam possi- j, catur ad daranationem. Judiciuin autem manifestum esl,
dere, sed et humanam post lapsum redhnere, et U quo venturus esl Dominus judieare vivos et mortuos, Qui
subjicere sibi dignatus est, recte subjungitur. non corriguutur isto occullo judicio, digne punientur itlo
manifesto. In lioc autem psalmo observanda sunl occulla
7. Oinnia subjccisti sub pcdibus cjus. (JuiB omnia
Filii, id esl, liumilis ejus advenlus, qui profuil gentibus
exponit Oves el boves universas. Per oves simplices
:
cum ceecitate JudEeorum, et pcEuaquEe nuncoccnlleagilur
quique in sancta Ecclesia intellecti sunt, qui more nondum damnalionc peccantium, sed aul exercitationa
ovium sub reghuine pastorumsimpliciteratquehu- conversorum, .aut admonilione, ul converlantur, aut c«ci-
miUtor vivunt. Per boves voro ipsi rectores desi- tate, ut damnalioni praeparentur, Dicelur ergo voce FiUi:
gnautur, qui verbo doctrinsecordahominumexarare dicatur voce omnium perfectorum ad Palrem :

el excolere non cessant, ut de terrenis mentibus

1'ructum spiritualem Domino reddant. Oves ergo et PSALMUS IX.
boves uruversas sibi Dominus subjecit, quiaomnes 2, Confilebor tibi, Domine, in toto corde meo :

electos tam subjectos quam praelatos in sancta Ec- narrabo omnia mirabilia tua. Ac siapertedicat, Lau-
clesia disponit etregit (1. Petr. 3.). dabo te iu toto corde meo, corde integro, corde
8. Et quia hic mah cum bonis admiscentur, bene perfecto. Beatus homo qui de toto corde suo nihii

Verius apud Augustln., erigunt tum fipud No-

"
: ' Recole quse superiore proxime Psalmo ad vers.
strum verisstme, in eaqueconfirmant, pro quo vul- 31. observata sunt.
gatus Auguslinus, in ea quse confirmanl.
 :

675 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 676

foveam quam fecil. Lacum
aperire (Ex Augnslino], j^TCKii, ad ccalos ascendit. Tunc enim nisil Spirilum Sanc^
est in terrenis rebus, id est. lanquam in lerivi, frau- ''"" """
tum, iinploli '—'—'
i|uo •""'' discipuli, cum ni..-: j:
Dduciapraidicavcrunl —
dem parare, quo alius cadat, quem vull decipere verbum Dei (^c/.:2.),ul Ecclesia; congrcgarenlur. Est au-
leiii iulenliij propliela> in liocoporc, oninosad lidem Chri-
iujuslior. Aperilur autem bic lacus, cum consenli-
sli invitaro, oujiis la^is lanla esl uiiiversa lorra ol cujus :
lurmaliusuj,'gestioni lerrenarumcupidilalum. Eiro-
gralia el virlule conslilula et corroborala esl universalis
ditur vero, cum postconscnsionem operalioni frau- Ecclesia. Dicit enim,
dis instalur. Sed unde lieri potest, ut iniquitas prius
lajdalhominem justum,40 iuquem procedit.quam PSALMUS VIII
cor iujuslumundeprocedjl ? Itaque fraudaior pecu-
nia; {verbi gratia) dum capit alium damuolacerare, i. Domine Dominus quam admirahile csl
nosler,
ipse avarilia; vuliieresauciatur. (juis autem vcl de- Jtomen lutim in «iiiDcrsa lerra Ac si diceret, Do-1

mens, non videat quantum iuter lios distel, cura mine omnium per potentiam, qui est Doraiuus no-
illepatiaturdamuum pecuuiie, ille innocentiaj ? In- ster per gratiam, quam te admirantur omnes, qui
ciditergo in foveam, quam fecit. Quod in alio psal- incolunt terram Tu Domine nolus erasin Juda^a
!

mo dicilur, cognoscelur Dominus judicia faciens :

tautum, eliulsraelmagnumnomentuum (/'.<a/.7o.),
inoperibusmanuumsuarum comprehensuseslpec- Apparuisti inler nos, mortuus proijter nos,, surre-
cator {Psaim. 9.). xisli, ascendisti in ca;lum, Spiritu tuo perfudisti
n
.Converlelur dolor ejus in caput ejus.el in vcr- corda discipulorum, quibus prajdicantlbus, in om-
nem terram exi vit sonus eorum, et nomen tuum glo-
licem ipsius iyiiquilasejus descendel. Nonenlm voluil
ipse peccatorumevadere, sedfactusestsub pcccato riosum quod erat nolumin gente una, factum est
Unquamservus:diceuleDomino, Omnis, qui facil -D admirabile iu uuiversa terra {Psal. 18.). Quare ad-
peccatum servus, csliJoan. 8.). Eril ergoiniquilas miiabile/ Quoniam elcvalaesl magnificenlia tuasupcr
ctc/o.s. Amorluis resurgens in cailum ascendisti, et
ejus superipsum, cum ipse iuiquitati suae subdiiur
quianoupoluit Domiuo dicere, quod iunoccnteset qui humilis videbaris, magnilicus apparuisli. Hiuc
• justi dicunt, Gloria mea, el exaltans caput meum enim {tx Aufjusiino] apparet qui descenderis, cum
{fsatm. 3-). Itaergoipsaeritiufenor, utiuiquitasejus a quibusdam visum est et a cajteris credilum, quo
sil superior, et in illum desceudal, quae aggravat ascenderis.
illum el ouerat, et ad requiem sanclurum revolare 3 Lx ore infanlium et leclanlium. perfccisti laudem
non sinit. lloc lil, cum iu homiue perverso servit proplcr inimicos luos. Noaposs.\im {Ex codem) acci-
ralio et iibido domiualur. pere alios infautes, atque lactentes, quam eos qui-
18. El quia {tx Aurjusiino) haec perfeclus iste bus dicit Apostolus, Tanquam parvulis in Christo
jam evaserat, laudal J)eum, et dicit: Confilcbor Do- lac polum dedi vobis, non cibum (1. Cor. 3.}. Quos
mino secundum jtislilUun ejusel psallam nomini Do- sigailicabanliIli,quiDomiuumpriEcedebanlIaudan-
mini u((is»imi;.Coufessio juslitia; Dei esl, quaila lo- tes {Maiih. -2[.). in'' quosipseDomiuushoc tcstimo-

quimur, Vere Deus justus es, quando el justos sic nio usus cst, cum diceutibus Juda;is, utnoscorri-
protegis ul perteipsum eosillumines, et peccatores perel respondit Non legisiis? Ex ore infantium et
:

sic ordiues, ut nou tua, sed sua malitia puuiaulur. lactentium pcrfecisti laudem/Uene autem non ait,
yuiaergovidelmerilaanimarumsic ordiuari a Deo, fecisti, sed, Pcrfecisii laudcm. Sunl cnim in Eccle-

utdum sua cuiquelribuuntur, pulchriludouuiversi- siis cliam hi, qui non jam lacte potantur, sed ve-

tatis nulla ex parte violelur, in omnibLis laudat p scunturcibo quos» : idem Apostolus
t signilicatdicens,
o
Deum, el isUi el non peccatorum, .sed juslorum '-' ^aP'™'-'^"! 'o^I^i^ur iuter perfectos(l.Cor.2.).S Sed
coulcssio el nepeccatorumconfessiouein iulellige-
:
^*^"^ '^^ ^'* *'^''* pcrUciunlur Ecclesia;, quia si s oli

remus subjecit ad ullimum, i( psallam nomini Do- essent, non consulere tur gcueri hiunauo, CousuUtur
mini aliissimi. Psallere autem adgaudium pertiuet, aulem,cum illi quoque uonduincapacescoguitionis
poeuiteulia vero pecoalorum ad Iristitiam. Conlilea- rerum,sptraualjum atque ajteruarum nulriunlur'

miu^el uosDomiuo secundum justitiam ejus, lau- lide tempuralis hisloria;, quaj pro salute uostra,post
dando etglorilicandoeum, quiajustus esl: et psal- patriarchas et prophetas ab ipsaSapioutia Dei etiam
lamus uomini Dumini allissimi, recte operaudo, suscepti bomiuis sacramcnto admiuistrata est, in
bene viveudo, spiritualer gaudeudo ut impleatur :
qua salusest omuicredenti(/fom. 1.); utauctoritate
in nobis quod inalio psalmo dicitur, Deo uostro sit commouitus pra;ceplis iuserviat, quibus purgalus
jocuuda laudatio [Psal. 146.).
quisque, etincaritateradiciUusatque fundatus, pos-
sit currere, cuiu omuibussanctis,uonjamparvulus
TITULUS PSALMI VIII. in lacte, sed juveuis iu cibo, compreheudere latilu-
diuem, longitudiuem, altitudiuem et profundum
1. Ideo piaeponualur utpor eos auclor scri-
tiluli libris
pluric et maleria, sive iiilenlio declarotur. Tilulus hujus
[Eplia<. 3.):scire eliam 42
superemiuentemscien-
psalmi esl, /n fmem psaimus David,pro lorciilaribus tiam carilatis Chrisli. lla;c autem fecisti, Domiuu
Cliristus esl uosler linis, leste Aposlolo, qui ail, Rom. Deus, proptcr iuimicostuos: ul dcslruas inimicum
10.) Finis logis Clirislus ad jusliliam omui credouli. Ad et ullurem. Quisper iuimicum,uisiPaganuselh8ere-
ipsum lendimus: ullra ipsumuiliil osl, quod lendero dc- ticusaccipiter, per ultorem vero Judieus, qui quasi
beamus. Iiiseesl onimsummum bonum, summaliealiludo prolege sua ulcisceuda etdefcudeuda(yjristi;mum
vera ;oloruilas. Injuslum finem millit nus isle Clirislus, tk „„.„„„. „ ,, r^ .•
D
•
, .

quemscripsil propliela David inporsona Ecclosia,. El ^o'

"lonicupersequebatur. Quoslu,Domme,destrusisti
.

landum quod uon aii,ad liucm sed, infincm. Nun onim

:
elcouludisti, cumlcaspiraule: adlidem tuam veuc-
mitliturad Clirislumlautum, udadoum porveiiiamus scd :
runt parvuli, et in suo errore remiuseruut legispc-
etiam, ut in Cbrislo pennaueamus. el oum ipso unuinsi- lili et philosophi. Magua inimicorum coufusiocst,
inus. bed quid csl,quodail, Pro lorcularibus? So\eul{Ex cum iufautes luudant.sapientes blasphemant, et in
Auyuslino aucipit lorcularia, marlyria. Ariliclione cnim hoc,Domine, uomcnsanctumtuumadmirabile,cum
perseculiouuin calcalis eis, qui Clirisli uomcu oonfcssi
suul, morlalia eorum lauquam viuaria iu lerra reinanse-
hoc de te pertuam gratiamcapilparvus, quod per
runl. Possunl
suamsapieuliamuou [loleslmaguus.lndcscriptuiu
^J oliam per torcularia, quiiiue lideles est Coulltebor libi, Palcr Domiuc ca-li et lerra;,
:
iatelligl, socundum, quod toleraul proplor Deuui advorsa
bujus luundi. Scriplum est cuiui omuos qui volunt pie quia abscondisti h-tec sapientibus et prudeutibus,
vivero iu Oliristo porseculiouora paliunlur (2. Tim.. 3.) et revclasli eaparvulis (..Uatt/i. 11.). Uude et sub-
rsallilurergo^fij; iluyusfino) pro lorcularibus, proEcclo- ditur,
sia) conBlitutiouo cum Domiuus uoslor pnslquam resur-
:
i. Quoniam videbo ccelos luos opera digitorum tuo-

• Vulgalus Augustinus, rccti el paulo post quia consulcretur rcscripsimus pro consulcrent.
' Atque hcic «/cniarum emendavimus
(traval iltum,pro 7«« aijrjravat. ex Augu-
'
Uestittiimus ex vulgato .\uguslino, in quos, pro stino, pro quo erat, ex(criiarn»i. Pro comnionitKs,
^iKctumsxeodomjain vociilamsuffecLmus:deuiquc quod cst patilo posl legitur apud cum commotus.
«" IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 678
um : hinain el slellas, qu,v lufundasti. Ac si dicoret, A dc rcprobis subdilur. Inmper et pecora campi, volu
Quoniaincornani etintelli!,'aniScripturas,quas,ope cres ctU el pisees maris. Quod Insuper, dicit, ad dif-
rante Spiritii Sauclo, per niinislrus tuos conscrip- fcri'ntiam bonorum cl mulorum ponit hoo autem :

sisli. VideQtur ergo (t'.e Auyuslino) ca)li opera digi- Insvper non .solum ad pecora cainpi, sed elium ad-
loruni Dei, id est, intelligeutur libriusqueadinfau- volucres caeh et pisces maris reporlandum est, Pe-
tiuni larditateni perducti el eos per humilitatem
; cora campi {Ex Auyuslino) accipiiintur homiues in
historicaj lidei, qute leniporulilergesta esl, ad subli- carnis voluplate gaudentes, ulji iiihilaiduiim, nihil
luitalem intelUgenli» rerumaelernarumbeno nulri- laboriosum ascendit, Campus est enim lata via, qua3
los el roboratos " exiguut, in eaque conlirmaut, Ex ducil ad intcrilum, Incampo Abel occiditur, Volu-
liis verbis liquido patcl, ([uia proplietasanclusmy- cres CEli sunlclali, qui cogitalionc et locutione tu-
stice loquitLir. Si eniin juxta solam literamloquere- midi, dum caeleros se inferiores pensant, mente
tur, diclurus lumiuare miuus, prius luminare !ii.iju3 quasi in altum volanl. l)e quibus dicitur, Labia no-
{Gcn. 1.) debuit dicere, ul ante solein, etpostlunum slra u uobis sunt, quis noster Dominus esl {l'sal. 1 1 .)?
atque stellas lundalas esse pcrhiberet.Sed (juia juxia Pisces maris sunt curiosi, Qni perambulanl semilas
intelleclum m.vsticum loquel)alur ul lunam sanclam macis.Idesl.inquirunt in profundo hujus sseculi lem-
Ecclesiam, et stellas omnes sauclos accipere debere- poralia, quis lanquam semitije in mari cilo evane-
mus solem nominare noluit, quia vidcUcel ipsi
: scunl et intereunt. El non ait, Ambulant, sed Fer-
seterno soli loquebatur: de quo scriptumest, Vobis ambulani : osteudes pertinacissimum studium,
autem, iiui
auiem, tiuietis ueum,
qui imieiis Deum, oiieiur
orietur bOi
soljustitiiB [Ma-
JUSLUice ^.wa- _^ inauia el
iLiuma prieterfluentia LiuccieuiiuLu.
eiyiceLciiiueuvici Hiscaulem tria
quserenlium. xiitjt^auieuj iria
lacli. i.). De quo reprobi in line dicturi sunt Sol : B geuera vitiorum,idest, vokiptascarnis, et superbia.
justitiae non ortus esl nobis {Sap. 5,), Dicendo ergo el curiositas, omnia peccala concludant, quee a
lunam el slellas quas lu fundasli, et tantmu tacendo Joanne Apostolo enumeiantur [i.Joan.-2.), cum di-
solem, qui faclus est, indicavit, quia illi soliloculus cit. Nolile diligere mundimi {Ibidem), quoniam
esl, qui uou solum solem et lunam, et stellas cor- omnia quse in muudo sunt, concupiscenlia curnis
poraUter, sed etijim lunam Ecclesiam, alque steUas suut et concupiscentia oculorum , et ambitio sse-
sanctos omnes spiritualiter facit. i;ic ergo cum ali- culi [Fphes. a.]. Per oculos enim curiosilas soletin-
quid deest historiae, aperta ratione ducimur ad in- telUgi, Et iiis tribus tentationibus Dominus lentatus
tellectum allegoriae. Demde mentionemfacit terreni est [Maiih. i.) : el quum non potuit apud eum va-
homlnis et caelestis, quos omnipotens Pater visila- lere inimicus. hoc ile iUo dicitur. Posquam com-
vit imum per misericordiam mirabiUter relevans,
: plevit omuem teutatiouem diabolus [Luc. 4.). Et
iilterumper diviuit itisgloricaminellabiUter esaltans: quia tam mirabiUs est Dominus, quod infautes eru-
in quorum admiratione subjimxit dit, astulos destruil, peccatoribus miseretur, san-
3. 'J""^ esl Iwmo, (juod mcmor es ejus? aul filius ctos visitat, 44
angelos possidet, homiues conti-
hominis, quoniam visilas eiim? luter hominem, et net, omnem crealuram sibi subjicit ipsum qui est
:

UUum hominis esl distantia. Omnis enim [ExAugu- prLucipium et Unis, laudemus iu principio et in fine
slino) UUus hominis homo sed uon omnis homo fl-
: et nusquam a laude ejus cessemus, dicentes Do- :

Uus hominis. Adam quippe homo, sed non UUus mine Dominus nosler, etc.
homims,Ergo qui portanl imaginem terreni liominis
(1, Cor. IS.), qui non est UUus hominis, hominimi TITULUS PSALMI IX.
uomiue desittuantur. ijui aulem portant imaginem r , _ , . _ .. ^ .

cffilestishominis, UIU hommum cippeUantur. Homo ^ C^°"" '*"' P'''^"' ^'° o«'=""'l^'"- Et.quia non
diclt cujus, intelligendua unigenitus Filius Del est. Nam
ergo hoc loco terrenus dicitur, fUius autem hominis
et ipse Dominus {Ex Auyustino] cum sine additamenlo
cBelestis. El iUe longe 43
sejuuctus a Deo, hic au- ponit Filium, seipsum unigenilum Filium vult inteUigi,
tem prcEsens Deo et propterea iUius memor est, ubi ait, Si tos Filius liberaTeril, tunc vere liberi eritis
tauquam in longinquo positi hunc vere visiiat; : {Joan. 8.). Non enim dixit Filius Dei, sed tantum dicendo
quem prsesens Ulustrat vultu suo.Longe estenim a Filius, dat intelligi cujussit Filius, Quam loculioaem non
peccatoribus salus {Psal. 11,S.), Et signatum est su- recipit nisi exceltenlia ejus. de quo ila loquimur, ut etiam
si eum non nominemus, possit mlelligi. Ita enim dicimus,
per nos lumen vultus tui, Domine [fsal. i.].
Pluit, serenal, tonat, et si quasuntalia: necaddimusquis
(). riUus igitur hominis [ifaj.^uj/us^i/io) primo vi-
id facial, quia omnium menlibus sponte se olTerl excellen-
sitatus esl in ipso homine ^ Dominico, nato ex Maria tia facientis. Duos advenlus Domini credimus: unum prce-
Virgine, de ciuo proptor inUrmitatem caruis, qucam teritum, quem Jud;ei non intellexeruut: allerumfuturum
Sapientia Dei gestaredignataest,etpassiouishunii- quem utriquo speramus. El quoniam iate, quem Jndaei non
litatem, recte subditur, Minuisli eum paulo minus intellexerunt, gentibus profuit, non inconvenienter acci-
ub Anyelis. Sed cidditur illa clariUcatio, quaresurgens pilur de lioc adventudici, /*rooccu/(Js/i(a', ubicaecitas in
Israel ex parle facla esl, ul plenitudo gentium intraret
ascendit in cselum, Gloria ^inquitjcf Iwnorc coronasli
{Rom. 11. J. Duo eliam judiciainsinuanlurper Scripturas:
eum,el consliluisli eumsuper opera manuumtuarum.
unum occultLim, et alterum manifeslum. Occultum judi-
Per opera manuum Deiintelliguntur AngeU, eoquod cium est paana qua quisque aut exercelur ad purgationem
subtUiusetdigniuscseteriscreaturis a Domino facti aut admonetur ad conversionem,autsiconlempserilexcae-
sunt. Et quia non solum angelicam nataram possi- catur ad damnationem. Judicium aulem manifestum esl,
___ „.
, j. -^^cc co r—-'— '
quo venturusest Dominus judicarevivoset mortuos. Qui
non corriguntur isto occullo judicio, digne punientur illo
subjicere sibi dignatus est, recte subjungitur.
manifeslo. In hoc autem psalmo observanda sunl occuUa
7. Omnia subjccisli sub pcdibus ejus. Qufe omnia
Filii, id est, liumilis ejus advenlus, qui profuit gentibus
exponit Oves el boves univcrsas. Per oves simplices
:
cum caecitate Judsorum, et poenaquae nuncoccnlleagitur
quique in sancta Ecclesia inteUecti sunt, qui more nondum damnalione peccantiuni, sed aul exercitatione
ovium sub regimine pastorumsimpUciteratquehu- couversorum, aut admonitione, ut converlantur, aut c«ci-
miUter vivunt. Per boves vero ipsi rectores desi- tale, ut damnationi praeparentur. Dicelur ergo voce Filii:
gnanlur, qui verbo doclriuBe cordaUominum exarare dicatur voce omnium perfectorum ad Patrem :
et excolere non cessant, ut de terrenis mentibus
fructum spiritualem Domino reddanl. Oves ergo et PSALMUS IX.
boves universas sibi Dominus subjecit, quiaomnes 2. Confilehor libi, Domine, in toto corde meo :
electos tam subjectos quam prjelalos in sancta Ec- nari-abo omnia mirabilia tua. Acsiapertedicat, Lau-
clesia cUsponit etregit (1, Peir. 3.}. dabo te in tolo corde meo, corde integro, corde
8, Et quia hic maU cum bonis admiscentur, bene perfecto. Beatus homo qui de toto corde suo nihil

Verius apud Augustm,, eriyunl tum apud No-

•
: Recole quEe superiore proxtme Psalmo ad vers.
''

strum verissune, in eaqueconfirmanl, pro quo vul- Sl.observalasunt.

galus Auguslinus, in ea qux confvrmant.
 : : : :

679 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTTS 680

retinel sibi, sed totum expendit inlaudemDei.Tan- j^ Cor. b.]. Ipsein Christo, tanquam in throno suo, ju
tum Ueus laudari debet, quantum el diUgi. Sicut dicabal Judseos.judicanlcsCliristum. lUijudicabani
eTjio diligcudus esl extoto corde, lola anima, tolis mauifeste, ille occulle. Dopreliensi «uut.secun. 46
viribus {lJtu(. C; .Mallh. 2:2; Luc. 10.) sic et lau- dum quodipseDomiuusait: Comprehendam sapian-
:

dandus esl. ti sicut uulla tribulalio,uuUiiauguslia, les in aslulia eorum (Job. 5.). Nam judicio et consi-
nulla crealura debet nos separare a carilate Dei lio suo putaverunt egisse, ut nomen Chrisli delere-
[liom. S.) ita nec a laude Dei. (Jui talis esl, ido-
: lur de torra et eo ipso judicio egerunt, ulChristi :

neus est dicere Conlitcbor libi Oomine, in tolo

: nomen admirabile fierel iuuuiversaterra. Judicium
corde meo. Scd si laudandus esl Domiuus, nonue et ergo illud,quod ab iuipiisjudicatusest. ctillacaussa
prajdicandus ? Ideo subjuuctum esl, .\arraboomnia quajustuselinuocensdamnatusesl,nonruileorum,
mirabiiia iua. Omuia quidem lam visibiliaquamiu- sed Ciu-isti : quia illis uocuil, Christo profuit : et
visibilia, lam spLrilualia quam corporalia, taui ea miro modo eorumpravis voluuUitibus Christus quod
quae circa corpus visibiliter lacis ad nutriendam li- voluilfecit Hocautemquodail, (juijudicasjusiiiiam,
dem, quam ea quae invisibiliter circa animam agis addilVerenliam eorura dictum esl, qui judicaverunt
ad douandam Eelernam salulcm. yu.ire narraulur iuiquitatem. El quia damuato diabolo et membris
mirabilia Dei? Ul ex operibus [liom. 1.) agnosca- ej us, gentes conversaj sunt ad Christum, apertesub-
mus 45
auctorem, el mirabilibus admiremur mi- juuclum esl
rabileui el itaexcilomurad cognoscendumetaman-
: t). Increpasli gentes, et periilimpius : nomen eorum

dum Dommum. Et iiaconlemlis lemporibus, spem dclcsti in setcrnum. el in soeculum sxculi. Aspere in-
nostram et gaudium nostrum conslituamus iuipso n crepandi erant, qui diu in iuiquilatibus perseverave-
'
sicul iste vir sauctus, qui subdendo ait raul.Duraiucrepalioneferieudieranl,qui,coutemto
3. Lselahor el exuUabo in lc, psallam nomini luo Crciitore, idola adorabant. Et beuediclum est, Pcriit
Altissime. Laetabor (iuquilj iute, non insaeculo, non impius quia de impio f.iclus est pius. Ule abeo quod
:

mcoucupiscenliiscaruis,nouiu voluptatibusmundi, eratperiil, qui iucipil essequodnonfuit. Iliucscri-

quod esl vanilas sed m
te qui es ventas.Gaudium
: plum est, Verteimpios,elnoii erunt(/Voi'. i'i.). No-
liujus seculi ad iutentum ducit {L'cclcs. 1.). sicul mcn eorum deletum esl in ajleruum, qma nouultra
scriptum est. Va; vobis qui ridelis uunc, quialuge- dicunlurPagaui, sed Christiaui: foruicatoreserant,
bitis (Luc. ^.). Gaudium vero quod iu Deo est, ui faclisuntcasti: iracuudieraut, facti suut mansueli
huc quidem vila iuclioat, sed iu lelcrnum perdural avari eraut, facti suullargi iujustieranl, factisuut :

sicul ipse Dominus discipulis suis ail llerum au- justi. Nomeuergo eorumdeletumesliuaeteruumet
:

tem videbo vos, el gaudebii cor veslrum etgaudium in saeculum saeculi, ul neque iu hoc sseculo, neque
Vestrum nemo tollel a VObiS [Joan. 10.). Elseieudum in fuluro repulenlur idololatrae vel iniqui si vera-
quia lielitia ad meutempertiuel, esullalioadcorpus citer conversi fuerinl.
1'salmusad bouam operalionem. Sit ergolaititiaspi- 5. Inimici dcfeccrunt fraincse in finem et civitatcs
rilualis in mente, sit saucta hiliritus incorpore, cou- eorum dcslruxisti. Frameaj iuimici (LxAugustino) di-
cordetdivinalaus cum bona operatioue, etimpletur, versae opiuiones erroris iutelliguntur, quibus lan-
quod dicilur. Lxlabor ct cxullabo in tc, psallam 7io- quamgladiisauima;perimuulur,lsticframe;eiii/iiic»i,
mini tuo Altissi^ne, hoc est, ex toto deliciuul, cum hi qui aliquo errore
i. In Convertendo inimicuin mcum rclrorsum Infn-- seducli eraul, adfidem redeuut, De quibus Aposiolus
:

mabuniur, ct pcribunt a facietua. llicincipileuarrare P dicit fuislis aliquaudo teuebrae, uuuc autcm lux iu
-„ *;. .i^ ^„.,.,11;., t,l.: .4., ,„.,, ...„ _^. ..,„ .^,,;.,,
Domiuo. Ti.
j, '-' Tx i-.i;; ^ i...i,.i., ;™ .-

ea, quae sentil de occullis lUii. yuando lentatus est lucis ambulale Iructus euim lucis
i : . i
Ut lilii :
:

Dominus, retroconversus eslinimicus. Diclumest est, in omni bonitate et justitia (L'i/lics. 5.). Et quia
illi Vade retro Salana scripium esl ouim, Domi-
: : ablato orrore destruuutur vilia elpeccata, recledici-
num Deum luum adorabis, etillisoliservies(iUu(/A. lur £( cicitalcs corum dcslruxisli. Civilates {LxAu- :

lt).).Tuuc qui ^ExAuyustino^ lenlaudosepriEponere gustino) inquibusdiabolusreguat, suulilUinquibus

cupiebal, relro esl laclus, non decipiendo lentalum dolosa et fraudiilenticousilia. tauquamcuricelocum
sed in eo nihil valendo. Cunversus est igitur iuimi- obtiueul, Cui principatui, tauquam satelhtes elmiui-
cus, postquam uou valuil homiuem caeleslem deci- stri, adsuut oflicia membroi um oculi ad curiosita- :

pere teutatum et se ad terreuos couverlit, ubi do-

: tem, aures ad lasciviam, manus ad rapiuam el meiu-
minari potesl. Quapropter nullus eum pra;cedil ho- bra ciBtera perversis cousiliis miliUintia. lluj us civi-
minum, et relro eum esse facit, uisi qui depouens talis quasi plebs suutomues delicala;airectioueset
imagiucm lerreni huminis, porlaveril imagiuem cae- turbuleuti molus animi, quolidiauas seUitioues iu-
ieslis {{• Cor. 15.). Diabolus quippe {LxeoUem) retro homiue • cogitautes. Ergo ubi Kex, ubi curia, ubi mi-
conversus est eliam iu perseculione justorum. Et uislri ubi plebsinveuilur:civilisesUNecemm talia
mulo utilius persecutorest, quam siduxetprinceps esseul in malis ci vilalibus, nisi prius essent siugu- m
praeiret. Malle debemus cum porsequeulem fugere, lis homiuibus, qui suul lauquam elemeuta et semiua
quam ducemsequi. il.ibemus euimquofugiamus^ul civilatum, ilas civitates deslruit, cum exclusoiude
abscondamur iu occullisEilii, quia Dominus rofu- principe (de quo dictum est, 1'rmceps hujus saeculi
gium factus est nobis [l'sat. sy.). El quiamulti suut loras missus esl Joan. 14, j vastantur hajc regna
ministri etmembra diaboli, recte iu plurali uumero verbo veritatis, sopmulur maligu.i cousilia, turpes
D
dicitur, Inftrinabuntur, ct fjcribunt a facie tua. Inlir- airecliones edomanlur, membrorum el sensum mi-
malus cst diabolus cum suis miuistris, quando po- nisteria capliv.uilur^^injusta, etad bouorumoperuiu
teslatcm, quam iu humano gonere habuil, amisit, mililiam trausferuulur:ul jain i^icui ,\poslolus47
Peribit vero,quaudoiniguemiuitteturaerlernumqiii dicit) uon reguotpeccatuminnoslromorlalicorpoie
paratus est diaboloetangelisejus (.Ua((/t,:25.j.Recte ut obodiamus coucupisceutiis ejus nec exhibeainus :

aulem diclura asl .Pcribuntafacietua: quiascriiilum membia uostra ad servieudum peccato [liom. li,),
est, tuUatur impius, ne videal gloriam IJei {Isa. 26. j: Tuuc pjcatur auima, et ordiualurhomoadquiotom
vel quia retro conversus osliuimicus. idoo injustiel , et ad bealUudmem capessoudam unde el statim :

impiijnlirmabuulur aboperibus suis uudis, etperi- Subdilur, 1'criit mcmoria Corum cuin sonilu el Uo- :

buul ab impietalibus suis, a facie, idest, a cogui- iiiinusinxtcrnumpcrmancl. Maguusstrelulus m,cum

liouo tua. Et merilo : impietas evertitur atque deslruitur, Nou onim irausil
5, Quoniam jttdicium meum et caussain
fccisli ad suiiiinam pacem,ubisummumsilouliumest,uisi
meam : super thronum, rjui judicas jusliliain.
sedisli qui magno strepiiu prius cum suis viliis beUigera ve-
Deus crat in Cbristo mundum reconcilians sibi (2 rit. Tuuc efUcitur bomorcguumpacatissimumDeo.

" Restituendum videtur ex Augustino agitantes.

''
Apud eumdem, caplivanlur, ct aUjustilix, ct bonorum opcrum, elc.
 :

68t I.N 1'SALMOS LXXV COMMEXTARIUS. 682

cum sic iu eo lumultus vitiorum destriiitui' ut^ nam el immortalem, Et agimus hic speculationem
mcmoria ijcuitus dcleatur. (I. CiJc.lS.), iit pervcnianius ad visionem. PnBcipi-
8. Ei ibi Douiinus permaucl in ffilernum ubi jam tur ergo nobis ut psalmiis Doinino qui habil.it in
iniquitas aut Ibris pcractionem, autintuspercoLMia- Sion, ut concorditi rDominuin Ecclesise inhabitato-
tioncm nullum invcnit locum, vel juxla liistoriam rein laudemus, et annunciemusaliis studia sanctse
impiorummcmori icum sonituperiil. quiaclamor el prfedicatiouis. Debemus cnim Dominum nostrum
SKvilia pcrsequcntium Cluistum pcnitus acquicvit. opere laudare, mente contemplari, voce prajdicare:
Nam ubi sunt, qui cum lauto strepitu clamabant. ulad cjus laudem simul innobis consoncutlingua,
Crucilige, erucitlge [Mullh. "27. Liic. -2'3. Marc. lo. cons ientia, et vita. Proptereos aulein qui persecu-
ubi suul persecutores martyrum ? Quis
Joaii. i;i.)? tionempatiunlurpropter verbum Dei, quod annua-
vel eoruin reminiscitur.' Putaverunlextinjiuere no- ciant : sequitur consolatio, eum subiufertur :

men Cliristianuin. Pcrieruut ipsi, et Dominus per- 13. Quoniain rcquircns sanguincm, eorum rccorda-
manel in ivtcrnum (/'.mW. 101.). (iisesMdesl^ifi^/liigusftno), venietultimumjuilicium,
9.Paravil injiidiciothromnii suuni, ct ipsejudicabit ubi ct interfectorum gloria, el intorlicientiumpoena
orbem lerrse in leiiuilate, judicahil populos in juslilia. manifcstasil. Quod autem ait, Recordatus es(,nemo
Thronus Dei, Filius est l'alris. Unde scriptum est, ita positum pulet, quasi oblivio cadat in Deum. Sed
Deus eral iu Christo mundum rccoucilians sibi {i. quia posl longumtempus futurumestjudicium, se-
Cor.bX llunc par.ivit Deus, quiaincarnari misit,ul cundum alTec tum infirmorum hominum positum est,
in formaservijudicaretur. paterelur, resurgeret, re- qui quasi oblitum Deum putant, quia non tam cilo
gnaret :ct quijudicalus cstin occulto, palam judi- facil' vindictam, quamipsi volunt. tlis dicltureiiam
caret.nou iuiqueel iujuste{sicut sajpejudicant ho- B quod sequitur, Non est oblilus clamorem paupcrum.
mines, qui dum alios plus, ahos miuus dihgunt, ab li. Quis esl iste clamor pauperum, quem Deus
cBquitatejudicU nonnunquam dissUiunt et dum se- : non sequiturel dicitur: Miserere mei,
obliviscitur ?

cnudumiacta, nonsecundum cordajudicant,justiliae Doiniiie, vide humililalcm mcain dc inimicis meis.

rectitudinemplcrumquenonservantjisedsiculajquus Quare ergo (Ex A uguslinoj non dixit, miserere nostri,
et justusjudieabitorbem terraj in sequilate, nemini ]3omine, etvide humilitatemuostram deinimicisno-
parceusomnibusEequaretribuens. Judicabitpi'pulos siris Xon tanquam multi pauperes clamant, sed tan-
'?

in juslitia, testimonium perhibente conscieniia quam unus. An quiaunusnunc interpellatpro san-

{Roin. -2.) et cogitatiomt)us accusantibus seu defen- ctis, qui primus pauper pro nobis factus est, cum
.dentibus : esset dives i2. Cor. 8.) / afHiguntur ab inimicis
iO.tl faclus esl Dominus refuQiumpauperi,adjulor membra ejuS in terra, et ipse clamat pro eis in
inopportunitatibus,in ((!6u/a(ioiie.QuantumIibet [Ex ctelo.
AuguslinoJ persequatur inimicus ille qui conversus 13. Ipse etiamdicit, (}u(Cj;a((as?)!edcpor(!smortis,
esl retro, quid nocebit ei, cui refugium factus est ul annunciem oinnes laudaliones luas in porlis filise
Dominus?Sedsiohocliet, si propter Christum pau- Sion. Exaltatur emm{Eo: /lugus^iiio)
in illo, homo
peressedelegerit, nihil amando.quodvelhic viven- non solum quem gestat, qui ^-4^. quod] capul Eccle-
tem aulamantem deserit, vel a moriente deseritur. si'<3eest: sed etiam quisquis nostrum esl in cseteris
Tah enimpauperirelugiumfactusestDominus, Nec membris, esaltaturabomnibuspraviscupiditatibus
adjuvat pauperem suum mox, ut tribulari ceperit : quse sunt portee mortis, quia per illas itur ad mor-
sed tunc lantum, quando t.^mpus opportunum esse tem.Suntautemportaeflhse Siou, omniaoptima stu-
cognoverit. Quem enimdiligit, corripit Dominus; et diainsanctaEccIesia, 49 perqueeveniturad visio-
llagellat omnem lilium quem recipil {Prov. 3. Hebr. nem pacis. In iis portis laene annuncianturuniver-
ii. Apoc.S.). Hos pi'obat iu trihulatione, adjuvat in Iiudes Dei.
saj
opportunitate. Et ideo. Deinde sequitur •.Exullaho in salulari tuo. Sa-
16.
11. Spercnl iii le qui noverunt noinen tuuin, qtio- lutare Dei Domuius est noster Jesus Christus, per
niain iion dereliiiuisli qusercnles le,Doiiiine.QuxTeatem quem salvati sumus, qui corda nostra de vana lee-
quippe fEx Augusiino) animamubi flgalspem, cum titiahujus sseculitranstuht, ut inipso veracitergau-
ab hoc mundoaveUilur, opportune excipil cognitio deamus. Sed hoc nostrum gaudium adhuc in spe
nominis Dei. Nam nomen ipsum Dei usquequaque esl, non in re ;i. Cor 13.). Aflligimur enima malis
vulgatumesl: cognitio autemnominis est, cumille hominibus quandiu hic vivimus (1. Joan. 3.) de :

cognoscitur, cujusest nomen.Quia ergo Deum jam quibus subjunclum est: Infixse sunt gcnlcs ininterilu
cognovimus per tidem il. Cor. 13 ), 48
Dgamusin qucinfecerunl. Attende quemadmodum serveturpcena
illo nostramspem, quaeramus eumpcrdilectionem: peccatorideoperibussuis, et qui voluerintpersequi
ul cimi invenerimus, cum ipso permaneamus. Non Ecclesiam, in eo interitu suut inflxi, quem se in-
enimqu-cerentes sedeserit, imo possidendo cusiodii, ferre arbitrabantur. Nam cum interlicere corporacu-
custodiendo gloriticat, atque cum eis in aeternum re- piebant, ipsi in anima moriebantur. De quibus ad-
gnat. Unde nos admonetPropheta sanctus DomLno liuc subditur Jn laqueo islo, quem absconderuni,
:

nostro psallere, atque ejusgratiam omnibus preeii- comprehensus cslpes eorum. Laqueus occultusdolosa
care. Ait enim, T\ est cogitatio :pes animaeintelligitur amor, qui cum
12. Psaliile Doinino qui habitat in Sion, aHiiunciate pravus est, vocatur cupiditas cum autem rectus, :

inter genlcs sludia ejus. Psalmus quippe dictus est dilecllo vel caritas. Amore enim vovetur tanquam
ubi Cl consonantia vocis cum orga^io. Et in psalmo ad locum quo teudit. Locus autem aninice non in
dujintelligimus: vocemlaudis,etconsonantiamope- spatio ahquo est, quod forma occupet corporis:sed
ris.llle vero veraciter psallit, qui sic Deum laudat, in delectatione, quo se pervenisse per amorem lae-
ut recle vivat. Ipse autem [Ex AuguslinoJ Dominus tatur. Pes ergo peccalorum, idest, amor, compre-
habitatinSion [quod interpretatur speculatioj et ge- henditur in laquco quem occultat: quiacumfraudu-
flafimaginem EcciesiiE, quse nunc est: sicutJeru- lentam aclionem consecuta fuerit delectatio [cum
salemgestaimag-inemEcclesise quse futura est (Ga- eos tradidit Deus in concupiscenlias cordis eorum)
lat. 4.1, idest civitatis sanctorum jam angeli -a vita jam illa delectiitio aUigat eos, utinde abrumpere amo-
fruentium quia Jerusalem interpretatur visio pacis.
: rem, et ad utUi.i transferre non possint. Recte ergo
Praeceditaulem speculatio visionem, sicutistaEccle- subjunclum est
siapreecediteamQusB 'promittitur civitatem seter- iT.CognosceturDominusjudiciafaciens: in operibus
'

' Locum interpunclionis vitio laborantem resti- Atque heic ex .Augustino emendamus promitii-
i»

tuimus, mosque civitatis pro quoeratciuiias, ex Au- tur proquo erat promillit.
guslino rcscripsimus. 'Econlrario islu.d vindictam, quodinvulgato Au-
gustino desideratur, supplendum videtur ex Nostro.
PaTEOL. XXI. 22
 :

683 RUFIXO PRESBYTERO ASCRIPTUS 684

manuum suarumcomprehensusest pec4^tor.Uiec swal J^ 11.):
non quia
"
hoc volunt, sedquiahoc
ipsi haerelici
•
judicia in quibus cognoscelur Doiniuus, quod ipsa de
'
"
peccatis eorum divina
'

providentiaoperatur, quae
sua opera, qua3 facit.prava,accusanl,judicanl.cou- lucem facit et ordiual, lenebras autem tanlum ordi-
vincuul, puniunl peccalorem. Non quseril alios tes- uat, ut fiat eorum comparatione lux g'ratior, sic-
tes, nisi vitam el conscienlam. Hoc esl aulem jus- ut haereticorum comparatioue jucuudior inventio
tum omnipolenlis Dei judicium. ut unusquisque veritatis. Eorumquippe comparalione probati mani-
recipialsecuudumquodgessitiucorpore,sivebonum festi fitmt inter homiues (1. Cor. 11.) qui Deo noti
sive madum [•!. Cor. 5.). llici£j; yl»(/us(i)io)inlerpo- sunt.
niturCaii(icumdiaps(i(ma(»s,quasioccultala;litiase- ;21. Comprehcnduntur m
consiliis quibus cogitanl
parationis, quae uunc fll nonlocis, sed aliecliouibus Idest {Ex ^ug((s(ino;, malae cogitationes eorum vin-
animorum inter peccalores el j ustos, sicut grauorum cula illis fiunt. Sed quare? Quoniam laudatur pecca-
a paleis adhuc in area {.Maith. 3), Et sequitur Con- : lor in desideriis animas suse : ct iniquus bencdicitur.
vertantur peccatores in iufcrnumomnesgentesquieobli- Adulantium linguae alligaut animas in peccalis.
viscuntur Deum. Ilhs enim qui in suis peccatis per- Deleclat enim ea facere, in quibus uon solum uon
severant, quia noluntconverti ad Deum,necesseest metuitur repreliensor, sed etiam laudatiir et be-
••

ut convertantur in iufernum et digue ibi sentiant

: uedicituroperator.Ilinc comprehenduntur in consiliis
pcenam, qui hic negliguut emeudare culpam. Etsic- quibus cogitant.
ut non probaverunt Deum habere in notitia, liadi- 2'2. Nemo {t'x Augustino) gratulelur homini qui

dit eos in reprobum sensum (/Jo»>. 1.). De talibus in prosperatur in via sua, cujus peccalis deest ultor,
quodam loco Ipsi me provocaverut in eo qui nou
: t» el udest 1 adulalor. Major haec iraDomini est. Ir^
5
^wtnt 1~\m«r. rt» iirrilaverunt
erat \n i'.inilnHlAiic
Deus, et >.T«i ^nr.jcii r» in
t ( ciiic {Psal.
vanilatibus suis tf^.tlI " tacit Uominum
..^l^tiil lliitnin iitit peecator.
ttppritltir Alinc Exaccrbavit,
Aiias F" m/^pt*lint<il llt icl!»
ut isla
105.). Et ego irritabo eos in eo qui nou est populus, patiatur, et ut correptionis flageUa non inferantur,
et iu genle slulta irritabo illos.SedilUs pereuutibus Secundum muUiludinem ira; si(«b tioH gua;rc(. Multum
et in obliviouem a Deo Iradilis, uuuquid ct cos irascitur dum uou esquiiit, dum quasiobUvisciiur,
obUlurus est Deus, quieumperfidemcoguoverunt, et peccata non atlendit, et per fraudes et scelera ad
et pro ejus amore seeculum coulempseruut el , divilias Uonoresque perveuitur. Quod maximc in
pressuram iu mundo habuerunt? Absil, Nam sub- iUo .\nlichristo evenlurum est, qui usque adeo beaius
ditur : videbilur hominibus, ul eliam Deus putetur. Sed
18. Quoniam notiin flnemoblivioeritpauperis: Pa- quanta isla sit ira Dei, docent sequenlia.
tientiapauperumnonperibit in jinem Modo quas 50 ii. Non est Deus in conspcclu rjus : inquinatx sunt

obU vio pauperum fit,quandiu eos a Iribulalioue quam vise illius in omni tcmpore. Qui UOVil [Ex Augustino)
toleraut, Dominus uon defendileorum palientia
: et unde sit in anima, uovit quantum ma-
gaudendum
quasi perire cernitur, cum de ea nulla uunc gloria lum luce deseri veritatis. Cum maguum malum
sit
recompensatur.Sedinfinem obUvio pauperum nou homines puteut oculorom corporaUumcu.'ciiatemquia
erit, nec in finem eorum patieutia peribit, quia tunc lux ista relrahilur quautam ergo pixuam patitur,
:

gloriu ejus percipitur, cum simul omnia laboriosa qui secundis rebus peccatorum suorum eoperduci-
terminantur. tur, ut non Deus sit in couspeclu ejus, et contami-
19. Ex verbis autem quae sequuntur.mentionem nentur viae ejus omuitempore, id est cogitationes et
facere de Antichristo videtur, cum subjungil Ex- : cousiliaejus immunda siutf Aufcrentur judtcia tua
surge Domine, non confortelur homo: jndicenturgcn- p afacie ejus. Auimus euim malc sibi conscius, dum
tes in conspectu tuo. Intantum enimconforlabiturho- sibi vidclur uullam poenam pati, credit, quod non
mo iUe peccali, ul in lemplo Dei sedcal, el etiam judicet Deus et sic auferuntur judicia Dei a facie
;

Deum se uominet,alquemultosadseconvertifaciat. ejus, cumhaecipsasit magnad.imuatio. 0»(iiti(»i ini-

Contra hunc ergo exsurgere Domiuum PropUela pos- micorum suorum dominabitur. lla euim tradilur.quia
tulal,alque eos qui crediluri sunl in eum, judicio omnes reges superaturus sil, et solus reguum oblen-
suocoudemnarc. Ue quoadhucsubjungil; toiij.(i(ue turus {Psal. -2.]. yuaudo eliam secuudum Aposiuium,
Domine legislalorem nupcr cos sciant gcnlesquoniam
:
qui de iUo prajdicat, iu templo Dei sedebit, extol-
homines sunt. Beue cum legislalorem nominat, quia lens se super omne, quod dicilur Deus [-2. Thess.i.),
aUalurus esl legem suam, quomodo Clu-islus suam et quod coUlur.
alque iu nominesuo pr£edicaturus,quomodoin uo- !24. Et quouiam {Ex Augustino) traditusinconcu-
minesuo priEdicavitChristus.Quodautcmaii, Sciant piscentiam cordis sui,ct damnatioui ultimaedeslina-
gentcs quoniam homines sunl, poslulat ut hi qui cre- tus. per ucfarias artes ad illud vanum,et inane cul-
dituri suul iu eum, recognoscant, quouiam non se- mendamnationemque venturusest: propterea sequi
cuudiun Deum, sed sccundum liomincm ambulat tur, Dixit enim in cordc suo, Non movebor a genera-
(1. Tim. 4.). tione in generalionem sine malo. Id est, fama mea et
20. Et quia {Ex Augustino) Ule ad tantum culmen nomen meum de hac generatione in generationem
inanis gloriae venturus creditur, et taula ei licebil posterorum non inmsiet: uisi arlibus malis adispicar
facere elin omnes homines el in sauclos Dei, uliuuc taai excelsum principalumdequo posteri tacerc non
vere uounuUi infirmi arbitrentur Deum res humauas T\ possinl. Animus enim pirdilus, et bouarum artium
negligere iulcrposito diapsalmate, subjicil iani|uam
:
^ cxpers, ijitque aj uslititEliunine alieuus malis artibus
vocemgementiumetquaereuliumcurjudiciumdiUe- sibi aditum molitur aperire ad famam, tam diutur-
ratur. Ut quid,Dominc jinquil), reccssis(i /oiiye?Deiu- nam, ut apud posteros etiam celebretur. Et qui non
de qui sic quaesivit, lanquam repcnte iutellexerit, possuul bene iuuoi^sccre, cupiunt, vel male de sc ho-
aut quasi scieus interrogaverit ul doceret, subjecit mines loqui: dummodonomeucorumlalissimeper-
dicens Dcspicis in opportunilalibus, in Iribulalione,
: vagelur. yuod hicarbitior dictumesse,iYcm movcltor
idest, opporluue despicis, et facis tribulalioues, ad a gencratione in generalionem, sine malo, (Juid ergO
inUammandos animos desiderio adveutus lui. Ilis mirum, si eliam homo Ule peccati(qui lotam neiiui-
enimjucundiorest fons ille vitae, qui multumsitie- tiam ct impietatem, quam omnes pseudoprophclaa
rint. Itaque iusinuat consUiumdilalionis diceus />(( m inchoaverunt, impleturus est, el Uinlii signa f.ictu-
supcrbit impius,incendilur paupcr. Mirumest,et VC- rus, ut dicipiatsi lieri potesl, etiam eleclos) dicturus
rum,'quodstudio bouae spei parvuiiemendanturad est in corde suo. A'oii movebora gcneratione in ycne-
recte vivendum exercilatione persequcnlium. Quo ralionem, sinc malo?
mysterioagitur, ut eliam haereses pormitianiur ( l.Cor. 25. t'ujus maledictione os plenum amaritu- '

est, el

• Scripseral Augustinus, quanto sludio bonx spei

deo, cum caetera lotidem verbis describat.
parvuU acccndantur ad rectcvivcndum comparalione '
In vuigalo Auguslino, sed eliam laudator au-
peccanlium, qucm sonsum cur Nostermulet.uou vi- dilur.
 685 IN PSALMOS LXXV GOMMENTARIUS.
dine, et sub Ungua ejiis labor, et dolor. Per ma-
dolo :
^ mis lua: non utique in occulto, sed jamin manifes-
ledictionemaperlaconvicia, peraiuariuulinum miuae e( tissima gloria. Ae Dhliviscaris pauperum. Sicut impii
terrores, per dolum blanda, et seductoria verba pos- putant, qui dicunl, Oblitus cstDeus, avertit faciem
sunt act-ipi: quibus in suani parteni conversurus suam, ne videat iu liueni. Laborans ergo Ecclesia
eslmultituaiuem. Beucautomsublingua ejuslabor illis temporibus, lanquam navis in maguis fluctibus
eldolor cssodescribitur: 52
quiainlcrioraejiisira, el procollis, ian(iuam dormienlom excitat Do-
etodio,elonmim;ilavuluulate replebuulur. Nihilesl ininum, iit imperct ventis, et tranquilliias rcdeat
{Kx Atii/ustiuo) laboriosius iuiquitate el imi)ietate. {Malth S. Marc. i. Luc. 8.).
Quemlaborem sequitur dolor, quiauonsolum sino 30. Jamquc manifestato judicio intelligcntes el
fructu, sed eliam ad pcrniciem laboralur. Qui labor exuItautesdicunt:Pco;)(o'(yMuh/v[/aoi(i»ipiusO<!i(TO?
et dolor ad illud rclertur, quod dixit in corde suo, idest (£.!; Atigustino), quid profuit ei tanta mala fa-
Nou movcbora generatione iu generalioncm, sine cere ?Di.iit enim in cordc suo, Non reriuiret. Sed non
malo.Et propterea, .«Hi /jDgMaejKs, et non, inlingua est, itautipse cogitavit. Nam, Vides ijuoniamlu la-
dicilur: quoniam tacite ista cogitaturus esl, homi- borem cl dolorem consideras: justorum. Ut tradas
nibus autem alia locuturus, ut bonus, et justus, et eos (hoc est impios) tii manus tuas. Id est, in pote-
Dei lilius videatur. statem judicii tui. Non te latet illorum malitia, nec
'iti. Scdet in insidiis cumdivitibus. Quibusdivilibus manus tua cessabit a vindicta.
{Ex AuQustino}, nisi eis quos liujus seculi muueribus 31. Tibi dereliclus esi pauper. Ideo enim (Ex eo-
cumulabit? Et ideo in iusidiis, oum his sedere dic- dem) pauperest, id est, omniahujusmundi contem-
tusesl quoniam lalsam rcxHicilalem ipsorumad de- n
: sit, tanlum spes ejus. Iste pauper iUis ad
ut tu sis
cipicndos homines osteuUibit, qui prava voluntate •" tempus est concessusadpuniendum :tibi inflnede-
dum talesessecupiunt, etbonaajlerua nonquajrunl, relictus ad glorificaudum. Orphano tu eris adjutor :

iu illius laqueos mcidunt. Kt ideo sequitur /n oc- : cum impius fuit persecutor.
cultis, ut iiiteipciiit innocenlem. In occultis, diclum Contere brachium peccatoris /id est, potentiam)
3-2.

est, ubi non lacile iutelligitur, quid appeleudum, cl maligni quserctur peccatum illius, ct non invenie-
:

quidve fugiendum sit. luuocenlem autem interfi- lur. Judicabiluripse peccatosuo, et peribitipsepro-
cere est, ex innocenie nocenlem facere. pter peccatum suum. Timeaut ergo peccatores et
iT.Oculi ejus in paupercm rcspiciunl,' Illos enim maUgui, quia contereteosDeus,etmaligmtatemeo
{Ex Augustino) masime perseculurus est, de quibus rum dd uiUilum rediget. Cousoleutur pauperes et
dictum est: Beali pauperes spirilu, quoniam ipso- orphani Ghristi, quoniam suscipiet eos Deus, atque
rum est regnum ccelorum [Malth.b.]. Imidialur in post laborem ad seternamquietem perducet. Domi-
oOscondilo, ijuasi leo m spelunca sua. Leoneminabs- nus regnabit in eeternum ct in seculum seculi : peribilis
condilo dicit eum, iu quo el vis et dolus operabitur. gentes de terra illius. Non regnabit Dominus terreno
Prima enim perseculio Ecclesice violenta, cum pros- imperio, sed caslesti {Luc. [.]. Nam terrenum re-
criplionibus, et tormenlis Christiaui ad sacrilican- gnum transitorium est et caducum. Trausibit hoc
dumcogerentur. Alterapersecutio fraudulenta, quae regnum transibit Uocseculum. Succedet aliud re-
:

per hffireticos ot falsosfratresacta esl. Tertia super- guum, et aliud seculum, in quo Dominus regnet in
est perAntichristum veutura, quanihilest periculo- seternum {{Dan. 7. Maith. i!4. Luc. -21.}. Quae est au-
sius quia el violeula erit, et fraudulenta. Vim ha-
:
p tem terra iUius, nisi sancta Ecclesia.= Tunc vera,
bebit iu imperio, dolum in mu-aculis. Ad vim rela- ti Urma, et stabUita, quandomortale Uoc induerit im-
tum est, cum ad doIum,cumdicitur, in
dicitur, leo : mortalitatem, et corruptibile Uoc iudueri incorru-
abscondito. E rursum ipsa repetita suut eodem or- ptionem(l. Cor. 15). De i[ua terraperibunlgentes.et
dine. Insidiatur (inquit) ul rapiat paupcrem. Hoc ''ad mipii, id est, peccatores, de quibus in alio psalmo
crudelitatempertinet. Quod autemsequitur: Hapere dicitur: Nou sicimpii, uonsic, sedtanquam pulvis,
pauperem duin allrahit cum: dolositati depulatur. quem projicit ventus a facie terrse {Psal. 1.). Quia
Rapiet saeviendo, attrahet blandiendo. enim nullum virtutis pondus habebunt, ad illam bea-
"l"!, In larjuco suo humiliabit cum, inclinabit sc, cl tam stabilitatem pervenire uon poterunt, unde
cadel, cum dominatus fueril pauperum. Laqueus {Ex scriptum est, ToUatur impius, ne videat gloriam
Auguslino) signiflcat insidias et beneait, In laquco: Dei [Isa. 26.).
suo humiliabil eum :cum enim signa illa facere cepe- Et tunc implebilur, quod subinfertur: Desi-
33.
rit, quanto mirabiliora videbuniur hominibus, tanto dci-ium pauperum exaudieit Dominus. Illud scilicel
ilU sancti, qui tunc erunt, coutemnentur, el quasi {ExAuguslinoJ desiderium, quo sesluabaut, cumiu
pro nihilo habebuntur. Quos ille, ' cui per jusiiiiam angustiis et tribulationibus Uujus secull, Domini
et innoceuliam resistent, miriUcis factis superare vi- diem coucupiscerent. ElUocdesiderium praeparalio
debilur. Sed IncUnabit se, el cadel, cum dominalus cordis eorum erat. Unde secutus adjungit, Prspa-
fuerit paupcrum. Id est, cum quseUbel suppliciairro- rationem cordis corum audiuiiauris tua. Hffic estcor-
•

gaverit, resisteutibus sibi servis Dei. dis prseparatio, de qua in aUo psalmo canitur: Para-
29.Uude autem, Inclinabii se. et cadell Dixit ertim tum cor meum Deus {Psal. 197.). De qua dicit Apo-
in cordesuo, Oblitus cst Dcus, avcrtil faciemsuam,ne p. slolus, Si autem, quod non videmus speramus, per
videal in /i)ie»t. Heecest ('£'a;4ugi(s(iiio) iuclinalio et " patientiam expectamus (flom. 87- 54 Auremautem
casus miserrimus, dum auimus Uumanus in suis ini- Domiui, nou membrum corporeum, sed misericor-
quitatibus, quasiprosperatur, etparcisibiputat,cum diam ejus, quaj nos exaudit, debemus accipere.
exca3catur et servatur ad ullimam opportunamque 34. Etquod estiUud desiderium pauperuui, quod
viadictam de qualoquitur,
: cum subjungit Exsur-
: exauditurus est Dominus '? nisi ut veniat Judicare
ijc, Domine Deus, et cxallclur manus (ita. Idest, ma- pupillo ct humili.-ld. est {E.C Augustino), non ei qni
niresla sit polenlia tua. Superius enim dixeral, Es- couformatur Uuic seculo, sed qui omnia coutemnit
surge, Domiue,53 coulortetur homo,judicentur
^^'^'^ propter Deum, et se pulverem esse ac cinerem
gentes iu conspectu tuo. Id esl, occulio, ubi solus m agnoscit. Almd est autem judicare pupiUum, aUud
Deus videt. Hocfaclum est, cum impii ad magnam judicare pupUlo. Judicat pupiUum, etiam qui con.
qua2 videlurhominibus, foelicitatempcrveniuut :super demnat judicat autem pupillo, qui pro illo profert
:

quosconslituituriegislator.qualembaberemeruerunt. senteniiam. Est ergo desiderium pauperum, ut ve-

Nuuc autem postillamoccullam poenam, atquevin- niat finis secuU, et fiat judicium Dei ut separatis ;

Domine Deus, et cxalletur ma-

dictamdicituri^^xsurge justis abimpus, jam non ultra prEevaleant mali no-

Miuus apud Augustinum recte Jusios, pro

' Illos. • Vitiose erat, gui. Initioetiam subsequentis sec-
Idem vice versa prius isocolon ad dolum,
^"
alte- tionis autem restiluimus pro ait.
rum, ad crudelitaiem referl.

I
 687 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 688

cerebonis. Elhoc, estquod sequilur L'l non appo- ;

j^ 4. Dominus in lemplo sanclo suo, Dominus i» cxlo
^
nat uUra mayni/icare se homo super lerram.
'
scrfM r/us. Ipsi sunl lempluui Iiei, in quibushiibilat
Dominus per fldem.Uude Apostolus ail, Templum
TITULUS PSALMI X. Dei sanclumest, quod estis vos ,1. (ui. 3.). lUive-
ro, qui post lidem proliciuul ad conlemplationem,
Tilulus psalmi sequenlisesl, In finem psalmus David.
Prsesens persuasio esl David, iil est, illorum qui iu Ode
uon solum lemplum suul, sed etiam cajlum. Quos
perfecle fundali sunl, qui proplerscienliamScripturarum, designat Apostolus, cum dicit, Noslra autem couver-
el quia virililer resistuutcoutra liairelicos, merilodiceudi satio In ca;lis estCWnV. 3.;. In illis residel Dominus
sunl David. David (dico) dirigoutisminusfundatosin Dde, lanquam in coelo. Ex quibus verbis oslenditur, quod
minusque erudilos in Scripturis, Inlinem, id ust,ad lioc nec majores pro minoribus descrit Dominus, nec
utinstitula etprsecepta Cliristi smleisUnis el suflicientia pro majoribus minores conlemuit.
ad defendendam fidemcoulra baireticos. Est aulcm iulen-
lio illorum invilare alios, ut tolam Uduciam suam defon- 5. Unde bene subdilur, Oculi cjus in pauperem
dendi se coulra hajrelicos ponaul in Deo, qui verus ost respiciunt. Id est, respectus misericordia; sua; non
linis. Textum ergo psalmi videamus. Adversus hajrelicos averlitur ab liomine paupere, tali scilicet, de quo
cavendum, qui comiiiemorandu ul exaggerandovitam mul- scriplumest, Beali pauperes spiritu, quoniam ipso-
torum inEcclesia peccalorum, quasi apud ipsosjusli sint, rum est rcgnum ca;lorum (Maiih. 5.). Elnouesl mi-
ab unius Ecclesiae matris uleru et uberibus nos averlere
alque abrumpere moliuiitur arfirmantes quod apud ipsos
;
rum, si juslus Domiuus pauperes, qui iu illo conU-
sit Chrislus, el quasi piesludioscque munentes; ut ad eos
dunl, inhabiUil, el sapieutes, qui ejus lidem anuua-
Iranseundo, Iransmigremus ad Christum.quemse habcre cidul, inhabilando illustrat: et eos qui elati suul,
menliuntur. Notumeslautem Cbrisiumiu prophetia, cum per errorem exca'cat. (Juoniam l^alpcbrse ejus iulcr
nominibusinsinuarelur, allegoriceeliammonlom appella- g rayanl filius hominum. Scriptura; sacraj, qutB clau-
tum. Respondendum est ilaque istis, el diceudum :
dunlur in locis, aperiuutur m
locis, Uuquam palpi
brae suul Dei qua; iulerrogaut iEx Augusiinoj, i(
PSALMUS X.
:

est, probant Uhos hominum, ulrum fatigentur r(

1. /n Domino confido quomodo dicilis animee

:
rum obscuritaLe,an excrceanlur: utrum inllenti

mese, Transmigrainmonlem sicut passer? \c si dice-

rerum cognitione, au conlirmeutur,
ret: Cumtanlum monlem habeatauimamea,inquo 6. Et hoc mauifestius dicit, cumsubjungit Do^ :

liduciam suam poual, ul esl Christus qua ralioue : minus inlerroyal juslum el impium. Id esl, probal
dicitis, ut ad ahum monlem
iranseat sicut passer bouum etmalum.Sed quodjustusest,habelaDeo
{Psal. 67.). id est, cl aslula ? Uuum
tanquam cauta quod veru impius, a semetipso. yuoaiodo ? iniq
moutem teueo, in quu coulido. (Juumodudicilis, ut tatem diligeuclo, et sic semetipsum odiendo.Et hi
advos Iranseam, tauquam mulli siuLChrisli/Autsi esl, quod dicit: Qui aulem 56 diliyil iniquilale.
vosmoutes esse dicilis per supcrbiam, oporletqui- odii animam suam. Quo coutra lUe veraciter senii
dem essepasserempeunarumvirtulibuselpra/ceptis lipsum dihgit, qui peccalum odil.
Dei. Sed ea ipsa prohibeul volure iu istos moules,
elinsuperbishominibus spem collocare. Habeo do-
7. Plucl super pcccatorcs laqueos. Eadem Scri-
pturarum iufusio pro suo cujusque mento, et pec-
mum ubirequiescam,quia iu Dominucontido. Nam
caiori pluvia laqueorum, etjusto pluvia ubertatis
et passer invenit sibi domum {l'sat. 83.) et laclus
esl. Cum enim male intelligilur, pluit superpccca-
;

esl Dominus reiugium pauperi (Psu/. 9.). Dicamus

toresDomiuuslaqueos: cum autem bene, fecundat
ergo tolatiducia, uecum ChrislumquiErimusapud
pectora piortun, atque hdelium. Eadem ergo jEx
haereticos, amillamus ; Jn Dominu confido. Doce-
Auyuslinuj bona et bonis prosunt, et maUs obsuut.
mur ergo his verbis versutas haircticorum cavere
Unde laulus dicit. Aliis sumus odor mortisin mor-
senleuLias.
lem, adus odor vitae iu vitam {i. Cor. i.}.
•i. Uude et subdilur : Quoniam eccc peccalorcs
55 intcnderunt arcum. Id esl, sauclam Scripturam procellarum. pars ca-
S. lynis, sulpliur, el spirilus
suiserroribus et suis sensibus apphcaverunt. yua; licis corum. Hoec poBua est, alque exilus eorum
Scriptura recte arcus dicitur: quia siculcx.arcu (£'a- /l»gi<s/iiioj, per quos blasphematur nomen Do-
exil sagittaferiens, ilade Scriplura proccditseuien- mini, utpriusignecupiditaiis vasleutur, deindefcB-
tia cor perculiens. Paravcrunl sagilhissuasin pliarc- tore operum quasisulphureoccupentur.adultimum,
tra. Id esl, apLaverunl senlenLias suas venenatas in cuin spinlibus maUguis iu «tsrno igne comburaulur.
ipsa sancLa Scriptura, quasita in se cuutinetseuien- El Ua;cest pars calicis, id est, trtbulationis eorum;
lias, quomodo pharetra sagiltas: ad hoc scilicet pa- ul sicut jusii m
partem suam recipiunt vitam a^tei*-
raveruut, Ut sagitlent in obscuro rcctos cordc. Id usl, nam: ita impu pro parte sua recipianl damnaiionem I
ul reclos lide percutiaul iu obscuris seuleuliis. Vel perpetuam. Cahcem aulem propterea puto appeUa-
in obscuro, id est, iu hoc quud sacra; Scriptura; mi- tum, ue quid pra;ter modum atque meusuram, vel
nus capaces sunt, et quod iu lide minus fuudali. iuipsispcccalorumsupphciisperdivinamproviden-
Ubscuritas euim cordis esl ignorantia. El iiuiaab Liaui lieri arbitrcmur. Et ideo lauquam ratioucin
istis tale pcricuhim emiuet, diceudum esl, In Do- reddeus, quare id liat, subjungil Quoniam just :

mino confido. EL ideo uecessaiiuiu est, o Domiue, Domimis, ct juslilias dilexil. Nuu fruslra plurali
ul in te confldalur, et ad luum auxiUum recur- D posuitji<s/i(iu.s.In muitis enim justis, quasi muli
ralur. juslitiajvidcutur esse, cumsituua Dei,cujusom
3. Quoniam, quse pcrfecieli, dcstruxerunt. Id est, parLicipantur. 1'ropterea rursusad siugularitatcm
lldem, qua; quamvisuua sit, tameu dediversis babe- refert, diceudu, .hiiuilatcin vidit vultus cjits. Sic
tur; ul de liumauitule, et diviuUate, et de pra;tcri- in se justus Domiuus, ul inuobissuasjustitiasJili»
tis, et pra;sentibus, el fuLuris: el ideo pluraliLer gat. (Jualis ipse est, talesuos umuesessedesiderab
euunciatur, quia de plunbus coustat. (Juum lidem Uude uus admuuet dicens: EsLote sancti, quouiai
perfecisli, id esl, perfectam el iuiejiram cordibus ego sum sauctus. Scrvajustiliam,eterissimilis
fldelium graLia lua iuspirati, et doctriua intuuasti ; miuo, et diliget te justum, Dummus justus. Quod
destruxerunl, quanluminipsisruiL, eldeucgaveruut. justiLiam ucgligis, nuu lameu impuuitus eris. NaiA
Hajc couversio propler attcsLatioucm iacta esL. Ta- setiuiLur, .Equilalcm vidit vullus cjus, Etiubouis,Bl
liafaceremachinaulurpeccaLores,,/i(s(i(s aulcmquid iu malis videt a;quilaLcm scverilas vultus Dei. Est
fccit y Id esl, Domiuus, qui utramciue partem juste autem a;quittis, ul boua buuis, et mala retribuat
agil, uihil luaUdimitLeudu iiupuuitum. iiiliil boni iu- malis. -Equitas est, ut faclis digna repeudat. (Juod
remuneratuiii, quid fecit? Et ha;c interrogatio non ergo ait, Juslus Dominus, et juslilias dilexit : ad re-
Utex igiioraiitia, sed ut doccatur inflrmoiumimpe- cto vivendi pertmel ordmem quod sabjuugil, jS-
:

ritia. Domiuus fecit, quod suum eral : uude lacta quituicm vidil vulius cju^, ad cujusque operis perU-
iutcrrogalioue respoadotur. uet remtmeratiouem.

f
 :

689 T\ PSALMOS T.XXV COMMENTARIUS. 690

TITULUS PSALMI XL A. jun\it, Ponam in salntari, fiducialiter agam in eo.
Non dicit qiiid poncret. Sed quia in salulnri dixit,
1. Idoo tiluli prspponuntur psalmis, qnoniam in litulis
id esi, in Christo (secundum illud, Ouia viderunt
oslendilur, quid in lexlu psalmorum cnnlincnlur. Tilulus
hujiis psalmi esl, In ftiifm pro octnva Psalmus Davi<IAMe oculi mei salutare tuum
fLi/c. 2.1), ideo illud 58
psalmus esl Daviil. iil esl, perfeoliB aniuiip leudciilis in oo possuisse. quod ad miseriam ino-
intellifritur in
finem, id esl, in Clirislum, et in lioc ps^ilmo aiieutis et pum auferend.im, et fjemitiim pauporum consolan-
oranlis, pro oclnva, quod inlellictilur pro .etorno saecu-.o, dum pertinet. Ineoeti.im fiducialiler egit. juxtail-
quod post hoc lempus (quod scplemdiebus volvitur) dabi- lud in Evangelio Erat enim docens eos tanquam
:

lursanetis. .\situr aiitem in hoc psalmo de sanclorumde-

potestatem habens {Maiih. ".), non sicut scribae eo-
fcclu. el diminutione verilalis. do adventu Clirislielclari
tal.T divinse elo<iucnli!P, dc salulc jusloriim el inlorilurc-
rum {Marc. | ). De cujus potestate Daniel sic locu-
probnrum. Isle ergo vir sanctus videns mundum positum tus est, Videbam (inquit) in visu noctis, et ecce in
in malisjnitale (I. Joan. 5-), el nos in mullis constitulos nubibus cfeli fihus hominis veniebat. Et ipsi datus
miseriis, formam orandi nobis proponere inlenditiquate- est principatus, et honor. et regnum, et omnes po-
nus suo excmplo, sic pcr temporalia Iranseamus, utad puli. tribus. et Unguoe servient ei. Etpotestas ejus,
telcrnam viiam perlingamus. .\it ergo : potestas seterna, quse non auferetur et regnum :

ejus quod non corrumpetur {Dan. '.).

PSALMUS XL 7. De cujus luce eloquentiEe subjunctum est :

57 - Satvum me fac, Domtne, qiioniam. defecit Eloquia Domini, eloquia casta argentum irine eccami- :

sanctus.qitoniamdimiiiulsesunl vsritates a fdiis homi- natum, probalum terrse, purgalum seplulum. Casta
nioii .-Vd illud tempus videtur prospioere, quo non dicit (Ex Aueiusiino) sine corruptione simulationis.
B
erat dux neque proplietain Israel etunusquisque : Multi enim praedicant veritatem non caste, quia
quod bonum eral in oculis suis, faciebat \D.in. 9.). vendunt illam pretio commoditalum hujussaeculi.
Unde in Osee dieitur Diebus multis sedebunt filii De talibus dicit .\postolus,quoniam Christum annun-
:

Israel sine rege, sine principe, sine sacriQcio, sine ciarent non caste (Philip. i.). Bene autem argento
allari, siue sacerdotio, sine manifestationibus ;Osce igne examinato comparantur, quia sicut argentura
3 ). Quod autem ait. Diminulx sunl verilales; non examinatur igne. ut purum et clarum sit ita nimi- :

ideoait (E.i: /4ii(7ii.<i(i"iio),quod veritatesdiverscesint, rum divina eloquia igne Sancti Suntspiritusexami-
quoniam veritasunaest,quaillustranturanlm»san- nata. Unde ipse Dominus ait, Verba quse ego loquor
ctse. Sed quoniam multae sunt anim», in ipsismul- vobis. spiritus et vita sunt {Joun. 6.). Et idem
tff veritates dici possunt sicut ab uno facie mul-
: Psalmista alibidixit, Ignitura eloquium tuum vehe-
tae in speculis imagines apparent. menter {Psal. 118.). Recte autem probatura terrse
3. Ubi autemdeficit veritas, ibinecesse est abun- dicitur quia divinum eloquium a fldelibus sanctee
:

det vanilas. Unde et .sequitur V'ana locuti sunt

: Ecclesise rectum et verum esse coraprobatur. Quod
unusquisquead pi-vximum suum labia dolo$a,incor-
: purgatum est septuplum. per timorera Dei, per
de el corde loculisunl. Proximum {Ex eodem) omnem pietatem.perscientiam,perfortitudinem,perconsilium
hominem oporlet iutellitri, quia nemo est cum quo per intellectum. per sapientiam {Isai. II.). Septem
sit operandum malum. Et dilectio proximi malum sunl etiam beatitudinis gradus. quos in eodem ser-
non operatur (fio»i. 13). Quod his ait, i>) cocrfc <;/ raone quem habuit in monte, Dorainus exequitur.
cordc duplex cor significat. Ex his ergo verbis Q Beati pauperes spiritu. Beati mites, Beatilugentes,
'- "'=--'
ostenditur, filios hominum ita
-
» esse a veritate dimi- Beati qui esuriunt etsitiunt justitiam,Beati raiseri-;
ttutos. ut vanitati et duplici falsitati studerent deser- cordes, Beati mundo corde, Beati pacifici {Mallh. 5.
vire.Cujus vaoitatisdispersionem etdestructionem Liic. 6-). De quibus septem sententiis totum illum
per adventum Christi futuram, orando et prophe- sermonem prolixum productum esse aniraadverti
lando denunciat, cum subjungit potest. Nam octava.ubidiciumesl, Beati qui perse-
i. Disperdat Dominus uniiersa labia dolosa, et culionera patiuntur propter justitiam, ipsum ignem
Uniiuam magniloquam. Universa dicit(£'.reo(/(;m),ne significat, quo septempliciter probatur argentum.
juis se exceptum putet :sicut ait Apostolus, In Quid autem adventus Christi cura exarainato elo-
omnemanimamoperantismalumiRom. 2.}. Lingua quio perfecerit, ostenditur, cum subinfertur :

magniloqua est lingua alta et superba loquens. 8. Tu Domine, servabis nos , et cuslodies nos a

Haec aulem verba competunt superbis, quae se- generalione hac in lelernum. A generatione hac prava
luuntur, et perversa nos custodies, ne vita eorum etmoribus
b. Qui dixerunt. Linguam noslram magnificaibmus corrumpamur: et servabism seternum. ut tecumin
Lahia noslra a nobis sunl : qiiis noster Dominus est : perpetuum Iseteraur hic nos custodies {Ex Augu-
:

Hoc superbi liahent proprium, ut inquantum pos- siino). tanquam inopes et pauperes ibi servabis
:

iuul, domini videriappetant: dominium magistra- tanquam opulentos et divites. Hsec ad electosverba
;us super se despiciant migniflce loquantur": quic-
:
tantum periinent. Namde reprobis subjunctum est,
juid ex suo sensu traxerunt, ex tumore superbise 9- In circuilii impii ambulanl secundum aUiludi-
;

luasi ex rationedefendanl.Cavendumest ersjonob nem tuain miillipficasli filios hominum. Bene in cir-
dicuntur quia in lemporalium
?itium loquacitatis" et superbice," erne hTs"quffi a D rerum
'^"''" '™P'! •'^.m'-^u!are :

cupiditate rotantur, quse septem dierum re-

lobis proferimus, velimus pertinaciter permanere
le iquod absit' ex eorura numero simus, quos pro- petito circuitu, tanquamrota volvitur et ideo uon :

)ter hujusmodi vilia disperdidit Dominus, Supeibia perveniunt in octavum, id est. in reternum. pro quo
!nim confusionem habet, sicutecontrariohumiliias: iste Psalraus intitulatus est. Ita et apud Salomonem
sxaltationera. Scriptumest enim.Quoniam superbis dicitur: ventil itorest enim rex sapiens, impiorum;
«sistit Deus, humihbus autem dat gratiam [Jacob. etiiumittet illis rotam malorum. Est et in terapora-
!•). Unde nunc ex persona Dei Patris subjectum libus multipUcatio, quse avertit a * bonitate Dei.
ist :
Undecorpusquodcorrurapituraggraval59aDi™*°i
6. Propter miseriam inopum, et gemitum paupe- et deprimit terrenaiuhabitatio sensum multa cogi-
ttm nuncexurgam, dicit Dominus. Ipse [Ex Augu- tantem [Sap.^X). Multiplicanturautem.justi secun-
lino) misericors Pater propter inopes et pauperes, duui altitudiuem Dei, quando eunt de virtute in
d est, inopia et paupertate bonorum spiiitualium virtutem [PslU. 83.).

'gentes, Fiham suum dignatus est miitere. Inde

TITULUS PSALMI XU.
lutera incipit serrao ejus apud Mtnihfeum in moute
:um dicit, Boili pauperes splriUuquoniamipsorum Tilulus hujus psalmiest, /n ^nem psalmusZ)at'i(2.
1.
iSl regnum coelorum [Matih. 5 ). Unde secutus ad- .ipostolus dicil, Finis legis Christus, ad jusliliam omni

" Bescribi malim juxta vulgatum Augusiinum, ab unitale.

 : ::

601 RUFINO PRESBYTEBO A?CRIPTUS im

credenti (flom. 10.). Illipredimus, quandoincipimusviam j^ sibi poluerit perpeccatum subjicere.Gaudebitenim
boDaminp^edi. Ipsum videbimu?, cum pervenerimus. El princeps tenebrarum, si in nobis poiuerit perturbare
ideoipsefinis Psalmusconslilutuscstadlaudandum Deum. rccliludinis stalum. Unde ei subjungil
Et quia in his versibus psallitur Deo ideo non immerito
:
7. Qiii Irihulatil me, mottis
rxullaljiint si fuero:
appellalur psalmus, texlus hujus opcris. Psalmus autem
ex molu digilorum et cousonantia vocls solehat fieri Per-
Cfjo aulem in misericordia tua fperavi. Ad hoc enim
culiebal chordas, resonabat organum,el cum orpano pari- nos tribulant, a^I hoc innumcris tribul.tlionibusfre-
ler ipse verba canlabal {1. Paral. 15.). Hocsipnificalquod quenler inquielant, ut a stalu rectitudiuis nos suis
in Dobis consonare debent bona operatio, el laudalio. .\d pertubationibus amoveant. In hujusmodi ert?o peri-
hoc nos horlaturipse psalmus. qui insorjhilur David, qui culis conslituti, nec dcbemus desperaro.nec rursus
personam lenel Ecclcsi,-c vel cujuscunique perfeclasani- de nostris viribus pra;sumere. Sed lola spes nostra
mie. Igitur virsanclusintendiliD hoc psalmo nnscommo-
in ipsius figenda est misericordia, qui potesl nos
nere, ut hujuscxilii mala suo ciemplo. continue deploro:
mus, el ad visionem cselestis gloriaj ardenter anhelemus-
ctillumlnare,ne erremus etroborare, utDrmiter
:

cloremus, ne in morlifera peccala corruamus, et ne dia- stemus.

bolo nobis, insultandi occasionem domus el de hac con- : 8. Et quia spos in Dco telitiam cordis generat,
stanlia, non nobis, sed Deo gratias referamus. In finequo- recte snbdilur: Exultabil cor meum in salutari tuo:
que osleDdit se in Domino corde eiullaro, et ei laudando canlabo Domino.qui bona Iribuitmilii.ct psallam no-
el bene vivendo cantare et psallere. Orat ergo sic : mini Oomini aliissimi. Tria hic nobis commendat
cxultat corde: cantal voce psallit opere. Ex quibus
:

PSALMUS XII. verbis nobis innui tur perfectio divin» laudis. Si enim
2. Usque<)UO,Domine,oblivisa;risme in fxneml usqiic-
nDominiim Deum noslrum pure el perfecle lauJare
quo averlis facicm tuam a me ? Sicut {Ex Augustino)
cupimus, totum quod iu uobis est, ad ejus laudem
non obhviscitur Deus, sic nec faciem suam avertit. referredebemus, ut cuncla nostra in ejus laudo re-
Sed morenostro Sscripturaloquilur. Quasi nosobli- sonent scilicet vita, lingiia,conscientia tum quia
: :

per salulare suum, id est, Christum, nos salvat

viscitur Deus, cum in liac peregrinatione diu nos
permittit laborare. Quasi faciem suam avertit, cum
lum quia uobis bona temporaliaet spirituahainces-
santer prseslat: tum qiila nomen cjus est allissi-
a nobis manifestationem suae visionis abscondil. lu
hisergo verbis duo nobis inslnuaulur genera com- mum. Quia enim alliorem el meliorem Dominum
Invenire non possumus, juslum est, ut incjus
punctionis. Unum, quo deflere debemus miseriam
laude, amore, servitio perseveremus.
in qua sumus. Aliud, quo debemus flendo suspirare
ad caelestis patriaj gloriam, in qua non sumus.
3. Aliaquoquecompunctionisgeneradcmonstran- TITULUS PSALMI XIII. -M
tur, cum subjungitur: Quandiu ponam consilia in 1. Psalmi hujus lilulus esl idem qui superius. .\git au-
anima mca, dolorem in corde mco pcr diem ? Per tem de errore Genlium, et de infidelilalc Judajorum, qui
diem, conlinuationem signiflcal. Consilioautem non Dominum Christum Deum esso negaverunt {Joan. 19. il - :

opusest, nisi in adversis. Consilium iu anima per ideo ipsi pnr errorem et morum pravilnleni corrupli. il
diem ponere, estsuggestiones etpeccalaquibuscor- inuliles facli, alios quoque secum Q\ corrumpore al')ue
rumpitur anima, sollicile et continue pra;videre at- ad errorem suum adducore conati suul. Quibus a Domino
que cavere. Consiliumin anima sua ponebat, quidi- reprobatis, in generalionejusta habilaroseperhibel, alque
debal In corde meo abscondi eloquia tua, ut non
:
de Sion millere Salularo suum, ut plebemsuam converlal
'
a capli\ itate ul in eo oxullet Jacob el linletur Israel. El
peccem tibi {Psal. 118.). Dolorem vcro in corde per :

'
hoscideonobisscripla sunl, ut eorum altcndeales damna-
aiem habere est de perpetratis malis continuo do-
lioDcm, el Udelium salulem : illos cavenlcs, et istos imi-
lore cor afficere. Oporlet ergo, ut in hoc uostro
tantes, permaneamus in Ude Domini Jesu, qui estfinisel
consilioeldoloroplangamuspra;lerila, elcaveamus merces noslra: ad quem cum venerimus, spiritualiler
futura. Sed quia ha;c nobis colluclatio adversus facti Jacob alquo Isr.iel, iu eo perfeolo gaudebimus. H.ec
spiritualia nequilia; [Eplics. 6.) etcorpusquod cor-
: esl psalmi hujus inlcntio, atque utilitas. Materia cst ipse
rumpilur; aggravat animam : et deprimit terrina insipiens.
inhabilatioscnsum multa cogitanlem (.Sa/). 9.) hos :
PSALMUS XIII.
inimicosanima intuens et gemens subjungit.
i. Usquequo cxallabilur initnictis meus supcr me? 2. Dixit insipictis in corde suo, A'oii cst Dcus.
Totiens exaltatur super nos inimicus, quolienspec- Gentilis populuspotestiutelligi, quiin tantumana-
careconvincimur. Dicit Apostolus, 60^ 'deo aliam lurali lege quam accoperal desipuit, quod ipsum a
legem in membris meis, repugnantem legi montis quo creatus est Dominum esse non crcdldit. Uude
me8e,etcaplivummeducenteminlege peccati, quse Apostolusait Mutaveriint gloriam incorruplibilis
:

est in meinbris meis {liom. 7.) ha?c ad exaltatio- : Doi in imaginemcorruplibilishominisel volucrum,
nem pertiiient inimici. Unde idem gemcns adjungii, elquadrupodum,el serpontium (flom. I.). Propter
Infelix egohomo,quis mc libcrabil de corpore luor- quod cl tradiditoosDeusin passionesignominia;,ui
tis hujus ? Sed quid sequilur ? Gratia Dei per Je- conlumeliisarnccrenlcorporasuainsemetipsis.Oui-
sum Christum [Ibidcm). bus verbis concordant verba qure sequuntur Coitw- :

Hancgratiam implorat iste, Cum dicit Respice,

5- : abominabilcs facli sunt in stuilHs tui iion
r\ pli sunl, cl
et exatidi mc, Dominc Deus meus. flc.<picc, refertur c-' ij"! faciat bonum, non at usque nd tinum m. Cor-
{Ex Au(iuslino] ad id quod diclum ost, Usquequo rupli sunt in viliis etpcccatis, el abominabiles facfi
averlis faciem tuam a me ? Exaudi, referlur ad id sunt, mutandonaturalem usum in euni usum qui e»i
quoddiclum est, Usquequo obli visceris me iu finem 7 contra naluram [Ibid.). El bene vitiaeorum et pec-
Et bene ail, Dominc Deus mnis. Domine, id est, Sal- cata vocatstudia.quia uoncx ignoranlla.autox in-
valor Deus, id est, Crcalor omnium, Deus perpo-
: Urmilate tantum,scd(qtiod graviusest)ex studioet
lentiam :metis autem per gratiam. ex voluntate ea perpetrab.ant. Ex his non csl unus
6. Unde et subditur lllumina oculos mcos, ne tin-
: qui faciatbonum,quinoluntcrodcre inuntimDeuitl
quam obdormiam in morte ttequando dicat inimicus {llnm. l.).Quoiiiamabsque fide impo^a.jne csl pla-
:

meirs, Pncvahii advcrsus cum. Deus est lux cordis cerc Dco Hcbr. \\.). Unde ips:i Voritas dicil: Sine
noslrl, peccatum morsanima;. Undc scriptum esl, mciiil poteslis faccre '.loan. 1,').). Qiiia prlus pecca
Animaqua; peccaverit ipsn morieliir. .Vbhoc Somno verunt in cordc. ideo postmodum peccav( runt in
mortls oxcilat Apostolus, diceiis, Kvigilate, jusli, et opere, ctex inoritoerrorispunilisuulpocnacorrup-
nolite pec care (1. Cor. 15.). Orandiim crgo osl no- tionis.Servanda ost ilaqueomni custodia mciisnn»-
bis, ut ab illo, qui est lux ver.i, illumiiientur oculi tra. 110 a quolibot vilio corrumiiatiir quoniainaiile :

noslri cnrdis, ue unquam in morte pcccali per ne- Dci oculos noquaquaiii vacuajlransvnlant roKiiaiio-
Rligentlam dormiamus:nequandonobisLnsultetho- nosnostra>. Intus vidot quod foris punit: occuitaai
stis anliquus, et dical se nobis prajvaluisse, si nos vidclicelculpam scquitur apertapercussio.ul malls
693 IN PSALMOS I.XXV COMMENTARIUS. 694
extorioribus inlerna puniantur, ct cor publicc cor- j^ sciunt quid faciunt {Luc. 23.). Sed cognoscentin,iu-
rual, qmHl lalcutor pcccaliat. dicio, quando vidcbunt in qucm pupugerunt {Za-
3, A(l Judauis aulcni videntur pcrtinerc, qu80 se- char. 12.). i^iuando consiiicicnt martyres sanctos,
quuutur. Ait cuim Doininus di' c(rlo,prospexit supcr
: quos occid(Tunt(.l;)(ii-. I.), quos tanquam cibmu pa-
filios lioiitinuni, iil riilcal si csl inlclli(iens, anl rcijui- nis devorarc dcscribinitiir, ut illorum alTectus de-
rens Dcum. Supcv J\.\dSdOS{Ex Au(]uslino) potcst inlel- uotetur. Quomodo euim dulcis est panis ad come-
ligi, ut liouoratiiis cos dixcrit filios homiuum prop- dendum, ita diilcis erat illis persecutio Sanctorum.
tercultum Dei, ad (lillorcnliam ircnlilium.qui prop- Uudenon mandiicare, sed devorare descripti sunt;
tercultum lapidum, corrupti ct al)ominalnl(}s facli ut in lioc designotur eorum non soliim voluutas,
sunt. Prospicit ergo Dominus supcr lilioshoiniiuim sed etiam aviditas.
per animas sanctas suas, quod sisniricathoc, quod 6. Dominum non invocavertint, illic trepidavcrunt
ait, de ccelo ut videal, idcst, vidcri faciat, si est ali- timore, tibinon erattimor. Quid mirum si 63'"''''""
quis Deum inlelligcns corde. aut roquirens opcre. pidaverunt, qui Dominum non invocaverunt {rtom.
Velpcrfihos hominuiu possumus Lmitatores carna- iO.)'?Quis securus sine Domino? Dixerunt enim,Si
lium iutelliijerc {Ephcs. 6.), sicut ccontrarioimitato- dimittimus eum sic, omnes credent in eum, et ve-
res Dei fihi Deinuucupantur. Pcr justos enim homi- nient Romani, et tollent nobis et locum et gentem
nes prospicit Dcus peccatores, ct per bonos rcdar- {Joan. 11.). Timuerunt regnum terreuum amittere,
guit malos, ct per sanctorum vitam, etdoclrinam ubi non erat timor: et amiserunlregnumcfelorum,
facit iuuotesccre pravormu crrorem atque injusti- quod timcre debuerant. Ethoc de omnibus tempo-
tiam dc quibus nequitia; subditur
: : t> ralibus commodis intelligendumest, quorum amis-
62 i'Onincsdeclinaverunl,simul inuliles facti sunt: sionem dum timent homines, ad ajterna non per-
non csl i/ui facial bonum,non est usquead unum. Non est veniunt. Hoc etiam non cognoscent omnes quiope-
intclligendum, ila omncs dcclinassc, ut in humano rantur iniquitatem. quod sequitur.
gcnere uou esset vel uuus qui bonum ageret: cum 7. Quoniam Dominus in gcnerationejtistaest. Non
paulo post dicat, Dominus iu generatione justa est. uticiue in prava.Quarenonin illis Dominus?subjua-
Sed eorum videlicet, qui sunt imitatores carnaUum, git causam Consilium inopis confudistis ; quoniam
:

quorum corrupta est vila et continentia,non est ali- Dominus spes e/us es(. Dixistis enim, Confiditin Deo,
quis qui faciat bonum. Quandiu enim homo maluscsi, liberet nunc eum si vult. Contemsistishumilemad-
bonum facere non polest. Quantum autema via veri- ventum Fihi Dei, quia in eo non vidistis pompam
tatis decliuaverint, verbaquee sequuntur, osiencUmi, seculi. Quia speravit in Deo, despectus est a vobis
Dicitur enim Sepukrum patcns est gutlur eorum :
.•
quibus terrena magis placent, quam cselestia.
linguis suis dolose agebant, venenum aspidum sub la- 8. Quis babil cx Sion salutare L<rael9 Subauditur,
biiseorum. Benepatentisepulcrocomparantur: quia nisi ille, cujushumihtatem contemsistis? Ipseenim
sicut sepulcrum
patet, utmorluacadaverarecipiat: venturus est ad judicium vivorum et
in claritate
ita inhiabant.utsimpUcesanLmassibiaiirahcTent,
illi mortuorum, regnumquejustorum, ut quoniamisto
atque per errorem extinctas sibi incorporarent. Be- humiU adventu facta est caecitas ex parte in Israel
ne autcm postquam dixit, linguis, addidit s;<i'.v- ; ut ut plenitudogentium intraret illo alio Dat, quod se-
:

significarct malis. Mali enim malas Unguas habent. quitur, et sic omnis Israel salvus fieret {Rom. l\.).
Tunc Judsei Unguis suis dolose egerunt, quando 'Pro Judffiis enim Apostolus etiamillud Isaise tesiimo-
Dominuui interrogaverunt, utrum liceret censum n nium accepit, quo dictum est? Veniet ex Sion qui,
dari. CaBsari annon {Matth. 22.).Dolum quidem ha- avertat impietatem ab Jacob {Isa. 59.).Huic concor-
bebant inore, sed mahtiee venenum occultabant in dat, quod dicitur :

corde ut si diceret, Licet statim eum redargue-

: :
9.Quis dahit ex Sion salutare Isracl? cum conver-
rent de lege, in qua prfecipitur, ut soli Domino ser- lerit Dcus captivilatem plebis susc, cxultahit Jacoh, el
viatur {Dcut. 6.). Rursum si diceret, Non hcet ad- : Isetabitur IsraeL Per Jacobdesignanturpugnanteset
duxerant Herodianos, qui eum stalim apprehende- reluctantes contravitia. Jacob enim supplantatorin-
rent, et regale tributum prohibentem condemnarent terpretatur. Per Israel verointelhgunturiIIi,quipost
{Mallh. 22.).Recte autemaspidicomparantur,quiasi- pugnam viliorum usqueadconlemplandumDeumpro-
cut aspis obturataurem suamadvocemincantantis fecerunt .•Quoniamlsrael, Deum videns, dicitur.Quan-
{Psal. 57.), ita ipsi oblurabant aures suas ad vocem diu corpus, quod corrumpi(ur,aggravat animam.et
praedicationis {Act. U.). Quorum os maledictione et terrena inhabitio deprimit sensum multa cogiian-
amarHudinc plenum cst : vcloccs pcdes co um ad cffun- tem {Sap. 9.), incapiivitate sumus.Sedcumconver-
dendum sanguinem. Maledictione os eorum plenum terit Deus captivitatem nostram (quod tunc flet,
fuit, quandodixerunt, Nonnebenedicimusnos quia quandocorruptibile hoc indueritincorruptionem.et
Samaritanus es tu, et Dxmonium habes {Joan. 8.)? mortale hoc induerit immortalitatem [1 .Cor. 15.] tunc
Amaritudine quoque repleti fuerunt, cumdixerunt erit exultatio in corporeet in animo, his qui fuerini spi-
ad Pilatum. Crucifige eum. Reus estmortis (Malth. litualiter Jacob, id est,qui vitiasupplantaverint. Et
27. Marc.lb. Luc. 23. Joan. 19.). Veloces fuerunt erit Isetitia in mente his,qui fuerint spirituahter Israel
pedes eorum ad effendendum sanguinem, quando j-v qui in amore etcontemplatione divinitatisexarserint.
eum extra civitatem duxerunt et occiderunt. Unde ^ Ibi flnielur justorum labor, perficietur amor. Ibi
contritisunt ab immicis,et ad infeUcitatem captivi- activa et contemplativa vita gaudio seternitatis re-
tatis perducti. Et ideo subditur Contritio ei infcli-
: munerabitur. Ibi proficientium et perfectorum mer-
citas in viis eorHm,et viam pacis non cognoverunt. Si ces sempilerna recompensabitur.
enimcognovissent,nunquamDominumgIori8ecruci-
flxissent (1. Cor. 2.). Non est timor Dei ante oculos
TITULUS PSALMI XIV
eorum. Htec fuit caussa duritiee cordis ipsorum, Quarlusdec.imus Psalmus pra;scribilur,Psa/m!(S David,
quia Dominum non timuerunt. ideo obduraverunt David autem nosler Christus esl, ut sspi diximus. Deinde
corda ad credendum, et evenit eis juxta quod scri- legimus in Exodo, quia quartadecima die agnus immola-
lur, quando luna plena est {Exod. 12.) quando ei nihil
ptum est, Qui autem mentis est durse, corruet in ;

deesl de lumine. Quandam ergo lucisplenitudidem, quan-

malum {Prov. 2S.). Ilorum malitiam increpat pro- dam bealamsalielalem nobis significal istepsalmus, cujus
pheta, cum
subjuugit.
64 inlentio esl nobis oslendere regiam viam, qua per
5. Nonne
cognoscent omnes qui operantur iniquita- Christianam mililiam lendamus ad palriam. Ait autem de
tem, qui devoranl plebem meam sicut escam panis ? perfeclis mandalis juslitiae, quibus uos docet ad c^lestia
Nesciebanl quid faciebant,qui Dominum occidebant. posse inlroire {Matth. 19.) quibus etiam minora adjungit
;

Unde ipse orans ait Pater, ignosce ilhs, quia ne-

: ulin eisse inUrmitas inchoaulumexcercere alquead altio-

Antea vitiose eiat uno verbo Providens, quod emendare Pro Judxis ex Augustino non dubitavimus
 :

695 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 696

ralendere possit. Sed jam quid proiilieli ilical, nudia- j^ licel pauper sil, tamen illum gloriflcal. Sicul ('£'.<!

mus : Augusiino) superiora pertinent ad perfeclos, ila ea,

quse nunc diclurus csl, pertinenl ad incipicnles.
PSALMUS XIV. 5. Quijurat proximo suo, el iion rfrct/<i/, </i(i pecu-
niamsuam iioii dcdil ad usiiram, el munerasuperin^
1. Domine quis habitaljilin labernaculo tuo?aul quis
requicscelin •nonlcsanclo luo? Non priusin raonle, et
noccnles non accepil. Omnino non jur.ire perfeciorum
esl {Mallli. o). Kallaciam cavere in juramento, el si
postea in tabernaculo: sed priusin tabernaculo, et
non est perfocta virtus.est tamcualiquisprofectus
postea in monle. Tabernacubim non esl lirraadnmus,
perlinens ad incipieutes. Similiter pecuniam snam
nonhabetfundaraeulum: belli res esl, huc illucque non dare ad usumm, non esl majjna virius. sed la-
mulalur, et cum transmigranle migrat Significat Ec-
clesiam priEsentis seculi. Non eiiim hic pormanomus
men inchoatio virlulis est. Nam si perfecliesse vo-
lumus, omnia noslra largiri del)emus (.l/a((/i. 19.).
habilantes [Hebr. 13.), scd alio migraluri sumus.
Rursus Noneslmagnum, munera super innocenies
:

Monlesautemfirmahabentfundamenta.Montiscrgo nonaccipere; nam debemus, si possumus, et inno-

nominc soliditas iiatria^ fulurre designatur. Quoniam
ceutes libcrare. Quid esl ergo, quod Sanctus Spiri-
ergo de tabernaculis ad moulem migraturi sumus,
tus ptrfccta mandata, etiam minimaadjungit, nisi
debemusdiscere, qui suntisti.qui migralurisunt in
quod in liocinlirmanoslramisericorditer foverein-
moutemsauctuuiDei. Audiamusilaqiie, inlerrogan-
tendit? Ut videlicel si adhuc ad perfecla non possu-
li propheta;, quid SpiritusSanclus rcspondeal.
2. C'"' ingrcdilur (inquil) sine 7nacuhi, cl opcralur
mus altingere, vel parva proulpossumus, stude.imu9
exercere. Si cnim pro posse nostro a parvis ad maj<jra
jusliliam. fjui iugredilur, in via est. Non dixil qui
tendimus, el siad ea pertingere statim, qnse dcsidc-
pervenilad finemsine macula:sed quiailhucin iii- B lamus, uon possumus: noutamendeessepoierituur
nereest, ol maculam non habet. Diccre aliquis po-
ceslaboranlibus.L'udeetsequitur:C*"'A'<"'"'*'">"""
teral Non habeo maculam, non feci malum. Non
:
movchilurinselcrman. Idest (£'.c.lH<;ii.>.(ino), perveniet
sufPicit nobis malum non facere, uisi fecerimus
ad illa majora, in quibus est injtgna ei incoucussa
et bonum. Sed quis potest esso sine macula ?
slabililas.
Cum <^poslolus dicat. lu multis alTcndimus omnes
{Jacob. 3.). Et, Sidixerimus, quia peccalum non ha- TITULUS PSALMI XV.
bemus, nosipsos seducimus, et veritas in nobisnon Anliquilus solobat fleri, quod quando aliquis de hoste
est (1. Joan. 1.). Sed apud misericordem Dominum suo Iriumplium h.ilicbiil, faciel^alsiliiarrum cimstrui, qui
sinemacula reputalur. cuijam culpa prr delectatio- triumphalis iiiccl):\lur: iu quo descrilicbulur illa vicloria
nem non dominalur. Unde idem iirophela, cum ab (1. llcg. l.T.) L'ude .Vurasica- in arcu Iriumpbali Massi-
'•

occullis el ab alienis d<'liclis mumlaii oxoraret.ad- lieuse hellum sculplum liabelur, ob sipnum viclorisB Ca?-
saris. Similiter Dcus Palcr per vicloriam passionisjam
junxit: Si mei non fueriufdominali, luuc immacu-
deviclo dialinlo, quasi Iriumphalem arcum de ai'quisilo
latusero (/'.«i/. IS.). Primus ergoingressus ad jusli-
sibi regno tolius mundi, lilulumcruci fecil apponi, Jesc8
tiam est, immaculalum secustodireapeccato:pra3- NAZAnJiriCSBExJuDionUM(.Wa«/i. 2"..Warc. 15. Luc. 23.
venlio aulem perfeclum esse iu bono.Studeamusergo Jof.li. 19).
ingredi sine macula peccati, atque exercere opera Inscriplio tiluli hujus psalmi est, Psalmus ipsiDavid
justiiiae. Justitia non novit palrem, non uovil ma- Ueo{Ex Augustino) addidil ipsi, quia ipse Rei noslerin
trem verilaiem uovit, persouamuouaccipit, Deum
:
hoc psalmo loquilur iu susceplionc persun.-e huraaniP, de
imitatur. quo lilulus rcgalis tomparo passinnis inscriplus emicuit
(/1/eminuit;. Inlenlin ejus esl nos invilare a<l suum re-
3. Audiamus opera justitise, quae sequuntur: C>i" C gnum, quod nobis acquisivilper suam humanilatom, pas-
loquilurverilalem in cordesuo. Multi loquuutur ve- sionem, resurrcctionem, unde hic agilur. Ail ergo :

rilatem in labiis, non in corde qui videnlur verum

66 PSALMUS XV.
:

dicere, sed coreorum labiis nonconsonal. Tanquam

{Ex Augiislino) si aliquisdoloseostendat viam, sciens 1. Cnnaervci mc, D<)miiic,<jnoiifaFn speraviinte. Non
ineaesselatrones. ct dicat, Si h;ic ieris, tuiuserisa erat ei necessarium, qucd pro seoraret nam ineo, :

latronibus, et coulingal, utvcreuoninvcniauturla- quod Deus erat. conser vare seipsum poteral. Sed ^ic-
Irones verum ille loquutus est, sed non in corde suo.
:
ul iucarnari veuit pro nobis, ita pius Hedemptor
Aliud enim putabat, ot nesciens verum dixit. Ergo oraredignalusestpro nobis.lrausfiguransnosinsua
parum est, verum loqui, nisi etiamin cordeilasit. person.i; quia unum corpus fieri voluil, cum sua
Qui nnn egildolum in lingiiasua. Liiiguaagilur<lolus, Ecclesia. Pro inHrMiiuUibus ergo mcmbrissuis, quae
cum aliud ore profcrlur, aliud corde togitur. Dolum '

transformat in sc. dicit roiiscriianK-, Dominc, </i<o-

:

in linguanon agit, quiid, quodmente trai-tavit ser- niam spcraviin (<?. Nosenim quipurihominessumus,
mone prolulit. Nec fecil pco.rimo sno maliim. Proxi- et per peccatum perdili, conservari a Domino iudige-
mum, omnem hominom intelligore dcbemus
{Luc. mus. Ipsp enim cst spes noslra, ipse est Deus nos-
10.):etideoscriptumest, 65 0""'' libinon vis fle- ter. Nos indigemus ejus auxilio, non ipse nostro.
ri, aliis ne
.4. ul nemini faciarnus
fecoris f Toh. ) :
Unde sequutus adjimxil :

maluni, quod ulique nobis ab aliquo (ieri nnlumus Dcus mcusrslu, qtioniam bonorum
^. Di.ci /)omiiio,
{Luc. 6.). Et opprobriutn non accepil adversus iira.ri- meoriim )ion egcs. (Juod " prius Pater per Filium
mos .liuo.s.Grandisresdicitur.Nunquam.inquit.vici- Dsuum nos redemit, solachariutte lioc fecit, non ne-
nus murmuratus eslcontraoum(7'ii'<. {.). Nunquam cessitate. Perfecta enim ejus gloria, nec augeri po-
invenllaliquamoccasionemdclrahcndioi.Ha^c vir- tesl, necminui.UudemagisdebemusDiiminum Deum
tus excedit humanam condilionem Dei gralia est. : noslrum, elorc conflteri, et corde credere, atquein
i. Ad nihituni conspeclu ejiis mali-
ilcrliiclus csl in ipso sperare, et ab ijiso salutem qutcrcre, qui bona
gnus. Et si Impcralor ost, et si Pra-fectus est; elsi quidem noslra non quffirit, imo sua nobis hirgilur.
Episcopus est, ot si Presb.vterest (iii licclesiacnim Unde ol subdilur
istaesunt dignitates). quicunquo malus esl. in cou- 3. 5<iiic(i.<, qiti sunt 111 terra cjus, mirificavitomnes
spectu Sancli pro nihilo compulatur. Et slatim so- volunlatcs mens in cis. Sanctis ('/T.i' ^lii<(i/f(i'iio/ qui in
quitur: Timcnlcs aiilem Dominnm glnrijical. Istesan- terra viventium spem suam posuei uiii, eivibus pa-
clus qui ingredilur siue macula, ipii polentes ilespi- triffi ccelestis, ipiorum coii vers.itio siiirilualis perau-
cit, quia mali sunl: si quom vidoril timere Deum, choram spei in illa palria llgitur, qua; rccle Dei lerra

Salis manifesto innuit se Auelor legisse domi- hsec /Iraudio civilas sit. qu?e et A urasiensis. et Arau-
nala, idest, delicta qu;c volus et verior esl lcctio.
: sicorum est dicla :itumi]uamalibi, quodsciaiU/lra»-
Recole, quas in Prajfatione ad inleruoscendum
''
stca. Nunc Oraiigc appellatur, quod nemouescit.
hu.ius Comm<mlJiriiAuctorem,ex hocetiamloco ar- Forlasse pius rescribendum est.
gumenla dcpromsimus.Nequeenim dubilamus.quln
697 IN PSALMOS LXXV COMMENTABITJS. m
iioininatur, qunmvis in liis lerris c.iruc Vcis^iilur.
^ qui g.iudia spiritualia inardescunt: isti prnculilu-
.A,!

His s.aictis iniras fecit oinnos volunlales meas, in bio prajclari sunt. Undo nunc ait Flenim luTredilas :

pi-0VL'i-lu ooriun qui scnsenuU. fiui eis profuerit mea prxrlara mihi. Et bonc ait, -UiVli. Noil oniia
ett

et hnnuinitcisineue ilivinilatis. utinori'ier, otdivini- illis ost prsclara ha;c spirilualis hicreditas, quibus

las huiuanilalis, ut resur^'erein Etnolanduin, quod non cst cognita. Si enim cognosceront hanc, quain
poslquam ait, Mirilicavil volunlntes mms, prolinusail diligunt. clarilatem f Usain non ainarent. Gratias
:

jungit, iii eis: ex quibus vorbis colligonduincst, ila ergo Dominodebentagerohi, qui ipsiusdono valent
voliintates suas sanclis miras ostendisse, ut easdem invisibilia inlelhgere el ideo apte subjungitur
: :

iu ipsis tiiceret permanere.Neque eniin sancliesse 7. Benedicani Dnminum,qui trihuil mihi inlellec-
potuissont, siab ojus voluutalibus coirnitisdiscro- lum. Quod ait, ,W!7ii, intelligere dobemus mcmbra
passenl. Quod saiis ovidenler ex vcrbis sequenli- sua. qu;B illi conjuncta sunt inunitatecorporis.Iloc
bus apparet; quibus dicitur : quod Dominum non cognoveruut, quod conleaiptis
4. Mulliplirala; sunt inftrmitates eorum: poslea ac- temporalibus, spiritualia intollcxcruut, non eoruin
celernrerunl. (juanto enim patet divina voluntas, virtus fuit, sed donum Dei. Undo cuin diceret Pe-
tantomultiplicius apparet Imman-iinlirmitas. Exru- Irus Tu es Christus Filius Doi vivi {Matth. It5.), ne
:

pulaeniinsupernfejuslitiaj deprohenditur forlitudo hunc intoUeclum 68

silJi attribuerct, statimaudi-

privilatis nostree. Hinc est, quod sancti viriquaiilo vit: Beatus es SimonBar-Jona, quiacaroetsanguis
sublilius divina percipiunt, tantodistriclius propria non revolaverunt tibi,sod Patermeus,quiestincce-
peccata plan^nmt atque oxperceptosuperiioluraiuo
: lis (Ihiikm]. Ideo propheta alibi postulat, dicens, Da
cognoscunt, quid in seipsis debeanl emendare et : n inihi intellectum, et scrutabor legem tu im (Psal.
ideo dicitur, Poslcn nccelerarcrunt. Unde enim pro- 118.). Sed.jam Dominica passio nobis commendatur
priam cognoscunt inlirmitatem, inde citius festinant cum subditur: Insuper, et usque adnoctemincrepue-
ad saluiem.Et quiaiufirmoset peccatoieshumiliter runt me renes mei. Insuper ex hoc benedicam Doini-
secontUentur, ideo se a coelesti raedico sauaripro- rium, quod renes mei, id est Judsei, ex quorumre-
merentur propterea adjunctum est Xon congrega-
: : nibus patres mei, el ex quorum carne natus sum,
bo convenlicula eorutn de sanguinibusl necmemorcro increpando et blasphemando usque ad mortem, elin
nominumeorum per lahia mca. Quid sanguinum nomi- infernum ire compulerunt. Et bene ait Insuper. Su-
ne, nisi peccata siguantur •? Unde scriptum est Caro et : periorenim virtus est Dorainumbenedicereinadver-
67 sanguis regnum Deinoaro3sii.lebunt {1. Cor. 15.). sis, quam in prosperis. Cum Deus dona sualargitur
Kt bene ait, convenlicula Non enim omnes,qui vi-
: hominibus, solent benedicere boni et raaU. Cum fla-
tiis unam in peccatis voluntatemhabent
subjacent, gella irrogat. murmurant quidem maUsed benedi-
nam conveniunt ad rapinam, alii ad avaritiam,
alii cunt boni. Ad hoc ergo nosisle versus instruit, ut
ahiad Uixuriam.aliiadsuporbiam. Quod suntvarie- iusuper in flagellis, ut perfecti simus: utimpleatur
tates vitiorum, tot sunt diversitates conventiculo- in nobis, quod in alio psalmo iegimus Benedicam :

rum. Sodpius Dominus conventiculaeorumdesan- Dominum in omni tempore {Psal. 33-).

guinibus non congregat, quia con versos ad poeniten- 8. Iluic sententise concordant verba, quse sequun-
liam in judicio nonaccusat. Quae suntautem non-.iQa Ait enim
tur. Providebam Dominum iti conspectu
:

eorum, quonimrionmemorerit, nisieanomina, qu^ meo semper quoniam a dexlris esl mihi, ne commo-
:

peccando sibi acquislerunt? Qui enim adullerium vear. Beitus homo, qui Deum semper providet in
p
^
perpetrat, non immerito adulter dicitur qui rapi- conspectu suo. Hic nequeextoIlUurinprosperis,ne-
nam,raptor; qui perjurium, perjurius: qui super- que frangilur in adversis. In cunctis, quseagimus,
biam, superbus. Hfec nomina non reminiscitur, si quse loquimur, qute cogitamus, siDeumsemperpro-
culpse pro quibus sunl nomina, corrigantur. Unde videmus, non offendimus. Hinc scriptum est, Inom-
scriptum est Dissimulans peccatahominumpropler
: uibus viis tuis cogita Ulum (Prov. 3.). Recte autem
poenitenliam [Sap. {.). Ilinc Apostolus ait: Si nos adextris Filii dicitur esse Pater quoniam EequaUs :

ipsos judicaremus, non utique judicaremur(l. Cor. Patri est Filius. Inde virtutem traxit, ut perhuma-
11.). Quia ergo hi in hsereditatem Domini transfe- nam forraam in passione posilus commoveri nequa-
runtur, ui et ipse Dominus si haereditas eorum, quam posset. Quod si exemplo nostri Redemptoris
recte sub.jungiiur : Dorainum in conspectu nostro seraperprovidemus,
5. Dominus pars hseredilalis mese et calicis mei, lu ut neque amore, neque timore alicujus rei ab ejus
es qui restitues hsercdilatem meani milii. Possidebunt voluntale discordemus :erit utique a dextrisnobis,
mecum Dominum. Ehganttfoc
haeroditatem ipsum ne commoveamur. Ipse enim ait, Ecce ego vobiscum
/l!(gi(.s(i?iol quibus fruantur. terrenas
sibialii partes, sum oranibus diebus, usque ad consummalionem
el temporales: portio Sanctorum Dominusest;eter- fseculi ;.i/a«/i. i%.).

nus. Biliantalii mortiferas voluptates: portioealicis Propler hoc Ixtatum est cor meum. ei exullavit
9.
mei,Dominusest. Tu restilucs mihi hseredilalem meam: linguamea insuper elcaro mearequiescetinspe.Qnid :

ulnota sitet his, quoslibero claritas, queeeratapad perlffititiam cordis et exultationem Unguae, nisi in-
te, priusquam mundus fieret- Destructa erai haeredi- terior atque exterior Iseli tia commendatur? Qui Deum
tas Domini, quando humana natura et viliiseorrupta t\ a dextris habet, Ifetari debet intus in conscientia,
et adiabolo tenebatur possessa. MissusestSalvator foris in Ungua. Hinc alibi dicitur. LEeteturcorquse-
deleta suntpeccata.restilutumesthberumarbiirium rentium Dominum (Psal. lOi-). Quod autem dicit,
ejeetus est princeps hujus mundi foras, sanata esl Et earo mea requiescetinspe: corpusDominicummor-
inflrmitas, restitu'.a haereditas. Unde et subditur tuura, atque in sepulcropositum,ettertia dieresur-
:

H. Funes ceciderunl mihi in prasclaris elenim hse- recturum significat. Quod si nos spiritualiter laeta-
:

redilas mea prxclara est mihi. Sicut nos dividimus mur. et caput nostrum per passionem imitamur,
haereditalem nostram funibus, sic Deus Bde, spe et spem certam habemus, quoniam simul cumipsore-
caritate divisilhffireditatemsuam. Super quosceci- surgemus {1. Thess. i.).
derunt istifunes, ipsiin hsereditatem Domini perve- 10. Quoniam non derelinques animam meaminin-
nerunt. Non autem ceciderunt nisi in praeclaris, qui- ferno nec dahis sanctum luiim videre corniplionem.
:

bus magis placuit coelestis claritas, quam terrena Nec animammeamin inferis permansuram dabis,
:

spirituales virtutes plusquam temporales honores. nequesanctificatum coTpus{Ex Augnslino), perquod

Multi in hoc mundo divitiis florent,potentiapr8emi- et aUi sanctificandi sunt. corrumpi patiens. Et hoc
nent. honoiibus gaudent, gloria temporali fulgent: dispositio, et gratia omnipotentis Deifuit, utanima
habent claritatem, sed non permaneutem. Qui autem Christi, nec diu in inferno moraretur, nec corpus
terrena despiciunt, qui supernam gloriamappetunt, ejus tandiuesset in terra examine, ut corrumpere-

' Apud Augustinum, quo sensenmt.

 :

699 RrriNO PRESBYTERO ASCRIPTUS 700

tur. Si tota nostraspes deperisset. j^justedamnavit.Timeantergojudices,hominum,quia

enim distulisset,
Resurgeie atquo cjusdem
erfro sine dilalione voluit. supra se habent judiccmDeum cujusoculi aequiia- :

susere&urrectionisteslesliominesliabere, sicutscri- lem videnl, ul uihil impuuitum maneat, et dignis

ptum esl, El mult-a corpora69sanctorum qui dor- digna rependal. l',t hoc quidem sicut ad timorem
mierant, cum ipsoresurrexerunl (Aci. 1 Mauh. i']. malorum, ita ad consolalionem dictum est bonorum:
;

Ut nos lalibus teslimoniis conlirmati verara resur- sicut in alio loco dicitur, Mihi vindictam. et egore-
rectionem in nobis tam corporis quam animae crc- tribuam.dicit Dominus (Dcui.'Si.nom. \i.). Debenl
deremus : si nos membra ejus efTecti, viam quse crgo sancti viri semper csaminare cor suum,ut illud
ducil ad patriam teneamus. Unde subditur anie oculos Deih.ibtant probalum,neillecujusocu-
:

10. Nolas mihi fccifli viam vilx adimplchis mclss-

: li vident aequilateni, ullam in eis viderc possit ropre-

tiliacumvullu luo: delcclalioncs in dcxlcra lua us<]ue hensionem: quatenus in Iribulalionealiquandoposi-

in /ijicm. Priusipsum caput vilaevias novit.quas no- ti, dicere cum suo capite possint quod sequilur.

bis et faclis ostendit, et verbis praedicavit. Quip sunt 3. Probasli cor meinn, cl visilasli nocle: ignc me
viseejus, quibusadvitamtendimus,nisihumiliiasca- examitiasli, cl non csl invcnla in me ini<iuilns. Deus
ritas, patienlia, obedienlia, et cseterse vurtutes ? Ad Pater Filiumprobavit, quando pati permisit : visiia-
has vias nos admonel propheta dicens: Paratcviam vit nocle, quiaadjuvlt in tribulatione igne passio- :

Domini, reclas facite semitas ejus {Isai. .40.). Hinc nis examinavil, quia inde ad incorruptionera Irans-
ipsa Veritas ait, Venite ad me omnes qui laboratis, tulil. El non esl in eo inventa iDiquilas, quia (ut
et onerati estis,et egovosreflciam {.Maiih. ll.).nene janisupra diximus) peccalum non fecit flsai. 53. 1.
ergo ail, Adimplcbis mc Ixlilia cum vullti luo. Non Peir. 'J.). NosquoqueaDeoprobamur,quoliensiril)u-
enim estplen;- '.r.?t:lidcum isto mundo. Unde scrip- g lalionibusainigimur. Undescriptum cst: Tanquam
tum est. ViB vobis quiridetis nunc(L!(c.6.). Nonesl aurum in fornaco probavileleclos Dorainus (Sap.
hic plenalffilitianequebonisnequemalis. Nam utris- Sed innocle tribulationisnon deestgratia visiliUin-
que et Iribulatiocornmunis est. Sancti virietsi gau- nis, tosle Apostolo, quiail, ridcliscsl Deus,quin ;i

dcnt in spe, gemunt adbuc in tribulatione. Sed lunc, permiltet noslenlaii supra quam ferre possumi;--
pleni erunl laititia, quyndo Deum vidcbuntfacie ad sedfacietetiamextentatione proventum(l. Ci»-. |(i
faciem(l. Cor. 13.). El dcleclalioncs in dexlcj-a eorum Hoc igne nos examinat, ut a maculis peccalomiii
usquc in finem quia hi qui a dextris ejus erunt, sine
: mundos reddat. Utilis esl ergo servis Dei tribulaiiu,
Dnegaudebunt.Quorumdclectalioneseruntde Domi- tumquiaprobanturincordesuo, tumquiavisilautur
ni visione, de socielateangelorum, de beataimmor- a Deo, tum quia purgantur a peccato. Non csi, in-
talitate, de Eelerna folicitate. Studeamus ergo vilae quit, inccnla in »>c iniquilas.
vias observare, quatenus ad tantam Isetiliam et ad i. L't non lofjualur osmeumoperahominum: ) r
-

tantas delectationes valeamus pervenire. pler vcrba lahiorum tuorum cgo cuslodivi vias dui<i-.
Dignuseralloqui operahominura, quiinsenon h;t-
TITULUS PSALMI XVI. bebatpeccatura(Joa)i.,S.//e6/'. 7.).Et tantojustiusde-
1. IIujus Psalmi tilulusest, Oratio ipsi David. Allribui" bebat ab omnibus audiri.quo j usle non poteral ab ullo
lur ipsi significalio David, qui re vera manu
fortis veni' reprehcndi. IUi quoqiie qui vices Christi tenent ui
expugnarc aereas poleslales. Sed cumin aliis quam pluri- pr;edicatione, in quaulum possunt, debent inrepre-
mis psalmis oraliones hebeanlur. mirum viflclur, cur in lensibiliter vivcre: quia valde sermo doctoris con-
islopsaImom.igUquaminaliislaIemlilulumapposueril ,^^^^
pf^,jjj^^^^i^,.,iQ,jgjl
Sed quamvis alu p: psalmi breviler mixlas in se CMnlineanl "^ t^ „_
oporlct cuslodirc, „„„
, „.,„.i„i „.,„i„.j;„„
. •

labiorum Dei
, ,
duras viasuos ,
con
oraliones, islo tamen per quandam excellenliam principa-
lilor oralio dicilur, quia tempore passionis suie inslanle solalur nos Dominus apostolica aucloritale dicens,
hanc oralicmem Chrislus Domino suo caTlavil. Inlendil au- Non sunlcondignoepassioues hujus temporisad fu-
tom nos in Iioc psalmoinslruere, utexemplo ipsiusin no- turamgloriam quaj rcvelabitur in nobis (Rom. S.).
slris necessilalibussumper orarc sludeamus. .\gilur au- Duras vias custodivil, qui usquc ad mortemobediens
tem de juslilia Chrisli, de Iribulatione passionis sua;, de tu\l(Philip. i.). Muudum relinqucrc,carnemdomaro,
resurrectione, do salielate el manifeslalione gloria; coe-
peccaUilacr.vmis puuire, adversa ct aspera propler
lestis. Vox Chrisli ex persona sua discenlis :
Deum tolcrare duras viae sunt, q.iaj Dominica labia
:

PSALMUS XVI. nobis prsecipiunt. Sed si dura sunt qua; jubenlur,

mira sunt qua; promilluntur. Nam nec oculus vidit,
1 .Exatidi, Dominc,jusliliani meain Inlende depre-
: ncc auris audivll, uec in cor homiuis ascendcruiit,
calionem meam : avribus pcrcipc oralionem mcam,non qu£e prceparavit 71 Deus diligeulibus .se ^lsai. 6i.
in labiis dolosis. Mediator Dei el homiuum homo Chris- 1. Cor. 2.).Firiniterergoteneamus viam,uti)erveniro

tus Jesus (1. Tim. 2), quam justus, el quam sine possimus ad palriam. Et ideo subdilur :

peccalo fuerit, sacra Scriplura tcstatur quiE dicit, : o. Pcrfice (ircssus meos in semitis tuis,ul non mo~
Qui peccalum non fecit, nec iuvenlus est dolus in vrantur veslinia mca. Quid pcr gressus, nisi bonorum
ore ejus (,hai. 53.1. Pcir. i.}. Inlerdeprecalioncmet opi-rum actus? Quid i)er semilis, nisi perfectorum
oralionemhocdistarfquidamdiiunlutdcprecatiosit mandatorum Dei aictasel augiistas iuiciligimus vi,i3?
ad (ievitanda adversa,oralioautem iuconsequendis l'crfcclos gressus in scmitis Uoraini habuit, qui ail,
utilibus. Tamcn utrunque indiirereuler ponilur in D
Non vcni legem solvere, sed alimplcrc (Maiih. 5.).
mullis locis. Sic aut-ein nil, Iniendc e\.Au,ribus pcrci-
pc, si diceret: Capequodaudis,retinequodintel-
ac
Cujus uon suntmota vestigia, qiiiaa veriutis non
rccessitvia: uude ipse ail, In his (pux; Palris mei (
ligis.Prsetendit ergo juptiliam operis etpurilatcm suntoporlolmeesse //.Kc. 2. Jo,in.>\..Maiih. i!.'».).El
cordis, uiini)reccetoratiouediguccxaudiatur a Pa- nos perfoctos gressus in serailis Domiuihaberaus, si
'"'^ '"-'nc c"'''''! 'lui lalcm ad oraiulum sc sic pcrreclaqua!prirciintaiiinii>Ionuis. ut in eisdom
Irc. 70 iminobiles mancamus. Nequeeuiiu sulHcil porfrcla
pricpaial, ulin orationo justiliam suam prajlcudcrc
valeat, elnihil nisiquod justeconforcudumcst,orarG agerc, nisi conlingat iii ipsis nrmitcr permanere.
pr£esumal,el non solum pro sua cl amicorum, vc- Perfoclos gressus habebat 1'aulus, cuin diccrol. lio-
ruin cliam inimiconnn ulilHalc orare studeat. Idco iium ccrtimeu cerl ivi, opus coiisuminavi, fldom ser-
dicit sc orare non in labiis dolosis. Labia cniiu dolo- vavi ,2. 7im.4.).Eirmavosiigiahabuit,
cumait, Quis
sa csseut, siab intontione vel sequitatevcrbadiscor- nos seperabilacaritale Doi? Tribulalio? .Vii angu-
darent. Dc vullu luo judicium mcum prodcal oculi : slia? An fames? An nuditas? Au periculura?.\iigla-
tui vidcanl .r./i<i(u(cs. Purum cognoscit cor suum. qui dius? Scimus quia nequc inst;iiitia, nequc fulura,
judicium suum conferlad Deum. Christum Domiuum ucquc uUa crcatura polcril uos separare a c:iritilo
sciinus a judaeisinjuslcesse.iudicaliim. Scd in ipso Dci (lUfC et iii Christo Josu (liom. S.). Si quid au-
quomanifcstejudicaverunt, ipsioccultejudicaiisuni. tem boni in nobis hTbcmiis, illiid Deo, n-^n nobis,
De vullu Dci judicium prodiit, quo injuslc judicanles adscribere debcmus, qui peteiili se Ubentcr iribuit
 :

701 IN PSALMOS I.XXV COMMENTABIUS. 70-2

(1. Cnr. i.), sicul ipsa Veritas ait: Petite et accipic-

j^
eum, cripe rtiiimaHi meam ah impio, frameam tuam
tis [Jnan. lii.). Unilc minc subdil : ah inimicis manus tuce. Exsurge, quem dormirc [Ex
(i. Eijn clamavi, quoniam exaudisli me, Dcns-.in- yli«.f/ii,s(i)i(.i)arbitranlur, ct iniquitales homiuumuon
elina aurcm luam mihi, cl cxaudi vcrha mea. Clamor curare: ante" exercuaturmalitia, utfactum viudicia
ad Dominura ostnoslrum dcsiclerium. Quandoplus prffivcniat. Vel eura populumpraivcuirc, esl iKiJiiiii"
quisquc dcsidcral, lauto amplius clamat. Scd qu;B mali aute in ipsum quarn iu alium relorquore. Juxla
eslauris, quaui inclinalDeusnobispcccantibus, nisi quod scriptum cst. Omnis qui peccat, non in alium
misericordia ipsius?Nisi enim ille inclinclurad mi- prius peccat quam iu semetipsum {Eccles. ti.). Vel
sericordiaui,nos nonerigimurad jusliliam. Sedquiil cumDuminuspriCvcnit,quiaauteuItimumjuilicium
est quod jain se ccauditumdicit^el adhucexaudiri eum eliam temporalilcr judicavit. Ejccit enim eos
verba suaqua;rit?Sed rortasseadaliquidcralexau- de terra sua, unde ait, Et supplauta cum. De lerra
dilus, et ad aliquid non erat. Esaudilus eral ia se, euim illa lacteetmelle,mauautc,in qua plantaverat
exaudicudus iu membris. eos Deus, eradicati sunt Animam autcm Christt ab
7. Ad hoc perlinent Verba qute scquuntur Miri- : impio populo eripuil, quando a mortuis oum suscl-
fira n)iscricordias luas:ijui salvosfaris speranlcsintc. tavit. Cujus anima framea Dei Patris fuit,quam as-
Deum miscricordias suas miriOcare, est ex injusto sumsit mauus, idest, vii'tus ejus ajtenia: ut perip-
j uslum l'acere. Quis non miretur misericordias Domi- sam regna debellaret iuiquitatis, eljustosdivideret
ni iu latrone, in Paulo, in peccatrice muliere, iu pu- ab impiis. Dumine,apaucisde lerradiuidc cosinvita
blicano? Cum
pro amore Dci, ea quao muudi sunt, corum. Disperge eos per orbem terrarum in istivi-
despicit avarus, ad humilitatem convertitur supcr- n ta, quam solam suam vitam putant, quia eeteruam
bus, ad mansuetudinem iracundus, ad castitatem despiciunt. Etbene ait, A paucis quouiam Judaicus :

luxuriosus, npnne misericordias suas miriQcavit populus minor est numero, quam omuis populus.
Deus? Cum desperautes ad spem reducit. cum pec- Cujus maliliam adhuc ostenditjCumsubjungit^ii^rfe
catori. qui retcrnas poenas promeruit, 8eternapr;Rmi.-i absconditis luis adimplctus est venlo' coruin. Nou so-
tribuit, uoune Deus misericordias suas miras facit ? lum ista poeua cousequetur eos visibilis, sed etiam
Unde protinus adjungit 73 Jg peccatis, quae tanquamtenebrEeabscoudun-
S. A meutpupillam
resilcntiljus dcxtcrse tuse custodi tur, a lumine veritatis tuse, adimpleta est memoria
oculi. Pupilla oculidiciturChristus, quiaetomnibus eorum, ul obliviscantur Deum. Saturaii suutfiliis;
cariorest, etlumenquoomnesilluminanlur. Ipsj csi satisfecerunt desideriis. El dimiscrunl reliquias suas
etdextera Dei, quia sequalis estPatri, et oinniaper parrulis suis diceutes, Sanguis ejus super nOs et
:

ipsum facla suut(</iiaii. 1. 1. 10.). Possunt etiam per super lilios nostros {Maith. 27.).
dexteram et pupillam intelligi electi quia per , li. Eqo autcm in justitia apparebo conspcclui tuo.
eos fortia operatur Deus, et ipsi sunt lux mundi Ego qui {Ex Augustino) uou apparui eis, qui corde
(M^aff/i.o.l.Resistentes suutinQdeleselpersccutores sordido ettenebrosolucemsapienticeluffi videre non
Rogat ergo Filius Patrem, ut a sibi resistenlibus possuut, appareboin justitia tua, idest, justis tuis
eum defendat ne justitiam injustitia premat, ne manifestabor. Satiabor cum apparucril gloria tua.
infidelilas fidem corrumpat. Sic nos esemplo Cum illi satiati siut immundilia sua, ut me intelli-
noslri capitis Dominum 72
orare debemus, ut gere non posseut. Ego satiabor cumapparuerit glo-
nos custodial,ne quaimpuguans adversitas fraugat ria tua, iu hisquimeiatelhguut. Adhoc ergo tendat
ne qua obvians tantatio seducat,qu£e nos ab alisin-o- r nostraoratio, nostrseque devotionisalTectus,nostra
tectionis suse subtrahat. Ideo subditur: .S'!i6 umbra opera, nostrae patientiae esercitia, ut gloria Do-
alaruin Inarum prolegc me, a facie iinpiorum qui me miui saturari valeamus. Sit nobis noster Redemtor
afflixrunt. Dilectio Dei et proximi, novum et vetus in esemplum, ad orandum, ad operandum, ad pa-
Testamentum. Justitia, caritas, et cajterae virtutes, tieudum el sit etiam comes ad gaudeudum.
:

alae Dei sunt, quibus sanctse animEe ad Deum volare

possunt.Istse spirituales alse et ab sestu refrigerant |
TITULUS PSALMI XVII.
viliorum, el afflictione temperant impiorum. Islis
1. Sequentis Psalmi lilulus lalis e3t,7)i /!n(?mpu(!coDo-
alis Dominus Ghristus cum ab impiis Judaeis affli-
mini, ipsi Davidquse locutus cst Domino,verba cantici
geretur, protectus est de quibusadhuc subjungit.
:
hitjus, indicquaeripait eum Domimus de manu Saul,
9. Inimici mei animammcamcircumdcdcrunl: adi cl de manu omnium inimicorum suorum V^crbacantici
pem suiim conclusC7'unt, os eorum loquutum esl su- hujus, id est, verba signiacanlia lalem maleriam , unde
perbiam. Hsec in passione Christi facta sunt. Circum- habendum est canticum, id est, spirilualisdeleclalio.quas
dederunt Juda;i animam Christi, vilam enim ejus in vera contemplalionebabetur, suntattribiiendaDavid, id
est manu /orti, Cbristo puero Domini proplor simplicila-
perdere volebant {Joan. 10.).Adipem suum concluse-
tem et puritatem. David dico, fideles suos dirigenti in
runt {Ex Aufiusiino], idest, abundantiam suse super-
finem, id est, iu summum bonum quffiverba loquutusest ;

bioe iutra se detinuerunt. Os eorum lo luutum est Domino Palri in £eterna sua locutione. Canlici dico, babili
superbiam, cum diseruut, Ave rex Judaeorum in die, id est, in consideratione diei resurrectionis ipsius,
{Matih. 27. \ et caetera talia. vel consideratione temporis plenitudinis, qua humanum
10. Projicienlcs mc, nunc circumdederunt me. Ante t\ geuus per resurreetionem Cbristi a nocte inQdelitatis et
crediderunt venturum. sicutin Scripturis suislege- ignoranlia-', et i:«>ccalorum, ad lucem scieutife, et fidei, et
virlulum exilurum est. Qua die resurrectionis, vel tem-
runt nunc, cumvenit adimplere quod promiserat,
:

poris plenitudinis, eripuit euiii Dominus de inanu oin-

cum deberent eum suscipere, adorare projecerunt niuin inimieainnH suorum et dc manu Saul, id est, de
extra castra, el crucifiserunt. Oculos suos statucrunt potestate JudiBorum, et regis eornm quem sihi ipsi petie-
dcclinarc in tcrram. Quia eum non Deum, sed pu- runt. Nam sicut David ma
)i i( /b)'(i's,ita Saul pe(i(winter-

rum hominem esistimarunt. pretari dicitur. Dicater.-o Christus et Ecclesia, idesttotus

11. Susceperunl me sicut leo paratus ad prsedam. Chrislus, caput et eorpus {Rom. 12.).

Comparabiles illi leoni, de quo scriptum est, Adver-

sarius vester diabolus, tanquam leo circuit,qu;eren3 PSALMUS XVII.
quem devoret (1. Petr. 5.). El sieut catulus leo- 2. Diligam te, Deus, forlitudo mca : Dominus fir-
nis habitans in abditis. Catulus leonis et filius, mamentuin meum, cl refugium meuin
liberalormeus. et
esl ille populus, cui dictum est, Pater vesterdiabo- Hfec est magna caussa, qua diligend us est Deus; quia
lus est, (1. Joan.S.S.). Et beue,ait;ia()i'(a)is inabdilis : ipse est fortitudo nostra. CaritasDei diffusa in cor-
quoniam qui male agit, odit lucem. Post tantam per- dibus nostris per Spiritum sanctum,qui datusest no-
secutiouem secutus adjuusit : bis [Rom.5.) facit uos fortes ad toleranda adversa
:

ii. Exsurgc, Dominc, pneoeni cum, cl supplanta mundi,etadexpugnandavitiaettentamentadiaboli,

Apud Augustinum, excsecenlur.

 : :

703 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 704

ad exercendabonaspiritualia,adcontemnendabnna j^ ait. Wnmor meus in conspectu ejus ibi quippe
El -.

terrena. 1'roplerhoc eliamdiligendusesl Dominus orandum est, ubi videtur Deus. Ideodiciturin Evan-
quia ipse esl Urraamentum nostrum, in quo flrmum pelio, Tu aulem cum oraveris, inlra in cubiculum
fundamentumbabemus,nevenlis tentatiouum mo- tuum,et clausoosliooraPatrem tuumin absooniiito :

VKimur :etrefugium,a<i quemrefugimus, ne inhac et Paler tuus qui videt in abscoudito, reddet tibi
miseria pere;imus et libentor, ut de servitule dia-
: [Maiih. 6.). Sic iliique debemus clamare, ul clamo-
boli et peccaii per eum liberati, ad veram libcrta- rem noslrum videat Dominus. atque in aures ejus
tem veniamus. introeat^qui utiqueclamor nontam vocisest, quam
74 Deus meus adjulor meus,et speraho ineum.
3. cordis. L"ndcMoysidicilur,Oui'lclam isadme^C^x^rf.
Deis meus, quiame creavit ex nibilo. Adjuior, quia 1-4.) •? Mentis nostra; dosidcrium claiiior est io con-

me adjuvat iu opere bono: et ideo spenido in eum, spectu Dei. Sid quid deindesequalur, audiamus.
per quem salvaborin fuluro.Hoc distatinter Deum 8. Commola esl el cnnlremil lerra fundamenla
:

etDominum, quod Deus nomen est naturse, el Domi- mnnlium conlurbala sunl, el commola sunl, ijuoniam
nus nomenesl ofTicii. IUud pertinet ad majcslaleni et iraius esi eis. Si hoc juxta literam accipimus, passo
dignilatem, quaeipse est : hoc perliuelad potesta- Domino terrsc molus magnusfactus est, et suoau-
tem et dominium quod
in nobis exercet. Ibi oslen- ctori teslimonium dederunt etiam ipsa insensibilia
ditur nobis quid araemus, hic autem quid timea- elementa {.'ifaiih. 27.). Si autem per terram terrena
mus. In utroque quid credamus, quid speremus, carnahum corda, et per fundamenti montium, prin-
quid amemus. Etin primo versu commendatur no cipes intelligimus populorum qiiia videhcet in ipsis
:

bis carilas et fides in secundo vero spes. Ei non

: T) flrmabanturctEteri, t mquam iu fundamcntis. post-
Immerito caritas prima, quia ipsa est viriutum rogi quam prjedicantibus Apostolis iram se incurrisse
na, ipsa estin'!ii;.fnbonorum,etradixvirlutum.Sed omnipotentis Dei cognoverunf [Act. 3.), et ex quod
quae sequuuiur, el quae nos excitant ad amandum Filium ejus crucinxerunt, conturbati et conlerriti
Deum, audiamus /'(otecfor meus, et cornu salulis
: propterculpam,sl;ilimcommotisuntadpa>nitentiam.
mese, el susceplor meus. Protegit enim nos a malis. el Qui Petro cos increpante, tanquam commoti dixiss-e
sicut cornu eminet, ita ipse eminens nostra salus, referuntur. Viri fratres, quid faciemus {Act. -2.) ?
tanquaminnrmosmcdicusadsanandum.nossusce- Quibus datum estconsilium, ut per regenerationis
Unde ipse FiUus bono pastori ovem infirmam
pit. lavacrum remissionem reciperent peccalorum.
reportanti comparatus est Luc. 15.) el ideo. : 9. De quibus adhuc subditur, Ascendil futnus in
4. Laudans invocabo Domijium. ct ah inimicis meis ira ejus,el ifftiis a facie ejusexirsil carbones succensi
:

salvus cro Ecce quanta utihtas laudare Deum. Si et sun( ah co. Qiiid facies ejus, nisi nolitiam ? Quid fu-
in prosperis ot iu adversis Deuni tolo corde lauda- mus qui lacrymas excital, nisilacrymosampa-niicii-
veris, nuUus poterit tibi nocere inimicus. De tol et liumcompunctionemde?ignat?Timentesiraml.icry-
tantis Isonis quae quotidie benignus Dominus confcrt mislaverunt, culpam.Et unde Deum por fidem no-
nobis, non habemus quid rependere possimus, nisi verunt, inde accepto spiritu inejus amore suaviler
laudem. Geminum autem donum confert homini asserunt. F.t ab eo succensi sunt, ut ardentes exis-
laud.itio Dei : tum quiain laudehominisDeusbono- tanl, quipiiuspeccatores inc;irne tanquamcarbnnes
ratur, tum quia ipsius merito laudis homo a malis in cinere mortuijacebant.Exhisergo verbisinstrui-
liberatur. UndeipseDominusin aliopsalmo nosad- mur.quiapercompunctionom ignisdivinusarccndi-
monet dicens, Immola Deo sacrificium laudis, et r tur. quiinterioramentis illuminat, alque peccaioru
redde Altissimo vota tua, et invoca me in die tri- nigredinem penitus devastat et qiio ordine hsec
:

bulationis, et eruam le {Psal. 49.). farta sunt, quae prsedicuntur, verbis sequentibus
5. Circumdederunl mc dolores mortis.ld est, Judaji demonstratur.
inferentes mihiangustiaspassionis.JT/ lorrenies ini- 10. Inclinavit cselos et descendit, et ealigo sub ;>c-
quilalis conlurliavcrunt me quia ecce turba, et qui
: dihus ejus. Prius sanclos et electos viros ad pra;di-
vocabatiir Judas venitfMa«/i. 2G. Luc. -2-2. .Marc. l.J. candum ejus humilem ;id venlum misil, quos deinde
,/oan. 1,S.). Venit lorrens ct iniquorum impetus ad sequutus pcr semelipsum descendit. Verbum enim
discipulorumgregcmconturbandum.quia.pcrcusso caro faclum est. ethabitavit in nobis {Joan. I.). Un-
pastore, dispergentur oves gregis (Za<-/nc. 13.). de aulem humilis incarne apparuil, inde priucipem
6. Dolores inferni circtimdederunl me. Id esl, illl, tenebrarum ornnimodasubjeclioneproslravil. aiijua
quos infemalesdoloresexpectant. Prxoccupaverunt eundem Ecclesiae suae prosternenfium riedil. Unde
me lacjuei morlis quia cumgladiis et fiislibusundi-
: Apostolus ait, Dominusconterel SMhanam subpoii-
que supervenerunt {.Maiih. 26. Marc. \.',. Luc. 22.). bus vestris IRom. Ki.) velociler.Illeautemquipaulo
Laquei morlis ideo dicuntur, quia diabolica; (icceptio- minusaban;.'elis minoratus est {Psal. 8) per huiua-
nes ineis erant. Sed a tantis porsecutoribuscircum- nilalcm, mullo sublimior ancelis declaralusest per
datus, totdoloribus etperturbaliouibus occupatus, divinitalem {l/ebr. 1. ci 2. Coloss. 2.). Unde sub-
illcqui omnes unoverbo poterat condcmnare, etse dilur
ab omni angustia liberare, quid fecerit, audiamus. 1 1. Elascendilsuper Cherubim,el volavil. In eoenim
7. In tribulalione invocavi Domir.um el ad Deum -pw quodDeusest.ipsasangelicas ygdignitatesplcniiu-
clamavi. Non se vindicat.sed orat. Docet te patien- dinescientiae.^upcravii ]'olavilsuiierpennasventorum
tiam imperator tuus. Site circumdantdolorcsmor- quiacelsitudinesurcdivinitatis transcenditvirtulcs
tis perturbationesiniquitalis, atlendequania pertu- siipcrnoruin spiriiuum cui enim angelorum dixit
:

leriiRedemptortuus.etexemploe.|usomuiapaiicnier aliquandoDeus, Sede a dextris meis. aut, Egoboilie

suftine. Inlus in corde tuoinvoca Dominum,et loio gcnui te [llcbr. 1.) ? Super pennas ergo ventoruni
cordis alTectu clama ad Deum luum. In ipso enim volavit, quia solus sedere ad dexteram Patris mc-
est potentia et divinitas (Coloss. 2 ). Unde merilodi- ruil.
citur DominusetDeus:cujusdominium eldivinila- 12. Elposuil tenebras lalibulum suum. Scilicel {Ex
tis impcriuin polest oppressos eripere ab omni tri- Augustino) ohscuril.item sacramenlorum, et occul-
bulalione. Unde s criplum est, Dequacumiiuciriliula- tam spem in cordi' credentium :ubi ipselateret.nec
tioneclamaverinlad me,eripiam eos, dicil Dominus suos desereret. Latibulum suuin lencbras posuit,
{Jerem. l(j.). Benc ergo subditur, Et e.rnudivil de quia ca'Iesle suum sacramonlum nobis in olisourilaio
templosancto suo vocem meam el clamnrmrus : '" 75 constiiuii. Hinc csl quod sacramontuin corporisel
ennspectuejusinlroivil inauresejus. Temi)lumI)oi ost sanguinis Christi quolidie traclamus (1. Cor. II.);
Christus. Templum Dei est Ecclesia. Hinc Paulus nec tainenlucein,nec gloriam ejus: quain Ode cre-
ait, Templum Dcisanctiim esl.quod estis vos 1. Cor. dimus.oculisadliuc videre valeuuis In lencbri^cnim
3, el ().). Iloc spirituale templum inhabilal Deus, et sumus quaindiu per fidem ainbulamus, et uon per
ibi deprecantium voces exaudit. Et notandum quod speciem (1. Cor. 13.). /'• circuilu ejus labernacuhim
 "05 IN PSALMOS LXXV COMMENTAUIUS
706
0»s. Mulliludineenimcredentiumcircumvenlusest A fons incrcpamur,
quando inspiramur intus ut li-
Ueclo autem Koclesia in liac porc},n'iiialiono posita meamiis.
taljoruaculuiu Dw dicitur,(iuia UUjornaculum luin lia- 17. Ilic inquit Ghrislus, Misit de summo hoc est
:

bol riindamcnlLim, ost aulem mililantium alque dc sinu Patris. h'l aceepil me. Et sciliccl caput Eccle-
transouutiuin. Et Apostolus dixil, ouia nun habc- sia3 in a;qualitatem sibi, ad dexteram suam. h't as-
uuis liic maucntcm civitatcjn, sod luturam iuquiri- .luni.sit mc. id csl Ecclesiam meain,
quai est corpus
nuis {llchr. 13.). Teiirlirom aijua in iiutiilius aeris. mcum. De aguis mxdtis. Quia ex multis populis me
(Juia obscura est scicntia in i^rophotis, (pii mcrito instiUiit vol quia ex multis viliis mo extraxit sive
: :

nubosaerisappcllantur, (puaiucielcstibussusiolliiu- quia ox iiiullis tribulationibus me liberavit. Et hoc

tur por vitam et iuimis l'audiintpluvia;doclrinam. est quod sequitur :

l'rimumquidemiusauclispatribusobscurusriiiiscT- IS. JSriinut me deinimicismeisforlissimis, Qmsual

mo divinus. Tecta eraut omuia sub tiyura ct umbra isti Ibrtissimi inimici, nisispiritus maligni? Horum
{llebr. 10.). Nondum erat spirilus ad manilestatio- proculdubio lortitudiuem non possemus ovadere, nisi
nem datus quia Josus noudum tucrat gloriUcatus oiiinium potentior Dous nos l'ragilesdignaretureri-
,

{Joan. 7.). Sed dcindo venil CKloslis lulyor, ille qui pere. El ab his, qui oderunt me, (juoniam conforlali
est lux vera, quiillurainat omnem homiuem venien- sunt super 7ne. Subaudis, me eripuit. Qui sunt hi,
tem inhunc mundum [Joan. l.J.Hemovit tenebras, qui oderunlEcclesiam,nisi infldeles atquehajretici?
exposuit Scripturas,misit praedicatores,audientium Qui intantum aliijuando confortati sunt, utquosdam
corda torruil et illumiuavil. Unde subditur : etiam electos, aliquando occiderent in carne, ali-
i. Pix fuUjore in conspcetu ejus nubestransierunt, r>quando errare facerentin fide. Sed eos pius Uomiuus

grando et carboiies iijnis. Prae magnitudine fulgo

le fulgoris eripere dignatus est, coronando occisos, atque ad
qui est in conspectu mauirestationis ejus, nubes, viara veritatis errantes reducendo. Unde et subdiiur,
idest, Apostoli divino lumineillustrati, aJudaeis,ad 19. Prxvenerunt me in die aflliclioius inese. Id est
Gentes transierunt sicut scriptum est, Vobis pri-
: priEvaluerunt mihi in tempore tribulalionis et per-
mumoportuit priedicdrircgnumDci, scd quiarepu- secutionis. Etfaclus est Dominus protector meus.Sci-
listis, et iudignos vos fecistis vitEe a3lerna3, ecce licet protegensmeabimpugnatione persequentium.
convertimur ad geutcs {Act. la.J. Et ipsi sunt facti -20. Et quia carnales paliebar angustias.
Eduxit
grando el carbouesiguis, clamaudo, minando,ubi- me iii spiritualem latiludinem Rdei. Salvwn me/ecit,
que ignemmittendo, futurumjudiciumprtedicando, cjuomam voluit me. Nullismeis praecedentibusmeri-
hnmana corda lideiardore accendendo. tis, sed sola sua benevolentia. Ipso est enim, qui

li. El inlonuit de ecelo Dominus, et AUissimusdedit operatur in nobis et velle, et operari pro bona vo-
vocem suam grando et carbones ignis. Postquamdixit
:
lunlate [Philip. %).
Dominus, adjungit, Attissimus ut intelligas Dfeum
: "!{. Et relribuel mihi Dominus secundum
jiistitiam
Deorum, Dommum Domiuorum, per semetipsum rneam, et secundum puritalem manuum mearum re-
esse loquutum. Prius enim locutus est per patriar- tribuet mihi. Duo sual in homuie, secimdumquajre-
chas et prophetas, per anliquos palres deiude per
: Iribuit Dominus.-scilicetsecundumjustitiambonae
se [llebr. l.j. ipsa etiam Apostolorum prsedicatio voluntatisetfldei, etyg secundum puritaiem bono-
nou tam Apostolica erat, quam Domiuica. Sicut ipse rumoperum. Nec possuntpuraessebouaopera,nisi
Dominus testatur, dicens, Non euim vos eslis qui deriveutur ab intentionejusta. Unde scriptumest,
loquimiui, sed spiritus Patris vestri qui loquilurin C Respexit Dominus ad Abel, et ad munera ejus (Ge-
vobis [ilatth. lO.J. yuasi iulonat Dominus, cum de ncs. 4.). Prius quidem probavit Udei devotionem,
judicio suo uos terret [iIatth.-2o.). Quasi dat vocem nnde postmodum sacriflcii suscepit oblationem
suam, quaudohumiliterdemulcel. Quoddam terrens {Hcbr. 11.). Et meritoretribuetmihi :

tonitruum esse videtur, quud per Joaunem dicitur, -2-2. Quia custodivi vias Domini. Id
est latitudinem
Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere a bonorum operum perseverando servavi.
ventura ira [Matih. 3.) l Quasi vocem dare est, cum
23. gessi a " Domino meo. Id est post-
Nec impie
subditur, Agite fructus diguos p8eniteutiEe(L«c.3.). quam ad illum beneoperando accessi, ab illoprave
Juxta ergo 77
capacitalem audientium modomi- vivendo nonrecessi. Hinc estquod de sanctisanima-
nundo intonat Dominus, modo ut graudo contun- hbus per prophetam dicitur, Non revertebantur,
dens, modo ut ignis accendens. cum ambularent,sed unumquodqueante faciem suam
Et misit sagittas suas, sciticei {Ex Augustino)
15. gradiebatur {Ezcch. 1.). Sic utique ad Deum directa
Evangelislas, pennis virtutum rectoitinere transvo- debent esse nostra ilinera,ut ultra non sintadpra-
lantes, non suis sed ejus a quo missi sunt, viribus. vitatem operis distorta.Nec mirum si custodivitvias
Et disperdidit eos, ad quos missi sunt, utaluseorum Domini, nec a Deo suo impie gessit nam sequitur,
:

essent odor vitsein vitam, ahisodormortis in mor- Ijuoniam oinnia judicia ejus in conspeclumeo. Id est
tem {•!. Cor. -2.). Fulgura muttipiicavil. Id est coru- {Ex .iufiusiino) et prsemia justorum etpoenasimpio-
scautia miracula. Etconturbaviteos. Bonaconturba- rum, et flagella corrigendorum, et tentationes pro-
tione ad poenitentiam. bandorum perseveranti contemplatione considero.
16. El apparuerunl fonles aqtMrum. Scilicet dona D Ad custodiendam quippe justitiam, et impietatem
Saucti Spiritus, a quibus omnis splritualis scientia evitandam,valde ulile est extrema sollicitepensare.
procedit. Vel per foutes aquarum, potest ajcipivetus Unde sciiptum est, In omnibus operibus tuismedi-
et novum Testdmentum:quseapparueruntauditori- tare novissima tua, el in seternum non peccabis
bus.ipsorevelante, qui habet clavem scientise. Qui (Cccii.^.^.Recte ergosubjunctum est, Etjustitiasejus
nimirum spirituales fontes caeteros es se Scriptura- non repuli a me. Sicut illi, qui ad tempus credunt et
riun rivulos emittimt. El reveiata sunl fundamenta in tempore tentatiouis recedunt(Z,i(c.8 ). Dequibus
orbis lerrarum. Revelati sunt Prophetfe, quinonin- Aposlolus Potrus, Quia mehus est non cognoscere
teUigebantur : super quos sediflcaretur orbis terra- viam veritalis, quam post cognitionem retrorsum
rum credensin Domino. Quoautem ordine (Ex Axi- redire (2. Petr. -2.).

gustino) hsec lacta suut, oslenditur, cum subinferlur: 2-4.El cro immaculalus, cum eo, secundum delec-
Ab increpatione tua, Domine, ab inspiratione spiritus tationem malse cogitationis. Et observabo me ab ini-
Diceutis, Nisi poenitentiam egeritis, omnes
irse luse. quitale mea. Id esl abiniquilate operationis. Tale de-
simul moriemini {Luc. 13.)- Postquam dixit, Incre- bet esse nostrum studium, nostrum desiderium:ut
palionem, adjunxitlnspirationem.Tuncenim utiliter intus simusimmaculati, foris innocui quaienus ;Eter-
:

Psalterii codices quol scio omues a Deo meo prseferunt.

 : : : : :

707 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 70S

qua sub- tium in se. Ac sicdicat, liic meus Deus non est sicut
aam remuneralionem consequamur, de. j^
iungil
'I5. Elrelribticl
....
mihi Domtiius, secuttdum jushliant
caeieri: namque via ejus impoUul i, verba ejus in
Iribulationc probala, spes illius cerla cl lirma, qui
meam. Non solum propterlatitudinem fidei, scd pro- protcgil sperantes in se, ne deliciaul in lcul itione
pter lougiludinem perseveranti8e./.'(scoioi</umpuri- lUebr. 7.'. Quid tam impollutum, tam mundum,
latcm matiuum tncarum in conspectu oculorum cjtis. quamDeivirlus,etDeisapieniiaCliristus(l.C'oj-. 1.) ?
Nou quohomiues vident, sedquoipse. Quoniamquaj qui ait. Ego sum via (Joan. 14.)- Teneamus ergo
videnlur, temporalia suut: quae autem non viden- hanc viam, et muadabiiuur: custodiamus ejus elo-
tur telerna (-2. Cor. i.)- Et bomo videl in facie, quia, el non errabimus figamus in ipso spem no-
:

Deus in corde [Luc. H.). Bonorum quoque opera stram, et securisubejusprotectioneambulabimus.

semper in conspectu Dei suut, maloram vero uou Et merito speranduiu esl in illo
respicit ('Prov. lO.)- Unde Novit Domi-
alibi dicitur. 'i2. (Juotiiam quis iJcus prastcr Dominum9aul quis
uus viani juslorum, iter autem impiorum non no- Deus prxter Deutn tiostrutnf Deus, qui nos creavit,
yilfPsal.l.]. Deus, qui nos legit, Deusquem amamus, Dominus
,. ^ , .

'26.Haec quae praemissa sunt, uicit Ecclesia, ad quem timemus. Si inveniremus lalem, aut melio-
excitaudum nos et promovendum ad lidem reclam, rem,tortassis in illo essct sperandum.80^6'1 quia
spem certam, operaliouem bonam, relributionem cunctis melior est, et subhmior ^sicut ipse ait, Ego
seternam.Unde nuuc quemquam nostrumadmonet,, Dominus, et non esl alius, extra me non est Deus
dicens, Cumsanclo sanctuscris, ct cutn viro itinocenlc \lsai. 43 el 43.]) restat, in ipso spes nostra lixa per-

itittocens eris. El cum electo eleclus cris, el cum pcr- maneat.

verso perverieris. Atlende illum, qui est sauctus san-
B 33. Qui prsecinxit m« virtule. SciUcet flde, spe et
ctorum,qui in seipso sanctus est, et alios sanctili- caritate. Et posuit immaculalam viam tneam. VideU-
care potesl. Qui est vere innocens, agnus sine ma- cet, ut innocenter vivam. Et nolandum, quod non
cula [Joan 1.) qui : maledicerelur, non maledi-
cum ail, Cinxit me, sed Prxcitixit. Maguum quidem om-
cebat (1. Pelr. 2.) cum
paleretur, nou comminaba-
: nipotentis Dei donumest,cumanlcquisque pra-cin-
tur. Qui est electus a Deo Patre iHebr. 3.), sicul gitur, quam ad viliarelaxetur. Nec mirum si eorum
scriplum est, Ilic est Filius meus dilcctus, iu quo viam inimaculatam posuit, quos laliter pracinxit
mihi bene 79 complacui (Matlh. 3. 17. Luc. 3.). So- quia ubiprsecedit cingulum virtutum, nun possuul
ciareilli,imilareillum,sit tibi bonum adhserere Deo, impedire macula; el laxura; vitiorum. Ilinc est,
eteris cum sauclosanctus, cuminnoceuteinnoccns, quod Dominus nos jubet lumbos uostros praecingere
cum electo electus. Quod si societatem perversorum (Luc. [2.), ulante quisque se restriugere contra vi-
dilexeris, ct tu simihler perverteris. Ecce dua; via; tia debeat, quam laxatus el impeditus cadat.
libi ostens-<e sunt unajustorum,allera reproborum:
: 34. Qui perfecit pedes tneos tantjuam cervorum. Id
una salutis, altera damnationis: uua quam teueut est (E.c Augu.tiino), affectus animi, quibus tanquam
humiles, el a Deo esaltantur altera quam tenent su-
; pedibussustentoret prolicio, ad Irauscendenda spi-
perbi, et a Deo humiliautur. Unde el subditur : nosa et umbrosa implicamenta hujus seculi. Eisu-
28, Quoiiiam lupopuhitn humiicm salium facies, et percxcelsa staluens mc. Id est coelestibus regnis, ubi
octdos superborutti humiliabis. Serva ergo humiUta- Sanctorum est habitatio. LndeApostolusait, Noslra
tem, recognosce te pulverem et cinerem, coulitere autcmconversatio in ccehs est (Philip. 3.). Sic pro-
peccatatua, esto viUs in ocuUs tuis, ut cum populo L culdubio debemus affectus nostros, et gressusope- j
humUi salvari merearis. Cave oculoram exlollcu- rum nostrorum in hac terr.i dispouere, ul calcatis
tiam, ne videaris tibi gloriosus, tibi sapieus, tibi ra,i- spinosis dcsideriis hujus sajcuU, menlem noslram
gnus, ue ubitealtum videris, ibi tedejiciat,quiocu- in coelestibus studcamus stabilirc.
los superborum humiUat. Unde scriptum est, Vse, 33. Quisdocct manus mcas ad prasllum. Qui {ExAu-
quisapientes estis iu oculis vestris, et coram vobis- guslitto) docet mc operari ad superaudos inimicos,
metipsis prudenles (Isai. 5.). Sit ergo oculus iu te qui nobis intercludere coeiestia regna conanlur. Et
simplex, ut lotum corpus tuum sit lucidum {Alatih. posuisli, ut arcunt sercum brachia mea. Id est infati-
G.) et dic quod sequitur
:
gabilem intentionem bonorum operum. Usus pro-
29. Quotiiam tu iUuminaslucernanitncam, Dominc : phetarum est, cito mutare personam. Modoad Dcum
Deus, Deus tneus, illumitui tetiebras tneas. Quia illu- loquilur propheta, sive Ecclesia, luodo ad proxi-
minasti me
in his, quaj scio, Ulumina in his, qua; mum. Ad Deum, videlicel a quo accepil, quod loqui-
nescio. Vel, quia illuminasti lucernam mcam, do- tur. Adproximum,cui expendat, quod accepit. Non
nando fldem,illamina tenebras operum meorum ut : sufUcit nobis habere gressus rectos ad sectaudam
quod leueo crcdeudo, sequar operaudo. Qua; suiU ustiLiara, uisihabeimus doclas mauus adpugnam.
leucbrsenoslra;, uisi iniquitates et uegligeuiia;? In jNeijue enim retineri polcstjustitiasinepugna. Sunl
taulamc£ec)tatemdevenimus,ul nosmelipsos iguo- autem multa geuerapriBliorum iiam esl nobis col-
:

remus, nec cito deprcheudimusmala, quajagimus. luctatioadversuspriucipes, etpolestatcsrectoresie-

Unde nobis peleudumestaDomino, ut uostrasieuo- uebrarum(£'p/i b.j.Esl nobis puguaadversussiecu-
brasilluminet, ut delicla et scelera nostra faciat nos _ lum: estin uobisipsis discordiaiutercarnemetspi-
videre qualenus viiam nostram Ilendo, el poeni- 1) ritum((i<i/a(. 5.;. Conlra haec nos oportet doctoscf?.'
:

tcndo possimus emendare. adprajUum. etpuguare armis justiiiaja dextris ei .1

30. Quotiiam in te eripiar a letitatione, ct iti Dco sinislris (2. Cor. ti.): et habcre fortem elinffexibi-
tneo transgrcdiar murum. In te, inquil, eripiar, nou leiu intenlionem, tanquam arcuiu a;reum, ad lericu-
in me: in me enim iuQrmus sum (Psal. 0.), sed in dum et fugandum iuiiuicum. Et recte iuleutiones bra-
te forlis. Tu es solus, qui eripis a tentitione (l'hi- chiiscompanmtur, quia sicut in brachiis fortitudo,
lip. 4.),qiuprincipemhujusmundiforasinittiSi,/o(iii. et manus adhiEreut brachiis: ila fortis debet es>c
12.), qui nou permittis teulaiiservostuossuperqu;u nostia iutentio, el ab ipsaprocedeicrobustaopor.i-
ferre possunt sed facis etiam ex teutatioue pro vcn-
:
tio. Sed quia nos fragilcs, et iuimici uoslri nobis

tum (1. Cor. 10.). In tetransgrediarmurum, vcl du- suut robustiores: opus est, ut liat nobis, quod se-
ritiam cordis, vel obslaculum peccaloruiu, quem di.i- quitur
bolus, ne ad te veiure posseiu, mihi opposuit. Mu- 3t>. Et dedislis mihi proleclionem salulis tua, et

rum iu Deo uostro transgredimur, (luotieus pcr ip- dcvlcra lua suscrpil tne. Dat eleclis suis Dominussa-
sius gratiam uobis iuspiratam vitiorum cougeriem lutem suam, qua eosproleg.it, lanquam nudos.Dat
super.uuus. dcxteramsuam, id estfavorem gratia; su», qua sus-
31.Uic incipilDeumsuum Ecclesia commendare, cipiat eos, tanquam luedicus aegrolos. Si limucris
diceus, Dcus mcus, impoUuta via ejus Eloquia Do- :sestus vitiorum, et tela iuimicorum iu visibiUuni sivo ,

mini igne examinata ; prolector esl omnium speran- advcrsitates perscquentiumhODiiuum :postula pro-

i
 ::

70!l IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 71(1

toclionem ciivinee salutis. Sl senseris le pcccatorcm A veslra, quce sunl super terram, fornicationem, im-
elinllrmum, muUis vitiis elncglijjcntiiscorruptum: munditiam, luxuriam, ct coetera {Coloss. 3.). Cadcnt
postula Uci misfricordiam, ct suijlcvautcni dextc- cliani subtus iie^les tuos, si vitia el concupisccnlias
ram, ut ab co suscipiaris et sancris. Ipse euini iu cordc tuo al)()Munatus 1'ueris, ct dcspcxcris, ct
81 est vera salus, qui prolcgit suos ab cxlc- iusuper aflcctus bonos ct spirit\ialcs actioucs appo-
riore persecutioue. Ipsccslsublevansmisericordia, sucris. Uudo alil)i vir perfcctus :ait luiquitatem odio
qui supiscit, et saual a propria iulirmitatc corporis habui, cl abominatus sum lcgcui autem tuam
:

et animi». El quia cosdem, quos protcgil ct curat, dilexi (Psal. 1 IS.). Ha;c duo faciunt perfecte supe-
aliquaudo utilitcr llagellat, recte subjuuctum cst .-
rare diabolum et pcccatum, scUicet amor Dei, et
El disciplina lita currexit »ie in fineni, cl discipUna odium mali.
lua ipsa me docebil. lu hoc apparet, (pinil nos diligit M. Et uc hoc vidcatur ascriberc suis viribus,
cseleslis Poter, quia uobis darc dignatus cst disci- recte subinfcrtur, Et prxcinxisti me virtute ad bel-
plinam. Iliuc Scriptura sacra nos admonet diccns, Itttn et supplaittasti, insitrgentes in ine subtus me. Si
'

Fili, noli uegligerc disciplinam patris tui, etnc fati- vis superbiam in te insurgentcm supplanlari subtus
geris cum ab eo argueris. yuem enim diligil Domi- te, oraDcum,utpr8ecingat tc humilitalc. Sivissub-
nus corripit flagcllat omncnlUium, qucm recipit
: tus te luxuriam supplantari, prccare Dominum, ut
^Prov. 1. <•/ y.). IIicc autem Domiui disciplina ad praicingal te castitate (.S'ap. 8.). Quodcunque vitium
duo cst utilis: corrigit morcs, docct scicutiam.Bcne contra teiasurgere videris, postulaaDomiuo virtu-
morigeratum, bcue doctum reddit hominem disci- teiu conlrariam illi vitio, qua Ulud debellctur, etflat
plina Dei. Sic aulcni corrigit ctdocet, ut mittat cum B tibi, quod sequitur :

in Uucm, id est, in Christum,quiestlluis laboiis, el 41. El ininticos nteos dcdisti mihi dorsum Id est:

merccs opcris. Hac proculdubio disciplina corrcc- retrorsum convertisti. Et odientes me disperdidisti.
tus et doclus crat, qui dicebat Gloriamuriu Iribu-
: Quasi dorsum inimici dantur, cum Uliciti appetitus
latiouibus, scientcs, quia tribulaliopatientiamopc- et vitia penitusoblivioni traduntur; cum retronon
ratur, patientia probalionem, probatio spem, spes respicitur per delectationem, et mentis oculos ad
autem non confundit quia caritas Dei diflusa est
: ciclestia contemplauda, et ea, quoe ante nos sunt ap-
in cordibus nostris per spiritum sanctum, qui datus pelenda, dirigitur. Disperdil autem odientes nos
cst nobis (Rom. 5.). Unde apte subjungitur : Dominus, quando repeUit a nobis maUgnos spiritus
37. Dilalasii gressus meos subiiis (ne. Ne " impe- ne nos tentent, ne nobis noceanl. Vel in eo, quod
diant [Ex Augustino) carnales augustise, quoniam superius dictum est, Persequar inimicos meos, hostes
latam fecisli caritatcm meam, operantem hilariter, sanctae Ecclesise convenienterpossumusintelligere,
et de ipsis, qusesubtermesunt, mortalibus rebuset quos sancti et perfecti viriquotidienoncessantper-
membris. Et non sunt i)t/irinala ucsliijia iitea.ld est sequi, arguendo, increpando.vetando, excommuni-
signa, quseimpressi ad imitandum te. Dilatalos gres- cando el ex bis quosdam comprehendunt, et altra-
:

sus habet subtus se,quisquls gloriaturiutribulalio- hunt ad fldem, ad poenitentiam, ad conversionem

nibus. Si forisest augustiadoloris, intusostlatitudo nec convertuntur a prsedicatione, donecillideficiant
caiitatis. In servorum Dei cordibus tanto crcscit ab iniquilate. Gonfringunt a stalu superbise, atque
amor Dei, quanto forisimpugnaladversitasmundi. sibi substernunt sub omnimoda humUitate,et prae-
Ejus autem non suul inflrmata vestigia, quiconflr- cinctiarmis virtutum sicsuppIanlanteosavitiis,ut
mat cor suumadtolerandamala propter Deum, qui L qui insurgentes erant persequendo, subsequentes
polest dicere cum Apostolo, Quis nos separaloit a flaut poenitendo. Et qui preeibaut minando, et tra-
caritate Ghrisli? Tribulatio; au angustia, an persecuflo hendo,retrorsum flanl obediendo de odio conversi
:

an fames, au nudilas, an periculum, au gladius ? ad caritatem, de conventioue mahliae dispersi et

Certus sum, inquit, quia neque mors, ueque vita, divisi ab invicem. Et quia ex supradictis inimicis
neque augcli, neque principalus, neque potestates, nonnuUi a Domino reprobantur, quia videUcet, et
neque creatura alia poterit nos separare a caritate toto corde non convertuntur, nec veraciter peccata
Dei, quse est in Christo Jesu [Roin. 8.). Quisquis sua coufitentur, nec pure Domini misericordiam de-
ergo talis est, ut supra dictum est, silicet prsecine- precantur subjunctum est,
:

tus virtute, perfectus opere,ad prfeliandumdoctus, 42. Clamaverunt, ncc erat, qui salvos faceret : ad
iu disciplina eruditus, perfectus Ln caritate, invic tus Doiitinum, nec exaudivil eos. Non enim omnis, qui
in trlbulatione ;qui jamaneminesuperatur, idoneus dicit mihi Domine, Domine, intrabit in regnum ca;lo-
est, ut jam inimicos suos persequatur. Unde voce rum (Maltk. 7.). Unde Apostolus quibusdam non
perfectorum subjungitur : recie clamantibus ait, Petitis, et non accipitis, eo
38. Perscquar inimicos meos, el comprehendam il- quod male pctatis (Jacob. 4.1. Clamabuut etiam83
los; ct non convertar donec deficiant. Persequunlur reprobi iu die judicii, dicentes,Domine Deus, apeii
inimicos suos sancti viri, c um malignos spiritus, sive nobis (Matlh. 23.). El non erit, qui eos exaudiat
carnalesalfcctusaserepeUunt et reprimunt, orando, sed dicilur eis, Amen dico vobis, nescio \os(Ibid.].
vigiiando, carnem suam domando, spiritualibus, n De quibus voce capitis subinferlur :

studiisdeserviendo. Inimicos autem comprehendere 43. Et coinminuain eos, ut pulvcrem aittc faciem
est, immundorum spirituum calUditates subliliter venti; ut luium platearuin debeo cos. Quia aridi non
inquirendo cognoscere, et cognitas evitare. Vel ini- receperunt imbrem misericordiEe Dei, quia leves et
micoscomprehendit, quisquis carnalesanimimotus mobiles ante ventum tentalionis fuerant, merito a
sub jure ratiouis constringit. Nec couvertidebct ab terra viventium toUentur, atqueinmodum pulveris
nac intentioue, ab hoc studio, donec deflciant, id comminuentur, cum dicetur eis, Ite maledicti in
est, penitus absumautur ea, quae Uhcite aiumo re- ignem seternum (Matth. 23.). Qui merito lutum pla-
luctantur. Recte ergo subjungitur, learum dicti sunt, quia (Matth. 7.) inlatael spatiosa
82 39. CoitfrtiKjain illos, nec poterunt stare: ca- via, in immunditus et vitiis vixeruut. Qui utique
dent subius pedes «jeos. Si poteris confrLugere hostes delebunluraDomino, sicut scriptum est,Deleantur
luos, si non permiseris regnare peccatum in tuo mor- de libro viveutium, et cum justis non scribantur
tali corpore (Bom. ti.): sivireseis abstuleris,ulnon (Psal. (38.).
praebeas membra tua arma iniquitatis peccato (Ibi- 44. Eripies me de contradictionibus populi. Qui
dem). Sic etiamstare non poterunt, simoxutsense- dixerunt, Si dimiserimus Ulum vivum, seculum se-
ris lentationem, a te repuleris,si stalim, ut videris quetur illum fJoan. 11. Matth. 21.).
peccatum, emendaveris. Gonlringere inimicos nos 45. Constilucs mc in caput gcntium. Lit gentes in
docet Apostolus, cum dicit, Mortiflcate membra me credant, ut sim ilUs in Deum, ipsi sint mihi in
'
Apud Augustinum, Nec impedienl.

I
711 RUFINO 1'ltESBYTERO ASCRIPTUS
populum {Osec 2.)-Cacitas ex parle contingil in ^concordat. Adhuc iinde laudandussit Deus.oslen-
Israel, ut geutiuoi muliitudo salvaretur {Hom. {).). dilur, cum subinferlur :

Nolueruul eumi Judaji reciperc verbum Mni^.l^elr. 51. Magni/icaiis salules regis ejus, el faciens mise-
-2.], unde eis diolum est :Vobis pnmum oporluit ricordiam Clirislo suo Uavid, el semini ejiis usque in
prtedicari verbum Uei, sed quia repulistis islud, et ssectilum. Noudum eranl maguitlcatiE salutes ejus,
mdiguos vos fecislis ajteruic vila; ; ecce coiiveriiinur quando nolus erat taul.um iu J udaja Deus. Sed lunc
ad geules (Acl. 13.), 'le quibus subditur, l'oj'utus, excrevilsalutum ejus maguiliceulia, quaudo praedj-
qucm coy iioiiiyuemcorporalipraBseutiauouvisliavi, calum est admirabile nomeuejus iu uuiversa lerra,
ieriivii milii, 1'rajcepla mea cusiodivil /ii auililuatt- quando diclum est Apostohs. lle, pra;dicale Evan-
ris obedioit milii. Ocuiis me uon vidit, uomiue meo gehum omm creatura;. Tunc pioculdubio fecit mise-
laulum auditoprajdicatoresmeos recepit. Esloettu ricordiam ChristosuoDavid",quiudo a;qualemsibi
ex populo isto lideii, ut si Clirislum non vidisli in per divinilalem, voluitnasci ex stuuueDavidsecun-
carne, scrvias tamenei in spintu,et siseiobedieus dum carnem. t'i scmitii ejus usijiic iii ssecuium, idesl,
iu lota volontate, ut beatus esse merearis, cum eis iu ajleruum simUiler misericordiam fecil, quando
de quibus scriplum est, Ueali qui nou videruul, et ciedenlibus in eumremissiouem peccalorum,etvi-
credideruut (Joan. 20;. Cave aulem eorum ex.em- tam ajteruam douavii. Unde scripium esl, Vocabo
plum, de quibus subditur : nou plebem meam, plebem meam et uon miseri- :

4t). l'ilii atieiii mentiti suntmihi, filii alieniinve-

cordiaiu consecutam, misericordiam consecutam
terati sunt, el ctaudicaveriint a soinilis suis. l'ilii Dei [Hom. 9.j. Et eril quicunque invocavevit uomcn
fueruut Judffii, sed Chrislum iulerlicieutes liliidia- Domiui, salvuserit [JoUel. -2. Vtom. iO.Act. 2-).
boU lacli suuL [Joan.H.). lu veritalenonpeimaueu-
B
tes, Legis lacli praevaricalores, meutili suut {,Hum.-2.].
TITULUS PSALMI XVIIL
luprimi homiuis peccalo mveleraii suul, qujauovum 1. Tilulus [Hjc. Augustinu) liujusPsalmi nnlusesl,<iuia
hominem recipere nolueruul tt claudicaverunl a nou UominusJesus CurisUis lia'C di(il,sod lie illoliajccli-
:

scmitis suis, id esl, a Lege el Piopheus, sive suis mcuulur. In /iiiein psalmus David. .Negolium el comimii-
iuleUeclibus, vel iu UUe uuo pede uilL-mes, id est, darc slatum calbolica; religi' nis, cl pra'dicaloresEcclesi r,
el illum a quo praedicalioueiu acceperuul. El lioc facil. i.i
Patrem el uou Filium adorauies vel vetus el uon.

iDtelliganlur delicta et corrigantur: ct sic immaculaliis

novum Testamenlum sequeules, sivehterameluon liomo complaceal Deo. Vox Prophelai per spirilum san-
spirilum tenenles. Indeesl, quod ait Aposlolus:yui clum diconlis, velEcclesia;,
et idoneosuonlccilministros uoviTeslameuli nou ;

htera, sed spirilu. Litera euim occidit, spirilus au- PSALMUS XVIII.
lem vivihcat (2. Cor. 3.].His emm
peUibus graditur
saucta Ecclesia, his pedibus ad cailesliaprouiovelur. 2. CselienarrantgloriamDei,etopera munuum, ejus
Deiude ad uoslram sedihcatiouem, quid subjungat annunlial lirmamentum. Idest, AiiostoliSS^t Kvan-
audiamus. gehslaj,qui merilo dicuulur CiEli, propter vitaecelsi-
47. Vivil Dominus, el benedictus Deus mcus, et tudiuem, et lirmameutura propler lldei et caritalis
exaltelur Deus salulis me«. Du geutium uon vivuut, soliditalem; euairant gloriam diviuitatis, etanuun-
nec ahquem salvare possuni. (LudeaUbifsaimisla tianl uobis opera humamlitis. Luarral gloriam Dei
ait Os habeut. el uonloqueutur oculoshabeul,et
:
: Joaunes, cum diclt, lu principio erat verbum, el
non videbuul J-^sal. 113.1,. Lt '^eo uec beiieaiceudi p Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum
sunt, uec exaUaiiui. Nosautem lalem Doimuum et iJoan, AuuuuLiat opera Dei, cum subjungil, Et
l.}.

lalcm Deum habemus,quiiua;ternum viMt,quiuos S'erbumcaro facLum esl, et habitavil innobis (Ibid.],
regit, ut Domiuus, creavii, ul Deus qui seipsum : De gloria quoque ejus subdil, diceus, Et vidimus
nobislradidil,qai salutis nostrffiauclorexlitil. Uude gloiiain ejus, gloriam quasi Unigeuiii a Patre, ple-
recte auobis benedicendusest,esaltandus,amandus num graiiaj et veritatis (Ibid.). Ex his duobus, sci-
colenduscL veueraudus. licet diviuilate et humauitate, consistit vera ct ca-

Q/^ ia et 49 Deus qui das vindictas mihi, et sub- Iholica lides. Et qui h«c cum discretione, juxta
i

dis poputos sub me, txberalor meus deinimicis meis ira- capacitalemaudieutium prisedicandasunt, recte sub-
cundis. Ltab insurycntibus inme ejcallitbis me, a viro iulertur :

iniquo eripies mc. Nou solum salutem praesLal Deus 3. Dics dieieructalverbum,elnoxnocliindicalscien-
eleclis suis, scd eliam vmdiclamtribuil deiniiuicis, tiam, Dies diei, idest spirituales spirilualibus iio.r :

Taulas viudictus dedil Deus Palcr cluislo hlio suo 7ioc/i, idcsl caruales caruahbus. Utiique euim au-

de iuimicis suis iracuudls, scilicel Judajis, qui tauio diuut, et siuou uLrique similiLersapiunl, Isti tanquam
iracuudia; et luroris zelo acceusi suul, ul coutra verbum ructuaLuin, illi audiuut tauquamscientiam
Deuui sumu iusurgerent, et tanquam vir uuus et iui- anuuutiatam. (juod cuim rucluatur, praescntibus ru-
quus convenireul lu uuum, adversus Domiuum et cLuaLur,quodautem nuuLialur, loiige posilis nuniia-
adversus Christum ejus [Psal. 2.) : tautas, inquam, tur. Dies diei verbum eructat, cum dicit Paulus, Sa-
vindictas dedit, ul eos quos susceperaLregeudos,ct picuLJam loquimur iuLer perfectos (1. Cor. 2.). Nox
uulriendos LauquamlUios,propterperliUi.imetvesa- uocLi scieuLiam iudicut, cum se minus inleUigenti-
niam illorum, reprobaret aique dejiceret lanquam U bus, tanquam minus iutclligenstransformat,dicens
alienos. A quibus liberatus esL LhrisLus,cumamcir- NihU judicavi me scire iuLer vos, uisi Christum Je-
luis resurrexil. Exallalus esl, cum ad dexteiam sum, et huuc crucilixum {Ihidem.}. El iterum, Non
1'aLris asceiidiL. Lreplus csL, quaudo \'urbum Udei, potui loqui vobis tanquum spirilualibus, sed tan-
quod Judajis ablaLum esl, geuLibus Lradidit, Unde quam carnalibus lac potum dedi vobis, nonescam
beue dicitur, ilt subdis poputus sub me. Cum cuim (1. Cor.-i.).
uuumjuoaicorum populum,jugum lideiiesiiueuteai, 4. I\un sunt loquclse ncque sermones, quoriim tKii
dure judicando deseruit, uiulLos uaLiouum populos atK/inii/urvoccscorum, luapostolorumactibuslepilur
misericorditer vocando.eidemjugo subdidit. Lude quomodo venieutc super eos Spiritu sanclo, omnes
subjuugitur ; implelisuntillo. etloquebauturhnguisomnium geu-
50. l'roptcrea confitebor ttbi in nalionilius, Domine, tium sicut Spiritus dabatiis pronuntiare (Aci. 2.).
el Jiomiiii /140 psalmum dicam, Idest, per meoslldeles Sed nou ibi laulum, ubi impleti suut, sonuerunl.
ubique terrarum Le laudabo, eL iu tuo uumiue bona 5. /» omiicm terram exivtl sontis eurum.et tii /iiic»
ageut. lu hocloco coulessio laudem sigiiiUcal, l'sal- orbis tcrra; verba eorum. Ideo el nos hic loquimur.
nius vero bonam uperatiouem. llle Deum vere elin- Sonus enim illc usque ad uos pervcnil.
tegre laudat, cujus iu laude ipsius liugua ct vita G. In sulc pusuit (u(iciiiuci(/i<fnsi(um.Dominu8 [Ex

Locus iu auclore iuversus vilio librariorum , reslitulus cl cxpUcalus.

 :

71.".
IN rS\LMOS LXXV COMMENTARILS. 7Il

AHgiistmo) iil aclvcrs^.is regiin tcnipornliiiin ernirnni A jiistitiap Domiiii {Deul. 23.), iilcst, inllexiliilcs : iiuii
belligoraret, non paceiii, setl nlailiiini niissiiriis in ter- ilcclinant ad tlextcram sivc atl siiiistnni, iion Ilec-
nmtlHallli. IO.):iii lenipon; posiiii l.iiiqiiaiii iiiilil.iri! tniitnr in prcspcris sive in adversis ciiril:i obser- :

Ii.iliiiftinlnin siiuin, Ikic e<l ilispeiis:aioiiein iiicar- v:iiitinin cis rclilicanl sp riliiali g.iinlio. Pracceiitiiiii

nalioiiis. Vcl iii sole, iilcst, in nianirc^larhine posiiu qnoqne (Kx Aiiquntiiio) Diniiiiii lin iiliim Cst, siiie vo-
laliiriiaciiluiii siiiiin. scilicel Ecclcsiani siiain,iiii:i! in laincnto c:iinaliiim iibser^^ilioiiiiin illuniin;iii ocii.- : <

liiic seciiln luin Iialict Unile ipsa ait,

riinilanienluin. los, idi st, liniiiinis inlerioris aspcciiiin.
Niislraaiitcnic nvcisalin iimsli^est. F.l ipse tanqiiam Tinwr Domini snnclus permaiuns in sirculum siv-
1(1.

spnnsiis pioredt^ns rfcllialamo siia. I lesl, ile iilein vir- culi, Tiinor Domiiit, non ille (/'.'.r Auqustiiio) miIi lcge
giii:ili ulii Dciis natiir.c linniaiKC laiiiiu:iiii spoii us pu'iialis, leniporalia bona silii snlitralii pcrliiirn^s '011»,

sponssc copiilatiis est : Verliiini eniiii caro faclniii esl qntirnin ilileclione aiiiina fornicatiir, ^''>' •''sliis,
87
{Joan. l.), et in iitero virginali llialainiim inveiiit, qnoEcce-ia sponsiim siiiiin qiianlo artlenliiis diligii,

aliliie inde, lanqnain de ca^tissiino procctlens culiili, laiito diligentiiis cavcl olTeii. ere. Et itlcii non foras
huniilis niisiricoidia iiilVa oiiiiies, foriis niajesl:ite niiltit consuminata dilectio timiircm liiiiic('./o(;ii. i.),
snpra nnnes apparuit {l^liilip: 2.). Linle seqnitiir : seil permaiict iii sseciiliiin s.TCnli.
Exsiiliaiit Hi giyas ad curniidiim viain. Ensiiliavl !.i- 11. Judicia Domini vera, jusiificata in seivclipsa.
Ciit fortissiiniis, el creteros lioiniiies inconiparahili .ludicia ejiis {Kx Auriusl no), qiii iion jiitlical qnen-
virliitc pr:eiedens, iion aJ liabilanduui, sed a^l cur- qiiam, sed omne jndicium ilcilil Fili.i {Jom. 3.) :
rendam viani. Noii cnim in via pcccaloiimi steiil vcre jiistilicaia incoiiiiiiiilabililer. Neq ic enini, vc|
(/'sn/. l.).N:ituse>t.crcvlt, ilocuil, passiisesl.rcswr- minatiis, vel pollicitiis Ocns qiieiii|iiam liillii. aiit
re\ii, ascciiilit. Cucnrrit viani, nou aulisesil in via. " quisqnain vel impiis siii'pliiiuin ejn-:, vil pis pr:i.-
Vis aiidire, qii nilniii cncnrrii 1 miiim ejus potesi eriperc. Jntlicia Don ini jnstili, .na
867. .1 suiniao cnlo eyressio ejus. Et oceursus ejus siiiit iii semetipsa, idest per iiniiaicm, nnn :ui rix:is

usqitc ad suminiimejiis..\ 1'atre (fix .Augustiiw) egres- divisionis, sed ad congreijalioiiciii iiiniatis. Iileo lin-
sio ejiis leinporalis sed a-teriia, iiiia de l'atre
iion giiis omnium lo iiii fccil, in qnos primo venil qnia :

natus esl et occnrrit plcniliidine diviniiatis usqne ad

; linguasomniiim gcnlinm se in uiitale cimL^rcg iiirinn
anqnalitatem ejus. A tuiiimo cwlo egrcssio ejiis, i|iiia csse nunliavit. Qutid tnnc laciebat iiniis Iinmo, acce-
exivil a Patre, el veiiil iii iini' iliini {Joan. Ui.). Et pto Spiritii saiicto, iit liiii:ii s oiriniiiin gciuinm lo-
occursHs ejus usqiti' ad sumniiim ejus, (| iia iterum re- qiieretnr, boc modo iinitas fuil : liiignis oiinibiK
liquil i>it ad Patreiii {Joan. lU.). A
niuiidnic, et loqiiilur in oinnibus gentibiis. Ei ipsa jndicia Dounni
suiiiiiio ad snninium esl cnrsns eju.s, qnia deitate et suiil Desiderabilia super auruin el lapidcin preliosum
pnteiitia csl .-cqiialis 1'alri. 1'osiea vero quaiii ex- mulluin ei dulciora super mel et favura. Per b;ec dno,
riirrii iiide, et recurron lo remcavit, misil Spiiitum scilicet aiiriim el lapideiii prelinsum, qn.T! magis de-
suiim vis.TC smit illis, super quos veiiil, lingiiae divi-
: sitlerintur in Iioc s:cculo, vult coniprelieniliTi: oiii-
s;e velut igiiis(.lc(. 'i.). Et iileo seqiiilur .\ec eslijui : iies ilivilias. Et per alia din), idesi , iiiel ct f.iviim,
te ahscondiil a cahre venit Spiritiis
ejus. Sicnt igiiis qiiibus boc miiiido est diilciiis, vult initiljil
iiibil in
s^inclus laMiiiin ciriiis consiinituriis, aurum cocturus, gere omnes dulced nes iit lii inielligas niiiii tam
:

el piirgamrus {Isiii. II.). Vel sic polest inlelligi, Nec duice, tam pretiosum, lam amandiiiii, taiii appeleii-
es( qui se abscondut a calore ejus, idest, qui noii b.i- dum, quam diviiia jiidicia. Et ciini ea tim cara esse
bcat aliqiicin calorcm, vel aliquam graliam Spirilns C intellexeris : diligas et cusiodias illa : qiiatenus incr-
saiicii (I. Cor. \i.) ciim omnes iniellectuin babeani
: cedem inde caelesiem et recipere merearis, et dicatur
ei ralioiieni. de le quod sequitur :

Lex Domini immaculata converltns animas. Lex

8. 12. Elenim servus tuus cuslodil ea, in cuslodiendia
{Ex .Auiiusiinn) n*imini ipse esl, qui venil legem im- illis retributio mulla. Quani dulcia ista siinl, cusio-
plere, noii solvere (Maiih. 5.) : et iinniaculata !ex, diendo probat servus tuiis. Non custodieiiti qiiidem
quia |iecciituiii non fecit , nec iiiventus est dolus amara sunt el sequilur poena. in custodiendis autem
:

iiiore ejus (I. Peir, "1.) tion [.reniens aninias servi-

; (Ex Auguslino) retribulio inulla:non in aliqiioexlra
tuiis jugii, sed ad se imitaiidiini " iii lilierlateni con- posito commoilo, sed in eo ipso, qiio judicia Dci cii-
veileiis. Vel Doiniiii lex iin.naculala intelligi pussunt siodiunliir, niiillaretribntio esl, et gaiideiiir in eis.
divjiia iiiaiidata, de quibus dicit Aposlolus, Lex qni- Inter baec aiiiem jiidicia divina qiia; desiderai, et rt--
(lein saiii la, et mandalnm justnm, et bouuiu {lioni. tributionem Cicleslem quam sperai, de propriis vir
7.). Ego aulem carnalis snin, veiiiindatns sub pce- sincius videlur expavescere peccatis, cujus sub-
cato. llscc quidem lex, aspirante divina gralia, aninMS jungit :

coiivertii, i.eccalores ad poeiiilentiniii iniliii, lcpiilo, 15. Delicla quis inlelligit? El ideo sequitur oraiio.
accendit, pig OS excttai, iiiiiiinn.lo» iiiuiid:il, injuslos .Aboccultismeis inunda me,et ab alienis parce servo tuo.
jiisli(ic:il. Testi oniuni Domini fideie sapieiiiiiin prw-
i Non esl niiruin si delicla siia qiiisque iion iiitelligal,
stans pnriulis : El.iqina diviiia noii iniinerito diciintnr iiuia ipsa lencb ae siint, el ocuUim cnrdis iiiipediunt,
lex ct lesiiiiiDiiiiiiii. Le\, qnia duceiil el pr:i'cipiunl iiec Iiicem siiiuni videre, nec se. Ergo (Ex August
)
teslinioniiini, qnia iii eis qiiantum iics diligai, Ocus Deo dicanius, qni novit vidcre quid purgel, iiuvit in-
^
probare dignaiiir. Et ipsmn estiiiiiinmm est idcle, spicere quid saiict.
idest, credibi e. I'er ln c enini lcsliiiioiiiiiai qnod iii 11. llli dicamus, .\b occuUis meis munda me, et nb
illo \idciiins iinplclniii, siciil Ie\ di iiia iloccl : etiiiii alienis parce servo tuo. Dclicla iiiea inquinani nie,
fntura ciga no«, i|ii;c scnipiieria iirnniissa siint, ex- Ab liis muiida me, ab al e-
delicta alieiia aflligunt ine.
>peclaiiin^ el sjicraiiius im|ilciid:i. i.l isla Icx ei ln c nis parcc. Tolle iiiilii ex corde inalam cogitaiiniicm,
lesiinioiiy.ini s:i|iieiiliam pncsial parvnli^ idesi , lepelle a ine iiialnm suasorem. Isla duo gencra deli-
(P/ii/. 5.), humiiilius. Uiitlo ?cri|iiuiii cst, Supei (|!!e n clorimi propria simul et aliena, priiintus iii exordin
reqiiie^cil spiriius iiieiis, nisi sujicr Iiiimileni c! qnie- clarueiunl. Diabolus suo deliclu lecidit. Adaiii alieiiti
luni et tremeiitem senntines incos {Isai. GG.)? Et dejecit. Si mei iion (uerinl dominuti, tunc imma- gg
rursus, Conliielior libi 1'aler, qiiia abscondisli li;cc a culalus ero, et emundabor a deluio inaxiino. Non aii,
saiieiitibus et inudciilibus, ei reve astl ea paivulis si non fiieriiit iii medelicta : scd, si inei (inqiiil) non
(Mallh. II.). Pixslai eigii siipic tiam pa: vulis, quia luerinl >> doniinali. Impossibile est eiiiin Iiominein
iiisliuil buiniles dedivinis. esse siiie peccalo, quandiu niorlaliter vivil , lesie
!J. Juslilia: boiiiinx recliv, lcelificanles corda, prwcc- Apostolo qui ail, Si dixerimus quia peccaluiu noii
ptuin Oomini lucidum, illuniinitiu oculos. Itecla: siiiit babemus, nus ipsos seJucimus, et veritas iii iiubi«

o Vulgatus Aiigustiiius, libertate. aiiinvidvcrliinus, dominata lectuin ab se, aut certe

*•
Uursum iiidcat Nostcr, quod ct paulo supcrius dc dcliciis iiiiellccium.
P,VT ».)!.. \X1. 23

I
7)^ HUHNO 1'UESDVTEKO ASCIUPTUS
non osl {\. loan. ».)• Frgo elsi hnbcamus pcoMtnm A j-xau.lialur unde alibi idem virsanctns ail, ln ir'-
'•i"'""'' invocavi
bulalione Doininuin eleiaudivii me (Psal.
in cnriic. pimgal nos canialis coniui.ifceniia,
el si
gi rcsisiiiniis qiiantuiu
possnmus ex voluniale, Si ww il.). Dicil ergo Prnphc a oplandi) et prinuniiimib»
fiiinra, Gxaudiai o l.hriste, Dom n'is P .lcr in dil
conseMlimiis ex spirilu, immaculati smnus ai>nd
l.',

Inbuhitionis, idest, in teiii|)>>re pas>i.>iiis iu:e. Exau-

Deiim, ner linpulabitur, qnandiu non
doniinaliiiiir
dial, itii|nam, le resnr..;ore faciat prolegat le iui-
nobis rcccu"'- Scl quod esl maximum
iil
dcliciiiin, :

BOinen Dei Jacih, ilpst, iini appcl.iins

quo all, K( emundabor a delicl" maxma? Piocnl-
niiiilalllale
d
csl Deiis Ad le eiim (Ei Auijnsiino) pcni-
J.iciib.
dubio (Et Aiiguslino) superbia lixc lani niapnum •sl
nei posterius iiaius populus, qnia iii:>jiir serviei
^
vitinm, ijiiod dcji-cil angelun, ei ex angi-lo focil dia-
minori.
boluni, eique inierclnsii in ajiernum regnuin c;k-l»-
5. Millal libi niixilium dc sanclo. Videliccl de sei-
lum. Magiinm Imc delictum esi.el capul aique cnissa
pso. Ipse enim saiiclns sanctnriim esl. a iiu bona
cinniuindelictorum. Scriplum esl enim, Inilium «m-
>

10.)- Ei ne quasi levo

cuncta procedunl, te-le Aposlolo, qui ait, Ointn' da-
iiis pecciiti snpcrbia (Ecc/i.
lUiii opliiDum, el oiii. e ilonuiii ic.fectuin dcs rsnin
aliquid conlemiias, lniii'im, inqnii, superl)i;e Ijoiiii
e.~t desccndens a Palr.' luniiniini (Jacofr. I.). E/ii^
nis minstatare a Deo [Ih dem). Non leve maliim est
vitiuin, " fratrcs mei biiic vilio in bis {icrsonis
Sun lueatur (*. Fai iens (h"i Aiiyusliiio) tib. sancli-
boc :

licatuin corpus Ecclcsiam dc specnlalionc tnlam, qn£

Oiias videts aniplas, di»pliCi-l liuuiililis Clirisiiana.
evpeclal qnand» veuias a iiupiiis. Sioii quippc intei-
Piopter biic viiiiini dedignanliir sulnlere cdla jugo
prelalur speculatio. E\ lii perlinent ad Sion ei a Cor- I

Clirisli, obligali arctius jngD peceati. .\b lioc vilio

pns Chrisii , qui conlemlis lcrrenis. meniis oculuin
nnod est capul oniniuin \itii)ruin ((jiiia indi; c.i^lera " dirii^uiit ad snperna.
iiiia siinl) facia esl apo-la^ia n
Pcd, ennle niiinia in
•4. Memor sil oinnis hacrificii tui : lloc Csl (E.r .4k-
lencbras, inalc ulciili^ libcro arbilrio. peiaiis ciiain
guslino\, me i.ores nns faciat nniiiium inj iri:i'Uin cl
(Oiiseculis cvteris. Pro|i(ei' Imc viiiuin, [iropler boc
coiitumiliarii.n, quas pro nnliis pcrlnlisll. Et holo-
inagnuin siiperbi* iieccatimi Deus buinilis v.nii. Ibic
causium luum pingue fiai. Kt crucem, in qna liilus
caussa, bnc peccatum inagniim. Isle niorbus aniuja-
ohlaius es Deo, In l.ctitiam rcsiirreciionis convcnat.
riiin oniiiipiiliMiifin inedicuin dec,cli> deduxil, usqiie
Ilulocanslum qnidcm cjus pingue apparuil, quando
ad forniain scrvi bumlliavii, conlumeliis egil, ligno
in cruce pendens, et sei|.sum pro nnb.s Deu oirercos,
suspeiiilii, *> ut »d >a vaiilem medKinain currerel bic
pingnedin.' cariljtis pleiius pro siiis persec tonlius
liiiii.r. Jain tainlein intiBESCiT lii.nio esse su|icrlins,
exuravil, dicens : Paier, ignosce illis, quia neiciin.l
propler qncin laclus est liumilis Deus. Ili, inqiiii,
qiiid laciiinl (Luc. i5.). Odnlcis Doiniiie, qua.n piii-
muiidabor a deticlo maiimo, quia Dens snpeibis le-
guc cor tuum luil, quam suaviler arsil, quam uiira -

sislil. biiinilibus ibit grali.ini (Jacob. 1.). Vore illc iiii-

blliler nobis intus redolet !

inaculaius esl, qui boc delicto caiet quia lioc est :

5. Tribuat iibi secundum cor luum. Qul scisli (Ex

iillimnni r<'deunlibus ad Denin, (|U0d lecedenlibus
Augustino) quid utilit:ili> li:il)erel passio lua. El omne
prininin liiil.
consilium luum confirmel. Non solum quo aniinani
!.">. Ei ennit ul complaceanl etoquia oris mei, el nic-
luaiii posuisli pro ainicis iiiis (Joan. 15.), ul morli-
ditaiio cvrdis )m;i in consiieciu tuo semper. Sic com-
licatnm granum cnpiosiiis suigeret : sed etiaiii quo
placebunt cloquii nostra, el nieditaliones iii cnn-
c;ccilas ex parie in Urael facta esi, ut pleniiudu
s|'ecliiluo seniper >i prius delicla fueriiit edoiiiil:i,
:

<;ciiiium iniraret, et sic oninis Israel salvus liercl

ct eitincta superbia. E\ his profccto verbis iiislriii- C («0)11. 11.).
inur, ut Duniiiio Deo noslio placere studeainus, in
no>tris serni"iiibus aique cogiiaunnibus delicla llii-
(). La^tabimur in salulari luo. Non iil lcrrenis 90
diviliis, 110. 1 in iransiliiria gluria, iinn invauilate bujiis
cita relrcnaiid), alque a superbia iios eniunilando.
niiindi : sed in eo qui
:eiertium salvare tios poicsl.
iii
tl ide dicanius quod se|uilur Uoniine, udjnlor
) :

Et in noniine Dci noslri maguilicabiinur. Niin in noiiii-

itieus el rcdemplor meus. Adjnlnr esio {Ex Auiinsl iiu)
ne nosiro, non in mcriii-, ncqiie jn viribui nosiris :
in boiiis, ei led.niplur iii nialis. Adjiitor, ul liabuL--
sed in iiumine Dci n>>siri tnagniliiabiinur. Invoccmus
mus iii carit:iie lua : rcdemplor, iii liberes nos ab
crgo (Ex Augusi.) nomcii Diiiiiiiii nei iiosiri super
iniquiiate nusiia.
nus, et conlessio noioiiiis illius nun suluni non pcr-
TITLLIS PSALMI XIX del, scd eliani exallabil nos.
7. impliat Uumiiiusomnes petiliones (ua«. Nonsolum
1. fii ^iiim p.wi/iHM.'> Darid. h{f s.ilmiis a Iril.urndus
|
(£x eodein) quas liabnisli in lerr:i. sed eiiam quil.us
esl Propliela. Davi.l, coiisiJf ralinneui suaui g0 dirii;i'Uli
iii cxlo inlerpcllas pru nnbis (lioiu. 8.). Advocaluiii,
liiK e?lClirisluu), quiesltinis, cl coin|.k'lio lcKis:
m, id
iiiqnit Apo lolus, habeinus apud Paircni Jesuint^bri-
jii

sicut ipie dioil, Nou veni leKcni .•ohere, sed a(liiii|iler(!

sliini (I. Joau. 2.), el ipsc inlerpellal pio nub.s
(.tpocdl. 1. Maltli. b.). l'r.'|ibeti ergo in hoc psalniu, non
exoraiidi nccrs-ilalc, sed ex magiia allVclione, ea quaa (/ye('r.7.).Ma;;n3 iiobislidiiciacsl.qiiod ip-cqiii Judcx
vintua, pleuusSpirilu saocio prajvilebat, sub ligura u|i- noslcr fnturiis csl, orare pro nobis non ccss;<l. Tai)-
liiiili cavil h)C in en lens, ul exposila noliis Chrisli rc-
: tuni caveainus ne iiigr.ili siiniis, iic (|uod ipse ii.isi-ri-
sinrecUoni', ciii veniura! applaudil, coulirinel nos, iii <Te Ci.rdilcr postulat, dunlia cordis iin^lrl a ^e rcpellai.
(lanius uos resurncluros, el iii cop.esuhus coiisessuros Sunc coqnoii nuoiiiam sahuni jecil buininus C/ifi»(<.Hi
(I r/if.ss. i. Joan 12 ) : ui quo pra.ccssit celsiiud() pasio- ,„„, f^\. ^j j,j.erei Propbcta, ta qux prjiiuisi, iion
ris, sequaiur hunulilas gregis. tl per hoc qiioil siib ligiira
cx d.llidcDl a oravi : (|uia iiun>'. taiilu :inic leiii|>ns
oplanJi lioc racit, desidenum et laeiiliani, quain iiide ha-
i>ueril, osleiidil. Oixit ilaque Chrlsio :
ccrlus suiii, quoniam salvuin fccit Duiiiinns Flliinn
suuin, in pabsioiie conliimando, in obedienlia lon-
PSALMUSXIX. servaudo, a inorlnissusciiaiidu, ad coilos sublevando,
ad de\ler:iin suain ciilliicando, (.leo ponil pr;G(cri-
2. Exaudiat le Dominut in die Iributationis : prole- luiii pio luluro qiiia iibul (|uoil fulurum iiilellirChal
:

ijat le nomen Det Jacob. tjiiare min :iii, iii dic pacis, de Clirislii, iia cral sihl ceriuin, :>c si is-ei pr;clcri-
vel prosperilalis, vel gaudii,sed in dir, inqnil, tribu- luiii. Eiaudicl illiim de caio sunclo suo. Nun {Ex Au-
ialionis le? Placel qnidcin Deo, cl iililis
cx:iiidiat (/usliiio) ile leria laiilui), nhi sc pclii clarilicari, ve-
esi jusio iribulatio in hnc s.tcuIo. ipsa eiilni cor bu- lum elidiii de c;i:l(>, nhi j:>ni ad dexieiain 1'alrls iu-
niiliai, alque ad orandum excilal, cl facil dignuin n'. icrpellaiis pro nobis, dilbiinlil iiide Spirilnui sancluiii

• Angusliui ba;c ipsa Fralrniii conipclbitini^sl in >'

Miiiiin qiiain depravaic apiid Aii^usliiiuin lociini
Scrnioiic ad p!i'licm,sive Knarralii.nc sccunda in lninc liunc li-ger.l Moslir; icdc ('111111 ille, u( per sululeM
Ps:.|niuni inoncre pra^sl.it,
: (|ni.(l iic Aiicl. reiii 11— Ittiiliv mediciniv curcliir li c luinor.
siiiiin Kpi>c(ipum egissc.
piiies Mox quas viiicis <^
Uiciius apiid Angu.-linuin, pMterior naiu
cmeDduvimus piu nujs, cic.

i
717 IN rSALMOS I.XW r.OMMENTAmLS. 713

giiper cieilcnlcs in <c (Joaii. 14.). In poleiilatibiis \ PrifivcMii erR" r)cin P.ilcr Filiiim siiiim ipgewi beiie-
ialiii dtxtera' ejus. Piilcnlaiiis nosli siint siliis favi i diil oiiilnis quia pri isnuaiii lieiel, benediclus est a
:

ris ejii'', riiiii •liwn <li- iribnl itloiic ibt :iii\iliuin, iil pliinlius. F.t lieiic addi esl, Dulccdinis, quia liapc mn
(iiiamlo inlinn iiiiiir, liinc poleutcs sinms ('2. (.or. 13.). ciip::i benftdiciioiiis cv dii!ci'iliiii; ^ii:c processil di-
Nain vftiia saliis liiiiiiinuin, ijux iion ilcxler;r, scd lcelionis. Miil:ivit :iin:inliiiliiieiii ir.v iii diilciniiiiem
siiiisii.TC ejiis esi. Ilat eiiiin lullinitur in inagnam sii- ini ericonli;e. etpcccitoris iiialcdiclioneiii coiiverlil
perMain , (|iiiciinqiic pccc.niles lcinpoialiier salvi iii peccatoruiii reniissiinieni. Kl li.^c est henedictio.
fadi siiiit. In capite qiinnui; cjiis CDroiam dc lnpidc preliosn po-
8. Ili iii cunibiis, et /li in cquis. Vnliibili {Ex Ait- s .it qiiia (Ex Auipisimn) iii priiicipio sci nioiiis rjiis
:

gusliiio)sueccssione teiiiporaliiiin bononiiii IVriintur, acccdcntes ainbieriini eiini l;ipii|.s preliusi, discipiili
el lii supcrbis traliiiiiiur lioiii>riliiis, atipie in liis ex- siii, a quibus exordiuin aniuinli.ilion s ejiis |irocessil.

utant. iVos aulcin in nomine Ooinini Dei noslri invo- Vel per coronam |iosiiain iii c:ipilc cjus, tot:iiii Fc-
cubimiis. Nos auiem spi'in ligentes in ;etoiiiis, neque cli;^i.".iii ex parte Clirisiuni circuiiid.iniein iii-
i

gluriain noslram qua;renics, in noininc Doniini Dei tidli^ere possumiis lyix consial ex vivis et prelio-
:

iiostri cxuliabiinns. sis lapidjlius, scilicet A|iost.ilis, el

inartyiibU', cuii-
!l. Ipsi oblignti sunl, et eeciderunl. Et iileo (Ex .4u- fessoribus, aique virginibus. Nec nos muvcre debet,
gustino) ipsi teniiioralium rerum cupidiiate olili;.;ali qiiod non dicit, de lapidilius pretio^is, se.l de lapidi
Minl, tinieiiies paiccrc Lloinliio, ne a Kooianis per- preiioso. Mulli enini sniit in iiniiaic lidii uiiuin.
ilerent loiiiin (Juan. il.):ct irriienlcs iii lapidem Mii ti iiniiin -unl in coinpage g2 cariuilis : siciii
olTeiisiiiiiis et pelram Sianilali (I. felr.-l.), de.spe n scripliiini esl, Erat illis;iiiiina iiiia ticor uuuiii iii Deo
r.TDlesticecidcrunt, qiiilms c.n ilas in Israel ex pane (Acl. 4 ).
lacia est (Hom. IU.), Igiiiiranlibus Dei jiistitiaii:, el l.ifam petiil n lc. Resurrociionein (Ei Angiistino)
.

suani viiienubus coiitiliiere. Nos aulcni iurreximus pctit, dicens, P.itcr, cl:irilic:i Fil iiin liinin (Joa>i. 1-.:.
et erecti sumus. >os vero ut po, ulus gentiiiin iiitia- cl l;.). E( Iribuiit: ei lon,iluJiiiein dicruin iii scecu-
rel, de lapidibus excitali Qlii Abral.am (.l/a(i/i. 5.), qiii lum et in saculuni scecuti. Idest loiiaa teinpoia SE-
iion seclabamui' jusiitiain, ai>prebendlinus eam : et ciili liiijus, qua; liabcret Eccle-i::, ei demieiis a!ier-
T' surreximus, nec viribus nostris, sed per lidein jus- iiitateiii in sa^culuin sxciili. ^uod onim niorluiis est
lllieati erecli siinius (Rom. 5.). peccaio, iDortuus est seniel : quud auleiD vivii, vivii
10. Domine, sulvum jac regem. Ul ipse qui nobis tico (
[ioin. 6.).
pr;eliandi exeiupluiii passionc sua nion>tiaveiil, olfe- 6. ilagna eit gloria ejus in salulari luo. Scilicel iu eo
ral eiiam sacrilicia nosir.i s icerdos exciialus a luor- quod euin salvasti.et resiiscita-ti.et de corriiptibili iu-
luis, et in cxlo conslltiiuis (Hcbr. ".). El exaudi nos corruptibilein, et de niortali iminorlalein fecisti. Sed
1)1 die qua invocaveriinus le. yuoniain nobis offcres adhuc(i/oiia;ii ei magnumde.orem inipones svpcr eunt.

(e, Bxauiii iio> in die, qua nivocaverinius te. Cum in c:elo ad d.xierain tiiaiii colloeabis. Ma.Mia
(K.t eod(?iH) quippd Cliristi) regi gloria esl, a moTle
91 TITLLUS PSALMI XX. ad vitain resurg. re sed in ijor est ei gl.ri ad dex-
: i

1. In (inem psalmiis David. Propheta congaudens de lerani Palris sedere. Et magnus decor est, lioiiii-
exaudila orationp, dicit dium reg Di Ixtari in Doniino. Et iieiii esse Dominuin. Vel glonani et niagnum dccorcni

ostpndit quol et quanla boni re.imiieiauis esi eum Deus impoiies, idest, gloriosos et decnros ocdilicaliis siiper
Paierproiterconstaiiliain el pioiilrarioquaBiamalaad-
: C eum, qui Ecclesi* esl fiin laineiiluin 'Jlatlh 111 1 ••
versariis daturus esl. El
veisarils suis datiirus Kl h c lacit ot omiies snp.rpiii
lacil »t sperent ,i„ :. > ,._i.., ¥:.. j .^ > /
dequo Aposlolus, Fuiidaiiientum alnul nenio po-
ail
.

in Domino, ct in miserlcordia .\iiissiini ne dexlera ejus :

tesi ponere, prseiei- id_quiid posituiii est, quod esl
iu\eaiat eos ad perdendum. Kl hic notatiir iiitenlio, ubi
d cil, Iiiveniatur maiius lua omiiibus iiiimicis luis, et cx- Christus Jesus (1. Cor. 3.). G orinn po-suinns referro
tera. Vo.x Prophels caneulis de Lhris.o id Pairem :
ad iniiiiorialitaiem, sive beatituiliiiein, sive ad divini-
lalem. Decoieni auiaiii ad opera et viriuies. Esi et
PSALMUS XX. :iliud, uiide Ixlabilur re^.
7. Quoniam ilabis eiiin in benediclioiiem in swculum
2. DoniiHe, in virlule li:a tanabilur rex, el super sa- ia;culi. Prius benediccs
posiea dab:s eiiin in beiie- ei,
lulare tuiim exullabil velicmenier. Ac si dicerel (Ex diclionem popiilis beneiliclus benedicai
: iit
saiieti- ,

Augusiino). Doiniiie Paler, in viilute tua, quod Ver- licaliis saiiclilicel, gloriOcatus gloiilic-;t. Uude Abra-

biini caro f.ictuiii est (.!oan. 1.), lKiabit..r hom;iCbri- li.i: dictini, In semine iuo beiiediceniur oiiiiies
"ciiifs
qui e^t a te coiistuiiius lex siiper Eccle-
sliis JesiiS, [Cen. 2-2.). Vcl, Dabis eam in benedictionein in swcu-
siain tuam, ad expiignanduiii diab...luin, et regendiiin lii n swculi, ul a iiouis be.:eiiicat'ir, ci laudeiiir iu
eam spiritualiier secunduiii bona op.Ta, et virlute^, lioc sscculo, el bituro (Psal. bo. ei 113.). laitili-
iii

ei siiper eam saluiem, quani pereum eidom Ecclesi.e cabis eum in gaudio cuin •.'ullu t:io. LBeubitur eiiini
Iribuisii,veliementer exiiltabil. Lselilia ad aiiiinaiu Clirisliis iii die judicli.cnui viilius el gloria Dei, quan»
perlinet exullalio ad corpns. Iiitus laiabilur de di-
: ipse credentibiis promisii (Malilt. 2..), nianiresiabi-
vinitale con^uncta liiiinaiiiiaii, foris cxult:ire se ostei: tur. Salus iiostra, et visio Dei, erit hctiiia su.i. Et
diiur de Eiclesia sua per diviniiaiem et huuianita- j) lunc erit perieciuin gaudium capitis, et corporis.
redemta uiide el siibditur
teiii : : qiiando iinplebitur quod pcr Apostoliiiii dictuin cjI :

Desideiium cordis ejus iribuisii ei, et votunlale

'i. Simiies ei enmus, qiiaiid.i videbimus eiiin siciiti est
labiorum ejus :ion frauUasli eum. Desideravit eimii (Ex (I. Joan. 3.). El iii Evaiigi-lin, llcruiil aule ii videbn
AuyusOno) niandacarc pascha, et ponere, cmn vel- VDS et g:uiilebit cor vesiriiin, el gaiidiuin ve-iruiii
let siiaiii, aique
aiiiinaiii iieriiiii sunieie eain el : nemo loliet a vubi» (Joan. lU.). El incriio debes eiiiii
dedisti ei. Et non liaudasti euni, >ubiraliendo ei vu- l:Blific:ire, vel in so secuiidiiin liuiuauitalcin, vel iii

liiiiiaiein labioruiii ejus. (jiiam voluiu.iteni per lab:a ineiiibris S:us.

sna iiianilestavii, siciiiieiis Deo Yolo P.iter, ui iibi: 8. rei sperat in Domino. Non siiperbit
Qjiouiam
sum ego, illic sit el ininister meus (Joau. il.). tt 1
roplcr legjleiil digiiitat ni, sed liuniilis cor.le iii lo
iteruni, Paceni ineaiii, iiii|u t, reUiiquo \obis(Jon)i. iioiiiino et Palre suo spciii suam toiui.lii t. Et in mi-
11.). Lst et aliud uiide l.eiabitur lex, oi rxuluibit sericoniia AUiiSnni non cummovebiiur. iNi.n conturba-
veheraenter. I it (Ex Auyus:inv) biiniiliiaieiii ejiis ob.-dicnua us-
•i. Quonium pravenisli eum in benediciionibus dul- ijue ad iiioi tcin crucis (Pliilip. i.). ^Juid in hoc exeiii-
eedimt, posuisii in capile ejus coroiiam de lupidc pre- pio siiu iiobis n)iiiiiien.|..l Doiiiiinis Deus iio>ter
tiiiso. Prius enini qii:iiii lioiuo lierei, ab oiiuiibus pa- i./oaii. 13 ), iiisi spei foriui linein buiiii ita'em : a
iriaichis et pioplie i- benedicius esi. .Ab ipso etiani bi ciiiiii rex s|.erat iii Domiiio, quanto luagis iuis iii
Aiigelu diceiile d Mariaii) ; benedicla tu in iiiulie-
:
eo -pcrare opiiriet, qui suniiis iiii,.uteiUes el fia;;des
ribjs, et bei:edictus iructus veiiiris lui (Luc. l.J. buiiiines ? Si ille noii coiiimovctur in misericordis

II
 :

rnESDYTEUO ASCRirT! s T2C

.
7«9 r.triNO
lincm, i I es' , in snsc re.<^orrcctioni« g'oriBcarnnem. El c>t
Aliissiiiii pcccali {hai. 55; 1
(jui csl siiic l^bc J^
psahnus pro a>suniiioiie matutina. c^t, |iro resuri ectni- i 1

uuaiilo pl"s persi- e.ideiii iiiiiericonlia

I'eir i )
iii
ue lacia niaue. .M tulina cniui lui> pi iiua saLbati rt-sur»
ei peccatis crrii.ii sii-
stire dobeiniis. qiii mi ^iiiis rcc;io i-.ius, qua snsreitus cst in a-l. rnam \ilam ciil :

evenial quod se-

iiis! Caveiiduii csi ciiiiii ne nobis mors ultra iioa dnniiualiiiur (Rom.6.).Dicunlur aiitem isla
quiliir
•
lu persona crujlixi Nam de ca|.ite p>almi hujus siint vcr-
j
Imwalur mnniis lua oninibus inimtas luts, aex- bi, qua i|i>.e l.imavit. cum in cruce penderct (tlai:h. 27.
1

il.

ini-enial oimvs qiii le oderuiil. Qii:r esi inaniis Sla'C 14. Liie. i5. Joan. 19.) per*onam etiaiii scrv.n» :

leralua
veteris boininis, lujus n.orl.ililalcm purlaiit. Naiii velus
eius, ni>i Filiiis ejus? Ip-e r|ii(K|iii- est dexiera eJMs,
liomii noslcr aHixiis est cruci ciim illo. Iiilcndii a.iteni u.<s
secuiiduiu iiuod aequalis esl ei (Jonn. U\.). 93 Q'i\
invrare suo escinplo ad p:issionciii el |,utienliain. Sicut
cnni (ide-
sunl iniiiuci ejus, qiios ipse iid.i, el lii q'ii euim ait Aposiolus, Cbrisius passus cst pro nobis re-
euin
runl nisi illi quos ipse reprobavit, el qui in
: liuqueos nuiiis eicmpluiii nt .sequamur vesligia ejus
credidennit, aut credcnles non (ib'dieriinl? Oiii- I. Peir.i.). Orai auleiii pro se et |.ru membiis suis : dicit
nnn (

in de jiidicii inveiiieiur iii-.iiiiis, ilesl. ap- qiiain despeclus luei ii a Judais passiunem suaiii nirral :
iiibus liis
ci libcrari :iniiiiain suam puslulat. Invit;ii nos aj D.i lau-
parebil l^liristus secunduin buiiiauiiatim. Iiiveiiiei
deni, pr<Bdicil geiitliim coii\(:rs.onem, el qood aiiniint.a-
cos dexie.a ejus, id.si, i.lein Doniinus Chrislus,
ut
buDt ctcli, id esl Aposloll, jusiiiiaui ejus, pupuln qni ii;i-
(letlrual cus per divinilaiis yiilutom. tnde el sub- scelur spiritualiler, queiu lecit, id e;>t, relurniavit Uu-
minus.
10.' clibanum ignii. Idest (E.r Augu-
Pones eos ul
coiiscien-
I'SALMUS X.\l.
Hiiio), (onsliuics C"^ ardentes iiilriiis-tus
lia iinpietalis siix. In lcinpoe Deus, Oeus meus, respice in me, quare me dere-
vulins liii. Ile-l, iii 2.
J
lenipiiie nianirc^lalimiis lii;i; in iliejudicii, ciiui r:i( ie liquisti? lonye a salule mca verba dcllclorum meorum.
.1(1 lacieni vidcliiiiit in piipuyeriinl (Zocliar.que n Isiud verbuiii in cruce audiviinus. Ibi dicil Doiuinus,
ii.;Joan. 19). Liidescripuiiii esi, tt vidcbil oiunis llili, llcli, laiiiasab.iclaui (ilullh.i'!.). Iiucrprclatuj
caro saliilare Dei (Itai. 40. Luc. X). Tuik: Dumiiius cst illiid Lvangclisia, et divii eiiiii llebraice iliiissc,
in ira sua coiilurbabil eos. dicons, Itc, nialedii ti, in licus iiieus, Deiis iiieiis, qiiaie -.ne dereliqiusti {ioan.
igin 111 ;eli-niiiiii (.U111//1. i.!).). ytiid iiinc ficl? Ll d.io- \V) et 14.)? Q.iiJ voluit dxcre DuniiiMis.' Noii eniin
rabil eos iynis. \\'.ii ilolor ci tiislilia! Data si iil.uliu (lerelii|ueiat euiii Dcus, quia seniiicr est in
F.liiis
statiiu se(iu.-lui- poeiia. yiiaui Ireinenda ira, i|u,e Patre, ci l'alcr iii Filio : siciit siripliiin 1p-in-
s!, In
luiiccril bine iiiisoricordia (Jiiain s:i'V3 coiituriia 10, I
cipio eral Verlium , cl Vcrl.uin 1 ral apii.l Deuiii, cl
iitiinulla essc iiolcril coiisolatio Qiiaiii iiileliccs ! llciis cral Verbiini (Jom. i.i. Ipsuiii crgo Vcrbiiiii
aiiima; ill.c, (|uas dcvorabil ignis ijui nonexsliiigue. qiiud Deus crai, caro ractuin est. Siisccpil inorteiu
lur (hni. 60.)! t'bi cst ViTims qui iion inoiictui', ubi pro nubis, el iios li cilcorpus suuiii, pro quo orataj
esl ni'iiis et suidor deiuiuui (ilaiih. 15.). l'alreiii, cum dicil, Deus, l)eus meus, respice in me,
H. /• rHf(»m de lerra pertlcs, el seincii eoruin
C'iri(m qnare me dereliqiiisli ? ac si diccrcl, Ueiis oniuiiim
a liliis homiiwm. per rrucluiii opus, per ^eiiieu iii-
Si |ier potciiiia:n, spccialiter aiiieni Deus iiieiis pcr

lellfi • U:> coi;ilatiiincni uiruiiiiue perdes de tcna

, gratiaiii, respice ui inc, idcsl, in incus, respcciu tu;c
viveiiiiuiii, cl ile socieiate sancn niin. Nequc eiiiin iniscricorduc. (Juare me , idesi . mcos dcr.liqnisii ?
iiiiniici tiii esscnt, iiec tanias pceiias incurroicui, Loiige asalule mca ve~ba dcHcloruni nuorum. Qiioinu-
iiisi oppra ci togiiauoiies iiiuiilcs babuis-eiii. Lt do dicit deliclurum n-eorum , (pii peccaia nuii lecil,
luerilo bxc coutigorunt cis. [^ iiisi quia ille pro ileliclis noslris precalur, et delicia

li. Quonium dcciiiiaveiunt in le mala. Diccnics, iioslia sua rcrit, lu justitiani suaiii nosir.uii racird?
F.xpeilii iiob s iii uiiiis nioi laiur, ( t noii toia gsiis 5. Oeus meus, clainabo per diem : c( non exaudies:
pcreat (Joan. 11.). Maia (f.r .\ugusiiiio) qii;c sibi el nocte, e: non ad in^iiiienliam mihi. Dixit liiic de nie,

iiiiiiiineie te rcgnanie jirbiualiaiilur, iu te (iccideii- de le, de illo. Corpus eniiii suuin gereliai, idrst, Ec-
diiiii dcuirseriiiit. tocjiluierunl cunsiiia quce iwn po- cbsiam. C/amu/>o pcr dicin iii lebiis {Lz Auguilino)
tueruiii stubtiire. COiiil.iveruiii ciiiiii luiiiie 1 luiiiii de prospiris liiiju.viU', t iiuii niulenlur nec cxaudies, 1 :

terri delerc. Cogitavi riiiit iit Cliiis uiii occiderenl, qu:a veibis dclicioruiu iiieornni ad tc claiiiabu. El
iie ceiitiiii ei lucum auntteieiit. Sed
ii.e.i aiuiscruii , nOLle, idest, in advcrsis liiijus viuc clHiii;ibii , ni pro-
quia orcideru it. Nuii piilucruiu ergo stabilirc coiisi- speiciitur ci siiiiilitcr noii exaudies. Nequc buc fa-
:

liuni, qiiia iioii e-l sai iiMilia, nnii csi piudeiilia, iiou cis ad iiisipiciiliani iiiilii, scd poiius iit sapiaiii, qu d
csl coiisiliuiii Ciiiitia Duiiiiiiuin (1'roveib. il.). Ai(|uc me claiiKire vclis. Non vcrbis dclii loiuiii nec j.U. ,

es boc scio, cx| desideno lcinporalis vit;c, sed virbis coiivcrsio-

15. Quoniam pones cos dorsuin. lll rcspicianl rc- iiis ad tc in vilaiu a:icriiaiii. Miilli claiiiaiit ct nun
Iro, ei iioii siiil apti rcguo Dei : iil 111 iiic et dcsi.Ut- cx:iuJiiiiitiir scd ad s.ilutem, noii ad iiisipicnliaiii.
;

1 iii teircii.i ap|>c aiit ci c;eltstia ;iiii.Il.iiit. ^cd iiuii- ( lanisvit l'aulus , ut aulcrreiur ab eo stiinuitls car-
i|ui'l pirdcs? Absit. tacitas cuiin c\ (larit!
(iiniics iiis ei nou cst cxaudltus. Dictuin csi ei, Sillicii lilii
:

coiitiiigit iii Uiarl, lU iniilliuido gcnl uin iniiarit giatia iiica. ^"" vjrtus iu innnni.ato pcrliciliir
95
(/(om. II). Kclii|iil;c aiit. 111 i.alv;c li.iii. l nde el Suli- (i. Cor. 12.). brgo iioii est cxaud.liis, seii nun :id
(liiur /" rcliquiis luis pra^pmabis vullnin eorum.
: [) iiisipiciitiaiii, iiii.i ad sapiculiaiii ut liitcllit(al lioiii : 1

Idcst vultiiiii liiiiiii el pra-SLUtiaiii tuaiii, qiue fnis-et medicuin cssc Doiiiiiiiiiii, cl tribiilalioiiciu medic;i-
coruin, si ipsi crcdidissciit. Pncparabis lu reliipiii.. menluiii Csse ad saUiiem , iion pu:iiam ad daniuaiio-
liiis , iilest, quos lii lihi salvaiidus reliiiuisti. Fl iieni. Sub mcdicaniciUo positus lueris, sccans, ( la-

idco iiias iioii audil mcdicus ad vuluniatcm, scd auJii ad

:
,

1.4. Ex^liare, Domine, in mrlulc lua. Idest , re- i-aiiilalcni :

siirge cl iiiaii' iii aqiialitat.' I'alris , ul ostirnilas i. Tu aulem in sanclo liabilas, laus Isra.-I. Iii il'is

pnleiili;iin tiiaiii, ct niajeslaiein liiaiii qiii priiis vc- : liabiias, (jiios saiiciilic.isil. Noii ciiim liabiias in cur-
iiisti in luiiui iaie. Nos auicm C(i>il(i(iim«s cl psniU- pore subdilo pcccatis. Quoiiiain (iiiqii.l Sapic s) 111

mu\ virlvles lu s. Cantiis :id laiiileiii, p,aliiiiis piHi- iiialcvolaiii aiiiiiiain iion iiUio.bil sapiciilia (Sap. {.).
liel ad boiciiii oiieraiionein. Ac si diccrct cokIi- ct : Illi qui siint Jiisti, ipii sunt cisli , ci puri ci saiicli ,

opere celebrabiiiiiis, ei nota laciinuis niiiabilia lua. ipsi suni liabiiaciiliim D.i. Talciii crgo lc rxhibc, ui
iii te liabitct Deus. Mumla cor tuiiiii, sanclilica leniel-

TlTtLtS 1'SALMI \\\. i|isiiin, iil ex liis cssc mcreariSj de .|uibui> dicil Apo-

slolus , Tr.iiipluni Dei sanctum (Si , ipiod cstis vos

fn ^iicm psalmus Vavid, pro susceplione maluli :a.
1.
Ute psaliiius atinbuei.dus esl llaviil, Ij esl, maNii ,(ii'(i (1. Cor. 3. c( G.). Kl bene ail, laiis Israel. Uracl
ciiiiii iiiierprclalur vidms Deum. Deuiii laudare
l.hrisiu, qiii diab..liini expiigiiavii, Q^ et uinrtcin ilcvicil Illi

qui euiii non vidcnl, lion intclligunt iicc

David, (luia Taclus est nobis ex scinlnc
Qiil lileu dicLiis csl iicsciuiit ,
:

Dtvld tccuuJum cirnrni ((loiii. t) V.l ipse iios dirl|;il in cst succiosa laus in ore i>cccatoris(t"ff//. l."l.). Scd
 721 IN rSALMOS LXXV COMMENTARIUS, 722

j'i Uit vrrariicr laiidatiir. n qiiiliiis spiiiliiulilor vitli*- A naiiis est, quisquis iii carnali ohscrvationa sabbati et
liir, i.icsh, creiiinir, iiiulli^^iliir, ,iiii:Uiir. Esio cl lu ciicunicisione c:rlcrortiiiiqtie talium salutcm ponil.
!>|iiriiiialitL'r Isru^l, nl laiis lii;i sil Deiis. Sfies mea ab uhcribus walris m-^a;. Spes iiiea Detis,
^. In te speniveruiil juilrcs nuitri. Ni-c cos fclVllit iion ex qiio iihcribns Virginls laclari cicui (iiaiii cl
spes. ^iun ciiiin iii se ill.itii po^iieriini , scil iii le. aiiie" (pioqtie), sed ab ubeiihus Syiiagog;c, siciit de
Uiimiiii eiiiiii esl spcrare in houiiiio, <|iiaiii spcrari; vciiire dixi extraxisii me, ue carnalein coasuetudi-
in principibiis {l'sat. 117.). V.l alilii : Spcrct Isracl in licm sugcreni.
Doiiiino (l'sal. 1"0.). Ki riirsiis AuJitani f.ic iiiilii : 11. In te confirmalus sum ex utero. Ipse csl (Ex
iiiaiie iiiisericordiaiii ti niii, quia in le spcravi {Vsat. Auquslino), ulcriis Syiiagog* , qui me iion perlulit,
142.). Speriiveruiit, cl liberasti eus. Ab iiiiiiiicis, a sed jaclavil nie. Non aiuciii ceciiii, qiiia ^ conslitiii^li
tentationibiis. a triliulaii>iiiilius. iiie. De vinlre watris meiv , Deus meus es lu. Non
(i. ,\(/ le ctaninviriiiit. Iii lcmporc Irildilationis. Et cllccit iilerus mairis incx-, ut tanquain parvulus obli-
In le speraveriml et non snnt cvnfusi.
sntti facti suiit. , tus essem liii. f.l idfo :

Spcrinerunl ul dare» eis lerrain proinissinnis, et ac- 12. A'e disccsscris a me : Qnia scmper micuni ciis.
cepcriinl. Noviiiiiis et lcjiinius, (|iiani iiiiillos palres Et oportcl : Quoniam Iributnlio pioxinia est. Diide iii

iioslros speraiilcs in se eruii jioinimis. Eruit popu- Evaiigclio, Surgiic, eaiuiis : Ecce appropiiiquabit
liiiii Isr.iel (le eruit Ires
ierra j45;;ypii {Exoil. 12.) : qiii iuc tradel (lHallli. 20.). £( nuii est qui adjuvet.

piieros de eruil Danielein de lacu

(aiiiiiin {Uun. 5.) : Ncque Aiigelus, neque boino, uisi tu solus.
lcoiiuin {[)an. ti.) eriiii Snsaiiiiani de lalso criiiiine.
: 13. Cireumdedermit me vilnli inuhi. iiidx'i pingues,
(0(1(1. 15.). Speiavcruiii, clani:iveniiii, et salvi lacli p luxurianles, indoiuila! ccrvicis. Tuuri pinynes obsedc-
sunt. Kt illi peccatores el piiri hoiiiiiies fuerunt. riint me. Anna et Caipbas cx'terii|ue majiires. Taiiri
7. Ego awem .sum iviiiiis nun liomo. Ego aiitein
et quidcm, quiasupeibi: Pingues uuieiu, quia maliiia
{Ex AiKjuslinu) iKin jaiii ex persuna Adani loqiiens, pleiii eraiit.
sed ego proprie Je^us Cbrisliis, sine seniine incurna- 1 i. Aperuerunt super me os suum. Palaiii ct alia
tiis, siiiii vcrniis, qiiin iniMtalis, quia de carne nnlus, vnce blasiilieniaiiles. Sicul leo nipiens el rugiens.
qiiia sinc coitii, el sinescmine gencratus. Nonliomo, Siciil leo rapit iirseJatn, ila ipsi cx m ililia et crude-
subaudis lanuiiii, sed Oeus, ut esscin in lioiniiie ul- lillttc ra|iiicriint ine ad passioiiciii, riigieiiles aique
ira hotiiines. Egn talis sinc scinine, sine peccalo, , irraiioiiibili Irciiiiiu , el cbiinore snnaiites, Tolle
lactus suin Opprobrium liominum et abjeclio plebis. i.dlle, ('riuifige euni. Keus est inurtis (Joan. 19.
Ecce, lol paircs siieraveriiut et claiiiaveiiint, et con- Luc. 22.).
liiiuo liberati elsalvati suiU. Ipsi lamcn (ut dixi) puii 15. Sicut aqua cffiisus sum , et dispersa sunt
bomines eiaiil , et pecc:ilnres. Duniiniis auleiii ll.i- 97 oninia o.ssa wca. Aqua elTiisa peJibiis labciili-
gcllabalur, colapbis c:cdebaiur, spulis dilurpabatiir, bus Imuiiiies iu se iiiullnlieiis cadere facit. Ellu-
spiiiis coroiiabalur , levabalur iii ligiium, clamabat, sus Siiiti sicut aipia , scJicet ad lapsiiiu ct riiiiiaiii
Deiis, Deus iiieiis, quare niedcreliqiiisii (.U(i(//i.27.)? eonitu. Ossa Cbristi Aposloli smil , quibiis corp'is
el iieiiio iNunquid ca vir-
siibveiiicbat. Qu:ire lioe? ejiis quod est Ecclesia , suslinetur, ei ruhoratiir.
,

iiiic, iiua De is rai, liberiie se non polerat? Polerat

i l!a.'c aiileiii dispeisa siiot , qiiia rclicio co, omi.es
plaiie, scd luilebat. Volehal inori, volebat os redi- i fu.iieriinl : sicut scripliim est , Peiculiaiii paslorem,
inere, volebat tios exeniplo stio informare : ut vel sic et dispergeiiliir oves grcgis (.V((///i. 2!i. Zacliar. 15.).
di!:iiarcliir biiniaiia supeibia biiiiiilitaiem Dei inii- C Alitcr, aqua iiii;c fuiiililiir, au!, ablu I, aiit rigat. Ef-
tan : quia cuni iii foruia Dei esscl , biiinilia^il se- fusus est Cliristns, sicut aqiia. Abluii siinl sui lieiUcs,
nielipsiini faiius obediens noii usque a>) morteiii QQ rigali suiit sit;enles. Ossii dispeisa Apostoli suiit,
aliquam viilgarein et coimiiuneiii sed ad niorleni : iiiis i aJ pr;cdicati(iiieiii. Faclum e>( cor meum Inn-
crucis (Pliitip. 'i.) igiioiiiiniosissimam siiiiul el cru- q:iam cera tiquesccns in mediO venlris mci. Pro moriis
dclissim:ini. Propler lioc Dcu^ lioiiio voluil ficri op- dolore hoc iiilelligi potest , quia dixit , Tristis csl
probriiiiii boniiiiiim, pt ;;bjcciio plebis. Opiirobriinii aiiima mca usqiie ad morleui alqiie pr» aiiguslia :

lioniiiuini, propier ciuccm : ai j i tio plebi-, qui;i ab- factiis cst si.dur illiiis lauquam giiil;e s;iiigiiiiiis de-
jeceimil pelicrunl IJarrabani, qui eral prop-
cinii, ct ciirrcnii- usiiuc in lerram ilaul ncces-e luerit euiti :

tcr sediloiiciii qoanilain fai laiii iii civa..lc ct lioini- ah Aiigcl CicliUis uii?su couloil;iri (Mnltli. 2b.).
I

cidiuni, inissus iii rarcereui ( Luc. 230' 1'clierunl Accessit eniiii (ail Evaiii;elisia) Aiigt-lus de ca;lo,
aulciii sibi doiiari bnmicidain : aucloieiii vcro viUe coiilorians eum. Vel cor meum, iJest (Ex Augustino),
criie.figsiiles a'.iji'ccr iiil. Eactus cst igiliir alji-ciio sapiciilia niea, qu;c in sauciis libris dc iiie lonsciipla
pleliis Judaica". Sed jain atidiamus iii [isaliuo, qii:uiia est , el duia et claiisa uon iiiieiligebatiir.
laiiquain
passus sit Cbristiis. 1'o.vtqiiaui niee pas>iunis acccssil
ignis lauquam ,

8. Umnes viJeiiles me, deriserunt me : tnaU suiit Iqiieiacta nianifcslata est . et cxrepia in iueuiori;i
tabiis, et moveruiit caput. Uiiines, siibaudis, illi qui Ecclesue ineiB. Iiide ct veluin Teinpli scissuiti cst
vcneraiil ad viJeiulniii, ;id cruciligenduiii, liabueruiit (/-nr. 23.), posiquiiin Cliris iis ex-piiavii, qiiia i|ii(iil
tiic Jcrisoi iii curde siio cl la lis lociii suut dcnso- : vclabaliir, rcvelaiiim e,t (1. Pelr. 2.)./lnii/ tanquaiu
lia vcrba ut cst illud, .Ave lalii. Ei iiioverniil capiil,
: n tcsia virlus mea, el tingua niea adliasil faucibus me s.
diccmos, Vab, ipii ileslrnis Teoipluiii Dei, oi iii lii- el in pulreiem morlis dednxisli me. Aiiiil , qiiia sc.
lius Ji. bus rcjcdilicas {.)lallli. Hi. et 27.). Iluic |iro- III iiliiiiin ei siiie vigore osteiidil , ii. quc scip^uiu,
plicliae concoidal Ev;iiigcli>ia, ubi ail, Et puclereiiii- qtii aliis aiixiliari solebat , defendit. l.iiigiia qiiiiqiu;
les ludehaiil {Ihid.il). El niuvciucs capila siia lo-
i iiJliaesilfaucibus ejus , quia sicut o\is aJ octisioiiciii
culi -uiil labiis ba-c : (lucius est , et nou aperuil os suum (Isai. 53. Joan.
^ y. Spernvit in Doinhin, eripial euni. liilic Evaiige- 19.). Et iii pulverein mortis ducius est , viilelicet iii
li^ia ait Conlidit iii Demii , libcn l
, euiii si viilt lociiiii sepiiliuric. Vcl laiiquain test;i aruit virtus
(.U((i//i. 27,). Siiliuin fuii.il e:'m, liberaiulo quo-
: eju-, ipiii qu::d in ipso crat debile, iiilirttiiiis fictutii
niani vuli eitm. Siciil ipse diiit, li;"^c irouice de esi ex iribulaiioiie. Et quoinodo lesia anie ignem
Clirislo diceliaiil JuJjei, et veruiii laineii diccb iil : iiiollis cst , el piisi igneiii fortis : sic D.iiuiiii virtus
10. fjuoniain /u es qi:i e.vlraxisti me de vcntie. Noii aiile p.issioiieinconletuiubalur, post passioiicin lio-
solimi (£.1- Augu.^itiiio) de iUo vcntrc Virgiii:ili ( n:iiii norilicahalur ct qui prius luortalis el conuplibiiis
:

oiiiiiibiis lioiiiinlbiis lcv isia nascenJi i'Si, ui de vcn- crat poslca faclus est iitiiiioi talis et iiiconupubilis
,

Ire cxlraliaiilui), scd eiiatii Je ventrc Jiidaicae Renlis, (I. tor. 1.5). El quomuJo liugiia iji nohis nuii valet
cujiis lenebris oblpgitm-, el nonilum iu luceiii Curisli iiisi ad luquenJu.u , sic pia."Jtc;ilori;s snos, liugtiaiu.

' In Vtilgaio Augusiiiio, et anle utiqiie.

^ Aiijuc b' c rcctuis apud Augusiiiuuii, :piia cjiiiiniiiiti.
723 KUFINO 1'nKSlSYTtRO ASCP.IPTrS 721

siiaiii tliitii ailli.Tsissp faiic ' i.s^njs, idest duobiis Te A ijiHni Itvmilitalem meam. Leo >igiiificat di.>tH>luiii,
^laineiilis ul i!e inlcriorilnis caperenl sapieniiaiii.
,
dc qiio dlcll Apostoluf, Advcrsarlus vcsier diabo-ii'!,
lii pulvcrciii (|iiui|iie iiinrtis dicit se deducluin qiii t:inqiiani leo rniziens circult quxreiis quem devo- ,

pulvis >i<;iilliriit iinpius ct sclIcpjIus, i|uus projicil rct. Cni resistlle f irtes In Hde (1. l'elr. 5.). Qui cum
veiiiusleiii lionisalacic lerra- {lisul. i.j, idcbi, a lide occulle insidlalnr, draco esl cuin aperle s:evlt, leu. :

Fcclesis. iNec niiruin si lixc passus siiiii , qui proe- Qnla ergn ad a|icriam sxvlilaui ad occldenduni Cliri-
di\i. sliiin freiidncril , 99
rcfle dicium csl, Satve me ix
17. Qi oniani circumdederunl nie canrs mulli. Idesl, or£ leonis. Lniiornes aiileiii dic:t siiperbos. Ideo
Jud.TJ, Iniranies rontrn veriialeiii. Coneiliuni mali- subjecit, llumilvaiem mram. A cornibiis (inquit) uni-
tnaniium ebsedil nie. Scilicet principuni, Scribariim cornium, idesi, a subllniilate !.upcrboriim, se sinpu-
ct t'li:irisa'ornm, qiii consiliiim ri'ccriint lii nnuin, ut l.ititer erigeotium consiirlcsqiie iiun fereiiiinin sal-
,

J.suiii dolo lencrent et occiderent {lUuiih. 26. Joim. vaiii fac linmilil:ileni mcain. In illis qiildcm lalcliat
59 ). Uncle etsulidilur, FoJerunl, id esl, clavjs con- invlsibllis leo. Pcr lllos a parte fremebat, a parte
liveruiit, niunut meas el ptdes ntros dinumerarerunl , sa;vicba!.. Itapicbal pr.Td;im, Dominicani lacerando
vmnia vssn nieu. Kxlcndendo me in cruce qu:<si di- carneni. .Audivlnins quae passus esl Chii Ins, el qniJ
iiunier:ibHia ca esse osicnderunt. or:ivit ailendainus modo quare passus est. Audi
:

18. Jpsi vero comideraverunt , et inspexerunl me. fruclum.

Ideai i|'Si ei nnn niulali ab iniqnit:itis piopositn,
,
23. Narrabo nomen luum fralribus meis in medw ,

I oiisideral anl , el cuiii^ideriindo apud seiiiclipsos iii- Ecclesia: laudabo le. Qiii suiit isii fralrps, iiisi inv|.
qiiiribaiit i|uis e^scm. Et niliil iii iiie iiis; excrunt, g cem dlligenies Dlscipuli ? Illis diiiiim esi a Diiiiiiiio :
iii>i piirum iKiniineiii. lloc esi pra^ceptiim incum , ui dillgatis invicein, si-

38 Diriserunl sibi vestimenla mea, et super

1',). ciit dilexl Tos(Joan. 1.').). Ilos dcsigual in Kvaiigello

vcsLiii itieam niiscritnl sorieni. Ouod vesiimeiila di- ipse Duniinus ,

quando dicium est ef Ecce niaior
,

viseriiiil, suam discordiain et errurein, iCi,iiiqiie di- lua, el (ralres tnl fnrls slant qii.xrentes te. At Ip^o
\isioiieiii signilicnvcruni {Maiili. 21.).Qiiud v.to in- respoiidens djcenli sibl ail Qu:e est ,
maier mca, et
cuiisutileni et meliorcm non diviferuiit , Ecclcsia; qiil sunt frairen iiicl? Ei CMeiidit inanuni siiani :n
concurdiam fisnraveriint ,
qn* m:icula ciiret el mga Dlsrijiulos, diceiis, Kcce iiiaier inei, et (ralres mei.
{Ephrs. l).}. Vcl vesiiinciiia divis:i Scriptur.is , ci Quicnn(|iie (inqiill) fe. crii viiluntateiii Paliis inei,
c.Tiera sacrainenta •iijiiilicaiit , qu-je per Iijtis','* di qui in cselis est , ipse niens frater, ei snror, et nia-
vidi p< liieriiiit. Sidcnit ibi iiiiiic.i superlexla, iinaiii ler est (Mullh. 12.). El iiialcr mia , el fratres nui,
neinu divisii. Qu:»' e^t (l'x Au(iHS'iivi) i!.i;i tnnica, lil snnt qul verbum Dei audiuiit el faciunt (Luc. ,

iiisi c.nriias, iiisi unilas fuperlcxt.i de rxlu a F*:Mri',

, 8.). Beiie auleni ait , In medio Ecclesia; laudabo te :
a Spirilu saiicUi, qiMiii iieiiio pulesl dividere? Sa- quia non occulte, sed palain venii Clirisins Pairem
cianieiila sibi li:i'ielici diviiliTe puueniiii, cirita eni sunm pra-dicare. Aiteiiim, Ego palain locuius sum
iiiiii divisernnt: et qiiia dividere non |olueriiiii, re- iiiiiiido, ego seniper dqcui iii syuagoga, cl in leinplo
c.'ssi'riini illa aiileni iiianel inlegra. Sorie olivenit
: qiio onines Jud.ci c<>nvenluiil : et occnllo loculus m
quibusdani. Qiii b.ibiT bai c, sccumis esi. ^eino II- sum niliil (loan. 18.). El alili idcm Scrv:ilor ait :
Iniii iiiiivetde Eiclcsia (allioMi':!. El si furis illa in- Qiiod dlcii vobis In teflelnis, ditlie in liimine : et
ci| lat l.aliiTC, iiitruiiiiilitur quoiiiodo r.iiiiu^ uliv» : qiiod In aiire auilltis , pra^dicaie supcr lecia. Quo-
a culumia, qii in cuiii eiinsissei Nue, reversain gau- G nlaui qus iii teiieb U dixl>lls , In liiiiiine dicciilur :

deiis, iii arcain rur^us iniruniisit {Gen. 8.). el qiiod iii cubiculis, praedlcabl-
auri" locuii eslis iii

20. Tu aulem homine , ne elonyaveris auxiHum

, lur in ledis (Mallh. 10. Luc. 12.), idesl, palam et
tintm a me. Noii iii fine sciuli (Ex eidetn), sicut vx- coram omiilbus. Narrat nomon ui cognoscaiur : prae-
leros , qiios juJicalnrus In >ede niajesl;ilis iii.-p ve- dicat biuileni , iit aiiieiur quatenus per lideiii et :

nies sed slaiiiii nsuscila me. Quod lacliiin e!.t

: die : dileciiniicin a (lairibus spirilualibus intra Ecclesiatii
eiiim tcrlia solnlis inrerni doloribus , vlctoquc dia- colatnr Deiis.
liolo, resiirrexil Nain ^l nsqiie ad gcner:ileiii resiir. 2i. Deiiide ad ipsiiis laiidem n<ig inviiai, ciim
reciioneni distvdisset , lola noslra spes decidissel. siibjungll : Qiii li.utiu D nvnu u , Ir.uditle eum, uni-
Ad dtfensionem nteum conspice. Nequid niibi noce:iI. versum seinen Jac^ b glorificnle eum. 7 iiiicil eum omne
Aliende in lii-! verbis biinilliialeni ct pallcntiain leinen israel. Tres ordines coinpri-briidil bic , iii- J
Clirbti. Il:vp eiiim oiiina pinpier le ct p:ililiir, ct clioantium prodcioiitiiiiii pcifei luriim. Sed non-
, ,
I
loi|iiiliir. Viilc cigo qiioniodo tiiiuiii auxilinni s'.niiii iiiilll qui |'Ccc:iluiuiii siioriiiii iiiagniiudiiie lcrritl, i

cl defoiisiuneiii suain non iii se , sel in l*:il:e cuii- dlvino judlcio pavefacti , luala qiw gcsserunt, cnrrl-
i-litiiil, cuiii ipsu sl Dei vlrlus , ct Din sapiiiitia (I. giinl :el pliis llinore pociue , qiiam amore justlti:e
Cur, 1.). Yult le iiiformare siiu ex.'inidii, nt cuin ail Doiiiinnm redcnnt t.ilcs liic admoiicntur, u( :

poMins fiieris ln Irit.idauoiilbus sivc triitaiioiillins, Deuni voce ct inuribus laudare siudeani, qiiem prave
iiuiiillilcr ci palicntcr siislineas , cl diviiiiiiii aiixi- vivendo aiilc:i blasplienialiant. El suiil iionnulli ad
liuiii postiiles,dkeiis, Tu aulem, Doinitie, nc elonga- alllora prunioii qui jaiii siudciil se spirilnalibus
,

icris auxiliiim ttium a me : ad defensiouea. meam con- f)

studils exercerc , boiiis openbiis de>udare coiicu- , ^
tpice. Uiide et snbdlliir, plscciuias cariiis rigoie sp rliiis rcpilnuTC, vilia
21. Erue u jrumeu Dcus animnm mroni : el tle muiiu viiliililins suppbintaic. Ipsl siiiit seineii Jacub , qnl
catiis unicam mca.ii. rraiiie.i:ii vu t iiilelligcre iiiur- su/;j;/a;i(a(or diciliir. 111 lioniiiiiiui de suis profcciilnis
eiii :quia ri.iinea gladius est , t gl.idiu liiierlloiuu- glorilicare jiiliciiliir, iil vidclircl taiilo pliis proli-

lur lioiiiiiies. Lt ne lnti'llig< rcinus niuiicni carnis, cl:iiit, qiianto noii iii seipsis, scd iii Domliio gloriaii-
ideu iiiiii ail, tiliecuri us nicniii, sed , Enie animam liir. Lt siiiil |ilcrii|ue , qiil jaiii ciilinc.i pei recliuuls
tiicam. Magis eniiii dcliiliius rare pro vll:i aiiiiiKc < obliiieiil, qu! e.i qiiae relro suiilpcnlius olilivisccii- ,

iii :rti'riiniii liclnra:, qnain pru vita curiOiis in lci- tes, mciitis oculos iii aspectiim vcri lunilnis imeiiios
ra puliocriili'-. Pcr miifaiii suaiii , dcslgnal Eccle- liabent cuncia Icrrcna traiiscciidiinl , aiiliiio so'i$
:

Kiaiii, IV'r c:iiiciii , Jndaii uiu po|iiiliiiii lalraiitcin, ciclcst.bus comiiioraiilur, cariiaii:i in se dcsideiia
discurdanlcni , inordcutem , irasrenlem. Dc cnjus cxsiliigniiiit (Calnt. 5.) , niundo mortni Dco viMiuI
iiiaiiu, idcst, puieslaie, cain pustulat libiT.iil. Qiii^- (Cvloss. 5.). III 100
^*"" splrliu:iliicr senicn Isruel,
luis liligat , disciirdai , inoidct , iiascilur, caiiis esl. qiil i'id(!;isDeiim, inierprclaiur ipn cariiis el aiiiiux' :

liiiic rliaiii dicitnr, Clri unideilcriiiil iiic caiics iiiulli, iiii|ui:>aiiieiiia fngiiiin, iii Dciiiii vidcre mcrcaiiinr.

coiKiliiiiii
nialigiiantiuni ubselit iiio. Taliuiii iioll Ili adiiioucnlur, ipsuin i|nc>ii aiiialit indcsiiicnler ,

qua'rere socletatem iie ab cis laiidciii sis nioisus ct

,
liiucre : ii<ni servill liiiiore , qiiu p.eccalurcs liiiienl
iaceralus scd ura Deuin, wl ab eis le erual.
: llciiin, iic iiiini:iiiliir scd liiiiirc ca to, quo pcrfecii
:

ii, Salia mc ex oic lconit , et a loriiibui nniccir- Dcuiii timeiit iic dcscrjniur.
 . ;.

IN rSALllOS LXXV COMMKNTAniUS. 725

2.">. Quaie aiilein liini-iidiis ct (;l(irifiran.liis sit A Dciis nianifeste vcnicl, vivos ct morluos jiidicalurus.
r>imiiiiiis, (isloiiitimr, riiiii suliiiirt'1 liir : Qnimiaiii ikhi Ilii caileiit icprobi in infcrnnm, ibi rcsiirgent electi
ipii'vil , iieiiiie ilespexil (Iriiveailioiiem ;i(iH;)t'ris. Nun ad c;eliim. Auiliinrl siint illi, lle, maledinli in <giiem
sprevii, iii repcllcreliii-, neque desivxit. iil viiippu- rclcrnuin. Audiiiiii sunt^sii, Percipiie regniim vobis
(lcreliir, (leprccaiionein paiiperis, iile*l liiiinilis. i\'cc pr.Tparaluin (Matili. 'i.'».). L'iide el silbditur :

tverlii fdciem miam a iiie , el ciim cliiinareni nd eiim. 31. /','( unima nien illi vivet, et semen mcum serviet
e,rniidiiit me. tniia oiunipoleiili* Hci climeinia! ipsi. Illi lam vivcre iiicipiiint, ((iii ciim Aposlolo (li-

veiiii aliipiis piiiipcr aii divitein , poleiiieni dci.rcca- cunl, Nostra auiitin cimversatio incajliscsl (Philip. ">.).
liir Iniiiiililer, posliilal ad-
clainat (iro necessilate, Iliiic ipse ail, Vivo ego, jain non ego : vivit vero iii

jntcriinn ant petil snlisiilinin. Quid f;icil dives su-

.
ine Cliristns (Galnt. Idco sancll viri abnejani
•i.).

pcrbns? Dcspicit liuiuilcin perscniini, averlit faciem semeti|is()s, ct quasi perdiinl aninias snas in hnc
siiani, inMi digiialur aueudere, fastidil aiidire. Quod inuiido, ul in viia .-etcriia cnsiodianl e.is (Jnan. 1-2).
siipcrhus liimii) CDUteiiiiul liiniiirK Oeus susrijiil. Sciiieu aiilciu eoruin sunt i[)S"riim ojicra bona, sivc
Kscclsus cniiii Doniiuus lininili.i rcsi.icil { Pml. bi qiii per ei.s conveilunliir ct sirviniit Dco. Senifn
112.), panperes niisericnrdilcr ;\iiei'dil, pic exaudil. suiini mHt Chrislus in lerra, ciim pra-cepit Apnstolis
Dicatnr eisn merito ()iioil sulidiiur : Fv.ingeliuin praidicare oinni creatiira! (Marc. 10).
^li. Aitid le laiis nii a iii h.celtsia nmi/nn vota mea , Missa suiit pauci grana, ct crcvil nic-sis inulla (l.uc.
reddnm iii coui,peclu tiiitentiiim eiim. 1'arva erat hc- 10.). Annii tiaverunt en m, el Incuii siini, el iniilli-
clesia cum in iiiia Kcuie t;iuiiiMi idcsi, in Jud«a
, ,
p'icali suiii sii])cr nuineriiin. Quod cuin vir santtiis
notiis erat Deus IPsnl. 7"i.). Modo iiia};na est, qnia n jiranidiss' t fiitnrum. siibjunxil :

totn lerrariim iirbc dilVusa in ea ()iiolidie laudes : r)2. .\nnuiiti'ibilur Doniino uemralio vcnturn, el an-

Peo rcfcriMUiir, ^ota cl sacrilicia pcrsolvuniur ; iKin nuwiiibunt coeli jusiitiam ejus popui) qiti nasrelur,
iii aliscondilo, propter limorein pcrscqiieniinDi .'ed qutm fecit Dominvs. Geni'r;itio venliira. generatio csl
:

in manilesto, iu ton-pcitn creileiiliuin. Lnde el suIj- iinvi Testamcnti, qiiae ntis siimiis annuntiita D '- :

dilur : iniiio, idesl, ad lioiiorem Domini, ul ipsiu- lijereditas

27. Edent pauperes el saturabuntiir, et laudabvnt mineamus. Ilinc Anostolus ait, Vos e-lis geiins
Dominum qui reijiiiriint eum : vivent corda eorum in eleciiim, regale sacerJotiinn pens sancia, piipiilns
fivculuni siveuli. Qui jcjiini eranl |iabu!o vcritalis qui aoiuisilionis (I. Petr. 2.). C.elorum antcm noniinc :

esiiriebaiil ei Mtiebant justitiam , iiiodo pascnnlur Apostoli dcsignati siiiit, qiii justiiiam Dci anniinli:i-
(liviiiis Scripluris : reliciuntur c.i leslibus sacraincn- verunl populo naio ex lidf, creato a Deo in operilms
lis : laudant qni requirunt eum
, n in lans est t)o- bimis. Si ergo anniinliili siiinus Domino, credainns
:

niini, cruclalio saturilaiis illius. Inde viviinl corda in ipsiim, et illiiminati per jiist liam (Joan. 5.), qiii
eoinni in .Telernnni quia cibiis ille cordis cl anim;e
, sciamusdcclinare a m tlo cllacere bonuin(Psa/.3/>.) .

est, de qiio scripium esi Qni manducaverii ex lioc

,
et nali in eo per gratiam, nt fil ejiis esse mireainur. i

p;ine , vivet in aitcrnnm {Joan (!.). El Beaii qiii fai li ab eo nova crealura (2. Cor. 5.) , jiisluni est iit :

esuriunt el sitiunt jiisiitiam qnoniain ipsi satura- in hac novitale vil;e nianeamus (Itom. C), et scr-
:

biiitur (Malth. Ti.). Noii eniin in solo pane vivit vian.as D'..»o n.islro iii sanclitale et jiistilia cor.nn
lionio, sed in omni verljo gnod procedii de ore Pei ipso omnibus diebus vitae nostrx (Luc. 1.).
(Mniih. 4.). Quiid aiitcm Ecclesia magna sit, osien-
dilnr cx verbis quae sequiinliir. Diciiur enim, C TITULIS PSALMI XXH.
2-S. Remiiiiscentur et eomenentur ad Dominum PsalmustJavid. LoqnilurEccIesia, per lotum liu:ir psal-
miversi fine.', tcrrte, el ndornbunt m conspec u ejus muin gaudens et gr.-tiis ai:cns,
uniDersie (aniitw qenlium. In ei> quod ait Vniversi
1''"° ''npcnsis sild

csliius benelicii';. Polest ad perspnain uniusciijnsqup liiltt

102
,

Imes terrw el , Vniversce fumiiice genlium, insinual

, lisrcferri, qui consec 'lus gratiam liaplismatis in sanclili-
in oiiini parle iiiundi, ct in rmni gtnle coli et ado- calione Spiritus sancli niui datus, refcrl gratias Dco. In-
lenlio Ecclesia; est, in hoc loco inlirmiora menibra sna in- '

rari Douiinuni. Praivilehat vir sanctiis fiiuirum,

forniare, ut si ali(|iiod bonuni eiscomplelum esl, vel co n-
(|iiod iios modo vidcmns adiiiqilcluni. Keininiscnutnr
plpndum, sive in liac vita, sive in futura.diviiia; graiice, et
cnini Deiim cnjus oblili eraiit et co:iverltinlur ad :
,
non nierilis suis stndeaut imput;tre. Et per tolum bunc
eiini, a quo aversi er;inl, ciim terrena apiieierent, et psalnmm lit couimendalio divin* gralis. Aii ergo :

a:tcrna non inielliL'ereiit, et ^ervirent creiinra po-

rms qiiaiii Crcalori , qui est lienedictus in s;rcula
PSALMUS XXII.
{Boin. \.). Et aiioiant cum qui idula adorare con- .

sueveranl. 1 Dominus regil nic, et nihil niilii deeril : in loco pascuit;

3!). ()iio;iiiiiii reynuin Domini
et ipse doniina-
esl ,
ihi mc collocavii. Diciiiir iii alio psalnio, Iteges eos iii
biiur qeiniiim. Exp ils s est diaholus (Joan. 12 ), re- virga ferrea (Psal. 2.), i.iest, in inllexiliili jiisiitia,
cnperavii lia r; ditil- iii su;im Christus regit pnpu- :
Atl hoc enim rex constiluius esi, ut spiriiualitcr Rc-
liim siiuiii spiriliialiici ,
|io-siilel eum tanqnam Ij)! clesiam siiam regat secundiim bonos niores et vir-
rcgniini siium , domiiiabitur iii genlibus polesiale tutcs qiiaieniis sno regiinine giibernaia ali iuoiii»
:

, lierpetiia. Ei quia (ii\i:rat , familias gentiiim Doini- j» praesenlis miseriae dedncaliirad pascua oeiern.e viti
« uiiin ador.ire, adjniixil de polestatibli';, dicens, Ibi ci deeril, ubi Deus erit oninia in omiiibos
iiilii!

oO. ManductWiruiU adorarerunl onines pingues

et (I. Cor. 1 .). Ibi est locus pascuae, qui in Ikic
lerrir. Qiii siiiil piii;,'ii.s lcrKC, iiisi d iies el abiiii- •. iniiiido incipita flde, ibi pndicitur iii ciinlcinplatiimc.
danles iii s.cciilo' Gnsiavcrunt ct probaverniil, quo- Hinc Veritas ait, Per me si qiiis inlroierit salval itm,
iiiain snaiis esl Doiniiius(l. Petr. 2.); et idtoadora- et iiigredietiir, et egredietur, el (lascua invenict
vcrunt. QnoJ aniem :iii, iiniversus iines lerr.c, el (Joan. 10.). Iniredielur, videlicel ad lidem egre- :

nuiversas faniilias genlinm, el omiies iiingies teira; dielur ad conteinplalioiiem. Invcniet pasciia, qii.ando
converti et ;idorare Doinin'ini iion sic iiiltlligendiiin :
implebitisr qiiod ni alio psa'mo dicitur, S:iliabimHr
e>i, ut niilliis reinaneat iii terr;c lerniinis, sive iii cum apparuerit gloria tiia (Psnl. \iS.). Sed qiiia per
sive in priiicipibus, qiii Deiim non colat
faiiiiliis, :
Usdemptorem noslrum dicitiir , Nisi qiiis renatus
scd in parie terraniMi, ab oiniii genere faini-
oiiiiii fuerit ex aqiia ei S)iirilu sancto, iion poiest introire
lianiin, ab onini gcncre poiestalum accipienduin cst iii regnum Dei (Joun. 3.) : recie sulijungitur
:

credi et adorare Deiim. quod miiUi debcant Nam 2. Snper aquiiin rcfeclinnis educnvit ^nie, animam
reprobari, osleiiilitiir, ciiin snbinferiur In conspectu :
meain conv;rtit. Aijiia refeclioii;s aqiia est bapiis-
cjus cident oinnes tiui descenduiit in terram. In tirram inalis : lioc sacrainenlniii rcacneratioiiis est et sa-
(lesceiulere. cst slaiiim inenlis ad terrena concupis- liilis cxor liiiin : ibi aiiini;! rcliciiiir. ct ednfr.liir
cum
teiiila iii!!e' t:-re. Sed, siciit dicil Aposioliis, Unius- a p.'cc.ilis ablnitiir, lide iinlmitur, iiio! ibus innovauir. i

Ci.jusi|iie o;iusi)u.i!o lucrii, ignis prcbaliii (I. C>r. Z.). Ibi cjuveriitur a diabolo a<l Doum, a nialo ad bd-
 RLFI.no ITiESIlYTEUO ASCRIPTUS

iiuiii, a inorle od vilam, :it> iiiiquiUlc ad jusliliaiu. A inebiians qiiam praclarus est I Vere pracclarus, quo
Liiile ct ^ubdiiiir, saiiguis olfcrlur iminariilalus. Ilnc poculo rnleliuiii
5. Dedujit me super femilat jttsliliie propier nomen inebriaiiir alTectns, et Ixiiti.iin iiidiiit de rcinissioiie
luiim. yiiid pcr temilas, iii^i arcliora juslilije prae- peccatorum : quod significat oleo capiit iinpingua-
(cpla drsigiianlur, qiiiliiis lideles aninix ad cxlestla tum. Hoc pane curjusti roiilirinaiur, lioc oleo laeti-
rc^na deducuniur? Arrla eniin ad angiisla esl via, lic.itur, hoc ra^ice inebriatuni niiiialiir a peccatis,
i|iiaB diicit ad caelos (Malik. 7.). Nec siitlicerel aquis per miscricordiam ablnilnr virliilibiis derivatnr. ,

releclionis educari, iii>i contingeiet 0|ieribi]S jiislitian Deinde per ejiisdem misericordi:c don m ad rae-
pcrlici. Tesie eiiiin Apnstolo lides sine operiliiis lesiein pairiam aii nia lidelis sublevaiur. Uiide sub-
iiiortua est (Jacoh. i.). Et ne viiiereiur haec ascri- jiiiictuin est,
liere sii:c justiiix, iiieu ait, Propter nomen suuni : G. Et misericordia tua tubscquelur me omr.ibiis \Qlj^
ac si diien i, >'on pio|iler meritiiin ineuni. Mou eniin diebus liiw meir. Misericordia Doniini elecios suos
e\ opcrilius jiisiiii.i- fiiiJe leciuus nos, sc d propler prsvenii, et snbseqiiitur. Nolentem pr:i'veiiit, ut
suaiii ini»ericurdiani s:dvos uos lccil (Til. 'j.]. Dt iiidj beiie velit vuleiilcm adjiivat, ut perlic at operaiiiein
: ;

iinii soltiMi justilia perlectani, sed etiuiii iiiler :idversa s.bsequitiir, ut perseverare uicreaiur. Nun enini qui
se es.se iiitre|i:dHm osieiidil li:cc lidelis aninia, cuin c:i|ierii, sed niii persever:iverit usque in lineni, liic
sulijiiiigit : salvus erit (ilanli. -li.). Liide et subdiiur Ei ui :

4. Nam
ambutav/ro in medio umbrce mortis,
etsi i..hiib.tem in domo Domini in longitudine liierum. Iii

nOK timebo mala, i/uoniam lu niecum es. .Murtis iiinbrx ill 1 beaui dumo, iibi sancloruni est habilatio, nulla
onjiics rcprubi, iiuiiaiures dialioli. Ipse enim esi ilieruin variet:is sed unus dies, ei iiiia fttcrniias. ^l
.suiii
g :

liuc nomne appellalus e^t, sicut Joannes ait, El Ibi eiiini splcndet sol justili;e, apiid qiieni r.on esl
iiuiiicn illi iiiurs {.ipuca'. 0.). Iii niedio umbia: mortis tiaiisimiialiu, nec vicissiliidiiiis obumbralio (Jacoh.
craiil, quibus Paiilus dicelial , lii niedio iiatiuiiis 1.). Sed quia nos bmga tempora
spaiiis so- d erum
prav.x- el pervers:e, inlcr quos luceti< tanquaiii luini- leiiius nieiisiirare, nn^lro usii lo-
Seriplura sarra
naria. veibuiii viuc cuniiiienles (1'hilip. 2.). Quare qiieiis a:leriiam vitini dieriiin lunL'iiiid.iie voluit de-
auteiii non timuerii in iiicdlo pravurum con-
103 signare. Ei ce qualilcr nus reg t Deus imster, ut ad
^lilulus osleiii.ii, diceiis, Quomnm (u triefHm is. .Ma- vita; p.isiiia deduccre possit. Aquis baplismatis nos
i.'na oi baUeie lienm. Uiide Apo-
sccurii.is, secuiii aliluil, aniiiuis nosiras a vilils, cl a diabulo ad
siolus, Si pru nobis, quis coitra ims
Dciii, iiiquii, Deum convcrtit Super justitlac seinitas nus exaliai,
:

(Itoiii. 8.)'/ Ui diviiia pix'senii:i esi, ibi imios-ibile

i iiiler adversa rurruboral, discip!iu:i casiigal, cuiimi-
esl vilij iiileiesse. Lbi est virtus divin:i, oinnia su- la>ioiie suslenl.it, pabulo verilalis inenteiu s:itinl,
pcral advei>a. Et qui:i eos quos iiili:ib.lai Heus, ali- gaudio spiriluali replcl, cariiaie iiiebri:it. AJ iilli-
qiiaiido utililcr cxercel lla^ellis, al.(iu:inilo ii cri- i iiiuin pcrseveraiiliaiii usquc iii iiiieiii iiubis tribiiii, el
coidilcr spiriuialilius ei teuiporalibn-, rcluvet boiiis : post liiiem iii rxlesli dumo peicnniler ct fclicitcr
iccic sulijuiictuni el Yirya tua el baiutus luui ipsu: iiiliabilare facit.
nw comululu &unl. (Juia virga peiculiinur, baculo siis-
lciitaiiiur per virgain iiaclli(;iiiiiis disci| liiiaiii, |ier
:
TITULUS PSALMI X\lll.
baculiiin , cuiisolaliuiiis sustenliiineiiluin. Ulroi|ue
1. VeUim in-s.nlis Doiiiiuo, sulile^euiiis,
liuili. jiiv:iiiir
niodu iius Cuiisolalur Duiniiius. fl.igellis videliccl el iit uoliis peiielrali:! psalmi claries iiinotesr-aiU Titiilus ujui
duiiis. Ad lioc eiiiiii niodo n >s fl;igellal, iii iii luluru C > sl, Psaliiius Vaiiil, prima sabbati. Sii^inlicaidiein Donii-
liiliil iii iiubis iiiveiiiat, quod piiiil.il. Ad liuc curripi- uicuiii priuia salibnti, qu e jiriiiia esl posi sabbatum, quj
niur, ut proiieinur, et eiiiiinilciiiur, ut enieiidetiir (lie DoiniiMisresiirrexita iiiortuis fMurc. 16.) :qu3e proplcr
excelleiitiaiii uuii miracull propriu Deiu uira nuacupaiur.
iie^ligentia, pruLetur palieiilla, tnbiialur curoiia.
Dic t psaliiius qiiod Duiniiii esi trrra, el ab i|i:>o lunda a.
Uiide sciipluin est, Ueatus vir qui sulleit tciitatiu-
Intendit quosque liiteles admnncie. ut asce.idaDl iu mon-
neiii, iiiioniuin uiii piuhatus fueril, accipicl curoii:iiii
<
tem Du.miiii, innMlem Juslitise : ut niuiideut se ab
vile (Jacob. 1.). \irga Dumiiii coiisuhib.liir Aposlo- oiiiiii iuqiniiaDiento caruis el spirilus ( 1. Cor. 7. ),
luiii, cuiii diccrel, Gluriaiuur iii li ibiil:iliuiiibus (lioiii. nl prolieiiiil in oporibiis liiniis. ul custuiliaui se ak
b.). V.l quia »aiicti viri, dum luris liibulaiitur, gr:it:d oiiiiii iliilo : qujleuus aceipere mpreaulnr lienedietioiieiii
Dci leiii iiiiciius gUiriantiir, beiie sulijnnc uiii :
el mi-enciirdiain a !Joiuiiio. Itein admoiioiilur altollerc
I
purlas virtutuin ail inlrddiirenduui Doiuinuin, qui esi foilis
5. 1'iirutli iii coiispcilu meo mcns m. l't j nii (Ex
el poleiis debell.ilor liob.liuiii et vilioruni, Duiiiiiius virtu-
Auquhliiio) iion hicle :ilar, velul parviilu^ sed vcUii :
luiii. ei Kex gluriu'. \ o\ esl iii lioc psaliuo coiigriitulaii-
Mi^j.ir c.biiiii suinaiii , liriiiatus. Adversus eos qni tium Cbrlslo ri surgcoli, quasi victori dc bello redcunti.
lubitliiHi me. Vel per mensain possunius intelligen; Dicalur ergo :

sacniii Seriplurani, qii:e iii coii^pectii iinsiro paiaia

est aii|iie expusila : qu.T piicseiilat nubis diversariiiii 1'SALMUS XXIII.
sciilcnliaium lercnla, utcis relici:iinur taiiqiiani cibis
cpiriiualibus, iic inlcr iiiuiidi biijiis adversa dclicia- 2. Domini csl terra ei plenitudu ejus, orbis tcrraruin
J
iiiiis. Unde Qu:tcuiiqiie scripta suni, ad
Paiiliis ail, el tiniversi qui habilanl in eo. Si ha'C vciba jiitUi lii>- I
nuslrani dnitrinam seripla siiiit iil per p:itienliain el :
|. toriain arcipiniiis, c\ rebiis visibilibus iiilra iius
c>iiisol:ilioiiciii Scri|ttiirariiiii spein li:ibeaiiiiis (Uum. pcnsaie debemus, qnaiita sit digniis vcneratiunif
15.). El quia ips,i Scripluia iiiliil prudesl siiic ^r.ilia, t.iiitus uc t.ilis Dominiis, <|ni toiniu mundiiin suo ilo-
siibjiinctuiii esl, liiiiitiiijiiasli iii olio capul meum. ininio piitiiil subjiigare, yiiud si lioc spiriinaliicr
Idest, lu^liiicasli ^aiiiliu spiiiiuali n enlciii nicain. aecipiiiius, pcr tcrr.iiii l.rclrsiain, per plenitiidiiiem
Itecle per c:ipiil, n cns intelligiiur i|iii;i .sicnt capilu : ejus, ojiera cl viitiites iiitelligcre |0-suiiiiis. yn:e
rcgiiiiliir iiieiiilir:!, iia inenlc cugitatioiies dispiinuii- ciincla Doiiiini siiiil, ide^i a Diiiniiio lacla alqiie dis-
liir. C:ipiil ergu in ulcu iuipiiigu:itiir, quutieiis iiilu- piisita. Et iic quis laiiliiin iinani tcrram, anl iinain
sione suH ti Spiiiiiis iiic.s iiusira imingiliir. Vcl gentein, sciliret Jiiilaicaiii essc Doinini ;rsliniarel.
panivit II eii-ani lloiiiiiiu^, qiiandu iii s:icraiiiciitu suo subjiiiixit Orhi^ lcrroruii:, el uiiiiersi qiii habitant
:

iHibis dedil c:iri ciii siiaiii :iil ni:indiiraiidiini, ct saii- in eo. Cuiii claiilicaliis Duininiis 'Jonn. \i.) aniiuii-
(.'iiiiicin suuiii :iil biln ndiiiii (Miilili. 'Hi. Miirc. 14.). li:itiir in liileiii oiiiniiuii {.'ciiliiini, gralia cjiis :ibiiii-

Iliiic cst, i|uud iii ru:iia pascliali, qiiaiiilo Diiiiiiiiiis lauier distribiiiliir, lunge laieqiie pcrcala (liiiiitluii-

iradiliis esi, ecniiautibus discipulis, accepit Jcsus lur. 105 'I>'li'i milliuui Doniino recuncilianiur, El

p.iiieiii, et bciiedisit ac Iregil, dcdit>pie D.scipnlls iiiiivcrsii> orbis lerrariiin lil Ecclcsia ejus. El meriio:
Miis, dieens, Acei|.ile cl niandueaie : bnc esl ciiiiii yHiii ipse siiper niaria funiliirit cuin, cl tupcr flitminn
t^orpns iiieiiiii (l.uci^i. 1. Cor. II.). Olitiilit ei ca- pra-pnravil eum. Tcrra vcl oi bis snpcr iiiaria lundari
lirciii saiigiiinissui, iil bibcreiit e\ illu. in rcniis-ioiicni dicilur, qnia aqiiib iiuiris iindiquecircunidatnr : sicut
^•«"Caltiruiii. Uc hoc r jI rc subJitur t'( *jlix Hitin
. diriirus ali luaiii rivtt.ilcm suj^cr m::re r<.nJataiii,
 729 IN PSALMOS LXXV COM.MF-NTAnHS. 77A
11(111 iil siil) ca iiinrc sll, scil quia in fiiic priiiio sii- A .iperilnr. l'er eas eli:iiii purt:!-- Dciis ad Iiiiniaiia coi da
pcrciiiiiiel iii:iii. Si .iiil(,'iii aliud, (|iiiiil ad luis iii.igis iiigredliur. IJiidi! dicllur : Et iiitroibil Kcr yloriir.
perliiiet, Isla lilrla sl};iillic:int : passuinus iKlelllgiMO Ip.sc est ciiiin r(;x r:i'll cl lerr:i-, largilor glHrl.e, de-
per iiiare, iiiiiiiiluui : pur nuniiiia riipidiis hiiiiiliies, striictor siiperll c : nt qiil glorialur, lii Domiiio glo-
qui labuiiiiir iii sa'iulum. Kliaiu {h'x Augiisliiio) Istos rietiir ('2. Cur. |i).).
siipiTat Kci lesla, (jua; ilevicli^ per Doniiiil gratiaiii 8. I'avet adiiilraiis n:itiira imrl.ilis, et qnirrlt :

ciipidltalllius sxciilarlbiis, ad recipiciidaiii iiiiniiirt:i- Quis est islc licx ijloriir ? Oominus forlis et polens, Do-
lltalein carllate parala est. Su|ier iiiariu ruiidata esl minus ptiiens
in prwliu. yni accepil forinain scrvi
Ecclesia, (jiii juxta aiiiaras linjus sa^ruli lliietiiatiunes (l'liiHp. i.),ecce Doiuiiius est. Aiite liillrinus x cor- <

giia cst. Sive supcr iiiaila non siib niari fiiinlatur : ruptlone, nwido fortis ex iimnortalltale. Aiite qiiasi
qiiia lnrinentls siiperatiir. Vcl qiiia
iiullis lni|iioruui linpoleiis. cum occidereiiir mndo polens iii pr:clio :

liuii ei scd Ipsa vllils doiiilnalur. Siiper Hu-

vilia, cum niorte siia niortein destriieret (I. Pctr. Z), ci
inina quoi|ue prKparalur, quia siiper popiilos, ct resurgeiis a inorluis diali(duiii deljcUart l. El (juia
supcr priiieipes et potistates, qul lluiiiinuin iioiiiliic diit) p.tpiiii eraiil, Judaiciis vldellLet el geiililis, ipii
dcsignantur, luagislrl ali|uc pr:tlati coiistituiiiitiir. per Di;l j^rallain salvandi fueranl recie ipiod pri-:

Kccc, Kcclesia poslta est iii subllinl iii alto lncavii : iiiuin Jiiilaico dicltur, postmodiim gentili replicatiir,
Uoniinus orbeiii siium, siciit Iniperatur palatluiii. Kt ciiiii subdlinr,
qiiis lulles ascendet illiic ad liiiperatorein ? !•. AilolHie porlas^ priiicipes,veslras, et elevamini,
3. Quis asceiidel in montem Doiniiii, aut qitis stabit porta: tviernalcs, el iiuroibit liex ijlurice. Uursus treiuit
in loco stincto ejiis? Ascendere niiilloruni cst, slare n buniana fragllilas, et qu:fcrlt.
aiitem paucoruin tantuiu el peirectoriiin. Ascentllt 10. Quis est iste lier gloriie? Dominus virtiitum ipse
Jiidas, sed niinline stellt. Asreiiderunt niultl :ilil, scd est llex glorix. Nolaiidiim quid superius describitur
coiiversi abiere retrorsum [Joan. 8. ci 18. Luc. 8.). Donilmis fortis el putens In piailio : bic veio diciiur
Quis ergo sic slabil , ut iioii cadai, iit In leinpore vututiini ei Rex gloii;c : qula videlieet apiid Jiidieos
leniallnnis iion recelat? Sequitiir el d.clt, sustlnull certainen pissionis, apud genilles (iliiiiiiiit
i. Innvcens manibui el mnnio cortie, qui non ac- glorltim virtutis. Apnd eus iii tena poeiiis afliciiur,
cepit in vano animam suam, nec juravit in dolo ; roximo aputl Islus in c;elo jam residens, virliiLiluis et iiiira-
suo. Iniiuceiis niaiiibus et niiindu corde esl, qul iiiin ciilisdeclaratiir. iNos autem lionoremus Diiminiiiii et
operatur, nec('Oi;ltat inaliiin. In nianibus eiiiin oper:i, Uegeni nostruin, qul potenter aereas potestates debel-
iiicorde cogilatioiies iiitelllgiinus. In vano aiiteni lavil (Eph. 6.) et leferanius ei gratias, qui servis
:

aniinam suam accipii, qulsquis inlrucluose vivlt. Iii suis virtuteiu ct gloiiain iniserlcorditer iribiiit.
vaiio aninias suas aeieperanl, qiiibus paterlainilias
dicebat : Quid liic slatis toia die otiosi? Qui ne oIhi
TITULUS PSALMI XXIV.
vacarenl vaintatis, coiilinuo audieruin, vos iii Ite, et i. Sequentis operls Psalmus Daviil. Quo-
tituliis esl,

vineam ineain, el quod jiistuin fuerit dabo vobis niam quid sit Ps;ilniiis et quis
iMlellectus sit per Davld,
freipieiiier dlxiiiiiis : oii oporlet UL in his muraiu lacia-
(ilallli. iO.). Ouisquls ad beiie operandmii se pra;-
i

iiius. Vox esl fitJe.is aiiinise in hoc psalm.i de niorle iiitide-

parat, bic est qul iion accepit in vaiio aiiiniain suam,
lilalisad fideni contersH, persHvcraulia oraiiLis. liiiendil
l'riixiino su'i iii dulo jiiraie, est veruni ei pro f.ilso,
antem nos pxemplo suo iii'lriiere, ul postquam ad lideai
aiit luUum vero alliniiare. Iii dolo proxiino suo
piii conversi fuerimus,ad vnmiLum nou redeamiis ;sed iiL 107
jiiral, qiil ea veiba ariirinaiido deiiiiiitiai, quibiis C perseveremus in boao proposiLo.oratioui insistainus. Vox
euiii decipiat. Qui er^^o slc boiia agit, ut in opere, iii Ecclesiae.
cogitatioiie, et iii verbo iiinocu'is sil,
5. Uic ftcci),tV( benedictionein a bomino, et miseri-
XXIV. PSALMUS
cordium a Deo snluturi suo. Inler illos eniiii erlt, 2. Ad tc, Dumine, levaoi aniinam ineam, Deus meus,
quibus lii dlc judlcii dicluru-t est Doininus, Veiiiic, in te conjidu , non entbescam. Cum te desereret
benedlcll J'atns niei (Matth. 2u.), Kt baic lieiiedlctio aiiiiiia mea, cariialibus deslderlis conculcaliatur In
iiou eiii ex mcrit.s siiis, sed ex iiiii.erieoi'dia sul terra. Homo enim receJeiis a Den, slaliin vlli.iruiu
Salvatoris qiii iion ex operibus jusiili* iiostrje, sed Iraditur polestati. Et ex eo, qiiod iii iiie coiilidebani,
propter suam iiiisericor.llani salvos nos fecil (/ i(. 5.). perductus suiii usque ad lianc quaiii patior a^ruin-
6. Uivc est ijeueraiio quaientiuin euni, quwrentiuni naii. El qui, deserlo Deo, sicuL Deus esse volui, a
faciein Dei Jacob. Kx tahbii^ , iiiquil, coiistitiiiliir paradisl gaudiis ejeclui;, de niea superbia male irrisus
Kcclesia, slc na^cuiitnr i|ui qu:erunt euin qul crubui. Et quia (Ex Auguslino) niilil niale eiat siim
:

qiiicrunt raclein, idesl. cogiiilioiiein Dei Jacob, ini- te, conversus animam iiieam lcvavi ad te. Jam te
iiuris Iratris, iii quo Deu^ gratlam suain coinmen- Deiim meuiii conrneor, in le liduci:im rneain cnn-
davii. Aiiteipiain eniiii \QQ
aliipild eglssenl boiii slituo. Non erubesc:im nlterius, corriiptus a pecc:it().
vel iiiall, dii tuiii est, Jacoij ililexi, Esau autem odlo 3. Neqite irrideanl me inimici mei. Idesi (Ex eodem),
liabul (Malacli. I. lioni. 9.). Sxiit tiinc mliioii liatri serpeiiliiiis atque (iccullis siiggrst:oiiiLnis iiisidliintes
gralia diyiiia data esi, el inajori non data : sic adliuc iion ine di-jiciani. Ii ri>:oiie enini digiii sunt, (|ui dia-
superbi-, lani|uaiii niMJorlbiis, resis-tit Doiniuus, bu- r> bollcis deceptl suasloiiiliiis, a boiio prnposlio rece-
luililiiis aiileni, qu:isl miiioribus dat graiiani suaiii diiiit; qui post conversioiieni ad seculiim redeunt,
(Jacub. 4.). Diapsalma. qiil post vlrtules ad viiia decidunt. Scd eiiin iiilniici
7. Atiollile porias principes vestras, et elerainini, iioii poiuerunt irrldere, quein iii bono proposilo di-
poriie ivternales, el iiiiroibil liex gloria-. Uuinque vliia .bonlLas fecerlt perinanere. Dicle et snbditur :
poiuis habel Iioiiio, quimiu:; vldellcei corporis seii- Etenim univeni, qui suslinent lc, non confundenlur.
siis vlsuin, audiluni, gustuiii, odiiiatiiin, et tactuni.
: Deuiii sustiiiet, qui iiullis ali eo teiitnLlonibus inuveri
Il:e auiein porta;, iii^i singulis cu-todibus cusLodian- valet. Hinc Verilas suis discipulis ait, Vos estis, qui
liir, per cas di:iboliis freqiienter iugredi ur et rigredi- pcni.ansisils mecum lii tentatinnlbus meis (Luc. 22.).
inr. Gpurtet eigu, ut lia; piirta; claudantnr diabulo, et tll prnfeclu noii confiindentur, Imo gloriabuiilur, qiiia

apeilanliir Deu. Uiideet lecte bic prlncipcs appellaii- sciipium csl, Ueaius vir, qiii siilTerl teiilationem :

tur, quia hiscorpur:dibusseiisibUKspiritu.iliterpriiici- quoniam cum prob:ilus fuerlt acciplel coronara ,

p.iiiiur. Qui sludcnt castig.irecuipus suiiin, ei iii ser- vil.c (Jacob. 1.). Uiio coiitra de leprobis dicliur, Va»
viLuicin redigere (1. Cor. 9.), ne regnel peccituui iii lils, qui perdideruiit suslinenllam (Eccli. 2.). Sns-
cordiu iiiortali corpore (/iom. 6.) lil jubenlur atlol- liiienliani videlicet perduni, qui duiii diu se iniiiiu
:

lere poitas su.is, scilicelseiisus curpoiales, et purtas i:irl iii Islls vislbillbus aesllmant, spein invlslbiliuiit
aeleriialcs elevare, qii.e sunl lides, spcs, et carilas, deiellnquuiit de qulbiis subjungitiir : :

ca'ler.'c |ue vu tutes ; qii;u inerilo a^iernales porl:c 4. Confundanlur omnes iniqua agenles supervartie.
iiotuiiiaiiiui, qiiia per eas iii;^ressus xtcnijc pulria! Supcrvacue, iiiquam, rcprobi aguut, quia uibil secutu

I
751 RLFINO PRESr.YTERO ASCRIPTUS 732

1« friiriu fiii laboris delerimt. Alins nnni(|iic adi- A fil)i, rednci ad memoriain deposcil. Unde el sub-
exsndal, aliii^ iniilliplicaiidis jimtrii
liiscendis lioiioribiis
proiiicrendi- l:ii;dibus an- 7. Deticta jurentutit mett, el ignurantias mcit n
rarnllaliliiis :i'Ptiiai, alins
quia liic q"i <iue inoriens
«niiila lia-c memineris. Iileo ait, Juveiitutis, quia lucc aeias ni^git
lielal. Se.l
seinper esl prona ad peccaudum. Et in bac a:iai<>
dest-r I, l;ili'>res in vaciiniii perdidil, qui sccum
anie
judice^ii iiiliil lulil. Tiinc reproliiis qnisque confnn-
piilissimum corrigere qnisque se debet, ficiil scrip-
iliinr, riiiii j-.idex exlerius ccrnilur. el otnnis »nle
ium est, Fili, a juveiiliiie lua excipe doclriiiani
oculos ciil|>a rediiriliir : cuni acciis:il(>r iiiierius lolc- (Eccli. 6.). Rt sciendum, <|iiia tribus modis fil
raliir, nicns snper geheiin:K ince dia siio nra^ius
cl (iinne iieccaluin. Id esl, ain slndio.aiil iurirmilaie, aul

ciiici:iliir. Iloc (li.iiii iii i-.:iifii^ii'iie reprubiirnin igiioranlia. Sludio pecravit Jiidas, inlirmilale Pciriis,
if-ne
verliliir, qiind elcclorini Rloriani (o ispiciiinl, iil ad ignoraniia 103
Paiiliis. Peccala sliidii el iiilirinita-

inajor.i re:i>iis sni Mipplicia rcpirsi videaiil; i|iiod lis conrludil cum ait , Dclicla juvcimitis me;c. Ju-
,

perdideninl : lioruiii exlrriiia conlii^io. a!lern:i daiii- vrirus eiiim ( ut diximiis prava est el inlirm.i ad )

iialio isi. yiMin ne comersus lilc per laiain gra- delinqiieiidum. Prcrata vero Igiinrantiae desiiinal,
«Jieiido \\dm(Mallh. 7.),iiicurral, Duiniiiuiii s.uuin liii- ( nin subjnngil Et ignorantint mcat me vieminerit.
,

iiiilitcr exorai dicciis, Yias tuas. D»imne, ilemonslra Ac si diceret i)elicl;i qu* feci , aut per sliidiinn,
, .

mihi. el semi!as tuas edoce me. IVr vias laliora cl iiii- :iut per iiilirmilaiem, aiit per ignuraiiliani, ne redu-

iiora pr:i'icpl:i jiislMia' po«siiiil inlclligi. Per seiiiil:is ( as ad inemoriiiin ne rcs.ries ad vindiclain , sed :

vero alliora cl perfeela inacdala. Ad lalioreiii jus- lan.|iiam excidanl tibi, cl uloblivisicaris delicia iiiea,
iili.T perliiiel vi:iiii, iini ex rebus possessis pr.xci-
<
jj rccordeliir uiei miscricnrdia liia. Et lioc esl qiio.l
pimiir dccimain dare {Luc. 18.), |>ni|ieres recrcare, siibdil Sccundum misericnrdiam luam memenio mci
:

iiiidos veslire {ilatih. 25 ), elccni "syiiis peccali re- tu. Non seriindiini iram, qnain iiieriii, Propter buni-

dinicie {Dau. 4.), el ca:li'ris operilms "'iseri- 108 tut<m luam Dumine. Non p <iplrr nierituin inenin.
,

cordia,' (lebcrvire. Ad seinilas auleiii perliiiere vidc- Eg qiiidem miscr, lii inisrricors ego iii;ilu* lu : ,

tnr, riiin oniiiibns, qii:e li:ilieiiiu<, reiiiinriare jube- loiius. Noli ergo me atlendere ex nie, sed ex te al-
inur, riiiicia qu.T miiiuli suiil, desiiicere, iiosiiicli|isos leiiile mc. Nam ex nie milii daninatio, ex le mibi

abiirg;ire, Dciim cx lolo corde diligere. Isl.is spiri- salvalio. llmle et seqiiiliir :

liiales vias ei Siiiiil;is elCLiis siiis [>i)niiiiiis In n <S. Dulcis cl rccius Dtminus: propler hoc legem
Scripliiiis exleriiis (leinnnslrai, el inleriiis in rorde dabit deimqucnlibus in via Iii diilreijiiic mansnelu- .

per gral'3e aspiralioneni docere noii ces.«al : 'iiia- do in r.'riiiudiiie jiislilia sigiia;iir. Plrrumqiie iins
,

iriius enidili ei ernneni viia e sciaiil, el dirigi in riiin reriiiiidiiieiii exse>]uiiiiiir, maiisiieiiiiliiieiii re-
Tcriiaie. Kt ideo subjungit : linquiinus el cum niaiisiictiidinein ser»aie ciipi-
:

iiiiis , a recliiudine jiistUi;e declinamii';. Domiiiiis

5. Diiige mc in verilale tua, et doce me : quia lu es vero ac Redeintor nosier sic uirumqiie in se lenipc-
Deus Salialor meus, ei le sustinui toia die. Quia niliil
rai, ut nec dulcedo reciitiidiiiem , nec rectiiudn dnl-
in me
liabeo nisi tonitiidinem peccall, el mendacliini redineiii in aliqiio niiiiual. Sic dulcis esl Doininus,
erroris , ideo necesse est, ul in verilaie dirigas lor- ul pecraia diiiiitl;it; sic recliis esl, iit post vocatio-
luosum, ei d' <eas ignarum. Qnnd i'leo debes facerc, et veiiia.' gr.itiam ullimo jiidicin digna merita
iiis
quia lu cs Deiis neus, qui me crrasii, Salvator exquirat. Propler hoc lex data esl deliuqucnlihus
meiis, qiii me redcmisti qucin tota die susiiniii, id : C iii via 111 ev lege : sibi ostensa rerognoscal q iisi|iie
assidne expeciavi. Unus dies non prxieriii, qnin le iii qno drliiiiieiil , acl admissiiin qnaliler cinendaie
suslinerrm : nec prosperis iiec adversis iiioveri p.>ss:l. Ooia eiiini dulcis esl Dniniiiiis, idro iion
piiiiii, quiii in le semper spem meain coiisiiniercin.
vull morieiii peccaloris, sed ul coiivertatnr, ei viv;it
Vcl piisl cogiiiias vi<is et !-emitas, id esi, post cogni^a
[Eiech. 5.">.). Rur.>ns, (jiiia rerli.is est, i.lipsum pec-
latiora nt esl, Noii occides, iion moeiha-
iiiaiidal:i,
caiuiii 11(111 (liiiiiliil impiiiiHiiin. Propler hnc ergo
beris, iion riiilinn facies, et similia {Mallh. 19.) el :
datiir, scrumlum legeni aut
lex ilcliiiq iciilibiis iil
po>t rogiiiia alliora iiiaiidala, ut cst, Diligcs pro.xi- cniriganlur, aiil juilirenlur. Cniii iiiidis qiind Doiiii-
iiiuiii iiiiiin, siciit Quae vullis,
tcipsiini (Luc. 10.), el,
nus luii^ (liilris tsl , altrinlc qiiid diiig.is. Ciiiii aiilis
iit (:iriaai vobis liomiiies, ei vos facile illis (Mallh. ".),
lec alieiule qnid liineis
iis, ul<imiire et liinore Dcl :

et, Diligile iiiiiiiicns veslros, benefacile liis (jui ode-

cxciiaiiis, lcgeiii ejus cusloilias. Carilas eiinii iniclet
riiiit vos (Maiih. ."i.), ctc. 1'ostqiiani has vias el se-
lcgem {lioin. 13.) : liiiinr caslus servai caiitatcin.
niiias iiioiijlr.iveris el dociieris, Dirige me in lerilate
Ila>c iilrai|Uo virtus el viiia cxlinguil , et virluies
lun, idesi, fac iiie reclum in operatione juslitia; El :
gigiiii. Uiidc el siibdiliir :
doce me, id csl, fac inlbi notiini, quia lu rs DcnsSal- judicio , docebit mites riat
!). Diriijel mansuctos in
valor mens, id es', erealor et redemptnr. Ac si di-
siius. M:iiisiie:i diciinUir, <p.i iii 6C suiil qiil'.'li : qiii
rerel, Doce me vias, quibus ad veiitatem veniani :
iiiiii Ir.isriinuir, iion conleiidiinl, non rixaiiUir. .Mi-
(|ii:i conipleia, ad teipsum, qui veritas es et viia les siiiii, qiii alioruiii roii:uineli.is iras ct injurias
,
(loau. 14.), cogiio>.ceiidiiin ei periruenduni perlin-
paiiciiier sustinenl. He l;ilibus ipsa Verilas ail, Su-
g.iiii, el perliiigeiido suslineam.
D perqiieiii iei|uiescit siiiiilus iiicus, nisi siipcr hiinii-
li. Quod fieri,
IIIUeminiscere miscrutionum
possit lcin ei qiiieiuiii, ei trrniciiiein serinones mens (Itai.
luurum, Uumine. miscricurdmrum luaruin, qua; a
et (li.)? lalrs dirigit Doiniiiiis in judicio, ipiia ipsi
teculo iunt. ^ulla olilivin c;idit iii Deiim, iii leiiii- Dei h:il)eiil [i. Cor. 7.): el S|iirilnalis oin-
spiiiiiiiii
iiisci possit : ci eiiiiii, ipii e^l vera sipiciilia, ciiiina niajii.lual, ipse veio a nemiiie judii alur (t. Cor.
siiiit pr.f.sciiiia. Scil liiiiiiaiiu usii loi|uiliii , ruiii exorat i.) Talcs iion pr.i siiiiiniit rrgere sciiicii|isiis , et
Deum, ul reiiiiiiisc iiiir. Quasi rniin oliliuis iiiiseia- ideo iliri,;;uiiuir a Diiniiiio : fai iiiiil eiiiiii euiii reclo-
lionuni siiarum Deiis luerat, cuiii taii()iiaiii iralus, iciii s(iu;n iioque recalcitraiil (|ii:iii .o cis jiigiiiil
,

Siilijaccrc prccato liumanuin geiius pcrmiUebal. Ur.il biiaie ei oiiiis leve (Slatlh. ll.K yiias
iiii|ionilu:'
eigii, ut reiiiiiiisi iiliir mlseraiioiiiim el miscricor- aiileiii vias docebit eos, (islendit, ciiiii subjungil :
diaruni siiaruin, qiiic a scciilo siiiii pra'liiiitx (l'rov. 10. Universa; via; Domini miscncordia ei venlits,
8.). Ali :i lenio rniiii prxnrilinavcr.ii Deus ei siiaiii i rcquirenlibiis lciiaiiienlum r)us el lcsiimjiiin cjut.
nnsericonliain rediineru liuiii.iiiuni gciiiia. liciie aii- Ilas vuis (E.r .liii/Hsiinn) doccbii cos , idcst , niiseri-
Irin ail, miscralioiium el miscricordiarum. MisiUia- Kirdi.-tiii qiia pl.icabilis e.,t : ei veril lciii , <|iia in-
,
tioiies eiiliii ad exlilbiiioiieiii perlincnl, misericoidue
rorriipius CmI. Qudrnin iinuiii pra'buil, ilonando pec-
ad piurlliiiiioiiein de iiiulla siia inisericuidia. Miilt.e raia allcruiii iiicriia jndiraiido. El ideo universa
:

8U4II ini&cr.itonci ejiis. fnde se esi inlscricors,

iii VI. c Doiiiini. Diio :idvriilns Kiiii Dci : iiiius iniseraii-
iiidc e.sl iiiisrralnr nobis (/'oii/. 111 ). .Mi.^ei iiiii
<:r|jo bc C(igiiosi.ii, qui
iii

uii.icii(.yrLlia.;i, qiia pjicalur

lis, 110 allcr jiKlicaiiiis. Intelli^unl aiile.ii Doitii-
iiiini iiiiscricurduin prima advciilu, cl sccundu judi-
 : :: :

735 IN PSALMOS LXXV CuMMICN TAIUUS. >i

ccm : (]iii niilcs ol m.iiisnoli roqiiinint ifisinmentiim A Nidi orno roiro respicere , si vis aptns esse
vatiir.
ejus, i|UO s:iii(,'iiini! mio nos iii iiovain vilam rcileinit rogno Dci (Luc. D.) Sint ad Douiiniiiii Doimi timin
el iii pioplieiis Kv.nnsilistis rciininint lesti-
.nl(|iie ooiili lui, seiisi s Cnr tiiiiin liii
(lesidcriuiii liiuiii.
, ,

moiiiii ejiis , (|n:« eidcni redciiuioni testimoiiia pcr- Et ipse IC ovellct ah ouuii laqiieo ct iiiipediinoiUd,
Iiibcnt. El idco siilijiiii^'il : ah oiniii ieiil;itione cl dcccptione. Et ideo oraiido
H. PiopliT nomtn luitm Domine propiliaberis ,
,
siihjiinizii :

peccalo meo mulium esl euim. Qiii.i via tiia est nii-
, lli. me et misererc mei , quia unictts el
Respice in ,

sericonlia; idco peccalo mro propitiahcris non

, paupcr sum eij». Kgo attoiido iii le tn re^pice in :

proptor nicritum ineuin sed pn>picr iionien tuum. , nic ;Utende «lesidcraiidn, icspioe iiiiseraiido. Meiiin
:

Ncces-arinm (|ui(iein iiohis csl, nt non soliiin dclicla csl oniin (t'x .1h(;i(S/iho) ainare le, liiiim est salvare
iiivontniis noslrse
negrigentias non . et pnsloriins nie. Quia suiii uiiicus tniis , imic;u Eccl.sa; tn;i: ser-
reiniiiiscaris mhI et ul pocoato nostro quolidiano
: vaiis " unilalem diuam iiulla scliisinala, vel Inorcses
propiiieris. Mulliim esl cniiii , losle Apostolo, qui leiieiu jn una
fide (Eplies. 4), spe et caritati; pei-
ail, In luultis olTendimus omnes (Jacob. 3.). Quaii- se»cranb buiii, et pauper tuus, noii iiua;reiis auruni,
diu eniin liic mortaliler vivinms siiie n)u'to non ,
vel argciilum , noii piisscsioucs, ant divilias siipra
possuniiis csse peccatn. Sed liaheiniis propiii:iloiem le. ISoii [ir.TsuniPiis de iiieip^o, iion iiinaiiis spiriiii :
Christum, qui inieriicllat pro nohis (.'(oiii. 8.). Unde sed linmilis corde niliil aliiid qii;oreiis , nisi lc. :

niin nporiet nos de nobis prsesnnieie , sed liiiiere. Quamol)n;iii rcspice unicum, iiiisereie p:iu.ieri.
Tiincndo cniin Deiim incipiinns vitare pecc;itiim, 17. Tributalioiies cordis mci multiplicata; sunl : dc
reliu(|ucre iter orroris , el lenere viaiii vcrilalis. I- 1 n ncC'Ssilalibus mcis erue me. Tribiilaiioncs crdis in-
qiiia magiiiiui est limere Deiiiii , et paiici simt qtii " tclliguniiir iiiierioies ammi assioiies , iit siiiit vitia
|

liiiieaiit cuin : iiiquirii (|iiis limcal , el o^lcndit qnis el desideria [)r;iva , deleclatiiiies nieiilis ot coiicii-
inde proccdat. Ait orKo,
fiiicliis liisceiilia; , et ali^i hujusmddi qiiibus Ir.biil.Uiir cor
Quis esl homo qui Itinel Duiniimm? Ac si di-
12. (2. Cur. (;.). Neccssiuites ;id corpiis pertiiieiil, qiii-
cal, Quisquis ille est , magiiiis est , hcalus est. Iiide bus alfligitur exteior Ikiiii iit est iii raiiie cl sili,
:

incipil veiiire ad sapieiuiam. 1'iiiiciiiinm enim sa- iii Irigdie ei calore , iii infinnilaie cl Cdrnijilioiie
pieiili;e limor Domiiii (l'sat. 110.). Uiide ei suhdi- cainis , el aliis siniilibus : qu.-e ideo diciiutiir iicces-
liir Lcqein sleiluil ei in via qunin eleqil : El iion jam
: siiaies, qina siint (juasi nalurales, el velimus ct iio-
delinqiienti sed por tiiiioiem ct hnnrdilalem se
,
liinus, contiiiguiit iiobis. Ab his trih lalionibus
ad Deum convertoiiii. Si:ituit Deus ad perseverau- cordis, et necessilalibus coi [loris postiilat vir saii-
diim, non Itgeni lit( rae , qu:e data esl derinquenlibus clus eriii ul pussii beata immoi talilate vesliri. El
:

in via (propier transgressores eniin Iradiia esi lex quia suiu iionniilli, qui cuin lalia senliunl, liii|ialien-
[Jacnb. 2.]), sed legeni grati;i', (]uBe noii soluiii dala, ler corde re|ingnant , lingiia muriuur:ini,
leniiil:
sed slaliiia esl , cl iiiimohilitor lixa prolicicnti , non llagclla nmnipoleniis Dei des|iiciiini et (iiide pur- :

in qiialibet via sed in via quani clegit, quK esl

,
gaii debucraiit inde in dcterius su|ierhieiido tcii-
,

Chiistus (Joan. ii. ). In liac via poniiur timens duiil, ideo subdil,
Deum aique ihi statiiiiur oi lex divina , qua spiri-
, 18. Vide hui.iilitafem meam el taborem meum, et
tnalitcr vivat Dco. Uiide el subjiingit dimiitc inurersa deticla mea. Allliclio tcrdis el cor-
\a. .\iiiina ejus in honis demorabilur, et semen ejus poris, pdii.i peccnti esl. Sed si li;cc I ili el pa-
haredilabit lerram. Dcleclalur eniiii lcgi Dei seciin- C tlciiii toide sustiiie ur, mir;i omiiipoieiuis Dei mise-
duni inleriorem liomineiu , coclesiihus desidcriis ricoidia agitur,ut iiiide pun;tiir ciiliia, iiide scijuatur
iiiardcscit , spirilnalibus s:udiis inha;ret , in boiiis venia. Pnipterea ergn luiuiiliialcm suam videri po-
oprribus se exercct. Ciijus qiiidem scinen opera siulat , qua laboreiii palieiilcr lolerat qiialeiiiis ex :

bona suiit: unde Aiiosloliis nos admonet diceiis, tiilcrantia laborum iiiere;iliir vcniain deliclorum.
li.iuuin auiein facienles , non deliciaiuus : teiiipore Uiiiversa, iuquil, diinilte : id est, pr;eicrila, pra;sen-
enini suo mctenius uon delicientes (Gal. 6.). Ei ite- lia, et fiilura. lNoii illa lanliiiii juveiitiUis et i.:;no-
rnin, Qiii paice seininat, parce et inelel (2. Cor. 9.). rautue me.c aiiiei|nain cieilerem scd eliam ista, ,

Uecle aiilem divil seineii ejiis terram h;creditare :

quse jam ex lide vivens, per iiifirm,l;itcin , vel vit.-c
quia boniiin opus , quod (juasi seniinal , cuiii agil :
liujus caliginem adiiilltd. Ad majdiem (juoque cu-
(;i( eum ca;lcstem lin^reiliuueni, el terram viven-
icl mulum li ibulatiouis, (|u;iin paiilur, adjiingit, (iiceiis :

tiuiii possidere. Et ne vidcaUir pixsiiinere de boiiis 19. Hespice iniiiiicos meos , quoiiiain tnultiplieali
oiicrilius tan(|uain per ea fortis sit, ideo subdit :
S«H( , el cdio iniquo oderunl me. Nen soliini eiiiin
1 i. Firmamenlum cst Dominus liineniibiis eum , et 112 'Ofis sed eiiaiii iii ipsa inlus Ecclesiai om-
. i

lestiimenlum ipsius ul ii.ani(e.-ileiur illis. Per se qui- iiiuiiioiic, ron dcsuiit iuimici. Fons (Hx .iuijuslino)
cicm rraj;ilis el inliima cst Ecclesia sed quia luii- : siint ,luda'i et pag:iiii , iiitiis lucretici , ijiii in fido
d;tia cst snpra lirmain peiraiu (I. Cor. 3.), ideo et erranl, ct qui fideiii iiioribiis iinpti-
falsi Cliiistiani ,

p( ria; inreri non piaevalobuni adversus eam (ilaiih. gn;inl. Isii sunt. (|ui iiiiquo odio Ecclesiaiii odiuiit.
18.). Sed quia hanc per graliaui suain sic coiilirmal, iiiiiuum ojlinra esl , cum odiiur culiia , et ddigilnr
ip;e ei in lesiainento suo piomitlit , ut el seiuelip- natura. Iniquuni vcrn esi udiuiii, i|uando culpa dili-
siiui oslendat. Ilinc in Evangelio de diligenii se Ve-
p giiur, et iialura odunr. \cl odium iii'i)ii(iiii esl,
ril:is ail, Ego diligani cii;i;, et manifcslabo ci meip- quaiido qiiis odit aniicum. Hespice iuiniicos. .\c si
suin (Juan. 14.). Merces nusiri laboris esi visio Dei duat, atleiulendo eos, iiic [irutege. Ideu siibilit:
(]ue.ii cum viderimus , niliil uUr;i eril qnod i|u;era- 20. Custodi uiiimam meum et erue me : non eru- ,

aius. Hinc Philippus ail, Doinin ,111 ostende no- bescam, quoniam speiavt iii te. Ciistodi , ne |iereal
bis Patrem et sulficit nobi- (Ibid.). El quia e e( to- erue, ut evadat iion erubescam ul a proposito ca
: ,

rum Ecclesia qiiandiu liic corpor.diter vivit , illie, dam. El ideo hac debes agere (|iioiiiaiu spcravi iii ,

sua desideria incessantci osten lit : ideo adjuiigil, te. lloc quod Ecclesia orat quoiidie in electis suis ,

15. Uculi mei semper ad Dominum , quoninm ipse Doniiniis agere non cessal (juos quasi et custodien- :

evetlel de taqueo pedes meos. .Non si.nt hic acci|ii(;iiili do deseril et desereiido cusiodit. Pcrmittil corda
,

corporales oculi. iNeqne eniin corpora'i iiituitu vide- tenlaiionibus coiiculi corpoia necessitalibus affli- :

tur Deus (Joan. l. el I. Juan. i.). Pcr oculos crgo, gi pravorum odus exerceri
,
sed duin baec hosti :

iiileiioris honiinis seiisus per la((ueum , qii;eque :

reuixat , aiiimaiii sibi sein[er reservai. Iloslis eiiiiu
lenlatio per pedes, aniiiii airectus possunt inieligi.
:
antiquus el per se et per membra sua sauctos viros ,

Ab hoc diversanim leiiiaiiounm la.jueo iieino e^eili- lciilare maliciuse a[)pelil : quoJ oinuipoiens Deus
lur, iiisi ciijiis iiitL-iuio ei desideriuui ad aiia sublc- licri iion iiisi beiiigne permittit, scilicei, ul bununi,

^ Vul-jlus Aej'iislinLii, liumililutein.

 :

niFlNO PRESBYTERO ASCUIPTLS 730

i\\HH\ lilcl. apparoal : el virlus per paiieiiliain ex- A pcrliciam. Si de se praesumcrol, si in se gloriareiur,
crescal. S.Mi >lccti , iliiiii in:iligiii lioslis leinaiiicnla pr. culduliio inririnaretur. Sed quia spem siiam ponit

iiiUis el exleriiis seiiliiint, ilese in iinllii (ir.TSii.nen- iii Doinino, jam iiilirniari non valct : qiiia ipsc Do-
les, ninx ad sni prolecioris Del auxiliiiin rccnrrniil : iiiiiius esi ejus rurliiudo.

tie ernhesceiitla ci iiimitiaia liniiiiliter cMirant ct , : 5. Proba mc, Domine, et tenta me : ure rtnet meot,
iit evaiiiliii nnieaiitiir, spei se rortiindinc roln raiil. el amr meiim. Efo dixi, jiidica, sed si quid iii nie psI

yno.l rniii perfccti f x iiini , ca-tcros ad se per eieiii- piirgaiiduin, o Dominc, hic leiiia iiie, et corrige fla-
pliiin lr:iliiiiit. IJiide el sulMlitnr : ccllu lilioriim, el sic proba nie, id cst. priiliatuiii
il. liinocenies odUicsenint milii , quia sus-
el rccli ri'd le : urc renes meos, id esl, destruc delcctalioncs
liniii lc. IniKicentes inoribus, recti lide. Iniioci-ntes ca nis (
(juia iii renibus maxime voliiplaics abini-
iii liis, qii:i' iii iiuis aguiil, recli in siimniis, qiix s ii- .lanl) el cor mcum, i.l esl, pravas cogiiaiiones. Ure
liunt. UiM innoceiitcr viviint, q li ca;lesleiii p;itriani rcnes meot el cor meum : ac si dicat, txlerioribiis el
ex dcsider apietiint , siciit (lisjungi ainalis, ita iiiteriorilins viliis spiriluale ailhlbe nicdicamentum.
adli:erere ciipiiint lionis. Siciil ciiini corriiinpunl Saiicti viri etsi perlecte v.vant, adliuc lanien paicrii.i
iiiores l.ilu'is c"llcii|nia iii:ila (1. Cor. 1,^.) : iia liunos flagclla desideraiit : ul tantu perrecliorcs a.l patriam
iiiores a'dilicniii colloipiia liona. Elscriptum est,Ciiiii teiidanl, qiianto pie feriens disciplina eos qu')tidie
saiiclo saiictus eris, el cum viro iiiiioi eiite iiinocciis etiain de miiiimis purgat. Et ideo siistiiienl discip'i-
eris ( Ptal. i7.). \\Hij;ieul crgo saiicti saiic:is, iii- iiaiii, ut cnnsequaiilur miscricoidiam dc qua sub- :

iioceiililius innoceiiles : iilscsc iiiviceniverbis et ino- dilur, Quonlam misericordia liia anle oculos nieot ett,
ribiis xdiliceiit , el boiia iTnpria per caritatein sbi n el complacui iii verilaie tua. Verax magisler discipu-
coiniiinnicenl : ipiatcnus iii biiiin crescat , alter ex liiin veibcrat mendacem verberatus discipiilus at- :

altero. Iiitcr li:ec diini tnt in.ila p.iliciiter tnlerant, tcndil, et petil a niagistro misericurdiam. Sic facit
el diiiii iii ajdcntcr de.^uilant diiiii
boiiis opcrilins . erga iios ca'le>lis niagister, et pius patcr. Peccavi-
spci rectiliidine iie si stinentia vacncnlur
soliilaiiiiir, mus, idco flagellamur. Ille verberal, nos eipecta-
III i:iiitis tribiilaliuiiibws Cniis iliili ul ev:id2r va- : : niiis,H4 "' parcat. Misericordia lua (inqiiii) aiilt'
b aiit liberatorem Ueuiii suppliciier iinpluranl, di-
.
ocutus nico> en, discipliiiani luaiii patienler fero :
centes sed nt niiscrearis iiidesinentcr expci to. El jain com-
'i'2. Libeia Dcus, Israel, ex omnibiis tribulalionibus placiii tibi iii verilate vin.lictx, quam iiierui, qui
tuis, Israel inlerpretalur, tir videns Dcum. .\c si ili- prius dis|ili( ui iii niendaclo culpx, qua deliqiii. El
C;il ( Ex Auguitino
Libera D.us populuin ipn iii ) , ,
qiii;i lapsiis uierui irain, a te correpuis inveiii se- m
prx'parasli ad te coiitemplaiidiini, ex oiniiilius iiil.u- ricordiani.
iatioiiibns suis. Non sulum ex liis (|ua: cMeriiis lu- .
i. E\ lioc autein app:irei quoniam in innoceiiiia
leraiit , sed ex liis qn;e iiiterius p;itiuiitur. Stinlea- rnea ingrcssus sum quia A'oii sedi cuin cohcHw va-
:

inus et nos aniiiias iinslras ail Duininuiii lewire, nila:is. et cum iniqua gerenlibus non intruibo. Ciiin
liduci.iin iinsliani in i|iso poncrL' , liuiiiili;i el aita conciliu vanilaiis s.dent, qiii coiiventui eunini coiii-
cjiis in;i!idala ilisceie: iit iiiert-ainiir iii verilate .:i- inorininr, qiii ex siiidin conveniiini el vacatii ad ,

iigi. el s;ipiciiliaiii ip^ani (iiiia; Ueus esl) meiile in- lioc, nt de vaiiilale loi|uantur. Cuin iniqiia gercnii-

lU' ri : ut pcr ejus iiiisericordiaiii a dcliclis juveiitulis bus iiitroirc, est societati prave ageiitiuin se iiilerre,
el i;;iioraiitia: cxiiaiiiur : ul iiiansucti et niites , vias aique iniquis operibus, ciiin ipsis iiii |uis se cx Tutu
iiiis.'ricordi;c et veritalis scclcmur , ul eniuiidTili, C iiigerere. Tale esi etudium pcrversorum, atquecar-
naliuin. Aui eniin vane loquaciiaii sedent ei va.ani,
113 propiiialorcni D.iniinuiii a (|iiotidiaiio pec-
P^''
aiil iniqna: operalioiii desudanl. (Jiio contra sancli
caio , liincain s eini , atniie in via coiistituti (.luuj
Cliristus e»t ) l.'gcm grati;u ejus possideamiis per ,
viri, ul veibo el facto hibeaniur innoxii , et a va-
qii.tm iii boiiis uciiiorcmiir, et lia;i'edilatc peilrua- iiilate icslriiiguuiit liiigunm, ci ab iuiqiio opere con-

iiiiir xtciiia. liUciiin bal eiiics lii niaiiicntum Ueuiii, serv:iii: vitain. Et qiiia priiis esl reni inilain Don
ad qiieiu mcnlls ociilos d.ri};aiiius : doncc evell.iiinir diligcre, eliain oilirft
ileiiiiiin recle siibjiingitur : :

de laqieo liujiis iiiiindi , el per suaiii iiii>cricoidi;iiii 5. (>(/ii'i Ecctesiani malignanlium, el cum impiit non
a cuiiCtis trilinl::tioiiibirs libeicniur, Isracl spiiitn.i- scdcbo. Odivi iioii liomines, sed pr.evarical'ircs, non
Liier lacii, c.iii enipbiiilcs in su ni:ijestale Dumiiiuin i
iialiirani, sed culpani. M;iligiianles suiil , qui ad boc

Dcuin iiuairtim. labiir.int, ut cunlorincs siios lualitia anlcccdaiit. Ini-

pii suiit inlidiles. qiii Doniiniini non ('oliiiii. lielas
TirULUS PSALMI XXV. eiiini pr.ipiic pertincl ad cnlUiin Pci. Ali lils oinn.bus
qiiaiinis iiuii cor|i(ire, laincii v;la ct moribus sepa-
1. Scipiciitis Psjlini tiliilus esl, Fialmus David. Hxc
srriiilurj r.sl ;ittriliufiii.la excelleuiiori ineiiibio Ecilcsi;e ratur Ecclcsia viddiccl a torpenliliiis olio, cl va-
:

supcrius Heuiii oiiiiili, .t liic osi.'U'Ji'iili se . sse Kx;iiidi- canlibiis vanilali, ab iiiiqiia opcrantibus, a m:iliti;ini
tuin, et llivina niisericordia ade|iluiii iiiiiociili.nii cl per- suani sliidiuse exaggeraniibus, ab inlidclibiis. Ei iio-
{.'Ctloueni : de c*lero urjiili, ne a iirojjosilo suo d iiion^a- landuin quud priu» dixit, Non sedi lilc inipiil, Cum :

liir. tl lioc racil, ul a .{Uibus iii. raliier srgrrgaliir, ali liis

iinpiis non tcdcbo. Ibi iiiclioatio, l.ic pcrscvcraiitia
i:tiain ajteriialiler sepaieiur. liitciitio i;jus esl, nos exera-
desigiiaiiir. Opus cst cniin ui boiiuni, quod iiicipi- ,
pio suo ad iiiuuceuLiaiu el pertecliuaeiii luvitare. Ail D tui, usi|ue ad liiiciii pcidiicatur. Scd (|ui ab iiii(piis
ergo :

PSALMUS XXV sc scparat, cuiii qu.bus adjungitur, aiidi.iiiius.

Lavabo
(i. manut meas el circum-
inicr innocciites
2. Judica mc, Domne, quoniam ego in innucenlia dabo aitiire Doiine. .Non aqiia visibili l.iv .s
luuni,
mea mgr.-s.siis siim ; .( in DDinmt sperans non injir- iiiaiins, (|uaiidu pie cogitas dc opcribus tuis et iii- :

viahur. Qui iiilp;iiii li;il)el jiidiciiim Ipse cigo

t.iii.'l. iio( ciisC3 corain iiculis Dei, qui esl i-l altare coraiii
peificlns esl i|iiia caiiss:iiii siiaiii
: jiistam vidit, a (iculis Dei, qiio ingressiis csl sacerdos, qui pro iiubis
Doiiiino se judicaii pctiit. Ucnc aulcin iii iiiiiocciiti;i se priiniis obliilil. Esl cxleste alt,.re, quod iion aiii-
iiigresiim se ruisse coinmemonil : i|iiia iiiiiuccnlia plectitur, nisi ille ijiii lavat niaiius in!cr innocente',
spiriliialis vi;i esl, qua leiidilur ad Dcuiii : et iniiii- l.irtus ct ipse innoccns. Nani mulli altarc lioc tan-
ceiiler vivcre , ad inlcnorem pcrtinct lioiniiiciii gnnl iiidigni , cl iuleratDcus pati injnriaiu sd teiii-
(fc'/i/i. 5.). Qnod atilcni se iiinocciilcni pronuiii i :il, piis saciaiiieiila siia. Sed iion quoinodu rcciperis,
iioii csi su|:erbia clati, sed ciiiilcssin iioii ingiati. .\c cuiii inalis iiitra parietes Ecclcsi;e, iia rccipieiis,
»i diccrcl : l'osl miscricor.liam ( Ex Autiuslino ) , ciini malis iii sinu .\brali:e (Liir. 1(i.). Nnn crgo li-
quaiii lu iiiiiii pnerogasti, iiiiiiiccnti.e nicx lialicu nicas lava mainis, et circnmda altarc |)ci, uljii of-
:

«lii|Uod meritiiiii, ciijiis viaiii eiistodivi. iNcc taiiien fcrs vola Diiiiiiiio, iibi preccs lundis, ubi cunscieniia
eiiaiii sic III iiic; scd iii Domino sjicraiis, non iiifirinu- tii:i pur.i <'>l, iilii dicis II. o, ipii si^
; ct si al.ud csi,
bor iii opcrc, i:cd pciiiKniclu : ut iiciil iin.c|ii. ila (piod displiceai Dco, cural illc cui conlilcns. Qu.iro
 :

757 IN rSALMOS LXXV COMMEMAnirS. -r.s

eircimidas aliare Dei , vir saiicle T Seiiiiiiiir , et A 116 -•---'

''"'""<-'""'.'''
.•..-..
""'«'^'«1'« '"«'• Valcal ( £x corfein)
dieil '
iiiilii ail
-
perfertioiiem lilior:iiiiinis laiitinii » ineiim
7 IJt audiam rocem taudis, el enarrem uiiiversa |iretiiiiii s;in^iiiiiis Diiiiiini inei : iit in periculis tiii-
mirabilia iiin. Aiidiire vocem laiidis est iiiieHiyeie jus viiiK iniser eordia liia ikiii deseral iiie.
iiitns : quia qiiicipiid in te niali cst, de p.ccatis l:i. /*i's meus sielit in d.reclo. Iilesl, iiirectus iieiis
luniii esl : cl iiuicijuid boiii, in jiistilicationibus Dci noii rece>sii a jiislitia. yn.ne in dircclo? ynia sii-
esl. Ila aiidies voceiii lan.lis, ut non te lainles. Et periiisdiveral, Et iii Doinino S|)eraii5 iioii iiilirina-
(luaiido boiius es. auilis ctiani divlnas laudes inlus, bor. Ille titiili:it intcrnialos. ijni n.m iii Uoiniiin ^.pe-
qii:is in te loquiliir Doininiis Dcus luns, ct ilii aii- ral. Ilinc lactuin est, iii scli smaia liiTciil. Se.l qiiid
diendo dicis, iit enaries niirabilia ejiis universa, In Eclesii-, bencdicum te, Doiniiie.
Ciiicliiilitiiri' Qm
corporalia et spirlualia, viMbilia el invisibilia. Ad linediiit Uuniino liiisiia, it laclis ni:ile licit, non in
niirabiiia Doniiiii
titalur iii CQipoie.
H5
Ad
perlinet, (iuaiido aliquis sus-
inajoia vero pcrtinct mira-
Kcclesiis liciicdieit Doiiiiiniin. Iiiio cv illis ot, de
qiiilius dictiir, V;c liis per (jiios noin.ii I> niiiii
bilia. qiiaiido aliqiiis siiscilatur in anima. Giaiide bl.ispiieiiialur i/sn/. .j-2 ). Ilnc e.sl crgo in he.lejiis
iiiir:iciiliini esl, erat mor-
cuiii resiirgii vivns, i|iii licnediceie Dnm niiin, sic vi\eie, nl per iiiures cu-
Imis. M.ijus esi, cum re-urgii pius, qiii erat iuipius : jiisijue benedicatiir Domiim-.
ruiii resurgil casius, qui eiat luxuriusiis cuiii re- •
TITULUS 1'SALMI XXV/.
surgit luimilis, qui ciat supeibiis. Lxleriora ista
iiiirabilia
Psalmus David, priiisquam UmrclHr secvndo. Ps:iliiiiis
prosiint ad li.lem iiueri ra ad nioru.ii :
iste e>t adscnliendiji DjhiJ, lioc cst, pcifecla; tccli'!.iu.>.
«dilicalioiiem lau.les Douiini ad dileclioneni. Ad
:

g l'sal iius (dico) agens de eo iiey..iio, i|iiod cuniis.'il pnu.s-

laudatur Doniinus Deus luus ad lioc mirabilis
lioc : qiiaiii liiiiielur sccun la iiiuiiciione. l.^gitur Da.il hjs
iii ames, credas el speres. Ama lauda-
pr.tdicaiur, iiiuiiclus fuisse. Piiuiuiii a Saiiiuele in doiiio patris (I itrt/.
bilem, crede ei spera in mirabili. Ad lioc periiiiei 16.), i|u:c prailiguriivil secuiidiim iniinciioiRin. Deuvle vcro
quud seqiiiliir. (piaiiUo liiil popuf', ct rex c.insliuilus suiier
siiscepuis .1

8. Dumine, decorem domus tute, ellocum lia-

ditexi
JuUam iu Ebrou
Rcg. i. ei S.), secuinlo inuiiclus fiiil.
(i.
Eoilem inoJo non corpurali, scd
fait ('.lirisiiis liisiauacliis,
biiatioim tiluria- tuw. Doinus Uei est Ecclesia, ilccor
spirituali unctioiie. Primiim cuio inimuiiis a peccali, fuii
i-jiis jusiiua locus habitatioiiis requies oeieriia. Et
,
liex super Judiiioum populum couslitiiliis post resurre- :

recle pruposuir decorem domus, deinde locum ba- cliouem .ero fuil iiiiiuc.us, vidilicei cuin i iiiijorlalis el im-
bitationis qiiia amando et seciando justiiiam ad
: pa.-sibilisfuilfactiis. EUuitsilji datum n.imeii (|uoil csi su-
ajiernoe quietis pertingitur gloriain. Lt quia electus per omne nomcu ut in uomiiie Jcsu nmue genu fleclaiur
:

quisiiiiequanlumcumque proflciat, adhue tiiiiea re- ctclestiuni, terresirium ct iuferooi-um {Pliilip. 2.). E.idem
probari formidat, misericordem Deuiii humililer modo IMeles fiis iiiuiigimtor primo in baplismo, qiiando :

accipiuni, pignus S(.irilus (2. Cor. ei .1.) : quae inunclio esl I

e.xoral, diceiis, .

pra.'liguraliu ei quasi arrlia iuuni'Uoins luiurs. Et secuuilo

y. Ne
perdas cum impiis Deus aiiiinam meam, et posl liauc viiam, qiauilo immorialit.ilem et impassibiliia-
cum viihsanguinuin viiam meam. iinpii sunt odicmes tem consequuului {Eplies. I.). El David post primam un-
Deuiii, viri sanguinum odienles pro.viinum. N.im cuoueiu non (oufirn.atiis csi jn leguo, donec Saule de-
qui
odit fiatrein suiim, boniicida esl (1. Joan. victo. Et mulios advcrsarios devjcil, auteip.am secunda
5.).
Isli sum Lcclesia malignaniium, qiii uuctio le imgeretur. Similiier lideles in liac viia mullos
aguiit conci-
habeiit a Iver^aiiis.aiilequaiii iiiu gaiilur seciirido. El nun.

l.e^iber' KM.o.^mdn^irnn'/'"''"' ""i '""'*r

'"^
C Q" ">' confiimal.untiir In re.no.donec Su ledev,cto,id eV,,
sel ,n^.
sed, Cuiii nP in
euncilio.
^ ""","• '" •'"""'"'
Nam in concilio vanilalis T
quis sedere ad uiiliiatem, cum ad bnc ibi sedet, ui
pulea
'
^ ^"''«c.diabolosuiieraio pcmuis, et
linc modo .

ti.ulus isle poles, expuiii

de capite et luembris.
inurle desirucla. I

,
luteiidit erfccla auiiiia iii hoc psalmo.su» exemplo unum-
f

liberet iniiocentem, aut ut ipsani redargual

vaiiiia- quemque exborurl, qui pigniis Spirilus sancU accepit ut
lem. Cuin coiicilio vero vanilaiis sedere
, est ipsi
si beaiusessedesiderai, m lenlatinmbus viia; prajseiuis
coiuiho consent re. Quod quia iioii lecit, orat i.unc, viriliier agai, et per beiicfieia in hic vila a Deo
coMala
(quse in |iiii,cipio psaluii enuraeriintiir, ubi dicit, Domiims
ut qui particeps noii luit in culpa, non sitetiam
pai- iUwmiiutio mea, el c»;era) seipsum coiiforraaudo, pi.n-
ticeps m
poeiia. Kt lioc cst judiciuin quod postuiat
a dus diei el aeslus pia longanimilate susiineat. Dicit ita-
poraioo, ul oisierMatur a malis cum quibus ha- que sic :
'
bitai.
JO. In
PSALMUS X.WI.
qnorum iiwnibus iiiiquilales sunt, dextera
eorum replelu e^l inun.vibus. Siciil huc quod iii mam- 1. Dominnsilluminatio meu, et salus mea, quem
bns timebo? Doiiiinus prule.lor vilce inca-, a quo irepi-
teneiniis, lii pioniui habemus iia iii manibiis :
dabo ? Tria sunt qiiae dicit : illuminalio, salus, pro-
liicuiiturbabcie iniquitaies, quod iii promiu seinper
teciio. Ista tri.i reddiiqt inirepiiliim liominem
liahciit nia.e ageie. In eoruui manibus contra
ini)uitiles adversa oniiiia. Si
sunt, qui parati sunl ad boniicidiuni, ad lurluui, ad eniiii eum 1|7 illiimuiat Heiis,
ut recta vidcai si sanai, lect. quie videiii, opere
iii
rapiiiam, ei ad cxtera inala lacienda. Hi sunl :
qui cumple.il.
acquirendis lucris insisiunt ardenii studio, ciicum- Deiiide si proiegat, iie le.taius cad.u :
quid restat, quoil foriuid;ire d^ebcat? Venit lux vet
quai|ue exquininl , ul dcxlera eurinn repleauir a, quic
mu- illuiinnaioiniieiiihominemven enlemin liiincmunduiii
iieribus. Sed quia non munus, sed dexlera dicitiir
-iliquid
D(Joaii. 1.). Redemit aiiimam nieam. illumiiiavit,
nobis sublilius ex hoc nomine designalur!
proiegit ne amittil, a quo irepidabu? Video lio-tes,
IJsus quippe pravoru.n esl, ui donum gratiae vertaot videi) lyrannos
III augiiienlum cdpa;. Bene erg.j iiicurrentes sed neui ucm limeo :

a.l, Uexiera eorum Doiniiiica Iretus admoiiiuone, qua diciuir, Nolite

repleia est inuneribii$ (|uia {Ex Auguslino)
: qiiod eis timere eos qiii occidunt curpus, aiiiiiiani liuleni nun
ad oblinendain aternam salutem daiuin
cst, ad .icci- pussiini occidere (jVa(/A. 10.). Lnle subdilur :
pienda hujus saeculi muneia converierui.i
iiiai.tcs
cvisii- 2. Dum appropiant super me noccntes, iil edanl car~
qu.esium esse pieiatem (1.7'im. b.).'lli sunt
nes meas : Qui Iribulam me inimici m-i ipsi inlirmuli
qui tapieiiii.im suain
vcndunl, pro ju^tiua pietium ,

sunt, el ceciderunt. Appropiniiuant iincente-, inva-

lequiiunt, ipsis etiam spiritiialibiis studiis
quando- duiu ine hosles, obsideiil inimici ul carnes iiie:i.s
qiie diisudant, ul terrenum :
aliquid coiiquirani. Sod
ed.iiit, ut me laccreiil, ei occubint, m
q.iia vir Dei uianum suain ab carnales el
oiniii muiiere exciiui
el quicquid agit, pure et impcrfectos decijiianl, el nefario corpori suo con-
propter Deum :igii non ut :
jungant. Vel carnes ederc, esi carnales aliecliones
Uic Ihesaunzare appeiat [Mauli.
G.), sed ut ex h:ic igiie iiibulalionis consumere
captivitate liber evadat sed in eo iiiUrm:iniur :

Hedcmiorem suuiii suppli- :

a propriis viiibus, el vicli cadunt, quo ;id
cner implorat diccns, inierioia
aiiimi irrnmpere nou possuiit. Unde adhuc ettam
11. Ego autem in innocemia mea ingressus
sum; subjiiiigit

• Hlud meum redundat, el pencs Augusliiium ncu babclur.

I
 y

ni) RLlhNO rr.ESBYTEUO ASCIUI'TL'S 740

Si contiilnnt nrfifrsum me cattra, non limebil \ etiiiii a ni.aiuls, el sedrt ail dcxleram Palris in ca-lo

COT meum. Si iinpioriini exerciins, si vnioriiui iinpe- (Ephes. I. JUurc. 16.). Cuiilidani ergo incmbra uec
lus, si (JxMiionii)riiiii coetiis colleclis viribiis atgue limeant iniinicos: cum
jani nuiicsuptreos rapulsuuiii

ordinala :icie cunsiirg;ii , ndiil cor diibilat ; quod vuicaiit cxaliatum. tbi eiiiin capui esi, ibipl iiieinljra
oiiiiii|MitensUeiis illuininando, san.indo, pro!e;;eiido seciitura suiit. Suinus ct nus cnin illo sursuiu. Esl el
conllrmat. 5i exsurgal adiersum me prcelium , ut nic ille nubiscum dcursuin. Ecce quale pigiius habemus.

ilebelhire velint inimici supradicli, in hoc ego sperabo. Uiidc ei nos lide et spe et caril.itc ciini capiie iiusiru
In iiiii'? Se.|uitiir, el dicit : suiniis iii coelu iii xienium
quia ct ipsuiii bunitJle, :

4. CiiuHi pelii a Domino, hanc requiram, ul inlia- (livinilaie, niibi^ciim esl in lerr.i iisque
unil.ite m
bitem in dumo Uomini onmibus diebus r;i(t iiieic. Va- cuiisumiiiatioiiciii s:eculi ()latlh. iH.) L^nde ei laudes

leiil nobis leniaiiones el iribulatinnes Iimjms sieculi et sacrilicia noii cessat iiiiiiiolare Eiciesia (l^ial.
ad cunseiniondum ri-giiiun Dei. lliide saiicta Eccle- 115.). Iileo sulijuiigil, Circuiri el immolavi in laber-
sin duiii bella iii iiiiis susliiiet, spciii suain ad alia naculo ejus huiliam vociferalionis : canitibo ct psut-
sublev.it ct quanlo graviora bic patilur, t.inlo ilii
:
mum dicum Domiiio. Coiisidcr.ivi lideiii uibis leira-
majoreiii niercedem exspeciai. Hiiic in Evangelio luiu, in qiia exaltatum est caput meuiii , super eos
DiiiiiiiiUS ail, Cum malediXiTiut vob;s lioniines, et qiii persequebaniur. Ei iii ipsu labeni.iculo, id
nie
persecuii vos fueriiil pr.pier iiie g ludele in illa : cst in Ecclesia toto orbc lerr.iinm dilTiisa, loiis \i-
lior;i, i|uia nierces vestra inulta est iii luelo (Mullh. ribus laudavi Dominum. Vucirerare est ingrnii vir-
5. Luc. G.). Vid.anir.s ergo quam uiiam petit, qni lute vuceiii efferre. Imniubiiiius Deo bosiiam vocile-
intcr :iilversa constiiulus nibd liiiiei. Uuaj est illa r.ilionis (J'sal. 126,), quand i ei laudes ollciiinus ciiiii

iina? Lt inhabitem (iiiqiiii) dumo UMiihi ommbus m B niagna devulionc et coiitnlioiie curdis. Iii lioc quod
diebui viliv meiv. Doiiius ea iliiilur, ubi seinier iiia- aii, C'aH(a/)o e< psalmum dicam, rrequentiaiii Jivihi

iiebiiuus. In i>ta |,eregriiialioiie proprie appellalur ta- miiiisteni insinuat. Caiitus peiiiiiet ad jocuinliiaiem
bcrnaiu uiM , quod peniiiel ad iiiiliianles et pugiiaii- laudis, 1'salmiis veru ad exerciliiim buni opens. Sic
les coiitia liosieiii. U'iii' aiiini sunni^ iii ill diiiiio, i csi biiis nosira Heo accepiabilis, si vuce, corde et
liabes iii ;ilio psaliiiu, lieati (inqiiit) qiii iiabiiant in opere laudenius euiii. Dcliide puslulai ulexaudiatur,
ilouiu lu:i, Doiiiiue, III ^jei ula sxculinum laudabniit cuiii sulijungil,

le (l'sal. 85.). Hac iste ciipiditale anlens, et aiiiore 7. Eiiudi, Domine, vocem meam qua clamuii aa
aESiiiaiis, desiderat per oiiiiics dies v.ta; sii.i' iii doino U\ misercre mei el exaudi me. Gemamus inodo, ore-
,

Doiiiiiii b;ibiiare. Dies, iiiniaiii iion liniendos, sed

,
iiius niodo. Gciiiilus nun cst nisi miserorum Uraiio ,

a.'leriio«. Sic dicur.lnr dies, qinniioilo aiiiii, de quibus iiiiii cst iiisi indigeiitiuni. Iraiisiel oralio, succedet
dicliiiii tul iiun delicieiil (Piol. 101.
est, El aiini laiidaiio. 119 Transiet llelu^, succedelgaudiuui. Iii-

llcbr. dies vitae steriia', uniis d.es est s ne

I.). Naiii teriin inuuo, quaiidu in diebus maloruni suuius, uoii

occasu. Iloc ergo dicil, A Doiiiiiio (lanc concupivi, cesset oraliu nustra ad Utuui, a quu unaiii illam
lianc unain pelii , banc reqiiirain. ti qiiasi dicere- peiamus. Et ab ipsa petitioiic iiun desisiamus, donec
imi- Uiiid tibi facturus esV Ad quiil lioc pelis? Ul
:
ad illam, illo donanie ac peiduceute, perveniamug,
videiim (ii.quit) volunlalem Domiiii , el lisiteiii li;m- liiiiaiitur omnes cupidil.iies, uiia in curde sit ei iu

plum ijus. tci e quud aiiio. Ecce quaie volui habi- *-• pusluiaiioiie. Uiide el siibdilur :

tare iii doiiio Diimiiii, ul '^ coiilempler ilcieilaiiouem 8. cor nieum, exquisivit le [acies mea :
7'i6i dixii

tjw. \ idro eiiiiii iiuiic per speciiluiii el iii :«iiigiiiale : faciem liiam Deus requiram. Ac si dicat, Ura.iu me.i
iiuii in sulis labiis c^l, scd cordti piolata. Extiuisiiil
liiiic auieiii 118 r.icie ad lacieiu. Niinc ex parle
cogiiu^co,
i,gi, tuiic aulem cogiioscam sicut el (OgiiiUis
.. le facics nna, idest, iiilciitio inea, lide^ mea, iiiens

».uiii (I. Cor. 13.). Uene auieiii ail, ct visiicm lcmptum iiiea , iii qua iiic Ciignoscis facicm tuam Dcus rt-.jui- :

eus; (|u a ilia boala vis o uoii iinplebilui', nisi iii vi- rain. .>oii boiiurem non gloiiam, iion diviiias quju-
,

sio e leiiipli Dci , quud recie el domuiii iiouiiiial et ru, lacies tua ,
pulchntudo tua, visio tua uiihi e t
lempliiiii. Donius diciiur, eo qiiud habiUlur a ?aiiclis. iii desiilerio.
leiiipluiii,eu qiiod ibi laudcs Doiiiiiio perbulviinliir. y. ;\un iiVirlas fac'<em tuam a nie, ne declines in ira
Llau:eiii iliuc per\eiiiam, uiid.; iiiibi prumiuo : se- a scrio luo. Foile ab aliquibus decliiial iion lu ira ,
(|uiliir 1 1 dicit ,
quoniodu a qiiitiusdam , (|ui illi di.uiii, Avcile fa-
.">. Quuiiiaiii abscondil mc in laberiiaciilo suo, in die a peccatis mcis [Psul. oj.). Uuaiido a
ciciii tiiaiii

maloruin : prolej:il mc in abscoiutito lubeinaculi sui. peccalis tuis avert t racieiu siiaiu , iiun in ira a tc
Dies nialoiiiiii pia:seiis vita est, iu qiia lit iiialiim. Ueclinai. Avcitat ergo racicin suam a peccaiis luis,
Liide Apo^Ioliis ail, Itediuieiilcs lempus, quiiiii.im sed non avcrlat laciem suain a te. Ira ejus non est
dies m;ili siiiil (Ephes. 5.). Tabcri.aculuiii csl Eccle- iiisi avcrsio vulius ejus. Adjutor meus esto : ne dere-

sia pra:seiis, in qua militamus. Accepil de isto ta- liiiquus me, neque doipicias ine, Deus salularis meut.
bcrnaculo carniiii FMius Dei el laclus esl iiubis , Ecce iii via ^uin unam, bberuin arbi-
: pclivi a le
abscuiidiliim tabcrnaculi. Abscoiidii iius in laberiia- ! ,
triuiii : babcu. Hccta qux agcre debcam, cognosCo :
ciilo pcr lidcm proicgil nos iii Cbri^lo ad salulein
,
:
scd siiic le niliil agere valeu (Joan. 13.). Esio ergo
Kiiit Dei siinius, scd iionduni app:iiel quod criiiius adjutiir nicus, ut piulicijui : iiec nie dereiiiiquas, iie
(I. Juun. o.). er lideiii eiiiiii aiiibulaiiius, et noii pcr
I cailam : iic(|uc despic as me, iie pcream : quod debes
6|ieciciii. Moriui esi s (aii A|iosiiilu>) el vila veslra lacere, quia lu Deus uieiis ts, qui iiie crcasti , ct sa-

aljscoiidila csl cuiii Cliri>io iii Deo (Coloss. 3.). Et luiaiis iiicus, qui me i cdeniisii. Nun liabeo aJjutoreiu
i|uia sic nos abscoiidil a \iuis, et iirole^it iii Clirisio cxtr;i te.

Deus, ut in ipso iios exaltut ad viriutes : recte sub- 10. tJHiiiiiam paler meus et mater mea dersUuue-
jungil, luni mv, Duiiiinus uulcm ussumpsil me. Exccpli'< il Is
li. In pelra exallavil me, el iiunc exallavil caput duubu^ parciilibus, de quoruiii cainc iiaii su.nus :
meum tuper inimicus meos. Iioiiiiniis Jesus Chrislus liabemus liic alium patrem, et aliain ni.itrein, vcl
et petia csl, el capiit (I. Cor. 10. Lphes. 1. et 2.). |.iilius li.ibiiiiiiii». Datcr Secuii.iiiiu sa^Ciiliiin diabo'.iis
De liac pctra ipse Duininus ail, Et supcr li;iiic petrain csl (Joaii. 8), ct lu t iiobis palei, cuin essemus inli-

udilicabo Ei clesiam inoaiii {Maith. 18.). Iii ii;ic pelra (Iiic9. Naiii dicil Doiiiiiius ii.liile.iliiis, Vos a pa.ie
Ijrniiler luinlala cxallalur de niuiidu ad cceluiii dc , (liabolo csiis (Ibidein;. I.ste csi palcr oiuniuiii iinpiu-
diabolo ad Dumiiiiiiii ubi et niiiic duiii iiiiiialur el
: riiiii , ipse operaliii iii liliis ilillidciiti.e (Lji/iet. 5.).

laboral corpus iiiler iiiiinicos m lcrra jaiii c;i,iiil ,

Maleresi iila liabyloiiia sucielas uninKim pcrdiioiu.n,
Kuiim , ideal, Cliii^.inii e.valtaiuin , dicil , Surrexil ab oriciile usquc iii uccidciiteni. Ips liabcl regiiuiii i

• Vetiis lixc varians lectiu esl, quani Aiigiistinus voluiilaiem; alii libri cmn Vulitalo Inierpreie volupij-
prxlerl, sive dc suo substiluit pro vcrbis, •(( videain icm habciit.
 :

7U IN rSAI.MOS LXXV COMMENTARIUS. 7i2

lefieimiii. rriinn fuil ninlor nnslra

Il;*'^ in linc ii:iti :
\ lur cor inum, el tuslineDoininiim. Ilinc pcr l'ro|iiie-
giMniis. C<'gnov>nMis aiiuiii pjironi Deiini [Mdiih. (1.(7 tain dieilur : Si inorain recerii , exspecla eiim, qiiia
25.), ri'lii|iiiiiiiis (Jiiibiiiiiiii. (^iijiiiiiviiiiiis :ili nn ni;i- veiiiens veiiiel {Aixic. "1.). Si dilfertiir, non ;i iferliir.
Ireiii .lcrns:ilt'in caiieslciii , ((ii;e csl sanciii Kccle^i.i Miilli iicgligiim exs|icct:iri; Duinlnuin , (|iii:i iiierces
(i. (.01. ").) cnjiis pnilio |i»regriiiainr lii leria : reli- ejiis pnesenti noii datur, scil in Imiiri ruseiv:itiir
iii

iininuis lt:iliyloiii:iiii Sc|);ir.ili siiiniis n iniiiKlo et ili;i- (Matth. .').). Ideo faiigaiilur et reinaneiu iii via. I'ro-
liiilo. Assiiinsil iiDS r)''iniiiiis iit l'aler, i|iii:i toiKlilil, pterea dtvinltiis ailinonens, iit viiililer, idi;sl, funi-
<|uia vorai, i|iii:i jiiliel, qiiia regii. Assiiinsii iii iiiater, ter agas, ei conle coiillriiiains paiienlcr siisiincas.
i|iiia lovet . (|iii;i iiiilrii, i|ni;i lactat, (|iiia eonlincl. Noii eiiliii siiriicii boiia viiiliier ageie, iiisl ex vir-
Seil as.«nnilns u Doiniiio qiiid pelal , aiiiliiiiiiis : tnt' aiilnii mala ;eqiiaii;iiiilei- tolerare.
stiidcas et
1 1. l.efiiiii poiie iiiilii, boiiiiiic, in via tiin , c; dirigi ISoli dissolvi iiUer eos ipiibtis dieitnr, Va: liis
, iie sis

me in sciiiilinii reclam propler iiiiinicos meos. Via l)o- 121 'l"i pcrdiderunt siistiiipuliatii (Kccli. I.jl Qiii
iiiiiii in lioe l'ico lidcs p(.l''sl inlelligi : sciiiil;i rcct.i, siistinenliam perdt, elfieiniiiatiis est , [lerdit vigo-
c:irilas de qiia Aposloliis iliscipiilis snis ail, Ailliiic
: rcin. Opeiare ergo viriliter, siisliiie p;ilieuter iit :

excellemioreiii viain vobis deinDiisiro (I. Cur. li.) : bene viveiidu sis jiisiiis, el paliendo perrixliis. Sic
Cl cnepil loqiii de carliale. liiiniiei saiicla; Kcciesi.e boiia qna; credis, videbis. Sic rccta oper i ad liiiiiii

suiil earnal.ler vivenles. et li;eieiiei : qiii iiiale vi- pcrfectuin perduces.

vendo, et prave docendo coinpriinnnl >erv"S Uei.
l'ostiilat ergo vir sanclus lescin silji poni In vi;i et ,
TITULUS PSALMI XXVII.
iMrip a Ueo in seiiiilain (|uaieiiiis per le;.ein iii- :
Psalmus ipsi Dinid,id esi, evcpllpniion m^inbro Eo-
siiiiclus reclccredai et per j;rati;iin diiecuis, J.20
, ^ elesis. Negoliiim est Ecclesiie claai.uitis ad Doiiilniim, ut
ainandii cl operando reele incednt. Et ln c laiu, ejiis sic exaudial oralionem, iie e:iiii cnni o|ieraiililius iiii-

propier ininiicos snos, qnl cos qiios iiiiiins eriiilitos qiiitatem perdat sed pioul meriiil, sibi lribn;il nialos
: :

autein iinpnnilos iioii deserat. (jnod faCcenilo siiaJire jn-

aul iiniierfccios iiivciiinnl ad erroreni >lve iniqiiiia- ,

lenilit, ul quisqiie liilelis sui e eniih'^ cor sniini iioiiit iii

lein (sl possuiil) tialiiiiit. De (iiiibns adliiie siibditiir :
Doniino qnalenus ejus caro retlureal iii i|iSO. Vel (|uia
:

1-2. ISe iradiderii me in aiiimu.^i liihutaiilium me, ilicilur, ipsi Daviil, ipsius raedialons vox esl, iiiaiiu roriis
melesies iiiiijui, etiiienltlaesl
(liioiiiain insiiTre.teruitl in in conflictu fassioiiis. Qax auiein videtnr iniiniii., orare,
iniquilii$ sibi. &'\ iradideils cainein iiic ni iii inaniis nun raulivoleotiae votuui esl, sed denunlialio pcei','c. Nou
coriini, non iradas irie, idest, aiiiiii:iiii iiieain , iii optal qua; dicil, sed qiiiii eis linniiiieat piaddicii. .\il ergo
aiiiiiias, idesl, voluntates eoriiiii iii ex tolo aniinuiii ,
pro se et niembris suis sic :

el desiderUiiii suuni e.\ule;inl d.: nie ut oiCidunl

si

oicidaiii
;

(Matih. 10.).
PSALMUS XXVII.
corpiis, vel aniinani noii
yiioniaiii revocaieni, iiisunevcriini iii me,
111 a le I . .4d te, Domiiie, clamal o, Deus nieus, ne sileas
leslanies inlquilatein el lalsitaleiu. Multoiiens einni a ine ne quando tiuens u me, el assimilabor descen-
:

falsi lcstes [Mallh. '26.) contra saiiclos surrexeriiiii, deiitibus in lacuin. Minlo iiuiiiiiinm euin vucat, cui
<|ui eos i'ia;varicatores legis, et sedueiores alliriiia- snlijecta est oiiinis erealura slcut scriptum esl, :

rent. Sed iiiiqullas nieniila esi sibi [Aci. li.;, niin Oinnia serviunt tibi (Psal. 118.). (Jiii cifii slt om-
sanclis : quia nieiidaciuni eoruin sibi versuin est iii iiluin Deus per creaiioneni, propne F lius Dei per
pflenain el daninatioiiem, sanclis vero in gloiiaiii. naluram, vel specialiter Ecclesi.e per gratiam ail :

(juia in re iioiandiini csl qiiia qu* bona suiil , iiia- quem clainare esl loto desiderio, tolo allectn orare.
,
p
loruin iinpngiialione non soluin iion delieiuiu, sed S'e sileas (inquit} a me : qnamiini ad exieriurem eru-
eliaiii iiiagis esse bona noscuniur. .Si d' cii iiia Ec- ditiunein. Et ne aliiiuandu taceas a me, qnantum ad
clesiaslica siniplex esscl, el nullus exsiriiisecus h,e- iiiteiiurein iiispiralionem. Opurtet eiiliii ut iniseri-
relicoruin dognialum iisseriioiiibiis e.iin striiigeret cors Deus, sicut pro salute biimani geiieris ollm lo-
noii pnleial laiii clara lU tam exaniiiiala viderl liiles
, culus esl III Piopbetis, novissime auiem in Flllo su»
iiostra. Sed idcino doetrinam catliolicaiii comr:idi- [Hebr. 1.) sic et nunc niin file;it, sed per ejus vi-
:

cenliuin obsidel iin|iugiialio, ui lides nostra iiou oiio carios verbo et gnuia inloniiaios inces^anter iiobis '

lorpescat, sed exerciiiis elinielur. 1'ropier lioc de- liiquatur, iios eni.Jlal nos as,pirei. Ll si , h.qiiii, ,

iiique el Apostolns iliceiiai, Oportet auiem et liiere- tai;in;iis, Asiiiiii Libor lUsccinleiitibus in /«.«m. ta- M
ses es-e, ul probali qniqiie niaiiiresli li;inl (i.(,or. cnlssel Clirlstus, siinilis appariiisset ca.teiis inort;i-
II.). Imer nus, ipsuin demqiie diaboluni , el oblue- libus. Scd qiiia in eo Deiis locutus est, proplerea
laiilcs adversum ims cuiilrjnas poieslates, si auleras dixit ei 1'etrus, Vcrba vit.h «lenia; babes (Joan. 0.),
virtntes aiiinii sine obluclanle non puieiuni eiu-
, el, Tu es Cliiislus Filius Dei vivi (Matili. IS.). Fides
lcsceie. Sic et lideliuin gloria non poienl rcsplen- enim ex audilu, aiiditiis aulein per verbuin Clin ll
<lere, nisi eaiii inlidrlium lepiobatio et piuna coin- (Uom. 10.;. Kursus sl laceat a (loctoriliiis Ecclesin-,
iiiendel. Fosl ilhiiii cucuituni et julnlalionein , pusl ejus tacere, nostruin perire est. Aliier, pe: lioc (piod
isia perlcula et labores, inter iiiauus tnbulaiiiiiini ait, Clamabo : iiutal se Incessaiiler clainaic ad l)o-
pusltns, xsuiniis, anlielans, laboraus, lliniusei cenu^, iiiimMi loto leiiipoie obedicnii.e su:i>. l'er liue qiiol
UoinlnoausCipieiite,deduceiile, regeiile, quid siilijuii- snltjUiigil , jVe sileus, nolat i^llectioneiii plaiii iiiter
gai, audianiiis : D Deiiiii el boinineni : qiiia cx quu homo eiainare ln-
15. Credo v.dere boiia Dumini in terra vivcnliuin. cipii, Dcus audit. llcbr.iica " veritas imii li;ibe: li' c,
'

bona Doininl dulcia , iiiLniortalia , seinplteriia iiequando laceas a me; sed LXX. Imerpietis a.ljide-
Uiiaiido vos videbo? Ciedo, Inquit, vid,re. Justus ruiii, iiec tanien sine caiissa ; sed per buc daiu no-
enlin ex fide vivit (liom. 1.). (,)uid esl lides? Ciedere Pis liitelligeie eum clainasse de priina et secunda
quod noii vldes. (jua; eniin videiuur, leni|iui'alia suni, clarllicatione. Priina clariUcaiio est ante resuricclio-
ipsasunt in terra inoiieniiuin. (jua.' aiitein hoii viden- nein, cum luil immuiiis ab oiiini peccalu, cl per euni
lur, a;teriia, ipsa Mint iii terra viveniiuin (:2. Coi. 'i.). Deus iniracula fecil, quaj neiiio .ilius bceie potiiit.
'lerra dlcla esl per sitmlliudineui propier stabili- ,
Secniida claiificatio Init iii resuirectione, qu;i ejns
talem. Mullus ibi perii, sed seinper iiianet, et beaie buinamtas inipassibilitalcin el iminortaliiaiein siim e-
vivii. Sed quid dicll Apostolus? Sl auteni quud nuii pit Et si iileas 122
remutus a iue, tuiic ussimiUi-
>iden)us, sperainiis, per palientiam exspeclaimis bor, idesi , simllis eio desccniUniibiis in Uicuiii, idesl,
(/{<ym. 8.). liecte ergo ilivina Scrlplura iios adino- lii bujus inuiidi niiseilam. Si emni Iiomu Diiiiiiiiicus ''

iiel, dicens : a prxsidio divini Veibl sibi uiiili dcsercreiiir. smiilib

li. Lxsoecta Dominum, virilitcr age, et con[oi-tc- utique aliis hominibns liivemreiiir. Keiie dlcil , l)e-

» Didieil abs llieronyniiana ipsa inlerpreiallone cx Paler nnlat.

Uebraeo, neqne enim alibi, quod inemlnerliii , id S. •>
Itecole qii;c in Psal. I et VU amiiiaJvcitiinus.
 : : : , ,,

-43 RUFINO l'1'iESBYTEHO ASr.RlPTLS 7«

A fecerunl in ninrlcm D,)niiiii?Cum apponil inainmi
scendeniihus : nuia maxirans descensus esi a Deo de-
post opcra , oslendit illos inagn;iin slu.lium el affe-
viare, el se ad hnjus niundi niiserias inclin:>re. As-
clioiieniud illud oiiusadliibnisse QiMd dicit manuum,
ceusus vero, reiicus his mi^eriis, ad bona perpeiua
Iraclum esl ab artifice quia illa opera vult dici su?-
feslin.ire. liico snhjungil
:

i. Eiatidi Doinine, vocfm deprecatiomt mae dum

,
rum maiiiinm, qmB siudinse fecit. Beiie aulcm dicii
meas ad templum ian- rclri/ii/(joi!t'm ; quia cum Chrislus cis b' na lecisset
oro ad te, dum r.rloUo ninniit
pneienilil, pm (|nibus digne debeiit ipsi ei maluin retrihuerunt. Ac si aperle dical : Siciil
cinm luiwi. l>u(i
ipsi rclriliuerunl mibi inaliim, red le ip.^is uialuiii
cxaudiri, diceiis, Dum, idcsl, quia oro ad U. Kl ijuii
nierito
i\iollo nianus nieas in cruce, ad lemplum , ide^l,
siniiliter. lii :

Kcclesiam consiruenilam, ui sil icmplum sancium 5. Quoniam non inlellexerunt opera Uomini. Scllicel
quic iu Legc mysiice scripia sunl s.ve illa qu«
bei. Magnum nierilum exandilionis fuil incarmilio
illa ,

passio Rcdempioris, qui facius est (ui Apostolus occulle posimiiiluin opcraiiis e»t per Filium suii;u :
ei
ail) propitialio pro pecraiis iiosiris in saiiguine
suo sicul esi qiio eum iiuarnari lecii de Virgine, qirid
I

{ApocaL 1.), euiii pro ii.islra icdemiinne inisiV t"' i;i opcra ma-
(1. Joaii. •!.). quo lav.iret nos a peccatis
apurei siM Ecclesiam non habcnicm maculaiu nitum ejus. hlesl, in manifesia op<-r;i, subaudis, iioii
ei
iiilellexeruiil. Hehraei hihenl, " Aon inspexerunl iii
ai!t ruijan) [F.phes. 5.). Altende et lii oput luum :

fxcr.iplo ejus ilisce orare, disce lolerare, disce amare.

opera mnnuum ejus. Qax siinl illal Qiiod inlirinos
leprosos niundahat mnrluos susciiahal, ct
Exieiide nianus luas ad templum. Extende te ad
ciirabat , .

alia niulta miracula, quae per Kilium suuui f ci.bal

bonam oper.Ttioiiem propler regiiuin Dei. Audi el ora
quoil seqiiiiur
Paer, Hinc Veriias Jud;eis aieliai. Si iiiihi iioii cre-
cum g diii-, vel operibus crcdiie. Opcra eniin qiix ego facio
3. iVc simiil irttdiis me cum peccatoribus, et ope-
lesiiinoniiiui perhiheiit de me (Joan. tO.). txcusi-
raniibus iniquita^em iie perda-i vie. Ciirii peccaioribus
qiiidini luit Cliiislus quia Verbiiiu caro factum esl,
:
biles aulem invenireiiiur in occullis, sed iion iiiveni-
rintiir in apertis. Qiiia ergo in opeia manifcsta nun
ei habii.ivii iii nobis (Joan. 1.), et cum impiis depn-
lalus esl (i«ai. .jj.). Seil tiimeii trjdiius siiiiul cum
inielexeruni, ut menie peiciperent di\iiia; ideo sc-
peccaioribus ii0'i est, iit ei ipse esset peccaior ; i^uia quitur Dettrues eos, spiriiu.ililer et corpor.liier
:
:

siciit fuit iii dt^siruciioiie Titi el Vespisi .ni. Ki Pio-

pcccatiiiii non feci, nec iiiventus esi dolus i» ore
eiu- (1. Feir. 2.). Desccndlt iii inlcrnum, iihidesceii- plcta praevidens illam destruclionem esse iirepara-
bilem, addidit El nonxdi/icabis cot, ulleiius. Iii aliis
duiil iiii|iii. Ojieraiilibiis iiiiquilal«m non
Sed cu;ii :

pcriit, qiiia ei iniqui^ occisus est, a inorie la-

si al. eiiim dcstruciioiiibus reparaveral co< Dens, iil iii

incn resurrexit, et iios nioriendo rcdennit. Et sic destructioiiibu» Babyloms, et iii captiviiaie /Egypii.
iiiois illii noii pcrdiiio, se.l viia fuit. Ora et lu, iie
Vcl ctiain si spiriiiiiliter esseiit disirmli, iil si s .b
siniul lra.);iriscuin peccaioribus, iic eorum cum qui-
ali.|uoduce esseiit idolulatras per alium duceni Deus
hus li;iliil;is,iuoribus corrumparis, el com
piavis eos ab idoliilalria liberabal. De b ic aulem ii..vi>sliiia
iie perdaris : ne videlicet
iniqiiiiaieiii excECalione spiriluali, reparabuntur u^qiie iii noii
iipcraniiliiis ,

linein quando eorunis.ilvabunuir corpo- reliqiii

cuiu inn|uis iii ii-lcinum pereas, quoruin perseculio-
i: :
:

iieiii iciiip' ralilcr loler;is. El nnii soliim sunl iiiiqui raliler vero iiuinquiim restiliientiir. Ab lioc versu

aciii,S'd ciiam iii liiigua. Nain s-uhdtiir, Qui lo- iiitipit agcre graii;is de sua cxaudiiione. Aii enim,

quunlur pacem cum proxiiMi sno. Qui dixerunl, Sci- 6. Benedictus Dominiis, quoninm exaudivil vocem

mus uiua a Deo venisli magislcr iJoan. 5.). Mala C deprccaliunis mecr. Quolieus exaudimur a Dommo,
^ ^ ..iia.t li.iKwt Imi.m
illum henediccre. >un eiiiiii liabei boiuo
.........1;.....» 'V..i.
... .. .
dehemus. :i<
I.
. . ^ - . I

aulem in cordibus eorum. Cogiiab.iiil eniiii, ut Jesum

dolo leiicreiit el occidereiil (.Wnn/i.^b.). Cbristus Ju- quid iribuai Deo pro laniis 124c'j"s lieiieliciis, nisi
dsiirii.i. proximus diiilur (Matlh. ib.), el secunduin benedittioiiCiii el laiidem. .Neiiio anlein doins Dei lit

cariien), quia de germini' eoriim fuil et seciiiidiim ;

beaius, doiianii exiolit iniir .lus. Sic auiein colilur
si

a iiobis Pater luminiim a quo oinne d.ituiii optiuiuiii

lioc, i)iiod eis miscncordiain lacere venerat (/icim.
,

el oiiine doiium perlectum >k-scciulit : sciikel sacri-

9.). Juxta i|U.id de Sainarilaiio iii Evangelio legiiur,
llcio laudis el aciioiiilius graliaruin.
quia proximus dicilui illi (|ui iii l..troiies incidil, quia
iiiiscriCoidi;im ei fecil (Litc. 10 ). Quam mnlii tales 7. Non lauium exaudivii de remuvendis uialis, sed
iiivciiiiiniir in Eiclesia qui pcrbequuniur ;idliiic Dei eliain Dominut est adjuior weus, ad bene operaii-
,
,
duiii Et proteclor meus, iie lidar a lelis persequeii-
rorius Cliri-ii (/io.ii. H.). lli s-unl (^ui veniuiit in :

vebliiueiilis ovium, inlrinsecus auteni suiit iupi ra- tium. Ei iii ipso speravit cor m,um, idest, intenliu
Kt quia ipsi lales sunt Mica speravil auleiii de lesiiriecuoiie. tt ideo, .Ad-
paces [Mattii. 7.). :

4. Da iltis opera eorum. El secundum

secuiiduin jutits sum. .\ii liOi: ii.s adjiivai iii boiio, et protegil

ni.idiiiii ciilp;t, sil leinbulio pane. Sed (Jicit aliquis,

i.i III. ilo oiiii.i|oieiis Deus, m >pem nosiram coiisii-

ipso. Quaiilo aulem lidentiiiS in ipso spi-

lliiiia liieruiii opera eorinn eliam cuiii Chrislum oc- ,
lua.i.iis ili

cideruiit quia sic liuniaiium geiius rcdenilum esl.

:
raiiiu-, lanlo ab ip^o adjiivaiuur uberius. Lnde lil, nl
Iileo se.iuiuir Et tecuudum iiei/uiiinm udimcmionum
:
per Dei a. jiilorium spes 111 uohis gemretur, cl deindc
pi-r spei meritum Dei adjuioriiim aujieaiur. tt os-
iptorum. Ac si dRercl, ^on dico ul sccihkIuiii 123
iiiililatem, ipia! ex eoiuiii upeiihiis procesit, red- D leiidu III qiio adjutus sit Iteus. El refloruit caro mea.
d.iuir eis : sed scciiii.liim iieqiiiliam quaiii se ad ,
/iiile.lloruerat Cliiisti caru, cuiii luii iiiiniuius ab
enim ideo oiiiiii peccalo relloruit quaiido impas^ibililaiein cl
iiiililalem suaiii in\eiiisse puiav.'ruiil. ISoii :

Chri^luui occideiiiiit, ul g. iiiis liumaniim redimere- immortalitatcm resurgeiido su.^cep.i. Propierea sc-
tur sed iie illi locum el
: g. 1116.11 ainiticrent. Qua 111 qiiitiir El ex vutunlalt mea confiiebor i/.'i. Voluiila-
;

re nolaiiJum est , (iiiod eadem aciio secundum di- iiam coiiressionem .uligil Dens coacla aiileni *er- :

versas iiiieiiiioiies ct boiia diciuir, et iiiiil.i. .^aiii Ki- vitia iioii recipii. Uiule scrlplum e.>l, birvtis iioii

liumsmiiii, qiiem Deus 1'aler Iradidit, iradideruiit manel in doino iii iteriium, lilius inanel iii ajieu.uiu
sed intenlio (-2. for. (I. Joan. 8.). Servus csl (jul serv.l ei limore,
Juilaii. Uiia ex uir;iqiie parie fmt actio :

liliiis esl qui obcdit ex aiiiofe. ill.' a coelesli doiiio

diversa. Nam ad hnc inididu cum 1'aicr, iii nos re-
smgeiido salvarcl. Ad lioc Ira.li.leruiit eiiin Jud;ei exclu.litur, ipiia servus esi. Uie iniroduciiur, .luia
et iuoite lurpis-iiiia iiiiidcmuaiiduiii curavcrunl, ut lilius csl. Conliteamur ergo Doiiiino tola vulunUie,

peiiiius dc[ieriret. iNoii cigo justilia anl injiislilia 111 loto affectu ut tanq.iam dcvoli lltii conscquaiiiur
:

actione esi, >ed iii v..liinlale. Sequitur erjio, Secun- b;iTedilaieiii Dei. Illi nainque debelur recle toiitcs-
dum operu nianuum eurum Inbue tllis : reddc retribu- sio,de qiio subdilur,
tionem eorum i;)»is. Quid per opera inanuum eoruiii, Doniinut fortitudo plebis iua. Idesl sibi devol.r.
8.

vuluit designari, nisi excellenlein iuiquilalem , i|uain Foriiludo Dei in eo esl, quia liomiiies de Ui.ibuli jugo

• Vidciur ilc Uieronyiniana iBierprciationc c» llcbrxo acccpissc

 : :

745 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 7/(t)

eripit, ci suos facit £•/ ipse ,-si proMo,- sahaiionum
^ bapiisma (i>/^<-.s-..4.). Vcl Dominus supcr aquas mui-
C/tm(ts»i. Idesl,
Clirisii s iii. Id illorumaui
esl, illorum qui per Ghrislum salvali
nerChnsliunsiilv.ii.i P«t ipse
i,,<,. nn,r,;n,,.. „..'..-
tas,
l,;i>; id
i,l est, Dominus .lesus,
i. ,.,,.. :,=.
postquain emisil
sunt. Kt liie m.uiiresto notat, (luod mvsleriaCliristi vocem super populos, ct pertcrruit, eos convertit
prosunt liominilius mI salutcui. Kt quia Uominus esl in se, et habitavil iu eis.
fortiludo piebis, ert,'o, Uominc, lac quod luum est.
i. yox Dominiin virtule.VlOStin[ld,U\ZiXTQ,\cm
Salvum fac populam luuin, Dominc. EripieuUo
9. foras. Fox Domini in magnificcntia. Nou enim loque-
de inimicorum polestatc, dirijjeudo ad rulem.A7 bc- batur Jesus, lanquam Pliarisa^i, sed tanquara
nedic, daado incremcutum virtutum IpsilUcto: //*-
potestatcm habeus IMatili. 7.). Unde quidam ait,
redilali lux-.cl rcijc cos, Secundum mores el
virtutes Nunquam loquutus cst homo sicut |26 Wc homo
El extoUc illos, Ue virtute in virtutem, ii.iquc inxlcv-
IJoan. '.]. Tanta hujus vocis Dumimcte virtus erat
nxmi. Idest, donec pciveDianl ad xternitalem.
quod est inortuos suscilabat, caecos illuminabat,'
TITULUS PSALMI XXVIIL leprosos mundabat. Vel vox Domini in virtute et
\.Psabnu.:i David maguilicentia fuit, cum prius AposlolosUdei virtu-
in consummalionclabcrnaculi. Rc-
te iustruxit, et per eos postmodum
missa arca Domini a Pliilisteis, el reducla in Jerusalem magua fecit.
cum proluberelur a Nalliau propliela ne f.acerel domum Dn- Uude subiufertur
mini, quia vir sanguinum erat ; fecil luliernaculum de len- 5. Vox Domini confringentis cedros, et confringet
toriis, in quo repiinerel arcam Dei (2. Hcg. 6.et7.].
(luu Dominus cedros Libani. Quid per cedros, nisi alli in
cousummalo, invilavil mullos, ul ad lemplum illujveni- superbia designantur-?El bene poslcedros addidit,
rent (1. Paral. 17. nuu vacuis manibus, sod ul ibi (1-
J :
Libani. Libauus enim interpretaturcafn/it/a/io.Vox
•

du(jtas boslias immolarenl.

enl. htpostlianc
Etpostlianc ci.nsummalionein
ci.nsummalion
scnpsil psalmumislum non quod de hisloriali consum-
:
D autem Domini confringit cedros Libani quia per :

matione scriberel,sed nobiscousummationemEcclesiai earn etiam illi couteruutur, quiin honoribus et di-
fu-
turam per Spirilum Sauclum propbelarel cujuscousum- :
vitiis, et ia nitore terrenaj nobilitatis exaltanlur.
malio, iUius labernaculi figura eral. Ouod sciens
Hesdras
Unde Apostolus ait: Inlirma mundi elegit Deus, ut
proplielaDavid iulellexisse.sic inlitulavil, (Tui |25 iii,|.
confuudat fortia (1. Cor. \.). Sed scieudum, quia
lussiclcgitur. Psalmus iste convenit David prophelaj
,|ui
duobus modis conlringit cedros vox Domini: quos-
hic loquilur. Psalmus dico, habilus jii constcmmalione dam videUcet damnando, quosdam ad se trahendo
labernaculi, idesl, iu considaralione cunsummalionisFc- et penitus humiliando de quibus subjunctum est,
:

clesiaj. Haucrecle labornaculum appellamus, quia

hicin (). Et comminuct cas tanquam vilutum Libani. Et
ealanquam in tabernaculo militamus. Ipsaeslin hoc
psal-
mo maleria. Xegolium propbel.-e sub persona Ecclesia; e*l amputata superba celsitudine Ulorum, deponeteos
ostendere quomodo labernaculum Dei composilum adimilationem humilitatis suae.quitanquamvitulus
sit 1,1
lisl.qua virlute, et qua magniUcenlia persepliformem per ipsam hujus seculi nobiUtatem ad victimam
^rn-
liam Spirilus Sancti,qua;coucipilurexvoceDomini
seplics
duclus est. AsUteruut euim reges terrae, elprincipes
repelila. El hajc f,aciendo inlendil, ul qui Ulii Dei convenerunt adversus Dominum el adversus Chri-
facli
sunt per adoplionem, purce Deo meuHs bosliam oUeranl stum ejus [Psal. 2.). L'l dileclus quemadmodum fi-
'
Ait ergo :
lius unicornium, Nam et ipse dilectus,
alque unicus
PSALMUS XXVIII. Patn exmanivit se nobUitate sua, et factus est ho-
mo, sicut, nUus Judeeorum ignorantium justitiam
a. A/fcrle Domino fdii Dei, a/ferle Domino filios Uei et superbe jactanlium tanquam singularem
oric/um.AfferteDomino
.,.,^^,„.„„ vosmetipsos,quosperEvan
'"omcipsub^quosperEvan-
,

,.
^ jusUtiam suam.
£^m^Srd2^"li=^;V?:i;J=-
lauquam duo cornua, duo Testamcnta. Ilinc Paulus ^ 7. ro./>o„..n,.e...en.. ,«.„.. ,,n..ldest
dividenus lureutem n-acundiampersecutorumsuo-
aries spirituaUsgregisuodicit:
NamiuChristoJesu rum, ut aUi dicerent:Numquid forte ipse est Christus ?
per EvangeUum ego vos genui
(1. Cor.i.]. Etite- aUi, Non, sed seducit populum (^oaii,
rum Filioh mei, quos iterum parturio (Gai
:
7.), atque ita
i ) prsecedenUs insanum tumultum eorum, ut alios
Deo nos allerimus, si devote agimus, quod per sa-
trajiceret, alios in maUtia eorum relinqueret.
pientiam audimus. Prffibe (inquit), lili, cor
tuum S. Vox Domini concutientis dcsertum.
Id est, com-
mihi [Prov. !23.). Sed necesse est, ut haec
oblaUo moventis ad Qdem genUlem populum, quiquondam
cordis etiamiucompletione sedemonslretactionis
erat sme spe, sine Deo, sine propheta, sine
Unde et subditur : A/ferte Domino gloriam cl hono-
praedi-
catore. Et conimovebit Dominus descrtuni Cades.
rem. Tales vos exhibete, ut honoretur et Id
gloriUce- est, vere celebrari faciet
tur Deus iu vobis. Juxla quod scriptum Dominus sanctum verbum
est Lu- :
scnpturarum suarum, quod a Judseis non inteUi-
ceat lux vestra coram hominibus, ui videntesopera
gentibus deserebatur.
vestra bona, gloriQcentPatrem vestrum, qui in coe- 9. Vox Domini prxparantis cervos, et revclabil
Us est 5). Alfcrle Domino gloriam nominicjus.
[J/a(//i.
condcnsa. Cervi Apostolos designant, qui prsepa-
Gloriose per orbemiuuotescat./l(/o)-a/e/)o)nini«?)i
i»i rante eos Spirilu Sancto ad currendum, et E vange-
atrio sancio cjus. iioc est, in diiatato
et saflcUUcato lium enunciandum agiles erant, quique morUfera
corde vestro. lUi quippe nos ipsos debemus, a
quo veuena diaboli et hsereticorum, non timebant. His
condiU sumus. Cui jure honor et gloria a nobis ex
hibetur pro tot et tanUs beneQcUs quse in aed condensarevelavit,quiascripturasaperuit,
"i.^areveiavit.quiascripturasaperuit, etdivina
etdivin
Qca" F» ^°°f
tionem spiritaUs tabernacuU,
tabernacuU: id
d esl
est l,>.cLfif,?h-
EcclesiiB sub-
" ^I!'!"^,.'^^^'^^^'^^'':
«.'^'= ''^^^^.^ ^''^ A^divi ar
cana verba, quse non licet homini loqui (2. Cor. 12.).
scribuntur, Diciiur euim :,
Et scriptum est Apperuit ilUs seusum,ut intellige-
3. Vox Domini super aquas. VoxDomini :

super po- rent Scripturas {Luc.

pulos, qui per aquas recte designatisunl, 24.). Tunc eis revelavit opaci-
quoniam lates divinorum librorum et umbracula mysterio-
aquarum more fluxumorlaUtaUsincessanterdecur-
rum, ubi cum libertate pascantur. Et quia per heec
runt. Deus majestalis intonuit, Deus de nube
carnis dona consumat Deus Ecclesiam suam, recte sub-
terribiUterpcenitentiampreedicavit.Ipseperseipsum
juugitur Et ia templo ejus omncs diuent gtoriam.
mtonmt, qm Deus est majeslatis, potestaUs et ex- :

celsse vu'tuUs. Hinc est, quod in

Hoc est, in seipsis templum Dei factisDomino glo-
Canticis Ecclesia riam dicent, a quo bona perceperunt quse habent.
dicit. Amma mea liquefdcta est, ut
dilectuslocutus 10. Dominus diluvium inhabilare facit. Quia elec-
est {Cant. 5.). Intonuit etiam vox
Uomini super tos suos, tanquam in arca,ita in Ecclesia custoditos,
aquas quia in Jordane super Christum vox Patris
:

ludita est Hic est FiUus meus dUectus

mundum istum superare el despicere facit. Qui
: {AJatih. 3.).
Intonat nunc quoque super aquas baptismdtis
mundus recte per diluvium designatur quia carna- :

quia :
les intra se extingult, spirituales supra se repeUit.
m nomine Patris, et FiUi, et Spiritus SancU bapU-
Etquia semper in Ecclesia sua Dominus regnabit
zaniur credentes. El quia ipse est, qui bapUzat,
post diluvium, bene subjunctum est Et sedebit Do-
recte subjungitur I»o»iin!(s super aquas :

multas.Sai-
1 27 Sunt enim sancU sedes
:
ininus rcx in selernum.
plum est enim, Unus Dominus, una Qdes, unum Dei, et ipse rex eorum, defendens illos a potestate
Patrol. XXI.
24
 : :

748
747
RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTU3
.- ^ o »,.= cniritniliier ne neccalum re- A lunlate cjus. Yindicavit in vos primum peccalum
,- .
^ so.vislis, el vitam -lernam, ad quam
St
adhuc subdilur
eoru^^mofuU
.
-, »t
Sore r«om
u
^ ) de quibus
. ,
quod mo^rte
• •
redire nullis vestiis viribus possetis, quia voluit,
[Ex Auguslino) audis quoniam ira in tndt-
Cura
de-

Dominus virtutem populo suo dabil. >e aD lui- dit.

1 1
Dominus bcncdicet populo gnationc fjiis.habes in Deo, quid limeas. ludignatur
micis et viliis superentur.
istius se- enim Deus homini, ct inferl iram pro peccato. Rur-
suo in pace. Ut post proceUas et turbines
requiescant feliciter in seteruitale.
sum cum audis, Et vila in voluntate ejus, habes ia
culi,
Deo, quid speres el diligas. Ibi juslitia commenda-
TITULUS PSALMI XXIX. lur, hic gralia. Ad iram aulem el vitam perlinet,
quod subjungit : Ad vesperum demorabitur fUtus, et
1 Psalmiiscantici indedicalionedomusDavid.?si\- ad matulinum l«litia. Vespera lit. quando sol occi-
dedic.a-
mus isle estCanlici, id est.exullaUoiiishabita; in David dit. Vespera coepil, ubi sapientite lumeu recessil a
tione, hoc esl, in consideralione
dedicalionis domus
peccante homine, quando morte d.irauatus est. Oc-
Beq 1 ). Dedicatio domus David resurrectio Salvaloris ad pra-
ciderat enim ilU sol jusUtiae, uon gaudobat
(2
intelligilur in qua omnia vilas noslrffi corpora dedicantur
mor-
senliam Dei. Inde inchoata estomnis vilaisla
:

Domus David quando humanilas assumitur.

a.-diQcatur,
quaudiu
DomusDavid a,'diflcatur, quando a morluis resuscitatur. UUs. Ab ipso vespere moras habebit flelus,
Deiexspeclal
Domus Christi esl humanilas. Sicut enim dnmus in laboribus et tenlationibus populus
celel.ns

flt in dodicatioue : sic Chrislus

celebnor factus est in re- diem Domini. Deinde veniet matulinum.quoesulta-
surrectione, assumpla impassibilitate et
prima parte psalmi est actio gratiarum de

5riS£^^s"::KK^trs?=
Ego aulem
secunda parle, qua> incipit,
mea, oslomlitur meritum, quaro
immortalitate.ln
liberalione in

qua eliam horlalur sanclos, ut pro ea Deo srates

reddanl

disi in abundanlia
fuit di[,'num, ul liberelur
:

b
i»»s
dicavit in
—
lio resurreclionis fuluraesl. Tanc

»
orietur fldelibus
lus quaj occiderat pecailoribus. Ideo et
Dommus
"rt.;^sEi^rS^
fundamento, hoc promitteret domui. In
Domino nostro [Ex eodem) vespera fuil, quia se-
tertia die.
In lertia parle, quaj incipil, .iudivit
Dominus, ostendit pullus est etmatutinum, quia surrexit
:

qualiler Sat ipsa dedicalio. Circa Qnem

manifesle ponil re- resurrexisii
Seimltuses ettu vespere in paradiso, et
surreclionem. Materia esl Chrislus. Intentio esl horlari Quomodo tertia die? Si secundum cogi-
illorum leilia die.
homines ad laudem Dei de sua liberatione, qua) tes primus dies est aute Legem seoundus sub Le- ;

Ouod nolamus ubi dicitur, Psallile Domino, sancti ilio ostenditca-

ge^ tertius sub Gralia. Quod triduo
est :

ejus. Ail ergo. oslenditur in te. Spe-

pui, tuum, hoc triduo saecuU
PSALMUS XXIX. randumest et lcetaudum, sed perferendum est mo-
sttscepisli me. do et gemendum. Oslendil autem se conlrarium
'-)
te, Domine, quoniam
Exallabo
Xdsi. cumsubjungil :

Ampliabo nomen tuum permultasgeutes,quomam 7 Ego aulem dixi in abundanlta

mea. Aon move-
humanitalem meam Verbo luo unisli. iXee delectasli bor in slertiutn. IHe posilus in paradiso
voluptalis
id est, nec delectari feclsli inimicos
meos superme.
rCeiies ''.) abun lans omnibus bonis: motus est ad
Quia licet putarent se esse in passione superme,
ta-
pe-suasionem serpenlis {Gettes. 3.). Christus
autem
men illud gaudium in tristilia est conversum. Ouod abundaniia virtulum, dixit, idest, deUberavil, ut
dicitur modo ex persona fundamenti, postmodum in
non movealur in ECleruum, sed silobediens
1'atri
dicetur ex persona universae domus. Jam faclaest viribus
fuuda- usque ad mortem [Philip. -2.). Nec hoc suis
dedicatio domus in capile, taiiquam dcdicatio
undeet subdit.
mculi. Domus, id est, Ecclesia adhuc fabricatur :
p altril)uit,
Dontinc, in volunlalc tua prxsttl\sti
decori meo
^

popuh 8
postea dedicabilur. Tunc apparebil gloria QuoA decorus sum in justitia,fortis in pa-
virittietn.
Christiani, quae modo latet. Saeviant modo
mmiici. ^*^"
ticnlia,non hoc habeo ex mea potestale, 1 29
Exultent in fabricalione domus confundenlur in :

voluntate. Averlisti faciem tuam a me, el laclttt

lua
dedicatione. Tuncenimstabunljustiin magnacon-
Dicent sum coniurbaius. Visus est enim averiisse ficiem
slantia adversus eos. qui se angustiaverunt.
suam Paler a Filio, quando eum iu passione dereli-
autem inter se poenitentes.el prseangustiaspiritus quil. Unde et Judsei dixeruut, Si KiUus Dei est, li-
gementcs. Quid nobis profuit superbia {Sap. 5.)? et
beret eum, si vult [Muiik. fi. Luc. !23.). Factus est
diviliarum jactiintia, quid cuntulit nobis'? Transie-
aulem conlurbatus, cum ait Trislisest anima mea
runt omnia illa lanquam umbra. Et quid dicuutde inorl(^m,[Luc.i'i.Mallh.'2i.). Hicmaguum
niios Dei, et asque ad
iustis? Ouomodo compulali sunt inter
merilum Christi osteuditur,qui uec sic probatusab
inler sanctos sorsillorumesl?luncimplebitur,qnod
obedientia recessit. Tu avertis facicm luam a me :
modo dicitur, A^ec deleclasti inimicos mcos stiper me. Nam
sed ego non sum aversus a te. sequitiir :

3. Domine Deus metis, clamavi ad

tc. Clamavit,

tuum
[Joan. l±}. 9. AdDomine, clamabo, et ad Domittum tneum
le
cum dixit, Paler, clarilica filium
iullrmus pro parle carnis. deprecabor. Clamabo de obtiuendis bonis, deprecabor
Etsanasli me Erat enim
de removendis malis. Tu enim Dominus meus. 'pil
Sanavit igitur cum Paler, quia resuscitando ipsam nnlis
regis me, ct Dous meus, qui creasti me. Hic
carnem iinmortalem et incorruplilMlem fecit |28 osiendiluriucapile nostro, (luidageredebeamus.si
Audi Apostolorum,Vide veram saiiilalem. Absorpia
""^"'^"'' a nobis faciem suain Dominus, .et indignaiua
T\ .averlerit
est(ail) morsinvictoria. Ubioslmors
aculeustuus-?
>si luors acuieustuus-.' .
.j,
Ubi est contenlio tua (1. Coc lo.)-?Subjuugit aliam
D fuerit pro peccatis nost_r.s:moxconturbaridebemu.
.

poenitenliam.
pcr Et ad pias ejus aures landiu cla-
causam, qua debeat Dominum exaltare.
donec indiilgeuLiam cousequainur. Quid au-
in;ire,
Domine, inquil, cduxisti ab inferno animatti
lcm clamaverit Christus, oslendit, cum subjuugit
i.
meam. Expoliavit enim infernum.et animasSancio- Qtis ulililas in sangtiiiic ttieo, dum descendcro
in cselo du\il.Salvasli me a deseendenli-
10.
rum secum in comip(ionem.»Quidpronoietmihi,velaliissanguit
bus in lactim. Idest. exmanibusjudseorum melibc-
rasli,qui sua sponte in infernura el morlem el fau-
meus effusus, si ego iu corrupliouem descendo ? si
corpus meum putiescat iusepulcro-?silertiadienon
ces diaboU descendunt.Et quia ej us hberatio ad
«•om-
libipulvis. aulannun-
resurgo'? NunqtiiJ confilehitur
munem pertinet saluiem.ideo nos admouetdicens: liabil verilalem liiam? Nunquid caro
redacla in pul-
5. Psallile Dotitino sancli ejtis, el confitemitti mc-
moriie sattctitalis ejtis. Ac si dicat, Vos per meam vcrem conUtebitur tibi, id est, erit caussa confcs-
sionis et laudis tuse? Aut aununti.ibit vcriiatpm
hbcralionem facti sancti ejus, psalliie Domino bo- :

luam, caussa quare verilas tua anniin-

id est, eiit
nedicite operaiido, et conliteminiore el corde, me- generis humaui,quamtu per
tietur dc rop.aratione
moriae Ulius. Obliti enim eratis eum, sed ipse vos clamore se exauditumin-
me facturus csV Ab hoc
non esl oblilus [Isai. 49.). Quod autem vestri momor
extilit, non ex vestra, sed ex iUius sanclitate pro-
sinuat,cum prolinus addit
cl miserliisest mci Domittut
11. Atidivit Dotninus,
:

cessil. Et ex hoc eliam psallite, et conniemini.

facltis cst adjutor tnetis.
Misertuseslmei.necorrum-
6. Quoniam ira »n indigttalione cjus, et vita in vo-
 : : :: .:

749 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 750

peror adjiivit, ut ctiam resurgcrcm. MisericorJia j^ cuiu uobis donatur: qua3 idco Doi justicia dicitur,
:

pcrtiuct ad rcmissiouom peccatorura. Adjutorium no homo se putel a scipso haberc justitiam, cl sic
perlinotad profcctum bonorum opcrurael virtutum. in soipso inaniter glorietur. Et quia vox mea non
Primum raiscrclurnobissincpraBccdcnlibus moriiu, posset ascendcrc ad te,
ut liberali a pcccato bouuin vclinuis. Driude uos 3. Inclina ad nie aurem tuam, acenlcra ut ernasmc.
adjuvat, ut bouuiu quod volumus, implcamus. Quod Fecil hoc Deus, quando ipsum Ghristum ad nos mi-
pcccala corrigimus, misericordio Dci est. Quod ad sit. Auiisinclinatioestassumptiohumanitatis.Incli-

virtutcj rcsurgimus, adjutormm Dci cst. In qiio nat aurem suam ad uos Deus, misericordiam depo-
autemsitadjutus,ostcndit, ex familiarltate se cou- nens supcr nos. Qua! major miscricordia, ijuam ut
vertens ad Patrem, et dicens unicum suum darctnobis(l yoai!. 3), non viverc
l"!. Convcrtisii planclum meum in gaudium mihi. nobiscum, sed mori pro nobis ? Scd ut iDclinata mi-
Planclum passionis ingaudium mutastiresurreclio- sericordiaci to resurgat petit cum subjungit A ccelera :

nis :milii, id est, ad utilitatom mci et mcoruni, ut cruas me. Ac si dicat, Cito, fac me resurgere. Si
Conscidisli Siiccum mcum, etcircumdedisli me tielitin. enim usque in communem rcsurrectionem disiulissel
Saccus (Ex AuQuslino, "2. Enarnil.) de capris conli- 131 tota spes credentium decidisset. Vel ad hoc
cilur, ct dc boedis. Et caprai et hcidi inter peccatores [Ex August. Enarr. -1.) positum est Accelera, ut hoc
ponunlur. Dominus de numero nostro saccum solum totura, quod nobis diu videtur, quandiu volvitur "
accepit, non assumpsit meritumsacciquodest pec- siEculum, punctum esse intelligamus. Nou est enini
catum. Saccus autem est mortalilas. Saccum autem diu.quodhabet extremum. Transvolauttempora, ci
conscidit, quia mortalitatom dextruxit, et iusuper n quod tibi tardum est, in oculis Dei breve est. Est
ripr.|imHprl it lcpiit in rtn Anin m
circumdedit eum loelilia: quouiamstolaimmorlali'
pnnl cIaIq
- i,vimn,.l -ili- *^ mihiin
iij j/i i i n Deuin ^,,.,i//)/./m,„m no
D/^jy ),, protectorem, vulnerer tAlic
ne T7iiln(-»i,op telis iiiimiiirt
iuimico-
tatis induit illum Dominus. Ad hoc autem circum- rura. El in domum refugii, ut salvum me facias. Id est,
datus est Iselitia, ut faciat, quod subjungit in domum securitalis, iu quarequiescamfinitis la-
13. Ut cantci tibi gloria mca. Id est, resurrectio boribusistis,atque in" ffilernum salvuspermaneam.
mea, atque beatitudomea^i^dioMcompunyarjidest, Si visevaderejacula tenlatiouum, Eestus vitiorum,
non moriar. Nam Christus resurgens ex mortuis, fiirorempersequeutium .-invoca protectoremDomi-
jam nou moritur. Mors illi ultra uon dominabitur num. Si ipse te protegit, non est, qui feriat. Si vis
[Rom. t).). Quod faclum est in capite, futurum est in esse salvus et securus, fac deipso refugium tuum.
corpore. Cantabit Doo glorianostra, quando similes NuIIum enim tam tutumpotest tibiesse refugium,
eierimus,etvidebimus |30eumsiculiest(l./oai!., quam Deus tuus de quo subditur, :

3.) Fiet enim quod subditur Domine Deus meus in: 4. Quoniam fortitudo mea ct refugium meum es tu.
selernum confitehor tibi. H-xc est gloriamea.ut tibi Forlitudo, qua ego possim et mihi contra impugnantes
confltearin seternum, quouiamnihilmibiexme,sed resistere. Refugium, m
quosecurus valeam perma-
omnia exle, quiesDeus, omnia inomuibus. Coaiiiere nere. Fortitudo in bcllo, refugiumposttriuraphum.
ergo modo {Ex eod., Enarral. 2.), quod tu 1'ecisti iu Fortitudo, quiavincimus, refugiummquoquiescam.
Dominum, id est, peccata et conliteberis, quid tibi Etpropternomcn tuum, dilatandumetglorilicandum,
:

fecerit Deus, diraittendo peccata ut ei conlitens in ; deduces me, ne aberrem et enutries me, ne in via :

seternum nou compunearis peccato. deOciam. Veldeducitur Christus,cum perApostolos

TITULUS PSALMI XXX. ubique nunciatur. Enutrilur aulom, cum parvuli
l.Tilulus psalmi sequenlis liic est, in fmem psabnus
L lactefideielmiraculorumgaudio refoventur, Domina
ili^i Dacid, Ecstasis. .^scribitur psalmus ipsiDavid media-
Deus noster, duxnobis es, quo spiritualitorproflcis-
lori, mauu forli in perseculionibns, quiloquilur liic uou
cimur; et verus cibus, quospintuahlerenutrimus.
lantum prose sed eliampro martyribussuis, dirigentiin
Ducit nos praeceptis, nutrit sacramentis. De quo
,

fiuem. Ecstasts, quai additu est in tilulo, excessum [Ex

adhuc subditur:
3. Educes mc de laqueo hoc, quem absconderunt
Auijustino) meutissigaiUcat qu<fi tit, vel pavore, vel ali-
:

mihi. Perlaqueum, deceptionemvultinteUigi, quam

qua revelatioue. Sed in lioe psalmo pavor maxime apparel,
ptrlurbali populi Dei persecutioue ornuium gentium, et Christoabsconderunt Judaei. Hinc est, quod ei dixe-
defectu per orbem lidei. Sed prior loquitur ipse mediator. runt, Magister, scimus quia verax es, et viam Dei in
Duiude redumptus sauguiue ipsius populus gralias agil verilate doces. Dic ergo uobis si Ucet censum dari
ad extremum perturbatus diu, loquitur, quod ad ecstasin Csesari au non (.Matth. 22.)? Ecce laqueus, quom
pLTlinel. Prophet^ vero ipsius persona bis inlerponitur
absconderunt. Si dixisset, Lioet cecidisset in l;i-
:
:

1'rLipo linem, el in iiuem. ilateria liabet duo opposila. queum. Opposuisseut enim Uli.Contra legem agis,
.\uxiliumdiviaaepietatis,etmiseriamhumau«fragilitatis. quse dicit, Dominum Deum tuumadorabis, et iUi soU
luleudit homines admonere, ut ueque desperent altendeu-
servies {Deut. tj.). Si dixisset, Non licet: in aUum
laqueumcecidisset. Dixissent enim Herodiani, Con-
tes suas miserias, neque superbiaut stulte de Dei miseri-
tra regem agis reus es mortis {.Matth. 2ti.). Vel :
cordia praesumeutes et sic mauifeste in llnem, id esl, in
:

educes me de laqueo, id est, de morte, qua ideo di

Christum nos dirigit. Ait ergo :

citurlaqueus quiaper mortem putaverunt impediro :

PSALxMUS XXX.
nomen ejus: quem absconderunt, id est, latenter
i.l^ te,Domine,speravi, non confundar inselernum. D paraveraut, mihi, quem nullumlatet secretum. Suos
AiJelis quia timet, sed pavor iste non est sine spe. similiter eripil Deus de laqueis diaboli {Hebr. 2.),
Si est iiliqua in humano corde conlurbaliD, uon re- id est de tentalionibus. Ideo scio, quod educes me.
cedit diviua cousolatio. ivou negat, quiu paliatur y»ov!ia?niKespro/c'c(ormi.'!(s.Etnonpolest illaqueari,
ii ira icoriua iusultatiouem,
i sed tahs coulusio uou qui talem habet prolectorem. Et ideo sequitur
uurat iu asternum. llia coufusio perhorreuda esl, ti. In manus tuas commendo spiritum meum. Hoc
,quEe ceterua est. Nam est quasdam (Ex August., completum fuit,quando incrucepositusdixit,Pater
Enarr. -2.) confusio temporalis, utilis perlurbatio inmanustuascommendospiritum meum (i,uc. 23.).
:

animirespicientis peccaiasua, respectionehorreiitis, Ecce quomodo Prophelia et Evangelium in eodem

horrureerubescendocorrigontis.LudedicitetApos- sermone concordant. Intellige ergo, quia idem
tolus, Quam enim gloriam nabuistis his, inquibus m
Christus, quiIoquiturinEvaugelio,Iocutusestetiam
nunc eruboscitis (/io»!. 6.J? Ilauc coufusionem nou in ps.ilmo. Qui protinus adjungit, diceus Redonisli :

formidulChristiauus, imo sihaucnonhabebit, ffitur- meDomincDeus veritatts. KedemptaeslauimaChristi

nam habebit. Quse est illa? Ite maledicti iu iguom et aliorum per suam perfectam obedientiam [Philip.
aeternum (.Uaith. 25.). Et ideo secutus adjunxit 2.). Et bene ait, Domine Deus, veritatis; non enim
Injustitia tua libera mc. Nam si altendasad justitiam fefelUt in promissione, sed iraplevit fldeliler, quod
meam damnas me. Fit autem justitiaDei et nostra, proniisit. |32 Et ideo, quia tu es Deus veritatis,
Scriptum antea perperam, qxiandiu volvitur, secundum punctum, elc. Emendat vulgatus Augustinus.
 : :

751 BUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 752

7. Odisli observanles vanilales suitervacue. llli su- A libusaudierit vituperaliones, ipsiquipassionem ejus
pervacue custodiunl vanitales, qui sic lerrenis inliae- lcgunl,agnoscunt. Ineodumconvcnirenl simul adrer-
renl, ut ccElestium obliviscantur. Tales odil Deus, summc,accipercanimam mcam con.Hlialisunl. Dum si-

qui speraul lalsam bealitudinem seculi istius. Ego mul (inquit)adversummeiniqui JudaeicoQvenireni in
autem uon quomodo illi, qui speraut in vano, ct eo couveuluuihilallud consiliati sunt, nisi ut aaimam
qui observaut vanilaLeui: sed iu Uomino spera- mcam perdereut. Quid hajc verba nos docent, nisi
vi, qui uon est vanitas. Ideo exullabo corpore, et coutemptum mundi et mortis, nisi humilUatcm et
laetaborspitiininmisericordta (ua, quajdonavit inilii, patientiam, et ut spcm nostram habeamus in Deo?
ut sperarem in te. Et merito exultabo Unde et subdilur.
8. Quonian rcspejcisli humililalcm meatn, Id esl, 13. Ego aulem in lc speravi, Dominc; dixi, Dcus
misertuses mese fragililatis eluiese aDliclionis, ne mcus cs tu, in tnanibus luis .•:orles mex. RecUi esl spes,
a persequentibus superarer. Respiciendoautem hu- quseiuDeocst. Inquocumqucalio speraverithomo.
militalem. Satvasli de necessiltiUbus animam meam. fruslabitur spes ejus(.U(i/iic/i. 3.). Qui autem iuDeo
Id est, de corporalibus miseriis, quas in hac vila speral, siculDcusimmutabilisest, ilaspesejus mu-
patilui-auimaprupterculpam. Nisipriusle humilia- tari non polerit. i)i.ei i>oHiiiio,proposui, vovi, flsi iii

res, non te exaudiret, qui leauecessiiatibus libera- animo, Dcus meus cslu. Tueulm non delicis. Tunoti
rel. llumiliatusest,quidixit,lnl'elixergohoino, ([uis faUis. Et ideo inlesperavi, quem Deum meumelegi
me liberabit de corpure mortis hujus? Sed audicou- In manibus liiis, id est, id poteslate tua, sorles mc»
tiuuam salvationem: Gratia (inquit) Dei per Jesum sunt. Sors {Ex /lui;i(s(iiici, Enarr. 3.). non aiiquid
Christum (Jion. 7.) unde sequitur
: :
B maU est, sedresindubitalioue humanadivinamin-
9. i\cc conclusisti »ie in manibus iniinici. Quiaueque dicans voluntatem. Nam et sortes miserunl Apostoli
ab his, qui sepulchrum cuslodiebaut {Maitli). ;2v>.), (Acl. [.]. De duobus discipulis consultus esl Deus.
nequea maliguisspiritibusiuiuicruodeleutus est: qucmnam Ulorum csse vellelAposloIum. Etcecedii
sed potius, Sluluisli in loco spalioso pccles mcos. Quia sors super Mathiam Jbid.j. Sortis numiue iu huc lucu
non solum in Judaja, sed per omuia regua muudi gratia Dei designatur; quia in sorie non esleleclio,
Apostoli priEdicabant {hom. 10.) quibus in sola
: sed voluntas Dei. .Nam ubi dicitur; Istc facit, iste
Judiea prius prajdicare prajceptum luerut {MaiiU. uon facit, meritacousiderantur. Et ubi merita con-
10-). Vel slaluisli pedes tneos, id esl, lirmiler posuisti- siderautur, electio est, ct uou sors. Quando autem
aiUictiunes mcas in loco spatioso caritatis. Uic inci- Deusnullameritanostraiuvenit, sorlevi.iluniatis sua
pil euumerare miserias humauae fragilitatis, dicens, nos salvos fecit, quia voluil, non quia digni fuimus.
10. Miserere mci, Dcus, quoniam tribulor. Et ipsam Hsecestsurs.GratiasaIviractiestisperUdem(aitApo-
tribulHtionemdescribit, cumsubjungit, Conlurbalus stolus) el hoc non ex vobis {Ephes. i.). Uiuc est quod
eslin iraoculus meus, a".ima mca ct vcnler mcus. Idesl Pctrus Simoni dicit {Aci. S.), Quia exislimasli douum
lulellectus meus, voluulas mea, memoria mea.Quam- Dei pecunia compararc, non est tibi pars neque sors
vis certus essel de promissione Dei, qui dixeral, in hac lide, id est, non pertines ad istam gratiam
ClariQcabo {Joan. li.}-. nou iladicimus iulellectum quamgratis omnesacccpimus. Ucne autemnonsor-
Dei Christi, vel voluutatem, sive memoriam esse lem, sed sortes dicit quia multaj suul divisioucs
:

lurbatam, ul aliquomododeUceret: sed spontauee gratiarum {Cor. 1:2.;, quas credcuUbus Domiuus
perturbari voluit, ulaljis exemplum reiiu(iuerel(l. dislribuit. In manibus tuis sortcs meas, Ac si apcrte
i"e/. i.], ne si turbareutur, ideo desperarent. Cdicat: iu potestael tua sunt omnes electi mei. Et
11. Quoniam defecil in dolore vda mca. Post ex- ideo :

pertam iram Dei, qua dictum est primo homini, It). Eripe me de manu inimicorum tneorum, el a

Morle morieris {Gcncs. -2.) multos defectus doloris

: pcrseijucntibus me. Id est, deiUorum potcstale,quime
habuit viti ista mortalis. Et quia vita ejus posset oderunt, et eorum qui mihi mala iuferunt. Dicathoc
acta esse in doiore per unum diem, vel duos dies, uuus quisque de inimicls suls. Ronum esi eaim el orare
quod uon videretur maguum : ideu addidit, tl anni debemus, utDcusiioseruatdemauibusinimicorum
mei in gcinilibus. Totum euim spatium praeseutis nostrorum visibilium et iuvisibiUum.
vitue, sanctis labor el gemitusest (Job. 7.). Undeet 134 17 Inter hoc gemcns iste ait: iUuslra /*«•
subdilur. Infirmala esl in paupcrlale virlus mea. Id cicm («amsii/vccscrutim/Kid/i. Confusioeuim(£'.i:/li(3.,
est, iu cousideralione mea> paupertalis: quiauihil Enarr. i.)quajdam putatur, cumomues Christiaui iii/
ex me habeo. L'l ossa mea, id cst, lirmitas mea, vel cunlur etquimale vivuut, etquibenevivunt. Um-'
:

robora corporismei. Coniurbaiasuni. Cum Christus nes uno characlere signantur. Umnes ad unura aiiar^
dicit se esse inlirmum, et in corpure et in anima accedmit {Ephes. 4.). Eodembaptismateabluuntur^
{Matth. iti.): oslendita se remotam omuem super- eamdam Dominicam orationem proferunl iisden :

biam, et quod aliquis non debet de se preesumere. mysteriiscelebrandisintersunt. (Juandodiscerneuturt

Punit item ahas miserias diccus: QuandoiUustrabitfaciemsuamDomiuussupersuivoi
li. Super omnes inimicos mcos factus sum oppro- suos? in judicio. Tunc separabuntur boni a mali^^
brium vicinis mcis valdc, ct limor notis meis. Quid per {.Matih. 23.). Uudc scriptum est, ToUatur impius, ne
notos nisi Apostoli? quid per vicinus valde, nisi illi videat gloriam Dei (/sai. 2().). El ideo subdit: Sal-
qui jam lidci ejus appropmquabant, desiguautur? i^ vum mefac in misericordia lua nou in juslitia mea. :

illis opprubrium et timoris causa eflicitur, cum a 18. Domine, non confundar, quoniam iiirocaii le,
Judaiisiucruccsuspeudilur. |33''^*^'^^'^*'^P6i""'"'"-'s QuisquismodoDomiuumiuvocat, idesl, inlersevocal,
inimicos suos sc in opprobrium actum dicit, quia cordc i)uro, corde iutcgro, devote orando, recte vi-
plus despectus apparuit ipse, qui sineculpa occidc- veudo, voce, corde, opcribus consonando: non confun-
balur, quam ipsi etiam iniqui, qui pro suis sceleribus dcturiu judicio. CoufundcnturautemilU, de quibus
damnabautur: undeetsubdit: ijui videbanl mc, foras Subditur: Erubescant iiiipii, et dcducanlur in iii/ci"-
fuijerunl u i/it', Vidcbautcnim ApostoIiJudaeosoapure imm. JudaeisciUcctquiDominumsuuincrueilixiTuul:
Christum,et rclicto eo, omnesrugeruut(.U(i((/i.2!ti.). velgentiles quiidolacoluerunt: vol falslClirisiiani.qui
i;i. Obiivioni dalus sum laniiuaiii murluusa corde. Duminum colcrc ucglexeruul. Tuuc utiquc erubes-
ObUii sunl me, lanquam mortuus sim a corde ipsu- cent, quando a Domino audicnl, .Vmcndico vobis,
rura. Fuclus sum tanquam vas perdilum: ijuoniamau- Nescio vos. Etrursus, Ite, maledicti, in ignemaeler-
dii<i viliiperalionem mullorunt coinmoranlium in cir- uum (.l/ii((/i). ib.). Tuuc llet ([uod subditur
cuilu. Vas perditum et confraclum,nuUi utilitaliest li>. .'Hiila /iunl labiadolosa, qux toquunlur advtf'

idoneum. Quasi vasaperditaerantlalruues,cum um- sus justum tiiii/iii/a/em iii superbia ct in abusione. SU-
quam inutiles ad perdlliouem tradercutur. Sic el perbe enim elabusive, idest, contraservorumusum,
Christus lanquam vas perditum faclus est, (luia oliam ioquebantur JudseiadversusDomiuum.dum, Reu»
c um impiis dcputalnsest. Quantasauiemacircuinsinn- est morlis, el CruciUge, clamabanl (Matih. iti. Luc
 , .:

753 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 751

23- Joan. 19.). Quotidic motio clamiint mali contra A disli vcicem oralionismex. Et mcritum quoddamex-
bonos.suporbironlrahumiles.Ouolidiebliispliciiiaiit, auditiouis supponit, cum dicit, Dum clantorem wl lc.
lalrant, detraluuit, !,',irriuut liu}.'uis malif.'nis et do- Id est,quia clamavi. Clamor ad Dominum non est vo-
losis sod tune cllleientur labia eorum muta, ([uandu
: ce, sed cordc. Multi silentcs labiis, corde clamave-
sandorum apjiarebit trloria, et sibi videbunt immi- ruut. Mulli ore strepentcs, corde adverso nihil im-
neretormcnta. Strepitus verborum verteturiu luc- polrare potuerunt. Si ergoclamas, elama iutus, ubi
tum. Ibi enim fletus et stridor denlium [Maiili. S. <( audit Deus. Sed jam quid nos hortalur, audiamus :

13.). Quo contra sanctorum feliLilatem intuens, sua- 24 Diliiiite Dominum, omnes sancli ejus. Tauquam
vilatem regnicoelestis admirando laudavit, dicens diceret {E.v Augustino, Enarr. i.\, Credite mihi.Ego
20. Quain mayna multiludo dukcdinh tua;, Domi- sum experlus, habui trihuIationes:invocavi,etnon
ne, quam abscondisli timentibus te! Admirabilis est, sumdeceptus.SperaviiuDeum, ctnonsumconfusLis,
delectabilis est. Verbis explicari non potest.Nam quoil Cogit iliones meas illuminavit, trepidationem meam
oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor homi- firmavit. Diligite DomiH)(m,quinondiligitisnuinduui
nis ascendil, prtej^arasti Dcus diligentibus te {Isai. hoccst, omnes sancli ejus. Quoniam veritatem reriuircl
6i.\. Coc. 2.). Abscondistiautem timentibus le.Quid Domin us. Licet permi ttat eam modo conculari tamon ,

est (Ex A ug. ibid.}, abscondisti ilUs "? servasti ut soli ipse requiret eam insuotempore, Aquibusi-eciuirel?
ad eamperveniant. Quandiu enim adhuctimeni.nou- Ab his qui eam contra falsilatem tenuerunt. Requi-
dumet ipsipervenerunt sedcredunt sepcrvcniuros,
: ret autem ab illis, ut remuneret. Requiret etiam
eta timore ineipiunt. Nihil enim dulcius est immona- ab his qui eam superbe neglexorunt. De quibus
litatesapiontiiB:sed initiumsapipnlieetimorDomini B subditur El retribuel |36 ^ioil modice, sed abun-
:

(Psat. 1 10. l'i-ov. 1.1. quam abscondisti timentibus te: dantcr facientibussuperbiam.Qui suntquisuperbiam
Std Perfrcisli eis qui sperant in le, iti eonspcctu fiUorum faciunt,msi hi qui veritatemDeicontemnunt?Neer-
hominum.ld est, cis perfecisti dulcedinem tuam, qui go cum eis coudemnemur, audiamus, et faciamus
in conspectu fdiorum hominum sperant in te. Quo- quod subinfertur :

modo dicit Domiuus, Qui me negaverit coram homi- 23. Viriliier aijiie. NoUte Isesas manus in tribula-
nibus, negabo et ego illum coram Patre meo {Maiih tionibus dimillere. Et si in corpore est infirmitas vel
10.). Ergo si speras in Domino, coram hominibus lassitudo, sit in corde ad toleranda mala mundipa-
spera ne forte abscondas ipsam spem tuara incorde
: tientiai fortitudo.Et hoc est quodsubjungit^i^^con-
tuo, et timeas confiteri, cum tibi pro crimine obji- forteturcor vps^riim.Sedquibus hoc dicit? Numquid
ciatur, quia Christianus es. Si visambuIareviamDei, {Ex Aurjustino, ibid.] amatoribus mundi? Non. Sed
etiam inconspectuhominumsperainDominura,idest audi quibus. Omnes qui speratis in Domino. Verba
noli erubescere de spe tua, Quo modo vivit in corde qua; audistisiu psalmo, fratres, incordedescribite :

tuo, sic habitet in ore tuo quia non sine causa si-
: in vobis transformate in his Dominumlaudate.Et
:

gnum suumChristusinfronte |35 'lo^^isfigivoluit si orat psalmus, orate, et si gemit, gemite et si :

tanquam in sede pudoris:neChristi opprobriociui- gratulatur, gaudete et si sperat, sperate et si ti-

: :

stianus erubescat, Hoc ergo in conspectu hominum met, timete. Omnia quse hic scriptasunt, speculum
si feceris, si inde coram hominibus non erubueris, nostrum sunt.
si in conspectufdiorum hominum,nec orcnecradis
Christum uegaveris spera tibi perflei dulcedinem
:
TITULUS PSALMI XXXI.
Dei. Ilanc autemdulcedinem incipit Deus dare fide- l.lntelleclus David. Hajc scriplura edila a David legeu-
libus in hac vita,
sedperficitinaha.Dequibusadlme libus iulelleelum gignil. Hoc scilicel, ut quisque inlelliRat
Subditur Abscondes cos in abscondilo facieilux. Idcsl,
;
non posse salvari aliqucm, nisi per peccalorum remissio-
in secreto contemplationis divinse. A conturbatione nem. Prima intelligentia est, ut le noveris peccatorem.
Consequens intelligenlia est, ut cum ex fide per dileclio-
hominum. UtnuIIus eosjam valeat conturbare. Sed
nem bene cceperis operari, ne hoc viribus tuis, sed gratia;
iterum cum peregrinanturinhocseculo i2. Cor. 3.), Dei deputaveris {Gal. 5.). Materia est David prophela, vel
quia multas patiunturlinguas contradicentes.quid quicumque alius fidelis.intellectu p<Enitens :quicumanle
eis facit ?sequitur et dicit, ignorasset peccala sua, jam recognoscit.Ponit etiam illius
21. Proteges eos in tabernaculo tuo. Scilicet inpree- confessionem deinde illius confessioniscommendationem.
:

senti Ecclesia, in qua militamus, A contradictione Poslmodum inducitChristumpromitlenlem bonaplurahu-

linguarum. Ne linguse hsereticorum contradicentes jusmodi pcenilenti. Intenlio illius posnitenlis esl, nos ad-
monere ad intelleclum hujusmodi confessionis.Et in pri-
veritati valeant eos incorporare sibi. Deinde pro tan-
ma parte oslendit se peccata recognoscere, cum dicit :

tis beneflciis ad laudandum et benedicendum Deum

erumpit dicens, PS-\LMUS XXXI.
22. Benediclus Dominus, quoniam vivificavit mise-
ricordiam suam mihi in civilate munita. Inde estbe- 2. Beati quorumremissx sunliniquitates, el quorum
nedicendus et glorificandus Dominus, quoniammi- teeta sunt peccata. Beatus vir cui non imputavit Domi-
rabilem ostendit misericordiam suam mihi. id est, nus peceatum nec est in spiritu ejus dolus. Sunt non-
ad utilitatem mei et meorum in civilale m un ita, idest, ; nulli poenitentes, quorum per lavacrum regenera-
in sanctis, qui dicuntur civitas quiamulti sub una n tiouisremissse suntiniquitates, etbeatisunt.Rursus
divina Lege conjunguntur, el munita propter mul- sunl plerique, qui postbaptismumpeccaverunt,sed
tas virtutes,et diversa dona sancti Spiritus,quibus ad confessiouem redierunt et per pceuitentiam et
:

muniuntur. Dominus sic miriflcavitego autemha-

: emendationem tecta suut eorum peccata, quseges-
bui miserias. Unde et subdit, serunt. Et ipsi nihilominus sunt beati.Est alius vir
23. Ego autem dixi ia excessu mentis mese, Projectus streuuus, et ideo uuus,quiararus, animi viriutefultus,
sumafacie oculorum luorum. Excessus dicitur, sive quiseabomnipeccatocriminalicu3iodivit,quiculpam
quandohomorapiturad contemplationemdivinorum cum per carnalem eoncupiscentiam oriretur per rigo-
(ut Paulus dicit, sivementeexcedimusDeo r2. Cor. 5.). remspiritus forliterrestrinxit, noudelectaiusest, non
sive quando aliquis prae tristitia seipsum excedit, nec consensit. Ilicestbeatusvir, cuiDominuspeccatum
remanet apud se.Sicetisteviditse paventemneseio non imputavit.Hine per eumdem Psalmistam alibidi-
qua tribulatione magna, sicut non desunt. Attende citur.Si meiuonfuerint"dominati,tunc immaculaius
cor suum pavidum et trepidum et ait, Projectus sum : ero [Psal. 18.). Et Apostolus ait, Nihil nunc damnationis
a facie oculorum luorum. Si in facie tua essem, non estliis qui sunt inChristo Jesu(fiom.8.),quinonse-
sic timerem. Si me attenderes, non sic trepidarem. cundum carnem ambulant. Et dum iste vir sanctus
Et quia confessussura, et quia humilis fui. quia cor in hpc non se justiflcat, sed peccatorem coiifltetur.
meum accusavi;quiatrepidansclamavi [deoexau- : et seipsum accusat non est in spiritu ejus dolus.
:

Vide in Psalm. XVIII. num. 14.

755 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS /56

Quod quia poenitens isle nou fecit, quale damnum J^ pcenilel : lamen confilendura csl minislris Eccle-
perlulcrit, insinual, cum subjungit ; siae, quia nisi conliterentur, ex sua inobcdienlia
igy 3. Quottiam tacui, inveteraverunl ossa mea, damnarenlur. Quod oslensinn est in Lazaro, qui
dum clamarem tola die. Conlrarium videturessequcd postquam vivilicatus est, indiguil solvi. ^
ait.Tacui dum clamarem.Sed aliquid t.icuil,aliqiii(l t). Pro hac, videlicel impiot itc peccali, orabil ad,
clamavil.Tacuitconfessiouem,clamavilprapsumptio- le omnis sanclus. Indc orabit ad te, quia dimisisli

nem.Quaudiu peccatum nostrum retlcemus,ipsum peccata. Nam si non dimittcrcs peccata non esset
)eccatum clamatad Dominum. llinc est quod Cain a sanctus, quid ad te oraret. Orabit antem In lempore
Domino dicitur, Ecce vox sanguinis fratris lui clamai opporluno. Modo est opporlunum tempusoraniii con-
.id mc de terra [Genes. 4.). Quia enim requisilusue- fitendi peccata sua ct corripendi. Modo enim lempus
.^'averat, ip?a fusio ad Dominum clamor erat, Quo- {rratise,tempus misericordiaB, de quodicit .\posiolus,
niam lacui 'inquit) inveleraverunt ossa mca.Si clamarol Ecce nunc tempusacceptabilp,ecoeuuncdiessaluiis
peccala sua, innovareulurossaejus.idcstioiavirtus (:2. Cor. H.); modo possunt appropinquare Deo, qui

ejus robusta esset in Domino quia in se invcuirc-

;
volunl. si praeleritamala puniant,simores corrigant,
tur infirmus. Modo eni"n, quia in se voluit esse fir- si sobrieetjuste vivant.Eritpostmodum tempusju-

mus, faclus est infirmus cl ipveleraverunt ossa

: dicii, tempus viudictae :quojamnonappropinqualiun(
ejus, rcmansit iu velustatc, qui noluil confitcndo qui modo appropinquare contemnuut. Hoc est, quod
amare novitatein. Quid cst, Dum clamarem loia dic? subjungit. K«)-i(M/^»Mrn iii diluvio aquarum mullarum
dum perseverarcm in defeusioue peccali. El quia ad eum non approximabunt. Recle perdiluvium, Dei
tacuit^ vindicantem Dominimanum sensit, diccns, t) judiciumdesisznaturiquiasicutpriusindiluvio.iiain
i. Quoniam die ac nocle, idest. assiduc gravata esl cxlremojudiciopcccatoresdamnabuntur. Nemoau- ]

super mc manus lua. Super illum Dorainus m-mum tem arbitrotur, cum repente Dnis veucrit sicut in 1

gravat, quem exaltantemse humiliat (L!(c.l!<.). Qui dicbus Noe, remauere confessiouis locum, pro qua
aconfessionehumilitatis sufenoluithumiliari,liunii- propinqueturad Deum.Modo non videturDominus, |

liatus est poudcre manus Dei. Elideo subdit Co?i- : et prope est. Tunc autem videbitur, etjamprope
versussum in serumna »nea, id est, in considerationc non erit. Multi fluctus diluviorum cord.icommove-
meae miserise, Dum confiyiiur spina. Dum
compun- bunt pravorum, quos iUi sensuri nonsunt, quimo-
^'itur conscientia. Per ferientem manum Domini sen- do ad portum divinae misericordiEerefugiunl. Quod
sit super sc pondus flagelli, sensit intra se com- fccit iste pcenitens,qui ait
punclionem peccati. Datus est ei sensus doloris, et 7. refugium meum, a Iribulalione, qusr cir-
Tu es
sic iuvenit suaminfirmitatem, qui tacuerat confes- cumdedit me. Multa est tribulalio, quae nos undique
sioncm. Unde protinus ait : circumdat,testeAposlolo, qui ail, Forispugnae,inius
5. Deliclum meum cognitutn tibi feci, cl injusliliam timores 2. Cor. 7.). Et in alio psahnodicilur, Mullae
meam non abscondi.Per delictum potest inlulligi peo tribulationesjuslorum [Psal. 33.).Deniquelota vita
catum cogitatiouis. Per injustitiam.pcccatumoperis istamortaUs servis Dei tribulatio est {Job. 7.). Sed
Vel delictum esl, cum mandatum Dei reliuquimus lu- ab hac tribulatione,qua circumdaturin hoc mundo
juslitia vero,quodipsa,qua3pr8eceptaDei proliiljeni, non invenit homo tam tutumrefugium. quam ipsum
opere perpetramus. Utrumque hoc peccatum prius Dcum. Refugiant alii ad vires suas, ad muniliones
iste piDeaiteus reticuit. Uude, el viudicautem Domini suas, ad dcfensioues peccatorum suorum. Mihi non
p
^
manum sensit :ct sicnagellatuset crudilus,ad con- esl refugium, nisi tu, qui cs etiam Exuliatio mea.
fessionem et emeudationem humilis venit. Piaquc Quia de legaudeo.Et ideo. Eruc mca eircumdantibus
Domini dispcusatione factum e sl, ut quod poena pec- me : Inimicis ct vitiis. Audio vocem gaudii, Exultor
cati extiiil, hoc ipsum virlutis occasio fuerit. Cnde ei lio mca. Audio gemitum, redime me. liaudes et ge-
ait Dixi, confitcbor adversum nic injustitiam mcam
: mis? ita, iuquit. Gaudeo lu spe. gemo adhuc in re.
Domino el lu remisisli impielalem peccati mei. Vidc
: Spe euim salvi facli sumus {liom. S.) ecceundegau-
quam velox sit Dei miscricordia erga pcccatorem. dium.Spes autem.quae vidctur, noncstspes. Si au-
Proposuit se pronuuciaturum,etillejamdimisii. Vo.\ tcm, quod uon vidcmus, sperainus: perpatientiam
nondum veuerat iu ore, sed auris Dei jam cral iu expectamus(/()irf.). Eccegemilus. Ideoait, Erue mc.
corde.Postquamaulcmdixit,CoM/t7cfco)-,uonsinecaus- 139 *^- Diapsalma. HcspoasioVei.lnlellectum libi
samoxaddidit, (j(/t'e)-si<m ^nc.Multi enim(i"a-/li<3!(s- dabo.Vl cognoscasle semper,et sempergaudcas ad
tino, £)!«)•(•. 2.) prouuntianlimpiet itemsuam,seda(i- Deum in spe, donec {ExAug., ibid.) ad illam paliiam
versus ipsumDominum :quandoiuvcniunturinpcc- porvcnias:ubijamnonspes,sedres erit.£"/i)is/)^i('i»i
catis, dicunt, Deus hoc voluit. Si euiin hoino dicat, ic Arrais justitiae (l. Cor. 3.), scientia, bouis mori-
:

Nonieci: aut, Ilocfactum quod arguis, uonestpcc- bus ct virlulibus et In via hac, virtulum, qua gra-
;

calum nou prouunciu nec advcrsus se, ncc adver-

: ilieris firmaho supcr tc oculos mcos. Super nos in via
sus Dominum. Si autem dicat, Feci prorsus, pcc- uostra Dominus oculos flrmat, cum profcctum nos-
catum est, sed Deus hoc voluit, quod ego feci, pro- trum pcr viam virtutum miscricorditer atteudil. Et
nuutiatadversus Domiuum. Multihocdicuul.Dicuni nos in eodem itinere pcrscveranter custodit. Nequo
et aliud, Ealum mihi fecit, Cisus mihi fccit. Et ila iv euiiu sufflceret intellectum dare, et bene vivendo
per circuitum volunl veuire adaccusandumDcum. permauere. Post
iuformarc ;nisiel inhisnosfaccrelpermauere. ,

ToUit crgo pncuitcns isle lales occ.isioues in pcci-aii.':. hunc intcllectum el profectioucm suam couverlil
neileclinetcorsuumiu verba malitiac, et coulltelur se ad supcrbos dcfenijenles pcccata sua, et oslen-
adversuiuse |38 in;ustiliamsuaraDomino.ijuidcsi dil uobis, quid sit intelleclus.
advcrsumsc? Accusausct increp;uisseraetipsum,el 9. Aolilc ficri sicut equui el muhis, quibus non csl
non iiliura.Talcm confessioncm sequitur velox rcniis- inicllrclus. Equus supcrbos siguiflcal, elluxuriosos.
sio. Ideo ait, Et tu remisisli impielalem pcccali tnci. Mulus;uitem pigrosetiufoecundos.Tales suutliomi-
El notaudum, quod non ait peccatum, sed impicla- ucs hiijus scculi inclatione se crigunl, carii;ilibus
:

tcin peccali. Curaeuimagimusmalum, vel iDquimur, volunlatibus desei viunl nulluiu anima; fruclum fa-
:

vcl cogitaraus, pcccalum quidcm cst. Cum

autcin ciunl. Etdumsolis
terronis iiilia;rent, bcstialitcrvi-
idipsum Doo abscondere voluraus, jain uon soluin vcutcs sicutequusct raulus. intelkctuinde cudesli-
peccatum c-t, scd eliain imi>ietas pei-cati. Ex hisergo bus nouhabenl.Qualitcr tractandisuultales,soquliur
vcrbis osii'uilit,iiuod cx hoc, quod conlitcri |icci-aluin et dicil,/>i chamo et frcno maxillas eorum constringe,
suuin disposuil, uousoluin ci Dcas,i|UodmalBijessit, quinon approximanl ad lc. Durisdiscipliua- vinculis
sed etiain (|uodimpicabscouderat,diinisit. Licctau- (iebeut coerceri, crcbris vcrberibus ora jaclauti.i le-
lcm Deusdimitlalpeccala.ex quohomoiQvoluntaiu primi quia prave cl indomite vivuul, effrenate lo-
:

Recta punctorum instauratione locum ex Auguslino restituimus.

 : : :

757 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 758

quunlur, dum fiigiunl, in niortem currunt. Do tali- abundol tibi tcrrenumaliquid.sivedesit gratias aRa
:
j\^

bus uon est miriim, si adhibito freno flagella se- quidedit, vclabstulit (706. 1.) non estenim tibi
illi, ;

quuntur. Unde subdilur : ablitus illc qui dedit, quamvis til)i ablatiim fuorit,
10. U>'ltafl'i{iellapecca(orU.lndomiiiima.nima.][Ex quod dedit. Tange ergo [Ex eod. ihid.) chordas in
Atigustino,iiiid.) esse cupiebat domalur frcno et :
corde; et dic tanquam in cytharainfcriorc,Dominus
Alque utinam perdomelur. Vcrendum est
fl:i{.'ello.
dedit, Dominus abstuUt. Sicut Domino placuit ita
enim. ne uimiumrcfistendo' Deodominalori,reliti- f.tctum est [Joh. 1.). Sit nomenDoniini bcuedictum.
qui mereatur, el ire in vagam suam liccntiim ut di- : Jam vcrocum altendissuperioradoiiaDei:quid libi

catur de illo, Prodict quasi ex adipe iniquitas cjus contulorit prcccoptorum, qu.i doctrina ccelostiioim-
"
{Psal. '•2.) sicutde illis, quibusmodosunlimpunila buerit, quid tibi desuper ex iUius veritatis fonte
peccata. Ergo cura flagellatur, corrigatur, dometur pr£C ca;teris dederit, convertorc et ad psalierium psallo
quiaet ille sic sedixit edomilum.Equum et mulum Deo, ia psalterio deccm chordarum. Pra;ccptaenim
se dixerat, quoniam tacuit. Sed itnde domitus est ? Legis deccm sunt. In decem prseceptis Legis habes
flagellis, conversus in serumnam dum configeretur psalterium. Perfecta res est habes ibi dilectiouem
:

spina. Si ve flageUa dicas, sive stimulos dicas, domat Dei in tribus,et dilect ionem proximi in septem.Ei uii-
Deusjumentum, cui insideat quiajumcnto oxpeilit, : que nostiDomino dicente, quiain his duobus prse-
ul insideitur, et flagello dometur qualenus Del mi- : ceptis tota lex pendet,etprophet£e {Mniih. 2-2.). Dicit
sericordiamconscquatur.Undcetsubditur: Speran- tibi Deus desuper, quia Dominus Dous tuus Deus
lem autcm in Dominomisericordiacircumdahil Quem unus esl. Ilabes unam chordam. Nonaccipiasin va-
primo circumdat tribulalio.postea clrcumdatmise- g num 141 nomen Domini Dei tui habes alteram :

ricordia quoniam misericordiam dabit, qui propter

; chordam. Observadiemsabbati, noncarnaliter, non
peccata nostra juste tribulari nos voluit. Ideo ad- Judaicis deliciis, qui otio abutuntur ad nequitiam.
monendo subjungit Melius esset eis, ut tota die foderent,quam totadie
11. Lsslamini in Domino et exultate justi. Laeta- saltarent. Sed cogita requiem in Deo tuo omnia
mini corde: exuUate in corpore,noninvob!s,nonin facientem. Abstinet ab opere serviU. Omnis enim,
mundo non mundi amatorcs, non peccatores, sed
: qui facit peccatum, servusest [Joan. 8.): el utinam
justi. Et gloriamini omnes recti corde.^Sone&l magnum hominis. et non peccati. Heec tria pertinent ad
gloriari in gaudiis. Rectus corde gloriatur eliam in dUectionem Dei. Cujus cogitesunilatem,veritatem,
iribulatione [Philip. i.]. Yide rectum cor. Scientes, voluntatem. Estenim qujedam voluntas in Deo,ubi
inquit, quoniam tribulatio patientiamoperatur,pa- verum sabbatum, vera requies. Unde dicitur, Delec-
tienlia probationem, probatio spem. Spes autem non tare in Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui
confundit, quia caritas Dei diffusa est in cordibus (Psal. 36.). Quis enim sicdelectit, quam ille, qui
nostris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis facit omnia, quse delectant ? In his tribus caritas Dei,
(Rom. 3.). Ergo si justi sumus, si rectum cor habe- in aUis septem caritas est proximi. Ne facias aUi,
mus, 140 Isetemur corde in Domino exultemus : quod pati non vis [Tob. 4.) :honorapatremetmairem
corpore gloriemur in tribulatione.
:
{Luc. quia vis te honorari a filus tuis. Non
6.1,
mcecheris {Exod. 20.), qui nec mcechari post te
TITULUS PSALMI XXXII. uxorem tuam vis. Non occidas, quia et occidi non
In finem psalmus David. PsalmusisteconvenitDavid vis. Non fijreris, quia furtum pati non vis. Non
proplieUc. Cujusmaleria est laus Dei, sive beneficla ipsius, falsum testimonium dicas, quia odisti adversus te
Q falsum testimonium dicentem. Xon concupiscas
sive potentia. .Vdmonet nos ad laudem Dei, proponendo
causas, quare debeamus eum laudare. Et haec est ejus uxorem proximi tui, quia et tuam non vis ab alio
inlenlio. In secunda parte ostendit illos esse beatos, qui concupisci. Non concupiscasrem proximi tui, quia
Deum laudaverunt. Sic autem incipit :
si quis tua concupierit, displicet tibi. Converteet in

PSALMUS XXXII. te linguam, quando tibi displicet, qui tenocet. Hsec

omnia prsecepta Dei sunt : Sapientia donants data
1.Exultate justi in Domino. Injusti exultant in sunt :desuper sonant. Tange psalterium, imple
seculo. Finito seculo, flnitur injustorum exultatio. legem quam Deus tuus non venit solvere, sed
PermanenteDomino.permanebitjustorumesultaiio. adimplere [ilaiih. a.). Implebis enim amore, quod
F.t bene dico, ut exultent justi in Domino quia, Flec- : timore non poteras. Qui enim timendo non facit
tos decel laudalio. Non est autem speciosa lausinore male, mallet facere si Uceret. Itaque et si facultas
peccatoris. Qui sunt recli 'ExAuguslino Enarr.2.]? non datur, voluntas rea tenetur. Hsec cogitantes
qui dirigunt cor secundum voluntatem Dei, et si eos recti corde, Confilemini Domino in cylhara, in psal-
perturbat humana fragilitas. divina consolatur aequi- terio decem chordarum psallile ei.
tas. Jusli sunt, quiperfidem et bonam operationem 3. Cantale ei canticumnovum. Exuite vetustatem.
deserviunt.Recti sunt,qui nec extolluntur in pros- Non enim^^j; Aug. ibid.) pertinet canticum novum,
peris, nec franguntur in adversis el in his eidem : ad veteres homines.NonUIud discunt nisi homines
Domino gratias referunt. Justitia ergo in fide et ac- renovati pergratiam es vetustate, et pertinentes jam
tione, rectitudo in voluntate. Quitalessunt, ad lau- ad Testamentumnovum, quodestregnumcoelorum.
dandum Deum, et in eo esultandum idonei sunt. J) Ei suspirat omnis amor noster 2. Cor. 3.). Novus
TsJes admonet psalmus, cum subjungit homo, nova gratia, nova vita nobis commendatur.
2. Confitemini Domino in cythara, i)i psalteno de- De his agere, in his Dominum laudare, in novitate
cr.m chordarum psallite illi. C3'thara ex inferiore parte spiritus canticumnovum cantare esl.BenepsalHleei
sonat. Psalterium ex superiore. Vitam ex istaterra, in vociferatione. Bene psaUit,qui benevivit. Sed hKc
tanquamex inferiore parte habemus:est autemter- ipsa bonavitanostra quandaminauribusDeidebet
renaprosperitas, et terrena adversitas, et in utroque habere .spiritualem vociferationem,ut quicquidbene
laudandus est Deus. Quse est terrena prosperitas? vivendo agimus.toto affectu.totafide, totadevoiione
Cum [Exeodemibid.) sani sumus secundun carnem: ad laudem Dei (inquantum possumus) faciamus
cum fructus large proveniunt cum abundantomnia {Colos. 3.). Et inde causam subjungit, cum ait:
:

quibus vivimus quisquisindenon laudatDeumin-

: 4. Quia rectum cst verbum Domini, el onuiia
opera
gratus est. Adversitates vero sunt in doloribus, in ejus in fide. Dominicum verbum rectum est quia :

languoribus, inpressuris,inamissione rerum, intri- recta docet, recta jubet, recta prsedicat, recta
b jlationibus. Ergo confltere Dominoin C3'thara, sive promittit. Ad nuUam falsitatem distortum est, ad

• Pro duobus verbis Deo dominatori, unum habet ^ Hsec verior est lectio quam et .\ugustiniani co-

vulgatus Augustinus indomitum; notatum vero ibi dices Regius et Vaticanus retinent, prse impressa
haberi in multis Mss., resistendo dominatori. uno verbo prxceperit.
 : :.

7b9 RL'1'INO PRESBYTERO ASCRIPTUS 760

nuUam vanitalem, ad dexleram non declinatneque j^ salsugo. Uinccstquod alibi dicilur, Peccator videbit
ad sinistram, reclo itinere, regia via ad supernam et irascelur, denlibus suis fremet et ardescel {Psal.
patriam nos porducit. Nccin vorbo tantum Douscsl 111 ). Mortalis enim pellis contegit amaram cogita-
rectus, sod ct in operibus suis fuielis extitit, rcddeus liouem. Timenles euim pelli sua; iulus tenenl quod
homini quod promisit. Teueamus lidelissiraum do- non audont emitlere. Nam eamdem et am .ritudo,
bitorem, quia tcnemus misericordissimum promis- sed qui tunc aperte saeviebunt, nuuc occulte. Pen-
sorem Omnia dnna,fiuibus jraudcmus, ab illo sunt semus igilur modo non deesse Deo, unde proferat
(2. Tim. 2.). Orania opera ejus in fide sunt. Omuia quo nos emondet, cum opus esl nobis. Ideo sequi-
insiruunt, omnia ad superiora nos mitlunt. tur: Ponens in Ihesauris abtjssos. Per thesauros, se-
1^2 o. Dilifiit misericordiam el juilicium. Quod crelumDei vuUintelligi. Perabyssos, reprobos, No-
nou ideo dicit, quin ipse diligat alia sed quia ipse: vit ille omnium corda. Scit qudd ad tempus profe-
potius secundum liaec operatur. Secundum miseri- rat.undc proferat, quantam potestalem tribualma-
cordiam, cum peccata remittil. Socuudum judi- lisin bonos, ad judieandos quidera malos, erudien-
cium, cum et bonis et malis secundum mcritorum dos autem bouos. Fial ergo quod sequitur :

qualitatcmrolribuit. MisericordiiPtempusmodoest: S. Timeal Domiuum omnis lerra. Nescisundepro-

judiciitempus posterit, Vocatmodo avorsos, donat ferat, quod opus est ad llagellandum te, pater tuus :

poccata conversis. Patiens est super peccalores, qui quidem ad disciplin.im tuam habot abyssi the-
donec convert mlur. Venturum est j udicium. Erit et sauros quibus orudiel te ad thosauros coelorum. Ergo
tunc poenilcutia, sed jam infructuosa. Dilige ct tu redi ad timorem,qui jam ibas ad securitatem. Et ne

Beali misericordes, quoniam ipsi miserieordiam Deum,confirmal

'^ —
misericordiam ct judicium. Scriptum est enim: ij couverleretsehomoadtimendumaliquidaliud pr;iie
" ' •= —
in timore "^"
nos "- "-'
Dei,cumsubjungil. '

consequentur [.Maiih.o.]. Qui misericordiam diligil, Abeo aulem commoveanlur omnes inhabilanles orbrm
miseretur. t^ui autem miserelur misericordiam
, Commovcantur omnesab illo. Non timeant alteruiu
consequetur. Rursus dejudicio scriplumest, Nun- praeter illuni. Kurit, sfpvit. serpcns insidiatur, odit
ciuid qui non amat judiciura, sanari potest(./o6.3i,)? homo, diabolus impuguat Deum time. Toia enim rren-
:

Amat judicium, quisquisviassuassubliliterdiscutit, lurasub illoest, qucm juberistimere Undeelsubdit: :

et sccrelarium cordis inf.'ressus,quid Dominusipsi (t. Quoniam ipse dixil et facla sunl ipse mandavit
:

Iribuat, quid ipse Domiuo Deodebeat,peusat.Uiuc el creala sunl. Oninia fecit, omnia sequuntur ejus

idem Psalmista alibi dicit, Ilonor ri;gis judicium imperium. Ipsc di.rtl, idest voluit, <;( facta sun lomma
diligit (Psal. y,S,) ut videlicol qui jam Deum hono-
: ex informi maleria. De informi autem materia, per
rat es fide, sollicite judicct quid ei debeal inopera- mandatum ejusspecicssuasaccepitomnisoreatura.
tione, Et Salomonait.Cogitaliouesjustorumjudicia Ipse qui omnia fecit verbo, et creavit mandato cum :

[Prov. l^ ).JusttiE enimquisque intrase congitando jubet, moventur cum jubet, quiescunt et malitia
: :

et formidando cousiderat,quam districteiiuandoquc homiuum cupiditatem nocendi habere valet pro- :

feriat,(iuandiup itienter expectal. Metuilin hisquai priam potestalem, si illenon dat,nonhabet. Nonest
se egisse memiuit. Punit llcudo , quod porpetrasse enim poteslas, nisi a Deo [Rom. 13.). Ideo adjungit
se intelligit. Odit se, qualem fuissoagnoseit.Etipse 11). Dominusdissipal consilia gcntium. QuseEccIe-

qui est, persequitur eum qui fuit litciue rixa iu

: siam putabant destruere,el idola el deorumtempla
animo parturicns pacem cum Deo. Et hoc facil, ut p a^dificare. Bcprohat autem cogilationes populorum.
quem timei jumcem,
quemtimet mveniat misericoraem.
judicem,inveniat ue quo ^ idcst Judseorum, qui propter legem inqna viverc
misericordem.Dequo
et subdilur .Misericordia Domini pAcna csl lerra.
: debucrunt, populi non immerito appcllati sunt.
Quid cceli [ExAug., Ennrr. 3.)'?non indigeut misc- Cogitationes eorum fuerunt de genle retinenda, ct
i-icordia,ubi nulla est miseria. In terra abundat ho- loco {Joan. 11 ). El reprobat consilia principum,
minis miseria, superabundal Dei misericordia.Num- Idesldffimoniorum.ct rcgum.et ducum.et pontifi-
quid crgo cceli, quia uonindigentmiscricordia,non cum quorum quidem consilium fuit, ul Jesum in-
:

indigenl Domino? Omnia indigcut Domino, et mi- ternceient {Ihidem.}. Sedin hocest d)ssipatum,quia
seriaet foelicilas.Sineillo miser non sublevatur, si- eum qiiem occidcrunt.relinere in morle non valuc-
ne illo fcHx non erigitur. Ergo ne forle de ccelisqusc- runt. Non cnim esl sapientia, non esl prudentia, non
reres, subjungit est cousilium contra Dominum {Prov. 21.)-
6. Verbo Domini cccli firmati sunl, et spirilu oris 11. Consilium aulem Domini in selernum tnanet.
ejus omnis virlus eorum. Non a se solidamcntum Unde, niside nobis,quos antc prsescivit etpraedes-
ftftrunt nec ipsi coeli Drmilatom sibi propriam
, tinavit? Quis tollit pra?destinationem Filii Dei ante
prsestiterunt. Audi unum opus Patris, l^ilii, et Spi- mundi couslitutionera {Hom. 8.)? Vidit nos, fecil
ritus Sancli. Cum enim DominusPaterper Verbum nos, emunda vit uos misit ad nos, redemil nos. IIoc
:

/"ihumcoelosflrmat.perSpiritum roborat,manifeste ejus consilium m.anct iu seternum. Cogiiaiiones cor-

ostenditur, quia unum Paler et Filius ct Spiritus dii ejus in generalione et generationem. Idest, dispo-
operantur [llcbr. 1.). Sed el hic alios coelos divina sitiones ejus, quffi ideo |44 dicuntur cordis, quia
virtutc firmatos intelligimus, id cst, Apostolos, dc ratiouabilitcr ordinantur, in omnem generationom
quibus scriptum cst, Coeli cuarrant gloriam Dci extenduntur. Uiide et subdilur :

{Psal. 18.).Istos omnipotous Deus de infirmis homi- \) 12. Deala gens cujiis csl Dominus Deus ejus. QxilA
nibus coelos focit, Vcrboinslruxit,Spiiiluconfirina- /;'.(• .li<(/., Enarr. 3.) hoc audito, uon erigat se ?
vit, per omnem terram misit et suam misericor-
: Auiant homines [/1/. oranesj lieatitudines, ct ideo
diam, id cst, remissioncm pccctitorum pra?dicari pervcrsi sunt homines, quia inali csse volunt, scd
pra3cepit. Qui intantum Spiritu orisDei replcti sunt miseri nolunl. Et cum sit mahliaj comes iudivi-
{Acl. 2.), ut cis diccretur, Non onim voscstis quilo- dua miscri.i, isli pcrversc (.4'. perversil non soluin
quimini, sed Spiritus Patris veslri, qui lonuitur in vniji.s mali osse voluiit, et miseri nolunt quod lleri noii
:

{Maiih. 10). Sa2viebat tunc mare, id est, seculum. potest sed ideo volunt esse inali, ne sintmiscri.
:

ingenlibus lUicliliusiierseqiiouliura, quodmoduinler Furlum facit aliquis.Quseris quarc-.'Proplerrameni,

suos terminos maiiel incUisum. Unde et subditur proptcr necessitatem.Ergo ne miser sit, malus esl.
:

7. Congregans sicut in ulrc aijitas maris. Salsa Et ideo miserior, quia malus. Scmper orgo beali
enim {Ex Aug., tbid.) aqua maris,idest, populus iu- esse volunt, sive male vivenles, sive bcne viventcs,
liilelis et ainarus, qiii rcmansit • inter Christianos, N(jn erunt aulcni, nisi illi. (iiii justi fueriiit, Qua;re
l43Jamuoiiaudet sa!vire. Occultum autem murmur igilur quid habeas, ul bcatus sis. Fieri autcm non
rodit ipse, intra morlalem pellem fremil conclusa potest, ul res delerior te faciat meliorem. Accipe

• Verius iu vulg. Auguslino, remansil, in Chrislianos sasvire non audet, occullum aulem murmur rodit
in >e, ct intra, elc.
 : : :

7(il IN PSALMOS I.XXV COMMENTARIUS. 7(i2

itaque ndele consilium. Melior to vis esse'/ quiBro .\ lo. Qui finxit sinfiillatim eorda eoruin. Quia alii
quid sit molius te: ot indc eflicicris mclior to. In datus cst sermo sapientiir, alii sermo scienlia^, alii
animo esl quod quxris. lieatus enim esse vis, iii gonera linguarum, aliis aliael diversa dona gr.dia-
aninio tuoquicrequidsitiiiclius. r.umoniniduosinl riim, quai iiniis idomque iu eis opcralus csl Spiritus
quBedam.niiimus olcorpus: et in islis dunbus illiid (1. ("iir. 12.). Qui iiitelliijitomnia operacorum. Id ost,
sit nieliusqiiod diciluriiiumus:potcslcorpus tuum secrctiusctintcriusvidet. Exprcssiushocilixitqu.-iin
meliuslieri permeliorem,qaiasul3Jecluinostcorpus si dicorel Vidct omnia opera eorum. Non enim so-
:

acimo. Ut cum fuorit juslus animus tiius, sit etiam lummodo vidct Dciis omnia opcra, qua? agimus, sed
postea immortalo corpus luum (1. ('")•. 15.). Per eliam intelligitet subtililer attondit, qua voluntale,
animi eliamilluminationem mcretur corpus iucor- qua intcntioiie eadam faciamus. Dant duo pauperi-
ruptionom ut liat inferioris reparatio pormoliorem.
: hns {E.v Aufi., Ennnr. 3.): unus sibimercedem quse-
Si ergo corporis tui bonum animus tuus est, quia rit ccelestem alius humanam laudem. Tu in duobus
;

corpore tuo melior est: cum quferis bonun tiium, unararem vides,Dcusduasintelligit. Et sicut inlel-
illud qUcPre quod melius est animo tuo. Quid est ligit, ita judicat etdiscernit.Undeetaliquandocon-
autem animus tuus? Attonde: in animo tuo ost tingit, ulinunoeodemqueopcreaIiumdamnei,aliuni
iniao;o Dei. Mens hominis accepit eam, el inclinando romunoret. Elquiasupcrius dixerat, Beatus populus,
se ad peccatum decoloravil eain. Ipse ad eam venit quem elegit in haereditatem sibi ne videretur divi-:

reformator. qui eratejusaiileaformator. Venil iiisiim tes et potentes, non pauperes elegisse, iden subjungit
Verbum, ut audi vimus ab .Vpostolo: Reformamiiii in 16. Non salvnlurrer per multam virtutem, el oig"^
novitatesensus vestri(/>o»i. H.'. Jam ergosuperest. non salvabitur in multitudinc virtutissuse. Terrfe rc-
ut quseras quidsitmelius, quamanimus tuus. Quid B ges superbi gigantes, et potentes in se suaque for-
eril, obseero, nisiDeustuus?Non invenisaliudiuL^lius titudineconfidentesnonsalvabunlur :Quisregepo-
animotuo, quia cumfueril perfecta natura tua, an- teutior ? Quis gigantefortior?Cum igitur isti sua po-
gelis£equabitur(.V(!»/i. •1-2.). Jam supra non est uisi ten tia et forlitudinc non sal ventur, nemo nisi miseri-
Creator. Erige te ad illum. Noli dicere Multum est : cordiam Dei ad salutem quserat.
ad me(Maiili (i.). Forte magis multum esl ad te ha- 17. Fallax equus ad sahitcm: in abutidanlia aufem
bere aurum, quam Dominum. Aurum si volueris, rirtiitis suse non salvabitur. Equus, id est, humana
forsitan non habebis : Deumcum
volueris, habebis qu?e sublevat hominem sicut equus suum
folicitas,
Quia et anlequam velles, venit ad te: et cum ad- sessorem,fallax est ad salutem: quam vidcturqui-
versa voluntale esses, vocavit te {Proi: 1.) et ul : dem promittere, sed non potest donare. Cum (Ex
conversus esses, terruit te etcum territus conlile-
: cod., ibid.] in quoHbet honore superbus incodis, quo
reris, consolatus estte. Isle qui tibi prseslat omiiia, altius ingredieris, eo te non tantum celsiorem, sed
istequifecit utesses, qui his qui tccumsunt, etiam etiam tutioremfalsocredis. |46 Quomodoonim te
malis, preestat solem, pluviam, fructus, salutem dojiciat, nescis ? tanto elisum gravius, quanto subli-
servat tibialiquid, quod non det nisi tibi. Quid cst mius ferebaris. Nec dico quod parvaquoque felicitas
autem quod tibi servat, nisi se? Souat cupiditas, hujus mundi solummodo fallax sit: sed etiam
diciliniquitas. Beatus cujus esl villa ista, cujusest quautumcumque possit esse magna,fallax existit. Et
istadomus, cujus est iste ager. Compcsce cupidita- hoc est, quodait, inabundantia virtutis suse, idest,
tem : audi veritatem. Beata (jens ciijus est Dominns. in abundanti virlute bonorum, et divitiarum, non
Deus Quid est hoc? Nonne omnium rerum Do-
ejus. C salvabitur ahquis hominum. Unde ergo salvus ero ?
minusDeus, quiomniafecitetregit?Omniumquidem Noli diu queerere. Noli longe.
sed magis noster, qui vivimus de illo, tamquam de 18. Ecce oculi Domini siiper metuentes eum. Ecce,
Deo Palre nostro. Ipse sitDominus Deus noster: id est, in manifesto habetursalvatio.Non ait, oculi
ipse regat nos, qui creavit; ut simus beata |45 Domini super reges, super nobiles. super divites :

gensejus, beata possessioejus etadnos pertineal,

: sed super mctucnies eum. Non enim Deus personara
quod S\lhdHu.t '.beatus populus, queni eleijil in hseredi- hominis accipit (.I/kH/!. 22. Acl. 10.): non divitias,
lalem sibi. Commendat autem misericordiam suam, velhonoresattendit: sedtanturamodo metuentesse
quia respexit gentem hanc beatam : cum subjungit- et sperantes insemisericorditerrespicit.Etideoad-
13. Dc cceto Dominus vidit omnes filios
respexit jungit, Et in eis, qui sperant sxipcr misericordia ejus.
hominum. Prius dixit beatam es se gentem.cujusest Subaudis, sunt oculi Domini. Ad quid?
Domiiius Deus possessio, et hsereditas ejus. Etul 1.9. Ut eruat a morle setcrna animas eoruin. Vitam

eandem Dominiostenderet esse simiUter possessio- enim eeternam {E.v eodem, ibid.) nobis promittit
nem, etha;reditatem, adjungit, Populus. quemelegil Deus, nec tameniu hac peregrinatione nos deserit.
in hsereditatein sibi. Et sic miro et deleclabili modo Nam sequitur Et alaieos in fame. Tempus famis est
:

utrumque etpossidet, et possidelur abaltero, tan- modo, Tempus saturitatis post erit. Beati qui esu-
quam haeres et hsereditas, possessor et possessio- riunt et sitiunt j ustitiam, quoniam ipsi saturabuntur
Nuncdicit, quia idem Dominus de coelo, tanquam de {Matih, i ). Alituos interimplus Dominus in hache-
excelso loco, sive de alto divinitatis suae, sive de remosacramentissuis, verbo suo, gratiasua: nede-
celsitudinemisericordiae sua3 vidit inimo positos.et ficiamus, in via. Tunc autem erit plena refeclio.
valde a seremotosomnesrilioshominum. Vidit, iu- I ) quaudoimplebitur, quod alibi dicitur. Satiabor, cum
quam, etmisericorditer attendit. Vidit, quia miser- apparuerit gloria tua (Psal. 16.,'. Quid interimagere
lus est eorum. Unde plerumque rogantes misericor- ol proflteri debemus? Sequitur et dicit
diam, dicimus homini, Vide me. Est ergo, qusedam '20. Anima noslra sustinet Dominum. Quandm fa.

visio miseraulis cordis, non visio punionlis. Hoc mes est.quandiuperegrinatio est, animanostrapa-
modo dignatus est Dominus videreomnes lilios ho- I Domino. Talibus dicturus est Dominus,
ions erit in
minum pertineutes ad Filium hominis. \'os estis,quipermansistismecuinintentationibus
li. De prseparalo habilaculo suo. Quod sibi prse- Luc 22.). Quo conlra soriptum est, Vse illis qui
paravit: id est, de Apostolis,deprsedicatoribus ve- perdiderunl. sustiuentiam [Eccli. 2.). Et quomodo
ritatis de angelis, quos ad nos misit. Respexil super poteris sustinere Dominum {Phil.S-),0 sancla anima ?
omnes,qui habitant terram. Tanquam peregrini in pe- Sequitur, et dicit: Quoniam adjutor et protector no-
regrino loco. Unde ahbi beata hsereditas gemit, et s/er es(.Adjuvatiupugna,protegitab testu. Adjuvat
dicit Heu mihi, quia incolatus meus proloogatus
: in bonis, protegit in adversis. Qua mercede to-
est, habitavi, cum habilantibus Cedar multum in- : leras ?
cola fuit anima mea (Psal. 199.*. 21. Quia in eo lastabitur cor noslrutn : et in nomine

' Interpunctlonis vitia, aUaque levia menda Au- cissim heic sunt,quibus ipseemendariAugustinus
gustiniani exemplaris ope sustulimus. Queedam vi- queat.
 : : :

763 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTCS 764

$anclo ejusfiieravimus. Non enim in nobis, ubi magna *J^ 4. .Marfnificate Dominum mecum. cvallemus no- et

sineilloinopiaest, sudinipsolictabilurcor nosiruni. mcnejus in idipsum. Quisquis est in corporeChrisli,

Et ideo sic sperabimus venluros adeum, quia nobis ad hoc debet dare operam, ut cum Dominum magni-
absentibus per fidem misit nomen suum Spera hic, ficat, alios secum ad magnificandum Deum trahat.

ut hcteiis ibi. Esuri elsiti hic, ul epuleris ibi. Pro- Dominummignificamus,quaudoeum inafrnum.mi-
posuit nobis, quid amemus in quo, el de quo soio rabilcm el inelTabilem praedicamus |48 nomen :

praesumamus. Implevitnos pandio spei {liom. lo). ejus exallare, est per omnes gentcs quibuscumque
'2'2. Post haec fil oratio brevis etsalubris. Fiai mi- possumus allum el ajiernum propalare. Quid esl au-
sericordia lua, Dominc, supcr nos, quetnadmodum tfin III idipsum"! Inunitate, inconcordia. (I. Cor.i.)-.

spcravimus intc Jam enimin te speni nostrara con-

. sicut fccerunt praedicatores primi, quiDus erat cor
slituimus: jam nomensanclumtuum,iuquospera- unumet anima una;';!^^ i.]. Deindedicil bona sua,
raus, veneramur, el super nos invocamus. Sicut unde sibi evenerunt, cum subdit
ergo speravimus in le, sic supra nos tuam miseri- 5. E.cquisivi Dominum, et exaudivil me, ct ex omni-
cordiam sentiamus.. hus tribulationibus nwis eripuil mc.Extraomniapost-
positis temporaUbus, vel ex toto corde, ex totis viri-
TITULUS PSALMI XXXIII. bus quaesivi Deum el exaudivit me, ut invenirem
:

l.Psalmus David, quando mutavit vullum suum co- eum. Sed exquirentesOominummultismodisinhoc
ramAchimclccli,eldimisileum,etabiii.li>icmo(ioimmuta- seculo tribulanlur. Omnes enim, qui volunt pie vi-
vil. Nam lympaiiizabal (I ./?c<7. 21), alTeolabal, manibus siiis vereinChrislo,persecutionempatiuntur(2. Tim. 3.).
seipsum feriebal, el salivae per barbam cjus decurrebanl, In hoc vero est consolatio, quod postmodum ex om-
hoc in porla civilalis David faciebal quia Allopliilli nibus tribulalionibus eruantur. Quando ? Cum absor-
;)l

i|uaerebanl cum perdere. Acliis videns haec, qui eral rex

:

B
bebitur mors in victoriam, el mortale hoc induerit
Golli, disil, riquid induxislis mihi arreplilium
|^7 immortahtem (1. Cor. 13.). Deinde amator isle, qui
islum ? Tympanizabal David, id csl, Chrislus in cruce
moriebalur affuclabal, quando miserieordi affeclu se hu-
non solus vult amplecli, quod amat, horlatur nos, et
:
dicit
miliabal: manibus suis se ferehal, cum dicchal, Hoc esl
corpus Dieum Cor. 1 ).). Et saliva; per barham decur-
(1.
6. Accedite ad eum, el iltuminamini, et facies vestrae
rebanl, id est, verha sua, quaado dicebal. Nisi manduc^i- non confundcntur. Ad Deum acccdimus bonis studiis,
verilis carnem filii hominis, et ca-tera [Joan. 6). Puerilia et spirilualibus cxerciliis, legendo, meditando, oran-
visa sual eis, qui sunl Acliis(qui interprelalur. QKomodo do, amando. IUuminamurautem per intellcctum. pcr
esl, vel, Quid est hoc'! barbalis vero, id esl, viris virilia.
gratiam, per doctriuam, per vitam. Illuminati auiom
Verus David coram Achimelech, id esl, coram patris sui
nonconfunduntur, idest,nonerubescuntdepcccatis:
rcgno, id esl, in genle Judaeorum, mulavit vullum, id esl,
prioris sacrilicii modum (hocest secundum .\aron) et dimi-
vel non erubescunt de opprobriis et contumeUis sibi
sil cum, el ahil ad !»entes, uhi secundum ordinem Mel- iUatis. Hinc Paulus non erusbescit evangelium(/?om.
chiscdech sacerdotium inslitnit. Maleria eslimmulalio sa- l.).IIinc Apostolinoncoufunduntur, iiuoglorianlur,
cerdotii secundumordinemMeIcbisededi,quiB nolalurubi quiadigni habili sunt pro uomine Jesu contumeliam
dicit.Magnilicale Dominum mecum.Commendalioquaudo pati {Act. 5.y. Proponil autera nobis in exemplum,
ait, Quoniam suavis esl Domiuus. Admonel prophcla in
quemdam pauperem, cum subjungil
hoc psalmo, ut quisque Deum limeat, quoniam non esl
7. Istc paupcr clamavit, el Dominus exaudivit eum :
inopia timenlibus eum ad filialem, affectando bonos
:
cl dc omnihus Irihulationihus salvavil eum. Quisestiste?
quosque, timorem, cum dicit Venilc filii, aadite me. El
:

hoc faciens, inlendil eis generare carilatcm, ubi dicit : p NotabiUs, amabilis, imitabilis, elforlasse ipseeslChri-
Cuslodil Dominus omnia ossa eorum', ununi ex his non slus qui cum omnium dives esset, in tantum factus
:

conlerelur delerrendo nedelinquant, dicens mortem pee-

: est pro nobis pauper (2. Cor 8.). Clamavitautera in
calorum esse pessimam. forma servi {Plnlip. 2.), ct Dominus Pater exaudivit
eum. Isle pauper factus est obediens usque ad mor-
PSALMUS XXXIII. tem crucis {Ihid.). Propter quod exaltavit illum Deus,
2. Bencdicam Dominum
omni lcmpore, semper in el dedi t ilU nomen quod esl super omne nomen {Ibid).
laus ejus in ore mco. Dixil hoc Chrislus, dical el EcccquomodoDominusexaudiviteum:Deomnibus
Chrislianus quia in corpore Christi est. Omni, in-
:
autem tribiil.Uionibuslil.ieratur, quia Christus resui^
quit, lempore, id est, in prosperis el adversis bene- gens ex mortuis jam non morilur, mors illi ultra non
dicametlaudaboDominum. Quandoprosperasucce- dominabitur {Hom 6.). Per hunc pauperem osienditur
dunt, boni simul et mali Deura laudant el bcnedi- tibi via, qua redeas ad patriam. Factus est pauper,
cunt. Si adversavcniunl^murmurant quidem mali, ut tu nou limeas, imo diligas paupertatem. Passus
sed benediciinl boni. Ilinc cslquod bealus Job arais- est, ut patiaris et tu. Clamavit, ut clames et tu. I.ibe-
sisrcbus,orbaluslillis,:iit,I)ominusdedit,Dominus ralus esl, ut liberari speres et tu. Magnam autim
absluUt; sit nomcu Domini bencdictum ( Joi. 1.). tibi praetendit securitatem, cum subdit: Immiiii a,,-
Scd quia sunt nonnulli,quidebonosuo volunllau- (iclus Domini in circuilu limcnlium eum </ cripicl f<'i. :

dari, cavel hoc vilium, cum subjungit: Tu tantum time Deum, ct esto securus. Quoniam iste
3- /'1 domino lauhaliilur anima mca. Nonlaudalji- pauper, quidictuseslmagniconsiliiangelus (/sijiit.),
tur in se, non in sapientia mundi, non in sublimi- immititse incircuitu timenlium eum, undiqne cus-
tate verborum (1. Cor. 2) scd in Domiiio a quo el |) todieus. et dcfendens eos, ut in nulla parlc irrura-
:

virtulem, et potentiam sumpsit. El qiiia sancti viri peie valeat inimicus.

bona sua, communicare aliis desiderant, prolinus 9. Aperteautem dc ipso sacramenlo vult dicere,
addit Audiant mansueli, cl Ixlcnlur. Hene autom
: quo ferebatur in raanibus suis, cura subjungit Gus- :

non ait, iracundi, sed mansuoti.Nam quando audiunt latc cl vidcle, i/uoniam suavis est Dominus. Ostendit
non mansneti,nonla;lantur, sed irascuiitur. Etipsi iibi(ExAugnsiino, Ennar.^i.) iUam sanam insaniara.
sunl {Ex Awj., Enar. 2.), qui dicunl, quia non nos et sobriara ebrietatera illius David qui in ilgura uo- :

asinos fecerimus, Jumenla mansucta vult habere l)o- scio,quidostendebat,quaniloilli'raiscri coramrege

miuus. Equus euim, e". mulus, de quibus paulo ante .\chisdixerunt, Quomodo est (Ps. \ 10.)? Sicdicobal
locuti sumus, erigunt aUquando corvioem, et saafero- Doiniuus, Nisi ciuis manducavorit |49 caruem
ciUUe a se excutiunl sessorem. DomaiUur frenis, ineam, et biberit sanguinem meuiu, non habebit in
ch.imo,verbere: donecdiscantDominuinsuumpor- se vitam {Joan. 6.). Et illi in quibus repnabat Achis
lare. Tu autem antequam freno tundantur ora tua, (1. lieg 21.), id est, crror et ignoranlia. dixcrunt:
esto mansuelus. et porla Domiuum. Noli te laudari, Quoinodo isle potest dare nobis carnem suam man-
sed laudclur ille, qui sedet super te. Scd jam quid diicare {.loan. (i. )? Si ignoras, gusla ot vide, quaiD :

nos admonol, audiamus. suavis esl Dominus. Gustat, qui amal videt, qui in- :

Quod rcspuunt Bencdictiui verbum miscri in suo Augustino, Noster olim lcgil, atque adserit.

J
 : 5

765 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 766

autem non intpllifrit, rcx est Achis im-

tclligit. Si : Finis autem perfcctoe justitise cst, ila intra se cssc
j^
mutavit suam laciem Havid.otreccssita le.ctdimi- Ijacilicum, ut caro concordet cumauimo, etanimuB
Sit tc, ct abiit. \'A h\co, BcnlHS vir qui sprval in co. cum Dco,utjam nulla possit adversitate moveri ab
Non in houiine, non in muiulo, lum in seipso: sed in hac quiole. Vcl pacis iKimiucpossumusacciporeno-
Deo. Ouo conlraqui non sperat in Deo.misercst. Et miiuim C.hristuin, qui cst i);ix vera, qui fccil utr.Kiuo
nepost(iuami;uslarent,securicssent,protinusaililil: unum [liphes. 'i.). llunc debemus tolo cordo, toto
10. Tiinclc Di)niinum tnnnrs sancli rjus. Deum ti- alVcctu inter nos qua'rore ([uom profocto persequi-
;

merc, estcoram eo se humili:u'c, et m(^(ucndo ca- mur, siouin pprfocle vivoiulo imilannir. Commenilal
vere, ne in liis, quiie. ajiimus, si ve iu cogilalione, si vo autcm Dei misericordiam super nos.cum sub.junRii:
in verho, sive in opere illum olTeudamus. (jui lioc 16. Ocnii Domini snpcrjuslos. Id cst, intuitus di-
faciuut, saucti sunt. Et quasi quis ([Uffirerel, Quid vinse misoricordise sunt supercos, qui juste vivunt
prodest timereDominum? scquilur:Qi(on!a)n noncs^ Et si ipsi petunt aliqiud A urcs ejus, id est, clemen- :

inopia liynrnlibiis cum. Et liocprobat, cumsubjuu?il: tia ot potcntia, sunt paratse in preces eorurn exau-
11. Divites eguerunt et esurierunt inquirenlcs au- diendas. Videt operantes et laborantos. Audit ge-
:

tem Dominum non minuenl ur omni bono. Vidcrctur moules, et orantes. Sic crgo vive, ut oculis Dei va-
tibi m.agis, ut illi esurirenl, qui contemptosoculoet leas dignus apparero. Sic ora,ut prseces tuseusque
pauperes 1'acti, Dominum cxquircrent illi autem ad auros ejus pertingant. Sed forte dicet aliquis
:

non minuerentur bonis, qui terrenis abuudant di- malus, Securus pecco, quia me non videt Deus. Au-
vitiis.Sed uoli attendcre homines sccundum facul- di. quod sequitur.
tates rerum.sed secundum virtutesanimorum. Isti -n 17. Vullus aulem Domini supcr facicnles mala ad :

quideni mundi amatores, qui forisapparentdivites, "

quid Ut perdal de terra mcmoriam eorum. Per vul-
:

non parvam intus menlis patiuntur inopiam. Oui tum accipe terrorem sevcritatis Dei. Bonis quidem
autem intrase Deum quwrunt. etextra Deum nihil blandus est, et propitius malis vero terribilis et :

concupiscunt, non minuuntur omni bono. imo re- dislrictus. Et sicut in memoria setorna erunt justi
plentur summo bono,quodest Deus.Roplenturlide [Psal. 111.), ita de memoria feterna tollentur mali.
spe et caritate. Replentursanctis moribus et virtu- Tunc erit perdita memoriaeorum, cum nullussan-
tibus, quse sunt vera3 divitise, qua3 animi expellant ctorum super eos aliqua pia afTectione movebitur.
egestatem. Et ideo nos admonet, dicens : Undedixit Abraham.Internoset voschaosmagnum
ii. fenile filii, audilc mc, limorcm Domini doeebo flrmatum est (Luc. 16.). Probat autem quse aures
vos. Multura nos sedificat, quod ait, Venite, ac si Domini sunt in preces justorum, cum subjungit,
diceret, Vos qui vacatis otio,sivequi terrenis vani- 18. Ctamaverunt justi et Dominus exaudivil eos :

tatibus incumbitis, qui laboratis et onerati cslis el ex omnibus Iribulationibus eorum liberaviteos.C\SL-
[Mallh. 11.) relinquite ea, qufe vos impediunt. et
: maverunl tres pueri in fornace (Daniet. 3.). Clama-
venite ad me. Audite autem auribuscordis. Obedile vit Daniel in lacu (Daniel. 14.). Clamaverunt flhi
ut fllii paterno affectu docebo vos timorem Domiui.
: Israel -in captivitate (Exod. 3.). Clamavit Christus
Et convenienter ait, Timorem. Ipse enim primus in cruce (llebr. 5.). Clamaverunt Apostoli in perse-
gradus spiritualis doctriuEe el coelestis sapientia3, cutione: marlyres in raorte, confessoresetvirgines
sicul scriptum cst^InitiumsapieQtise timorDomini. in flde.Quo quotclamaverunt, exauditi sunt a Do-
(Psal. 110. Prov. 1.). Quisquis accedit ad Dei ser- mino, vel corporaliter, vel spiritualiter et ex om- :

vilium, hoc dcbet esse primum illius studium, ut Q nibus tribulationibus liberati. Confirmati ergo tot
discat qualiter debeat timere Deum. Sed priusat- sanctorum exemplis, clamemus ad Dominum tota
tendendum est, quanta vir sanctus utitur hio arte humilitale et afflictione cordis ut pariter esaudia-
:

magisterii. Prius enim studet audilorum benevo- mur, et a tribulatione liberemur. Sequitur enim :

lentiam captare. Et proponit eis, quod magis eos 19. Juxla est Dominus his, qui tribuhilo sunt corde,
delectat audire, dicens : et humiles spirilu salvabil. Qualuor modis 1 1 lt'i-

13- Quis cst homo, qui vullvitam? Nec dico de bulantur corda sanctorum in hoc seculo scilicet :

vita posita in miseria ; sed qui est ille, qui diliriit aut dolore poenitentise, aut anxiotate prfesenlis vitse
dies videre bonos ? Ideo hoc, quod omnes cupiunt, aut desiderio coeleslis patrise, aut timore futurse
prsetendit, ut sic accendat eos ad ea facienda,qu8e poense. Nostrum est ergo cor contercre,Domini est
prsecipit. Si vis vitam, velis aeternam. Si diligis dies per suam misericordiam et gratiam cordi contrico
bonos, dilige seternos. Hsec estveravita, vivere in propinquare, ut illud illuminet, corroboret et con-
Deo. Semper dies niali in seculo. Semper diesboni firmet. Unde cor couleritur, inde humilitasgenera-
in Deo. Ergo si vis vitam et dies bonos, audi et fae. tur. Ex opere enimprocedit virtus. Ex contritione
14. Prohibe linriuam luam a malo. Ne in aperto cordis divinam sentimus prsesentiam. Ex humili-
loquaris malum. Ht lahia lua ne loquantur dolum.Xil tate spiritus jam ipsam consequimur salvaiionem.
bona verba ore proferas, et malum |50 in corde Ubi opus, ibi gralia; ubi virtus, ibi jam sanitasest.
abscondas sicut ilh faciunl, qui loquuuLur pacem
: Magnum mysterium. Deus super omnia est. Erigis
cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum. te, et non illum tangis humilias te, et ipse ad te
:

Prius Iinguam,quamcEeteramembra jubetapeecaio r. descendit, Proprium autem justorum est, ut in hoc

reprimere quia hoc est magis indomabile mem- '-'
: seculo tribulentur. Unde et subditur :

brum in toto corpore, de qua scriptum est, In ma- 20. Mvlla: tribidaliones justorum. Sed in his se-
nibus linguse vita et mors [Prov. 18.). De qua eliam quitur consolatio, cum protinus addil Et de omni- :

Apostolus ait, Lingua inquietum malum, plena ve- bus his libcrabit eos Dominus. Non ideo sint Chri-
neno mortifero (Jacob. 3.). Quia ergo occidit ani- stiani justi : non idco audiant verbum Dei, ut se
mam, si non refrenalur quia in lingua frequentius : existiment tribuJationibus non affligi.Nonhoc pro-
labimur merito vir sanctus linguam primum co-
: mittit Deus. Magis si injusti sunt, pauciores habent
hibere prsecipit, quam magnis in corpore prse- tribulatioues si justi multas. Sed (Ex Augustino,
:

VEdere ad peccandum vidit. Deinde universaliter Enar. 2) post paucas aut nullas tribulationes, illi
subjungit veniunt ad tribulationem sempiternam, unde nun-
15. Declina amalo. Et quia hoc non sufflcit, pro- quam eruantur. "Isti autem postmultas tribulatio-
tinus addit, El fucbonum. Rursus, quia ad perfectam nes venient ad pacem sempiternam, ubi nunquam
jnsLiliam hsec duo non possent sufflcere, continuo aliquid mali patiuntur. Sed interim.
adjunxit Inquire pacem et persequere eam. Malum
: 21. Cuslodit Dominus omnia ossa eorum: unumex
relinquere, inchoanlium esl. Bonum facere, profl- hisnon con(cre(ur.Ossasunt Qrmamentafldelium.Et
cientium. Inhis duobus praeceptis consistit justitia. sicutossibuscaro, sicvirtutibusanima sustentatur.

' Apud Augustinum Justi autem.

 : : :

767 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 768

Custodil ergo Dominu» oujiiia ossa eorum, ila ul \ 'i. Apprehenfie anna cl sculum, el cj:ur{ic iii adju
unum ex his non conteratur quia sic sanclorum
; tarium mihi. Magnum (fx Aufiuslino, ibid.) specta-
suorum virlutes serval, ut nuUa earum iulentalione culum est, videre Deum armatum pro te. Arma au-
deflciat. El bene non ait, Unum ex his non frange- tem cjus, quibus perculiat inimicos. si bene profe-
tur, sed ait »ioii coniereiur: quia sanctorum virtus cerimus, nos erimus. Sicut enim nos, ul armemur
aliquando quidem frangitur in tentalione, sed non ab illo habemus: sic ipsearmatur denobisScutum
conteritur, idest. ex tolo non deperit quia integra
: est bona voluntas ejus; sicut alibidicitur, Domine,
manet in inleutione. Et undetentali ad momentura ut scuto bonse vohmtatis tuae coronasti nos. Vcl scu-
cadunt, inde excilati ad virtutem robustius resur- tum cst fides nostra, qua protegimur ne igneis ini-
gunt. Quiautem de reprobissubjungat, audiamus : micijaculis feriamur. Sed quid sumusnosjamarma
22. Mors pcccalorum pessimn. Sedquia multa sunt Dei, quamvis splendida. quamvis acula, quamvis
genera pecciiorum, cl non esse peccatorem dif- hice sapientiaecoruscantia, quidpossumus nisinos
ficile, aut forle impossibile esl in hac vita; sub- apprehendat Deus, et pugnet de nobis ? Quaelilicl
jecit statim, cujus generis peccalorum esset mors optima arma jacent, si bellatorem non habent. Ap-
pessima. El qui oderunl juslum detinquenl. Quem prehendatergo nos Deus: etcum in nianu ejus fiie-
justum, nisi eum qui justiflcat impium? Quem ju- rimus utatur nobis quomodo vult. i^a-io-ijf. inquit.
stum (£"j.' c<j(/ci», ibident), nisi Dominum uostruni iiiadjulorium mihi, id est |53 innolesce, appare.
Jesum Christum, qui cst etiam propitiatio propec- sentire,adjuva ad pugnandum.
catis nostris {Rom. 3.)?Qui crgo hunc oderunt, 3. Effundc frameam, el conclude adversus eos fjui
mortem habent pessimam quia in peccatis suis
:
B pfscquuniur tne. Acsi diceret. Multiplica vindictam
moriuutur {.Joau. ,S.\ qui per eum Deo non rccon- ctconcludaturaditus illis, qui voluntdelereuomeu
cilianlur. Secundum auimam iutelligeudaest mors, meum. Vel per frameam quamlibet fidelem designat
aut pessima, aut optima, non secundum corpus animam. Abundent.iusti,etefrunditurframea. Con-
damnatis peccatoribus. clusum eslautem adversuseum,qui non habet ad-
23. Iterum de justisait: rtcdimet Dominusanimas versus sanctos quid dicat pravum. Et quia vox il-
scrvorum suorum. Omnes enim servicrant peccati. lorum est, non est salus ipsi in Deo ejus {Psat. 3.)
Fusus est sauguis Christi, ct tauto pretio sunt re- dic animx mex, Satus lua erjo sum Dic, ct factum
.

dempti. Attende crgo quis te redemit, et a quo vel erit. Aliam salutem non requiram, prseler Deum
quali pretio te redimendosalvavit. Ipse DeusCrea- meum. Et si homo subvenit mihi, si angelus, si alia
lor tuus redcmit te, ipse sanguinem suum fudit creatura per illam mihi subvenit Deus. Omnia
:

pro Ab
ipso diabolo ct a peccalo salvavit te.
te. enim i!li suljjecta sunt: et ideo non illa, sed ille esl
Servus itaque factus tpnti Domiui, stude ut ser- mea salus. Deinde incipit orare proinimicis: sed
vias illi (52
in sanctitate ct justitia (Luc. 1.). Sed liic prophetia esl. El quae flgura optandi dicunlur:
magua qua?stio oritur, cum subiufertur, El noyi dc- aiiimo proplielandi explicantur. IUud fiat, et illud
linquenl otnnes qni s)icrantin eo. Quid enim ait Apo- fiat, nihil cst aliud, quam hoc et futurum esl. Sic
slelus? Si dixerimus quia peccalum nonhabemus, ergo audite prophetiam
nos ipsos seducimus [1. Joan. 1.). Et iterum, lu i. Confundanlur clrcvcreanlur quserenles atiimam
multis ofTendimus omnes (Jacofc. 3.)- Sedhancqua;' meam. .\csi diceret, Confuudenturetreverebuntur:
slionem solvil nobisPaulus, ubi ait: Si autem quod Q faclum cstcuim. Multi (Ex Augusiino, ibid.) salubri'
volo ago, jam non ego operor illud sed quod : terconfusisunt.multireveriti a persecutioneChrisli,
habitat in me peccatum {Itom. 7.). Si ergo illi, qui el ad societatem membrorum ejus devota pielate
sperant iu Deo, per concupiscentiam carnis dclin- transierunt el non fieret hoc, nisi confunderenlur
:

quunt {Oal. 5.): jam ipsi non operanlur illud, sed etrevererentur./lvcr/mi/Krrffrorsmiic/coii/^HiK/uii/ur
quod habitat in eis peccatum. lu eo enim quod spe- cogitantes mihi mala. Non prsecedant, sed sequan-
rant in Deo. jam iion suiit in carne, sed in spiritu tur. Non dent consilium, sed accipiaut. NamPetrus
{liom. 8.). Quod si caro coucupiscit {Rom. 7.), praecedere voluit Dominum cum ait. Absit a le. Do-
ipsi qui in spiritu sunt, non consentiunt: et ideo mine, propitius tibi esto. nou flal islud. Sed quid ait
non delinquuut. Dominus? Rcdi retro, sathana {Matih. 16.). Prsece»
deudo sathanas es, el sequendo dicipulus eris. Hoc
TITULUS PSALMI XXXIV. ergoetistis. Avcrlanturiclrorsumetconfundanturie
1. Tilulus Psalmi sequciilis est, Psalmus liuic David peccatis erubescant ad poenilentiam etcum cepe-
: :

Psalmus isle allribuilur Davicl, id esl Clirislo, qui hic lo- rfnt retrorsum sequi,jamnon cogilabunt mihimala,
ijuilur. Quoil iliril, Iluic, addiirereiitiam vel excellenliam scd desidcrabunt boua. Haec bene illis optavit. Sed
polest .-lecipi : liuic, id esl, nolaldli scilicel, non carnali quia suutduo generaeorum quiconfuuduntur: aul
regi, scd iet;\ regura Domino. David inlerprelalur inaiij;
enim ad hoc confunduntur, ut converlantur ad
forlis\e\ dcsido-abilis. In Iioccnim {ExAuq. Scrin. 1.)
manu forlis, quia niortem noslram vicil. In hocdesidera-
Christum aut coufunduntur, ad hoc, ut dainncntur
:

quia vilam .plcrnam promisil. Quid enim forlius manu

liilis, : a Cliristo quod dc conversis dixil, dc reprobis sub-
hac, (piae lelinil loculum , et morluos resurrexil? Ouid jungit
fortius manu liae, qu.e inuudum vicil, noQ ferro armala, I\ 5. Fianl lanquam pulvis ante facicm venti, cl •m-
sod li(?uo Iransfixa? Quid aulem desiderahilius eo, quem (irlus Dominicoarclans cos. VontustentatioeSl,l>ulvis
non videnles raartyros, mori voluerunt, ul ad illum pervc- iniiiuus. Quaudo veuerit tentalio loUilur pulvis. nec
niro merorentur ? Ers^o psalmus illi, illi, cor nuslriim, stai, ucc rcsistii. Tales coarctal angelus, quando eos
illi noslradigna canlot. Inlendil nos admonoro ail
linfiua
loleranliam passionis.utsuslineamus adversa, si voluinus
sub potesiatc sua iuvisibilis redigit inimicus De :

IiabiTO priemia _'loriosa. Maleria esl passio el resurrcclio. quibus adhuc subdit :

Kam sic exeqiiilur iirimam parlom ponit orationeni, in

:
6. Fiat via illorum tcncbn; et lubricum: et angchu

socundaenumeral passionom oum oxullationo rosurrecilo- Domini pcrscqttcns cos. Tcncbrosum solum quis
••

nis, in lerliaparte quld illa passio cl resurreclio eflieial : non horreat, lubricum solum quis non caveat? In
ilu diccns :
tenebris el lubrico ubi pedem flgis? Sunt ista duo
mala maguajpoense humani peueris, qui procedunt
PSALMUS XXXIV. de tentationc augeli coarclantis. Pcr viam dcsigna-
1. Domine, nncenles me: e.ritugna im
Judica, lur actio. Per tcuebras, cseciias cordis. Per lubricum
pugnantes mc. Nocenles et expugnantes sunt noslri prajcipitatio operis. Quando rcprobi tcutati el con-
yisibiles el invisibiles inimici {Colos. [.). Judica, fusi ab augclo malo coarctantur: primum esl ul
inquit, (i\, expugna. .\c si aperledicat, (liscerne et mculis cfficitale lenebrcnlur, deintle in Uibricum
dcstrue. Quomodo ? malorum dilabunlur. Nec jam possunt converli.quia
• Emendavimus ex Auguslino aulea pro illi erat
:
'
Magis heec leclio arridet, quamimpressa .Vugus-
tiniaua, Tenebras solas.
 : : : : :

()!• IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. m

lentalo angolus cos persequitiir, ul inipinfral [/ln(. jYiffnorabat, qui iniquorum corda et dolos videbat ?
impingual] de malo iu pcjus, doncc iucidanl in fo- Ignorabat peccatuni, nim (luasi non judicando, sed
vcam iniquilalis, cl- uierganlur in prorunduin despc- nou commilteudo. Sunt hujusmodi locutiones eliam
raliouis et morlis. Uudc aulem tanla mala? Quo quotidianiB. Cum dicis dc aliipio. Non uovit male-
merito ? Scquilur ct dicit facerc, quia uou malofacit. Quod alieuum cstab ope-
:

[5^ T Qxonidiii gmtis abscondfninl milii intcyl- re, alienom cst a cousoicntia. Quod alienum est a
tum tiii/uei sui. Idest, occultos dolos ad interiluni couscienlia, alicnum csl a scientii et dicitur, Nes- :

meum paravcrunt. Et hoc ijmtis, quia nihilmali foci, civil. Ignorabat Christus blasphomiuc, liinc interro-
nec eis nocui. Snpervacuc e.vprobraverunl aniinatn gabatur a persccutoribus [Mattli.-2-2. 26. et 27.) de :

mcam. Multa euim opprobria adversus Dominum qnibus seqijitur,

dixerunl. Scd Iioc supcrvacue : qiuii lalsum dicentcs 12. Relriliiieliiint mihi mala pro bonis slerililalem :

etnihil probautos. Scd quomodo abscondcruut ci aiiimie mae. Kgo [Ex .iug., ibid.) altuli foecundita-
laqueum, qui videbal corda abscoudeutium ? Scd leni, ipsi retribucbant sterilitalcm. Ego vilam,ipsi
tantum orat intcr illos ignoranli similis quasi fallc- morlem. Ego honorem, ipsi contumelias. Ego modi-
relur, cum illi iu eo deciperculur, in quo eum 1'aIIi cinam, ipsi vuluera. Kt in his omnibus qu£e relri-
arbilrabantur. lloc aulem ad oxemplum paticnliaj buebant, utiquo sterilitas eral.
noslras laclum est,quibiisnecessecrat,uliuterma- 13. Ego aulem cum mihi inolesli essent, induebar
los viveremus et malos, sive scicutcs, sive ncscien-
: cilicio. Non invenimus justa literam Dominum Jc-
les lolerarcmus. Sed quid couligil Iiuic populo re- sum portasse cilicium. Inleliigendum est ergo Do-
proborum? Scquilur et dicil n minum persimilitudinemappellassecilicium,carnis
8. Veniat illi latjueus quem
iynorat. Magniflca [Ex suae morlahlatem. Quare cihcium? Propter similitu-
Auij., ibid.) relribulio. Nihil juslius. Illi laqueum dinemcarnis peccati. Apostolusenim [ExAug.,ibid.)
abscouderuut, inde dccipiunturnescieutes, uude
cl dicit, Misit Deus Filium suuminsimilitudinemcar-
decipere voluoruul. Inde iliis nocelur, unde illi no- nis peccati, ut de peccato damnarel peccalum in
cere conali sunt. Soquitur enim Et captio quam : came (Rom. S.) hoc est, Filium suum induit ci-
:

abscoiulit apprehendut eum. Tauquain si quisquam licio, ul de cilicio damnaret hicdos non quia poc- :

yeneni calicom prajpararel alicui, el oblilus bibat. catum eralin Domino, sedsimilitudocamis peccaii
El lamquam si foveam fodiat, utinimicus ejus in quia mors non est uisi de peccalo, et utique caro
eam incidal et ille oblitus quod foderat, ambulans
: iila erat mortalis. Cum ergo ei molesti esseut, imluc-
ea via prior illuc cadat. Sic omnis qui nocet alleri, batur cilieio. idesl, abscondebalur in carne Nonse
prius sibi uoccl quam alteri recte ergo subjungi- : vindicabat, non se domonstrabat. Hincnos admonet
tur, Et in laqueo eadat in ipso. Nou in alio, sod in Aposlolusdicens, Nou vosmelipsos defendentes.ca-
ipso. Unde enim alium decipere appetit, iude seipsum rissimi sed date locum irae [Rom. 12.). Ideo sub-
:

primum dccipil. Et fleri polest, ut malitia sua non jungit, Humitiabam in jejunio animam meam, Non
. noceat aiteri fleri autem non potest ut non noceal
: legimus secundum lileram, in passione Dominum
'
sibi. Mihi autem quid ? jejunasse sed spiritualiler esurit Christus bona
:

9. Anima mea cxultabit in Domiiio.Tamquam [Ex operanostra. Etquia in illis cruciligentibus nihil boni
Aug., ibid.) iu eo,aquo audivit, Salus tuaego sum : inveniebal, ideo jej unabat. Retribuebant enim steri-
taoquam nou quferens alias extrinsecus divitias. litatem animse ejus.Namqualejejuniumipsiusfuil,
Tamquam nou quaereus circonfluere voluptatibus r qui vixunumlatronemmvenit,quemincrucegusla-
bonisque terrenis " verum gralis amans. Non ab
: rel ? El Apostoli eum fugerunt [Luc. 23. Matth. 26.).
illo voiens accipere quod delectet, sedipsum solum Nullum autem majus aut melius negocium esl in
sibi propoueus, in quo delectetur. Quid enimmelius Iribulatione, quam recedere ab eo strepitu,qui foris
Deo?.ff( delcctabitur supcr salutari suo. Id esl, fllio esl :et in interiora secreta mentis ire, ibiquo orare
suo, per quem salvati sumus [Lue. 2.) per quem : Dominum, ne in tentatione vincamur. Deinde ut
accessum habemus ad Deum (£'p/ies. :2.), utesul- etiam illi quinos persequuntur, ad sanitatemjusti-
tantes iu eo corde credamus ad justitiam, ore au- tise converlanlur. Ideo subjunclum est
tem conUieamur ad salutem [Hom. 10.). Unde et 14. Et oratio mea in sinu meo convertetur. Per
subditur : signum agnoscimus secretum. In secreto cordis de-
10. Omnia ossa mea diccnt, Domine, quis similis tibi? bemus orare, ubi Deus videl, ubiDeusaudit. Unde
Ossa [Ex Aug.jibid.) dicunlur in corpore Domini, iu Evangeflo dicilur,Tu aulem cum oraveris, intra
omnes jusli, flrmi, corde forles, nullis persecutioni- in cubiculum tuum, et caetera [Matth. 6.). Et hoc
bus et tontationibuscedentesadconseniiendummalo. bene admonemur. Sed in Christo Domiuo aliquid
Et unde possunt nuUis tentationibus cedere, uisi ampUus intelligere debemus. Ego inteUigo, quia in
quandocreduntDeumomnipotentem,in£esiimabiIem, siuu suo habebat Patrem. Deus euim eratin Clirisio,
valentem eos liberare de omni tribulalione ? Uude et muudum ^2. Coi\ 5.). In se ergo
reconcilians sibi
dicunl, Domine, quis similis libi ? Eripiens inopem de habebat, quem
deprecaretur quia ipse dixerat.
:

manti, l'ortiorum ejus egenumelpaupercmadiripien-

: Eyo in Patre, et Paler inme esl [Joan. 10. et 14.).
tibus cum. Fortior enim erat diabolus ad tenendum Quanto aulem allectu eos dUigebat,pro quibusora-
te, quia ipse te vicil et diripuit, cui consensisti. Sed
[) bal [Joan. 17.) ostendil, cum subjungit
;

quid mauu fortis? Alligavit forlem, effundendo

fecit 156 13- Q"c^i proximuin, quasi fratrem nostrum.
frameam et ad concludeudum eum et de mauu, : sic eomplaeebam quasi lugens et contristatus sic hu-
:

idest, de potestate ejus eruit iuopem, sine viribus, miliabar. Ilsecdicunt quidam, quia ponitureasuspro-
pauperem spinlu, egenumcuinoueratadjutorium. casu ac si diceret, quasi de proximo et Je fratre. Com-
:

Quis enim adjutor tibi, nisi ille, cui dicis, Domiuus placebalergo Christus Deo Patri de persecutoribus
adjutor meus et redemptor meus [Psal. 18.)? Si de suis, quasi de fratribus et proximis suis diligebat :

tuis viribus prsesumere volueris, inde cades, undc enim eos, tanquam proximos el fratres suos [Joan.
praesumseris si de alterius, dominari vult, nou
: 15 ). Majorem autem hac dilectionem nemo habet,
subvenire. lUe ergo |55 qu«rendus est, qui el quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis
redemil et liberos facit. Quid aulem in persouasua [Ibid.). Et quia ei uolebant aquiescere, humiliaba-
subjungat audiamus lur tamquam lugens iu coipore, et contristatus in
H. Surgentcs testes iiiiqui, qiise ignorabam interro- anima. Exemplo ergo Dominico admouemur, utnon
gabant me. Tesles iniqui surrexeruut, quaudo Iniquo solum quos toleramus, amemus sed etiam prava :

animo adversus eum falsumlestimonium dixerunt corum opera contristati defleamus. Ego sic pro eis
[Matth. 20.). Sed quid [Ex Aug.,serm. -2.) eslqnod humiliabar: iUi aulem quid? Sequitur et dicit : .

'
Apud AugUStinum, sed conjugem vcrum gralis, etc.
 : :

771 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS

llJ. El adverttim mt Uetaii »unt. De his quiB mibi j^insullalorialius est. Videruni oculinosiri». Vidim .-
adversaet contrariafuemnl. Et convcnerunt in unum quaUs esset, et tandem eum cognovimus. Ubi sunt
consiJium et eamdem volunlatem, ut me dolo trade- virtules, quas faciebat? Cur, qui (Ex Auguaino,
renl et caperent [Mailh. 26.). Congregala, id esl, ibid.) salvavit alios, seipsum uou salvat ? Dominus
muUiplicatj. et coadunata sunl super tne /lagella, cl autcm patiens erat. lucruce non poteuliam perdide-
ijHorai-i.Nesciebaineuiminmeculpam^quadebui- ral, sed patientiam demonstrabat. Quid enlm illi erat
sem llagellari. Dissipati sunl nec compuncli. Secun- magnum decruce descendere, qui poluit poslea de
dumeniminlerioremhominemsuntdestrucli, atquo sepulchro resurgere ? Sed cessisse videretur insul-
a caritalis vinculodivisi. Vel dissipati sunt, quando tautibus. Et hoc opporlebat, ut resurgens suis se os-
terreemotus et signa viderunt [.Uatih.. ^tj.). Non iu teuderet, et non iUis :quiaresurreclio ipsius vitam
hoccompunctisuul ad pcEnitenliam. Inde magnam uovamsigniticabat: vilaautemnovaamicisnotaest,
designat eorum cordis duritiam et uequiliam. non inimicis.
17. Tenlaverunt me. Dixerunl euim, Si Filius Dei 23. ^'idiste Domine, Insultationes et oppobria
est, desceudal uuuc de ciuce, el credimus ei [.\laith. illorum. Cognovisti eorum nequitiam, et meam in-
''21.).Subsannavcrunlmesubsannalionc.QmiXpos[q\ij.m uoccnliam. Kt ideo, Ac sileas. Sed profer senlen-
dixit, Subsaiuiucccioif, etiam, fiiu6sa)nia(ic>n<'addidit, tiam. Qui nou siles a praeceplo, ne sileas a judicio.
aperte iusiuuat, quia illa subsannutio non ex verbi Dumine, nc discedas a me. Quamvis sil securus, quod
prsecipitatione, sed ex sludio, et ex animi deliber.i- ab eo non discedal Deus (una enim persona in dua-
lione fuil. Frenduerunt bestiali ferocilate, super me bus naturis Ilomo et Verbumi, tamen, quia scit se
dentibus, idest, corrosionibussii is. Ex his ergo ver- nihil habere ex humanitate, oral, ut det aliis exem-
bisnobis oslendil, quautamhumiliialem, qaantam Uplumorandi.quinihilprorsusinhumanitatesuade
carilatem, quauiam patientiam, erga tam pravos beul conUdere. Dico ne discedas, sed potius.
lam perver.^05, tam perUdus, pius liedemtor nosler 24. Exsurge, adjuvando me el inlende judicio :

habueril. Quia iu rc sciendum nobis est, quia haec meo. Id est, considera quale sitjudlcium deme fa-
causa fuit, qua palereturcaputnostrum ut videli- : clum. Et ue putaretur judicium attendil debere ^e-
cet corpori suo patienliiB prajberet exempium (1. cundum pcenam, ideo adjungil Detts metts, ei Domi- :

Pelr. 2.). Doiuiuus euim voiuuLale passus est, non nus meus in causam nieam. Ac si diceret, Tu qui es
necessitate. Voluntaria ejus passio, nostra es t neces- creator meus el redemptor meus intcnde non in
saria consolatio ut quando forle talia palimur, c »-
: paenam, sed in causam meam. Nou [Ex Aug., il,id.)
put nostrum iutuemur atque ejus exemplo com-
: m
id, quod mccum habct latro commune, sed in
moniti, discamus et nos cum eo pati. Si euim coui- Ulud quod beali, qui persecutionem patiuntur pro-
patimur, congloriubimur [Hom. S.J. Ipsi ita coutra pter justitiam. llaec enim causa discreta est. Nain
me fecerunt; sed lu, paeua similis est bouis el malis. 1 taque martyrem non
\i<. Domine, ijuando respicies? Q\xa.ndomiselicovdi- facitpoena, scd causa. Et ideo subdit
ler allendendo facies, ut de eorum me eruas po- 25. Judica me secundum juslitiam meam, Domine
teslale? Restilueanimum meama malignilate eorum, Deusmcus. Quia justuses, discerneme |58iijiisle
a leoiiibus unicam meam. Ac si diceret, Auimain judicalum et fac quodjusLum est, hoc esl, secuu-
:

meam, qusd uuica est, immuuis a pecc Uo. Nuila dumjustiliam.judicare secuudumcausam, nonse-
enim alia auima sine puccalo. Ilauc, inquam, ani- cundum poenam judicii senteutiam dare.
main ereptam a mahguanle pupuio, et a leouibus, 2t). Et non supcrgaudcant mihi.Non dicanl in cor-
sciUcei principibus et sacerdolibus liberalam, resti- ij dibus iuis, Euge, euge animx nostrie: nec dicanl,
tue apassioue ut facias eam redditam corpori, cum
: Dcvoravimus eum [Thrcn. 2.). Id est omnino delevi-
ipso corpore immortalem et iucorruplibiiem. Quid mus.Quodquidemnecl"acerepotuerunt,quandoeua)
factura es, osaucia auima, poslquam resurrexeris? resurrexisse audieruul. Ueec quoquenondubiusdo
19. Confitebor tiOi in eccl^-sia maijna, in populo seorat, se ut nobis exemplum oiandi proponal. De
graoi laudabo lc. l'it quideui yt'x Auij.serm. -2.) coii- taUbusetiam, ut convertantur, postulat: cum sub-
fessio in omni mulliludine, sed in omnibus laudatur dilur:
157 Deus. lu isiaeuimmagnaEcclesia toto lerra- 27. Erubescant el revereantur sitnttl, qui gralula -
rum orbe diUusa, palea est, et frumenlum. Palea ttir malis meis. Ac sidiceret, Poeniteautet houoiviiL
volat, frumentum manel Igitur in gravi
[Matlh. 3.). me, qui de mea ga visi suut passione. Hinc est etiam,
populo, quem veulus tentationis uon aufcrl, in his quod nos admouet pius Dominus in Evangelio suo
Deuslaudatur. Nam in paleasemper blasphemalur. diceus, Si diUgitis eos, qui vos diliguut lanlum, quam
Et quia iaudabo le : mercedemhabebitisPnouneetpublicanihocfaciuui:-'
20. JSon supergaudeanl mihi qui adversanlur mihi Sed diligiteiuimicos vesLros. Beuefacito his qui odt-
inique, qui oderunt ine gratis, ct annuunl uctdis, Su- runt vos. Et oratopropersequentibus etcalumuian-
pergauderenl quidem, si Chrislus uon resurgerei tibus vos : ut sitis Ulu Patns vcstri, quiin coelis t>i,
sed quia resurrexil, gaudium eoruiu conversum est {.Matih. 5.). UndecapiLis noslri voceadhuc subditui,
iu luclum. Beneaulemait, quiaiuique adversaban- Itiduantur conttisione et rcverenlia, qui maligna I-
tur ei, scUicet uon ex amoie, sed exodio non stu- : quuitltir super me. Id est, et iUi simUitcr convertaii-
dio corrigendi, sedvuluuLaLeuoceudi. Gralisautem D tur, erubesceutes malasua, etmihirevereutiamox-
oderunt, id est, suie cuipa, siue merito. Auuuenlcs hibentes, qui si non facto, vel verbo peccaveruut
oculissunthypocritaj simulati,qui vullu pr.iuuutianl super me. Ideo dixil, Induanlur, ut per pueuitcutiam
quod in corde non gestaut. Dc quibus inox sub- prajLerita mala tegerentur. Quo contra,
ditur ; 2iS Exultcntel la.'tentur, qui volunt juslitiam ineaiii,
21. ijuoniam mihi, quidcmpacifice loquebantur.Di- .Vdcorpus simuletauiaKuuperLiuctesultatio: laili-
ccbanl eniin, Magister boue, scimus, quia verax es, tiatautumadauimum. Exultareitaqueetlaetari, tt-t
et nou respicis personainhominis (.Ua(J/i. Utf(22.) exterius eliuterius gaudio repleri. Qui voluut decli-
Ilaec et hissimiliapaciUca verba suut sub adulatio- u.irc a malo, et facere bonum {l'sal.. 33.), hi sunt,
nis ligiu^a. Et in iracundia lerrx li>quenlcs, dolos Ci- qui volunt justitiam Dei. Et uotandum, quod uon
giiabant. Irati loquebJutur, limeutes ue terram per- ait. (jui faciunt, sed, qui voluni. MulLi cnim faciunt
derenl el gcutem [Joan. 11.). Ha^caulem hac causa opera justiliae, non ex voluntale. Nemo aulem invi-
iracuudoauimopro terrasualoquebaiitur, uLJcsum tusbeuefacit, ctiamsibouuui est, quodfacit. Namsi
dolo teuercnt et occiderent. Talis eral eorum cogi- aclio videtur bona, voIanLas laiucn lcuetur lea. Ju-
talio. stitiaevero virtus nouinaclioucest, sediu voluuiatc.
22. Et dilalavcrunt supcr me os suuni. l'alam blas- Uene crgo hi, qui voIunL jusLiliam, jubentur exul-
phcmantes. Etclamabaul, CruciUge, cruciUgc, Dixc- tare: quia amorjusLitiaicLnovam vitam generat, ei
ranl, Euge, cuge. Id est, bene, benc (.Ua///i. 2t). 27.). gaudium spituale, Et ne iudo veliul in sc gloriari,
 : :

773 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 774

idoo mox
adjunctnra ost. Etdkanl scmpcf, Maijnifi- A intelligunt.
possunt. Scdaliiqui nolunt, et idoo nou
cctw Dominnn. Scmpor cnim oportct illum matfnili- Sod aliud ost, quaudo (iuisquc conatiir iutelligere
care, el laudarc, qui oporatur in nobis, ct vclle el ali(iaid, ct porinlirmilatcm carnis noii potest, sicut
operari pro bona voluntiite [Philip. %). Koolc autcni s.-riiitiim cst, Quia corpus, quod corruinpitur, ag-
SUbilil Qui wilnnt parcm scnnejus. Nequcenim snl-
: gravatanimam,otd«|)rimitterrena inhabilatio |60
servis nci vcllo justitiam, nisi studeautet vclle
flcil sensiim nmlta cogitanlcm [Sap. it.j et, sicul ail :

pacom. Unilc cum supcrius dixissct, Doclina a malo .\postoIus, animalis homo non percipi t ca, qinE suul
et fac bonum {Psal. 33.1: protinusadjunxit, Inquire spiritusDci (1. Coc. 2.).. Vliudautem est quando per-
pacem persequere e im. l'ax esi, quando caro ct
et niciosius agit adversuin scipsum cor humanuin, ut
spirilus concord-int in Dco. In liac pacc completur quod possol intelligere, si bona voUmtis accederot
justilia Ktnihiljam restataliud, nisiperscvorantia. noniutelligal: nonquiadiflicileest, sedquia volun-
Unde apte mox subditur : tas adversa est. Etilludquidcm inlirmilas est: hoc
2S). El liniju<i mca mcdilabilur justitiam tuam, tota autemsuramainiquilas. lUudinvalitudo, hoc dclibe-
die taudcmluam. Videtur maglsad cor pertinore me- Sed adhuc deilloinjuslo,quid subjungat, au-
ralio.
ditatio, quamadlinguam. Sed quiasancti viri dic ac diamus.
noctc mcditanlur in Icge Domini [Psal. L), el qu;c 0. Iniquitalem medilatus est in cubili sieo. Id est,
meditanlur, loquuulur: ideo linguaeorumDcijusti- in secretario cordis sui, Aslilil omni viie non bonse.
liam mcdilaridicilur. Iliuc scrqHumesl, Os sapieu- Id est {E.v Auguslino, loc. cil.), perseverauter pec-
tium in corde ipsoium [Prov. 16.). Sed cujus lingua cs.^\\.. Maliliam aulem non
odivil. Ibi est fructus, ibi
durat mcditari toladiclaudcm Dei ? Scd opcra boua, linis. potes, non h.ibere malitiam ? vel oderis il-
Non
vita boualinguam suamhidienl aijud Dominum. Si B lam. Cuiu oniiuodistiillam, vix tibisubrepit, ut ali-
tota die bone vixeris, lota die laudabis Deum. quid mdi facias. Eslenim peccatum in mortali cor-
pore.SedquiddicitApostoIus?Nouregnetpeccatum
159 TITULUS PSALMI XXXV. in vestro mortaU corpore, ad obediendum desideriis
In finem puero Domini David. Fiaisnoster estClui- ejus(fio»i. ti.). Et pauIopostidemPauIus :Cumenim
1.
slus, in quem nos mittii isto psMlmus qui allribuilurei-
:
servi essetis peccati, liberi fuisiis j usiiti;o (/iu/.). .\iiud
dem Domiuo Jesu Clirislo, qui dielus esl David, quia est non pugnare, et csse iu pace vera atque porpetua.
faclus esl ex saraiue Daviil secundum carnem. Puer aulem AUud pugnare, ct vincere. Aliud pugnare et viuci.
a purilale diclus esl, quia sine peccalo fuit quod iu lioc
:
Aliud nec puguare, sed trahi. Sunt euim homines
psalmo liquido decleralur. In quo oslenditur peccalorum prorsus, qui non pugnant, qualis est iste de quo loqui-
omuia peccala sua uon Deo, sed a se liabere. Juslum vero
tur. Cumcnimdixit, Malitiam autem non odio habuit.
nihil lialiere juslilia;, nisi ex solius Dei largilato. Maleria
esl juslus, et secundario impius. In prima parle psalmi
quomodo pugnatcontraeam, quamnou odil?Islema-
impium, cum sua accusalione deseribil. In secunda parle litiatrahitur, uec repugnat. Sunt autem,qui pugnare
describil juslum non cum sua laude, sed cum laude Doi incipiunl, sed quia de viribus suis prajsumuut, ca-
Inlendit aulem uosadmonere, ut vilianoslraex nobis esse, dunt. Et sunt, quipugnant, etnon vincuulur, quia
bona aulem a Deo cognoscamus: ne veniat nobis pes su- de seipsis non prsesumuut sed totos se divina; mi-
:

perbisB et cadamus (Oses 13.). Sic ergo iucipil.

sericordiEe committunl. De his autem subj ungi t,con-
vertendo se ad familiarem Domini locutionem, el di-
PSALMUS XXXV. ceudo
delinquat in semelipso. Multi
2. Di.rit injustus, ut ,., Q. Domine,in ccelo misericordia (ua. Duobus modis
hocdicuul; Noa possumus esse sine peccato (1- '-'
accipilur misericordia Dei. Una est quam cominuni-
Joan. 1.). TaUs est nostra natura. Tales nos fecil tcr hic prsestat bonis et maUs, sicut est facultas rc-
Deus.Siipseuon vellet, nonpeccaremus. Quare hoc rum, sanitas corporum,scientia, doctrina, prophc-
dicil injustus? IVon esl timor Dei ante oculos ejus. Si tia, et alia hujusmodi. Sed quia hsec sunl transiioria,
Deum timerel, non lioc diceret, imo accusarel seip- temporalis esl misericordia.Est alia, quani praestat
sum, non Deum. Ubi non est timor, ibi est dissolu- Deus soUs bonis et sanclis sicut est remissio pecca-
:

tloanimi. Timorautem DeifrBenumestpeccati. Quia torum, divinacaritas,8eterua vita. Hjecquidemnou

ergotalemse vultabscondereDeo, qualis est, recle lerrena, sed coelestis: non transitoria, sed aeterna
de illo subjuuclum est est. Sed quomodo hsec annuntiata est? sequilur et
3. 'Juoniam dolose agit in conspectu ejtis ut inv~ : dicit, Et veritas lua usque ad nubes. Id est, cognilio
niatur inic/uitas cjus ad odium. Dolose agit in con- tuiB verilalis venit ad prsedicatores. Prsedicatores
speclu Dei, quisquis vult ei abscondere peccatum istiperquos prsedicaturEvaugelium Dei, nubes Dei
suum. Et hfec est iniquitas, quam Deus odlt, et ve- sunt. Tonant minis, pluuut verbis, coruscant mira-
hemeuler punit. Quaudo homo peccat, et deinde culis. Speremus ergo misericordiam, sed illam, quae
poenilet, el recoguoscit sc male egisse, nullum alium in cceIo est.
mcrepans, vel accusaus, uisi semetipsum: et inde 7. Juslitia lua sicul montes Dei. Sicut misericordia
totocorde,totogemituconvertituradmisericordiam I)ei facithomines coelos, cum a terrenis adcoelestia
Dei: talis iuiquitale Deo ad odium non invcniiur. subleval: et sicut veritas Dei facit homiues nubes,
Imo facile ei remiltitur. Quiaaulem non solummale cum eos per sapientiam suam iilustral: sic divina
vivil.sedetiammalim vitamsuperbicndodefendil: D justitia facit hominessicutmontes Dei, quando eos
hicesl,quem Deusodit. Secunuum duritiamautem virtutibus etoperibusbonisesaltal et coufirmat. Et
cordis sui, et cor impoeuitens lliesaurizat sibi iram quomodo, quaudo orilur sol, prius luce moutes ve-
ia die irfe etrevelationis justi judiciiDei (Rom. i.]: slit,elinde lux ad humilUma terrarum: sic quaudo
de quo el siibditur : venil Dominus JesusChristus, priusradiavitiualti-
1. Verba oris ejus iniquilas et dolus. Iniquitatem tudinem Apostolorum, prius iilustravit montes: et
per partes exequitur, ostendens eam in cognitione, sic desceuclit lux ejus ad convallcm terrarum, Et ne
in actu, in verbo. Multi dolose agunt, ut inveniant aliquis quaeraret, quare polius hos elegit et hos re-
iniquitatem suam: id est, non ex animo agunt, ul probavil idoo protiuus addidit Judicia lua abyssu,':
: :

eampossintinvenireetodisse. Invenirent si vellent. mului. Tantseprofundilatis suut, quodanoUoinveK-

Xoluut autem, ut sic se defendere et excusare va- ligari possiint (liom. 11. Prov. i,S.). Vel per abys-
leanl Et sicutdolus eslininquisitione, sic etiamin sum potest intelligi maUtia |6| reproborum. Undc
defensione. Xam si cui eorum dicis, Quare hoc ma- scriptum est, Peccator, cum venerit in profundum
lum faGis-.'respondet tibi?Quam multi hoc faciuut. malorum, conlemuit {Prov. 18.). Postquam ergo
NunquidomnespcrditurusestDeus?Sicergoiniqui- dixit de electis, continuo adjunxit de reprobis di-
talem loquens, el male se tcgens, invenitur in ore cens, Judicialuaabgssus multa. Ac si diceret: Sicut
ejus iniquitas et dolus. Aoluit inlelligere, ut bene misericordia et veritas el justitia salvat juslos, ita
ayeret. Sunt homines, qui volunt intelligere, et non judiciatuacondemnanlreprobos: qui ideoabyssus
 : ,

RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 77(5

mulla dicuntur, quia iniquitate mulllplici tenebran- j^ nuspeccatoris.Quareconlra superbiamhocdicilur?

lur. El quia prius diserat, quod divina misericordia Quia
in coelo erai; modo ostendit. quia eliam ad terram 13. liii ceciderwxt qui operanlur iniquilatem ; e.r-
venit. Ait enim pulsi sunl. ytec ]>otuerunt stare. Quimodo iniqui sunl,
8. Homincs et jumenla salvabis, Domine : quemad- prius in superbia ceciderunl. 1'rior ille, qui in veri-
modum multipticasti misericordiam tuam Dcus. In tan- tate nou stetit ^Joan. 8.) deinde percum illi, quos
:

tumeuimsuam misericordiampiusDomiiiusmulli- Deusde paradisodimisit((ie>i.3.J. Ideo eum caulam

plicavit, quod nou solum huiuines raliouales, sed faceret Ecclcsiam Dominus. lUa tuiun (inquitj ob-
etiam brulos etidiotas salvavit. Ubienimaljuiidavit servavit caput, ettu ejuscalcaneum (/6id.J. Serpens
peccatum,superabuudavitgratia{flo»i. 5.). /•'i/ii au- observal, ut tibiveuiat pes superbia;, uttuus aflecius
/cm /lomiiiiiHi.idcst, tota Ecclesiacoutinuata usquc moveatur a Deo, el ita te dejiciat. Tu autem capul
ad flnem seculi. /» tcyminealarumtuarumsperabunt. ejus observa, initium omnis peccati suparbiam
Idesl, iuprolectioneduorumproeceptorum, caritalis {Eccli. lO.J. Prima origo peccaudiest volunlas deli-
Dei vidclicet, elproximi [Alattli. -2i. Luc. 10.). Sub islis ciens a summo bono, et hseo est pes superbi». Inde
alis quisquis nou protejritur, viliorum sestibus exure- procedunl duo vitia, scilicet iguoraulia rerum agen-
lur. Vei quia dioit prius homines, et postea lilios darum,etconcupisceutianoxiarum. Ueiudealiaduo
hominum,possumusiuteUigereperiiomiues,antiquos derivanlur id est timor el amor. Ex his autem om-
:

patres, qui legem quidem non habuerunt, sed ipsi nis malorum seges generatur. Summo opere igitur
sibifueruntlex:etpraiceptaDominicarationabiliter caveudum est, nc pes, id est ailectus noster, movea-
inlellexeruut et fecerunt. Gum enim gentes quse lo- lui' a summo bono, nelabaturper superbnam et sic
j> :

gem nou habent,naturaliter ea quiE legis suut, fa- incidat inter mauus peccatoris, et a bcatitudine ex-
ciunl: ejusmodi legem uon habeutes, ipsi sibisunl cludalur. InquantumquisqueminusamatDeum, in
lex: qui ostenduniopuslegis scripLum in curdibus taulum labiLurpesejusadpeccandum.Elinquaiiiuiii
suis, testimonium rcddeuteilhscouscieutaipsorum plufamat Deum, in tantum robustior slat, et tauiuni
[Roni. 2.,. Ipsiquidem permisericordiamDei salvati eiun minus peccare delcctat.
suut, quemadmodumet nos, qui sumuslilii homiuum
scilicetprophelarum et Apostolorum perlinentesad :
TITCLUS PSALMI XXXVI.
Filium hominis balvatorem Christum: qui sumus 1. Psalmusipsi David.Idesl, eicelleDlioribusmembris
uutritisublege,regeneratipergraLiamiu spem vitae Ecclesia;. Vitleus Propliota, vcl quilibet justusqui liic lo-
qultur, impiis prosperari, et juslos cuucutcari ab impiis,
8eleru'£. Quee quidemgratia nobis commendatur, cum
et quod quidam simplices justi iuvidereDtpolenliieeorum
subiufertur. etvelleul ulcisci injurias ab illisallalas: allquandoeliam
9. hiebriabunlur ab uberlale domns Ime; cl lorrenle vellenl conformes lieri eis. Ponil coulra lisc quandam sa-
voluplalis polabis eos. Gratia Dei diffusa in cordibus luberrimam doclrinam. Maleria csl jusius, el ecoulrario
nostris per Spiritum sanctum, qui datus est uobis impius secuudario. Tamem eam sic dividit. In primis ait
{Hom. 5. ipsa estubertas domus Dei. Ilacubertate do justo, admoneudo eum, ne movealur invidia erga im-
,
pium, vel imitatione, vel ira iulramiscendo quaedani de
:

inebriauLur, quitantoomnipotentisDeiamorerepleii
impio. lu secuuda parle ponit quid faciat impius coulra
suut, utmente mututasibimetipsis extraneiessevi- jusluni, admodendo ipsum juslum, ulpalieuler sustiiicat.
deamur. Haec merito torrcns voluptatis, dicitur quia lu lerlia parle pouit pr;fmia jusli cum admiralioue el
cum maguo impctu veniL, eL cum magna suaviLatc dainualiouom maloruni perquod juslum, nemalum vcllt
atquedelecLationeasitieuLibusjusLitiampotatur. H.1C C '"''^'i. deterrei. lulunlio est por lia'c auimas slmplices
:
...
inebriati erant martires, quaudo ad mortem lajti cousolari, ut nullaleuus propter impiorum nequiliam vel
iujuriam moveaulur.
ibaut, lormeutacouLemnebant, pareutcsflenLes non
aguoscebaut. Speremus ergo sub tcgminc alarum PSALMUS XXXVI.
Dei, quatenus ejus duicedine mereamur inebriari.
10. (Juoniam apud lc cst fons vila:: el in luminctuo 1 63
'^ "'' '^""<^''i (iuquit) in malignantibits. Mali-

vidcbimus lumen. Qui est fons vita3, uisi Christus?

gnautes dicli sunl quasi malum ignem alen-
tes, id esl concupiscentiam. Unde scriptum est, Qui
Veuit incarne, roravit sitientem, satiavit spcr.intem.
Hic aliud est fous, aliud lumen ibi nou iLa. Quod
:
dihgit iniquitalem.oditanimamsuam (Psal. 10.). Et
enim fons, hoc est et lumen. EL quicquid vis illud ilerum.Quicumquevolueritiimicusesse.seculihujus,
voca :quianonesLquod vocas, Quid(i',c Auyustinoj inimicus Dci coustilueLur iJacob..l.). Ipsisunlmali-
uon poLescongruumnomeninvenire, nouremaneat gnautes, qui in seipsis operantur malum Deum ct :

in uuonominc. lons estquia satiat sitientes. I.umen animas suas odicudo, et dchgcndo peccaLum. .Einu-
lari diversos habetseusus. AUquaudoeuim ponitur
quia illumiuaL cajcos.lnhocluminevidemuslumen,
quia illumiuati a Chrislo vidcmus sapicnLiain,jusii- pro diligere, sicut dicit Apostolus, .Emulor euim vos
tiam, caritateiii. Vel iu hoc luinine videmus luiuen, Dcia;mulatioue('i. Cor. 10.). Aliquaudo pro imitaii,
sicut ipse ail, Qui videt me, videt et Patrem Joan. sicut rursus ait, .Emulamini charismala mclinr.i
(I. Cur. 1:2.). Aliquaudo pro invidere, sicul in hoc
\i.).. Et ut hoc liat, fac quod sequitur:
loco. Admonotur ergo qua-que fidelis et impcrfecta
IX.Prxlendc ntisericordium tuam scientib 2 1 '^ 62
auima, ut jiou velitajmulari, incst, iuvidere, his qui
etjustiliamtuamhis ii ui rccto sunt corde. Priusestsciro J)
iu malo dclectanlur ueque zclare, id est, persequi:

Deum perlidcm, deiudc recLum habcrecor Id esi, velle eos qui iniquilatcm operantur. Et hoc est, quod sub-
:

quod vult Dcus. Scieutibusse |)raitenditinisericor- iXcque

;iclavcris
dit : facienles i)iii;iii(<i(c»i. Duobus
diain suam Deus, quaudo credentibusiu eumprius cuim modis inlirmus elcctorum aiiimus commovelur
donatreinissiouempeccaLoruin.Deiiidecumjamror iidvcrsus reprobos itut cuin invidel de illorum feli-
:

recLumhaberecuepcrint, uteaquajDeus vultet ipsi citate: aut cum irasciturdc iuiquitate. Noli hoc, sed
vehnt: sic justitiam Deicoasequuutur, ut depecca-
esto a;quo auimo. Nam brevis est eorum ei felioitas
toribus justi efliciautur. Sedjam caveant, nesuper-
et iniquitas.
biant. Unde oraudum est, et discendum
i. (Juoniam tanquam fuenum velociler are»cent. Ad
:

1:2. A^oii venial milii pcs superbiai: et manus

pccca- Lempus cniin la;Lautur et florent, sed cilo siccautur,
moveal »ie. Uadiccm
tijrisnon peccati/^fx/lugiisdiio) el iu pulverem rcdiguntur [Isa. 40.). ftqucmadmo-
elcaput peccati timuit, qui hoc dixi. Non decrat dum olcra, id est, viriditas, lierbarum cito decident.
primo Adai jusLitia, sed veuit illi pcs superbiaj. Et Uude Isiiias, Omnis, imiuit, caro foeuum, ct omnis
movit illum manus peccatoris, id esL, ten t,itio diiiboli gloria ejus quasi llos foeui. Siccatumcst fa;num, et
Supcrbiaergolapsi sumus, utad istam luortalilattm cecidit llos [Ibid.). Prius evellit pravilalcm deinde :

perveniremus. Superbia dejicit: humilitits erigit. coinmeudat bouos mores, cum subjunxil:
Serva ergo quod intusest, scihccl iiedein tuuin,af- 3. Hpcra in Domino, i( fac bonitalem. Neque cnim
f ectum luum et non limebis foris ne le moveal ma-
: ostuiilis spes sine bonoopere. (Nec b\v Auyuiiino,
 :

777 IN P.SALMOS LXXV COMMLNTARIUS. 7S

boiiuin oims csl aliquod sine caritalo. Undc mox ^ discipulis suis Dominus ail., vos cslis, qui perman-
subditui', /i'( iitlialiUa tcrrain, cl pa.iccri!, iii tliviliis sitismccum in tcnlalionibus {Luc. !22.). Quo conlra
<;ji(.<.TcrraDominiest,Ecclesia.IpsamcoUl,ipsamrigat scripluuLCst, Va3 his, qui perdiderunt sustinenliam
agricidapaler multorum, qui exercenl Ijonaopcra: (Ecclci. !2.).Terra autem estccelcstis patria. de iiua
sed qui non liabilanl lerrani, noc pcrtiuelad afiri- alibidicitur, Credo vidcre bona Domini in terra vi-
colam. Tcrram autcm habilare, esl inlra sanctam ventium (/>.<«/. t!(j.).IIanc lcrram sustinentes Domi-
Ecclcsiam spiiiUialiter el concorditer vivcre. Ouod mmi ha^reditabunl.id est, ha,Teditariojureposside-
facero non vak-t, nisi is, qui caritatem liabet. Ipsa bunt. Et ne hanc sustinontiam longisssimam Besli-
est divitia^ luijus terra;. Deus esl caritas Joan.i.]. ( 1 . mares, protinus adjunxit.
Non quajrit Ecclcsia divitias alias, ni.si Dcum suum : 10. 1^1 adhuc pusillum, et non eril peccalor. Id est,
unde et cccinit. Pars mea tu cs. Ergo delectare, o non apparebit. Brevis cst pravoromvilaelfuilidl.is.
aninia, in divitiis tuis. Ad hoc enim quserunthomi- Et si longum spatium videtur, cum vivunl. breve vi-
nesdivitias,utdeleclauturiueis et ideo subditur : : dctur, cummoriuntur.Cito transeunttempora:l)reve
i. Delcclare in Dcmino. Quo fructu ? Sequilur, cst. quod dur.ire non polest. llinc .Vpostolus, Qua;
et dicit i.'l
t dahil lilii pcliliones cordis lui. AliS8 esl, inquit, vila vestra? Vaporfumiadmodicunipa-
sunt peliliones caruis, alise cordis. Illoe sunl cor- reus;Jrtc«6. i ), Sed valdenotandum est, quod sub-
poralcs, islcB spirituales. Delectatio in Deo non dilur : El qusercs locuin ejus, cl non invcnies. Modo
petit, quod caro vull, sedquod vult spiritus. Quid qua^e locum peccatoris, etinvenis. Locus ejus est
aliudpelil cordelectantisin Deo, nisi ipsum Deum, usuS ejus. Habet enim '£'./ .1 iiiyos^iHo) aliquem
165
ipsam lucom, ipsam sapientiam, ipsam aeternitatcm? n usumpeccator. Hic utitur iilo Deus ad prob.mdum
"
Hanc '"" ^
promittit —
.i..i.,.-.„...;u..-:
Deus deleclantibusiQ T.,j
se. Inde scrip
tumcst, Quod oculusnon vidit, uocaurisaudivil.nec
:„ justum.quomodousus estdiabolo ad probamlum Job
IJob. 1.) quomodo est usus Juda, ad tradendum
:

incorhominisasceudil.hsccprjeparavitDeusdiligen- Cliristum IMaith. H).]. Esl ergo in hac vita, quod

tibus se(/,sni. t)4. 1. Cor. •!.]. Ha3c esl petitio cordis airatur de peccatore. Hic est locus ejus. Quomodo
noslri. Hac est merces delectanlis in Domino. Et est in fornaceaurincis palea, ct ardet palea,"ut aurum
quiapossetaliquis dicere. Nonpossum delectari,vel purgetur: sic Sfevitimpius, ut justus probetur. Sod
sperare in Domino: quiamulta habeopeccata:con- cum tempus probationisnostrae: quando
transierit
tra hoc silubre dat consilium, cum subdil non eruDt. qui probentur, non erunt per quos pro-
164 5./?ei'c/a/)o»iuio luVim (((«m.Dicpeccala tua bentur. Et tunc siqua;res locum eorum, noniuvenies.
Ecctes.il.] Accusa, el corrige teipsum Jacoh.a.). II. Maiisucti autein hsereditabunt lcrram. .M.msueli
El spera in e.o, el ipscfaciel. Spem enimpromittit pec- sunt.qui Domino non resistunt, qui jugumejushu-
catoribusfl. Joan. 1.), et facit indulgentiam agenti- militer portant {Maith. 11.). qui adversa mundi
buspoenitentiam (Wa/(/(. i.'. quamsalubria man- ffiquanimiter tolerant {Roin. [-2.], non reddentes
data,non invidere maUs, non diligerc iniquitatem, malum pro malo, vel maledictum pro maledicto :

iuDomino sperare, in Domiuodelectari. vias etope- sedocontrariobcnedicenles (1. Tlicss. 5.). Ipsicrunt
ra nostra Domino confitcri ! Si hoc facies, et ipse idoneiad hsereditandum terramillam sanctam Jeru-
faciet. Quid •?
salem, quEeliberabitur dc ista peregrinatione etin
ti. Et educet quase lumcn justiliain tiiain. Ut uun- seternum vivelcum Deoet deDeo. Ei dcleciabuniur
• luam jXr .•t((3.) in tenebris et vitiis obscurelur. in multiludinc pacis. Frueuturenim feternoDeo, qui
Justitia lua est fides tua {Iknn. 1.). Justus enim ex Q est omniumbonorumfonsetpleniludo.Iudesuperna
lide vivit (llebr. 10.). Haec justitiamodo abscondita JllacivitasJerusalemnominatur,qua;i'(S(o;jac[sinter-
est. In fide res est, nundum in specic (1. Cor. 3.). pr.-tjtur. Tantum est autom pacis bonum, ut inrebus
Aliud credis, utfacias, noudum vides, quod credis. lerrenis nihil gralius soleat audiri, nihil desiderabi-
iJum autem coeperis videre. quod credidisti, educetur liusconcupisci:nihilposlremopossitmeliusinvcniri.
iii lumen justitia tua {/sn. 58 )• Et judiciunaluumlan- lu omnibus aulem rebus pax qufedam quaeritur et
cjiiam mcridicm. Parum erat {E.c eodcm) dicere ut ordo natura^. Pax omnium rerum, tranquiUitasordi-
lumiu. Lumcn enim esl, cum aibescit, cumsolori- nis. Ordo est parium dispariumque rerum sua cuique
tur: sednunquam est clarior lux, quammedio die. loc.atribuens disposilio.Pax domus ordiualaimpe-
Modo judicas sequi Christum,hoc proposuisti, hoc randi et obediendi concordia cohabilantium. Pax
elegisti.In absconditoesljudicium tuum {Joan. S.). animaj r.itionalis ordiuata coguitionis acliouisque
adhuc reprehendilur ot irridetur ab infidelibus. consensio. Pax animje el corporis, ordinata vila et
Qaaudo edueet tauquam meridiem ? Cum Christus salus animantis. Pax hominis mortalis et Dei ordi-
iipparuerit vita uostra, lunc et vos apparebiciscum nata in Gde, sub aeternalege obedientia. Hfec suut
ipso in g]oria(Co/oss. 3.). Interim quid ? inquibusmansuelusDei sedebet nulrire, utad coe-
Subdilus csto Domino, etora eum, Hoc sit vitanos-
7. lestem pacem valeat pervenire. Pax vero coelestis
tra, obedire praeceptis ejus. et obserare eum. Per- civilalis,est ordinalissima et concordissimasocielas
severet bouum opus et oratio, donec dotquod pro- fruendi Deo, et invicem in Deo. Et quia quamdiu
misit. Si videris florere impium, uon le nioveat vaui- hicvivilur.justiinjustorum insidiaspatiuutur, sub-
V.\s. Noli a^mulari iii eo, qni prospcralurin via siia. et junctum esl :

in homine facienleinjuslilias. Prosperatur (i^xcorfe/n) "[) 1'2. Observabit peccator jusiuin. Non enim cessant
in via sua? Tu labora in via Dei. Illi prosperitasiu pravi bonorum vitaminquirere, studiosealicndenles,
via est. iu perventionoiufoelicitas. Tibi laboriu via, si qua ex parte valeanteis nocere. Hinc de Domiuo
in pervcutionefoelicilas. lUavia lataest.fmiscjusin scriptum est. Et ipsi observabant eum [Luc. 14.).
profundum inferi perducit via tua angusla est
: Malus ergobonum observat, uteumcapiatetperdai.
{.yallh. 7.)finis ejus vila eelerua. Dico, ne aemuleris. Et quod opere exercere uon valet, fera et bestiali
Et sialiquo modo molus es. sive in animo. sive in corrosione verborumexercet. El hoc est, quod sub-
corpore, corrige illud. Et hoc est quod subdit : dit, Et stridebil siipcr cuin tlenlibus suis. Id est den-
,S. Desinc ab ira, cl derclincjue furorein noli xinit- : tibus nequitiae et impietalis, quibus eum uititur
lari, ut maliqneris.lvd. pertinetad animum, furorad flevorare. Saepe autem per corporis molus animi
corpus. Ac sidiceret. Neciniquitas pravorum moveai designautur affectus. .

tc ad iracundiam. uec illorum prosperitas ad invi- 13 Dominus aulein irridebii eum quoniam pro-:

diam. IJuoniam, qui inaliganliir, crterininabuntur. Id spicil, (luod vcnial dies ci".'. Ille habet oculos cogni-
esl. extra tcrminos superna; Jerusalem ejicieulur : lionis. Prtescivit futurumesse diem judicii, in quo
sicut scriptum est, Tollatur impius ne videatgloriam eruntoccultamauifesta.Ibipeccatorirrisionedijxnus'
Dei {Isa. -2b.). a Dominodemonstrabitur: quando amissapolestale
9. Sustlncnles aulein Dominuin ipsi hxreditahunl a gloria paeuis aeternis punicndus tradetur. Hic eiiam
lerram. Qui sunt sustinenles, nisi patientes ? Hinc jam irrideri incipiunt, cum militise gladium, que
Patrol, XXI. 23
 : :

RUFINO PRESBYTEHO ASCRIPTUS 780

nocere aliis aestimant, ipsi in seipsos nescientes J^ pabulo veritatis. et coelestibus sacramentis. In hac
convertunt. euim fame,ubi sancti Domini esuriunt, iuterimver-
\i. Gladium evaginaverunt
peccalores, intenderunt bum suum in cibum assumuul, ne deficiantin via:
arcum suum. Per gladium, aperlam et manifeslam donec visione ipsius satientur in patria. Et quia
persecutionem intcllij^imus. Per |66 arcum vero supra dixerat, Drachia peecalorum conlerenlur, pro-
occultam el dolosam deceplionem, qua sanclis insi- bat hoc, cum infertur :

di intur. Gladium evaginare est malitiam prius in 20. Qui peccalores peribunt. Quomodo? sequitur
corde occultam, etiamopereexercere. Arcum iuten- et dicit, Iiiimici irro jDomini. Idest, ipsi peccatores:
dit, qul dolum p;uat, uude incautum feriat. Gladio .Mor ut honoripcnti fuerint, in revercnti i habita, Et
cominiis quisquepercutit, arcu a longe trahit.Gladius e.i:altati', per potentias el dignilales. De/icieniesq\io-

ergo persecutiens,esl perseculio insislens. .\rcus vcro tidiedemaloinpejus, quemadmodum fumus drftcient.
inopinata et quasi longe remota deceptio. His duo- Kumus a loco ignis erumpens in alto extollitur, et
bus generibusperseculionis impugnant malibooos: ipsa clatione iu globum magnum intumoscit. El
videlicet, Vt decifiant pauperem et inopem, ut Iruci- quantofueritillegrandior, lanto fit vanior. Siciniqui,
dcul reclos eorde. Nomine pauperis el inopis desi- qui quanlo plussunterecti. quanlo extensi.quanto
gnantur simplices scientiam et virtutem non habenies undique in majorem ambilum diffusi tanto Duut :

Per reclos corde intelligimus perfectos. Simplices exiliores, el deficientes, et non apparentes. Sic pcr
ergo moliuntur arcu occulte decipere perfeclo? vero
: multas partes est oslensum, quod melior est justi
student aperte perseculionis gladio trucidare. Ini modiciias, quam diviti-E peccatorum. Deinde ponit
mici EcclesijE quolibet errore coecentur, vel malitia p caussam, quare peccator deflciat, cum subdit
depraventur, si accipiunt potestaiem corporaliter 21. Muluabitiir peccalor, et non solvet. Nihil habet
afQigendiexercentejuspatientiam.Etuteiiaminimici homo, quod mutuo non accepit. Unde in Evangelio
diliguntur, exercentejus benevolentiam. Quia Dous Dominus dicit, Ilomo quidam peregre proDciscens
his, qui diligunt eum, omnia cooperatur in bouum vocavit servos suos, et tradidit illis bona sua. Et
[Bom. 8.). Quod vero inimicus adversatur, sibi ipsi uni dedit quinque talenla, alii duo, aUi vero unum
convertitur in dctrimentum, Et ideo subditur : {.Maiih. -2o.). Ecce pecuniam Domini servi mutuo
15- Gladius eorum intret in corda ipsorum,elaycus acceperunt. Qai aulem in hoc sa;culo Ddditer eam
eorum confiinijaiur. In corporeoccidere voluerunt, dispensaverit, et cumusura Domino revcrteuti sol-
in anima moriuntur. Quicumque alium Isedoremo- vere polerit, hoc ei a Domino dicetur Euge, serve:

litur primum soipsumpropriojaculo perculit. Arcus bone et lidehs, iulra in gaudiuniDomini tui {Ibid.].
aulem confrin^'itur, quando dolosetmala voluntas Fidelilerdispensant divitfs,cumdedivitiis eleemo-
non perveniladeffectum. Constat plusessequodse synas faciunt. Fideliter dispensant doctores, cimi
Iseduntiniqui, quam quodsibividenturlEedtrealios, recte docent.et bene vivunt. Peccatores vero divitias
Gravius est euim vitio animam occidi, quamgla- et sapientiam, virtutes et intelleclum a Domino
dio corpus trucidari. Deinde commeudat justorum muiuanles, nequeoi gratias referunt, neque pauperi-
modicitatem, dicens : bus, quse habent tribuunt, nec bene vivendo per-
I(). Mclius cst modicum juslo
super divitias pecca- solvunt quae debenl. Et iiieosicut fumus delicient.
torummullas. Meliorenim.iustorumpaupert;is,qu,im Justus auicm tniscrctur, idest, pia affectione erga af-
divitiae peccatorum. Isteenim paucisabundat ille au- Dictos movetur Elrelnbuel. Habe( semperunde dol,
:

p
lemplenussilil.Istcanimamsalvat.illeautemeicor- ^ cujus poclusplenumest charitatis. Ipsa eslcharitas
pus et animam perdit {.VaH/i 10.). Sed quid prodest qua; dicitur etvoluntas bona (1. Cor. 13. Malih.o.).
homini, si mundum universum lucretur, animee Si iiabel foris facultatem, dal ipsam charilas. Si non
autem suse detrimenlum palialur {.MallJi. 13.)? Me- habet, dat benevoleutiam, praestal consilium, dat
lior est enimhuic fides, qua; grano sinapis compa- auxiUuiu, si polest. Si non potest, vel voloadjuvat,
ratur, quam ilh perfidia, quje ubique vagatur. vol pro i»ntribulato orat et forte magis hoc valet,
:

17. Quoniam hrachiapcccatorumconlercnlur. Idest, quam si paneiu porrigeret. Vacare non potest houa
virtus, potentia, diviiiseque in quibus confidunt. volunlas.Ipsi interse pauperes pra;stantsibide bona
Confirmal aulein juslos Dominus. Ne ab injustilia voluntate. Videscsecuma videnleduci.quianummos
vincantur. Quoniam sicut Apostolus ait, Tribulatio non habel, quos det,commodat oculosnonhabenti.
patientiam operalur.patientia probationem.prnbalio Uude hoc factuin est, nisi quia virtus esl voluntas
spem, spes autem non confundit quia charitasDei
: bona, qua; est thesaurus pauperura Qui autem mi-
•?

diffusa est in cordibus noslris per SpirilumSanc-ium soretur el tribuct, mercedem bonam recipiel. Nam
qui datus est nobis {Rom. 5.). Audi voces conlirmati subditur :

justi,Quis nos separabilacharitate Christi? Trihuiatio ii. Quia benedieentcs ei hssreditabunt terram. Qul
anangustia, an perscculio, an ramcs, an nuditas, an bene vivuut, et bona quse possunt, |68 ^liis cum
pcriculum, an gladius {Rom. 8.) ? Quomodo confir- gratiarum actione tribuunt, ipsi sunl qui Domino
mat? sequitur et dicit :
benedicunt, Tahbus iu judicio diclurus est, Venite,
18. Novil Doininus dics immaculalorum. Novit benedicti Patris mci, percipite regnum, quod vobis
enimquomodo vixerint.etinqiiibus vilam fmierint paratum est ab origine mundi {Malth. ia.]. Ecce
Vel novil quia dilexit, Undeecontra malisdicturus J) illa terri.quamjusti lia;reditabunt. QuareVEsurivi,
est, Amen dico vobis nescio vos {Matth.-lo
, inquit, etdedistis mihi manducare {Ibid.]. Etineipiol
Omnis eniinquiignoral,ignorabitur:etideo//«rcdi- uarraie opeia misericordiae, quibus justi Doniiuo
tas eori/m in sftcrnumcril. Estoergo puruset muiidus benedixerunt. quando ad honorem cjus illaimple-
omnibus diebus vilae tuje, ul placeas Domino Deo verunt. Malcdirenlcs aulem ei disperibunt. Audiliiri
tuo inomui tua conversatione (1. Cor. 14.). Etcum suut euiiu. Ite, maledicli in ignem aeternum {Ibid.}.
dies islos linieris, in aeternum htereditabis. Isii noluerunt persolvere, qua; muluo acceperunt.

19. A'oii confundenlur in tcmpors malo,ct in die.bus El quia luale vivcndo, et sibi commissa injusle
famis salurabuntur. Modo est tcmpus maluin, |67 reliueudo, maledixerunt Domino, ct ipsi justesunl
in quo laborant justi. Undc quotidie dicunt iii ora- ir.aledicti. Et ut quisque sci.it quo lendere debeat,
tione,Libera nos a lualo {.Maiih. ti.). In hoc teiniiore 110 sirniliter pereat, scquilur et dicit

elati quique, dum suamt.'loriainqua;runt, siinjuriie 'ii. Apitd Dominum (ircssus hominis dirigetur, e^

vel contumelia; sibi illata; fuerint, erubescuul.Quo viani rjus vnlet. Nam apud seipsum non invenit liomo,
conlra sancti viri qui non qua;runt gloriam suam, nisi errorem et peccatum.Ideo ipse Dominus f.iclus eal
sed Dci, si deridenlur, si conttimeliis et p»uis de- nobis dux et via i,/i>'iii. 11.;. Et si errare non volu-
honeslantur. non .solum non erubescunt, sed eliain luus.apudipsuin grcssus bnuorumoperumdirigamui
gloriantur. Uude Apostolus, Gloriamur in Iribulatio- Et iu ipsosilvolunlasuostra, qui est via, vcrilas «i
nibus (.Hom. 6 ). Salurautur aulcm in diebus famis. vita (/6toI.). Noli pcr aliam viam velle ire, quam per
 :

781 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 782

illani, qua
ipseiyit. Forlasscvidclurdura.sedsccu- ^ nagcllantur, eltamuara grana in area inlcr palcas
ra Alialbrlc delicias IiilxH, scd lutrouibus plenacsl. trilurantur (Mullh. ;>.) ut postmodum purgali ia
:

Meliuscst niodo viam Domiui vclletencre,joJLmaiiilr), £elcruo horreocouserven(ur.//iJus(iai<(<.'»ipi(iiic)i(K)'

orando, patieudo.utpostmoiiuui iupatriasaiuieamu.'?, damnabuntur. Elsemen impinnan
idesl leterualitcr
quam velle tenere viam stceuli. rideudo, delcctando, opus corum nulUimfruclum lialiebit.
pcrihil, Idcst,
carnem sc(iucudo, utpostmodum iu aHerna poena Ideo dicturi suntin judicio Quid nobis profuil su- :

lugcamus. El ([uia inluic etiam via Domini, nou est perbia?autquiddivitiarumj;ictantiacontiilitnobis ?

homo qui non peccct (3. Beg. 8.): sequitur con- Transierunt onmia illa tanquam umbra. Endi^iue
solalio, ciiin subinfertur : circumvenil iulirmilatcm nostram liiuc pro|ibctica
2-4. Cum cecidcril, non coVidclur : quia Dominus Scriplura. Modo nos crudit vcrbis, modo informat
supponit mitnum Si(aiH.Ce'.'idil Pctrus {Luc. 22.), scd exemplis. llinc proponit nobisreproborum poen;un,
nouest collisus. Nam Dominus nianuni suam sup- justorum gloriam quatenus illa nos tcrreat,
iliinc :

posuit, alque eiimauxilio suse miscricordiffi sulileva- iitqueabamorc hu.iussa^culi compescat ;et ista nos
vit. Scriptum est enim, Respcxil Dominus Pelrum, cxcitetatque ad amorem patrise coelestis invitel.
etnevitamare(/6id.). Sed quare? Permisit Dominus Unde et subditur :

cadere clectum suum, ut videlicct in teniatione 29. Jusli aulcm hxrcdilabunl lerram, viventium.
disceret scquiante tcntalioncm priesumscrattlcse. Et iiocnouad tempus, sedinseternum. Ideosubdit:
IIocquotidieinelcclissuisDominusf.icerenonccsiat. h'l inhabilabunl in sxculum saeculi supcr cam. Super,
Magnarum virium liomo se crederet, si semper in bene dicil quia possessores et domini terra illius
:

virtute Uxus permaneret.Pie ergo Dominus aliquando erunt. Noli ergo istamlransitoiiamhEereditatem di-
graliamsu.imsubtraliit, etprsesumenti, qualiterin-
p
" ligere, in qua diu non potes habitare. Despicienda
flrmetur, ostendit. Quicum in tentalione labilur, sunt cuncti qute transeunt: illa sola amanda est,
pereamdem tentatioucm prudenter eruditur. Nam quaj transire non potesl: cujus via esl sapientia,
cum tentalus cadit, co post vcrius quo liumilius, (ie qua subditur:
surgit. Et unde virtus quasi amittitur, iude certius 30. Os justi mcdilabitur sapientiam. Os interioris
possidetur ; probat autem quod non collideturjus- hominis, est cor nostrum Sicut enim ore corporis
tus, cum subjungit loquimurliominibus, ita cordeloquimur Deo. Omnia
25. Junior fui, elenim senui et non vidi jusluni
: autemprofectusspiritualisexmeditationeproceclil:ct
dcreliclum,ncc scmoi cjus rjuaircns pancm. l.oquitur est illepauis,|70 dequo supradiximus. ViiJe ergo
liic corpus Cliristi tamquam unus liomo, quijunior [Ex Aug., serm. 3-) quam libenter manducet justus,
fuit, inprimisffilatibus, seniorautem iu novissimis quomodo in corde suo versetetruminetsapienliam :

lcmporibus: etintanto spalio non vidit justum de- ut postmodumeructarepossitverbumbonum (P,s-a/.

rehctuin, ila ut noa periret, nic semen ejus, idest 4i.) unde etsubdil,£'( Hngua cjus hyijuclurjudicium.
:

aliquem lidelem invilationeipsius quipanemquEe- Judicium loqui, est discretum proferre sermonem.
rcret. Si corporalem panem accepimus, hunc qufe- Prius in corcle suotraclat justus, quidloqui,etquid
rere mullos etiam justos invenimus. El jam sentenlia tacere debeat et cum tacet, quod tacendum est et
: :

sccundum lileram non erit vera. Necesse esl ergo dicit, quod dicendum est, Unguaejus loquitur judi-
panem spirilualem intelligere, illum scilicet de quo cium.Ostendil autemillamsapientiam, quam justus
Dominus dicit in Evangelio. Noninsolo paaevivit meditalur, non mundanam esse, seddivinam, cum
iiomo, sed iu onmi verbo quod procedit de ore Dei (j sulijungit:
i\lallh. .4.). liuucpanem noncessavit Doniinusfidc- 31. Lex Dei cjus in corde ipsius. Habent et reprobi
libussuis distriubcretamin |69 primis ietatibus, aliquandolegem Dei, sedinore tantum.nonincoiJe.
quam in ultimis loquens eis per angelos, per pa- Verba Dei proferunl, nec tamen ddigunt:laudando
:

triarchas, per prophelas. Deinde per 1'ilium suum exa.ggeranl vivendo calcant. Quo conlra justus quid
, :

ijlchr. 1.), per Apostolos, per doctores: ad reOcien- verhum Dei et meditando diligit, etdiligendo complel,
ila et contirmanilacorda eorum, ne dellciant in via, meritcT dictum est, Lcx Dei cjus in corde ipsius. Et
T.di pane nulritur justus, ut in Deo vivat, et bona quid ei prodest?sequitur, et dicit: Et non supplan-
quse polest, proximis impeudat. Unde et subditur: taliunlur gressus ejus. Liberat ab omni tentalione
2ti. Tola dic >niserclur et eommodal. Hoo.jam ex- verbum Dei in corde unde alibi dicilur In corde : :

positum est. Bene autem dixit, Commodat, quia meo abscondi eloquia tua, ut nou peccem tibi {Psal.
quod dispensat sibi reddi, nona paupere, sed aDeo 118.). Tecum est, cujus verbum a te non recedit.
cxpectat. Unde protinusadjungit: Elscmcn illius iii Quid autem mali patilur, qucm custodit Deus ?
;'cii«/i'c(io)ic e)-i(. Semen justi sunt opera bona, de Nam vide quid sequitur :

quibus Apostolus dicil,Bonumautemfacientesnon 32. Considerat pcccalor juslum. Ul eum (Exeod.,

deliciamus, tempore enim suo metemus {Gal. 6.). ibid supplantet, ijusque delorqueatgressus. Dicit
)

Itaque dum tempushabemus, ait. opere:nur bonum quod in libro SapientiEe pra^diclum est, Gravis est
ad omnes. Et iterum, Qui parce seminat, parce et uobis etiam ad videndum. quoniam dissimilis est
metet et qui seminat in bencdictionibus, de bene-
: aliis vita ipsius (S"p. 2.). El idco qussril mortipcare
lictionibus et metet (2. Cor. 9.). Hinc alibi dicitur: ci(/n.Duobusmo(lisqua?ritmortiQcarebonummalus.
Kundesibantet flebantmittentesseminasua {Psa!.] T) l'rimumutei consentiat,et sicoccidateuminauima,
123.). Audivimus semen audiamus hujus seminis
: Deinde si non consenseril, qua;rit ut occidat eum
futuram benediclionem. Venientes autemvenientcum in corpore. Sed quid sequitur ?
exiiltatione porlantes manipulos suos {Ibid.). Vide 33. Dominus aulcm non dcrelinqueteum in manibus
ergo quod sequitur, et noli esse piger. ejus. Dimitteret Dominus justum suum in manibus
27. Dcclina a malo, el fac bonurn. Diverte apeccalo, impii, si illum faceret consenlire cum impio. Non
fujadiabolum, sequere bonum, El inhabila in ssecu- ibi autem dimittitjustumsuum, sedde carnecapta
linn sxculi. Ubi? in Ecclcsia, iu uuilate, in veritate, educil animam invictam. Et licet flagelletur et
iu Deo, in recto judicio. occidaturexterius,semperlamen custoditur interius
2S. Qiiia Dominus amat judicium, idest, discrelio- iVcc damnahit eum cum judicaiilur illi. Idest, cum
nem, qua sep iratur bonum a malo, falsum a vero, judicium fiet de illo. Omnes enim adstabimus ante
lemporale ab seterno. El non dcrclinquel sanctos suos, tribuual Christi, ut illic recipiat unusquisque quod
quosflagellatad tempus. Inaitcrnum conscrvahunlur. per corpus gessit, sive bonum sive malum (2. Cor. 5.)
F-go, inquil Dominus, quos amo, arguo et castigo Quando ergoadilludjudicium ventumfuerit, et Do-
I'rov. 3.). Hinc Paulusait :0muisdisc!plinainpr8e- minas justi sui caussam audierit.-jam non damua-
scntinon videturesse gaudii. sed mcEroris: postea bii, et si modo damnari ab homine videatur,
autem fructum pacatissimum exercitatis per eam 3-4.Exspecla igitur Dominum, qui te vindicabit,
reddet justiti£e{He6)-. 12.). Ideo sancti viriad lempus teste Apostolo, qui ait Milii vindictam, et ego re-
:
 : : :

784
BUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS
^^
783 (/W''-. 10.),
,n C.SM
1.1^ F( r,,.(orf.mV.m iiuslus pcriclilaluiMn iribulaUoua^us
tribuam.<licilDomn.us /?om 12) /^( ^ U s-^recle ,„-<.(cc(..,-|172 <•<"•"'."»'"
Ei /"''«'';'•
El 72
•rK V^rVa^aia. Ei .Mi,
ie. De viUis recte s.bjunclum
subjunctum esl
est
lcmporc trihulationis. Nam nisi fldclcs
f°'-'<'«'"
suos div.na
:

^d virlu e's de terrcnis ad ccelcsUa. n h:cMe

prolegerel, quis lot jacula tentalionum, aut
virtus
^Z^tc-ram. Illam scilicel quamtibinullusauferre tantos aeslus viliorum ferre poUussct?
pcccaiore.. v.V/.t.s Scd quee .\d pugnr.ndura,ad
poerit. Cum pericri,H 40 Et adiuvahit eos Dominus.
penre vdcbif? Cu.n
a?orra juslo eril,quia peccalorcm bene operandum. E, liherabii cos. A tribulation.bus
nonne per™m-
modo videl aliquem errare el perire, Sed jam tmic JTf erucl cos a pcccatorihus, quando ducet eos de hac
mssionem solct dolere el «emerctanlarectaudme
?
Yita Et salvabii eos, Salvalioue
perpelua. Proptcr
conjunctus,
auctoris sui jusliUa^ mo- hoc nuia speravcrunlin eo. Attendc, milcsChnsl,,
conslrinfritur ul nulla ad
reprobos compassione /s ua
quanla faciat pro le tuus impcralor IPf
veatut^ Vidcl^unt ergo
jusU poenas pecc.lorum, et arma. tua hberauo ut le
gaudebunt [Psal riT.). quiu lalcs
non erunt. Qua salus, lua m
proteclio, lua
ad vitam Eelernam
.

hic regal, custodial, el deinde

resciendumesnuodomnipotensDeusnumquameos
periturospra;scisset,nisi perducat.
creasset,quos infclernum
aliauos cx eis ususbonos
praevidisset. guorum qui- TITULUS PSALMI XXXVIl.
satfcad. Psalmus
pEuac.sdcm jusi.s 1 Psalmus David in remcmoratione
gn^^uuun sanclilalis. sic ipsorum
poen.leni,, .n re-
isle convenit David prophel.T. vel ab.
nroderUadincremenlumbeatiludinis.Namesrc.po. emoralione aMerna, re ,uiei. .Sic enim •n";^P.^'-'»^„^.^»''-
n
elect,, qmd per jusu-
alum id est, requics. Etin hocpsalmo
m;,ler,a, poen.lens
borum damnaUone cognoscenlvalioue sentient, qu,d ijropeccal.s
tHin meruerini quiaex sua
:
sal a?m"us mul is liiseriis, mullisque dolor.bus In secunda
araenUon B Tni^ In eKordio caplal judicis
benevolenl.am.
ne SCreceperunl.Tanloquea quanto ejus gratmto parle narrat miseriam el dejeclionem iiimiam,
uln ail^
adhlrebuul divinffi bonilaU, faclus sum. In terlia parle
oslendil. se nunq,.am
scuUcnl poenam, e mi- lb"er
donrel per meritum non Dcinde,quamnullas.l Deum inter lol mala deseruisse
sed semper .n .psn sp,;-
:

merilam percipiont gloriim. et se ad araviara paliendum

paralum esse.ln con-
rass^
prosperilas, ostendit: cum
subjung.t
Hu one ponil quandam ixulla.ioucm de ^P---';'
Tomm
mo
K.^. ,mp.""»
svpcrcxallalum ct clcvatum s,cut
CedrosLibani W^TS. 36] Et
transici, etccce non
b.lendil nos admonpre, non ut
a io pa.ni,entiali psalmo), sed nl jam P-''^'"^"^
"^,'?-
>nlelhKamus (s.eu, fec.lin

purgaUonem pec-alorum e^encrint, ^^^^

erTnua-sivicum. cl non
cstinvcntuslocu.cjusSnpeT- qnscunque mala ad
Liban. v.delur im- dicens \^M
P^altaius et elevalus sicut Cedrus
:

SqSocordetumens,etvirtuteetdoriac,.e.cros
Sed
PSALMUS XXXVII. 1
prsecellens, cern.tur clatus. mc, ncquc in
c uim altos ssbcuU
quod faturu.n csl Doynine, ne in furore tuo arguas
<9

^ renle transeas, el d.ligeuter iratua corripias me.Vcr furorcm

vehemens ind.£!.,al.o
f.de.. quod nul a s.t.
animadvcrlas, videbis oculis Domini designalui-,qua reprobi in
judic.oarguen ur
gloria, velpolenUa
eUam ctm aliquid essc vidctur. suo diclurus est .U.s (anle la.nen de
noninvenilur cum sta us Undc iu furore
imTi. Locusquoque ejus operibus bonis.qua; faccre ncglcxerunt, lernbihler
pronihilo compulalur. Ethocqu.dem selernum {.Vaiih.
vTlffi prKscnlis
modo cern.mus aliquos incrcpaUs), ItcmaledicU in ignem
incfssantcr co.Uingil. Nam -r6.] m
fuiore hoc argucntur, qui
modo tcmpore
et divitiis florere. el
ecce quas.m. .=..,.,(.. c.noll.unlur. I er
honorTbus misericordice ad piEuitentiam non
alqucin momento
aiquc u videmus eosdem.nter.re Ln.leol
;„„o „..; inntn nlnr a? tauUB Jivili»?

naUenlur. sed salvi erunt sic Umen

quasi per ignem
"'""..- J ,„ dcspiccre
.^,,.;,^;,.,.,.^ ot tunc
t,,nc c.
ci cUam ilh
:
.

morte
.
ct Graviorautemeritilleignisqu.amquid-
rituri in ipsa
:

Cor 3)
dero^ant. qui hanc el usquc
ad mortem sequentes I

.Vb hac ergo

agereut, si cum .n quid potest homo in l.ac vita lolerare.
amanl Oui hoc quidem rectius iraelfurorepo^nitcnsiste lulumsc csse
deprecattir.
tuncejusinteritum cog.-
gShom nem cernerent.
potentiam nihilessc scns.ssent
prsetendens miserias mulUs quibus
jam in hoc sse-
f 'nles. transcuntem culo affligilur, dicens
quam n.h.l s.t,
:
•, •

Tunc h,imana clat.o peusanda c.t. ., ...,/;,^

.»/5.ra- .'=»»' mxhi.c, onftr-
3. Quoniam sa.jilt^ tu.-e
,

esse supei' cseteros succcssibus i.xtoiiit. Dom.ni .0-

cum cl r,de .vquttatcm. «,as(i supe,- >»' ,na» »»> (»am.Quasi
sag.llis
37 Custodi crgo i,!,.ocen(ia»., fl.dmurquandodoloribuscorporiselammreaDpm.no
a,ioniamhinlrcliquimhominipacir,cicoln^occnU.x^-eTa n?oplerpcccatumvulneramur.H.imanaqu,ppeai,.ma
alteri nocel. Hisc est au.m» Manumaulem suara
est qufe nec sibi nec inde est puniU,undedeleclaU.
molitur in.m.cus.
Ihesaurus, quam aufcrre scmper gio,-,am D.^minus super nos conlirmal, quia pten.api.ccali,
Undc et suadel lerrc.iaappclercpra^scnte.n.Lqu.las di- nua primum hominem percussit.
.adhuc.nhumano
amirc car.iis voluplalib..s descrvirc. cenercpc.-du.-al. lutanium
manumsuc-.msupcrnos
quod scriptum est
cuniu; dWina cloquia. .U.xU confirmavil, quod etiam propno
Kilio suo non pe-
tibi non vis ficri,
ah.s ne fc-er.s {lob. .. ). 1.1 virtuscst, ncperpe-
Ouod et vos lac.te percit in->m. 8.). Prima quidc.n
quffi vulUs, ut f.icianl vobis homines, irati debeant, vitare peccaU.
Secunda aulemsa lem
quia el bona bon.s,
i^ r(/uc i). .Equitas s.mt.
Innoccntiam cusio-
p perpctrala corrigcre. Sed plerunque
culpas nou lum .,,

eimala maUs rctribui pra^dicant im,«inentcsminimevita,nus,I73.verumcUamuec

so immaculalum servare.
d rc esta vitiis ctpeccatis commissasag,.oscimus.Elpeccatonsmensl.an„„^ ui^i.
pensat, et qujc a Do- caecilal.s 1,1 te -
^-auitatcn vidct, qui sollicile tcnebrascil. quanto nec da.nnura su»
dcbcal. Quisqn^
mino acceperit, etqU ei pcrsolvcre cujus rehqu.a! ligit. Unde
fllplerunqucdivinimunenslargit:ite,m
hoc a-it, Ipsc esl homo
pacilicus ;
oculos 'I;'!;"!";;"''
v.taffilcrna. c..lpam p-a;na scqualur, el nagella
eninllncorruptio, immorlalitas, aperiant. quosinier vitia
sccuntasctecab.al. Torpcns
autcm dispcribun,. Qu.a in corpore Cl ut excitcl-.r
l^ Inju^ti
rcliqui^ impiorum ,nlcr,- quippe animus percussione tangilur,
anima deslrucntur.S,>i»( qualenusquislalumsuoerecUtudiniss-curuspord.d.i
psalmo, Cum d.ves fucr t
Sicul alibi dicitur ,n Ipsa .aspenUs cor-
Imnl
cjus cu.n .nir,„c.r,i affliclus considcret, quo jacel.
homo.et cum mulUplicalagloria subditur
recUonis origo fil luminis. Undc et
:

onsumeteam:elc£ctera(P.v«/. .'.«.>. inlro.bunlergo Xon sanilas in carnc mea a facc

.r.r (..«.

reliquiic, quia jam nulla;

crunl eorum i es,
corpus morUlt,
Zpiorum Eteni.n {E.r Aunuslino) PorUmus
diviU-je quas amaver..nt. plenum ,enUUoniI,usctsoUic.iud,,.a,us,obnox...m
Salnt aulcmjuslorum a Dnmino. Prima
saiUS,
doloribus corporiihbus ct >nd,gcnt,,s,
•}M ""' •'".''^^^
quffi ad anim.am perlinet,quam
a Domino perc.pii.nt Nam fa.'"»'™^
per graliam lidei. languidum. medicamenloind.gcns.
iusti, ..sl rcmissio iicccator.i.n fUs- stpo
dica.nenium. cibus esl medicamenlum ;

Undc cUam jusU sunl, quiajustusex fldeviv.ti«o»i. fdUgalionis csl somnus. uc

ci adhuc lus medicamenlum
Sed quia nondum pcrfecU esl ista salus,
:

1 )
 785 IN PSALMOS LXXV COMMENTArxlUS. 786
traheislaraedicaraenta,denciunlilla,qiuBCxistunt. j^ cU. in ipso spo et amorcrequiescunt. Etquantoplus
" '^' "
Sed unde ista patimur ? Faciem iriB Dci intuemur:
''

caelestiacogitant.tantoniaj^isajrumnamsuam.fiii.ini
" '
'

facies autem dicta cst proptcr cognitioneni, ([uia in tolerant, deploraut. Unde adhuc iste pcEnitens
faciesoleuius homincs coixnoscere. l'or cognilioncm subdit :

veroiraj Dei, lU etiam c(i;,'nitio peccati Eiideosub- 8. (,''"""("" lumlii mci implcli siinl illusionihiis, et
dil A'oii esl j)(i.i' (issiliiis inris a facic pcccalcrum
: non eslsanilas in carne »iC(i. Tristitianobis sit, donec
menrum. Per ossu intelliguntur auima; fortia. Ecce et anima nostra cxuatur illusionibus, et corpus no-
propter peccala nostra, qua; sunt caussa ir;t; Dei, strum induatur sanilale. IUa cst vera sanitas, quaj
mulla patimurin membris corporis,multa in virtu- estimmortalis. Ideo posuit lumbos, quia in lumbis
tibus auima\ In corpore aniisithomosanilalcm^in cst carnalis voliqitas, uude illusioues procreantur.
anima perdidii pacem. (juia eniui cum auctorc suo Sed quis polest enumerare, quol ct (luibus modis
concordare nuluit.juste et in seipsa discordiam in- anima replcta sit illusiouibus ? .\. facie illaruni illu-
venit. Masjuam pacem cum Deo habebal, quaudoin sionum aliquando vix orare permitlitur. Sa-pc ir-
seterno lumine sine contradiclione alicujus inolesii:u ruunt cogilationcs,quasnonqu8erimus: etvolumus
indesineutcrinhajrebat.Sedpostquampeccandoiram ex hac in hanc irc, ct ab illa in illam transire et :

Dei meruit, mox ab illa beala immutabilitate mise- aliquando visrediroad id,quodcogilabas, ct dimit-
rabiliter corruens, poenamciue mortalitatisctmuta- tere quodcogitas, nec pravales, claliud tibi occur-
bililatisiucurrens,pacem(ul diximus) amisit. Ecce rit. Vis recordari, quod obhlus eras, etnou tibi venit

sicut ossacarucm: sic prudentia, temperentia, for- in mentem, et veuil potius aliud, quod nolebas, et,
liludo, justitia sustinenl mentem. Sed eidem menli t) occurrunt pro co innumerabilia, quaj non qua;reban-
modoignavia subiepit, el prudentia, frigescit:uam tur. Hoc dixi, ul invenias, quid sit plangere illu-
cum fessatorpet, venlura nonprovidet. Modomenti sionesauimse. .^ccepit pcenamillusiones.amisil ve-
delcctalio subrepit, ettemperautiafrigescit :inquan- ritaiem. Sicut enim pcena est aiuma; iUusio, sic
tum enim ad delectationem terrenorum dueimur, in praemium animse vcritas est.
tantum minusabillicilis temperamur. .Miquaudoso 9. .ifftictus sum el liumilialussuni nimis rugiebam :

timor cordi iusinuat, et vires nostraj fortitudiuis a gemitu cordis mci. Ex aDQictione humiliatio, et ex
turbat:eteo minorescontra adversaexistimus, (juo humilitale procedit gemitus. Ad hoc poenis el fla-
queedam perdcre immoderatius dilccta formidamus. gellis peccalor aflligitur, ut a superbia sua omni-
Nonnunquam veroamorsuus se mentiiugerit, eam- modo humilietur quatenusqui Isetuset elatusper-
:

que lalenti mora a reclitudine justitise divertit, et petravit peccatum,afflictuset-humihatusredeat ad

quo se totamauctorircddere negligit, eoinso justi- lamentum. (luod ait, fl!((;ic6am agemilu: signumest
jure contradicit. Turbat quoque anima? sapien-
tiae vehemenLissimi doloris, quando bomo prae ansielate
tiamstultitia, intelleclumlhebetudo, consilium pra>- cordis in suogemitu, quendamferum et intelligibi-
cipitatio, fortitudinem timor, scientiam ignorantia, lem emittit rugitum. El notandum quod non ait,
timorem superbia. Rursus in corde per flagella 175 A gemitu caruis: sed, A gemitu cordis, Multi
turbatur caritas, per formidinem concutitur spes, enim sunt, qui pro aliquo damno, vel incommodo
per qusestiones pulsalur fldes. Et quia iunumeris temporali vehementergemunt. At vero servus Dei,
inodis turbanlur virtutesa viliisetpeccatis.dicatur quia rugil ex recordalione sabbati, ubi est regnum
recte, iVuii est pax ossibus meis a facie peccatorum Dei.quodcaroet saQguisnonpossidebit;'!. Cor. 15.):
riu-orum. Nec hoc mirum, r convenienter dicit, Rugiebam a gemilu cordis mei.
.'i. Quuniamin ijuitales mese supergressse sunl caput (luod evidenter ostenditur, cum subinterlur:
mcu7n. Id est preevaluerunt menti meae, (juse estiu- 10- Dumine anle lc omne desidcrium meum, et ge-
terioris hominis caput. Ipsse sunt, quoe captivant mitus meus a te non est absconditus. Sit desiderium
mentem in lege peccati et mortis {Rom.~.). Et sic- tuum ad tc illum, et Pater quid videt in occulto,
ut unus grave, gravalse sunt super me. NuUum onus reddet tibi [.Matth. 6.). Attende autem, quod ait,
tam grave potest esse, quam iniquitas:cujus?ra\i- Ante te, ac si dicat : quod tibi
Nihil desidero, nisi
tatem illi soli sentiunt, qui J74 eamdeponere cu- placeat. Nam pravum desiderium nou ante Deum,
piunt. Nonenimgravisilli videtur, quiadhucin illa sed contra Deum est. Si aulem inestdesiderium bo-
delectatur. (Jui vero iliam deponere, et mentem ad num, inest et gemitus qui etsi ad aures hominum
:

cselestia sublevare appelit,quantumouussit iniqui- nonsemperpervcnit, abauribus Deinunquamrece-

tas. sentil. Cum labore erigitur, libens jacet ab in- : dit; hunc autem inferiorem gemitum commendat,
firmis vix levatur, et tamen elevata protinuslabiiur. cum subjungil :

Semelipsam laboriosevincendo,superna conspicit; 11.Cor mcum conturbalum esl. Qu&Te ? Huia. Dereli-
sed pondere proprio gravala, in seipsam continuo quit me viriusmea. Videlicel immortalitas, impassi-
cadil. Unde adhuc adjungit : biUtas, innocentia, justitia. Etlumcn oculorum meu-
6- Pulruerunl, et currurjlai sunt cicatrices mese afa- rum, id est, rationis lumen. Ei ipsum, quod mihi
cie insipienliee mese. Per similitudinem dictum est. naturale erat, nun est mecum. Vel iumen oculorum,
Nam sicut cicatrices pulrescuntprius, postea rum- ipse Deus est. Hoc lumen non est, cum ipso, sed
pilur caro sic peccata sanata in baptismate, pu- r»
: tanquam cernentium in spe. Sed uondum esi illud
trescunt,quandoi
orenovanturinvoluntate.Corrum- lumen de quo dicilur, OstendamilUmeipsum {Psal.
puntur autem, quando eaexercemus iu opere. El hoc 90.). Habemus aliquid luminis, quiatiliiDei sumus
flla facie insipieutiaenostrEe.idestpropter insipien- [Joan. l.).et utique hoc in Ude retinemus: sed non-
tiam, quse nobis praesensest.Quanto enimplus de- dum est illudlumen, quod videbimus. nondum euim
sipimus, tanto amplius putredini el corruptioni apparuit, quid erimus(l.yoaii. 3.). Scimus quiacum
propinquamus. Ideo adhuc subditur : apparuerit, similes ei erimus, cum videbimus eum
l.Miscr faclus sum,el curvutus sum usguein finem. Nam modo lumen fidei, et lumen spei est.
sicuti est.
Ante beatus eram,modofaclus sum miser, portans Quandiu euim sumus in corpore, peregrinamur a
multas miserias, et m
anima el in corpore. Ante Domino (2. Cor. 3.). Per fldem enim ambulamus,
erecius usque ad Deum, modo curvatus usque in non per speciem. El quandiu, quod non videmus,
flnem, id est, in peccatum vel usque in flne, id
: speramus per patientiam exspectamus {Rom. 8.).
:

est, usque
mortem. Unde Aposlolus gemens ait,
in Inter has tribulationes jam ad cousolationem no-
Infcjlixegohomo, quismehberabit de corpore mor- strum audiamus capitis nostri voces. Jam incipiat
tishujus {Rom. 7.) ? Tola dic contristatus ingredicbar. lucescere caput nostrum in passione ait ergo, :

Amissalaetitia spiriluaU, hsec tristitia generatur ex li. Amici mci, et proximi m<"i, adversum me ap-
recordatioae sabbati. Electorum mentes, dum cuneia propinquaverunt et sleterunt. Quasi dicat: Quid con-
transitoria nuUa esseconspiciunt. ad quaj sint con- quereris ? Vide afflictum, cruciUxum, peccata tua
dit£e, exquirunt :cumqueilUsnihilextraDeumsufa- portantem, mundi miserias ferentem, et auferenicm
787 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 788
El hoc est quod dicit, Amici mei, id esl, Judaei, qui (^ buit (1. Pelr. 2 ). El dolor meusin conspcctu meosem^

se nnxerunl amicos meos, el proximi mci secundura pcr. An de flagello dolebal? .\.bsil. Unde ergo? se-
carnem {.Ualth I. el 15 ). adversnm me appropinquu- (['litur :

verunl, cum t,'l;niiis el fuslibus [Mallh. i>(i et 27.). ut 1)S. Quoninminiijuitalem menm annunliabo, el ro-
nie tnidcreut : ct slelerunl rigidi iu mililia suaper- gilabo pro pevcalo meo. Eccc {Ex eodem) uudc dolor.
severanles, Orave est peccare , sed gravius est in Non dc nagello, non de vulnere, non ue mcdccina:
peccaio pertinacem permanere. El nolaudum quod seddri peccato. Nam nagellum medicina esi conlra
uon ail, luimici.autexlranei: sed «niici ei proximi. peccatum. Non securus sis, cuin couressus fueris
ijraviora quidem suul mala qufeabamicis pitimur peccalum. Non hoc sufQcit, nisi deindc cogitcs pro
quam ea qua? p lUmurab iuimicis. Non solumenim peccuto tuo. Detexi<ti vulnus confitendo sacerdos :

poena illorum nos cruciat, sed etiam canlasamissa qui estmidlcus animne tua?,deditlibi consilium me.
lormeulal. i'( qui ju.vla me eranl de longe sleterunl dicinae 1
: 77
<^'''''- ''Ij' uude abstincas, quid adhi-

Idest, tliscipuli quia relicto eo omnes fugerunt

: bcas vulneriluo. Debesergocogitarepropeccato, el
[Malth. 26). Et vim faciebanl (jui qusercbanl antmam scmper memoriter retincre, et facere quae audisti,
meam. Trahentes euni ad judicium et mortera. El curam gerere,et operain d:irc, ut saueris. Cogitabat
qui intjuircbanl mala mihi loquuli sunl vanitales. Di- ille pro peccato suo, qui dicebat:Quonlam iniquila-
cebant enim adversuseumlalsa testimonia;£i(e.22. tem meam ego cognosco.ot peccatum rneum conlra
ct 23.)- El dolos lola die meditabanltir. Quibus aute me est semper {Psal. 50). Neque enim securus ad-
Pilatum accusare possent {Maith. 2(i.). Sed jam pa huc erat, quamvis audisset a propheta, Traiistulit
^ientiam nostri Redemptoris audiamus T) Dominus a te jieccatum tuura (2. Heg. 12.). !ia>cau-
:

13. F^go aulem Inmquam surdus non audicbam, tem verba in persona nostra dictasunt, qui sumus
176 Unde quidam eorum ait non audisquania pcccatores.
:

adversum te teslilicanlur {Luc. 22.) Ei sicui muiu^ .'

19. Inimici aulcrn 7?ifi viuKiif. Bene esl lllis, gau-
«011 aperiensos suum :Sicut scriplum CSt:Tanquam dent in saeculi felicitate, ubi egoliboro, rugioage-
ovis ad viclimam duclus est, et uou aperuil os suum milu cordis mei. El conflrmalisunt super me, Id esl
{Isai. 53.). Kt hocdictuinesl secundum actum. Cum {cx Auguslino), conglobati et corroborali ad oppri-
haberel actum audiendi et loqucndi, non eodem uto- m(?ndum me. Et multiplicali stmt ijui oderunt me ini-
balurad viudictaui. Hajc aulem perlinentadpolen- gue. Mulli enim apparuerunt in passione inimici,
tiam, cum subinferlur : qui aulea videbantur amici Quia Christus dilexit
I i. t'l facltis sum sicul homo non audiens, Idest, eos, illieum od. runtinique.Odium namqueiuiquum
non poteusaudire. t'l non habcns in ore suo re 'ar- esl, odio habcre ;imicum. Odium iniquum est,odire
yaliones. Idest, quamvis halxrcm unde possem re- liominem, nou pcccalum. Ilic cstomnis et magnus
darguere, tamen fui ((uasi non habens. (juid in lioc reitus illorum. Nain quid nocere potuerunt perse-
aliud,nisinostM superbiacoufundi-lur'?Quce sicxa- quendo volunlale non necissitate inorienti? Sed
gitala vcl leviler fuerit, acriores iujurias reddit, ipsum odiumesl crimen maximuui persequenlis.
quam acceperat facit m?la quoe potcst, minalur
: 20. Qui relribu un t mala pro bon is destrahebanl mihi,
quse uon potesl. Ecce iujuriam suscipiens Deus uon Et uon alia de causs i, nisi quoniam sequebar bonila-
irascilur, non coulumeliosa verba respondet. El irm. Debuerant quidem pro lanlis beneficiis' bona
tanquam si ei dicerelur. Quare uon aperuisli os rclribuere quod uon soluin non fecerunt, veruni-
:

tuum ? Sequitur, tt dicil :

Q cliam pro boua mala reddiderunt. Ncc solum noce-
15. Quoniam iii tc, Dominc. speravi, iu exaudics bant facto, scd etijm de trabebanl verbo. Propter
mc, Domine Deus meus. Unde et illi dixerunl Con- hoc orat, et dicit
: :

fidil iu Deo, liberet nunc eum si vult {Mallh. 2(i.). 21. Ne derelinquas tne, Dominc Deus meus. Id est,
Facile adversa superas, si spes lua lixa sit inDco. ne permittis mecadere in teulalionem. A'c disce.<ise~
Et si tribularis :id lempus, iu lcmporc opportuno ris a me. Ne per ;ibsentiam gratitc tufe dimiserls
exaudiette DominusDeustuus. Sed undeexaudiet'.' me perire. lloc dicilur in persoua nostri.
sequitur : 22- hilende m
adjulorium 7neum. Id CSt, da te in-
i(i. Quia dixi, Xcfjuaiido supergaudcant mihi ini- t^ntum, utme;idjuves;id beneoperaudum. Domine
mici mei. Nos qui puri homines sumus, quandoim- Dfus salutis me.v. Rector meus, Creator meus, el
pctrare aliquid vohunus, humilitcrdeprecamur Do- meffi salulis auctor. 1
miuum. Medialor Dei et homiuum liomo Chri.slus TITL'LUS PSALMI XXXVIIL ^
Jcsus Tini. 2.), quia Dous est de Deo, dicit iit
(1. 1. In pnem p)-o Idithum CanlicumipsiDavid.Cajai-
Iiat,elfactum est. Oral quaudo vult, ex infirmii^iio (iain {Ex .\ugustinii' qui vocalur Idillium, voces exspec-
carnis imperal (juaudo vult, ex polcstale diviuha-
: land.ualqueaucliiMulaBsunl.Kl siessounusquisquenoslrum
tis. Sed quid dixit.' Ncqiiando superizaudeanl inihi lioliieril Idillium in eo quod canlat, invenilse. elandilsa.

inimici mei, pro ine deviclo. Supergauderent euim, iilillmm, quippe Transiliens eos inlerprelalur. Si qui»
Iransiliens cunlavil, paudeal se ?S9e qnnd c.inlavil. Siquis
si ipsi non resurgerct, El dum commovcnlur,elquns'i
adhuc lerra* iiihaircus canlavil, oplel elsludcal usse ipioil
labunlur pcdes mci in passione sujier me magna lo-
:
canlavit. Caulicum idoo di^ilur, (iiiia spiriiialemconlimt
quutisunt. Projicieuteseuim jugumeius.atqiieiilum jiicunditalem ; docel enini nos menlu do lorreuis .id ru-
contcmtuihabeutessuperbedixeruul: Non hahemus ^ leslia Iransilire. Miltit niis in fluein,id csi, in ClirisUun.
regem nisi CEesarem {.Joan. 19.). Et multa alia lo- Maleria esl transiliuns et porfuclus illo qui omni munrla-
quiilisuut super cum. Quare? iiorunm vnluplalo posli)ii^ita, solisc(BlcsliI)UsiiiIiial, clla-
lis qiii aDoo porfociusesl.ul etiani liuKuamsuam a pcccilo
17. Quoniam ego in pagclla paralus sum. Aliquando
{Ex Augustino) peccatores in hac vita aut uon, aut omnino cohilieal. Hauc per parles ila disponil. lu piiina
parle osluiidil illo Iransiliuns, so lacero iniindo, id est,
miDus flagelluntur, quia jam desperala esl inlcntio hiimiuibus pravi3,ciui dcpriniunl ouin, el conanlur repr^
corum. At vero illi,quibus paraturvila scmpitcrua, hcuilere dida ejus, cl loqui de oo. lu sccuiida parlecom-
neccsse est ut hic nagellenlur quia vera esl iila
:
parat ha^c inundaua cuin cadestihus, osloudcns ha!c essa
senteutia, Fili.ne deflcias a disciplinaDomini, tiique vana, illa appolcnila. In lerlia ponil oralionem, ul aiualia
f.itigcris dum ab eo argueris (/'>-oi'. 3.). Quem (uiui lilierelur, ol coolcslia valoal olilinerc. Inlcnlio esl, juslo»
diligil Domiuus, conipit flagcllat, omncm lilium ailinonore, ut mundauis poslpositis, ad ctclcslia Irans-
quem recipit (llcbr. 12. Apoc. 3.). Idco crgo
nou insullcnt non magna loquantur.
inimici mei, PSALMUS XXXVIII.
Et si nagcllal mo
Palcr meus, iu liigolla laratiis I 78 'i.Di.vi,Custi>diam vias meas, ul non delimjuam
sum (piia milii praspiralur h:vrcdita<. Non visHa-
: in Ungiia mca. Viaj nostracad Dominum. sunt aclio-
gellum? Non libidalur ha^rodilas.Omniscuim lilius nes ot locutiones nostra;. Bone enim loquindo ei rccio
necesse csi ut llagollctur. Usque ;uleo omuisn^iscl- agendoad ceterna prollciscimur. Et (luia virsancius
lalur, ut nec ipsi pcpercerit, qui peccalum non h;i- jam custodierat vias pravoc f;ictionis, doliberaviiciiam
 : :

789 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 790

custodiro viasiUicUEoloquutionis. Namqui invoii)0 terirc non valot. Nec idco dicitur dicrum numerus
J^
nou olVoudit, ille porfectus ost vir {Jacob. 3.). Ilinc quod ita sit in rc scd quia nos longaspalia tempo-:

Saloniou ait: Qui custodiL linguam suam, custodit rum dosignamuspluralitatediernm [iro nosiracaiiari-
aniniam su.im {Prov. i>l.). DLvi, inquam, cl foci. tate, inllnitum ajternitatis sp;itiuin, numcrum die-
Nam soquitur Posui ori ineo cuslodiam. Quaudo ? rumquiosl, impropric voluilappi'U:u'e. Recto autem
:

Cum consisterot aliquis pius, ct religiosus, ol san- illaprius sciro appelit, ut poslmodum sciit quid ei
ctus .\l)sit. Ili sic audiunt {i-xAur/usliito), ut quod
".'
desit. Non enimplenesciro possumus quanobisile-
probant, laudeut: quodaulcm improbant,iiilprnudia sint in tcmporalibus, nisi prius teterna boiia, quae
fortc quivlaudaut, voniamnon laudatisdant.polins amisimus. Doinino rovelanlo, cognoscamus. Idcirco
quamcalumniam parent. Quaudo ergo? Cum cnusi- rcprobi f|uid cis desit, deprehendon' noii possunt,
sleiel iieci-nlor adversum me. Stat enim propria qua- quia lerrenis robusexamoresuccumbuiit. Cum([ue
damnotitiapcccatorsuperbus,quisquaminvidus:ui- ad peronnitatem corda non sublovant, cxilium pa-
dilloquenlom transilientem, captalvorba, propouit triain, tenebraslucem,cursumstabililatein putant:
laqueos.Dinicile est, ut noniuveniat aliquidnon il.n quia qui majora nesciunt, judicare de minimis non
dictum, ut d ici debuisset nec audiendo ignoscil, sed
: possunt. Quo conlraservus Dei cumadsuperna cor
calumniaturinvidendo.Talibusquidem maj;issilen- elevat, defectum temporahtatis ex consideratione
dum est, quam aliquid dicendum. Nam quid dicas perennitalis melius pensat. Unde lanqu.im uoto line
turbidis,calumniosis.litigiosis?llinc Dominusdicil suo, otnumero dierumqui est, altenditadhseoquse
In Evangelio, Nolite dare sanctum canibus, neque transeunt, et ait :

margarilas spargere ante porcos (Maith. 7.) Qualiter -p Ecce mensurabiles posuisii dies meos. Id est,
autem ori suo custodiamposuit, insinual cum sub-
(j.
"
non a:ternos, sed defectivos. Quisque enim subcerta
jungit: mensura vivit. El substantia inea non renovatio :

3. Ohinului, et humHiaius suin, et silui a Ijonis. quam fecit Christus, sed essentia corporalis, quam
Reclecumdixisset, O/imn/in', protinus adjungit. i"( traximusex.\dam tanrjuainnihilum ante (e.Quidam :

humiliatussum :ulinteUigamus virum justum obrau- videntur magniantese, de quibusscriptumest: Vse

tuisse, non ex ira sive indiguatione sed solummodo : qui sapicntes eslis in oculis vestris (Isai. 3.) sed :

ex humilitate. Siluii autem a bonis, ul non delin- ante Dcuin nihil sunt, teste Apostolo, qui ait Qui :

queret in malis. /Tfex hoc, inquit, dolor meus reno- putatse aliquid esse, cum nihil sit, ipse se seducit
vatus est. A dolore quippe quodam {Ex eod.], quem (Galnt 5.). Nec iste ex hoc magnus est, nam inflatio
mihi iiiflexerant calumniitores et reprehensores, et tumor imitaturmaguiludinem, sed non habetsa-
tanquam requieveram in silentio. et cessaverat dolor nitatem. Sic primus homo traditus fuit, ut per au-
ille, qui factus fuerat a calumniantibus. Renovatus gmentatemporum tcndipossetejusviiaianiummoJo,
estautemdolormeus,quia coepiplusdolere lacuisse non evolvi. Sed quia spoute ad culpam decidit quo
qufe dicere deberem, quam dolueram dixisse quse attigitvetitum, pertuUt decursum. Ideo nuncistevir
dicere non deberem. Et ideo: sanctus dies suos transitorios conspicit, ct se nihil
i. Concaluit cor ineum intra me. Coepit esse inquie- uisi pulverem cognoscit. Unde etiam scquutusad-
tum cor meum videbaminsensalos, et tabescebam.
: junxit Vcrumtamen univcrsa vanitas, oinnis hoino vi-
:

N'.m arguebam, et me sic tacentem zelus domus vens. Jara transilii mortalia omnia. Ascendi addele-
tuse comedebat { Psal. 68. Joan. 2.). Et ne pu- ctationem legis Dei. Desideravifinem {Ex Auijustino),
taromus hunc calorem esse parvum, conlinuo ad- n cujusnonest Enis,et numerum dierum qui 3st,etin
jiiuxit: Et in meditatione mcaexardescet ignis. In eo eo quodrcstat sicinhio. Verumtamenqucindiu tem-
quod non ait: Exarsit, sed Exardescet: ostendit il- poralitervivo, quamdiu|80 tentatioest vitahomi-
ignem cresccremagis acmagisex taciturnitate.
liiin nis super torram {Job. 7.), quamdiu humana nalura
.U' sidiceret Quandiu silebo. tanto amplius ignis
: et secundum corpus et secundum animam, sub se
exardescet. Positus (Ex eod.] inhac fluctuationodi- habet deficere :Universa vanitas est omnis homo vi-
cendi et tacendi, inter eos qui calumniari parati vens. Universaenim quse in homine sunt, lam inte-
SMUt, el eosqiii atfectant instrui, periclitansne pro- rius quam exterius, diminutionemhabent, sive mu-
ji.-iat margaritas porcis, periclitans ne non eroget tabUitatem. Omnia, inquam, homo et manens et
cili.iria conservis: in hoc sestu qutesivit aliuin me- trausiliens, et ipse etiam Idithum, quamdiu hic vivit,
iMiem locum. et suspiransin finem quemdam, ubi universEe subjacel vanitati.Unde Salomon ait: Vidi
ista non erit passurus, ait: cuncta quffi fiunt sub sole, ecce universa vanitas
h.Loculus sum iii lingua mca. Sed cur ei loquitur {EccL 1.). Unde et subdilur :

in linguasua,cuinotaest cogitatiosua ?Sed fortas- 7. Verumtamen imagine perlransit homo, secl et

in
sis ideo in lingua loquitur. ut ejus locutione audi- //•i/sfra co )i(u)-iaiu)\QuamquamportetimaginemDei,
torum vita instruatur. Ait ergo Notum fac rnihi, : tamen non solum transit.sed pertransit. Cujus trans-
Domine, linein mcum. Quia jamvias quibus gradie- ire, est singulis momentis ad flnem tendere. Per-
batur, noverat et casdem,ne otTenderet. proiit pote- transire verovitammoriendo flnire.Nec solumhsec
rat, custodiebat | Vult etiam flnem suumquo
:
79 patitur, sed et usibus terrenis frustra conturbatur.
tendere debeat. scire: ue si currat in incertum, va- Undcetsubditur: Thcsaurizat ct ignoral cui congre-
leataberrare.Finem vieenostrEe nobisostendil Apo- D gabit ea. Haec est adhuc magis lugenda vanitas.quia
stolus, ubi ait Finis legis Chrislus, ad justitiam
: cum homo a sui Conditoris amore cecidit, protinus
omni credenti (Roin. 1(5.). Christus est flnis nostri amoreet studio mundialibus inhsesit, intantum, ut
operis, elmerceslaboris. Adipsum tendimus, ultra exihum suum libens perferat invilus recedat.caeca-
:

ipsum non est quo tendere valeamus. Ipse est enim que cupiditate orbatus, thesauros coUigat: sed cui
summuin bonum, summa beatitudo. Quisquis hunc congreget nescit. Unde cuidam dictum est Stulte. :

flnern nescit, ad ipsum nontendit. Eliamsi rectevi- hac nocte animam tuam toUent a te. Quse pr«para-
vere videatur, in vanuin currit. Nec cerlum Qnem sti, cujus erunt (Luc. 1"2.)? Habere vis quod Deus,
tantummodo, sed veram quoque vitam scirepostulai, et non perdere ? Ostendam tibi tutum locum. Audi
cum subjuugit Et numerum dierum meorumquisest,
: Dominum iu Evangelio Thesaurizate vobis thesau-
:

notum fac inihi. Quare ? L't sciam quid desit mihi. ros in caslo. ubi fures, nonfurantur.necaerugo, aul
Isti diesnon sunt. Ante abeunt pene quam veniant linca demolitur {Matlh. 6.). Sed ergo, inquis, quo-
et cumvenerint, stare non possunt. Urgent se, se- modo pono in cselo ? Pone in manibus pauperum
quuntur se, et non se tenenl. Nihil de praeterito re- {Luc. 11.): da indigentibus. Audi, et fac quod iste
vocatur, quod futurum transiturum exspectatur : Iransiliens addit
nondum habelur, dum non venit non tenetur, dum : 8. £"/ nioic, quseest exspeclaiio rnea9 Noiine Domi-
venerit.Numerus ergo dierum qui est, ipsaest infl- nus ? Et quia cuncla hic transeunt, et nihil retinelur
nitasseternitatis, quae verumesse habet :quia prse- certum, aut securum nunc, id est, in hac vanitate
 : : : ;

791 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 792

in hac percgrrinatione, duni adhuc habere non pos- \ mal, quam labidum est. Pone supra digilutn, ruina
' "-' "'"' '-- -• .,.,_„. ,.,:,.:
sum quiddebcii. nisi Deumexspectare?Etconvi;r-
: esl.Nihilcimninoesttabidius.Talem
- =
fecislilmmaiiain
tt-ns sendeum iiuem exspecLans diligil, cifamiliari auimam, ad erudiendumeampioiuiquitale. Erudilio
et antiqua locutionc dicil: Et substnntia nxca apiultc jusli Dei hanciufiimilalem fecit. Forlitudo quEBdam
esi.Apud Dominum habel substantiamsuam,quis- erut vitium.foititudine quadim displicuilhomo, ut
quis propterDcum cuQcta quaj habel, dtslribuit aut : erudirclur inlirmilalc, el quia su])erbia displicuit,
ea quse relinet, ad honorem ipsius expendit et ni- : erudilur humililatc, vcl iiilirmilalc. Islc versus ap-
omnino prajter Deumconcupiscit. Postcontem-
hil plicari potest ctad bonos, eladmalos. Ad bonoshoc
tum rerum, poslulatre.iiission3mpeccalorum,cum Ila corripuislihominem, ulpeuilus semundo
modo:
subjungit mortirjcaret.sicutaranease mortilicatin suoopeie.
9. Ab omnibus iniquilalibus meis erue me. Ab omni- Tabescit anima j usti sicut aranea, quando a pingue-
bus, inquam, lam cofritalionis quam loculionis et dine carnalis voluplatisdelicit.eum ciirneinjejuniis
operis. Tam ab occultis quam ab aiienis, tam a ve- el vigiliis maeeiat, et mentem a desideriis illicilis
nialibus quam a criminalibus. Et quia terrenacon- castigat cuin studet se viliis el concupiscentiis
:

temno. quia Iffilari iii transiloriisnolo, quiabuiuili- morlilicare, alque in virlutibusexlenuare lexcre, :

latem et pauperlalem appeto, cl sola invisibilia ulcumveslenuiiliali ca'lestisponsodigna |82 ^'^"

Concupisco, Ojtfrubiium inaipienti dedifli me. Unde leat app irere. Vcl sicut aranea ad inutilo opus fa-
Aposlolus ail Speclaculum facli suinus muudo, et
: ciendum interiorasua cxlrahit el coiifuniil: sicpee-
angelis, ot hominibus (1. Cor. h.). A dexlris et a cator interiora auiuuB suiE, iu appelitu lerrenorum
sinistris habeinus arma quibus pugnamus, perglo-r» inauiter expendil. .\virus cnimetiainauimainsuam
riam et ignobilitalem, per infamiam et bonam fa venalein habet. llinc Dominus dicit in Evangclio
mam, ut seductores ct veraces (2. Cor. (j.). Hinc Et quid prodest homini si lucretur lolum muudum,
alibi Psalmista dicit Mullum replcli sumus despe-
: animseautem suajdelrimenlum patiatur ('.Ma<//i. 6.)i
ctione [Psal. ifi.). Multum replcta est anima uo- Et ideo subditur Veruulamen vane coiilurbaturum- :

stra, opprobrium abundaulibus,etdespectio super- nis /lomo.Omnis scilicel homo, qui carnaliler vivit,
bis. Inter ha;c opprobria constilutus, paiieutiam dum terrcnaappetere percupidilatem nititur, inulili-
suam vir sauctus uobis insinuat, cum subjungit ter conlurbalur.Quis (E-c Augustino)\e\ de ipso suo
10. Obmului, el non aperiii os meuin. Non respondi bono securuscsl? Quid in hac terraccrtumesl.nisi
eis verbum, nec murmuravi contra te |8| 'Juia mors/ Considerale omnia, vel bona, vel mala vilae
potuissetobmutirc priusel postca loqui: idcoposi- hujus, velinipsajustitia, veliuipsainiquitate om- :

quam dixit, Obmului, conliuuo subjecit, fdion ape- mniaincerlasunt.Quidsishodiescis: Quidfulurussis

rui os meum ulsui silentiiostenderetlonyanimila-
: craslino, ncscis. Pauper es? incertum csl an diles-
tem. Deinde misericordiam cl sanitatem postulat, cas. IndoctusVijR-erlum cstanerudiaris.Imbucilli»'?
caussam praemiltendo, cum subjungit inccrlum cst an convalescas. Nalus es? ccrtum est,
11. Quoniam tu feeisli: amovc a ine plagas luas. quia morieris. Quocunque te verleris, incerla sunl
QuEe suul islae plaga?, quibus omnipolcns Deus per omnia. Sola mor.s certa et sola multura cavetur, :

cussil hominem pcccatorem, uisi corruptio, passibi- quie nuUo modo dcvilatur. Quisquisergo conlurba-
litas, et morlalilas?Abislis plagis sanaridcsiderat, tur jactel in Dominum curam suam, el dicat quod
el ad veraiu sauilatem reduci, idest, ad impassibi- scquitur :

lilatem el immorlalilatem.Et di-bes, inquit, hoc fa- Q 13 hj-audi orationem meam. Ul finem meum no-
cere, quoniam tu fecisli me, vel quouiam tufecisti tum milii ficias. t'l deprecalionem meuin. Ulabom-
illas plagas. amovere eas debes a me. Sicut enim nibus iuiciuitalibus eruas me. Et debescxaudirc,ciuia
tuum est ferire peccalorem ex juslitia, sic tuum ost cuin allcctu et lacrjmis deprecor te. El hoc cst,
parccre ex misericordia. Neque enim tantumjustus quod dicit .iuribus percipe tacrymas meas. QuantO :

es, sed etiam misericors. Ostcndil aulcm vehemen- quisciuc sanclior esl, lanlo uberiores lacryinas ha-
tcr se afHictuin, cum subdil : bc t in oralione: quas benignus Deus auribus perci-
12. A fortiludine manits lux ego defeci in increpa- pit, qududomisericordilersuscepit. Sivis a Domino
tionihus. Fortiludo manus Dei ipsa est percussio exaudiri ori cum lacrymis, couterecortuum.Nul-
:

fiagelli. Ipso flagcUaiile a rigorc defocimus nostrac lum inajussacriliciiim Dooatrerii potest, quam cor
supcrbiaj.Ipsiuspercussionesuobissuntincrcpalic- contiitum ol humilialum {l'sul. 50.). Ubi sunt la-
nes. In eo enira, quod flagellal, increpat uos quia cr.vmaj, ibi diviiius ignis accenditur. Quivri solel
: \

peccavimus. Unde (fj; Auf/ns/iJiojDomiui justiliam quare orandus sil Dous, et quid opus sil oratione,
commendans,el nostram culpara insinuans, adjuu- cuin ipse sciat anlequam oiomus, quid opus sil no-
git Proplcr iiiirjuilalem corripiiisti hoiuines. TotUJU
: bis {Maiih. 0.) Sed ideo orandum esl, (luia oratio-
quod feci, quod inlirmus sum, quod in imo clamo, nis intcntio cor noslrum scrcnat ct purgat, capa-
totum pro iniquilate et in hoc"erudisti homincm.
: ciusque efllrii ad excipienda diviiia munera, quse
Audi hoc planius cx aliopsalmo.Bonum mihiDeus, spiiiiualiternobisinlundunlur. Pius Dominus olTert J

quod me, ul discam justilicnlioncs liias

humili.isli suam,otseinperparaluscstdare. Nosj
noliis gratiaiii
Psal. 118.). llumiliatus sum, cl bonumcsl jriihi:ot ol |\ vcronon seinper paiati suiuusaccipere cumincll- :

cena est, el gratia csl. Hinc alibi dicitur Qiii li n- n;unurad lorrcna, cl rcruni tomporalium cupidiialo '
:

is laborem in prajceplo, idosl, laborcm formas, ul lcnebramur. Fil orgo in oratione conversio cordisad
>nihi praiceptuin sil. Dico, ainove. Et opus csl, ul Dcuin, et iu ipsa couversionc puriores et digniores
amovcas, quia cgo defeci, id est, suslinere non po- efilciniur. Unde adhuc subdilur Xcsileas quoi.iam
:

tuia fortiludine manus tua;, id est, a forli vindicla advcna ego &iim apud te. Loquitur cuiin Deus secrota
tua facta in incropationibus. Per hoc quod dicit, in sua locutioncin cordibus suoium fidclium,cl aspi-
increpationibus,notatDeum vindictam suaiuad hoc ralionein infundit graliaisua;. Ideoalibipostulatdi-
facerc, ut rctrahat hominem a peccato. Cum dico cens. Die animiu moic, Satus lua ego sum {l'sal. 'M.).
plagas tuas.aut furtcmmanura lu:un,non leaccus.i Et itcrum. Audiani quid loquatur in me Dominus
sod confileorme habrrc iniquilatoin, propter quain Dcus, ot cajlcra (l'sal. 8-4.). Ideo autom non dcbes
disciplinis tuis corripuisti mc horniuom, Ilic uolulur silore a me quouiain advena ego suin, tr.inslatus
:

judicium et misericordia Dei. In hacjudicium, ciuoil de civit.ile Bib.vlonis. iii qiia natus fucram perori-
propter iniquilatem najjellal. In hac mifcricordia, ginalo pocc.Uum (1'sal. ;>0.) : m
inens apud te, ser-
quodcorruplioucqu.isipatcrcasligat, utadviam vo- viens tihi, ol de lua f.iiuilia cxistens. Ncc imenad-I

rilatis rcducal. Unde adhuc sulijungil. i'( tab.were hiic iu civiute luasuin. Propterea subdil Ftiirre- :

feeislisicut aiv()icam<niifliamr/(/.«. Attondcipsumani- griiius, sieut omucs patres mci fucrunt pcrcgriui. .Sci-

Augustiuiana loctiocstpro corripiiisli

 : :

7yj IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS 794

licet Abrahara, Is:iac, clJacoli, alqiio alii. Quandiu j^ telligcbant. altendeutes et imilantes cantici novi
euiiu iu cori>ore sunuis, porci^Tinauiura Doniino cantatorcs,illuminatisunt. Vidcbuntcrgocredentcs
(Hcl). 13.). Non enini liabeuius liic uuuieulein civi- tiiiiebuntpQenite:iti'S,spcrabuntca'lestiaappeteutes
talem, sed luluram in creloiequirinius. uuiiicrtjo-.' Postquain liomofldeilkiminatiisest,priinusgradus
Reslal, ut pet.im, ([uiasincdubio mifraturus surn. ad Deuin est limor, siciit scriptum est, Principium
Sequitur et dicit: .sapientiic tiinorDomiui (l'sal. 110-). Et quauto ma-
183 ii.Iicmillcmilii.ulrefrifierer. In conscientia gis quisquein sehumilialurper limorem, tantoam-
mca, ul exoncrata silicslu solicitudinis peccatorum pliusin Deo erigiturper spem. Spe autein ad invisi-
meOTMm. Priusquamabeam, ex hac vilaii"! iimfiliut: bilia bona erectus, incipitciijlestia diligere et de-
non ero, idcst, non habco verum esse, si ego non spicere lerreua (1. Cor. ii.]. Ecce fides, spes cari-
remissis prius peccatis meis hinc abiero. las, quibus coliturDeus, et elficitur homo bealus.
Uude et subditur :

TITULUS PSALMI XXXIX. 5. Ueatus vir cujusest nomen Domini spes ejus. No-
l.Tilulus sequentispsalmiest, hi fitiem psatmusDavid men Domini Jesus est, quod interpretatur Salvalor
Psalmus isle conveiiit Duvid, id esl Cbrislo, seilicel capili {.Mallh. 1. ii(c. 1 .). lieatus ergo illo, qui sc a Jesu
et membris. .Materia esl immutalio voteris saerilicii. In salvaiisperal. El non rcspcxil in vanilnlesel insanias
prima parte ponit teslimonium liujus iunovationis. lu se- '
falias. Ut avaritiac deserviret, aut idola adoraret.
runcla parle inducit ipsum Chrislum legaliadesliluenlem,
Tcrrena quippe concupiscere, in vanitatos rcspicere
etsuaminnovalionemcnntirmanlem.In ullima parlcindu-
est. Unde Dominus dicitin Evangelio, Nemo respi-
cit sequaccs Clirisli. id est, annunlianles. Intendil per-
suaderc legaliainstitulajam finem habere,eliier Clirislum p ciens retro aplus cstregnoDei {Luc.O.). Ideoin alio
ad Doumaccedendum esse: ulsciliccl poslpositissupersti- psalmo orat, dicens, Avcrte oculos meosne videanl
tiouibus Judffiorum et idolulatria gentiliuni, accedamus vanitatem {Psal. 118.). Idola vero colere, lapides
ad fidem Cliristi. .\il ergo :
adorare, creaturie potius deserviro qu.nn Creatori
{Rom. 1.), qui omnia fecit, omnia sapienti cogita-
PSALMUS XXXIX tione disponit, magua et falsa insania est. Unde fide
2. Expectans cxpectavi Domiitum, el inlendilmilii. et devotione convertens se ad Domiuum, ut corda
Acsi dicat, Ita exspectaviDominum,ut quotidiees- similiter ad ipsum convertal aliorum,qui vanitates
sem exspectaus et quia perseveravi, iuteriditDumi-
: el insauias falsas rospiciuut, ait
minus mihi, idest, adutilitatemmeam, soilicet pra2- (j. Mulla feci^-.li tu, Domine Deus meus, mirabiha

standograliamsuam.Qui enim perseveravil usque tua. Fecisli enim cselum et terram et omnia qu-as in
in flnem, hic salvus erit [Mall. •2i.]. Hinc Propheta eis sunt : et ha;c quidem tua,idesttibisubdita, tibi
nos admonet, dicens, Si moram fecerit, exspecta famulantia.£'(co;/i(«(io)H/j!(s (i(is,Quibusomnia dis-
eum: quia veaieus veniet (.-IfcKc. 2.).Quomodo au- pouis, .Yon esl ijui siinilis sil /(fci.Quisenimcoguovit
tem intendit ei Dominus, exponit cum subjuugit: sensumDoinini'?autquisconsiliariiisejust'uit i/Jom.
'd.Et ea-atidii'i/pi'ccci (uciii.Inquoexaudivit? Audi 11.)? IIa3c tuamir.ibilii opera lam visibiliaquamin-
quod sequitur. Et eduxil medc lacu miseria;. Idest, visibilia, etluaincomprehensibilis sapientiapraedi-
decerti profunditate erroris, quse homines miseros cintte solumcoleudumesse, te solum amandum et
facit. Et de luto fa;cis.ldest, de concupiscentiiscir- appeleudum uonistas vanitates et insanias falsas
:

nis, quse suiimas redduntlutulentascuramDomino, A i.iuntiavi. Ha3C uesciouti bus. i'(/ocu(uss((m, scien-
et in imo jacentes. r tibus.Sapientibusenimetinsipieulibusdebitorsum
i. Etstaluit supra petram pcdes meos, el direxil (RoHi. l.j.Vel annuntiaviprius perpatres, etuovis-
gressus meos. [Vers.o.] El immisit in os meum canli- simelocutus sum permemetipsum. Mulliplicalisunl
cum novum carmen Deo tiostro. Nolaudus esl ordo super n u meru m. M ulti enim audita prsedicatione ve-
berborum. Prius enimde luto pravitatis educitur,ut nerunt ad sociolatem credentium. qui non suut in
ejus pedes per fldem in petra solideutur. Sedquia numeroelectorum, tesleVeritate. quseait : Multi vo-
rectam fldem rectasubsequi debet oper.itio, gressus cati,pauci vero electi i.\Iaiili. iO.).Super uumerum
ejus directi sunt, ut post direclionem gressuum, ergo prEedestinatoram ad vitam, multiplicati suut
idest, perfectionem boni operis, in ore accipere '
crodenles. Et quia in tempore quodfides prsedicata
eliam novum canticum praedicationis. Adhucenim est, vetuseliamsacrificiummutatum est {Hebr.T.j
nobis inintirmitatiscjnfusionejacenlibus, pra3beri ostendilur, cumsubiufertur :

Bon debetauctoritaspraedicationis. Sed cumjam iu 7. Sacripcium el ublationem noluisli, aurcs autem

bono opero surgimus, cum jam recli slare cceperi- 1 85 perfecisli mihi. Eccequomodo vir sanclus pra;-
mus. dignumest, ut ad lucrandos alios inpra;dica- '

videbat mutandnm esse sacriflcium, etlegem spiri-

tionemmitti debeamus. Valdeetiamnotandum est, tualiter intelligeudam. Nec factum esthoctempori-
quod postquam dixit Canticum, continuo adjunxit bus suis, sed noslris. Ipse hoc Spiritu sancto reve-
Carmen, idest,li}mnumDeonoslro. Sunteuimuon- lante praevidebat. Nos autem sicut audivimus, sic
uulli quibus a Domino gralia doctriuiE datur, sed vidimus iu eivitate Domini. Ecce sacrirKium el obla-
eamdeminsuampropriaiu gloriamrefleclerecouan- tionem,sicutpriuscousuetudoerat,noUiit Dominus.
tur.Hi nimirumcanticuminoreperci;jiuut, sed car- Ipse faclus esi nobis sacerdos et sacriflciuiu. Ipse est
men, idest,laudem, Domino Deouoslro de percepta [) verus agnus Dei, qui immolatus est pro nobis, qui
gratia reddere contemnuiit. Sed quia islo vir .sauctus toIUt peccata luundi. Transivit umbra, apparuil Ve-
prsedicalionis veibum de novo Testameuto scilicet ritas : vetera transierunt, et ecce facta suut nova.
de Dominicaiucarnalionc, passione, resurrectione, Perfecit autem nobis aures, ut quoe de lege audimus,
ascensione etde cffiteris quse ad uovam vilametad spirituaUterintelligamus. Has requirebat Christus,
novum|84 homincm pertinent, accepit: et htec quaudo riicobat, Qui habtt aures audiendi audiat
omniaadlaudemomnipolenlisDeiexpendit, nonso- {Luc. 8.). Aures perfocitsuisDiscipuIis, quandoape-
luminore suoimmisbumessecanlicumnovum.sed ruit illis sensum, ut intelligerent Scripturas {Luc.
eliam carmen Deo nostro, recte testalus est. Esto -2i.). Vel aures nobis perflciuntur aDeo, quaniioad
novus homo, prsedica Christum el sic caulasti, can-
: obedieudum per omnia perfecli efficimur. Unde
ei
ticum novum. Noli quEerere laudem tuara, sed lau- scriptum esl, Melior est obedientia (luam victimse
dans invoca Domiuurn et sic carmen Deo uostro
: (1. R'?!/. 15.). Perfeclas auresaDomino populus ille
dixisti Fidem Domini prEedicare, etinsuper ipsum habuit de quo alibi Dominus per Psalmistam ait,
devote Ixudare, cauticumet carmeuDeonostrocau- Populus quemnoncognovi, servivitmihi[Ps((/, 17.}:
tare est. Etquiahoc cantico et carmine audito mul- iu audilu auris obeoivit mihi {Ibid). Ihducauslum
tosadlidemconversiiros virsjuctus vidit,ideo pro- el pro peccato non posluhtsli {Hebr. 10.). Hoc distat
tinus addidit: Videhunl multi, ct timeliunl, ci spcra- iutra holocaustum el sacrificium quod hostia3 pars
:

buntin Doutino. Qui ca?ci erant, et de Dco nihil in- aliqua oblata Deo, sacriflcium dicebatur. Uolocau-
 : : :

793 RDFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 796

slum autera tolum incensum erat [I.evii. 1,) vidc- : luum [Luc. ±). Et alibi Psalmista postulat dicens,
J^ -•
licel quando tota hostia in sacrilicio inceudebalur. -
Salutare
• •
tuum da nobis [Psal. 84 ). A'on asbcondi
Sed Dominus nec minora nec raajoro velerls legis misericordiam luam,el verilalem luam a concihomul-
saorilicia requirit, cui non jam iimbra, sed verilis /o.Inconciliisels.vnagogisanteregeselprasidos cum
Sjrala existit quandoquidem haec non postulavit.
: magnaauctorilale el audacia .\postolisanctietmar-
Quaj sunt, qu» postulavit sequitur, et dieil "? tyres praedicaverunl (Aet. 5.)misericordiamelveri-
8. TuncUiii. AVcenenio. VoxChrisliestiQ persona lalem Christi. Vis audire misencordjam Dei ? Age
sua 7'i<«c, idest, eo tempore, quo mihi opportunum
: poenitenliam, etremitluntur tibi peccata {.Mallh.i,).
videbatur, ut veterainnovamularenlur flixi, Fccc : Vis audire veritalem?Tenejuslitiam et dabilur libi
venio {llehr. 10.), idest, deliberavi ut iu inifesta- m merces Belerui {Ecctes. 18.). Audi misericordiamsi-
lione fieret adventus racus. Hujusadvenlusteslimo- mulet veritatem. Poenilentiam agite, appropinqua-
nium de scriptura trahit, cum subdit convertendo se vit enim regnum caelorum [.Matih. 4.)- Pcenitentiam
ad Patrem et dicendo In capile libri scriplum esl
: porlinel ad raisoricordiam, regnum cxlorum ad ve-
de me [Vers. 9 !<( facerem volunlalem Inam : Dcus
] ritalem. Modomisericordii pra'dic:ilur, postea vcri-
meus volui Et tegem tuam i?i medio cordis mei. In
: las exhibetur. Rursus qui modo contemnit miseri-
primo psalmohujuslibriscriptum est.ul faciam vo- cordiam:dislricle postoa sentiet voritiilem nonqui-
luntatem tuam, idest, ut impleamobedientiam a te demad gloriam, sed ad poenam. Deinde respexilad
mihi injunctam. Et sic scriptum est Ita volui, o : membr.i saucia, et pro illis orat.dicens :
Deus meus. Nonvoni faccre voluntalem meam, sod M. Tu aulcm, Domine, ne longc faciasmiseraliones
voluntatem ejus qui raisitmePatris. .\ttende, quid n luasa me, idest, a meis. Attende peccatores, et noli
in capite hujus libri scriptum silde Christo. Dicitur longe facore ab eis tuas miseraliones. Quisquis se
enim ibi, Be;itns vir quinonabiit, olcaetera. llicau- seiitit olougari a Domino per pravam vilam, per ma-
tem ait, Ecee venio. Dicitur ibi Sed in lej/e Domini: lam volnntatem, dicat devote, dicat lacrymabilitor,
volunlas ejus hic voro ait, Vt facereui volunlatem
: Tu aulem.Domine, ne longe facias miser-alionesluas a
tuam. Diciluribi:Et inlegc Dominimeditabilurdie me. Ego miser, Tu misericors. Multae meae iniquiia-
ac nocte hic aulem dicil, Et legeni Inam in medio
: lcs, sod superanl tuaemiseraliones.il/isericoi-f/ia /iin
cordis mei. Hsec satis sequipollonlia suut. Quod me 187 ^' '''"''("S '!<^ semper susccjjerunt mc. Attendo,
dium est, non declinatmagis ad aliquam parlom. 111« quiamisericors es: attendo, quiaverax es.Amomi-
ergo liabet legem Dei m medio cordis sui.quiman- soricordem, limeo veracem. El sic amor et timor
data ejus ita moditatur et servat, ut nondeclinotad ducuot me ad te: quia miserieordia et vcritas tua
dextoram, neque ad sinistram {Deut. 5.). Ille habot semper susceperunt tne. Ideo oro, nc longefacias mi-
legem Doi in medio cordis sui,quidiligitDominum serationes tuas.
Deum ex toto cordcsuo, et ex tota animasua,etex 13. Quoniam circumdederunt me mala, quorum
totis viribus suis, et proximum suum sicutseipsum noncstnumerus. Innumerasunlpeccatamea, infinit.-e
(Z.!ic. 10.). Quisquis talis est, justumprofeclo ost, ut suulnegligentioemeae,qua;undiquecircumdant,uu-
juslitiam, quim ipse habet, aliis prsedicarenonces- dique impediunt. Dicamus hsec raeduUiscordis. Os-
set {Galat. 3.). Unde el subditur : l(ndamusmediconostropassionesnostras:humiliier
10. i4ii»!in(iai'i Ji(S(i/iam (iiam in Ecclesia magna, doprecemur, utnossuscipiatad sanandum.Nemose
186 Toto orbe terrarum dilTusa. Annuntiiviquod juslum pulct. Testeenim Aposlolo,in raultis ollen-
ex legalibus iustitutis justitianou fiat, sod ex to. Q dinms omnes {Jacob. 'i\ Pertinet ad nos clamare.
Ecce laliia mea non prohibebo. Si aliqui voluerint pro- gemere, confileri non jactare. non de meritis glo-
:

hibere, non tacebo. Talia labia habebat Pelrus.lam riari. Quoe si uUa sunt, quid habes quod non acce-
promta ad pra;dicandam juslitiam quando prohibi- : pisti (1. Cor. 4.)?Recte ergosubditur: Comprehende-
tum est a principibus, ne ultra loquerotur de Jcsu: runl mc iniijuilates 7iic.r, el non pnlui, ul viderem.
et ipse virililer respondit, Obcdiro oportel Deo ma- Intantum coinprehenduntnosiniquitatosnostrne.ut
gis quam homiuibus Et quia promta
(.4c(. 4. el 5.). oliamsi volimusevadero,sino,adjutoriononvaleamus.
sunt labiameaadanuuutiindam veritatem. Domine Hinc .lilibi Psalmista dicit Funes peccatorum cir-
:

tu scisli. Tuenim cognitor oordis, lu lcstiscouscion- cuinplexit suntmo (Psal. 118.). Uude et postulatdi-
tia;. Quicquid labia uostra loqu;mlur, Dous sempor cons, Gonverle Domineciptivitatem nostram(/'»'i(.
attendit cor nostrum, el secundum illud nos ju.licat. 125.). .-Vmissa autem veritatisluce In tautam caciia-
Tales ergo nos exhibere debomus, ut Domiuo Deo lcm vouimus, ut nosmetipsos ignoremus. Perpetra-
nostro corde ellabiis plaeeamus. Gorde. inquit Apns- mus mala, noc celerius deprohondimus, vel porpe-
tolus, creditur ad justitiam, ore autemconf>'ssio fit Irita. Exclusa abiuteruo lumineanimanil in senisi
ad salutom {Rom. 10.). Sona labiis, propinqua corde, tenobras invenit. Semetipsam vidore perdidit, quia
ul teslem cordis tui possis invocare Dominum, di- jiuctoris sui visionem coulomsit. Ex amissionelumi-
cens Domine lu scisli. Gloria enim noslra hsec esl, nis crevit multiplicitas iniquitalis. Ideoadjuniiil Mul- :

testimonium couscientiffi nostra; {'2. Cor. 1.). Unde plirala' sunt super capillos capilis mei. Capillos c.ipilis
ct subditur adnumeri multitudineinrevocat.Quis(/;>,4H3ii.</iiio)
1 1 Jusliliam tuam non ab^condi in corde meo. Sic- capillos?Multominuspeccalanumerat,ipun
nuiiiriat
D
.

ul illeservus piger, qui talentum abscondit in lerra oxcoduiitmiiuerumcapillorum. Jamnonoccidis.iioa

(.l/.i(//i. 25.). HincDominus Disoipulis suis ait, Qua;- mrpcharis, iiou f.icis furluin, nondicis ftilsum tosli-
cumque audivi a Patre meo, nota feci vobis {Jonn. moiiiuin,el cilitcrahujusmodi grandiajiHcala: moles
15.). Ideo et Aposlolis pra'copit,ut uequo sacculum suiil istiB poccalorum. Magna pnBcavisti. demiuuiis
porlaront {Lue. 9.). S.icculum namquo portat, qui quid a-is'.' Projecisli inoleni. videne arenaobruaris.
vorba diviua in corde celat. Justitia in hoc loco in- Sedadhuc valde gravius esl.quod subjungit: /;(cor
telligitur lides. Justus enim cx lido vivit {Rom. {.). meuin dereliqiiilme. Hoc ost, virtuscoidis meidefecil,
Credidit Abraham Dco,
el repulatum cst ciad jus- et nou cstidonciim ad cognoscendum se.Quotiens
tiliain, {Galal. 3.). Ilanc mulli abscoiidunt in coide meiile viigamiir foris, dolocl:imur torrenis, propria
suo, timore mortis. Mulliadhuc absconduntDeijus- noslra studia rclinquimus:atqueiuauia, velaffiuius,
liliam, aut propler poenam limenlcs, ;iut ])roplor vel lo([uimur, vcl cogiliimu'; tolious cor nostriim
:

damnum. Qui autem nec poenain, noc damnuin ti- dorolinquit nos. Quotions uoii cogilainiis Doiiiii, vel
nvnt, lul illos pertincnt, deqiiibus dicilur. Iio:iti c|ui ei. qua; ad ulililaloin iinimanim perlinonl: lotions
porsocutionompaliuutur proplor juslitiam.ipiouiam amilliiiius cor nostrum. riido. quidun sapiens ait,
ipsorum ost rcguura csclorum {.Matlh. 5.). \'erittilem Quocuniiuo lemporo iion cogivaloris lieuin, pula
tuam cl salutare tuum di.ri Idost, Christum pricdi- illud amisisse. Congrue crgo sequitur hasc oratlo
cavi, ([ui de seipso ait. Ego suin Veritas {Joan. 1 4.). qu.i dicliur
Etde quo Simeou dicit,Vidcruuloculimcisalulare 14. Complaceal libi Deus, ul eruas me, Domine, ad
 :

'97 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 798

adjttvandum me respice. Bene ait, Complaccat non A salulare luum. Quid cnim tam laudarc, tim prajdi-
:

cnim ex mcrilis, scd solo bencplacilo suo (7i7. 3,), "

carc, tammagnificarc
'"^
debemus.quam "^
Deum ~"
et pa-
si)hi^;rali;i,solalioniliUosiiajuslilioatDeuslioinineni. treiJi I 89 luininuin, a quoestomuodatum optimum
MisiMTlurnoliis pius Donunus, (|ulaeis;o placet.non et oiiine duuum iierfectum {lnftiti. l.)-.'Ipso enim
quia niis uieruiinus. Idoo disoipulis suis ait, Non vos priinospatres uostros exspectautes eum, eduxit dc
nie eletiislis, sed ogo elogi vos {Joan. 15.1. \'X .-Vpos- liitof;ecis, el slatuil supra firmain petrain i|Uii; es-l
tolus, graliaDeisum idquod suui (1. tor. lii.). Com- Cliristus (ip/ics. 1.): ol dodili;isopera boua, docuil
mendandoorgogratiain, humililerDominumdopre- canlicum novum,iIluininavit porousalios.Dedileis
cCEtur, ul eum erual a tol et tantis, qute prccniisil timorom el spcin, trahcns cos a vauit itibus falsis.
malis,utmisericordilerrespiciondoadju\'elinlionis. Auxiteoset numero.ol virtute. Deindomisit Filiuin
Deinde contra persecutores deprecatuv dicens in carnem qui faceret voluut itein suain et annunlia-
13. Confuinliinlur el reveyeanUir simi(/(/Hi(/!(«en«»i( ret juslitiam suam in Ecclesiamagua, et misericor-
ajiimammcam.Quidrevereantur, vol |88'^""''"""'' diam et veritatem el salutare suum, ut liberaromur
velp(Enam,quapuniendisunt?Multi(Tiuvsioruiitani- ab innumeris peccalis et inimicis, et exultaromus et
mam Chrisli, sed ille polestalem habebal ponondi lajiuremur in Domino. Hgecsunt caussa^justorum,
aniuiam suamctiterumsumendieam,IIIiautem ga- ut dicanl semper, Mutjnificclur DoniinKs. Sedqui hoc
visi suut, oum posuit : confusi sunt, cum reco|iit. dicanl? Qui diligunt, inquit, salutare tuum, id est,
Multiadhucquierunt corpusCliristi,etqua;ruut ani- riliumtuum, perquemuobisfelenia data estsalva-
m.is perdore {Joun. 10.) qui profecto aut confuu-
: tio. Qui noudiligil Dominum noslruin JesumChri-
denturniodo, uterubescant denialis, et [XEnitentiam stum jl. Cor. 1(5.), uon est speciosa laus in ore cjus.
agant. el limentesrovereantur: autiieternam confu- B Laudem nostram apud Domiuum non commendat
sionem postmodum patientur, cuni dicctureis, Ite, uisialTectio et cariliis. Quid aulem tam diligere de-
maledicti,in iguem wternum {.Mtiiili. 23.!.UnJeetsub- bemus, quam euin a quo croati et salvali sumus ?
ditur: ^li'e»'(a>i(i<»rt'/TO>'Si(m,f/?'e(<"rean((()-, (jui volunl Rursus redit ad miseriaj ot inopise considerationem,
mi/iinia(a.Retrorsumfiantperhumililatem,quierant quam in hac peregrinatione palitur et dicil :

erecti male per suporbiam. et qui pra?ibanl irahendo, 18- EcjO aiitem mendicus sutn et pauper. Sed proti-
occidendo, sequauturobediendo.Revereanturetiam, nus redit consolalio, cum subdit, Dominus solicitus
id est, limeaut, elhouorentDeum,quipriusbIasplie- csl mei. Ecce mendici Domiui sumus ad januam :

mabant et sic convertaulur a mala voIuntate,qua

: suae misericordice sedemus meudicamus et clama-
:

me persequebantur. mus, Adveniat regnum tuum. et, Da nobis pauem

i6.Fcranl confcslim confusionem suam. Dt cito re- nostrum, et, Libera nos a malo {Mallh. 6.). Paupe-
deant ad poeuiteutiam Qui dicuntmihi, Euoe,eu(ie.
: res enim sumus, uihil habemus a nobis. Ecce magna
Id est, Bene, Beue: Irrisoria laus est Inislis tribus spes: Dorainus sollicilus estmoi. Dicit aliquisiuser-
versibus nola triagonera persecutorum. Prius orat vitioDomiuiconstilutus,Mondicussum,paupersum,
proeis.qui qua?ruut auimam ejus, utauferauleam : non habeounde vivam. Nolite diffidere pauperes Do-
intelligendisunlilli, qui aperta perseculione servos mini.Omnemsolicitudiuem vestram projiciteineum
Dei conantur occidere. Tales fuerunt illi, qui cum quoniam ipsi cura est de vobis. Et ne dicatis, Quid
gladiis et fustibus appreheuderunt Jesum, et qui po- manducabimus ? aut quo vestiemur? quouiamheec
suerunt eum in cruoe {Joan. 18.). Oeinde oral pro geulcs cogitant. Quid ergo faciendum'? Primumquae-
eis, qui volunt ei mala {Malth. 26.). Accipiendi suut
p rite reguum Deietjustitiamejus, et lUEcomnia au-
illi, qui nondumpersequunturaperte, sedodium et jieientur vobis {.Matih. 6.). Dominus, jnquit pauper,
inimicitias gestant in corde aliquando simula- : hi soUicitus estmei. Ergo si DominussoIIicitus est, et
tionibus et callidis utunlurargumentis, addecipieu- uos securi slinus. Sed quiajamdiu expectansexpe-
dum eos quos oderunt aliquando edraenantur iu
: clavit, Dominum postulat, cum subjungit, .idjutor
verba malitise. Talesfuerunl Juda'iadversusDomi- meus, et protcctor meus tu es, Deus mcus, ne tardave-
num {Matth. 12. eiii.). Postmodum orat
pro eis, qui ris.Expectans expectavi te Dominum meum inten- :

dicunt e:\,Eurje, Euge :designantur

quideridere illi, disli mihi, mulla beueflcia largiendo sollicitus es :

selent religionem et simplicitatem justorura. Tales mei.Iuhac vita factus esadjutor meus in bonis, et
etiam fueruntin passioueChristi. Istiomuesiuipsius prolector in adversis. Solus luus mihi restat adven-
corpore perseverant. Sieutautemnon se viudicavit tus, Deus meus, ne tardaveris. (juandiu te non video,
deillis Dominus, sed pro illis oravit [Luc.H. Hchr. uou possideo, mendicus et paupersuin, Nihil extra
5.) :sicnosnon debemus deinimicisquEerere ultio- te mihi sufflcit. Tu expoctatio mea tu salus me : :

nem, sed humilem pro 'erre orationem, quemadmo- noli morari. Una hora desideranii, Eesluanti louga
dumipse prsecepit, dicens: Diligileinimicos vesinis, mora est Deus meus, ne tardaveris.
:

benefacite his, qui oderunt vos et, Orate pro per-

sequentibus et calumniantih:is vos (.l/a///!. 5.). Et
:
TITULUS PSALMI XL.
Titulus sequentis psalmi est, In finem psalmiis Da-
1.
quasi quisqusereret, quo fructu, quamercede? pro-
vid, quia jam s;epe espositus esl, non oportet rcplicari.
tinus adjuugit, Ut sitis (inquitl filii Palris vestri. qui Materiaesl Chrislus Dcusethomo secundura humanilalem
in caelis est. Et de seipso nobis Iribuensexemplum r\ injuriatus, per deitatem gloriticatus. Facit tres parles in
subdil (^ui solem siium oriri facit super bonos et
:
'-'
hucpsalmo. In prima parle admonet,cum boDispromissio-
malos,etpIuilsuperjustosot injustos flbidcm). At- nihus, ut inlellitralur Christus suprahominemDeus, \QQ
tende qu;mtus honor est esse filium Dei, ut patiinter In secunda partepouit caussas, quarequidameum simpli-
feras injurias inimici. Deinde couvertens se ad Do- citei hominem pulaverunt, quia injuriaium multismoJis
minum, consolaturnoset admonet, dicens: videruut. In lertia parte uos reddit certos, eum plusquam
17. Exultcnt ct Ixtentur super te omnc^ qua^rcntes
hominem fuisse. Inlentio est nos admonere, mediatorem
Dei et hominum hominem simul (1. rim. 2.) extitisse el
tc. Omnes perfidem et dilectionom,
qui te quferunt, Deum : propter gloriam passionisCtiristi, imperaturis mar-
exulteutcorpore, laetonturspiritu :uousuporse, sed lyrum, qui non sihi pepercit, militibus imperanspugnam,
super te ut qui gloriatur in Domino glorietur. Ge-
:
sed priorpugoavit, prior vicit, ut pugnantesesemplo hor-
luina merces nobis promissa est aDomino, scilicet taretur, et maj"estate adjuvaret, el promissione coronarel.
iiainortalitas corporis, atqueaniniffibeatitudo (-2 Cor. Audiamus(£'a;,Angi(,«(ino)aliquidinistopsalmo, quod per-
10.;.Propterea geminaexultalioneprjecipimurgau- tiuet ad ejus passionem, Commendamus aulem sajpius,

dere, cum dicitur, Esultent et Isetentur. ExuUiire quod nobis utile est retinere, Dominum Jesum Chrislum
plerumque loqui ex se, idest, ex persuna sua, quod est
enim ad corpus pertinet, Leetari vero ad animam.
caput nostrum plerumque ex persona corporis sui, quod
:

Commeudatur autem laus Domini, cum subinfertur, sumusnos et Ecclesia ejus: sed ita, quasi et unius homi-
Etdicant seinper, .Ma(inificelurDominus,rjui diliijunt nis* peisona sonare verba, ut intellii^amuscaput et corpus
• Minus apud Augustinum recle est ore pro persona, atque illa quidem vox abesse dicitur a Mss, ut
pe>'so)ia subaudiatur.
799 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 8UU

in unitale inlogrilaliaconsisterc, ncc separari invicom

ali
j^
cant.imus.quiavideliceldelriumphoexultamus.Nec
tanquam conjugium illud.ile quodiclumesl, Eruul duoin annuutiamusmorles, sed uatalicia quia marlyrio :

carne una [Oeiies 2. Malh. 19). Si ergo agnosciraus duos foeliciter renali, coeperunt beale vivere in gloria.
in carno una, agnoscamus duos in voce una. Audiamus El non Iradeteum in atiimam ini-
Dicatur orgo recte,
ergo quod dicitur.
micurum ejus. Sequilur aliud magnum donum.
PSALMUS XL. i. Duminusopcm fcrat illisuper leclum doloris ejut.
Perlectum doloris,inlelligilur caionostra,quae do-
2. Bealus (jui inlelliiiil super egenum el jiauperein. lel iulirma. Quomodo aliquis jacet et requiescil ia
Id esl, super Christuin. Supere-renumel piuperem leclo suo, iia auimus infirmus jacel et requiescilin
inlelligere, est superhumanitalem el iunrrailalem carne sua. lu carnalibuscnimdelectatur voluplali-
Chrisli aliud allius cogitare. iioc ulique intellifjen- bus. Ilumana quippe nalura eoipsoquodcreataest
dum quodDominuselRcdemtornoster,cum in
est, in infirinitale, seinperhabet deficere, atqueindesi-
forma Dei essel, semetipsum exiuanivil, formam nenler ad deteriura labitur: nisi opedivina; gratise
servi accipiens,in simililudinera hominum faclus, el sustiutenlur. Porlabal \.G{ExAu(juslino) Icclus,non
habilu invenlus uDiomo {Philipp. 2.). Dives apud portabaslectuin. Paralylicus intus eras: Adestqui
Patrem. paujjerapud nos. Sedtamen paupertasejus dicat tibi, Tolle grabalum tuum, et vadein domum
divitiaenostraesunt:quomodoinlirraitasejusnoslra tuam {Joan. 5). Ei quasi quaereretur. Quare ergo
forliludo est: quomodo stultumejusnoslra sapien- cura oiiem ferat nobis Deus, tanla mala palimur in
liaesl:quomodomorlalitasojusnoslraimmortiilitas hac vita, lantoslabores, lantam inquietudinem car-
est. Intellitrere etiaraoportet, quiapaupertasel in- r» niselsaBculi?converiit se.idDominura et tanquam
firmitasuostriSalvatorisesemplumuol^istribuithu- "
:

concllium nobismedicinajexpouens,adjunxil: Vni

militatis, patieniiae, obedienlia;, mansuetudinis, ca- versum stratum ejtts versasti i» inftrmitale rjus. Per
ritalis. Hajo intelligereet cogitare, credere et imi- s tratum corpus cum menle viilt inlelligi. Universum
tari,verabeatitudoest.Etquasiquisqua;reret, Quis dicit secundumomnessensus, utsecundumcarnem
fruclus eril liujus intellectus? sequitur eldicit : lu elsecundum meutem,tam interius, quam exlerius
die mala libcruhil eum Dinninus. Id est, indiejudi- inlelligas horainera ialirraalura. Lectuscarnis inlir-
cii, quando puniendi suu t mali, Iil)erabil eum Dorai- matur por faraem, per sitiin, per frigus, per calorem
nusab omni malo, ab oraui pcEiia ab ouini Iribula- perpassionem, perdolorem,i)ercorruptionem.|92
tione et angustia hujus siJeculi, atqueapotestateet per inortalitalem et inuumerisaliis modis. Sir.ilum
tormeulis diaboli, et inferni: el irausferet eura in montis inlirraatur per iguoranliam, per stulttiam,
libertatera jiloriaj liliorumDei {Hum. 8.). Narrat el per liobetudinem, pertimorom, per superbiam, per
alia benelicia, quae Dominus largitur beato viro, qui vanara glori )m, per invidiam, per iram, et modis
inteUigit, subdens: aliismuIUs.Haec:iuleminlirmilasp(£na estpeccatis.
3. Dominus conscrvet etim,et vioificet eum,el hea- Quia hoino noluil fortisesse in Deo, infirmaest in
ttim faciat eumin lerra, etnon Iradat cum in animam seipso. Quia carne et spiritu delectatusest,carneet
inimicorumejus. Hrec oralio promissio est. Conser- spiritu punitusest. Dicalurergo, Citivcrsumstratum
vateuimDorainushuncinlelligentem.Intrapericula ejusversasli in infirmilale ejus. Propterea adhuc in
el tentaliones hujus iaboriosas vitae non sinileum hac infirrailaterelinquitur, etiamsioriginalepecca-
perire. Nonpermiltit tentari supra, quam ferre po- tum, propler quod punilus esl, remitlatur: ne ite
lesl(l. Cor. 10.). Quicquid agal, quocumque sever-r" rum culpam quam fecil, valeat
possit superbire, et
tat,semperincuslodia Deiest. Vivilicateuin spiritu .
oblivisci. Malus servus esl: semper oportet teneri
suo magis acmagissecunduminterioremliominem sub Ilagello. Sed jam flagellatuspostulalmisericor-
(t'///ics. 3.)., ut quotidie juslius et purius vivat in diam: postulatsanitatem de superbia ad huinilita-
Deo. Etbeatificat |9| eum nonsolum in ca3lo. sed tem redit. Confiteturpeccatum suum, dicens:
eliarainiuterra, sinritualesvirluteslargieudo.Juxta 3. Eijo, Deus, iniscrcre mci: saita animam
dixi,
quod scriptum est: Lieati, qui spcrantiu te,Dominc meaiii quia pcccavitibi. Ego dixi, inquit. Non abs-
{Psal. 38.), el beali qui diliguul uomen luura. Et condi peccala mea, non tacui confessionem: sicut
beali pauperes spirilu. Beali ii)iles,bealiinisericor- quidam lacuit, et ideo invcterata sunt os.sa ejus
des, beati pacitici, beati muudo corde, et caitera {Fsal. 31.).Quoniain qui malum, quod gcssil, non
(.Mallh. 5.). Proraitlitnobis Doniinus beatitudiuem aperil, easeliam virlutes, (|uas hal)et, perdit. Verae
in futuravita: sed si diligenleratleudimus.ctiainiu huinililatisiudiciuincsl, culpam suamrec.ognoscere
bac teira jam partem pramii possiuenius. Parsuti- atiiue oamdem voce c.Jiifessiouisaperire.Ideo i^ra^ci-
quiB raagnai relicitatiscst, sseculuir potuissedespi- pil Dominus noster, ut peccata uoslra s:icerdotibus
cCre, el omuii^olenti Deo servire coepisse, evasisse conliteainur [Luc. 13.) ut videlicel conlilondohu-
:

vi tioruin infelicissiraum dominatum, liborum esse a iniliemur, el per huinilil ilis ineritum percipiamus
misera servitute diaboli et peccati {Joa)t. 8.), vana- romissiouem peccatoriira. Superbis enim resistit
rum roruiu cupiditatibusnon excruciaii, sceleribus Deus, sed humilibus dal graliam Jucub. .>,). Magnus
noii immisceri, iimoceuler, vivero, boala; caslitati est coufessionis fructus. Dicit quidam pcEnilensin
operamdare,gloriosa;paupertatissufru'ii'uliam pos- alio psalmo. Dixi, coiilltebor : et lu roiuisti inif^ic-
sidere: nibil exlra Douraqu;eroro,in ipsius amore [) tatein peccati inei [l'sal. 13.)..\ttendequ;un velox o^t
et conlemplalione suaviler roquioscore. Pousoinus misoricordia Doihominicoufilenti Noudumcoulito-
quanturanobisDomiuuspiavocalionecontuIerit.dc tur,seddehberaluinliabetiu cordesuo ut coiililcalur,
quautis fraudibus, adulteriis, rapiuis, perjuriis. sa- idoo a peccalo iiiuiid:ilur. loc siguifical, quod Dorai-
I

crilegiis,immundiciis, vitiis el poccalis libcraverit: nus loprosis pnecipil dicens Ilc, ostendite vos saeer-
:

et tunc cognoscemus, quamveruin sil. quod audi- dutibus. Et cum irent iu via, s;inali sunl(/.iic. 17.).
mus iu psalrao, quod dicilur et bealuru faciateum
: Publicanusquidail? Deuspropiliusesto milii pecca-
in terra. llunc aulem Inlelligenloui, etsi traditali- tori. i:)escendit justificalus (/,i(c. 18.). O beala con-
quando Deus in raanusiniraicoriiinojus.uthabcant fessio (pianli per le rauud mlur, sanautur,.juslin-
I

poti'statcm occidcudi corpus, nunquaiu lr.)diloiim canlur'.'lgituiunus.piis(|uenoslrtuudicathuiniIiter,

auimas {.Mallh. 10.), id est, iu voluntatesinirai-
iii dicatlachrymabihler,dicatexaireclu,dicalexcorde
corum: ul scilicet possint eum facere suis iniquis Eijii diri, Deus, misercre mei: sanit nniinam meiim,
volunlalibus obidire. UndosaiicliMarl.yresetiamin ijuia pcrcavi tilii. Quid est. 1'ecciivi libi :f Pccciivi 00-
siiis passioiiil)us viclores oxilerunl, ((uiiL el si po- rain lo, vel coiitra ti^ Quid cst peccavj tibi? ratio-
luoruiit corpor.ililor occidi, nun(|uam lainoiianirao iioiii libi reddilurus propeccato. Talia dicunt amici
poluerunlfiau!.'i. Illi voro quioccidorunt.victisunt: coiilUen(lo..Vudiainus(iuiddixeriiuliiiiinicierrando.
quiaquod volueruntimplerc,miniincp()tuorunt.Uiiic I). Inimici inci lii.ceriint mala mihi. 1 1 aJC Verba pro-

est, quodln morlibus Marlyrum non ploramus, sed prie perlinent ad capul. Ac si dicat, Ego veui, rae-
 : :

80 1 IN rSALMOS I.XXV COMMENTARIUS. m-i

diiilor Dci vl hominum

(1. 7"i»i. -}.). Scd iiiimicilioc j^ tem dicitur Susurro etbiliuguismalcdictiis |94
: :

non allondcnlcs, racliomincni tanluiunon Douin

cl mullos enim turbavit pacom habentes [Ercli. 2K.).
essc crodentcs, dixcrunt ha-L- mala niihi, id csl, dc !). l'crbiim iniqnnm consliliicritnt adrrrsum iiic.
taO:Qiian''<> iiiorifliir,rl pcriliil nomrn cji/,s-?0plalmiit Constilucruntcnim.utadversusJesiim falsumdicc-
enitii,ul morcrelur, cl uomen ejus dclerclur de tcrra retur testimoniiim ;/.i(c. 22.). Vcrbuinctiaminiquiim
{Jercm. II.). Mortuus cst Chrislus, cladmirabilcfa- fuit, quando dixcrunt, Crucidgatur. Kl, Rcus est
ctumeslnoincn ejus. Granumfrununtic.Tiensinierra mortis [.Maiih. 2(i. c( 27-). Ipsi de mc ita facerunt.
morluum est. el inde amplius mnlliplicatum [Joan. .Scd, Numquid qui dormit non adjiciel ul rcsurr/al ?
12.). Sic ctiani corpus Christi crescorc consucviliu llle qui tara facile polesl resurgcrc a mortc, quam
Iribulatione. Diceliant inimici Judtei Quando ma- : facilc potest dormicns excitari a somno, numquid
W<;/t/r.»ou,mdo poterimus eumocciderePEt sic peri- non adjiciot inorli sua3 ut rcsurgat ? Niiinquid non
bit nomcn ejus, id cst, limaejus. Facit eiiam men- rcsurget illc, qui ait. Potestatcm habcoponcndi ani-
lionem dc Iraditore suo Juda, qui caput erat inimi- mam meam,et iteruin sumendi cam [Joau. 10,)? F.t
corum. cum sulijungil : Adam dormivit(/;'.c.4!(3i(s(i)io), quandodelatcrccjus
7. El si ii)gerdiclialiir ul vi(^erel. vana loquehaliir, Eva formata cst (6'c)i. 2.). Ad im in figura Chrisli,
193 """''
d"" coniircf)ai'il iniiiuilalcm sihi.
Ingredic- Eva in figura Ecclesioe. Dum dormissel Christus in
batur tamiiuam fiMuduIcntus, tmquam
explorator, cruce de lalerecjus sacramenta EcclesiEe fluxerunt
tanquam insidiator non ut imitarclur. sed ut vide-
: Joan. 1!).). Et undc dormivit? Ex illo qui ingressus
rel quid posset rcprchcndere, quid accusare. quid est ut videret.
calumniari. Cor cjus traclabat de morte Christi, etn 10. Elcnim liomo pacis mex,inquosperavi.quiede-
sic congregabal iniquitatcm sibi. Mclius enim erat hal panes mcos, magnificavil supcr me supplanlalio-
ei, si natus non fuissct liomo ille (ilatth. -16.) Quod ncm. Non fuil mirum.si inimici mei cogitabantad-
passumcstcaput,patiuuturetmembra.Sime(inquii} vcrsum me mala mihi quiri et /io!(io pacis mcse,
:

persecuti sunt, et vos persequentur [Joan. 15.). idest, Judas, cum quo paccm habeham, et qui se
Apostolusdicil.Proptcrsubintroductosfalsosfraires, paciticum simulabat in quo speravi, quantum ad
:

qui subintroierunt explorarc llbertatem nostram ajstimationem homiuum.Putabantenim quodci mut-

{!• ilal. -2.). Ili sunt hypocritffi, simulatores mali, tum crederem, et in eo multum confidercm, qui ede-
a Ijungentes selictacaritate,captantes omnesmolus bal panes »!cos, idest, cui ego intinctum panempor-
omnia verba sanctorum. inomnibuslaquoosinqui- rexi vcl panes mcos spirituales edebat, quiaquoiidie
:

rentes. Tales multiinvcniunturintra socielatemfra- pi ffidicalionein meam audiebat, Majorem sujiplanta-

trum, qui spirituaha studia relinquentes, torpentes tionem super memagnificavii,quamalii :quiaeiiam
otio.appetuntquolidie audirc etvidere et loqui va- osculo tradidit Nolite sestimare, fratrcs, ut illi qui
nitatem: totum diem expenduntin fabulis.im-urio- ad conversalionem veniunt. ethabitumsanctasreli-
sitate,in stultitia. Praviseliamconcupiscentiisaliiuc gionis assumunt, omnes sint sancli, omnes sintre-
illicitis cogitationibus animum subjugantes, corde ligiosi. Et Judas inter Aposlolos Apostolus crat :

congreganl iniquitatem sibi, idcst, ad detrimentum sperabatur qiiod sanctus esset: et ipse furerat et
suum. Sibicongregaverunt,nonmihi,quomodoJu- latro [Joan. 12). Sed quomodocum Christus patien-
das Sibi,nonCIiris!o. Ei.ircdicbalur foras,clloquchalur ter sustinuil, ita sinosaliquoshabemussimulatores,
VI if/i;),»:»»!. Egrediebatur ad Judffos (Mallh. Kj.j.et qui scdeant ad mensamnostram, quisintnobiscon-
loquobatur in idipsum, idestuno consilio.una con- Q juncti: inosculo pacis sequanimiterexemplo Domini
spiratione. De talibus dicit Apostolus A uobis exie- : noslri tolerandi sunt: quia qui malum non tolorat,
runt, sed non erant ex nobis {i. Joan. -2.]. Siveinlus ipse per impatienSiam suam sibitestisest, quiabo-
sint, sive foris, semper hoc loquuntur, quod pertinet nus non est. Quod si aliquis talis palionter a nobis
ad vanitatem, et semper congregantsibi iniquiiaiera tolcratur :illi quidom delrimentum magnum est,

et damnationom. Multi sunt intus corpore, et foris nobis autem propter virtutcm palientiaB magna mer-
corde sicut de quibusdam Israelitis dicilur, quia
: ces a Domino reddetur. Scire autem debemus quia
cordereversisunt in.Egyptum [Exod. i6.). Et alibi sicutlaudabile valdeest, etadmagnam perfeciionem
dicil quidam iu psalmo:Elcor meum
dereliquitme pertinetbonum esseintermalos ila econtrario valde
:

{Psal. 39.). Quisquis mente vagatur et inania cogitat, detestabile est, elad magnam perversilatem pcrlinet
ipse foras egreditur. Si autemid quod inutile el va- malum esse inler bonos. quam gloriosum est et
num est, cor nostrum delectabiliter meditatur, id- acceptabile Dco, si intra multos supcrbos unusest
ipsum etlinguanostralibenterloquitur. Vis sciredo humilis, intra multosiracundosunusestmitis, inira
fratre, qualo cor habet? .Attende unde libenlius lo- multos luxuriosos unus est castus,mtra multos in-
qualur. Ex abundantia enim cordis os loquilur ordinatosunusestrehgiosus! Ita nimis turpe est et
{Maiih. 12.). Et bonushomodebonothesaurocordis vohemeulerDeo displicet, cura intra multoslmmites
sui profert bona, el malus homo de malo thesauro cor- unus est superbus, intra multos castos imus est im-
dis sui profort mala [Ibid.]. Custodiamus. fratres, muiidus,intra raultosmansuelosunusestimcundus,
introitum nostrum, mancamus intus, etmagnam ex intra multos religiosos unusest pcrversus. Toleran-
istisverbisattendamusaediricationemnostram.Prius r\ dus est, quiaDominus praecepit sed ipse iram Doi
:

dixit, Inrjrcdichaiur, necdixit, ut ageret, sed videret: nou effugiet. El sicut bonus pro sua laud ibili per-
jam notatur vagatio oculorum et curiositas. quod fectione raajorcm quam cseteri homincs recipiet a
vitium vehcmenter solel nocere con versis, .Audi ali ud Domino relributionem ita et cum Juda traditore
:

vitiuin Vana loquchalur. Audi tertium Cor cjus

: : majoremrecepturusestdamnationem. Magnificavit
congregavil iHi(;uito/c»is!6i,PerversEecogitationesse- enim super Chrislum |95 supplantitionem, quia
paranta Deo (Sap. 1.). Haec tria studia sunt otioso- membra ejus a bono proposito studuit perverso
rum in claustro:vagatiooculorum, superfluilasvcr- cxemplo suo supplantare. Christus tamen non se
borum, perversitas cogitationum. Ha;c iri-i vitia modo vindicat, sed patienter tolerat ot orat. In fu-
ejiciunt fratrem de claustro. Ad hoc autem foras turo tamen mala quoe faciimt, nisi modo resipue-
libenter egreditur. ut vanitatem quam in corde gosia t, rint, malis est redditurus. Et ideo dicit
extra licentius videat et loquatur. Egressus Judas 11. Tu aulem, Domine, misercrc ynci, cl resuscila
loquutus est ad Judseos [Luc. -22.]. Scd quid illi ? me, ct relrihuam cis. Ut hoc sit misereri, ut me a
Adversum, mc susurrabanl omncs inimici mci :adver- morte resuscites: ei retribuatn cis in futuro. Omnes
sum mccogilabanl ma/a nu/ii. QusEadversamiliieranl ante tribun.al Christi astabimus,rationem reddituri,
etnovica. secrelis consiliis elcogititionibus exqui- ct reccpturi secundum quod unusquisque gessit
rebant. Timebant enim, ne forte tumultus Derel in in corporc, sive bonum sive malum (2. Cor. 5.).
populo [Mallh. 26.). Sciendumautemest, quiasQsur- autcmquiaresuscitabiL me. Et ponit caussam unde
rare magnum peccatum est. Hinc per quemdam sapien- sciat, cum subjungit
 : :

RUKINO PRESBYTERO ASCRIPTU3 804

803
)6
,a 1 h^. ^r.r,«nvi nuoniam voluisli me : nuoniam K rituatia
IItLA<.kllU qnx
•IM**^ wuM-f inlelli-antur.
atB*^**! sunl,
intus — — r^ sacramcnli
*„»^,«i*^-»<«-^»- Masni

me. Quasi^Tix ,1» [Ex Auguslino) reseslulChristianiappelluulurniiiChorc.

„on naudebit inimieus mcus .mper Diclisuulenira Chrisliani lllii Crucilixi. 1'erClioreaulem
nustino)mc super.ilo.Quiagavi.si sunlJudffii.quando ancipitur Christus, quia Chore interprelalur cciivaria : el
searbitrati Marc.
viderunt Christum crucifixum.Implesse in loco Calvari.-E cruciPuus esl Chrislus (.Wu/(. '27.
fructu saevitiiE. 15. Liic.lZ. Joan. 19.1. Locus vero illo, sicul
quiilam di-
sunt voluntaiem nocendi, eireclo
'

Viderunl Christum iu cruce pendenlem,

moverunl cunl, ideo calvaria appellalus esl, quia rei solebanl ibide-
dcscende de cruce calvari el decapilari.Igilur intello-lus i?le quom scqucnlis
caput, dicentes Si KiliusDei es,
:

poteral. Non nn- psalmivocesnobis generanl, altribuitur liliis Cliore,idosl,

IMallli 27.). Non dcscendebal, qui
filiiscrucis:dir«clis in nnem,id est ad summam bcalilu-
poleniiain demoustrabat, sed patienliam docebat.
Si
dinem porTeniredosideranlil)US. .yaloria jutlus csl sccun-
enim ha;c il!isdicenlibus,decracedescenderet,his dum utramque vim auima». Velmaleria polosldici deside-
quasiiusultanlibuscessisseviderelur,etviclus,op- rium sumnii boni. In prima parle oslendilur juslussocun-
probria tolerare non potuisse crcderetur. Magis dum vim superiorcm anima; Djum desiderare, coeleslia
mansil in cruce illis insullantibus, flxus illisuutan- bola appetero, adversitales hujus vil.-c non limero. In se-
enim caput agilabant, quiacapiii iiori runda parte per illam vim superiorein animalilalem con-
tibus. Ideo
fnrtaro, quai cilo movelur a trihulaliono. Vox esl perfe-
hserebant. Docuilnos plaue palientiam. Nam
quod
quod Judici pro- clorum se liinclioc psalmospe fulur;e bealitudinis conso-
est fortius, fccil, qui noluit f.icere lautinm, el Iribulationom h ijus viljc palienlor loleraulium
vocabant.Multo estenim potentius de scpulcrosur- esse condignas p.issioneshujusl^im-
AUendunt enlm, non
Kcre, quam de cruce
descendere.ynoniamnoi [lau- poris ad futurara ploriam quaj revclabilur in nobis (Rom .8).
suulergo^-^sed Horum ialentio esl nos horl.ari, ul in Iribulalionibus po-
dehit inimicus mcus supcr me. Gavifi
ident T> sili, exomplo suo nos ip^os consolemur, atqucin pressura
resurrcxit Christus, gloriOcalus es t Chrislus.\
modo iii noraiuc ejus converti genus humanum
spo fulura; romunerationis non dcliciamus. Dosiderium
modo imo jamcaput
caputagilent, suum in principio psalmi, qui in finom tondero doside-
modo insultenl,
rant, sic exponunl : Vox perfoclorum :

fieJint. . ,. ., n„
suscepisti. Me Ua-
.

13 Me aulem proptcrinnncenham PSALMUS XLI.

propler
gellatum sine mcrilo, occi^um sine debito,
peccato, desidcrat ccrvus ad fontes aqua-
innocculi^m, propter inlegrititem sine ,
i!. Quemadmodum
suscepistisanaudum.quemadmodummedicusKgro- rum, dcsideval anima mca ad (c, Deus. Dicilur
ila.

tum Et conrirmasU me, Dando immortfihtUem

et
nalura esse cervi. ul serpenlem flalu suo exlrahat, ai-
impas'ibilitatem. In eonspectu luo. In majestale
ct
que ipsum ad renovalionem suam Iransglulial.Quo
resurgens absorpto. l.\ ula sii propler venenum iuardescil, quod
divinitate tua. />i .f/crn iim. QuiaChristus i

uon
ex mortuis jam non raorilur, mors
illi ultra
non surrii-it ei de uuo fonte polasse, scd ad plu-
dominabilur [Kom. ti.). Ecce propler innocenti.am res rurrit. Ad liunc niodum se perhibet hsec ani-
Christus suscipitur, susceplusinceternumcur.hrma- ma 197 porfcclaneumdesiderasscdiccns.Oucm-
tur Atlcndite, fratres, viaad
Dominum mnoccutia (K/»u;«/iim, idest. quam ardeuler, desidcraletfeslinat
est. Quisascendt-t ccrvus.absorpto serpenle.non ad unumlanlum.se.l
est Ilinc alio psalmo qufesilum
in montemDomini? Ei conliuuo
adjunclum est ad plures aquarum foules; ila, ad illum modum,cl
Innoccns manibus et mundo corde {Psal 23.).
Ille
ardore el fcrvore anima mea, absorpiis viliis, desi-
Atten-
iunocens est, qui necsibi nocet, nec altcri. der.ilpcrvcuire ad le.Quia sicut plurcsfontes sitini
damus igitur caput nostrum in inlirmitate noslra cervi refrigrrant, ita tuerismihirefrigeriummulta-
po=ilum. Beatus enimqui inteUigit superegenumet Q rum miseriarum ut perte dcponam omuem vetu-
:

pauperem ct discamusiu illo virtutem inuocentiiE

: slalem pcccati, el in novilate reformer spirituali
qui cum maledicoretur, non malcdicebat
cum pa- :
[Rom. (i. et H.]. Quoniam apud te esl fons vita;, ad
teretur non commiuabatur tr.idebal
autem judi-
:
quem tu ipse animas invilare dit;nalus esdicens Si :

canti se injuste (1. 1'etr. -2.]. Tanquam

ovis ad occi-
quis sitii, vcuiat ad me, et bibal (yoaii. ".). El ite-
sionem duclusest, et sicul agnus coramlondenle
se,
rum. Qui bibit ex aqua quam ego do, fiel in co fons
Kecte erjfo ail, Me
non apcruit os suum (Isai: 53).
aqufe salicnlis in vitam fEleruam (Joan..4. ). Idco,
merito
autem propter innocenliam susccpisli, el idco 3. .Si(ivi7 anima mea ad Dcum' fonlcm
«iuiim.Hic
confinnatus esl in sclcrnum. Hoc fccit, hoc docuit, fit conversio personseadaudiloies:uladmoneanlur
hancejusinnocentiam proutpossumus, |96 '""•'-- et asdilicenlur. Uoc enim habent justi proprium.ut
mur ut non regnct in nobis pccc itum [llom. b.),
: in omne quod dicunt aat faciuul, nonsuumtanium,
1'atre el conlir-
ul cum capile noslro suscipi a Deo sed aUorum profcctum (luajrant. Deus et fonsvivus,
mari mereamur in EDlernum. El neingrati simus, fons indcliciens. Vcl fortis et vivus, idest incorrupii-
loto
aiT-amus ci gralias pro tantis suis benolicns, el bilis el immorlalis. Curre ad lonlem, vo\
forlem vi-
subditur:«c.ic-
corde tota devotioucdicamusquod vum. Cursus tuus sit a(Teclus tuus. Cursus tuns sil
bencdiclus ct
diclus Dominus Dcus Israel. Inde sit dcsiderium luuin. Sednoli utcumque,noliulqualc-
idesl
laudalus, tanquam dominator, crealor Isracl, cumquc aniinal currere ul ccrvus curre. Cervus, :

vidcreenm
videntium eum per fidem. etcredcntium iutcremlis serpentibus, majore siti inardescit, ad
p,-r spcciem qui inlelligunt Filium ejus Deumosso
: _^^^^^^acrius
foules ^„
^ currit Serpeules vilia lua suul. Con-
__^
el hominem.
EtislabenedictioiucipwU«(>lK.c..ia;c.i/o,
^^^^ serpentcs iuiquitaiis (/Vor. 13.),luncampUus
etdurct ns7»c i.i sxculum subseculivum.
/-la/./ia/. " (jcsidcrabis fonlcm verilatis. Sed audi.unus, quid
•n. Quffi verti re
^.nc.i, a??icii. re- j.^jj^ anima isla sitivit. C'"«'><'o vcniam et apparcho
Ilic habetur in Hcbrsco,
plicatio indissolubilem significat
confirmationem. a.iic ficicm Dei ? Quando vcniam? Quod cilius
cst,
est in Evan-
(lua verbi repctitionc ipse Dominus usus tarduiu dcsiderio cst. IIoc est autemquodsilio.ve-
gclio ubi ait Amen, amen dico vobis Unau. 3.):
:
nire et apparere. .\poslo'.usail. Eilii Dci sumus,
sod
suam.Inquo nondum apparet quod trimus. Scimus aulein quo-
ad conlirm.indain videlicetscntcnti.im
donat nol.is intclligcre, quiaquod sic veritasdjph- niam cum apparueril, similes ci eiiinus quoniam :

cat, constanter ariirmat. videbimus eum sicuti est (1. Joan. 3). Hoc esl \Ex
quod silil. Sitio in percgrinatione silio
TITULUS PSALMI XLL Aiiriuslino) :

in cursu, satiabor iu advenlu.Unde alibi dicit :

Sa-
I«tc psalmus inlilnlalurhoc modo.
finem, inleUc-
tial.orcuui apparucril gloria lua {Psal. 16.). lutcrim
/.i
1
litulusinpsalmo.quomodoclavis
clusfiliu! Cliore. Sic esl
domus, ul int.!- dum medilor, dum ciirro, dum in via sum, anlcqunm
in domn. Sicul enim perclavem roscralur
psalmus, ulspi- vcniam, anlequam appaream :

riora vidoantur ; ila per lilulum aperilur die ac nocle

S. ['ucrunt mihi laerijmx mca:
panes :

Vulgalus Auguslinus, c/fectum fructum s.vvitix

•
'
Uuuin qiiod scio, fonlem pro furtem Ambrosia-
SUX vidcrunt Christiim, CtC. quoque vox
1'sallerium legit ; cictcrum hwc
Ibidem tunc legitur pro scd, sub alia etiam in-
••
iiuiu
forlcm a plerisquelibrisanliquis abosl.
terpunclione.
S05 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 806
dum mihi quoiidie, Uhicst Dciixiuus? Fucrunt J^ rei'umnoni'()riHis,scd animam vidco. Ktlamcn Iicec
diciiur
miVii, mquil, lacr<jt>ia- mea: nonamariUidoscd panis. omniaquwcolluslravi, per corpus eainecollusirasse
Suavcs {b'x Augustinii) eranlips» laor.vmEC. Silicns coLrnosco. Terram laudabam, oculis cognoveram.
illum fontem, quia hibeve nondum poteram avidius Cajlum, sidcra, solem, lunamquclaudabam oculis :

nieas lacr.vmasmanducabam. Nonenim dixil, faclio cognoverani. Oculi mcmljra sunl carnis, feneslreB
sunlmiliilaorymajmeit! polus, ne ipsasdesidirasse sunt menlis. Iiiterior est, qui per has vidct, qui
vidcrelur, sicul fontes aciuarum sod scrvata illa
: qiian lo cogitalioncaliquaabscns est, frustraiialent.
siti, qua inaulesco ad fonlcs aquirum, panis milii Ueusmeus (pii fecit ha3cqua;ocuIis videam,nonest
factse sunt lacrymas niea^, dum dilleror. El utiqae istis oculis inquirendus. Aliquid eliim perseipsuni
manducando lacrymas meas, sinc dubio plus sitio aninius ipsc conspicial, utrum sit ali(piid(pio:l non
fontes. Die quij pc et noclc faotce sunt lacryuifc mea' per oculossential.quasi colorcs etlucem: |ggnon
panis. Cibum istum quipanis dicitur.diccomedunt pcr aurcs, quasi cantus et sonum : non per uares,
homiucs. Noctc dormiuut. Panem laorymarum liie ,ic quasi odorumsu.iviiatem ^nonperpalaUmcl liiiguam
nocle comedunt, sivc totum accipi.js diem ct nociem, quasi saporem non per totum corpus, quasiduriiiam
:

sive diem intelligas pro liujus seculi prosperitate, et mollitiem, rigorem alque fcrvorem, asperitatem
noctein vero pro hujus sa;ouli adversilate. Sive, lenitatemque pcrtractem sed ulrum sit aliquid quod
:

inquit, in prosperis rebus steouli, sive in adversis inlus vidtal. Quid est, intus videat ? Quod neque
rebus sseculi, ego desiderii mci lacrvmas fundo. color sit, neque sonus, neque odor, neque sapor,
Egodesiderii meiavidilatem non dcstro. Et cum iu neque calor, aut frigus, aut durilia, aut mollitudo.
mundo benccslmilii, male est antequam apparebo g Dicatur ergo mihi q;iera colorem habeat sapieutia
antefaciemDei. Quidergo igSdici quasi gratulari Cogitamus juslitiamejus, quia intus inipsacogila-
ipsacogila-
me cogis? Si aliqua hujus s;eculi pi osperitas arriseril, tionepulchritudinefruimur. ' Quid tamquam sonus
nonnedeceploriacst^nonnefluxa, caduca., mortalis, adaures? Quid lamquam vapor surgit ad nares ?
volatica, transitoria?Nonne plus habet deceptionis Quid ori inferlur? Quid manu tractalur? Etdeleclat,
quam delectalionis? Cur ergo non ob et ips^i iianl et intus est, et pulchra est, et videtur, et laudatur.
lacrymae mese panis? Si quidcm et cum felicitassa;culi El si iu tencbris sinl oculi isti, animus illius luoe
circumfulget, quamdiu sumusinhoc corpore,pere- perfruitur. Quid est illud quod Tobias videbat,
grinamur a Domino (i. Co>'.5.). Eidicilur tnihi quo- quandovidentifiliocaecus vitaeconsiliumdabat(ro6.
lidie, Ubi est Dcus tuus? Quia paganus si mihi hoc i.) ? Esl ergo aliquid, quod auimus ipse corporis
dixerit, non ilii et ego possum dicere, Ubi esi Dcus dominator, reclor, habilalor videat, quod non per
tuits'! Deum quippe suum digito ostendit. Intendit oculos corporis senliat, non per aures, non per na-
enim digitum ad aliquem lapidem, el dicit, Ecce est res, non per pal.Uum, non per corporis tactum sed :

Deus meus. Lbi est Deus tuus? Cum lapidesirrisero, perseipsum. Et utique melius quod per seipsum,
et erubuerit qui demonstravit, tollit sc a lapide. su- quam quod per servura suura est prorsus. Seipsum ^"

spicil cselum, et forle in solem digilum intendens, enim per scipsum videt, et animus quoque ipse ut
iterum dicit, Ecce Deus meus. Ubi esl Deus tuus ? norit se, videt se. Nec utique ut videat se, corpora-
Invenitillequodostenditoculis carneis. Ego autem lium oculorum qua^ritausilium. Imovero abomni-
non quasi non habeo quem ostendam ; sed non liabct bus corporis sensibus, tamquam impedientitius et
ille oculos, quibusostendam. I'otuitenimiIle oculis perstrepentibus abslraxilse ad se, utvideat seinse,
corporis mei ostendere Deura suum solem, quibus Q ulnoverit se apud se, collegit se. Sed nunquid tale
egoocuUs ostendam sohs creatorem? Verumtamen aliquid Deus ipsius est, qualis est animus? Nonqui-
audiendo quotidie, Ubi est Deus tuus? et inlacrymis dem videii Deus, nisi animo potest nec tamcn ut :

meis quotidianus pastus die ac nocte, meditatus sum animus videri potest. Aliquid enim quferit animus
quod audi vi, Ubi est Deus tuus ? Quffisivi etiam ipse iste, quod Deus est, de quo iUi non insultent, qui
ego Dominum meum, ut si possem, non tantuin dicunt, Ubi est Deus tuus? Aliquam qua?rit incom-
crederem, sed aliquid et viderem. Video enim qaae mutahilemverilatem, sine defectu substantice.Non
fecerit Deus meus, non autem video ipsum Deum et talis ipse animus, delicit, proflcit:novit ignorat:
meum qui fecithcec.Sed quoni imsicut cervusdesi- meminit, obliviscitur modo iUu.l vult, modo non :

derat ad fontes aquarum, et est apud Deum fons vult. Ista mutabihtas non cadit inDeum. Sidixero,
vilffi et in intellectum scriptus est ipse psalmus
: Mutabilis estDeus :insultabuntmibiquidicunt, Ubi
filiis Chore, etinvisibiliaDei, pereaqusefacta sunt, est Deus tuus ?Qua;rens ergo Deum meum in rebus
intellectaconspiciuntur (-Rom. i.): quidagam.utin- visibilibus. et uon inveniens:qu8erensejussubslan-
veniam Deum meum ? Considerabo terram ? facia est tiam in meipso, quasi aliquidsit, etqualis egosum,
terra. Est magna pulchritudo terrarum, sed habet neque inveniens ° qusero aliquid super animam
:

artificem. Magnamiracula sunt seminum alquegi- meam, et ecce sentio Deum meum. Ergo ut eum
gnentium, sed habent istaomnia Creatorem. At- tangerem,
tendo magnitudinem circumfusi miris: stupeo, mi- 5. Hsec rcco)-datus sum, el effudi in me anittxam
ror arlificem quaero. Cselum suspicio: pulohritudi- meam. Quando fEx. Auq.J anima mea contingerel
nem siderum admiror. splendorem solis exserendo n quodsuper eam quaerilur, nisi anima measuperse
diei sufficientem, lunam noclurnas tenebrasconso-
«..--j---. -..,c..
ipsam etlunderet
' :_ :_
se ? Si enim ,
in seipsa remaneret,
:

lantem. Mira sunt hsec, laudanda sunt htec vel etiam nihil aliud quam se videret, etcum se viderel, non
stupenda sunlhEec. Ncque enim terreua,sed etiam uliquedominum suum.DicantjaminsuItatoresmei,
cjelestia.Nondum tamonstat sitis mea: haec miror, Ubi est Deus tuus? Dicamegoquamdiu non video,
hsec luudo sed eum qui fecit hse-, sitio. Redeo ad
: quamdiu differor, Manducabo dieacnoctelacrymas
meipsum, et quis sim etiamipse^-intra taliaqupero, meas. Dicant illi adhuc, Ubi est Deus tuus? Qu.-ero
perscrutor :et inveuiomehabere corpus et animam ergo Deum meum in omni f corpore, sive in terres-
:

unum quod egat, allerum quod regatur Corpusser- tri, sive in cajlesti et non invenio. Medit.itus sum
i :

vire.animamimperare. Discerno aliquidmeliusesse timen inquisitionem Dei mei, et per ea quae facla
animamquamcorpus:ipsumqueinquisitoremtHlium sunt.invisibUii Deimei cupiens inteUectaconspicera

' Apud Augustinum, Ostendo. ab his inchoatur, Est prorsus, scipsum enim, etc.
^ Rectius ibidem, cjui pro inlra ; mox aliud quod Mox verba collcgil se, reticenlur.
regar. ' Videturab his ipse restituipossevulgatusAugu-

' Apud Augustinum, Quid sonat ad aures, quid stinus,apudquemtantumest,7!C(/«ei)!ue)u'e)is,aii(7i(!(<

lanquam raporeum, etc. Leviorisnomenti variantes svper animam scntio csse Dcum meum. Ergo, etc.
aliaslecliones prsetermillimus. f
Vitiose antea erat icmpore, quodex Aug. emen-
^ Ibidem prseposita Te/.sii
ctiyij.?), aliud membrum damus,
 : :

807 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS SOS

(/?o»>.l.),cfTudiEupermeaiiimam200nieam.Elnon \ denda iugressus esl.elqucepost visa cgressus esl
jam reslant quic tangam. nisi Deum meum.Ibienim Qiiiire, inquil, Irislis cs animn mca, El quarccnnltir-

domus Dei mei super animam meam. Uii liabilat.. hits mct Ecce jam quadam iulciiore dulcedine l;dali

indemecreavit. indemc jjubernat. iude me consulii, sumus.Ecceaciementisaliquidincommuiabilc (ctsi

indc me exspectat, inde me vocal, inde mcdirigit, strictira et raplim) perspicerepotuimus: quare a<l-
indc meducit.inde mc perducit. Illecnimqui liabei huc quoquetrislis es, anima mea? Non euimiluliiias
altissimam in secreto domum, habet eliam in tcrra de Dco luo. Numquid enim non est quod libi dicas
tabernaculum. Tabernacuhim cjusinterra,Ecflesia conlra illos qui dicunt, Ubi estDeus tuus? Jam aU-
ejus est (2. Cor. 5.). adhucpercijriua. Scd inquircu- quid incommulabile pcrscnsi:quaic adhuccontur-
dus cst qui in tabcrnaruloinvcnitur.viaquapervc- hnsmeiSprra inDco.El quasi rcsponderet illi ani-
domum. EloniracunieirundorcmsuptTmc
nitur ad ina ejus in silentio Quarc conlurbo tc, nisi <iuia
:

animam meam, adattingcndum Deum mcum,qu:irf nondura ibi sum, ubi est dulcc illud, quo sic rapla
IlOC fcci ? C'"""""" i»(iredinr in locum lnhcrniiciili. sum quasiptr transitum? Numquid jam ibodefonio
Nam cxtralociimtabcrnaculi crrabo qufcrensDeum nisiractucns ? Jara nuUum scandalumperlime-
illo.
meum.O"f>Hia/n ingrcdvxrin lociim Uibcrrtitcidi aftmi- sco: jam de cupiditatibusomnibus laraquamcdomi-
riiliilis, ttsfiuc (uldomiim Dci. Eccc quantaadmirorin tis viclisquc securasum.Nonnc adversusmediabo-
tabernaculo. Taberuaculum cnim Dci mci in tcira, lus vi^ilat? Hostis meusnonnclaqueosmihiquolidie
homines suntfidcles. .\dmirorin eisipsorum mem- deccptionisintondit?Non visconturbcmctposilain
brorumobsciuium, quia in cis non rrgnatpecraium soDCulo, cl pcrcgriiia adhuc a domo Dci mei? Spcra
ad obediendum desidcriisejus.nccexhibentmcmbr.T n in Dco, responditconturbantise anima;suaeelquasi
sua armainiquitatis peccato {Rnm. (i.) .-scd exliibent ralionemroddenti porturliationis suiE propt-Tinala,
Dco vivo in operibus bonis aniimc servicnti Dco : quibus abundathic mundus Interim, inquit.habita:

vivomembra corporalia militarc admiror, Respicio in spc. Spes enim qiuc videtur, nonest spes. Si au-
el ipsam animam obediciiieranao, (llsiribueniemDeo tcm quod non vidcinus spcramus, pcr palientiam
opcra actus sui, rrffnanlcra cupidilates, pellcntera exppectamus (/Vom. S.).
ignorantiam, extendcntcm sc ad orania dura ct Sjicra Dco. Ouare speras in
111 Deo ? [Vers. ".]
aspera toleranda. Justitiam ct caritatem impendcn- Qiioniam adliuc confilchor illi. Quid conntebcris ? ei
tem cajteris. Miror et istas virtuics in animo, scd Saliilarc viillus mci cl Dcus mcits. A me mihi salus
adhuc in loeo labcruaculi arabulo. Transco et ha-c, esse non polcst. Propter hoc dicam hoc confiictjor
etquaravis adniirabilcsil tabcrnaculum, slupeocum SaIiiUreluura,oDcus Pater.est vuUusmei,videIiccl
venio usque ad doinura Dei. Dura miratur mcmlirn esthomo: sicut scriptuni est, Korniam servi acci-
labernaculi, itaperductusestad doraumDei, quam- piensct habitu inventusut horao (fltilip. 2.) et est :

dara dulcedinem scquendointeriorem. nescio quam etiara Deus. RccteautemFiliura tuuin dico saluUire
occullara voluptatcm: tanquam de domoDeisona- tuura quia per eum horainem factumajternam no-
:

ret suaviter aliquod organura. Et cum ille ambularei liisoperatuscssalutcm.Etquasi diccretaliquis: fur
in tabernaculo. audito quodam iuleriorc sono, dc- itaimpropcras, ct videris irasci animoe tuac dicens,
ductusdulcedinc Dei, sequcnsquod sonabat,abslra- Quare trislis cs anima inea? et ccetera. Respondit
hens se ab oranistrepitu carnis et sanguinis, perve- ^lrfmci/JSKHi nnima mca, idest, animalitas et sen-
nitusqueaddomuraDei. Nara viara suani.etduciuin sualitasscilicctilla pars animseinferior, qupe anim.il
se sicipsccorameinorat, quasi diccrcmusei: Miraris et viviiicat corpus, Coniurhala csi. proptcr tribula-
tabernaculuminhac terra.etquomodo pervcnistiad tiones quffiiiiihi infcruntur: ct non inde culpandus
SCCrctUm Dei ? In vncc. inquil, c.rullalionisct confcs- cst auctor, scd ad ineipsum fcrendum, idest. meo
sionis soniis cpnlanlis. In dorao Dei festivitas sempi- vitio cstretorqucndiim. Ergo [E.v Aug.) quia ad mc
tcrnacst. Non eniraibicclebr;Uuraliquidet transit: iiirbata est anima mca, et hanc pcrturbationem fccii
feslumsempitcrnuin.chorusnngclorum, vuUuspnc- supcrbia /*/*o^y/crcrt niciiior cro lui dc lcrra Jordnnis,
:

scns Dei,la;titia sincdefectu, dics fcstiis ibi ita cst, 202 ''"'''''""'"'""• " monlc modlco.VBde sum nic-
ut ncc apcrialur initio, nec finc claudatur. De illa inortui?A raonte parvo. et de torra Joidanis, idcsl,
sctcrna cl perpctua fcstivitate sonal ncscio quid ca- b.iptisrao ubi oslremissio peccaloruin. Eloniin ncmn
norumetdulccauriljuscordis.Sed si non perslropal curril ad reinissionem peccatorum, nisiiiuidisplicel
mundus ambulanti in lioc labcrnaculo. eliniraeula pibi.Nenio currit ad roraissioncin pcccatorum. nisi
Dei in redemptione lideliuiii consideranli, iiiukct qui sc conrilclur pecc;:torem. Nemo sc condlotur
aurcin sonus feslivilatis illius, et rapit ccrvum ad lieccaloreiii. nisi qui se humilidverit Deo. Ergo /<
fontes aquarum. tcrra Jortlanis mcmor crn liii, cl ilc monlc parro, ut 11 1

Sed quia (A".c. ^».7.), fratrcs, quanidiu sumus in facias magnum. Quoniam quisecxaliat, humilialii-
corpore, peregrinainur a Domino ("2. Cor. 5.) cl : tur: et qui sc liumiliat, cxaltabilur ;.l/(i((/i. 23. /"''.
corpus quod corrumpitur, nggravat animam, etde- IS.). Si autom iniorprclatioiicni nomiuum quffias,
prirait terrenainhabitatio scnsuni multa c.isiianiem Jordanisestf/cstTii.siocoi'i(m. Doscende ergo, ul lcvc-
{Sap. {).). Et si lUruinquc nclinlis dilTugatis, am- ris. Noli cxlolli {nnm. 9 ), ne elidaris. El dc Hcmo -
liulando per dcsideriuni ad hunc soniira porvcncri- niiin a nionlc jxicco.IIermon ' ()mi//icmi/is(i/ioini
mus, inlcrduni aliquid dc illa doino nilciKio cariii- D prctitur. Anatlicmalisa tcipsum, displiccndo 1

mus 20 oucrctamcn quolaminnrmilalisnostric

:
I Displicebis enim Deo, si placueris tibi. l>poin; :

ad consucta rocidimus, ct ad solita ista dilabimur. D(us oniiiia bonanobisp;scst;it, quiaipsc bonu? si
Et quomodoibiinvcncramus umlc gauderemus, sic non quia nos digni suraus quia ille misericors.n^
: ;i

liicnon decrit unde gemainus. ICtcnim islc cervus quiainaliquopromcruiinus:(/c/crra Jr)iv/(inismf//i

manducans dicad noclelacryninssiias,raptus dcsi cro titi. PropttTca etiam mcmor cro lui quia. :

derio ad rontcsaquarum.intoriorcm scilicclad dul- S. yl//;/.<siis ahyssum invoctl in voce cilaraclani >

cedinera Dci,cn"undenssuper sc anim:im suara.ain- /»/'iri/m.Ali.vssusprofunditasqu<cdamost impcinM -

liulans iu loro taberiiaculi:idiiiirabilis usquead do- biIis,incoinprchcnsibiIis. Piit imus non cor homiius
nium Dei, et ductus intcrinris el intclligibilis soni abyssusest ? Quid ciiim profundiushac ;ibysso?lo-
jocunditatc, ut omnia cxteriora conlciiincret., cl ad qiiihominospossuiit,viiieripossuntporoperalioncm
inleriora raperotur :adhuctanicn liomo cst, adhuc moiiibrorum, auliri in scrmonc: sed cujuscogitatio
hic gcinit.adhuccarncrafragileiiiport it, adliuc inicr ponclralur? Cujus cor inspicilur ? quid intus gcral
scancbila liiijus niundi pernlilaiur. Iics]irxit ct ad qiiidiiitus possit.quid intus agal, qiiid intus dispo-
sc, taniquain inde vcnicns, et ait silii. constitutus nat.ipiid intiis vclil,quid inlusnobl, quis conipre-
interlias tristitias; comparans liac illis, ad qua; vi- hciiilil .l//;/ssi/s u//yssiim invocal, honio liomincin
.'

Legi laincn malunl Benediclini, anathcmatio, ct mox, uii(i//icma.

 ' : :

8(1!' IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS SlO

luci-.itur. Non voce sua, sed in voce cata-
taiiieu in
/^
justitiam suam orando promereri. Oratio quippein
racUirum tuarum, idesl, prajdicatorum luorum,qui sacris litoris frequentius accipitur, utilis et lionesla-
per vocem suam nobisaperiuuirlari-
rcfjui ca;lestis rum rcriim aptid Deum vel apud sanctosejus recta
Uilem. i:;UiUMCla;enimdicualurt"oueslr;e.Tameuse- posluUitio. Niliil est quodutilius possilfacercsorvus
cundum ciuosdamcataracUvdicuulur priipriea(|ua;- Dei. t|u;iHi orare et laud;irc Deum. Sed si vcracilcr
duclus uude ebullit aqua. Tales sunl saucli proplioia' volumusoi;ire, valdeiitlcudcudumetmemoriaecoin-
et Aposloli, a quihus nobis delluit vera docirina. mendaudum est, quod dicitur, Apud me oralin mea
Vel in voce cat;ir;ictarum, idesl, priedicaulium, in- Deo vila; mea.'. Sicpi^ quaudo oro, luens mea vagatur
vocat at\vssus ab^ssum : qui.i verliaquajpniilicani, exlerius, uon iulelligo quoddico. Tuuc oralio mea
ex novo et veteri lestamento conLirm;int. Abyssus uon estapud me, ueque ipse ego sum apud me. De
invocatabyssum, quiaduo teslamentaquodd.un sibi talibus Dominus ait, Populus hic labiis me honorat,
muluo conferunl ;idjumeulum qui.i velus estpro- : cor autcin eorumlongeest a me {Isai -2tj.). Quomo-
phetia uovi, ct uovum
vcleris esi expositio Testa- do auteiTi iuteudilDeus orationimeae,cuiuouinien-
mcnti. Audita aulem pra^dicalione. Omnia ej-celsa do? Quod si iu intimo arcauo cordis mei oro Deum
lua, idcsl, omuiajudicia tua alta, iuvesligabilia, c( meum, el eaqua^ad saluteiuanimse meaepertiuent.
/Ii(c(i(s iiii, idcst, commiuationes tua;, lerrentes el peto: tuncpossum veraciter dicere, Apud me oralio
lundentes su/jei- me iransieruni. Superaveruul meet TjicaCfo iw/asmca?, idest, Deoquiprsestat milu 204
inimo demerserunt: sed tamen trausierunt.Reces- vitam prsesentem, et Eeternam. Et iu ipsa oratioue
sil ira,venil niisericordia. Transieruntlluctus, venil Dicam Deo, Susceplor meus es, id est, me inlirmum
Iranquillitas. Agil;ibalurnavicula ventis, oporiebalur suscepisti ad curandum, vel susceptormeus es ue
p
fluclibus exclimavcrunl periclilantes Deo, Salva"
: iu tribulatione succumbam. Magna uobis iiducia,
uos El ipse imperavit lluclibus el raari,et lacla est
: fratres, quia susceptor noster est Deus. Ergo post
iranquillilas magna {Mallh. ,S Marc. (j.). Ubi abun- tautas iniquitales el negligeuliam properemus ad
davit pecctitum, superabundavit gralia jfio;?i. 5.) ; pcBuiteutiam curramus iu fervore spiritus adgr.i-
:

quiaiuirasuauoucoutinuilmisericordiassuasDeus. tiam, qua; nemiuem vult perire, sed omnes salv;ire

Unde ct subditur :
(1. H.). Veuile (Lnquil) ad me omues qui labo-
Tim.
9. Iit die mandavit Dominus misericordiam suam. ergo vosreficiam(J/uH/i.o.).Iterum iuliruia
ralis, el
Ouidestin die, nisiintemporegratiffi.Undescriplum auima videns se peregrmari, atque iutcr moleslias et
est, Ecce nunc tcmpus acceplabile, ecce uunc dies tentatioues tribtilari, dolendo elgemendo conqueri-
salutis [-2 Cor. 6).Sed quia et dies liabet uoctem, turdiceus : Quarc oblitus es tnei? el quarccontrisla-
ctgratia tribul.itionem ;Omnes enim, qui pie 203 lus incedo dum afflirjilme ifii»itci(S.? Videtur oblivisci
volunl vivere iu CLuisto, perseculionem paliuulur Dominus servos suos, quando eos permittit contri-
[2. Tim. 3.]), ideoin nocte tribuiationis mand ivit stari, persecutionibus atlligi, tentaliouibus coucuti
canlicum laudis. El lioc est, quod subdit -.El nuclc nec eos cilo exaudit, nou visibihter adjuvat, uou
canlicum ejus. Cauticum in uocte, est laus Dei in corporaliter eripil. Ideo autem dicil, Quarc? qui^
tribulatioae. In hocdiscernuulur liliiir£ealiiiis gra- uescil aliquis utrum hsec patiatur ad probationem.
lise,quia quando succeduntprospdr;i, laudanlDeum sive ad damnatiouem. Sed v;ilde tremendum est,
communiler boni et mali. Sed quando veuiuut, ad- quod subdit
versa.mali quideni murmuranl, sed boui l;iudaut. 11. Dum confringunlur ossa mea, exprobraverunt
Hiucalibi diclum est inpsalmo, Beuedicam Dominum n mihi, qui trihulanl me inimici mei. Ossa enim {Ex
in omni tempore semperlausejus inore meo {Psal. Augustino) fortes sunt: et ahquaudo ipsi Ibrtes len-
33-). Vel per diem lide illuminata Gentilitas, per tationibus ceduut. HcBC cum quisque consideratex
noctem intidelitate csecata Judsea potest intelligi. In corpore Christi, es voce corporisChristinouue cla-
diemaudavit Domiuusmisericordiam suamquia in mat, Ut quid me repuUsti ? Ut quid tristis incedo,
Gentililatecredente pi8edicaripra;cepit peccaiorum dum affligit me inimicus ? Dumconfrinyitossa mea?
remissionem, et vitam selermim. Inuocte verocau- Non carnes meas. sed etiam ossa mea, ut in quibus
licum:quia Judsese orbatiE vetus tantummodo reli- put ibatur esse aliqua forliludo, videas ceoere iu
quitTestameulum. Hinc alibi dicitur. lu salicibus tentalionibus :utca;teri intirmi despereut, quando
suspeudimus organa nostra [Psa'. 13t).). In Judajis fortes videut succumbere. Quantaista pericuia, fra-
tanquam iu salicibus infructuosis, organa suspen- tresmei! t'-cp)'ofc)'ai'(')-i(n/ nalti,qui Iribulanl nic. ILe-
duntur, quia legaiia el prophetica verba ;tpud ilios rum VOX illa, Dum dicunl mihi per .nngulos dics, Vhi
sunt. Pendentquidem,sednou resonaut: quia illiin estDcus /i(i(s-?Etmaximeistadicuntiu teutalionibus
quibussuspeudunLur^artemiutelligentisespirituahs EcclesiSB: r6ie.s/Z/eiis(iii(s? Quanlumhaec martyres
'

ignorant. Dixiinus,quia cauticumiu nocte, est laus audierunt, pro nomine Christi forles et patienles I
Dei m
tribulatione. Sed quia dum tribulamur, peri- Et quautuiu illis dictum est, Ubi est Deus vesler ?
cUtamur uon solum laudare Deum nos oportet, sed
: Liberet vos. si potesl. TormeuLa enim ipsorum ex-
etiam orare. Ideo subdilur : trinsecus videbant, corouas exlriusecus non vide-
10. Apud me, oralio Deo vilse meie dicam Deo. bmt. Et ego, quoniam propter haec ad me turbaia
Suseeptor meus es. Cum ReJemtor nosternosorare i-k estanimamea,quideialiuddicam, quamillud.Qijare
jubeat, et idem dical Scit enim Pater vester, quid
: tristts es anima niea ? et quarc conturbas me ? Et quasi
necessesit vobis, antequampetatis eum [Malth. y.). respoudenti.Non vis, uicouturbem te,hic positain
quaerendum videtur, quare ascientequibus indige- tautis malis-?suspirausad bona, sciens et laboraus,
mus,petereprsecipimur ? Solent enim quidem b;ere- nou vis, ut couturbem te ? Spcra, inquit, ;)! Deum'
tici objicere, quia scienti frustra loquimur. Quibus (juoniam adhuc con/ilebor illi. Dicilipsamcoufessio-
praeter exemplumDomiui,qui in monleOlivetiora- nem, et repetit spei coufimationem, Salutare vultus
Tit Patrem praeter auctoritalem prfficepli, quo nos
: mei, et Deus meus,
orare prsecepisse cognoscilur breviter responderi
:

polest,Nos nequaquam ideoorationi incumbere, ut TITULUS PSALMI XLII.

scituti omnia, quibusindigeamus,cupiamusindica-
Tilulus psalmi scijuenlisost. Psa/mus David. Psalmus
re sed ea quse nobis suut necessaria iuipetrare,
:
isle r.mvenit alicui jusio ex societale pravorum et mise-
Aliud est euim narrando te velle aliquid iudicare. riis hujus vita;. amielo :dirigensnos i(i finem, irt esl, ad
aliud oraudo te vellealiquidimpetrare. Inuarraiione Chrislum. Maleiiac.t in bocpsalmo separalio jusli hic in
quippe demonstraudum est studium. iu oratione caossa tanlum. in futuro aulem separalio et persona et
vero esaudiendi meritum. El quouiam iu scieute loco. Qui enim a malis hicin caussa disceruilur, securus
esse polest, quia in extremo judicio totus et corpus, et
oninia, ita est misericordia, ut sit etiam iu ipso ju-
auima separabitur. In prima parle pelit justusseparariab
stitiaihoc quodpermisericordiam vult inaigentibus impiis. In secunda parle se atlirmat intraturum in secre-
beniguelargiri, vultquoque eosdemiudigentesapud larium Dei. In tertia parte hortatur animahtatem suam
l»ATi;OL. -XXI.
 :

815 RIFINO PRESBYTERn ASCRIPTITS Slli

tatum.De superbiaconteinlus,invidia,inol)edientia j^ in arcu suo sperat, qui in sensu coulidil, etpruJon-

blasphcuiia. luurmuratio. delraclio,aliaquc plurima lia; suEBinnititur. Uildescnplumest, Vaequisa;

similia. Qua; cum sinl multo majorisuuiueri 212 les eslis in oculis veslris, el coram vobismeii; -is
quam virlutes, deviclis tamen illisseptem principa- prudentes [/sui. 3. j.Quo conlra Salomon nos adi:. -
libus vitiis, ex quorum naturaista procedunl, oiunes uet. dicens: Habe Uduciam iu DomiuoeslolO' :o

prolinus conquiescunl, ac perpelua pariter iulerue- luo, et ue innilaris prudenlia; lua; t^Prov. 3.). N n
cione delentur. yuod aulem haepestes etiam robu- sperat ergo in arcu suo, qui in sensu suo el in 1:11-
sliores sint, uiauilesle naturjEipsius impugnalione denlia sua non coulldit. Eigladius mcus, id esi. .1-
seulimus. Fortius enim militat in mcrabris nostris malura mea, forlitudo me.i, non satvabii me. Qui ni-
[Rom.J.] oblecttalio caruahum passionum, quam admodum etpairesuoslrinousuntin gladio salvaii.
sludia virtutum, qute non nisi summa contrilione 11330 sunl duo, in quibus valde confidunt homiues
cordis et corporis acquiruntur. (juod vero islarum saiculi in callidilale propria, el virtute. SeJ isto
:

perniciosarum genlium regiones salubriter possidero tolim salvalionem suam in Deo couslituil, cum
pracipimur, ila intelligitur. liabet enim unumquod- subjungil
que vilium in corde nostro propriam slationem sed : 8. Salvastienim nos de affligentibus nos. Pra;! ::-
cumlsraelipopulo, id est, virlulibuscontrase dimi- tum ponit pro futuro. Usus enim prophetaruiu cst,
cantibusfuermt vitia superata, locum quem sibi in sicquaedam praiscirefulura, et tam ccrta habereac
corde nostro eoncuijiscenlicE vel fornicalionisspiri- sijam sint prajlerita. ,\c si cliceret Salvabis nos ia:

tus relinebat,deiiiceps caslitas obtiutbil. Qjaem furur futuro ab his qui modo propler le aDQigunt nos. Et
coeperat, patienlia viudicabit. (juem Iristilia, moriem olietilesnos confudisli, id cst perseveranlcs in odio
operando, occupaverat, salutaris et plena gaudio
"•' '= ....-.:_-:_.....
P uoslro confundes, et erubescere facies, osleud» ndo
lEetilia possidebit. (Juemacediavastabal, incipilex- eis mala quaefecerunt, damna bonorum quae aini.-e-
colere humihtas. El ita singuiis viliis expulsis, eo- runt, poeuasa;teruas quibus punieudi sunl. Oq.i.im
rum loca, id eslallectus contrarios, possidebunt lUiii fcra, quam dura confusio eril eis quibus decitur:
Isracl, id esl, anima; videnles Deum. (juia crgo Amen dico vobis, nescio vos. Et, Ile, maledicli, in
omnipotens Deus quod corporalitcr opcratus estiu ignem ajlernum i.l/u((/i.23.).

anliquis palribus, etiam nunc operari spiritualiler Confusis inimicis, /n Deo laudabimur tola die.
9.
non cessal in uobis recle ei dicil Ecclesia quod
: Tunc eril unus dies, una aelernitis. Tunc laus crit
subditur : uuicuique aDeo. Laudabimus ellaudabimur nosin :

5. Tu es ipse Deus tneus. Tu es ipse

rcx meus el te, el tu in nobis, Et in nomine luo, id est, ad hono-
{ExAuguslino) uon mulatus. Te^npora mutita sunt, rem nominis tui, Confilcbimur tibi insxculum: quia
Creaior lemporum nou mulalur. Tu me soles du- scriplum est: Beati qui habitanl domo tua, beus,m
cere, utRex tumihi soles subvenire ut Deus. Qui
: iu sajculum sajculi laudabuntte {Psal. 83.).Ha'c fu-
mandas salutes Jacob. Quid est, Qui mandas ? etiam lura sic ccrta suut nobis, quoinodo illa prstcrita
si lu per tuam prorsus substauliamatque naluram, quae audivimus a patribusuosliis. Sed quid modo?
qua es quicquid cs, occultus cs nec per hoc quod
: 10. Aunc aulcm rcpulisti, id est, videris repulisse
es, iuterfuisli palribus, ut facie ad faciem te vide- per hoc, quod in prajsenti nos permiltis affligi et
renl tamen per quamlibel creaturam tu mandas
: coufudisii nos, noniu conscieutia
nostra, sedinfnci*
salutes Jacob. Nou solum per le ades, scd per quam- hominum, el non egrcdicris in virlulibus
noslris. Pro-
cumque crealuram alTuciis, lu maudas. ut lial hoc p cedimus ad inimicos uoslros, et lu uobiscum non
pro salute servorum tuorum, quod faciunt quibus procedis pia;valcnl illi, nos invalidi sumus. Ubi cst
:

mandas. Tu es ipsc, iuquit, per quem palrcs nostri illavii lus lua ? ubi csl dextcra el potentia tua ubi )'

iuimicos suos dcslruxei uui, rcx tncus, regens me mare ubi siccatum^ «Egyptii persequentes UucUbus
spiritualiltr secundum bonos mores cl virlutcs, ut involuli? ubi Amalech resislens iu crucissigno su-
jam uon dominelur mihi diabulus, uec vilia iiequo : per.itUS'? Et non ingrcdierisin virtulibus noslris.
regnet peccatum in meo mortuli corpore [Uom. 6.). li. Avcrlislt nosretrorsumposlinimicosnoslros.
El Deus mcus, quia le adoro, te colo, qui mandas quasi illi ante sint, nos r.;lro illi victores, nos vi^
:

salutes Jacob, id esl, qui per salutaria mandata tua depulemur. Ei qui oderunl nos, diripiebantur sil
salvaseos qui luctantur et vilia supplaulant. Jacob diripiehanl uus lanquam in praedam sibi sJiost :

enim supplaniator mlerprelatur.Istaprseteriiasunt: hcnles, alios llagellantes, aliosinc^arceremiltenti

dc fuluro quid eril ? alios occideules [Maiih. 'ii.).
(). In te itiimicos tioslros vcnlilabiittus cornu. In te 1:2. Dedisli nos lamijuam oves escarum, cl in ge

cornu nostro, id est,fortitudine eldcfeusiouenosira, hu.s dispersisli nos. A nationibus [Ex Augustino)^
venlilabitiius, id est projiciemus ct dispergcmus ini- dam es nobis manducali sunt. Ui signiflcantur^
micos noslios, lam carnales quam spirituales quod :
214 *'' P^issi sunl, ul incorpusreverlercnlurj
liel in judicio, ubi saucii perfecli viri iudicando se- tilium. 1'langit eos Ecclesia, taimiuam mcmbra^
parabunl malos a bouis, quomodo aliquis vcniilaudo vorata. Vcl iu gcntibus dispersisunt, quandoPel
dividil paleas a grauis [.Uallli. 13.). Uoc est quod Uoma; crucillgitur, ihomas in ludia moritur, e(|
Dominus discipulis suispromittit, dicens, Inre geue- uumeri martyres per innumer.ilocaoccidunlur.
ralioue cuiu sedcritFihushominisin sede majesiatis T) persioncmetiamiilorumDominusJesusprouuntiai
suae, sedebilis el vos judicantes duodeciiu tribus cura diccbal Si persequuti vos fuerinl iu uuam
:

Israel {Maiik. 19.). Tunc iiuplcbilurquod modosul)- civitatem, fugite in aliam {.Vci((/i. 10.)
ditur Et innominc luospcriicinus insuryenlcs in no- 13. ]'endidisli populuin luum sine prclio.
:
uii;isl

bis. Modo spernuut, quia luumuomcn recla-

213 sine prclio populus sauclorum martyrum vend.ba-
mamus,quiatibivindiciaiurcliuquiiuus,quiahumiles tur, quaudo t un pretiosus sauguis luudebatiir, ul
cl paupcres propler nomenluumsumus :sediuipsa cxemplo eorum uullus ad rcdeintionera cl saluiem
nomine cui crcdidimus, eos qui modo insurguulin couverlebatur.Intanlum:ili.iuandosineprelia-:ui<ti
nobis ad persequendum, in fuluro tamquam vicios, marlyres habili sunl, iutaulum perdili esse i>,iiali
sunt. utquieos occiderunl, etiam in hoc oIisinh
ku;-
sicut vilcsel reprobalos despiciemus. El bene dico,
in nomine luo. sepraestarc Deo a;stiinarent [Joan. ti.'). Quasi ri?o 1

siue prctio dabantur. quando occidcbaiilur, ci

m. uh-
.Voii cnim in arcu meo sperabo, id est, in calli-
ditalemea. Arcus a longe Irahil. Ideo per arcura uera luciabaulur.Etsialiqui erantquiconverlircu-
providculia vel prudeutia humaua designalur.Quasi tur, iu comporatione marlyrum pauci eraul.Et hoc

per Noslrum fuisse ab Auguslino mutuatum, sed occurril, invesligare eam alibi diligenlius, non va
uando inPsalmorum Euarraliouibus,quem sibi li- cat.
brum dclibaudum unicc proposaissc videtur, non
 : :

817 IN PSALMOS LXXV COMMKNTAHIUS. K18

est quod sul)ilil Et non fuit mnlliluflo in continuui,-

:
^ ix'i, mandatorum ejus prtovaricalorcafacli. Adhoc
lionilius ciiruin. Marlyrium scilioi'1, qui morielianlur igiturliiiec scriptalegimus, ut(|uauta proamorcDei
propter uomeu luuiuauipliiinduui: veliucouunula- martyres sancti pc-rtulerunt, vigilantcr attend;unus
lionibiis cornm, quan(loocci(lebanlurm;u'lyrcs,ni>ii iitteiulentos nostram fragilitatem et inip:ilieiiliain
fuil muUiUKlo congrofialiouum, ((ui simul Doo servi- deplorcmus,ot corrigamus. Sed ;idhuc, quiddicant,
rcnl in Kcclesiis, in nionasteriis, in (livorsisordini- audiamus.
bus, sicul modo videnuisinleuiporcpacis.Abscon- 111. Et non recessit relro cor no.ilrum. Sed semper

debrtulur enim proplor pcrspcuUonos,et alii abaliis ad ea, qucE ante sunt,nos extendimus, ad iiromissum
diviilebanlur ut nielius lalitarenl, ne cilius si si-
: bravium fcstinantes. (Juandocorerigiturin spe, fit
mul mulli essent, invenirentur, capereutur. paticnsiu ti'ibulatione.Cogilandopra3miaa;tcrna, fa-
14. 1'osuisli nos oiijjvobi-ium vioinis nostris. Tanta cile trausitoriadespieiuntur l,ormenta, etcum via vi-
fuil perseculio nostra, (luod vicinis nostris, id esl, tEC diligilur, via sfeculi protiniis dcelinaliir. Undeet
illis qui appropiuqualjant ad fideui elaniuuunsmun subdilur: El decHnasli, id est, declinare fecisti, se-
all'ectabaut. esseunis inoi>probrium. Videntcscnim milasnnslras; seniitascarnaUumcogilationum,desi-
mortcmnostramitaiirobrosam.relraliebantsoaiido. deriorum, volupl;Uum: a via lua arcla et angusta,
El posuisli uos Suhsannationein el dfrisum hisqui
: quseducit ad vitam {Malth. 7.)- Commcntatio divinaj
suiil II! circuilu notro. Quinoscircumdaut, ut (^.ipi.iut gratiae est. (;)uisquisviamDominiingreditur, netan-
et occidant. Subsanualio flt pcr nasum, derisio quam dojuslitia sua glorietur, prseteritasviassuas
per os. admemoriamdebet reducere, et pensaro de quantis
nos in similitudinem {lentibus.llocest
15. fosuisli Xi concupiscenliis et desideriismalis,dequantis ncgli-
in simililudinem ponere (Fx- ylKjmsfiiio), ([uando ma- gentiis et voluplalibus per graliam luam liberavit
ledicentes hoiviines simililudinem dant de eo quem eum misericors Dominus.Hinc Apostolus Paulus ail:
dclestantur Sic moriaris, sic puniaris, ut illc. Ho-
; Qui fui blaphemusel persecutor nuuc autem mi- :

dieque non desunt hostes Ghristi Judfei.contraquos sericordiamconsecutus (1. Tim. 1,). SemiUxsnostras
quandodefeuJimus Chrislum,dicuntnobis Sicmo- : Dominus declinat a via sun.quando, eo auxiliante,
riaris, quomodo et ille. Non enim illam mortem in- agimus, quod scriplum est Declina a malo, ct fac
:

tulissentjSimartyriimeritum intelligerepotoissent. bonum {Psal. 33.). In ho3 autem semitas nostras

Posuisli etiam nos commolionem capitis in populis. declinasli.
Commotio capilis, signum est insiiltalionis. Unde ^O. Qnoniam humiliasti nos in loco afflictionis, id
alibi dieitur Loquuti suntlabiis, etmoveruntcaput
: est, in hocsaeculo, in temporenostrae peregrinatio-
'
(Psal. :21.). Hoc feceiuntDomino. Hoc sanctis ejus, nis. 216 Quia humiliavit nosDeusatlligendo, ideo
quos iiersequi, quos tenero.quos illudere,quostra- decliuavitnosa superbianostra: quatenushumiliati
dere, ailligere, oocidere poluerunt. semitas nostras relinqueremus,et sequeremurvias
16. Totadie. id est, assidue verecundia mea lanto- Domini. £'(ex illa humiialione cooperuit nos umhra
ruin opprobriorum contra meest, id est, anteconspe- moiiis. Non vera mors, sed umbra non morsani- :

Ctum meum. Et confusio faciei mese cooperuit me. Hoc mfe, sed mors carnis umhra mo;'/is,carnalismorta-
:

a simili dicilur, quia quando confusi erubescimus, litas veramors, damnatiocumdifiboIo.Diclumest

:

facies nostra rubore sanguinis cooperitur. Qufe ve- superius, Quia non obliti sumus te. Non enimesset
recundia venit mihi, nobis sanilas, nisi nos tu requireres. Et hoc est,
17. A
voec exprobranlis, idest, aparte resistentisci f^ quod subdit
occultedelrahentis, vel conlra ve-
obloijuenlis, idest, -21. Si obliti sumus nomen, id est, honorificeutiam

ntalem loquentis;a faciainimici, idesl. a pra3sentia Dei nostri, ut a fide recederemus: Et si e.Tpandimus
slve instantia iuimici in voluntate pcrei'g!«;ii(is, in mamisnostras ad Deuin ah'cHK)n,vener;indum et co-
aclu. Quis hic (Ex eodem) intellectus? Qua3rr;elorila lendum, qni nequenos creavit,nequebonum nobis
sunt, non in uobis fiunt. 2 1 Ouas futura suut et
5 fecit : et si sumus idololatrae,
sper.xmus, nonapparent- Prieterila:inraagnagloria -2-2- Nonne Deus requiret isla? Sed non requiret a
lua educlus populus de ^Egypto, liberatus aperse- nobis. Ipse enim novit abscondita cordis. Ipse novit,
quentibus. ductus per gentes, expulsis gentibus,coI- quia non oblili sumus eum quod ex hoc apparet, :

localusinregno. Quidfutuia^Eduoenduspopulusdc quia incessanlermorlificamur propter cum. Et hoc

Sista^Egypto sseculi, dnce JesuChristo, et apparenle est,quod subjungit. IJuoniam proplerlemortificamur
in gloria sua, ponendi sunt sancti ad dexteram.ini- tota die. Id est.assidue.MultilaborantinhocssecuIo
qui ad sinistram, damnandi cum diabolo in a^terna
I
multi affliguntur, multi moriuntur propter aliud non
poena {Maltb. -21]: aci-ipiendum nobis est regnum a propler Deum. Ideo dicturus, morlificamur , recte
Christo in sempiternum cum sanclis. IlEec futura et prsemisit in-opicr le quia martyrem non facit poena, :

llpraeterila in medio tribulatio. Quare ? ut appareat

: sed caussa. Hinc beatus Petrus ait (.^use enim gratia :

aniinus colens Deum, quantum colat Deum ut vi- est,si peccatores et colaphizati suffertis {\.Pclr.'2.)'>
:

il
deatur. utvum gratiscolat Deum, a quo salutemgra-
i
Sed si bene facientesetpatieutessustinetis.haec est
itis accepit.Ergout hsecfidesuostra, quapurgamur,
•
gralia apud Deum- In hoc enim vocati estis. Quia
,
ad invisibilia pripparetdr, hoc est ad intellectum filiis t^ Chrislus passus est pro nobis,vobisreUnquensexem-
'

I Chore fcicta sunl omnia ista, ut detraherentursanciis plum, ut sequaminivestigia ejus, quipeccatumnon
;'ea, quEe habebnnt, detrahereturet ipsa vita tempo- fecit nec inventus est dolusin oreejus. Quicumma-
iraiis ut non propter hsec ipsa temporalia colerent
: lediceretur, non remaledicebat cum patereturnon :

ipsum ffiteruum, sed amore illius caslo tolerarent comminabatur {Isa. 33.). Apte ergo subj imctum est
hfec omnia, quse pro tempore paterentur. Denique, J£slimalisumtts sicut ovcs occisionis, scilicet, ul nul-
fpiia intellexerunt hoc lilii Ghore, quid dicunt? latenus reputemuresset idonei,nisiadoccasionem.
l.S. f/!ecomniavencrunt super nos, nec oblitisuimis Bene sancli viriovibuscomparantur,quia .suntsim-
rl inique non egiiiius in lcstamenlo tuo. Secundum
'
plices, innocentes, morsum malitise non habentes.
'epta tua nos habuimus. luter tot adversa, nec
'
Hinc est, quodDominusdiscipuIossuos inslruitubi
i..ie, necoperatione a terecessimus. Magnahicmar- ait Oves mete vocera meam audiunt {Joan.[0.).El
:

tyrum constautia et perfectio commendatur. Quid ad iterura:Ecce ego mitlo vos, sicut oves in mediolu-
^hoc denobis dicturi sumus'? Quisi vel leveverbum porum {.Maith. 10.). Moyses dicit ;id Pharaonem :

injurisenobis abaliquoillatum fueiit, mox adiracun- Abominationes^gyptiorum immolabimus Domino

diam in-ardescin.us, mentem amittimus, phrenetici Deo nostro {E.vod'. B.). Oves .Egyptii edere dedi-
moreloquimur, vindictam, sipossumus.o.squirimus: gnantur.Sedquod abominantur ^gyptii,hocIsrae-
sinon possumus. o linm in corde(quodestvenenum iitre DeoofTerunt: quia simpUcitatem continontise,
diaboli) portamus. Oblivisciumr Deum: obliviscimur quam injusliquique velut inflma abjectaque despi-
caritatem, patieni iam iniq ue agimus, in testamento : ciunt, hanc justi in virtutis sacrificium vertunt et :
819 RCVINO PRESBYTERO ASCRIPTUS m
excolentes recli puritalem ac tnansuetuiiinem, Di.o J^ m inlLlliganl
"'---'
ominenliam divinitalis el liumanilalisClui-
itnmolant.qnamabominantosreprobifaluilalerapu- '" qui
sti, ""' Clirislus commendalur in- lioc ps;ilmo, el secun-
' '

duni liumanilalem el sccundum divinilalsni. Maleria csl

tant. Duo sunl mart.vrii genera unum menlis, aliuil :

in hoc psalmo sponsus cl sponsa, subaudis ClirislusetEf-

corporisiunum manifestum.aliudoccultum.Manire- clesia. Ilanc lioc raodo cxcquilur. Iii priroa parlo ponil
stum cst, qiiando propter Deum corpus occiililur :
commendalionem sponsi, id esl, Ctirirli.In fccundaKccIc-
occultum est, quaudoproamore Dei viliaresccanlur. siaj. Inl'!nlio osl proplicl.ein lioc psalrao Deum Palrcmlo-
Uude Apostolus nos admonel, dicens ; Mortiricale quenlein inlroduconlis, fiilelesoxliorlari, ul laliler vivcra
membra vestra, qua; sunt superterram fornicatio- : sludeanl, qualonus sc uni viro (suhaudis Clirislo) virgi-
nem,iramimdiliam, luxuriam, etc. {Coloss. 3.). Quia ncni c.istam cxhibeanl (1. Gor. 11.): ul iu nuptiis a dox-
Iris eponsi sui scdoant.
ergo viri sanctidum Deo vivere, et mundoraori ap-
petunt, sese incessanter affliguut, carncm jejuniis
PSALMUS XLIV.
macerando. culpas lacrymis lavaniio, vitia extin-
guendo reclc voce eorum nunc dicitur Quoniam
: : ^. Eruclavil cor meum verbum 6oHum: dico ego
propler le morlificamur tola dic. Dei Palris vcrbum eruclavit,
.Eslimalisiimussicul opera mea rcgi. Cor
ovesoccisionis. Sed in iis quia ejus secrela etdivina essenlia Filium generavii,
tribulationibus constituti,
quiainsuisviribusnonconridunl,Domini.idjutoriiim qui vere et siugulariter bonus, quia sicul ipse ait,
pelunl.cumsubditur 217 ^••'^-'""'fle quarc obdor-
: Nemo bonus, nisi solus Deus [Marc. 10.). Quaecun-
mis Deus? exsurric, cl nc rcjjcltas in finein. Dormire que enim alia bona, aliunde sunl bona et nibil pcr :

quicscenlisest,exsurgerepugnantis,vel3djuvanlis. seesi bonum, nisi ipse solus, qui suinmum est bo-
Dormiebat Christus, et navicula operiebaturnucli- d num.ExUis verbis ostenditur,quia Verbum consub-
bus.ExcitatusJest, deprecantui'eumdiscipuli,impc- slanii Ue csl Patri. El ipsc Paler opera sua rcgi di-
ral vcntis et mari, et facta esl tranquillilas magua cil, quia cum Filio suo omnia dispouit el per hoc :

{.Maiili. 8). Sic et nunc laboral Ecclesiain rauntii quod omnipotens cum Patre intelligitur Filius. Per
hujus pcriculis tanquam in fluclibus maris. Quasi corideoPatrisdivinilatemaccipimus, quia sicut per
dorinilDominns, quandononoripit. Excitaturdopie- verbum :dicui inlimamus secrela cordis, sicper Ki-
calionibus, et adjuvallaboranles. Proptcreaquserit, lium manifestata est divinilas Patris. Nemo enim
Quare obdormis? quiaquandiu([uisque permitlitur novit Filium, nisi per Patrera. Nc pulares aliquo
laborare,elDominusnonvultadjuvare, incertumest conjugio indiguissc Deum, unde Filiumgeneraret:
ulrum hoc sit ex ira, aut ex misericordia utrura Eructavit (inquit) coc mcutn vcrljttm bonum, idest, ex
:

eum velit ad lcmpus probare elcorrigere.anex lolo meipso seternaliter genui Filium. Hodie cor tuum,
relinquere. Propler hoc Dtdeprecatio, cum subinfer- homo, generat consilium nec quoeris uxorem. Per :

tur Exurge, et ne repellas in flnem, idest ex toto,

: consilium natum in corde luosedificaaUquid,elan-
Si deseris, non repellas. Si vis ut tribulemur, non tequam slel illa fabrica, stat cons iliura, el inest jara
velis, ut frangamur. Sl permittis ut leutcmur, non quod facturus es,in eo per quod facluruses. Ijiudes
sinas ut pereamus. fabricara nondum exislentem sed in probalione :

23. Quarc fanicm («am a«ec(is?Quasi iratus, quasi consilii. Ergo si per verbum omnia, cl Vcrbum de
nonadsis, quasioblilus sis nostri. Ohlivisceris inopise Deo inspice fabricam factamper Verbum,ct inisto :

noslrsc, quod propler te reliquimus lerrena, ct modo fediflcio mirare consilium Dico (inquit) opera mea
sumus quasi sinc ope, sine solalio. Et oblivisceris p re(ii. Mirarisquia itadicilDeus?Sic dicereDaeiceter-
iribulaiionis )ios/ra;?quodproamore tuo Iribulamur, '-' num est. Legitur {ExAugusi.] inaHopsalmo:Serad
el non eripimur. locutus eslDeus i/'sa(. 61.) Toticns loculusestDeus
24. Quoniam humiliala estin pulvcreanimanostra. pcr prophetas, per Apostolos, per doclores {llebr. \ .];
Afflicta est per eos, quisuntinstabilesct infruciuosi, hodieque loquilur per sanctos. Unde ergo semello-
lanquara pulvis:de quibus alibidicilur, Xonsicim- culus esl Deus, nisi propter verbum bonum? Et
pii, non sic {Psal- 1.) Sed lanquam pulvis quem :
quare, Opera mca dico rcgi ? Quia in ipsoomnia opera
:

projicit veutusafacie terra3.Inlanlumautemhumi- Dei {Hom. 11.). Quicquid enim facluruseralin crea-
liala cst in pulvcre anima nostra, quod etiam con- tura, jam in Verbo erat sicul in Evangclio dicitur .ur :

glutinalus cst in tcrra venter (losicc. Tceuam {Ej;Au- Quod faclum est in ipso, vila erat. Nou lautura cum um J
3us(ino) niinicB humililalis videtur expressisse,quia rege disponoomuia,scd etiam pereumomniafacio. :io. I

quisquis quando proslernitur, ha?ret in lerra vcnter

ojus ultra (|uohumilieturnon habel. Jampcrvonit
:

usque ad summum humiliatio. Veniatet miseratio.

Venter EcclesiEe in terra conglutinatur, quando mol-
Et hoc est, quodsubdit: Lingwt mea catamus scrif-~
Lingua mea, id esl, ipsum verbum (ponitur euii
caussa pro efTectu) est calaraus raei scribse.
enim scriba per calamum imprimit fl<.'uras, si^
m
lioreseliufirmi lerrenis rebus cx riosiderio inhareni. per Verbum meum operor creaturas.Estaul' u, - •

Tales vero lugel, et pro eis orat, cum subjungit: crealuraquaedam nobisScriptura, inqualpgiiuuMi
23. Exsurije, Dcus, adjuva nos : ct tiljcra nos pro- coguoscimus Deum, teste Apostolo, qui ail: In\isi-
pter namen tuum. Adjuva Iaborantes,liberaopprcs- bilia enim ipsius per ea, quiB facta suut, iutellrci'.
sos adjuva in nobis, liberanosa malis:et hocnon
: conspiciuntur, sempilcrnaquoquc virlusejuset iii
propier meritum noslrum, sed proplcrnomeniuum r» vinitas {ftom. 1.). Et bene ail, Vclocitcr scril"- .U'
dilataudum el gloriflcandum,ul cognoscarisetlau- "
yuoniam ipse dixil, et facta mnt {l'sal. MS). Vrlo-
deris, qui es benediclus in saecula. Amen. cilerCJrx- coi/cm; 219 Doi taleesl, ut vclocius uiUil
sil. In scripturis onim scribitur litera post lilerara
TITULUS PSALMI XLIV. syllaba post svll ibam, verbum post verbura, necad
1. In fincm, pro his, r/ui conlurbanlur,pliis Choread secundum trnnsitur, donec primum liniatur.lbi au-
intcllcctutn, canticum pro dileclo. Uocepilhalainium, id lem uihil velociiis, ubi non sunt mut ita verba uec :

est, rarmen nupliale, est canlicum, id esl, audiloriliusnd lainou aliiiuid pramissuin esl, cum in uuosiutom-
dcleclandum proposilum. Haliilum pro dileclo, id e?l, pro nia. Comraendavil Filium secunduni (livinitalem,
Chrisli commendalione, qui cslspousus Ecdesi;/', dilcclus ostcndendoeum consubstautialein et compolcutia-
Palris, sccundum illud : Ilicosl flliusmeus dileclus (^/n(f/i. lem Palri inodo commendat eum secundum huraa-
:

3. et 17. Z.i(c. ;j.). El quare sponsus fomraoudelur caussa

nilalem, ila:
pra'ini8saest, pro liis, i/uicommutabunlurin lincm fitiis
3. Spcciosus forma pr.v filiis hoininum Quare noD
Chore. Idesl. probisqui Iransformabunlurdo corpore liu-
inililatis hujusin conngurationocorporis clarilalls Chrisli {E.c Augusl.) el apud angelos? nui voluildiierc prm
filiis hominum, nisi quii liomo 1 1deo {'TSD llhis
homi-
(Pliilip. 3.): qui priraitus iu hac vila ruerunl lilii Choro,
id esl imiiatores passionum cru^iilixi quod canlicuin est : iium spociosus, quia immunis a peccalo,quodaliu8
proposiluin Odolibus udinlollcctuin, 218 incsl,adlioc, nullus cxtitit homo. Quod ail Speciosus fonna. ad

* Apud Augustiuum, propler veibum unum.

 ,

m IN PSALMOS LXXV COMMRNTARIUS. H22

exagftorationfinuiicit: sicaldicilnr.Vita vivel(J'o((ii. ^ est rex iio.slcr t^ladio mio. Audinmus jam quomodo
8.). JiuUcoruni
Jad;i'oruin personain
ijer.^onaiii geic^batPropheta, ciinKli-
};ei'C'l):itProplu!la, ciinidi- putrnet, quoniodoreKnet,cuniquilnisarmisprocoJat:
cerct, Vidiiiuis cum ct uoiihabcbat specicm ncquo ,S. Spi'rii: lU(i. ct pulchrilitiliui' Uia inlcndc, pcnspcre
decorem (Isui. ,')3.). Quaie? Oiiia iiou intellcctu'ii. proccdc, rcgna. Spccics potost rcferri ad innoceu-
ci

Si enini cognovissciit, nuuquaiu Doiiiiuiini gloriiio tiani et morum

sanctilalcm: pulchritudo ad divini-
crucilixissent (I. Cor. 2.). Inlelligcntibus autcm, et tatis decorcm. Per tia;o intcndit Gliristus.idest, in-
Verbum caro faclum, est magna pulchritudo, Milii tentus faclus cst, no romisse ageret, sed prosporo
autem absit gloriari (dixit unus arnicorum sponsi) proccderotad bollum,et vincondoretrnaret. Veldio.i
nisi iu crucc Domiui nostri Jcsu Christi [Galat. (>.). potost Prospcre proccdc de uua gcntc ad aliam, et
:

Panim est iit nou indc crubescas,nisi otiam glorie- rejnrtinacquisitis secundumbonosmorosctvirliUes
ris. Quarc crgo non habuit spcciem, neque ilccnrcm ? Potest ctiani iutellij,'! hoc modo: IiUcnde in spccieet
QuiaOhristiiscrucirixusJuda;isscandalum,rioiiiiliii3 pulchriludinc tua, ut imaginom ct similitudiiiem,
autemstultitia est(l. Cor. I.). Ouarc autciii incnico qiiam primonostro parcnti dedisti, in filiis eam rc-
habuil dccorcm'.' Quia quod slultumcstDoi, s.ipicn- novare cl roformare digncris. Prospcrc proccdc, pro-
tius cst quam homiiics et quod iulirmum esl Dei,
: spcrc ex utero virginali progrcdore:prosperedeso-
forlius esl (|iiain homines (lliid). Nobis crgo jam pulcro consurgo prospcre ab infcris ad Patrem re-
:

credoutibus ubiiiucspoususoccurratpulclicr. Pulchor vertere; hasc euim omnia nobis prospera et fclicia
Deus Verbuui crat apnd Dcnm. Pulchcrin utero Vir- sunt et reipia totius niundi imperio, precioso san-
:

ginis, ubi non aniisit diviiiita teiu. et sunii-it hnmani- guinc tuo RedcmtorPco;)f<,'c verilidcm et mansucludi-
tatem. Pulcher iialus inlans Vcrbum, quiacum cssct -n nem ctjuslitiam. Ilsec enim omnia decentregem. Tu
infaus, cum sugeret,cuminanibns portaretur, cseli igitur regna, qui verusesetmansuetusoljustus.irt
ioquulisuul,augclilaudcsdixerunl,Magosstelladi- deducct tc mirabilitcrdc.vlcratua, idest, forlitudo, vir-
rexit. Adoratus esl inprasscpiocibariam.insnciorum. tus, et potentia tua. Sed quo deducet.» Ad Patrem
Pulchcr erat in ctelo, pulcher in torra, pulcher in {Joan. 12.). Quare mirabilitcr? Quia mortuus diabo-
utero, pulclicrinmanibusparentuin, pulcherin nii- lum superasli. Vel regnare dicitur Christus,propter
raculis, pulcher in flagellis, pulcher invitans ad vi- veritatem Evangelii, etmausuetudinem qua passus
tam, pulcher non curans mortem, pulcher dcponens est, et jusliliam qua bonoset nialos judicaturus.Et
animam,pulcher recipiens,pulclier in ligno, pulcher deducet {Ex Aug.) euiii mirabiliter dextra ejus, fa-
insepulcro,pulcherin coelo.In intellectnaudite cin- cieusdivina,patienshuinana.Malitiashominumster-
tlcum, neque oculos vestrosa splendorepulchrituJi- nens bonitale sua adhuc deducit eum, et ubi non- :

nis illins avertat carnis infirmilas. Summa et vera dum ' dictuin ost de gladio, dicatur nunc de sagit-
pulchriuulo gratiaest, vox ProphetcB converlentisse tis. Multiplex est enim armatura regis nostri.
ad Ghristura. Diffusa est yralia in labiis tuis. Lexper 6. Sagittse tuse acutse. Verba tua cor transfigentia,
Moysen dala ost, gratia ot veritas per Jesuni Ghri- 221 ainorem excitantia. Undedicitur in Ganticis :

stum facta osl {Joan. [.). Veiiitnobiscum,verbogra- Vulnerala caritateegosum (Cc()i(.2.). Seoundumhoc
tiseprcediconspcenitentiaininremissionempeccalo- verba Dei vocantur sagitlse, quod occullo alliciunt
rum. Tiinta gratia diffusa est inlabiis Ghristi,ut ad hominesad limorem el amoremDei.Secundumhoc
vocem ejus viderent cfeci, sanarentur leprosi, ch-iucl gladius, quod manifesta et cogenti rationehomines
ambularont, niortui resurgerent.Dediffusionehujus beo faciunt adhferere. Et perhocquoditainslructus
gralisedicitPaulus :Ubi abundavitpeccatum, supcr- n es ad pugnandamPopuii.s-iid tecadent. Tea.doTAbunt
abundavit gratia {Rom.S.}. Et Joannes Nos inquit, tibi humiliabuntur. Et ubicadent? In corde inimico-
:

deplenitudineejusaccepimus(7oaH.. i.).gratiampro rum p'f3is,idest, in eodem corde,inquo priusinimi-

gratia. Et quia talises Proplerca beneilixit le Deus,
: cabautur tibi regi ubi se erigebaut adversasGhri- :

inieternum. Irimum tostamenlum terram promise slum. Ubi cadent? ante Ghristum (£'.x' ^li(,f/i(s(ino),
rat. Etaliud {E.v Augusi.) fuit proniissum sub lege, blasphemabaut Christum. modo supplicantChristo :

aliud sub gratia Terra Ghananaioram Judseis sub

: ipsumappellantregem.Acceperuntsagittastuas.ee-
lege posilip, regnumca^lorumChrislianis subgratia ciderunt anle te. lu corde ubi tu vides, ex inimicis
constitutis.220 Itaque id quod pertinebat ad eo amici facti sunt. Occisi sunt inimici vivunt amici.
qui sub lege er.uit, tr insiit;regnuin ceelorum quod Prostrati sunt superbi, surgunt hiimiles.
pertinel sub graliapositis. nou trausiit. Propicrea hic 7. Et f'Cti sunt Sef/('s(HC(, Deus, insseeulum sseculi.
Benedi.cit tc, Dcus, non ad tcnipus, sed in Eelernum; Tu in illis resides in seternum juxta quod scripium
:

et hicenimetinfuturosemperbenediceturChristus. est, Aiiimajustisedesestsapientioc^PTOi'. 14.). Virga

Et tu talis res. directionis virga rcgni (((). Virga hEecestjustitia. Tali
i. Accingere gladio tuo snper fcmur tuum potentis- virgarexnostergubernatregnum suum,quodsumus
siiiie.Idest, forliterufere verboprsedicationis tuae, cie nos. Non autem regit [E.v eodem), qui non corrigit.
quo Apostolus ait Et gladium spiritus. quod est
: Quomodo sacerdos estad sanctificandosnos.itarex
verbum Dci {Eplies. Per femur corpus Domini-
ti.). ad regendos nos. Curvi erant homines regni sui,
cum intelligimus quiain femoribus generationisest
; distorli erant, sibiregnaro cupiebant, se amabant,
locus. Accinxitgladium super feniur, quia in carne p. non voluntatem suam Deo subdebant sed ejus vo-
assumta Evangelium pra?dicavit. Hinc Veritas ait : L' luntatem adsuasconcupiscentiasflecterecupiebant
Non veni pacein mittere, sed gladium {.Vatth. 10.). Veuit Rex cum directionis virga. Direxit nos in
Gladius iste separat (ilium a Patro, liliam a matre, justitia, emendavitnostramfortiludinemsecundum
uurum a socru, Litigat Valev {E.cAugusl.) cum fllio regulaj sufe reclitudinem.Dehacvirgaalibidicitur;
qnia vult filius servire Deo. Ille promittit terrenam Reges eosin virga ferrea {Psal. -2.). Ideoferrea,quia
hsereditatem, iste appetit cEelestem. Illepugnat.isie dura. Inflexibilis est justitia. Alios regit,alioscont0-
ropugnat. Sed fortiorestgladiusspiritualis separans, rit. Regit spirituales, conterit carnales. Bene dico
quam nfttura carnalis copulans. Bme autem ait. .Sm- . virgam tuam esse directionis, quia tu.
per femur tiunn polentissime quiaquodinfirmum est
: Et in te et in aliis. Et intan-
8^ Dilexisli justiliam.
Dei, fortius estquamhomines. Potentissime ususest tumquodeliam Odisti iniciuilatcm. Et ut talispossos
hoc gladio in carne, quia nou solum vicil homines, esse, Proplerea unxil te spiritualilor, o Deus, Deus
sed otiam aereas potestates non solum vitia dc- : tuus, idest, tibi consubstantialis oleo Isetitiai, idest,
firiixil, sed etiam infernum spoliavit. Gladius iste Spiritu sancto.pra» consorliljus luis. Plusquamc-pte-
carncm doniat, vilia resecat, spiritam roborat, vir- ros hominesquos tui regni esse tecumvoluisti con-
jUtes uutrit, desideria malaconsumit.Ecceaccinctus sortes. RecteSpiritussauctusoIeolsetitiae compara-

* Videtur supplendus sensus liis de Augusliuiano exemplari verhis, <?sf, dexlera ejus deduciteum. Tum
adposita ^tXti-x uv.yy.ri, Diclum est, etc.
 m : 1

m RUIINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 824 !|

tur, quia sicut oleum et camem nulrit. el dolorem j^

quia non quaesicrunt bonorcm suura, sed tuum. Ex i

repellil : ila sancti Spiritus unctio mentem quam re- hisomnibus facta esl una sponsa regi una regiua, |

pleverit, el suaviter fovet, et hilarem facit. Hoc au- de qua subditur :

tem oleo spirituili prae consortibus suls unclus est 10. Aslitil a dexlris tuis in resliiu de-
regina j

Chrislus.quiacaeterisdatus estSpirilussanctus per auralo circumdata varietale. [iegina ideo dicilur|

paries :in ipso verofuit omnisplenitudo divinitatis Ecclesia, quia bene regit fllios suos. Asiiiit pa-
corporaliler (t'o(oss. 2.)- Etnolandum quod nou ait, rata servlre a de.i:tris tuis, idest, in bonis tuis 1

Fecistijustitiam, sed,Oi/ej:is/i. Nequedixil.Reliqui- polioribus in reslilu deaurato, in ornalu virtulum,

:

sti iniquitatem, sed odisii. Multi enim bona faciunt 223 ubi maxime relucet saplentia, quas per
plus timore poena;, quam amorejustitiae inquibus : aurumsignilicalur, sicul scriptum est Thesaurus : I

eisi aclio videturbona. voluntas tamenteneiur rea. desiderabihsrequiescitinoresaplentis. VestitusCATaj 1

Quiclsi exopereapparent justi, in eo tamen injusti Augustino) rcginae hujus et pretiosus cst, ct varius
sunt, quopeccare vellenl, siimpune postenl.Relin- in linguis variis. .\lia lingua .\fra, alia Syra, alia |

quunl iniqua opera. sed adhuc retinent desideria Graccu, alla Hebraea, etaha illa el iUa. 1'aciunt quin-
prava. Profectus aliquis est in eo. quod opcra justi- que isttclinguae varietatem vestisregina;hujus.'juo-
tia; faciunt sed adhuc ad consequeDdum regnum
: modo autemomnis varictas vcstisin unitateconcor-
Dei non est hoc sufficiens, quia virtutem justilia; dat, sicetomnesIlnguaeadunamliJem. In vesteista
nondum incorde habent. Duo er^'0 sunl qufe vera- varielas sit, scissura non sil. Ecce v<arletatem iutcl-
citer faciunt justum Amor boni, el odium mali.
: leximusde diversilate linguarum, el vcst» m inicUcii-
Quisquis 222^^'^ duo habere potest, uncUone mus proplerunilatemin ipsa varietate. Aurumquid
g est-?Ipsasawentia.
sanctiSpinlusdis^nusest, quse sanitatemet la-tltiam Quaelibctsil varletaslinguarum,
praestat animue. Unctus estDeus a Deo.Unclumau- unum aurum praedicatur, non diversum aurum, sed
dis?Chrislum inlellige. Christusenim dictus est a vcritas de auro :candem quippe sapicnllam cau^k :

chrismatc. Hoc nomen[Ex Auguslino) quod appella- doctrinam et disciphnam omnes linguae praedicant.
turChrislus, unclionisest. Necin alioalibi unfreljaa- Varietas lu linguis, aurum in senlentiis. AUoquatur
j

tur reges et sacerdotes, nisi iuillo rcgno, ubi Chri- prophelareginam islam,Iibentcr euimilllcantat, el |

stus prophetabatur. UnctusestergoDeus aDeo,qiio unusquisque nostrum si tamen noverimus ubi su-
;

oleo, nisi spirituah? Oleum enim visibile' signum, mus, el ad illud corpus pertincre conemur, et fide ]

estin sacramcnto. Oleum spiriluale, virtus est. Deus elspeperlineamus, unilimembiisChristi. Nos enim
igitur homo, et ideo unctus est Deus, quia homo alloquitur.
Deus, et factuseslChristus. Audivimus quaUs in se 11. Audi, plia, et vide. Alloquitur eam (Ex eodem)
fueril, dicatur nobis qualis fuerit in suis. tanquam unus de patribus, quia filiac regnum sunt
9. Myirha el gulla et casiaaiestimenlistuis, a domi- etsi alloquitur prophela, etsi alloquitur Apostulus
bus ebunieis. Tu es unctus oleo pra; consortibus, et tanquamliliam. (Sicemmdicimus:Patresnostripro
etiam a vestimentis tuis, idest, ab humanilate tua, vel phetae: patres nostri Apostoli. Sic nos illos, ut ja-
Apostolis luis, qui ornant te et decorant, sicut vestis tres, illi nos ut lilios.) Ex vox una patcrnaalloquitur
ornat Dominum procedit myrrha el gutta et casia, unam liiiam. Audi, /i(ia, et vide. Prius audi, poslea
idest, boniodores, et bona fama. Myrrha esl species vide.Ventumest ad nos.cum Evangello, el praedi-
valde amara, de qua ungitur corpus mortui, ut non c;itumeslnobis,quodnondum vidtmus:etaudiondo
putrescat, et pelUt vermes. Per hanc significatur C credimus, el crcdendo - vidimus. .\udi, ut credas :

mortiOcatio carnis, quse valde amara est, et pellit munda cor fide. El cum cor mundaveio. quid vi-
vermes, idest, tcntationesdiaboli.etservatcorpuset debo?Beatimundocorde,quoniaiuipsi Deum vide-
animam a putredinevitiorum. Guttailerum species bunt [Mallh. o.]. Et inclina aurem tiiam. Id est. Iiu-
qua; pellit tumorespulmonis.humililas est,quEe pellit militer audi. Et oblioiscere pupulum luum. Scilicel
innalionem et omnem motum supcrbia;. Casia herba scclas Judaeorum, vel Gentiuin ritiis legales in Ju- :

cst quoe crescil in aquoso loco. et crescit in macnam daismo,elidoIolairiaminrieniiliiaie. B^/f/oHiKm/xi/iis

altitudincm, et reddit magnum odorem. Fides est, /1/1. Id esl, conversalionem diaboll. Veldomum pa-
qua;oritur in aquis baptismi, etcrescit injustis mul- tris tul. hoc i st hujus niundi vanitales, iu quo qua-
tum, et bonam famam dat aliis. Haec omnia nobis si ju proprla domo usquc inodo diabolus rcgnavit
processeruntcxhumanitateChiisti:veladsunlApo- {Jrinn. ii.) Cujus filia pro malorum operum imita-
stolls, qui haec omnia nobis in semetipsls proposue- tione fuisli.
runlin exemplo, Et ha?ceadem processerunt nobls 12- El concupiscet rex decorcm tuum. Id esl, le
o dotninus eburneis, Idest, abipsissanclis .\postclis : decorain, postquamea, quae dicla sunt, obUta fucrls.
quae dicuntur domus. qula Dominus habital inels : El Ifleo debes libenler audire, qua; praecepta suut
eburnei vel propterforlitudinem, vel propter simpli- tibi. Qunniam llle qui concupiscit te. non solum est
cllatiscandorem: sive quia diversis tormentisiurisi, rcx el sponsus tuus, sed /;m? esl Dominus Deus lutis.
sculpti, rasi, etelimati fuerunt. Ex tjuibus delectave- Id est, crealor, eldominatorlui, Regi nubis Deo. ah
runt te ftliie regum tii honore tuo. Ac si diccret, pro- illo dotala, ab illo decorala. sannta. et rcdeiiiii.
pter haecodoramentapIacueruntllbiEccleslaesinifu- . Quicquldhabcs undc illi places. ab illo habes. Ila^c
iae, quarum palres et rectores fuoruut Apostoli, qui U qufcdeEcclcsladictasunl.unusquifiiuenostrumad
eas genuerunt fonte baptismatisinhonore non suo, sc referre potest. Anima, quae, crrore relicto, recie
scdtuo. Ad hoc sacramentum fE.r Augusl.J perlinet credit,denllenlgena Deo adoptnlur in Illiam. Ado-
quod scrlptum est in lege Sl mortuus fiieril fraier,
: ptata crpo inclinct aurcm suam, ct toUim se tradat
accipiat uxorem frater cjus, et suscitetfcmen fr.iiri doctrinaeetiulflligeiitiaccoruin quaedicuntur. Obli-
suo [Matlh. 8. Deul. 25). Mortuus psl Christus ab- ; viscaturprimum populum suum: et cum .\braham
sentavit se corpore suscepcrunl fi atres cjus u xorum
: de Chaldaja egredlcns, roliiiquat terram nativiiatis
cjusEccle^iam, prffidicationeEvangclii lilios cencra- et cognalionissuae(/it'iic,s-. 12Ncmodubiift puirom
).

luii, non per seipsos, sed per Evan!-'elium propter noslrumautequamadoptareiniiraDeo, fiiissedequo
nomen fratris. In Chrlslo Jesu (imiuit Paulus) per Salvalor ait: Vos dc patre diabolo estis {Joan. 8.).
Evangellum egovosgenui (l. Cor. .i.l.Ilaquesusci- Cuin crgo, inquil, antlqui pnlris fiierisobllta, et per
lanles proptcr nomen fralrissemen fratri siio, quoi- biiilismuni, sive per poetiitenliain renovala ; tunc
quot genufrunl. non l^aullnns, non Petrinos sed : coiicupisccl^^Afcx decorcm tiiuin, Talcm crgo
se
Chrlstianos nominaverant. Hoc esl in honore luo, pricboataniinn, ulamelura rcge. Ipse clcnimf^onu'-

Atque hinc restituenda Augustinianaleclio vide- enimvisibile iii «13110 ett, oleum invisibile in Siicra-
tur, quae i-t obscurior est, et inlerpolatoris manuin menlo <•*/, oUum splrilnle inlus etl.
tam jn cditis, quam iuMss. codicibus rodolct: O/eum *
Vcrius apud .\ugus!ia;;in. lidebimus.
 82n IN VSAL^fOS LXXV COMMKNTARIUS. 826

nus Deiis ejits, cu; flecterc dobel genu el deposila^ puritcate sufe conscientiie. El de hac dcinde. /Ir/rf»
supcrbiiijufiiun luimilitiitis assumei'0 (/'/ii7. 2.)./i'/ ceiilurin Iruiiihiin irijis, id csl iu SMperuam Jorusa-
adoraliiiDl niia eliaui, loni. lu lomphuu iulducenlur, quasi saccrdotos D(>i,
13. /'•'/ /i/'«- 7';/rt iii muncvibus. Filiin T.vri, flliit) in llialamuui qu:isispons;« regis, ct sponsi. Vel ad-
sunt Gcnlium, a parlo si^nilicans toluui. Tyrus vi- cucontur iu trmpluiu, idestiidlioc, ut sinltcmpluin
cina liiiic loiTiv, ulii ijrophetia crat,Clenles crodilu- rcgis utlauqii.un iu lomploDominus habiteLiutis.
:

ras iuChriflum siynilicabiit quEic adoravcrunt Do-

: Juxta quod Paulusait Tompluin Doi, s.iuctumcst, :

rainum cum uiuueribus, juxta quod scriplumest: quodestis vos (l. 6'oc. 3.6.). lu unitate est templum
Thesaurizate voliisUusauros incajlo {.Uatth C). Ei rogis. Lapidcs vivi sunt fideles Dei. Non csl lioc
dateeleemosynam, ct oninia niundasunt vobis \Luc. tcmplum ruinosum, non discissum, nondivisum.
11.). Tyrus iutcrprelalur aiuiustia, elsiiinilicatpoc- Junclura Uqiiduni vivoutiuin, carilasest. Duceergo
calores.quos diabolus compriniolial. Adorantiyilur gratia, adducontur in templum rcgds, in unifatcm
Dominun)lilia'Tyri,si(pudompecc.ilores, ipiosurctis perfectfB caril itis : ubi possinl in sclernum laudare
vinculis diabolusaugobat. Et lioc in inuncribus,qma, Deum. Deindcalloquitur Ecclesiam.dicens ;

seipsosDomiuo uiWirunl. Vullum luum defirccabunlu): 17. Pro palribus tuis nati sunt libi lllii, Genuerunt
Id est dcvotc precabuntur Deum, ut det eis posse loApostoli. Ipsi missi sunt, ipsi prie(licavernut,ipsi
pervonire ad tuaiu coiU'orraitatem. Oinnes divitcsplc- sunt palres,ipsi sunt lecepti in gloria et loco illo- :

bis, id est, omniinodi diviles, sive consules, sive rum nalisunt tilii consliluti sunt episcopi. Non te
:

duces, sivo roges, sive imperatores. De lalibusdivi- ergo putes dosertam, quia non vides Paulum, quia
libus discipulum suuiu admonel Paulus, diccns (I. r\ uou vidcs eos per quos nata os. De prole tua Libi
Tim.t).) Priccipc divitibus hujus soouli nonsuper-
: crevit paterniLas. Nali sunl lilii tibi ad opus tuum.
be sapcre, uoc sporare in incorlo divitiaruni: sed Constilues eos, id est, slabiles facies iu lido elopore,
iu Deo vivo, qui pricslaL uobis omuia abundauLer Principesmagistrosetdoclores.Siipecomnon/ec/^a/ii.
ad 1'ruondum. Divites sint in oporibus bonis:facile Id est, Ecclesiam per omnes parles lerrio dilTusam.
tribuanl, LhesaurizouL s ibi fandamouLura bonum in Et quia ita est ordinata Ecclesia, etconlirmata ideo
futurum. PosLquam osLendit dignitales Ecclesise, 18. Mcmor ero noininis lui Domiiic. Id est, famse
commendaL eain essc laudabilem secundum iiiLe- et gloriiB tuiE memoriaiu agam i/i omni generatione
riora, dicens : dilTusa iu omni terra ct deinde in generalioncm, :

14- Uinnis gU)ria ejus filix regis ab intus. Hinc succedeutem. /•r()/j/e/-eaeliamPop((/i,quifuturisunt
Paulus ait: Gloria nosLrahiec esl,testimonium con- videntes tautam gloriam Ecclesiie tuse confitebuniur
scieuLiie uosLrte \i. Cor. [.). FaLuas \irgiues oleum libi, id est, laudabunl te, tanquam auctoremelgu-
secum non sumserunt {il/a«/i. !23.),quiagloriamin- bernatorem, iii a;/t'™((m,pertotamhanc priBsentem
tra couscientiaui non habuerunt, dum hauo ab ore vitam. Non quia haec vita sit seterna, sed secundum
proximoruiuqutesierunt. Et notaudum ([uod omnes eorum iutenlionem et devolionem quia si semper :

lampades, sed uon omnes oleum habere dicuntur: viverunt, hic semper laudareuL. Et in sseculum sub-
quia plerunque bona opera in se cum electis et re- secutivum hujussaicii/i. feUces ihi, qui Dominum
probis osteudimt, sed soliadspousum veniuntcuin laudare merebuuLur iu saeculum sseculi!
oleo, qui de his quiB foris egerunt, uon foris, sed
inlusgloriamroquirunt. Nonsolumergobonaagere, TITULUS PSALMIXLV.
sedeademcumcauteIam;ignacustodirenecesseesl: £| l.A» fineinpliisChoreproarcaiiispsalmusDavid.Psal
ut qui gloriatur, in Domino glorietur (1. Cor. 10.). mus iste attribuilur tiliis Ctiore, id esl, imitatoribus cru-
El niia regis est, /« fimbriis aureis circumamicta
illa ciflxi,.4postolis scilicet invitantibus futurosfiliosCliore, ut
varielalibus. Varietatibus quidem circumamictaest, in finem tendant, id est, in perfeclionem:Qui enimperse-
vernveril usque in finem, hic salvus erit {Matth. 24.). Et
quiafides, spes,caritas,prudenLia,justili..i,forliLudo,
agunt pro arcanis manifestaudis. In lioc psalmo manifes-
temperantia, eain undique circumdant. lise auLem
virluLes cum timbrhs aureis suntin Eccle^ia, quo-
tatur adventus Clirisli, qui multum occullus erat 226
el conversioAposloIorumaJudaeisadGenles.elsalvalioJu-
niam sapieuLia, tt scientia, et miraculorum fulgor da3orura in novissimis lemporibus, et paxinejustempore
ab hispendent. FimbriEeadornamentum ponuntur nalivilalis inter Deum et hominem. Maleria est adventus
in vesLimenlis. Quasi ergo ex varielatibus vesLi- Christi, de quo cuncta arcana, qua; dicla sunt, processe-
menti Dmbriie aureie procedunt, quando ex virtuti- runl. In prima parte ostenJit omnem spem in advonlu
bus miracula clarescunt. Chrisli, el in transitu Apostolorum ad Gentes. Iu socunda
parte osteudit Ecclesiam esse fundatam in Christo, qui
V6. Adducenlur 7-e(ii virginespost eain. Apostolicam
subjioiuntur gentes el regna. In lerlia admonet nos Deus
et primitivam Ecclesiam prEecedentem multiBaliie
ul allendamus opera islius Domini. Inlentio est, ut homi-
subsequuntur virgines, id est, integri et anima et
:
nes spem suae liLeralionis consliluantin advenlu Dei:vel
corpore. adducentur regi, ad serviendum. Etinhoc certiflcare nos de ipso adventu, et de salvalione Gentium.
nolat. quod per se ad illam dignitatem veniro ne- Proponit se primiliva Ecclesia in hoc psalmo posleris ex-
queunt. nisi adducantur prseiiicalione, et gratia emplum pallentia', videlicel, ut non deflciant sub Iribula-
adjuvante. Hinc ipse sponsus ait. Nemo potest lionum pondere, cum eos audianl, qui salutem omnium
venire ad me, nisi Pater meus traxerit eum (Joan. quffirebanl, lol el tanla perlulisse palienter.

6.). Hic flt conversio ad ipsum regem, curn sub-

D PSALMUS XLV.
ditur, Proximse ejus a/j'erentur libi. Non enim {Ex
Auyusiino) quiB afferentur alieuce suni, sed 225 Dcus noslcr refugium cl virtus. Ille qui est, Deus
2.
proximieejus. ad eum pertiuentes.Per virginespos- omnium poteslate,nosterautemvolunt,ateetgratia,
sumus intehigere illas animas, qusesemperintcgri- estnobis n'/'ii(j!iiiit,id est, etsecuritas. Etquiamulla
tatem carnis servantes, in virginitate sua cielesti sunt refugia, quie non sunt tuta: ideo suljjungil, Et
sponsoservieruut :etipseeinpriinogradusunt.Sunt iii)'(iis,virtuosum,iuexpugual3iIerefugium.Sunt(£'d:'
ahse, sinon virgines, tamencontinentes, quie quam- qusedam refugia, ubinonest virtus.quo
.4ii3itsa'iio)
vis in eodem gradu non sinl. LamensunLproximie: quisque cum fugerit, magis infirmatur, quam couOr-
quia post lapsum carnis conlinentiam studuerunt matur. Gum fugis verbi gratia) ad ahquem in seculo
(

servare mentis. InLer has proximas conjugaLorum magnum.ut facias tibi poLenLem amicum, refugium
ordo, qui ab aliena conjuncLione se custodivit,con- videLur. Taula tameu hujus seculi incerta sunt, et
Linetur. Hse ergo, qua3 sequuntur Ecclesiam, et in ita mala potentium quodilie crebescunt, ut cuinad
primo ponuntur gradu. qi.ife iu virginiiate corporis tale refugium confugeris, plus ibi timere incipias.
et animse perseverant, et proximie. id est, viduiB, Anleaenim caussie tufe tantum limobas icumadta-
et in matrimonio coutinentes omnes, : lemrefugeris, et de illo timebis.MuIti enim cum ad
16. .i/ferentur in leetilia et exultatione.quia in laha refugia confugissent, cadentibus ilhs, ad quos
procseali quoque Ecclesia valde laetantur sancti de confugerunt, etipsiqusesiti sunt, quos nemo qutore-
 : :

827 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTl^S S28

ret,nisi adconfugissent. Nonauiem rc'fuf.'ium 4
talia na, ut haec audias. Liber sit tibi orbis terrarum, ut
nosirum esl tale, sed refugium noslrum virtiis est. '- haec videas. In istis cciicibus ea non legunt, nisi
Cum illiic confugerimus, tulierimus. Klnon lanium qui lilcras norunt. In toto mundo legant ct idiotse.
dcfendit no-; ab iuimiois, sed eliam esl, adjulnr iio- Quid ergo factum est, dum Iranslatisunt montes in
sier, ul non solum non vincamus.sed ulalios vinccro corde inaris? [Vers. i.\. Sonuerunl. cl lurhalse sunt
possimus: i»i Irihulalionihus. quse invenerunl nos ni- aquasoorKm.QuandopraedicabaturEvangeliumSiifc-
mis. Quoniam lril)ularemur supra quam ferrepossct auil. dixeruul' :Quidesthoc? Peregrinorum da;mo-
fragilitas rarnis 1. Cor. 10.), nisijuvaremurauxilio niorum vidotur isteannuutiator esse.Iloc Ailienicn-
divinitalis. Aliud estinvenire tribulaiiones. aliud a ses {Aci. 17). Ephesii autem quo tumultu occidere
tribulationibus inveniri. Tribulationes invenimus, Apostolos volucrunt, qiiando in Iheatro pro Diana
quando jamprsemoditatas sustinemus. Ipsae vero in- sua lantum strepitum fecerunt, ul clamarent, Magna
veniunluos, quandoinopinalosintercipiunt.riravius Diana Ephesiorum (/lc( 1!)). Inter quos fluctus et
auiom fcriuntlela, quie prajvisa non sunl. Quiaergo sonitus maris non timebant, qui ad refugium illud
marlvrcs sancli tanlaaliquandotormonla passi sunt, confugerant. Dunique Apostolus Paulusvolebatin-
quanlanec cogilare antepotueriirt, nimis alribula- trare in Iheatrum, ot a discipulis revocatus est
tionibus inveniri seasserunt. Nimisest, quodcogi- quia uecossarium erat adhuc in oarne manere pr' -
tnri, vel ferri non potest. t ed quoniam ab omnipo- pler ipsos {Philip. 1.). Sed lameuscmiionuWeUui' --
tentiDeo auxilium etvirtutemperoipiunt.inler ipsa Ise siint arjux eorum.
Conlurhali sunt monlc.- i"
nimia tormenii invicti atquc intrepidi pcrsistcntes forliludine ejus. Nuinquidnam maris,
Cujus ? 228
dicunt gan polius Dei.dequo dictumest,Refugiumetvirir.-,
3. Proplerea non limebimus, dum lurhalnlur lerra, adjutorintribuIationibus.qua;inveneruntnosnin -'
el Iransfcrenlur monles in cor maris. Paulo antesoH- Turbali sunt enim mont-s, idest, polentes hujus su -

citi,etsiibilo securi ex tribulationibus nimiis [Ani. culi. Alii enimsuntmontes suntmontes s

Dei, alii '
-

nimis], in magna tranqulUilate posili. Nihil ti- culi. Quibus caput est dinbolus. montes sseouli :

mere, magna tranquillitas esl in raente. Turlietur montes Dei, quibus caput ost Christus. Sed i" :

terra, lurbelur mare, turbeniur omnia elementa : istos montes turbati sunt illi montes. Tuncdo!(-
Dei servus intrepidus raanel. Marc autcm [Il.t runf^legpscontrachristinnos, quando turbati siiiit
Auguslino fignificnt hoc seculum, incujus
)
227 montos. Sonantibusfluctibusotmonteslurbntifi.i :,

maris comparationc , tanquam terra vidol)alur et factusestterrse molusmagnus

{Maiih. 28.) coni-
gens Judjeorum.Nonenim Idololitria; amaritudine moiis aquis. Sed cui hajc? Civitati illi fundalOD su-
tpgtbatur. .«oderat tanqu imarida, ipsaamarlludine pra petram {.Mailh. 7.1. Sonent nqu», lurbentur
Gontium tanquam mari ciroumdata. Futurum crat, montes annuntiato Evangelio. Quid lu, civilas
ut turbarelur terra, idest illa ipsa gcns Judfea, et Dei ? Audi quod seqiiitur :

transforrentur moules in cor maris (hai. -2.)- Et ,S. Fluminis impeliis Iselificat civilalem Dei. Cum
piimo ipse mons magnus paratus in cacumiue mon- '
lurbantur monles (Ex Augusl.), cum srevit maro,
tium. Deseruil enim gcntem Juila^oium. ol factus nondesi'.'itDousrivitatemsuam perimpeiiisnumi-
eslin genlibus, tr.mslatus dc terra ad niaro, trans- nis. Qui sunt isti impetus nummis ? Inundatio illa
ferentibus Apostolis. quibus dixernt :Si habueritis Spiritus sancti, de qua Domiuus dicebat: Qui sitit,
fide.iiinvobislanquamgranumsynapis.iiicetismonii vcniat et bibat. Qui credit in me, lluminaaquse viv»
huio,Tollere etmittirein mare, el Vial [Matih. 17.). C nuentde ventreejus {Joan. 7.). Ergo ha?c numina
Idest.pervcstramfidclissimam prsedicationemfiei ui nuebant de vontre Petri, Pauli, Joannis, aliorum
mons iste, hoc est, ut ego ipse glorifioer in (leniiims, Apostoloram,aliorum Evangelistarum ndolium. Hasc
agnoscar in Gentibus, pra;dicer in Gentibus: cl fiat numinacum nuerentabuno numine. multi impulus
quod de me pra?.diclum esl. Populus qucra non co- numinis lajtificabant civitatera Dei.Namutnovcriiis
gnovi, servivit mihi {Psal. 17.) Quando autom et hoc de Spiritu sancto dictum, in eodem Evangelico
illi montestranslali suut, el hoc indicct nobis Scri- consequcnterEvangelista dicit: Hoc aulem dicebat
ptura Dei.Qurmdo.^postoluspra-dicabat, Jada?i re- de Spiritu sancto {Joa». 7.),qiiem,acccplnrier,inlhi
spucrunl verbura. et ait Aposlolus Paulus Ad vos : qui in oum erant crediluri, Spirilus autem uoudum
missicri>mus:Eedquiarespaistis verbumDei,iniiisad eratdatus, quiaJesusnondumeratolarincatiis.Glo-
Gentes lAci. 13.). Sic translatisunl montes in corde rificato Jcsupostresurreclionem {.Marc. Iti ): glori-
maiis. Vereautem Gentescrediderunl moulibus, ut ficato posl ascensionem die Pentecostes venil Spiri-
in corde maris essent montes illi, non sicul Judsei, tussanctus,implevitcredentes, loquutisuntlinguis
de qulbus dictum est, Populus hiclabiis me houo- (.lo(. 2i prsedicaro Evangelium coepcrunl Genli-
:

rat, cor autcm corum longe est a me {Isai. 26.). bus{Malih. 28.). Hinc civitas Dei laHillcabatar, (Uim
Hoc onim in novo Testamcnto promittil Dominus mareturbnrelur soniluaquarumsuarum, duni mnn-
pcr PropIiol,;im, diccns. Dabo leges meas in cordibus tos turbercntur, queeroutosquid agcrent, quomodo
eorum {Jcrem. 31. \ Ha3 lcgcs, bajc pra^cepli per novam doctriuam pelbrcnl, quomodo genus Chri-
.\postolos'iniJitaomnium Gcntium fidei el creduli- slianoramde terra eradicarent. Contra quem?Con-
tati, montes dicti sunt translali, a montibus in trnnuininis impelus laetiflcantes civitatom Dei.
corde maris. Tuuc uon tinifbirausnosqui compun- D El sequitur Sanclifnaiil lalicrnaculum suum Al-
:

cti sumus corde, ne lieremus de nuuTro reprobo- tissimus Siergo sequitursanoUncationisnomcn.ma-

rum Judaeorum, tamquam ramorum fraclorum. Cre- nifeslum est fluminis illosimpctus de SpiiitnsnDelo
diderunt enim et accesserunt Aposlolis. Timeant inleIIigendos,quo sanctiOcaturomnispiaanimaoro-
ergo illi, quos deseruni montes. Nosamonlibus non dons in Chrislum^utnaf civilas Dci. Unum numen
reccssiiuus et qnando transl ili sunl in corde ma-
: unu-; spirilus ost, qui in soptom oornua dividitur,
ris, fcqauti sumus. quae sunt spiritus sapionliaj et iniellcotus, spirilus
Quidjam(Er codem) sequitur ex eo, quod trans- cousiliiotfortitudinis, spirilussoientia>otpielatis,6t
lati suntmonlcsiu cordemaris?.\ttenilitcet vidcte spiritus timoris Domini [hai. 11.). Ideo Spiritus
veritaiom. Hajc enim quando diccbanlur, obscura sanclus dicitur numen: (]uia ooncupiscentiasel ar-
erant, ([uia nondiim contigorant niinc niitem fjuia
: dorcs cirnis extinguil. Impcluosum aiiiom, qiiia
jam non facta cognoscat ? Liber sit tibi pagma divi- uemo eircsislit. Ecclesia diciturcivitns, vel pro[ilor
Ha?c mrigis placuit Augustiniana lectio, proqua lum tamonest oooes.
cral indiiht^ ul ct paulo pnst. ne fieremii.i pro fiieri- ' i:ral iino vorbo Conturbantur : loviora alin infe-
mus. Cajtera sunt, et quibus ipse restilui Augusti- rius emcndamus.
nus possit. '
Apud Auguslinum, i((/J(j/cii'iscit'i7<j(»s Dc>
" Ila et Augusliniani septem Mss. habeut: vulga-
 859 IN PSA.LMOS I,XXV COMMENTARIUS 830

concordiiiin lialiiliintiiiin, vcl propluv munilionom y^ usquc ad consummationem sfcculi (Mattli. 28.). Itis»
virUUmn, vcl quia logcm liabcl et regem. II mc Dominus virtutnm, Ct Dcns .Jarob, ipse dat virtutOSeis
inlantiim Ix^ ilicat spiritus, ut {.'lorietur etiam in tri- qui spiiilualitcr suntJacob, idest, quiluclantureum
bulalioniluis {i;phcs. .[.). Dicitur ct tabcrnaculmn carnc,('t qui vitia supplantiint. Jacob enimdicitur
{Roin. .'i.i, qnia in i-a Dominu militalur. El Iioc la- supiilaulaior. Et quia admiraliilis et salubris est ista
bemaciilum s luctificatur pcrspiritum. Omnisoiiiin gratia, omncs invitando et admonendo subjungit:
qui habcl.'^piritumsanclum. saucluscsl:clquilnuic !). Venilc, ct vidclc, hlosl, crcdite, et inb Uigite
non habel, s luclus etse nouvaIct.NousoInml:o;iii- opera Domini, qusc opcratus estproptcr nos. K;unus,
cat etsanclilicatDeus Ecclesiamsuam,scdctiamiri- inquit Ecclesia, obIivisc;imur ca quse retro sunt.
medio cjus est, ue movealurdebono 229 'id ma- Trauseamusde terrenis ad spiritualia eloculiscor- :

lum. Et hoc est quod subdit: dis videamus rjuseposuit prodirjia, idcst, in signum.
6. mcdio cjus non commovcbitur. Ergo [Ex
Dcus in Prodigia euim dicuntur, iu quibusaliudsignilicatur
Aufjusiino) ambitur loco Dcus? Et lala sunt quae qu:un vidctur super terram, idesl,supcr tcrrenos.
:

circumdant, in angustoest quicircuradatur. Absil: Qufc sunt illa?

nihil talc oogitctis de Deo, qui nullo capilur loco : 10. Aufcrens hella usque ad finem terrse. Pncem
cui sedes csl conscientia piorum. Et ita scdcs Doi enim fecit intcr Deum, et hominem el idololatriam, :

est in eordihus liominum, ut si homo ccciderit a etcultum veteris legisabslulit, per quse discorda-
Deo. Deus in se maneat: non quasi cartat, noninvc- banl Judgeiet Gentes, ct fccilutrumquc unum {Co-
niendo ubi sit. Magis enim te subleval,utiniIlosi?, loss. 1.). Et illa pax Deiad homiucs non fuit in uua
" quando incumbit: ut si se subduxeritcadas, tu.Tu sola lerra, sed usque ad fines terree. solis enim .-\.

te si subduxeris, non cndet illc. Quid crgo cst, Dcus B ortu usque ad occasum laudabilc uomeu Domini
in medio c.jus-! Hoc siguificat quod a:quusestomni- (Psal. [^2[.]. Aufertetiam iu nobis Dominus bella,
bus Deus, et personam uon accipit. Quomodo enim qu;indo extinguit repugnantia vitia.Unde et subditur:
illud quod in medio est, paria habet spatia adomnos .ircum conlcrel, ct confrinc/et arma, et scula comburet
flnes ila Deus inmedioessedicilur, Eequaliterom-
: igni. Arcum {Ex Auguslino), arma, scuta.ignis. Ar-
I
nibusconsulens. In medio esf,-idest, in communi : cus, est insidiffi. Arma publica impugnalio scu- :

I
quia omnibus fequaliter propositus est. Vel ideo, tum vana prEcsumtionis proteclio. Ignis quo ista
'

quia.est colnmna, quse sustentatomnes partes do- comburimtur, est ille de quo Dominusait Ignem :

I
mus. Et non solum sustentat ne corruat, sedetiam veni mittere in terram [Luc. l^iJ.). Et de quo igne
i Adjucahit ram Dc'»sad beneoperandum "iano, idest : dicit in psalmo Non esl qui se abscondat a calore
:

I
in principio conversionis, diluculo, boo est, Iliumi- ejus {Psal. 18.). Fervente igne isto, nulla in nobis
natione Spiritus sancti. Maue dicitur proprie aute impielatis armaremanebunt. Necesse est utomnia
lucem. Diluculum est, quando primo oritur dies. confriiigantur, conterantur, comburantur. Romaneas
Qua.;do pro peccatis quse fecimus, ad pcenitentiam iiiermis,nulIumhabensadjutoriumtuum, etquoma-
sivead conversionem properamus;reIictis tenebris gis inlirmus es.nulla tua arma habens, lantomagis
ad lucem propinquamus hoc est mane uostrum. : te suscipit, de quo dictum est Susceptor noster
:

Sedpost mane, fil diluculum qaia per initiumcon- : Deus Jacob.Valebas enim quasiper te :'• conturba-
versionis veniturad originem etlumen virlutis. Scd ris in te. Perde arma quiljus prsesumebas. Adi Do-
quia hoc non fit viribus nostris, sed divino adjuto- minum, dicentem Sufficit tibi gratiamea. Dic et
:

rio, recle nunc dicitur AdjuvnbH cam Deus mane

: C tu Quando infirmor, tunc potens sum. Apostoli
:

dilucuh. Et non solnm Ecclesia firma est, qui;i voxest(2. Cor. |'2.)-0muiaarmaperdiderattamquam
Deus in medio ejus est sed per ejus pra;dieatio- : fortiludinis suse, qui dicebat Ego autem non glo-
:

nem venerunt aliiad conversionem.Unde etsubditur: riabor.nisi in infirmat;ilihus meis(/ti!f/cm.).Quaudo

7. Conlurbatie sunt (jentes. Bona conturbatione ad autem Dominus snscipit,numquidinermcsdimiuii?
poenitentiam, << inclinata sunt regna Et priucipesvel Armatnos, sed illisarmisEvangeliastic-ie veritatis,
regiones humiliati. Justa quod scriplum est El : continenlife et salutis, fidei, spei, caritatis (2. Cor.
adorabunt eumomnes reges,omnesgeutesservient 10.). Hsec arma habemus, sed non a nobis. Arma
ei [Psal. 71.). Et uude hoc contigit? sequituret di- autem quse a nobis habuimus, arserunt sed tamen :

cit :Dcdit vocem, idest, prjedicationemsiia»!, et mota igne iilo sancto accensi sumus. Priusinvilatisumus
c^i lerra, idest, terreni ad conversionem. Heec est a"d videnda opera Domini. Jam ipse Dominus nos
illa vox de qua idem Psalmista alibi dicit Vox Do- : invitat ad videndum sp, dicens :

mini in virtute vox Domini inmagniQcentia {Psal.

: 11. Vacale, et videlc, ciuoniain cgo sum Dcus.Yidis-
•2S.1. Hanc vocem dedit per apostolos, et mota est tis opera mea.Jam prseparate vos ad videndum arti-
lerra de infidelitate ad fidem, de vitiis ad virtutes, licem ipsum. Et ut ad hoc idonei sitis Cessale a :

dediabolo ad Deum. Quis csi qui dedit vocem suam? terrenis vacuate vos a malis. NuIIus tumullus in
:

Dicanl Apostoli, dicat Ecclesia, dicat populusinno- mente sit. Omniasintpacala, omnia mundata. Beali
vatus : enim mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt
S. Dominus virtutum nobiscum : susceplor nosler {Matth. 5.). Ad hoc jam relinquimus impedimenta
'is Jacob. Quis non movelur hac voce? Quis non mundi et curas sfficuh, atqucad monasterii acces-
- ntremiscit gaudio ? Quis non de tanta graiia miratur?
.
J) simus secretum:utiliberius vacare possimusDeo,non
Dominusvirtutum, Dominusaugeloru;ii,ipse estno- hisrebus, 231 quibusnosterdelecteturadversarins.
i
'i^cum in carne. Susceptus est a nobis, et suscepit Certum est enim, quod quando ociosi et negligentes
'^. Accepit nostram humanitatem, suscepit nosin sumus, quando cselestibus desideriis animum non
iUTi divinitatem (Philip. 'i.]. Factus est particeps attollimus, quando ab amore Dei refrigescimus,
Qostrae mortalitatis, ut nosfaceretparticipes sua;im- quando diem expendimus in fabulis, in cogitationi-
mortalitatis {Rom. 8.). Dicantergo Christiani quod bus pravis magis tunc vacamus diabolo. quam Deo.
:

aon possunt dicere Judrei, aut Pag:ani, aut Hse- Hoc signiflcat.quod scriptum est Viderunt eam :

;'etici Dominus virtutum nobiscum. Hoc et ipse

: hostes, el desiderunt sabbata ejus {Thren. 1.). Sabba-
omiserat per Prophetam suum diceus Et inha- : tum /'C(/i(i'esdicitur.
Etsabbatanostrahostesderideni,
ibo et iuambulabo in eis, et ero illorum Deus,
;i
quando nos maligni spiritus otiositatibus et vanita-
130 cX ipsi mihi popnlus {Jercm. 31.). Hinc ipsa tibus vacare vident. lllud ergo habere studeamus,
""eritas DiscipuUs suis ait: Ecceego vobiscum sum quod in uobis maxime Dominus desiderat, id est,

' Malim quod in vulgato Auguslino est, r/uam in geliasiicse praefert.

I:incumbit. ' Monachum se prodit manifesto. Coufer quse de

Antea conifeiimWs legebatur;emendamusex Au-

^"
ejusprofessione vitse in Prsetalione diximus.
gustiniana lectione, quse et mos evangeliispro evan-
 :

S31 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS S3:i

mentem ab omni malilia liberam et devilalishis^ DominuscrucifigereturinCalvari8eloco,etsajiguine

~ suo fuso redimeret, et implerelur quod ail Aposlo-
quibus Spiri tus sanclus ofTenditur, humililati. quieti
caritali operain demus ut impleatur a nobis, quod
; lus:C8ecilasex parleconlinj.'il in Isiael, donec ple-
djcitur Vacale et videte quoniam ego sum Doiis.
: niludo (.'entium intiaret ,7?o»i. 11.) iusultanl ergo :

Sic enim Deum videre mcrebimur, si prius ab illioi- vaui, el liebctes, etiu.sensiiti: eldic;mt.Galve,Calvc.
tis cessaie, el mente tranquilli esse sludeamus. VosaulemsanfiuiueiUoredempt! [l.Pctr. 1.;, quifu-
Paulo ante (Ex Augusiino) dixeram, tcrrae noiiiine sus esl in Calvariajloco; 0»iii« ijenles filaudile ma-
signilicari gentem Juda;orum. Maris uomincopieras nibus. pervenisso a^J vos gratiam. Quid est Plaudilf?
gonles. Translati sunl montes in cordc maris. Con- Gaudete. Sed quare miniibusy (juia bonis operibus.
turbala; sunt genles, inchnatasunt regna, deditvo- Si tiiilum voce.non bt ne: quia pigric sunt manus.
cem suam Allissimus, et mota est lerra. Dominus Si lanlum manibus, nec hoc benc, quia mula est
virlutum nohiscum, susceplor Deusjacoh. Facta sunl lingaa. Concordent manus etliugua. illa confitca-
miraculaingontibus, implelur fides ingentibus, ar- tur, illa; operentur. Juhilau- Dm, id esl, tanlum lau-
deut arma pr!Esumptionis humana;, vacaturininm- dem Dei menle concipite, qu» non possit cxprimi
quillitalc cordis, ul cognoscatur Deus auclor om- voce: et ita quod jubilalioilla sit in vocc exullatiouis.
nium munerum suorum. Elpost ipsorum clarinca- Id est, non solum Deum laudnlc corde, sed eliam
tionem nunquid deserit ef plebom Judajorum ? De cxullamli voce. Illumalii* annuntiale. El subjungil
qua dioil Apostolus Dico enim vobis. ut nou siiis
: caussam qiiare laudandus sil, dicens:
vobissapienles: quia caecitas ex parte in Israelfm-ia 3. Quoniam Domintis, quia dominatur omnicroa-
est. douec kiiiiiidogentium inlrarol, id esl, mon- p tura5:ejcc(!(si/s,quiapolens elellicaxsua; volunlalis.
;

tes huc trimsreirentur, ul nubes hic pluerent, hic "Et ne in ejus bonilate confidatis si mala feceiiM-.
Dominustonilruo suoreguaincliuaret, donec pleui- quiaipseesKtrnV.i/isfuturus judex: punict inii -

tudo Gentium iutraret. El quid postea? et sic omnis ei rex quia suos spirilualiter regit per potentiaiii.

Israel salvus ficret. Ideo et hic ipsum ordinem ser- Mafinus super omncin lcrram quia nuUa pars est :

vans, Exallabor, inquit, in genlihus el cxallabor in terra?,ubi ipse nou dominetur. Ille qui videbalur
icrra. Id est, in mari, etin terra ut jam omnesdi-
: parvus et despeclus, faclus est lerribilis ct excelsus
caut, quod sequitur : et qui ciat lantum inrcgno Judseorum, jam regnal
li. Dominus virtulum nobiscum, susceptor noster supcr omnem terrara. Non illi suflkitunam lanlum
£)ei<s7acofc. DominusDeusnosterfldeminquavivimus geutem habere sub sg: ideo lantum pretium ex 1- 1

etexquavivimus.perlibrossuos.Scripluras.^uasmul- iere dedil, ut emoret orbem teri-arum. Ideo \

'

tiplicilernobis variequedilTudit.Sacramentaiiuirlcm priedicatorum subditur :

verborum varians, lidem tamcn unam commeudans. i.Subjecil popiilos, id est, Judseos, nobis, el ijcules

Unaenimcadcmqueresideomultismodisdiciluruon sub pcdibus noslris. Ideo dicit, Sub pedibus, 233 "l
ulmodoipso dicendipropterfastidium varietur, scil omuimodam subdilorumhumililatemintelhgaiiuis.
propter concordiam una lenealur. Itaque in hoc Sicenim DominusordhiavilEcclosiam, ut alios vcl-
psalmo, qucm cantalum audivimus cui * cantando let esse preelatos, olios subditos. Unde et iu aliu
respondimus, ea sumus dictui'i,qua; nostis. Et lamcu psiilmodicuntsubjecli: Posuistihomines super ca-
fortassisaliquam adjuvauteeldonanle Deosuaviia- pitanostra (Psa/. 65.). Prselatorum omcinmesl pra--
tem allaturi sumus vobis, quando ea, quaj alibi et dicare, monerc, corripere et in Ecclesiis Chrisli vi-
:

alibinoveratis, eliamcommouitiruminalis. K;im et r ces tenere [l. Tim. 3.). Subjeclorum ofHcium est
in ipsa ruminatione, in qua siguilicat Deus niunda audire, obedire, omnemsubjectioncm proelalissuis
animalia, hoc voluit insinuaie, quia omnis homo, lamquam ipsi Domino Chrisio exliibore 'llebr. |:;\
quiaudit, sic debetin cor miltere. ut non piger sit Neque onim^iuod dicunt: Subjecii populos nobis. i\
ea cogitare: ut quando audit, similis sit luauiluoauli. sua per.sonahocdicunl: sed ex cjus persona, cujus
Cumaulem audita in memoriain revocal, et cogita- ministeriumagunt. Ilinc Petriis quosdam admonel
tione duU-issima rccolit: fiatsimilisruminanli. Alio dicens : Subjeoti estote omni humante crealur!e
vero molo eadem dicuntur, et faciunt nos dulciter proplerDominum (I. /'(;'>•. i>.i. llla uliqiiequiP piop-
cogilare, qua; novimus et cadcm ipsa libenter au-
: torDeumfit subjeotio,nonlamhominibusexliiboiur
dire quia modus dicendi variatur, et res antiqua
: quam leo. In eo ergo quod pra^dioatoros sancli di-
ipso modo dicendi renovalur. cunl Siifcjcci/ popi(/os iio/<is, rlijenlcs subpcdil us h. s-
:

tris: nequaquam ita intoUigendum est, ut sibi vel-

232 TITULUS PSALMI XLVL lent hocadscribere: cum Apostolus Paulusquosdara
volenles ei subjici tamquam liomini,i'cdar!,'uat. di-
1. Tilulus psalnii sio hahet In finem,pro pliis Chore,
:

psalmus ipsi Z)ai'K/. Psalmus isloeonveuil Daviilprophe- cens: Niimquid lauluscrucilixus est provi.bis, aut
ISB, qui hie loquiluriu persona Aposlolorum.Psalrausdieo inuomincPaulibaplizati eslis (1. Cor 1.)'?Nou orco
proposilusfilii.sChore, ilireelis per hoo iii pnem. Maleria in hoc verbo scipsos appelunt commendare, scd il-
eslChrislusaseendens. Vel maleria sunl Geiiles eonversm lura potius, cujus auctoritaseralinipsis cui in ijis :

srilieclipsililiiChore, iiuisunt filii Chrisli. lu primaparle obediebatur per ipsos, quam ipsis. Quorum aiihiic
moucl nos omnes ad laudem Dei. In seeundadeseriliil re-
i-i voce subjungitur :

pnum Chrisli per aseousiouem ejus. Inlendil auleiu invi-

5. t'/ogi( »io6is hxredilatcm suam. Idest, genlos
laread lauilcs Dei. Pro liliis rhorcpsalmuseanlalur. Eii;o
proChrisliauis eanlalus esl. .\udiamus enim lanquam Dlii elegit nobis in haereditaiem sociandas. Velelegii no-
spousiillius, qucm pueri iusensaliiu Calvaria; loeoeruei- bis, ut nos subsistentos loco ipsius. iu ha'redit,ite
fixerunl [Joati. 19.)- Illi vero meruerunl a hesliis devo- cxcolamus eam, spinas vitionimaufereniio voiiiore :

rari : nos ah anaelis eoronari. Aiiuoiieimusenlm humilila- disciplina; arando:seminaviriutain miltcndu. Iii oo
lem Domini noslri, el nou de illa eruhescimus. Non eru- quod dicitur, t"/.'<;i/, gr.ili divina ooinmiud.itur.
i

hescinius deilloappcllalo mysliee calvo, proiiler calvaria'

Juxla qiiod ipse auctor gralisc suisdioit: Nou vos
loeum. Ipsaeuim erux, in quailli insullalum esl, uou jier-
misil calvam esse fronlem uoslram, cpiain suo sijiuo si- me elegislis, sod egoelegivos [Joan. 15.). (Juiv gia-
lia magis declaratur, cura subdilur: SpeciemJi
'.

iiiiavil. Dcuiquc, ul uovurilis, quia nohls dieuulur Ua?e,

videle quld dicllur. qucm dile.rii. Diio fr.Tlros oranl, Jacob et I>iii
(Gcti. 2o.) et anleciii.im aliquid ogissenl boni vel
PS.^LMUS XLVL :

mali, ait Dorainus: Jacob dilexi, Esau autem odio

i. Omnesfienlcsplaudile »ia»n7>t(S. Nunquidpopulus hibui [Hahicb. \.fiom. 9 ). Per Jacob ergo inlelli-
JudfCorumomncsgcntes crant(t> Ji(f/i's/im')'.'Sod gunlurgr.itiaolocti. Elegil itaqiioDominuss;ieoiom
CEEoitasex piirle in Israel faoti est, iit puori iuson- Jaooliqucm flilexit non (|iiln lunc esso spooiosuSi
:

sali clamarcut, Calvc, Calve (4. Iie<). 2.) atquc ila

: qiiaiidoesl electus, nut piopter specieni quam anl*

'Fortiisso i<iii/o(o resciibeudumest, singuli cnim de monachis singulosprajcinebaulPsalmosex ordinoit»

 : .

SHH IN PSALMOS LXXV COMMI^^NTARIUS. K;Hi

habcret, essel dilocUis sed illam spcciem jam di-

: ,i quod loticns dictum csl PsaUilc. Repetens inculcat,
*
ligobiU iii Jacob, (iiiam pert,'i'aliaiu pustinodiuniTiit ul tardos excilct frcqucns quoque repetitio ejus-
:

d.Unins.Sii^ oloj,'it sibiEcclosiam non habenlom ma- dom vocis, nimi;e inculcalio esl jucunditatis. Vel
ciilam aiU rus,'am (/iV/ies. ;>.), uon quia essolinima- quinquies ;wi(/(i/cad (luinque sensus corporispossu-
culula,iiiiando est electa scd ad hoc eleyil fcedam,
: mus rcferre ul videlicel visum, audilum,gustum,
:

lil lacerel pulchram. Dcindc osleudit quo ordinc

'

odoratum el taclum vcrlamus in bonum usum.

gcutes elcctic sint, cum subjuuKit Deiudo ostendit quomodo sit rcx omuis terrae^cum
(j.AscpihIH Dfiis in jiibito. I<am i.ost asceusionem subdil :

missus ost Spirilns sanctns in Apostolos;.lc(. "2.), et 9. liegnavit Deus siiper gentes. Et ne aliquis intel-
prasdiciUum est goulibus Evangolium Mallli. '2<S.). ligeret, uictiam in malis regnaret, 235
«loiormiuat
et sic clectw suul. (Jnid cst {Ex Audusliiio] jubilelio, ita, Deus scdct super sedcm sanclam suain. Id est, ila
nisi admiratio gaudii, qute verbis non potest expli- regnat ingentibus, ut tameninsanctismaneal. ludc
cari (Juouiodo admirati sunt gaudentes, vidcntes
'.'
scriptum cst. Anima justi sedesest sapieutiaj {Sap.7).
irein Civlum [Marc. Ui.). quempluuxerant moriuum-? Ubi ergo regnabat diabolus, modo rcgnat Chrislus.
Uevera luuc gaudio verbanon sulIicerent.Rcstabat IIIc rcgnabat per supcrbiam, per Iuxuriam,pcriram,
jubilare iiuod ncmo potei'.itoxplicare. Ibi oratetvox et por vitia. Iste regnat per humiUtatem, per casti-
[nlrx, vox illa angolorum. liiclum ost euim, Sicut talem, per mansuctudinem. et per caeterasvirtuios:
tuba oxalla vocom tuam (/.s(!i. 3S.). Preedicavcrunl ut jam uon simus servi peccati, sed liberi justilise
Augeli asccnsiouem Douiini. Vidcvunl " Discipuli {Roin. ().;. Si hoec agimus, erimus reguum Dei, et
usceuileutcm Domiuum, haerontes 234
inlmirauies, r»
"
sedes Dci. Exponil quomodo faclum sit, ut regnet
Stupoutes. uihil dlccutes, sed corde jubilautes. El super geutes.
vox jamlubse iu clara voce Angelorum viri GaliL-oi : 10. Principes populorum conyregali sunl, cum Deo
quid statis aspicientes in ctelum ? hic Jesus esl Abraham. Ac sic diceret, Reges et aliee potestates,
{Acl. 1.). (Juasi Uli nou scirent, quia ipse est Jesus. qui prius Dco adversabantur.congregatisuntper Q-
Ante sc paulo antc cum uon videbant? sccum lo- dcm, cum Deo cui credidit Abraham(f/et/-. 11.). Ex
quenlem uou audiebaut [Joan. iO.Luc. 24.)? Nompo ilhs principibuserat ille Centurio, cujus fldes com-
nou solum spcciem viderunt prsesentis, seclmembra mendatur in EvangeUo {Malth. 8.). Ecce quomodo
coutreclavcrunt.Ipsi crgo uesciebant, quod ille ossui impletum est, quod Joannes ait, Poteus est Deus
Jesus ? Sed admiralicne pree gaudio jubilationis,
^"
de lapidibus suscitare fllios .Abrahse [Malth. 3.).
tanquam meule alienata, loquuutur Angeli,Ipseosi Nonnelapideserant gentes, quandolapidescolebani,
Jesus. Illo, quo ciucilixo, nutaverunt vobis pedes. sicut de Ulis alibi dicitur in psalmo : Similes ilhs
Quo occiso ct sepulto, spem vobis perdidisse puta- fiant,qui faciuntea [Psal. 113.)?Etideoaccesserunt
batis {.Vatlh. -26.1. Ecce ipse esl Jesus. Asceudit ad fidem, Quoniam Dii /orles lerrm, id CSt. .Apostoli
ante vos sic veniet, quemadmodum vidistis eum
: et proedicatores sancli.- DU per gratiam, fortes per
euntem in cselum (Aci. l.j. ToUitur quippe corpus lidem, vehementer elcvati sunt in signis et virtu-
:

ab oculis veslris, sed non separatur Deusacortlibus tibus. Et ita factum est, ut multi generentur ad
vestris. Ergo vos Olu Ghore, jam si inlellexistis fidem.
vos, el inspicilis hic vos, et gaudetis quia videtis,
hic vos.
TITULUS PSALMI XLVII.
7. Psalliic beue operaudo Deo nosiro, id est, ad i .PsalmHs canlici filiis C hore in secunda sabbati.PsAU
p mus islc propouilur filiis Cliore, id est, fiUis Chrisli,qui
honorem Dei uostri psatliie menle. Et non solum
:

crucifixus ost in lo(?o Calvajise. Cbore enim (ul sa?po di-

psallendum est ei, iu eo quod Deus est; sed etiam
ctum esl) Calvaria interpretatur. Qui psalmusdicilur caii-
iu eo quod homo est. Nec qualiscumquehomo, sed (ici, quia do 1*0 agil, unde maximo nobis exultaudum est:
rex. Et ideo subjungit: Psallile rcgi nostro, psallilc. quoniam maguam exponlt EccIesiEB dignitatem. Psalmus,
Psallendum est Deo, quia nos creavit. PsaUeudum dico, babilus in secunda sabbalt, id est, do fundatiouo
est, ciui:i uos redemit.Iste rex est Deus, est homo Ecolesia, qUcS siguificatur pro fondatione terrcO, qua; facta
:

Deus aate carncm, Deus in carne. Cui etiam ideo / fuit in secunda die {Genes. 1.1. Prima enim dio discreta
psalleDdum est :
est lux atenebris {Ibid.) iu qua significatur rosurroctio
:

CbrisU, de qua lux Immortalilatis a mortalilato discrola

8. Quoniam rejcomnis terrae Deus. Quid enim {Ex
est. lu secunda die factum estflrmamentum,inquosigni-
Augusiino\-l Et aute non omnis terr8eDeus'?Nonne ficatur lempus postresurrectionem, quo funilataestsancla
el cseli et terree Deus.= Cum per illum facta sintom- Ecclesia. lu prima parte describit eam, el muUis modis
nia, quid possel dicere non esse Deum suum? Sed commeudat modo per fundalorem, modo per positum
:

nou omuL^s homiues agnoverant Deum suum.etubi loci, modo por dilalationem.Laudat etiam eama muneri-
aguoscebalur, qua^^i ibi tantum Deus erat. Notusin bus. Per boc quoquo, quod quidam volenteseam destrue-
re, coguoscentes ejus dignitatem, conversi sunt ad eam,
Judoea Deus [Psul. 73.). Nondum ' tihi Chore dice-
Deinde commendat quoddam insigne donum ipsius, scili-
bant, Omncs gentes plauduemanibus. Jam ab om-
col quod misericordia Dei babilat iu ea. In soiuuda parto
nibus aguoscitur, qui limpletumest quoddicillsaias agit de ordinibus ipsius Ecclesiae. luleutio esl borlari, ut
Ipse Deus tuus, qui cruil te, universse terrse Deus omues istam civitatem ampllUcent. Vox pcrfoctorum.
VOcabilur. Ideosubdit:Piia/(i7e sa/iie)i(er, idest, bene t-k
" PS-ALMUS XLVII.
operamini, uou pro terrenis, ne sitis comparabiles
fatuis virgimbus,qu3e uccipienles lampades suas nou 2. Magnus Dominus et laudabilis niinis. Idest, ma-
sumseruut oleum secum in vasis suis [Matih. 23). gni imperii et magnsepotentiaB.Etiadedignuslaude
Per eas eniin desiguantur auimie quse conlinenter nimis supor quam lingua possit expUcare. Et hoc
vivunt, ct bonaoperaquboperlampades desiguauiur, quod magnus et laudabiUssit, maxime perpenditur,
faciunt. Sed dum indehominibus appetuntplacere, In cicilale Dei noslri, id est, iu coustructione Ecde-
oleum in vasis, idest, nitoremgloriseinconscieutiis si8e,qu8e est munita virtulibus, ampla caritate, col-
uegligunl hubere. Tales videntur Deo psaUere, in lectaperfldcm 236 ''d Jiifs vivehdum. Nec talis
80 quod boua agunt sed iusipienter psaUunt, quia
:
civitasesl Babylonis, idest, confusorum, authsereli-
eadem boua per iuanem glonam amiitunt. Sapiouior corum sed esl Deinoslri. Hinc commendat Eccle-
:

ergo psallere, est recta agere, et de ipsis rectis ope- siam per artificem Deum. Civitate dico posita, »>!
ribus soli Deo veUepIacere. Nonest autemoiiosum, mo)i(e sancto cjus. Id est, in Ghrislo, sive in monte
' Emendandus iterum vulgatus Augustinus, qui nota.
praefert aliosensu, disciputosadseendenle Domino. •^
Penes Augustinum, sed admiralione ipsa prx
Concinunt Auctori nostro et novem Mss. quos ipsi gaudio jubilalionis, lamquam mcnte alienatis, elc.
Beuediclini Editores laudant. Inferius Nostrum ex ' Idem, nondum filiis Core dicebalur
illorcstituimusadpositainterrogandi pro afflrmandi
 : :

835 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS S3tj

virlulum, velconsianliae.Hseccivilasa lali domiDO j^ El tu fac similiter. Aperiantur oculi cordis tui. El
esl possessa. Deliujusmodi lapidibus estconslructa, vide et admirare gloriam hujus civitatis Dei. Per-
id esl, de Judaeis el Genlibiis. Et lioc est, quod pende quanlis virtutibus polleat, quibus miraculis
subdit coruscel, quomodotcrreua despicial: quantis desi-
. , , , -.

3. J'widaliirc,vullalionc
untevrsxlerrx. Id est, fir- dcriisad ca-lestiaanhclet, quanla in futuro sil cjus
iniler trdiOcata est de Uabilatoribus uuiveisas
\ernc raerces et bcalitudo. Taliapcn.-iansalqucadmirans,
exultaulibus de peccatorura reinissione: velfumla- reverleread lemetipsum, i>laiigc peccata lua. 1'er-
tur exultalione universae terr», idesl,ad exLilkdio- limesce distiiclum judicium Dei, contrimiscc in
nemomuiuin credeutium. El lioi; extquilurperpar- leipso, ut possis touniri huic beato populo. de quo
les,cum subjunj,'il:3/uiis Sion latera Ai/uilonis civi- subdilur: Hii itolores, ut parluiicntis. In illa coutur-
tas\-efjis magni. Mous Sion, in quo caput regni Ju- batioueettrcmorcfueruutdolorcs frucluosi, ut par-
da^orum eral, ipsos Judseos signiflcat. Per laicra tuii. ntis. Vetus cnim homopepcrit uovum iHom. (i.).

Aquilonis Gentes designautur, (luic torpeules frigoro Mulicr cum paril, tristitiam h.ibel. Cum autcm pc-
iulidelilalis a diabolo possidebautur. Pro eo, quod pcrit pucrum, jam nou merainit pressura; proptcr
venlus Aquilo cousliiugii inlrigore, non inconj/nie gaudium^quianaluseslhonioinmunduiufJoaii.li).).
Aquilonis nomiue lorpor m.digni spirilus accipilur. Sic peccatrixanima quando pceiiitet, mngnum dolo-
Quo Isaias quoque testatur, qui dixisse diabolum
l
rem palilur, magnas intra se scntit augustias. .Sed
dcnunliat diccns Scdebo iu moule lestamenti, in
: poslquamfructumpcenitentise, idest,absolulioiiem
laleribusAquiloniS|''/s'i, li.). Muiiguusspirilusnioii- et remissiontm peccatorum peicepcrit, jam non
tem lestamenli tcnuit, quiajudaicumpopulum.qui t. m( meminitpressuraepcenitenliEcproptergaudium saiu-
legemacceperat, sibiin perlidiamsubjugavit. Adliuc " tis A timore (inquit Isaias) concepimus cl parluri- i

monli lestamenli prajsidet, quauJo coida doclorum vimus et peperimus spiritun: salulis i'/sai. !26.). Sic ]'

tenct: qui eliam in la/cribus Aquilouis sedit, quia ergo regis conceperunt de timorc Cliristi, ul par-
meutes Geutilium frigidas possedil. Uude el sponsi turiendo parereut salutem. Ethoc, quod doloresilli j

voce in Cauticisdicilur, Surge Aquilo et veni Ausicr, fuerunt fructuosi, non ex suis fuil merilis, sed ex
perflaliorlummcum,clfluentaromataillius(Caii(. 4.) gralia Dei. El idco subditur :

Recedente euim Aquilone, id est, maligno spiritu, 8. In sjiirilu vchcmcnli contercs naiTS Tharsis. Se- .

Spirilus Sancius menles quasi Auster replel. (jui cunduni ' Ilicronymum, Tharsisidcnu-sl, quod Car-
dum cidefacieudo flaverit, statim de cordibus lidc- thago. Primordia autem [Ex Augusiino) reguiin]
lium aromalafluuul virtulum. Tales {Ex Auguslino) Carthaginis navibus florueiunl, iiitanium, utiutcr
liunlcivilas regis magui, libcrati homines au inflde- cseteras gentes excellereul negociationibusclnavi-
lilate et superstitiouc dffimoniorum, credeules in gationibus. Alquc liinc nimiumsuperbafactacsiilla
Christum • coUimati suut illi civilali. Occurrerunt civitas, ul digue perejus uavesinlelbgatursuperbia
in angulo parietis dc circumcisione venieutis genlium, pra?sumens iu incertis tanquam iu flatibus
[Rom. 15.). El facti sunt civitas icgis magni, qui venlorum. Scdinvehemenlispiritucontereulurna-
fuerantlalera Aquilonis. (juicuuiqucadhajient dia- ves Tharsis,quia in virlule Spiritus Saiicti desiruun-
bolo, lutera Aquilonis suul. Adliajicaul Christo, et tur omucs elationes hujus muudi. Iste vchemcDS
crunt de civilale rcgis magui. lu his magua gloria spivitus omnes auras ttulalionum cxpcllil, omnes
et honoromnipoteutis est. Magui euim mediciglo- uebulas cogilalionum dividit. Omuia iu mentc se-
riaest, quaudoexdesperatioue couvalescit aegrolus. f renal, ubi vult spirat (Joan. 3.), el qucm vult, iiu-
Sequitur alia commendatio : mutal Vilia coul> ril, virlules uutrit. IIa!C autcm
:

4. Deus in domibiis ejus cognoscctur, cum suscipiel couslitulio Kcclcsia; uou cst imprKmeditire lacta,
eam. Indomibuscjus civilatis, idcsl, insiugulis lide- scd diu anlc prophctizata, et modo complcta. El
libus, qui dicunlur domus, (juia in eis habital Domi- ideo subditur :

nus, cofjnosccluv Deus quiaipsi cognitionem habe-

: 9. Stci<( uu(/ti«;iii(S, sic vidimus in civitalc Domini
buntdeUeo, cum suscipiet cum tucudam et protc- virtuium. RectcDominus virtutumdicitur, quia An-
gendam ab inimicis. Vel in domibus dicluin est, gelis, Archaugelis, Thronis, Domiuationibus, et
propler duos parictes Juda;orum el Gtulium cunctis cailorum agmiuibus domiualur. Et tantus
(Efjhcs. 2.). Commcndalur aulem gratia, ubi dicitur, Domiuus,ciuircgnal iu Augclis, uon dedignalur re-
Cumsuscipieleam. Namquidessel civitas ibla, uisi guare iu nobis. Proplerea 238
protinus additur
illcsuscepisscleamPNonuestatiin cadeicl,nisi talc /n civitateDei iiosd-i. Ipscqui Domiuus eslvirluluin,
fundaraentum haberciv Nemo ergo de sius meritis ipse esl, el Deus nosler, id est, Domiuus cl Dcus
glorietur. Sed qui glorialur, iu Uoiuino glorietur augclorum ctliominuin.Omnis uuacivitas, omuiiiin
('2. Cor. 10.).Jam ecccillalateraAquilonisquomodo
uuus Domiuus cl Deus i^Efihes. i.'j. (Juid esl, quod
veniant vi(iete. audivimus, el vidimus? scquitur ctdicit:/>ei(s/"iiii-
5. Quoniam ecce reges terrx congregati sunt. Ecce ilavtt eam nou ad tcmpus situl Sjn:igogaiii, scd
:

reges el poleslates hujus seculi congregati sunt de 111 «(ernum. FundareDei,cst iucommulabiliteisla-

multis locis, de mullis populis couvcncrunt in

:
bihrc. O beala Ecclesia quodaiii tempore audivil,
!

iuiuw: lapidem angularem, qui de multis facii .^ quodani timpore vidil. Audivilinpromissioae,vidit
unum {Bphes. i>.). "
iu exhibitiouc Audivit in l'rophctia,vidil in Evan-
237 ^- ^l'^' i'i('c"'<'s sic, intelligeules civitatem geho. Omuia qua; modocompleutur, antea propho- I

Dei sic fundalam,sicconslruclam, sic decoram, sic tixatasunt. 1'uudavil aulem civilattm suam, mit-
lirmam: admirali sunt. Post admiratiou. m
miracu- lcudoFiliumsuum, ulomnis qui crcdil uiipso, uou |
loium EccIcsiaeChrisli. ConiuibiUi suni, de peccatis pereat, sed habeat vitam a;ternain. El ipse Salvalor ]
suis: commoli suut ad pCBuitcntiam. Trcmor ajipre- factus est misericordia uostra. De quo eidem Do-
hendit cos. Pro timorefuluric ira;. Notauduscstoido niino adlaudem iiisius Ecclcsia dicit :

verborum. Prius vident, cl vidcndo admir.uilur :

10. Huscepinius Dcus miscricordiam tuam in mcdiol
demdead se reversi, conturbantur ei couircmiscuui. templi tui. Bene miscricordia Deidicilur l-'ilius, quiaj
' Apud Augustinum, colliniali. rumad Marcellam ct in libris llebraicarum Quxstio-
•Ilaud suotamenscnsu, seJ Eusebii Csesariensis, num. Rcvcrahis locis, sivc Epist.37. aJ MarceUam,
cujus librum de Locis Latiue iulerprctabalur S.Taicr. ct Oua;stiimuiii iu Gcues. c.ip. lO.iu.dia oniniaaMl,
Tharsis, undc aurmn Salomoni dcfcrchatur jujcta qua; rccitare uou vacat. In Coinuicnlariisquoqucia
Jcicchicl l'rophclam Carthago scntilur, sii/uident in Isaiam libj tt cap. II. ileuuiue lib. XVIII. cip. 66..
eo loco, ubi L.XX. Intcrpreles legimus Carlhagi-
u;iii(/ Tharsis uomine marc on).d)« signiliciri, cx UcbraBO-
ncm, scri/Aum habct Tltarsis. (juid senlirel
in llebiico rum seutentia, vcl ludiiu legiuuem juxla alios,
ipse, slalim subdit, edissciuisse sc, in libro E/jistoUt- tratlit.
 : :

837 IN PSALMOS I.XXV COMMENTARIUS. 838

"
lur in alio psalmo
"
Dcus incus misericordia mea
:
....
per euin luiserlus cstnobisDeus. De quo eliainilici- j^ dicinis^sicconlraviolcutiamcaiitatisinunilnsnihilpo-
tcst.llincl'aulusait:yuisuosseparabilaeaiiiaieCliri-
(/•s.i/. ,')S.l. Sitantuin pcccata diinitlcrct, inisericors sti ? Tribul.itio, un anj,'ustia, an pcrscculio, an famos,
Cliristus dici potuisset. Sed quiact culpasMimisil, an nuililas, an iiericuliiiD, au f,'ladius'.'Cerlus suni quia
ct insuper nelcruam vitam imincritis dedit nouso- uequc mors, ncquc vita, nequc iustantia, neque fu-
:

lum miscrioordem, sed ipsam misericordiam digne lura, ueque ci-ealura aliqua polcril nos separare a
appcllavit. yui recte in medio dicitur posiius, iiuia carit ite l)ei, quse esl iu Ciiristo Jesu Domiuo nos-
ad ouincs ;vqualilcr se liabcl, tain ad nobiles,qu;mi lro{Iioin. 8 ).Ubi reguat caritas, non regnat cupidi-
adignobilcs tam ad iuiotas, quam ad sapicnlcs
: tas, non superbia, uou ira, uon invidia, non luxu-
:

sicut scriptum est, (Juicunquc invocavcril nomcu ria, noncffiteravitia. Ciritas vitia exliuguit(l. Coi\
Domiui, salvus cvii (Jurl. 'J,). Et iterum (Juotquot \'A.]. virtutcs nutrit. Ipsaest virtulum virlus,et (ut
:

autem rcceperuut euin, dedit cis polesUUem lilios ila dicain) anima virtutum. (juomodo caro sine
Dci lieri (^oaii. 1.). lieue crgo subjuuctum cst aniina vivcre non polest, sic ivliquae virtutes, sine
11. Sfcuntlum iioi/icn luuin Orus, sic ct laustua in caritalc ligiiram liabere possunt, veriUUem habere
jines leri-iK. Quomodo nomcu tuuin Deus ubique ler- uun possuut. El quomodo anima corpus aniinat ila
rarum dilVusuiu esl, sic et laus tua usque ad lines carilas cajtcras virtutes vivilicat. Nam per rariiatBin
terrn5 uuiversicproccditetcrcscit. NuUa euim terra viget humilitas, spleudet caslilas per caritatem :

esl, iu qua Chrisli uomcuuou sit auditum. El vere obedieutia servit, patientia viacit. Sic unaqua^que
multi eruuljusli,ciuile laudabuut: quia jns/i/ut plena virlus totam speciem suam, lotam fortitudiuem
est de.ctei-a lua. Quiaper omuipolcntiam luauimullos t) suam uon trahilabuude, nisi acaritate. Ponileevgo
juslos jamcouvertisti. Multisuutilli,quistabuutad "
corda vestra in virlute ejus el dislribuite domos ejus, :

dcxteram tuam (.l/ii»/i. :2i).).Nonsolum multierunt utenarretisin progenie a//era. Domusduae inlelligendae
qui stabuut ad sinislram sed ibi erit pleuiludo
: suut: una ex prseputio, alia excircumcisione.Con-
massa; ad dexleram constitutoe Etideo : slitutum est {Ex Augustino}, ut Apostoli distribue-
1:2. Lxlctur mons Sioii, et exultcnt /ilixJudse, Id cst, rent, hoc est discernerent, domos istas. Cum voca-
uterquepopulus,Jud8eaetGeutillilas.Uude'? proptcr tus csset Saulus, et factus esset Paulus {Aci. y ),
judicia tua, Domine. Tu cuim judicaturus es vivos conveniens in unitate coapostolorumsuorum, 240
et morluos, et separaturuspaleasagrauis {Matth. 13. sic cum eis habuit placitum,ut iUi irent in circuin-
1 1). et "la.) et si modo elecli tuipatiuntur muiias moles-
: cisionem istein pr8eputium(.-lc/. 11.). Isladispen-
:

tias.adhuc iuter malos positi,quiauoudiscerQUQlurad- s ttione Apostolatus sui distribuerunt domos civita-
huc judiciatua lunc profecto erit plenumgaudium,
: tis magni regis, et coucordantes in angulo, E vange-

et perfectaexultatioquandopostjudiciadaiaaudiiuri lium dispensatione diviseruut, carilate viuxerunt.

sunt : Venite, bcnedicti Patiis mei, percipite re- Distribuuutur etiam domus istius per diversas re-
gnum, quod vobis paratum est ab origine muudi giones, per diversas congregatioues, per diversos
{Matth. ib.]. Per Sion montem ideo intelliguntur ordines, per diversa merila. Qua3 distributio domo-
Judaei, quia sicut jam supradictum esi, ibi estca- rura habet incaelo distinctionemprsemiorum. Uude
put regni. Filias Judee non immerito accipiunlur Salvator ait, lu domo patris mei mansiones mullse
Gentilcs sed propter coniessionem 239iJdei.Ju-
: sunt [Joan. li.]. Sicut modo diversee domusgraliae
das enim confessio est et omnes tilite coufessionis.
: in una civitate, ila tunc diverste erunt mausiones
flhse Judaj sunt. Hinc [Ex Augustino] Aposlolus r glorite in eadem seteruilate (1. Cor. 15). Sed quid
ait : Nou enim qui in mauifesto Judseus est, neque, est,
'"'
"' quod prsecipitur '"'''"
vobis, " '
——
'

o sancti" Apostoh, " ul' '

quse in m.inifesto et iii carne est circumcisio sed enarretis in progenie allera'] Sequilur et dicit
: :

qui in abscondito Judteus est, ct circumcisio cordis 13. Quoniam hic est Deus, Dcus nosler in xternum,
in spiriiuuon litera: cujuslaus non ex hominibus, el in seculumseculi ipscregetnos inseeula. Nossumus
;

sed ex Deo est {Rom 2.). Talis Judseus esto Glo- progeuies altera. Re vera altera, quia uova. Prophe-
;

riare de circumcisione cordis. Admonentur ahi, ut tata suut hEecin progenie carnah, prsedicata el im-
convertantur, cum subditur pleta in progeuie spirituah narratur ergo nobis, :

13. Cireuindate Sion,el coinplcclimini eam. Civcam- quoniam hic Deus, quitam magnusest, ettamlau-
date eam per Udem, per operationem, per bonos dabdis, Deus noster est nou ad tempus, sed in ae- :

mores,el complectimiui eam dulcissimis amplexibus ternum. dulce gaudium ineffabile donuml ha- !

caritatis. Nohtc {Ex codem) scandaiis circumdare, buerunt Judaii Deum caeh, sed nou in Eeternum :

sed caritate, ut qui bene vivuntinmedio vestri, oos quiarepnleruuteum. HabueruutgentesDeosmultos

imitemini el eorum imitUioue Christi, cujusmem-
: sereos, ligneos, lapideos, aureos sed non in seter- :

bra sunt, incorpoicmini [liom. {•2.].Narraicin turri- num, quia de corruptibili materia fuerunt dequi- :

bus ejus. Idest, in altitudiue munitionum ejus con- bus scriptum est, Dii qui cailum et lerramuonfece-
slituti, praedicate laudes ejus. Hinc alius prophcta runl, pereant dc terra, et de his, quse sub cajlo
admouet diceus: Super moutemexcelsumasceude, sunt [Jcrcin. 10.). Quoniam omnes diigentium dae-
lu qui evangelizas Sion {Isai. 40). Xou enim ver- monia :Domiuus autem cselos fecit {Psal. yo.).lpse
bum Dei prfedicare debet, quiadhuc pravevivendo T\ esl Dominus Deus uosier inaBlernum, regnaturus et
in imis jacet. Unde scriplum est iu alio psalino in hoc seculo et in futuro. Ipse el uon ahus, reget
:

Peccatori autem dixit Deus, Quare tu enarr.isjusti- nos in secula. Si Deus noster est, et rex nosler est.
lias meas, et assumis teslamentum meum per os Protegit uos, quia Deus est, ue moriamur. Reget
tuum {Psal. i9.)'? Tu vero odisti disciphnam, etc. nos, quia rex est ue cadamus. Regcndo autem nos
Ergo in turribus et in moute excelso narraudusest non fraugit nos. Nam quos non regit, frangit.De his
divinus sermo. Justum esl, ut alte vival, qui alta quos regit, scriptum est; Reges eos in virga ferrea
prsedicat :ut cum doctrinis concordet vita. Apte (Psal. 2.). De his, quos non regit, protinus subdi-
itaque subjunctum esl: tur El tauquam vas flguli confriiiges eos. Ab illo
:

14. Ponile corda ces/rainuiWu/e e/z«s. Virtus hujus ergo optemus regi el liberari hic, in ffiteruum, in
civitalis, ipsa est vis carititis. Nihil esl fortius hac Scccula s^Bculorum.
i virtute, de qua Salomon ait Fortis est, ut mors di-
:

lectio {Cant. 8.). Quomodo emm quando venit mors, "

Murmurant (£,« Augustino) homines plerumque,
resistieinouvaletquibusUbetartibus.quibushbet me- quipropterea voluutDeum colere, ut hic iUis bene

AdinsequentemproximePsalmum pericopahffic muminsequentemintexit. Nos satius dusimuseam

pertinet, et facile Prologo, sive ut Noster vocat, Ti- a praecedenticontesualiquot spatioversuumsejun-
tulo subnectcnda est. Re etiam vera .\ugustinus, a gere, eaquedere monitum Lecloremfacere.
quo eam Noster descripit, Praefatinculse in Psal-
 : :

839 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS SiO

sH, quando viderini eos,qui Deum noncolunl, pol- j^ 4. Os meum non loquatur sapientiam, H meditatio

lere alque norcre foBlicitale lorreua se aulem

: Deum cordismei prudenliam. Saipenlia cst cognilio di\ — ;
i

colenles luborarein angusUis. 'jejuniis, ctelerisque rum. 1'rudentiaest deinsiruclione morum. Ei -

i

difficullatiljus niorlalitalis liumana;. Conlra huuc pheta \'el Apostoh hic auuunliant sapicnliam, ulii
morbum sermodiviuus loquitur uobis in hocpsalmo Christum riliuin Dei omniuin RLdemptorcm justo-
rumannunliant. Mores iufnrmint, cum doceiit h:\-c
TITULUS PSALMI XLVIH. lerrena nou esseapjielenda, el diviium divili.i- - i

1. Tilulustallsesl,/»! finemltliisCliorepxiJLlmus DaviiJ. gligendiis. Ilaic autem non puris labiis se dix..-~.--c

Psalmus islc couveuit [)avi<l prciphela;. cpii liir loquilur, pronuntiant. sed meditaU'. ut auditoresmagisaiiiii-
proposilus Qliis Clioread iutelligcuiluiu. Maleria Clirislus tos reddant. Ilsec etiam non a seipsis, sed iuleriore
csl, nou malorum, setl juslorum Ileilemplor. Vcl maleria magistro, videlicet Spiritu Sancto, audire elloqui
esl 241 conlemplus mundi. lu prima parle pouil prolo- se asseruit, cum subjungit,
gum.adcommeudalionem rei quamdiclurus esl.Insccuu- O.lnelinaboin parabolam aurcm mcam,aperiam tn
da parle proponil Clirislum Redemploreni, non maluruni psallerio proposilionem meam. In parabolain aurcm
etsa!culi amalorura, sed jusloruni, el iu eadem parle rc-
inclinare, est eamdem parabol.im humililer audire
prehcndensslulliliauicorum.nolal vauilates.quihus ania-
(Malth. -2'i.}. ijuam non audiunt, qui non faciunt
lores islius saeeuli sunl iuleuli. In lerlia parle admouel
juslospauperes, ne curenl islos diviles:quia cilo pcrihuut quod dicunl: quales erant 1'harisa'i, quos dicit Do-"
eorum diviliie.Iateuduul autem .\posloli vel Prophela in minus sedere super calhedraiu Moysi {Matlh.
lioc psalmo, omuesin fide exislenles, tamex Judtois quam (Jui vero' doctor est (£.c Augustinoi el non audiior,
exGenlilms, lam liberosquamservoscujuscumque cundi- alleri piodest, sibi nou prodest. Quiautein faciuiil,
tionis siul, deliorlari ab appetitu lerrenorum ad amorem B et sic dicuut :audiuul quod dicunt. Et ideo fru-
ccelcslium. Kt sic uon eril in die judicii timcnduui. In pri-
cluose dicunt quod audiunt. Tahs erat iste vir san-
misautemmullis faciunleosatleulos, lumquia prudenlcr,
ctus. Quiprius parabol.uu humiliter audil, quatonus
idest moraliler eis loquuulur; lum quia parabolice lum :

eliam quia illud a magislro inlerius praesidcntc addisccnl, iustruclus interiore magislro, deinde aperiat [iropo-
el quod aliis voce prajdicabunt, opere eomplebunl. sitionem suam in psallerio. P.irabolae suntsimiUtu-
dinesivrum, quae comparanturrebusde quibusaiii-
PSALMUS XLVIII. tur. Propositioues sunlquiestioncs. iuquibus aliquid
^.Atidile hxc omncs yenics, aiiribus perctpite omncs est quod disputatioue solvendum sit. (juare audit
qui habilalis ocfccwi. Quod dico, ^lni i(<i<!>7;crci>ia>,lioc parabolam.= (juia videmus nuucper spcculum iu aui-
est, uolile traustunteraudife. Sicut eslergo aliqua gmate, EicutdicilAposlolus. Quandmhicperc^riua-
dislinctio iuter Audile, el Auribus percipile ita est : mur a Domino,nondum est illavisionostrafacie ad
distinctio aliqua inter omnes gcnles, et liabiUitores faciem, ubi jamuon suut parabol«nequesui:!iuaia,
orbis. Siguilicanliuseuim vult nosiulelligere quod ncque similitudlnes. .Kuigma estobscuraparabola,
ait, Omnes qui habitatis orbem : ut genlos intelli- quiu ditlicile intelligilur. sji ergo in a;nigmate vide-
gamus, omnes iniquos habitatores autem orbis,
: mus, incliuemus iii parabolam aurem nostrain. Et
omnes juslos. Nam qui habital uou leuelur. Quiau- sic aperiamus in ptalierio propositionem noslram.
tem [Ex Aufjuslitw] tenetur, uon habital sed ha- : Audiaiuusquod dicitur, laciamus quod praecipitur.
bitatur. Ista verba audiluii traulnonsoluiu pecca- Apcrvim (inquilj proposilionem meam in psullerio,
tores et impii, sed et jusli. I^erinixle modo audiunt quia quod propono manifestaudum in psaimo lioc.
omnes, sed cum veutumfueril adreddendaiu r.itio- r faciam nou soluiu verbo, sed eliam exemplo ut :

nem, separabunlur qui sine caussa auditTunt, ab quoddocco ore, corapleam opere. Psalleiium ciiiin,
illis qui auribus perceperunt. Audiaui ergo peccato- in quomanibus fcriuuturchordae, ut audiaturuui
res.Hoc eslquod ait, Audile hxcomnes (jentes. Au- idestpsalmus, bouam operationem signiUcare sape
diant et justi, qui nou sine caussa audicrunt, el re- jam diximus. In psalterio ergo propositioncin ape-
gunl polius terraui, quam regaulura lerra. Et hoc rire, estverbaquajponunturoperibus demonstiare.
estquod subjungit,^lii)-i(>i«j)cccipi(eo»u(cs qui habi- Inclinabo in parabolam aurcm meum. Ac si dicat,au-
talis orbem. Et iterum dicit diam innie Spirilum sauctum loquentem,eleaquaB
S.Quique lerrigense, cl /i(ii hominum. Quodait [Ex futur.i buut, iu paiabolis el propositionibus deiuiu-
eodem) Tcrritjenx, ad peccatores retulit. Quodail, El tiantem. luclinabo ergo et humili.iboiu hanc pir.i-
/iiii hominum, ad lidelesct juslos. Videlis eivoquia bolam aur.in mearn, ueque de iUis eio, de quilius
servatur ista distinciio. Qui suiit ergo tcrri(icnsc, nisi dicitur; VtB prophet», qui prophetal de corde suo
filii terra;?Qui suut liUi terra; ? Qui hseredilates ler- {Ezech. 13 ). Posiea vero aperiam in psalterio pro- u-
renas requiruut Qui sunl /iiii /ioHiiiu(»r?Qui perli-
: positionem 243 meain..\udiviteniinprophcla,
uentad lilium hominis. Aliquando "jamis a distiu- quid audissct iii hoc ps;dterio psalmi luanifcsial dicei
ximus sauctitali veslra;. Et invenimus quia Adam ti. Cxi' /iinc6o indie m«(n'.' idest, in die judicii. l'i

homo eral, liiius houiinis nou crat. Et Deiis nou erai cit aliquis, Quia fecisli furtum, homicidium. mI
ipse.Vdam: Christus autem ol lilius hon.inis cral, aliud gravepeccaluin. Non ideo, inquit, limebv. ur <

et Deus erat. Quicunu|ue perliueul ad .\daiu, lcrri- igitur tiiucbo sequitur el dicit, Iniquilascal
.= i

3C(ia': quicumquc pertiueul ad Lihristum, /i/ii liomi- • . mei, idest, liualis miquilas circumdabit nie. lde>i \ •

num. Omnestameuaudiant. Egouullissublraljoser- " oinni parteostendit nie damuabilem. Non ergo in l

moneiu meum. Terrigeua esf.' Audiat |iropter judi- iniquitas, qu iiu Unis iniquitalis timeuda est Nnu
cium. Eilius hominis est?Audiat propter regnum. enim qui male vixerit, sed qui luala vila liiii' :i,
Sim!(( 111 unumdivcs ctpaupcr. Iteruiu ipsa suut re- pciiturus est. Si ergo vilet iuiquilatem ealcanci mu,
petita. Quod ait, lJivcs,nil terrigenas perlinct. Quod etambulet in viisDei, uou tiiuebit, ul perveuial ad
aulcm Piiupcr, ad lilios lioiniuum. Diviles iutellige diciu malam. i;ur ergotiinebimus indie mala v .\ut
superbos: paupereshumiles. Ilabeat 242 multas quiire nou nos emendabiinus,ante(]uam venial s

facultates pcciini irum, si ineis non exiuUilur pau- mala Prajceptuiu est Eva^, ut observet capul cl .i-
.'

perest. Nouhabeat aliquid, cupiat cl iiilleluo, Inter bolirquia diaboluscalcaneuiuipsius observal 'i i.
divites reprolios depulit euiii Deus. la diviles et 3.). Eva est caro nustra. Pcr carueiu facilius i:ii ir i

pauperesincordeiutcrrOj,atDominus. Non parva se hoino.Si igitui' iniquitis calc:inei circumd:ibit iius,

Prophela dicturum insinuat, cum tantam omniuiu cur limcbimus in die mala\'Habemus cniiii iii po-
faciat advocalionem. Et ponil caussam, quaiv de- teslale (ix- /li(i;i(,s(iiio) auxiliaute Domino, ul non
beat audiri cum subdit faciainus iuiquitittem : aut si fecimus, ut cmende-

"Penes AugusUnum, in nccessilaMus. erat ipsc Adam, desuo inlexuisse, uisi si ab Augus-
exposiliouc Psalmi VIII. itidem ex .\ii^'usiiuo.
''In tiui codicibus postmodum exciderunt.
Paulo autcmpost videluiNoster vcrba,i'' Oeus non Pressius sacro lextui Augusliniana leclio.
 :

«.41 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 842

mus. El sic non cril ciiii dos circuiiKlol. El iu die \ coiisliUUis dicbus aliquos conduceljaut, ul invoca-
iin n«.l ....,.,1 ,1.:..^.. *
novissiuia nou liuiobimus,
i-^.AiTii;cii»i'i iirit-» (iiii.iti!
r*-i
sed j,''Uidcbimus. , > ...» ;-.- ii,.
rent nouiiua mortuoruiu circasepulturamcorum. Iu
, ._. w

7. (Jui suut erj,'o quos circuuididiit iuiquittis cal- quo proiihola magri:im eorum notat stultitiam, quia
cauci sui? Qui cov/tduiU in viHute sua, ct in mullitu- cum ipsi per hiec meiuoriam seternam habere puia-
dine iliviliarum suarum (iloriantur. VjE vobis, Judiui, reul laineu iu solis lerris suis hoc facicbant. Vcl
qui non in Christo, sed' iu vcstrajustiliacoulidilis. allter taberuacula corum, idest doiuus lapideffi,
:

Va) vobis, divitfs, qui in vcstrisdivitiisKlori.imini. ((uas do divitiis construxcrunt, iuquibusad horam
Vobis limcuduin est, quod subditur in psaluio habitaverunt: mancnliaiiiprogeuioliliorumelpro;^i)-
:

8. 1'raler non redimil, rcdimet homo > Quis est uie ucpotuni eocaecrunt no//iiii!i sua,idesl,fuerunt
:

isle 1'ratcr, nisi Chrislus, cjui cajlcros fralres salva- caussa quarc nomina eorumhabercnlurinmrinoria.
vil? Cujus typum Josepliillc tenuil,qui fratressuos Et non ubique, scd iuterrissuis, idestiu viciniosuo.
de 1'auio liberavit [Ucn. \-l. 43.). Fraler isle post IIoctotumpertiu''tadredari^uendainiuanem cJivUuin
rcsurreclionem suam cuidaui dixit Vade, dic l'ra- : exloUcntiam, ut in amplis ludiliciis operam nou insu-
tribus mcis (Joan. 'JO.). Frater uoster voluit essG manl cum tandem prtcter sepulcrum uihil eorum
:

Dominusuostcr, assuiuendouostram naluram.Clui- possideant. Hoc autem ideo faciuul, ([uia intellcc-
sliis enjm qui dicilur Filius Dei, el esl, dicitur t'ra- tum suum amiseruut. El hoc cst quod subdit :

ter noster [llcbr. 2.). Frgo si Christus non redimct, 13. llomo cum in honorc csset, non inlcllcxit. Quis
homo rcdemplurusesf?Si ille uourediinetqui Deus major honor homini dari potuit, quam ratio et in-
esl el homo, redimet alius qui sit purushomo?Nuii telleclus, Deique simililudo? lu lanto honore po-
ulique. Unde iVoji dabit Deo placationem suam. Non n situs non intellexit, idest, nou intelligeutur egit :

potcrit Deum placare malus, neque per oblationem sedComparalusestjumenlis insipientibus. Non secun-
nequc per orationem, neque pcr sacrificium. Hinc duin aliud nisi secundum insipienliam, et in actu
Paulus ail Vokiutarie nobis peccantibus jam non
: Similis factus est illis. Quia siculjumcnta pronasunt
relinquimur hostia pro peccato (Hcbr. 10.). Quamdiu terrse, et tantum ventri obedientia, ita amatores
euim homo est in voluutate peccandi, nuUis Deum mundi terrenis rebus taulum sunt dediti :

potest placare muneribus, nuUis sacriflciis, nuUis li. Hcec via illorum scnndalum ipsis. lioecvia
operibus bonis. Et idco subdit
245
secundum quod ipsi fuerunt in Iionore, elnon inlel-
9. Et prelium redemtionis anim^e suse nonpoterit
: lexerunt, lerrcna lantuin appellando, ciilscandalum
dare. Non est enim ejusDeobeneplacitaeleemosyua, ipsis, id esl olfensio, quie ducet eos ad interitum.
cujus adhuc voluntasretineturinculpa.iiMo/jorafci* Ipsis sit scandalum(£'.j;^l!',9us(i)io).non tibi.Quando
in xternum IVers. 10.], et vivet adhuc in fincm. Qui erit tibi? Si putes, quod beati, sint tales. Si vero in-
ad tempus delectalus esl in divitiis,in seternum la- telligas, quia non sunt beati, ipsis erit scandalum
borabit iu tormentis [Apoc. 9.). Desiderabit mori, via ipsorum, non Christo, non membris ejus. Et
sed nou poterit. Ad hoc lantum vivel, ut semper postea in ore sua complacebunt. Gum facti fuerint ta
laboret. Vte tibi, mala cupiditas, quam male tuos les, utnon quser.mt nisibonatemporalia, laudabunt
decipis amatores. se placentes sibi. Vel poslea in ore suo complace-
11. Xonvidcbit interilum, cum viderit sapienles mo- bunt, quando dicent in judicio, Domine Dousaperi
rientes. Vident sapientes mori. Attendunt tampora- nobis {.Matth. 25.). Sed tunc fiet, quod sequitur :

lem mortem,sed futurum damnationis interitum nou Sicu( oces in inferno positi sunt, mors depascet eos.
provident. Talia plerumque solet dicere Nonne r Quia grege facto divitiis tonsi,etexspoUatiamagna
:

mortuus est 244 i^ls sapiens? Si aliquid posset nigrorum spirituum muUitudine in tenebras dedu-
qui aliquid sapuit, uoninoreretur. Faciamergo milii centur. Et merito, qui Cliristum pastorom habere
bene, dum vivo. Hi sunt qui voluplatem summum noluerunt, a morte depascenlur, et a lupo rapace
bonum esse putantes, cunctis corporis delectaiionibus devorabuntur.
inhserent. Hi sunt qui dicunt. Comedamus et biba- 15. Et dominabimtur eorumjusliin ma(u/ino.Quia
mus, cras enim moriemur [Ecclcs. 7.). Viderunt judices eorum erunt in judicio. Et auxilium eorum,
£'.. _l/i3ii.-i(i/io) Judsei
Christum peudentemincrucr, quod habent in hoc seculo, vclcrascct, id est, defl-
jt contemserunt illuin dicentes Hic si Filius Dei
: ciet, iii infcrno a gloria corum. Id est, propter, hoc
ssset, desceuderet de cruce [ilaiih. il.) non vi- -.
quod gloriati sunt in divitiis suis. Recte dicitur,
lenies qui sit interitus ". Ille moriebalur tempora- Auxiiium eorum a yloria eorum vcterascere, quia
.iter, ut revivisceret in selernum. Illi vivebanttem- gloria el divitioe eorum in inferno nuUum eis auxi-
Joraliter, morituri in ceternum. De quibus mox lium poleruul prsestare.
subinfertur SimuHnsipiens et stulius pcribunt.lnsi
: 16. Verumtamen Deus redimet animam meam, de
)iens est, qui noncredit in futurampoenam. siuUus manu, id est, de potestate, inferi, cum aceeperil me.
[ui licet credat, tameu non cavet. Cave ergo insi- Id est, meam humanitatem. Modo justis est labor,
lientiam cave stullitiam :provide fulurum interi-
: pressura, tribulatio in spe futura est verum gau-
:

.,um. Fac tibiamicosdemammonaiuiciuUatis(.l/ar//i. dium. Modo qui ad lajliliam secularem oculosape-

>.). Vade ad formicam {Prov. 6.), etdiscesapieniiam riunt, et cor clauduut, transit eorum foelicitas, el
juae Eestate congregat,unde vivat inh3'eme)etnon venil poena.Quo contra transitjustorumpoenatem-
leribis in seternum. Illi aulem simul peribunt, Et re- poraUs, et venit aeterna foelicitas. Excilat nos ergo
inquent alienis divitiaisua^ Omnesiniquirelinquunl J) spiritus Dei cum subjungit :

lUenis divitias suas sive Ulii sint, sive parenles, sivo

: 17. -Vc liinueris, cum dives faetus fuerit homo. Et
dcini,quibus reUnquunt. Tamen in hoc alieni sunl non tantum, cum ipse dives factus fuerit sed,o!im :

[ua iUis de suis divitiis subvenire non possunt. multiplicata fuerit gloria domus ejus. Id est, honor
12. Et sepulcra eorum, idest, pyramides et miuso- divitiarum ejus. Non desperes, neque putes eum a
sa, quse quasi magnas sediticant domos, quasi illa Deo diligi, quia abundat divitus et te, quia pau- :

epulcra debeant esse domus illorum in selemutn. peres, a Deo dereUclum.

;xcipiuntur sepulcris pretiosis, etinvolvunturpre- 18. Quoniam cum interierit, nonsumel, omnia. Vi-
iosis vestibus: sepeliunturunguentisetaromatibus. des vivenlem ? Cogita.morientem. Quid hic habeat
leinde memoriam qualem habent? Tabemacula eo- atlendis? an secuni tollal attende. Multum auriha-
«m in prorjenic ct progenie, Kocaverunl nomina sua bet multumargenti,multumpr8ediorum,mancipio-
'i terris suis. Domus et familise eorum usque in rum, et cseteraalia. Cum inlcrierit.nonsumetomnia.
jrtiam etquartam generationemeos laudant, eisiiue IVeque desccndel eum eo gloria ejus. Quidhabebitcaro
acriUcant. Tangit consuetudinem Genlilium, qui pulrescens in sepulcro''Quid habebitanimaperdita

.j
'
Quse heic apud AugusUnum interserunlur, Si viderentquid sil interilus, .si viderent, glossema reduUnt.
'

Patrol. XXI. . 27
 :

843 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS S44

X l^alus est enim Apostolis Spiriliis sanclus

in inferno Ideo non desccndet cum eo gloria ejus,
:• ct 247
quia in vila sua quaesivil gloriam temporalem. Hoc diclum est eis, Ite, praedicale Evanfiehum omni
crealurae (A/ure. 16.). Et quia prajdicatio incepit ab
est, quod subjungil :

19. Ouia animu ejus in vila ipsiui bencdicelur, IUi Jerusilem, recU; subjunclum est
enim.quiisla lcmporalia pro niiiguo habeiit, iiua.nlu 2. Ex Sion species dtcoris cjus. Hinc alius pro-

aliquos in hoc mundo houoribus et divitiis llorere phet i dicit De Sion exibit lex, el verbum Domini
:

vident, soleut eos laudare el bealilicare siculuhbi : de Jerus ilem [Isai. 2.1. Inde ccepit pra?dicari .«;>?««
dicitur in psalmo yuoniam laudatur peccator in
: decoris. id est, pulchritudo divinilatis Chrisli. Ipse
desiderijs animte suse [h-sal. 9.), et iniquus beuedi- est speciosus forni i prae liliis hominum {Psal. 44.),
cilur. Et iterum, Beatum dixeruul populi cui haec de quo et subditur :

sunt (Psal- \ii-)- Anima ergo ejus iu vitaipsiusbe- 3. Deus manifeste veniel: Deus nosler, el non silehil.

nedicelur, sed in morte torquebilur, el seuliet aicT- Prius occultus veuit, inrirmusincarncapparuit.Erai
glori-<E species iu divinitate, sed liaec lalebat inhu-
nam pcenam.qui transilonam seculuseslgloriam,
Confitebitur tibi,cum beneleceris ei. Perfeclorum esl, manitate. Sienimcognovissent, nunquim Duminuin
Dominum laudure in adversis.Keprobus autem lan- gloriae crucilixissent (1. Cor. 2 ). Occultusergovenit,
lumlaudatin piosperis. Venit illi lucruur.' Conlite- ul judicaretur. Mmifeste veniet, ul judicet (.WiWfh.
tur. Veuit hicrediUs? conlitetur. Veuil ^a- 246 16.). El hoc est [E.c Auguslino), quod ait,£"l non si-

mnum? blaspheuiat. Et ideosubditur : tebii. Silel modoajudicio, occultus in coelo.Paiiens

^O. Inlroibil ustjue tn progenies palrum suoriim non exercensiram. sed expec-
est super pccc itores.
Qui sunt pati es eorum, nisi diubolus, et iiugeli ejus 1 g tans pcenitenliam. Tacui, inquil nunquid semper :

Unde Domiuus quibusdam ait: Vos expatrediabolo tacebo? Et notandum, quod ait Deus noster. Non
estis [Joan. S.). Progeuies vero diaboii suut omnes enim est Deus,qui non est Deus noslcr. Quoiiiam
reprobi. Hinc per Joaunem dicitur Progeuies vipe- : omnes dii gentium daemonia {Psal. 93.), Deus auiem
rarum, quis ostendel vobis lugere a veutura ira CUristianorumesl verus Deus. Qiiiaveroadjuiiicium
{Maiin. 3.) ? Ergo m
progenies palruiu introibit, veniet, sequenlia docenl, cum dicilur Ignis »ii con- :

quia simul cum reprobis iu aelerno igue peribit. Et spectu ejusexardescel. Veniet enim jiidicare seculum
usqtte itnelernumuvnvidebillumcn.UiUelnrenimia- perignem. Hinc.VpoPloliis iiit: Uniuscujusqueupus
lenebras cxteriores, ubi eril lletusel stiidor den- qualesit, ignis probabit (1. Cor. 3.1. Quidulccdinera
lium {Matlli. S. e( 13.,'. Omuis qui inale a.'it, odil Dei nondumgustavtrunt, si nondum desiderant Dei
lucein [Joan. 3-). <Juia ergo dum viveret, tenebras faciem, limeant vel iguem. Supphcia terreant {Ex
dilexit, ideo nunquam lucem videbit. Et quod lu- eod.), quem prtemia non invitani. Vile tibi est, quod
meu ainiseiit cordis, ostenditcum subinferlur: Deus pol]icetur?Contremisce,quod minalur.Omnis
21. Homo cum in honore essel, nO)i inteUexil : arbor, quae non facilfructum bonum, excidetur. et
comparatus esljumentis insipienlibus, et similis faclus in ij/nem miltetur {.Maitk. 7.). Aliter : Chrisius venit
Seuteuiiae repelitio coulirmatio est vel ideo
esi illis. : ad j udicium,et tunc ignis pravae concupiscentiae exar-
repetit, quia iu hoc versu maxime peudel inlentio descet, et exuret reprobos, qui erunt in conspeclu
psalini, et utililas. Defende, o homo, honorem luum. ej us quia videbunt in quem transllxerunt {Zach.ii.
:

Noii deserere eum quem libi deditDeus iaielleiUim, Joan. 19.). El in ctrctiilu ejus tempestas valida.ld est
ad hoc, ut divina percipias, a;lerna diligas, lerrena angeh, quia sicut validateinpestassuOlalpaleasad
conlemnas. Ulere intellectu, uterc ratione, despice C i&icm, sic malos sumabunt ad inferos {Matih. 13.),

temporalia, ul perveniremerearis adcaelestia. Valida tempeslas venlilalura cst tam magnani aream
liac tempeslate {Ex eod.) erit illa veniilalio, qua
TITULUS PSALMl XLLY. separabitur a sanctis omne immundum a lidelibus :

Agllur in sequcnli ps:ilino de vocalioue omnium gen- omuis simulatio, apiis el tremenlibus verbum Doi
lium de nianifeslo .idveulu Chrisli,de mulalioiieveleris
: omnis contemtor et superbus. Veniens it^ique Do-
novum, dodamuandopeccalore indiseiplinalo:
saciificiiiu minus ad judicium, quid faclurus est ?
elquod iler ad Dominuin sil laudis sacrilirium. Tilulus 4. Adcocabil cselutndc stirsum. Per cselum (E.rrod.)
esl,Psalmus i4sap/i.Iulerprelalur Asapli coiigregu(io..\I- vult intelligi omnes sanctos et perfectos, quos advo-
Iribuendus esl ergo psalmus isle .\sapli, id esl, coniirega-
cabit sursum sessuros secum judicaturos. Vocabit
tionifidelium aule adveiilumClirisli exislenlium, creden-
e( terrani{disccrncrepopuluin suum. Caclumvoe.iliil, ut
lium esse venlurum Clirislum in carnem, el pro uobis :

quodnos credimusessecoroplclum. Maleria psalmi liujus judicet cumeo. Terram vocabil, ut discernatpopu-
est ipso Clirislus, modo uos per prxdicutionem vocaus : lum suuin apopulo malo.Audi vocalionemterrae.ei
deinde dislricle judicaus. Inleudunl aulem praeuoininali populisuidiscretionem Venite benedicli Pairismi>i, :

fideles, iulroducendo ipsius Domini Clirisli personam, ul percipite regnum, quod vobisparatum estaborigine
majori pondere loqu.inlur, suadere audiloriljus suis, ul a
mundi {.Maith. 2o.). Percipite dico. Quare? Esurivi
carualibus observautiis desistanl, el ab umbra ad verila-
lem se trausrerant nec ila voce prajdicent, ut opere uou
:
enuu, et dedisti mihi mauducure, etc. Ecce quare
impleanl. Cur aulem pricceplis Gliristi lalia suadeulis ob- dicuntur terra videlicel propter bouioperisfertili- :

temperaudum sil, caussa)pr«emissa:suuliii principiopsal- tatem. llisi non polueriiut Civlumesse.omniacon-

mii, usque ad eum locum ubi dicitur : Audi populus t\ temnendo,velbona terrafucruul, fractum misericor-
eus. tu priucipio vero Dl prsedicalioais ejus lalis coui- ^^ diaj faciendo {Mallh .bet 23). Dcinrte prophela vi-
meudalio. Vox esl synagogffi. dens futura, tanquam prajscntia, cxliortatur anpe-
PSALMUS XLIX. los congrcganles. Mittet enim Dominus angelos
siios, et cougregabunlur ante eum omnes geutes
l.Dcii.i! dcorumDomiiius locuttisest.elvocavil lcrranx, {Matlh. 13. e( 23.).
a solisorltiusque adoccasum. NOQ quicunque hoino, 5. Congref/aie (((idcdiversispartibusorbissatirfof
autquicunqueangelus loquutusest,sedii)sedeorura cjiis. Elnon talessanctos, qui insislant larna- 248
Deus,sciUcet DoininusnoslerJesusChristus.qui esi libus observanliis, sed lalcs, i/ui orrfiiKiiW.elpropo-
operator et dcincator sanctorum,sicut ipse alibiait luintnovum(<v«('i'iicii(iim cjus super sacriliria leijnli».

quibusdam sanclis diis pergratianifactis:Egodixi, llla enim Tcslamcnti, umbra, et

sacrillcia vetcris
dii estis ol lllii cxcelsi omnes {Psal. Sl.). Hiuc Apo- propheliafueninl verilatis.Tesiamcntumcrgosupor
stolusait, Dedit eis potestatcm filios Uei ncri {.loan. sacrilicia ordinare, est seipsum in sacriflriuin Do-
1.). El iteruin rilii Dci sumus, scd nondum nppa-
: mino olferrc, et quod lilcra prapcipit. siiiritualiler
ret, qiiod eriinus (l. Joan. 3.). Iste tantus ac lalis aiiimplere. Vel supcrsacrillciali-slamentum ordlna-
locutus cst per anKelos, per prophelas per seraet- tur, quando veleribus novaprirponuntiir: quando
ipsum {llclir. 1 .), per lldeles suos, ct vDcaril trrram .inimalium sacrillciis deslruclis, Mclchi.sedech ordo
id est, homines habiUintes in terra. Et non in uua ubique praedic.Uur {llcbr. 5. 7. ei 10.) Ad cujus no-
terra tanliim. sed a .solls ortu usque ad occasum. vitilis ordinem pertinct, quod subditur.
845 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 846
^. Ei annuniiuhuni cnili jiisdtiam cjus f/i(oiii(i/;i :
^ et illii, quse non possides, mea sunt omnia. Quo-
Deusjudcxcsl. GtuU jusliUam Dei annuntiant, iiuiuulo niam servus meus es tu, totum pecuUum tuum
'spiriluales vii'i ruiem Domiui noslriJesu Chrisli, et meum esl.
boua miera priOdicaut. Uude :d:l)idicitur: Cajli omu-- 11. Coynovi omnia volalilia
cseli. Id est, appendi
jrant gloriam Dei (/'«li. Ouse prolecto justitia
IS.i. omuia et nunieravi. Alia estnotitia Dei, alia horai-
lideonobis pra^dicatur, qualenus ill;im exeiiueutes nis. Sicul (E.c eod.) aliud est possidere Dci. aliud
iiraui judicis evitaro mereamur. Quouiam Deusjudex est possidcre homiuis. Non enim tu, quod possides
:esl, quijudlcabit vivoset mortuos (U((/(/i. l(i.).'c[uiii totum habes iu poteslale ut quandiu vivat bos :

secundumoperauuicuique relribuot merita. llociu- tuus, in potestare lua est. Iliec volatilia cajli de
cessanler meutisoculis attendentes sancti viri.iiuo- aqua nata sunla verbo Dominidicentis Producant :

Deusjudex est, vitam suam iuquirere,peccata

.ni:uu aqua; volalilia ca;U (ticnes. l.). Ubi noverat, quae
suadellere, sese semper ad mcliora promoveie uon imperavcrat, ul aqute pioferrent ? Jam certe uove-
cessant ut posimodum anle districtum j udicem iuj u-
: rat, quod creaverat et autequam crearel, noverat.
dicabiles apparere valeaul.Huc usque Synay:ogacom- Tauta ergonotitia Dei: utapudipsumessentquudam
mendavit Cliristum, vel expoueudo ordinem pr;eili- inellabili modo, antequam creata essent. Et ateex-
catiouisejus, vel secuudum adventum comuien- pectat, ut accipiat, quod antequam crearetur habe-
dando: amodo iulroducit eumloqueutem sic : bat. El pulchriludo agri mecum est. Id est, ubertas
7. Audi, populus meus, el loijuar Israel: Israel omnium in terra giguentium mecum est, Cum illo
nomeu electiouis est. Non vocaberis Jacob, sed voca- ager, cum Ulo species lerrse, cum illo species cEeli,
berislsrael (Gt-iit-s. 32.). Ergo audi sicutlsrael, sicut n cum illo omnia volatilia cajli et omuis creatura
"
vidcns Deum (Et si nondum spe, sed jam IJde), lioc {Jercm. 23.), quoniam ubique est {Joan. 1.).
enim interpretatur Israel, videns Deum. Qui habet csuricro,non dicam tibi. Nou esuriet neque
["I.ai
aures audieudi, audiat [Luc. 7.). Captal autem ejus sitiet, noulaborabil, neque dormitabit, qui cuslodit
benevolentiam, cum ait Populus mcus. Ac si dice-
: Israel {Ps. 120.). Sed ' hisc secuudum carnaUtaiem
ret Populus electus,popuIus peculiaris(l.Pf(r. :2.).
: tuam dicla suut quia tu anlequam mauduces, famem
:

El leslilicabor libi. Id est testimouiis Scripturarum pileris, forte putas, et Deum esurire, ut manducet.
approbabo. Quid ? Dcus, Deus luus ecjo sum. Id esl Etiam si esse possel, ut esuriret, non diceret tibi.
ego Deussum, Deustuus. Quicunqueenim Aposto- Omnia quae ante illum sunt, uude vult, tollit.Nihil
lorum et Prophetarum Scripluras intelligit, Uomi- illi necessarium esl. El ideo subdit Meusesl enim :

numJesum esseDeumnostrumagnoscit./X'!(s luus, orbis ierrai, etpleniludo cjus. Noli ergolaborare,quod

et proprie dicitur, quem familiariushabet Deus tan- mihi des sine labore habeo, quod volo.
:

quam iu mancipio suo, tanquam ex peculio suo. 13- Au7iijuid manducabo carnes taurorumf autsan'
Quid vis amplius ? Primum quseris a Deo ? Ecce guinem hircorum polubo Quia ista nou qu8eris,die.*

Deus, ipse Deus tuus est. Quicl Deo dicimus." dona ergo ; Domine Deus noster, quid velis, ut ollerat libi
tibi qu»rebas, ipsum donaturum habes. Et quid populus Wius Israel. Sequilur et dicil :

exigit a nobis Dominus Deus noster ? Audiamus 14. Immula Deo sacrifiicum iaudis. Interiora sacri-
:iuid adjungat : flcia semper plus diligit Deus. Magis enim attendit
arguam le. Non tibi dicam
S. A'oii in sacrificiis tuis afrectum,quamcensum.ldeoprotinusaddit.£'()-ecWe
\Ex Auijuslino), Quare non mihi pinguem taurum altissimo vola tua. Sit ara tua conscienlia tua. Ignis
mactasti ?Quare non degrege tuohircum optimum r luus amordivinus. 250 ^acriUcmm tuum laudes
Jbtulisli ?Quare ariesille ambulat in ovibustuis, et Dei. Sic ergo Deum luuda iu corde tuo, ut in ipsa
n ara mea non impouitur ? Holucausla aulem tua in oblalioue laudis spiiiluaU igne accensus teipsum
.onspectti meo sunl semper. Holou, tuluryi est cau- : immoiesel mortiflces.elsacriUcesDeo.Etbenecum
stum, iiiceiisuiii. Holocaustumautem totumigneab- sacriUcio prEecipimus votumredderealtissimo. Nam
iumtum.Suntqusedamholocausta, quse non recipit secundum vota pensat Deus Tanto apud sacriflcia.
Deus, de quibus in alio psaImodicitur:Utiquelioio- Deum majuserit sacriUcium tuum, quauto ma-
';austis non delectaberis {fsal. 50.). Heec sunt Uolo- jorem in ipso sacriUcio habuerisdevotiouem. Unde
;austa brutorumanimalium,quibus Deusnondelec- scriptum esl Fide plurimam hostiam Abel, quam
:

atur. Quse suntergoilla, qua; in conspeeiu meosunt Cain obtulit Deo, per quam testimonium couse-
:emper? Benigne fac, iuquit Deus, in bona voluulate culus est esse justus {tJebr. 14.). Cor namque et
uaSion. Tunc acceptabis sacriflcium justitiee obla- nonsubstautiampensatDeus.Nec perpendit, quan-
iones, et holocausta. Est ignis flagrautissunoe cari- tum in ejus sacrtUcio,sedexquantoproferatur.Hiac
atis. Animus inflammetur caritate, 249 arripiat aUbi dicitur iu psalmo: in me sunt Deus vota tua,
.adern caritate membra in usum suum. Non ea
"
quae reddam, laudationes tibi {i'sat. 55.). Ac si
lermittat militare cupiditati, ut toius exardescat aperle dicat Et si exterius munera oll'erenda non:

gne amoris divini. Taiia holocausla dicit Deus, in habeo, inlra memetipsum tamen invenio, quod in
onspeclu meo sunt semper. Adhuc forte Israelcogitat aram tuie laudis impono. Quia qui noslra datione
iebobus, deovibus, de hircis, Ideosubjunctum est: non pasceris, oblatioue cordismelius placaris. /m-
9. A'oii accipiam de domo tua vilulos: neque de »Ho/a, inquam, Deo sacrificium laudis, U-l sic habeas
iregibus luis hircos. Prcenuntiat {Ex Aug.J Testa- J) eum placalum et propitium. Et ijuid deinde?
''

neutum novum, ubi omniailla veterasacriflciaces- 15. Et invoca me in die tribulalionis e.l eruam te, :

.averunt. Erat enim tunc prsenunciatum futurum, el honorificabis me. Quaudo tribularisnoli desperare,
luoddam sacriflcium, cujus sanguine mundaremur. nec velis in tuis viribus confldere. Invoea me, et
juare non accipiam de domo tua vitulos, hircos, eruam le. Ad hoc enim permissus est dies tribulalio-
l caetera taUa ? nisfleri, quiaforlesi nou tribulareris, non iuvocares
10.C'!<oiiiam mex sunt omnes fcrie silvarum. Ac si me. Cum tribularis autem, iuvocas me: et quia vo-
liceret: Qui omnes feraspossideo, illo qui in domo ces, eruam te, Cum fueris erutus, honoriUcabis me,
ua est, vitulo, velhirco nonindigeo.Sed forte {Ex utjam uondiscedasame. Valeut ergo nobis iribula-
od.) ait Israel, Bestiee Dei sunt Ulae bestise ferrse, tiones, quia nos excitant ad honoraudum Deum. Tri-
iuas nonincludoiu' corte mea, quas non aUigo ad bulatipropriam inflrmitatem cognoscimus, erutidi-
raesepe meum. Ea vero, quae apud me sunt, non viuam gratiam sentimus, Tanto magis autem eum
)ei, sed mea suut.IdeoDominusadjungit:,/i(me)i/ti honoiamus, quo liberatiouem uostramnonanobis,
n monlibus et buves, measunt.Etilla, queepossides, sed ab ipso procedere scimus. Et sciendum, quod

Apud Augustinum in recto, eadcm carilas. quod erat pronunlialum,

''Anteaerat Pi-oiiioi/ia/, quodex vulgatoAugusti- ' Augustinus,ci()Ve :

emendamus, ut et mox praenuntiatum, pro eo ^ Idem, ecce ; magis placeret hsecce.

847 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS 848

tota vila ista mortalis tribulalio est {Job. '.) sanctis

J^
expeclat, ut converlamur. Non enira irascitur per
viris. Naui praeterinnumerasmundiliujusanxiulatcs sinjrulos dies {Psal. ".), sed sicut dicitur in alio
in eo qaoci a Deo stparanlur,quodadhucinmuudo psalmo Nisi conversi fuerilis, glatlium suum vibra-
:

peretrrinantur (t2. Cor. 5.), quod corpus quod cor- bit {rsal. 17.). Hinc est quod subjunglL: Kxistimasti
runipiiuraiJf;ravatanimam{.S«;j.9',veliemenlertri- iniijue ijuod ero tui similis. Paruin est (t'x Augusl.)
bulantur. Et quanto crebriores tribulaliones sunl quia mila facla tua placenl tibi. Placere putas et
apud nos, tanlofiequeiUioies debenl or.itiones csse mihi. Deum, quia nou pateris ultorem, vis lenere
apud Deum. Sed caveudum esl, ne vivamus male, participem.^iflicnd (<-, elslatuameonlra faciem luiim.
dum cauUimus benc. Naui sequilur : (juanto modo palientiusmisericors Dominus pecca-
16. Peceatori aulem dU-it Deus, Quare Ixi cttarras tores sustinet, lanlocos districlius in judicioarguol.
meas ? Idest priEcepta mea justilicantiapriE-
jitstilias Kl quia {Ex eodem) hic soipsos attendere el emen-
dicas? De lalibus dicit Aposlolus {liom. •2] Qui -.
dare neglitiunl, statuel eos ibi anle faciem suani, ut
pra;dicas nou furandum,furaris:quidocesnonm(E- videant foeditatom suam. Nec tamen ad hoc, ut cor-
cliandum,mcecharis qui abominaris idola, sacrile-
: rigant . sed ul magis erubescant. Modo er;.'0 lu fac
gium facis. lit assumis testamenlum 7neum per os quisquis talis es, quod tibi minatur facere 252
tuumlld eslcorpusChristielcalicemnoviTesiatneuti Deus. Tolle te a teryo tuo, ubi te videre nou vi»
qui pro multis effusus est, in remissionem pcecaiorum dissimulans a factis tuis, et constilue te ante le.
{Mattli. iti ; Marc. 13 Luc. i-2; [. Cor. U.). Yel <is-
; .Vscende tribunal meutis tuae. Esto libi judex. To^
sumis le.'^lamenlum 7neam iicr os luum, id esl, Evau- queat le timor. Erumpat confessio. Et dic Doiiuno
gelium meuni, tam pollulis labiis praedicaic prse- r» tuo Qiioniam iniquilatemmeam ergo cognosco,et
:

sumis •? peccatuiu meum contra me esl semper {Psai. 50.).

17. Tu ticj-oorfis/idiscifi/iiiam. Idestcorruptionem Si eniin lut Paulus ait)uos metipsosdijudicaremur
Et projecisli sermones meos relrorsum. Quiu nos ne- non utique judicaremur(l. Cor. 11.). Proplerea ad-
gligens non custodisti. In odio disciplinain, re- monondo subdit :

dar!.uilur voluutas mala. In projiciendo sermones Deum. Vos qui

22- InleUiriite lisecqui obliviscimini
Dei relrorsum, reprehenditur negligens et pr.iva Dcum obhti estis, duin mala agitis, ex ralione per-
vita Sermones Dei projicere, est, illis contemtis, Dcndite quae dicta sunt:ut vosmetipsos corrivatis.
perversa ugere. 251 Ecce quomodo projecisti ser- ,\ttendc in hoc vcrsu viscera divinae misericonlia
mones meos : Etiaiii obliviscentes se non obliviscitur^nonrcpillii,
18. Si videbas furem, currebas cum eo : el cum imo revocat ad intellectum, ut resipiscant, ei non
adulteris porlionem luam ponebas. Ne forle {Ex Au- pereant. Non vult mortem peccatnris, sedulcouvcr-
gustino) uondiceres, Non feci furtuin. Non feci .•iilul- tatur et viv:it {Ezech. 18.). Et quare, o raisericors
terium. Quid si placuit libi qui fecil? nonne ipso Domine, admoncs obliviscentes te, ut intelliganl T
placito cucurrisli? Nonne
porlioueiu luaincum illo .\udi caussam Ne quando rapiat adversarius ille
:

qui fecit, Kt si non facis maluui,

laudando posuisli : diabolus, qui tamquam leo rugienscircuit, quiBrons
si tamen laudas malum.siex votocousenlis, curris quein devorel (1. 1'etr.o.), el non sit qui eripial. Si
cuin malo, et portiouem mali recipis. vos inlclligere nou vullis. Non enim eripit Domiuus
19. Os luum ahundavit malilia, el lingua lua con- cos, qui obliviscuntureuin qui ea quae ad saluiom :

cinnabal dolos. Malitiam et dolum quorundam homi animarumsuarum perlinent. iutclligere oonlemnunu
uuin iusinuat qui quamvis sci lut malacsse qu;E p
, Unde scriptum est:Omuisignorans ignorabituril
audiuul, minime ne repreheuduut. El paruin est quia {Cor. Quo contra de iuielligentibus el iaudan-
14.). Qu
nou dicunt, Mala fecisli: sedadulando dieunl, bene libus Deumquid subjungat, audiamus :

fecisti. Et norunl mala esse, sed abuudant malilia, 2i. Sacrificium laudis honoriftcabil me elilliciler, :

el lingua eorum concinnat, id est, adoriiat dolos. quo oslendam illi salulare Dei. Quod Latine salulare,
Dolus aulem est fraus qua^dam in verbis, quando hoc Hobraice Jesus dicilur.Iusacrificioigilurlauills
aliud " promitlitur, aliud sentilur. Paruin csl quod lit Jesu iter ostensionis, qui dum per psalinodiam
facis maluin, insuper laudas adulando, el irrides et compuuctio elfunditur, via nobis in corde 111, per
fallis peccanlem. Vel os peccatoris malitia aliundai, quam ad Jesum in fiue perveuitur.Sicut ipsedesua
quaudo malcdiclis elcouviciisalioscxasperat. Dolus ostcnsione loquitur dicens Quidiligitine,diligetur :

vero labia concinnant. quandoaudiluplacida verbis a Patre meo, et ego diligam eum,elmanifestabo ci
pronuutianl, Unde adhuc subinferlur : meipsum {Joan. 14.).
!20. Hedens, adeersus fralem luum loijucbaris. Hoc
TITULUS PSALMI L.
flt quando aliquisquasi (irmus, aut alicujusjam mo-
meiili doctordetrahit fralri suo forle beneagenti et 1 . Infinem psalm ».s-/)ai'id,[Vers.2. cum venitad eum 1

I\'alhanp>ophela,i)uandointravitadDelh-sabee{2.lieg.
recte viveuti. In eo autem quod ail .Sedens, mora
12). Psalmus isto altriliuiturDaviil prophclBiii finem ra-
vcl studiuin designatur. Est aliusiulirmusetimpcr- spicieuli, id osl, Clirisluni, a quopcriicccalum reccsscral,
fectus, adversus quem ponit scandalum similiter i[ui est Duis legis et proplielarum. Vel llnis, id csl, pu^
prave loqucndo. Ideoinliriuus ille dicluscst matris roclio oinnium lionoruni operum. Psalmus, dico, conip»
lllius, nondum patiis, adhuc lacle indigensetuberi- 1) situsiiroconegocio, proquovenilarlcum arRuoudum Na-
bus adhiirens. Portaturadhuc siuibusmatris Eccle- Ilian propliela. Eli|uia Nalliaumullutiens vcueratad cum,
ut scirelur in quo adveiilu ipse fuil caussa liujus psalral.
si£e, nouduin valeusad soliduiucibum mensajPairis
dotcriuiuat sic co sciliccl lcmpurc, (luandu inlra\il ad
:

sui accederc.Scandalizatur aulem, quia adhuc per- lietli-sabec. Hujus niulicris,usoris alien,T, pulcliriliidiiie
fectus nou esl. Sicnim perfcctusesset, scandalizari caplus esl rex el propliela Ilavid. Hoc iu isto psalmo noD
nuUatenus potuis.set. Nam paxmultaestdiliccniiiius lcgilur, sod in lilulo cjus apparel.In liliris nulcm Rciino-
legem Dei, et non est illis scaudaluiii (I'sal. I1,S.). rum(t"x/lii.i)t(S(iiio)plciiiuslcsilur. llujusmarilumiuliol-
Et Doininus in Evaugelio Qui scamlalizaverit (iu-
: lo curavil ocriilcndiiiii. Kl pusl iiuc faclmn missus cst ad

quit) unum de pusillis meis(.Vaa/i. 18 ). Non ail de euni Nalliau pruplicla a llomiuu, qui cum arguercl dc taalo
cunimis.su (2. Itey. II.). Mulll volunl cadero cum David.el
inajoribus,seddcpusillis:quiapusillorumestianniui
iiiiluul resurgero cum David. Non cadcndi cxemplum pro-
scaudalizari. Pravorura autera usus est, pcrfectis )iusilum cst scd sl cccidcris, resurgendi. Allcndo uo c*-
:

derogarc, iinperfectis scandalum ponere, elseinpcr das. Nou sil dclcclalio iiiinurnm, castis majorum
^"
sod :

discoidias scminare. sit casus majonim Iromur niinuruin. .\udianl qui uun eo-
21. IIoc frcisti (inqult Dciminus) et lacui, id est, cidcrunl, m' cadanl. .\iidiaiil qui cccidcrunl, ul surijanl.
non repreliendi, non vindicavi. Modo eniin tempus .\dmunel cliam lalo excinplum, """ "" ciuemquam 253
est misericordiae, quo nos pius Domiuus patieutcr oxlulloro doliero iu prospcris rubus. Mulli cuim ros nd-

Malim ulique rescribi promilur

•
: nam et apud '
.\lque heic rescripsimusdc/«c(d(toesAugusliao,
Augustiuum promcndi est. pro quo anlea crai dileciio.
 :

81il IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS 850

v.rsa.s limeiil, prosperns nou limoiil. Poiiculosior ost au- A tondo quid lacit Dcus. Si momor sis poccati tui ille
tem ro3 prospora animu), quam advcrsa ourpori. ll.ie pon- nou erit mcmor. Si tu oius oblitus fucris, Deus eius
cauun non lee.l, euin porsooulorom Saulom pa.orelur.
,„emorabitur. Ego sum (inquit Dominus) qui dclco
Scmi)er vero .idver.sus rolioilatem vigilaiKluin esl. .Materia
li jiis ]isalmi esl David, sive (luilibol alins pronilcns. lu-
iniquitates tuas {hai .io.). Tu vero memor earum
i>iiilit aulom iiropliela in lioc iisalmo prinoipaliter orare oslo. Sed forte dicol aliquis, Ut quid ego memor
1
1" Iriplioi realu Inijus criminis suprailieli, scilioet pro- sum? Ut si gratior, inquit, raisericordia mca, ut
a.liillorio,liomicidio,ot fraudo. Doindo otiam proomnibus sentias quidtibi coucesscrim. Si enimfuerismemor
aiiis deliolis, utDous hano noxam et omnos alias sibi in- cumuli peccatorum tuorum, eris meraoretmagnitu-
.liik'oal, otpratiam sanoti Spirilus restilual ila ul illam :
dinis benelicentise Dei. Talos erantsaucti : virtutes
iiiiiiniuam ampliusamillat. Proponilurautem Daviil in hoc
suas oon emittebant, sed peccatorum suorum memo-
psalmo omnilnis juslis exemplar,non peccandi : sod si ce-
li.loriul, resurgcudi. Et no in virlute sua pricsuinantcum
riara rovocabant uon sicut nunc horaines, qui pec-
:

scriptum sii, Oui slat,videat necadat(l. Cor.lO.). Injuslis catorura suorura obliviscuntur, et celarecupiuntsi
ad lioc proponitur, ut do masniludine delicti sui aliqui quippiani autera boni fecerunt, in raedioprolerunt,
non dosporenl, respicienlos David, lanti dolicli per con- et oranibuspropalarefestinant. Fecistialiquid boni?
iliirnam satisfaclionem consequutum veniam. Dicil ergo Cela illud, ut Dorainus tuus videat, et laudot. Fecisli
sio Uavid :
raala? agnosce et eraenda, et ignoscit Deus. Confl-
PSALMUS L. tere Deo, et dic quod sequitur :

6. Tihi soli peccavi. Cui soli reddenda est ratio de

3. Miserere mei, Deus. Dictum est a simiJi alicu- peccato, qui solus est sine peccato {Joan. 8.). El
jus in caussa deprehensi, cujus crimen, quia jam P malum eoram te feci. Quid est hoc (£"0!; Auriustino

manifestum est judicibus, non jam studet ilhid de- Coram hominibursnon est '^
adulteri uxor aliena, et
fendere sed solara veniamnititurdeprecandoimpe-
: maritus occisus. Sed
in hoc soli Deo peccat omnis
(iM!'c, suara poenitentiam ostendens, et merita prfe- homo, quod solus Deus potest curare homiuem a
t.iila prcetendens et sic facturum bona in futuro
: peccato. Ac si egregio niedico dicat segrotus Tibi :

proraittens. Priusorat pro peccato deinde cnraeu : soli aegroto passionera raeam nuUus sanarepotest,
:

suum sponte conlitetur. Ac si diceret, Deus. id est, nisi tu solus. Hinc in aliopsalmode hoccEcIestime-
Crealor raeus, quera raagna et multiplex iniquitas dico animEe peccalricidicitur.Quipropitiaturomni-
mci nonlatet, Miserere mei, seeundum magnam 7)ii- bus iniquitatibus tuis {Psal.\0'2.). Qui sanat omnes
srrieordiam tuam. Idest, ad raodura raisericordiae inUrraitates luas. Recte auttm coram Dco inalura
tiiLP, quse magna est, dimitte raacnum peccatum fecisse se dicit, quiasolusDeusquale etquantumsil
mcum. Elseeundum mullitudinem miserationum tua- raalum cujusque cognoscit.Horao eiiim videt in fa-
rum. idest, ad modum miserationum tuarum, quse cie, Deus videt in corde [Job. 35.). Homo videt pec-
mullae sunt in efTectis, dele iniijuilatem meam quse : catura operis, Deus inspicit etiara radicem intentio-
maitiplex est. Idest, dele homicidiu.Ti, fraudem, et uis. Vel, tibi soli sine peccato, peccavi et malum
aduUerium. Hic ostenditetpeccatumsuummagnum ooram te feci, quem nullum latet secretum. IUe ju-
essc (erat enim aduUerium [1. Reri. 11.] ) et inulti- stus puuitor est, qui in se non habet quodpuniatur
l>l..'X.Ibi namque hoinicidium
fraus,etmuUayIia
et Et ideo oro, munda mc. Quare? i't justificeris in ser-
denotari possunt. liocdistat intermisericordiamet monibue tuis. Sermo tuus cst. Convertiminiadraeet
miserationera :quia Deusnaturalitersemperestmi- p salvi eritis Serrao tuus est, Venile ad me
{Isai. .io.).
sericors in se, actualiter autemmiseralor in nobis. ^ omnes qui laboratis.etonerati estis.etegovos refl-
Misericordiae virtus inseparabiUter in Deo est. Cum ciam [Matth. 11.). Serrao tuus est, Quacuraque hora
aulem ex hacmisericordianobisaliquabeneUciatri- peccator convcrsus fuerit, vita vivet, et non morie-
buuntur, miserationes dicuntur. Et notanduinquod tur {Ezcch. 18.). Et ego quidem conversus sum, et
qui raagnam raisericordiam deprecatur, magnam mi- ad veniens misericordiam peto. Dimitte crgoquEe
te
seriam confitetur. Opponitur ergoraagnaraisericor- coraraisi, 255
utinserinonibustuisjustuset verax
dia raagno peccato. Opponitur multiludo miseratio- inveniaris. Et rincas cum judicaris. Idest, cum qui-
num muItipUcitali culparum. Propterea adhuc sub- dam prave intclligentes jucidcnl te non miscreri
jungit : criminaliter lapsis. Vince illos, et sententiameorum
',. Amplius, quam
ergo te deprecari valeara, lava destrue, mihi parcendo criminUater lapso. AUter :

;»' al} iniijuitate ' mea: ut

dimittas quffi conscientia Ideo tibi soli peccata raea confiteor ideo coram te :

m.Huit, et adjicias quod oratio non prEesurait. Et a mala mea detego, ut te justiflcem in sermonibus
prrrato meo munda me. Quamvisintcriniquitatemet tuis, et me inculpeminoperibus meis et tauquam :

peccatum nihU distare perhibeat Joannes Apostolus, judicio constituto, vincastu, vincarego.SEepeenim
qui ait, Iniquitas peccatura est (1. Joan. [.) ipso : dum caussara Dei erga nos, etnostram erga Deum
tamen usu loquendi iilus iniquitas quam peccatum diligenter discutimus, ipsum Deumapudnosex m-
sonat. Et omnis 254
*6 homo libere peccatorem tione judicamus. Ascendit homo Iribunal mentis
fatetur. iniquum vero dicere, nunnuu luam erube- suce fit accusatrix cogitatio, testis conscientia lit
: :

scit. Cum ergs pcenitens iste orat, ut ab iniquilatc judex ratio, carnifex limor el cum se injustum et;

lavetur,et apeccatomundetur tain a graviori.quam: convictum deprehendit,humUior factus gratiorera se

aleviori culpacurationerapostulare videtur. Etsup- Domino reddit. Vel, vincas cum judicaris, idest, tu
ponit caussam, quare sibi diraitti postulat quod de- judicio Filii tui, quo condemuatus est morti, victor
liquit, dicens : appareas, secundum clariflcationem resurrectionis
5. Quoniam iniquitatem meam cijo cognosco,sec\xn- et ascensionis. Supcras enim omnes judices: et qui
dum pcenitentiam et satisfactionem et hoc nonad : se putat justum coram te, injustus est. Nec [Ex Au-
horara, sed continue.Ideosubdit Et pcccatutn mcum : gi(s(t»o)surQcitDavid tantum sua crimiualiapeccala
conlra rne estsempcr. Contra me, id est, ante oculos confiteri etiam ipsum ad medicum ducit originem
:

meos. Non est oblitus peccati sui et iniquitatis, peccati. Omnia confltetur, in omuibus se humilial
quamvis jam a propheta audisset Transtulit a te : utomniurapeccatoruraveuiammereatur. Uudenunc
Deus peccatum tuum (2. /?cf/. l'^.). In conscientia tam sua, quam totius humani generis voce sub-
sua tanquam iniraagine, adulteriuni et homicidium jungit, dicens ;

depiclum habebat per singulos dies vidcbat putre-

: 7. Ecce cnim in iniquitatibus conceptus sum, et in
dinem: et ideodicebiit. Et peccatum meum cotbtrame peccatis eonccpilmemater mca. MalerraeameconoepU
estsemper. Ego illud video. Tu id ne cousideres.At- cum deleclalione peccati.I2.?o coneepluscontrasi mecum
'
Ecclesige verba sunt, quibus Deum precatur in nola, non est adullerala uxor aliena et marilus occi-
Orat. DominicEe .\I. postPentecost. sus 1
•
Adridetmagis Augustinilectiosubinterrogandi
 : :

851 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS. 85Sf

iniquitatem originalis delicli. Numquiddeadulterio j^ cula peccatorum mundandam signiDcaYll. Sic mM

*
David,naluseratde Jessejusto viroetconjugeejus? mundato et dealbato :

Quid esl crgo {Ea: eorf.)quod se dicit ininiquilalibus 10. .Audilui meo dabis gaudium el /a?(i(ia m. Valde
conceptum esse, nisi quia detrahitur iniquilas ex deleclat veritas intus audita. Elvehementergaudet,:
Adam (,Rom. 5. et 15.) ? Nemo nascitur, nisi irahens servus Dei et Iselatur, cum de remissione peccatorum,'
culpam, el culpae ponam. Quod dicit, Eccc signi- : sive de proraissione salutis ifterna;, sivede nliquibusj
flcat in manifesto.Omnes enira hoc videnl. Omnes lioc diviuiscondilionibusintusinsltuilur.IndedeJo.innB|
sciuiunt. Homoenimincorruptibilicarnevivens. lia- dicitur: Amicusaulemsponsislatelaudil, etgaudiot
bcllenlationumimmundiliasimpressaslnsemeiipso: gaudet propter vocera sponsi {Joan. 3.)Gaudiumad '

quia uimirum eas tra\il ab orijrine ipsa quippe pro-

: praeseniem gratiam referri potest. Lsetitiaadluiur.im
pter delectationemc.irnis, ejusconeeplioimniundili.i gloriam. i^fpropler giudium mihiredditum, exul-
est. Hinc est quod plerumque tentalur, et nolens. lahanl ossa /n<nn7ia(a. Idesl, virtutesqua; perpecca-
'

Hinc est quod immunda quicdani in nienle palitur, lumfueruntdepressoe,eruutmihicxultalioniscaussa

quamvisexjudicio reluclelur:qaiaconceptusdeini Vel perfecti viri possunlintelligi, quoniam humili ili
munditia dumadmundiliam lendit,hocconaturvin- sunt, exultabuut juxla quod scriptum esl: Oranis j
:

cere quod est. Quiergoad mumlitieelocumjamper- qui se humiliat, exaltabitur (iKc.lS; Matth. 23.). Et >

venit,couceptionissua3viamres[)iciatperquara vcnii ut hoc fial, sequulus adjungil:

alque inde colligat. quia ex sua virlute non habet W.Averlefaciem lua m a peccatis meis. Hoc facil Deus,
muuditiam vivendi, cui de immunditia factum est quando dissimulat peccala hominum proplerpcpuiieu
iuitium subsistendi. JJ
tiam.Quasi avertitapeccatis faciera, quasinon remiui-
8. Ecce enim verilatem dilexisti. Ideo COgnosco pec- scilur,quando non punit. Xlcrilo roga s.el bene rogas,
calumsecundiim pcenitenliam, qtiia, Ecce, idest, pa- utDeusaverlatfaciemsuaraapeccalistuis,situraoiem
tens est, quod lu dilexisli verilalcm idest, veram
: tuam non inde avcrlis. Hincestquod superius dicit,
confessionem: vel ;)eci(a(c(n diVea-isdjimpunilaeliam Et peccalum meum conlra mc esl semper. 257 ^'^'^

[Ex eod.) illorum peccala, quibus ignoscls non reli- solum rogopro hispeccatis, sedetiampro onmibus
quisti. Sic misericordiampra;rof.'asli, ut servareset alils. El hoc est, quod dicil El omnes iniquilalct
:

veritalem. Ignoscis conntenli,sedseipsumpunienti. mens dclc. Quas, cum deleveris,

Inceita eloccuUa sapiciilise tuse manifeslasti mihi. Ita \i. Cor mundum crea in me Deus. Crea. Ul Deus,
me dilexisli, ila me honorasti. ut occulla mysteria novum aUquid munda cor meum aufer malesco-
: :

sapienliaj lua?, id^.st, l'llii tui, propheticospiritu re- gitationes. El spirilum reclum innova in viscerihus
velares mihi videlicet incaruaiiouem, passlonem,
; mcis. Benedixit, Innova : denuo namquedomus a;di-
resurreclionem, ascensiouem, el alia plurima. Jn- flcataest,quarainveteraveralpei-catum :rogo ul in-
ccria dicit, proptcr Judaeos, qui ea legebant, et du- novelgraiia.Perfaclummeumcurvataeratrectitudo
bilabaul. OccuHa propter genles, qute haec omnino spirilus mei per graiiam tuam dirigatur ut sicut
: :

nesciebant. Dic nobis, 256 " sancte David, dead- prius recte.etinveritate in conspeclutuoanibulem.
ventuChrisli siquid tibifueritrevelalum.Dosceuilel, 13. Neprojicias me a facic lua. Id est, a priBscntia
inquit, sicut pluvia in vellus (/'»i(, 71.). Dic ronven- tua. Projlciantur ate peccala mea, non ego. Hacle-
tumperseculorura..\stiierunlrc;,'eslerr£eelriiiuci|jes nus, inquit, aulo faciem tuam steli, secreta tua in-
conveneruut in unum,ad versus Dominura, et adver- lellexi. Tedeprecor, Domine. nemerepellisa tanta
sus Chrislum ejus {1'sal. -2.). Dic passionera crucis. Q tua cognilione, El spirilum sauclum luum ne aufe
Foderunt manusmeas et pedes meos (Psal 21 .).l)ie ras a me.
cibum el potum. Dederunt in escam meam fel, el In 14. Reddemihi Ixlilinm salularis lui. Utsicutolim,
sili mea potavcrunl me accto (P.w/. 68.). Dic sepul- ila et nunc Filli tui advenlus, incarnatio, passio, re-
turam. Posuerunlmein lacu inl'eriori(Psa/. ,S7.). Uic surreclio, ascensio mlhi sinl manifesla et spiriiu
:

resurrecllonem. Non derelinquas aniraara moam in principali confirma me. In quo (f^j; /li(yus(mo) cn-
inferno {Psal. 15.). Dic ascensioncm. .\scendit Deus Drma?quiaignovisil mihi: quiacertussumnonmihi
in j ubilo ( Psal. 4t).).Dic gloriam Ecclesia;. Aslitlt rc- imputari, quod donastl. El ex hoc factus securus,
gina a dextris tuis in veslilu deauralo (Psa/. .{!.). alque ita gralia conlirmalus,non ero ingratus. Quid
LoDgum esset enarrare, quotetquautarevelatasuui dai)is pi'o hoc munere ?
ei secreta. Cum ergo tintes vir ceciderit, quis esl, 15. Docebo iniiiuns vias tuas. Hocenimhabeut sau-
qui de ?e securus essc possii y Et lauien si contiuL'al cli viri proprium, ut bona spiritualia.qua; a Deo pcrci-
aliquem cecldisse, atteudathuncpoeniluisse, elucu piunt, aliis ex caritate Impirtire studeant et slcul :

solum percepisse veniam, sed cli.am in ordiue pri- ipsi suam. ila aliorumsalulemquiEranl.Undeclsuii-
slino restilutum esso. Unde el subdil dit cl tmpii ad lc converlenlur. Non enimad hoc do-
:

9. Asperrjcs me hyssopo el munilahor. Hyssopum cenlalios.utse velinlcommendare,autexsuaiiocirinii

{Ex Augustino herbam novlmus humilem, sed me- luerurn aliquod temporalequa;rere: sedhac tinluin
dicinnlem, quae .saxohivnre radicibus dicilur..\ppre- intentione.ulimpiosadcouversionempossinliraii. irt
hendeetturadicedileclionlspelramtuam,idest,(;iiri Magnaestdlviuaemisericordia;commendalio,ci i
-

stum (1. Cor. 10.). Eslo humllis Dco tuo, ul sis cx- j-i canlium consolatlo, ciim dicitur, El impii ad (
celsus iuglorillcaloDeotuo. Noliherbamconlomnerc, ^'vcrlentur. lla [Ex eod.) plenus est Dcus adipe mise- i

vlm medicamcnli allende. Ilyssopus pulmonis de- rlcordiae, ut non solum conversis, scd etiam ipsis
ponittumorem.In pulmouesoletnotaiisupcrbia.Illic impiispromiitatur salus. IlincPaulusait.Utcreden-
cnim Inllalio, illicanhelilus. Talomaulempa.ssioucin tes in eum. qui justillcat Impium, deputetur lides
cural humililas. Hyssopoin veleiilegcsanguisspar- eoruin ad justiliam (/(oi;i. .'».). Alleudcns aiilem
gebalur vituIa;admundandoslUios Israol {Levii. 14). mull.is suas iniquitalcs,el eas tribuens corruptioul
Aspergamus el nos hyssopo imltemur humili-
, cariiis et sanguinis, adjungil
tatem passionis Chrisll, cl muudablmur apeccalis. l(). I.ibcra mc dc samjuinibus Deus, Deus sah ii.~
Scd parum esl mundarinosasordilmspeccatorum, mc.t:. Tu Dcus, qui es Deus. et auctor salutis mc;c.
nisi conlingaldecorarl candoie virtutum.Ideo sub- libera me de sangulnlbus, id est, corruptlonilnis
jungit Lavahis 7/ic,sangiilnesacrato:/;'(s'<;«riiic,-i/i
: carnls. Expressit (/;'.c ci»/.) I.atiniis Inlerpres vcrlio
di-nibahor. lu qua uulla uigicdinis vesligiacerni pos- iiiinus l.nliuo proiiriel ilem lamcii cx Giajco. Nam
sunt. lieue dlcil se supernivemdeabari,qulacaiiclor omucs novimus I.alinc iion dici sangulucs: tamcu
justillcalieanimsecandoremoiiiuem superalvisiliilis qiii iilaGra'cus posultiiluralinumero, nonsinccau"
creaturaj. Vestis Chrlsli in inonle lanquamnixdeal- s;iqula hoc inveull In primi Ilngua llcbra;a, nKilaii
bataeirulsil(iWa((/i.l7.),qua;Ecclesiamomniumma- •potius inlerpresmiiiusLaliueallquiddicere, quam

lUi ct plerlque Mss. Augusliniani habeut : imprcssum tumcn Ibi esl />iiis. Polest iteruin ex subse-
 : : :

s;;3 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. 854

iiiinus proprietatem designare. Quare crgo pUiraUier j^ sapicnliiE, sedcorpus nostrumibi merebiturimmor-
dwil. Dc sanciuitiibus \n multis.sanLruiuibus.iimiiuiim lalitatem. Timic imponent super allare tuum. td est,
In orlt.'inecaruis peccati, peccata nuilta intelligi vo- supcr memoriam veneriudaitutEpassionis elresur
luit: ad ipsapeccatarespiciens, quiu veniuntdecor- rectionis, viiulos, siguilicatos, id cst, seipsos, iuuo-
niptione caiuis el saus/uinis. Uude Aposlolus ait: ccntcs, novos, a jugo Legis Uberos.
CaroetsaDguis regnum Dei nonpossidebuut(l.Co)-.
I.;i.'. Libera me </e sanfjinnibus, id est, de iniquitati- TITULUS PSALMI LI.
Uus. El exultabii, id cst, exultaudo annuntiibit tin-
•jn<i mea I. .\gilur in hocpsalmo de iluobusgencriliushonUnuin:
258i"*''''""' '"<""• Si potcro jusUU.iiii luam unum terrenura, aliudcoelesle: uuum persequilur^aliuil
Mirrare: .Si tii nie prius liberaveris ab iniquitate.
li;\litiu-: uuum glorialur iu malitia, quod eraclicabilur :
quia dixit, Labiameaesultabuntjustitioui tuam, aliud glorialur in Deo, et pininanebit. De perverso genere
.. videretur liocviribussuisaltribuero, tauquamin iu priiua parte psalmi agilur, et malilia e.jus per parles
|i iteslate babens sermonem: commendans gratiam dcscribitur. Genus vero oleclorum in Dne domonstratur.
Dei subjungit Titulus talis est, In finem inlellectus David, [Vers. 2.]
17. Domine, labia mea aperies, et os mcum annun- cu7nvenissetDoeg Idumseus.elannuntiavitSaidietdixit
ei:V^enitDavidindomti7nAchimelech.Lc'^iU\Tin\nstoTia
'iibit laudem luam. Labiamea idonea facies ad pree-
ijuod eo tempore quo Saul persequebatur David, ipse Da-
mdum.quseprius clausa fueranl propter peccaium vid fame et ab hoslibus compulsus, cum non haberel quo
'uest enimspociosa laus io ore pcccatoris (i^ccte. fugeret, intravit in domum .\chimelech sacordotis, et
Unde peccatori dixit Deus, Quare tu enarras
[o.J. apud eum comedit de panibus Proposilionis. Quod cum
justitiammeam (Psu/. 49.)"? Quo contra rectos decet g vidissetDoegldumsEus quidam servusSaulis, invidia mo-
laudatio {Psal. 3:2.). Tuum est ergo aperire labia tus uuntiavU Sauli diceus: Venit David in domum Achi-
niea: meum est deinde annuntiare laudem tuam :
mclech (1. Peg. 21. et 32.). Hajc persecutio et Doeg
accusatio impleta esl, et qnolidie implelur in Ecclesia.
quod tibimagisacceptabileest, quam legaUa sacri-
Doeg interpretatur motus. Idumaeus interprctalur terre-
licia offerre.
nus: Saul appelitio. .KchiTBelech palris mei regnum.
^'

18. Quoniam si voluisses sacrificium, legale magis, Expositio tituli ha;c est Intellectus isto. quein voces hu-
:

quam oblationem laudis, dedissem illud. Sed ideo jus psalmi pariunt, non inhacvita complendusest, sedin
pi decrevi ollerre sacriflcium laudis, qnia^uHcjue
ii.'is flnem, id est, in fuluro vel iu flnem, Christum. Quo in-
:

'causlis
'
veteribus non deleclaberis. Quid ergo ? tellecluimpiiperhanc prajsentem licentiam.quam habent
anquid non offerebat Deo sanctus David sacriOcia
-
malum faciendi, subituri creduntur damnalionem Eeterni
supplicii.Bonivero per hoc, quod ab eis illa malapaUun-
et holocausta vitulorumet taurorum, sicul in lege
tur, in futuro remuuerandi. Intellectus aulem islo altri-
prfecipiebatur? OUerebat plane sed inipsaoblaUone :
bueudus est David, id est.cuiUbet fldeli. Inlelleclus. ciico,
plusnovum, quam vetus exhibebalsacriticium. Cum habilusdeeonegotio, quod significatumfuit, cum venisset
enimanimaliamactabat.seipsum intusin contrUione Doeg Idum.seus,"id est, terrenus aliquis malitia molus, et
' jrdisDeo immolabat, ibique Deo offerebat vota et auuuntiavit Sauli, qui interpretatur appeUtio, per quem
liudes, quse magis acceptabiUa Deo sciebat, quam siguificatur mors et dixit ei, instigandoeum ad persecu-
:

otlerre animaliuiu carnes. Et hoc cst verum, quod liouem Venil David, id csl, quilibet fidelis, in domum
:

.\chimelech, id est, in consorlium Ecclesiaj, qua3 recte

nobis insinual sacriticium, cum subjungit
Achimelech designatui, qui patris mei regnum interpre-
19. Sacrificium Dej spirilus eonlribulalus. Carnale tatur: quia in ipsa regnat Deus pater. Necimmerito per
lautum sacriDcium non pIacetDeo,sedspiritus con- Saulintelligimus mortem : quiasicut huncpeccator popu-
'
ibulatus, id est, propeccatis plurimum ansiatus, C lus a Deo petiit regem, ila nos per illicitum appeUtum
l Deo placeus sacrificium. Ethocprobal cx verbis acquisivimus morlem. Saul enim (ut diximus) interpreta-
-quentibus, dicens Cor conlrilum et humilialum
;
lur appetitio. Appetilus malus anim» mors est. Iste rex
D.:us non despicies. Ex hoc apparel,quia contribulatus dominatur in fiUisditBdentlfe (jEp/ies. 5.).Persequitur au-
lem nos, et per se, el per ministros suos. Sedab hoc rege
spiritus sit libi gratum sacriflcium quia o Deus, nou
triumphabimus, quando mortalehocinduoritimmortaUta-
:

d'_>spicies, imogralauter accipiesco' cou/ciau?!, per

lem, cum flet sermo, qui scriplus esl Cbi est mors con-
:

compunctioueme/ /ui mi7ia(iiHi.Commendalonovo sa- tenliotua'?ubiaculeus luus(l. Co)-. 15; Osee i:5.)?Iuterim,
cnflcio, orat, ut constiluat Ecclesiam ex utroque pa- ul patientes simus ne deflciamus in via, reflciamur pani-
riote, quaeexhibeathujusmodisacriflcium. Aitergo bus sanclitatis in domo .Achimelech, id est, verbo Dei et
iO. Benigne fac, Domine, in bona voluntale lua coBleslibus sacramenlis in domo EcclesiJE. Maleria hujus
Sion. Tuliomine cui tale placet sacrlflcium, beuigne psalmiesl, ulrumque genus hominura, 260
perseculo-

largam benedictionera etmisericor-

fac Sion.id est, rum et patientium. Fidelis anima habens hunc intelle-
diam impende tua-. futurae Ecclesise, et non ex meri lis ctum, quod ii. qui modo patiuutur propter justitiain,
postea gloriamsempileruampercipient(.l/u(//i. 5.) : loqui-
suis, sed/u bona volunlate tua, id est, cum gratuita
tur hic conlra ipsos pcrversos, inlendens eos a perversi-
gratia tua. El ex vivis lapidibus, videlicet fldeUbus lale revocare, cl viam verilatis ostendere, ila dicens ;
animabus, asdificenlur muri Jerusalem, idest, ulerque
paries Ecclesise, scilicet Judaicus etGeniihs, inflde, PSALMUS LI.
spe et carUate construatm' [Ephcs. !2.).Interpretatur
Sion speculatio, et Jerusalem visio pacis. Agnoscitis 3. Quid gloriaris in malilia,qui potens es in iniqui-
ergovos iu Sion,ct Jerusalem, si certam expeclatis (n/c«Tupersecutoretamatormundi, cuilicentia et
spem futuram : et si pacem habetis cum Deo. D potenlia iniquitatem operandiest concessa, pro quo
Tunc acceptabis sacrificium jusliliie. Modo sa-
'21. fruclu?proquautlfltategloriaris in malitia? Vel hoc
crlflciumpro iniquitate (quod est spiritus contribu- cerle te revocare dcberet, quodin hac gloria fructus
latusjCorcontritumethumiliatumiDeus non despi- aliquisinvenire non valet. Plus profecto estgloriari
cies. Tunc, id est, in futuro seculo, gratanteraccipies ininiquitate, quam iniquitatem opereexercere.Xam
sacrificium justitise tantum, et laudis sicut scripium : sunt uonnuUi, qui iniqua quidem faciunt, sed re-
est: Beati, qui habitant indomo tua Deus in secula mordet eos consciontia de peccato, atque in semet-
seculorum laudabuntte iPsci/. 83.) Acceptabiseiiam
quod si
ipsis contremiscunt. Et solet contingere,
Oblaliones el holocausla. Quando totumpecus impo- nondum ex omnibus possunt, a quibusdam tamen
nebatur259 '"'se igneconsumendum,hoc diceba- operibus pravis student seipsos refra?nare. Et sunt
turholocaustum.Totos nos divinusignis'absumet. qui laetantur cum male fecerint,etexultanlln rebus
Non enim tanlum absumetur anima nostra iiivino igne pessimls [Prov. 2.). Hi sunt qui habenis laxis ad

• Compertum est, pro Aehimelech, ut etymologiSB

quenti apud Nostrum contextu vulgatus Augusti-
nus restitui. ratio constet, Abimelech legendum esse. Ac se quo-
'
Emendavimus absumel, ut et mox absumelur, que testaturS. Augustinus, in codicibus Psalmoru m
Augustino suppetias ferente, pro assv.met et assu- magis Abimelech, quam Achimelech, invenisse. Eam
mc(i;c. porro ipse lectionem praefert. Eum videsis.
 :.
: . : :

855 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS

universum sepraecipiianlmalum. Tales redarcruuntur j^ apparueril vitanoslra, et uos apparebimus cum ipao
in hoc psalmo. (Juouiam in malitia, glorianlur, et in gloria {Coloss. 3.).Tunc supereumri'lebunt justi,
potentes suni iu iniquilate: repreliendilur in eis, et quia jam non erit locuscomp.itiendi aut condolendi.
voluniJis prava, el actio pervcrsi. Maliliam autem Non quomodonunc, quando videshomineminjuste
exequitur per parles, cum subjungil : viveutem, viscum illolaborare, cl ad viara veritalis
4. Tola die, id est, assidue, injusliliam cogilavit crrantem reducere. Unde lE.r Aug.) et doles de illo
lingua lua. Aul facies malum, aut dum non poles ct oras pro illo. Tum verocum venerit judicii tcm-
facere, dicismalum: aul quando nechocpoles, vis pus,jam noneritcorrectionis locus, scd tantum ^

etcogilasmalum. Linguamcoidis commendatin hoo natlonis. Eril ibi poeuitentia, sed infructuosa, <\u.
loco,non oris: habel enim cor noslrum linguam suam ra.Tunciniiiumvidebuutjusti,etsupereumrid(i
Quaie ofTicium foris liabel liugua in loquendo, lale [Sap. 5.), idest, supeiiorcsapparentes,cum irrisi
ofncium lingua cordis intus habet in cogilando. dignumindicabunt. Ei dicent, intcriorilocuUone -
Hincesl, quod sine verborum slrepitu sa?pe nobis 9. Ecce homo quinon posuil Oeum adjulorem Sh
ipsis loquimur incor^ie. Necsolumcogitasti injusti- Vigllanter nobis inluendura est, quid in hoc i

tiam, scd et dolum fecisti. Hoe cst, quod subdit quo damnet Scripiur.i. Non enim dixit. Ecce
Sicul novacula acula fecisli dolum. Dolus tuus ofnciuDi fuitdives sedEcce homo qui non posuil Deuin
:

habelnovaculae. Sicul novacula acuta sordes et pilos jutorem suum. Sed speravil in multiludine divilia^
abradit pellium, itadolus tuus, duandoaufers lide- suaram, idest.in copia auri vel argenti. et poteul
libus terreuasfacultates, autcorpora C8edis,vel oc- etglorisectaliarumrerum. Nonquia habuit divit-
cidis supcrdua tantum tollis, damna nulla animae
: n sed quia in ipsis speravit, ideo damnatur, idco m
facis. Imocandidiorem ot pcrfectiorem reddis.Ecce tabcrnaculo movelur, ideo extirpatur radix ejusdc
quid faciunt sanciis mali:piIos radunt. Ergoacual terra 262vivenlium El pra-valuit in vanitale sna.
novaculam suammalus,acualdolum(iuaiilum poiesl Quid enim vanius oo quiplus putalvalerenumimini
superflua temporalia ablalurus est, non necessaria quaniDeum? Ergoisto damnato, quid dicisde te, o
sempiterna. Vitam temporalem tolht, ad ajternam David? Quid dicis de le, o corpus Christi ?
mittii. Aufertt?mporalia, impellitad seterna. Etno- 10. Ego aulem sicul oliva fruclifcra in domo Dei.
tandum.quodin hoc vcrsu cogitalio, etactusconti- Ego manens in Ecclesia, quie esl domus Dei, sicut
netur mahtise in sequenli vero etiam atfeclus desi-
: oliva fructifera in pinguediue carilatiset fructillca-
gnatur, cum dicitur : lionebonorum operum, Speravi non in divitiis, sive
5. Dilexisliynaliliamsuperbenirjnilalem. Non solum houoribus, sed i>i miscricordia Dei : Ego (dico) per-
cogitiisli ct fecisti, sed etiam diloxisli malum. Nec duceudus in xternum. Et hoc exponil cum subclit
hoc tantum dilexisti ad faciendum, sed etiimad lo- el insa;c((/umsubsequutivumhujuss«cii/i'. Sicut oliva
quendum. El ideo subdil: Iniijuilalem magis.quam nequeiu hyeme neque in aesl ite suam amittit viridi-
loi/ui 3equiiaiem. Subaudis dilexisli. Hoc profecto tatem, sic sancti viri ueque in prosperis neque in
semper convenit reprobis, 261 ul magis diligant adversis amittunl virtulum decorem.
malum cogitare, agere, loqui, iiuam bonum. El in 11. Confttebor libi in ssctilum, quia fecisli. ErgO
hoceslduplexiniquilas etdamualio.quia quod re- (luia me talem fecisti, ideo laudnbo te in seternum.
probandum erat. eligunt et quod eligendumfuerat,
: -Magua confessio, magna graliae commeudatio csl,
conlemnunt. Vaj miquocordi. .Vvertilse, ne videal dicere Deo, C>«ia /'ccis/i. Quid est quodfccisti / lli-
quod videre debuerat. Detah (ix AugusHnu] dicitur r quehocquod egosicul oliva fructifera in domo Dci,
in alio psalmo Noluit inlelligere, ut bene ageret
: speravi in misericordia Dei. Nam quid ego feci, ui>i
(Psai. 35.). Propter hoc recle subinfertur : malum ? Deus autem est q ui opcratur in nobis el \ lo (.'1

6. DilcxisH omnia vcrba priccipilalionis, lingua el operari pro bona volunlate (P/ii/i;). 2.). £"( idco
dolosa. Jam non curat quid dical, quid menliatur, cum palientiacj:pec/a(<o nomen tuum, idest, gloriam
qualiler fallat. Ad oinuem falsitalem, dolosilalem, otdeificationem nomiuis tui: velnomeutuumJesLiiii,
vanilatem seprajcipilciu derelinquit. Lingna dolosa idest, Salvatorcm: 9iio»ii<ini bonum est iti cotispeclu
nnnislrafallaciaj esl. Lingwadolosa (Ex Eod.) aliud sancloTum /i(o™»i.Non dicitincouspectuinipioruin,
in corde gestanlium, aliud ore promenlium. Sed in sed iiico7is;3ec/i<sa)ic/oi'!(inbouumesssenomenl)ciiiii-
his praecipitatio et submcrsio esl. ni.Nonenimhabent oculum aut palalum cordis,ui
7. Proplcrea Dcus deslrucl le in finem. El si modo videre aul gustare valeant quam bonuset quam sua-
videris slare, et florere quasi fcenum in agro, iu visost Doininus. Homo ncsciens quid siimel, nisi
Ilnem evellel te Deus, quaudo dicel Ite in ignem : gustaverit, nescitquid dicat. Ideo magis ad cxpcri-
seternum fMaiih.Ta.''. Et quamvis lixeris in amorc meutum invitausPsalmus, Custate.inquit. et \idcio
munrii radicem cordis: Evdlel le, cl emigralAI le, id (luoniam suavis est Doininus. .\c si dicat Tiiuc :

est.emigrare f;iciel dc labcmaculo tuo, id est, de vidobitis si gustavcritis. Siniliil dulce esset marty-
hoc mundo, vel decorpore, sive de Ecclesia, in qua ribus,nequaquam tantaslribulationum amariiudiuos
Stare debuisti. El rafliccm lunm de lerra viventium. aiquo animo tolerarcnt. Ijonumest noinen tuuiii in
Habenl et reprobi aliquando radicem boni. Quod coii.'!/)cc/t(sanc(o/*i(m/i(oi-i(»i.Uouuuicstmihi,qiiaiulo
significatur in grano quod cecidit super pelraiii. j^ audio Deus. Bonum est mihi, quando audio Jesus.
L* Iloc uomcnaudire possuiilet boni ot mall: nou au-
Misitenimradicem,sednatumaruil:quianonhabe-
balhumorem. Hi sunl (iuquilDominus)quiad tem- tem gustare uisi sancti. Etquantoquisque s.inctior
pus creduut, sed in lempore tenlationis recedunt cst, tantodulcius et suavius snpit nomenDomini In
\Luc. 8.). Credendo crgo milluul radiccm, scd non coidc ejus. Tantoeliam palieulius et desidcrabillus
perseverando de terra vi venlium, idest, de societate expeclal, ut taudeiu vidore merealur quod amal
sanctorum eradicantur, quiagralise divinae non ha-
bucrunthumorem. TITULUS PSALMI LIL
S. Vidcbunljusli et timcbunt, el supereum ridcbtinl.
l.ln fincmi'ro Mahalalh inlclleclusDavid. Iste iulcl-
Intcllipamusetdiscernamusduoistatempora,limcndi loctus allribullur David, id est, Clirislo invilanti uos, Id
Cl rideudi (Eccles. 3.). I.egimus qiiid servetur in e<<l, iiicourorniilalcm sul Ipsius (luleslllTis lesis. Propo-
lluein malis.Etquiainlellijjimuset crcdimus: vidc- iillur nobis idciii Clirislusin lioc 1'saliiiu.ad inlelli^endum,
mus ct timeinus. Aposlolu.sdli it, In timore el ircniori; ul in ipsum (juillnis letiis esl, liansriiriueinur : ul credn-
veslram ip.^orum salulem oiieiamini {X.Cor. 1.]. Ei mus eum esse salu'aro Isrnol. Clirislu-', dlco, aiiens pro
Psalniista: ServilcDomiiioin timore (Psal. 2.). Kr™ Miilialulli, id esl, vicu parlurienlis vol dolcntis. Malinlath

jusii fjui s^unt modo, (|ui vivunl ex flde, inlelligunl «ntin inlerpretatur(/o/ciis sive;io)7i(i-icii« :sed lialiutofro-
quod d.iiniiandi suiit mali. Propterea limenl ct sibi. clum dolentis vel parlurlunlis, scllicot arguendo, incro-
]iaudiiJiidaicam,perndliiin,ilevelustiitein iiovilaleiu Irans-
Qiiod eiiimsiiulhodie, sciunl. Quodcrasfuluri sunt,
forniare salaiieiilis. Filinli nui,(|uos ileniin parlurl()(lioc
iicsciunl.CumautcmvencritdiesuostercuinClirlslui! esl pro Malinlallii douec forinclur Clirislus iu voliis [Ua-
 : : :

S-.7 IN PSALMOS LXXV COMMENTARIUS. s.ss

'.4.), liuc osl in Onom. MaliTirosl liiijus psalnii insipieus (lca, Salvttm me fac, resuscitando. Et in vii-tute tua
J^
uilus, uon cognoscens Douni.Iulcnilil aulom ipsumca- judiea me, idest, secundura tuse virlulisexcellcntiam
pui iiostrum iu lioc psalmo confularo cos qui Clirislum crescat judicium ulomnes discernantetco- meum :

!' iniinum csso nccraliaiil : oslcndens cos ciHisummare el

gnosc.int, quia lu me misisti [Joan. 11.). Et erit
-II corruplos, ^''
263
''' alio rainabilcs csse Deo, ul
(in(iuill'roplieta)(iuicuinqneinvocaverilnomenDo-
ilkis illurum faeiat lnmuni, ilonec convcrtaulur ailunum
mini, s:ilvus crit {liom. 1(); Johel. 2.). Invocemus
licet ad Deum. Osleudit cliani projiler quorundam ini-
ergo nomen Domiiii, ul salvemur (.-lc^ !2.). Deus, in
:ilalos, rationes el corum arbilriuni a Ueo dissipandum,
ijisos oplernum punioiHlos: juslos voro salulom
eliam iii
niimine tiio, idest, per invocationem sanctinominis
:isocuturus. Sic orgoineipil :
lui, salvum me fac a peccatis Et in vii-tute, idest,
:

in polcntia tua, qua judicaturus es vivosetmortuos,

PSALMUS LII. judiea me, idest, discernc a malis. Notandum quod
prius petit salvariin nomine, deindc judicareinvir-
2. Dixil insipiens in eordc suo, Nou est Dctis. IslcPsal- tute. Nam quem in nominc precedenle salvaverit,
mus, (|uia jam superius expositus esl {Psal. 13.), in virlutesubsequeiitesalubriter judicabit.Securus
exposiliouenonindiget, prajlerliuncunumversum, esto:judicium illuduon tibierit puiiitio,scddiscre-
quinou esl in superiori psalino [Vers. ().] Quoniam tio. Et lianc orationem quam ad Patrem mittit,
Deus eoruui qui liominibus plaeent.
dissipiivit ossa
exaudiri postulat.cum subjungit
Volueruut homiuibus Judsci placere magis quam
4. Deus exaudi orationcm meam. Hanc videlicet
Deo. quandodixerunl, XonliabemusregemuisiCse-
„ „.,...
. „ qiiamprsemisit de salule et judicio. .4»)'!ti((s «oriuc
s:irera .Et iteium Si dimittis eum, non es amicus
:
B „„.,,aoris mei, idest.ipsamoralionemliabitamcordo,
>i
Ca?saris (Jnaii. 19.). Aposlolus dicit Siliomimbus i

el prolatam voce. Dominus non habet alias aures,

:

placcrein. Cliristi servus non essem {Galat. \.). Qui

nisi gratiam et misericordiam suam. Et cumdicitur
eiiro luuuiuibus placere appetenles, noluerunt esse
Auribus percipe, non intclligitur aliudnisi, Attende
servi Ghristi propterea Deus ossa eorum dissipavit
:
et memoriter ac miscricorditer audi. Si enim aure
idest, virlules auimse et iuteriores sensus, scili- :

percipiat, ut misericorditer audiat, securi sumus

cet rationem et intellectum, raemoriam el alia hu-
quod orationemuostramexaudielDominus.lnprimo
ju^modi in eis destruxit qua3 ideo ossa dicuntur,
ergo versu fit oratio pro salule, in secundo vero
:

quiasicul ossibuscaro. itavirlutibusanimasusten-

versu (it oratio ad commendandam orationem fac-
tatur. Confusi sunt autetn amissolocoet genle, atque
tam, et ad captandam benevolenliam Dei. Deinde
per omnes terras in captivitatem dispersi. El hoc
ponit caussam quare sit orandum,dicens
ideo contingiteis, Quoniam Deus spreiitcos.lpfii enim
5, Quoniam alieni insurrcxeruntadvcrsum me. In-
prius eum spreverant. sicul ipse pcr Prophetam
surrexerunt enim JudcCi, ut adversarentur Christo
suumdixit: FiUos enutrivi etexaltivi, ipsi autem {Joan. 10). Alieni quidem,si non genere el natura,
spreverunt me(/sa!. 1.). QuiaergospreverunlDeum
moribus tamenelvita. Etnon tantumminorpopulus,
justo omnipotenlis Deijudicio spreii sunt.
sed ct forles qusesicrunt attimam meam. Sicut scri-
TITULUS PSALMI LIIl. ptum Reges terrfe et principes convenerunt in
esl :

unum adversus Dominum etadversusChristum

et
l.efH.In finem, in carminibus intellcelasDavid [Vers ejus {Psal. 2.). Fortes ergo secundum superbiam et
1.^ cumvenissent Ziphtei, ct dixissent Sauli,lVonne Da.
..:.!™j .,j.(,.., — i
vid alisconditus —
..J...... u flc3.23.)?lntelleelushu
estapiidnos (1.
r>.,« OQ IT l.,i..ll.i..i,,o l»ii_
(\ ^ .......
potentiam saecuU. Et non proposuerunt Deum anle
onspectum S!(i(»!.Si enim cognovisseut,numquam Do-
..

jus psalmi atlribuendus esl David, id esl, Cliristulendenli

iiiQuem,id ost, inperfeclionem suteobedienliffi. Ellioc in
minum glorise erucilixissent (1. Co)\ 2.). Fuititaque
carminibus, id esl, in jucundilate quiavilaDomini nostri :
caussa tanti peccalicEecitiscordisctinridelitas. Ca>
disciplina fuil morum quia quod ipse intellil, et nobis
:
citatis vero caussa fuit superbia. VsEhomini illi.qui
intelligendum proposuil. Ouid autem iulellexil? Perse- non ponit Deum anle conspectum suum. Nam Do-
verandum in laudibus.usque in IJnem. (^luando hocinlel- minus est illuminatio nostra. 265 Quando enim
lexil ? (Juando Judsi in lioc sjeculo lanlum Uurentes pro- homo intelligit, illuminatur. Quando intelligere ne-
didorunteum morli, et Deuni in hun.ine lalentem credere gligit, tenebratur : et sic incidit in errorem omnem
noluerunl. Quae prodilio fuit prajfl^urala, cum venissenl
et iuiquitatem. Isti qui persequuntur
sunt alieni,
Ziphasi, el dixisscnl Sauli, Nonue David abscondilus est
apud nus (I. Reg. 23,)? Vicus quidam eral Zipli cujus :
corpus Christi. Non enim sunt a Deo, sed a Patre
habitalores Ziphaii in cujusregionese absconderalDavid
:
diabolo {Joan. 8.). Ipsi me uon intellexerunt Deum;
cum eum vellel Saul invenire et occidere. Isti ergo Ziphaei sed ecce in manifesto apparet, quia revera sum
ciira Iioccoguovissenl, prodiderunt eum regi persecutori, Deus.
ilicenles : Nonne ecce David abscondilus esl apud nos ? 6. Ecce enim Deus, Pater secundum quod ego
Niliil quidera prufuit illis ]irodilio eorum ct ipsi David :
homo sum, adjtivat me, in passione.ue deficiam ei :

iiihil olifuil. Kamque animus eorum maligniis demonslra-

Dominus, Filius ejus, suseeplor esl anima; mea;. Sus-
lus esl. Zipli inlerprelalur fos. Inde dicunlur Ziphffii, id
csl, florenles per quos dcsignanlur Jud;ei, qui Uorebaut
:
cipiens eam sibi in unitatepersonse. Vel susceptor
temporalibus bonis. Per Saul iulclligitur murs. Ziphtei aniniBe mese, quia postpassionem inquameaudivil,
ergo prodidorunl David Sauli, quia Judaii Iradiderunt animam meam in gloria suscepit. Hoc adjutorium
Chrislum morli {Malth. 25.). Per Ziphfeos cliam intelli- D proinitlitetmerabris suis.ubiait: Ecceegovubiscum
gunlur amatures hujus nmudi, qui adliuc persequunlur sura usque ad consummationem seculi(.1/a((/i. 28.).
corpus Clirisli. Maleria hujus psalmi esl capul et corpus, Et in psalrao alibi ait: Cura ipsosuminlribulatione
inler iniquos conslilutum et ailliclum.Inprimaparlepsat-
eripiam eum, et gloriflcabo eum {Psal. 90.). Noli
mi oral se ab alienis, a quibus alHigilur, liberari. 264 ergo timerepersecutores tuos, quia Deustecumest
In ullima parle oslendil eos dispersos, se aulem ex omni
in tribulatione. Noli limereeos, quiocciduntcorpus
tribulalione eripi, et super inimicos suoscxaltari. Hocer-
go nubis in hoc psalmo inlelligcudum proponilur,ul que- {ilalth. 10.), quiaDominussusceptorestanimselute.
madmodum Filius volunlarie se Patri ohluVil (Ilebr. 9.), Fortassis ideo convertit ad nos vocem suam. Nam
el non pro salule prfesenti, sed pro fuluraPalrem poslula- huc usque ad Patrera orandoloculus est. Nunc au-
vii [Joan. n.) ila si floreutes in mundoconlranosseeri-
: tem volens ostenderenobisse esseexauditumetad-
L'anl, illata iucommuda
aiiimupercurramus, eteanu- lipio jutum a Patre, nonjam ad Patrem.sedadnosdicit:
bis ad fulura:n vitam prudosse puslulemus. Oralilaque in
Ecce enim Deus aiijuval me et cieteia. Non enim
hoc psalmo ijisum capul, et seoraudi (ut dixiiiiiis) el Jier-
severandi exemplar propunil prjcvidens se pissurumpro
opus erat,utdiceretPatri, quod sciebat.etquodipso
:

redemptione Iiumani generis, ut a morle resuscilelur, ct prjestabat sed nobisutique eralhoc audireneces-
:

secundum virlutem el omnipulentiara Dei digne laudem sarium, utpatientiseChristi discereinus exemplum.
exaltelur. Sic ergedixil Ex his enim verbis iustruimur, quia cum abinimi-
cis mala nobis irrogantar, non debemus irasci, aut
PLALMUS LIII. maledicere, aut vindictam exquirefe: sed orare, et
3 Dcns in nomine luo salvum me fac. Vox Christi Dei adjutorium expectare. Mihi vindictara, et ergo
ad Patrem ac si aperle dical, In nomiue tuo glori-
: retribuam, dicilDom!nus(Z>ei((. 32: Rom. 12; llcbr.
 :

8b9 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS S60

18.). Unde non tam oiaudo, quam prophelando J^ aulem advorsa spcravll, el quid do
i" te D.iis. Inler quae
sua liberalioae, cl dc advers:iriorura damDaliono speraudo
subjungil
olitinucril, in prioribus parlibus psalmi nianifeslc'' pro-
"i.Averle malainimicismeis. Eccequalemvindiclam
millil. El oral pro se, ue deOciat in p.issione : cl pro re-
facil Deus. Mala quse mali irrofianl bonis, averlit a surreilioiic sua, el ;;loriQralioiie. Asil etiara de rcpul-
nobis Deus.el relorquf;! in malos. Quidenim perse- sionc Jud»orum pr.TScnli, el dc damualione a!lcrna, el de ,

culio et tribulalionocelmarljTibusPIraoprodeslad assuuiliouc Gcntium, ct de gloriticatione fidalium in

saluleu). Illis vero nocet ad damualionem. Unde ulibi ajlcrnum: sic dicens :

dicitur Convertetur dolor ejus in caput ejus, etin

:

verticem ipsius iniquitas ejus descendet (Psa/. /.).

PSALMUS LIV.
Recte ertio subditur In virlule lua, Id est, juslo
:
267 -• E^audi Deus oralionem t^itam, et ne de-
judicio luo, disperdeillos. Beneaulemuonait:Perdo, spcxcris deyjrccalionem meam [Vers. 3.] Inlendc mihi, :

seddisptrde: quiaJudai indiversispartibusperdiii, el ej:audi mc. Quasi ditat vos lideles mei in Iri-'
:

et disptTsi suul por regiones propter malum, quod bulationibus positi, nolile deficcre sed in Domino :

feceruul inJcsum. Disperdet eliam Deusinveritale speranles, et lemuntTalionem ab coexperiauics, men

sua raalos, quando in e.Ktremo judicio diversis pcE- exemplo orate : quia cgo in passione posilus. sir
nis tt lormentis tradet cruciandos, dicens, oravi ad Dominum : O Deus Paler, ixaudi propter
S. Vohinlarie sacri/icabo libi. Oinne opus bonum dii,'nilatem Filii tuioralionem meam, resuscit;indo
oblalum Deo, sacriliciuin dici potest. Et Beneprajmi- me a morte, et clarilicando in passione. Ac si dicc-
sit l'oluniarie. Voluntatem euim ct affeclum pensal rel 1'ater clarilica Filium luum, ut Filius luus
:

Deus in omni sacrifKio, atque otTerentis bonam g darificel le [Joan. 17.). Et ne despexeris depr.
... _,. .
intfnlionem, el nou donimaguiludinemcousidtrat. cationem meam, id propter humanitatfin
. ,
est,
Et quantacstdcvolio, ttvolunlasofTerentis tantum assumtam ne habeas deprecationem meam.
vilera
est apud Deumipsius sacriflcium. HincXIojsesait: quara facio pro evilandis malis sed potius in- :

Respexit DomiuusadAbcl cladmuneraejus^GcHcs. tende mihi, id est, ipsam humanitatem fac iultii-
i.). Nou prius ad muuera, sed ad .\bci prius re- sam, idest, perseveranlem iu oralione, vel iu viitii
spesisseDominus perhibelur quia uon pensal vo-
: libus, et inaugmentobonorumoperum.E/siccjaii
lunlatem ex munere, sed muuus ex volunlate. Ad me, Quando iu diviua pagina oralio, el deprcc.itio
Caiu vero et munera ejus non rcspexit (lbid.\ quia simul ponilur, a se invicem diirerunt quia oralio :

videlicet 266 t)onam iu co voluuiatem non vidit. esl, quando aliquid honestum pelimus, scilicet de
Seipsum obtulilPalri Filius iu sacriliciumpro nobis his, qute voluraus assequi. Deprecatio vero proevi-
volunlarie quidem, quia nou ex uecessitate, sed ex tandis malis, de his scilicet. quae a nobis volumiis
caritate. .Non enim coacta dona, et coacla servitia repclli. Sciendum quoque est, quod plerunque quo-
diliyit Deus. £'( confilebomomini luo, Deus^quoniam ruudam deprecationemonmipotens Ueus etexaudii
bonum esl. VtTC bonuin esl, et sahibre aniniabus et despicit. Ilinc esl, quod
Israeliticis carnes, qu.i-;
nostris, utcuncla, qute agimus adlaudemelgloriam male pelieruut, iialus tribuit [Exod. 16.) sed qu:iii- :

nomiuis tuilaciamus, uttotn voluutatesacrilicemus tum eorum postulatio sibi displicnerit, etiain pu-
Deo, toto corde conlileamur nomini Domini. lloc nieudo monstravil. Undescriptum est: Adhuc e^ :<
dulce,hoc bonum, hoc suave est. Etponit caussam, eorum erantinoreipsorum,el)ra Deiascendilsup. r
quare hoc faciendum sit, cum subdit eos (.VHm. 1 1 Psal. 77.). Sic etiam, quando morc
;

9. Quoniam ex omnilribulalione cripuisli me. Ideo C cseterarum geutium, quiE erant incircuitu.regem a
dixi {Ex Auguslino), quia bonuin nomen tuum. Nain Deo petieruut eis regcin habcTe permisit quidom
:
:

si hoc pos.sem aute tribulationes agnoscere, forte sedquantumeorum i^etitio sibi disphceret, Samucli
mihi uecessariae non fiiissent. Sed adhibita est tri- siguilicavit diceus: Audi vocem populiin omnibus,
bulatio ad admouitionem, admonitio f icta est ad quse loquuntur tibi. Non euiin le abjecerunt, sed lu.',
tuam laudationem. Non enim iulelligerem, ubi es- ne regnemsuper eos (I. Rey. 8). Quod etiam lesta-
sem, nisi de inrirmitale mea admonitus essem. Ex tus est Samuel diceus Vos autein projecistis Domi-
;

omnibus ergo tiibul:itiouibus eripuisti me. Et supcr num Deum ve::trumquisolussalvavit vosdeunivir-
inimicos meos • dcspcxil ucnlus inciis. Super illos Zi- sis malis, et tribulatiouibus vestris ;l. Reg. 10.). Sic
phffios despexit oculus meus. Florem quippeeorum ergo suam orationem exiudiri postulat, utejus de-
transii, altitudiuem cordis ad te levavi, et perve- precaliouem Deus noudespi(i,il sedexaudilio ipsius :

niens inde despexi super illos. Et vidi, quia omnis gratiam siiuul contincat, et utiUlatem. Gui senteu-
caro foenum, et claritas hominis, ul llos fueui [Isai. tia; verba vidcntur coufiruerc, qua; sequunlur.
40). Hoc agitc ergo, fratres, cum animis vestris. 3. Inlcnde milu, cl craudi me. Tuuc cnim mihi iii-
Erigite corda vestra. Expoliteacicm mentis vestriE. teudil Doraiuus,et nonsoluraorationem meam, s..!
Discite gratis dihgere Deum. Discite prsesens cou- me exaudit: quaudoid quodegopostulo, ad utilita-
temnereseculum. Disciie voluntarie sacriDcare ho- tem auima; mea; iribuit. Et quasiquajrerelur >,>'>< :

stiamlaudis. Discite etiain nomen Doraini admirabilc libi necessitas, ut sic le postules exaudiri? 6'on/»-is/u-
ac magnum laudareel invocure, ut transceudentcs lus sum (inquit) in cxercitnlione mea, et conturbalus
llorum foeni, resinciatis super iniinicos vestros. D sum [Vers.4.] a vocc inimici,el a trihulatione peccalo-
ris. Dominum noslrum Jesuin Cbristum in ciercii;i-
TITULUS PSALMI LIV. tioue p:issiouis suie inimici JudaJi maledicendo et
I.yil/incm,uicarmiiii6i<sin/c/(ec(iisi9ai'i(i:lntellectus Iribulaudo contristaveruul, et couturbaveruut. L'ii.1..
liujuspsalini attribuendiis esl David, id esl, Clirislo per-
ipseait: Tritis ost anima mca usque ad morteni
Bcveranli iii flucm, id csl, in roiisummalionem auie obo-
[.Maiili. -2ii.). .\dhuc Ecclesiaj iniiuici non cessant
dienlia!. F.l boc in carminihus, id esl, nicnlis hilaritalc.
Matoria luijus psalmi esl Clirislus lolus, soilicol scrundum mcmbris, aiit luala ficere, si possunt, aut si non
caputcl r-orpus ali iniquis affliclum.Sed liberalum. Propo- possuut, vel deliahere et derogare. Minc in alio
uilautem nobis mcnibris suisChristus in hociisalmoiuld- psalmo dicitur. oui retribuuiil inalo pro bonisdcti:i-
ligeuduin,id csl, non scauilcr inenMiria; commcndaudiim, hebantinihi {l's,il. 37). Kt alibi: In idipsuin advti -

uluxcmiilo suo inlcr.idvcrsa jiosili, a spc nuuquaiu defi- sum me susurrabant oinnes iniinici mci :adversuni
ciamus: sed flducialilcr lormenla porcurrcnles, xternam
luc cogilabiut mala iiiihi. Verbiim ini<]uum consti-
Di Deo speremus rcmuiicrationcin, el irrovocabileni per-
tutTiint adversum mc, elc. {I'sal. ',0.]. Dequibii-.
scquciiliuin damnalioucm crcdanius. Iloe csl, <|Uod cirea
268adluic subdilur: Quoniam dcclinaverunl in nf
lincm psalmi brevilcr contiuclur, ubidicilur Jaela siipcr
:

doiiiiiium curam luam. Et posl pauca: Ego autcm sporavi iiiniiiiiiilcs. .\ccusand()et criiuiiiando, siculscripini.

Auguslinus, rcspcxit, cum antiquis aliis Psalterii subucxaAuguslinianaralectioneminrf«>pe.riMniiia'

codicibus legit. Nostor, cui Vulgatae vcrsionis. quiB (]iiin ol sensui suo ajitat iii cousequentibus.

Caliicaua audil, leclio placuit, eliam iu cnarraliouu '•

Fortasse promil, idtjsl, uarral.
 : :.

8til IN l'SALMOS LXXV COMMENTARIUS. 862

esl Noiine beno diclmus, quia Saraaritanus es, el

:
\ nem atquc in amore Dei requiescere. Et frcquentcr
dEEmoniuin habcsyoa". 8.)? Elin ira mnkali crant pius Dominus implct desideriumeorum, utdnn^enl
mihi. Verb rando.colnphiziuido elnonjusLc, scdin : fugienles lumultuscarnahumcogitationum.aliiucin
ira, id csl. suara Scriptumcstiiiiiiipo
proplcr iraiii : solitmlino mancanl, idcst, in quictcmentis susede
Fili accedons ad servitutom Dci, sta in justitia et lcclabiliter rcipiiescant. El uthoc mihi contingeret,
timoro, et prajpara animam tuara ad tcntatioucm non cnnlidcbam in viribus meis.
(£ccles.'2.). Non ait ad quictem ct securitalcm, scd 9. Exspectabam eutn, qui salvum mc fccil a pusilla-

ad timoreni et ad tcntationem.Omnes enim, qui pie nimitale spiritus, et te.mpcslate, Id esl, spem meam
volunt vivcre in Christo, pcrsecutionem patiuntur ponebam in Doraino, qui salvavit me, no ticrera pu-
(2. 7"i»i. 3.). Do juslis etiam alibi sic Sapiensloqui-
sillo aniino. El a tcmpeslale. idasl, ab orani comrao-

tur :.Estimala cst afflictio, exitus illorum et ab : tione, Pusillaniraitatcra spiritus habuit Petrus, iiuuu-
itinere juslo abierunt iu oxtermiuiura Sap.'i.). Si- (
do vcnlum validum et maris tempostatcm vidcns
militer et Apostohis Lapidati sunt, secti sunt, teu-
:
cxpavit.El cum CQepissetmergi,adjutoriumsuiS:U-
tati sunt, iu occisionegladiimortui sunt. [•ircuiorunt vatoris exspectabat. Unde et clamabat Doraine, :

in melolis, inpeUibus caprinis^egentes, angusliali, salvum me fac. Et extendens Jesus nianum apprc-
afflicti {llcl»\ 12.). Insuper, et ipse Salvator de se hcndit eum atquea pusillanimilate spiiilus ct lcm-
ipso loque;is ait Nonnc lirec oportuit pati Christum,
:
pestate satvaviteum. Et tamen reprehendit diceus :

et ita iutrarc in gloriam suam ILuc. '2i.)'.' Ad hoc Modic;x! ndei quare dubitasti (Ma'(/i. 14.)?Sicple-
perliDCt, quod subjunotum est : riunqueeleclicum validastentationumirapulsioncs
Cormcumcontui-balum cst inmc, ct formido mor- vidcut,ox infirraitate auirai terapcstatem ot periculuni
5.
lis cecirlil supcr »)c. Hinc scriptumest in Evangelio :
B salutis timent, et sicraergiincipiuut: sedtamennou
Ccepit paverc, tscdere el tristis esse Jesus, etange- pereunt.quia exspectanles et petentes auxilium di-
lus Domini ronlortabat eum {Luc, 2"2.). Nec taraen viuum, salvi tiunt.Sed sicut ipsi salvantur, ita
nobis crcdendumesl, ut Rcdcmplor noster, qui po- ccoutrario reprobi demergunlur. De quibus prophe-
testalemhabcbatpouendi animam suam, etiterum tando protinus, et orando subjungit :

sumeudi oam {Joan. 10.), quantura ad personam 10. Prsecipila, Domine, et divide linguas eorum.
suam ullam mortis habuisset forniidintm. Scd se Qui se male extulerunt. Kxpedit eis {Ex Auguslino)
cundum mcmbra sua hoc dictum accipimus quse : ut prsecipilcutur: qui male conspiraverunt,expedit
quamvis in spiritu forlia sint, taraen quia caro est ut lingufe eorura dividantur. Quidarapersuperbiam
infirraa {Mallh. '213), turbantur aliquaudo inter se coustruxerimt altam turrim, et Dominus di visit lin-
proptcr pcenam, et raortis araaritudinera tiraent. guas eorum {Gen. 11.). Tunc secoeperunt nouintel-
Propter hoc subdit ligere. Hinc facta est origo liguarum raultarum.
6. Timor ct Ircmor vcnerunl siiper me. Tiraor ad Auloa enirauna lingua erat. Sedlinguauna" cordi-
animam tremor ad corpus
: referri potest. Hino est bus liurailibus proderat. At ubi illa coUectio inter
quod ipse ait Mi Pater, si possibile est, transfer
:
couspiraliouem superbise prajcipitata est, pcpercit
cahcem istumame (j1/aH/i.26.). Atqueul se maxirae illis Deus, ut divideret liuguas eorum, ne sese in-

tiraore percitum fuisse ostenderet, non serael tan- telligendo, perniciosam facerent unitatem. Per su-
tum, scd ter oravit, eundom sermonem dicens perbos homines divisas sunt linguce. Per hurailes
{Matlli. 21).) et etiam in agonia factus prolixius
: Apostoluscongregatse suntlinguEe.Spiritussupcabije
orabat et factus est sudor ejus, sicut guttse san-
: dispersit linguam. Spiritus sanctuscongregavitliu-
guinis decurrcntis iu terrara {Luc. 22.). HiBc etiara guas {Act. 2.). Qui volunt uuam hnguam, veniantad
verba plus pertinent ad membra, quam ad caput. Ecclesiara :quiaindiversitatelinguarura carnis,una
Et contcxcrunt me lenebrx. Id est, .ludasi tenebrosi est lingua in fide cordis. Prsecipita et divide lin-
et cseci. Nisi enim ceeci fuissent, et diabolicis te- guas eorum. Quare? Quoniam vidi iniquilatem et
nebris obumbrati, saltem ex tantis virtulibus et conlradiclionem in civitate Iniquitatem in actu
: :

miracuhs Christum cognoscere potuisseut {Joan. contradictionem in verbis, in civitate, id est, in

10.). Vel in eo, quod ait, Cor meum contur- societate pravorum vidi. Est qusedam civitas tur-
batura est intra rae, potest ira iutelligi, de qua bulenta. Ipsa erat quse turrim sediQcaverat. Ipsa
dicitur ahhi Turbatus est prse ira oculus raeus
: coufusa est, et appellata est Babylonia ipsa :

(Psa/. t).). Et sioculus turbatus est, quid sequitur? per innumeras gentes dispersa {Gcn. 11.). Indecon.
Et formido mortis ceciiJit super rae vita nostradi- : gregaturEcclesia in desertumboufecouscientiBe.Ve-
leclio, mors odium est. Gum
coeperit homo tiuiere nit Christus coutradixit ei civitas iniqua. Exlemle-
:

ne odorit quom diligebat, mortem timet, elacriorcm bat ille manus 270 ^'^ populum noncredenlera ct
mortera ct interiorom, quaocciditur animanoucor- contradicentem.Quod ergo hic ait, Iniquilalem, per-
pus. Inde timor, el troraor venerunt super me, et fidia illorum potcst intelligi.Si euim justus est qui
coutexerunl me tenobrai. Quoniam qui odil fr.itrem ex fide vivit, iniquus est qui nonhabetfidem.Igilur
suum, in tenebris est (1. Joan. 2.). Et quid sibi ait iufidelitas est iniquitas. Nec solus iniquus est qui
in exercitatioue, et iutirmilate posilus ?
illa uou credil, sed etiam is, qui raale vivit. De talibus
7. Et dixi, Quis dabil mihi pennas, sicul crJutnbse, enlm loquitur Apostolus. Qui confiteutur se nosse
eivolabo, ci rcijuicscam? In hac tribulatione non de- D Deura, factis autera negant {Rom. 1.). Adhuc sane
speravi, sed dixi, id est, ita Patrem oravi meum illius civitaiisreliquiae sseviunlet coutradicunt: de
ResuscilamePaterapud temetipsum.Naraquisaiius quaadhuc subjungitur:
prseter te, raihi existenti sicut cokimbse, id esl, in- 11. Die ac nocle, idest, assidue circumdabit eam
nocenti ct sine felle araarituciinis, dabit peunas, id sripcr muros, idest, super m:ijores ejus iniquitas
est, agilitatera et possibilitatem, et volabo, id est^ Plerumque dicunt homines: Nemoremaueret paga-
269 transibode hocraundo ad Patrem (^oaij. 13.). nus, si illi fierontChristiani.Qui ergo nondumflunt
de Judaico populo ad Gentilem, et ibi requiescara? Christiani, quasi muri sunt illius civitatis, et non
Et nou frustrabitur oratio mea. credentis et conlradicentis. Quicuraquealiuraitefen-
8. Nam Ecce eloncjavifucjiens, cl mansi in soHludine dit in peccato, raurus est civitatis iniiiuse. Ellabor
Inmauifesto est, quod ego fugiens, idestceleriter a in medio ejus, et injustilia. Ideoldboi' ihi, quia ini-
morte resurgens, elougavi mundum vel Judaicum quitas ibi, quia iujuslitiaibi. Ubicuraque viderisini-
populum, et raansi in solitudine, idest, in cselo, vel quitatem, ibi intellige laborem. Qui iniquus est,
in Gentililate. Desiderant sancti viripennassicut™- numquam paccm habebit. Torquet enim eum con-
lumbse.idest, spiriluales virtutes, ut menterelictis scientia sua, et ipse est hostis suus. Semper in
terrenis volare possintper cielestemcontemplatio- superbia labor est, sicut econtrarioquiesinhumili-

Apud Ausustinum, uua linijua coneordibus proderal, una linyua humilihus pr.aderal.
 : ::

863 RUFINO PRESBYTERO ASCRIPTUS K64

tate. Hinc Salvator nos admonet dicens Discite a A ma ad Deum et salvabit te. Hinc in
me quia milis sura et humilis
rc^uiem animabus vestris [Mallh. 11.).
:

corde, et invenietis ait

Undc euim
:
—
-' Invoca me in die Iribulationis,
[Psal. 80.).
:
alio
et
psalmo
eruam le

illi laborant, nisi quia nou sunt mite