'" '..

'' If
'•'',; '•;',' :'. .,1" ,) 'i;.
.'V./l :!•..':.:. j! ,
,1 .';.'..,; i .
''

ra
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu20mign
 PATROLOGIiE CURSUS COMPLETUS
SIVE

BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS, PATRUM , DOCTORUM SCRIPTORUMQUE

ECCLESIASTICORUM
qui ar jevo apostolico ad usque innocervtii iii tempora
floruerunt;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIDM Q\3M
EXSTITERE MONUMENTORDM CATHOLICjE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESIiE SjECULA ,

JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA ;

DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA J

OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS F.DJTIONES QVJE TRIBTJS NOVISSIMIS S£XULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ,

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;

CAPITDLIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOIEM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS CUM DUBIIS TUM APOCBVPniS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUIH
:

UNUSQUISQUE PATRUM 1N QLODLIBET THEMA SCRIPSERIT BNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO ;

SCKIPTUR^ SACRjE EX QUO lectori comperire sit obvium QUINAM patbes et in

,

QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINCULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTUR*

TE.XTUS COMMENTATI SINT.
EDITIO ACCURATISSlMA.CjETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR CIIARACTERUM NITIDITAS,
:

CHART,* QUALITAS, 1NTEGR1TAS TEXTUS PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS
,

TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIRIQUE IN TOTO OPERIS DECURSU CONSTANTER '

SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METIIODICA ET CHRONOLOGICA,

SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS HIC 1LLIC SPARSORUM , PRtMUM
AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES jETATES LOCOS, LINCUAS ,

FORMASQUE PERTINENTIBUS, COABUNATORUM.

SERIES PRIMA,
IN «JIjA prodeunt patres, doctores scriptoresoue ecclesi/e latin/E
A TERTULLIANO AD GREGORIUM MAGNUM.

ACCURANTE J.-P. MIGNE, (3Tttr$ttttnt &QmpittQXWn 1N SINGULOS SCIENTIjE

ECCLESIASTICiE RAMOS EDITORE.

PATROLOGLE TOMUS XX.

S.PHOEBADII, S. papje, FAUSTI manichjei, SULPICII SEVERI, SECUNDINI manichjbi, S. CHRO-
ANASTASII I,

MATII, VICTRICII rhotomagensis, PAMMACHII et OCEANI, S. INNOCENTII I, pap^, S. ZOSIMI, fapje, PAU-
S.
LINImediolanensis, PAULINl duconi, SEVERI majoricensis S. RONIFACII I, papje, S. GAUDENTIl BRIXIANI,
,

S. AURELII carthaginensis, BACHIABII monachi, ZACCH/EI christiani, EVAGRII mohachi,

T0MU9 UNICUS.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

1N VJA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE D'ENFEIi,
ou PETIT-MOINTROUGE.

1845.
 INSTITUTE CF MFDIAEVAL STUDiLS
I

s T*- 5, ...' •

G 1931

A02O

Imprimtrie de Vbatex de Suhct et C 1 *,

rue de Sivrc-s, 57, U Paris.

 , ,

QUINTI StECULI

SCRIPTORUM
ECCLESIASTICORUM
QUI AD S. HIERONYMUM USQUE FLORUERUNT,

NONNULLIS TANTUM EXCEPTIS , MELIUS ALIBI COLLOCANDIS , UT IN EORUM LOCO ADNOTABITUR

OPERA OMNIA,
NUNC PRIMUM IN UNUM CORPUS
F.T OHDINF. f.HRONOLOGICO DIGESTA ;

JIXTA MEMOIUTISSIMiS EDITIONES

GALLANDII, COUSTANTII, GALEARDI, I.EBECE, BARONIl , ISIDORI MERCATORIS, BRAID* ,

HOLSTENII LABB.EI ET MANSI ,

RECOGNITA, EXPRESSA ET EMENDATA.

COLLECTIO, SI QUA ALIA, INSIGNIS

NEC MINUS VIGINTI NUMERO AUCTORES COMPREHENDENS.

I. PHOEBADIUM, S. I PAPAM FAUSTUM MANICH.EUM SULPICIUM SEVERUM

ANASTASIUM , , ,

SECUNDINUM MANICHjEUM CHROMATIUM S. VICTRICIUM RHOTOMAGENSEM PAM-

, S. , ,

MACHIUM, OCEANUM, INNOCENTIUM I PAPAM, S. ZOSIMUM PAPAM PAULINUM MEDIO- ,

LANENSEM PAULINUM DIACONUM SEVERUM MAJORICENSEM, S. BONIFACHM I

, ,

PAPAM S. GAUDENTIUM BRIXIANUM

, S. AURELIUM CARTHAGINENSEM ,,

BACHIARIUM MONACHUM , ZACCH.EUM CHRISTIANUM ,

EVAGRIUM MONACHUM.

TOMUS UNICUS.

VENIT APUD EDITOREM,

1N VIA DICTA D'AMBOISE PRES LA BARRIERE DENFER ,

ou PETIT-MONTROUGE.

1845.
 ELENCHUS OPERUM.
QWM 1N HOG TOMO CONTINENTUR.

S. PHOEBADIUS.
Liber contra arianos. Co'- 13
Tractatus de fide orthodoxa. 31
Libellus fidei.
*9
S. ANASTASIUS I papa.
Epist0lje-
FAUSTUS MANICH7EUS.
79
Liber contra fidem catholicam.
SULPICIUS SEVERUS.
9 j>
Clironicorum libri duo.
De vila B. Marlini liber unus. j°»
Epistol^tres. 183 et 223
8
SECUNDINUS manich^eus.
™
' '

Epistola ad Augustinum.
g CHR0MATIUS .

octo bcatitudinibus.
323
Sermo de
*•«
Tractatus 17 in Evangelium S. Matthffli.
Scripta apocrypha.
g VICTRICID8 RHO TOMAGENSIS.
** 3
Liber de laude sanctorum.
PAMMACHIUS et OCEANUS.
Nonnullse epistolte.
S. INNOCENTIUS 1 papa.
* 63
Epistola;
F et decreta.
S. ZOSIMUS papa.
Epistolreetdccreta.
639
PAULINUS MEDIOLANENSIS,
711
Vita S. Ambrosii.
10
LibellusadversusCceleslium.
Libellus de benedictionibus palriarcharum.
^T' a -

SEVEKUS MAJOBICENSIS.
731
Epistola de Judteis.
'
S. BONIFACIUS I papa.
"* J
Epistola; et decreta.
S. GAUDENTIUS brixianus.
8* 3
Tractatus vel Sermones.
S. AURELIUS CABTHAGINENSIS.
1009
Epistola.
BACHIARIUS monachus.
19
Bachiarii fides.
J^
Liber de reparatione lapsi.
ZACCHjEUS CHBISTIANUS.
Consultationum vel Dialogorum libri Ires.
EVAGRIUS. „
1
Theophilum Christianurn et Simonem Judseum.
Allercatio inter
Sententise.
J ^

ERRATA.
Col. 573, lin. 15 (ascendeudo) V. mromatii, etc; lege EPISTOLA ghhommii.
EPISTOLA :
-
Col. 574, lio. .10
(ascendendo):EPISTOLAV[; 1
:

El'ISTOL.4 V.
ge -
Col. 455, in titulo supenori, post AQUILEIEKsl,
juue
-
:

lcge simpliciler : uuenu pronomcn aa

vocem
DILUCIDATIO Col. 93o, lin. 15 pro In eo nuod S. cpiscqpum ,

SEKMO reterendum. — Col. 1077 liu, 50

, incon uplibileia teg wf»plibtlem.
: ,
i
—
Col. 1077 ad tol. lua», "I
cdilionem aliu nae opii
luin VIII et seqq. usquead cap. XXVIII inelusive tiiulos, a imbis in lcxlu imlu Gallandn
eu.ii" > v
mam, disposiios, lege melius uti jacent ad calcem liujus voluminis, in Urdrne rerum , col. 1211, UDi
tum Vltl et XXXVIII litulos supplevimus.
 ,;

_— I 1jJLi*r-»

ANNO DOMINI CCCC.

SANCTUS PHOEBADIUS,
AGINNENSIS EPISCOPUS.
(Ex Gallaud. Bibl. Vet. Pat. tom. V.)

PROLEGOMENA.

Phoebadics, natione Gallus.et provincicc qui- A Verura postmodum Valentis fraude deceptus, for-
dem Aquiiauicx, si Sulpicium aiuliaraus qui ct ipse niulam a se prout libuii, immutatam , nihilque nisi
Aquiianicus eura noslrum appellat (a) , Aginneusem caiholicum, ut ipsi videbalur, compleetenlem, admi-
rexit ecclesiam, ut scribit sancius Hieronymus (b); sil ac sua siibscripiione (irmavil. Nimirum Arianus
qua etiain in urbe quac caput Nitiobriginn est, for- ille Mursorum episcopus,.confessioiii fidei Ciirisiiim
la-se ortum habuit. Quoauiem anno ad episcopalem non esse creaiuiamasserenti, hujusmodi senlentiam
dignitatem fueril evectus, liaud est exploralum. Id adjecit, ut suni alioe creatttra;, cui
sane inerat haere-
vero contigerit post annuiii cccxlvh; nara inler prae- seos Ariana? veiienum. Etenim, ut cuin Sul|.icio lo-
sules Gallicanos qui Sardicensi concilio eoipso anno quar (h), his verbis similis cs.se cwleris crealuris Filiux

celebraio interfuere , non recensetur , ut observant negabaiur; crcatnra tamen, potior tanttim cceteris, pro-
Tilleinoniius aliique (c). At episcopali cerle lionore nuntiabiitur. Qua de re consulas velim qu;c habet
fulgebal anuo ccclvii, quo missani in Gallias aCon- sanctus Ainbrosius (i).

siantio secuiulam fidei formulam Sirmiensem (quse Hinc igitur arguas, non eo usque rem esse deduc-
inier lidei conlessiones Arianicas septima est Aiba- tam, ut ad haeresim Arianam prnGteiidaiu accesserit
nasio (d), qua;que Hilariodicilur (e) Polamii el Hosii Phoebadius : iinnio vero vix fraude deiecta, ipsemct
blaspkemia) una cum aliis Galliarum aniistitibus re- B aliique pncsules Gallicani, ut im|uit Sulpicius (j),
spuit ac dainnavit; quani prselerea consciipto libro apud Ariminum gesta condemnant, et in staium prisli-
acriler confutavit, ut ex ipsius opere satis comperi- num ecclesiarum fidem rejormanl. In caindein sen-
mus(f). tetitiam Hieronyinus (k). Quod quidem plenissime
His porro slrenue gestis, posterius inteifuitsynodo astruitur ex actis ab Hilario (/) ac Theodorito (m) rc-
Ariiuinensi, auno ccclu ab eodem Consianiio coac- Errorem ilaque insectatus sancliis pra^sul si-
latis.

l& : qua quidem in synodo, eorum quse priraum pro mul ac primum illura delexit, fidei suoe integritalem
fide catholica contra periidiam Arianam, nondum palam osiendit ; ac proplerea de ejus fama niliil inde
captivalis patribus atla sunt ,
pars magua luit Pboe- deiractuui, ejusque auctorilas neuliquam imminuta:
badius. Quin eliam posiquam caueri lere onines ces- constat eniui ipsum deinceps prasfuisse conciliis,
serunt, ipsemet niliilomiiius constantissimus cum Valeuiino anno ccclxxiv et Cx'saiaiigustaiio siibau-
ServaiioiieTungrorum episcopo, proverilaie Nicama niim ccclxxx co.ictis. Vilain aiiiera agebat adliuc
pluriinuin deceriavit, Sulpicio tesle (</), omnesquc anuo cccxcii, quo suum de Viris illusiiibus con-
Ariouiaiiitaruin impetus inviclo sustiuens aniiuo, scripsit libruin Hieronymus, qui de Plicebadio in eo
professus est raalle se exsilium omneque supplicio- baic habet (n) : Vivil usque hodie decrcpitu seneclute
rum genus subire, quain lidei formulam ab Arianis G ut prouide per aiino= lerme xl ecclesiam rexerit
concepiani recipere. Aginnensem. Vir fuit pietate ac doctrina clarissi-

Sulpic. Sever. Hist. sacr. lib. n,

(a) 44. c (g) Sulpic. Hist. sacr. lib. u, cap. 44.
deVir. illuslr. cap. 408.
Ibj llieron. (Ii) Sul,)ic. Ilist. sac. lib. n, cap. 44.

(c) Tiileiii.Mein. eccl.tum. VI, p. 427 ; Sammarth. (i) Ambros. de Fide lib. iii , c. 16, nu. 129, 130,
Gall. Ciui^t. toui. 11, p. 895: Uistoire titteraire de la opp. tom. II, p. 519.
Frunce toin. 1. part. II, p. 266. (j) Sulp. tiist. sac. lib. n, c. 45.
(d) Aiban. de Synod. §28, opp. tom I, parl. n,p. (kj lliernn. Dial. adv. Lucifer. § 19, opp. i. H,

744. p. 191 ed. Veron.

(e) Hilar. de Synod. § 10. (/) llilar. ex ep. bist. fragm. H, num. 1.
(/') 1'hceb. lib. contr.i Anan. §§ 5 et 23. Vid. in- im) Theodur. Hist. ticles. lib. n. c. 22.
fra. (») Hieion. de Vir. illustr. cap. 108.
PiTROL. XX.
41 S. PIIOEBADII EPISC. AGINNENSIS 12

in us, et Arianortim peifidiac inseciator acerriinus : A iisdem viris cll. magis probantur eorum placita, qui

eliarus propterea prse eaeteris sancto Ambrosio sive Vigilio Tapsensi, sive Gregorio liliberiiana; se-

Mediolancnsi episcopo, ut ex ipsius epistola eidem dis in provincia Bactica episcopo ascribendum opus
Phcebadio ac Delphino Burdigalensi pnesuli simul censueruni.
inscripta intelligiinus («). Caeterum ejus memoria in Et jure optimo enimvero : nam tolius operis con-

laltulis ecclesi;e Aginnensis recolilur die25Apri- textirs stylusque unum plane Plioebadiiiin clamal.
lis. Quade re pluribus Dionysius Samniartlianus (b) Et primum quidem sub inilinm auclor(m) : Jam pri-

el Bollamliani (c). •
dem, inquil, adversus Arianos libellum edideram.
Ex iis porro lilterarum monumcniis if|l® ad lidem Ecquis vero non videal hisce verbis pr:ccedens in-

propuguandam posteris commcndavit Plioebadius, dicari opusculum, procul dubio Plicebadiainim, alque
uuum meinoral Doctur maximus; reiiqua vero qu;c itaquidem inscriptum, quemadmodum et illud Hie-
ab eodem auctore perscripta lerebantur, se non le- ronymus nominavit? Ad ha:c easdcm loqueudi ratiu-
gisse prolitclur (rf) : Edidit, inquil, conlra Arianos nes ulrnque in opere comperimus ulrobique Sa- :

tibrum. Dicuntur el ejus esse alia opuscula, quce nec- pientix liber suh nomine Salomonis laudatur (») et ;

dum legi. Et exstat i|uidem libe.r contra Arianos, symbolum Nicsenum, tractatus Nkcenus vocaiur (o).
quem exaravit beatus anlistcs ad secundam formuhim B Uirobique Sabelliana hxresis cum Ariana conjungi-
Sirmiensem peuilus profligandam , ab Ariauis in iur (;>). Eadein prsclerea uirohique doclrina, ubi de
Gallias missani, Laiineque conscriptam ui auciorest ratione agilur qna Deus antiquis pairibus se conspi-
Alhaiiasitis (e), alque ab ililario relaiani ((). Ilu- ciendum prsebuii. (7) Eadem denique utrobique eo-
jusmodi auleiu opiisculum cum aliis nnnnullis anti- rtimdeni scripitme locornm inierprctaiio , ubi de
quuruin scriplis priinus evulgavii Genev;c anno 1570 personaium disiinclione sermo habetilr. H;cc aliaque

Theodorus Beza undc in Pairum bibliolhecas uans-

; complura latins perlractaia videas apud Gallicae bisto-
iil. Deinde quoiumdani velerum Galluriim ilieolo- rbe liiterarias scriplores.quos mnilosemel iierumque
gorum operibus inicxtum, Pelri Piihcei siudio Pari- lauilavimus.
siis prodiil anno 1586. Separatim prxteren ipsum Illnd porro advertere jiivcrit. qtiod nemini hacie-
cum notis edidit Caspar Baiihius Fiancofui li anno nus obscrvatiim : Phoehadium scilicet consuevisse
1625. Denique Parisiis iierum anno 1666 cxcuden- liicubraiiones suas tacito auclnris nomine in vulgus
dinn curavit Delalandius (g). Scriptum aiuem opus eniiiieie, ut ipsemet teslaiur ubi aii (r), i se amico
nicrito exisiimaiur anno circiter ccclvmi adbucsu- legcnduin dedisse tibellum adversus Arianos, siniul-
perstiie llosio Cordtibensi qui laudi.tam forniulam quc ab co magnopere postulasse, tit iiilerim dissimu-

Sirmieiisem subsignaveiai, ui ex ipso auclon; eru- C lato auctore, doctis viris ct prtideniibus legcrel; ut
diinur (//). si queni movissei, quod illic plus aut ininus posiluin
Vertim lion hujusce lauliiin libri auctor fiiisse vidcrclur, possct pliirimorum consilio einendari. »

perhibetitr noster Aginnensis aniisies. Ilieronyniuiu H:ec illc. Atque ita quoqilc se ges^erit sancius Paler
enim modo enarranleni andivimus, alia ejiisdem in eo evtilgando, dc qno verba ficimus. Hinc vero,
scriploris opuscula suo lempore cxslilisse, quas la- ut par esl conjicere, oria occasio hujiismodi opus
nien iieuiiijiium ipse legerit. Et alientm qtinlem Gregorio Nazianzeno et Ambrosio, lantis Eccleshe
ciiam niiiii stipeiest pideclai um optis de jide ortlwdoxti sive Grascae sive Latinae patribus, ascribendi. Ac-
contra Arianos quod nos absqne ulla cuiielalioiie vel- cedil pralerea, ul viris doclis aniniadversiini, qtiod
ut genuinum Pbcebadii fetum agiioscimtis , sive ex eodem Phoebadii opere avulsttm fragmenlum li-

Hieronvmi diiclu, sivc haud levibus ralioiiuin mo- bro de Patris et Filii unilate iniexluni luit, qtii inlcr

menlis permoli, quas in niedium prolulerunl eru- Pictavensis opera circtimfeitiir (s) nec ilon
llilarii ,

ditissimi viii (i) ad eanidein scnteiniain aslrucndam. sermoni qiiem dimissime Augu-titto adjitdicarunt (()•
Exslat porro hnjusmodi liber inler Grcgorii Nazian- Qua; iiiique omnia jtinclim accepta, operis et anli-

icni (j) et Ambrosii (fc) opera evulgala; quoriim quiiatem argimnt el elcganiiam, simulque auclo-
tamen uirique abjudicantliim esse, doctorum homi- 1^ rem doctrina ei erudiiione pncsiariiem virum evin-

num studio luculenter ostenstim (/). Neque vero citnt.

(a) Ambtos. epist. 87. opp. tom. II, p. 1106. Nourry ail Atnbios. Appcnd. I. c.
(/) Tillem. ;

(6) Sammarlli. Gall. Christ. lom. II. p. 896. Mem. eccl. tom.IX, p. 727, nol. 64, sur S. Grtgoire

I
(c) Bnlland. Act. SS. April. tom. III, p. 366. de Naziatne; Histoire litt. de la France, 1. c.
(d) llicron. I. c. (m) Phoehad. de Fide orthod. c. 2, infra.
(e) Aihan. de Synod., § 28, opp. t. I, pari. u, Ubr. conlra Arianos, §§ 7, II, pp. 251,
(n) Id.j
p. 744. 252; de Fid. orlhod. c. 5. p. 261.

1/) llilar. deSynoil. § 10. (n) ld., Iibr. contra Arianos, § 27, p. 256; de Fid.

(g) Delal. Sitpplcin. Concil. Gall. pp. 5-01. oi tliod. c. 8, p. 264.

(h) Phcebad. lib. contra Aiian. § 25 infia. ,
(p) Id. ibid. § 13, p. 255
, de Fid. c. 8, p. 264.
;

(i) Ilist. litt. de la France , lom. I, part. n , (7) Id. ibid.. § 17, p. 254; de Fid. c. 8, p. 264.
pp. 275 seq. (V) Id. de Fid. orlhodox. § 2, p. 257.

(;') Greg. Naz. nrat. i9, opp. lom. I, pp. 717 seqq. (j) llilar. opp. lom. II. p. 719 ed. Veron.
Ik) Anibros. append. loin. II , p. 546 edit. Pa- (i) Aug. opp. tom. V in Appchd. serm. 115.
ris. BB. pag. 206 ed. BB. Paris.'
13 LIBER CONTR A ARIANOS. i:

Ciclcrum opuseuli exemplar lypis expressiinus, A inter eruditos convenit («) istam oraiionem 50, quai
(|uod ad ms«. codiees veieresque ediiiones leeensuit Nazianzeni esse pulatur, iia concinere cum 49,
Nourryus doctissimus mnnaclius Benediciinns in sua qu.r ipsius pariier exislimalur, ul iinum eumdeni-
pi\eclara operum Ambrosiaiiornm cdiiionc, in Ap- que referat auclorem. Porro cuin ex superius di-
pendice ad tomtim II, pag. 315-358. clis saiis consiei, oraiionis 49 auclorem e«se Plice-
Superesl ul paurul.i dicainus de libello fidei, qui badiuin ;
proplerea qux esl 50 ipsi quoque jure
teriium intcr Plicebadiana loctini in msiro edilo asserenda. Neque liac de re plura coniexere ani-
lenel : est cnini pracedentis de fuic onhodoxa tra- imis est : qui pleniora desideral, viros docios con-
ciatus vcluii compcndium ; neque soliini mftftlriii! sulal, quos assectali sumus (b). Nostram utiiem
aflinitate, sed ct scriploris ipsius consilio alieri cou- libclli bujus editioucin ad novissimam Ballerinianam
jungendiis. Exstat aulem libellus iile inter Gregorii cxegimus.
Nazianzeni oraliones, nuincraturque 50. Jam vero

(a) Quesn. dissert. li, ad opp. S. Leon., § 7, (b) Histoire liltir. de la Franee , tom. I, parl. II ,

tom. II,pag. 3N0 ed. Lugd. Baller. opp. S. Leon. ; p. 279, num. 3.
...... iii ., ni( „1 i-aiY B
tom. III, p. 9i5ed. 1700.

SANCTI PHCEBADII
AGINNENSIS EPISCOPI

OPUSCULA ADVERSLS ARIANOS.

i.
LIBER COOTRA ARIANOS.

CAPUT I. C babo; probaium quidem utspero Heo primuni , dein

conscientix mex : sed et his probandum ,
quos aut
Disputalionis oceasio et argumentum.
ineius aut soeculi ambilio non viccrit.

Nisi illam zabnlicae sublililaiis fraudem vidcrem,

CAPUT II.
quoc omnium fere sensibus occupatis, et liocresim
persuadel ul fideni reclam, el lidem rectain damnat Arianonim fallacia'.

ul lioeresim ; nullum oninino super his quie nuper ad lilCipientes igitur ab ipso capiie perlidioc , nou
nos scripia venerunt, sermonem haberem, fraires liilei , ac deinceps per loiuni corpus decuirentes,
charissimi. Sufficiebai enim conseieniiie parvoe le- probabinius iniilla per fraudem conriniunis professio-
nere quod credil : aesiiniaiiti fore rectius tueri pro- nis, quae scilicet nec recipere possuinus: nonnulla

pria, quam extranea et aliena discutere. Scd quia, veio sine ulla pudoris similiiudine csse congesta.
ut diximus, aul hoeresis suseipienda esi ut caibolici Nam el uiuis Deus non sine fraude proponilur, nec
dicamur; aut vere catliolici non futuri, si liaeresini duo simpliciler negantur: noinen vero substantiaj id-

non repudiamus : »d lianc Iractatns condilionem ne- circo penilus juralur, ut scindatur a Patre Filius :

cessilale descendiinus, quam zabolicuni virus sub denique nalivitas ejus referaiur ignola, quoe si , ui

uiodestia religiosse venerationis occultuin,in niediiim j) est ex Palre, ila credaiur, ipsa sui confessione saiis
proferre nos convenil : utelinaluni ijuod sub opi- nola est. Major Pater Filio dicitur, non tamen ea
nione verbrtrum sinipliciuin lalet, depieliendalur, et dilterenlia qu.i Filio laler major est, sed omnibus
meiidacio delecio vcritas inierclusa rc.-piret. De- divinae yloiioc bonis major: quibus si ininor est Fi-

strucuda sunt enim aliena, ul nosiris credalur : nos- lius, nec ipse esse in Patre dabiiur, quia niliil in

tris aulem, nisi ea fuerint desirucla, ui solis ciedi seineiipsani recipiet aeierna ejus beatitudo, nisi pro-

debeal, non nisi rredendiim video. Igilur * anle hse- prium. Non autem proprium Dei , nisi plcniiin atque
resim zabolica fraude cacalarti proferre in coriscien- perfectum; nec rnrsiim in eo P.iier esse dignabitur,
tiam piiblicam possim; tamen dum de ipsa niilii ser- in quo tolus esse non possit. Habere initium Paier
nio est, dans lidci me;e pignus , caiholicum nie pro- negaiur, hoc ideo, ut Filius non ad niicmrein, sed

* Ante hxretim. Pncmitleiiduni videtur quamvis , vel quid simile.

 :

15 S. PHOELUDH liPtSO. AGINNENSIS 16

ad tcmpus habere credalur. Pulo autcm, cui ini- A (Joan. xx, 17): qua definitione malx. interprelaiio-
tiinn sic ;isi -riliiiur lini olmoxius non negeiur. Sub-
. nis in tanium a P.itre Filius separalur, et infra om-
jectus ileimle Palri Filius dicilur ; non lanien ut nipotentem Demn poniiur: ui nobis et nativitatis

Filius Patri, scd ut servus Pmiiino, cuni leganius conditio, et humanitatis infirmilas societur. Denique
servuin liiEredem es-e non posse. Denique cuin omni siibjnngunt Deum omnium Unus cst Deiis, quodi- ,

creatura subjecius Deo referlur, invisibilis, iinuior- clo Dominus non Dens absolute denegatur Deo et- ;

t.ilis P.it r nuniialur , ut scilicet in conlrariis eorum enim Palri nnn Filii noniine, sed ereaturse condilione
Filius jaccat. » Si h:cc igitur singula non biiiuana subjicilur. El credo , boc loco auctorilas Aposlolica
pr#sumplione,sed auctorilate divina loquirefellimus: vindicabilur , ut Deus Clirisius dieatur potius quam
consequens eril in ea parle calliolicam fideni stare, sil: qnia dixerii : Et donavil iiti Deus nomen guod
qux lalem recipit Deuni ,
qualis debet csse qui super omue nomen est (Pliilipp., n 9). Sed et ,
ipsius

Deus est. Domini negantis essc se Deum verum.cum dieit

CAPUT III. llac eslvita eelerna, ut cognoscant lesolmn et verum

Venenum melle litum. Deum (

Joan -
xv " '
5 )^ el : Q"' rf me '
in(l uil .
dic ' s

_ .... ., bonttm? ncmo bonus nisi umis Deus (Luc. xviu, 19).
constat Deum csse. Yiden quidem
v
Ununi niquil,
n , '
. . . B Adbuc audies: Cur bonorem ab ono el snlo Deo
non pnssuni caluuiuiaiiiibiis conjecluris argiiiuenla
non quroi-ilis ? De die aulem et Iwra nemo scit nisi
ri , et sanclilaiem fidei simplieis maligna interpreia
Pale.r solus (Matllt. xxiv, 56). duces caci ! o sa>
tione torquere. Sed respiciendum ad Ursacium et
culi ainbitione decepti ! non disiiiigtientes Dominicx
Valentem et Polamium, quia saepenumero iisdem
polenlix duplicem slalum , i:i sua uiiiinnpiemque
verbis unicum Deuiu subdola fraude confessi sunt.
proprietate distanlem; et quidquid de bomiue ejus
Niliil simplex in hac fidei professione susccpi.qux
dictum est , Deo applicatis, ut ipse Deus honiini
prima fronle ad dccipiendos iniperitos , credulos,
inibecilliiale societur.
incautos, ha:reiica subtililate blandilur: pari modo
quo veneni poeiilum inella commendant. Unuin ,
in- CAPUT V.
quit, constat Deum omnipotentem Patrem. Nemo Arianorum blaspltemia;. Epistola Polamii.
tiosirum abnegat quia nemo ignorat
,
: sed (nl probari
hoc luco non Et idcirco duplice.m hunc slatum, iion conjuu-
ipsorum tractatibus potesl) dicimus illos
cliiin, sed confusum vultis vidcri.ul etiam tinus
tam unum Deum prolessos, quam ununi Palrem om-
eadem consiantia Filinm vesirum, id est, F.pistola Potamii qu;e ab Orienle
iii|)oienieiii. Namque et

el Deuni tamen Filium coniilentur. Puto et Occidente transmissa esl, qua asserit ; carne el
iiolunl ,

alieruin non negabuni ei idciico inte- S|iirilu Cliri-ii coagulatis per sangiiinem Marix et
i-uscepisse ;

gruin ilbs est in liac sua perfidia , non fide , uniini in iiniim corpus redaeiis, passibilem Deum faclum.
Ueiim 1'alrem, quaiii iiiiuin Deum dicant. Ouamquani Hoc iileo ne quis illum ex eo credercl, quem im-
Do- passibilem satis conslet. Fecisiis igilur dc Spirilu
in onini professionis suse corpore sic ipsuiii

negant, ut Deiun destruant, Dei cl carne bominis ncscio quid terlium : quia nec
niinuni nostruin non
nomiue Domini dicant, quo no-
lioc e^t, ul taiilnm
vere ciiain Deus est, si Vcrbum esse desinit ( caro

mine eliam nos appellari soliti sumus. Igo, inquit, enim faclus est ) ; neipie vere bomo, quia non pro-
(Psal. lxxm, Qno prie cato, luil eniin Verbuin, ac si ex ulroque jam
dixi: Vos dii estis 0). noniiiie et

Moyses anle donalus csi : Faciam te, inquil, deum neiitrum cst , ille, inquam, ille qui conlra lioc \e-

Pliuraoni (Exod.yn, I). Ne quis ergo putet his verliis nenum utramque substantiam suam affectus propric-

perlici calholicam professionem,siel unum Deum Pa- tale dislinxil. Nam el Spirilus in illo res suas re-
git, id esl, viilutes el opcia et signa et caro pas-
irem confilemur, et Deum Fiiium non negamus. Po- :

test enim et Deus Pater sic iinus Deus dici ut sit ,

sionilms suis functa Cibum desideravit cuin est. ,

lentarelur a «abtilo sitivit ad puteum Samarix,

iiniis Paler , non Deus untis. Potest et sic Filius Deus :

dici , ul Detis non sii.

ctini propheta; vox sit Deus .Tternus neque sitiel :

jj
neque esurict. Quid adlioc de honiinis alfectu flevit
CAPUT IV.
Lazarum et Jcrusalem? posiremo anxius fuii ad
Deus uitus , aut nnllus. Cmci liccretici.
mortem. Sed quod expressit affeciu, i.umquid non
Duos , inqnil, dcos ncc po-^se , nec pnrdicari de- lesiatus est verbis? Ait enim Nicodemo Quod de :

bere sciiiius. IIoc uec uniquam ex ore noslro duos carne nalum est, caro esl , el quod de spiritu, spiri-

deos profeiiuius. Deus enini si non unus el verus tns (Joan. iii, 6); et caro , inquil, infirma, spiritus

esl, Deus non esi. Sed advertendum cstqua i-tnd proinptus est (ilattlt. xxi , 46). Non ergo fit spiriius
delinilionc ponalur, cui |icrlidi;c paretur Imc tottim, caro, nec caro spiiitus : qund isli voliinl egregii
in qiiud piaciilitin communia nubiscum verha pro- docinres , ut facltis sit scibcel Doiuiiius et Dens no-
rump.iii. Slatiin enim nir duos dens negaverinl pn- sicr ex bac subslaniiariini peimixiione pissibilis.
iiiinl: Qnia ipse Heii- :iii : Vado ad Patiem meum et Lleo autein passibilem vulunl diei, ne cl impassibi-
Pareni vestrum, ad Deum meum et ad D^um veslrum lis credatur.

o Si. It.i rescribimus. Al. sic.

 ,,, ,

17 LIBER CONTRA ARIANOS. 18

CAPUT VI. Xex substamia mea (Luc. xix, 8). Ideo h.rc in tiiiinn

exempla cnngessimus, ne serino ille caperet iudoc-

Nicama tynodus. Veritat incorrupta.
los, qinid tesiati suni; idcirco subslaniiam non prse-
diratam, quia in divinis Scriptnris nusquam inve-
Sed quid necesse esl alliora scrniari , et virus in-
niietur. Ergo si neque ipsum vocabulum siibslanlioe
ternum pcr arguivienla prodiens communi exponere
sairis litteris novum est, mque interprelalio cjus
et pnlilicare judicio, cuin lucifuga scrpens per an-
haliet crimen; superest ul dispiciainus qua cx causa
fiactus evolvens seriem snam torluoseque pnice-
repuiliciiir lioe noinen. Dispicienles auteni, in-
dens, qualis quaiitusque sit aliquando prodiderit
venimus illos non immen, sed nominis rcpudiare
et yeiienum prius solito solitus aspergere liliertaie,
viriuiem. Qund si reluccliit, eril apud nos intuiius
vicloriis lolum pariier cffuderit? Ab Episcopis prn-
nominis siatus : erit ei illorum sensus in vitio qui
cedit ediclum : Nemo unam subslanliam «licat : boc ,

dum novellas profanae intelligentise vias qua>runt, a

est : Nemo in Ecclesia prsdicet Pairis el Filii unam
rcclo Evangelioriim limite rccesserunt.
esse virlutem. Quid egislis, o beatae memoriae viri,
qui ex omnibus orbis panibus Nicocam congregali,
CAPUT VIII.
ei sacris voluniinibus pertraciis, pcrfeclam fidei ca-
1!
tholica?. rcgulam circuminspeclo sermone lecistis, Hivrelicorum objcctionet solvunlur.
dantes bene credenlibtis communis lidei dexleras ,

errantibus vero formam crcdendi? En labor vester,

Prius tamen quam astruo quod spopondi, occur-
rendum est illis quae in conlrariiim proponuiitiir.
en anxia solliciludo quo recidil, qua orientis mali
Aiuni enim inveniri quidem in divinis voluminibus
seinina, quaniuin in vobis lunc fnit, profcssione ca-
iiomeu substantiae, sed non staiim pertinens ad cam-
tliolica necavistis? Vetaiur in Ecclesia praedicari,
qtiod soluin sanxistis ob liaireses detegendas debere
dem spcciem qu:e inducatur a nobis. Ibi eniin per
subslantice vocabulum aut virtutem aut diviniia-
in Ecelesia prsedicari. Tollitur quod probastis , et
,

quod damnaslis inducilur : quia mendacium asliui,

tem significari. Et nos ergo unam Patris et Filii

nisi destrucia veritaie non potcral. Deslruclioni qui-

snbstanliam viudicantes, quid aliud quam in utro-
que pares diviiias, iiiiius scilicet divinitalis piaedi-
dein i!la non subjacet, et ut esl semper incorrupta
camus? De quibus divitiis ait Apostolus : Notas
durabii; sed inanus sibi sacrilcgas inferentes , tain- ,

inquit, fecit Deus divilias gloria; sua' (Coloss. i, 27) :

quam violaiam punivit.
quod est Cliristtis. Et unam ulriusque dicimus esse
viilutem, de qua idein Aposlolus ait : Christus, vir-
CAPUT VII.
<- tus Dei est (I Cor. i, 24). Qu;e quidem virtus, quia
Substantice vox explicatur. nullius extraneGC opis indigct; dicta snbsiantia est
ut supra diximus, quidquid illud est sibi debens.
Nemo nnam subsiantiam dicat. Quod piaculum Niliil ergo in boc vocabulo novum, nihil exlraneum
qund facinus in hoc verbo, qua ex parle catholicani dicinius, niliil incongruum divinitati, eliam in quam-
fidem pulsat? Uirumne sono vocabili, an inter- vis parlem signiQcanliae iransferatiir. Sedluicoe-
preiatione rei ipsius ? Nihil fallor : interprelatio perani dicere) oiiinis ista qna?stio nominis, allerius
caret cnlpa. Substantia enim dicilurid quod semper est doloiis : nec vocabuliiin , sed vis vocabuli dis-
ex sese esl : hoc est, quod propiia intra se virtule plicct. Qiiiluis eiiini accipere auribus possint unam
subsistit; qua? vis uni et soli Dco compelit. Usiia- Pairis ei Filii substantiam pfasdicari, hoc est, hono-
tiim vero el familiare divinis voluminibus lioc no- rem, digniiat'>in , claritilem, virtulem , majestatem
men nec ipsos puto ignorarequi negant. David cnim pari in utroque verilate conimiinein ;
qui a Palre
ex persnna Clirisli : Infixus sum in limo profundi Filiiun sepaiant, et divisis sub-tanliis in sua umiin-
et uon cst substnntia (Psnl. xxvin, 3). Et riirsum : quemque pfoprieiale degsuiem, repudiata diviniia-
Substaulia mea in inferioribus terrw (Psal. cxxwm tis communione piopuuuiii? Hic ergo blaspbemia;,

15). Et : Subslanlia mea anle le est semper (Psal. D bic diclus sacrilcgns dolor, quo in P.ilre et Filio re-
XXX VIII, 8), Et : Substantia mea tamquam niliilum cipitur Deus uuus. Morluis enim auctoribus hujus
unle te (lbid.fi). Scrutelur fenerctor substantiam ejus vencni scelcia lamen eorum et doctrina non mo-
,

(Psul cvin, 11). Sed ct Sdnmonis scntentia : Sub- rilur. Illis, inquim, auctoribus in tanium a Palre
stunliam, inquit, tuam et dulcedinem tuam (Sap. xvi, separantibus Filium, ut ore sacrilego proiulerinl,
2). Et Jeremias : Si sletissent in substantia mea (Je- Filium Dei autc siccula quidem crealum et funda-
rem. xmii, 22, sec. LXX). E< in Proverbiis : Sub- lum, sed vivere ct esse a P.itre suscepisse : et fuis-
stantia divilis , chitas munita (Prov. x, 15). El in se anlequam nascereiur; et Dcuin qiiidem csse, sed
eodein : Domum el substantiam dividunt patres filiis non esse verum Deuin. Successoribus igitur hujus
(Prov. xni, 22). Sed el Tobias : Si fuerit , inquit, non lidei, per quos malorum serpil ba>re-
perlidia?,
libi copiosa substanlia(Tob. lv , 9). Et idem : Fili, ditas, meriio una subsiautia displicet ,
qiiam lolli

ex substanlia tua fac eleemotyr.nm (lbid., 7). Sed el velut scaiidalnm cl unitalis divortium posiulant,
JoannCS : Qni hubutrit subsiantiam mundi (I Joan. ignnranies illos laniiim calholicos esse dicemlos »

iii, 17) Et in Evanjelid : Ecce. inquifj dimidiuin t'o nol i" Itujus professioiiiS gommtiiiidnC Sonc&rflanli
 :

19 S PHqEBADH H.nSC. AGINNENSIS 20

CAPUT IX. A tiliuni fraude vcrhnriun : Genuit quidein Filium Pa-
ter, sed nemo scit undc Nam ct simililer Judai di-
lgnola Chrisli nativiias. Chrislus ex Deo , in Deo ,
xeriiiil : Nos scimut qnod Moysi tocutus esl Deus
cum Deo.
hunc autem neseimus und', sit ( Joan. ix , 29 ). Quam-
lllud aulcm quis ferre xquanimiier possit, ut vis enim aliquando nobiscum faciant coinmunione
quem i.uliiiin liabere pro certo .isserunt , liujus na- verborum , el nonnulla videautur dicta simpliciier
livitatein liabeant in incertum? Aut uirumque iu
infainia Inereiica: praviiatis aspergere ; lanien quia

occulto liabendiini est, quia contemporalc esl fere a eorum vcniunl adversus fidem vcram, necesse
: aut
Mruinque esse cognituin debet. Alteriim enim neque cst seciindum plura inielligi pauciora ;
piaeserlim

nosci, neque ignorari sinealtero potest. Habel (in- cum si quid receptuni fuerit contra lidein veniens ,

quit) initium Filius, sed est ejusdeni occulta nativi- lolius (idei dainniiin sit. Nemo scit , inquit, quomodo
tas. Nnn est iniquuin.quis prodiditde.naiiviiate? genitus sit Filius , nisi Pater sotus (Joan.\, 18).
cur
tacuii? Immo ipsa naiiyitas undc nola, quae asseri- Quid ergo sibi vull illa senlenlia , quia boc Domi*
lur ign»ia? Sed hoc loco homines oinni spe bona uus ignorare nos nolens : Ego , inquil, de Patre

vacui pr.Tscribunt propheia: auctoritati dicentis :

exivi , el de sinu Palris ( Joo.n. xvi , 27, 28 )
' Proh
Nalivitatem ejus qnis enarravit (Isa. lviij, 8)? non B dolor ! Cur secianies ignnranii.c lenebras ignorare
inielligenies jam iunc eos propbetali spiriiu esse nos noluil ? et utiquc noloii , ut auctorenobis cogni-

praevisos qui daluri eraul initium Dei Verbo, hoc to, slatus sui qiucstio tollerelur. Nonenimerat quie-
,

est, Dei Filio. Nulivitalem, inquit, ejus quis enarra- rendiim ,

quis, quomodo vcl qualis esscl , cuni unde

vit? Iioc cst dicere : Nemo lioininuin poterit. Nemo esset noscercnius. Sed si boc loco ipsius Domini sen-
enim poiuit piteler ipsuni, qui sinum Patris edisse- lentia id coiilirinaluin esse proponiiur, diceotis scili-

rens, principaliter nobissecreia naiiviiatis sux reve- cel : Nemo novit Palrem nisi Filius, nec Filium quis novit
uisi Pater (Matth.w, 27) audieiila nobis, ne fiau-
lavit. Nain, ei legimus ad eamdem speciein diclum ;

esse : Quis cognoscil sensum Domini (Ilom. xi, 34 dein faciant divinse deflnitioni. Seqiiilurcnim : Et cui
;

I Cor. 1. ib)? Sed rurstim docemur ; Nisi i-piritus

voluerit Filius reveiare. Non est enim peniius occul-
gui in ipso est. Nativiiatem ejus qnis enarravil (I Cor. lum quod 11011 potesl revelari. Revelalur eniin , si

1, 11)? huc est dicere: Nenio audeai enarrare quod diguus revelaliune quis fuerit.

non potest. Cur aulein neino poterit? quia scilicet

11011 soluin ex eo et cuii) eo , sed ct iu eo est qui CArUT XI.

caret naliviiaie. Geniius euini ab ingeuito bis di-

,
Per Spiritum Dei secrela cognnscimus.
vina: glori:e bon s natus est qu;e peues ingenitiim V
erant ; et penes cumdein ingenitiiui desiyit Pater Jam ergo haec noiilia secreti causa non tegiiur,
liapere quod genuil, eumdeni in semetipso liabendo quse revelatur ex causa : et consequens est ut nos
qoein genuit? Ilnjiis igitur inlivitas ideo imiiarra- indignj coguiiione , 11011 iniquiis habendus sjt Deus
bilis iiimiiaiur. qnia per ipsam inconcepius esi, sed qui ignoranliain punit; 11011 aulem puniret, si scien-
perfeclus ex Den l'alre Filius Deus est, qgia serun- liaiu non dedisset. Deditenim per Spiriluiji sanauni.
dum Scripluras de Filio diximus, ex eo , el cum eo, Denique, Spiritus, inquit, veritatis enarrabit vobis

et in eo (Rom. xi, 30). omnem verilatem (Joan. xvi, 13). Ciim dicit omnem
verilatem, cerle nihil excipit. Hic esl Spirilus noli-

CAPUT X. lie et vei ilaiis , per quein Saloni m de Dominica

nalivilate : Quid sit, iiiquit , et sapientia, el quemad-
Dottrina hujusmodi exponitur. Verbis, non sensu ,
modum jacta sil , referam, et ab iiiuio nativitutis in-
hairelici nobis conveniunl.
vestiyubo eam (Sap. vi , 24 ). Ergo per cumdem Spi-
Ne quis sigiiilicationum varielaie lurbetur, red- ritiini posstiiniis invenire quod qiiaiiiniis. Nam et

denda est ralio diclorum : et ne propusita confun- Apostolus : revelavil nobis, inqiiil, Deus per Spiritum

danlur, reddenda compendio. Ex eo auctorem : Cuin

" suum ; Spiritus enim omnia scrulalur, eliam alta Dei

eo, ad unigenilum : ln eo, ad naiiviiateui subslan- (I Cor. 11, 10). Nemo scit tpia; sunt in Deo, nisi Spi-
tiae respicit. Hoc auditur in oinoibus. Tene divinae ritus Dei ; quem Spiriium, si in nobis habitareidem
disposiiionis mysleria. Satis nosli. Nalieitatem, in- Apostolus probat ;
possuiuus eigo per euindem Spi-

quil , ejus quis enarravit? q»\s enini possit secunduni ritum, Dei nos inserere secretis. Elsane : Quwrite,

naturam enarrare nativiiatem quaa conlra naturara inquit , el invenietis : petite , el dubilur vobis : pulsale,

est? Ilic eniiu solus est natus, nativitatis suaa con- et aperielur vobis (Matlh. vn, 7; Luc. xi, 24). Et rur-

scius. Hic eniui qui cui houa pararentur, inlelligens sum : Paler, qum abscondisli a sapienttbus , revelasti

per ualurani originem, Palri inerat , ipsa illa con- ea parvulis (Matllt. xi, 25) : nobis ulique, ad quos
dilione qua nalus est. Nativilalem , inquit, ejus quis Dominus : Vobis, inquil, datum est nosse mysterium

enarravil? Et suhjungunl nulli hanc proditam, quia Dei (Malth. xm, 11); illtid ulique niysterium.de quo
soli scilicet et Patri nota sit. Hoc est dicere sine suh- Aposlolus : Quod anle, inqiiil, non fuit nolutn filiit

* Fere eorum. Inserendum videtur verba vel dicta, aut aliquid ejusmodi, ut paulo ante.
21 LIBER CONTRA ARIANOS. 22
homimim, nunc revelatum est sanctis ejus (Eplies. m, A mecum est (Joann. vi, 29) ; ct, Paler inme mqnens,
5). Revelat.im plane. Osleiulit eniin einineiites di- facil opera stin (.loann. xiv, 10); et : Verba qua lo-
sux, bonilale snper nos a Clirislo, quor, nonsunl mea, sed Patris (Ibid.
vilias glorise in el vn, (i). Qnid-
qui ipse esi b gloria Dei Palris. Ipse vera progenies qnid ergo deliahiiur Filin, derogabilur et Palri.
Ingeniti. ilnc cst : Nemo scit quomodo genilus sit Nam niliil aller sine alteio facit : qnia e^se alter
Filius. Nenin uiiqne, sed ex his in qnibus , ut ail sine aliero non pntest. Nec Filius csl Filius, nisi

Dominus, verbum ejus nvn capil(Joan. vm, 57); sicut Patrem habet : nec Paler Pater, nisi lialiens Fi-
nec Judscis, ad quos idem Dominus ait : Yos, in- liuin. Pater, inquil, mnjor ine est. Scd plenitudo
quit, ignoratis unde veniam, el quo eam; quia secun- ejusdeiu divinitalis in Filio esi. Denique Apostolus:
dum curnem judicatis (lbid., 14, 15). Quomnilo enini Quotquot, inquit, promissiones Dei sunt : iu illo EST
neini) , si Paler dicii : meum verbum
Eructavit cor (II Cor. i, 20). Numqiiid ei go obsequia Filii divini-
bonuin (Psul. xliv, 2)? Quoinodo nemo, si Filius lilis slalum solvunl ? Solvilur eniin iu Clirisln

ait : Ego ex ore Altissinti prodivi (Eccl. xxiv, 5)? Nnli omne quud Deus est, si majeslatis allerius accipitur:

qnirrere ainplius, ct non liabos quod requiras ; nosii alterius auleni eril, si majeslale Pater major esi.

cnim totum : quia quod dicitur, totum est. Ex ore Quoc quidem majeslas, quia una est, unius scilicet
inquit, Althsimi prodivi. H;ec est enim nativiias per- B Dei, non potest non esse perfecla : imperfecta,
fecta Sermonis, hoc cst principium sine principio. insequalis est : inscqualis autein, si allero minor
Hic est ortus liabens iniiium in nativilate, in statu esi.
iion babens. Ex Deo enini innasribili Deus nascibi-
CAPUT XIII.
lis cxivit, unus ab uno, verus a vero, plenus a ple-

no ac sic nasceudo in bis quae erant semper, non Cluistus, speculum Dei majeUalis, plenam Palris ima-
;

coepit esse quod naium est de non cnncepiis nec ,

ginem reddit. Sabellii liwresis.

habet tempus quod est iniemporali Palri congeni-

Sed in hoc loco illud vobis applaudet quod Mat-
tum per naturam. Scriptura est enim : Deus spiriius
quasi privatum
thiBiis referl, Filiuiii liominis, srili-
est (Joan. iv, i) : et ex Deo i.aius est aHernus. Ul
eodem Matlhseo
fet et ininnre n) , | egile in (Matili.
ergo ejus naturte qna constat nelernitas. Non igitur
Fj , ium esse venlllrmn
,
XXV) 31)> jn n); ,j esti Le , Pa _
r^ de q(J0 adventu
iniiieifectus Filius, licct iialus, quia natns esl a per-
fccio : nec imminu.us ille qui genuit, quia gcnuil
Fl!ins i wmhl!s cum glwia sua
et Lu<ag .

el
Cum vene)% {
Patris {Luc _
^
XXI>
do semetipso. Totus enim dedit lotuni, ut secundnm
27) _ Nou (am erg0 a V0U1S minor majestale Fililis
Spiritus virtuien. toius esset in totn.

' J
dicit(jr>

inquam,
C|)m hoc
ille
^^
de quo Salomnn
quanl Deus negalur
ait : Splendor est tucis
^
CAPUT XII.
mlernw, el specnlumsine macula Dei majeslatis (Sap.
Mali docloresquid sentiant,qiioinodo pugnenl.
vn, i6). Plaue speciiluin sine macula. Cusiodit
Sed jam se mali dnctores inira arlis susc sccreta enim Dei vultus; el figuram lideliter exprimens,
non coniinent, et adveisus verilatem, et ipsa veri- plenan. Patris imaginem reddidit. El quid amplius

tatc consistunl, habenies coinua ut i.gni, et loquen- de siam ejus, in quo se Domiuus Chrisius agnovil?
les laniquam dracones. Volenles igilur a Palre Fi- Pn/('r,inqiiii,Hirjjcre4(mi;..Meritomajor,quia solushic

lium scindere ei infra Deum ponere, de Evangelio auctnr sine auctnre est. Denique Aposiolus de Fi-
praiscribunl : Paler, inquit, major me est (Joaim. lio : In ipso, inquil, liabitat oinnis plcnitudo dirini-

xiv, 18). El qiinmudo niajnr? siatin. I.aereli.ea pra;- latis corporaliler (Coloss. n, 9). Ergo ul Filius in Pa-
snnipiione deliiiiii.nl : Ronore, claritaie, dignitate, tre, ita et Paicr pcrlectus in Filio csl. Deniqiie di-

niajestaie. Qund si iia esl, cur jiibetur ul oinncs l.o- cens Dominus nosler proficisci a Palre Spiriium
norificcnt Filium, sicul honorif.caril Palreni?Quod si sancluni, subdidil : De meo accipiel (Joann. xxi, 14).

ilaest,ergo quolidie lilaspbeniamus in giatiarnm ac- Sicnt Joannes cui.i dixisset : Annuntiatntis vobis vi-

tionibus el oblalionibus sacriliciornm, cominunia lam OJternain qum erat apud Putrein (I Joann. ., 2),
liiHC Palri et Filio conliientes ;
quia scilicel non po- addiilit : Hwc vila in filio ejus et (lbid., 11). Ac si

lest Filius non totuin baliere qnod Palris esl, cum cu.n a.nbo el alteruler perlecti sint, unus lan.eu

ipse toms in Paire sit. Denique Joannes ait : Deum perfeclus Deus esl in duobus. Paler, inquit, major
nemo vidit umqiiam, nisi tinigenitus Filius qui est in me est (Joann. xiv, 28). Merito major, quia non
sintt Patris(Joann. I, 18). lu ideo iuquit : Oinnia lua ipse descendit in Viiginem; quod Sabellius no-
mea sunt, et mea tuu (Joann. xvn, 10); et : iVi/n7 po- luil, apud queni Pater et Filius anibo non snnt,
test Fitius facere a semetipso (Joann. v, 19), et : iVon hoc est, duuin nomii.um una persona ; cum Pairis
veni volunlatem meam facere, sed ejus qui me misil vocem audierit per Isaiam : Ecce Fitius meus quem
(Joann. vi, 58). Quod Irtique non inlirmitatis con- ego elegi, ponam Spiritum ineum super etim (Jsa.
fessio esl, sed unitaiis asserliu. Dixerat enim et xlii, 1); ac deinceps per euindem piopbclani lo-

contra infirmitatein el prn unitaie : Qui me misit, queniem Filiuni recognoscat : Spiriius Domini su-

Cliristo. Legerim in Cltristocum Aposlolo Ephes. Cloria. Al., in gloria.

i.i, 6
 :: ;

23 S. PHOEBADII EPISC. AGhNNENSIS 24

per me propter quod unxit me (Isa. lxi, 1). Quam A ul sancia et catholica dicit Ecclesia, sed (ul snpra
hxresim Dnmintis prxvidens : Non creditis, inquit, diximus) creaturx conditione profilemini. Dicentes
quia ego in Patre el Paterin me (Joann. xiv, 10, 11)? enim : Ciim omnibus his qux illi Pater subjecit, Pa-
Certe non dixit Ego sum Pater,
: et ego in me : tri Filiuin esse subjecium ; nonne ipsum in creatu •

sed, Ego in Patre el Paler in me : i|UO diclo duas rarum ordine qux ex lempore sunt nume- instituta,

hxreses elisit, Sabellianam scilicel ct Arian;un. ralis? Nihil enim secundnm vos omni crealura am-

Patrem et Filium non esse unam personam, ut Sa- plius lialiet Deus et Dominus noster, nisi quod
bellius : aut duas substanlias , ul Arins, sed ( ul priimis in nuinero esi, nisi quod ci etiam illa ser-
fides catholica coiifiietur) unam subsianliam eiduas viunt cum quibusservil. Servus enim et ipse, si ser-
docuit esse personas. vil; et lirel nonimllorum Dominus, sed Dominus
voluniale, si voluniale Doniini Doiiiinus effectus,
CAPUT XIV.
hoc ipso scrviens, quod jussus esi imperare. Uoc esi
Ex sacrii litteris doctrina calholica confinnaUi. illnd quod vos occtilte, et paires vesiricum liberlale
Sed quid argumenlis opus csi? cum ipse Dominus dixerunl : Filium Dei sine lempore edittim a Patre,
pronuntiaverit definiiiva senieniia? Qumr.umque et ftiiidatum non prius quam nasccreiiir. Qux isla
Pater [ucit, eadem et Filius (Joann. v, 19) : quomo- B est, rogo, cordis hebetudo? qux obliviospci? Immo
do eadem, si aspirare ad suminani paternte illius qu;e tam amens el blaspliema confessio Deumdicen-
glorix iion polesl? Immo quia potest, reclcJoannes tis, quem omnibus his qux ex niliilo facta sunt, com-
Sine i/iso, inquil, fuclum est nihil (Joann. i). Ei ipse parastis ? Hoc est et Filium falso nomine divinilatis
Dominus : Ego, inquil, el Paier iinum sumus (Joann. illudere, si esse verbo dicitur, quod eorde negatur

x, 50). Uiium nlirpie per naluram : quia quod erat et Deum Palrem mendacem rotare, dicentem scili-

in Filin hominis, et in Palris sinu manebat. Denique cet : Ego sum quisum (Exod. ui, 14) ; el : Ego sum
Et me, inquil, noslis, et nnslis unde sim : etnon ve- Dominus solus (Isa. lxiii, 11) ; et : Claritatem meum
ni u rr.e, scd cst rerus qui me misit, quem vos nescitis. alieri non dabo (Isa. xlii, 8 ; XLVin, 11) ; et : Audi
Ego novi eum, quia apud illum sum, el ille me misit Israel, Domimts Deus luus , Deus unus esl ; et:
(Joann. vn, 28, 29); et : Solus, inquit, non sum, sed Piumen meum non quwras , Deus nomen est mihi
egoetqui me misit, Pater (Joann. vin, 16); el : Sicut (Deut. vi, 4). Si ergo uinis Deus, uni boc compeiit
me novit Paler, et ego novi Patrem (Jonnn.x, 15). iiomen. Unus auleni jam non erit, nisi in Palre Deo
Nescio auiem an nosse poluerit Pairem Filius, si Filius Deus sii? Et inerito Dominusjuxla propbeiani,
initiuin sortitus esl Filius. Genitus enim nosse non qui dixerat : Benediclus qui venit in nomine Domini
poluit ingenitum, anlequam genitus est. Jain ergo C (Ps. cxvii, 2G) : Ego, inquit, veni in nomine Patris
non sic Patrem novil, ut noius a Palre est : ct ad- tuei (Joan. v, 43). Qnod nonien Palris, nisi Dei no-
scribenduai ei mendacium (qnod in Domino cadere men et Domini ? quod Joannes in Filio recogno-
nondebei)et merito adscribendum,si asserlioejnsra- scens : Quiest, inquit, el qui erat,el qui venlurus est,
tione non sieterit. Noji slabii auteni nisi ille est, omnipotens (Apoc. i, 8).
et qui non solum exivit a Patre, sed in Palic et cst,
CAPUT XVI.
et fuit semper. Omnia, inquit, tradidit Palcr in manu
ejus (Jonnn. m, 55). Qnoniodo omnia, nisi ei omnis Filats, imugo ingeniti Dei, non potest ccepisse post

lemporis? Qiiomodo autemomnis lemporis, si initio

Deum. Paler non esl sine Filio.

iion caret? Qiiamlibel enim antc omiieteiiipiisnalum Palrem, inquii, iniiiiim non habere. Hoc est di-
dicalis, lamcn quia vuliis eiim aliquando ccepisse cere, Filium liabere. Nam quae necessilas id dePaire
qui nalus esi, nec fuisse quod facumi est : nescio asseverare qnoii notum est, nisi prrrjudieiiim ejns
quomodo defeinlatis omnia illiini a Patre et omnis opinionis qua; de Filio paria suscepit? Pairem, in-
temporis conseciiium. quit, iniiium non habere. Qnis negat? Scd puto, el
imago invisibilis et ingeniii Dei non potest ccepisse
CAPUT XV. l>
post Deiini. Denique interroganti Moysi quis essel,
Ambigue loquuntnr Iwrclici. Vnus Dens. ln Patre Deo
respondil : Ego sum qni sum semper (Exod. ni, 14).
Filius Deus.
Erat enim semper, qni est et erit semper. De quo
Subjecltis, inquil, Palri Filius cum omnibus bis, Joanncs : Quod erat ab inilio, oculis nostris vidimus

quse ei ipse Paler subjecil. Quod venenatum virus (I Joan. i, 1). El rursum : Annuntiamus vobis vitam

exquisitoruin verborum velamine tegitis. Nosqux (Fternam qum eral apud Patrem (Ibid., 2) : ulique el

audivimus a palribus nostris, constanler pnedica- in Patre : nam qund ex ipso erat, extia ipsiim esse

nuis : et vos ergo doclrinam patrnm vestroruin de- non potcral. El sanc ciim dicilur : Erat in ipso lcm-
serere noliie. Illi, inquain, liliere Deuni glorirc ccele- pus, non i|ise liiisse iu lempore nunlialur. ^Eienue
stis non Deum veriun esse, sed creaturam Dei per- enim sulistaniite vis non facta esl a Deo, sed egressa

fectam esse dixeruut. Vos lamen idem seuiientes a Deo, ideo, Et ego, inquil, a Palte exivi (Joan. xvi,

ahrupta blaspliemia, vcrba vilantes, ambigua secla- 28) : el, Ego el Puter unum sumus (Joan. x, 50) ; et:

mini ad decipiendos simplices et incauios. Sulije- Qui me videt, videt el Pairem (Joan. xiv, 9) ; el :

ctuin eniin Pairi Filium, non Patiis vel Filii nomine, Ego in Patre, el Patsr in me (Ibid., 10); et; Qiti
 , ,

25 LIBER CONTRA ARIANOS. 26

me misii, mecum est {Joan. vni, 29). Ideo ei David : \ si uni eorum affinis deprehenditur , sequum est

Tecum principium in die virtulis luce (Psalm. cix, ctiam illa qu;e fuerant defensa, dissolvi. Invisibilem,

3). Dci enim Verbnm, lioc est, Dei Filius, ante inquit, Patrem esse. Quasi vero usquam inveniamus
omne principium cnm eo qui ex eo , el in eo vel Filium sine iransfiguraiione fuisse visibilem , an-

cui nulliim potest esse principium. Invenimus tequam Patri obediens (ieret ex aelernilate corporeus.

qtiidem dixisse Salomonem cx persona Sapien- Quamvis enini et Abrahae visus sit,et Jacob.et

liae (qiiam Cliristum csse defendimus) : Dominus Moysi , et Isaiae, et Ezechieli; tamen visionis illius

condidil me , et ante swculum fundavit me , et prior qualilas explicalur. In sonino cnim el in speculo et

abgsso genita sum (Prov. vm, 22-24). Sed non ideo in senigmale visus refertur. Deniqtie et Moysi poslu-

credendum est, Deum factuin. Nam si faclus cst, non lanli ui cognoscenter eum videret , Nemo potest , in-

fuil: si non fuit, non erit. Et quomodo Detis , cui quit ,

(ac.iem meum videre : quia nemo qui eam videril,

ne Deus sit, uiraque coiulilio prascribilur? Ideo au- vivet (F.xod. xxxm , 20). Ergo lioc loco aut Palrem
tem Sapientia Dei nata el condita nunliatur , ne qnid locuium fuisse conlendant, qui invisibilem esse se
praeler ipsum Deuni Patrem qui esl eliam suis ori- dicit: aut si Filium non negant, hunc locutum sciant,
,

go viriutibus , crederelur in natura. Exinde enim ct illum suo noinine invisibilem fuisse, ut Sernio-

recte dicerclnr : Ex ipso, et in ipso creata Sapientia, I! nem, ut Spiritum. Invisibilis Deus denique quomodo
ex qno effulsit ab eo unigeniia et beaia nativitas. visus sit, cadem scriplura lestatur. Refeit cnim lo-

Qui crgo piobaverit sine Verbo , sine sapienlia , sine euiiini cuin co Deum , lamquam ad amiciim , facie

ralione, sine virlute, sine Spiiitu aliquando Palrcm ad lacieni. Ac deinceps subjungit postulasse Moy-
luisse ; is probavil cuni Palre et in Patre Filium sem, ul faciem ejus viderel: quam ulii|ue si viderat,

non staiim a poslulasstl videndam. Ail quidein Ja-

ante ompe principium non fuisse. Tamen nescio si

bis virtutibus carens Paier possii Deusdici. Non mo- cob: Yidi Dominum (acie ad (aciem , el salva jacla

do enim Deus qui in sua aelernilaie perfectus est, csl anima mea (Gen. xxxn , 50) : scd quomodo eam
sed nec crealura quidem ulla seeuiidum smnn genus facient yidendo salvatus est , quae, si videatnr, occi-
non consummata constabii. Non iiotesl eniin qnid dit? Quoniodo et Doiniuus ostenderai faciem suam ,

esse ,
quod non sit; non erit auiem, si id illi defue- quam non posse postmoditm dixit, nisi ill.i
videri
rit, quod esse debebit. Toinin igilur defuit Patri, si condiiione qua supra diximus, in speculo scilicet et
aliquid defuil de loio. Deftiit aulem, si Filius suns, in nenigmate , in somnio cl visione? Hoc est ergo ,

boc esl virlutuin suarum pleniludo, inilio non caret: illam yisibjlem materiam assumpsisse cum placuit
et oecesse est banc opinionem alteruiram blasphe- slatim vero invisibilein pcrseverare : quia necesse
mias partem profana et sacrilega finitione transire. (] est, si visibilis docelur, non ex eo illuin esse qiieui
Aul eniin Pater credendus est cuin Filio suo initium invisibilem confitemur.
Cuisse sorlitus, qnia sine Filio hoc est sine virtu-
,
CAPUT XVIII.
tibus suis, esse non potuit; et erit auctor huic illo-
Filins Dei unitaiis vincitlum servans citm Patre, in ter-
rum inilio nescio quis lertius Deus: aut si solus ipse
ris hoinineni geslabal, neqne a cadis aberat.
sine iniiio dicitur usque ad Filii generationem , im-
perfeclus fuisse dicendus est. Iinperfectns enim , si Sed hanc assertionein , ut quastionibtis Testa-
coepit habere quod ante non babere voluit. Is omuia menti veleris expedianl, de novo Testamenio su-
auiem babere debuil seinper qui semper debuit , iiuinl confirmalionem. Ait enim Dominus et Deus
esse pcrfectus quia non recipit angmentum quid-
: cum de Patre loqueretur (Joan. i, 18), nulli Pa-
quid occupaverit tolunt. tris imaginem visam : qttod si imago Palils ipse

est Filius, ul Apostolus probat (lleb. i, 3), negat

CAPUT XVfl.
visiliilem fuisse, dicendo, nulli Palris imaginem
Hwrelici quidquidde Palre negant,de Filio con/itentur.
visam. El ideo , Nec me , iuquit, nostis , neque
Quomodo visibilis Deus Filius.
Patrem meum (Joan. vm, 19). Et hic certe duos
Patrem , inqiiiunt, initinm non habere, invisibi- D confirmat ignotos , lam autein dnos quam inse-
lem esse, immorialem esse, impassibilem esse. Ila?c paralos. Nain si ipsum nossenl , cl Palrem nos-
ideo proponunl, ut contraria bis Filio ascribant. sent : quia per individuiiatein neque sciri neqne
Quidquid eniin de Patre negant, de Filio confilenlur; ignorari alier sine aliero poterat. Similis igitur de
qui si babere initium probalur, merilo mortalis, mortali et passibili ratio subscquitur. Nain si ne-
merito passibilis. Praejudicatiun qiiidem esse debe- que initium habct Filitis, semper in
ulpotc qui
ret, et caetera passionum genera in Filium non con- eo el fuerit el sil, cui inilium non dalur neque ;

venire, prima proposiiionis specie desiructa, qua; visibilis, qui in sinu invisibilis perseveral jam :

initium dabat Dei Verbo. Ne quid lanieu (iiffidcniia nec moilalis nec passibilis babeiulus esl, ex ea ta-
pra; cxteris qure snnt prof.me propnsita, relracle- men substaniic parte qna Deus. Scimus cnim niliil

mus. Nim ut iniiium non babenli, asciibi catera spiriluin Dei passum, dumtaxat suo nomine : quia
quae sunl huic definitioni subjecta, non possnnl: ita iinpassibilis Deus, quia Deus spiritui (Jonn. tv, 24).

• Postulauet. Al. f ptttulatsh.

 , ; :
;

27 S. PHOEBADH EPISC. AGINNi NSIS 28

S iams qund omnis illa pa-sio pi..prie carnis ct ani- A est : id esl, unciiis : hoc enim nomon acl unclioncm
maj, iil est hoiiiinis: in quo (|iiidem hniiiine cuni |>a- deduciliir. Si crgo non aliud qnam cnro iincta esl
lereiiirerat ct Filius Dei coh.erens illi per nainrani caro igilur lauliimmodo niorliia dicilur , quolies

(a qno veuerai) 1'alri ; et unilatis vinculum ser- Clirisitts moi tiius iiiinli.iliir.

van>, in lerris lioiiiineni geslabat, nec aberat a CAPUT XX.

cuelis. Sie incdiaior dictus, sic sequester uiriusque
Alius a Palre Filius, dislinciione, non divisione per-
subsianiix'. Non ergo passibilis Dei spiriius, licet
sonarum. Sermo Dei, non sonus vocis, sed res sub-
in lioinine suo passus : quem ideo nec in passirme
slantiva.
desernit, ul ei paii posse priestarei: quod nisi ita
Sed si qttis exlorquere e duobus alterum vclil,
recipiliir, fidei noslrae ralio non sUbit, danlis sci-

queni Deum non ne-

ui aul uniiin Deum singulariter determiiiennis, si
lieei ei huminis iiifiiniitaieni
iinuni fatcmur ; aut dttos libere profeiamus, si et
gani. Nani si et initium babens diciiur, el visi-
P.ilrem Deuni ei Filittni Deuin dicimus : illud ante
bilis doceiur, ei morlalis iuducilur ;
non vidco ab
omnia sciatur, nec unum nos cum prajudicio, nec
boniine (|uid dislei , iu qiiem regnanl liujusiuodi
duns dicere ;
qnia unum dicinuis in duobtis ipso
passiones.
j> Domino suggerenle : Ego el Pater uiium sitnms
CAPUT XIX.
(Joan. x, 30), ut duo crederenlur in una virlute.
Ariomanilw aliud ore , aliud cordc sentiunt. Non enim dixit i:iniquani ex nna persona, Palris et
Filii, quasi Filius Palrem se conlirmans : Filius meus
Ciuiliieiiiur, inquiunt, Filiuni Dci, Deum ex Deo,
sitm; Ego hodie genui me; et Anle luciferum
cl : :

lumcn de lumine. Videri quideni sacrilcgutn non

genui me; et, Dominus condidil me initium viarum
polest perfectain fidei caiholica? professionem
,
m:arum; et Ante swcula fnndavit me; el F.go et
: :

uialigna disputalione vexare ; sed concedendum

Pater unum sum : sed reddens notiliam sacra-
non esl ut lollattir nobis illud qnod nobiscinn non personartim
menii distinciione , non divisione :

tenent per lioc quod nobiscum lenenl. Agno- Pattr me: Ego Pater
, Ego, inqnii, in Putre, ei in el

scimus igilur el cum veneralione suscipiiniis coin-

iiiinm suinus : el : Qui me videt, videt el Pulrem :

niunis fidei verba sed quid facieinus? Sic ve-

,
viilrii cniin Paitis Filius, imago vera et ligura
sana Arinmnnilaruni doctrina iradit. Et ipsa enim, exprcssa subsianliaj ejus, lioc est Dci Sernio, non
dicens Deuni cx Dco, lunien ex luinine, facit ex
sonits vocis, sed res sub-lautiva ac per subsian-
Deo alterum Deum , ex lumiue nllerum luinen :

li.im eorpiilentiva. Non enini sine substanlia con-

**' quod de ta.ita sulistanlia lecil. Nihil ergo va-
C siilii,
itt laclus Deus a Deo, iion sil unigcnilus in Deo,
cuum de pleno, nihil iuane de solido: quia Dei
Scd quid hic ampliiis, cuiii iioiiinilloruni ex iis
Sermo, spirilus Dei, Uirislus, instiuclus est ; et,
qui iuiper ad nos banc fideni egregiam niiserunl, corpus
nl cvidcniiiis dicam, Scrinonis corpus esl :

scripia lencaniiir, qtiibus diccnies Dctiin ex Deo,

enim spitiius, sed corpus sui gcneris. Nam ct in-
luuien ex luniine: lamen sejiaraturn a Patre et pe- visibilis el iiicomprcheiisibilis spirilus. Niiniquid la-
nittis excisum luureiic.i dispulaiione doeiieruni?
inen inaneel vacua res Deus? Deus eniin spiritus est.
lpsuin inqiiiiinl Filium Dci lioniinem <lc Maria
p.enique : Nano scil, inquit, qum sunt in Deo, nisi
suscepisse per qiiem compassus est. Congruo igilur spiritus qui in ipso esl (I Cor. n, i\). Lcginius quidcm :

oiTinia fine claudenles, (|nod meiite conceperant sensum Domini, nut quis consiliarius ejus
,
Qttis cognovil
scriptura cotifessi stini, le-pondente ca sensui suo, ? Ncmo utiqiie, sed extra spi-
fuit (liom. xi, 34)
el occtilta eoiuin veneua reseranle dicenlcs scili-
qucm spiritum propheia sapien-
:
riium stium neiuo :

cet Filium Dei hominem de Maria suscepisse per

tem, arcliitectum et iuirabilcm consiliarium dicit
ipiem compa«siis est. Prinium, non video cur ma- nec ininieruo. Nam idem spiritus Seimo et sapien-
lucrint coiii|iassibilem dicere, qiiam libeie passibi-
ex cnjus persona Salomoii Cum pa-
tia Dei csl : :

lcni confileri. Quasi vero aliud sil compati qitam uderam (Prov.
D iaiT(, inqitii, ccelum, ego illi vitt, 27)
pati. Porro autem si impassibilis Deus, utique ei
el : Ego, iuquil, eram cum itlo, et milii adgaudebal
incotnpassibilis. Tam ergocompassus nou est, quam (Ibid. 50). Non ergo consiliarius nemo ,
quia pcr
nec passus est, ex ea lanicn condiiioiic qua Deus. ipstim facta sunl universa qttae facia sunt. Deniqne
Denique Aposlolus : Passus esl, inquit (II Cor, xiii,
cum eadem sapientia ei Verbtim Dei, el spiiitus Dei
i), ex injirmitale, nlique carnis (caro enim(Maith. sil, singulorum lamcn nominum officia niintianlur.
xxvt, 41) in/irma; spiritus prowpins); sed vivil ex
Sapienlia condenli oninia Palri ader:d : Sermone
virtute Dei: ulique cx semetipso. lpse enim, Dei vir- ejus cceli solidati sunt, el spiritu oris ejus omnis vjr-
lus, habens vilam in semelipso: quod crediinus Do- eorum (Psal. xxxn, 6). Apparel crgo niiiiui
/>/s

minum nostrttm ex duabus subslantiis conslitisse, eumdemque venisse nunc in nouiine spiriius, nuiic
liiimana scilicel atque divina ; el iia illuin immoria-
in appelljtione sapientise.
lem fuisse divina, ut morialcm ea qu;e fuerit hu-
CAPUT XXI.
mana : ex una enim natus, cx alia probatus : ex
Locus Rom. xi, 36 expositus.
una immortalis, ex alia mortalis. Deniqtie idem
Aposlolus, Christus, inquil t,l Cor. xv, 3), morluus Ergo hic Sermo, cum in forma Dei esset (Philipp.
 -

3<) LJBI R CONTRA ARIANOS. 39

n.6-8), sapiemia cl ralioue el spiritus ratione et A Deum, novamque asseruni ex uiWlc siibsianiiani
hoc est, lotam vim Dei consiiiisse. Tenenda estigiiur, ut diximus, regu-
spirilus virtuie conslruclus,
non se Deo Palri adaequavit, sed for- la quae Filium in Patre, Palrera in Filio confiletur
possidens,
mam servi accipiens humiliavit se usque ad mor- (Joan. x.v, 20) ;
qnoc unam in duabus personis sub-

Indueral enim quod scrvire, quod mori pos- sianiiam servans, dispositionem divinitaiis agnoscit.
tem.
quem excitalum exhibuil ad Igitur Paler Deus, et F.lius Deus quia in Paire Deo
set: hominem scilieet :

Adam per obedieniiam resti- Filius Deus. Iloc si cui scandalum facit, audiat
ecelum, et secundus
quod prinius transgressione perdiderai. Si qui a nobis Spiritum esse de Deo ;
quia illi cui est
lueret
dominicum in Filio secunda persona esi el lertia in Spirilu
i»itur adhuc et de Apostolo reqniril ,

Btaluin id est, siugularis substantiae qnalitalem ,

sancto. DcniqueDominus: Prtam.inquit.aPairemeo
,

aiium advocatum dubil vobis (Ibid., 16). Sic alius

qu* per ualuiam auciori mio jungatur, audiai ad ei

a Filio Spiriius, sicul a Paire Filius. Sic teriia in

compendium qui.l idem Apostolus senserit, cuin Dei
sacra- Spiritu, ul in Filio secunda persona iinus lamen
Patris investigabiles vias el recondita relro
:

Ex ipso, inquit, et per ipsum, el Deus oinnia ires unum sunt. Iloc credi.nus, hoc
menia loqueretur. ,

teneinus quia hoc accepimus a prophetis: b..c

inipso omnfa (fiom. m, 36). Cum dicilur peripsum, ,

"obis Evangelia locnla sunt lioc aposioli tradidc-

agnosco Filium signilicari : legi enim, Per ipsum B :

runt hoc manyres passione confessi sunl in hoc

omnia (Joan. i, 3). Cum in ipso nuntiatnr, nil.il noyi :
:

omnium seminum imiia consliie- mentibus fidei eliam hxremus, coutra quod eliamsi
est; in ipso cniui
Sed cinn rclerlur, ex ipso, certe ad Patiem ut aiigelusdeccelo annuntiaverit, anaihema sit (Gal. i, 8).
runi.
ad rerum omnium re^picitur auciurem. Et si ila est,
C\PUT XXIII
ut est, quomodo his raiio consial.it distincta jungcnti
De Hosio episcopo Cordubensi jiidicitim aucloris.
Ims, lioc est refereulibus ad unum o.nnia cum alius ;

s i, ex quo omnia ei alius, per quem om.iia ? quia

;
Sed non stim nescius, his omnibus disciissis et
alius iiigeuitus, alius unigenilus, nisi alia condiiio- proposiiis anli-
in lueem intelligentiae public.e ,

ue qua recle dicilur: et ex Filio oninia, dum in quissimi sacerdotis et pron.pue semper fidei Hosii
ejus corde esl pcr naluram, ex quo omnia; el per noinen i|uasi quemdam in nos arieteiu lemperari,
Patrciu oninia, dum in eo semper est, per quem quo contra.liciiunis lemeritas propulsetur. Sed banc
iniiiia. P;<ier enim sensu agii : Filiusvero qui in
conira nos erigeniibus maebinam brevi admodura
l'..tre sensus est, videns perlicii. Nun ergo Apo-
sermone respondeo. Non polest ejus aucloritale pra;-
s.olum temcre pronuniiisse credenduin esl: sed _ il-
uia a|( , nunc erral) al|l sen , per erravii.
.

f t(1 ibj>
lud credendum nou iia e»t crcdidisse, Filium sci-
Novit enim inundus qiue in hanc tenuerit alalein,
licet Dei seciinduni camem faclu.n esse quod non
(|ua consianlia apud Sardicani et in Niceno iraca-
cr .t, secundiun spiriluiu vero esse i|uod fuerii quia tu assensus sil et d;imn;.verit Arianos. Quid si di-
;

quod fuit sen.per, uon -po.est non fui«se. versa nunc seutit, et quaicumque ab eo retro damnu-
fuerant, defendunlur qute defensa, dai.man-
CAPUT XXII. la :

lurY Riirsum dico, non milii ejus aiicioiiiate p. ae-

Quid Palropassiani? quid Ariani? Fidei regiila qua ?
scribilur. N;nn si nonaginla fere annis n.ale credi-
Tenenda est igitur ratio qnse per arduum et an- dit; post nouaginla iHum recie seutire non cre-
gnsium tramiiem repii, circumjacentibus hinc el da.n. Aul si nunc recle, quid de bis opinandum
inde prasrupiis qu;i> zabolica fraude c;ccala pla- esl, qui eadem signati fide in qua ipse erai, de
i.a et facilia submillunt, ut in riiinam ii.erg.nl saeeulo irausieruui? quid et de ipso pionuniiaietur,
i \ces-.is. Nam si unum Deum singulariter nomina- si anie hanc synodum doru.iisset ? Ergo ul supra di-
ni.is, excludentes vocanulum secundae persoiue, fu- ximus, pr.judicaue opinioi.is auctoiiias nibil vale-
roremejus bajresis approbamus, quae ipsiim asserit bit, quia contra semetipsam ipsa consistil. El sa-

Palrem passum. Si admiltimus numerum cum di- ]) ne leginius: Justilia jusli non satvubit eum in qua-

visioue, juiigimur cuni Arianis, qui faclu.n a Deo cumque die exerraverit (Ezech. xxxin, 12). Amcn.
5! S. PHOEBADII EPISC. AGINNENSIS 52

II.

DE FIDE ORTHODOXA,
CONTRA ARIANOS,
ALIAS

DE FILII DIVINITATE ET CONSUBSTANTIALITATE,

TRACTATUS.

PROLOGUS. A charitalisofficio, ea qnae a nobis dicla sunl, scrupu-

losins retraclaret ; et qusedam i!le vel superllua, vel

tonfessw /i eu
ambigua diceret, quae aliier possint a quibusdam,
Credimus in Deum, Pairem omnipotentem, om- qi|am a me ,jj cla Slmt) accipi. Proinde rursus ea
nium visibilium et invisibilium faciorem, et unum ipsa p| a i,i, ir i sermone in lioc libello digessi, ut et
Dominum iiostrum Jesum Christum, Filinm Dei,
simplicilalem sensus mei oslenderem, et scrupulum
iiatnm de Patre unicuni, boc est, de substaniia Pa- legeniibus ainpularam.
iris : Deum de Deo, lumen de luniine, Deum verum Nam boc est quod aiunt po.-se reprehendi, quod
de Deo vero; naium, non factum : unius subsianiia? ubi Verbum Dei ex persona Filii posuiuius, lale
cum Paire, quod Graci dicunt oaoouo-w-j ;
per quem boc Verbum intelligere puiemus, quale grainmatici
omuia facta sunt, sive qiia? in ccelo, sive quse in iraduni spiriiu uris aerem offensiim, intelligibilem
terra. Qui propier nos hoinines et propter nostrain audilu. Sed nos sapienliam non hujus mundi quse
saluiem descendil, el incarnalus est, el homofaclus deslruitur, sed lllam qute ex Deo esl, novimus,
esi, passus est, resurrexit tertia die, ascendit ad qiue Verbuni Dei Dium insinuat, cum dieit : ln
coelos, inde venlurus est judicare vivos et morluos. principio erat Yerbum eral apud Deum,
Verbum, et

El Spirilum sanctum. Eos autem qui dicunl: Er.it

g et j) eus crtU Verbum. Omnia per ipsum facta sunt, et

quando non erat, et priusqu.im nasceretur, non sine ipso [aclum est nihil (Joan. i, 1-5). Unde miiari
eral, et mulabilem vel convertibileni esse Filiuin me fateor lioc ila sentiri poiuisse, quasi nos perso-
Dei ; lios anatliematizat catbolica et aposlolica L"c- nani propriam Verbi, quod est Filius, negaremus.
clesia, amen. Neino verbo lenus nominal, quein vere esse in per-
Prooeniium. sona sua sa^pius proliieiur : nam quomodo aul veriim

Amore catholicae jam pridem ad-

Fidei ductiis, Filium, aut veruii Palieni coufessi sumus, si iioii

versus Arianos libellum ediderani, quem cum amico vere prpprietatem personarum tam Palris quam Fdii

legendum dedissem, quia placuit, credidit transscri- serv.iviiiius?

bendum. A quo hoc ego nugnopere postulavi, ul Sed quia unius Dei vocabnlum diximus, personas
interiin dissimulalo auclore, doctis viris el pruden negasse pulamur. Et hinc verisimile visum est quod
tibus legerel; ut si quem novisset, quod illic plus posuiinus. Nos Patiem et Filium il.i noininamus, ut

aut minus posilum videretur, posset plurimorum unuin Deum iu his persmiis et nominibus assigne-

consilio emendaii. Nemo est enim qui sibi lam ar- mus. Porro iierum Paler et Filius, et>i duo uoniina
roganicr suinmim doctrina; ccelestis assumat, ut appellanlur; ratione lamen el subsianlia uniim siiut:

putei se onmia mysieria liquido comprebensa reli- C el c,im P» 1 ™"1 et Filium staluo, unitatcm as-

nere. cuni Paulus aposlolus dical : Qui ergo putal se si.nno generis.

aliquid scire, nec dum quemadmodum

scil oporteal llaec oinnia intelligi posse xsiimata simt, quasi

scire (l Cor. vill, 2); et : Modo per sperulum in wnig- ista vocabula iuter Patrem el Filiiim ila posiiasint,

mate videmus; tunc facie ad fnciem ( 1 Cor. xui, 12). ut est nomen et cngnomen, unius tainen personae ;

Sin vcro cunctis omnia quaeillic scripta erant, jux ta cum ex superioiibus aui inferioribus diciis potuei it

hdeni veram constare viderenlur, lum et ipse pelen- Iisbc suspicio non adinitli. Qui enim filiuni Dei non

tibus nou negarel.Quoil eum ita fecisse manifeslum aliunde nalum dixeram, quaui proprie de Palre,

est. Ei quia res digna lam catholicae confessioui, loiiiin de loto, inlegrum de inlegro, perlecium de
qunni haerelica; responsioni, univeisorum jiulicio perfeclo, consuininaianiqne virtutein ;
quoinodo potni

atsiimata est, miilti eum vel legere vel describere ipsuin Patiein, ipsum sibi Filiuni pnnere, et lioc

voluerunl. modo unain persoiiam duobus noininil.ns ap|telliire,'

Sed non defuit qiii pro siudio doctrina?, vel pro quipi>e cnm et linnc seclam, id cst, Sabellianam in
 :

DE FlLIl DIVINITATK ET CONSUBSTANTIALITATE TRACTATUS. 31

A evangelica el aposlolica fide patrumque traditione

codem libello dainnaverim, et personarnm disiinciio-
scripserim? Nam ct auferre volniit, subtililer Aritina luvrcsis inlromitti-
nem secundum vocabulum
lur. Quuralioneistud nomen lollere laborarint.
nemo pro una pprsona potest, unum svnt, dicere, vel

unilatem generis, nisi personis assignare. Mullas quidem et graves hoereses novimus a plu-
Qiiis aniem calliolicorum ignnrat Palrem vere rimis cbullire, et vcneiii vice, ad inlimum peclus
Spiriium san-
esse Patrem, Filium vere Filinm, et canceris sui virus infundere ; sed vinci illi vel facile

ctiim vere esse Spiritum sanctum? sicut ipse Domi- possunt, vel facile vitari, quorum prima proposi-
niis ad apostolos suos dicit: Eunies buptizate omnes tione omne consilium pectoris proditur. At vero iis

nomine Palris, Filii, et Si>irilus sancli possunt

genles in et quibus inulta nobiscum paria sunt, facile

(Matth. xxviii. 19). Haee est perfecla Trinitas in innoxias nientes et soli Deo dedilas fraudiileula

uniiate consMens, quam scilicel unius substanliie socieiate percutere, dum malorum siiorum virus
profilemur. Non enim nos sccundum corporum con- per bona noslra defendunl. Nibil enim periculosius
dilionem divisionem in Deo facimus sed secundum :
his haeretieis esse potesl, qui cum inlegre per om-
divirue natur* potentiani, quae in maleria non esl, nia decurranl; uno tainen verbo, ac si veneni gutta,
et nominum personas vere conslare credimus, et
meram illam ac simplicem fidem Dominicae, etex-
unitatem divinitalis esse lestamur.
" tradiiionis inflciunl.
iijde aposlolicae
Nec extensionem parlis alicujus ex Patre («l qui- Unde vehemenler nobis cavendum est, ne se vcl
dem puiaveriint Dei Filium dicimus, nec verbum
)
sensibus vel nuribus nostris bujusmodi aliquid laten-
sine re, ul velul sonum vocis accipimus : sed tria lerinsinuet; qoia nibil tam cogit in morteui, quam
noinina, et tres personas unius esse essenlia , unius
1

sub obtenlu fidei fidem violare. Ut enim gypsum

majesiatis atque polentiie credimus. El ideo unnm aqua permixlum lac colore menlilur, iia hic per
Deum confltemur, qoia unilas majestaiis plurium verisimilem confessionem tradilio inimica suggeri-
vocabulo deos proliibet appellari. tur. Qua de re non similitiido confessionis, sed scn-
Denique Patrem el Filium calholice nomin3mus; sus menlis est ponderandus, quo confessio ipsa
duos autem deos dicere nec possumus, nec debe- firmatur.
mus non quod Filius Dei Dens non sit, immo verus
; Denique si diligenlius et accuratius aiiendatis;
Deus de Deo vero : sed qnia non aliunde, quam de cur voluerint de evangelica et apostnlica fide el de
ipsouno Palre Dei Filium novintns, perinde iinum patium tradilione substanlim nomen aulerri, procul
Deiim dicimus. Hoc enim propheiae, hoc apostoli dubio probaiis hxresim Arianam subtili compendio
iradiderunt,, ipse Dominus docuit, cum dicit boc nomine .................... Nechoc
.. lioc -,
j breviaiam, sublaio .,„„..„......>,
_„,.,,.........,„„„„..„ intromissam. „.„.,..„.,
Ego et Pater unum sumui (Joan. x, 50). (Jnum ad quidem a ego suspicionc aut opioione collcctum
uniiaiein diviuitatis, ut dixi, refert : sumus aulem affiruio, nec uti ipsi putanl, academicus disputaior
personis assignat. Sed et aposlnlus aif. r/mis est, assislo, ut simplices sensus verborum subtilitaie
inquii, Deut Paler, exquoomnia; et nos iu ipso : contorqueani : sed ut contortoset pravos tenui argu-
et unus Dominus Jesus Christus, per quem omnia; et iuento compositos in lucem cognilionis ex|ionain,
nos per ipaum. Sed non in omnibus est scienlia quo facilius possit cognita etcomperla iniquilas ab
(lCor. viii, 6). liominibus evilari.
Qua de re explanatis liis verbis quie scrupiilum, Quae elenim causa b quaive ratio exstilil, ul quod
non mihi qui scio quod dixcrim, sedaliis infeiebini, docendum, et quod credendum cunctis ecclesiis

puto occasionem mal.e interpretaiionis fuisse sub- foerat Iradiium, qiiodque patres nosiri apostolici
lalam. Nam et professio fidei manifesta csl, el per- viri conlra universas hareses, et maxiine Arianani,
sona cuni vocabulis cunstat, el una divinitas assig- quasi qiiemdam obicem veriiatis, qtio omnes aditus
doctrina; obstruereni, c sancto Spiritu
nata est. pestifera;

Vel si adliuc aliquid quod legenlilius ambiguum niiindali, catholica ratione posueront, non sine
videainr in veibis, ad sensus debent verba conferri; „ magno nisu ab his qui d elogio Ariana: labis addicti
quia non simplicitas verborum, sed inali inlellecius siint, laborelur auferri ; nisi ut Filium Dei muiabi-
obstinalio culpam olet. At cum sensus nosler cum lem ct converlibilem uipote non de piopria Palris
veritate concordel, el verba debent cuni ratione subslantia constitisse confinganl; cui el iiiilium ex
sincerissima. Unde a simplicitate Cbrisliana acade- tempore, el ortum ex nihilo, nomen ex altero, ui
micus dispulator abscedal. semper docuerunt, propter quod et s*pe damnaii
suut, nunc jam libere el secure, incunclanierque
CAPUT I.
ecclesiis tradere et insinuare possint?
Nihil periculosius iis hmreticis, qnibus mulla nobis-
cum paria sunt. Hi cum imegreper omnia decurrere CAPUT II.

videantur, uno tantum verbo simplicem fidem infi- De Arianorum hmrescos confiitalione per firmissimtis
ciunt. Sublato nomine subslantiae, quod isti de rationes, et evidentia sacrm Scripturm lestimonia.

• Mss. LtI. et Tell., ego snscipio. nec aut opinio- < Vigiliana edit., Spiritu sanclo inundati.
tie,eic. melms oumes edit. ot iu icxtu. * Eloqium aliquando idem significat, ac foi miila.
b Tell. cod. et Ainerb., qum vera ratio extislit. quxdam condemnalionis.
fci S. PHOEBAbll LPISC. AGINNENSIS 56
Ita Deum Filium de Deo ponunl, ut ex Deo [actus \ Verbum, et Verbumerat apud Demnel Deus crut Vcr-
sit, non e.v Dco genilus. Vocabnlum oftoouo-tov au- bum. Omnia pcr ipsum facla sunl, el sine ipso (actum
ferunl, eique i/jotouo-tov siibsiiluiinl. lllnm sapien- est '
nihil (Joan. i, 1-3). Igilur quixl in principio
tiam quoe Dei Filius est, creaturam intelligunt. erat, semper fuisse credenduin cst : sed nec aliundc
Videtis ergo omnia eos in tractaiu ipsorimi, iio.ii csse, quam ex eo qui priucipiuni non babet, id est.
evangelica lide, sed subdola nialignilatead seduceii- de corde Palris; quia eructavit, inquil, cor mcum
dos simplices quosque posuisse. Non jaui tain sus- Verbum bonum (Psal. xliv, 2) Non enini dixit : In
pectum, quam nianifesluni onmibus esse debel, ita principio faciiim esl Verbum sed in primipio, in- ;

eos Deuin de Deo posuisse, ul Arius tradere solebat, quit, erut Verbum. Quodcumquc principiuni Vcrbi
ii i ex Deo faclus sii, non ex Deo natus. Qui si nalus assignare volueris, praejudicaium babebis quia in
est, nnius substantioe est : si f.iclus est, verus Filius principio, inqiiit, erat.
non est : et si veius Filius unii est, nec verus Deus Nun quod duo principia ex rerum diversitatc di-
est : aut si verus Deusesl, et de Palre non esi, duo laiinis, sed quia Sermo Filius semper ctim Patre
sunl habenles singuli el voluntaies proprias , ct ist, el dc Patre n;itus est. Ac proinde cujus orign
imperia diversa : vel si concordia lanluin et socie- priucipiiim non babel, senipilernus cum Patre cre-
tate ununi sunl, non lainen et substantia verus, ut B dendus est ;
quia nec Patcr potest uniquam sine Fi-
jani dixi, Deus non est. lio nominari, nec Filius sine P.iire vocari : ac per
Sic erit Deus, ut Moyses Pbaraoni (Exod. vn, 1), boc semper Filius, quia semper Pater.
poiesiate, non genere Filius quoque ita credendus
: Et Deus, inquit, eral Verbnm. Quud Deus esl,

erit, iil per Esaiam populo dictuin est : Filios gcimi semper est;nesi semper nun fuerit, verus Deus
ei exaliuvi (Isa. i, 2); elalibi : Dii estis, et filii Al- esse nun possit, sicuti et in Sopl»i:e uomine quia se-

tissimi omnes (Psal. lxxxi, 6). Sed et primogenitus ciindum Aposinlmii (1 Cor. l, 2i) ipse est Sapienlia
ita habebitur, quomndo el Lrael a Deo primogenilus Palris. Ego inquil, ex ore Allissimi prodivi (Eccli.

lilius appellatus esl { Exod. iv, 22). Nec non el pri- xxiv, 5). Nun ergn aliunde quam de Palre, quia sera-
mogenilus totius creaiura», quasi in oidinefactorum per cum Patre. Et ideo Sapientia Dei appellatur, ut
primogeniius habeatur; ut cx eo seriem quaindam iiiiinquani Paler sine Sapientia, hoc est, sine Filiu

creandis inundi rebus assignent. suo fuisse credalur. Haecest illa Sapienlia ineffabilis
Denique sublato oftoouo-wv, id esl, unius subslanli be c
quse iniiium viarum Dei apud Salomonem (Prov.
3 vocabulo, o/iotouo-tov, id esl, similem faclori suo viii 22) vel condiia, vel genita, vel crcaia describi-
,

posucrunt; cuin aliud sit similitudo, aliud veritas. tur; quam tamen sic conditam dicii, ut semper
Nam el homo ad imaginein et similitudinem Dei C eam cum Deo fuisse ostendat. Quod enira initiun
1'actus est ((•'«!. l, 2C), nec tamen Deus est : nec quod Deo dabis, ul iiiilium possis Sapienlkc ipsius consi-

Deus est, homo exsiiiisse eredeudus est. Ita et Fi- gnare ? Non enim ila Deus Sapientiam suam cnndi-
liiim Dei similem voluiit, ul eum aliuude similem, dii, quasi aliquaudo sine Sapientia fneril : sed cura
non de ipsa una sancta el beata Palris siibsianlia iniiium viarura suarura dicat, inilium motus operis
dicam. Qui si de Palris subsiantia non esl, i\ ou/ alicujus ostendit ; ut boc iniiium liabeat Sapientia

ovtwv est, id esl, cx nullis exslanlibus, ut ideni Arius Dei, quod de Deo processil ad creaiula omnia tam
tradidit : sublalo enini co quod Pater est, uudecum- cieleslia quam terrestria, non quo cceperit esse in

que fuerit Filius, necesseest utet inilium ex niliilo, Deo. Creata est ergo Sapientia, immo genita, non
et ortuin ex leinpoic liabeat : niliil eniin sinc initio, sibi qua; semper erat, sed his quue ab ea fieri opnr-
nisi solus Deus. lebal ; ut quia quaniaet qualisessel sciri non potc-
Unde et Filius, sicul ipse Doniinus ait : Ego el rat, dc effectu opeium suorum virtus ejus et poten-
a quod de condilis xsliinamus,
Pater unum sumus (Joan. x, 50). Quod ideo dixit, tia nosceretur : ul

ut duarum personarum •' vnc.ibula in unius deilatis luni uiagis liinerenius cum facta miramur.
m.ijest;ite nionslrarel, sieut et proplieta ex voce Caiterum si tu creaiara Sapientiam dicas, ut Fi-
Dei : Eructavit, inqtiit,
"I cor meiim Verbum bonum : " lium Dei creaturam inlelligas; occurrit tibi Aposln-
dico ego opera mea regi ( Psal. xliv, 2). Vides ergo lus, conuemiians eos qui creaturam colunl, dicens :

lioc Verbuin boniim Filium Dei esse, quein non Propter quod tradidit illos Deus in desiderium cordis

aliiinde quain de paterlio pectore, et, ulita dixerira, eorum in immundilium : ut contumeliis afficianl cor-

de ulero cordis Dei credinius nalum. Et proinde pora sua in semelipsis ,

qui commutaverunt veritatem
eum regMii appellat, quia ipse esl rex regiim : Deuni Dei in mendacium, el coluerunl el servierunt ereaturm

Dominum, omnia divina opcra siiccuinbunl, qui

cui polius quuin creatori, qni es) benedictus Dens in sacu-
dixil : Omnia quw Pater habet, mea sunl (Joan. la(l\om.\, 24,25).
xvi, 15). Hsec esl, inqiism, illa Sapieniia Dei^ quse dicil :

De hoc et Evaugelisia : ln principio, inquit, erat Ego ex ote Altissimi prodivi (Eccli. xxiv, 25), uni-

a Ila edil. Rom. etChifflet.;

vet. aulem ac mss., c Mss.Tell.eiLa3l nec non vet. edil., qum initio : et
vocabulo similem gestori suo posuerunl. infi'a,sprf cum initio ; Rom. etVigil., sed cum initinni.
b Laet. cdd., vocdbida, unius deitatit d Vigil. edit., ut
majestalcm dum conditorem de conditii
monstraret. limeamus.
 ,

57 DE FILII DIVINITATE ET GONSUBSTAiNTIALiTATE TRACTATUS. !8

versalilatis conditrix el effectrix, id esl, Filius Dei A non credis, et merito h:orclicns denol;iris. " El
per qtiem omnia, et in quo omnia; quia nl Aposto- quaniqtiain immulavcris dicium, quo pnlaiis prolii-

!us dixit : /n ipso consliluta sunl nniversa in ccelis et bnisse Dei Filium nuncupari fatluram ; sed cuni snh-

interra, visibiliaet invisibilia, siveTlironi, sire Donti-

jungit :. Sicnli aliquid horiim quod facuiin est ; ox

nationes, sive Virtutes, sive Principalus, sive 1'olesta- aperlo oslemlis non oh hoc b laeliiram d'ci noluisse,

tes : omnia per ipsinn, el in ipso condita sunt : el ipse qu.isi non debsat lactus iutelligi; sed non ita f.ntnni

est anle omnia, et cmnia in ipso constani (Coloss. i ,

vis, sicnt aliquid liorimi quod facttini csl, sed laincn

26). Ilinc et Salomon : Cum sit, inquit, una, omnia faciuni. Aliter enim dicis faclum, utpote perfccirnn

potest ; et permanens in se, omnia innoviit, el pex na- crcalurain, per i|uem facta sunt omnia ; duniiuodo
liones in aninuis sanctas se transfert (Sap. vn, 2i). el ipsum faciuin intelligas, licet i ou it;i ul ealera.

Quod conlirmans Apnstolus ait (Ephes. m, 16) in Sed ul ad id revertar, quod dicis in Scripluris 01-

interiorc homioe habiiare Clirisltim ; ut por quem vinis ofiooOo-iov, id est, unius stihslantia: vocahiiliiui

a principio omnia facia sunt, per ipsuin et in line non inveniri ; finge hoc interim sic sil, eo quotl ubi-

cuncta satveuiur. cumque suhsiantia legiltir , ics Dei, non Ueus dCt i-

CAPUT III. pialur; qiiami|uam el alitid quod sciipliim non csl,

I>
pariier prolitearis, id est, Detim ex Deo, luilieii cx
Solvuntur nrgumenia quibus Ariani Iwresim suam
lumine : quid ad h;ec dicis? Aut lotuni ineciiin linc,
aslruunt, dicentes potissiiuum proplerca ofiooOo-tov
aul lolum omitle. Si cnini unius subsianiiac fKS-
admilti non oportere, quod in Scripturis divinis
huliim inde limes dicere, quia scripiom nou est;
non conlineatur.
tiiiiereideuiidem debes Deum ex Deo, ct liiincn cx
Sed dicis milii o/iooOo-iov, id est, unius subslan luniinc proliieri.

ti.e nomen ob hoc potius quam creatorem adorani, Sed ego proho Deiim de Deo, liinien dc lumine,
servanles eadem uiique quifi Apostolus dixit Ut in : eliiiiius suhslaniise vocabulum c in divinis Sciiptniis

nomine Jesu omnes genu fleclanl , cceleslium , lerres- contineri. Cuin eniin i|ise Dei Filius, t|iii Deus cst

trium et infernoriun ; el omnis lingua confilealur (Plii- in Evangelio suo dicat: Ego de Patre exivi ( Jonn.
lipp. ii, 10). Ei Moyses : Adorenl, inquil, eum om- xvi, 27), jure et inerito Dctnn de Deo proliiemui
nes angeli Dei (l)eut. xxxn, 45, sec . LXX). Et David : qtiia de Deo Palre Filium !U i Deuni vertiin de Deo
Omnes reges adorabunl ettm (Psal. lxxi 1).
, Qund vero natum esse cognoscinms. Sed non eo geneie,
quidem inScripturis non dieeretur, sed quia ipse est nt nos dii sumus appellati (Ps. lxxxi, 6), vel iii

Sermo Filius omninm opifex. Moyses Pharaonis densest diclus (Exod. vn, I) : scd
Sed dicis op.r>o<iuiov nominari non oportere , C quia verus esl Filius, d de vero Patre naiiists:
quia in Scripturis divinis imn contine.itur. Quxroel vere et conlidenter Deus de Deo dicendus, el sic lu-
ego, hotno, qui hoc prohibes ; si ideo noininari non dc- men ex luniine.
bet, quia scriplnm non est, an quia iia credi non li- Quod scriptum non csl, inectim qnidem dicis, sed
ceat? inecum omnino e non senlis. Et quia scriplum est
Quod si iia credenduin est, cur non ita proliien- de Palre : Deus luxi, 5) ; et de Filio
est (I Joann. :

dtim? Cordeenim, inquit Apostolus, credilnr ad jus- Eral lux vera, quw ittitminat omnein liominnn veliini-
litiam : ore autem confessio fit ad salulem (Iiont. \, tem inliunc tnundum (Joan. i, 9) ; el : Lux Ivcel in le-
10). nebris(lbid.,5);\d est, Chrisius in sarulo; ct tencbra?
Aut si itleo nominandmn non esl, quia ncc iia eam non suni a-.secuiw ; ii scilicet honiines quonim
credendum ; obtinuil Arianx labis asseilio; qu;e cor ignorantix icncbris obcpccatum est, Cliristum
ideo Palrem et Filium noiiis substaniias denegavit, verum Deum, et vennn Dei Filiiitii non agnoverilnl.
quia Filitim Dei modo cx nihilo, modo cx 1'alrc, sed Sed ipse Doininus : Eqo sum , inqilil, lux tnundi :

ab a!ia substautia , quando voluil, el quoniodo vo- tjiti me seculus fueril, non ibil in lenebris, sed habebil
luil, et unde voluit faclum inducil ; dunuiiodo aliuo lumen viiw (Joann. vm, 12). Ergo quia lumen Pa-
de euni, et non de eoquod Paier est, exstitisse con- D ter, et lux Filius, recle Innien de luininc.
fingai. Quem elsi nalum dicit , sed hoc diclo lenus ; Sed lumen ex lutnine iia asseris, qnasi a Patre
quia rursum omne quod natinn esi, facium intelli- qui veruin lumen est, aliud liimen sit farttim, quod
git; eo quod el nos a Deo geniti appcllemur, quos deipsa Patris substaniia non sit : setl sicuti alitid
constat esse laciurani. qtiodlibel lumen, quamqiiatii a Deo sit facliitn, longe
Vel si Arianus non es, et vernm Filinm dc veio lamen aliud sit ab eo qtii fecerit et ideo lnmcn ex
;

Patre naliiin, non faclum agnoseis; cur noo einn lumine, non de liintine dieis. Cum ergo lia-c pra>
cum Patie unam substaniiam dicis. Fiusira liines, locuius sum, licel mccum non intelligas, tamcnquo-
honio, proliteri quod credis; et frustra ciedis modocumque
si ita ipsa pronuntias, cum scripla nonsinl.

a
Tcll. cod. el Vigil. edil., qiiainquam non intniu- Omnes exarali atjiie ediii cod. Ainhrosii nomeii
e

taveris dictum. Iland recio s,ensu. praferenles, non semis, ut quia scriptttm est de Pa-
b Gill. ei Uoui. cdit., facluram dici voluisse. Per- tre : Deus tuxest quaz illuininat oinnem lioiiancm.... id
peram, est, Chrislus in ccelo ; el lcnebrce Ili scilicct hi mi-
c Tcllcr., iu
sciipluris dominicis. nes...nonagnoverunt : sedipse, eic. Nos VerO Iouim
A Vigil. etlit., de
vcro Patrenatus, nou factus est. cx edit. Vigil. restituimusi
59 S. PHOEBADH EPISC. AGINNENSIS *0
An non et iinius substanlise vocabulum, tjiiod in A Prohibes itaque in Deo subslantiam nominaii,
Scripluiis non putas conlineri, iiieciiin pariter pro- quasiomnequod substantia dicitur, res ipsa unius
fiteris : nisi quia illic babuisli quomodo malignos generis habealur. An ignoras aliler ccelestia, aliier
sensus tuos occnlla fraude in utroque conlegeres ; terrena conslare; sed et in ipsis ccelestibus rebus
ut niecuni hoc ipsum sono vocis exprimeres, atque mundanis magnam differciitiam inieressc ?

sed lamen longe dicii intelligentiam separares? Aliter enim angeli, aliter singuk» Yirlutes constilu-
Sicuti el illi liaerelici qui resurreciioner.i carnis tionum suarum subsianlias accepcrunt, sicuti Apo-
negant ad decipiendas a animas simplicium, \x di- slolus ait Alia claritas solis, alia claritas luna, alia
:

cunt bis qui iu carne non resurgunt. Sed si discutias clariias stellarum (I Cor. xv , 41). Sic et in hoc
eos cnr hoc dixerint, cnm scias illos carnis resur- inundo, ut diversa genera rerum, iia el diversa cor-
rectionem oniniuo negare, dicent libi : V* uiique pora animaniium ; et omnibus sui cujusqne generis
illi eril.qui in carne baplizatus non fuerit.ut anima subslanlia, sicut Aposiolus dicit : D/on omnis caro
ipsius dum iu corpore est, de morlc deliclorum eademcaro (Ibid., 39).
suorum, ut de sepulcro criminiim per baptisma, in Si ergo ea quae a Deo facia sunt, diversas quali-
eadem resurgat. Solius enim animse per lavacri vi- tates substantiarum suarum habent ; tu putas in
talis gratiam resiirreciioneiii in carne defendunl ; B Dco talem esse subslantiam, qualem habet aliquid
nam et ipsius carnis salulem excludunt. Et hi per borum quod faclum est, ui possitconlraria recipere?
verisimilem confessionem innocentiuin menles oc- Absit. Quae esl enim substantia Dei ? Ipsuin quod
cnlta fraude seducunl. Et ut solet lethale poculum Deus esl simplex, singulare, purum, nulla concre-
mellisdulcedine temperatum, suavitate fallenie, pcr- tionepermixtum, limpidum, bonnm,perfectum,bea-
imere ; sic et hoc malum per blanclinientum au- lum, integrum, sanctiim lotum. An lu puias inane
rium, audientium sensus quadamlabe coniaminans, aliquid esse el vacuum, quod est Detis? Hoc enim
contagioue viiii adhxreniis inficit. dici blaspbemia est, m inane piiietur, per quein
cuncta cnnstiierunt, qui omnia Yerboedidit, ratione
CAPUT IV.
composuit, virtute perfecit, cujus nulu et imperio
Quo argumenlo Ariani Deum non esse substautiam universa reguntur, cunctn deserviunl.
probare conlendanl. Ejusdem argumenli dissolulio. Et bene de Dco legisscriptum : Ego sum, qui sum
Denique et nunc possenl 6f*oovo-iov siculi et caetera (Exod. iii.H) ; et : Qui est, misit me (Ibid.). Et ipse

verbo tenus nominare,si haberent quomodo illud ad Salvalor Dominus : Hac est, inquit, vita mterna, ui

aliain inlelligeniiam scuevo sensu perverterent : sed cognoscant le solum verum Deum, el quem misisti Jc-
cum viderent se in hoc verbo concludi, nullam om- C twu Clnistiim (Joan. xvu, 5). Est ergo c
in snbslan-
nino meiitioneni liujus fieri volnerunt ; ne aut pro- lia essenlia sua Deus, cujuscognitio vita aMerna esl,

fitendo hoc crederenl, aul credentes professi vide- qui ct lanliis est, quanlus dici non poiesl. Oui tunc
rentur : sulilili ingenio excusanies, quod aul scri- digne aestimatur, cum inajslimabilis dicilur, ulique

ptum non essel, aut Deum in subslanlia dici non velis ac nolis.

oportere, ne corporeus crederelur. Ergo ipsum quod esi, hoc est subslantia rei, qnce

Deus etenim, inquiunt, eflicit tit sil subslantia, esse defendilur ; quod lamen jam diclum esl, quaii-

non tamen ul ipse Deus in substantia depuletur ;

tum et quale sit, nec niente concipi, nec sem-uaesti-
quippe, aiunt, cum omnis subslanlia coniraria reci- mari, nec aniino definiri poiest ; dummodo conslel
piat. Deus veroqui nibil diversum admilterc potest, esse quod esse creditur ; ut de eo ipso quod Dcus
substautia dici non debet. est, inde sit Filius, ut verus sit Filius, et verus sit

Ignosceiem libi si hoc simpliciler diceies, si ru- Pater in Filio, ct Filius in Palre. Hoc erit ofiooOo-ioj,

dis adhancqua-stioiieinaccederes, si non ipse esses, id esl, unius substantia; cum Palre, sicutipse Domi-
qui semper vel de alia gubstantia, vel de nullis ex- nus Egoin Patre el Palcr in me (Joan. xiv, 10);
ait :

stantibus Dei Filium asserebas : al cmn idem ipse et Ego et Paler unum sumus (Joan. x, 50) el
: ; :

sis, qui hincsspe convictus, saepe confessus, s;epe I) Egode Patreexivi (Joan. xvi, 28) et Qui me \i- ; :

ncgasti, ssepius aliter immuiando damnaius es qui : det, videt et Palrem nieum (Joan. xiv, 9).

etiam b nunc vi, ambilionc et polemia exagiians, Non immerito, quia Filius Dei de Deo Palre natus
turbas omnia ;
quomodo putas mc ignoscerc tibi est ; et ideo de unitaie subsiantix , ct de majestate
posse frequenliuseadenireiraclanti?Sed ne videatnr deiiatis unum sunt, sicuti el Hieremias prophelavit:

hxc perversiias pracjudicala magis quam examinala Quis stabit in subslaulia Domini , et videbit Yerbum
damnari, breviler libi de hac opposiiione respon- Domini (Jerem. xxm, 18, sec. LXX) ? Et ilerum : Si

deam. slelissent in substantia mea, el si audissent verba mea,

« Hunc etiam locum nobis edit. Vigil. reslitnit, sed sola edil.Vig. addit, ct potentia.
cum haberetur in mss. et edit. Ambrosianis in hsec c
Itamnnes cod. Lael.; at Vigil. edil. re-
edit. et
verba, animassimplicium,dicunt hisquia in carne non sccuit, essentia sua, pro quilius Tell. cnd. substiluil,
resurgant dicent libi : Vtique illeerit, elc, ineplo sententia sua. Yeruin recepta leciio non esi mu-
sensu. tanda ; idem ea signiiicai, ac si scribatur, in ordine
b Ambros. edit. cum ms. Tell., nuncin ambiiione substantia; per essentiam suaiu.
txagituns. Vigil. edit. cum Lset. cod., t»i, ambitione;
 , :

41 DE FIL1I DIVINITATE ET CONSUBSTANTIALITATE TRACTATUS. 42

averlissem eos ab studiis eorum pessimis ( Ibid., 22). A quod Dcusesi.aestimari, comprehendi etdefiniri non
El apud Salomon : Substantia mea, dtttcedo mea est posse : nec vere aliquid ex his quae in linc niundo
(Sap. xvi, 21). sunt, majestati divinx coinparari; quia niliil de om-
CAPUT V. nibus isiis qux videnlur aul dicuntur, secinidum id
quod Deus est, condigna simililudine xstimari po-
Cum unitas tubslanlioe in Patre et Fitio, non solum
test, quippe cum ipsis intelleciibus et sensibus ma-
proplietica, sed et evangelica auctoritate comprobe-
jor sit.
tur, dici non polesl in sacris lilteris oftoovo-iov non
Ideo prxmonuit ut divinitatem substantix cre-
inveniri. Quw sit ratio nominis. Pranerea, si ad ali-
deres, el verum Filium de vero Patre cngnosceres :

qunm simililudinem velit Arianus in Deo comparalio-

de qualilatc autem rei requirere non deberes ; quia
nem instituere, non potesl expressius comparatum
quale aut quaiitiim sit , scire non possis. Hoc enim
definire, nisi cum dicat, lumen ex lumine.
prophelx, boc aposloli praedicarunt.
Cum ergo hanc unitalem subsiantixin Patre et Fi-
CAPUT VI.
lio noii solum prophetica, sed et evangelica auciori-
tate cognoscas quomodo dicis in Scripturis divinis Quid sil Deus. Utrum ei aliquid possit comparari.
;

qnain Ratio qucedam est, quw apud Crcecos A070? nomi-

opoouo-!ov non inveniri, quasi aliud sit ofiooOo-iov B
quod dicit: Ego de Deo Patre exivi (Joan. xvi, 28) nalur, qum inter Patrem el Fitium personas vel vo-
cabula dislinguit. Iltn Ralio mullis nominibus ap-
et Ego el Pater unum sumus (Joan. x, 50); vel
:

quod prophetx ex aperto substantiam Dei intimabant? peltatur. Qua de causa singula de Filio dicantur.

Il.ic est autem nominis ralio , ut in Patre et Filio Denique pro capni ,
pro viribus, pro fide nostra

unitatem substantix credas, licet rem ipsam qux est intiieaiuur Deus quid sit, et videamus an ei aliquid

inenarrabilis, delinire non possis : ut sive lumen de possit comparari. Certe hic est , de quo el cum dici-

lumine dicas, sive verbum de verbo sive spiritum , tur, non polest dici : cum xsliinalur, non potest
de spiritu , sive Domiuum de Doniino, quodcumque xstiinari : cum comparatur, 11011 potost comparari
de eo dixeris, unius tamen essenlix Patrem et Fi- cum definitur, ipsa sua deliniiione crescit. Qui cce-
lium credas, et de eo ipso quod Pater est, Filium in- lum nianu sua aperit, pugno oinnem ambitiim niundi
lelligas. Nam si aliquam comparationem de rebus his claudit. Quem totum oninia nesciuni , et ineluendo
qux videntur, in eo facias; ipsa dissimilitudine re- sciunt. Cujus nomini et virtuti famulatur hic orbis,
rum non rationem ostendes, sed aliercationem dis- et ipsa elementorum sibi succedeniia momeiilauea
pulationum induces, " ut cujus voce descripium est vicissiludo testaiur. Videergosi potest aliquid esse,
Cui tne comparabitis (Isai. xlvi, 55)? Ac proinde C cui possit Pater comparari et Filius; qnia lalis est

Deuscui assimilari nihil potest, sufficiat credi, quod Filius, qualis et Pater: non eniin ipse se ununi cum
ipse sentitur, quem ipse credi se voluit, non indicari. Patre dicerel, nisi lalem se, qiialis est Paler, scirei.
Denique si de hoc ipso qtiod mecum profiteris.ad ali- Ratio quxdam est, quae apud Grxcos Aoyor nun-
quam simililudinem velis in Dco conferre,nescio an cupatur, quae inler Patrem et Filium personas vel vo-
quod comparaveris.possis expressius delinire ut pula, : cabula distinguit; quia et ipsc Filius Ralio dicilur.
cum dicis lumen ex lumine, si ad explanandiini illum Quae tamen Raiio inullis nominibus appellaiur modo :

scrupulosa narratione cogaris, quxro quomodo lumen Verbum modo Virius, modo Sapientia modo dex-
, ,

ex luniine credas? Utrum quasi lucernam ex lucerna, tera, modo brachium, modo margarita, modo tliesau-

vel quasi solem ex sole ; ut aut duas lucernas, aut duos rus modo reiia niodo aratrum, modo fons, modo
, ,

soIes,quasi duos deos sub boc exemplo inducas? Aut petra, modo lapis angularis, modo agnus, modo ho-
splendorem luminis ejusdem lucernx, vel claritatem mo, modo vitulus, modo aquila, modo leo, modo via.
solis de eodem sole fulgeuiem , liunen de luinine Et ita cum sit Deus omnia in omnibus, ul per hacc
consignes, ut in matricem luminis Patris figuram as- vocabula divinarum disposilionum mysteria cognos-
similes, Filium vero in splendorem claritatis osten- cantur, 11011 ul ipsa majeslas Filii Dei proprie deli-
das; quod de eo propheia dixerii : Apud te esl fons D nita monstretur.
vitx, elin lumine tuo videbimus lumen (Psal. xxxv, Quid est enim Filius de eo quod Pater est? Alius
40); vel Salomon, cum dicit : Candor est luciswternw, idem. Nam c
et ob hoc Verbum nuncupatur, quia ex
el specutum sine macula Dei majestatis, et imago bo- propiio divino ore processit, et nibil Paier sine eo
nitatis illius (Sap. vn, 26) ; vel Aposlolus hic (Coloss. aut jussit aut fecit. Virtus dicitur, quia vere de Deo
1, 45) praedicaverit Salvatorem noslrum imaginem et semper cum Deo est, et omnis poteslas Palris in

esse invisibilis Dei , eo quod imago b solis lux sua ipso consistit. Sapientia appellatur ,
quia de conle
sil,qux de eodem sole procedit. Patris adveniens , arcana ccelesiia credentibus rese-
Sed quanta ad hxc responderi possunt quae liles ravit. Dextera nuncupalnr, quia per eum oinnia opera
generanl, quod Apostolus prohibet ( II Tim. 11, 24), divina perfecta sunt. Brachium dicilur, quia ab ipso
longum cst dicere: quippe cum constet Iumen illud omnia conlinenlur. Margarita appellatur, ut nihil illa

» Vigil. edit. sola : Et quia ex voce Dei scriptum est. e Ambr. edil., Nam et hoc Verbum; melius Vigil. et
b Vox solis edit. ilesideraiur,
e cod. Tell. quam Nam ob lioc, id esi, ob hanc rem,
111 codex Tell., el etc.
resiiluimus integritati sensus non iuutilem.
PlTROL. XX.
 , ;

45 8. PHOEBADH EPJSC, AG1NNFNSI8 n

prcliosius liabealur. Tbesaurus dicitur, ul in ipso A las, qnarn imperia divisa ? Porro Paler sc Filins elsi

onines opes et 1 1 i v i i i ;v regnorum ccelesiiuni conditoe dua? persnme creduntur, raiimie lamen et snbstaniia
agnosc.inlur.Reiia diciiur, quia per ipsuni,et in ipso unus suni. Nam imequalium societas melioris offensa
de inari saculi diversa genliitin muliitudo sicul pis- esl ; et in injuriain ejus qui verus Deus c^t, non ve-
aquam bapiismaiis iu ecdesia congrcgatur,
ciiun per rus alius comparalur. Cnin auleiu ego Patrcm et Fi-

ubibonorum iii:ilniumi|uediscrimen ;ignnscilur. Ara- lium siaiuo, unitalem generis assignq : el si ill.im iu

Iriiin nuncupatur, quia signo crucis su;c dura pec- personis divido; disrreiiones lanien personnrum rur-
lora subjiciiiniur, a ut necessario semini ipsa prsepa- sus eadem iioinina in unitatcm sui nattirali legis foe-

renlur. Fons aquse viv.n nppellaiur, qnia ex eo siiien- dere cnsignant.

lia eorda cceleslis aquae gralia irrignntur. 1'eua di- Unde et tarilus est Filins, qiianlus vidcbitur Paler,

cilur, qnia credeniibus forliluilinem, incrediilis iluri- (olus de lotu, integer de inlegro ,
perfeclus de pcr-

tiam pr.cstat. Lapis angularis dicilur, quia iiims ;ue fecta constimmalaque vtrtule, sicut Aposlolus dicit:

parieles novi et veieris Tesl mcnli nnus et mediator lii quo omnis pieniludo divinilnlis corporaliter liabilat

in semetipso conlinens coptilavit. Agnus diciinr, ut (Coloss. ii , 9 ). Nain 4 et llieremias reccptissimus

iiinocentia Cluisti et passio demonstrelnr. Ilomo di- propbeiartim , liane uniinlcm divinilalis in Palre

citur, quia secundnm carnein propter litis hi mincs li et W& sciens ail : llic esl Dens nosler, et iwn
nasci dignaius est. Viiiilus diciiur, quia propier no- dcjiifubiiur ulius ubsque ilto : qui invcnit oinnem

siram salutem pati snsiinnit. Aqmla dicitur, quia viuin prudenliic, cl dcdil eain Jucob puero suo, et hraii
pnst veneraliilem rcsurreeiinneni, b nl rex alilum ad ditecto suo. Posl haic in lcrris risus est, elci.in honii-

Patris pervnlal sedem. Leodicius csl, quia ipse est nibus conversulus est (liitrucit. m, 5:i-5S). Et Esaias

rex regtim, qui niorlem ;ic zabnlum viitulis siue po- boc ipsum pnrdirnt ilioons : Ila?c dicit Dumimts
tesiaie eninniinuii. \ia esl, quia per ipsinn McetiSttS Dcus : Ftitigala est /Eggptus, el ncgoliutio jEiliio-

esi. Vcritns, quia mendaciuni nescit. Vita esi, quia pum; el Sabaim niri exwlsi ud le transicut : lui erunt
mt.i, cl post lc untbulubunl vincti coinpedibus, el te
ipse universa vivificat.
Vides ergo per bac vncabula significationes e l dis- tlcrr ciihnntur ; quonimn in le Dcus csl, el non esl

positionum et operiim divitioruin pnensioiiMis ; n«n uliu:; Dcits prwtcr lc : tu es ciiiin Deus (Isa. mv, 14).

lame.n ipsnin Deutn proprie defniitiim 1 Est etgo Pa- Qa id ue putes me eo supeicilio dixisse quo Sa-

ler Deus immeusus , «'lernits , incom. relien-ibilis, liellius fei lur, qui ipstini Palrem, ipsuin Filium pro-
inacsiiinabilis. Esl et Filius ejus Deus ct Dominus liletur; non ila nos lolnin in unani senienliam co-

nosicr, lantus, quanlusesl et Paler : sed nou aliunde ginius, ut alioruni lia?reiieoruin fraude capiainur.

quam de Palre : quia Ego, inquil, dc 1'alre cxivi . boc C Sed quia in ipso nnniine pcrionaruni auclorilas in-

esi, lumen de luinine. di^creia cojnONcilur. ctFilius unn gcncre, sed per-
sonaliler a Patre nomiuatur pr oinde loliini Palri
CAPUT VII. ;

asci iliiiuus, quod est FiJius ; el tolum FiJio , quml

De reinolione occasionis erroris quam liwreticus liomo
Paler esl. Niliil non videbilur Palris, qtiod judi-
ex Itoc capere posset quod duo noniinu vct dmv pcr-
,
cabitur Filii : nec Filii, quod defendittir J';itris;
sonte, id cst, Patris et Filii, staluunlur, aitasl duo
quia unilas majeslalis non sinit deos plurali voca-
dii dicnnliir.
Imlo appellari : quippc cuin ccitstet Palrem et Fi-

Sed ne ex eo occasionem aliquani liaureiietis ca- liuni unitisesse stibsiantia:, unde uterqnc unus Deus
piat, ciim duo noniiiia , vel duas personas, iil c^l , cst diclus.

Palris et Filii statuo, quasi dttos deos dicam , ut illi Illud ante cuncta meluentes, fi quia nisi Paler el

duos ex diversilate coiifnigunl : nos aulein Patrcin et Filius utiuin non sint, in invidiam recuiral auclnris
filiiiin iti nominanius, ut unum Deuin in bis perso- interpolala nalivitas; boc enim placuit b;erciicis,

nis el nominibtis consianenius. Vulerinl pbilosopbi ui Deus ilie omnipoien.s, invisibilis, immensus dege-

viderint hnerelici discipuli eoiuiii, qui polesianiin ili- nerarct in Filio, '
non moilo poteslatc, t>ed eondi-

versitate varianlur: Sobis lamcn itnits Deus esl Paler, \t lione mutaia, quai nou potuerit Palei t\c sc:n !-

til Apostolus dixil (I Cnr. vtn, ti) , cr quo omnia; el ipso talem liabere, qualis et ipse esl. IVoinde nos

nos e.t ipso : ct unus Doiniuiis Jesus Cliristus , Deus ventin Filiuni de vero Palre, qui seniper fuii, et est

Dei Filiis, per quem oinnia ; el nos pcr ipsuin. iiniiis sulislanliie ettm Patre, delendinnis Et Imc

Nam per duo quid aliuil inlelligilur, quain dnoruni esl, quod Gr;cciofioouaiov appellant, id esl, i uin uno
per parles divisa subslantia, '
ct cuni noininibus aliud ipsum; - ut personx audicntia n, iniualiin lie-

ipsisdissociaia nalura agendi ac jubendi tam volun- rent, etnon ui subslantiain voeabula sepaiiirent.

a Edil. Amlir., ut necesstiriora in ipsa; cod. Tell., advci icrc licel.

oplime Vigil. ui in lexlu. e Vel. edit., quod ubi Pater ; Vigil. nc :.i Palcr
ul ncccssariu in ipmi : ,

i Ita cooex Tcll. et eaii. Vigil. Amlir. vero ut rcx mss., qniu nisi Putcr. At seq. meinliro ubi vet. etiit.
nttam i,d Putns. ele. ac niss. rnvidia recnrrut, mnlto melius Vigil., in invi-
" Ainbr. edil. cum cod. Tell. ej L;et., el cum om- diuin rccurrat.
HibVsHpsi dissncittta Vi^il. conciuiinr ui in lc\lii. : ,
1
edil. Viail. ciiin iu aliis ac mss. liabcalur :
lt:i

d Roni. edit. sola, Nttm et Burnc. Sed et liiinc Uic- Nun motlo polest esse de conditione; nullo scnsu.
remite nomine etiam ab Ambrosio citari non semcl b Vet. edit. !(( persona; audientis noiitinalim.
,
 1 ; : .:

1 DE FILH DIVINITATE Ef uONSUBSTANTiAUTATE TRACTATUS, Vi

CAPLT VIII. A fueraiit; ut limus cum in liominem liguralur, limus

essejam desinit: aut pisces, aut aves cum de aqua
llwreseos Arianw mijsterium dclegilur. Cur 1'iinun tlc
preeedunl, ei eojam ner» aqua, quia alitid : utluium
subslanlia Patris credi iiolint. Arianis ttrgiimentis
ligtili, ciim solidatur in lestam : ul lapis, cum dissol-
respoiidelur. Midlmn interesl inlcr ea giuc (aela
vitur decoctus in calcein : ut arena, cuin niulalur in
sunt, el eum gui omnia fe.cil. Quemadmodum in
vitriim, el cielera quae longum e-t recensere. Sed
mullis uc iHiriis jiguris Deus se patribus ostenderil,
mullum interest, stulte luerelice, inter ea qu;e
qui lamen secundum deitatem videri non potuit. Dis-
1'acta sutit, et eum quiomnia, queinadinodum voluil,
pnlalionis concliisio.
fecil. Qnse facla sunt, ascripta; condilioni deseroiuftl
Bed ut oiiii.o iiiysleiium hsresis Arianse traJii- qui vero fecii, sua- vnliinlatis el proprii juiis est.

cam;cur nolinl Filium de Patris sulisiaiuia credi, Neque potest in alind, quam quod esl, aliquo cogenle,
breviter iwimabo. Aiiinl cnini : Ctiiu sit ftoas Paler mwari : sed proul vult, et cui vult, se denionslral.
omni|iolens, iuvisibilis, iiiconverlibilis, iiiimulabi- Nani si angeli in figura bominiim s;vpe sunt visi, et

lis, perfectus, Hein per- Idein, ;vicrnus : Filius vern tamen aliud non sunt, qiiam quod se csse noiiint,
visibilis, quia s;cpu patribus vi-us esl; el converti- neque substantiani inutant, ciini furuiam liumuni
bilis atque mutabilis, quia in variis figuris qiibusque B corporis sumiinl; quanto magisipse Duminusnoster,
sese nionstravit : qui si de Patris, inquiunt, e.-set qui oiniiia feeit, qui ipsis angelis, ut boc possent,
subslanlia, nuniquani (ieii pussel, ul ante earni s as- sua institiitione conccssit?
siiinjilioneni aul visibilis aul nuitabilis cinerelur Iluc accedil quod sic Fidiim Dei, ut jain dicluni
quin potius in xqualitate qua Pater e-,1, pcruian- est, visum a palribus a|iproliauius, ul non lotum in
sisset, ex eujus substantia eral; quia quoil de Pane illo, quod Deus esl, \iJeretur: sed dispositiones
est, nec videri, nee inulari, uec converti p;ssecie- rerum fiilurarum, qu;c suis quibusjue lcuiporibu.s
deiidum esl. complendae erant, in illoper iinagincin cernereiiltir.

Accedit ad causain, quia cum illapsus c l in Ma- Nam quis Filiuni Dei videre poluil, anloqiiam con -

riain, cum Yiiginis ulerum opplevii; alitid utiqiie spicabilem maicriain, sicut ci placuit, assumpsil, vel
c\ illa, qiiam quod veneral, natiim est. Unde jam, ipsiim lioniinem induere dignatus cst?
iuquiunl, corrupta substanlia •'
slatum vcrlil oidi- Qui elsi Abralix visus est (Geu. x\m, sed
,
1),
nem pcrdit, conlinuo iinmulaiione ipsa forinaiidus iu forma liuinani corporis visus est, (pio scilicet
de Deo in homiuem, despirilu in cnnem. Fl utique poslremis temporibus in biiiuine vcnlurus cs-e
translaiio Ac pcr boc
omnis inlerenipiio ostendeielur.
esl piistini.

aiisnt Si Filius de Patris subslaniia esset, jam et Q

: Jacob etiani alibi iu angclo, alibi ;eque videtur in
Palrem minorem videri substanli* su;e vel tradi- homine( Gen. xxvm, 15 ). Qui ideo se in angclo
lione, vcl fine : et pioinde Filiuni ex alia substan- demonstravit, utnuuliuni se uiagnieunsilii indicarcl
lia credere maluerunl, (|uod converti, et nuilari, el iu boinine vero, cumquoeicolliictalus lui ; sedescii-
videri pussit; quia boc de Patris subslantia credi bitur; ut imaginem quam cum
fulur;c colliictalionis
nou liceat. lsracl liabituius erat, cum secunduin bominem ad-
llaec csl causa erroris, iixe origo bseresis Arian;v i
venissel, pracipue indicaiel. Std ul Doniinum cre-
dum nnn inlelligunt viitutem Dei, ueque lanli sacia- deret, cum quo lanto ceitamine sub figura boniini.s
meuii dispnsitionein agnoscuiii, ul Deum Imnianis liictabitur, Israel ( Cen. xxxn, 2i ), id est, liomo
conditiouibiis comparent. b Qaibus primo respon- videns Deum, iiomen aecepil. Vidi, inquit, Deuni
denduin iu loco Filiuin Dei non iia \isum, ut Deus fucie ad faciem, et salva fucla esi aniina mea (Ibid. ,

erat, sed ut hoino capere poterai de Deo ; deiude 50 ). Et utique figuram boininis videral, quani Deus
variis figuris non mutabilem et convertibileni ipsmn Dei Filius iiiduerat.
esse, sed lioc esse potenitac Dei, ut cuni se singulis, Muysi in rubo in flanuna ignis apparuit (Exod.
prout vult, revelare dignalur, liabituni mulet, non m,2), luinen credenlibus, iucredulis judiciuni
ut

subslanliam vertal : uec proprielatem qoalitatis D demonslraret; quia Chiislus credenlibu.s salus est
ainiltal, sed juxta meritum \identis teinpuraincnium uon crcdoiiiibus posna, ut Apostolus ait : Atiis odor
majeslalis adbibeat: ipse lainen idem, ul seinper vita: in vilam, aliis odor morlis in morlem (II Cor
cst, in substanliuj suaj proprielatc peruiancai, sicut ii, 10).

scriplum est: ilutabis eos et mulabiinlur : tu uutem Populum Israel in columna nubis perdiem,et
idcm ipse es, et ainti tui noii defuicnl (Psal. ci, 28). per noclein in columna ignis quasi dux iliueris ppa»-
Nani ctsi niulla sunl ex liis qu;c in hoc mundo cedebal (Exod. xui, 21); ul baptismigraliam pernu-
vidcnttir, qutn ex alio cniivertanlur in aliud, ul de- bem.et donum sancti Spnitus per ignein ostende-
sinant esse quod erant, el boc sint quod rctro non ret; quia apostolus Paulus in nubo paires l.aplizalos
Vigil. i'l ni^s., ul personie audienlia
iiominum (niss., a Ambr. edit. etcod. Lat., slafint vcriil ordinem
iioimi/niim). QuoJ aiilem ad dictioueiii puowSmo» peiitit cotilinuo iminultitioiicin, ipsa formffndo Tell
auctor explical ctun tino alind ipsiun : boc Anilirosius mutntionem ipsom fyrmando , seconda manii, iiisa
paulu liisius ovbibet lib. de Fide cap. 15, nuni. m formantli aplius edit. ViLiil. iit in coutextli,
:

120, queiu locum a Basilio desuuiplum videri auno- t Tell. cod. et Vigil. eJit..
ciuibus primi in loco
tavimus. responclendum est Eilium, ete.
47 S. PHOEBADII EPISC. AGINNENSIS 48

scribit (I Cor. x, 2), et Spiritum sicut igncm esse A Denique cum in mnnte se paululum exlra ipsuin
Apostnloriiin Act.i decl.iranl (Aet. i, 5). hnniinein exlulissel (Matih. xvn, 6), fulgore lumi-
Vidcs ergo p r omnia, hacretice, cliaracleres divi- nis ejus pene obcaecati apostoli in lerram quippe
narum Seriplurarum in lionoreni Dei palribus prac- homines ceciderunt, pericliiali vitam,nisi eis Donii-

ostensos; non lamen ipsum Deuni, ut est proprie nus compresso rursurh majestatis suse honore ut

revelaiiun. Denique cum Moyses oraret ut laciem misericors subvenisset, secuiidnm illam sententiam:
Dei pure videret, quid ad illum conlinno Deus? JVo» Nemovidit Deum, et vixit (Exod. xxxm, 20). LU ergo

poteris, inquil, videre faciem meam non enim

; videbit clarilas solis, d cum non usque ad nostros emicat
homo faciem meam, et vivet (Exod. xxxm, 20). Hoc visus, sibi salva est; quia quod non videlur, infir-

ipso quod negatur aspectus, claritas assignatur, quae mitatis est nostrae quoriim oculns nubium texit ob-
e ita probat se non suo detrimento proprii
scilicet lanta cst, qnanta credenda est, quae invisi- scuritas :

bilis indicatur. Cum ergo Moyses qui et silum cceli, latuisse fulgoris; sed carnis, ut dixi, beneficio, cu-
et ordines mundi, et elementorum vices, totius de- jus causa Filius Dei filius bominis esse sustinuit.
nique orbis ornamenta digesserit, indicarit, expres- Nempe enim de Spiritu Dei Virgo concepit, et
seril;cui ipse Doniiiius lesiimonium perhibuil di- quod concepit, hoc peperit, id est, Deum homini
cens : Nemo eril ex prophelis ul servus meits Moyses, B suo, ut jam dixi, socialum, sicut ipse dixit : Quod
cui fucie ad faciem, ore ad os loculus sum (Num. xil, nascitur de carne, caro est;et quod nascilur de spi-

7, S); Deum tamen pure videre non potuit. Merito qui- ritu , spiritus cst (Joan. ni , 6) : quia Dens spirilus

dem prophetia omni dignus, sed non u>que adeo ut esl, et de Deo naius est. Sieut et Angelus ad Ma-
inlueri Deum valerel, qua boino tantummodo esset. riam Virginem dixil : Spiritus Dei veniet in le, et

Et uliqiie haec omnia Filii verba defendimus, virlus Altissimi obttmbrabit te : propterca quod nasce-

quem in nionle Sina cum Moyse locutum esse sci- tur ex te sanclum, vocabilur Filius Dei (Luc. i, 55).

mus (Exod. xxxi, 18), qui agendis explicandisque Vidcs ergo ipsuni spiritum, id est Filium Dei ve-

rebus a Patre advenerai ;

quia omnia a principio nisse ad virginem;et inde Dei et hominis Filium

per ipsum et ordinari, el explicari, et manere con- processisse : nec lamen ipso indumento carnis Dei

venerat, ul habendi Filii haec praecipua ratio con- Filium esse mulatum ; sed eumdem ipsum esse in
starel. El lamen sic visus accipitur, ut alicujus con- hoiiiinc, qui fuerat onie miindum cum Paire; per
spicabilis, ul dixi, matcrix disposilione assumpla quem facla sunt omnia,et sine quo factum est nihil,

videretur, salva scilicet invisibilitate ejus, quam a sicul Evangelista ait : Mundus per ipsitm (actus est,

eonspeclu omninm majestas inlcrfiisa seposuii. Non el mundus eum non coynovit (Joan. i, 10).

cnim humanis aspectibus revelatus est, ut tola

sic C Caeterum amenlis est credere ab eo pnsse libe-

appareret sed ad vicem speculi cum

in illo deit;is :
rari, qui ut liberarel, aniissus est; ut nascerelur,

conccpios intra lucem siiam vullus quasi ad plenam oppressus est : ut iminortaliiatem reciperel, trans-

efligiem honiinis includit; a ita majestatis ejns pr;e- ivit ad inorlcm. Sed absit, lkicrelice , ut sensus tuae

eunte fulgorc, intra id visum cst, quod iniaginein iniquitaiis a caiholicis admitiatur : nos enim credi-
veriiatis, non ipsum Deuni proprie denionslraret. mus immulabilem et inconverlibilem, Verbum et

Sic et cum hominem induere dignatus est, non Spiritum, id est, Filium Dei ;
qui cum hominem in-

labem aelerniiati intiilil; ut spirilum in carnem mu- duit, non statum veriit, non ordinem perdidii, non
taret, sed ul suscepto liomine immortalilatem atque subsianliam inimutavit : sed illuvias ejusdem corpo-

leternitalen» ccelestis vitae praestaret. Nam elsi Apo- ris aeterno claritatis sux luniine illuslravit ; ut ad

stolns semet ipsum exinanisse dicit (Pltilipp. n, 7), nos per tramiiem corporis ejus lux sancti Spiritus,
lormam servi suscipiendo; non utique sic exinani- et aeternae vitae gratia redundaret.

lum accipimns, ut aliud, quam quod fuerat, b idem Quem elsi passum credimus el sepultum ; sed ho-
Spiritus fieret : sed nt seposito interiin majestatis nio ille passus est, quem Filius Dei suscepit, quem
su:c honore, hunianum corpus indueret, quo suscep- induil, qiiem porlavit. Sed quia lotum ad aucioreni re-

to, salusgeiitiiim fierel. Uieuim sol cum nuhe legi- D ferebaiur, quidquid homo ille patiebaiur: ideo mors
tur, claritas ejus comprimitur, non caecatur; et lu- el passio Domini indicalur ; nam conslat immortale

ineii illud quod loio orbe diffusum claro splendore esse, quod Dei est shominis, quod caducum.
cuncta perfundit, parvo admodum obstaculo nubis Terlin quoque die resurrexit, non Deus in homi-
includilur, non aufertur : sicet liomo illcquem Do- nem, sed homo potius in Deum.
niiniis Jesus Salvatorque noster, id esi, DeusDeique Ascendit in coelos, obiulit Patri suo hominem il-

Filius induii; c Deum lamen in illo nou intercepit, lum graiissiinum munus, consedil ad dexieram Pa-
sed abscondit. tris, secundum quod scriplum cst Dixit Dominus :

c Vigil. edit., divinitatem in illo, etc.

» Vel. edit. et ms. Tell.: ita majestas ejtts ... inlra
id visum esset:magis cnnciune Vigil. edit. cuin Lau.
11
Ainbr. edil ac mss., cum usque ad nostros;
niss., ila majestutis ejus inlru id visum est, boc Vigil. edit.neg itionem adjicit, quam quideni illic

esl, suli his condiiionibus visio concediiur. necessario sensus exigil.

e
•> Rom. edil., idcm Cliristus fterel ; aliae ac
Gill. et Vigil. edil., ita et majestas itla divina, quw,ul
niss.. idem spiritus fiertt. Minime niale, supra enim dixi, corpus induerat, probal se non suo, elc.
scripttim legimus, ut spirttum in carnem mutaret.
 : ,

49 LIBELLUS FIDEI. 30

Domino meo : Sede ad dexleram meam (Psal. cix, 1). A liabet, nec lerminum : cui est honor et gloria in sx-

Misit nobis Spiritum sanclum de propria sua, et cula sxculorum.

ipsa una substantia sua, pioteciorem, sanciificalo- Haec qui legis, per Dpuiii olisecrn, ne simplicila-
rem et deductorem in vilam ccternam, sicut scrip- tem sensus in amliiguum torqueas, aul alias quam
tum est ex voce Dei : Effundam de Spiritu meo su- dicla sunl, trahas; quia nos Patrcm verum Pairem
per servos meos, el ancillas meas{Joel. n,29). Et coniitemur, ei Filium Dei veriim Filiuin Dei, et Spi-
iteruin : Spiritus ex me prodibit (Isai. lvii, 6). Et riluin sancuim vere Spiriium sanclum credimus :

ipse Dominus Salvatorque noster : De meo, inquit, ires personas uniiis snbsiantiae, et unius divinitatis
accipiet (Joan. xvi, 15); ex eo uiiquequod est Filius, conlilenies. Sabellii auiem et Pbolini, nec non Arii
quia et Filius de eo quod Pater cst. seclam, et. si qua alia sunl qtiae contra regulam

Exinde praefinilo tenipore venturus, vivos mor- veriiaiis veniunt , condemnamus. Nicxnae auiem
tuosque judicaturus; ut rcddat credentibus praemia, synodi iractaium omni aniini nisu ex tota fide ser-
non credenlibus vero supplicia. vantes, ampleciimur bunc enim tractatum sciinus
:

Cujus regnum xiernum, immortale; nec iniiium contra omnes hsereses iuvicta verilate oppositum.

III.
LIBELLUS FIDEI.
Credimus a unum Deum , Patrem omnipoienlem , B numquam desieril esse in coelo : natus de Spirilu

et uniini unigeniium Filium ejus Deum et Domiiium sancto ex virgine Maria. Verbuin caro factum non
Salvatorem nostrum, et Spiritum saiicium Deum : amisit quod fuerat, sed ccepit esse quod nou erat.

nnn lies Deos Palrem et Filium et Spiriiiun sanctum, iNon demuiatum sed permanentem etiam boiiiincm
sed uiium Deum csse confitemur. Non sic iiinim natum non pulative, sed vere; non aerium, sed cor-
,

Deum, qnasi solitarium , ncc eumdem ,

qui b ipse poreum nnn phaataslicum sed carneum ossa, san-
; , ;

sibi Pater sil, ipse ei Filius ; sed Patrem verum, guiiiem, sensmn et animam habenlem k ita veium ;

qui genuit Filium vcrum, c ut esl Deus de Deo, lu- Denm et verum bominem intelligimus ita verum :

men de lumine, vita ex vila, perfeclum de pcilecto, hoininem verum Deum modo ambigimus.
fuisse nullo

totum a toto, plcnuin a pleno; non crcatuiii , sed Coulitendum est lninc eumdem Dominum nosirum
J adimplesse legem propbetas
genitum; non exnibilo , sed ex Palre, unius sub- Jesdm Christum el

Stantiae cum Patre :

e Spiriium vero sanclum Deum, passum sub Pontio Pilato, f
criicifixuni secundum
non ingenilum, neque genituni; non creaiuni , nec Scripturas, morluum et sepultum secundum Scrip-
factmn ; sed Paliis ei Filii, scniper in Palre, et Filio f
luras, tertia die a mortuis surrexisse. assumptum
coaHernum. Venerainur lanien iinuiii Deum : 8 quia iu ccelos, sedere ad dcxieram Patris; inde ventu-
ex uno Palre totum quod Patris est, naius est Filius f; riun judicare vivos et mortuos cxspcctamus. In hnjus
Dens; et in Patre loium quod inest, h totum genuil morte et >angiiine mundalos m remis>ionem pecca-
Filuiiii. Paler Filiuin generans non iiiinuil , nec aini- inrum consecuios; resuscitandos nos ab eo in his
sit plenitudinis sua; deiiatem : toliiui auiem ' quod in eadein carnequa nuncsiimus; sicut
coiporibus et
Deus Paler est, id esse et Filium ab eo nalum , cer- et ipse in eadein carne qua natus esl et passus ct

tissime tenentes. Cum Deum Spirilu sancto uniini mortuus, resurrexit : el animas cum hac carne " vel

piissime confiieinur Jesum Christim Dominum nos- corpora nosira ab eo , aut vitam aelernam ,
prsemium
trum, Dei Filium perquem omnia facia sunt, qmc
, boni merili , aul sentenliam pro peccaiis sterni sup-
in coelis ct qiue in lerra , visibilia et invisibilia plicii recepturos.
propter nostram salulem descendit de coelo; qui
a Unum. Codd. Vat. etVallic, inunum. Mox , in num. Unus Qnesn., quod Pater est Deus , idem esse
unum unigrniliim Filium ejux Jesxnn Clnistum Denm. el Filium... cerlissime tenemus.
b lpse sibi. Coild.Lucens., ipse sit Paler, silipseet i iVou ilemiit. Sic omnes nosiri codd. el Thuan.
Filius. Quesn., non demutatum , sed permanens. Credimus
Ut est D. Crab., id est Deum de Deo.
c lioniinem uatiim.
d
Unius subsl. Quesn., et unius subst. Conjunc- k Ila verum D. Melior videiur
leclio cod. Lucens.,
tioncm oiniitunt nostri codd. ei Crab. ila verum hominem et verum Deum intelligimus , ut
e Spiritum vero sanclum D. Ita cum Crab. codd.
verum Deum verum hominem [uisse nulto modo ambi-
m>s. Apnd Quesn., et Spiritum sanctum verum Deum. gamus confilendiim.
f
Coteterniini. Crab cntii pleti-que nosliis codd. D 1
Criici/i.xuiii, Quesn., criicifixum et mortuum.
alia inlerpunclione, cuwlernumveneramur, uiium la- "• Muudatos remiss. Quesn. inseril confiltmur.

men Deutn. " Vel corpora nostra. Ilaec verba delevit Quesn.
s Quia. Crab., qui. Mox Lucens., Vallic. et uierque licei laieatur illa exbiberi iu duobus Tlman. uii iu
Vai., Deus natus est Filius. omnihus noslris quinqne codd. diversarum collec-
h Tutum qen. Val. 1342, totum genuit in Fitium. lionnm legunlur ^olns Lucens. posl vel corpora
Vallic. ct aiius Vai., totum ingenitum, et in Filium. nosira subjicit accepimus. Melius Vallic. el Vat., acr
I
Quol Deus Paler eit. Ita codil. Vind. ac Thuan. ceptuios, dcleto in line vcrbo recepturos : pro quo
Consentientibus caiteris omnibus aliarum collectio- Quesn., recepturasi
 ,
, ,

ANNO DOJIINI CCCCI.

S. ANASTASIUS I PAPA.
PROLEGOMENA.

YITA S. ANASTASH I PATVE, quia et eodem lempore Manicli.nei inventi suni in

I. urbe Roma. Hic fecit ordinaliones duas in urbe
(Ex libro pontificali.) Roma per mensem Decembrem ,
presbyleros ocio,
Anastasius, naiione Romanus, cx palre Maximo, diacones quinque, episcopos per diversa loca de-
sedil annos ires, dies decem. Hic consliiuil ut qun- eein. Qni eiiam sepulms esi in coemeierio suo ad
liescumque sancta Evangelia recitarentur, sacerdo- ursum pilealum ,
quinto kalendas Maii. Ei cessavit
les non sederent , sed curvi siarent. Hic fecil con- cpiscnpatus dies viginti nniim.
stitulum de Ecclesia. Hic fecit hasilicam, rpiae dicilur
II.
Crescenliana, in regione secumla, in via Mamerliua
in urbe Roma. El hoc consliluii, nulla ralione Irans- (Ex Coust. Epist. Uom. Poniif.)

niarinnm lmmiiiem in clericams honorem suscipi Ilieronyiiius episl. 16, ad Princi piaui, nbi litteras
nisi quinque episcoporum designaret cliirographos ,
ecclesiasticas Origcnis faiiloribus a Siricio dalasme-

NOTjE severim rinii.

Anastasius. Posl nrhitum Siricii et interregnum vi- B referatrir ad Arcadii ei llonorii consiilauuii v, qni cst
ginli dieruni pridie idus Mariias, anno Domifli
,
Clirisli 402, ejiisileinanni inense Aprili Anasiasiiun
olis i|iii esl Arcadii i'l llonorii quuliis, Anasia-
,
e vila ipigrasse alquc adco facia coinpulaiinne
,

sius, le-ie llier, vir iusignis, diiissjma: paupertaiis annorum ali initio el sedis ingressu lempore .

et aposloliciii solliciiudiriis. npostolicam sedeiri Ori- supradiclo poniificaiiini lenukse opoittiii. Biiron.
genistaritfri niihiuiliiis agilatam nccupat, sliiiiinque, auno 403, lllllll . 42.
iuqiiil ilier. nn.rittin ccipyi percttlit , el sibiluniiu Ity- Evunqclia recilarenlitr, sacerdotes
Conslittiit tttqitolics
ilra: oru conipescttil Jo.i imes rognnmcnlo CTirysoglo- non sedcrcnt, s$d citni siurcnt. Occasio hujus decreii
iiins Aniiocliia a.bduclus, posl nTiilum Neclurii, Con- sanciemli hiuc fluxisse videiur. Tempore Aiiastasii
.sianlinnpnTuamis episeopns eTigilm- pjusqtie aucto- :
Roiiiie inicr presbyteros ei diacones gravis eonieniio
rilato Aliiean;e l'Vclesi:e pax cl oncnrdu rcddila i oborla luit. Hi eniin ndiniinsiranies res Eeclesioe
liiil. Gainte pm Aii.inis lemplnin petcnti cegavit. supercilio elali presbyleros spernebani. Presbyteri
,

Arianos in coniu neliam eonsiilislanlialis canlilenas autem in eosdeni insurrexere, aique cx cnhsuelii-
i antanles , c:inlilenis calholieis oppressil ac de- ;
dinis Romana: Eeelesioc prieseripto , ipsis sedeniilius
1 11 1 1 iii iiiiiiii! Lnniites ;
proliiliitis eonijn naniilenis, eos stare debere conienilebanl. Sed eo usque con-
nrhe cxpellit. Oli pairociniam iiiiscrabiliiini viilua- lentio pcrlinax progressa est, ut eiiam ciim slanles
inin adversus Eudoxiam imperatricem, avaritia in- diaconi coram pqpulo legerenl evangeliuin presby- ,

saliabili labor nilein ejus ftffensionern , susceptum ,

leri tanien mininie a sessione exsurgerenl. Anasta-
graviter incurrit. Hnc teinpnro. pr.TiTaruin illud <le C sius ilaque Imc factnm uicnio delestatus, hujus di
eiicharisiia iniraculum conligit qno buccella pro- :
decrclo eiiiendaudiiiu esse pulavit. H.ec ex Auguslino
fana pro sarr.i eucliaristia deulibus aJinota
,
in , et Hieronymo Raronius nnno ivi nuin. 45. Quod ,

lapidem conversa fnit. I»e quo Sozoin. lib. vni anlem diaconi Romana? Ecclesi;e inajoii lasiu tumes-
e. 5, Origenis luereses jam anle cnmilio Alexau- eerenl lestimonio sancti Augiistini aecidit pariiin
, ,

drino daiunai Anastasius nucioiiiaie apostolica

is ,
propler iii;ignilicenliaiii urbis iioinana', qu;e omiiium
condemnat, el per encyclicas loliim orbcm leria- civilaiuin capul esse videielur parlim eiiani quod :

rtun b:ic de rc certiorein reildil. Hieron. epist. 78 oriinandis presbyleris aslarenl, causas diversorum
et Apol. lib. i. :nl siiinniiiin ponlilicem referrent, aeccpiaquc ab eo

Quilius ilamnalis, Riifinum, oui ea de causa S. responsa peleutibus rcdderent. Ex boiioriint vero
Hioronymum scriplis suis graviier cxagiiar.it , per administratione , non Romue lantum, sed ubiqiie
lilleras Roiiiam evocat. Ciiin scriptis apolngiisnd rcm majore obseqnio diaconi quam sacerdoies Irequen-
pariiin spectantihus se deleinlercl et venire con- ,
lnbanliir eaque occasione adversus presbyieros cer-
;

leninerel iri nbsenleni sa>pe voealum (lainnationis

.
vicem erigebant. Apud S. Gregorimn libro seciindo
sententiim inlorqtict. Ilieron. apologia ad Riiliniini, epislola 14, 15 et lli. Ilonoratiis arcliidiaconus Sa-
et epist. Anast. ad Joannem Hierosolyiiiitainini. IphilimiiS coiiqiiesins esi degradari se poiins, qunm
Sedii annos Ires. Verius :ninn< quaiuor, meiisem O provelii ciini ab eo in presbyierum ordinarl lenti-
,

iiniini cl dies tredeciin. Oiiiiiiiim cnini eonsensu ,

retur, nou aliam sane ob causiin quam quod dia- ,

obiit in fine mensis Aprihs non qiiidem anni 401, ;

coni inapire honore propler bomuuin adminislralio-
sed 4-112. Nam ex concilio Alricano idilins Sepiem- m nem siln comniissiiu a populo observarenlur. Quul
luis. Vinccnlio el Flavita consnlibiis, sub Anasiasio vero ad hujusmodi procaeiam retundendam conira
cehbrato c nislal eiiin ttiiic ailliuc in vivis supersii- eos slatiitum sit, vide can. 18 concilii Nic;«ni , et
tem fuissc. Qnare cum anctorilale Marcellini comi- Arelal. l.

tis, et Prosperi in suis chronicis, initiuni Innoceniii

 ,

63 PROLEGOMENA. S4
muravit, ailjungit I
Non imittum tempus ht tnedio. A ris in medio, inquit, succedit in ponlificatum vir insi-

succedil in ponujicatuin vir hn ignis Antistasius. Quibus giiis Anaslusius : quem alibi voe;it idein Doctor inaxi-
verbis lilleras illas iis (|iiibus dal;>: fiieianl bauil miis (b) cirum diiissinite paupertalis ct apostotkce sot-

niulmni profuisso innuil, quia brevi posleasuecedens liciludmis. Enimvero, ut ex illius successore Inno-

Siricio Anaslasius, inalum quod Roiua: inlulerat cenlio enidinuii' (c), ejus nierita tanla fuere ac tulia,

Origenis tcepi 'Af/wv liber reeens Latinc conversus, ul jam excederent huntana: conversalionis consor-
conipescere ciiiavii. Insignem illuni viriun anno 598 tium.... prce viim puritate e.l abundantia doctrinw, qua
DccembiisS die, (|ii.e in doininicam catlcnal, Anlon. populum Dei loto ecclesiastictc auctorilalis rigore

Pagius ordinaliun putat. lpsius autein obiluni Iiuo- (forle vigore) regebal. In id niniiruni polissimiim
nius et eruilili a|ii, fulii tum Prosperi et Marcelli omni siiidiu iucubiiit vigilanlissinius pastnr (d) , nc
couiiiis Clirenicis, iu quibus Innoceiiliiis anno 'i02ei quid Cbristi Dei Ecdesiam inaciilaret , neve grcgis
suceessisse ponilur, luin pluribus vcteribus M.n tyro- sua> cur;e commissi fidem inlegram profana: novi-
lngiis, in (|iiibus Anastasii dies feslus Aprilis 27 ilie tatis ausns infit.eret. Prueclara ejus gesla ex Eccle-
ciinsignatur, ad 27 diem inen isAprilis anni4U2 dil- siac fnstis repetenda. Veium bealum bunc poniili-

fenint. Veiiim liis non modo Socrates,

refraganliir cem diu Homa habere non meruil , inquit Hierony-

qui lib. vn, r. 9, eum iriennio sedem Roinanam ob- B mus (e), ne orbis caput sub tali episcopo truncarelur.

tinuisse scribit, sed eiiam veleres Romanorum pon- Immo idcirco raptus atque translatus est, ne scmel /«-

tificum catalogi, in quorum nullo ponlificalus illins Imii scntenliam precibus suis fleclere conarelur. Exaclis
ulira tres annos ac dies 21 aul 22 |irorogatur, inplu- itaque in ponlificalu tribus annis et quinque circiler
riniis aiitem lantiiui annis liibus ae diebns decem mcnsibus supieiniim diem obiit suninuis anlistes v

coiilinelnr. Lbi iibiler moneo aecuialain uon esse kal. Maias anno ccccn. Qua; est Baronii seiilenlia (f),

viri eruditi annotaiionem, qua Corlieiensein codicem cor.ttaPapebrocbiuin.Pagium.Coustanliiimaliosque,

niedio s.tcuIo vi exaraiuni, pra: se ferre observat. ab eruditis viris Tillemonlio (g) , Foiitanino (/(),

Anaslasius annis n d. xxv. ; atqueibi qiiidquain Bern. de Uulieis (t), Balleriniis (j) et Vallarsio (A)

dclelum opiiialur. In eo quippc legilur, Anastteitts propugnala.

sett.ans iu. d. xxi. ; nec quidquam prorsus nblite- 2. Porro lanti pontilicis duoe dumlaxat supersunt
ratumest. Porro in illa caialognruiu istoium varie- epistoke; qiiariim altera jam dudiim , altera nuper
lalc Pagius, iis nxreus in quilius Anaslasius anuis in vulgus prodiere. Et prior quidem Joanni Hiero-
trilins ac dicbus decem sedisse annotaliir, eiim anno solymilano e|iiscopo inscribilur super nomine Hufini.
401 Deeembris 4 die, quo festum illius in Ilierony- Ilae vero epistola Origenes dannialus fuisse perlii-

mianoMariyrologiorecolitur, adenelum migrassocen- £ l>elnr ; an vero ctim Origene fueril quoque damnalus
set. Ilunc, inquit Hieronymns (Epist.iG, od Prin r.iifiiius, dispulant viii doclrinaa laude clarissimi.

cip. ), diu Homa liabere non niernit, ne orbis capul Aflirniant Baronius (/), Norisius (m), Pagius (») ac

snb lali episeopo trnncarelur. lmmo ittcirco raplus Tillemontius (o) : quod item antea censuisse vide-
atque. translatus esl , ne semel talam scnlenliain preci- liu Iluetius (p). Veriun alii poliori jure psrlis ad-

bus sitis fleclere conarelur. vejrsae palroni esse noscuiitur : quos iuter Coustan-
tius (7), Ballerinii (r), Bern. de Bubeis (s), sed pr;n
III.
reliqtiis Fontaninus (()• Quam sane posterioreni

seiilenli.ini vel ipsolextu epislolx Anaslasiana: probe

(Ex Galbnrt. Uibl. Vet. Palr. tom. VIII.)
accepto coniprobari exploraluin babemus. In ca

I. Sanclo SirioioRoniiiio pontifice auno cccxcvin enim epislola Rufini causam a causa Origenis ma-
dcsinenlc ad snperos evoeaio , paucos posi dies, nifesle dislinguit sanclus pontifex. Et de Oiigene
id est ineunie nien^e Decembris, pontificaliim iniit quideni (m) : « Hocigiiur, inquit, menle concepi, li-

sanctus Anastasius. De lirevi iutPi-pcntificio tesiis est dem apostoloium et ii);ijoruin traditione (irnialiiin...

lociiplessanctus Hieronynius (u) ; A'i»i inultum tcmpo- illum voluisse dissolvere.» DeRufinoautem(t'): «Ap-

(n) llieron. ep. 127, nuni. 10, opp. tom. I, p. 95, J) Vita, c. 52, § 6, p. 199.
nov. ed. Yeron. Baron. ad ann. 401, §
(/) 4.

(b) Idem ep. 130, opp. t. I, pag. 980. (m) Noris. Hist. Pelag. lib. I, c. 2, opp. toni. 1,

(c) Innocent. I, ep. 1. pag. 25.

(d) Anastas. ep. 1, § 5, inlra. (11) Pagiad
aiui. 401, §§ 9, 15, 16.

(e) Hieron. ep. 127, loe. cit. Tillem. Mem. eccl. tom XII, art. 100, p. 242.
(0)

(f) Baron. adann. 402, §42. (p) Huel. Origen. lib. 11, c. 4, sect. 1, § 20,
(g) Tillem. Mem. eccl. tom. XII, p. 050, noi. 09,
pag. 200.
snr S. JArtnne. (q) Coustant. Epislt. Rom. Ponl. p. 723, §7.
Fontan. Hisl. lilier. Aquil. lib. v, c. 6, § 6,
(h) (r) Baller. I. c. cap. 2, § 1, p. 827.
pag. 279 seq (s) Bern. de Bnb. 1. c. cap. 17, p. 109, seqq.
(i) Bern. de Rub. disserl. de Rufin. c. 17, p. 118. (() Fonian. I. c. cap, 19, § 2, p. 240, seqq.
(j) B;iller. ad opp. Noris. tom. IV Observ. c. 3, Auastas. epist. 1, § 5, infra.
{11)

§ 3, p. «45. (r) Idem iiiid. § 4.

i/£) Vallars. sub init. tom. XI opp. Ilieron. in ejus
55 S. ANASTASIUS 1 PAPA.
probo, ait, si aceusat, auctorem, et exsecrandum A in urbe Roma posiii ,
quam princeps apostolorum
factum populis prodit, ul justis tandem odiis tenea- statuit ei fide sua conflrmavit gloriosus Petrus, ne
tur, quem jam dudum fama consirinxerat si vero : quis conlra praeceptum legat quoe diximus , damna-
interpres lanlorum maloruni consensum prsestat.... vimus, et cum maguis prec'bus poslulavimus , ut

niliil aliud sui opera laboris exstruxit, nisi ul pro- Evangeliorum instituta qu.icex ore suo Dei etClirisli

docuit censura a abhac recedi omnino non debere,

pri;E veluii mentis arbilrio, haec quse sola, qune pri- ,

ina, quae apud catholicos Chrisliatios vera fide.... sed illud inmemoriam deduci, quod Paulusvenerabi-
leneiitiir, inopinalae lilulo assertionis everteret. i lis apostolus pncdixit atque commonuit : Si quisvobis
Paulo ante prxterea (a). <,Rulinum conscientiae suse evangelizaveritpra;terquodevangeti~atumeslvobis,ana-
divinam liabere arbitram majesiatera > declarai. themasit. > Reliqua porro.proulin vulgato exeraplari.
IIxc aliaque in eamdem seiitenliaiii, quae apud lau- 5. tiis duabus Anastasii epistolis Apologiam sub-
daios scriptores laiiiis perlraciata videas , aperlis- didimus, quam ad eumdem pontificem pro se misit
sime arguuut iiaud fuisse al> Auaslasio damnaium Rulinus Aquileiensis; Coustanlium asseclali, cujus
Rufiniiin. Caeierum quae ad hujus epislolae § 5 illu- proinde exemplar pro more hic expressimus : illud

strandum ex Vallarsio annotaviraus, antea pervide- tamen conlulimus cum Rufini opemm editione a
rat nosier Hieronymus de Prato, quem proinde con- B Vallarsio solerter adornata ,
qui ad nis. codicem
sulere juverit (b). Guariierianum eanulem Apologiam exegit, et ali-

3. Alteram Anaslasii ad Simplicianum antistiiem quot in locis feliciier restiluit (g), ul ex noiulis sub-
Mediolanensem epislolam , haud ita pridem inier jectis constai. Hanc vero Apologiam pro fide sua ad
tlieronymiana scripta evulgavit cum aliis luculcntis sanctum pontificera direxiiRufinus, quo suae prospi-

velustis litferarum nionumentis exantiqiiissimo Ain- ceret existimaiioni, simulque invidiam apud sedem
brosianae bibliolhecae codice ms. eruditus Vallar- apostolicam ob libroruni Origenis nzpi 'Apx^v ver-
sius (c). In ea vero sanclus pontifex, Theophili epi- sionera sibi conflaiam propulsaret. Quo autem tem-
scopi Alexandrini studium ac vigilantiam laudans, pore scripta illa fuerit, cum ex ipso Rufino , lum
Origenis errores cum suo auctore ab se proscriptos ex Hieronymo edocemur. Rufimis enim Romam
declarat. Hujusmodi aulein epistola sub initium accitus, ut suspiciones de lide sua ibi coram dilueret,

anni cccc scripta fuisse videlur ;

quo currenle Sim- hanc excusalionein prailendil (/i) : Qitoniam, inquil ,

plicianum e vivis excessisse, eique suceessisse Ve- ipse post triginta fere annos parentibus redditus
nerium , cninpertum habeinus. Qua de re,post cl. sum, et durum salis alque inlmmanum erat , si lam
editorem (d) complura probe observaia legas apud cilo desererem eos quos tam tarde reviseram, simul et

Ballerin. (e), atque imprimis apud laudatuin Ilieron. '-' quia tam longi itineris labor frugiliorem me reddxl ad

dePralo (/") : qui el ipsam Anastasianain epistolam lcc- iterandos tnbores. Hujusinodi autem excusalionis
torum oculis sistens, aliquot in locis ex conjeciura causas carpens Hieronyinus , hacc ait (i): Pmtendit
emendaliorem exhibere siuduil. Quapropter proul longi itineris lassitndinem, quasi triginta annis sem-

eam vir docius emaculatam proferi, operac pretium per cucurreril , aut biennio Aquileim tedens, pruterili

fuerit liic in medium aflerre. Sic autem se hahet : itineris lubore confectus sil. Quibus ex locis arguit
4. Domino fratri Simpticiano Anastasius. < Gran- vir eruditus (;), anno cccc hanc a Rufino missam
dem sollicitudinem atque exctibias super gregem fuisse Apologiam. Nimiruui , inquit , Aquileia in

suum pastor habere approbatur : simililer et ex alta Orientemdiscesseral Rufinus annocccLXX» illuc re-

turre causa civilatis diu nocluque cautus speculator versus anno cccxcm. Cuin autem rotundum triginta
observat : magister a providus b navis hora tein- annorum numcium parlicula fere dimiuuat ipse :

pestatis et periculi magnam palitur animi jaclatio- anno igilur cccc jam incepto currebat biennium
nem, ne procellis alque asperrimis fluciibus navis Hieronyiiiianuin, quo Aquileiic morabaiiir Riiliniis.
elidalur in saxa. Pari animo virsanctus ct honora- ln eamdem ferme senlenliam cl. Coustaniius(fc). Ihec

bilis Tlieophilus, fraier et coepiscopus nosier, circa . poiro presbyteri Aquileiensis Apologia seplem quo-
salutis commoda non desinit vigilare, ne Dei popu-
'
dainmodo capila complecli videlur ,
quorum priora
lus per diversas ecclesias Origenem legendo in nia- quinque dogmata respiciunt videlicet primura de :

gnas incurrat blasphemias. Convenlus lilteris me- Triniiate, secundum de Verbi incamatione, tertium

morati , convenio sanclitatem tuara, ut « sicuti nos de resurreclione ,

quartuin de judicio exlremo el

a Ms. magister knclenus navis. Nura. mtgister au- hora tempeslatis, wquoris et periculo.
tem navis ? Vt sicuti. Forle, ut scias uti.
<=

b Mi. hora teinpestatis ecoris et periculo. Forte, Hic deesse videntur aliqua.
ll

(a) Idem ibid. § 2. (f) H. de Prato I. c. numm. 18, 21, p. 295 seqq.
(6) H. de Piaio. Disserl. 6, ad tom. 1 opp. Sulp. (g) Vallars. praef. adopp. Rulin. pag. 16.
Sev. nuin.36, pag. 311. (h) Rufin. Apolog. § I, infra pag. 249 d.
(i) llieron. opp. fom. I, episi. 93, pag. 532. (t) Hicron. lib n adv. Riifin. § 2.
(d) Vallars. edit. Hieron. tom. I, pag. 552, elibid. (j) Bern. de Riib. Dissert. de Rufin. cap. 16, § 1,
i:i recens. episit. ad munm. 95, 94, 95, nec non in p. 110.
Vit. Hieron. tom. XI, pag. 176. (k) Cousiant. lipisii. Rom. Ponliff. pag. 715, § 4.
(e) Baller. 1. c. cap. 3, § 1, pag. 842.
 ) ,

PROLEGOMENA. 58
57
quintum de animarum A Couslaniius in Epist. Poniif. Rom. t. 1, p. 719usque
diaboli rcierna damnatione ,

duobus reliquis capitibus Origenis se iu- ad 730, addiditque p. 729-738 noiitiam dedeperditis
origine. In
profiletur Rulinus. Qiiae et falso ascriptis (d). Novis curis perpolitam dedit
terprelem, non defensorem
Vallarsius in edit. opp. Rufinil.I, p. 411.
quidem omnia singillalim enucleal Fontaninus (n) ;

edisserentem lecior adiens, ope- Epistolam ad Simplicianum Hieronymo ignoratam

neque ipsum de liis

et nemini aniea cognitani, Vallarsius demum ex Am-

ram oleumque perdet.
brosianae Ribliothecoe codice ms. cum aliis quibus-
IV. Hieronymianas lomo
dam aliorum inter Epislolas I

(Ex Schoenem. Bibliotb. tom. I.) opp. ep. 95 evulgavii. Omnino sincera esse videiur.

i. Scripta. — Duoe dumlaxat supersunt epistola, Hinc deprompsil et conciliorum Colleclioni tomo 1

quarum allera ad Joannem Hierosolijmitanum jam inseruit Jo. Domin. Mansius. Eamdem pluribus locis

dudum; aliera ad Siniplhianum episcopum Mediola- ex conjeciura emendalam proposuit Hieronymus de

nensem nuper demum lucemvidit. Priora. 401,li3ec Pralo ined. opp. Sulpicii Severi. t.l(Veronse 1711),

a. 400, scripta esse videtur, quo currenteSimplicia- dissert. 6, num. 56, pag. 311. Ulramque tandem
nus e vivis cxcessii, et in locum ejus Venerius crea- Garnerii, Coustanlii et Vallarsii studiis illuslralam

tus est. Perierunt epislola; dum ad Paulinum, una ad B addiiaque Apologia Rulini ad Anastasium Andreas
Any^ium, qua oiniiia, quae in Illyrici parlibus gere- Gallandins in Ribl. PP. et vet. Eccl. Scripl. t. VIII,

renlur, recens ipsi commisisse ferunt ; una ad Ve- p. 246-251, intulit, simulque dissertationem super
nerium, ad quam in cpislola ad Jnaniiem Hierosol. Anaslasio c. 9 Prolegg. p. xxi seq. praemisit.

respicii, una ad Afros, alia denique super Rufino in NOTITIA EPIST. NON EXSTANTIUM,
Orientem missa, Rufino assertore. Tria (ragmenla
QU* AD ANASTASIUM PAPAM ATTINENT.
Epistolarum ad Ursinum, ad Auasiasium II perline-
I.

re, Raluzius ostendit (b). De aliis supposititiis et lal-

(Ex Coustant. Epist. Kom. Pont.
60 ejus decrelo ex Rlondello Cousianlius disserii. 1. Anastasii ad Pautinum et Paulini ad Anastasium
2. Edita. — Epislola atl J oannem Hieros. quoniam littenv. — Paulinus adhuc presbyter, postea Nolanus
ad eam saepius respicit Hieronymus, inler ipsas llie- episcopus, epist. 20, ad Delphinum , n. 2, plures
ronymi epistolas a veteribus colleciionibus est repo- epistolas, qu;e ad Anaslasium noslrum atlinent , si-
sila, in Renedictina locum in louio V, qui aliena mul indicat in bunc modum : < Scial vcneratio lua
complecliiur, p. 200 occupavit. E vulgalis Hierony- sanctum fralrem tuuin papam Urbis Anastasium
ini ediiionibus lisec episiola primum in Romanam amaniissimum esse humililaiis uosirac. Nam uhi pri-
ediiionem Epistolaruin Ponlif., dein a Raronio ada. C munl potestalem charitaiis su;e nobis offerend;c ha-
402, § 26, recepta esl, deinde in conciliorum Col- bereccepit, non solum susciperc eam a nobis, sed
leciiones migravit. Poslea ex codicibus mss. Vatica- ingerere nobis piissima afleciionc properavit. Nam
no et Rellovaceiisi a Joanne Garnerio inler opera brevi post ordinationem suam epistolas de nomine
Marii Mercatoris ed. Paris. 1673, parteiApp. 1, Campa-
nostro plenas pielatis et pacis ad episcopos
edita esi, addiia ex ejusdem codicibus persnnatiRu- suum declararet affeclum, et
niae misit, quiluis et
liui professione fidoi, qu* xn aiiaihematismis con- aliis benigniiaiis su;e proeberet exemplum. Postea
slat. Cum in superioribus autem ediiioiiibus, siculi
quoque inlerposiio lempore eiiam ad Naialem siium ,

eliam in sequentibus facium esi, in seciiones seu quod Consacerdoiibus suis tanium deferre solei
paragraphos sex divisa esset, a Garnerio in xn parli- invitare dignatus est. Nec offensns esl excusatione
culas disiincta o-i, qiiariim oclavam laccram el cor- noslra : sed officium sermonis nostri ,
quod in viceni
ruptain suspicatus, plane ad arbitrium interpolavit praesenli;e reddideramus, accepians , animo nos pa-
damnaiionisOrigenisel Rufini lormtila ; tameisi id terno et absentes recepit. > llis quippe verbis qna-
non eo animo fecil, ut leciores falleret, sed quo ci- luor vel quinque notantur epislolae : prima Paulini
tius in oculos incurrerel, verbainsiliciadiverso cha- ad Anastasium recens ordinaluni quam illc benigne
,

raclere exscribenda curavil (c) et in notis p. 112, " suscepil; aliera Anaslasii ,
qua Paulino bcnevolen
prosuis agnovil, et fidem eis facere niplici ratiune liam suam ingerere ac vicissim significare propera-
conatusest,quarum nulla, ut Coustaiuius censet, id vit; lerlia ejusdem papse ad episcopos Campanix iri

quod vult, necessario conficil, ac pra-seriim duae graliam Paulini missa quarla qua Anaslasius Pau-
; ,

postremae verbis Anasiasii vel depravatis vel per- liuum adNalalem suum, seu ad anniversariumoidi-
peram intellectis nitunlur.'. Rejecia iiaque hac nationis su;c diem invilabat, et id quidem praMer
interpolalione, iniegram ad Garnerii et velerum morem quo soli consacerdoics quod iiotanduni
, , ,

edilionum varieiatem denuo exactam et notis suis hoc est episcopi, non simplices presbyteri invitari
et pramonitione illustratam exhibuil a. 1721 Peir. solebant postrema Paulini ad Anastasium , qua
;

(a) Fontan. Hist. litter. Aquil. lib. v, cap. 4. facilius secerneretur, addititia Gamerii verba pro
(b) In Coll. nova concil. t. I, p. 1457. genuinisAnastasii acciperent. Id (juod Ant. Pagio in
(c) Nihilominus fuerunt, ut Coustantius animad- Crit. ada. 401, n. 9, accidit.
verlit, qui in his offenderenl, quod notis ejus non in- (d) Hanc uotitiain Cousiantii huic Schcenemanni
speciis ideoqne characierem muiaium arbitranies ut subjicimus (Edit.).
--enientsa adversds Origen^m et Rufinum protaiti
59 S. ANASTASIUS 1 PAPA. GO
qu 1
1 vocalus, atl Naialis ipsins eelebritatem 11011 A nondum exploratum haberet idem Doclor , ad eani
convcnisset , excnsabal. Ex oinnibus illis epi- respiciens eplst. 7S, ad Pammachium et Mareellam,
stolis, irespriniie hrevi post Anasiasii ordinatinnem scripsit : i Orate igitur Domiiium, ul.... prirdicatio-
scriptic inomorantnr, adenque ad annnni 599 perti- nem quoque calhetlrae Marci Evangelislic calliedra
nerlt. Ad cjnsdem qiioque anni exitinn leferendae vi- Pelri iipostoli sna proeilicalione conlirmel, » hocest,
dentur duas aliie, nlpote qnft script:c sint occa«inne til in Origene condemnando Anastasius cnm Tbeo-
solemnilatis anniversariae ,
qna redeunteni nrdina- pliilo Ilis lamen subjicit
consenliat. : «Quamquam
tionis suao diem Anaslasius celebravit. sermone vulgatum sil, beatum quoque papam
celebri
II. Anastasium eodem fervore, quia eodcm spiritu est,
2. Anysio vices suas in Illyrico committit. — Scripsit I aiiiantes in foveis haereiicos persecutum, ejusque
et Anastasius ad Anysinni Thessalonicenserri episco- littera? doceant damnatum in Occidente, quod in
pum, qno nmnia, qnce in lllyrici partibus gerereniur, Orientc tlainnaliiin e^t. i Quibus verbis non obscnre
ei cngnoscen.la cimmiilerel. Cujus rei lestis Iu- atl Venerium Mc-
indicat Ilieroiiynius, Anastasii sive

nocenlius episi. 1 idem eidem Anysio miinus de- iliolanensem Jnannem Jerosolyinitanum
, sive ad
legans, hoc ei defeire sc ait « quod tanti ac lales adversus Origenem litteras jam tum quidem fuisse
prserfecessores mei episcnpi , id est sanetie memorinc »» scriplas, sed earum notiiiam necdum ad se nisi e.x
Dauiasus, Siricius aique snpra inemoraius vir (Ana- rumore pervenisse. Unde liquel hanc Theophili
slasiu) detuleritnt. » El h.-ec tpiidem nolalu digna epistolain priciliciis ad Venerium aut Joanncm lille-

stinl Innocenlii verba. Intle cniin conlicilur, vi- ris recemioiem nen esse.
carii apostolicoe sedis in lllyrico iiinnus alicui epi- VI.

scopo Thessalonicensi semel collaiuin, toiies inno- 6, Afrornm ad Anaslasium titlerw ac legatio. —
vari debuisse, quoties nuyus Romanrc setlis procsul Anno 401, Junii 18 die, Afri Cartliagine congregali,
creareiur. II;e Anastasii lilierae non longe post iniiia unum ex episcoporum numero eligendum decreve-
pomificaiiis ejus videnlur differenda\ runt,«i|ui tam venerabili sanclo fratri Anastasio
III. scdis aposlolic.T episcopo, quam eiiam sancto fralri

3. JoannisJerosol. ad Annstasium epistola de Rufini Veoerin satertbli Mediolanensis ecclesias » nece-si-

nomine. — Anastasio ponlifice conligit, ul Rufinus l; ' 1 •'" et innpiam clericoruin, qua ecclesue Africana:
libros Origenis ntpi Apyuv laliniiate donaret. Unde I diurabant , iniimaret , peierctqiie ut parvulos, qui
plures adversus interpreieni cuninoii, eiim Anasia- »pud liuereticos fuerant b:iii(izat i , pi omovere in cle-

sii reprimeudum censuenint. TuncJoan-

auctoritate rum sibi liccret. Quod id«q sibi ab illis petentlum
nes Jcrnsolymilanus anlistes seu variis rumn- 8» tluxere t quia, iuquiunt ex
, , bis seiiibus , » a Siricio
ribus de Rufino diss.ipatis, scu ipsins llulini precibus niniii uiii cl Ambrosio , t boc fucrat probibiluiu. >

compulsus, bealuin papam de boc presbylero quid VII.

censeret , consnluit. In his litieris Joannes sum- 7. Aitastasii tillerce ad Afros. — Aliquanto post
niis landibus Anasiasium exlollebiil, uti ex superiori Afii ab Anastasio lilteras accepeiunt, quibus suam
epistola 2 , eidem antisiiti ab Auasiasiu resciipia eiga eos benevolentiani et piiiernam pro eoium cc-
colligere esl. closia sollicitudiiiein oslcndebat. Ouapropler eodem
IV. anno 401, Scptembris 15 die, rursum Cartbaginem
4. Anastasii ad Venerium Mediol. epistoln. — convenieiilcs , litleras illas sibi recilari, et quo paclo
Joanni Jernsolymitano rescribcns Anastasius, simul illas rcccperint , synodalibus gesiis in hunc motlum
ipsi mittere se noiat epistol.im a se ad Venciium mantlari curaruul : « Rccilatis cpislolis beaiissimi
Mediolanensem episcnpum scriptatn , in qua Orige- liairis et consacerdotis noslri Anusiasii Ecclesite
nis libros recensaRulino Laiine conversos quain exi- Roinanaa episcopi , quibus nos paieriine et fraternac
liosos censerel , diligenliori cura explicabal (Episl. 2, cbarilalis sollicitudine ;ic sincerilate adhnrlalus est,
n. 5). Undc suspicari es!, etiam a Venerio Anasia- ul de liicrelicoruin et scliisinalicoruin Donalislarum
sium de iisdem lihris fuisse coiisultiuu. Forte circa "insitliis et iniprobilatibus quilius Africanam Ecclc- ,

idem lempits Anastasiusa Joanne atque Veuerio ea- siam catlioliiain graviier vexant nullo nmdo dissi- ,

dcm tle causaconsiiliiissimnl ttiani atl uli •iinique re- miilemiis gralias aginius Domino, tpiod illi oplimo :

sponsa tledil, et quod uni re -poutlcliat, cpisiolaeal- ac sanclo antistili sun lam piam cuFa.ni pro mem-
teri rescripias suhnectendum curavit. bris Cln isii quamvis in diversilale terrarnin , sed in

V. una compagc corporis consliltitis, inspitare digiialus

5. Theopliili Atcxandriiti ad Anastasiitm tilterw. — est. » Istud vero cum graii aniini s igniticatione ie-
llioronynius epist. 71, ad Theopliilum , ex Dei dis- colcnlcs, an cnnccssciil Anasiasius, quod ab ip-o
pcnsatione pnt ne se ail faclum , ul en lcmpore, quo dc pticrjs in Donali parle baplizatis quicrendiiiii dc-
ipse llieronymus enistolas adversus
Origenemin Oc- creverant, silent. Ai quod pctebaul , ipsis a pio papa
cidentem miserat, coutra eumdeni quoque Thcophi pcnnissiim csse, colligcrc est ex epislola de qua
lus ad Anasiasium papam scriherct , ac suam ipsius nunc nobis est agemlum.
senteniiam nesciens confirmarci. Quid vero luvc VIII.

Theophili epistola apud Anaslasiitm effeeissel , cum 8. Alitv Afrorumad Anastasium lillerm.— Nisi obti
 »

C| PROLEGOMENA. 62
r
niiissetil ATri quod in ptiernisuru pradiclorum gra- A sinms papa, ul snpra pag. 528, n. . >, vidimns, scliis-

liaiii petierani, nullus videbalur locus novis eorum matis raJiciius exstirpaudi gratia consiitucrat, ut iu

ad eumdem papam lilteris, alque huic alteri consti- locis, in quihus duo erant episeopi, unus schismali-

lulioni, qua eodem in concilio sanxerunt : < Placuit cus, ajter caiholicus, ille eonfirmaretur qui fuissel

ut lilteraj mitlanlnr ad fralres el coepiscopos noslros, ordinalus prior, eialicri plebs aliaregenda provide-

etmaxime ad sedem aposiolicam, in qua pnrsidet retur. Sed uhi aheral unilatis compensatio, lex pris-

memoraius veuerabilis fratcr ei collega nosler Ana- tinn de non servandis hnnnribus, nt in Innoceniio

STASius.quo noverit habere Africam magnam neees- aliisque pnntificibus visuri sumus, iuiegra illibataque
silatem, propler Ecclesiai pacem et utililalem, utet permansil.
ipsis Oonatistis, quicumque clerici correclo consilio IX.

ad catbolicain uniiatem transire voluerint, sccundiim 10. Anaslasii epistolw conlra Rufinum in Orientem

nniuscujiisque episcopi catholici volunlatem atque missw. — Hiei onymus eo ipso anno, quo Apologise

consilium, qui in eodem loco gnbernat Ecclesiam, si suoc librum m adornabat, novas ab Anasiasio adver-

hoc paci Christianse prodesse visiim fucrit, in snis sus Kufinum epistolas in Orienlem missas esse non
honoribus suscipianlur (sicut priorihus cjusdcm di- semel memorat. Nunc enim adversns Rnfinum, qui
visionis faelum esse manifestum esl qund multarum ;
B cpislohu anno pralerito ad Joannom Jeros. scriplae

et pene onininm Africanarum Ecclesiarum, in quilms siipposiliouein suspicari affeclahat, ail : lllius verila-

lalis errqr exortus est, exempla testantur ) : non ut lcui < liujus quoque anni contra le epislolae probant.

concilium, quod in transmarinis partibus de hac re Ei alquanto ante : < E-to, pra:terili anni cgo epislo-

faclnm est, dissolvalur; sed ut illud maneat circa lain liuxerim. Recentia adOrienlem sciipla quis mi-
eos, qni sic transire ad Catholicam volunl, ut niilla sil?in quilnis papa Anastasius lanlis leornat florilius,

per eos unitalis compensatio prorureiur. Per quos ut cuin ea legeris, magis le velle delendere incipias,
auleni vel oinni modo perfici , vel adjuvari maui- quain me accusare. » Modo eflorlbus illis quosdam
fcstis fraternarum aiiiinarum lueris calholica uni- dc.cerpens el ob oculos ponens, ita Kufinuin alloqui-

tas in locis, in quibus degunt, visa fuerit, non eis tur : < Pracsens apud cum (Anasiasium) expostula,
ohsil quod contra honorcs corum, quamvis salus cur tibi et absenti ei innocenti fecerit contumeliam,
nulli interclusa sit, in transmarino concilio statiilum utepistolas contra te ad Orientem mitterel, et cau-
est : iil cst ui ordinali in parte Donati , si ad Calho- teriiim libi luereseos, duin nescis, innferei, diceret-

lic.am conecli Iransire voluerinl, non siiscipianlur qne libros Origenis Tzzpl'&p-/_Siv a le iranslaios, ut

in liononbus suissecundum transmarinum concilium, fu \,.\ verilaiem, qnam ah Aposiolo didicerani, per le

sed exceptis iis, per quos caLliolicai unilali consuli- C p rilerenl ; et, quod lihi inajorem facerel invidiam
tur (Cod. can. Eccles. Afric. , c. 6). > Si enim de legis ausus sil criminari, lios ipsos pra'1'aiionis tuae lesli-
severltate niliil remitiere voluisset Auasiasius cirea nionio fuisse roboraios. Non est leve qnod libi im-
pncros, qu.mio itnniis i.igit tantse uibis ponlilex, vel ab alio olqpclum
id ab eo speraiiduin erai circa le-
I

clerirorum hnnores servaudos ? nierc snscepii. > Si lamen expendanuis qua ratione
'.). Ilunc autem canonem totuin exscribendum in endeni opere Hieronymus ea qux Anasiasiin ad
diniinus : quia in io,utpole in quo siperie quid Joannem deKulinoscripseial icferens, non lam qnod
Auastasioscriliendiim erat praescribitur, ipsiu^ episto- ille papa dicit, quam quod cx
diciis illius coii-equi

l;e ad hunc papam scripta;, qna3 inleriil, summam arhitraliir, proferat; eliam nunc eodem niodo se ge-

rere non imnierilo exisiimelur. Quecirca valde.

ac supplemeiiiiim hos habere gaudemus. Istud porro veri-

concilium cujus de Donalistarum clcricis decreliuii simileesi, ha:c ipsa, quse llieronynius noiai, miniis
h.rc
iin venerarilur Afri, ut sihi tauien illud uniialis Ec- dure ab Anasia-io fuisse enunliaia. Fortc aiitcni
clesisc ^raiia lemperandum exisiiment, non aliud vi- Anasiasii scripta lunc in Orientem missa sunt, post-

deiur nisi Capuanum, cnjus item aliud (Ibid ,e. ^8) quam is pontirex, el cum eo universa Cccideiilalium
cirea reoidinationes, rebaplizaiioues vel iransla- c. 058
Labb. < accepit
tom. V Concil.
< , synodus ( )

tinnes episeoporum » stalulum laudant. His autem D ac proliavil Alrxandiinornm Ecclesise sententiam
Afrorum litteris num rescripserit Anastasius, latet. in jmpium (Oiigenem) laiam, ' ut loquiiur
Theopbi-
\erum quod i 111 sine aposlolicae sedis consensu su- Uis in Sermone quem Juslinianus iiiipcralor laudal.

mere sibi non ausi suni, panlo post in Africa usu X.

receptum esseconslal. Anno quippe 417, Aiigustiniis 11. Judicium aposiulk(e sedi subreptum. — Ab ali-

(Epkl. 185, ad Bonifac, n. U) Donalislis ut rem quo Innoceniii de.cessore adversns Pholinum lllyrici

usiiatam objicieniibus : < Qiiomodo postistam peeni- episcnpuni piolaia est seiilen.Ua, qua, Innocenljq
lentiani apud vos clerici vel etiam episcopi perma- teste (Epist. 15, c. 14), < giavius aliquid constiiu-
nemus' » respondet, < Hnc non lieret, qnoniam re- tum » fiiii. Suhiiule Maccdones episcopi, coliega: sui
vera, quod fatendum cst, fieri noil deheret, nisi pa- causam snscipienles, judicium illud per falsuni ru- <

cis ipsius compensaiione sanaretur. » Neque mirum morem aposlolicai sedi subrepiuni el eliciluni per
est id ah aposiolica sede tunc fuisse concessiim, quod insidias » demonslrarunt. Qtiod ciim audiissei Inno-
ab initio schismalis in Africa, etiam ex Melcliiadis cenlius, primum quidcm sibi anxiuni ac dilficillimuni
senteniia, observaium fuerat. Nempe iste prudentis- esse fassus, < majoriim revolvere » atque relractare
63 S. ANASTASII I PAPjE 64

i sententias, > simul tamen durius aliquid esse A c> s transmarinis aut Manichaeis Romae invenlis quid-

existiraavit tamque bonis praesulibus negare

tot quam habelur.Quocirca suspicio non dcest, Isidorum

consensum. Qiiamobrem, priore senlentia, quaPho- Mercatorem, qui librum poniificalem cum prn-diciis

linus damnatus fuerat, in melius commutata, eunidem addiiameniis seu interpulalionibus colleciioni suae

episcopum constituere ipsis permitlit. Prius vero ju- pra-misit, borum addilamentorum esse auctorem.
dicium nequaquam in alium pontificem convenire Sed his expunctis, minus jam re|iugnat Anastasium
videlnr, nisi in Anaslasium, el qiiidem sub ponlifiea- consiiiuisse, ne sacerdotes, dum Evangelia rcciian-
lusillius mors interveniens Macedoni-
exitum; ita ut tur, sederent. Eum enim praecepisse, ut sacenlotes,

bus loeum ac tempus negaverit, quo ipsi subreptum quorum pluriini senio erant confecti, toto illo tem-
esse demonstrarent. Quod cum Innocentius correxil, pore, quo Evangelia legerenlur, non solum starent,

plane sentire se doeuit, neminem esse tam sanclum, sed eliam curvi starcnt, a prudeniia pontificis noslri

etiamsi prima in sede conslilutus sit, cui in judiciis abborrere jure videatur. An vero ei reipsa congruai,

non possil imponi. expendendum.

XI. 16. Baronio deereti hujus occasio fluxisse videtur

12. Frugmenla tria Anastasio II restituenda. — ex eonlentione, qux Romac circa illa lempora pres-

402 fragmentalaudat B byieros inler et diacones oboria est, cum nonnulli

Prajterea Baronius ad ann. tria

Ursinum diaconos presbyteris coaequare vel etiam anteferre

velut episiolae Anaslasiinostri ad : sed hrec
niterenlur. Contentionis bujus lestes profert auclo-
Steph. Baluzius, lo. I Coll. nov. concil. pag. 1457,

adquem ea pertinere suo loco

rem qtuesiionum apud Augustinum ,
qui et Augu-
Anastasio II restiiuit,
slino anliquior exislimalur, in appendice to. III
demonstratiiri sumus.
editarum, necnon Hieronymum episl. olim 85, ad
XII.
Evagrium, seu poiius Evangelum. Tunc, inquit do-
13. Epistotte ditw Anaslasiu I a Mercatore snppo-
clus Cardinalis, presbyleri in eosdem (diaconos)
sitx. — Neque papae hnjus nomini pepercit Isidorus
«

insurrexere atque ex cunsuetudiuis Romaiioe Eci le-

Mercalor, sed duas ei epislolas supposuil, unam
sioe pioesciipto ipsis sedentibus, eos stare debere
omnibus Germaniae et Burgundiae episcopis, alteram
contendebani. Sed eo usque conteniio pertinax pro-
Neriano inscriptani. Ulriusque falsitas a Baronio
gressa est, ut eliam cum stanies diaconi corain po-
detecia cerlisque argumentis comprobata esi. Istud
pulo legerenl Evangelium, presbyteri tamen niinime
suo loco sumus confirmaturi, ubi episiolas illas cum
e sessione consurgerent. Quod, ul enorme factum,
reliqua impostoris hujus collectione edemus.
Anastasius papa emendanduni sancito ejusmodi de-
XIII. G crcto putavit. > Ubi controversiam illam in eo
14. In vulgaio libro pontificali de Anasiasio I le- maxime ponere videlur, quod presbyleris in eccle-

gitur : i Hic consiitnit, ul quotiescumque sancla sia sedentibus, di.iconi pariter sedeie vellent. At
Evangelia recitareniur, sacerdoles non sederent, Ecclesije Romanae diaeonos boc sibi nuinquam ar-
sed curvi starent. El lioc constituil, niilla ratione rogasse, ipse auctor apud Augustiniim ediius, qucm
transmarinum hominem in clericalus honorem sus- profert, diserle testaiur his verbis (Quo3sl. 101,
cipi, nisi qoinque episcoporum designaret chirogra- ptig. 92 : < Quaniquam Romanae Ecclesiae diacuni
phos; quia el eodem lempore Manichoei inventi sunt modico invcrecundiores videantur, scdendi lamen
in urbe Roma. > Ad cujus libri normam Isidorus diguitatem in ecclesia non praesumunt. > Muliorum
Mercator Anaslasium epist. i, c. 1, 2 et3, istud pr.-c- eiiam presliyteror , qui Romanas regebant ecclc-
cipientem indiicil : < Dum sancta Evangelia in eccle- sias, gloriae delrahit Baronius iu eo quod illos tunc
sia recitanlur, sacerdotes et caeieri omnes pracsen- commisisse ponit. Constans eniin, ubique obiinebat
tes, non sedenles, sed venerabililer curvi in con- lex, ut propter Evangelii revereniiam leclio ejus non
spectu sancti Evangelii stantes, dominica verba nisi asiantibus audireuir. Consiitutionum apostolis

intente audiant et fideliter adorent. Similiier el tributarum libro n, c. 57, sancitur : « Cum legetur
iransmariuos liomines, de quibus nos consuluistis, " Evangelium, presbyleri et diaconi universusque po-
in clericatus honore nolile suscipere, nisi quinque pulus cum omni silenlio slent. > Et Nicephorus
aut eo amplius cpiscopnrum chirographis sint de- quidem Callisti hoc olim in Alexandrina ecclesia
signali.... Manichaeos vero, quos in urbcRoma inve- obtinuisse iiiemorans (Lib. n, c. 34), « ut episcopus,

nimus, etc. > cum sacra Evangelia legeienlur, non consurgeret, >

15. In eo lamen libri pontificalis codice olim Re- id < in omnibus aliis locis noviim et insolens esse >

ginae Suecorum, queui Bollandi conlinualores Jusii- simul observat. Philoslorgius quoque , antiquus
niani iinperaloris lempnrilius exaraium censent, scriplor, dum Theopliilum lnduin laudal, quod pe-
quemque to. 1. Aprilis Propil. pag. 40, in lucem emi- ragrans in die regiones, « multa qna; ibi non rite

serunt, necnon in exemplari S. Pelri Fossatensis, fiebant emendavit, > stalimque aildit, < nam et

nunc bibliolhecae Colberlinae 1868, quod in Pela- lectiones Evangelii audiebant sedenles, el alia qua;-
gio II desinit, lioc lanium Anastasius decrevisse le- dam peragebani, quibus divina lev repugnabat, >

gitur : « Hic constiluit, quotiescumque Evangelia satis indicai ubique receptum esse, ul Evangelium
recilantur, sacerdoies non sedorent, t necdecleri- nslantibiis anJircliir. Jarfl Tero quis credat, in Ec«
 65 EPISTOL/E ET DECRETA. CG
clesia Qorentissioia, ei occlesiastiearum consuetudi- A liam sacris Evangeliis dobilam non unus aut altcr,
nuiii reiineniissima, apud primum cleri ordincni sed vulgo presbyieri prancr morcin rccepttim nc-
tantum potuisseconteniionis studium, ut observan- gareni?

S. ANASTASII I PAPJE
EPISTOL^ ET DECRETA.
MONITUM IN EPISTOLAM SEQUENTEM. perlinere Joannes Garnerius agnoscat, ulrunique
tainen cnm hujus scriptoris opcribus, non quidem in
I. Epislola hcec ab Hieronymo memorata, el libro n eorum fronle, sed ad calcem edendum, ac noiis
— R
"
adv. Rufin. inserla. Frequens epislobe hujus in illustrandum pulavit. Unum pag. 109, alterum
Hieronymi scriptis fit ineniio. Ad illam respicit in pag. U4, ejus editio repraesenlat. Eam autem lidei
episiola 8, ad Demetriadem, ubi scribit : c [lum esses expositionem, quam Rulini noniine donaiam invenit,
parvula, et sanctoe ac beat:c memoriie Anastasius Aquileiensis piesbyteri non esse recie observavit.
episopiis Rmnaiiarn regoret Ecclesiam, de Orientis IV. Hunc Rufinus ab Ilieronymo confictam suspi-
partibus haereticorum saeva lempeslas simplicitateni catur. —
Isiam Anastasii episiolain ab Hieronymocon-
lidei, quae Apostoli voce laudata est, polluere et fictam suspicari se Rufinus non sine animi ancipilis
lahefaeiare conala est. Sed vir ditissimx paii|ieriatis atque incerli nota significavit, Quocirca eum Hiero-
et apostolicae sollicitudinis siatim noxium percussit nyiniis sic alloquitur c In epislola sancii papaj
:

capul, el sibilantia hyilr;e ora compescuit. > In Anasiasii lubricus exstiiisii; et lurbatusin quo figas
epistola 78, ad Pammachium et Marcellam, Tlieo- gradum non reperis. Modo enim dicis a me esse
pbilo Alexandrino, quod Origenem hserelicum decla- coniposiiam; nunc ab eo (scil. Joanne) ad tc dc-
ras-et, laudato, de bacepisiola ita loquilur: « Quam- buisse transmitti cui missa est. Rursuni injustitiam
qnam celebri sernione vulgalum sit, beatuin quoque scribentis arguis. > Et posl pauca ipse de epistol.-e
papain Anastasiuni eodein fervore, qnia eodein spi- veriiale cerius Riilinum , quod ex Oriente ejus
rbu est, latiianies in suis foveis bsnreticos persecu- exemplum exspectate se diceret, ridet in hnnc mo-
luni; ejusque litterasdoceanidamnatuminOccidente, dum : c Vade potius Romain, et prxsens apud eum
quod in Orienle daninatum esl. Cui mukos impre- (Anastasium) expostula, cur absenti et innoi enti
libi
camur aiinns, ut hoereseos rediviva planlaria per lecerit contumeliamprimum ut non reciperet
: ,

illius sludium longn tempore arefacta moriantur. > C exposilionem lidei tuoe (in superiorc epistola conten-
In libro in Apnlogiae de eadem pluries sermonem tam).. deinde ut epistolas contra te ad Orientem
habet, neque de ea lacet in secundo. Inimo buic miiierei. » Etiamnum lamen Petius Ilalloix de Vita
libro ejns exemplum a se suhjectiim esse testatur, Origenis pag. 555, eamdem supposiiionissiispectam
et eur subjecluin sil, Rufinum alloquens cxponil his Iiabet. At veritatem ejus Hiernnymus litteris aliisab
verbis : i Si ideo interpreiaris (Origenis libros) ut eodein papa sequenti anno rursus iu Orienlem niis-
euin hxrelicum arguas, niliil de Gr.cco iniiies, et boc sis conlirniat, de quibus paulo post isia
subjicit :
ipMim pnefaiione teslare, quod prudenlissime papa c Esto praeieriti anni ego episiolam finxerim re- :

Anasiasius in epistola, quam contra te scribit ad ceniia ad Oriemem scripia quis inisil, in quibus
episcopum Joanuem, suo sermone coniplexiis esl; papa Anaslasius taniis te ornat florihus, ut cum ea
me liberans qui id feci, et te arguens qui facere no- legeris, magis le velle defendere iucipias, quam nos
luisli. Ac ne forsitan lioc quoque neges, subjeei accusare ? > Et circa apologiac siue linem c Sin au- :

exeniplum ejus ut si non vis audire Iratrem mo-

: tem ejus esl (scil. Anasiasii), ut hujus quoque amii
nenieu), audias episcopum condemnaiiteni. • contra le epistohc probant, fruslra et faho falsam
II. Epistolarum Uieronymi colleclioni unde inserta arguere niieris. >
sk. — Inde quoque conjectare licet, qua occasione V. Quo anno scripta sit. Cum his duobus locis—
evenerit, ut inter Ilieronymi epistolas, etiam in ve- siare nequit opinio eorum, qui episiolam, de qua
teribus earuin colleciionibus, hsec Anastasii collocata agimus, anno 402 scriptam piiianl. Nemo euim est,
sil. Nimiruin qui has concinnariint collecliones, qui Anastasii ultra 27 diem mensis Aprilis anni 402
quidquid inler Hieronymi opeia sunl nacti, quod prolrabat vitam. Atqui non eo anno, quo delunclus
epistola: formam habeiet, illud a cajieris ejusdcm " est bic papa, sed eo qui illum pra:cessit, Hierony-
scriplis dislraxerunt, ul in uiiuin episiolarum corpus mus episiol.nn istam scripiam esse testalur. Ex quo
referrent. Cuin igiiur hanc Anaslasii epislolam, sicut sequitur, ut vel ad annum 40Ireferenda sit, si re-
ct superiorem Rnlini, libro n Apologiae Hieronymi ipsa Anasiasius anno 402 mense Aprili ohiit; vel
si
subnexas invenisseni, utramque ad epistolarumclas- non male obilus ejus i die Dccembris auni 401 con-
sem sibi transferendam duxerunt. Nunc vero ainbx signatur, ad aniium 400 pertineat, atque Hicrony-
in tomuiii, qui aliena Hieionymi opera continet, re- miis poslremam apologia: snae partem adversus Ru-
jectae sunt. An satius lorel hujusniodi scripta eo finum non anno 402, sed 401 composuerii.
loco exhihere, queni Hieronymus eis dederat, meum VI. Orirjenes ab Anaslasio damnatus. llac epistola —
non est definire. Origenem damnaium esse cum ex pluiibus Hiero-
III. Marii Mercatoris scriplis exemplaribus reprritur nyini locis, tum ex ipsius epislohe verbis liquet.
prwfixa. — E vulgalis Hieronymi operibus hac Ana- Eam, uii jam observavi Hieronymus epist. 16, ,

epistola priniiim in edilione Romana pontifi-

stot.ii Marcellae laiidem Iribuil, quod hiijus damnatioms
eiarum cpistolaruin, tuni apiid Baroniuin, ac posl- principium fueril. Ilanc ipse tum expetebal lliero-
nioduin in editionibus concdiorum descripla est. In nyuius, eique. postulanti Theophilus Alexaudrinus
Vaticano ac Cellovacensi scriptis exemplaribus anlistes eiiam nesciens non mediocri subsidio fuil.
Mani Mercatoris opeiibus una cuni altero libello, Ciiiii enim sanclusille Doctor in Occidenlem litleras
cui litulus est Fides ejasdem Rujini, pr.cfigitur. Ac adversus Origenem misisset, atque Anastasius nihil
licet neutriim opus ad Marium Mercatorem ullo modo prxcipitatum volens, necdum Hieronymi aliorttinvc
 fc. ANASTAbll i PAP.t 61

sallicitaiionibus ceJeret; ex dispensatione Dei, »

« A velle accusnre, » presbyie-
delendere ineipias quam
inquii ipse llieionyinus epist. 71. ad Tlieopliiluni ruin illiim neeiliim lata senlentia damnaium signi-
scribens, « faclum puto, ut eo in lemporc 111 quqque lical. Lbi enim a suprenio jiulice lala senlcnlia esi,
ad Anastasiiim papam scriberes, et noslram diun niillns jain suprresi defensioui lncus seJ iinnin reo :

iguur.ires sentenliam roborares. » Idem Tlu:npiiilus reslal, ul aul jnJicii susiineal puenain, aut iil emen-
in Sermone ad quosdam monachos Origenem, ui a Jel proptcr qnoj judicaius esl. SeJ quiJ alienis iin-
se, ita ei ab Anasiasio damnatum teslalur bis verj.is ;
niorer aiguineniis cuni Ana-tashis in subjecla
,

€ Auathemalizaules Origeucm cirlerosqiie lunrcii igisiiala a judii ifJ Je Hulino fgiondo sese sustinere
cos, exeinplo nostro el Anastnsii sancue Romanx consianier affeclet? quippe cui uondum saiis com-
Ecclesiae episcopi , qui ex veteribus certamjjiibiis pertum erat, qua ille menle libros Origenis Laiine
clarus, nobilissimi pupuli Jux cre.ilus, esi qucm et
,
transtiilisset. Sine si senienliiiin adversu- cum
universa OcciJeiitis episcoporum scquitiir synoJus; Jixi-set, li.Be aul ipsi, aul priosuli Ecclesia 1 , in cujus
qu;u accepit ac probavit Alexandrinorum Ecclesi e lerritorio degebat, aut publice deiiuniianda fueral.
sentenii.ini in impium latam. » Hnec auiem Tlieo- IJ pono uiium aperle signilical Anaslasius , suo
phili verba Juslinianus imperator in epislola, quam ipsius jujicio Rufinum damnaiione dignum censeri,
ad Menam advcrsus Origcnis citoics scripsil, laudai si Iibroruui Origenis, i|iius lalinitate Jonavit, docni-
(Cuncil . Lab. lom. V, png. 058). 11:1111 approbarit. De eadein re in notis nonnulla erunt
\II. Aiiastasiiis (iufuiuni lalu scntcntiu iwn con- uecessario disserenda.
demnavil. — An vero p.iriler 11111 Origcne Rufinus
<

ab Anastasio lnta seolentia coudeinnalus sit, cxpen-

B EPISTOLA I.
disse jiiveril. IJ ijqidein pro cerla ponuiit pleriqqe :

iisquc favcre viJctur Ilieronyiiiiis, Juui Rtiliiiuin ANASTASII I PiOMAN£ URBIS EPISCOPI AIi JOANNEM
iioii modii aceiisaluin, acRoin.nn cilaiuni, scJ eiiani
EPISCOPIIM JeROSOLYMORUM, " SUPER NOMINE ItUFIKI.
J.ininatiim iiniiiiumquam prjcdicai. )n cuin quippe
miixiine convenit illud (Episi. 16) liujiis D icloris
A
:
Joaitne consiillus Anaslasini iilrnm lillfmus ob

« Accili frequculibiis litleiis ha:relici, ul sc dclen- versos e Gkcco in Liiliiium Otiycuis 7r£fi J
^P'/.'-°'
dereut, veuire 11011 sunl ansi lanlaque vis con^cieu-
:
libros liiiinnandus esset, respondel seposita omni ,

lia; luil, ut inagis absenles damu.iri, qu.iin pncseii-

nispicione perpendendum esse tjito id auimo aggressi s
les coargui inalueiiut. » Al Tbroplnliis loco allato
uuam uicniiiial sententiam 111 imptum (Imc est 111 csscl, el eum <ju\dem dainmiiidum, si piopria iiunle
iiii.nn Origenem) (gt/im. El coiiunoJe inlelligilur Ilie- ct laiulans nc probans Irunslulnril, secus si ipsitm
rouyniiis hajreticos eaicnns dixisse Jamnatos, qua-
accusuiis aitclorem : se vero non vano limore snllici-
lenus Jainnaio Oiigeuc, condeinnaii censcniur t:t
ii, qui eiToribus iisiieui iinplicaiiliir. Neqne vcro lari, sed opcram dalurum, ne hinc Ecclcsiiv pcr

Rulinuin ab Anaslasio Jamnaluiii sonaul luec ILero orb.m corrunipnitlur.

nyini lib. 11 apol. Halimini ipsuip sic alloqueniis :

« Cur Iranslaliinis ba-retica, in Jefensionein eoiinu I. Aiiastusius se liiu<!iiiitcm tuudttl, ac rogttt ut lau-
prsemittis quasi Marlyris lilnum, et id Ronianis au-
libus ingeris, quoj iransl.ilum tolus oibis expavil?
dare tlesinal. —
Prebatae quiilem affeciionis est hoe,
aut certe si iJeo inteipreiaiis ut cuin lixreiiciiin ai - C ut lauJabiliter dc sacerdole sacerdos loquaris. Pro
guas, niliildeGr;i'coniuies,eihocipsuiiiquodpnideir- l; n igitur prcconio, quod " 111 merna inca ellii-is-
, i

lissimc papa Anaslasius in epistola, quaiu conlia le

siniuin c<>ntiilisi ut amoii tuo gralias ago
i , ita ,
scribit ad episcopuin Joauneni, suo scinionc coin-
plcvusesi; me libeians qui id fcci, lc aigucns qyi splendorem iu;c sanctilaiis, et c
eas quas in Doinino
1'acer'e noluisii. » Ulii noiaiidinn quod ait le argucns, babcs virtmes, subinJe quoJani inoJo paiviiatis
nou te condemnans; alque ila argucns, ul adliuc in
noslr.c lavorabilis scinio prosequitiir. J Tam enim,
poiesi.iic ipsins csset piaislandi quud faccre liaeleuus
oinisisset, eiquc pacio ciiiideninalioncin cvaileiel. vir omniiini prxstantissiine, lauJum liiarum liilges

Noiidoni igitur ulla aJvcisns illuni Jici'1 crai srn- nitoic cons|iicuus, ul par esse meriiis sermo iiqii
lenlia sej res clianiuuiii in sus|unso erat. Quocirca
:
passil. Poiro aulein lanio lilulorum luoruin rapior
ubi verbis allalis proxiine siibilit llicruiiyiiiiis. « Ac
inciiamcuio, ul eiiain quod impetrare neqiieo, au-
ne forsilan lioc qiioque nege-, subjcci exeinpliiin
ejus » (scil. epi-lolai Anastasii), « ul si non vis an- dere non desinam. Jain boc de lauJibus luis est,
dire fratrem iiioiiciiiein, auJias episcopiun (oiiJcm- qnod ine lantunimodo de coeleslis istius aninii scic-
ilantem, » 11011 absolmani coml; iiiiialiiinein scu ii.e-
nilale Isudasli. Tui eleniin episcopalus ordo perspi-
rcseos conviclo jam diciam scnlcuiiaui nolal, sed
liypoilieiicam, qiiain iioniluin quidem subierii, sed ciiiis per ° diversiim oibein velul radians, cliani ad

baud Jubie subiluius sil.si quoJ illuiu inouel lacere nos splendori» sui detulil clariiatem. Iu mc qnippe
spcinai. li.inio poslenoribi.s scnpns a.,,10
ct Je posterioribii
Iiiimo el
D |olum f anlicil ic nibnis, examiui nibil relu,- i

sequenle 111 Oneiilein ipjssis sciinoaein liabens, . ....

« in quibus, » inquil ad linfinuin, « papa Anasiasnis 'I
UIS Aut si jiire me laudas, lu quoque t simililer
-

taatis le ornai flonbus, 111 cuni ca legeris, niagis te non relaudandus es? Obsecro igitur ob utruiuqiie,

Roin. el concil. desideratiir supcr no-

!n edii. nente.
e Gamer. per nnivcrsum orbem... splendoris lui
mine llierunyinus Riifiniini alloquei.s non
Httfaii. ,
.

super nomine tuo, seJ siiupliciler contra te scriplam renilcnlibus aliis edilis el scriptis. Divci>uin 01 lieui
Jicit. inielligere est vel Orienlen. el Occidenlcin siniul, vel
i>
Gainer., immerito i|i me : iis ctiam mss. qiiibus sinipliciicr Occidenlein, qui diversus est ab eo qiiein
Ufius esl, refragamibus. Non Jispliccrel i» me imme- Joanues incolebaj.
riliun : seJ sa.ia eliaui esl el ninJa lectio, quani mss.
1
lo ms. Bellev., lolnm lum ipse. An pro totuin dum

cxbilient. ipse ?
c mss. Cliiniac. et Bellov., el earum : recte. -i
In e Garner. cuin ms. Bcllov., s«mi/« teiwre laiidundio;
proxnne sequcrelur virtulum guus in lJomino lutbes. cs. Sinccrior visa esi lcciio Clnn. ms. et eselerorum
J lia Ganicr. cuni inss. Valic. et Bellov. At eJili cdiloruin. In bis auieiii edilis inox desiJciaiui' apud
alii, Tnni cniinenler. Codcx Clun., Tamen eminenle. me : quoJ perinde est alque eiiam iu scripiis pri-
Ex quo eonjeciura csl legendum, Tam enim emi- valis.
08 EVmOLM ET nliCRETA, ?i>

ut ine Epsnm apud nie laudare jam desinas; duplex A aniea et quis fnerit, et in quae proeesserli verba,

eleniin a nie causa consiringil, ne cousiiceidoiis iui noslnmi |iroposit'im S ncscit : quod vero sil animi
scnsilnis nni ihilorem falsa laus ing rar, aut pudo- mi'i stiidiiim, cuin lua paulisper super lioc c<<iifcram

sanctiiate. IInc igilur inenie concepi d qii<nl urbis

reni vera succciidai. ,

2. liuftni causu Dei rclnujuilur arbilrio. — Sed ut imslr.c |io, ulis de iranslaiis Oi i lj cn < - loclio p 'lefecil ,

ad causam revertar : Rulinus, de <|uo me cousulerc qnadam puris mentibus velul netiula ciccilalis inje-

dignalus es , conscieulia: sn;c divinam habel h arbi- cia, fidem Aposlolorum el majorum tradiiione (iima-

irain majeslaiem , apuil quam se integro devoiionis lam velutdeviisaiilraciiliiisilhui) vuluisse dissolvcre.
oflicio ipse viderit qualiler <l<:licat approhare. 4. Qua meiile liufiitus Oiigenem inlerpretalus sil

5. De Origenc quid sentiendum. — Origcnes au- qvivrilur. — c

Diseere lioc loco lihcl ,
quid acal in
lcin, cujus in nostram linguam coniposiia deiivayit, Kuiuanam liugiiani isla translalio. Approbo, si accu-

a Apud Garncr., te causa. Tum uliis iri <'ditis, hoc dit Hoc igilur mente concipi (libraiii oscil.inli.i pro
:

poscere consirinqit. Islud Ifoc ptscerc, qnod abcsl a couccpi), illtnn qui urbis noslrw popttlis opertt trans-
niss. nun alieuum esi ab Anastasii inenic, sed recte r> biia Origenis lectiqne paiefecit, quantdam puris mcu-
siibaudilur" Quamvis auteni Anasiasins laudes re- liliiia veiuti iicbnltiin cdscilatis injicere
, fidemque Apo-
spuat. quia etiam in veris nio leslhc nilensio csl, qu:r sloturum el mujuiiim in.diiione jinnalaiu velnl devus

ideo pudnteni exeiiel; alii iamen Saticii htiiiuruni unfraclibus voluisse dissoleere. Al <ui pn bamla vi
laudes iuierdiiin miles esse non inficiaiilur. Quod deaiiir leciio, in qua pricler mss. fidein int niutata
Angusliiius episl. 231, ad L> u iuni, n. i, sic. xplical < : ccinai? Ac priino quiilcm additur illtim qui, ul,i mni
,Si cniin iiuu 5101/ iu we (qua: l.iudas), salubriler eru- Ci .-'I. 'J'inn biibiliiiiilur opera irunslnlu ulii cral de
bcsc aique ul siut iiiurilescu. Ae per ijuod agnosco
i, Iranslalis, itcin, lectione pro leclio, el injiccre, Ineo
mea gaudeu tne habeie, el abs le illa, ac
in litude tiia, vcrlii iiijeclum. E\inde p<<-l ftdem riiisuin adjicilur

me ipsum diligi propter illa. Qttte auleut non ugnoscu, conjlincflb que; ac deiniini vnx illuiii anlc volmssc
iion solnm ut liabccm conscqui desideru, verum eiium dissulvcrc supprimiliir. Scd neqiie lcl niulaliO)j;bus

ne scmptr tufu lutide fitluuliir gni me sinceriter dtli- ]ilana oinnino el per.-|iiciia efficilijjc oialio quid ci.iipi:

gunl. Eodem aninio Gregorius Magnus a Leandro h i C sibi velinl. qui opcxq Iraiisl ln Or.gcuis iclioue
Hispalensi episcopo lau<laiu> lib. ix, linl. -2 niensis palefecil, non saii- ijcicipilui'. ivoslia :> u.i<-fii lj?c io
Augusto rescribit : Quud nuu est itu ul dicilttr, sil iia co polior vidcri dehel i|i .nd cx '•eliriiiii cimIkihii
,

quiii diciiur, ue qui non solcl mentiatur. lide cxpressa sit nulla voce addiia, nulla ucmjiia,
i ln edil. Riiii., atbtlriuin. Apud Raron. ct Lab., uiilla suo loco niola, sed lanliini in liis, qiiumdtim
arbttrum. Reciius Garn. ul in iiiss., arbitram. Jaiu puiii iiientibus celut nebulam cacilutis injectum, ex-
Ana^iasius Ruiiiii (iiigciiisfliie causas incipit disiin- puncia lillcra m, quam in m.-s. s«pissiiiie a hbrjrns
guete, ac de Hufino jiidiciiin) siistinens, scnteiiliani peiperani ailjici cxpcricniia csl. IJnde et observa-
suam de Oiagene apeile exponit. ,^ runt iiiinuulli gramnialices pciili accusandi Ciisnm
r Ita inss. Al cditi uesciiit, uisi qunl Garneiius
, pro .-cxio iiiiliijuis fuisse usil.ilum. Meqne vcro lc-
lotuui locum ibluin sicde suo mulavii noslruiu .•/« : mere expuiictani censebil, qui inlei ius n. 4. de <':n:ciii
dium nesciit qttod vero sil animi ntei propositunt.
,
dnclniia legcrit dictum, qita decotas n}fiitj>s iiiuuis a
Ycruin bujnsnioili iiiuialiones cdilori licilas non pu- sui caligine labefitctare conetur. Prajlerra ut illum
,

lainus- Ai locus, inqiiil, prout est in oinnibus cudicibus, quem Anasiasius mente concepil apostolicam liadi
egelQEdipo. E-lo nonne pt;rslal ouiiiiiiio cudicuin
. lionein dissolvere voluisse, Origencm non Riilinimi
verba eliaii) non inLelleila relinere qii:nu ea in\er- ,
iiilelligamus, el quod an ecedil pro\iuie, el quod
lendo iuielligeiitiaiii auctori mio .subsiiiocie alienaiu'.' consequiiiir, posiulai. Il.ic cnim siatim dint, m
liuc lanien Auaslasius, si ineiilcin cjus assequnr, cum Joiiiine paucis ac vcluii rapiim el exira juopo-
silii vuil Cum scopus noslcr, in ip.-ius cpislolx
: siluinde Origene qui s<'iitial comiiiunicaiiiriim se
fioule proposilu-, sil de nomine uno liufiiii, A<? <|iio pr^locutus est. Deinccps vero ab omni :id\crsus
eliiiu a tc consultus sum, nostri bujus propositi non Kulinuiii judicio pronuiitiando sesc coiisianlcr susii-
est indagnre qtiis Origenes fueril : quoil taincn aniini nel, iiperle signilicans necduin sibi exploraimn esse,
mei suidium, quis affectus erga cuin, qu.e de iil > qua illcmenle Oiig<'iieniL itinc conv.rteril, el qnoad
senlentia sil pancis liln aperian). Reipsa paiiluluni islud compc.rlu.in liabi'at, de illo judiiare -c nil cerio
a RiiUno digressus, ut suain dc Origcne seiiteiiliaiu posse. Ex quo
cl dr Knfiiio ininiiiio dici hqucl, iihiin
promerel, iiilcniiissinii de illo oralionein repciit. iiadiiionem dissolvcre v.oljiisse. Nulla
iipiisiiilicaiii
Ne(|iie cliain Origenes , anicqu;uii ijiernnymiis ac vero reslabil oliscurilas, si concipienditm et senlien-
llufinus aliquol (qiera illius liitinilale iloniircnl , La- diun csse antc vcrbiim palefecil ..iibainiiatur.
1)
linis omniuo incognilus diccinlus et, cuin ci aiuea Garner. Viccre... qitid agel... ista tianstatione
,

in eo inlerpretando Vicloiiiiiis llilarius ci Ainbro- , el exetrando fnctum, exusum populis prodit. Retinen-
sius upcrain suain contulei int. Liide et Rulino in diim ciiin cditis ahh- el mss. Discere, e'c- liiceruis
superiore epialola dicere licuit Ongenis ego neqite : quippc Anasta-ius qno consilio Rufiniii liliroruui
defensor neque assertor mm, iiequc priinus iulerpres : r.id Ap-^uv inlerjiretalioiicm aggressus essct, Imc
'

iiiu ante me lioc idem opus (eccranl iiunc ifsciie ac disccre se cu|<cre siginlic.il. Iluc
; (cci cl cgo
jius-
tremut. Observal tainen Hieronyinus lib. Apol. cou- l niiinilcsle spcclat illud Hieronyini lih. n Si idco :

ligi-sc, ut ioi.is orbis pusl triiu*la:ioncm (Kuliiii) iu inlerprcluris, uleum li(erelicuin arguas, uihil dc (iraro
Origenis odiu cxnrseril, quem untea simpliciier lccti- mutes, el hoc ipsum pnvfatioiie leslare, quod pruden-
tabat. lissime papa Anustasius in epislola, qnam coi.irtt te
a
L'liii, Garnciio cvccplu, quodiiui uibisnoslratpo- scrtbit ad cpiscopttm Juaiinem, suo sermone complexus
pulis de iruiislula Urigenis lectione palcfccil, quuindam est. Auniis porro jam elfluxeiat, qiio Aii:isia-.ius
pucis menlibus lelut nebulum cxcilans nijcclain, fidem scripsernt ad Juanneiii, cuin bxc Ilicroiiyuiiis di\ii ;

Aposlotorum, <lc. Hjnlal Giiiiicrius iu m.-s. IJellovac. :ideoi|iie iiecdum nlla lum ailvcrsus cinii dicia cral
etViilic. biilicri, Quod urbis uo slifB iiupulis Uclioue s iilcnlia, sed injccli laiiiuin d/ eo suspicio, quain
(ubi lapsu- csi iiiciu.ii.c , nain in Lielluvac. icpcri- ipsi aiuovcie inlc.gruni adhuc ei lihcrum csscl. Ccilc
nuis /, t-.iiuj put. j\di. quamdam puris meuiibus veluti Kuliiiuni noii dainnal queoi upprobarc se citnccptis
,

nebulum cacitults injectam. Ipse iu iiuc loco restau- vcibis scnbit, si auctoreni a sc uaiiblaium accusal.
rando sc mulinui laborasse professus, bunc ita edi-
 :,

71 ANASTASIl I PAP^ 72
sat auclorem, et execrandum faclum popnlis protlil, A aures circumsiantium vulnerent, jurgia, iras, dis-
ul jusiis tandem odiis leneatur, quem jam dmlum sensionesqne disponant. Qua re f
moii, qualem
fama conslrinxerat. Si vero interpres tanlorum ma- episiolam ad frairem et coepiscopum noslriim s Ve-
lorum a consensum prxsiat, et legenda prodit iu nerium diligentiori cura perscriptam parvitas nostra

populos ; niliil aliud sui opera laboris exstruxit, nisi transmiserit, ex subditis poteris comprobare. llnde
ut proprix b veluli mentis arbilrio haec, quae sola, igiiur habeat secum ille qni transtulit, servetquesibi
quae prima ,
qux apud catholicos christianos c
vera hanc conscienliam , non superflua laboro formidine,
fide jnti exiude ab Aposlolis in hoc usque tempus neque inani timore sollicitor. Mihi h certe cura non
d inopinatae titulo assertionis everteret. deerit Evangelii fidem circa meos custodire populos,
tcnentur,
5. Anastasii vigilanlia adversus pravam doctrinam. parlesque ' corporis mei, per spatia diversa lerra-
Origenis leclio imperialibus cdiclis prohibila. — Absit e rum ), quantum possum, lilieris convenire, ne qua
1ioc ab Ecclesia; Romana? caiholica disciplina. Num- profanae interprelationis origo subrepat, quae devo-
quam profeclo eveniet, aliqua ut haec admittam ra- las menies immissa sui caligine k labefactare cone-
tione, quae jure meritoque damnamus. Quapropter tur. Illud quoque, quod evenisse gaudeo, tacere non
ill.i toto orbe Christi Dei nostri diffusa providentia potui, bealissimorum principum nostrorum mannsse
probare dignabitur, accipere nos omnino non posse B responsa, quibns uniisquisque Deo serviens ab Ori-
quae Ecclesiam maculenl, probatos mores evertant, genis leclioue revocetur : ' dainnaiumque senieniia

Edili , malorum erroribus consensum prwstat, et Carthaginense cmcilium legatos mittere consii-
legenda impia dogmala prodit : cjstiganiur auctori- luit qiieniquc Hieroiiyiuus
, post. med. lib. n,
tate mss. n. 2, apol. cum Anastasio iiem nostro nec-
b Apnd Garner. propriw voluntatis arbitrio. Nosira
,
non Theophilo Alexandrino , Chromalio Aqui-
lcctio est cauerorum librorum. leiensi , et omni
Orientis tum Occiilentis cum
c In mss. Bellov. , mera fi.de. In edit. Rom. el Calholicorum synodo recenset, ut qtli pari sententia,
concil., tianc quw solael quw prima apud catholicos quia pari el spiritu, iltum (Origenem) liarreticum de-
Chrislianos vera fides... lenetur. nuntiant populis.
A Apud Garner. desideratur inopinatw, quod hic h Mss., mihi curw non deerit.

perinde est atque novx et cujtis necopiuio hominum Garn., pnriesque corporis, omisso mei; editi alii,
animos bactenus pervaserat. Vocis hujus loco in ms. partes populi mei : corriguntur ex mss. Ecclesias
Bellov. exstat impiw. corporis sui partes ea lnqnendi ralione Aiiaslasius
e Ita mss. ciiin Garner. Alii vero editi, Absit hwc vocat, qua easdem et Cceleslinus episl. 24, metnbra
ab Ecclesia Romana nequaquam calholica disciplma. ac viscera sua nuncupai, et qua Siricius epist. i, n.
Jam sine ambagibus Origenis doctrinam a se dam- 21, ad omiiia se respondisse memnrat, dequibus, in-
n.iri Anaslasius declarai. quil Hunerium alloquens , ad Romanam Ecclesiam,
1
In ms. Bellov., moto. Non displiceret mota, scil. utjjote capul tui corporis retulisti.

parvitas noslra. In Clnn. ul apud G.irner. exslat moli, In vulgatis hic additur di/fusas : quod non repe-
>

supple cum essemus. Vel boc verbum ita consiruen- rimus in scriptis.
k Ad
dum, quasi poslseqiierelur transmiserimus, non par- Ikcc respiciens llieronymus epist. 8, ad De-
vitas noslra transmiseril. In edil. Rom. et concil. de- uielriadein, ab Anastasio percussum aii caput haare-
pravaie cfferebatur iste locus in hunc modum : seos, quw simplicitatem fidei, quoe apostoli voce laudata
Quare nqsce qnalem epistolam ad fralrem et coepisco- est, labefactare conata est.
polluere, et

pum nostnim Venerium ditigenliori cura parvitas (Rom. lla mss. cum Garner. Alii vero edili , damnan-
1

edit., pravitas) noslra transmiseril , sibique hanc con- dum, et mox, lectio rerum non reum. Qu;c hic me- ,

scientiam fecerim, qua non superflua Utborem formi- moranlur principuui responsa, nusqiiam comparenl.
dine, neque inani timore solliciter. Garnerius vero Hierouymus quidem lib. l Apolog. praadicat , Impe-
post verbum moti lacunam essc suspicatus, lianc de raiorum scripla, qua de Alexandria el jEgyplo Orige-
suo explendam censuil. Quamobrem Anasiasii verbis nisias pelli jubent , sed librorum Origenis lectionem
sex prope versus adjicere non veritus, mutaio dum- iis inlerdici tacet. Immo circa id tempus a Tranquil-

taxat characlere, hunc papam ex praeconcepia mente lino de Orit;eue consultus, ulrum secundum fratrcm
sic inducit pronuntianlem Origenis quidem scripia
: Fauslinum penilus respuendus sii, an secundum quos-
cl errores damnavimus : inlerprelem vero , cum non dam tegendus ex parte ; rescribit episl. 76 Origenem :

salis neque suu pra'[alione ad tibros Origenis neqne propter eruditionem sic inlerdum legendum arbitror,
apologia ad nos missa se purgaveril, immo forte iisdem quoinodo Teriullianum , Novalum, Arnobium, elc.
crroribns reipsa contentiat, ttomum ad judicium sedis Quaeruut erndui, Honorione an Arcadio, hoc est ,

aposlolicw vocavimus, el renuenlem venire eadem sen- ii ) Occidentis, an Oneniis imperatori respousa illa
ii i

tenlia involvimus. Damnationis autem sentenliam fra iribucnda sint. Non desunt qui ea ab Honorio, Mar-
tribus nostris Venerio et Chromuiio scripsimus. Tum D cello ac coeleris, a quibus Origenis damnatio exspe-
in suhnexo commentario hujusmodi addilamcntum ctahaiur, instautibus ,
prodiisse putent. Ex verbis
triplici ralione approbare conatur, quaium nulla id tamen Posthumiani apud Sulpicium dial. i, c. 3, col-
quod vult, necessario conflcit ac pneserlini duoe , ligere ea ab Orientis imperaiore manasse.
licel,
postrema; verbis Anaslasii vel depravaiis, vcl per- Primo enim praenntiit fucda Alexandriaa episcopos ,

peram intellectis niluuiur. Nonnulli aulem char.ic- inter et nionachos exslilisse certamina ex ea occa-
terem ideo miitalum arbitrantes, ut sententia adver- sione, quia congregati in unum swpius sacerdoles fre-
sus Origeuem ac Rulinum prol iia facilius secerne- quentibus decrevisse synodis videbantur, ne quis Orige-
relur, addiliiia Garnerii verba progenuinis Anastasii nis libros legeret aul huberet; ac paulo posl subdil
acceperunt. Et in hunc quidem errorem lapsus est Per dioersas oras monachi sunl fugali, ila ut Proposi-
noininatini Ant. Pagins in Crilico opere suo ad ann. tis edictis in nulla consislere sede sinerenlur. Valde
401, n. 9. Verum nulla jam subesl ratio, cur liunc eniui probabile est, Origene a Theophilo el synodo
Auastasii locum, qualem exliibemus, non sanum aut ejus damnaio, atque operum illius interdicla lectione,
iiitegrum quis suspicelur. episcopos yE^ypti, cum synodalibus constitutis nihil
« Is esl Venerius Mediolanensis episcopus ad , proflcere se experti essent , edicta peiiisse impcria-
quem simul et ad Anastasium nostrum anuo 401 lia, et monachos, cum horum edictorum aucioritaie
 ;, ,

75 EPISTOL.E ET DECRETA. 74
fm leciio renm profana prodiderit. A ris conventus , Simpticiano Mediolanensi epifeopo
Haclenus eti niise mex forma a proeesserit. denunliat; a se quoque Origeniana; liwresi inflictum
6. Qtioi ti vero vnlgi de Rufino querela sollicitat, esse anatliema.

u! quosda ) vagis snspicionilnis persequaris : lianc

Domino Fralri Simpliciano Anastasius.
uani opin o lem conslringam divinaslectionis exem-
plo, sicut scriptum est :
c Non sic homo ut Deus I. Grandem solliciiudinem alque excubias super

Oeut videt in corde , homo videt in facic gregem sutim pastor habcre approbatur. Similiter
Hcg. xv , 7). Itaque, frater charissime , omni el > ex alia turre causa civitaiis diu nocluque caulus
uspicione >eposita d Rufiniim propria nienie per- speculator observat. Magister ) providus navis hora
,

pendesi Orgenis dicta in laiinuni transtulit ac pro- tempesiaiis et pericnli magnam patitur animi jacta-
bavii : nec dissimilis e a reo est, qui alienis vitiis lionem, ne procellis alque asperrimis fiiiclibus na-
prscsiat asscnsum. Illud tamen f
tenere te cupio, vis elidatur in saxa. Pari aninio vir sanclus et Iio-

ila habei I i iris partibus alienum ut quid agat, ,

norabilis Thenphilus , frater et coepiscopus nosler ,

et ulii si
vire cupiamus. Ipse denique viderit circa salutis coinnioda non desinit vigilare ne Dei
,

ubi possit absovi s>\ populus per diversas Ecclesias Origenem legendo ,

EPISTOLA II. B in magnas incurrat blasphemias.

h Convenius memorati, convenio sancti-
AD SIMPLICIANUM. II. lilleris

u7l ac vigilantiam laudat, cujus tittc- tatem tuam , ut k siculi nos in urbe Roma posili

ione absterreri non posseni , aut id e In edit. Rom. et cnncil.

;, , ab eo est. Verius apud
C ir, undique fugalos esse. Veri eliam Garn. nt in niss., a reo est. Islud argiiineiiium llie-
e i simile, pla illa, quibus Ori^enis leclio uro- ronynius Apolog. lib. u prosequens, Rufihum sic
liibe!' rmam ac forinam esse concinnata urgel Dic ergo quarc Origenis malii in lalinum ver-
:

edicio: . i, quae C«ulex Theod. lib. xvi, lil. 5, teris ; ut auclorem mali proderes, an ut laudores? Si
le anno 398, Mariii 4 die datorum, prodis, in prcefulione cur luudus ? Si laudas, hwreii-
qi >t Honorius Monianistarum aut Eu- cus approbaris.... Si luvc omnia probantur tnala,igitur
nc 1'orurr ces legivetant, eosque igni cre- ttnius el auctor ct inlerpres rei crimiiiissuiil. Ilujusmodi
atiiem aigiimcnlo niiiiime npus erat, si jam ali anno
Garnerius pracesserit : eaque leciione prateriio Riifinus convictus ac damnatus ab Anasia-
roi t quod superius senseral de lacuna, sio fuisset.
jl iani adversus Origenem ac Rulinum f
Iia Garn. cum mss. At editi alii, tamen scire
exislimavit. Verum non in aliis
i cupio. Mo.X , a noslris pailibus , idem est qnod a
edilis, et iu inss. exstai processerit, et noslra regione, nominatimquc ab urbe Roma.
quiilein. H"C enim sibi vult Ex occasione R Non sane a laia senteniia, sed ab injectis suspi-
:
p
^
ln um irepi apx&v interprelalionis , quain cionibus. Ubi enim quis dicta sententia damnatus
eiuisit ,
quid agendum quidve sen- fuit, si supremus est judex qui illam dixit, non ubi-
hacienus aperui. Sane bic sententice vox
, vis , sed apud eum unum, a quo damnalus est ab- ,

a judice senlenliam sed ad ea quas fue- , snlvi potesi. Ilinc argumentum

Garnerii qui ruit ,

quxsila daiam respnnsionem sonat quasi uno : ha;c verba de absolutione judiciali interpretaius, iis
diceret, llacienus quid sentirem explicui. probari puiat Ruflnum lala senlentia ab Anastasio
lil. Rum. et concil., mulis suspicionibus perse- fuisse dainnaium. A prasconcepla illa opinioue quani
Imnc etiam opinionem: corriguntur cx mss. et
s, el anle alii e corrtiplis epistolie hiijus exempiaribiis
rio cui qiiiilem Anastasius bic videtitr loqui de
: ceperanl, si ad eam casligandam vir erudilus acces-
mjmo, Hieromjmique amicis Paminacliio, Ocetmo sisset liberior, aut ad eas qu:e priBscribiinlur cdito-
rcclla, qui multum re ipsa conliileruni ad promo- rihns atlendissei leges. a mutalionibus quas indnxit,
m
Origenisturiim condemnationem. Et in eos manos abstinuissel. Illis certe liberum n>>n esi vo-
quidem. quos Riifiuus in superiore episiola n. I wmu- cem iillam de suo addere, vel demere, aui loco nio-
uos vocat, cadere videniur vaga: illae suspicio- vere Mulio minus ip.sis licel aucioiuni suorum lec-
nes. Ciiiii aiiteni in eo essent positse, quod Joannes lionesad praiconcepias opinionesaccommodare sed :

Rulini accusaiores livoris et invidiae si.spectos ha- prxconcepliB opiniones beneficio lectionum , quae
beri veltet, cumqtie livor inlernuin sit inaliiin solius illis adversantor, corrigendae.
Dei oculis notnm recte monet Anastasius Deuni h De tempore quo
:
scripla fuit Ii.tc episiola , vide
uiniin in corde lioininem aiitem tanlum in lacie el
, Vallars. ad toin. 1 llieron. in recens. eoisll. 93.
|ux foris parenl videre. Neque vero bic noiari piitem D 94,95.
piciones de Hieronymo sparsas, de qtiibus Pam- 1
Uoo verbo auiem sensu , erat in arrhe-
, nnllo
cliius et Oceanus ad Hieronynum ipsum epist. 64 lypo ex ingenio emcndare non dtibi-
exiiltnre, qiiod
scribnnl Purga ergo suspicwnes liominum el
: , laviinus inbiis liisce vi rbi> ex ulta turre, qiiaiu scri-
ivince criminationem : ne si dissimulaveris , consen- pluram et i|>sa orationis serics, et perspicui sensns
. i videaris. neces-itas posiulabant. Procljve aptem veieri blirario
c lia Gain.
cum mss. Alii vero editi, iio» sicut vi- fuerit , qui coinpendiarias exemplaris sui m ias non
;t liomo , it,i et Deus. Mox ciim iisdeni ediiis eliain iniellexerii. unain pro iriluis exscribere. Vallars.
ain., homo in (ucie , omisso verbo videt , quod re- j Mirtnii diclu esi boc loco, lain pancis in verbis,
ocalur cx inss. qiiam utulta peccata sint a veteri amanuensi siqni- :

A fcdili
Ritfinum scito quod propria niente Orige-
, dem erai in nis. Magister liacieuus uavis hora teiupe-
nis castiganiur ex mss. Quemadmodum
dicta, eic. slulis ccotis el pcriculo, magnam, eic, t\iw conjeitu-
superius Anastasius Rulinum conscieulise suai per- ra lanium adducli mulare ausi sumiis , cuin miliuni
millit,sc prius quam de illo quidquam deflniat, dis- esset seusns dispendiiim , ne hujusmodi monstris le-
cere ctipit, auctoremne cujus interpres fuit accusei, cior offenderelur. Ecoris vero,qnod iioinen nilnl est,
au erronbus ejus assentiatur ita et nunc vult ut : peiiims expiinximus. Ii>
Joannes ab onini suspieione liber ad explnrandam k lilud sicnti ailveibinni pro similiter
sive eodem ,

Ruliui mentein qu* nondum probe perspecta erai , pacto sumiuir. cujusmodi excinpla apud veteres La-
progrcdiatur. linos scriptores inveiiimus. Tunc vero pro ut , si et

PlTROL. XX. 3
 ,

TS 8. ANASTASH I PAP^
quam Prineeps Apostolorum staiuit el fule sua con- \ quoudam scriplum , iudicavimus, a n
firmavil gloriosus Petrus, nc quis contra praeceplum num ntque punitum.
legat hajc quae diximus, damnavimus, el cuin raagnis III. Haec sanetilati luii scripsimus i
l'ium

precibus postulavimus , ut Evangeliorum instiluta ,

presbytcrum, qui calorcm fnlci gestans amoren
que ex ore suo Dei et Chiisli docuit censura, H ab circa Dominum babens b
,
quredafh capil
liac recedi omuino non debere , sed illud in raemo- mi;e obtulit, qua; nos nnn soluin borrui
riam deduci quod P.mlus venerabilis Aposlulus prse- cavinius, verum et si qna alia suhl ;>b Orrcne expc-
dixit atque comnionuit : Si quis vobis evangelixaveril siia , cuni siio auclore pariler a nobis scias es>e
pratter quod evangelizalum est vobis, anaihema sit damnata. Doniiniis le inc.dumem cusiod.at, doniine
( Gal. 1, 8). Igilur boc praceptum lenentes , illud fraier meriio honorabilis.

quidijuid est lidei nostra conlrarium , ab Origene

legeiis, perspicue etiam sensus constabit : nam la- esset ab anno 5'J8 Origenis libros nspi 'Apx&>v a Ru-
ciniosus ferme totus esi texius , librariorura cul- fino latinitate donatos, priinus accusavit palam, at-
pa. Id. ipie iude blasplieniiaruin capilula e\< erpsit. Qui el
a Desunt hic loci quaedam ,
quae amanuensium Mediolani cuin esset ,
per id nempc icmporis, quo
velerum oscitantia exciduruul ,
puia serveutnr ; el detolit b:incce ad Simplii ianuin Anasiasi episloltini,
constituimus, aut quid shnile ncc tamen, tot adhuc ; quarad.ira Rulino prascuie reciiavii cx ejus inter-
mendis impedita oralione, sancti Ponlificis nbscur.i prelationeOrigenissenteiitiam, (iiian, se ini|iugnasse
mens est. Id. idem Rulinus I. i Invectivar. tradit. id.
b Niiiiirum Cremonensis Eusebius, qui cuin Rom;e

APPENDIX.
EPISTOL/E DUvE S. ANASTASIO PERPERAM ATTRIBUT/E
(E.< Labb. Conc. toin. II.)

a EPISTOLA PRIMA. C quod ul nullateniis deiuceps (icri sinalis, apostolica

anclorilaie mandamti«. Sed diim SS. Evang lia in

AD OMNES GERMANI/E AC BUKGtiNDI.E EPISCOPOS.
ecclesi.i i e iiaotur , sacerdolcs et ca:teri onfncs prsc-
I. Vl sanctum Evarigelium univeni, non sedcntes, sed
senics, noii scdenles, sed veueraliililer curvi, in
slantes audiant. —
II. Trunsniurini qaomodo ud cle-
conspeclu sancii Evangelii slanies, Dominica verl.a
rum recipi debeant. — III. De Manickmis in urbc
intente audiint, et fideliter adorent.
Romana reperlis. 11. Similiter et transinaiinos homiites, de quibuc
Ahastasws episcopiiS cunetis Germauix et Burgtin- •>
nos cousuluisiis , in clericalus honore nolite susci-
di.e regionis episcopis iii Doruino saluum. pere, nisi quinque aut eo aniplius episcoporuni ihi-

Exigit dileeiio vestra, charissimi , ut cx auctori rographis sint designali quia inulla per subieplio- ;

tate sedis apostolicc vestris debereraus respondere nem solenl evenire. Ideo et liac suinmopere sunl

consuliis. Et quainvis hon prolixe, sed succincte hoc cavenda.

agere, propier qwasdam altas occupationes festina- 111. Manieh;eos vero, (|iios in urbe Roma inveni-

remns, denuci tamen, si uceesse l.ierit, ob llas vel njus, el sequaces eorura nolite recipere, neqiic eis

alias necessitates, quasi ad capui , raittere charita- coiiiiuunicare, aui nllain cum eis pariicipalioiuni

tive non dubitetis, quia vestias preces et nnnc et D habere, priusquam ad rectam converlantur ndem; fic

cflruin niale pullulautia semina qna- a nobis in Lrbe

lunc acceptas habemus. ,

Signifieastis enim qnosdam saccrdoies in cccle- exslinginiiilnr, pessimis vohiseura radicibus semi-
I.

sedere, el Douiiui nenliir vel gerniinent. Plurinios vero corum, ct mkc.

Sia, quando leguniur f.vangelia ,

sequaces iinpielalis, iilqfie illorum doctores invesii-

Salvaioris verl.a non stanles, sed sedenles audire,
gatio noslra icperit, vigilanlia divulgavil auctoritas
et hoc ex majorum tradilione se accepisse narranl : ,

a Epislola. Ajiaslnsiug plores scrip-it epi-iidas in consiilarem mendirn irrepsisse. Impostmse suspi-
causi Origenistai-uW el Donaii -laruui ei inter alias ,
cioneni augei quod maxima pars epietolic
,
i|iia ,

ad Ursiiiiiiu dC ihcarhrttione Fild Dei cujns nia ex- ,

a^itur de Mai.ieh-.cis, iatnr apud saiKliitn Leo- nn i

Slant IVagmenlain ;.;.] cn.Iiec ad l.revianiii': !.

':' .;. ti ;
neiu magiium Rouianiini poniilicem in oi istola if- ,

quOd reperiuii i" mifi illius, liu- seeuiola ail iii.ivei-.os ltali;c cidseopos scripia.
diaconi. Ilac si
1

A.eadio aiqne Raiitonc consulibus II.. . po>l Suriiim Raronius anno 402, ni.in. 4S.
scripla fini
Sevf.hin Ri.niis.
anno Domini "8FS atque adeo «i.ialu i.leeim annis
auie iilgressuill Anaslasii exaratain Tui--se oporlcl. Vcl hoc verbum inipo-turain arguit, nain sub
i'

Unde cain legiiiiuani

si el ndii piilius su|.p..siiitiaiu Valenliiiiani lil imperio piiniuiii ail lidem elirislia-
esse velimus, a paict , cain vcl aliis |oniili< iin.s ii, .iii couversi sunl Burgundiones. Labb.
quatn Auastasio ascribeudaui esse , vel in nouuii
11 EPISTOL^E DUBI^. 78

el censura coercuit. Quos potuimns emendare, cor- A nes quie vobiscum bene seniiuni , ecclesias. Nos
reximus : ct ul damnarent Manichxum cuni pra>di- quoque , ut modo facitis , ct alloquaniini ,
pelo, cre-

catioue ei disciplinis suis, publiea in ccclesia profes- brius litteris, et frequetitius de (ide el bona inten-
sione et manus suse subscriplionecompulimus : el ila tione vesira atque sospitate , la:iilicale, ui et gau-
de voragine iinpietaiis suai confessos ,
poenileniiam diuin commune habeamus, et Doinino pari voto fi-

concedendo, levaviinus. Aliquanli vero, qni ita se deliter serviainus. Dala Nonis Ociobris , Arcadio et
demerserunt , ui nulliiui bis auxilianiis temedium Bautone viris clarissimis consulibiis.

possel subvenire, subdiii legibus, seciindum Cliris- « EPISTOLA II.

tianorum principum constiiuia, ne sanclum gregcm AD NERIANUM.

sua contagione polluerent, per publicos judices
ISeriauum rcliyiosum virum ob parenlnm amissionem
perpetuo suni ex^-ilio relegili, et omnia qua: lam in
sotalur.
scriptis, quain in occuliis tradilionibiis suis babent
profana vel turpia ut nosset pnpulus quid fugerel Dilectissimo Iratri Neriano Anastasius.
,

aut vitarel , oculisClirisiiaiuc plebis eerta manifosla- Multa milii in omnibus liclei el boniiatis ttue lit-
tiohe probavimus {fori. propalavimus), adeo ul ipse leris causa gaudii est ,
quod iantum siudium circa
qui eoruin dicebaiur episcopus, a nnbis lentus, pro- B religionis ciiltum exbibes, et Domini sacerdotes tuis
derei flagiiiosa in suis mysleiiis (/ort.myslicis), quse in pariibusatljuvaresiudes. Untlc ct Deo giatias ago,
teneret , sicul geslorum vos series poieril cdocere. qui te ad hoc instigat, et ut perseverabilem iu bo-
Ad instructionera eniin vestram etiam ipsa direxi- nis operibus te faciat, exoro. Vos tamen et in pro-
miis : quibus lcclis, omnia quse a nobis tleprebensa speris et in adversis Deum laudare magnificc opor-
sunt, nosse pnteritis. El quia aliquanlos de liis, quos, tet , ejus sub putenli humiliari maiiu : ut in lemporc
ne absolverenlur,arclior(/oi7.airocior) reatusinvol- vos Iribulalionis (juxla Peiruni apostolum ) conforlet
veral ; cognovimus aiifugisse, hanc ad dileclionem el exaltei (IPel. v, 6). Fraterniialis ergo veslras
vcstram epislolam misimus, ut effecta Certior sanc- alfliclio , quam de amissionc parcnlum veslrnrum
titas vestra, sollicitius agere dignelur ct caulius, ncc vos habuisse audivimus, laniam nobis causam nicc-
ubi Manicb;e:e perversitaiis homines plebes vcstras roris injecit, ut quia nos de duobus cbaritas uiiiim
facullatem kedendi , el hnjus sacrilegii possint inve- fecii, cor nostrum in veslris specialiter uri tribula-

nire doclorcs. Aliler enim nobis commissos regere lionibus senliremus. Sed in lioc doloie multiim me
non possumus , nisi eos ,
qui sunl perversi dociores consolata csl sanciiiaiis luse ad animum res de-
(fort. proditores) et perditi, zelo fidei ilominicse ducta ,
quia (fort. qua) ei patienter ferre Irisiiiiani
persequamur, et a sanis menlibus ( ne peslis ba:c G decet, et de morie plebis lua: ulterius lorgam non
latius divulgelur) (
al. perditures, ita ms. Juslell. )
babere mcestitiam. Ne tainen aliqua atlliuc tribulalifl

severitate, qua possumus, abscindamus. Unde bor- in vesira inenle resitleal , hortor quiescere (
fori.

tor dileciionem vestram , oblestor et mouco , ut qua quiesce) a dolore : quia indecens est , le illis tadio
debe is et potesiis, sollititudine vigileiis ad invcsli- affeclionis adilici ,
quos credendum esl ad veram
gandos cos , necubi occullandi se reperiant facniia- iuuriendo vilam pervenire. Habenl forsilan illi jus-
lem. III. fraires, valde cavendi sunt, ne dominicuirl tam longi doloris excusaiionem, qni vilam alieram
gregem perversitatibus ,
quibus possunt , coniami- nesciunt, qui de hoc sa?cu!o ad mclius esse iransi-
nare valeant. Sunl ergo quiifam corum ve^te sua liiffl non conliduni. Nos auterh qui novimus, qui
oves signifieantes , inieiius vero lupi rapaees cxis- crediinus et ducemus , conlristari nimiuni tle obeun-
tunt : Quos (
juxta veriialis vocem ) cx fruciibus eo- libus non dcbemus , ne quod apud alios pielatis te-
rum ilebemus agnoscere ( Matth. vn 16 ). Quando
, net speciem , boc nobis magis in culpa sil. Nain
aulem coeperinl assuinere imjiietatem , illud quotl diflidenlia? quodammodo genus est ; contra b quod
occuliahatur iu illis, aperilur, el dolus oinnis lit quisque pr;edicator qneritur, jusiiliam amaus , di-
omnibus manifeslus. Inveniuniur quoquc infirnue cmte Aposlolo : Nolumus aulem vos iijnorurc dedor
fnlei homines, et qui divinas lectiones siiiunt, Se- D mieniibu» , ut non contristemini , sicut ei caeieri qui
cum eos in perdilionem prsecipitani. Dissipant enim spem non liabent. Hac iiaque, fraler charissime, ra-
et viiuperant patrum disciplinas, et relinquunt sanc- tione perspecta , studeinltim nobis est , ne (sicut di

tas Scripluias ad suam perdilionem. Quos, ut pra;- ximus) de mortuis affligamur, sed affectum viventi-
dicunn est , debemus prajvidere, ei ab his mtillum bus iinpendamus, quibus cl pielas ad uiiliiatem, et
cavere, ne in maliiia sua aliqui ocetipali , concidant sit ad fruclum dileclio. Depone ergo, charissinic,
de sua firmilate. Saluto itaque vos , fralres, et oni •
mceiorem , et assunie spiritualem fructum Isetilia:

8 Epistola II. Eatlem slola: lides el auctorilas periclitelur, ob

fere suspicione irnposliir.e inarinsci iploi
hsec, sicut eiinii pra:cedeiis episiola, laboiaret, si codices, unde hacc Anastasii in tmiiuin primum
non in maniisciiptis cutlicibus noia consularis hic epislolarum pontifieiarum relata e>i rrtwalm cotisu ;

circa liiiein addiia abessgl. Sepiimus enim eonsnla- larein iu fine superaddilam bac virgula censoria ,

tus Theodosii, liabens cnllegam Palladiuni.iiiridit in perstiingendani csse judicavimus. Sgver. Binius.
anniiui Domiiii 416, qui esl 15 post obituna Ana- * Quod quisque .... Iloc est quod i|iiiM|iie pia:- ,

slasii. Qua ratioue isto temiiore Anaslasius epistohun ditat lorqueri mceslitia menlis, dieenie, etc. Labb.
scripsisse dicatur , non video. Ne igitur toiius epi-
 70 SULPICIUS SEVERUS. 80
nd militatcm sanctae Dci Ecclesi.o, servorumque cjus A insignem ie presiiiit, reddai per s;reiiln clnriorcm.

proreclum : et vita: Imjns quoecumque sunt spniia n Dala seplimo Idus Junii, Tbeodosio Auguslo vn ct
aelernis divinisque olficiis illostrare contende, ut qui 1'allnclio, viris clarissimis consulibus.

" Data septimo Idus Junii. ILcc est illa consularis noia, de (iile inicgre stispecla, qiiaciiue tomo primo
epistolarum pomiQciarum ab hac episiola ex manuscriplis codicibus scripla , abesi. Sever. Cinius.

ANNO DOMINI CCCCI.

FAUSTO8 MANICHiEUS.
LIBER CONTRA FIDEM CATHOLICAM.
(Hic Liber habelur et refellitur ab eminentissimo gralirc Doctore iu xxxm libris couira Faustum Manidueum, qttos

vide tom. VIII opp. S. Augustini.)

ANNO DOMINl CCCCIII.

SULPICIUS SETERUS.
(Galland. liibliolb. Vett. Patr. tom. VIII.)

PROLEGOMENA.

Severls presbyter, inquit Gennadius («), cogno- II. Coinplura luculcnto sermone conscripla reli-
I.

genere et B quil Severns, Sallusiium in primis asseclalus. Ejus

mento Sclpicius, Aquitanicx provincia:, vir

litteratnra nobilis, sseculo iv desinenle

claruisse per- opcriim scriem bic verbis exponere juverit V. C.
qui eailcm paucis exceptis baud pridem
bibetur: Paulino scilicet Nolanoamie florenlior (b), ila dili-

qnem annocccLiu natum edocel Tillemontius (e), in genter admodum expoliia atijue illuslrata iu Iuccm
liberaliter inslitulus, el ingenii fa.cult.tis emisit; cujus propterea cdilionem prae cicteris seli-
liiteris

Intidem adepttis, facundi nominis

palmam caeteris in gendam typisque nosiris exprirnendnm puiavimus.
Uxorem duxit ex consulari familia, Sic igiuir ille « Scripsit ilaque Severus Mar-
fnro pracripuil.
:
(j) ( )

ningnisque opibus alQuit (d). Sed sieculo

demiim ab- tini vitam, ui in votis babuerat, quuin lamcn non
totum se addixit, pau- nisi post Martini obilum edidissc, idque anno fere
ilicalo, monasiicsedisciplinae

pertatis atque humilitatis amore conspicuut (e). Quod cccc vergente, salis supcrqtie demonsiravimus (/().

snc vaiiis ex Paulini epistolis palam asiruit vir M.irtini Viiam prnxime praciverunl partim, partim

crudilus Num vero sacerdolio fuerit initiatus, seculre snnt tres epistolm de eodcm argumenlo scri-
(f).

qnamvis id nsserat Gennadius, non esl ndeo explora- ptae, de quibus alibi fusius » (/).

liiin, ut nulliis de re dubilaiidi locus snpersit

liac III. c Aliud interim atit eodem anno cccc autnon
Bealo Martino episcopo Turonensi et Paulino
innlto pnsl opus suscepit, Ilistoricc iienipc Sacrm
(«).
familiariier usus fuit. Sub viix liuem a
Pela- C breviarium jam inde a nnindi iniiio ad Sliliconem
Nplano
gianis fuisse decepiuni tradit iclem
Gennadius: ejus usque coiisuleui, qui eo tiimiriim auno consul pri-
operi absolvendo
lamen narralionem vir docius modo laudalus
sus- inuin prodiii. Iloic inienlus ernt

pcclnm reddit (/<) qui ct Massilia: anno circiler

:
biennio post, qumn n Paulino peliit ut quasdam

ccccx Severum e vivis excessisse ferme quinquage- clironologiredifficullates in en occurrcntessibiexpla-

narel quod colligimus cx cpislola 28 Paulini nnno
nnrium exislimat (i). :

de Vir. illustr. c.ip. 19. lxv; Tillem. Mem. eccl. lom. XII, p. 689, nol. 2sur
(«) Gennad. lib.
Paulin. episl. 5, § 5.
S. Sulp. SSvere.
ifc)
Mem. eccl. lom. \IV i24, nol. 9 (h) llier. de Prnlo. 1. c. § 12, png. lxix.
(A TiU.-in. , p.
(i) I lcm ibid.. § 15, png. lxxv.
iur S. Paulin.
(rf) Paulin. I. c. §6. (;') Hier.de Prato, I. c.§ 11, pag. lxviii.
(,:i G.'iuind. I. c. (/o Iilem, disserti. 1. 2 et 3 opp. Sulp. Sever

llier. de PralO Vit. Sulp. Sever. § 8, pag. tom. I pag. 149-251.

,
(f)
(/) ldein, dissert. 1, §§ 5 et seqq.

mcr. de Prato Vit. Snlp. Sever. § 10, pag.

(g)
 :

81 DE SULP. SEVERO VETERUM TESTIMOMA. 8-2

ccccu scripta, qua illi respondet se de ea re RuPimim \ in aliquibus lihris manuscriptis epislola ad Rassu-
consuluisse, et si i|iiid is opis atiulent, faclurum lam obtruncata exhibetur) essent occupaiae: sic
cenioiem. Sed et anno ccccni accepla a Patiliho enim inlerpretor Gennadii verba : Sed quia in ali-
liistoria inventionis sanclae Crucis, quam ejus epi- qtiious (amiliaru necessitas ituerta est, non digeruntur:
stola 31 ad eumdem scripla fuse narrat, eamlibello nam una liujiis geneiis, et quidem perbrevis, quae
suo adjecit, iisdem fere verbis expressam. i ad Paulinum scripta adliuc superest, saiis declarat
IV. i Anno dennim ccccv Severus Dialogos suos quam et caeierae dign;e esseni quae cedro liuereniiir.
vulgavit, de quibus in duabus noslris disseriationi- II;ec oninia purro quae dixiuius, ad aniiiun usque
bus agimus a ccccv pertingunt. Quid postea Severus egerii, ubi
. Praeterea loio eo lemporis spatio
quam plurimas Epistolas scripsil, quas Gennadius fueril, quamdiu vixerit, quidve omniuo illo sit fac-
primo loco liis verbis commeniorivil: Scripsit non lum, incertum esi : nam in Paulini epistolis, post eas
coniemnenda opusculu: nam episiotas ad amorem Dei quas anno sequeuii ad euni per Victorem se misisse
el contemptum mundi exhortalorias scripsit sorori suw scribit cpislola 45, num. 2, ne verbum quidem de
multas, quce el nolw suni ( ex his una tanluni aul ipso amplius occurrit. » Hactenus vir erudiius.
altera aetatem lulit ) : scripsil el ad Ptntlinum prw- V. Quandoquidem vero in nova ediiione Veronensi
dictum duas, et ad alios alias: sed quia in aliquibus B 1 u;lm secuti siimus, desiderabanlur Epistolw septem

familiaris necessilas inserta est, non digerunlur. Severi uoiuine inscript;u ac superiore saeculo evul-
Doleniium sane est, quod jam uiiii Gennadii sevo % MX '

> quaruin duw Baluzio, ali;c quinque Dacberio

minori in pretio essent, nec digererentur , seu di- aeceplae releruniur; eas propterea eidem editioni at-
spersae non in ununi corpus conjungerentur hae Se- texendas curavimus. E\ quibus ires priores auctorem
veri epistolae, nimirum quod circa t«? yilixu; yilofpo- Severum nostrum agnoscere perhibentur qualuor :

vjwstff seu dulccdines amicitiw ( qua etiam de causa autem reliquie falso ipsi suppositae comperiuiuur.
Quid porro sludii et operae in iisdem Epistolis rursus
a
Idem ibid. et dissert. 5et6 pagg. 259-317. excudendis post Clericum praestiterimus, ex noiis
subjeciis quisque facile perspiciel.

VETERUM TESTIMONIA DE SULPICIO SEVERO.

I. " S. Padlinus Nolanus, epist. 5, alias 1 , scripta C accipiens, et inanis gloriae sublimiler negligens
,

anno 595, num. bel fi, ita adeum scribit piscatorum praedicationes Tullianis omnibus et tuis
Tu , fraler dileclissime , ad Doininum miraculo lilteris prselulisii, confugisti ad pietaiis silentium,
iuajorc conversus es, quia aatale floreniior, laudibus ut evaderesiniquitaiis lumultum : niiuesceie voluisti
abundantior, oneribus palrimonii levior, substantia niortalibus, ut ore puro divina loquereris, et pollu-
faculialum non egentior, et in ipso adhuc inuiidi lam canina facundia linguam, Christi laudibus et
theatro. id est, fori celebi iiaie, diversans el facundi commemoratione ipsa pii nominis expiares.
nohinis palmam tenens , rcpeiiiino iiupeiu diseussi- Idem epist. 11, alius 5, scripta anno 597, ad eumdem,
sti servile peccali jiiguni , et letlialia carnis et san- num. 4.
guinis vincla rupisti, neque te divitiae de matrimonio Neque sat habes oecasionihus cunciis revisere,
familiae consularis aggesta: , neque post conjugium nisi et pueros tuos mittas, nec solum de famulis, sed
peccandi licentia, et cxlebs juventas ab angusio sa- et de sanctis, quorum benedicla
filiis in Domino prole
lutis iniroiiu et arduo iiinere viriutis in niollem illam laeiaris, eligis tabellarios, quoruni oculis nos videas,
et spaiiosam niuliorinu viam revocare poiuerunl et ore coniingas. Speciosi nobis pedes illorum lam-
Tu ergo verus factor legis, et Evangelii non surilus quam evaiigelizantium bona : nuniiant enim nobis
auditor, qui corpus et mundum conligens cruci, deli- W ct afferunt ea quaj ad pacem sunt de te , cum pro-
ci.is juveniiiiis , et viiae pr;esenlis niala gaudia pro ferunt opera Domini, quaeaut operaris in verbo Dei,
venenis etluciibiis aversaius es , respuens patrimo- aul scribis in spiritu Verbi.
ninruni onera ceu stercoruin, merito socrum sanciam lbid., nitm. 11.
b omni liberaliorem parenle in inairein sortitus Te vero vicla Iege membroriini et exteriore cor-
aeternam, quia ccelesiem Pairem anieverteras lerreno rupto puram conspersioneni pirare d el sine fer- ,

parenti ; exemplo apostolorum c relicio patre in na- menlo azymuin Clnisto conlici eloquia lua tam fa- ,

vicula fluctuante, scilicet in liujus vitae incerto cum cunda quamsancta lestaniur; neque enim tibi dona-
retilnis rerum suarum et implicalione palrimonii de- tum fuisset enarrare Martiiium, nisi dignum os tuum
relicio Clirisium seiutus nec minoris domesiicis
, :
sacris laudibus mundo corde fecisses. Renedictus
opibus ingenii facultatis laudem ab hominibus non igilur lu hoino Domino, qui tanti Sacerdotis et ma-
a Paulinus Nolamis, intimus Sulpicii Severi
S. b Scilirei
Bnssulam , ad quini dala est epislnla 3.
innicus, plures ad eiim scripseral epislutas. quarum
Monel LeRruniiis lmc veibum relicto in ediiione
c
hodie eiftant 15 tuntitm, e.i quibut hwc pauea excer- Schntii deesse ei sane rcdundare videtur.
:

psimus ; licei onuies et singulw totidem sint Severi vir- d Al. purari : quod inagis
placet.
tutnm prwc'arissima testimonia.
83 SULPICIUS SEVERUS. 81
nifesiissimiConfessorishistoriam tnm digno sermone A licet quasi perilinr edoeerem. Seil sibi imputel fa-

quam jnsto afferlu percensuisli : bcattis el ille pro niein, qiii paupeiis amici forem pulsai, et |irom-
merilis, qni dignum fide et vita stta meruil bislori- pliiariiini innne scrulaliir. Niimqunm enim iil hsec
cum, qni et ad divinam gloriam suis merilis , et nd invesliganda el colligrnda mihi conienium siudinm
humanam memoriam luis lilleris consecrnlur. fuit : nam etiam in tempnre veteri ,
quo videbar le-
Ibid., mim. 13, in jine : gere nee legenda, ab hisioricis scriploiihus percgri-
Sed in iue peccnlorem fugere,non pnuperem, Mnr- nams sum. Atiamen niinc operis tui curam gerens,
tini healissimi frequentaior argueris ; quem corie quo te pro utiliiate fidei imsirne inspiciendis et con-
numqiiam desiderasses , si cibis corporis esurire li- ferendis praelerilorum temiioriini ralionibus occupa-
muisses. timi indicasli, quod de me non bnbui, de (ralris

Ihf.m episl. 23, alkis 3 et 4, scripta anno 401 ad eum- ummimis opnlenliori iliesauro petivi ; et ipsam nnno-
dem, nuni. 3, de Viclore loquens : lationem ,
qiiam coinnvniinrii vice miseras , liiteris

Vere recognovimtis in eo sanclorum formnlnm meis iiiditain direxi ad Riilinuin presbyleyum, snnctse
beaiomm Mnrtini el Clari, quem proximo iniervallo Melani >'
spiritali in via comitem , vere snneliim et
illustris mr.gisiri sequacem " leauctore cognovimns. pie doctum, ct ob boc <'
iniima inibi nflectinne eon-
Hunimseuiiius in regeneraiione progeniem, alierius B junclum. Si ille bas ,
qu.v merilo le permovenl , de
in vin comiieni fuisse lilius pncis Victor asseruii. aiinnrttm sive regnormn nnn congruente calculo
Ibid., mtnt. 4 : bfanlis bistoriae causas non ediderit ,
qni et schola-
Vix nt mc aquam minisirare manibus suis sineret : siicis et salninribus liiieris Grsecejuxla et Latinedi-
ex libro enim tno islitis graliam servilulis adamavi, ves est ; vereor ne apud alimn in liis regionibus
ul minimam sallem gultulam de sncris Mariini acti- frusira requiranius. Qtiod si |ir:csumptinni de senieaj
lius delibaieni. satisfecerit, prima occasione, si Dominus faverii,

Ideh epist. 24, alias 2, scripta et missa cum superinre, tiansmiilain iinnniinitaii iu;c , tllcumque mihi super
iniin. I : b ic rniione rescripserit.
Cur audeas nobis, nl decevtato agone vktoribus , Idf.m epist. 20, alias 10, scripta eodem quo snperiur
pnlmam perfectionis ascribere. qnod omnem lefrense tempore ad eumdeni num , :

p issessinnis sarcinam exposuisse videnmur te con- : QtlO eli Hll II.I.USTRl 111.1 MATERU ET F.LOQIIENTU
tra adhnc infelicem et in luio fiecis infernae adbse- libro tuo vicem aliquam videar reddere; si feniinam
riMileui ingemisias, qiind vel unum, ul scripsisti, (Melanium) inferiorem sexn, virlnlibus Mnriini Cbri-
prsedioltim noh vendidisse videaris; cum ipsutn quo- sio militanlem proscqnar, qu:c, etc.

qiie ;i't|ue ni vendit;) a iuo jure prscsenti aliennvcris, C lbid., num. 14, de eadem M elanio loquens :

ot majoribuS fidei frnciilms bis devoius existeres Non ittli, fraier, ni te isia nesclrel. Ut gratiam in

Deo, diverso ineicimnnii opere, sed uno vita3 lucro ti' Dei plenius noseeret , tno le illi mngis qnam meo
intra ejiisdem pi-SBcepti terminos venditor largKor- sernione pnlefeci : M irlinntn enim noslrum illi slu-

qiie liiinldriiiii, et iileo sine aniini capiivilale posses- diosissimse laliumbisloriarum ipse recitavi. Qtto ge-
sor ;
quin el qiisc reservasii , Eccle^ia le seiviente nere te et veii.erabili episcopo aiqne doctissimo Ni-
pnssideat. Adde tl qna: num. 3 el i. cetse ,
qui ex hncia Romanis merilo admirnndiis
Ideh cpist 27, alias 14, scripla itidem anno 401, flrf advenerat, ei pinrimis Dei sanclis, in veritate non
enmdem, num 3 : magis tui pr;cdienlor quam iriei jactans, revelavi :

InelTabile mihi est, quantn me volupiate perfude- sloria enim milii est, diligi d teel nmnri, quem fnmu-
rinl, ciim referrent el acius et sermones tuos et lum veritatis consona lingnrc vita lestaiur.

pcrfeclum cor luum chariiatis divinse scieniia , qua Idem epist. 32, alias 12, scripta anno 403 ad euindem.
liumilis et excelsus, patiper et dives, scrvus et liber, quos millil aliqnibus in Ivcis
Inter versieulos ,
ipsi
famnlis eonservus, fratribtis servus pnuperibus di- basilietv ab eo depicta: parielibus inscri-
,
wdificalm el

ves in visceribus misericordi.e , divilibus paujier in bendos, lii habenlur, num. 3 :

spiiiiu mansiietudinis , bumilis viriule pieiatis , ar- D

Dives opum Chrisio, pnuper sibi, pulchra Screrus
duus sublimilate virtuiis, et servus Deo, liber mam-
Culminn sacralis fontilius in-liliiil.
moiw. totum in te spirare Mariinum, florere Clarum,
Ibid.. nuin. 5
maturnri Evangelium praeilicabant. :

Idem epist. 28, alias 9, scripta anno 402, num. 5 : Corpore, mente, fide castissimus incola Chrisii

Praeierea autem jussisti, nimiuni optilenier tibi de Condidit ista Deo tecta Severus ovans.

panpere tuo blandiens. ut quoe de te annalibus non Tolus et ipse Dei templum viget bospite Christo ,

unius genlis, sed generis liumani fugerenl, ego vide- Gaudenlemque bumili eorde gerit Dominuiii.

a Alludit ad ea qu;e Severus in epist. 2, ad Aure- plane liquel. Ilaipie cnrrigcndus Norisius qui llisl.

lium scripseral. Pelag. bb. cap. 2, scripsit Pmilinum Nolaiiinn,

l , :

''
Ita cdilio Rosweydi, et Le Brunii ex mss.; alibi et Severum Sulpiciuin non modo Rnfini amiros, sed el
tninen legilur Melanii. encomiaslas [uisse, e.r ipsorum lilleris salis inlelli-
Ex lioc aliisque locis Paulini aperte colligas,
'
ijilur.
ipsi aduiodiim clinrtim luisse Riilintim : Severo vero J Fortc n te.

cum eodem nullam intercessisse amicitiara hinc

 ;

8S DE SULP. SEVERO VETERCM TESTIMOMA. 86

Ecce vclul trino colit un,am noniinc menlem , A VI. Padllni Petrocoricensis, qui Vilam beali Mar-
Sic trinum sancia inenle saciavii opus. tini versu. expressil circa aniium 460, Hb. v, vers.

II. Paulinus S. Ambrpsii Mediolanensis episcopi no- 1 95 et seqq. :

tarius, iniiio eius Vitiv quam scripsisse autinnant Testis adesi ilocto mirahilis ore Severus,

anno 412 «h( 413 aut saltem 422 ad beatum Attgus- Et tola Christiim cprdjs virlule srniius,

tinum tpiscopum ila scribit : Insignis niiindi titulis, sed clarior illa,

lloiiaris, venerabilis pater b Augiisliiie, ut sicut Qua muuduiii teinp-ii, sancuc virtute lidei

beati viri Aibanasius episcopuset Hieronymus prcs- Nobilitate potens, sed miiilo extentius ideni

byter slylnproseculi sunt vitas ^S. Pauli et Anlonii Nobilior Christi cultu quara sanguinis oitu.

in eieino pbsilorum, sictit etiain Martini venerabilis Ilic Sacrum Canonem, distenloe et soripta coarctans

episcopi Turonensis ecclesi b Severus servus Dei lu- Historise, geininis cpnclus.il eUncta libellis,

culento sermone conlexuil ; sic eliam ego bealissimi Qucecumque a primis percurrerat edita saeclis.

Ambrosii episcopi Mediolanensis ecclesiae meo pro- Idem Martini litulos vel gosla retexens,

serjuar slylo. Sed cgo ut mcritis tantorum virorum, Scrut ulor caulus veri, lidusque relalor,
qni uiiiri ecclesiaruin sunt el eloquentia fonies, ila Prolulit in niedium tam clane insignia vilic ;

etiam sermone me imparem novi. 3 Sie jiistam retinens aequato examine librain,

III. S. Hieronvmis scribens, circa annum 415, in Ne dubia asirueret dicens, nec cerla tacerel.
Ezecliielis cap. xxxvi :
Ilic Sancto persttpe pie socialus adlursit,
Neque enim juxia judaicas fabulas, quas illi Seu- Ulsolet in speculo cordis perspeciio mentis
te/jwo-ei? appellant, gcmmaiam et auream de coelo CngnatiC 1
similis niorum sociare figuras :

exspeclamus Jerusalem : nec rursum passuri circum- Quo magecredendiim est lestem magis esse proba-
cisionis injnriam, nec oblaturi taurorum et arielum [lum,
viclinias, nec sabbati otio dormiemus. Quod et miilli Qui coram comperta docet, cuni visa loquatur.
nosirorum, prxcipue Tertulliani liber rjui inscri- e Catalogo
et VII. Gf.nnadius in de Yiris illustribus,

bilur De spe fidelium, el Laciantii Iusii lutiou iim vo- qitem scribibat circa annum 494 f
, sub numero 19 :

limien septimuin pollicelur, et Viciorini 1'eiabio- Severus presbyter, cognomento Sulpicius, Aquiia-
nensis episcopicrebr;eex|ioMtiones,elnuperSei>«'us nic:c provineiic, vir genere et litteratura i nobilis,
nosier in Dialogo, cui Gallo noinen imposuii : et ut et paupenalis aique burnilitalis amnre conspicuus,
Gr.ccos noniinem, et priinum extremumque conjiin- charus h eiiam sancloruin virorum Marlini Turonen-
gam, Irenaeus et Apollinarius. sis episcopi, et Fautini Nolensis, scripsit non con-
IV. Uranius preslnjter in episiola ad Vacatum De Obitu C lemnenda opuscula nam epistolas ad amorem Dei :

S. Paulini, scripta anno 441 aul paulo posl : ei contempium mundi borlalorias seripsitsorori suae

Mariinus autem vir per omnia aposiolicus, cujus nmltas, qiue ' et notae sunt. Scripsii ad Paulinum i

c
Vita ab omnibus legiiur, GaUiarum episcopus prreiliclum duas, et ad alios alias : sed quia in ali-

fuit. qiiilms eliam familiaris necessiias inserta est, non

V. Prosperi Aquitani Clironicum PillutMitinn, quod digeruntiir. Composuit et Chronica; scripsit et ad
desinit iu anniiui iOi, ad uuninn Arcudii cl Hmio- nniltoriim profectum Viiambeaii Martini monacbi ei
k ac viriutibus illustris
rii ix : episcopi, signis ct prOdigiis

Severus, ex discipliiip sancti Martini, ejus viiam viri : et collaiionem Postuniiani et Galli se inedianle
Iribus explicat libris. et judicc de conversatione monacliorum Orientalium

« Vide Tillem. in Viia S. Ambrosii §2. logis, in allero postporiitur boe de Sulpicio Severo
' Kx his veibis jure pOssnmus argueie et cognilaip. testiinonium : ileni euni aliis libris impressis.
ei in preiio lialiiiam luisse S. Augusliho S. Mariini f
Viile Norisiiiin Hisl. Pelag. lib. n, cap. 10.
Vilarri a Sevem scriptani neque lamen voriiin csse
: Litteratma : ila Venelns, et ita legil Pastrengus
s :

loinpiTio cuin in epislolis snis Severi mcniionem, fivcnt Capiliilaris el Hiixianus, qui liabenl littera :
aliqiiando fecisse : iiam quodin ommbus fere Severi et ita legiiur in editione Parioensi anni I480Opernm
ediiionibus ejus lestiinonium producitur ex episi. D D. Ilieronymi. Ea voee usus Genpadius et iu Pru-
205, nilnl mnrori iu coilipertti enim est eam epislo- denlio, Vir siccnlari litteruturu erudilus. Vulgat. ba -
lani Augusiino (also asn iplam, quod vero alii. iique benl lilteris.
nnii ignobiles scriplores, Labbeus, Bailletus, Natalis >>
Edilio Gennadii Hamburgi e.urata a Joanne Al-
ab Alexandro, epistolam ejusdem 25 citant, eodem- berlo Fabricio, qtiam sequilur ediiio Hieronymiana
que lempiire anuolaul cam qtnc iuiin. 205 praeno- Veronerisis, habet ctarus... notitia, (onira inss. et
iiitnrsiippnsititiam esse, profectn giaviier alhie.inaii- impiessoriiin lidem. Sie Hieronymus lib. de Vir. II-
lin nullilii eniin, qnod coniperiani,
: in episiotis lustr. in Serapinue, Cliarus Antonii uionnclii; et Ter-
Auguslinus Severi nosiri meniiuit, el sane in anii- iiillianus de Peeniteniia cap. 9 < liaris Dei adgenicu- :

quis editionibus, ad qnas provocat Bailletns, episl. lari.

xxv ne quidein Augusiini esl, seil Ilieronynii. Conjunctio et, quaj abest ab edilione llamburg.
»

ll.ee auiein, non alia tene ab ea quain Severus

•
et Veronensi, habetur in Cip. cl in ediiione Par-
edidii. mensi.
J Pro similes. Ad suprndictuin Piiiilinuin Nolanum duas. Cap.
i

Collatione facta cum tribus niss. codicibus,

e
Brix. cuni Parm. edilione; qusecum Veneto libru, ht
piio o .inliqiiis-iiiio Capiluli Veronensis, in quo ba- aliis impressis pwmiltii el et ad supradictnm. :

belnrinleger liber ejusdemGennadir.alieroBrixiano, ' F.t prodigiis iu Biix. non apparet.

el leriio Neneto, in quorum primo pmniuilur Dia-

 : : .

87 SULPICIUS SEVEKUS. 83
a
et ipsius Martini habitam in Dialogi speciem dua- A Deferor ecce freto, fugiunt ct littora visnm :

btisinconcisionihuscomprehendii : inquarum priore Remiget liic Gallus, Marlinus vela gubernet.

temporeapud Alexandriam b synodoepi-
refert stio
XII. Ghegobius Turonensis llisi. Franc. lib. i
,

scoporum decretum, Origenem c elcautius a sapien- cap 7 :

tibus pro bonis legendum, et d a minus capacibus lloc vero k liolocausluni in monte Calvarix, quo
pro malis e repudiandum. Hic in senectute sua a
Dominus crticilixus est , oblatum fuisse , Sererus
Pelagianis deeeptus, et agnoscens loquaciialis cul-
narrai in Chronica.
pam, silenlium usque admortem tenuit, ut peccatum Idem iib. n Bisl. Franc, in Procetnio :

quod loquendo coniraxerat, tacendo f

penilusemen- Sic et Eusebius, Severus Bieronymusque in Cliro-
darel.
nicis, alque Orosius, ei bella regum et virtutes mar-
VIII. Gelasils i» concilio lxx episcoporwn, Decreiti lyrum pariter texueruni.... Venicntes ergo per ante
de Apocryphis Scripluris edilo anno 490 :

dictorum aiicionim hisiorias, ea quoe in poslertim

Optiscula 1'ostumiani el Galli apocrypba.
acla sunt, Domino jubente, dissercmus.
IX. Vigilius Tapsensis, qui floruil sub finem swculi v
Ihem Hisl. Franc. lib. x, cap. 31 :
non inlerpres sed auclor disputntionis Athanasii con-
ira Arium, in Proosmio :
g De cujus (S. ilartini) vita tres a Severo Sulpicio

Sed si illud recolat, quod in Chronica sua beatie libros conscriptos legimus.

memorke s Sulpicius severus posuit, dicens : Duo Idem lib. i Mirac. S. Martini

Arii tamquam duo serpentesex unoore sibilabant ; duos Multi siinl qui virttites S. Martini vel stanle versu

Arios fuisse evidenter reperiet. vel stylo prosaico conscripserunt, de quibus primus
ille Severus Sulpicius, cui lanius fervor amoris fuit
X. Eucippius presbyter , discipitlus S. Sevcrini ISori-
in Sanclum Dei , ul eo adliuc degente in s:eculo
corum aposloli, in ejus Yita, quain scripsit ul ipse
unum librum de mirabilibus vitaj ejus scriberet :
teslalur in epistola ad Paschasium diaconum, bien-
exindc post iransitum beati viri duos libros
nio posi constttatum lmportuni, id esfCoss.Felice et
scripsit, quos Dialogos voluit vocitari ; in quibus
Secundino, anno Christi 511 :

nonnulla de virlulibus eremilarum anachoretarum-

Severus quoque Sulpicius refert e\ relatione Pos-
que, referenle Posluniiano, inseruit : sed in nullo
lumiani, virumqucmdam magnisvirlulibus signisque
quem
inferioiem nostruiii notuit reperire Mai tinutn,
mirabilem, ad expellendam de corde suo jactantiae
apostolis saiiclisque prioribus exxquavit, ila ut
vanilalem quam incurrerat, exorasse ut, permissa in
etiam diceret, Feliccm quidem Gimciam, quce meiuit
se niensibus quinque diaboli poteslate, siinilis liis
a
q audire Apostolum proedicanlein; sed nec Gallias
lieret quos ipse curaveral. Dominus habere
Chrislo dereliclas ,
quibus donaeit
XI. Venantius Fortunatus, qui poslea fuit Pictu-
Marlinitin.
vensis episcvpus, in Vita Murlini scripta unle an-
Ideu in epislola prwmissa quuluor libris de Miraatlis
num 570, lib. n, vers. 467 et seqq. :
S. Martini eptscopi :

Cujus b prosaicus cecinit prius acta Severus

Miracula illa qiuc Dominus Deus nosler per bea-
Versibus intonuit Paulinus deinde bealus :
iuiii Marlinuui anlisiilcm siinm in corpore positum
jEquiparare ' valens illusiris uterque relalor, quotidie ad corroborandam
operari dignatus est,
Maleiia victi sed et ipsi carmine cedunt. nunc
lidem credeniium conlirmare dignaiur. llle
El lib. iii, vers. 10 et seqq. :
exornans virtulibus ejus lumulum, qui in eo opc-
Anle per Adriacos fluctus dare vela videbar
ratus cst cum essei in iiiundo et ille prasbet pcr
;

Cum duce Sulpicio, bene cujns ab ore venusto cum beneflcia Chrislianis, qui misit tunc prxsulem
Martini sacros dulcis sLylus ediditactus,
geniibus perituris. Nemo ergo de ante aclis virtu-
Ojuos ego sub geminis claudo pede curro libellis.
tibus dubitet, cum praesentium signorum cemit mu-
El paulo infra : nera dispensari, cum videt claudos erigi, cxcos....
Dum tamen alia peto, resonet mihi Gallus in aure I)
Ego vero lidem ingeiens libri illius ' qui de ejus
Gesta beata viri, i qua miliget unda lumorem, vitaab anlerioribus est scriptus, prasentes virtuies,
Et sermone viam relevet sale fabula dulcis. qiiantum ad memoriam recolo, memoriae in poste-

aMirxus, Fabricius el alii; in iribus incisionibus bahenl poenitens, ex cod. Corbeiensi ; cujusvarianles
male duabus in concisionibus cst in Cap. et Paim.
: lecliones babes in Toin. II edilionis 1'arisieusis S.
edilione, quibus suffragantur Brix. el Ven., tn dua- Hieronymi.
bus concisionibus ; al. eilit., duabus incisionibtts. s Sed verba citata non sunt propria Severi. Vid.
b Edit. Ilamburgensis et Veron., in synodo. Male Histor. Sticra; lib. II, cap. 55.
alii <|Uidam liliri iinpre^si, apud Alexttitdrinuin syno- h Marlini.
dum episcoporum decretum. 1
Lege volens.
c El cautius. Et
esl ex Cap. et Brix. Parm. edil. et Forle quo.
)

k Lnquiiur de Abrahse
aliis. sacrificio. Sed Iiic locus
d In Cap. Brix. mss. et edil. Parm., « minus ca- non balieiur in Severo.
pientibus. Vel Severi opuscula singillatim his verbis in-
1

e
tlamburg. et Veron. edit., refutandum: sichabet dicat, vel Severi , Paulini ei Fortuuati ppera in
et Ven. Iibi!r. uuuiii volumen compacta.
1
lia libri omnes praHer Ilamburg. ct Yeron. qui
 ,

89 DE SULP. SEVEUO VETERUM TESTIMONIA. 90

rum, Dnmino jubente, mandabo.... Ulinani Severus, \ Paires Nicseni cnncilii lionnraliilem fuisse , alque
aul Paulinus viverent, aui cei le Forlunatus adessel, ab apnstolica sedecum Viclore ct Vincentio presby-
qui isia (Miraeula S. Marlini) describerem ! teris destinaium, e
qui el Hispanus usque ad teinpus
Idem tib. i de Mirac. S. Martini cap. 4, in fmc : Constantii principis in corpore legilur permansisse.
Sed et si ad Seceri recurramus hisioriam , ipsa Hic lamen iu extremis suis saiis pueriliter desipuit,
liora cum sibi scripsil a in libro Vitaj siue fuisse re- ut Seierus Sulpicius iu Chronicis suis testatur, asse-

velaium. rens qund Constaniius impcrator numerosissimum

Ideji lib. ii de Mirac. S. Mart. cap. 52 : Ariminense concilium ab co conlra caiholicam fidem
Cuin talia miracula, quue scripsimus, quotidie congregalum Arianae hajresi subscribere coinpu-
eernannis, quid illi miseri sunt diciuii, qui Severum lisset.Unde eiiam, etc.
in Vila sancli anlistilis mentitum esse pronunlianl? XVI. Ex Collectione historica chronographica ex
Nain audivi qtiemdam nequam, ttt credn, spiritu ldttiio colleciore quodam Callo
, Curolo magno ,

repletum, proloquentem non potuisse Qeri, ui oleum compari :

sub Marlini beuediclione crevisset : sed nec boc, Anno f

tindeciino regni Arcr.dii Marlinus episcopus
quod elapsa ampulla, stiper stralum marmoris cor- Spirilu sauclo plenus ct vir apostolicus Iransiit ad
ruens, persiiiisset illa-sa b . B Domimiui carne deposita : cujus vitam et mirabilia
Idem ibidem, cap. 49 : qu;c fecit, Sevebus vir summus, discipulus ipsitis,
Venerat dics fesius solemnitaiis beaii, in qua ca- qui et Clironica, alia quain baec sunt, ab initioGe-
lerva populorum multa concnrrerai.... Denique nesis apcrtissime scripsit B.

Sacerdotibus advenerant, ad agenda solemnia

<jui XVII. Martyrologium Riiabani, ex tom. II purt. n
procedenlibus,cum leclor, cui legendi erat nflicium, Tlies. Monum. Eccl. Henrici Canisii , ud an-
advenisset, et arrepto libro Vitam sancii ccepisset n ti m S04 :

legere Confessoris, etc. c . Novembris ui idus. Deposilio beati Marlini Tu-

XIII. Jonas monacliiisBobiensis, feretvqualis S. Coliim- ronensis Arcbiepiscopi et Confessoris, cujus vita et
bano abbuti, qui obiit anno 615, cujusque vilttm doctrina per miracula qua; Dominus per eum fecii,

scripsit, quce hubetur sa.>citlo n Benedict. apud P. pene oinnibus ftdelibus clarel, nec necesse esl ali-
Mubillon. el noniiiliil inlerpolata apud Siirium ; in quid bic inde a nubis commemorari, qnia ip ius
Prwfalione illius Vitai hoec habet : vitam, virtutes et signa Sulpicius Severus luculenlo
Beaius Ailianasiiis Anlonii, llieionymus Pauli el sermone manifesie descripsii; nec non et Gregoiius
Ililaiinnis, vel caeterorum quos cullus bome ejusdem urbis episcnpus in Miraculorum libris ple-
viire
laud nbiles reddebat ; Postumianus voro Severus ei C nissime dissertiit.
,

Gallus Uarlini egregii pastoris, nosiris eortim nie- XVIII. Ado Vieniiensis in Chronico, qitod perduxit ud
moriam dimisere s;cculis : pleiique aliorum, etc. aiiniiin 874.
XIV. In Prologo Vitcc S. Projecli episcopiet martyris, Severus presbyter ''
cognomculo Sulpicius
,

iiijus mortem Sigeberius anno 070 consignat, auc- Aquitanic* provineiai , vir genere et lilieris no-
tore coietuneo unoinjmo.
bilis, ei paiiperlaiisamore conspicuus, cbaius eiiam
Sed ut ad sacros veniam anacboretas, atque con- sanctorum episcopoi uin Marlini Titioncnsis et Pau-
fessores, beatus Atbanasius Alexandrinus Nolani,
episcopus lini morilur. Hic in senectiite sua a Pela-
Anionii, sanctus vero et eiuditissimiis vir gianis decepius agnoscens loquacitalis culpam
Hiero- , et ,

nymus Pauli ct Ililarionis, vel coeierorum quos silenlium usque ad moriein lenuit, ut peccatuni
culius bonae vitas laudabiles reddebal, edidit qund loquendo contraxerat, laccndu penitus einen-
acla :

Postumianus vero, Severus el Gallus Martini egiegii daret.

vitainsuis edidere schedulis... Jonas etiam nosir;e
vlv „ „ ... ,,, . . .... „,-,
memonae lempore XIX. S. Odo Abbus Clumacensis, qm obut anno »42,
vir eloquens vitam beati Colum-
bani et discipiiloruni ejus Athalae, Euslasii Serm. 4 de combustione Basilicw beali Marlini, qiti
et Ber-
tulfi luculentissime edidit.
habelur lom. XVU Bibl. PP. pag. 26G :
1)
XV. Ex Epilome Canonum, quam Adrianus suinmus Quem (.S. Mariiniim) sicut de eo perbibelur,
Pontifex Carolo magno Bomce obtulil aimo cir- usqucquaque Deus mirificans, eiiam in boc glori-
citer 774 d.
ficat, quod omnis qui de illoei prosaice el melrire
'

Sciendum est autem, hunc Osium inter cccxvm sive eliam rbyllunice scripseruni, etsancli et perili

Al., cum tibro : et melius. Si legamus in libro, annotavit Sirmondus.

indicai epistolam ad Aurelium. e Forle, qui in Hispaniis.
b llabeniiir
ha>c duo miracula Dial. m, cap. 3. 1
Alii legunt decimo qiiinto seu xv. Vide Tillem.
Hns Dialogos sub Vita S. Martini compreliendil, ut in Marlini Yiia, not. 12, col. 781.
vidiiuus et epistolas compiebendere in Tesliinouio s Hunc locum pr;u oculis babtierunt Vossius
superiori. aliiipie, qtii Idatium scribtini laudasse Severum :

'
Huic adde cap. 29 ejusdem libri n, ct cap. 42 ilaque Tillentonliiis loco supia cilaio sciibit Mttis :

lib. iii. quibus locis de lihro Severi

agi videtur. je n'ai pit trouver cet endroit dans Idace.
' lia in cbllectinris Conciliofiiin , et iri Antiquis ' llcc oinni ad verbum ex GennadiO.
i

Leciionibus C:tnisii lom. II. Vide lainen quse iilic 1

Lejie ontnes.
 : : , :

91 SULPICIUS SEVEKUS. 92

fuisse , et dulci admodiim ct (ongnio eh quio no- A nico, qnod adannum nsque II \2perduxit, hwc Itubel

setinlur qu;c a pcrtuleriinl edidissc b . ad annnm 599 :

Florebant iu Ecclesia lioc lenipnn: sancii et docti

XX. Ihco arcltidiaconiis Turonensis in Dialogo de
viri Jo.iniiesCliijsostoiiiiis .... m Aqtiiiania Sevcrus,
qiiodam miracttlo quod contigit iu translalione S.
qui vilam S. Mariini et nuilta alia scripsil ; qui in
Marlini, qiiem Diitlogttm scriptnm vnlt Mubilloniiis
senecia a Pelagianis scdnctus , silentiuin nsque ad
post ttnnttm 1012, apnd eumtlem Mtibillonium Ana-
niorlcm tenuit , tacendo corrigens quod loqnendo
lectorum tom. 1
pecca\i(.
Seil ut ad Mariinum recurram , liabel et ipse vir- XXIV. S. Uldaricus in collcctione Antiquiornni con-
lntu n suarum egregios interpretes , licet et has ipse siieliidinum Cluni;icensis Monasieni concinnata
occnllare nialuerit; habel, inquam, Paulimiiii, viriim anno 1110, hcec hubet cap. 43, quod est de Fflslivi-

apostolicum , Forlunaium , Severum et Gallnm , qui taie S Mariini, etc. :

isti Martinuni usque ad extremos mmuli cardines ,

Cnjus Vita cum sit luculento stylo composiia , et

velul evangclici lestes, diffiidcrunt. de jpsius adeo virtutibiis adiniranda, SS. Palres nos-
XXI. HermanusContractus in Chronico juxtct etlitio- Iri , sicut iu Assuniplione S. Mariae, ila hic quoque
nem Canisii Anliqu. Lation. tom. III, parl. i, quod R. niluerunt , ul in ejus (Marlini) Deposilione aliud
perduxit ad itnuitm 1054 , hwc habel ad unniim Evangelium pronuntjaretur , vel alia Homilia ,
qnani
597 : ipsa Vila legerelur d .

Sancius MariinusTuronnriimepiscopusposlinulias XXV. IIonorius Aixustodunensis ,

qui floruit circa
viiiutes irjigrayil ad |)oiiiinum anno ajlalis lxxxi ,
aiinum 1150, lib. u de Scriptoribus Ecclesiasticis

episcopalus vero xxvi, cujus \irtiites el vilani .S»//)i- cap. 19 :

ciits Severus egregio cdidil siylo. Severns presliyter, cngnoniculo Sulpicius, Aquita-
Ex eoilem Chronico jnxta Urstisii ms. a Pistorio edito nic;c provinckc, vir genere et liiteris nobilis, scripsit

tom. I Scriptorum rerum Gerinanicarum, ad anuitm vitam Marlini Tnroncnsis episcopi ct Paulini Nolen-
590 : sis c , ct soroi i su.c epislolas niullas Imrtalorias ad

Hoc lempore S. Marlinus Ambrosius episcopi ,

,
amorem Peieicouteniptiiiii mnndi; scripsilet ad Pau-
Hieronymus presbyter, Joanncs Chrysostomus Au- ,
I i(l iluas, el ad alios alias. Sub Arcadio claruil.
giislinus el Severns , aliique qnamplures doctores XXVI. S. Bernardus Clarcevallensis Abbat qui obiit ,

claiucrunt. ttnno 1155, Sermonem quem hnbuit in [esto S. Mar-

lbidem ad annnm 597 : tiui , Severi verba usurpat satpius , et ipsitts nomen
Sanctus Marlinus episcopus migravit ad Dominum C exprimil, cum dicit:

anno ;eiaiis lxxxi , episcopatus vero c

xxn , cujus Audi vero inansuetiidinem ejus , suo illo Sulpicio
viiani ct viruites Sttlptciiis Severus egregie com- sic scribeule :
f
Tantam advcrsus onines injurias pa-
posuii. tienliam assumpserat, ut cinn esset suinmus Sacer-
XXII. Petrus Damuni, qni floruil cirea annum 1070, dos , impiine eiiam ab inlimis clericis bcderetur ,

in sermone de S. Martino nec propter id eos aut lnco umqiiam amovcrit . aut
Nobilis ille confessor, sacerdoluin gloiia, geniuia a sua, quanium in ipso fuit, cbaritaie repulerii.
poniificiim, clericorum f.,rma , liimen inonacliorum, XXVII. CnitoNOGR.vpnus Saxo (i Leibnitziii editits, qui-

soleninein diem universilati noslrae pra^fixit. Ilicesl que ad attiium 1 1IS8 annales snos prolutit , proinde-
Marlinus miraculorum poiesiate subliinis, quj lerra- que illo ipso tentpore vixisse credi potest, pttg. 84:
rum orbem luinine sua> cognitionis iinplevit. ^Egyp- Anniis Douiini ccccvn, Arcadii et Honorii ix, Se-
lus, religionis maler et eremitarum fecundissima verus viiaiu S. Mariini eleaanter seribit.
nntiix , Marlinum tanlis filiis posuit in exemplum. XXVIII. Clibertus Martiinus abbas Cemblacensis.qui
Crevil in iniiiiciisuoi fama nominis ejus , el ausa esl anno 1208 obiisse dicilnr , in elogin seu apologia
in ipsam aposlnbiriim irrumpere dignilatem, qnoriim Severi ,
qvai habetur apud Boll. 29 Jannar. pag.
manus traclaverunl de verbo vil.c, qni filinm bomi- D 9G8 et seqq.
nis inter filios bominum felici vncis oflicio divulga- Sulpicins Severus ,
primuni beali Mntini discipu-
runi. In omncm terrain pervagata esl meuioria t •
nti lus ,
pnsl Biluricensis Hrchiepispopus, juxla Grnna-
ponlificis , et ubicumque resnnat fides Cbrisiiana
,
diuiii in libro quem de virisscripsit illuslribus, iinmo
sonal vila Mariini. Et pusl pauca: Acius ejusel vilam sicut cx geslis cjus patet, qua" in M ijnri-Monasleiio
Severus insignis orator iia suo nobililavit elnquin posiiuslegi, ex Aquilanite partibus oriiindtis fuil, et
,

ut et bistoriam relatione pleua verilale proponeret, lam disciplinis liberaliuni atiiuni quam g.neris no-
e: rbeloricis legibus inultipliciler insigniiel. bililatc clirus eniluii. Itaque gemina simul el pro-
XXIII. Sigebertus Cemhlacensis mouacltus in Chro- sapi.c et sapienii;e ac scientia: prxpollens gloria ,

a
Lege protnlerunl. Turonensi conslal ex Gregorio Tnrnnensi.
h
ln endini sermone plura cx Severo decerpil e Noiat \uberlus Miraeus labi Hnnoiium dum ,

iisdem ui plurimum verbis transcriptis. seribii Severum Paulini Vitam scripsisse.

c Lege xxvi. f
H ec verba babentur in Viia S. Marlini prnpe
;

u
l.eciam olim luisse Vitam S. Maitini in ccclesia linem.
 , : ,

01 DE SULP. SEVERO VETKRUM Tl STIMONIA. <U

idijllC inler hujiisniudi lioinines ciput esl, medio- A ereilalur loli sanclic Major-is-Mi :.s lerii miilliludini ,

crilatis viriule conspicuus , cnm ad viriles media: qu;u sacra; deposiiionis ijus solcmnia festivo qnol-

sctalis exerevisset annos , ut vir pruilens , niiiiiiluni annis conrelehrat olficio: cujus celebrilati ipse
in nialigno posilum esse perpendens , ei secunduni quoque apnd eos degens et scmel ei iiemm intcrfui

carnemvivere velsapere morlem ei siultitiam dcpu- el banc t um caeteris frairibus ciuii noiiiiulla de\ oiione

lans , relicta donio et cognalione, rebusque propriis iv kalend. Februaiii , ut agiiur, percolui. Habealur
in usuni pauperum expensis , ad heatuni Marlinum ergo, ii l
ilighiiin est pro auctoritaie, lantae lides ec-
se contulit; a quo officiose et grate susceptiis , ejus clesise , et coiilrahal ct oppilet os suum iniquilas ,

se discipulatui incuiictanter subilidii , et cuin eo in qurc confessinnem et pulcliriiiidinein ,

qnam dedit
prxdicto Majori-Monasteri», donec caine exuereiiir, Dominiis sanclo suo et excelso in verbo glorise, pro-
vir sanclus fainiliarissinie conversatus e.-t. Recepto cacitcr illi niliiur abrogare. Gratias libi ago , doc-
deniquc inter cceli secreia beatissimo Marlino, Sul- trix viaruni Dei omnipotens sapientia qua; in eo
,

picius iste Severus, qui ejus discipulaiui lolns semper vicisii maliliam , delapsumque in foveam et in vin-

iiiliaeserat.cellam Patris per quinquenniuin, bxredi- culispeccati posiium non dereliquisii; sed in fraude
lale videlicel, prxclare pius lneres et liabilalor obli- circuniveiiieniiiiiii illi assislens, a peccatoribus gra-
nuit. Quein , scilicei Sulpicium ,
quamvis admoduin B ife lujp adversanis liberasli cuni , laniaque suhli-
leniteniem, Biiuricensis clerusinile extrahens, sane- masli gloria, ui inter (ilios ejusdem grali;e compule-
titale et scieniia viri, pariterque ainoie dueius beati lur, ei inter sanctos sors illius Ca terum ne quis
sii.

Martini magisiri ejus , arcbiepiscopiiin sibi sublima- de ignoiantia lallalur, et me quoque deceplum sanc-
vii. Quod a Pelagianis sediicius in aliquo a regula liiatcm alierius alieri arrogasse causeiur; noverit
orlhodoxx (idei exorbitaverit, nusquam omnino nisi liunc alium , et alium illuui esse Sulpicium , cujus
in solo legi Gennadio, quinescio titrum boc alicubi festivitas xvi kalend. praescripti mensis Februarii in
el ipse ligerii, an ex sola fama, quoe facla et infecla nonnullis ecclesiis celebraiur: ambos lamen unius
loquitur, didicerit, illnd tamen (ideliler credo,hunc ejusdemque civiiatis Riturieensis fuisse archiepisco-

cjus eirnrem apud piuni judicem Christiim ,

qui poe- pos; ct liiinc quidem ob disiinctionem alterius Sul-
niteniibiis clemenier ignoscil , ipsius merila non pieium Severum , illum vero Solpiciiiui Pium appel-
mmorasse, sicut In Kcclesia videmus gloriam sancti- l.ni. Inveoiet aiitein el diligens annorum supputalot-
latis ejus non obscurasse; ciiin auctor iilem qui hiinc illo iimlniui superiorem lempore cum isie
,

rcfert (leceplum , lestetur el onrreclum , dicens ,

be.ili Martini,qui lertius Turonicie prsusedil ecclesia»,
illum pcenilenliam sibi ipsi imposuisse , ut scilicei ille diebus S Grcgorii , qui nonus decimus eamdem
silenliimiusqiiead morleiu lenerel, qualemis lacendo C rexit ecclesiam , cxsiiterii. Sulpicius igilur nosler
eniiiis emeiidarei ipiod ineaute do deliquis- isle insigois el eltgans, sludioruni et opei
I
loi|iiei um beaiis-
sit. Kt hoc co iiingis sil niiiiim necesse esl ,
qnod simi Marlini conscripior, non reprchensionis elogio,

cum essel claius genere, sublimis digniiale, episco- ttd siimiiio laudis dignus pr:cconio censcalur
qui ,

pus offtcin, ac per boc plurihus se dehens, publieum sp'endidissimani gemiuam aureo luculenli sermonis
ilesererel, secreliui' petcret , alque carceiali lalebra circunidans elonuio, lam piaeclarum tamque politum
se praedamnaus, siniulque vigilils, fame ei frigorihus in medio Ecclcsi;u specnlare poriahat , ut onines
carnem macerans , in spiritu humililatis et animo boni ;eniiilaioies,(|ui sni solliciie ciiram geremes
in
conli ito Deo saiisiaceret. PrQinde quis.nisi de Cliristi veritate salvari cupiiinl , in illo quid vilaiidiim, qnid
pieiate diffidens , non dico de ejus salule , sed de appetendum.etundeplacenduinsitDeo.limpidissime
inaxima ejns sanclilale dubilare jam audeal? Fulelis perspiciant,
scrmo , et omni acceptione dignus. El quidui illa XXIX. Ex Clirouico Turouensi quod in annum 1222 ,

taciturnitate solitaria ad diligendiun Deum inira se desmit, apud Marlene tom. V Veterum Scriptorum,
ct ncalesceret cit ejus? quidni in mediiationc ejus etc. pag. 925:
evardescerei ignis coinpunciionis (quidni, iluin iinn
S. Florentius abhas claret .... claret ct S. Manri-
msi ad hoc vacai, revocaretur dolor offensionis suae)? I' ,•
ius Andegavcnsis episcopus .... Sulpicius maximus
Quo scilicet igne in caniino diviiue probationis exa-
et Gallus , el Poslumianus , el Clarus et Briciins
, ,
ininaiiis , ei foute lacryniariim, quihus per singulas
beali Marlini Turonensis discipuli.
nocies , id est recordationes ejusdem offensionis ,

siratum coiiscienliaa rigabal.cnm I yssopo purgatoiia XXX. Anunymus iu Prolvgn S. Puiilini , ex coilice
liiimiliationis aspersus, profecto niundaliis est a de- CluniucciiH upmt P. Le Brniiimn in Tcstimuniis
licio maxiino, et snper nivem dealbatus. Itaque quo- Paulinus sanctus Nolame civiiaiis episcopus ge-
,
d.iinmtido transiensper ignemel aquam,opiinio tem-
ncrc Aquilanus , digniiaie vcro generis urbis Ronue
pore cdiictus esl in refrigerium. Proinde lignum islud scnalorclarissiniiis, exemplo m ixime et priedieatione
IVuclifcrum clsi aliipiando suhripieiile vento fallaci;e lnaii Mariini Turonensis episcopi , ei Delphini llur-
ad A(|iiibinein Iransiil, non ibi cecidit nec ibi reinan- degalensis , una cum Serero Suljiicio aque iiobili et
sil; sed rursus flanle Deo regyralum ad Austrum lillerato viro, ex l.iica ei conjugali vila ad perleclio-
,

hne cecidii , ibique siue fme permanebii. Si

ibi in
nis Christianic paupericm dilissiinam aiiimatiis.om-
auiem assenioni mei solius super his non crediiur nem pompani et luxuin sstculi calcans, quacuuique
95 SULPICII SEVLRI 96
in hoe sx-culo possidcbat ,
juxta Doniini pr.-cceplum ^ (Martini) abundanliam ,
qua semper loius aflluxii ,

vendidil et pauperibus erogavit. et originis nobiliiaieni a Severo primo vit;e ipsius

XXXI. Hisloria Septem Dormientium aputl Gregorwu scriptore pr;cierinissam, quam propler, etc, siyium
Tirone.nsem cot. 17-26 nuvissimas editionis: moveiimus.
Nec niiniis propter ostendendani et cbariiatis ejus

SULPIGII SSVEBI
CHRONICORUM,
QUJE VULGO 1NSCRIBUNTUR

HISTORIA SAGRA,
LIBRI DUO.

PROLOGUS.

I. Res a mundi exordio Sacris Litteris edilas B ecclesiarum inlestinis periculis lurbata omnia locti-
breviier conslringere, etciim distinctione lemporum lurus. Caelerum illud non pigebit faieri, me, sicubi
usque ad noslram memoriam carptim dicere ag- ratio exegit, ad distinguenda tempora continuan-
gressus siiiii ; inultis id a me studiose efflagiianlibus, damqtie seriein usum esse bisiorieis etbnicis, atque
qui Divina, compendiosa leclioue, cognoscere pro- ex his, qux ad suppleinentum cogniiinnis deerant,
perabant. Quorum ego voluntatem seciitus, non pe- ustirpasse; ul et imperilos docerem et litteralos

perci laboii meo,quin ea quae perniuliis voluminibus convincerem. Veriiintainen ea quae de sacris volu-
pr;cseripla contineb.intur, duobus libellis conclu- minibus breviata digessimus , ita legemibus
derein ; ita brevitati siudens, ut pene niliil gestis auctor accesscrim, ut prctermissis illis unde baec
sub luxerim. Visum aiitem milii est non absiirduni, derivala sunt, appetantur cum illa quis fami-
; nisi,

cuni usquead Christi crucem, Aposlolorumqiieaclus liariter noverit, bic recognoscat qu* ibi legerit.
per Sacram Historiam cucurrissein, eliam poslgesta Ktcnini universa divinaruni rerum mysleria non nisi
connectere ; excidium llierosolym.e, vexationesque ex ipsis fontibiis liauriri quetini. Nunc initium nar-
populi Chrisiiani, el mox pacis tempora, ac rursum randi faciam.

LIBER PRIMUS.

II.Mundus a Domino constitulus est abbinc annos C traditur, nec lamen nomen refertur occisi : quod
jam pene sex niillia, sicut processu voluminis istius quiilem futuro mysterio fuisse pr.cinissum a pruden-
digeremtis : quamquam inler se partim consentiant tibus oesiimatur. Igittir Adam, posi necem lilii mi-
qui ralioneni lemporum invesligatam ediderunt. noris, Srtli lilium procreavit, cum jam tricesimum et
Quod ciim vel Dei nulu, vel vitio vetuslalis evcniat, ducenlesimum annum selalis implesset. Vixit autem
calumnia carere debebit. Mtuido atiiein comliio ,
annos id ccccxxx. Selh vero Enos, Enos Cainan,
liomo lacius est. Viro Adam, mufieri Eva nomcn Cainan Malaleel, Malaleel Iared, Iared Enocb ge-
luit. Sed constituii in Paradiso, ctim interdictam nuit, qui ob jiistiliam Iranslaliis aDco Iraditm.
sibi arborem deguslassent, in nostram velut exsules Hujus filiusMalhusala ilictns est, t|ui Lamechgenuii,
terram ej':cti sunt. Deinde ex liis Cain aique Abel ex quo Noe natns, ju^titia egregius, et pr;e c;eieris
nascuntur.Sed Cain impiusfralrem interemii. Filiirm mortalibus Domino cbarus acccplusqiie. Qua lem-
Enocli liabuil, a quo primiim civiias condila est, pestate, cum jam humanum genus abundaret, an-
aucioris nomine vocitata. Ex lioc Irad , atque ex eo geli, quibus ceeluni sedes erai, speciosarum forma
Maviael nascitur. Hic Mathusalem filium liabuit; virginum capli, illicitas cupiditaies appetierunt ; ac
isque Lamccli gcntiit, a quo juvenis quidain occisns nalurx stuc oiiginisqnc degencres, relictis snperio-
 ;
;

97 HISTOMA SACRA. LIB. 1. 98

rihu-, qiiomm incolx erant, malrimoniis se morln- A haliitaiio fuil. Inde apiul Charras una cum pairc di-

ver-alus est. Qua lempeslale admoniius a Domino,

hbns miscuerunt. Hi paulatim inores noxins conse-
rcnles, liumanam corrupere progeniem cx quorum : domum, patriam ac patrem relinquens, assumpto

coitu Giganles editi csse dicunlur, cum diversx Lolfralris filio, in terram Chananxorum profectus,
in loco cui Sicbeninomenesi, consedil. Mox an-
inter se naturx permixlio monsira gignerel.
nonx inopia .Egyptum concessit, ac rursum reversus.
III.Quibus rebus offeusus Deus, maximeque ma-
Lot inuliiludine familix a pairuo digressus, ut
liominum, quse ultra modum processerat, de-
pr.nc
lilia

lcre penilus bumanum genus decreverat. Sed Noe, laxioiibus vacux tiim regionis spaliis uterenlur, in

viinm jnstum, viia innocens destinalx exemil sen- Sodomis consedit. Id oppidum infanie incolis, viris

lcntix. Idem admonitus a Doniino diluviiim lerris in viros irruenlibus, atque ob id invisum Doinino

ininiinere, arcam immensx magnitndiiiis ex lignis fuisse tradilur. Ea tcmpestatc reges vicinarum gen-
contexuit; acbiiumiiie illitain impenelrabilem aquis tiuin in armiseranl, cuin antea nullum iniermorta-

reddidii : qua ille cum uxorc ac liliis ttibus ei lo- les cerlamen fuisset. Sed adversum lios qui bello

tidein nuribus est clausus. Volucrum eiiam paria ,

vicina tentabant, reges Sodomorum, Gomorrlixo-
itidemque diversi generis besliarum, eodem clau- runi vicinarumquc regionnm in prxlium criimpunt

slro recepta; reliqua omnia diluvio absumpla. Igilur B primoque impetu fusi, vicloriam concessere. Tum a

Noe, cum jam inibrcm desiilisse, ac quielo in salo victoribus Sodonia direpia, prxdx boslibus fuit

arcam circumferri inlelligeret ; ratus id quod erat, ductusque Lol in captiviiatem. Quod ctim Abram
aquas deccdere, corvtim primum explorand;c rci coniperisset, propere armatis servis suis, numero

gralia, eoque non reverienie (ut ego conjicio, cada- trecentis decem et octo , reges vicloria feroces,

veribnsdeienlo) emisit colnmbam, qux cum consi- exutos prxda armisque in fngam compulit. Tum a

sleiulilocum non rcpeiisset, reversa esi. Rursum Melchisedech sacerdolebenodiclusesi,eidemqiie de-

remissa, folium olivx retulit: manileslum indicium, cimas prxdx dedil : reliqua hisquibuserepta eranl,

nudari cacumina arborum. Teiiio demum emissa, reddidit.

non nnde animadversum, aquas desiiiisse.

rediii : VI. Per idem tempus Abrx Dominus locutus est,

lia Noe arcam egressus est. ld gesium a mundi ex- multiplicandumque semen ejus, sicut arenas maris
ordio, post annos, ut ego comperio, il cc duos ct stellasque cceli, spopondit; peregrinumque ejus se-
quadraginla. men prxdictttm futurum, ac posteios in hoslili solo
IV. Ac primum Noe aram Domino slatuit, boslias- per qiiailringcntos annos laturos servitium, postea
que ex volucribus immolavit. Mox a Domino cum libcrtati resliinendos. Tunc ei atque uxori ejus ad-
filiis bcnedicilur, prxceptumque acccpit, ne san- q jectione unius litteix nomen iinnuttaiuni : ita nunc
guinc vescerelur, aiitsanguinem lioininis cffunderet: cx Abram Abraam, ex S;ira Sarra dicitur. Cujtis
quia niundi priinordia, inaiidali islius liber, Cain quidem rei non inane mysterium non est hiijus

niaculaverat. lgitur vacuo tiini sxculo, cx filiis Noe operis exponere. Eodem tempore Abrax lex (irciim-

Sem fuil. Tres enim babuil, Sem, Chani, Japheth. cisionis iniposita cst. Eratci auiem ex ancilla lilius

Sed Cham, quod sopiium vino patrem riserat, niale- Isiuaiil. Et cum ipse esset annoruni cenlum, uxor
dietiiiii a palre meruit. Ilujus filins, Clms noinine , autem cjus nonaginia, futiiruin eis filiuin Isaac Do-
Nebrod gigantem genuit, a quo Babylon civilas con- niiniis pollicetur, qui cum iluobus angelis ad cum
slruclj tradilur. Pleraque etiam oppida ea tempe- venerai. Inde Soilomam inissi angeli, Lot in porta
slate condita iiiemoranlur, qux nominatim pcrsequi sedentem repererunt. Quns cum ille, homines exi-
animus non fuit. Sed ciim mulliplicaretur humanum stimans, hospiiio receptos coenatosque domi habe-
genus, diversaque loca atque insulas mortalcs babe- ret ;
jiiventus improba ex oppido novos hospitcs ad
rent, una lautum oinnes lingua ulebanlur; donec se siupruni Qagiiabanl. Lot pn> hospilibus filias offe-

in unum, dispeigenda per loiiun orbem, multilndo rens, non acqiiiescentibusquibus illiciia poiiusdesi-
contr.ixit. His, moiebumani ingenii, consilium fuit, detio ciant, ipse ad stuprum trahebatur. Quem an-
insigni aliipio opere faniam quxrere, priiisquam ase p geli propere ab injuria vindicantcs , luminibus
invicem diduccreniur. Iia luirim facere aggressi, impudicoriiin cxcitalem offiiderunt. Tum Lot ab
qux ccelo accederet ; nulu Dei, ut officia operanlium hospitibus edoctus perdendum oppidum ,
propere
prxpedirenlur, ab assueto sermonis genere mulia cum uxore et filiabus est egressus : interdictum
diversoneque ulli invicem intellecto lingiiaruni rilu tameneiscst.neretrorsum conspicerenl. Scd mulier
loquebantur : quo ptomplius dispersi suni, cuin al- parum dicto audicns (humano malo, quo irgrius ve-
tcr alterum velut alienigenani lacile reiinquebat. titis absiinelur) reflcxit oculos, statimque in molern
Sed Oliis Noe ita divisus orbis fuit , ut Sem intra conversa tradilur. At Sodoma divinis ignibus confla-
Orientem, Japheth Occidentem, Cham mediis con- gravit. Lot atiteni (ilix existiinantcs luimanuni genus
tineretur. lta usque Abram ducla successio, nihil iuleriisse, conciibilum inebriati patris appeliverunt;
sane insigne aut nieinorabile in se habuit. unde Moab el Ainmon naii sunl.

V. Abram autem patre Thara natus esl, post diltt- VII. Per idem temptis fere, cum Abraam esset
vium iiiino inillesiniii et septuagesiino. Abram uxor eti.im cenliun annorum, Isaac filius nalus est. Tum
Sara dicta est : primaque eis in regione Cbaldxonim ancillam, de qua Abraam filiiim susceperat, Sarra
00 SULPICU SEVERI JiiO

expulit; qua> habitasse in deserlo una cum filin, A alque obid locum somuii saeralum habens, lapidem

et pr;esidio Dmnini delensa traditur. Non miilinm exeosumpsil; voviique,sirebusprosperisreveriisset,

posi Uoiiiimis Abra;e fidem lentans, immolandum tiliilom silii domus Domini futnrum; decimasque

sibi a patre lilium Isaac j>o-.cit. Quem ille non cnn- omniuin qu» acquisiia sibi forent, Romina dtrturumj

elatiis olferre, cum arae piierum superpusuisscl, lnde sc ad Laban frairem malris contnlit, quem ille

gladiumque edueerei, vox inissa de cceloest, puero soroiis filiiun agnilum , in bospitiuin benigne re-

ut parceret. Viclinuc aries pi-eslo fuit : consnmma- cepii.

to<|iie sacrilicio, Abraie Dominus locutiis est, pro- IX. Erairt Laban dua; lilbe, Lia ei Racbel; se>l Lia

niittens ea quae jam spopouderat. Ai Sarra cum ,

oculis deformior, Racbcl piilcbra fuisse traditur :

sepiimuin et vicesimum supra cenlesimum aiiniim cujns specie Jacob capius, amore virginis conll.i-

viri sepuUum inllebron

ageret.decessil.Corpuscura grabal ; eamqne sibi in malrimonio a palre posln-

Chananamrum oppido eieniin illic Abraam com- i

lans, seplem annorum serviiio se mancipavit. Sed
morabatur. Ttiin Abraam Isaac filiuni juveuilis ini|ileio tempore Lia ei supponitur; ac rursuni

artaiis videns (siquidein lum quadragesimum aniium septsilliii seivilio subililur, atque eiRachel Iraditur.

iciaiis agebai) servo suo iniper.ivit, uxorem ei qua:- Sed banc din sterilem , Liam fecundain (uisse ac-

reret; ex ea tamen iribu aique terra, de qua ipse B cepimus. Filiorum qnos ex Lia Jacob babnit, l*#e
oriiindiis videbalur : modn ul inventam puellam m snnl nomina: Ruhen, Simeon, Levi, Jodas, Issacbar,
regionem Clianauaeorum dednceret, nec putaret eum Zabulon, Dina. Ex ancilla vero Li;e G;id el Aser, ex

causa conjugis iu soluiii paiiiuin redilurum. Atipie ancilla Riehel Dau et Neplrtbalim rnvli sunl. At
ut ea strenue mandata exseiiuereiur, contacto do- Rachel , desperatn jam parlu , Josepb edidil. Tum
miiii feinine sacrainenluin dedil. Iia servusprofeclus Jacob redire ad patrem cupiens, cnni ei Laban sorer
in Mesopolainiain, ad oppidom Naclior Abra* fr;rtris pariem peconim mercedem serviiii dedisset, obquce
devenil ; suecessilque in domum Ralbuelis Syri, paiuu sibi enm aqutim gener Jacnb r:itus, dulum
Nacbore patre geniti. Hujus filiam Rebeccam spe- ab eo suspectans ; clam profectus esl *icesimo
ciosam virgincm conspicalus ,
poposeit , atque ad primo fere anno quam adveneral. Raeliel vlfti inscio

dominum addiixk. Posl id Abraam acccpil iixorem patris idola fiirto abslulil : qua injuria L:iban gene-
Ceturam nomine, qu;e in Paralipomenis conciibina rum persecutus, non reperlis idolis, pace facla, re-
dicittir ; suscepiique ex ea filios. Sed Isaac Sarra gressus est ; miiltum obteslatus generum ne uxores
ediio subslanliatn tradidit : his auiem quos ex con- filiabus suis siiperinducerct. Inde digressus Jacob,

ciibinis snscepcral , dona dislribuil : atque ila ab vidisse angelos et caslra Domini traditnr. Sed cimi
Isaac separati sunl. Abraam diem ftinctus est, im- C prseter regionein Edom, quani Esau fratcr incolchal,

pletis annisccnliim ct quinqueet septiiaginta. Corpns iter destinaret, missis prius legatis et inuncrihus
sepulcro Sarroe uxoris apj osiiuni. suspectum sibi Iratrein exploravit : tiim ille ohviam
VIII. At Rehecca diu slerilis, assiduis niariti ad fialri processil ; nec lanien Jacob se ultra fralri cre-

Dominum precibus, a die mairimonii vicesimo feie didil.Sed pridie quam inler se fratres cnnvenircnt,

anno geminos edidit, qui in matris alvo exsultasse Doininus biimana specie assumpta, colliictaius cum
sjepius iradiiniur : dictumi|iie responso Dominiest, Jacob refertur :et cuniadversus Dominiiin pravaluis-
duos in liis populos praeniinii.iri, et majorem mi- set, tamen nonessemoiialem non ignoravit: benedici
noris subdenduin esse principio. Sfid prius cdilus sibiabeo flagiiabat. Tum abeo illi immiiiatiim nonien
asper seiis, Esau vocatus; minori Jacob nmnen luii. csi,ulex Jacob Israeldicerelur.Sedtuin ille vicissima
Ea tempestate gravis aiinonse inopia terras inces- Domino nomen Domini quacreret; non esse quseren-
seral qua necessitaie Isaac in Geraiis ad regem
:
dum, quia admirahile esset, responsum cst. Ex col-
Abinielec cessil, adnionilns a Domino ne iu M«y- luciatione autem I:\litndo femoris Jaeob obloipnii.

ptuin descenderel. Eidemque univers;e illius terrae X. Igitur Israel declinans fratris domuni, promovil

possessio promiiiiiur, ibique benedie.itur ; mnlti- agmen in Salem Sieimorum oppidum, aique ibi loco
pliealusque pecore alque omni snbsiantia, agente D pretio accepto tabernaculiim statuit sibi. Huic op-
invidia ab incolis pellitur. Pulsus apud Puleuni ju- pido Emor Chorneus princeps prsecrat. IInjus filius

ranienli consedil. lgilur annis gravior, luniinibus Sicbem Dinain liliam Jacob ex Lia genitani stupro
obductis, ciini Esau lilium benedicere pararel, con- suhdidii. Quo tomperio, Simeon el Levi Dina^ fra-
silio Rebecca 1
, m.rtris Jacob se bencdiccndum pro tres, omnes in oppido sexus virilis dolo pereme-
fralre obiulit. lta Jacoh adorandus principibus et runl, ac impigre sororis ulti sunl injnriam. Oppidum

geiilibus , fralri piaepouilur. Queis rebus Esau ae- a filiis Jaeob direptiim, pra-daque omnis 6St ahducta.

ccnsus, fralri necem Quo metu Jacob, moliebatur. Id facliim fpgre admodnm lulisse Jacob traditur.

hoiiaiile matre, in M sopotamiam cmfugil, admo- Mox a Domino monilus, Relbel petiit, ibi que altare
nitus a palre, ut ex domo Lahan fratris Rcbeecre Domino stiluil. lnde in parte lurris Gader laberna-
uxnrem acciperet : tauta illis cura luit , cum in ctilum lixii. Rachel ex partu obiit. Puer Benjamin
alieuis lerris coiisisterent, genus tamen iutra faini- vocalus est. Isaac decessit annos natus centiim et
liani suam ducere. Ita Jacob profectus in Mesopola- octoginia. At Esau potens diviiiis eral, uxorihus

miaiu ,
pcr soporem Dominuin vidisse tradilur : sihi etiam e Chaiiana-orum gente assumptis : cujus
 ; ;

101 HISTGISiA SACRA. LIB. I. 103

progeniem in lioc tam praeciso opere inserendam A composiiis, orbcm tcrra: gravis frumenti inopia qua-

no:i pulavi. Si qnis studiosior erit, ad origines re- liebat. Qua necessilale cumpulsus Jacob , lilios in

verlalur. Posl cxcessum patris, Jaeob iu solo co in jEgyplum misil, Benjamin lanliim secum doini rc-

qi!<> Isaac vixeral, commorabalur : filii ejus aliquan- lento. Igilur Josepli reriim poleniem, pencs qupin
lum ab eo pascui giatia cmh gregibus secesseranl aiinnmc arbitrium erat, fraltes adcunt, ei nu.re

Josepli tanien ac Benjamin parvus domi reseder.mi. regio adorant. Qnibus ille visis, callide agniiionem

Charus admodum Joseph pairi, nbijiieid invisusfia- dissimulans, bostiliter eos venisse, cl subdole toca

tribus : simul, quia Irequentibus ejus somniis ma- explnrare Arguebat. Angebalor autcm, quod Bcu-
jorein euni oinnibiis futuruin portendi vidcbalur. jamiii fratrem npn \idehat. Res crgo in id dcducia,
Igilur ad inspiciendos greges revisendosque liatres ui praeseiiliam eius pollicercuiur : niinirum 111 ex co
a palre missus , opportnnus injuriae fuit. Namque quaereretur, an isti explorandi causa iEgyptum iu-

viso fralre, consilium necis ejus ceperunl : sed ob- Irassent. Ad promissi autem lidem Sinieon obscs lr:i-
sislente Huben, cui a tanto (aciuore abborrebat ani- ditur : ipsisfrumentum graiis dalum. Riirsum igitur
mUs, in lacuiii deinissus. Mox suadente Juda de- reverlenles, Beniamin, ut couveucrat, deduxemm.
ducli ad miiius consilium , ncgoliatoribus eum, qui Tmn secognoscenduni Joscph frairibus pra buil, nou
Iuiii jEgyptum petebant, vcndiderunl, aiqoe ab bis B sine pudore male mereiitium. Ita cos oueralos fni-
Potifafi prseposito Pharaoui. iraditus ctt. mento, muliisque donalqs donmin rerais.il, piaioo-
XI. Per idem lempus Judas Jacob lilius Suam Cha- nens ,
Quinque adhuc annos famcin luiuiani : cuui

nanxani in matrimonium assumpsit, ex qua tres filips patre alque onini progenie ac lamilia ;id se coniini-

suslulit, Uer, Oiian, Selam. Sed Iler Tliamar con- grareni. Igiiur Jacob in jEgypium descendit , ^Egy-
nubio sociatur ;
quo mortuo, Onan fratris uxorem pliis adniodiiin kclanlibiis, gaudente rege, beuiguc
accepil;qui, quia spermata in terrani effiinderet, a filio susceptus. Id gestum anno aitaiis Jacob ccn-
exstinclus a Domino referlur. Tinn Tliamar inere- lesiino cl tiigesimo; a diiuvio auieni anno ciqccu
tiicio habitu assumpto, socero niixta est; exque co cl lx :ca?ierum ab eo lemporc quo Abraam iu leria

gcniinos edidii. In parlu autem illo nnrabile foii, Chaiiaiucoruin Cunsedit , in id quo Jacob yEgypltnn
quod cum prodeuuii puero, ad digiiosceiidum qiii iogressus est , referuiitur anni ccxv. Igilur Jacob
prius nasceretur, obstelrix uianiim ejus cocco illi- seplimo el decimo anno quam in iEgyplo adve-
gasset, reduclus in alvum matris puer, poslero die ncral , urgenle morbo Joseph iiliiim obtesiator,
editus e»l. Nomen infanlibus Fafes et Zara inditum. corpus sepolcro suo redderet. Tum Josepb patri
Al Joseph, cuni benigne a curaiore regio, qui eum benedicendos filios suos obtulit ;
quibus heuedictis,

I
pretio acceperat,liahcrelur,domumque ejuset lami- _ cum tainen benedictionis merilo majori miiiorciu
liam procurarct; decorus ipse insigni spccie, uxoris prseposuisset, filios omnes bcuediciione Iustravit.

doinini oculos in sc converlerat. Cumi|iie amore Decessit auteni annos nattis cxlvii. Funus inagni-
ipsios deperiret, appetitiim soepius nec acquiescen- fice curauun : corpus in sepulcro majorum Joseph
tem sihi falso scelere infamat, ac viro queiiiur, siu- condidit. Fratrcs, post patris obituni pro conscicntia
prum sibi inicntaiuni : ita Josepli in carcciein est pavenles, benigne liabuit. Decessit aulem Joseph
conjectus. Er.ini in eadem custodia niiiiistri regis ipse, aetatis anoo dccimo ct cenlesinio.
dno, qui cum soninia sua ad Josepb relulisseni, fu- XIII. Hebraei igitur (|ui in /Egyptum devenerant
lura ex soninio conjectans, unuin eorum pcenasca- incredibile memoraiu csl , qoaui cito nuineio aocti
pite luiturum , aliiun absolvenduin proountiavil; sinl, multiplicaiaque progeuie jEgypium jepleve-
alqne ila accidit. Igitur post biennitiin soniniiiin regi rini. Sed defonclo rege qui eos ob meriiiiin Josepb
objecium est. Quod cum a prudenlibiis .Egypiiorum benigne fovebal , siiccedenliuin reguni iniperio de-
non posset absolvi , minisler regis ille carcere primebanior : nam et opus duriim adilicaudarum
cxeinplus regem adnionel, Josepb e a se miiiim soin- civitaium cis iinpositum ; et qoia jam inultiiodo
nioiuin inierpiclem. Iia Joseph solvitur ; inlerprela- ahundans ineluebaitir , ne quandoqne libertalem
lus(]ue est regi somniuin Seplem annis proximis :
n armis vindicarent ,
parvulos recens editos aquis
maximani frugum uberiatein futoram, consequcn- mergere edicto regio cogebanlur. Nec dis&iiuulari
libus inopiam. Quo melu rex perculsus, videns divi- crucnium imperiuin licebal. Qua lcmpcslate lilia

nuni in Joseph spirimm, rei eum annonaria: pr.c- Pharaouis iofanicin in lliiiiiine repertum , nnlrien-
fecil,;eqtialosecuiiiiiiiperin.TuuiJosephabunikinlibus duin pro filio curavit : nonien puero .Moyses dedit.
per lil.iin .Egynluin froinentis, iiiagnain copiain Moyses bic, cum virilcs annos agercl, cons))icaiiis
congessil: mulliplicaiisqueborreis adversus fuiuiam llebioeuin ab /Egypiio pulsari ,
peiniolus dnlore ,

fanicin cottsuluefat. Ea tempesiaie spesaupie salus fratrem ab injuria vindicans, iEgyplium calce. per-
^gypti tn illo siia erat. Per ideni tempus vcro duos culstim iiitereniit. Mox supplicium e lacio mclueiis,
ex Ascnclli rifios geiuiit, Manas eni cl Epbracm. pmfugit el apid Jolhor sacerdo-
in tcrraii) M.idian ;

Ipse autem, ciiin siiimnani a regepuieslalemacccpit, ejus Seppho-

lcm icgioiiis illius divcrsalus , filiani
er;U an,, ° xm v naiu a fratribus exque ea doos
> ; scpiemdcciin ram in malrimonium accepit ,
lilios

annos liatiis vcnuiiidatus cst. Gersam et Elieser suslulit. Iloc tractu teiupormn
XII. Inteiea rcbus in iEgypto adversos famein bene Dei cl omnein
Job fuit, lege natura; et agnitionetn
 ,: :

105 SULPICII SEVERl »04

justitinm complexus, prsedivcs opibus, atque eo il- A sinum Rubri maris, prxlcr lerr.im Pbilisliim via

luslrior, quod liis ncque integris corrupius , neque duccrct ; ne pnslea Hebr;eis eremiim aspernanlibus
amissis depravalus est. Nam cuin per diabolum exu- redeuudi io iEgyplum coniinenlibus terris noto
tus bonis, filiis etiam essel orbatus , ad extremum iiinere facultas panderetur, nulu Dei aver.^i , in

diris ulceribus affecius , non potuii vinci, ut prse Rubrum inare illati sunl, castraque ibi cuncianles
doloris iinpatiemia aliqua in parte peccaret. Merce- constituerunt. Quod ubi regi nuntiaium est : He-
dem deniquc divini tcsiimonii consecuius , sanitati brseum populum vise errore in objcctum marc deve-
redditus, oinniaquse amiseral, in dupluni recepil. nisse : nullum ei esse exiiuin obsistenle elemenlo ;

XIV. At ilehrxi multiplicato serviiulis malo prcs- furens animi ,

quo angebatur tot hominum niillia

si , querelis in ccelum convcrsi , spein auxilii a Deo regno suo et potcslati deceilere, exercitum prnperc
cxspeciabant. Tum Moysi pascenli oves repente rubus cdiicit. Jamque eminus arma sign:ique ct protent;e
ardere visa , flammis tamen ,
quod erat mirabilius, patenlibus late cainpis acies visebanlur, cum He-
innoxiis. Qua novitate obstupefactus , rubo propius bneis metu trepidis ct cceluni aspeclaniibus Moyses
accessit , slatimque ad eum istiusmodi fere vcrbis a Deo monilus percussuin yirga mare discidit. Ita

Deus locutus est : Dominum se esse Abraam , Isa:>e pnpulo, cedeniibus in lalera aquis, velut in conti-
et Jacob ;
qunrum progeniem, jEgyptiorum dumi- B nenii ilerpervium fuii. Nec cunctalus rex jEgyptius
naiione depressam, ereplam malis cupiat: iler ergo cedenies insequi, mare, qua patehat, ingressus,
susciperet ad regem .<Egypli , ducemque se pnpuli in mox coeunlibus aquis cum onini exercitu deletus est.
liberiatem reslituendi prasiaret. Cuncianlem potes- XVI. Tunc Mnyses incolumitate sunrum, exitio

tate conGrmat, virtulem ei signorum faciendorum hoslium, virluleqiie exsultans , canticum Domino
imperliens. Ila Moyses in ^Egyplum profecius si- , cecinit, idenniue omnis iurba virilis ac niuliebris
gnis prius apud suos edilis , assumpio fraire Aaron sexus fecit. Sed ingressos ereinum , cum jam per
regem adiit : missum se a Deo prodil, verbisque se tridiium itcr agercnl, ai|use penuria urgebat, repcr-
Dei dicere, populumllehrseum uti dimitleret. Al ille taque ob amaritudinen usui non erat. Ac tnm pri-
negans se Doininum nosse ,
parere imperio abnue- iiium impoteniis populi contumacia apparuit. Jam-
bat. Cumque Moyses in testimonium mandaiorum que in Moysen ferebatur, cum ednctus a Deo lignnm
Dei ex virga draconem fecissct, niox aquas omnes aquis intulit , cujus hsec vis fuil, ut dulcem saporem
in sanguineni convertisset , totanique terram ranis fluentis redderei. Exin proiiiolum agmen, apud Elim
opplesset ; facientibus similia Chaldieis, magicas duodecim fontibus aquarum el sepluaginla arboribus
esse arles quxcumque per Moysen fierent, poiius palmarum repertis consedii. Rursum populus famem
quam Dei virtutem, pronuniiabal ; donec superduc- G ciinquereiis , Moysen increpabat, .Egypii servilium
lis cinipbibus lerra opplela est , Cbabkcis fateniibus cum saturitatc ventris desiderans. Tum grex cotur-
majestate divina isia fieri. Tum rex malo coactus nicuni superne missus casira 0|iplevil. Poslero aulein
advocato ad se Moyse el Aaron , dat populo discc- dieanimadverlunlqui exira casira processerant, par-
dendi poteslalem , modo ut snperductam cladem vis quibusdam siliquis oppleium solum ;
quarum spc-
averlerent. Sed ubi clades exempta est, impotens cies iu iiiniliin; coriandri scminis, glaciali albitudine
sui animus in se reversus, exire, ut conveneral erat, ut crcbro hibernis mensibus superdiictis prui-
Israelitas non patiebaiur. Ad exiremiim dccem pla- nis legi tcrram videmus. Tum per Mnysen populus
gis cnrporis el regni sui coiitnsus et evictus esl. admonetur, Panem Imnc eis munerc inissum Dei
XV. Sed priilie quam ^Egyplo populus est egres- uiiiim<|ueinqiie in id paralis vasculis lantum i:-ui

sus, mandatis Domini instruitur, rudisadhuc lempo- pare debere, quanlum in dicm unum pro nnniero
rum Mensem illum qui tunc
: erat, primum omnium singulis satis esset : sexio tamen die, qnia sabliaio
mensium csse cognosceret : sacrificium autem diei colligi non licerei, duplum pnesumerent. Verum pn-
illius in sidemnilatem consequenlium s> culnrum iia piilus, ll I semper, paruin diclo audiens, more liu-

esse celebrandiim, ut quartadecima diemensis agnus mani ingenii , non refrenavit cupiditatera, ex recon-
immaculatus , anniculus , victinia cajderetur; ejus-
D dilis in poslerum quuque diem consulens. Sed repo-
dem sanguine posies illinirentur : carnem penitns sita femre diro in vermes effervesccbant ; cum die
exedendam , os auiem non conlerendiini : septem sexto in sabbalum reservaia , iulegra permanerent.
diebus fermento absiinerent, azymis ulerenlur, ri- IIoc llebioei per xl annos cibo sunl usi , cujus sapor
tumque hunc posteris tradcrent. Iia pnpulus egrcs- melli proximus, nomen Manna tradilur. In teslimo-

susdivessuis copiis, et AZgypii spnliis cumulatior niinii auiera divini muneris reservasse Moyses gomor
cujus nnmerus, ex quinque et sepiuaginta Hebroeis, plenuii in vase aureo dicilur.
qui primum ^Egypluin descenderanl , ad millia vi- XVII. Inde progreasus popnlus, ciim aquae penuria
roruiu sexcenla pervenerat . . . . ab eo autem nuo tenlarelur, a?gre ab exitio ducis lemperabat. Tum
primum Abraain tcrram Cliananseorum accesseral, Moyses mandante Dnniino , apud locum cui Oreb
anno ingesinio el qiiadringentesimo : a diluvio au- noinen est, viiga pciram perciiliens, large aquas
tem miile quingentis quinque el sepiuagima. Igilur copiam fecit. Sed ubi Rapbidim pervenlum, Amale-

propere egressis, columna nubis inierdiu, nociu co- cila' pnpulum inciirsionibiis vasiabanl. Moyses suis
lumna ignis pra^ferebatur.^Sed c.um , ob interjeclum in prsclium educlis, cum Jesum bellantibus pra;fe-
 , ,

105 IIISTOKIA SACIiA. LIB. I. 106

cisset, assumpto Ur spectator pngna?, fu-

Aaron et A nes abaclorem pecora reperientur, dupla restituet.
turus , simul precandi Domiinim gratia, montem Noclurnuni fiirem occidi licet, diiirnum non licel.

conscendit. Sed cum dubio eventu acies concurris- Si cujus pecora alterius sata depaverint, dominus
sent , Moysi precibus viclor Jesus liostes in noctem pecoris eversa restituet. Si deposittim porierit, is

caecidil. Per idem lenipus Joibor Moysi socer cum pencs quem dcposiium fuit ,
jnrabit nibil se do!o
filia Sepphora (
quae Moysi nupla, proficiscente in egisse : fur inventus , duplum dabit. Commendatum
/Egyplum viro domi resederat) liberisque ejus, co- pecus a beslia intercepiuin , non restilueltir. Si quis

gnilis rebus qnae per Moysen gerebantur, ad eum virginem nnndum desponsatam corruiieril, dolabil
venit. II iijiis consilio Moyses ordines populi distri- puellam, el ila eam uxorem occipiet. Si palev puellae
buit : iribunos eenlurionesqite et decuriones prxfi- nuptias recusaverit , dotem raptor dabit. Si qnis sc
ciens, necessarium disciplinx rilum posieris tradi- pecudi miscuerit, niorii dabitur. Saerificans idolis,
dit. Jothor in patriam regressus. Exin ad Sinam pereat.Viduam ci orplianum non premendos Pau- :

montem perventum. Ibi Moyses aDomino moiietur, perem debiiorem non perurgendum nec usuram ;

populus ul sanclilicaretiir, auditurus Dei voces : id- poscendam Vesiimenliiin pauperis pro pignorc non
:

que sollicite curalum. Sed ubi Deus monli Principem populi non increp.indum inslitil, accipiendum :

validis tubarum clangoribus aer quatiebatur, cras- B Primogenita omnia Domino offerenda Carnem a :

saeque nubescrebris cum fulminibus advolvebanlur. fera captam non edendam Coiliones in tesiimo- :

Sed Moyses et Aaron inmontis cacumine Dominum nium falsum, aul in quaciimque maliiia, non esse
propter, populus circa ima moniis constitil. Iia !ex faciend.is. Inimici pecus errans non prteleribis , sed
lata muliiplex et copiosa Dei verbis, et saope repe- reduces. Si animal inimici succubnisse oneri inve-
tita : cujus si quis erit curiosior, fontem ipsum neris, crigere debebis. Innocentcm et jiisiuni non
adeat : nos eam breviter perstringiinus. Non erunt, occides. Non jiislilicabis impium pro muncribus.
inquit, tibi dei alieni praeter me : Non facies libi Munera non accipienda Advenam benigne haben- :

idoluin : Non sumes nomen Dei lui in vanum Sab- : dum : Sex diebus opus faciendum , sabbalo requies-
bato nullum opus facies : Honorifica pairem tuum cendum : Frucltis septimi anni non metendos , sed
et nialrem Non occides ISon mcecbaberis
tuam : pauperibus et egenis relinquendos.
: :

Non fnrtuni facies Non falsum teslimonium dices : XIX. Hoec fere Moyses ad popiilum verba Dei re-
adversus proximum luum Non concupisces quid- tulit, altariumque ex duodecim lapidibus sub monte
:

qunm proximi tui. conslituit. Ac rursum montem in quo Domiims ,

XVIII. His a Deo dictis, cum lubse circumstrepe- consisiebat, conscendit adhibito secum Aaron , ,

rent, lampndes inardescerent moniem funius ob- C Nadab et Abiud majoribusque naiu septuaginta.
, ,

tegeret ,
populus prae timore inborruit, verba Dei Sed bi non valentes Dominum intueri, locuiii tamen
non suslinens poposcitque a Moyse ut ipsi lantum
; , in qno Dominus siabat, viderunt cujus mirabilis :

loqueretur Dominus, aique ita andita ad populum fornia et claritudo eximia rcfertur. Moyses auiem
referret. Edicta aiitem Dei ad Moysen isiiusmodi accersiius a Domino, interiorein nubeni qu:c circum
sunt : Hebroeus puer pecunia emptus, sex annis scr- Dominum steteral, ingressus ,
quadraginta dicbus
viet, post heec liber erit : sponte autem perinanenli totidemque noctibus ibi fuisse iraditur. Quo lemporc
in servitute, auris forabitur. Qui hominem occide- super sedificando tabernaculo aique arca, riinqne
ril, capite pcenas luel : qui imprudens, rite exsule- sacrificandi edoclus verbis Deiest:quae ego ,
qnia
rit. Qui patrcm matremve pulsaverit, conviciumque prolixa admodum videbantur, inserenda buic lam
eis dixerit, capitali supplicio alliciior. Si quis He- proeciso operi non putavi. Sed imniorante diuiins
braeum subreptum vcndiderit, morii dabiiur. Si quis Moyse ,
quippe qui xl dies apud Domiuum duceret
servum proprium servamve percusserit, exque eo populus desperaio ejus redilu Aaron comptilit simii-
ictu obieril, reus jtidicio fiel. Si quis parlum non lacra facere. Tunc ex nielallis conflatis viiuli caput
deformalum mulieri excusseril, neci dabilur. Si exsiilil; cui cum populus Domini iinmemor bostias
quis servo oculum aul dentem extorserit servus ,
" oblulisset , vinoqtie se et ventri dedisset, despectans
vindicta liberabitur. Tanius si hominem occiderit baecjtisto dolore Dens, improbum populum , nisi a

lapidabitur si dominus sciens besiioe vitium, non

: Moyse fuisset exoratus, delesset. Sed regressus
consulnerit, et ipse lapidabitur : aut pretio se redi- Moyses , cuni duas ex lapide taluilas nianu Domini
mat, in quanlnm actusalor poposceril. Si servum scriptas detulisset ,
populumque luxui et sacrilegio

taurus occiderit, in iriginta didrachmis pecunia dediium dcprehendisset , tabulas conrregit ; indi-

domino nunieraliitur. Si quis defossum laium non gnam esse gentem existimans , cui lex Domini ira-

cooperueril, pocusque in lacnm ceciderit, pretium derelur. Multis tamen increpilis, Levilas ad se ap
pecudis domino dabit. Si lauriis alterius tauriim occi- gregavit, eisdemque praccepit, ut districiis gladii^
derit, pecus vennmdabitur, preliumque domini par- populum ca'derent ;
qno impetu xx tria millia viio-

tientur : peremplum eliam divident. Quod si doniimis rum perempia iraduniur. Tiim Moyses labernaculum
vilium tanri sciens , non consuluerit ; laurum dabit. extra casira consiituit : quod qunties fuisset ingres-

Si qtiis vilulum subripuerit , quinque resliluet ; si sus, columna nubis adsiare pro foribus visebatur,
ovem subripuerit, quadrupli pcena erit: si viva pe- coramqtie ad Moysen Dominus loquebaiur. Poscente
Patrol. XX.
 :

107 SULPICU SEVERI 108

auiem Moyse, ut Dominuni in mnjesiaie propria vi- Anienioque omnes inierissent, nisi Moysi precibus
deret ; responsiim , Formam Dei mortalibus oculis placatus Dominus cl.idem averlissel; nunierus laiuen
perspici non possc ; posteriora tainen cjns videre perempioriim seplingenii et xiv millia fuii. Nec
concessum; labuUcque quas Moyses prius confrcge- inulto post ob aquoe penuriam, ul jam saepius, po-
rat, refeetae; sed in lioc colloqnio Dei xl diebns di- puli exorla seililio csl. Tunc Moyses a Domino mo-
versattis apud Doininum Moyscs tradilur. Cumque nitus ul pelrani virga ferirel (familiari sibi expeii-

de monte descenderet tabulas proeferens, tanta cla- rimento, siquidem itl jam auielecissei), scinel aiipio

riludine facies ejus renidebat, ut inlueri etim populus iteruni petram peicussil, atque ita aqua ellluxil. In

non valeret, sed cum inandata Dci relaturiis esset, quo quidein nolalus a Doinino Moyses referlur,
viiliiiin velamento oblcxit, atque ita ad |iopiiluin qnod per difudcniiaui non nisi iteralo iclu aquaiii

verbis Domini lociitus esl. Hoc in loco tabernaculi eduxerit; denique ob boc peccatnm promissam ,-ibi

interiorumque ejus ivdifuatio referlur; quo consum- tcrrain non ingrc.sus est, sicul inlcrius osicudam.

mato nubes superne decidit, aique iia tabernacu-

,
Igiiur Moyses ex eo loco proniovens, ciim prarter
luni obumbravit, ut ipsum Moysen adilu excluderet. Eduni aginen cdncere pararel, inissis ad icgtin le-

Hsec fere duobus libris, Geucsi atque Exodo, con- giiis iranseundi cupiam poposcit, ob jtis sanguinis
linentur. B bellq abslinendum ratus : etenim gens iHa Esau
XX. Exin Leviticus libcr seqnilur, in quo litandi progenies erat; sed rex supplices aspernalus, Irans-
pnecepta lraduntiir;niaudala eliam lata? suprrius legi iluni negavit , paratus armis conlcndere. Tum
aildunlur, pleua omnia sacerdotalibus inslitulis : qnu3 Moyses in Or inontein iter converlil , vetita via abs-

si quis cognoscere volet, peifeelius inde capiet ; nos tinens, ne quam inter consangiiiucns c.uisain belli

enim suscepti operis modum custodienies, solom bi- pradieret; in eo quuque cursii regem gcntis Cliana-
storiam perseqiiimiir. Igittir Levi tribu in sacerdo- uxoruni delevit. Seon quuque rcgein Amorrlueoruin
liiiin scgregata, reliquse Iribus dinumerabr, rcperla- percnlit, oniuiiiiiique eoruin oppidis pmiliis isl.

(|ue bominumiricet iiicis. Ciiin ergo populus inanme Basan eiiam ct lialac regcs devicit, et castra snpcr
cibo, ut supra relulimus, uierelur, tot laniisque Jnidaneni liaud longe ab iliericbo moliius esl. Tune
beneficiis Dei, ul semper, ingralus, vilcs quibus in a.lvcrsiis M.idianitas cerlattini, viclique et siibacli

^Egypto assueverat, dapes desiderabat. Tuni Domi- suui. Muyscs moriuus esl, cuni xl in deseilo annus
nus imnieiisani copiam eoturuieum caslris inltilii ;
populo pr.rfuisset. C-.clerum Hcbioei ob bane causarn
quas cum avide diriperent, prinioribus [abiis atlmo- tanio lempore in eremo luis^e traduniur, donec om-
tis carnibus interibaul niagnaque eo die clades in : nes qui verbis Dci non crcdidcrant, iuierireni : ex-
casiris fuil, adeo utxx et iu virornni inillia periisse G ccplo cniin Jesu et Cbaleb, nenio ulira xx annos
tradanlur. Iia populus eo qnein desiderabat cibo iialus ^Egyp:o profccliis, Jordanein transiit. Ipse

punitus est. Inde pronioluni agmen, ct in Farau ven- M jyses ul terratn pioinissam videril lantuin, ncc
itim esl: edociusquc a Doinino Moyses vicinam esse conlingerel, |ieccalo ejus asciiliilnr : quod co tem-
terram, cujtis pos-essionem eis promiserat Doini- porequo saxnin lerire ct aqiiam producere prseceplus
nus ; cxploraloiibus in eain inissis rcniintiaiur, feli- csi, posl tot virtuluiii siiaruin cxperiinenia dubita-

cem oinni cnpia csse rcgioneni, scd gentes validas* veril. Decessitautcm anno atatis vigesimo et centc-

ct muniia ingeotibus muris oppida. Quod ulii populo simo; de sepulcri loco pariiincpiuperium.
comperiuni, magna nientes omnium foimidn inces- XXII. Moyse uiortuo suinma reriiin pcncs Jesnm
serat, eoque inali vcntiiin, ut spreio Moysi imperio Nave filiuni erat : etenim illuin sibi Moyses succes-
diicem sibi constiltiere pararent, cujus dticlu in sorcui conslituerat, viruni virlulibus suis siniilliinuin.
/Egyplum rcverlereiilur. Tunc Jcsns et Cbaleb, qui Principio aiiiem suscepii imperii , dimissis per
inter exploralorcs letr.e fueranl, conscissis vesiibus casira nunliis populum cerliurcm facit, friimeiiltim

flentes, populiim oblestaniur, ne exploraloribus uli pararenl. iriduoqtie proximo iter pronuntiat.
credant. fonnidolosa referentibus : se quoque una Sed Jordanis fliinicu validissimum iransilum prolii-
cuin bis fuisse, nibil iiiclueiidnin in solo illo repc- D bebal : quia ncque navium copia pro lempore crat,
risse : promissis illos Dei coufidere oporlere : bo.ics ueque vadari fluvius poicrat, qui luiii pleno alveo
pneda: polius quam exilio fore. Sed gens indoniila, ferebatur. Igitur arcam prseferri a saccnloiibiis,

sanis consiliis male reuitens, in pcrniciem eorum eosdeinque adver-o fliiinine cousislerc julict ; quo
ferebalur: queis rebus coinmolus Ooniinus partem faclo iucisus Jordanis traditur: ita per sicitiin copiae
populi bosiibus c;cdendam objecit, exploratoribus Iraduclre. Eral in bis locis oppiduin itomine llicri-
interfeclis ad vulgi forniidineni. cbo, muris validissimis miiniluin, neque expugua-
XXI. Secuta esteornm coiitiimacia, qni se Oatlian lioni ueque obsidioni facile ; sed Jesus Doiniuo fre-
el Abiion ducilins advcrsiim Moysen et Aaron eri- tus, noii armis aul viribus, urbcui aggrcssus lcrri

gere conati sunt.ised eos vivos bialu suo lerra ab- arcam Dei cirea muros jubcl, saeerdoiosque pr.circ

sorbuii. Nec niullo pusi loiius populi in Moysen et arcain, et luba canere:scd cuin arca seplies circutn-
Aaron orla seditio esl, adeo ut labernaculum (|iiod lata csset, niuri ac lurres conciderunt, direptiun
erat uefas nisi saerrdotibiis iutroire) irruinpercnt oppidiiin alque iiicensnm. Tnm Jcsus Domiiiuin Ira-
tum vcro catervatim in eos grassata mors est, mo- diiur. . lade adversus Cai duclus exerciius : loca-
 :

109 HISTORIA SACP.A. LIB. I.

H0
lisque a lergo urbis insidiis, Jesus meiuin simulans A solet, morum disciplinseque imnienior, nialrimonia

lerga lios:i dedil : qno viso, qui in oppido eranl pa ex viciis assumere, paulaiimquc externos mores
icniibus portiscedeniibtis insiare. Ita hi qui in in- trabere, ac mox
nrofano riiu idolis sacrifioare oc-
suliis fuerant , vacuam urbein ccpere : csesique coepif:adeo cuncla cuni externis socieias peniiciosa
(iinnes absqtie nlliiis effugio, rex captus summoque esi. Quai Deus longe ante prospiciens, salubri He-
supplicio alTeelus. bra?os responso insiruxerat, devictas genles ut in-

XN.III. Quod nbi vieinarum gentium rcgibuscom- lernecionidarenl; sed plebs cnpida dominandi, im-
p.iiinii esi, in belliiin conspiraiil Ilcbr.eos armis perare victis cum pernicie malebat. igiiur cum
depellere. \erum GahaouiLr, gens valida ex iube reliclo Deo idola colerent, desliiuii divino auxilio a

opulenia, uliro se llibrais dederuiil, jussa facturos rege Mesopolamiie evicli et subacli , viu aimis
pollicenles : receplique in lidem; ni ligna el aquam capiiviiaiem pependerunt doncc Gollioniel duce
:

conveliercnt iinpeialum. Sed regibus proxiinarum in liberiatem resiituti per quinquaginta annos rerum
urhiiim deditio eoriim iras conciverat. Itaiiue admo- putiti sunt. Rursumque corrupti long;e pacis malo,
lis copiis, oppiduni eoinm Gabaon nomine. obsi- idolis lilaveruut. Moxque nderat pcena peccantibus :

dione circiimsisnint. Igitur eppidsni, arctis rebus ab Eglom eniin rege Moabiiarum devicli, duodevi-
suis, nuniios ad Jesum niilliint, obscssis uti succur- B ginli annis servierunt, donec insiinctu Dei Aod

rerel. Iia illc mainralo itineie inopin iniibus super- regem bosiiuin dolo interemii , coniracioque lu-
venii , cx-saque ad inlernecioneni mulia bosiium iiiultuario exercilu libertalem armis vindicavii.
millia. Cum dics ccdenles deficerct, noxqu • vblis Idem per lxxx annos in pace Hebraiis praifuit.
fulura pi;csidio vidcreliir, merilo lidci dux l!ebr;ciis iiuic Semigar successit : bict|ue adversus allophy-
noctem averlit : dies perseveravil. lla iiniltiin liosti- los congiesstis, secundo eventu pradium fecii. Rur-
bus eflugium fuit ;
quinque reges capti, interfecii suiiique llebr.eos seclantes idola rex Chaiiana:orum

suut eodem impelu viciua; quo pie urbes iuiperio Jabin noinine subjugavil, gravissimamque in
;
eos
adjeciae, regesquc eaiuin perempli. Verum, quia per xx annos doininaiiom exercuil, donec pristi- m
omnia luee in ordinem perscqui non luit consilium, nuni Debbora mulier staiiim reddidii :adeo ninil
dtiin brevitaii siiideiius, id niodo annotandiim cu- spei eoruin ducibus erat, ut muliebti auxilio
in

ravimus, xx el novem regna imperio llebraeorum defendereniur; i|iiamqiiam hx-e in lypum Ecclesia:
subjecta, qtiorum lerra per uiideciin uibus viriiim lorma priemissa sit, cujus auxilio captivitas est de-
dislribula est. Leviiis enim iu sacerdoliiiin assumplis pulsa. Sub hac duce vel judice xi. annis Hebr;ci
nulhi porlio daia, qtio liberius servirent Deo. Equi- lucrunl. Hursumque ob peccata Madianilis
lr;idiii,
dem boc exemplum non tacitus pralerierim, legen- C duro imperio habebantur, affhciique malo servi-
diunque minislris eeclesiarum libcnter ingesserim; lutis diviiium auxilittm imploraveruiil. Iia semper
eteiiim priecepti liiijus non solum immemores, sed in secundis rcbus, imnieinores ccelesiium
benefi-
ctiaui ignari niilii videntiir : tania hoc icnipore ani- cioruin, idolis supplicabant in adversis,
Deo. Unde ;

mos eorum habendi cupido veluti labes incessit. In- ciiui reputare in animo soleo, populum lot bene-
biant possessionibtis, piocdia excolunt, auro incu- liciis Dei obligaium, lol cladibus cum peccaret
banl, emiiMl vendiiutque,qua?siui pcronniia sludent coercitum, experluinqiie et misericordiam et seve-
ai si qui melioris proposili videnlur, neque possi- rilatem Dei, nequaquain emendaiiim ; el cum sem-
denles neque ncgolianies (quod est mulio lurpitis) per veniam erroris acciperet, semper peccasse post
sedenles rnunera cxspectani, alque omne vi(;c decus veniam; nihil mirum videri potesi, Clirislum ab
mercede corruplum habent, dum quasi venalem liis in.ii esse reeepumi, ciim jam inde ab iniiio
pracleriint sanctitaiem. Sed longitis qtiam volui loiies in Doniino rebelles deprehendaniiir : magis-
egresstissum, dum me teniporuni nosirorum piget que iniruin esi, illis semper peccanlibus iiiimquani
t:edetque: ad inceplum redeo. Igiiur, ut supra dixi, Dei, si quando etim imploraverunt , deluisse cle-
diviso per tribus captivo solo pace summa Hebrcei ineiitiam.
perfitiebautiir, fiuiiimis bello terrilis , lot vicioriis
D XXV. Igitur c tim eis, ui supra reiulimus, Madia-
nobiles armis neniine audente lenlare. Eodem niue doiiiiiiarentur, conversi ad Doniiiium
miseri-
tr;iclu Jesu moituiis anno
csl, ajtntis decimo et cordiain solitam flagitantes, iinpeiraveruiit.
Erat in
centesimo; de imperii autem ejus teni|!ore parum HebrxisGedeon quidain iioniine, vir jusius et chariig
delinio Irequens lanieu opinio est x\ et vu annis
:
Doiniiioaccepiusque; huic angelus decampo messis
eum Hebroeis pr.efuisse quod si iia csi, a nnmdi doiiiinii revertenti asiilit Dominiis
; :
, inquit, tecum
exordio in exccssum ejus auni sunl nmcccLxxx potens in virlule. At
voce htimili, uon esse in se
ille
et iiii.
Dominuin ingemiscebat siquidem quod popultiin :

XXIV. Jesu inoriuo populus siue dtice agebat. sed

captivilaspremeret, virtutumqiic Doniini, qui eos
ciiiu adversus Chanan os bellandum essei, dux
i
belli de lena ^Egypii eduxerai, flens re-ordabaitir.
Judas assiiiuptiis
Tuni
cst. llujns ductu res prospere angelus : Vade, inquii, i„ h,JC >pi,i tu q( ;„ focirtus
gest;c : domi niililiajque siiinitium otinm pupnlus
: es, et populum de captivitate eripe. llle vero
aut ab-
sultacti-. aul per dediiiouciii acccplis gentibus nuere, se inlraciis suoruin viribus, eum ipse mini-
impeiiiabai. Iude, itt .-cinper licri see.uulis rebus mus csset, laiitiim onus suscipere
; perslare conlra
 :, :

111 SULPICll SEVEftl 112

angelus, Ne dubitaret posse fieri qnae Dominus lo- A. dolore conscissis veslibus, indical iilkc voli neces-
quebalur. Perfecto igiiur sacrificio, dirutaque ara sitalem. Al illa, non fcininea constanlia, mori non
qnain Baalis idolo Madianilae sacraveranl, ad suos rcciisans, duos lanluni tamen inenses vilce spaiiuin

profeclus castra castris boslium contulit. Sed Ma- petit, ul sequales suas prius viderel : quibus actis
dianiiis etiain gens Amalecb seconjunxerat; Gedeon ullro ad patrem redit, voluinque Domino reddit.

vero non amplius quam ad triginla et n millia Jepta prineipatum sex annis tenuit. Huic Esebon
exercitum paraveral. Sed piiusquam confligerel succcssii,et tranquillis rebus exacio imperio, anno

Deus ad cum locutus est, Nimiam esse banc multi- septimo decessit : postque eum Allon Zahulmiitcs

tudinem, quam in pralittm vellet educere : Ilebrxos annis x, itemque Abdon annis vm reruni poiili, pa-

pro solita perfidia eventum pugna; non Deo, sed cis tempore niliil quod hisloria loqueretur, edi-

viriuii suae daturos : itaque daret voleniibus disce- derunt.

dendi poteslateni; quod ubi populo divulgatum, xx XXVII. Rursum Israelilnc ad idola conversi, di-

et n m a casiris recesserunt. Sed ex x millibus qua: vino destituii pnesidio, subjecti allophylis, per xl

resederant, admonitus a Doniino, non amplius quam capiivitaiisannos pcenas perfidiae pependeruni.

trecenlos lenuit : reliquos ab armis diniisit. Ila Ea tempestate Sampson natus traditur. Hujiis ma-
inedia vigilia castra hosiium ingressus, jussis omni- B ler diu slerilis, angeluin vidit; diclumque ei esl

bus tuba canere, magnum lerrnrem injecit ; neque Vino ei sicera aique immundis abslinerel : fore,

cuii|uani resistendi animus fuit :.turpi fuga, qua uti pneruin ederet libertatis vindicem el boslium
quisque poluil, dihp-i; sed, occurrentibus omni ex ultorem. Ita mulier cnixa puerum, Sampson nomen
parie Hebrsis, passim fugienies cadunt; reges Ge- ci indidit. Is inionso capite, mirae virtuiis fuisse

deon persecuius ultra Jordanem, comprehensos neci traditur : adeo ut lronein in via obvium nianu dis-
dedit. F.a pugna cenluiu et xx M ex hoslibus c.rsa, cerperel. Uxorein ex allopliylis babuil; quie cum
xv capta traduntur. Tunc consensu omniiim Ge- abseuie viro in allerius mairimonium convenisset,
deoni ut princeps populi esset, delatum quod ille
, : dolore ereptae conjugis perniciem genti molilus est
aspernatus, comnniiii jure cuni civibus vivere, quam (fretus Domino et viribus, palam viclores cl»de
pneesse suis maluil. afficiebal) : ccc siquidem vulpibus captis, ardenles
XXVI. Depulsa igitur capliviiate, quae septein lampadcs eariim illigavit c.uidis, atque eas agris
annos populum contiuuerat, pax per xl annos luit. bosiium immisit : ac tiim forte maluris messibus
Sed defuncliiGedeon, lilius ejus Abimelecb, ex con- facile inceniliuin fuit, vinexquc et olivarum arbores
cubina ortus, frairibus inleremptis, pessimis quibus- exustoe. Grandi allophylorum exitio abrepta; uxoris

que consentientibus et niaxime Siclnmorum princi- C injuriam ulius videbaiur :quo dolore allophyli per-
pibus operam ei navantibus, regnum occupavil moti mulierem tanli mali causam ciim domo el
•
,

isque discordiis civilibus exercitus, cum suos bello patre ineendio consumpserunt.Sed Sampson parum
premerel, tuuim quamdam, in quam se aniisso op- sc vindicatum ralus, urgere omnibus incommodis

pido fugienles receperaut, expugnare aggressus, prolanam genleni nou desinebat. Ttim compulsi Ju-
duin incauiius subit, saxo a muliere ictus periit, daji, vinctum eiim allopbylis tradiderunt.Sed tradi-
cum triennio imperium tenuisset. Iluic successil tus, rupiis viuciilis, arrepto osse asini, quod
Thola, qui duobus et xx annis regno politus est. casus teliim dederat, mille ex hosiibus prostravit.
Post bunc Jair fuil, qui cum aeque viginii et duos Ingravescente auiein ajstu cum siti afleclus esset,

annos priiicipaiuni obtinuisset, populus relicto Do- invocato Doinino, ex o&se quod manu lenebal,
rnino idolis se mancipavit : obque id Israelitoe sub- aqua fluxil.

acli sunt ab allopliylis et Aiiimoiiiiis, duoque dc XXVIII. Ea lempestate Sampson Hebrais prse-
x\ annis snbeorum iniperio luerunl. Quo lempore erat, allopbylis imiiis virlute domitis. Igitur insi-

eis Doininuni invocantibus divinum scilicel respon- dianles vitaa ejus, nec palam eiim tentare audentes,
sum reddituin est : Simulacra polius invocarenl uxorem ejus, quam ille pnslea acceperat, pecunia
I)
scnon ulua lnisericordiain ingratis praesliturum. corrumpunt, virtutem \iri uti proderet. Illa eum
Al illi flenies culpam fateri, et precari veniam; blandimenio miiliebri aggressa, diu eliidentem et
abjectisqueidolis Deum imploraiites, negalain licel miiltuin ciinclanteiii perpulit tit indicaret, iu crini-
misericordiain iiiipetraverunt. Igitur Jepta duce ad bus capitis virtiitem suam
Mox dormienli subsistere.
Jibertatem armis vindicandam frcquentes con- insidiaia, ci inem ejtis absiulit, atque ita cum allo-

veniunl; missis prius ad Aniinon regem legatis, pliylis tradidit nam saipe prius tradilum com-
:

ut fiuibus snis contenius, bello abstineret. At ille pruhendere nequiverant. Ttim illi, effossis oculis,

prailiuni non abnuens, acieni instruxil. Tuin Jepta, vinciiiin cnnipedibus in carcercm conjecerunt. Sed
prius quam signum pugna; dareiur, vovisse dicitur, spaiio teniporis accisos ciiues crescere, et cum eis

si prnspere puguassei, eiim qui sibi priinus rever- virlus redire occoeperat : janique Sampson conscius
tcnii obvius fuissel, bostiam Deodandum. Iia victis recepii roboris, tempus modo jnstae ultionis oppe-

Jiostibus, cum doinum rediret, filia ei obviam lit, riebaiur. Erat allophylis cnm dics festos
inoris,

quoe palrem exceptura victorem, cum lympanis ct agerent, Sampson quasi in pompam publicam pro-
choris beia processeral. Tum Jepta conslernatus, ducere, capto insuliantes. Iia dic qtiodam, cuin
 ::

in IIISTORIA SACRA. L!B. I. IU

ptiblicum epiiliini in lionorer.l idoli dedissent, Sani- A aut duce ullo, proprio arbilrio agebanlur. Heli sa-
psou exhiheri juhent : lempluin aulein, in quo om- cerdos erat : sub boc Samuel natus est. Huic pater
nis populus oinnesqiie alluphylorum principes Elcana, mater Anna. Hkc diu slerilis, cum conce-
epulabaniur, duabus siibnixuin columnis mirae ptiini a Den peleret, vovisse iradiiur, si puer nasce-
magiiiiudiiiis eiat. Producius Sampson, inler co- reiur, sacranilum Domino. enixum puerum Heli
Ita
lumnas staiuiiur : tum illo tempore arrepto, invo- sacerdoti tradidit. Mox, cum adolevisset, Dominus
cato prius Domino, columnas disjecil; turbaque ad euin locuins est, lleli sacerdoii irain denuniians
oinnis ruina domus oliruta ; ipse ciim liostibus non oli vilia (ilioriiin, qni sacerdolium patris in qu*stum
inullus occubuit, ciiiii xx annis Hebrajis pra>fuisset. verterant, munera a sacrificanlibus exigentes, quam-
Huic Simmichar successii, de quo nibil amplius quam plerumque eos pater increpasse referatur
Scriplura prodidit: nain neque finem iniperii ejus sed Ievior ubjurgaiio nou satislecerai disciplinae.
reperi, et fuisse populum sineduce invenio; ideo Igitur allopbylis in Judxam irrueniibus obviam
cum adversus Benjamiu trihuin civile hellum fuit, iiuin. Sed victi Hebrxi paranl aciem restiluere:
Judas lemporarius dux belli assnmplus esi.Sed arcam Domini secum in pugnain clferunt, el cum
plerique, qui de temporibus scripserunt, aunum ea filii sacerdotis prodcunt quia ipse annis gravior :

iiiiiini i mperi.i ejus annotaverunt : pleriquo iia eum B luminibus obductis satisfacere offlcio nequiverat.Sed

pncterierimt, ut post Sampson Ileli sacerdotem ubi arca in conspeclum bosliiiin deducta est, majes-
subjunxeiini. Nos eam rem,ul parum compertam, late quadam praesentis Domini lenili, fugam para-
in medio relinqueinus. bant : assumptaque rursum consiantia, et non sine
XXIX. Per hsec tempora eivile, ut diximus, bel- Domino mutalis animis, tulis viiibus tonciirrunl.
lum exarseral : causa auiem motiis liaec fuii. Le- Vicii llebrtci : arca capiiur : lilii sacerdotis cadiinl.
viles qtiidam cum concubina iler faciens, urgente Heli delato ad se mali nuntio constcriiatus, aniinain
nocle compiilsus, in oppido Gabaa, quod ab Benja- exspiravit, cum per annos xx sacerdotium admi-
milis incolebalor, secesserat. Cum eum senex qui- nistrasset.
dam liospitio benigne recepisset ,
juvenes ex oppido XXM. Victores secundo praalio allopliyli, arcam
bospitem circuinsisliiiit, slupro euin subdere pa- Dei quoe in poteslatem venerat eoriiin, oppido
ranles. Multum a seneincrepili, xgreque exhorlati, Azoio in lenipliim Dagon iniulerunt. Sed sinuila-
vicario demum coiiculiin;e ejuscorpore in Iudibrium cruin daimoni dicalum, ubi aica illala esl, corruil
acceplo, advcuas pepercerunl i illusamque noctc ciiniquc idoluin loco resliluissent, nocte insecula
lota, postero die rcddiderunt. Sed illa ( stupri in- discerptum est. Inde mures per omnem regionem
juria, an verecundia, parum definio) viso viro C exorli, noxiismorsibus mulia hominum millia leiho
aniniam efflavii. Tum Levita in testimonium diri dabant. Quo malo compuisi Azotii, ad declinandam
facinoris, membra ejus in duodecim disrissa parles calamilatem, arcam Dei ad Gethaos transtulerunt;
per duodecim iribus misit, quo promplius omnes qui cum simili clade aflicerenlur, in oppiduin Asca-
facti invidia commoveret : quod ulii omnibus com- lonensium arcam transvexeiunt. Ilis vero, advo-
pertum, undecim reliquse trilnis adversus Benjamin catis gentis ejus priinoribus, consilium fuit,

in bellum conspirani. Iluic bello Judas, ut diximus, arcam Domini Hebraeis reddere ; ita ex senlenlia
dux fuii: sed duobus prxliis inale pugnatum; teriio priucipum augurumque et sacerdolum, imposila
demum Benjamitx victi, cajsique ad internecionem. vehiculo muliis cum iiiiinei ihus remiltitur. Illud
Ila paucorum scelus publico exiiio punilum. Hrec mirabile, quod cum oneri boves feminas subjecis-
qiioque Jiidicum volumine coniineniur. Regum libri sent, vitulosque earum domi reiiiiuisseiit, iter nullo

seqiiiinlur. annorum ordiuem et seriem

Sed niihi duce in Judaam pecudes direxeruni, non revoeaiite
lemporiim persequenti, parum conliouala videlur affeclu lelus relicli : cujus rei niiraculo reguli allo-
hisloria :nam, cum posl Sainpson Judieeni Semigar phylorum usque in lines Hebraeorum arcam secuti,
fueril, pauloque iiost bisloria consignel, popnliim religiosnni officium praestiterunl. Juds:i autem,
sine judicibus egisse; lleli eiiam sacerdos libris D ubi referri arcam viderunt, certatim ex oppido
Regnorum fuisse referatur : sed tum, quoi anni Bethsamis cum gaudio obviam ruere, festinare,
inier Hcli el Sanipson fuerint, minime Scripiura exsuliare, grates Domino referre. Mox Levita;, quo-
prodiderit : video inedii quiddam foisse lemporis, rinn hoc negotium erat, sacrificium Deo celehrant,
quod lahoret ambiguo. Caeterum a die ni"rtis Jesu bovesque eas quaj arcam adduxeranl, immolani.
usque in id lempiis quo Sampson defuncliis est, Sed in oppido quod supra diximus, leneri arca non
nuineraniur anni cccc et xix mundi autem exor-
: a poluit : ilaque passim Dei nulu per (oiani urbem
dio anni oil ccc ei iii, quamquam ab hac suppu- ssevitum. Arca in Carialhiarim oppidum translata
la ione nostia CKieros discordare non nesciam : esl, ibique perviginii annosfilit.
sed mihi conscius suin, me non incuriose latenlem XXXII. Ea lempestate Samuel sacerdos Hebrais
annoruin ordinem prolulisse, donec in h:ec lem- prneerai ; quietis a bello rebus populus in oiio de-
pora ineidi, de quibus dubilare ine faleor. Nunc gebat ; pax deinde allopbylorum iiruptioiie lurbaia.
reliqua exsequar. Trepidantibus cuiictis ob conscienliam peccali, Sa-
XXX. Igiiur, ut supra reiuli, llelirsei sine judicn muel, ca?sa prins bosiir, Don ino fietus soos hi
 ,

II?! SULIICH SEVERI MG

prjeliuiii eduxii ;
primoque iiiijiclu fusis liostibus, \ ubi rogi cx Domini ir:i coinperlinn ejt, morlem ;tf-

victoria penes llebraeos sietit. Sed hosiili mciii rc- fici filiuin jussil : sed populi nuxilio ab exilio vindi-
iiiolo, sccumlis lranqnillisi|iie rebus, corruplis con- cains es(. Ea tempestnte Saniuel a Domiuo moni-
sihis (nioie vulgi, Ctlt. pnvseotia fa-lidio, insueta tus, regem adiil, verbis Doinini nnntinns, uti genli
desiderio siini ) regiiim uomcn, cunciis ferc liboris Amalec, qtirc olim Ilebi.Tos ex /Egypio venicnles
gcnlibus semper invisum, populns dcsiderabat, pla- transilu proliibueral, belliMii iiiferrel ; addilo inter-

lieque non sine cxcmplo ameniiw pr.eopt.ihat liber- diclo, ii.' quid ex spoliis dcviciorutn cmieupisceret.
taiem scrvitio muiare. Igitur ffequentes Samuelein lia iu lines hostitmi ductus exercitns, rcx captus,
circuinsislnnt, nt, quii jam ipse senuisset, rcgcm gcns snbacla. Saul viclus prad;e magniludiiic, pr:c-
eis consiiiueret. Ai ille placide, salubri oratione, ab cepti divini iininemor, capia servari el (erri jubct.

insan:i volunlalc dclorquei e plebem : douiiiialioiicm Qtto faeio offen-ns Douiiniis, S.iniiicleni alloquiiur :

regiam et supcrba impcria exponere : libertatcm Poenitere sc, <|tiod Saul regem consiiiu cril.
extollere, scrvilulem delestari : poslrenio divinaiu XXXIV. Uictum sacerdos regi referi. Mox a Do-
eis iram denuntiare, siipiidem boniincs mente cor- mino monitus, David rcgali unguenlo perlinii ,
par-
rupii, Deum rcgem babenles, regeni sihi ex boiniui- vuin clia um pueruni, sub palre agenlem, pasto-
bus fl igilarent. Ilis alqne aliis isliusinedi fruslra 3 rcni oviuiu, assitetum saqiius eiihara canere : ob quod
diciis, cum populus in scnleniia perseveraret, Do- posiea a Saule asMimptns, inter minislros regioB ba-
ininiim consnlil : qui pennoius vecordia insamc bebaiur. Qua tempesiale alltqibylis atque Ilebr.cis
gentis, n.lnl adversnm se petciitibiis negandum bcllo Qagrantibus, cuni ex adverso acies constiiis-
respondit. scnl, Goliath quidain ex allopbylis, vir niir;e magni-
XXXIII. lgiiur Saul, sacerdotali prius a Samucle ludinis et roboris, suorum ordines praetergf essus
ungiiento perlusus, rex conslitutus est. Ilic cx iribu ferocibus verbis probra in liostcs jaciens singnlarcin
Benjamin, Cis palre orins, modestus animi, foruia piignam ciebal. T11111 rex magiia prtcmia ct lilitx

excellcnli eral; ul inerilo dignilas corporisdignilali niiplias dcspoiidil , 91 quis provocnnlis spolia relu-
regiae convenircl. Sed principio regni liujus ali- lisset : sed nemo cx lanio aginine ftggrcili aiidebat.

quanla ab eo pars populi dcsciveral, parere impcrio lgitur David etiaiunuiii puer, pilgnse se obiulii : re-
abnuens, seque Amuionitis conjiiiixcai. Veriim hos jeciisque arniis, qnibiis inlirma ;ctas gravabatur,
Satil impigrc itltus e-l : viclique Iiostes, et venia virya laiitum cl quinqde lapiiiibus suiuplis, in pra'-

llehrans dala ; luin Sanl ilcraio a Samucle unctiis liinn processil : primoque ictu, niisso ftluda lapidc,

traililur. lnde allopbyloiuui irriiplionc alrox bclluin allo|ibylum perculit : capul vicli el spolia abstulil :

•xortiini. Locum cxcrciiui ad convenienduii! Saul in Q gladium poslca in leniplum posuil ; allophyli aiilem
i.akalis consiiiiierat : el cuin per seplem dics S.i- oinncs in fugain versi, victoriaiu concessere. Sed e
inueleiii opperiiusesscl, ut saeiiliciiiin Dominn lieret; pralio rcvcisis, multtis cirea David favor invidiam
lardanlc illo, eiini popuiiis dilahoretiir, illicila pr.c- regis acecndcrai : limcns aiilem lain carum 011111 bns
Miinpiione rcx :.<! uceni sacerdotis linloc.iusiuiu cuin invidia et pcrnicie necare, sub spccie liouoris
oliinlii . inullunnjiie a Ssimiiele iiicrcpiuis, sera pccca- objectare euin periculis slatuit. Ac pruuuin trihiiiiuin

11110 poeoitciitia fatcbatnr. Igitur ex peccato regis ciim feceral, ul rein bellicani curarct ; inde, ctini ei
ineltis onincili exereiliitn pervaseral : castra bos- tiliatn spopnndissct , lidcm fregit, eainqtic alleri tra-
tiinn liaud longe sila pr;esens periculum osiende- didit. Mox lilia regis nalu ininoi , Mclcbol noniine,
banl : neqne cuiqiiani exemidi in prnaliiim aniinus: amorc David llagrare occceperat ; igiinr lmpiiaruni

plures lacrymas el lalebras pclivcranl; 11:1111 pr.cler ejus isliusmodi condilionem proponit : si tetiuni
imbecillilalein animoruin, qui alienum a sc Doini- pr;cpntia David ex bosiibus rclulisscl, rcgiam virgi-

niim delicto regis arbilrabanlur, in inaxima fcrra- nein iiiatninciiio illius cessiiram : spcr; bal cuim ju-
Mientoriim inopia exercilus eial; adco ul pr;clcr venem pcricnlosa audentcni facile periluruni. Scd
Ssul cl Jonalbaii hTium ejus, nemo gladium aut lan- longe aliier ac ralus erai, evcnit : nam 111 proptisue-
ceam babtiisse tradatur : nani allophylisupeiiore J) rat> impigie David ceutum pncpulia ex Blluphylis
bello victorcs usiim Hcbrais adeuierani, ncque relulit; atqtie iln regis liliam in mairinioiiitim ac-

cuiquam conliciendi lcli btilici aul ruslici lerramenli cepil.

poteslas fuerai. Igiiur Jonaiha audaci consilio, solo XXXV. Crescebat in dies in euin regis odium sti-

arniigero suo coinile castra bosliuin ingressus, vi- innlanle inxidia : quia bitnos sempcr mali inseclan-
ginti lcre ex hosiibns inlereinptis, universum exer- lur; igitur minislris cl Joii.uIilc filio impcravit, vilac

ciitnn tcrrore perculerat. Tnni vero nulu Dei in ejus ut insidias pararenl. Sed Jonalha: earus accep-
fugani versi, non imperia exsequi, 11011 ordines ob- tnsquejini inde aprincipio DaviJ fueral : ilaque icx
servare, oinne pr.csidium in pcdibus habere : quod incrcpilus a lilio, cruenliun iiiipeiiuni repressit. Scd
ubi Saul animadvertii, suis propere eductis fitgienies non diu inaliboni sunt; nanicuin spiriiu errnrisSaul
persecuttis, victoria |iotitus esl. Eo die rex edixisse aflligerelur, eique David assisteret cithara laboran-
traditur, ne qnis, msi confeciis hoslibus, cibuni tem deliniens, lancea cum ferire conatus est, nisi
capcrct : sed Jonalba interdiciionis ejus inscius, ille lethalem icliun propere declinasset. Exinde jam
favo reperto, tinclo spiculo niel degustaveral, Sed 11011 occulle, sed palani ei nccoiu parabat : nec ultra
 :

n- IIISTORIA SACRA. LIR. I. 118

se Davul regi crcdidit. Ac primiim fngiens, ad Sa- A dole naius, admodum senrx sacerdolio functus refe-
muelcm se conlulit : inde ad Ahimelech, posircmo ratnr. A nonniillis lamen qui de temporibus scripsere
ad regem Moab confugit; mox pcr Gad |iropheiam (quia vere niliil de ejus annis sacra hisioria siguavit)
nioniius, in lerrain Jud;e regressus, vitae periculuiu lxx annis pra?fuisse pnpulo refertur : sed unde hsec
adiii.Ea lempestate Sanl Aliinielecli saccrdotcm in- auctorilas fucrit assumpia, non rcpcri. Nos in tanla
leremit, quod David recepisset el cum ex minislris : erroris copia , Clirouicorum annoialioncni secuti
regiis neino in sacerdotem inanus inferre auderet, (quiaeamex Aposlolorum Actibus, sicut superius
Poeg Syrus ciueiiliiin iiiinisteiiuiii exsecutus esi. memoravimus, profectam arbitranmr) Saiuuelem et
Post id David deserlum peliil. Illuc qiii)(|iie eum Saul Saulem xl annos principatum egisse referimus.
persecutus est : sed inani opera ejus exiiium molie- XXXVII. Saul perempto, David in lerra allophy-
balur, qiiem Diiiiiinus prolegcbat. Erat in deserto lorum, perlalo ad semortisejus niinlio, uiiro pielalis
s|K'!unca vaslo recessu patens, in linjus interiora Da- cxeniploflevisse Iraditur. Tnm Chebron Judaaeoppi-
vid se conjeeerat. Saul nesciens in piimo speluncae dum peliit. lbi ruraum regali ungiiento illitus, rex
adiiu reliciendi corpoiis gratia successeiat, ibique appellatus est : sed Abner, qui magister militiae Saul
soinno captus rcquiescebai; quod ubi David aniinad- regis fuerat, sprcto David, Isbaal regissui filium re-
ut opportunilate utere-
vertil, hoiianiibiis cimciis
g gem constituit. Crebris deinde pialiisinlerduces re-
tur, abslinuit regis exilio : diploidem lamen ejus guui < oncursum pulsus Abnei : sa-pius; fratrem laineu
abstulii. Mox egressus, iuto eminus loco a tergo re- Joali, qiii ex parte David exercitui praeerat, fugiens
gcm allocutus esi, sua in illum conniiemorans bene •
pcreinit ; quo dolore postca Jonb, cum se Abnei Da-
Ijcia, Ut saepe pro regno ejus caput periculis objec- vid regi dedissel, jugiilaiieuni piucepil non sinedo-
lasset, utque postremo prsesenti tcmpore a liomino lore regis, cujuslidemcrucniaverai. I'cr idem lempus

sibi tradituin bilerimere noluisscl. Ad h.ec culpam omnes fere naiu majores llebrajoriim publico con-
Saul fateri, vcniain precari, lacryinas fuudcrc, pie- seusu regnum ei tolius gcntis delulerunt; iiam pcr
laieinDavid exlollere, nialiiianisiiaiu iucusare, regeiii septem amios iu Cbebrou lanttim regnaverat. I;a

eiun et filium appellans. Tanliim ex furoci illoanimo leilio iex ungitur, annorumcirciier xxx : Allopliylos
inutatum, crederes nihil ultra adversum genciuni au- in icgnum iriueutes secundis pradiisrepulit. Ea tem-
Siirum. Sed David, quipeniiiiis ingcnium malispecia- pcslale arcam Douiini quse in Cariathjarim oppido,,

lufll liaberetetcogniliiin, uibil regi credendiiin r.ilus, ut supra rctulimus, crat, in Sion Iranslulit: cumque
intra ereinum se continebai. Saul vecors animi, quia aedificare Domiuo templum 111 animo baberet, divi-

coiiiprehendeiuli geiierum polcslas non erat, liliam nnin ei re.-ponsiiin redditum, Semini illius id reser-
suam Melchol David, ut supra rctulimus, nuplam, C v: "'- Rellodeinde allopbylos domuil , Moabitas sub-
I liallim cnidam in maliimoniuin dedil. jugavil, Syriam subegil, slipendiuinque ei imposiiil;

XXXVI. David ad allophylos coiifugil. Ea lempes- auri alque aeris QS prseda iminensuin moduiii rclulit.

late Samuel diemfunciiis e>i. Saul allophylis belluni Relluni dcinde adveisum Amiuoiiilas ex injuria Cha-
iiifereuiibiis Doiuiniiiii conMilii, nulliimque est ei re- niin icgiseoriim exorluin. Syrisdeiiuo rebellanlibus,

sponsum reddiluiu.Tuii) per iiiubereni, ciijus vi.-.ceia qui ciuii Ammonitis in bclluni cunjuraverant, David
spiritus erroris iinpiever.it, Sainueleni evoiaium coa- tuminani rcrum Joab principi inililkc permiserat
sulii.Dictuin ei ab eocsl, postero illum die cum lilio ipse a bello remotus , intra Ilierusalein commora-
victuni ab allopbylis in priclio casurum, Igituc allo- lnitiir.

phyii c.asiris in bo tili solo posilis, postero dieaciem XXXMII.QuaiempesiaieReisabeiiquaindani miraj

insiriiunl, David lamen ex castris remisso : qoia pa- feininiini puh hritiidinis slupro comperlam habuit.
ltiiii (iciliileir.ut sibi illumadvcrsum suos lidumfore. II;ec vin ;

cujusdam uxor, qui liim in castris erat,

Sed cunserl*) pixlio, Hehroei fusi : lilii icgiscadunt : fuisse Iradilur. Hiinc David iniquo pugiuc loco objcc-
Saul eipio delapsus, nc vivus in poteslalem haslium l ii ni hoslibus, iiileilicienduui curavil : ila muliei em
veniret, gladio suo inciibuil. De ailale imperii cjiis nialrimonio vaiunm, sed jam ex slupio giavidam,
panmi cer'a cnnipeiiiiins, nisi quod in AciibusApo- D numero uxoruin aggrcgavil. Tuni per Nallian pro-
slobirum xi, annos regnosse diclus est ;
qiiani(|uain plictaui graviler increpilus, licel agnilo errore, ca-
cgo aibilror i.im a 1'aulo, (iijus illa pnedicatio rc- siig.iiionem Domini non etfugit : namque liliuui ex
fcrliir, eiiam Samuclis annos sub rcgis islius actale furtivo illo conciibitu edituui paucos post dies ami-
iiiimeiatos. Plerique i.inicn qui de lcmporihus scti- sil, niultaipie in doniiim familianiqueejus exsecrau-
p>cruiil,iux cum annos regna-se aiinoiaveriinl : oui da acciderunt; ad extreiuum Absa'011 lilius ejus arma
o| inioni nequaquani accedimus ; iiam ea leinpostaie iinpia adversus palrem suslulit, regno euin depcllcre
(|iia Domiiii arca in Caiialhjarim oppidum trai.slaia cupiens. Adversus bunc Joab acie conllixit, adiuoni-
esli necib egnare Sanl ccepeial : refcrtur aiilem lus a rcgo, ut viclo parcerct : sed ille, spreto iinpe-
per David regem ex illo oppido an 'iii sublalam , ri 1, parncidialcs conatus ferro ultus est. Flebilis ea
cum per xx annos ibi conslilisset ;crgo,cuiii intra id vicioria fuisse regi Iradilur : lanta in co pielas eiat,
tempus Saul regnaverit atque decessciil, parvo ad- ul etiaiu panicidic filio ignosci voluerit. Vix hoc bel-
niodiim spatio lennit iiiiperium. Eadem nobis de luiu exsiinctum vidcbatur, aliud ruisuin exorluiu
empoiibus feamuclis caligo, ut qui cum iloli sacer- Salnca ciuodaui duce, qui pessiiiitim quemque ad
 :

119 SULPICH SEVERI 120

arma incilaverat : sed propere nioius omnis morte A lassis annorum, qnani amplius, annotarim, Sed non
ducis repressns. Crebra deinde adversus allopliylos dubito librariorum polius negligemia, prassertim tot
David praelia secundo cvenlu habuit : cunctisi|ue jam saeculis intercedeniibus, veriiatem fuisse cor-
bcllo domiiis, et lam exteris quain domesticis nioii- ruptam, quam ut propheta erraverit : sicul in hoc
bus compressis, floreniissinium regnum in pacelia- ipso nostro opusculo futurum credimus, ui describen*
bcbai. Tuin cum subilacupido incessit, ad meiicndas tium incuria, quse non incuriosea noliissunidigesta,
imperii vires, popiilum censere : iia a Joab mililise viiienlur. Igiitir Salomon coeptum lempli opus vige-
magistro decies ceniena et trecenta civium millia di- simo anno explicuit. Celebralo deinde ibidein sacri-
numeraia. Ilujns eum facli inox piguitpoeniiuitque, ficio, diclaque oratione, qua populum templuinqne
veniam Domino pelens, cur in id aniinos extulissel,
a behedixit, Dominusad eunt locuins e-i , denuniians
ui regni sui potentiamexsuorum poiius multitudine, fore, si qnando peccassenl acDomiiiiim reliqiiisscnl,

qnarn ex favorc divino seslimaret. Iiaque missus ad templum illud solo sequandum. quod jampridem im-
cuni angelus, trinam ei poenain denuniial, datque pleium videmus, et mox .... connexuin rerum ordi-
arbiirium unameligendi:sed proposita tricnnii fanie, nein exponenius. Interea Salomon florens opibus,
triuin iiiciisiuni fuga, morte iridui; fugam et famcm omnium qui uinquam fuerant regum ditissimus, qui-
detesiaius, inortem elegii : iiioinenioqiie lemporis B que semper ordo rernni esl, ab opibus in luxum et
lxx inillia viroruin iuiericre. Toni David videns an- vitia dc.lapsus. ciim adversum iulerdicluni Dei ex
gelum, cujusdextera populus prosiemebatur, veniani alienigenis conjngia sumpsissei, el jani seplingenlas
precari, seqtie untim pro oninihtis poenae objicere :
uxores ct ireceulas concuhinas haberel, idola eis

se digniuo exiiio, quia ipse peccassel. Iia aversum ritu gcnlium suarum, quibus lilarenl, consiiluit.

plebis suppliciiiin. David in loco, in quo angelum vi- Quibus rebus aversus Dominus, graviier increpito
deral, aram Domino slatuil. Mox aonis el morbo in- pcenam denunliavit, fore ul regnuni ex parie majore
fraciior, Salomoneni filiiim, ex Bersabee Urise uxore adempium filio, servo illius traderettir ; idque ila

susceplum , successorem regui consiiiuit. Is regali acciiiit.

unguento per Sadoc sacerdolem uncttis, patrc adhuc XLI. Nam defuncto Salomone anno imperii qua-
incolumi rex appellatus. David, cum reguasset an- dragesiino, cum Roboam lilitis anno setalis sexlo et
nos XLilefuncius est. decimo regnum patrium tenere coepissei, pais populi
XXXIX. Salomon inilio regni iirbein muro cir- ab eo ofRnsa discedil. Eienim cum laxari sibi sti-
cumdedil. Huic per soporem astare Dominiis visus pcndiuoi poposcisset, quod Salomon gravissinmni
est, petendi qnse vellet iribuens opiioncm. Sed ille imposuerat; repudiatis precibus supplicum, favorem
non aliud sibi quam sapieniiam dari poposcil.reliqua G universac plcbis averierat: iiaquc consensu omnium,
omnia parvi sestimans. Ila somno excitalus, cum ante iniperium ad llieroboam deferlur. Is medio genere
sacrariiim Domini consiiiissei , indultie sibi a Domino orius, aliqiianidiu Salomoni serviiutem pependerat
sapientise documenium dedit. Namque ilux niulieres sed cuni ei responso Achia; propheta; regnum lle-
una in domo diversantes cum eodem lempore pue- brseorum aniiuntiatiim coinperisset, necare eum
ros edidissent, aiqne ex hisalier posi diem lerlium clain destinaverat; quo ille inetu in iEgypmm confu-
nocte obisset mater defuncli somnoalteriusinsidiata
; git : ibique uxore accepta ex stirpe regia , cognita
moriuuin suiiin supposuit, viveniem ahstulit. lnde deinum Salonionis moriein soluin palrium regrcssus,

inler eas de puero altercatio ;

poslremo res ad rcgem voluniate populi, ui supra relulimus, sumpsit impe-
delata : difficilis judicii absolutio inler neganles, ubi riiim. Pencs Roboam tamen duae tribus, Jml.e ct

tesiis deerat. Tom Salomon divince sapientiae mune- Benjamin, resederanl : ex bis ad trecenta niillia pa-

re perimi pueruin, corpusque cjus dividi inter amhi- ravit exercilum. Cumque acies promoverenlur, ver-

geules juhel:cumque uiiaearuinjiidicioacquievissct, his Dei populus admonclur, pr;elio abslinerel : ex

alia vero cedere polius puero quam discerpi eum suo nuin Hieroboam regnuin acccpisse. lta spreto

mallet; Salomon ex affectu feminse hancvcrematreni regis imperio , exercilus dilapsus, Hieroboam impe-

esse conjeclans, puerum illi adjudicavil, non sinc I)

riuni invaluerat : sed cnm Hierosolymain Roboam
circunistaniium admiraiione : siquidem lateniem ve- ohlincret, ubi templo a Salomone facio populus sa-

ritatem prudentia prolulisset. Ita in admirationem crificare Doinino consueveral; veritiisllieroboam, ne

ingenii prudentiajque cjus reges vicinarum gentium ab eo plebem religio averleret . siaiuit animos ejus
amicitiam ab co ioedusque peliere, paraii imperata superstilionc orcupare. Ilaque Vaccam auream in Be-
facere. ihel , alleram apud D.ui i nn-liliiil, quibus populus
XL. Queis opibus confisus, teinplum Douiino im- litarel : sacerdoies<|iie, omissa Levi tribu, ex plebe

mensioperis facere aggressus, paratis pertriennium instiluit. Invisum Domino flagitiiimexposiulaiio con-
impendiis, quarlo lere imperii anno primum funda- secula. Crebra deinde inter reges prsclia : dubio
inentiim je.cil, a profeclionc Ilebra-orum ex /Egyiito eventu regnum obtinebanl. Itoboam seplimoet deci-

anno fere octavo ei ociogesimo ct quingentesimo : nio iinpcrii anno exacio, viia liinclus csl.

licei libro Regnorum lenio ccccxLfuisse referantur; XLII. Iu hujus locum Abiu filius ejus regnum
quod nequaquani convenit : siquidem per seriem Hierosolymoc sex anuos lenuii ;
quamvis in Chroni-

superius coinpreliensam facilius fiierit, ni iniuos for- cis irienhio regnasse referaiur. Iluic Asa lilius suc«
 : :

121 HISTORIA SACUA. LIR. I. \tl

ccssit, a David quinlus fere ,

quippe abnepos ejus. A bus cccc fere et l inter eos inde oria esl altercatio :

Puit religiosus Doniini cultor : namque delelis aris hlia Dominuni prxdicanle, illi superstitiones suas
lucisque idolorum, vestigia palernx perfidiae sustu- asserebanl; posiremo placuit fieri periculum , ut, si

lil, 1'u'dus cum rege Syriac finnavit : ejus auxilioHie- ciijns casam hostiam missus ccelo ignis absumeret,

robna: regiiuni ,
quod iiiin a filio tenebalur , multa rata essel leligio qua: virlutem edidissel. Ita sacer-

clade affecit; ac saipc victis lioslibus pr;edam ex vi- doies occiso vitulo Baal idolum invocare icepeiunt

ctoria retulit. Post unum et quadragcsimum annum fruslraqiie consuniptis iiivocaiioinbus imbecillii.item

;eger pedilnis decessit, lluic iriplex peccaium ascri- doniini sui lacile faiebaniur. Tum vero Elias irri-
biiur : uiiuni , quod societate regis Syri;e nimium dens eos, Ne forie, inquil, donniai : clamate vthc-
confisus sit : allerum ,
quod proplietam Domini boc inentius, ul somno quo tenetur evigilei. Enimvero
ipsum increpantem in vincula conjecil : lerlium, uiiseri irepidautcs mussare, cl l.imen i|iiidnaiu Elias

quia in pedum dolore remedium non a Doinino , sed faciurus essel cxspeciaie. At ille caesum vitulum
a medicis speraverit. Sed inilio regni biijus, Hiero- imposuil, cuiii prius sacrarium aqua opple^set : in-

boam rex deccm tribuum defunclus esl ; regntim vocatoquc Doinino, exsptctanlibus cunclisigiiisccelo
Nadab lilio reliquit. Is malis operibus , et tani suis delapsus aquam cum bostia absumpsit. Tuin vcro
quam paternis meritis invisus Domiuo , non iillra B pnpulus solo straius Dominum lateii, idula exse-

btennium regno potitus est, privalaque imperio in- crari : postremo Eliae jiissu profani sacerdotes ront-

digna progenies. Baasam Acbise filium successorem preliensi deductiquead lorrcnleni, necaii sunl. Re-
liabuit, aeque a Doiuino alieiiissimiim; isque sexioet deuntem inde regem prophela prosecutus est : sed
vigesimo iinperii anno deftinclus est. Regnuni ad cum ei Jezabel regis uxor vilse peritulum pararel,
Elam filium devolulum, nec nlira biennium reten- ad remotiora secessit. Ibi eum Dominus allocutus
lum ; namque euin Zambri princeps cquitum epu- esl, septem millia virorum esse adbuc pronuntians,
lantem interfecil, rcxiiumque occupavil : virperinde qui se idolis non dedisscnt : mirum id Elix luit , qui
in Dominum atque homines impius. Ab lioc pars po- solum se asacrilegio immunem esse creditlerat.
puli secessit Tbamni cuidam regiuni nomen dela
;
• XLIV. Ea tempestate Achab rex Samarhe vincam
tum, sed Zambri ante liunc seplem annos et cum Nahutlia'i adhserenlem sibi concupivit ; quam cum
eodem duodecim regnavit. Al in parte tribus Jud;e. ille ei vendere noluisset , dolis Jezabel interfectus

Asa niortuo , Josaphat lilius ejus regnare ccepit , vir esl : ila Acliab vinea potilus esl, cuni tainen Nalm-
religiosis virtuiihus merito clarus. Is cum Jambri lb;ei niortem doluisse relcralnr. Mox per Eliam
pacuin babuii; defunctus est atilem , cuin^regnasset verbo Domini increpilus, agnitoque crimine , cilicio

annos v el xx. C indulus egisse pcenitcntiam Iradilur, t|Uo facto im-

XLIII. Ilujusimperii lempore Acbab, Jambri filius, minenleiii poeuam avertit. Namque rexSyrix magno
rex decem iribuuni fuit , ultra oinnes in Dominum cum cxercitu, duobus et iriginta rcgibus in societa-
impius : namque Jezabel filia Basa' regis ex Sidone tem belli adscilis , fines Samaiiae ingressus , cum
in malrimonio accepla Baali idolo aram lucosque rege urbem obsidere ccepit. Arctis deinde obsesso-
consliiuit, et propbetas Domiui iuteremit : quo lem- rum rehus, dat belli condiiiones : Si aurum et ar-

pore Elias propheta oiatione cceium conclusit , ne genlum et leminas tradidissent , fore uti vilse eorum
pluviam terraa daret ; idque regi denuntiavit , ul se parceret; sed lam injnsiis conditionibus exlrema
impius causam niali esse cognosceret. Igitur suspen- perpeii satius visum. Et cum jam oiiiniiini desperata
sis ccelo aquis cuni loca omnia adusla solis ardoribus essel salus, propliela a Doniino missus regem adit :

ntin victum hoiniuibiis , non pabultim jumeiilis da- hortatur ut in pr.elium exeal, cunciautem muliis
rent; ipse se inlra periculum fainis propbela con- conlirmat ila eiuptione facta, fusi hostescopiosaque
cluserat. Ea lempestate cnin eremuni petiisset ; cor- pr;cdareperia. Sed post aniiuni reparatis viribus Sy-
vis cibum ministranlibus vixit , aquam torrens pro- rus in Saninriani rcgressus, accepiam cladem ullum
xinins, donec aruit, dedit. Inde adnionitus a Doini- ire cupiens, rursuin vicius esl, eo pra lio cxx millia
no Sareptae oppidum petiit : ad mulierem vidiiam D Syrortnii interiere : regi venia dala : regnnm ei el

divenil ; ciimque ab ea esuriens cihuin peteret , illa pristinus staius concessus. Tuin Achab verbis Dei a
causari , non esse sibi nisi pugillum larris et pusil- propbela incicpilus, cur abusiisdivino miiiicrc hosli
Iiiiii olei : quo absumpto una cnni liliis moriem ex- sibi tradito pepercisset. Igittir Syrus post triennium
spectarel.Sed cum Elias verbis Dei polliceretur nec bellui» llebrais intiilit :adversum hunc Acliab pseu-
hydriani fane, nec vas oleo esse niinueudum ; inti- doprophetarum impulsu in prxlium descendit ,

lier poscenti fidem non cunctata prophetse credere, spretu Michsea propbela et in vincula conjeclo,
promissoruin fidem consecuta ea: siquidem divinis quod ei cxitiabilern fore pugnam denuntiasset, ita eo
incrementis tantiim accresceret quantum <|uotidie
,
prselio Achali interfectus Ocbozi;c tilio iinpcriiiin

detrahebat. Eodem teinpore ejusdem vidute filium reliquii.

mortiium Eliasin viiam reduxii. Tum jussu Doniini XLV. Is aeger corpore cimi ex niinislris, qui ido-
regem adiit , exprobratoque ei sacrilegio , poposcit lum pro salute ejus consiilercnl , misisvet ; Elias
ad se omnem populum congregari : qui cum propere a Deo monitus obviam se eis obtulit , increpitosquc
convcnissel, accitis idolortim ac lucorum sacerdoti- renttniiare regi jubet , nioriem ejus conseculuram»
 ,

135 SULPICII SEVERI 124

Tu ii rcx corhprelreiidi etiWl ric dednci nd se jubet : A nem tempoium persei|iii placet, Clirouicorum auclo-
scd rnissi, codesii igne absumpti. Itex , ut propliela rilati aceessimus.
pracdixerat, nliiit : successit auieui Joraiu ei fraier XLVII. Igilur Amassia.' Ozia filius succcssil ; nain
ejus, isqoe duodeciin annis impeiio pmitus est. At in p:irle dcccm (rihuiim Joas dieni fnnclus Joram
inpaite duaium Iribnuni Josaphal rege defuncio (ilio locum fecerai : postque liiinc Zacbarias ejus
Jor.im lilius regnuin leniiit annos diioileviginli. Is lilius regnavil. Ilorum nos regnnm, omniumqiie qui
Achal) filinm uxorein haliuil, soceroipiam pairi pro- in parie decem trihiiuni Samariae prafuerunl , an-
pior. Posl liunc Ochoz.as lilius iinperinm ndeplus nntanda esse lempora non pulavimus : quia brevi-
est : Ime regnanie Elias iranshilus referlur. Endem lati stiidenles, superfiua omisinius : et ad cngnilio-
tempore Elis:ciis diseipulus cjus uiuliis signis poleus iicin temporum ejus polissiTnum pariis annos cre-
exsiilil, qu;c omnia noliora sunt quam ut nostro dimus persequendos ,
qusc in capiiviialem posierius
stylo egeant : ab eo idtiae filius resuscitaius, et Sy- alnlucta prolixius tempus in regno habuit. Igiiur
rus lepra ping:itiis ;
ei f.unis lempore oinnium rerum Ozias regnum Juchv adeplns pracipuam curam Do-
copia fugalis hoslibus invecla , ei in nsum trium mini cognosccndi liahnit , Zacharia propheta pluri-
exerciiiium aqi);v, prsebilic, et de exiguo olei iinmo- mum ustis (
Esaias etiam suh hoc primuiu prophe-
dicis increnienlis solnluin mulieris dehilunt ei ipsi R lasse tradilur),qun merilo prosperis evenlibus ad-
sufheiens vivendi suhslanlia daia. Hujiis lemporibus, versns finilimos hella gessit. Arahas eliam devicit.
ul diximus, Ocliozias duariini irihuum erat rex ; de- Jainqiie yEgypliun terrore nominis sui concusseral

cein vero Joram , ut snpra retuliinns , impernbai : elnusque secundis rebus illicita praesumeus, incen-
inlcrqiic eos foedus iclum ; nam et advcrsus Syro9 suiii Deo obtolit : quod solis facere sacerdolibus fas

juneiis virihus nellatnm, adversum Jchuetqui ,

erat. Ilaque ciim per Azariam sacerdotem increpilus
per prnphetam in regenidecem Irihunm uncius eo loco decedcre cogereltir , atque in irani exarsis-

fuerai, pariter in pradium egressi eadem pugna , sct, lepra opplelus decessit : ipiomorbo affecius vita

inleriere. fiinciiis esl, ciun ivgnasset annos duos et qniii.jna-

XLVl. Sed rcgniim Joram Jehu tcuuit. Posilo ginin. Kegnuin imle Joatlia; lilio dalum : isque ad-
Ochozia in Judxa rcge, qui uno annoregoavit, niaier niocliiiii s:ioeius fui.-se traditiir ,
prospereque inipe-
ejns Golhcilia iniperiuin occupavil ademplo ncpoli linm adininislravil : geulcm Aniinoiiilaruin hello

imperio, eliam liim parvo pnero , cni Joas nomcn victani stipendium praesiare cocgit : regnavit auieni
luil : sed huie ah avi.i prxreptum imperium ,
post ainis xvi eidemque Achaz lilius surcessil.

oclo feie annos per Saeerdoiem ei pcpuliuu depulsa XLVIII. Celehris circa h;cc teinpora Ninivitarum
nvia reddiliim. Ilic iniiio regni nbservaniissiinus di- C, lides traditur. Id oppidum, olim ab Assur Sotn lilio

vini cultus fuil, in: gni-que siiuiptihns leiii|iliini e\or- coiiiliiniii , ciipul regni Assyriorum fuit, frequeus
navit : pnsl adulalione principuni depiavalns , ado- liiin incolenliuni iiiultiliniiiie , alens viroium inillia

raiusi|iio ah eis, Dei iram nieriiii. nani(|ue ei Azahel c el xx, atqne, ut in niagno populo. abnndans viiiis.

rcx Syriie hellnni iiilulil : ineliiritisque riduis siiis , Oueis Oeus mnius Joiiiiiu prophelam ex todffia ire

auro lempli paccm redeniil, nec l.uiion ea polilus esl, pr.i cepil , ac denuntiare urhi excidium , sicul olim
f.icli invidiaa suis inlerfeclns anno iniperii quadra- Sodnma el Gomorrha divinis ignihu.. coiillagrassent.
gesiino. Ilnic Amassia filius successit. At in parie Veruni prophel apr;vdiealionis islius miubleriiiin de-
(lecem Inliniiin defuneto Jeliu J.>aclins liiius ejus reg- treclaiis, non conininaciii, sed pr.c-cieniia qua vide
navfi, invisus Deo malis operibus, oh qu:e reginnn hat Doiiiinum poenilenlia populi placanduin , navim
ejus Syris pfSedoe fuil , donee Dei misericordii de- qune longe diversa regione Tharsos petehat , con-
pubis hostibus prisiinum haberc staium ccepernn!. scendit. Sed, uhi in aliuin proee-sum, nauia; sneviiia
Joachiis diem liiiicius Jo;e filio reliquil rcgniim. Is maris compulsi, quisnam essei mali cansa snrie ex-
Ainassiic regi diiiirum tribniiiu civile belluni inlulil, ploravere. Cuin super Jonam sors decidisset, lam-
vicioriiique politus iiuillim praeihim in regiinni suum qiiam pinciilum lempestatis in profundiini prnjeclus
converiii ; idque Amassian ofi deliiium accidisse ira- D csi : exi cpiusque a ceio, innrinn monsiro, ae devo-
dilur : siquidem Idiiiiueoi um fines victur ingressus > ralus.posi iridnum fere Ninivitarum lillorihus cjecius
idola gcntis ejus assumpseral. Hic novein annos jussa prn?dicm : Urbem scilicelob peccala populi Iri-
regnasse scriliimr, quantuni in lihris Iteguiriiin re- duo perituram. lgilur non dissiiniilanler , ul olim
pcri : sed m Paraliponienis, aique eiiam in Chioni- Sodoniis, audiia esl vo\ Prophetaj : ac slatiin jussu
cis, novem el viginli annos inipcriiun leoiiisse an- n gis exeinploqiie popnlus universiis, quin el recens
noiaiuin esi ; ea niiniriim id peri-iiadenle raiiono ,
iiiili , ciho potiii|iie ahstinenlur : junienla ilidein el
qu c in his Regnoruui lihris ficilc perspiei potest. diversi gci.eris animalia comptrlsa f.mie ac sili la-

Joiiini cniin rex dcftem irilmum oclavo anno imperii meuiatitiuin specicni cuni hominihiis pnvhehanl. Iin
Aniasviiv tinditnr regnaie coBpisse, iiiiunicpie etqua- iniiniticns iiialinn aveisuni. Jon;v iquid Deiim con-

dragiula annos impeiiiun leniiisse : iegnanle denium querenli, quod lides dielis non adluissel, responsuni,
Ozia A'ii;issi;e lilio, quirlo inipcrii ejus anno defun- Puenilenlihus veniam ncgarinon posse.
ctus esi ; qna raiionc vi;T in!i et ii'«em iionos Ainas- XLIX. Al in Samaria Zacliariiim rcgcm adniodiim
gia; effecit. Itaque nus boc ipsuin seciui, quia ratio- impium, quem superius regua6SC meinoravimus, Sel-
125 IHSTORIA SACRA. LIB. I. 126

la quidam inlcrciuii.regmiinqiio nccupavit idemquc A perculi fore divinum auiem nxilium non defvi-
: : :

Manai insidiis, exemplo faeti sui, peril. Maneereplnm liirum.

Sellffi iiiipcrinm lenuil, (ilioque Pache reliquit: cuin- Ll. Nee mullo post Tharacas rex jEihiopum re-

dem vero Pache qnidam ejnsdeni nomiuis inlereniil, gnum A*syriornm invndit qno niinlio Sennacherib :

reguumquc occupavit; mox al) Osec peremptus, eo- ail sua luenda conversit;, frcniens el daniilans, Vic-
deiu scclere quo asumpserat impcrium, amisit. Ilic tori sihi vicloiiam eripi , bclluni omisit , inissis ad
tilna oinncs reges superiores impius, poenam sibi Ezcchiam liitcris cum verborum eooiiimeliis deiuni-

perpetunmquegenti capiiviialem a Deo meruii ; nam- lians, sc paulo posl rebusdoini cnmpnsitis ad exci-
que ei Saloianassar rex Assyriorum iniulit liellnm, dium Jndsese niaiure reililuruni. Sed nibil bis Lzc-
victiimque liibulaiiuin silii effccil. Scd cuin occnllis cbias nioliis orassc Pomiiiuin tradilur, ne hanc lan-
eonsiliis rebellionem pararet, regcmque jEihiopum tam hntninis insolenliam inullam sincrel : ita eadcm
qui liun /Egyplum oblineb.it, in uuxilium accerserit, noclc Angelus castra Assyriorinn aggressus, inulla
idque S:ilmanassar coniperissel, perpcluis com vin- homiiiiini millia lelliodcdil; rcx trepidus in oppidum
culis in carccrem conjecil , urbemqiie excidit : |)0- Ntniven confugit, ibique a filiis interfertn-; dignum
pulum iiniversiiin in regnum suuni abduxit, Assyriis se exitum tulil. Per idem tcmpns Ezechias a?gcr
in bosiili solo ad custodiam posiiis (exinde ea pars ]} corpore, morbo iiicubuerat. Cumque Esaias ei vcr
Samaria appellata : quod liugua Assyrinrtun custodcs liiim Doinini annimliassi l, vilse ejus linein adessc,

Samarilas vocant), ex quibus plerique diviuas ce- lle^se rex Iraditur, ila xv aiinos prorogari sibi ad
remonias reeeperunt reliquis in eirore genlilitalis vitatn meruii : qnibus pcrnctis, noito et vigesimo

perseverantibus. Iloc bello Tobias in caplivilatem imperii anno decessil , regniim Manasse filio reli-

ducius est. At in parlc dnariim liiluium rex Achaz quit. Is a palre mullum deger.erans, reliclo Doiniuo
ol) impietaicni invisus Deo, cum finilimorum bellis culturas impias exercuit : ob quod in potestalem
s:epe premereiiir. deos gentium colore decrevit, ni- Assyrioruni iraditus, inalo coactus agnovil errorem,
mirum quia eoruni auxilio viclores frcquenlibus populuinque ailborlalus est, uii relictis idolis Domi-
prieliis exstiiissenl : ila in hoc nelariae nieniis pia- iiuin colercnt. Mbil sane dignnm memoria gessit :

culo diem funclus cst, cum xvi annis in regno regnavit anieni annos v et l. Anion deinde filius

Ini.ssei. cjus regnum adeptus est, nec ulira biennium eo po-

L. Htiie Ezcchas (ilius snrce-sit, iuultuin paterni liiu isl : paiern;c iinpiclatis hseres, Doinini ucgli-
(ii-sinnlis iugcnii : namqiie inilio regni popnluin geos, suoruin insidiis circuiuventus periii.ad Josiam
sacerdolesque ad Dei culluin cohorlalus , mullis (ilium imperium devolutum.
disseruil. Dt Irequenler casligati a Domino, sicpius C. LII. Is adnioduii; religiosus fuisse traditur, sum-
essenl misericordiam conscculi : ul postremiun niaque cura divina administrasse, Hclcbia sacerdole
decem tribus in cnplivilatem nupcr :idilucl;e sacri- usus bene. Is cum in lemplo liliniin verbi Dci scri-
lcgii poenas dissolverenl : curandum eisscdulo, ne pium, repeilum a sacerdole legissel, qno conlinc-
cadem pati mereantur, Ila conversis ad religionem balur, llebr.eam genieni ob crebras impieiates et
omnium animis, levitas saccrdolesque omnes ad ce- sacrilcgia delcndam piisad Dcum precibus fleluque
;

lcbranda secundmn legem sacrilicia ordinavit ce- :

jugi immiuentem cladem avertil. Quod ubi indiil-
lelirarique Pascha inslitoit, quod jam pridem fucrct tum sibiper lloldam propheiissam comperit, majore
oinissum ; cuinque dics lestus adesset, dimissis per cura, utpote obligatus divinis beneficiis, cultiim Dei
omnem terram nuntiis : conveutus diem cdixit : 111, exercuit. Igitur vasa omnia anteriorum regum su-
si quis posi abductionem decem tribuum in Samaria perslitionibus idolis consccrata cremavii ; namque
resedissenl , ad solenmc sacrum conveniienl ila :
eo profani rilns iovalueranl, ul soli ac luna; divinos
fiequeulissimo eoiiveiilu dies sacer publica keiiiia honores dareni, eisdcinquc etiam ex meiallis sacra-
cxactus, lougo posl inlervallo religionc legilima per ria sedificareut quibus Josias in pulverem redactis,
:

Lzcchiain restitula. Pari deinde induslria qua di- sacerdoies quoque profanarurn aedium interfecit.

viua curaveiai , rem bellicam adiuinisliavii , allo- D Scd ne sepulcris quidcm impiorum pcpercit : quod
pbylosque frequenlibus prailiis contudit , donec ei olim pradicluin a prophcta impletum aniuiadver- ,

Scnnacberib rex Assyriorum bellum inlulit. Magno siim csl. Ilujus oclavo et dccimo impcrii aono
cum exerciiu flnes ejus ingressus, laleque agris Pascha cclebratuni. Post Irieiinium fere adversus
vastaiis, iiullo obsistenle urbis obsisidionem urge- Necbao regem jEgypti , qui bcllum Assyriis infe-
bal : Ezechias eniin niullitndine iufcrior, non ausus rcb.it, in pradiuni egressus, priusqiiam ioter se
manum conserere, muiis se tuebatur. Rex Assyrius acies concurrercnt , sagilta iclns cst : exque eo
portis adsultans, miniiari excidium, dediiionem im- vulnere in urbem relalus , decessit , cum regnasset
pcrare : Lzecbiam frustra Deo conlidcre : se Dei aunos i el xx.
nutu polins arma suinpsisse : victoicm omniuin gcn- LIII. Joacbas inde (ilius ejus regnum adeplus, Lri-

lium, eversorem Samariac elTogi non posse, ni ma- bus mensibus tenuii, captivitati ob impieiatem des-
lura deditione sibimel consuluisset. In liuc reruni linalus naiuqne euiu Nechao rex vEgypii victnm
:

statu Ezechias Deo Iretus, Lsaiam prophetam con- captiinique duxii, nec mitlto post in vinculis dieiu
«ulit, ejutque responso cdocetur, Miliil ex lio»ie iuiiitus esl. Judajis Slipendiuiu amuiuin iiupeiaium :
 :

127 SULPICII SEVERI m

rex eis Eliachim arbitrio vicioris dalus, qui posiea A. nosor bellum intulii , compulsumque intra niuros
immulaio nomine Joachim vocit.tlus esi. Ilic Joachce confugeie iriennio obsedil. Qua tempestate Iliere-
fraler , Josiae filius fiiit, fralri quani pairi propior, miam proplielam ,
qui jam stvpius imminere urbi
sacrilegio invisus Deo. Igitur cum regi iEgypiio pa- captivitatein pronumiaverat, consulit, si quid spei
reret, qnippe cui tribuliim pendeiet , Nabuchodo- forsitan superessel. Sed ille ccelesiis irae non igua-
nosor rt'x Babylnnius Judicam lerram occupavitar- rus, eadem ssepitis inlerrogatus respondit , ipsi regi

inis , et per liieiinium jure belli vicior possedii speeialeni pcenain denuntians. Tuni vero Sedetlnas
etenim cedente jam rege iEgypti, deterniinatisque io irani excilatus , trudi proplielain in carcerem ju-
intcr eos imperii iinibus convenerat, Judaeosad Ba- bet : moxque eum crtidelis facii piguii; sed obsisten-
bylonem peninere. Iia cuin Joachim, exactis in re- libus Judaeorum principibus quibus jam inde a
,

gno annis undecim, filio ejusdem nominis locuin fe- principio moris fueral bonos premere, absolvere in-
tisset, iique regis Babylonii in se iram concitasset nocenieni nou est ausus. Iisdem eogeiitibus, in laciim
(Deo iiiiiiiriiin agente, cui constitutuin erat Judacam immeusi profundi , ccenoque ac sordibus, aique ex
genlem eaptivitati ei inieriiecioni dare), Nabnchodo- eo exiiiabili feiore horridum, demissus esi , ui ne
nosor llierosnlymani ctim exercitu ingressus, urbem simplici quidem morie exspirarel. Sed rex licei im-
murosque ac leinplum solo stravit ami imniensiini B pius : , aliqnanto lamen sacerdotibus ntitinr educi ,

inoiliiiii, el sacra ornamenia vel publica vel privata, prophelam de lacu ei caiceris cuslodiic reddi jubet.
puberesque omnes virilis ac muliebris sexus translu- liilcrea obsessos vis hoslium et penuria urgebai :

lit , reliclis ,
quiirum iiuliecilliias aul aetas fastidio coiistiniplisque omnibiis qua: mandi poierant, faiues
vicioribus liiit. Quae turba, iuutilis servitio, exer- invaluerat. Ita defessis inedia defensorilius, oppi-
cendis coleudisque agris, ne inculltim esset solum ,
duni captum incensiimque : rex, ut propheta dixe-
deputata : eisdeinque rex Sedecbias pricpositus ,
rat, effossis oculis, Babyloniam iranslattis : Hiere-
adempiis viribus inani laniuin umbra regii noininis inias misericordia liostili carcere exemplus. Cum
concessa. Sed Joachim iribus mensibus lemiius im- eum Nabuzardan princeps regius captivum cum ca3-

perii habuit. ls ciim populo Babyloniam translaius, terisduceret , delala sibi oplione ab eo, uirum in

et in caicerem conjecttis est. Trigesimum post an- solo pairio deserto desolaioque subsistere, an se-
ii 1 1 iii emissus, alque a rege in amicitiam receptus , cum abire in summis honoribus vellet, residere in
ineusai|iie et consiliis parlicipatus, non sine solatio patria maluit. Nabuchodonosor, abducto poptilo ,

depulsas calaniiiaiis decessit. re^itluis (quos belli conditio vel procibc fasliditim re-
LIV. Inierea Sedechias rex ttirb;e inuiilis, qiiaiu- Hnqui a vicioribus fecerat) Godoliam ejitsdein geniis
quain sine viribti-, inlido ingenio et Dei immenior , C praposuil , absque ullo insigni regio aut intperii no-
qui non inielligeret eapiiviiatem ob tlelicta geniis il- miiie : quia prseesse paucis et calamilosis nulla

lalam, poslremis denique malis debitus , regis ani- dignitas eral.

muni offendil. Ita ei post novem annos Nabuchodo-

LIBER SECUNDUS.

I. Caplivilatis tempora prophetarum vaticiuiis biles haberenlur, qui imp^rialibus impendiis procu-
atque aciihus illusuata sunt, maximeque Danielis rabantur. Igilur a rege in honore et graiia adhihiii,
egregia ad conservandam legeni perseverantia, et iu prudenlia et disciplina brevi omnibtis regis proximis
absoliitione Stisanna? divino consilio, caaeiisque ab anlelati. Pcr ideui tempus Susauna qiiaedam Joachim
8o geslis qti;c ordine persequemur. Ilie sttb rege nupta, spectaia». femina pulchritudinis, a duobus
,
n
Joachim capius deducltisque Babyloniam ,
parvus presbyteris appelila, cnm impitdicis non acquievissei,
ailmoduiii puer : postea ob elegantiam vultn-. inler falso crimine incessilur : iisdem presbyleris dele-
iiiinisiro-i regios assumplus, unaque < um eo Ananias, rentibtis, in remotis locis adolescenlem cum ea de-
Misael et Azarias. Sed cmn eos rex delicaiiorilms preliensiim, sed illiim juvenili alacrilale seimm ma-
cibis curari pr;ccepisset , idque Asphanie euniicbo nus effugisse. Iia preshyleris lides babila : jtidicio

negotii dcdissct, Daniel palernarum traditionum ine- populi Susanna damnatur. Qu:c cum seeundum le-

mor, ne ex niensa regis goniilium cibis participaret, gem ad supplicium dticeretur, Daniel lum annos
piip'i-cii ab eiinuclio, nt legumiiiihtis tanltim uie- natus xii, increpilis Jud;eis quod innocentem morii
reniur. Causaute Asphane , ne dissimulatum impe- dedissent, reducere eam in judicium, causamque
riinn regis couseciiiiira macies proderet, Daniel Do- denuo audiri posmlat. Enimvero mtiliittido Jud;vo-
mino freius pollicelur, inajoiis decoris sihivulius ex rum qti.e luin aderai, non sine Domino existimans
Iegiiiuiinhus quain ex cibis regiis fore; fidesque puerumcontemptaeajtatulae in banc conslantiam pro-
reverli*
diciis adfuii, iia n; miniine eonim viiltus eompara- hipisse, lavore accdmriiodato, in conciliuin
 : ,

1-29 IJISTORIA SACRA. LIR. II. 130

tur. luitur ilcnuo judicium : Danieli, ul inler majores \ ant rehellibns oci upatutn , nul dedentibus semper
natu resideret, delalum. Igiliir separari accusatores pacis spccie Iraditum constat; no- exercitihusi|iie

jubet unumque ex eis iuierrogat, sub

: cujiis generis stris , urbibus alque provinciis permistas barbaras
arbore aduheram deprehendissel. Ex varietate re- nationes, ct prxcipueJudxos inler n»s degcre, nec
sponsi falsitasdeprebensa : Susanna absoluta : pres- tamen mores nostros traosire, videamus. Aique
in

byleri ,
qui innocenii periculum creaveranl , capile hxc esse postrema tempora propheliv annuiiliani :

damnali. in lapide vero sine manibus ahscisso ,

qui aurum ,

II. Ea tempestate Nabuehodonosor somnium vi- argeiituin el ferrum lestumque comminuit, Christi
dit inyslerio fiitnrorum mirabile , cujus iuterpreta- liguram esse. Is enim non condilioiie humana edi-
tionem quum per se non posset evolvere, adscitis ad lus (siquidem non ex voluntate viii, sed ex Deo na-

inlerpretandum Cliaklccis, qui wagicis artibtis extis- tus est) inundum istuin, in quo sunt regna terrarum,
que hosliarnm tcire occulla el fuiura pracinere vi- in niliilum redigel, regiminqiie aliud incorruptum
debantur : inox, veritus ne more homiuuin non vera atque perpetmim , id est fntiirum sxculum , quod
sed placita regi ex somnio conjectarent , visa sup- sanciis paralum esi, eonlirmabit : de quo uno adbuc
primit, poposcitque ab
eis, ui, si vera in his divi- qiiorunidam lides in amhiguo est, non credendum
nalio essel, somnium ipsum sibi dicerent tum de- B de ftiluris, cum de prtclei itis convincaniur. Jgiiur
:

miim interpretalioni eorum credilurum si prius Daniel muliis a rege miineribiis donatus, prxlectus
,

enuntiaudo sumnium anis periculum (ecissent. Illi Bahyloni.e atque omni imperio, in summis honori-

vero laniain molem abnuentes, non esse id humanx bus babebatur; ejus suffragio Anani.is, Azarias et
opis confitebanlur. Rex inolus, quod falsa divinandi Misael ad summam xque digniiaiem et pnlestatem

professione hoinines erroribus illuderent, cum as- provecti. Eodern fere tempore prxclara Ezechielis
tricti prxsenti negotio nihil scire se conlitereniur prophetia exstitii.revelaio ei fulurorum etresnrree-
ita edictoregis in eos animadversum, palanique om- tionis mysterio : exslat liber magni operis, et cuni
nes hnjiis artis inlerficiebantur. Quod ubi Danieli cura legendus.
compertum, regis proxinium appellat : eininliaiio- IV. Atin Judxa, cui post excidium llicrosolymx

nem somnii intcrpretationemque ejtis pollicetur. Res Godoliam prxposiluni snpra memoravimus, xgre
ad regein deferiur : Daniel accersilur; jam revelato ferentes Judxi principem sibi ex siirpe non regia
sibi per Doiniiiuin mysterio, visio regis refertur, so- arhitrio victoris datiim, Ismael quodam duce cl
lulioipie. Sed res postulat, ut regis somnium et in- concitalore nelandx conjurationis, dispositis ciim
:
terprelationem prophelx et cousequenlium lidem n convivio insidiis peremeruiit. At hi qui exlra
exponamus. Viderat rex per sopoieiu imaginem ca- C noxiam fuerani, ultiim pro ire facinus cupientes,
pite aureo brachiisque argenteis, ventre et femori- pere adversiim Ismael arnta capiunl ; sed ille, quia
bus xreis , cruribus lerreis ,
qux in pedes parlim cognovit exiiium sibi imminere, relicto exercitu
ferrens, partim fictiles de.-inehal. Sed lerruni aique quem contraxerat, non amplius quam octo comi-
testuin inter confiisum coire non poierat. Ad ex- tantibus ad Ammonitas confugit. Igitur populum
tremuni , imagiuem lapis sine niaiiihus abscissus universum metus pervaserat, ne paucornm scelus
proterebal : redaclaque omnia inpulverem, vento oinnium exilio rex Babylonius ultum irel : nam
ablata. prxter Godoliam multos ex Chaldxis cum eo in-
III. Igilur secundum prophelx interprelationem terfecerant. Itaque consilium ineunt lugiendi in
imago visa fjgiiram niundi gerit : caput aureuin vEgyptum. Sed prius Hieremiam frequenles adeunt,
Ch.ddxoruin imperiiim est : siquidem id primiun et scisciiantes divinum responsum at ille verbis Dei ;

opuleniissiiniim fuisse aceepimus. 1'ectus et brachia universos bortari In solo palrio manerent:
:
si id
aigentea secundum regnum annunliant :Cyrusenim fecissenl, Dei prxsidio tuendos, nullumque a Ba-
victis Chaldxis atque Medis imperium ad Persas byloniis periculum fore sin /Egyplum peterent
:

contulit. In regnum porlendi

ventre ;creo tertium omnes ibi lerro ac fame diversoque mortis genere
pronuntiatur; idque impletum videmus sii|uidem :
** periiuros. Sed plebs, assueto malo, insolens pa-
Alexander ereplum Persis iniperium Macedonixvin- rendi salubrihus consiliis et divino imperio,
prufe-
dicavit. Crura feriea imperium quartum, idque Ro- cta est in iEgypium quid de ea poslea
; actum,
manum, intelligitur, omnibus anle regnis validis- sacris litteris silelur, nohis nihil comperium.
siniiim. Pedes vero partim ferrei, partim ficliles, di- V. Hoc
temponun Nabuciiodonosor ela-
tractu
•videndum esse Roiiianiim regntim, iia ut numquam tus rebus sccundis statuam
sihi auream immens;c
inler se coeat, prxligurant ; quod «que impleium magniludinis posuit, adorarique eam ut sacram ef-
est : siquidem jam nou ab uno imperalore sed , figiein pnecepit ; quod ciim certalim ab omnibus
eiiam a phirihus, semperque inter se arinisaut siu- (depravatis adulaliooe omnium aniinis) (ieret
diis dissentienlibus res Romana adiiiinistralur. De- Aoanias, Azarias et Misael profano oflicio absti-
nique commisceri tesium atque ferruni iiumquam nueiunt, non ignoranies honorem bunc soli Deo
inier se coeuntem maieriam, commisliones humani debitum. Igitur rei ex eilicto regis constiluuntur :

generis futura! a se invicem dissidentes significan- proposiiaqne eis conditio poeuarum ardens caminus,
tur : siquidem Romaiium soluin abexteris gentibus ut prasenii uietu adorare staluam cogerentur. Ve-
m SULPICII SEVEKl i32
rum illi devorari iguibus, quam piaculum eom- A conseculum est : nam eadein nocleB.ihiiasar iuici-
miitere, maluerunt. Ilai|ue vincti peJibus in nie- iil, rcgiiumque cjus Darius nalione Mcdus occu-
dias flammas coujiciiiiiiur. Sed minislros infuudi pavit. Danielcm comperlum uni-
illustri opinionc
operis, dum prompiius d muiaios in ignem propelr verso imperio pneposuil, secuins siipeiiornin rcgum
luiit, flamina absorbuit: llebr.cos (iniiuni dictu, judicium : nani elNabucliodonosor euni regno pra>
ct iucredibile non viseuiibus) ignis nou aitigit, lecerat, et Baltliasar vesie purpurea et torquc au-

quum a spectantibus deambulantes in cainino psal- rco donatuni, lertium regui principeni consliiuerat.
inum Deo diccre ceriierenliir : visu-.que cnni liis in- VII. Igitur bi qui una cuin eo reiuni poicnies
ler ienem quarius specie angeli, quein Nabuchodo- erant, exagilati invidia, uuod cis alienigcna capli-

nosor propius iniuitus, lilium Dei se vidisse con- vae gentis fuisset aqiialus, regem depravaium adu-
fe^sus est. Tum re.\ baud dubins divinam iu re Iaiionc conipcllunt, ul sibi diebus proximis iriginla,

praesenti fuisse virtulem, missis per omne regnuin divini bonorcs darentur, neque cuiquani liceret

simin edictis, facli niiraculuin provulgavil ; confcs- Dominum nisi regem precari. Facile id Dario per-

sus soli Dco lionoreui dciercndum. Nec inullo post Suasum, stultitia regum oniniuni, qui sibi divina
rcx objecto sibi soinuio, mox voce ctiam ccclo vindicaiil. Igitur D.iniel non rudis neque iuscius
emissa admonilus, polesiate rcgia abjecta, atque rj De.o preces non homini dcferendas, reus conslitui-
ab omni conversalioue liuinana renioms, berbis tur, edicto regis non paruisse . inulmmquc abiiiien-

laniuin viuim siislinenscgi>sc ooenilentiam tr.ulilur; le Dario, cui cbarus acccplusque semper fuerat,
seivatum ei uutu Dci iinpcrmni, doncc inipleto piincipis peryicere, ut in lacum deniiilerciiir ; scd
tcnipore, agnito dcniuin Deo, post scplcin annos objeito bcstiis nulltim periculuni fuit. Quod ciiiu

et regno el slatui prislino restiluius est. Ilic post rex conipcrissct, accusaioresdcpiilari leonibus pras-
dcviciiim , ut supra diximus, Sedecliiani, qucin cepil, qui iion simili exeniplo pcrfuncti sunt : nani
captivum Babylonem transiulit, rcgnasse traditur coutinuo ileyorati leiarum famem expleveru.uk Da-
annos vi et xx, quamquam id non in Sacra Hi- nicl clarus anlc, clarior liaberi ccepit. Kex anii-

storia sciipluni invencriin : sed forle accidil, ul quato edicto suo, novum proposuit : Uclieiis crro-

du.u multa evolvercin, annotalioneiii banc jam iu- ribus ac superstitionibus Deum Danielis colenduin.

tcrpolato per aitatcm libello siue aucloris uoinine Exstant eiiam visiones ejus, quibus conseiiiieiiliuin

reperirem, iu quo regum Babylomoruin lempora s.iculoiuiu ordincm revclavii, annoruin etiam nu-
conlinebaiitur : quam pr.ctcreuiiJain non puiavi, incriim complexus, inlra queni Cliristiun , sicul

siquidcm el Clironieis consenliret, et ita iliius nu- fiiciuiu esl, descensuruin ad lerias pronuntiivit,

bis ratio quadrarel, ut pcr ordinem regtwn, quo^ C venlurumque Anlecbrisiuin manifesle exposuit.Quod
runi lempora coutinebat, usque in primum Cyri si quis sludiosior crii, reciius ibi quaisilum repe-

regis aiiuum lxx annos (tol ciiim pcr sacram Uis- riet : nobis proposiiuin est rcruin Lanliim ordinem

toriam a caplivitale usque ad Cyrum fuisse refe- conicxcre. Darius duodeviginli annos rcgnasse tra-

runtui) iniplcret. ditur, qua tempestale Astyages Medis imperabal.

M. l'ost Nabuchodonpsor, filiiis cjus regnum cst VIII. Ilunc Cyrus , ex lilia ncpos ejus, rcguo
adcpius, quem iu Cbronicis EVilmarodach fui^sc expulil Persarum iimis arinis: uudc suniina impcrii
vocilatum rcpcri. llic duodecimo imperii anno ad 1'ersas translaia est. Babylonii quoque in pote-

dieui functus fratri miuori, qiii Balihasar dictus staicm diliouemque ejus concessere. Igilur initio

cst, locum fccit. Is cum quarlo ct dcciino anno regni, propositis publice ediclis, dat potesialcm

publicum epiiliun principibus ac pr.< 'fcclis suis da- Judaeis in soJum palrium redeundi : sacra ctiam va-

ret, sacra vasa, quae pcr Naliucbodonosor de tem- sa, qiuc N.ibuchodonosor de lemplo HierosoljiiKe

plo Hieiosolyuue ablaia, ncc iu regalcs usus ustir- abslulcrat, reddidit, haque pauci ttiin in Jud;cam
pala sed recondila iu thcsaoris liabebantur, profcr- regressi : cxleris redeuudi animus, an faculias de-

ri imperavil. Cmn his per liixiiui ac Licenliam luciit ,

parum comperimus. Erai ea (empestaic

regalis convivii promiscue omnes virilis ac niulic- jj apud BahyloniosBcli antiquissimi regis, cujus eliam

brisscxus, uxoresconcubinicque ejus uterciitur, sub- Virgilius mcminil, cx :cre siuiulacrum, quod su-
ito rex in paricte conspicii digitos scribei.tcs : cer- perstitione hominum consecratum Cyrus quoque
iiebauiurque in versum ducta: littercu ; sed qui posset adorare erat solitus, aniistitiim cjus dolo illusus,

scripta legere non reperiebatur. Igitur rcx peiterri- qui vesci efligiem illam atquc polarc aflirmaban!,

magos ct Chaldaeos advocal quibus mussilan- ciim diurnam peusitaiionem, quae idolo inferebatur,
lus :

ubus nec quidquam respondcnlibus, regina rcgem

clam ipsi absuinercnl. Igiiur Cyrus, cum Danicle

admonei : Esse quemdam Hebramm, Daniel nouii- familiariier ulereiur, qu;crit ab eo, cur simiila-

ne, qui olim Nahucliodonosor occulli mysterii som-

crum non adorarct, cuiii manifcstuni viveniis Dei
esset indiciiim, absumenlis ea qu;e inferebaulur ?
nium rcvelasscl, jam lum ob illustrem sapienliam
suinmis honoribus donalum. Itaque accitus Danicl, Daniel ridens hominis errorem, ncgarc id possc

perlcgit interpretatusque Ob dcliclum icgis, qui :

licri, ut as
l
illud, id esl brula inaleries, cibo uie-

sacra Deii \asa temerassel, ipsi exilium inimincre, relur aui polu. Acciri ergo rex sacerdoles jubet

cjus Medis ac Persis datum; quod niox (iiam fere ad septuaginta erant) adbibiloquc eos
regnumque
155 UISTORIA SACRA. LID. II. 154
terrore increpilal, Qnis impensa constnueret, euni A gnasse tradilur : quamqiiam in plerisque exemplari-
Daniel vir prudentia insignis niinime iil :il> insen- bus viginti ei iiuinque aiums impcrii ejus fuisse re-
sibiti sinuilacro posse fieri contemleivr.' Tum illi peri. lluic successit Arlavcrxes, cujus supra iiien-
conliii parito dolo, inferre et obsignari a rege tem- lioneni feeiuiiis. ILc cuni inbibeii aeetilicaiionem

plum deposcunl ; uti, nisi oinnia post**o die ab- urbis JimVui' le.i.plique jussUscl, siispeiiMini epus
siiinpla deprelieinlerenlur, inoile poenas pcrsolvc- usque in secundiiin Parii regis ani.uni pcpciidit.

rcnl : duni eadein condiiio Danieli inaiicrel. lia- Sed ut usque ad eiiiu leuiporiim ordo connexus sil ;

que signo regis teiiipluin obsignatur, cuin prius Anaxerxes regnavit anuos iinuni et quadragii.ia,
Dauiel t.acerdolibus insciijj paviiuentiiMi emere Xerxes duohus niensibus, posli|iie eiiiu Sucdianus
aspersissel, ut iiilroeuiiliuui oceullos aditus ves.ligia septem luensiluis luii.

proderent. Igitur postero die rex leinpluiu iugres- X. Dai Mi- ileimlu, sub quo leiiiplnin est icsliiuiuin,

sus aniuiadvertit absumpla tpne idolo apponi jusse- regnuui adeplus est, eui Uelius tuiii noincn eral.
rat. Tuin Danicl oceullaui fraudein vestig.is pro- llic ciim ex Ilebra is Ircs adulescenles spcc:al;c li-

denlibus reser.u : Sacerdoles eum uxorihiis et liliis dei eorporis cuslodes liabcrel, imiisinic ex bis piu,-

suffosso forainine ingressos ea qu;e idolo apposila denla: ilocuiucnio adiuiraiiuneni re«is in se cpiir
fueraut devorasse. Ita oinues jiissu rcgis iuierfecti: B vertissei ; delata sibi opiione pcicndi, si quid aui-
lemplum ac siinuhicru.n Danieli in polestateni da- ino concepissel, ingeiuisceiis pal.bc ruinis, copiaui
liim, alque arbilrio ejus dirutuin. resliluendie urbis poposcii, ineruilque a rcgr, ut
IX Inierea Jutkoi, quos ex perniissu Cyri in subregulis ac pr;csidibus inipcrarct, ul adiliratiu-
paiiiam regressos supra memoraviinus, urbem ac neni Sacraa ;edis pr.ebilis impendiis maiurarct. Itn
leiiipluni restiiuere aggressi, ut pauci aiqne ino- tcuipliiin ipiadiiennio consuiiiinalnni, sexlo post
pes, paruin proficiebam; donec eentcsinio lere an- anno qiiam Dariu.-, reguare cccpcrai : idipie Jmla is

nt>, Artaxerxe rcge Persis iiupcrilautc, per eos (jui salis visum : et quia inagna: molis cral iirbcin ic-
locis prjeerant ab a:dificand<> sunt dolcrriti. eleniui sliluere, dillisi vinb.is, npus miilti laboris iucipef-
tuin Syria atipie oninis Judaea sub Persarum impe- re non ausi, leinplo coiuiucbaiilur. Per idcin lcin-
rio per magislraius ac prxsides regebaiur. Iyitur pus Cadras scriba legis posl viginli fere annos qnain
his consiliuni fuil regi Artaxerxi scribere, Non lempliim fueiat coiisiiniinaiiiin, defunclo jam D: rio,
oporlere Juthcis reslitiiend.e urbis sua_> copiam dari, qui unuii! de viginli annis reruin fucral poiiiiis,
ne pro contilinaci ingenio, resuinptis viribus. aliis permissu Ailaxerxis sceundi, iioh illius <iui inlcr
geniibiis imperare sohti non paterentur sub alieno duos Xerxes fuil, sed liujus qtli Dario Ocbo siirir-
iinperio degere. Ila coinprobato a rege pnesidum C scral, Babyluuia profeeuis, innllique euni sci uti
consilio probibila urbis ;edilicatio, usque in seeun- llierosolyuiain pervenere; \asa quoque diversi opc-
dum Darii regis annuin dilata est. Sed hoe traclu ris ct dona, qu;e rex ie:nplo Dei miserat, ctun
lcinporuin <]ui reges Persis imperaveiinl , inseri- diiodeciin leviiis vix enim bic numerus ex
:
illa
miis, quo facilius annoruin series in urdineui con- tribu rcpertus iraditur. Is cuin deprehendissel Ju-
le\ta prodatur. Posl Dariuni Mcduin, queni duo- tkeos genlilium connuliiis pcnnislos, muliis incrc-
devigiuli annos regnasse significavimus, Cyrus 11110 pilos renuntiare isliusnioili inalrinioiiiis, ac filios
ct uiginta annis reruiu politus esi : Scytliis belluiu ex his susceptos exlrudi jubet: omucsquc dido
ii.ferens in pnclio ceeidit, secundo anno postquam paruere purgalus populus veleris le^is rilum ago-
:

Tarquiuius Siiperbus Ronise regnare cceperat. Cyro bat. Caeterum Esdrani nihil super relicienda
urbe
Canibyses filius ejns successit, regnavitque annos egisse coinperio credo, pptitwem curam ralus plc-
:

uovein. Ilic cuni ^Egypluni aique yElliiopiam bel- bem corrnplis moribus rcforinare.
lo preineret cl subegisset, victorque in Persas re- XI. Eral ea leinpeslale apud Bahyloniam Neemias
verieretur, casu se ipsum vulneravit, ex eoque ictu minisier regius, genle Juda us, Ariaxerxi merilo ob-
periit. Post hujus morteni Magi duo Iratrcs natio- srquinrum ebaris-iiiiu-. Is Juda:os porroiilaltis, quis
ne Medi menses septem Persaruni regnum obiinue- D pateriuc urbis status essei , ubi coinpe.il in iisdem
runt. Ad bos inieriieiendos septem nobilissimi Per- ruinis jacere patnam , t :tis sensibos conlurbaius ,

se conjuraverunt, quoruin princeps fuit Darius ciim geinitu inuliisqiie lacrymis orasse ad Dcum
llystaspis filius, natus ex fratre patruele Cyri, traditur, delicta geniis su.c repuiaiis, miscricor-
omniumque consensu regnuui ei delaluni : regnavit diamque divinam efflagiiaus. Igitur cum cuin rex
annos sex el tiiginia. Hic ante quadriepnium quaii) inler epulas nicestuiii exlra solitmn a: iniadvcni sct,
dccederet, aptid Maraihonain pugnavit celeberrimo poposcit ab co causa.n dolorum ut expoiicret ;
Grxeis Romanisque liisioriis praelio. Id gesluin post tum adversa gentis su*
ille et ruinam civiiatis
l.oinani conditam anno fere duceniesimo el sexa- defiere ipuc jam per annos
, fere ducetitos ei quia-
gesiino, Macerino el Augurino consulibus, abhinc quaginta solo slrala maloruin lesli.noniuin, s]icc-
,

annos, si lai.cn invesligaiio Roinanoruui consuliiiii laculuin iuiniicis prabcirt darel sibi rimcli et
:

noa fefcllii, i:i ccC lxxx et vin : omne eniin tcm- reslituenda: ejus potesialeni. 1'aniii rex piis pi-rri-
pus in Stilieonein consulem direxi. Post Daiium bus, slalinii|ue euin cuin pr;c-idio cquitiiiu,
quu | U .
Xerxe- luit, i^que unum ct viginti aunos re- lius ttcragerel, dimisit, dalis ad pra'torcs cpislolis,
 ,
; ,

135 SULPICI! SEVERI «SC

ut necessaria praebcrent. Is eum Hierosolymam per- A trihu Benjaniin, uiro(|ue pnrente orba a Mardochno
venisset, viriiim populo opus urliis distribuil; el eer- patrucle fratre educta. Qiium ad regales nupiias du-

tatim iussa omnes curabant,jamque ad medium inn- ceietur, mandante educatore genus ac patriam occul-
chinac proccsserant,cum, flagranle invidia gentium, tavit : admonita ne paiernarum tradiiionum inime-
vicinaMirbesconspirant opera inlerruinpere, Judaios- mor, elsi in matrimonium aiienigense capiiva succe-

que ab aidiflcando deteirere. Sed Neemias, dispositis deret, genlium cibis participaret.

adversuni incursantes pr.Tsidiis, nihil lerrilus ccepta XIII. Igitur jimcia rcgi, brevi, ut fit, vi pulchrilu-

explicuii, eonsummaloqiie muro, et valvis portarum dinis totum ejus animum facile ccpit : adeo ut eam
perfeciis, per familias consiruendis interius domibus xquatam imperio, insigni regio, vesle purpurea
iirbcm dimensus est, censuilque populum miniine donaret. Qua tempestate Mardochaeus inter proximos

urbi parem : neque cnim amplius quam ad quinqua- regis erat, pro virili porlione negotiorum lamilia-
ginta millia promiscui sexus aique ordinis reperta ,
rium curator. Is compositas a duobus spadonibus
tnnluui ex illo quondam immani nuinero frequenii- regi insidias prodiderat : atque ex eo charior, sum-
bns bellis absuinplum, aut capliviiaie deientnin : nam misque honoribus donaius. Erat ca lempestate regi
olini hoe diuc iribus, qnarum boc residuuni fuil, cum Aman quidam perfamiliaris, quem oequalum sibi

ab bis decem tribus separatae sunt, ccc et xx millia B adorari more reguin pnvceperat. Id Mardochocus
virorum arinaverani : a Deo ob peccalum interne- unus ex omnibus facere fa^iidiens, odia Persac in sc

cioni el captivilati daloe, ad hanc usque paucitatem graviter accenderat. Igitur Aman ad peruiciem He-
devenerant. Sed hxc.ul dixi, plebs duaruin tribuum broei animum inlendens, regem adit; affirmntque,
fuil : dccem vero prius ducloc, per Parlhos, Medos, csse in regno ejus bominum genus pravis supcrsti-
Indos atque ^Etbiopas dispersoe nuiuquani in solum tionibus Deo bominibusque invisum, externis legibus
patrium sunt regiessae ; bodieque barbararum gen- vivens, dignum exiiio : rcctum esse omnes bujiis

tium imperiis coniinentur. Sed consmnmatio resli- geniis internecinni daie, exqne eorum bonis immen-
lutoe urbis xxx et n iniperii Artaxerxis anno referlur: sas opes pollicetur. Facile id barbaro persua-
a quo lempore usque ad Chrisli crucem, id est Fu- sum : ediclum emiililiir, Judocos necandos; missique
sium Geniinuin et Robelliiim consules, anni cccxc coniinuo ,
qui per omne regniini ab India usqne
et vm. Ca?teium a restitiilione templi nsiiue in ever- jEtbiopiam ediclum proniulgarent. Id ubi Mardo-
sioneni, quoe sub Vespasiano consule augusto per cboeo cnmperluni , conscissis veslibus sacco obvol-
Titum Csesarem consummata esl, anni cccc lxxx et viiur, con^persusque cinere pergit ad regiam, ibique
lii. Prscdictum id olim est a Daniele, qui ab insiau- ejulatu mullo cuucia questibus replet : Facinus in-

ratione templi nsque in eveisionem lx et ix hebdo- G dignum, imnieritam gentem perire , neque ullam
niadas futuras pronuntiaverai. A die auiem captivi- pereundi causam dari. Esther lamentanlis voce ex-
latis Jud:eorum usque in lempus restitulse civilatis cita, rem, ut erat, cognoscil; lum vero anccps con-
fueiunt anni r.ci.x. silii, quia adeundi regem pole^las non erat : eienim
XII. Hoc leinporiim tractu Esther atque Judiih more Persarum reginsc introire ad regem, nisi accer-
fuisse aibitraniur ;
quaiiim quidem actus quibus sitx, non licet : nec tamen cum fuerit regi libilum ,

potissimum regibus counectam, non lacile perspexe- sed statulo lempore admitlilur; el forie tum ita

rim nam cum Eslher sub Arlaxerxc rege referatur

: evenerat , nt diebus triginta proximis separata a
(porro duos bujus nominis Persarum reges fuisse conspectu regis Eslher haberetur. Igitur audendum
reperi), mulia ciinctatio est , cnjus haec lemporibus aliquid pro civibus rala, elsi certa peslis adessel,
appliceiur; mibi tamen visnin est buic Ariaxerxi sub pulchio in negoiio occumbere parat : invocalo prius
quo Hierosolyma esl resliiuia, Eslher hisloriam con- Domino aulam regis ingredilur. At barbarus re inso-
nectere : quia non fit verisimile ut , si sub priore lita perculsus, paiihtim olandimento muliebri deli-
Artaxerxe fuissel , cujns tempora... complexus est nilus, postremo ad ccenam regina; peiduciiur, una-
nullam tam illnstris feminae mentionem reiulissel quc cum illo Aman ille regi charus et Judxae genli
maximecum ab illo Artaxerxe inbibilam tcmpli aedi- D iufestus. Igitur cum jam post epulas multis poculis
ficatiouem, sicul supra menioravimns, coii^tet : ne- convivium calere coapissct , Esther genibus regis
que Esiher passura fnerit inm, si in illius matrimo- advolviiur, geniis snae pcrniciem deprecatur. Rex
nio lum foisset; nunc gesta edisseram. Erat ea vero nihil se petenli, si quid ulira peteret, iiegnlurum
tempestaie regi in matrimonio Vastis quajdam, mirae pollicetur. Tum Eslher arrepto lempore, Amanis
femina pulchriludinis : cujus cum formam omnibus mortem flagitat in uliionem gentis quain perditam
prxdicnret, die quodam cuiii publicum convivium cupierat. Sed rex amici menior paulisper cunctatur,
dabat, adesse reginam demonstrand:e pulchritudinis deliberandique gratia modicum secessit. Deindc
graiiam jubet. Illa vero slulio rege consultior, pudens regrcssus vidit Aman reginae genua complexum :

virorum oculis spectaciiluni corporis pnebere, jussa succensus ira , el appetilam reginam clamilans
abuuit;qua coniumelia barbarus aniinus permotus morie eum alfici jubet. Et tum regi coinperiuni erat,
uxorem malrimonio ac regia depellii. Igitur cum in pcenam crucis per Aman Mardochoeo paralam ita :

locum ejus puella regis conjngio qua:reretur, reperla Anian eideni cruci alfigilur oniniaque bona ejus ,

est E«iher e;eleras specie vincere : haec Judsea ex Mardoclixo daia, Juda?ique sunt absoluti. Artaxerxes
 , ,,

»37 IIISTORIA SACRA. LiB. 11.

138
regnavit annos duos et sexaginta, eidemque Oclius A ad templuni frequentes concurrunt. Ibi
communi
successit. gemilu permixioqiie ululalti divinum atixilium im-
XIV. Hnic rerum ordini recte Judiih acius conse- ploranl Saiis se Domino ob peccala
:
vcl crimina
enim post capiivitaiem fuisse; sed <|iiis
rani, traditur dedisse poenarum reliqmis sallem serviiio nuper
:

eo tempnre Persis regnaverit, historia divina non exempiis parceret. Interea Holofemes Moabitis in
edidii regem tamen sub quo illa gesla sini Nabu-
:
, deditionem acceptis aique adversum Juda^os
, in so-
cbodonosor nunciipai, non utiquc eum qui Jerosoly- cieiatem belli assumptis; cum ab eorum piincipibus
inain ceperit, sed nulliim hoc nomine posl captivila-
inquiierel, quibusnnm viribus freti Ilebraii
dediiioni
tem apud Persas regnasse reperio, nisi si ob impa- animos non dedissent Acbior quidam comperla ;

tiemiam et pariles conaius, qiiicumque ille re.x edisseril : Judreos Dei cnltores , pio a Palribus rilu
Nabuchodonosor a Judceis vocitatus est. Plerique insiiiuios : olim in ^Egypio pependisse serviiium :

lamen Cambysem Cyri regis lilium putanlesse, quod indedivino munere eductos, acsicraium mare pedi-
vicior iEgyptuin atque .lEihiopiam penelraveril sed
; bus emensos poslremo omnibus gemibus devictis,
:

buic opinioni endem sacra liMoria rcpngnat : nam babiiaias majoribus leiras recepisse : exin vario re-
duodecimo regis illius anno Judiili fuisse sienaiur :
rum staiu floruisse, aut concidisse, aique iierum
porroCambyses non ultra novem annos rerum poliuis B malis emersisse, seeundum merila iraium aut placa
est. Unde, si in historia opinari licet, sub Oclio rege
tum Deum vicissiludine expenos; dum peccantes
qni post Ariaxerxem secundiim fuii, hxc gesla cre- incursionibus hostinm aut captivitatibus coercentur,
dideiim idque vel ex hocconjicio, quod idem Oclms
;
propitio nuinine semper invicii c:eierum si pra> :

(ul in sa;cularibus quibusdam scriptis legi

) naiura senli tempore absqoe peccalo sini , nullo inodo eos
immitis cupidusque belloium tradilur nam el arnia :
posse superari : sin aliterse babeanl, facile vincen-
finilimis iniulii, et ^Egyplum, qtiue anie multos annos dos. Ad hac Holofernes ferox multis vicloriis, nihil
desciverat, bello recnperavii. Quo lempore etiam sibi inviclum ralus, ira accensus cur ex pcccaio po-
sacra eorum, et Apin in Denm receptum irrisisse lissimum Jtidaeorum pendereilliusvictoria pntaieiur,
traditur quod pnstea Baguas spado ejus, naiione
:
propelli Achior in castra Hebraeorum jubei, ut cum
iEgyptius, indignatus, contumeliam geniis morte
bis perirel, quos vinci non posse aflirmaverat, ac
regis ulius est. Meminit autem hujns Bagme hisioria
lum Jiulrci moi.les peiivera.it: iia, quibus id negoiii
divina : nam cum Iloloferues jussu rcgis adversus dalum, ima moniium successere, ibique vinclum
Jud.eos duxerat exerciinm, Bnguam in iisdem eastiis Achiorreliquerunt. Quod uhi Judai animadverterunt,
fuisse memoravit : unde non iinmeriio in argumen- exeiiiplum vineulis in collein perducunl, causas rei
tum adduxerim, ul rex
noslra: opinionis ille, Nabu- C qua.renlib.is, gesta exponil, recepiusque'pa rem exi-
chodonosor nuncupalus , Ocl.i.s fuerit sub quo m
, Ul opperiebaiur, is post vicioria m circumcisus
Baguam fuisse mundiales historici prodiderunt. Ca3- Judu:us factus esl. Igitur Holofernes, diflicultaie
lo-
lerum illud nemini mirum esse opoi tebit ,
quod corum comperla , quia adiii pnecelsa non pnierant,
scriptores sxcularium liiterarum niliil ex his quaj monies miliiihus circumdai, el sumina cura llebrajos
saciis voluminibus scripia sunl, aliigertiiu Dei spi-
;
aquaiionibus prohibet : eoque niatiirius ohsidionem
ritu prajvalenle, ut iniaminala ab ore corrupio et sensere. Iiaque victi penuria aquae, ad Oziam princi-
falsis vera misceute, inlra sua lantum mysieria eon- pem concurrunt proni omnes ad dediiioncm ; illc
linerelur hisioria qua; separata a mundi negoiiis,
,
vero opperiendum paulisper, et divinum aiixilium
ei sacris lanlum vocibus proferenda, permiseeri cum exspcclaiulum respondens, quinlo decimo die dedi-
aliis velut xquali sorte non debuil etenim erat indi-
; tionis lempus consliluit.
gnissimiim, ut alia agentibus, aut alia qiisereutibus, XVI. Quod ubi Judiib comperliim (qure viro vidua,
baec quoque cum relii|iiis miscereniur. Sed pergam prajdives opibus, insignis specie, sed morihus quam
ad coeiera, ac per Judilh gesta, ut potero, paucis ab- vuliu illustrior, tuni in castris erat) arclis suorum
solvam. rehus eiiam certo sibi exitio audendum aliquid et
XV. Igitur reversis, ut supra memoravimus in D temandum rata , caput comit, vultu expolitur, co-
solum patrium Judaiis, necdum composiio rerum miteancilla castra hosiiiiin ingreditiir. Siaiimque ad
aul iirbisstatu, rex Persarum Medis bellum infeil, Holofernem deducla perdiias res suorum memorat
aique adversus regem eorum, Arphaxad nomine, acie se transrugio viiae consuluisse; deinde a duce poscit
confligil : socundo eventu perempto rege ,
genleni liherum exlra castra oocturno tempore egressum
impeiio adjungil; idem reliquis nationibus facit, orainli graiia : mandaluin id vigilihus, poriarnmque
prajmisso Holoferne , i|uem principem militise dele- custodibiis. Sed ubi per triduum egrediendi ac re-
gerat,cum millibus pediium ccniiim et viginti, equi- deiimli coiisiieiudinem sihi barbaris lidem feeit
,

tum diiodecim. Is Cilieia et Arabia bello vasiaiis, Holoferneni cupido incessit dediiitia; corpore ahuli :
miibas urbes aut vi capit aut meiu in dcdiiionem elenim forma excellenti Persam facile permoverat.
compellit; jamque Damascuin admottis exereiius Iia ad dncis lenloi itim per Baguam cunuchum de-
magno Judaios lerroie perculerat sed impares ad :
ducitur, initoque convivio barbarns multo se vino
resistendum, neque ad deditionem acquieseeniibus
obruil ; tum remolis minislris, priiisquam vim mu-
animis, experlis quippe usque ante captivitatis mala,
lieri inferret, somno captus esl. Judilh tempore ar-
Patrol. XX. 8
 ,,,

15!) SULPICII KEVF.RI «40

replo caput linslis dcsccat, secnmqiie anferl : et ciim A dam Simonis illins fralrem ,
promissam regi pcru-
iecundum "consuetiidinem castris eglredi credeictur, niani misisset, paiefaciasemel ainbilioni via, iisdetti

iiicoliiinis ad suns regre-sa est. Postero die Hibrrci ariibus quibns Jason prius , Menclaus quoque Sacer-
capnt llolufernis de superioribus oslentantcs, eru- doiiiim olilimiei.it. Nec niulto post , cutn is pro-

piiono farta ad casira bosiiuin pcrguni. Tum vcro inissiim argenii modtim non rediiidis-et, loco pdli-

barbari sigmiin ptignx poscenlcs, labernaciiliun ducis lur : Lysiniacbus stilislilnilur. Inde inler Jasonem el

frei|uentcs assistuut; ubi irnncum corpus reperlum, Menelaum teda fttere eertamina, donec Jason, pro-
foeda forinidine in fngain versi, lerga hostibus pr;e- fugus patria, excessit. His iniliis corruptis moribus
btieiunt. Judse.i fugientes pcrseculi, cxsisque mullis eo usqtie pioeessnm, ui pleriqne popnlatiiiin ab An-
millilius, castris ac praeda politi. Jtidiib summis liocbo poscerent peimitti sibi more genliliuin vi-

laudibus cclebrata, conium et qun qtie annos vixisse vcre. Qtiod qiiiini rex pelenlibns animisset, certaiini
tradilur. H;cc si Ocbo rcge, ul opinamur, gesia sunt, JjeBsimus quisque Ofeltibfa exstrucrc , idolis suppli-

anno imperii ejus duodecinio; a tenipore Hieroso- care, legem profanare occceperat. Inierea Aniiocbus

lym;e restituta.* iisqne in id belhini fiicrunl anni duo rcdiens ab Alcxaudria (naniqne lum bcllum rcgi

el viginti. Cailerum Ocluts viginli el tres annos /Egypiio inluleral, ipiotl jussu senatus et poptdi

regnavil ; ftiit auiem tillra oinnes crueuhis, ct plus- B Romani deposnil, Paulo el Crasso consnlibus) llie-

qtiain barbaro animo. Iluuc Bagua spadoagrotanlrm rosolyniaiii adiit.Cimi discordaiileni sti|ierstilionibus

venenis sustulil. Post eum Arses libus ejns triennio susceplis pnpulum reperisset, legem Dei destruens,
iniperium tenuit : Darius annos qualtior. el bis favens qui iinpia sequebantfjr, omnia tempH

XVII. Advermm huiic Alexander Macedo acie ornamenta detraxil , ac inulia caede vasiavii. Id ges-

conlli\ii ; eo viclo, Persis imperium adeinplutn lum ab excessu Alexandri anno centesimo uno cl

quod ab inilio Cyri stetrrat annos ducenlos ett|uin- quiiiqiiagesinio , P.mlo , ut diximus, Crassoque con-
quagmla. Alexauder, victor fere omnium gcniiiini, siilibus ,
post qiiinqiicniiiuiii fere qiiam Anliocbus

adiisse Hierosolymx lemplum diciltir, ac dmia in- regoare ceeperat.

tulisse : eilixiique per onine iniperium quod stii jti- XIX. Sed ui temporum ordo eonserius sit, ac li-

ris effecerat, ul Jutbeis ibidcni dcgcnlibus liberiim queat evidcntius qnis bic fuerit Antiocbus ; regiini

esset in patriam reverti. Exacto duodecimo imperii qui post Alexandrtiin in Syria fuernnt , ct nmiiina
anno. septinio postea quain Darium devicerai, apud et lempora enumerabimus. Defunclo , ul supra re-
Babyloniam defuuctus est. Regnuin aniici ejtis, qui tniimiis , rcge Alexandro , ab aoiicis ejus regntun
sitniil ciim illo inaxinia illa bella gesserant ,
pariiti onine divisuin, :c regio noniine aliqnamdiii adminis-
sunt. Iude aliquanio lempoie sine lisiirpaiione re- " traiiim est. Seleuciis post novein anuos in Syii: rcx

gali susceplas partes proeiiraverunt, Aridtkeo quo- est appellalus, legiiavitque annos duos et triginta.

dani Pbilippo Alexandri fraire regnante : cni perim- Post euni Aiilioclitis, filitis ejus, annos iiiiuni tle vi-

becillo, verbo dalum imperiiim vidcbaliir, re iiiilem ginli. lnde Anliocbus, Antiocbi filius, qni ct Tbifiis

penes eos erai qui sibi exereiliim et provineias dis- cognoniinaliis est, annos i|iiindccim. Post liunc Se-

tribuerant. Nec vero bic rorum slaltis diti niansil leucus lilius, cognoniiiie Callinirns , annos unum
oinnesque se reges appelliiri niiilucrtinl. Primus iu et viginii. Ilcni Selcucus , lilius Callinici , annos
Syria post Alcxandrtim Seleuctis rex fuit, subjecla ires. Iloc deluncio, Antiocbtis fr.iter Callinici Asi m
eidem Perside ac Baliylone : qna tempeslate Judad et Syriiim tenuit annos septent et triginta. Ilie est

anniiiim slipendium lalenla regi treccnla argenli Antiocbus, adversns qiiem Scipio Afric uii frater bel-

dabant ; nec lamen per evternos niagistratus , sed lavit: qno bello viclus.ei imperii parle mtilciatiis esi.

per saceidoies suos regebanliir, patrioque rilu vive- Ilic duos filins habuit, Seleucum el Antioclniin ,

bant , donec plerique i orum longa rurstim pace cor- quem ob-idem Romanis dcderal. Ita Autiocbo magno
rupii, miscere oiiinia seditinnihus et tnrbare ecepe- morltio, Seleueiisejus filius natti minor regniim adep-
runt , affcctantes siininium sacerdoliuui hbidine tus esl : stib quo Oniam Saccrdotem a Sinione iu-
avaritia et dominandi cupidine. " sinitilatum diximus. Tuin Antiocbus a Romanis di-
XVIII. N.niipie priinum sub rcge Seleueo Antio- missus , daiusque in locum ejus obsc.s I), nieirius

cbi inagni lilio Oniam Sacerdolem , virum saiictuni Seleuci regis qui eo lemporc regnabai, filius. Peleuco
atque iiilrgruin , Siinon (|tiidam falsis apnd regem moritio anno iitipeni duodecinio, rcgnuni fratcr An-
criniinibus insininlatmn , exciuircre neqniverat. In- tioclius qui Romae obses fuerat, occupavil. Is posl
terjeclo deinde lenipore, Jason frater Oni;n Antio- qitinqtiemiimn qtiam regnare ccepcral, ut snpra do-
cbuin regem ,
qni Scleuco frairi siiccesseral , adiit cnimus, llierosolyinam depopulalus est:etenini gra-
augmeiilum slipendii pollicens, si silii suimiiuin sa- ve R 'iiianis slipeinliiiiii pcnsiians , ipse iiiiinensis
ceidolium iraderelur; etquamqiiam insoliinni neque snmpiibiis |ene necessai in cogrbatur peciinias rapto
anle permissuni cuiquain erat perpeiuo sacerdolio qmerere , neque ull am pr;edantli otcasionein omil-
perfungi , sollicitus lamen regis aninius aique aeger tere. Post biennium deinde pari rursum clade affec-
avaritia facile siipeiaius esl. Ita depulsnOnia, Jasoni lis Judais, ne lorte frequeiitibus malis conipulsi bcl-
Sacerdotiuni csl niandatuni. ls (oede ailmndiim cives lnm sunierenl, prtcsidiiim arci imposuit.Intb' sacrant
patriamque laceravil. Dein cuin per Menelaum quem- legem evertere aggressus , mittii edictttm, ui 0111-
 HISTORIA SACRA. LIB. ii>
U! II.

iu.-, i eliclis majorum suoruni tradiiionibus, geniilium A caslris poliltis , mulltimque ibi auri ct Tyriarum
litu viverent. Nec defucro qni prnfano imjiorio vo- optim reperium : Namqne cx Syiia negotialoies,
lcntespareretit. Tum vero, fceiliimspcclaculiim ! per nibil de victoria dubilantes, rcgium exercilum se-
univers nn iirhein palam in |il:ileis fliis lilalialur : sacra cuti spe captivns mefcaridi prsedbc fuere. fiaec ubi
,

eiiam legis et propheiarrtm voltimina igni cremata. Lysia: ex nuniiis cout|ierla , majorc cura copias pa-
XX. Ea tempeslate Matliailiias Joatmis filius, Sa- rat, annoque posi immani exereiiu Judseos aggredi-
cenlos er.u. Ilic cum a regiis cogerettir ediclo pa- tur. Viclus dcnuo Auliochiam se recepit.
rere, egregia cotistantia profnna eonieiiinens, He- XXII. Judas pulsis bosiibus ilierosolymam regres-
br;rum publice profananiem in ore omniinn jwg»l*- sus, piirgare templiim el resliluere animum iiiiendii,

vii. Tum dcmiim repeno dticc laeia secessio e.^t.

qnod eversum ab Arittocho profarialumque a gen-
Malhalhias oppido egressus, mttltis atl cnm conflnen- libus foed.iin sui specieiil prxbebat. SedSyris arcein
tibus speeiem jnsii exercilns offecerai : queis omni- tenentibus (quae contigiia tcmplo ct loci nutiira su-
btis desiinatttm erat, adversus profanum impeiiuiii pcrior aique inexpugnabilis eral), adiri subjccla non
sc armis tueri, et in bello poiins occnnbere ,
qnani
pnterant , crebris crupiionibns prohibeniibus. Ad-
ini[iias cerinionias cxereere. luierea Aiilioelius per
versum bos Judas validissimam stiorum aciem obje-
Graecas quoque urbes mine in illius imperio erant , B i pus sacrae ;rdis curalum,
c t: ta opu i
lcmplumque muro
repertos Jmlxos sacrilicarc cogebat , inaudiiisque perpeiuum prxsi-
circnmdatuni, constiluliqiie qtii

eiuriaiibus rclticlanies afficicbat. Qiia tempestate il-

diuin armati agitarenl. At Lysias mulliplicato exer-
Insiris illa passio seplem fratrum matrisqut! fnit :
vincittir, magna
citn in Judasam regressus, ritrsiim
qui oiitnes cinii legem Dei et instUma majorum vio-
i lade cxercitus et auxiliqrbm ,
quae ei a civilalibus
larc suppliciis cogerenlur, mori rnalnerunt. Ad ex- niissa in belltim conspiraverani. Inlerea Anliochus ,

trentum ptrnasmortcsqtie eorum comiiala matei esi.

qttem io Persidem profectum supra mcnioravitnus,
XXI. Inlerea Mathathias moriiur. Vicarium exer- oppitlnm Elymum regionis illius opuIehlissimuTri ,

cilui qneni piraveral, tlticcni Jtiilam filiiim sulisli- fanuiiiqne ilii sitiiin mtilto auro refenum diripere
luit. Ilujus tluctit adversns rcg.os frcquculihtis proc- conalus; conflucnte uiidiqnc ad deTeiisionem loci

liis prospcrc piigiiaitnii : nam priinum Ap:illoninm muliitudine fugatus , ihsuper nunlium arcepit, res
ducem hosiiiim, qui magnis copiis in conflictuni dc-
vel a Lysia, vel a Lyshnacho improspere ge-las : ita

scenderat,cum omni cxercitu delevil. Quod cum Se- cx tncerore animi corporis morbo incubuit. Sed tuiii

r,m quidam, qui tum Syri;B praierat , comperissel , internis doloribus angeretur, ferniniscehs maloruiii
miilliplicatis Judam aggressns
legionibus ferox, , quilnis populum Dei vexaverai, meriio sibi illa acci-

qnia nnmero pr;estabat;ubi in cenamen de.-censum, L.

(]j sse confitebaitir ; deinde post paucos dies mofilur,
fusus ac fngatus, octingeuiis ferme amissis in Syriam cum regnasset annos uiidecim. Antiocho filio legiiuin

regressus est. Id ubi compertum est Antiocho, ira el reliqiiii, cui Eupator iiomen fuit.

dolore siicccnsiis (quippe angebattir dtices suos cum XXIII. Ea tempeslate Jndas Syros in arce posiios
maguis exercitibus dcvictns), auxilium per omne obsidebat : qui cum fame atque inopia afficeienlur,
rcgttuni conlrahit : (lonalivuni mililibns, cxhuislis missis ad regem nuntiis prasidiinh impIofaWt. Ila

petiilus thesauris, largitur. Etenim tnni praecipue gra- Enp aor cum cenlum millibtis , ct cquiiuoi viginli

viler pecunhe iuopia affe: tns erai. Nani deficicntibus millibns, suis stibsidio venil, pr;ccunlihns aciem cum
ab co Jtnlaeis. qui ei ulua treceota argenli lalcnla ingcnli terrore elephantis. Tnm Jndas laxata obsi-
annua peiisilaverani ,
praetetca gracis urbilms nuil- dione regi obviam tendil, primoque pra lio Syros
lisque rcgionilius persectnionis malo turb.uis ( ne fundii. Rex petit pacem : qiiia irifido ingenio rriale

gentilibus qnidem pepercerai, qutsdeserere invele- usus, perfidiam conseeiila uliio. Nam Demetrius Se-
ralas superstiliones et ad ttniim rituni dedueere ten- Iehci ftlius, qucm Roirianis ohsidem datum supra
laverat : illis quidem, ubi niliil sancti erat , lacile niemoravimtis, ttt audivii Atilioihum decessisse, pe-
relinqueniibus; sed laiiien omnibus melti ac clade livit ut se in regnum remiiterent : qnod cnm ei ne-
affeclis), vectigalia cessaveiant.Qiiibus rebus tcstuans D gaium fnisset, clam Roma proftigit, iri Syriam venii,
(eienim ipse olim oinuibus regihus opuleniior, suo- regimniqne occupavit , Antiocho filio, qui aiintini
met scelere inopiam persensorai) copias eurtl Lysia unum et menses sex regnaverat, inleffecto. Iloe
parliiur, eique Syriam et bellum adveisus Judteos regnaole priiiium Judxi a populo Romano amiciliam
commitiit, ipse in Persas ad cogenda vectigalia pro- fccdust]ue peliere : benigueqtie excepla legalio. De-
fectus. Igitur Lysias ditces belli delegit, Piolem.Teum, creio Senalus socii attiue amici appellali. Inicrim
Gorgiam , Doroiwm et Nicannrem : bis xl millia Demeitius adversns Jndaui per dtices sttos belliim
pediium , septem equilum data , ac primo impetu gcrehal, ac primiitn pcr Baccbidem quenidam et Al-
magnum Judieis icrroreiti iiilulerunt. Tum Judas, cinuini JudaCilm dticius exerciius : post Nicmor bello
cunctis desperanlihus, sttos adhorlatus, foTti animo piwpisilus in pralio occiihnil. Tuni Bacchides et
descenderent hi pnelhWh : Deo frelis nihil inviclum Atcimns, resumpiis viribus auclisqife copiis , adver-
fore; saepe arttoa a paucioribns adversnm |dures bene siim Jitdam confligunt. In ea pugna viclores Syri
pugnaltim. Jejunio indkio cclchratoque sacrifi.i) cruente admodinn victoria sunt usi. Hebfxiiri locuni
in aciem descensum , fus;c hosiium copia;. Judas Jitd x Jouiiliatn frairem ejus deligtml. Interea Alci-
 :, ,

1(3 SULPICII SEVERI iU

mus cum fcede Hierosolymam vastasset , rooriiur : A anno civibus praeesse ccepisset ,
post oclo annos in-

Baccliidessnciodesiiiutusad rcgem redil. Dein post tidiis Ptolemaei circumveutus occubuit. Iluic Joan-

bicMiiiuin rursus Bacchides bellum Jud;eis intulit : nes filius successit, qui cum adversum Hyreanos ,

victus pacem peiit; quae prupositis conditionibns gentein validissimam, egregic pugnasset, Ilyrcani

data : Si perfugas captivosi|ue cl omnia bello rapta cognomen accepil. Morluusesl annos vi et xx rerum
rcdderet. potitus. Post liuuc Ariblobulus ponlifex substitiiius,

XXIV. Dum b.-ec inlra Jud;rain gerunlur, ado- piimus omnium post capiivitatcm regiuin nomcn
lescens quidain Rliodi ediicalus, nomine Alexander, assumpsit, capitique diadema imposuit. Exaclo anno
A'Uiocbi se esse filium diclitans (quod falsum erat), diem functus est. Alexander deinde lilius ejus rex

adjulus opibus Ptolemoei regis Alexandrini , in Sy- pariter el pontifex fuit : regnavit annos vn cl vi-

riaui cum exercitu venit : Demclriuai bello supera- giuti; in cujus aciibns nibil praeler crudclitalem

tum oceidil , ciim regnasset annos xn. Ilic Alexan- memoria dignum reperi. Hic cum Arisioliulum et

der, priusquam adversus Demetrium confligcrct Hyrcanum parvos (ilins reliquisset, Salina sive Ale-

foedus cmn Jonatba fecerat, eumque ve^ie purpurca xandra uxor ejus regntim per novem annos tenuit.

ei insignibus rcgiis donaveral : ob quod euin Jona- Posi lnijus obitiun foeda inter fralrcs de regno cer-
thas auxiliis juveral , victoque Denieirio priinus B taniina. Ac primum Hyrcanus im|ierium nblinebat
omnium congraiiilaiuui occurreral. Neque posiea inox ab Arislobulo fratre pulsus, confugit ad Pom-
Alexauder dalam lidem violavit ita quinqucnnio : , peium, qui ium , Mitkridaiico bello confecto paca-

quo rerum potitus esl, res Judaeorum tranquillae taque Armenia et Pmilo, viclnr omnium geniium
fuerunl. Igitur Demetrius, Demetrii (ilius, qui post qnas adierat, introrsum pergere, et vicina qmrqiie
moriem pairis Crelani confugerai, horlantc Li-lhene Homano imperio adjungere ciipicns, causas lielli et
Creiensium dnce, rcgnuni palrinm bellu repetens , iiialeri.ini vincendi qmcrebat. Igitur Hyrcanum
imp;ir viribus Plolemscum Pbilomelorem regem libcns excepit, ducluque ejus Judxos aggreditur.
iEgypli, Alexandri soceriim jaui tum genero infes- (Jrbe capla atque arce, leinplo pepercit. Arisiolm-
limi, ut sibi sit auxilio implorat. llle vero non lam lum vincltim Romim miliit : Hyrcano jus ponlifi-

supplicis precibus quam spe Syri;c occupandac illec- catus restituil : iinposiloque Judais stipendio ,

lus, copias cum eo jnngit, ac liliam Alexandro nup- proeuraloreni eis Antipalium quemdani Ascaloni-
lamd;it Denieirio. Adversus hos Alexander aiiecon- lem pranposuil. Hircanus qnalunr el triginta annos
fligil: eo praelio Plolemaeus cadit; Alexander vin- reriiin poiiius, dum adversum Parthos bclla gerit,
cimr et paulo pnst interflcilur, cnm regnasset annos capiiur.
v, vel, ut in plerisque aucioribus reperi, noveni. I
XXVII. Tum Herodes alienigena, Aniipatri Asca-
XXV. Demetrius regnum indeptus, Jonaiban be- loiiitae (ilius, regniim Judsese a senaiu et populo Ro-
iiigne lialiuit fosdus cum eo feeit
,
Judseos legdius , ntano peiiii, accepiique. Ilunc primiim Judaei exler-
Miis reddidit. Interea Tryphon ,
qui partium Alexan- inmi regem coeperunt babere : etenim jam adven-
dri fuerat ,
pisefecius Syri;c , regno.... Eum bello lanie Clnisto necesse erat, seciindum vaiicinia pro-
probibiluruscontia Jonaiban in piadiuni descendit, pbetaiuni, suis eos ducibus privari, ne quid ultra
lerribilis xl millium exercitu. Tryphon ubi se impa- Cbristum exspcctarent. Sub boc llerode, anno im-
rem cernit, pacem siinulal : rerepiiiiuqiie in anii- peiii eju- leriio et xxx Clirisius natus est, SabiuO ct
citiam , invitaiumque Ptoleniaidam interfecit. Post Rulino consulibus, vm kalendas Januarias. Veriim
Jonallian siimina reruin ad Simonem fralrem defertur. liscc qnaj Evangeliis ac deinceps Aposiolorum Acti-
Is funus frairis magnilice curavit , scptetnque illas bus conlinentur, aitingere non ausus, ne quid forma
pyramidas nobilissimi operis exsiruxii. , in quibus et prxcisi nperis reruni dignilaiibus diminuerel, reli-
fiati iini et palris os-a condidil. Tum Demeirius, re- qua exsequar. Ilerodes post nativiiaiein Domini re-
fecto ciim Jiubcis f'edere , conlemplatione cladis a gnavit anims iv.nam omnc imperii ejus lemptts
Trypboue illaioe ( nain post Jonalbse necem urbes vii el xxx anni fuerunt, post quem Archelaus letrar-
eorum aique agros bello vastaverai), annua eis vec- D c i, a annis ix. Ilerodes annis xx el iv. Iloc rcgnanie,

tigalia in perpeiiinm reiniitii : etenim usque ad id anno regni ociavo et decimo, Doniinus crucilixus
tempus regibus Syri;e, nisi cum armis resislerent , est, Fufio Gemino el Rubellio Gemino consulibus
.slipendium pensitaveranl. ld geslum Demetrii regis a q no teinpore usque in Siiliconem consuleni sunt
anno seeiindo : quod ideo signavimus, quia lisque in anni ccclvxii.
bunc annum per tempora Asianoriiiu regum cucurri- XXVIII. Apostnloriim Actus Lueas edidit, usque
nius, ulralio temporiim digesta luceret. Nmic aiiicm in lenipus quo Paulus Roinam dcductus csl Nerone
per leinpora eornm qui Judaeis vcl ponliliees vel re- impcrante : qui non dicam regum, sed omiiium
gcs lnerunl u-que ad Cliristi nativitatem rerum or- boniiiium et vcl immanium bestiarum sordidissi-
dinem digeremus. mus, digiius exstitit qui perseciilionem in Cbristia-
XXVI. I^itur p isl Jonathan Sinion fraicr ejus, ut nos primus inciperet : ucscio an et postremus ex-
supia dietiim est, llebraeis pr:efuii jnre poinificis plebil, siquidem opinione multorum recepium sit,

id enim ei lum a suis, tiim et a pnpulo Roinano bo- ipsuin Aiiliclnisium venturiim. Hiijus vitia ut ple-
nons delatum. llic cuin secuiido Demetrii regis nius exponerem, res admonebat, nisi non esset lui-
 ;

145 HISTORIA SACRA. LIB. II. 146

jus operis tam vasia ingredi : id lanlum annotasse A mam remm usnrpavit quce posieaquam ad Vespa-
;

contenius sum, liune per omnia foeilis-ima et crmle- sianiim delala, licei inalo exetnpln, bono lamen af-
lissima eo prncessissc, ui niairem interflceret ;
posl feciu Reip. ab improbis vindicandx, cum llieroso-

etiam Pythagora; cuidain in modum solemnium con- lyinani obsiderei, suinit imperium : et, ut inos esl,

jugiorum nuberet : indilumque imperalori flam- diademale capiii imposho, ab exercilu imperalor
nienni, dos et genialis torus et f.ices nuptiales, consaluialiis Tiluin lilimn Cxsarem laeii, eidem pars
cimcla denique quoe vel in feminis non sine vere- copiarum, et obsidendx Iliero-olvmx ncgoiiuin da-
cundia conspiciontur, spcciaia. Rdiqua vero ejus, lum. Vespasianus Romam profectns, siimmo favore
incerium pigeal an pudeat magis disserere. Hic pri- senalus cl pnpuli recepius, cum se Viiellins inlerfe-

mus Clnislianum nomen lollere aggressus est : cisset,imperium confirmavit. Interea Juilxi obsi-
quippe semper inimica virtulibus vitia sunt, et op- dione clansi, qnia nulla neqne pacis neque dedilio-
timi quique ab improbis quasi exprobranles aspi- nis copia dabaiur ad extremum fame interibant
,

ciuntur. Namque eo tempore divina apud urbeni passimque vi;c oppleri cadaveribus ccepere, victo
religio invalueral, Pelro ibi episcopaium gerenle, j am olficio liuinamli. Quin omnia nefanda insuper
et Paulo, posieaquam ab injnsto prcesulis judicio ansi. ne liumanis quidem corporibus peperrerunt.
Cxsarem appellaveral, Romam deducio : ad queni B nisi qux cjiisinodi alimentis tabes prxripuerat. lgi-

lum audiendum plures conveniebant ;

qui, veritate lur defessis defensoiibus irrupere Romani, ac lurn

iniellecia, virlulibusque Aposloloriun, quas tum forle indiem Paschx omnisex agiis aliisque Juda;x
crebro edideranl, permoii, ad cullum Dei sese con- oppidis nuiUiliidocnnveuerat nimirum ita Deo pla- :

ferebant. Eienim lum iliustris illa adversus Simo- ciltim, ul eo leinpore quo Dominum cruci affixerat

nem Peiri ac Pauli eongressio fuii, qni ciim magicis gens impia, internerioni dareltir. Pharisxi aliquan-
artibus, ut se Deum probaret, dunbns siiffulius dx- lispcr pro lemplo acerrime resiilerunt : donec, ob-

moniis evolassel , oraiionibus Apostolorum fugitis siiuaiis ad moitein animis uliro se subj^ciis ignibus
daimoiiibiis, delapsus in lerram, populo inspectante, intuleruni. Nuinerus perempiorum ad undecies cen-
disrnpins esi. lena niillia refcriur : capia.vero c millia, ac venuin-
XXiX. Inlerca abnndante jam Christianorum mul- daia. Feriur Tiius adlnbiio consilio prius delihe-
titudine, aceidit ut Roma incendio conflagrarct, Ne- rasse, nn lempluni lanii operis everteret : eteniin

rnne apud Antium consliiulo; sed opinio omnium nonniillis videbatur, sedem sacratam, ulira oninia
invidiam incendii in principem relorquebat, crede- morialia illustrcin, non debere deleri : quae servala

baiurque imperalor gloriam innovandx urbis qu;e modesluE Romamc testimonium, diruta perennem
siisse ; neque ulla re Nero efliciebat, quin ab eo jus- ^ crudeliiaiis notam praeberet. Ai cnnlra aiii, el Titus
siini iucendiiim puiareuir. Igitur veriii invidiain in pse, evertendum lemplum in primis censcbant.quo
Chrisiianos, aciicque in innoxios criidclissim;e qua;- plenius Jud;coriiui el Chrislianorum religio lollere-
stiones, quin et novse mories excogiiaia;, ut fera- tnr, qtiippe has religiones, licet coiilrarias sibi, iis-

runi lergis coniecti laniatu caniim interireni; raulli dem lamen aucloribus profecias; Christianos ex Ju-
crucibus affixi, aul flamnia usli : pleiiquc in id re- d;eis exslilisse ; radice snblaia stirpem facile peri-
servaii, ul cum defecisset dies, in u«um nociurni luram. Iia Dei niilu accensis omnium aniniis lem-

liiminis iirerenlur. Hoc inilio in Christianos s;eviri plnm diruium, ab liinc annos irecentos iriginia et

ccepium. Posi eiiam daiis legibus religio vetabatur, iiniim. Aique haec uliima lempli eversio et poslrema
palainque, ethciis proposiiis , Chrisiianum esse non Jiiila-oniin capiivitas, qua exiorres patria per orbem
licebat. Tum Patilus ac Pelius capiiis damnali : quo terrarum dispcrsi cernuntur; quoiidie mundo tesli-

rum uni cervix gladio desecla. Peirus in crucem inonio siini , non ob aliud eos quam ob illaias

stiblaius est. Dum luec Ronue gerunlur, Judaei prae- Cbrislo inipias manus fuisse punitos : nam soepe

sidis sui Fesii Flori injurias non ferentes, rebellare alias cuni propler peccata caplivitalibus iraderen-
cteperunt. Advcrsus eos Vcspasianus proconsulari tur, numquam lamen nllra sepluaginta annos servi-
iinperio a Nerone missus, mnllis gravibusque pradiis " miis prenam pependeruut
devicios coegil inira muros llierosolyma; confugure. XXXI. Interjecto deinde tempore , Domitianus
Inierim Nero jam eiiam sibi pro conscieniia scele- Vespasiani lilius perseculus est Clirisiianos. Quo
iii ni iuvisus, huiiiaiiis rebtis eximitur : incerlum an lempore Joanncm apostolum atque evangelistani in
ipse sibi moriem consciveril. Cerle corpus illius Pathmum insulam relegavir: ubi ille, arcanis sibi
inleremptum. Unde creditur, eliamsi se gladio ipse mysieriis revclatis, librum sacne Apocalypsis (qui
translixeiii, curaio vulnere ejus servaius, secundum qiiidcm a plerisque aul sitille aul inipie non recipi-
illud quod de et> scripium est : El plaga morlis ejtis ltir)conscripiumcdidii. Non mullodeinde inlenallo
curata esi (Apoc. xin , 5) ; sub sajcub fine niitiehdiis, lenia persecuiio per Tiajanum fuii qui cuni lor- ;

ui mysleriuin iniquiiaii exerceai. nieniis ei qufsiiouibus nihil in Cliristianis inorto

XXX. Igitur per excessum Neronis Galba impe- ant pcena dignum reperissel, sseviri in eos ulira ve-
rium rapuil: mox Otbo, Galba inlerfecto, occupavit. luit. Sub Iladriano deindeJudxi rebellare volnerunt,
Tiinc Vitellius in (jallias , lieius exercitibus quibus Syriam ac Pala;stinaii! diripere conaii : missoque
r Hldriaiiu*
pf.TeKaf.; Ufbeifi lrigressu»i Oihonfl inierrecin; -'':n •
Bjgrciti! 5(ibiic(l suiii 0'?" leiiipeSinld
 ;

117 SULPICU SEVERl 143

exislimans se Cliristianani liilem loci injiiria pfitem- A liana. Tum siqiiidem llicrosolyma liorrcns ruiuis.

pliirum, ct iu lenipla ac loco Doininicae pas frequeniissimis ac niaguificeuiissiinis Eeclesiis est

siouis dicmonutu simulaera cnnsiilitil; et (

quia adornaia : nimque llclcnn niaier principis Constan-

Cbristiani ex Judseis polissinium pulalianlur : nam- tini, qua: Augusia cuin filio conregnabal, cum Ilie-

que liuu llieiosnlyina: non nisi ex circiiinci- ioue rosolymam agnosccre couciipisset, reperia ibi idola

babebat Ecclesia Sacerdotem ) miliium cobortem ac leniphi protrivil : mox usa regni viribus, basilicas
cuslodias in pcrpetuum agilare jussit ,
qua: Jndreos in loco Domiiiiex passionis el resurreciionis ei as-

omncs Iliorosolyina1 adilu . arccict. Quod quidcm censionis eonslituit. lllud iniium, quod locus ille in

Cliiistian.c lidci proliciebal, quia lum penc omiies quo pnslrcmum inslilerunt divina vesligia cum in

Cliristum Deuin suli legis observatione credebanl. cceluiu Dominus nube sublalus est, eoiilinuaii pavi-

niiniiuin id Dumiuo oidinante disposilum, ut legis ineuto cum reliqua straiorum parle iiou poluit : si-

servilus a liberlate lidei alque Ecclcske lollerelur : quidem qiiiccumque applicabanlur, insolens Iminana
ita tum primuin Marcus ex genlibus, apud llieroso- suscipere lerra respuerei , excussis in ora apponen-

lymam episcopus fuit. Quarta sub lladiiano perse- liimi sajpe iiiariuoribus. Quin eliam calcati Deo
cuuo iKinieraiur, quam tamen post exerceri prolii- pulveris adeo perenne dociiuieiuuni esl, ut vosligia
biiit, injuslnai csse pronuniians, ut quisqiiani sine B impressa cernaniur, et cum quoiidie conllticiuium

crimiiie reus consiiiiieiciiir. I'o=t lladrianuin Anlo- (ides cerlaliin Doniino c.ilcaia diripi.il, dimuuin la-

uino Pio imperante pax ecclesiis fuit. men arcna non seniiat : et eadcm adliuc sui spe-

XXXII. Sub Aurelio deindc Anionini lilio peise- cicm, velut impressis signata vesligiis, terra cus-
c.ulio quiuta agitala. Ac liiin primuin iutra Gallias todit.

niartyria visa, serius lians Alpes Dei religione sus- XXXIV. Ejusdem regina: beneficio cnix Doinini
cepla. Sexla deiude Severo imperante Cbristiano- tum repena, quae neque in principio obsisleniibus
ruin vexaiio fuil; quo tempore Lconidas Origenis Juda:is poiuerat eonsecrari, et postea diiutie civiia-

paler s.icmiii iu martyiio saiiguinem fudil. Inlerjcc- iisoppressa rudeiibus, non nisi lam fideliler requi-

lis dcindc annis viu el xxx p.ax Cbrislianis fuil : nisi renti meruil osleudi. Igilnr Helena piimum de loco
quod uiedio tcmpore Maxiniinus iionnullaium Eccle- pas.sio.nis ccrtior facla, adtuoia mililari inanu, alque

siarum clericos vexavil. Mox Decio imperanle, jam oinnium piovincialiiiin muliiiudiiic 111 sludia rcgina:

luni sepiima pcrseculione sscviium in Cbristiauos. certantiiim, effodi lcrram et couligua qu/rque ac vas-

inde Valerianus ociavus sancturum liostis liiil. I'ost tissima ruinarum purgaii jubet : inox prcliuiu (idei

eu.ni, inierjeciis anuis fere quinqiiaginla, Diocletiano ei laboris tres pariier cruces, sicut olim Domino ac
.Mi\iioiniano inipciaiilibiis acerbissima perseculio ^ laironibus duobus futae fiicranl, reperilinlur. Ilic

cxoriii, t|iue per x coutinuos annos plebem Dei de- vero major diguoscendi paiibuli in imo Qominus pe-
Qua tcm|icslale oinnis fcre satro mar- pendcrai, dillicultas omnitim auiinos mentesqne tur-
p qvilala esi.
lyiiim eruoio tnlns iiifectiis csl : quijipe ccrlalim baverai, ne errore morlaiium forsilan pro crttce Do-

gloriosa in eei limiiia ruebalur, niiiltotpie :i vitlius mini lalronis palibulum consecrarenl. Capituu dein-
iiini ma.ri.yria gloriosis inortibus qu ireb.iniur, quam de consilium, ut aliqtiem recens noriuum crucibus
iiuiic episcupaius pr.ivis ambitiouibiis appelunlur. aduioverent. Nec mora ,
quasi Dei nittu funeris ex-

Niillis iiiuqiiam magis bcllis mundus exbaiisius est slincti snlemnibus exsequiis deferebalur, concursu-
ucquc majore umquain triuiiipbo vicinms, qiiam que oniniiiin feieiro corpus eiipitur. Duabus prius
cum dccem annorum slragibus vinci nou poiuimus. fruslra crncibiis admotis, ubi Cbristi palibulo aitac-

Exstanl eliam uiandatue litteris pncclara; cjus lem- lum cst, ilicin mirabile ! Irepiilanlibus cunctis luiius

poris mariyrum passiones : quas connectendas non excus um, ; el inier speclatores suos asliiit. Crux
pulavi, ne modum opei is excedcrein. reperla, dignoqtie ambilu consecrata.
XXXIII. Sed finis persectitionis illitis fuil abliinc XXXV. Ilis pcr llelcnain gestis principe Cliii-
aunos ix et lxxx, a quo tetnpore Clirisliani impera- sliiino liberlaiem atque exemplum lidei mundus ac-
lores esse cceperuut : nanique tum Coiistatitiiiiis
" cepcral : sed longe atrocius pericnlum cunciis Ec-
iciiiui policb.ilur, qui piiuius omiiium Romanorum clesiis illa pace generaluni. Namque tuin ba:resis

princiuum Clirisliauus luil. S.inc tiiin Liciuius, ijuia Ariana prorupil , lolunique orbem invccto ci rore
advcisiini ConslaiUiniiui dc impeiio cerlavil, mililes lurbaveral. Etenini duobus Ariis aceniinis perli-

suos lilare pr.ccepeiai : abnuentes militia icjiciebat. diae btijus auctoribns, ini|ierator eiiam depravalur ;

Sed id inier peisccutiones non compuiatur : adeo diunque sibi rcligionis officium videtur iniplcre, vim
res lcvioris negoiii fuit, quain ut ad Ecclesiarum persecuiionis excicuit : aclique in exsiliuni episcopi,
vulneia pcrvenirei. Exinde tranquillis rebus pace sxviltiiu in cleiicos, aniuiadveisiini in laicos.qui
pcrlVuiinur, neque ulierius perseculionem fore cre- se ab Arianoruin coinniunione secrcveraui. Quse
dinius, uisi eam quani sub line jam siceuli Anliclnis- auiem Ariani pra:dicabanl, eranl linju-ceuiodi : Pa-
ius cxcrcebit : etenim sacris vocibus x plagis niun- liem Doniinuiii insliluendi orbis causa geiiuisse li-

dum ailii iuMitliiin pioiiuiilialtim cst : ita cum jam ix lium : co pro poteslate sui ex nibilo, in subslaniiain

fuerini, qux superest, ultitna crii. Hoe leiiipoium novain aique alteram, factuin Dominiim novum alie-

(ractu miiuin est quantum iuvaluerit religio Clnis- nimquc : fnis.se aulem tcinpus t|uo filius non fuisset.
 —,

119 IIISTORIA SACRA. LIB. II. 150

Igiiur lnijns raali causa synodus apud Nicxam cx A asserlor exsiiierat : Plioiinus vero novam lisresim
loto orbe conlraliiiur. Trecenli siquidem ei duode- jain anie prolulerat, a S;ihellio quidcm in Unione
viginti episcopis congregaiis (ides plena cnnscribi- disseniiens, scd iniiinm Clnisli ex Maria prudica-
lur, haeresis Ariana damnatur. Inaperator decretuni bal. Igilur Ari;:ni asluio eonsilio
miscent innoxium
episcopale complceiilur. Ari.ini niliil conlra sanam criminosis, dainnationenique Plioiini et Marcelli et
fidem retraciare ausi, se quoque tamqiiam acquies- Allianasii eadcin scntenlia coinpieliendnnt : Illud
centes nec aliud sentientes Ecclesiis iniscuernnt : nimiriini apud impcralorum animos praestruentes,
manehat lainen in peclorihus eoruni insiliiin in ca- ul iinn putarentiir de Ailianasio perpeiain judicasse,
tholicos viros odiuin : et advcrsiim quos de lide (|ui de Marcello aique Plmiino vera sensissent. Ve-
disceptare non poteranl , ens subornaiis accusatori- riinilanien ea tempe-lale Ariani perfidiani suain oc-
bus liciisque eriiiiinibus appelehant. cnliabaiu : non ausi palam erroris sni dngmaia pne-
XXXVI. Iiaque priiuum Aihanasiuin Alexamlriae dicare. calholicos se gerebani, nihil sibi prius agen-

episcopuin, juii-eoiisulliiin, qui apud Nicanam syn- diini rati, quam ul Athanasiiim Ecclesia subnioverent,

odiini diaconus adfuerat , aggreditintur , abseniem- qui seinper eis velut murus obslilerat : quo remoto,
qne condeinnanl. Elenim ad criniina qute lalsi tesles reliquos in lihidinem
suam cessuros sperabant. Sed
congesseraiit, aggregabant qund Marcelluin atijiie B pars episcoporum qua: Arium seqiicbaiur, damnatio-
Photiiuiin haereticos sacerdutes, synodi judicio con- neni Athanasii cupitam accepit : pars cuacti metii et
demnaios, pravo studio recepissei. Sed de Phoiino lactioue, in studia parlium concesserant. 1 auci, qui-
ilubiii!» non erat, merilo iuisse daiiinaiuin : in Mar- bus Bdes cara el veritas polior erat, injiislum judi-
cellu niliil Inm dainnalionu dignum reperluin vide- ciuni non recepermii : inter quns Paulinus cj isco-
batur ; maxinieqiie ei siudimu parlium innoccn- pus Treveroriim, oblala sibi epislola, ila suscripsisse

liiim accesserat, qimd ensdeui illus judices a qmbus tradiiur, se in Photini atqne Marcelli daninatinnem
fuerat cnndemnalus, hxrelicos esse neino dubilab.it. praebere coiisen.-uiu, de Atbaaasio non probare.
Caeierum Ariaui non bos ponus^ qiiam Allianasium XXXVIII. Tum vero Ariani, ubi doli parum pro-
remuvere cupiebant : itaque imperalorem eo usque cesserant, vi ageredecernunt : nam quodlibei audere
compellunt, ut Atlianasius exsulatum ad Gallias mit- atque agere facile erat regis amieiiia subnixis, quem
leretnr. Mox iu ^Egypio ocloginta episcnpi congre- sibi pravis adulaliuuibus devinxeranl. Quin eiiam
gali, Alhanasiuin injusle coiideniiialuni esse pronuii- ex cnnsensione niulioruni inexpugnabiles erant :

tiant. Res ad Conslanlinum rcfcrtur ; jubet ex loto 11:1111 omnes fere duaruni Parinoniariim episcopi ,

rbe apud Sardicam episcopos cpngregari, atque niiillii|iie Orienlalium ac lola Asia in perfidia eonim
oinne judiciiiin quo Athanasius damnalus fuerat, re- C conjuraveraiil. Sed principes mali istitis habebantur,
iraclari. Inter luec Conslanliiius niuiilur: synodiis a Singiduno Ursacius, Valens a Mursa , ab Heiaclia
cur.grigata jam Conslantino inipe raloie Alhanasiuin Tlieudorus, Stepbanus Antiocbenus , Acacius a C.r-
absulvil ; Marcellus qu> que episcopatui reddilur. sarca , Mcunpliantus Epbeso, Georgius Laodicea
Nain de Photino episcupo Simiininsi non esl rescisa Narcissus a Neronopoli. Ili ita palalium occupave-
senlentia ,
quia etiam noslrnriiin jmlicio liaereiicus rani , 111 niliil sine euruni nutu agerel imperator :

probabalur. El lanieii boc ipsuui Marcellum grava- obnoxius quidem omnibus, sed pracipue Valenti de-
bat, quia Phoiinus auditor ejtis fuisse in adolescenlia ditus. Nani eo leinpore quo apud Mursam contra
videbatur. Verumiaineii ad Aihanasii absolutioneni Magnentium armis cerlatiini , Constaiitius desccn-
eliain illud accesserat , quud Ursacius et Valens dere iu coiispeciuin pugnae non ausus , in basilica
prinripes Arianorum, ciim posl synoduui Sardicen Mailyiuni extra op^iduni sita, Valenle tum ejus loci
sem videreutur a cnnimuiiione secreli , corani po- episcopo in sobitiuin astumplo, diversalus esl. Cx-
siii a Julio Romanae urbU episcopo veniain popos.ce- terum Valens callide | er suos disposuerat , 111 qnis
ruut, quud iiiiiuxiiim cniidcmiia.-scnt : incrilnquc pralii iuisset evenlus, piimus eognosceiet : vel gra-

cum senteulia coneilii Sardicensis absolulum pro- liam regis caplans , si prier Luuuni uuntium delu-
fessi suni. D lisset : vel vitae constilens , anlecapturus lugiendi
XXXVII. Interjecio deiude lempore Athanasius, spatuin, si quid conlra accidisset. Ilaque paucis qui
cum Maicellum paiuin saiue (idei esse penitus coni- circa regem erant, melu irepidis, imperalore anxio,
perisset , a coinmuiiione suspeiidii , lialuiiique ille primus nuntiai bostes lugere. Cum ille indicem i j
>

hanc verecundiam , 111 tiiui viri judicio nolalus suin iutromitli pnsceret, Valens, ut reverentiain sui
sponle concederel. Cie:erum aulea innnceiis, poslea adderet, angeluin sibi fuissc iiunlium respondit.
depravatus , videri poieiat jam iu u nocens fuisse Facilis ad credcnduni iiupeiator, palam postea di-
( 11111 de eo fuerat judicaluni. iSacli ergo Ariani istius- cere esl soliius , se Valeniis meritis , non virtule
niudi oceasionem , conspirant peuiliis Sardicensis exercitus vicisse.
synudi decreta siibvcrtere : eleniin cis colorquidam XXXIX. Ab lioc inilio illecti piiucipis exlulcre
suppetere videbatur, quod tam injiiste fuisset pro aniinos Ariani ,
potesiaie legis usuxi , ubi aucioii-
Atban.isio judiiatum, qtiam Maircllus fuerat absolu- tate sua pariim valuissenl. Igitur cum senteniiam
lus, qui nunc eliaiu Athanasii judicio lixrclicus esse coiiun, quani de Albiuasio dederant , nnsiri non
probareiur. Namque Marcellys Sabelliaua) hxresis reciperciil , ctliclum ab imperaioru pioponitur, ul
 ,, ,

151 SULPICII SEVERi 152

qui in danuiationem Alhanasii non suscribcrent, in A liis certaminibus processum , ut isliusmodi piaculis
exsilium pellereniur. Cnrlerum a noslris tum apud oibis terrarum implicarelur. Nam iialiam, Illyricum

Arelatem ac Biterras , oppiila Galliarum, episcopo- atque Orientem Valens et Ursacius cseteiique, quo-
rum concilia fuere. Petebatur , ut priusquam in rum nomina edidimus , infecerant. Gallias nostras
Athanasium subscribere cogerenlur, de fide potius Saiiirnius Arelatensium episcnpus , liomo impolens
disceptarent ac tum dcmum de re cognoscendum
: et factiosus, prrmebal. Osinm qiioque ab Hispania
cum de persona judicium constilisset. Sed Valens in eamdeni perlidiam concessisse npinio fuii : quod
sociique ejus prius Aibanasii damnationem cxlor- eo miriim atque incredibile videlur, quia onini fere
quere cupiebant, de lide cerlare non ausi ab lioc : aelalis su:e lempore consianiissinuis nostrariim par-
partium cniifiiclu agitur in exnliuni Paulimis. In- tium.et Nicamasynodusaiiclore illoconfectababeba-
terea Modiolannm convenitur, ubi lum aderat im- tur: nisi faliscente olvo; etenim inajorreuicnariofuit,
perator. Eadem illa contentio niliil invicem relaxa- ul sanctns Hilarius in epistolis refert; deliraverit.
bat. Tum Eusebius Vercellensium et Lucifer a Quibus rebus perturbalo orbe lerrarum, et moibo
Caralis Sardiniae, episcopi relegati. Caeterum Diony- quodani Ecclesiis languenlibus, segnior quidem.sed
sius Mediolaiiensiuin Sucerdos in Athanasii damna- non minus gravis cura principem exercebat : quod li-

tioncm se consenlire subscripsit, dummodo de lide B cet Ariani quibus lavebal, superiores viderenlur ,

inter episcopos qua:rereiur. Sed Valens el Ursacius necdum tanien de fide inler episcopos conveniret.
coeteriqne, nietii plebis qnae calholicam fidem egre- XLI. Igitur apud Ariminum urbem Iialiae syno-
gio studio coiiservabal, non ausi piacula proliteri dum congregari jubet : idque Tauro prrvfeclo impe-
intra palalium congregantur. Illinc epistolam sub rat, ut collecios in unum non ante dimitleret quam
imperatoris nomine emiitunt omni praviiate reler- in unam fidem consentirent ,
promisso eidem con-
lain; eo nimirum consilio, ut si cam sequis auri- sulatu, si rem effeclui iradidisset. Ita missis per
bus pnpulus recepissel, publica aucioritale cupita lllyricuni, Iialiam, Africam , Ilispanias Galliasque
prolerrenl; sin aliter fuisset excepla, omnis invidia M-igistri officialibus, acciii aut macti quadriiigeuii et

essel in rege, et ipsa venialis : quiaetiam tum cate- aliqnanto amplius Occidentales episcopi Ariminum
cbumenus sacramenlum fidei nierilo videiemr po- convenere : quibus omnibus annonns et cellaria dare
tuisse nescire. Igitur lectam in ecclesia epislolam imperalor praeceperal. Sed id nostris (id est Aqui-
populus aversatur. Dionysius, quia non esset assen- lanis) Gallis ac Brilannis indecens visum : repudiatis
sus, urbe pellitur : stalimque ejus in locum episco- fiscalibus , propriis suinpiibus vivere nialuerunt.
pus subrogalur. Liberius quoque urbis Ronioe et Tres lantum ex Bntannia inopia proprii publico usi

Hilarius Pictavorum episcopus, dantur exsilio. Bho- C sunt , cum oblaiam a caeieris collalionem respuis-
danium quoque Tolosanum antisiilem (qui nalura sent, sanctius puiantes fiscum gravare quam singu-
leuior, nou lam suis viribus quani Ililarii societate los. Hoc ego Gavidium episcopum nostrum quasi
non cesserat Arianis) eadem conditio implicuil : oblrectantem referre solilum audivi. Sed longe
cum tamen homines parali essent Atbanasium a aliter senserim : laudii|iie atlribuo episcopis tam
communione suspendere , niodo ut de fids inier pauperes fuisse, ut nibil proprium habercnt, neque
episcopos quaerereiur, sed Arianis optimiim visum ab aliis potius quam fisco sumerent , ubi neminem

proestanlissimos viros a certamine subuiovere. Ita gravabant. Ila in uirisque egregium exemplum dc :

pulsi in exsilium, quos supra memoravimus , abhiuc relii|ins nibil memoria dignum Iradilur. Sed redco
aunos quinque et quadraginta, Arbetione et Lolliano ad ordinem. Posteaquam omnes , ut supra dixiinus,
consulibus; sed Liberius paulo posl Urbi redditur ob in unum collecti suni, fil partium secessio : Eccle-

sediliones Bomanas. Coeterum exsules satis constat siam noslii oblinent; Ariani tam acdem tum de in-

lotitis orbis sludiis celebratos ,

pecuniasque eis in duslria vacaniem oralionis loco capiunt, sed hi non
sumptum affatim congestas , legalionibus quoquc amplius quam octoginta : reliqui nostrarum pariium
eos plebis calholicaeex omnibus fere provinciis fre- erant. Igiiur frequeniibus conciliis nibil actum, nos-
quentatos. **
tris in lide manentibus , illis de perfidia non ceden-
XL. lnterea Ariani non occulte , ut antea, sed tibus. Ad postremum placuil dtcem legalos mitii ad

palam ac pnblice baeresis piacula proedicabant : quin imper;ilorem, ut qute esset partium tides et senten-
etiam synodum Nica'iiam pro se intirprelanies lia , cognosceret , sciretque pacem cnm hxreticis

quam unius litterce adjeclione corruperant , caligi- esse non Idem Ariani laciunl
posse. miltunlque ,

nem quanidain injeceranl veritali : nam ubi ofjooOo-tov numero pari legatos qui adversum nostros coram ,

erat scriptum, qimd est unius substantiw, illi o/xoiou- imperatore confligerent. Sed ex p'irie nostrorum
o-jov, quod est similis substantim, scriptum esse dice- leguntur homines adolescentes ,
parum docti et pa-

bant : concedentes simililudincm, dum adimerent rum cauti : ab Arianis aulem missi senes caliidi et

unilatem, quia niultum ab unitate similiiudo disla- ingenio valentes, veneno peifidiae imbuti, qui apud

ret; ut, verbi gralia pictura linmani corpnris esset regem facile superiores exstiierunl ; sed nostris
,

boinini similis, nec tamen haberethominis veritatem. maiidatuin ne quo mndo cum Arianis communionem
Sed •luidmii ex his ulira processerant , «vouoio-io-iav inirent, omniaque integra synodo rescrvarent.

irt eslj diitimikm substantiatn , conlinnaiites , eonue) XLU. Interim in Oricnte ; exemplo Occldcnia
 , ;

153 HISTORIA SACKA. LIB. II. 154

lium, imperator jubel cunctos ferc episcopos apud A ster Faegadius , el Servatio Tungrorum episcopus.
Selenci:im Isauria: oppidum congregari , qua tempe- Hos, quia minis el lerriculis non cesserant , Taurus
staie llilarius quartum jam exsilii annum in Pliry- precibus aggredilur , ac laciymans obleslalur, mi-
gia agens, inier reliquos episcopos, per vicarium ac liora mi consiilerenl : clausos intra unam urbem
prxeidem data eveclionis copia, adesse coni|ielliiur. episcopos jam sepiiimim inensem agere: injuria bie-
Cuni tamen nihil de eo specialiler mandassel impe- miset inopia couleclis nullani spem reversionisdari
raior jiidices tanium generalem jussionem secuti
, quis tandem esset linis ? sequerentnr pluriuin exem-
qua onines episcopos ad concilium cogere jubeban- pliim : auctoriiatem saltem cx numero sumerent.
tur (liunc qunque inter reliquos volenies miscere , Enimvero Fa?gadius paralum se exsilio atque ad
ui ego conjicio). Dei nuiu ita gestum, ut vir divina- omne supplicium in quod deposcereiur ,
profileri :

rum rerum inslructissimus , cum de fide cliscepian- se ab Arianis conceptam lidem 11011 recepluruin. Ilrt

dum erat, inieressel. Is ubi Seleuciam venit, magno in hoc certaminc aliquot dies tracii. Ubi pariun ad
cum favore excepius omniuin in se aninios et studia pacem proficiebant, paulatim et ipse infractier, ad
converleral; ac primum qurcsitum ab eo, qua? esset exiremnm proposiia conditione evincilur. Namque
Gallorum fides : quia lum Arianis prava de nobis Valens et Ursacius aflirmanies praesentem fidem ca-
vulgantibus suspecti ab Oiientalibus habebamur, B niolharationeconceptam.abOrientalibusimperatore
trionymam solilarii Dei unionem secundum Sabel- auctoreprolalam, cumpiaciilo repudiari, ct quis di-

liiun credidisse. Sed exposita lide sua, juxta ea quas scordiarum finis forcl, si, quajOrienlalibus placuis-
Nicicse erant a Patribus conscripta , Occidenlalibus set, Occidenlalibus displiceret ? Poslremo, si quid
perhibuit lestiinouium. Ita absolutis omnium animis, minus pleue prxsenti lide ediium videretur, ipsi ad-
intra conscienliam communionis, nec non eliain in derent qua? addenda pularent : pra?biluros se in his
socielatem receptus, concilioque adscitus est. Agi qua? es>ent adjecta, consensum. Favorabilis profes-
deinde cceptum : reperliqtie pravae lucresis auclores, sio pronis omnium animis excepta, nec ultra nostri
alque ab Ecclesue eorpore avulsi. In eo numero repugnare ausi, jam quoquo modo finem rebus impo-
fnere Georgius ab Alexandria, Acacius, Eudoxius, nere cupientes. Dein concepta? a Fa'gadio et Scrva-
Uranius, Leonlius, Theodositis , Evagrius , Theodu- lione professiones edi coepere , in queis primum
lus. Sed confecla synodo, decrela ad imperaiorem damnalur Arius , loiaque ejus perfidia : ca?terum
legatio quoe gesla insinuarct. Daninaii quoque ad re- non etiam Patri icqualis el sine iniiio, sine lempore ,

gem profecti, salis freii sociorum viribus et Princi- Dei Filius pronunliatur. Tum Valens, tamquam no-
pis societate. siros adjuvans, subjecit sentenliam cui inerat occul-

XLlil.Inlerca legatos ArimineiiMsconcilii ex parle C ms d.ilus : Filium Dei non esse crealuram siculca>
nostroruin rompellil imperator uniri ha-relicorum teras creaturas : lefellitque audientesfiausproressio-

conimunioni, eisdemque conscriptam ab improbis nis. Eieniin liis verbis, quilms similis esse csleris
fidem tradil verbis falleulibiis involutam ,
quaj ca- crealuris Filius negabatur, creatura lamen, potior
tholicam disciplinam perfidia latente loquerelur, taniuin caeteris, proriuntiabatur. Ila neutra pars \i-
nainque u&ice verbiim taniquam ambiguum et temere cisse se peniius , aul victam pulare polerat : quia
a patribus usurpalum , neque ex auctoiilale Scri- lides ipsa pro Arianis, piofessiones vero posica ad-
plurarum profeetmn sub specie (alsas ralionis abo- jecia; pro nostris erant, prxter illam quam Valens
lebat, ne unius ciim Patre substantia? Filius crede- subjunxeral, qua? luin non inlellecta, sero demuni
retur. Eadem fides similem Patri Filium falebatur; animadversa esl. Hoc vero modo concilium dimis-
sed iiilerius aderai fransparata, ut essetsimilis, non sum, bono initio, foedo exitu consummaium.
essel sequalis. lia dimissis legatis prafeclo manda- XLV. lgitur Ariani rebus nimium prospere et
,

lum, ut synodnm non anie laxarel qiiani conscri- secundum vola flueniibiis, Conslantinopolim ad im-
pt.-e fidei conseniire se omnes subscriptionibus pro- peratorem conciirrunt. Ibi repertos Seleuciensis
fiierentur : ac, si qui pertinacius obsisterent, dum- synodi legaios vi regia compellunl exemplo Occiden-
modo is numerus intra quindecim esset, in exsilium D talium pravam illam fidem recipere : plerique ah
pellereniur. Sed regressis legatis, licet vim regiam nuentes, injuriosa custodia ac fame vexati, captivam
deprecanlibus, negata communio. Enimverocomper- conscientiam dedere ; mulii consianliusretineiites ,

lis qua?, decreta erant , major rerum et consiliorum adempto episcopalu, in essilium deirusi, aique in
perluibnio : dein paulatim plerique noslrorum , eorum locum alii daii. Ita optimis sacerdotibus aul
pariim iinbecillitale ingenii, partim la?dio peregri- inetu territis, aut exsilio dcduciis ,
perfidix pauco-
nationis evicli, dedere se adversariis, jam post re- rum cuncti concesseranl. Aderat ibi liun Hilarius, a
dilum legatorum supeiioribus, et ecclesiam, nostris Seleucia legatos secutus, uullis certisdese mandatis
inde deirusis, obiinentibus : factaque semel inclina- opperiens imperaloris voliinlalein, si forsitan redire

lione aniuiorum, catervaiim in parlem alieram con- ad exsiliuni jubeieiur. Is ubi exlremum fidei pericu-

ce^sum, donec ad viginii usque noslrorum numerus lum animadveriii : Occidentalihus deceptis, Oiien-
imminulus est. lales per sccltis vinci ; tribus liliellis publice datis,
XLIV. Sed hi quanto pauciores, tanto validiores audienliam regis poposcil, ut de lide coram advcr^
•"ani : conBtaniisslmusque iniereos hahebatur no- saiiis disceptaret, M »ero Ariani tnaximonere «b-
 13 SULPICII SEVEIU Vi$
i-.uere, posircmo quasi di^coidi.e seniinariuin elper- A etiain conjuiatione susceperani : quoad Hyginus ,

tui-liaior Orientis, redire ad Gailias jnlietnr absque episcopusCordubensis, ex vicino agens , comperia
exsilii indulgeuiia. Yeium ubi peroiensus esl orbem ad Idacium Kmerilse sacctdoleni releircl. ls vero
pene lerrariiin inalo peilidiue inrecluin, dubiusani- sine inodo, el ulira qiiam o ortuil, Iiistantiuni so-
mi et magna curaruin mole scsiuans, cum plerisque ciosque ejns lacessens , facem qiianidain nascenli
videreiur non ineundaiii cuin bis cominunioiieuiqui ineuudio snbdidil : ul cxaspcraverit malos polius
Arimiocnsem syoodum recepissenl; optinium factu quani comoiesserit.
arbiiraiusrevocareconclos ad emendationein et pce- XLVIl. Igiiurposl nuilta inier eos el digna me-
nileoiiam, frequenlibus intiaGallias eonciliis, atque inoratu certainina, apud Ca-sarauguslam synodus
oinnilius fere episcopisde errore [irofitenlibus, apud cangrcgaiur : cui luni eliam Aquilani episcopi inler-
Aiioiimiin ge&la coudeinnai, et in slatum prislinuni fuere. Veruni baeretici conmiitiere se jud^cio non
ecclesiaiiim fidem reforniat. Resisiebat sanis consi- ausi : in abseoles lum lata senlenlia, daniiialique
liis Saiiirnious, Arclateosiiini episeo|ius, vir sane Insianiius et Salvianus episcopi, Elpidius et Priseil-
pessiinus et iiigeuio malo pravoque; verunt eliam ,
lianus laici. Addilum eliam, ul si quis damnatos in
pricler hxrcsis inf.iniiaiii, inultis alque hifandis cri- coinuiunionem recepissel, sciret in se eamdem sen-
iuiiubus eonviclus Ecclesia ejei tus esl : ita parlium B lenliam proniendain. Alque id Itbacio Sossubensi
viiesamisso duce infracLe. Palernus eliam a Pelro- episcopo iiegoliuin datuni, utdecrelum episcoporum
coriis ajque vccors, nee detrectans perliiliam prufi- in oinnium notitiam defeirei, maximeque Hyginuni
teri , sacerdotio pulsns , ca-tcris veuia dala. Illud cxlra coniniiinioneni lacerel : qui tiiin piimus om-
apud omnes constitii, unius llilarii benelicio Gallias niuin im-eciari paliiu ha:reiieos coepisset, postea tur-
nostras piaculo h.\ resis liberalas. Ca-tei uin Lucifer piler depravaltis in communioncin eos recepisset.
lum Auiiochia: longe divetsa senlenlia fuii : naio in Interim Insiaiilius el Salvianus damnati judicio sa-
tanium eosqui Aiimini fuerant, condemnavit, ut se ceidoluni, Priscillianum, eiiam laicuin, sed princi-
etiam ab eoruin coininiinione secreverit, quieos sub pem inalorum oinniuin, una secum Ciesaraogustana
salisfai lione vel pceiiitenlia recepissenl. Id recte an ^ynodo nolaloiii, ad confirinaiidas viies suas episco-
perperam consiitucrit, dicere non ansim. P.uilinus pum in Abilensi oppido constituunt : rali niiniium,
elRliodaniusin Phrygia defuncii. Ililarius sexto an- si hoiniueni acrem etealliilum sacerdotali auctorit.iie
no posiqnam redierat, in pairia obiit. ai massenl , lutiores fore sese. Tum vero ldacius
XLVI. Seqiiuntur tempora oeiatis nosira gravia et alqne Itliacius acrius instare, arbiiranles posse inler
periculosa, quilius non usilaio nialo pollutae Eccle- inilia malum co.npiimi; sed paruiu sanis consiliis
si;c et perlnrbata omnia. Nanique luin priniuin infa- C sa.'cularesjudices adcunt, nl eoruin decreiis aique
niis illa Gn.islicoroni liauesis inlra Ilispanias depre- exsecuiionibiis h creiici urbibus pellereniur. Igitur
liensa, supersiiiio oxiliabilis, areanis occultata se- posl niiilli et foeda ceriamina, Idacio supplicanle
creiis. Origo isiius mali Orieus ac yEgyptus. Sed elicitur a Graiiauo tum imperaiore rescriptuin, quo
quibiis ibi iniiiiseoaluerit, liaud facile esl disserere. universi lianetici excedere nou ecelesiis lautum aut
Priiims eain inlra llispanias M.uctis iuiulil, vEgyplo urbibus, sed extia oiuiies tirr.is prnpelli jiibebanlur.
profcrius , Mempbi orius. Ilujus audiiores luere Quo comperio, Gnoslici diflisi rebus suis, non ausi
Agapequa-d nn non iguobilis niulier et rbeior Elpi- judii io certaie, sponleeessere qui episcopi videban-
dius. Abbis Priscillianus es| inslilulus, fainilia no- tur : cieieros ineius disper.-it.
bilis, pra-dives opibos.aeer, inquics,facundus, multa XLVIlL Al liim Inslaiilius, Salvianus et Priscil-
leetione erudilus, disserendi acdispulandi pinmptis- lianus Romam profecti, ul apud Dainasum Urbis ea
simus : felix profsclo, si non pravo studio corrupis- lempesiale episcopum objecia purgarent ; sed itereis
sei optiinum ingi-nium. Piorsus multa in eoauimi el praler iiiteriorem Aquilaniaui !'uit, ubi tum ab iin-
corporis bona cerncres : vigilare multuin, faniein ac periiis inagnilice suscepti. sparscre peifidia? sciniua,
siiim ferre poterat : liabeudi miniine eupidus, utendi maxiine pie Elusanam plebem, sane tum bonam el
parcissimus. Sed ideui vanissimus, el plus josto in- D religioni sliideiitem, pravis pradiealionibtis perver-
flatior prolanaruui reruni scienlia : quin et magicas tere. A Burdigala per Delpliinuiii repulsi, lamm in

artes ab adolescenlia euin exercuisse credilum est. agroEiiclirulixaliqiianti-qier morali, infecerenonnul-

Is ubi doclriiiani exitiabilem aggressus esl, niulios lus suis cnoribus. Inde iler coeplum ingrcssi, turpi
nobilioin pluresqiie populates aoclorilale persua- sane pudibiiiidoqoc comilalii, eiini uxoribus aique
dendi 1
1 arle blandiendi allicoil in socielaiem. Ad alieuis ciian feiuiuis, in queis eral Eucbroli.i , ae
hoe inulieres novarinn rertun cupiibe, fluxa lide , et lilia ejus Procula : de qna tttit in sermonelioniiiiuni,
ad oinnia cuiio-o iii^ciiio, catervalini ad eiun con- Priscilliaui slupro gravidam partuin silii graiiiiuiluis

fluebant: quippe biimililalis spociem ore el liabilu abegisse. lii ubi liuinain perveneie Damaso se pur-
praiendens, boiiorem sui el revereniiam cunctis in- gare cupientes, ne in coospecluiu quidem ejns ad-
jeceiai..laiuquepaulaliniperfidi risiiustabeseleraque missi sunl. Regressi Mediolaoiim, ;eque advcrr-anlcni
llispniiie pervaseral : quio el nonnulli episcopoiuni sibi Amhrosium repereiiinl. Tiim vortere cousilia ,

depravaii ; inler quos Inslaniins elSalviauus Priscil- ut (quia duobus episenpis ,

quorum ea leoipestnle
V-
liaunu) uon Kiliiiu consensioae , sed snb quadam suntina auctoiiias erat, non illuseruui) largiendo e(
 ; ,:

r,7 HISTORIA SACP.A. Llll. II. 158

ibicndo ali impeialore cnpila extnrqiierenl. Ila A si( pn, viro jdane A|><-|, li- coi.lua mo palara ob-

OOrruplo M;iceilonio iiiin magisiro ofiicioi um, rescri- jectare haeresis infaniiam . namqiie luin Martinus

piiim eliciunl, qno calcalis qu* prius decrela erant, apud Treveros constiliitus,.non desinebat imrepare
rcstitui Ecclesiis jubeb.intur. Hoc Ireli Insianiius et Ilbacium , ul ab accusaiicne desislerel ; Maxiinuni
orare, ul sangiiine iufolieium alisiineret satis su-
IVisrilliauus repetivere llispanias (nain Salvianus in ;

nrbe obieral), ac lum sine ullo ccriarainc Eceleias perque suffieere, ut episcopali sonieniia ha-i etici

quibus prxfuerant, recepere. judicati Ecclesiis pellerentur; novum esse el inau-

XLIX. Venim Ilbacio ad resistenduin non animus, diiuin nofas, causara Ecclesia judex sxculi judica-
sedfacullas defuil : qnia b:creiici corrupto Volventio ret. Deuiquc quoad usque Martinus Treveris luit,

procoosule viressuasconlirmaveraiii.Quinetiam liba- dilata cogniiio egl; et mox disoossurus egregia auc-

ciusabhisquasi perlurbator Ecelesiarum, reusposiu- lorilale a Maxinio elicnit sponsionoin , nibil oroen-

latus, jussusque per alrocein exseeulionein deduci, tre- tum in reos consiituenduin. Sed poslea imperatnr

piilus profugit ad Gallias. lbi Gregoriuni prsefectumad por Magnuin ot Uufum episcopos djpravatus , ei a

iit; qui compertis quuc gesiaerani, rapiadse turbarum mitioiibus consiliis deflexus, causam prafeclo Evo-

auctorcs jubel, acdeomnibus ad iraperalorem refert, iliu porniisii, viro acri el severo, qui Priscillianum

ut hacrelicis viam aiubiendi pracluderet. Sed id B gemino judicio audiium , conviclumque malelieii ,

fruslra fuit, quia per libidinem ei polentiam pauco- nec diflilentem obscosnis sc sliuluisse doctrinis

rum cuncta ibi venalia erant. Igilur h.orelici suis nocturnos oliain luipium leiuinarum egisse conven-
arlibus, grandi pecunia Macedonio dala. oblineiit ut lus , iiuduni(|ue or.irc soliium , noceiitem pronun-
imperiali auctoriiaie prasfecloereplaeognitio llispa- liavil, redegitque in cusiodiam , donec ad principem
niarum vicario (nara jain proconsulem babere de- referret. Gestis ad palaiium delatis, censuit impe-
sierant) missiqiie a magislro officiales, qui Itba- rator Priscillianum sociotque ejus capitis daranari
cinm lum Treverisageiilein ad llispaniasreirabcrent oporlere.
qirus ille callide fruslralur : ac posiea per Pritan- 1,1. Cxterum libacius videns quam invidiosum
nium episcopum dcfcnsus illusit. Jain tuni runior sibi apud episcopos foret, si accusator eiiara postre-
incesserat, Clemenlem Maxiinum inira Brilannias niis reruni capitalium judiciis astitisset (e.tenim ite-

siunjisisse inipcriura, ac brevi in Gallias erupluriim. rari judicium necesse erai), sublrahit se cognitioni
I a liini 'tli iciiis sialuii, licei robus dubiis, novi im- frustra , callido jam scelere jierfecto. At lum per
pciaiorisadventuni exs|ieciare : intoriin sibi nihil Maxiinum accusator apponilur Pairicius quidam ,

agitanduin. Igiiur ubi Maximus oppidum Treverorum fisoi patronus : ita eo insislente Priscillianus capitis
vicior ingressus ost , ingorit jireces plenas in 1'riscil- C d uniiatus est , unaque cuni eo Felicissimus et Ar-

lianuni ac socios ejus invidiar atque criminum. Qui- menius, qui nujier a calliolicis, cum esscnt clerici,
lius pernioius imperaior, datis ad praefectum Gallia- Priscillianum seouii desciverant. Lalronianus quo-
iiiiii alque ad vicariuni llispaniaruin Htleris, omues que el Eucbr.iiia gladio perompli. Inslaniius quem
oranino qnos labes illa iuvolveiai, dednci ad syno- superius ab episcopis damnaiuni diximus , in Syli-
dum Burdegalenscra jubei. Ita doducti lnsianlius et nam insulam , qiuc ullra Biilannias sita est, depor-
Priscillianus: quorura Instaniius prior jussus causam laius. Iiuin deindo in rcltqiios sequenlibus judiciis ,

dicere ,
postquam se paruin expurgabai , indignus damnaiiijue Asarinus et Aurelius diaconus gladio.
esse episcopam pronuntiatus esl. Priscilliaiius vero, Tibeiianns, ademptis bonis, in Sylinam insulam
ne ab episcopis audireiur, ad principem provocavil; il.ilus. Terliillus, Polaraius ei Joannes, laniquam
pcrraissumi|ue id nosirorum inconstantia, qui aul viliores persnna; el digni misericordia ,
quia ante
sententiam in refraganlcm ferre debiicrant, .aul si quaeslionein sc ac socios prodidissent, temporario
ipsi suspedi habebaniur, aliis episcopis audieniiam cxsilio intia Gallias relegali. Hoc lere modo honii-
reservare, non causam imperalori ile lani manifeslis nes luce indignissimi ,
pessimo exeniplo , necali ant
ciiminibus permiliere. Ita omnes quos causa invol- exsiliis mnlciati : quod inilio jure judiciorum et
verai, ad regem deducli. D egregio publico defensum ,
postea llluicius in juigiis

L. Sccuti etiam accusatores Idacius et llhacius soliius , ad poslremum couviclus, in cos teioi ijue-
cpiscopi : quorum siudium in expngnandis h.oreticis bat ,
qiiorum id ninndato el consiliis effecerai, solus
non repreliendereni , si non siudio vincendi plus lanien ouiuiura cpisco|>alu delrusus : uani Idacius,
quain oporluit certasscnt. Ac mea quidem senien- licet miiius nocens, sponle se e|>iscoj>aiu abdica-
tia est, milii tam reos quam accusaiores displicere. verat : sapienier id ct vcrecunde, nisi poslea ainis-
Cerle llbacium nibil pensi, nibil sancti liabuisse siiin locuco repetere tenlassrl. Ca teruin Pri.-cilliano
dofiuio : fuit enim audax , loquax, irapudcns , sunip- occiso non solnni non n pressa est b:i'iosis, qu;o
tuosns, venlri et gulapluriniu.ru iinjn riiens. Ilic illo auctore prorupejat, sod conlinuala , laiius pro-
stultilia eo usque processerat, ut omnes ctiam pagata esl : namque seclatoies cjus, qni ouni ] rius
sanctos viros, quibus aut siudiura inerat leclionis utsaivctuui bonoiavoiaii', poslea ut maiiyioiu colcrc
,

aut proposiium erat certare jejuniis, tamquam Pri- ccepcrunt. Pcrenipiorum corpira ad ijispanias re-
scilliani socios aut discipulos, in crimen arcesseret. lala , inagnisque obseqniis celebrala eomni funeia,
4usug etiam miser esi ea icmpesiaie Manino epi- Quin et jurare per Priscilliaaum sunmia reli^io pu-
159 SULPICII SEVERI 160
tabalur. Ac inter nosiros perpetuum discordiarum A inviilia , faciione, lihidine , avariiia, arroganiia ,

bellum exarserat, quod jam per qninilecim annns sonino, desidia essent depravata : postrenm plures
foedis dissensinnibus agiiatura, nullo modo sopiri adversum pancos bene consulcnies, insanis consiliis
potcrai. I't nunc , cuin niaxime discordiis episcopo- et periinacibus studiis certabant : inicr Iia^c plcbs
riini turbari aul misceri oinnia cerncrenliir, cunc- Dei et oplimus quisque probro atque ludibrio babe-
laque per eos odio aut gratia , melu, inconstanlia, balur.

SULPICII SEVERI
DE VITA BEATI MARTINI
LIBER UNUS.

AUCTORIS AD DESIDERIUM EPISTOLA

DE LIBRO YITJE B. MARTINI.

Sivrurs Desiderio cbarissimo salutem. B perpendani , el a?quo animo ferant, si aures eorum
Ego quiilcm , frater uuanimis , libellum quem de vitiosus forsilam sermo percnlerit : quia regnum
vita sancti Marlini scripseram, scbeda sna premere, Dei non in cloquentia, sed in fide consiat. Meniine-
el inira doinei-iicos parietes cohibeie dccrevcram ; riut etiam , salutem soeculo non ab oratoribus, sed
quia , ut suni iiatura inlirnnis , judicia buinaiia vi- a piscatoribus prsedicatam ; cura ulique, si uiile
tabaiu, ne (
quod fure arbiiror) sermo inculliur fuisset, id quoque Dominus prxsiare pntuisset. Ego
lcgentibns displicerct, oniniumque reprehensinne enim cum primiim animum ad scribendum appuli ,

dignissimus judicarer, qui maleriani disenis mei ilo quia nefas piiiarem lanti viri bnere virlutes , apud
scriptoribus reservandam impudens occupassem : me ipse decidi ul solcecisniis non erube>ccrem : quia
sed pelenti libi sxpius ncgare non poiui. Quid enim ncc maguain isiaruin umqiiam rerum scientiam con-
esset, quod non aniori luo vel cum detrimento mei ligissem ; el , si quid ex his studiis otim fortasse
pudoris impenderem? Verumtanien ea tibi fiducia lib;issem , totum id desuetudine tauli lemporis per-
libellum edidi ,
qua nulli a le prodendum reor; quia didissem. Sed lauien , ne nos mancat tam molesta
id spopoudisli. Sed vereor, ne tu ei janua sis fuliirus, dcfensio, stippresso, si libi videtur, noininc libel-
ct einissus semel non queat revocari ;
quod si acci- luscdaliir. Quod ul fieri valeat, lilulum Ironti erade,
derit , el ab aliquibus euni legi videris, bona id ve- ut muta sil pagina ; ant, quod suflicil , loqualur
nia a lectoribus poslulabis, ut res poiius quam veiba materiam , uon loqualur auctorem.

INCIPIT LIBER.

I. Plerique mortales sludio el gloriae sa?culari p sophantem ? cum eos non solum imiiari stuliitia sit,

inaniier dedili exinde perennem , ut putabant , mc- sed non acerrime eiiam impugnare , dcmeutia :

moriam noininis sui qua^iverunl, si vilas clarorum quippe qui bumanain viiam prxsenlibus lanluin ac-
virorum stylo illuslrassent. Qune res uiique non pc- tilms asiini.niies , spes suas fabulis , animas sepul-
rennem quiileni , sed aliquantulum tamen concepix cris dederint : siquidein ad solam bominiiin nieiiio-
spei Iructum afferebat : quia et sui memoriam, licet riam se perpeliiandos crediderunt ; ciim hominis
incassiim , propagabant ; et propositis niagnorum perennem potius viiam quam perennein
officium sil,
viroiuni exemplis non parva semulatio legentibus memoiiam quierere non scribendo aut pugnando ,

exciiabatur. Sed lamcn nibil ad bcatam illam xler- vel pliilosophando , sed pie , sancte religioseque vi-
namqiie vitam htec eoruni cura periinuit. Quid enim vendo. Qui quidem error huiuauus lilleris tradiius
aut ipsis occasura cum sxculo scriptorum suorum in taiitnin valuit, ut multos plane semulos vel inauis
gloria profuit? aul qn d posteritas eninlumenii tulit philosophix , vel stultie illius virtuiis inveneiil.
l<>fep(\o Hec'orpii» pMiriiantem . aiit SoCraUm pbiln- (Jnde facturn9 inihi otier^ prSilum vldeoi1 !
ftl *i |! ""
 ,

ifil DE VITA R. MARTINI LIBER UNUS. 162

sanctissimi viri , exemplo aliis mox futuram, per- A dam bonis operibus baptismalis candidatum : assis-

scripsero : quo uliquead verani sapienliam el cce- lere scilicel laboranlibus, opem ferrc miseris , alere

leslcni miliiiain divinamque viriutem legentes inci- eguntes , vestire nudos : niliil sibi ex mililiie sli-

tabuntur. In quo ita commodi

nostriquni|ue raiionem pcndiis praler quotidianum viclum reservans, jam
dnciinus , ut non inanem ab hominihus memoriam , i ti m Evangelii non surdus auditor de crastino non
sed xternum a Deo prsemium exspecteiniis : quia cogitabat.

elsi ipsi non ita vixinuis, ut aliis exemplo esse pos- III. Quodam iiaqne tempore, cum jam nihil prx-
simus ; dedimus tanien nperam , ne bis laieret qui ter arma etsimplicetn mililise veslem baberet, media
csset imitandus. Igiinr S. Mariini viiam scribcre liieme (qnae soliio asperior iuhorruprnt, adeo ut

e.vordiar , ut se vel ante episcopalum vel in episco- plerosque vis algnris exslinguerel) obvium habel in

palu gesserit. Quamvis neqtiaquam ad nmnia illius porla Anibiancnsiiim civitatis pauperemniidum : qui
poiuerim pervenire , adeo ea in quilins ipse lanlum cum pra-lereuntes ut sui misererentur oraret, om-
sibi cmisciiis fuit nesciunlur, quia , laudem ab bmni- nesque ini-erum praterirent; intellexil vir Deo ple-

nibus non reqnirens ,

quanlum in ipso fuit, omnes nus sibi illuui, aliis miserieordiam non praesianli-
virliiles suas latere voluissel. Quainquain ctiani ex bus , reservari. Quid tamen ageret? nihil pr;cler

liis qu.iR compena nobis erant ,

plura omisiimis : B chlamydem , qua imlutus erat, hahebal : jam eniin
quia sulQcere credidimus , si tanlum excelleniinra reliqua in opus simileronsumpserat. Arreplo iiaquc
notarentur. Simul et legentibus consulendum fuit lerro, quo accincius erat, mediam dividil, parlemquc
ne qtiod his parerel cnpia congesta lasiidiiim. Obse- ejus pauperi trihuit, reliqua rursus induiiur. Interea
cro atitein eos qui lecluri sunt , ui fldem diclis adhi- de circumslantihus ridere nonnulli, quia deformis
heani ; neque me quidquam nisi comperlum et pro- esse truncatus babiiu videretur : multi tamen,quibus
batuin scripsisse arbitrentur : alioquin lacere, quam erat mens sanior, aliius gemere, quod nibil simile
falsa dicere, maluissem. fecissenl; cum uliqtie plus habentes , vesiire paupe-
II. Igitur Harlinus Sabaria Pannnniarnm oppitlo rem sine sua nudiiate pnluissent. Nocie igitur inse-
orinndiis fuit, sed inira Italiam Ticini alius est, cuta, cum se sopori dcdisset , vidit Cbristum chla-
parenlibus secundum saeculi digniiatem non infimis, inydis suae ,
qua pauperem lexerat, parle vesti-
gentilibus lamen. Paler ejns miles prinium , post tum. Iniueri diligcniissinie Dominum, vesiemque

trihiinus mililtiin fuit. Ipse armalam inilitiam in ailo- quam dcderal, jubeiur agnoscere. Mox ad angelo-
lescentia secutus, inier scholares alas suh rege Con- rum circumstanlium multitudinem audii Jesum
slantio, deinde suh Juliano C;i'sare miliiavit : non clara voce diceniem : Martinus adhuc catecbumenus
tamen sponle : qnia a primis fere aunis divinam po- G hac me veste conlexit. Vere memor Dmninus dicio-

tius servitutem sacra illustris pueri spiravil infaniia. rum suorum (qui anie pracdixerat :Quamdiu fecistis

Nam cum annorum decem , invitis parenlibus

esset uni ex miniiiie isiis , niihi fecislis) se in paupere
ad ecclesiam confugit , seque catecbumenum lieri professus esl fuisse vesiitum; el ad confiruiandum
poslulavit. Mox mirum in niodum lotus in Dei opere tam boni operis tesiimonium, in eodem se habitu
conversus, cum essel annnrum.duodeciin eremum ,
quem paupcr acceperat, esldignatus osiendere. Quo
concupivit: fecisseique votis satis, si xtatis infir- viso, vir bealissimiis non iu gloriam esl elatus bu-
mitas non ohsiitissei. Aiiimus lamen aul circa mo- inanam, sed honitatem Dei in suo opere cognoscens,
nastcria, aul circa ecclcsiam semper inienttis, me- cum csset annorum duodeviginti ad baptisinum ,

ditabatur adbuc in a-iaie puerili quod postea devotus convolavil. Nec lamen siatim mililia: renuntiavit,
implevit. Sed ctiiu edictum esset a regibus , ut ve- trihiini sui precibus evictus, cui conlubeinium fa-

leranorum (ilii ad inililiam scriberentur; prodenie miliare pr;cstabat. Eienim Iransaclo iribuiiaius sui
paire, qui fclicihus ejus actibus invidebat, cum lempore, renuiitiaturum sc s;ecuIo polliceh.ilur. Qua
esset annorum quindecim , captus et catenalus sa- Martinus exspectatione suspensus ,
per biennium
cramei lis mililaribus implicatus est, uno lanliim fere posteaquam est bapiisma consecutus, solo licet

servo comiie contentus, cui lamen versa vice do- " nomine, militavit.

ininus serviebal, adeo ut plerumque ei et calcia- IV. Interea irrueniibus inlra Gallias barbaris,
menta ipse detraheret et ipse deiergeret ; cibum Julianus Ca:sar coacto in unum exercitu apud Yan-
una caperent , hic tamen ssepius miiiistrarel. Trien- giouuin civiiatcm, donalivum ccepil erogare iniliti-

nium fere anie bapiisma in armis fuil , integer ta- bus : et , ut est consueludinis, singuli cilabanlur,
meu ab iis vitiis , quibus illud hominum genus donec ad Marlinum venium est. Tum vero oppor-
implicari solei. Multa illi circa commilitones bcni- luniim lempus exislimans ,
quo peleret missionem
guitas, mira c;iritas ; palieniia vero alqne Immililas (neque enim iniegrum sibi lore arbitrabalur si do-
ultra hiimanum uiodum. N.un frugalitaiem in eo naiivum nou mililaturus acciperet) : Ilacienus, in-
laudare non esl necesse, qua ila usus est, ut jam quit ad C:csarem , militavi lihi : paiere ul nunc mi-
illo lempore non miles, sed monachus puiarelur. litem Deo : donaiivum luum piignaiurus acci|>iat :

Quihtis rebns ila sibi omnes conimiliiones suos de- Cliristi ego miles sum ;
pugnare mihi non licel. Tum
vinxerat, ut eum miio affeciu venerarentur. Nec vero adversus hanc vocem lyiannus infremuit, di-
dum lamen regcncratus in Chiisto, agebat qucm- cens, eum metu pugna;, qua; postera die erat fultira,
iw/, SULPICH SEVERl m
iion retigionis gralia deireetare militiain. AtMartinus A rens; cunique id a Mariino responsi accepisset, se ,

inlrepidus, immo illato sibi lerrore consiantior : Si (|iio Domiiius vocaret, iitiondcre, ail ad eum : Quo-
lioc , iii(|iiit , ignaviae ascriliitur non fidei, crastina cum |iie icris, vel quaeciiniqne tentaveris, diabolus

die anie aciem ineriuis asialio :et in nomine Dnniini tibi adversabiinr. Timc ei proplielica voce respon-
Jcsu , signo muis i;on elypeo proiectus aul galea, dit : Dnminus milii adjutor esl; non limebo quid
hnstium cnneos penetrabo sccurus. Relrudi ergti in faciat mihi liomo. Staiimque e conspcrlu ejus ini-

ctislodinm jiilieiur, faeiuius lidem dictis, nl ineiuiis inicns evannit. Iiaque ut animn ae mente enncepe-

baibnis ohjiceretur. Posiora die hostes tegaios de rat , niairem gentiliiatis alisolvit errore ,
patre in

pace miserunl, sua omnia seseque dedentes. Unde malis perseveranie : pltires taiucn suo salvavil

quis duhiiet hanc vere beaii viri fnisse vicloriam, exemplo. Deinde (cum haMosis Ariana per lolum
cni prseslilum sit, ne inermis ad pradium miltere- orbem ci maximc inlra lllyricum pnllulassei) cuni

lur? elqiiamvis pius Dominns servaiemiiitem snnin, adversus perlidiam sacerdoliun solus pene acerrime
licel inler liosiiitm gladios el lela, poluisset; lamen piignaret, muitisque suppliciis essct affecius (naui

ne vel aliorum morio Sancii violarelur obiuius, exe- ct publice virgis caesus esl , et ad extremum de civi-

mit pugnu: neeessiiaiein : neque enim aliaiu pro late exirc compiilsiis), Italiam repeiens, cum intra

milile suo Chrisius debuil prastare vicloriam, quam B Gallias quoiiue discessu sancli llilai ii, quem ad exsi-

ut, snbaclis sine sanguine hnslibus, uemo more- liiim lioerciiiorum vis coegeral, lurbalam ecclei-iain

retur. comperisset, Mediolani sibi monaslerimn siaiuii. Ibi

V. Exinde relicta miliiia , sancluni Hilarium Pi- quoquc euni Aiixeniius, aucior el prineeps Ariano-
Clavce episcopum civiiaiis , cnjus iunc in Dei rebus rum, gravissune insectalus esl; mnliisqiie affecitim

speclaia et cognita lides habebatur, expeiivit; et injuriis tle civiiaie exturbavil. Cedcndum itaijue

aliquanidiu apud euin connnoraius esi. Tentavit tempiiri arbitwilus, ad insulam Gallinariam nomine
autem idem llilarius imposito diaconii olficio sibi secessit , coinile quodain presbyiero , mngnarum
euni arelius iinplicare, el ministcrio vincere divino. virtutum viro. Ilic aliquanidiii radicibiis vixit lier-

Sed ciim soepi^sime reslitisset, indigmim se esse bariim : quo lcmpore bcllcboruni , veiienalum, ul

vociferans; iutellexit vir allioris ingenii , lioc euiii feruni, gramen iu cibum sumpsit: sed cmn vim ve-
niodo posse coiistringi, si id ei olficii imponerct, in neni in se grassantis vicina jam morte sensisset,

quo quidani locus injuria: videretur. Ilaqne exnrci- imniinens periculum oratione repnlil, siatinique

st nii eiiin esse pisecepit, (|iiani ille ordinalioncm, ne oninis dolor fiigaius est. Nec mnlto pos!, cum sancto
despexisse laniquain huiniliorein viderelur, non ie- lilaiio comperi^set regis pcenileniia poieslatcm in-

pudiavit. Nec inulto post admoniiiis per soporem ul C dultam fuisse redeimdi, Roimv ei tenlavii occurrere,

palriam parentesque, (|uos adhuc genliliias deline- profecmsque ad urbem est.

bat , religiosa sollicitudine visiiaret>ex volunlate VII. Cum jam Hilarius piaterisset ila eum est ,

sancii Ililarii profectus est, multis ab co astrictus vestigiis prosecutus ; cumquc ab eo graiissime fuisset
precilius et lacrymis ul rediret. Meesius, ul fermit, susceplus, haud longe sibi ab oppido monasierium
percgiinaiionciii il.un aggresstis esl, contestaius collocavit. Quo tempore seei quidam calecbunienus
fratres , niiilla se adversa passurum; quod postea junxit, cupicns sanctissiir.i viri institni diseiplinis;
probavil eventus. Ac prininin intcr Alpes deua sc- paucisqiie inlcrpositis diebus languore correplus vi
culus incidil in latrones, cumqiie unus securi elevala febriutn laborabat. Ac tiim Martinus forte discesse-
in capiil ejus lihrassel icium , ferieniis dexterain rat; et ctim per tridunm defuissel, regressus, corpns
susiinuii aller; vinctis lamen post leigum manibus exanime invenil : ila subila mors fuetal , u!. absque
uni servandus el spoliandus trailitiir. [}u\ cuni enm bapti.mate humanis rebus excederet. Corpus tn

ad reinoliora duxissel, pcrconl ni ab eo ccepit quis- medio positum tristi mosrenlium fratrnm frequenta-
nain esset; respomlit, Chiistianiuii se esse. Qmere- batur officio, cum Martinus flens et ejtilans accurrit.

bat etiam ab eo , an limcret. Tum vero constaniis- Tuin vero sanctum Spiiitimi tota menle concipiens,
sime profuetur, iiiimquain se fuisse lam sccurum ,
D egredi ccllulam, in qua corpus jaccbai, cacleros ju-
quia sciret miscrieordiam Domini niaxinie in bet ; ac foribus obseratis super cxanimata deluncti
tenlationibus adfuluram : se magis illi dolere, qtti fralris membra prosternilur : ei eum alii|iiandiu

Christi misericordia, ulpoie latrocinia exerccns , orationi inciibiiisset,sensisseiquepcrspiritum Dcmini

essel indignus; ingressusque evangelicain dispula- adcsse virtutem , ereclus paululum , et in defuncti
tionem, verbum Dei lalroni pradicabat. Quid longius ora defixus, orationis suaa ac miscricordiie Domini
niorer? latro credidit, proseciitnsque Martiiium viae iiilrepidusexspcclabai eventum : vixque dnaium fere
reddidit , orans ut pro se Domiiium precaretur. horaium spaiium intercesserat , vidil defuncltim
ldenii|iie poslca religinsam agcus viiam visus esl : paulatim uicmbris omuibus commoveri, etlaxalisiti
adeo ut Iilcc, qua: supra relulimus, ab ips-o audila usuin videtidi palpitare luininibiis. Tuin vero inagna
dicauliir. ad Doniiniim voce conversus gralias agens, cellulam
VI. Igilur Mariinus inde progressus cum Mcdio- clamore compleverat : quo audito qni pro foriluis

l.iiuiiii prxterisset, diabolus in itinere buniana spe- astiterant, slatim irruunt. Mirnni speciaculum, quod
cie assuiiipia se ei obviiim lulit, quo lcnderel qua:- videbanl vivere quem morluiim reliqtiisseni ! Ita
 , ;

ICS DE VITA B. MARTlNI LIBER UNUS. I6fl

redditns vitac, sialim baplisnia coiisecutus, plures A 'ur. Atqne ila liahitum csl, divino nutii psalinum
posiea vixil .innos : primusi,ue apud nos Mariini vir- himc leclnin fuisse , ut teslimmiiiini operis sui de-
Iiiiuni vel maleria vel teslimoniuni fuii. Mem lamen fensor audirel ;
quia, ex ore inlaniiiim atque lactcn-
referre erat snlitus, se corpore exntum ail tribunal limn iii Marlino Doniini lande perfecla , et oslensus
jmliiis cluciuni, depdtatmiKjtie obscuris locis ct vul- pariirr ei liesirnctiis est inimicus.

garibns lurbis Iristem cxcepisse senlenliam : liitn X. Jam vero snmpio opiscopatu qualem se quan-
P'r iluos angelos jtnlici luisse suggeMtim, bimc esse tuniqne pncsliierit non est nostrse facultalis evol-
,

prn quo Martinus orarci ila per ensdetn angelos se : vere. Idem enim constantissime perseverabal qui
jussum reiluci, el Martinoreddilum vilaqne |
nsiime prius liierat. Eadem in corde liumiliias, eadem in
restiiiitum. Ab boc priinum lempore beati viri vestilu ejus vilitas erat : atque tia, plenus aueio-
nomen enituil, m qui sanclus jam ah omnibus rilatis et gralioe , inipkbat episcopi dignitalem ,

hibrbalur, potens eliam et vere aposlolicns habe- ut non lainen proposiitim monacbi virlulemqiie dc-
retur. sereret. Aliqu undio ergo adh:erenle ad Ecclesiam

VIII. Nec mulm post, dum agrum Lupicini oojus- cillula iisus esl; deinde ciun iiiqnieludincni se fre-

dam bnnorali secundum saciiluui viri prroleriret quenianlium fcrre non posset, dnobus fere exlia
clamnre et luctii lurba» plangemis excipiiur. Ad I? civitaiem millihus mnnasteriuin sibi slaiuit. Qui
quani sollicilus cum aslilissei, el quis es^cl hic fle- locns tam secreius el rcmolus erat, ut eremi soliiu
lus inquirerei; indicaiur uunm e familia servuluni dinem non desiderarei : cx uno enim laicre proccisa
laqueu sibi vilam exlnrsisse. Qno cognilo cellulam , moniis exoelsi rupe amhiehalur; reliquam planiiiem
in qua rorpns jacebat , ingredilur; exclusisque om- Liger fluvins reduclo panluluin sinu clauseral. Una
nibus lurbis , superstratus corpori aliquanlisper lanium eademque arcta admodiim via adiri poteral.

oravil. Mox viviscenle vultn , marcescenlibns oculis Ipse exlignis conlextam cellulani babehat : miillique
in ora illius delunclus crigiiur; lentoque eonamine c fratribus in eunldem moilum ; plerique, saxo su-
enisus assurgere , apprehensa heali viri dexlera, in perjecti moniis cavatn, receplacula sihi feceranl.
pedes constitit ; aique iia eum eo usque ad vesli- Discipuli vero oclogir.ti crani , qui ad exeinpluni
hiihnn domus , turha omni inspectante ,
proces- beati magistri insiituebantur. Nemo ihi quidqiiain
sil. pvoprium babcbat; omnia in meilio conferchanlni '

IX. Suh idem IVre teni|*us ad episcnpatum Turo- non emere, aui vendere, ul plerisque monachis ir,o-

nicaj Ecclesis; peteb.itur; sed cum erui a monasierio ris est, qiiidqnam licebat. Ars ihi, exceptis scripio-
suo nnn facile possel, Ruricius quklam, unus e civi- ribus, nulla babebatur; cui lamen operi minor ;rlas

bus, uxoris lauguore simulaio, ad genua illins pro- C deputabatur : majons orationi vaeabanl. Rarus cui
volutiis, ut egrederetur uhiinuit. Ita dispositis jam in qiiaut extra cellulani suam egressus, nisi euin ad
ilinere civium turbis, suh qnadam cusiodia ad civi- locum orationis conveniebant. Cibum una omiies
tatem usque dediicilur. Mirum in modiim incredihilis post horam jejunii aceipiebant : vinuni nemo nove-
muliiludo non solum ex illo oppido, scd eliam ex rat, nisi qtiem infinnilas coegissel. Pleriquo came-
viiinis m hibus ad suffragia ferenda convenerai. Una lornm selis vesliebinlur; mollior ihi haliilus pro
omniiim vulunias, eadcm vota , cademque senteniia, crimine erat:quod eo niagis sil niiriim neres^e esl,
Martiniun episeopaiu esse dignissiinuni : felirem quod inulti iuier eos nobiles liahehanlur, qni longe
fore tali Ecclesiam sacerdote. Pauci tamcn, et non- aliler educati ad banc se hnmiliialetn ei patienliam
inilli ex episcupis, qui ad ennslilnendiim aniislilem coegerant ;
pluresqtie ex his posiea episcopos vidi-
fuerant evocati, impie repugnabant, dicentes scili- miis. Quse enim esset civitas , aul ecelesia, quas non
cet : conieniplibilem esse personani , imlignuin esse sibi de Martini monaslerio cuperet sacerdniem?
episcopatu, linminem viiltu despicabilem, veste snr- XI. Sed ut reliquas virlules ejus, quas in epi-
diduin , crine deformeni. lta a populo senlemix scnpalu egit, aggrediar; erat Iiaud longe ah oppido
saninris hcc illortim irrisa demcniia esi, qui illu- pioxmus nionaslerio Incus qritm falsa bominuin
strem virum dinn viiuperare cupiunl, prxilicabant. D npinio, velut consepultis ihi mariyribns, sacraverat:
Nec veroaliud his facere licuil, qu.im i|Uod populus nam et aliare ibi a snpeiioribus episeojiis conslitu-
Dnmino volenle cogelial. Inler episcopos tainen qui tnm babebatur. Sed Maninus non teaieie adhibens
alfuerant, praecipue defensor quidain noniine dicilur incerlis fnlem, ab his, qui majores natn eranl, pres-
reslitisse : tinde aniniadversum est, graviter illuni byleris vel clericis flagitabnt, sihi nomen manyiis,
lectioue proplietica lunc nulaluin. Nain cnm forluito vel tempnra passionis ostendi: grandi se sciupulo
leclor, Cui legeudi eo die olficium erat, interclnsus pcrnioveri, qnod nihil certi constans sibi majorunl
a popnlo dcfuisset, turbaiis ininislris, dum exspecta- rnemoria iradidisset. Cuni aliqUandiu ergo a loco illo

tur qui uon niler.il, uiuis e circiiinstaniibus sumplo se abstinuisset, nec derogans religioni, quia incerlus
psalterio, q uuii priinum veisuin invenit, arripnit. eral,nec auctoritalem suam vnlgo accommoilans, ne
Psaliuns auiem liic oral : Kx ore infantimn ct laclen- supcrslilio convalescirel; (piodam die paucis seiUm
tium perjeeisli tatidem propter inimicos luos , nl adhibilis fratribns ad locum pergit. Deimle snpei
destruns iiiiininun VI defensorem (l'snl. vm, 5). Quo sepulcriiin ipsuni asians oravii ad Domiimni, ut quis

ledoclamor populi lollitur, pars diversa confundi- esset, vel cujus meriti sepulius, ostenderet. Tum
 167 SULPICII SEVEIU 408
eonvcrsusadlaevamviditpropeassistere umbram sor- A cum iugenli gaudio latiiiaquc cceperunt. Aderat
didam, trucem. Impcrat, nomen merituinque ut cininus imba mirantium. Jamque paulatim nuiare
loqueieiur. Nnincn edicit, de criinine couliietur : pinus, et ruinam suam casura miuitari. Pallebant
latronem se luissc, ob scelera percussum, vulgi er- eininus monachi, et periculo jam propiore conter-
rore celebralum ; sibi nibil cum martyribus esse riti.spem omnem fidemque perdiderant, solam Mar-
commime, cum illos gloria, se poena retineret. Mi- tini niortemexspectanles. Alille confisus in Dornino,
ruin in modum vocem loquentis qni aderant audie- inircpidiis opperiens, cum jam fragorem sui pinus
bant, personam lamen non videbant. Tinn Martinus concidens edidissct, jam cadenti , jam super se
quid vidisset exposuit, jussiique ex eo loco altare, ruenli elevaia obviam manu signum salulis opponit:
quod ibifuerat, submoveri: alipie ita pnpulum super- tum vero ( turbinis modo retroactam putares ) diver-
stitionis illius absolvit errore. sam in partem ruit: adeo ut rusiicos, qui loto in
XII. Accidil autem insequenti tempnre, dum iter lnco steterant, pene prostraverit. Tum vero in cce-

ageret, ut gentilis cujusdam corpus, quod ad sepul- lum clatnore sublato, genliles stupere miraculo;
cruni cum superstitioso funere deferebatnr, obvinm monaclii flere pras gaudio; Chrisli nomen in com-
liaberel: conspicaiu^qiieeminus venieniium turbam, mune ab omnibus praedicari. Satisque consiilit, eo
quidnam id esset ignarus, paululuiii stelit: nam fere B die saltitem illi venisse regioni : nam nemo fere ex
quingenlorum passuum iniervalltim erat, ut difficile immaiii illa mulliludinc genlilium fuit, qui imn lin-

fuerit tlignoscere quid videret. Tamen quia rusticam pnsitione manus desiderata, Dominum Jesum, re-
manum cerneret, et agente vcnlo linteamina cor- licio impieiatis errore, crediderit. Et vere antg Mar-
pori stiperjecta voliiarenl, profanos sacriliciorum linum pauci admodum, imnio peue nulli in illis
ritus agi credidit : quia esset haec Gallornm ruslicis regionibus nomen receperanl: quod adeo
Cliristi

consueludo, simulacra dxmonum candido lecta ve- virtiiiibus illius exemploque convaluit, ut jam ibi

laminemisera per agros suoscircuinferredementia. nullus locus sit, qui non aut ecclesiis frequenlis-
Elevaloergo in adversos signocrucis, imperatturbx simis, aut monasleriis sit rcpletus. Nam ubi fana
non moveri loco, onusque deponere. Hic vero mi- desiruxerat, staiim ibi aul ecclesias aut monasteria
rum in inodum videres miseros primtim velul saxa construebat.
riguisse: dein, cum promovere se sunimo conamine XIV. Nec minorem sub idem fere lempus endein
inierentiir, ultra accedere non valentes, ridiculam in opere virtuiem edidit: nam cuni in vico quodam
in verliginem roiabinlur, donec victi , corporis fano antiquissimo el celeberrimo ignein immisisset,
onus ponunt. Attoniti et semet invicem aspectantes, in proximam immo adlixreulem dninuin ageulc
quidnam sibi accidisset, lacilicogitabaut. Sed beatus C vento flammarum glnbi ferebantur. Quod ubi Mar-
vir cuui comperissei, exsei|uiaruui esse illam frc- tinus advertit, rapitlo cursu leclum domus scandit,
queuiiaiii non sacrnrum, elevaia rursum nianu, dal obvium se adveuientibus flammis inferens. Tiun vero

eis abeundi el lollendi corporis poiestatem. Ita eos inirum in modnm cerneres conlra vim venii ignem
et cum voluit, stare compulit; el cum libuit, abire retorqueri, ut compugnantium inter seelemeniorum
permisil. quitlam confliclus viderelur. Ita virtule Martini ibi

XIII. Item cum in vico quodam tcmplum anii- lantuin ignis est operaius, ubi jussus est. In vico

quissiinuin diruisset, et arborem pinum, qux fano auiem , cui Leprosum nomen est , cum ititlem

crat proxima , esset agressus excidere; luin vero templum opulenlissimum superslitione religionis

aniistes loci illius, caeleraqne gcntilium turba ccepit voluisset evertere, restiiit ei multiiudo geutilitim,
obsisleie, et cum iidem illi, dum templum evertitur, adeo ut non absque injuria sit repulsus. Itaque
imperanle Domino quievisseui, succidi arborem non secessit ad proxima loca, iliique per triduum cilicio

paiiebaniur. Ille eos sedulo commonere, niliil esse lectus et ciuere, jejunans semper atque orans, pre-
religionis in stipite : Deum potius, cui serviret ipse, cabalur a Domino, ul, quia lemplum illud everlere
sequcrentur : arborem illanij excidi oporteie, quia bumana manus non poiuisset, virtus illud divina
esset il.fiuoni dedicata. Ttim ex illis unus, qui erat D dirueret. Tiini subito ei duo angeli Iiasiati atquc
audacior caeteris: Si babes, inquit, aliquam de Deo scutati instar miliiiie ccelestis se obtulerunt, dicentes :

tuo, quem dicis te colcre, liduciam, nosmelipsi suc- missos sea Domiuo, ut rusiicam muliitudiuem ftiga-

cidemus lianc arborem, lu ruentem cxcipe : el, si rent, prsesidiumque Martino ferrent, ne quis, duiu
lecum est tuus, ut dicis, Dominus, evades. Tum ille templum diruerelur, obsisteret: redirel ergo, et

intrepide conlisus in Douiino, facturum se pollicelur. opus cceplum devolus impleret. Ita regressns ad
Hic vero ad istiusmodi condiiioncm omnis illa gen- vicum (inspectantibusgenlilium lurbis et quiescen-
tilium lurba cousensit : facilemque arboris sua; dum profanam cedem usque ad fundamentum
libus,

lialiuere jaeturam, si inimicum sacrorum suorum dirueret) aras omnes aique simulacra redegit in

casu iilius obruissenl. Iiaque cum unam in partem pulverem. Qtio viso rusiici, cum se intelligerent

pinus illa esset acclinis, ut itnn esset dubium, quam divino nulu obslupefactos atque perterriios, ne
iu partem succisa corruerei; eo loco vincius staluitur episcoporepugnarent, omnes fereinJesum Doininum
pro arbiliio rusticorum, quoarborem essecasuram crediderunt, clamantes palam et confiienics, Deum
nemo dubi'2bat. Succidere igilur ipsi suam pinum Marlini colendum, idola negligenda, quae sibi adessc
 169 DE VITA B. MARTINI LIBER UNUS. 170
non possent XV.Quidetiaminpago^Eduorumges- A balur ). Spondet igitur se.side puerodicmnn fuissct
tunisii, referam. Ubi dum lemplum iiidem everteret, exaetus, cliristianiiin fore. Ita Martinus impnsita
furensgeniilium rusticoruinineum irruit mutiitudo; inanii puero, immundum ab eo spiritum ejecit: quo
cumqtie uiius audacior cxteris stricto eum gladiope- viso Tetradius Doniinum Jesum credidil; siatimc[ue
leret, rejecto pallio nudam cervicem percussori pr;e- catechumenus factus, ncc multo post bapiizalus est,
buit:nec ctinclalus ferire genlilis; sed cuin dexteram semperque Mariinum s:ilutis suse aucturem miro
aliiusextulisset, resupinus rait rconsternalusque di- cciluii affectu. Per idem teinpus in eodem oppido
vino meiu, veniam precabalur. Necdissimile liuie fuit ingressuspalrislamilias cujusdam domum, in liinine
illud: cum euin idola destiiieiiiein culiro quidam ipso restitit, dicens: horribile in atrio domus d;e-
ferire voluisset, in ipso ictu ferrum ci de manibus monium se videre. Cui cum ut discederet imperaret,
excttssum non comparuil. Plerumque autem conlra- quemdara e familia, qtii in interiore parte aeclium
dicenlibus sibi rusticis, ne lana eorum destrueret, morabatur, arripuit. Ssevire dentibus miser ccepit,
it;i prsedicatinnc sancta gentilium aniinns mitigabat, et nbvios quoscumque laniare. Commota domus,
ut luce eis verilatis ostensa, ipsi sua templ.i sub- lamilia iurbata, populus in fugam versus. Maninus
vertereni. se furenii objecit, ac pritnuni stare ei imperai; sed
7 XVI. Curationum vcro tam potcns in eo gratia B cum denlibus fremeret, biantique ore morsu ina-
crat, ut iuillus fere ad eiini acgrolus acccsseril, qui retur, digitos ei Maninus in os intulit : Si habes,
non continuo receperit sanilalem: qtiod vel ex cnn- inquii, aliquid potestatis, lios devora. Tum vero, ac
sequenti lii|uebit exemplo. Treveris puella qusedam si candens lerrum faucibus accepisset, longe reduc-
dira paralysis scgritudine tenebatur, ita ut jam per tis denlibus digilos beati viri vitaliat attingere: et
niultum tempus nullo ad humanos iisiis corporis cum fugerede obsesso cnrpore poenis el cruciatibtts
oflicio fuwgeretur : onnii ex parte praemortiia, vix cogerelur, nec tamen exire ei per us liceret, feeda
tenui spiritu palpitabal. Trisles ad solam funeris relinquens vestigia fluxu venlris egestus est.
exspectationem assistebant propinqui, cuin suliito XVIII. Interea cum de motu atque iiupetu Bar-
nuutiatiir ad civitatem illam venisse Marltnum. barorum subita civitatem fama turbassel, dajmo-
Quod ulii pater pnella: comperit, cucurrit exanimis, niaciiin ad seexliiberi jubel
iniperat ut, an verus
:

pro filia rogaiurus.El forte Martinus jani Ecclesiam numius, faiereiur. Tunc confessus esi, se
esset bic
fuerat ingressus. Ibi inspectanie populo iiiuliisi|ue decem dazmones fuisse, qui rumorem bmic per popu-
aliis episcopis praeseniibus, ejtilans senex genua liim disseminassenl, ut hoc saltem meiu tx illo
ejus amplectilur , dicens: Filia niea moritur misero Martiuus oppido fugaretnr: Barbaros minus
niliil

genere langnoris, et quod ipsa est morle crudelius, C quam irruplioneni cogilare. Ita ciim bajc iminundus
solo spiritn vivit, jam carne praemortua ; rogo ut eam spirilus media in ccclcsia fateretur, nietu et luiba-
adeas, atqne benedicas, cnnfido eniin quod per le lione prajsenti civitas liberata est. Apud Parisios
reddenda sil sanilali. Qua ille voce confusiis obslu- vero, dum portam civitatis illiusmagnis secum tur-
puil, et refugil dicens : Hoc sua; non esse virtutis; bis euntibus iniroiret, leprosum miserabili facie
seiiem errare judicio; non esse se dignum, perquem horrentibus cunct's osculatus est atque benedixit:
Dominus signiim virlutis ostenderei. Perstare vebe- statimque onini malo euiundatus, postero die ad
meniius Ileus pater, et orare ut exanimem visilaret. ecclesiam veniens nitenti cute, gratias pro sanitate
Postremoa circumstantibus episcopis ire compulsus quain receperat, agebat. Sed nec lioc praetereundum

descendit ad domum puelloe. Ingens lurba pro fori- est, qtiod Iinibri;e vestimemis ejuscilicioquedetrac-
bus cxspeciabat quidnani Dei servus esset f.icturus. lae, crebrassuper inlirmantibus cgere virtutes : nam
Ac primum, quse erantillius familiaria in isliusmodi aut digitis illigata?, aut cnllo inditae persa>pe ab
relms arma solo prostiatus oravit
, deinde oegram ; segrntantibiis morbos elfugaveriiiit.

iiitnens dari sibi oleum postulat quod cuin bene- ;

XIX. Arboriusautem, vir prajfeetorius, sancti ad-
dixisset, in os puelke vim sancli liquoris infudit, moduin et lidelis itigenii, cum lili.i ejus gravissimis
siatimque vox reddita est. Tune paulatim singula D quananis febribus nreretur, epislol.uii Martini quse
contactu cjus rce;>cruiil membra viviscere, donec lir- casu ad eiim delaia fuerat, pectori puelku in ipso
niatis ^ressibus, populo teste, surrexit. accessu ardoris insernit, slatimque fugata febris est.
XVII. Endem teinpore Telradii cujusdam procon- Quas res apud Arborium in tanlum valuit, staiim m
sularis viri servus daemonio correptus dolendo exim puellam Deo voverit, et perpelu;e virginit.ui dicaiit;

cruciabalur. Rogatus ergo M.utinus, tn ei manuni profeciusque ad Martinum, puellam ei, praesens vir-
impoueret, deduci eum ad se jnbei; sed nequam tutiiin ejus lestinionium, qu;e per absenlem licet
spiriius nullo proferri nmdo ex cella in qua erat cur.ila essei, obtulii, neque ab alio eam quani a Mar-
potuit: ita iii advenientes rabidis denlibus sxvicbat. lino, baliiiu virginitatis imposito, passus esl couse-
TUm Teiradiusad genua beati viri advolvitur orans, crari. Paulinus vero, vir magni postmoduni futurus
ut ad domuril, in qna daamuniacus habebatur, ipse exempli, cuin oculuni graviter dolere coepisset, et
desceuderel. Tum vero Marlinus negare, se prolani jani pupiliam ejus crassior milies superducta texis-

el gc-ntili^ doiniiiii adire posse ( nam Tciradius eo set, oculumei Martinus peniculo conligii, prisliuam-
lempore adhuc gentiiitalis errore iinplicitus leue- que ei sanitatriu sublato onini dolore ie..ti;uit. Ip-e
Patrol. XX. 6
 :

,71 6CLPICII SEVERS 1«

auteni oum casn quodam esset de eoenacnlo devoln- A liniansis in fugam versus est : deinde post annuin feie

tus, et per confragosos scala: gradus dccidens, mul- resuinptis viiihus, captuni inira Aquileiae niuros Ma-

lis vuhieribus es^et affecius, cuin exanimis jaceret xiinum inicrfecit.

in celula, d immodicis doloribus ciuciaretur, nocle . XXI. Conslal aulem eliam angelos ab eo plerum-
ei angelus iisus est eluere vulnera, et saluliri un- que visos, iia ul conserto invicein apud eum sermone
guine cnntilsi cprpqris membra conlingere : alque ila lnqurrentiir : diaboluni vcro lam conspicahilem et

posieio die reslitulus esl sanilali, ul nihil unu|u:im subjecliiin oculis habebal, ul sive se in propria sub-

periulisse iuconimodi pularciur. Srd quia longiunest stantia continerel, sive in diversas figuras spiritua-

ire per singula, sufficiant hsec vel pauca de pluii- lis ne.|iiili;c. transliilissel, qiialibel ab eo sub inmgine
mis : satisque sit nos et io exeelleniibus non subira- videreiur, quoil cuio diaholus scirei se ellugere non

here veritaiem, et in niultis vilare fastidiuiii. posse, conviciis euniuigehal fieqiientcr, quia fallere

XX. Aique ul minora tantis inserani (qnanivis, ut non possct insidiis. Qiiodum autem tempore cornu
est nostrorum xlas teiupnruiii, quibus jani dcpra- bovis crueniiim in mauu lcnens cum ingenti freinitu

vala omnia alque corrupta sunt, pene pr.ccipuum cellulain ejtts irrupil, criirnlamque oslenlnns dexle-

sii, adulalioni regia: sacerdoialcm non eessisse con- ram, eladmisso recens scelcre congaudens, Ubi est,

stantiain) : cum ad imperalniem Maxiiniim, ferocis B ini]iiit, Mirline, viituslua? iiiium de luis uiodo in-
ingenii virum el bellorum rivilium vkloria claluin, lerfeci. Tunc ille cnnvocalis fratribus referl quid
plures ex diver.-is parlibus cpiscnpi convenissent, el dialmlus indicasset; sollicitosque esse pra'cipil per

foeda circa principem omniiun adulalio nolaretur, cellulas singulorum, (|iiisnaio boc casu foisset af-

seqne degeneri inronstaiilh rrgine clientela? sacerdo- feclus. Neininem quidem deesse de inonachis, sed
talis dignitas subdidissei , in solo Mariino aposiolica iiniim rusticum mercede condiicium, ut vebiculo

auctnritas permanehat; naui cl si pro aliquihus sup- ligna deferrel, isse ad silvam nuntiaol. Jnhel igilur

plicandum regi fuit, itnperavit poiius qnam rngavit aliquos ire ei obviani. Ila hand longe a monaslerio
et a convivio ejus frcqucnler rngatus ahsiinuit, di- jam pene rx ii)'::nis invi nilur. Exlrrinum lamen spi-

cens, se niensne ejus participem esse min posse, qui rilnm trabeus, iudical fralribns causani moi tis et vul-

duos imperalores, unum regou, alierum viia expu- neris: jiinclis seilieetbtibus dum dissolulaarcliushua
Postremo, euni Maxiuius se nou spnuie sump-
lisset. consiiingii, bovein sihi excusso capile iuler inguiua

sisse iniperiiim aliinnaret, sed imposilam sihi a iui- cornu adcgisse : nec muliopost viiam reddidit. Vidc-
lilibos divino niilu rcgni necessilalcm armis drfen- ril is, qii" judicio Domini diaholo dala foerit ha'C po-

disse; et non alienam ab eo Dei volunlateni vidcii, teslas. In Mailino illud mirabile ural, quod non
penes qucm tam iucredibili eventu victoria fuisset, G solum Inc qurd supra reiuliinus, sed mnlla istius

nullumque ex adversaiiis nisi in aeie oceubuisse; inodi, (|iMiies accidissenl, longe anlc prtrvidchat,
tandemviclus vel ratione vel preoihus, ad convivium aul silii nuntiata fralribus indicabai.
venii; niirum in moilum gaudenie rege, quod id im- XXII. Ficquenter auieni diaholus, dum miileno-
pelrasset. Convivae auleni aderanl, veluli ad dicm cendi anilnis sancluin virnm conahalur illudcrc,
feslum cvocati.suiiiini aiquo illuslrcs viri, pnc.fe.cius visibileiu se ei formis diversissimis ingerchal. Nani
idemque consul Evodius, virquo nihil uuiquaui jus- inierdum in Jovis persona, plc.riiui(|ueMercuiii, per-
lius fuit; Comites duo summa pole-tatc pra;diii, fia- sa'pe etiam se Veneris ac Mincrv;e liansliguratuni

ler regis el patruus: medius inier hos Marlini pres- vullibusofferebat : adversus queni scmpcr iiilcirilus.

byter accubuerat : ipse auteni sellula juxla regeui siguo se crucis et oraliunis auxilio protegebal. Au-

posita conscdeiat. Ad nicdium fere convivium, ut dicbantur eiiam pleruni(|iie convicia, quihus illuni

moris e-t, paleram regi niinisicr obtulil. llle saneto lurba damonuni prolcrvis vocibus increpabal : sed

admodum episcopo potius dari juhei, exspeclans al- oinnia lalsa el vaua coguoscens, non movcbaiur oh-

que ambiens, ut ab illins dextera poculuui suinerel ;

jeclis. Tcslabanliir eliam aliqui ex fiatrihus amlisse

sed Martinus nhi ebihii, paterain presbyiero suo tra se thcnioncm protervis M.uliiium vocibus iiicrepan-

didit, nullum scilicet exisliiuans dignin e.m qui posl ® leiu,cur intra monaslerium aliquos ex fratribus qui

sc prior bibcrei, nec inlcgrum sibi fore, si aut regcm olinibapiismum diversis crroribus perdidisscnt, con-
ipsum aut eos rjjii a rc.ge erant pruximi, presbyiero versos postea rece|>isset, exponenicm criniina sin-
prsctulisset. Quod raciuui impeiator oninesi|ue (|"i giilorum : Mariiimm diaholo i ejiiigrianiem respon-

tunc aderant, ila adniirali sunt, ut hoc ipsum cis, in disse. consianier, aniii|ua dilicla melioris vilx

quo cunleinpli luerant, placeret : celeberrimumque conversalione purgari; et per misericordiam Domini
per omne palatium fuit, lccisse Miriinuiii in regis ahsolvendos csse peccatis, qui peccare desinerenl.
prandio quod in infirnioruni judicuin couviviis i pi- Conin diccnle diaholo, imn perlinere ad veuiam cri-

scopornm u ino ferisscl; eidemqueMaxinin longeanle ininosos el semel lapsi-, niillam a Duinino (leiuen-
pr.cdivil fuluiuni, ul si ad llaliam pcrgcrel, quo irc tiam praestari; tuuc in liancvoceni ferlur cxclamasse
cupiebat, belluin Valenliniaiio imperatori iulerens, Martinus : Si tu ipse, o iniseiahilis, ab bominum
sciret se primo qiiidem impeiii futuruni esse victu- inseciaiione desistcres, et te factoruin tuniuin vcl
rem, sed parvo posl lempore essc perilurum. Quud boc tempore ciiin dies judicii in proximn est, pceni-

quidem ila vidimus: uain piiiuoadvcntu ejus Valen- leret; egu libi vere conlisus in Doitiino JesuChiisio
17- DE VITA B. MAftTINI LIBER UNUS. m
inisericoidiam polliccrer. quam sancia de Bomini A XXIV. Anjmadversum est lamen, eodem ferc tem-
pielalepnesiimptin, in qua elsi aurlorilaleni prsestare pore fuisse in llispaniis jnvencm, qui cum silii mullis
non poluit, osiendit affeclnm ! Elquin dediaboloejus- signis aucioritatem paravisset, eo usque elatus est,
demque ariibussermo exoitus est,nonabre videtur, ui se lleliain profiteretur. Qnod euni plerique leniere
licel extrinserns , referre qnod gesium est : quia et credidissent, addidii ut se Chrislum esse dicerel :

qmcdam in eoMartini virlulum porlioesi,elres digna in quo etiam adeo illusit, ul eum quidam episcopus,
miraculo recto memorise mandabitur, in exemplum noinine Hufus, ut Doininuni adoraret : propter quod
cavendi, si qnid deinceps uspiam lale comigeril. eum postea ab episcopalu dejectum vidimus. Pleri-
XXIII. Clarus quidam nomine, adolesoens notM- que cii;im nobis e fratribus rctuleriiiit, eedem lem-
lissimus, mo\ prcsbyter, nune fclioi heaius cxcessu, porc in Orienle quemdam exsiiiisse, qui se Joannem
cuni relictis nmnibus se ad Martinum coniulisset, csse jaclitaret. Ex quo conjicere possumus, islius-

brevi tempore ad summirm (ilei viriuiuinqiie nm- modi pseudoprophrlis exsistentibus, Anticliristi ad-

liinm cnlmen eniluil. Ilaque cuni baud rOngc silii veniuni iinniinere, qni jam in istis niysleri.im ini-

ab episcopi monasierio tabernaciiluni eonstttuisset, quiiatis operatur. Nnn nrsetereundum auteni videiur,
multiqtie apml eum fratres commorarcntiir; juvenis quanla Mariinuni sub iisdem diebus diabolus arle
qiiidam ad euin AnatoHus noinine, snb professione B (entaverit. Quodam enini clie prsemissa prae se et
monaclii oinneiii huiniliialcm aique innoeeiitiam circuinjcciiis ipse luce purpurea, quo facilins clari-
nienlitus aecessii, habilavilque aliquanuliu in com- tate assumpti fulgoris illudcret, vcste eiiani regia
niunc ciim caeteris. Dein procedenle lemporc angeios iniluius, diademaie ex gcnimis anroque rediniiius,
apnd se loqui solere dicebat : cum fiilcm nnlius calceis auro illilis, sereno ore, laeia facie, ut nibil

adbiberet, signis quibusdam plerosquo ad credendum mrnus quam dinbolus pntaretur, oranti in cellula
coarciabat. Postremo co usque processit, ui inlerse asiiiit. Cuniqiie Mariinus primo nspeciu ejus fuisset
ac Deum angelos discurrere praedicaret : jamquc se bebelatus, diu multumque silentium ambo lenue-
uiiiim ex proplieiis haberi volcbat.Clarus lamen ne- runi. Tnm prior diabolus, Agnosce, inquii, Martine,
quaquani ad credemluin ccgi poleral. Ille ei iiani quem cernis : Christus ego siim : descensurus ad
Domini et pricsenles plagas, cur sancio non crede- leiram prius nie manifeslare libi volui. Ad lucc cuin
ret, comminari. 1'ostrenio in lianc vocem erupisse Martinus laceret, nec quidquam responsi referret,
feitur: Ecee bac nocie vestein milii candidam Do- iierare ausus esi diabolus professionis audaciam :

minus de coelo dabit, qua induius in medio vestrum Martine, quiddubitas crcdere, cum vitleas? Christus

diversabor : idque vobis signuni erit, ine Dei esse ego sum. Tum ille, revelanle sibi Spiritu, ut inielli-
virtutem, qui Dei veste donalussim. Tuni verogran- C gcret diabolum esse, non Deum : Non se, inquit, Jc-

disoinniuni ad hanc professioneinexspeclalio. Itaque sus Domiuus purpuralum et diademate reniieniem

ad mediani fere nociem freniiiu terrani insuliantiiiui venluriim esse prsedixit. Ego Cliristum, nisi in eo
cominovcri oinne monasie.iuin loco visum cst : cel- baliitu formaquequa passus est, nisi crucis stigniaia

lulam autem, in qua ideni adolesccns coniiiiebatur, piLcfereniein, venisse non credam. Ad bane ille vo-
crelniscemeres micare luminibus freniiiusque in :
cem stalim utiumus evanuit, et cellulam tanlo fetorc

ea discurrentium, et murniur quoddam iiiultirum complcvit, ut iudubia indicia reliuqueret, diabolum

vocum audiebatur. Deinde faeto silentio egressus; se fuisse. Hoc ita gesium ut supra retulimus, ex ip-
unum de frairibus, Sabacium nomine, ad se vocat, sius Marlini ore cognovi, ne quis forte exislimet fa-

tunicamque ei, qua eral induliis, ostendii. Olislupe- bulosum.

facius ille convocal cx'teros; ipse eiiam Clarus ac- XXV. Nam cuni olim audita fide ejus, vila aiquc
currit; adbibitoque lumine vcstcm omnes diligenlcr viriuiibus, desiderio illius a s tuaremus, graiamnobis
inspiciunt. Erat auteni sumnia mollitic, candore ad eum videndum peregrinationem snscepimus : si-

eximiu, micanti purpura ; nec lanien, cujus essct niul, quia jain ardedat animus vitam illius scribere,

generisaut velleris, polerat agnosci. Curiosius tamen pariini ab ipso, ifl quanium ille inlerrogari potuit,

oculis aul digitis aitrectaia, non aliud quam vestis D sciscitali sumus; partim ab bis qui interfuerant vel

videbalur. Interca Clarus fratres admonet orationi sciebant, cognovinius. Quo quidein lempore credi
insiare, ut manifestius eis Dominus, quidnam id non potest qua me humiliiale, qua benignitate sus-
esset , ostenderel : iiaque reliquuni nociis hyninis cepeiit, congralulatus pluiimum el gavisus in Do-

psabnisque consumiiur. At ubi illuxit dies, apprehch- mino, quod lanti csset habitus a nobis, quem pere-

sum dextera trabere ad Martinum volebai , brnc grinatione suscepia expelissemus. Miserum mc!
conscius illudi illuin diaboli arle non pnssc. Tuni (pene non audeo conliieri) eum me sancio convivio

vero renili ac reclamare miser ccepil, interdictum- suo dignalus cssel adhiberc, aquaiu nianilius noslris
que sibi esse dicehal, ne se Martino ostenderel. ipse obtulii; ad vcsperam auiem ipse nohis pedes
Cumque inviiiini ire compellereui, inter irahenlium abluit. Nec reniti aut conira ire consianlia fuit : iia

manus vesiis evanuit. llnde quis duhiiet banc etiam aucioriiaie illius oppressus sum, ui nelas putarem,
Marlini l"ui-s virlulem, ut pbantasiam suam di:ibo- si non acquievissem. Sermo autem illius non alius

lus, cum erat Martini oculis ingereiida, dissiinularc apud nos fuit, quain niiindi hujiis illcccbras etssBCuli
diulius aui tegere non possel? onera relinqucnda, ut Doininum Jesuin liberi expe-
175 SULPICII SEVEM 176

tliiiquesequeremiir: prfleslantissimumquc nobis proe- ^ aiu si quid nliud forte agebat, numqtiam animum ab
scnliiim teniporuni illusiris viri Paulini, ctijus supra oraticne laxabat : nimiium ut fabris ferrariis moris

iiieiitionein lccimus, exemplum ingerebat, qni suin- cst, (|iii inieroperanduni pro quudam labnris leva-

misopibus abjeclis Chrisiuin secutus, solus pene his mine incudem suain feriuut; ita Mnrlinus, eiiara

Lemporibus Evangelica praecepta coinplesset : illum dumaliud ageie viderelur, ^em per orabat. vere
nobis sequendum, illum clamabat iniitandiiin : bea- beatus, in quo dolns non fnit ! neniineui coudem-
luniqne c>sc prsesens saculuni taniae 1 i < J o i virtulisque nans, nulli uialum pro malo reddens. Tanlain qnippe
documento, cum, secundum senientiam Domini, adversum omnes iujurias paiieniiam assumpserat,
divcs et possidens niulia, vendendo oninia et dando ut, cum essel sunuuns sacerdos, impune eliani ab

pauperibus, quod crat faelu impossibile, possibile fe- iiifimis cloricis Isederetur : nec propler id cos aut
cisscl exeniplo. J.un vero in verbis ei coiilaluilaiionc loro umquara amoverit, aut a sua, quautum in ipso

ejus qiianla gravilas, quanta dgniias erni! quam lnil, charitaie repulerit.

acer, qiiam elficax, el quani in ab-olvendis Seripiu- XXVII Nemo umquain illum vidit iraium, nenio
rarum qun-slionjbus promptus et facilisIEt quia mul- coiiinioinin, ikiiio nioereiUem, ncmo rideniem :

tos ad lianc partem incredtilos scio, quippe quns unus idemque seniper, coelesiem quidammudo laeti-

viderim ine ipsoetiam referenle non credcre, Jesuin g tiam vultu pra-ferens , exira naliiram bominis vi-

lesior spemque couimunem, nie ex nullius unii|uam debatur. Numquam in illms ore nisi Christus;
oro lantum scientke, laulum ingenii, tam boni et numquam in illius conle nisi pirtas , nisi pax ,

lam ptiriscrinonisnudissc Quamquani iiiMartiniviriu- nisi inisericordia inerat. Plerumque eliam pro eo-
tibusquanliila esl iua laudatiu ! nisiquod niinim est , rtim qui oblrectalores illius videbanlur, solelial fla-
lioinini illiieralo ne lianc quidein graliam dcfuisse. re peccalis, qui remoium et qniciiiui vcnenaiis lin-
XXVI. Scd jam lincni liber postulal, serino clau- guiset vi erso t le carpebant. lii vere nonnullosex-
dciidus est non quod : oinnia qiuc de Maiiino fne- perti sumus invidos virtuiibus vitaque ejus,qui iu

rant diccnda, defecerint; sed quia nos, ul inenes jllo oderant qnod in se non videbanl, ct qnod iniila-

poeia>, exlremo in opere negligenles, yicli maleriae rinon valebant. Alque (o nefas dulendum ei inge-
mole succumbimus. IN.nn clsi facia illius explicari misccndiim ) non alii fere insectatores ejus, licet
!

verbis ulcumquepoiuerunt ; inleriorem viiam illius paiici admodum, non alii lamen quam episcopi fe-

et qtioiidianam conversationem , el auimuin coslo rebanlur; nec vero qucruquam nominare necesse
semper ii.lentum, nulla umquam (vere profileor ), est, licet nosmetipsos plerique circunilatrenl: suf-
niilla explicabit oratio. Illam >cilicet perseverauliam ficit , ut si quis ex bis ha?c legerit, et agnoverit,
ct leinperanicntum iu abstinentiaet jejuuiis, poten- q erubescal: nam si irascilur, de se ipsedicium faie-
liam in vigiliiset orationibus, noctesque ab eo per- bitur, cum fortasse nns de aliis senserimus. Non
inde ac diesacias, nuilumque vacumn ab opereDci reltiginius autein , ut, si qui ejusmodi siinl , nos
tenipus, quo vel otioindulserii vel negotio, sed nec qtioque cum tali viro oderint. Illud facile confido,
ciboaut sonino quidem, nisi in quanlum naiurac ne- omnibus sanctis opusculuin istud graium lore. De
ccssiias cogebat; vere fatebor, non si ipse, ut aitini, caelero si quis haec infideliicr legerit, ipse peccabit.
ab infciis Ilomerus emergerel, possct exponere : Ego milii conscius suiii , ine rerum lide ei ainore
adeo omnia majnra in M.irlino sunt, <iiiam ul verbis Christi inipulsuin ttl ba;c scriberem , nianifesla cx-

concipi qtieant. Nuiuquam hura ulla luomeulumque posuisse, vera dixisse: paralumque, ut S|icro, habe-
prosteriii, quo non aut oiationi incumberet autinsi- bit a Deo praemium, nou quicunique legerii , sed
sleret lectioni : quamquain eliain inter legendum, quiciimqiic crcdiderit.

SEWERI
SULiPICII
EPISTOL/E TRES.
EPISTOLA I. T) lissime audiebani. Inierea indicalur mihi, dixisse
quemibini malo spi.itu siiscitaium cur Mariinus
AdEusebium presbvterum. , ,

, .,,,.- qui moi tnos suscilassel, flaninias doniibus ileiiulisscl,

K
oemulos virlulnm beali Martim.
uu
Contra
"
ipse ntiper ailusius incendio
.

, penculosa; fuisset ob-

llcsierna dic , ctiin ad ine plerique monachi ve- noxius pa^-sioui. istum ,
quisquis est, miseium!
nisseni , inter f.ibnlas juges longumquc sermonem Judaeorum in verbis ojus perlidiairuel diria c< gnos-

meulio incidit libelli mei , quciii dc viia Beali viri ciinus,qiii in cruce posiium D minum liis verbis

Marliui edidi, suidioscque euin a niullis iegi liben- increpabant: Alios salvos jccit, se ipsum salvum fa-
 :

177 EP1ST. II. AD AURELIUM PIACONUM. 178

cere non potest (Matth. xvii, 42). Vere plane isle, A nui pavimemo subdiderunt, leciumquc ei plurimo
qiiicumqne est, si illis lemporibus naius esset, ei in siramine exsiinxerunl. Deini, cuin seMariinus iulii-

Dominum hac voce dicere potuisset, qui simili mo- tum collocasset, insuelam molliiiem stiati inale
do sanciuiii Doitiiniblasphcmalexemplo.Quid.ergo, blaudieniis borrcscit quippe qui nuda humo, uno
:

quisquis cs, Marlinus ideo non pnlens, ideo non lantiim cilioio superjecto, cubaie consueverat : iia-

sancius; quia est periclttalus incendio? beaium ,

quequasiuccepla permotus injuria stramentiini omne
et pcr omnia similem Aposiolis , eiiam in bis con- projecit. Casu super fnrnaculum pariem paleae illius

viciis , virnm ! Ncmpe hnc el de rauio genliles, quam removerat, aggessit : ipse, ul erat moris, nu-

cum euin viper;i momordissel, dixissc referuntur : da humo, lassitudine iiineris urgente, requievil. Ad
Hic hoino debet liomicida esse, qucm salvnm fnciuin mcdiam fere nociem per inlerruptum, ulsupra dixi-
de mari fata vivire non siverunt (Actor. xxvin , 4). Al mus, pavimenlum ignis a'Stuans, arescenles paleas
ille excnssa vi|iera in ignem nibil mali paliebalur. appreheudit. Martinus somno cxcilus, re inopinaia,
Illi auien: subiio casurum,et repenle inoriturum ancipili periculo, ei maxime, ut referebai, diabolo
eiun puiabani ; scil cum viilereut niliil mali coniin- insidiante :iique urgenie prseventus, lardius quam
gere ei , convertenles se , dicebant enin Deum esse. debuit ad nrationiscmifugii anxilium. Nam erumpere
Alioi|uin vel lioruin excmplo, omnium mortalium g foras cupicns, cum pessulo quem osiio obdiderat

infelicissime, perlidiam luam coargucre ipse debue- diu miilttiniqiie luctaius, gravissimum circa se sen-
ras; ui si libi scandalum moverat quoil Marliuus sit inceiidium , adeo ui ve-lcm qua indutus erat,
flamma ignis videbatur atiactus , hunc rursiim aila- iguis absumpserit. Tamlem in se reversus, non in
ctum ad meriia illius ct virtuiem referres, quoil fuga, sed in Domino sciens csse prsesidium; sculum
circumsL'|>ius ignibus uou perissei. Agnoscc enim, fidei cl orationis arripiens, mediis flammis totus ad
miser, agnosce quod nescis, oiunes fere sanctns rna- Dominum conversus incubuit. Tum vero divinitus
gis insignes periculiirum suorum fuisse virlulibus. igne submoto, innuxio sibi orbe flammarum orabai.
Videoquidem Peirum lide potenlem, rerum ohslanie Monachi aulcm, qui pro foribus erant, crepitanle ci

natnra, mare pedibus supergressum, et insiabilos colluelanle iucendii soiio, obseratas effringiint fores
aquas corporeo pressisse vestigip, scd non ideo mi- dimoioque igne. e mediisflatnmis Marlimimauferiinc
nor iuilii \idelur gentium pncdiealnr, queni fltictus cum jam pceuitus esse cmisumplus tam diiilurno in-
absorbuit, el posi triduum toiidemque uocles emer- cendio putarelur. Cauerum ( verbis mcis Dominus
geniem eprofundo unda restiiitit, atque haud scio, est testis ) inihi ipse referebal, et non sine gemilu
an pcne plus fucrii vixisse iu profundo, an supra fatcbaiur, in Imc sediaboli arie derepliim, ui excus-
maris profunda transisse. Scd luee tu, ui arbiiror, C sus e somno consilium uon haberet, quo pcr lidem
siulie, non legcras, aut lecla iion audieras. Neque et oraiionem periculo repugnaret : denique lamdiu
enini ahsque divino ennsilio islius di exempliim circa se sa*visse ignem, quamdiu erumpce oslitim
beatus Evangelista sacris litieris proinlisset, nisi ut turbitiis meute lenlaverit. Ubi vcro auxilium crucis
ex bis liumana mens erudirelur, naufragiorumalque tl orationis arma repctisset, nndias cessisse fl.nn-
serpenliutn casus, el (sicitt Apnstolus rcfeit, qui mas, seque tunc sensisse rorantes quas inale csset
nuditate, fame lalronumquc periculis gluriatur) om- expertus urenles. Unde iutelligat quisquis hscc Icge-
nia haec sauciis bominibns aique omuibtis ad perpe- rii, teittaiuin <|iiidem illo Mariinum periculo, sed el
lieudiim quidem esse communia ; sed bis tolerandis probatum.
ai,(|tte vincendis pr;pcipuam semper jusioriim fuisse EPISTOLA II.

viriulem, dum per omnia teniameuia patienies et

Ad Aurelium diacomm.
semper invicti, tanto fortius viucerent, quanio gra-
De obitu ct appuritione beati Martini.
vius pctlnlisscnl. Unde boc quod ad Marlini inlirmi-
talem vocatur, plenuin estdignitatis ot gloriaBj siqui-
SuLPicius Severus Aurelio diacono salulem.
dem periculosissimo casu leuiatus evicerit. Caete- Postcaquain a me inane digressus es, eram resi-

riim id omissnm ame

qucm de viia il-
in libello illo D dens solus incellttla, subieraique me illaqua: saepius

liiisscripsinius, nemo
mirelur ; eumibidem sim pro- occupat cogiiaiio, spes fulurnrum, pncseniiumque
fcssus, me nnn omnia illius facta complexum i|nia : fasiidium, judicii mcius, formido i
cenarum ; et, quod
si persequi universa voluissem, immensum volumen consequens erat, aiquc undc cogitalin loia descende-
lcgentibus edidissem. Neque stint lam parva quae rat, peccalorum meorum recordatio tristem me con?
mnnia poluerint comprehemli. Sed tamen
gessii, ui feciumqtie reddideral. Deimle cum faiigala angore
hoc de quo qiitestio incidit, latere non paliar, etrem animi iu lectulo membra posiussem, ut plertitnque

omncm, utgesla esl, referam, nc forleconsiliohoc, ex moestiiudine solel, snmnus obrepsil (qtti uiseiii-

quoil ad viliiperalionem benii viri polerat opponi, per matuiinis oris levior incenusi|ue, iia suspensus
prfetcrmisisse vidcamur. Cum ad dioecesinquamdam et dubius permembra diffuudiiur ; ui, quml in alio

pro solemni consiteludine ( sicut episcopis visitare sopnre non evenit, pene vigilans drmiro lesenlias);
ecclesias suasmoris est )media fere liienieMarlinus cum repente sanclum Mariinum episcnptim videre
vcnis -et.mansioucm ci in seerciario eccle.Ma: clerici mibi videor, piiciextum lnga candida, vultu igueo ,

paraverunt, multumque ignem scabro jam et pcrie- siellanlibus sculis, crine purpureo : alque ita mibi
179 SULPICII SfiVBRl an
in ea habitudine eorporis formaquc qua euni nove- A alias, nt s:rpe prov; nii, victimas duoereiur, prinms
ram, videbatur, ui, quod eluqui nobis pene diflicile oinniuin, cainifiee compulso, palmam sanguinis oc-
est, non possct aspici, cum posset agnosci. Arri- cupassct. J im vero advcrsus oinnes pcenas alque
densque niilii paululum, libellum quem devila illius supplicia, quibus plerinnque liuinana cessit inlinni-
scripseram, dexlra praeferebal. Ego sancta genua tas, iia, a confcssione Domini non recedens, immo-
ejus amplexus, benedictionem pro consuetudine fla- bilis sielissel , ut LtIus ulceribus congaiidensque
gitabam : superpositamque capiti meo maiiuni taclu cruciilibus quaslibet iiiter tormenia risissel. Sed
blandissimo senliebam, eum inler benedictionis ver- quaiiiquam isla non luleiit, implcvit lamen eliant
ba solemnia familiare illudori suo crucis nomcn ile- .'inc ciuore martyriuni : nam quasillepro speaeier-
rarei.Mox in eum luminibus inlentis, cum exsatiari nilatis hu.nanoriiin dolorum non perlulit passiones,
viiltu iilius conspectuque non possem, subito uiihi in faine, vigiliis, nuditaie, jejuniis, opprobiiis invido-
sublime sublatus eripitur; donecemensa aeris istius rum, insectatinnibus iinproboruni , cura pro infir-
vastiiale, cum lamen rapida nube subvecluni acie manlibii-, solliciiudiue |iroperielilanlibns? qnoenim
seqiiereniur oculorum, paienti ccelo receptus videri ille dolente non doluit ? quo scandalizaulc non uslus
ultra non potuit. Nec mulio posi, presLyterum est? quo pereunie non geinuit? prrcler illa quotidia-
sanctum Clariim, discipulum illius, qui iiuper exces- B na illius adversum hunianoe spiriialisque neqniiiae
serai, video eaindem quam magistrum, viam scan- diversa certamina, duni in eo variis lentatiouibus
dere. Ego inipudens sequi cupiens, dum altos gres- appetilo semper exsupcrat foriiiudo vincendi, pa-
sus molior et connitor, evigilo : somnoque excitus, licnlia exspeclandi, .Tquanimilas siislinendi. vere
congraiulari cceperam visioni, cum ad me puer fa- inelTiibilein virum, pietalc, inisericordia, cliarilate,

miliaris ingreditur, solito tristior, vullu loquentis qu:e ciini quoiidie etiam in sanclis viris sa-culo fri-
pariler ei dulentis. Qnid lu, inquam, lam tristis lo- gente frigescai, in illo lamen nsque ad finem, aucta
qui gestis? At ille , Duo, inquit, monachi modo a in dies, perseveravit ! quo ego illius bono vel spe-
Turonis adfuerunl, qui doniiiuni Martinum obisse cialiter fruims sum, cuni me indignutnet non ineren-
nuntiant. Coneidi, faieor, oborlisque lacrymis flevi leni unice diligebat. Iji ruisus lacrymae fluuui, imo-
ubcrrime. Quiu eiiam dum bscc ad te, fraier, scribi- que de peclore gemitus eiuinpit. In quo mibi post-
nius, fluunt lacrymie, nec iillum inipatieiilissimi do- baec bomino similis requi s, in cujus eril cbaiitiue
loris admiito solaiiuni. Te vero, ubi boc mibi nun- solatium ? Mo mtserum, me infelioeui ! pnterone um-
lialuni est, participcm esse volui lnctus mei ,
qiii quam, si diulius vixero, non dolere, ouod MartiRO
eras soeui- amoris. Veni er^o ad me statini, ul paii- supeistes sum?erit uiilii postii;co vita jiicunda, erit
ter lugeamus queni pariter amamus quamquam C diesaut liora sine lacrymis Vaul teeum, frater dllee-
:

sciam viium illuin non esse lugemlum, cui, post tissime, poiero illius menlionem Imbere sine fletu ?

evictuin triumpbaiumques iculum.niinc dcmuni red- aut umquam loquens apud ic aliud quam de illo lo-
ilila est Coiona jusliti.r. Sed lan.en ego non possuni qui potero ? Sed quid le in lacrynias flelusque com-
inibi imperare, quin doleani. Proeraisi quidcni patro- moveo? ecce uunc consolalum esse iecupio,qui
num, sed solalium vitac praesenlis ainisi : eisi, si ineconsolaii ipse non possuni. N leeril nobis ille,

lationem ullaui dolor adiniitcrel, gaudeie deberem. milii crede, non deeril: intererit de se sermocinan-
Esi eoini ille consei lus aposlolis ae propbetis, el, libus, astabil oranlibiis: quodque jam Imdie prac-
quod pace sanctoruin omniuni dixerim, in illo jus- stare dignatus esl, videmlum se in gloria sua sxpe
lorum grege nulli secundus, ut spero, credo et con- pnebebii, ei assidua, siiut anie paululum fecit, be-
lido, illis potissiinum qui siolas suas in sangiiine nediciioue nos proleget. Iude secundum oidinem
laveiunt, aggregalus, agnum ducem ab omni intcger visionis ccelum se sei|uenlibus palere monslravit,
labe comiialur. Nam licet ei ratio lemporis non po- et quo sequendus essel, edocuit: quo spes nostra
tuerit praesiare mariyrium, gloria tamcii marlyris tendenda ,
quo aninius diiigcndus, inslruxil. Quid
non carebii, quia voto atque virlute et potuii esse lamen liel. Iraler? quod milii ipsesuni conscius, con-
martyr, et voluit. Quod siei Ncronianis Decianisquc D scendere arduum illud iter, ac penetrare i potero:
lemporibus, in illa quae tunc exsiitit dimicare con- ita sarcina molesta me prugravat, et peccati mole
gressiouc licuisset, leslor Detim cceli atque terrne, dcprcsviini , negalo in astra conscensu, sieva mise-
sponle eqiiiileum ascendissel, ultro se ignibus iniu- rabilem ducit in lartara. Spes tamen superest, illa

lisset, llebrxisque pueris aequandus, inter flamma- sola, illa poslrenia, ut quod per nos obiinere non
rum globos media licet, bymnuin Domini in fornace possiuiiiis, saltein pro nobis orante Mariino inerea-
canlassel. Quod si Esaianum illud supplicium per- inur. Sedquid te, fraler, diutius occupo episiola tam
secutori forle placuissel, numquani profeclo iinpar loqiiiici, demororque venturum? simul jmi pagina
piopbetie serris el laminis dissccari mcnibra liinuis- impleta nonrecipit. Mibi lamen Ivxc luit ruiio ser-
set ; at si pnccisis rupibus iibruplisque montibus moneni istuni longius proferendi , nl quia doloris
agere feliccni furor impius maluissei, perbibeo con- nuniiimi i pisiola deferebat , eadem libi ex quadam
fistis leslimonium veritati, spontecccidisset. Si vero nostri confabiilatioue prieslaret cliarta solatium.
gentium docloris exemplo gladio deputatus, iulcr
 :

181 EPIST. III. AD BASSULAM SOCRUM SUAM. 182

EPISTOLA III. A non f|tieiint devoratis. Imperat deinrle potenti vir-

Ad Bassulam socrum SdAM. lute verborum, ut eum cui iiiiialabant gurgiiem re-
liiiqneiiles, aridas peterent desertasqne regiones : eo
Qttomudo beatta Mnrlinits ex Itttr vittt tui immorttdcm
niiuiruin circa aves illas usus iniperio, quo d:eino-
iransierit.
nes fugare consneverat ; ita grcge facto, omnes in
Sulpicius Sevf.rus Bassul.e parcnti venerabili uniim illoe volucres congregata? relicio fliunine
,

saluiem.
inoiues silvasque peiieruni, non sine admiratione
Si parenles vocari ifl jns licerel, te plane expila- multoruui, qui liuiain in Manino virtulem viderent,
lionis fuitique reani ad pnctoris iribuiial justo do- ut eliaui .ivibiH imperarct. Aliqiiaindiu ergo in vico
lore traheremUs. Quid enini uon conquerar quanri a illo, vel in ecclesia ad quam ierat, commoraius,
le palior injnri m? nullam niihi domi cliartulam, pace inter clericos restitiua, cum jam regredi ad
ii ii !l ii 11 1 libellurn, nullani epistolam rcliquisii : iia nionasierium cogitarei, viribus corporis ccepit re-
furaris oninia, ila universa divulgas.Si quid ad ami- penle desiilui : convocatisque discipulis, indicat se
cum f.nniliariier seripsi; si quid fnrtc, duin ludimus, jam resolvi. Tiim vero mceror et luctus omnium, vox
qnod velirn lamen occiilumi esse , diciavi , oninia una plangentiuni : Cur nos, pater, deseris? aut cui
ad le pritis pene quain fuerint scripla aut dictala, g nos desolatos relmquis? invadent enim grcgem
perveniuiii. Nimirum obanhatos hahes noiaiios tiiiiin lupi rapaces : el quis nos a morsibus eorum,
meos, per quos libi nostra inepti:c publicanlur; nec percusso paslore, prohibebit? scinius quideni desi-
lanien adversum cos possum nioveri, si tibi parent, derare le Cluisium ; sed saiva libi sunt tua pra?mia,
qui in jits nosiriiin ex tna poiissimum liberalitaie necdilata miiuieniur : nostri poiius miserere, quos
venerunt, seque adhuc luos quam meos esse meini- deseris. Tunc ille inolus his fletibus ut (olus sem- ,

neriint: lu sola es rea, tu sola culpabilis, quse et per in Domino miserieordiae visceribus affluehat, la-
milii insidiaris, et illos fraude circumvcnis, ut sine cryma-.se pcrhihclur : convcrsusque ad Doiiiiiiiuii,

delectu ullo familiariler sciipla, aul negligenter hac tantum flentibus voce respondit : Doniine, si

eniissa, illucubrala tibi peniius atque iiupolita tra- adbuc populo tuo sum necessarius, non recuso labo-
danltir. Nam, ut de reliquis laceam, rogo quemad- rem fl.it voluntas lua. Nimirum inter spem amo-
:

moduni tam cito ad le epistola illa potuil pervenirc, remque posiius, dubiiavii pene quid mallet quia :

quam nuper ad Aurelium diaconum scripscramus. nec bos deserere, nec a Chrisio volebat diiuius se-
Ego enim Tolos;e positus, tu Tievei is consliluta, et parari : nihil lamen in voto suo ponens, aut vcdunlali
lam longe a patria fllio iuquieianle divulsa, qua relinquens, loliini se Doinini arbiirio poiesiaiique
landeni familiarem illam episiolam occasione furala C commitlens. Noune libi his paucissimis verbis iliccre
es?namque accepi lilteras tuas, quibns scribis, in videbitur : Gravis quidem est , Doniine, coiporeoe
eadem epislola qua de obilu domni Martini fecerim pugna mililia', et jam satis esi quod liuc usque cer-
nientionein, ipsum beaii viri Iransilum exponere lavi; seil si adbuc iu eodem labore pro castris luo-
debuisse. Quasi vero ego illam epislolam aul legen- rum siare me pracipis, non recuso, nec faiisceiileiu
dani alii praelerquun ipsi ad quein missa videtur, causabor atatem; munia lua devolus implebo ; sub
edideriin, aut ego lanto sim operi desiinaius , ut siguis tuis ,
quoadusque ijise jusseris, mililabo; et
omnia qiiie de Martino cognosci oporlet , me potis- quainvis opiala sii seni missio posl laborem, est ta-
simum scribenie nniescant. Itaque, si quje de obilu men aniniiis viclor annonim , et cedere nescius se-
sancti episcopi audire desideras , ab illis potius qui necliiti. At si jani parcis iclali, boniiin est inibi, Do-
interfiiere, cognoscc : ego libi stalui niliil scribere, niine : fiat voluntas tua : hos vero qiiibus timeo, ipse
ne ubiqne me pnblices; lanien si das fulein, nulli le cusiodies. virum ineffabilem . nec labore viciuin,
esse lcciurain ,
paucis iuac satisfaciam volunlaii : nec morte vincendum, qui in nullam se partem pro-
itaque praistabo lc bis qu:c mihi suni compena, nior inclinaverit, nec mori timuerit, nec vivere re-
parlicipem. Martinus igiiur ohilum siiim; longe ante cusaiit '.
Ilaque cum jam per aliquot dies vi febriuni

praescivit, dixiique fratribus dissoiutionem sui cor- " tenereiur, non tamen a Dei opere cessabat :
pernox
poris imiiiiiiere. Interea causa exstiiit, qna Conda- in oraiionibus el vigiliis, fatiscentes artus servirc
tenseni dicecesin visitarei ; nam clerici9 inier se ec- spiritui cogebat, nobili illo slraio suo in cinere et

clesia: illius discordanlibus ,

pacem cnpiens refor- cilicio recubans. Ei cum a discipulis rogaretur , ut

mare, licet fmem dierum siiorum non ignoraret, saltem viliasibi sineretstramentasupponi; nondecet,
proficisci lanien iiiusmodi ob causam non recusavit inquit, lilii, Chrislianum nisi in cinere ct cilicio
lionam banc virlulum suarum coiisiiiiiniaiionem mori ; ego si alind vobis exemplum relinquo, ipse
existimans, si pacem ecclesia; reddilam reliquisset. peccavi. Oculis igitur ac iuanibus in coelum semper
Ita profectus cum sno illo, ut semper, frequentis- inlentus, invictiim ab oralione spiriium non relaxa-
siuio discipulorum sanctissimoque comilaiu, mergos bal ; et cuin a piesbyteris, qui lum ad eum conlluxe-
in fliimine con-picaiur pisciiim prad;im scqui, et ra- rani, rogareliir, ul corpuscultini lateris muiaiione
pacem iiigltiviem assiduis urgere capturis. Forma, relevarei; Siniie , inquit, sinite me, fratres, ccelttm

inqiiit, h»c thcmoniim esl : insidiaiitur incautis, ca- liotiiis respicere quam terram , ul stio jam itinere

piunl nescienles, captos devorant, exsaiurarique iiuiiis ad Doininum spiiitus dirigatur. H*c locuius,
18; SULPICU SEVERI 184
diabolum vidit prope nssistere. Quid hic, inquit, as- A gloria, ciijus exemplo in aut juratos Christi in sa-
tas, crueuta bestia? nihil in me, funeste, reperies. Dniniiii servilntemslirpes crumeiiia lirones ; tum
lanue fruiicaverant. Age- virginum clwrus flttu
Ahrahre nie sinus recipiet. hai nimiruni ante se pa- abstiaens prat pudore
sior exsiinctus greges quum sancto dissimulabat
suos, sanela; illius mulii- gaudia quod dolebatl si-
(Ex capilulari Veron. cod.)
Imlinis pallidas lurhas, quidem fides flcre pro-
agmina palliala, aut enic- liiheret : gemitum tanien
rilorum lahoriim senes, extorqtiebut affectus ; etc-
» Cum hac ergo voce Cnm liac ergo voce ani-
aut juratos Cln isti in sa- uim tam sancta erat de
fatigaitim divinis nperi- mnm ccelo redaidit : testa-
crameiila lirones. Tum illius gloria ( cl ) exsul-
hiis spiriuim coelo reddi- tique nobis sitnl qui ibidem
virginumchorusfltuiiabs qitam pia de morle
tati ',
dit testatiquc nobis sunt
: fuerunl, vidissc se rulium tinens pras pudnre, uin c Iristitia. Iguosceres flen-
qlii adfurraiil, jam exani- ejus tamquam vultum un-
hciandiun polius illi esse tibus, congratulare d gait-
ino corporeglorificali ln>- geli membra aulem ejus
:
semiret quem jam suu dt ntilius iliim imusgiiis-
,

mi ti s vidisse se gloriam. candida tamquam nix vi- Doininus gremio confo- que prmstat ut
ct sibi
Vuliiis lnce clarior reni- dcbaninr, ila ut dicerent, vcrct, quam sancto dissi- dolcal, el illi ut gau leat.
tebat, cuiii menibra c;e- Quis istum umquam cilicio inidah.it gaudiu quud du- llac igitur beali viri cor-
tera ne lenuis quidem (vidil) teclum? quis in ci-
lehat! siqmdeiii lides pus usqtte ad tocum se-
maeitla fuscarrt ; in aliis neribuscredereliiwolnium? fiere prohiberei, gemitum pulcri liymnis canora ctx-
eiiam, ei iu illu tanlum jatn enim sic videbatur, g extorqucrel affectus; ete- lcslibus turba proscquitur,
arlubus non pudemlis, quasi in futurtv resurrec-
niin tam erat sancta de etc.
septennis quodammodo tionis gloria et nalura de-
pueri gralia videbalur. mulatce carnis oslensus illius gloria exsuliaiin, quam pia de morle con-
Qnis isitim mnquani cili- esl h In vbscqitium vero
.
fusio. Ignosceres flentibus, gralularere gaudeiitibus :

cio lectum, qnis eineri funcris nan poiest

credi
qina et ])iinn esl gaudere Mariiuo, et piiun est flere
bus crederet invol iituin ? qaanla liominnm mnltilit-
ita vilro purior la<ie , tlo conveneril; io'.a obiium Marliiium; diim unusquisquc et sibi prxstat utduleai,
candidior, j.un in quadain coriioricivilas ruit : cuncii et illi dehet uigaudeai. H.cc igitur beali viri corpus
futuraeresiirreciionisglo- ex agris atjtie cx vicis,
usque ad locuni sepulcri hymnis canora ccelcsiihus
ria ei natura deinutalac multique de vicinis etiam
carnis ostensus est. Jam turha prosequilur. Coinpareiur, si placel, stccularis
urbibusadfuerunt. Oqnan-
vero in obsequiuin fune- lus htctus umiiiuni, qiianla illa pouipi , non dicam linicns , sed liiuiuphi : quid
ris, ciedi iinn potesl, prcecipue meerentw.ni ta-
simile Marlini cxsequiis eonfereltir? Ducaul ill: pr;c
quanla liominum mulli- menla monachorum '.
qui
currilmssuisvinclos post t"rga captivos : Marlinicor-
tudu convenerit lota ob- : eo die fere atl fi Conve-
viani corpoii civilas ruil; nisse dicuntur , speciatis pushiqui niiiiidiiin duclu illius vicerant, proseqiiiin-
cuncli ex agris alque vi- Martini gloria : ejus cxem- lur; lo confusis plausibus populorum honoret insa-i I -,

cis, multique cx vicinis plo in Dni servitutem stir-

nia Maiiiiindivinis plaitdiiur ps ilinis Marlinus hym-
: :

eliain urbibus adfuerunl. pes tanltv fruticaverant '

.

Oqiianliisliiclusomniuiii, Agebal nimirum ante se nis ccelestihus lionoratur, illi pnsi iriumphos suos in
r
quania praecipue inceieu- paslor greges suos, san- ^ larlara seva irudenlur 1

Marlinus Abrahse sinu lselus :

l i 11 111 lamenla inonacho- iiiv iliius muttitudinis

excipitur; Mariiiius bic pauper et modicus, coelum
runi !i|ui eo die fere ad paliidas turbas , agmina
duo millia convenisse di- palliala, emeritorumaut dives ingrediiur : illinc nos, ul spero, cuslodiens,
cuniur , specialis Martini ( supple laborum) senes, me hxc sirihentem respicit, te legciilem.

" Cum ab hisce veihis prope ad fineni usque epi- spondentem damus, ui lecior uno iutuiturideatqux
stolae, majores quam iisquain in Capitulari codice a in \ul b'. redundat, et reclius judicare possil utrasit
Vulgaiis discrepantiae occurrant, ei quidem concin- pracferenda lectm. Editor Vekon.
nior inde ei siuiplicior Uual scnsus adeo ut suspicio ;
b Leg. essei.
iiiiln jam pridemsubierit, posteriorem bnjus episto '
ln ms. frntecaveranl.
pariem, iii in Vulg. legiiur, inierpolalam aii aliquo •'
Forte congrutularerc.
fuisse idcirco ulrumque tcxtuin e regione <i l>i re-
:

SULFIGII SEWERI
DIALOGl.
DIALOGUS I.

I. Cum in untini locum ego et Gallus noster con- I) nostri causa ah Orienie ,
quo sc atite irieniiium pa-
venissfiiius, vir inihi elprnpter Martini memoriam Iriam relinquens contnlerai , regressus. Complexi
(ex illius enim discipulis erai ) ei propler sua mcrita uoniinem ainaiuissimuiii , exosculaliqiie gemia et

cbarissiuius ; iinerveuit nobis Po-iuiniaiius nieus ,

pedes ejus, cum uno aique allero spalio quasi obsW
 ,

m DIALOGUS l. 186

pefacti , invicem flenles gaudio deambulassemus \ asperiorem nobis fuisse quam debuit. Necvero quid- ,

iactis in terram ciliciis consedimus. Tum prior Pos- quam in illum inclcnientius dicam quia ei amicuni ,

lumianus mc intuens , Cum essem , inquil, in re- colui, et tunc etiam amavi cnm pulabalur iniini-

motis ^Egypli , libuit ut ad inare usque procedeiem. cus. Me autem Iiaec lacitis cogiiationibiisresolveniem
Navim illic onerariam offendi , qnse cum incrcibus admodum dolor isle compungit (pene nossapienlis
Narbonem petens solvere parabat. Eadem nocle etreligiosi viri amicitia (lesiimios), illum quondam

asiare in somnisniilii visus es, et injecia me manu lant aniictim nobis , tam amaruin iu nos esse po-

traliere , ut navim illam conscenderem. Mox lene- tuisse. Veruni litcc, quoe moemris plena sunt, rclin-

bras rumpenle cum de eo Ioco iu (|uo diluculo, quamus : lo poiius , ut dudum spoponderas , audia-

quieveram surrexissem, somnium meum ipse me- inus. Iia , inquil, (iat, Poslumianus ;
quod cum di-

cum repuians lanto lui desiderio subilo correptus xisset, paululum omnes coniicuimus. Dein cilicium
sum , ul niliii cunclatus navim consccnderim ; trice- cui insederat, ad ine propius admovit, aique iia

simo die Massili.im appulsus, inde liuc decimo per- exorsus cst :

veneiiin :adeo prospera navigaiio pix adfuit volun- III. Ante hoe trienniuni ,
quo tcmpore libi , Sul-
tati. Tu modo , propter quem lot maria transnaviga -
pici , liinc abiens valedixi , ubi Narbone navim sol-

vimus , laniuiu terraj transcucurrimus , compleclen- B viinus ,

qtiinlo die porium Africaj intravimus : adeo
duut peifnienduiuque tc, remotis omuibiis, tradc. prospera Dei nutu navigatio fuil. Libuil animo adire
Ego vcro, inquam, ciiam ciim lu iiwEgypto mora- Carlbaginem , loca visitare sanctoriun, cl prnecipue
reris lolus tecuin semperanimo et cogitatioue vcr-
, ad sepulcrum Cypriani nianyris adorare. Quintode-
sabar, uieqiie de te dies ac nocies cngitantem lolum cimo die ad porlum regrcssij provcctique-in altum,
tua chariias possidebai ; neduni modome libi u-stimes Alexandriain peientcs, reluctanie ausiro pene in
puncio icmporis defuturum quominus ninorc luo
, Syrlen illali suinus: quod providi nautne cavenles,
pendens te intuear, te audiam tecum loquar, nullo, jaciis navem anchoris sistiint. Sub oculis aiiteni
penitus in secreium no-irutn ,
quod nobis liaec remo- icrra coniinens eral, in quam scaphis egressi cuin
tior cellula prxstat, admisso : nani hujus nostri , ul vacua ab humano ciilm omnia cerneremus, ego stu-
arbilror, Galli prsescnliam nou inolfSle feres ,
qui diosius explorandorum iocorum gralia longius pro-
lioc adventii luo , ut vides , perindc atqueegoipsc, cessi. Tribus fere millibus a liitore parvum lugu-
triumpbat gaudio. Hecie plane, inqnil Poslumiauus; riiini inler arenas conspicio , ctijus leclum , sicul

in socielaie no.-tra Gallus isie retinebiiur : quia eisi Salluslius ait, quasi carina na.vis erat , contiguum
milii parum cognilus est, pro eo lanieu quod libi est terrse, satis firniis tabulis consiratum, non qund ibi

chaiissimus , non poiesi milti non esse charus , ma- C vis imbrium ulla limeatur ( fuisse auiem illic pluviam
ximecuinex Martiui sit discipliua. Ne.iue gravabor nequando quidem auditum est), sed quod venioriim
quunlibei consertc vobiscum, ut loscitis, fabulari : ea vis est, ut si quando vel clementiori ccelo ali-

qui,ipe cum liuc propier boc veneiim, ut me bujus quantulus spirare flalus cosperit , majns in illis teriis

Sulpicii mei (me auiem nlraipie manu complccteba- quam in ullo mari naufragiura sit. Nulla ibi germina,
tur) desiderio etiam verbosus impenderem. sata nnlla proveniunt, quippe instabili loco , aren-
II. Euimvcro, iiiqunin , saiis probasii ,
quantum liluis arenis ad oiniient momm venlorum ccdenlibus.
pius amor piissii , qui nostri causa lot maria tan- Verum ulii eversa qtisedam a mari promoutoria ven-
tumque lerraruin eiuensus , a suninio , ut iia dicam ,
tis resislunt, terra aliquantulum solidior herbam
solis egressu us>|ue iu ejus occidua venisti. Age ergo, raram aique hispidam gignit. Ea ovibus est pabiilum
qnia et secreti inler nos nec occup iti sumus, et ser- satis uiile. Incobc lacte vivuiil; itui solertioressuut,

moni tuo vacaie debemus , edisseras nobis velini vel , ut ita dixerim , diliores , bordeaceo pane iitun-

omnem peregrinationis tuae bisioriam; qualiter in tur. Ea ibi sola messis est , quae celeritale proven-

Orien e fides Cliri^ti floreal; quse sit ibi sauciorum lus per naluram soli sive aetis, venlorum castis

quies.qux insiiiuia mouachorum ; quantisque signis evadere solet : quippe feriur a die jacti seminis n i-

ac virlutibus in servis suis Christus opereiur : nam I) cesimo die malurescere. Consislere auicm ibi liomi-

certe, quia in his rcgionibus , inter isia qme vivi- nes non alia ratio facit, quain quod onines iribuio

mus , ip»a nobis vita fastidio est; libcnter ex le au- liberi sunt: extrema siquidem Cyrenorum ora esl

dienuis eremo vivere Christianis licet. Ad

, si vel in descrto illi contigua ,
quod inter ^Egyplum el Afri-

baoc Postumianui Faciam inquit ut desiderare te , , , cam inlerjacet, perquod olim Cato Caesarcm fugiens
video ; sed quoeso prius ex le audiam, an isli omnes dnxit exercitum.
quos bic reliqueram sacerdotes, tales sinl ,
quales IV. Ergo ul ad lugnrium illud quod eminus con-
eos , aniequam proficiscerer, noveramus. Tum ego ,
spexeram, perlendi, invenio senein in veste pellicea
Absisie, iiiquam, ista qunerere, quae aul una mecum, molam manu verleniein ; consalutalus accepil nns
ut pulo, nosli , aut si ignoras, non audire sii me- benigne. Ejecios nos iu illud litius exponimus; et ne
lius. Illnd relicere iion posstun , non solum illos de staiiin repeterc cursum possimus , maris inollitie de-

qnibiK inlciTOgas, niliil meliores quam noveras fa- lineri : egressos in lerram ( ut cst mos liuinaui inge-

ctos; sed unuin illum nosiri quondam amantem , in nii) naturam locorum cullumque habitantiuin vo-
quo respirare ab isiorUm insectationibus solcbainus. luisse cognoscwc : Clirislianos noscsse : id prxcipue
18" SULPlCi! SEVERI 1S8
ntcrore ,
an esSerft »)fq«i inici illas soliludines A beret : qtii iractalor sacrarum sctipturarttm peritis-
Cliiisiiani. Tiim vero ille flens gandio , ad gcniia simus linhcbaUir. Sed episcopi qmedam in Iibris
noslra provolvitur : itcrum nos ac Safpins exoscola- ipsiiisinsanius scripta memorabant, qu;r assertorcs
j

tllS invilal a(l nralioiiem ; deindeimpositis in tcrram ejus defendere non ausi , abhairelicis pntius Irautlu-
verweum pellibus faoit nos disciimliere. Apponil leuler inserta dicebant non propler illa quai : et ideo
piandiuiu satie loeiipletissinium, dimidium panem in reprchcnsionem merito vocarentur, eliam reliquai
bofdcaceiim. Eiamus autem nos quatuor, ipse erat esse damnanila ; cum legentiiiui fides facile possit
quintus. Fasciculum eii.nn berbae intiilit , cujus no- babere disciimcn , ne falsata sequcrelur, et lamen
incn evcidit; qiuc menilia: similis exuberans foliis , catbolice disputata retineret : non esse aulem mi-
sapoicni inellis praeslabat: Imjus pradulei ndniodam i -11111 , si in libris neolericis et recens sciiplis Irans
suivitaie delectali atque cxsatiati sutiius. Ad bac hirrelica fnissel operata, quae in quibusdam loeis
subriilens egu acl Galluin ineiiill, Quid, inquani, Gal- non lilnliisset incidere Evangelicam veriialem. Ad-
le? placelue libi praiiilicun , fasciculus berbartim ct versitm hrec episcopi obstinaiius renitentes, pro
panis diniidiiis viris quinque? Tuin ille, sicul est pmeslale cogebanl recia eiiam iiniversactim pravis et
verccuiidissimus ,
aliqiianiuliim ciiibcscens, ihtm fa- cum ipso anciore damnare : quia satis superqtie suf-
tignlionem meaai aecepit , Facis , inqui! , Sulpici , B ficerent libri quos Ecclesia recepisset : respuendam
uio more, qni niillaui becasionem , si qua tibi por- esse pcnitus lectionein, qtiae plus esset nocilura insi-
recta fuerit, omitiis, quin nosed icitatis faiiges. Sed pieniibus, qnam profulura sapienlibus. Mibiautem cx
facis iiiliiimane , qai nos G illos hontiuescogis exem- illitts libris quiedam cuiiosius indaganti, admodtim
plo angeloriini vivere (
quamquim ego studio man- inulia placueriinl : sed noimulla deprebendi, in qui-
ducandi etiain angelos mamlucarc credam ) : n.im bus illum prava sensisse non diibium esl ,
qua: clefeu-
isiuni dimidiuin liordeaceurrt timeo vcl solus atlinge- sores ejus falsaia conienduul. Ego miror uiium emn-
re. Sed conteiitus sit boc Cyrcnensis ille,cuivcl demque bomiiicm taiii diverstliu a se esse poiuisse ,

necessitas vel naiura est esurire; vel postreinu isti ,

<ui in ea parlequ i probaiur, neininem post Apostolos
quibus, credo, iiiaiiita jaclalio inccliani eibi fecerat. j
babeat leqtinlcm ; iu eavero qu;e jure reprehendilitr,
Nos procul a mari absumiis, et quod tibi saepe testa- neirio deforniios doceatur errasse.
lus sum, Gaili sumus. Sed pergat bic potius cxpli- VII. ftain ciiin ab episcopis exceipia in libris illius

cate sui Cyrenensis bisioriam. uiulla legereniur, qua^ coiilr.i catlmlicam lidem scri-
V. Enimvero, Posluinianiis ail , cavebo poslhac pla constaret, locus illevelmaxime parabat invidiam,

onjusquani abslinelitlani pradicaie; ne Gallos no- inquocdilum lcgebalur, qiiia Dominus Jesus , sicut
slros arcliiuiii pcnitus otfendat exempluin. Slatue- C pro redemplionebominis in carne venissel, et crucem
laniaulem eliam cceoam Cyrcnciisis illius , vel con- prn htfmiiiis salule perpessus , mortem pro bominis
sequeniia ( septcin enim cliebus apud ipsum fuimiis) aiernitaie gustasset; iui essel eodem oidine pas-
referre convivia : sed supersecleiidum esi, ne Gallus sionis eliam cliabolum redempturiis : quia boc boni-
se a-siiinel faligari. Caieiuni posleroclie, ciiin aliqui tati illius pietali que congiticrel . ut qui peidilum lio-

ex incolis ad nos viscailiK conlliii-i-L- ccepissent , co- miiiem reformasset ,

prolnpstim quocpie arigel(iiii

guoscimus illiiin hospiiem nosiruinessepresbyteiuin; liberarel. Cum b;ec atque alia isliiisinodi ab episco-
i|iiocl suinnia nos dissimulalione celaverat. Deinde pis prodereniiir, ex siudiis parliom orta est seditio :

cmn ipsoad ecclesiam prncesstmus . qu.-c f reduobus quteeuih reprimi saeerdotmn aucioriiate non posset,
miillbds aberat, a conspecl-fl nosiro inierjecin montis scxvo ecniplo ad regendam Ecclesix disciplinam
exclosa. Erat aulem vilibu-, lexia virguliis, non inulio prsefecius assumiiur, eujus lerrore dispersi fralres ,

ambiliosis qiiatn noslri hospitis labernaculum , in ac per thversas oras moiiacbi sunt fugaii, ila ut pro-
quo nisi inmrvus quis non poteral consisterc. Ctini posiiis edictis in nulla consisiere sede sinereniiir.
bomiiiiiin mores quirreremus , illnd praeclarum ani- Ulml me admoduin permovebal quod ,
Ilieronvinus,
niadveriimus, nibil eos neque einere neque vendcre. vir in.ixime caiholicus ei sacrie legis pcritissinius,

Qfilid sil frans aul fntitim , iiesciuul; aiirum ati|iie ^ °ii jeneni seculus primo lempore putabalur, quein
argentiim ,
qiiab prima niorlales |nilaiit , neqiie ha- niincidcm prxcipue, vel oninia illins scripla damna-
beul, neque habere ciipiunl ; uai-i ciim ego presby- rei. Nccveiiiausus sum ile ijtioqdam leinere judicarc ;

tcro illi decem nulliiriits aureos Jetnlissfem, refugit, prsesiantissimi taihoh viriei docdssiml ferebanliir in
aliinre consilio protostalns , Ecclesiain amo non in- hocceiiamineclissi lcre. Scdlainen sivclllud error est
strui , sed potius destrui . Aliquanluluffl ei vesiimen- ul ego sentio, sive Ireresis, ul ptualur; nnn soltim
torum indiilsiinus. reprimi noil poluil inullis aiiimailverslonibus saeer-

Quod cuiii illebenigneaccepissel, revocr.nlibus

VI. doiuni; scd nequnqtiitn tam lale se poinis>et elTiiii-

nos ad mare nautis' discessiinns, prosp roqite cursti

,
tlore, ni^i conlciiiione crcvissei. Isiiustnodi ergo
M-piinio die Alexaudriain perveuinius , ubi fcieila inter lurliaiione cuni veni Alexaiidriam , fliictuibai. Me
episcupos atque ifionacbrjs cerlamina gerebantur, ex quidein episcnpus illuts civilalis beuigne admodiini,
ea occasione vel causa ,
quia congrcgali in untiin ct melius quam opinabir, excepit, et secniu lenere

saqiius sacerdotes frcqociilibits dccrcvissC synoilis leniavii : sed noh fuil aniinus ibi consistere , nbi

\klebaniur, ne i|uis Origenis libros legerei autlm- recens fralernao c.ladis fervebai invidia : nam etsi
 , , ,

DIALOGUS 1.
190
I<!9

AToins semper in lectione, toin- !fi libris est non

fortasse vrdeairtur purere episcopis debuisse, rrftn :

taniam s-:b die, non noete requiescii aut legit aliqnid scnipcr,
ol) hanc tamen causam miiliiludinem ;

ab episco- aul scribil. Quod nisi mihi fuisset lixum animo el

Cbrtsli confessione vivrntem, prasertifh
promissnm, Deo lestc, propositarri eremuin adire
pis, oporluisset aflligi.
vel exigui temporis piiiictum a lanlo viro discedere
VIII. Igilur imle digressus, Belhleem oppidum atque comnfissis oift-
ndluisserrii Huic ergo Iradilis
quod ab Hierosolymis sexmilhbusdisparalur,
rieJii,
nibns mcis, omnique familia, quae me criritra voluif-

ab Alexandria auiem sedecim maiisionibus abesi. latem animi rrlei secula teiicbat implicilum, exone-
Ecclesiam loci illius Ilieroiiynnis presbyier regit :

ratus quodammodo gravi fasce pcnilns ac liber, re-

naiu parochia e^t episcopi, qui Hierosolymain tenel. Alr.xaiidriam, visilalis ilii fralribiis ad
gressus ,

Mihi jam pridem Ilieronymus snperiore illa mea pe- superiorem inlle Tliebaiilam , id cst ad jEgypti
regrinaiione compertus lacile obtiuuerat, ut nullnm cnim vastse paientis ereini
extrenra contendi. Ibi
mibi expelendiim rectius arbiirarer vir enim pr;e-
solimdines plnrimiim 1'ciebaiKur Itabere nionacbo-
:

icr fidci merilum doiemque virtuliim, non solum

runi. Longuni esl, si omnia ciipiam referre qiiife

Lalihis alque Graeeis, sed ei Ilebraiis eliam ita lilte-

vidi : tamen panca perstringam e pluribus.
isinstitutus est, ut se illi in omni scienlia nemo Nilo mnl:a
^ x „ niid , n|)gc a)) erein „ ^ cnhtigtid
audeat comparare. Miror autem, si non el vobis per
uno loco pleruiitquc
sunt monastcria. Il.bitant fceii-

iiiulia quae scripsit opera compeitus est, cum p'er

sub abhaiis imperio
teni : quibus siininiuni jus cst ,

loium orhem legatur. Nobis vero, Galius inquit,

vivere, nihil arbiliio suo agerc, per omilia ad nu-
nimium niiniuiiique compertns est nam ante boc
tum illius polesiateinque pendere. Ex bis , si qui
:

quinquenniuih quemdam illius libellum legi, in quo so-

majorem virluleni nienie conceperint, ut aciuri
lota noslroruni natio iiioiiachorum ab eo vcheinen- cremiim conferanl non uisi
litariam viiam se ad ,

lissime vexalur et carpitui uude interduin Belgicus c illormn prima

pcrmitlenle abbale discedunt.
;
11 a

no^ler valde irasci solel, quod dixerit, nos usque ad parcre alieno impefid: Tram-gressis ad
virlus esi ,

voinituni solere saliari. Ego autem illi viro ignosco;

eremum, abbaiis illius ordinatione panis vel qnili-
atque ita senlio, de orienlalibus illuiii potius mona- Casu per illos diesquibus
be( fjl)US a ij us niinistmttir.
cbis quam de occidenlalilius disputasse : nam eda-
iMo at vener |
.

in , T
cuidam qui nuper ad erciiium seces-
cita^ iu Ghccis gula est, in Gallis natura. Tnm ego,
gepalj „ e q Ue amplitis ab hoe monnsieiio qliam sex
Scholaslice, inqiiaui, Galle, delendis genieni luamj |„jni| )lis tabernaculuni sibi coustituer.it, panruiabbas
s.il queso te, libcr iste niimqiiid hoc solum vitiuin per duos pueros miseral, qunriim major habebat
damnat in monacbis? Iinmo vero, inquit, nibil pe-
q a ;
t ,ilis ann os qiiihdecittt; minor diiodecerihis erai.
nilus omisit, quod non carperet, lacerarel, expo- || is jl|(j e re d e Htttrbira aspis mir:c magniiudinis
uerei prxcipue avaritiam nec imnus vanitatcin
,
fil obviam, ciijus ncciirsu nihil perterriti ; nbi anie
inseciatiis est. Multa dc supcrbia non pauca de su- quasi incantata c riuinibiis c;c-
,
pedes eoium veuil ,

persliiime disseruit. Vere falebor, piuxissc inilii appreheu-

rula colla deposhit! Mirior e pueris fnanti
videtur vitia multorum. sam ac pallio involulani fcrre Cflgpit : deilide monas-
IX. Caeterum de lamiliartiaiibns virginum et nu- tcriuui quasi victor ingressus i!
1

orcursum fralrum,
naclinrum , aique etiam clericorum ,
quam veia , inspectantibus ciinetisj captivain bcstiam re-olnto

quam forlia dispulavil! tinde a qinbiisdam ,

quos paliio non sine jactantiae tumore deposuit. Sed cnih
uminare nolo, dicitur non aniari : nain sicul liel- infanliiim fidein attjue virlutem cttleri pncdicarent ,

gicus nosler irascilur, edacitalis nimke nos iiotatosj abbas illc alliori eonsilifl , ne iiifirma a tas insobs-
ita illi fremere dicuutur, cum in illo opusculo scri- ceiet, virgis ulrumque compescuii , muliiim objur-
pium legunt : Ccelibem spernit virgo gerniannm, gatos , cur ipsi quod pereos ftominiisoperalus finrat,
liatrem qincrit exlraneuin. Ad haic egO; Nirtlitifn prodidissent : cjus illnd nnn sutn lidei , sed diviiue
iiiquam, Galb;, progrederis : cave ne el le aliquis, fuisse VirlHtis : discerent potius, Deo in bumiliiate
qui h&'C forlas^is aguoscit, exaudiat, teque una ciint D servire, non in signis el virlulibus gloriari : qnia
llieronyino incipiat non amare. Nam quia scbulasii- melior cssel inlirmitalis conscientia virlutiim vani-
'cuj. es, niui iinmerito te versu Comici illius admo- latej

ncbo : Obsiqniuni amicos, veritas odiiiin paril. Tua XI. lloc ubi ille monacbus audivil , ct periclilatcs

nobis pntins, utcceperas, Postumiaile, repetaiur inlantulos scrpcntis occursu , tt ipsos insupcr niulla
orienlalis oralio. Ego, inquit, ut dicere insliiueram, verbeia victd scrpcnie meruisse ; nbhdtem obsecral
apud Ilierooymuin sex mcnsibus fui : cui jugis ad- nc sibi post hrcc panis ullus aul cibus aliqiii- inille-
; versuin malos pugna perpeluumque cerlanien con- rettir. Jamqlie dctavils dies fuer.it emensiis, quo se

lcivit odia perditorum. Odcrunt enm hseretici quia boino Cbristi inira perieulum faniis itjse concluse-
;

|eos impiignare non desinit : oderunl elerici ,

qnia rat: arebant mcmbra jcjonio , scd Ueflrerd nieiis

ivilani eorum inseclaiur et ciimina. Scd plane euni ccelo intenta non pnlerat : corpus incdia filtiscfcb.il,

lioni omnes admirantur et diligunt s nam qui eum fidcs firma durabal : cuin intcrim adiiionitus abbas
ilKcrciicum esse arbilranlur » insaniuni. Vere dixe- ille per spirituin, ul disciptilum visitaret; pia solli-

jlrini, catholica hominis scientia , sana doctrina est. citudine (ognoscerecupiens, qua vilse substantiavir
 , , ,,

191 SULPICII SEVERl 192

fidelis alerelnr, qni minisirari sibi panem ab bomine Ae frairibus dncem, locorum peritum )
perveninius
noluisset, ad requirendum eumipseproficisciiur. Ille ad qnemdum senem monarlium sub radice monlis
ubi eminus senem venire conspexit , occurrit, agit babiianlem. Ibi ,
quod iu illis locis rarissimum cst
graiias , ducit ad cellulam. Cum iugres-i pariler puieus erat. Bovem unum hnbebnt , cujus hic erat
ambo, conspiciunt palmiciam sportam calido pane , loius labor, impulsa rolali macbina aquam produ-
congeslam, foribus affixain de posle pendere. Ac cere : nain fere mille aui amplius pedum profundum
primuin calidi panis odor senlitur taciu vero ac si : putei ferebatur. Ilortus illic eral multis oleribus co-
anie paiilulum focis essel ereptus , nslenditur. JEgy- piosu^: id quidemcnntrn naluram eremi, ubiomnia
ptii lamen panis forma non ccniilur. Obstupefacti arentia, exusta solis ardoribus. millius iunqnara
ambo munus ceelesle cognoscunt : cum ille lioc ab- scminis vel exiguam radicem feriinl. Verum boc
batis advenlui prasiiium faterelur, abbas vero illius sancto illi labor cum pecore conimiiuis, et propria
fidei ac virtuii id potius ascriberei ; ila ambo ccele- pracstabal industria : frequcns eriim irrigaiio nqua<
stem panem cum multa exsnliatione fregernnt. rum lantam pinguedinem arenis dabal , ul miiiiiu in
Quod cuin senex ad raonaslerinm post regie-susfra- inoiluin virere alque frufclilicare liorti illius olera vi-
tribus retulisset, lantus omnium incenderat ardor dcremus. Ex iis igiiur una cnm domino bos ille

animos, ut cerlatim ad eremum ct sacras solitudines B vivebat : nobis quoi[ue ex ea copia rcenain sanctus
ire prnperarenl, miseros se fatentes, qui diutius in dedit. Ibi vidi, quod vos Gidli forie non credetis
Congregatione multorum, ubi humanaesset patienda ollam cum olcribus qua; nobis in ccenani pr.~cp.ira-
conversatio, resrdisscnt. bantur, sine igne fervere : lanta vis solis cst.iit
XII. monasterio duos ego senesvidi, qui
Iu lioc quibuslibet coquis eiiam ad Gallorum piilmcuta suf-
jain per quadraginla annos ibi degere, iia ul num- ficiat. Post ccenain autein jam inclinante vespera in-
quam inde discesserint, ferebantnr. Qnorum prae- vitatnosad arborem palmam , cujus iiilerdiiin pomis
lereunda milii commemoratio non videtur siquidem : uli solebal, quas fere duoluis millibus aberat : nam
id de eorum virlutibiis , et ahbaiis ipsius testimoiiio hoe lantiiin in eremo arbores, licet raro, babeuiur
el omniiim fr.ilrum andierim sermone celebrari taiuen. Qnod utrum solers antiquiias procuraverit
quoil iiniim eoruni sol numquam vidisset epiilanleni, an solinalura giguat, ignoro : nisi si Deus prxscius
aherum vidisset iralum niimquam. Ad Iiicc Gallus babitandam quaudoque a sanctis eremnm, ba'r ser-
meiniuens: si vesler ille (mdo nomen edicere) vis suis piraverit : ex majore eniiu parte, qui inira
nunc adesset, vellem adinodum istud audirct exem- illa secreta consistunl, cum alia ibi germina nulla
plum (|iiem in multorum s*pe personis nimiirm ex-
: succedam , islariim arborum pnmis aliintur. Ergo
perti suuiiis vehementer irasci : sed tamen, quia ini- C ubi ad illam ad quam uos humanitas nostri liospitis
micis suis, quanlum amlio, nuper ignovil, si islud ducebal, arborem perveniniiis, leonein ibi offendi-
audiret, magis magisque proposilo confirmaretur mus : quo viso, ego et ille dux iueus iiilrenuiiinus ;

exemplo, prseclaram esse virtutcm iracundia non sancius vero ille incunctanler accessil : nos , licet

moveri. Nec veroinliciabor justas illi causas irarum trepidi , secnii suiiuis. Fera pniilulum ( ut cerneres

fuisse : scd ubi durjor ptignn, ibi gloriosior eslcoro- iinper.itam a Deo ) modesta secrssit dum
el conslitit,

na undequemdam, si agnnscis censeo jure lau-

:
,
ille atligua ramis humilioribus poma decerperel :

dandum, quod cum erim libertus deseruerit ingra- ciiniqnc plenarn palmulis nianiim oblulissel, accnrrit
tus, miserlus est potius qiiam insecialus abennlein
;
beslia , aecepitque tam libere quam nullum animal
sed neque illi irascitur, a qno videtur abductus. Ego domeuicuiii : ei cnin comedissei, abscessil. No- luvc
aulem : Nisi islml vincendx iracundiae Postumianus iniueiiles rl adbuc trementes, facile potuimus rx-
pro lidissel exemplum graviter irascerer discessione
, pendere, quanla in illo fiilei viitus el quanta in no-
fugitivi sed qnia irasci non licet tota istorum com-
:
, bis esscl infirinitas.
memoratio qnae nos compungit, abolenda est. Tr, XIV. Alium rjeqne singularem virum vidimus,
inqiiam Poslumiane, le potius audiamus. Faciam,
, parvo lugurio , in quo non nisi unus recipi posset,
inquit, Sulpici, quod prxcipis, qiiateuus lam stu- " habitanlem. De boc illud ferebatur, quod lupa
diososaudientli esse vosvideo; sed menienlole, quia solitaeral astare coenauii, nec facile iimquani be-
non sine fenore isiiun apud vos depono sermonem : stia lallerelur, quin illi ad legilimam boram refe-
libens prxsio quod poscitis, dummodo paulo post clionis ocrurreret , et laindiu pro foribus exspecla-
quod poposcero non negetis. Nos vero.inqiiam, niliil ret, donec ille pancm qni ccenula! stiperruissei , of-

habemus, in quo tibi uiuliiuni vel sinc lenore re- fcrrct : illam mainiin cjus lambere solilam : alque
stiluere possimus. Sed laiuen quidquid pulaveris , ila niiasi impleto oflicio et piacsiiiaconsolaiione dis-
imperato, diiminodo, ul cceperas , desidcriis no^ti is cedrre. Sed forte acr iilil , ul sanctus ille , dimi
satisfacias: valde eiiim nos nia delei tat oralio.Nibil, fraireui qui ad eum venernt deducil abeuntem, diu-
inquitPosiumianus, vesira studia fraudabo cKiuia : lius abesset , et nou nisi sub nocte remearet. Inte-
eremiiK unius incipieulis agnovistis virtulem, refe- rim bcsiia ad consueiudinarium illnd coena; lempus
ram adliuc vobis pauca de plurimis. occurrit. Vacuain cellulam, cuin familiarein palro-
XIII. Ergo ubi prima eremi ingressus sum, dno- nnm abesse senlirel , ingressa , curiosius explorans,
decim fere a Nilo millibus ( babebam autem iiniim Ubinam cssct habiialor. Casu contigua cuift paniJ
 ,

[92 DIALOGUS
IMALUGUS I.
194
bns <[n inquc palmicia fporiella pendebat ex A eam
: his ligi, id vellc, ui qun illa ducebat, anachoreta
iiiiiiin prxsumii
ii ct
et rtnvnral
devoral ,
HpinHe perpetrato KM
deinde norfioirQin sce . scquerelur. Quid miillis ? ad spcluncaiu besli.e pcr-
lere discedil. Hegressus eremila videt sporiulain veniiur, ubi adullosjam quinque catulos male
illa

dissoluiam, non constante panum numero ; damnuin fela nulriebaUqui nt clausis luminibus ex alvoma-
rei familiaris intelligil , ac prope liinen panis ab- tris exierant, caecitate perpetua lenebanlur; quos
sumpii fraginentacognoscit; sednon erat incertasu- singulos dc rupe prolatos anle anachoreiae pcdes
spicio quae furtiim persona fecissel. Ergo cum se- maier exposuit. Tum demum
,
Sanctus animadvertit
quenlibiisdiebussecundumconsuetudinem besiianon quid besiia postularet, invocatoque Dei nomine,
vcnissct (niiniriim audacis facli conscia ad eum eonlrectavil
, manuluminaclausa catulorum : ac sta-
venire dissimulans, cui fecisset injuriam), rcgre pa- lim ciccitate depulsa, aperlis oculis bestiarum diu
liebaturereroiia, sealumnoc solatio destitutum. Pos- negata lux patuit. Iia fratres ilii, anachoreta quem
tremo iiiius oratione revocata sepiimum-post diem
, desiderabant visitaio, cnm admodum frucmosa labo-
adfuit.utsolebal antc, coenanii. Sed (ut facilecerneres ris sui mercede redierunt : qui in leslimonium laniae
vercciindiam p<Enitenlis)non ausa pro,iius accedere ;

viriutisadinissi
, liileni Sancti ct gloriam Chrisli,
, qua:
dejcctis iu terrain profundo pudore luminibus (quod per ipsos essct testificanda, vidisseni. Mira
diciurus
,i) quamdam veniam precabalur. B sum leaenam post dies quinque ad anciorem tanli
:

Quam illiusconfusionemeremila miseratns, jubeleam beneficii revertisse, eidemque inusilatae ferapellem

propius accedere, ac manu blanda caput tiisie per- promunere detulisse : qua plerumque sancius ille
mulcet deiu pane duplicato reaui suani quasi
: reficit. Iia amiculo ciicuintecius, non dedignatus cst
indulgentiam consccnta , officii consuetudinem depo- iniiiiusper bestiam siimere, cujus alium potius in-
sito moerore reparavil. Intuemini, quaeso , Cbristi lerpretabaiur auclorem.
eliam in hac parte virtutem*, cui sapit omne quod XVI. Erat ciiam allerius anachorelae in illis
re-
brutum est, cui mile est omne quod saevil. Lupa gionibus nomen illustre, qui iu ea pariedcseni, quaj
prasiat officium lupa furli crimen agnoscit, lupa est Syenes,
,
habitabat. Hic cum primum se ad cre-
conscio pudore confundilur : vocata adest, caput mum conlulisset, lierbis lierbaninique radicibus
prabet, ethabet sensum indultse sibi vcnire, sicul quaspradulces inteidum et sapuris cxiinii fert are-
pudorem gessit errali. Tua iisec virtus, Cbriste; tua na, victui us, ignarus germiniseligendi,
noxia plerum-
Isunl lia^c, Chrisie, miracula : eicnini quoe in luo no- que caipebat. Nec erat facile vim radicum sapore
mine operanlur servi lui, tua sunt : et in boc inge- discernere; quia o ia aeque dulcia; scd pleraque
miscimus, quoil majeslatem luani fera; sentiunt, lio- occtiltiorcnalura virus lelhale cobibebanl.
Cum crgo
miues non vereniur. C edeniem vis interna lorqueret, et immensis dolori-
XV. Ne cui aulem boc incredibile forie videatur, busvitalia universa quaierentur, ac
frequens vomi-
majnra memorabo. Ficles Christi adesi , me niliil lus cruciaiibiis non ferendis ipsam
anima; scdem
fingere, neque inceriis aucioribus vulgaia narrare stomachojam faiisccnie dissolveret;
;
omnia peniius
sed qnae mibi per fulelcs viros comperla sunt, cxpli-
quasessent edenda formidan>, septimum in jejuniis
lcabo. Haliitani plcrique in eremosine ullis labema-
diem spiritu deficicnie ducebat. Tum ad eum
lera,
culis, quos Anachorelas vocanl vivunt herbarum
:
cui Ibicisest nomen, accessil; buic propius astanti
radicilius : nullo uinquam certo loco consislunt, ne fasciculum herbaruin quem collectum pridie aitin-
jab liiimiiiibiis frequententur ; quas nox coegerit, se- gerencm audebat, objecit
sed fera qusc virulenla
:

deshabent. Ad quemdam igilur boc ritu alque bac eranl ore disc utiens, qua3 innoxia noveiat
eligcbat.
lege viventem duo ex Niiria monachi, licet longe Ita vir sanclus ejus exemplo quid
edere, quid re-
Idivecsa regione, lamen quia olim ipsisin monaste- spueredeberel edocius, et periculum faniis evasii,
rii conversatione cbarus et familiaris fuissel, audilis
et lierbaruin venena vitavil. Sed longum
est de om-
|ejus vinutibus letenderunt quem diu multumque :
nibus quieremum incolunt, comperta nobis vel au-
juaesitum, landem inenseseptiino repcrerunl in cx- diia memorare. Annum integrum et septcm fere
kremoillo deserio quod est Blcmbis contigiium, de- I)
menses inira solitudines constiiuius exegi, ma<*is
Imoraniem : quas ille solitudines jam per annos duo- vii lulis admirator aliense, quam quod ipse lam
ar-
jjeciin dicebalur huliitare. Qui licet omniiini Iiominum
duiini aique difficile potuerim tentare
proposiium
||vitaret occursus, lamen agnitos nonrefugit, ;
seque sxpius tamen cum sene illo qui pulcum et boveni
bharissimis per triduuni non negavit. Quario die
alt- habebat, babilavi.
hiianiulum progressus, cum prosequereiur abeunics,
XVII. Duo beali Antonii monasieria
leienam mira; magnitudinis ad sevenire conspiciunl. qu* lio-
adii,
dieque ab ejus discipulis incolunlur.
Bestia, licet iribus rejierlis, non incerla
Ad eum ctiam
quempcle- locum in quo beaiissimus Paulus primus
et, anaclioretic peclibus advolvilur,
eremita
ct cum fletu est diversatus, accessi. Riibrum mare vidi jiigum :
buodam lameniatione procumbens indicabat ge-
et
Sina montis ascemii, cujus summum cacumen
nemis pariier et rogantis affectom. Movit omnes, ccclo
et penc coiiiigumn nequaquam adiri potest. Inier liujus
Ijracipne illuni <|ui se intellexerat expetitum. Pra- recessus anachoreta esse aliquis ferebatur,
quem
:e.li'inein seqaiintur : nam prseiens, et subinde re- di i muliumque quxsilum videre non polui, qui fere
Hitiians stibinclcque respectans, facile
poierat intel- jam ame quinquaginla annos a conversaiionc hu-
 BULPiGl! SEVEIU

iu.na remolus.nullQvesilsusu.seilg corporissui lec- A demadeuiiidemabbalemreeipicndusadveneral:ciiin

lus, nudilaiem snam divino niunerc nesciebat. Ilic prima ei lex obedienliaponerelur, acperpetem polli-

quoiies eum religiosi viri adire voluenini, cursu ceretur ad oinnia vel exlrema timieitliam ; casu abbas
avia petens, eongressus vilabai hunianns. Uui lan- storacinam virgamjampridem aridam iiianu gerebat:
iiiuiiikkIo ferebainrse ante quiuqucnnium prabuisse, hinc solu figit. alque illi advense id operisimpouit,
quieredo potemi lide idobiinere promeruit: c«ii inter ut lamiliu virguhe aqtiam irriguam niinislraret, do-

iiinlia eoUoquia pereuncianti, cur homines lauiopere nec, quod conlra omnem naturam erat, ligniiin ari-

vitaret, respondis.se pcrlnhetur, eum quj ab liominibits diun in soln arenie viresceret. Snbjeclus advena du-
freqiienlareiur, uon posse ab angelis irequenlari : raj legis imperio, aquam propriis hunieris quotidie

umle iiim) immerito reeepla opinione multorum fama convebebat, quac a Nilo fliiniine per duo fere millia
vnlg.iveral, Saiiclimi illiiiti ;ib angelis visilari.Egoau- pelebitur ;
jamqiie emenso anni spatio, labor non

tein a Sina nionle digressus :ul Niliuil flumenregref- cessabal operaniis.et de frnciu operis spes essc non
sus siiin, ciijus ripas fieqiieniibus mnuasleiiis eon- puieral : tamcn obedientise virlus iti laborc durabal.

serla^ utraque ex parle lustravi ;

pleruniqne vidi, ul Seqiicns quoqne anniis lahorem jam affeeli fralris

diidinn dixeram, 11110 in locn haliitare cenlenos : sed elu lil. Teriio denuim succedeniium lempornm la-

et hiua el lerna millia in iisdem vieulis degere coii- B benle curriculo, ciim neque noclu neque inlerdiu
stabat. ISec s;me ibi ininorein pulelis diversanliiim aqinrius illecessaret operatnr, virga floruit.Ego ipse
in miiltitnili.ie inonachoriiinesse virtutein, ijiiuin eo- ex illa virgula arbusculam vidi, quae bodieque in

iuiii esse cognosciiis qni se ab biiinaiis cuelibus rc- atrio monasierii ramis vireniibus quasi in teslimo-

iiiovcrunl. PraecipilB, ut jain ilixerani, ibiviiiuset niiim manens, quanlum obedientia nieruil, et qnan-
primaeslobedienlia; uequealileradveiiiens a nuina- tuni fides possit, ostendit. Sed me iliesante deliciei,

sieriiabbale suscipilur, quamqui lenialus prinsfuerit qnain diversa miracula quse niibi <le virliitibus San-

et probalus, nnlluin tiniquani recnsaiurus, i|uanililiel ctorum siinl i ompcrta , consumiiicin.

arduum ae dilficile indignuinqiie toleratu, abbalis XX. Duo vobis a<lliuc praclara niemorabo : quo-
imperiiiiu. riiniununi cgrcgiuni eritadversus inflalionem inisera;

XMII. Duo vobis referam incredibilis obedienti.e vaniiatis exemplum, alteruni adversus falsani jusii-

admoduin inagna mirrcula, lieelsiippeiant plura re- tiam non mediocre docuiiientuiii. Quidam ergo San-

colcnli : sed ad excil.iiul.ini virliiluin a-mulalionem, clus, fiigaiuloriini <le corporibns obsessis darmnnum

cui pauca iiiui sufliciunl, inula nou proderuni. Ergo iueredibili prrediius potestaie, inaudiia per sicgulos

cuni qniilani sxculi a< tibus abdicalis, inonasterium dies signa faciebai. Non solnm enim prosens, neque

e disposilionis ingressus suscipi se rogaret; C verbo tantum, sed absens quoque inleidum, cilicii
abbus eicucjiil niiilt.i proponcie, gravcs esse istius sui linibriis anl epistolis mi-sis, corpora ob-essa cu-
disciplin.e l.ibores, stia vcro dui.i iuiperia ,
quseind- rabal. Ilie eigo miruin in niodum Ireqiientabalur a

lius fiicile valeret implere pauenlia : aliud polius mo- populis ex toto ;id cum orbe venientibus. Taceo de
nasleiiui», ubi faciliunbus legibus viveielur, expe- ininoribiis : pra-fecli coinitesque , ac diversaruin ju-

leret: non teniarel aggredi quod impleie nou possct. dices poleslaliini pro loribus illius sa-pe jaciierunl :

Ille vero nilul lns terrnribiis perinoveri, sed inagis Episcopi quoi|ue sanciissimi , sacerdotali aucloriiate
ili omnemobedieuliam polliceri, ut, si eumalibasin deposita, contingi se ab eo alquc bencdici liuniiliicr
igueni ire pricipcrcl, non recusarcl inlrare quam : poslulantes , sain tilicatos se ac divino miiuere illu-

illhlS professiooeip ubi inagislcr acecpil, nonciiiKta- stratos, quotiesmanum illius veslcmque contigcrant,
tusprubare prolitcnieui. Casu chbautis propler ar- non iuimeriio crediderunt. Hic ferebaiur onuii potu
debal, qui niulto igne succe;;.-ns oqu ndis panibus < in perpeluum penilus abslinere, ac pro cibo (libi,

parabalur. Exundabai abruplis ilamina lurnacibus, el Sulpici , in auiem loquar, ne Gallus boc audiai) se-

inlr.i cainini illius concata tolis balienis r.-gnahat in- ptem lantuni caricis sustentari. Interea sancio viro,

ceniliuui. lliiue igiiur advenam illiiin jubcl magisler ul ex viriute bonor, ita ex bonore vanitas coepii

iutrare : nec ilistulii parere prn ccpto : mcdhs llaui- "

1»
ohrepcre. Qnod iiialum ille ubi priniuni poluii in se

nias nibil cunciatus ingreilitur; qinc mox tam amlaci ;eiiiire grassari , diu muliumque disculere conaius
lide victie, velut illis quoiuliin llcbreis pueiis, ccs- est : sed repelli pcenitus vel tacila conscientia vani-
sere venienti. Superaianaluraesl , lugit incendium : latis, perseverantevinuie, non potuit. Ubique noineii
el qui pulabaliir arsurus, velut frigido rore pei fusiini ejus dicinones faiebanlur : excludere a se conflucii-

se ipse miralusesl. Sedquid iniruni, situuni, Cbrisie, lium populos non valebat. Virus inlerim lalens ser-
liroueni ignis ille nonalligil, ul aec abbatem pigeret pebat inpeciore;et cujus nutu cx alioruin corporibua
dura iuaudasse , nec di-< ipuluni noeiiilerel impcrio ihemones fugabanlur, se ipsum occuliis cogiiaiioni-
paruisse ? quieo quo advenri:;! <be, <lum tenlaretur bns vanitatis purgare non poierat. Totis igiiur pre-

inliruiiJS, ;>eiiecius inventus esl, merito felix, inerilo cibus conversus ad Doniiuum fertnr orasse, ul per-

gloriosus : |irobatus obedienlia, glorilicalus est pas- missa in se meusibus quinque diabolo poicsiate,

sione. similis his lieret quos ipse curaverat. Quid inuliis

XIX. In eodem anlem monasterio factuni id quod morer? ille pra^potens, ille signis aique virluiibiis

diclurus suin, recenti niemoria ferebaiiir.Quidamiti- tolo Orieute vulgaius, ille ad cujus limina populi anle
 ,

coiilliixerunl, ad ciijus fores sumniae istius sseculi se A solum se sieculo eripeie contentus, salulem si:ci uui

proslraveiant potcsiates, eorreplus a damione est, non sine impiciaie iiegligeret. Isiiusmcdi crgo falsse

icniiis in vincnlis. Omnia il|:i rjuac cnergumciij solenl jiislilia; cojore supcratus, post quadi ieiiniuni fene
ferre, perpessus, qninio demuiii mcnse purgalus csl cellulam snam atipie pro|iosiinm ercmita dcseiuii.

iion laniuiii d.wiione, sed, quod illi eral uiiliusaique Scd ubi ad proxiinum moii.isicriiiin, quod a mullis
opiiiins, vanitate. fralribus habilabatiir, accessil , caiisam diseessionis
XXI. Sed milii isla replicanii npgira infelicitas, alquc coiisiliinnqiiaTeniibiisconfiteliir. Renileitihus
nosira occnrrit infirniiias. Qnis cuim imslriini est, cunetis, et pracipue loci illiusabbate reiiiicme, male
qnciii si ii ii us lioiniinculus liiiinilis salulaveril, aul aninio li\a senlenlia nou poiuil avolli : igitur infelici

ialuis alque adulanlilius verbis fcmina un.i Jaudave- se obstinalione proripiens, cum ddore cmiiiniu ili-

rii, iion coniiniio clalus sit snperliia, non slaiim in- gressus esta fralribiis. Vix ecoiispeciii abscessi rat

flauis sit vaniiaie? ut etamsi non habeat conscien- inipletnr a duuuone, eruenias(|iie spuinas orc | ro-

tiam sanclilalis, lamen. qnia veL-tiillniiim adulalione vulvens, suis ijenliluis se ipsc lai crahal. Ilrinilc a I

aut foriassis errore sanctus esse dicaiur, sanciissi- idem mouasici iuin lialrnin liinuci is reporlaus , ci ni

niuni se pulabil. Jam vero si ci nuincra crebra mit- coercrri iu i o ininiini<liis spiiiius i.oii valen i

laniur, Dei se mimilicentii asseret li.inorari , cui B ccssitale cngente, ferreis nc\ibus alligamr, pcdos
dormicnti alque rcsolulo nccessaria cnnlerantur : cum nianibus vinciimlur : ncii iiniuciila pceua fug -

quod si vel de modico ci aliqua virtutis signa sncce- Ijvo, iil qiiem non e.<ihibiieral lides, c.iciuc cohji.i i-
deienl, angelinii se pularet. (aeleruin cuin neque renl. Posl bieiiniiun dcniuni oralione Saiioloium ab

opere neqne virtuie conspicuus sii, si quis clericus imiiiunilo spirilu lilieralur; ad creiuuin unde di-ces-
fuerit cffecius, dilaiat continuo limbiias suas, gamlet serat, nicix regressus esi, et ipse correpins, el aliis

saliiialionilms, inflalur oronisionilius, ipse cliam posl fiilurus esemplo, ne (|uem aul falsa: jusiiikc

ubique discurrit : et qui ai-.le pedihus aul asello ire umbra ilei ijiial ,
aul ineeila mobililas inulili lc.il.U:
consueverat , spiimante equo supeibus inveliiiur : conipcllal sinul cu-pla descrere. Ilac vos dc vinu
par.va prius ac vili cellula conlentus babitare, erigit libus Domini, quas iu servis suis vel iniilanda ope-

celsa laquearia, conslritit ronlia conclavia, sculpit ratus csl vel linienda, scire sullicial. Scd quia sa-
osiia, piugit armaria, vestem respuii grossiorein, in- tLsfeci veslris aiirilius, iniiuo eliam verbosim !iu

dumeiilum molle desiderat, alque !ia?c cbaris viduis forlasse quam debui, tu nnido (ad me aiiteni loqi.e-

ac familiaribiis niandal IrilnUa virginibus ; illa ut batur) dciiiiuiu lenus cxsolve, ni U dc Maiiii.o liu»,

byrrhum rigentein, bpee ut llueiilein lexal lacernam. ui es soliius, plura referenieni ,

jam prideiii in boc
Yeruni li;rc describenda mordacius beato viro H e- C desideriis meis assiuanlibus, auiliainus.
roiiymo rclinqiianius : ad proposiluin reverlaniiir. XXIII. Quid? inqiiiiin: lilii dc Mailino meo lilier

Tu vero, inqnit Gallus nieus, nescio quid llieronyino ille non snlficil, quem ipse lu cosli nie de illii.s viia

reliqiicris dispulanduni : ila brcviler iuiiversa nos- aique virlulibiis edidi-sc ? Agnosco id quidein, I'os-
Iroruni insliluia toinplcxus es, ul pauca hae iua tuniiaiius inqnil, ncque umqiiam a ilexleia inea li-

verba, si requanimiieracceperini et palieuierexpen- ber ille discedit : nam si ai;iioscis (a| ei it liln i 111 qui
deiint, mulliim eis arbiircr profulura, ut non indi- veste latebal) , en ipsum. Ilie niiiii, inqnil , hi ra ac
geanl libris posthaic llieronymi coerceii. Sed lu illa mari coines , bic in peregrinatione loii sodus ei

polius evolve qux cceperas, et illud quod ndvcisus consolator fuil. Sed refeiam libi plaoe ,
quo libcr
falsam justiiiam dicluriiin te esse piomiseras, prode isle peneiravei ii, ci quain nullusf re iu mlie lerra-
dociiiiuntuin : nam, ut vere tibi falear, nullo per- rum locus sit, ubi non niaieria lam lelicis bistoria'

niciosius malo intra Gallias labnramus. Ita fa- pervnlgaia teneatur. Prinius cuni Hcnianie urbi vir
ciam, Postuinianus inqnit, nectediutius lenebosus- sliidiosissiiniis lui Pauliiuis invexil: deinde cimi
pensum. lola eertatim Urbe laperclnr, exsiillantes librarios
XXII. Adolescens quidani cx Asia pricdives opi- vidi, quod nibil ab bis i|iitesliiosins baberelur : si-
bus, genere clarus, liabens uxorem et liliiuu parvu- D quideni niliil illo pionipiius, nibil cbaiius vendne-
luin, ciimin /Egyplo Iribuniis esset, el frequentibus tur. llic navigalionis mea: ciirsuin longe anle prx'-
adversuni Blembos expediiionibus qmcdam ercmi gressus, cum ad Africam vcnisscm iani per lolam ,

contigisset, Sanctorum ctiam tabernacu'a compluia Gariliaginem legebaiur (solus cum Gyrcncnsis ille
I
vidissei, a hcalo yijo Joannc vcrhum salniis ?ccepit. prcsbjier non babebat , sed nie largicnle <lcs( i i;>-

Nec niorains iiiuiilem niiluiain cmii vano illo bono- sjt) : nain (|iiid ego de Alexandria loqn.u V uhi penc
re cohieiiiniTe, crcnvnn consiniiier ingressus, brevi omnibiis magis qiiam libi nolus est. Ilic /Egypliiin ,

I
lempore in oinni generc viitulum perfeclus eniicuil. ISilriam, Tbebaidain ac lola Mempbiiii a reyna lians-
Polensjejiiniis, Immilitate conspiciius, fide fiimus, ivit. Ilunc ego in eremo a quoilain s.ne legi vidi .

facile se anliqnis nuuiacbis sluiliovirlulisncquaveial; cui cum ine familiarcm luuin csse dixissem , ei ab
I cum iiileriin suhiit euin cogitatio , injecla pcr dia- illo ei a inullis fialribiij bac milii injuiii I i hgaiio
bolum, qnod reclius esset ut redirel ad palriam , est, ut, si uniquam lcrras islas lc iuco uiui conHsiis-
Bliuimiuc iinicn.i; d"iinini toiani ciun nxore sal- supplere coinpellercni qiue
; c seni,ea te W illo lno
varei : quol mi |uc essei accepiius Deo, quani si libro de viriiiiibus beaii viri professus es praHeiisse.
 ,

199 SULPICII SEVEKI 200

Age ergo, quia non illa arte audire desidero quse A lioi
-

, dum Turonos praeleriret, a Marlino saspius po-

scri pta sufficiunl, illa qnsc tnni vel pmplir lcgen- poscisse, ut ci conviviuni in suo monaslerio daret
liuni, tit eredo , fastidium prxlcrisli, mullis id una (in (|nnquidem exemplum beaii Ambrosii cpiseopi \

mecum a le poscentibus explicentnr. praeferebat, qui eo tempore consules el pradecios I

XXIV. Equidem, Postumiane , inquam , cuiu te subinde pascere ferebalur) ; sed virum altioris in-
jaiiidiuliim de Sanctorum virtutibus inieuius audi- genii, ne qua ex lioc vauitas alque infiaiio nbrcpe-
rern, laciiis ad Uartinum meuin cogiialionilnis re- rct, noluisse. Ergo falearis necesse esi, in Martino
cunebam meriio , perspiciens omnia illa quae sin- oniniiini illnrum quos enumerasii , fuisse virtules;

guli diversa fecissent, per iinum istum facile coni- Marlini autem in illis nmnibus nnn fuisse.

pleia. iNam cum excelsa reluleris (quod mibi dixlsse XXVI. Quid lu, inquil Posiumianus, iia meciim?
liceal pace Sanciorum) , niliil a te penitus audivi , quasi non eadem tccnm sentiam sempcrque sense-

in (|iio Maninus esset inferior. Sed sieut nullius iim- rim. go vero quoad vivam semperet sapiam JE-
I ,

quam cum illius viri meritis pioliieor conferendam gypii moiiaclios proedicabo , latulabo anacborctas ,

esse virlutem, ila cl illud animadverli decet , itii- mirabor eremitas; Marlinum semper excipiam : non
()ua illum cum eremiiis vel etiam anachorelis con- illi egoquemi|uam audebo monacborum, ceiie umx\
dilione conferri. llli enim ab oiuni iinpcdimenio li- B episcoporum qiiempiain cotnparare. Hoc ^Egyplus

beri, cielo tar.ium atque angelis lesiibus, plane ad- faietur, boc Syria, boc jEthiops comperii , boc In-
mirabilia doceutur operari : isie in medio cceiu et dus audivit, boc Parilius ei Persa iioverunl , nec
conversalione populortim , inier clericos dissiden- ignorai Artnenia; Bospborus exclusa cognovii , et

les, iiiterepiscopossaevienies, cum fere quotidianis postremo si quis aui forlunatas insulas , aui glacia-

scandalis binc aique inde premereiur , inexpugna- leni frequentat oceantim : quo miserior est rcgio
bili lamen adversus omnia viriute fundalus stelit isia noslra, qiue tantum virum, cum in proximo ba-
et lanta operaius esl, quanla ne illi quidem qucs a buerii, nosse nou nieruii. Nec tamen btiic erimini

le audiviuius esse in eremo vel fuisse, fecerunt. Ac miscebo pnpnlares : soli illum clerici, soli nesciunl

si illi paria fecissent, quisjudex lam esset inju>ius, sacerdotes. INec immerilo nosse illum invidi noliic-

ut non isium esse poiiorem merilo judicarei? Puta runt : quia si virluies illius nossent , sua vilia co-
enim istum fuisse miliiem qui pugnaverit in iniquo gnovisseni. Horreo dicere qund nuper audivi, infe-
loco , et lamen victor evaserit; illos aulem aque licem dixisse nescio quein, le in illo libro luo plnra

coinponemilitibus, sed qui ex scquo loco aut eliam mentilum. Nnn est bominis vox ista , sed diaboli;
de superiore certaverint: quid ergo? cisi omuium nec Mariino in bac parie deirabiiur, sed fldes Evan-
una vicloria est , non poiest oinnium esse par glo- C geliis derogaiur: nam cum Dominus ipse testaius
ria. El lamencum prseclara rettileiis, a tieniine re- sit, isliusmodi opera qiue Marfuius implevil, ab om-
lulisti moriuum suseitaium: quo uiio uiique lene- nibus fidelibus esse facienda Martinum non
;
qui

cesse est confileri Martino neminem conferendum. credii isia fecisse, non crcdil Cbrislum isia dixisse.
XXV. Nam si admirandiiin est, quod illum ^Egyp- Sed infelices , degeneres, soinnolenti , quse ipsi fa-

liuin flimma non atligit; bic quoque siepius impe- cere non possunl, facia ab illo erubescunt: el ma-
ravit incendiis. Si revolvas quod anachorelis feriias luntillius negare virlutes ,
qnam suam ineniam
bestiarum vicia succubuii; bic familiariier et ra- confileri. Verum nobis ad alia properanlibus omnis

biem bestiarum ct serpentium venena compescuit. islorum meinoria leiinqtiainr: lu poiius, ul jamdu-
Quod si illum conferas qni inunundis spiritibus ob- diitn desidero, residua Marlini opera conlexe. A(
sessos verbi imperio ac eliam linibriarum virtuic ego, inquam, arbitror reciius isiud a Galloessc pos-

cur.ibat; ne in hac quidera parte inferiorem fuisse cendum ,

qnippe qui plura noveril (neque enim
Marlinum multi documenia sunl. Si etiam ad illum ignorare poiuit magistri facla discipulus), eiqui non

recurras qui setis suis pro vesie conlecuis putaba- immerilo islam vicein nou solnm Mariino, sed etiant

turab angelis visilari; cum islo angeli quoiidie lo- nobisdebeat; ul, quia ego jam libium edidi, ac lu

quebaniur. Jam vrro adversus vaniiatem atque jac- " hactenus Orientaliuni gesta memorasti ,
istani de-

tanliani ita inviclum spiritiim gessit , ul illa vilia miiiu necessarii sermnnis historiam Gallus evolvat:

forlius neino conlempserit; eum quidetn imniundis quia, ut di.vi, et nobis debei loquendi vicem, et Mar-
spiritibus afflitos absens pleriiniqne curaverit , nec lino suo , credo ,
praestabil ut non gravaie illiuS

solutn comitibus aut pra:fectis , sed ipsis eliam re- facia commemnret. Ego plane , iuquit Gallus , liret

gibtts imperaret. Minimum id quidem in illius vir- inipar sim lanlo nneri , lamen relatis superius a

tutibus; sed credas velira, non solum vaniiaii, sed Posiiuniano obedieuinc cogor exemplis , ul inunuS

causis eliani atque occasionibus vanilalis nemineni istud quod iiuponilis , non rcctiseni : sed dtiin co-

fortius repuguasse. Parva quidem, sed non praeier- gllo , me liomiuem Galluin inter Aquiiauos verbaVJ
eunda dieturus suin : quia et ille laudandus est , faeturum, vereor ne offendat veslras nimium urba-
qui snrama pncdiius poieslate lain religiosam ad re- nas aurcs sermo rusiieior. Audieiis nie lamen ut

verenliam beati viri osiendeiil voluniatem. Memini Gurdonicum hominem, nibil cum fuco aui ci tbuino

Vincenliiim prafeclnm, virum egreginni et (|tio nul- loqueulem : nam si mibi tiiluiiiis Mariini me es*e

lus sit intra Gallias oinni viriutiun genere prxstan- discipuluui , illud cliain coueedite , 111 inihi iieeat
 :

201 DIM-OGUS II. 202

exemplo illiusinanes sermoiuim pbaleras et verbo-Ael quod manel explica: nimium enim dudutn
le

rum ornamenta coniemnere. Tu vero, inquil Postu- alias res agentes consumimus tempus; ci jam solis

niianiis, vel Celtice; aut, si mavis , Gallice loquere, occidui umbra prolixior monet, non muliiim diei
dummndo jain Marlinum loquaris. Ego autem proli- vicina nocte superesse. neinde cum paululum om-
lenr, qnia, ctiamsi mutus esses , nnn defulura tilii nes conlicuissemus , Gallus iia coepit: Cavendum

verba, quibus Martinum quamvis facnniloore loqua- mihi inipriuiis esse arbitror, ne ea de Mariini vir-
ris ; sicut Zachariai in Joannis nomine lingua reso- tutibus repetam, quae. in libro suo Sulpicius iste me-
luta est. Caeierum cum sis schnlasticiiR, aniliciose fa- moravit. Unde prima illius inter militandum gesla
cis, mexciises imperitiam, quia exuberaseloqnenlia; praotereo, neque ea attingam quae laicus egit ac mo-
sed neque monaclinm lam astulum , neqne Gallum naebus : nec vcro audita ab aliis poiius quain qnac
decct esse lam callidum. Verum aggredere potius ,
vidi ipse, diclurus suni.

DIALOGUS II.

Sed polius Dialogi I pars altera.

I. Quo primo igilur lempnre reliclis scholis beato B quinquc comparatam argcnleis rapit , atque anle
me viro junxi, paucos post dies cuntem ad eccle- Martini pedes iraius exponit. En, inquit, vcstem :

siam sequebamur. Inlerim ei seminudus bibernis sed pauper bic non est. Ille niliil motus , jubet eum
mensilius pauper occurril , orans sibi vestimenium pauliiluni stare pro foribus , secretum ntique prncti-
d.iri. Tunc ille, arcessito arcbidiacono, jussitalgen- rans dum sibi vesiem nudus imponeret; totis viribus

tem sine dilatione vestiri , deinde secreiarium in- elaborans, ut posset occultuin esse quod fecerai.
gressus, cum solus, ut erat illi consueludo , reside- Sed quando in sanclis viris Iatent ista ? quoerenlibus

rei (hanc enim sibi etiam in ecclesia solitudinem velini nolini cuncta produntur.

permissa clericis liberlate prieslabat; cum quidem II. Cum hac igitur oblaturus sacrilicium neovesle
in alio secrelario presbyieri sederent vel salulatio- prccedit. Quo quideni die (inira dicturus sum) cum
nibus vacanles , vel audiendis negoiiis occupati jam altarium, sicut esi solemne, benediceret ; glo-
Martinum vero usque in eam horam qua solemnia biim ignis de capiie illius vidimus emicare, ita ut in
populo agi consuetudo deposceret sua soliludo , sublime coiiscendens , longum adinodum crinem
cohibebat. Illud non praeteribo, quod in secretario flamma produceret.' Hoc licet celeberrimo factum
sedens numquam cathedra usus est nam in : eccle- die in magna populi multiiudine viderimus, unalan-
sia nemo umquam illum sedere couspexil; sicut C lum de virginibus, et unus de presbyleris, ties lan-
qtiemdam nuper , teslor dnminum , non sine meo tum videre de monacbis : caeleri cur nnn viderint,
pudore vidi sublimi solio et quasi regio tribunali non potest nostri esse judicii. Per idem fere lempus,
celsa sede residenlem. Sedebal auiem Martinus in cum Evantbiiis avtinculiis meus, vir licet sa^culi ne-
cellula rusticana , ut siinl islae in usibus servulo- gotiis occupaius, lamen admodum Clnisiianiis, gra-
rum ,
quas nos rustici Galli tripelias , vos scholas- vissima aegritudine exlreino morlis periculo coepisset
lici, aut cerie lu qui de Graecia venis, tripodas nun- urgeri, Martinum evocavii. Nec cunciaius ille prope-
cupatis) ; hoc ergo sccreium beati viri pauper ille ravil : prius tamen quam medium vise spalium vir
capiatum, cum ei arcbidiaconus dare tunicam dis- beatus evolveret, virlutem advenientis sensit aegro-
lulisset, irrupit, dissimulatum se a clerico querens, lus : recepiaquecontinuo s.initate, venientibus nobis
ac algere deplorans. Nec mora Sanclus paupere : obviam ipse processii. Altera die redire cupientem
non videnle, inlra amphibalum sibi tunicam lalen- magna prece delinuit cum interim nnum e familia
;

ter cducit, pauperemque coniectuin discedere jubet, puerum lethnli ictu serpens perculit quem jam :

nein paulo posl arcbidiaeonus ingressus admonel ,

exanimem vi veneni ipse Evantliius suis buineris il-
pro consuetudine exspectare in ecclesia populum : latum ante pedes sancti viri, nihil illi impossibile
illuni ad agenda solemnia dcbere procedere. Cni D confisus, exposuit. Jamque se malum scrpens per
ille respondens ait, panperem prius (de se autem omuia membra dilTuderat. Cerncre omnibus venis
dicebat) oportere vestiri : se ad ecclesiam non posse inflatam cuiem, el ad uiris instar tensa vitalia. Mar-
procedere, nisi vestem pauper acciperet. Oiaeontts timis porrecta manu, universa pueri membra per-
vero nibil inteltigens, quia extriusecus indutiim am- traclans , digiliiin prope ipsum vulnuscnlum quo
phibalo, ve»le nudum interiusnonvidebat, posiremo beslia virus infuderal, fixit. Tum vero (miradicluius
pauperem non comparere causaiur. Mihi, inqnit ,
smn) vidinms veneniim ex oinni parte revocatmn ad
veslis qunn proeparala cst, defcialur: pauper non Martini digitiim cucurrisse : deinde per illud ulceris
deerit vesliendus. Arcta tum deinum clericus neces- foramen exiguum ila virus stipasse ciim sanguine,
sitate compulsus, jamque felle commoto, a proximis ut solet cx uberibus caprarum aut ovium pastorum
tabernis bigerricam vesiem, breveni atque bispidam manu pressis longa linea copiosi laclis effluere. Puer

Patkol. XX. 7
 ,

203 SULPICIl SEVERl «H

surrexit incolumis. Nos obstupefacti tanlse rei A IV. Illiul autem animadverti socpe, Sulpici .Marii-
miraculo, id qttod ipsa cogebat veritas, fatebamur num libi dicere solituni, nequaquam sibi in episco-

non esse sub ecelo qui Marlinuni possil imilari. patu eam virlulum gratiam sup|ielisse, qiiam prius

III. Consequenli iiidem lempore iter cum eodeni, se liabuisse meminisset : quod si verum cst, imino
ilinii dioeceses visiiat, ayebaiiius. Nobis nescio qua quia verum est, conjicere possmnus quanta fuerint
neeessiiaie remoraniibus, aliipianliilum ille proces- illa quae monachus opetatus cst, et qu;c tcste nullo

serat. Interim per aggerem publicum plena miliian- solus exercuil, cum tanta illuni in episcOpatn signa

tibus viris hscalis rbeda veniebal : sed ubi Marii- fecisse sub oculis omnium viderimus. Mulia quidem

num in vesie hispida, nigro et peudulo pallio circum- illius prius gesta innotiiere nuindo , neque potuere
tectum, oontigua de latere junienla viilerunt, paulu- celari : sed iniiuinerabilia esse dicuntur qua', dnin

lum in partem alieram pavefacta cesserunt : dernde jacianiiain viiat, occultavii, ncque in lioniiniim uoti-

funibus implicalis, proienlos illos quibus, ul s«pe liam passus est pervcnirc; qnippe qui liunianam

vidistis, niisera illa animalia conglobanlur, ordines substantiam stipergressus, vinuiis suae conscicnlia

miscuerunl; dnmque jegre expedinntur, nioram fe- inundi gloriani calcans, ccelo teste fruerelur. Quod
cere properanlibus. Qua permoti injuria militahtes, verum esse vel ex his qutc compeiia nobis sunt nec

pr.-ecipiiatisin terramsaltibiis, sedederunt:dein Mar- B Iatere potuerunt, possumus xstimare ; siquidem

tiiiuin flagris ac fustibus urgere cceperuni ; cum qtii- ante episcopatum duos inoituos \i(;c restiluerit,

dem illemulus et incredibili patienlia pradiens lerga quod liber tuus plenius est locutiis ; in episropalu

credenlibus, majorem insauiam infelicibus commo- vero, quod prxtermisisse te iniror, unum taiiium-

veret, magis ex lioc furetiies, quod ille quasi non modo susciiaverit. Cujus rei ego tesiis sum, si la-
semiens verbera illala contentneret. Nos illico con- men nihil de iiiinus idmieo tesie dubiiatis. Idipsum
secuti, foede cruentum atque universa corporis
parie aiiicm vobis qualiter gesttim sit, explicabo. Fuerat

laniatum, ctim exanimis in terram procubuisset, c.msa nescio qu;c ,

qua Carnotum oppidinn peteba-
invenimus : siatim |iie eum asello suo iinposiiiinus, inus. Intcrea, dum vicum quemdam liabilanlium

ac locuni caedis illius exsecranles raplim abire pro- imilliliidine fivquenlissiiiHiii) praetcrimus , oliviain

peravimus. Interea illi regressi ad rliedain suam imbis iininanis turba processit, qn;e erat tota genli-

furore satialo, agi quo ire coeperant, jumenta prjcci- litun : nam nemo in illo vico noverai Clirislianuui,

piunt. Qu;e cum onmia solo Dxa, ac si amea sigua, veium ad famam lanii viri campos omnes lalc pa-

riguissenl; lollentibus altius vocem niagisliis, llagris teiilescniilluenliuin multitudo cnniexcrat. Sensit hic

liinc atque inde rcsonaiitibiis uihil peiiiius moveban- Mariinus operaniltini , et anininiiatiie sibi spiriiu lo-

tur. Consurglinl deinde ottines pariter in

verbera. C (ns inlreiniiil; nec morlale stnians, vcrbiini Dei gen-

Consiimil Gallicas inulariiin pcena masligias. Tola lilibus pra>dicabai, stcpius ingemisrcii.s cur lanla

rapitur silva de proximo : trabibus jumenta lundiin- I) uiiiiiuiu Salvalorcm lurba nescirct. Inleiea (sicut

tur; sed nihil penilus sca^v.c manus agebant ;

uno nos incredibilis cireunidederat muliiludo) inulier

atque codem in loco stabanl (ixa sinuilacra. Quid qti.idani, cujus (ilius pattlo ante defecerat, corpus

agerent infeliccs homines, nesciebaiit ; necjmi ulira exanime beato viro prolensis manibus eoopii oflerre,

dissimulare poleranl, (iiiiii quainlibel brulis pcclnri- dicens : Scimiis quia aniicus l)ei es : resiituc uiilii

bus agnoscerent, diviuo ntimine se teueri. Tandem filiuui ineum, quia unicus est inihi. Junxit se cnera
ergo in se rcgressi, cceperunl quauere qttis illc esset mullitiido, et inalris prccibus acclamabal. Tum
qnein in eodem loeo ante paululum cccidissent; M.irliniis videns pro exspeclautiiim saltile, nt ptisiea

cum perciinitantes coguoscunt ex viantibus Marii- nobis ipsedicebat, conse |iii se posse virtuiom, dc-

nuin a se lam crudcliicr verberatum. Tunc vero ap- luiicli corpus propibs nianilnis accepit ; el cum in-

parere omnibus causa inanilesia; nee ignoiare jam speelanlibus cunclis genua flexissel, ubi consnin-
iujuriam leneieiilur. mala oialione surrexil, vivifn aliim paniiluin malri
poierant, quin ob illius viii

lgilur onines ripidis nos passibus consctituiutiir resiiiuil. Tum vero intiliiiiido omnis in coelum cla-

conscii audacis lacii ac merito pudorecuiiftisi, lleutes

D inore siiblatu Cliristum Deum faleri : pusirrmo

el pulvere quo se ipsi lusdavcranl, caput alque ura cuiicti cateivaiim ad genua beati viii ruere ccepe-

couspersi, anle Marliui se genua provolvuiil, veuiam riint,lideliU'i |io.>iiilantes ut eos facerel Cln isiioiuc-;

precaiiles, et, ut eo. ahirc sinerei, postttlantes : sa- nec cunctaliis , in niediii ui erant campo, cimclos
tis se vel sola conseiciilia dedisse pceiiaruni, satisque iinposita univirsis manu calei.liiiiiienos feeit, ciim

inlcllexisse quam cosdem ipsos vivos ab-oibrre quiilem ad nos convcrstis diceict, non irralionabi-

terra pmuis-et, vel ipsi poiius amissis sensibus in lilcr in catupo calcciiiiinenos licri, ubi solcrenl inar-

ininiobiUm saxorum naturaiu rigesccre dLbnissent, lyrrs ronserrari.

sicutaflixa locis qtubus steleranl,,jumenta vidi-senl : V. Vicisli, inquil P.isluiiiianus, Galle, vicisli ; non
orarc sc aique obsecrare , nl indulgeret sceicris ve- iili(|iie nie, qui Marlini stiin polius assertor, qui lia?c

niam, et copiam piicstarel alieundi. Sen=eral etiam, oinnia de illo viro ct scivi seinper et credidi;sed

priusquaniacciirrerent, vir bealus illos leneri, nobis- ereuiiias omnes anaclioreiasque vicisli : nemo cnini

qiieidaiiiejiindixeiai-.veuianiiaiiieiiclenienieriiulul- illoium, sicut Marliitus hic vester, imino noster,

sit, eosdemque abire perinisilanimalibus restitutis. morlibus imperavii : meriloque hunc isie Sulpicius
 MALOGU* It. m
aposlolis comparat el proplieiis, quein per onini.i il- ,\ ninquaiiifeininaconiigisset,istius assiduitaiem, immo
lis esse consiinilem, fidei virius ac viitiiium opera potius scrviiulem non putcrat evadero. Non illa ope^
lestantiir. Sed pcrge, qmeso, quamquam niliil ma- regni, non imperii digniiaieni, non diadcma, non
gniliceiiiius audire possimWs, peTge lamcn, Galle. pnrpiiram cogitabat : divelli a Mariini pedibus solo
quod eiinm nunc de Marlino superest sermonis strala non poieral. Pnstremo a viro suo poposcil,
evolverc : uani eiiam niinima illius et qnoiidiana deindo Mariinum utcrqne conipellunt, ut ei rcmoiis
aiiimus losiinai agnoscere; quia mininia illius alio- omiiibus minisiris prrcberet sola convivium : nec po-
riiui maximis majora esse nulli dubiuin cst. Iia fa- tbit vir beatus obsiinaiius reluctari. Componilur
ciam, Gnllus inquii. Vernm id quod dictiirus suiii, casuis rcginae manibus apparalus : sellulam ipsa
ipse nou vidi : piius eniin gcsia res csi qu.ihi me consieinit, mciisam admovei, aquam nianibus sub-
illi viro jiingercm : sed facium celebrc esi, fiilclium niinisirnt : cibutii quom ipsa coxeral, apponit; ip^a,
fralnim qui intcrfuernni sermone vnlgalum. Eo fere illo sedenie, eminns secundum lamulaniiuin disei-
tempore quo prininiii episcopus d;ilus cst, fuit ci nc- plinam solo fha consislit iminobilis, per oinnia mi-
ces^ilas adire Comilaliim. Valcntininniis luin mnjor iiisuaniis modestiam et buniiliiatcm exliibens scr-
rcrum poiiebatur. Is cuni Mnrliuum ea pelere cogno- vieniis : miscuit ipsa bibiiuro, et ipsa porrexii.
visset qurc prscslare nolebai, jussit eum palatii foii- B Finita coentila fragmenta panis absunipii micasque
bus arceri : eienim :ul aninium illius inimilem nc collcgil, snlis (ideliler illas reliquias imperialibus
superbum uxor aocesserat Ariann, qune loliim illnni epulis anieponens. Beala mulicr ! tantse pietntis af-

a sancto viro, ne ei debitnui revereniiam proesiaret, fectu illi mcrilo eomparanda , quas venit a linibus
averlerat. Iinque Mnitinus, ubi scmel niqne iierum terroe audire Salomoneni; iquideni simplicem se-

superbum principcm frustra adire leulavil , recunit qu iniur bisloriam : sed si lides reginarum e»t confc-

ad nota prasidia :cilicio obvolvitnr, cinerc consper- rcnda (quod mihi liceat sep:irala mysieiii niajesiaie

gitiii-, cibo poiuque absiinci, orationem diebus noc- dixisse),illa expeiiit audire sapientcm ; isio non lan -

libnsqne perpeluat. Septimo vero die nsliiit ei ange- luin aiidisse contenla, sed et nieruii servirc snpicnli.

lus : jubet eum ad p:.lnliuni iie seciirum : rcgins fo- VII. Posiumianus, jamduduiii, iii(|uii, Gnlle, au-
res quainlibct clansns sponte reserandas: ini| eraio- dicns tc loqueniem vebemenier ndmiior reginoe fi-

ris spiriinm siiperbiiin molliendum. Igitur isiiusmodi dem : sed illud ubi est, quod nulla nmqnani fcmina
prassenlis angeli coiifirninius nlloquio el fretusanxi- fcrebalur propios astitisse Marlino?eece isia rcgina
lio, pnlntium petil. Patent li nina, nullus obsisiii, non solum astiiil,sed eliam minislravit : et vereor,
postremo usque ad regem nemine probibeuie perve- ne isto aliqiiantulnm se fiteantur exemplo qui Iiben-
nit. Qui cuin venienlcm eminus videret, infrendens C Tum Gallus, Quid lu inquit,
ter leminis iiiseriinlur. ,

cur luissel admissus, ncqnaquam assiirgere esl di- iion quod solent docere grammaiici, locum,
vides
gnaius astanli, donec regiam sellam ignis opeiiret, lempus, personam ? Propone enim tibi nnle oculos
ipsuoique regem ea parle corporis qua sedebal, af- cnptum in palaiio imperatoris precibus ambiri, re-
llaret inceiidium. Ita solio suo superbus excuiitnr, ginae (idc cogi, temporis nccessitaie constringi, ut
cl Marliuo invitus a-surgit: mullumqiie coniplcxus clausos cnrcere liberaret, exsiliis datos resiiiuerei,
quem spernere nnie dccreverai, virtutem sensisse bona adempta redhiberel : hoec quanti pulnscon-
divinam emcndalior fatebatur : nec exspectaiis slare episcopo debuis-e, ut pro bis omnibus non
Mariini precibus, prius omnia prxstilii quam roga- nliquaiiiuliim de rigore proposiii relaxnrct? Verum-
retur. Colloquio illum alque convivio frequenter lamen quia ocensione liujus exempli male usuros
adscivit : poslremo abennli mulln nuinera oblnlil , essc aliquos nrbiliaris, illi vero fclices erunt, si a

qu;c vir beatus, ut seiuper, pauperiatis snoe custos disciplina exempli istius
non recedant. Vidennlenini,
ciincln rejecit. quia Martino semel lanlum in viia, jam septuagena-
VI. Kt quia palatium semel ingressi sumus, Mcet rio, non vidun libein, non virgn Inseiviens, sed sub
diversis in palatio temporibti, gesia conneoiam : ne- viio vivcns, ipso viro pnrilor snpplicante, regina
quaqunm enim praUeriiiillonduni vidctur, circa Mar- D servivit et minislravit. Mac edenti asiilit, non cum
tini aduiirationetii, reginae fidelis exeni|)bim. Maxi- epnlanle diseubuit : nec ansa c.-t' participare convi-
iiius imperator rempublicnm guhernabal, vir omni vium, sed deferebat obseqnium. Disce igitur disci-
Tita merito praedicandus, si ei vel diadema non le- plinain : serviat tibi mnirona, non imperet; et ser-
gilime tumultuante milite imposituin rcpudiare, vel viat, non recuinbnt : sicul Mariha illa niinisiravit
armis civilibus abstinere licuisset : sed magiiiiin ini- Domino, nec lamen esl adsciia convivio ; immo pra;-
perium nec sine pcricnlo renui, nec sine annis poluit laia est minisiranti qux verbum poiius nudiebat. Sed
teneri. Hic Martiniiin s.epius evocaium receptiiinque in Maitino ista regina ulrumque complovit : et mi-
inlra pilatitini vcnerahiliier honorabat lolus illi nislravit ut Marlh.i, et nudivil ul Mnria. Quod
: si quis
cum eo serino dc pra^enlibus. de luim is de fide- , lioc uli volucrit exemplo, per oninia leneat exem-
lium gloria, dc alcr:iilaie sancloriiin cnni inlerim ; plum : lalis causa sit falisqUe porsona, lale obse-
diebus ac noctibus de ore Matlini regina peudebat, quium.lale convivium.cl in omni vita semel (antuni.
Evangelico illo non inferior evcmplo pedes Sancli VIII. 1'ra'clare, inquil Posliiniianus, noslros isios,
flelu rigabat, crine lergebal. Martinus, quem nnlia ui Mirtini non ogrediauiur exeniplum, tun constrin-
 ,

•207 SULP1CI! SEVERi 208

"ii oratio : sed profiteor tibi, quia horc stirtlis auii- A Hoc illnd fuit tempus quo inicr
placidior immisciiil.

bus audicntur : nam si Marlini sequercmur vi;is, niedias Qammas posilus non sensil inccndiuni quod :

fnumquam causas dc osculo dicereiiius, ei) uuiversis milii non arbitror esse referendum ; quia hoc ple-

scacva: npinionis opproliriis careremus. Veruni sicut nius iste Sulpicius, licet in libro suo prseleritum ,

tu soles dicere, cum edacitalis argueris, Galli sumus; in epistola tanien po>lea, quani ad Kusebium tunc
|

ita nos in liac parie niiiuqiiam vel Marlini exemplo presbyteruin,modoepisco| um, fecit,cxposuit: quam '

vel luis dispulalionibus corrigendi fatemur. Verum- tu, Poslumiaue, ani, credo, lcgisii, aut si incognita

tamen haec nobis jamdudum agentilius, quid lu lam, libi est, cum libuerit, in prnmplu ex illo armario
obstinale Sulpici, t.ices? Ego, inquam, non solum habes : nos ab illo omissa referimiis. Quodam auiem
niodo tacco, sed olim de istis lacere disposui : nam tempore, dum diceceses circuiret, venantium agmen
quia quamdam viduam vagam, nilidulam, sumpluo- incurrimus. Canes leporcm sequebaniur : jamque
sain olijurgaverim, lascivius viciilantem; itideinque mulio spaiio vicia bestiola , rum undique campis
virgincin adolescenti cuidam niihi cbaro iiidecentius laie patenlibus nulluin esset effugium, moriem im-

adhrereniem, cum quideni ipsam frequeuter audis- minentem jnm janique capienda crebris flexibus dif-

sem, alios etiam qui lalia agercni, increpanteui ; ferebat. Cujus periculum vir beatus pia mente mise-
tanla milii oinnium feminarum cwiclorumque mo- B ratus imperal canibus , ut dcsislerent sequi, et sine-

nachorum odia concitavi, ut adversum me ulraeque renl abire fugieniein : qui continuo ad primum ser-

Iegiones jurata bella susceperini. Unde qua.'so tacea- inonis ejus imperium consliieriint. Credercs vinclos,
lis, ne eliam hoc quod vos loquimini, ad ineam refe- immo poiius allixos , in suK hserere vesiigiis.

ratur invidiam. Tota vobis isioriini meniio relinqua- X. Ila lepusciilus, persecutoribus alligntis, inco-

lur ad Marlinum potius revertimur. Tu, Galle, ut

:
lumis evasil. Operae pretium auiem est, etiam fami-
aggressus es, cceplum opus explica. Tuni ille Jam : liaria illius verba s|iiriiali sale condita mcmorare.
quidein vobis, inquit, tanta narravi, ut satislacere Oveni recens tonsarn forte cmispexerat. Evangelicnm,
studiis veslris meus sermo debuerit : sed quia vo- inquit, mandalum ista coinplevit: duas hnbuil lu-
luntiti veslrx non obsecundire mihi non licet, nicas ; unam earuin largita est non babenii iia ergo :

quanlum adliuc diei superest, loquar : nam certe et vos facere debeiis. Ileni cum sububum algeniem

dum slramen illud quod in lcctos noslros paralur, ac pene niiduni iu pellicea veste vidisscl, En, inquil,

aspicio, subvenit in niemoriam etiain de straniine Adam ejeclus de paradiso in vesle pellicea sues pas-

in quo Marlinus jacuerat, faciam e>se virtutem. Hes cit : sed nos illo vetere deposilo, qui adhuc in isto

ita gesta esl: Claudiomagus vicus esi in.confinio Bi- manet , novum Adam poiiiis induamus. Boves ex
tnrigum alqne Tiironorum. Ecclcsia ibi est celebris C parte prala depaveraiil ,
porci eliam nonnulla suffo-

religione sanctorum, nec miinis gloriosa sacrarum derant; pars caslera quoe manebat ilbcsa, diversis
virginum niuliiiudine. 1'ra'leriens ergo Martinus, in floribus qnasi picla vernabat. Speciem , inquii , gerit

secrelario ecclesix habuit niansioneni. Post disces- pars illa conjugii ,

qua3 p- core depasla etsi non pe-
sum illius cunctae in secrelarium illud vifgines ir- nitus gratiam amisil herbarum, nullain lamen floriim

vuerunt : allambunt singula loca, ubi aut sederal vir reliiiet dignitalem : illa vero quam porci pecora im-
bcatus aut steterat : stramentum etiam in quo quie- munda foderunt , fomicalionis imagineni fedam
veral, partiunlur. Una earum post dics paucos par- prxlendit : cjeierum illa poriio qu;c null.im sensit

tem slraminis, quam sibi pro benedietione college- injiiriam , gloriam virginilaiis ostendit , herbis fe-

rat,energiimeno, quem spiritus erroris agitabat, cunda luxurial, feni in ea fructus exuberat, et ullra

de cervice suspendit; nec mora, diclociiius, cjecio omnem speciem distincta floribus quasi genimis mi-
diemone, persona purgata est. caniibns ornaia radiat. Beaia species et Dco digna !

IX. Per idem fere tempus Martino a Treveris nilnl enim virginitati esl comparaiidum : iia ei illi

rcverienli fil obviam vacca , quam da;mon agitabat: qui conjugia fornicationi comparant , vehemeoler
quse relicio grege suo in homines ferebatur; et , crranl; et illi qui conjogia virginilaii xiuanda sesti-

jani miiltos noxie pelulca confoderai. Verum ubi-"mant, niiseri penilus et stulti sunl. Verum ha-c a

nobis ccepit esse coniigua, bi qui eam eminus se- sapientibus tenenda distinctio esl, ut conjugium

quehantur ,
praedicere magna voce cceperunl, ut penineai ad veniam , virginiias spectel ad gloriam ,

caveiemus. Sed posiqnam ad nos lorvis furibiiuda forniciilio depulelur ad pcenam , nisi saiisfaciione

luminibus propius accessit, Marlinus elevata obviam piirgclur.

manu pecudem consistere jubei : quoe mox ad ver- XI. Miles quidam cingulum in ecclesia , mona-
biiin illius stare ccepit immobilis. Cum imerea videt cliuin professus , abjeceiat: cellulam sibi eminus
Marlinus dorso illius daemonem supersedentem in remoto quasi eremiia viciurus erexerai. Inierea
quein increpans, Discede, inquii, fuucsie, de pecude, asiuius inimicus variis cogitaiionibus bruium pcctus
el innoxium animal agiiare desiste. Paruit neqnam agitabat, ut coiijugem suam, quain Mariinns in mo-
spiritus , et recessit. Nec deluit seusus in bucula, naslerio puellarum esse praeceperat, voluoiaie mu-
<|uiii se inielligeret liberalam : aiile pedes sancii lala secum potius vellethabiiare. Adiit ergo Martinum

recepia quiete prosiernilur, deinde jubente Martino fortis eremila : quod haberel aiiiiui conliifiur. Illc

gregem suum petiit , seque agmini cailerarum ove vero vehementer abnuere : feminam viro rursus, jani
 , , ;

209 DIALOGUS II. 210

mnnacho non marito, incongrtia ralione misceri. A dicens benediclionein illius a sacerdote minime re-

Poslremo cuin miles instarel , affirmans niliii hoc spiiendam , qu;e esset miillis sacerdotibus prsefe-

propo>iio esse nocilurum : se solo conjugis uti velle renda. Audiant, quaeso , virgines islud exemplum ,

solaiio : purro ne rursus se in sua vilia revolverent, ut fores suas, si eas malis obsistere volunt, eiiam

iion esse metuenduiii : se esse militem Clirisii, illam bonis claudant; et, ne ad se improbis sit liber ac-

qitoque in eadem ejusdeni militiae sacramenta ju— cessus , non vereaniur excludere eliam sicerdotes.
rasse : paieretur episeopus, sanctos et sexum suum Totus hoc mundus audiai : videri se a Martino virgo

lidei nierilo nescientes paviter miliiare. Tuin Marii- non passa est. Non utique illa qiiemcuniqtie a se

nus (verba vobis ipsa dicturus sum ) : Dic inihi repnlil sacerdotem ; sed in ejus viri conspecium
inquit, si umquam in bello fuisti , si in acie consti- puella non venit ,
quem videre salus videnliitm fuit.

listi? At ille respondens, Frei|uenter,inquit, in acie Quis aiiteni Mariinum sacerdos

hoc alius praier
sleti, et bello frequenter interfui. Ad hitc Marlinus: non ad suani injuriam retulisset? quos adversum
Dic mibi ergo, numquid in illa acie qux armata in sanctam virginem niolns qu:inlasque iras menle con-
pra?lio parabatur, aul jam adversus bostilein exer- cepisset '. hiereticam judicasset, et anaihemalizan-
cilum collato cominus pede, dislricto ensepugnabat, dam esse decrevisset. Quam vero illi beaiaj animsc
ullam feminam stare aut pugnare vidisti ? Tunc de- Q illas viigines prietulisset ,
quse crebris occursibus
muni miles confusus erubuit gratias agens, errori , uhique se praebent obvias sacerdoii, quoe convivia
suo se non fuisse perniissum, nec aspera increpa- sumpluosa disponunt, quae una pariter accumhunt!
tione verborum, sed vera et rationabili secundum Sed quo me ducit oratio? paululuni iste liberior sermo
personam miliiis comparaiione correclum. Mai tintis repriinendus est, ne in aliquorum forsitan incurral
autem conversus ad nos (sicut eum frcquens fralrum offensam : etenim inlidelibus objurgaiionis verba
turba vallaverat): Mnlier, inquit, virorum caslra non proderunt, lidelibus auiem satisfaciet exem-
non adeat; acies militum separala consistat ; procul plum. Verum ego ila virlutem hujus viiginis prardi-
femina in suo degens labernaculo sit remota : con- cnho, ut tanien nihil illis quic ad Marlinum viden-
leinptibilem euim reddil exercitum , si virorum co- dum ex loiiginquis regionibus saepe veiierunt, arbi-
horiibus turba feminea niiseeatur. Miles in acie ,
trer derogniidum ; siqnidem hoc beaiuni virum fre-
miles pugnet in campo : mtilier se intra murorum quenler affectu etiam angeli fiequenlariiil.
munimenia contineat. Hnbei et illa gloriam suam, XIII. Caelerum id quod dicliirus sum Postumiane, ,

si pudicitiam viro absenle servaverit : cujus hiec boc tibi (ine auiem imuebalur) tesle recle perhiheo.
prima virtus et consummata victoria est , non vi- Quodain die ego et iste Sulpicius pro foribus illius

deri. C excubanies , jam per aliquol horas cum silentio sede-

XII. Illud vero, Sulpici , meminisse te credo, quo bainiis, ingeuii horrore el tremore ac si ante angeli

affeitu nobis, cum et lu coram adesses , illani vir- tnbernaciilum inandatiis excnhias ducerenuis , cum
ginein praedicaret ,
quae ita se penilus ab oinnium quideni clauso celltilie suaeostio nos ihi esse nesciret.
virorum oculis removisset, ut ne ipsum quiilem ad Intcrim colloqiientium murmur atnlinius, et mox
se Miirtiinim, cuiii eam ille oflicii causa visiiare horrore quodam circumfundimur ac siupore; nec
vellet , aduiiserit : nam cuin praeter agellum illius ignorare poluimus nescio quid fuisse divinnm. Post
proeteriret, in (|uo se jam ante complures anuos duas lere horas ad nos Martiims egreditur : ac lum
pudiea cohibebal ; audita (ide illius alque virtute euin iste Snlpicius (sicut apud euin nemo familiarius

divertit, tit tam illuslris meriti puellam religioso loi|uebntur) ccepil orare, ut pie quasrenlibus indi-

officio episcopus honoiarei. Nos consequeutes gavi- caret, qtiid illud divini fuisset horroris quod fateba-
surani illam virginem putabamiis ; siquidem hoc in mur nos anibo sensisse , vel cuin quihiis ftiisset in

teslimonium virluiis suae essel habitura,ad quam cellula collocuiiis : tentieni enim nos licel et vix in-

taiiti nomiois sacerdos deposilo proposiii rigore ve- tellecium, sermncinantium soniun pro foribus au-
nissel; vertiiu illa forlissimi vincula propositi ne disse. Timi ille diu multiiinque cunctalus (sed nihil

Marlini qnidcni coiilcmplaiionelaxavit: ila vir beatus D eral quod ei Solpicius non extorqueret invito. In-

accepta per aliam feininam excusalione lamlahili , credibiliora forte diciurus sum, sed Christo leste
ab illius foribus qu;c videndam se salutandamque noii menlior : nisi quisquam esi tam sacrilegus, ut
iion dederat, laetus abscessi;. virginem gloriusam, Mariiiium jFstiniel fuisse menlilum): Dicam, inquit,

qtne ne a Marlino (|iiidem passa esl se videri ! o vobis ; sed vos quaeso nulli dicatis. Agnes, Tliecla
Marlimim bealum, qui illain repiilsnm uon ad con- et Maria niecmn fiieruni. Heferebat auiein noliis vnl-
tiimeliam suam dnxil ; sed magnilicans illitis ciim tiim alque hahiluin singiilarum. Nec vero illo tantum
exsullatione virlutem, inusitato in his duuilaxat re- d;e , sed frequenter se ah eis confessus est visilari :

gionibus gaudebal exeinplo ! Ergo ciim liaud longe Peirum etiam et P.iulum apostolos videri a se sa;pius
ah illa villula nos manere nox imniinens coegisset, non negavit. Jam vero diemones, prout ad euni
xeniiim healo viro eadem illa virgo transmisit : fe- quisque venisset, suis nomioibus increpabat. Mcr-
cilqne Marlintis quod anlea non fecerat (oiillius enim ciirinm maxiine palieliaiur infestum : Jovem hrutuni
ille uinqoam xenium, nullius inunus actepit); nibil atqtie hehelcm csse dicebat. Ilsec plerisque in eodem
ex bis qua; virgo vencrabjlis miserat , refulavit etiam monasterio constitutis incredibilia videbAntui
 : :

211 SULPICIl SIAERl 212

ncilum ego confiilain omiies qui li*c audient, cre- A ej&sc reparaiiduin : illiuscaui perseciiiionem fiiluraiu

diluros : nain nisi ina'Sliiiiabilem viiam aique viitu- es^e , ui Chrislum Deum eogal i egari , se pnlius

lein Mailiniis egissel, nei|iiai|uam apud nos lanla Chiislum esse ooiilirinans : oninesque secumlum le-

gloria prtciliius haberelnr : quainqiiam minime mi- gcm circumcidi jubeat : ipsum droique Neronem ab
rum , si in operibus Maitini infirinilas humaiui dubi- Aniicliristo es^e perimeiuluni , aique ita sub illius

laveril ,cum nmllos hodieque videanius ncc Evan- pnicsiate iiniversum oibem cunciasque gentes esse
gcliis quidcm credidisse. A Martino autcm sa?pe an- iciligcudas , doncc advcntu Chrisli impius opprima-
gelos visns familiariler ei sensimiis ct cxperti sumus. tur : non esse aulcm dubium, quin Anlii bristus
Ilrm niinimam dictiirussnm, sed tamen dicam. Apud ma!o spirilu conceplus jam nalus essil , et in annis

Ncniausum episcopornin syuodus habebalur, ad qnam puciilibns constiluliH , iclaie legiiima suinpturus
qiiidcm ire noluerai, sed qnid gcstuni esset seire inipri iiim. Quod aulem llacabillo audivimns, aiiiins
eupiebat. Casu ciim eo iste Sulpicius navigabat; sed oi tavtis esl. Vos ivstimaic qnam jam in praciipili

procnl, ut seniper, a ceteris in remola navis parte consislant qn;e (iiluia inctuuniur. Ha?c ciim maxime
solus residebal. Ibi ei angelus, quid gestum essel in G.illns, necduni explicatis quae sialiicrat referrc ,

synodo, nunliavil. Nos poslea lenipus liabiii concilii loqucrclur; puer fainiliaiis ingrcssus esl , nunlians
sollicile requirentes, satis comperium babuimus, B Refrigeriuiu presbyleruni stare pro foribus. Dubilare
ipsum diein fnisse conventus, el ea ibi ab episcopis coepimus, ulrum Galliim adliuc csset inelius audire,
luisse decreta qmc Marlino angelus nuntiarat. an exnptatissimo nobis viro, qui officii causa ad nos
XIV. C;cleruin cum ab eo de line si'culi qu;ere- veniobat , occurrere. Tnm Gillus : Eiiainsi ron ob
remns, ail nobis Neronem et Aiiticluislum prius
, ailvenluni sanctissinii .sacerdnlis n linqui nda nobis
esse venturos : Neronem in Occidentali plaga regibus h;ec esset uratin , nox ipsa cogebat hncusqiie pro-
subaclis decem iiuperaturiim, persecutionemque ab tiaclum finire seinionem. Vcrum qnia de Martini
eo eatenus cxercendain , ut idola genlium coli cogat virtulibus nequnqiiain explioari univcisa poluerunl,
ab Anlichiisto vero primiim Orienlis cssc capicndnm liafc vos hodie audisse sulficial : cras reliqua dice-
miperiinn, qtii quidoui sedcm el caput regni Uiero- nius. Ita pariicr arcepla hac Galli spmisinne snr-
Milymam csset habiturus : ab illo urbein ct templuin reximus.

DIALOGUS III.

Qui tamen diccndus esset Secundus.

I. Lucescit huc, Galle : suigcndiim est : nam, ut C via veniens, anhelus cucurrit. Quid vos, inquam,

vides, el Postnmianns iusiat; ct hic presbyter, qui

tam subilo et lam insperaii, tam ex diversis re^io-

liesiemo aiiditoiium amisit, exspectal, ut qiirc de nihus, tam mane cucuri istis ? Nos, inquiuul, heslemo

Marlino nnslro in bodierniim dieni explicanda dislu- cognovinius, Gallum isiiun per tolum diem Marlini

leras, debilor sponsioni-. evnlvas. Nou ignarus qui- narrasse virinies, et reliqna in liodicniuin dieni,

dem isle omiiiiini, qu.vcumque memoranda snnt : quia nox opprcsserat, dislulisse : propierea niaiura-

aed dulcis et grala coguiiio cst eiiam nota relegenli; vimus frequens audilorium facere lanlani nialeiiam
siquidem nalnra ita comparaium sit, nt meliore quis loeiiluro. Interea nuniialur, niullos sseeiilarium stare

conscieniia se nosse congaudeal quae multoruin tesli- pro foribus. nec ingredi auihntes, sed ut admiiic-

moniis iion esse incerta cognoscal. Nam et hic a renlur or.intcs. Tuin Aper. nequaquam istns. inquit,

prima adolescenlia Mariinum secutus novit quidcm nobis admiseeri convenit: quia ad audienduin cuiio-
omnia, sed libenter cognila recognoscit. Fatehor sitile polius qiiam religione venerunl. Coufusus ego
enim libi, Galle, Martini inihi stcpius auditas cs«e illorum vice quos non admiltendos esse censebat.
virliites; quippe qui de eo eiiam lilteris niulta man- /Egre tandem nblinui, ut Enchcrium ex vicariis et

daverim : sed per gesiorum admirationein seniper Celsum admitlerenl consularem c;eteri sunl epulsi. i i

mihi nova sunt quce de illo, licet amlita siepius, D Tuin Gallum media in sede componlmiis qui cum :

revolvuntur. Proinde additum nobis Ucfrigerium din nobili sua vereciindia silenliuin lenuisset, lan-

aiiditorem eo impensius gratulamur, quo promplius dem ila exorsus csl

Posiumianiis iste, qui hrcc Orienli iuferre fesliuat, II. Convenislis, inquii, adme audiendum, et sancti
quasi stib teslibus consignalam abs le acccpluriis el diserli; sed religiosas polius quam doctas auros,
esi veritatem. H;cc me loquente, Gallo jam ad nar- uti arbiiror, attulisiis, audiluri me lide leslis, non

randum parato, irruit lurba monachorum Evagrius : oratoris copia loculurum. Quse auiem heslcrno dicta

presbyter, Aper, Sebasiianus Agricola : el post pau- sunl, non revolvam : illa qui non audierunt, ex
luluni ingreditur prcsbytcr nosler yEtberius ciim scriptis recognosccnt. Nova Postiiinianus exspeclal,
Calupione diacono, et Amatore suhdiacono : poslre- nuutiatiirus Oi ienti, ne se in comparatione Martini
mus Aurelius presbyter dulcissinius meus, longiore prseferat Occidenti. Ac primum gesiit animus, quod
 213 DIALOGUS 111. 214
Refrigerius in aurcm su?gerit, explicaro. Rcs in A nominc, inquii, Martiui jtiboo te obniutescere. Cani
Carnoiena gesla csl civiLile. Palerfainilias duoile- lufs.it lalralus in gulliire : liugua (abscisam puiares)
pennem ab utero inntam puellain Martinq coepit of- ob'.nutiiil. Ita [Kiruni esl ipsiitn Martinuni fecisse vir-
ferre, pesceus ut linguam Ngatam ineritis snis san- tulcs : credite mihi, quia eliam alii in nomine ejus
eius absnlvcret. Ille cedens cpiseopis, qui liim forte mulla feccruiit.
latus illitis anibichaut, Valcuiinoaique Victricio, im- IV. Avitiani quondam comiiis noveralis barbaram
parein se esse tantae moli; sed illis quasi sanclio- nimis, el ultra omnia crueuiani feritaiem. Hic ra-
ribus niliil inipossibile fatebamr. Al illi pi;is preees bido spirilu ingressus Ttuonuin civilatem, se(|ucnli-
iiua ciim patre Siipplici voce juiigentes, orare .Mai ;i- bus eum miserabili facie ordiuibus catcnatis, diversa
nuin , ut sperata prseslaret. Nec cunctatus ultra perdendis parari jubcl genoia paenarum, disponens
(utrumqiic prae.clarum, ct oslcndendo liuinilita.eni, posicra die atlonila civilale ad opus tam trisle pro-
ncc dilfereodo pielatem), jobet circuiiislantis populi cederc. Quod ubi Martino compertum e>l , solus
iniiltiiudiiicm submoveri : episcopis tantiim et puellsc paulo anie inediain noclcm ad praetorium besliaa
palre assisteutibus in oraliuiicin suo illo mure pro- illius lendit : sed cum, profundse noctis silenlio,
slernilur : dein piisillum olei cum exorcisiui prxfa- quiesccntibus cunctis, nullus foribus obseratis pale-
lioue bencdicil, aupie ita in os puellue sanclilicatum B ret ingressus, anie limina cruenta piosternilur. In-
!ii|uorein,cuin ei linguam illius digitis leneret, iiilii- terea Avitianus gravi somno sepulius angelo in-
dii. Nec fefellilSanctum virtutis evenlus. Patris no- gruente percellitur : Servus, inquit, Dei ad lua
men inierrogu : inox illa respondit. Proclamat pa- lunina jacct, et tu quiescis? qua ille voce percepia,
ter, cuni gaudio pariter ct laciymis Martini genua leeto suo turbatus excutitur; convocatisque servis
complexus, el lianc primani se filia; audisse vocem trepidus exclamat, Mariinum esse pro foribus :

cunctis stupeiilibus latebatur. Ac ne cuiqiiam id in- ireni protinus, clauslra reserarent, ne Dei servus
credibile forte videalur, perliibeal vobis prasens pateretur injiiriam; sed illi, ut est oinnium nalura
Evagrius tesiimoninm verilalis, nam res ipso pr;c- servorum, vix priina limina egressi, irridcnles do-
senle tum gesta est. iniiium suuin, quod somno fuisset illusus, negant
III. Parvum illud esl qund nuper Harpagio presby- queiiiquam esse pio foribus, ex snomet ingenio con-
lero referenle cugnovi : sed non praeteiiniiiendum jeclanies neuiinem nocle posse vigilare, neduni illi

videlur : Aviiiani comilis uxoreni misisse Marlino credereni, in illo noctis borrore jacere ante aliena
oleuin, quod ad diversas morborum causas neccssa- liiuina sacerdotem : idque Aviiiano facile persuasiim.
rium (sicutest eonsueiudo) benediceret : ampullulam Rursiim solvitur in soporem ; sed mox vi niajore
vitream istiusmodi fuisse, ilt rolunda in yenlreni C concussus exclamat, Mariinuin stare pro foribus
creseerel, ore prodticlo; sed oris exstantis conca- sibi ideo nullam quietem animi corporisque periniiti.
viim non repletuni ;
quia ita moris sit vascula illa Tardainibus servis, ipse iiM|iie ad liniina exteriora
complere, ul pais sunima uinlionibus obstruendis progieditur : ibi Mariiniim, ut scnserat, deprehen-
- libera relinquamr. Tesiabatur presljyter, vidisse se dit. Perculsiis miser tanta; manifestaiione virtutis,
nleum sub Martini benedictione crevisse, qnoad i|uid, iuqiiii, mibi boc, domine, fecisti? nibil loqui te
exundante copia superne dilllueret : eadcinque, duni necesse est : scio quid desideres, video quid requi-
ad matremfamilias vasculuui referretur, fervisse ras : diseedo quanlocius, ne me ob injnriam Inam
virtuie : nam inter inanus pueri postanlis ita sem- ccelestis iia con.suniat : satis solverim liucusque poe-
per exundasse oleum, ul oinne illius vestimciiiuin naium. Crede, quja non leviter apud me actuni esl,
copia superlusi liqnoris operiiet : malronam iti ut ipse procederem. Post discessum autem Sancli
iisque ad siinmiuin labruni plenuin vaseuluin rcce- advocat olficiales suos : jubet omnes custodias re-
pisse, ut presbytei bodieque latcalur, obdendi pes- laxari ; et mox ipse proliciseitur. Ita fugato Avi-
suli, quo elaudi diligenlius seivanda coiisueveriint, tiano, hctata est se civilas liberatam.
in vilro illo spalium imn fuis-.e. Miriim et illud, quod V. H;ec cum muliis Avitiano relerenle conipeila
huic (me aulem iniurhatur) meinini contigisse. Yas D sunt, lum iiupcr Rcfrigerius pre^byier, quein coram
v ireiim cum oleo quod Martinus bcnedixerat, in vidctis, ab Evagrio lideli viro, ex iribunis, sub in-
fenestra pjululum cdil[ore deposuit : puer faniiliaiis vocalione diviiue uiajestatis audivit, qui sibi hoc ab
iiicauiinr linleum superposiiuui, ainpullam ibi csse ipso Avitiano relalum esse jurabat. Cieteruin nolo
ignarus, alintxii. Vas super constiatuni inarmore mireinini me bndie facerc quod besierno non feci,

pavimenlum deeidit : cunclis inetu exierrilis, ne he- ut ad singulas quasque vii tutes nomiiia lestiuiu per-
nedietio deperisset, ampulla pcrinde incolumis est sonasque suhnectani, ad quas, si quis fuerit incre-
reperla ac si super (ilumas niollissimas decidiNset; dulus, quia adliuc in corpore sunt, recurrat. txigit
i|u;e res non potius ad casuin quam ad Marlini est id infidelilas pliuiinoi nui , qui in aliquibus qu.o
reierenda vinuiem, cujus liened'etio peiire non po- beslcrno ineiuorata sunt, nulare dicuntur. Accipiant
lul. Quid illud? ipiod faclum est a quodain, cujus ergo testes adbuc incolumes atque viventes, quiluis,
nonien, quia prasens csl el proiii se veluil, suppri- quia de lide noslra dubilant, magis credant. Sed si

niclur : cui quidem lempoii liic eliam Saiuiniiius adco inlidcles sunt, profitcor, quia uec illis sunl cre-
intcrfuit. Cauis nobis importiinior oblatrabat : ln dituii. Miror autein queinquam qui vel tenuem sen»
215 SULPICII SEVERI 216
sum religionis habeat, lantum piaculi velle eomniit- A viri fidelis excessum, ut cujus vitn jure gaudebat,
tere, ut putet quemquam de Marlino posse menliri. etiam ejusdem mortem lugeret. Caeterum si ad haec
Facessat a qiioqnam qui sub Deovivit, ista suspicio: probanda quce diximus testes etiam infirmior auditor
ncque enim Marlinus boc indiget, ut mendaciis asse- exegerit, non umim ego hominem, scd multa millia
r;ilur.Sed tanien totius sermonis (ideni apud le, producam, et lotam in leslimonium virtutis expertcc
Chrisle, depromimus, nos nec alin dixisse nec alia Senonum advocabo rcgionem. Et tamen tu.Reliigeri
dicturos, quam quce aut ipsi vidirnus, aul quse ma- presbyter, credo, ineministi, nuper nobis super hoc
nifestis aucloribus vel plertimquc ipso referente co- cum Romulo Auspicii illius filio, honorato el reli-

gnovimus. Cseterum etsi dialogi speciem, quo ad giosoviro, fuissesermoncm; qui hcec nobis lamquam
relevandum fastidium lecjio variaretur, assumpsi- incomperta referebat, ct cum futuris proventibus
nius, nos pie prccstare profitemiir historiae verita- per assidna damna trepidarei, ut ipse vidisti, magno
tem. Haec nie extrinsecus inserere nonnullorum in- secum mcerore lugebat, Martinum non in hcec tem-
creduliias, non sine meo dolore, compulerit. Secl pora reservatum.
redeat ad nostriim sermo consessum : in quo cuin VIII. Sed ut ad Avilianum recnrram (qui cum
inc lam siudiose audiri videam, fatear necesse est, in omnibus locis cunclisque uibihus ederct cru-
Aprum fecisse constanter, qui repulit infideles, eos B delitaiis suce infanda moniinienla, Turonis lantum
taniuin judicans audire debere, qui crederent. innocens erat : el illa besiia qiue humano sanguine
VI. Efferor siquidem (credite) spirilu, et prae do- et infelicium mortibus alebalur, miiem se atque
lore lotus insanio : non credunt Martini virtulibus tranquillum beato viro prccsente prrestabat), me-
Christiani, quas dsemones fatebantur! Monaslerium mini quodam die ad eum venisse Martinum : qui
beati viri duobus a civilale erat millibus disparatum : ubi secretarium ejus ingressus est, vidit post tergum
sed si quoties venlurus ad erclesiam pedem extra ipsius daemonem mirce magnitiidinis assidentem.
cellulce suce limen extulerat, videres per totam eccle- Quememinus (ut verbo, quia iia necesse est, parum
siam energiinienos rngientes, el quasi advenienle Latino loquamur) exsufllans; Avitianusse exsufflari
jiidice agmina damnanda trepidare, ul adventum existimans, Quid me, inquit, Sancle, sic accipis ?
episcopi clericis, qui ventarum esse nescirent, dce- Tum Martinus, Non le, inquit, sed eum qui cervici
liioniortiin gemiius indicaret. Vidi qiiemdain, appro- luae teter incumbit. Cessil diabolus, elreliqnit fa-

piante Martino, in aera raptum manibus exlensis in miliare subsellium : salisque conslal, ab illo die
sublime suspendi, ut iieqnai|iiam solum pedibus at- Aviiianuni initiorem fuisse, seu qnod intellexcrit
lingeret. Si quando aiileni exorcizandoruiii dceme- egisse se semper assidentis sibi diaboli volunlaiem,
num Martinus operam recepisset, neminem manibiis C seu q UO d immundus spiritus ab illius conscssu per
alirectabat, neniinem sermonihus increpabat, sicut Martinum fugatus, privalus est potesiate grassandi,
plerumque per clericos rotatur uirbo vcrborum; sed cum erubescerel minister auclorem, nec miiiislrum
admolis energumenis cceieros jubebat abscedere, ac auctor urgerct. In vico autem Ambaliensi, id est,

loribus ohseratis in medio ecclesia; cilicio circum- castello illo veteri quod nunc frcquens habilalur a
tectus, cinere respersus, solo stratus orabat. Tum frairibus, idolium noveratis grandi opere constritc-
vero cerneres miseros diverso exitu pernrgeri : hos lum. Politissimis saxis moles lurrita surrexeiat, quae
sublatis in sublime pedibus quasi de nnbe pendere, in conum sublime proredens superstilionem loci

nec tamen vestes dcfluere in faciem, ne faceret vere- operis dignitate servabat. Ilujus destructionem Mar-
cundiam nudata pars corporum : at in partc alia vi- cello, ibidem consisienii presbytero , vir beatus
deres sine interrogatione vexatos et sua crimina soepe mandaverat. Post aliqiiantum tempus regressus
conlitentes. Nomina etiam iiullo inlcrrogante prode- increpat presbylerum , cur adhuc idolii slruclma
bant : ille se Jovem, isle Mercurium falebatur. consisteret. Ille causalus.vix mihtari manu et vi
Postremo ciinctos diabnli ministros cum ipso cerne- publica; mulliliidinis tantam molcm posse subverli,
ies auctore cruciari; ut jam in Martino illud lalea- nedum id lacile putaret per imbecilles clericos aut
mur implelum qund scriptum est :Quoniam sancii " •
nlirmos monacbos quivisse curari. Tum Mariinus
de angelis judicabunt. recurrcns ad nota subsidia. noctem totam in ora-
VII. P.igum queindam in Senonico annis singnlis tione pervigilat : mane orla lempeslas aedem idoli

grando vasiabat. Compulsi extremis malis incolan a usque ad fundamenliim provolvil. Verum tisec Mar-
Marlino auxilium poposcerunt, missa per Auspicium cello tesie dicia sinl.
prsfeciorium virum satis fida legalione, cujus agros IX. Aliam ejus non dissimilem in simili opere
specialiter gravior quam caiteroriim assueverat pro- virtntem Refrigerio aslipulante perhiheo. Colum-
cella populari. Sed lacta ibi oralione Martinus iia nam immensse molis, cni idolum superstabat, pa-
iiniversam penitus liberavitab ingruenti peste regio- rabat evertere : sed nulla erat facultas (|ua id dare-
nem, ut per viginti annos, quibus poslea mansit in tur effectui lum ad orationem suo more converli-
;

corpore, graiidiiiem in illis locis nemo perluleiit. lur. Visam cerlnm e-t parilem quodainmodo colum-
Qund ne forluitum esse et non potius M.irlino praesli- nam ruerc de ccelo, qux impacta idolo lotam illam
tum putaretur, co anno quo ille defiiiictus est rursus inexpugnabilem molcm solvit in pulverem : partim
incubuit redlviva lempesias : adeo sensit et munilus scilicet, si invisibililer co)li viriutibtis uteretur, nisi
 217 DIALOGUS III. 218
ipsae virtutes visibilitcr servire Mariino humanisArat, iribunos summa potestaie armatos ad Ilispa-
etiam oculis cernerentur. Itlem aulem Refrigerius nias niiitere, qui haerelicos inquirerent : deprcbensis
milii testis est , mulierein profluvio sunguinis labo- vitam et bona adimerenl. Ncc duliium erat,quin
ranlem, ciim Mariini vesiem exemplo mulieris illius sanctorum etiam maximam turbam lenipestas isla

Evangelicaa conligisset, stibmomenio lemporis luisse depopulala essei, parvo discrimine inter hominum
sanatam. Serpens flunien secabal, et ripac in qua genera; etenim lum solis oculis jiidicabalur cum ,

constileramus, adnatabat : In nomine , inf|iiit, Do- quis pallore poiius aut vesie ,
quani fide hocreticus
mini jubeo te redire. Mox se inala bestia ad verbum ocstimareiur. rfcec nequaquam placitura Martino
Sancii relorsit, et in ulteriorem ripam nobis exspec- episcopi seniiebant : sed male consciis illa vcl mo-
laniibus transmeavii. Quod ciini omiies non sinc mi- lestissima erat cura, ne so ab eoruni coiniiiuiiione
raculo cernerenms , ahius ingemiscens ail, Serpen- adveniens absiineret , non defuturis qui lanli viri

tes me audiunt, ci homines non audiunl. constaniiam prncmissa auctoritale sequerentur.

X. Piscem Pasclios diebus edere consueitis, paulo lneuut cum iinperalore consilium, nt missis obviam
anle horam refeciinnis interrogat, an liaberetur in Magisiri officialibus urbem illam propius veiareiur
promplii. Tum Calo diaconus , ad quem monaslerii accedere, nisi se cum pace episcoporum ibi consi-
adminislraiio. pertinebat, doclus ipse piscari, negat B slentium adfore faieretur. Quos ille callide fruslra-
per totum diem sibi ullam cessisse capturam ; sed tus profiletur , se cum pace Chrisli esse venturum.
neque alios piscatores, qui vendcre solebani, quid- Posiremo ingressus nocturno lempore , adiit eccle-
quam agere quivisse. Vade , inquit , milte liiiuni siam lanluin orationis gratia : postridie palaiium pe-
Itium : caplura proveniet. Conligua flumini, ut Sul- lii. Praeier mulias ,
quas evolvere longum est, lias
picius isie descripsit, habebamus habitacula : pro- principales petitiones babebal : pro Narsete cninite,
cessimus ciincti, ulpole ferialis diebus , videre pis- et Leucadio prasside ,
quoruin ambo Graliani par-
canteni , oinniiiiii spehus intentis, non incassum liuni fuerant, perlinacioribus siudiis , quae non est
fuiura teiilainina , (|iiibus piscis Marlino auciore hiijiis lemporis cxplicare, iram victoris emeriti. Illa
Marlini usibus quosrerelur. Ad priniiini jactuin in pracipua cura, ne iribuni cum jure gladiorum ad
rete permodico ininianem esoceni di:iconus exlraxil, Hispanias mitlerenlur : pia enim erat sollicitudo
et ad monastcriiim Inuius accurrens, niniiruin ut Mariino, ut non solum Christianos qui sub illa erant
dixit pncla nescio quis (uliniur eniin versu scliolasti- occasione vexandi , sed ipsos eliam boereticos libc-
co, quia inter scholasticos fabulamur) : rarel. Veruni primo die alque altcro suspendit ho-
ininem callidus iniperalor, sive ut rei pondus iinpo-
Captivumque suem niiraiitibus inlulit Argis.
Cineret, sive quia nimis sibi implacabilis erat.seu
Vere, iste Cluisii discipulus, geslarum a Salvatore quia, ut plerique lum arbitrabantur, avarilia repu-
viriuiuni qnas in exemplum sanciis suis edidit gnabat
, , : siquidem in bona eoriim inliiavcrat. Ferlur
aimulator , Clnistuni in se monstrabat operanleni , eniin ille vir niullis bonisquc aclibus prneditus, ad-
qui sauciuni suum usqueqiiaque glorilicans , diver- versus av.iritiain partim coiisuluisse ; nisi fonasse
sariim nuinera graliaruin in uniim lioniinem conle-
regni necessitate ,
quippe exhausto superioribus
rebat. Tesiatur Arhorius ex pratleclo, vidisse se principibus reipublicie oaraiio, pene semper in ex-
Martini inaniim sacrilicium offerenlis, veslilam quo- pcdiiionc atque procinclii helloruni civilium consti-
dammodo nobilissimis gemmis, luce micare purpu- tuius , facile excusabilur, quibuslibct occasionibus
rea, et ad motum dextr;e collisarum iuter se frago- subsidia imperio paravisse.
rem audisse geminaium. XII. Iuierea episcopi quorum communionem Mar-
XI. Veniam ad illud quod propler nolam lem- liiuis non inihai, trepidi ad regeni concurruni, prae-
porum semper occultavit sod nos celare non ;
danuialos se conquerentes : aclum csse de suo om-
potuit : in quo illud est miraculi, quod facie ad fa- niuiii sialu, si Theognisti pcrlinaciam, qui eos solus
ciem cuin eo est angelus colloeulus. Maximus im- palam condemnaverai, Mariini arma-
laia sentenlia
peraior, alias sane hoiius, depravaius consiliis sa- D ret aucioriias non oponuisse hoininem recipi moe-
:

cerdoium, pnst Priscilliani necem Itliaciuni cpihco- nibus, illum jam iiun defensorem hxielicorum esse,
puni Prist illiani accusaiorem caeterosque so-
illius sed vindicein nilul actum morte Priscilliani, si Mar-
:

cios t|Uiis uominari non est necesse, vi regia lue-

,
linus exerceat illius ultionem. Poslremn proslrali
hatur, ne quis ei crimini darel, opera cujus-
illius cuin Ileiu et lamentatione potesiateni regiam implo-
ciiniqiiemodi hoininem fuisse dainnaium. Interca hnminem vi sua. Nec
rant, ui ulaiur adversus ununi
Mariinus niultis gravibusiiue laboranlium causis ad mullum aberat, quin cogcrclur impeialor Martiniim
comitatum ire compulsus, procellam ipsam lotius cum haueticorum sorte miscere. Srd ille licet ,

lempesiaiis incurrit. Congrcgati apud Treveros episcopis nimio favore esset obnoxius, non erat
episcopi tenehantiir qui qnolidie coninmnicanies
,
ncscius, Maiiiiuiin fide, sanclitate et viriule cunclis
Itbacio conim mcm sibi causam fecerant. His ubi praestare mortalibus : alia longe via sanclum vincere
nuntialum est inopinanlihus adesse Manimim, totis paral ac priino secrelo accersilum hlande appellat:
:

animis labefaeti inussilarc el trepidare coeperunt. Et h.Treiicos jure dainnalos more judicionim publico-
jfnn pridie imperator ex corum senlentia decreve- rum potins quam insectationibus sacerdolum; non
 ;

219 SULPICIl SEVERI 220

«,!' ciiisam ,
qua lihacii cailcrnruinque parlis ejus \ nam spirity seuiiebat doniutn illam divino mimine
euininiinioneni pularel esse damnandam ; Tliengni- verberari : lamen non prius desiilil seplein toios

sliim odio |ioiius qiiam causa feci^se discidiuin ; dies tolideinqne noctes orando et jejunando conli-
eiiimleiiiqtie tameu solum e>se qui se a coiiiiminioiie ouans, quam id quod exorandiim receperat inipc- ,

iiiiciiin scpararil , a rcliqnis niliil novalum ;

quin tiarel. Mox ad enm Lyconlius divina cxperlus bene-
etiam ante paucos dies habila synodus Ithacium licia pervolavit , nunlians simul ct agens gratias,
proiuiniiaveiat culpa non leneri. Quilius cuni Mar- domuin siiam omni penculo liheraiam. Cenium
linns paiuni movcreiiir , rex ira accendilur , ac se eliam .irgenli libias obtulil ,
quas vir bealus nec
de con^pcctu cjus abripuit : ct mox percussorcs bis respuit nec recepit , scd priusquaiu pondus illud

pro qtiibus Maiiinus rogavcral, dirigunliir. inonaslerii limen altingeret, redimendis id capiivis

Xlll. Quod ubi Martino compcrliim jam noclis conliimo depulavit; el cum ei suggererclnr a fralri-

lempore esl, palatium irrupil; spondet , si parceie- bus, ui aliquid cx eo in sumplum monasierii reser-
lur, se comiiiuiiicaUivuni, dunimodo ut et liibuni varet : omnibus enim angusium esse victum, mullis
jam in exciiliu.n cccle?iariiin ad Hispauias missi re- deesse vesiilum : Nos, inquil, Ecclesia, et pasrat et
trau.ere.nl ur. Nee mora : Maximus indulget omiiia. vesiial, duinnindo nibil nosiris usibus qmesisse vi-

1'ostiidie Felicis episcopi ordinalio parabaliir, san- \\ deainur. Succurrunt huc loco illius viri niagna mi-
ciisimi saue viri, et plane digni qui meliore lem- racula, qu« facilius admirari pnssumiis qnainrcferre.
pore s:\eerdos liercl. Hiijus diei eoinmiinionem Mar- Agnosciiis profeclo quod dico : mtilia sunl illius

lipus. iniil, salius xslimans ad burain eedere, quam qua3 non queiint explicari : veluti istnd est ,
quod
/
bis nnn cousulcie qiiomin ceivieibns gladius immi- nescio an ila, ul gestum est , a nobis possit exponi.
nebal; verumiamen suinma vi episcopis iiilenlibus, Quidam e fraiiiluis (nomen non iguoratis; sed ce-

ul cninmuninnein illain subscriplione (irinarel, ex- landa persona est, ue sancto viro verecundiain fece-
lorqucri non poluit. Poslero die se inde proiipiens rimtis), quidam crgo cum ad fornaculain illius carbo-
ciim revciiens iu via incestiis ingeinisceret, se vel num copiam repeiiiset et admnta sibi sellula di- ,

ad borain nuxiie r.onimuninni fuisse permixium ; varicalis pedibus super ignem illum nudalo iiiguine
baud longe a vico cui nonien est Andeilianna ,
qua resideret ; conlinuo Marlinus faciam sacro lcginini
vastas solitudines silvaium secrela patiuutur ,
pra -
1
scnsit injiiriam, magna voee proclamans Quis : [in-
giessis pauliilum cuinitibus ille subsedit , eausam quit] nudaio inguine nosiruin incestat babiiaculum?
iloluris et facli accus.nUe acdcfendcnte invicem co- IIoc ubi ille fraier audivit, el ex conscienlia quod
gitaiione pcrvulvcns. Astiiit ei repenle angelus :
increpabatur agnovil ; conlinuo. iid nos cuciurit
Merito , inquit, Martine, eonipungeris ; sed aliler Q ex.inimis ,
pudorem siium non sine Martiui virtute
exiie nequisti; repara virliilem , rcsuine eonslau- confessus.
tiam, ne jam nou periciilum gloriie, sed salutis in- XV. Quodam itidem die, dum in area, qiife parva
curreris. Itaque ab illo lempore salis cavit cum illa admodum laberiiaculuin illius ambiebat, in illo suo
Iihacianse paiiiscoininuiiione misceri. Catcruui cuin quod nosiis omnes, sedili lignen resedisset, \idit

qiiosdam ex energuiiicnis lardins quam solebat et duos daamones in excelsa illa quoe nion.iacrio su-
gralia minnre eurarct; subiinle nnbis euin laciymis percminei rupe consistere, inde alacres ac laslos
fatebaiur, sc propler cominunioiiis illius nialum, cui voeeni istiusmodi adhnnationis emitlere : lleia le,

se vel punclo lemporis, necessitate, uou spiritu, Briclio ; heia Crsdo cemebant miserum
le, Brictio.

miscuissel , detrimeniuni scniire virtuiis. Scdecim ciiiinns propinqiiantem, conseii quantam illi rabiem
pnsiea vixit annos : nullaiii synoduin adiit , ab om- spiiilns suscilassenl. Nec mora, Brictio fnribiindus

nibus episcopurum conventibus se removit. irrupit, ibi plenus insauioe evnmuit in Martiniim
XIV. Sed plane, ut experti sumus, iiiiiniiiulain ad millc cnnvici i. Objurgatus enim pridie ab eo fuerai,
teinpus graiiun innltipliei mercede re|iaravit. Yidi cur qui nihil umquam aule clcricalmn (quippe qui in

postea ad iiseiidoformu monaiierii ipsius adduciuin monaslcrio ab ipso Maiiino nulrilus) habnis-ii ,

cnergimieiiuin , et prius quam liinen attingerct, D equos alerel , mancipia compararet : nam jam illo

fuisse ciiiaiiiiu. Tesianiem (|iiemdam nnper audivi ,

tempore arguebatur a multis , non solum pucros

cinn in Tyrrbeno inari cur»u illo qiio liomain len- barbaros, sed eiiam puellas scitis vuliibus coemisse.
ditur, navigarct, siiliitoluibiiiibusexnrlis, exlicmiun QuiIhis rebus infelicissiinus insano lellc commoliis,

vila' oinnnim luisse disciimcn : iu qiiocum quidam el, 11 1 credo, praecipaa daimonum illoruni agiialus

/Egypiius negnlialor, iiecdum Christianiis , magna instinclu, Marlinum ila aggressus esl, ut vix mani-

vncc clamaverit, Dcus Mariini, eri|)e nos; mox teni- bus temperaiel ; ciim quidein Sancius vuliu placido,

peslalem fuisse sedatam, seqne nplaliini < ursiim menie iranquilla inlelieis anieniiam per miiia verba

ciim sunima placidi sequaris quieie tcnuisse. Lycou- cuhilcret Sed iia iu eo neqiiam spirilus redunda-

lius ex vieariis vir lidelis , cum familiain illms lues bat, 11 1. ne sua qnidem illi, quamvis vana adiiiodiini,

exirema vexaret, et iuauditoe calamiialis exemplo incns subessel : trementibus labiis incciloque vullu

per totain domiim eorpora a>gra prociimbeieni, Mar- decolor \<tx furore rolabat verba peccaii , se asse-

tini per litteras imploravit aiixilium. Quo lempore rens sancliorem ;

quippe qui a priinis annis in mo-
vir beatus rem esse promisit difficilein impclrari nasterio inler sacras Ecclesia3 disciplinas ipso Mar-
 ,
:

221 DIALOGOS III. 222

lino educante crevissel : Martinum vero et a prin- A paniam : etsi inaxime our«us in devio sii, non lanicn

cipio, «,iio(l ipsc dilfneri non posset, milili.e actibus tibi tanli sint vel niagnaruni niorarum ulla dispen-
sorduisse, et nunc per inaues snpersliiioneset phan- dia , qnin illie adeas illustrem viruni ac loto lauda-
lasmata visionum ridicula prorsus inter deliramenta tmn nrlje Paiilinuin illi quaesn le primum senno-
:
, ,

senuisse. Bscc cum mulia, atque alia eiiam, qua; re- nis nostri ,
quem vel liesterno confecimus vel liodie
licere melius esi, acerbiora vomuisset, egressus tan- diximus, vnlumen evolve : illi omnia refcres , illi

ilem furore satiato, quasi qui se penilus vindicasset, cuncla recilabis, ut mox per illum sacras viri lau-

rapidus ea parie qua venerat, rccurrebat : cum in- des Homa cngnoscat sicui primnm ; illiim nostrum
lerea, credo per Marlini orationes fugaiis. ub illius liurlliim non prr llaliam tanlum, sed per lottim
corde dxmouihus, reducius in poenitentiam, mox etiam diffudii lllyricum. Ille Martini non invidus
revertitur, atque ad Mariini se geuua prosternit gloriarum , sanctafumque iu Chrislo vinulum piis-
veniam poscens, fatelur errorem, nec sine daemone siiuiis seslimalor, non abnuet prsesulem nostnim
se fuisse tandcin sanior confiietur. Non crat apud cum suo Felice componere. Imle si fnrte ad Africam
Marlinum labor isle diflicilis, ut ignosceret suppli- translrelabis , referes audita Carlhagini : licel jam-
canti. Tunc el ipsi et nobis omnibus Sanclus expn- pridem , ul ipse dixisli, viruni noverit, lainen iiiinc

suil, qualiler illum a dasmonibus vidisset agiiari, se g pracipue de eo plura cognoscat, ne soluiii ibi Cy-
conviciis non moveri ,
qu;e magis illi a qno esseni pri inuin martyreiri suiim quamvis sanclo illius san- ,

effusa, nocuissent. Exinde cum idein Brictio mullis gnine consecrata , mireiur. Jain si ad Ucvani Achaiae

apud eum magnisque criminibus perssepe premere- sinuin pauliiliim devexus iniiaveris, scial Corinthus,

lur, cogi uon polnit, ul eum a pre.sljyierio subnio- sciant Aihcme, non sapientiorem in Academia Pla-
veret, ne suani persequi viderelur injuriam; illud lonem , ncc Socratem in carcere foriiorem: felicem

sepe commeiniirans, Si Chrislus Judam passus est quidem Grsciam , qux meruit audire Aposlolum

cur ego non patiar Brictionern ? praedicantem ; sed nequiquam a fihristo Gallias de-
XVI. Ad Iuec Poslumianus, Audiat, inquit, istuil relirtas ,
quibus douaverit liabeie Martinum. Ciim
exeinplum nosier iste de proximo ,
qui cum sit sa- vero ad /Egypium usque perveneris, quamquam illa

piens, immemor prseseptiuin , imuiemor futuroruni suoruin sanctorum numero et virluiibus sit snperba,
si fucril offensus , insanit, in sua se non habens po- tnnen non dedignetur audire, quia illi vel universse
leslate : s;vvit in clericos, grassalur iu lairos, totiiin- Ati;e in solo Mailino Luiopa nou cesserit.

que leriarum orbein in suani commovel ullionem : WIII. Ca;ieruni cuni Hierosolymam inde petitu-

in qua per iriennium jugiter dimicatione consistens, ius ventis rursum vcla commiseris ,
ncgoliiim tihi
nec lemrorc nec raiione sedatur : dolenda honiinis q nostii doloiis injungo, ut, si uiuquam illustiis illius

et miseranda comlitio, eliamsi hac sola insanabilis 1'loleuiaidis litlus accesseris, sollicilus inquiias, ubi

niali pesle prenierelur. Verum ista ei palienti;e et sit consepullus nosler ille Pomponius, nec faslidias

tranqnilliiaiis exempla rcferre sicpius, Gille, de- visilare ossa percgrina. Mnltas illic laciymas lam ex
bueras, ut nesciret irasci et sciret ignoseere. Cnii alfectu luo qiiam ex noslris fundc visceiibus: ac,
si i^iuni ipsum breviler inserluin sermoneni ir.eiim licet inani miinere, soliiin ip>um llore puipnreo et

iu se piolaium forte cognoverit, sciai non magis suave redoleutibiis sparge giaininiljus. Dices lanien
ore inimici quain amici animo me loculum : quia , illi , sed non aspere, non acerhe , compalienlis al-
si fieri posscl, optarem , ut Martino polius episcopo loqyip, non exprohraniis elogio : quod si vcl le quon-
quain Phalari tyranno siinilis ilicerelur. Scil isliiin, dam , vel me seniper audire voluisset , el Mai tinum
cujiis coinmemoralio parum suavis esl. , iranseainiis, magis quain illinn , quein nominarc nolo , luissct

et ad Martinum nostrum, Galle, redeainus. iiniiatus : nuniquam a me tain crudeliter disparaius,

XVH. Tiiiii ego, cum jam adesse vesperam oeci- ignoli pulveris syrte legereliir, naufiagi sorie pr;e-
duo sole seutirein , Dies , inquam, abiii , Poslumia- donis passus iu medio mari moriem, et vix in ex-
nc: surgendum est : simul lam siudiosis audstMibus iremo nacliis liilore sepulturam. Videanl hoc opus
coena dehetur.^De Martino auiem exspei tare non de- D tuuui ,
qniciimque cx illins abscessu mibi noeere
bes, ul ulla sit meta referendi : latius ille dilfundi- volueiunt: videanl gloriam siiam , et vel iiunc ad-

tnr, quam ut ullo valeat scrinone coucludi. Ista in- versum ine grassarj desinant vindicati. Ilaec cum
terim de illo viro portahis Oiienti, et dum recurris, maxime flebili voce gemeremus, oninium lacryniis
diversasque regioues , loca ,
porlus , insulas urbes- per nosira lamenta commoiis, cum magna quidern
que pr.cterlegis, Martini noineii et gloriam sparge Marlini admiratione, seJ non minore ex noslris He-
per populo*. Imprimis memento non prasterire Cam- libus dolore , discessum esi.
2-23 APPENDIX AD OPERA SULPICII SEVERI. zu

APPENDIX
AD

SULPICII SEVERl
OPERUM EDITIONEM VERONENSEM,
QUA CONTINENTUR

EPISTOLiE VII
ANTEA EYULGAT/E.

EPISTOLA PRIMA. A cultor accipiat. Alioquin nec partem consequitur, si

AD CLAUDIAM SOHOREM SUAM.

ex parte cessaverit. Nam sicut a peccato ad juslitiam
fugiendum est, ila et qui justitiam fuerit ingressus,
De ullimo judicio.
ne peccalo pateat pr.necavenduni. Scriptum enim est
I. Lectis epistolis tuis , mullo modo permotuni af- justo (Ezeck. xviii, 24, 20), in qua die exerraverit,
lecium lacrymis tencre non polui. Nam et gaudio lle- justitiam non profuiuram. In hoc igitur consislen-
bam quocl te secundum Domini Dei nosiri pnccepta dum csi, in boc laborandum, ne qui peccata evasi-
vivere ex sertnone ipso lilierarum tuarum poleram mus, praemia parata perdamus. Siai enim adversus
aguoscere, et pro desiderio tui non poteram non nos paralus inimicus, ul nudatiim umbone mox fidei

dolere, quod a persunimam a te injuriam alienabar, feriat.Non abjiciendus est itaque clypeus, ne latus
si litteras non misisses. Tali ergo sorore non frue- pateat. Non remiiiendus esi gladius ne hostis inci- ,

rer? Testor autem salutem luam, persaepe ad vos piai non limere. Porro cum armatiim viderit, abi-
venire volui , sed nsque adliuc impedilns sum , ob- bit. Nec ignoramus diirum esse ac dillicile adversus
sistente eo qui consuevit obsislere. Nani et festina- carnem et saiculuin quotidie dimieare. Sed si acler-

bam desiderio meo in tuo aspectu satisfacere; et niiatem cogites , si coelorum regna cnnsideres , quae
optis Dnmini nostri inter nos obiter videbamtir actu- B uiique nnbis Dominus licet percatoribus prsestare di-
ri , cuin alter alierum consolando, calcaia a nobis gnabiiur, qiue landem condigna passio est qua lanla
mole sneculi , viveremus. Sed jam veniendi diem mercaniur? Luctamcn autem in Iioc mundo parvi
tempusque non siatuo, quia quotiescunique slatui ,
lempoiis est. Nam et^i mors non succedat, senecla
implere non potui. Domini opperiarvoluniaiem ; spc- sueccdel. Labuntur anni, fluunt lempora , et, ut

roque quod meis volis el oralionibus lnis de noslra spero, Dominus Jesus (amquam desideratos sibi cc-

nos fruclum capere facial b perseverantia. leriier vocabit.

II. Cxterum quod a me in omuibus epislolis quas III. quam felix ille noster excessus, cum c a labe

ad le miseram vilae ac lidei tuoe pnecepta deside- peccati melioris vilae conversatione purgalos sede
rans ,
jain per assiduitaiem scriptorum meorum sua nos Cliristus excipiet! Occurrent niartyres et
verba consumpsi, nibil noviim libi rescribere modo pro|>lieiDe, ll
langeniur apostoli, gaudebunl angeli,
possiim quod ante non scripserira. Et sane propitio Ixlabuntur archangeli, victusqne Satanas cruento li-

Deo jam non indiges admoneri, quoe (idem inler cel ore pallebil; quippe qui eiiam nostra ,
qua; sibi
principia consummans, devoiam in Chti^to exhibes in nobis praeparaverat , peccata perdideril. Videbit
cbariialem. Unuin tamen moneo, ne transcursa re- gloriam concessarn per veniam, mcrita honorata per
gloiiam. Nos (riunipliabimiis bosie superato, e
pel;is, ne coutempta desideres; ne manufn aralro C ubi

inserens (Luc. ix, 62), retrorsum conversa respicias. tnnc mnndi isiius sapientes ridebunlur; ubi avarus,
Quo utique in le redeunte viiio, ordinem suuin ne- ubi ailulter, ubi iinpius, uhi ebriosus, ubi malcdiciis
cesse est sulcus amittat, nec sane niercedeni suam recognoscentur. Quid miseii pro sua delensione dic-

" Per summum

a le injuriam. Foriasse Severus vo- <
A lube peccali pwyalos. His affinia sunl quce
culas a postposuerat voci injuriam. Vix enini le-
le babet Severus de Vita B. Mariini cap. 13 Antiqua de- :

runt aiires ejusmndi metalhesin. Cler. lic.ia melioris vila? conversatione purgari H. de Prato.
b Perse>'eranlia. Leg prwsentia. Baluz. Paulo — J Taugentur. 'A7ro xw/oO l;eti;ia ;iflicienlur.
,

nnle resciipsi cuni Baluzio opperiar ; pro quo Cleri- ' Ubi tunc. Clerici cditio mcndose, vbi nunc.

cus oppprior.
,
225 EPIST. I SULP. SEVERl, AD CLAUDIAM SOROREM SUAM. 2-26

luri sunt! Ncscivimus le, Dnmine, te in inundo osse A (J i xi : Desiderium pcccatnrum peribit (Ps. cxi, 10),

non vidimus. Proplielas non misisti , legem sseculo ut isii te agnoscerent et pcccare desinerent. Ego
non non vidimus, sanctorum non
dedisti. Palriarchas cuin rcgia praudilus essem potestate, cilicio snper-

legimus exempla. Cliristus tuus in terra non fuit, jeclo, pulvere subjecio, deposiiis insignibus magni-
Pelrus lacuit, Paulus noluit pradicare, Evangdisla iiceniiie nieae |irocubui vestimentis, ulisiis niansue-

non dociiit , mariyres non fuerunt qiiorum exempla ludinis aique huinilitalis darelur exemplum. Ego
seqneremur. Fuiuriim judiciuin luum nemo prae- ininiicis meis, qui iulcrlicere nie cupierunl, peperci,

dixit, vcslirc paupcrein nemo mandavit, " prohibere ut misericordiam mcam isiis probarem imitand.ini.

libidinem neino praecepit, repugnari avariliae nemo Post hunc Isaias dignus Dei spiritu non tacebit Ego, :

persuasit. lnscientia lapsi sumus, quoe fecimus ne- Doinine, le per os nieiim loquenie, proemonui : Vte

scientes. his quijungunl domum ad domum (Isa. v,8), ut mo-

IV. Hiseconirario ex illo sanctorum choro vel duin d cupidilati imponerem. Ego iram tuam pec-
primus justus Noe proclainabil : Ego, Domine, et cantibus venisse teslatus sum, ut istos a malefactis
su|ierveiitiiruni propter peccala iiominum diluvium suis, si iion spes praemiorum, saltem suppliciorum
pr-edicavi, et post diluvium exemplum de ine proe- formido cohibcrel.
bui bonis, ul malis pereunlibus non perirenl, ut isli B VI. Post hos aliosque complures qui doctrinoe no-
recognoscerent et quse esset innocemibus salus, bis olficia pnestiteiunt, ipse Dei Filius haec Ioque-
et qu;e poeua peccaniibus. Post hunc, Abraliam fi- lur:Egocerie excelsa sede sublimis, coelum palma,
delis obsislet : Ego, inquit, Domine, fidem qua hu- lerram pugillo continens (Isa. xl, 12), intra exlra-
nianum in te crederet genus, media fere mundi illius que diffusus, cunctorum quce gignuntur inlerior, at-

reiate fuudavi. Ego pater gentium, cujus exempla que omnibus qiisc movcniur exterior, inueslimabilis

sequerenlur, elecius sum. Ego Isaac adliuc parvu- naturac poiestaie infinilus, invisibilis aspeclu, in-
Jum non dubitavi, Doinine, offerre libi pro viciima, comprehensibilis allaciu, ut inlervos adedomandam
ut isii recognoscerenl uiliil non Domino proeslari duritiam cordis vestri et perfidiam doctrinis salula-
debere, cum me ipsum ne filio quidem unico intelli- ribus molliendam veslrum minimus existerem, na-
gercut pepercisse. Ego lerram meam et cognaiionem sci carne digilatus sum, deposilaque Dei gloria, ha-
meam te jubente deserui, ut isiisquoque cssel exem- bitum formse servilisassumpsi, ut cominunicata vo-
pluiii nequitias mundi et saecnli pcccata deserere. biscum infirmiiaie corporea, rursum in consortium
Ego, Domine, te licet corpore, sub imaginc primus gloriee meac pcr obedienliam prscccpii salutaris adbi-
agnovi, nec dubilavicredere quem videbam, licelin berem. jEgris infirmisqne omnibus sanilalem, au-
alia mihi subslaniia videreris, ut isti inlelligerent C dilum surdis, visum ca^cis, voccm mulis, clau-
non seciiudum carnem,sed secunduni spiriluni judi- dis pedum officia reslitui , ul vos siguis cceles-
care. Huic Moy^es beatus obsecundabit : Ego le- tibus e
permoverem, quo facilius in me alque in
geni, Domine, istis omnibus le jubenle lradidi,ut his qu;e proedicaveram credcrelis. Ego vobis coelo-
quos libera lides non lenebat, lex saliem dicta cohi- ruin regna promisi. Ego eiiam, ut impunilalis liabe-
beret. Ego dixi : iVo» adulierabis (Exod. xx, 14), ut relis exemplum, lalronem, qni me sub morlis suai
licemiam fomicaiionis inbiberem. Ego dixi : Di- lempore faiebatur, in paradiso collocavi, ul illius fi-

liges proximum luum (Levit. xix, 18), ut charilas dem qui remilli sibi meruerat peccata, scqueremini.
ahundaret. Ego dixi : Doiniuo soli servies (Deul. vi, Alque ut exemplo meopro vobis el ipsi pati possiiis,

13), ne isli idolis immolarent vel templa esse pale- pro vobis ego passus sum, ne dubitaret homo pro
rcnlur. Ego ne falsa lestimonia dicerentur edixi, ut se pati quod Deus pro homine perlulisset. Ego
istis adversus onme mendncium prscluderem ora. me post resurreciionem, ne fides veslra confunde-
Ego facla diclaque a mundi exordio, opcranle in me rclur, osiendi. Ego in Pelro Juda?os monui , ego
spiriiu tupevirtutis, exposui, ul istius b cognitio prae- in Paulo geniibus praedicavi. Nec poenitet. Est fru-
leritorum docirinam tribueret fnturorum. Ego le cius bonorum. Opus meum boni inlellexerunl, per-
venturuin.Domine Jesu, prsedicavi, ut isiis non c in- D fecerunt fideles, justi impleverunt, consummavcrunt
opinatumesset agnosccre quem venturum anle prre- misericordes magna pars martyruin.niagna san-
; et

dixeram. ctoruni cst. In eodem certe et isli corpore, in eodem

V. Post hunc astabit dignus Domini sui David se- fiieruiiimundo.Curnullum invobis bonumopus.gens
mine : Ego te, Domine, per omnia nunliavi ego ; vipereae slirpis, invenio ? Poeniienliam malorum ve-
nomini tuo lanium serviendiim esse clamavi. Ego strorum nec sub ullinia die ve>lri liuis egistis. Quid
dixi : Beatiis vir qui timet Domiuum (Ps. cxi, 1) ; cgo aulem atlinet quod nie labiis adoralis, si f.ictis et

dixi : Exsultabunt suncti in gloria (Ps. cxlix, 5);ego operibus deuegeiis ? Ubi nunc veslra: diviti.T, ubi

a Prohibere. Forle cohibere. d Cupidilati.

Male Cler. cupiditatis.
b Cognitio prwter. Hauceamdem senlenliam legas Permoverem. Arguii hic Clericus Baluzium, quod
»

supra llisl. sacr. lib. n, c. 8. ediderit promoverem ; sed immerilo. Exemplar nam-
lnopinaium. Sic opiiuie prima
•'
Balnzii edilio. que Balnziainiiii rite periiibet permoverem. Id vilio
Mendose Lipsiensis opinatutn. Ubi Clerieus legen-
, vertendum Clerici exscriptori, <|ui s;epe in exscri-
dnui censcbal non opinatus. At locus eiuendatiune benda Raluzii ediiione peccavit, ut infra pluribus os-
non eget. lendimus.
M? APPENDIX AD OPERA SULPICII SEVERI. 239
lionorcs, ubi poientla, ubi vestrac sunl voluptates ? A consecraiionis privilegio gaudet. Nam et Christi
Null :im novani in vos mando sentenliam. Ilalielis ju- spnnsas viigines dicere ecclesiasiica nobis perniitiit
diciiun (|iiod anle prirdivi. aucioritas, c dinn sponsarnni modo
eas Domino con-
VII. Tunc illud miseris Evangelista recitabit : Ite secral cl vclat, ostendens eas vel maxime babituras
in teitebras exieriores, ubi eril flelus cl stridor dentinm spiritale comnibiim» qiuc sublerfngei inl camale con-
(Mattli. xxu, 15 ; xxv, 30). misefi quos i-^ia nnn soriimn. Etdigne Deo per mairimonii comparaiio-
pcrinovent ! Videliuni suam poenain el aliorum glo- nein spirilaliiercnpulanlurqiKe ejus dilcclionis causa
riani. Ulantur svculo, iIiiiii ietcrnilato illa quxsau- hiimana connubia sprevemnt. In bis quam maxinie
ciis pneparata est non fru;mtur. ° Alfliianl divitiis, illud compleiur Aposioli : Qui nutem udluvret Deo,
auro incubent,dnm ibi egenies, ibi innpes deprch-u- unusest spirilus (l Cor. vi, 17).

dantur. Sint in saiculo diviies, diim in ivlernilale II. Grande esl cl immorialc, pene ulira naturam
sinl pauperes, de (]iiibns seriptum e^t : Divites euue- coi poream, <• snpcrare liixuriam, et concupisccnliiv
ruul et esurierunt (Ps. xxxw, 11). <:onsei|iienter au- spasine.uii adolescentiae facibus accensam animi vir-

leni de bonis Sci -jptura subjecit : InquJrentes uutem lule rcs^inguere , et spiritidi conatu vim genuinae
Dominum non deficient omui bono. ltaque, soror, oblectaiiouis excludere, et vivere contra buinani ge-

licet nos isli irridciinl, licel nos slnllos infelicesqne B neris legem, despicere solalia conjngii, diilcedineni
commemorent, felicius gainlcamus npprnhriis quibus coiileiiincie liberornm , ct quiccumque pr;esentis

nobis gloria, illis poena cumiilaiur. Nec rideamiis il- viiaa esse commoda possint pro nihilo spe fuiiir;v

loruio siultiiiaio, sed potms tnfcliciiniem doleamus: beaiiiudinis computarc. Magna bvc, ut dixi, el ad-

quia inler illos pars niagna nostroriim e^t, quos si iiiir.ilnhs virlus c-t, et nou iininerito pro niagniln-
liicrif.icere possimus , angeiur in nobis gloria. Sed dine laberis sui ingenti pramio deslinaia. e Dubo
agiini se ut voluni, sint nobis tamquam genliles el spadonibus, dicit Deus, el in domo uiea el in mnro meo
publicani ; nos vcro s:ilvos incolumesque liieaniur. loiiim iiomiituluin meliorent filiis el /iliabus ; nomen
Si illi iiunc nobis dolenlibiis gnudeni, nos postea iclcrnttm dabo illis, ct non deficiel (Isa. xvi, 5). De
in illotum dolore gaudebiinus. Vale soror charissiina quibus spadonilius Dominus in Evangelio repelil
et iu Christo dileclissima. dieens : Sunt enim spadones qtti se ipsos caslruveriint
propler rrgnum ccelorum(Matlh. xix, 12). Magniis est
EPISTOLA II.
quidein pudiciliie labor, sed majus est praimium;
AD EAMDEM.
temporalis custodia, sed rcniuneratio aterna csl. De
De Virginitalc. his enim et beatus Aposlolus Joauncs loquiltir, (|iiod

I. Quanlam in coelestibus heatiiiidinem virginilas C sequantur agnum quocuni(|ue lerit. Quod ita inlelli-

sancta possideat ,
praeter Scriplurarum lesiiuionia, genduiu puio, nolluin eis locum inco>lcs;i aula clau-
Ecclesioe eiiam consuctudiue edocemur, k (|iiia ad- denilum, sed cimcia eis divinarnm uianMonum babi
discinius pcculiare illi subsistere meriiuin cujus est tacula reseianda.

specialis consecralio. Naiu cuin universa lurba cre- III. Sed ul illustrius virginiiaiis meiitum clareal,

denlium paria dona grali:T> percipial, eliisdein omnes et quam digna Deo sil manifeslius inlelligi possit, il-

sacrainciUoruni benediciiouibus glorientur, ist;e pro- lud cogiieiur qund Dominus etsalvaior noster Deus,
prioni :iliqiiid prc Cideris babent, duni deillo saacto cuni propter hiiiuani generis saluuni bominein di-
et immaculaio Ecclcsiic grege yuasi sanctiores pu- goarelurassiimere, nou alium quain virginalem ule-
rioresque hosiiie pro voluntatis su;e meiitis a sancto nim clegeril, ul hujusmodi pluiiimun sibi placere
Spirilu cliguntur, el per siimmum sacerdotem Dei monstraret, cl ul pudicitiiv. bonnm uirique sexui in-
offeruntur altario. Digua reveta Domino hoslia lam limarct. Virgincm matiem liabuil viigo niansurns.
preliosi animalis oblaiio, el nulliiis inagis qiiam sikc Iu se viris, f
et in niatre feminis pra-huii virginilaiis
iinagiuis bosiia placilnra. De liujusmodi enim Apo- exenipliiiu. Quo demoiistralur in ulroque sexu bea-
sloliim pr;c( ipue dixi-.se reor : Obsccro autem vos, lam inlcgrilaiem divinilalis babere plenitndineni me-
frulres, per misericordiam Dei, ttt exhibcalis corpora D ruisse, dum lauluni iu inatre fuil quidqmd shabehal
vestra lio&tiatn vicam, sunclam, Dco pluceniem (Itoin. in lilio. Sed qiid ego satisago excelleos ac sublime
xn, 1). Possidet ergo viiginitas el quod alii habent pudicitiae nieritum revelare, et glorios;c bonuin vir-
etquod alii non babent, duni cl coiiimunem et pe- ginitatis osiendere, cum de hac re plerosque pcr-
culiarem obtinet gratiam.ei propiio, ut itadixeiim, orasse non nesciam et ejus bealitudinem mauifcslis-

Affluant div. Gemina sunl qn;v leguniiir apud

11
(irnial.
Sulpiriunl in Hist. sacr. lib. i, c. 23 Inhiant pos- :
e Dabo spadonibus, dicil Deus.
Ilotsl., dabo, iiif|iiil
sessionibus , praidia excolunl auro incubant. II. de , Dnniinus, spadonibus meis. Deesi meis apnd Isaiam.
PnATo. Clericuscontra lidem exemplaris, ut sa>pe ;ilias, dubo,
b Quia addiscimus. Male Clerir. qitu dicimns. inquit spadonibusDeus, et in domo, etc. Mox llolsl.,
c Dum spoiv-uriiin , etc. Ilolstcn. iu Append. cod. meliorcm a filiis quod non dcftciel. Neipie alitcr
Rcg., p. 10 : Dum in sponsarum modum quas consc- saccr texlus.
crat Domino, vclat: osiendens, etc. Pessinic Cleric, ' Ei in malre. Sic el Ilolslenius. At Cloricus, sed
velitt oslensas. in matre.
d Superare spasmeam. Reclius Holsten. so- , s Hubebat. Leg. cum Holsl., habebatur. Mox ibid.,
pire jlummcam. Contexlus restitutionem con- salago pro salisago.
 .

m EPIST. U SULP. SEVERI, AD CLAUDlAM SOROREM SUAM, esrt

simis rationibus comprobasse, et nnlli sapienti in A implere consilium, anic omnia serva mandatum.Vo
duliium venire possit eam rein majoris esse ineriii lens virginitatis prxmiutti cnnsequi , ampleclere
quoe sit amplioris laboris? Quisi|uis enini pildieiliam nicritum vitic, ut tua caslitasrcmunerari possit. Nam
aul nulliiis prannii aui parvi exisiimai, i vrlum cst ut vilam praslal observalio inaiiclalnrum, it!

illum aut ignorare aut non volunlarie ejus ferre la- rtim e eotilrariq generat praVaricatin morlcm. Bt
borein. Inde illi semper casiitati derogant qui qui pcr prajvaricalioncni « in niorle fuerit, virgini-
eam aut non habent , aui liabcre cogunlur in- lalis coronam sperare nnn polerit , ncque pudi-
viii. citiic pncniinm exspectare constitiuus in poena.

IV. Nunc ilai|iie, quoniam, paucis lieci, lam labo- V. Trcs eniin speeiea sunt per quas rcgni cfflilosifs

rem quam meritum iniegrilaiis ostendinius, ne res possessio introimr. Prinia est ptidiciiia, seninda
qutp. grandi virlute conslat, ct ingenii pramiio dcsti- iiiundi coiiteiiijilus, tci tia vero juslilia : qua; uuon-
natiir, carere fruclu suo possit, diligcntius excuban- nexoc plurininm sc possidcnlibus prasiam, ita divife*
dum cst. Quanlum eniin qiueciimque specics pretio- prode*se diflicile possunt ; dinn unaquaqiie eatOHi
sior fuerit, lanln niajoro. solliciiudine cusioditur. Et niin propler sc lanluiu, scd prnpler alias flagitaiui
ijiioniani iniilta suni ijiiio bouo proprio carent, nisi In piiini, ergo qmcritur pudicilia ut fanlius sulisc
aliarttni rerum juventur auv.lio, ut est mcllis spe- R quatur iiiundi contemplus, quia ali illis tnuniliis cou-
cies, qua; nisi cerarum cusludia ct favorum ecllulis tcnini levms polesl qni niairimouii nexibus non I.-
conservctur, el ut verius dixcrim nulriaiur, naitira- iienlur mundi vero conleniplus expnscilnr Ot jnsii-
;

lem gratiam pcrdit et subsistere per se ipsani non tia conscrveiur, quam difficile implere possinil (fifi

potesl : sirut t-t vini spccics, quod si non boni odo- saicularium honoi uni cupidilalibus ct niimdanarmn
ris " vasis, ctreparalis crebris picibus foveatur, ge- voltiptauim ncgotiis implicantur. Quisquis ergo pu-
nuinain vini suavitatcm amitlit. Alienlins ergo pro- dieiliie po-sidel primam speciem, etseciintlam.
qtia;
videndum est ne lorte ei virginitati aliqua sint est inundi coiitemptiis, non obtinct, pene sinerausa
neccssaria, sinc quibus neqiiaqtiain fruduni affeirc possidct priinam, qnamlo secundam non li abel, pro-
sufliciat ; et taiilus niliil prodeiil labor, dum vaue pler quain prima qutesiia cst. Et si primam et sc-
prodesse credilur, tpiod absque viribus necessarii-, cundain liabeal, cui teriia, qn;c cst jusiitia, desii,
possideiur. Nisi fallor eiiim, ob ccelestis regni pra> frustra laborat , quoniam superiores du;e propicr
mium pudicilia: servatur integrita^, quoil sine vita; lcrtiam prxcipue requiriinlur. Quid enim prod&fc
seiernae merito neniineiii consequi posse ccrium est. proptcr uiuiidi conlempl pudiciiiam babeio, ct
yElerna vero vita nonnisi per omnem divinoruni propter quod eam liabeasnnn liabcre? Vel t
cui i'ei

pneeeptorum cuslodiam proinereri polesl, Scriplura C inumlum contemnas , si jusliliam , propter qiinm
diccnte : Si vis in cilam pervenire, serra mandala pudiciliam cl proptcr qiiam niundi ronleinpluni ba
(Maitli. xix, 17). \ilam ergo non habet, uisi qui bere tc convcnil, non cuslodias ? quia ut piima P pe-
cuncta niaiitlata legis scrvaverii. El qui vitam non cies proptcr secundam est, ita ct prima ci seciinda
liabuerit, ccelestis regni non potest e^se posscssor, propicr tcrtiam ; quoB si ncn fueril, ncc prima nec
in t|uo non niortui, sed vivi qtiiqne regnabiinl.Nilnl secundaproliciel.
ergo virginilas sola proliciet, qu-c coeleslis regui VI. Dieis forsitan: Doce me ergo quid sil jnstilia,
gloriam spcrat, nisi et l
> aliud liabuerit cui perpetua uteam si cognoverim, facilins implere sulliciam. [>i-
vita promiltitur, per quam tcelesiis rcgni prtemium cam tibi breviier ul valco, et verbornm uiar simpli-
possidclur. Ahte omnia ergo pudiciliam integiila- citate cominuiiiuni ;
qnia causa de tpia agimus ta-
teihque scrvantibus, ct cjus remuneraiioncm a Dei lis esl , qu;e tliserliorihus facuudia; scrninnibus
aquiiaie spcraiuibus mandaioruni custodia est prae- neqiiaquam debeat ohscuiari, sed simplicioris clo-
cepta, ne glorinsa: eastitalis ct couliueniuc labor iu quenlix narrationibus pandi. Rrs cnini omnibus
in
iriitum deducalur. Supra niandatiiin vel praiceptum coniinune necessaria, commiini debet -ermone mon-
esse viiginitaiem c
sapiens ex Iege inillus iguorai, slrari. Justiuaergo uon aliud esl quani non peccare ;

Aposlolo dicenle:/Jc virginibus aulem prKcepluin Do- D nou pereare. atilein est legis praeepta servare Pra>
miiii Moii liabeo, consdium autem do (1 Cor. vu, 2o). cepiorum vcro observatio duplici genere cusiodiiiir,
Cinn ergo obiinenda; virginiiaiis consilium dal, non ul nibil etirum quqj prnliibeninr facias.el
cunclaqiix
pra.ceptiim,supra inanilalum et pra^cepltiin eam esse jubeiiiui implere coiitendas. Hoc est quod dicit Psal-
profussus esi. Qiiieumque ergo virginiiaicni scrvani, misla : flecede a mato,et fae bonvm (Ps. xxxm,
\h).
niajus qiiain prtecepium cst faciunl. tuncenim pro- Noloeniinin lioc putcs conslare justiiiam ut nialum
denl amplius IVcisse qcam ju-sum csl, si quotl jus- non facias, cuni ct boiiuni non facere malnm sil, cl
sum est feceris.'! N.nn qnomotlo plus fecisse gloria- iri ulroque lcgis pr;cvaricaiio coniineiur : quoiuaiii
beris, si miiuis alitpiid non feceris? Cupiaus divinum qui dixit Recedea ma!o,
: ipse dixit, et fac bonum. Si
a
Vasis. M.-lim cnin llolsl. vas : apml quem paulo Ila:capiid Holsleniiim iocoriosus t-xscriptor
posl lcgltnr rtbnstuc, pro riribus nec. otiiismit
Paulo pos.ll1»d. peiperam, remun-.ralio
k Aliud
hai. lloNi., ilhul hab. Mox ibid., manda-
mnnilaloru;,'
o lumorlefnerit.
Legentlum vitlel ir cum llols ,'
torum sunl custodiemta mmctnla. iiio, i/i mortem (ueril denutatit.i.
c
• cx
E.xlege.
tege. Kecliua, qua.n
Kcctros., Holst. el legens.
qtiani llolst t Cui rei.
Stc Iialnz.; id esi, cui
d NathquomOdo bono ? \i H„l
HuUt
si mmns aliquid non feceris? cur res mimdi cont.
.
-
 51 APPENDIX AD OPERA SULPICH SEVERL 232
a maln reccsseris etnnn feceris bonum, Iransgressnr A non feceris, cum scriptnm esl : Qui universam legem
cs logis qure hdii lanlum in nialorinn actuiim aliomi- servaverit, offcnderit autem in uno, faclus est omniiim
naiione, sed etin bnnoruin operum perfectionecom- reus (Jac. n, 10). Adam enim semel peccavit, et
pletur. Neque eniin libi lioc solum praecipiiur ut mortmis est. E( tu te vivere posse existimas illud
vcslilum suis non spolies indumenlis, sed ut spoli itos srcpe commiltens quod alium, dum semel perpe-
operias tuis ; nequc ut babenii panem non auferas trasset, occidit? An grande illum commisisse crimen
sumn, sed ui nou babenii tiuiin libenter impertias ;
putas unde merim ac jusie damnatus est ? Videamus
neque ui soluiu paupcrem suo non pellas bospiiio, ergo quid feceril. Conlra mandatum de friictu arboris

sed ut pulsum et non habeniem rccipias tuo. Prse- edit. Quid ergo ? Propter arboris frucium Deus boiui-
ceptum cnim est nobis flere cnm fletitibus (Rom. nem morte multavil ? Non propter arboris fructum,
xn, 15). Quomodo cum illis llemus, si in nullo eo- sed propler rnandati conlemptum. Ergo non agilur
rum necessilatilius parlicipamus, nec aliquod eis in de qnaliiale peccati, sed de transgressione mandali.
bis piopler quas lacrymanturcausis, prsebenius auxi- Et qui dixit Adre ut de arboris fructu non ederet,
lium ? Neque eniin fleiuum nostrorum Deus infru- ipse libi prsecepil ul non nialedicas, non mentiaris,
cluosum quserit bumorem ; sed quia lacrymse dolo- non detrabas, nec detrabentes ausctiltes; ul omnino
ris indicium sunl, vult te ita alterius angustias sen- B non jures, ut non concupiscas, non invideas, non
lire ul tuas. Et quomodo libi, in lali tribulatione si sis tepidus, non sis avarus, ut nulli malum pro malo
esses, subveniri cuperes, ila alteri ipse subvenias, reddas, ut pro calumnianiibiis et perseculoribus luis
propter illud : Quiecumquevullis ut facianl vobis komines ores; ut percutienii maxillam, alieram prabeas; ut
bona, ita et vos facite illis (Malth. vn, 12). Nam cum in judicio sceculari non liliges; ut si quis lua auferre
flente flere, si niliil, cum possis flenii conferre, con- voluerit, gratanter lemittas ; ut nec iracundise nec
feras, subsannalionis, non pietalis indieiiim esi. De- zcli livoris maluin intra pecius admillas, ui crimen
nique Salvator noster cum Maria et Martba Lazari avarilia; fugias, ut omnis jacianiiae ac superbi;e ma-
sororibus flevil, et immensae misericordiae affecium liim caveas, et humilis ac milis Christi exemplo vi-
lacryinarum conlestatione monstravit. Et verse pie- vas; malorum consonia in lanlum devitans, ut cum
tatis indicia mox opera subsecula sunt, cum suscila- fornicatoribus autavaris, aui malediceniibus autin-
(usLazarus, eujus causa lacrymae funduntur, sorori- vidis, aut detreciatoribus aut ebriosis, aut rapacibus
bus b vivus reddiiur. Et boc fuil pie flere cum flenti- cibum non capias. Quem si in aliquo coniempseris,
bus, occasionem flelus auferre. c Sed quis poiens ? si pepercit Adnc,parcet et libi ? Imino illi magis par-
inquies. Sed nec libi aliquid impossibile imperatur. cendum fuerat, qui adliuc rudis et novellus eral, et

Implevit omnia qui quod potuit fccit. C nullius ante peccanlis el propier peccatum suuin
VII. Sed, ut dicere cceperamus, non sufficere morientis trabebaliir exeiuplo. Tibi vero post lanta
Christiano a malis se abstinere, nisi etiam bonorum documenta, post legem, post propbetas, posi Evan-
operum oflicia maxime tesiimo-
perfeeerii, illo vel gelia, post aposiolos si delinquere volueris, quomodo
nio eomprobaiur, quo comminatur Dominus .Tlerni indnlgeii possit ignoro.
ignis reos forequi, quamvis mali nihil gesserinl, non VIII. An libi de virginitatis prrrrogaliva plaudes?

fecerint omne quod bonum esl, dicens : Tunc dicit Memenio Adam et Evam virgines deliquisse, nec
Rex his qiii ud sinistram sunl : Disccdite a me, malc- inlegritalem corporis profuisse peccantibus. Viigo
dicti, in ignem ivternum, quem prceparavit Patcr meus quse pcccat, Evre, non Marise comparanda est. Non
diabolo et angelis ejus. Esurivi enim, ct non dcciistis iiegamus in prsc.^enii tempore reniedium pceniien-
mihi manducare, et reliqua (Matth. xxv, 41 ). Non lice ; sed hort.imur magis prsemium operare debere
dixit, Discedite a me, maledicii, quia Iwinicidium, quia quam veniam. Turpe est enim delicti indulgeniiam
adulterium, ant quia furta fecistis ;
A sed quia bona poslulare qusc palmam virginitalis exspeciant, ct
non fecerunt, condemnantur. Hi seternis geliennrc illicitum aliquid incurrere quse se eliam a licitis

suppliciis addicuntur, non qnia quse prohibiia fueraut castraverunt. Licituin qnippe est matrimonii inire

admisissent, sed quia quse prsecepta fuerant implere D consortium. El utlaudandse suntquse propler Clirisli

noluerunt. Unde advertendum csi quam spem hahere amorem et coelesiisregni gloriam copulam conlemp-
pnssinl qui adhuc aliquid eorum faciunl qure prohi- seiunt nuptiarnm, ila dainnandoe non sunt quse
bentiir, cum etiam illi rei sint qui non fecerunt quse propier e inconiinentire voluptaiem, nondiim Deo
f
jubeutur. Nolo enim libi in boc blandiaris, si aliqua devotse, remedio apostolico abutuntur. Ergo, ut

Neque ut solum. Leg. cum Holst. Neque solum

a omissa in exemplari Daluziano suadent quse mox in
ut.El paiilo anle svolialum pro spotialos : ul respon- eauidem senlenliam oecurruiit non quia qnce prahi- :

deal superiori vnci vesittum. bita sed quia, etc.

b Vivus redditur. Vivus omittil Holsi. Et sane e Inconiinentiw. Sic recte Baluz. Corrupte Holst.

reduinlal. Anlea namque suscitains habeliir. innocenliw.

c Sed quis potens? iir uies. Svd nec. Ilolst., Sed
:
f
Ergo, ut dix. Pessime Clericus Eryo, ut dixi- :

quasi potens, iuquies, fecil. Verum nec libi, elc. Qnain mus, quce connubia licita, ut ilhciia, spernum ejusino-
quidein lectionein hic restilueiidam nulliis dubiio. di autem si jurent, st maledicant, si cupidas in alienis,
d Sed qnia bona. Ante Uxc verba leginus apud si detrahentes prubanlur audire, si twlum pro malo

Holslenmiii : non enim quia mulum fecissent, sed qnia reddant, si avaritice in propnis incurrant crimen, cic.
bonum non fecerant, etc. Htec vero iniprudenler luisse
 ;

238 EIMST. II SLLP. SEVEl II, AD SOROREM SUAM. 254

diximus, qnse connul)ia deseruul, nou illicila sed A cumqtieomiiiiimtiienibrorum sanctificatione purgata,
licita spcrnuiit. Ejusinodi auleni si jutent, si m.iledi- ct lingua taiiluuimodo peccct, aui bl.ispheinei, aut
cani, si deirahani, si deirahentcs piobaulur audire, lesliiiionium falsnm dicai ; uuu quid liberabuut om-
si malum promalo reddant, si cupidilaiis in alienis nia membra uiiuni, an propler uiiiiin judicabuulur
vel avariliae in propiiis incurraiit crimrn, si zcli, si ei ca tei a ? Ergo si uec alioruui membroi uin snictili-
livoris venena possideant, si conlra legalia et apusto- catio proderil, cuin in uno sit viiinm; quaiuo magis
lica iustiiuta indecens aliquid aui loquantur aut si diveisoriiui flajjlio pcceaiorum omnia coiiiiiu-
Ccgileut, si incarne placendi studiocoinpla! etori aia: pai tur, uinus nibil proficiet imegritas !

procedant, et alia (\u.v. fieri solent illiciie facianl X. Unde quseso le, virgo, ne in sola lilii pudicitia
quid proderit eis sprevisse quod licuit, el exercerc blandiaris, neque in uiiius menibri inlegriiaie cmi-
qnod n >n licel? Si vis prodesse lilii quod licila con- fidas; sed secuiidum Apo>ioluin soli Deo consorva
leiupsisii, vide ue quid eoruin qu;c i.on lieenl f.icins. corporis sanctitalem. Munda ab omnibus inquina-
Slullum est eiiiiu timuisse quod minus est, «i non meniis capul ;
quia crimen csi illud, post clirismalis
timeie (|uod majus cst ; ant al> iis non viiari quse saiiciilicationein , aut cioci ani alterius cujusliliet
prohilicntur, " qu;c subterfugerintquai coiiceduiiiur. pigmenli luco vel pulvere sordidari , aui auro aut
Dicii eniin Aposlolus: Innupta cogilat quai Deisunt, B giitiinis vel cujusciiiiique terrense creaiurse specie.
quomodo placeut Dco, ut sit sahcta corpore et spirilu Grandis quippe diviiuc gratiae contumelia esi, iuun-

(l Cor. vu, 5i). Qutc Dei sunt, inquil, cogitut , nou daui ct ssecularis ornaiueiili pradalio. Munda lion-
qua? sxctili, nou quse lioniinum, sed quae Dei sunt leiu , ut buiiiaiia non divina opera erube>cat, et
cogilat. Qu;o sunt ergo Domini ? Dicit Aposiolus : illain confusionem recipial quse nmi pi ceatiini , sed
Quwcumque sancta, quacumque amabilia, qucecumijue Dei graiiam paiil, Scriptura divina dicente : Est con-
bonce famui, si t
t
ua virtus, si qua laus discipltnm fusio adducens peccaium , est confttsio adducens grtt-

( Pliihpp. iv, 8), ista sunt Doinini, qusesanclu; vcre tiam Dei (Eccli. iv, 25). Munda coilum, s
iu non
aposlolicse virginesdie noctuque ineditaniuret cogi- auro lexia ca|iillis portet susjiensa mooilia, sed po-
tanl. Dei est eiiain reguuui coelorum, Doiuiui est le- tius illa oruamenta circumferat de quibus Scriptura
surrectio morluoruni, Domini est immortalitatis dicil : Misericordia el fides non deficient a te : suspende
b Domini est splendor solis, qui sanctis autem
incorruplio ; illu in collo tuo (Prov. iii, ?). Munda oculos,
proinillilur : Doinini suni plures ileiuin in ccelesli- dum eos ab omni concupiscenlia icirabis, ci ah in-
bus iiiansiones, Uouiiui csi frucius irigesimus et iuiiu pauperum niimquam avertis, et ab oninilms
sexngesimus et ceniesimus. Haec cogitant, ei quibus fucis liberos " ad ea qu.c a Deo unt faet.i ciislodis. >

possint operibus promereri quse Domini suni, cogi- C Muiida lingiiaui a mendacio, quia os quod mentitur
lai.i . Domini esi etiain lex novi et veiei isTesiamenti, occidit animtim (Sap. i, 11); a delraciione, a jura-
in (|oibiis c ejus elogia sancla refulgeni : quae si mento, ab adulalione, a perjurio. Nolo przcposierum
virgines sine inlerniissione meditantur, qu;e Doinini ordinem putes quod pt ius a juramenio quam a perju-
siiul cogitant, et impletur in cis propheticuni illud : rio liuguam dixi debere mundari : quia iunc perju-
F undumenla ccierna super terram sol.data, et mandata riiiiu faciliiiseffugies, si in loio non jurcs. Iinplcalur
Domini incorde mulieris sanclm (Eccli. xxvi, 2i). h in te ill.i sententia : Cohibe tingitam tuam a malo',
IX. Sequitur, quomodo pluceat Dco. Deo, inquam, eltubia tuane loquantur tlolum (Psttl. xxm, 14). Et
non lioniinibns. Vt sancta corpore sit el spiritu. Non inemor esto diceutis Aposioli : Benedicile et noliie

dixit, ut sil suncta menibro aul corpore tunluin, sed, maledicere (Itom. xu, \i). Sed et iilud crenrius re—
ut sit sancla corpore Membruin enim tina
ei i-piritu. cordare : Videie ne qitis inalum pro malo rcdtlut ulicui,
Corporis pars est, corpus vero omnium compago netpte mtdedictuin pro muledicto; sed e conlrario be-
Itieiiibroriiiu. Cum ergo dicit ut sit sancta corpore, nedicentes, quia in lioc vncali cslis ut benettictionem
oniniljus membris d eam sanctificaii debere tesla- htereditalis possitleatis (I Pel. m, 9). El illud : Si quis
tur: quia non proderit sanctifieatiocseieroruni nicni- autem veibo non offendil fralrem , liic perfectus est

broruin, >i inveuiatur vel in uno corruptio. Non ent D [Jitc. iii, 2). Nefas est enini ul labia illa quibus Do-
sanct.i corpore, quod ex oniuilius consiat membris, iniiiiini cmfiieris, rogas, benedicis ct laudas; alicu-
qu.e vi-| uniiis 1'uerit coinquinaiione polluta. Sed ul jus polluaniur snrde pcecaii. Ni scio qua conscieutia
quod dico manifestius etlucidius fial, c esio, sit qua:- ea liugua quis Doniinum rogat , qua aui mentiiur,

" Qmv
subterf. Ilolst., si subterf. Mox ibid. post suo qucecumque sil. oniisso eslo. Et mo.v Ergosine
: :

Ap.' verba, noiiiuilla intrrpnlal.i noscuninr.

l 'li atiorum... Qi anto mogis.
h Dnmini etl splendor solis, qui, eic. Ai>wl Cleri- t
Vt nnn uiiro lexia monilia. Glcr. corruple ut . :

cnni lcctio inale interpuncia e! ineudosa Oonnniesi : non iiurea lestulo canillis porlel ei suspensa inonilia.
spl.inlo »i)i.. rji/ie sfl
. is promiliuniur. Res icilcniin <•
Mox llolst., snspende autem illa corde vetut collo m m
auci i a i i/ ii li. mi. i"i . 'i'»io; justi fulyebunt sicut luo.
sol in 1. 1/ ii) |iu ' ..> • orum. n ,\il ea ijuic ti Dco sunt facta cusfod s. Ila excin-
<'
In quibus ejus. Leg. cum Holst., in quibus oms pbir Baluzi iiium. q» d Cier. exs<i'ip>n inlidus ad :

ejus. <»</"«' Dni sniu factis cusiodh. Sr.l magis placet

11
E im suici Mile Cler., jam sanct. M^x Holst ,
lu j iuo i llosle ii ei i"; / ab omnibus fncis libe-
i

Eijiim itou crit sancta corpore. roa, •« ,' ('' • "' " fac iii incei i ate cus otl.u!..
e Esto, cu.n
sct <;.'<< ,;(,'. Ller. per, eiani pro inore 11
In .'c. II. i c oiiiillit Cler.

Pathul. XX. 8
 :

253 APPENDIX AD OPERA SULPICII SEVERI. 3 SSfl

:\(il maledieit, ant detraliit. Labia sancta cxaudit \ nes enim permanserunl; hi sequuniur agnum quocmn-
Dominus, et ipsis annuil cito precibus quas lingua que ieril (Apoc. xiv, 4), allenlius considerarc debe-

immaculata a pronunliat. Muuda aures , ut nonnisi mus, ei animadverlere si solius integriiaiis ac pudi-

sermonibus sanctis et seriis aiiditiiin pncbeani, ut c.iti;e meritoisti divino coinitatui copulentur, et per

humquam ob;cena aut lurpia aut saecularia verba omnia ccelorum labernacula discurrant, an et alia

suscipiani, aut uon aliquem de alieio audiant delra- sint quibus adjuncia virginilis lanla: bealiiudiuis

lieniem, propler illud quod scriplum est : Scpi aures gloriam consequ.iliir. Sed unde Imc scire poterinius?
tuas spinis, et noli audire linguam nequam (Eccli. De sequenlibus, nisi fallor, in quibus scriptiini est
xxviii, 28); ut cum eo habere partem pos^K de quo Hi empli sunl cx omnibus primilia: Deo cl Agno, el in

dicilur, quoniam auditu cl vhu jiistus erat (II Petr. u, ore ipsorum non est inientum mendacium ; sine macula

8), lioc est, nec auribus nec oculis delinquebat. siuit anle tlironum Dci (
Ibitl. ). Vides ergo quod
Muuda manus , ne porrcclm ad accipiendum sint ud , iiun iu uno h lanium meinbro doniinicis referarilur
dandum autem collectiB (Eccli. iv, 36) ; necad ferien- inhserere vestigiis , sed illi qui pra-ler virginilaiero

duni paralte, sed ad omnia misericordiae et pietatis ab omni cogitationc peccaii inimaculaiain gesscrint
opera satis promplse. Mmida pedes, ne laiam et viiam. Idcirco vel maxinie virgo nupiias spernal, ut
spaliosam viam pergiahl quoe ducit ad splendida sae- duni secnrior est, facilius, qnod eliam a nubenlibus
culi et pretiosa eonvivia, seil ad ardun agis et B quajrittir, ab onini se deiicto cnstodiat, el uiiiversa

angustum gradiantur iler quod tendit ad ccelum; legis niaiulata perficiat. Nam si non nubat, et ea

quia scriptum est : Iter rcctum (ucile pedtbus vcstris nilijloipirius facial a quibus et nupia: esse jnbentur

(Prov. iv, 26; Isai. lvii, 14; lxii, 10). Agnosce libi iinniunes, non nupsisse quid proderii? Et quaiuquam
a Deo arlilice non ad viiia, sed ad virtules membra nulli chrislianorum peccare lieeai , el omnes qui-

formata; elcum imiversos arius innndavcris ab omni cunique spiritalis lavacri sanctilicaiione porganuir,

sorde peccali et loto fiieris sanctificata corpofe, lunc inimaculaiamdei iiirereconvcniat vilam.nt Etclesi.T,
libi caslitalem intelligas profulufafn, etciim fidiicia qu.e sinc macula, sine rucja, sine uliqiio vitio Imjns-

palmam virginitalis exspecta. modi esse de-ciibilur (Ephes. v, '.7), ppssint visce-
XI. Quid sit sanela esse corporelneviler qnidem, ribus iniimari; mulio m:igis boc yirginem implere
sed pleue ex|osuisse me arbiti nr. Nunc quod seqni- necesse est, quam nec mariti nec filiorum nec alle-

tur, et spirttu, nosse uebefnirs, hocesl, utqiiod opere nus necessitalis causa probibei, quoininiis divinam

nelas est lieri, nec cngiialione conciperc. llla enim Scripturaih perficial, nec, si qua peccel, poterit ex-
estsancta tam ctifpore quain spiiilu, qna: nec nienle cusaiione ilelVmli.
nec cafiie delinquit; scichs ehiih c'0'rdis e=se specu- XII. virgo, serva proposilum libi magno pra-lio

lalorem Deum t
el idcirco satis agit ut onini modo C dcslinaluin. Pr.eciara ist apud Dominuni virginitatis

eliam aniinum cum 6orpore ninndum balie.it a pec- cl pudicilix virlus, si non aliis peccalorum el macu-
cato, sciens scriptum esse : Omfti tus%o&ia custoti larum lapsibus infirmetur. Agnosce sialum |uum,
cortuum (Prov. iv, 23). Et : Ita enim diligii Dominus agno-ce lociim, agnosce proposiium. C|iristi sponsa
sniicta ctfda, ticiepti sunt uuicin ei imnmiulali (Piov. diceiis. Vide ne qnul iiulignuin ei cni desponsa|a

xi, 20). Et alibi : Bcati vmndo torde, quoniUm ipsi videns ailiniltas. Cito scribet repudiiim, si iu te vel

Deum vitlemii (Mcttli. v, 8). Qund de illis diei arbi- uniim videiit adnlierium. Quacuimpie ergo linma-
tror, quns conscientia in irtilia rcdarguit culpi pec- noiuin spoiisaliorum pignoribus c obarrbatur, sialiin
cali ; de quilms et Joanuem iu epislnla dixisse reor :
a domestjcis.a familianbus, ab amicis sponsi sdHicite
Si cor noslrum nosnon riprehendit, jiducium liabeiiius ac diligenler lequiiilet servulis ,
quales juvcnis ba-

ad Deam; et tiutbcVmque pciierimus tiVcipiemus ab eo beat niorcs, quid polissiiiitim diligat, quid accipiat,
(l Joan. iu, 21). iNob) exislimes ie peecaii crimeii ipio usu vivat.qua se consueliidine regat, quibus

fug.sse, si voliiutatein non sequaiur effecius, cuni utaiur dapfbus, in quibus maxime rebus delecietur

scripluni sit : Quiauwiue rklerit mulierem atl concu- ei gaudeai. Qua? ciim aidicerit, iia se in omnibus
piscciulum, jam mtcclialus cst eam in corde suo (Mutt lemperai ut sponsi muribps siiura obsequium sua ,

v, 28). Ne dieas : Cogiiavi quiilem , sed non perleci ;

D jocundilas, sua dileclio, sua diligenlia, sua vila co
qiioniani eiiain concnpisi-ere nefas est, (|iiod liert cordct. d Et ui quoque quae Cliiistum sponsum ba-
crimen csl. Llnde et bealtrs Pelrus pi:ecipit dicens : bes, a di.mesticis, et fmiiliiaibus ejus, sponsi mi
Animiii Oetttas asiificute (I Pct. i, 22). Qui si iinllaui mores interroga , et sirenue ac solerter inquire in

anim e consuipralionein uosset , nec caslilicaii eani quibus pr;vcipue delectatur, qualera in le composi-

desiderasset. Sed et illum bicura qim contineiur lli : lionem vesMuni diligal. Dical tibi cjus funiliarissi-

siinl qui se cum muieribus non coitiquinaverun'., virgi- inus Pcirus, (ini m c nuptis quideiu corporalem, sed

a Prommtiat. Clerico magis placuit uuntiat. Paulo /. impnriuncin texiiim illud virgines. Verbum
I». Seil

post idem rescribere maluit serm. sanctis et ven»j eiiim referantur quod sequiiur , ad eos respieii de
seeus alque babet exeniplir Baluzianuin, quod nobis quibus loquitur pnccedens texlns Apncalypticus.
reprtfseutat. Ilauc tainen pnstprim leotionein i '
Obnrilititur. Ilnlst., subarrltaltir.
exbibel, eiiam llolsl. Mox vero ilerum Cler. cum '•
Et lu quogue quas. Kelativnm qmv omiilil CloF.
liolst., aul aiujncm de allao audiimt dcrognnlein. el sie improvide locum elfeit Et lu qvoque GltHstM :

h In itno tunlum meml"i> (jler. , lnuno virgines sponsum liubes. A domest.

 ;

£W EPIST. II SULP. SEVERI, AD SOROREM 8UAM.

spirilalem permlttit ornatum, sicul in Epistola sua A spiritalibus emundelur. Nulla in ea malitioe, nulla

scribil : Mulieres similiter subjecta; vtris suis; ui si doli maciila relinquatur. Et ne quando male redoleat
qui non credunl vcrbo, per mulierum conversalionem odore peccati, ungiienio suavissimoe sapiculiao ct
sine verbo litcrifiani, considerantes in timore cahtam scientioc perfundatur.

comersationem vestram : quarum sit non txtrinsecus XIV. Iliijusnioili Deus qunerit ornalum, el animam
eapillalttra, aut circumdulio anri, aut indumenli vesti- laliter coraposiiam concupiseit. Memenio le Dei
mentorinn cullus, sed qui absconsus est cordis hvmo in liliam ilici, sccundum illnd: Atic/i, filia, et vide (Psal.

iucoiriiptibHilaie qnieli et modesli spiritus, qui est in xliv,1I). Sed cl lii ipsa, qiioliescuiiiqiie Deuin pa-
conspectu Dei locuples (I Pet. 111, 1-4). Oical el alius irem n inas, Dei te filiam csse testaris. Ergo si

apostolus bcaius Paulus qui ad Timolheum scribcns filia Dei es, vide iic quid eoriim facias quas Dco palri
enmdcm fidelium feminarum discipiinam tesiatur : incongrua sunt; sed age omnia quasi lilia Dei. Co-
Mulieres similiter eum verecundia et
in habiiu vrnttto, gnosce quomodo liujus se socculi nohilium liliae gc-
sobrirtate ornanles se, non in torlis crinibus, nul auro, r.uit, quibiis assiiescant moribus ,
quibusve se disci-
nttl mnrgtiriiis, aut resle pretiosd; scd qnod dccel mu- plinis instituani. Tania in quibusdam verecundia
lieres, promiltenles castitalem per b, nam convctsatio- esi, tanla gravitas, laiila modeslia, ut catcroium lio-

nem (I Tim. n, 9, 10). B niinnm riiiim intniiu humansc ingenuiiaiis excedant,

XIII. Sed fnrsiian dicis : Cur lucc apostoli virgi f
cl nequnqnam honcstis parentilnis suis pcr lapsum

nibus noii jusserunt? Qnia non neeessariom jndica- suum infamise notain inurant, alteram sibi quodain
baut ; ne lalis virginibus commonitiu poiius injuria modo inier bomines consuctudinis facientes natu-
quam emendatie videretur. Scd nec e;is umquam ram. El tu ergo .originein luain respice, geims in-
lanioe lemeritaiis fore credidissenl, nt nea nupiis luere, gloriam nobililatis adverle. Agnosce le non
qnidem concessa carnalia ornamenU et terrena homiiHS tuniiim es-e, sed ct Dei filiain, et divinoe

pr.i suinercnt. Revera oroare se et componere virgo nalivilalis noliilitile deeoralam. Ila le exhibe iu iu

debet. Nam quomodo s; onso suo placerc poterit, te cceiestis nativitas paieai, et ui ingenuitas divina

nisi cemposita et ornala prneesserit? Oineliir pl;i tic, cbrescat. Sii in te nova gravitas, honesias admira-
sed inieriorilms ornamentis, et spiiitualiicr , non bilis, slupenda vereeundia, niira patientia, virginalis

corporaliier, componaiur ;'qnia Doininus non cor- incessus, el s veroe pinlieiiiie hsrhitus, sermo sempcr
poris, sed aoima: deeorcm iu illa desiderat. Ergo modestus el suo in temporc proferendus; utquisquis
et tu quscrumque aniinam luam a Deo diligi elinha- te viderit ndniirclur el dioat : QliSC hacc nova i; ler

bilari concupiscis , onini eiini diligeiilia a come ct homiues gravitalis patientia esi , quse pudoris vere-
spirilnalibns iiiilnmeniis exorna. Nihil in ea indeco- C cundia, qucc Iionesiatis modesiia ,
qn:e maluriias?
rum, nibil fceduin apparcat. Resplendeat auro justi- N"ii est isia humaua insiiluiio, nec. disciplina nior-
li;e,et gemniis rcfulgeat sanciila-lis, et preiiosissimo talis. Cccleste inilii aliquid in lcrreno corpuic reful-
margarito pudicitise coruscet :
b pro bysse et serico, gcl. Pulo quod babilcl in qinbusdam hominibus
misericordise et pieiaiis lunica vestiaiur, seeundnm Deus. El ciim letfiliain Clirisli esse coguoveril ,

qund scripluni esl : Induite. vos ergo sicut elecli Uei, majori slupore lenebhur, et cogilei qnalis illc sit

snncii el dilecli, viscera misericvrdiw, c benignitatem, Dominus cujus lalis ancilla est.
Ittimilitatem, etc. {Coloss. m, 12). Non ccrussa? aut XV. Si vis ergo babeie pailem ciim Clnislo ,

alterius pigmenii decorem qnoerat, scd innocenlioe Cbrisii lilii esemplo vivendiiin est, qui ab oiuni ma-
simplicilatisque candorem halieat, roseum verecun- lilia el nequilii iia fuil exlraneus, ut nec inimicis
colorem d ei pudotem mboris pudorisque possi- pro ipsis
dise quidem vicem rcdderet, quln poiius et
e enim animas Chrislianas cxis-
deat. Ccaleslis abluiiiir nilro doclrinse, ei luiuenlis '
orarcl. Nolo ut eas

" Come. SicrccleRaluz.lIolst., compone. MaleCler., In Hieronymolaudaii Vietcrii l.c, lavamentis.MnYtm

comple ;
qoi paulo anle sriiliil latbilaii |iro mhnbitari. lanien cuin eodem Cnlelerio lomenlis, quod ei inngis
b Pro bysso et serico misericordia: II rc incautiis aeccdii edilo Balnziauo. Mox niend >seapudClericum :

exscri|iior apud Clericum oiuisit. Qtia: vero statiin ISulliis in co iiiul.; e.l paulo post Sed ei tutipsa. :

el pietnlis tunicu Vesliutur, yiliose iipud Bahizitim re-

n
f l't nequaquam facientes. Jure bic menduni
peii a anle illa pro btjsso, elc, proelemimus, II ilste- " suspicatus esi Oleriens. Lege iguur cum llolst., et ne
pianuin exemplar socuti. quum... studeant /ii'c re.
c Benignitalem. Gr., ^prirrxoznTv.. Sed Cler. Iwni- s Vercepudicitiw PerperamCler. vilce pudicitice non-
tatent inlriisit; qui et mox A'i"i decorem allerius : nullisque interjectis ISon est ista humana insiitutio-
:

piijiiicuti qucerat; loculis cer.ussa? ant prailormisKis. ne discipima mortulis.

J Et pudorem ruboris pitdorisque pa&siileat. Sie et h Filiiim Chrisli. Sic item babei llieron. Vieioiii

apml llieron. Mariani \ieicrii lorn. IX, pag. 55. II. toni. cii. p. 50 b. Veruni ex Unlst. Biiiciula famulam
Sed legenduni cnm llulst., el purpuream r. p. p. Cltristi. Reslitulicineni confii n i. qii;e n o\ sequuii-
' iclrstis abluatur miru doctrinu}. el lumenlis. ba
i
lur : iiitiihs :it ille Dominus, cujus talis am.ii i\ i.,

UnicaediiinBiluzii ann. Ki7H, Miscell. liii. i, p. 549, ' rogabal : qui et mox
Uraret. Cler , eilidil eonlra
qnam |UiEocqlis haben ut proi|ide inirari siibeat, : sui ejtemplaris lidem : toto corde conscieutife , coram
in eadem ediiionc lcgi-se Cplelcrium Monuin. Eccl. Dei testimonio : eum tanien oplintcse liabcai edilio
Gr. lom. II, pag. 541, abulalur ct laineniis : quqd et Baluziana; scilicei, luio corde et conscientice ... testi-
legisse perhibetur Cleiicns. Ilinc vero ansam arripit monio ... toraiu Deo, ele. Rcscripsissel ille Saltein ,

idem Cnielenu. oonjieiendi l#gendum esse ablualur iu babet Ilolsicuii eveniplar, umi legihir: ivto corde
et lomentis Cielernm Holst. haUel ccelesti et lumentis et conscient.u roruiu bei tesiimvnio.
quod posierius ininus rorlecongruilverbo emuiKfetur.
 1

239 APPENDIX AD OPERA SULP. SEVERl. 240

tiraes esse, quae aut fraires aut sonies nnn dico A illis in minorihus praeferant quos sibi in majoribus
Oderunt, sed qna: proximos toio cnrde el conscien- pares senliant , et ijiiasi infra se posilos in lerra
li;c ciirani Deo lesiimonio non diligmil, ciini Cliris- existiinent, quos sibi in cueleslibus ccquales credide-
lianis Cfnisii similitudiiie inimicos eiiani amarc nc- runl. Tu anlcm,qua:cutiiqiie Chrisli nnn saculi \ir-
ccssr sit. Si saiicioriini cujiis haliere consortiuin, a go es, omtiem prascnlis viue gloriam fuge, ut eam
in.ilii i:c; et ncquitix co-ilatu peclus cioiimla. Nemo quaj in futiiro proniitlitur roiisequaris.

te circumvenial, neino f.ulaci sermoue scducal. Non- XVII. Conlenlionuin vei ba et auimosiialis causa
nisi sancios ct jusios et simplices et innocentes et eviia , discoidiarum quoi;ue ct Iiiiuin orcasiones
puros ccelestis aula R suscipiet
: mill apud D uni suhlerftige. Nam juxa Aposioli duclrinam scivuni
si

locuni habet malitia. Al> omui nequilia eldolo mun- Doinini iitigare non oportct, quanto ma^is L»ei .111-
duin esse necesse csi qui cupitregnarecuin Christo. cillam ciijus ituo e verccundior esi seuis, animus
;

Nihil lam conirarium , nibil lam exsecrabile Dco debetesse inodestior ILinguam a maliloquio cobibe,
quam ahque di-se, allcrum velle vel laedere ; ni- et ori luo frenos Icgis iinpone ; et liinc si fnrie lo-
bil lam probabile quam omnes amare. Quod Pru- quaris quando lacere peccatum, cave ne quid quod
pbeta pnis|)icicns teslalur dicens : Qui ditiijitis Do- in reprehensionem veniat dicas. Lapis eniissus est
minum, odite malum(Psal. xcvi, 10). sermo piolalus quapropter diu antequam prolera-
:

XVI. Vide ne :'liquam hiimanani gloriam diligas, lur cogilandus esl. Beal.i quippe labia sunl , qu;e
b ne cl iwa porlio iiuer illos conipiileliir quibus dic- numqiiam quod revocarc \eliut emiiiuni. Pudicx
Iiiiii est : Quomvdo vos potcstis credere, gloriam ad iir nieinis sermo deliet csse pudicus, qui a-dificet scm-
victni quanentes (Joan. v, ii)? cl de quibus per Pro- „ per niagis quam aliquando destrual aiidienles , se-
phelaiu dicilur : Auge c eis mula, aticje mnlaglotio cundum quud prsecepil Apostolus dicens : Omnit
sis terriv(Isai. xxvi, IS.sec. LXX). Et: Confuudtmtur sermo malns da ore veslro non procedul ; sed si
atjlorificaitoiie vestra, et ab opprobrio in conspectu Do- quis bonus cst ad tvdifictiiwnem fidei, ul del gratinm
mini (Jerem. xn, 15, sec. LXX). Nolo enini illas re- uudieiil.bits (Ephes. tv, 29). Pretiosa Deo lingua est
spicias qua: s.eculi non Cliristi sunt viigines, ncc qute quse 11011 ii i-.i cle divinis lelms novit verba construere,
propo-ili sm et professionis iinmeinores gaudeiit in ct sanciuni os unde coelesiia semper eloquia profe-
deliciis, in opibus dclectautur, et corporeae nobilila- ruuliir. Abscniium olilieclaiores qnasi maliguos
tis in oiigine gloriantur; qua? si pro certo Uci lilias Scripturoe ancioriiate deicrre; quia eiiam hoc inier
se esso. credcreni, numquam post divinos nalales perfecti hoininis virlutes Propbeia commemorat
nobilitatem admirarenlur liuinanam, nec gloriaren- (Psul. xiv, i), si ante conspectum justi maliginis ad
tur in patre quolibet bouoialo, si pairem Deum se nihiluni deducaiur, qui cootia proxiiiium non pro-
habereseuiireni d Quid tibi, o sinlia blandiris et banda protulerit. Non licet libi alterins
. , vituperalio-
compl.ices V Duos homines in exordio fecit Dens, ex neni paiieuler audire, quia nec ab aliis opias recipi
quibus loiius hiimani generis silva descendit. Mun- tuain. Injiislum quippe est quidquid conlra Cbrisii
danaui nobilitalem 11011 nalurae xquitas prxstat, sed q Evangelium venii, si alieri quod tibi ab alio lieii 1110-

cupiditatis ambitio ; et iiulla iuler eos discrelio lestuui est, paiiaris inferri. Linguam tuam semper
puiest esse quos naliviias secunda geueravit, pcr de bonis loqui assnesce, et auditum luuin niagis ad
qiiam lam divcs quain paupcr , tam liber quam ser- bonuriim laudem quam ad malorum viiuperaiiouem
vus. lam nobilis quam ignobilis, Dei efuciltir lilius ,
acconimoda. Vide ut oinnia qusecumque bene facis

et lerrena nobilitas spleildore coelestis gloria: adiim- propier Deuin lacias, sciens ejus rei laniam le a !>o-

bialur. Nusquam omnino jaincomparei, dum qui re- lnino recepluram esse mercedem, quamejus limoris
tro in siecularibus honoribus iinp.ares fuer.int, coe- et dileciionis causa perfeceris. Sancia inagis esse
lesii divin e glorise nobilitate vestiumur sequaliler. quani videri slude ;
quia '
niliil prodest xsiimari
Niillus ibi jam ignobilitatis locus csl ; nec degcner quod non sis, el duplicispeccaii reatus cst 11011 habe-
quisqiiam est quein divina: nalivitaiis subtimitas or- re quod credilnr, ei quod non babeas simulare.
nai, nisi apud illos qui non piiiaul liumanis coelesiia XVIII. In jejuniis magis quam in epulisdelcctare,
prceponenda. Aut si pulant, quani vanum e?t ut sese illius viduoe memor qua: non discedebat de leinplo,

" Suscipiet. Sic el Holst. At Clcr., suscipil : ct niox D siitnenila bnic loco in cdito Baluziano.
nikil exsecrabile, omis^a vocu'a tum. d Quid tibi, o stntia, bhinttiris ? Ilolsl. Quid tibi in ge-
b Ne el Ccr.absiine, nc et itla
tuaportio mler illo >. neris nobilitale blandiris? H.mc leciionem coulextus
pnrtio inler eos. P.iulo postin Juanuis lcxiu lcg. cmii po^lulai e viletnr.
Vulg. el liolsi., ab invicem. c Verecitndiorestsexus.
Deest sexus apud Clericum;
Auge eis inala, eic. Holst., Aitgeeis mala antje
c ,
qui ct paulo piisl babet, ne quod in reprelienstonem,
oill isso iniid. M x idein meudose : Bcatn guippe iulia
mnla glorio is tcrrw. El alibi Confundimini a gloria- ;

tionevestra, ttb opprobrio in conspecm Dei. Prior lo- pro lubta. Paiici-que inlerjectis : destruat audientes,
imis sec. LXXexsi 1! Is i. XXVI, 1 5 ; ll^cWO^j «-JTot; v.c/.y.u,
Seqiiendum... indivinis retuts.
r,7- t.irir.-^..- I
'
.

Merii
* i V.'
; . . . . .
nein
i i ' 1 f
Viliil prcdesl wstimuri quod ntm sis. Clcr li.litl

s v. LX\ occurril, Jeie.io ui I": Ah /y-/JriTi uXn /yim eestimari quod uon sil , oioiss i
piodest. Ei mov simu-
«~6 v.v.'j /riiiw ijueuv. atro ovi(S/.ff/iOu gvkvte Ku^tou. liui, pro siniuluie : et decedtbiii pio d.scedebut. P.ailo
Alque iiujusmudi lectio cx UuUlciiu exeiuplan re- _. pust taiibiispro dupibus.
24! EPJST. m SULP. SEVERI, AD PAULINUM. 212
jejnniis oi nrationibus Doo serviens die acuocte. Et A uiit|tio sanrtilalem suatu eliam aliisimperiit, utquis-
si vidua et quidcm Juilaca lalis fuil, quatem nunc quisexco dignc stimpserii, sauctilicalionis clipsesil

esse virgiucm conveuit Cln isii ? Divinoe uuigis dilee- pariiceps ; i;i ergo ei per le quasi per diviuam Los-
tionis convivium diiigc, et s|iiri tulihus le s<ili.iri da- liam santtilicenliir et casiera;, einn quihus tc iia iu

pilms concupisce. Illos polius require cihos quibus omnibus exhibeas, ut i|uisquis viiam liiain autnuditu
aiiima magis quaui corpus refieilur. Cnrnis ei viui ant visu contigerit, saneiificaiiouis vim seutiat, et
spccies qnasi a ealoris fomeula et libidinis iucita- lantuin silii intebigat gratias ex tna conversatione
nienia fuge. Et iiiuc, si furie, viuo exiyun ulere cnm Iransfundi , ut tlmu le imituri concupiscit , Dei saeri-
siomaclii dolore nimio corporis compellat inlirinitas. fieio et ipse sil ilignus.

Irarundiam vince, animosilaieni coiube, ei quidtpiid

EPISTOLA III.
illud estquod post lacuuii pceniteniiam ingeiii 1'
pro
AD SANCTUM PAULINrjM EPISCOPUM.
niaviino crimine, proximi criminis ahoiuinalionem
deelina. Salis quieiam et trauquillam convenitcsse
Sever " $ c0 u " 'l
m m,m ad praiparandos monachorum

mentem ab onmi periiiib nionc linoris alienam, c aptmn.

tjuae

Dei li.ibllaculiiiii esse desiderat, qni per Prnpbetam e Postquam omnes c >t|uos luos coquinae tua: rc-
testatur et tlicit : Super quem requiescam alium, nisi B nuniiasse co:ni>vi,credo quia dedignarentur officium
super humitem et quictum it irementem sermones meos vilibus praebere pulmeiilariis : pueruliun libiex nos-
{Isai. lvvi , 2) ? Oniiii (i iii operum ei cogitalionum tra misinms officina, doctum saiis palenlem coquere
tuartmi speciilaioiein Deuni eredere, et eave ne quid fabam , et ignohiles beias aceio et jure condire, vi-
qnod diviuis ocnlis indignum sit , aut opereris aut lemque pullein esurieiilium faucibus inferre mona-
cogites. Cutn oraiionein celebrare desideras, lalem clior ;
pipens ncscium, Inseris iguarum , familia-
le exhibe quasi quae sis ciim Deo loeiiturn. rcm cymini, el apprime calliduni herbis suave redo-
XIX. Ciim psalinum dicis, cnjus verba loquaris lentibus clamosum urgere mortarinm. Unum babet
agno-.ce, et in coiiipiinciione inagis aninii qiiam in viliuin, quod horltirum otiiiiiuiii non esl civilis ini-

tiiuiiil.e vncis duleedine delectare. Lacrymas enim inicus; ita, si admissus fuerit, proxima qua?qne me-
psallenlis Deus mngisquam vocis gr.itiam cumprohal, tet gladio , ncc exsaliirabilur limquam c;ede nialva-
sicut Proplieia dicit : Seryi/e Domino in tiinore , et rum. Iu prtebendis autem sibi lignis ' calumuiosus
exsultate ei cum tremore (Psal. n, H ). Uhi liuior el tihi non eril : obvia qu.rque comhiirel ; meiel, nec
treinor esi, ihi non vocis elatio est, sed animi flebi- duhitabil inferre teciis tiianus, et anliquos asseres la-
lis et lacrymosa c
dejectio. Ouinibus actibus tnis ribus amoverc. Hunc igitur cum b;s moribus aique
diligentiam c.xliibe; quia scriptiun est : ilaledictus C virlulibiis diinati libi nou servum, setl pro servo
qui fncii opera Domini ncytigenter (Jerem. xlviii, 10). filiuin cupiiniis, qui non erubescis ininimorum esse
Crescaiin tecum anuis gratia, cre>catcum ajialejus- pater. Ego lihi pro Imc servire .vbluissem : sed si

titia, et fides eo perfeciior videatnr esse (juo senior: volunlns facti ponio est, tu modo facito tit inier
quia Doiniiius Jcsus , qui nnliis vivendi reliquit prandia ecena-qiie fcliees mei nicmiiicris ; <| nin rec-

e\en\p' mn.proficiebat non wtale tnnlumcorpnren, scd lius est vesiriim es-e mancipium ,
qu.im dominum
sapienlia etgralia spiritali , coram Deo et hominibus c;eleroruni. Ora pro me.
(Lnc. n, 82). Oinue lempus in quo te non meliorem EPISTOLA IV.
senseris, boc le acsiima perdidisse. Cunceptum vir- Licet duminus el germanus meiis de vestra peiie-
giniiaiis [iropositum nd fineni usque con-ena ;
quia rit lionestate, ul tutiim veliiis esse lulissimum , la-

non iiiclinasse lanium, sed perfeoi-se, virluiis est , nien nihil fas fuil eumdem liueris comnienilare, ut
sicnt in Evangelio Domiuus ait : Qii perseveraveril us- condnplicaia petilione iitiinr habealiir : Imic enim
quein finem, hic satvus erit (Malih, \, 12). Ca^e ergo nncuerit puerilis culpa et errur iciaiis incerta?, ut
nc cniquam couciipisccndi occasioncm liiluns, t|uo- annorum siinrum iniiia macularet; setl qui necduin

niam spiinsus tuus Deus zclans est. Crimincsior cst scirel quid bonis moribns debcreiur, prope sine
Cluisti adultera qunm inarili. F.sio igitnr omni- " ctilpa pe<cavit : nam se ubi ad bnnam mentem ron-
bus forma vivendi, esto exeniplum. Praecedc et in sideralionemque cotrveriit, inlellexil vitam scenicam
aeiu quns in castitatis sant nlii aiimie pra?curris. Vir cnnsiliu meljore damnandam ; buic atileni plena non
gincin le ;n nmnibus exbibe. Nihil corrnplionis ob- pn-sei eveniie purgaiio, ni-i divinimtis ;irces-n de-
jitialur eapiii tuo. Cnjus corptis integrum ^st, sit in- licta dduerci : si quidem C.tlholica? religionis reme-
violabiiis conversatio. Et qnnniam, ulin exordioepi- dio eoiiimnlaius, usnni sibi loci turpioris negavit,

slula? praef.ili sumus, te Dei sacrificium d factam, quod seque ab oculis popularibus vindicavil. s Domini ut

a Culoris. Cler. perperam eoloris : et paulo an!e et evemplaris veritnie repnpnante.

refieiatnr. Mux vero nteris pro utere. d Factam. Cler., factum. Et niox, ex eis, invito
b Pro maximo crimine. Ila-c ilesideranlur in exem- COIllcMll.
p'ari Holsieni no. Ki quidem recte, ut videiur. f Postqnam, eie. Iluic Scveri episiola" respomlet
llux ibid., ct nli omni perturb. Clericus veio intlit at Pauli; ns episl. 25.
cap.50 ah his Mibi- Proximi crimiuis i bomnwtio-
:
t Calumniosus libi. Cler., sibi ; et p.uilo post,
nem declina K-ilicel. inl' rrnplo conuxlu.
: quin iimi erubescis, mendnse.
Dejectia. Clerico niagis placuit dikctio : scnsu
<•
e Domini ul siipra. Cuin instriptio liojus epislol»
213 APPENDIX AD OPERA SULPICll SEVF.RI. 2U
supra. Quoniodo iiaque et divinoe leges ei publicae A III. In:erim nesci» Volusiutn fundi umquam fuisse

fiilefe corpus, el sanclificatns animos, non perniil- doininuin : si quidem Dionysius fenur ejus posses-
tinit iuliohestas exhibere delicias, ei vulgares edere sionis jnra servasse, ftcque hoeredes illius dcfecisse,

volupiales; maxime cum castoe devotionis qtiodam- qiii dum viveret, rei liavalis ift plurimos venenalcs
modo videatur injuria, si qiiis sacro bapiismate re- aculeos intcndebat. Fuil ca tempeslale Porpbyrius
novatus, in veterem lasciviam revocelur : oporlet quidam ZihberinO satus; fteqiie lamen recic Zibbe-
a laudabiliiatem vestram bonisfavere propositis, ut riiii filius ftominatus. Idem generis quocstionem tni-
is qtii benelicio Dei pium munus indeptus esl, in fo- lilia convelabal, et ut nubein a fronie repelleret,
veani tliealrnlem cadere non cogaiur. Veslrum la- officios.i graiia etkeiis ohsequiis fungebaiur. Mullum
nifii omniuni judicium non recusal, si alias in- inr< iim fuii el domi ct ift foro, cnm inc et apud pa-
jungalis congruas pro necessitate coniniunis patrix lieiu defcnsore , et apud judicein palrono sscjiins

funciiones. tiiercliir. Aliijuando etiani Dionysiuni compriinebam,

EPISTCLA V/ quiul Porphyrio non deberet vigiuii jiigerum causa
AD SALVIUM. navieulai ia jurgia commnverc.
Cflnqneritur rusticns exagiteiri, juraque et possessiones IV. En ausa estcur
< insignis prudenlia lua mcis
aliorum usurpnri. cnm dominus loci non sis,
miniietur actorihus, ul
B
I. F< rensis •> elatio foii delict exerciiatione fer- passim colonorum meorum facias meniioneni. At
verc; convenil cnim lacenis imlusirioe quotidie de- si te Porphyrii denuntias successorem, f
jiigerum
piigiianiis inotus liabere terribiles; at cuni fonora noris angustias ne ab nno qiiidein cultnre posse tra-

facundia receptui ceeinit, el in oliosa nemora alque ciui; aut si le inenioieoi chstndehiqiie proprioc di-
auice a diversoria c sc rtiigiavil, freinitus ineries gnitaiis pigii b.ercdem numinare Purphyrii; certuni
opnriel abjiciat, el desinal ineflicacia minilaii. Sei- maniicslnnique est illum posse proponere, qui pro-
mus eieniin pahnigeros bijnges ubi e circo recesse- ponendi babeal faculiatem, ul adversnm eos expe-
rini, quicli-sinie stabulari ; illos non jugis formido, ri.uur, qui nihil ex eadem terra possideartl. Coeie-
non anihigui' palimc sollicitanf, scd denuiiii p;icaiis rum si diligenler inspieias, niibi polissimuin deferri
aflixi procscpihus timcre jani nesciunl lioi laiorcm, potest inientio repeteiidi. Qiiarb; dnirtiue procdica-
seilitio-ae coiiteniionis duliia ducenies oblivia. Sed bilis fratcr, quiesc.is nportct, et inecuni redeas in
<'i stipenliiis COnsuihhialfs ifopaca suspendere juvat gratiain, el ad pi ivainni dignrris \eniro cOllnqniiiin.
iiililein glorio 0111, ci palienier gercre seneclulem. Desiiris, qtialso, inertes ei irephlos dtthturliarc, et

II. An tibi igilur Ctirdi sit leri ilicare niiseros ara- jarlanliam tiiain precul exercra-, <i exisliines ine
liires, iioii pbme iutelligo; et ruricolas mens cur C loettri tua superbia, non offemli; ncc dnri cnim hcc
velis exhihilioiiis uigere fbrmidihe, non agnosco. iiicrudili sniuiis. Saliem le milein facial Max.ininus.

(J iasi vero rlfos nesciain coriSdlafi, el a pavOre retra- EiMSTOLA VI.

beie, ei doc.ere ildti tauiiiin esse tiinoris fjiiaritum Alia animoiiiin qttideih liiles et rebgio nianci; sed

ipse pr.i leinlis. F.iieor duni nns cifttipiis exciperel, baec declaranda csl imlicio lill iaruin, ut cbarilatis
me sftpe' d ebi;u<iiia tn.i fuisse Coiilerriiuiii, scd aiigmentum srilulaiione snccrcscni. Sicut enim fcr-

I cqueiiler ul poterain recidiva vulnera reponebam. lilis ager frucius copiosos attollere non |iolcsl , si

Tecuiii siuie condidici, quo jure Coloni, quove nrdine cullura cessaveril; et lerrarum bonitas perii desi-
repctanlur, cui conipeiat aclio, cui uoii competat dia quiesccnlis : sic amorem graiiauii|ue animi pnlo
exilus ai iionis. Volusianenses, ais, le velle rediirero, posse lorpescere, nisi qui abscnlcs suni, eplstolari
ac frequenter iratus ingeniinas le rusiieos ex inea pracsentia visiientur. !'eo gratias. Amcn.
turririila leirartiiruin ; el is qni, ut ego spero alque s EPISTOLA VII.

desidiro, mibi anliqua neccssitudiiic sis copulalus, CIRTEXSIS TLEBIS AD S. AL'ei'STINUM ,

confertiiruin te boinines hieos conventione heglecta sub falso Snlpieii Severi nomine vulgala.
tcmerc miniiaris. Qnatro de iusigni prudentia tua, Laudaiur Aiigusiinus ob sapientiam et mansueindinem,
iilruin jus aliud babeanl advocali, aliml cx tngatis, D queis utitur in cxliortationibus.
an aliud aequuni Romre esl, e aliud Malaritie. I. Sanclre religionis lidus iulerpres universa coin-

desii ; ad quos scripia sit, ne Apollo quidem ipse di- bat in Aliica qn;c Seuero pre-bylero Aquilano, el
:

viuarii : insi quod mlelligiiiir inissani :ul Decuriones qui vit.nn in Gailia Irailuxil, noil conveniiinl. Ct.ER.
a o u ci\ii:iiis, qui adolescentem quca.ilain. cujus
1 1 1
1
^ s c Se niinravit. Itescribii Cler., remigravit : el qui-
noniiii inilio bilei sub voce tulum qua; prpcul ibibio deni riiie, ii! videtur.
corrnpti e4 , in scenam invitum relrabebant cuni J
Eloqunitia. Sic legimus cuni Clerico, pro eloquia
—
,

Iiuie saeris aqais lusiraills renunii.i-set. bicHER. eilit.Daclier. Mox meudose ajiud Clcr. se velle re- ,

Duhito an h ec epistola sit Severi nostri, cnjus stylus ducere.

iinln melior videiUr. ler. ( Aliud Mataritm. Mataritanensis plebis in Africa
'•

Lnnilab. rcstrmn. I.ler., laiulib. tttithi : ronlra ntentio lil in Collat. Caiiliag. (I die, cap. 1 jo).
fiilein exeiiiplans. Leclioncm vulgatam coiilirniant Dacher.
qu.c inox geqttllhlUf : Vcstrum tamen omniiim judi- Jiiqerum. Cler., viginti jngerum : ex priina lorle
f

cium. Dacberii ediiionc , qux ib prbmptil nnn esi. 1'aulo

Forensis elalio, etc. Magis abit lucc epistola a
l>
anie ideut Cler.j et si le Pdrph.
siylo Seceri, qiiain superior. Praierea c.^l lioniinis 6 Epislola vn. Ilaec cst epislola n ex iis quinque
qui Olitn paironus causaruui fueral, et pncdia liabe- quas sub noiuine Sulpicii Severi priinus edidil l'a
 ;

245 S. AUGUSTINl EPISTOLA CXLIV. 24G

pDlnit, iil peecalis ullcrius (ocuS essc iioii possil; A Dei vesanos aniiuos converiisli, nl cnnfosa mens
nam quid aliud lanta nionim sanclilate promiltis, illud crederet o-se reciissimiim, cuhi omnibus beoe

nisi ut vitam lieatam submolis errOrimis agilemusf

beateque vivere, qiiam ciim paucis ioju-ia sentire.
a video cohvfeuire \ir-
In qno laudem rhaximam mis S. AlGUSTINI EPISTOLA CXI.IV.
tiitilms, quod imperitam mentem piis horlationibus
Augustinus Cirtensibm a faclioue Donathtarum con-
inumil ui-, et ad oplimam Iraxeris ralionem. Cate-
vcrsis ad EcclesicB culhulicw sochtaiem gratukttur
rum iKni iia mirabile vidorelur si eruditos anirrios
adnwnens nl huc diviitu tribuant muneri.
infusa sapienlia confirmasses; cst enim prudenlibus
Dominis Iionorabiiibus el mcrilo suseipiendis, clia-
viiis cuin devotione eognatio, nec csl cito conve-
rissimis ncdesideraiissimis fralribus in omni bo-
niens b creduliiati rusliciias. Sic illi qui figurasani-
iiorum giadu, Cirtensibus, Augustinus episcopus.
mantium de lapidibus ducunt, diilicilioris nperis
negoiium gerunt, si du issiina saxa ferramenlis in- I. Si id quod in vesira eivilate nos giaviter
cuii int : illi vero qui nmllioiis niateria; leiiianienta conlrislabat, absumplum est;si duriiia cordis liu-
Siisceperint , nnnus suas juvaii seoiiiinl facili- maui resislens niauiicsiissiime et quodaiiimodo pu-
late c |iingeiidi ; cohsehiahciimque putatur, ut ar- blicae veritalis vi evicta est; si sapil dulcedo pacis,
duus labor opificis honore maximo censeatur : iia B uniiatisque charitSs noii jam reverberai oculos sau-
tilii, doinne, prndicaiio singularis est exbiuenda, cios, sed sanos illuslrat ac vegelal ; 11011 siml bocc
quod iuipolilos agreslesque seusus eulp.e raligine opera noslra, sed Dei nou baec buiuaiiis openbus
:

liberatos, et liumana seutiie feceris, cl diviua co- oniiiiiio tribuerem, nee si cuin apud vos essemus,
gnosccre. tanta conversio multiludiiiis nobis loquentibus et
II. Non niiiius llle Xenoirates in laude cst, pliilo- bortantibus provenirei. Hoe agil ille et eflicit, qui

sophoium longe doclissimus, qui severis exlior- pcr ministros suos reiuui siguis extrinsecus ad-
lalionibus fecil ut luxuria vincerelur : nani cuin monct, rebus anieni ipsis per se i| siim f
exlrinsecus
Po!emo quidaui vino languidiis ex anlelucano con- docei. Nec idco pigrius moveri nos oportet ad vi-
vivio piildice vagaretur, illudque lemporis esset, sendos vos, quoniam quidquid in vobis Inudabile
quo ad gyninasiuiii Xciiocratis coiiflueienl anditores, esl facluni, non a nobis, sed ab illo faelum est qui
ingressus et ipse esi, et in numero sludiosorum eo facit mirabitia solus (Psid. lxxi, 18). Multo enim
babiiu quo de ccena prodierat inipiidenter assedit; alaerius debeimis accurrere ad speclahda opera di-
nani caput cjus floiens corona coniexcrat; neque vina, quain noslra ;
quia et nos si quid boni sumus,
e-l veritus se omnibus videri dissiiuilem,'1 cui re- opus illius, non hnminum sunius. Unde Aposlolus
vera caput, quod est doiuicilium sanimtis , usus dixil : Neque qui plantat est aliquid, nequequi rigat;
long;e polioni» invcrli-iat. Tunc graviier ininiiirinu- sed qui incrementum dal, Deus (
lCor. iit, 7).

ranlibus caeteris, quod in miiltiiudiiiein liilerato •

II. Xenocrates Polemonein, ut scribitis, et nos
riim intempesiivus auditor irrepserai; ne miniinuni eex illis litteris recordamur, de fruge lemperantiz
qnidem magisler ille coniniotus est, sed polios de dispulando, non soluni ebriosuin, veruni eliam tunc
diseiplina iiioruiii legibUsqlie uioilesliie inslitiiil dis- ebriuni, ad mores alios repeiiie converiit. Quaui-
pulare; t.uituinque valuil docculis auctorilas, ui pe- quain ergo ille, sicut prudenter et veraciter inlelle-

lulanlis illius aniiiuini ad amorcin pudorisimpelleret. xisiis, noii Deo fuerit acquisitus, sed lantuui a do-
Et piimo quideni Polemo coronam capiie e
. con- minaiu loxiiriic liberatiis : lamen ne id ipsuiii

lurbaus deposuit, disciptilumque professus esl; ad quideni, quod inelius iu eo factom est, humano
extrcmum ilasead oflicium graviiatis inflexit, seque operi tiibuerim, sed divino. Ipsius nainque corporis,
lotiim (oruiavit ad verccuudiain, ut prioris yilac quod est inliiiiiiiiii nostruni, si qua bona sunl, sicut
consiieiiidiiieiu emendalio gloriosa correxissel. IIoc forma et vires etsalus, et ti quid ejusmodi est.non
ipsml no-i in luis prxceptionibus admiramUf, ijiiod sunt nisi ex Deo creatore et perfectore naturx;
nullib uiinis, nuilib oiunino tenoiibus ad culliini quauto magisanimi bona donare niillus aliuspotest!

clieiius. De i|iia epistola hujitsniodi judinnm lulii D dinis adliibelor nn.-c est : ejusdem V. C. emehdatio
nostcr Hieronyinus de Praio in pnHai. ad qpf pp. Sul cnjns modo luemininiiis.
picii Severi, lom. I, pni;. 3"2 « Es;o ini|iiil, inii ad : , i
b Credulittili ntslicitus. Sic einendare libuit Dacbe-
Paulinoiu, sed ad AugllStiniliii d.ilani deprebendo, rio, cumanlea legeielur crudetituti. Clericus lamcn
nou a Slllpicio Severo, sed nomine Cincnsis plobis ms. codieis leclioneni crudrlittni relinuil, vocem ex-
cni nimirum Augustinusrespondel cpislola, i|iia! sub ponens severitali; aitque bunc sensum sequeniia do-
niiin. 144 PP. Maurin. recenseiur. Gorifera-
in edil. cere. ln ejus lamen sementiam haud equidem ierim.
c Pmgcndi. lu Daclieiii edilionem qua uior, men-
lur, quaeso, ulraque mlcr se cpistola diligeiiter, po-
lissiuiuin in Polemonis exemplo; el veruiu csse duili so^picor inepsisse; adeoque malim cum Cle-
qiiod dico qnisque fatebilur id indicasse, mihi iiunc : rico [niqcndi.
d Cui revera caput... usus I. p. inverteral. Clericiis :
sufliciat. Cseterum epistula hscc perperam Severo
ascripla, mulila videtur inilio ei in (ine. > Ikcc vir qui rcrcrti cnpui... usu l. ]> inverterat. Sed bae eincn-
eruditiis. Cujus qnideiu senlenlia ut plenius conslel, dalioue lueos haod egere videtur.
e Cuiiturb dqwsuit. Ita rescripsit Daeherius, ubi
liine epi-lnki! 7 alloraiii S. Augusliili inodo laiidaiam .

subjirieiiilani curavimus. er.it exppsuit. Ai Clcr. a ms. codice non recessii.

' Yidco. Aut videt reponendum aut videmus : in ' An inirinsfcus ?
toto nanique epistolge conte.xtu numerus tnuliitu- « Editi, ex iUius, At mss. habenl tx illis. BB.
247 S. CIMOMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 218

qnid enim superius vel ingratius cogiiare pnicst A ipsa vero dissensione quae inler homines orla est

hurnana vecordia, si pulaverit cum carne pulchrum (qui qunleslibet fuerint, imn uliqiie pr.-r-judicanl

faciat Deus hominem, animo caslum ab liomino, promissis Dei, qui dixit ad Abraham : In semine
finri ? Iloc in libro Chrislianse sapiemia? scriplum tuobenedicenlwomn.es genles (6'cn. xxvi, i) ;
quocl
cst : Cum scirem, inquit, quianemo esse potest con- crcditiim est cinn audiretnr prrcdiclum, et negatur
tinens, nisi Deusdet; el hoc ipsum erat sapientiw, cum videlur impletum) lioc lantum inierim brevis-
scire cujut esset hoc donum (Sap. vm, 21 ). Polemo simum, et nisi fallor inviclissinmni cogitent, aut
crgo, si ex liixurioso continens facius iia sciret actam csse isiam causam in ecclcsiasiico transma-
cnjns cssei lioc donum, nl eiim abjectis snpeisiiiio- rino jndicio, nui non esse aclain. Siacla ilii non esl,

nibns pie cnlerei; non solum contincns, sed etiun innocens cst C lirisii sorieias per omncs tran^mari-
veraciter sapiens et salubriter religiosus exsistevel: nas gentes, cujus socicintis nos communionc gnu-
quod ei non taniura adprsesenlis vilc honestntem, deinus; el ideo ab cis innocentibtis utique sacrilega
verum ct ad futurse immortalilatem valeret. Qtianio diremptione separanlur. Si vcro acta est ibi isia

minus igitur mihi arrogare debeo conversionem causa, quis non inlelligal, quis non semiai, quis
istani veslram vel populi vestri, qnam modo nobis nnn videat, eos in ca vicios, qiioium inde coninniuio

nunliastis; qnco me nec loquente, nec sallem pr.e- 1} separaia esl? Eligant ergo iitruin nialint credere,

sente, procul dubio divinilus facia esi, in qnibus quod prnnuntiaverunl ecclesiasiici cognilores, an
veraciter faeta est! Hociiaque praecipue cognoscile, quod murmurant vicli liligaiores. Adrersus islam
lioc pie humiliterqiie cngiiaie. Deo, fratres, Deo eomplexioncm dictu brevissimam, intelleciu facilli-

gralias agite; Deum limete, ne deficiatis ; nmale, inain, attendiie pro veslra prudeulia diligenler,
ut proficialis. quam nibil sobrluin responderi possit; et tnineu nia
III. Si auieni adbuc quosdam amor hominis oc- lns Poleino migis ebrielntc inveteraii erroris evcr-
culte segregat, ettinior bominis fallaciter congregai; litur. D.ite veniam prolixiori forlassis epistolae quam
observent qui lales snnt, quoniam Dcum cui nuda jucundiori, verumlamen, ut arbilrnr, uiiliori qnam
est hninana conscientia, nec lesiem falluni, nec ju- blandiori, doinini honorabiles et inerilo suscipiendi,

dicem fiigiunt. Si quid auleni illos de qusestione cbarissimi et desideralissimi fratres. De advcnlu
ipsius iinitatis, pro stioe salutis solliciiudine pcrnio- atitem noslro ad vos, utrorumquc desiderium Deus
vet; boc sibi qunulum exisliino justissimum exlor- impleal. Qiiiulo enini clmiiatis ardore accenilaniur
queani, ut de catliolica Ecclesia, id cst toto mbe ad visendos vos, verbis explicare non possumus, sed
diffusa, potius id credant quod divinae Scriptura; di- vos benigne credere non dubilamus,
cunt, non quod linguae bumanae maledicunt. De <£

ANNO DOMINI CCCCV.

SECUNDIN ANICH/EUS.
EPISTOLA AD AUGUSTINUM.
(Hanc epistolani vide inter opcra S. Auguslini lom. VIII, col. 571, ubi eam refellil S. Doclor prolatis argumenli-; )

ANNO DOMINI CCCCVII.

SANCTUS CHIiOMATIUS,
EPISCOPUS AQUILEIENSIS.
(Editio, cura Braida, Ulini 1816, excusa.)

PRvEFATIO EDITORIS.

[v] Nihil novi litlerarise reiptiblicie afferimus, diim D publicam Cltromatii Scripta aspexerunt, plurics Ii.tt,

bic Sancti Ciiromatii Aqiiileiensis episcopi ScniPTA, tnm seorsim aliquando, luin iiiaxinie iu Colleclio-

qnx supersunt, seu mavis Opuscula, exhibemus. nibus Patrum, editi fuerunl : ac novissime in Bi-
Ab atmo enim 1528, quo primiim Basileoc Iticern bliotlieca Patrhm Scripiorumque EcclesiasticoruHt
 ,,

249 PR/EFATIO F.MTOIUS. 2K0

Amlrooe Gallandii, quac Venetiis prodiit locum ob- , A Ui vero hoec, qnoe scribimus, ad Chromatii nosiri

linuerunt lomo Vill meliori cerie atqne antiori

; Scripta referamus, nuda hx-c prope dum semper,
forma, quam innqiinnt antea liahuerinl. Nihilomi- aut saiis levibus indumenlis amicla in Bibliolhecis

nus a rerum acslimatoribus probatum iri con-

jusiis ac Collectionibus veteribus prodierunt : aii|iie de-

silinin nosirum confidimus, iiovarbiijiis pecnliaris mum clarissimus ipse Gallandius, qui mulio reile

insi ilnendae Chromalii Scriptorum sru Opusculomm decore ornata bcec eadem Chromalii Scripla dare
editionis, si eae, quaenos ad id impnlerunl, lum ge- potuisset (prout loi alia minoris eliam vol inis

nerales lum singulares raiiones animn pcrpendaritur. dedit), coniractione quadnm dclcciatns, in qua la-

Comperttim hnprimis est, in Collectionibus Pa- men et viri ingeriium et diligentiam admireris, non
irum. neque vrleribus lanium, sed eiiam receniioris pauca desiderari permisit, quae non cruditi solum-
curae ac laboris, non pauca dosiderari, quoc ad modo, sed omnes, ut ita dicam, lecions, in unum
auclorum et operum il !

usiraiionem pertinent; seu collecta apteque di~posiia libcuier vidissent. Quin

quia collectores id sibi proposuerunl, ut brcvitatis i]>?e qnoque, pro multigena erudiiione sua, qna plu-
causa multa consullo omit'erenl, quce fusiori calamo rimum valuit, niulia ex proprio penu eruere po-
ab eruditis scripla essent; sen quia iinndum reapse luisset , unde borum Scripiorum eiliiio magis
aliquid eruditiouis enierserat, quo.l recuili ibideni B magisque nilesceret, et gratior atque utilior fie-

mcreretur; sen demum, quia colleclores ipsi Palnim rel. Quid euiin dicimus, dum Chromatium Aqui-
operibus edendis inlenti, et opcriiin ac opusculo- Ieiensem e|iiscopum iinniinamus? Virnm nempe
ruin niuliitiuline veluii obruii , satis hahucrunt su.e a-taiis inler Occiilenlis episcopos praeclarissi-
cominuniora colligere, et lexlus interim intcgrilali miim; cujus ranctmn mentem in divinoium eloquio-
consnlere; quod ccrle prxcipuum in laboribus hu- ruin situlio divus Ambrosius admirabalur qucm ;

jusce nodi s-ein per fuit. Praslerea opera quuedam, ac divus Hieronymus (cui adulationis nola iimri certe
ea maxioie quae nnn muliis constant paginis, vix non pnlesl) episcoporum sanclissimum atque doclis-
umquam cdila fueruni extra Bibliothccas Patrum, «imum appellavit quem Rulinus alterum sui tempo-
:

sen alias monumentorum veterum Colleclioites ; aut ris Beselelielem dixil; cni scribens ipse qiioque
si qiiiindo separaiim lypis data fuerunt, vix edi- sanctus Joaones Cbrysostomus, [vn] vehementmi-
liones ips;e pervioc sunt : et interim Biblioiliecas main, atque igne plenam charitatem , sinceramque et

easdem, aut cujuscumque nnminis pluriuni volumi- ingenti libertate ac fiducia perfusam linguam, alque
num Collectiones sibi compara.re, paucoriim pro- adiimanlinam contentionem proedicahat; cuique tan-
fccto seinper fuil. Mulla demum sanctorum Patrum, dem. plurimum s;\nc debemus, quod ipse Hierony-
s .'u opera, seu opuscula, sunl Biblintliccis aliisqne ^ mus, in oxponondis sacris Scripluris doctor maximus
Collectionibus inserla, ct vix aliquando seorsini a Deo datus Ecclesix suae, tantopere in eisdem al-
edila, qux non parum bonoris el gloriae conlerunt laboraverit, ut noium esl omnibus. Dignns ilaque
tum provinciis, [vi] et logionibns, lum civitaiibus, eral Chromatius, qni in b:ic lilterarum Ince omni
aliisi|iie locis, in quihtia auciores, dum viverenl, cultu omatus prodirel, licet cieteroquin pauca sint
in 1 iriieiuni ;
qunrumque oinniuni propterea inle- qnoe de supersunt quae lamen pauca, simul ac
illo :

re-sei, 111 vulgaiiora , s.illem penes suos, commii- e tenebris erupere, maximi semper lacia fneiunt a
noi- sque forent iisiis. Ilis addas religionis pratser- viris doctissimis, tum ob orationis
niiorem, tum
tuin
liiu causam, 111 iis maxime janciis Patiibus, qui ob rerumgraviiatem doclrinsrque pracsianiiam,
insiiiu-
pri^cis Ecclesiue s;cculis floruerunl ; quorumque cura ob ea qu;e passim suppeditant ad chrisiianae
et opere Cbristiana res illi^ in regionibus, provin- lionis vigorem, ct ad catholicoruin
dogmatum con-
ciis civitatibus, locisque aliis am initium sumpsit, firmationem.
aut posica adolevit, prospereque se liabuit. Nemo Nostra vero qnod intcresi, qui Aquileienses sumus
enim qui Christi religionem amore dehito pro.-c- aique de lanto viro, a latidati.-simis lum sui luin

qualur; nemo non jucuudissimc suismet oculis prp poslerioris avi tantopere laudato, meriiogloriamur;
libiio videat, aut saliem ab aliis qui facile viderint u
I)
qnique eumdem , pnst soiicium Valerianum ,
quarlo

pronus iiuellig:ii, quid majores oli:n sni audierint labenle quintoque incunie sarculo, sacrorum praesu-
ab iis sanclissimis viris, eorum in cbristiana disci- lem, religionismagislrum, christianacviiaeductorem,
plina prarpositis, qni primi, aut non ila procul a fideique ab apnslolis iradii:c asserlurem strenuum
primis, inter cos locuii sunl Verbum Dei ;
quoriiin- habere. meruiiuus : nosira , innnam, quod inteivst

que proinde insiitniione atque Iabore in acceulo ab paii profecto ulierins fas non erat, ut ipse in Uiblw-

eisdeni Fidci deposilo ipse quoque adbuc Grmus et thecis Palrum ,

aliisque veteribus monunientorum
incoliimis, Divina collectiouibus veluii delilesceret et
favenie gratia, post tot saecula consimilium ;

pcrseveral. Quis igiittr inficias ierii , multis de cau- iidcni quibus hujusmodi voluminibus potiri da-
illi,

sis soepe fieri posse, ut ac.ium reapse minime agal, tum esset binc et illinc petere cogoreninr, quoe ad
immo ut laudem <|iioi|ue mereatur ei graiiam, qui ipsius illuslratinnem perlinerenl. Quid autem,
quod
sibi, edita ctiam in Collectionibus el Bibliothecis ea quae ad ChromalH noslri iilustralionem faciunt
sanclorum Patrnm Scripta quadibet, seu Opuscuta, e'si ab aliis quoqtie erudilis viris,
ac prieeipue Tiile-

hova lucc scparatim ddnare prbponat? montio aiquc Ceilhero . iraclaia sunt , non aliunde
 ; ^

g$i S. CIIROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 252

lalncti qiiath a Scriploribus nostris plenius ac lucu- A clite disseruii , ex iis delibans quac duuiuviri nnstri
lenlius peii possunt; a viris niiniriim cldrissiihiS , superitis laudaii, Fontminus alque De Ruheis, uber-
oniiiii|iie efudilione prscditis, Fonianiuo atqne De ritne sciipseriihl. Hxcsunl, quae in liac uoslra cdi-
RuUeis, qui cx proposilo in snis operiUHs, liiiiltoque tione Scripia sivc Opuscula Sancti Chromalii ahlece-
rerum oniiiiiiin app.iraiu de Chromatio scripsenml, diint ; qo;c lum eoruni , itim Aucidris nienluni
eaqueoiiiiii.ieiiiicleariiiit sumuio siudio alquc laliore, pr.cdicant eoruindcm legeudorum dcside-
; quseqiie
qute ad illius ailatcni ,
piliiiui , episctjpatiim, virtu- riuin niagis niag sque incen ii.m.
les , inerita , et seripla spcelani ; licet llou semper SeqUuniUr Scripta ipsa, qtix ad nos pervenertmt,
sihi in omnilnis couseutiant aitibo : quod tamen . quaeqiie non aliunde, qtiam ex cUalo lomo VIII Bi-
leeioribus noii iiicoiniiiodiini ;
quininmio jiiciindum bliulhecm Gallandii [i\] suinenda decrevimus, ulii

qiiandoque futiiriiin sil, ipsis lloc paclo veliiti jndi- primum disperlita appareht in tol Tructaius, quol
ciluts constitiiiis iutcr lautos viros de eodem argu- sunt niimcio Doxulogim, seu Glorificaitunes, quae in

nicnio iu re alii|iia tliscrcpahies? eisdem Ifeghillnr : nain antea scu iu paries duas tan-
En igiiur, benigne lecior, quod libi in hoc volu- itimmodo, ut in prima eoriinidein ediliohe Basi-
mine exliibeihus. Divi Chromuiii Aquileiensis epi- lceusi ; seii in tfds, Ul iii Bibtiotheca Patrum Lugdu-
scopi Scripta seu OpUscula damus , qua; supersuiil. B nensi, aliisque foriasse anlerioribus , Hividebantur.
Sctijita verd siiti Opuscnia ea dixiuiiis, Iton Opuscula Traciatus tilulttm in sihgUlis libenter rctiiniiiiiiis,

absoliile. Praiior cnim primuin Sermonem [vni] (^ive quiiu Gallandius ipslsihipostiil, eliamsi exisiiinenius,
Tractatum, aut Concionem dixcris) ile ocin Betuiiudi- ul infra palaiu lit , bos bmues, si iiiiiim excipias , a
nibus ;
quod vere Opitsculum integrum alque perfe- sancto viro non fuisse in iisum pia?dicaiioiiis con-
ciiiin Est : caetera omnia, iiequc unum, ncaue pluia scriptoi. Traciatus singularis ,
qui in nosira liaCedi-
Opusculii reapse sunt, sed rcli |uia piltitis iiiiiiis jusli lione priinus e>l ,
quem Sermonem ctiani appcllavi-

Operis, quod Commcntarium constitueie debuisset in mus sub tilulo tle oclo Beulitudiitibus, ulpote reapse
lotiiin Mallhsei Evangeliiim, ut inlra dicendum erit a sancto episcopo in auditoium freqdenlia liabitiun ,

ideuque poiius qiiam Opuscula sinipliciter, qua: de in cdilione Ba-ikensi prrccilala adnioduin incongiue,
eodem sancto pr;csule niinc babeiiius, ea convenien- 1 11 iii qtmad iuatci iam , tiim quoad dicendi moilum ,

lius, ul piitamus, Scripta seu Opuscula nuiienpavi- Dcclumtitio nuiiciipalur. Reliqni onincs ibideni couli-

mus. Animadverte vero quo ortline, quove cnllu ea ncnter editi, niinus quidcni impr.prie, sed eiiam
prodire jtlbcmus. ininiis apla indicalione, dicunlur in v et vi caput
Post pradaiionem lianc nostram , in qua iionntilla Mattlimi Dissertutio.
etiaiu suo loco ventilainus, qucc eruditorum nostro- Etiainsi vero liacla/us vocabuluniaGallandio USUf-
rum atit diligentiam efiugefuiit, aut lelaiem supera- patum reiiiiueiiinus, ab oidine niliiloniiniis, qucm
runl, adsuut piimo aspcclti de sanrto Chromatio epi- lii Traclatus in sua Bibiwtheca oblinent, reeedere
scopo Aquileiensi Yetcrum Teslimotiia selecta ; in eoiifeli fuiihus. Nam praeler Tractalumsirigularem, seU
qtiibus gtatissiine prirscrlim videas quid divus Ilie- Sermonem de octo Btaliliidinibits, qiicin primo qui-
ronyiniis aut de Cliromulib aiii ad V.liromatiiun scri- deni loco ut Gallandius ipse, sed a caiieroriiin iui-
pserit, i|iiid divus Ainbrosins, quid Rufiuiis Aqui- nicroseparalum, etextra ordinem oninino pdsuiirius,

leieusis.quid sanciusj> auuesClirysoslomus.Quaiiios utpole nibil babentem commuiie cum ipsis, exce-
porro, qiiaiil;cqucaiicloiitalis viros! Accipiassecundo pia matcria, qti;c, ita exigente EVahgelii explana-
loco Lectiones proprias , a viio claiissimo Francisco lione, in alio qUideni Traclalu pcne eadein esl, sed
Florio comile, sacii Ordinis nostii proeposito, con- alio modo, alio cliam siylo, alioque nexuiim usu
dilas, el ab aposlolica sede approbatas, qu;e iu prolata : praiterliuiiclractaiumseu Sermonem, nosin
dioeccsi Utinensi rccilanliir ad nialuliniiii) officium reliquis iniliuni dnxiinus a Traclalu, qui apud Gallan-
in festo sancli Chromalii episcopi Aquileiensis die diuiii csl 17, euinque primuin dixiiillis in capttt in

2 Dcccir.bris ;
qmeque cuin bactenus patuerint Ecangelii suncli H Mthtti, pfOUl tlitilti secuiiclitm dixi-

diimtaxat iii Libcllo proprio Sanctorum Diwcesis ,

D mus /)j cuput iii sancti Matthmi, qui apud eiiuidciii

comiiiiines iuiiic liiiui erulitis , qui cas libeuter ex- Gallantlium est 18 et nliimus ; et tcrtium iiiincnpa-
cipicnl, liim obdictidiiis pncst.niliam, lUm UU liislo- vinitis in caput v sancli Malihtri, qni iliidem iuime-
riam sahcli viri plifissimis c fuhtibus liaustam ,
ratur sccundiis ; el ita eiiaiu rcliqnos eodem ordine
et brc\i seiinoile contrait.ini. ACcedit tertio li- in idcm cuput v el in caput vi, usqiic adTiacial/im
tuliis primm cditionis Scrip'orum sancli Chromulii, 17, qui apud nos ultiinus est, quiqiie apnd Gallall-

Basilex peracia; anno 152S, ejiisque rarissimoe, uiia dium, qiii duos uoslros priores ulliino loco posueral,
cuni Epistold nnncnpaloria Jnailnis Siibaidi, ex qua esl 16.
disciniiis quanli baec Scripta felfcia fueriiii a priino IIujns nostri cousilii ralio ipsc lcxins Evangcliic-i :

ipsn tcuipoie quo detecla, et luce publica donala nam exposltioiiCs iu capul lcriiuiu M.iltlnvi, qtuc-

fueriinl. Qiiarto Ioco Audi eas Gallaudins vcnil ,

qui ciiinquc diinutn ea: siilt, sett ttiUlilse, scu lactnia ali-

iii Prolegorriunii ad tomuni VIII suaS Bibliothecmvete- qu.i a reliquis ihlercisa: ,

juro debere ahlecedere
rnm Pdlruin, ete. , cni inscila tli.vi Cliromatii nosiri existiinaviinus qu;c snnt incapul qiiinluin ct scxlurn.
Scripta sunt, diligenler de eodcui sancto viroeiem- Gallandius vero qui boc non aniinadveriere niinime
 ,

PR/EFATIO F.DITORIS. 2 "4

2 r;5
nimium fifrtjl&e Iribuii auclorilati, scu A p. 1 192. Iil vcroin bac 111« liostra nobis Obligil opla-
pnlnll, [\\

pnlins errori pracccilenliiim cililinnuin, cl maxime tissimum, nt genuina: reclaeque lectioni redderiTiius

Bibtioikecee Pairum Lngdnnehsis, tibi rcapsc dno no- texlum iusignem saucti liujus episcopi, qui est de
untiin cnmpacti, sub Frag- Ti inilaiis inystcrio, et exstal tractatu 2 , nitmero 2
slri Tractatm priores in

snnl posili. Cselerum Imjiis nusine edilionis qiliqne depravalissinius, cr-

inenti nomine, tiltinio loco ;

Sixtus Scnensis, cujns arliculus de sanrlo Chroma-

roneicque solitentiae legiturtum in Bibtiothecu Pe-
iioin Bibtiotheca Lugdttnensi legilur, hifcc illius Scri-
trtim Lugdunensi, luni similiier in novissima ipsius

pta optinie rccensuerat, memorans primo loco qnac Gnlbimlii ;

qnamvis bic, ut ipse leslatur, noh pa-
liiijus sancli prsesulis babeinus in capul lerlium rnni allaboraveril, opc maxinie Excerptvtum Com-
Matlb.vi, secuudo vero quai supcrsunl iri capiitqUin- befisiahorum , tit meudosas etiam lectiunes alio-

luin et scxtimi, ac lerlio linmiliain, quani jtire ele- ruin cxemplarium in Chroinatii Scriplis eorrigeret.

gantem eiiam appellat, de octa Beatitudinibus. II eo Prxcitata ediiio Basileensis prima, sicuti eiiam

edilorem Bibliothectr Pntrum Liigdimensis monere subsequens altera Joaunis Gryna i, viam nobis apc-

debuissent, tit bnnc salteni et ipse servaret ir.odutri iTicriint ad lexluni liunc imegritati reddehdum : ad-

in nrdinandis Chroinatii Scriptis sCu Opusculis, qune jnirices deiiinc inanus nobis obtulit Alcuinus abbas,

cnHeetinnisuae inserebat. Nos autem a Tractntu scu B seu Flacciis Albinus, qui texlum eumdem itiuIit.iI,

Sermonc shigulari de octo Beaiitiiilinibns inilitiin su- una ciim aliis pSurimorum Sanclonim 1'airnm, in

inere maluiiniis, lum ut a pr.TSlaliliofi ei absoluia libetloswi adeersus Hteretim Felicis episcopi ; nnsque
Sancti Viri lucubralioiie incipcremns, tiini ul evila- usi simins liiin lextu fxi] ab eodem rilato, qni ex-
remiis exordium ducere a re quod imiuodo capile siat inter opera Alcuini editionis clarissimi abbalis
truncata ,
prout est Tractatus, qui in bac nustia Frobenii lomo I, vol. n, p. 707; iiiin en quoque,
ediiione , uii jam di.xinius, numero primo cxbi- quem cx manuscripio codice Vaticario ejtisdem Al-
belur. cuini eruit claiissinnis Fnnlaninus, iriseruilque Ili-

Curani insuper nosiramin hac editione in eo prx- grbriiesuae liuerariai Aqnileiensi lib. m, cap. i, iiuin.
cipue postiiinus, ut quam emendatiora sancii Cluo- 2. ulii ile sancto Chromatio apposile disseiil, quem
inatii no^lri Scripta quod factiim maxime
daremus : iulVa suo Inco videre poterit lector. Eu aiuein lexium
lut collatione habita enrumdem Scripiorum cum ipsum, tuiii depravatum, ium integrum, ut 1'acla

prima Bnsileensi editione superitts memmatn, quse collationc quisque cognoscai, quid lectuni bactcnus
iiunc, delieienlibus manuscriplis codicibus, ad ih- fueril iu Bibliotlieca Patrum Lugduiiensi, ac in no-
slar prxsiantissimi codicis est ; necnon cumediiione vissima quoque Gallandii ;
quidve legcnduin poiius
Jnannis Grynsei inter sua Monumenla sanctornm Pu C inUsel, pront in hac nosiia edilione legendum prae-
tiiun ortlwdoxogrtipliu, Basileic 1569, tnmo II, bemus.
Celebris lextiis sancti CHBOMATII episcopi Aqitileiehsis de sanctissimo Triititatis hiysterio.

(Ex Bibliotheca Putium Lugdiinehsi atque ex notissiina ( lu bac noslra editione sus inlegritaii restiuilus.
Andrese Gall iiidii.)

i Unde igiiur quale Patris de Filio lesiimoniuni c Vide igiiur qmle ! alris de Filio leslimonium
sil, diienlis : llic est Filius meits. Suus tlliqne, uon sii. dieenlis : Hit cst Fiiius meus. Suus iitique, non
per adoplionem gralia.', neque per religionem crca- per adoptioncin grati:c, neque per religiohem rrea-
lurae, ut lia-reiici vnlunt, sed sni proprietate generis lurne, ui h&retici vnluni, sed sui proprieiate geue-

ti veritaie naturae. Mulii enim sanciorutn lilii Pei ris, el verilaie tiatune. Mulli eiiim sanctoriiiii filii

dieuntur, el sunt : sed bie sine compassinne iinus Dei dicuniur, ei siinl : snl hic sine comparatidne
I>eo PairiFilius unigenilus, etverus, ei proprius unus Dco P.ilri FiIiiis linigehitUs, el verus , et pm-
non aliunde qitam de Palre natus. Quia lam verus prius, nnn aliunde quam de Patre nalus. Qnia tam
Pater, Pater est, el Detis est : sicuii eliam vents vcru- Paler, P.iter est, qilam vefusel Dcus est : sic-

Filitts, Filius est Triniiaiis osiensns , ctini et Pater D nti etiam lam verus Filius ,
Filius csl, quam \erus
Cbristiim Dominiim ac Deiim nosiritm Fillum siium ct Domintis esi. Perfecta crgo lldes est Trinitalis

esse lesiatur; et Spirilu-.. id est Paracleius, in lanio ostensa; cum et Paier Cbristum Dbminum ae Deum
fidei saeramentn Palri Filioque conjungilur : ut ve- no.truin Filiuni suiini es-e leslalnr; el Spirilus San-
ruiti Pairein, veruiu Filiuin, veriim etiam Spirilum clus, id csi Paraeleius, in lahlo fidei sacramento
Sancium crederentus : lies personas, sed unam di- Palri Filiuque roiijungilnr : ut vertim Patrem, vcrnni
vihiialem Trinitatis, unamquc subsianliam. > Filiuni, verttin cliain Spirilum sanelum ciederenius :

tres personas, sed unain divihitaletnTrinilatis uuam-

qne stibsiamiam. >

[xu] Restilulo hnc texiu sancli Chromalii ,

qui lidei parifiii cdllocavimus ;
qnibus etiam ims ipsi tiuani

ipsius de sacratissimo Trinilaiis mysterio lesiimo- aul alteram addidimus. Alque luee suiil ,
qtlfii de
niiim pracbel luculeiilissimnin, alii^que pailcis nii- Scriptis sive OpUstulis sancli Chromalii ,
qiuc i nne
noris inontenti correclionibiis bic alqtic illie factis denuo edimits, seire leclorem opnrlrli it , ul insli-
;

noiatiiuiculas prsterea omnes ad Chroinatii Tractatus tuli noslri ralio illum non lateret.

ex Gallaudio accepimiis, easque ad iaiam paginaiuio l'osl Scripta sancii Chromtiiii episcopi Aquilcien-
255 S. CHROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 256

sis non inutile iiidicavimus tlno ipsius, brcvissima A Probalum Eri proplerei confidimus a leclorihus hu-

quidem , sed magni ponderis Uicia exhibere, quie manissimis consilium (jnotl cepimus : pro iis scilicet

proiulit in Aquileiensi coucilio sub sancto Valeriano qua; dare potuisset suj>ei- bac re imbecillilas nnsira,
episcopo habiio , anno 581 , adversns Palladium et Lucubraliones integras exhibendi clarortim bornmce
Secundianum episco|ios Arianns, tlum ipse Aquileien- virorum, quoe licel antcliac etliUe inter opera ntnus-

sis ejusdem EceleM;cpresbyieresset. Magnorum vi- que, quoe amplioris argumenti sunt, hit: lamen vel-
rornm, eiiam brevissima qureque, siint maximi fa- uli suo proprio loco ,
posl Scripta videlicet Sancti

cienda atqne hoec.quidem Chromutium presbyterum

:
Prassulis , de quo apposile agunl , recudi quodara-
jam tnnc lantac virlutis ac fidei , tantique apostolici modo gaudebunt.
roboris ostendebant, qui dignissimus esset Valeriano Daiuus itaque imprimis Lucubrationem clarissimi
futtirus in episcopatu succcssnr. Fonlanini quam ipse Roinse degens exar.ibat anno
Deccm et octo annos, aut eiiam novemdccim, in 1713, ut iliiilem ipse testatur, qurque exslat in sua
episcopatu Aqnileiensi, ut communis fert coniputa- Historia Litteraria Aquileiensi libro ni ; quod tamen
tio, exegit Chromatius. Mnlta propterea eumdem scri- Opus nonnisj post ejus ohitum lucem vidit Romanis
psisse ad gregis sibi credili inform ntionem, miilla atl typi-,anno 1714.0mnium pi imnspnst Tillemnntium,
fidei dcfensionem adversns maxime Arianorum alio- » inulto eruditionis et criiices apparalu , Imc s.mcti
rnmi|ue vigenies errores, necnon paganorum late Chromalii argumenlum omni ex parie traciandum
adlinc patentem superstitionem, nnn incongrue exi- ibidem Miscepit Fontauiiins , enque rem perdnxit,
stimanius. Quid vero ipse scripserit, proeter ea qusc ut ,
pro eo icmpore quo scribebat , absoluiins nibil,
habeinus, absque teste, el absque idonea raiione as^ nibil diligentius desiderari pnsset, ipso etiam judice
serere non licet. Iuterimel testes adsuut , el idoneoe Andrea Gallandio in brevi illa scriplione sua de
non desunt raliones quse illum alia t|iioque peculia- Chromatio, quam superius memnravimiis, quamque
ria, quae interierunt, scripsisso affirmant et suadent: infra subjicimns. Nolatiunculas nihilominus nostras

ideoque brevem elenclium horum saltem deperdito- nou paucas buic Lucubraiioni Fonianiniaiue suppo-
rum, post ediia, siibjiciinus. nere coacti ftiiinus, lum ut nonnulla explanaremus,
Qimd magnis viris, primse praesertim , eidemque que iinn saiis forlassc dilncide a viio clarissimo
proximae antiquitalis , non scmel contigit, ut non- enuntiaia fueruiil, luin ut alia notarcmus quan Eru-
nulla sub eoruin riominibus scripta apparerenl, qu.c diiis postcrioris atalis non pl.icuerunt : luni demum
felus essent hominum obscurorum, et indigna pror- ut aliqua rea|ise corrigcreoius , vel quoe ipse ilum
sus qme tania auctoritale gaudorent ; id profccio scriberet nossc non polerat, [xn] vel qna? eliam ali-
accidit et sancio nostro Chrommio , sub cnjus no- 'J qnando aliis ccrte gravissimisque curis iniplexus nii-

mine, necnon simul et sancli Heliodori episcopi Al- nime nniniadvenit.

linatis, amiritia Chromaio conjunctissimi, duoe epi- Hoc idcm argumentum sancti Chromalii post Fnn-
stola: prndieriiut ad sancluin Hieronymuin, una cuin laniiuim sed nnlequnm Funtanini Litteraria Aqui-
,

duabns eju-dem Ilieionymi ad ipsos responsionibus, leiensis Historia evulgareiur, perlractavil clarissimus
quac pluries pluribusque in locis edita: fiierunt, quoe De Riihcis a capite 10 usi|iie atl 15 suoriim Monn-
geiiuina: eliam aliquaudo siinl habilse, quaeque nunc, menlorum Ecclesiw Aquileiensis ,
quoc edila fiieruiit

atque jampridem, communi cruditorum suflragio, Argeniina: (sen Venetiis) anuo 1740. Hocc itaque ca-
inicr opera lum Chromalii, [xin] tum llieronyini spu- pita Fontaniiiianac Lucubralioni subjiinxiinus . quasi
ria recensentur. Has epistolas nihilominus , sinml nlicram hujui eruditi viri de eadem re Lucubratio-
ciim tlivi ejusdem llieronymi (ictis responsionibus ,
»f»' ; in qua multa quidem desideres tle Clirumatio ,

operoe preiiiiiu duximus bic ultimo loco pradiere quae Fontaninus ampliori erutlitionis apparatu con-
lectoribus, una cum animadversionibus criiicisduo- gessit , sed in qua eliam mulla invenias, qua; pres-
rum illusirium viroruin; ut nihil Chromatiamv buic sius ille absolvit; ac praesenim quae nd Origenbmo-
etlitioni d-si corum, quae et desiderari et praeberi
i
j) rum operum vices pertineni , quopque atl pers»nam
solent in sanetonun Palrnm novissimis ediiionibus. Rufini presbyteri Aquileiensis, horum operum causa
Atque haec de Chromatii Scriptis, quse hoc volumine aden cxagiiati ;
qucm nihilotninus Sauctus nosier
exhibentur, deque apparalu et ordine tpio prodeunt. Chromatius , quoad vixit , semper impense coluit.

Sed quid de saucti Chromatii vita ; de ajtaie iiimi- Capitibus liisce Monumentorum Aquileiensium nliqnid
rum qua floruit , de rebus ab ipso gesiis , de annis aliud ex eodein De Rubeis addidimus; quoe neinpe
seu vitae seu episcopalus illius: quid dc Ecclesioa ipse scripsit numero 5 et C capilis 18 suarum dis-

Aquileiensis eo tempore st;itu , aliisqne similibus ,

serlationum varim erudilionis, elc, qiui: Venetiis pro-
tpioe in quolibet veluslo auclore inquiri solent , dieruntanno 1762,posiquam scilicetFonlaninianuni
atque illuslrari debcnl ab eo , qui ejusdem Operum opns perlegeral Litlerarim Aquileiensis Historias; uhi
editioniscuram suscipiat? Hanc sportam duumviri animadvcrsioucs illius intelliges superea, quae scrip-
nostrates cruditissiini inler scriptores proxime
, serat Fontaninus tum de Cliromatii ordinatione in

prateritae oetatis primi subsellii, ornantlam snsce- episcnpum At|uileiensem , tum de Rcmani episcopi

perunt, Justus FoiitaninusarcliiepiscopnsAncyranus, appe.Ilalinne , qua Chromatius donaius fuit m pnma

et Rernardiis MariaDeRubeisOrdinis Proedicatorum. ejus Scriptorum Basilcensi cditione. En iiaritie libi ,
257 rii/EFATIO EOliOIUS. 258

beuigne lecti.r, prospeclnm hujus nostrse Scriptorum \ quando fortasse conjugio vacavit, mi eruitnr ex

seu Opusculorutii sancii Chromatii Aquileiensis epi- sanclo Ambrosio; qnod ilici nequit de Eustbio
soqn editionis : en siinul raiiones, qtise forlasse non Chromatii uostri fralre, quaiidoquidem duo lii fra-

iiiuiilem operain uostram ostendent in hac cditioue Iresa ni « tlicronymo appelianlur, gcmhiut Samuel
adurn 'iuda ;
quuque novi aliquid quodamniodo a nutritus in lemplo, Epislola VII, in editione Vallarsii,

nobis datuin fuisse siguificabunt, etiamsi non nova ad Chromatium, Jovinum, et Eusebium, quae ad an-
tnleiiinus. iiiiiii refertur 575. Uuos Eusebios Bouonienses ejus-
Ilic exitum habere posset hsec prxloculio nostra: dein atatis nuinerant eruditi Beiiedicliui editores

sed ne pror»us a nobis iutactum argumentum lioc Operum sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi, al-

videalur ; et quia, post ea quse Fonlaninus atque De lerutn nobilem civem uxoratum cuin prole, quocum
Kubeis adillualrationein illius contulerunl, uonuulla familiantatem colcbat ipseSauclus doctor, altcrum
quoquc supersunt, qu.u aliquo modo perpendi alque vero Bunonicnsem episcopura. ln liac hypolhcsi
illusirari mereiilur ; non gravate leras , si ,
quatnvis cessarel [xvi] Tillemonlii difficullas; ct Eusebius
tantis longe impares viris qui nos in liac alea prae- episcopus Bouoniensis possel esse Eusebius ipse
cesseriint, aliquid nos quoque arripiamus vel quod , Chromatii noslri fraier. Quis lamen boc unico fun-
eorum effugerit diligemiam vel quod ab ipsis, pro
, B damento asseral eumdcm rcapse fuisse episcopura
tempore quo scribebaul , aut non saiis, aut minimc Bononiensem ?

prorsus pertraclari potuerit. Clarissimits noster Franciscus comes Flnriu*,

Dta Chromatii fuinilia incipiamus, in qua duo lan- qucin superius memoravimus, in quadain Nolatione
tum fralres , Chromatius ct Eusebius , absque ullo ad Bacbiariuro ab ipso Roniae cdituni, anno 1748,
lertiu anonyiiio qucin [xv] voluerat Fonlaninus quid ; pag. 57, proclivitatum quamdam ostendit ngnoscendi
cciiseiidniii de Eusebio, qtiein constat diaconum in Enscbio cpiscopo Bononiensi Eusebium Chromalii
fui.-se Aquileicnseni, dum presbyter esset Chroma- nostri fratrem, scnbens: « Chroinnliiis Aquileiensis
tius, ac postca episcnpatus honore cumulalum? Id Ecclesi:e presbyler, et En^ebius illius fraler diaconi
neinpi; testatur ltufinus Apologice in sancium Hiero- muuere insignitus.... uterque.... episcopalem digni-
nymum Iibro i, nuin. 4, scribeus : i Ego — anle lateni adeptus est : prior nimirum Valciiano uostro
annos fere triginta.... pergratiam biplismi rcgene- successit; alter vcro incerli nominis Ecclesiam (uisi
ratus, signaculum (idei consecutus sum per sanclos Bononieusis fuerit) sanclissime rexit. > Qnininimo
viros Chromalium, Jovinum, elEusebium, opinatis- ex scliedis ipsius, qua; supersunt apnd uobilem vi-

siinos el probatissimos in Ecclcsia Dei episcopos, rtiiii couiiiem rhilippum Fioriuni, ejusdem fratris
quorum aller lunc presbyter bealoe menioriae V.ilc- C liliuin ejusdemque eruditionis hxredem, quein bo-
riaui , alier archidiaconus, alius diaconus, simulque noris ct graii ammi causa hic nominamus; ex Sclie-
pater mibi et doclor Symboli ac Fidei fuit. » Ihec dis, inqiiani, ipsius aperie iiitelligimus cunulem pos-
scribebat Rufinus anno circiter 400 aut 401, juxta lea proclivilatem illani suam ita extenJisse, ut pene
De Kubcis iu disserlatione de Hufmo, capite 3 el 4. pro ccrlo habuei il, Eusebium Cliromaiii noslri fra-

Factum idcirco baptismalis sui, quod Aquileia: lo- trem, fuisse Eusebium ipsuin episcopum Bononien-
ciiin habuisse scribit anle nnnos fere triginta, quo sem : ila eniin manu propria scriptum reliquit :

tempore diaconus eral Eusebitts Chromatii tunc « Mi e venuto in pensiero di rendcr palese un orna-
presbyleri fraler, ad aniuim perlinet, ul recte idem mento della Chicsa di Bologna, benche assai ricca
De Itubeis supputavil, 371 vel 572. Post boc igiiur di anlichi e nuovi. Ma nel lempo stesso ciasemi
facmin, cnni episcopus crealus fueril, juxla Rulinum vedra, che senza offesa del vero io servo, diroco*i,
ipsuui, eiiam Eusebius : cujus sedis, aut ciijus loci alla mia causa, ed adempioun uflicio di pieta verso
episcopus censendus ipse est? Sanctum Eusebium quella nobilissima Cbiesa cbe da gran tenipo mi lu

Bononieiiscni episcopum interfuisse concilio Aqni- madre, e cbe ini nodii finclie visse. In poche parole
leieosi babito sub saucto Valeriano episcopo anno io propongo la mia congellura. Santo Eu^ebio ves-
381, adversus Palladium ct Secundiauum Arianos " covo di Bologna e quell'Eusehio diacoucdi Aquilcja,
episcopos, in qno Chromatius quoqtie adliuc pres- di cui parlano, come vedremo, con molia lode san
byier Aquileieusis aderat, consiat cx Aciis illius Girolamo e Rufmo. Nnlla vi ha, clie si opponga a
concilii, qutc exstant lomo Operum suncti Ambro-
II questa congetiura; e niohe osservazioni concorrouo
sii edilionis Parisiensis Muunnorum, el in concilio- a renderla assai verisimile. > En itaquc opinionem
ruin Colleclionibus. Fueritne igitur Bonouiensis viri clarissimi scripio patefactam, ct ita prulatam,
Eccleshe episcopus frater Cltromalii nostri Eusebius? ut salis declaraverit, se rent jain luic fundilus per-
Si ratio lemporis babeatur, inquit Tillemomius, pendisse, nihilque illi reliqiium fuisse, quam ca pro-
Memoires pour servii u CBistoire ccclesiasliqite, elc, poncrc argumenta, quoe illum ad eamdem ample-
Liiiiio XI. nota I, ad sanctum Chromatium, nihil csl xandam induxeranl; quod curis aliis procul dubio
qnod vetet lioc credi posse : ipsc tamcn arhitratur impediius non fecil, nisi potius intercidisse dicamus
Cliromuiii noslri Eusebium fratrein, nequaquam quod snper hac re lucubraverat. Tanti viri opinio-
fuissc Eusebium cpiscopum Bononienscm, eaductus nem nos <|iio:|tie libenler ainplectiniiir, aliea mode-
ratione, quod Eusebius Bonouiensis episcopus ali- ratiunc miuime separatam qua aucior tt;us fuit, con-
 '

6. CllROMATlUS Ef. AQUILEIENSIS. 3

, .iO

iecturam illanr appcllans el intcrim Cliromatio nnslro

: A Eusebium Cliromatii fralrem exislimemus. Quid igi-

ncbisqtie giatulanrur de Eusebii Imjus, siiniliter ni s- tur conjiciciidimi post luec?

iri, sanciiiaie; sicul etiam de culln iiuern apudBono- Accuratior illa Chronologia, quam noininat Lam-
nienses [\vn] ubtinei sub die 26 Sepleprbris, et de berlinus, monumenlis lortasse propriis atque in-
quo admodum erudite (licel nihil omnino de Aqui- victissiinis destilula, sollieita quidem fuerit in assi-

leiensi hujus Hancfi viri origine) Prosper Lamberii- gnando saliem pr;eler propler opiscopaliis teinpore

nus, posiea Benedictus XIV, in suis Annolazioni Eusebii Bononiensis; i|iiud lenipns scilicet dccurrerit

sopra gli Atti d'alcuni Sanli, de' quali si cclebra t'Of- inter annum Chrisli 570 et 400 ; qqin sliicliin ac

fizio e la Messa, per Ui piit senza le Lezioni propiie, pr.Toise asserere voluerit, cos ipsos csse vere ac
nella diocesi di Botogua, eic. Boloejna 1740 : quud proprie annos, liim inili ;ib ipso Boiionieusis episco-

Opns Laiino eliain sermone donatum videas toino palus, luin moiie relicii. Et ccce, iii fallimur. bievi
X Operum ejusdem Benedicti pupieXlV Romce 1751. , facilique modo, ac prorsus hisce rebus im.gna ex
Dissimnlare liic tanien, data occ;isione, non lieei parle incertis consenlaneo ; ccce sublaimn clirono-
sancii linjns Eusebii epnchas ,
quas ibidcin signal 1 yicm dillicullatem , quae fonasse in hoc ncgotio
laudalus Lamberiiniis juxm accuratiorem, uti scribit, potissima est : ul propterea in Eusebio Bononiensi
Chronohgiam ; iuiti scilicei ab Eusebio Bononiensis B propcnsius agnoscainus Eusebium ipsuin Chromalii
episcopatus anno Cinisti 570 , deeessus vero ipsius nostii fralrem ;
quod profeclo, si nobis Aquileieusi-
a n no i 00. Nostrn quidenr documenta Aquileiensia, bus perjucundum alque decorum , Bunoniensibus
iil candide f.iteainur, cuin epoebis bis nou apprlme ipsis gr.itissiminn Itiliiiuni sit; quibus h:i c glorin
conveuiuiit : diaconus siquidem eral Aquileiensis qnoque novissime accesserit , ut non imineriio cre-
Ecelesi;e Eusebius Chromaiii Irater, non modo, uti dant cpiscopuni suum , Eusebium iioinine, quano
vidimus, anno 571, aut etiani 572, quo eodem adini- Kcclesia; sa^ciilo sanciilate claruin, e clero proiliisse

nislro b;i|itismuin Aquileisu suscepit Ruliiius, sed Aquileiensis Ecclesia; lantopere a divn Ilieronymo
anno eliain 575, quo ad ipsiiin siinul el Cliromalium laudalo, cl fratrem habuissc ipsius Ecclesia; episco-
et Jovinum Aquileiae posilos, el iiullo indicatos epi- pum Chromalium , cujus soluni noinen pi o laude
scopams lionnre , litieras dedit Hieronymus : inor- plenissima est,

tem vero Eusebius Aquileiensis , episcopus postea Inleriui ipsius Eusebii quoque nomen, quod Clne^
factus ut Rulinus lestatur, j nn oppetieral anno 596, malH Aquileiensis episco, i fialer gerebil ,
quidni

uti ex alia ad Eeltodorum episcopum Hicrnuymi Eusebiorum eliam familiani imlieei , et eain quiileni

ipsins epistola ejusdein anui; quas omnes seniper Aquileienscm, unde uterque oriundus? Aqiiileieu-
ev edilione el Chronologia Vailarsii bie noininaiiius. C sem patria Chromatium noslrum asseruii lirmissime
Qniniodo ergo eum hac epocharum diversitale con- Fontaiiinus; nec iia procul ab illius seiltentia abiii

ciliari potesl episcopaius Boitoniensis Eusebii oostri De Ituheis, iluin Roiualiuiim eiimdem aul Concor-
Aqurleiensis, Chromatii fniliis; ut unus omnino et dieusem facilc fecii ; quas duo lune loca Aquileien-
idem Euscbius sit Aquileiensis, qui episcopus fuit sis erant episcopntus propria, ei ab Aquileia nrbe
Bononiensis? iioii i'a louge posila. Poslquam lanien dnuinviri illi

Veruin enimvero divcrsitas hsec epccharuin, lania, de Chromaiii palria scripserunt, ex feracissimis

ut nobis iiiiiilem videtur, non est ,

qua: conjecturam Aquilei;E ruderibus monunrentn aliqtiot, eaque pra;-
qnam amplexavinius, valeat
clarissimi Florii nostri, cbira, in npricuin vencre, qu;e Eusebiaiuc cujusilain

labefactare et nos a concepta pro eadem opinrione

, familix, et absque dubio Aquileiensis, metrtionem
dejiceie. Ubi enim mouumenta iron adsunt, in in- ntinc piiniuiu laeiuni, quscquc a viro clarissimo An-
certo semper versannir, duiu Clirisli annos assignare geloMariaCortinovio, L linensis liujuscollcgiiSancii-
contendiinus scu rebus seu boininibus priorum Pauli prarposilo, nuper apud nos viln luneto, et illti-

qninque ct ainplius Sfeculormn, nl notiim esl nmni- slraia [xix] et publici ctiam juris facta fueruni. Ipse

bus. Monunienta vero nulla proferl Lairibertinus iu veroex bisinouuinentissiiniilsuinptis, sicuti Eusebio-

ciialo opere pro epocliis sancio Eusebio Boiiuniensi " rum familiam quamdam, ct illustrem quidein, Aqui
aiti ibulis. Et intcrim bjec ipsa annorum 370 cl ^00 lei;e exstiiissc quarto ei quinlo Cbrisii saiculo ar-

absoluta, et, ut ita diramus, rotimda, a Chronologis guii, ita ad hanc eamdem familiam Chromatium no-
eii;im occuralissimisfacta signalio, absque ulla neu- slruni, alquc Eusebium fralres, afiqiio saltcin moilo

trubi alieiius nuineii addilione seu imminulione, peiliuuisse, noii a?gie suspicatur. Ab avis siquidem

pr.cjiidiciuni lacile ingeril incerlitudiuis liabike a et pati-ibus in lilios et nepoies noinina lunc qimque
Chronologis ipsis in hisce epoebis assignandis. propag.ibanliir ,
qu.e veluli fainiliarum cognoinina
[xvm] Miiinmienla nulem noslra, qna: babenius lir- quacdam jnni luncconstitiiebant : et Eusebius nostcr

qunminus Evsebius Chro-

missiin.i, iiiinime vet.inl, elsi posi Cliromatiuni a divo Hieronynio nonrinellir

matii frater inaugurari potucrn episcopus Bononien- epislola 7 el 8 in eililione Vallarsii, quia Chromatius

475 indicnta; Hicronymi epislohe ad

sis pnsl aiiniim tunc presbyter Aquilciensis, Eusebius vero diaconus
Chromalium, Jovinumei Eusebium, aut etiam eodenr lanliini erat ; Eusebius tainen natu major Chromatio
ipso epislohe illius anno currenle : et cadein monu- fuisse vidciur, ut ipse propterea Eusebiaua; fainili;c

Uentn nus inunent, ut nnno 596 viia jam funclum nurnen obiineret, quia et anno Cbristi 381 in Aqui-
 t

m PR^EFATIO EDITORIS. 263

leiensi cnncilio ipse jam episcopns erat Bononiensis, A lentio veterum.el Hieronymj prnesertim, vellei quis-
uti ex superins diciis conjicimus, dum Chromaiius piam ingere.
adfauc preshyler t mium esset Aquileiensis ; el anle Nibiloininus, sou vidcrii, seu non viderit, Fonia-
Chrvmatium ip.-o quoque exccssit e vil.i uii ex eodein niui no.-tri (satis caiernquin etiani in Callia noii
llieronymo habcmus epislola ihidcm 60, inim. 19, scripioris) momenia Ceiilierus, in sua Histoire cjene-
ad Hcliotlorum, qoao, uti jam dixiinus, a<l aniiuin ralc des auteurs sarres ct ccclesiasiiques, tomo X ,

pcrtinel -496. Ex Ensebiana igitnr Aquileiensi fa- cap. 5, pariini dissimiTis a Tillemonlio, ila s<ribii :

miiia, ei quidem in pnniis clara, uii eadeni iihuiu- Nous ne Irouvons rien des icrits de sainl Chromace
inenia nos doceui, Chromaiium noslruni prodiisse dnns aucun de ceux qui nous ont Ittisse' des catalogties
f;icile credimus : iinde non modica eidein laus acce- destfcrivainsecclesiasiitiites 11 y a tteciiiinoiiisqtulques
dit, quod oiiginis clarilatem vitae sanciimonia, doc- manuscrils ah Con Iroitve le notn de Chromace a la
irime splendore , et virlutibus omnibus epTscopo letc de irois discdurs que l'vn a imprimes dans ln Bi-
dignis, una cum Eusebio fralre, exornivit. Exstanl bliolheqne des Peres.... Ce qu'on peui dire tle mtiit.r,
x
lypis edita a Corlinovio Eusebiante Aquileiensis fa- C est qite les ecrits qui portenl le iwm de saint Ch, c-

milix monumeiitain Disseriaiionesiia lulice seripla, mare ne sonl point intliijnes de tui, el qtte Von ne cnn-
cui titiilus Sopra una tscrizione Grtca cC Aquileia, " nuil poinl cfeve iue de ce nom qui
: it ils puissent etre
seu polius in pr.cvia rjusdcm Fpislola umicupaioiia aitrtbnes avec plits de fuslice. En igilur a Ceillicro
ad eniinentissimuiiicardinilein Boigia,Bttssflnol732; rccoctuin i|iiod pra-buerat Tillenioiilins ; ut affliup
necnon in disserlatione altcra , siiniliter Italiee certum exploratnmquc, etiiim juxta illuin, non sit,

scripia , cni liiulus : Sopra un Bassorilievo dt Co- Scriplu illa , qnae sub Chromatii nosiri nomine lir-
slattzo e Giuliano ,
quoe locum babel in lillerariis ciiinferiintnr, ipWus esse reapse el lioc ea prae- ;

fasciculis, inscriplis : il emorie per servire alU Sioria serlim de cau-a, rjnod nulla eorum meiitio iu ve-
Lelleraria e Civile. Veuezia, presso Pasqttali 1799. leruni calalogis babeatur.
Marzo e Aprile, pag. 5 et sequenlibus. Nos ilaqne Coilliero qnnquc rcpnninius , qunil
Aliud nunc uos urgel, quod Chromaiium ipsuin, Fonlaniims super [xxi] Tilleiiioniii animailversii ne
de quo sciibimus, singillatim respicil : sunlque exaraium reliquit et silenliuiis eli;uii catalngis ve
;

Seripta, i-ivc Opuscitli cjus, qiuc nova bac ediiione teritm , qui Scripioruin ecclesiasiicornm opera re-
dniiamus. Ac prinio (|uidem siinine geniiinus fe- : censucruni , indubiiim ei cerrum hiitilominus esse
lus illius qux sub cjus noinine edita fueriml, cl
,
leneinus, saiicitim Chiomuuum nostrum Aqnileicn-
nuiiC denuo edumiir Falendum est cuin Tilleiiion- '! sem episcopum vere auctoTem e-se Scripiionum
tio, Geilliero, aliisque, allum de Chromalii scriplis ^ qu;c stib cjus nomiiie ediia; babentur : quitlquiil > i

operibus i|iiibiiscumqtie csse sileiilium apud vcleres, de Itomcini episcnpi litulo, quo a prinia Basiteciisi
qui nobis data npera iioliliani reliqiieruni aticto- edilione insignila fueiunt, de <pio limlo et Fonla-
riiin, seu jelntis su;c , seu etimi priceedentium ninus ipse et De Rubeis abtimle dixeiunl el nos ,

(\x) sicciilorum ;
ququeipsoruin &crrpla imlicaruni, quoipie infr.i addere proposuiinus. Ndiil
noiuiiliil

siveoiniiiliis nola, she depeidita, vel lalcnlia : neque alitnl propierea inquirendum, nihil desidcrandum ul-
dis-iiuulan ipiidem polcst, lunc laiidem primu inno- terius; quasi silcntibus veterum catalcgis adbnc de
Inisse lillciaria: rcipttblic;c Chromtilium nosiiiim Cliromttlii scriptis siibjudicc lis esset, et quasi cala-

aliquid siripto exar.itum rcliqtiisse, cum ex ma- logorum veterom defectui niilla alia crilices regiila
nu?cripto quodam vcleri Scripta ill.us Basilex pro- ad veritalem aguoscendam supplcri polucril, proul
dierunt anno 152S mcrilo elopera Joannis Sichardi ; a Foiitanino plcne suppleliim fuit. Catalogorum ve-
licet Scripiorttm iiorumce ineiiiioiiein quamdam fe- lertmi auctoriiatiin insrnceriiaie Operum judicanda
ccrit niullo antc bealu- AlbinusFlaccus, seu Alcuiniis agnoveral acntissimus ciiiicus loannes Clericus in
ablns, in libcllo adversus Heeresim Felicis episcopi. sua ArleC.ritica, parle m, seclione 2, cap. 5, nuni. i,
F.t Tillrmoniius quidem, Opeie ac inmo supra ci- luinc sanciens aphorhmum : « Seripia quortrm nulla
lalo pag. 539 cdilionis Venelue Pilteriana;, iiecuoii D menlioin piiscis caialogis, qu;c nec menioiati mihi
nola H, pag. 055, clsi ingenue f.ilealur Scripta Chro- ab ullo scriptoie scqiieuiium pioximc saculorum,
mniio noslio altiibula digna csse celebrilatc iiominis nl pluiimum aul ficta judicaiida sunt, aul miuimuiu
ipsius, neque Chromutium alierum iioiuoi esse, cui snspecia habenda. i Veium ecce qtnd idem ip-e
possilH dignius as-igoari ; subdit iifhiloniinus, quod aiUiidcrit iuim. 15 : < Quanivis vphorismi nnstri
il scrail d sotthititir quoncusl des preuves plits lorles, au< ioiilns pleruinqne illibaia
nianeal non cli.'li;e- ,

quelles sonl tle lui ,

que n'esl le liire des uuiiiuscrits bimur lamen egrcgios nobis aliquoi supercsse scri-
qui les atiribueni h Cltromace eresque romain. Vim plorcs; quoruin suppares, qni qunlcni supcrsillt,
horum Tillcmoniii vei bortnn inti.llexil Foiilaninus nullam mentioneni fecere. » Viro igiiur critico pcr-
iio-lcr ; nc proptcrea lotus fuit iu Luciibntlione de suasum fuit, non lanti scmper esse pondciis ve-
C/iroiiiii/i(i,ipr.iin pnsl Snipla s.ii Opuscultt dainiis, ut leriini calalogo-, iil, ipsis silenitbus, aliis ciiliccs
modis oninilnis cnilinnarel ea apprime convenire rigulis inveniri veritas iioii possil in dijudicaoda
noinioi, qnoil pi nTiTiiul, Chromalii nosiri episcopi sinceriiatc opeiuin, quae alicm auciori in mariu-
Aquiu iciisis; et nt objecta refelleret, qua; ex si- scriptis codicibus tiibuuniur. Exempla ibidcm pro-
263 S. CIIROMATIUS EP. AQMLEIENSIS. 264
tulit Fonianinus aticlorum ci operum toli*Ecclesix A mensc Novcmbri pracccdenlis anni 1744 , Trevol-
nolissimonim, de qnibus apnd criticos dubmiii nul- tienses «llenus noiissimi ac proesiantissiini operis
liini ; (|iioruin lamen nec Gennadius, nec Isidorus, lilterarii coudilores : cui lilulus, Memoiies pour
nei|iie alii numcnclatores exteri meminere.Clencus 1'Hisloire des Sciences ei des beaux-arls : quoruiii syn«

vero cilato nuper loco, iuter auciores Ecclesia- opsim ,

genuinam «c siinp'iceni, Ceillieriaiii capitis
tticus, ;iddit ciiain celebrem Allienagoram ; ciijus dc Chromaliu Aquileiensi si pr« ocnlis hahuisset au-
nomen et opera,
lainen et ul ipse ait, Eusebio llic- ctor praciiali arliculi di.irii G illici, des Sfumns nun-
ronymoque ignota fuere. cupali, numquam fortasse meuse Mailio [\\iii]auni
Uniiiu super luc re liic addere liceat, quod attc- subscqueolis 1715 tam longe el a rei venlale et a

tormn Ephemeridum litierariarum , eiiam cclebrio- Ceillieri sensu abiisset.

ruiii , sopiuiiatem qnaiido|iie ct indiligenliam pro- Sed jam niiuc de Scriptit sive Opusculis ipsis in-

bel, non sine studiosorum iiicominodo, uec sinc qiiirenduin ;

quid reapsc sinl , cur, el quo ordinc,
rei lilterariae delrimen to, cnjii>. iinino juvaudtc gratia et qua occasione elucubrata a sancto Cbronialio
sunt insliluloc. Iu perceleliri G illieae litieiaiura; dia- nostro? Vclustior horum scriptoruin iudicaiio ea esl,

rio, cui litiilus Juurnal des Scavans , uiense Marlio qiiam habel Ceatus Flaccus Albiuus , seu Alcuinus
anni 1745 datur syuopsis seu compendium toini de- B abbas, in libello adversus Hceresim Felicis episcopi,
ciini superius memorati operis [xxn] Remygii Ceil- ubi oinnia h;ec simul sumpia Cltr ontatii scrip:a vocat
lieri : in quo capile 3 agil ipse de sancto Cliromatio Chromatii Libellum de octo Bealitudinibus. Ilimc for-
episcopo Aquileiensi, deque Scriplis illius. En vero las--e tituliim gerebat manuseriptus codexChromalii,
quid et quomodo scribat bujus diarii, seu polius quo Alcuiuus abbas ulebatur; licel aliud sit quod
ariiculi liujus diarii , auctor, de Ceillieri sui senlen- De octo Beaiiludinibus appoi-iie Cliromalius sciicsit,

lia super Chromutii nostri Sciipiioiiibus. Dom Hemy ct aiiud in qiiu locus continetiir ab Alcuino relalus,
Ceillier se trouve encore ici en contrudiclion avecM. inier aiia S nictorum Palrum testimonia, adversus
Fontunini. Ce scavant duns iouvrage que nous venons U.iresim Fclicis episcopi.
de ciler, et oii il se montre (orl jaloux de la glmre des Prima horuiu seriptorum editio, qu;c, uti vidimus,

6crivuinsd'Aquilee , altribue d S- Chromucc dix-huit Basileensis cst anni 1523, in duas paries ea distri-

honi6ltes sttr S. Mallhieu, cl s'elforce de piouver que buit, cl priinain appellavit Dissertalionem in v el vi

c'est sans fondemenl que M. de Tillemont ,

qui les a cuput Maithui, lieet in line cunliiienter babealquod

crues neanmoins d'uit ancien , ct scuvant auteur, revo- Cbromatius scripsit eliam in t.ipiit lertiuiu ; alteram
qne en doute qiielles soient de saint Chromuce. Doin vero declw.itutioiiein unice dixit in eodem gencre. Ilo-
Hemy Ceillier au conlraire, parmi dix-huit liomeliis C rum tilulorum editionis hujusce Basileensis obscu-
lien irouve que trois qiion pitisse donner d ce suint : riiatem saltem, uc dicamus eliam improprieiatcm,
encore montre-l-il qiiil est tres incertain qiiil en soil quis non videat? Quoprodierinl ordine, quove titulo
1'Auteur. Ita diarii liujiis Gallici, seu arliculi Imjus indieata fuerint Cbromalii no.^tii sciipta in Micro-

diarii , autlor. Veruin quis ila sci ibere possit ,

qui presbytico velernm quorumdam brevium Tluologoruni
accurale legeiit et Fonianinum et Ccillicruiiiipsum; Martini Lipsii, Lovauii primum edito 1540, dein Ba-
quiquc pr;e oculis saliem babueiit Scripta Cliro- siieaj 1550, pag. 412, necnon intei Orthodoxognpha
matii ,
qualia cxhibenlur iu Bibliotheca Patrum Lug- Theologiai sucrosancta; Joannis Iteroldi, Basilese

dunensi, ad quamCeillierus respiciebat? Nequai|iiam 1555, toino I, pat;. 450, sieut eliain iu Biblioilieca

si quideni somniavit Ceillieius ex decem el oclo Ilomiliartim L nirenlii Cumdii, Lugduni 1583, lomo
homiliis a Foniaiiioo memoralistres tantum seligere, II, pag. 1170 (quas Collctliunes iu Lucubralione sua
quae genuinus feius censeri possent sancii Chronia- erudilissinia memorat Fonlaninus, quasque nobis
lii : sed ne Fonlaiiini quidein meutione fatla, quem bodie, post nuperam maxime atque deplorandam el
nuiiiquani forlasse novit iu iis qu;e de Chromalio plusquam Vandalicam cladem tot bibliolhecarum
scrip-ii , neque liomiliarum iiuinero qiiem primiis sacrorum coeluura regularium bujus civitatissuis sc-
Fontauinus ipse proposuit indicato, oinnia Cbromatii " dibusexiurbatorinu, viderenon licuii), assererc oni-
scripta quae supeisunl in tres lantiimuiodo partes niiio uon possumus. Vidnnus laiuen Moiiumenia
divisa ,
qualia nempe exslant in Bibliotliecn Palritm saltem Sanclorum Patrum Ortliodoxoyraplia Joannis
Lugdunensi , Ceillierus recensuil; dequeiis, prout Cryuxi, Basilcaa impre-sa auno 156J : ibique tomo
ibidem exsianl, qmrque loias duodeviginli homilins II, pg. 1192, conspeximus Chromatii nosiri Scriptu,
Foiiiauini consiitiiuni, jiidicium suum protulit,quale tribula in partesduas; quaruin priorem cunsiituit
superius ailulimus, nulla prorsus facta alicujiis ho- Strmo ille, qui eliam apinl nos primuin lociim obli-

rum scripiorum parlis secrctione. Sed haec obiter; net; liiiiliiuiqiie saiis proprium ibidem geril, De
el ne Ceillieruin quisi|ue . ex bac Gallici diarii infi- octo nempe Bealiluditiibus concio elegans, licel iu

deli.el prorsus inepia relalione, vclnti in crinien Superiori parle pngina: declumutionis quoque v«x ap-
vocarevelit iniquioris critices iu Chromatii noslri pareat, quani liic sermo a priori cdilione Schardi
sciipla qu;e habeinus. Siire iuleriiu iion inulileqiio- liabuerai ; alieram vero coiistiiiitiui [\xiv] Cliromatii
que jiidicainus , accuratissimos super hac resane reliq ' i|'if liahemus, suhtlulo: lu qitiuliim capul
l'iissc , et proisus ad Ceillieri nieulem sciipsisse Matthai, ei in partein sexti, titiciuius aliquol, enuli-
 265 PR/EFATIO EDITORIR. 2C6
lione pariler ac pietaie insignes, qnibus subjuugitur, A Chromalio scripserunt pcrpensum non fuit. Quidni
al)s.|iie peculiari separaiione, qu»d rcsiai in caput clarius menteni suamaperuerii super li:ic re Sancins
teriimn, sul) simpdci indicatione Fragnienii tractatus Episcopus in exordio Cammenlarii sni, quod Ctliil

allaius, qui nonditm lolus iu lucem prodiil ;

quainvis aliis ejusdcm partibus desideramus?
el liic (iiioqno in superiori pagiiiarum parle disserta- Si licei veroeliamoci asionemdivinare.qua forlasse
tionis \ox addatur, a priori scilicet Sicliardiana eili- ducius sauctus Cliromaiius ad lioc lectionis |ia-
liiil

tione sninpia. In Biblioiheca Patrum Lugdunensi biiltiui suo pnpulo accuranduin, nou aliain fnisse di-
sancii Chromatii scripta exhibenlur divisa in parles xerim, quam eam, quae illuni impulit ad cogendura
Ires; quariim dux prinres sub uno primuni indica- Riifinuin quoque Aqiiileienscin, presliyieruiii suiini,
lioni-i litiilo nuncupanlur, De octo Bealitudinibus m Gr.eeiuii Euscbii llisioriam ccclcsiasticam Latinis
conciones duce, dcinde allera alium proprium geril litteris donaret. Alarici nempe irrupiio in Italiam
tjlulum, neiii|ie, ln quinlum capul Matlhcsi et in par- per Aquiieiensium (ines, anuo Christi 400, agros, ar-
tem sexti concio, eruditione pariter ac pietale insignis; menta, viros longe lateque vaslavit, ut Ruliuiis ipso
cisi ainbac in supeiiori paginarum parteinscribantur prxf.iturad Chroinaiium iuEusebii l.itinam a sefac-
semper, De ocio Beatitudinibus. Tertin vero dicilur, lam Histuiiain, popultsquc a Deo Sancto Episcopo
Tractutus in illud : Ego a te debeo baptiiuri, clc, B commissis ferale exitium miniiabatur. Dligiliir reme-
Matih. iii, i, fragmenium. In liovissima deinuin Bi- dium aliquod alllieiie plebi conquirerct, per quod
blioilieca Yelerum Pairum, eic, Andreai Gallandii, tegrm mentes, nl ideui sulidii, ab ingruentismulicon-
inelius quidem ei accuraiius quam umqiiam anlca, tagione subtracim, metioribus occupatm studiis tene-
licei ih iiiIiiiii ad icm saiis, hsec scripia appellaulur, renlur, Rufmo preshylcro suo injunxil, ut ecclcsias-
Traetutus wiu iu sancli Matlhcei Evungelium. llomi- ticam Eusebii llisioriain eGrxcoin Latinum senno-
lias duodeviyinti dixer.it prideni Funtaninus in Lueu- nein vcricrcl; cujustectioneanimusaudientium vinctits,
bratione sua de sancto Chromalio, quam infra da- dam noiuiam rcrnm gestarutnavidius petil, oblivionem
mus. quodummodo malorum qmv gererenlur acciperet. Oui-
Posl hos varios liiulos, quos liic indicare ncque dni igimrad Imnc eumdem fincm operam qimque
prorsus iujucundum neque inuiile judicaviinus, ecce suam, pro ea doctriiue ac sanctitniis laude qua ex-
qnid nobis reapse videaniur esse CUromalii Scripta, cellebat, conferrevolucrii sanctus pncsul Chroma-
qnaj reciidimus. Tructatus, quein Gallandius primum lius ; ideoque opiis episcopo dignum susceperil,
dixit ex deeeiu ct octo quos primus ipse divisit, Commentarium nempc in sancti Matlltwi Evangelium,
quemque nos quiiqiie priino loco posuiinus, eisi pri- quem lcgciiduiulidelibus eo poiissimuin lemporelra-
«inui iion dixerimus, e-.t Traclatus singularis, seu C dercl : alque c.i maxime causa, qnod ejusniodi opa
Sermo aul Concio, et quidem reapse elegans, ut eain ribus minime luuc Latina saltein Ecclesia ahunda-
dixere Sixtus Senensis et Joanoes Grynaeus, quse rel?

pioprie appellari deboi singulari lituln De oeto liea- Cteteriim, etsi auno Chrisii quadringenlesimo La-

titudlnibus, quaeque parlem nullo modo conslituit linis cxplanalionibus Evangelii non abundarenl
Tractatiium c;cieroriiin. II.cc cerie habila fuit ore- Cbrisli lideles iu Occidenlis partibus consiiiuii ;

leuusa sancio episcopo occasione alicujus mercatus, quuium forlasse plerisque vix noiac tunc forent vel

cujus causa adesset frequcnlia populi, ut ex ipsius ipsie llilaiii Piclaviensis in Mutihwum, cl Ambrosii
lectioiie satis aperle colligitur. Ndiil hoc sciipto Mediidanensis cominentationcs in Lucam : hic cerie
praclarius inler ea sancli episcopi quae supersuut, meminisse juvat, Aquileieuseni quoque Ecclesiam
sive oraiionis scopuin inluearis, sivc slyluin, sive jam luuc habuisse Comiuentarios in Evangelia, opus

ingressum, progressum et exiium. Inier praaclariora Fortuuatiani, ejusdem Ecclesitc ante [xxvi] saiicluui

quuque ejusdem aevi et ejusdem geueris Pairinn Valerianmn episcopi ; quos silii iu Orienlem niitii a

scripta ineriio haberi poiest. Quid vero de reliquis PauloConcordiensi poslulaverai, margariiamde Evan -
seniiendum? Cuin Tillemontio aliisque censemus, gelio eosdem appcllans, sanetus llieronymusEpistoIa

Iraciatus reliquos, qui in hac nostra editione non D 10, num. 5, in cditioneVallarsii, quoead uiinum spcc-

octodcciin, sed septemdecim iiuiner.inlur, nequic- Iat575; quoruinquc inenunit ipse sancius doclor
quiiucsse peculiares homilias, seu etiam tractatus de Viris iltustribus capite 97,assereiisForiunatianum

distiiicius, sed reliquia potius videri iuiegri fxxv] scripsissc Commenta ios in Evangetia, lilulis ordinatis,

Commeiitiirii, quein Clnomaliiis scripseril iu Mal- scd brevi el rustico sermone, seu, ut alias, breves rustico

tluciun. Censeinus quuque Commentarium luiuc sermone; quique janidiu iulerierunl. Male quidem
scripsisse Cbromaiium, nun iu usum suae priedica- vulgo audii Forliiiiatianus, Arianidogmatis, etLibe-
lionis ad populum, qiieinadinndum Traclalum seu rii Roniani ponliflcis fractas con -tanliae accusatns:
Concionem de oclo Bealiludinibus, sed in iisuin pise sed eum ab ulriusque impacli criminis lalie jam
prseseriiin ac fructuusae lideliuin leciionis. Id vero egregie purgal a clarissimo Foolanino llir.toriw

eni uius ex verbis ipsius, quus habct traclalu apud Litterariw AquiUiemis libro in capile 2, novissime
nos 5, alius-i, num. 2, ubi ita scribit : i Ei multa repurgavii defcnditque liiculentcr eruditissiuius Zac-
sinulia qiiic prailerniisimus, ne liedium legenlibus caiia in Disserttttioiie. de commentilio Liberii tup u,

faceremus. > lloc, quod sciamus, ab aliis qui de quas est 7 Toiui 1 suarum Dissertaiionum Latina-
Patrol. XX. 9
2o7 S. CHftOMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 2rs

rum de Rebus ad hhioriam ulq-ie amiquitates ccele- A exempligralia : unigenitus Dei Filius,qm esl bcnedicius

sice pertinentibus, Fulginix 1781; necnon eodcm insceculasceculorum. Amen; aut : vcr Cliristum Domi-
eliain icmporc diligenlissimus a.'que ac laborio- num noslrum, quiesl benediclusinswcula; sivc simpli-
sissimns nosler Joannes Peirus a Stua peculiari citer: per Christum Dominum noslrum ; aui eiiam : cui
dissertalione Iialice scripia, Se Fortunatiano vescovo lauset yloria,in saicula swculorum. Amen ; seu demum
6'Aquileja sia da noverarsi tragli Ariuni, o no, et produclior illa :cui eslhonor, latis, el gloria,una cum

lynis ediia anno 1782inCalogeriana,seupotiusMan- Spiritu snucio. unieomnia swcidit, et nunc ci semper et

delliana SSnovu llaccoita d' opuscnli sciemifici e filolo- in swculaswcnlornm. Amen. Ncqoe enim hnmili.T, seu
gici, lomo XXXVU. Nibil igilur optatius Aqiiilcieri- tractatus complemenlum aut conelusionem doxolo-
sibussuis prscsiare lunc temporis potuisset Clno- giashujusmodi apud Cliromalium nostrum csse pnla-
niaiius, quam Evangelicum Commenlarium a soipso nnis. Iti Scripluris namque erudiiissimus Sanrtus
concinnauiiii cisilem tradere; ut in eodem ipsi sese Episcopusnoveraiprociil dubioquamsocpc bujusmodi
utiliter escrcerent doctriuae ac pietalis argumerilo, (lnxo'ogiis ntatur in cpislolis suis sanclus apostolus

quod sibi jam esset quodammodo ramiliare; et in Paulus, necnon etiam Petrus, et iitcrquesane in cpi-
quo nibilominus ob veiciis Scripii brevitalem, indi- siolarum decursn, vcluii ad animse cffusinneiii erga
serlamque dicendi rationem, uberiori ac nitida oia- B Deum nmnium Creatorem, et eiga Dominum Jesum
lione cuperent erudiri. Clirislum Salvatorem nosirum; quin sigimin siniul-

Id vcro nosadmoiiet, ui facilc conseelire possi- liiiscomplementi, seu Episiolarum, scueiiam nonse-

nins, saitctum Chromaiinin nostrum Commentarium incl peculiaris cnjusquerei, dequa luncin Episiola
noo modo inchoasse ab ip^o Evangeiii Mit-
siiiKii agerelur. IlinclegimusRom. 1,25: Ei servierunl creti-

Ihri c\ordio, etabsque ullo liiiiu perduxisse usque turw poiius qunm Creatori, qui est benediclus in swcu-

ad locum capiiis scxii , ulii desinii tracialus noster la. Amen; qnin Apostnlus ibidem, nou modo episto-

decimus seplimus; sed ultra quoqne fnisse |>rogres- lam, sed nequc scrmnnem [xxvin] siiiini clamlal de

snin, etintegrum rcapse Matiluei Evangelium Com- inani velerum pbilosophornm sapieulia, de qua age-
mentario suo illustraium dedissc, quod etiam Tille- bal. Siioili er Rom. ix, o, habemus : Quorum Patres,

nionlius post Sixmm Senenscm aliosque scnsii. el cx (iiiibus esl Christus secundum carnem, qui est sn-

Eailcm enini raiio quse suadet, illum procnl dubio per bmnia Deus benediclus in swculd. Amcn ; quin
Coninieiiiai iiiin iuchoasse nl> ipso Evangel i exordio, pariler am epistolam, aut sermonem suinn conclu-
ct perdnxisse usque ad locum ubi nuncdesinit pr.i dal de proiuissionibiis Abrah.T faclis, de qnibus ilii-

dictus tractatusapud nos decimus sepiimus eadem ; dem loquiiur. Aliam doxologiam videas Roui. xi,

ipsa nos nrgel, ul censeainus Sanctum Episcopnm G S6, ubi certe, ctsi d sinat inatcria dc qna ihidein
opus siiuoi miriimc imperfectum rcliquisse; prxser- agit, miniine desinit Episiola. A4am similiicr n Cor.

lim vero cum necessitas plebis inforiiiaiidu; atque xi, 51, ubi neque Eptslola deslnii, neqiie niatnria.

[xxvnj in loi adversis erigendac insiarci, et tempus Alins demuui.quas indicasse snfliciat, I Tiin. vi, iC ;

praeterea illi defuisse non videaiur ad opns perfi- II Tim. iv, 18; Gal. i, i; I Petr. iv, H.
cieudum quod inehoaverat, ciianisi illum operi ma- Quid aliud igitur vidcri possnni doxologix qunqite
nnni posnisse dixerimus anno tanlum iOO, quoAlari- a Chromatio usurp itaein Gnmmentarin si>o,qu"in pro

cusinlialiamirrupit.Cur vero integer Commeutarius leclionis usu exaravii, nlsi qindam animi sui ct

ad nns usque non venciii, non est qnid dicamus; ferveuiissima; eliaritaiis elfusionesiiiter scrihendum
cuin tolaliasanclorumPalrumaliorumqiieaiictorum prolatic, ad Dei ei Domioi nostri Jesu Clnisii lamleni.

veterum opera ad nos pervcnerint mutila; cumque proul apostoli Pctrus et Paulns in suis Epi-lolis fac-

noliora siut, qtiam ui bic explicati mereanlur, fiia litiiuui? F.l ali.i qnidem exeinpla non dcsunl hujtis-

dnrissima quae post Chromaiium subiil Aquilcla, to- inodidnxologiaruiii, eiiam ante fiuein seu epis ola-

tusque Aquileierisis ager, un le forlassc inlpgra cva- rum, S"U iraclaliium, seu sermonum, in velerum
dcre Clirnmaiii scripla non pouei uni, siiuii neque Patriimoperibus; uleasproptereafacileinlelligas san-
tot alia quc pi oculduliio reliqncruni cicteri prxsules " ctorum eorunidiiui virorum animi inicr scribendinn
qui eiiin pnecesserunt, quique secnii sunt. effusiones, nnn vero leculinnis aul scriplionis simpli-

Sed quul de doxolugiis, ^eu glorificaiionibus, qnse citer conclusioues. Adeatur lantummoilo e; i-tola I

in line liomiliarum sivc tracimuin singuloriim le- saucii paprc Clemeniis ad Corinlliios ; ei iiiidein du-
guuiiir? Inde nimirum, Foiit.ininus pr.cseriim, nec- xc.logiae frequentes proesto erniil in tntn illius pro-
nori eiiam DeRubeis, eruere conati suni, veii nomi- lixai episiol.e cursu, nimirum niim. 20, i!2, 58,
nis houiilias has esse reapse, seu in unum opus con- 45,50, praeter alias diias in exiiu epislolae, iniin.

flatas, seu ex opere jam exsiante dissectas. ct ad SS el 39. Apud Palres Apostolicos Colclerii uhi vo-
praedieationii usiiin aptaias. Neuirum nobis arridet, luinine I prosiat hsec epistolasanctipoiitificis, \i leas

qui ja.n professi siimns reliquia liiec nobis videri iu- quoqiic eruditam notationemqiixrem li nc illuirat,
legri iu Mililncum Cninuieiilarii, qucni daia npcra el ibidem exslat snli iiiiiu. 4, pag. 161, cdiiiimis
sancliisChromaiiiisscrip-erii.ui alide.libus legereiiir. Amstelodamcnsis 172i.
Niliil vcro doxologia: nos nn.venl freqiienliiis repeii- Sed aliam hujlisinodi doxologiarum IISUS r.ilio-

t;e in line cujuscuinqiie Iractatus, seu honiilkc : uii ncm, quam conjcctando arguimus, iu Cliromaiio no-
 ;

g«g PR^EFATIO EDITORIS. 2"0

Biro afferre praslai, qu;c prinrem lanien nnn exclu- A Quod aniem ad hnsce pnslremns spectat, pergra-
dit. Cmn pro pia fideliuin leciinne, ul antea dicium lum est imbis liic meminisse viri nmnigcna crwli-
ciinlii'in:ituini|iie fuit, Cnmmeniariiim suiiiii in Evan- lione clarissimi, Stcpliani Aninnii Morcelli ; (|iii in

geliiiui s iinii M.iitli vi serip-erii Saneliis Fpiscopus quadam ex erudilissimis notationibus [xxx ] ^uis ad

qui.ini doxolngws lnc alque illic pnsnerii, vchui ad sancti Gregorii Agrigenlini ICxptanaiionem supcr
leeioiem i|ii«i|iie ailnionenilnin, ut ad singulas, aut Ecclesiuste a se G. et L. Venelis lypis ediiam png.
pausani 1'accrel, ant ctiani linein pio ca vice lcciinni 42, sermonem liabens dc cluusulis, seu doxologiis,

daret, ue, nitni.i lectinne gravalus, leclionis fructum quilms veleres Patres epislolas suas ac ca?tera scri-
ainiuciet? Et sauedoxiilogiip a Cliiomaiio nsnrpitic pta concludere solebant, vix aliter, inquit, id ens
iia suni di- pnsit.c, ut iinain iuierct altcrnm le> tio fccisse, quam unaJesuClirisli invocalione; rarofacia
snHkiens liabealnr, ct m caiuin nulla orilinem ser- mentione Palris, et rarius Spiritus sancli. t Ai ex
monis inteicipial, ani maicriam scimJat. Qumi o quo (ita prosequitttr) ex quo Macedoniiis hs;resiar-
i;e inalcria qiiiiilauiinoiln sciinlciotur, [sxixj ilii|ilo ches delirare ccepit, et pravam inipiainque illani de
cl ainpliu.-. Imigioies, alisque nlla iuierniedia doxo- Spiritu sancto docii inani spargere insiiiii; reclaman-
logia, lecit parles duas in rcliquiis qu;e habi niiis tilnis ubique sanclis episcopis, in consueludiiiem
Ciiininentaiii sui: priorcm ncnipe , qnae lerliurn p paulalim venil, ut cailiolicje piofcssionis instar li-

iiactainiu iiosium crnstiiuii, ulii de ocio Beatitu- bros quisque suos et oraliones homiiiasque irium
di.iibus juxia i iil ncni sacii tcxtus sermo c-t, quam divinarum Pcr.snnariiin a; pellationc concludcret. >

doxolngia ;ii ofecio clausit, scd uulla interjecta vnluit ln exeinpluni deinde affert clausulas sanctnrum Gr;e-
separarc; alloram vero, quu traclaios noster deci- corum Palrum Allianai-ii, Cyrilli llierosolyuiilani.

inus quarlus conslal, qm esl pr.cclaia exposiuo Gregorii Nazianzeni, et Basilii; aedeinum concludit:
Douiinicn' Oralionis, quique doxologia quiiiein, sic- c jainliissiniilescl.iusulas passim lcgesapud cscteros
ui i'i c.cicri, leriniiiatur, sed nulla pior.-us interji- Patres, qui bos conseeuti suiil. i l'n igitur, inicr
citiir. bos cideros, eiiani Ghromatium Aquileicnsem qui
Veiuui doxologi.e ips;e a Cbromatio ustnpaiae fortasse eadem mente, et certe eadem ac illi lide,
aliquani uostram aniinadvers oneni ;
requiruiit. I.a- bis iu doxolngiis fragmentoruni, quae supersunt,
runi alice Deiim rcspiciunl, nulla lYrsouaruin facla Coniinenlarii sui in Malllixum, Sprilus sancii me-
peculiiri nieiitione, ut iila traciaius I5:;w eniens iuinii. Atque b;cc dc Cbromaiii scripiis, seu opus-
ad beum qui oranlis pretem uudire consuevit, qui cst culis generatim.
benediclus in stvcula. Anicn. Ali;e dirigunliir ad Cliri- Pcculiaria imnc qu.rdam eiiue.leanda veniunt, qu;e
siiiui Doininum Salvainrem linsiriim. vclut illa C appendicis loco liaberi potcrutit, ad ea prxsertim
traclaius 12: unte Doninum ac SntvMorem noslrum, quae Fontaninus alque De Rubei-i in suis Lucubra-
qni esl benediclus in scocuia. Amcn. Ali;c deinuui et tiombus cx 'libuerunt. Aique, ne niullis Leetnrein
Pairem, ct Filiuni, ct Spiriiuin sanctum di-tiiicto moremur, ecee iu priiuis Ceillierum, qui in Clirn-
nnininaiit: uii ea traciaius 2: tf dqnis sancii Spirilus maiiorem animadvertil a Tillemontio praUermissam,
iiiiiinraudi : per nnein esl Patci, el Filio luiis ct glo- s c i 1 1 1 etiam a Fonlanino aliisqite minime indicatam :

riu iu steculd swcnlorum. Ameu ; e| alia qimque irac- dignam tainen qu;e in auelore tanti pondci is, quarli
latus J4 f ofgfle Doniunts (
Jesus Clnisius) maui[es- tiimirum sieculi desinenlis, Hieronymi amico, ei di-

lat ; cui esthonor tuus ei gfqriq, una cum Spiritu vinaruin Scriplurarum sliidinsis-imo, recensealur.
sancio, ame omnia sweula, el nunc, et seniper, el iu II cite, aii Ceillierns, 1'Ilistoire de Judith, sans mar-
stccitla swrulorum. Amen. Quid igiuir sibi vuli b.cc quer aucun doute sur Cuullienticiie' du livre uu elle est

doxoligianun divcr.-itas, in sancio Chroiua io, at- rapportte. Ita namque scribit sanclus Cliromatius
que in una eadenique i p>i us scriplioneV Fortassc tractalu 1S, num. 2 i Nam sanctissima Judith, cuni
:

lion abs re fueril conjiceie, id c iii-ullo lacluni a magno inncrore pro populo cssel affiicla, post solem-
sancto Pi'a'su!e, ul fidcles ab codcni disceicnl yarias nilatem triduani jejiinii, capiie unclo et loia facie,
glorificulionis rur.unlas, qnibus eliam ipsi in com- U jia internse affliclionis trisiitiam texil, ut siinu'alo
mniii sermoiie ulerenlui', ciiin iiiavinie dc rcbus di- gaudio hclari bnslibus vidi rctur, clc. i Porro non
vinis colloquereniur. Id ctiam ab eo lactuin fuisse imiiiii lanlummodn, ^ed llii liic auimadvei tcnda
lion immeriio arbiiramiir, ul .
inodn li.lem prolilere- veiiinut in Cliromaiii verbis, qnsE adyersus pr;c-
tur uuic;e deiiaiis con.ra stiiliitiam paganorum, (|iii- seriim lieterodoxorum placita faeiuni; niminira
bns rircumdali adbnc tunc eranl Cbrisii fideles; celeberrimae illm- viduae sanctiiudn prncdicaia, vc-
lnodo Divinilalis Filii adver>us Ircrelicos Ariauos, riia> illitts bisloriEe assei la, et divina auctoriias libri

qui linic liilein Calliolic.'in oiqiu^nare i.on ccssabani; iudilli, qui ab lix-relicis intcr apocryplios poiiitnr,
niodo iriuilalU Peisonaium adversus Sabellianos, dum in calboliea Fcclesia libris canonicis anuunie-
qu riiiii erioii'.s iv ikIiiiu eo lenipnre piorsus ohso- raiur. Quiilquid dispuient tlieolngi atque [ xxxi ] m-
leveranl ; iiiodo deinuni Divinitatis clinn Spiii.us terpreles, etiam iuier Catbolieos, devcrbortim et ac-
sancii lonira jjtate sua cxorios, alque a Gonstanlijio- luam honesiaie, quibus berois illa foemina usa fuit

polit.un iliconcilio dajuoualos, anno58l, b;erc- ut eonceptum oims perficeict; quidquid instiper de
ticos Mae.:doiiiino3. rei ge-t;c veritate, ntim sciliccl eoninientiim sit at-
 ,
;

-271 S. CHROMATIUS EP. AQUII.EIENSIS. 272

qui: p.irabola, p'e quidcm, sfiil sero eliam cxcngitnta, A animadverlimus, nioncnt nosut de dnobns nliis non-

;id erigendum Judaici |>oimli animnm in Iribulalio- nibil dicamus, qui aique pro Canonicis ab lurrelicis
nihus, puta Aniioclii lempore, perferendis, an potius noii lialientnr, dc Libris nempe Sapientia, aiqueEc-

vera ;ic gcnuina prodiginsi evemus enarratio (

prout clesiastici. Sapientim lilicr .i Chromalio nostro seniel

comiuuniler a Catholicis habetur), quocumque lau- tanlum, inscripiis qiue de eodem supersunl, ciiatur,

ilem in loco Judaicae historiae collocanda sit : hoc nimirum tiactalu 10, num. 2; ciialur lainen veluli

profeclo Cliromatii nostii lestiinonium ad asseren- auctoriiatis diyinac et Scri|itnr;e jacrse partem con-

dam hujus JudiiluB libri divinit item merito accenseri stitnens : ait enim : « Perjuriiiiu et mendacium, di-

poterit tot aliis sanctorum Patrum scriptorumque vini judicii pcena damnatur, dicentc Scriptura : Os
veteruni lesiimoniis, quibus liacienus hujus libri (juod meutilar, occidit animatn;t qimd scilicet leginir

deuierocanonici divinitas adversus haereiicos a ca- Sip. i, 11. Liber vero Ecclesiaaiici , non semel lan-
tholicis tlienlogis vindicalafuit. lum auliieriini, scd sa^pissime ab.eodem Chromatio
Po 5 t Juditha: nienii niein, illico etiam Estherem in scriptis qux babemus aOertur, semperque divinx

Cbromaiius nominat, dicens : « Similiier Hesiher auctoriiatis censelur ; ut verba illius verha Domini
saiictissima.diim loia f.icie et cnpiie miclo, post tri- quandoque dicantur, quandoque eiiani Spiritussancli,

duanum jejuiiiuui inielligi a regepotuil, Aman illum B ul videre est tr.ictatii 5, num. 5, tractatu 6, iium. 2,
pnpuli sin inimicum neqiiissimuin inicreinil. > llunc alihique frequcnter. Adeo vcriini csl qnod Marchi-
Estheris libruin eanonicisaseribunlel am helerodoxi niusinoperesupracilatu parie n, articiilo lti, de libro
sepiem lamen excepiis posiremis capilibus Vulgatae Ecclesia.stiei asserehal; quod inler deuterocanonicos
iiiislr:c , a versiculo i|uai lo capitis decimi. Eslheris t cerle nulliisest Scripturae sacrae liber, cujus auctc-
iiihiloniiuus historiam lioc Diviuo Libo comprehen- rilali Paires siiffragcnlur magis, lamelsi pllblico

sam Lulhcranorum quidam aique Anabaplisia», ul decreio Ecclesia univtrsa noiidum eam sanxisset.i

scrihit vir clarissimti-. Joannes Franciscus Marchi- Verumquidem estChromaiiiim nosirum existiiuasse

nius De divinitaie et canonicitate sacrorum Bibliorum, librum Ecclesiustici auctoiem babuisse Salomonein,
parie n, arliculo 9, tragoediam asseruni, et parabo- ut ipsc frequenter scribit dum ejusdem litiri loca
un commentalionem dignitale careniem. En ila-
lic comineinorat. Hujus vero senleiilia- alii quoipie San-
que Chromatium Aquileiensem, qui diviniialem si- cturuiii Patruin liierunl : nisi potius dicamus, et
mul liiijns lilui, et veritateni Estheris hisloriae agno- Chroinaiinm ipsum, et reliquos qui eodeni modo
SCil; ul proinde numerum eliam augeal coruin qui scripserunt Patres, ideo Ecctesiaslici librnm Saln-
praier libri canonicitalein, veriialem quoque hujus monis di.usse, quia Libri illius auclor Salomonem
historiae post Syuagogam a primis Ecclesiic saeeulis C est imitalus, etquia in Ecclesiastico iinnnulla quoque
agnoverunt. Sed i|uid de seplera poslremis capiiibus legunlur, qu;e Salomon ipse in suis, Proverbiorum
liuju^ libri ,
qu;e odioso additamentorum vocabulo ab pr;rserlim aique Eccleiiustes libris, jam pridein do-
!i;cietieis appellau.ur, qu.cque ah eisilein inter upo- cuerat.
crypha scripia nunieraiitur? Ex allatis Chromalii ver- Ad alia nunc progrediamur, eodcm, qui prius,
bis iion iniineriio deprehendiinus , h;ec quoque po- Ceillieroduciore. Desancio Joanne Baptisla loquens
streni.i capiia, seu additamenla, ipsum agnovisseceu sancius Chromalius [vxxm] iraclaiu 1, num. 5, liax
ejusilem listheris liliri partem , ac proiiide ejusdem llahet : « Et baptizivit qnidem Joannes Dominuin
Divinae cuni capitihus prioribus auctoritatis. Quod ae Salvatorem uoslruin, scd potius ille bapiizatns a
eniiuait, ioia fucieei capite uncto, poiuissc Esiherem Christo est : quia ille aquas sanctilicavil , bic aquiS
a rege intelligi, minime eruere poterat ex primis sanctificatiis est; il!e gratiam donavit, hic accepit;
novem aul decem illius libri capitibus, ubi nihilom- hic peccala depusuit, ille remisil .... Joannes bapli-
nino de isiius niodi lacici et capitis pricparatione; smo egebat, quia sine peccaio esse non poteral. i

sed eruit procul dubio cx additamenlis ipsis quai re- Duo liic, aut etiam tria iu Chromaiii verbis notanda
spiuinl heletodoxi, iiiiuirum ex capilc xiv Vulgatas veniuni : sanctum Joannem Bapii-t nn a Christu Do-
nostrae, uhi versu 2 legitur, quod, audiio Esther Ju- D miiiu, juxta Chromatiuni , baplizalnm fuisse; eum-
daii an[xxuij nationispericulo, etvolensad Duininuiu demi|iie baptismo reapse indiguisse, quia sii.e pec-
oraliones suas fundere pio salute ipsius, cum depo- calo esse non poteral; sive Imc de peccalo originis
suiiset humililatis causa vesles reyius ...., pro un- asserere voluerii,sive de peccato aliquo actuali quo
guentis variis, cinere et stercore impletil caput; uwle Prsecursor eliam Doiniui ohstrictns esse poiuerit.
sponle sequitur, quod cuin die leriia, post fusas ad Singula videamus.
Doininum preces, aditura es?et regcii), ut cum pro Sanctiim Joaniicni Baplistam a Chrislo D<imino
populodeprecarclur, idcoi|iie regalibusiterum indula bapiizatum luisse, apcrte asserunt inter Paires Grse-
esset vestimenlis , prout in textu, capite v, 1, faciem cos sanctus Gregorins Nazianzenus Oralione 39,
primum laveril suam sordihus ex capile decidentihiis pag. (.53, cilit. Paris. 1609, et inler Latinos sanctus
inquinatam, el cuput ipsuni, excusso cineieet ster- Augu liims S Tinone 2h3, § 12, edil. Maiirinorniii.
core, unguentis vaiiis de inorc delibuerit, proutac- Negant lamen, aui saltcm dulitant, sanclus Joan-
ccdeiiiein ad regis sulium rcginam decebat. nes Clirysustomus iu Mattlueum hoinilia 12, sauctus
Quas de Judithae atquc E&theris libris in Chroinatio Uieronyinus in caput iicjusdem Matltisei , sancttis
 : :

273 PKjEFATIO EDITORIS. 274

Maxinuis Taurinensis homilia 51, quae estrfe Bapiis- A malris loqunnlnr, dubinm nulluin relinqunnt, quin
ni

mo Cliristi, 3, pag. 92, novissinisc edilinuis lloma- lali sanctilale inneidem fueril perfnsns, qua; omni
n:e, aliiquc. Res est, quai in iilramqiie parlem abs- anliquse prajvaricatiouis labe proliuus ipsum munda-
que piaculo dispnlari potest: licei proliabilius for- verit. « Sancta erat auiiua lieaii Joannis; ct adhuc
tasse viileatur, necnon Evangelico (extui confor- in matris utero clausa, venluraque in munduni, quasi
niius, ipsuni quoque Baptistam a Clirislo Domino per experient ;c sensiun sciebat qu.-u Israel ignora-
baplizaimn luissc slalini ac ipse eumdem baptiza- bat : » ita Oiigenes bomilia 10 in Lucam : « Joan-
verat; uli niaxinic ex illis verbis ejusdcm Doniini nes..,. ille divin.i gralia adhue in uiero malris im-
ad Daptisiam, sine modo , Mallhoei m, I"i, quibus pletus : ita sancius Cyprianus episuila 73, ad Ju-

respoudirat ad Baptisiam ipsuiii dicentem, liyo a le baianum, prope finem. Concinit sanctus Allianasius
debeo baptizari; uti , inquam, e\ verbis illis non- sermone 4, conlra Arianos , sanctus Cyrillus Hiero-
nul i Interpretiim deprchendunt. Parlis interim afiir- solyniitanus calechesi 5, sanctus Ambrosius lilno n
de baptismate a Joanne susceplo a Cliristo
niaiivai, iuLucain, sanclus Maximus Taurinensis scrmone
Dominn, pnst Naziaiizcnuni alque Augustinum as- , 5t>, in nalali saucii Joannis5, pag. 554, praicilata:

senorem hnbemus eliam Chromalium nosirum edilionis, sanctus Gregorius Magnus Mora iuni li-

quod dixisse sufficiat. B bro ni, cap. 5. Omnium vero sancloi uiii Pairum scn-
Al quomodo indigebat sanclus Joannes baptismate, sum de Joannis sanciifieaiione in utero inatris ma-
quia sine peccaio esse uon polerat, ut ait Chromatius ? gniliceniissime cxpressil fxxxv] beaius Peirus l)a-

Alni'1 namqiie est baptizalum Jnanuem fuisse; et mianus seriuone 1, de sancio Jnaune Baptisia, ita

aliud bapiismo indiguisse. Lex baptismi ihristiani Iixjuens : « Neminem umquam mortaliuin inira ma-
nomliiiii tiinc lata fueral : quiuimu o, anlequam lex leina viscera sanct.ficatum legimus, prseter Jnannem
liiiiusmodi a Chrisio dicerelur, Baplisla jam mailyr Baptistam ei Jeremiam. Scd longe ininor Jcremias
excesscrat. A peccalo vero originis nmncs lunc Ju- sanclilicatio, qiiani Joannis. Ille quidem in uiero
d*i, seu per parenlum fidem in Venliirum, scu e:iani mairis sanctificatus csi, liic repletus Spiiim Sanclo
per circumcisionem, niundabaniur : iinde altero sal- fuisse coguoscitur. Mulio quippe exciilemius est
lein ex hismndis niiind nlum jam diu fuisse Baptistam Spiriln sauciu repleri, quam sauriilicari. lbi enim
aboriginali lalie,quainincoiicoptioneconiraxerat,ne- sanciilicatio emuiidationein, hic replelio iuundatio-

mo negaveru.Quamquam,quiseliamdixerithiseisdem nein signal. Deuique et Apnsioli, i|iii mauibus suis

[xxxiv]indiguisse veleribusmodisJoannemBaplislam traclaverunt de verbo vitae, cuui Spiriium sauctum

ut a lalie originis mundaretur, cum Spiritu suncto accepissent de Salvaloris afflatu, vix quinquagesimo
repletus fueiit adhuc ex utero matris siui' , uti Augelus q a Restirreciionis die ad illuni gradum poiuciunt per-
Gabriel Z tcliaria; Pairi pneniinciavil, Luca; i, 15? veniie, ut diceretur de cis : liepleti snnt onines Spi-

Nonnulli quidcm sancloruin Patrum dubitare tisi ritu sancto. Et licei Spiihus sanctus largiori uinc

sunl, num easanctificaiionis gralia qua in utero cu- munere credenliiim corda repleverit; lmc lauien
mnlaius fuit Joannes, rcgenerationis eiiam fucrit; Joannes legitur in utero assecmus, quod Apostolica
qua nimiriimabsierso originis vilio renatus inClirislo celsiludo tandeni longiori permissione potiiit oliii-
sit , qui iu Adam carnalis conccp ionis lege morluus nere. i Iia sanctus Pcirus Damianus. Peccaio iiaqii»
erai. Inicr hos estsancms Augustnus in epistola ad originis, quo miindabaniur liebraei, seu per lidem
Dnrdiinum, 187, al. 57, nuiii. 51 et 32, necnon parcutum in Venlurum, seu per circumcisionem
sancius Bernardus epistola 174, qua: estarf canonicos (qua? duo Joanni miuiiiie defueruni), per sanciifica-
Liigdunenses, cujus eliani veiba referre libet. < Cer- tionem pracipue in ulfro mairis accepiam, inftctus
lissime, inquit, Spiriuis sancius, quem replevil, ipse esse non poicral ciuii a Chrisio Dotuiiio esset

sanctificavit. Caeierum qualenus ad>ersus originale baptizandiis, ut liac de causa co bnpiismate indige-
pcccaium lisec ijisa sauctilicatio valuerit, sivc pro ret : certissinic enim constal, non pos-e queinquam
vsio (sauclo Joaunc), sivc pn> Jeremia, sive quis sanctiiaiedomri, simulque originali peccaio lencri
alius simili praivenius est gratia, non temere dixe- I» Dei pcr graliam ami. um lieri, siiiiiilque per originale
rim. S nclificaios tameu non dubitaverim dicere , pcccatum, irse tiliuui remauere; divinai iiatura' par-

quos Deus sanclilicavii , et cum eademsanciilicatione licipem (ieri, siinulque diabolo mancipari. II;cc fu-
prodiisse cx uiero', quam acceperuut iu utero : nec sius apud virum clarissinium Jacnbum llyaciuliim
reatum ,
queni in conceplione traxeriint , valuissc Serry, Exercitationes, elc, de ChrisCb ejusque Virgine
nllaleinis horum nat:ili jam donatam pr;cpedire, seu Matre, exercitatione £8, nuui. 10 ct II, unde non-
Ilinc si
praripcrc benediciioneiii. Atiainen quis dicat : Spi- nulla eorum, quse diximus, mutuali sumiis.
Baptislam aicbat imli-
ritu Saucto replelum manere adlmc filium uihilomi- Clifbmatius noster Joannem
nus ir;e, el si mori in ulcro coniigissct, cuui liac guisse bapiismaie, quia sinepeccato esse non poierat;
esi, quia
plenitudine Spitiius pccuas luiiurum damnationis? lme illum nequaquam dixisse fatendum
Diirum e t. Miuime lameii au-ini, hinc quidpiain iuea Baptisiam originali macula adhuc crederei inqu na-
aliqua acualis
genlcnlia dciinire. > ll;cc sanctus Beruardus. tuin; scd poiins quia, ut boino, sine
Pluriini nibiloiuiims sanctoruin Patruin adeo pr.c- culpc labe non erat.

clare de Jojimis Baptistaj sanctilicaiione in uiero Ncque lioc quidem sanctitali tanti viri adversatur,
 «

275 S. CI1R0MATIUS EP. AQUILEIENSIS. 276

netjtle ptigtiat fcnm plenitudine illa sifhfeli Spiritbs, A pliHSIttj tjiiae iuhein Aquiieiehii ip-a Ecclesia vigd-
qtlarti in niero matris accepit. « Excepio qnippe ba- bat; frei|neniissi:n;c iiimirum, imino etiaifi quotidiana;
pii-inaiis iiiiini-t e(aicb > t sinctus AllytisiillhS in En- lidelinni tdmmunicnis ; a ijua, prdlt dtilor ! taui lmige
chiridio De Fide, Spe, ct Chariiate, Cdp: 04), qnod ahsumiis biidie rioh sine rei chi islianre drdeeote, et
cmlra oiiginale |icecatiiih ilonaiiiin esl . . . . Ildc vitir spiriiu .lis deirinicnlo. i lltic aiiteiii; ini|iiii, spi-
exoepli inagiia indulgentia, unde incipil lioininisre- riialilef nbbis praeceptiim esse debeiiius advencre,
novatitt, in qua sblvittlr ortinis rfeaiils ct iiigeneialus ui | m quoiitliahiihi pei.imus : id estpmfertt illum
2t addilus : ip-a eti.ni) vlta ccetferafe jilmralioheulen- coeieslem ei spiiiialehi; qnem ijtiotlllle ad medelani
lis alaiis, quanlalibet prapoiCal [vxxvi] IfeCUndil le aniimc, et spein aMerme salntis accipihllls, de quo
jiisliti.e, sine pecciloiinn reniis-i"iie htiti agitnr. aii DOininus in EvatigelM : Pm,is ccelestis, caro mea
Qiioniun fliii Dei quaindiil inoitaliti r vhuiil, ciiin est, quam e<jo dabo pro mtihdi hujus vita. Ct liunc crgo
in .irte confligiiiil- Et quamvis de illis sit veraciler di- panciii quoiidie pnalularo julicinnr: id esl, ut pr:c-
cliim,0»o/f/»ot Spiritu Dei ag':ntur, hi filii s:nit Dci : stanlc tiimiini miscricoi dla, qiuuidie panem acci-
sie tainen S,ii itu l)ei exciianlur, < t lamqiiaiu filii pere corporis Domini irterearnilr. An cnim sanrius
Dei proiicitiul ad Deum, iil etiain spirilu suo; waxi- Apo-lolos : Probet antein se ipsiun ftofti i, et &ic t!e punc
nie aggrav.uilo corriiptiliili corpore, lain.juain lilii £J Domini manducet, el de cni.ce bibat. El ilcruni : Qui
liiiniiniim i|iiiliusdaiu Uiuianis niolibiis delieiuit ad manilncal paheni bomini indiqnc, el caliceili bibil.rens
seip-os, el ideo peccent. > Ego ilai|i:e a tedibeo bup- erit corporis el sanijuiiiis Poniini. Unile 111)11 iinmcrilo
tizui, aiebat vir sanctis-iuius Joannes ad Jestlhi seiiipef orare dcliemns, ui liune panein ccelcsiem
venienicin ad se, ut ipsius bapii-nia suscipcret: quoiidie in< ivaiiiur accipeiv : ne nliqnn inlciveniente
Ego a tc debeo baplizuri. « Ille aulcni (subdit id<ni pecc.ilo, a corpme Doiuini scparcuitir. » lla sancius
sancins Aiigustiniis in supcrins cilalo sermono '205, Cliromatius.
iiiim . 12), illc autem quare dicerct, Ego a te dtbeo (Jiiiilidianani, aut cerlc frcqiieiilissiinaui, corporis
buptiznri, niundiis ab oiuni peliilus no\a. si iioii in Doinini siimpiionem in niore posiiaui nnviiiins apUil
eo fcritl quod -nnaretur, si riilll in eo erat quod niuii- lideles priorum Ecclcsia: ssfefeiilofurh'. Rrruni liiur-

dnvlur ? Eyo a te, inquil, debeo buptizuri : opns girarilui, cl ecclesiasiic.i- diripliu.c soriploi cs ex

est niibi, nei essarinm cst milii. Et riob illi ilii pr;e- Gitfecis ifiqbe cx Lttlinis Pairilms mulia cnngerunt
stilum fest. > Aiqiie h.oe cadem verba sancti Pim cur- testiinonia, qu,i> moienl liiine pi a-siaiili-simum iiim

sofis expruicns ciaflssimiJs Eslius, ila sciilichat : iti Oi ienlali liim in Ocridenlali Kcelfesia vii/entein

« Ego a ie debeo $apti£arl, id Bst ablui, iiiuiidari a cniliiniaut ; niaxime vero, quoad lialiahl, in Ec< le-

peccalis. Ex quo bene eolllgitur, Joauiieni liaptisiaiu C sia ltoinana , a t<| ne in Mrdmlaheiisi. Neiuo vero
lKin fuis-e siiic veiiiailuus pec< alis, jnxia illud alle- iiiius, quod -ci.iiiiiis, ijuidljiiaiu protulil ilc Eielcsia

rius Joaiiiiis 1, capile l : Si di.ccrinius quoniuin pcccu- Aquileiensi , Me liol.iiiciisi pioxnna , eidcinque , ac
tum non liabitrlus, ipsi iios sednciinus, et verilai in cabtefrs oninibus Occidcutis, Hntlqlllldi§ at<|iie cele-

nohii non e\t. Unde ct Augustinus Joaiuiem vult britate miuime seeiiuda. Eccc iniiic Itaqfte C.ln i
ina-
couiprelieiidi intcr eos justos, qui non vivunt sinc- liiim nostrum, qui veluti lerlis iiovih acccdit lliijiii

icccatis. i \.\\ igitur < 1 1 1 i I sibi velit Cliroinaliiis sanclissiiiue veleruii! sainlm uni in Occiileme disci •

no-ter, duni assciit sanctum Joannem Bapli-tani pliiuc ; quique inoreni simnl Eielesi:e su;c ( Imc est
indiguisse baptismale Cbrisli, quia sine peccnto esse Ecclcs :e Malfis noslr;c) nobis tf.ldif ,
quarli liimi-

noii pblerdl. Piiira qul fortc cupiat super liac rc, ad- rtim jam labeniis, el quinti ineiin is s;cculi, diecns :

cal, de sancto Joanne Baptista deque relms ad eiim queth quotillie ad medelam aniince , el spcm (vtcrncc

perlinenlibns, scriptores tuin catbolicos, liini cxler- sulatis accipinms ; iicmque, lij prcestunte Doiuiiu nii-

nos, quos iudical bene ihtiltos pro amplissirnn eru- sericordia quotidie panein accipere corpOHi Dumini
diiione sua clarissiiuus 1'aulus Maria Paciiludilis in mireamur ; acileruni , ut hunc panem ceelestein quo-
prceloi uio t
a<l suas De cnllu sancti Joannis liaptistcc tiilie nbreumur accipere : qu.c verba nniinisi iiioiem
Anti nitates Cluistianas, Romce 1735, pag. 2 el 5. JJ procul diibio coruiii dcslgnaiit, ad qims. vel proqui-
Alind, el ipiidem l.ctissimiiin, atque acililii alionis bus scribcbat. Similia videis .ipiul Cypii:nuui de
plcnuin argiinienluui, Cfeilliefti duce, noliis pr.rlnt Oratione Dominicu, pag. 209 cjus opcium cililionis

Clironiatius in ea Cominehtarii sui parte, in qua 1'ansi, nsis Raluzii , qua; bic rcfcrre non pigel , et

Doininicam Oralionem disertissiine alquc piissiine [vxxmii] ut Cliriinialium noslfiini inlclligas iii co-
exponit, traclalu videlicel in bac noslrri cditione ilcni dfgiihieiito paria cum tanio lloctOrfe sciipsisse,
•14, uiini. 5, ubi de pane uostro quolidiano disseril. et ut siiiiul adverlas, eaindom ,
qna: lunc ,
pcrsecu-
Facla neuipc disfiilfefioiie Qilpli is ili, ipioveili.l tionibus s:cvicnlibus , iu Cariliagincn-i Mcilcsia vi-
illa Dominicie Orationis, Puncm noslrum quoiiiHnnum gidiai, disciplinam, in AquilcicnSi quoque , tcinpore
da nobisliodie, intelligenda sniil. baliiioque serinoiie pacis , ac duoluis pene a Cypridh'6' s:c< ulis , iu usu
de pane quoiidiano Iilteraliicr accepto, cl ad prrc- perseverasse. < lliinc panem daii nobis quolidie po-
sciitini vilam susienlaml.ini necessario : eu quomoHb sliilamiis, ne qiii io Cliristo siinius, et ciicba"fisiia'n1
se ctinvertii ad sensiim spirilualem illornm verlio- ifijiliiidie 5d cilmm salutis accipimuS , inlerccdenie
rum, [xxxvu] undc jiricclaiain.quoqiie cruiinus di^ci- aliquo graviore deiicio , dum abstcnli et non cora-
 ,

277 PU;EFATIO KDITORIS. 278

municanles a ccclesii pana prohibemur , a Christi A siolam liancAuguslinusscribebat,exChromalioipso

corpore separemur, ipso prxdicame ei nionenie : deprebcndiinus : liic cniiii locus fuisset sane oppor-

ligo siuii paitis viiw qui de cwio descendi. Si quis lunissimusChrisliani po i n I i edoceudi super iilroqnc
tderil de meo pt ne , vivet iu aiterunm. Panis aulem inodo lioiioiis babendi sacralissimo cncliarisiia?. sa-

iliinii ego dedero, cmo niea esl pro swcuti liia. Quaudo cramento, seu quotidiano ejusdem usu, scu potius
ergo dicii in oeieriiuin vivcre si quis ederil <le ejus interiiiisso. Undc apparei qiioiidiannm prorsus, vcl

pane, ul nianifestum e--t eos vivere qui corpus ejus sallem frequenlissiimuii, uii asserebainus, ibidem iu
aitinguut, et eucharisiiain juie commuiiicatioiiis more positum, absque ulla opinionum diversiiate;
accipiuut , ita contra liinenduin est el orahdum ue ulii nnllis tamen Fidelcs ipsi removerenlur labef.ic-

diiiii quis nbsieiiius separatur a Clu isti eorpore, pro- latae conscientiue stimulis, prout ex ejusdem Chro-
cnl remniieai a snlute, coiniuinanie ipso et dieentc: matii verfiis iuielligimus.
tiisi ederiiis cariieiu ftlii lioininis , ei biberiiis sanyui- Sed numquid Fideles illi, uui quolidic, aul sallrm
iiem ejus, non Itabebv.is vitam in vobis. Ei ideo paiiem pluries in hebdomada, ad sacram meusam accede-
mislruin, id est Cln islmii , dari imbis quotidie peti- baui ; nuniquid singulis qiioquc vicilms conlessio-
mus, ui qui in Clinsiii maiieiiius ct vivimus, a san- iiciii percaiorum apud pceiiilenlialcs presbyleros
eliftcaiione ejus el corpore non recedamus : > ita B prscmittebant? Ui lioequo |iie liic inquiramus Cbro-
sancius Cypriauus. maiius ipse allatis verbis in causa est, iiecnon Cy-
Diim ca laincn ,
qu.c rctulinius , scriberct Chro- prianus , quocum Chromaiius concinii ; ubi a
matius nosier apud Aquileieiiscs de quolidiana fi- mundis taniumiiindo a peccalis Eucbarisiiam suini
dclimii commuiiione , npud Afros divus eiiam Au- dcbere apeitissinie ilocont. Respondcmus iiaque,
gusiimis dabai cpistolas illas du.is ail inquisiliones quod operosissimuni iihul sane tuissei; cl iia quo-
Juiiuurii, quae ad aniiuin 'iUO referuntur a Maurinis que, ut prse muliiludine Fidelium coiiimuuicontiiim,
illius operum edilorihus : ex qiiarum priorc, <|u.c quotidiana illa Eucharisiiie, aut eiiam fre>|iieniis-

o j> iid eos 5i cst al. 118, cap. 5, deprebeudiinus sima perceplio, nullatenus locum liabere possei.
inter ipsos iune probos piosqueChrisiiaua! viiuccul- Qunpropier cmifcssionem illam, quam dicimus sa-
lores, nc pra-scrliin foriasse in Africauis regionitius cramenlalem, Fnl lrs illorum saculorum, qui quo-
degenles , varietaiem quaindam sentenliaiuiii ubti- lidie, aut frequentissime eucliarisliain percipicbant,

liuisse circa quoiiilianum Eucliai isiici cibi usum ;

miuinie praBiuittebant ; nisi aliquo peccato se ofi-

vatictalem lanien a lide »c religione , utraque cx siiictos aliquando senlireni, qimd gravc esset, aut

parle, profeclam : dum alii scilicet quolidianuiii lue- sallem grave esse forniidarent, quodqne idciico,
reniur , veluti necessarium iu dics singulos nniinse p nonuisi lialiita confessione saciamenlali, et pceui-

paliulniii ac medii amcii ; alii non quiilidianuni po- leuiia accepta, cssct e.vpiandum. Iluc nirnirum vi-

lius suadereni ,
quoniam , uti aiebant , eligendi suni deulur itiiiueie ipsa Cbromalii, quae [xl] retulimus,
dies, quibus pmius liomo continentiusque livul . quo verba, tibi aichat : « Unde non immerilo scmper
ad laniitin sacraineiituin dignius accedat. Pulclire al- orare debemus, ut buiic panem coslestein quntidie
(juc apposite , dc niorc suo , quaistioncin diremit mereamur accipere : ne aliiiuo inlerveuienle pcc-
sanctus doctor, parles anibas iu conccptu propd-sito cato, acorpore Domini separemnr.i Debemus scili-

coiiimeiidans, aique lisec scrifiens, i|iia.' Inc re- cet scmper orare, m quoiidie iuunda sit conscientia
ferre ,
pru rei de qua agimus graviiaie ac digni- nostra, ct sic quoiidie ccelesteui panem mereamur
taic , iion iiijiiciiiidiiiii fure lecioi il.us neque pror- accipere; ne aliquo interveuiente peccato quod a
sus iiuiiilc arbitraiuur. « Rectius , inquit, [xxxrx] divina graiia nos separei, a quotidiana illa panici-
inter eos iortasse quispiam dirimit liiem ,
qui paiione abstinere debeanius, quoad neinpe purga-
monei iit prxcipue in Clnisii pace permaneant : lionem Peccali comniissi per poeiuienlia: sacr.inen-
fariat aulciii unusquisque quud sccuiiduiil lidciu tniiicunsequamur. Conlerantur cum bis Cbromalu
siiaiu pic credit esse facieiidiun. Nenler enim nostri etiam Cypriani verba quse addidimus. Minora
eorum exbonorat curpus ct sauguiiieni Domini, sed •" igitur peccata, qua: pro naturaj iuibecillilale ijuoii-

saluberrimiun sacramenlum cenaiim bonorare con- dic feresubrcpunl.quaeque venidtia appellamus, et a

tendunl. Neque eniin litigaverunl inter se, aut quis- quihus ncc jusii ip4 specialscque vinuiis viii iiiimu-

qiiam eoriuii se altcri prxpusuit, Zaclucus el ille nesprorsusevadunl; bac, inquam,non impediebaiif,
Ccnturio, cum alter eoruiu gaudcns in douiuiii suam queinadinodum neque bodie inipediuni, quoniinus
susceperil Doininuin, alier dixerit, iVou sum ilignus Euciiaristia quolidie, etiam absque prajinissa sacra-
utintiessub lecium menm : ambo Salvatorem liono- inentali confessione, sunieretur : hisque expiandis
rilicnites diveiso ei quasi contrario modo : ambo sat erai, si uti csl eliam bodie, vel privaia :i| ud
pcccatis miseri, amlio misericordiaui consecnti.... Dcuni biiniilisqiieciuite.ssio, qiue iuaxime elicicba-
Naiii et ille lionoraudo non audet quotidie sumere, lur antc sacianienli participaiioncni, lum a laicis,

ei il!e honurando non audet ullo dic prseteriniilere. tum a clericis ct sacerdutibns ipsis iu precilius illis,

lisec saiuius Augustinus. Niliil vcru apud Aqui- qiue tiinc idcirco appellabantur preces sub stleniio;
leienses hujusmodi discrepaulia: oborium fui>se seu eiiam in publica quadam generaiis roufessiouis
Cliromaiii leiupore, id esl eodcm circiter quu epi- ct pcenitudiiiis forinula, cujus bcdie quoque iu prece
 :

279 5. CHROMAf IUS EP. AQUILEIENSIS. UO

illa soleinni , Confneor dicta , ei anle Euchari- A grave essel, aitt saltem grave esse formidarent, prout
stia» sumpiionem semper adhihita, viget institutio. superius asserebamus. Aique lncc de insigni Cliro-
Dixiimis porro nnliquos Fideles, quolidie, aul niatii loco, ubi quoiidiantc aut certe freipucnlissimx
certe frei|iieniissime communicantes, nmi consuc- Fidelium Coniniiiiiioiiis, cu lempore in Aquileiensi
visse confessionem s icraineutalem praemiltere, nisi quoque Ecclesia vigentis, sermo liabelur.
aliquo pecctno se obstrictus aliquando senlirent, quod Texiiun nuuc :ilium sancli Chromatii nobis indi-
grtive cssei, aut saltem grave csse formidarent, IIoc cat Ceillierus, qni ad malrimonimn perlinei ; cujtts-
vero ul compertius ailliuc fiat, alitim ejusdem Cy- qne prupterea boc loci meminissc leges qua?dam ci-
priani superius laudati loctim nfferimus ex ejus libro viles super matrimonii argumento, qux prxteritis
de Lapsis, pag. 18G prxcitalx edilionis. Eos bic ob- bisce annis inGallia condilx.alquc liuc quoquc mox
jurgans sanclus episcopus, qui nimia qtiorumdam allalx, non sine gravissima religionis injuria ei lio-
minislrorum fncilitai.: ac benigniiatc decepti, Eu- norum omnium indignatione obiinuerunt, nos quo-
cbaristiam acciperc non verebaniur absque prxvia dammodo impelluni. Texius ilaque esl hujus modi.
ac publica paenitentia, licet recens essentin Deciana « Ipse enim (Dominus) ail : Quod ergo Veus con-
pcrsecutione aut sacrificii aui libelli publico alque junxit in uiiuiii,ltoiiio non separet aperie [xi.ii] de-
immani fncinore polluli, quique a diaboli aris, ut B monslrans, cum contra Uei agere vohiniaicin, qui
ipse aichat, revertentes, ad Sanctum Domini sordidis matrimonium a Deojuncium illieiia divorlii separa-
el infectis nidore miinibus accedunt; illns e contra lione temerare prxsuuipseril. Uude non iguorenl,
pag. 190 miiilicc laud.it, < qni quamvis (en verba quam grave apud Deum damnationis crimen incur-
illius digna noiaiu) i|ui quanivis nullo sacrificii aut rant,qui per effrenaiani libidiuis voluplateni (absque
liblli facinore constricti, quouiam tamen de lioc fornicaiionis causa) dimissis uxoribus, in alia volunt
vel cogitaverunt, hoc ipsuin apud sacerdotes Dei transire conjugia. Quod idcirco se credunt impnue
dolenier et simpliciter confitentes, exomologesin commiltere, quia biimanis ei sxculi legibus id vide-

conscieulia: faciuni , animi sui pondus exponunt, lur permissum, nescientes in hoc segravius ac ma-
snlutaieni medelam [xli] parvis licet ei modicis gis delinquere, quia humanas legcs divinis prule-
vulneribus exquirunt. i En igiiur graviora, et maxi- ranl ; ut quod illicilum Deus esse consiiuil, ideo
nie publica, delicta, qu.u a Communione arce- liciium credant, quia ab liomine sit libere permis-
bani, donec confessionc, et poenilentia eliam pnbli- siun.» ha sanctus Cliromaiiiis, iractalu in liac edi-
ca, pro eoruin gravitale, pnrgarentur; cn leviora, lione 10, num. 1. Duas babet paries hic lextus
ea<|iie etiam occulia, i|iia: Communioiiem quuti- primam nenipe, in qua simpliciler exponit Cliroma-
dianain miuinie impediebant, sed de quibus nihilo- C tins Servatoris nostri doctrinam Malilixi v, 51, 32 :

miuus, ob rei niomentuni ci ub lempnruni acerbila- Egoauiem dicovobis : quia omnis qui dimiserit uxo-

tem, sibi quandoiuie Cliristiaui illi anxio aniino rem suam, excepta [ornicalionis catisa, facil eam mce-
metuebant, ei quorum causa siue exomolngesi con- chari ; alieram vero, in qua eos arguit, qui huinaua-
scientix ad Commnnionem accedere non audebant. rum legum praaexiu, diviuam consiituiionem de
Sed aluid ad eamdem rem illtistrnndam prxslo conjugii religiune solvebanl, qniijue inde etiam cri-
est monumenlum, quod ad ipsam Chromaiii nosiri men suum augcbant, quod leges humanas divinis
spectat xtatem ; ideoque minime prxtereundum. sanctionibus auieferient.
Apud divinn siquidem Augusliniim, locn supcrius De priori hujus textus parte nihil esl quod dica-
relato epitobe ipsins ad iiiquisiiiones Januurii, pars mus. Tillemonlius eiiim, ati|iie post euin Funiani-
ea Christianorum ,
qux quotidianum euchnristix nus, et novissime quoque Ceillierus aniniadvirie
usiim cotnmenilaliat, adversus parlem alieram, qux rtiut, nequaquam Chromalium ibidem ita loculum
non quotidianum poiius , uli vidimus, suadebat ;
fuisse, ac si novum matriinoniiim, dimissa uxure
pars ea, ini|uain, e\ cumniuni procul dubio lunc vi- aditliera, contr.ihi posse existimaret ; sed- Evange-
genie probaiaque doctrina, in sententix sux favo- listx verbis niltil ipsnm addidisse, niliil super hac
rem aieliat, quod < peccata si lanta non sini, ut cx- ^ re senlentix su.e protulisse, liac quxsiione, de ma-
coinmunicandus quisque judicettir, non se debet a trimonioob adulierium.si Iubcat, dissolvendo, non-
quoiidiana medicina Dnminici corporis separare ; i dtiin foriasse tunc excilata. De allera vero patte
quod propterea de gravibus lanium, letalibusiiue, nnnniliildicainus oporlel, postquam poslremis Gallo-
uli vocant, peccalis intelligi debet, qme sola confes- Ilalx douiinalionis legibus lemetiiia inali imonii san-
sioneui sacranientalem exigebant , et pro reatus cliias luit. De anliquis, seu romanx reipublicx,
ntodo pceiiileiiiiam, ut quis ad ciicliaiisliain acce- seu Romani imperii lcgibuslnquebatur sancuisCliro-
dere pnsset ;
itnile liebal, quod quolidiana ill i Com- mntius, dum scriberel : Quod idcirco se credutil im-
munio necessario inierdnm a Chrisiianis illis inter- pune commiltere, quia Itumanis et saxuli legibus id
niitii deherct, qui peccatis hnjusniodi essent ob- videtur permissum. II e porro leges, ut norunt Ro-
noxii. Liberc iiaque Fideles anliqni ad sacram Com- mani juris periti, malrimouii snlniionem permilie-
nninioneni , vil quoiidie, vel certe freqnentissiuie, banl, exempli gratia, ob moriem ipioque civilcm.
dccedebant absque sacramenlali confessione , nisi seu lictiliam, unius pariis, quilis intercedere dice-
titiquo peccciose obsiriclos aliqutnilo seniirent,
qvod Ijatiir, ubi qins in caplivitaicm seu serviiutem redi-
 : ;

281 1'RjEFATIO EDITOKIS. 282

geretur : permillebant ctiani ob deportaiinnem, A sanclus Jusiinus Martyr Apologia 1, nuin. 15, [xlivJ

quasi deportalus effecius fuisset servus poenai. Per- pag. 52 editionis Uaurinx Parisicnsis 1712, nllaia

mittebant insuper matrimonii solulionem pcr mu- piius Evangelica illa legeMallhfei v, 52, etxix, 9:
tuuni parlium consensum quse soluiio bona gratia ; Quiducit repudiatam ubaltero viro, niceclmlur, scu.ut
fieri dicebatur.ad distinctionem aliarum soliilionum Vulgaia nostra hahel, Qui dimistam duxerit, adulte-
qnu! dicebanlur lieri ex causa. Cuni loges hujusmodi rut , sive mccchalur , nperle scrihere non meitiebat,
ab eihnicis dominatoribus [xliii] conditas, qui Deiim qnod « eiiam ii
,
qui ex lcgc humaua duplex matri-
nnn noverant, invenisset christiana rcli^io in uni- moniuin ineunt (id est ,
qui ,
priina dimissa uxore ,

verso Koinano iinperio vigentes, chrisiiani gregis alleram ducuni ,

proul leges illae Koinanorum per-
moderatores in eo procul dubio toii fuerunl, ut qui initieliant) .... peccalores stint apttd magistrum nos-
Chrisio noinen dabanl, civilcs leges matrimonia rc- Irum. »

spicientes insuper haberent, divinamque indissolu- Ex his itaque inlelligimus priorum sseculorum
bilis malrimonii origineni ipsi intuerentur, novo Cln istianos, ex gentilitate factos, el jam diu Rninaime
etiam,ea ipsade eausa quia solvi non potcst, Sacra- lcgislationi assucios, apprime edoctos a suis pasto-
menti lionore a Clirisio Doniino cumulatum. ribus fuisse de chrisliaui matrimonii dignitate , ac
Corinthios propicrca , (|ni ex gcnlilitate ad Ecclc- B de praccipuis ejusdem legibus , quse certe ctim lcgi-
siam venerant , en quomudo super malrimoiiii vin- bus atii Romanse reipublicse aui imperii starc non
cnlo cx Christi Domiui doctrina , conira ac civiles poterant. J.nn satis igilur apparet, quid silii voluerit

cthnicorum leges pcrmitierenl , monebat Apostolus Chromaliiisnosler, dum suaesetatisadmoneret Cbris-

I Cor. vii, 10, II : lis ,
qui matrimonio jnncli sunt , lianos ,
qiitim qrave opud Deum damnalioitis crimen
prevtipio uonego , sed Dominas , uxorem u viro non iiicttrrerenl ,
qiti per effrenalum libidinis voluptatem ,

discedere: quod si discesserit, maneie innupiam , aut dimixsis uxoribus , in ulia votebanl transire conjngia

viro suo reconciliari. Et viruxorem nondimiltal. llinc el Itoc idcirco se credebant impuiie committere ,
qnia
ad Polycarpum scribens etiam marlyr Ignalius in kumanis et sceculi legibus id videbuttir permissum ; ne-
sua episloln g nuina imm. 5 , apud Cotelerium Pa- scieniesin hoc se gravius ac matjis tleimquere, quia hu-
tres Aposlolici vol. Il.pag. 41, supra ciiala- edilionis ntanas leges divinis piaferebnnt ; ut qttod illieiium

Aiustel.edainensis 1724, iia prjccijiiebat : i Sororibus Deus esse constituil , ideo licitum crederent ,
qnia ab
meis dicito, m Iiomintim ament, ct mnritis contenlx htnniiie (uerit libere pcrmissttm. Ilic nulem niiuin an-
sint carue ac spirilu. Sinnlilcr cl fraltilius nicis notare prelium operis exi-iitnamus : nimirum p;mlo
mamla , iu noinine Jesu Chrisli , diligani conjuges ante quam hoec Cliromatius pro Aquileiensibus suis
suas , sicui Dominus Ecclesiam .... Decct vero ul G scrihcret , eadem Mediolani docuisse gregem sihi

spousi ei sponsae , de senteulia episcopi conjiigium cretiilum cliain Chromatii amictim , ejusdemque uii

faciaui; quo ntiplia: sinl secundum Dominum,et non peihibetur ad episcopaius apiceni iniliatoiem , Am-
seciiiidum cupidiiatem. > Io hanc posleriorem Igna- brosium episcoptini , quoad ea-dcm Romanas leges
tii sctiientiiim en qtiomodo elegnnter scripserit eiiam ad connuhia pertinenles ;
qti;c ,
praiter ca qu;e supe-

Tertullianus libro n ad Uxorctn, num. 8: i Unde rius memdrabamus , lioc (|iiuqiie conira divinam le-

sufliciatnus ad enarrand Mii felicilalem cjtts inairi- gem habebant , ul adulieiii judicio non lenerelur
monii, qnod Ecclesia conciliat, etconfirmnt oblatio, conjiigalits cognoscens solulam ,
qoainvis adulieiii

et obsignai benedictio , Angeli renunliant , Pater crimine damnarelur conjugata siduium admiitens.
raiiiin baliel? » )n Coiisiiiitiionibits aulem Apostolo- i Vos inqiiit monco viri maxime qoi ad grnlinm
, , ,

rum, Milgo Clementis Romtni, sed velctilitis illis qui- Domini tenditis, non commisceri adulterino corpnri
dem , et S'ia aiiciorit.ite pradiiis , hac. Apostolorum ....Nemo sibi blandiaiurde legibus hominum. Omne
nomine dictaia de mairimonii nexu indissolubili ba- stuprum adtilicrium est, nec viro licet quod mulieri
beniur lihro vi , cap. 14 , apud ciiaitini Cotelcrium nou licel. Eadem a viro, quaj ab uxore, debelur cas-
Pairvs Aposiolici vol. I, pag. 510 ejusdem editionis. timonia. Qtiitlqtiid in eam ,
qiiac non sit legilima

i Siguilicamus vobis .... niatrimoniuin legilimc con- D iixor,coiiiiiii~siint ftierii, adtilterii daninaltir crimine
trahcnduiii : tale eniin culpa vacat ; quia ct u Dumino Ergo advei tislis quitl debcaiis caverc , ne quis Sa-
aptnlur ttxor viro .... Non ergo posl nupiias liccal cramentisse iiidignuni praebeat. Iia Sanctus Doclor
ejicere inculpaiam .... Nam Dominus dicil : Qua; de Aliraliam lib. I, cap. 4, num. 25, qui liber, jnxla

Deus junxit, homo non sepnret : Uxor quippe,ronsors Rlaiitinoseditores.exaratiis fuit ciicaan t 587 (n).

est vita-, ex duobus in unum corpus a Deo adtinaia [Alque ba-c quidcin ad Chromaiii noslri illnsira-
qui antcm iinum rursus in duo dirimit , hoslis est lionem sulficiunl, in eo qnotl de maii imoiiio Chiislia-
crcaiiiinis Dci, et divina; piovidcnliic adversarius. » norum scripsit , acccpia ex lcciione Evangelica ,
Ilinc ct priucjpibus ipsis paganis, chrisliana: religio- quam explanabat, occasione. Plura nihiloininiis ul
ni , infensis , Cliristique fideliuin iiiscctaloribus hic addamus rci gravitas cxigit, necnon liinor quo-
,

(a)Uic in edilione quam recudimus.secundis curis liitcatn ullimnm qna; desinit in verba ,
exaratas fuii
inierclusa siini.sine nO'is pigiuarum.quniuor foiia, circa anittim 5.s7 addenda ,sequuntur. siinl quae »

hiinruiii in primi fiontc hotula ha;c habctur: < Pa- (jtiaiii supeifoeiaiionein uncinis incluJimus. Epit.
stinoe ni.iv praefaiiouis ad sanctum Chroiuatiuin.post
883 S. CimOMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 2SA

(|:ie, qu id ex memorata, cui olmoxii fuiinus, Gallica A seriiin Ecclesiae saecnlo, in Rnmanum imperium bar-
legislaiione nonnulli ailliuc decipiantiir, ul principi- barorum agminihtis, nectfou ingftientibiis simul nlii-

bus chrisiianam rcligionem colcnlihns , et fidem ca- qucierraruin eahuniiaiibus, morum illacaslilas, i|iia?

Ilinlicam profiienlibus , in catholicorum subditorum fideles aHaiis pnci' rit;e distingnehal , desideratn
tnalrimouia jus asser.nu, quod sibi Roiiianoruin fnii,et inairimoninrum maxinie sartctitas hibefactarl

leges vindicabaiil. Arguinenliim ig-iiur ut prosequa- hac atqlie illac coepii, ut propiefea episcopi per or=
iiiur |iosi allata veterum leslinionia , quibus curam bem consiiiuii conquercreniur de violaiis super bac
ostcndebamus magrstrorum noslroruin in erudiendis re Evangelii legibus, et Romani pnniifices nun semel

fidelihus qu.i' lcx divina doceret conlra ac humanaa debiierintaposiolicorobare pro divlna legc de matri»
lcgcs p.iganorum de re connnbiali sauxissenl; ani- nioiiioruniindissolub lifirniilaiepngnare. Ecceigiiur
mailvertere primojuvat, nulla, quod sciamtts, trium velabinilioquinti sffCuliExuperiumepiseopiim Tolo-
prioruin sir.culorum, el quarti quoque adulti, exsiare sanumrequirciitem sanct Innncenliumpapam l'i i-

exempla.qua? cbrisiianuin aliquem oslendant, qui inum, qnid dehiscenseri deberei, qui, inierveniento
seiens ac volens vigore legum ssecularium quas supe- repudio ab luiinanis legihus permisso, alii se matri-

riusiiicmnra! anius, ac proiude captiviiaiis prauexln, monio copularunt : et ecee Ronianum ipsuin ponli-
serviiulis,deporialionis,muluiveconsensiis, conjtigii B ficeui eidem ad hoc postulatum in h;cc verba re-
scmcl, ac legiiime christiano more iniii solminnein spondentem episiola 6, cap. 6, apud Cnusi ntiuti)
feccrit, aut tcntavcrii,novuiuq uc inire prassumpserit. E}tislol<B llomanorum Ponlificum, col. 7.14, 795, qtlM

Fahiolani quidem Ronianaruin mulierum nobilis- epistula referlur ad annum 405. « De bis eliaui, in-

siinam proditsanciusliierouymusepisiolainedilione quit, rei|iiis'tvit dileetio tua, qui intervenicnie i epti-

Vallarsii 77, ad Oceantim, liite sub Gnem saiculi dio, alii se matrimonio copularniit. Qtins in ulraq.ue

(|u;irli, dimisso f riioinosissinio viro, alleri, en su, er- pnile adulleros csse iiianilesiiiin est. Qui vero vel
stne, iitipserai, earumdem siinililer legum mundana- uxnre vivenle, qu.unvi, dis.socialum videainr esse
riiiu favure, quai id permitlebant : « quia, inquit, conjugium ad aliata co;ml.ini lesiinarunt, iuque pos-
persuaserai sihi , el pulabat a se viruui jure dimis- sunl adulieri non videri , in lanluin , ut eliatu h;e
snui, nec Evangelii vigorem noverat, iu quonnhendi pcrsonic ,
qmbus lales ronjuncta? snnt, eiiam ip-aj
uinvii-a causati» , viventibus viris, feminis ampu- adiilteriuin coinmisisse videauiiir, secunduin iilud ,

taiiir. » Sed hic Fabiola: lapsus, ex ignoraulia poiius, <|uoil legimus in Evangelio : Qui dimiserit nxorcm
quain ex aiiimi praviiate orlus , in Ecclc-i.c laudetn suain, el duxetii aliam, iiiocchaiur : Similiter ct qui
rediit uiilitaiem, oh publicani bujits leuiimc, solem- dimissam duxerit, mcecliaiur, ct ideo omnes a com-
ncmque ptBniteniiain tuta spectante Roinana urbe C munione (idelium abstinendos. De parentibus auiem
peractam, dequa lain prXGlare sanclus doclor iu ci; atu de prnpinqiiis eorttm, nihil tale stalui poiesi,
laia e|iistula posi illius dece-sum scripla, quec ad uisi inremores illiciti consortii luis^e detegaulur. i

aniium periiucl 599, uhi eliam de Chrisiiannrum con- Docirinam hanc prxdicaverat paulo pridetn elianj

niibiis ea occa^iice verba faciens respeciu legum divus Augnsiiiius iu libro de Bono Conjugati, cap. 7
Roui niaruni, celebre illud prolulit, quod nempe cl 8 (
i|uem lihruni juxia Maurinos editores scripse-
super bac re, « Aliaj suiu lrgcsCicsarum, aliai Cbri- rnl anno circiter 401 )
; el lioc mcniione facta qtio-

sti ; aliud P.ipiinainis, aliud Paulus noster prxcipii. i que jurium geniiliuni, qu:e aliter se babchani ac
AIhisus itaque alii|tioi in christianorum matrimo- Evangelica diclata. « Inlerveniente, oieli.it, divonio,
nii- scriu> , ut videtur, irrepserunt : et Chromatius non aholelur illa confoederalio nuptialis : iia ut sibi

nosier aui primtis, aut ccrte e priniis videri poicrit, conjuges sini, eiiaiu separati ; cuni ilhs antcin adul-
qui eoriim meminerit, eosque objurgaverit, qui illa- leriuni cummiuani ,
quibus fuerint etiain posi suiim

rum legum lavore, iu casibtis fortasse abeisdem me- repudium copulati, vel illa viro, vel ille ntulieri. Nec
moraiis, iinpune credebant sc possc uxores diniil- lamen nisi in civitate l»ei uosiri, in iiionie sanclo

lcre et ad nova conjugia convolare. Probabiliter in ejus , lalis est causa cum uxore. Caterum aliler se

hanc seiiieniiani aliijiii facillime limc rnehant ,

qnia D h;ihere jiira gentilium, quis ignorai, ubi iuierposiio
vetustas illas leges , ah eihnicis principibus olim repudip sinerealualiquoultionisliumanas et illacui
dicias, neutiqnain abrogatas a Constaniino Maguo voluerit nubit, et ille qnam volucrit duuit. i hlem
aliisque chrislianis imperatoribus viderant ; inininie sanclus doclor lihro udeConjugiis adullerinis, cap. 8
iulerioi atlendentcs, nihil po.-se lcges hominum ;id- (quos lihros scripsit anno Chiisii 4I'J, ui iidem an-
notant Maiiiiui edilores) idcin inquain, sauctus
versus lcgem Dei , simulque velcres Icgcs ipsas ,

hiimanas malrimouiufn respicientes, qua: suh chri- Auguslinus redarguehat Cbrisiianos , (|ui uti
eos

siianis imperatorihus adliuc vigchanl, eos lunc lan- aieh.il, « potius eliguni maximeqtte in hac causa (dc

tum afficere, qui paganis superstitionibus er.ini itn- qua lunc scilicct disserebai eraiqiie de repudio ,

plicaii, quique diu | ost Ecelesia; pacein in Rnmano uxorum ob adulteriuin) p;iius elignut, maxnneque
imperio, lum Orientis, iiun Occidenlis, ct auclori- in haccausa, mundi legibus subdiii csse iiuatn Chn-
tale, cl niimcro valucrnnt. sli, qildriiain jura forensia non eisdem, qniims fenii-

Temporis progressn , ei frigcscenle cnrisliatiae n nexihus viros videntnr obslringere. i

s, puiiicitioe
(q«i
iustUuitvuis feivote, irfuemibus vum, quiiito pra- Et libro ide ISupiiis, ci Concupiscentia, cap. 10
2 8 PR/EFATIO EDITORIS. 2.SC

lilier nd eumdem annuni nnper riiattim pertinet i I ^— A rtillla posset hnmana fconsiiiniionti dissolvi. Vidcas
dem auctnrihiis Maurinis) de rcpudio loquens ob uxo- deiiiuiu religionis ftatntis ct calholic:e lidci rrgitlis

ris sieriliiaiem , ita docebat; t Hofc custodiiur in nnpnni silenliiini legibiis saSculi, et Pohlificis ancto-
Chritlo el Ecclesia, ut vivens cum vivcnie iu aalcr- lit.ite i 1 1
<
giiimam jlfdicari, fcjiiud illa> priiliabant.
mi m nnllo divorlio sepaiaiur. Cujus sacrumenti Aliiim kaiiim alia pocella barbarica ob:ulit p stea
Itinta obsertatio esi in civiiaie Dei nostri, in rnonte apu-iolic.e scdi, saiicto Leone Magim Ponililce. Ibcc
sancio ejus, lioc est in Ecclesia Cliristi, quibnsqne Atlilana eladcs fuii, qiiam suluit Aquileia, urbs Ve-
fidelibus conjugatis ,
qui sine dobio membra sunt netiiC prlhceps, anriu 4',2, linde Aqiiileiensiuni mul-
Chrisii , nt, cum flliorum profcreandorum causa liludo in capiiviiaiem a Uarbaris aliducla iiiil. Qtmd
vel imbani fcniina' , vel duc.inliir uxores , nec fecit sunia Foi tuifiiis ex (acultale Leguiii iimndaoa-
slerileiu conjugem fas sii relinquere ut alia feciinda runi oh capiivitaicm Ursse ilxbris, hoc sibi facieiidiun
dncatur. Qnod si quispiani feccril, non hgc hiijus pulaiiuil Aipiileienscs quxilain mulieres, qiue \ ii os
Btceuli; ulii ihlervenieiile icpudio sine criinine cou- SUbS eaplivns habebani ; ut scil cel solitiidine co-
cedilnr ciim aliis alia ropulare conmiliia s d lege gente, n cnon vclcrum eliain lcginu sulfiag mte fa-
Evangeiii reus eiii adulterii; sicut ctiain illa , si vi ic, alios sibi inaiitus loco fcaptivurtiill cOoplafeni;
all 'ii hlipseiit. i B qlloftliil laiiicn nomiiilli, Maiu lerum iil iiielioia eon-
Non soliim auiem repudli aliusum, iiovinnqiie inde veisn, reiiie.iiiinl, ei nxores suas, licfcl aliis cnnjuuc-
ciinjiigiiiiu ) seu adulleiii, seu sicrihtatis causa , cx las \iris, rcpeleliitut. Novitas procul dtibio lmjiis
sn-ciili legilms licinim sibi faciebaut iiilerduin inlir- CitSuS in Aquileicnsi Ecfclfcsla, ruioue ciiam lirciini-

lili (|iiidam in lide, inalcque iuoiali ehri-tiani ; sed ad slanliariim, effefcil, ul s.uiclus Nicclas, qui tunc Aqui-
novas eiiaiu huplias earumdem legiim substdio, leiensitim er.it ejlisfcupus, sedeni apusinljfcaiti sibi

quaiuloque coiivolabaul, si alteraex partibus iu cap- Cniistileiidani propouciel. Iloc aiiiein fecii , iiini per
livilatem duceretur. Accidit et llujusmodi Cftsus su- Adeodatiini RohiiillSh Ecclesia- di k oiiiiiii , i]iii uinc
peiius cilalo sancto papse Innoceiilio, uli colliginitis Aqiiib-i.e aderat; luiii eiiam per episiolas suas , aut
ex ejus cpislola apml Coiistaiiliiiin 50, col. 00'J,91U, alind sci i|itiouis geiiiis, uii coiijeciando pfupngnavt-
quar e|ii3tbld ibideiu iitcerti temporis dieitur, licei Bc = nnis ciiiii ile Niieta' ciiptis agereiiius.

ciiraliu< forlasse iineili ititni diti debueiit, ob indi- Quid vero sain lus l.eo papa respoudii? < Qoia no-
catiim iliidem procillx burbaiicte temfius , id est , ut vlnius scriptum , inqdii sancius Pontiiex, qtlod Deo
viilelur, Iialise ab Alariio iuvasionem , et Roman.c juiiijitur niulier vno; el iteriiin p:a'eeptimi agnovi-

urbls direptionertij qnae dtltS calamilates a 409 et iiius, ui (/iio</ Deutjt iixH, Itoniu non seputet: necesse
410 comigeruui, el post quaS epistola illa verisiuii- *- est ul legiiitnarimi fccdera IniptiarUm retliiiicgrauda

liter data fuil, ob casum ea occasione l.icile nattiin, ciedamus , et remoiis inalis, qua; liostilitas intulit,
En aiilein qiiiinodo sanctns Ponti fe\ siiper bae re uilicuique Imc, quod legitime babuit , rcloriuciiir ;

scrip-eiii cuidam Probo ,

qui vir in am ioiiia e s;c- omnique sthdio procurdndum est, ut reeipiat unus-
culari constitiiuis luisse videlur, et foila-se boc stt- i|iiisi|ue, qtiod proprium e^l. i Deiiltlu posiqdaitl pro
per uegoiio jndex a pnte libila imecatiis ; CiijUSifflfi casus singulariiaic , ei pro circumsiauiiis iu suppli=
cerie de e.i re cognoscere maxime inleiesset. « In- caiione enarratis, quoe ex responsione appareiit ,

nocentins Probo. Conlurbatio probellsc barbariea' la- culpabiles lune, et usijiie ad id temporis, eOs non
cultali leguni inliilit casuni. Nam bene conslitulo judicavit, qui pcrsonas assumpserunl mariioriini ,

iiialiimonio inler Foittinitim et Ursain captiviialis qui jam noii csse exi-timabaoiur, et iu ninlh ribus

incursiis recerat luevum , nisi saueta religiouis sta- quoque cadein ipsa de caiisa iciu fcxcusabileut dixit
tula pioviderent. Ciim cniin in caplivitate pnvdicla quod novos sibi malitlis (Oiiiparaveiini; hsefc de ipsis
Ursa inulier teneretur, aliud conjugium cuin Resli- iuiiliciilui-i, (|iiofiun viri rcilicraiil,easi|iie in coiisir-

liila Fortunius memoralus inisse cogiioscinir. SCd liuni irisii revOeabantjSiibjecii : « Siaiitfcmaliqus
favore Doinini reVersa Ursa ims adiit , et nulln dil- imilieies iia posteiioruni viioruni amnre sunt capiaa,

fiiente, uxorem se llierflbrali perdncuit. (Juare, do-

" ui inalint bis co ia icre, quam ad legitimuni redire
minc (ili merito illitstris , siaiuimus , lide cailmlica ronsortiuni, nicrilo sunl notandx; ila ut eli.un ec-

siiiTraganle, illud e-se conjugillllt, i|iiod eiat priiniiiis clesiasiica coninitinione priveiilin ; qinc de re cxcu-
gralia divina fnnd aiuni ; ConveillUinque secnndie sabili conlamin iiionem crin in s clegcruiit, usten-
nnilieris, ptiore stipersiile, nec divorlio cjecta, nullo dentes siliiniet pro sua incouiinenlia phu uis-c, q- od
pacto pos^e esse legiiiniuni. j llxc integra liinocenlii justa remissio poterai expiare. Redeani ergo in stiurtl

papae Primi super boc eveniu epniola esl. llic porro siaium volimtaiia rediiilcgratioiifc conjngia; urljue
videas Inimanas leges (Roinaui scilicet imperii legis- iillii modo ad opprdbrium mal.e voluniatis Iriiliainr;

latioiicin) factilialeiu Fortuiiio dedisse , uxoie Ursa quod condilio necessiialis exlorsit : quiil sicut lise

capiiviiaie detenta, aliud iueimdi cum Restiiuia mulleres, quae reverli ad viros suos m luiil , inipice

coiijugiilin. Vldeas pt ius cuiii Ursa conjugium dici babcnd.e siinl ; iia il':;- i|ii:e in aff.-i luui cx Deo iui-

a sanclo Pnntiflee bene eonsiiluiuut, el gralia divina luiii rcdeunt, nii rilo snni lliildanda:. > lla c sanclus
fniitlatum ; id esi jure divino flrinatutu, el graiia di- Lco Magnus i pistola ad liiceutm epitcopum AqnU
viua, iacianienli scilicct, rvboralum, ut pioiudy hientem, qua; 15D est in editione frairum Ballerinio-
287 S. CIIROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 288
rum, et ad anniim pertinet 45S, qui est anmis ab A lins vafrorumque perversis eonsiliis avellunlur. His
Aqtiileiasexcidiosexius. Aique liaeo qnoqueox divime porro ntiseris, qiii matrimonii sanctitatem non men-
legis pracscripio, sim tiltjue ex evangelica institutione, tis cordisque improbiiate, seil deceptione correpli
contra ac Roinans rcipublicsc, Romanique imperii prostiiuerunt, aptissinie Clirnmaiius noster hacetiatn
leges, tmiopere celebrala?, aliquando sancivennt. a?iate dixisset : < Quod idcirco se credunt impune
Siluerunt posiea Rnmanse leges super matriino- committere, quia hiimanis, acsaeculi legibus id vide-

niorum dissolveiuloruin liberiate, alque lunc maxinie ttirperniissum, nescientes in hoc se graviusac magis
cuiii christiana religin, idololatria (andem cxsiiucia, delinquere, quia bumanas leges divinis prreieruni,
in loto orbe finiii.un> sola religio fnit. Imperatores ui qund illicitum Deus esse constituii, ideo licitum
ipsi chrisliani post Conslantinum Magniim, ciiam credant , quia ab liniuine sit libere permissiiin. »

ellinicoruin cultu supersiite, mndum aliquem pro Sed tandem immoi -tales Deo optimo maxi-
graticc
temporiiio ralione posueriint anliquae repudiortim rao, sospitalori,ac vinilici peraganiur qnod pvoxime ;

ac divoriiurum ex Romana legislatione liceniian : ac pneteriiis annis 1814 et 1815, aecilis in uniim, suo
demum co tandem pmslratn, leges ipsse antiquata?. divino niunine, semel ei iterum loiius Europse viri-

fuerunl, jiirisperilorum deinde erudilioni, ac liuera- bus, mireque compaciis omniiim principum ac po-
torum ingenio unice relicia?. Post Romani impcrii C puloriiin, licet naiione, lingua, monbiis, religinne
occasum, cum lot undique dominaius ac regna sur- ueguiii-que sejuncioruin, in eumdem scopum volun-
rexeriut, aliisque vicissim cadeniibus emerserint talibus, dominatioiiem illam procacem, qua? ^c con-
alia. ciimque ex Honiauo prxserlim jure ve.luii ex tra Deum , ejusqne leges sanclissimas , el contra
veteri, ac celeberrimo fonie ajquilatis aique jtisti- Ecclesiam calholicam divinarum leginn propugua-
tiae, ia bis que mere bumani sunl juris, leges sibi tricem, superbissime erexerat, conliivit demuin,
saiiciverinl; niilla Chrisiianorum, et maxime Catho- prosiravit, peniiu^que delevit; ut exeinplo sreculis

licorum, dominatio fuit, quae conda legem Dei, et oninibiis esse possit, quam vere scripluni sii, quod
Evangelicam doctrinam reviviscere fecetit, qn:c non est sapientia , »on est prudentia, non est consilium
Romaiii legum lalores anliqui iradideranl de matri- conlra Dominum, Piov. xxi, 50; et quod ipsn Dvmi-
meniortim solutioiie per repudium, alque divoriium, nus dissipitt contilia getilinm, reprobat uulem cogila-
ct c.uisa captivitatis , servitmis, depnrlationis, aul liones pnpulorum, et reprobat consilia principum ,

ex miitiio pariium consensu. Id nosira? serae sctati Psal. xxxn, 10. lit nunc reges ilaque intelligiie :

tanilein fuerat reseivaium, nt ex dominatione nu- erudimini, qui judicalis terram ; ila rex sanclissiniiis,
periinia, quam rerum vicissittidines, jitsto Dei judi- divinu spiritu alllatus, reges omnes orbis terrnriun,

cio permittenle, in potestaiem amplissimam ex prin- C qui futuri e-sent, adinouebal, Psal. xi, 10. Sed de
cipiis exiguis exitiierutii, quaeque se ad fallenda ho- boc jam satis. ]

miiitim studia christianam aique cathnlicam pracdi- [xlv] Post dicia qincdam, qua? expendimus, sancii

cabat ; ut, inqnam, ex ea codicem leguni liabereinus, Chromaiii, prxterire nunc sileniio nnn licet elogium,
dominaioris noinine Napoleoneh c<>mmuuiter inin- quo eumdein sanctum prcesulem exornavii Ruliitus

Ciipatuin.et toli pene Europa?, qna vi, qua hlandi- presbyier itt Vrologo adClironialiitm ipsum, in Tra-

tiis, qna negoiialione iiiilietum ; in quo postbabilo cttttum Origenis super librum Jesit Nave, qundqueinler
divinn jure, negh'etisqnc Evangolicis inslilulis, revo- Veienmi de ChromiitinTcslimonia collocavimus. Clno-
carentor in usum, qu:e tamdiu obsoleveranl, Roma- inalitiin noslruin, stinctum papam,venerabileni papam,

norum velerum, nui Deum non nnverani leges pluries dixerai sanctus rlieronymus ; cominiiiii lanien
,

malrimonii sanctiiatein afiicienles. Quis non exbor- illoritm lemporiim dicendi scrihendique ralionc, cuin
ruil, qnis non ingeniuii. dum ibidem.exenipligratia, de episi opis sermo esset dixerat : qno<|iie (quod coni-
pncnnm infamitv, morlem ciirlem appellatam, inlellexit iimne non cral) episcoporum doctissiinum ; inimo
cansain dici solulionis vinculi conjugalis, arfufterium episcoporum sanctissimum alque doctissimum, mi in

qimque alterulrius pariis immo mntuum etiam, at- eisilem Veierum testimoniis videre est. lpse aule n
;

que consianlem consensum cnnjiiguro ? Mittimus D Kuunus "enerandum Palrem appellaveral Cliroma-
c.ctera supor hac re ab eodem codice cousiiiula, et
1 1 u ni , necnon una cum Eusebio ejus fratre, aique

divinis legibus, doclrinacqne Ecclesiae catholic.e re- Jovino, opinalissimum et probatissimum in Ecclesia

pugnanlia quae addere hic pnssemns.si singula Dei episcopum, prout in cilalis Tesiimoniis. Veruni
,

persequi esset animus, aut instituti nosiri raiiopa- inulia et magna Chromatii merita ipse simul cnngc-

leretur. rit, alque eodem lemporc qua? illius i|iiod:>niiiioilo

Paucos quidem habuit inter Caiholicos codex ille meriia pra?cipua fiierini nstendit in cilaio Vrologo,

aniicalhnlicns qui eo jure uii voluerint ad niairiiuo- duin eiim simpliciier Be.sele.heli I-raelii:e coinparat,

nii sanctiialem violandam : atque hi vel ex eorum et Deselelielem nostri lemporis Chromaiium dicil. Uesc-

numero fueruni, qui perdilissimi hominum appellari lehelem porro nemo ignorai, Exodi xxxi, a Deo voca-
possani oh profligatos inores, religinnemque peniius tiim, et impletum .S/iniu Dei, supientia, et inklli-

e cnrde excussam : vel ex eis, qui prn quadam in- genlia, et scienlia in omni opere, ad excogitmiduin

genii memisque levitate facile decipiuniur, ci a rcclo quidqnid fubre fieri potest ex auro, et argento, el aere,

f oniite, nnn sna qnidem nponle, sed imninmm po- mnrinnre, et uemmit, et rfirersi/n/e tignorum, in ex J
 ;;

289 PRjEFATIO EDITORIS. S>90

slruclione Tabernaculi, quam Moysi Deus ip*e man- A quominus jusiitix jura defenderct, Ecclesiie utiliu-

daverat. Spirituali ilaque sensu hasc inteliigit de lem, I >ei liouorem ei gloriim in omitibus procuia-
Ciiioiiiaiio Rulinus, duui ipsuni Beselehelem sui lem- ret. Il;cc iiaque eelebria sunl, ei publica Chron.aiii
poris noniiual. Quid igitur ex lioc Ruliui elogio in nostii meiiia in divini (aberuaculi consiruciione :

laudem Cliromatii eiiiainiis? Qimd Rulinus de Cliro- sed ad hxcsola rcspexisseRiiliniiui non arbitror, duiii
maiio scribebat in Protogo in Tractatum Oiigenis eiinidein Beseleltelem noslri lemporis appellavit. Ita
snper tibrum Jesu Nuve, lioc ipsum sanctus Grcgo- scribebat Rulinus Aquileix posilus apud Chruma-
rius Nazianzenus de sancto Rasilio Maguo Orutwne tiiiin, uti De Rubeis in dissertatinne de Rnfino;
in luudeui ejusdein png. 546 edbionis ParisiensisMo- ideuque tesiis ipse crat lotius et publica; et privats
rr-ll au.e 16U9, euindcni iiiniirum el ipse Reselelielem vilan Chromaiii : videbat iiiiiiiruni, pr;cler ea qnic
spiriiuali seusu appellans, aique lioc paelo serino- publiee nola erant; videbat, iiiqiiam, quid ad dhiui
nem iiistiiuens. < Deiude quuniam aeqne iinperrccta tabernaculi construciionein, veluti in sme nfficinae
res c»t, aciio sermone deslituin, et sermo al> actione laiebris, etiam absi|ue teslibus, operab.nur; videbal
remoius, idcirco aciionis subsidium serinoni adjun- labores [\lvii] Cliromalii diurnos alque noctiirnos,
geliat (Basilius), alios nimiruin ad.ens, ad alios le- inslaniia illius quotidiana, el solliciliidinem loiius
galionem miitens; alios accersens, admonens, ar B amplissinue diueeesis; quomodo scilicet susciperelin
gitens, inerepaits, miiiis inseelans, probris incessens, lide infii inos, qiioiuodo debiles adjnvaret, quo do
pro gentibus, pro urbibus, pro singulis eiiam liomi- obsecraret et admoneret, quomodo arguerel, incre-
nibus cei laiuen suscipiens, omne salulis genus cxco- paret, quemadmodum deRasilio Nazianzenus aiebat.
giians, uudecumque medicinani morbo adbibens Hxc oinnia simul suinpia Cbromatiuin uoslrum in
Beseleltel ille, ille, inquam, divini fabricator Taberua- Aquileiensi Eeelesia Bcselebelem sui temporis con-
culi, inaleriani omnein et arlem ad opilicium accommo- siiluebant in divini tabernaculi a-difieaiione : aique
dans, alque omiiia conlexcns,[xLV]] ad eximiaiu quam- bxe emnia Cliroinaiii nieriia procul dubio re.-picie-
dam unius operis pulcliriludiiiem et coiicinniiateui. > bat Rufinus, dum Chromalium Beselebelem sui lem-
U.ec suli Beselebelis figura de Basilio Nazianzenus. puris appellavii. Si fidesauleinliabenda esi Anonjmo
Il.cc eadein iiaque voluisse Rufinum de Cbromalio et aniiqiio anclori libelli, cui litnlus Cuntunm el :

pnedieare, duin ipsum Beselebeleni sui temporis eursuum ecdesittslicorum vrigo .cujus texiiim in testi-
appellav.it, nicrito inferimus. Sunt quidem aliqua moniis ultimo loco posuimus, et de quo in luciibraiio*
Cliromaiii episcopi saiis nota, qn;e Fontauinus ati|ue nesuaeiiam Fontaninus, Chromatium nostrum dixe-
De Rubcis expenderunt, quorumque inemincre Tille- riinus de eccle^iastica quoque lilurgia beue fuisse nie-

moniius quoque aiqne Ceillicrtis; ex quibus Cbro- C lituui in Ecelesia Aquileiensi, alque hac eliam de

maiiuui nnsiruin dignissimum inleliigimus, qui spi- causa Beselelttlem uoslri lemporis juie luisse a Rnfino
riluali sensu Beselelteli illi anliquo, divini Tabcrua- presbyiero suo appcllaliim quod innuisse sufficiat. :

culi fabricatori, compararetur. Ejusmodi nimiruni Alia niinc nosmanel dicendimaleri.i.quapliirimo-

suiit qu;e gessit duni presbyler esset sub epi^copo ruiiiquidein ursit ingeiiia,et de qua pra-cipuescripse-

Valeriano, maximc vero in concilio Aquileiensi anni riuit Fontaninus aique De Rubeis in Lttcubraiiombus,
oSI contra Arianos episcopos Paliadium et Secun- quasChromaiiiscriptissubjiciinusjciirniiiiiriimCliro-
dianiiin. Ejusmodi suut qiue posl Valerianum egit niatins hic nosterAquileiensisin pnnia Basilecnsiejus
episcopus ipse Aquileiensis, el verbo et exemplo; scriptoruiii, qu;c siiper>uiit, editione amii IS28 ap-
cujus lesiimonia prostant in Sermoiie qui superest pellaius fuerit episcopus Bomanus; el cur lanidiu anle
de ocio Bealitudinibus, et in reliquiis Commcniarii editionem illam eumdem appellaverii saneta Bomamc
qiiem scripserat in Maiihseuin ; ul niliil dicamus dc antislitem Ecclesim etiam beatus Flaccus Albinus, seu

aliis qu;r procul dubio elucubravit, quaeque injuria Alcuiniis Abbas in libelto adversus Uwresim Felicis
(emporuin perieruul. Addamus operam, quini ipse episeopi, §20, ubi lexttini ejusdeinCbromatiirefert de
adhihuii apud Hieronymum, suppeditalis etiam pe- sanclissiino Trinitalis myslerio. Tola dillicullas in
cuniariiiii subsidiis, ut sludia sua in sacncScripturaj D noiiienclaiione Alcuini esse videiur : nani Joannes
libiis ad toiius Ecclesix uliiitatem prosequeretur Siclurdu-, qui ediiionem iliam Basileenseni ador-
nec nnn siimulos quos adiuovit Rulino, quem ex navit, ideo Bomani episcopi tilulum Clironiatio po-
Orienle rednceni presbyteroruni suorum Aqiuleien- suil , aul certe iu suo quoque codice scripiuin ipse
sium abo ipse adscriplum voluii, ut Grsecam Euse- ratiini babiiit, quia ita appellatum ab Alcunio abbale
bii Hisloriani ecclesiasticam Lalinis lilleris douarel, Cliroinatium invenit. Alcuiiiuin vero nequ;niuain
ei ut alia qunque ex Giaeeoriim opibu-. conferret ad putaverim sponte sua appellasse Cliroiiialium episco-
xdifiealionein divini Tabernaculi, prout suul Oiigc- pum Bomanuin, seu Bomance Ecclesice anlistilem; sed
nis hoinilix, seu Oraiiuncuhe in librum Josue. id leeisse, quia ila dictuni invenit in codice Scrip-
Susceplum vero a Chromatio nostro pro Joanne lorum sive Opusculorum Cltiomitl.i ,
quo ulebatur.
Cbrysoslomo patrociiiium, fervorem pieiatis illius Quid igitur de bac appellalioiie censeudum?
et vigorem lidei osteudit, qui nulla locorumdisiamia Iu varia abieruiitsuper hac re Eruditi, prout vi-
cnereeretur, niillis dilfieullatibus alterrerelnr, nitlla dere e>l incitaiis Scriptionibus Diiumvirorum nos-
quoque lemporalis poientix accrbilate frangerelur ;
iroruiu.lpsivero quid seiiscnut, paucisaccipe. Fon-
«01 S. CUROMATIUS W. AQMLEIENSlS. 212

taninus in Romani episcopi nppellatione inlellexit A lubeat, animadversicnes nostras ad Fontanini ii/cu-

episcnptim Ecclesioe Latince, ad discrimen episcopo- brnlionem, quani Chromatii soripiis subjictmus, ubi

ruin Ecclesiw Grcccre, seu Orientalis. Oe Rubeis vero de Poniificis maximi appellaiione Chromaiio aiiri-

in [\i,vin] suis Monnmeuiis Ecclesice Aquileiensis ve- butasermo esi. Quid minc igitur nobis post haec ?

lismiile putavil episcopum Romanum dicluni fuisse Pbicuitijiiidein semper, alijne iternm plaret, in hac
Chiomaiium por amaiuien-ium.aui alinrum errorem; latit incerta ae disceptata re, cxcogitiiiiis clarissimi

ac diei potius el seribi debuisse episcopum Roma- prselaudati viri Bernardi Marite De Rubeis in M onii-
lium, aut Romatinum ; ex patria nimirum, quam meniis ; ut scilicet in episcopi seu aniistiti* Romani
Chiomatius habere potuerit in Portu Romatio seu vocihtis amanucnsinm errorcm suspicemur, qui

Rpmatino, dieecesis tunc Aquileiensis, et ab Aquileia Romannm facillime scriptltaverint, ubi Romulium,
nun ita Imige dissiio. Ciim aute editimiem Fonta- seu Romniinum legere ac Iranscribere debuisscnl ;

niuiani operis posthumi Monumeuia sua vulgasset licet inierea non a?que arrideat quod ipse suhdii,
clarissimtis bic auctor; binc, coguiia erudili Prasu- dictum nenipe Roinatium sive Romaiinum episcopum
lis opinione , in suis pnstea Dissertationipus varice fticMe fuisscChiomatiuin, quia Portum Romaiinum,
mnmenia onmia expendore voluit, quibus
eriiililienis seu non longe dissiiam Concordiam urhem, habue-
Fmitiinimis sm.m opinioncm fulcieral, eaque ad il- B rit patriam. Cur veru Romatius seu Romntinus epi-
lam luendam infirma esse monstravjt : addiditquee scopus appeilari poHieril Cbromatius noslcr, qni

vesligio, ubi opus es?el, bypoihesim aliam ut sci- ; dubio proctd cpiscopns Aqniteieiisis fuit? Rem late

lieei episcopi Romani appellatione, qusemaximeexis- enticleaviinus in saneto Niceta episcoio Aquileiensi,

timettir Chrnmatii tempore, aul non ila post illitts qui pariter ei Romanie civilaiis episcopus, utm aliquo

djBcessum , Scriptis ejus apposiin, iuleliigi debeat Gennadii eodice ms. ibidem indicato, ae in vetnsiis-
epi copus catkolicus, ad differenliam episeopontm sima quoque, immo prima ediiione rarisstma Genna-
Ari itiornm, qni tunc plurimi erant, atque eiiani 111 dianj operis (cujus exemplar apttil chiiissinium Matt-

Iialia, poslquam Gotthorum gens harbara, quseAria- rnm Boni, qui hoc nobis nnper huiuani sime siguifi-

iii-iiiiim proliiebalitr, eani invaserat. cavit), et Romatiance, el Romntitianw, cl Romaiicim

Nowssimus eliaiu eiliior Qperum Alcuini.claris- civilalis dietus le^ilur. Nnn esi hic lamon cur ad
gimiisAbhas Frnhcnius, in uoi.itione ad Chromatii Auxilittriorum epi-co oriim morom iu Eeclesia lunc

tuviiin ali Aleuino relainm in i.bello adcersus llai- temporis oblinentem lecuiramus, prout iu sancto
resim Eelicis episcopi, et hic inter Velerum Testimo- S/ieeta aclum luii : onlinains namque a divo Am-
nia sitiim, licoi incerlum dixcrit <uio sensu Chroma- bro io Mediolanensi Chiomaliiis pethibeiiir Aqni-
tius Aquileiensis dicius fueiit epi>copus Romanus in C leiensium episcopus siatim ab ohitu sancti Valeriani
ci-dicibus maniiscriptis illius Scripia coiiiiiiontiluis, anto< essoris: cl cerie Cliniinaiii episcopaiis gradus

aihht nihilomil).uS cogiialiim suum, qnod cl nn-lro moniio iiulla, iinlUini iinliciiim, iinino imlla cniijcc-

qttoque De Rubeis in mcnt.m venciat; niinii itm in tandi aut occasio aul nccessitas, auteqmim Aqni-
appolhiti me cpi/copi Romani forte destriptores inde leiensis sedis episcopus esset. Sedisse itaqtie Ghro-
def-e.jitos fuisse, quojJ sanclus Hieronymus otiimleni maiium nustrum, in episcopali jam Aquiloiensi ca-
Chfouiatmui cpiscoiiujn , sanctum papam, ei semol tbedra ecnstituluni ; sedisse, inquam , aliquamlo
et ilciiiui appellaveiit. « Sed noinini vettts illa ac aiiliimamus, polius i]tiain Aquilcia?, in Portu Roma-
passimobvia lionoris compellaiio Iraudi esso pmuit.i tio sett Romalino, qtti tunc ail Ai]iiileiensem epi-
aielial. claiis-inms Vallaisiiis , iilipsuni animadver- scopum poriinehal, qtiiqua lunc oiiim ad Romatii

lens in Notalinnibus suis ad Aqtiileieus.em Riiliniim; scu Romatini fluvii oslium stahal, uti ex Plinio h:t-
ubi insuper Clirumaiiiitn no-irum, iion imodo epi- bomiis ; idcoque f.icillime appellaium episcopum
scopum Romunum,ei Romance antislitem Ecclesiee, sei Romatvnn seu llomaiinum, poiius quani Aquileien-

vere ei absoluie Poniificein maximum imncupaimn sem, a loco niniirnm, nlii, circuinsiaitliis ae vieissi-

oli-orval in 1'rwfalione llitfuti ud l.liiomtiimm in suam, (tiihnibiis c.mipellonlibtis , et plurios fortas^e [l]

el EusebiiCwsarieiisis Latinam ab eo (aelam Hislorium, ' adosse, el iliuline quoque commoiari debtteiil. Retn

ex odilione Remiii Laurcuiii Ue la liair .-, el absque itique probabilom, ex alihi prfleserHm dicti>de Chro-
duhio ex iminiisciiplo exeinplaii Riifiniano, qno matio ipsoapiul saiicliim Nicelain, qii.im brcvissime
usits hicedilor luit : decepii euim Anliquarii,m\tA- Oslonilamus.
larsius sciibit, neqNd ass.'ouii q«a raiione quove Piaimiilere jnval, nnndum Cbr.inialii tempore ila

seusu iji.coreiur Chr.oma4.ius el Romaiius episcopus ,el yesidentice, uii aiunt, episoopalis lo.a uliiqtie lixa

Romanw ani-istes /irr/i'siie,exi>iimaruni hi-ce direndi alque veltili s.ineit.i fuisse, pruul seqiienlihiH s:e-

moilis donolari piopiie ejiiscopmii iithis Romss, culis ; idooqne libeniin ttinc episcopis, rcliclo cliam
et [xttx] Riimaiue Ecclesiae caibeilrani obiiiien- luco principali, inlra propriae dicecesis finos quo-
lem ; idc;u|ue non SAMUt voiili i.xri:i,huia sua inier- cumqite vollont div.rleie, ibiqne qiianidin vellent
polai o, tileliam Punii/ict -m muximnm cumdoiu C uo- cominorai i. Id vero obiinere niaxiinc consueveratj
iiiaiiiiiu diceroni. Videanliir Roliui Aqiiileieusis Ope- uhi raiio adcsse! alitpi.i, quae eos icapse ad id con-
ru cx cdiiiono Vallarsii col. 20D el sequenlibns, in silii impellerei. Cliromaiius noster ,
post obilmn
subjeelis eiuditi viri N'i;.liiinibus. Adeas insuper, si Valeriani , Ecclesise Aquileiensis clavum accepit
S<->5 PIVEFATIO EDITORIS. SOl
anno cndenle 5S8, Uli conjicit De Rubeis in Monu- A demptn syllaba, aul aitera in tinfini liileram imniu-
mentis, et coufirmat in Disserlationibus rariw erntli- lala, in llomani episcopi liiuluni cq/iverlit, iiui tnntac

tionis. Hicautemipse annus fuit, imio Aquileiensis disceptalionis causani erudilis tandem poslerioris
iii-Iis olisidionem pertulil ab <-x'-t citn Tlieodosii iviaiis proebulssel.

Mtgni Augnsti, qui tyrannum Maximiim inseciaba- Neqne vero singulare Imc excmplunj in Chrmnaiio
tnr Aquileiam ingressum cum copiis suis, ibique opi-ii-opo i|uisp'am crediderit, m pro noinei.clatiniie
brcvi eiiam ah Augusto ipso victore capium et ca- cpiscopi Aqttileiensis , aliani obiinere pnluerii, Epi?

piie damnalum. Cliromalii tatnen inanguratio Aqui- scopi nempe Romatti atit Romatini , ex mora quani
leiae pob biliier locnm liabuil post Augusii victo- in r,ntitutio .- ci i Homatiito veterj Porlu fortasse fecc-
riam et Maximi necem, Ir.uiquiilitatc restiluta. Cum rit aliqiiando, ad pacalius et serurin? domicil 1

nnn Maximi casiim lyrannidem arripuisset

ita post cape-.sen.liim. Aquileiuiisis ipsa Ecclesia insigne liu-

Eiigenius, idem Tbeodosius iu Italiam redicns anno ju^cc rei nebis cxliibet argniiieiiluiii, quod revncari
591, lum inagua militum copia, ad Aquileiensem nequit in dubiimi. Constat Aqmleienses aniisiites,
agiun pervenit, ubi cominissum pradium r.iif, quod Aquiieia <>li cceli inulignilatcin rclicta, diu sedem sia-
exitium ei moriem novo lyranno inlulit. Anno 4UU, bilem ih civilate Fori Julii hibuisse, ociavu pr;r-
et ali Eugenii internecione sexto, Alaricus Goltho- B Mutiin saiculo aique uono, proui De Rubeis in Ho
riim diix in Italiam irrupit; et Aquileicnsis regio numentis ostemlil capjte 50. Aiqui es hoc Forojii-
prima omniuni paluit cupidituli Uarbarprum, qui liensi doinicilio Aqiiilciciisium aiitislilimi , ci ijisi

ttinc, iiini tam dominii acquirendi, qnam prucdaj ab- qiii que episcopi Fprojulienses, co tcnqiore, eiiam iu

ducendoc caiisa advenerant. Po^t Alaricum , imic puliliiis niouuniciitis, putiiis quam Aquileienses dicii
demiim Iialia piiisum, eadem qui ilie, improba fuere; ei Aquijejcnsis ipsa Ecclesia deiioiiiiiialioiiein
iiieuie, etiam Radagaisius, alter Goitliorom dux, accepit Ecclesim Forojuliensis. Vidcaiitur Inijus rci
aiiini 401 ant iiisequenle, llaliam ingressus, A'i,ui- documeiita in sanclo Nirela, lapiieO, p. 153 e; scq.
leiensein iiidem agrum tentavii, miillisque iocis Neque dcest aliud vigons ex.enpliiiii iu Aquileieusi
vaslaiis, in Tbuscia landem occulniit. Quul porro olim provincia. nuoc nunc provincia Utinejisi.s est,
in ilbs angiistiis Ciiromatius episcojms Aqutleicn- post palriarcbalis illius Ecelcsiic parlitionem iu ar-
sis? Nil certe niirum, ab Aquileiensi civiiate et agio cliiepiscopale.s sedps duas. Concnrdieusis civitus epi-
illiirn ei seinel, et itcrum atque iterum recessisse, scopalis, uiinensi incirojioliiauuc addicta, qu:i> ca-
ac dualius pra sertim postremis hisce vicibus niorani lliedralem bahel peiveiusiani, et oedes [lii] ciiani
etiaiu dinluiniorem eo loci prolraxisse, quem silii episcopales prope eam posit: s ; raro lanien, sta-
pnetiiler.it iiicoleudum : aique ila id f.iclimi, ul ejus ^ t
i
•-
«
1 1 1 e iiiiiiuiii per annuni horis poiius quani diehus
loci episcopus, potius quam civitatis Aquilcicnsis, videt episcopum suiim , qui perpeluum ac sialiile

quodamniodo videretur. Romulium vero Pprlum ,

babel diuiiiciliiim , et episcopalem scdem lixain in

scii Roma inum, ad Puvium ejusdein nomiuis, lociun proxima civnaie Pprtus - Gruarii ; ubi el alia ;edes
reajise fuisse sccessioni Cbroinalii tunc lemporis sacra cailinlralis loco, et episcopium, el cuiia cpi-
opportiinum, sive illius Portus nomine locum iuiel- scopalis, i't collegium eaiionicoriim, ci scminarium
lii,:iiniis,quinmic Porlus-Gruarius supra Coucordiam, clericorum. Ipse (|iiideiq Episcopjis Coticardicnsis in
[li] sive aliuni posl Concordiam , a Plinio mcnio- publieis aciibus semper appellalur at in commiini
:

r.iliim, ad fluvii ejusdem osiium, unde in ^Esiua- loqiiendi et scribendi qunq.ue usu, inm apud incolas,
liiim labiiur, quod probabilius quoque videlur; lo- iiiiii apud exteros, velnii aniiquala Concordiensis
cuni liunc, ini|iiain, seccssioni Cliromatii opportu- episcopi apj.ellaiione, Episcopug vulgo ilicimr Poittt\-

iium fuisse, f ii t n ad bcllicas Romanorum lurbas vi- Gruarii. Quid igiiur mirum , si ei Chnmiaiius epi-
tamlas, tuui ad Birbarorum incursus declinanilos, scopus Ai|ui!eiens:s, qnarto labeqte etquinio iueunte
facile qnisqiie, ni fallimur, iniellexerii, qui Roma- sai uio, ciim et semel et iieium , aique cliam ter-
nas via^ iiiuc celebres nuvcrii, maxime vero illani, liinn, gravissimisque urgi niilius cansis , ah Anui-
sive Flaminijm dixeris, sive Posiumiam, quae ab
D lciensi urbe reccsserii , atqne in Romatinum sru
Aqnileia per Veueii mi atque iGmiliam ad primas Ruiiiuliiim Porlltm, securilali ac quielj opporlnimm,
italix urbes, ac denniin ad ipsam Orbis Mclronolim atque io diceie-i liinc sua positujm, se rccepcnt, ibi-
duceliat; ct a qua, tum lioniutiiis seu Itoiitatiuus que aiiquandiu in.oram fecerii; quid , inquani, mi-
Portus , inm fliivins ejusdem nominis, ad hcvain rum, si noiiien qnoque Romtitii seu Romatini cpismpi
ejusdeni viae »b Aauileia venientibus, i|iiasi ignoius, obtinerc polueril, quod Scripiis seu Oiiuscutis abeo
aui minus cerie a Barbaris tnne alio lendcntibiis relifiis facile praqioiicrctiir?
expetiius, distaliii. I.x lioc igitnr Romatio seii Ro- Quid vero si iu lioc Romatio seu Romnliao Portu
maiino Porat, ad quem probabiliter C.lirouiaiius dieni quoque Cbroinaliiis ipse clauseril exireuinm :

noster, el bellic is turbas, et Barbaiornm iiicur.Mis qiiod ceite inaiorein huic ap|iellaiioni coniiiiu iior
devilans, id--nt ideni vcniilabal, et nbi aliqiiauidiu aiisam dcdisset? Aimo 107 aut 408 morlajem vil.mi
fortasse (Oinmoraius luil; ex hoc, iuqiiam, Roma- Cbroinalius cum coelcsti gloria connnuiavit, uii [)a
tii scu Romaliiii episcopi nomeii oblinuit, quod ama- Bubeis in Monitiiieiilis lypis cdilis aimo 1740; ct
nuensis aliquis minus inlelligens, faciilime, aut una jraiii quideni conjectura, ut ideni ipse conlinnavit
 .

295 S. CHROMATiUS FP. AQUILEIENSIS. 296

in Dissertationibus varim eruditionis, cap. 9, p. 199, A r:\lis cum lolo nuniismale censeri possil? Conslal

qn;e anno 1702 proilceruni, conira ac dixisset in aulem salis inter erudiios , anuo Chrisli 420 non-
Distertatione de liufino ,
qu:c prodieral nnno 170-4 duin in usu[uv]fuissenoiiistemporiim Clirislianorum
iiln pag. 144 et 147 aiiiiiiiu Chromalii emorlualeiu annis a Chnsii seu incamalione seu nalivitale duclis
slaiuerat 400. Eodem porro ipso anno 407 ant 408, signare; immo longe posiea usum hunc, in eccle-

Alaricus Gntihorum dux superius memoralus, viri- si:isi icis eliam rebtts, ceepisse; ei longius quoque,

bus iusiauraiis, iierum in italiam deseendens, Aqui- saliem iu Oceidente, passiin oblinuisse. Alinnde su-
leiensnn Agruin iieruni terrorc concussil; licei et per h.ie re eruditi scriptores lempormn, et novis-

Aquileiam, el c.eieras Venetice urbes lunc praeiei ie- sime Maurini auctores opeiis prasianlissimi VArt de
rii, ut reclo iiiucre Romain peierel, quam demum virifier les dairs, eic, in disserlalione praevia parie i,

anno sequenti 409 aui ilO, cepit aique depnpulavit. § 2 ex editioue Parisiensi 1770, sicut etiam Uei Di-
Nil igilur probabilius, quam Cliromaiium codein ipso plomaiie.i: Magisiri, inier quos unum hic clui-siinuni
loco se malurriiue recepisse, uti consueverat, etiam Tiraboschium nomiii.imus Sioria Xonantolana lomo
in hac nova ac lerrifica Barbarorum irruptione; ibi- ", pag. 10, nbi iisum euindem, apud lt.dos saliem

que morbo, quo antea laborabat ( uli ex Cliryso- vix nono labente sseculo ceepisse animadvcrtii in
siomi, anni 400, episiola novimus), sxvius forlasse B chartarum sigualione. In ip-o Eu>ebii thronico a

correptum, aniinam reddidisse. Alquc haec de llo- divo Hicronymo Laline reddilo, et ad suam usque
mani episcopi lilulo ,
qiiem Chromalii Aquileieusis atalem producto , areol;e illa?, ubi anni Domini ab

[un] Scripta seti Opnscula apud Alciiiniun abbalem, ipsius nalivitate ad paginarum oratn sigiiaulur, in

et inllasileensipriiiiaeoiiinideineilitione praslulerunt. veliisiioribus codicibus ms. desunl, cl erttdilorum

Menlio tainen aniti emortualis Cliromatii episcopi, judicio additionis valdc poslerioris sunt; eidetn

qiieui diiunivirorum nostrorum opiniones ultra 408 proinde Eusebio, aique Ilieionyuio proisus ignoitc.
Vulgaris aerae nou prolendunl, admonetnitnc nos, ul Vide Chronicon ipsuni Eusebiauum in editione opc-
aliquid de nupero invenlo dicamus, qutid hactenus rum divi llieronymi a Vallarsio adornata lomo vm,
luceni publieam non vid.t; et cx quo, si niliil obsta- col. 635, notu «; necnon Arnaldi Poutaci Nolas ct

rei, tliromalii nostii vila ad annum saltem 420 CaslignUones in Eusebii Chronhon, in fine eju-dem
extendi deberet. luveniutn hoc est velus plumbeum Hieronymiani tomi editas.col. 250, 231. Vel hac igi-

sigiilum, sett nuniisina, i|tiod subjicimus; qiio.lque lur anui 4i0 euuniiatione pltimbeum illud iiumtsuia

Veueuis inter plura hujuscemodi vetera monuinenta Chromalianum procul ab eudem anno rejicimus; ut
cuni recens deiexisset clarissimus pradaudatus Mau- sit omnino optts sevi posterioris, et ul prnpierea ni-

rus Booi, nobis eiiani illico Clu oinatium illustranii- fj hil synchronx habeat aucloriiaiis ad evincendum

bus huinanissime comiuunicavil, ul aliquid supereo Chromaiitim nosuum viiam stiani perduxissc ad an-
quoque data oppot lunilale sgnbereinus °. ntiin sallem vicesimum quinli sa3culi, contra ac eru-
diii illi duumviri nosirales, Foutaiiinus atque De
liubeis scripserint, qui ex coaevis ccriissitnis monu-
iinntis rite expcnsis nlira annum ejusdem sa?culi, ul

maxiine, octavuni viiam illitts non produxerunl.

Quid vero si suspicari praeterea liceat plumbeum
illud nuniisma sett sigillum probabilius posl annum
etiain Chrisli millesintum conditum fuisse; ac tiuii

pr.Tsertim, cnm lol ubiqiic i>assiin per llalite urbes

Chronica monumenta sciibercntur quse sicut in ,

suoriim lemporum annis assignaudis plcruiiiqtie non

Partes amhas liic vides liujus veterisplumbi, anticain falltintur, ita in prtelcrilai mn ;vialum relius ad
atqueposlic.ini. Dubium porro nullum, quoil Cliro- Chrislianam ;eram referendis multa, ul saiis con-
matius episcopus Aquileiensis in antica scriptus, sil D siai, forluito protulerunt, quac eruditi poslea adhibi*
reapse noster de quo aginius. Qnid vero sibi vult an- lis criiices regnlis emcndare non sine ladio ac la-
nus 420 in posiica ciim pastorali virga signaius? bore coacti sunt? IU autem id suspicemur de lioc

Niimquid iude iuferri pnssit , aul eodem anno, vi- plnmbeo nioiiumento Chroinaliann, li tcra: ipsaj fa-

tain Chromatinm cum ccelesti gloria commuiasse, ciunt, seu Hiterarum formte, qute in eovisuutiir:
aui eodem certe anno in viitc sua: eursti etimdem ac inaxiine litierarnm A, E, M el R, qnarum similes
adhuc fuisse ; qnasi demum in utrbque significalu aulomnino ant propemodum videas [i.v] (nt nostia
ejusdem ipsius anui optis htec plumbea noia iuinie- mtuc potius qiiam externa promamus) in nummis

" De hoc, aliisqne recentioribus anliqniialuni in- lioc Boniano suseepto, Relatio Academica haliita in
ventis, et qiiidem imn Venelis inodo «ed Aquilcicii- publica scssioue ejn •ib-in Aihenivi ilie 28 uietisis
siiiui qunqiii' Gradensiuuiqiie propriis, idem mcritis- M Hi anni piseicrili 1815, a viroclarissimo FranciscO
siinu- Maiirus Buui certiorem reddidit pro insiituii Agidti, ipsius siuiiliier iusigui nieinbro, ad quain
ralmiie eliam Venelum Allienanan cn jus ipsc mem- , le< loretn inittiiuus.
brum prteclarum est. Exstat vero typis edita , super
 ,
;

w f'R/£FA'HO KDITOfilS. 208

natriarcharum Aqnileiensiiim ,
qui nmnes post an- A adhnc eo lempore imperabat ,
probnhililer pertineni.

iimn millesimum cnsi fuerunt, ct prnsiant apud De [i.vi] ac eodciu cerle poslcriorcs csse non possunt :

Rubeis dissertatione priina de Nummis patriarcha- qiioriiin niiiiiiiioruin lypos accurate a>re incisos vi-
rum Aquileiemium, ct apud Lirutum Della Moneta deas iu egregia Inculiraiioiie nobilis viri Leonardi

ch' e!'he eorso in Friuli, etc. Manini comiiis, Patricii Veneli, cui liiuliis : Memo-
Non diffiteniur quidem singnlares esse in hoc rie storico-critiche intorno la vita, traslazione, ed in-

plumhen nmnisiiiaie seu sigillo formas litterarum C venzioni di san Marco evnngelista ,
principale protet-

et 0, quaruni prior in antica parte uti littera, et in tore di Veneziu. Venezia 1815.

poslica uti nota numeralis, duobus reciis angulis Quod vcro spectat ad litteram 0, in co plnmbo ita

constaia lergo silis; ilaltera qiiaiernis, qui figuram foimaiain, nt si beina pcrfecte qiiadratum conslilual
perfectc quadraiam consliluunt. Ycriim liacc ipsa etsi in Grxcis aliqunl vetuslissimis nummis appa-
duarum litlerarum singularitas antiquiialem quinti reant ila effnrmata! Grsp.ca: liitera; omicron ct omega,
ineuniis s;rculi ab boc numismate excludit, ac se- ut admonet clarissimus Franciscus Neumanus, l'o-

quiorein ejusileni xtalein ostendit, quircumque de- pulorum et regum Nutni veteres inediti, parte i.

mum ea censenda sit. Et priorcm quidem liueiam pag. 221 , Vindobonae 1779 ; fatendum lameu nibil

C, eo iiindo iluclam qui in plumbo nostro apparet ,

B nobis hujusmndi oceurrisse in Laiinis vetcribns mo-
exhibei parvus numintis argenteus Veuetns apud ci- numentis lypis editis, qua; cnnsulere poiuimtis. Ni-
laiuin Liruiiim tab. vi, sub num. GO ;
quam eiiam hiloniinus lioroni locoabunde est quod videre licuit
pertincie ad Langobardorum tempora ipse auiumat, in paginis seu labulis plunibeis, nuper Venetiis in-
ac forlasse ad pariem priorem sieculi vm, nti eru- ventis a prielaudato viro clarissimo Moro Boni, ex
dite disseril ibideni p;ig. 140 et scqq. E.nndem vetusia et biiciisqne scriploribus omnibus ignola ,

ipsam liiteram Roina; videral eo ipsissimo inodo Corrariana societate litteraria, quae jam a s;erulo xi,
sc-ilptaiu eiiam in fragnientn Latini laiiidis in pavi- uii a lide dignis omuique erudilione clarissimis viris
niento Sanclae Agalhae Goiiboruin ad Suburain cele- accepinius , ibideni exstahat; cniiiue, inter alia ,

bris Auionius MariaLupius; i|iiod rraginentiim licet cur e potissimum fuit in plumbeas illas laminns irans-
oiniii simisii destiluium, < b singulariiatem lanien liu- ferre, sen Laiino, seu vulgari eoruin tempnrum
jus liltera; exbibere voluil iu sua eruditis-iina dis- Veiieiornnisermone, vigentiquc lunc characlere
serlatione ad Epitaphium Severce mattyris, pag. 104 quidqnid memoriarum ac dncumentorum veterum
editionis Patioriliilauie 1734. Jam vern Gvtthnium liabere ei inqnirere poiuit in pergniiienis exaraium,
nomen mdi Attaiha: adbxrens satis indicare videlur iit his eiiam decur-u temporis fragilitaie sua fatis-

Drigiiieni illius fracti lapidis absque sensu ; ui mirari C cenlibus omninn quoque pereuntibus solidinr
, aut ,

ampius iion subeat litieram quoque C Latinam Ro- plumbi maieria pnsteritati ea omuia conservarel («).
maiiam foniiam apud eam gentcm qiiodamniodo lu bis porro tabulis {qua- Ince eliaiu poblica , uii

exuisse, et ul demum colligamus ad quinii sasculi speramus, aliquando gaiidebunt) , qiioiiesciimqiie

iniiium eam formam, a prisca ita degenerem, perti- [lvii] liitera 0, scu in Latino seu iu vcriiaculo tunc
nere non posse. Cateriim lorinam lianc lertise hujus Veneiorum scrnione occurrit, h rc. |)er|ieiiu> perfecte
Latiure litlera; valde IVei|iienieiii asseril in inscrip- qiiidraugul i e-t ,
piout in nuiiiismale seu sigillo
tiombus sa'culi xi domnus Vaincsius ex Benediciina Clironiatiano apparet ; sicnti aiigulata; etiam , modis
COngregatione Sancii Mauri in suo Dictionnaire rui- lameii diversis , retiqux omnes ibidem lillera sunt,
sonne de. Diplomalique, toino I, pag. 215, ediiionis ex qiiadain, ut videtur, angiilaiim scribendi p oprie-
Parisiensis 1 774. Quod aiitein in numniis quoque late , qu.c tnnc ibiilem , ciijiisilain loila.-se elegaulisc
ipsius sicculi xi eadem hujus tertiae Latiuae litterae causa , in usu fnisse videlur. Hujus Latini alphaheti
forina app.ireret (ut alia hic monumenta eoa>va prae- liiiera; quadraiam lormain , in inscriptionibns
lereainu ) saiis ostendiiol iiunimi llenrici imperuto- usurpaiam, exbibel laudatus quoque Vainesius in ci-
ris noinine signati, qui novi-sime Venitiis invenli lato Diclionario suo Diplomatico, lomo II, pa». 141 ;

sunt in Arca, ubi anno 1004 recondilae fuerum sa- "qnam lamen, una cum quibusdam aliis peculiaribus
cra; exuviie divi Marci evaugelistic ; quique idcireo ejusdem eleinenti f omis , nequaquam ad priora seu
ad Hcnricum Augustum bujus uoininis quarlnm ,
qui auteseu post Christum sacula, sed ad late iiatens

(a) lnvenli buiiis auspicalissimi priniam nnbis no- qu d Accadeniia rome dn , varj argoinenti apparisce,
tiiia pncbnit c.larissimus, nostriqiie aman i-siinus,
ii ebbe cura di far incidere pionibo le vetuste nie- in
abbas Camalilulensis in sancti Mirhaelis dc Muriano inorie che in earle pellicee esistevano ab antico, e
Veiieiiarinu Placidus Zurla,daiis ad ims lineris
, amlavano a perire; delle quali eaite pellicce orij-i-
snis sul> di 27 Julii Isl4; in i|ii bus specimeu quo-
•
nali ritisci pure al Boni lrovaroe alcuio'. egraudis-
que nobis (idelissimum tiansmiltens, non modn elia- siino e il iiumero di code-ii pioinbi, cbe riporiano
racteii- plumbcarum illaruin Uminaruin, sedremm f.nii patrii d.dla foiiilazion di Vemza limtal 1300 cir-
etiain qiiarumd.im qua; in ilhs habeutur, ita scri- ca. Largo rnniore desio la scoperta <li coiesli pi in-
bebn. bi , resa p bldic.i iu un ragguaglio lecnaio iu queslo
« Ella trovera varie cose in diversi linguaggi , il Aleueo dal predeito Bom nello scor.so Maggio ; e al-
tuito leileliiiente , c con indicibile pazienza iras- cuni si opposero vivaineute nesaiidone I' auteuticita
criito da certe lauiinelte di piombo , gia ili proprima sulla grao ragione . elie i.e >l Foscarini , ne alln li

di una patrizia famigli Correr, l.i quale aveva in sua

i
couobbero. e perehe couiengoiio alcune frasi che si
ca»a lino dal secoln xi uu' Accadeiuia di Letleraii, la dicouo usitale sohaiiio da poi, etc. >
Patrol. XX. 10
 ,

219 S. CHROMATHJS El\ AQliiLEIENSIS. 500

incJii a>vi spatium absolule ei indisiiticte periinorc A posita, ei proprio ac propriir civitatis nominc cir-

existimat. cum scripto?

Nihil ilaqne probabilius, quani nuuiisina pluin- Verum nuinisina nostrum , clsi sigilli formam ha-
beuin Cliromatianum post annuni eiiam Cliristi beat, sigillum tamen verum ac propriiiin, quo Chro-
niillesiinum conditum luisse; ideoque numeralem maiius usus fuerit, esse non potest; tum ob ea
noiani illius parlis posticse 420 nihilo pluris facien- omnia quoe superius diximus ut illud censeremus
dam ,
qtiam ea: liabeantur ,
quas rebus factisque opus post millesimum annum cnnfectum lum eiiam ;

priorum posi Cbristum sa?culorum apposuerunt quia in parte postica caret ansula , seu ndniiniculo
scriptores historici sequioris aetaiis, cuin ad Cliri- quo instrucla sigilla erant , ut eoium facilis esset

stianam oeram ea referre voluerunt, quae Cbristi nsus. Quid igitur cnnjiciendum post hoec? Viderlnt

annis lunc minime signabnntur adeo ul potior (ides : nimirmn post anniim Clirisii niillesimum Cbroina-

in his annorum compuiationibus babenda sitcriticis tiani sigilli impressionem aliquam adlmc supcrsti-
et chronologis noslris, qui res singulas sunimo slu- lem , eamque aut cera aut gypso aut crela forma-
dioexpenderunt.ac consultis pr.iesenim lot synchro- lam ; viderinl, jnqoam,qui rei lilterarise et antiquita-

nis monumentis quaj :etas in aprieum protulit, ct tuin stmliosi lunc erani, el fortasse Corrnrianoe ipsius

ars lypograpliica comniunia omnibus fecit, qtiseque B ,pm| Venetos societalisalnmni. Fragililatem proinde
;

priscis illis , cxieroquin benenierilis scripioribus, niateiine perpendcrini, ac. periculum, quod, lemporis
obvia esse non polerant. lapsu, lum impressio superstes, tum sigilli memoria
Sil igitur pro nihilo habenda snper Chromalii interiiet ideoque siatuerint plumbo commissnm
:

nostri vila atil obilu numeralis illa nota hnjus Chro- relinquere posierilaii illius formam sigilli, quod praj
maiiani nuniism.ilis pluinbei seu sigilli; ut eas po- oculis habebant; inducla scilicel in medio areolae

lius ampleclamtir, paruni inter se discrep;tnies, quas Cruce, et circ.um appositis vcrbis CHROMATll-
statuere Fonlaninus atque Dc Rubeis. Quiil inlerim EPISCO-AQCIL-, adbibita lanien ea liilerariim

[lviii]senliendum de numismaie ipso seu sigillo, forma, qu;e propria sme esset seialis : et ecce naiu-

post annum millesimum pi ociilclubio, uii conjicic- raleni el obviam ,

quemadmoduni aiiluinanius, ori-

bainus, confecto? Qua nimiruni de causa aut cusum, gincm aniicie partis hujns pluiubei Chroinaiiani

aut potius cselatum putamus ; vel cni usui dedica- nuinisniatis, seu verius sigilli.

lum?rem mere conjecluralem nggrediniur : longe [ ui ] Quod ad posticam aulem, in qua pcdiiin
tatnen sumus ut stispicenmr, liujus nuinisniaiis sivc episcopale cum Romana niimeiaiione CCCCXX ;

condilorcs voluisse fucum facere pnsierilati

sigilli hanc ntilla dubitatione censemus nierum ac loliim
Sigillum siiuin episcopale babuissc Chronv.itinm mi- L, esse arliilrium enriiin, qui rem ipsam eo tcmpore,
nime diibitamus, quo scripla sua , ubi opus essel, niinirum post aiiiium inillesimum, curaverunt; qui-
epislolasque signaret : id eniin in usu posiiuin apttd que parleui vacuam operire modo aliquo cupienies
episcopos illius ac superioris qunque actalis, vcicra plunibeae illius laminea, rein graiam bona lide pos-
monuinenla nns docent; et Ducangius in Glossario teris se facturos putaruni , si notiun ibidem tenipo-

medice el infiiiHV Lalinilalis , necnon Mabillonius De ris signareut aliquam juxta vigentem aerani clnis-

re Diplomatica, libro n, cap. 15, nuin. 1, crudiie tianani, in quo Cliromatius Aquileiensis episcopus ex

oslenduni. Sigilla hujusmodi varia fuisse constat ex propria sententia vixisset ; et si ,

pro induclo tunc
codem Mabillonio ac ununiquodque pi aesetlim sape
; more, insigne quoque pastoralis ejus reginiinis peduni
nomen habuisse episcopi cujus erai. Facile quoque adderenl episcopale. Episcopale porro pedinn ( ut
credimus Cruc ;

s vivificre signum ab episcopis , ut aliquid de hoc eliani, dala «ircasione, attingamus )

pliirimum , sigillis impositum cuni nrpprio noniine : quis iiiuquain vidii, aut nienioialuni apud byncbro-
hoc enim sigiuim proprio nomini anleponebant olim, nns auclores legil, in episcoporum sigillis quaiii,

cuin actis aut chartis subscriberent, ul idein Mabil- aul qiiinli iiieuniis saeculi ? Forniam aiilein liujus

lonius ibideni capite 22, num. 12. Qiiidni igitur liu- pedi in plumbea noslra lamina cxpiessam, non pii-
jus utique formae.quam plunibeuin nostriim iiumisma D iniiivaiu uli(|iie, neque quarli aul quinii sxculi, sed
in antica pnefcit, fuisse existimenius Chroinalii potiusqualeinobunuissenoviniusposlaiiiiuni Clnisii
Ai|uileiensis sigillum ; cruce niniiriiin in medio po- inillesimum, qualemque iu nuinniis prajserlim pa-

Clarissinius vero Boni cuni h*c objecia et alia , Yenelam coufidenter appellavit.
qiioque audisset, aique interim plina alia varii gene- Ejusdeni Yeneli Aihenwi boriatu , cruditus vir
ris nionuiiieiila Veneta, lorluna f.ivenlc, delexissct, illusirare oinnia scriplo lypis edendo conslitue-
hxc
lilumbea niiniriim, niembranacea, lapidea necnon , rai; sed cuin ipse paulo posi Socielaii Jrsu nuper
sigilla, niiinnios, el nigell.ua npera quibus et res , resliiuiifi, eljam nlini tux, voii inenior ei coinpos,
hactciius Veneliirum reruni scriptoribus ignola' pro- itcium ninncn dcderii ; uiinain ulius , inter tot illu-
debannin, et pliiinbcarnni (vrweipue illarum lamina- stres Yenetiirum rei iun cullores hanc spanani ,

ruin sincerilas fiilciebatur.ob iniram quaiiulam liaruin exornare aggrediatnr.

eiun illis coiiseiisionem iu epoclus, laclis , aique Adeat inteiim Lector lypis cditam Relationem
noniiniliiis ipsi»; Inec oninia prolulit insequcnli Academicam, quain babuil super liac re iu Ytncto
anno 1813 codeni Regin Yeneto Alheumo ; caque
in Alhena'o, die 12 Juuii ISIi, laudaliis Fiancisciis
liujusmodi immeii-
siniul sunipla, quic aiiliquiialum Aglieiti, ncciion ali.nii ejusdcm siipeiins nicmtia-
saiu prope coiieclionem cousiiluunt, Neographiam lam diei 28 Maii aniii subsequentis 1815.
 1 ' i

roi I'R/EFATIO EDITORIS. 502

iriarcliariim Aquileiensium intuemur, facilo unus- A Aquileiensium antiquilatum illustratoribus, quiqne
eognoseet. Atque lixc de niiper invento
quisr|iic propterea ab aliqtio primi subsellii autiquitatuni
plumbeo Cliromatiano Numismate seu sigillo satis. professore expendi, cnucleari , sua<|ue vera luce
Alia iiuiic inquisilio sese nobis oilerl, quaj iu ve- donari mereretur. En libi igilur lapidem , opii me
tuslatis iiul.ig.itione nonnlbil ct ipsa exbibel novi- lector, qualem publici juris primtis fecit Joannes
latis ; estque vir:, qua Aipiileienses ad 1'orlum Ro- Labus, iloclor Brixiensis, in erudita sua epislola lla-
maiium seu Roinaiinum, veluli reclo ac breviore lice scripla, cui litulus : Sopra una colonna letterala
iiinere, se conferebant : neque eniin prorsus inu- di Maguzzano : Brixia: 1812, pag. 10 ;
qualem nobis
lile aul injucundum existlmamus invesiigare quam quoque postea dalis litleris auclor bumanissimus,
tenerel probabililer Chroinaiiiis viam, ui ab Aqul- ciiiii notis omnibus atque inensuris, diligenlissime
leia ad Romaiiuni seu Roinaiiiniui Poriuni diver- coiiimiinicavit ;
qualemque deinuni nos ipsi accepi-
leret. Occasionem buic inquisitionl dal la|iis Aqui- mus ab eisdein el probis el scionlibus viris, qui
leiensis, sane pulcheirinius, qui nnper, anno sci- piinne inventioni ( lx ) sludiose adfueruiil (a) : de
licel 1806, prope Aquileiain in luco silvoso, cui quo lainen lapide bic non mulia, sed ad reui quain
apud incolas nomeii lioncato atque eliam Tumbola, agimus lantuin ; et qux simul valeant aliorum stu-
reperius fuil; qtii ignotus proimle exstitit omnibus B dia ad argumentum uberius illustrandiiiii exciiare.

^ H
„— CO
•— s CO
NN
M— X < „, H
H
— < < S < Z W
w 5 c« fH
> > - H Q H
m— fa «

u 00 > z > t>

Z t/s W O H
> H - OS g o H
H"t

— < W >Z -1
i>
oS
— W cfi

> O > w H cft

cn 03
"Z H Z o
H Z w
— c co
cft

> > W < w

cfi
l-l
W
s < 9 w CJ
< < < £9 O >
l> - > g
Z^
u W
o
< Ph
cn
> H
O 2 =- z
1 H < w Ui H —
w W 05"

> o > d W H <

w < — >
Z
— > z cn cfi

Hujus lapidis diinensiones habelo — altitudo, pedes i, unc. 9; — latiiudo, [iedes 2, unc. 5; — crassiludo, uuc.
: 9.

[ lxi ] Acephalus hic lapis est, ob deletani scalpro C guaglio , etc, di Monfalcone, pag. 9; quse lacuna
primam lineam et priorcm ma-
seu nialleo inlegram pridem deeral apud Grulerum , aliosqtte, qui eum-
joremque partem secundx, ubi nomen principis , dem lapidem lypis ediderani, unde inscriptio ex pri-
cujus meniorix fuerat dedicalus ob Viam Anniam mis ipsius verbis Cmsari Augnsto falso altributa. Re-
de qua ibidem inenlio, ab eo reslilulam.
ferlur igitur apudambos citatos scriptores nostrates,
Alium profero Aquileiensein lapidem jamdiu no-
cpii lapiilem ipsum Aquileix suismel oculis usurpa-
ttim , et ipsum quoque posi dno priora verba ace-
runt, inscriplio boc modo ; adbiliiia bic lamen a
pbalum ;
qtti tanien lumenaliquod prxcedenli afferre
nobis accinaiioii ea forma, quaeaindein post ileralas
potest, qiioniani ad illinn,ut videlur, referlur ;
qui-
que inloger habelur, nimii iini cum lacuna sua li-
cuiii ipso lapidecollaliones exprcssil in scbedis suis

neolis expressa , apud Berlolum Le Antieliiia d\A- diligenlissimus asque ac erudilissiinus Angelus Maria

riuileja, pag. 284, et apud Basiliinn Asquinum liag- Cortinovius, quem superius meinoravimus; quain-

(a) Ex bis Leopoldtim ei Sanctem fralres Zuccu- D della serienuova, 4. Luglio ed Agoslo 1812,
iiiiin.

los noininanius, optinios cives noslios, picloriaear- pag. 219, 250, de bae inscriplione ininus favo-
ila

tis cultores, alque Aqiiilcieiisiuin autiquitaium , rabililer sermo habelur: « Sembra clie lale, qimle
quas s;epc suismel oculis lustrartinl, aiiianlissimos. 1'Amore ( Sig. Labus ) la indica, von possa correre;
lpsi quoque nos semel ei iti'rum pro cerlo babrre e certo,per errore o del copista o dello slampaiore,
jusseiunl, inscripiionem hujus lapidis a clarissimo quulclie pnrolavi[ii aggiunta, o alterata. > Nobis e
Lalms typis piiiiiuin daiam, genuinam esse in om- contra, excepto prineipis nomine antiquitus deieto,
nibus nibilque eidcm adscitum, nihil detnptuin
, nihil omnino in Inscriplione bac obesse videtur,
fuisse, et nilnl in ea viiiaiuni irrepsisse, seu excep- qiioininus inlegra atque perfecta qnoad sensuin ju-
loris culpa, seu lypograpbi. dicari possil.
Id vero hoc loci annoiare ad lectoris norinani Quid interiin de iiiscriplioiiis lapide posl inven-
Kretium operis existiniavimus, qumiiam in Diario, lionein lactiim fuerit , ubinain exslet niinc, aut i|uod
occsl, Giomale deWItalianu letleratura, Patavii im- suliierit fiiiini , ignorimus. Fru-stra quidem (ul ve-
presso, tomo XXXII delta serie intera el tomo 11 ,
ruin fateaiuur) fruslra eumdein Aquileia; nuper con
303 S. CHROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. S01

que veram ne genninam essc nosmeiipsi Aquileiae Abat; sed probabilius Hadriamm antumasse Asqui-
visu laciuque cognovimus (o). num qui de eodem lioc lapide, supraciiato itidem
,

loco iiumediate posi Berlolum sermoiiem habuit;

,
r
LXH
quidquid deinde scripserit adversus banc opinioncm
Bertolus ip^e in Opusculo, quod conlra Asquinum
IMP. CAES ednlil in Collectione priina Calngeriana Di Oimscoli

ni u 111 miiiin scienlifici e filologici,

quini auiem senlentiam

Inmo XXVI, pag. &0I.
ivit etiain vir clarissimus
ln As-

lii 11111111 ni
nuper laudaius , el antiqiiilalum omiiium, niaximc
limiiiiiiiiiiiiiii
vero iiosirarum Ai|iiileiensium peritissimus , Corti-
INVICTUS. AVG. noviu^; cijus supiT liac cadem Inscriptione secnnda
AQVILEIENSIVM erudiiam Memoriam nis. teneo ; ci in qua illam
RESTITVTOR iriuin versuum lacunam a se Aqnileia" ex ipsolapide
ET. CONDITOR accurale desiimpiam , neque cnnlinua luieolarum
VIAM. QVOQVE successione sjgnaiam ut apud Berlolum et Asquinum,
GEMINAM B sed spatiolis vacuis interjectis distinctam proui liic

A. PORTA. VSQVE dedimus, ila ex aliis pluribus Hadriani Augusti In-

scriptionibus, qu;e integroe supersunt, iugeniosesup-
AD. PONTEM
plevitin inargine, r.itione babila absque duliio eliani
PER. TIRONES
capacitalis loci verbis omuibus siglisque admitlcn-
IVVENTVT. NOVAE dis.
ITALICAE. SVAE
Imp. Caes.
DILECTVS. POSTERIOR
DIVI. TRAIANI. PARTHICI
LONGI. TEMPORIS
LABE. CORRVPTAM NERVAE. N
F. DIVI.

MVNIVIT. AC TRAIANVS. HADRIANVS

RESTITUIT. Invictus. Aug.

elc.

Hujusalteriuslapidis accipe dini' n-ion

r
s : — aliitudn esl q Clarissimo Cnrlinovio in hac Hadriani poiius quam
pedtim 5, un •- 4, —
laliludo cst pi duui 2, niic. 1 el scmis- Diocletiani scntenii.i subscripsit nuper etiain erudi-
— Crassiludiuein celai paries, cui iusertus lupis esl.
lissiinus Filiasius Memurie storiche dei Veneti Primi
Uni eidemque principi videnlur hi dun lapides po- e Seeondi tnmo II, cap. 25, pag. 221 , Veneiiis 17'J6;
siti , nb dun ejusdein generis opcra iu Aquileiensium ulii tunen Aquileiensem Insciiptionem bujus vim
ulililaieni facia ; viimi neinpe Anniam ic.tilutam , ut Geminai referl ad modum prorsus Bertoli aique As-
iu prinri; et Viam quoque Ceminam munitum ac re- quini , iudicata neinpe irium versuum lacuna per
stitulam, ui in secundo. Hacleuus ignnlus fuil lapis coiitmuam piinctorum serieni absque ulln iniermc- ,

primus, ad i|uein secnudus referebalur per vncem diarum vacuitatum indicio: unde cousiat, Corlinovii
copulativam quoque; quia scilicet , praeler Geminam, quidein (quam amplexus erat) opinionem illi noiam
viam aliam proculdubio indicabal ali eodem principe probaiamque fuisse , mininie vero perspeciam lacu-
resiitutam quam nunc Anniam fuisse cngnnsciiuus.
,
n;c emcudatioiiem, quain idcirco iiunc nos prinium
Prxter quam quod , elngio prioris lapidis, quo plu- ex sclielis ipsius, periculo dein nostro flnnalis ,

rima indulgenliarum suarum princeps ille providentis- proferiinus.

simus in Aqnileienses conlulisse dicitur, optime enn- [lxiv] Romanum principem Iiunc deleli nominis
cinit lapisalter, quo idem princeps, nb ca prnfecto J) auliimari posse Trajaiiuin Au^usluni llailiiani paircm
pturima, e! v;am Anniam , el viam quoqne Geminnm , existimaveram ip-c aliquando, lum ob Iialicam pa-
de qua ihidem , nieriio Aquileiensinm reslitutor nun- triam snani in lapide memoralam , iiim ob plurima
cupatur, ac eliam quodammodo [lxi i] conditor, juxla alque (iraclara opera, qn;e lam Roin» quam in prae-

illorum lenipuruni non infrcquenles populorum crga cipuis iirperii inbibus et ipse idcm fecit; inaxime
principes assentaliones. auiem ob vias Itali.e pene omnes ab eo insiauralas,
Qnis bic princeps fueril, cujns nnmen ulrobique uti acceperam ex fortuita Galeni inedici lectione,
deleiiim, dicani absolute, Diocletianum visum fuisse qui Methodi medendi libro ix , capite 8, ila srripsit:

Beriolo supracitato qui seeunduni lapidem illustra- « Iiaque cum sic sc haberenl (in deieriore scilicet

quisivimus, inscriplionem originalem nos qtinque

nl tempnre quo Bertolus noslerscri-
(n) llic lapis, qni
cum Cauerum pnsl auctoriiairm
edila ennferrcuiu-. beliai visebatur in paviinenio a-dis sacr.ii inonialiura
,

Docioris Lalm- ipiaiu attulimus, postque asserliunem lunc Aquiieiensiiini 0. S. B.,exslal nunc paulo iuo-
ocul ilnriim lestium quani indieaviuuis, nul ns curle cul ab eodein Inco in a dibu- conntuiu de Ca»sis Plia-
superest prudenii dubio locus, aut super lapidisin- raoiiuin; ibi.pie in Pinacotlieca Aquileiensium vete-
veuiione, aul super inscriptionis sinccriiale. ruiu inoiiuinentoiuni principem habel lucum.
 ,,

303 PRjEFATIO EDITORIS. ">06

slaln cssenl) omncs in Iia'in vias, eas Trajamis ille A pag. 280 cilali nperis Le Antichita d'Aquiteja, ani-

refecit : qua?. qnidcm carnii: huniidaj ac lutosae partes madveriii. Quid vero, qimd Trajani nnmen et Ha-
crant , lapidihns sternens, aul editis aggesiiombus drianus assumpsit, illml prcprio nntepniieiis, proiit
cxalians: quse senlicosse et asperse erant , eas ex- in l.ipidbus ac numismaiihiis videnuis, 1MP. C/E-
purgans : ac flumina ,
qtise Iransiri non pnsseut SAR IRAI \NUS IIADRIANl S AUG.;qucniad-
. .

pnntibus jungens : ulii longior, qnara opus crai , via mndum auie eum Trajanus ipseNcrvai antecessoris
videbatur. aliam breviorem excindens: sicubi vero nomen suo praeposnerai, iMP C.l S\R NF.IiVA . . .

propter ardnum cnllem diflicilis erai, p r miliora TRAI\NLS AUG ? Fortassc igiliireliaiu Galenus
. .

loca deflf ciens : jam si obsessa feris , vel desena nicdicus Trajanum simpliciter scrihens, Trajanum-
crat, ali illa iransfcrens, ar per I ahitaia iluccns: Ilaurinmim significare voluil ; licet eonslel Trajanum
Iiiiii asperas complanans. i Iia Galemis,:iHero circi- quoi|iii' nperibiis Imc illucconstruendis, uti aiebam,
ler ah imperio Traj.ini sa'culo, de Ililioe \iis ab eo- incubuisse. In vetustis rebus, atque incertis, ha-
dem principe restitmis. riulni etiain quandoi|ue quis vetet?
Veruni i|uis inlerim dixerit, Trajani nnmcn dele- Sint ilaque Hadriano principi hi duo nosirale-;

tiiin in lapidibus , qui memoriam tiaritm ab ipso lapides nuiiciipaii. Sed cur dcleium in ntrisque
instaiiraiarum perennarent ; cuni principis optimi B apinl Aquilcienses hujus Augusli nomen? Po l i"l

appellationem ex S. C. accepcrit, et ita omnibtis laudes, quilms ibidein exiollilur, principis pnvidni-
cara illius memoria, etiam posi inortem, liabila sil ,
tissimi ,
pluriinnriim indutgenliarum in Aquileienses
ut p"pulns Romanus novis p"st cum principibus ac- largitoris, et Aquileiensium restilutoris «c cond toris ;

cl mare consueverit : Sis felicior Auqusto , melior in i|iio postea de Aquileiensibus male merilus luit

Trajana: quasi nempe ail Trajani bonitalem nnllus Hadriunus, ui nomen illius e lapidibus excidereiur?
ante et post cnm Romanorum principum pervenisset, Ai Hadriaiius quidcin, non magis de Aquileieusibus,
sicnti nemo proculilubio ail Angusli felicitatem pcr- qnani dc oinnilnis, m iia dicam, Rnmani orbis rc-
venerat? Acquiescere igitor Asquino el Coftinovio, gionilms ac civilatibus oplime meriiiis fuii, ob be-
hac niaxime de cansa , coactus fui, ei Hadrianum nelicia quae ubique praeslitil , Romanum imperium
poiius ciim ipsis in boc seeinnlo lapide inlueri; ac continuis ilineribiis perluslrans magno stipaius ve-
prnpterea ciiam in primo, qui frater inajor sccundi luli exercilu arcliiteciorum, alque fiibrorum omnis
ex superius dictis appellari poiesi. generis, uii tradiint Auielius Vicior in Epiiome ,

Ac profecio Ilalicus patria , seu origine , eliam et Sparlianus in Hadriano. ilmmensi labnris (lla-

Badrianut fuit.et Trajani consobrinus, ac posica fi- drianus), [lxvi] quippequi provincias omnespedibus
lius adnpiivus habitus, iniusque in imperio succes- C circnmicrit, agmen comiiantium prseverlens, cnm
sor; in quo ctiam constiiiiius ,
plurima nbiqiie niii- oppida nniversa restimeret , augcret oriliuibus.

nificeniiie ac indulgeniix sua: monumenia reliquit. Namque ad specimen lcgionum mililarium, fabros,

Quin ctiam , el Aquilei;e magnae niolis ailiniraiuheqiie perpendiculalores, archiieoos, geiusque cuneium
striieiurx' Hadrianus xdificium condidit , Hadria- exstruendnrum mceni m, seu decorandorum, in co-
nceum propierea diclnm : qnod profano tunc nuini- hones cenlnriaverai : i iia Aurelins Vicior. < In

iuim cultui procuhluhio dicatum, quarto demum Ee- omnibus pene urbihus etaliqnid aedificavit, et lusus
clesi.e socculo adiillo Clirisliaiioruni sacris aplalum dlidit : i ila Spartianus.
addictumqiie fuit; cujiisque landem fundamenta al- Verum lceeomnia benefactn Hadrianus imperator
que insignia rudera non innltis ab hinc annis ileiecia nigredine vclnti lceila conspersit, iimno polius abo-
fiieruni, [lxv] cuni domiinciilse erigerenlur novis e levit, tum liceniiori viias sua> ralinne, qna exosns
Grxciac partibus , haud quidem auspiciis ,
fanslis oninilms erat; luni ellreniquadam audacia quenwiue
ad eitis illuc colnnis, qui brevem idcirco ibidem superandi in qiiaruinqiie litterarum ei bnnarum ar-
moiam fecerunt; uli ex Filiasio superius laudato tium diseiplina, iia ut nullum sihi nmquam impone
atque eodeni ciialo tomo II, eap. "22, pag. 212, el prseferri susiinerel ; sicut etiam vehementi animi
cnp. 24, pag. 225. Alque boc sane Haririani Prinei- ** feritate, qua et insontes, el doctos prxsertim ( om-
pis prxchirum opus in Aqiiileieiisium graiiam aiqne plures qui sibi in ingenii laude invidiam facerent,
in Aquileix urbis decorem molilnm, cujns menioria non sine boiiorum nmniuin inriigtiatione, ei severis-
ad nos usque pervenit ; hnc, inqnam , uniiin fnit ex sioie hahuit, et crmleliler sustulit, uli ex eilnto
iis plurimis indtilqentiarum suarttm iu Aqniteienses Sparliano, alque ex Dmne Cas-io lihro lxix babe-
mnnumentis , de quibus primns lapis loquitur, et mus. Qnid vero, quod in extremo vitas siise, vi eiiam
quorumcausa in lapide nUeroAquileiensium restittttor moibi, quo dire afflieiahatur, crudelior elfectus, in
et condiior dictns fuii ; quorumque alia fortasse sub senatum ipsum prxcipue desxviit, niagna parte
terra ailhoc laientia iu apricum proferet astas. illius ordinis splendidissimi neeari jussa, titi refert

PraMerea invicli elogium io utrisque inseriplioni- cilalns Aiirelius Vietor ibidem, »c'd,- Cwsuribits; ila

bus inlueiniir : quod otim diis lantunimnilo atlrihu- ni senaius ipse illius acta pnst mnrtem irrila lieri

tum, nec Traj ino ipsi delalum, Hadrinno primum vellet, illumque reeusarei divttm appelfare, prmit
imer prineipes in lapiilibus dari ccepit , ut ipse consiieliiihi ferehat, nisi Aiitouinus (ilins suniniis

Bertolus noster, causam suam agens pro Diocletiano precibus iutervenisset, qui hac eiiam de cansa Pii
507 S. CHROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. -.08

agnomen adeptus est, nli discimus ex endem Spar- A lnor relro sipriilorum, Aqnileiensis oliin capituli, in
tiano, alqucex Jnlio Capilolino in Anlonino Pio? En quo canoiikus ipso erat , vium Appiam ituncupaiaiu
igitur llndiiani principis male merita, ob quae pro- fuisse asserit; nisi potius Anninlcgenda fuissei (quan-
culdubio deleluin, elsi non publica auctoriiale, pri- doquidem Appia' apud nos alibi mentio nulla), facem
vata lamen aniinadversione eorum quoi uni niaxinie nunc praebente, incorrupiis litieris suis, boc lapide
interesset, nec Aquileiaedunlaxai, sed fnrtasse etiain recens invenln apicibus cbartnrum veierum, oculos
alibi, in lapidibus nomen illitis post mortein ; quem- etiani aniiqtiariorum et ertidiiorum prae vetustaie
adinodum inoris erat apud Iiomanos erga prinei- iion raro lallentibus. Intcrim inqiiirant alii de bac
pes, qui exosi ob crudelia praeseriim facla fuissenl, Annia Aquileiensium via, qnis eam slraveril, et qno
uli ex Dione, Suetonio, aliisque Romananmi rernm teinpore; uiule nomen acceperit; nuni ad nntam An-
scriptoribus liabemus , annolatque eruditus idem niam Romanani r/Vimnltra [lxviii] Padum aliqttalenus

Bertnlus nosier \u cilalooyere Le Anlieltita d'Aquitejn, pertinnerit, an alia prorsus ab ea diversa censenda
pag. 285, nbi Dioeleliano , ssevissiino Cliristiano- sit, el Aquileiensium ita propria judicantla, qnem-
rnm inimico , lacunam secundi lapidis periinere admodiim Geniina illa, tle qua inscriptio secunda.
exisliinat. Aniii|u:irioruii) nenipe Iia^c sint; a quoriim messe in

Quid niinc vero de Annia via Aquileiensi, quam in B bac eriiditionis parte nunc ptorsus abstinemus, ab
primo ex liis lapidibus intiienuir,etcujiis polissimiim iis poiius exspecianies quid sentire super his de-
causa hac Scribiiiius ? Ronianam Anniam viam novi- beamus.
miis quidein : licet de ea nibil in scripioribus anli- Nos tantnmmodo aniinadvertinnis, in hoc lapide
quis, el aliquid laultimmodo in paucis |lxvii] in- noslro recens invenlo, evervcrntam dici banc Anniam
scriptionibus habeamiis. Quater nimiruiii tluntaxat viam influcntibus patustribus nquis, adeo ut commenn-
de bac Annin via mentio lit apud Gruleriim in Tlte- libns invia facia esset ; ideoque in Aqitileicusium
sauro Inscrijilionum. Hujus meniinit Pili>cus, sed giaiiam indulgentia principis providentissinti restitu-
levi:er ac jejuuc, in Lexico Anliquilalum Romuna- tam : unde cnmperiiniis viam eam liiis.se ,
quae aqitis

rum, lomo III, pag. 70i, eililionis llagas-Comiltim iinniinerel patustribus, ac riani propiereaab aliis viis

1757, dtias cniiiiiienionins ex Gruterianis inscrip- tcrre>lribusseparatani; ufamqudqiie Aquileise proxi •

iionibus, ubi t'i<e Annia ineinio. Meminil quoque Ni- mam, iiiimo Aquileiensiiim veltili prbpriain, ipsisque
cnlaus Bergierius De publicis el milituribus lioinuni qnam maxinie iiiilem; warii deiiique, quaRi oggerrm
impcrii ViisapiidGiiCviuiii iirJ7if«a»ro,elc.,vol.X:ine- paludibus iiitpositum, m Aquih-icusilius fabitior per
iniiiit autem piinitun liluo i, scct. i, nnm. 7, ubi eam brcvinrqiie iransitus atl loca lilloralia a'Stuarii
Crnleiiaiiain inscriplionein exhibel, in qna curalor C esset, cvilalis iiempe superiuribut recnon longiori-
iiabelur plurium simiil vianiin ciim Annia, niiniriini bus aliis terresiribtis viis ab aqnis paludilni-qiie di-
Clodi» qunque.Cassia:, Giminae, Triuin Traj inaiuiii, stanlibus. Acquamtlam cerie viam eliam bodie inco-

cl Ameiiiuu; iinde propinqiiitaiein lianim omninin l,c Aquileienses ostendunt, atl meridiem illius, am-
v ai uiii iiui eidcmiue citratori commissaruni intelligi- plissimo? nlim aiqtie opuleiilissimoe, nunc deslilulie

iiius, simiilque liaiuni oiiiniiini ciun Annia ipsa, de miserrima-que uibis posiiam, Coucordiani versus, et
q-ua ibi, ab Aquileho partibus distanliam : lncminil palustribus aquis conleclam; quibus quandoqtie dc-
veroileiuin libroiu, seei. 22, iiiini. 9; ubi lanien crescenlibus, saxa ac rudera in imoearum appnreni,
eliam Attniam inier eas llalise vias publicas coninie- vi6B cujtisdam veleris vestigia, necnon ferreus an-
nmral, quae ciira Padiun non porrigebamur, qiueque nulus praegrandis lapidi adbuc inlixns, qtii piocul-

propierea ad Aquileiam nullatenus pertinebani. dubio ad ejusdem visecrepidineni posilus, alligandis

< Sequunlur, inquil, hinc vi;c Annia, Augtista, Ci- prope eam naviculis inserviebat.
inina, Amerina, Sempronia et Postliumia, quae di- Quid igilur, i liac ipsu Annia via ab Hadriano
versis locis Flaniinkc inseruntur el coh;crciit, aique principe Aquileiensibtis restituta, Cbroinatius nosier
abea binc inde, seu rami, per lialioe regiones, quie uteretur, ul Aquileia ad Portum Rontalium seu Ro-
inter Hiiiiiain et Eridauum sive Padum sunt, porri- D matinum confeslim migrarel , ac deinde ab eodem
gunlur. i portu Aqtiilciam quoque rediret, proul illorum tem-
Miillns ilaque, quod sciamus, de hac Annia via, de portim ratio et rerum vicissitudines exigebant? Iloec

qua inscriplio noslra Aquileiensis ; quse via scilicel quoque iiltimo loco deCbromatio investigasse, occa-
Aquileiam respiceret, quae proxima Aquileiee esset, sione liiijus lapidis Aquileiensis recens in lticempo-

et cujtis propierea instauraiio bcneflciumdici possel siii, ab insliuilo prorsus alienum; aut lectoribus
Aqtiileiensibusindtilgentia principisiiiiperliluin. Ipse injuciindum, niinime judicavimus.
Aqiiileiensium aiitiipiitatum illustralor solertissiinus Atque liaictandemsiini, quse pr;efari libuil in adi-

Berlolus nuHius Annitc viie meminil, quas ad Aqiii- lu Scriptoium seu Upusculoritnt, qu;e supersiinl,
leienses pertinerel: eisolummodopag. 291 sxue ci- qiiaique bac nostra nova ediiinne donamus, sanrii
tati sui operis crudilissimi indical diiaruni viarum Cliromatii episcopi Aqnileiensis. H;ec vern, luiii ul
veterum Riimanarum vestigia quoedam in Aquileiensi rationem lecloribus redderenms liujiis consilii uo-
agro adhuc apparere; quarum alteram in veteribus stri, babiueque industrise, ul Scripta ipsa el corre-
quibusdam cbarlis, trium, ul ipse asseril, aut qua- ctiora, el ordine apiiori disposila, sicut eiiam me-
3M> DE S. CIIROMATIO VETERIJM TESTIMONIA. 510
liori sane cnllu [lxiv| qoam .nntea ofnata prodirent; A satissempcr Mpetqdt factnrns, si in liis voluniatem
luin ulaliquid eliam nosineiipsi ,
posl virnrum cla- saliem conatumque probaveris, si erraia <|norpii- hr-
rissinioriiin labores, conferre videreniur, (fdud ad nigne donaveris ; meliora interiin , ulieriora accu-
,

argunieiiti illiistralionem i|iiomodocuni<|iic servirel. ratioraque, posl hoc pcri. nlum nnsirum, exspectms
llac ilaque, oplime leclor, teqoi boni<]iie facias; ab aliis.

DE S. CHROMATIO VETERUM TESTIMONIA SELECTA.

[lxxi] S Hieronymus, epist. 7, ad Chromatium, Jovi- quuDlnr et s<:iil»imi? qui dmn sua nolunt luria

mim, et Eusebium, num. 1 et 6, an. 373; qu(v exst. cognosci, et ingraii sunl in magislrum, idcirco sim-
Upp. tomo I , cot. il el seq. editionis Yeronensis pliccs ab illius lectione delerrent ? Noniinaiiiu debes
Dominici Vallarsii. dicere, et ipsos bomines denoiare. Ergo beaii Epi-
Nnn debet cbaria dividere quos amor muiuus scopi Anastasius, et Theophilus, et Venerius,et
copulavil : nec per singulos officia mei sunl par- B Chromatius, ct omnis lam Orientis qiiam Occidenlis
ticnda sermonis, cum sic invicem vos amelis, ut Caiholicorum synodus, qui pari sentenlia, quia pari
non uiinus tres cliarilas jungat, qliaiti duos naiura ei «piriiu, illiiiu Increticum denuniiam populis, fures
Bociavit; quin poiins si rei condiiio patcrelur, sub librorum illins etquandoin Ecclesiis
jiidicandisunt :

uno litlerula; apice nomina indivisa concluderem, pr;cdicani, nnn Scripturarum mysteria, sed Origcnis
vesiris quoque iia me liileris provocaniihus, ut et in furta (ommemorani ?

uno ires, et in Iribus ununi putarem Idem, eodem libro n contra Rufinum, num. 27, Upp.
Matrem communem (qua> cum vobis sanclitale cit. edit. tomo II, col. 521.

societur , in eo vos pncvenil, quia lales genuil, eu- Ponam ol aliud lestimonium, ne nunc me reruni
jus vere venler aureus potcst dici) eo salutunus ho- uecessilaie compulsum dicas mtilasse seiitenliain.ln
nore ,
quo nostis : una quoque snscipicndas cunctas libroTemporiim, id est Varalipomenon, <|ui llebraicc
sorores, qua? sexuni vicere cum sieculo, rjuse, oleo dicitur Dabre Jamin, hac ad sanctum pa|iam Chro-
ad limpades largitcr pneparato, Sponsi opperiiinlur matium Pr;efaliuncula usus sum. « Si scptuaginta
adveiitum. beaia donuis , In qna moraniur Anna iiitirpretum, ctc. > Retiqua vide infra.
vidua , virgines propbctissaj, geminus Samuel nu- Idem, eodem libro n contra Rufinum, num. 51, Upp.
triius in templo! tecta felicia, in quibus ccruiinus C cit. edit. tomo II, col. 526.

Macliabxorum mariyrum coronis ciociam niariyrem Salomonis eiiam libros, quos olim juxia Septua-
malrem! Nam licet quolidic Chrislum confitcamini, ginla addiiis obelis et asteriscis in laiinum verlc-
diun ejus priccepta scrvalis : tamcn ad privaiam ram, ex Hebraico iransferens, et dedicans saiutis
gloriam publica hicc accessit vobis el aperla con- episcopis Chromatio et Heliodoro, ba:c in PraMa-
fessio, <|iiod per vos al) urbe vesira Ariani qiioiidain liuncuhc inca; line subjeci : < Si cui Septuaginia in-
ilogmatis virus exclnsum esi. terpreium magis edilio placel , liabet eam a nobis
Idem, episl. 8 , ad Niceam liijpodiaconum Aquiteice oliin emendaiain. Neque enim sic nova ciidimus, nt
an. 373 ;
quw cxst. eodem Upp. tomo I citatai edi- velera desiruamus. i

tionis Vallarsii, col. 21. [lxxiiiJ Idem, (ifcro lli contra Rufinum, hmih.8, Upp. cit.

Ecce beatus Corohatius cum sanclo Eusebio non edit. tomo II, col. 1 55.
plus liatllra qunn inoruui sequnliiate germano, lit- Testem invoco Jesom conscieutix mea; ,
qni et
teraii'1 me provocavil ollicio. bas litiei as, et luani epistolam judicaturus est, ine
ad
Idem, eptst. 60, ad lleliodonnn iiian. 19, an. 596; conimonilionem sancli papoe Chromatii voluisse re-
qnee exst. eodem Upp. toino 1 citatrn editionis, liccre , et finem facere simuliatiim , et vincere in
col. 545 .
j) bono iiialum; sed quiaininaris inlerilum, nisi lacue-
Jungainur spirilu, stringamur affeclu, et forlitu- ro, respondere compellor, ne videar laccndo crimen
dmeni inenlis, qurtni beaius papa Ciiromatius osten- agnoscere , et lcniiaiem meam , mala; conscieiuias
dit in dormitione germanl, nos iiniicinur in lilio signum inierpreteiis.
[lxxii] Idem, epist. 81, ad Rufinum, num. 2, an. 599; Idem, iii Prolngo ad librnm i ComiiiciManorum in Aba-
quceexsl. eodem Upp. l. I citatm editionis, col. 508. cnc proplietam : Upp. cit. edil. tomoM, col.bSl.
Frater meus Pauliiiianus necdum de patria rever- Primuin Chromati , , episcoporum doctissiiue, scire
susest, el puio quod eum Aquileia? apud sanclum nos cunvcnit, corruple apud Gra'cos el Laiinos no-
papam Cbromatium videiis. inen Ambucnm propheUc legi ,
qui apud Hebrxos
Idem, Hb. n, conlra Ru/inum, num. 22, Upp. cil. dicilur Abaciu , et inlerprelaiur amplexus , elc.
edit. tomo II, col. 515. Idem in Prologo ad libium n Coninienluiiorttm iu Aba-
Oui sunl isii, qui in Ecclesia dispulare laiius so- cuc prophctam , Upp. cil.cdit. tomoM, col. 1)51.
lenl? qui libros scribere? qui lotum de Origene lo- Alicrum , ini ( hicsiati ,
papa venerabilis , iu Aba-
 ,, ,

Sll S. CI1R.0MATIUS EP. AQUILEIENSIS. 51?

cuc librnm scril>imus ,
prnprium caniico ejus opu- A aiirihus isia iransferre. Sed mclins esse judicans Pha-
sculum dedicnntes, sermoncmque epicum ei ps.il- risaj irum displicere jndicio , ct episcoporum jussio-
terii, id est, lyrico moie cornpositum , totis viiibus nilius deservire, insliti ut potui. El quia vicina est
aggredienies. Sibilet igitur exeetra , el Sardanapalus Chald.eoninilingua sermoni Hebraico, ulriusquc lin-

iiisultei , turpior vitiis quam nomine : nos cce|ituin gu;c periiissimiim loi|iiacem reperiens , unins diei la-
carpamus iter; et orationibus luis, qui carnein vir- bnrcm arripni : ct quidquid ille niilii llebraicis vcr-

tute superasti , manifeslissimam de Cliristo propbe- bis expressil, boc cgo accilo nolario , sermonibus
tiam in octavo propheia, id est, in resurreciimiis Latinis exposui. Orationibus vestris mercedem biijns

Dnininicie numero disseramus. operis compensabo, cum graium vnbis didiccro ,

Idf.m , Prwfulione in libros Salomonis , Opp. eit. edil. me , (]uol jubercestis dignali, comple^se.

tomo IX, col. 1'2U5.

[lxxv] S. Ambrosius, epistola f>0, ad CnROMATitM
Chromatio el Heliodoro episcopis, Hieronymus.
Aquileiensem episcopnm , de prophetia lialuum ,
Jungat epislola, quos jungil sacerdolium ininio :
num. 16, an. J90, quw exst. Opp. tomo II,
charta nou dividal , quos Clnisti nectit amor. Com-
col. 996, editionis Paris. BB. S. Muuri 1686-1690.
mentarios in Osee, Anios, Zachariam, Malaehiam
valelu- „ Hoc munusculnm sancta: menti luac transmisi;
quos poscitis, scripsisscm , si licuissel pra?

dine. Minitis solatia sumptuum : notarios nostms et

quia vis me aliquid ile veterum scriptorum iiilerpre-

potissimum nosirum lalionibiis paginare. Ego auieni assumpsi episiolas

librarips sustentatis, utvobis
familiari sermone aitexere, reilolcnies aliquid dc
desudet ingenium. Et ecce ex lalere frequens luiba,
patrum niorihus; quarum giisiiini si probaveris,
diversa poscentium : quasi aui a?quttm sit , ine, vo-

laborare: aut iu ralione

pnst haec hujusmodi miiieie non verecundabor.
bis esurientibus , aliis d.iti
Maloenim senilibus veibis de supernis rclms liallu-
el accepti, cuiquam, pr.cter vos, obno\iiis siin. lla-
cinari tecuin, quod grn^ce dicunl u§oki<jyja<jai : ....
quc longa ."egiolalioiie [lxxiv ] fractus, ne pcnitus
malo, inquam, ballucinari lecum verbis scnilibus,
boc anno rcticerein, el apud vos mulus essem, iri-
ne videar ariem dcseruisse, quam concitaiioribus
dui opus nomini vestro consecravi , interpretatio-
dcflare aliquid jam nec studiis nosiris apium nec
nem videlicettrium Salomonis voluminum, Masloth,
viribus. Vale, ei ims diligc; quin ego ie diligo.
quas llebrxi Parabolas , vulgata aulem editio Pro-
quem Gra?ce Ecelesiasten, la- Rufimis presbyler Aqiiilciensis, Prwfulione ad Chro-
verbia vocat : Coeleth ,

Sir Assirim matium episeopum Aquiteiw tn suam, et Evseb.i

tine Concionalorem possumus dicere : ,

Cwsariensis latinam ab eo faclam Historiam: quw

quod iu nostra lingua vertilur Canticum Canticorum,
p exsl. Oop. col. 209 edilionis Veronensis Dominici
etc.
Vallarsii.
Idem, Prwfatione in libros Paralipomcnon , Vpp. cil.
Peritorum dicunl esse medicorum , ubi imminere
edit. tom. IX, col. 1405.
urbibus, vel regionibus, generales vidcrint morbos,
Si Sepluaginta inlcrpretuni pura, et ut ab eis in
providere aliquid inedicamenii, vel poculi genus,
Grsecum versa est, editio pcrmanerct siiperftue ,

quo pr.Tmuniii hnmines ab imminenti dcfendautur

me, mi Chromati episcoporum sanctissime aique
exitio. Quod tu quoque, venerande pater Chromati,
doclissime , impelleres, ulHebraea volumina Laimo
medicin* excquens gcniis, tcmpore quo, dirupiis
sermone transferrem. Quod enim semel aurcs bo-
llaiise claustris ab Alarieo duce Golhorum, se pesii-
niinum occupaverat, et nascentis Ecclesue robora-
com- fer morbus iniudit, cl agros, armenta, viros lnngc
verat fidem, justum erat etiam nostro silentio
laleiiue vasiavit, potmlis tihi a Deo commissis feialis
probari. Nunc vero cum pro varieiale rcgionum di-
exitii ;iliquod remedium quxrens, per quod xgr.-c
versa ferantur exemplaria elgermana illa antiqua- ,

mentcs ab ingiuentis niali contagione sublracloe,

que translaiio corrupia sit, atque violaia : no4ri ar-
melioribus occup:ita?. sltuliis tenerenlur : injiingis
bitrii putas, aute pluribiis judicare qmd verum sit,
milii nt Ecclesiaslicam liistoriam, quani vir erudiiis-
aut novum opus in veteri opere cudere.illudenlibus-
sinius Eusebius C;i'sarieusis Gra?co sernione <on-
queJudaiis, cornicum, ut dicilur, oculos configere, 1)
scrip^it, in Laiiuum veriam : cujus lcciione animus
etc.
audicntiiim vinctus, diim noiiii.mi reiiiin gestariim
Idem , Prwfutione in librttm Tobiw , Opp. cil. edit.
avidius petit, oblivionem quodammodo malorum,
lom. X , col. 1 el 2.
qu;c gerercnlur, acciperet.
Ciiromatio et Heliodoro episcopis, Hieronymus
presbyier in Doniino saluiem. Idem, Apoloqiw in S. Hieronymum libro i, nnrn. 4;

Mirari non desino exaclionis veslrae instantiam :

qui exst. Opp. cil. edii., col. 510.

exigi is enim, ut libriim Clialda?o sermone conscri- Ego, sicul et ipse el omnes norunt, antc annos
ptiim, ad Latinum siylum traham , lilirum ulique fere triginta in monasterio jam posiius, per graiiam

Tobiie, quem Hebra?i de Catalogo divinarum Scrip- Baptismi regeneralus, signaculum, fidei con.seciilus

turarum secanies, bis, qux apocrypha memorant sum per sanctos viros Chromatium , Jovinum
manciparunt. Feci salis desiderio veslro, non lanien [lxxvi] el Eu-cbium, opinaiissimos ct probatissimos
meo studio. Arguunt enim nos Hebr*orum studia, in Ecelesia Dei episcopos, quoruni alier iunc preshy-
el imputant nobis , contra suum Canonem Latinis ter beata? memoria? Valeriani, alier archidiaconus ) ,
 315 DE S. CHR.OMATIO VETERUM TESTIMONIA. 5U
alius diaconus simulqiie paler milti et docior Sym- A etexEpistotisRomanorumpontificum Petri Coustan-
Loli ac fidei fuit. tii edit. Parisiensis, col. 771 et seqq.

Traclalum Pietaicm vestram, etiam antequam liitcras nnstras

Jdem, Prologo ad Ciiromatium episcopum in
acciperet, audivisse opinor quid bic ausa sit ini-
Oriyenis super librum Jesu Nave , ex lomo II,
quitas. Ea eiiitn rerum cst magnitudo et gravitas,
pag. 5'lti, Opp. Origenis G. el L. edit. Pnris. Ca-
ut nulla ferine orbis pars rclicia sii, quar irisicni
roti Detarue O.S. B. e CongregationeS. Mauri 1755.
hanc tragcediam non audierit, clc. In finc vero ita
I ii divinis voluminibus referiur, quod ad con-
claudil. Il:cc ipsa (Epistola) etiain scripli cst ad Ve-
striictioncin lenipli (al. ad construciionem laberna-
neritiin cpiscopuni Mediolani, ei ad Curomatium
culi ) uniisqnisque pro viribus obiulerit : polentes
Aqinlci;e episcopum. Vale in Domiho («).
quidem, et principes populi aurum, argentum, lapi-
ad iiiiomatiim Aquileia? episropum
Idem in episiottt (

drs pretiosos, :era, et alii lignn, scd inipuiribilia :

an. 400 ; qutv 155 est inler Opera Sancti Dvcloris

quidani etiam coccuin, purpuram, et byssum, et
L. editionis BB. S. Mauri, tomo III, pag.
G. el
linum nlii, vesiilnis h:cc quoque sacerdotum et stolae
089 et seq.
ponuficis profulura. Pauperiores auleni quique
,
Clarissinia forventis lu:c ac sincera; charitalis
etia.n pelles rubras offcrentes ct pilos caprarum,
R ((iba aJ pos usquc snm|m smim d|ffudil magnum
non rcspiiunlur. Idcirco namque Beselebel ille re-
diulissime durans ex lanto Ilineris iu-
quiililani ac
plftus esse dicitur omni sapientia a Deo, ut inielli-
tervallo spirans, aique ad cxiremos usque lerise
gcns singula bsec quibus n-ilms apta sini, uibil c\
longe
fines pertingens. Nec nns, licei alioqui laiu
offieiitioin devotione repudiel. Quia crgo ct ui, o
disjuncli, iiiiniis qitam ii qui adsnnt, vchementissi-
niilii semper vcnerabilis paler Ciiromati, injungis, niam atque igne plenam charilatem, sinceramque
et pi recipis nobis, ut aliquid acl :rdilicaiioncni et
et ingeuti libertate ac fiducia perfusam lingiiam,
consiructioneni divini labernaculicx Grucorum opi-
atqne adamaulinam conteutionem exploralam lia-
bus et copiis conferamus, Oraliunculas xxvi in Jesum
bemtis. Ideo vestro etiam conspeclu alque congressu
Nave, quas ex lempore in Ecclesia peroravit Ada-
fruimagnopere nobis in votis essci. Quoniam auiem
nianiius scnex, ex groeco latiue tibi pro virium niea-
id quoque nobis ea solitudo, qua nunc tamquam
runi parvilaie dissertiimus. Tui sane noslri lemporis
compedilius reslricii siiiiins, eripnit; idcirco domi-
Beselelielis judieii sit, in liis qti;u offerimiis, eiiamsi
num ineiim reverendissimum ac rcligiosissiinum
niliil invenitor auri puri quod ad altare proficiat,
presbyierum nacii, cupidilalem nostram , ut licet,
nec argenti i|iiud columnarum Eccle>i:e bases effl-
vobisque pro
explemus, scribcnles et salutantes,
ciat aut capita decoret, si nullus ex his in illis lapi-
c eo sludi0) f|Und |olQ hoc |aM1 diutlirno tenipore ma .
dibus inveniri poiest qui logio inserlus pontificalc
gna ciiin aniini cooieniioiic prxstilistis, amplissimas
vesirum et divinorum conscium pecius exornei, at
gralias agenles. Ac vos rogamus ei obsecramus, ut
ccrle perspicere si vel purpuras aliquis in his, et
cuin ipse reverleuir, insupcrquc eiiam, si labellarii
regii decoris, aul cocci, ei myslici crnoris color in-
occiirrani qui ad banc soliiudinem vcuiant, de
texiiur : si quid piiritalem byssi imiietur, ei foriilu-
veslra valeludine ad nos scriliaiis. Scis eniin quan-
diiicoi lini, et dignum aiiquid habeat sacerdolalibus
tam liinc volupiatem percepturi simus, cuni de bo-
Hlduinenlis : postremn si vcl rubras apud nos pelles,
ininuni lam ardemer nos aniantiiun prospera vale-
vereciindiani fionli^ invenias : ad uilimum si vel ca-
ludine crelirins ad oos aliqniil afferelur.
prarnin certe reperias pilos, quibus vel penuriam
[i.xxvni] lioxORius Augusius in Epistola ad Arcadittm
nosiram tegamus, aul si quas incurrimus culpas pce-
Aiiguslum fratrem an. 400 ; ex Pattadio Helenopo-
nitendo purgenuis. Toiuni ergo lioc, ile luo judicio
litano in Diatogo de Yita, elc, B. Jottnnis Chry-
pendcat. Si quid s.ine csi qnod placere potesi, hoc
soslomi G et L. cap. 3, qui exsl. tomo VIII lli-
sit ancioris : nei|tie enim quai aliis labore pana suni
bUolheccc Veterum Patrum, eic, Andrew Calliindii;
diripcre, et nosir;e laudi applicare justum pulamus.
atque ex Epistolis Bomauorum Pontificum Pelri
Si vero vim sensuum, oralio iiiculti sermonis cxaspe- ^.
Couslanlii editionis Pttris., col. 800.
ral, lioc vel niihi, vel (ut cuin tua venia dixerim)
Tcrtio iam scribo ad mansiieiiidiiiem luam, rogans
t.b. ipsi

jung,, expeiis
reputato, qui opus qnod erudit.s deberct in-
ab indoclis.
u[ ex ^
politanum episcopum ges.a su.it.
^^ Joannem Consl:inlill0 .
emendenlur et, :

[lxxvh] S. Joannes Chrvsostomus in epislola ad S. ul vi.l.-lur, nondum est perfeclum. Quare dcnuo
Innoceiiiium papam an. 401; ex Dinlogo Palludii scripsi per hoscc episcopos et presbyteros, de pace
Helenopolvani G. ei L., de Vita, eic, B. Joannis eccle^iasiica, per quani ei nostrum imperium pacem
Chrysistomi cap. 2, in Bibliotheca Velerum Pa- oblinet, valde solliciliis, ut jubere digneris Orienlis
trum, eic, Andrete Gatlandii tomo VIII, pug. 262; cpiscopos Tbessalonica: convenire ,
eic... QuaMiam

(n) In edilinne Benediclina Operum S. Joanois domine reverendissime et sanctitsime. Praeferenda ni-
Cbrysoslomi C ct L. lomo III, pag. 5lS, exst. bsec hilominus videtur prinr clausula qiiam exbibei Pal-
episiola ; se.d pag. 5-JO, ubi desinil. niilla f.nia mcn- lailius quamque relinuit Couslaniius qua de re
,
:

tinne aiu Venerii Mediolanensis aut Chromaiii Aqui- vide Coiislautium ip-uni in Nolalione, quam subjicil
leieusis, iia clauditur : Semper vale, el ora pro me, ad bunc locuni col. 787 citatx edilionis.
315 S. r.HROMATlUS EP AQUILKIENSIS. 310
eiiim sil OccidenlaliUm de Joanno episeopo senten- A clesi.-e, in libello, quem de octo Bentitudinibus scri-
tia (ut comperlum hnbeas), ex omnilnis cpistoiis, psii, iia dieit (c) : i In mysterio eniin Bapiismi et
qu:e iul me scripUe sunt, du;is siibjcei id quod cas- Filius (d) videiur in corpore; et Spiritus sanclus in
lerai contiiienteai, iinain Roinani , alteram Aqui- specie columboe descendii ; et vox Palris de coelo
leiensis episcopi, ctc. auditur, ut Trinitatis unilas declarelur, (|uia nec Pa-
Palladius Helenopolilanus in Dialogo G. et L., de ter sine Filio inlelligi poiest, ncc Filius sine Spiritu
Viln,tlc, beali Joannis Cltrysoslomi, cap. 4, ex sanctn cnguosci. Vide (e) igilur quale Pairis de Filio
tomo VIII Bibliotltecw Veierum Palrum, anliquo- leslimonium sit dicentis : Hic esl Filius meus. Suus
rumque Scriplorum Ecclesiaslicorum Andrew Gal- utique non per adoptionem graiiae, neque per reli-
landii, pag. 268. gioneni creatiirae, ut lKerelici voliml; sed sui pro-
Gum igitur sanctus ./Emilius, Beneventi episcopus, prietate generis, et veriiaie nalurae. Mulli enim san-
et Cythegiiis ct Gaudenliiis, una cum Valenliniano ciorum filii Dei dicunlur, et sunl; sed bic sine com-
el Boiiif;iciopiesl>yteris, accepissent litteras inipera- paratione (/') unus Deo Patri Filius Uni^enitus, et

toris llmiorii, I inocenlii, et Italoriim quam de Pjtre nalus;

episcopoHlm, verus et proprius, non aliunde
Chromatii Aqiiileiensis el Yenerii Mediolnnensis, quia tam verus P.iter 1'ater est, quam verus el Dcus
,

atque alioruni, necnon commoniioriuiu Synodi lotius Best; siculi etiani (g) verus Filius (Filius) est, quam
Occidcntis ,
ptibliei evectione Consiantinopolim vcrus et Dominus. Perfecta ergo fides est Trinitalis
piofecii sunl cum Cyriaco, Demulriu, Palladio et ostcnsa, cuni el Pater Cbrislum Dominiim ac Dcum
Euly.Mo episcopis. nosiruni Fllium siium esse testatur; et Spiriius san-

Cassiodorius de Inslituiione divinarum Litterarttm ,

clus, id esl, Paraclcitis, in tanlo fidei sacramento
cap. 52 •
ex iltius Opp. editione Rotonwgcnsi 1679, Palri Filioque cunjungiiur, ut verum Patreni, verum
studio J. Garelii 0. S. B. e t.ongr. S. Mnuri Filiuin, verum etiun Spiritiiin sanclum ciedere ires

tomo II, pag. 556. pcrsonas, sed unaui iliviuilatem Triniiatis, unamque
Quaproptcr desideranter inlroilc inysteria Do- subsian i;un non dubitemiis. i>

niini, ut sequenlibus iler iudicare pnssitis : quia [lxx\] Anonymus auclor libelli, cui lilulus : Cantuum et

magiue verecundise pondus cst habere quod lcgas, cursunm Ecclesiatticorum origo : qiikitt ex codice ms.
et ignorare quod doceas. Et ideu futurse beaiimdinis vrttistissimd edidit Hcnricus Spelmannus in Conci-

mcmores, vilas Pairum, confessiones lidelium, pas- liis Biitunniw tomo I, pag. 177; guique exslat eliam

sioues marlyruin [lxxix] lcgilc coiislanler (quas in- aptid David Wilkins Conciliu MngnwBrilanniic, etc,

ler alia in (a) epistola sancti Hieronymi ad Chroma- Londini 1737, tomo IV, in Appendice, pag. 741 el

tium el Heliodorum destinata, prnctil dubio (6) re-

C 7-42; cujusque meminil Mabillonius De Cursu Gal-

pcritis qui per totuni orbem tcrrarum floruere; ut licano § I, in opere De Lilttrgia Callicana, pag. 580,
)

sancla imilatio vos provocans, ad ccelestia regna necnon Fonlaninus noster infra cap. i, num. 7,

libri lii 5i«!" Hisloria- lillerariw Aquileiensis.

perducat.
B. Flaccus albinus, seu Alcuinus abbas in librllo Esl alius Cursus Oricnlalis a sancto Curomatio

Feticis episcopi § 26, ex Opp. et lldiodoro, et beaio Paulino, sen el Aibanasio

adversns Hivresin
tomo I, t>o/. ii, pag. 767, cdilionis abbatis Frobenii, episcopo editus, qui Gallorum cnnsueludine non
in

Balhbonw 1777. liabetur : qncm sanclus Macarius decanlavil; boc

est, per duodcnas lioras, lioc est, unaqtiaque hora.
Chromatius quoque sanctse Romanae anlisles Ec-

(a) « BaroniusPrajfal. in Marlyrolog. Rom. cap. 7, Luffdun. pag. 990. Fuit vero bic Cltromatius Episco-
(Inbilatan sil Uieronyini. > Iia Garetius. Sed Fonla- pus Aqitileiensis, non Romanus quamvis Romanus, :

ninus arbilratur llicserinoriem esse de alia, et quidem incerluiu quo sensu, Episcnpus eiiam appellclur in
sincera ae longiori, Hieronymi epistola, ipiae iiuiic codd. mss. illius scripia contiiiehlibus. Forte de-
lion exslal. Vide inlra illius Hisloriw lillerariw Aqui- scriplores inde decepli fiierttnt, qtnnl >S. Hieronu-
leiensis captti 4. iiiinierum 7, libri ni mus euimleni JfflUIWII papam appellaverit epist. 81,
•teriiin Baronitis neqiiaquatn dnbitat an sil Hie-
Ca;te D ad Rufinum tom. 1, et libr. n contra.Rufinum, lom.J
Muriqroloqtum Ro- edit. Veron., p.'g. 521. Vide toiil. XI dcs
Mcmotresde
ronymiini epistola illa de qua ipse io
in Muritjrologi
gen.
maiium, cap. 7 ; vcrum eamdem Hieronynio absolute D. Tillemonl. p.ig. 534 et D. Ceillier Htst. ,

des (iuietirs ecctesiasliqnes. tom. X, pag. 82. Ita

abbas
abjudicat, et imposturam asserit.
(b) Apud cunidem Fonlaniiiiim loco ciiato, repe- Frobenius.
rielis. (d) Alii nddiint nianens.
(c) Exstat bic locus non in libello De octo Beali- (e)Al. Unde.
sed in quodam Chromatii fragmenlo in
litdiitibus, (f) Al.
conipassionc.
cap. in.vers. 4, Maltli. loni. V Bibliotb. PP. edition. (g) Al. lam.
 , ,

317 J. SICHARDI EPISTOLA NUNCUPATORIA. 518

[Lxxn] LECTIONES PROPRI^,

pro secundo Nocturno, ad Officium Sancli Chromatii episcopi Aquileiensis :

EX LIBELLO, CUI TITULUS :

Officia Propria Sanctorum, ex Apostolicw Sedis Indulto, ab ulroque Dicecesis Utinensis

Clero recitanda.

DIE II DECEMBRIS. A Riifinum presbyterum , nt finis silentio impone-

reiur , diligentiSsirtlB curavit. Scd piam sanclis-
In Feslo Sancti Chromath episcopi Aquileiensis.
simi Prassulis solliciiudinem in piimis agnovit
Lectio IV. — Chromatius una cum Eusebio non sanctus Joannes Chrysostomus , cujiis cansam
tam nalura quain nionun trqualitate gennann, a apud llonoriiim Imperatorem lania lide ac reli-
teneris annis Aquileiensi clero ascriptus est. Egre- gione defendendam suscepil, ul sinreram illius

giis ornatus moribus, totum se Deo atque eccle- ac frrvenlrm erga se charilatcm demiralus Cliry-

siasticis studiisconsecravil, inquibusiia piofecit, soslomus, datis ad eum lilieris, veliementer gra-
nt inier Aquileienses clericos doctrina et sanc- iitlattis sit.

titatc eniineret: ad quorum privaiam gloriam, ut Lectio VI. — Sacrarum Litterarum siudium cae-

scribit sanctus Hieronynius, publira liaic accessit teris, qua; pasiore digna snni, muneribus adjunxit
et aperta confessio, quod per eos ab urbe Aqui- semper ; vir, Beati llieronymi sentenlia, episco-
leiensi Ariani dngniatis virus exchisun: fuil. Pre- portim (lxxxii) sanciissinius, alque doclissinius.
sbytera sancto Valeriano ordinatus, in ejuslncum Ejus poiissimum bortalu idem Sancius Docior
suffectusest, atquea sancto Ainbrosioconsecratus Hebrxa volinnina laiino seruione translulil, ac
fuissc perbibetur. J3 Prophetarum libros cominenlariis illuslravil ,

Lectio V. — Factus episcoptis , Nicamam fidem ,

quoruiii aliquot Chromatii noniine inscripsit.

e' ilisciplinam eceTesiastiCam arerrime delendii. Tractatus et Ipse ediilit ili Evangelinm Mattlixi,
Oiigenianos errores ab omni lam Oi ienlis, quaui .rudilione ac pieiale insignes. Deniquecum Aqui-
Occidenlis Caiholicorum synodo proscriptns ,
leiensem Ecclesiam annos duodeviginli sanctis-
piri et ipse senlentia ciun sanclo Anaslasio Ro- siine rexisset, ad ccelesiem viiam quarto Nonas
mano Ponlifice damnavit : exorlisque inde siinul Decembris migravil.
latibus inter cumdem dociorem maxinium , el

[lxxxhi]TITULUS
Primae edilionis Scriptorum sancti Chromatii Episcopi Aquileiensis, una cum Epislola

nuncupaloria Joannis Sichardi.

CHROMATII
doclissimi Episcopi Rortiani

1N V ET VI. CAPUT MATTH^I DISSERTATIO, ATQUE 1N EODEM GENERE DECLAMAT10.

Qu33 nunc primum sunt et eruta ,

Et lucem edita, Basiles per

in

Adamum Petrum, Mense Martio,

Anno
M. D. XXVHI.

Cum gratia et privilegio.

EPISTOLA NUNCUPATORIA. suavissiinc sinnmo aniinoriim, toniiliorumque omnium

SigismundoIi.sungo, Patricio, et Decano Ecclcsim divi consensu actam, non potueris landem imperure tibi, ut

Mauritii apud August. Vindelie., JoannesSichahdus. vel de ftorentissima me furtunarum tuarum accessione

Non sum ex eorum nutneru, liumanissinic llsunge, redderes certiurcm ; id quod solent alias qui vcl lciitcr

qui ex litterarum offtcio amicitiam magnopere me- amant, scilicel eum nun lulgurein arbilrantes luuiioris

liatur, aiioqui jum pridem a me libi esset rcmissus fortuiuv [ruclum, eu siquainpturinus innutescat. Quan-
nuntiu$, qui post arctmimam (umiliuritatem inter tios tulo enim ab ipsis sordibus ianoralvs distattl divi»
310 S. CHROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. 320
tim ? Tit vero postqttam kinc Patavium concessisti uria A sane plttrimiim Mailitm a Sarmcas>ro, Trevcrorum
Of-
cum Servatio a Scibolsdorf, ornatissimo adolescente, ficiali, viro erndii.one et pietatc singulari, qui per me

ne quidem inerim ad me de communibus rcbus vcrbiim. iil ederelur superioribus menstbus ex vctintissimo co-
Quvd ut non [lxxxiv] libet gravius ihierpretari , dice latnc descriptum sttbnisit, et ul maturumn in-
ita panes m hi videnittr tuai, non commi.itere ut ami- snper insinit. Tiim si qttid putts ad nos etiam gratia;
citia, qnm magnis utlro citroque beneficiis coaluit, per- perveniri debere, non repttgno ; n c enim is sum cui
linaci illo silentio dissilial. Ego snne ad mc q:;od per- cornea sit fibra : tame.n persuadeas l bi velim, lianc
tinel, ita ctiam nnnc dulcissimos absentis tui mores, abs milii referri
le. uffaiim, si libellum nunc recens
ingeniumqtie cxosculor, ul ad solidam felieitatem vix edtutn sub nomiitis tui auspicio, et legendum et de-
ceqite quidquam dec^se mihi persuadenm, ttc tui siniiits fendendum tibi detumpseris : ijitemob id maxime culum-
alicujus conlubernalitatem. Cujus rei argninenlo erit quorumdam
niis vililigatorum obnoxium (orecredimus,
Chromathjs liic noster, non meo lantum, sed et divi quod Romanus is fucrit Anlisles, qum vel unica ansa
H erontjmi judicio episcopoixtm doclissimits, quem nonnull s Itodie videtur commodissima, quu re),re-
nunaiputim tibi inseribimus , cum ul expiigncmus liendi possit quidquid sit iimqiiam ab hoc liominum
diutini illud sileiu.i ttti consilium : lum ul ex purte genere vel cogilatum eiinm. Diu vero substitimus, dum
saltem uitqna tibi v:ltc mece ratio constet, ditm nutlam B iion stilu liqnel, ille ne fueril Chromatius, ad quem
nvbis curam polioicm ducimtts ea, qnm eruendis vele- Ilieroiujinus tum mvlta Iwnorifice. Sed ettm nobis
rum scriplis tola desudat. Quo in genere, dicam ma- scruptilum Aibinus in libello contra Hwresim Felicis
gnifice, vere tamen inleiim, dispeream si non Ciiri ma- exemit, ubi numinulim maijnmn Itttjus libelli partem
TWS hic sit dignus, qui non solum legutttr ab eruditis, pereenset cum perhonorificu Chkomatii antistitis fio-
sed et ediscalur : tunta est sermonis elegantia, et Irac-
mani prmfutione. Yale, humanissime, idemque charis-
tandi hiijus urgumenti dignilas. Divine enim exequilur
sime llsunge. Jiasilea; ex wdibus noslris , mense
ea fere omnia,qum bodte sunt de Bupiismo acJiira-
Marlio,An. M.D.XXVUI.
mcnto vocata in conlroversiam. Qua in re debebis

[lxxxv] DE S. CHROMATIO ANDREAS GALLANDIUS

In Prolegomenis ad loinum VIII Bibliothecce Veternm Patrum Anliquorumque Scriptorum
Ecclesiasticorum, capile xv, pag. xxvni.

I. Chronmiiis, inter Occidenlis episcopos sancli- C dori Aliinntis episcopi, qni cum Aquileiensi sacris
taic ac tloeirina insignis, in sedc Aiiuileiensi Vale- liueris pxcolendis operam dahai, prccibus exoraius,
riano snccnssit, inii e vivis exccsserai anno 588 (a). lihri Tobue lalinam versionem e Chabheo sermone
Ejns ordinalionein peractam Juis-e a sancto Ainliro- adornavil (g) : lum utroque pr;esule hortanic, inse-
sio episcopo Mediolanensi, qtiem eu tcmpore Aqni- quente anno 391 interpretaiionem Proverbiorum,
leim constilitlitm tradil Paulimis (b), Conjecit iiiagiius Ecclesiasla% et CanlicLCanlicorum ad eos transmi-
Baronius (c). Cnjus qiiidem senlentiam Fontanino sil; Commentariorum scilicet loco in Osee, Anios,
haud probatam (d), viro docio asscrtam coinperi- Zacbariam, rt Malachiam, quosah iisdem postnl.itns
inus (e). Inter novi Pr;esulis laudes illud pracipue scripsisset, si licitissel prm valetudine, ui ipsemel les-
atiendendiim, quod ipsi amiciiic necessitudines cum taiur (It). Ad haec anno 592 lihros duos Cnmmcnia-
sumniis illius tempestatis viris iniercesserint, Am- rioruin in prophelam Habacuc uni Chrom.itio nun-
brosio, llierouyino, JoanneChrysostoino, Heliodoro, cupavii, qui liujns prophfl;e historiciim el liiieralem
atque Riilino. Et ab Ambrosio quidem Chromatius, ah eo e\pelicral
scnsiiin (i). Penique ab ipso Ai|iii-
cinn maximo sacrarum litterarum siudio flagraret, leiensi episcnpo impulsus Hieronymus, ut Hebrma
primiim peliil, ut sibi aliquid e divinis codicihiis volitntina [lxxxvi] Laitno sermone transferrel (j) , ad
excerpium explanatumqiie dirigeret; cui morem ge- D enm anno 597 twv Paralipomenwii versionein di-
rens Mediolanensis antisies , prophetiam Balaain
rexit. i Haec sunt nimirum, ui viri clarissimi verbis
enairatani epistolari scliediasmate perferendam cu- uiar doctriiisc qua llorehat Ctiromatius pra?clara
(/»),
ravit (f) anno circiter 590. Quid porro Hierony- tesliinonia : ipsumque discimus prxcipuum aucto-
mus? Is vidclicet eodem anno, Chromatii et Helio- rem Hieronyino fuisse, ut eximhiiii Latinae versionis

(n) Bernnrd. M.de Riiheis. Monum.Eccles. Aquil. et seq.

capp. 7 et 10, pag. 89. U (j7) H cronymus,
Praefat. ad Vcrs. Tobi:e.
;

(b) P;iulin. Vua Ambrosii, § 21. (It) Pnpfat. ad Vers. Proverb., etc.
Lleiii.
(c) liaronius, ad an. 588, § »4. (i) Idcin, Pmlogo ad lib. l Coinmeniar. in Ha-
(d) Foiilaniii., Ilisl. litleiar. Aquil. lih. m, cap. Z, bacuc.
§ 2, p:ig. m. (/) Idem, Pnrfat. ad Paralip.
(e) Bemard M. de Hubeis, Monum. Eccles. Aquil. (k) Lti-rnard.M.dc Rubeis,Monum. Eccles. Aquil.
cap. 1(1, § 1, pag. 90. cap. 1, § 5, pag. 92;
if) Amurosius, cpist. 50, Opp tom. II, pag. 993
8it IN S. CHROMATIUM NOTITIA GALLANDII. 821
voluminum Hcbroeorum .iggrederelur o|ius, eidein- \ cupavii. llis aliisque prxclare gesiis sanclus noster

que j.iiii i n'|iin iiinnuiii uliiiii.im imponeret. » Antisles, po.-t|Uam Aquileienscm Ecclesiam an-
II. Jain vero, ut reliqua prxcipua Cliromalii gesla nis xmii proviile sircnueque rexisset, anno circiler

prnscquamtir, anno 40i sede Cnnslaiitinopolitana •108 supreinum diem obiisse cxisiiinaiiir. Qua; est
depuUo et in exsilium deiruso Joaune Chrysostnmo, viri clarissimi pluribus enucleata scniemia (e): qui
inler Ocridentis episcopos qui pro ejus restiiutione tamen deinceps muiata mente (f), anuum Cbroina-
niaxime allabnrarunt, eminiiil nosler pnesol Aqui- tii emortualem statuit 406. Neque
aliier Funtaui-

leien>is, qui et lnteras dedit ad ip-um Chrysoslo- nus (g). Medius autein inler ulramque seiilenliam
muiii, ut refert Palladius tlelenopolilanus (a), cl ab incedens Tilleiiioiitins , annuiii 407 delinivit (h).

eodem Conslantinopnliiano episcopo eptsiolani vicis- Pono sancli Cliromaiii memoria tum in Tabulis cc-
sim iccopil (b) anno 406, in qua pro sua causa et clcsiasiicis, lum in Fastis Aquileiensibus die 2 De-
contra suos adversarios luba clarius ipsinn decla- cembiis recoluur.
masse proGtetur, simulqiie gralias agens pro sedulo IV. Cbromatius, quem sacrarum liiterarum stu-
sibi iinpensooflicio, illius, conspectu Irui se peroplare dio iuaxime deleciatuin, viros doclissimos propterea
declarat. Neque illud hic iu primisomiltenduin, llo- consiiluisse, Ambrosium, iniiuam, et Hieronymum,
norium stilicet imperatorem Arcadio fratri Occiden- 1$ aiqne ab eis sive enarraiioncs sive inierpretationes
taliiim prxsulum senicniiam hac de re significatu- Divinoriim eloquioruui expeliisse, superius vidimiis:
runi, duas prae c.-cteris sibi scrlplas episiol is ad eiini ipse qunque lisdeni sanclis Sc.ripturis sedulo exco-
direxisse, alleram Innocentii Romani Pomilicis, al- lendis esplanandisque operam impendisse comperi-
teram Chromalii episcopi Aquileiensis. Honorianam tur. Exstant ejus nomine inscriptx Homiline xvm,
epistolam rccilat laudalus Palladius bis verbis (c) : qu* Coninieniarii, sive Cummentariorum fragmenta
< Terlio jani scribn ad iiiaiisueiudinem luaio, rogans videntur esse in Evangelium Sancli Maitliwi. Eas
ut quoe ex compacto conira Joannem episcopum pi iiniis edidit ex vetuslissimo coilice Joaunc* Sichar-
gesta sunt, emendeniur Quxnam enim sit Oeci- dus Basilea; anno 1528. qu;e deinceps a Martino
denialium de Jianne episcopo senleutia ex omnibus Lipsio ad alia vetera exemplaria mss. exaclae, va-
episiolis quae ad uie scriptie sunt, duas subjunxi, riisque in locis repetiix, Palrum deiuuin Biblioihe-
ejusdem cum cxteris sententiae , unam Romani, cis fuere iniextae. Constat auiem librariorum seu
alleram Aqnileiensis episcopi. » Tiva yup eortv « exscriptorum ignavia junctim compactas tot horai-
yparjoviyi izEpixov i-KitTxoxov 'iwavvou ot3'jTtzot,ex icua&rj lias, inlria lantum Opnscula fuisse h.icleiuis discre-

twv i^KTTO^wv rcpo; y.i ypafSier&jv vrcixvZx Svo, tcroouva- tas : facile namqiie distiiigucndae fuerant ex fre-
povvx; Taij tcko-xi;, Tijv e7rto-To).r,v tou 'Puiir); y.ai toO G qiienler repetila oofjoJ.oyia , verhis islis , anl his

'Jkxahiias H.rc scnbebai Aujjiistus anuo 405. Quod similibus conclusa, per Christum Dominum noslrum
quidem Mninniim Cliromatii studium pro sua delen- qtti est benedictus in swcula; cujus proiude duciu
sioue intelligens vir ille sanciissimus, ex sno ex*si- octodecim esse agnoscuotur. Hxc autein animad-
lio insequente anno 406 epislolam ad euin misit, versio Tiliemontio dcbetur (i). El hunc quidem
cujus modo meminimus. nuinerum in exemplari noslro biscc homiliis resli-

III. Pracierea Riilinum habiiit coluilque Cbronia- iii 'inliini e-se duximus, ordiue insuper babito qui
tius inlercbaros Aqiiileiensis Ecclesia» presbvteros, hucnsque iu [lxxxvhi] praecedoniibus ednis inva-
ntplurihus ostendii adversus Nori>ium [i.xxxvii] vir luit, pisepnslero seilicet alque ab aucloris inente
eruditissimiis subinde laudalus (</). Eapropler orto prorsus alieno. Ad baec tractaius nomen iisdem lio-

dissidio inier ipsum RuGiium ei sinctum Hierony- miiiis pracGxiuius : < Ea enini appellalio, iilcum vi-
niiini, tanios virus anucilia lot annis aniea coujunc- ris erudilis loquar (j), antiqiiDS eeclesiasiic:e locu-
los in Cbristianam cnncordiam pro virili redigere lionis propiia, ac frequeiilius usurpala invenitur.
sluiluit; eoque consilio RuGni menlein et calamum Eisi enim tractaius olim vocarentur cpiscopnrum
alio converiere saiagens, eidem injiinxit ut Euse- Colloculiones de aliquo Ecclesiae negoiio, ul liquet
bii Graecam Historiam Latinis auribus reuderel. D ex Cypriano (k) : tamen sicnti tractare (quod esl

Juain quidcm ille duobus hbris oroprio marte com- episcoporttm, ut Optatus testalur (/) ) a Cypiiano
positis auciam Chromaiio in-cripsit anno 400, eique prinuiin (m), ac dein ah aliis frequenter accipiiur
postinodiiin qiioi|iieOrigeuis Homilias xxvi in librum pro concionem habere in puhlicis Ecclesiae creiibus;

Josue, quas ipsius hortatu lalinitatedonaverat, nun- ita tiactalus vox pro Episcopali concione ad popu-

de Vila Jo. Clirysostomi cap. 2,

(n) Palladius, Dial. (q) Fontanin., Hist. Litterar. Aquil. lib. m, cap.
Joan. f.hrysosl., episl. 155; Opp. to. III,
i&) 3, § 9, pag. 152.
pa?. 6*9, edil. BB. (It) Tillem., Mem. Eccl. lo. XI, pag. 558.
(c) Patbiduis, I"C. cit., cap. 3. (i) Idem , ibid. pag. 653, not. 2, sur S. Chro-
(d) Bernard. M De Ruheis. Monum. Eccles. mace.
miil. cap. 12, § 2, pag. 100. (j) Ballerin., Prafat. ad S. Zenon. Serm. § 18,
(e) Idem, ibiil. cap. 13, §§ 1, 3, pag. 111 et pa;j xviii.
• 15. (k) Cyprian., Epist. 51 et 52.
(/) Mem, Dissert. de Rulino, cap. 19, § 3, pag. (/) Optatus., lib. vn in Parmen.
'H, 147. (»i) Cyprian., Epist. 56.
 , :

525 S. CHKO.MATII l< P. AQUILEIENSIS. 524

lum eodcmque scnsu pis-
solenini forniula invaluii : A unde reliquse manarunl, liujusinodi litulo inscribi,

sim quamplurium nniiquorum Patrum cnncioniluis ChromatU ttomani episcopi. Qnam ob rem islhscc
pr.cfigilur, ut ex snnctorum Gaudenlii, Augustini, Opuscula eruditorum plerique Cbromatio Aqui-
Lennis Magni, elc, cndicibus, ei nonnullis ciiam leicnsi abiudieanda censuere. Veruin quo denium
exactis ad (idcm codicum edilinnibus discimus. t sensu titulus ille, Sancto Patri nostro tributus, sit

Neque aliter insci ibeudas Chromaiii homilias ;niiea acci|iiendus, duumviri docli aceurate satis demons-
existimarat Fonianimis (n). Eas porro non solum trarnnt (c), Calerum easdem honiilias sineerum in-
pro instiluii nnstii ratione in vanas seelic nes dis- tegrumqiie feium esse Chromatii, pluribus astiuit
tinximus, sed et conlulimus cuni excerptis Coinbe- qiiem subinile laudavimus eruditus Fontaninns (</)

fisianis (b) ; qua ex collalione cum mendosas alio- qui pr.icierea ci iJlarucn prelium ostendit, el eas a
rum exemplarium leciiones correximus, tum uimm Magdeburgensium calumniis vindical, ct auctoris
altciumve biatuin complevimus, subjeciis interini siyluin ac scopuni illustrat ; neque scripta Cbroma-
alicubi notulis, quibus aliquot dubia loca restiluenda lio supposita indicnre omittil : dignus proinde quem
conjecimus. lector adcal : hanc enim spaitam qui eo melius
V. Neque illud liic pr.elereunduni, has liomilias, adornnrii, novimus neniinem.
seu si mavis tractaius, iu priina Sicbardi ediiione I!

(a) Fontanin., Hist. lilterar. Aquil. lib. m, cap. Fontanin., loc. cil. §2, pag. 13iet 138; Ber-
(c)
4, § 1; png. 135. nard. M. De Rubeis, Moniim. Eccles. Aquil. cap.
(b) Combelis., Bibliolli. Conc. lo. II, pag. 22, 10, § 2, pag. 90 et seq.
94; lo. V, pag. 202,424; lo. VIII, pag. 344, 346, (d) Fontanin., loc. cil. §§ 5 et 8, pag. 158 et
et al. seqq.

SANGTI CHHOMATil
AQUILEIENSIS EPISGOPI

TRAGTATUS SINGULARIS
SEU

SERMO
UE OCTO BEATITUDLMBUS.

3 I. Dat nobis, fraires, conventus hic populi el C lanti auditores. Magis nulein necesse es| lucruin

mercalus frequentia occasionem proponeiidi serino- cceleste captari, ubi lerreslre commodum non negli-

nis Evangelici. Solent eniui sacularia esse spirima- gitur. Cupio, fratres charissimi, proponere vobis

bbus exempla, el terreslria imaginem prsebere cce- illas 4 beaiitiidinum margariias preliosas ex sanclo

lestibus. Nam Domimis ac Salvator frequenter ;ul- Evaugelio : aperiie itaque cordis veslri thesauros,

monel uos per terrestria de cceleslihus, cum dicit: emiie, percipite avide, feliciter possidete. Dominus

Simile est regmim caHoruni reli misso in mare (Matlh. ac Deus nosler unigenitus summi Patris, qui dc Deo

xiii , 47). Vel cerle : Simile est regnum coelornm ho- bomo, de Domino magister dignatus esl fieri, cum
mini negotiatori ,
quixrenti bonus margaritas (Ibiil. , turbae multoe ex diveisis confluereni regionibus, as-

45). Si ergo mercatus hanc ipse continet rationem, sumpiis discipulis suis, idesl, apostolis suis : As-

ut unusquisque pro uiilitate sua aut vendat qiue sibi cendit in montem, elitperlo oresuodocebal eos, dicens ,"

superflua sunt, aui emat quae desunt ; non incoodite Deati pauperes spiritu, quoniam ipsorum esl regnum

et ego proponam mercem, quam mihi commisii Do- etelprum. Beali miles, quoniam ipsi possidebunt (er-

niinus i)r;edicatioiiem ntique coelestcm : siquidem ram, elc. (Matth. v, 1-5). Gradus quosdnm firmissi-
,

ine ininiiniini quoqu»j elsi indignum, tainen de ser- mos ex lapidibus pretiosis stemit quodammodo Do-
quibus Dominns talenta distiibuit ad nego-
vis illis, D minus Salvaior ;
per quos sanctac anima; et fideles

tiandum lucrumque faciendum , elegit. Nec sane repere possint et ascendcre ad sumnunn illud bo-

deerunt mercaiores, ubi per gratiam Dei lales ac num, id csl, rcgnuin coelorum. Breviler igilur.fra-

Apud Galland. : Tractatus 1, in S. Matthai Evangclium.

 ,,

5*5 SEIIMO OK BEATITUDINIBUS. 52«

tres charissimi, qualilales graduum cupio demons- A lalio occurral : veriis enim qui dixil: Beati qui lu-
Iraro, veslra modo mens lola ei anima sil inlenta, geii!, quia ipsi consolubuntur.
quia non smii parva (jurp Dei snni. IV. Accedamus, fr.itres, ad quarlum. Beati, in-
II. Benti pauperes spiritu, quoniam iiisorum esl (|iiil, qui esurinnt el siliunl juslitiam, quonium ipsi sa-

regnum ccetorum. Mlrum principium , fratres turabuntur (Ibid., 6). Veie enini post pcenilenliam,
docninae ccelesiis ! non a terrore incipii, sed a post luctus el lacryinas peccalorum, qua: alia iiaaci-

beatitudine ; non lerrorem faciens , scd poiius lur csuries ct quai silis, nisIJusliliaJ? Siculenini qui

desideiiiim. Vice eniin agonotbeta) vel inune- caligiiiem noclis eincnsus esl, jam gcstit proxiiuam
rarii , ceriatoribus in huc stadio spiritali pwei» lucein; el qui choleram amaiam digessil, ocam
mium grande proponil; ul dum aspiciunt pra> cnncupiscit ei potum
bominis christia-
: sic el nicns

niiuni , nec lahores limeant , nec pericula per- ni, 7 poslquam pcr lucius el lacrymas sua pcccata
hnrrescant. Beali ergo pauperes spiritn , qnoniam digesserii, jnn snlam Dei justiiiam esurit aique si-

ipsorum c.st regnum coelorum. Non simpliciler lil : et meriio, ejus qu:mi desiderat, satictate gaudrbil.

neque confuse beaios pauperes dixit , sed ad- V. (Jccurr.il et qiiintus gradus : Beali misciicor-
didit, 5 pauperes spirilu. N<c enim onmis pauperlas des, quoniam ipsi miseiicordiam come'\uenlur (Ibid.,
felix est : quia fit SiTpe cx necessilale, lit noiinum- B 7), Nemo alturi prasiare potcril, nisi prins ipsc sibi

quam per pessimus more^, (it eliam cx indignaiione pncslilerit. 1'ostquam sibi eigo inisericordiam im-
divina. Beala ergo paupcrlas, est spiritualis : eorum petravii, salieUitcmque justiiia;, incipit jam dolere
scilicet hoininmn, qui spirilu et voluniate pauperes de miseris, incijiitjam pro aliis pcccatoribiis exo-
se faciunt propter Deiiin, renunliando s*culi honis, rare : lactus Miisericors in ipsos ctiam inimicoe, ma-
substanliam siiam nllro erogando : quos inciito bea- jorem sibi ctimuliim misericordise per liujusiiiodi

tos appellat, quia pauperes spiritu , quoniam ipsorum pielalem in advcntu Domini pneparahil : ideo tlici-

esl reqnum ccelorum : per voliinlariani eiiini pauper- lur : licati misericordes, quoniam ipsi misericordiam
latem coeleslis rcgni diviiias asscquiintur. Dcin- conseijuenlur.

de ait : Beati mites, quia ipsi possidebunt terram, VI. Adestccce gradus sexlus : Beati, inqiiil, mun-
(Ibid., &). Mire, post prtmum gradiim, secundus os- do corde, quia ipsi Deum videbunt (Ibid., 8). 1'lane
tenditnr : Beali, iiii|uit, miles, quoniam ipsi posside- jam mundo sunt corde, plane jain Deuin videre po-
buiit terram. Sed sicut inipossibileest, extra ordinem terunt, qui paupcres spiritu, qui initcs, qui lameii-

secundo sistere gradu, nisi ascenderis piimiim ; sic lati peccata, qui justitia rcfccii, qui misericoides,
Immo mitis esse nnn poterit, nisi prius paoper spi- in adversariis quoquc tam siiicerum oculuni cmdis,
rilu fuerit factus. Quomodo ergo inter divitias posi- C el lucidiim gerunl, ut siue aliqua malilix» lippjiudine

lus animus, inler curas, et sollicitudines s;eculares, inaccessihileni Dei claritalcni sine impedimento con-
ex quihus negolia, litcs, prnvncaiiones, ira?, exacer- spiciani. Mundiiia enim cordis, et conscicntinc pu-
hationes siue inlermissione nascuntur : quomodo, rilas null.im nubein ad intucndiim Dominiim iiaiielur.
inquam, inter b:cc animiis poterit esse nntis et lenis, VII. Sequitur, fi ati es : Beali pacifici, quouiam filii

nisi prius a se oinnes causas ir.icuudix, occasio- Dei vocabuntur(lbid., 9). Magna dignilas paci stu-
nesque rixarum abrenuntiando prseciderit ? Non dentium, cum filiorum Dei appellatione censetur.
lit mare Iranquillum, uisi ccssaverinl venti ; non 8 Bona quidem el hasc pacificaiio quse fil inier fra-
exlinguitiir ignis , nisi maleriam iucemlii spiua- tres, propter suhstantiam sacculi litiganles, aut pro-
rumque sarmenta detraxeris : sic nec aniinus erit pter vanam gloriam, aut simultaies : sed parva h;cc
initis et qnictus, nisi ea quae exsuscitant, ctinllam- meiTes ; quia dixerat Dominiis in exemplum nnstri :

inant, Bene ergy gradus fi jungi-

fuerint abdicata. Quis me consliluil judicem aut divisoreir, super vos
tur gradui, quia pauperes spiriiu ipsi incipiunt jam (Luc. xn, 14)? Jam enim praniiseral : ublata lua
esse mites. nerepelas (Lnc. vi, 50). Et alio loco : Quomodo po-
III. Accedit et lertins : Beati qui lugent, quoniam testis credere, gloriam ab invicein accipientes (Joan.

ipsi consolabunlur (Ibid., 5). Quis nohis isle luetus I) v, 41) ? Polior ergo el sublimior pacilicatio inielli-

ini.lligeiidus est salutaris? Utique non ille, qui ex gcnda esl a nobis ; illam dicam, qua liomincs genli-

rerum nascilur delrimentis, non qui ex amissionc les, qui inimici sunt Dei, per instaniiam doctrin;e
charorum, nec qui ex jactura saeculariiim dignita- alducunlur ad pacem : qua peccaiores cmendanlur,
luni quai ulique oinuia jam pauper facins spirilu
:
et Den per pcenitcniiam reconciliantur; qua nlielles
est lucius salularis, ijui agiiur pro lucrelici cnrriguniur qua Ecclesia; discordantes ad
non dulebit. Hic ;

peccatis, pro rccordalione divini judicii. Nam quia uniiatcm pacemque foriuaniur. Vere enim qui lales

prius inler iunuinerassacculioccupaliones claspcrila- sunt pacifici, non solum beati suni, sc.l digni merito
tesaniinusconsliluius,dcseipsocogiiareiioiipoterat; lilii Dei vocahunlur : ipsum enim Dei Filiiim Chri-
et mitis effeclus, incipit se ipsum propius sliim imitanles, qui pn.r noslra (Eplies. n, 14) el rc-
jam securus
cxaminare actus suos diurnns atque noclur- cnnciiiaiio ab Aposlolo pr.cdicatus esi, socieiatem
inlueri,
nominis cjus sortiuntur.
nos : et sic piNclcriloruni criminum vulncr.i iiicipiunt
VIII. Beali qui persecutioncm patiunlur pioptcr ju-
apparerc, et lunc luctus ac lacrymae siibsequuntur
stilium quoniam ipsorum regnum ccelorum
salutares, ci adco sahibres, ut mox
ccelestis conso- , esl (Muttlt.
 ,

W S. CHROMATIUS EP. AQUILEIENSIS. S|8

v, 10). Non cst dubium, fratres, qnia bono facto co- A sullate, quia merces vestra coplosa esl in ccelit (Matth. v,
mes est semper invidia. Nam salva perseculorum 12) ; et crescere per iiicremunta persecuiionuin evi-
crudelitate , ubi couperis rigidain tcnere justiiiam, denter nstendit. Oslen^i sunt, fratres, octo gradus
insolenliam repercutere, incredulos ad paceni Do- Evangelici, exstrucii ex lapidibus, ut dixeram, pre-
miniconvocare; ubi coaperis denique a mundanis bo- tiosis. Osteusa est illa scala Jacobi (Gen. xxvi, 12),
minibus elerroneis diserepnre, statim persecutiones cujus cacumen de lerra pertingebat ad coelum, per
oriuntur : necesse est 9 surgant odia, aemul >tio la- quam qui ascendii, porlam invenit cneli, ac per eani
ccret. Sic denique ad illum summum gradum, ad ingressus, sine fine in conspeciu Domini beius astabit,
ipsum caput aique fasiigium, suos audiiores adducit laiidalurus Dominura cum sauclis augelis in «lernum.
Clinstus, non tantum ut sustineant patiendo, sed X. llic nosier mercalus, lioec uundina spiritualis.
eliam ut moriendn congaudcaiii. Demus, beuedicii, qiue balieiuus : offeramus spiriius
IX. Beati, inquit, cum vos persequuntur el expro- , pauperiaiem, ut nccipiamus serunduin promissionem
brant, ct clkunt omne malum adversum vos, piopter regni codestis uheitaleui; offeramus mansueludiiiein,
justitiam, mentientes : Gaudete ct exsullate, quoniam nt lerram pnssideamus et paradisum : defhamus pec-
merces , estra copiosa est in ccelis : Sic cuim pcrsecuti cata, et nostra et aliena, ut < onsolalinnem de Doraini
sunt prophctas qui (ueruut ante vos(lbid., 11 ). Per- B lioniiale mereamur : esuriamus et siliamus jusliliam,
fecta virtusest, fraires, pust lolius jusliliao minislra- ut copiosius sagiuemur : denius misericordiam, ut
liones, piopter verilaleni opprobria ab bominibus veram misericordiam cousequamur vivainus p:ici- :

suslinere, affligi cruciatibus, inorie denii|iie aflici, fici, ut lilii Dei vocemur mundiim cor el castum :

nec lerreri, proposito nobis exeniplo Piophelarum, corpus oHeraiiuis, ut lucido sensu Deum videre possi-
qui diversis modis propter juslitiam laceiaii, passio- nius : persecuiiones propter juslitiam ininime limea-
iiiiiii Cbristi cnnfunnes ei pramii esse menierunt. miis nt ccelesiis Regni elfic ianiur hxredes : oppro-
Hic giadns relsior est, in quo Christum Paulus bria, cruciatus, mortcm denique si eveniat, propier
aspiiiens dicebat : Unum aut^in, qua; quidem rctro Dei veritalem gaudentes ampleciainur el hrli, ut
tunt obliviscens, ad ea i,uw in primo sunt me extendens, merces nobis cum Prophetis el Aposiolis copiosa
sector ad bravium supernce v< cutionis Uci in Chiisto prajsieiur in coelo. Ul auiem verbis liinscnin pnrfa-
Jesu (Philipp. iii, 13, 14). Et adlrac apertius ad tione concordel : si esi gaudiuin inercatoribus prop-
Tiinolbeum : Certamen, inquit, bonum certavi, cur- ler lucra prsesenlia et caduca, magis \\ gaudeamus
sum cnnsummavi (II Tim. iv, 7). Quasi qui omnes omnes pariier ct latemur, qui.i lales Uoniini hoilie

gradus ascender.il, addidil : Fidcm scrvavi : In reli- invenimus margariias, qubus nulla possinl bona
quo reposita est mihi corona justitiw (lbid., 8). Vere C saiculi comparari. Quas ut acquirere, obtinere, po>«i-
enim nuiverso eursu compleio hoe supererat, ul per dereraereamur, auxilium nobis el gralia cuin viiiuie,

tribulationes ct passiones gaudens Paulus, adgradum ab ipso Domiuo postulauda esl, cui sit gloria iu sa>
sublimiorem marlyrii perveniret. Digne ergo Domi- cula saeculorum. Amen.
nusseivis suissiiadel Gaudetc, inquiens, :
\Q et ex-

,r
fl €11 Ti
AQUILEIENSIS EPISCOPI

TRACTATUS,
QUI SUPERSUNT

1N EVANGELIUM S. MATTHjEI.

13 TRACTATUS I \ J) Galilxa in Jordanem descendil. Sed Joannes Denm

In caput iii Evangelii S. Mattltati.
suum per Spiriium sanrtuni rccognoscens, cnjusne
calceamenta quidem dignum se fuisse porlare pro-
,
(Deest initium.)
fessus fuenit, implere quod jubeliaiur excusat: quia
I.... Qnapropier respondens Dominus Jesus dixit non credcbat ei necessariuni baptismum esse, quem
ei : Sine modo, sic enim decet nos implerc omnem jus- scirei ad hocvenisse, ut baplismo suo mui.di pcc-
titiam (Matth. m, 15). Jesus igitur ad consuiuinanda cata deleret; et idcirco baptizari se ab eo potius
legis omnia sacramenta, ul baplizarettir a Joaune, a oportere lestalur, dicendo; Egca te debeo bapttiari;

Apud Galland. : Tractatus XVII, in S. Mattluci Evangelium.

 ;

529 TRACTATUS II IN EVANGELIUM S. MATTH.«I. .130

ei tu venis ad me (Jbid., \i)? Tamqtiam si dicerel :

\ j|| c Dens : Dei enim est peccala dimiilere, nt scri
Ego limno simi ; lu Deus : Ego peccalor, quia Immo pluni est : Quis potest peccata dimittere , nisi solus

tu sine peceato, quia Deus. Qnid vis a me baptizari? Deus(Luc. v, 21)? Et ideo ail Jnannes ad Christum :

Non rccuso obsecpiitim , sed ignoro mysterium. Ego Eyo a te debeo baptizari; el lu venis ad me ? Joannes
peccatores baptizo in poenitentiam. Tu quid vis 14 enim bapiismn egebai, quia sine peccalo esse non
baplizari, qui non liabes causam peccali? Immo po- poterat :
\Q vernni Clirisius baptismo egere non po-
tius, quid vis bapiizari ui peccator, qui venisli pec- terat,quia peccata non fecerai. Unde in baplismo
cata lollere ? Quid est ergo quod ait Joannes : A te illo Dniniiius ac Salvator noster, pnmtim Joannis,
debeo ego baplizari, et (u venis ad me? " Quidnam fa- dehinc totius mundi pcccaia purgavit. Et ideo ait :

muli sui fidcle servitutis, sed dispensationis stioe my- Sine modo; sic enim oportct nos implere oinnem ju-
slcrium, dicemlo : Sine modo ; sic enim oportet nos stitiam. Cnjus baplismi graiia dtultini myslice pra>
implere omnem justitiam : osteudens hoc esse oinnem osieusa est , cuin popultis per lluvimn Jnrdanis in

justiliam, ut ipse Doininus ei magister salulis nostra; lerram promissinnis inductus esi. Sinit ergo lunc
sacraineniiiiii compleret. Non ergo sui causa bapii- pnpulo, ad lerram promissionis eunti, per Jordanem
zati Dominus venii , sed causa nosiri , ul impleret via fuil, Domiuo praxedenie: iia iutnc, pir easilem
oninem jusiiiiani. Jiistntn cst eniin, ut quod quis J} aquas fluvii Jordanis, primum iler viae coeleslis aper-
docet alterum facere, prior incipial. Quia igilur ma- iiiin esl, pcr qund ad bealam illam tcrram prnmis-
gisier et Domintis liimiani generis venetal, exemplo siouis, id est, promissiunetn rcgni coclestis deiluci-

suo docere volnii quid e<set facieudum, m discipuli mur. Illis Jesus filius Nave iu Jordane du\ fuil : no-
Magisirum, scrvi Dominum sequerenlur. Quia ergo bis vero Jesus Cbristus Dominus per baptismum dux
novum liaptisma daturus erat.ad generis bumani exstitit salutis iciermo; unigeiiiius Dei Fnius, qui est
salnieni el remissionem peccaii; piior ipse baptizari benediclus in saecula saculorum. Ameii.
dignatus est , non ut peccata deponeret, qui pec-
calum solus non feceral; sed utaquas baplismi san- TRACTATUS II K
Cliflcaret ad diluenda peccata credeniium. Numquam
In capul iii Evangetii S. Mattliwi.
cnini aqua: baptismi purgare peccaia credeniium po-
tnisseni , uisi laciu dominici corporis s.uictiuYatx
I. Dehinc sequilur : Et baptizulus Jesus, confestim
fuissenl, lile ergo baplizalus esi, ut nos tavaremur
ascendit de ai/uu. Et ecce aperli sunt ei cceli : et vtdit
a peccatis. Ille linclus est in aqua , ui nns a delic-
Spiiilum Dei descendeniem quasi columbam. Et ecce
toruin sordibus purgaremur. Ille lavacrum regene-
vox de co:lo diceus : llic est Fiiius meus diteclus itt

raiiouihus accepil, m nos ex aqua el Sptritu sancto C qtto milti beue complaciii (Mutlli. m, lo\ 17). Ut in
rena>cereiiiur, sicut ipse alio 15 ' n ' oco a '1 : ^' s '
Domini corporea naiiviiale, ila quoque in baptisiuo
quis renatus fiuril ex atiiui el Spiruu sancio , non in-
ejtis, nmni admiraiioue dijiiia ei majesiaii ejus cmi-
trabii in regiium ealorum (Joan. ni, 5).
gi ua pai ueriini. Coeli igilur, de aquis ascendeule Do-
II. B.iptisuinm erg" Clinsii ablutio esi delictorum
niino post liaptisintim, patueruut :
17 sancius S|ii-
nostrnruiu, el lenovaliu esl vila: salularis. Audi Imc
ritus iu liabilu columba>, specie corporali descendil,
ipstim Aposioluni demoiistraniein, ciim dicit : Quot-
lesiiiiioiiium Pairis supra Filium cfi feiens: vox eiiam
ijitol enimin Clmsto buptizuti eslis, Clirislum tuditistis
Palris statim de ccelis auditiir, dicenlis : Hic cst Fi-
(Gul. iii, -J.1). Et addidit : CoitsepuUi eigo illi estis
lius meus dileclus, in quo mihi bene eomplacui. Ciijiis
per bnptismum in murtem : ut quemadmodum Christus
sacra; vocis audilum super a.|iias, David quoque anie
sttrrexit a mortuis, sic el vos in novitate vitce ambutetis
proenunliaverat, dicendo : Vox Oomini super uquas,
(Kom. vi, i). Per baptisnium il.ique peccalo mori- Deus majestatis inionuil (Psul. xxvin, 3). lnbnc uti-
mur, sed Cinisio convivimus : viia; piisiina; sepeli-
que in quo vox palema: majestatis, lesiimoinum
,

mur, sed novso vitae resurgimus : vetusti liominis Filio periiibens, quasi quoddain lonitru sonuit.
errore exuimur, sed novi liominis indunienia susci- II. Quis igitur liic comr.i lidem haereticis locus
pinms. Ini|,levil ergo Dominus etiam in baptismo D est ? Quas in hac Pai.ris profe.ssione blaspliemandi
onineni ju-tiiiam qiua ad Imc baptizari volnil , ut occasiu relicla est
,
, cuin etiam expre^sa proprie-
baplizaremur; ad hoc lavacrtun regeneraliunis acce- taieverborum sacramenlum sit perfect^c Trinitaiis
pit, iH renascereinur iu viia. oslcnsum ? In mysterio enim baptisnii et Filius ,

III. Lt baptizavii quidem Joannes Dominum ac maneiis videiur in corpore, et Spiritus sancius in
Salvatorem nosirum sed poiius ille baptizatus a specie coluiiiliic doccndii, vox Patris
,
ei de coslis
Chrisiu est : quia iile aquas sanciilicavii, liic aquis auditur, ut Trinitaiis miiias declaretur quia nec ;

sanctilicaius est; ille graiiam donavit, liic accepit; Paier sine Filio inielligi poiest, ner Filius sine Spi-
hic peccaia depusuit , ille remisit; quia hic humo, ritu Sanclo cognosci. c Vide igitur quale Patns de

Quidnum. Al. quidcin ; al. quidam ; scd utcumque, PairumLugdiiiiensi, lomo V, pag. b90, sicuti
etinni
locus hiulcus, videlur. Et idem est in cditione prima apml Gallandiuni, lomo VIII, pag. 552 qui laiiluui- ;

Ba-ileensi, uique in altera Gryna?i. modo subjecta aiiiioiatione

iii aubiiaiiler scnpbit •

Apud Galland. Traclulus XVIII, in .S. Muttluci

•< : An legendum. \ide?
Evangetium. Ai Vtde pro Umle nos hic posuinius cnnfidenter
c Unde pro Yidc legilur hoc loci iu Biblioiheca oralionis sensu compellente, et aucioiiiaie
mxi a|-
PlTROL. XX. 11
 :

531 S. CHROMATII EPISC. AQUILEIENSiS 53«

Filio 18 icstimoniimi sit, diceniis : llic est Filius A suis terrena jam relinqueiitibus el snperna peicnti-

meus. Suus uiiqne, non per a<lo| lionem gratia-, ne- bus, velul20'" aUojam posiiis, pr.-ccepla iraderel

que per religionem creaturae, ut li.Treiii i vnlunl , ccelestium mandatorum :et provisas olim benediclio-
sed sui proprietaie generis etveriiale nalura?. Mul- nes divino munere largireiur, seeunilum quod David

ti enim sanclorum lilii Dei dicunlur et sunl sed , : anle teslalus fuerat , diecndo : Etenim bencdictwnem
hic sine comparalione unus Deo Patri Filius unige- dabil qui leyem dcdil (Vstil. lxxxiii, 8). El ul aper-
nitus, et verus, et proprius, non aliunde ,
quam de tius et gratiam aposlolorum, el aucioreni tauix bujus

Paire natus. Quia tam vcrus Paler, Paterest, quain benedictionis osieuderct. addidit dicens : Ambulubuni
verus et Deus est : sicuti eliam tam verus Filius ,
de virlute in virlutem, videbilnr Deus deorum in Sion

Filius cst, quam verus et Dominus esi. Perfecta Filius scilicel Dei, qui in Sion apostolis benediclio-

ergo fides est Triiiiialis osiensa ; cum et Pater Chri- nes donavil. Idem enim in lioc monie benediclioues
stum Dominum ac Deuin nosirum Filiumsuum esse apostolis dedii, qui jamdudum in monte Sina Moy-i
leslatur; et Spiritus sanclus, id est Paraclelus, in legein tradiderat, probans se esse uiiiu>que lct;is

tanlo fidei sacramenlo Patri Filioque conjuugilur : auctorem, sccuudum quod per Jeremiam ipse Domi-
iiverum Pairem, vertn.i Filiinn, verum eliam Spi-
t nus inaiiilestal dicens El dabo itlis leslamenlum no- .

rituinsanclum crederemus tres per.-onas sed B vum : non lale quale jamdudnm dedi patribus eorum
: , .

unam divinilalem Trinitalis, unanique subsianiiani. cum educerem eos de lerra /Eyypti scd lioc cst lesta- ;

Hasc transilorie de Triuitatis mysterio dicta suni. ii.riilum quod dubo illis : scribam leycs meas in cordi-

19 III. Verum quia omnia quae pro nobis Domi- bus eorum, et in sensu eorum scribam illtis (Jerem.

nus egit, in sacraineniiim salutis noslrse osiensa nxxi, 31, 52). Et jamdiiduui quidem euai le\ darelur

cognoscimus : in eo quud bapiizalo Domino cceli (Exod. xix, 21), juxla montem populus prohibeba-
aperti sunl, idem nionstraiur, quia renatis in bap- tur accedere : nunc aiitem Domino dicente in inonle

tismo cceloruni regna palerent, qu;e noliis Filius nemo proliibelur ; immo poiius omnes inviiantur ut

Dei, in corpnre ad coeluni asccndens ,

primtis ape- nudiaui : quia in lege scveritas esi, iu Evangelio
ruit. Unde et slaliin in eo, quud sanclus Spiritus in giatia : illic terror ineredulis incuiittir , bic creden-

specie columbic descendit , et vox Pairis de cielis libus bcnediclionum niunus inlundilur. Si vis eigo
audilur, dicenlis : Hic est Filius mcus; in hoecceleste el lu benedictionem a Doniino accipere , reliniue

mysterium, et salulis no-lr.c ordo revelaiur; quia terrenam conversaiionem , pele viiam supernam ;

per salutare baptismum aquse, essemus et filii Dei ascende tn altiiudinem fulei lamquam moutem, ut
fuluri, et donis sancli Spirilus munerandi per quem : benedici jure a Domino 21 mercaris. Sed qua: jam
esl Patri, el Filio laus el gloria iu ssecula sseculo- C ipsa verba henediciioiium sint, videamus.

rum. Amen. II. Beati, inqtiil ,

pauperes spirilu ,
quoniam ipso-
TKACTATUS III a . rum esf reynum coelorum. Plures qiiidem noviinus
pauperes : sed non qnia laiilum pauperes, idcirco
ln caput v Evangelii S. Matthmi.
bealos : quia uiHiniqiienique nostrum non ncccs-
1. Videns aulem , inquii, turbas Jesns, ascendit in siias pauperialis lacit esse beatum , sed fides de-

monlem:el, scdenleeo, accesserunl ad eum discipuli vota? pauperlaiis. Nam multos scimus egere quideni
suum, docebal
ejus, el aperiens os eos dicens : Beali sa;culi facultate , nibiloininiis lamen a peccaiis non
panperes spiritu ,
quonium ipsornm esl reynum ccelo- desinere, atque a fide Dei esse alienos; quos uti-
rum (Matih. v, 1, 2), et csetera quse seqiuiniur ,De qne manitestum est beatos dici non posse. El ideo
terreuis et liuinilibus ad alla et excelsa discipulos debenius requirere qui isli beati sint, de quibus ait

suos Dominus ducturus, mnulciii conscemlit : et Doininus : Beali pauperes spirilu ,

quoniam ipsuium
quidem Oliveii, ut per ipsius vocabuli significalio- estreynum coclorum. Ilos ulique |iauperes signilicat

nem, divin;u misericordisc sua: inunus osienderet. esse beatos, qui contempiis mundi diviliis, spreia

Ascendil igiiur Dominus in monieni, ut discipulis que savculi fjcullale, ut Deo lierent divites, inundo

cuini abbaiis, qui tolitni hiini' Cliromnlii Iexlumre-D.mendis iiiqninatiis lucem vidit in novissima quoque
tulil in libelliy suo adversus Uceresim Felieit episcopi, libliotbeca Gallandii. I

qnem videas superius iuter VeterumTcstimonia de Nos proplerea lolum biinc Chromatii lexlnm in
suncto Chromalip episcupo ; uecnnn auciontaie Edi- bae nusira edilione, non minus quam Sex locis einen-
tionis prini:e Chromaiii, qu.e liasilce prodi.it anno datum, su;e i.itegritnti reslituiiniis , collalione facta
132S, quainque prae inanibns babemus sirnt e.liam : ("ini lexui eodem proul exslal apud Aleuinuin in edi-
aucloiiiate velusti codicis Palalini bibliolliecse Va- tione novissima Frobenii , unde texlum ipsum in
tieaiue, untle inlegriim bunc Chromatii textiiin edu- Teslimoniis Ceterttininseruimus; siculi eiiam raiione
xit ex pr.eciiaio Alcnini libcllo clarissimtis Fouta- baliici ettalie editianis Prinise Basileensis Scriptoruni
ninus, qui etiam iuium inseruit iu sua Hisioriu litie- seu Opu.ciiluriim Chiomatii 1528, alterius,que ili-
rtiriu Aqtiileiensi libro m, cap. 4, niini. 2. deui l!a-ileeo-is 1569 inler Mtminncnla Sanctoruni
Celeruiii ( gu >d sane mireris ) iomis bie C/up- Patriim Ortodoxographa Joanuis Grynxi, iieenon
1
matii lexiiis qui de My-lerio Trinilalis csi, in ciia- vetusii Alcniniani bibliothecse Vaiicaiia
codicis ,

la biblioiheca Paiium tugdunensi lcede corruptus proui Prwfalione >uo loco admonuiinus.
in
apparet, ita ul erroneum etiam sensiim invohat ,
" Apnd Galland. Tbactatls 11, in S- Maithtri :

i|uod siiuiini viri, Fonlaninus pixcitatiis atque De Evaiiyelium.

Uubeis, non animadverteruul : iisdemque prorsus
553 TRACTATUS III IN EVANCELIUM S. MATTH/EI. 33*
osse pauperes voiuenini. Ili lales, paupeues qiiidem A El iieruni: Cibabis nos pane lacrymarum , et potum
sxculo vidcnlur, sed Deo diviics snni , egenles sx- dabis in lacrymh in mensura (Psal. i.xxix , (i). Vis
cnlo, sed Chrisio locupletes. Cnjus heate pauper- aiilem scire pium luctum saneloriiin ? Audi diclnm
tatis exeniplum nobis prinii in se Apostoii pr;o- de Samiiele propbeta , qoia nsque ;id dicrn inorlis
bucrunl : qiii conlenipla omni faeultaie , siatiin se- ejus iuxcrit regcm Sauleui(l Iteg. xv,3;>). Hiercmias
culi Doinini voceni , ipsius esse discipuli nieruerunl. quoque ciim populi pcccala dclleret ila ail Vl flu- , :

llos lales pauperes eliain Aposlolorum lemporibus minu uquarum iransicrunl oculi mei, super contritione
iiivcniinus ,
qui priuii credcntes, univcrsis rebus plebis mece (Thren. ili , 48). Et ilcrum : Quis dabit
suis possessionibusque distraclis, sub bac devola capiti meo aattam, el oculis meis fentem kcrymarum,
pauperiate Douiiui divitias qu.rsieruni. Unde et et plorabo lianc plebem die ac nocte (Jerem. i\ , 1) ?
Aposiolus in tali pauperiaie divitias inesse cceles- Dauicl etiain gr.ivi liictu pro populi peccatis aflici-
tes oslendit, dicens : Tamquam niliil habenles , et lur , secunduin quod ipse teslalur dicens : El erinn ,

22 omnia possidcntcs (I Cor. vi, 10). Inde denique inquit, 24 lugens tribus hebdamadis dierum , panem
Petrus, cuin asccndens in templum a claudo elee- non muiiducuns et viniiin non bibcns ( Dan. x , 3).
,

mo>ynam pelerclur, ait: Argenttim cl auruin non esl Sanctus quoque Apostoltis quosdani Corinihioruin
mihi : quod uutcm liabco, lioc tibi do : lii nomine Do- B luclu simili deflet , dicendo: El veniain ad vos ul
mini noslri Jcsu Clirisli surge et ambula (Act. iii , 6). lugeam multos ex liis qui unte peccaverunt, et non ege-
O vere beata pauperias ,
qu;e cuin nih.il de niuiidi ruiil paznilenimm in imiiiiiiiililia qnain gesserunl , et
facullaie habeat , lanluiii de ccelo largitur ! Non dal fomicatione (II Cor. xn, 21). Hiijusmodi eigo lucluni
qiiidem argenluin vel aiirinn , sed quod pltts csl di- Doniinus perpeiui gaudii consolatinne compensat .

viliis omiiibiis , reddit corporis sanitateni. linagiuem seciinduiii quod Isaias relulit , dicens: Date liis qni
C.csaris in iiiiiniiio , quam daret, i habtiii ; sed lugenl Sion ,
glorinm pro cinere : unctionem helitiat
Clnisli iui.iginem iu boiniiic icloi ina \ il . [>e liiijus- Itigenltbiis: pro spiritu mwsliliw amictiim glvriie (Isui.
mudi pauperibus in prascnti loco Doininus lot|ui- lxi, ."). David ail : Converlisti planclum meum in gau-
tur, de quibus et Davul muliis locis leslatur di- diummihi, disrupisti saccnm meuiii, et prwcinxisti me
ccndo : Edent paupercs , el saturabuntiir, el vivet cor Iwtitia (Psal. xxix, 12).

eorum in swculum scuculi (Psal. xxi, 7). Et iterum : IV. Deinde ait: Deati mites , quvniam ipsi hwredi-
Judicabil pauperes populi , et salvos fucicl filios pau- tate possidcbunt icrram. Diversae sjmtgratiae
promis=
perum (Psal. lxxi , 4). Isle pauper claniavil , cl Do- sionum diviiiarum , quia diversi grailiis incriiorum.
ininiis exaudivil eum (Psal. xxxm, 7). Taliuni ergo Ait ergo : quvnium ipsi poss debunl ler-
Bcali miles ,
:

pauperum Doniinus docei esse regnuni ccelorum ,

C ram. Mites sunt homines mansueli, hnmilesel mo-
qui se causa religionis ac lidei sxcttlo pauperavc- desli in fide simplices
, ei ad omncin injiiriam pa- ,

runl , u l lociipleteni sancium Spiriiuin possidercnt. lienlcs, qui pr.Tceplis evangelicis insiiinii.Dominica!

Vel cerie beatos paupercs dicit ,

qui nulla superbia niansuciudiiiis imiianiiir exeinplum, qni aii in Evan-
diaboli inflanlur, inilla ainbilione sscculi exlollun- gelio: Discitc a me ,
quia mitis sum et humilis corile
tur, sed bnniiliiaie n spirilus cum lidci devolione (Malth. xi, 19). Denique Movses jam dudum idcirco
custodiunl. Unde dicilur a David iu Psalmo : Sacri- maxiinam graiiam apud Deum liabuil , i|iiia miiis
ficium Deo spiritus conlribulalus : cor eontritum et erat. Iloc enim de eo scriptum est : l'.t erat Moyscs
liuniiHulum Deus non sptriut (Psal. L, 1!)). Tales mansuetus prw omnibus qni erunt super. terrani (Nuni.
ergo pauperes spiritu beati stiul apud Detiin. xn,3). UndeDavidin Psalnioail : Memeiito. Domine,
III. Deinde ail : lieali qui lugcnl , quonium ipsi 23 David et ontnis mansuctudinis cjus (Psal. cxvxi , 2).
consolabunlur. Sicut de paupeiibtis siiperius Iliijusmodi ergo mites bealos oslendit
, ita et , 25 quibus
hicdelugeniibus loquittir: non eosbealos appellans, non in praesenli vita , sed in fuiura pi.ssessionem
qui aut dileciae alictijus coi.jugis orbitaiem , aut lerrae illius felicis repromisii , de qua dicliim legi-
ainissionem cliarorum pignoriiin
ro fllioriiinquc
' gravi
° mus in Psalmo : Mansueti autem possidebunl
r terram •
-rv

lerlugent; sed eos potius beatos esse signilicat, qui B ctddettabunlur •

in mitliitu:!ine pacis(Psal.\x\\'ni,{\).
aul propria conimissi peccala jugi lacryniaiiini Uelu Et ilerum : Qui c.xspcttant Dominum , ipsi hmreditate
cxpiare coiHendiint, aut qui pro legis afleciu inii|ui- pvssidcbunt terram (Psul. lxviii , 56'). De qua et per
lalein sxculiac peccaniitini delicia lugere non desi- Salomoiiein Spirilus sanclus lesialur dicens : Quv-
nuni. His ergo tam sancje lugeniibus non immerito niam rccli habitabunt in lcrra , el sancti liabitabitnt in

a Doinino consolalio cxsultationis .clenia: promitti- ca (Pnv. xi , 21). Ilos ergo iniles Doininus beatos

tur. Eain dcnique Davul sarictus exspectans , eiiam oslendit.qui lenilalem niansueludinis Dominica» se-
slraluiu suum jugi lacrymai um flitu rigavil dicendo : quenies, beataj iliius ierr;e liajredilale perpeiua pos-
Lavabo pcr singulas noctes leclum mtum , lacryniis scssione frucniur. Maxime tanien de tena nostri
meis slruluui metun rigabo (Psal. vi , 7). Et ilerum : corporis loquitur, in qua s mcti Ii.iiisluiir.iii inglo-
Fuerunt milti laa.ymai mcw puius die ac nocle , dum riam , seeuudum Apostoliim , ;elerna fclicilale reg-
(licilur niilu quolidie : UbieslDeus tuus (Psal. xli, 4)? uabunt.
Et ilerum : Quia ciiurem sicul panctn manducabam ,
V. Deintle ail : Bcati qui csuriunt et sitiunt jnsti-

et potum meum cum llctu temperubam (Psal. ci , 10). tiam, quoniam ip^i saturabutitur.iSon facili desiderio,
 :

"
533 S. CHROMATH EPISC. AQUILEJENSIS. 33«
nec levi cupiditalis nrdnre expetendam a noliis essc A spiritum rectuminnovain vitceribusmeis(Psal.i,i2).

jusliliaiii docuit. Siquidem hos beaiosesse signifi- Hujusmodi ergo iiiundo conle Dominus bealos essc
cat.qui adeam consequendam, esuriendi ac siiiendi osiendii, qni pura menlcet iniegra conscienlia snb

modo, interni desiderii cupidiiaiibus inardescunl lide Domini vivenles, Deuni gloriai in fuiuio cce-
quia si eam tinusqnisque noslrum esmiens ac siiiens lesti Regno conspieere merebuntur : Non jam per
desiderio eoncnpi^cat , non poiest aliud seinper, tpeculum elin mnigmale, sed facie ad faciem , ul Apo-
quam jusiitiam cogitnre, jusiiiiain qtKvrere : quia siolus reiulii (I Cor. xm, 12). Modo enim licet ocu-
esuriens ac siiiens, necesse esl, id quod siiit at|iie lis (idei Deum cnnieinplemur, claritatem tamen ejus
esurii, concupiscat. Merito igiiur bis taliieresurien- pnc infirmilate carnis videre non possumus iuiic :

libus ac sitiemibuseum, qui panis ccelestis ac fons auiem videbimus eiun, accepta 28 immortaliiale
aqnae viva> est, saiieiaicm refeclionis illius perpe- in eo3'esiein gloriam transformati , ciim iinmorla-
tuce repromittit, dicendo :
26 Bcali quiesuriunt el lem Deiiin immoitalibiis ocolis conspicere cceperi-

sitiunt justitiam, quoniam ipsi salurubunlur. Illani mi- iniis : ei limc vere implelnlur in nobis illud, quod
que justiliam (idei, quse Dei et Clnisti est, de qua scriplum esl : Sicut audivimus, iln et vidimns in ci-

et Aposlolus relulil : Juslitia aulem Dei per ftdem vituie Domini virliitum ( Psnl. xlvii, 9). Non imme-
Jesu Christi, in omnes et super omnes qui credunt in B rito idem David cum foiuii lemporis gloriam osten-
«i(i» (Rom. m. 20). Vel cerie ipsum Dominura ac deret in ipia sancli com l>eo liabitabunl, ila relulit:

Salvalorem nosirum ,
qui nobis secundum Aposlo- Attamen justi confitebunlur tibi, el hubitubunt recti
luin : Et juslilia, et sanctificalio , el redemptio factus cum facie tuu (Pstil. cxxxiv, 14).

esl (\ Cor. i, 30) ; cujus desiderio, velut cibi ac po- VII. Deiinte ait : Beati vacifici, quoniam filii Dei
lus modo, beati semper exaestuant, secundum quod voeabiinlur. Pacilici sunl, qui :i dissensionis ei dis-
ipse Domiuus per Salomonem lesiaiur, dieens cx conliiie scmidalo separali, dileciionem cliariiaiis

per.-ona Sapieutise Qui me manducant, udliuc esu-

: fralerna', ei paceni lieclesia; sub caibolicic fidei
rienl : et qui me bibunt, adliuc sitient (Eccli. xxiv, unitate cuslodiunt : qnam pacem tuendara disc pnlis;

29). Ilanc eigo jusliliam eiiam nos seniper esurire suis D iminns in Evangelio peculiariier commendat,
ac siiire debemus, nt saiurari cibo refectionis per- dieendo : Pucem relinquo vobis, pnceni meam do vobis
petuae mereamur. Bene aulein ciiiu additamento (Jonn. xiv, 27 ). Quain parem Dominnm Ecclesiaj
diclura est in loco prasemi Beati qui esttriunt el si- : su;n daiuriun David ante lestatus esi, diccns: Au-
tiunt jastitiam, quoniam ipsi saiurabuiiiur : quia qui diam quid loijtialur in me Dominus Deus, quoniam
nnn jusiitiam, sed injust liam esiiriuot, scilicet qi loqurtur pacem in plebem sunm, ei super sanctos suos,
auruiii, el argenlum desiderant, qui divitias vel ho- C et j„ eos q U{ convertuntur ad ipsum( Psnl. lxxxiv, 9).
norcs sicculi coiicupiscunl, et qui nuinquam terrenis Drf qua paee cuslodienda el Aposlolcis comiiionel,
opibus vel carnis desideriis satiamur ; ii lales, nnn dicens : In omnibus servanles unitatem sphitus cum
beali, sed infeliccs sunt; quia ris, nnn spes pro- vinculo pacis (Ephes. iv, 3). El iUriim : Pax Dei
inissse gloriu', sed damnaiionis pcena debeiur. quw tuperat omnem intellectum, custodiut corda vestra
VI. Deinde ait : Beali misericordes, quoniam ipsis el corporu vestra a mato ( Philipp. iv, 7 ). Mhil enim
miserebitur Deus. Pliirimis quiilem lestimoniis, lam tara necessarium servis Dei , lam salutare Ecclesiae,

in veteri Tesiamenlo quam etiam in novo, ad fa- quam cbaritatem servare , qiiara p:icem diligere,
ciendara misericordiam a Domino provocamur : sed sine qna Deum videri non posse, ad Hebraios Apo-
ad eompendiuiu bdei arbilramur 27 s;,l ' s superque StoIilS 29 docet, dicendo : Anle omnia diligite pa-
sufficere id, quod in pra^senii loco ipse Doininus cem, sine qua nullus nostrum Deum videre poleril

propria voce deprouiil, dicendo : Beali misericordes, (Hebr. xn, 14). Eiide omni studio ac devotione pa-
quoniam ipsis miserebitur Dens. Domiuus misericor- cem Eeclesiie servare nos convenit, et eos qui a
diarnm misericordes dicit esse beatos, osiendens pace dissenliunt, ad Ecclesia? cbaritatem, quanium
uiiiimqiiemque misericoidiain Dei promereri non in nobis esi, pacis ae fidei sludio revocare. exemplo
f)
posse nisi et ipse misericors fueril. Cnde et alio Piopbeue qui ait : Cmi« his qui oderunl pacem, eram
loco ail : Estolc ergo misericordes, sicitt el Pater ves- pacificus ; cum loquebar illis, tmpugnabaiit me gratit

ter qui est in cmlis, miserwors (Luc.m, 36).

esl (Psal. cxix, 7). Meriio el in Evangelio in exsulia-
Deinde ail : Beati mundo corde, quoniam ipsi Dcwn tione angeloium nativiialera Domini nuniianlinin,
videbunt. Hos mundo corde esse sigoificat, qui, de- li;vc vox sancla reperilur Gloria in allissimis Deo, :

posiia sorde peccati, ab oinni se carnis inquina- et in terra pax Itominibut bonm voluntatit (Luc. n, 1 i).
menio purg iverini, et pcr opera lidei alquejusli- De qna pace el David relulil: Pax, impiit, mullaesl
ti;e Deo placuerini, secunduin quod David in Psalmo diligenlibut te, et non est iltis scaudalttm (Psal cxvm,
tesiaiur dieens : Quis ascendet in montem Domini, 105). Et Isaias similiier : Et ponam in mitlta pace
aul quis slnbil in loco sanclo ejus? Iniwceiis maiiibus /ilios tuos, «t in aquitate wdificaberis (Isai. liv, 15).
etmundo corde, qui non accepit in vuno auimam suam Si enim ad lioc Filius Dei carnem siiscipere et pati
(Psal. xxm, 3, 4). Meiiio et David sciens Deuin dignatus est, ui pacilicaret nos Oeo per sanguinem
nonnisi mundo corde posse videii, ita in Psalmo crucis suse (Coloss. i, 20); utique, secnndum quod
precatur dicens Cor mundum crea in me, Deus, et
:
Apostolus relulil, peroinnia pacifici esse deberau» ,
 :

337 TRACTATUS IV IN EVANGELIUM S. MATTilAlI. 538

ulvereipsum Deuni pacis in nobis habere mereanmr A siai; et ex eo quod fuit, in aliam speciem genera-
(Rom. xv, 53) hoc enim scriptum est :
Facius est : lur. Sic el Apostoli atque omnes credenies, per
in pacetocusejus,ct habituiio cjusin Sion (Psal. lxxv, aquain ba|iiisini, per fidem Christi (qui in compara-
5). Et sic vere non solum lilii l>ei erimus, sed ct lione sol juslitiae dicius esi) et per iuspirati<pnem

hwredes Dei. cohwredes autem Cknsti. Il"c eniiu Apn- sancii Spirilus Den renaii, ex terrena in cceletem
siolus reiulii : Si filii. inqnit, Dd, et hwredes Dei, nativiiaiem transierunt. Unde non immeriln sancti
cohwrtdes auiem Christi (fiom.vui, 17). Apostoli sal lerrce a Domino nimcupantur. Elrujus
VIII. Dfinde ait : Beuli qui perstcuiionemptitiuntur lerra? promptnm est noscere : id est terrse corpnris

propler justitiam, quoninm ipsorum est regnum cceto- 32 nnsiri, quam dudum insipieniem ac si-nsu vani-
rtwi. Non inunento esuriendam ac siliendam 30 tans insulsam, evangelicae prxdicalinnis sapientia
jiistiiiain Doininus superius memoravit : cujus desi- salierunl. Ipsi enim sal lerrae nostrae facli sunt,
derio in lanium siiire nos decet, ul propler eain et quia per ipsns et verha sapienlbe accepimus, el per
persecniionem miindi, et poenas corporis, et ip-ani ccelestem naiiviialem in spiritalem siinius demutali
morlem conienniere deheainns. ln qua siguificatione naluram. Sicut i.^iinr sal hoc, id est sal terr;e , in-
martyre^ maxinie declarantur, qui propter jusiitiam, dtscreie omnibus opus est, id esi regibus ac poten-
lidem et numen Christi persecuiiones in saeculo B lihus, divilibus ei pauperibus, servis ac dominis;sic
susiiiieut, quibus spes magna promitiitur, id est etcoelesiissapientiseverbum.quod perApo>lolospra:-
possessio rcgui coelormn. Cujus beaiitodinis Apo- dicatum esl, necessariuin estcunctisad vitam: Omnes
sioli principes exsiiieiunt, et omnes justi qui propter enim, secundum Apostnlum , eyent gralia Dei {Rvm,
justitiam legis divrrsis persecutinnibus afflicii, me- m, 23). Quia sicui praeseniem hanc vitam non sine
rilo lidci su:e ad regna cceleslia pervenerunl. salis usu habemus:ita (|uoi|iie illain vitam seternam,
IX. Demdeait : Beati eritis cum vos persecuti (ue- sine dnno sapiemi* diviine adipisci non pnssunius.
rint homines, et exprobrubunt, et dicent omne malum II. Sed quia de namra vel gratia salis secundum
conlra vos. Caudele in itla die et exsullate : ilico enim intelligenliam spirilualem jain superius dicluni est,
vobis, qnia merces vestra multa esl in ewlis ; sic enim nunc quoque de ipsa salis virlule tracteiniis. Vot
[acii bunl el Prophelis patres eorum. Omnia qu;e lem- ergo, inquit, eslis sal terrw. Ila pie sicut sal , cum
pnre perseculionis prnpter nomen Clnisti adversus operatnr in came qualibel, corrupielain n <
• t adinit-

jnsios persecutorum excogitare poiest infamla per- til, loeiores aulerl, sordes ex|mrgat, vermes non si-

lidia, vel diversa opprobria ingerere, vel corpori nit generari : ita et cceleslis graiia ac fides quae per

pcenas inferre; non solum palienler lerre debe- Aposlnlus data est, simili exeinplo in i.ohis opera-
nins, sed eiiani cuni gnudio exsullalionis nccipere, C tur. Auferl eiiim carnalis conciipiscenli;e cnrrup-
propter ruiuram gloriam. Hoc enim ail : Gaudete in telam ,
peccatnrum snrdes expurgat, odorem
illculie et exsultule: dicovobis, qniamercesveslramulia malae convers ilionis excludit, verines delictnrnm
est in ccelis. Qnain glnrinsa est persecutionis hujus non sinil generari, id cst de corpore libidiuo-
toleraulia , cujus mercedem Dominus reposilam sas et mortiferas volupiates exsnrgcre : conser-
esse dicil in coelis! Et idcirco propositie gloriae vans corpora nostra eiiam ab illo immortali veime,
prainiiiiii considerantes, ad omiieui toleranliam 33 'I' 1 ' indefessa posiia pei catores excmcial, de qno
31 passionis devota fide parati esse debemus : ut scripnun est : Vermis eorum non morielur , et ignis

consnrtes glnri;e Proplirlariim alque Apostoiorum eorum non exslinguetur (Marc. ix, 45 .45, 47, exlsai.
cflici mereamur, per Christum Dominum iiosirum, lxm, 24). Ei sicuti sales a ioris quid^m apponuntiir,
qui est bencdicius in saecula. iniriusecus vero operautur per viriutem naiur;e su;e,

tdi/.titiii! ,,, ita et cceleslis gratia exieriora hoininis atuue inte-

lnAL.1 A t Ub IV a .

rtora perpenetrat, et tolum honnnem lniegrum a

In capul v Evangelii S. Matthwi.
peccaio incorrupiumque conservat. Hos autein Deo
I. Deinde ait : Vos estis sat terrw ; sed si sal terrw dignos esse, qui sale cceleslis sapienli* condiuntur
infaiuatum fueril, ad nihilum valet, nisi ut projicialur I* {Ltvil. II, 15), etiam duduni pnrcedente fignra legis

foras , et conculcetur ab Iwmiuibus (Matih. v, 15). oslensuni esl, qnia omne

Deo sacrificium oflierendum
Doininus Aposlolns suns sal lerne cngnominat. Et sale saliebalur. Quod ipsuin Evangelisla conimemo-
videatnus quid sub hujiis vocabuli coinparalione de ravil diceudo: Omne, iuquil, sacrifuium sate salietur
Aposlnlis suis Dominus velit inlelligi. Quod ut ple- (Marc. l\ , 48): o-lendens enin boiuiiieu: dignuui
nius possimus advertere, primum sollicite requiren- vere sacrificium Deo lieri , qui coelesiis sapieutix
duni est, quid boc sal sit, et cujus lerw, et in vinule esset infnsus. Unde non immeriio cuin per
quaiu deinde reni ulililaienique prnliciai. Jain eliam Ezechielem propbeiam Dominus Jerusalem, iinmo
salis ipsius naturam usumque iractare debemus, ut potins Synagogam , increparet, inter cttiera ait

bis cogniiis, dominici dieti virtutcui spiritali intelli- Aqua noa est lota , neque sale salita (Ezech. xvi, 4);
gentia faeilius assequamur. Natura igiiur salis per prannniians, quia neque graii.nn bapiismi salniaris
aquam, per calorem sulis, per flatum venti con- ad abluenda peccaia sua acceplura erat, neque lidem

» Apud Galland. : Tractntus III, in S. Mntlinei tlvnnn

559 S. CHROMATll EPISC. AQUILEIENSIS 3«>

eoelestis sapientiac susceptura. Si «juis itaqne boc ccc- A luit, seil et sibi miscr ei inutilis facttts esi. Et ideo
lesti salc usus fuerit, cendielur ;
qui autem noluerit, addidilDoniiniisilioens : /t(/ uiliilunivalet, nisi ul pro-

infatuabiiiir. Non immerito et Apnslolus (Cotoss. iv ,

jiciaiur (orus, el conculcelur ab hominibus : qtiia bu-
C), sernionem uoslrum semper giatke sale conditum jiismodi, jam nun fideles ac domestici ; sed projecti
es-e debere commouuit. ::b Ecclesia, ui exiranei ei lidci Imsles babendi sunl.

III. Aillmc biijus salis graiiun ac viriuleni eiiamin Unde ct Judas de domeslieo fidei , ininiicus fnctus
lilnis Regnorum inveuiiuus prneostensam (IV lieg.u). e-t verilatis. 36 PfojcUli ilaqiie liiijusmudi extra
Cum in Jeriebo essent aquae m iliguae quse sleriles Ecclesiam, necesseesi ut diversis vitiis carnis et va-
faciebant, peiitiis eslsancius EIi;ceus34P ro P' lela '
ut riis voltipiaiibus saiculi couculccntur : et boc est
iisdem aquis remediuni salntare praberet, Tunc san- quod ail : ad nihilnm valel, nisi ul projiciatur («ras,

clusElisaeus, ccelesiis mysterii non ignartis , dixit af- el conculcelur ab hominibus. Qird sil aiileni concul-
ferri sibi vas ficlile, et milii in eo saleni. Et venit, et cari ab lioniinib'is, ctiam Salomon ifl libro stio re-

inisit salem ad exitus aquarum ; et sic sanala sierilis tulii, cuin de inulieie mereirice loqueretur : Mulicr,

natura aquarum, in fecunditaiem mutata est:quodiu inquit, (oniicaria, quasi siercus in via ab liominibus

sacranieulum fuiurae veritaiis gestum, manifesia ra- prwtereiattibits concutcutur (Eccli. ix, 10). Quia igitur

lione c"?iiosi iinus. Nam per aquas genies signilicari B conditi jani sale apostolico siiinus, in lali ac lanlo
cvidenter Apocalypsis relulil dieendo : Aqum quat »i- condinienlo graliae spiiilualis permancre debeinus,
disli ,
populi , el gentes , et lurbai , et naliones sunl ui ipsi quoque sai lerirse nuncupaii a Cbristo Domi-
(Apoc. xvii, 15). Qu:e aliier sanari, vel rcinedmm no nostro nicreamur, qui esl benedictus in sa?cula,

salulare accipere non poterant: nisi sal in vas ficlile Amen.

inittcretur, id est Dei sapienlia buinanuin corpus ac- TRACTATUS V ».

ciperel. Qua? postquam ad cxitus aquarum, id esl ad

ln capul v Evangelii S. Matthwi.
exiiiun mortis bumanae, saluiis nostraj causa perve-
nil : tunc oiniiiiiin credenlium natnra qtue a fructil I. Deinde ait : Vos estis lux mundi. Non poiesi ci

seminissterilis erat, in fidci acjuslilije fecuudiiaiem vitas abscondi super montem positu , neqite acccndunt
inulata est. Unde non iinnierilo Doininus Aposlolos lucernam ut ponant eam sttb ntodio, sed super cnnrtc-

snos sal terrse appellat, quos divina ex se, el ccelesii lcibrum, ul tuceal omnibvs qui in dnmo sunl (Matlh. v,

sapientia replevit. Sic aulem eos sal terrae es-e tes- li, 15). Sa! lerraj Doininus discipulos snos nppella-

taius esi, sicui et luceiu nui.idi (Jomt. viu, 12). Nain vit : i|iiia iiif.ituaia a diabolo corda liuiiiaui generis,

cuui ipsc lucem muiidi se essc profcssus sit , t.imen |ier coclesiein sapientiam condierunt. Nunc qunque
rsiiain discipulos suos boc numiue voluit iuincnpaie, G lumen iniindi eos iiiinciipal, quia a se ipso qui ve-

i ou aufetens sibi quod siitiin est lunien, sed lar- ni in cl xlcrutini Iiiinen esl, illuiiiinati ; ipsi quoque
giens : quia luniea vei uiii et oeiemum quod suuin est, Itinien facli siinl lencbiarum. Nam quia ipsesol jus-

sine aliquo detiinieiito piopri.e nalurx largiiur. Sci- titi.cest; non immeiiio etiam 37 1 '' 80 '?' 08 h{MS '"' 1 '

mus saue noniiiillos sales de terra generari: sed et iiieu mundi coguoniiual qilia per ipsos, quasi per ;

luec siuiililndo congruil Aposlolorum pcrsoiuc. Quia quosdam micantes radios, uiiiverso orbi cogniiionis

(|iiamvis nati de lerra bumaiii corporis videieniur, suaj liiinen infudit : fugaveruhl enirii a cordibus bo-
aliud 35lainen pcr lidemCbrisiiessejaiiHcepeiani: iniiiiiiii leiiebras erroris, luee veriialis ostensa. Per
ul non jam terra, sed sal lerrffi baberentur; quia de ipsos namque illimiinaii etiam nos, ex tenebris lu-
carimlibus facli snnt spiriiales, idonei qui lide pos- men siiinus cffecli, dicenle Aposlolo : Eralis enim

senl condire insulsa corda credenliiim. atiquando tenebrw, nunc autem lu.t in Domino : sicul

IV. los crgo, inquil, eslis sal terra : si aulem eal filii tucis ambulale (Ephes. v, 8, 9). Et iteriiin : Non
injaluatum (uerit, iu quo condietur? ad niliitum valel, eslis fitii nociis neque lenebrarum, sed eslis filii lumi-

nisi ul projiciatur (oras, el conculcelur ab hominibiis, nis ct filii diei (I Thess. v, 5). Merito el sanctus Joau-

Infitiiaii aiitem eos ostendit, qui cum semel per (i- nes in Epislola sua lcsiatus est, dicens : Deus tux est

dem el sapienliam ccelestem erudili, fidcles ac sia- " (1 Joan. i, 5), el qui manet in l>eo, in lumine est,
biles (lebeant pernianerc; relicta iide et sapienlia sicul et ipse csl iu luinine. Unde (|iiia tenebriserro-

divina, aul in bxresiin ruuut, aut ad stiibiliain gen- ris liberalos nos esse gaiidenuis, sempcr quasi lilii

liliiim ledcunt. Et idcircoail : Si autem salnt(aiuatum lucis in liiinine ainbiilarc debcmus.

fuerit, in quo condietur? Quia infaiuali liaude diaboli II. El addidil : iVon polest, iiiquit, civitas abscondi

ltujusniodi boniines, aniissa ftdei gralia, evanescunt. snpra montem posila (Miillh. v, 14). Civitatcm bic
Qui ctini putuissenletiam alios non credcutcs, aUliuc Ecclcsiam significat , de qua innliis locis divin;e

a (ide alienos, divinae prsedieationis vcrbo condire, Scri|iluiai testantur, et de qua Davnl inaxinie loqui-
eiiam sibi inntiles exsiiteinni. Denique Judas Isca- tur , dicens : Gloriosa dicla sunl de te , civilas Dei

riotes de bujusmodi salibus fiieral : sed poslca qtiain (Psal. lxxxvi, 3).El ileium : Flunimis impetits lieti-

divinain sapieniiam reprobavit, ei de Aposlolo apo- ftcat civitalem Dei (Psul. xlv, 5). Et iterum : Sicnt
stata factus est : non soluin aliis prodesse non po- attdivimus, ita el vidimus in civitaie Domini virlutum.

* Apud Calland, ; Tiucutus IV. in S. Mutthcvi Evangelium,

 :;,

:,a TRACTAIUS V IN EVANGELIUM S. MATTII^I. 512

in eivitate Dei nostri : Deus fundavil eam in ceternum A bac enim luceroa inexlinguibile legls ac gratia; sua;
(Psat. xlvii, 9). Et ui manifcsie se de hae eivitate lumen oslemlit, quod non aliquo c cc;e iuenlis vela-

loqui Spirilns sauctus osienderet, etio.ni inoiitis ip- mine (iperiendum est vel obscuranclum, ul Jud;ei vel
sius fecil mentionem, dicendo Incivitate Deinostri, : hoerelici faciunl, qui perspicuam lucem pnedicaiio-
in munte tancto ejus. De qua per Isaiam Doininus nis divinse pravis inlerpretaiionibus oblegere et oc-
loqiiilur, dicens :
38 ^ cce e 9° prwparabo ,l0 ' car ~ ctiltare niluiitur, pro fide perfidiam 40 prxdienndo,
bunculum lapidem, et fundq/nenta tua sapphyrum, et el lumcu verilalis erroris tenebris obvelando. Unde
propuijnucula tua jaspidem, el porlas tuas lapidem luccrna hxc lcgis ac fidei non occullanda nobis est,
crystallum, ct circnitum luum lapides eleclos, cl om- sed ad salutem inultoium scmpcr in Ecclesia, velul
ues filios luos docibiles Dei (Isai. uv , 11 , l
v
2, sec. in candelabro, constiluenda ; ut veritalis ipsius luce
L\\). El multa siinilia quse prtclermisinms , ne et nos fruamur, el omnes credentes illiiminenlur.
uediuni legentibus faeeremus; maxime cimi h;ee Ad cujus luininis coiiteuiplaiionem eliam, per Isaiam
qux dicta sunt, ad probatioiiem civitatis liujus salis nos sanctus Spiriltis adlioriaiur dicendo : Venite,
nbumlequc suflicianl. Civilatem ergo supra montem ambulemus in luce Dotnini. Dimisit cnini populiun
posiiam, Ecclesiam ostendit, sUpra lidem Dominiae suum domus Israel (hai. n, 5, 6, sec. LXX). De qtia

Salvatoris nostri in crjelesti gloria consiitulam; qme B luce et beatus Petrus io EpUtola sua lestaius csi,
actu spiriiali omnem '
humidiiaieni leirenx inlir- dicens : Qui eripuit nos de tencbris, el advocavit nos in

mitaiis excedens , universo mundo conspicua lacia adaiirabilem lucem (I Petr. u, 9). Unde et Zacharias
e.-.t gloriosa; qu.e jam non per annunliationem legis proplieta, ul spirilalis hujus liiniinis et ccelestis can-
obumbralur, sed per evangelicam docirinam aperta delabri quod in ligura Ecclesia: oslensnm est, mani-
praedicaiione conspicitur. feslaret mysleria, inler calera qu;e ei pro nierilo
III. El addidil : Neque enim acceniunt lucernam, prophetix monsirala sunt, etiam candelabrum au-
el ponunl euni sub modio , sed supra candelabrum , ul reiiin cinii lampadibus suis se vidisse teslatus est
luceat omnibus qui in domo sunt (Malth. v, \',>). Yi- (Zach. iv, 2). Nam el in labernaculn teslimoiiii ad
deainus itaque el liujus dicti Dominici ralioneni. fiilurx veriiatis exemplum candelabrum cum lucer-

Scimus liicernam ad hoc accendi, ut nnn modioaut nis indefesso luinine populo lucebat (Exod. xl).
aliquo operiinenlo tegatur; quod si fiat, usus ejus Cujtis, rei ralio Judais quidem occulta cst, siculi et

nulli rei pmderil : sed ideo accenditur iu candela- oninia sacramenta legis, sed nobis jam manifesia.
bro, ut in edilo loco posita caeeilaiem obscurx noctis Scimus enim in candelabro illo lypum veri ei xterni

abjiciat, et lucis su;e usum in domo conslitiiii* iin- luminis oslensum : id est Spiritus sancti, qui per
pertiat. Quod ideo Doininus eommemoiai, (|uo sci- C muliiformem graliam omne Ecclesia; corpus semper
reinus, et nos idciico gratia (idei accensos; ei 39 illuiiiiuat. Unde ei Dominus iu Evangelio, inier c;e-
luce spiriius illiiiniiiatos, ut et ipsi | er opera lidei lera, diseipulos suus ul lucernas in manibus ardenies
aique jusiiii;e velnt Uicema spiriiualiter luceremus; habeant adhortatur, dicendo : Sinl lumbi vestri prce-

el bos qui in lenebris erroris suut pGsiti, ignoran- cineli, el lucernce ardentes (Luc. xn, 15). Quod ulique
ti;e nocte depuls i
, veriUlis ipsius liimine illiislra- 41 Donnnum praecepisse , non corporali sensu , sed
remus. Unde Aposlolus ait : lnter qnos Ivcetis sicui raiione spiritali, inlelligenduin est. Nam q.uia in lu-

luminaria in Iwc mundo, verba viice contiuentes (Phi- cerna mandaium Dei, sive liiinen legis significatur

lipp. ii, 15, 16). Quod r,i non facianiiis, videbimur idcirco lueernam iu manibus portare jubemur, ut
lam necessarii luminis ulilitatem, ad damnum tam illuminati gralia Spiritns sancli , opei ibus justilix ac
nostriim quam alioium, inlideliiate nosira velul lidei Iuceamus , secuudiim quod Salomou retulil

quodam vclamine obiegere el obumbrare. Qua- Viai, inquil, jwslonim, siiuititer ul iux fulgebunt ; pro-

propter et illum qui tileniuin ad lucrum iceleslis cedunl enim et illuminanl , donec^ corrigat dies (Prov.
negolialionis acceptum abscondere magis voluit iv, 18; see. LXXl
qiiam ad oiensain iiiiinniulariis dare, debilnm poe- V. Mcrilo ergo, cum in prxsenti loco Dominus
nnm incurrisse seimus et legimus (Matth. xxv , D lticernx mentionem fecisset , dicendo -.Neque accen
2«, 50). Imtt lucernum, et ponunt eam sub modio , sed super

IV. Et idcirco lucerna illa spirilualis, qux ad usum candelabrum , ut lueeal omnitms qui in domo sunl
salutis nostr;e accensa est, semper lucere debel in addidit dieens : Sie luceat lux vestra coram hominibus,
nobis. Habemns enim liicernam coelestis mandali, et at rideant opera veslru bonu , el magnificent Palrem

grali;e spiriialis, de qua David retulit ; Mandatum veslrum qui in crelis est (Malih. v, 10). Magoilieatur

luum lueerna pedibus meis, et lux semilis meis (Psal. enim Deus in nobis apud incredulos et infideles, si

cxvui, lOri). De qua et Salomon ail : Quoniam lu- geciindum praecepta divina vivamus.si bonis operi-
cerna esl prwceptttm legis (Prov. vi, 25). De qua per busluceamus. Unde et sanctus Apostolus ail Mogni- :

Sophoniam quoque prophetam Doininus lestatur : ficuie el porlale Deuin in corpore veslro (I Cor. vi ,

Et scrutabor Jerusalem cum tueerna (Soph. i, 12). In 20). El beattis Petrns in Epistola sua similiter com-

'
Hnmiditutem. An humilitatein, prouledilio prima gat. Legil tamen corrignl etiain Lucifer Calarilanns ,

Basileensis? ut ad euiii locuin annotat Nobilius. Editio priina Ba-

b Corrijfrtf. LXX . Prov. iv, 18 , r.onopOi>irn , diri- sileensis habet «fecurnrt.
 :

545 S. CHROMATU EPISC. AQUILEIENSIS 54*

monet : l!t cum detreetaverint de vobis, opera justitiw A ccelum et terru transeant, iota ttnum vel unus apex a

magnificent Dcum nostrum I Petr. III, 16). Potest (

Lege non cadent,donec omnia fiant (Matlh. v. 18).

amem etaliier intelligi, quia muhiplex inielligentia Quam vera igitnr ac divina sit praedicatio Lepis, ex,

spiritalis est, ut in lueerna ipsum Dominum signifi- lioc ipso cognoscimus, de qua ne ioia quidem vel

care noscauius, prnpier assumpli corporis liuinilila- unum apicem posse cadere Domiuus ir.auilestal.
'tem. Hic quidem, non solum 42 secundum gloriam Qiamquam in hoc ioia vel apice Legis, eliam sncra-
diviniialis, Sol justitix nuncupalur, sed secundum inenium crucis pnssit jnlellgi, quia ioia ei apex
assumpti curporis sacramentum eiiam lucerna os- qiiamdam in se imaginem crucis oslendunt, quae a

tenditur ;
qnia cum Deus esset gloiiue et majestalis Lege ac Prophetis praedicata nuila rutione poterat
a?lernoe , humilis in lioc inundo tami|iiam lucerna praeleriri.

apparuil. Et non sine causa tamquam lucerna : quia II. Deinde ait : Qui solvcrit, inquiens, inium de

lucerna per nnctem lucere consiievit. Idcirco itaque inandalis i.stis minimis et docu j rit sic hoinines, mini-

in lmc mundo hnmilis tamquam lucerna apparuit mus vocabilur in regno coelorum (Ibid., 20). Cum
ut tenebras erroris de cordibus noslris ei ignorantix mandaia minima solvere impium sit, multo magis
nocteui depellerel; qui in lioc mundo velui in nocle magna ei maxima. Unde per Salomonem id ipsum
positi degioius. Ilujusmodi ergo lueerna , id est in- B Spiritus sanrtus conleslatur , diiens : Qui modica
carnatio Christi ostensa a Lege et prophetis, jam spernit, paululim decidel (Eccti. xix, 20). Et idcirco
non obscura prapdicaiioue lej;is tamquam modio te- nihil esl de praecepiis divinis solvendum, nihil muti-

gitur, nec infidelitate Scribarum ac Pharisap.oium landuni, sed totiim Ddeli ac devoia mente servan-
velut quudam vase perlidiae operilur : sed in cruce , duin alque docendum, ne regni ccelestisgloria amit-
velul in candelabro , conslitula, omnem Ecclesix tatur : quia, quae judicio infidelium vel boniimim
cjom ii iii illiimiual. Secundum niysieiium iiaque in- sa'culi niinima putantur et parva, ha°c apud Deum
caruaiionis, lucerna est; secuiidum gloriam>.ero Di- non snnt parva, sed necessaiia. Qui aulem docueril
vinilaiis, S'>l juslitia; est. Denique in ipso crucis et (ecerit, hunc magnum futuriim Dominus oslendil
candel.ibro , lamquam Sol resplenduit , cum per in regno cceiorum. Quapropiur non solum verbis
Apostulorum praedicalionem, quasi per quosdam operandum esi, sed el laciis; uec ut doceas lanium,
radius , universo orbi clarissimum suae cognilionis sed ui quod docucris, faoas. Et audiamus ipsum
lumen invexit Dominus et Salvalor noster, qui est Dominum hujusmodi dociorcs, qui dicunt et non
benedictus iu saicula. faciunt, 45 ' n Evangelio iiurepantem : Va;, inquil,
vobis, Scribo? el Phariawi hypocritm, guia oneratis ho-
43 TRACTATUS VI ».
C niiiifs oneribus, qua porlari non possunt, ipsi autem
ln caput v Evangelii S. Mallhcei. non langitis digilo vestro sarcinas ipsus (Malth. xxm,
I. Deinde aii ; Nolite putare, guia veni solvere Le- 4). Lnde et Aposlolus ail : Non, inquit, audiiores

gem uut propheias : non veni solvere, sed adimplere Legis jusli sunl apud Deum, scd fuclores Legisjusiifi-

(Maiih. v, 17). Non ad dissolvend;im Legem vel cubuntur (Itom. H, 15). Si hoc eliam de audieniibus
Prophetas Filius Dei venit, qui aucior est Lrgis et dicit, quid de docloribus inte.lligendum esl? Inde et
Propheluriiin ;
quia ipse Moy-en ad tradendam Legem Salomon ait : Noli esse citatus in lingua tua, et scgnis

piipulo dedii, et Propbelas ad praedicalionem futu- ac remissus in operibus luis (Eccti. iv, 54). Et ideo
rorum sanctn S|>iriiu mundavit Non ergo, inquit, : oporiet eum qui docet, exemplum ex se prxbere

veni solvere Legem aul Prophelas, sed adimplere. purae fidei per bouestaiem convirsationis su*, ut
Implevit autem Legem el Prophetas hoc modo; Aposiolus Tinioibeo sxribit : Forma, inquii, esio fi-

duin ea qua? scripta er;mt in Lege et Prophetis, ipse delium (I Tim. iv, 12). Et iierum : Exemplum tc

consuminavit. Uude cum acetum iu cruce oblaium ipsum pnrbens operum bonorum, in justiiiu, in casti-

sibi bibissel, ait : Adimplelum est (Joun. xix, 50) : tute, in sobrietale, per iloctrinam sanam (Tit. n, 7, 8).

ut evidenUT ostenderet, omnia qua: de se in Lege Uode et ipse Filius Dei, qui magisler ei dominus
et Propheiis scripia erant, eliam usque ad aceii D le;;is est, ad cxempliim nostrum, ciincta quxdocuii,
poium esse compleia. Adimplet Legem omni inodo, voluit rebus ipsis implere.
dum niysierium pascha; vel agni, olim in figura III. Eladdiilil: JVisi abundaverit yhstitia vestra plus-
monsiratum, passionis suae sacramento complevit. guum Scriburum el Pharisworum, non intrubitis in

Unde ait Aposlolus : Nam et pascha nostrum immo- regiium ccclorum (Mutth. v, 20). Reprchendiiur jusli-
laius est Christus (l Cor. \,1). Adimplet Legem, tia Scr.barnm el Pliaiis;ioruin, qnia non fidem pro-
diun sacrilicia Legis, omniaque cxempla iu se prae- missionis divinae, sed humanam l.iudem et saeculi
hgurata, accipiendo corpus, verilalis raiione com- glori;un quaerebant, sicuti habemus exemplum de
plesii. Vel certe adimplet Legem , dum pr.xcepta illo PharisiPO superbo et elalo; qui utsihi videbaiur,
Lpgis quae dederal, ev;ingelic;e graii.e suac supple- justiliae sik-b merita pr;pferens, impndenier se, elalo
meulo coiifirmat. Quam autem Legem venit adim- animo acsuperbis vocibus, inconspeciu Deijaetabal
plere, iu sequenti demonstrat dicendo : Donec 44 (Luc. xvui, II). Rctiuebant crgo speciem juslitix

• Apud Galland. : TniCTATUS V, in S. Maltlimi Evangelium.

 ,

345 TRACTATUS VII 1N EVANGELIUM S. MATTH^I. 34C

Scriba) c.i Pharisxi , 46 non " l De0 placerenl .
se( i A lium circumttanlia labiis meis (Psul. cxl, 3). Et ite-

ut famani liumans gloriai qua-rereni , ut lucra lerre- nmi in alio psalmodixil : Dixi, cusiodiam vias meas,
na et (empnralin commoda mercarentur. Et ideo bor- ttl nott delinquam in tingua mea (Psal. xxxvm. 1).
taiur Diuniniis, ul banc a famosam jusliliam laudis Quia, ni Salomnn ait : Lobia imprudentum siulia tiar-

hum.inx, operibus jusiitiie ccelesiis ac lidei incriiis rabwit; el tiatera appenditur verbum prudeniis (Eccti.
prxccdamus, per Chrisium Domiinim nosirum. xxi, 28). Et ideo Dominus in E\angelin (Muiih. xn,
56), eiiain pro oiioso sermone rationem nos leddi-
TRACTATUS VII ] >.

turos esse lestalus est. Ilinc et Aposiolns ila horia-

ln capul v Evanqelii S. Maltltcci. tur, diccns : Omnis sermo mulus ex ore vesiro non
I. Debinc sequitur : Audistis quia diclum esl anli- exeal, nisiqui bonusesi ad tedificatioium fidei (Ephes.
quis : Non occides : Qtii tiiitem occideril, reus erit ju- iv, 29). Et ileruin : Sermo vester sil semper in gratia
dicio. Ego antem dico vobis : Si quis irascilur fratri sale conditus, ut scialis quonwdo oporleat vos unicuique
suo, reus eriljudicio (Malth. v, 21, 22). Iloc csl quod respondere (Coluss. lv, 6). 01) quani reni in omnibus
dixit Dominus, non venisolvere Legem, sed udimplere. cautos nos esse convenit, ne per lamiliariiaiem inu-
Hnc est, quod minus eral, addere : prsecepta scili- tiliimi verborum, d.imuuin saluii acquiramus.
cet Lcgis in melius reformare. Unde ei sanctus Apo- B III. Dcbinc ait : Si offers munus tuum anie aliare,
siolus ait : Legem erqo desiruimus per filcin? Absil : etibi reinemoralus [ueiisquia liabet aliquid [rater tuus
sed Legem constiluinius (Itoin. ui, 31). Itudi et duro adversum le; retinque iltic munus ttium, et vade prius
pnpulo Legis tradila sunt mandaia justitiaj; prrfrcto reconciliari frutri luo, ettuncoffer niuiius tiium (Mntth.
auiem et fldeli populo evangelica iradnninr prace- v, 23, 24). Quanli habeai Dominus fraternam dilec-
pta consummaue (idri ct ccelesiis juslitise. Lex prse- tionem, ex hoc ipso cognoscimus; cumoblaliim Dco
cepit non occideiiduiii , Evangelium vcro ncc. ira- miinusosiendii accepie non offerri, nisi pnii- oblaior
6cendnm : ut oninem radicem peccati auferret de muneris frairi suo, iracundia seposita, reconcilieiur.
eordibns noslris ;
quia per iracuiidiam potest eliam Invenimus denique oiferentis Cain munera idciico a
usque ad homicidilim perveniri. 47 Unde nou im- Deo repudiata (Ge«. iv, 5), quia cbarilaiis 49J ll,a
merito heatus Jub in libmsuo ita lestalusesl dicens: non scrvans , advctsus fralrem iram animo reline-
Sttiliiim interficil iracundia, seducliim autem occidit bal. Ciule noii iininerito Domiuus in Evangelio
tvmulatio (Job. v, 2). D.ivid qunqne ita ail : Irnsci- multis locis, charitalis fraternx dilcclioneni praci-
mini, el noliie pcccare; dicilein cordibus veslris, et in puecnstndiendam esse insinuat, dicendo : Mandatum
cubilibus vestris eompungimini (Psal. iv, 5). Quod noiiun do vobis, ul dilectioncm hubeutis ad allerutrum
tesiiiniiniuin sancius Apo-tolns interpretalus est di- G (Joan. xiii, 54). Et iierum : Inhoc cognoscent omnes
ccns : Sol non occidnt super iracundiaiii vestram, ne- quia discipuli meicstis, si cliuriliitem ad altertilrum
que deiis locum diabolo (Eplies. iv, 26, 27). Ciun ergo hubueritis (Ibid., 35). Non immerito eliain pei Zacha-
irasci non liceai, mulio minus homicidii crimen ad- riam proplietam ita Dominus loqniiur : Judkium jus-
miitere. Et cnm iracundia leneaiur in futuro judicio; lum ei pacificum judicate, et nolite reiinere mulitinm
quam putamus pcenam habiluriini ijisius sceleris fac- fralris vestri in ardibus vestris (Zuch. vin, 16). Pcr

torem ? Daviilqunque similiter testalur : Desine ub ira, et

II. Qui nutenidixerit, inquit, fratri sno, raca, renserit derelinque indignaiionem (Psul. xxxvi, 8). Pari modo
concilio. Qui autem dixerit , fante, reus eril gelienuce eiiam per Salomoiiem Spirilus sani lus loquitur, di-

ignis (Maiih. v, 22). lia docet nos Dominus per om- cens : Homo liomini veservas iram, el u Dco quceris

nia esse psrfecios, ui ne levibns quidem vel vanis ser- medelam ? Ifse in lioininem similnn tibi non habes mi-
nionibus fuiiiio judicio rei leneamur. Velai namque sericordiam, et Deum exoras pro peccutis? El ipse cum
dici fratri, raca, id est vacue el inanis : non cniui sis ciiro retines iram, el propilialionem petis u Deo? El
debei dici vacnus etinanis, qui lide elSpirilu sancio quis orubil pro dcliclis tuis (Eccli. xxviu, 3-5). El
plenus cst. Neque enim debet fatuus appellari, qui superaddidil dicens : Mimento novissima, et desine

credendo in Chrisio, divimo sapientire gratiam con- ^ hiimiruri (Ibid., 6). Unde et sanclus David evange-
secuius est. Unde et cuin pcr Salomonem Spiritus lici prasccpli per Spirituin sanctum non ignarus, de
sanctus de viro evangelico loquerelur , iia lestattis se ila leslalus est, dicens : Si iniquilalem, inqnii,

esl, dicens : Beatus qui non esl lupsus verbo oris sui conspexi in corde meo, non e.randiei Dvminns (1'sul.

el non est stimulutus tristitia delicli (Eccli. xiv, 1) Et l\v, 18). Quid enini lam graluin Deo, lam necessa-
idcirco alio loco idein Salomon ait : Fac ori luo se- riiini 110511* salnti, quain quod Dominus prsecipit,

rus, et linguce tuce el verbis luis fuc sluleutm (Eccli. iram noo relinere, paciflco animo ac siniplici ion-
xxvin, 18). El iterum : Circumcide a te pravum os, et scientia Deomunus offerre, siculoblulil primus Abel?
iniqua 48 '"^ 1 " ,0 "9 e expelle nte (Prov. lv, 24). El Et iiico inuneia ipsius suscepla sunt a Dco, ('ain re-
ileruin : lndiscipliniilceloquelcenon assuescul os luuni; probata : quia Abel pura ac simplici 50 mente mii-

est enim in illa Irislilia deiicti (Eccli. xxin, 17). Unde nera Doinino offerebat ; Cain vero irani adversns
el David ait : Pone, Domine, eustodium uri meo, el os- frairem tenebat in corde. Quapropter si voluinns

Famosam. An Fumosam, pront in iimwine^Gry- b Apnd Galland. : Tractatus V, in S. Matihcci

na?ns'. Evanqetium. |
 :

347 S. CHROMATU EPISC. AQLILEIENSIS 318

ii.uncra uosira Dco -
placei e, excludere iracundiam de \ III. Alii vero, quorum asseriio planior b niilii vi-

corde debemus, inlerficere maliiiam conlra Irairem tletur, adversarium liic Spiriiiun sancium existimant
susceptam, tenere vero pacein fraiernam, servare intelligendum, qui adversalur viiiis et desideriia
cliaritaieiu, diligere tinaiiimiiaiem, cuslodire con- canns, secuiidmn quod Apnstolus nianifestat, dicen-
cordiam, u I pl.icare DominUm uiereamur, qui csl lie- tlo : Caro , inquil, concupiscil adversus spiritum, el

nedictus in sa:cula. spiritus adversus carnem : ha-c enim sibi invicem ad-
versanlnr, ut non qucecumque vultis, faciatis (Gal.
TfcACTATUS VHI'»i illtt

v, 17). Spiriius eiiim coelesiia desiderai, caro ter-

In capni v Evangelii S. Matihaii.
rena coiicupiscit : Spiritus donis spirilalilius gaudet,
I. l'ost liinc seqnilur : Esio , inquit, consenliens caro vitiis corporalibus olileciatur. Lnde ei Aposto-
adversdrio luo, dum et cum illo in via, ne forle itdver- lus ail : ISvUle contrislare Spiritum suncium Dei, in
sarius tradal le judici , etjudcx trttdat te ministro, ei quo signali eslisin dic redcmptionis (Ephes. iv, 50).
iii carcerem millaris : Amen dico tibi, non exies inde, lluic, credo, adversario peecali et erroris liuniani,
donec rcddas novissimum quadranlem (Matllt. v, 25, suadenli qu;e justa el saucla siiul, in omnibus olie-
2(i). De Imc Domiui dicio quidam iia exisiimant in- dire nos Dominus pracepil, dum cum illo siimus iu
lelligendum , asserentes liujusuiodi atlversirium qui Q via, id est in coroitatu vit;e pr«senlis, ul aiernani
cul|ia sua vel aliena inimieus exsliterit, cilo ad pa- pacem, et peipeliiain socittateni cuni eo liabere pos-
cem et amicilias esse revoeandum, dum ctun illo su- siiinis. Veruin si quis voluntati Spirilus sancii dieto
iiium in via ; id est in cursu vitae pr.esenlis : ne cum non aiidieus et conlrarius exslilerit, non diibium est,
de s&culo fuerii reee-sum, uniisquisque, ui cliaritatis bujiisiiiiidi bominem, post exeessum vitse, Dei Filio,
iniineinor el iiiimicitiaroni reus, iueipiat Ueojudici qui judex vivorum ae inortiiortini esl, offereiuluui, a

oflerri, et tradi a judice miuistro; id est prajposilo quolradeturmiiiisiro,idest,Angeloiormentorummit-

lorinenloruin ; tit niissus in carcerem gelieunae debi- lendiis iu carcere gehennae; uude uon dimitletur, nisi

tas peccali poeuas exsolvat. Sed assertio ista non etiain 53 novissimum qu dr.uitem reddat, id est,
pleiiam videtiirlialien: ralioiiem.Quideniin? si aliquis omiiem poenam debili etiaip usque ad uovissimuiu
51 e fratribus ob causam fidei adversarius exsistat, peccaium exsolvai. De lioc igitnr adversario Domi-
numquid perfidise ipsius consensus commodaiidus iiiis in priesemi loto loqui inlelligitur, qui adver-
est, ne cum laii religiosa discordia inaneat? Ilahe- saus peccatis nostris saliilem nostr, in desiderat, qui
mii - adversarios et gentiles qui lidei iiostne adver- nos idc.irco cupit sibi esse consentaneos, ul et pce-
sauiur, qui nos iiiierdum lempore perseeutionis ad nas iiileini evadere, etregna tcelestia cousequi me-
nelanda sacrilieia cogunt : iuimqiiid el propter liu- C reaniur. De quo ct Salomon in libro suo teslari vi-
jnsniodi adversarios boc agendum esi, qiiemadmo- dettir , tuiii dieit : Est unus , el non esl secun-
duiii voluniati ipsorum consensuin sacrilegiim com- dus, cl quidein nec /Hius , nec fraler csl ei, et non est

niodemus, ne inimiei permaneant/quorum saeiilegse finis omni lubori suo (Eccle. iv, 8). Et : Uptimi sunt
persuasioni nou modo conseulieiiduin non esi, veruui duo quam unus,quibusest merces bona labor ipsorum;
eiiam invieta flde resisleiidnm. quia si ceciderit unus, aller eriyii socium suum. Vm
II. Quidam etiaiu aperte adversarium liic diabo- illi uni eum ceciderit, quia non habel qui erigat iltum
liim iutelligeudiim exisiimani ;quod qua ratione ad- (Ibid., 9, 10) : osteudens quia caro qua; concor-
siruanl, iion animadverio. In quo enim debel cou- diaui et societatcin sancii Spiritus liabere merueril,
sensus diabolo commodari ; cujus boc optis esl, ut ciim in iiioitein ceeiderii,ab eodem Spiriiu erigalur
tottiui contra fidem, conlra saltitem, contra divinam in vilam el gloriam sempilcniam. El ideo, v;e uui
religioneni suadeat, borteiur, exiorqueat?Nisi fnr.-i- illi dixil ;
quia cum cecideril, non babet qui erigat
tan boc sensu intelligi debeat, ut si forie persecuior ciiiu : id esl, quia caro qu;e consorlium Spirilus
aliquis inimiciis exsisteus, yel diabolus (quia auctor per inlidelitateni siiain uou meriierit liabere, non in

peisecutionis esi) voluerit causa noininis Cbrisii vilam aaeriiain erigilur, sed in pcenain perpetuani
Cbrisiiano morteni infcrre, libcnter consensum ac- suscitalur ab eo qui judex vivorum et mortuorum
cnmmndet, ut morli pro Cbrislo Iradalur, ne idem est : cui est laus el gloria, in s;rcula sxculorum.
diabolus, qtii accusalor nosler est, reos uos apud Ameii,
Diiim consliliiat de fidei |ir;cvaricalioiie, et poeuaj 54 tractatus ix c.

obnoxios faciai : quia diabolus, quamvis oninis cri-

//i capul v Evangelii S. Matthwi.
minis auctor sit, ipse lameu et accusator e>t. Iloc

enim dicliini de eo iu Apocalysi legimus : El prtcci- I. Deinde ait : Aiidistis, quia diclum esl anlbjuit

pitatits est, iiiqnit, Oraeo accusator (ralrum noslrorum, Non moechaberis. Ego aiilem dico vobis : Si qitis vide-

52 '/"' tieeusabta eos in conspeeiu Dei die ac nocte ritmulierem ad concupiscenduin eam, jam mceeliaius

(Apoc. xn, 10). Ipsc suasor, ipse aecusator suadet, est in corde sito (Mtttth. v, 27, 28). Non inimeriio

iit decipiat; accusat, ut dainnct. sanclus David ail , dicendo : Tu mandasli mandtila

Apud Galland. : Tractatus VII in S. Maithcei ° Apud Galland. : Tractatus VIII in S. Maltluei
Evanqelium. Evangelium.
b
Al. plenior
549 TKACTATUS X liN EVANGELIUM S. MATTHjEI. ,0

lua aiitodiri nimis (['$. cxvm, 4). Adeo nimis, quia A Membrorum tHbrum, quam totum curptts tttum eut in

non solum adiilierium, sed eliam conctipisceniia rea ijehennam (Mttttli. xxix, 29, 50). Non oculum inilii

lencalur ad crimeri. Lex adiilierium dainnai, Evan- vel maniiui corporis humani significat, sed oculum
geliuin veroctiam concupisceniiam punii, qinc radix vel manuni cordis : id esi, scusum mibe concupi-
esl adulierii. Uiicle per Salomoiiem, nuillis locis id sciMiii.ceicirnalis desiderii absciudidecordibns prse-

ipsmn Spirilus sanctus conicstatur, dicendo Post : cipil, unrie omnia niala procedere ipse Doniiiius in

coneupiscentias tuas non eas, et a volttplate tua ve- Evangclio manifcsiat.direndo: De corde enim exeunt
tare ; quia si dedeiis animic lua: concupiscenliam, ira- cogitationes ntula!, Itoiniciilium, ntlulterinm, blasplie-

det te in gaudium inimicis tuis cl invidis tuis (Eccl. niiir, [alsa lestimoniu, el cazlera qua; coinqiiinant ho-

xviii, 50,51). Et iterum : Ne des fornicariis unimam niineni (Mallli. xv, 19, 20). Veium, corpus delrun-
tiiam in ullo, ne perdas le el Itanedilutem luam. Noli care niliil proficit ad mala: mentis enicndaiionem,
circttmspicere iu viris civiluits, uec oberraveiis in pht- in qua loius gurues est viiioium. Denique viriemus
teis illitts. Averte fuciem luutn a muliere complu, et ne multos orUatds oculis vel corpore debililatos, a vitiis

circumspexeris speciem alienam (Eccli. ix, 0, 8). Et larrien nou cessare. Unde baec magis membra vitio-

poslca addidil : Speciem uiieiuc mulieris mtilti ittlnti- ruin, nial.c mcniis, el prava: cogilalionis exscinriere

rantes reprobati suni : coUoquium enim illius quusi jj iins Doininus prsecfpii, propter Hegnum ceeloi iim :

itjnis ardescil (Ibid., 11). Rene dixit, qiiasi ignis ar- ne riominaniibiis vitiis, ct corpus el ariiiria, id est,

dcscit : quia in hujusmodi mulieris colloquio desirie- totus liomo reils efliciatur ignis selerrii. Quidairi au-
rium libidinis quasi ignis accenditur. Unde vitare leiu boc de liliis vel proximis intelligenrium esse
debes lalem mulierein, ne te fiamiua cupiditatis exisliniani, qni nobis velul oculi capilis cbari sunl ac

55 exurat. Ideo et Salomon ail : iVou le vincal dilecii; 57 ul B ' forte aliqni de liujusniodi fidei ac
farnitB desiderium, neque capiaris oculis luis, neque spei nostrse contrarii exisienles scaridalum genera-
rapitiris palpcbris luis (Prov. vi, 25 sec. LXX). Et veriut, abjicianlur a nnbis, et ut inimici salulis ba-
iierum ait : Aufer a me ventris concubitus a concupis- beantur : ne cuni ejusinodi lioriririibiis perlidis et

centiam, et concabiltts coucupiscentia' non apprehen- blaspbemisuiiusquisque uostrnih sobiatus, pari pcena
dat me, el animw irreverenli el b infrenalat ne tradide- d.iuiiieiur.

ris me (Eccli. xxm, G). Audiamus ct beaium Job, III. Sed quia corporis meiiiio facia esl, rectius id

qui so in omnibus virum evangelicum prsebuii.et magis de fcorpbre Ecclesi.e potesl iiuelligi : in quo
ni ml.itum Domini, anleqiiam audiret, implevil, id oi uliis, velut preliosum membrum, episconns signi-
ipsum de se conlestari, cum dicil : Si deflexil pes fieatiis agnoscilrir, qui lumine niaudali divini totum
inetis dc ria, et seculum est cor meum oculum mcum , (] corpus illuminat. De lioC ergo dicluin recte inlclll-
si manibus meis letigi munera, alii fnicttts meos edanl : gilur : Si octtliis tuns scintdaliztit te, ertte eitm , el

st scculttm esl cor meuui uxorem alienttm, aut si as- \irojice abs te: expedit eitim tibi nl pereal ttnnm mem-
sitlitus fui ad illuin, placeat et ttxor uieu ulteri Ira biorum tuoriim, quctm toliim corpns litnm eal in ge-

enim furoris tst et immundi spirilits, commaenlare Itennam : ul si forle liiijusinodi oeuliis , id cst epi-

mulierem viri : ignis esl ardens (Job. xx\i, 7, 12). scopris, per pravam lidem et lurpeni cnnveisaiionem
Unde, quia grave peccaium est adiilterium, ad ex- Ecclesia^scandalum fueril, eruenduin euin esse, id
siirpandain radicem peccati ipsius, ne conscientia esl abjiciondum a cnrpore Eeclesiaj prsecipit, ne
nosira maculetur, eli.nn coneupiscentiain interdixit, peccalo ipsius reus populus tcneaiur. Scripinm est
qua; est adulterii origo, seciiiiduin quod bealus Ja- enim quia modicitm fermenium lolam massam cor-

cubus in Epistola sua refert : Concupiscentiu, inquit, rumpit (I Cor. v, (i ). Et ileriun : Aufcrte maltim de
parit ptccutnin, peccali atttem conciipiscenlia ttcquiril vobis ipsis ( Ibid., 15). In manu vero presbyler si-
mortem (Jac. i,15). Idcireo et per David Spii ilussan- gnilicaius intelligilnr : qui si el ipse pravam lidetn

ctus de boc ipso ita loiiuilur : Bealus, inquil, qni te- lenensaui non reclevivens, scandalum po|iulofecerit,
nebit, elullidel purvulos stios ad petrum (l's. cxxxvi, abscindi eiiin Doininus jubet ; id est abjici, ne pec-
9). Ilunc beaium et vere evaugelicmu viruni oslen- D c.ilo ipsius Ecelesia niaenlelur , cuin Ecclesia jux-

dens.qui desidrriaetcoiicupiscenliiis carnis perinfir- la Aposloliim suncta cl immacttlata esse riebeat

mitatein 56 liumanam iiascentes, statim antequaui ( Eyhes. V, 27 ) ,

per Cbrisiuni Dominuiii nosirum
cresc-iiu, iu ipsonalivitatis exordio, per fidem tiliristi qui esl benedictus iliAmen. sa^cula.

qui pelra diclus est , enecaveril (I Cor. x, i ). 53 TUACTATLS X «.

II. Deinde ail : Si oculus tuus scandttlizal le, erue In cupiil V Evnngelii S. Matih ci.

eum, et projice abs te : cxpedil enim tibiut pereat nnitm I. Deliinc sequilur : Audistis, quia dictum est an-

meinbrorum tuorum, qiium lolttm corpus cut in grhen- tiniiis : Qui dimiserit uxorem snum, det illi libellum

itiiin. Et si inunus lua, inquit, sctintluliz.il lc, ubscitide repudii. Ego ttutcm tlico robis : Qufcumque dimiserit

eum, el projice abs le : expedil enim tibi ul pereat iinum uxorem suam, excepla causa fornicatiotits, facil eum

a In Basileeri. prima,
et alier Grynsei, ventris con- avTijf {ihyoifiu-j. Neque abripiaris ab ejcs palpcbris,
cttpiscentiam. Sic et Vulg.
*> ln{)euatw.\\)\%. animo infrunilo. Paulo anie « Apud (jalland.: TnACT*Tus IX in S, Nalllwi
tipud LXX. Piov, vi, 25, pn$i avvupirMiiif wtotwv Evangetium,
 ;, :

381 S. CHROMATII EPISC. AQUILEIENSIS 552

mcechari {Maith. v, 51, 32). In omiiibus Dominns ac A direndo: Jurationi non assuescat os luum (Eccli.

Salvatur nosier legis antiqux jura refonnal in nie- xxxiii, 9). Et iterum: Situt autem servus flngellatus

lins. J.imduilum quiilem pnpulo Judaico iilicite vi- assidue, a livore non minuiiur ; sic omnis jurans el b

venti ac suis voluplaiibus servieuti, perMoysen re- negotians , u peccato non purgabitur (Ibid , II).

pudii dandi i|uaciimque dc causa iudulia videbaiur Uiule jurarc nos prorsus non convenii. Quid enjm
licentia ; non quod ita legis raiio postularet , sed unicuique nnstrum jurare necesse est, i uni nolas
qui i populi carnalis effrcnata vi.lnpias secundum meiiliri omiiino non liceat ; qunruni verli.i ita vera
rigirem disciplinae jusliliam legis trnere non semper, iia debent esse Cdelissima, ut pro jura-
possd. Ideirco lia'c perinissa faculiasesl, secundiiin nieiilo habeanlur ? I i idcirco Dominus non solum
qund alio iu loco ipse Do ninus responsosuo, adlmc pejerare, sed etiain jurare nos proliibet ; ne tunc
eis reqnireiiiilius , manifestat. Nam cuni dicerent , laiiluin vidramur vcium dicere, cum juramus; ue
cur Muyses permisissel dari libellum repudii , re- qnns veraces in oinni senuone esse consliluit, pu-
spnmlit Dominus dicens : Ad duritiam cordis vestri larenius sine juramento licitum csse mentiri. jnra-
tcripsil hoc Muyses, dari libellum repudii ; ab inilio menli rnim haec cansa est, quia mnnis qui jurai,
autem non [uil sic ( Matili. xix, 8 ). llnde nunc non ad hocjurai, ut quod verum est eloquatur. Et ideo
iimuerilo Dominus ac Salvaior nosier, sulilata illa B Doininus inter jiiramenlum ei Iuquelam nostram
licentia, auliqusc consliliilionis siue pnecepta re- iiiillam vult Q\ esse distanliam : quia sirul in jma-
staurat. Jubetnamque matrimonii casium conjngium inenio null.iiit convenit esse perfldiam, iia quoqiie
indissolubili lege servari, osiendens conjugii legem iu vnbis nostris nullum debei esse inendacium, quia
a se esse primilus insiituiam. Ipse enim ail : Quod uirumque, et perjurium ei mendacium, divini judi-
ergo Deus conjunxii in unum, liomo non 59 separet. cii pcena ilamn iltir, diceuie Srriptura: Os guod men-
Qini dicto et '
passivain Jud.eorum lireniiam, el tilur, ocridit auimam (Snp. i, 11). Qiiisquis ergo

stuliain ac miserabiiem Manichaeoruin prxsump- vetuin loquitur, jurat; quia scriptum esl : Tesiis ji-

lioni'11), qui negaui a Deo esse conjugia, liujus sen- delis non meniitur (Prov. xiv, 3). Umle imn iinmr-
leutiir proiiuiitiatione damiiavil, ilicens. c.vc ptucuu- riio Deum nosiriim jurare s:cpe Scriplura divnia
sa (ornicationis iixoiem non licere diniilu : aperte commeinorat, quia a Deo, qui verax est et mentiri

deiiiiin.-liaits, eiiin contra Dei agere voluntaieui , nescit , quidquid dicilur, pro juramento lialietur ,

qiu maiiiuioiiiuin a Dro junctum illicita divorlii se- qnia verumest omne qund loquilur. Inveninius qui-

paratione lemernre prsesumpserit. Unde non igno- dem aliqimlies Deuni jurauteni, srd propler Juilaicai
reiit, quam grave apud Deum damnationis ciiinen inliileliiatis perfitliain, qui pmanl nnine veiumnon
iiiciirr.ini, qui per effrenatam libiiimis voluptatem C »isi in fnle juramenti cnnsistere. Idcirco ergo eliain
( absque fornicationis c.iusa ) dimissis iixoiibus, in Dens jurare volnil, ui qui loquenli Deo non crcde-
alia volunt transire toujugia. Quod idcirco se cre- bani, crederenl vel juranti.
dimt iinpune coininiltere, quia liumanis et sacculi III. Ait ergo Dnminus : Audislis ,
gnia diclum est
legilnts id vnleiur perniissum, nescicntes, in lioc se amiquis : Son pejerabis. Ego aulem dico vobis, non

gravius ac magis drliiiqueie , quia liunianas lrges jurure omnino : neque per cwlum, quia tlironus Dei
divinis praeferant; ut quod illicitum Deus essecou- esl : neque per terram, quia scabellum esl pedum ejus

siiniit, ideu liciitim credant quia ab hmnine sit li- neque per Hierosohjmum, quia civiias esi magni Regis.
bere permissuin. S.-dsiculi uxorem casie ac pnre in his Domiiii diciis, quibus per hujusmndi elemeuta

viventem diinitieie fas non est ; iia quoque atlul- jurare nos proliibet, duplex iulelligcnlia esl. Pri-

teiam dnnitteie permissum e.-t, quia ipsa niatili niuiii cnim voluit a noliis rt usuni juiaiionis, et con-

consoriio fecit se iiidignam, quac in torpus suuiii sueludinem liumani erroris auferre; ne unu-qni-que
peccando, Dri templum ausa est violare. nostrum per haec elemenia jurando, creaturam in

II. Debinc ait : Audislis, quia diclum est anliquis : honore divina? veneraiionis lialieret; ant idcirco

Non pejerabis : redtles aulem Domino juramcnlu lua. iinpiiniiaiein perjmii 62 habere se crederei, si per
Ego autem dico vobis, non jurare omnino : neque per D niumli elenunta juraret, cum srripium sit Nec ju- :

ccelum, quia tlironus Dei est : QQ neque per lerram, ravit proximo suo in dolum (Psul. xxm, i). lu quo

quiu scabellum esl pedum ejus: neque. per Hierosoly- cli.uii crrorem lain Jndaicae inliilelilatis, quam ctiain

mum, qitia civilas etl liegis magiii : negue per capul generis lininani condemiial, qui rclicio creaiore,

luitin jurabis, quia non potes itnum capillnm album creaturam sub divina veneralione liabuerunl , sr-

facere aul nigrum. Sit aulem sermo vesler: est, est ciinduin quod Apnslolus relulil : Et coluernnt , et

non, non : quod atttem abundantius est, a malo csl servierunl creatura: ,
potius quam crealori (Rom. I,

(Mallh. v, 33-57). Per gratam doctriua? evangelicoe 25). Deindc etiam bnc modo polest intelligi; quia

lex piT Moysen daia piofectuiii accepil. In le(:e pr;c- cttm juraiur per ccelum el terram, juraiur per eum
cepiuiu est, non esse pejerandum : in Evangelio qui cceluin ei lerram cnnsiiluil, secundum quod ipse
vero nec jnrandtim. Quod ipsum olim per Salonio- Doniinus alio loco manifesta\it , dicemlo: Qui jural

nein pnccipere Spititus sanclns prxmediiabatur in nliari. jural in eo et in omnibus quai super illud

Passivnm Memlnse. Leg. pessimam aut pravam. pro flngellatus, ibid. iZerctt:ip.tvo:, interrogatus. Ne-
b Negolians. Gr. ovof*«twv, nominans. Paulo anle que aliter Vulg.
3S3 TRACTATUS XI IN EVANGELIUM S. MATTH&I. 354
su.nl : el r/ni jnrut " in llirono Dei ,
jurat in eo , el in \ tinn vinini, qui sub lioc juf;o evnngelicc legis vivens,
Oinnibus quce super illud sunt : et qui jnral in throno :\b onini persequeniis injuiia se non avertit. Hujus-
Dei, jurat in co , et in eo qui Imbilal in ipso (tlatlll. nioili 1'iiiin medilatio toleranlia!, dncit ad passioncm
xxiii. 20). Neque, in(|iiii , per Hierosolijmam, qitia nianyiii. Facile eniin eliam persecutionis lemporc
civiius est magni Regis : id esi typus corporis Cbiisii, pcenas corporis poteril susiinere, si in pace antc
quoil csi spiriialis illa et cflelestis Ecclesia. Keque, cxerciiains, hujusmodi Injurias aequanimiler ac li-

iin|uii ,
per capui lunm jurabis, quia secundiim Apo- bemer suscipiat. Nec sane conveuil Chrisliano vi-

Slolniii : Cnput viriCliristus est (I Cor. xi, 3). Unde qni ceui injiube reddere, ne siniilis ei, cui vicern resti-

per liacc jural, pcr eoin qui omniuni boiiim aucior tuit, judleiur. Si enim nialum est injuriam facere,
est, jural. Sit ergo, inquil, sermo vesler ; est.est; non, non cst alieiios a culpa qui vicem malam rependit,
non : quod autem abiindaiilius est , a malo esl : do- ac perhoc non polesl bonus liaberi qui nialum iini-
ceus, quod oiiiois senno a nobis prolalus niliil aliud tatur.

qnani qimd veruin est debeal continere; cnm oinne II. Non solum aiiiem maxillam prabeudani per-
meudacium (id esi, ipiod ainplius esi), d auctorcm culienti Doiniinis pnccipii, sed et dainna subiri. 65
diaiioluin revocetur , qui semper ab iniiio mendax Hoc eniiu addidit : £( qui vult tecum judicio conten-
esl, 63 s' cul el poter ejus (Joan. vm, 44). Uude sein- B dere et tunicam tuam tollere , remitte ei et putliuui.

per, quod veriim esi, loqui el mediiari debeinus, ut Po»l corpnralis enim injuriie loleranliani, vtilt nos
discipulos nos esse ejus qui veritas est osteiidainus, Dominus etiam reruiu sseciilariiim babere coiitein-
qui est benedictus in ssecula. ptiiui : et usque adeo ab omni liie vel conientione ju-
t IKACTATUS XI . dicii essesuminotos, ut si fnrte calumnialor vel ten-
In capnt v Evangelii S. Malthmi. tator existeus, ad probandam lidem nosiram litem
I Debinc sequilur : Auriislis, qttia diclum est anti- nioveal volens auferre qua: noslra snnt, non solum
t/uis : Ocitlum pro oculo, denlem pm denle. Kgo au- li:«-i- qu:e injusle expetit, scd etiani illa qu;c non
lem dico vobis : Non resisleremulo : sed si quis leper- posiulai, sponie nos Domiuus jubet offerre. Quia si

ctisscrit in muxillam dexteram, prwbe illi et sinistram : unusquisqiie propter calumniani litigantis hsec quas
et ei qui vult tecum judicio conteivt: re ei tunicam tuam sunt parvacoiilenipserit, perejusmodi exerciialionem
tollere, diniitle ei et pullium (Multli. v, 58,40). Ad eruditus, facile poterii eiiam in persrcutinne uni-
ooi. .0 nos exeuipliiin patientbu et liumilitalis Domi- versa qu:e sunt d liujusmodi conteuineie. Perfccla
nus per evangelica pracepla coiiformal. Jain dtnluin enim lidesisla ei perfecla victoria estcontraiujuriam
jii~suo fnerat iu lege, si qnis iracundise fnrore com- facientem, si etiain ea qu.e non postulal offerantiir.
moius,veI ociilnin vel deniein alterius eruisset; ( > III. Deinde ait: Quicumque te angariaverit mille
ipse quoqiie simili pcena: atipie cidein d umio sob- pnssits, vade cum illo adhuc alia dno (Maltli. v. 41).
jaccrel. In qoo piaeceiito, el jusiitia legis ostensa Ad oinne devotionis opus iinpigros nosesse prxcipit
esl. et iiisolenlis populi sub hoc terrure lemeritas Dominus, ac paratos. Donum eniui nosirum vulinon
refrenata est : ut quia ineiuiu fnliiri judicii uou lia- tam necessitatis esse quam e propriae voliintatis; ,

bebant, saliem vel prassenlis vindiciae piena eos a ni duui amplius ex uobis facimus qiiam ab aliis pos-
scclerepiolnberel. Ili veioqui secnndum lidemevan- tulainur , inajnris merccdis gloriam coi.sequamur.
gelicani vivunt , reiribntionein vindici;e istius non Inlegrae enini cbarilalis ac perfect^ devotionis olli-
requiruut, qnibus omnis spes relributionis et vin- cium est , plus QQ sponte prsestare quam petieris.
diclx in lutuio servatur. Et idcirco Dominus in Ilunc scn inii quidain etiatn spiritaliter intelligeudurn
Evangelio nou solum vicein nos iojuri;e reddere nnn credideruut , ut qui angariatus fuerit mille passus ,

jubei, sed percussos in dexteraiu maxillam, 64 vadal cuni eo adliuc alia duo : id est, ul quicuiuquc
eliam aliain prccipit prxbere, si boc ira percutieutis inlidelis, vel nec duni cogniiioneiu verilalis consecu-
exegeiil. liuc ciiini ail: Qui le percutitin dexleram tus , de uno Deo Patre rerum oiiinium conditorc ,

maxiliam, prcebe sinislram. Iloc est enini c vere velut per iter legis ingre-sus
ei et , fecerit meniioiiem ,

fide vivere, non prsesenlcm iiliiouem, sed fiiiuram D vadas cum illo adliuc alia duo; id est, ut posl Pairis
vindiciani expetere ab eo qui ait : Mihi vindiclam, professiinem ,
per viam verilatis buin e.nnleiii us-
ego retribuam, dicil Domintu (Deut. xxxu, 33 ; Hom. que ad cognilionem Fibi et S|>irilus sancti perducas,
xn, 19). Ilunc lalem evangelicuni viruni, qui percus- osieiideus illi , uoii solum Patrein, scd et Filium et
sus in maxillam libenter alieram pr*bet, Hieremias Spirituni sanctum esse credenduin.
evidenter oslendit cumdicit : Bonum cst viro cum por- IV. Denique sequitur : Et ,
qui petit a te , da ei

tw.eritjiignm gruve injuventulesiia. Sedebit singulariler (lbid., i'2). ld est , ut post cogniiioiicin Trinilalis,
et tacebit, quia porlavit juyunt grave. Dabit perculien- doiium gratise ccelcstis pnunpio aninio iribuamus.
dam maxillam suam, cl saliabilur in opprobrio (Tlueii. Vel certe misericordiam postulantibus , tribuamus
iii, 27-2U). lu quo mauifeste eum uiique ostendit bea- secunduiu quod possumus ; ul ipsi quod a Deo peti-

a In llirono Dei... throno Dei. Aliter textus et

in c Vere. r\nvera> Sednibil mutamus.
Vulgaia versio. ''
Hujusmodi. Legeiiduui videiur , hujuimundi.
b Apud Galland. : Tractatus X in S. Mattluei c
Proptiw. Au promplce ?
Evangdium.
 ,

S. CHROMATH EPISC. AQUILEIENSIS 556

A Hes vos odernnl abominantur

inus, pirecedente iverilo, lacilius impctrare pos*imus nostri eslis , liis i\ui el ,

Petite,el dubitur vobis (Matth. vn, 7). nomen Domini magnificetur et appareat illis in ju-
abeo qui ait :
,

eos qui nos |ieiuni despieiainus qua lidu- cunditaie eorum, ct illi confundantur (lsai. lxvi, 5).
Veriiin si ,

cia Deuin nobis, quod petinms, prtfstare ciedimus? Unde inui imnieriio David in P^almo ita testaiur ,

dicenle Scriplura : Yidc , ne avcrtas (acicm luam ab dicens: Domine Deu\ meus , si (eci hwc: si reitdidi

ullo paupcre ; ita ful, ut nec a te avertulur facies Dci relnbueniibus mihi mala , decidam merito ab inimicis
(Tcb. IV, 7). Et oiniii, inquit, vuleuti mittuari a lc,nc meis inanis (Psal. vn , 4). Bcatus quoi|iie Jub id

avertaris (Maitk. v, 42). Jiilicumr per omnia rcligin- ipstini ila comniemoral, dicens: Quod si guvisus sum
nem pietatis ac (idei custodiie , ut necessitatem iri- in deliclo inimici mei : si dixi in corde meo , bene (ac-

bulalionis allerius quasi propriam compulenius, nec tnm est : audial auris mea muledictioiiem (Job. xxxi,

pluris faciillatem quam fratrem facianms. Et idco 29, 50, LXX). Hsec auteni evangelicce grali;e
sec.

vel pclentibus fratribus , vel inuluo in necessitaie prsecepla nnnc ad saluiem hominum data
,
qua;
aninio et pio alfeciu sunt, iiiveiiimus per mandaia Legis in aniinalihus
g7 posiulaniibus , religioso

couiniunicaie deliemus, cxspectanles mercedein rc- formaia, ciun dicilur: Si, inquit, viderisQQ bov>s iui-

tributionis aelcriite , secundiiin quod David aii: Ju- mici tai sub onere ruisse , non transies , sed elcvabis

cundus virqui miserelur el commodat, disponel sermo- B cum eo (Exod. xxm, 5; Deul. xxn, 4) : ul jam niinc

nes suos in judicio (Psal. cxi, S). Et iiexuiu : Dispeisit, iii legeMoysis uiiiisqiiisque iu animalibus dtscerct,
dcditpaupcribus: justitiu cjus manel in swculum sw- quod quandoque secunduni Evangclium facturus es-
culi (/6irf.,9). Undeet sanclus Job, cujus exemplum sel in lioinine.

sequi nos conveuil , baec ipsa evangelica [iraccepla II. Et meiilo sequitur : Si diligilis eos qui vos di-

implevisse se comnicmoral dicendo: Quod si

ita ,
ligunt, quain mcrccdem habebilis? Nonne el publicani

missum feci inopem exire junuam meam nudo sinu:

,
hoc fuciunl ? lil si saiutaveritis (ratres veslros tanlum :

quod si caulionem cujusquum hiibiii , et non disrupi : quid amplius (acitis? nonne et ethnici lioc (aciunlf

el si credidi , nihil acccpi adcbitore meo; aut si mci tslotc crgo vos perfedi, sicnt cl Pnlcr ves'cr, qui iri

cuiisa umquam lerra gemuit , aul sulci ejus ploravctunl civlis csl, pcrfcctus cst (Maltli. v, 46, 48). O^lendit

sinutl: aut si (ructus cjus manducavi solus siue pic- Dominus meriltmi nos perfectse dileclionis liabere

lio: aut si animum Domini tcrra: dccipicns contrisluvi non posse, si eos lanliun diligamus a quibiis vicem

(Job. xxxi 54-40 scc. LXX). Qu;e omnia Job id-

, ,
nobis rependi dilectionis niutua' noveriinus, cum
circo lidelUei- implevit quia meicedcm ab eo exs- ,
Imjiismodi dilecliuncin etiam genlibus :ic peccatori-

pectabat qui retiibutor est ajlernorum bonoriun : bus sciamus esse conununeni. Unde vult nos Domi-
,

cii laus el gloria in sjccula. Amen. C nus ciinimuiiem lcgom dileciionis biimanx lege di-
a. leclionis evaugelicx superare; ut non solum circa
TRACTATUS XII
eos qui nos diligunt, sed etiam circa iuimicos et
In caput v et vi Eianijelii S. Matthmi. odientes amoris nostri ostendamus affeclum, ut ve-

I. Dcliinc sequitur: Audislis, qttia diclum cst anli- rae pieialis ac bonitalis patern;e iu boc imiiemur

quis: Diliges proximum tunm, etodicsiuimicum tuum. exemplum.

Ego attlcm dico vobis: Diligite inimicos vestros, be- 111. Et addidil : Altcndilc nc justiiiam vestram eo-

nefacite iis qui vos oderunt , el oraie pro calumniaiili- ram hominibus (aciatis, nt cideamini ab eis : alioquin

bus el perscquenlibus vos : ul silis filii Patris vestri merccdem nnn habcbitis a Patre reslro, qni in coclis cst

qui solem suum oriri jubet supra bonos el malos , 68 (Mallh. vi, 1). Ab oiuni jactanlia inanis gloriie alquc

et pluit super justos et injustos (Mattli. v, 45-45). Fer liumamc cupidiialis vnlt nos esse Dmninus alicuos,
omnia vult nos Dominus in prxccpiis suis esse per- ui opus justilise nostrse non boc sludio faciamus quo
feclos. Jain duduin quidem in Lege praeceptuni esl: hominibiis placere velimus, 70 se J so '' ,)eo a f
l"°
Diliqes amicos, et odies inimicoi (Levit. xix,18): sed exspectamus merili noslri mercedem. Amittit cnim
populo lerreno et carnali secundum teinpus data meiiuim jusiitioe apud Deum, qui idcirco juste vult
sunt ista pracepia , sicuti el illud : Uculum pro ocu- D viverc ut gloriam human.Te laudis acquirat. Unde
lo, dentem pro dente (Exod. xxi, 25; Levit. xxiv, AposloJus ait : Si adhuc hominibus placcrcm, Christi

20; Deul. xix, 20). Ntmc autein evangelico populo scrvus non csscm (Coloss. i, 10).

traduntur prsecepta coelestis ac perfecta: juslitia;, ut IV. Debinc ail : Cum auicm facis eleemosunam ,

inimicos diligamus., odienles ameinus,pro c.ilinn- noli luba ciincic ttnte lc sicul hypocritic [aciitnt ,
qui

niantibus ac persequentibus nos oreinus , ul vere amanl stare in synagogis el in plateis til honori/iccntur

filii Dci esse mereaiiiur, qui pro misericordia sua ab hominibus : Amcn dico vobis, reccperunt merccdcm
indiscrele super bonos ac malos, jusios ac injuslos, suam. Te aulcm facienle eleemosynam, ncscial sinistra

vitse prajs.enlis beneiicbi ccelestiaacdonalargiiur. Ad tua quid facial dcxlera tua; ul sil elcemosyna lua in

liujusiuodi prxctpta evaugclica custodienda etiain absconso ; el Paler tuits, qui videt in absconso, reddct

per Isaiain boilatur nos Spirilus sanctus: Audiie libi (Malth. vi , 2-1). In omnibus nos Doininus ad
verbttm Domini ,
qui timelis nomen ejus : dicile , Fra- perfect.e lidei gloriam doctrina ccelesli confornial.

Apud Galland. : Tractatus XI, in S. Malltlnri Evangelium.

 ;

5V? TRACTATCS XIII IN EVaNgEI.ILM S. MVTTII^EI. 5f 8

Superius docnit, opus justitisc, nnn propler liomines, A juslitiae ccelestis ac fidei perfeclionem Dominns in-
sed propler Deum esse faciendnm. Nunc i|uoque jn- slruil. VuH enim nos sine hypocrisi ei sine aliquo ,

b mur, eleemosynam facientrs , luba canere nnn studio laudis humana% omne opus diviiiae religionis
debere : id esl, non proniulgare quod facinms; quia implere. Prohibemur namque hypi eriiaruni niore
iinii est devolae meniis, ideirco in Dei rclius aliquid orationes nosiras omuibus jaclanler osiendere, ne
oper.iri, ulgloriam Inimansc laudis exspeclel. Ple- meriium graiise amiuainns. Domiiius eniin, non si-

rique enim iden aliquid in usus pauperum largiun- mulaiam ac jaciantem, sed simpHcem ac fidelem
lur, ui inanem landem bominum ei faniam ssccuii de oraiionem requirit. Et idco clauso ostio, id esi, in-

faculiiitc mercentur : quos operis sui mercedem in ira eordis ac conscieniiae ipshis secrelum a Domino
lioc saeculo reccpisse Doininus nianifestai; quia dum jubennir orare, ut ab eo qui secretorum ct occulio-
hanc gloriam sacculi quoerunt, mercedem futurae rum est cogniior, reeipiamus oraiinnis occultaa
proinissionis aniiitunt. mercedem. 73 Religiflssn enim meniis est, Deum
71 V. Et idco addidii Dominus : Ut sit elecmonjna non clamorc vel sono vocis, sed devotione animi
luu in abscouso ; et Pater tuiis qui vidct in absconso, ac fide cordis orarre, secundum quod David in Psalmo
redtlei tibi : volens opus misericordise non esse pu- lestatur, diccus : Diciiein cordibus i<eslris,elin cubi-
blicuin, sed occullum; id cst, ul non propter bomi- B Kbui veslrk compungimini (Psal. iv, 5). invenimus
iiiiiii laudem, sed propter Deum laniiun opcrcmur, dcnique iu libris Itegnnrum Annam illam sanclissi-
a quo exspeclamus gloriam et fulurae beuedictionis main (I Reg. i, 15), hujus cvangclica: doctrinae prae-

mercedem. Ilujus aiiiem (idelis opeiis eleemosynam cepta cnmpteHlem. Nam cum sine atiquo vocis s mo,
sub religios* laciiurnilaiis silentio Salomon, Eccle- in coidis sm secreio, in conspectu Domini fidcliier

siain collaudans, oliin protesiaius csl, diccns : Spe- orans, desidcrii sui preees elfunderei, stalim cxau-
ciosce sunt gence tuce, prceter taeilurnitatem (Gant. vr, diri a Doinino nieruii. Sic el Danieli , cum Iribus
6). Ilanc scilicel laciturnilalem, dc qna ail Dumi- pucris occnite semper oraniibus, intcipiciationcs
iiiis ; Mesciat sinistra lua, quid faciat dexlcra lna somnii el rcvclalionuni sccreia Dominus tcire con-
(Mallh. vi, 3). Sed non hic Dominus de liumani cessit (Dan. i, 17). Curnelius quoque ncc diim pi;c-
coipoiis manibus loquilur, quibus ncc videndi, nec ceptis evangclicis erudilus, dum in cubiculo suo se-
loquendi ullusesi scnsus : sed in manu dexiera vel crele ac lideliter oiat, nieruit vocem sancli angeli
sinistra, aut opus aut homines signilicaniur. Denique loqueniis audire (Act. x, 2, 5). Quid de Jmia dicc-
scriplum legimus in libris Reguoruni, inaiiu bomincs nius, qui nini niodo non cubiuilo, scd utero belliuc
significari, cum diciiur : Nonne deccm mihi manus clausus, in taniuin orans incruil exaudiii, ui de
sunt in lsrael? id est,decem tribus Israel. Unde C profuudo maris et de venlre tam innuanis bcllua;
lioii dubiuin esi, in dexicra manu jusins significari; incolumis ac vivus evaderct (Jon. n)? Exaudiius
in sinislra vero peccalores inielligi, seciindum quod aulem a Dco est, non quia voce, sed quia liile cla-
Salomon retulit Partes dexteriores nocit Dominus
: m.ibat. Ei ideo clamore vocis non esl opus in ora-
penersm autem sunl, qua: sui:t a sinislris (Proc. iv, lione ad Deum, quem sciinns secreta cordis intueri ;

27). Hiijus auicm dexterie ac siiiistrie inielligeniiam sed clamore fidei, ac religiosie meniis devotione.
Dominus in Evangelio aperiissime manifestat , cum II. L'ndenon iinmcriio in sequentibiisDoniinus ail:

justos a dexlris, peccalores vero a siui^tris collo- Orantes aulem , nolite mullum loqui, sicul eihnici fa-

candos esse declarat. Haec ergo dcxlcra justorum, ciunt : putant enimquod in mnltitoquio suo cxaudianiur.
si quid secundum piieccptuin Doniini operalur, ju- Nolile ergo similari eis : 74 sn( en > m ^"ter vester
belnr sinistra nescire : id esi, m qnod leligiose ac quid opus sit vubis , untequam petatis ub co (Maitli.

fideliicr 72 operamur, in conspectu peccatorum et vi , 7 , 8 ). Eilmici euim homines puiam muhilo-

iiifnleliinii bominiini non jaciemus. Veruin si quid queniia vei bortnn faeilius se a Domino impetrare
nnn humanee laudis studio, eliam coiam religiosis posse quod poslulant : scd boc a notris Do:i inus
fratribus fideliler facercmus, non poiest opus devo- non exspeciat. Vult poiius ut orationem nostram
lionis ac lidei a fratribus jaclaniia judic.ri anie l)o- D n on verbosilate scrmonis , sed fide cordis, ac jtis-

miiium ac Salvatorem nostrum, qui esl benediclus tit;e ineriti^ cooimendemus ; ci uiiquc, qui melius
in saccula, Amen. novit omnia qua; noliis necessaria sunt, ct universa
TRACTATUS XIII". quae postulaluri sumus, antequain loqiiamur, agno-
In caput vi Evangelii S. Matthati. scil.Quanliimdeniquedisiei intermuliilnqiiacrm, et
I. D inde ait : Et cum orutis, non eritis sicui lig- bumilem ac simpHcem oraiioncni , in P!iaiis;co illo

pocriliu qui amunt slate iu synagogis, ct iu iingulis cl Publicano babcnius cxcmplum. Nam Pliarisaei

plalcarutn stanles ojare, ul videanlur ub honiinibus : jaciantis se in niulliloquciiiia veiboiiin repiolialur

Amcn dico vobis , rccepcrunl mcrccdcm siiam. Tu oralio : Publicanus vero liumilis ac submissus pro
autcin cum oravctis, inira in cubiculum luuni,el ctauso peccatis suis vcniani poslulans, juslilii alior jaclante
ostio ora Putrcin tuum, cl Puiec luus qui videt in ub- se Pliaris.x'o deseendit (Luc. xviu, lo). Iu quo com-
sconso, rcddet tibi (Matlh. vi, 5, 6). Ad oinnciu nos plctuin invcninius id quod spriplum est: Orutio hu-

" Apud Galland. : Tractatus XII in S. Matlhcci Evangelium.

 , ,

359 S. CHROMATll EPISC. AQUILEIENSIS 560

milis nubes penetravit ( Eccli. xxxv, 21 ), perveniens ^ s.inclum , Patrem Deum liabere jnm roepimus. Ip?e
ad Deum qui orantis preeem audire coiisiievil ,
qu enini Deus Paler iimis esl nobis ,
qni regem-ral Spi-
esi beuediclus in saecula. Anien. riiu suo quos f.icit ad seiernam h.weditaiein lilios.
,

TRACTATLS XIV ". Et iileo quasi Glii Dei anibulare debeinus, ne aliier
In caput vi Evungelii S. Malthcei. agenies i|iiain lilios Dei conveuil, rei sub usurpa-
I. Deindeait: Sic eryo orabitis (
Matth. vi, 9). tinue lanli nominis teneaiuur.
Doniiiius nosier, qui orantes se exaudire consuevit, II. Ait ergo : Paler nosler qui es in ccelis , sancfi/i-

quilius verbis orare debeanms osiendit. quani (i- ceiur nomen tiium. INon quod ab aliquo noiuen L»ei

delis hsec et beaia nobis oraiio est , cujus ordinem sanciificari possit, cum omues sanciilicel ipse, qui
nobis docior vilae, ac magisler coele-tis 75 insii- ail per Propbeiaui : Sancti estole, sicut et ego sanc-
tuit ! Quam beali etiain nos esse possuinus , si haec tits snm, dicii Dominus ( Levit. xi, 44; xix , 2). Sed
oraiionis domiuicse veiba nou taiitum officio oris ,
idcirco noinen ipsius sanclilicari poslulauius, 77 "l
sed lldeiissimo eonversationis actu servenius! Ilanc in uobis sanclificeiur per opera justitiae, per lidei

itaque orandi furinam Dominus discipulis suis ad meriliun, per graiiam Spiritus sancli. Quam saucii-
spem salutis humanse coiisliluit, dicendo : Pater ficaliouein, ul per hujusmodi dona accipere pos-
noster qni in coelis es ( Ibid. ). Quania Domini circa j} siimis, misericordia: ipsius auxilium necessarium est.
nos diiectio ! Quaula misericordia ejus et pietas Vcruni non cgei aliqua sanclificatione ille, qui fons
quae nobis lant.c graiia; muniis indulsii , ul licenter est sanciiiatis aeternae.
Doininum ac Deum nostrum servi Patrem dicere ,
III. Deinde aii : Adveniat reqniim tiium (Matih. vi

audeamus! Quo vocabulo non jam lantum servos, 10). Similiier ci bic uon Deo opiamus ut regnei, qui
sed etium lilios uos Dei esse demonslrat. Et cum ad Rex est a-iernoruni sxculorum ; cujus regnuin nec
gratiam satis snperque sufficeret, ul vel seivi dici iuitium babet nec linem reguum, id : sed ut illud
mereiemur, intantum chariias Dei exa-
tanluuiniiido esi teelcsie quod nobis promisit, advenial Sed ma-
bund.ivit ut non soliini servi, sed et lilii Dei per
, gox fiducia; ei sinceroe cnnscienlix est, boc Domini
adoptionem vocemur. Cujus nominis graliam, per n gniiin ut adveniat, confidenler optare. Et idcirco,
Gdem eredentibus Clirislo donatam, in Evaugelio quia, ui regnum Dei veniat, semper oranius ; tales
Jnanues osiendil , dicendo : Quotquoi crediderunl in nos iu lide Duinini ei in mandalis ejus exhibeie de-
euin , dedil eis potestalem filioi Dei fUri , his qui cre- beinus, ul fuluro regno digui esse possiinus.
dunl in nomine ejus : qui non ex sunguimbus , neque IV. Deliinc ait: Fuii volmitus tua, sicul in cmlo et

ex voluntate camis , neque ex vutuntate viri , sed ex '" le 'ra (lbid.). Par quoque. ei lnc. intelhgenlia- r^lto

Deo naii sunt (Joun. l, 12, 15 ). Unde et Apostolus C est ^10 " e """ 'fi^qnam est, qui obsisiere ei con-
ait • Quoniam autem estis filii Dei , misil Deus Spiri- tiadicere Deo possii, ne, quod velil, laeiai ; cnm
(«iii Fdii sui in corda vestra clamantem, Abbn , Puter volunlate ejus, et in coelo ei iu lerra, cuncta consis-
(Cul. iv, C). Quia igiiur lanii muneris gratiam con- l,inl : se J» "l ' n "obis voluutas ejns lial, oramus.
semti suinus, ut non soluni servi, sed et lilii elli- Voluntas autem Dei est , ut loio corde ei credentes,
ceremur ; quasi lilii Dei agere et conversari debe- "* c > °J
uaB nt:r ' priecq ii, impleainus. De qua vulun-
mus : ut id uos esse qnod dicinmr, spintuali actu late Ue ' Aposlolus test.itiir, dicens : Volumas Dei
piobeinus , secuiidiiin quod Joannes iu Epistula sua esl sancli/icatio eeslra, ut abstineatis ros a carnalibut

ail ; Qui uatus est ex Deo, peecaium non facii , 76 concupitcentiis (

I Tliess. iv, 5 ). De quo et Doniiiins

quia naiivitas Dei cuslodil illum , el dinbolus non tun- 78 '" Evangelio loculus est, dicens : Hwc est vo-

git illnm (I Joan. v, 18). Qui autem pcccalum facil luntas Pairis mei qiti misil me, nl omnis qui outet Fi-
,

nonestexDeo, sed a diubolo est , quiu diubotus ab tium et credit in eo, hubeat vitani wlernam (Joan.
initio peccat (I Joan. m, 8). Et idcirco sacramenlum vi, 40). Cum ergu dicimus : Fiul voluntus lua, sicut
ccelesiis nativitatis nostra: cuslodienies, ab omni in cmloel in terra; huc oranius, id esl, ut sicuiiDei
peccato alieni esse debeuius, ut vere filii Dei dici volunias ab angelis fideliter custoditur in ccelis ; ita

vel esse mereamur. Sciuntel sancli Proplielse bujus J) ipioque a nobis religiosa ac lideli devniione semper
divin.e miserieordiiC gratiam, in qua nobis Deum serveiur in leira. Qua; voluiilas ut in nobis rite pos-

Pairem nnncupare permissum est , dicente Isaia: T« sit impleri, sine interniissione divinae dignatiouis
es enim Pater nosler : quia Abraham non cognovit uos, aiixiliuin posinlainluui est. b Vel ceite : Fial volttn--

el lsrael uon cognovil nos, sed tu, Domine, Paer nos- tits tita, sicitt in coelo et in terra: ut sieut in ccelu, id
ter; ab inilio nomen tuum supcr nos est ( fsai. lxiii , cst, iu sauctis ac ccelestibiis hominibus, Dei voluuias
10). Siuiiliier et Malacbias in libru suo teslalur, di- iinpletur; itaquoque in terra,id es', in his qui nec-
cens : Unus est enim Paler omnittm nostrum (Muluch. duin credideruui, per credulititem lidei et ventatis
ii, 10). Quania Domini misericordia ! Qui jain du- cogniiinneni, ut Dei liai voluntas, oramus.
dnin unbis patrem diabnlum voluiilate propria ads- V. Debinc ail : Panem noslrum quotidianiim da
civeramus, nunc lenati per aquam et Spiriium nobis hodie ( Matth. vi , 11 ). Duplici modo lioc Do-

Apud' Galland. : Tractatcs XIII in S. Matth.

" sensu , in editione Gallandii, r.ec non in Bibliotb.
Evangetium. PP. Lugdiui., el apud Grynxuiii, ex Basileensi pnma
b Hunc
locum valde meiidosum, inimo absque editione suse integriiati restiiuimus.
 :

361 TRACTATUS XIV, IN EVANGELIUM S. MATTIIiEI. 562

niini diclum intelligimus. Primum, ui non aliud A biium conservo suo dcbcnli silii nollel ipse dimiiic-
quam qtiolidianum victum posiulcimis : non enim re, in carccrcm irndilus, cl damnatus in pccna cst

jubemur divitias pelere aul affluentiam saecularium (Matth. xvni, 25 cl seqq.).

rcriim, scd panem (juotidianuni, quod Clirisiianis VII. Deliinc ait : El ne nos inducas in tentalionem,
lide viveniibus ad praesentem vitam snlummodo ne- sed libcra nos h malo (Mallh. vi, 15). Tcntalionis
cessarium est, dicente Aposiolo : Ilabentes victum bujus duplex ratio, et causa diversa est : quia aliis

el tenumentum, his contenti sumus (I Tim. vi, 8). Id per peccatum tentalio iufcriur ad cmendationem,
ipsum quoque et Salomon cvidenter osiendit : Vsus, aliis ad fidei probalionen;, aliis infertur ad gloriam,
inquii, hominis,panis,aqua, 79 et vestimentum (Eccli. secundum quod bealus Jacobus in Epistola sua lesta-
xxix , 28). Sed cum dicimus liodie , docemur, de tus csl, diccns : Beaius qui sustinuerit tentalionem,
praesenti tnnlum die, non de omni vita; temporc co- quoniam bealus 81 faclut accipiet caronam viitv, quam
giiare , ne mcns nostra saeculari sollicitudine occu- promisit Dcus iis qui eum diligunt (Jac. i, 12). Non
pctur : secundumqiiod ipse Dominusalio loco aperte enim sic orainus, ut leiilationein, qiiam sciinus essc
demonslrat, dicendo : Nolite cogiture de craslino, utilem, penilus reciisemus, diccntc sanclo David :

crastinus enim dies sollicilits erit sibi ipsi (Matth. vi, Vroba me, Domine, ct lentu me, ure renes meos et cor
51). Iloc autem spiritaliter nobis praccepiuni esse g meum (Psal. xxv, 2). Cum eiiam sanctum Abrabam
debemus advertere, ut panem quotidianum peiamus : sciamus per tentationem perfeclae (idei gloriam con-
id esi, panem illum ccelestcm et spiritalem, quem secutum : beatum quoque Apostolum ad profeclum
quniidie ad medelam animac cl spem aetemae saluiis fidei siue iraditum tenlationibus legcrimus. Qni cuni
accipimus, de quo ait Dominus in Evangelio Punis : repelli a sc tenlalionis auctorem a Doinino postula-
coelestis , carb mea est, quam cgo dabo pro mundi ret, respousum est illi : Sufficil mea, nam
grutiu
liujiis vita (Joan. vi, 52). Et huuc ergo panem quo- virlus in infirmitale perjicilur (UCor. xn, 9). Non
lidie poslularc jubemur : id esi, ut, proestanie Do- ergo, ne in toto tenteinur, oramus scd ne, supra
;

inini misericordia, quolidie panem accipere corporis quam virtus fidei palilur, tenlaiioui Iradamur: quod
Dmnini mereamur. Ait enim sanctus Aposlolus ipsum in alio libro Evangclii evidenter oslensum
Probet autem se ipsum homo et sic de pane Domini , est : sic enim scriptum est : Et ne nos inferas in ten-
manducel, et de calice bibal (I Cor. xi, 28). Et iterum lationem (Luc. xi, 4), quam sufferre non possumiis.
Qui manducal panem Domiiiiindigne, et calicem bibil, Apostolus quoque, ut id ipsum ostendercl, ila lesta-

rcus erit corporis ct sanguinis Domini (Ibid. , 29). tus est, dicendo : Fidctis autem Deus, qui non pati-

Unde non iminerito semper orare dcbemus, ut bunc lur lentari super id quod polcslis, sed facit cam tenta-
paneni ccelestem quolidie mereamur accipere : ne, r ll0m etiam Iransgressum, ul possitis tolerare'(\ Cor. x,
aliquo intcrvenienie peccato , a corpore Domini se- 15). Et ideo non illam tenlationem a nobis auferri,
paremur. quae esse polest utilis, deprecamur; sed illam, quac
VI. El dimitte nobis debita noslra, sicul el nos di- ad fidei nostrac eversionem modum infirmiiaiis exce-

mittimus debiloribus nostris (Maltli. vi, 12). Jusla dit. Et ideirco congruc ac necessario in (ine oralio-
plane ac necessaria omnibus haec vox est. Prinium, nis eliam liberari nos postulamus a malo (Malth. vi,

ut peccatores nos esse confiteamur : dehinc, ut sic 15), qui fidem nostram diversis tentalionibus * quo-
a Deo nobis oremus dimitti peccata, quemadmo- lidie expugnarc non desinit, a qua nos non immerito
dimi 80 peccantibus in nos ipsi dimitlimus. Quod si quolidiana oratione deprecamur, ne immissionibus
niinime faciamus, ipsi nos apud Deum reos verbis ipsius impediti, pracepta divina minime possimus
nostris cflicimus, dicenle Scriptura : Laqueus fortis 82 implere. Universa igiiur, qua> fidci ac saluti
esl viro, propria labia (Prov. vi, 2,sec. LXX). Unde noslrie sunt neccssaria, in hac brevitate orationis
non immcritoet Salomon, dominicse hujus orationis dominice conlinentur, dum professionem nominis
formam per Spirilum sanctum non ignorans, antc paterni conlitemur, dum significationem inesse in
praemonuit, dicendo : Non menlieris verbum in tua nobis ipsius nominis postulamus , dum advenirc
oratione (Eccli. vn, 15). Quis enim audeal, aut quo- j) regnuniDeipetimus.dum voliintatemcjusin nobisfic-
modo potest Deo in oralione menliri? Nisi forle is rideprccamur;dum panom vel lerrenum velcoelestem
qui secunduni dominicam oralionem a Dco peccalo- ad spem salutis nostr;e quotidie exnramus, dum pec-
rum veniam poslulans, ipse in se peccantibus non catorum veniam imploramus, dum gravcm tentalio-
dimiltit, non retinens diclum divinum : Homo ho- nem auferri a nobis oramus; poslremo diim nos
mini rescrvas iram, et a Deo qumris propiliulionem? liberari a malo, qui est auctor omnis peccati, indesi-
cl ipse in lioiiiinem similem libi non habes misericor- nenter a Domino postulamus. Quod ipsum fuiuriiin

diam, et Deam pro pecculis exoras (Eccli. xxvm, 5,4)? olim per Isaiam Spiritus sanctus praenuntiaverat,
Iloc aulem alio in loco Dominus apertissime
ipse diccndo : Quoniam verbum brevinlum faciet Doiniiiits

manifestat ,
proferens servi debiioris exem- illius per universum orbem lerrtv (Isai. x, 25). Unde non
pluni, cui plurimum debenli rogatus dominus debi- immerilo sequitur Si dimiseritis hominibus peccata
:

lum oinne concesserat ; qui cum post indultum de- eorum, remittet vobis Pater vesler qid est in ctflis de-

R Ex margine editionis Grynaei, ita, si placet, corrigas quotidie oppugnarc non desinit, a quo nos, eic.
:

Patrol. XX. 12
 ;

365 S. CHROMATII EPISC. AQUILEIENSIS 5<U

'icia vestra : si nutem non remiserilis hominibus, ncc \ li i merilorum csi '>. Aliud esl chini (ut sn; ciius dic-

Pnter vester remillel vobis pcccula Veilra (Matlh. vi, iinii est) sul) exspectalione hurapnrc Inudis orare :

14,
1

l ?). In hoc quod oramus : Dimitic iwbis debiia aliud ad lioc lantuin orare, ut nralionis svue :i Dco
nOilra, sicut el nos dimitlimns debiloribns noslris : relribulore exspectet mercedem. Similis causa est ct
sequiiiir Domini jUsla senientia, qua ait : Si uou re- circa oninein observanliam divinac religionis.
miseritis hominibus pcccata eoium, nec Paier vester rc- II. Unde non immerilo Domintis omne stiidium
mitlel vobis, qui est in ccclis. El idcirco ul de remit- laudisaique hunianx jacianii;e volens a nobis abcsse,
tendis nobis peccatis Dominuin confidenter orare docet nos queniadnioduin ij>si religioso aninio ac de-
possimus, ipsis prius in nos peccantihus remitta,- vola nienle placeanms, dicendo :
85 Vos autem, cnm
mus. Unde et Salomon ait : Remitte proximo tuo pcc- jcjuntttis, uitgile caput veslrum, el faciem veslram la-
cala, el tibi peccuta solvenlur (Eccli. xxviu, S, sec. vate, ne uppurcalis hominibus jejunanles, setl Pairi
LXX). Quod si intideli animo ac peidurala mente vestro tjiti csl in abscoriso : ut, si fieri potesi, opus
83 deliiiqueiiiiuin iu nos peccata teneamus; nos jejunii, et i jisius corporis atqne animoc affiiclioncm
quoqua peccaiornni veniam acciperc non mereri, vultiis hilaiiialc Velemus. Cujus rei exempla, eiiam
aperte Domiuus nianifestal : cui esi lionor, laus el seeuiuluni bistoriani, in Sanclis praiciilo lewpore
gloria, uua cuni Spirilu sanclo, ante oinnia saacula, B legimus pransieusa. Nani sanciissuna Judiili, cuin

et nunc , et semper, et in sa^cula saculoruin. inagno mcerore pro populo esset afllicta, pnst so-
Amen. leuinitatem iriduani jejunii, capite uncto et lota
TRACTATUS XV ». facie, ita inlernoe affliciiouis tristitiam lexit, ut si-
In caput vi Evangelii S. Maithai. iiuilatogaudio Leiari hosiibus vidcreiur : ac sic dum
I. Deinde ait : Cum jcjuiuitis, inquit, nolile fieri, per Ixtiliani vultus jejnhium texii, de iiosle niuni-
sicut hupocritce, Irisles : exterminanl euim facies sittts, plium vicloiia! rcpoiiavit c (Judilhy.il, G-10). Siuii-
ut appareanl hominibus jejunanles. Amen dico vobis, litcr Eslher sanclissima, dum loti facie et capite

rcceperunl mercedcm suam. Vos aitlcni cuin jejunutis; iihclo, posi liitltiatium jcjnnium intelligi a rege po-
ungilc capul veslruiu, el ftttiem veslram lavale, ne ap- tuit, Amau illiini popoli sui iniuucum lieqiiissiiniim
parealis hoininibns jejunanles, sed Patri veslro qui intereiiiit (Eslheri\, 1G). Quidde Daniele ac tribus
est in absconso : et Paier vester, qui est in absconso, pueris dicemus, qui in tanta abslincmia, inler tot .

rcddet vobis (Malih.w, 10, 18). Sicuti in superiori- adolescenles qui cibis regalibus pascebantnr, soli

bus pneceplis, ita quoque cfrca jejunij ouserva- vtiltu caYtcris graiiores hiventi sunt (Dan. i, 12
tioiiem, ad perfecice nos fidei inoriium Dominns ttl5)?
doclriiiie su;e lnandalis insiiiuit; ul non propter C III. Scu quia id secuiidum littcram dixinm»; quid
bumanam gloiiam (sieut hypo.crilae faciunt), sed eiiam sccnndiim spiriliialem inlelligcnliam senlien-
propter fuiuram spein, soii Domino jejuueraus, a dufn sit, debenms ndverlere. Iu unclione capilis mi-

quo exspeciainus humilitatis bujiis devolse merco- sericdrdiam siguifjcari cognoscimus, Uude tingcic
dem. Veriim qui iia jejunant, nt magis hothinibus capht, est proxitno inisericordiam facere : qua: n i-

quam Deo placeanl; liabeni quidem laborem dc cor- sericordia in pauperem facia, 86 refertur ad Domi-
puris afflictionc, sed p.if inahcm gloriam merCcdem nuiii, qui capnt viri secundum Apostolum inlelligi-
laboris apud Dcum habcre non possunt quia cum : lur, ipso Domino dicenle Quamdiu itni ex minimis
:

solummodo id Causa religronis acfldeiageredebeaiit, istisfccistis, niihi fecistis(lCor. xi, 3; Mullh. xxv, it)).

human.-c 84 potiuS lauilis gloriam quarere inaluni; Io cujns misericordise vicc, divina retrihuiione,
et ideoail Doiniiius: Amcndico vobis, rcccpcrunlinerce- velnt quodam oleo ccelesti perfundiiniir, ab eo qui
dem suam. El uniini quith m piopositom vidclur esse ait : Beati miscricordcs, quoniam ipsis miserebilur
jejunii ; taiu ejus qui Deo tantiiin deVnta inente jcju- Dcus (Mtiiih. v, 7). Novit banc ccelehiisolei in capite
nat, quani etiam illius qui jejiinaus homihihus unclii neni cliain sancliis David, cilm dicil : Sicitl

placere desideral : sed distat gralit jcjunautium ungnctitum in cdpile, qitod descenditin baibum (Psttl.

quia qnamvis uiriiisi|ne simile proposituni videatur D cxnmi, 2). Iil facie vero ravanda, cmmidalio corpo-
atque idem jcjunii l-.ibor, non lamen itlcm fiucliis ris ac sincci:r conscientix purilas, signilicnta cn-
est nec eadcm retrihutio niei iiorum. Lniige enlhl gnosciiur. Unde lavare faciem , boe est, al> omni
diffcrl ille qui propler Dctim jejniiai, ah eo qhi sorde peccatoriim et squalore delicti, et faeiein eor-
pro|iler boinines jcjuiiaie proponii : quia lliiic pro dis nostri et ipsam coiiscieiuiam mundani rcferre,
inercede l-abnris compcnsatio lii laildis lnlmaiw; illi nl vere laiiiiam eceleslis gaudii et hilariialem sancli
pro devotione buniilitatis, Hierrihnl gloii.c III fuimo Spirilus in nobis habere possinius. Ac sic fil, ul diiin
servatur.Sie quoquc et nraiuiiim b:ibi:n>, scrondiim sub hae fnlei devotiohe D.eo potins quaiii bomiuihus
proposituni ipiidcni uon diffeire viileinr; seil secun- ji juii.imns, a Dco, qui oCculloruin est cognilor, ac-
dum animi fidein el iuentis affecium, magna distati- cipi.iimis rctributionis nicrcedem. Hoc enim ait Dn-

" Apud Gallainl. : Tr.vc.tatus XIV, in S. 37»///! Ic.oioni rcsutiiiinus.

c
Evangelhtm. Ex edilione prima Basileensi, necnon ev alieri
b llic
-"- quuqiie x '" Grymei, lextiiiu huitc ad veriorem leciionin rede-
"I r" - ^ prima «..«..„,..««.,
ediiiiue Basileensi, alipie
i
'
....
r i
...

ex altera Gryoai, iiregra inserta liuea, lexiiini jusi.c giiuiis,

 TRACTATUS XVIII IN EVANGELIUM S. MATTILEI. 56G
luiiuis : Ne appareatis hominibusjejunanies,sed Palri A merita, jubemur iu ccelo recondere. In ccelo enini

vestro qtti est in absconso : et Pater vester qui est in recondilur, quidquid (secundum lidein Scripturie)
absconso, reddet vobis. Si ergo vis capui scmper in usum pauperum (ideliier crogatur, dicentc Scii-

imctiim gerere, et mundam f ciem cordis habere, ptura : Quidal pauperi, Deo feuerai (Prov. xix, 17).
juxla Domini dictuin, insiste lideliter operbus mise- Unde el sub Apostolis crcdentes, memores bujus
ricordix, in>iste devolioni jejunii ; ut placere Do- dominici prucepti, iliesaurizasse sibi invenimus in

inino mereaii-, cui est gloria in ssecula saculoium, ccelo; quia, vendiiis universis rcbus stiis, lerreuos
Amcn. thesauros ad regna ccelestia iranstuleruiit (Act.

87 TRACTATUS XVI". iv, 34).

ln aiput vi Evangelii S. Muiihwi. 89 III. El idco addidit Dominus, dicens : Vbi
I. Notiie ihesuurizare vobis tlicsuuros in terra, ubi fucrit lliesuiiYiis luiis, ibi eril el cor liiiini (Mutlh. vi, 21 ).
wrngo et linea extenninani, ubi fures c/fodiuni et invo- Cvii in ccelo semper bonis opcribus Ihesaurizamus,

liinl. Thesaurizate aulem vobis ihesanros in ceelo, ubi ubi omnis spes et salus est nostra, ubi nobis vita
neqtte wrugo, neque tinea exlerminanl, el vbi fures non aiterna reposita est.iu terra licel positi, cor taineii
ejfodiunt nec furanlttr : ubi enim eril thesailrus nius, in ccelo seinpcr habemus. Veruin, non putesi cor in
illic erit et cor tuum (Matlh. vi, 19-21). Probibet B ccelis babere qui, cupidit;ile sieculi captus, thesaii-

nos Doininus in lerra thesaurizare, ubi oronia in- riz;ire sibi magis iu lerra maliiciit.
Merito et sanctus
firma sunt et caduca. Conlrarium esi enim lidei ac Apostolus etiam divites saculi, quemadmoduin bunc
saluii lios tcrrenos ikesauros expeiere, divilias s;v- llusiiirum ccelesiem conscqui possint, boilalur,
culi quxrere, facullates mundi sectari, quas possuut dicens : Divilibus liiijns steculi prwcipe, non superbe
et lineaj cornunpcre, et aerugo absumeie, et fures sapere, neque poncre in iiuerlum diviliaruni spcin
rapere. Quia quicumquc niagis in terra [liesaurizare suam, scd in Deuni vivum, qui prwstut iwbis omnia
voluerint, quam in ccelo, ibesauros illos atternac et ubuitdaitler ad friiendum : bene faciunl, diviles sint hi
ccelcsiis vil.s babere non possuni, diceutc ipso Do- operibus bonis, fncile tribuant, commuiiicenl, thesau-
niino : Quoniam dives difficile inlrabil iu Regnum coe- rizcnl sibi in (iituiitm, ul apprehcndanl verum vilam
lorum(Maiih. xix, 25). Similiter et Apostolus : Nam (I Tim. vi, 17-19), ab eo qui auclor est vilie et im-
qiti voltini divites fieri , incidunl in lenlalionem et mortalitaiis aiermc : cui est laus et gloria, in s;c-
muscipulam diaboli (I Tim. vi, D). Recordemur illius cula saeculorum. Amcn.
divitis, qni omnem gloriam suam in sseculi thesauris
TRACTATUS XVII. >
alque in redituuin suprum ubertate conslituit : qui
In caput vi Evangclii S. Matlhwi.
cum propler affiuenliain fruguin de ampliandis bor- C
rcis cogitaret, atque aniinae suae delici.s opuin, et I. Deiude ait Luccrna, inquil,
:
corporis lui csl
securilalem longse vii.e pioniitterei; non dicam sub- oculus tuus si oculus tuus simplcx
: est, tolum corpus
ripiente fure hsec qu.e congregaverat perdidit ; sed tiutm lucidum esl; auient oculus Ittus
si nequnm esl,
ipsam animam sub 88
eadem nocie cui tbesau- , lotitm corpus luum tenebrobum esl. Si crgo lumeu,
rizabat, amisit (Luc. xn, 16-20). Unde non immerito quvd in le esl, tcn, brw sunt ; lenebrm ipsw qttaniw
sitnl
David ipse leslatus est, dicens Tlicsuurizttl, ei iguo- (Mu.Uh.yi, 22, 24)?Luccina coiporis,
:
sensus 90
ral cui congregabit ea (Psal. xxxvm, 7). Cogilenius nicntis, el lides cordis inteliigilur si in nobis : qu;e
et iilum adolesceulem ; (|iii cum piope omnia proe- pura cl lucida luerii, sine dubio orane corpus nos-
cepta legis implesset ; ijuia thesauros magis terrenos iruin illumiiial. Ideirco aulum lucefiia iu cmnpara-
babuit quam ccelestes, vitte aclerna; tbesauros obli- limic fidei poniiur, quia sicut lucerna incedenlium
nere non potuit (Matth. xix, 21). Et idcirco bene in noctc gics-us illuiiiinat, ne aut in foveas, aut in
David ait : Nolite sperure in iniquilctle, el rapinus no- offemlicula (|ii;ci|iie ainbulantcs iniurr.uil : ita in
iite concitpiscere : diviiiw si afjluant, nolite cor appo- bac sceculi nucte spleiidor lidci omncs vii;,> ncsli.e
nere (Psal. lxi, 11). gtessus, piaeeunie lumine veriiaiis, illuminal; ne
II. Quapropier vult nos Dominus tlie-auros no- 1> aut in foveas peccatorum, aut in offendicula diaboli
slros, noii in terra ubi perire posh.unt, sed iu ccelo incidanuis. Hoc est ergo quod ait Dominus -.Lucen a
recondere, ubi nulla adveisa domin.iniiii, ubi fures corporis lui est ocultts luits : si ocultts Inus simptcx
noa cffodiunt, id est, diabolus el angcli cjus, nec est, lolum corpus luitm lucidum esl ; si aulem ocitlns
serugoexterioinat, id est, peccala dominanliir. Qucm- luiis nequiim esl, lotum corpus tuttm tenebrosum esl :

admodum aulem bunc tbesaurum iu ccelo repe-^ nstendens, quia si h.-ec fides noslra, (|u;e lucerna
nere debeamus ipse Domintis in Evangelio mani- carporis vel oculo significatur, in nobis aut pecca-
festal, dicendo ad illum adolcsccntem Yade, vende : l rmn tcnebris, aut perlidi.e obscuiii.iie (';ccelur;
omnitt qttw habes, da pauperibus, el habebis thesuunun sine dubio, omne corpus nostrum obscuruin tcne-
in cwlo (Maiih. xix, 21). Hujusmodi ergo tbesauros, brosumqtie redditur. Qund ipsuyi S. ioaanas osicn-
qui xterni sunt et incorrupli, qui perire non pos- dit, diccns Deus litx e»i : El Qui charum hab t
: :

sunt, per opera justtliae, per pielalis ac misericordiae fratrem suttm, ipse csl in lumine ; qui auiem odil „-
\i

" Apud Galland. : Tuactatus XV, in S. Muit/i. b Apti.l Calland. Tii.\cTAirs XVI. in S.
:
Mattli
Evungetium. Evungeliuin.
S67 S. CHROMATirEMSC. AQUILEIENSIS S68
trem suum, in tencbris ambulat, et nescit ubi ambulat, A quissimse stue subjugat serviluli, et quibtis per ini-

quia tcnebrtv obcwcaverunl oculos ejus (\Joan. 1,5; quitatis su.e opera illieiio jure dominaiur. Ilac crgo

ii, 10,11). Etsihocde eoquifralrem suuiii odit, sc- do causa ct ipse suo loco dominus appellatur, quia
cundum dicium Joaunis, intclligitur; iu quihus tcnc- hujusraodi stuliis hominibus pcr peccatum domiua-
bris haereticus demorelur qui, amissoiuminecatholi- ttir. El idcirco scriptum cst : Qui facit peccatum ,

cx veritatis.perfidus ac blaspliemusexistit.debenius servus cst peccati (Joan. vtu, 3i). Sed quiajam per
advertere. Et ideo ait Domintis : Si lumen, inquit, Dei misericordiam visilati, liberaii de diaboli domi-
quotl in te esl, lenebrw sunl ; tenebrw ipsos quantw nationc, verum Dominum recognovimus , a qno
sunl? \n 91 eo scilicet, qui veritalem in menda- creati ct redempli snmus; priori domino, id esl,

cium, fidem in perfidiam demutaverit. diabolo, qui nobis more lyrannico dominabaliir, ser-
II. Alio autem sensu oculum corporis, qui est vire prohibemur : vel potius avaritia?. et cupidilati,

meinbris omnibus pulchrior ac preliosior, episcopum quam mammonam nunciipat, qua" interdum ctiani

advertimus significatum, qui clara fidei suse ac doc- religiosas mentes captivare consuevit. Unde fugere
trin» pr.xdicatione, velut oculus quidam, Ecclesioe ac vitare debemus cupidiialem pecunise, avaritiam
corpus illuminat. Qui.si per simplicem fidem ac saeculi , ne nos indignce servituli ejus, vel diabolo
sanclam conversalionem, calholicus ct fidelis docior B qui auctor est avaritise, subjtigenius.
exstiterit, potest populus cui prsecst, doctrinse ac IV. Et hoc est quod ait Dominus : Nemo potest

forma; ipsius excmplo, in lumiiie scmper veritatis duobus dominis se>vire : aul enim unum odiet, el al-

manere. Verum si is, qui liimen cxteris praberc terum amabit, aut unum patietur , et allerum 93
videtur, per pravatn fidem aut per turpem conver- coniemnel : quia quicumque ex toio corde Domiiium
salioncm, nequatii ei perfidtis doctor cxsliterit ; sine ac Deum suum diligil, necesse est diabolum cum
dubio, vitsc ac perfidice stire cxcmplo, lotum corpus suis actibus oderit; quia in dilcciione Dei nianifes-

poiest tenebrosum elficere. Unde non immerito de tum est diabolum semper in execrationem haberi.
lali oculo Dominus dicit : Si lumcn quod in te est, Verum qui, per iniqua opcra peccaiorum, niammo-
tenebrw snnl ; lenebrw ipsw quantw sunt ! Iloc est, si nam vcl diabolum diligit, faciendo ipsius volunta-
lmjusmodi doctor qui Itimen fidei ex se pr;cbere tem, Deum amare non potest, ctijus praicepta con-

cceieris debet, per lucresim obcaecatus, tcnebrosus lemnit. Et ideo qui Deum diligit, servus diaboli non

exstiierit; quantae in populo illo possint esse tenc- potesl nuncupari ; cui jam ipsc per fidem cceleslis

bra; peccatoruni, debemus advertere ! gratia: dominatiir. a Similiter et qui peccatis descr-

III. Et addidit : ISemo polest duobus dominis ser- viens, doniinationi se diabolicie subdit ; hujtismodi

vire : aut enim unum odiel, et alterum diliget : aut C Detim haberc Dominum non mcrettir. Et ideo ait

unum sustinebit, etalterum conlemnet. Non potcstis Dominus : Non poleslis Deo servireet mammona: :

Deoservire et mammonce (MattU. vi, 24). Non posse ostendens nos nou posse et Deo servire et diabolo,
unumquemque nostrum duobtis dominis servire, id id est, Dco misericordiae auciori , et diabolo mani-

esi, Deo el diabolo, Dominus manifeste 92 decla- monaj et avaritia: dominatori. Iloc el Apostolus os-
rat. Et Deus qtiidem, quamvis dominus omnium sit, tendit, cum dicit :Quw societas lucis ad tenebras
quia omnia ab ipso creata sunt et in omnibus ipse (II Cor. vi , li) ? Mammona, id est, diabolus, qui

dominatur, potestate, virtutc, natura; horum lamen auclor est inammoure. Ille nos ad misericordiain
pixcipue Dorainus esse dignalur, qui Dominum ac jirovocat, hic ad avaritiam; ille ad vitani, hic ad
Deum suuni, conditorem universitalis cognosccntes, niorlcni; ille ad saluiem, hic ad perditionem. Cui
prxcepla ejus (ideli servitute custodiunt. Diabolus de duobusoblemperaredcbemus? Ei ulii|ue qui nos
veio, horum l.imen dominus intclligitur, quos ave- ad vitam invitat, non ei qui noslradilad niortcm....
ro Domino ac parenlc seducens per peccatum ne- , Ileliqua desiderantur.

" Clariorem lectionem hic pncltilimits Basileensis prinia;, atque Grynaii.

95 DICTA A SANCTO CHROMATIO,

Dum Presbyler csset Aquileicnsis Ecclesise,
/nConcilio Aquileue habilo, anno 381, sub sanclo Valeriano episcopo Aquileiensi, conlra
Palladium ct Secundianum /Itcreticos Arianos :
(Ex Gestis ejusdem concilii Aquileiensis , inter Opera sancti Ambrosii ediiionisParisiensisBB. S. Mauri 1G8G,
1690, tomo II, col. 798, § 45, et col. 800, § 51.)

1'alladius tlixil : Modo vultis tractalum plenum ha- J) Palladiut dixil : Audilores veniani.
beri, an non ? Ciiromatius presbyler dixit : Salva condeninatione
Ciikosutius presbytcr dixit : Creaturam non ne- sacerdotali ; quin el qui Palladii sunt , " cliara nunc
yisti, potentem negasti.Omnia negasli, qusefides ca- in pleno leganlur.
tliolica profiletur.

Rom. Edit: etiam nunc audiantur. Aliae ac Tell. ut in lexlu.

 ,

360 SCRIPTA APOCRYPHA. ,70

97 &PPENDIX.
SCRIPTA DEPERDITA SANCTI CHROMATII.

Tractatus procul dubio seu Commentarios scripsit A scripsit sanclus Chromalius ab inilio Evangelii sancli
sanclus Chromatius Aquileicnsis episcopus in Evan- Matlhaei, usqiic ad vers. 15 capitis iii, ubi incipil

gelium sancti M atthati, ab ipso illiussacri Texlusexor- Tractatus qui in liac noslra edilione primusest, qui-
dio usque saltera ad ejusdem cap. vi, vers. 24, ulii que apudCallandinm, iuverso prorsus ordine, 17 nu-
desinit Tractatus ullimus.quisuperesl, in idem Evan- meralur.
gelium. Cum Traclatus hujusmodi sive Commenlarios Deperdita secundo haberi debent , quoc scripsi!
scripserit sanctus noster episcopus, ul privaiim le- sanclus Chromatius n versu 17 capitis m ejusdeni

gendos traderct ad piain fldelium exercilalioneni, Evangelii, usquead inilium capiiis v, ubi ineipil Tra-
prout conjeciinus in Prcefaiione ex verbis ipsis sancti ctains, qui in nostra editione 3 est, quique perperam
Pracsulis, qus; habentur Tractalu 5 , num. 2; hinc apud Gallandium 2 inscribitiir.

jure inferimus, eumdem Tractatus seu Commentarios Atque hace saltem sunt qu;c jure optiino deside-
snos inchoasse ab cxordio illius Evangelii, ct inie- ranlur cx sancti Chromalii Operc in Evangelium san-
gros perduxisse, absque ullo hialu, ad minus usque cli Matlluvi.

nd Traciatum ultimum queni habemus, qui in hac Deperdiia: lertio sunt epislolae complures, quas sci-
noslra editione est 17 ; licet non invite conjectare inus sanctum Praesulera dedisse ad sanciuni Ambro-
possimus, eumdem ulterius quoque produxisse opus, B sium,ad sanclum llieronymum.ad sanctum Joaiiiiem
et fortasse ad extremum usque versiculum lotius Chrysostomum , necnon ad Honorium et Arcadium
Evangelicae Mallhaei historiae , uli lalius in Proefa- Auguslos; uli patet ex Lucubralionibus ,
quas subji-
lione. cimus, clarissimoruin virorum Fonlanini atque de
Deperdita ilaque merilo censentur primo ,
quae Rubeis.

99 SCRIPTA S. CHROMATIO FALSO ATTRIBUTA.

MONITUM DE SEQUENTIBUS EPISTOLIS,

Ex Bibiiotheca Suncta Sixti Senensis libro n, pag. 138 tomi I editionis Neapolitanw
Fr. Pii-Thomw Milanle 1742.

iMatthfeus evangelista fingitur esse auctor diioruin librorum, quorum alter, De ortu, sive stirpe Mariw, aller
De infantia Salvatoris insciibiiur; qui Valentinianorum et Gnosticorura coniraenia sunt. Ilis libris inepli
quidara auctorilalem asserere cupientes, prafaliones addiderunt si:b nomine Chromatii et lleliodori episco-
ponim ad llieronyraum, el Hieronymi ad ipsos confictas; qure ulruraqiic opus lesiareninr a Hieronymo in
graiiam eorumdem episcoporum ex Hebraico Matihsei volumine translatum, etab Haerelicorum falsationibus
expurgatum. Sed cuni in hU libris, eaedem nuiic exslent aniles fabulae, quas Irenacus iu piinio adversus
Valentinianorum haerescs et Epipbanius prirao Panarii, sectione teriia ex iisdera voluminibus refellunt,
, ,

palam appnret imposiorum deeeptio. Gelasius disiinct. 15 inier libros ab Ecclesia daninalos ulrumque abjicii.

EPISTOLA I. C Iraria nostrse fidei consideraules scripla , recusanda

Sub sanctorum Chroinaiii el Heliodori nomine , ad credimus universa : ne per occasionem Christi , lae-

sanctum Ilierumjmum, de duobus apocnjphis libris; litiam Antichristo iraderemus. Ista igitur nobis con-
videticet , De orlu Mariae Reginac Virginis, ei de sideranlibus, exstiterunt viri Dei, Arnienius et Viri-
infaniia Salvatoris: cui accedit Pseudo-Hieronymi nus, qui dicereni sanctitatem luain beatissimi Mat-
gemina responsio : luaei Evangelistae manu scriptum volumen llebraicuni

(K\ Coitice Apocrgpho Novi Teslamcnli Joannis Alberti invcnisse, in quo et Virginis matris , el Salvatoris
Fabricii.lomol, pag. 7 et seqq. eilitionissecunda;, Ham- et idcirco luani charilaieni per
infantia esset scripla :

buigi 1719; ;itqne ox tomo XI Operum Suncli Hieromj-

mi. eililionis Veroneusis Dominici Vallarsii, col. 279 et ipsiim Dominum nostrum Jesum Cbrisiura expeti-
seq.). Ilebraeo Laiinis auribus tra-
mus; qualenuset illudex
Dilectissimo fralri Hieiionymo presbylero, Chromatius das: non laiituin ad^percipiendumquaj sunt Christi

et Heliohokus episcopi saluiem in Domino. insignia, quantum ad hxrelicoruni astuliara exclu-

lOO^Oniim Mariac reginaejvirginis , siinul et na- D dendam ,
qui ui doclrinam malam instituerent, bo-

tivitaiera aique infanliam Doraini nostri Jesu Christi nam Chrisli nalivitaiem^suojmendacio niiscueruiit

in apocryphls invenimus libris, in quibus multa con- ui post dulcedinetii vila; , inortis amaritiidinem oe-
 :

571 S. CHP.OMATII EPISC. AQUILEIENSIS 572

cultarent. Erii ergo purissimae pietatis, vel ut ro- A peramus, quam impiis hacrelicis obviamus. Amor
ganles fratres exaudias, vel e, iscopos esigenles cha- igilur est Chrisli, cui suisfaciinus, credentes quod
ritatis debilum, quod idoneum credideris, recipere nos suis orationihns adjuvent, qui ad Salvaloris no-
facias. Vale in Domino, et ora pro nohis. slri inf.inliain sanctam per noslr.im potuerint ohe-
ilieuiiam pervenire.
EPI3TOLA II.
EPISTOLA III.
Hiero.nvmi, Cbromatio et Heliodoro episcopis.
ejusdem pseudo-meronymi ad eosdem.
Doniinis sanctis et bealissimis, Ciiromatio et Helio-
In tdia epistola, versioni libri de Nativitatc Mnriae
doro episcopis, Hieronymus exigntts Cliristi servns prwmissa.
in Domino saluteni. Peiitisa me, ut vobis rescribam, quid mihi de
Qui lerram auri coriseiam fodit, non illico arripil qunilaiii lihcllo videalur, qtii de naiivilate sanclae
quidqnid fossa piofudeiit lacerala , sed priiisquain Mai i;e a miunullis hahelur. El ideo scire vos volo,
folgens pondus vibranlis jaclus ferri suspendal , in- nmlia in eo f.iisa inveniri. Quidam nanique Seleu-
tcrim vertendis stispendendisque cespitihtls immo- ciis, qui passiones aposlolorum conscri|jsit, liunc

raliir, et specialiier qui nondum lucris augelur. Ar- libelluin eomposuit. Sed sicut dc virtutihus corum
luum opus iiijuhgilUr, ciim hoc fuerit mihi a vestra B et miraculis per eos factis vera dixil, de doctrina
beatitndine iniperatum, quod oee ipse s.mclus Mat- vem eoruin plura mentiius est ; ita et bic mulla non
ihaeus Apostnlus et Evangelista voluit in aperto veia de corde suo confinxii. Proinde ut in Hebrrjeo
conseribi. Si cniin hoe secretum non esset , Evan- ,J
habeiur, verbum ex verho transferMft curabo. Si
gelio uiii|uc ipsiris, quod edidit, addidisset : sed quidrm sauclnin Evangclisiam Malthaum eiundem
feeil hunc libelluni Hebraicis lilteris olisignaluin ; libelluui !iqu:l b coniposuisse, el in capitc Evangelii

101 quem usque adeo edidit , ut el manii ipsius sui llebraicis lilleris obsignaluni apposuisse : quml
liber scriptus Hebraicis lilteris a viris religiosissi- an veriiinsil, auctori praefaiionis, el fidei scriptoris

mis babealur, qui eliain a suis prioribiis per suc- conimitto. Ipse eniin, ut hace duhia esse pronuntio,
cessus lemporuui siiscepernnt. Hunc auiem ipsnm 102 "a li'inido falsa non affinno. lllud amcin li-

libruni numquam alicui iransleiendiim iridideruut : here dico, quod fidclium ncniineiii negaturum puio,
loxtum ejus aliier at ue aliter narraVernnl. sive hsec vera sini, sive al> aliquo confieia, sacro-
Sed facluin est, ut a Manicluci diseipulo, numinc sanctani sanclae Maria; naliviiatein magna miactila
S louco, qni eli.iiii Apiislolofuiii gesta falso serinone proecessis-e , riiaxiiria consecnia fuisse : el idrirco

con cripsit, bic liher editiH, non sediflcatioiii, sed salva fide ab his qni Deum isia faccre posse credunt
ilcslriieliiiai maleriam exbibu iil;cl qiloti lalis pro- C sine periculo animae suffi ereili el legi pos9e. Deni-

harelur in synodo, cni uieiiio aures Eccleskc non que in qtiautum iccoidari possum , sensiun non
paierent Cessenl nunc obl traiiiiiun morsiis : non verba scriptoris sequens, ct nunc eadein semita non
isliim lihrlluni ca ionicis ims supernihlidimus Scri- eisdem vesligii inceilens, iuiiic quibusdam diverti-

piuris, scd ad deiegenduni luereseoi fallaciam, apo- culis ad eamdem viani recnrrens, sic narratinnissty-

sloli, alqne Evangcli-i.e seripla iraiisferiinus : in liini icntabo c

; et ndn alia ilicam, quam qtotK! aut
quo operc non laui piis jubentibus episcopis obicni- scripta sunt ibi, aut consequentcr scribi pollierunl.

a Seleiichi lilirum videlur allinnare se ex Hebraico Mitih;ei geiiuinuin. Ex edit. Hieronymiaiui Val-
iranslaturum ;sed rectius duo liaec dislinguit, ct Se- tarsii.
leuchi lihriim rejici lamquam impiis addiiainenlis b Si praefaiioni nempe, ut mox addilur. Ildem ba-
referluiu, ctaltcruin Heliraicimi lamquain nihil cxi- bere velis. Ibid.
linsi hahenieiii probari, licet non ut canonicum, et c Forl., lempcrabo. Ibid.

MONITUM DE SEQUENTIBUS EPISTOLIS,

Ex Tractationc cardinalis Baronii Dc Martyrologio Romano, cap. VII.

Qnoil perlinet ad epislolam, Chromalii et Heliodori episcoporum noinine, ad Hieionyniiiin scriplam, in

prunis ex eiusdem inscriplione iniposturain farile detcges, si illorum lemporum loqucndi generis baliucris
ratioiiem : duin in ea pr.edicii episcopi, inuno ipjsi synodus (syimdi eniin, quam puelexnnt, noinine scri-
bere prnliieniur) ipsuni Hieronyunini preshyieroin appcllant Patrem ciijus nomenclaturoC niilluin profsus ;

penes illoruin leniporuiu script.ores exemplum invenies, utin scriptione lilierarum episcopi, vel ipsa syno-
dus preshyerum cujusvis meriii dicani Patrein, cum alioqui et amplissiniaruui sedium cpiscopos etpatriar-
chas, nonniM I'ratresl03 cohsueverUut appellarc. Ilabctur meniio in e idem cplstol de qtiodam concilio ex i

tolius Ilaliat episAopis iMedinlani/rbeoilosiiiiiiipeialore pr;esente, coacto. Verum islml roiiiinenlum esse noii
dubites : qui enim lieri potnil, ut lain celebris synodus sic e scriptorum moiimnentis exciderit, sic
silenlio fueiit obvoluta , ut nullus illorum lc-mporuiii scripioriun qimruin sana liaud exiguus fuil nu-
nierus, nec nomine lenus ejus nicmineiil? Sed li:m: manifesliora reddeiuur, si lucubiationum llicrouynii
tempofis exacta ratio liabeatnr. Quando, rogo, volunt illain synodiim coram Tbeotlosio Mediolani cong'e-
gatam ? iSutn cumpriiiiuni, adverhiis Maxiiiiiuiilyrannuni pngoaturus, Con^tanliiiopoli anno deciino sui im-
perii in Italiam venit?Cerle id dici non posse, i|ii,e sauctus llierouynitis scribit, ve.lieuienier repugnant
duiii eniin in hbro de Sci iptoribus Ecclesiasticis, ad calcein, cunctas quas haclenu- iisquc ad annum deciiiiuni
575 SCRIPTA APOCUYPIIA. :i
qunrtiim ciusdem Theodosii imperatoris elaborassct lucuhrationes, recensei, nce verbum i|uidem dc con-
scripto, vel a se traiislaio libro dc Martyribtis babel, qucm siatim post illam syntfdum (iiiiitiiu esse, ill.e

ipsse recitata: epistolac mdicant ex quibus .-aiis apparet, dictam synodum commenlitiam ad primum
: li o- I

do^ii Mediolanum adieitlum non posse referri. Quod si ad secuudum advemum ejus (i>i-- lantiim pusi adc-
piiiui imperium iu Italinm venisse, certum esl), quando iterum ad expuguandiim Etjgeniitm lyrannumex
Urienle in llaliam descendit, eamdem synbdimi Mediolani celebrniaiu esse dixcrinl certe miio lemporum :

contradicit. Descendit Theodosius in llaliam nnn exerciiu anno decimosexto, e< demque ultimo sni impe-
i ii, deceruensque cnm Eugenio, sexia die septembi is illum oblinitii, imle Mediolanum -e contulii quae au- :

lein iuiic ab eo illic sunt facia usque ad diein 17 Januarii qua ex liac viia migravii, Ambrosius ca Oralione
,

quam babuiiin ejus funeic, et alii illoruni le porum scriptores exacie describunt adeo ui milliiin ejus- ;

modi cogendi concilii reliquum csse leinpus appareat. Ex bis itaque lotum illud comnienlum de litteris ex
pradiita synodo daiis, aliisque ebus quae iisdeni conliiienlur episiolis, plane clara luce deiegitur ui quod
i :

in illis habeiur de Gregorio episcopo Cprdubensi matutinas ac vespeninas Miss:is agenie Auguslinus etenim :

qui iisdem tcmporibiis vixit id lanlum qiiinla feria majoris bebdomadse iil Coaoa Uoniini in Ecclcsia calho-
lica (icn J.04 consuevisse, testari videtur, seribens ad Januat ium epislola 18, cap. 5. Licet sciamus olim 1

lemporibtis Gypriaui, matutinum acyesperlinumsacrificiuni iu Afriea offerri, iu iisii fuisse, iil idein Cypria-
iiiis leslaltir ad Cxcilium scribens epislola 63 editionis Pamelii, qiiem morem apud .lEgyplios lanium pcrse-

v rasse, auctor esl Sozomenus llisloriae libro vn, cap, 19. Quamvis eliam sciamus in coucilio Agatheusi se-
ciindum receniionnn leciionem haberi meiitionem de Missis matuiiiiis ei vesperlinis, el ex eo c. 13, disi.
15. Sed iii hacc uon obnitimur, cuni sciamus ecclesiasticorum ihuiiiii diversam fuisse diversonim consue-
ludinem. Dcprebendilur et in eo de Gregorio impostura, iluni diciiur ipsum etiiim jejunii temporc celc-
brasse natalitia Manyrum diversam quippe abhis fuisse Ecclesiae consueiudinem, lesianiur antiqui cano-
:

nes, ut concil. Laodic.c. 51, apud Marl. eolleet. c. -48, ci 53, q. 1, Non licet in Quadrag. Quod insnper lam
in dicla cpiscopurum epiStola,quam in ca qusc ad eosdoiu Hierouymi nomine reddiia balieiur, Eusebius
c|ii-co|ius t'..cs;iie.c sanciilatiselugio coinuieiKlaiur, pro monstru quidem habeiur. Lictiim eisi olim sancii-
taiis lituius commuiiior essc videretnr, ui non soliim (ui liodie) illis tribueretur cliristianis, qui viia fun-
cti in coelo regiiMii e Cbiisto, sed In quiliiiscumquc laudabihoris vilJC fidelibus dalum lamcn aliquando :

lioiniiii baerelico, nemo dieere jure poleril. At veio quibus liiulis idem llieronynius EuSebiuWi ipsiini noiui-
nare consueveril, ab ipso audiamus qui ad Pammachium scribens episl. 05 haec de eo
: Impietatis Arii :

apcriissimus propugnaior esi, ete. In line eiiaui plura habel in eamdein senlenliam. Li Apologia adversns
Itiiliiniiii lib. hiec de eodem
i Eusebius episcopus Caesarieus s, Ariauae quondam signifer faciionis. Et lib.
:

n eiiindein priiicipem Arianoriim appellat. ldeirt ad Ctesipliontein, ageus de scriptis ipsius Eum, inquit, :

fuisse Ariauum, nemo est qui neseiat. Et ad Miuerium epist. 15:2 ipsiim errasse in dogmatum veritate,
aperlc lestatur. Ecce tibi quibus liiulis, ei quam diveisis a praecohio sanctitatis Eusebius a liieronymo
iiiiiicupeiuf ut ex his saltem liquido cognoscas
: aliuin longe diveisuui a Hierouytno fuisse epi-
,

siobe illius auctorem (|uem (etsi aliud non cssel, ac cieleia de eodcm cotisenlireiii) ab eo esse longe di-
:

versum, ex diceiidi siylo, non est qui eam cpislnlam kgcns, facillime non cognoscal. Haecde vcrbis. Quod
si res ipsas in ea conscripias disquiras, magis magisque irrtposturam inlelliges. Si enim vera sunt,
105
i|ii:i! inter Constanlinum Aiigusiuin ct Eusebium acta idem aucinr enarrat; quoc lania modestia in Eusehio,
qni suarnm liiudum egregius pra-dieator semper est vi.Mis, ut ill.i silentio praeterierit, eum eadeni saqiius
repetendi, quulies agii delibroasedc Martyribus scripto, opportuna se daret occasio ? Consuevit enim
ipseresase cuni Coiistanlinogestas narrare, exlollere, easdemque sa'pius inculcare, ut de Vila Constanlini
liluo ii, cap. U
et 45; liliro m, cap. 57, 58, 59 el GO, et liluo lv, e. 33, 5i, 55. Quod deiiinm auclor (quis-
quis ille fuciil) in cadeoi epistola exeipit de kalendis Jannarii, quasi ea ilic nulliis passus sii marlyr qilam ;

niendax ac liivola ea sit de kalcndis exceptio, cousule qux ihferios notantur die 1 Januarii 15. Ha:c jam sa-
lis (etsi alia quoque superesseni) ad coargiiendam pracdictarum episiolarum falsitalem sulficere existi-
in.iuius.

EPISTOLA IV. A chrisiianissiinus Princeps S. Gregorium Cordubensis

Ecclesiie in eo praeferre antistitem, quod omni die.
Iiidem sub sanctorum Chromaliiet Heliodori uomine,
sive noi jejunans, matutinas; sive jejunans, vesper-
ad eumdem sqiiclum Hieronymum , de Natalitiis
i

linas explicans Missns, eortini martyrum, quorum

sanclorum, seu de opere Muityrologii rolligendo :

natalilia esseni, pluriiiiQrum nomiiia menioraret.

cui pariter accedit Pseudo-Hieronymi responsio:
Factumque esi, utonines slaiiieremus ad luam scri-
(lix Tractalione cardinalis Baronii De Marlyrqlogio Ro-
viano ; aiqu ex lomo XI Operum Sancli Hieronymi , bere cbaritatem, ut faniosissimus feriales de ar-
ciliiiuiiis Veronensis Dominici V: llarsil, col. 473 elseq.) cbivio S. Eusebii Caesareae Palaestinae episcopi in-
quirens, martyrumad nos dirigas festa: ut possinuis
EPISTOLA V.
boc oflieium pcr luam sanctam industriam nielius
CIlItOMATll el HELI0D0RI
perfecliusque ad honorem Dei martyribus exlnbere.
EPISCOPORUH AI) BEVTL.M IUERONVHUtl,
106 EPISTOLA VI.
De opere Manyrologii colligendo.
BEATI hieronvmi ad EOSDEM,
Domino sancto Paiii IIieroxvmo, Chromatun et
Super eo ipso Responsio.
IIelioporus episcopi, in Domino salotem.
Ctim religiosissimus Augustus Tbeodosius Me- B Chromaho ct HELioD0ROsanctisepiscopi8.il

diolaui iiilicm esset mgressu-,

mus presbyler.
iiuiversosque llaliae

epi copOS ad sc inviiasset, ei ob causam aliquanlu- Cousiat, Doiniiium nostrum Jesum Cbrisliim
loinni episcopornm, qui ex Ariana Faece suas ani- oiimi die marlyriim suoriini triumphos excipere,
iuas inquinassent, inquircret : contigit ct nostram quorum passione; a sanclo Eusebio Caes iriensi epis-

p.u vitaiein io codeiu adesse concilio. lu quo cuni copo scripias reperiams. Nam Coiislantinus Augus-

ilicenda dicla cssenl, ei deliuienda delinita, cciftjiit ius cuni Caisarcaiii fuisset iugre.siis, e; diceict
 ,

375 DE S. CHKOMATIO, EPISC. AQCILEIENSI 37G

memorato antistiti, ut peteret aliqua benelicia Ca> A causa singulorum mensium, singulorumque dierum

sariensi Ecclesiie profutura, legilur, respondisse fesla conscripsimus, ut jubere dignabamini, peren-

Eusebium : Opibus suis Ecclesiam ditatam, nulla nem nostrie parvitatis memoriam fore credentes
petendi beneficia necessitate compelli sibi tamen : cum diebus omnihus per tot annorum spatia sancla

desiderium immobile exstilisse, ut quidquid in re- Sanctorum nomina fuerinl feslive celebrata. Et
publica Romana geslum sit erga sanclos Dei judicos quoniam per singulos dies, diversarum provincia-
judicibus succedeiiles in universo orbe Romano, rum, diversarumque urbinm plusquam ociingenlo-
sollicita perscrutaiione, monumenla publica discu- rttni, et nongenlorum martyrum smil nomina nomi-

liendo, perquirerent; etqui mariyrum, a qtio judice, nata : ut nullusdies sit, qui non intra quingentorum
in qua provincia vel civilate, qua die, quave perse- numerum reperlri possit ascripms, exempto die
veranlia p:issionis sua; obiimierunt palmam, de ipsis kalendarum Januariarum; considerans inter innu-
archivis sublata, ipsi Eusebio, regio jussu, dirige- merabiles lurbas lectoris auimutn intra unum men-
rcnt. lliule factuni est, ul idoneus relator existens, sem posse lassescere : ne id cveniat, hrevitcr et
et ecclesiasiicam historiam omnium retexeret, et succincte eorum, qui sunt in amplissima fesliviiaie
peuc niartyrum, provinciarum omnium Romanarum in suis locis lanitim prai omnibus nicmoraius sum,
tropsea diligens hisloriographus declararel : qua- B ut, ampulato fastidio, unusde omnibus sufficial li-

tcmis omni die sacrificium Deo offerentes, eoruni bellus ascriptus. Sane in prima parle libelli, om-
nomina meminissent : studenles, qui die ipso, quo niiiin beatoruni Aposlolorum festa conscripsimus,
sacrilicium olFerciur, viclores diaboli exstiiissenl, ut dies varii non videanlur dividere, quos una di-
et marlyrii sui (riumpho pollentes, atque ovantes gnitas apostolatus in coelesti gloria fecil esse su-
ad Regem suuin pervenissent Chrislum. Ilac de blimes.

EX HISTORIA LITTERARIA AQUILEIENSI

JUSTI FONTANINI
ARCHIEPISCOPI ANCYRANI,
Roma3 edila, an. 1742.

109 LIBIU III CAPUT 111. C minus trcs charilas jnngat ,

quam duos natura sociavit.

I. Cliromalius patria Aquileiensis. II. Valeriano suffectus. Ili dno sunt Chromalius el Eusebius ; quos natura
III. A magiiis viris laudatus. IV. Ejus rogatu Hierony- germanos iterttm vocal in epislola 8 , alias 42 , ad
nius varios Bibliorum lihros in Latinum sermonem con-
vertit. V. Rufinum et Hieronymuni in concordiam redi-
Nicetam Aqtiileiensem subdiaconum scripla : Eccc,
gere sludet. VI. Joannis Chrvsoslonii causDm juvnt. VII. inquil , bealus Chroniutius cum saucto Eusebio , »io«
Clirysoslomi ad Chromatium epistola. VIII. Blondelli
commenta. IX. Cbromatius obit, et Sanclorum fastis
plns nalura ,
quam niorum wqualitate ,
germano , litte-

ascribitur. rario me provocavit officio. Non crgo Jovini , ul ad

1. Ad eos pervenimus, qui parta? salutis sneciiluni diem 22 Junii scripsit Baronius , sed Eusebii germa-
v atiigerunt. Horum agmen ducit Ciiromatils, Aqui- nus erat Chromatius : cui lamen noster Henricus
leiensis antisles ,
qtiein Dandulus in Chronico lib. i , Palladius, lib. ix ,
pag. 158, unum Jovinum conjun-
cap. li, parte i.natione Hispanum, Marianus Vicio- xit. Alium fratrem , adhuc anonymum, hahnit Chro-
rius in argumeiiio cpistohc 43 llieronymianrjc Dal- malius , cujus fortitudinem in illius dormitione, ini-

malam, Sixlus Senensis in Bibliotheca lib. iv Itoma- pense laudat Ilieronymus epist. 55, alias3,ad
num fecerunl. Sed onines in errore versari ; civein- Heliodorum (n). Hsec cum scripta Itieril A. D. 39(i
que Aquileiensem fuisse, posito etiain pignore con- ut postea constabit , hinc Tillemontiiim lomo xi

tenderim. Nam Aquileia; semper vixit , ubi ei ma- D pag. 5">C, Marlianseum in Nolis, et Iladrianum Bail-
trem, sorores , et fratres fuisse prodit illitis neccs- lelum in Vitis Sanctorum ilie 2 Decemhris errasse
sarius et rerum Aquileiensiuni perilissinins sanclus oporlel, duni Chromalii fratrem , de quo mortuo
Bieronymus epiat. 7, aliasij, ad ipsum Chromatium Hieronymus loquitur, Eusebium dicunt, qui tamen
adlitic. presbyterum ,
pariierquc ad Jovinum , et Eu- Eusebius HO quadriennio seriusadhuc crat in vi-
sebiiini , Chromatii germanum conscripta, in <|ua se vis , episcopali digniiaie insignis ,
perinde ac Joti-
ad ues simul unam tantum episiolam mitieie allir- nus cl Chromatius , lesle Rulino in priori Apologia

nial, propterea quod invicem ila se anieni , ut non A. D.iOO exaraia (b). Maliem viduain et sorores vir-

(n)Htinc aliitm Cliromatii fratrcm adhuc anomjmum nintis, et ad annttni pertinet 100 nnt .101 , uiiciiam
sidus clarissimus Fontaninus tiiirus.il cui non as- ; De Rubcis conseniit , memoraiRulinus Chromatium,
senti:ur Bernardus Maria de Rnbeis, qm unicum Jovhium el Eusebium qui cum unlc unnos ul ipse , ,

Eutebium Chromatii frairem agnovit. Videaiur ejns essenl sub Valeriano episcopo Aqui-
aii, fere triginta,
r
iHwcrliitio De liu/ino cap. 2, pag. l > et 1i. , leiensi alter presbyier, alter archidiaconus , alius dia-
(''i ln liac liiuri Apologia, (|iiaiii hie citat Fonla- corius , episcdpatus dcinde honore ipsi qtioque iiiicil
 ,

577 JUSTI FONTANINI DILUCIDATIO. r.78

gines Chromalio ifoidem fuisse, nos docet eadem A a Vn/criano vacuum, Chromatius nosier implere ceepc-

cpisiola 43 , in qua Ilicronymus salvere eas jubet , rit, j.ini nobis quscrendum est; inde enim reccntium
his verbis, sororissune curum, iisdeni commendans : historicorum lapsus castigabuntur, Joannis Candidi
Malrem communem ,
qucc cuin vobis sanctilale socie- lilt. ii, fol. 9, Panvinii in Chronico pag. 35, Wolff-
tur, ineo vos prcevenit, quia tales genuit, cujus vere gangi Lazii Commenlarioriim Lifo. xn, sect. 5, cap.

venter aureus potest dici , eo salutumns lionure ,

quo 8, pag. 1014, Leandri Alberli inDescriptinne Iiali.-e

nostis : uiia quoquc suscipicndas cunctis sorores ,

qiuc fol. 439,2cdit. I, anni 15.'i0, Henrici Palladii lib.

sexum vicere cum swcitlo : qitcc oleo ad lampades lar- vin, pag. 129, Philippi Ferrarii in Caiulogo Sunclo-

giter prifparato, sponsi opperiiintur advenlum. beata ruin pag. 733, et Godefridi Hermanni in Vita Am-
domus, in qua moratur Anna vidua, virgines pruphe- brosii lib. v, cup. 12. II eniinomnes dum Chromalii
tisste, geminus Samuel nutrilus in tempto ! Ilic gemi- successorcm siabilire conaniur, in immanes errores
nus Samuel sunt Chromatius et Eusebius. Ne ullus de abeunl, aliusduns Forlunaliauos, lotideiii(|iic Vale-
pnlria dubilandi locus supersil, Hieronymus Aqui- rianus coiifingciis, alius inlcr Valerianum et Cltroma-
leiam, illoruni urbem pairiam appellai per vosub : liiini, Renedicto, alius Januario, lociim assignans.
urbe vestra Ariani quoiidum dogmalis virus exclusum Porro Yalcrianum in sede Aquileiensi A.D. 3GG, uti

est. ILec doceni, cur Ilieronymiis iu Chronico Eu- B jani di\i, Forlunatimo suffectum, Anonymus Trivis a-
sebiano ab se auclo, Olympiade 280, A. D. 57G, nus ct Daudulus libii primi capiie 13 ex vcleiibus
qui respondet anno vulgari 374, lioc insigni el mc- tabulis, aimos xix sedisse testanlur. Obiit ergo sub
morando prxconio nostrac Ecclesi;e ulumnos orna- linein A. D. 580, eique ineunte A. D. 387 succcssit
verit : Aquileienses clerici quasi cliorns bealorum ha- Chroinatius. Antiqui Marlyrologiorum codices ,
qui
benlttr. Chromalius, qui, ut supra iu Forlunaiiuiio Valeriani emorlualem diem profcrunt vi kalendas

dictum est , et iterum dicum, A. D. 571 adliuc Diu- Decembris, bi sunt.

conus (a), Ilufinum lunc reccns pergraliam bapiismi 1 . Atrebatensis tomo II Martii Bollandiani pag. 59.
regeneratiim , doctrina catholica instruxeral ,
post- 2. 5. Aquisgranensis, et Auijiensis.
modiim Valeriani episcopi presbyter A. D. 381 in i. Baluziuiiiis in Spicilegio Dacberiano lomoXUI,
concilio ibidem causam Filii Dei conira Palladium pag. 15, § G.
Ari.iiiiim strcnue peroravit; eumque oiiinia negasse 5. Barbcrinus lonio II Murtii Bollandiani, pag. 39.

oslendit, qiue Fidet Catholica profiictur. Cumque 6. Blumanins ibidem.

Palladius auditores laicos appellusset, Cliromalius 7. Sancii Cyriaci tomo III Februarii Bollundiani,

liominis confidenliam paucis reludit : salva ,

inquil, pag. 282, col. 2.

condemnatione sacerdotati. Vide acia concilii apud G 8. Gellonensis in Spicilegio lomo XIII, pag. 418.

Ambrosium lomo II, pug. 798, § 45 ct pag. b00 , 9. Ilieronijiniaiius ibidem tomo IV, pag. 684, el

§ 51. His rcfutanlur sarcinalores Mugdeburgenses tomo III Februarii Bollandiani, pag. 2S2, eol. 2. ubi
qui Chromatium A. D. 555 floruisse scripserunl, ct Valentinus pro Valerianus legitur.
Valerianum Aquileiensem ciim ejusdem nominisCa- 10. Lailiensis lomo II Martii Bollandiani, pag.

lagurrilnno aniisliie, qiiem luudat Prudentius con- 59.

fluriinl Cenliiria iv, cap. 10. Ad Chromulii nomen 11. Lucensis apud Florcntinium, pag. 999.
quod atlinet, apud Laiinos el Grsecos occurrit. Li- 12. Sancti Maximini lomo III Febrnarii Bollun

banius ad Chromatium quemd.im scribil epistolam, diani, pug. 282, col.2.

noiidiiin editam , a me olim Latine Hl couversam. 15. Rabani Mauri apud Canisium lomo VI, pag.
Valentinus
Chromatius , praefectus Ui bi , mcmorulur in Aciis 594, ubilamen, ut ulibi, enore Libraiii

Sancli Sebastiani die xx Januarii apud Bollanduin pro Valeriano legitur.

Sangermanensis in Spicilegio lomo XIII, pag.
tomoll, pag. 271. Inier xiv episcopos provineiai 14.

Palestinae, qui A. D. 413 in concilio Diospolilano 15, SC.

Pelugium Cailioliciiin pronunliaverunl, unus fuit 15. Sanremigianus ibidem.

inceria; scdis Chromaiius upud Baluzium, pug. 561. D 1G. Tornacensis tuino II Murlii Bollandiani, pag.

II. Quoto Cbristi anno caihedram Aquileiensem, 59.

usque ad annum saltem 400, produel:r necesse

feere: cosque propterea hic bonorifice appellut opi- ,

nalissimos el probatissimos in Ecclesia Dei episcopos. liabuit Fontaninus e\cogitare ac veluii scriplo gi- ,

Ex hac aiitem appellatione minime sequitur, uti gnere lerlium aliquem Chromatii fralrem prorsus
Fonianinus arbilratur, qund anno 400 anl 401 quo ,
ignotum , ei hunc propterea adhuc anonymum dice-
ila de iis seribebat Uulinus , enrum siiiguli, ideoque re; de cujus dormiiione, poiius quam Eusebii, scri-
etiani Eusebius adbuc essenl invivis; ciini aic|iie
, pserit Itieronymus anno596. Sed lioec gratis nm-
ha;c scrihere potuisset, eliamsi omnes jam luisseni nino vir ca.teroquin erudiiissimus ,deqne Imc sancii
eo tempore viia fuiieii el ideo nibil iiule conlra : Chromalii Aquileiensis episcnpi argumenlo inerilis-
Tillemontium , Marlianaeum.etBailletum, qui Chro- simiis, uli cilalo superins loco fusins De Biibeis.
maiii frairem, <le cujus dormitione llieroiiyinus lo- (a) llic quoque Fontanino conlradicil De Rubcis ;
niiilur in epistolu quse ad aniiiim pertinel 59G , re- qui sanclum Chromaiiuin jam preshyierum asseiit ,
ctissime Eusebium asseruni. Vide Articulum Apolo- diim Riilinus anno 7:71 ani572 baplisinuin Aquilcia;
giw Bulini ad quein respicil Fontnniniis, inter Ve-
, suscepii; qui etiam a sancto Chromalio baptisuiuiu
lerum Testimonia qiiae post Pmfationem allulinius.
,
aecepisse Rufinum conicndil. Videalur eadein Dis-
Ilac autem posilu opiniollC, vlla: sCilicet Eii^tiii scriaii" ilililein, prig. 1 1 el 12.
570 DE S. CHROMATIO EPISC. AQI.ILEIENSI 380
17. Vaticanus ibidem. A Medioltmi, ui aii Paulimis, Aquileiam properavil;
18. Usuardus Rosweydi apud Sollcriiini, pag. alias in alierutra urbe, non lilieris.sed cnram, de
"02. rescripln, in Clirislianos Mediolani vulgalo, apud
Tot vclerum labiilarom consensus erroris arguil Angusium exposlnlassei. Consiilaiilur auctores Ad-
Usu'irdi codicem Bruxellensetn apud Sollerium, pag. nioititioiiis pro ordine Epistolarum saneti Ambrosii
71 1, ubi pridie kal. Decembris lucc legii;itur:m Aqui- § 4'>, ci P.igius A. D. 58' , § 1-2 ; cuin autem, ut vi-
leia tleposilio suncli Valetiam episcopi el confessvris. dinius, Valerianus obierit dle 26 Noven bris, bii.c

An lot dielms 112 po-t obituui deponi non poiue- con.-larel, Auilirosiuin qnte, no;i pvst oliiiinn Vale-
rit al i i|iucrent. Dies deposiiionis forlasse rcciius riani Aquileiam profectuni, ideoque aliain obcausam
apud Barniiium signatur v kalendas Decembris, ex i|uam ob Clirotnalium Valeriauo subrogandum; iiui

Marlyrologio sancli Cyriaci. Idem BarOnius A. D. iiondumex liac viia inigr.iverat. At quanto n.agis in
388, §85-, ciiin Ambrosium, Maximo per Tbeodosium Ambrosiani itineris caus;i vir maximus lalli dicen-
prostralo, Aquileiae constilutuin lcgi-.set, illuc pro- diis esl, si liieiinio citius, Valerianus H3 dicm
feclum pulavil ex niote, ad novi creationem anlisiiiis, cxtreiuiiin obierai, f|iieiiiadinoduin Veneiorum ino-
cttin, tlt'1'unclo sancto Valeritmo, ejtts civilttlis episcopo, nuineniis piodiiuni est? Itecie ergo auctores uov;e
in loctun illins cst subrogatus sanclus Cliromtttius. Ila li cdilionis Opcrum sancti Ambrosii, iu ejus Vila, c;ip.

Baronius. Verba Paulini diaconi, eam profcctioncm 'JH, caiisam ejusmodi ilineris ignorari, neque ulluui

namn.is in Viia Ainbiosii,cap.22,li;ccsuiii: Exstincto testiinoniuni nslriiendxBaronianae sententiic profer-

Maximo, posito Theodosio imperatore Mediolani, Am- ri, dixcruni. Si Ambrosius inPannonianiiter habuii,
brosio vero episcvpo Aquileice, in partibus Orienlis in Aiieiiiiinii Sinnienseni episcopum ordinaturus, leste
quodam caslello, a chrislianis viris Synagoga Judwo- Pauliuo cap. ! I ,
iKin video cur idem accuraltis Am-
rmn. ci lucus Vatenlinianortim, incenilio concremata brosii uolarius causain Aquileiensis ilineris reiicere

sunt,proplerca quod Jutlai, vel Valenliniatii insultarenl debuisset, si lioc Chromatii ordinationem spectas-
monachis christianis. Sed Candidus lib. n, fol. ix,2, SCl («).

et Palladius lib. ix, pag. 1;>6, ui Amhrosiano itineri III. Fuii Chromatius inicr Occidenialcs episcopos
c;\us;ini proetexerent, cjusmodi incendium Aquileise sanctitate ci dortrina celeberrimus, ut laudesa lau-
eontigisse comoienli snnt, quanquam Paulinus diser- d lis viris in ipsum collatae palam lesiaiilur; ina-

tis verbis in parlibus Orieniis id evenisse tradiderat, guis cnim amicitiis (loruit : Joannis Chiijsostomi ,

nenije ad caslruin Citllinicum, quod non in Venetia, llirouijmi , Ambrosii , Ileliodori, Rujiui. Ambrosius
sed in Mesopotamia sielil ad ripam Enpliratis, ex quidem A. D. 389 a Cliromtitio rogatus, ut aliquid e

Aniiiiiano lib xxiii, cap. 3, et ex Procopio de Bello C saeiis cndicibus epislolari familiarilalc disputalum

Pcrsicn lib. i, cap. 18, lib. ii, cap. 11 ei 21, cl in cum co communjcarel , liisioiiam Bah.am pseudo-
Hisloria arcana, cap. 5 in linc. Hoc nostraleS Histo- piopbeiic e.x libro Numerorum interpretalus est

rici iliscere eiiani poluisscnt cx Ambiosii episi. 40 epi:iola 50, alias quoquc se additurum pollicilus,

Aquileim scripla,in qua vir sanctus cuiu Theodosio quas nobis injuria leuipoiiiin nbsiulil. Adi Aamoni-
exposlulat, proptcrca <\u< d Synagogain ab episcopo tionem pro ordine Episiolarum Ainbro-ii, § 5, ct Vi-
Callinici instaurandam,
monachispomasdandas,
et a lam cap. 108. Subindc Chromatium, fralre orbatum,
edicio sanxissei. Maximum lyrannum ad (ertium ab cujus noiiien ign»ratur, inagnum christianse foiii-

Aquileia lapidem A. I). 588, v kal. Augusias devic- tudinisexempliim, adversa inviclo aniino subeundi,
Inin lcslalur Idacius iu Fnsiis Labbeanis lomo II Bi- dedisse conipcriiniis; nain Hieronymus Epitaphitim
Mioibec.e inss., quibus polius, quain Soerati.extero Nepotiani, quod est episiola 55, alias 3, iiinc ex
scriplori, credendum est, qni lib. v, cap. 14, eain cla- Syria ad tleliodoium Aliinaiein cpiscnpum scripla ,

ilem rejicil in vi kal. Septembres. Fuso boste, quem clausit bis vcrbis : Jungamur spiritu, stringamur af-
prius iijnominiti servitutis, qtittnt hostili mucrvne con- fectu, et [ortitudinem mcnlis, qttam bealits papa Chro-
[ossum, aiillieronymiis in epitaphio Nepotiani,Tlien- matius oslendil in dormitione Germani, nos imitcmur
dosius Aquileiie subs.itii aliquandiu, Maximi acta D ;,j fu\ . Hanc epistolam A. D. 596 daiam ex subse-
abrngaturus. Nam Lex 6 til. 14 lili. xvCodicisTbeo- qucntibiis verbis docet Petrns Franciscus Chiffle-
dosiani, ibidem daia vi kal. Ociobres, agit de hono- tjus in Paulino illuslralo parle n, cap. 10: Ecce
ribits a Mtiximo collatis, ubrogandis. Mox post sevde- tibi anno praiterito e.r uliimis Cuucasi rupibus iin-

ciiu dies ei similem sanxilMcdiolnni viidtis Odnbres missi in nos non jam Arabiw, sctl Scptentiionis lupi.
ejusdem aiini 588, in qua urbe ui nonas Maias, ct vi tanttis brevi provincias percurrerunt. ILcc fuit Ala-
kil. Dccembres anni insequentis 589adbucdegebal, rici rcgis G-oihorutn i;i Orientale imperinm irrnpiio,
(|iiaiidn leges 17 el 19 de Ilwreticis lii. 15 lib. vivul- prodilione Rulini Patricii, Olybrio cl Probino con-
gavit. ErgoTheodosium die v26Septembris AquileiiC, sulilius A. D. 595. Quoe modo adductis lliernnyini
ii die 10 Octoliris A. D. 5S8 Mciliolani liioranlcm vcrbis pr.Tcetltiiii , epocham icagis conlimiaut l

babcmus: enque spatin temporis inierjecio Alnbro- Viginli, ct eo am, litis anni sitnt, quod inler Constanti-

sius, exsiincio Maxitno, posilo Tlteodosia imperalore tiopolim e.t Alpcs Julias quolidie Romanus stmjuis ef-

* Baronii eonjeclurani . qnam bic nnn approbal De Rnbeis nuin. 5 capilis 18 Dissertationum Variw
clarissinius Fontuiinus, defendit Uernardus Maria EriKliiionis, elc, quem infradamus.
 ,

r,SI JUSTI FONTANINI PILUflDATlO. 582

fuuditur. Iiinuil priuios Quadorum, el Marcomanno- A mnne transferrei , Paraliponicnii Cliromatio direxit

rum inciirsusin hoslraih Vencliain, perruplh Alpibus A. I). 597, in cujus Iiljri vestibulo elifgio biaghifico

Juliis ; unile lunc Aquileia obsessa, et Opiiergium e.r- illiiin extollens, voc.il episcoporum sanclissimum al-

cisum est, teste Aiumiano lib. xxix, cap. 5. II;cc que doclissitnum. Sixlns Senensis liuic elogio ab se

Gratiaim Angusio in et Equitio consulibus A. I). recilalo in libro tv Bibliotliecae,*de siio adilit hrec

">7i ci ntigisse animadvertil HenricUS Valesius : co- vetba : quod ruro inv nitut : SBvo tanien Sixii for-

tlenifjue excidio llalise iiiiniiiienle, Valenlir.iaiitis tasse, non Cliromalii. Ilieronyiniis in liliro n Apolo-
senior Liquenlia; ponleni in agro Opilergino rcpa- gi;c I, qiiam A D. 400 scriptam docebimus, easdem
randuin curaverat A. D. 370, lege 2, lit. 10, lili. xi sacrutuiYl volViminuin ab 9e factas inierpreiationcs

Codicis Theoilosiani. il;i coniiiieiiior;it : In libro Temporum, id esl Paralipo-

IV. (licronymus, Chruinutio et Ileliodoro, cpisco- menon, ad sanctum Chromatium prwfatiuncuta nsus
pis, librnm Clialdaicuni Tobise Latine reddi, ab se siun. Ei paulo jiost : Salomonis eiium libros, quos

flagiiaiiiilnis , unius diei labore paruit, lioininc ejus olim ndilitis obelisel asteriscis inLatinum verteram, ex
lingucc pcritosibi Li lirum liebraice diclan te, ut episi. llcbraito trnnsferens , ct dedicuns sanetis episcopis

1 10 A. D. 390 sciipta ims docet : Mirari, inquil, iioii Chromatio et Heliodoro. Il;c sitiguke pnefalioncs

desino exaclionis veslrat instantium. Exigilis enim, ul B iisdem libris pr:clix;e,siinililer ex-lant ciini Hicrony-
Librum Cliuldxo sermone conscriplum ad Latinumsty- mianis episiolis seciinduiii onlincni Mariani Victorii
lum Iraham. Et posl pauca Feci sutis desiderio :
H4 107, 110, 115. Denique Sixtus V poniifex niaximus
vestro iioii (amen meo studio. Arquunl enim nos
, in praefatione Bibliorum, Rnmae eiliioruni typis Va-
llebraoritm sludia,el impulanl nobis, conlra suiini ca- licanis A. D. 1590,Chromalhtm ponitinter sanclissi-
nonem Lntinis auribus ista trunsferre. Sed melitts esse mos episcopos, qui Hicionymuiii de Scriplnranim
judicans Pharisworum displicere judicio, et episcopo- locis consiiliierunt.

rum jitssioi:ilnis deseriire, institi ul poltti. Tandem bis V. Doelor niaxiiiius in epist. 42, alias Gli, ad liu-
verbis epislolc linem imponit : Orulionibus vestris finum scripla A. I). 599 sic loquiiur de Pauliniano
mercedem hujus operis compcnsabo , cuiu grutitm vo- fralre suo, quem in Dalnialiain Iransfrctare prace-

bis didicero, me, quod jitbere estis iligiutii, complesse. peral : Vraler mens Pnulininnus necdum de pulria

Ad hseC Ilieroiiynuis, uirnque procsule liorianle, et reversus est : et puto quod ium Aquileim upud sanctitm

pccunias liiirariis erognndas, ut nonnullus proplielns pfipflijiCViromatiumDidem.Bufinusbieniiniocitiuscuni

cnmnienlariis illiisirarei , liberaliter siippudilanle -, Mclauiaex Orienle reversus, Aquilei.e apud Cliroma-
v.ilciudiiiem causatus , Proverbia , Lcclesiasten, ct tinm morari intellexeral, poslquain Origenis libros de
Cantica, tridno ab se Latine explicaia , ad eosdem C H5Priiic/pii*Rnmaiiacivitatedonasset;iiiideipsum
liansmisit : Jungat epislola , iliquit in praTaiione , inlcret llicroiiymuiii graves simultates coorla? suiit.
(/iios junqit sncerdoliutn ,' immn churtn non dividut Tcstaiifr llicriinymusiii Apologia contra Riiliiiuni li-

quos Clnisti nectil uinor. Coinmentuiios in Osee, Amos, liro ii Chromatium, quem pnsi An stasium Romaiiiim.
iuetropo-
'/.ucliurium, Mulacltium, qitos poscilis , scripsissem, si P ntilicein, magiiis Orientis et Occidenlis
lictiisset proc valetitdine. Miltilis solatiu sumptuitm : Theophilo Alexaiidriini, et Venerio Medinla-
litis,

noturios nosiros et Vtbrarios snslenlatis, nt vobis potis- nensi conjuiigit, in siue inetropoleos convenin po-
simum nostrum desudet ingenium. Et ecce ex latere pulis sibi subjectis Oiigeuis errores denunliasse :

frequens turba diversa poscenlium ; quasi nul ivquum Ergo, inquit, beali episcopi Anustnsius ,
Tlieopliilus,

sil, me , vobis esuriehtibus, aliis luborure; aut in ni- ,i Venerius, el Chromwius, el omnis tnm Oiienlis,
lione duli et accepii, cuiquam, prwter vos, obnoxius quuin Occidentis Catholicorum synodus, qui pari sen-

«iii. Itaque longa (vgrotulione fractus, ne penitus hoc >.i iitiit, quiu pari spiritu, illum htrielieiiin denuiiliunt

unno relicerem, el apud vos mutns essem, tridui optts pnpulis, (ures librorum illiiis juditundi sunt? Anasla-

noinini vestro conseeravi, interprelalionem videlicet sius poniifex in epistola ad Joaniieni llierosolymi-

lanum apud Baronium A. D. 405, 26 el scqq. ail,

dium Sulomonis voluminum. His vixdnni peractis §

A. D. 592 coiiiiiientaiium in Abacuc, duobws libris D se Ori«enianae damnalionis epistolam fratribus suis
dislincliim Chromatio donavit, qucm in prologo lib. i Yenerio et Chromatio scripsisse («). De bac Epislola,
episcoporum doctiswnum vocat. In prologo aiileni deque illo Cliromaiii couvenlu accuralius again lib.

lib. ii paptv venerabitis praconio cominendat, eiim- v, cap. 19. Nunqiiain tamen C.liromuiius a Rulini

denique carnem virtute supemsse teslaltir. Subinde coniuiunioiie el auc re discessi', ipsiquc llicionymo
ailbic^ii, ut scni|icr iilritisque anianiissinius,
rojalus, ut caeteros Seripturae libros cx llebraoscr- sic

(a) Nci|tiaqiiam in Anastasii cpistola apiul Baro- sancii pontificis acceperiini. Cieternm nnlla hujns
niiim loco eit ito bajc verba legiinlur. Animadvencre transinissa: Dumnalionis Origenis, nnlla Clninnuti
pofnis debuissei cl. prasul, proui diserie facit in menlio in liac episu la, neqne apnd Coiistaiitiuin

bac eadem sua Hist. Litterar.Aqnil. Iib. v, cap. 19, Epistoltv llomiinoritm Poiitificum col. 728 eilit P.i-
ninii. 2, intcipolaiani fuisse Imc l"Ci a Joanne Car- i.s.. nnqiie intorOpero S. Hieronymi edit. Vcronen-
ncrio, licet absqne nlla dccipiendi volnnlale, sancli sis Dominii i Vallarsii lomo n, col. B80, neque inter
Pap:c Epistnlam ad Joanncm Hierosolyiiiilannin ; Opera Rufini Aquileiunsis ab e.odem Vallarsio editn
iinile nonnulli perperam pranlicia veiba, qu;c sup" col. 411. Videaniur utrnbiquu Editorum ernditto
plciiienli graiia Garnerius inscruil, pro geiiuinis Annotationes ad liunc eunidem loctim.
 385 DE S. CIIROMATIO EPISC. AQUILEIENSI

utrique carus, tanlos viros in cbristianam concor- A sis feralis exilii remedium quarens, per quod wgra'
diam redigere pro virili stnduerit; nam et comrno- menlcs ab ingruenlis mali contagione subtractce, me-
nuit llieronymuin, ut aecrbre conteniioni linem im- lioribus occnpatce sludiis lcnerenlur, injungis mihi ut
poneret, Rufinumque Aquileia% ut dixi, apud se Ecclesiaslicam Historiam, quam Vir eruditissimus
diversantem, ad alia traduxit, jussum llistoi iam Ec- Eusebius Casareensis Grccco sermone conseripsit, in
clesiasticam Eusebii Caesareensis Latinis verbis ac- Laiinum veriam. Gothos, dtice Alarico et Radagaiso,
commodare. Prinium illud de se faletur Hieronymus per nostras Alpes Julias, quas Rufinus clausira Ita-
in Apologia 2, libri m, ubi ait : Testem invoco Jesum lia;, et Nicephorus Gallislus lib. xn, cap. 59, ltaliw
conscientiw mece, qui el has litteras, el tuam epislolam portas appellant, A. D. 400 prinmm irrupisse, viri
judicaturus me ad commonitionem sancli pupw
est, docti consentiunt, Norisius in Ilisloria Pelagiana
Chroinalii voluisse reticere, et fmem faceresimultatum. lib. i, cap. 2, Pagius A. D. 400, § 25, et Tillemon-
Rnfinus in pnefaiione Eusebianoe Hislorirc ab se tius in Hisloria Imperalorum tomo V, pag. 521,
Latinis rcddilae, librisque duobus aticiae, Chroma- 805. Tunc Aquileia, totius Venetia; caput, obsidio-
tium Pontiftcem maximum, uli eum honoris causa nem barbaricam subiit : nain Ilieronyinus Apologia
nominat («), sic alloquilur : Perilorum 1\Q dicunt m in Riifinum, ibidcm ttinc ntoranicm, el tantum,
esse medicorum, ubi imminere urbibus vel regionibus B inquit, liomanw urbis judicium fugis, ut magis obsi-
generales viderint morbos, providere aliquid medica- dionem barbaricam, quam pacalw urbis velis scnten-
menti vel poculi genus, quo pramuniti hominesab im- liam sustincre. Pestiferuni morbum, tunc a Gotbis
minenti defendantur exitio. Quod tu quoque, vene- in Venctiam nostrani invectum, qui primo armenla,
rande paler Chromati, medicinw exequens genus, tem- ct poslea viros, tesle Rufino, longe lateque vastavit,
pore, quo diruplis Itatice ctauslris ab Atarico ducc hic noslerannus infauslus 1715 graphice repr;esen-
Golhorum, se peslifer morbus infudit, cigros, armenla, t.tt (b), diiiii boum Ities ex Pannonia in Ilaliam cla-
viros longe tateque vaslavit, poputis tibi a Deo commis- dibus obruiam, se iufudit, eadem calamitate in bo-

(«) Haec appellatio Poniificis maximi, Chromatio rum dignitati debitam, adscivcrunt, quaque non-
episcopo Aquileiensi tribma, proculdubio a Rufmi nulli chrisliani quoque principes successores non
calamo non prodivii, ideoque non ila eum Rufinus infiequeiiter, paganismo vigente, licet vel ipsis fa-
honorh causa nominavit, tni asserit Fontaninus. Vi- cile iuviiis, a paganis praseriim subditisdonaiiluere
deatur clarissimi Vallarsii ad hunclocum Annotatio, ad aiinuni circiler 582, uii cx Raronin ad annum
col. 209, Rnflni Operum ab ipso edilorum, necnon 512, Pagio ibitlem; De la Baslie lomo XV, ilemoires
subsequens alia col. 211. de Lilleraiure de VAcademie des Inscriptions et Bel-
Ad ea vero qiicc Vallarsius anuotat citalis bic lo- les-Letlres, etc. atque ex aliis quoque intelligimus;
,

cis, addere quoque juvat, in Tabulario insignis col- bane inquam, Ponti/icis maximi ptiram ptitam ap-
legialae ecclesiaa Civilatensis, bujus Ulinensis dicece- C pellationem nnndiim tunc ad Chrislianum nsum tra-
sis ex Aquileiensi exorl;e, exstare codicem inein- duclain fuisse, veluli nimitim fortasse idololatricum
branaceum Vallarsio ipsi diiiu Rulinianue editioni culiuui adhuc olentem, ideoque nec ipsi Romano
incuinberei ignotum, et s;eculi, ut vidctur, xn, F.c- episcopo allribiilum, etsi jam inde nnn paucis liono-
clesiaslicw Euscbii Hisloriw a liufino presbytero in riliceatissimis titulis, ac prorsus eitlem appellationi
Laiinum sermonem versw ; quem libentissime nuper similibus, sihique lantum peculiaribus, idem apos--
vidiinus, favore et opere egregii canonici Tabulario tolic e priina; sedis episcopns ganderet.
pr.epositi Miehaelis a Turre e Comitibus Vallis- Neque pnrro quidquam moratur Pontificis maximi
Saxime, quem bonoris causn hic nnniinaium volu- tilulus, quo saneli Zcpbyrini pap;e ediclnm seu de-
mus, quique codex educlus eo saeculo non inverisi- creiumqunddam insignilum exhibuil Tertullianus /',
militer dicerelurex alio velustissimo ejusdem Aqui- Pudicilia, cap. l,anno2l6, nt Baroniushabcl. llunc
leiensis olim regionis, in qua certe sub Cliromalio enim lilulnin (venia a Baronio pelila,qui ibideiu
cpiscopo annos aliquoi vixit Rufinus, el iu qua, ct nuin. 8 vellel verum ei genuinum esse litultim illius
pro qna, ejusdein Chromatii jussu, versionem illani decreii, eidem a decreli auctore pr.x'positum ; nec-
adornavit nisi potius hac ipsa de catisa educttis
: non veni.i qtioqtie suinmoium pust Baionium viro-
fortasse censeaitir ex eodem etiam Rufini aulogra- rum, qui tisuni ejusdem tiluli jam induclum eotcm-
pho codice, quiadhucsupersles tiincfuerit, autcerie pore in Ecclesia ex hac Tertulliani appellalione
cx unoe primis illitis Apographis, qui a Rulino ipso, autumanl) bunc, inquam, litulum Terluilianus ipse
:

atque a Chromalio per universam aniplissimain dice- data opera a genlilitate desumpsit, el ibidem pro
cesim, pro suscepti laboris iiistiltiio, diffusi tunc aninii sui malignitate, non uiique lionoris, sed con-
l>
luerunt. In hnc porro codice, qtii niultie propterea tumeliae atque irrisionis, iinmo invidisc ex eo Ponii-
aucloritalis, utcnmque se res habeat, esse potest ac fici faciendie causa adhibuit; honio neuipe jam
dcbel, ila simpliciier Rufini Priefatio ad Chromalium Moniani sectoe addictus Romanoquc cpiscopo in-
,

eiiuiilialur lncipit Prologus Rufini prcsbgteri in llis-

: fensus, uii Rigaltius aliique ad lnnc locum, et uii
loria Ecclesiaslica ad Cliromatiiun episcopum. Longe cnililjet qiioqtie contexluin perpendenti facile pa-
igitur abest, quod Rulinus reapse, io Prcefalione tere potest iia ut ex boc unico super hac re lolius
:

Eusebianm Uisloricc, Chromalium dixerit Poniificem antiquitatis ad integruin sallem quartum sxetilum
maximum ; ct hoc honoris causa, queinudmodum Inco nihil erui possit pro Poiilificis maximi appel-
credidit Fontanimis. latione in chrislianismum ca jain leinpestate tra-
Prxter quam quod animadvertere insuper placet, ducia.
Rulini Aquileiensis setate, ac prajsertim auiio Chrisli Hac itaque inspecla quoque
ralione, eo miiius pro-
400 seu primo aul secuniio supra 400, quo lempore babile videlur Rtifiuum presbyleruin nuncupasse
haec ad Chromatium Rufinus scribebat, Ponlijicis Chromalium episcopuin Aquileiensein Pontificem ma-
maximi absolutam ae lilleralem appcllationem, <iua ximum, et boc honoris causa, ut Fonlaninus autU-
Romana vetus geniiliias utebaiur ad suinmum Sa- inavit.
crorum suorum bierarcham indicanduiii, quam (fr) Anno igiiur 1715 banc de sanclo Chromalio
Eilmici posteS linperaidret. sibi, vcluli supreiiuc co- lucubrailoncin esarabat Foiilaniiiiis nosicr ideo- :
585 JLVI"! FONTANTNI DlLUCIDATlO. 580
inincs pcr Auslriam WJ reliquamque Germaniam A lur, ila /Emilius Bcnevciiti cpiscopus, Cyihegius ct

ingruenle, ct procul nos minitante; ulinam non Gaudenlius lcgati, una cum Valculiniano ct Bonifa-
prope! Ncc solum Eusebianam historiam, sed Ori- cio prcsbyteris, prauer synodi Occidcnlalis coniino-
gcnis liomilias 26, in Josucm, scu Jcsnm filiuni uitorium, tuicrunt Coiistaminopolim ad Arcadium
Nave, latinitale donatas, Chromatio, qui id laboris Augm-tum A. 1). 400, ct litlvrtis imperatoris Honorii,

ab co Qagilaveral, Itufinus prologo nuncupavit, qui Innocentii el Itulorum episcoporum, Chromalii At\ui-

falsoHieroiiymum auctorem prsefert ijiler opcra ieiensis, et Venerii Meditilanensis, atque alioruin,
Origenis edilionis Erasmi, Basileie apud Frobenium tcste eodem Palladio, cap. 4, pag. 51. Ex bis colli-
1557, lomo I, pag. 318. Rufinus liis vcrbis Chroma- gimus Chromatium, non solum ad llonorium, sed ad
lium ibidem alloquilur : Qitia ergo et lu, o mi semper Arcadinni quoque lillcras dcdisse in causa Clirysos-
venerabilis puter Chromati, injungis ei proscipis nobis, toini ; H8 atque binc patet quanti babiliis fueril,
ut ttliquid ad wdificalionem el construclionem divini iiini ui vir banctilalc ct doclriua conspicuus, tum ul
tabernaculi ex Grcecorum opibus et cnpiis conferamus, Aquileiensis inciropolita.
oraliunculas 20 in Jesum Nave, quas ex tempore in VII. Baronius A. D. 405, § 17, ex Cbrysostomi ad
Ecclesiaperoravit Adamantius senex, exGraco Latine Chromatium, Vcnerium, et Gaudentiuni Brixianum,
libi pro virium meurum parvitate disserui. Jam ad alia B Iitteris, qua: supersnnl,observai, eosdem episcopos,
proccdamus. non pacificis lantum, sed eliam (ormatis cuni viro
VI. Joannes Chrysostomus A. D. 404 esedeCon- inaguo communicassc. Ilae tamen inlericrunl. Epis-
stantinopolilana impie detrusus, et exulare coaclus, lolam Chrysostomi ad Chromatium, qux cst 105,
ab Innocentio Komano pontifice, pra-ciptiisquc Oeci- integram buc ex tonio IV, Opusculorum pag. 784, cdi-
denlis metropoliiis opem imploians, prseler Vene- lionis Frontonis Ducxi lubet translcrrc, proplerea-
rium Mediolanensem, Chromatium eiiam Aqiiileicn- quod viruni sanclissimum niirilice exorncl. Claris-
sem cpiscoptim de suis aerumnis certiorem fecit, sima (erventis tucc ac sincerce charitalis litbaad nos us-
singulis unam camdcmquc epistolam scribcns, quam que sonum suum diffudil , magnum quiddum acdiutis-
Pallndius Helenopolilanus recitat in Vita Chrysos- siiue durans e.r lanto itineris inlervallo spirans, atquc
lomi, cap. 2, pag. 10, 22; quippe antiquitus in more ad exlremos usqne lerrce fines perlingens. A'ec nos,
posiiuni fuit, ut post suminun: ponlificcin praecipui licet alioqui tum lonqe disjuncti, minus quam ii qui
ejus inelropolilae de magnis EccIesi;o negoiiiscdoce- atlsunt, veliementissimam aique igneplenamcharitalem,
rentur, quemadmodum cx boc faclo Clirysoslomi sinceramque et iiujenli tibcrtale el fiducia perfusam
ostendit Hicronynius Aleander junior dc Bcgionibus Hnguttm, atque adamantinam contentionem exploratam
suburbicariis disscrt. 2, cap. 5, pag. 150. Hoc eliam C habemus : eoque nomine, vestro eliam conspectu, alque

firmatur exemplo Tbeodoriti, qui cpiscopalu depo- congressu frui magnopere nobis iu volis essel. Quonium
silus, ad sancluin Leonem Magniim appellavit episl. autcm id quoque nobis ea sotiludo, qua nunc, lamquam
115, litterasquc ca de re illum scripsisse ad cpis- compedibus, rcsiricti siimus, eripuit; idcirco dominum
copos Mediolani, Aquiieke. et Baveiinae, lamquam meitm reverentlissimum presbijterum nacti, cupiditaiem

ad praccipuos Occidentis mctropolitas, docct cpislola nostram, ut licet, explemus, scribenles ct salutantes,
112, ad domnum Antiochenuni. Quantum apud Au- vobis quoque pro eo sludio, quod lolo hoc tam diulurno
guslos Chrysostomi causam Chromatii auctoritas temporc magna cum animi contentione prmstitislis,am-
juverit, Ilonorius impcrator leslatus est in litlcris ptissimas gratias agenlcs. Ac vos eliam rogamus, ut
ad Arcadium Iratrem, cui Occidentalium episcopo- cum ipse revertetur, insuperque cliam, si labellarii oc-

rum senlenliam significaturus, duas prac caclcris sibi curranl, qui ad hanc solitudinem veniant, de vestra va-

scriptas dircxit epistolas, nimirum Innoccnlii et letudine ad nos scribulis. Scis enim quanlam hinc i o-

Chromatii apud Palladium, cap. 5, pag. 30, ubi ait : luplatem percepluri sumus, cum de hominum tam
Qucenam sit OccidenlaliumdeJoanne episcopo sententia, ardenler nos amanlium valetudine crebrius ad nos ali-
ex omnibus epistolis, qucc ad me scriplce suv.t, duussub- quid ajferetur. IIuc usqueChrysostomus.
junxiejusdem cum ctvterisscnte>iticc,unam Romani,al-D VIII. Ilic locus postulat ut ea refutemus qme
leram Aquileiensis episcopi. Sicut vero Sabinus Me- David Blondellus in Tractatu llistorico dc Prinialu,
diolanensis diaconns, el sub Damaso legatus concilii pag. 262, 266, 285, 1265 ex haclenus dictis in sec-
Uomani in gravissimo ncgoiio confirmationis fidci t* siu-e rcm derivare studuit. Cum Cbrysostomus
Nicsense, et Divinitatis Spiritus Sancti, prseter syno- pra:ter lnnoccntium I, Bomanum pontificem, Vene-
dicas, aliorum litleras quoque, et potissimum sancti riuni Mediolanensem, et Chromatium Aquileiensem
Valeriani Aquileiensismetropolilx, Chromatii deces- de iniqua sua dejectione docueril, liinc Blondellus
soris, tulit ad sanclum Basilium Magnum, tit liujus ad omnes euni rcque appellasse, ncque sedeni Ro-
epislola 524, ad eumdem Valeriauum scripta testa- nianam, ut summum Ecclesiae iriOunal agnovisse

que niirum non sit, si hic ab eodem eruditissimo aspexit poslhunia illius Historia Litleraria Aquileien-
viro, et rei Bibliographicic peritissimo, non reccn- sis. de causa neque videre poluit Fonlaninus
llac
seantur luni opera , liim operum editiones amplis- Vallarsianam Rufiniediiionem anni 1745, in qua ci-
sima;, quan posiea proilierunt usquc ad annuml756, tato superius loco exploditur illa iinpcritorum Ama-
quo dicm clausii supremum xv kal. Maias, el usquc niicnsium additio Pontificis maximi ad nomen Chro-
ad annum 1742, quo demum publicam lucem maiii in Prologo Eusebiana; llistori;c.
 :

587 DE S. CHROMATIO EPISC. AQLILLlENSI 588

false conlendit. Addit, Chrysosiomum non liislorice A cur ergo non exegerunt? Cur 1111:1 sedes Romana
dumlaxat narraniem, ut in ilerato responso ad Ja- exegit, iniiue causa Clny>ostomi condemnaiionis
cobutii I, regem Brilannia:, pag. 118, magnus cardi- et ahsnluiionis senleuiiam sola proiiuuiiavit ? Itac

naiis Perronius scripscrat ; sed ut appellanlem ad pro re nata contra Blondellum.

singulos aeque scripsisse. Erras, Bloiulelle, erras. IX. De anno, <|uo diein obiit Cliromaiius nierilis

Bonifacius I, in Episiola ad Rufuni, ca:lerosque c|ii>- plenus, nondiim hactenu-s constiiit : ri;ini Panviaium
copos Macedonhc, quain ex sacra: antiquilaiis ilie- in Chronico pag. 59, Sixinm Senensem in Biblio-

sauriseruit Lucas Holstenius in Collcctione Roinana llieca lib. lv, Anioniiim Posseviiiiuni in Appaialu
parie 1, pag. 77, ait, Innocentium I, decessorem toino I, el Henricum Palladuun lib. x, pag. 178,
siium (non Chrotnutium nec Venerium) in causa quorum alii A. D. 410, alii serius cuin obiisse puta-

Chrysoslomi , ab Orienlaiium ronniiunione disces- riint, a voro aberrasse (leprebeiitlimus. 1'bilippus

sisse, qui poslinodum per legaios a sede apostolica Lnbbeus in noiis ad Beilarmiui Catalegum to. I ,

(non ab Aquileiensi, neque a Mediolanensi) paceni pag.223,Franciscus Conibelisius in Recensionc auc-

poposcerunt : Anle breve lempus, inquil Bonifacius, torum biblioibeca: concionaloriae tomo I, pag. 8, ct

id est sub prmdecessore meo beatte recordationis In- N italis Alexander sseculo iv, cap. 3, ariic. 34, ut
nocentio, Orientalium Ecclesiurum pontificcs, dolen- B Scopulos tleclinarent, larga cl ancipiti iornitila usi,

tes, se a bcati Petri communione sejuitctos, per legatos cxcnnte Claisti stvculo quarlo , et incunie quinto ,

pactm, sicul charitas vestra retinet, poposcerunl : quo vixisse, aiinuni |iie niorlis ignorari iratlitlerunt. Sctl

tempore apostolica sedcs omniti non diflicttller indulsil. Cbrysosloinus ,

qui obiit A. D. 407, die 14 Decem-
119 Nicephorus Calislus lib. xill, cap. 55, liltcras bris, de beneliciis in se collalis grnlias ageus Chro-
recilal ,
quibus lunocenliiis I diris devovil clerum matio A. D. 400, ejusdem sa valetudinis anxiini in

Consiantinopoli aniini, Arcadiuni, Atlicum, et Tbeo- episttda superius atltliicia, seiucl alque iterum pro-

pbiliim A'exantlrinuin, 11011 quitlein ut iiiius ex cpis- dil, quia Cliroinalius se legrolare ad Chry.soslonium

copis Occidentalibus, setl ui ponlifex coeterorum scripserai. Cene ullra A. D. 400, nulla oninino

maxinius, et caput Ecclesi;e uiiiversalis : quotl nemo Chromatii, tamtpiaai 120 atlliue vivi, iiiemoriarepe-

cx reliquis fecisse legitur. Idemlnnoceniiitsin epis- ritur. Quare hoceotlem anno, poslquam sedissel an-
tola 19 ad Acacium Berocensem, apnd Lahhcum nos 18, menses 9 ex Andrea Dandulo in Cbronico
tomo 11, pag. 1270, tami|iiain sumnius Ecclesia: cu- lib.i, cip. 14 eum tlie 11 Deecnibris senio confeclum
slos, sibi sollicitutlinem inliaererc nit, ne qttid obli- hanc morialem vitam cum oclerna comniulasse non
qunm, aul succisivum in quoquam residerc cotjnoscat. dubilo, sede Aqiiileicnsi, 1:011 Nicela!, quod babet
Arcadius lniiocenlio rescribens apml Micbaelem Gly- G Baronius, Ugiiellus, aliique, sed Augitstino relicia.

cam Annal. parle iv, pag. 20 1 edit. Regbe, postquain Nani Dandulus, oniniuin plane bistoi iconim, qui de
acla sua iu Cbrysosioiiium e\cusare studuisset, Ro- rebus nostris seripserini, accuratissinuis, libro 11,

maiium pontiliceni ejus causa; unicum el sunimiini cap. I, A. t>. 407, Chromatio Augusiinuin successo-
judiceni agnoscens, iia concludit : Igilur quod supc- iem daiiim afflrmat. Chromatii sanciitnuniam com-
rest, enixe te nbsecro, ut itos a segregatione liberes, meiulai, quod in parcecla Aquilcicnsi eadem die 2
nectnulliplicilcr pitnias llocamplius conlirinal facun- Deeembris colatnr sub ritu duplici, ut voranl: quo
dus Hermiaiiensis ,
qni Conslantinopoli diu vixit die in niartyrologio Romano describitur, in Cnia-
naiuin Deleiisioiie iriiiin Capitulorum libroiv, cap. I, Iogo eiiam Pelri Equiliiii lib. vn, cap. 48, ct a|iud
testatur Ckrytottomum iine jndicio sedis apostvticce Piiilipptim Ferrarium pariier in Caiabgo pag. 7ili.

luissc daiiinainni ; et lib. vi, cap. 5 de Cyrillo Alexau- Hi duo poslremi tluin llcliodorum AUinatem episco-
drino, Tbeopbili decessoris senteutiam secuto, ha-c puui a Chromnlio ©rdinatum tradiint, omiiino fallnn-
prodit ; Contra judicium sedis aposlolicce, quce per iur; iiam in concilio Aqnib'iensi A. D. 581, Ileliodo-
bcttlissimum papam Innocentium, prtvdicli santiiJoan- r us episcoptts, Cbromalius presbyter, noti episcopus,

nis iu exilio conslituli, damnationem solrerat, nomen iaierbieninl. Quin ergo Helioilorus a Chrotnatii de-
ejus post mortem inter Dci sttcerdotes in sacrificiore- D ce ssore Xalciiano ordinalns fuerit, diibilari nequit.
citari prohibuil. Deniqne Gelasiusl in epislola 15 ad Hieronyinus cpislolas utrique inscribens, Chroma-
episcopos D.irdanix» de sentenlia lnnocenlii conlra lium Heliodoro, non ul juniori, scd nl ejns niclro-

iniquam damnalionem Chiysoslomi loquens, guem, poli conlribiito, prreposuit. : qnod l'o; lasse 11011 intel-

inquii, sedes apostolica, eliam sola, qnia non consensit, lccluni , meinoraios auctores in errorem traxit.

absoltil. Viden, Blondelle, iinam el sotam oposloli- Qiiamqiiam in antiqiiioribus Marlyrclogiis Clirotnatii

cain sedem, numquairi Aqitileiensem aul Mediolunen- nonien non vidi, ejus lanien culium, contia Baillc-

seni, m hoc judicio memorari! Perinde abludit a tuin, amiqiiissimum essft comperio; ctenim invoca-
vero, lltnocentiuin ubi Cbry ostbini nominc sacris tur in lilaaiis niajoribus, qua; ex libro llieroiiymi de

Diplychis nonduin retldilo, Alexandrum el Allicum sauctoiuni Nalalitiis colleclae dicuntur in operibus

in commiinionem recipere detrectavil, su.e uinluiii Alcuini, pag. 281. Ilas lilanias pulo laudari a Wala-
separationis rationem dedisse, cilra ullain aucleri- fritloSirabuneeap.28deRebiis Ecclcsiasiicis. Invoca-

latein in aliaruni dicecesiuin ccclesias; idemque a turetiam in fiisioribus litaniis mss. post Psalteriuiu

pari, I cnerium nUiromutium exigere potuisse. Sed in Codico sivculi XII BibliotheciB Passionesc. Clau-
 »

581 JUSTl FONTANINI DILUCIDATIO. 590

dius Casl aniiscanonicus Parisiensis, vir de sanciis \ na?us sui.s Monumentis Sanctorum Patrum Onlwdo-
egregie merilus, qunruiu nominibus cx anflquitale xographit, ibitlem impressis; nuo 1509, totno II, pag.
cruoudis, restiluendisque, iinmorluus esi, in Marty- 1192. Non ergo Lipsius primus oninium Chromalii
rologio universali die 2 Deeeinhris pag. CI2, Clu-o- homilias luce douavit, quod credidisse videlur Aulicr-
matium receusei, ratus anle Cregorium XIII iu nullo tus Mir.ens iu Elugiis illuslrium IJelgii scriplorum
Mariyrologki reperium; tunc enini Baronius, inquit, pag. 75 editionis I (a). Ha:c lam minuin non adde-
Ilniuano illum inseruil. Sed longe ahlea non solutn reni, iiisi ab historixlilterarix scriploribus prxter-
iu Catalogo sanclorum, queni Episcopus Equelinus iri conspicercm, atque ila quodamiuodo iis invenli

confecil A. D. 1570, sed anlc Baioniuin JuuunesCa- gloriam perire, quj primi Chromatium e meiul rai is

bilonensis episcopusin Tupographia sancturum post el laiebris in lucem protulerunl. Mirari subit, a ne-
mafiyrologium Maurolyci, immo ei Maurolyeus mar- mine criticoruni hactenus visuin, hanc eamdem CViro-

lyrologio suo eum inserueral die 11 Augusii. Ante matii Dissertutionem, ulvoeavit Sichardus, sive Upus-

Maiirolycum Petrus Nalalis in Catalugd sanelorum culiim , vel Declamationem, aut Commentariorunt
eti.im meminit. In Mariyrolrtgio Usuardi, qnndller- fragmenlum, ui emn Bellarmiuo et Labbeo tonio I,

iiiaiinus Grevcr Carttislanus vulgavil Colonicc lypis pag. 2-23, alii dicere malueruul, nihil iud

JoaiinisRoelhoffLubetensis A. D. 149.0, rccenselur B 1 u:"" dubdemginli homilias in imum conflalas, qutc

Chromatius noster dic 17 Atigusti apud Sollerium commode etiam Traclatus appcllari posstiiit , ea

pag. 461, alia utique ex c;iusa quani proplcr plirasi, qua anliquos s; riptores ecclesiasthos, ad dc-
,

obitum. nntamlas homilias et conciones, uso.-, animadverlit

Fraiiciscus Bernardinus Ferrarius Lib. cap. 2 de
121 LIBIU III GAPUT IV. I,

Homilise
llitit Saerarnm Concionum. Enimvcm iibicumque
I. 18 sancli Cliromatii in uuuiii opus cuntlalaj.
II. Cur et a quo dirlus episcopus Ronianu';. III. Hoini- apUd Chromaliuni occurrunl luec verlia, vel 122 '"'

liaruin eannudem uiiminu esl aiictor. IV. Viri doeii cas

similia : qui esl beiiediclns in sweula : ilii iinaqn.o ,uc
laudaut. V. A Magdeburgeusiuin calumniis vinOicalje.
VI. Illarum slylus, et scopus. VII. Seripla Chroinalio bomili.i singulalim absolviiur. Unjusmodi formula,
supposita. homiliis fanuliari , i|ti;e semper exeitnt in So^oyiav,
1. Ex scripiis, qna: Chromatio pietaiis etdoctri- sacias coiu iones lerminari consuevissc, post Eras-
n;elandem pepcreriinl, llomilice seu Sermones dno- mnm in praifaliuncula lomo II operuin Origenis,ob-
deviginti in Evangelinm saneti Matthcei adliuc snper- serval idem Fcrrariits libro i, cap. 51. Chromatii ho-
siint; in quiliiis voliinlariain patipcrialem, purinrem milius in tres tanluin divisas LaurenlillS Cumdius i:>
doetrinain, et elirislianani perfeclionem, vir pieiate seruit Bibtioihecw Ilomiliaritni, per Gerardum Mcsa-
el erudilione cturissimits, mi etiin vocat Si\lus Scnen- C num editm Lugduni apud Jiinclas A. D. 1588, li tno
sis, lideliiiin animis inserere siudet. Ihee Opn-cnla II, pag. 1170. In sex vero disseclasFranciscus Com-
Joannes Sicliardus un i cum Synmiachi papti! Apolo- befisius Ir.insinlil in suaiti Bibliothecam Concionato-
gelico ex vetustissimo codice Maltlnei a Sinccasiro riam, Parisiis viilgatani apud Anlonium Bcrtien A. D.
Trevirensis, ut lestatur in pravfalione, sublioc liiulo 106-2, lonio II, pag. 22, 94 ; tnmo V. pag. 202, 224;
primus onmiiim vulgavit : Chromaiii doctissimi cpi- tomo VIII, pag. 544, 540. Omncs junctini eompaclse
scopi Romani in v el vi c<i;>m( Mattluvi dhseftatio, al- cxstnii iu Bibiiotheca Patrum Margariiii Bignci edi-
quc in eode.ni qenerc declamatio : qaw i,unc primum tionis II Parisiensis A. D. 1589; lomnll, pag. 792,
sunl erula, et in luccm edila. Basileas apud Adannim et Tomo itein II, pag. 131 editionis iv Parisiensis A.
1'elrum, mense marlio 1528 in-8". Priinam liane cdi- D. 1621, et dcmiiin tonio V, pag. 976editonis Lugdu-
tinitein Sichardi correctam et stipplelam ex codiee nensis Anissoui n;e anni 1677. Facile autem fuit tot

antii|tio Bihliolhecu: saneli Trudi nis, et ex allero a hoiuilias ignavia exscriplorum iu uiuim coaleseere,

Laurentianis piope Lcodiitm impelralo, Marlinus eumonuies el singuioe in explanando Evangclio sancli

Lipsius compaiere jussit i'n Micropresbytico velerum Matlluei versarentnr. Ergo vulgalam divisioneni et
qiiorumdam brevitim Theolognrum, Lovanii prinium nns seqtianiur. In Opnseulo i est tina laiiium Aotni-
A. D.I540, etposiea Basileie ediio apnd Kenriciim D '/" In Opujeulo 2 sunt 15 homitioz, quarum posire-
Pelri anno 1550, pag. 412. Suhinde Jo;;nnes Herol- m;e aliqua desiint in fine; qunein codicihus mss. Si-
dus leec oinnia inseruit OrlhodoiiOgrafhis IheotogUe elianli el Lipsii eliam deeranl. In Opusculo 5, qiiod
sacrosancliv, Basilea: vulgalis apud Ilenricum Pelri c-l acephalum, sunt Homiliwl. E\ his omnibus pri-
aiino 1555, loino I, |
ag. /i30, el eli"in Joannes Gty- mu lantiini el secunda sunt de octo Beaiitndiniblis (b);

Aliani separaiam edilionem LovaTiieiisem a,nni

(«) Octo Bentitudinibiis, scd eouiiniialio (|ii.edam Com-
164S liocnin Ociim iilnnini sancli Chromatii inenio- inentarii in Mallhxuni, qu* et ipsa disinit cuin cou-
ral D. Remigius Geillierus lllst. Cener. dcs Auleurs sticla doxologia, sicut el paries ali;e. qiuc eaiudem
Sacici et Ecde-iiKtiq. to. X, cap. 3, iuim. 7. prieccduut ac suhseqnunliir; quin Uuuen nlloiu ha-
(b) Vere ac proprie itna laniummodo ex tiomiliis beat exordium, ullam conclusioiiem seu epilogum,
seu traclaviiw sancti ChTOir.aiii appellari polesl De qu e illam coiisliluaut Traclulum v.-re ac proprie Dc
Oeto lieiiiiiudinibus; aiftjue huic primiim locum ims Oclo Bealitudinibus, piuut Tractatus prior dc niui
quoi|ue tribuimiis inhac nostra editione, c\tra ordi- ilixiieus. Eadeai r.itio e-sei de llrnrtii seu Trofitalu
nem c;elcroiuin trncialuum. Tractatus aller, qui ler- in hae nosiri editione 14, qui to.us esi in expoKeuda
tius c>l in uoslra edilione, etsi AelSeatitiidinibus agat, Orationc llominica; quem laincn nullus Tracuttnm
non est laincn suapte natura Tructatus proprius De S'tt Homiliam nuncupavit De Oratione Dominica, quia
 :

591 DE S. CHUOMATIO EPISC. AQUILEIENSI 392

quo nominc etiam reliqux vulgo inscribunliir, per- A ordiuaverant. Ilacc satis superque nos monent, ut in
peram tnmen. recessu vocabuli quidpiam aliud lalens investigare
II. lu prima cdilione Siclmrdi, undc reliqux ma- delieamus. Gradus, Islrixquc provinciic civitates,
nariini, Chromaliut dicitur episcopus ftomanus (a). lunc ecclesiaslicx huic Gradensi metropoli contri-
lhec Itomaid appellalio haclenus ingenia crilicorum butx, non veris Romanis nostris, ut ex rerum Iia-
mirilice lorsit. Etenim Sixtus Senensis iu libro iv licarum ignoratione pulavit Quesnellus
, sed Grwco
Btbliolliecw, ab urbc Roina, Chromatii patria, ut ipse tmperio suberant, cui paulo ante finem sxculi 8
quidem pulat, illam appellationem arccssit. Sed Ba- Ittriam etiamnum paruisse, habemus ex epistola 57
ronius ad dies 22 Junii, et 2 Decembris, cumque eo codicis Carolini. Libros enim typis vulgatos, potius
llenricus Palladius lib. v, pag. 74, ctlib. ix, pag. quam non editos, ut sunt Annales Andrew Danduli,
157, aliique cosdem secuti, ex /ioiiw secundm, seu Leonino critico opponam. Istriam dcni(|iie Carolus
Romanw, vel Romaiianm civitatis elogio, quod Aqtti- Magnus sibi subcgit, teste Eginardo in Vita cap. 15
lekc adhxsisse non ambigunt, cognomenli originem quod Coinlius A. I). 789 illigandum censet. Si autcm
iraliuiit. De lioc mihi poslmodiim in Nicwia qux- Ravennates imperiali exarcbo suberant, ul patet ex
rciidum erit (b). Paulo, utique Grxcorttm imperio, non liomanis Au-

123 Ab his longe discedens PaschasiusQiiesnellus B soniis suberanl. Idipsum de lstris el Gradensibus di-
ad epistolam 129 sancii Leonis Magni §4, postquam cendum est. Ergo ttomaui isli sunt Grwci. Hoc non
audacter in ilubium vocasset utrumne ejusmodi in- solum discimus ex Paulo Diacono, qui eliam in Hi-
seriptio Cliromaliiiin noslriim vere speclaret, subin- sloria Miscella idem vocabullim frcquenter usurpat,
dc Gradensis Ecclesix Palriarchatum ex Aquileiensi sed luculentius ex Liulprando in legatione ad Nice-
ortum memoria repetens, Gradenscm anlislitem, ut pliorum Phocain, pag. 159 editionis Plantinianx,
ab Aquileiensi Longobardis subjecto dislinguerelur, juxlaqucm, Roinanorum nomen Grxcos Byzaniinos
aliquando Romanum vocilalum affirmat. Suam in sibi proprium lecisse in compcrto cst. IIoc ex aliis

rem profert verba Pauli Diaconi sic scribenlis in etiam auctoribus liquet apud Cangium in utroquc
libro iv, cap. 54, de Gestis Longohardoruin : InCra- Glossario, ;qui lamen in Graeco lomo II, pag. 1512,

dos quoque ordinalus csl Romanis Candidianus anlistcs ex Novella 21 Jusliniani obscrvat, hujus Augiisli
coque defuncto, ait , oidinatuni patriarcham Epipha- Ktale qui Iuiperium capcssivil A. D. 527, nondtim
nium ob episcopis, qui erant sub Romanis. Baronius omnino invaluisse, ut Graeci Byzaniini, recepla ap-

A. D. 605, § 4 hos ipsos Romanos ,

perinde ac pro pellatione, 124 Romani dicerentur. Posl Justinia-

calltolicis accipiendos, exislimavit. At Quesnellus, et num id passim invaluit adeo, ul tandem apud Occi-

ex eo Pagius A. D. 596, § 6 , Tillemonlius etiam C dcntales nomen Romani esset opprobrio, inquit Liut-

tomo 11, pag. 647, veros Romanos Ausonios intelli- prandus. Jornandes lum in libello de Rebus Geticis,

gunt; sive Aquilcias velcris incolas, Graduni pro- tum in alio de Regnorum successione, et Isidorus in

fectos, qui parercnt Romanis Ausoniis, lum eiiam ,

Chronico xra 446 Imperio subjeclos, ipsumque Impe-
quia cpiscopi illi crant sub Roiiianis. Quoniinus lioec rium, generatim Romanos et Romauiam vocitarunt.

oinnia verissima sint Quesnellus neutiquam dubitat. Hoc idem ex Grxcorum scriptis alii docuerunt, et

Hinc ipse Romani nomenclatui am posl saruliun 7 Cliro- dniluiii Joannes Baptisia Cotelcrius Monumeniisin

matio noslro Aquileiensi,per anaolironismiim, a scribis Ecclesia: Gr.-ecx tomo l, pag. 752. Quare Gra^ci Im-

agglutinatam facile credit; scilicet, cum audimus,

si perii sedem Consiantinopolim , el novam Romam,
tamquam nomen, quod (scriba; illi) lommuniler Aquu cl caput Romaniw dixerunl. Innno et regio Italica,

leiemibus sui ceri cpiscopis iribui novcrant. Ita Qucs- ubi aulse Uyzantinx exarchi, post Gothos per Narse-
nellus, ex frivolis conjecturis, nc dicam meriscom- tem Patricium Justiniani Augustiduccmonmino exa-
meniis, res certas proferre studcns; cum tamen ctos, dominabaniur, inde Romaiiiic, vulgo Romaijna,
Aquileienses, aut Gradenscs melropolilas , nequc appellalionem obtinuit ; contra quain Blondus aliique

ante, neque posi smctiluml ullus umquani morlalium posleriores nuganlur. David Blondellus in libro de
Romanos dixeril; illique episcopi, a quibus Graden- D Primatu, pag. 559, Pauli Diaconi episcopos qni crmii
sem palriarcbani Gradi ordinatuin narrat Diaconus, sub Romanis, eos qui Gr«ro lmperio parebant, secus

xque essent sub fiomonisac Gradus ipsa, testeeodem ac Quesnellus, egregie explicavit. Sed postmodum

Diacono. Romattus crgo ex hoc capile non magis pag. 612, cum Blondo errans, Ravennati exarclialui
palriarcha Gradensis, quam caeleri episcopi qui cum iionmnitc nomen inditum tradidii, quod in jusEcele-

conlinualio et ipse est Comnienlarii in Matlhxum non pervenit. Nihilominus ex schedis

ria Aquileiensis

absque nllo seu exordio seuconclusione, quxeunidem ipsius,quas vidimus in Bibliollieca Oppidi Sancli
constiluerent peculiarem quemdam Tractatum singu- Danielis ubi non pauca mss. cl. prxsulis asservan-
lari appellalione donandum. Uir,quxquead opus, Litieraria: llisloria: perlicieiiduni

(a) Vide liiulum hujus edilionis una cum cpisiola perlinuisse noscuntur, satis conjicimus, ipsum ad-
nuncnpaloria Joannis Sichardi, absoluta prxfalione, Iixsisse communiori litleratorum sententix, qux
posl Veterum Tettimonia et Lcctioncs Proprias, etc. Baronio in hac parie mininie favel. Vide, si lubet,
(b) Quod bic sibi cl. Fontaninus quxrere propo- qux de hac re lalcdisseruimus cap. 5 et 6 Disserta-
suerat, pnstca aliis eruditis laboribus impeditus, ac lionis nostrx, quam edidimus cum Opuscutis qucc

mone demum prxventu=, pcrficcre nequivit; quiaad supersunl sancti Nicelce Aquileiensis cpiscopi, anno
Niceiam cpiscopum Aquileiensem sua Litleraria flisto- 1810.
 ,

595 JUSTI FONTANINI DILUCIDATIO. 594

six Romante, Pippino et Carlo Magno aucloribus, a <>nus Lipsius eliam apposuit. Cuni frusira h.-rc imer
transiisset. Iloc idem scripserat pag. 125, semel opora Albiui, cognoinenlo Alcuini, lypis expressa
aiqne iternni lapsns; nam locus ex Paulo adductus, quxsivissem, tandem reperi incodice 29U numquam
aiiique mox adducendi, lempora Pippino el C:irIo edilo, inier Palatinos biblioihecae Vaiicanoe, qui in-
ipso antiquiora manifeste respiciunt. In cndicibus scribilur : Albinus coiiiru liwresim Felicis; et septin-
mss. P.ilalinis Pauli Diaconi libro iv, c.ip. 47, Ka- geniis ab hinc annis exaraius videlur. Ibi inler alia
vennaies Romanos dici, absque copula, annoiavit Patrum Iatinorura testimonia, fol. 12, ha?crecitan-
Janns Grnierus ad historioe augustae scriptnres lati- lur (a) Chromatius quoque saiictce Romana:
: antiste*
nos lomo II, pag. 170, in fine, ubi lanien in vulgatis Ecdesice, in Libetlo, quem de Oclo Realiltulinibus
Paidi editionibus legilur cum Ravennatibns et Roma- scripsit, ila dicit : in mysterio enim baptismi et Fitius
ni$, perperam interjecta copula.ldem 1'aiilus librovi. videlur in corporc, ct Spiritui Suiictus in specie co-
cap. 46, FarouUlits, inquil, Spolelunoriim ductor Clas- lunibtr dcscendit, et cox Putris de cmlis auditur, ut
sem, Rniennatiitm Civiintem, invasil. Sed jussu regh Trinitalis uiiilus dcclaretur, quia nec Pater siue Fitio
Liulpiaiidi eadem Romanis reddita est ; neinpe Ru- in!elligipolest,nec Filiussine Spiritu Sancto cognosci.
vennatibus proxime nominatis. Gradenses pariter non Yide igitur quale Palris de Filio testimonium sit di-
magis Romani quam Ravennates, quorum B centis hic
fueriinl, : est Filius tneus. Suus utique, non per
ex;ircbis obieniperabaui. Hsec non ideo a me sciipia adoptionem gratiw, wque per retigionem crealnrce, ut
sunt, qnod Cliromatium Imc sensu Ro:ntmitm dicium hwrelici volunt, sed sui proprielnte generis, et veritate
fuisse arbilrer, sed quo seiileiiliain Quesnelli iiiillo naturce. Mulli enim sauctorum Filii Dei dicuntur, et
niodo ferri posse convincam. Enimvero palam cst sunt. Sed hic sinecomparatione unus Deo Patri Fitius
Cltromaiium Siccnli 4 sciipioiem, prse aliisboc signi- unigenitus, et verus el proprius, non atiunde quttm de
ficotu Romanum dici non debuisse qua setate non uni Palre natits ; quia ttnn verus Puier cst, quaiii verus et
Groeci, sed perinde omnes Roinano imperio suhjecti Deus cst, siculi etitnn verus Filius est. quam verus est
pni Rninanis reputahantur, uiiaqueEcclesia Romana, Dominus. Perfecta ergo fides est Trinitatis ostensa,
Romanitv metropolis audieliat , ex Aibanasio in Hi- cum et Pater Cliristitm Doniini.m, nc Deum noslrum,
st'iria Arianoruin pag. 564 lotiusque orbis Rumnni ca- Filiitrnsuitm esse testatur, et Spirittts Sanclus, id est
pntexconsilio Aquileiensi in appendice Tbeodosiana Paiacletus, in lanto Fidei sacrumento Palri Fitioi;ue
apud Sirinoiidiiiii t<nio I Operum, pag. 745. Sic conjungilur, nl verum Palrem, verum Filium, verum
Epiphanius lib. 1, hseresi 69 § II, Arnini ait, prava eliam Spiritum Sunctum, credere trcs Pcrsonas, scd
doelrina sua 7iwav rr,v "Pwfiaviav , totam Romunium ttiiam Divinilutem Trinitulis, unamque substantiam
oceupasse. Simililer Possidius in Vita AugUstini, C non dubitemus. Illustrein luinc locuni co lubditius
cap. 50, Vandalos Afriram depopulantes, Romanice aituli, qiind lotidem (b) verbis legatur in homilia 11I-

cversores appellal.Ex his constal, Romani rogno- tima Sitncli Chromatii, quoe esl de Baplisino Cbrisli,
inenliini, Chromaiio afOxum aliunde explicandum.
, pag. 99U edit onis Anissoni ine. qna ulor. Alcninus
Sicliardus iu epis'ola nuncupaloria ad Sigismuiidum crgo, qni, moie suo, poeiice loqui solet, poslquam
IsUingum teslatur, Chromatium perhonnrifice laudari, laudassei Alexandri Constantiiiopiditani episcopi
et ejus operis magnam pariem percenseri ab Albino liiterasad Alexaudruni Alexandrinum aniistilem pro
in Libelto coutra hosresim Felicis. Folio deinde 59, (ide catholica scriptas, staiim prae aliis Romauw, id

pag. 2, ad liunc locum de Divinilale Filii Dei, non est Laiince, Ecclesise Patiibns, Anguslino, I-idoro,

per adoptionem gratitv, neque p.r religionem creattiriv, et Leone, 126 Chromalii Aquileiensis episcopi doc-

sed sui proprietale gcneris, el verimte nutitttv , luec trinam Felici Urgelitano opponens, non i>aniw, aut
Scdis, sed Occidenlalis seu Lutinte Eccle-iu: noinoii
125 i" libri inargine adiii tavil : cilalur liic loctts

ab Albino contra Felicem ex Cltromulii Libillo de Oclo indicare voliiil, Romance AntistiUm Ecclesiw appel-
Reaiitudinibus. Hanc nolam sux postea edilioni Mar- lando. Ilinc Sichardus euindem Cliromaiium eo Ro-

Exstat nunelypiseditumAlbiniseu Alcuiniopus J) uti myslerium Trinitatis esl; ut eiiam vexare theo
(a)
coutrtt luvresim Feticis luino 1, Vol. 11 opeiuui eju — log.iriim ingenia facile p ssit, eisi n..n pro caihulica
dem Albini se.11 Alcuini. edilimiis Abbaiis Fmhenii, lide asseiend lanti mysterii (qua* jam inlinitis pio- 1

Raiisbona! 1777, in Inlio, snb hoc litulo : Libellus pemodum fulcilnr P.itnim lestinii.niis) iciie pio
tuie.sits lltvtcsiit Felicis Episcopi. Locuni aiilem ex recti nieiite eognoscenda sancti C/irumaiii, quae iioii-
hoc eodeni Libello liic a Foutaiiino relaium, vnle mliil hic aberrarea recta lide videlur, si \eibis.-te-

etiani, si lubet, post prcefationem iiostraiu imer Ve- miis, qn;e noliis in ulraque bibliotheca exhibeniur.
terum Teslimonia. hn.i.ilein locum al> Alliino ex Nos ila |iie locilin llunc i.i liac nOstra edniune
Chromtlio desuiiiptum, viie su loco in liae nosira proleriinus sua: inlegritati resliluluin Tractatu 2,
•

cdiiioiii- Truciatu 2, num. 2, qui prnlem apud Gal- 11 iii 2, priiil ex Cliromatii ralaino prorul dubio 1 1

landium cral Tractaiu 18. pruiiivii ope priesertim (ut ilii.iem in annotaiione ;

((>) llluslris lne Chromaiii lorus ab Alcuino relaius diciuin fnii) liujiis ejiisdem loci a Fontuiino rel.iii
nequaquam legilur lotidem prorsn- verbis, pn.ut as- e.\ Codiei- V.iticano, neciion adl ibiia eiiam P.dilioue

seiil Fiiiilaniiiu-. in Hiimilia ultima Snn ti Chroinalii piiuia Basiieensi C/«ro«iaJii 1528, ai i"e aliera 1509,
Edinonis Anissonianw, id esi 10 Ribliolheca Pairum inier Monumenla SS. Pturum Ortltvdoxugi uplui Joan-
Lngdiinensi; sicuii neque in Bibliotiieca novissima nis Giynei, ei accer.silo quoque eodeui ip-o loco
Antire.e Gall mdii, qr.ie huiictocum fideliti-r ex Lng- qiiem iuter Testimonia YeUrtan altuiimus ex Frobc-
dunensi descripsit. Adeo enim utrobique lnc lucus niana Alcuini editione.
corrupttis babeuir, in re nimirum niagni iiiomeiili
PiTBOL. XX. U
 ;

395 DE S. CIIROMATIO EPISC. AQIIJLEIENSI 396

iii cognomenlo donavit. Non enim Alciiinuni, sua
Di/ A qui $\ Chromuiii nomini i luidequaquc respendere
itlate doclissimum, vctenim foriiiularimi et hislorke arbitratur, ei Sixto Senerisi assenlilur. ab crmliiio-
pontificalis adco ignaiiim fuisse pulaverim, ut Cliro- nisct pietatis cppia eademcomincndanii. Illorum an-
matium cx elogio Suncli ac vcnerabilis Papa, quo liqiiiiatcm miilla conlirinaiil.
llicronyiims enmdcni ornavit in pra;faiione lihri Pa- 1. Tesiimonia Sacne Scriptura', ibi, ex moie vc-
rajipoinenon, et initio Commeniarii in Habacuc, ideo teruin Palium, frequeniissiine recitala, non quidem
siiinmum ponlilicein fuisse credidcrit. Eodcm plane ex versione vulgata Hieronyini.uia, scd ex prisca
Alcuini inlellectu Iiieronyinns, (iui fuit D.ilmala, in Itala; inque vctcri Teslatncnlo auctor seqnitnr LXX
epist. 58 ad pamasum, de triljus lunc Aniioclienis q"°d Marlino Lipsio pariler ob
lnlerpreles, 127
episcopis triuni hypostaseon confessionem ab co servaium pag. 412.
exigenlibus loquens, uovellum, inquit, a me homine 2. De Gentilibus, lamquani de advcrsariis ad-
Romano, nomcn exigitur. £ro Romano Latinuni i.ntel- hiic exstaniibus, anctor disserii : nani Opusculo l,
lige. Pari pacio Gelasius Cyzicenus in lib. i de Aclis pag 977, illud («) : Reati pccifici , de pace. intelligi

Nic:en.i3 synodi, cap. I, concilium Nicxnuui n, ac- ail.qua homines (jenl.le:;, qui inimici sunt Dei , per
lione I,et Pboiins codice 89, Huftnum presbylerum inslanliam doctrinw addi.cniitur ad pacem , ijtia pec-
Ecclesix Aquileiensis , Romanuin dixeruni. Anne 6 c.Qtqm emendanlur, cl Deo per pcenilenlium reconci-
binc Rufmum nosiralein Romanum, id est Romanis Ljgtilur : Opusculo n , pag. 982 (b) : Habemus, inquit,
subjectiiiu cum Ques.oello, yel siriclo sensu, clvere udversarios etgentiles, qui fidei ttoslrce udversantur
Ronanum intelligemus? Non cerle. Scd neqiic inler qui nos inierdum tempore persecutiouis nd nefanda sa-
Laiinus episcopos ullus ChromaUus rcperitnr, doc- cri/icia cogunt. Ilem pag. 9S'i (c), ad illud Mallhxi v,

trina ci sancliiate conspicuns, cui laudala opnscula 41 : Quicumque angariaceril te mille pnsstis , vade cum
jure Iribui possint, prxlerqiiam huic nostro ; nuern itlo adhiic alia duo, iia disserit : id cs| , ?<( quicumque.
Hieronymus, vir lantus, iu prxfatipne ad librosjam Infulelis, vcl necdutn cogniliunem verilaiis c.omeculus,
dictos cpiscoporum doctissimum, iteruniqiic episcopo- de u.)iQ !ico Pulrc, rerum omnium condiiore, velul per
rum sunciissimum atque doclissimhm iionoris causa iter legis iiioressus, non fcceiil menlioncm, vadas eum
appellavit. PelrusCasiellanus in Lexico llagiolpgjro illo rdliuc a!ia dco. Porro Nprico- rcgioni Aquileiensi

ante Origincs Gallicas .<Egidij Menagii nieir.orat ijui- c.in rruiinos, ailliuc Infideles, seu Ccntiles, qninqua-
dein Sanclum Chromalinm Melenseni episcopum, sed gicti circiler annis post Chromaiium ad Chiistianam
quem sxculo sexto floruisse lcsiaiur. Malleni Rol- fidemconvertiiSeverinus, proplcrea Nuricorum Apo-
laudiani scriptoresde Chromatio siluissent tomo IV stoti elngio honestatiis in Fastis i Eccloix Ri>nian;c

Junii, pag. 2iC, § lO.Quid euini levius, quam diceie, C die 8 Jatiuarij. Clixnnntiu apijualjs, Rujintis, qui suain

titnlinn Episcopi ei vere Rcmano, allini poiuisse? eidein llisloriam dicavit, de Genlilibus scu Paganis,

vel ex Comano a librariis Romunum factum? t.oma- lainquani <le iiosiilnis rcligionis Cluistianae lunc :ul-

na, civitas episcopalis, duplex fuii, una in Armcnia huc cxsiantibus, Iqquitur in Exposiiiouc Symbdi :

minori, altcra in Ponto, ulraqiie in Cappadocia. sed Pagatii sglent inilcre nos. Ad boec , Chvomatio
Comaniam etiam ad Istruni oblrudunt. IIocc lamen superslite, Sisinnius ct socii, a Gcntilibus oppressi,
Comania, vel Cuniaiiia, scu Cnminunia, dc qua Can- mailyriiim subierunt in provincia ccclesiastica Aqui-
gins ad Viljbarduinurn pag. 336, esl regio, Valacbiai leiensi prope Trjdenturn A. D. 5'J7. \ ido Act a Ilui-

pariem conslituens, non urbs episcopalis. Comanos narli pag. G08. Ejusdem sclatis Nicetas subdiaconus

llungarix p pulos ilicii Pins in nolis ad Anlonium Aqiiileiensis ,

cl postea Romatianai civilalis in Dacia
Panormiiani <lc Diciis et Factis Alpbonsi rcgis lib. iv, episcopus, librnm edidil de Centililatis erroribus apild
cap. 52. Atqui Chrotnatius, si vera liaec essent, non Gcnnadiiim in Catalogo cap. 22 (</).

laline, scd gnrce scribere ileliuisscl. Apage frigi- 5. In B:ie postremic liomilia? pag. 990 (e) coiitra

das hujusinodi conjecturas, tanlis viris indignas ! ejus trniporis liaereticos Arianos, verbis ex Alcnino
Ni lallor, bxc satis prodiint , ea non raro Crilicis superius adductis, Divinitas Filii Dei strenue ilefen-
prinnc notse negoliiim faeessere ,
quai , si intcrius P diiur. Hsee nuHi Qhromalio congiuuni ,
praTcr,|iiam

specles, vulgaiia omuiiui et plana esse iioscunlur. noslro, qucm in concilio Aquileiensi A. D 581
III. Il.cc scripta, <\w.v Chiotnalii nostri esse con conlia Paltadiuiu Ariunum disputasse obseivavimus,
lcndinius, <|uin sint aiiliqua cl probalissinii aucloiis, qucuii|iie Ariani dogmutis viius ab urbe Aquilcia ex-
dubitari uequit, judiee Tillcinonlio, lomoXI, p. 559, (Iusisse scribil liieronymus episl. 7, alias 45.

seniper Clarissiuins Fontaninus Chru-

(a)Cil.it bic edidii De GenlUilaiis erroribns, ul apuil Gennadiiml
m :iii Ribliolliecie Pulrum Liigdu-
Loca ex tonio V loco c lalo sed hic nun c-i iile Nicetas, seu potitis
:

nc sis; 'iiise nos in liis N.Tali inibus, pro legciuiiim Nicens qui fiiit subdi conus Aquileicnsis ei <le quo
, ,

coiiiuioilo ad liane noslram edilioneni rcdigimus.

,
S. Hiernnyiiius in cpislola ad eiiindein; lieqUe Con-
Vida ita.pieeita.iini locum in Tturtulu, scu Sermone ,
fuidi debet cum alio Niccin qui fnii in Dacia opisco
D. Oclo Reutitudinibus qucin priniuin exliilicmus,
,
pus , et cujus laudes cecinit S. Paulinus Nol.mus.
iiiiiii. 7. Vide Disseriiitionem nosirani superius cilaiam, ubi
(d) Id esl in hae noslra eililione Tracl. 8, nuni. I. ItePB latius explicaniur.

(i) 13 est iu bae uosua ediiiuiic VMtt:'ll, uuiu. 5. (e.) Id esi in bae no-tia cdiiionc Tract. 2, nuni. 2.

ui) Nicetas quidem Aquileiensis e|iiscopus libruni

 5J7 JUSTI FONTANINI DILCCliUTIO
598
liiilium pri.naj koniiliic (a), in popnli Ireqnen-
A Manl Orllwdoxographa Thcoloqiw Sacrosanctw
CltalX. tale
lia recilataj, (alfi est
fiSl :
: llnl nnbit
Datnobis, (rnlYoe
fratres ,
,-„„„,.„<
coueeui
,.j„s
n-r /-.,
niiiii. 27, Chromalius
.....
inquit, sive is papa (quodva-
,
hic populi et tnercatus frequeptiq uccasionem prppo- cabnlum ca wiate unioribus el Ecclesiw prwfectis da-
ticiidi sermoitis Eeangelici. Il;ec nimiriim qiiaiitnni bqtur) sive Episcopus fuerit, certe "de Octo Bcatitudi-
.b/»//Wa:eonveniuni, ubi frcqucnies nundinas liaheri nibus el in Dominicam Orationem scripsit, el eruditione,
solitas ol) linilimos populos illuc niercimoniorum et pietnte insigtiiu
,
commenlaria. Ileriim pag. -455, ejus
causa coiillueiiles, inde colligitur, quod Aquileia tunc Homiiias , ut eruditione paritcr el pictate insignes com-
esset Vcnetiw liielropolis , lesl « Jqrnande di: 128 iiiendat.JoaiiiiesJacobiisGrina:iisinPr;cfalioneadjl/o-
rebus Goihkis cap. 42, et Panlo diaeono de Ccsiis nnmealn sqnctqrum Patrum orlbodoxographa, ait Clno-
Langobardorum lih. n. cap. li. Quarea Jiilnin im- i
»in'f«»it!i'ganli5^yo^ta(idesi oralione qd populum)
peratore Orat. 1, llaloruin Emporium opulcittttm a , Octn Bealitudinesexposuisse. Nicolaus
Serafius in No-
Liiiiprando Hisi. Iili. ni cap. 2, prwtliecs vocaiur. lisad epistolam 1 sancti JBoiiifacii
mariyrYspag.292,
,

Mela lib. cap. i, lanln anle Ammia-

ii , , ul ditem, el
129 inier veteres Patres , qui libri Ecctesiastici
nus lib. xxi, cap. U, abopibus celebr.iverant. Porro aiiclorem non Jesum liliuin Siracb, sed Salomonem
levissiinum esi, quod ex sile tio llieronymi ad abju- faciui.it, Chromatium ponit ad capui v et viMaliliii.
dicandas Cbromatio liomilias afferl Labbeiis nam Caspar Barlliius Cliromaiiana Inec Scripla lanti
: P,
fe-
pralerquam quml Ilieionyiniis Calalogum suum non cils,ut iueoriim locis iionnullis illnslrandis
ingeniiiiii
cinididit post Clironiaiium sed illoadliuc snpersiiie
, oirupaverit. Nam in Advcrsaiiis lib. xxxn , cap. i,
A. L). 592 (b), qui fuii Tbeodosii xiv, ut coiitra §ca- versiculos, qui auctoribus cxcideruni improyisT,
ligerum el Valcsiuni evincit Pearsonius in Vindiriis neque sludio eo conicndentiliiis , deiegcns , bos re-
Epislolarum Sancti Ignatii parte i, caj». 6 Viro perit in Ojiusciilo i, pag.
,
977 (<•).
niaximo brevem Catalogum scribemi ou nia om-
,

» Hic
nium Opera pra;sto neo,paquam fueruni, quod ipse .
PSoster niercatus, lia^c nundina spiritualis.
ait in prnoemio : Si qui qulem de iis, qui usque Iwdie
scriptitant,a inein hoc vjlumine prwtcrmissi sunt Libro xsxv, cap. 15, obscrvai, Chromatium
, sibi Opu-
nctgis quam mihi imputare debebunt. Neque enim ce- seulo ii, pag. 978, col. 20 (rf), misereii cum daudi
Ittntes scripla sua , de his quqj non legi nosse po- casu iisiii p.isse : quod alii eliani Cliii ; iiani
, , scri-
ttti : et cjuod ttliis forsitan sil notum, mihi in hoc terra- ptores non iililientes fecerunt, ul sanctus Cyprianus
rum angnlo fuerit ignolum. Cerle quum scriptis suis ad Demetiianuin ex Propbeia Piotile misereri se- :

clttruerinl non magnopere tiostri silentii dispendio nioribus ttlque juvenibus. Sic Co. ippus et Pelriis
, Pie-
suspirabunt. Hec Hieronynnis scribebat, ulii Chro- C t:lvensis ibideiti apud Bariliium. Nee silentio pra:-
malii , lieelamici, llomilia necdum forle editas lcreundiim, quod Barihius lib. liv, cap. i, de voee
autscriptas, oninino ignorabat. Idein est jiidicium Mammuna apiid Mallhaeiim vi, 2i, in mediuni pro-
de Gennadio , I-idoro, aliisque noinenclatoribus ex- Nam post variorum seiilemias,
fert. qui Mantmonam
teris, qui nec de Mario Mercatore sancti Augustipi opes iiilerpictantur, b;cc subjiingit mihi aulem non :

amico nec de sancio Gaudenlio Brixiai episcopo et tidetnr quispiam Evaugclistoj locum cxposuisse
, me-
Chromatii aquali , nec de Pelro Cbrysologo mcnii- Uus Cltromuiio, cujus hccc verba sunl : Ail Dominus
:

ncrunl. Eorum lainen o.pera genuina ad nos perve- non polestis Deo sercireet Mammonce ; oslendens,
uos
nisse, qnis nescii? Jani vero illusiriuin virorum sen- noii posse el Deo servire, ct Diubolo; id csl Deo miseti-
tci.lias de Chromalii lucubralionibus perpendamus. cordimauctori, et Diabolo Mammonm. Mammona, id esl
IV. Sicbardus in Epistola ad Islungum, dhpeream, Diabolus,iiuiaiictorestMaminonw.l[^cpntst.inl;tpud
inquit , si non Clironttttnishic sil dignus, qui non solum Chromatiuin Opusculo n, pag. 989 (e). Ad lucc Bar-
lcgalur ab erttditis ; sed ct ediscatur : lanla cst sermoms lliius aniniadvertit, a Gennadio Coiisiantinopolitano
elegantia , cl irnctnndi hujus arguineitli dignitas! l)i- Mammonam bal.eri pro Diabolo in bis vcrbis Epi-
vine exsequilur ea (t reomnia, qutc bodie sunt de Baptis- siol;c Synodalis : noii enim fieri polcst , ul qum coirc
mo ae Jitrtimcnio vocatain conlroversiam. Sichardo hisl) hoh possunt, commitiuntur, aut Deus consonet cum
plane veibis concinit Maitinus Lipsius iu Micropres- Satana, tiut huic strvientes screirc el Deo. Est enim
bylico pag. 412 : Chromatium nunc qunsi de novo ethwc Dominica, citraque contrneersiam , sententia :
rcdditum orbi, suscipe, qui, ut prwlercani inlerim ulitt, non potcstis Deo servire el Mummonw. Idem porio
dc Octo illis apud Slutthwum Beatitudinibus ita scri- Barthius iu Nolis ad Pluehadii Aginnensis cpiscopi

bit diserte el sancte, ut non legi solum ab erudilw pie- Sermoheiri coiilra AriaiVos pag. 51, codem modo
latis culloribus , sed etium edisci ad verbum re vera Cliromalii Sermonem de Otlo Bediitudinibus pro Libro
dignus sit ; tunlu csl in truclando dexleritas el acrimo- diei, el vulgo perperain Declamationcm, a Sichardo
nia. Heioldiis in eiiarratione auctorum, quibus con- niffiirum, iuscribi obscrvavii. ABaribio ail Sixtiim

(a) Hoc esl iniluin in liac noslra editione, Tracta- (r) ld e-t in bac nosira editione Traet. seu Serm,
tus, seu Scrm >ms , Dc Oclo Beatitudinibus ,
quein De Oelo Bcaiiliidiiubus, niiin. 10.
pi inio loco i
osuimus'. (d) Id est in bac nostra cdilione Tracl. 5, nuni. 6.
Vallars. in Adtnoni-
(b) E|iisilcni sriiienti;c.estetiaiii ( :) Id csi in liac nostra edilionc Tractatu i7, i, (1 l
lione praevia ad librum S. Docturis De \iris illuslribus. mero i.
 , ,

399 DE S. CHROMATIO EPISC. AQUILEIENSI 409

Senensem gradum faciamus.Isin Bibliniheca Sancia A omnis liomo mendax. Noli ergo jurare , ne incipias
cum veierum Patrum sen-
Cliromaiii nonmilla loca pejerare.

tentiis cwiferens, quae percepiu difhVilia vMeban- V. Hucusque dicla me mnnent, ne ab htrreiicorum

tur, lucnlenter explanat. Tale est Opusculo n, png. Magdeburgensinm calumniis sanclum Chromatium

98-1 («) , de lege conjngii, ubi postquam dixisset, vindicare obliviscar. Ejus enim anliquam et vere

non licere dimitlere uxorem absque fornicaiionis Christianam doctrinam, uipote suorum dogmalum

causa, iia snbjungit : Seilsicul uxoremcasie ac pure noviiati adversanlem, iraducerc non sunt veritidiice
vivenlem dimitlere fasnonest; ila qitoque ndultcram lllyrieo, de quo prodiium esl , nihil umquani boni
dimillere permissum esl ,
quia ipsa mariii consortio fecisse, nisi quum ex hac viia migravii ad inferos.

feeit se indiguam ,
qucc in corpus suum peceando, Dei Ii:ique Centuria iv, cap. 10. de quibusdam doclrince

templum ausa est violare. Dupinius lomo terlioBiblin- parlibus incommode el periculose eum loqui blale-

ihecae saeculo v putat Cltromatium hic de divorlio ranl, quod in operibits mereri homines justitiam ttffir-

ita loqni.ac si uovum matrimonium, dimissa uxore mat. Haec tamen abunde discussit Roberius Bellar-

adulteia, cmilrahi posse exisiimaret. Tillemoniius minus in toino IV Controversiarum , lib. v de

laineo lomo X.I, nota 2, ad Chrom. pag. 647, verbis Juslificatione cap. 2. Quare ne actum agam ,

Evangelislae Chromatiuni nihil addeie ob-ervat B illuc mitto lectorein. iEgre etinm fenint , Chro-
hac qnaeslione nondum fortasse tunc exeitala. Rei malium nimium exlollere ct urgere voluntariam pau-

propius 130 accedilSixlus lih. vi, annot. 81, Chro- pertaiem, quasi per eam divitias ccelestis regni con-

matio plerosque \reierum Patrum concinere aniinad- sequamur, ubi et pauperes spiritu eos inierpreiatur ,

verlens Hilarium
,
Chrysosloiniim Augusiinum , , qui ultro bonis smculi renunciant , et substuntias

Euthymium, et Theophylactum : qui maritis quidem suas erogant. Sed Chrisius Duminiis hoc ipsum
coiiceduiu ei aliquando praecipiunt, ul uxores adul- 131 comniendal apud Malihxiuii cap. xix : Si

leras, praripue corieclionem aspemanies, procul vis perfectus esse ,

vade , vende omnia qua; habes

ejiciant ac repudienl; sed novam ilucere conjugem et da pnuperibus , el liabebis thesaurum in ccelo. Ihi-

nec suadent , nec periuiilunl. Chromatius paulo dem aiiiul Aposloli : Ecce nos reliquimus omnia, et

infra videtur Jusjurandum non approbare (/>) : unde, secuti sumus te. Yerum quidem est , locum cap. v:
inquit, jurare nos prorsus nou convenit. Quid enim Beali pauperes spiritu , quoniam ipsorum est reguum
unicuique nostrum jurare necesseest, cumnobis men- ccelorum , a sanctis Pairibus in alium sensum etiain

liri omnino non iiceat, quorum ve.rba ita vera semper, Iralii , nempe in hiiinililales spirilus , ul a sancto

ila debenl esse fidelissima, ut pro juramenlo habean- Augustino in psal. lxxii cap. 24 , et Serm. 55 cap.
tur? Etidcirco Dominus von solum pejerare,sed eliam C 1 in Matlhauini. Sed frequentius de volunlaria pau-

jurare nos prohibel. ne tvnc tanium videamur eerum perlaie id secuudum litlciam caHeri exponunl , ut

dicere quum juramus ; ne, quos veraces in omni ser- sanclus Hicronymiis , beali , inquit ,
pauperes , qui

mone esse constiluit,pularemus sine juramento liciium propter Spiritttm sanctum , voluntate sunt ptiuptres.

esse mentiri. Juramenli cniin hmc causa est, qnia Gregorius Nyssenus de Beatitudinibus loquens Orai.
omnis qui jurat, ad hoc jural, ut quod verum est l,tomo 1 Operunipag. 771 ediiionis Parisiensis 1038 :

toqnalur : el ideo Domimis inler juramenium et Vis , ait, intelligere quis pauper spirilu sil? Qui cor-
lo;uelam noslram nullam vitlt csse distanliam, qttia porulem opulentiam animw divitiis permuiat ; qui
sictil in juramento nitllam convenil cssc perfidiam, propler spirilum egeuus est ; qui terrenas diviiias veluti

ila quoqite in verbis nutltim debel esse mcndticium, quoddam ontis excussit,ct abjecit. Basilius Magnus in

tjiiia ulritmque, cl pcrjitrium, et mc:tdacium , divini ju- Ri-gnla ad Monaclios, lnterrogatione 125, ex versione
dicii pcena damnalur. lta Chromatius : cujns verlia Rufini , eodem modo Matllurum declarat: Hi sunl
cxpendil Sixlus lib. vi, annolat. iiO.ciiiii aliis liis si- paupercs spirilu ,
qui non alia aliqua causa pauperes

milibus sanciorum Patrum senientiis, arbiiraiiiium sunl, nisi propter doctrinam Domini. dicemis : Vade,
non licere absque necessilatejurare, sivc eliam juri- vende omnia qiuc habes, el da paupcribus. Aiigustinns
jurando assuescere, idemque conie ere (c).Appo- D quoqne contra Petilianuni lib. n , cap. iOi , docet
ite Ainbrosius in Exliortatione Virginitalis cap. 11, voluntariam paupertalem ad pcrfeciionem Chrislia-
non jurandum facite ; quia plenimque mulii casus ac- nam perlincie , eanidemque exlollit lib. v cap. 18
cidtint, nt non possimus implere quotl juraverimus. Qui de Civilate Dei. Alios Palres in eaindem sentenliam
aiitem noii jurai , utique non pejerttt. Qui aulemjitral, coeuotes.pr.cler hos, conserit Bellarminus toino IY
aliquando uecesse cst ut incidat in perjurium, quia Coutroversiarum, libro n de Monachis cap. 20, inler

(o) Idest inhac nostra editione Tract. 10, num. 1. Rcparatione Lapsi nuni. 17, ibidem; qnse etiam addi-
(b) Ibid.. nuin. 2. tainenli lnco csse poterunt ad ea Sanctornm Palrum
(c) Vices hic rependere juvat viro clarissimo similia Dicta , qu;r Sixtns Seneusis afferl in sua
Fraini-co Florio meiropolitannfi Ctincnsis pr.eposilo, Dibliotlieca Sanciu hic a Fonianino cilata. « Ecce,
qui Imc Chroinatii noslri lexiu u us fiit ad illustran- fraler, quia nobis jnrandi licenlia prohibelur, si quid
iliiiii siinil iii dicendi moduin ile Jurameiiti nsn, seu inrelicitali me;e credis, spondeo secunduni niiseii-
potiiis de Juramenii abstinentia, in Bachiario suo conliain Dumini, hujus nie laboris quem suadco,
Romae edito anno 174S, pag. 94, annolat. 1. Accipe velle esse pariicipem. >
igitur Bachiarii v«rba in libro ad Januarium De
 ;

401 JUSTI FONTANINI DILUCIDATIO. 401

quos ct Chromatium appellat. Quamobrem Nicnlaus \sario tuo cito: ait , se acccdere opinioni eorum ,
qui

Zcgerus explicalioncni tle volunlaria paupertute jure adversarium Spirilumsanclum esse docuerunt. Sob\eslx
prai cseterisapprobat, lum quia Lucas vi, 2Q,Spiritus fidci ceosura, non prins tamen excipienda,quam per-

vocabulum imn adjecit , lum quia est ulrobique pcnsis ipsis verbis Chromalii ex Opusc. n, p:'g.982,

7rTw/oi ,
quod piopric mendicos designal. Iiaque te- col.2 ((/). Explicalurusille dicluniMatlliai v,25: Esto

nieie Erasmus Bedam aliosquede volunlaria pauper- consentiens adversario tuo cito , dum es in ria cum eo ,

tale , oon coactius ct alicnius ul ip-e ail, sed prnprie ne forte tradttt te advcrsarins jitdici , et jttdex tradui te

illud inierpretanles , redarguii, ei de humiliiate seu ministro, el in curcerem mittaris: varias proferlauc-
moilesiia lantiim inielligendum allinnai. Pronde loriini sciiienlias ile voce adversarius, quem alii pio
Cliromatii doclrina Evangelicoe oinnino respondet ,
inimico ad pacein revocando , alii pio diabolo aci i-

neque alia al> ea est, quam semper Ecclesise doctores piunl. Quiliiis recilaiis, hiec sialiio subfungil: alii

ex ore Domini nosiri Jestt Chrisii uiia vore tradide- vero ,

quorum assertio plenior milti videtur , adversa-
runi. Ejusdem siinl furfuris ,
qua: suliinde in Chro- rium liic Soiritum sanctum existimant inlelligcndum
muiium h;ereiici Magdeburgenses effuliuut ,
qnia qui adversalur viliis et desideriis carnis , secundum
gradus Betttitudinum ,
quos Evangelicos vocat, compa- quotl manifestal Apostolus dicendo: caro concupiscit

ral scalte Jacob ,

pcr quam qui asccnilat , porlam iuve- rj adversus spiritum , el spiiiltis adversus carnem : ha?c

niat cceli. Hac censiira nilnl inepiius ei absurdius enim sibi invictm adversantur, ut non qucecumque vul-
dari ex subjeclis Clironuilii vetbis Opnse. i, pag. lis illa facitilis ; spiritus enim coetestia desiderat , caro

976, enl. Cradus, uiquit, quosdam tcrrena concupiscit spiriius donis spirituulibus gaudet,
1 («) palebit : fir- ;

missimos ex lapidibus preliosis stemii quodammodo caro vitiis corporalibus oblecttttur; unde et Aposlolus
Dominus Saivalor ,
per quos sanctce unimce et (ideles ait: ISolile conlrisiare Spirilum sintctum Dei , in quo
rcpere possint, el ascendere ad snmnium illud bonum, signati estis in die redemptionis. Iluic, credo, advcrsa-

id est regnum coetorum. Breviter igitur, fratres charissi- rio ptccttti et erroris humani suadenli qua justa et

mi ,
qualitaies graduum cupio demonstrare. Singulis sancta suiit, obedne nos Dominui pratcepil , dum eum
deiiule Bealitudinibus enarralis , iia cnniludit pag. illo sumus in viu, id esl in comitatu vilte prwseittis , ut

977, col. i (6) : Oslensi sunt, fratres, oclo yradus Evan- (etcrnam pac.em el perpeluam locielalem cum eo hubere
gelici exslructi ex lapidibus, ut dixeram, pretiosis : os- possimus. Ita Chromutius , aliorum inierpreium in
tensa est illa scala Jucobi , cujus cacumcn de terra hujiisinodi explicatione seitientiaiu amplexus; iu qua
pertingebat ad ccelum ,
per qutim qui tiscciidil , 132 piofecto nihil iion calliolicnm reperitur. Sanctus
portam invenil coeli , ac per eam ingressus sine fine in P.niliiius Nolanus episl. 56 , alias 20 ad Aniainlum ,

conspectu Domini lcetus aslabit. Quis non agnoscit C pari mndo ac Chromalius, locnin Mat b ri se iinelle-
sapientissimum Episcopum lingua vere Evang^lica xisse demonslrat bis verbis: Netue sep'em dies luc-

hic loqui? Verum Sectaiii iteruni Chromatio succen- tus nostcr excedat , si conseiuiitmus 133 '" hujus

sent, quia in dicto illo: recti inhabitabunl terram, et vitat via Adrersario nostro, id cst Spiritui, ac Verbo

Sancti lutbitabunl in ea/inlclligil lerram,Corptis Sanc- Dei, qtioi nobis peccanlibus adversalur.
torum transfigitrutum. Nam Opusculo ll ,
pag. 978 , VI Ibec qux dixi, planum faciunt, ad regulas in-

col. 2 (c) , declarans quisinl mites apud Maltliaeum, legerriime lidei, el spiritu vcre Aposiolico, llnnii-
ita disseril: Hujusmodi ergo miics , bctttos osiendit , lias Chromatii fnisseconscriplas. De earumdem siylo

quibus non in prasenli vila, sed in futura possessioncm aliqua etiam dicamus. Non utiiur characlere subli-
terrm illius fclicis repromisit , de qua dictum legimus mi sed plano, proprin, rec^uali, concinnn, niiniine-
,

inpsalmo: Mansueti autein possidebunl terram, et de- que vulgari; qui nimirum convenil episcopo, ad po-
lectabunlur in mullitudine pucis. Et itcrum : Qui ex- pulum suum verba facienii. Diciio est selecia et

spectnnt Dotninitin,ipsi liwredilatc possidebunt terram: nitida ; ratiocinalio, rei de qua agitur, maxime ac-

de qua et per Satratorem Spiritus sanctus testalur di- commodaia, ita ut jure et meriio Natalis Alexander
cens:Quoniam rerli liabilabttnt in tcrra,ct sancti habi- in sxculo iv, eap. 5, arlirulo 55, scripla Chromatii
tabunlin ea. Ilos crgo mites Donlinus bettios osteudit, D e/eganlissimadixeril.Cnnsiderationes peruiiles sunl;
qtii lenitatem miiiisueludinis Oominica' sequentes, beatm explicationes ad mores prxcipue directse, et littera-

iltitts terrce hareditatc perpelua frtiitione fruentitr. les, quibus, pr:e allegoricis, smduisse videtur. Oia-
Maxitne tamen de lerra nostri coiporis loquilur,in qua tioneni Dominicamexplanat; volnniariam pauperta-
Sancli iransfigurtiti in gloriam, setiindiim Apostolttm, tem, aniorem erga proxinmm, eleemosynam, jeju-
aiterna feticitate regnabunt. In hac enarratione, quid niiiui cieierasque virlutes commendat,
de quibus
a vera fide etreligione alienum oecttrrit? Sed Mag- Salvator in monle disseruit. In uUimoOpusculo, seu
rieburgenses Chromatio nonilum parcunt. Hsec enim Ilmnilia 18 (e) loquilur de eflicacia baptismi Jesu
addunt Homilia; perspicuiiate
: />i e.rposi{ii»ie dicti : Esto consentiens adver- Chrisli. Pi imi Opusculi (f) ,

(u) Id est it. hac'nostra edil. Troei. de Octo Beati- Ibvc in no-tra edit. est Trnr(. 2.
(e)
lud. num. 1. Diiica esi primi Opnsculi Homilia in Btblioth.
(()
(f>) Ihid. ntim.9. PP.Lugdnn..quse liie Tractutum seu Sermonem eon-
(c) Itt hac edil. Tract. 5, nttm. 4. siituil De OctoBcaiiiudiuibus.
(d) In liac cdit. Tract. 8, num. 3.
 ,, :

403 DE S. CHROMATIO Witt. AQUILEIEN&I 40i

etdoetiina morum cseteris proestani. Ua fenrie Dn- \non pro liulia, fjiias famdudum ab AriaMi quieia ai-
pinns in Bibliolbeca toriio III, ei TilieriloritVlis loiiio que secura esl, nec itlla hterelicorum pcrlurbatione ve-
xi, pag. 5r>9, 647. Franciscus Lucas,inler Patros xula. Mem in Lncani lili. ix, cap. 52, tonio I, pag.
Latinos, eo stcpe uiitur iu sno commciitario in Mai- 1501, quod opiis scripsit A. I>. 586, ex Pagio A.D.
llKOiim cap. v, pag. 62, 65, 65, 66, 79. Iiadrianus 576, §5: AZstus omnes, ihqiiit, qttibus lialiw popu-
Baillcltis, in VilisSancioruiu, die 2 Decenibris, sly- lus per Jiidaicce olim el Arianw proxime swvitatis in-

luni Chromulii instrueriuo magis qiiain rriovendo sip- cehdia coquebalur, screno jam spiramine lemperanlur.
iiim fuise arbitraiur ; sed ulrumque ex ejus lloini- Dnin ait : Ilatiw populum incendiis Arianm swvitatis

liis apparere nerrio non videl. oiiiii cocluni, lunc sereno spiramine temper.ri, lucu-
VII. Cave CAromattum meliaris a lilteris ad lliero- leiiterosteinlit, eodeui A.D.586illa iiuendia prorsns
nyiniim de NaialiliisSancloniin, quse sulicjus cl llo- e\slmcla, non solnm in univoisa Itnlia, quse crat Pa-
liodori nomiriibus , una curii Ilieronymi ad eosdcni roecia Medionalensis, scd in loto eliam Occidenie,

rospnnso, circumforunlura lemporeusqueWalafi idi in qu» prieler Auxenliuni ,

paucos admodum ejus

Strabonis, ui ipse bis verbis iuriuit cap. 28 de Rebus impietaiis scctaiores fnisse colligii Arnaldus Ponta-
Ecelesiastieis : Litanin aulem Sanctorum nominum ,
cus in Notis ad Clironicon Eusebii pag. 742, 745.
posleti crediiur in nsum assumpta, quam Hicrvnijmus \i Minc sanclus Basilius e|iist. 70, ail episiopos Ilalise

Marlyrologiiim, secutus Eiisebiuin Ctesareensem, per et GalliSe, lioc enim, inquil, Itwreseos malum cunc-

anni circulum conscripsit, ea occasione ab Episcopis in deptiscilur, el periculum esl, ne rastatis Ecclesiis
Chromaiioet Heliodoroillttd opus rotjatus componere, nmlris, el ad sunam incolatus vestri pariem serpat.
quin tncodosius religiosus imperalor in concilio episco- !N»n rocte ergo Florenlinins p<g. 59 ineertiim exis-
porum lattdavit Cregorium Cordubensem episcopum , tiinal, an Italia reliqna ab hisce sordibus fueril pur-
qttod omni die Misstts explicnns, eorum martyrum, quu- ijala, qii.iinvis sanclus Y aleriattus Aquileiensis ab Ec-
rum natalitiaessenl, nominaptura commemorarel.Wa- clesircsuse finibus Arianisnimn oxpollrre laborave-
lafiiilus Kafcc haiisissc vidciurex opislolis, qu;e Chro- rit. Easdem etiam epistolassoloera, el in paucis ver-
tnatii , Heliodori , ct Hieronymi nomina in velustis bi» densa SlHblligO, Chromaiio prorsns abjudicanl ;

cmlicibiis IKuardi inenliuiiliir. Harltm lalsilas oliin ul feriales pio Kulendariis , ileni perquirere causam ,

Siiboluit Erasmn, qlii in line Imlicis pseudepigrapho- pro in criittin inqnirere ; ct ex fwce intfninart', cum
rum iitd jclinitm ntvocat, iiieronymi comiicrimtts, in- aliis oinnino barbaris : mirorqiie Flurentininin , ul
quil , Marltjiolocjium, prw/ixa Hierottymi prwfulioue lias sordcs Cluomaiio aflingat, : oribeic liofi Vfirtiri ,

Langoburdicis scriplnm litleris; sed ulia quadniii tinqttn Sanclum Episcopum ad Lalini sermonis canilorem mi-
tjttnm Lalinit, Ilispitnu opinor ;
plerisqite vocibus in C nus accurate incubttisse, proptcroa qunil niercntitm pro
iiiaim fonnain Seftexh ac depruvatis. Uliamqne Epi- nmutinis usurpaverit : cum lamcn oa voco niliil lali-

siolaiii explUsit Joanncs HolShiis in c:ip.2 do Marty- niiis afforri |i»ssit, si laiine profecio sapifiiil Scre-
rbldgiis, el llai 'iiiius ciiani c:i|i. 31 7 dfi Mnt-lyrd- nus et Vai ro apinl Noniiiin wrbn Mercalus, Plaillus
logio lii inano. Scil Frauciscus Maria Flnreulinus , in P.cnul» I, ii, 126, et in Asinaria II , in . 17. Reli-

i.i Ailiiionilioniliiis pr;c\iis ad Vclustius Maiiyrnlo- qua Kon morot , cum ipsemei Florcniinius pag. 69
Hiuiii i!) so cdiuim, earimidem cpisiolarinn palro- faleri lniileiii cogatur, epislolas ncqiiai|iiam esse
(iiiiuiu snscopit. (Jnia vcr» liaronius pfrj fabuloso sinceras ,
qdaiiijuaffl rnrsus errcl; omriib eis CDiilenta
iialicl conciliiiln 134 '"'"' Mciiinlaiiense iu Cliro- vera csse pronunlians : cujus scntentiio falsilas ex
inatii epistola nieinoratuui, ad qiioll Thcodosius uni- jain diclis apparct. Fraudis origineni puio liliiislam

rersos Ititliw episcopos invitasse dicilur ob catisam ex Cassid»d»r» cap. 52 de Inslilulione divinarum lit-

utiqttaiilorum episcoporum, qui Ariana fwce suas ani- (eraitiui, ubi laudal epislolain llieronyini ad Cliro-

mas iiiqiiiiiaverant, ideo Florentinius in eo cst pag. matinm et lleliodorum, in qua passioncs 135 mar "

60, ul illud cssc persuadeai ,

quod Baroliius A. I). lyrum iegebaniin . Iluic deperditse migator quispiain
59f), § 7, celebraiiim refert Mediolani. Alvir docius epislolas ab seconfccias supposuit.Veiba Cassiidori
obsoi vare neglexit, in eodem concilio non de Aria- D luec sunt : cl ideo fulitrw bealiludinis memores, vilas

uis, scd de 1'risciltianistis, dcque episcopis olim per putrtiin, confessiones fidetiuin, pussiones marttjrum te-

lucrciicos suis e sedibu^ pulsis, actuin fuisse, ul nn- cjile coiistiinter [qttas, inter alia , in epislola saticli

lal Pagius A. D. 590, § 10. Nec sane de atiquanlis llieronymi , ad Chromalium et Heliodurum desiinala,
episcopis Ariitna face inquinalis in eo agi poluit, si prurtil dubio reperielis) qui per lotum orbem terrarum
sanctus Ainbrosius Iiali;e pariem biijusiuoili pcsie ftorttere ; nl sancta imitalio vos prorocans, ud ctvleslia
conlainiualani jani pridem purgavorat, tcsle Hicro- perdttcal. Vidcn, in llieronyiui epislola ipsa marly-
nynio in Cllronico olympiade 588, A.D. 576, securi- rcs reccnsitos? Ergo alia fuit a Manyrologio, empie
dum Euscbitiiii, nbi post nioitein Auxeiitii Ariani loligiiiscul», el brevissim.e epistolae subjunclo, ul
Ambrosio Mediolani episcopo conslilulo, b;cc scri- bodie conliugit. Quare unicam Hieronymi epistolani,
bit omnis ad reclam Fidem Italia converlitur. Ani-
: a Cassiodoro landatuii, Chromatii, Ileliodori, ct llie-

brosius opist. 14, A.D. SiViscripta ad Tbeodosium , ronymi litterat esse non puto, quse nnnc exsianl
idipsum bis verbis conlirtn.it tomo II Opciuin pag. quod tameu cum Henrico Valesio pntavit TilleriiOn-

818 Laborem quin elinm nobis indicendttm pulavimus,

:
lius loiuo XII, pag. 3o4, 555 ; Beda in Marcuut lib. H,
 ; )

Hl5 JllSTl FONTANTNI liiU CIDATIO.

ap. 46, ot cap. 6 Retradalionis in Actns Apostolo- \ Joannes Albertus Fabricius in Codicc Apocrypjio-
ruro, lamlat Manyrologium sancti llieronymi. Seil iuiii. Hamburgi iinpresso A. D. 1703, lomo piimo
Joanni Mabillonio in Prmfaiione ad Acis sanctorum inseruit easdeni e; isiolas, nolin r ritrcis conlixas,
Benedictiiia siciiio iv, parte u, pag. Lxxxv, incer- exsiahlqiie inTer oper.1 sa;:eii Hicronymi ediiionis
iuiii videlur, an Hieronyinus Marlyrologium aliquod Romame A. D. 1572, lomo IX p>g. 598, ei lomo
scripserit. Cassiodori quidein et Beda: senteulix ad- V, pag. 444, edilionis Parisiensis Joannis Marliansei
sliptilari tauiea videnlur, et Lilanicc, colleclce ex //- anui 1706 apml Cl.iudimii Rigiud. VoSiitfj eliam
bro ,
quem bcalus Hieronymus de sanclorum per antli illas explodit in libro n de Hisioricis Latinis cap.
circutum nataiiliis conscripsil, inler Opera Alcuini 11. Gravissimi viri Melcbioris Cani Judicium prae-
pag. 280, licei Sancti nonnulli, Hieronymo recentio- slai audire ex liliro xi de Locis Theologicis cap. 6 :

res, ibideih ab exscripWibUS, de morc, forlasse ad- Hujiis gencris (abula eliam illn esl insulsa ceque ac
dili repei iuitliif. Valesius iu Disserlalione de MaiTy- baibtira De iS.aiiviitiie S. Maritv ad Chromqlium et

rologio Rosweydi, Hicroiiyniiauuin nieinorari puTaT HeUoriorum episcopos. Sixtus Sencnsis Itbro n
npudGregoriiiin Magnumlllj.vil,epist. 21. Jacobu- L's- Bibliolbec* de Matlhaeo ngens, ioiiim seiiplum llie-

seriiisiiiCliroimlogia sacra eap. 2 in linenon ambigil, rnnymf) abjudical, et Baionius eliani iu Appaialu
quiu llieronyimis, ui Clironicon, ita et Mariyrologiiitu B § 44. Denique consulauiur Chrisidphorus a Castri

Eusebii in Laiinaiii linguam transtulerii, <|iiod ab ilistoiia Deipnras Virginis pag. 704 ediiionis Moguu-
Csuardo Adoue, aliisque deinde aiiclum, relinue-
, tiii;e aniii 1010 ; et Kosweydus in Lege falionis pVo
lit semperdie 25 Decenibris, ab Oi lie eondito usqiie Baronio |>ag.106 coolra Casaubonuni Exercit. i,
ad Naialem Cbrisii; annorum numerum ab ipso cap. 15, opus ipsuui inler laliulosa reeeosel quidem,
Eusebio posillim. lilde in udiTtrsam Occidentalein diversum lamen ab eo plitans, quod de eodem argu-
Ecelesiam Clironologiae Eusebininc usus e>t propa- inenio liain tiei aniiquiius confixeruiil : quod paruiu
gatus, absque ulla tamen veriiaiis llebruicne jac- releri, duniinodo llierouymo non tribualur ; cui

tura ; nam el in ipso Clironico Eusebius codicum ncmd sane judicio praedilus iribuit. Peirus Waste-

llebraicorum caieuliim simiil cum suo diligenter lius in Vindiciis Joannis tlierosolymitani lomo II,

annotaverai, Seriemqne aniiorum Jliindi ab Hebmis lilno ii, pai;. 419, 125, nonaginla Chromalii homilias
per quinqiiaginta Jubil&'os dimelisani proposneral. inter opera Joaimis Clirysostomi edilionum Lalina-
Sic fefme Usserius. Tres aniem Maiiyrolngii lliero- runi, Basileensis Erasmic;e, el Parisiensis Chevallo-
nyniiani codices superesse viri doeli ebservaruut nianae, laiere contendii. Nullam mlerinl piolialio-

sed lamen pnsl ipsuui Hieioiymuni aucli. Prinuun nem W.isielius addueit ea fortiorem ,
quam vox
laudal Bollandus lomo Secundnm C contracia Cltr. eideni suppedilat. Hanc eniro orae
I Januarii pag. 46.
octingeniis ab hine amiis seriptum judice Maliillo- codicum prius adpiclain, posimodum exscriptores
nio in itinere Iialico pag. 18t>, erlidil FHireniinitis ah Clirotnatio homine Latino ad Chrysostomuni
Lucae A. D. I6b6. Tertiuni ex codiec Corbeiensi vul- Gr;ecuni, eoque celeln iorein, designandum appli-

gavit Lucas D.icherius in Spicilegio tomo IV, pag. cueruut. Iliuc Chromalianas homilias imperili Clny-
617. Hoc loco iioii esl sileiidum, ab Anonymo de sosiomo iiihuerunt. Ha?c Wasielianae sentcnlne
Cursibus ecclesiaslieis (quo nomioe slalas Ecclcsiae proia el puppis. Sed vir bonus non olfecil, basce
preces, quse sub Breviarii nomine per singul >s dies hoinilias iu MaUhxuin revera esse Chrysostomi, quas

dccurri acrecitari debcnl, majorcs noslri sigriifica- Laiine reddidil Aunianus Diacouus Celedensis l'ela-
riinl) apud Henricuni Spelmannuui in Coni iliis Bri- gianus, iiddila epistola ;.d Oronlium episcopum, ob
lannia* toino I, pag. 177, Chrohiatio el Heliodorb eanideni baie-im ex Ilalia ejecluni, et deinde in

Gutsus Urienialis originem tribui. Holsicnius, ad cuncilio Ephesino daninalum. Eas ab se interpolatas
oram Speltnanni iil Blbliotlleeu Angelic.i, ejusdeni pustea cdiditGeorgius TrapeSunlius. Annianus verlit

Aiiouylni cudiccm nohgcntnrnin ahlinriiin e- c

e ex etiaui Cluysosiomiepi-iulainad Neophytos, 01 hoini-

Llsserio annoiavii. MabilleniUsj in disquisitione de lias vu de laudiliu, PaUli ;

quas Evangelo prcsbylero
Cmtm Gallieano pag. 386 auolorem ex slylo subodo- D Pelagiano dicavit. Yide Fabricium in Biblioilieca

ralus, Brilonein aut Scotuin lacil, Ciirsuinque cum Gra ca loino VII, pig. Gi5.

lilurgia confundere arbiiratiir. 136 ^ ,e noc "osiri 137 0PERA SANCTI CIIHOMATH.
Cbrmnaiii Cursii otisquam alihi quidquam legilur. I. — Qucv supcrsunl.
VIII. In eiiindein locnm lilsarnm niercium releni Homiliaa xux in Malih.cuin.

debenl ali;c episioke Cliromatii el Heliotiori ad lliero- II. — Dcperdttti.

iiyiiinm, el llierooynii ad eosdem. quarum auclori- l.pislole ad sanOlOS Auibrosiuni, Hieronyiniim,

tiieotiosi lioniines preiium conciliare siiiduermit ci Joanneni Chry 5 osioinum, llonorium et Arcadium
Opu-culis De ortu sive elirpe Mnrice, ii de Difnnlia Augnstos («).

Salvaloris, olim a Gelasio 1 Ponlifiee inlcr apocrvpha III. — Spuria.

relalis. Decreluoi enim de libris reeipiendis nos Epislol.c n ad sancliiin Ilieronyniiiin.

G 'lasio alibi viiidicavimiis, ei sieecruin edidimus. (Huctcttits Fontantnus.

(n) ILee lanluinmodo iriler Deperdita sancti Cliro- pei ttornm elenelo. non lev b saiit >• lOeliuis,

malii ifflcmorai Fontauiuus. Nos vcro iu nosiro De- alia quoque supeiius iiiemoravimus png. 97.,
407 DE S. CHROMATIO EPISC. AQUILEIENSI 408

139 EX MONUMENTIS ECCLESLE AQUILEIENSIS

COMMENTARIO ILLUSTRATTS

u Fr. Bernardo Maria de Rubeis Ordinis Prmdicatorum. Argentina? (seu Venetiis) 174-0.

CAPUT X. A < lium; equidem existimo, illuc csse prorecium ex

Mortem Valerianus, eligitur Chromalius an ordinatus

obit. :
< more ad novi creationem Autisiitis, cum de-
a Divo Ambrosio? Ejus pairia inquiriiur. Inlerprelalio- < funcio Valeriano ejus civitalis episcopo, in locum
nem Prophetiae Balaam obtinet ab Anibrosio : eique, et
Hrliodoro Allinensi nuncupat Hieronymus pluriuni S.
< ejus est subrogaius S. Cliromatius. > Non inanem
Scripturoe librorum laiiiiam versioneni, el commentarios. pnio conjecluram.
Rulinus e\ Orienlali peregrinatione Romamvenit, ubi
libros Origeuis de Principiis laline verlit. Dissidiuui in-
Morem vetuslum
servari consuelumin ordinaiione
cipii cum Hieronymo ; petitque Rufinus Aquileiain. Ipsum episenpi tum Aquileiensis, cum Mediolanensis, ex-
Chronialins aJ latinam Ensebianae liistorise versionem
bibet Pelagius papa i, in fragmenio i epislohc anno
inducit. Prinia Alarici Gotliorum Regis in Ilaliam iiru-
ptio. 557 aut insequente ad Narsetem datae, quod Lucas

I. Tempus assecuii sumus, quo Valerianus, pro Holstenius edidit, his verbis : Is mos antiquus juit,
Aquileiensi et universa Ecclesia quamplurimis labo- ut quia pro longinquitate vei difficnltate ilineris ab

ribtts perfunclus fraclusque, monalem viiani cum Apostolico onero um illis fuerat ordinari, ipsi se invi-

aeierna commuiavit. Sanctissimi prsesulis menioria cem Mediolanensis et Aquilt iensis ordinare episcopi de-

celeliratur die 27 mensis novembris in Fasiis Eccle- buissenl : ut et ordinandi clectio a prwsenti ordinatore
sia3. Annum
cmoitualem designat trecenlesimum
ejus ex consensu universalis cui prwficiendits eral Ecclesias,
oclogesimum octavum Dandulus in Chronico quo : B melius et facitius pvtuisset agnosci; et in sua qui ad
etiam Cliromaiium snffectum narrat his verbis : Chro- episcopatitm provehendus erat, nec lamen ordinutori

maiius Aquilegice episcopus consecralur anno Domini stto subdendus fuerat, ordinaretur Ecclesia. Annon
388. /7ic Hispanus genere, a Valeriano prwdecessore vero mos isle, quem Pelagius i inlegro posl steculn,
diaconus, postea presbijter ordinalus, cuthoticisque dis- ac dimidio, antiquum vocai, hac a;tate inceperit'!'

ciplinis erudilus, cvlluudalione cleri et populi hanc se- Aquileiam profecliun Amhrosium sciinus : neque
dem obtinuit. proteciionis alia causa occurril, nisi novi Episcopi
Veiusia desiderantur monumenta quibus haic ,
eleciio, et ordinalio.

ceno conlirmari queat chronologia. Sed hoc anno 11. Novum aniislilem Aquileia; Chromatium, ge-
cadente, vel eliam ineunte anno 589, diversaium nere Hispanum appellat Dandulus. D. Hieronymus in

esse Ambrosium Aquileiao novimus ; unde conjeclu- epistola ad ipsum Chromatiiim, Jovinum, et Euse-
ra sumi potest, eam in urhem profectum esse san- bimn daia, sic eos alloquilur : Per vos ab urbe veslra
Clissimiim antistilem ad novi episcopi creationem. Ariani quondam ttogmalis virus cxclusum cst. Urbs
Primum nos docet Paulinus in Ambrosii Vita nuin. intelligitnr Aquileia, ubi Valeriani episcopi (unc
21 : E.tslinclo Muxinio, inqiiiens, posito Theodosio Presbyier erat Chromalius, archidiaconus Jovinus, el
imperntore Medioluni, Ambrosio verv episcopo consli- C diaconus Eusehius. Urbem vero, eos alloquens, ve-

tuto AquUeice; deditipse Ambrosius ad iioperalorem slram vocat : quod sacris munerihus in ejusdem ur-
epistolam (in ediiione Nourriana xl) ui ipsum a sen- bis Ecclesia defiiiigebantur. Qnidni etiam significel
tenti.i revocaret de Synagoga quadam Jud.ioriim ab loium originis ? In eadem episiola commendat Hie-
episcopo Castri Callinicireajdilicanda ; deque Mona- ronyiiius doiniim, familiam, mairem, sorores Chro-
chis, qui fanum Valentiniaiioriim baereiicorum, ab maiii. Eas igiiur bene noverat ille, neque ahbi nosse
iis cont.umelia provocali, incenderant, supplicio af- pomisse videtur, earumqiie uii consuetudine, nisi
ficiendis. Alqui cerio colligimus ex codice Tlieodo- Aqui!ei;v, aut proxiniis in locis.

siano, ipsum Augiisiuin Theodosium nondiun die Clirouiatii pairiam Marianus Viciorius lncumpiital
12 kal. oclohris anni 588 discessisse Aquileia ip- : liaudlonge dissiliiniSlridoneHieronyuiipatria. Aliam
sumque 6 idus ejusdem mensisjam Mediolanum ve- profero conjecluiam ex lituio, qui Chroniatii operi-
nisse ;
qua in urhe usque ad iuainin insequeniisanni bus infra recensendis pr.-cfigitur in aliquihus edilio-
coiimioraius esl. Itaque Ambrosius anno cadenle nibus : inscribuntur nenipe opuscula Chrointitii Ro-

388, vel ineiinle acinceplo 589, manebat Aquileise : mani Episcopi. Legendum putatit alii, Cumani Epi-
ibique allegalam dedit ad iinperaiorem Theodosium scopi : quaeninique locum in variis orhis provinciis

epislolam. Ihec animo perpeudens Baronius ad an- D eo nomine appellatum, nbi Chromatius ille, quem ab
num 588, 140 " ,lm - 84, sic aii : < Quod auieni de- Aquileiensidiversum puiant, sedem leneret. Baronio
t tineretur Amlirosiiis Aquileiaj, cum niillum hoc perinde esi Romanus et Aquileiensis episcopus; cen-
« tempore memoria sit, ibi celebraium fuisse conci- set enim in nolis addiem 22 Junii, et 2 decembi is in
 :

409 DILUCIDATIO ALTERA, BERNARDI I)E RUREIS. 410

Marlyrologio, dictam aliquando Aquileiam civiialem A mali papa venerabilis, in Habacuc librum tcribimus.
Romanam , aul Romacianam, aut Romanicianam : Jpse Chromaiius kistoricum et litter.dem petierat
quani infra scntentiam rojicietmis. Occurril demum liujus prophelia? scnstim, ut in lilni pritni Prologo
Portus-Romalius,de quo Pliniuslibro 111, capite 18 iu lestatur Hieronymiis : A me viotenter, inquiens, exi-
Venetia,decimaregione lialise, sichabet :ColoniaCon- gis, nt.... hisloriam libi interpreter. IIos ille stios re-

cordia, Flumenei Porius Romatium, Dictnm etiam le- censet libros capiie ullimo de Yiris Illustribus, uhi
ginius Portum Romatinum, qui nppidum est (liodie in- opera memoi al qu;c tcripseral usque in praisentem
Ciilis Porto-ijruaro) ad Romaliuin fluvium (vulgo Li- aunuin, id esl Theodosii principis decimum quarlum.
mino) apudConcordiam urbemexcisam.Quidni Cbro- Incidit deciinus quartus Tlieodosii aunus in a;rao
matius diclus fuerit Romanus, vel potitis dici debuerit vulgaris anmim 592, ac incipit die 1 4 kal. februarias,
RomalittselRomatinuspalTi», episcopus Aquileieusis? ut Pagio placrt : tinde conscripli in prophetam lla-

141 III- Sacrarum Scripturarum siudio maxime bacuc Commentarii tempus patet.
obleclabatur Chromalius, quas ipsc commenlariis Laiinam demum rii-j Paralipomenon, postulantc
illusiravit : aliosqtte doctissimos viros Ambrosium Chroinatio, versionem adornavit Hieronymus , ei-
et Hieronymnin constiluit, adduxitque ut commenta- demque nuncnpavit Aquileiensi episcopo. Sic ipsum
rios, iiovaini|iie latinain versionem adornarenl. Am- B alloquilur in praelatione ; Si sepiuaginta Interpretum
broMUin poslulat, nl sihi aliqnid e sacris coilicihus purn, ut ab cis in grxcum versa 142 esl i cditio per-
epislolari familiaritate disputalum mitterei : gessil- maneret, super/lue me, Chromati episcopqrum sanctis-
que iiiorein MediohinenMS episcopus, deleclo e pro- simc aique dociisiime, impelleres ut hebrcea volumina
phelia Ralaam argumcuto. Deilil ilaque eidem Chro- lulino sermone transferrem. Ail ibideni S. Pater, se
niatio epistnlam L in editione Nnurriana, tthi titim. nuper scripsisse libram de Optimo genere interpretandi
16, h:cc ejus verha hahentur : Iloc munnsculum quod Onusculum epistolare, Pammachio nuncupa-
sanctw menti luiv trunsmisi,qui visme aliquid de ve- ttim, ad annum 596, judice Tillcmontin , spectat.
terum scriplornm inierprelationibus paginare. Su;c II ii n c ergo librum, qui nuper scriptus dicitur, eo-
proveciae i tatis meminit Ambrosius : Malo, inquiens, dem anno vel insequente, versio twv Paralipomenon
senilibus verbis de supernis rebus hallucinari lecum ; consecuia est.
id esi levia ac longe inferiora loqui et scrihere. Hanc Hsec sunl doclrinse, qua florebat Chromatius, proc-
dat;un epistiilain a sene Anihrosio antio circiler390 clara testimonia : ipsumque discirous pra?cipuuiu
putal Nourrius. auciorcm Hieronynio fuisse, ut eximium lalinae ver-
In eodem sttidio consnrlcm Cliromatius hahuit lle- sionis voliiininum Hebrxorum aggrederclur opus,
liodorum Altiui episcopum. Ambo fuerunt lliero- C eidemque jam ccepio manuin nltimam imponeret.
nymo auclores eodem circiter amio, ut novain To- Virutn excelsa; mentisipse Hieronymus celebrat in
bi;e versionem latinam elucubraret. Uiriusque pre- epitaphio Nepoliani ad Heliodoruro anno circiter
ccs, insiigationesque ptief;icil llicronymus in ejtis- 39Gscripto; uhi legimus, Eusebium, Chromatii fra-
dem veisionis prafalione : Mirari non desino, in- trcm, diem ultimum clausisse : in ejusque tlormi-
qtiiens, exaclionis veslrce inslantiam. Exigilis enim, lione Fortitudinem mentis, quam lleliodoi-o itnitan-

ul librum Chaldwo sermonc conscriptum ad Inlinum d.uii proponii, ostendisse Chromatium.

siijlum iralmm, librum uiique Tobim.... Feci saiis de- IV. Oriente relicto, Romam venit Rnlinus. Romx
siderio veslro. cuni degerei, Macarii, viii liiteris addictissimi.mo-
Non mulio post tempore, anno ciiciter 391 (cal- nitis precibusque impulsus , Origenis Apologiam ex
culos Tilletnontii sequor) poslularunt iidem episcopi gr;cco veriit in latinumsennonem, cdidilque suh
coniinentarios in proplielias Osee, Amosii, Zacha- Pamphyli Marlyris nomine. Quod npus Hieronymus
ri;c, et Malachhe, stippeditalis pecuniis ad sumplus in liluis posiea scriptis conira Ruflnum, aper.e re-
necessariis :quorum loco niisit eistlem llieronymus, vocans quod anlea i-cripseral in Calalogo viroium
eorutnqtie noniinihus nuncnpavit 1 itinam versioncm illuslrium, Eusebio Osareensi adjudicaudum con-
Proverbiorum, Ecclcsiastis, et Cantici Canticorum. D icmlit, vcl alteri ex Origenis sectatoribus; quin Uxc
Verha sanctissimi docioris h c sunt t : Commentarios persuaderi opinio poluerit crhicis hominibus , qui
in Osee, Amos, et Zachariam, Malacliiam quoque pos- majorem ejus Apologix parlem pro teriissimo Pam-
citis. Scripsissem, si licuissel prm valetudine. Mitiiiis phyli marlyris felu habent. Id factum vero an-
solatia sumptum Itaque longu agrolalione fractus, no 597.
ne penitus lioc anno reticerem, el apud vos muliis es- Insequentc anno, lihros r.toi b.py/.i-j, laudaio Ma-
sem, tridui opus nomini vestro consecraci : interprela- cario constilenle, lalio reddidil idem Rtifinus cum
lionem videlicel trium Salomonis voluminum , Prover- prxfaiione, in qua miris laudibus Hieronymum exor-
biorum, Ecclesinsiis, et Canlici. nat : mnnetque lcctorem, in stia latina versione qucd
NunctipatosqtioqueC.hroimitio leginius librosduos in illis lihris adulteratum alienumque puiaverat,
Commenlariortim in Propheiam Hahacuc. Prologum onmino pr;cieruiissuni ; aut secundnm eam rcgulam
lilni primi his vcrbis exonlittir Hieronymus : Pri- prolatum esso, quam ab ipso Otigenc frequenter in
ntum, Chromati epiteoporum doctissime, scirenos con- citiciis opcrihus invenerat consiltuiam; ac aiia de-

Xtnit. elc. MterJUS initillm cst : Alterum, mi Chro- mnm non pauca, qure ohscttrius tlicta ab auctore fue-
 ;

ill DE S. CIIHOMATIO EPISC. AQIjILEIENSI 512

rani, clariore sensu cxposita. Ilinc j.iciiun (tfscbriliic A amicilise cuslodire. Novani denique sancius Paler
p 11111:111 csl, qiiai viros amicissiinos, Hiironyiiiuiii, librorurii fie Prtnctpiis nioliins cst l.itinaih versio-
ei liiiliiiiiin, iiiniiuin concilavit : exeiiaviique Chro- nein, 111 qnos aucior docuerat errores , diligens ac
inaiiuiu, iiliique addictissimum, ul ambos rcfeclo lida nova delegerel intei pretalio. In fiirdreiri Riifiuus
ainicili.e foeileie conciliaret. agiiur duosque Invectivanim libros boc codem ahno
:

V lniiiiim ego dissidiii narro, quo commoti lau- in llieronymum elueubraie eeepit, quibns non riioilb
dalissimi viri in jurgia prolapsi sunt, sei|ue vulgatis epislblaiii ;nl Paiiiriiacliiuni etOreaiinni daiam, cnjiis
epislolis :ic libellis miiluo proseideruiil. Jain eoiuin exempluui ab ainico Aproniano acceperat, acriore
lepnerat muliius anior in Orientc; cum dogm:ita Ori- calaino reliiiare conalur; veriini eliam exiniii doelo-
gijfih, (pi;e iuagno videliantur in pretio habere Joan- ris Conimeniarios in sacram Scripiuram aculealis
nes Hierosolymilanus et Rulinus, aversari cceperal censuris perstringit.
Hieronymus vcluii fidci Christiflhai inimica. Alerbius VI. Dolebat Clirnmalius Aquileise e[iiscopus, viros
qnidiin inseqiiebaliir eb iiomine Ruliiiiiin Ilierosoly- sibi amicissimos, rupto fcedere ,
quod ambo lot an-
mis .-
ipseqne S:niciiis l'.iter, qiii veluii lisereliciis nis amore conjiinclos lenueial, ira pcrinoios in dis-
ex ainiciti;i linfini jwlicahatar, suam coram palani- sidia ruere. Rnlini mentem et calamum alio conver-
qiie profilei i ortliodoxiairi voluil, dogmala Origenis, B tere sludnii : imposuilque provinciam cidem, ut Eu-
ciijns eriidilionein ac studiiim Seripturaium , aule- sebii graecam bistoriam ih latintim sermonem trans-
qnam haresim plenius uos^el, in juvenili aclale lau- ferrel.
diiiiil oinaveral, aperle dainnanilo. Siinul eliani P.iruit Kuliiiiis. Digna suni anihiadversione, qiiie

Epipllaiiius, qiii llierdsolyhiaiti vener.it, Joannem disseril iii procfatiorie : Periloriint, iiiqiueiis , dicitnt

eius nrbis episcopum reilargueral, proplerca quod esse medicoriim, tibi iimniih re urbioui vel rrriionibas
Origeniaiiic docirin;e palinciniiini birgiebaiur, fove- geherdles vitleriut niorbos , providere aliquod mcdica-
baiqlie aiuicitiam cum Rulino. Ea daia occasione, mcnti, vel poculi geiius ,
quo prtrmunili homines ab
ciim uiroiiue jnrgiim 143 li: >biiit Hieronyiiius ; ve- immiiienli tlefeitdtinlur cxitio. Quod tu quoque, vene-
riim iKin cepil increinenla difsidiuiii. Pri-.tin.im ciim rande pntir Chiomuti, medicince exsequens genus, tem-
Kuliiio inslauravit ainiciliam, ac ambo jnnxeruiit fldre quo , diruptis Ilalia? clauslris ali Alarico dilce

dexleras. Haec ipse narrat omnia Hieronyiuus libro Colhorum, se pestifcr morbus infudil , el acjros, ar-
III eontia Ruliiiiiin. menla, viros tonye ialcque vastitvil , populis a Deo tibi

hissidii sopitos igrics lalina excussil libiorum de commissis feralis exilii riliijitod remedium quarens, per
Principiis versio, quam Roma: adornaverat Kulinus. qiiodwqrce menles ab iiigrutntis niuti \lfafccoi:tti(jione

Opns ipsuin plerique evsecrabanliir , quDa aliis iu C subtractie melioribus occupata; studiis tenerentur , irt-

difeiiiiiculiiiii fdie tiinebanl : aigiii-banlqiie laliniim jungis milii , ul ecctesinslicam liistoriam, qnam vir

I ilerprelein. Tuiic eium Hieronyiiiis ail in Epitaphio eritditissiniits Eusebius Ccesareehsis greeco sermone
Marcella; ad Principiani, Navt m pleriam blasphemld- conscripsit, in laliitnm vertam : <tijits lectione aiiimits

riim Rulinuni Itumino httuhsse j)'6rl)ii\ Advcnario- andicntium vinctus, dinn nolitium rerum gestarum
niin, inler quos inemoio 1 usebiuin Creinonensem, avidiii petii , tiblivioiiem guodammodo malorum qnee
Paiiniiacliiiiin el Marcellam ,
querelas ut declinarel (jcrcrenlitr, acciperct. Provinciam iinposiiani explevit
ille , Aipiileiam pergere consliiuit : impeiraviique Rufinii-, aililhis EusebiandS bisloria' duobus libris,

a Siricio papa litteras ecclesiaslieas ,

quibiis de or- proprio inarte elucubralis. Neque lamcn , dnm banc
ibodoxa in loiigiiiqua percgrinaiiliii.il fiile pro more S|iai lain ndoriialial, Hiilior crgn llieroiiyinuiii elfectus
illius ievi lejtiiiioiiiuiii reddebatur. Siricii nempe est : cceptis Iiiveciivariini lihris insimul conscriben-
simpticitali illusisse Riifinniii, Hieronyino placet. dis insudabat, quos ainio 101 vulgavil.
Ohiil Siricius anno 398, die 2(i novembris, ut VII. Riilini aliala verba primam exhibent Alarici
Pagius abique (ifobaiil adeoque paulo antea Roma
: Goibornm regis irriipiioiiein in ltalialn , ac tempus
secesseral Kiifiiius. Mcdiolauo peilransil, ubi rege- et anniim pale!;iciiinl , quo ip-e in Ensebiana' bislo-
bit Ecclesiam Siiiiplieianiis : ibique de qiiadam li- D ri;e versioiuni inciimhebal. Prosper in cbronico sub
broruni r:zpi upyjjn senienlia qii;cslioiicin se llBbuisse' con.nlibus Slilicone ct iureU&nd ', qoi aaniini ar:c

cuin Enscbio superius landaio, ipse lestaiilr Ruliuus cliii.-ii.iii:( 400 aperneiuut , b:ie lialiel verba : Go-
lihro 1 Inveelivarinii iu Hieionyniiim. Aquih iani de- th\ Ittiliam , Alnrico el Radagaiso ducibits , ingrcssi

niqii •
peivenit aul codem auno cadenle 39S aut , ilemqiie sub consiilaiu Arcadii V ct Honorii V anno
ineunle rceploque 399. De liis oninibiis eeriior ab Cbrisli 102 AHbeHUs Gotltos v lh-mcnlcr ,
ulrinsque

amicis faclus llieri nynius , epislnlam reddidit Pam- purtis clnde , Pollenlitv (qmc LlgUllSe oppidum erai)

inaebio el Oceano : iu eai|iie liiculenier exponii, quo pitgiKilnm est; inigravitque in Pannonias Alarieus.
legerit aniino laudaverilque Origenem , ifeihuTofum Iiriiplioiiem Radagaisi viniul cum Alarico 11011 pauci

rofellii ealiininias, diluilipie suspiciones boininum ,

inficiaiiiur. Pmani alii, Alaricnm anno 101 |>rovccto
pliiriniosque Origenis crrores proilil. Pedil aliam in Piniiiniias regrcssilili, ileriiiii inseipienle anno ir-

Rulino, .pieiii gravi serioque adiiionel siylo, nolli' se rnpisse in Ilaliam. Pugnain quoque ad Pollenliaio ad
Ongeuis causa laudari, cujlis niala dogmala exse- annum 403 diHeriinl : el anno sei|iiellii illigant R.ida-

crabatur ; atque satius esse, si jura velit justauratse gaisi ingressuui, ut el ipse regiones ltaluepertentaret#
 .

3 DILUCIHVTIO Ai/IEiiA, BflRMROl BE RUBEIS. 414

Sed unaniini cnnlia Barouiuni coiisensu priina A retiserum; simul et quia ium lungi uineris lubor frogi-
Alarici irruplin ad anntim Chrisii 100 jain referi'1 liorem me redclil ud iterandus lubores, lilltris meis su-
solel. Ilanc Jornandes dc Ucbus Gelicis cap. 29 liis lisfacerem Beatitudini tutv : non ul de sancta menle luu,
verbis describit : Mox ut ergoanlefulus Alarieus crea- qucv vetul quoddttm Dei sacrurittm uliqnid iniquum non

tics esl rex, citm suis deliberans, sutisit suo lubore recipit, maculam siilpieionit absterge+bm ; sed uttemur

qtuvrcre regnum, ijuam alienis per oliitm subjacere : el lis uclver.-.itm me ublntruniibus, bueuliciu quenidam tibi

sumpto exercilu, per Pannoiiias, Stilieoneel Atirelitino confes.iuiis metv, quo ubigcrenlur, offerrem. Edil crgo

consttlibits, el per Sirmiitm dextro lulere qtttisi tiris fidei Mia: expn-ilinnem, (|iiidve senliat vcrbis diser-
vttcuam inlravit lialium. Prima furoiehi cjns pasSS li-simis dect.irai de Trinitale, de Verbi Dei Imaina-
est Veneiia ihferior, qiiain po-tea provinciam Foro- lione. de Restirrecllbne, de Judicio diaboli, de Ani-
jiilieiisem dixerunl : ibique rex Gothus acjros , ur- iiKiiuin origine : seque demiim Origcnis, 146 C "J" S
menta, liros, longe lateqite Vuslavil, populisqne a Deo opera qincdum laline reddiderat, iulerprcleni proli-
comlmYsis Chromatio/Vraieexifmm minilahatur. llaque tetur, ii oi) defen orein.
anno 400 lalinain bisloria: eeclesiastica' ab Eusebib II. Inleiiu) Theophiltis Alexandriims libros Ori-
coiiscripise adornandam, injuiigente Chromalio, ver- genis inlerdixerat lidelibus, idemquc RollisR prse li-

sioiicin suscepii Rnlinus, complevitr|iie. B lerat Anaslasiiis. Ulrumqiie dis:i::.us ex ejn-dem

poniilicis episiola ctd Sibipiicianum uiique Medio-
145 CAPUT XI. .

De Origenis daihiiatioue ipseqne Riiiiilus iu rrinien voca-

:
lanensem epi-copuin , ipiam Doiiliulcui Vallarsius in
tus, apologiani s.iibit. Origeiiiaiiidoginatadaiuuat Theo- sna divi lliernnymi OperUltl Vcronensi ediiione antea
Alexaudria;, Auaslasius Roniae, Venerius Medio-
liiiilus
iani Cliromntius Anuileia?. Oiigenis causani dislinguit
,
ioililani primus vulgavit. Ilair legiinus : Theopltilus
pontifex a causa Rulliii queni iliviuo reserval judieio. , fruter et cuepiscupus nosler circa sttluiis commoda non
IlnTiinyiiii dicla exponuntiir. Ab codem Rulino abjudi-
catur libdlus paIinodi;e suli ejus nomine vulgatus. I)e desinit vigilare , ne Dei popultts .
pcr diversas eeclesias
auctore ejusdotn coujeclurse. Oriqenem lecjendo, in magncts inctirrul blBspflemiai .:
I. Janidiu mola in Orienle adversum Oiigenis Nos (eliam) i» urbe Ronta posiii... ne i/nis contra
doclrinam quoeslioiie , damnaiioneiii ejus tngcbal prtveepium letjal liae qutv diximus, dainnavimus... IIoc

Theophilus Alexamliiiius eademque Rom;e agila-

: pitvcepium tenentes, illud quidquid est /iclei nostnv
li.illir causa, oui laiina vorsio Wbcormw de Principiis, cuntrtiriitm, ab Origenc quondam scriptiim, judicavi-
•iiani Bnfii:tis ci iifcceral, au-ain dcilcral. InseRuli- mus a uobis alieiium, atque pniiilum. Sinipliciani obi-

i. i- vocabalur iu crimcii. Tlliic addueli tesies (Hiero- liiin Mediokinensia mniiiiniMita dic 18 kilendas sep-
nyini veibis ulor iu Epilapliio Mnrcellu') qui piius a lembris anni 400 lOiisignasit : unde datse epistohc

Rufino cl as-ecli- eruditi, el postea ab hcrretico fiteruhl C lcinpus ileliniri jam i

oiesl.

errore corrcpii : osleiisti multitudo deeepturum, qni Eodem anmi iu synodo Alexandrina a Tlieophilo
faiiue versos libros pamio cauli legi ha t : imp.u coovocat:) solemnior prodiit Origcnis aarnnalid ,

(juoque -Ktfi &p%t>v ingesttt vul^mina, qe.w eiiteiultita qiiaiii Encyclioe Pnltvstinis el Cijpriisepi.cupis inscri-
miinu seorpii ( id csi Rulini ) monslrabuntur. Ne cri- p :o coinplccliiiiliir. Vulgavit ea.- laildiiliis Vallarsitis
nieii, si quod essei; iuulimn inaueret, accill Siliit Ivi- ex anliquissimo c nlice ins. .Mcdiiilanensi bibliollicc.e
hain frequentibus Ulleris litvreliei ( lioc appellanlur Ainbrosiana', iillih S, Colurhbani Bobien-is : vaicalis-
iioiiiine Riiflnus, el asscche) -.neque veiureai;si. Imo que ad exainen nohmilliS (liHiciillalibus, conliadi-
laiitum romante itrbis (ejllsdelh llieronyiui verba sunt cenles nt vidcnliir cbroiiblogiae calculns concili.il -

libro III contra Rulinnin iuim. 21) jitd.civ.m fit ;it Pali ardoiein Origfenerh commoius Aiiiistasllls, Ori-
ipse Rlilliilis ; nt mncjis obsidionem barbttrieum. quuin geiliana pi'bscri|isif dogmaia, damnaiiouis senlenlia
pttcala: urbis volueril seiileiilium sitslinere. Aiarici in II- mis-a ad Vcncrium ,qui Simpliciano in sedem Me-
plioneiii iiitelligil, qni agros Aquileieuscs , Ilaliaili diolanenseiu siifieetus lueial. Id Ipsfe teslalur in epi-
iiigie-siis, oicupavil, vaslabalque. stola, quartl aiino 401 ad Jo.mnem llierosolymilanum
Fidei su;e ,
quam denigrari segre seiHicbal pro- edil : Qita re moli, inquiens, qicnlem cp stulnm (nli-
,

xaiii apologiain, cuni Romam accilus prolicisci non ^ iuUr edilione Petri Couslantii) ad Fratrem et coepi-
polueril, aut nolueril, attulehlque excnsalioiieni, ad scopum noslrum Veneriitm ditigentiori eiiru perscri-

Anasiasium roniaiium ponliiicei isit Riilinus: An- pl :m parvitai nnstra trunsmiseril. ex sttbdilis poteris

divi, inquii, quosdum, cumapud Bealitudinemtuumeon- comprobarc. Periil illa, aut laiel adhiic in bibliolhe-
troversias sive ficle, sive de cdiis iiacio qiiibus qucvslioni- caruiii lin ulis.

bus commoverent , eliam mei noinihis fecisse mentio- Ilauc in Origeueni lalani •enuaili.un ilamnalionis
nem. Et luu quidem Sunctiias, velut ab ipsis iiicuntibnlis eodeui ciilii An sla-io el Venerio compiobasse Clno-
pereeclesitisticalratiilionisregulasinstiltila, deubsente, maiiiim Aipiileieiiseiii Spii Itlij liiciileiilissin e le lalur
iiblqtie heM fci hi fule el in clidrilaie Dei cogitito, culum- Ilief0uy...iis IIDrd II Cbntra Rulinunl, tl. Beati
niantibus non uccommodavil audiium. Ad me lumen Ve-
Epiicopi, inqmens. Anaslttshis, el Tlteopliiltis, ct

quoniam uppeliur e.rislimuliuuis mecv fttma perveuil, neritts, e! Cltroma iu. et omnis tuth Oricitlit, qitam
a'qitum pultivi Ul quonictm ip.se posl trigiulu fere miiius Oecidenlis Calhoiicontm Synoiins ptri sententia,

p i e:t;ibus reddiltis sum ; e! dnrih)! sntis uiqite inliuina- quia pttri et spirilit, illum ( Oiigenoin I Ittvreticum de-
num erat, si tam cito desererem eos, quos lum turde nuntiant populis.
 :

413 DE S. CHROMATIO EPISC. AQUILEIENSI 416

III. H;t>c Joannes Hierosolymitanus cum accepis- A Romanus pontilcx. Apprnh.it, si Rufinus inierpres

set, Anasiasitiin cousiilit per epistolam, num Rulinus dainnel Auctorem, ejusque iniqua dogmaia cxsecre-

ob versos e gr;cco in laiinum sei monem s;rpe ilictos tur : amtbema feri, si dogmalibusOiigenianis latine
libros de Principiis, damnandus esset? I.eddit Joanni reddiiis consensiim praesiet.

epistolam anno 401 Anastasius, qui Urigenis caus:im Eadem utiiur Auastasius ceeonnmia num. 5, ubi
disiingiiit a causa Rufini, ei lianc divino reservat primum muhiplicis erroris damnat Oiigenem deque :

judicio. Pontilicis meiiiem ex ejusdem epistola col- Rulini conscientia , consilioque se ininus sollicilum
ligo, quam severo iniio examine Peirus Constanlius praihet : Absit, inquil, hoc ab Ecclesim Iiomanm ca-
tomol Episiolariim roinaiioruin ponlilicuin illustrat, tliolica disciplina. Nnmquam profecto eveniet , aliqua
Joannis Garneiii editione ac sentenlia rejeciis. Sic ut htsc (Origenis dogmaia) admiltamus ratione, qua
liabet vero nuin. 2 el 5 : linfinus, de quo nie consu- jure meritoque damnumus. Qaapropter illa toto orbe

lere dignatus es, conscienlim sum divinam luibel urbi- Clirisii Dei noslri difjusa providenlia probare dignabi-
trum Mnjestalem , apud quam se iwegro devolionis tur, accipere nos omnino non posse quic Ecclesiam

offtcio ipse viderit, qualiler debeut approbare. Origenes maculent, probaios mores evertant, aures circumslan-
autem, cujus in nostram linguum composita derivavit, lium vulnerent,ju>gin, iras, dissensionesque disponant
antca et quis fuerit , et in quw processerit verba, B quaj sunt exsecranda Orgcnis doginatum vcluti ge-
nostrum propnsilum nescit. Quud vero sit animi mei nera. Qua re moti ,
quulem epistolam ad Frairem ct

sludimn, 147 """ '"" paulisper super hoc confrram Coepiscopnm noslrum Venerium diligentiori cura per-
Sanciilate. Hocigitur mcnte concepi, quod urbisnosira' scriplam parvilas noslra transmiseril, ex subdilis po-
popnlis de Iranslalis Origenis lcctio palefecil : quadam teris coniprobare. Ad Venerium niissa epistola dicilur

puris mcmibus velut nebula circilatis injecla , futem diligentiore studio perscripta, ut appareat discriinen
Aposlolorum et Majorum tradilione firmalam, vclul a breviore alicra, quain ad Simplicianum dederat.
dcviis anfractibus, illum voluisse dissolvere. Hoc est :
148 '" 'itrn(]iie vero damnatum Origenem, ejusque
aliam Origenis causam esse docet, aliani Rufini. Hu- leciinneni fidelibus inierdiciam, scimus.
jus conscientise apud arbitram divinam Majestalera Ad Rulinuni redit : Uude igitur, inquiens, Itabeat
notissimae relinquenduni consilium ceuset ,
quo lati- secum ille qui transinlit, servelque sibi hanc conscien-
namOrigenis interpretalionemexsecutus luerit; unde tiam, non supcrflua laboro formidine, neque inani ti-

judicium de Riifino sustinet Anastasius. Quaa sequun- more sollicilor.h.1 sollicitudinem suani conira Origc-
tur de Origene, liuiic scnsuni efferunt : Cum scopus niana commenla pcrgit Pontilex declarare : Mihi
nosler sit de nomine Rulini, de quo uno a te con- certe, inquiens, cura non deerit, Evangelii fidem circa
sullus sum ; nostri linjns idcirco proposili non est C nleos cuslodire poputos : pnrtesque corporis mei per
indagare, quis Origencs fuerit. Quod tamen mei spalia diversa terrarvm, quantnm possum, tilteris con-
aniini sludium ,
quis affectus erga eum, qua: de illo venire, ne qua profance interprelalionis origo subrepat,
sententia sii ,
paucis aperiam. Palefecil namque de quir devotas mentes, immissa sui catiyine, lubefacture
libris ejus translaiis lectio , ipsum voluisse , injecta conctur. Paslorali oflicio funclus ille fuerai, tum Ori-
puris menlilius c;vcitaiis nebnla , fidem dissolvere genis leclionem interdicendo, tnm Origcniani dog-
,

quain firniai Apostolorum ac Majorum liadilio. Hinc niata condeinnando : siiniilqiie invigilabat, ne caligo
itle, qiiein Auastasius docet voluis.se fidein clirisiia- per lalinam vcrsionem inimissa devotas simplicesque
nani dissolvere, Origenes esl, non Rulinus; boc enim inenics labefaciaret: Hinc illud quoque, inquit, quod
loco veluti raplim , el extra proposilum , Joanni evenissc gaudeo tacere non polui, beatissimorum prin-
Hierosolyiniiano signilicat, quid ipse de Origeue eipum nostrorum manusse responsa, quibus unusquisque
senliat. Deo serviens ab Origenis lectione revocelur : damna-
Intermissam de Uufino repelit orationem num. 4, tumqne sentenlia principum, quem lectio rerum profana
Discere, inquiens, hoc loco tibet, quid agat in Iioma- prodideril. Priorem, qiiain tulerani Tbeophilus Ale-
nam linguam ista (Origenis lilirorum a Itufino ador- xandrinus, ei Anasiasius papa inhibiliouein , secula
nata) Iranslalio? Pnntilicis judicium accipe: Approbo, ^ sunt Honorii cl Arc.adii responsa, qune tamcn excide-
si accusat Auctorcm, el exsecrandum factum poputis riinl , aul nonduin edita latent. Pmbabile censet
prodit,utjiististandemodiisleneatur, quem jamdadum Coustanlius , Origene a Theophilo ejusque synodo
fama constrinxerat. Si vero Inlerpres taniorum malo- Alcxandrina dainnato, inlerdiciaqiie Operuin illius

rum consensnm prwstal, et legenda prodil in pupulis : leclione, ut fortius Origenisia; absleirercnliir, impe-
nihil alind sui opcra laboris exstruxil, nisi ttt propriir rialia edicta, quae puslulaveiant onbodoxi Palres,
velnti mentis arbilrio hirc, quir sola, qum prima, quie lata Inisse.
apud catholicos Christianos vera fide jam exinde ab Seqnitur Anastasius : Ilaclenus sentenlim mece for~
Aposlolis in hoc usque tempiis lenelur, inopinaue lilulo ma proccssil. Ac si dicerct ; bacleiius quid scnliam
asseriionis (seu litulo nov;e pcr Origenem invecl;e exposui. Ait demiim niim. C : Quod te vero vulgi dc

doctrinx) everteret. Ubi Origenis doginata, quac in Iiufino quereta solliciiat, ul quosdam maqis suspicioni'

laiina Rufini versione prodebanlur, absque ulla am- bus persequaris , hanc tuam opinionem constriugam
bage iterum damnat Anastasius. Rulini vero nulla divina' leciionis exemplo, sicut scriptum csl : Non sic

npparet absoluta comleinnniio. Hypotlielice loqnilnr homo ut Dens. nam Deus videt in corde, homo videt
417 DILUCIDATIO ALTERA, BERNAIIDI DE RUBEIS. 418
!» facie. Joaiincni scilicel monet Anastasius, ne lam A /'-'(
id Romanis auribus ingeris, quod translntum totus
facile livoris ci invidiae velii eos suspcctos habere, orbis e.rpavil? Aul ccrte si ideo inlerpretaris, ut eum
qui Unfini laiinam tianslationeni vocal);mt in criinen, hcereticum arguas, nihil de graico mutes, ct lioc ipsum
cum livor inlerniim sit malum snlius Dei oculiscom- testare : quod prudenlissime PapaAnastasius in episio-
periuni : ltaque, Fraler charissime, omni suspicionc la, quam conlra te scribil ad Episcopunt Joannem,suo
seposita, liu/inum propria mcnie perpende, si Origenis serinone complexus esl : me liberans, qui id feci; et le
dicia in taiinum translulit, et probavit : nec (enim) arguens, qui facere noluisli. Coiidemnalionem innuit,
dissimilis a rco est, qui alienis viliis prir lat assensum. quse legiiur iu Epislola Anaslasii, non absolulam,
Qiieuiailmoiluin enim nuin. i, conscieiiiiu; Rulini ne- sed hypothelicam. Sed in eo ab Anastasio differt
gotium omne relii|iiii : ac priusquam de illo quid- Hieronyiniis; quod ille jiuliciiini suspendit, faclaiu-
piani deliuiat , discere cupit, aucioremue accuset que a Rufino in ejus conscienliae consilium inlcrpre-
cujus imeipres fuit , an errores ejus compleclatur lationem transfert : hanc veriit Hieronymus in ma-
assensu : iia ei nunc lioriatur Jnannem, ul ab omni lam partem, ac pronus csl in jiidicium walae con-
suspicione liber, ad explorandum Rufini consilium scieniiae.

enitalur : lllud tamen tenere te cupio, ila haberi a V. Lihellum palinodiac profcrt ex bibliolbeca
nosiris partibus (a nostra regionc, cl urbe Roma) B Valicana depromplum Henricus Norisius Iibro l His-
alienum (ac dissitum, Aquileiae u.imquc commoraba- toriaePelagiame, capile5, quoRnfiniis errorcs parlim
tur), ul quid agat, et ubi sit, nec scire eiipiainus. Nec ahs se asserlos, pariim sihi iinpuiatos ejurat.Hanc
eniin se velle de menle et consilio ejus anxiiun el ipsum cecinisse palinodiam putat ille, Rnmoe post
sollicimni esse, superiusdixeral: Ipse denique viderit; obitum Anastasii corani Innoceniio 1, qui in ejus lo-
ubi possit absolvi : non a iala senlentia, cujns nulluni cum sedemque anno 401 suffectus esl.
tola in epistola vestigium ; sed a siispicionibus, qu;e Lihelli titulum accipe, Inc. propter fidem. Priora
de illo ferebanlur. verba sunt Propter veneratiouem sanctorum locorum,
:

IV. Nihii igilur jure et merilo designari potesl, Ilicrosolymnrum et Belhleem, venimtis : ei intellexi-
,

quod Rufini danmaiionem soncl in cpistola Anasla- mus plnres fralres in uobis scandalizari, eoquodaudi-
siana.Neque pro anathemate in ipsiim lato allegari verint. nos multa hcerelica, el qua: contra fidem Eccle-
eadem epistola debei l49JuxlaGarncrii ediiiouein ;
sia? veniunt, profiteri. llaque Deo pncente lestamur,
cumipsumaduioneatCousiantius,pluresarbitratusiio quif infrascripla sunt nos ex parte sensisse pererrorem,

mulaiiones induxisse, lectionesque vari:is ad proc- et prcesenti tempore condemnare : atia auiem, in qui-

concept.un opininnein accommodasse. Hinc vero, si bus faho infaniamur, nec dixisse nec dicere ; el con-
daiTiuatiiin Rufinum in aeslu dispulalionis dixerit G traria, quce in atiis suspicamur, postiisse utque dam-
Hieronyniiis, miliore sensu exponendus esi ad inen- nasse. 150 Sequuntur anathematismi duudecim
tein Anasiasii, qui judicium omne in hocce negoiio quihus Origcniaiia doclrina repudiaiur, et orlne ex
suspensiim voluil. eo fonie damnantiir hsereses Pauli Samosateni, Arii,
Ait ille lihro iu conira Riiflnum num. 15 : Quo- Apollinaris ei Photini. Idemque desinit lihellus his
modo susceperit Itnlia (nl Riifinus j.irlah il) quod Ho- verbis : Finis de fide de notninc Uuftni.
tna contempsil? Episcopi siisceperittl, qnod sedes apo- Lihellum eumdem vulgavil Joannes Garnerius in-
slolica condeinnavit? IV.vv. profert S. Paterde Apologia leropera Maril Mercatoris, episiohc ah Anastasio
quain Anaslasio ohluleral Ruiinus. At enim dainnala ad Joanuein Hierosolyiuitanum datae subjunctum.
dicitur Apologia ,
quia contempia : eamque papa Piiura verha sic efferuniiir : Propter venerationem
Anaslasius idcireo coniempsit, quia in epistola ad sanclorum locoruin, llie.rosolijmam et Betlileem veni-

Joannem Hierosolymitanum nullam ejus mentionem mus, ct intelteximus plures fratres in nobis scandali-

ingerit, nec ullam ejnsdem raiionem habere voluii. tari. H;cc sine duhio sana leclio est : neque convc-
Illa quoque Ilieronymi verba ohjiciunlur, qiiaj li- nieniem aliquem sensum reddere poiesl superior
bro n roulra Rufinum legiinus num. 15 : Si non vis lei tio Nnrisiana. Veruin etiam eodeni ha:c verba
audire Fratretn monentem, audias Episcopum condeni- " legi niodu in ipso codire Valicano, quem Norisius
nanlem; itemqiie alia in Epiiaphio Marcellae Viduac ailhihuil, testatur Domiuicus Valhirsius apud Bille-
num. 10 : Accili frequenlilus tilteris A(Ere(ici (Rufinnm rinos Fratres : quihus poslulantihus
codicem eum- ,

et asseclas inlelligit) ut se defenderent , veuire non dem, diim Rumae diversarelur diligentissime in- ,

sunt ausi : tanlaque ris conscientiiv fuit , ut magis nb- spexil. Qiiomndo eigo hunc lihellum scripserit Rnfi-

sentes damnari, qtiam pra:sentes coargui maluerint. Qurc nus Koma3 corain Innocenlio ponlilice, ul in gratiam
oninia, et si qua paria sunt, id unum signilicaul : sedis apostolicse redirel ? Libelli auctor dicitur, prop-

Oiigene per Anastasiuin daumaio, eos omnes pariler ler venerationem sanctorum locorum venisse Hieroso-
anatliemale percuKos huberi, qui erroi ihus ejus im- lijmam el Betltteem : ibique erruies paiiim asserlos,
plicati essenl ;
quod suspicabatur de Riifino et asse- partim impuiatos coodemnasse, ut saiis fratribus fa-

clis Hieronymus. Ilanc cjus nientcni aperiunt verba, ceret qui scandalum patiebantur. Haec Rufino Aqui-
qiue libro n citato contra Rulinum eodem num. 13 leiensi nullo modo conveniiint.
leguntur : Cur translaturiis hcerelica, in defensionem Alii duo Rufini occurrunt in Epistolis divi Hiero-
eorum prmmitlis quasi Martyris ( Pamphyli ) librum ? nymi. Alier cst, dequo S. Pater in epistola ad Ru-
 U9 DE S. CIIROMATIO EPISC. AQUILEIENSl 420

fiiium Aquileiensom anuo 599 dala sie lialiet Fralcr A tunc cum omnia Devs crcavil ex nihilo , nunc eas ju- :

meus Paulinianus necdum de patiia reversus esl ct dicio suo dispensel in corpor\ Duhium se hscrerc, ,

pulo quod eum Aquileicc qpud S. Papam Chromatium atijtic perploxum lesialur ille Eyo vero cum hwc , :

videris. Sanctum quuqne prcsbytcrum liuliniim ub singula letjcrim, Dco ieste, dico quia liucnsque ad prcv-

guamdam causain per lluniam Me<Holcmnm piisimus, et sens cciti ct deftniti aliquid de hac gucvslione non te-

oruvimus ut nostro animo et obsequio vos videtel. Hic nco. Augustini nescil nemo pendexilalem, imo salis

eral llieronymi disi i|iulu-, ex Belhloeinilico seccoai pr.ppensam meniem in propagaiionem animarum <'x

in llaliam negoiii alicujus pciageudi gf.ij.ja missus. iiaduce. Revocatam lianc a S. Dociorc iu epi-iola

Ad Kufnium alicrmn ejiisdem llicroiiyini hahciur ad Oplaium opinioiiein ,

putat Bellanninus : iinnic-

epislola, i|ii:im anno praecedenlo 598 dalain plm i!>us iiii sane, cuin faiealur nmii. 2 numquam [uisse au-
evincit Dominiciis Vallarsius. In codieibns mss.beoc snni, cle hac qiiwstione definitam proferre scnlcnliam.
inultis inseripuo legilur ad liuliniim presbyienim EijS qiiidem iiuni. 18 inconsideralm lemeriiatis arguil,
Romaiium : ipsuuique recms llicronymo amiciim animarum dcfcndunt ; non qui:i
qui propacjinein cxi-

factum, qn;c num. t> legunlur verba, saiis evinciint. stimaret, errpneam et Scripturis adversam ab illis

Ait enini Uieronymus : IIwc ipsa in leclido decumben- ilefendi senlenljam : veriun quod eanidem pervic:i-
tes, lonyugiic tvyroialioiie confecti, vix Noturio celeri- B ciljs. qu.ini par essel, luiarenlur. Interim llierony
ter scribcndu diclacimu.s, non ul iiiiplcremii* malcrituii, iiiiis constanlissime sentiebat in libro contra Joari-

sed ne libi in princpio amiciliarum idiquid iinperanti nem Jerosolymiiauum num. 22 : Quolidie Deum fct-

( Exposilioncin poslulaveral ilc Judicio S;ilomoi:is ) bricari animcis : quod etiam liliro lll contia Ruliuum
vitleremur neyure. Si «luispiam yerp Rufiiius lilicllinn ninn.28 dcgnia yocat Ecitesiqslicum. Hanc Hiero-
palinodix, de quo aginms, ediderit, nou alter, scd nymi dociriuam luebalnr, qui pra dicium efformavit
prinius fprlasse fucrit, i|uem jn Oceiilenteni ali Hie- aiiailiciiiaiisiuuiii, dicendumque anatbema proposuit
ronynio missum vidimus. Faieri lainen debcinus, iis, qni conlrarium sentirent.
prioia ejusdeni liliclli verlia liaud ipsi bene el apte Dignus qiioque animadversione est primus ana-
convenirc, qus lioniincin e.xbibcnt, llieiosohjinam ihcmalismus, qun lia-c efieinntur : Qui dictnil Dia-
et Bellileem proliciscenleni propier ccneriiiioiiem satic- bolo , c( Dwmonibus el inipiis , hoc esl Genlitibus, Ju-
loiuiii locorum. An is dici (|iieat Rufiuus Hierpnyiiti cla-is, ! amaritanis , omnibusque htxreticis (cxccplis
(liscipulus, ijui cx eremo Betlileenuiica.quam dudum chrisiianis. qui rectam ftdem seguunlur, el peccatorcs
cum Ilieicnyino incolebat, ncgotii pcragendi causa suni), aliquando ptirccndum ct poenas corum non esse

i i Occidenleni missiis fuit, ad eaindem erenuim re- perpciuus, amthema sit. Excepiio de Chrisiianis in-
vcisnrus ? C icll •ct;i, qui reclam fidem scquuniur, ei nifirlominus
VI. Liliellum euindein, repertum in hjbjjolheca cuni letloili cuipi decedunt, chrislianx docirinsc re-
Monasierii Bpbiensis, testalur Jo;innes Mabdlonius piignat. Satis est boc loco aniniadverlerc : prxdi-
iu llincre Ilalico, hnc mpdo inscriptuni lejji : Abbre- ciuin aunthemalismtim, sive docirinam species, sivc
viaiio Fidei calholica: exposila a S. Ilieronymo, ut suliunmodo vi rha,ex Ilieronymi operibus decerpium
quidctm iu hivrcsim lapsi corriyercnlur. tlieronyino esse. Ait enim postremo capite Coinmeniaiii in

151 Iribuendiim Opiiscnlum, ncino dixoiii : veruin Isaiam : Sicul Diuboli, el omnium necjalorum , ntqtte
e\ divcrsa inscriplione quae in mss. codh ibus babe- iinpiornm, qui dixcninl in corde suo , Non est Dcus,
tur, facile conjicerem , neqiie ab aliquo Rufino vere crcctimiis cvierna tonnenta : sic peccatorum atque im-
illu.d ediliini esse, sed ab alio pnlius confictnm sup- piurum,cl lainen Chrislianorum quoriim opera icjne
,

posiiumque, cni per oiiiun placnei llieronymi doc-

ii probanda atqite purganda sunl , moderatam 152 '"'"

Irinain Origenianis diigoiatibus adveisam colligeie. bitramur el mixtam clementice sentenliam juclicis. I'a-
Allenliore menle si perpend.is libelli anallicnia- ria sciihil in Dialogo iconlra Pelagianos iium. 28:
tisnios , adoptaiam noveris doctrinam, qu;c Iliero- 5; atitem Origenes onines rationabilcs creaturas dicit
nymo placebat, lameisi ab aliis Eccleshe Dairibns non esse perdendas , et Diabolo tribuil poenitentiam,
xvo illo prp cerla non liabebatur. dnodecimp Diabolum om-
ty qnid arf nos?'qui e<
Iii , ei taleilikt ejus,
amilhemalismo h;vc habentur Qui dicttnl animas :
ncsque impius , et pravaricatores dicimus perire per-
prins fuisse quam ualcje sunt, et nou citm corpore se- peltio : ei Christianos, si in peccato prwvenli fuerint,
cundiim exemplum primi hominis a Dco quotidie fieti, scilvandos esse pust pcvnas. Nolim de iuenle lliero-
anatheina sit. Iu hanc senteiiiiam ahiit seniper Ilie- nyini dispntare : ejusque verba caiholico sensu cx-
ronymus, quse s.jngulas rationales aniinas , nascen- ponaiiiiir (|e purgatoriis poenis, si placeat, per me
lihus hominihus, crc.iri novas lcncl. Rufinus Aqui- licel, ac luhens consenlio. Ilabco laiiien , ex ipsius
lciensis in Apologia ad Anastasium varianies hocce Saneii Patris docinna ci verbis depromplum e.sse
dc argumcuto opniiones refert : Audio, yanuiens, ct analhenialisiniim, quo de agimus.
de anima qticcslioncs fteri .... Legi quosdctm dicentes, Quidiii ergo conjici potest, quempiam fuisse, qui
qund pariler ciun corpore per humani seminis tradu- cnm animadvcrleiet in libro iu ilieronymi conlra
ccni etiam anima tliffundaltir Alii asserunt ,
quod iiiilinum mim. 25, liim ipsum S. Palrem veluli lnr-
formatis in utero corporibtts , Deus quotidie faciat ttni- reticum ex ejiisdem Rulini amiciiiis ab Aterbid judi-
mus ,
cl infundat. Alii quod factas jam otim , id esl calum aliqnando fuisse, liim Aterbio satis ipsum ff
 42i dilucipatio alttiu, BLRNAnni m rlbeis. w.
cii.sc damnatione dogmatum Urigcnis; inde snni|.sci'il A ii/ncerc in bono malum : snl quia minuris interiium
ansam libellum scribendi, in quo llieronynii do- nisi lacucro, respundcrc cjuijicllor, nc vidcar tacendo
cni.ia propnnerctiir, alque conlraiia dngntaia an.i- crimen ugnoscere, el lenilulcm nicum muliv couscin,-
llicuiale percell reului- ? Eortasse uaiiii|iic cen uil lia? signum inierpreleris. Alislinnil deineeps jurgii ,

oliosus Auctor, non aliter llieroiiynunn suii., fecisse scrjploijiic liieioiiymiis : quaiiii|ii:nn ilala otcasione
Alerhio, quam per libelluin palinodix, in quo dttm- iioii sine <<>ulcin pln de Riilino scnbil, sive atlhuc
nalio dogmatum Urigcuis coniinerelur. Ilinc vero v lam agenle, sive denato.
proclive fuit, libelluin etinidein liim llieionynio ;ul •
III. Siiam Rulino comiiiimiuneiii, et auiiciliani ne-
scribi, ut in Codice Bqbiensi ; iuni Rufino, sivc Aqui- gavil iiiinquati! Clnoinalius, ipsiimqiie lialniit co-
leiensi , sive disciptilo llieronymi, nt in aiiis codi- luiujue inler ciiaros Aqiiileiensis Eceleshr preshyte-
cibus. ros. Rem hanc piulq fnsius declaro, qiia.ni llenneus
CAPUT XII. Nnrisius iiilicialiir. Monasiico addictus insiilulo Ru-
Ruplam dolet inter Hjeronymum ct Rnfinum aniicitiam finns, siiniilque hiicus, posl liapli-ma susce|ituin
Augiislinus. Hieronymum ;ul silenlium hortalur Chroinu- discessil Aquileia :nn,o571 ;mi segiienie.. Noiuliim
tius. Rufino in Aquileiensium presbyterorum albnm
ascripto favel. Cuiii eodeiu liiilino colil annciiiaiu 1'auli- nreshyler iniliatus fneral juxla calciilps TideiiioiiM
mis Nolanus. Chromutio, GaunVnLio ftrixianb", aliis.iue r> anno 58li, quo ipsum, ct liiei onyu.iiiii, aliiue Mela
nuncunai Riilimis opera sua. .loaunis C.lirvsostnmi sedo , . . . ...
Coiistaiitinopoliiana delurbati, eatisam in Occideiite sirc- inaiii mvisit liierosolyniis el licilil. em Palladius,
mte ttttatur Chionutiius. Lausiacae hisiorite Auctor. Sic eiiim ai( capiic o :

I. Interim scriptis libejljs Riilinus ei Ilieronynius Cum Melania seniore vixit e.ium uobilissinnts, et iii.j-

ptlKiiabant. Duns ille luveclivaruni libros, quos auno ribits simillimus, ct fortissimus Rufinus , cx Aqmhiu
599 inceperal, vnlgavit anno 401, conlra Hierony- eivttate Ilutia", TzfieuS-jrspio-j £i; Ccrjepqv zKTaHiwfist?,

nium. Hisce nondum lcciis, sed ex ore lantiim ami- qui postea dignus est liobitus prcsbytcrulu
; quo non est

Coruni e* parle amlilis edila respondel S. Pater inventus inter liomines uec doclior, nec milior.

anno ihsequenle Apologia , iu duos uariier tribula in episipla S. : piphanii ad Joannein Ilicrosolyiui-
lihros. Epislol im reposuit Riilinus : sitntilque iuve- tauiitn dila, et a Ilicionyuio laline reddila, qiue ad
ciivaruin libros misij, quibus leitiuin opposuit Apo- aitiiiiin 59i speciat, prcsbyieium i,ufuiuin appclla-
logia; libruni Hieronymus. luin leginius. Ipsuni forlasse Joanues , a quo iuaguo
Ruptam inter illns dolehal ainicitiam Aiigustinus. in pretio habebaiur, presbyieriiin iniiiavil. Ortliiia
Aculealos Rulini libros perslringit, siinulque suaves liiin vero litulo Monaslerii, nullus ditbito : qua ra-
animi sui sensus Hicronynio exponil in epistola 75, lione laudaius Epiphanius in eadem episiola scril.it.
alias 15, anno circiler 401 scripla. Inquil eniin ninn. Q P.iiiliniaiiuin Monachuni S. llicionynii fralrem a sc
6 : Nescio qinr script.i maledica (Rufini Iiivectivarum presbyleruin consecrauim ad divina iu Ccencb.o
libri) super luo nuniine ad Africam pervencrunt. Ac- Betblcemilico inysleria celebranda ; eo uuod suncti
cepimus lamen, quod diynalus es mitlere, illis respon- presbyteri Hieronumus el Yinccmius, propter cerccuu-
dens maledictis. Quo perlecto, futcor, inultum dolui : dium et hun.ililalem nollcnt dcbila nomini suo cxcrcere
inler lam cliarus [amiliaresque personas , cunclis pene sncrificia. De variis Ordinalioiiuni limlis lale ac
Ecciesiis notissimo amicituc vinculo copulatas, tantum prxclare agit Chrislianus Lupus in nolis ad tano-
malum exstilisse discordice Quis !53 nniicus non iiem G concilii Chalcedonensis.
formidelur, quasi futurus inimicus, si potuit iuier llie- Posl annum 598 reduceni Ruliniiru in palriain el
ronijmum et Rit/inum Hoc qnod plangimus exoriri ? Et uibem Aquileiam Aqnileiensi clcio extra scpla
,

niiin. 10: Uoc maqnum et irisie miraculum est , ex Mnasterii aggregaiutn a Chromiiio, colligere pos-
amicitiis talibus ad has inimicitias pcrvenisse : Iwium suiiius ex Gcnnadip veiusio scriptore qid ca|iiie 17 ,

erit, el multo majus, ex inimicitiis tultbus ad pristi- de Viris 154 jllnslribiis Rufiniun Aiiuiliieiucni
ntim concordiam revertisse. presbyterum vocat. Id inficiauir Norisius, cujus baec
II. Miliores aninios llicronyino ingercre studehal verba siiut libro llisiori;e PeJ gianse, capiie '2
i :

Chromalitis Aquileiensis : idque adi litione suap Neaue post reditum a Chromaliq antistiie in suum
obtinuii, ul amho novis abslinerent sciiptis ,
quibus clerum userinlus videttir : ctcnim puuto po:.t inde dis-
invicem lacesserenlur. Riiliuuni prxseniem auctori- cessil, Uiicntem rcpeliturus. Falli puto Yinini doi lis-
lale sna urgebat, uljurgio linem imponerei : neque siinuni.Aqmleia ante annum 407 discossi§sc Ruli-
sane rcsponsum dedit ad terlinin Apologiaii libriim, nnia, prob.iri non potcsl, ut infra diceinluin. Veriim
qiiem llieronyuuis vulgaverat. Litleris eliam ad llie- eliam ascrihi clericos a;vo illo potuisse alicnjus I c-
ronymiini dalis, finem oblinuit simiillaluni, queiii clesi;e albo, quin ibidem pernianentcm -ctleni liabe-
vcheinenii-siiiic oplahat. rent, osientlii Tillemontius exemplg Paulini Nplani,
Rem ipsam lesialam reliquit Sanctissimus Vir li- qni in episiola 5, alias 45, ad Alypiiim, num. 4, re-
bro in contra Riifiinnn num. 2, ubi causam piofert, lcii : Ambrosinm Mediolani Anlislitem suo se clcro
proplerea qii"d, cominonitione Cbroinatii ncglecta, vindicare coluisse, ut elsi diversis locis dcgeret , ipsius
libruni eumdem conscripseril : Teslem , in.piiens, prcsbyler ccuscrclur.
invoco Jesnm, me ad commonilionem S. Papoc Chn>- IV. Neque solum Cbroniatius. vciuin etiiim nle-
matii roluitse relicere, et (inem fuccre simultaium , et riqne sanctissimi viri, qui bac Belate floichain,
425 DE S. CHRCMATIO EPISC. AQUILEIENSI 424
communionem Rufino Ecclesiasticam largiebahlur, A. Paulinus, ut dubia solveret, qusc communis amici
al) Anastasiu damnaium minime putabani, fovebant- menlcin animumi|ue vexabant.
quo cum ipso amiciliam. Habenlur Paulini Nolani V. Operam ille suam, vitamque insumebat iu ho-
epistolae plures ad ipsum. Hoc loco cam liteat ex- miliis Origenis in Sacram Scripturam laiio redden-
pendere, qua: apud Lebrunum 28, alias 9, ad Sttl- dis, aliisque proprio marte conciiinandis eluculira-
picium Scverum daia est, ex qua discimub : lum Se- tionibus , quas viris eximiis, quorum fruebaiur
verum Paulino quoddam niisisse coinmonitorium amicitia et consuetudine, nuncupabat. Cbronialio
pluriiiin diniculiaium, qnasin Hisloria Sacra texenda Aquileieusi homilias in librum Josue laline redditas
oLTendcrat, sibique expediri optabat : tum ab eodi>m obtulii, ipsumque in epistola nuncapatoria qua: falso
Paulino commonitorium idem transmissum ad Ru(i- iu vulgatis Hieronymo adjudicalur, liis verbis allo-
lium, ul ipse pro ea, qua pollebat, eruditione Severi quitur : Quia ergo el tu, o ttti semper venerabilis pa-
difficuhates explanarel. ha vero amplissimo cele- ter Chromati, injungis el pracipis nobis, ut aliquid ad
bral Riifinum elogio : Prmlerea aulem jussisti, nimium mdificationem et constritctiottcm divi tabernaculi ex

opulenler tibi de pttiipere tuo blandiens, ut quw de an- Grcecorum opibus el copiis conferamits ; oraliunculas
nalibtts non unius genlis, sedgeneris humani fugerent, 26 in Jesum Nave, quas ex tempore in Ecclesia pero-
ego videlicet quasi perilior edocerem... Altamen quod jj ravit Adamantius senex, cx graco laline libi pro virium

de meo non Itabui, de [rtttris unanimi opuleutiore the- mearutn parvitale disserui. Ipsuni Cliromatium com-
sauro pelivi; el ipsam annotationem ,
quum Commoni- paral lieseleeli, quem Divina Scriplura Exodi capite
torii vice miseras, lilteris meis indltam, direxi ad liu- xxxi nanat , implelum fuisse Spiritu Dei savienlia,

finiim presbylerum, saticta: Melanite spiritali in vita et itilclligentia, et scientiain omni opcre ad exstruitio-
comilem, vere sanclum el pie doclum, el ob koc inlima nem tabernaciili.

milii uffeclione conjunctum. Si ille Itus, quce merito le Heracio, qucm [ralrem appellat, nuncupatos ab
permoveiil de annorum sive regnorum non congruente eodem Rufino liabeinusCoiiiiiieniarios cjusdeui Ori-
calcttlo, Itianlis Itistoria' ctuisus non edideril, qni cl genis in Epislolain ad Romanos latine translatos.
sclwtasticis et salularibus litleris (sacris et bunianio- ln peroratione, quam perperam Hieronymo tributam
ribus) grwce juxla ac iutitte dives est , vereor ne apud invuIgalisedilionibiisevineilColelerins exms«. cndi-
ttliitm in kis regionibus (
ltalise ) [ruslra requira- cibus, opus alind memorat, iiuod postulanteGauden-
mus. tio episcopo Brixiano aggressus fuerat : Post Itoc,

Mentio Melanias senioris, cum qua spirilalem vi- inqiiiens, sane vocat nos optts, qitocl oliin quidem in-
tam in /Egypio ct Hierosolymis plmes annos transe- jtiiictttm est, sed nunc a B. Gtittileniio episcopo velie-

gerat Rufinus, reditum ejusdem pienlissiina; vidux (] menliusperurgelur, Clementis scilicel romani episcojii,

in Italiam indicare videtur. ln sequeme sane epi- apostolorum comitis ct successoris , de Recognitione
Stola ad eumdem Severum data, laudes ejus am- libri, ut in lulintim veiiantur Qttod si me Domi-
plissime perseqiiitur Paulinus : ipsamque narrat ex nus implere permiserit, redibimus ad illos (Adamanlii
Hierusalem post quinque lustra remeantem se hospicio libros versione latina vulgandos) et ad tua deiideria,
excepisse. Cbi annos vigiuti quinque commorationis ut in Numerorum et in Deuleronomii libros, Deoper-
Hierosolymilanse numerat ille, se|item auiem supra niiltenle, nliqtia dicamus. Moreui gessit Gaiidentin,
viginti Palladius in Historia Lausiaca. fideui suam postea lleraclio liberalurus. Ait vero in

Rediium Melnniae anno •iOi illigant oditores Rene- prologo Recognitionum : Tibi quidem, Gaudenii, nos-

dictini Operuin S. Auguslini touio H in pnef.ilione, trorum decus insigne docloruin opus, qttod olitn
Lebiiiniis in nova Upcruin S. Paulini Nolani edi- venerandce memoriic virgo Silvia injunxeral, ul Cle-

lione, et Tillemnnlius nota 2 in Yilam S. Melani*. mentem noslrce lingum redderemus,et lu deinceps jure
Pjgiuni adversautem novimus, cujus sententia esl: hceredilario poscebas, licet multas post ntoras, tandem
Ruliiium simul cum Mel.inia, tuni iler in Urienlem atiquando reslitttimus. In cilata peroratione post
suscepisse. lum iu haliain remigrasse. Piioris Cbro- coinmentarios in epislolam ad Romanos, Origenis
nographix calculis acquiescimus, quosegregie pluri- D volumina recenset, quse latino srrinone interpreia-
bns argumenlis vindicantac asseruni Peirus et Hic- tus jam fuerat : Homilias sive Oratiunculas in Gene-
ronyinus Fralres Ballerini ,
presbyleri J.55 Vero- sim, et in Kxodum et in librum Levitici.... ei in

nenses libroObservaiionum in
l opera Henrici No- Jesum Nave, et in Jutlicum libnm. ei in irigesimum
risii num. 5. Hinc Paulinus praedicto Rufi-
capite 2, sextitm, et in trigesimum scptimi m, et trigesimttmocla-

num exornat elogio post magnos in ipsum Ronuc vum psalmum. Alia ejus opera Paulino Nolano, Ur-

tumullus concitatos. Accedit conlirmalio ex epocha seio abbati, et Douato nuiicupata, capite sequentc
conscripla3 a Sulpicio Severo Historiae Sacras, quam memnrabimus.
ducere animo conceperat usque in Stiliconem consu- 156 ^ '• Ad Cbromalium nostrum redit oratio,

lein, ut ait liliro sccuudo, annum scilicel Clu isti 400. cujus sollicitudo per liaec tempora maxiine eniicuit in

Hoc anno historiam suam adomabat Severus,

igitur gravi causa Joannis Clnysostouii, sede Conslantino-

eamque uuo vel aliero post anno absolvit eodem- : poliiana per vim ac injuriam delurbati. Lwloxiic
que circiter lempore difliciillalum quas offmdebat ,
superboe imperatricis insligatione , ac Theophili
Severus.commonitorium acceptum misit ad Rufinum Alexandiini et conjuralorum episcoporum malis ar-
 : ,:

*2S DILUCIDATIO ALTEltA, BF.KNAR.DI DE RUBEIS. m

tibus, damnalum sandissimum virum anno 103 iu A cadium 157 transmitlciidas. Fuerinl fortasse nd
pseudo-synodo halnia in snburbio Chaloedonis ad ipsum Clirysosiomum datx (b).

Quercuiu, dccreto suo Arcadius Augustus exsulare Operam illc rescivit in exsilio, quam pro euacausa
jussil. Ingenti lernc molu ractn, ae plebe ad sedi- diligentissime navaverat Aquileiensis episcopus, qui
lioncm vergente, ab exsilio revocatns est. Impoten- ampluni idcirco ab eodem Chrysostomo elogium, et
teui liaud remisit ir.im Eudoxia, donec iierum in sy- inullas grales anno 406 conscculus esl. Aii cniiu in

nodo Consiantinopoli auno 404- celebrala ab adver- lilieris ad ipsum datis : Clarhsima ferveniis tuw uc
sariis oppressns in exsiliuui Clirysosloinus deporln- sincerm chariiatis tuba ad nos usqne sonum suuin dif-
tur : <|iio perdnranle, sanclissinuini vilae ciirsum fudit. . . . Nec hos , licel alioqui tani lonqe ditjuncti,
consiiininavii die 14 seplembris anni 4-07. Scdeni minus quum i\ qui adsunt vehemenlissimam alque iijne

porro exiinii prsesulis in exsiliuin ncti occupavil pri- plenam charilalem, sincerumqne el ingenti libertute ac
iiiiini Arsacius, tuin Aiticus. fiducia perfusam linguam, ulque adamuntinam con-
Sede sua cuui injustc depulsus exsilium paliebatur lentionem exploratam habemus. Gratias agit amplissi-
Cbrysostiimus, lilteras dcdit ad Imiocentium I,ro- mas pro diligentiore studio, quod niagna animi con-
manum ponlificem, qui Aiiasiasioanno 401 sufleclus tenlione in ejus pra?siabal causa : ip-umque rogai
fuerat die 4 decembris, aut anno insequente 402, B ut s ' tabellarii occurranl, qui ad ejus soliludinem
die 27 aprilis, ut aliisplacet. Litieras easdem refcrl aul exsilii locum venerinl, desua valeludine scriliat.
Pallndius in dialogo de Vila ejusdem Chrysostumi Scis enim , inquii , quanlum hinc roluptatis percepturi

siinilesque lesiaiur(n) scriptasab eo luisse ad Vene- simns , citm de hominum lam ardenler nos amantiiim
rium episcopum Mediolani, et ud Chromrilium Aquileiit prospera vale.udine crebrius ad nos afferatur. Infecta
episcopum. re, legali redierunt; impedienle Tlicopliilo, ne syn-
Opein Clirysoslnmo pro sua auclorilate ac digni- odus celebraretur, in qua, deicctis dolis ejus, li-

tate collalurus Innoccntius, liileras ad Honorium quido pamissei innocentia Chrysostomi. Miscro et
imperaiorem misit. His Augusti pieias mota (verba iniquo sanciissimi viri exsilin mnis finem imposuit
sunl Palladii) jubel Occideutnlium synodum coqi : et egrcgiae vero Chromalii nostri erga ipsum charitalis

cum uniim simul sentenliam lulissent, eam ad suam et sollicitiidinis numijiiam excidei memoria.
pielalem referri. Congregalos narrat idem Palladius CAPUT XIII.
Jtaliiv episcopos. Konue synodus habiia est. Orant Mortem Chromiilius, ctijus opem reeensenlur. Sedem
oliit
Aquilcieiiscm Aujriislinus ronscendil. Aquileia discedit
vero Patres supplicihus ad imperaiorem oblalis
Rtiliiuis. iReliqnii hujus capilis omitttmtur, qna: ad Chro-
libellis, velil ipse fralri suo et imperii consorii.Ar- maliiimnon perlinenl.)
cadio rescribere, ul jubeat synodum fieri Thessalo- C 1. Sanctissimain denique vitain, laboresqne mulios
nicie ; <|iio facilius ulrai|ue pars Orientisct Occidcn- pr.Tclarnsque pro Ecclesia universa el Aquileiensi
tis cerlum ac indiibitatum dc Jnannis Chrysostomi Cliioinatiiis consummavii, cujus niemona die 2 de-
causa jiidicium ferat. Sanctissimi viri cansain sire- cembris colitur in Ecclesiaa faslis. Vit.T ejus ternii-
nuc lulabalur Chromatiiis, rujus cpislolam un.i num ligit Uandulus anno Christi 407.llanc epocham
ciiiii litteris romani poulificis dclegit llunorius, ut indicari a Paulino Nolano
ad Rufinum in epislola
eas ad Arcadium mittcrel. Ilaec ad annum 405 per- daia, inlra dicendum est. Tenuisse Chromalium ad-
tiucnt. Ait vero Honorius iu epistola ad Arcadium : dil Dandttlus Ecclcsiam Aquilcia», annis \S jam ex
Quwnum enim sil Occidentalium de Joanne episcopo invasionibus Barbarorum plurimum lialia pertnrbaia.
seutenlia, ex omnibus epistolis, quoe ad me scriptec Priina scilicet vice Alaricus anno 400, irrupil iu Iia-
sunl, duas subjunxi , unam Romani , alteram Aqui- liam, longe laleque vastalis agris Aquileieusibus :

leiensis episcopi. nequc recessit in Pannoniam, nisi post pugnam ad

Romana? Kcclesiae legali, liVeris acceptis impera- Pollenliam, Ligtnia; oppidum. Eamdein posiea re-
toris Ilonorii, Innocentii, et ltalorum episcoporum, giouem anno 404, aut insei|iieiile lenlavil Itadagai-

Cliromntii Aquileiensis , et Venerii Mediolanensis ,

sus, aller Golliorum rex ,
qui mullis vaslatis locis

atque idiorum. necnon eommonitorio synodi totins Oc- D occubuit in Thuscia. Pe secunda Alarici irfuplioue
cidentis ,
publicn cvcciione Conslaniinopolim pro- mox agendum.
fecti siint. Ilas Chromaiii epistolas puto ab illis di- Nonnulla vulgaia ferunlur opnscula, quaeChroma-
versas, quas inemoral Ilonorius, nnaciim suis ad Ar- tio Iribui solent. Plures abeo datas ad Innocentium

Haiidqnaqunm testatur Palladius scripias ab

(a) (b) Ex his Palladii verbis, unde eonjicii De Hnbeis
Jnaiuie Chrysuslomo similes epislolas ad Venerium datas forlasse a Chromnlio ud ipsum Chrysosiomum
Mediolanensem, et ad Chromuiium Aquileiensem : lilleras, colliqebat superiiis Fontaniuus, cap. 5. niun.
sed Chrysosiomus ipse cst, qui ila scrihit, episto- 6, iion itd Honorium solnmmodo . M'rf ad Arcadium
laui siiain claudens; uii non uuo ex capitn recte quoque AiiRiisluin tilteras deilisse Chromatium incausa
conjicii ac persuadet Coustamiiis in Kotntione quam Chrysoslomi. U ipsuin cuiu Fonlaoinn sentii ciinm
Stihjicii :td lliinc Iociiiii, inier Epiitolas Romanorum Cciilierus. Ilist Geitcr. des AttteursSacres, cic, tom.
pfliuifnum, col. 787 rdiliouis Paris. Vide inlegram X, chap. 3. § V. Quidni nd utrumque, ad Arcadium
illioscpisiohe Chrysosinnii clausulam inter Veiennn nempe et atl Chrysostomum, ea occasione scripserit
Tesiimonia, t\ux congessimus iu fronte hujus volu- C/iromo(ins?
minis posi pnvfation m.
Patrol. XX. H
 :

m DE S. ClinOMMIO EPISC. AQUILEIENSI m

pontificem, Aiwbrosium, Hieronymum, l5@.!oan- A debemus Tillemonlio aiiimadversinncm. Deinde vi
nein (.hrysosloinum,memoravimus, epistolas, quaj deniur ejusdein aucioris esse pra dicue omnes ho-
milise, cum in eisdem pari moilo doxolngia; fomiulse
perieniut. Ejusdem, el Ileliuduri nomine epistolnm
Baronius pr;efa- adliilicaniur.
ail llieronymum scriptam reciial in

qua Inler liomilias iu caput qiiintum et sextiim Mat-

tione ad mariyrnlogium romanum capite 5, in
tlisni E.xpo-itio Dominicae Oraiionis habeiur; quse
postnlare perhibenUir probatissJmi praesules ut (a- :

mositiitiios (eriales de. Archivio S. Eusebii, Ccesarem

nuni eadcm sil, ac illa quam llenieliins 159 pro-

Martyrum dirigat festa. ponit , consulere puterit qni Ecclesiastica pntitur

Palwsima! episeopi, inqnirens,
Hanc ciiiii llierimynii responsione inler spnrias mer-
cjusdem llistoria. Ikcc eadem opera in aliqtiibus eili-

lioniliiis iiiscril>uiilnr lilulo Chromatii romatii episcopi.

ces jure meriloque rejicit annalium parens. Prodie-
Hiuc plerique viri docti eadnn Cliromatio nostrn ;ili-
rnnt eliain inter opera llieionymi Bub eoruindem
Clnomittii et Heliodori nomine ail enniilem epistola,
judicand.i censent. Titulum eumdeni exposuimus

eju-demque ail illos respnnsio tle Lihris apomji>his, capite X, num. 2.

Deorlu Marice Regintv Virginis svmut et II. Chromatio sticcedit Augusiiiuis. Inita; Sedis
videlieel ,

Nativttate alqtte itifatttia Doitiini nostri Jetu Chrisii .

teui|iora ,
prasulis patriam , nioi nmqne ac littera-
runi praes lantiam declarat Dandulus in Chronico
qu;n criliroriim oniniiim calculis snptnisititiic liaben- R :

Augusliliut, inquiens episcopus Aqtiilciensis iitlro-

tur ac spiniae. Donique Petnis Wastclius carmeJita ,

Joannis Uierosolyinilani, Cliromatio ho- nizalUS esl anno ob Incurnulioiie Dumini voslri Jesu
in vindiciis

miiias nonagintn ailjmlicai, quoe inter opera Cln yso-

Chrisii 407, quia plebs ctithulica ex Barlmrorum ittva-

stomi editsc sunl : cui lainen caleulos nostros mlji- sione plitriniiiiit agiiattt , uiia cum Clero ad fidei sttcv

non licel. Ejns etiain Expositiottem Oraiiunis robitr, hunc origine Beiieventanum , virum orthndo-
cere
Histori;o Eecle- xuni el Divinis Scnptuiis sttiis eritdilttm sibi in
Doutinica' sistit Uenichiiis parte.
, ,
11

Gollfridus Olearins in Bildioihcca 1'ottliliccin eUgeru.nl. Bievissimuin esl elngiiim

siastica;, ut refei
,
t

scriptoruin : quo de opere tneutio infra rccurrol. quoil in Clironiro Aqiuleiensi legilur : Cltronialio

vel pntius operum fragnienia, suceessil Aiigu>tinits pulriurcha qni pvsl annos 19 ab
Alia fenmtur npera, ,

sub ejus iiomine saqiins vulgaia, qu:c toino V Bildin- oidititnioih' stiu , aucto populo Dei, cum Sanclis in

thecie Patrum Lugdiinensis hoc ordine rccenscnlitr : pafi» ijitievit.

De octo Beatiludiiiibus , sett incaput quinium Mat- Sedis inilium pendet cx anno cmortoali Chio-
I.

tlttvi. II. /« capitl gtiimum inleqritm ejusdem Mat- matii iuferius designaiulo. Tuin vero impcrinm
tlnri . ac parlem cupilis sexit. III. In capul iritttm Orieolis aillinc lencbal Anmlius , cui aimo 4U8
Matihiei. Priraum opusculnm esi homilia, ocoasinne C posi e.ile.ndas maias junior Tlieodosius suoeossit
niiniliiiariiin habila. lncipil : Dal nobis, fratres, con- rcgcb.ilqii-.' Ilonoiins UcckIim» partea, quas Baiba-

ventits Itic popitli, ct mrrctiius frequenlia qccasionem roniin linb;e po|iiilalioiiilnis et incendiis vasialianl.

proponendi sermonis Evitngeitci. Seligilur sernio ! alna Beiieventaniiin vocal Auguslinuin Haiidiilns ;

Clnisti apud Mailhcmn de pclo Beati.tudinibllS. cnjus rci ceila , ac velusta ilesnnl iiioniiiiienta. No-
Ilesinit : Ul antem verbis fmis cum pra-jitlione con- vcindccini sedis annos imneiat Cliroiicon Ai;ni

cordet . si est gaudium mercatorihus propter lucra lciense ; iiovem alms addil clironisla V '1101118 : Au-
priesenlia et cndnca, magis gitudeitmifi onxnes el Itvte- gustiuits , inqiiieos, Episcopus Aquihia, sutv ititltro-

mw quia tales Domiui hodte invenimue margarittis , nixationis atino 28 defunclus est.

quibtts nttllti potsint bona stecidi comptirart . Qtttts ut Clnonialio 11011 Augiistinuio , sed Nicelam niiiiic-

acquirere, oblinere ,
possidere mercam r, auxHhm r.il iiniiieiliaic soiri'Ctiiin ligliellus in Italia Sa.ra.
nobis et graiut cum virtute ab ipso Domino postttlninla Errasse virum , hene et o|itiine de Ecilcs is lialiai

esl, cui sit gloriu in stvcttla stvcttlorum. Amen. Doxolo- iiicriloiii , evinciinl allcgita clironica , quilius con-

giain animadverle. soual calalogus Foiojnlicnsis ,

qnein juxia formana
Qnae duo seqmintur, fragmenta snnt cominentarii di|ityc!ioriini coiifecitiio niciiioraviiuus , ac primo
in Evaugelinm Mattlnci. Dnsologia
supeiiiis mcmo- D loeo danius in appnnlice. Alia nolds eriint cei is-

rala, qua linis iinponilur liomilias de octo Beutitndi- siina enoris niYiiiiienta pioferenda , cimi de Niccla

nibns, [requenUus legitiir in dnolins rcliquis liag- ageudiim fuerit.

nienii-, aui ei-iljeni ant consimilibus verbis concepla : III. De oliilu Chronialii nimiiini dolens Hiilinns,

nempe, Cui laus et gloriain smcula saculorum, Amen; anceps hasrebu, an A,|nilei;e moram trahere dc-

vel C»i est honoi\ laus. et gloria itna cum Spiritu beret , iiii aliin qiiarenda sedes loret : llmiiaiiiqiie
niiuc et srntjicr, peiere
Sancto ante onutia scecuta, et el in ciiin cngitusset, haac illi lamen ccr*a 11011

sccculetig&ulorum. Amen; vcl Qui esl benedictiis in insedebal aiiiinn s«nteulia. Iloc inielligenda scnsu
in svrnht saenloritm,
sa-cula; vel Qni est benedidus pulamits Panlini Nolani verba, quaa in ejus episjula
Amen. Itemqne dennmi illa veilia liabi nlur : Pcr 46, alias 17, nd [iiilinoiii dala, leginnis : iSiiiic ros in

Clirislum Dominum nostrum. Hinc dno cilliginilor. astiisoliciliidinis.il iiiceitu niurtinim, Itomnm pcliju-

Primo videnlur Coininenlarii iu humilitts triliuli : ti< usis. Qii.-viiain alia fueril causa, ut a-stu sollici-

qn;c juxta niimerum repetilse Doxniogije, decein ct liidiuis laboraret . aciiiceiius et anceps Ouctuaict
seplcm vel etiam octodecim disttnguunliir. Hanc Rnriniis ubi diver.-aieiui' nisi Chrotnatii oliitns'.'
 ,
, ,;

429 DILUCIDATIO ALTEIU. BERNARD! DE MJBEIS. 450

Aquiifliae comnior.iri nolebat posl morlctu sanciis- A scrrime depopulalns Hoc anno captam urbem
esi. ,

simi episcopi, quem pairem amantissimum exp«r- plurinii icneiit ac probam dociissimi viri quorum ,

lus fucr.il. Roinain prolicisci ronsiiiin r.it : ncque scnlenti im amplcclimur, liccl siiperiore id anno fac-
lamen lisee illius firma erat senlenlia. Linde pergil tiitn censcal Pagius. Iiaqnc data fu ril Panlini Epi-
Paulinus : Det nobis Domimis , a Domino hrlificari sinla ad Rufinum anno 408 cadenic vol incunte .109.
quam primttm ile ac.tu noslro . . . . Et incipiamut la llaiicc|.oc:iain caloiilosnnapprolcuil Tillemonlius,
mcn sperare fructum prtv&entia! restnr, si vos ccrti et Lebruiius.qui divi Paulini operiini iiovam ediiio-
esse de vestra setUenlia , vel Domini circu cos plucito uein curavit uberriinis nolis exornalam : siimilipie
coeperitis. Nocdnm ergo, quam sibi dcligeret sc- arbilraiilur,eodem anno409 inccplo adiilloquc non-
dcm decreverat Rnflnus.
, dnni fnisse Paiilinum ad insnlas Nolanas evccluin;
Quo anno pncdicia Paulini episinl.a scripla lueril, siquidcm Rulinus iu cpisiola nniicupaloria libri 11

iiiqnirendum cst. Teiuporis nota in cadem snliiiuli- d« liciicdiciionibiis, quem post allegatam epislolam
cari videlur, ulii hscc li ilienliir : IVodis aulem etsi cliiciibralum dicetnus, 11011 alio uisi ciuilidonli fra-
pro tua cltaritulc pratsumptio tit, quia remettturut ad tris tilulo neque vcrbiim liabet
ipsiiin appcllat,
Orienlem non fertf, invisitatis nobis , ubire ; \QQ quod ejus indicel pastoralem sollicitnilineni ac di-
tamm de peccutis nostrit mcus est , ne cliamsi lam B gnilaiein. Objecta profcriinl illi ,
qu.o aihcisaii vi-
nobis vicina film II ibtjlonis tmertal. Discinnis, Ruli- denlur, ct exnediunl. Paucis expendere Jiccal. quod
iiiiiii jam tum auiuio statuisse regressum in Orien- liabel Pagius ad annum 403, 1111111. 10, ab cisdem
tem. Nnn alia ibidcm inlelligilur Filia Kabylonit pnetermissiim. Verba refert Pclagii anuo 4 17 ad
nisi Roina. Scnsiini declar.u ip-e Paulinns m epi- Iiiiioceniium papam , cujus obilum iguorabat , scri-
slola 29, alias 10, ubi loquens de Melania seniore beniis : nempe, Legant illum epistulam , 9«« 111 «d
qu;e llierosolyniis relictis,in Ilaliam ac Romarn sanclum virum Paulinum episcopum antc duodccim
reinigraveral, sic ail : Hanc ercjo ftlia Sion (Jcrusa- fere annos scripsimus. Iloc epistolue fraguicnlum
lem) haetenus liabuit , ct desiderat : nunc filia Babij- profcrl Atigiistiiius in libro ilc Gralia Clinsli, capile
louis (Roma) hubct , et admhalur. Rng.it ergo Ruli- 55. Duodecim illi anni si rclro iiunierciilnr, auniis
iiuiii Panliiiiis, iii profeciurus ipse in Orientem, se colligilur Cbrisii 405 ,
quo ad Paulinuui episcopum
inviso, nnn abcat : simulque tamen veretur, nc Uo- sorihebat Pelagiits. Ita sane dc leinpic auiinquc
:

ma, etfamsi vicina ipsi Paulino Nolae degenli , ipsuin daiu; c|ii-lobe diibiuin nulluin. At ciiin auuo 417
averlat. lestalur ille, se ad sanctum virum Punlinum ipisco-
Causnm scilicet metus, quam proferl Patilinus, pitm scripsissa, dignitalein signifieal, qua poliibalur
pionuin est inielligerc novam Alarici Golliorum C illc anno, quo ad Iniioceul.uin scribebal , UOII annu
regis irrupiiouein ,
quic Riifino impedimcnio forel qno ad Pauliiiuin scripsil.
,

quoniiiius romauiiin iler aggrcdereiur, ac iudc No- Qua; ciini obiier adnionerc pictiiim opcre fuerit,
lam pcrgcret. Aiqui Siilicnue, qtii Goilios in llaliam jani poslrcino loco colligcrc liceat, aimo 1 irciicr 408
acciverai, decimo calendas septembris anni 408 ,
vc! eliam snpci iore, ul babcL Dandiilns, CI11 omatiurn
iulcrfecio, occupavit Alaricus Portiim urbis : eo- e vila mi^rasse : ipsuuiquc idcirco Ruliiuun /11 <ts(«
demque aiiuo ad linein vergente Roni.un prima cin- sollicitudinis , et incerto morarum Romam pcicre ju-
xit obsidione, ut e\ Zosimo cnlli»uni viri rei cbro- dicatte : neque laiuen dc concepta senlentia certum
nologicx perilissimi. Iieriiin anno insequente 409 ,
fuissc.
ad obsidium Roma: coniendit rex Gotlms : quain (
Qttce seqituntur, ad Cbromalinm 11011 pertinent
lcnique lerlia vicc anno 410 obsedit , ccpii ac mi- ti itlco liic fntem hiiic capiti imnonimus. )

EX DISSERTATIOIMBUS VARI M EIlUDITIOrVIS

FR. BEPvNARDI MARLE DE RUBEIS
ORDINIS PR^DICATORUM.

Veneliis 1762.

161 C.VPITIS XVIII. NUM. V ET VI. D ejus recnlitnr die '27 S&vembrit in Mai ivrolngio Ro-
v. Oiuit sincii siinus vir Valcriamis, Aquileieusi mano, aliisque duobusmss. ,-ancii Cyriaci, e{ sancli

Ecclesia sordibus liaereseos purgata, quas Forluna- Maxiniini , apud Bollandum, ci llcn-cliciiinui. llicm
tianus Pr.cd cc-sor (u), ac liniliini Ariani inlulc- liabcnl pncc •dcntcin ili vclusium M irlyrologiuni quod
raut, cadcmque jure MelropoliUco aucla. Memoria vujgavii Floreminius , ei Coibeicnse apud ipsuui

(«) Forlasec vir rlariss. aliler hotlifl dc Fortuna- ia Praclati ni: dieta miiiI.

i.iu 1 Vq nl"c'ii>i scniii ct qua de ro recolautur i|U;e :

 ,

451 DE S. CHROMATIO EPISC. AQUILEIENSI 432

Hieronymlanum ct Gellonense apud Dncherium , A die ti Maii anni inscquentis 589 , ac etiam Legem
Labbeanum et Auciarium Usuardi , el Bcdaj apud xix De Hareticis, G Kal. Decembris, seu die 26 No-
laudaii Boilandi Conlinualores. Valentinum , corrnp- vembris. Ilinc vcro colligit Fonianinus, Tlieodosium
to scilicet Vulerinui nomine exliibent Marlyrologia annu 588 Aquilei;e subsiitisse die 26 Sepicinbris,
Anineipiense, et Rabani, a Floreniinio ciiata , et eodemque anno versatum esse Mcdiolani die 10 Oc-
Richenoviense n ab ei-dem Bollandianis vulgatum. tobris.
Ad anmun obitus quod aiiinel, ac successionem < Quo spatio lempnris inicrjeclo Ambrosius (Viri
Uiromatii in Sedcm Ai|uilciensem, ila disserebam in docti verbasunl), exstincto Maximo, positoTheodosio
Mouumentis capite 10, num. 1. « Iloc anno cadente Imperatore Mediolani , ut ait Paiilinus, Aquileiam
588, vel ciiam ineunte anno 589, diversalum csse properavil : alias in allerulra urbe, nnn liiieris, sed
Ambrosium AquiUiw novimus: unde conjcciura sumi coram de Itescripto in Lliristianos Medioluni vutgato
poiest, eam in Uibein profecium esse sanclissimum apud Augustum exposiolasset. i Tiim consnlendos
anlisliiem ad uovi episcopi consecrationem. Priinum ailmonet Sammaurseos Auctures Admonitioms pro
nos docei Paulinus iu Ambrosii Vita, num. 21, Ex- ordine epistolarum sancli Ambrosii § II. sicquede-
si.ncloMaximo, inquiens, positoTheodosio Imperatore mnm ait < C aiitem (ul vidiinus) Valerianus
:

Mediuluni, Antbrosio rero episcopo comtiiuto Aqnileia; J3 obieril die 260 Noventbris ; liiuc cousiare Ainbro- ,

dedii ipseAmbrosius nd iinperaiorein epislolain, in siiim aute, non post obiluiu Valeriani Aquileiam pro-
editioue NourrianaiO, ut ipsum a sentenlia revoca- fectum; ideoque aliam ob cautam quam nb Cltro- ,

rct de synagoga quadam Judworum ab cpiscopo Cas- matinm Valertano subrogandum qui nondum ex Iiac ,

Iri Cnllinici resedilicauda, deque Monacbis qui fa-

vila migraverat. »

«uiii Valenlinianorum Hwrelicoruin , ab iis conluuie- Minimc pulo, fpatittm temporis , quo Aquileiam
lia piovocaii inceiulerant , supplicio aflicicmlis. prnperavit Ambrusius, illud inlelligi quo.l inier diem

Aiqui ccrto colligimus ex Cndice Theodosiano , ip- 26 Scpiembris fluxit, ac diem 10 Octobrix : adnoque
siim Aiigu-ium Tbcodosium nondum die xu (seu x) lola corruere videiur Fonianini raliocinatiu. Sam-
Kat. Octobris (bnc est die 20 aui 22 Septembris) niaur:ci Eililores Opeiiim sancti Ambrosii, quos bac
anni 588 discessisse A |iiileia : ipsumque VI Idus de re consulendos jubet, quaulum cormn ex verbis
ejusdem mensis jam Mediolanum venisse, qua in urbe intelligo, non adversanlnr. < Slaiuendum itaque ,

usque ad Maium insequcniis auiii commoratus est, (inquiunl) Itanr epislolam (xl, supra mcmoraiain)

Ilaque Ambrosiiis anno cadente 588, vel inrunte, ac tunc temporis fuisse scripiam, cum profl gaio Maxi-
inccepio 589 , manebat Aquileisc : ibiquc allegaiam mo , Mediulaiiuin rediit imperalnr. Alqui ex C"dice
dedit ad imperatorem Tbeodosium epistolam. Ilacc C Theodosiano intelligilur, eumilem 12 Kul. Cciobtit
animn perpendens Barnnius ad aniiuin 388, num. (die 22 Soplcmhris) amio 588 nondum recessisse

84 sic ait Quod auiem deiineretur Ambrosius Aqui-

:
Ai|uileia 6 rero Idus ejusdem mensis Ociobris (die :

leiie cum nullitm Itoc tempore memoriii sil ibi cele-

, 10) jam venisse Mediolauum qun in uibe usque ad :

bralum fuisse concilium : equidcm exisiimo , iltttc es- Maium seqiiemis anni commoralus esl. Ex quibus li-

se profeclum ex more ad novi crealionem autisiitis ,

quel, Itoc ipso inlervallo sanclum prxsulein, qui ne-
cum defunclo V aleriano ejuscivitatis episropo,in 162 goiioriim suoruin causn Aiutleiain se conlulcrat, snper
locum ejtts est snbrogalus sunctus Cltromatius. iSon memorati cdicti revocniione scripsisse ad Theodo-
iuancm putn conjccturam. » sium. >

Hanc rejicit arcliiepiscopits Ancyranus , Justus Fon- Cbi inicrralliim illud compuiasse inlelligo doclis-

taninus; eju-que vesligia premit Joan. Josepltus Li- sinios viios a die 10 Octobtis anni 58S posiquain Me-
ruli in Opere citalo (iSolizie delte Vite ed Opere diolainini rediit imperaior, ad Muium annt insequen-
scritteda' Letterati del Friuli) in Viia Chromalii. H;ec lis. Interpreialioni 163 uostrsc favcni Paulini vcrba
vero tradil ille in llistoria Lilleraria Aqtiileicusi Li- in Vila sancli Ambrosii. Ail illc, num. 22 : Fxstincto
bro iii, capiie 5, ninii. 2, scilicet :
1° Viia migrasse Maximo, posito Tltcodofio Mediolani , Anibroiio vero
sanctum Valerianum 6 Kal, Deeembris, scu die 2G D episcopo constiiuto Aquileia; (animadvcrie Ambrosiiim
Novembiis; 2° Maxiuium Tyrannum ad teriium ab dici constitutuin Aquileise pnslquam Mediolani posi-
Aquileia lapidem anno 388 devicium fuisse 5 liat. tus ernt Tlieodosius), in parlibus Orieniis in ipiodam
Augustas , seu die 27 Julii , juvia Idacium in Faslis caslello a Cliristianis viris stjnagnga Judmorttm ct
Labbeanis : secus vero 6 Kal. Sepientbris, seu die luctts Valenunianoritm concreiuata suol... Sed de bu-
27 Augusti, ui babet Socrales;5° llosle fnso, Aqui- jusmodi facio comes (Jricniis ad imperaiorem rela-
leia: Tbeodosium aliquandiu substilisse: nam lex x lioncm direxii, qua accepla imperator pr.Tcepcrai
de infirmandis iis qua: sitb Ttjrattnis actu fuerant, ibi- ui synagoga ab episcnpo loii re;cdilicarelur... Sed
dein daia esl 6 Kal. Octobtis, seu die 26 Seplem- liiijus pnccepii tennr cuni ad aures pcrvenisset
bris; i° Posl sexdecim mnx dies , Legem siiuilem, venerabilis viri Ambrosii episcopi , direxil ad impe-
vil in Cndice Theodnsiano, Mediolani lalam fuisse G ratorem epistolam , quia ipse iii tempore excitrrere
Jdtts Octobris , scu decima die cjusdem mensis; non poicra! : qna illuin cnnvenit, ul id qnod ab eo-
b° .Eadem in urbe Mediolanensi ab ipso Tbeodosio dcm slalnliim fuerat, revocarelur. » Quo ex loco
datam Lcgem xvn De llareticis, Nonas Maias, seu perspicue addisciiuus , Theodosio, posl Aquileiam
 , ,

453 DILUCIDATIO ALTERA, RERNAItDl DE RUBEIS. 434

reliclam jam posito Mediolani , de Synagogx incen- A dio consulendani esse caiheilram Pelri, el fidem apo-
d:o certiorem facium fui-se a coniiie Orienlis: alque slolico ore luudaiam : se riirMim ail, calhedriv Peiri
lunc Ambrosium Aquiteiac constilulum litteras :\d coiumiiiiioiie consociari ; ac deinuin stibdit : Absil lioc
imperatoretn dedisse de revociiione edicii. Lncus ii Ilomnna fule. Non ergo se llierooynius hominem
ergo relinquilur B.trnriii cnnjeclurx, ut eiiani post Romnnum vocavii ea solnm raiione, qnia Laiiua? seu
(liem 2t» tSovembris Valeriani emortualem , iu eam Occidentulis Ecclesia; homo essel.
iirbem Ambrosius perrcxerit, Chromaiiuin ordina- Tesles addil Gelasinm Cyzieenum, libro t concilii
tiinis episcopum. Casiernm Lcgem snperius cilaiam Nicxni , iu Pra fatione , Pntrcs Niewnm synodi u ,

vi de infirmandis liis, etc, datam Aquileia; , exhibet Aciione i Phoiium

Codice lxxxix, qoi Ronut-
, et ,

C idex Tlieodosianus, non 12 Iial. Oclobris, ul Ldi- nttm dixere Rufinum. An vero cnnveniens fuerii eo-
lores Sammaurxi habenl; neqne 6 Kal. Octobris, ut rtiiu lestimonium ? In Gr;cco lexlu Cyziceni, Nira'-
Fonianiuus affert: sed 10 Kal. Oclobris, Theodosio norumqiie Palrum legoUofinum irptvSvTtpov 'Pwfinr
II et Cynegio Coss., anno 388. presbyterum Rotnw : qtiat voces indicant, Rulinum
VI. Cliromaiii uosiri Opnscula primus vulgavit ali illis ere.liiiim Romanttm : non Lalinum, et Occi-
Joan. Sichardus una cum Symmachi Roma- papa; Apolo- dentulis Ecclesiw pre^hytcrum duniaxai ; seil
geiico ex vettistissinw codice sub lioc lilulo
, Cliro- B nnni palria et ortu. Quo eiiam errore forlasse cplus :

matii doctissimi episcopi Romani, elc, Basitex, apud Pliotius, Rofiiiiim vocat toO 'puukiov. Al mirum non
Adamiiiii Pelriim mense Mariio 1328, \t\-i>°. Diffi-
, essel Grxcos Scriplnres vocasse Rofiouin Roma- ,

ciilt.itcm ingerit appellatio Romani. Palriam ejus num, boc csi latinum, et Occidenialis Eatcsice scri-
putabat signilicari Sixius Senensis. Clironiaiium piorem : stibit attamen miraiio, apud ipsos Occiden-
vocat llispanum Dandulus : al ullo sinc prolialo tales vocari Cliromaiiuin Romanvm, id esl Lalinum
vade asseritur si ve Romantts patria, sive natioue Ili- el Occidenlalis Ecclesix episcopum,
spnntts. Baronius , in Martyrologio , ad dicm 2-2 Ju- Testimoniiim denique , veluli Incnpletissimum ,

nii, et 2 Decembris , in noiis, obscrvai, Aqnileiam afferlur Albini cgiiomeuto A'cu ni , qui in Libello
diciam aliquando civiiatem Rommtam : adeoque cotttra hwresim Feticis nondiim cdito , asservaloqite
Chromatium vocari episeopum llomrinum , perinde inlcr Palatiuos Bililiolhccie Valicao;c Codices, inlcr
esse ac Episcopum Aqnileiensem. Quc.nellus , ad Patrum Latinnrum ilicta, Augustini, Iiidoii, ct Lco-
epislolam cvxix sandi Leoiti.-, § 4 ; Pagius , ad an- nis , nfferl eiiam Chromatii seiileniiain bis veibis:
iiiiiii 396 , num. 7 ; Tillemontius , in Monumenlis Cltromaiius qiw/ue sanciw Romamv Ecclesim auiitles
Ilistor. Eecles., lomo XI, iliclum Romanum docent, in Lib, llo, qnem de octo Reatitudinibus inscripsil, etc.
boc est catholicum , vcl eiiam episcopum Ecclesiw G Animadverleie pr;cstai Cliromatii vcrba qttx ab
Romano in imperio positw. Tol inler coujecturas nii- Alhioo seu Alcitino ciiaoiur , in prxdicto exsiare
hi eiiani qux menti me;e incidcral , profcrre licuit Lihcllo, qiiem edidit Sn li:i rilus : ad eademque banc
in Monumentis Ecclesiw Aquileiensis , capile 10, appiogi a Sichardo notain in Lihri margine : Cimtvr
iiiim. 2, ut nempe eo vocabulo patria Chiomalii in- hic locts ab Albino roulru Felicem cx Cltromatii Li-
dicaiciur, eaque fuei it Concordia , de qtia sic hahet biilo de Oclo Renitliid.nibus. Ilinc vero colligenduiii
Plinius Libro tn, capite 18: Colonia Concordia. Fia- cst , ex lioc Alcuiui loco, non alio ex Cndice Chro-
men et Porltts Romatium ; adeoque Cliromatius dici matitim in Opernm ejus cditiooe a Sicbardo appel-
potius delmei it Roinalins , sett Romaiiniis palria , ac laium episcopum Romanttm.
deinde episcopns Aquilciensis. Scd borce vocahulo, aut vetbis illis snncliv Rcma-
Justi Fonlanini posthttnia Hisloria Lillerariu Aqtti- n<B Ecclesiw antisles id tinitm significare Alctiinum
teiensis lnccm vidit typis Romanis amio 1712. Inje- voluisse , quod Cbromaiilis fuciit Occidentatis, et

ciam difficultateiii expendit libio iii, capiie4, iimii. Lniinis Ecclesiw anlistes quidam , mintis verisimile
2, quam ita solvi debcre pitlai , ul Romanus dicttis videtur. Cur pari litulo Angustinum, ct hidorum,
fucrit Chroinalius , hoc cst Latinw «.»« Occidentalis sine dubin Latinos et Occidentales episcopos, quo-
Ecctesiw pater , el episcopus. Intetprelationcin am- D ntoi lcsliinonia deceipii, non insignivcrit ? Alctiino
pleclilur Joattnes Joseplttts Lirtili. lu argumeiila qttse synclirotii Galliarum , ci Gei manix episcopi in Syu-
Kj^proferuntiir.animadversionesaddo.Teslisvoca- odica ad Prwsules llispnniw contrn FeHcem et Eli-
tur sanclus liieronymus, qui in epistola ad D.unastim pnndvm , qu;e exsiat io concilio Fraucofordicnsi
(xv in edilione Veronensi) ait : Novellum a me , ho- cum P.ures Ecclcsia; Lalina? el Occidenlalis lliero-
mine Romauo , nomen exigitur : in ea scilicet , qux ngmum el Augustinum, el Cassiodorum allcgent. eos
ttiuc de una , vel liihus in Deo llyposlasihus niola non appellanl Romaitos , aul Ecclesia: Romanai cpi-
fuerat in Oricote conlroversia. Minus aptitm videti copos, el Patres : quo poslca tiltilo Pascbasium
165
potestexemplum. Se quippe Romanum appellat ho- diacniiiim, el Giegoiium Magntim insigoiunl : Pa-
minem llicroiiymus, nou ea soltim ralione quia na- schasius sanctiv I!omana• Ecclesix diatonus ( inqnien-
lus in Occidente ac lutinw lingttw homo erat
, ve- : tcs), el Gregoritis papa Romouus. Quid est rursuin
ruoi quia maxime Romanx catltedrx addiclus erat quod liliiluni snnctiv RomunwEcclesiiv antistilis millUS
ac fidei professor quam in ea quxsiionc Romann obvio sensu adhibuerit, ad leciores dccipiendos ,'ip-

iftrlen lrl>debat. Utule prir-mlsprat . sihl ln co dKil- tUslmo?

435 DK S. CliROM.YTIO EPISC. AQULLIENSI 456

Nolim ego siispicari , ejusdem liluli auctoreni A. quenlibu* : liuque eum non csse illum Filium Dei
fuis-e Alr.ttiuum. Is lcgeril in Codicibus aul sanctce dicitis Nosrera Ropiani dicimus unins subslanliat

Homnnai Ecclesiai aitlistitem, aut episcopnm Roma- cum Putre illuiii esse. Dignissimam accipe dcnium
num. Quo li;cc verba iniellxerit sensn, nnndixi rim. Laudati Ruinai tii animadversionem ibidem : /s fnifeiii

Equidem septem illi episcnpi, <|ui ie. Ecclesia Late- mos (Citliolicos vocandi liotnanosl potissimum inva-
ranensi, sna quisque per vic.es redeunie behdomada, tnit.cum liarbari Ariamr sectcB addicti prorincins Ro-

mysteria celebrabaul, syjpella-ri apud seriplorcs cou- maui imperii deeastarnii. Vocis ergn Romanorum pro
surwrnnlcpiscopilioinani, ponlijices liomuui , Romanai Calholicis usu n a reinota liabenui- iclate. yElas htec

Ecclesix episcopi,episcopi curdiiintes Romaiur Eccle- eonvenilcuin lempore, qnoChrninaiiusAqiiileiciiseni

tioi. Ilujusmodi episcoporum mentioprima reperilur regebal Eccleiain.uicxLnriferoC.d.iriiaiiopatei :ac

apml Bironium ad anniini 7G9. An ergo cx islis iiirsumsuliipsoCliroiiialioirnipiionesGnihnruiii.qui

unus exUtimatus fueril Chmniaiius? An imperitus Aiiana Ure iufucti erant, in Vcne-iam ac lialiam incc-
ignarusque librarius, cum animadvcitcrel Chroma- pisse.notumest. QuidiiicrgoChiniiiaiiiisin ieci;elidei
linin alts llicronymo vocari papnn renerabilem in proiesiationem Operisuoiusrrilierc sevolueril eo/sco-
prnlogo libr-i 11 Cninnicniariorum in piopliotam Ha- pumRomanum idencathoUcum,\e\EcclasiaiRomanat
y

bacio, cl epicopurum sanciissimnmin Pra?falione ad B id est cailiidic;cepisfopiim?Q'iidiii poiiiisqui soquiore

Lainim twv Pa^aUpomenon versionem, crediderit a-tate Opcra ejusdem exscrihubai, in ejus lidci pnc-

i|isum siininium ponlificcni, c.jusque Opcra exscri- conium apiicllavcril ipstun episcopum Raniaiiitni, et

bens, litulo insig-niverit episcopi Roniiini, aul sancUr banc appeilalioncm vcluti ejns propriam reiinuerinl
Romanw Ecclesitv aniistiiis ? seqnioris selatis notarii, aui oxscripores?
Al idein lilulu- ntillo vilio laborct. An alia prxsio Apud Paulttin Diaeonum libro iv, capilc 31, ubi

ftierit verisimilior inicrprciatio? Tlieaderieus Rui- iliioiuin patriarcbarum Aquileiensium, scbismaliei

nart, \n nola 49 ad Hislori:itn perseciitionis Vamla- uniiis, ac alterius catboliei synodi quinUE eecuiue-
lic;C ob-ervat : Roiniiiioiiim iwnine Calliolicns [uisse nicae veneraioris, eleciio narralur, sicleginnis: i llis

desitjnaios itim ab lurreiicis ipsf», ui in h ., luco, lum diebus (anuo eircitcr CO"), delnni m Severo patriar-
eiiam a catli licis uuctoribits. Locus est librn i, niiin. eba, ordinatur Jaaunes Abbas palrinrcba in Aquileia

14, ubi Jocuudi presbgieri Artani verba sunt ad Theo- vetere cnni consensu regis (Langobaidoiuuijei GisuKi
dcricum regis liliuni : Si glndio pcremeris (Arnmga- Ducis : in Grnrfosquoquc oidmaius esl Roiininis Can-
stcm), nicipieni eum Itointini iuariijrein pnrdicare. didianus antisies .... Candidiano t|iioque ilcfuuclo,
Mabillonium ciwfl hae de rc diasereiilem in Pr;cl'a- .apud Grados nrdinaiur patriarcha Epiphanius .... ab
lione ad Liiiir^iam Gallicauam, ntim. 11. Ejusaccipe G episcopis qui eranl sub Romanis. i Ilujusre vim vocis
\criia : « Catlinlici a.pud Gregortum Tnronensetn oxpnsuimusinuosirisMonumentis, capile35, num.3.
episcopinn, lionuini non scmel dicti. Unus locus est Ruinarlns loco cilaln, nola 199, ad luinc locuin in

in libro l de Gluria Murtijrnm, eapitc 25. ubi Grego- llisloria peisecniio.,i> Vand.ilic;v, libro v, niim. 18 :

rius agens de violaiis pftr hoereiieos Lusi aniic fon- < Quos (Barbaros) quaniisciiinque muiicribns fovc-
tibus, el de ceelesii vindicta in violat rcs, b ec -ub- ris illi aliud ncsciunt, nisi invidere Rumanie : et

dii : Deniq c Theastegisilus liujits re.t reyionis, cum quanluin ad eoiiiin ailuiel voliinlaiem, scinpcr cu-
vidissel hoc miracuhiin quod in his sacratis Deo fonti- piunt spleiidorem et genus Rainani iiominis obnu-
bus aercbalur, coqitavit inlra se dicens, quin iugenium bilare, nec ulliiin Romaiiortim omnino dcsideranl
est Romanorum (Romnnos enim roeitum Itomines vivere : > sicdisserii : Post varias Barbarorum iirup-

nostnr religioiiis). ut ita accidal, el nnn est Dei virlns. tionesycnm in plcrisque imperH, polissimum Occidcn-
Ideni in cjusdem libri c:i|iilc 80, refert miraciilum talis provinciis, Biirburi simnl el antiqui populi, qnos

in (i.lei ehristianne approbilionem facluin iu presby- ulias Rumuni subjuquveranl, p rm .rli rssenl ; mos in-

tero eatbolieo adversus presbyierum Arianmn : qui rnliiii ui isti Romani, aiii Bmb.iri appellarenlur ....

caibolicus presbyler nosirtv religionis a Grcgorio, Thcodaricus Ostrogotltoruin in lialia rex leges pro
Romaitorum vero ah liaereticis appellalur. Iino etiam D Buibaris, ide.nt sitw genlis liominibus, ct pro Romanis,

a calbolicis ip-is Romana ftdes pro cttiholicn anle id aniiquis sciliccl Ualiai ineolis, tulit. Pluru eu de re

tenipus sumeliatur. Sic IlicronymiiS in prinia Apolo- exempla ride, si vacal, apud Hadrianvm Yalcsinm,
gii advcrsus Ruliiiuin : Fidem suuin quaiii vocai? libro vi Reriim Francicariim, circa mediiim. Vocis
Eamne, qua Homana pollel Ecctesiu? an iltuin, quai ejusdcni signilicala plura patent. Tilleiiionlins,

in Otigenis Yoluntinibus cuniinelur? Si Romanam re- loino XI Moiiiiui. Ili-t. Eccl. noia 2 iu sanciiun

spondeiil, ergo calltolici sumns. i llis Ruiuaitus ad- Cliioinaiiiim, Imc sensu Romanomm vocem inielligil

jecil Tlieodosiuin Juiiioreni Aiigusiuin in i pistola ad in loco Pauli Diaconi : eodemque forlas>e scnsti

Acai iimi, aliosque episcnpos, et auacborclas, quae Chioniaiiiiin dii lum Ramanum indical. Eadem est

inconcilio Epliesino refertur: ubieos adhoriaiur, ul Qncsnelli senlculia in nutis ad sancli Lconis cpislo-
sese prob iios Rumatiic rcligionis sacerdates exliilicant. l.iin Pi9,inim.i i liom mis orilinaius dicilur Candi-
Addo ego cx Ducangin \QQ in Glossario, anlii|iiio- dianiis : iis scilicet Aqiiiteite Veterii ineolis, qiii Gra-
rem Lacifernm Calariianuin in Libro ad Constan- duin ir.iiisniear.ini, parebantque liomaiiis. > Vanam
titini Iinperaiorem dc non parcendo in Deum delin- conjecltirani oplime refellit Font ininiis loco citato.
 437 S. VICTRICIUS EPISCOPUS ROTHOMAGENSIS. PROLEGOMENA. m
ANNO DOMIM CCCCVIII.

SANCTUS VICTRICIUS
EPTSCOPUS RHOTHOMAGENSIS

PROLEGOMENA.
Natum Viclricium in noniillis impeiii ftnibus in- A mcl leslatnr. Porro exeunte anno 403 Romam con-
hnerc videlur sanctus Paulinus, dum ait (Epist. 18, tendil : cujus percgrinalionis menlionem injicit lau

n. i) , ipsum fuisse a Doinino in lucem populi sui datns Paulinus. Cur vern itcr liujusmodi suseeperit,
deexiimo orbis educlum : e\ (|iiilins verbis conjicit illud nniim in promptu habetur, ipsum videlicet

vir eruditus (Lebeuf), euni forte fuisse gente Bii- fuisse accusatuin apud Romanum puitilicem, ipiod
tannuin. /E aie impar beato Marlino, ipii orluni du- de fnle non recie ailinodum senserit. Snli anni purro
xitauno 316 atil 317, militi;u priinum s.TCtilari nonien iiisequentis initiuin , dum adlnic lioiiise consisleret
dedit, atque iu ipsa miliiiaChristianam fidetn fuii com- Victri ins, uterndiie dcmonstrat cl. Coutantius, insi-
plexus.Cum veropostmndiimse ipsesacramento mili- gneni illam epistolam ab Innoceniin 1 papa reeepit
lari solvisset, nt Cbristo intuni sese addicerei; conci- quoe Regulantm liber dicia est, ob eain scilicet eausam
tato tn furias tribuno, dislrictus in verbsra el vastis fus- <]ii'id in e ', panca praefaiusbealissimuspontifex, plura
tibus fracius , capite ileniuin dainnatus. Sed lictor deinceps ecclesiasticse disciplime capita exponit.
sancti confessnris caput jamjam amputalurus , ex- Mox vero, Roma redux Ruthomagum Victricius,
cussis illico oculis , ccecilate percussus est. Ipsc vcro eodcm anno per Candidianum ex suis alumnis unum
vinculis solutus liber evasit : quein propierea ideni in Italiam inissiim breves litler.is dedit ad Paulinuhi
Pauliiius martyrem vivuni appellat. j) Nolanuin ;
qui propterea secundam ipsi Roihoma-
Qno auteiii exinde se>e receperit, baud plane genti episcopo inscripsit epislolam, esique iuim. 36.
comperlom. Illud certius , Morinorum ac Nerviorum Re qua quidcm Pauliniana cpistola sic edisserunt
gentes indomitas Clirisli jngo euin subjecisse : quo Galli;e Cluistaniae scriptores : < Postrem» illtc Pau-
prolnde nomine cum ejus fiilei ac religionis zelus lini lilterse viilentur erudilis Bollandislis nnn esse
tonge lateque pervulgatus esset , ail Bcclesiam Ro- scriploe, nisi postqnam episcopaium ille Nolanum
lliomagcnsem regendam fuit evocalhs. Id vero con- adeptus esset. Et enim , inquluni, priores ejus lit-

tigerit ante annum 31)0 ,

quo ipsum Vicnnae Allobro- tei;e anni 399, inscriptae snnt Beaiissimo patri Vic-
giiin P.uilinns, ailliuc stecitli liiijus cnris implii iius, tricio : posterinres auiein aimi 404, Unanimo fratri
apud sanctum Marlinum vidit. Neque porro illud Victricio. Sed vox illa frater levis est momenti apud
practermillendum quod uarrat Sulpicius Severus, Paulinum. Scribebat ille annis 391 et 595, louge
Victri -iiim nempe tuila fuisse sanctitatis fama prae- ante quam episcnpus esset , epistolasi etC, utram-
stantem, ut cum Carnoll mula ex utero puella bealo quc Augusiino fratri. Certe ad cpiscopos nnn est
Maiiinn fuisset oblala , ut lingnam lig;itaui meriiis evectus Paulinus, nisi anno 409, qno quiilein anno
suis absolveret ; ille curandcc infirmitalis honorem ad sanclutn Augustinum scribens, praistantissimos
Victiicio deiuleiit \el Valentiniano, qui lum foiteC EcclesiaeGallicana' episcopos lunc viventes recenset,
lams ip-iu-. amblebant. Illum praelcrea laudal Exsuperium videlicet Tolosanum, Simpliciunt Vleh-
P.iulinus ab instituio ajiud Rotbomagenses per frc- ne.nsein , Amandum Bufdig.ilensem , Diogenianum
quenies Ecclesias et nronasteria quotidiano psalleu- Alb gensem , Dynaminm Engolismensem, Veneran-
tiiiin concentu ; nbi quondam scilicet deserta sylva- dum Arvernenscm , Alithium Cadurcensem , Pega-
rtwi <ir litturum pariterintuta advenw barbariaut talro- sium deniqne Pelracoriensem : de Victricio autem
nes incoiw frequtnlabanl. silet. Unde viiletur saucius antistes Roilioinngensis
Anno 59i aut 593 in Angliam perrexit, ab illius t.ine vivere desiisse. »

regni antisliiibus evocatus, pacis conciliaiid.c eausa, (Ampliora docnmcnia in subjecta Joannit Lebeu f

quam nnva Pclaglanurum haeresis turbabat , ut ipse- Prwfationc reperies )

PR/EFATIO JOANNIS LEBEUF

AD BDB8BQUENTEM LIBRUM DE LAUDE SANCTORUM.

Operi qund in liieem a me profcrtur, nccasinnem D Marlyrum recepiio. Illud quisquis perpenderit, alicit-
prasbuil Reliquiarum Sanctorum Apostolorum et jusRothomagensisepiscopi industri» lacile aseribet.
439 S. VlCTfllClUS EPISCOPUS HOTHOMAGENSIS. 440

Ilaec verba qua: paragrapho lertio lcgunlur : llis ad A Theodulus. Verum non parva oriiur difficultas oirca

liotliomaqensem Suncti veniunl civitatem, siaiim in- ipsum Theodulum, an scilicet ille sit amaniicnsis

dicani Iteliqnias in urbi' Holhoinagensi cxceptas. beaii Ambrosii de quo scribebal Paulitins presbyier
Qtiod veio circa finem paragrapbi sexli scribilnr : iu viia rjusdem Ambrosii anno 417, ea quae scquun-
Sed quid ego pauper Yiclricius eullor vester de loei lur : Cuni ud pulaiium pergeret Ambrosiui, eumque
qualiiaie (ormido ctare osteudil auctnrcm fnisse h i- pro loco offtcii nostri sequeremur, Theodulo lunc No-
jns opusculi S. Viciricium, qui illius ut-lii- episcnpa- tario qui postea summa cum gratia Mutinensem rexit

tiim lcmiit verstts finem quarti sarculi ct initittm Ecctesiam, etc. Si enim Viclricins de episcopn, men-
nuinti. lionem faciat, liinc liquet nlitim esse a Tbendulo Mu-
Slylus biijiis operis cum stylo sancli 1'auliui, quem linensi episcopo, qnod nempe Miitinensem caihedr.im
inter et sanctum Vicliicium arclissima fuii neces- nondum ascenderat, ciim Reliquiac Sanclortim ipsi

sitas, maximain habet similitudinem. Qme ex Scri- assignaUe fuei uni ; siquidem ex bico P.iulini superius

ptura sacra, ca ex Latiua versione tunc temporis allegalo cerlum est eum anno 595, post Theodosii
iisiiata excerpta snnt. D. Martianuy ex manuscripto inorteni Noiarii mtinia sub sancio Ambrosio aiiliuc

sancti Germani a Praiis codice, nonnulla retulii, in egisse. Scribil Ughellus memoriam hujnsce epi>copi

quibus similis reperitur S. Matihaei translalio, ex jj

quem Theodorum male vocni, cxsiarein monumentis
cujus lide P.itres Scripturac testimonia afferebant Muiiuensibus ad annum 597, quo foite tempore

ante S. Hieronymi actatem. obicrat Ambrosius el opusculum Viclricius jamjam

llic in quacsiionem venire posset an opus illnd sit exaraveral.

concio quamcoram populoRothomagensirecitaveiil Cum igiiur alium Thenduliim assignel Epistola

Viciricius vel libellus quein pnpuli edocendi gratia concilii Mediolanensis ad Siricium papam aiim 5J0,
composuerit? Ex duobus operis locis libellum cre- isium forie Theodulum iudicat potius Viciricius.

dam poiius esse quam concionem. Sed nos, inquil, Cujus aiiiem sedis exsliierit episcopus, inferlur ex

paragrapho 9, in tanta qralulatione librum luinultii subscriplionibus concilii Aqiiileieusis anni 381, qiue

quarsiionum refereimus : et vcrsus Dnem paragi aphi 9, repeluntur in exemplari Romano subscriplionum
Si nostra cui sordebil oratio, studium cerle neutiquam ejusdem concilii Mediolanensis. In iis Tbeodulo
displicebit, siquidem nos videbit librum simplici fide (male Thendorus dicto) assignatur sedes Oclodu-
exarasse, non verbis. Enim vero fidci confessio quam rensis. At cum in ejus lerrilorio quiescerent eorpora

nuncupat paragrapbo 4, et repetilse advoeaiioues Mariyrum Agaunensium, si quidpiam de Sanctorum

SS. Apostolorum ct Marlyrum qnorum Heliquias in ReliquiU Victricio missurus erat Thcndulus, de ho-

urbem recens venerani, in libro convcnientiorem (> ruut profecto Marlyrum sanguine iutinctam liumum
quam in oratione sedein obtinent. quse lunc eliani religinsissimc asservabatur, in ca-

Si de lempore conslarel in quo mortiii sunl epi- psulam episcopo Riilboinagensi deslinaiam deposuis-
scopi Mediulaiiensis provincise Theodulus ci Eusia- set. Alluin ergo de sancli Mauiitii Reliquiis silen-
cbins de qtiibus paragrapho 2, sicuti conslal, de lium postulat ut inielligalur de Tbeodulo abo ab
tenipore quo obiil S. Ambrosius, facilius aniiuni qiio episcopo Octodurensi ea quu: in tractatu sancii Vic-

Reliquiae ilhc Rolhomagum advectae fuerint, pose- tricii referiiniur.

miis assignare. Id solum pro ceno baberi putest De qualicumque episcopu vel Eeclesiae minislro

(quandoqiiidem S. Ambrosius ex numero fuitcorum scripta luerinl, aliqtia libellus isie qucni leclori of-

..jui in S. Vieliiiii gratiam Kcclesias suas spoliave- fero dignus est veneralione, lum ex partc antiquila-

rini, et quando inter Sanctns morboruiii curatores lis, qu.e plusqiiain mille quadringentoium annoruin

«ppillat Victricius S. Nazarium Mediolanensem ) est, ium ex parie aueloris cujus nomine insiguiiiir,

•Ntilicet ill.uii translationem ad illud tempus e>se re- quippe qui deinde amissis lineiis quas ad S. Panli-
farendam, quod est medium inter Invenlionem cor- num Nolanum scripserat sanctus Victiicius, hoc
porum sanclornm Nazariict Celsi, acsancti Ambro- damnum reparal, et :iliqua Epislolarum Paulini ad
sii moilem. Cum igitur non detexeril Ambrosius r> Viciricium loca illustrat. Ceterum si egre feranl

eorum Sanctorum corpora anie Theodosii moriem inolli qui auctores Gallos et Francos illustrant,

qu:r contigil die decima scpiima Januarii anno Chii- quod llonorium vulgo Aiigusiodiinenseiii, e numero
sti 59S, ipsequc Ambrosius obieril anno 597 die scriptoruin nostrorum suslulerim Disseriatione su-
Aprilisquarta, sequitur banc Exceplionem Reliquia- perius edita, observent me in locum Ilonorii virum
runi apud Roibomagenses, ciica annuni 596 factam suffecisse el dignitate celeberrimum et antiquitate

fuisse. longe commend.indum.

De episcopis Eustacbio et Theodulo (si t.imen de Digressiones pluriinae quihus boc scripium refer

episcopis agal Viclricius) conslat quod in Episiola lum e>t, seuleniiam videniur reccnlis auctoris Vil:e
Concilii Mediolanensis anni 590 noniina subscripse- S. Viciricii " conlirmare, de calumniis quibus pe-
rint, saltcm juxla ediiionem Labbei lomo II Concil. titus fuit, quasi in aliquibus lidei articulis erraviHsct.

ool. 1027 : nam apud alios legiiur Theodorus non Credunt illuiii in Italiam anlea se purgatum ivisse,

* Le Brun des Marettes.

 .

441 PRjEFATIO J. LEBEUF AD LIBRU.M DK, LAUDK SANCTORUM. 442

A Morinos Nervios evangelizavit. Haec omnia nar

unde Reliquias deferre poiuerat, quibus illas junxil et

nisi lamen alii prius oblinue

rantein audivii aptid Nolam Paulinus Pascbasinm
quas posiea excepit;
diaioniim quem ciim Urso caiecbumeno in llaliam
rant. Exsiat in suburbio Rothomagcnsi Ecclesia sub
miserat Viclricins, q..ir|iie Paulini Epistnlam ad Vi-
tiiulo S. Gervasii. llanc non absurdc crediderim lo-
etricium retulit. E\ Morinis rednx, zizania in agro
cum nccupare in quo S. Viclrici.is templum pos.ierat
suo invenit disseminata. Conira adversnrios, pro
de quo in Imjus operis fine loquilur. Tania est ejus
R"- doclrin.v suse purilale dimieavil, el ea forsan causa
antiquiiaiis opinio, ul fama sit S. Mellnnis piimi

tliomagensis episcopi < orpus in ea sepultum fuissc. esl, ciir Romam petcret cii ea atinum <i03. 1'nde cuin

rediisset, Paulino scripsit litieras, quibus veniam

Illani suspicor fnis»e xdificaiain cxtra ( ivila'ctti Ro-
mandare prccabatur eo quod ad ilttira iter non direxissct.
manain ubi juxia legcs corpora lerrae lici-

primamqne Rolbomagi jns ba- Candidianum :.d eum imsii cx suis alumnis iinnni,
tum erai, Ccenteiei ii

qni ciiin Ponlilice Roinano de aliquo negolio agerci

buisse, quani polissimum frequenlabant lideles pro-
A Candidiano quaecumque Victri-
didicil Paulinus
pter Sancioriiiii Reliquias et sepulcra.
cinm speciabanl, secundam ad episcopuni
eii|tie
]n notnlis infra paginas in bac editione in-ertis
pliirinia alia legeniur <|u;e de hoc manuscriptq sese Rothomagenscm dedit Epislolam. In chartis quas
B ad mittebat Victricius, significabat se ali-
Papam
offerunt exqtiirenda. Ctetera omisi Scl.olia qute Mo-
nacbus quiilam Saucii Galli noni foi lasse snccnli vel quibns lencri scrupulis propter regulas quas obser-
vai Eeclesia Romana circa mores , ad cocrcendos
decimi nbscrvavil, quia sane in coi.fesso est illuin
Canonum violatotes. Innocenliu» librum flcgularem
Moiiaclium (Noikeius fuerit vel Ekkeardus) pauli-
dedil, iJ esl librum in quo Canones Ecclesia:
sper fuisse rudem, qni verbi gratia dixerii Roiboma- illi

Roniamc continebantur. ILec lanluin deS. Viciririi

gensem civiiatem, civitaiem fnisse Britaunise, el
vila lenenlur, quibus adjtingcnd.e siinl ciiriinistan-
loco Viclricii qiieni non noveral, forte Vicariutn esse
legendum, idque, quia fucrai a scripiore deceptus li.equas boc opus suppetliial.

qui hiijiis operis auclorem S. Ambrosium luisse pu- Corpus ejus sequentibtis sxculis ad Caslrum Bra-
tabil, eo quod iu manuscriplo codice qticm nianii iiam pagi Suessionensis delalum fuil. Exisiimaruut

tenebat, aliqua sancti Doctoris seripta cxciperet. Socii Bollandiani a Calvinislis in f.ivillas rcdaclum

fuisse ctim pagimi illiim deprxdali sunt. At rumor

Hic opportune S. Vichieii vila: narratio veniret,
si quis forte illam ignoraret. Oplime cnnscripia f.iii
isle,qui elde reliqniis nliquorum sancloruin Gallioe

a Joamie BapiMa Le Drun Rothomagensi acolytho ciretiinferlur, lalso niiiiur fundameniu qin.ad S.

juxta ca quae tle Victricio iu Epislolis S. Patilini nar Viciriciicorpus inlegrum. Quinque niuiirum inter

ranttir. Illatn Bollaiidislsc iterum ediilerunt in se-

C grandiora ossa eorporis sancii Prasulis apud Bia-

cundo Augusti tumo. Ibi legitur Victriciiim ab ado- iiam sub allari eeelesi.c parochialis S. Nicolii etiam
a bellorum istnrum lemporibus asscrvata sunl iu
lesceniia miliiasse : Ti.m colemli Dei cupiditas eo
sarcophago ligneo, sriliccl os fcmoris, os libisc, os
• 11 11 iii adduxit, ut ad Tribmii pedcs arma deponeret
illud quod perone vocant , item omoplate et coxis.
missionem.|ue peieret. Ilunc Tribunus virgis e;edi
Comes ad Quadam etiatn de endem sacro corporc in ecclesia
et iu carcerem conjici jussit. Rei mililaris
abbniiali S. Evodii ipsit.s oppidi conservabantur;
quem adducius fuit Victricium capile dainnavit.
Lictor caput jamjam erat ampuiaiiirns, ciim subito non veto lolum corpus ut pttiaverat Ballelius. Ilis

oculis captus est, soluta vincula : qn:e cuni viilisset adde brachium quod jam ab inilio duodecimi saculi
a Moiiasieriuiii Chariiatis supra Ligerim delalum
Comes, illitni atl Itnperaloiem reinisil, a quo dimis- I

fuerat. Ossa quini|uc superitis dicta solemniter illala

sus est. In qnem locum sese receperil, incertum
.siint die quiiila Maii anni 1755 iu iiovani c;ip«am
sed euin Rotliomageiisis populus post Peiri mor-
est,

lem episcopiim elegit circa annuin 585, Victricium

manibus Rev. iu Cbristo Patris D. Francisci U Feb-
qui, ut di-
vre de Laubrierc episcopi Suessionensis,
poslea cirea anniim 589 Pauliniis vidit Viennse cuni
diciex processu veibali. siatuii in pnsterum hanc
S. Martiuo Turonensi. Ejus autjin tanta fuii fama
D translationem ritu semiduplici in jam dicta
ecclcsh
sanctitntis, ul cum Carnuti oblaia fuisset beaio Mar-

lino adolesceniula niiita, curandse inlirmilalis bono- S. Nicolai singulis annis recolendam.
Caeieriim in edendu hoc Victricii opnsculo
ipsam
rem illi detulerit Mariiuus, vel episcopo Valenti-
nnmerorum divisionem quaj in rodice S. Galli ha-
niano : quod uterque recusavil : pnpuliiin stitini cuin
belur, servare prnpono, ne qnidquam de tanuc an-
simpliciiate edoeebat Victricins, et exemplum sein-
lectori er-
tiquitalis manuscripto pereat, possitquc
<

per praecepiis prsemitlebal. Monasteria in urhe Ro-

religiose
liiinesse, omnia ad li.lem venerandi codicis
thnmagensi ac Dieece*i sdificavil. Mulii ejus moniiis
mairimonio cominentiam obsenabant; plures illi fuisse collata.
in

bona sna afferebant, ut eleemosynas erogarei. Apml Scribebam Parhiis mense Sexlili anni 1757.
m S. VICTRICII EPISCOPI ROTIIOMAGENSIS 441

SANCTI VICTRICII
ROTHOMAGENSIS EPISCOPI

LIBER DE LAUDE SANCTORLM.

Ex ms. Codice S. Galli annorum plus mille.

I. Pertinere nns, dileclissimi fratres, ad miseri- A Britannias c

obsequebar, et oceani circumfluo sepa-
cordiam Dei et omnipotenliam Salvatoris etiam rattts vesiro tanieo deiinebar officio. Dilatio d ista
prtcsenti l»us spiritit dium bnnorum ciimtilis admone- desideriuin meuoi kiesit, non practermisit obsequinm.
mnr. Nullnm vidimus percnssorem, gladium va- Ego lamen totuoi ve>tr.i: iribuo e majestali, quia
ciiiiin vagina oescimus, et allaria diviiarum adiinus vos estis corpus Cliristi, et spiritus divinus est qui
poiestatum, tuillus esi liodie cruentus iulmicus, et habitat in vobis ; vestruin est quod abfni, vestrum
Sam-torum passione ditamur, nulliis nunc torior est quod redivi. Superest ergo ul excu-atioiis meae
inctimbit, el Mariyrnm iropsea portamos nullus cffu- :
ratio digeratur. Pacis Doinioi estis anctores, cojns
su> sa iguiois ad prscsens, nec perscculor insequi- me sententiic velut interpretein delegisiis. lloc cgo
ttir, et repleinur gaudio Iriumphorum. Immergen- Doinini Jesti et vestrum salulare prxceplum intra
duni est igiiur " lacrymis, et grandiasuul in ulicrem Brilannias exercui, si non ul debui, lamen ut pniui.
fleium gaudia resolvenda. Ecce niaxima pars cce- Sapientibus aniorem pacis infudi docilibus legi, ne-
lestis milni e nnslram dignaiur visere civitatem, ut scientibus inculcavi, inge-si nolentibus, seeundum
jam nobis habitandum sii inter turbas Sanctorum, Apostoliitn, inslnns opporiune, imporlune; atque in
el inclyias ccelesiium poieslates. Haod mediocre eorinn animas doctiini ei palpalione perveni. Ubi
levameu est delictorum lecuiu liabere quos insuuis, B me tamen lncus el fragilitas butnana tenlavit, veslri
tecuin babere quos miliges- Equidem ex gaudin prse- spiiMti- prxsidium fiagilavi. Feci qti"d in maxima
senlimetior quaniuiii huc usque perdiderini. Rogo, vi leoipestaiis faciunl illi qni naviganl : Non gober-
daie veniam impatientise immodioa : faetitia verba pen- natoiis peritiam, sed misericordiam supernse inajes-
sare non novil. Dnleo et qiiodani modo liiiinana ratio- tatis implorant. Fluctus euim constemere et veniis
ne contristorquod tam sero venerunthabitatorespec- tnotlum adhibere, Jesus qui in vobis est valel, ars
loris noslri : ininus delictorum repereranui ante ve- terreua non novit. Nec suie mihi jam cirea ens la-
nis-ent. Unde, charissimi, h.cc nostra sil npudsancins boraiidom est qui ahsolutc disciplinae copnla e\ei-
piiuia petiiio, ui peccata nostra pia niiseratiooeadvo- deroot. Ilabeo vestrartim prsesentiam majestalnm :

cationisexcuscnt, non animo judicantis inquirant. Et in quibus apparitor religionis excttsat. coinpleal ve-
ine;e quideui, sancti veneraudique Bfartyres, quantum slrne potestatis aucloritas.

reor, apud vos viuiabilis excusatio tarditatis est. 1!. Ouateiiiioc, benedicle f
Anibrosi, veneralinne
Nam quod ad Britanuias prolectus stini, quod ibi complexer? qna le, Theodule, deosculer cbaritate?
moralus siim, vcsirorum feeit exsecutio praecepto- quibtis te interioribus bracbiis Eustachi sensui tneo
ruin. Pacis b ine faciendse consacerdotes mei salu- gliilinein ? quo le ciiltu novoe nieniis, Cario f, qua ad-
lares antistites evocarunt. lloc negare non poteram C miratioie susplciam? nescio prolecto, neseiu prse
qui vobis militabaui. Non esl deesse obseqoiis obe- taniis merilis quiil rependam. Unum solitm eslqood
dire praiceplis. Merito virlutis ubique vos es-e novi: potest vestris beneflciis rospnmlere, si a sanetis
nullo enim terrarum spnio ccelestis clai-iiudo frau- Apo-tolis et Mtityribits debitn nostra i>o catis, ut

datur. Igoosccre ergo debetis, quod in quadrage- vobis non de-int quos nobiseum esse voluUns. Titaj
siino lanlutn lapide pene tardus occurri. Vobis intra qttoque, dileclissime fraler jEliane '', eonsedulilati,

» Pr.-e gaudio. milliari.l anliqiioruin continet.

b
Querela Ecclesi;e seu fidei, quercla esl Marty- e Titulus majestatls qui apud veleres non semel

rum tntins Ecclesise ac prsecipuc Apnsiolorum. Iloc oeourrit, non l>eo goliim, sed et Sanciis ac inipcia-
sensu Victricitis potuit dicerese in Bniaiinins obse- tmiii.is enegibus. quibii-dun cpiscupis el. alus in

qttendo pratceptis eornin quoruui sibi Beliqni;e alfe- dignitalc consitiiiis trihueb.itur olim, ut videre e>t
lebanliir lranMiiigra-sc, ctiin in coruin niimero es- in Glossario Cangii.
sent Reliquiae S. Joannis Bapiislse, S. Anilreae, S. D llic loquendi modus Benediele Amhroii, frequena
f

Tlioo';e, quas infra noiuinai. hoc ;evo. Sio in op, S. Paulini 18, atl Vicli icinin,
c
Forte Victricius Rrilaonus fttit nalivitale, coque Benediclum diaconem fralrem nosirum pascliasium
sensu accipiendiim quod ad euui scripsit Paulintis et iiiun. i, Benedicli Paschasii.
lip. IX Te in lucem populi sui de extimo (-eu ex-
: b Jam notavi nomina Tbeoduli cl Eustacbii legi
tremo) orbi» eduxit Dominus. in subscriutionibus Concilii Mediolanensis anni590.
dQuadrage-imo lapide viilelur indicare, se lion- Canonis.
Alihi noo legittir lioincn
nisi, quindecim lcucas ante uibem Rolbomagensem h /Eli;inus forsitan erat
unus cx aediiuis Ecclesia
Sanciorum Reliquiis obviam ivisse e Britanniis re- Mediolauensis, lator Reliquiarum.
vertenteni. Leuca tnim nostra liodierua fere tria
 '

445 EIBER DE LAUDB SANCTORUM. 446

lum etiam exspectationi graiias ago. Sed labori iuo A si quenlis. Nullius hic indu iiicnuim lyriuni vomit
ct oflieio mercedem j.nn Aposioli ac Martyres cx- firdurem, nec crepantis serici undaa ainbulaiitis arle

solverunl, diu leciim fuerunt. Da igilur, ila, quid cri-panlur, nuHa bacca, nulliis auri circulus srilur.
moraris? Sanclorum lempla porr.giie. Operaii liliel, Sonleut enim human», iibi divina pcnsaniur. Do-
non libul loipii. Nam si cnravit altacta leviler liin- ccnle Apostolo ; lltrc omnia lumijuam slercora tirbi-

bria Salvatoris, procnl dubio Curabunl amplcxala, iratus sum, ut Clirislum lucrifncerem. lucedtin! ni-

domicilia passionum. Iluc accedil quod faiigatioiiera tid.c flagranles crapulaiii casiitaiis, lnceduni divtnis
lahor iste non seutii. Apostolos ac Martyres nostros ornamenlonini redimitae mun.rihiis. Piciora sunt
lido anie portavimus. Uis ad Rolhomagensem Sancti P*almorum lvferia divitiis. Nulla nox vigiliarum esl,

veuiuut civiiatem » : dudum noslrum peeius intra- in qua talis gemma non micel. Nullus rcligioms est
runl; moiio celebranl Ecclusiam Civilalis. Ecce om- lonisin quo non splendeat lalu segmenium; gau-
nis oatas in veslrum funditur famulatum, alter alte- dium sanctorum estturlia casinruin. Irrilatio potesi 1

rum viucere slitdio religionis insislii. Hincpresbyteri latiiin est vidiiaruui, et conlineiitium miiltitudo.

eldiaconus et omnisvobis quolidiano famulalu co- llinc senum lacryime, ci gaudia inixla luiidnniur,

guilus minisier occurril. Nolorum sunl obsequia hinc vola malium, infanluin quoquo animos gauilia
giatiora : non enim amari incipil [Subaud. notus], B ista peilenient, liiuc denique lotius populi circa

scd auiuris acquiril auginentum. majesialcni veslram iimis alfcctu-.

111. Iluc aci edit, quod plus Doiniiiuni mcrcliir IV. Miseremini igitur, iniseremini ; lialictis, quod
cogiila ct iuveierata miliiia. Siipendiorum addiia- ignoscatis, coiililemur J Deum Palrciu ; conlilemui
menlum timoris est incrcmuntum. Magis cnim for- Duiim Filium, eonfiiemur sanctum Spiriiiim Deum.
midat qui habci quod in offensionc deperdal. Talis Confilemur quia tres unuiii sunt. Unum dixi;quia
igittir, lalis circa officium vcstruin teinpore explo- ex uno sicut Filius de Paire, ila Paier in Filio;

i aius, v i ti i - exautlaius, labore cl vigiliis approbalus sancius Spirilus vero du Patre ut Filio. lla ct Paier
miles occurrit h . Talis, inquain, miuistrarc festinat, el Filius in Spirilu sancto. Una Deitas , una sub-
qni laborcm iu desiderium vertit, qui fortunx uo- stantia, quii iinum principium, el tina perpcluiias,

nien ignnrat, qui lianc vitam non ex pracsetili bre- sive ante omnia, sive per (|iiem oninia, verus Deus
vilaic. sod cx aHernilalis fulieiiale iintiiur. Cui do Duo vero ;
qtiia ul alius de alio, ita alius in alio,

detiique bic babitiH incniis cst, m ingenli se diia- vivus a vivo, perfectus a pcrfecio, lumeu de lumine,
ti.m fcnore arbiireiur ,
quolie- manus habuoril ct luinen in liiminc. Ita liujus Trinitaiis Deitas ex

Sancloruin reliquiis onustaias. ilinc Mouachorun o el in uno puimaneus. Paier paler e-l, Filius fi

limaia jejuniis catcrva densulur, hinc inuoccnliiim C lins est, Spiriius spiritus esi. Tres nonnnibus, tres

puerorum persircpit sonura hctitia. Hinc devotarum, uno priucipio, tres uu» perfcciione, tres una Dei-
inlibaiarumque virginum chorus crucis portai in- tate, ircs uno lumine, ires una virtutc, ires una
signc c
. Hinc contiiieniiuin, et viduarum tali prorsus operatione, Ircs una siihstautia, trus una per|ictui-
digna mulliludo siipatur Quarum lauium
oflicio. late, qtii-i ut lies ex unn, ila uiiilas in trihus. Sie

splendidior vita est, quanto durior exslitit humanx coufileniur quia sic credimus iiidividuam Trinita-
sorlis condilio. Gravis enim pugua e-t uutac resi- icm, aniequam nihil poiest aflingi, ncc menlecon-

slere voluplati. Si nescias, ipsa le inseienlkc natura cipi : pur quani omnia visibilia, ut invisihilia, sive
delendit. Si scias ipsa tc suienita cupiditaiis oppu- Throni, sive Doininalionus, sivu pri. cipatus, sive

polcstales. Oninia per ipsum, et sine illo jiictuni esl

gnal. llujus inccndiiim dcliincii mariti frigusi xslin-
xit, et oinnc desiderium moiiumenluni iristu com- nihil, qui [iro salute geueris liumani de siihlimi de-

pleciilur. Ilujus amores supeistes niaritus scrvat, sccndens, de Maria Yirginc incaruaius homincm
cl aeternitalig promissione pal|iatus. In disparili iiuluit, passus est, crucilixus, sepullus, teriia die

soite parilispalma viiiulis est. llicc coiiuin maucnte resurrcxil a morluis, ascendit in cceluni, sedet ad

conjugio horrore el pudoru damnavii, h;ec mortuo dcxtcram Dei Patris, inde venturus esi judicare vi-

comnienilavit. Nec immciito lantnni religiouis est D vos et mortiios. El in Spiritu sanclo, quia hoc. sa-

sludinm. Ubi enim nulla esl cogitalio voluptalum, crainentiim in Aposlolis ipse lirinavit diccus : Cum
ihi csldomiciliumcastilalis. Buna const icnlia sanclis ascendero ad palrem meum, ei ud palrcm lesirmn,

libentiT obsfi|uilur. Nihil enim dilTert quod aut ru- rogabo Patrem, cl alium adrocatum dubil tobis, ut

inor laeeiei, aiu lacila cogitalionis vcxet iujuria. vobiscum sit nt wiernum, spiritum veritalis ;
quem liic

Ostentatio pudoris, et abstineulia est assidttitas ob- mundus non polest accipere, quiu non cidei eum, nec

« Ex hoc loco patel latorem non Inventn apml Alludit ad ea qua; olim pro Chrislo passus fuerat.
>>

Rothomagum sancio Prsesule Victricio, stium j:\in Plnra dicii tle stitu Viduarum ci Virgmnin ad
«

iter ad Brii umiam direxissa cum Reliquiis; et cuin refellendos Joviuiani discipulos recewi B sanetis upi-
occurrissei Victricins, uua simu) R.otliomaguin re- scopis damnatos in concilm Medinlanensi ci ut una-
petiisse. Itnlc ctiam liqnet capsain scu cistellam llc- nimiiatem doctrina? manlfestef.
liqui n iiin non niagicc luisse niolis, ei huic forsan ''
Fulei confes«ionem edit Viciricius ul mos erat
simileni quam S. Ceunanus Aulissiiidorcnsis collo tunc icmpnris propter Ai imo- nondttm oiiiiiino eli-
gorebal. niinalos. Sic aliquando apud Paulinum.
 *5I

cum
S. VICTRICll EPiSCOPI ROTII0M\GENSIS H
lenebrarmii, eceperit de se in se redire quod A uniiaiedilatos. Flamina claiiliidinem suani effuudii,
lucis est. et donal , nee laincn patiiur dispendium largftatis.
IX. Snlislaia sunt beneficia; omnia terrarum spa- Sic Saucti suni sine damnn iuiinilici, sine addita-
tia, oimiium doinicilionnn oculos replet, cl illuiiii- nienio pleni , sic ad nos sinc peregrinalionis lasiidio
nat, et a se sui copia non recedil. Mtiiius suimi ef- pervenerunt. in reliquiis ergo admoniiio perfeetio-
fiindit et recipil t inluiiique possidet qiianiiini fnerat nis esl, non divisionis injuria. Quidqtiid ex dispa-
anle largiius; donat, et donalarnm reruiii doniuns rili coneeptione formatur, non .primi fontifl
et
invenilur. Hant aliter, charissimi, anie diem judicii liqoore perlondiiur, id caducum esse necesse csl.
in cuncias Bisilios, in omnes ecelesias, in omiiiinu Sol ei sidera , lellns, et residua nomina vuiiiaium
deniqne Qdeliuin pecius justorum splendor iufundi- recipiunt corruptibililatem, qiiia non Iiabeui exor-
lur, iu se scilicet rediturus cum personam sumpscrit dimn spirilale. Sanclorum amem pissio, imitiiio
judicamis. Si cui \ilis ista comparaiio videbilur, in Christi est, el Christns esl Deus. Ergo non esi in
hoc accipiat majeslatis esse, uon erroris, quod divi- pleniiudine inserenda divisio, sed in ipsa divisione,
nis corruptibilia, qnod magnis parva collidimus. qme oculis subjacet, plcnitudinis esi vcriias ado-
Priniordia qua? generis snni cxpertia, nesciunt deli- randa.
niri. Incliiiata subsianiia Deitaiisinse su;e siniilim- B X. Cnr igitrtr rcliquias appellamus? quia rerum
dinis relinet digriilatem. Ncc qualiias, nec qnantitas imagines, et signa suiit verba , suhjicilur oculis
repe.rilur, cui Tiinitas possil icqtiari. Coelestis ratio cruor el liinus. Id nos reliqiiiarum iiomine, quia
doceiur, oon comparatur; insiniiaiur, non ornaiur. alitcr non possumus, velut\ividi sermonis Impres-
Douuit ergo nos diviniiaieni solis exemplum. Non sione signainus. Sed i.os mnc loiuni in parle
tanien se miscnit unitati. Jam illud omnihus liquel, dicehdo , non corporalium lumiiimii ohires, sed
ex nihilo lleuni fecisse, quod non eral, unde soepe cordis oculos aperimus. Non enim rcs verbis, scd
dialecticoruiu virus " elidiiur. verba serviunt rebtis. Onde amotls sermonum insi-
Si enim cx inani rerum auctor Deus vas hoc spiri- diis, res cuin re , ruio cum ratione confiigat. Onmis
lale, et niemhra compnsuil, cur non poiuit animaluin pars ,
qme ilicilur speeies , necesse est , ui gcneris
corpus, ei velut sanguinis fermenio glohalnm ad vim deflnitionemqiie snseipiat. Nant cum ani-
in se

sui liiminis transferresuhsiantiam? Sed nosin lania mal e-se substanliam auimaiam sulistaniiaini]iie ,

graiulaiione lihrum iiimuliii qusestionum refercimus. sensihilem dixcro, simtil dixi el liomincs , et boves,
Nic iinmerito, indagatio cnim veriiaiis, volnpias est et cajterorum animantiiim deliuiiionem ,
qnomndo
inquircntis. Sic Deus, sic Salvalor agnoscitur, sie est hoino qui non percipit quse Deistim. Qnod siia
iriumplius porrectus saliilarihus braehiis inveni- C generis defiuiiione eliam spet ieriim nionniiia pen-
tur , sic corporibus selernns splemlor acquiri- santur, qui fieri potest , ut in reliquiis imn sit pleni-
tur. Angelos ignilie niajcsiaiis spiritum bonti- tudo carnalis, b cmn sit eadem ratio spiritalis?
nere ccelesii oralione percipimus : sic enim Oiendinnis itaque in parte lotum esse pesse. Onde
leginms : Qui facit angeios suos sphitus, elminislros qtieri jam de exiguiiale non possumus^ uain cum
iyneni ureniem. Eigo si in cnrpore cruor esl, cruor dixerinms ail iusiar generis , nibii sacrosanciis pe-

autem ipse superno miscelur ardori, nihil snperest rire corporibus, cerie illtid assignavimas , 11011 posse
qu;eslionis ,
quin unam eamdeiiiqiie beatnrum colli- minui, qund divionui esl ,
quia loftmi iu loto esl.
gamns esse cum universilale concordiam. llla nunc Et uhi csi aiiquid, ibi lotuni esl. Cmpus auiem in-

est, charissimi , ex animis noslris abstergenda, feclione S| iritus aieinari, divina colligimus lcciione.

aboleiulaqiie suspicio , ue quis forte vulgari errore Concliidilur eigo, ut nihil aniplius desideretur nhi
dcceptus in minittiis jtistorum, et in hac aposiolica pleutludo seniiiur. Docendi gratia in facili illo , per-
consecraiione, non pulet totius cnrporese passionis vulgaioque (lersisiannis esemplo. Ignis jubar dici-
consisiere veriialem. Nos autem id lota fule, et nnis , colorem dicimus , et lanien idem imperante
auctoiitate elamamns, in reliquiis niliil esse non naiura nec aliutl ab alio , nisi sola nominis dis-
plenum. Nain iutegri artus sunt, ubi esl inlegra ** linctione dividilur. Lux splentlorem parluril, nec
Carnem dicimus glutino sanguinis conli-
niedicina. lamen lucis et splcndoris fit nlla discietio. llomo
ncri spirilnm quoque madenlem sanguinis rore,
, ipse in co ,
quod homo cst , uinim lenet ciim omni-
flammeum Verbi affirmamiis duxisse ardorem. Quod bus nascendi communione colleginm. Ms , aurtim,
cuin ita sii, cerlissimnm est Apostolos, Mariyresque et reliqua gcnera meiallorum ,
quamvis in diversum
noslros iniegris ad nos venisse virlulibus. Id iia hamatis av.intkc unguihiis rapianiur, lamen liabenl
essc, etiam prwseniibushencficiis admonemur. Nani individiee substantix quaiilalem. Claret igiiHr spe-

cum jtis translaiionis ipsis volentibus agnoscamus, cies ad naitiram referri. Claret igitur in reli inis

illud intelligimiis, non ipsos sihi infeire propria perfectionein membroriim esse, quia inest in spiri-
disseminalione jacluram, sed spargerc benclicia lali sacratione consorlium. Qualis cniin ccelesiis,

* Monachus Sangallensis annotavil forie Iegendum basre Reliquias nihilominus magni habcndas esse.
«irius, etqnidein recte. Haec cooira Aibcos. Plura hic et supra coogerii de inlercessjouc S.mcio-
1

Ciim pariieulas sanguiuis coucreii duntaxal e ruin, el pltiraproponitcirca sanguinispia rogalivam,

pluribus Sanctis accepcrii, signilicat lamen modicas qtiem vocat Minuiiai Sanctorum.
453 LIBER PE EAUDE SANCTORUM. iU
tales ci ecelcsirs. Si divisas ci-se rcliquiasdlccremus A qui lorquet. Nulla sunt vincula, ct ligalur ille qui

a spiritu , meriio (iiiinis visceriiiu iicxiis ct snlidilas palitur. Kqiinlciim acris habet ira toele-lis.

qmereretur. Al vero cuin uuitani aiveriainus csse Nulla ungula est, ei tanta suni crimina confllen-
siilisiaiiii.ini, ab re est , loniiu in tolfl pe.quirere. liiuii ; nulluni vulnus apparet, et deniium slridorau-
li Jiiria iinilalis est , majoris inquisilio potestaiis. diuir, inilla intcrrogaiiu disceptantis, ctscquiiur per-

Oiiiloruin cst isia deceptio. Clariora sunl luinina missio rccedciilis.

rationum, Geroimus parvas reliquias . nonnilul san- Nemo prolecio, nemo tam inops meniis est ui di-

guinis. Scd lias miiiuiias clariores esse ,

quaiu sol cat decsse plcnitiidini, cum examini mlnl deesse vi-

esl, verilas iniueiiir, Doniino iu Evai j;clio diccnle : deal. Dcus cnim prociilduliio, Dens csl ,
quisquis
Sancii mei fulgebunl sicui sol, in regno PtUrisi e* tunc est invisiliiliiiin lorlor et judex. Imperfecia nalura
sol ainplius quam niinc , elai iusque luceliil. ncscit spirilum vulner.irc. Interiora non jndicat,
XI. IIuc acccdit quod non nimii- iu parlibus, quam nisi qui sanal. Nou imperal elciiientis, ni.-i qui calcat

in soliclilnte curalio est. An aliler iu Orienle, Cnn- scpiruin. Non lenct Tiiuilaleni, nisi qui est in par-
stanlinopoli , Anliocliisc , Tlicssalunica: , Naiso a
,
tiljus iulcger, ct lotus in lolo ; sensus piimus uiilli is

Rniiuc, in llalia miseris porrigunt incdiciiiam ? An adjcclionis esi iinfgus. Aposlnli autcin sanciiq.e

alilcr lalioranlia cnrpora ilclVaaiilur ? Cural Eplicsi g 008 snlinn addilamcul.i non qmeiUJlt, scd cliain sa-

.Io.iiiik-s Evangelista, pnctciva ct in locis pluriinis ;

nitaiis, et salmis lienclicia laigiuntur.
qiicni Cluisti a pcclore nec anle consecrationeni ac- Ergo unus scnsiis, unus spiritus, una csl liis cuiu

cc|iiinu- rcce.s-isse, el apud nos ipsa ejus esi nicdi- vcritaie perinixtio. Qni ciiiat, ct \ivit ; qui vivit in

ciua. Cural Bnnoiiia: Proculus, Agricola , el liic quo- reliquiis esl. Aposioli aulciii Mariyresque niedcnliii ,

que horum cerniiiius majcslaleni. Curat Placenliae cl dilunnl. In reliquiis igilur sunl lolius vii.culo

Aiiioniniis. Curat Satnriiiiius, Trajanus in Macedo- ailurniiaiis aslricli. Oiniieni seciioneni iiiihi iiin

nia. Cural Nazarius Uediolano : Mulius '' Aloxander, inorlis infuscal. Nus salis supriqiie Smelos deii.ra-
Daiysus «, Cliindeus d larga viriute graliani salutis vimus parlU damna noii nosse. Rcsidet cigo ul iu-
ii, Iiini . Curat Rogata e
, Leonida , Auastasia ,
tclligainus, uiisericorilia' essc, non quirsiinuis qiioj
Anatoclia, Ut ait Aposlolus Paulus : fn virum per- se justi oinnibiis largiiiultir ; uui amal, credil ;
qni
fcclum, in mensurtini (rtuiis plemtudinis Clirisli , uno, credil, lidem iu dispuiaiorc, el saci rdute, non verba
alque eotlein spiritu , (jui otiiniu in umnibis operatitr. rimalur. Unde si nostra cui sonlcliil oraiio, sludiiun
Rngo, an alia csl apud nos, alia apiul alios nicnio- cerie neiuiqiiain dispiicebit. Si qiiidcm no» videbil,
ralorum niedela sancloruin ? Quod si qnidquid ulii- libruni simpliei /idc exara^se, uon veibis ; cullu, non
que s iinlnruiii est, parili pictate culiores suos de- (]
arguuienlis ; veiieralione, non curinMiaic. Ainalor
fcndiinl, piugani, lucntur, adjiciendiis culuis cst, veritatis est quisquis revercnliain deluleiil; osor
non disculienda majeslas. Quod si in icliquiis non cst, i|uiS'|iiis moveiit qua stionem.
essel plciiiim pninlus virtulis, laincn non < ral bona: XII. Qua de rc, Ainantissiwi, dum rccens est
menlis dei ogare tali aliquid dignitali. Non cniin scire liiiba sanclor.iin, iiiciiinbainiis. el ex imis coi orum |

prodest, -cd inncic. Quia cautiiui e^l : Timor Domini venis suspiria proler.unus. Ad.-uni advncati, delic-
exi>ellit pccalum. Nam qui sine timore est, uusquam luriim noslroruni gesla oralione panilainns. Favent
poteril juslificari. Iiinumerabilia suni , (jiue occur- judices, possunl niiiigare scnieniiam, quiljusdiciiun
riinl, sed nos puri liqimris nieatus, et tramiles ancu- est: Sedebilis sitper duodecim Uibuualiu, judicubilis
paniiir. Non me bypollielici et calcgorici syllogisuio- duodecim Tribus filiorum Isrttel (Mallh. xi.v, 28).
rnin moili intricant, non i.ianii pliilo-oplinnim so- Seuijier judii es, ijiiia scmpcr Aposloli. Sed me lun-
pliismaiadecipiunl : ipsa laciem siiain vei iias aperil, gius non lam dicendi sludiiiin, qnaiii (idei traxii of-
liilcs dcspuit iirgiiiiicnla, ciinieii lalebras, innocentia liciuni; iminodica gratulaiio tacere non novil. L;cli-
publicum quanil. Manu igilur oslendo ,
quod ipiari- liaj detrimentiim esl.sidcsit audilor. Eigo si taccre
lur, lango reduvias ,
allinno iu islis icliquiis per- in lania exsullaiiliuni celebritalc poliiisscin, ciinicn

feclam csse gratiam pciieciaiiiqne virliiteni. IIoc i co fj moeroris incurrcram : Apostoli ac Marlyies veniunl,
si rcs essct scinioiiiiin collisione p.iudeud .<, diccrem Aniislitem lacere non convenit. Eiigiiniur aliaria,
et genere, etspeeie, el niunero idcm csse ; de ipio de gaudio Sacerdotis populus Mimai exordium. Quis
ainlegit inlida calumnia dubitantis, nec dubiianiis rogo, tamhruuis? Qnis tam prolai.us? ( |iiis tam lc«is
fortasse, sed non amantis. Atvcrocinn toiam (ide et religionis ignaros, nou sentiai? Si ul gaudia ista
tciicain, supcrvaeancis supersedcndum intcrim reor, qius s.cculaniim pnncipum noslram nunc visciet
sed videnda, non qtrxrcnda. Ecce incumhiiinimundi civitatem, proiinus seriis spaiia omnia redimita ri-
polluiique spiriius tortor, nec venit sub aspectu ille, ierent, maires lecla compicreiit, porlae iindam po-

aNai-us bic reponilur inter prsecipuas ciritaics. cbiil 5 Julii c. an. 190.
Sila cra in Tlivacia, ilicilurque palria ftsisSC C.<<\\- «t
Climileus , fnrsan presiiyler Marlyr iu Paui-
sianlini M hiler Epi&luias papa: lnnoccuhi 1, una liiiiia sub Di.icleii.ino II JuIji. De aliis supcre-i m-
inscribiiur ad Martiauum Naisetanum episcopum. qiiirendiim.
i> Mmiiis larti: c liy/.anlio anno 211. e In mss.
lcyitur Rugota, quod errore
amanuensis
e Uaiysiis lorle Datbus episcopus RaveniiLc qui
, videlur lacliun.
 ,

45S S. VICTRICII F.PISCOPI UOTIIOMAGENSIS «56

in siiidinm divisa, ado- A Salvatoris. Dedit exemplum, miiiii auxilia. Certa vi-
puli movcrent, omnis xias
reas [1,1 e<t landes], etbcllica facta canlarel, |ia!uda- ctoria est ciim lalibus conimiliiouibus, etcum Chri-

nieiui (lammas ac Tyrium mnricein mirarelur, slupe- sio imperatore pugnare ; tunc prnleeto in me splen-

rei, Rubri pretium maris, elgelaias lacrymas bel- debit galea Sacerdotis, si me in acie cbaritas vcsira

luaritm: ct quidein miranda si videas, coiiteinneiida perspexerit ; incendium gloriae est, vobis speciami-

si C'igiles;denique lapides appellanlur; hsec

inquam, bus, vobis sequenlibus dimicare. Tula siaiio, et sa-

hiainem popiilum deiii.ereni. Al vero bealissimi, lulis munilissimiis porius esl fides inconcussa ct

cuiii Mariyrum liiumpbus, ei poiniia viviuium nosira constamia spiritalis. K-oi.i vita niliil prodest, si ne-

tecla succedunl, cur non solvamur in gaudia? Nec scias cui vivas. In altiim rapiet lnrbo ventorum le-

dcest qiind miremur: pro regali amiciu praeslo esl vem et incredulam nientem. Fides esl qujc Smclos

a.'terni luminis iiidiinieiiium. Hic purpura, hic logae vexit ad ccelnm ; fides est quae flammas verlit in ro-

liberai sanclorum sunt. bicdiademata variis gemma- rem, el in incendii globos salulare frigus immisit ;

ruin distincia luminibus, sapienliae, iutrlleclus (ides estquac lluctuantium undarum liquoressub ain-

scienliie, veritalis, consilii, lorlitudinis, lolerantiae, bulaniuin vesligiis solidavil ; fides est quac Marlyres

lemperanliae, justiiix, prudentiae, palienliae, castiia- in exenipluin moriis exbihet consecralos ; fides est

tis, Ulx in lapidibus singulis siinlexpressnc,script:e- B quae Confessoinm aninias munivil in certainine pas-

quevirlules. Hic spirilalibus gemmis coronas Marly sionis ; fides est qua; jejunas, et scras, et aridas es-

rumarlifcx Salvaior ornavit. Ad.has gemmas anima- cas iu humililale depascil ; (ides cst qua: virginila-

rum vela lendamus, nihil in his fiagile nihil quod ma-

, lem, vidiiitatein, continentiam modesla inlegritate

jus minuat , niliil quod seniiat deirimentum. Magis custodit; fides cst quse sustnlit concnpiscenliam cor-

ac magis in spccie florescunt ; aeierniiaiis insignia poralem et amorem imperii roelesiis ingessit ; fides

edita esse, etiam sanguis oslendii, qiii ignem Spiri- estquse Domino per moriem crucis imniorialitalein
t^iss3ncti adliuc signat in ipsis corporibus reliquiis- conjungil. Ilsec per odia sacculi exhibet Doniino co-

que nieinbroium. Gralulaniur, carissimi, quoiies vi- odibiies ; h:cc in carceribus confovct Confessnres,

demus lenebras luce discussas. Cur non efTusius iu leierrimo lenebraruni hoi rore conclnsos, dumque in

gaudia proiuamus, cumcernamns salularium, a-ier- squalnre sordilinsqiie jaclanlur, ipsisqnc lerrarnm

norumque liuninum jubar allaium ? Dies m bi videtur cubilibus transpungiintur, nonsomno liberi, quielem
clarioris serenitilis sumpsisse Ixliiiani. Ncc imme- vel modici lemporis capiuui. Dum ita per singulos

rito, septuplo enim, ut dixi, Mariyres sole sunt ela- dies omni lormenloium genere laniimlur; dum de-
rbres. Sed nunc nobis, amaiilissimi, orandum est, nique suppliciis multimodis urgeniur, virtus proficit

non pcrorandiim [//ic dee«/ in ms.orandum], inquam,

C ad coronam. Fidesest quaj in his 101 confiiciaiioni

ut a nobis omnis diaboli impetus repellalur, qui clan bus earam unitaiem exhibet Deo, reddit vicein Chri-

dcstino lapsu nostrum pectus ingredilur. Firmate sto, moriendo pro ipso. Sicui capul corporis mor-
igiuir, Sancii, veslros finnate cultores, ac pelra an- luuni est pro membris, ita pro capile mcuibra mo-
gulari noslrum pectus insiruite. Periciilosus ac fortis riuntur, ut sicut caput vivit, iia cum capite vivificen-

cst houis, omues aditus, omnes exploral ingressus. lur niembra. Ilacc canfirmat bealissimus Paulus : Si

Sed nihil est verendum ,

grandis csi occurrentium commorimur Cliritto, ei convivimus; si loleramus, et

multitudo Sanciorum. Cum igilur nobis e ccelilum conregnamut. Superest, ainantissiini, ui et peccaio-

caslris tanlusmilitum et regum numerus advenerii, rum noslrornm confessio subseqtiatur. Non quod di-

arripiamus arma justilijc, prudentia?, nos et fidci vinse potesiaies secessns animnrum, el secreia non
uoiini; sed facile elicit misericordiam judicaiilis uon
clypeo prolegamus, imn loric;e squamis, sed lempe-
rantia:, et pudiciliae laminis peclora mnniamus. Dex- esioita confessio. Nullus sit , charissimi fratrcs,

noslris fidei semper ac paiientirc lela vibrcmus. dies, quo non his (abulis inoreinur, ille Mariyr sub
tris
loriore non percuBsoris moras festina-
Mox fcriamus, si quispiam pulsaverit inimicus. Ta- iinpalliiit, ille

talia Apostoli arma porlarunl. His in

lione pioecessit, ille flammas avidus bibit ; illcsec-
lia dudum,
D tus est, sed intcger sleiit, ille felicem se dixii, cui
strucli, inlemperanliae, lasciviaj.cupidilatis.ambitio-
conligit cruciari illc inler manus carnificum, ne
ine quoque el superbiae colla fregerunt.
;
nis,

iiaque nobis miscricordia Salvatoris, non qua mora fiercl properanli jussit redire fluminibus.
Nihil
praesidia denegavit. Unde eliam alque Illa pairis lacrymas doluit, ul lilia, contempsil ut
arma, non
velut oscitanics vitio- Marlyr illa irriialioue iram lconis morlis avida
etiam providcndum est ne nos
;

invadal, neaiit incredulilas fidei inimica conciiavit; illa jejunanle filio feris ubera plena por-
rum torpor
aut ira differai, aut cupiditas vexet, aut rexii : illa v'rgo monilia acicruilaiis ornaineiua per-
subripiat,

luciet ambilio. Libenler nobiscum noslri Mariy- cussori colla subjecit. Millia suni, charissimi fralres,

res versabuniur , si ad eorum faniiilatum purani exempla virtutum, qu;e pagina sancta comniemorat.

conscienliam deferamus. Si cui forte dura et in- Sed nos hortandi magis, quam docendi gralia car-

eluciabilis videtur isla militia , non abjiciat has- psiinus pauca dc inuliis. Fidelibus cnim pauca suffi-

lam, anlequaia classicum crepei, nec eum antepu- ciunt, infidelibus mulla non prosunt. Non sunt san-

gnam liigus c orlis invadat. Nemo signa descrat ciorumdesideria differenda. Cur moramur ? Divinis,
 457 S. INNOCENTIUS I PAPA. PROLEGOMENA. M
paieat aula Martyrihus ", junganlur reliquiav, jun- \ rietes in longum duximus,el hodie discimus, quihus
ganliir et graliae, in unuin convcuianl, prima: resur- operis nostri crescebal intenlio. Qua de re oinnes
rcctionis exordia. Iiiterea confessio nostra snbri- siint niorie castigatione pul-auo, niliil me pigrum
piat. Indulgeiitia criminum est gratulaiio potesta- lardumque delc: tat. Juvat manibus volvere, et gran-
tum. Ilaud immerilo, charissinii fratre.s, basilicoc dia huracris saxa porlare. Sudorem meum bibat
spatiuin cupidus aedificaior arripui. Appeteniiam lerra ; atque utinam sanguinem biberet pro nomine
meam sanrlorum exeusat adventus. Ipsi sibi aulam Salvatoris! Suilorem inleiim bibat Irrra allaria sus-
parari occulta desiderii mei ratione jusseriuit. Sic ceptura. Si nns fideles Aposioli et Marlyres noslri
est profecto, sic est. Nam fundameuia jecimus, pa- perspexerinl, alios invitabiinl.

Inde liquel traclaium isium anlequam reliqui.-e licium nondum fuissc absolulum cum auctor illlini
in Ecciesia collocarentur luisse prolatum ; et xdi- consummavit.

De lioc opusculo vide quae legunlur in Prsef. T. II Op. S. Ambrosii; et in Mercur. Gallic. 1757,

Marlio pag. 546 et Septemb. p. 916.

AMVO DOMINl CCCCXVH.

PAMMACHIUS ET OCEANUS.
ALIQUOT EPISTOL.E.
(Has adisis Epistolas inter Hieronjmianas, tomo XXII noslrre Patrol., sub numeris XLVIII, XI.IX, LVH, LXVI,
LXIX, LXXXIII, LXXXIV, XCVII.)

ANNO DOMINI CCCCXVII.

INNOCENTIUS I PAPA.
PROLEGOMENA.

NOTITLE UIOGRAPIIIOE. B amas argenleas duas, pensanles singnlas lihras 20

;

1. coronas argenleas 12, pen-riiues singulas libra-, 14

;

(Ex libro ponlilicali, apiul Labb. coll. Concil. t. II.) pliarum caniliariim uiiiim, pensans libras 22 eero- ;

Innocentins, naiione Albanensis.ex patre Innocen- shota argeniea 4, pensnntia singula libras 25; tui-
lio, sedit annis quiiidecim, mensibusduodus, diebus rim argenteam cum patena, el coluuibam deauratam,
viguiti nno. llic coiislilulum feeit de omni Ecclesia, pensanlein lihras 50. Ad ornatum baptislerii, cemim
et de regulis monasteriorum, el de Judatis, et de argenleiim, fundeniem aquain, pensantem libras 15 ;

paganis. Et mullos Caiaphrygas invenil, quos in vas ad oleum elirism.itis argenieiim, pensaus libras
exsilio monaslerii relegavit. Ilic iuvenit Pelagiuinct quinque; vas alitul ad oleiim exorcizalum, pensans
Ccelesiimn haereticos, ttdamnavii eos.Ei hocconsii- lihras quinqiie ;
paieoas duas ad chrisma, pensanlcs
luit, ul qui nalns fueiil de Chrisliana, dentio nasci singulas libras Ires ; sey|ihum argentcum anagly-
deheat pcr baplismum, hoc esl, baptizari, quod phiim, pensaniem liiiras decem ; scyphum alium
Pelagius damnabat. Eudem lcmpnre dedicavit liasili- argenleum, pensantem libras decem ; calices argen-
cam sancioruiu Gervasii et Protasii ex devotione leos (|iiiiiqne, pcnsanles libras ires; caliees argen-
tesiameuli cujusdam illusiris feniiua: Vesiina?, laho- teos baptismi numero tres, pensantes singnlos I. -J
;

rantibus presbyieris Ursicino ei Lopardo, acdiacono G aqiiamaniles argenieos, pensanles libras 16; phara
Lihyauo. Quni feuiina suprascripta lestamenti pa- cauthara rtrea 16, peusantia singula libras decem ;

giuam sicordinavil, m basilica sancinri artyrum, phar.i canihara aTea ceroslrota in gremio basilicsc
cx ornamemis et margaritis, venditis jusiis exisii- numero20, pcnsaniia singula Iibras40; domosjuxla
maiionihus, conslrueretur. Et conslructa est usque basilicam Lihyanam, prrvsiames snlidos ocioginla
ad perfectum. In ipio loco bealissimus Innoccnlius quinque ei tremissem ; balneum in coilem juxia tem-
ex delegatione illustii. feminre Vesfmre litulum pl Mamuri, prxsiaussolidos52 domos
; in clivum
Romanuin constiluit. Et ineadem domo ohtulii pate- saluiis balneatx, prxstantes solidos sepiem et ire-
nas argenteas duas, pensantes singulas Iibras20; missem : possessioiiem Sarras in Clusino lerrilorio
Patrol. XX. 15
439 S. INKOCENTIUS 1 PAPA. 46fl

pr.rstanlem soliilos 71 ei Iremissem ;

possessianem A cffcciiiconsummata.quamadlnngunideseribitsanciiis
_. Ki A in Krani
in :.-. c ii ^ nl V i<> n in .!,
.
Augiislinus
i v1
1 .

Brevi. Pelagius
i i i
1 1

el Vigilantius
i ' .

ba're i 1 1 >i i l . i .

Corbianam in terrilorio Clusino, prxslantem solidos

siaiclue sub hoc poinilice exoni, ejusdem judicio
possessionein Fundanensem in lenitorin Fuii -

jusiam damuationis sententiam reluleruui. Fihos pa-

79 ;

dano cum adjacentibus attiguis 15, prneslaniem soli- rentibus lidelibus prognalos, non niinore salutis
possessionem Figlinam ip necessitaie haptizandos esse, quam ii qui inliilelibus
dos 181 ei iremissem ;
pirenlibus pmcreali sunl, contra diclum 1'clagiuni
Casinale, praestanleni solidns 58 et Ire-
lerritorio recie qmdcm sustiiinil, vcriim illud argumenlo eu-
missem ;
possessionem Amandini, quam donavit charislue al) infantibiis oiiinibus paii salmis nepessi-
in lerritorio tate sumendae, non saiis hene |irob.ivii. Vide nolas
illustris feniina Vestina pQnsobrinae sua:
episl. 25. infra.
Veientano, pneslaniem solidos 46 el iremisseni ;
Sedit unnis quindeeim, menilbusduobns. Annis quin-
possessionem Anlonianam in terrilorio Clodiano, ilecim, mense uno et diebus decem pontilicatum
domos Emeriti in clivo Ma- lcnnisse, inilium et finis ejusileiu demonslraiit. Anno
praesiantem sotidos 02 ;

417, qul est llonorii 23, ct Tlieodnsii 10, enm cx

muri, imer urbem Romam juxta basilicam, praestan-
hae viia migrasse, ex yigesinia sexia lquocenlii, et
62; domos in clivuni Pairicii arhitrata. qnihnsdam Zosimi episiolis, consulatu Honorii xi ct
tes solidus
juxta bisilicam in vico longo, qui cognomi- Cmistaiiiii n consiguaiis, evidenter colligilur. l.um
Domos
domos ad ergo prtefali anno Cbrisli 417 cmisiilcs lucrinl, na-
natur ad laeum, praestantes solidos 82 ;
talis autem dies Innocemii v kalend. Augusli inilauis
calbedram lapideam Florianam, praesinnies solidos B csse icpcriatur, ab exordio seili. Iiuciisque compu-
laiiom; facia, pradiclm um aiinorum mensium el
58 ; pistrinum in vico lnngo, qui cognomihalur Casto-
ilii-i iim liiii|>ora inveiiieutiir. liuoii. an 417, iuini. 4.
riani, pricslans solidos 61. Balneiim in vico longo,
Hic coitstilutum de. omni Ecelnia. Id est ilccicinin
qui cognoniinaltirTenipluin, pneslans solidos 40....
ailunivcrsaleni Kcclcsiain peiiinens illiiih|iir esse :

sili|uas...3.... uncias.. porlacNomeutaiiac, praesians

. puio, quml Gennadins de Viris illustribus, ciip. 43,
dcscnbii bi> verhis Innocentius urbis Romance episco-
solidos 22 ei tremissem. Ilic constituit sabbato je-
:

pus, scripsit decretum occidentalium ecclesiarum ct

junium celebrari, quia sabbato Dominu- in sepulcro oiiiniiitiiiin adversus felaaianos dati m : qyod ppsten

positus est, el discipuli jejunaruht. Ilic constiluil siure.-sor ejuf, papn Zo imns Lutinit, promulgavh. C c-

sanct;e Agnctis martyris, a presbyleris tera ejus decreta, de le^ulis monachoru n, Judicis
basilicam
at iue paganis, desiderantur. liarmiius nuincio 5.
Leopardo ei Pauliuo, sollicite ac digue gubernari et Pelugium ci Ccelestium, eic. I)e qna condemnatione
tegi ei ornari. Et ex disposiiione Yestinae, tioili S. Piusper adversus Collatorem, ex vcrbis Zosimi
estconcessa potcslas. ilic fc- papic, bxc referl: Constiluimus in Pelagium el Cce-
stipradicti presbyleris
lestititn jicr venerabUem Initoct-niium de beaiissimi upo-
cit ordinationes quatnnr in urbe Romj pcr ineusem
floti tede piolulam munere tenleniiam, ttonee cperiissi-
Decembrem, presbywos irigima, diaiennes quimlc- ma confesiione fatetiuttir graliam Dei, etc.
cim, episcopos per diversa loca 54. Qui eliam se- Baptizuri, qnoil Pelagms dcnnnabat. Pelagius epi-
G sl0 a s,ln ''^ Iniiocenliuin scii|ita, ui habet Augusl,
ad ursum
'

pultus e>-t in ceemeteiio Priscillac,

de Peccato orig., cap. 17, conqiieslus est sc caluin-
pileatum, v Kalendas Augusti. Et cessflvit cpiscopa- niosc bac in ic infamari Uictl, inquit Auguslinus :

lus die 22. praalicto loco, se ab liominibus iufnmari, qitod negaret

parvulis baplismi sacramcntuin, el nbspie redemplione
NOTvE SEVERINI BINII.
Cltrisii aliquibtts regna tcelorum promillat. Uiule quod
/mioreniins. Cuai post obitum Anastasii sedes pon- hic dicitur, Pelagium baptisinum iufantuloruin ne-
lifieia dics vigUU» et nnuui vacassel, lniioccniiiis gasse, sic acoipiendum est, quwlsi non verlns, reip-
Albinus creaius cst Romanus ponlifex xv kileud. sa tamcn damuasse videri polerai, iliim peccaium
Jnnii. anno Cliristi 40-2, Arcadii el llmiorii 8 Cujns originale, cnjus gralia biiplisinus necessarin^ est in-
inilio Mailinus Turonensiiim upiseopus cx
hae vila
fantibus, negaret. Hoc cst qnod ihidem imbdit S. Au-
inigravil in cueluni Clirysoslomus a concilialuilo
:
gUStillUS! Sed nonsic illis licrc objiciitntur, ttl posuil ;

apud Quercum lialiiio, opera et conatu Thenpliili nitm ttet/ue pnrvuhs veganl bapisau sucrumeitlum , ne-
relegalus, ab imperatore Arcadio vix revocatus se- queabsque reilempiione Cltrisli uliqvdbus retjuti ctelorum
cundo exsulare juheiur, iilco qund cnntia Imlos saeen- promiltunt. llq,que nnde sequerilur infamuri, eo ntoilo
larcs permissu lloimrii imperaioris ediios, riiiisquc proposuit, nl fitcile possii crimini objecto, salvo suo
gemiliiios in dedieatjone st.nme argenieae Eudnxjae doymate, respetutere. Objicum autem illis, quad non
iinperatricisdeclamasset. IIance»imob reniEudoxia, baplizatos pnrtulos nolunl damnaiioui primi homittis
rur-uui areriime irril.ila, per Tlicopbiluni Alexan- obnoxios confiteri, et in tos transisse oriqinale pecca-
di -iiiiim procurat, ul resiiiulus >cdi, |ier iinperatorem tumregenerationepurgandum. Daion.an.417, niim. S.
Arcadium deuuo deponawr et relegciur; ut poie J) Coiisliinil subbuto jejunatm cetibrari. Ibccsic inlcl-
r[ii syuodo depnsitus, synodali dumtaxal scnlentia,
i a lige, noii quud lnnocciilios aiicloriiate bujiis decreii
juxta canonem Aniiocheni conciliabiili ilundei imiim, priinus jejuniuni sahhati iusiiiuerit, sed quoil de his
resiimi debuissel. Tenio anno cxilii jnssu Arcadii :nl Deceniium episvopum Eugubinum re^cripserit,
ad voium adversarinrum lougius ablcgauis, febri qni ilaii.^ ad cimi litteris causani liiijus jcjunii cdoccri
correptus, migravil ad Domihum anno 4t)7, uiii esi cx.etieial. Itarmi. aiin. 417, iinni 6. Vide notas can. .

innocenlii 6, Arcadius impcrator, el Eudoxia rmpe- apost. 63.

ratrix, aliive Clirysostomi perseculores, ind gnalio- II.
iioni offensi iiuinims expcrii, paucis meusibns pust
(Ex Couslanl. Epist. Rom. Pont. toni. I.)
oliiium Chrysostomi prsemature c vita tolluiitur.
Qii.indo cnnligit magnn illa urbis irrupiio, indigna- Siaiim post Auasiasii obituin, in ejus lucuui una-
lione Dei per Alaricuin fac;a,puniifcx, tawquam instns
Lol e Snilnmis suhlraQlus, occulla Dei prmidenlia
niini cpi-ciipiiruni, chri, populique conscnsu Mif-
Ravcnnae deliucbaiiir. ne vir beutis imus, inqini Oro- lcctus esl Iiiaoceulius. l.-.lud anno .1)1, mensis De-
sius lib. vn, c. 59, peccaiorispopuli excidlum videiet. ccmbris21 die, contigisse Anlon. Pa^ius censet. Tam
llujns lempme in Afriea celelirala esl. laiuosis-ima
Giaccorumquani Laliuorum elogiis jiue is papacxor-
ill.i collalio inler catliolicos el Dnnalisias diu exj.eti-

ta, saepe leniaia, numquaiii autem, resilieniibus illis. nalus fuit. Uunc priinuin pcrsequi Novalianos coe-
461

pisse, ac eis ecclcsias

PKOLEGOMKNA.
adeinissc Socratcs, daninatione cumulavit
m
uiiilias .'. iiini : quem projHerea ui
lih. vn, r. 9, aucloresi. SingulBrem auiem gloriam cnm Pagio coiiclmlainus (g), paulo posi adeo egre-
adeptus est constanti Joannis Chrysosloini defen-- gium facinus, ex quo laniam nnminis celebritaiem
sioiic. Hanc deinde Aniioclicna: uliarumque Orien- cniiscciiins est ut nulla ci accesslo iu posieiimi fieri

taliuin ccclesiarum reconciliatione et pace non n.c- pnsse viderelur Dens coelo vindicavit, ne quld pust
,

dioeriicr auxit; ae postremo solcmiii Pelagianonim illiul divinnm immortate facium mortate fuceret ipiac :

daiiiiiaiioiieciiioiil.ivii.Qiiniliiiiiianiio 417, Januario siini verlia Plinii (/1) ali codem Pagio nsurpaia. Gse*
exiMinte, pra.siiiisse cuin liiterarum ipsiu- auciorl- lerum ipsius Innocentrl elofhim de sancii Augosii-
lalc conslcl,cumque Zoziniiim anlc mensem Apri- ni doclrina iu Pi l.igianos 11 sinislris rccciiliuiiim
lcm cjiisdcin anni 417 Roinauam Eeelesiam ndmi- interprelalionibus viiidroat doctisiimus Norisius (I).

nistrasse cx linjus papie liiteris nmi miniis indiibila- 2. Ncipie illud prsetereundum inemoria diginiin,
lum sit; re.-tat ut Innucentii mors anno 417 consi- qund Innocentio contigisse iradit Orosiut (j) ahno :

gnanda sii, et co quidem inlervallo, quod Januarium vi ielieei 409 a Houianis ad Honoriurn imperatorem
inter et Apiilo.m mensein inlcrjicilnr. Neipie igitur inissum fnis.se leg.iinni summum aniislitem, qno
h.oc vel cuni Julii 2S die, 111 Baronius prikcos pon- pacein cum Alarioo saneiret : sed cum iegatio iu
tilicalcs libros seciitusexisiiinavit, vel cnmdie 21 Oe- B irriluin cesserit, duin adlnic Ravennso ageiei san-
ccmbris, 111 Bollando c\ noiinulloruin marlyrologio- clus pontifex, illum Goilioriuii regem insequenie
runi fide placnii, componi polest. Illam in Mariii 12 anno 4:0 Itoniam obscdi-se eanu|iie fuisse dep< pu-
diem convenirc erudite Norisius caidiualisj liist. latum. Qua de rc ila hudaius Orotius : Aeeidii quo*
IVIag. pag. 71 approbavit, atquc conliriuavit Antnn. ijiie, aii, i/uo mngit illa Vrtris irruptin indignotjOM
P.igius ad anniim 417, n. 5 et 6. Perspicua csl ea ile Dei aeta, qttam kosiis fortitudine, probaretwr, ui beattie
re 111 irlyrolnginrum Beibe, Adonis, Usnanli alio- Inhocentius limnauie Eccleshe episcopns , tunupuim
riiinque anetoriias. Sed ulhil adversus Barnnii ac jvslus Lot subtractus a Sudomis, occutla protidentia
Bollaudi opiuioues desidcrari evide.Uius aul ceriius Dei apud Ravennnm tunc positus, pecculorie poptiii
potesi teslimnnio Pascbasini Lilibwi in Sicilia e|ii- nou videret e.eciitiuiii. Porro de eadein Urbis obsiiliu-
scopi ,
qoi quidem ad Leonem papam epist. 5 scri- ne agens Zosimua Chrislianornm hnstis infensissi.
bens, Zusiiuum amio 417, duiii Pasclia cclebrarclur, mns, narral (k) pcrmisissc luiioccnliiim ut gewiles,
Boinanae eccleskc pontilicalum gessisse diserie imininenie jam Boma: Alarico, per nuncupata diis
docet. suis vola barbarinn hoslem abigorent. Veruiii in
"I. Bomanum poiilificem a Zesiino illaiam calwnniam,
(Ex Galland. Biblioth. Vet. Patr. tom. VIII.) G ex Sozomeno (/) relellil mngniis liaionius (m). Oe
I. Aiiiid 401 exeunte, Anastasio snfTeciiis est ln- lempore aiuem hnjus liinocemiame legatSofiis plura
nocentius, aposlolicce cathcdrai et ejusdem Anaslasii erudile observata videas apud Ballerinios (n).
successor et filius, inquil sancius Hiernnymus (a). 5. Quod superesl, Innocenlins ponlifex damnalis
Prospero dicitur Petri sede diqnistimus (b) : ac Pefctgianis atino 417 exeunie JanUariO, iit ex insius
Theodorito jure appellatur (c) &v$p 4y^tvoi« z»Uuv- epislolarum aucioritate comprobaiur, mox eodem
inu y.Qap.oi[tivo; , vir insigni soleriia ac prutlenliii anno iv Idii.s Marlii ail snpcros cvocaiur. Llios emor-
pnvdilus: inira sunt eniin i|iisciii Ecclcsi:runiversalis lualis ex inai lyrologioium Beil.c, Adofils, Csuardi
regimine, sive pro fidei catholicse defenslone, sive aliorumque liile statuiinr : mensis vcro et ann s
pro ecclesiastica disciplina restiiueuda , sive pro cxtra coniroverSiaiu poniliir lestimonio Paschasini
Ecclesiarum tinilatescrvanda.streniieacvirililerges- Lilibsui iu Sicilia opiscopi, Zosimi pap;e qui succcssit
sit. PncclaraejnsgesiipiKCKieris solcrti sludio pro Innucentio, qoondam clienlis. Is enim biinc ipsum
more conlexuit Tillemoinius (</). Eavero summaiim poni(licemsedisseanno417temporepa?< liaiis. disertc
sic referl Cmiianiiiis(e):liinoeeiitiiim persequi Nova- docei in episiobi quam scripsll ad Sancium Leonem,
lianos primum coepisse, ac miilias eis Ecclesiasad- sic inquieos": Tempotebeafatrecofdathnisdominimei,
emisse, Socratcs auctor esi (/'). Singularem autem prcedecessoris apostolatus veslri Zosimi, anno consnla-
gloriamadeptuseslconsianiiJoaniiisClirysosiomide- tus Honorii augusti xi ei Consiantii n, tnnc enim,
fensinne. Ilancdjainde Aniioclienaialiaiumqneoifien- cuni declinarelur, ne deeimo Kaiendas Maii </.Vs p»s-
lalium Ecclesiarum reconciliatione ei pace noi) chm teneretur, celcbraium ettt ocfavo ttie Eaten 'as

mediocriler auxjt; ac poslremo solenmi Pelagiano- Aprilis. Hujuscemodi antera nolationerrichronicam,

(«) llieron., episl. 150 ad Demelr., § 10. (j) Ores., Ilisior. lib. vn. cap. 59.
(I>) Prusp., conir. Collai. cap.5, § 3. (k) Zosim., Hist. nov. lili. v, nan. 5M e ,i.i
(<•) Thsnd., II si. eccl. lib. v.cap. 24. Oxon. 1G7,).
(d) Tillom. Mnn. eccl. lon». X, pag. 627, scqq. (/) Sozom., llsr. eccl.
lili. ix, cap. G.

(c) Cuuianl., ICpisi. Enm. Poniill'. pag. 757. (w) Baro»., ann. 409 § 7.
ail

{[) Socrai., Ilist. eccl. lib. vn, cap. 1». (») Baller., ad epp. Noris. lom. 1* nac<> s«ii
i>.,„; ...i .,„.. * 1-7 R ! ......
(1/1 Pagi., ail ann. 417, § 4.
/,.
scq.|
,

(/1) Plui.,
Pli Panegyr. Trajan.cap. 10. (0) Pascbas., opisi. inter Leonin. Z. § g P an 610
(i)
(1) No
Noris., Yioilic. Angiist. cap. 0, opp. tom. I, edil. Baller.
p 11.7
463 S. INNOCENTH I PAP.E m
prinius observavil illuslravitque vir sive dignilate, A consiet magis subterfngisse ,
quam se lota veritale pur-

sive doctrina eniinentissiinus{o), <|iiein alii deinceps gasse. Pliotius scribii (f), Pelagianos in Orienle ab
sunt secuti. Illud demimi singulare haud esl pr«- Alexandrina ecclesia fuissc daniiiatos : Ejecli sunt ,

lermitlemlum, quod in Fastis veieris murmorei eccle- inquil ,

qui ita senserunt ex ecclesia velul Iwretici lem-

sia: Kcapolitunw Kulendarii, sancti lniiuccntii me- poribus Theopliili Alexandrini et Innocentii liomani

moria recolitur cnm marlyris clogio, ei praier ino- episcopi. Errat Pliolius : nam Theopliiliis lethargo

rem consignatiir die 2i Aiuili-, rtim inaliis liturgicis correpius obiil consulatu Honorii ix el Tlieodosii v ,

libris sive 12 Mart i, sive 28 Julii, sive 21 Deeem- die 45 Octobris ex Socrate (g) anno scilicet 441. At
bris in-cribaiur. Uiramqne vern diflicnliaiem erudi- eo anno adliuc Pelagiana haresis latebat , neqiie

te,ut assolct. discuiit cl. Mazochius (b), adquem lec-^ usqunm prseterquam Carthagine, insonuerat. Pnvier»
tores remiitimus. ea ciiiii Valerianus servus Pelagianus Alexandriam
4. Pono lanii iiomificis epislolas 42 quibus in- se recepisset, EusebiusCyrillum Theophili nepotem
lexuntur aliic 7 ad ipsum scriptx sive ad ipsius montiit, ne h;creiico locuin daret, cum a caeleris

gesia pertinentcs , smdiose recensuit eruditisque orientalibus Pelagiani expellereotur : Quomodo uunc,
noiis edisseruit Coutantius v. c., cojus proinde inqnii, cum beata' memorue Innocenlius Pelagium Cce-
excmplar, ul saipe alias, lypis expressimns. Quando- B lestiumque cum suis capitibns condemnaril, cunctis eos
quidem vero de Innocenlii scripiis menlio recurril, abjicienlibus orientalibus Alexantlriiut Ecclesia in com-
praeslal in medium adilucerc quod rcfert Geonadius mttnionem receperit ; quce sula et primn inler compro-
liis verbis (c) : lunocenlius, urbis Romcv episcopus, vinciales snos lales refutare debueral. Niliil liic de Ia-

scripsit decrelum occidenlalium Ecclesiarumetorienla- la a Theopliilo in Pelagianos senlenlia dicit : quod

tium advertus Pelagianos datum, qitod posiea suc lamen nepoii avuncnli decrelorum ad repreliensio-
cessor ejus papa Zosimus Laiits, promitlgavit. Ad neni usque in causa Clirysosttuni lenacissimo iocul-
qiiem Iociiiii bx'c observat Norisius (d) : < Nescio, candum fuerat. Hinc patet, ecclesiam Oricnialem
ini|uii, quid orientalis Ecclesia aulc Innoceniii de- tempore Theophili nibil siatnissc contra Pelagia-
crelom statueril Conlra Pelagiaii"S. In sola syoodo nos : unde deceptus est Vossius (/;) qui Tlieopliiluni

D o-pnlitana corum causa agitaia esl : in quo ju- inter Pelagii damnatores numerat. Pliolii lesiimnnio
dicio Pclagins absolutus fuit, licet rcapse coactus deceplus. » ll.ec alia<|ue plura in locum Gennadia-
fuerit ad crrores objectos anaihemalizaodos : quod n ii m vir doclissimns. Vcruin in ea qu;e bic iradit
sexcentiesPelagianis Aiigusiinus exprobrat.Sane In- Noiisius de Pliotii tesliinoiiio deipie Eusebii episiola
noceniius noluit approbare acia syimdi Pabcsiinac: ad Cyrilliiin Alexandrinum , consulendi eruditissimi
Unde, iiiqnit (c), »0/1 possumus illorum nec culpare , C Ballerinii (i) ; qui liaud errasse Pbotium deoions-
nec approbare jndicium ; cum nescitunus, ulrum vera trant, alque post Tillemoutium illius Eusebii epi-
sinl gesta, aut, si vera sunl, illum (Pelagium scilicet) stola: sincerilatem in dubitationem adducunt.

(a) Noris., Hisl. Pelag. lib. i, cap. M, opp. lom. lonoc. enist. 31, § 4, infra, pag. 605, b.
(e)
I, pag. 3. , Bibl.cod.
(0 Phot. liv.
(b) Mazocb., Comment. in vet. niarin. eccl. Nea- (g) Socrai., Ilist. eccl. lib. vn, cnp. 7.
pol. Kiiend. tom. pagg. 2-29, seqq. I, (h) Voss. Hisl. Pelag. lib. i, cap. 59.
(r) Gennad.,lib. de Vir. illust., cap. 43. (i) Baller., ad lom. IVopp. Noris. Observ.,lib. t,

(d) Noris.,1. c. pag. 114. cap. 5, §§ 4 et 5, pag. 666.

INNO&ENTII I PAP2E
S.
EPISTOL/E ET DECRETA.
" EPISTOLA I, D dignaius sit; compuians ejus merita lanta esse ac

1N.N0CENTM PAP.E I AD ANYSIUM TIIF.SSALONICENSEM talia, ut jam excedereni conversalionis humana-con-

EPISCOPHM. soitinm, saeculiimque illud, pra3 vila: puriiaie et
Anysio lnnocentius cam in llhjrici Ecclesias palesla- ablindantia doclrime, qua jiopulnm Dei toto ecrle-

tem confirmal, quam Anaslusius ejusqite decessores siastic.TR auctoritaiis rigore regebat: ne ejus Eccle-

ipsi cuncesseiant. sia aliquantulum sine rccioris gubernariilo rcma-

Dileclissimo fratri Anysio Innocentius. ncret, siaiim pro sua misericordia, consentientibus

Cum Dcus nosler Chrisius sancix niemorisc virum sanctis sacerdotibus omnique clero ac popnlo cnm
An isiasiuui episcopmn, licet celeriter, ad se vocare pace ,
qu;ini Deus Ecclesi;c suae rediens ad ccelum

a quas synodi Bomaiur: sob Bnnifacin II episcopalus sui, qocni statim ab Anaslasii obitll iniit'
Ex iis est,
ge.ilU ioscrtas lslenius in pruna parle Colb (tiwns
lli primitias vncei eas c rcn ineoseio Mnium anni 402
;

Ruinanse vulgavit. Cum lnnoceniius lituras isias scnpias fuisse non immerito colligamus.
 , .

465 EPISiOL.fc ET DECRETA. 466

donare dignatus e-l, orriinalum me in ejus locum, A seri ei postquam Victricius Roma Rotomagum rediis-
el - ll:1 c episiola seripla sit. Aiqni, inquil, llooorius
'

frater charissime, par fuitrecognoscere(f. lecognos-

cere)
... ;
prtmit.asque meas nonms. viro* opim.o al-
...
?
imperali r auno iluiniaxai 40">, mense Decembri Ito-
„,.„„ ve||it ,
,.„ m|eij ,„ px c|alldiaili poemate
|1C(

que in Deo semper fiileli.er laboranli celeriler nun- culligiiur, vencrni Viciricius autem tatn exiguo in-
:

(V. epist. 2 Mcoltri Cui eiiam ameriores twvallo, qimd ab impen -is rhcm advcntu ad
tiare i).

tant,
. , _. „
actalesviripraHiecessoresme.ep.scnp.,.desl,
.. 15 Februarii diem anni 404 excnrni, Rnma Roloma-
g)lm red re f aiqne i|l(|e |i||0MS ad , nnocemilin
,

sanctx memoria. Damasus, Siriciusatque supra mc- miltere, iia m

ci ante reddi rcmur, nou valuit. Ex

moratus vir iia dciulerunt, m omnia, qua? i.i illis ml ° tl( 'ra- illas .mn llonorio augi.sto consule, scd
'

par.ibus
F gereren.ur,
° sanctitati tu», qu.-c plcna 'ii P *1
iidii ___^__
404, dalas «T?
es-e c
a »g»?,li '
nelmlil.
^oc est anno 405,
Sed si nli lailuni,
ju-titbe esi, traderent cog.ioscenda ; mea.u qunque c.i.jus nulla liabelur .mtiiia certa, lot el tan. dive.sis
parvitaieni l.oc tenere judicium, ean.demque l.abere lanique an.iqi.is li- fidem i.egare liceat, quid in

' °
Neque
vol.inta.em, le dccet recognoscerc. M enim fas ^lLT'
auno 40o Uoniain
''
r,i ?
*?!?,
venerii, iilqiu; in it.be
_____"-- ""T"?tnuc^T"
lcm-
erat, ut aut ego conlra lanlorum bonorum virorum p,,iis Victricius
ex-tiiorii ut eumdem episcoptim :

judicium veuire lentarem, quorum in locura succes- prius, qiiam bas lunoi eniii litleras acciperet, lt> loma-

sisse dienoscor, aut tno merito, cui praidari viri P«ra rediisse simulassei.iiamus, quid cogii? Nullum
. , . .. . „ lni.occnl.us NkIikii immiuu :.d se nii-siun, i.u.las
lania.u gratiam auciontat.s hujusce contulisse vi- R _|j us | illeras sioi rcddilas „ en.o.ai. Verum, ii.quit
denlur, aliqnid derogari viderelur. Prae me itaque v.r eruditus, verbum misi, quo in exorriio utitur

fero, tit boc ipsum etiam me;e parvitati reseivatnm Innoccntius, absenlem inni.il. At si absei.tem, non
. . . eerie Ro.oinayiim rcvers-im, non Rmna cgrcssum
recognoscam ,
ut pari indico s.mil.que forma cl bo-
_ 01) lt
. n uid eil M1 |1T ,|„|, et „ u,ii,us Yiciricius Roma
.
_
q . (

nis adaeque el lua; charilati id tribuam quod me- asbcefsnrus, dnm vnlelnnoceiiiio dicerel, rcgularum
rer j S-
ecclesiasiicarum libiuin ab eo pnslularit, atnue is
am cirniTK-MTirm ad " i:,mim """ n "" babins libiuin, illiim qii.nn pri-
iiniMiTiiu
MOMTUM IN irDiuTni
iv EPISTOLAM SEQUENTEM. , co.icii.iiari, ei Viclricio anle illius e.x urbe
1. Venlatem ejus dubiam non faciunt, qiue in ea ex di-c-suin tradi curarit. Neque vero opns est ut pro-
Siricio descripla sunt. — Ex cpistola 4 Siricii inulta cul a nobis siui, ad quos aliquid initieie dicimur.
in bac describuuliir. Veium. ut ob.-ervavil Tille- Qim.idie sibi mutuo n itu.nl amici, eliani ejiisdem
moiitius, id niinime mirum videii debet, ciun li.no- urbis mcenibus cniiienli, niunuscula, libns, li.leras,
centius a Victricio rogatus ut regulas in Ecclesia eie. Cnjus r>i exeniplosini Damasus et Hieronynius,
Roinana servari soliins sibi traderel, id leliiius pru- supra p. 579 et seqq.
stare, quam decessorum decreia exscribeudn, nequi- . Regulnrum tiber appellalur. Capilutorum divi-
verit. Ilinc itaque nulla habetur idunea raiio, cur sio. — Porro memnratus regulariini liber uon alms
aul pradicta epistola Sincio, aui hac lnni.cenlio exisiiniandus videlur ab l.ac ip-a epistula, uipoie in
abroge.ur. Neque leviora simt imunenia, qiur. batic qua I. nucen.ics iiauca pra'fatus, plura ilisciplinae
ln.mcentio, qu n. lucru.it quaa illaui SiriciO adjndi- G capiiula, q.nbiis Ecclesia2
siiil, explicat. regend™
cant. A
conclio uronensi ii, c. 21), a Cresconio in
I Hac n ss. tnmel-i non
anleiii capitula plerisque in
breuar. can. passim, a Zacliaria papa ai ud Sirm. in oiimibus, praunissis lilulissuniniaiiin exliibentur.
lo. I Concil. Gall. ep.st. 9, c. 14 el 20, sui> il ius Scd ncque in illi- lnec C.ipilulnruiii divisio seu
noinine laudalur. Praicica e veieribus collcclioi.i- summa u„a ei eadem esi, vcrum pro eorum, qui
b..s, qnas bcne mullas recognovinius, i.i iu.lla dcsi- pontificias cpisloins collcgerunt, ingenio cl arbilrio
deralur, in n.illa non exb.bclur Innoccntio in- diversa. Ca-leris auicm amplinr esi ea. quain Coiii-
sciipta. Ilanc ipsi adscribuui exemplar Curbeiensu cis a n ucsncllo vulgaii exbibent excni|>iaria. Quo-
Vi.ilii papae temporibus descriplum, Colbertinum circa uiiam illam hiu repraBseutare saiis liabi-remus,
niajn-ciilis biieiis Langobardicis cx.iratuin, \cuis nisi ci alleram ex Diouysii Exi^ni collectione, eui
canoiiu.n Codex a Gjuesncllo vulgalus, Dionysiana: e. Ilispana, unde descr.p.a est l-idor.ana , pene in
colleciionis Hadriaiiseque exemplaria, necnon col- oinii bus concinil, adjieere operie prei.i.m essct.
lec.io llispana, I-nloriaii.i, et aliai |lines. Cuni eniin Creseonius aliique caiioiinin colleclores
2. In annum 405 rejiciendam non exse. lu bis — Roniauoruni poniiGciim dccretu secundiini li.ulorum
omnibus colleciiouibus (si Dionysianam excipi-.s. in divisionem a Dionysin coiiciuiiaiaiii cilare soleanl,
quaoniit.iiur uoia cmisularis) ide.n o.nnino est epi- ul cnrum comperiautur ciiaiim s, prxuosse necesse .

Siolac linis »c snmmo cousensu cousignaiur Uonorio est qua; illa sn divisio. A.qai Dumysius Exiguus
aug . vi el Arisleneio conss. Ilinc nullus relinquiiur lo- nnvem ac \ igmii litulis Conipiebendii onu.ia qua; ex
cus erudili vii conjectura?, qua huic Inuocenlii epi-
i Ini.ocentiu cnllegit dccreln, inler qiiffi priiiium lo-
stolx notnin illam consulnrein ab aliu adjei lain cs-e, p cum ubtinet hnjus pap e ad Deccniium eiusiola li-
au. cerli- potl consulutum llonorii,e\c, legendum esse tnbs oclo disliucia. nm lianc exeipil i>la ad ViCtri- I

su-piialiii'. Ut eniui ei la rgiam ur voces posl consu- cium, quam m duodecim tiiubs par.uur. Quociica
lutiiiii, qua; primis liiteris P. C. ab anii .uains ex- priiuum episi.be lnjus decrelum apud Dionysium
primi snleni, excidere facilc potuisse; en sane casu lilulus 9 et ullimum litulus 20 nppeiiaiur, ut inlra
in aliquo saltem ve.cre codice Hvnorii et Aristeneti, videre est.
U
nnn onorio et Aristeneto , fuissel retentum, nec iu 4. Leges qua; curiales « curia migrare prohibe-
—
.

ullo vocabulu.n conss. addi debuisset. Neqne magis bant. l.i .lli- auleiii riecretis id inaxime, quud
ronjecliirie ilbus concedere cogemur, si i|iiid causae cap. II de curiahbiis dicimr, qnia ci in aiiis alio-
sit cur cpislol im banc anno 405, potius quaiu 401 runi ponlificiim epis.olis ejusdem rei identidem inci-
scripiam putei, expendamus. Ncmpe unis movelur det me.uio, paulu b.c Ui.it.-, quani in aniioiaiioni-
num. 5 vcrbis, qnibus commcmurai Innocenlius qua3 bus licet.opus >si explic re Curiales seu decunones
cm laliuiii causa, iniperatore prxsenle, et Victricin dicehantur, qui magislraiibns atquc officiis fuuge-
sccum jiosiio perlulerit. Unde ci sequi exisiimat, ut bantur niunicipalibus. De illis Majorianus imp., no-
i.uu uiodu postqua... in urbcm venisset imperaior, velbc 1 ini.io, iia bqmiur ; i Curiales nervos esse

a Idem Any-ii.s a Palladio in diab go ile Viia Cbry- episcopo qni qni. dci im episcopornm litlcras in
,

sosloim, cap. 5, optnni senis tc.0 xuliyripa\i cncnniio gia.iam (.brysosloiui Ruuiam delercbat, suas eiiam
donai.ir Ibi cl memoraiur Eulysio Apameue Uilhynix iradidisse.
-5G7 S. INNOCENTII I VkVM m
voipiiblicifi ac visrera civiiatum ntillus ignoral :
\ prascipit sed lcrliam ipsis reserval. I'e iis aiitcm,
;

quoriiiu caHnni recie appellavit antiquitas ininoreiii qm pr;einissis couditionibtis doiiiissenl , videlur
Seoalum. > Sed, ulidemimperaior uljservai, judices diciinn quod in cjusdem conslitutionis (iue adjici-
mmi rectores provineiarunn iniquis cxaciionibus suis lur « Si
: inxqiosli liorienriim, iique (|ui siiscei.ltiri
multos ro redige.banl, ut pilriam dosererent. Ad sunt iiiagislraliini praqiositi oliam pacis seu sus-
,

curiales pciiincbat iriliiitorniii, ajdilioioriiin, inune- ceptores diversaruiu specieruni ad Eeclcsiam (lioc
nini sen liid.iriiin |>iib!ieoriiin, olc, Cura. (Ju.ipro- el ad Ecclesioe ministeriiim) crodiderint aspiran-
pter seveiaj erani lutperatorum leges, i|iiil>us nemo diiui, postquaiii officia ini|iosi(;e sollicitudinis aut
:i ouria, oisi oiiiniliiis curiae su e oilieiis ossrt fuu- h ntoris aggreSsi snni; ipsos priinum anlrsiites su-
Ctus, liliTui iieniiitiebatiii'. Coasianlinns impera- pernae iegis conveni t roluelari, ip^isqiie primuin
lor sauxii (Cod. Th. lib. xn, 1(4. 1, leg. 11) < Nemo : adiiitentibus ad eadein niunia revocari aui si lioc :

jiiilex eivili iin uiiiiierniii vacationein cui |iiam pr;e- neglexerini, a curialibus , judicio oflicii sulIVa^ante,
slare euriali eonetnr, vel aliquein suo arbiirio ile relralienili. » limno Aroadius de palris lege tlero-
curia lilieret : » Ex iis eliain, qni reliciis eiiriis :nl gans, constilulionoiii edidit anno 398, 27 Juiii die,
inililie piiC-ailia confiigiuiit,i omnes qui nomJinn consigiiaiaiii el Cod. Jiisiiu., Iib
, lit. 5, leg. 1"2, i ,

priiuipilo obuoxii, sulmos niililia ail

inveiiitiutur relalam, qua Ctirialeni, si elericus luorit ordinaiiis,
euriain reverti • pr.ocipit (Leg. I). !l tn consuinit convenlione praMnissa slatifn reddi juliet < Clericis :

(Leg 12), ui iiilerpres Aiiniamis koquiiur, « qui- eniin, inqnii, olteriiis legem predesse non patimur,
cumqiie curialia deea, iu i|ua natus est civitate ;>d , qtiaj cessioue palrimonii sitbsecul.i , tlecurionos ele-
aliam ir.insire voluent, condilionem cnrie dchiiaui ricos esse nnn vetabat. > lloc tainoii de.-olis minori-
ntillateipis... ner ullo nrguuienio nece.-silalis, aul
B bus clericis dicium esse probal qiunl idcin imperator
seivni.i civiiati- snse, pre eo qund civiia.em mittire anno 599 exeunle consliluil (Leg. 1G5) « St qui ex :

vnluil, possit 1'V.nlere. » Alia i|iioque loge (Lcg. 20) seeundo patris nosiri eonsiilalu emi nn relinquenles,
jubet, « nulltioi curialem, nisi oiiinibiis curiie olli- clericortun se cousortio manciparunt, si jam epi-
ciis per urilinem aclis (addit Aitnianus, quai palrioe scopi, vel presliyieri, diaconivc esse nieriiertint in ,

tiebeulu ), cnaioris aut deleosoris ofliriinii ilebere saeris quideiu el secrelioribtis myslerifS pefseve-
Miseipere. » Neqne major eral loiporaiorum erga renl; sed aut subsliluios curix offerre coganlur, aut
eos, qtti ad clerum a euiii ntijir ibanl , indiilgeiilia. jitxta logem dudiiin lalam ti.nl.nl ciii i;e lacitllalos.
Anibn.siiis, ojiisl. 41, ad Tlieodo iuni ini|i., n. 29, Hesidui omnes, leetores, siibdiaconi, vcl clerici
liae de re ciiin illo sibi exposiulnuduin duxil in (|inbus clericoiuin privilegia nou debeiitnr, debitis
bniic iiinliiiii « Qiiniuoilo excus.ibo apud episeo-
:
iiiox patrisc miiiiertbus pi:eseiitenttir. > Tnl igitur

pus, qui ouiie, qtiia per briginla et iniiiiineros annos tauii|iie dtvetsis legibus imii deerai judieibus ncca-

presbyieri quid im giadil lninji vol ministri Bcctesiae sio, qua curialos in clernin ailscitos iiuporiiine re-
i'1'tiabiint ir a et curiaj depul aiimi",
inuiiero saor.t, peiercnl, imleqiie pr.esiilibn ecclwiarum miilesiiain
graviter geniiint? i Et eo quidem ;e,|uior erat illa creareui.
exposlnlatio, qnod airtoa (Leg. 15) Coiisiauiiniis cu- EPISTOL \ 11.
rias adinoneri vwtuissel, ul cos tanluin deineeps
t ad eiiiiam rciiab mt quos inira vigiiili stipendia
,
E veleri exeniplari Colbei lino, nol. 952.
in oiTicns ile nelie uloiiiil vel oiigmoni defugisse, Vt exlra conscienliam melropoliluni episcopi nnllus
I.
vel spreli iiomiii ilione inilili:o se ingernisse. » liuiiio
.)ii!ianiis polPa odixorat (Leg. 56) Qui uali ongnie :
(]
episcoporum audem ordinure. — II. Ul post remis-
eiinali mililare iimnus adaiuavervml uln ileeoin au- , sionem peccatOTum non ttdiuiltnliir ad clrum t/ui

iiorum slipetnlia eonf cla siint, j s-- io iuni «OslraruHJ i

cinijuluni militiit! Itttbere elegeril. — III. Ul onines
auc orilate erii.nl curia inmiiuies.
contentiones vel cnusai inler clericos cujtslibel or-
... Q :u conditione euriules clero nomcii divre pcnnit-
lebaniur. — Gmiales non ita removeb iiiiur a clero, tlinis eiorlce , coram provinciatibus , id est suis
nt oniiiis ad euin adiiu- ipsis inlerilu lei eiur lilis episcopis, lerntinenlitr . Ul majores ctiusce ad sedem
Valenlinianiis ao Valens elero iioiueii daie qu adaui
condttione periniuunt, qnain lege anim 5(34, Septein-
npostulicam pust episcopnle jitdicium rcfernntiir. —
biis iO die. data. sie oxplicanl (Leg. 59) « Qui :
IV. Ut clericus virginem uxorem uccipint. — V. Ul
paries eiigil Eorlesise, anl in piopinqiiiini lnnia prn- taicus sive anle biiplismum, sive posl btiptismum, si
pna coolereiido, eutti pro so faeiat curialeni, aot viduain uxorem acceperit, non aduiiilulur ad clerum.
cedai quam ox necessj-
l.iciiiiaiibus curi;e
tate revoe.indo eo, qui neulrinn leeit
reln|ii.i,
: i li.c est, ila
— VI. Utqui secundam duxerit vxorem , chricus
ut omiiiiio ad curiam rcvoc.uulus sil, qui Iinna tua ordinuri non debenl , ctsi ante btiplismum (inle) fve-
vel p riipiii pio vel curiie sme iion eessil. Eadoin da rit soriilas connubium. — VII. Ul de uliena e.tlesia
re exsial et Iwec Thoodosii aono 58', Novomlirii 7
die, cousignata conslitulio (Leg. Iu4) : « (.nriiles,
clericum ordimtre nullits usurpet. — VIII. Ul ve-

ffuieeclesiis m.ilunl servire qo.mi curiis, si volunt nientes a Novttiitinis vet Moniensibits buptizmi per
esse qund siiniilaui, c mieinnant illa quae subti ainint. v mtinus iniilum nnposiiionem snscipiuutur. — IX. Ul
Nee eniin eos aliler, nisi coniemplis pairimoniis,
sucerdoles el levilai cttm uxoribus suis non coeunt,
libeiamiis. > Qio respexii Ambrosius, cum epist. 18,
ad Vabailiiiiaiiiioi, n. 15, scripsil i Si privilegitiin :
— X. Ut moiiachns si nd clericulns ordtntin nili

qu;firai sacerdos, ut onus curiale dcclinei; patrix voluerit, a priori proposilo, qitod monitiluts gcssit,
atque aviti el oiiiniiiiii liculianiin posse-sioue ce-
deiiilinn esl. • Pauto indiilgenlior lueral Conslan-
non debettt devinre. — XI. Ul qui corruplus ttd cle-

pnniuin ricalum venire voluer'1 spondeul se sccttniluin ve-

tius : sii|uidein anno 501, Augiisii 2'J ilie, ,

iu e|iiseoporuin graiiain decrevit (Leg. 49) < Epi- : lertim regulum uxorem non duccre. — XII. Ul cu-
scopuiii soliim laeultaies suas ciliiie, sieiit anle fne- rittles vel quibuslibel funclionibits occupuli, clerici
rat eonstiluiuHi, nullus adigat inaneipare. » Deinde
illns endein priviiegin gaudere vult, « qui ad presby-
non jiant. — XIII. Ui ancillce Dci velutie, si pubtice

teroruin gradus, diaeoinim etiam seu siibiliaeniiiiiu nnbcndo vcl o-culie se corrupiioni tradiderint, non
c.eieroi'iim;|iie pervoneriii! asstsionic euria, aiqtre ailinilianiiir nd pozniUnliam , nis': cui se junxcrant
snli obliilit
si luiiiis poptili
judicis proineiile consensuin... inaxiine
vooibns expeianiur. » Alioqnin dtias
de sivculo recesstrit. — XIV. t/l uncillo; Dei , nec-

subsi iiiia- su;e poriiones vel propinqnis suis ad eii- dnm sacrata:, si posl nubere votiierinl, ttd panulen-
rialia obsequia stibrogatis, vel curnr ab ii< iradi linm, recipiunlur.
4C9 EPISTOL.E E T DECRF.TA. 470

E veieribui cbilectiohiS Dionysii Exigui codicilms. A regioniblis propriis ecclesiis pnesidcnt , regiilaruni

m.Quodextraconsclentiammeiropoihanindnordinelur liune. librum qnasi didascalioum aique monitofefn

episcopm. — X. " Qui ad cterum suscipi non possint. Et sedulo insinuarc ; ut et hoslfiis cognosrere, et ad

ut clerieornm causma propriis terminenlur episcopis. fidem conflileiilium mores valeanl docendi sodulitale
WbUtviduainctericusnonducaluxorem. — XII. Ut formare. Aut enim pfoposilum sunin e\ liac nosira

s\ laicusviduam duxerit non — , clericus fiat. XIII. congruenti leclimie cognnscenl, ant si quid adluic

Qui secundam habuerit uxorem, clericus non sit. — desideratur, lacile poiei iinl ex bona iinitaiione sup-

atlerius clericum nullus usurpel episcopus plere.

XIV.
ordinare.
tli

— XV. Ui uon rebaplizenlur qui ud Ec- 2. Aposlolatus et episcopatus exordium a 1'etro. —

clesiam a Novatiunis vel Montcnsibus veniunt. — Incipianius igitur, adjnvanle ' sancio aposlolo Pelro,
per queni et apostolatus ei episcopalus in Chrislo
XVI. Quod sacerdntes et levilm cum muliciibus coire

non debeanl. — XVII. Quod monacltus, si clericus ccepit exordiuiii , ut qnoniam Strpe plurcs emerse-

ftictus fuerit, c uxorem non dueai. — XVIII. Ul ex runi caussc, <\\\x in aliquaniis non eranl causse, sed
crimina, ul de cauero sollicitudo sit unicuique sa-
curialibus clericus non fiat propler voiuptales quas
a diubolo inventas exhibere compcilUur. — XIX. De cerdoti in sua Ecclesia cnrani liiijusmodi habere ,

virginibus (1
velatis, si deviaveriut. — XX. De vir- B siiut aposlolus praedicat Paulus (Eplws. v, 27), lalein

ginibus non velntis, si deviaverinl. Ecclesiam Deo exbibendam, nou babentem maculam
aut nigain, ne alicujus morbidce ovis afflalu con-
scientia nostra coniaminaia violfctur. Proptcr eos
Innocentius c Victricio episcopo Uoiomagensi,
igilur, qui vel iguoranlia vel dcsidia non tcnent ec-
saluleui.
closinsiic.am discipliuam, et mnlia non prxsuinenda
1. Elsi ttbi, fr.iler ch;irissime, pro meriio et ho- praesiimuiit , recte postulasli , ut in illis pariibus
nore s:icerdotii quo plnrimum polles, vivendi et do- istiusnlodi, quam lenet ecclesia Roiuana, forhia ser-
cendi f
ecclesiasticse regulse nola siint omuia, neijiie veiur. Non quo nova pracepia aliqiia iinpcrentur,
est aliquid ,
quod de sacris lecliouibus libi ininus sed ea, quac per desidiani aliquorum neglecia suni,
collecliim csse videaiur; lamen quia Romana 1
Ec- ab oninibiis observari cupiamiis, qu;e lamen aposio-
clesia: norniam 8 alqne aiicloriiatem magnopere po lica ei patrum tradiiione suiu constituta. Scripium
stulasti, voluniaii tu:e inorem admodum gerens, tli estnamquei ad Tbessalonicenses, Paulo nionenie
gesias viue et morum probabilium disciplinas an- (II Tliess. ii. 14) : Sfale, et tenete traditiones nostras,
nexas lilteris meis misi, per i|iias adverfanl Eccle- qutts tradidi vobis sive per verbum, sive per epistolam.
siarum regionis veSlrsD populi, quibtrs ' rebus el ud cerle tuain debet inenlem vebementius exci-
q III

regulis Chrisiianoruin vita in sua cujusque profes- larc , ul ab omui labc saeeuli isiius iiiiintinis, anle
sione delieat coniineri, qualisqoe servetur in urbis Dei conspeclum securtis inveniarls. Cui mulium
Rotna; eoclesiis disoiplina. Eril dileclionis luaj, per eniin crcdiiur, plus ab eo cxigitur (Lhc. xn, 48) ,

plebes finiiimas, el consaccrdotcs nosliosqui iu illis k usura pcenarum. Ergo quoniam non pro nobis tan-

In Ilispana colleclione ei apud Isiilorum, II : De

" doeeiidi ac vivendi prajcepta, qu« regula ecclesia-
qni pnst bapiismuin cingulum militim secularis ac-
hif: slica eonlineniur.
ceperunl.non debcre ud cleritatus ordinem adniilti. III : R In perveluslo ms. Corb., et ex eo Sirm. et Lab.,
De causis clerictiruin qmv in provincin juste non /iniun- normian atl auctoritatem ; leotio non spernenda, eo
tur ut nb aposlolica tede terutinenlur.ln perveluslo
, fere inielleclu qim concilium Carlhaginense iiifra,
,

exemplari Cniii., IV De his qui posl reinissionem :

episl. 26, n. I ad ipsuitt Iiuioc.cn tiuiii de slalulis
,

peccatorum cingulmn m>lititt! tmculnris habi erint. V: snis ad enm referre se scribil,ut iis etiam apostolicm
Ne utli liceul ud ttlittm coneocare Ecclesiam. sedis adhibealitr aucloritas.
h Isol oii iii Hispana coll., IV De uxoribns clerico- :
h Codex Corb. cmn Fossal., quibits el regulis; iiniis
ruin , ut cntfmibus tocienlur, ei secnndam non ducnnl Colb., quibus reqnlis, omisso rcbus.
u.rorem. Coi b. ins., VI Dt eierieis ut non dueant tj iMerlin., Crab. el cilil. Rom. cuni solis coll. Ili-
: , '

mnlieres u.rores. VII De his qui mulieres dttceni uxo- span. et Isid. mss., adjuvanle Deo et sancto Dei npo-
:

res : ca mttlieris noiuiue iniiilecia , i|ii;c non virgo stoto. Quod Innoceotius hic docel, pro cerio babcns
sit. Qno iulelleotu vnoabuliiiu idein a Siricio epi l. Coesarius Arclaicnsis , Symniachn papso epist. 14,
i tisurpaium sidiunis. n. 2, iia scribit: Sicul a persona beati Petri apostoli
lia pniiiui Dionysii exemplar Regium. Alia vero
'
episcopntus sumpsit initiitm, ita necesseesl ul disciplt-
Siibinde aucla, i|uibus Isid. 61 llisp. eolt. ciinciimnl, nis competentibus sttnctitas vestru sinqulis eeclesiis quid
prnposilum suum servare debeilt. observttre debeunt, evidenter ostcndai.
J In Hivp. oiil.
ei Isid.. De eiigiuibus sacrtttis si , \ntiquiores mss. Colb., Fossat. el Corb., a l Ti-
)

tapstv (uerint. In veieniino nis. Coi b., De pnellis suil- molheum; snl in hoe secundis euris resiiuitum est
ClimomaHbut, qualiier debeanl v.lari. adTfiessalonicenses.ln priscis edit. Concrl.,ul in niss.
•
Nonnullis quibusilain , ut
in in-s.. Yictorio; in coll. Iladr. et llispan., legituT nd Thessalonicenses II,
aptnl Mcrlin.. Viclorico; in abis, Victericie-; io Regio. et adTimothenm. Wox veteres edit. Concil. cunt Rom.,
Victoritio ; ii\ cieieris, Viaricio. Is Viclricius quanli tratlidimus, pro trtulidi, reniienlibils mss.
nii ili lncril, Paiilnus Nolanus epi^eo|uis duabiis lil-
i
k
Ve ba b.i c. usitra ptrnurum, ininss, Ccilb., Dion.,
lc; i-. ;hI ipsuni seripiis memorisc eoinmondsvli, Ilailr., llispan., Isitl., nec non iu pleiisqueedii., ul et
f
Unns codcx Colb. el allcr F()9Sal', cnin odil. apiid Siriciiim ilcsi lcruiliir.
. Kxslanl aiilein apud
R 'iti. 1 1 Quesn., secumittm ec-
ui in margine Crab , Sirm., Ltb. et Quesii., iu iu vefuslioribus mss.duo-
clesttisti.iis regulas refrag.iiilibus aliis plns vigrnci, bus Cnlb. iiiio Curb. et Fos.ai., nccnon secundis
,

in^ Hoc auiem sibi vuli Eisi libi n»ia sunl omnia : curis in Coisliu. coll. Ilispan.
 .

471 S. INNOCENTH I PAPiE 472

tnm, sed pro populo Christi " cogimur prscstare ra- A pus ordinare prsesumat ; ne furlivum bfineficium

tionem b disciplinam deifioani populum erudire prxstilum videalur. Hoc enini et in synodo Nicscna

dchemns- f Exstiterunt enim tuniiuUi qui, staiuta consiiiulum esi, alque definitum.

majorum non lenenles, casliiatem Ecclesisc sua prse- Cap. II. — 4. Item (Dist. lvi, c. 61) si quis post

sumptiime violarent, populi favorem sequenies, ct remissionem peccalorum e cingulum militise ssecu-

Dti judiciuni non limenles. Ergo ne silemio noslro laris liabuerit , ad clericaium omnino admiui non

existimemtir his praibere cnnsensum dicentc l>o- , debel.

mino a Psal. xlix, 48) Videbas (urem et currebas

( : Cap. III. —
5. Si qu;e auiem causse vel conlenlio-

cunieo; baic sunt qua: deinceps, inluitu divini ju- nes inter clericos b lam superinris ordinis, quam
dicii, omnem cailiolicum episcopum expedit cuslo- etiam inferioris, fuerint exorise (3, q. 6, c. 14), ut,

diie. secundum synndum Niccnam, cnngregatis cjusdem

C AP . i, — 5. Primum, ul extra conscientiam me- provinci.e episcopis jurgium terminelur, nec alicui

iropolitani episcopi nnllus audcat ordinare e (Dist. liceat (sine pr;ejudieio tamen Romaiuc Ecclcsise,
lmv, c. f> ) ; inlegrum enim est judicium ,
qund plu- > cui in nmnibus causis debet reverentia custndiri),
rimorum sentenliis confirmalur :
f
nec unus episco- reliclis his sacerdoiibus qui in eadem provincia Dei

» Apud Siric, popnto credito, quod in edit. Rnm. B ct Isid. hic subjiciuul vel inler laicos.De unis tamen
pnst Crab. prselalum est, rcfraganiibus aliis libris. clericis liic sermonem
esse quae proxime sulisei|iiun-
b lta vetus coilfix Corb. cum Fossat. In duobus au- lur inilicani. Additamenln huic Niccni concilu ca-
teni Cnrb., disciplinum dominicam. Alius item Co'b. non 5 occasionem dedii. Et vcro bnnc qninlum ca-
cilin Reg. coll. Dion.el edil Rnn., disciplina deifica. noneni ae scxtuni loio hoc loco explicari Pelrus de
ApudCrab., idcirco disciplinam Dei dei/icum. I inss. i Marca, lili. i de Concord., c. 6, n. 10, exislimat. Cui
cull Hadr. , disciplina sanctifica, corrnnte. Untlc in Hincmarus, Ouusc. 47, seu epist. sd Joannem VIII,
CiiiIi. secnndis curis subslilillum est disciplina sau- c. li, pag. 775, ila sulfragalur, ul hac eyccptimie,

cti/icare, quod et in mss. cnll. Hispan. et Isid. olui- sine prwjudiao lamen Rom. ecctesiw, elc, Sardicen-
nuit. llinc manifcstum esi sinceram non esse islam sis conciliidecreiiun 7 commemorari censeat. Pas-
Merliui leelinne u, quain el Quesn. arripuii ldcirco : chasius vero Quesnellus, noiis in Leonis epistolam
dtsc plina Dei saiiclijiaire populum el erudire debemus. 5, n. 1, ad iinius Sndicensis concilii canones liic
c SicSirin. et Lab.secuudiim Dion., Hadr. ac pn- respici arbilrattir. Iu his lamen canonibiis de causis
iiores mss. Ai veteres edit. Coueil. necnon llom. et clericorum inferinris ordinis nihil consliluilur, msi
Quesn. cum mss. coll. Hisp. el Md., Quosdam enim can. 10. libi finilimos episcopos inlerpeltare periuit-
asteris exsiitisse quse iectio, etiamsi rejicienda non
;
Nepie obscurum est euin hic ah Iimoi enlio
iiiuiiir.

essel, quomodo firmet qnod vult vir erudiius, scil. commemorari cauonem, quein Alri, (|iiihus ignoia
Innocenlium non ad ea quseVictriciusRomieprajsens erat Sardicensis synodus, iu epistola 5 ad Coelesii-
silii dixisset, sed ad ea quae posi discessum ex Urbe num n ol a nl hisverhis Decreta Nicama sive inferioris
:

scripsissel, respondere, prorsus nos lugit. Cum enim gradus clericos, sive i/isos eptscopos suis melropolita-
asseris, non scribi^, ptteferat, persenon scripia prn- uis aperlissime commiserunt. Quotirca e nibus illis
cul missa sed quac poiius coram dicta siut sonat.
,
senlcniiis verior ei videtur, uuain llincniarus loco
Veruui cum vetusiiorum mss. careat auctorilate, In- lainlalo exponii quatenus docet, Innoceniium ineo,
;

nocemio adscitilia jure credatur. quod dicil, ut secunditm Niccenam synodum congreqa-
J l.i ins. Corb. coll. Iladr. abantiqua manii addi- tis ejusdem provinciw episcopis de exoriis causis judi-

liiiu rsl per prophetam, quod deiude in coll. liispan. ciitm tcrintnetttr, capilulum (5) Nicceni concilit expla-
etisid.iiecnonapudMerlin.,Crab. eiQursn. obiinuit. nare : el iu eo, quod ad alias quemcumqite de ecctesias-
e ln edit. Rom. iiecuon Concil. et Quesn., post tico ordine prohibel couvolare provincias, atiud capi-

mss. coll. Hispau. et Isirt. bic additur episcopum, ,

litlitm (scil. 6) Nicami conalii explicare, quodjubetul
qu;e vo\ acoll. Dinn. etHadr. aliisquc anliquioribus per provincias suis privileqia serienlttr Eccle-
siiitjutiis

ut apud Siricinni aliesi. Tanium iu uno e veiustis siis. Sane vcrha illa, secundum Nicamam sijnodum,
illis episcopam loco metropolitani
inss., meiropotilaui in ms. Colh. Langob. oiniituuiiir, non ail eam
(|ii;e

episro/ii legimus. Jam observavimus Innoceniium

,
cxccpiiinein quse claudilur parenthesi, scd ad anle-
S ricii verba ita muluaii , ul ea ad disciplinam in cedentia latuuin refeiuntur.
Galliis servandam accommudet; nec quod ille lialis Verba isia, cni in omnibus cattsis debe.l (sive ut in
i

pnescripserat, ui exlra conscientiam sedis apostotictc inss. debeltir) revereniia citslodiii, Nicol.ius I, ep i
- 1

nemo audeul ordinare, boc itein Gallis injuugal. al. 4-0, iiun lcgit.Desidcrantur quoque iu niss. coll.
f Sinn. Quesn. ei aliqunt mss., Ne unus. Deinde Hiuii. ei llaih aliisque pluribus veierihus codicihus
. :

alii eliaui editi, episcopits ordinare prmnmal episco qiiorum aucturitatc niiitus Quesnellus ea espunxit,
pitm. Qu.e pnslrema vox abest a pluribus ae polio- ]) quanivis id Oxoniensi Cmlicis a se vulgati exempiari
ribus niss. Scd hic , proxime, subaudittir. De-
uti noii deessenl. Eadeni vir doctus a Romuni Coiiicis
creti liiijus geniina pars ad normain Nicieui canuiiis (h ic e>t ejus (|uem vulgavit) editoribus addita esse,
4 exigitur. Disserl. 12, c. 4, n. 5, suadere conalur. >ed quomi-
b lu coilice Colb. Langobardicis liiteris exaraio e nus hoc ipse sihi persuaderet, vetare debuerant
regione hiijus decreli ad marginem adscrihiuir, De ejusdeui Codicis, qiiem Romanuin vocat, duo excm-
pceniienlibus. Quod qui apposuil, non de remissione plaria Oxoniensi aniiquiora. Pithoeaniim scilicet at-
peciaiorum qu.e per bapiismum percipilur, sed de i|iie Colherliuum, in quihus non exslant. llabeuiur
eaque poeniteniij exacia indulgetur, sermonem hic autem in ms. Colb., Langob. etin aliero Colh., nol.
esse exisiimaus decrelum islud non de bapli/.alis, 5368,antiquam caniuiuni coll cctionem compleiienie,
sed de expoenitentibus inierpretatus est. Alilertauien necuon in inss. cull. Ilispan. cl Isid., ul et apud
iutelligeiiduin esse snpra iu episiolam 5 Siiicii, pai;. Ilincinarum. opusc. 45, c. ii, et lib. lv capinun, c.
651, noi.d(oosn;e Palrol. toui.xin.col. U58,n t. d) 28. Taceo Gralianuin el alios. Demiim in perveiusio
observatum est. R^ctius itaque iu Hispana collectiune exemplari Corbeieusi ab aniiqua manu, ac prorsus
decretuin lioc suinuialim iia reddilur l> his qui : cadeui qu.e oinissa verlia supplere solel, adjecla
post baplismum cinqulum mititiai sccculuris acceperunl. sunt. Sive auiemea Iunocentii, sive allerius esStt
h
Veieres ddilioiles Coiicil. ac soli inss. cbll, Ilisp. exisiimenlur, persuasiiirJ cuique esse dcbci, papa
 ,

475 EPISTOL/E ET DECRETA. 474

Ecclesiam nutu divino gubernanl, ad ali is convolare A Cap. V. — 8. Ut is qui a mulierem licet laicus

provincins. Quod si quis forte praesumpserit, et ab duxerit uxorem sive aiue baplismum, sive post bap-
oflicio clericaius submolus, et injuriarum reus ab lismum, non ndmitintur ad cleruin (Dist. 54, c. 15);
oinnibiis judicetur. quiaeodem videiur viiio exclusus. In baplismo enini
C. Si niajores causaj in medium fuerint devolutae, crimina dimiltuntur, non accepl.e uxoris consor-
ad sedem apostolicam, « sicut synodus slaiuit, et tiiiin relaxaiur.

bcata cousueiudo exigit, post juclicium episcopale Cap. VI.— 9. Ne is, qui secundain duxit uxorem,
referaiilur. clericus fiat : quia scriplum est (I Tim. ill, 2), Uniits

Cap. IV. — 7. Ul b mulierem clericus non ilucat uxoris virum '". Et ilerum : Sacenlotes niei semel
iixorem; quia scriptum esi (Levit. xxi, 15, 14; Ezech. nubant. Etalibi (Tii. i, 6) : Sucerdoles tnei non tiubent
xliv, 22), Sacerdos uxorem virginem accipiat, non vi- amplius. f
Ac ne ab aliquibus exislimetur, anle bap-
c
dunm, no» ejectam. Uiique qui ad sacerdolium la- tisinum si forie quis accepit uxorein, ei, ea de sa:-

bore suo et viiae probilate contendit, cavere debet, culo recedente, alieram duxerit, in baplismo esse
ne lioe prajjudicio impeditus, purvenire non possit. dimissuin, satis errat a regula, s quj in baplismo

bnjiis menteui non lemere iis explicari, ulpole i|iie B Quesn. secundum priores etlit. Goncil., el mss.
verliis nitanlur Osii Sanlicensi in syiindo, can. 4, di- coll. Ilispan., ei I-.ii!. , ui mulierem tiduam. Vrx-
ceniis St vobis placet, sancti apostoti Petri memoriam
: ferioius ciim Sirin., Lab. ncreliquis veleribus libris,
honoremus elc; necnon iis qu:e Gauilentius, ilml.,
, ut mulierem. Iia scii|.sit el Siric., epist. 5. Sic ei in
can. 5, subneciil de episcopo qui vicinnrum episco- synndnli decreln llilari , posl epislolaiu ejus 14,
porum judicio depositus proclamaverit agendum sibi ii. li, Tiberius Sabineusis episcopus
loqiiiiur: Siin
uegoiium in urbe liuinn. Ecclesia ineu clericorum aliqttem.... lUprehendero aut
" Ita edit. Roin. :ic veleres cnncil. cum ms. Oxnn. mulierem duxisse.
alii-que coll. Ilisp. ei Isid. necnon llincmaro, opusc. c Unusemss. Colb.cum veiere Corb., necrelictam.
45, c. 12. In Dionysianis aulem codicibus ac prnpc d Sinn. el Lab. cuin potioribus mss. Alii vero
Ita
omnibusaliis mss. noslris.quosSirm., Lab. ei Qnesu. ciiin coll. Dion., Iiispan. et Isid., viduum, qua voce
seculi sunt, desideratur beata consuetudo exigit. Con- eliani Siricius hic unlur.
Ira in ins. Colb., Langob. el aliero, not. 5508, exslal f lu ins. L:iiig"b. el altcro Colb., Vniusuxoris vi-

sicut vetus consueiudo exig:t, el omiiiunlur verba an- ruin. Ac ne ab aliqwbus, oiuissis inlermediis. Sup-
lecedenlia , syuodus staiuit, cie. Cui lectioni favet pressa consulio videntur ab aliquo siudioso, qui ad-
qund Innocentius scribit siveejiisl. 9,9, ad concilium diiiiia eo facilius crediderit, quod testiinonia ciiala
Carlbaginense, n. 1 Antiquce Iradilionis exempla
: in sncrjs luteris non offenderei, immo apud lliero-
servinles, et ecclesiaslicic niemores disctplinoj, nowce nymum, episi. 85, ad Ocennum legerei : Vt Lege
reliyionis vigorem non minus nunc in consulendo concessum eral populo in iniiliis uxoribus liberos spar-
qnti n anlea, cum pronunliarelis, vera ralione firiinis- „, qere, ila el ipsii qttoiyie sacerdolibus hitjits liceutiw pa-
tis, qiti ad noslrnni referendum approbatis esse judt-
" tebat arbilrium. Quie Inmen lnc laudal Iunncenlius
cium; sivc epist. 50, ad iMilevilanuin, n. 2: Diligen- testimonia, ea etiam Terliillianus velut ex Lege di-
ter et congrue apostolici consulitis honoris arcana... serte citat; primum quidem lib. de Monoganiia, c.
super anxiis rcbtis qiii" sil lenenda sentenlia, anliquam 7, ubi ail : Interimquod pertineatad Leyem... prohi-
scilicet regnlam sccnti, quain ioio semiier orbe mecum bet cadem sacerttules denito nubere; alterum vero lib.
nosiis esse servatam. Eidcm suffraganliir cum Cyrillus de Exbort. castil-, c. 7, ubi non solum dicii Cttu- :

ad Ccelestiiiutii, epist. 8, n. I, sic loqliens Velus : liim in Levitico, Sacerdotes mei uon plus nubant, sed
Ecclesiitrum consueiudo suadct, ut ejiismodi res sanc- et adilit Possitm dicere, etiam illud plits esse quod
:

titaii tuai communicentur ; timi Leo, e (>ist. 5, n. 5, semel uon est.

iibi mnjores rausas ad se referri pelit pro irudiiione t luln. Roin., Elsi ab aliquibus, qnod Ciab. ad
veieris iinliiuii debita apostolicce sedis reverentia.
et marg. a lavii, etinfra, satiserrant : refraganlibus
Isidorus Mercator in cpistola quam Prlagii noiuine omnibus alii> libris.
conlinxit, liiiuc lnuocentii Inciim exsCribens ita ini- b Iiavelus coilex Gub. ciim uno Colb. Alii vero,
niiiial Majores vero ei tiiffniles qitwsliones, ut sancta
: qttia in btijilismo peccata vemittunlur, non. In bocat-
sijuodiis statuit, et beata consueludo exigit, nd sedein que superiori decreio Innnceinius ita Siricii_ verba
apostolicam semper referantur. Porro verbis, ut sancl t exscribit. ui in ulroque de uxoribus ante bapUsmuin
synodus statiiit, censemus
noii Sardicensis
notari dueiis, de quilius Siricius nibil dixerat, quid sen-
quibus Ronianuin epi-
coneilii caniiues 5, 4, vel 7, lieiiiluni necessario deliniendum duxerit.
sii, sibi
scopuni appellare permittitur, si'd ejusdeiu syuodi IIoc posinlabat recens eade re conlrnversia. Nioii-
episiolam nd Julium, in qua declarat synodus o/>- D riini Carterius llispaniac episcopus, chi, inquil Ilie-
linium et valde congruenlissimum essc, si atl Pelri ronyuiits, episl. S5, ad Oeeanum, sub liiiein. prnhr
(tpostoli setletn de singutis iiuibusque provinciis Domini vinculum conjugale, el lioc onie baptismum, nihil aliud

referunl sacerdotes. Neqne vero lioe lnci Iniiocenlius ab wmiilis objici polerat, uxore priore inorlua, alie-
causurum inajorum sibi judiciiim serval, sed earum rain \><^l lavacrum duxeral. Hiiuc Oceanus exstioia-
causariim ab episcopali concilio judicatarum rela- vil contra prxceptum Apostoli fuisse ordiiiatum.
lionein ad apostolicam sedem demoremitti posiulal. Conlra llieronymus legiiimaiii esse ejus nrdinalio-
Quocirca non placet isia llincin.iri itilerprelatio, lo. neni praedicta 85 acriter defendit, aiique
epislola
II, pag. 774, ui si inajores cuusic, qnarum unn est de omnem munduin bujusmodi ordinaiionibus plemim
episcopi judicati appeUalione , in metlio fuerint devo- esse. Priiis lameu , quam illam scriberet, non >ilet
luice, tid sedetn apostolicum, sicut synodus, quin Sar- se nacium Romac eloqueniissiinum virum, qui suse
dicensis, staluit, et veius consueiudo exigil, posl jutli- ipsius opinioni adversareiur. Naclus est ei non l"iige
fiiim episcopuie referantur. Ibi eniin de judicati epi- posiea alio>. Cerle Rulinus, siiperstile adbue Siri-
scopi aiipellalioue non agilur; sed id laniuni, quod cio, lianc ei opinionem objecit. Cui Hieronymus, in
episeopi de rebus gravioribus judicaverint, ad sedem fine lib, Aj oi., necdum sublalo c vivis Siricio
i
re- ,

aposiolicain rcfcrri prtecipitur. Hac de re quse in spondens, priorem seiiienliam ita leinperai, ui non
pnif .iiiniie generali fusius edisseruimus recolc. iain dical plenum esse liujusinodi ordinatinnibns
b Edit. Roni., Beciiiidum Dionys.; m vitlnam, mundum, sed islittsmodi sacerdoles in Ecclesia esse
 , ,:

m S. INNOCENTII I VAVJE 4*6

lnic |in!:it dimiiti : remitiunlur pcecnla, non accep- A ut sacerdoles ct levitae cnm uxoriluis suis e non
lariim iivorinn tiiimcrus abolclur : cuiii iiiiijiie uxor coeanl ;
quia ministeiii quoiidiani neeesilaiibus oc-
ex lcgis pruccepto duenlur intanluni, uiet in para- ctipaniur. Seripttim esi eniin (Levit. xi, 14), Sancli

diso cnm parentcs liumani gcueris coiijungerenlur estoie, quoniam el cgo sanclus sv.m Dominus Dcus ves-

ab ipo lioinino bint beuedicti ifien. i, 28); el Salo- ter. N:im sipriscis toinporihiis de templn Dei saccr-
mon diral (Pioti. xix, 14), A Deo prwparabitur viro dotcs anno vicis suai non discedebanl (Lecit. xxi,!2),
uxor. Qiiam fonnain eliani sacerdotes uiiincs servare sicot de Zncharia lcgiintis. nec doinus su:is omniiio
u-us ipse uemonstral Ecclesise. Salis entni ab-ur- tangcbant, quibiis utique propter sobolis snccessio-
diim esl ahqiiein credere, uxorem ante baplisiniiin ncni iixorius usus fueiat rel maius, qoia ex alia tri-

acceptam, pu-i baplismum non computari; cumbe- liu el pneter f

ex semine Aaron ad saceidniium
ncdiciio, i|u.c per saceidoiem stiper nubeuies iiti|io- nulli fiierat pr.Tcepiuin accedere (Num. xvm, 7) :

nitur, non inaleiiani delinqtietidi dcdisse, sed for- quanlo magi» bi sacerdotcs vel levitae pudiciliain ex
111:1111 tonuisse legis a Deuaniiquitus tnstituise docea- die ordin.ninnis suse servare debebunt, qnibus vel
liir. Qudd si (Dist. 54, c. 13) 11011 puiaiur uxor esse sacerdoiiuin vel ininisieriuni sine suecessione est,
coiupulanda, qu;e anie bapiisininn ducla esl , ergo nec praeteril dies, qua vel a sacriliciis diviuis, vel a

ncc lihi, i|ui ante baptisinum geniii sutii, pro flliis 1) bapiismatis oflicio vacenl I N.im si Patilus ad Corin-
b:ibel)iinttir. lliios scribil (I Cor. vn, 5), dicens, Abslinete vos ad
Cap. VII. — 10. Ut de aliena Ecclesia clericum tempus , iit vacetis orationi, et boc ulique laicis pr:e-

oidinaie iiullus usurpet (Dist. 71, c. 2), nisi ejus cipit : muUo magis sacerdotes, quilms el orandi el
-episcnpus b precibus exoiatus, concedere voluerii. sacriticaudi juge oflicium esl, semper debcbunl ab
Iloc etiam synodtis statnit Nicrna (Cflii. 17), ul ab- hujusmodi consortio abslinere. Qui si contaminatus
jectuni abalieio clciicuni altera ecclcsia 11011 reci- fuerit carnali coucnpiscentia, quo pudore saci ilicare

piat. tisur|iabit? aul qua conscientia, quove merilo exau-

Cap. VIII. — 11. Lt venienles a Novatianis vel diri k se Crcdil, ciitn dictiim sit (Tit. 1, 15) : Umnia
Monlensibus per nianus lanlum impositionem sus- mitnda mtindis, coinquinatis aulent et inftdelibus niltit
cipi.uitiir; quia quamvis ab haereticis , lainen in
mundttm? Sed forte licere lioccredit, quia scriptnm
Clnisii noniinc sunl baptizati : prseier eos ,
qui si
est (I Tini. iii, 2; Tit. 1,6), Unius uxoris virum :
c rebapiizaii sunt.
forte a nobis ad illos tiaiiseuutes
h non periiianentem in conciipisecnlia geneiandi
Hi si resipiscentes, et ruinara suain cogiiantes, re-
dixit, sed propler futuram conlinentiam. Neqtte enim
dire maliieriiii, sub longa d pcenilentise satisfactione
q inlegtos corpore 11011 admisil, qui ait (1 Cor. vn, 7)
adniittendi sunt.
Cap. IX. — 12. Prxterea quod dignum et pudicum Vellem autem omttes sic esse, sicul et ego. Et aper-

et linnesium e-i, icnere Ecelesia omni modo debet, tius declarat, sic dicens (Ilom. vm, 8) : Qui auiem

nonnullos; tesiiiicetinque se bac quaestione uon le- c Apud el bilicnt hic nis.
Qiiesn. bantiztii : quod
ncri, sed uiiicuique iu suo scusu abuiidare permit- Corh. eialier Colb. Verum iidem
mss., in epistola S
tere. luterrogati a frairibus, inqiiii, quid nobis vide- Siricii. cujus verbis haeret Innocenlius, pnclcriini
relur repnndtmus, uitlti prtvjitdicnnies sequi quodvelit, rc/inpiisnti ; quod eiiam luc Cieteri codices reiineut,
nee alierius decretum nostra senienlia sttbvertenies. atque ipsa postulant oialioois adjiincia. In eumdem
J.iin dclinieiaii (iiicilium Vulenliniim 1, anno574 lia- Snicii, lotum qiiinam dicantur Monlenses exphcui-
biiuni, can. 1, neminem posi Itanc synodum,qua ejns- mus, sunulque iis, sicut ct Novatiani-, rch.iplizandi
modi illicitis vel scro sttcci rrititr. de digumis aut in- usum faiuiliarem fuisse probavimns,
ternteplarum maritis ordinari clericum posse. iXec re- (1
In iliiobus uis-. deest vox pteniteulitv. Coiiciliiini
qiiirendum, uirunine ntitiuii sncrameiiiis dtvinis, anne Valeniiiiiiin i,c. 5. iis, qui se iiost unum et sanclttm
gentiles, hac se infelicis soriis necessitale macttlarint, litvacrum incesta Uwaiione polluerint, salisfaclionis
citm divini vrcecepii custa sil (orma. Eainilcin scn- adiluin il;i siaiuit non negari, uteos pomiteuliam us-
leniiam prob.mi Aiiibrosius, lib. lUllic, e.50, 11. 2, gtte iniliem mortis agere vclit.
ei episi. ii">, ad Vercell., n. 65; Aiignstinus, lib. de c Coilex Colh. Langob., non misceantur : qitia mi-

Ltmi conjugali, c. 1S, ubi ei mysticam explicat dis-

1 nisleriis qnotidianis. Non displicet ministeriis qitoti-
ciplinao liujns ralionem ac Lco, epist. 43. : diuuis; iiiaxiinc ciini apnd Siriciuin legere sii, oncfi-
" Iia Kegtum cxeniplar Dion. At velus ms Corb. r> diauis iiccessilutibus.

cuni Fossat. el duobus Colb., haberentur. Qucsn. /1 1- (

Crub. iniuiitioii cUaractere l»ic nildiilit qitum;
bendisunl. Coelcri editi et scripli, liabenlur. quod ;ilii deinceps ediii reliiiuuniiil, Meil ei mss.
' In uis. Corb. ei aliero Colb. desideraiur preci- rcliiciaiitihns. Mnx cum duobns Corb. ct uno Colh.
bits. Nicaeno in concilio, caii. 10, et Saidiceusi, cau. rep 'iiimus, nulli fueral prceceptum, uhi in aliis lihris,
19, veiainr ne clericus alienus sine consensu episcopi nitllna fuerat preeceplus.
ipsius ct sine rolnntnte ordinctiir. In coilicecan. eccl. Culb. nis. Langoh. cum ndi(. Roul. ac posleriori-
6

Afr., Cs S4, Epigoniiis episcopus, prxfalus, mitliis bus. exattdiri pusse. Abesl posse cicteris mss., ul el .1

in cnnciliis lioc siatittnin, ut clericitm alieitum uitllits a veleribus c mcil- edit.

h Quosii., non de remmtente. Lah.. in maig., 11011
episcopm, prtfler ejus arbitiiiim cujns
sibi privripiat

cum Juliano cxpostulat, qnod siuim

fiteni cterieus, propter manendum. Ld.l. U un., post Merl. el Crab.
ipsius clericum sibi usmparit, seque inconsuliodia- non nermanenli. Fos-at. nis., »1011 permaMute.pt in
conuni ordiuarit. Cui Nnmidius episcopns dict : Si epislola Suicii, ita etliicsibi consiaul cscleri mss.
non postnlala neque consulta inn dignatione id videtur quns sequimur. Ambrosius, epist. 65, ad Vcrcell.,
fecisse Juliunus, judietiutust omnes inique factitm ttiqtte 11.62, observat, allniis vcrbis non solvi quidem coB-
indigne ; tiim eum sepaiandiim dccernit, nisi clcri- jugiuiii , seil neque pcrmiui conjugalein usiim, cl
cimi reddendo satisfaciat. iteialiim conjugiuiu inlerdicL
 : :

RPISTOL/E ET DECRKTA. 478

I I

Vos uuicm A pubffcts fUrtctionibnS * occnpatos clericosfacere con-

earne snnt, Deo placere non possunt.
\am nom cstis in carne, sed in spiritu. lendnnt ;
quibns postea major tfistitia, cnfnde revo-
13. i>eiiioii;!Cliis(IG,i/.1,f.3)M ui<liu candis' eis aliquid ab imperaK.re praeipitur, quam
Cap X.m XI l

graiia de asciio nascintr. C< nstal ei.im, eos in ipsfc

morantosin moiiasleriis, si posteaad elericatus ordi-
monils eliam voinpiaies cxhibere, qdas a drabofd
nem « pervenerinl, non debere eos a priore proposito
quod dlu inv.-ntas csse nnn dubinm esl. et ludornm vcl ......
Jeviare. Aulenim sicutin mnnasterio fnil, et

nertmi apparatibus aut praiesse, aut inleresse. Slt

sertavil.inmeliorigradu posilusamiiterenondebet:
eerie in eitemplum snllicit ct tristitia fralrnm,
antsicofrupt.lsposteabaptizatiis.Minmonaslcriose-
dens aaotericatiisordinemaccederevolnerii.nxorem qn m s«pe pertulimus Imperatore prasente cmri
pro ssepius rog!aremus, quam ipse nob.scuhi
omnino l.abere non poterit quia nec bcnedici c.m ;
l.is

jam « corruplus. Qusc forma servauir posims agnovisli, quihus non solnm mfefrores cle-
Etfohsa potesi
maxime cum vctus regula l.oc habeal, ut riei ex cnrialilms, verum elia.rl jam in sacerdouo
in clericis,
conslituti ingens molestia ut redderentur « immine-
iquisquis corruplus baptizalus, clericus esse voluis-

set, spOrtderct se uxorem omninonon ducere. b.t.

Cap. XII.— H.Prasiereafiequonler qnidam ex fra- C.ve. XIII.— 15. Ilem (27,0.1,0. 10; Ivo, p.l,c. 18)

Iribusnoslriscuriales {Dist. 51,c.5),velq.iibuslibet B quKChri*tospiri(ariier«mipseruiit,et velari asacer-

Sednodus in scirpo, et ntevtts in lumine non po-

Quesn. cum nno ms. Colb., peruentre niiuniur.
" silii.

Mox i.l ms. Colb. Langob., aul euim sit, W in nw- luit inveniri.
r
It.i Siin... Lab. et Qnesn. cnm vetere ms. (.orb.
naslerid (ui lectio non spernenda. Cavel hic lnno-
cet.tiiis, ne monachus ad cos clericatus ordii.es
pro- necnon Fossat. ac duobus Colb. Ca^teri vero, i/is'a-
interdicilur, a bal, non alio scns... Tolius capiluli hujus non-
vectus quibns uxorem ducere i

nihil perplexa est oratio, qna pers».iadere vult ln-

priore ceelibams propnsilo deficere sil>i licere exi-
nocentius, oe curiales ordineiitnr. Ei lnijus quidem
slimct. Ilinc Dionysius lioc capilulum in lituloritm
rei priinaria est illa ralio, quam velul obiier
tangit
indice secundum Re::iuni exe.nplar sie siiniinatim
C.onstai cnim eos in ipsismuniisetintn voluplates exhi-
reddidit Qnail monachus, si clericus [acius [ncrit,
:

bere, ete. Sed buic non instans, cilius redit ad alie-

vxorem non ducat.
monasteiium ram, quam prajmiserat quia videlicet episcnpis
ln duOhus mss. Colb., baplhattts
,
I> ,

tlescrens, e, ad. Iland aliud sonobit ei istud duon.m eos ordinantibus inde majar tristitia nascitur. (juod
Covbl bnpliiatus, <i nwnasterio sedens, si pro sedens etproprio sni exemplo, cujus Victricius lestis fuit,
legatur cettens. Regi.im coll. Dion. exeinplar pr*
probans sUbjicit : Si certe ni exemplum sollicitudo,
ele. Ciide ulliina verba, qwbiis ingens ul rcdcle-
.. fert, el in monasterium sedens forte pro se.e- ,

ilcim.
renlur moleslia imminebal, na intelligere est Oiirn :

<•
ante corruptus. Regul e
Ali.|inii <<lit.ei.nss. . jam n.ihi iiigeuti cum mnleslia immixebant, ui qui ex cu-
rialibus ordinali ruerant, non solum inferiorcs cle-
bic ab Innoceutio inemoratsi usiuii Caesa.ius Arela-
rici, Moniioallata prasci-
qnos revocari lex Arcadii in
to - i - , aptnl Attgstiiium, append. tom. v, ser. 289,
1
1

pie.bat,sedetiamin saccrdoiioconsiiinli redderer.lur.

(
1

coi.firniat l.is verbis Qui uxorem optai accipere,

:

b ln priscis eilii. Concil.. ul in exemplaribus colf.

sicutiltam virginem {nvenire desiderat, ita ipse usque
ad nuplias virgo sii : quia si imn fuerit, be te lii onem Diou., Hadr., Hispan. .1 Isid., niifcwni et asacerdote
cum sponsa accipere iion merebitur. Hinc .'i I. I.eiur velanlur. In epistola 10 Siricii, num. 3. leginius,
l>a- virgiuein velatam appella.i, </• k integritatem
ratio veteris regulse, qu;cprsccepii, ui r<ui anlc. t- iii
:

piismum corruplus, clericns pnslca lieri vului -. :t, publico laiiiiianio pro\essa,asacerdoteprece jusa, be-
uxorem omnino non ducturun. se sp wderet ne vi- :
nediclionis velamen accepil. Ainbrosius, libro tti de
Virginih., cap. 1. sermonem iii-eint, qt.eni habuii
delicet dedecus, quo indignus censebatur benedi-
ctione nuptiali, in ipsum lerlcatus ordinem lediret. i
Lilierius papa, cuio soror ip^ius M r. ellina in Sal-
catoris uautti arf aposlolum Pclrunt virginilatis profes-
Si autem lioc impedinienln ab uxoreducenda quivis
ISaindeni sionem quoqne niuiutione signaret, adsluniibiis
veslis
clerieus arcetur, quaulo magis monachiis !

ob causamSiricit.s, epist. l,n. 13, voluil, ui eleri- eliam puellis Dei compluribus et aiiis. Sic au.em in-
ci|iil hujus papiend Marccllinam senno:
Bonas, lilia,^
<us ad alllorem grad provcl.cndus una tantum, et
ea, quam virginem communi per sacerdotem benedi- nupiias desiderrtsli. Vides quantus ad natulem sponsi
ciioue petceperit, [uerii contentus. lui populus conveni rit,ct ncmo impastus recedit. 1'oel-
d Iodu.ibus mss. bic additur aul honoribus. Mox las aoteio nonnisi nialnra :elale velavi sen Ciiuse-
apud Quesn., ul inedit. Rom.,rfe arfscitis, ubi in om crari vnlrliaiii canones. Anno 581, Casaraugusta-
iiniii concilium, eau. S.stamii, non velandas
es>c vir-
nibus m-s. de udscito. Pejos autem apud l.iab., de
ucciio. ln eo aulem, quod de voluptatibus subjicitur gtnes, qiice se beo t-uvcriiit. nisi quadraqinta annorum

a iliab do inventis, quas exhibere curiales saepe co- 1) probata a-taie. Idem p istea et Majoiianus imp. el
gcbantur, habetur causa cm' uiu.iia ilia eliamplti- Agnlliense concilium, caii.l9,confirmariinl. Atanno
rescfiristiani dee.linareol: cnlra quos Julianus ii.ip. 5<J7, concilium Carihaginei.se m, ctti ei Arelaiense

apostata, cod. Tb., lib. xn, lit. 1, leg. r>0, edicit ii,can. 52, suffragari videtur, can. 4, sai.xit, «l ante
Dcturiones, qui ul ehrutiani declinanl munia, reco- viginii qitinque itnnos wialis nee diaconi orclinenliir,

centur. nec virgines consecrentur. Subinde elia.u Milevitano

• Victricium Roma.n veuisse Pauliniis Noianus, ii concilio, quod anno 410 habil.un est, can. 20,
seu cod. can. cccl. Afr., e. 120, placuit, ul
quicum-
epist. 57, o. I, :>.lipsummet Victricium iuemorai in
liuro inodum : Inde tristali amaritudinem duxcramus, qim epi. c. poriiii. «< ssitate periclitantis pudicitite....,
1 1

velaverit lii.aincni sen velavilintra viginti

quinque ail-
quod ex tirbe ad nos, sicut spfru6<iniMS, i.on teueiis,
nos, non ei obsit concilitun (Carihagiueii^e),
quo de
qiu titt urbem per lanla terrarumspatia perfeiierfls.Tuin
euni idcirco illnc venisse, ul aliquod crimeu sibi per istoannorum numero constitulum est. Et pra-d cti qui-
caluiiinia.ii purgaret, ii.nuil Ins verbis
in.p isitum : deu. concilii Carihaginensis consiituiioncniciihi ex-
Tua vero sanctitas non sotum de abt sione licilorum... ceptione Milevitani ralam habeni capimjaria reguita
gloriam tenet, sed, sicui comperi, etiam de multitudine nostrorum, A |lii grauense, auno789, c, < >. ei ranco- i-

advenanttiim de toleranlia tentalionum : quouiam in- fordiense.an. 794,c. I.Obervandum tan.eii eslhic
i

surrexciunt i:i te testes iitiqui, el menlila esl iniquilus desolenini tanluui professione cauta esse.cutnct an-
 !

579 S. INNOCENTIl I PAPj£ 4S(

dote meruerunl, si postea vel publice nupserinl vel A nien in prnposito virginali se c prnmiseranl perma
a se clanculo corrupcrinl, non eas admitlendas esse nere, lirei velatae nnn sinl, si forie nupserint, Iiir

ad agcndam pcenitentinm, nisi is, cui se b junxerant, agenda aliquantn lemporc pcenitenlia est ; quk
de sieciilo recesserit. Si enini de omnibus barc ratio spnnsio f
ejusa Deo tenebaiur. Si enim inler bomi-]
custnditur, ut quorcumque vivenle viro alteri nu- nes solei bonaj fidei conlraclus nulla raiione dis-j

pserit, haheatur adultera, nec ei agendae pceiiilen- solvi : quanlo inagis Ma pollicilalio, quam riiin Deo
li;e liceniia concedalur, nisi unus ex eis defunclus pepigil, snlvi sine vindida iioiib debet ! Nain si apo-
fuerit : quanto magis de illa tenenda est, qn:e anie stolus Paulus, quae a proposito viduiiatis discesse^

immoriali se sponso conjunxerat , et posiea ad bu- runt, dixit eas liabere damnationem, quia primam
manas nuptias c transmigravit fidem inilam fecerunt (I Tim. v, 12) : quanlo magisi
Cap. XIV. — 10. H;e vero (-27, q. I, c. 9; Ivo, p. virgines ,
quoe h priori promissioni (idem fran
necdum sacro velamine d tectse, ta- gent
7, c. 17), quae !

tea pnellis virginitatis proposiium licuerii suseipere. enim ilii decrela seniorum, maxime allala Innocen-|
a Edil. veieres postea nnpserint; ac
cnncil. , si r» tii verba, qnod negari nequit, appellei, cum illa con- ;

deimle, vel pnblicc vel otculie corruptat fuerint, voca- leoini ali iis censeat qui se de veiito conjugio sepamre
bulis vel publice sno loco inotis pr;eter iidem mss. ln noluerint ; reslat ui Innocentium liujiismodi conjugii
C"lb. Lang. ut in aliis coll. Ilisp. et I>id. ex-tat. vel solulionein pnncepisse censuerii. Ita concilium Au-
fuerinl occulte corrupiiv. Praiferl Quesn.,ve/ clau- relianense v, can. 19, cui ei Maiisconense i, can.
(julo corruptw (uerint, indcqueconjectat olim clangulo 12, cnncinil, eosdem ad communioiiis graiiam revo-
quasi cliimiii (iii</n/o diclum osse. Verum in codicis caii ei duiulaxat cmditioiie perniinii, si culpum se-
ab ipso vulgaliexemplaribusThuan.se.il Colli., Pilh., questralione sanaverint. Et illud qiiidem conjiigium,
etc, ul apud Dion.,IIadr. et in niss.Corb., Fossat., quod Maliseonensis cmicilii judicio, potius siuprum
elc, legimus vel se clanculo corrnperint. Unde iiulla esi qnam conjngium, Siricii, epi-t. 10, n. 5, seinen-
conjcctii-e illiiis videlnr auclorilas. lia est inceslitm, el aduliero iinpoiii non pntesi n si
•>
Pleriquc ac poiiores mss., se junxerat, quos se- falsum mariti nomeii. Ionoceiiiius qiinque ciim eo-
culus Quesn.de snosupplevil quwdam. Deiiule Dion. dem pipa sacraias virgines vere nupias censel, ut-
et fladr., demundo recesserit ; codex Colb. Langob. pole quivse immorlali sponso coujunxerunt. Unde --e-
cnm aliis coll. Hisp. et Isid. necnon prisris edit. , quilur ni cuui vivere iiuiiiquain desinat earum
concil. de liac vita decesserit, vel dicesserit. Duplicem sponsus, nec solvi umquam possit inili cum co lex
illam lectionem c marginali nola genuinae snbstitu- conjngii. Turonense u lOiicilmni, cod. Tb., lit. 23,
lam arliiiramur. Cuin enim ambiguum videreiur legeni 2 laudai, qua Jovianus imp. edicil
: Si quis
istud, de sivculo recesserit, ac liceret inlerpretari vel non dicam rapere, scd vel attenture innlrinioiiii jun-
de secessu a sseculo in monasteiiiim, vel de recessu gendi causa sncratas virgines vel invitas austts [uerit,
ex boc niiindo clvita mortali, sublata est ambigui- 2 capituli sentemia ferie.ur.
r
tas marginali scholio, quo de swculo id esse qtiud de Merlin etCr.ib. cuin ms. Colb., Langob. necnon
hncvita ailinonemiir. Et buic quidem annoialioni fa- aliis cod. Ilisp. et Isid., transire eleqit.

vet qnod de inuliere, quau vivente viro alleri niipse- lu duobus m^s., consecrata.' : qno verbo ulitur
''

rit , suhjiciiur. Iude auiem quomodo juventiir, qni Leo epist. 5, ad Rustic. , 15, uiii de pnellis eisdem c
ab Innocentio sacratarum virginnm conjiigia impro- serinu esi. Nostram leclioneni firmat illud Prudenui
bari quidein, sed nou sulvi putant, nobis laiet. Aut lib. n. cnntra Symmacb. :
cerie ipsis probandum est eumdem papameoqtie an- Siiiii ei virginibus pulcherrima priemia noslris,

liquiores canonum condiiores mulieii, quae vivente Et pudor el snicio teclus velamine vulliis.
c Veteiesedil. ciincil.cum mss. coll. Dimi., Iladr.,
priuii viroalteri nupserit.boc posiremum conjugium
non solvendnm censuisse. Innocentii meulein illu- Ilisp. cl Isid., semper se simiilnverunt perinunere.
sirai Toleianum i concilium, anno 400 celebraium. Qnesn. cimi velere ms. Corb. et itno Cnlli. , se per-
Qnippe can. 16 piacmiilil, devotam peccantem nonrc- manere simulaverant. Fossal., semper mnnere simula-
eipiendam in Ecclesiam, nisi peccare desierit, el dcsi- veranl. Sirm. cl Lab. , semper munere promis<ranl.
nens cqerit aptam pocnitentiam dece.m annis ac sub- Edit. Uoin.. semper te permanere promiserant. Ut cuin
:

inde adjicit : Quw autem maritum accepcril , non diiobus uiss. Cnlb. praiferreinus, se promiserant per-
adinilttitiir ad piv.nitenliam, nisi adhuc vivente ipso viro niunere, persiiasernnt subnexa, ulii earnnidem puel-
caste vivere cceperit , ant postquam ipse decesseril. laruin sponsio, pacla pollicitatio, et prior promissio
Quomodn auiem casle vivere, nisi abadultero sece- memnraiitiir. Cerle ile puellis bic sermo est, quae se
dens, probari poluerit? Id vero apertius explicant ad virginitaiem servand nu Deo nblig iverant,qti:pqne
I)
concilii ejnsdom patres, can. 19 , ubi de episcopi ideo a Siricio, episl. 10, n. 5, dininliir, liiu/rimonij
sive presbyleri sive diaenni filia, si Deodevotn fuerit, ccelestis prwceptnm non servasse ; sed quibus consc-
el peccaverit, et maritum acceperit, consliluunl, ul nou cralio snleiiiiiis deerai.
admittaiur ud conimunionem,nisi marito defnncto eye- f
Crab. et cdii. posieriores concil., sponsio earum.
ril pwnileutiam; si aulem vivente eo secesserit, et pa:- At Mei I. ei oinnes mss., spnnsio ejus. supple quw hu-
niliieiii... in ullimo defiiens accipial pcenilentiam. jiisnindi est. Iiifra idem Crab. el cdit. Itom., pepige-
S.ine Turonense n concilium, ean. 20, conjugii hu- runt ; nbi Sirm. ex mss. reslituens pepigit, de suu ad-
jusinodi snliilioiiem ;ib Iniiocenlio prircipi iniellexil. quod etexinde Lab. eiQuesn. retinueriinl.
jecit virgo,
Piim euiin ipsius verba describit, tum
ini nb ejusde- exemplaribus cnll. Dioii.,Hadi., Hisp.etlsid.
s In

creiis discedere silii non licere profiietur. Ac demum utin priscis edit. concil., non poleril.
h Edu Hnm. cniii ms. C»lb. Langob., qutv pactio-
eis ndjuiicto Arelalensis n concilii canune 52, et
nonnullis aliis, de sacrala virgine qn:e nupserit, ct nis suk jidem niinime servavernnt.
Meiliii. et Crab.,
deeocui nupserit, decernil Perimendisunt oris gla- : seciiinliiinmss. coll. Ili^p. el lsid., qtuv prioris pro-
dio, el a comniunione privandi, si relicla sibi decicta misaiouis /idem ininnne servaverunt. Dinn. el lladr.,
seniorum observure noluerhil, el paslorem siium aildire qutv priori promissioni /idem [rangere snnt conatii;
despexerint , el esse separali uoliierint.Qiii ergo in liac Apud Quesii. ut in exemplari nno Colb. ei alicro
pertinmia durare voluerint, el plus in vnlulabro malte Pilb., quce priris promissionis fidem frangere siint
conversationis permanere, quam se de vetito conjugio nisai. Loco verbi nistv, Sirm. ei Lab. siilisiiuierunt
siparare perenni excoinmuuicalhjne damnentur, Si vi.-a<. Velerem ms. Corb. et Fossal. scqUinnir.
,
481 EPlSTOL.E ET DECRETA. 482
17. II.tc itaque * regul.i, fratcr charissime, si ple- A ex Hisp.ma collectione dcsrripii sint, eum lamen, a
na vigilanlia fuerit ab omnibus Dei sacerdoiibus quo scripti dictaiive sunt, etiam collectioneiii I- dori
penes se habuisse, aiquc banc Hispanau inierdum,
observ.ita, cessabit ambiiio, dissensio conqniescet, eii:nnsi raro, anteposuisse, nnminalim e< epi-tola
baereses etscbismata non emergent, locum non acci- Vigiliipapae ad Profuturum liqnei. Porro isia lnno-
sxviendi mauebii unanimitas, ceiuii epistola integra nou modo in genuinis collc-
piet diabolus , ini-
ctionis Hispnnse exemplaribus, scd in pervetusto
quiias superata calcabitnr, veritas spiriiali fervore
eliam Corbeiensi, et Fossatensi, nunc Colbertino,
flagrabit, pax pra-dicata labiis cum voluniaie animse asservalur. Quaj cum ita sint, ut lectori nibil desi-
concordabit. Implebitur el diciuin Aposioli (Philip. derandum supersil, eam nuiic e sinceriorum codi-
ciim lide sic exliibeiims inlegram, ut et quemadmo-
11, 2 et 3), ut unanimes, unum scntientes, pcrma-
dum a Mercatore vulgata sit, ad illius ealcem indi-
neamus in Christn, nihil per contenlioneni noliis ne- cenius.
que per inanem gloriam vindicantes; non bomini- %. Toletana;
non Tolosanw synodi episcopis in-
bns, scd Deo nostro salvalori plarenles, cui est
scripla est. — ln ulroque exemplarium generc fallax
eiprieligiturinscripiio.Ei inpraevioquidcniCorbeien-
lionorel gloria in s;crula s;erulorum. Ainen. Dila xv siscodicis indice boc titulo donatur Epistola lnno-
:

kalendis Marlii (Februar. 13, ann. 401), Ilonorio cenlii papw ad universos episcopos ecclcsiat Tolosanm
de universis herisebus (leg. hwresibiis) vel de ordina-
auguslo vi et b Arisleneto conss.
tionibus episcopbrum, et cwiera in epistola requ.rettda
:
MONIIUM IN EPISTOLAM SEQUENTEM. " in ipsius aulem epislol.e fronte haec ei pra-ponitur
1 . Eitisiola liwc nliis in libris brevior, in nliis ntn- epigrapbe : Innocentius episcopis universis in Tolosana
plior. (Jitis entn decurlaril. —
Epislolam hauc alii synodo cotistitutis. Eadem legitur et iu Fossaiensi,
libn breviorem, alii ampliorem cxliibenl.Subbreviori msi tjuod in boc dieersis pro univenis suli-iiiutniii
forma primum a Jac. Mcrliuo ediia, cailem deimle esi. In plerisqueetiam cuiii Uispanse, luni Isidoria-
raiione cum in epistol.iriun pomificiarum collcctio- n.c colleciionisexemplaribus paiiter universis episco-
ne, iiini in vnriis conciliorum edilionibus rectisa est, pis in Tolosana synodo constilnlis inscribilnr.
Neque
quoad Jac. Sermondus eam in veleribus liluis inie- banc inscriplionem miiiavil Merluius. Immoet e..m-
grani nacius publico bnno vulgandam duxii. In
,
dem Jac. Sirmondus retinuit, eoque nomine imer
exeniplis rollecliouis llispame, iinalem Ecclesiarum ipsa Galli:e coucilia epistobe liuic locum dedit.
iQua
Laudunensis, Noviomensis ac Bellovacensis biblio- de re, inquit in prajvio Monito, elsi ambigi nou in-
tbeca: a*servant, sicut in omnibus Isidori Mercato- juria posse intelligebam, salius tanien visum
esl il-
ris exemplarihus, lanium muiila liabetiir. Ilmc ab lam, cnin nuiiila praeserlim hactenus fuerit, inte-
eo, qni llispanam canonum collectinnem concimia- gram vcl alieno loco hic exsiare, quam suo fnnasse
vit, priinum truucatam esse suspicati sumus. S<d desiderari. > Postmodum tamen in nutis adjeeit
du-
snspicionpin iliam subinde amoverunt Colbertinus biumsibi non videri, « quin scripia sit ad episcopos
codex 408, de Inslilutione clericorum anie anuos 700 llispanue post synodiun quidem Toleianani,
sed de
exaralus, ahu-qne illi similis nec receniior Coisli- relms in ea geslis, vel posiea con^ecutis. Quare
in-
niis. qui cinn e.\ iinis colleclionis llispanse monimen- lit, anliquam inscriptioiiem episloke
restiiiiendam
tis compnsiti sint, ea laiiien epistoloe lnijus capimla C ccnseo, ut iu Toletana synodo legalur. > Poim anii-
reiini-ni, quac in breviori exemplo desideranlur. De- qtittm eam vocat, qnia jam a Crabbio
restiiuta, ab
niiim nlii in Ecelesiis Urgelleusi, Gerundensi, Rivi- iisqui vel concilia vel Rumanorum pontilicuni
epi-
piilii-n-i eiiamiium exsiare didicimus sincera ct gc- siolis recuderunt, retenta esi. Autea etiam
in ioii-
nuina llispan i colleclinnis exempla, in i|iiiliiis rpi- miilis saltem mss. obtinebat. Ipsi inier
varios col-
Slola integra legitur, eaindem non ab co qui
isia lectionis l.vidori codices unum nacti sumus
Navar-
colleciionein illain adnrnavit, sed ab aliquo alio reum a 600 saltcin annis scriptum, et alterum mo-
triincatatn esse nobis plane persuasnm fuit. Cum au- nasteni S. MaitiniCampensis, qui in Toleluna
siinodo
tem omnibus omiiino Isidori Mercatoris exemplis
in pra- se feruiit. Nec de lectionis bujus sinceruate
am-
niuiila dumtaxat et decunata babeaiur, faciimris bigendum esse, qn* subjecturi sumus firmabuut
biijus qnis aliiim auclorein quserenduui censeat? Ne- Lnde vero irrepserit altera, ex variis
Dianuscripiis
que iiiiiiini est vinini, cui mulla cnnfingrre, alia iuier secollatis coujicere licet.
inierpolare, plnra vaiiis niodis mntare religioni non 5. Vndt' contigii ut Tolosan^: synodo
fuit, etiam noiiniilla suppiimere non timiiissc. Ge- lur. —Qnaiiivis m
exemplari Novioinensi
inscribere-
unkerut
neralia niiuirum Innncenlii decreta exscripsisse eptseoois m Tolosana civitate constitutis
inscribatur
conteiilus, cieiera quaj ad pcrsonas causasve spe- hajc epislola, in gcncrali tiunen ejusdcni
indice ad
cialcs ailiuenl, ut a scopo suo magis aliena, subtraxit. universos Tolotanos episcopos pramoiatur. Ibi
vero
Neque opunoiii liuic olliciunt memoraii libri Laudti- Tolotanos pro Toletmws, nou pro Tolosanos
scriplum
nensis, Noviomensis ac Ucllovacensis. Quamvis enim esse argumento esl Geinianeiisis codex, not.
42i
a Qnnc deinceps sequunlur, viro ermlito, qui no- D discipliiue observaiione custodiri in Ecclesia
paceui
vissimam operuin S. Paulini Nolani ediiionem ador- atque coocordiam, adeoque schismata et lia ie -
navit, disserl. 4, in fine cap. 4, ex aliis quibttsdam ses, etc., caveri. Deni.iue cum ex omnil.us t.im
scri-
videntur excerpta, neque cum precedemibus coltairere. ptis qnaiii editis codieibus, nullus sii qui
epistolam
Sed .ptod lns proxime subjicii, reyula tota nisi de Ituc isiam sioe bae clausula exibeat, sanctani
geoeralis
epistola intelhgatur, quam le\i fundameulo niialur consensus indubiialain ei tribuit auctontatem.
h
ipsius opiino prodit. Non cnini ambigiiuin est bic Merlin.etCrab., secundum coil. Hispan. et Isid.
regulw nomine deeretorum corpus, quod toia epi-tola Aristo. Addidil Crab. ad u.aig. Arisloneto, qnoil
Ro-
co nplcciilor, inie.lligi ; et quod iuiiio Itber regula- inaiiii* e.iiior arripuil. Veins ms. Corb. et
u.uis Colb
rnni dicimo liieral, niinc siuiplicius rigulam vucari. pr ilernni Aiistineto. Aller Colb. cum Pnh., Artstlii-
Quocirca ei banc claiisulam ciim exordin nc reliqua neto. Alius ilem Colb. Arislinio, Apud Sii m. el
Labb.
episiohi aptissime coliairere mamfe.slum esi. l,.se Arislanieio viro ctarissimo. Postrema lisec duo
\cr-
qin in exordio Victricium laudavit, Romance Ecclesiw bi,qu"iinu loco in edit.Rom. exstatiijnjf/arisjimij
ttorinam atque auctorilalem mignoiiere vosiulattlem, abommliiis iuss.alisu.it, ulela veteribusedit. c.
ncil!
quiipii- ipsi regularum librum, qno quulis servelur tn Tota aiiieiu eonsularis scu chronica nma in
sola
urbis Rumte ecelesiis disciplma discere valeal, polli- Diunysii collectione, seu pura scu post aucta
uti
cilus est, disciplma illa amplissime exposita, con- prxiuonuimus, de^ideratur.
gruenler concludit, diligenli ejusdem regul* seu
483 S. INNOCLNTII 1 PAl'y£ 4Si

cannnum collecllnnem anie annns 800 concinn.atam A tremain commodius ad Toleianum concilium refei- i

compleciens, in qun quoiies aiiqua landaiur Toletana re liccl.Oui cniin inea inlerloquunlurepiscopi, svn-
synndus, Tolotuna conslanler appcllatur. Cuni igiinr odmn babere ^e indicant, cuui jani defnncli e^sent
eiiam hic librarii Tolotana pro Toletana scripsisscni, Sytnpliosins', Diciinins alqne Comasius, quos Toleta-
Totosana estilnendum essc eo faciliu.s ceiisiierunt
i
ni eoncilii lomppre adliuc superslites iinmo in ipso
i
,

anliquarii, quod et episiolam binocehtii «d Exsupe- cpncilio pi-.rscnics Priscillani haresim daninasse
rium Tolosiinnni conspicerenl, et in hiijiis rpistohn consial. Verinn aptissime inler se cnlianebiiul ires
conlcxlu, n. 5, Galliarum sen Galliormn, loco Galli* illne iiarlcs, si ad generale llispaniarum concilium,
eiorum seu Gallmeorum corruptu legerent. Praeiere quod Leonis papc jussu cnngregatiim esl, refcran-
i

eum inlra, nnm. 6, nlii ex Colhertini exemplaris lur: aileo nt in co priinum priclecii >i"l atipie con-
fiile leginius, Rufinum in Toleiano concilio errori* ui (irmaii -20 canones Toletani copcilii, luin (iilci re- i

veniam postulasse, prn Toict/mo exliibeai Corbeiense gnla comliia, novi adjecti sini cannues 18, ac pns-
Tolosano, ideni inendiun i>aii facililate in inscripiio- tifimo nonnulla e pieuariis Toletanse syumli gesiis i

nem irrepere potuisse nemo non assentiet. excerpta recilata sint. Quod igitur vulgalum csl To-
4. Toletani cancilii patribus scriptu est.
i
—
Qiiib jelaiium cnncilium, aptius inscriberclur: Hispa-
i

sit illa synodus, ad qnaiu lonoceniius inodt seribit niiirr.in concilitnn quod Lconis prwccpto Tarraco- ,

et qnando habita sit, disceptatur. Baronius in prinre ncusis Cartliaginemes ,Lusitani ct Bfl ti< i tinno , ,

Annaliiim editinne duo prn certo posuerat: primuin 447, katendis Septeinbris celebruruut : cui et praimil-
quidfiin, scriplam e-.se hanc Inuocentii < pi^t > ad
> t luntnr Toletani concilii anno 4-00 celebraii 20 ca-
i

conciliuw Tnletannm i; allerum vero, concilitim r,nones, el cjusdem concilii qucedant extcrpiu, dc
isiinl poslreino Stilichonis consnlaui, hoc est Christi plenariis ejus nestis descripta, subjiciuntur.
aniin 405, fuisse celebraiuin. Ai iu ediiiune novissi- 7. Annu 400, Toleti Itabitum esse conciitutu. —
nia mutivil senieutiam, ac persuasum li.liens Tole- Verum isiud cnnciliuin sic anno -ii~ rcstiiiiirniis , ut
lauumi concilinm primn Stilichonis consulatn, a<leo- aliinl iinuo 400 Toleli babiinm nnn negcmus.sed
que anuo Cliristi 4-tiO consignanduin essfi, lianc epi- inde poiins Inculcnler asseramus. De Imc Tolelano
stolain ad posieriorem aliquam Tolclanaih sy oilmn concilio 1 lacius in hronico, ad anuuin 400, ita lo- >'

peninerc existimavii. Cui sententiae plures, nmmna- quitiir: « In provincia Carlhaginensi, in civilale To-

limque Anlon. Pagius suhscribunt. Et prior quidem lelo, synodus e iscoporum cm trahiiur , in qua
,

opinio, qua Tolctanum i concilinm ad secunduin qnotl geslis continelur Sympliosius et Dicliuius ct ,

Silliehonis consulatuin differebautr, defeudi prorsus alii cimi bis Gallieciai provinciac cpiscnpi Priscil- ,

liaiii scctaiores, haire ini ejns blaspheinissiniain cuni

nequit. Sed neque ulla videtur cansa, cnr concilinm,
ad ciijus episcopos innncemius nune scribit, a To- assertore codein professiouis su.e snbscFiplioiie con-
letano i distinguamus. Quod ut evidenliiis fiat, quaj demnani. Statuuiiiur qmvdam etiam rervanda de
Tnletani concdii nomine vulgata siint, expendere
i
licclesiaj ilisciplina coiumnnicaiile in eoilem conci- ,

lio Oi tygio episcopu qni Cclenis fuerai ordinatus. >

opcra1 pretium fnerit. ,

5. Toleiaiti couctlii vulqati tres palres.

l
—
ln hoc Atqui conciliuin auno 447 jussu Leonis hahiltini pri-
concilio tres distingueiid* sunt |ianes. Prima con- nio canoues rcccnsel ail disciplinam peitincnles ,

stai prsefatinne, canonibns 20 et episcoporuih sub- quos Toletana synodus Stiticlwue consitle. hoc esl ,

scriptionibus. Aitera regulam (idei coniinet alque anno iOO ciliilil ac posimodnin cx ejiisilcm synodi:

octndecimraoitulaconirabaEreseSjCumhacinscriplio- C geslis, more (iispanico a-ra 458, pro anno 100, cmi
. ,,-...
nc Incipit reguln fulei euiholicte canlra omnes hwre-
. -- ^: ..^ r....~: „..i.:i.... l?
signalis, non modo professiones exhibet Symphosii,
i : . i „i ::
:

ses,etqnam maxime contra Priicittianos,quam episcopi Dictinii et aliorum ba;resim Priscilliani cum ipso
Tairaciiiie.nses, Carlhaginenses, Lusitani et ItwLci j'e- auclorc condeinnantium sed et ejusdein cmieilii ,

ceritttt, et citm prmceplo papee urbis Homts

Leuttis ad sentcntiam, qna illi-, servatur honor suos, qnique
Balconittm episcopum Gallicite transmherunl. Po tre- in Oriygii graiiam clauditur his verbis: < Fratri an-

in:i lioe lituln insigniiur : Jncipiunt exemplaria pro- leiu nostro Ortygio ecclesias, de quibus pul.^us fue-

fessioiium iu coneUio Toleiano conira sectam Priscil- rat, pioiinnlianins esse eddendas. i L'nde gcslo- i

liuni cera 458. Tum sequimr prsefatio < : Posi habi- rum iiiuriiiu ciim Idaeiano Chrouico manifesia cst
lum onciliuiii kalend. Sepiemb., m
nonas Septem- eonsell io. ri.iicrea in niox dicta Tolelana' synodi
bris, pn-t diversas cogiiiliones luuc lnbi as, suh die semcnlia memoraliir Simplicianus , ut qni iMediola-
viii iduiun Septembrium excerpt33 sunt de pleiiariis
nensem Ecclesiam tnnc regeret. Annn auleui dmn-
gestis prolessinnes dnmini Sympliosii cl domini laxat ">97 Ainbrosio snccessil Sunplicianus, anpie
,

Dictinii siincp.e nieinoriiu episcopornni, ei dmuini ipse iuite xvi Kaleudas Jnlia^ anni 401, ul ex Car-
s:inci;o menioria) Comasii tune preshyieri, quas mter thaginensi concdio Cod.ci can. eccl. Ali-., c. 56, in-
reliipios habuerunt in concilio Toletano tle damna- serin li |iiei Venerinni successorem habuit. Ei binc
,

igilui- conlii nialur lcinpus quo Toletana syuodus ce-

lione Piiscilliam vel secta; ejus in biliic n.odum :

Pnst aliipi.mta el inlcr aliquanla eodeni lenipnre lebraia est.

8. Quaunus liuic synodo scripla dici possit sequens
acla. Diciiniiis episcopus dixit, » elc, scilicel reli-
qua Diiiinii profe.ssio, qua descripla subjicitur t^o- jj cpistola.
—
ilis pnsitis, tuni exploratum sit aiqi e in-

masii professio, hac praefatione seu intcriocutione dubilabum, Tolclanain ill.n" syiioduni, cnjus cano-
pncinis-a « ^Era qua.snpra sub dicm ni iduuin
:
nes cl ge.-ta in inemnialo Ili p.tniaruiu concilio rc-
feruuliir , anno 400 fuisse cclebralain
Sepicmbrium professiones sancne memorke episco- nnlla jani ,

ponnn dnnini Simphosii et doinini Dictinii ei san- restare videtur coniitiversia , quin bnie Toleian:c
Clse inemnria! C nnasii tune
presbvteri. Comasius synodo sequens Innoceutii cpisiola inscripta sit.
dixil. » fieiniim banc Comasii
proiessionem exc pit primo eiiiin in ea, ut niini. 6ei 7 kvcre csl, ayuodi
i exemplar definilivae sententia' translat-.e degeslis. bnjns gesla el decrcla non seincl uiilaniur. Iicinde I

Lcgiiur senteniia. liinociiilius niiin. 10, cos alloqui se noial cpisco-

Die ipia Biipr.i episcopi dixerunt : ,

pos, « qni secundum regulas Nicienas oniinanones

Et legit, » elc.
exliibcnl iinno 447 celibrulitm. —T.res bicuinlas csse per sentenliam decrevcruni. » Ai ve-
t>. Conciliuin
ro Toleiani coucilii prujsules « con>tiinia priinitus
aiiteni ill» pailcs ipinc.imlo cnhcreant
inler se aut i

coucibi Nica ni perpelno csse servauda, nec ab iis

ad uiiiun ei itlein concilium referri qneant, iiemo
haclciins, qimd liani, cxplicuit. Taiiluni nilciciu- esse reccilfiiiiliiiii » in ipso proccniio cum decrcvis-
seul, atl ea constiluenda in nrdinaliiiuihus
diios convenil, mediam ad illud cnncilinni. quod <] tia- ,

servari debeant, progrediutilur. Non sic i;niien ad

Leo annn 447 ad Tiinbium seribens engi inrascepil ,

perlinere adenque a Tnleiano i eoticilio esse ftlie-

Toleianani synoiluiu ni adbuc congrega am, scil ad
;

nani. llinc posi Baronium Binins eam aliis duabus eos poiius episcopos qui in illa convcin rant , scri-
cull clotis crror inseriani esse notat. Sed neque pos- bere intelligendus es! lniioceniius. Nisi quis inalit
 i»S EPISTOL^ ET DECRETA. 486
hic Tolctnnai suuodi nominc episcopns ad Toloi.ni:un ^ copis a Rufino et Minicio in nticnis ecclesiis conlra
synoihirn perimenles iiuelhgi. Cerle dc |o|etano 1
coocilin nl dnitttm celehralo laudsins papa niiin. 6, ,
canoncs ordinaiis. — III. L't Joauuis epi c pi cau-
su exuinineiiir aliurumq uc qtti cummunionis contur-
lnqiiitiir. Nec Patruinm ille vcnerabilis memorice ,

Bujus lneo Gregopium suffeciuin e-se, uuni. t), me-

,

liuin rcfiujiebunl. — |\ Dc viliosi) uiiilioruni or-

worai, alius videlnr -b en qui Tolelq.ui coucilii i
dinaliouibus , iia diwiiiiuliin quw haclcnus Usurpata
cannnihus primus sulisi rip>jsse legiiur. Dcni |ue !n-
noecnlii hac in epislola sludiinn co in priniis speclal,
sunt , ut in posterum prolubcuiilur. — V. Ut Grega-
iii schisina ex Symplmsio, Diciinin aliisqne cuin lio- rii Emeritensis episcopi qucrelu discuttutur. — VI.
norilnis suis in Tnletana synodo receptis iialnin et ,
Quosnam ad clericntus ordincm admittcre lice.it :
latius in dics serpcns, comprimai niqiie coniponat.
Qimcirca inter liaiic epistolam el illam synodum in-
qittilesque eliqendi sint. El qttod bigamum faciat

torvallum aliquod inierjecium esse maniiesiuin est. eliam illa qux ante buptismnm uxor fuil.
Q lantiun vero interce-sorit d< fiuiri cerio ncqnit. ,

Taniiini conjicere licet, epistnlani isiam anie scnp- I.nnocentius univeisis episcopis in Toletaua synodo
tam esse, quam llispania bellicis iiiiiiuliiliiis periur- conslitutis, dilecti-siniis fialiihus, in Domino sa-
ban tnr adeo |iie .'inle aiinuiii 40b qno Coiistantinus
,
Inlem.
tlnnoiio pro\inci.ini illam eiipuit. Sed iiliuin epis-
lola Mipeiiori poslerior sil, nccne, licci ignoremus, I. In Uipunia scliisma. Et cunoiiunt conlemptus —
oli rerum lamen de clericoruin ordinaiinnihus in Sajpe nie cl nimia iini tenerel rura .solliciliiin siipi r i

ulraqiie ileliuiiariiiu aflinilatein ainlias proximas ' ,

habere leciori gratiim atque nointnoditni eni. NYque dissensione et schiMiiaic Eci lesiaiuin qnod pi:i" !
'

jani ipsins admodnni inierest compei inni habcre Hispanias laiins in dics scrpere ci cilaiiorc grailu
lempus quo lisec scripta sit cuin qiiibus, qua occa- inccilere farna prctlQquilUT
,

necessarium tcji pus ;

sione ei quo consilio scripla fuerit

, teueat. Ilic ,
emersil, quo non posset einendaiio lania iliff. ni,
fnrte inirahiiur iioinicnio quo paclo iilein pontifex ,

Toletanae syuodi erg.i Priscilliaui asseolas 111 lulgeu- el dchercl congiua medicina providcii. Nam lialrcs
tiain niiuc lain impense l.nnlei ac prohei , i|iii pnslea nostri ci episcupus c Hilarius, et Elpidius pie-hylcr,
clencis a Boiioso nrdinalis li noics mios Servandos
esse i:im coiislaniei negavit. Vcrnni sopiens sacerdos
]>aitim iiniiaiis ainore permoli, paitm ijna laloiat

inier lepram et lepram dijudicare, et quaudo disci- provincia pcruicie , ut uportiiit, evcilali, ad cdmi
plina: severitas aui retiuenda aui teiniitemla sii , in- aposlolicaiu commcariinl , et iu ipso .sinu (iilci vio-
ve.-tigare delici. Qunmvis eniiii eodim spiriiu annnaii
latam inlra provinciam parem , disciplinrn ralionem
sint sancii ecclesiai iiin duces, diversis lainen lem-
poiiluis diversa de clericis ab Ineresi vel schismate esse confiisain , ei miilta conira cannnes pairuni,
ad Ecclcsiani retieuultbus consliiuerunl. Nicieni pa- coiilempio ordine, regulisque neiileciis, iu usurpa-
trcs can. 8, Nuvaliauo, in clero voluernnt perma-
,
lione ecclesiariuii fuis^e commissa, ncc concordiam,
nere. Airis leslibus iraiisinariniim concilium, Siricii
alque Anilirosii tenipnribus ne clerici ab lucresi ve- in qua fidei nosir.x siabiliias lota cousisiit, posse
,

nieuies lmnores suos servareni prolnlniii. Istud , Q relineri cum dolore et gemilo prosecmi siinl: qu;e
veio,aiiiio 400, Priscilliani asseclis iiidiilgeudum in consessu d presbylerii aclnrinn conlcctione reii-
Ccosiiil Tolctaniim cimeiliiiin ojiisque senleiiiiam ,
iieniur, et possunt vohis leciione mppstrari.
propusito unilatis nnne Iiimiceiiliiis probai, qui aiino
41 i eeelcsiastica: diseiphna: sevcriiaiem ciica Bono- Cap. 1. — 2. Episcopi Botici proplcr GulUrcios re-
siacs aenlcr viudicabn. Gurlliagiiieuse auleni con-
ciluun, anno 401 habilum, Iwc lemperamcnio nlen-
ceplos a civteris se sigregant. — Jain primtim, qiiod
ad ipsam fidem aiiiuet, qnpd Bcctici vcl Caiihagi-
duin exislimavii, ui clciicis redeuntibus, tthi eoriiin
redilii aliquu lit iinil.lis Compensatio, servenlur ho- neiises episcopi , propier Gallicioi iim coinmunio-
imres sui, ei. uhi iiulla est liujii-nmdi co.npeiisalio, oeni , a pacc oninium " ilisccihM unl , orta dissensio
negciilur (Cod. cun. eccl. Afr., c. 68). csi ; qune non solum non miniiilor , veiutn eliam per
EPISTOLA III. dies singulos tliidio cimienliouis augetiir, cuin, uh-
De > dissensione curruplaque discipliua Ecclesiai iini linendi proposiio untisquisque quud vuluii , icier-
lli.spania'. niim orbem mali et circnluiu quciiidam ile lali ani-
I. Qnod episcopi nonnutli ab aliis ob rcceplos ab Itai- mositate fccerunt: cum utii|ue bono cuique in rehiis
resi conversos perperam dissidcant. — II. De epu- talibus vinci melius sil ,
qu un inalo mure piavuni

" Iluuc liluliim ac subse.jtientes e Sinnondo imn , D J id esl cleri Romani lioe nomiiie repetito a di- ,

e mss. muliiali siimus. gniuri giailu. Ad eiiniile:ii COuSKSSiliU maxiine inhii-

Jiiin anle coiiciliinn Tolelaouin
''
qucedain inler l jiisiuodi caosis, eliam convucari sulehani cpiscopi
llispanos ohiiniier.it circa ordinationcs cieiicorum qiii Koime agebanl,
di-.^ensio.Quncirca Palruiniis episcopus in Imjui inss. Corh. el Colb. Al apud Sirm. disscdc-
" Iia
coneihi prouemio sic pr.rfaiur: Quotiium sinqnli cuc- runt. Resiiiueiidiiiii polius foret discesseruut. Autea
piiiins in eccJesiis noslris facere tliccrsa, et iiide tunla
iu ms. Corli. Gutliaruui , iu C> lh. t«(|ior«ui, Kuie
scandala sunl qivc u.sque ad schisma perveniuul , si
. loeo Gtillicorum scu Gulliccurum. lli ciiim siipeniis
placet, coniiiiuiii consilio deccrunmus quid ub omnibus c.x Chronico andivimus , Gaflaci.c cpiscopi
Idacii
cpiscuiiis in ordinaitdis clericis sit qaendum. Sed post .
i eranl Symphosiiis , Diclinius ci alii qui Tolelaua iu
coucilium iimx dicliiiii ad hanc scliismaiis c.iusun, synodo Pnscilliani h&rcsim cum ipso aui -lore sua
accessil aliera, cuin ipios eadem synodus a Piiscil- suliscri ptio.ie condemnarunt; quos iu paceiu reiep-
liiini hiere ad caiholicaiii coniinuuioneiu conversus
i
tos iuiquo auinio lulisse Boeticos ei Cariliagim nses ,
in lioiiuribus suis ruce, eial aduiiilerent alii , alii .
aique ideo a c. leroiiim coiniitunione descivisse mi-
rejicicndu esse oiiicide.-ent. Ouplici illi tanii mali
i
nune iu esl. Alla Grcg
1 1 1 1 1 niiKhiicritaniis cpi- i-i -.

caiism inederi niiiic iiinoceiiiius conaiur. scopus in liostica prowiiciaJToial Liicilciiiiiu crroiis
' Inier eus, qiii Tulciano i coucilio subscrip-erunl, scmina. Neque slupeudutn esl ea ad laiioceiitii iciu
quario loco lcgilur Hilarius. pora infeliccm fructuin propagasse.
 , :

487 S. INNOCENTll I PAP^ 488

Nam qna> a permaneret.et nullum scandalum concordiam rebus
proposilum quod semel placnil obtinere.
a!ia causa , et superioribus temporibus,
illius Lu- omuibus utilem corrupisset.
eum retraxii a 5. Ilonores illis servalos aliqui iniqno animo ferunt.
cireri pneier perlinaciam fuil, quae
concordia ' illorum ,
qui Arianorum hacresim prti- — Qnseroenim, quaredoluerinl Symphosium atque
denii conversione damnaverant? Eodem suulio, >'
Dictinium, aliosque, qui deieslabtlem haeresimdnm-
secta omnium merito consen- naverunt, recepios in fidem calholicam luncfuisse?
Priscilliani deiesiabili

sione damnaia, receptns in calholicam fidem eos

e Num qiwd non aliquid dc honoribus amiseriniquos
qni consilio saniore conversi sunt, aegerrime aliquos habebtint? Quod si quos hoc pnngit attl slimulat, le-

tulisse cognovimus: quiluis lacliim uiile el ipsam gant Peiruin aposiolum posl lacrymas hoc fttisse

eccb-siarum pacem displicuisse delegimr. Nam cum quod fuerat : considcreni Thomam post dubiiatio-

uniiais proposito ipsi quoque

c Symphosiiis atque
nem illam nihil de prioribus merilis amisisse : de-
<•
Dictiuitis , damnanles pravam haeresim , sinl recep- niqtte D.ivid prophetam egregium post manifestam
li, uipersonis lalibus amputatis exslingneretur pe- confessionem snam propheliae suae meritis nonfuisse
nitus innala dissensio; invenli sunt quibus recle privatuin. Qttod si eniend.ilio eonversionis et errores

facia (Mss. facit) ipsa corrcctio displiceret. Ei nunc ipsos ampulat, et reiinel dignitates; quae malum ra-

ecclesiie dissidenl, qu;e non modica a se animosi- jj lioesl, viam recti et iler quod dirigal ad saluiem,

tate dissimulant (Seu discoidani et in simullates

ah- proposilo pertinaciae nolle relinere?

euni). Quod si saniore consilio a sacerdolibns fuisset i. Unitatis vis, et sclnsmalis pernicies. — Quarein-
custodha correclio; ei slatus catholicac lidei inleger cumbendum est dilectioni veslrae, et bonis sacer-

» In mss., cum illorum. Iniessrior csset sententia in sedis alque antistitis Mediolanen-
lilleris aposlolicie

litinc modiini : cnm illorum qui Arianorum hwresim sis reddalur? Lucem huic quaeslioni conferunt simi-
lia decrela tum concilii Carlhaginensis aimo
prudenti convevsione damnaverant, lum illorum qui sa- 101,
tisfaclionem eormn susceperant. De eatiem re
Sulpi- Junii lSdie, habili, liun allerius eodem anno Se-
cius lib. It ila loquilur ': Lucifer in
laiitmn eos qui pleinbris 15 die celebrali, quihus, uti viilere cst in
Arimiiii fueranl condemnavil, ut se ub eorutn eiiam Oudice c:m. Eccl. Afr.,c. b5, Alri ad Anaslasium Ko-
cominunionesecreverit, qui eos sub satisfaclionevel pcc- manum poulificem et Veneriuin Mediolanensem epi-
nileniia recepissent. Et cui, inquil Augu-tiniis
episl. scopum iniitendiini esse conslituiinl, ul ei infanies
185. n. 47, hiqusmodi indnlgenlia dispttcuit, in tene- a Donatisiis baptizaiosad clerum promovere, etcle-
bras incidit schismalis, amisso luminc charitalis. Qui- ricos qm a Donaiistisad catboiicam iiniiatein Irans-
bus in lociscum schisma lantum Innocentius, Sulpi- ire voloeriot, ubi hoc paci Christianx pnulesse vi-

cius ei Angnsiinus Lucifero exprohrent, unis ejus suin fuerit, in suis lionoribus recipere sihi per eos
discipulis, non ipsi, tribuendus videiur error, qno liceret. Hujus quippe rei raiionem subjiciuiit, quia
baptisma iterareausi sunl. ex his sedibtts lioc fuerat proltibitum. Neque cnini ob-
1>
Sirm. el Ln\i.,posi Priscilliani detestabilemsectam scure doceiit Toleiani paires, ideo se praptlictis epi-
omnium detesltiiione damnatam. Prneposilio post ahesl scopis exspectand.iiii siatuisse Romani Mediolanen-
a mss. in quibns subindc consensioiic
concinnius ha- C sisque priesiiliim commuiiionein , quia deiisetiam
lieiur, quam detesialione. Huc spectat
quod Hierony- jam ex illis sedibus (|uoddam judicii genus pneces-
mus ad Ctesiplioniem scribit, Priscillianum totius serat, quatenus Ambrosius et Siricius iis quasdam
orbis nucloiilate damnalum. pacis condiliones liiteris pr.rscripseranl. Umle Hi-
c Coib. ins., Symposius. Non is credcndus est spanoriiui de Vegfliuo alisolulior cst senlenlia in
Symposius, qui synodo Csesarangusiaiise anno 580 liiinc moiluni : Veyetinum antem, in qnem nulla spc-

adversus Priscillianistas babilrc subscripsii. Qno pa- cialiter dicla fueral ante senlenlia, tlutu professione

cio Syinphnsiiis, Uictiniiisel socii errorem conlessi, qitatn synodus accepit, statuimiis comtnitnioiii nostrie

et prnfe-si fidein , ad catholicam communionem ad- esse reddendum.

mis-i sint , in concilin
quoil suli Leone p pa habitum ''
Ille Dicliiiiiis Priscilliani placila non mndo sccu-
est, eTolelnii concilii gesiis loin. II Concil. Lab. tuserat; si-d el libris asserueral. Poslmodnm vero
p. 1229 et seqq. explicalur.
In ca autem senlentia, in conciliO Toletauo quaecumque inale vel senserat
qtiamToletani patres Ue llis ferunt, noiandum quod , vel scripserat delestatus, di\iL Oninem
: prirstimplio-
Paterno, ut ecclesiam in qua consiitutus fuerat le- nem tneum de scriptis meis arguo alque coudemno. lit

nerel, pennitientes, addunt, recepturi eiiam (eum) mox : Ileium repeto, in pr.ori coiiip.elieiisioue m a et

in nostram communionem, cuin sedes apostolica rescri- in principiis conversionis tneiv quwciimque conscripsi,
psent; idemque de reliquis Galhcci* episcopis, qui omnia me corde respnere.... Excepto nomine Dei
lolo

semper in Symphosii coinmunione perstiterani de- , ottviia anatlieintitizo... Oiiinia quoe inveniuntur contra

cemenies, simulel eos exspeclare volunl puri exem- fidem cuin ipso auctore condemno. lllius lanieu sci ipla
plo. qitid papa qui mtnc est,quid S. Simplicianiis Me- p supprimi non ita accurate valuerunt, quin ei ad Leo-
dioianensis episcopus reliquiqne ecclesiarum rescribant nis papa: teinpor.i a multis cum veneraiione tegerenlur,
sacerdoies. Uln obiier observare licei Ronianum epi- qnibtisquidem is papa epist. 17, n. 19, ancior est, ut
scoiiuoi simplici pnpa; nomine de.-ignaium. Prose- reparalionem ejus magis ilebeant amare qtiam lapsum.
quiioiiir Toletani paires Stjmpliosius autem senex
:
e Sinn. ciim mss. Corc. ct Colh., Nnmqitidnam
'religiosus, qui quod egentsiipru scripsimns, in ecclesia aliquid.Codex Botuevallis, Numquod iwn aliquiit. Ex
sun consistal... inde (id est, a papa el ah episcopo duobus piimis revocalo num, et ex postreino quuil
Mediolan.) exspeclabit communiotiem unde prius , non , iniegra et perspicua jam habetur lectio. Ea
spem futurcepacisacceperal. Quod observandum etiam ipsa exempla, quinus Innocentius clencis post pte-
Diciinio etAnterio esse decrevimus. um proxiine I nileniiam honores servari licere nunc prob.it, eadein
sequiiur Conslituimus auiem, prius quam tllis per
: de cansa adliiliel et Augu-iiiiius epist. 185, u. 45 :

pupam (en rursum paptc noinen pro Komano ponti- Nam Daiid, inquit, de criininibiis iiioriife-
el sanctits
ris pieiiilentiam agii, et tanien in honore sito persiiiit
iico) vel per S. Simplicianum commuiiio reddiutr, non
episropos, non presbyteros, non diuconos ab illis ordi- et bealiiin Pelruin, qnando amarissimns lacrymns fudit,

nandos. Ctirseiiientiam dr omnihus episcopis illis iia uliqtie Dominum nesciisse pwnituit, et tnmeii apostotus

jeruut, ut exspectari velini, donec iisdem coinmunio intinsil.

 ,

489 EPISTOL^E ET DECRETA. 490

doiibns adnitendiim.quaiemispr.veiinte doctrina " in A cio conlra regnlas ordinali siinl. habeaiur plena dis-
unitaiem calholicat fidei onmes qni dispersi suntcon- cussio : ul quia pcrperam facli siinl, inlelliganl id,

gregentnr; et esse inexpugnabilc iinum corpus inci- quod vitioso initio adcpti sunt, se dinlius obiinere
pi.it, qund si separeturin partes, adomnes patebil non posse.
Iacerationis injurias, et ex sese pesteni patieiur in- Cap. III. — 6. Ut abdicetur Joannes, si decrcio de
ternam, quando secum compago ipsa conlligit. Sed recipienitis ad Ecctesiam redcuntibus, cui subscripseiat,
liaec generaliter de unilatis reformatione nniues, repugnare nondesinal. —
Pe Joanne quoque episco-
lamiiuaiii singulisscripta sint, accipiant sacerdoies. po, cujus in synodn Toleiana super recepiis Sym-
Dehinc iu paries aiiinium super omnibus dileciio puo-io atque Pictinio per legatos conscnsus accessit,
veslra qnoe propnnenlur inlendat. et cui prohahilis visa illa correclio, examinentur
;

,
Cap. II. — 5. Rufuius el Minicius usurparunt ulie- qua: poslea sunl secuta. Et prorsus super ouinihus,
nis in ecclesiis ordinaliones. — Non enim lalere po- qiiorum in diibinm venit de cessatinne communio,
tuit, quod Huliiiiis aique Minicius episcopi in alienis plena inquisitio vesligeiur, ut secundiim decrelum
ecclesiis, couira Nicsenos canones, episcopos usur- synodi Tolelanae, velcommunionis cnnsoriio prnpter
paverunt ordinare. Ilxrc (Nicam. can. i, 6et 16) ne abolendam suspicionem schismalis misceanlur, vel
quis sibi audeat vimlicare , saliein nunc a nobis est B si qui fueiint deprehensi qui f
abnuant co> cordiam
saluluiier providendum : ne improba b usurpalione el constiliiia placitorum , a cominunione ratholicx
dissiinulaiiii in deterius conv:ilescat , et fiai de con- lidei pcr dileciionis vestr:e sentenlias abdicentur :

suetiidine regula, qua; non veniat ab ipsa quje litleris utjam non inieriinm malum, quod tacilum non de-
mandaia est disciplina. Qna in re Ililarii fratris et sinit 8 semper, sed scbismalicorum iiiamfesia pro-
consacerdoiis noslri querela pi imitns audiatur, qui fessio coniagioque viletur.
asseruit Kufinum cwnra ecclesiarum pacem omni Cap. IV. — 7. Ordina.iones quadnm contra cano-
oppiignatione fnisse versalum, et diidum in concilio nes, pacis ercjo toleranda: Sed deinceps irritm sinl. et
• Tolelano erroris sui veniatn postulasse, el nunc, emum anctores deponendi. — Nam deordinalionibus,
cum metropnliiano episcopo ordin.indi d sacordotes quas pravsc consuetudinis vilio llispaniinses enisco-

poniilicium debereiur, contra pupuli voluntitem et pns celebrare cognoscimus, fueral alii|iiid secundum
discipluuc rationem, episcopum locis abditis ordi- majorum traditionem slatuendum , nisi perpendere-
nasse, ecclesias scandalis miscuisse. Deliinc Tarra- mus ne perturhaiiones h qnam pluriinas ecclesiis
conensiura epUcoporum est causa tractanda, qui nioverenms. Quoruni faclum ita rcprebendimus, ut
pari iiiodo Miniciuin in Gerundensi ecclesia episco- propter numerum corrigendorum
ea quse quoqno ,

pum ordinasse conqnesti sunt; et juxia Nicsenos C niodo lacla snnl dubium non vocemus, sed Dei
, in
c canones ferenda est de tali usurpalioue senlentia. potius judicio dimittamus. Quanlos enim ex his, qui
Illorum eiiam episcoporum, <j ui a Riifino vel a Mini- poslacceplam ' gratiam in forensi exercitatione ver.

" Qua scilicel et sohismaiis seu haeresens perver- 'Corb. ms., qui abnegant.
siias ei catholic:c fidci reciiiiido coinprobeulur, ut 6Apud Lah. ei Sirui., iioii desinil serpcre, uhi in
lenebras erroris lux verilatis expellat, inquit Allgtisli- niss. non desinil semper, fnrle pio, non se sinit sem-
nus epist. 93, n. 5, atque Ecclesia potius correctos, per. Neinpe Innocentius nolens quemquam quavis iu-
qiiam perversos suscipere videatur. lerni mali suspicione, sed lantiim uhi manifesta est
b Clarius dicerelur, ne improba usurpatio dissimu- ejus professio, vilari , aptam rationem reduit, «juia
lalione, malum iniernum non seinper laciliim :iut intiis con-
c llams. Colb. nbi in
Corb. Tholosano. Ilic reco- lineri se sinit, sed eruiupere landeni ac verhis aut
lenduin esi Toleianae synodi gesia nequaquam plena gestis prnderesc solei. E> >'|ne pacto grave cavet m-
etintegra ad nos pervenisse, sed eorum dumiaxat commodum, in quo<l lapsi erant llliaciani schisma-
fragnienia, posteriore iu concilio, proui iuuc comlu- tici , seu qiii eoruni hoilatn in Hispanias a Maxinio
cebai, reciiaia ; nei|ue in hocconciiio reciiaia esse, imp. ad ini|uircnilos Priscillianislas inissi fuerant,
nisi qn:c ad Priscillianislas ailiuiTenl. Rufinus ail- de quilius Sulpicius hajc biieris mnndavit ISec du- :

lcm ex iis poiius exstititepiscopis, de quiluis Pitrui- D bium ernt, quin sanctorum maximam pariem tempestas
iius iu praelatione Toleiani I concilii queritur, qui illa depopulatura essei, pnno discrimuie inter liominum
videlicel illegilimas ordinaiiones aggressi , ca exci- genera. Etenim lum sotis oculis judicabatur , cum quis
lariinl scaudida, qna: usque ad scliisma pervenirent pallorc potius aul vesle, quam ftde, hcereiicus existima-
non ex iis qin Priscilliauo addicti fuerant. Idem sen- relur.
lieiiiluni et de Minicio. Unde cl gestoruin Tolelani hIia ms. Corb. cuinquo Colb. retinens 7110111 ptu-
concilii pars, quieadillos atliuebat, prsedicto iucon- rimas, subdit eliani ecclesius. AlSnin. substiiuit,
cilio priPiermissa. (juum plurimis ecc'c,iis. Augustiuus cu Spirilu ani-
d Sinn.
et L.ib., sacerdotis. Reclius mss. sacerdoies. maiiis, quo Iiinocentins, lib.111 cont. Epist. Pannen.
Episcopns cujiisqiic provinci.i! ciira metroyolilani II. 14 scnliit Cum idem morbus plurimos occupai crii,
:

consensum ordinari veiant concilium Laodirennm nilid aliud bouis restat, qnam dolor ei gemilu*. Nam
chi. 12, Nicaeniiin can. 4el 6, Anliochenum can, 19. tunc, iuquii paulopost, consilia separulionis et immia
Vidc el Ki-naiidiim liieviar. can. c. i. Episcopi ai»- sunl el pemiciosa alque sacrilega; q-ia el impiu et su-
lem in abditis locis ereatio Saidieensis eoncilti canoni perbi 1'tiinl, ci plus pcilurbant in/irmos boims, qunm
adversaiur. corrigunt animosos nt-.los. Qoocirca et subiude inun.
e Eiun,i|iii
ila fuerit oidinatiis, episcnpum esse 16, et epist. al. 64, iiune 2"2, n. 5, qu 1111 circunispe-
non debere Nic.ena synodus cm. 6 declarat. Quod et cie cori ipienda sii niuliiiuilo explical. Quod quamvis
Aiitiochcnnm concilimn cau. 13 conlinnans, iusuper de populi mnliitudine pmprie dictiim , ad oinnem
ei iii uiirpaia: ordinationis anciores Uepositiunis poe- delinqiienl um uiulliludinem apie accunuuodetur.
nim decernit. • Vox bupusmi, quse hic apud Sirm. clLiib. addi-
Patkol. XX. 16
 1

491 S. INNOCENTH 1 PAPJE 492

sali sunl, et obtinendi a pertinaciain suseeperunl, \ servandtc. Qui ab ordinibtts arcendi. — Et qunmvis
adsciios ad sacerdotium esse comperimus! e quorum dileeiioni vestra;, fr.ilres cniissimi, regul* Nic.vnas

iitimero Kiiflnus et Gregorius perhibentur ;

quaiitos sint cognila?, seciinduin quas ordinationes faciendas

cx aliqua militia, qui cum potesiatibus obeilirent, esse per sententinm f

decernilis; lamen aliquain
J> neeessario praeeepta stint exsecuii ! qunnlos ex cu- partem, qua? de ordinalionibiis cst provisa, inseren-
rialibus, qui iliim parent polestalibus, qune sibi sunt dam pulavi, i ut secundiim banc ordinationes in

imperata fecerunl! quanlos qui volupiaies et edilio- posterum celebiandas, ne cui inierpretnndi aliter
tiones c populo celebraruni, ad bonorem summi sa- liberum arbili ium relinqualur. Ac primiim qflse sunt
ccrdotii perveuisse I qubruih omnium neiiiiiiem ne probiliiia digerunlur. Ne quispiam , i|tii posl bap-

ad socielatem quidem oidinis cleiicorum oportuerat tisinuin inililaveril , ad ordinem debeat clericalifs

pervenire. Qu.e si singula disculienda mandemus, admiiii ; uequequicausas post accepiuin bapiismum
non modicos motus aut scandala Hispaniensibiis pro- egerint; aul qui posl aeceptam Dei gralinrn admi-
mederi cujiimus, dc studio emciida-
vinciis, quibus nislraverint : neque de curialibus aliquein venire ad
lionis inducemus. Idcirco remiitenda haic poiius eeelesiasiicum ordinem posse, qni post hapiisniHhl
puiamiis. Sed ne deinceps similia cominiitinliir, vel coronaii b fuerint, vel sacerdoiium quod dicitur
dileclionis vesine maluritas providere dcbebii, ui B siisiinuciini , el cdiliones |iublie:is crlebraverinl.

tantae usurpationi saltein nune finis irecessariUs im- Nam ei boe de curialilius est cnvendum, ne iidem
ponalur : eo videlicel c uistilulo, d ut si ipii posl qui ex curialilius fuerint, aliquandn a suis ciiiiis ,

haec adversus fonnas caiionuin vel ad ecclesiasticum quod frcquenter videmus accidere, reposciintur. Qua;

ordiiiein, vel ad ipsum sacerdoiium venire teniave- oninia ralionabiliter probibita nporiet modis onmi-
rini, uiia cum creatoribus suis ipso, in quo iuvenii bus custodiri.
fueriut, oidine et bono e privcnlur. i0. Qui eligendi. Vxvrum bapiisintim non aboleri.

Cap. V. — 3. Cregorii Em-ril. guerela auttiatur. — Quales vero eligendi sint in ordine clericortim ,

— Gregorii etiatn Enieritonsis episcopi, qtri iii lo- evidens fonna dei Inrai : id est, <|iii ali ineunle :eiate
ciiin P\truini e venorabilis recordalinnis cst ordini- bnplizali fucrinl, et ' leciormn officio sociali ; vel

tus, querelaj si qua est, audiaiur : cl si conlra ineri- si inajores sini, ciim fucrinl Dei giatiam consccuti,

tum soiiio passus esl iojunam , in inviilos bonoris slaMili se ceclesbislicis ordinibus in:incip:irinl. Et si

alterms vindicettir : nec pnsthac iu quemqunni bo- nxnres habueriot, qii;erendnin si nxorem virginem
noriini spirilus faclionis iusiirgat. accenorint : quin seriptuni cA in vcieri Teslainento,
fj AP . VI. — 9. Nicceriee regultp. in ordinationibus Vxorem virginem accipiat sacerdos (Levit. xxi, 15);

tnr, exsial quidem indecurlatisepisiolob linjusexem- suminai iiini ca|iiluliiiu Innoceniii explicans tcxtuni.
plaribus, integris reticetur. Qooinoloin epi-
sevl in In iisoeVii libris niox pro 'crealbrtbus Siibsfltulurh cst
sioli supenori n. 5, p'»s< remissionem peeealorum, it.-i unliihiioribns.
'
nunc post accepiam gratiam idem souat qtiod posl Qui Palruinum cujus in prafatione Toleiani , i

acceptuin baptismuui. Graiiiv noinioe baiilismum concilii nninen legiiur, quique eidem prinius sub-
pariier designai Leoopisi. 18, n. 4, ubi srribit: Ipsa seripsit, Toletanum episcoputti arbiirati sum, boc
igitur operis (iiinliias docet celebrandtv generaliter gra- loco emendanlin'.. Giegorius vero successoiein bn-
liatl Uie.ii celebrnndi baplismi) cnm esse legitimum diem, buisse viiletur Aiiioniniun, quein ldacius fnChronico
quu scilicet Cbnstus septiltns rcsurrexit. liursum olymp. 51)0. n. 21, EmerilenseiH eeclesiam eo lem-
infr.i [iinocenliHS n. 11, sieut et Gyprianus epist. 70, pore, quo Tiiiibius Astiiricenseni, hoc esl Leonis
ad Magnum et Dainasus epist. 9, n. 1 , baptismum
,
a'iate, rexisse tradit.
graliam 'Bei vocant-, Idem sacrameiitum ali.s, immo f Niiniruin, uli post Sirmondiim in Monito obser-
Innocenlio ipsi gratiam Cliristi et gratix Chrisiiaiur vavimus, Palruino piadoquenle, in i|isius Toletnni
sucramcntum appellare familiare est. concilii prnfalione.
" Hic nolari vulentur aclores cntisnriim, qui licet S Oralionis series liic posiulal el secumlum. E(

iniquas iuierdiini susci|iintn eas lamen eloquentia: , quideni anliqiiariis ut pro el, ac vicissiin cl pro nt,
vi :ie perliiiaci stodio olnineie nitiintur. frequeus escidit. Vetus est hic lapsus, queni resar-
b In aliquot exemplnribiis bic adjicilur severa; ciie volens Isidorus Merc. post verbuui celebrandas,
quod a sinceriuribus abest. Eidein ralione ininc di aibliilit esse sciamus. Ex ejus exemplaribus idem
ciiur, proecepta sunt cxsecuti, qua niox, quwsibi snnt „ addiiameninm translatum est in Novioinensein cid-
imperata fecerunl. Uiro |iie iu loco militise et curia: lectionis llispanaj codicem, noi: in Laudunense col-
adsirictos, ad ea agenda riiiic aclero cos arcennt, leciionis ejusdem exempluin.
cogi solere sigoifieainr. Apinl Graiiiiiiiiin dist. 51, h In iis seilicel soleinnitalibus ,
qux de genlili

C. 4, Tolelani i euncilii eanon 8 itn inlerpolatus ritii inaiiiibani qnibns magisiraius sacerdc-
, et in
exliibetur : Si guis post baptismum militaverit, el ii'iin d;emonuin coltui dicatum repraesenlare coge-

clilitmyitcm sumpserit uui cingutum adnecandos fideles baniiir. Qno spectat illud Teriulliani lib. de Corona
(tria in Toletaui concilii codicibus
postrema veiba c. 10 Habes omnium cottcgiorum sacerdolalium co-
:

non graviora uon atlmisciii, si ad

exstant)-, eliamsi ronas apud Cltutlinm : cnjus nimirum , ui ibidem
clernm admissul fnil.diaconi suscipiat dignitatent. mm cap. 7 iiienioiaiiii', exsl.ibat de Coronis liber et ori-
Eailem nulem prajjinlicnla opi -iio, qme biijiis cairo- gines el causas el species el solemnilales earuni doccus.

nis inicrpolationi locnni dedit, etinin ut bic vox se- Lab., el eleclorum of/iciodeputali : emenifatur ex
'

vcra adjiceretur, videtnr in causa fuisse. aliis bbiis. Et eorunl quideni Iectio confiriualur bie
c Ex epislola superiori; n. 15, suipTple ludonimvcl Siricii epist. i n. 15: Qiiicumque se Ecclesim bovit
,

iiiitneriim. obsequiis ab infanlia sua... LECTORUM clebct of/icio

''
In exemplaribus lsid. bie ndjicitur, itl quicum- sociari ;el nuin. 1-i Qui vero jam atate grandarns. :
.

que tates ordinati fuerinl, cnm ortlinuloribus sitis de- co quo bapthatur lempore statim lectorum atil e.ro>ri-
ponantur : quod merum est scliolion ninrginnle scu starum numero societur.
 ) :

4 5 EPISTOLjE et dixreta. 494

cl alibi, Sucerdoles mei semel nubant. NoqiiR qui diias \ duncnsi el Bellovaccnsi colleciionis Hispana>, et
qualis in Romana ponlifieiaiuin cpistolaruin cdi-
uxorcs habuerit (Yide epislolam superiorem. :i. 9),
lione ac priscis concilioi uni vulgaia csl.
quia Patilus apostolus ail, Unius uxoris vinim (I Tim.
1. De Spaniorum repressione (pro ripieliensione) qui
lii, 2). Nec illnd deberc adiniui, qvtod aliquami pro
defensione pravi erroris opponunl et assenini, qnod
inordinate constilituiil clericos. — II. U t cuusidici,

vel curiales, vel sceculari militice dediti ad clerum

anle haplismum uxor accepta non debcai impuiaii,
quia in baptismo omnia dimittuntur; non intelligen-
non udiniltanlur. — III. Ut qnicumque tales ordi-

tcs hujusmodi, quod sola in baplismo peccata di-

nali fuerint, cum ordinatoribus suis deponanlur. —
IV. Quales eligendi sunt in oidinc clericorum. —
ininuntur, nec uxorum nuuieriis abolciiir. Nam si a

Deo, n l scripnnu csl prupuralHr viro uxor (Prov.

V. De eo qui ante bapli mum uxorcm habuerit, et
,

posl bnptismum aliani, clericus non fiat.

xix, 14), el qnod Devs junxil, homo non scpnret
( Matih. xix , <j ; (hn. i , 28) ; ct ipsi auclorcs gencris Innocentius universis episcopis in Tolelana (plures
liuinani in originc a Doniino benedicunliir quonmdo :
mss. Tolos:;na) synodo coiisiiiuiis dilcciissiniis fra-

inter peccata, isia credunlur posse diinilii? Quod si iribus in Domiuo salutem.
secundum illos qui ila credunt verum esl; ergo Soepe me ct nimium cuin leneret cura sollicituni
oninis jusiitia, qux a c.iiechunienis anle baplisnuim ma-
P er dissensionis schismale ecclesiarum, quod
T? S u

fiient operaia, per bapiisinum auferetur. Nullus ergo liim per Spanias laiius in dies separationis giadu
contra Aposlolum lalc aliquid seniial, nec adinillal :
inecderc fania prosequilur; necessarium leinpus
sed (ideliler inlelligat, unius uxoris virum sive anlc emcrsit, quo non possit emendalio lanla diffrrrj, et
bapiisniuin sive posl bapiisnnim csse iiomiii:iiuin. deberel congrua medicina provideri. Nam deordina-
Si cnini uxor ante baplisiiuim aecepta non dncilur lionibus, quas pravaB co:;siieiudinis vilio Spanienses,
in niiineruni , ncc filii ex eadcni suscepti iuter filios cl reliqua deinceps ul in superiore exemplo a num. 8
poternnl nunierari. Qood quani absurdnni sil alque itsque ad finem, nisi quod num. 9 conlcnla, ctium hic
alienum, prudentia vesira nielius usiimabil. Uudc praHermittunlnr : adio ut solis retentis gencralibus
neinini liceat inlerprelari aliler ilivinas Scripluras, decretis, ctvlera qute ad cuasas personasve singularcs
nisi quod recia raiio permittil : ne dum " reniedia attinent, suppre sa sinl.
sibi iniqua ad excusalioncm pra?parant , et corru- EPISTOLA IV>>.
pisse legem, et regulas evenisse judiceiiliir. Sed ea JOANNIS CONSTANTINOPOLITAN.E URBIS EPISCOPI AD
lenenda sunt, qusc el divinaruni Scriptiirarum series
INNOCENTIUM PAPAM.
continet, et a sacerdolibns uiili ratione sunt insii- Quaiii injusle urbe et ecclesia sua Theophili faclione
tuta. Et alia manu. Bene valeie, fralres charissiini. C pulsus sil, cl quanla ntalu sive tum, sive poslca pa-
EPISTOLA EADf<M. Irata fuerint.
Gujusmpdi deciirlata exstat in veteribus Isidori Mer- (Hajc epislnla proprius habetiir inter cieleras S. Ctiryso-
catoris exeinplaribus, ut el in Novioniensi , Lau slomi, ubi videsis lom. III operum S. Docloris.

EPISTOLA V c.

1NN0CENT1I I PAPyE AD THEOPniLUM ALEXANDRIN/E ECCLESIVE EPISCOPUM.

Sc a Joannis communione diseedere non posse, uisi lcgitimu judicio damnetur. Theophilus ad canonicam
synodum pruvocalur.
Frater Tbcophile, nos ct tc et fralrein Joannem ASiXifi 0£oyi).£ , viuii; v.ai <rc tap.vi xoaiuvtxov x«t toi/

habcimis nobis coinmunicanies, sicutel iu prioribus «Oc/.yov IwkKvvjv, ws x«t ev TtpwToir ypftftfiao'! yav£)0«v
lilleris d mentein noslram manifestam fecimus. Ac r,p.r~rj T)jv yvw(i»v zi70tn<iaptv r.t/.i viiv §£ oux CY.(fT&»TSS
ne ininc quidem ab eodein proposilo desislenles, to; «uTijj TrpoxipcGias, tzkXiv aot Ta k'Jt« ypayopcv, xat
rursum libi eadem scribinius, ct quolie-ciimque ad offaxis av «7roo"T£t).y]ff, OTt £kv ur, OEouca xotctj 7raoaxo-
nos resciipseris, lieri sciiicel non posj-e, ul nisi con- )o-/Jrio-« £7rt Toff 7r«evvto)3wf yzyzvvu.£vot; , Kftjj^avov

In hiss. coll. hic adjicilur f/Mirfom. Desi. Ex inlerpieiaiioneAnibrosii Caniablulensis inter

Ilisp. ct Isid.
b In edil. Coocil. posl 27. Paliadio in dialogo A
ponlificiasepisiolaslaiiiie Rnmiae escusa, et exindein
de viia S. Joaiinis Chrysostoini nobis tr-ansmissa est. ediiiouibiis concilioriiin rerusa fuit. Cjus seribfenda:
Inde Rouvr inier epistolas Itomanorum pontifieum occasionein ac tempiis idein Palladiusibid. sic docei
prininm laline cx inicrprelaiionc Ambrosii Camal- Pam is post diebus, qiiam Innoceniiiis a Theophilo
diiien-is edit.i, post eliairi giace in flonle epistola- per Alexandriimm lectorem accrpissei, eidemque red-
rum Clnysosiomi cuni mva inierprclatinnc laiina didissetliileias, ruTSum Theophili nomine in Urbem
excusa esi. Denuun auno 1080, Emerici Bigntii siu- venernnt Peirus ipsius presbyter ei Martyrius ecck-
dio cuin lolo Palladii dialogo castigalior el eiegan- si.e C;inslaiiliiiopolilan;c diaconus, aliaiu Tbeopliili
lior prodiil. Eanuleiude inlegroad mss.Cnsliniauuin epistolam cum quibusdam adversus Joannem gfesiis
etllaniburgensemexegimus.Proxime post violentiam deferenles. Quibus perleetis Innocenlius, ouni nullas
ecclesiai ConsiaiHinop. ab adversariis Clifysosiomi graves esse accusaiiones comperissel, noyos illns le-
in vigiba Pnsi h;r illataiu, adeoque eitca meiiseni galos ciun bac allera epistola dimisii. Unde illam
AjpTilem anoi 104 scripia cst. non longo po.^t superiorein intervallo scripiam esse
« In edil. Concit. 5i qua: aiileiu 5 eral, nunc 38.
; colligilur.
A Palladio, cni uni debelur, pagime 24 dialogi de d Non exstani lisc iittora'.

vila Chrysoslomi sine tilulo aut inscripiione insena

 :

m IV S. INNOCENTII I PAP,£ I \ 496

gniiiin judicium snbsequalur snper his quae per ludi- A eo-tiv uloyois ripus uKOsrnvui rii; 'iuavvou xoivwvta».

brium gesla sunt, sine ralione n Jo:nniis coininniiione £}? youv, £t ouppeis <ru rC. y.ptri)pu>>, aravT»;o"ov rn y.uru

discedamus. Tn igilur, si judicio eonfidis, si-ie lead Xotarov yeyevnp-ivn o-uv65m , y.uy.ei rxs uirius yopvuo-u;
synodum quse seciindnin Cliristum « fuerit, et ibi ij7r6 puprvai rois Ntxaiaj xwvoohv , a.).).ov yup zavova n
cxposiiis criminniionibus b stib leslibus Nicteni cou- Potpuiuv oO KupuSiyjrut exxXvata , avavTtppriTOv Trjv

cilii cnnonihus (alium enim canonem Roinana non uafuheiuv cyjnan.

admitlit ecclesia), securiialein liabebis contradiciio-
nis expertem.
EPISTOLA VI '. oblinere. Curenim magispudcndum putemusdiscere
omnino nescire? Milii quoque ipsi de
levitarum. —
aliquid, quani
..
d De incontinentia sacerdotnm vel

II. e De ullima pceniteniia. — III. ' De administra-

collaiione dociliias accedit, diim ' perscru'alis ra-
eoque
loribus. — IV. Quod
cum adulleris tixoribus
viri
lioiiilius ad proposila respondcre compellor
aliquid seniper addiscat, postulniur ut
:

non conveniant. —
V. Quod qtit preces vel crimi- g
lil, ul

Proponam
qui

nales dictant habeantur immunes.

,
VI. Quod ii — doceat.
sponsum.
igilur singula, subjiciamque re-

intercedente repudin divoriium pcrtukrunt

qui , si
Cap. I. — 2. Proposuisii, quid de his observari
se nupliis aliis junxerint, adulleri esse monstrenlur.
debeat, quos in diaconii ministeriis aut in oflicio
— VII. Qui libri in canone recipianlur.
presbyterii positos, inconlinenles esse aut fuisse,
generati lilii prodiderunt (Disl. 82, c. 2; lvop. 6,
innocentius n dxsupeiuo episcopo Tolosano
e.f>7; Agathense concil. c. 9). De bis et divinarum
salutem.
legum nianifesta est disciplina, et beatsc recorda-
i. Consulenti tibi, fraier cliarissime, quid de pro- tionis viri Siricii episcopi moiiita (Epist. 1 c. 7, ct

posita specie unaquaqiie senlirem, pro caplu iutel- epist. 5, n. 5) evidentia commearunt, iilincoiitincnles
ligentiaemeiequaesuiilvisarespondi, quidsequendum in offlciis lalibus posiii, onini bonore ecclesiasiico
vel h docilis raiio persuaderel, velauctoritas leciionis priveniur, nec admittanlur arcedere ad i minisie-
ostenderet, velcnsiodila series teniporum deinonstra- rium, quod sol.i conlinenlia oportet impleri. Est
rel. Et quideni dilectio lua, instilutum secuia pru- enini vetus adniodum sacroe legis auctoritas, jam
deniium, ad sedem apostolicain refurre maluit quid inde ab inilio custodiia, qund Ic
in leniplo anno vieis

deburei de rebus dubiis custodire, poiius quam usur- G S nx babilare prrrcepti sunt sacerdotes (Luc. i) ; tit

palione pnesumpla qu;e sibi viderenlur tle singulis servienies sacris oblationibus, puros el ab onmi labe

Bigotius pr.eferens cogiiur, srqni videlur leciio-

» tiam suam adversus co«, qui aut scienles aut igno-
iieui Georgii Alexmdr. in vita Chrysnstmn. yivopevn r.inies pecrassent, sequo discrimine inoileraienir.
d Titulos istos ex Dionysio Exiguo desei ip-imus
pro yz'iivri<J.hvn exlubenli-. Veitil Aiubrosius Cnniald. ;

accurre ad synodum proxime (Jhristo celebrandam : m ila lameii, ui qui nobis primus, ipsi xxi sit, et qui
qn id emu yevovpevn legi-se indicio ust. Exisiiniat Til- nobis supiimus, i|isi sit xxvn. In velnsto Colbriinae
lemnntius lnn icenliuiii de fiiturasynodovcliit certnm bibliolhucae exemplari episiola isiainsciiiiitur,/»iio-
loqui, quia Ilonorius, qui Rouiae iiim versabalur, centii papas ad Exsuperium episcopum Tolosanum, per
cani.ib Arcidio peiituriini sespopondisset. Verum si quam ei ia se.t titulis interrogalionum ejus causas et
spuni illam aliqtiando-ceriamhabuilhic papa, non iliu siur responsionis decrcta exposuit : ubi tubdidil diei-
h ibnit. Quippe circa iiiensem Maiuui li ii|u s anni 40i, noritm librorum veteris et novi Testamcnii summr.rium.
ad loannem ac socios re-cripsil, po cuiesad malum c Edil. concil. ueenon coll. |Ii>)«. et Isid. posl ve-
sibi obsiare, quomiuus ipsis n ein ferre ciiius valc- tusium codicem Corb., Deiis,qui po^t buptismum omni
rcl. Quocirca [iiuoceniiuui nihil hic aliud sibi velle lempore incontinenlim dediti, m ultimo pceuitentiain
intellignnus, msi ut Thenpbdum ad legitimam syuo- poscunt.
dum provocel, dicens debere aliam cogi sijnodiim ir- f
Corb. ms. cumlsid., De iis, qui post baptismum
repliensibil m
Occidentalium et Orientalium, ut luqui- omni lcmpore adminislraverunt, etsa^va tormenta exer-
1 iii- PalladiU: |>ag 23. cuerunl. In priscis edil. concil., De administratoribus
Ambros. Cainald. isiud iia inlerpretalur ei iltic
h : _. vel jndicibus sccculanbus.
jnxia Nicamos canoneseldecreta contende. Miosqwppe. " plei ique niss. non ut in vulgalis, Exuperio.
s Ita

ilis verbis, ui lu epistol. m

7 coinmodius expoueuir, Mo\ plines probae not:e oiniiiuol salutem; quaa vox
Tbeopliiluiii Innoceniiuspra3inoiiet, eum Aiinoilienis a Dionysio priinum videiur adjccia. E.vsuperii merita
caiiombus fiu-ira niii. iiuii uoo in loco Hieioiiymus laudal. De illo ad Age-
c ln edil. Coneil. 3 quse anlem erat, niinu 59.
; ruchiaiu epi-l. ll scribit JVoh possum absque lacry- :

ln omnibus exstat omniuin geuerum anliquis col- mis Toloscr facere mcniionem, quai ul huc usque non
lucliouibu-, puia I idoii, Hispana, lladriani I, Dio- rnerct, sancti episcopi Exsuperii merita prccsliterunt
nysn Exigui, Codicis a Qnesii' llo vnlgali. Eanidem ei in line cpistol.u i, ad Rusticmn, inter alia, Nihit
cxliibeni codex Corbeiensis saeenlo vi exaraius, Col- illo ditius, qni corpus Domini in canislro vimineo,
berlinus majusculis litieiis LanKObardiiis duscriiitus, sanguinem portat tn ritro.
eu:. Al
auno 506 ab Agailnnsi concilio can. 9
h.ec b Codex Colli. Langob. et aller ms., vel lucidior
laudai.i U-giiur. Quocirca ridet merito ur erudilus ralio.
nec refulatione digmiin ceosei heterodoxnm quem- 1
Anliquiores mss., prascrutatis ; et infra, qui pos-
daio, qui epistdam istain Innoceinio h ic una raliooc tulatur docere.
abjmlicari vclit. quod Siricius in ea c tetur. Qo;isi ) Apinl Merl. ei Crab. ut in mss. coll. Dion. Ilifp.
vero pontilice indignuin si;, quod ip e defiuit, deees- ct Isid., tate ministerium. Mulius abesi tale ab alu»
soruui suoruni deurutis lirmir Sed ei Innoeeniio ea . libris.
proposila eral qua:stio, (|iiae Siricii consiilulionein 1 Scx niitiqni mss., iii templis. Deinde quaiuor,
aa ipso memoiari necessario postulabat, ut senten- anno vicissitudinis suae.
 497 EPISTOL.E ET DECRETA. 198

purgatos sibi viudieenl divina n ministeria (I Para- A spirilu (Itom. vm, 9) : et d habentem filios (I Tim. m,
lip. xxiv) : nci|iie eos ad sacrificia fas sit admiiti, 4), non generantem, dixit.
qui exerceiit vel cuin uxore carnale consortium, quia 4. Sed ea piane dispar et e divisa scnicniia est.
scripluin est : Sancti estote, quia et ego sanclus sum Naiu si ad aliquos forma illa ecclesiasiicx vilafi pa-
Dominus Deus vesler (Levil. si, 41, et xx, 7). QuibllS riicr et disciplinae, qiuc ab eni-cnpo Siricio ad pro-
iitique, propier sobolis successionem, b propierea vincias commeavit, non probabitur perveni.ssc, bis
uxorius usiis fueral relaxalus, quia ex alia irihu ad igooiaiionis venia reiiiiiletur, ila ul de ca;iero peni-
sacerdotium iiiillusfuerai prseceptus accedere, quanto tus incipiani abslinere. Et iia gradus suos. in quibus
m.igis (Confer. concil. Turon. i, an. 4GI, c. 1) lii sa- inveiili fuerint, sic retenienl, ut eis non liceat ad
cerdotesvel leviiae pudiciliam ex die ordinationis pntiora conscendere. Qiiibus in beneficin esse debct,
auoB seivare debeni, quibus vel sacerdoiium, vel mi- quod bunc ipsum locnm, quem retinent, non amil-
nisierium sine successione est, nec pwterit dies, lunt. Si qui auicm scis^e formam vivemli missam a
qua vel a sacriliciis divinis, vel a baplismaiis oflicio Siricio detegenlur, neque statim cupiditates libidinis
vacent! Nara si Paulus ad Corinthios scribit dicens, abjecisse; iili sunt modis nniuibiissubnioiendi, f
qui
Abstinete vos ad tempus, ut vacetis orationi (I Corittt. post adinouiiionem cognilam, pra?pouendam arbi-
vn, 5) ; el hoc lllique laicis praccepit ; niiilto tnagis B trali sunl voluptalem.
sacerdotes, quibns et orandi et sacrificandi juge of- Cap. II. — 5. Et boc quipsiium esl, quid de liis

ficiiiin est, semper dehebunt ab hujusmodi consortio observari oporteat, qui pnstbaptismum onmi 'enipore
abstinere. Qui si contaminalus fuerit carnali concu- incontineuiiae voluplaiibus dedili, iu exiremo fine

piscentia, quo pudore vel saerificare usurpabil, aul viitesiue pcenitentiam siinul et reconciliaiioiiemcom-

qua conscieuiia qnove merilo exaudiri se credit, munionis exposcunt (23, q. 4, c. 45).

cum dictum sit: Omnia munda mundis, C. De hisobservatio prior, durior; poslerior, inier-
coinquinatii
autem el infidelibus nihtl mundttm venienie misericordia, inclinaiior. Nam consueiudo
(Til. i, 15)?
prior tenuii, ut concedereiur poenileniia, sed coin-
3. Sed foriasse hoc licere credii, quia scriptum
miinio negaretiir. Nam cun> illis lemporil us crebraj
esl, unius uxoris virum (I Tim. m, 2). Non c penna-
persecniiimes essent, ne comniuiiionis corcessa fa-
nenieni in concupisceniia generandi boc dixii, sed
ciliias bomines de recoucilialione securos non revo-
propler continentiam futuram. Ncque enim inicgros
caret a lapsu, merito negata communioest; concessa
corpore non adniisil, qui ait, Vellem autem omnes etduriorem
pceniieniia, ne tuium penitus negaretur:
tic esse, sicut et ego (I Cor. vn, 7) : el aperlius de- remissionem fecil temporis ralio. Sed postquam Do-
clarat, dicens, Qui autem in came. sunt, Deo plucere G niinus noster pacem Ecclesiis suis reddidil, jani de-

non possunt. Vos autem jam non estis in carne, sed in pulso lerrore, communionem dari 6 abeuntibus pla-

a
Merl. Crab. et plcriqoe mss., mysleria. Retine- ' Quesn. quia post: refraganlibus mss.
Edili, cxceptn
mus cum ms. Piih. necnon edit. Itom. et aliis, tni- e Sb Lab., Sirm.el plures ac potinres mss. Alii
nisieria. Siricius quidem epist. 1, n. II, sancit, sacer- vero editi, obeunlibus ; ei infra c im Dion. et Isid.
doies ac levitas inconiineuies nec umquam possedivina subseqni, pro tequi. Disciplina illa durior, ab liino-
allreeiare mysteria: sed ibi de sacerdotibus ac levilis cenlin meinorata, niaxime in Eliberilano cnncilio
nnvae legis loquiiur. Sequentia nutpni rinn Gralianus can. 6, 7, S, ete., oluinet. Obiiiiuerai et aniea in
disi. 31. c. C, sic laudat, Eos ad sacrificia (as sit ad- Africa, ^ed apud quosdam duiulaxai episcopos, qui
mitii, qui vel ciun uxore non exerccnt carnale officium, quidem ita dandam pacem moechis non putavervnt, et
adulteraue Innnceutii sententiai nieriio poslulelur. in toium pcenilentice lucnin conlia adutleria clawerunt,
Eam ipse disi. 82, c. 2, fidelius referl. ui lainen a coepiscoporiim sunrum aliler seuiien-
b In cdii. Roin. secundum Merl. ei Crab. bicsnp- tiiiui, ac pacein eis concedeiiiium collegio miuime

presso propterea, mox |>"si vcrba ex atia tiibu ad- reeesserinl, ui iradit Cyprianus episl. 52, ad Auio-
ditur, prceler (Crab. minuscnlis litleris quam, qund nianiun. SeverilalishiijiisqnoiMampraHereaestexem-
in edit. Rom. sine ulln disiinctione est expressum ) pliim in vulgaio Ambrosii libro de lapsu virgiuis
n
ex semine Aaron : refraganiibus ni^s. consecialsp, ad quam c. 8, n. 5S, cst bic sermo :
c
Crab. et edil. Rom., ud permdnentem. Lab., de Inhcere yveniieutiiv usque ad exlremum litir, uec tibi
permanenie. Quesn., propter tninendum. Unus nis. propsumas ab hnmana d<e veniam dari ; quia decipit te,
Colb., propter permanentem. Novioni. et Lauduu. cum uui hoe tibi poiliceri voluerii. Qna' eni n proprie in bo-
Merlino, permanenti. Alii plus ijnndecim, iiqne anti- minum peccasii, ah ipso :olo le couvenil iu die judicii
qui res, permanentem : sicque legendum csse subse- exspectnie remedium. Quanivis autem Cyprianus in
qnens nola conlirmabit. laiid.ua epi nec pcenilenliam nec indul-
l ''a lapsis
d gemiini ilenegaudam fuse prohei >ub ejusdem la-
Rursum edit. Roui. post. Crab., et ad habentem, ;

perperam addita pr.ci osiiioue ad. Aiubrosius epist. inen finem boc decemil Pceniientiamnon agentes, nec
•

65, ad Vercell., n. 2-2, eamdem sententiam iisdem dolorem deliclornin suorum loto corde et mainfesla la-
Apostoli verbis illustrat in huuc modum hab.ntem : mentationis suoe professione testantes, proliibendos um-
enim dxit filios, non facientem. Anlea eaedem edil. nino censuimus a sve communicaiiouts et pacis, si in
post Merlin. ,
Quod et aperlius, addito quod prceter infirmilnte alqne in periculo rapeiint de^rccari : quia
fidem mss. rogare illos nondelicti pcenitenna, sed mortis u: gentit
e Edit. Rnm. el posteriores concil. diversa: quod admonilio compellil ; nec dtqims esl in morte accipere
in ii iio laniinn ms.
reperiinus. Ex aliis libris
1'iib. tolaiium, qui >e uon ccgilavil e>se morititrum. Qu.ie qui-
revucamiis dirisa, sciliccl in duas paries, nuarum una dem scntentia si rum P:unelio paulo durior censeuda
ad eos ainnel. qni deereta Snicii ad provincias inissa esi, idem dicendmn enteldehoc Arelaieosis i synodi
ignorante3 pecciveruut. altera ad eos qui ecientes. eanoiie22 Deiis qui apostatant et numquam se nd
:
 /99 S. INNOCENTII I PAIVE ?;oo

/cuit, et propt<>rDomini rniscriconliam, qunsi vialicnm A peccata vindiciam. V iii :niicin liheiius uxorcs ndal-
profecturls, ci ne Novaiiani h.cretici, negautis ve- teras apnd sarenloiei deferre consuerunt : el ideo

I ni:iin, asperitaiein et duriliam sequi vidcamur. Tri- limlieribus, prodit . earuni eriuiinc, coniinuuio de-
bueiur crgo cuin pcenitentia oxtrema commonio: negatur. Vioriun auiem , latenle commisso , 11011

ul linmines hujusinodi vcl in, su|iremis suis, per- facilc aliquis ex suspicionibus abslinetur. Qui ulique
niillenie Silvamre nostro, a pcrpetuo oxiiio vin- submovebitiir , si ejusflagiiiuni deiegalur. Cum eigo
dicenlur. par causa. sit , interdum ,
probationc cessante , vin-

Cap. III- — 7. Quoesilumetiam est super liis, qni dict:c ratio conqniescii.

posl baplismum adminisiraverunl , et aul lormenta Cap. V. —

II. lllud etiam (23 </. 4 c. 46; /110 , ,

a sola cxereuerunt, aut e;iam capitalcm protulere p. 10, c.94) sciscitari b voluisli, an prcces dictanli-
senteiiii.im. bus liberiinieoncedalur, iiiiqiii > posl haplismi rcgene-

S.De liis niliil legimus a majorilius defmitum. Me- rationcm , a prineipibus posicre inortem alicujus ,

miiicranl enini a |)eo poteslates lias fuisse conees- vrl saiignineni de icatu. Q:am reiu principes num-
sas , et propter vindictam nnxiorum ,
gladium fuisse quam sine cognilione concedunt; sed ad judicescoin-

permissum, et Dei e^sc miiiislrum vindiceui in liu- ini sa ipsa vcl crimina seinper rtnutiunt ul c causa ,

jusmodi dalum (Rotn. xm, 1, i). Queniadinocliim igi- g cognita vindicenlur. Qna; cum qnsesiiori fiierinl dcle-

tur reprehendcrent facium ipiod auciore Deo vi- gala aul absolulio aul dauinatio pro ncgotii qua-
, ; ,

dcrenl csse conccssum? De his ergo ita, ut hactenus liiite profertur. Et dum lcguni in improbos exerce

servatum est, sic habemus, ne ant disciplinamcver- tnr auctoiilas , eritdiclator iininiinis.
tere , aut contra auctoiilatem Domini vcuire videa- Cap. VI. — 12. De his eiiam requi-ivit dilectio

nuir. Ipsis autem in ratione reddenda gesta sua om- tu:i, tjui inlerveniente repudio , alii se mnlrimnnio
nia servabuniur. copularunt. Quos in utraque pirie adultcros esse
Cap. IV. — 9. Et illud desideratum est sciri , cur manife-luin est. Qui vero vcl nxore vivenle, quam-
coniinuiiic iu'.es viri rum adulteris uxoribus non ron- vis dissociaiuni videalur essc copjugium , ad aliam
veniant cum contra uxorcs in
, consortio aduilero- copulam fesiinaruni .
, neque possunf adulieri non
rum virorum manere videanic.r. videri, inlanliim , 111 eiiani h:e persona;, qiiibus lales
10. Super hoc (52, q. 0, r. 23; Ivo p. 8, f, 21 -i) conjuneue snnt, eliain ipsse ailulieiiiiin commisisse
Christiana religio adnllerium in uiroqiic se\u pari viileantnr, secundum illnd qimd legimus in Evangc-
rntione condeniiiat. Sed viros suos mulieres non fn- lio : Qui dimiseri! nxorcm siiam , el ditxerit uiuvn,
cile de adulierio accusant , et non habent latenlia d mwchatur ; similitcret qui dimissamduxerit, ittCBcha--

eccle-iiaa reprtvsenlatit, ne qnid:>. pm iitentiu;t aqere C Cui Ambrosius o.2 respomlct Sunl, cxtra Eeclcsiam :

qucerunt, et posiea infumitale arrepti petnnt eominn- tamen (/«?' eos in eoinmunionem
, non vocent sacra-
nionem ,
plucuit eis non dnndum communionem ,
menlorum cirleslium qui in aliquos capilalem sen- ,

nisi revuluerinl , et cqerint dignns fruclus pivniteti- tentiam ferendam a^slimuverunt Slalimque addil :

tire. Veruni hnc illis iti visiim cst, nnn <[u><l de Plerique ciium sponle se ubstineiit ; el Inudanlur qui-
Dei lcmentia scd quul de pceniteuiiai linjusnimli
'
, dem ; nec ipsi eos vosswnus non pradicare c/i(i anc- ,

veriialo vnlde dillhlerenl. Ei quiclem Cyprianus siib toritatem Apostoti eatenus observamua ut iis com- ,

fincni lib.fi ad Demeli ianuiii docet, nuilaui serain munionem non uudcunius neqnre. Dcnuiin quid majo-
esse poeiiileiiliam ailbuc in hnc nuiiido iiiauenli, ue- 1ibus ea de re visutn sit n. 9 aperit his verbis Et :

mineiii que ah ca abslerreri aut peccalis clebere aut ideo inajures uostri muliterunt iiidulijctiliorcs csse circa
annis veniacn confi enli d.-iri, et ad inimorialil itcni
; judices, ul duin qlutlius eornm timetnr renrimcreiur ,

suli ipsa morie Iransin. Qu;e fjcpt de biplisnii gialia scelerum furor, ct non ineilarctur ; quod >i neqaretur
maximedical, diibiuin lainen non est quio eltlc omni communio videretur crimitiosorum vindicata jhcua.
,

poenile itia pnsl baptismiiiu susccpla, motlo vcrasil, Maluerunt iqilur priores noslri, ut in volunlale mnqis
itlem senliat. Ilinc, ut ip-ius opisiolis 15, 14, 15, abslinenlis ,
quam in nccessimie sil leqis.

etc., vidcre esi, magno siinlio seinper cayit, nc dees- b Ad inarginein ms. Colb. Langoh. isla notalur
sel qui lapsis, si premi infirmitn'c aliqua el peitculo capihs biijns siiinina : De adcoculis, qui stcunduui f,t-
cwperint, e.romoloqesi facia pacem et comniiiuioiicin ciiius promwit
senlcntias Veruiii tlc iis poiius, qui ca-
imperliret. Quod vero nunc dclinil Innoi enlius, bu: piiales poscunt seulciUias. iinino qui cas poscenti
postca Cceleslinqs epist. 4, ad episcopos Viennensis _ lius preces cliclant cpiain dc iis qui promunt liujus- ,

et Narb >neiisis provinci:c n. 5, et Leo epist. 10 l, ad

" iinnli scnlcntias , qua:Slio evsislit. H*c auieni, sicul
Theoilonim, 11. 5, disiirte cpnfirm.int, et aulea clerus et qua; cap. 3 proposita e^t , qiiantum a sauguinc
Romaniis apml Cyprianum epjst. 3, ad clerum Car- abliorreat Ecclesia , patefaciuol, Sic vcro Innoren-
thagiiicnseni, pr:escripscrat llis verbis Si, qui iu : tius iis qui post baplisinum vel adniinislravcrint ,
,

hunc tentalionetn inciderunt, civperinl apprehcndi in- vel capitalem scnleuiiam posiulaiuibus preces die-
fiiniiiaic, ct aqant pteuitenliam facti siii, et desiderent laveiinl, comuiunioneni non ncgal, ut eos laiiien a
cominuiiioneiii, uiique subveniri eis debel. Ilieronynius clero arceri epist. 37, n. 5, uncpat,
supra pag. 550 |alronis exeinpluni noliis priiposilmn c Priscie conci!. edit.
ac plurcs mss., causfe co-
riolat, «.' quis aliquando seram conversionem pulwet. gnitw. Exemplar Kegium eoll. Dion. cuni Colb. Lan-
Setl ibi conversioncm ac inuiaiioncm peiii. gpb., ctiusa coqnita tindicclur. Sccund nn noslrani
" 1'itli. iiis., lormsnia sua. Vcriusalii snln. quihus leclioncni, c|ii:ini exhibeut abi libri, ante vindieeuliir,
scil. mors reis 11011 infcralur. Quorsum liipc institua- siibaucliiur erimiita. Vide Cod. Tli. lib. 11, lit. 18,
tur qii;esiio ex epistola 25 Aoihrosii, acl Studium,
, Ieg. 1, ct lib. xix, lit. 10, leg. I.
supplere p.t explieire liceat. Is quippe parilcr qu:e- ''
et allero Colb. hic non ex-
In velere ms. Cnrb.
sic:iat, nlniin quis posl latam capilalein senlentiain stat tnmchalur.Salva esset senicntia; iniegriias , si
abstinerc a sacrimenloriiui communione deberet, poslca mcechanlur subjiccrenl.
soi epistoljE i:t decreta. 502
tur(Matth. xix , 9). Et ideo " omnes a coiniiiuniunc \ I':iralipomeii(in lihri duo. Item no\i Tivlamcnii :

fidulinm abstiuendos. Dc paremihus aulcni , aul dc Evangeliorum lihri quatuor, Pauli apostnli episiolse
pmpinqiiis corum nihil tale slatui potesl , nisi in- quatuordccim, cpistoloc Joannis trcs, epislolae Petri

centores illici li eonsortii luis.se deleganlur. dune, episiola Jud;c, epistola Jacobi , Aclus Aposlo-
Cap. VII. — 15. Qui vern lihri recipianiur in ca- loruni ,
c Apocalypsis Juannis. CaMera aulem ,
qusc
none ,
b brcvis annexus usiendit. Ha-c siiiitqiia' de- vel sub noniine Matthiae sive Jacobi minoris, vcl sub
siderata nioneri voce voluisti : Moysi liliri qiiiiique, noniine Petri cl Joannis ,
qua? a quodani Leueio
id cst , Genesis, Exodi, Leviiiei, Numeri, Deulero- scripta sunt d [vel suh nomine Andreae, qu;ca Nexo-
nnmii, et Je.-u Nave, Judicuni unus, Regnnrum libri charide et Lconida philnsophisj, vel sub nomine
quatuor, siinul et Rulh, Proplielaruui libri sexde- Thonia?, et si qua suiit alia, nou soliiin repudiauda,
cim, Saloinonis libii qninque, Psallerium. Item liis- vcrum etiam noveris esse damnaiida. Data x kalcn-
oriaium, Job liber iinus, Tobi liber iinus, l.sther das Martias e
, Slilicoue secundo et Anthemio viris
unus , Judiih unus, Machabajoiiiin duo, Esdrie duo, clarissimis cunsulibus.

EPISTOLA VII f
.

AD CLERUM ET POPULUM ONSTANTINOPOLITANIIM.

Eot ex ipsnrummcl sententiti cunsolalus tnnocentius, iniquam alterius episcopi in locum Joannis vivenlis
tubrogationcm deplorat. Tumsolot cauones ISicwnos recipiendos , aliosque qui eis adversentur , repudittndos
esse dcclaral. Deinuin siqni/ical sibi curai csse ul mcumenica synodus congregetur.

INNOCENTIUS episCOpilS presbyleris et diaconis , Ct g 'Ivvoxemoff e7r/o"/0T-oj Trpeo-Svripot; y.ai oiuv.ovot; v.ui

universo clero ac populo eoclesiai Coiistaulinnpo- rravTi to zMom zm tu 1«w tH; Kwvo-TavTtvovT-o),--.'-

litanee, i]ui sunt sub Joanne episcopo , dileetis fra- iv.y~t\no-iu; , roi; utto t6v l-rio-.-OTrov Icoayyuv, ayunn-
tribus salutem. roi; uSehpai; -/uipeiv.
1. Ad ea qucc puliuntur una est palicnlicc consola- 'Ex tmv ypuu.uaro>-j Trjj •jp.eripiu; uyuKn; , araa 5t«
tio. Ex litieris charitatis vcstrse ,
quas per e Qerma- Tepp.uto\j toO irpeoSvripov v.ui Kaotavou toO Staxovou
iiuni presbyleruni et Cassianum diaconum misisiis , urzeo-rui.v.u.re, rra oxvjvrjv twv xaxwv, r)v ttoo twv 0'Jia'l.-

sceuani malornm ,
quam ob oculos posuislis, anxia piwv eOiixKT" , ev.fiepip.-j',> tppovrioi v.uripaQov , ocrat; te v

soHiciiiidinc cognovi : quantisque calaiuiiaiibiis et irio-rt; v.up.vzi rulatm>>piui; re v.ui r.bvoi;, inutulnfOeio-n
'

Krumnis fldes laboret , lepelila sacpius leclione noXkay.i; rn avayvwo-t xaretSov. 'O-r- p -Kpu.yp.a p.mn rj

perspexi. Qnam quidem rem sola paiieniisc consola- irupuvlno-i; n,c vrou.o-jn; iurui. 4h--i yup *v ru/jt 6

tio sanare potesl. Dabil enim brevi Deus nosler rjptJT-poj 6-6j ra.i; rozavra.i; S/.i-f/eo-- rilo;, xai rauTa
iinem lantislribulalinnibus ,ct Incc juvabit tolerasse. o-vjohei uT-£vr/vo;£evat. 'AX/a yap uxirrrj rnv avayxaiav

* In priscis edit. hic additur latcs : qnod abest a prxfert, et si qua sunt talia, ubi cxteris in libris lcgi-
mss. Deinde se\ probsc notte rnss. subjiciunt, omnes lur alia.
a conimunione abstittcndos. 1'osl \rrbnm aulem aosti- 6 Felnuarii 20ann. 405. ApudMerlin. et Quesn.
,

nendos, istinl ette nianifesium csl , quod Iuiioccn- , ut in dimbus dielis mss. desideralur secuntlo
111(15, ;

tius responsionis hiijus initio exprcssit, subandiiur. quod in abis recie e\pressum esse adjunctum An-
Quarc nihil est, cnr cum Quesn. substituaiur absti- Ihemii collcgx nomen confirmat.
nendi prreler lidem niss. 1 11 edl.Concil. 29; qu$ autem7erai, nunc IS.
f

b Diony-iiis liic addidit scripturarum. Cui voei Descripta est ex Sozonicno, qui cam cum subse-
subinde Hispanie colleciionis anelur prajposuil sanc- quinli epislqla 12 e Lalino sermone in Gracum
larum. Utraniqne acripqit l-id , sed neuiram habent conversani nactns iitranii|iu: lib. vm, c. 20, cdeu- ,

alii inss. Purro hie brc.is noinen catalognm sonat. dam curavit. Inde ambas accepit pcsiea Biicepliorus
lidem librisacri, elsi iioiicoilein ordine. incanonc 47 C.allisii , et librn xui , c. 52 Ilisloria; sn;c inseruil.
concilii Carlliagincnsis 111, anno 5!i7, ponsignati Per lianc Innocenliiis lilieris sibi ab codeiu clero
iiilcri annnicas Seriptma-; reei nseoliii'. Ilnjns aulem Gcniiani ati|ue Cassiani opera missis , adeoqnc
concilii laudalus canoo Codici can. ecel. Afr. c. 2S- anno 405 procedente aceeplis, rescrip-
nonniliil jain
inserius legitur cuin isia acccssione Iioc eliam fra- : Sil.Qnippc, 26 ct 27 nairal, Ito-
ul Palladius pag.
tri et consacerdoti noslro Bunijaciu vel aliis earum ii.am aiheiicrimt Germanus cl Cassianus posl Palla-
pariittm episcoi>is pru confirmando islo canonc innu- diiim Palladins auteiii elapso mcnse poslCyriacnin
,

iccttl : quiu a patribus i.sln itccepillius in ecclcsitt /,-- Syniiadorum episcopnm; quj (inidem nost legem
qcuda. Unde conjeclura esl ,coinilii Carthaginensis anno 404, Noyen-hris 1S die, Constanlinopoli prn-
lll, de sacrisdecreium , in allero coneilio
libris " mulgatam, ex Orienie Itomam cnnfugere cosperai.
Carihaginensi qiiod anno ill) Bunifaeio Uoinano
,
Apinl Sozomenum et Ejicephorpm inscripiinui iwo-
ponlifice cclebralum Csl recilatnm es^e ali|iie Clim , xivrio; itrio-v.or.o;, clc, nihil piieiiiillilur. Qioeirc.i
luox dicta clansula onlii nialiim. i liluhis in editionibus conciliuruiii ci pralixus, 111
f llnc icspexisse videlur concilium Tolelaimni iv qno up%apiu; iiomen lnnoceiitio tribuiuir ut cinni ,

anuo Ii3"> celebratuiu, cum can. 13 dixit Apuca- : (lesliluiii aucloriiaie, nihil valet , 111 iisilaluni lunc
hjfliim libritiu niultoruin conciliuriim aucloritas cl sqnu- fuisse prohetui ap/t-piwrviicaliuluni. [dem dicendum
dicn Utnctorum prwsulum liamtinoritm tlccreiti Juau- et de. epislola 12, iu enjus tiiu'0 concilinrum ediiQ-
nis tfiitiqclisitr asc piwscribunt, el inlcr di iw>s libros res el Innocenliuin apj-t-psa , el Joannein u.pyj.er:i-
recipiendum. lnde etliancepistolani synodicani fuisse o-xo-rov de suo appellanl.
colbgcre est. f, Non alius videiur esse Germauus isteabeo, cn-
il
unciuis inclusa siint omiitil Quesn. ncque
i.in.i' , jus Gbrysoslomus supia cpi?t. 4, n. 5, meminii. Nec
exslant nisi in e\einplaribus coll. Dion. Hisp. ei lsid. dubium quin Cassianus sit auctor ci llalionum , in
Mo\ idcin Qucsn. cum uno ms. Colb. el altero Piih. quibus Gerinanus ul socius frequens inierloquilur.
 , :,

505 S. INNOCENTII I PAP^E 504

Enimvero hanc ipsam necessariani consolaiionem in A nup«y\r,o-tv iv «pyfi xn; i-txicrxolii; xn; np-txsp«; uyurns
exorilio lilterarum cliarilalis veslr.u posilam , pro- y.stp.ivnv, iyy.o>iJ.iu'Covxs; ufiwv xr,v xzp bQso-iv, ETreynwxa-
po>iium vestrum laudanies, agnovimus inuliislesti- ptsv ixollu; Trpif to uTroftevEtv p.«pxvpi«; repd-yovo-av.

moniis ad paiieniiam hortantibus conlirmatam. Nam Trlv y«p nu.exip«.v mtpieiihtaiv , w wj siXojtsv uu.tv iixt-

coiisiilationein, i|uam vobis per lilieras nostras de- o-tei>.ki, Totf vp.exipoi; ypuu.ii.«o-t jrposyflao-aTS. TauTr,v
beliamus lilleris vestris ipsi
, prxvenislis. Hanc y«p xoi; xau.vovo-tv 6 npixepo; haixbxn; vr.ou.ovnv txupi-
eniui Dominus nosier patienliam laboranlibus pra> ^etv stiuSev tv«x«t£v Toif 0>ii]/Eo-iTu-y/«vovT£f EauTouf
slare solel : ul f.umili Clnisli eliam in tribulalioni- ; T0U Xpto-Tou SoGW 7r«p up.v0^vxut «vaV/t^du.Evot ev
,

Ims semetipsos consolentnr , apud sc reputanles , s«\ixoi; , xai xtpbxipov yeyevf,o-Oai xoi; uyiot; , uixzp «0-
sanctis ea j im antea coniigisse ,
qiiic ipsi paliunlur. Toi Traa^ouct. Kai Si i\ kutwv twv
r]jj.zi; vp.sxipu>'l
Sed ei niis ex ipsis liitcris vcsiris consolationem ypaii.ij.uxMv Ovvuu.ev« r,aiv rpotreveyxut 7rapax),>jo-'v. 00
nobismuiuari possumus. Neque enim a doloris ves-
yup xov avvulyeiv iu.lv eVptev «klbxpiot erretSriirep v.ai
,

tri consortio sumus alieni ;

qnippe qui affligiinur in r)u.tl; xo\«t,bu.t^« iv vu.lv.
voLis.
2. Quam injuste viventi J oaniii episcopus es! subro- 2. Tif yup sviyv.ut 3uvrio-£TKt Ta i\uu.upxuvbp.evu utt'
qalus. — Quis enim ferre pussitea qua; ab illis ft
de- p E/.civwv , ouo-Ttva? £%S>jv p.«>.t<sxu tou yuknvov , Trjf £t-
linquunlur, qims prao ca;teris decebat Iranquillilatis pr,vr,;, v.ui u\>xr,; o*7tou3«o*TKf stvat -rif 6f/.ovoiaf Nuv
;

ac pacis et concorilioe esse studiosos ? Nunc autem ivnO.uyiJ.ivM xponot ur.o xn; ircoeSpiu; xuv tSitov ev.vln-

prjepostero more saeerdotes innoxii e sedibus eccle- trtwv £^w6ouvT«t a&woi itpti;. "0 Sii /.«t r.pwxo; b u.8s\-
siaruin siiiiruin exiurbanliir. Quod quidem prinius epof riu'">v y.ui avWsixovpybi Iwavvnf 6 \>u.ixtpo; Erri-rzo-
injusie perpessiis cst frater et consaccrdos nnster rrof ciSizwf 7r£7rc.v8£, fj.nSti>.ia; tu/wv «zpo«o-£Wf. OuSiv
Joannes episcpus vesler, cum nulla raiione fuisset eyxknp-a iriyipexui,o\>u" sio-uy.o\>sxui' v.ui xi; n urxnyopsv-
audilus. Niilluin crimen offerlur , ncc audilur. Et p.ivn erzivota.; *Iv« p.n ixpbyuo-t; v.pio-ea; yivnxut , n
»! ii diiiim esl lioc perdiium consilium ? Ut non sit , tyixrfin, ei; T07rouf ^wvtwv iepiwv a).).ot «Troy.aOiaTavTat,
am quxralur ulla speeies judicii , in locum vivcn- tif Suva^OtEVWV TWV £Z TOtOUTOU 7r>VJfiU.£>r)fi«T0f 6pflWft£-
liiim sacerdoium alii substiiuuntur : quasi qui ab vwv, bpbio; xt e/eiv n r.eiz puyjtui utto Ttvof •xptO^vat.
hnjusmodi lacinore aiispicali sunl , aliquid recli aut OuSe yup Tzojxzoxe 71 ap« twv itaxipov twv np.exipo>v toi-
habere , aui egisse ,
judicari possint. Neque enini
«ut« xsxo~).u\r,i7Vui 'eyvbiv.uu.ev , «Xl.u f/a).).ov z£-/.w).uoSat
talia umquani a palribus nostris gesta esse couipe- tw fj»§£vi £tf tottov ?wvTOf y_si.poxovsiv k)).ov SsSoafiat

riinus, sed poiius b prohibila ; cuni neiuini licentia £|oucri«v. Ou yup yetooxovia a5o/.tf/of T/iv Ttfirjv Ouv«-
daia sit in luciim vivemis aliuin ordiuandi. Nam re- C T «t aysJitrSat tou ispiu;, iiruSrmtp ouSe ixio-y.oixo;

proba ordinaiio lionorem sacerdniis auferre non po- 50v«T«t stvat sxsivof, o; «Sizwf uTrox«6io-T«T«i.
test : si quidem is episcopus omnino esse nequit
qui injuste substiluitur.
3. Qui canones recipiendi aut reputliandi. — Quod 5. 'Oti xai rrspt xn; twv xavovwv TrapKyuiazfjf , tou-
autein ad canonum c observationeni atiinet , solis Totf Setv sirto-B«t yp«yo\>.ev, oitivsc ev Nt/aia eio-iv wpto--

" Ab Aeacio scil. episcopo Bene:c Tlieopliilo , cilii verha ista snnl E? Ttf ETricrzo7rof \>ixb o-uvoSou
:

Alexandriic , Antioclio l't»leniaidos et Severiano y.uButpeuti; n TrpierSuTEpof n Stuv.ovo; utto tou ioiou etti-
,

Gabaloriim quos Constautinopoliiani liiteris siiis

, er/.07rou, To)ctrio-£ iev Tt npu^ut xn; \etxovpyiu; elc, quas ,

ajriimu irum , quas patiebantur , aucteres esse no- diitn Genlianus Herveius latiue ita cnnvertii Si ijuis ,

iiiinaliin significarunt. episcupus a synodo depositits vel pr.sbyler vel ditico ,

b Scil. conci in Sardicensi can. 4 , ubi in gratiam nus a prtiprto episcopo sncrum celebrate ausus (iteiit,,

episcopi, qui Romanam sedem appellaveiii , sanci- verlia TO^fuicmiv Tt rpu^ut \etxo\>pyi«; non satis ac-
tur : Alter episcopus in ejns catltedra pusl appellalio- , curale vnleur reddidisse. Nam diaconi non est
nem ejus qui eideltir e*se depositus ontnino non or- , sacritnt celebrare : et liquet episcopo preshylero ,

dinelur , msi cauta ftterit in judicio episcopi Romani et diacono ileiiositis lioe canoue inierdici noo so- ,

determitiaia. Joannes auieni etiam syiiinluiii a|i|it'l- Iiiiii ne sairiiin celebrent , seil ne quiilquam minis-

lans fjecins fuii ut i|ise lcstiflcatur supra episi. i,

, lerii ex qno dejerti sunl allinuanl. Qnieircii Tbeo-
, ,

n. 3. 'ianonem illuni paulo aliis verhis laudat Igna- D doreius hb. v ilist. c. 34 tradii adversarios Joannis
tius patriarcha in epistola ad papam conciliumque pcenas ab eo exegisse non jain falsoiiuu criininiiin ,
Roiiiiiiiiini apud Baron. ad auu. 8CI. Iloc ipsum , k),),k xn; usxu. xnv v.uouipeo-tv \eixovpyiu; , sed obiii post
quod diserte velai syuodiis Sardicensis, proliibiium dcposiiionem mintsterii.
vidni pnte>t cl Nic.eno canone 9 quo cavetur , , Tuin ile canonuin Jnanni objectorum auctoritiile
ne in una civilale duo episcopi probentttr exisiere. oita est coniroversia aliis , iuquit Palladius pag.
,

c Nempe iii valerel adversus Juanncm quantum-

79, coitlender.libus eos orthodoxorum esse uliis Aria- ,

vis injusie prol.iiuni jndiciuni , ac iiullus ei daretur norunt esic demonslranlibus. Qua occasione Klpi-
locns defensionis , Thuophiliis Conslaiiiinopolim dins iiiiil. pag. 8il, lepide dixisse leriur imperatori
,

miserat Anliiiclieni concilii canones pridein adver- Subscribant fratres noslri Acacius el Autiuchtts ejus-
sus Ailianasiuin niaxinie condilos , quos inler Joan- dem se csse lidei ae eos qni cnnoites ediderun! quos
, ,

nis inimiei veudilabant in primis qunriuin , a Palla- tamquam tib ortliodoxis editos proponnnl etsolttta ,

diocap. 8 , pag. 78 , sic relatum Si quis episcopns : controvenin est. Enndem controversiam ad se de-
attt presbyter jure aut injuria depositns per se redeal
,
l.iUm lunoceniiiis nunc dirimit , ac docet c; nes
absjue synuda tatis non littbeat aniplius locuiii d feii-
, illos b.crelicoruin esse non qiiod Antioclieno con- ,

sionis sed abtolute expeUatur. Insa Anliojheni con-

. cilio defuerini omnino oriiiodoxi sed quud AriauOs ,
 ,

505 EPlSTOLiE ET DECKETA. 506

illis parendum esse dicimus , qui Nicaeae definiii A /xevoi, ot? ftovotj ofzilzi ii-«xo),o\)Qziv r) z«6o).tx>i Exx/i-j-

sunt ; (|uos solos n seciari etngnoscere debet Eccle- ata , xu.i toOtou? •yvw/oiijEtv. Et Se Ixzpoi Otto Ttvwvl

sia caiholica. Sin autein a quibusdara alii proferan- Ttp oo-f ipovxui , oixivz; utxo twv ev Ntzaia Ota-f wvoOat

lur, qui a Nicamis canonibus dis-cntiani, et ab hae- zai Ovto aipSTtzwv i\iyovx«i avvTETa^Sat , oOtoi 7rap«

reticis compositi esse arguaniur , hi nb episcopis Twv za8o/\ixwv E7riax67rojv a7ro6a),),ovTat. Ta yu.p Ojto

eatholicis rcjiciiintur. N.un qu;e ab haereticis sunl twv uipzxi/MV £0ps9ivTa , TaOTa oOx eVti TOtj xa6o-
excogitata , ea cailiolicis regulis adjungere non )>txoi"<: xavoat rr^oaa7rT£tv. 'Asi yup t5ta twv evavTtojV
licet. Qnippe illi perconiraria et illiciia placita per- xai aSsV/XMV, xf,v twv ev Ntzaia //.EtoOv Sou/rjv £&£).oy<7tv.

petuo id .igunt, ut Nicaenorum palrum sentenliam 00 ftovov oOv t\iyop.-v xovxoi; p.h oziv zc]a.xo).ovQziv , a))a
labelaclent. II<>s igitur canones non solum nou se- p.aXkov a0-o0? p.zxu aipsTtxwv xat a-yto-u.«xixuv ooyu.a-
queudos , vcruni eiiam una cum bsereiicis et scliis- Tauv sivui y.uxuy.pixiov; , xaha.Tczp xai Tcooxzpov yiyovzv
niaticis dogmaiibus condemnandos esse dicinius , EV TTJ Sv.pOl/.Yl ailVOdfr) TJ7TO TWV TTOO ri//.WV ETTtazOTTWV. Tt<

quemadmodum etiamin Sardicensi synodojam con- yup x«\C>; 7r puyjlivxu /«.xuxpivzo-Qai tta).),ov 7rpoor7ix£V, f)

demnati sunt b al> episcopis qui nos pnccesseiunt. uvxv/pv; twv xavovwv yzvopizvu iyjtv Tiva (SsfiatOT-OTa ,

Satius enini fuerit ea qu;e c recle f;icla sunt con- a5c).yoi TtfuwTaTOt.

demnari , quam ea qusc contra canones acia sunl B

ullam firniiiatem obiinere , fraires ehaiissiuii.

i Una cecumenica synodo mala sanari posse. — Sed 4. °A)),a Tt xara twv TOtouTwv vOv ev tw nupovxt
quid adversus ista in praesenti faciamus ? Necessaria Trot/iaof/.sv ; Avayxaia iorTt otayvwatc auvootxri , >jv zat
esi cugnilio synodi ,
quam et jam pridem congre- 7ra)at zfnpzv o-vvafjpoio-xiav. Movn yup ir/xiv hxt; Svvu.xut
gaudam esse diximus. Ea enini sola esi ,
qusc hu- xa; xiv/io-£t- twv toioOtojv xaTaoT£t)at zaTafviuwv.
T
Hf
jusiuodi tempeslalum inoius scdare possit. Quam ut tva xvyjiiuvj ,
y_priijiu.ov iaxi xiw; \nzepxidso-Qai xr,v ta-
con^equamur, uiile fuerit interim horum maloruin xpziu.v xfi ^ou/\/io"£t toO p.tya).o-j Qtoxi y.ai toO Xfio-Tov
medicinam a voluntate Dei niagni et Chrisli ipsius auTwv tov y.\>pio\) h'Miv. Wavxa. oau. v\jv xS> (fOovoi tou ota-
Doinini noslri exspeclare. Omnia ,
quo iiunc per
S6)ov Tzpo; xfiv twv 7rt(TTwv Soxio.uaiuv xzxupuy.xui
invidiam diaboli ad fidelium probationem contur- Kpa-JvQfimxui |Lab. na.puy.-oQniixa.C^. OOSev 6tp£i/\o/i£v T>i
bata sunt ,
pacabunlur. Nihil non dcbemus pcr lir-
o-xzppoxnxi xnt iziaxzw; itupu toO xvpio\i a7r£/\7riaat.
milatem fidei a Doniino sperarc. Nam el nos diu
Kai yu.p fip.il; 7ro).)a axETrTot/.iOa ov xporcov f] aOvooof
,

muliuinqiie cogitamus ,
qunnam modo cecuir.enica
otxou/xEvtxii avva^S-i/j' ottwj ttj f3ou).iia£t toO QeoO ai
synodus congreganda sil , ut turbulemi motus Dci
p Tafia^ojosif xtviiastc TraOawvTat. '~ir:zpp.iivop.zv ouv teojj
nutn tandcm conqtiiescant. Sustineamus igitur ali-
xa.i tw T£i^£t rH; vnop.ovf,; oyy povu-voi , E).7rtawu£V
quantisper ; et vallo palicnli.TC communili , cnucia
auxilio Dei nostri resliioenda speremus, Omnia TravTa Tii fiorfiziu toO ©eoO »jf/.wv aTroxaTaaTaOiivat. IlavTa

porro , quse vos perferre dixislis , jam anlea a coe- §£, 6aa Oftar 0yiaTaa9at E^orizaTE, zai xcpoxzpov trvvOpu.-

piscopis nostris , qui Honiam licet diversis ''

tempo- /xovTwv, £t xai piukio-xa. aiuaopot; ypovoi;, xovxicxi \ri-

Athanasii adversarios primas in eo lenuisse in con- pontifice, ut supia pag. 591 num. 5, secunduni ,

fesso sit atque lnijus rei lesiis esi prolatus canon

: ,
Aihinasiuin , obserVavimus, ne ciiiquani iniponc-
qni con-iilio ad oinnem reslilutionis spem Atha- rent Ari ini ,
qui tiffiia synodorum nomina comminis-
nasio auferendam editus fuerat. cebantur, Roiuse alii-que in 'Cis diversa celebrata I

" Praiier illos inquit Paschas. Qiirsnellus Dis- , siiiii concilia , in quiluis sancilum est , ul nulta diin-

scit. 12 a.l calcein nperum Leonis c. "2, eaam Sar- ceps in Ecctesia catliolica nominaretur sytwdus proeler
dicentes recipiebal Innoceniius sed llabitos pro Ni- . uuum Niccenam. Qiiauium aulein Alhanasii interes-
cwnis, eoruniqne nomine decoralos ac veslitos. Ll cx set , ut Sardicensis syumli niioinie levaretur aucio-
eo quidem, quod ille poniifex de Sardiceusi synodo riia-i , neiiiiui est iiicompertum.
Antioclienos cationes condemnaute pioxime snliji- b Non oppi>siiis qiiiilciii canonibus auidecrelis,sed
cit, pcrspiciiuni est ab ipso recipi quoe Sardic.e gesis eomrariis, iliun Alliaiiasiun: alinsque episco-
ge^ia sunl. SimI ciiin illa laudet proiirio Sardicensis pos iiulla prsediciorum canonum h biia rntione ,
,

synodi iioiuine Sardicenses cauones nt a Nicsenis

;
" in coiiiiiiiiiiioiniii admissus iu sedes suas restilnc- ,

tlisiiiictos uoii ui pro Nicwttis liabiios eorumque no-

,
ruiii. Ilanc explicationeui non de iiosim comminis-
mine vesiuos ab eo receptos esse uoo niiniis inant-
,
cimui- ipsi, sed suppeditat Palladius pag. 78 , ubi
fcsiuiu Quocirca Innoceniium ita intelligimus
est. allaio Aniiocheni concilii canone 4, adjungit : Et
solos Nic;enos canones sectandos prsedicare, non hic quidem canon ui impius nb impiis editus in Sur-. ,

ut rejicianlur aul speinautur qui cuiu illis consen- dicensi concilio a Romanis, liatis, lllyriis, Macedo-
tiant, sed ii laiiiinii qui dissentiani: Quoniam , in- nibus atque Grcecis abrogatus, quando Liberius aut
quii et Li-o epist. 90 ad Pulclieriam , n. 2, cutitra ,
Juiius (tiincecclesut- prseerai julius) Constaniis prin-
sln ula ciinoimni palernorum quw tinle longissimcc ,
ctputu in cominuiiionem admisil Alhanasium et Itar-
wtuiis annos in urbe Nicania spiritalibus suni [undata cettum Gulatum , propter quos et liic canon faclus
decretis, nihil uinquam audere concedilur ; itu ut si (uerat.
t//ii.s dn'1'if.uiu aliquid decernere vctit , se potius mi- c
Legendum videiur gnvce xaxws aul o0 xaXwf :
nuat,quam ilta corrumpat. Cerie Nicauia; synodi vel- adeoque l:ic resiiluendum quat tna/e.vel non recle
ut appendix sardicensis ceuseri potest , utpote cui aclti sunt.

pr.ffmt 0>ios, qui Nic;e;e vul piiucep» vel inler pri- d l>i\er~a lempora, quibus episcopi illi Umnam
inarios pr.tsules consederai , eiin qua eadem fnles confiigeruut, Palladius pag. 10 et uoiai : unde et M
sidbilila , eddeiliquc lijercsis piofligata csl. Dauiasd epistoie liujus tempus supeiius de^ignaviinus,
507 S INNOCENTII I PAP.£ 508
ribns ponfil|Cruol >
i'l est Deinetrio , Cyriao, Eu- A ixmpiw, KuptaxoO, EOWiou xai riaMiaSiou , piiivw
Iysio ei 1'alladio , qtii nouisciim snnt , accurata in- (7'JVStO-t (/£&' vjt/.OJV, T£>6ia EjO«T>)0-£( ^.SptaSljxafiSV.
terrogaiione didicimus.

EPISTOLA VIII. iu lempora sindio srev;c loquacitatis exercet. Est

a SACR/E HONORII AUGUSTI MISS/E eniin nuper proditum (Vid. Pallad. pag. 82 et 83),
SEU EXEMPLUM AD
.ipiid Conslantinopolim sacraiissimo P.ischrc vencra-
PRINCIPEM ORIENTIS ARCADIU».
bilis die, cum omnes pene in eumdem locum vicina-
Dolet Honorius de iis, qum in dic Paschte Constanli- ruui urliiuin populos roli^io, casiigaiiore sul) prre-
nopoli perpetrala sunt. Templi augusti et senalus scntia prineipuin ritu celebranda, collegcrai, clausas
incenditim primum esse divinm iracunditc indicium. suliito catliolicas ecclesias, trusos in cuslndiani »a-
Mia metuenda esse nisi Deus placetur. Uac de re cerdotes, scilicel ut eo pplissimura icnipure, quoin-
tacere senon posse, ne silentium pro assensn liabea- dulgentia principali e
trislia noxiorum clauslra re-
tur. Quam pnvpropcrc, dttin episcopale judicium serantur, piae legis et pacis miuislros sajvus carcer
exspcctabtti.ur, in essilium pulsi sinlsacri antislites.
includeret, omniaque bo.llicum in nioduni lurbata
Ilinc religionis perlurbationcm inductam, cl latum mysleria, nonnullos in ipsis ecclesire sacrariis inler-
hmresibus atque schismalibus campum apertum esse. cniptos, lanlamqtie circa allaria vim s;evisse, ut et
1. Quamvis super b imagine mnliebri, novoexem- venerabiles episcqpi in exsilinm trudercnliir, etsan-
plo, per provincias circumlata c
etdiffusa, per uni- quod diciu nefas
guis buinaniis, est, cceleslia sacra-
versuni miindum oblrectantium fania, liueris aliis menta perfuudcrel. His repenle compcrlis, imbalos
commonuerim, ut talisfacti pcenilentia et iniermis- esse nos fateor. Quis cnim in facinore tam cruenlo
sione propositi, rumor aemulus consenescat, et quod Dei oninipoieniis non linieiet offensam ? aut quo
in moribus lemporiim earpat publica Mngna non ba- pacio exira sinniniim Romani orbis omuiuniqiie
beat quimvis eiiam supcr excidio pereuniis lllyrici
:
mnrtalium [Supple, qnis pularel esse discrimen ?
]
pio apud vos prodiderimus alTeclu esse nobis dolori, cuin ipse sjuctor nostri Iinperii, et reipublicrjc, qnam
cur ista d vos detrimenlareipttblicaenoluerilis agno- nnbis credidil, guhiTiialoromnipoieus Deus, funeslis
scere, et aliis politis iiidicibiis.quan pieiatis veslrae adinodum oxsccr biUbusque commissis crederetur
litieris,fuerint nuniiaia tamen ne illud quidem : irasci, dnmiiii sancii frater neposque augusti vene-
apud serenitateni veslram dissiinulare n>s fas est, rabiles ; ciun si quid de causa religionis inler antisli-
quod in rebus divinis, non sine publici discriminis les agereiur, episcopale f
oporlue; il esse jiulieiiiin.

nictu, nuperrime contigisse, cila semper mabiriini Ad illos enim divinarum reriiin inlerprelatio, ad nos
enunti;itri\ fama non tacnii ; el ut na|ui a fei 1 homi- „ religiqnis exspectat [Aniiquo more pro speclat] obse-
niim, qnae ad oblreciandum novis semper casibus qiiium. Sed esto, sibi de myslicis ct catbolicis quae-
exciiatur, oblata occasione carpendi, maliliam suam siionibusamplius aliquidprincipaliscura piresuinpse-

» In cdit. Concil. posi epist. 31. E veiuslo bi- scd per provincias qunque circuntlaia fnerit, non se-
blioihecae Vatieanoe libroin cuilectione Itomana pon- cus ac olim eibnici Cybeles circumferre simulacrum
tiliciarum episiolarnm primum prndiit. Nec ira- solereni, atque banc vcriorem esse causam, cur ad-
eollinata est, nt
ineiilo inler epislolas liinocenlii versiss Eudoxiam Joa.nnes laniopcre commotus fue-
pote cujus
scribendae auctor prsccipuus ex-
ille ril. Sed bnic intellectui repugnat unn mmlo velerum
stitit, Ut enim Palladius pag. 28 testis esi , cuni Scriplorum de lam prolaici ritu silenliiiui, sed el
uniliqiie Homam confluercnt sancti episoopi aliiqiie quqd imaginein illam muliebreni ercclam, cnllocatam
viri religinsi, variarum ecclesiarum synodnrumve et dedicatam, non circumlalam prrjcdicant. Ethis qtii-
de inbero eeclesirc Constaiilinopolitanx siatu litte- dem nativus cst intellecUis, famam obircciantium
ras alferentes, non amplius sustinens pius pontifex, super hac re per provincias circumlalam et per uni-
Hnnorium imperatorem de iis qure siri.gillaiim ill.e versum mundiim dilTusam fuisse.
ferrent epistolre, certioretn fecit. Quibns ille mptus, * Orntionis series postulat nos, non vos. Expnslulat
seniel atque iierinn, immo el teriio Arcadium, quid quippe i! nioiiiis cum Arradio, qnod reipublicae de-
facto opus esset, missis liueris commonuit. Ex tti- iiinienia ip-.i latere yoltierit, de qttibiis niliil ipsi
bus illis epistolis prinia e\cidil; h;cc secuudi tan- scriberb sit dignalus.
liim laiine liabelur, tertiam girece Palladius, ex quo e Apnd Cod Tb. pag. 17 cl 19
Sirmoinluni app.
eain huie siihjiciemus, nobis asservavii. A Baronio exsiat iluplrx Tbeodnsii cimstitutio, qua pro fesiivi-
ad aniiiini -404 hacc referlur sed ad aiiuiini illo, et : tatc Pascnali, exceplis his quos quinque immanilas cri-
quidein jam labentem pertinere, ordo renim, qu;e niiuiun minime putiiur relaxare, cieieros carceris cu-
Palladio tcsie eam pr;ecesserunt, pnsiulai. stodia liberalossiatuipristiito resliiuit. Et liancqnidem
bArgentea scd. statua Eudoxire augustse super co- cleiiieiili.ini vclut in lictam et majoribus traditam ibiil.
liiniii iiii porpbyielicani crecta, ei ad meiiilianam pag. 19 prrjcilicril.
plasam ccclesire S. Snpliiae, plalea tanium media f
Amlirpsius cpist. 21, ad Valintiiiiaiiuin junio-
inleriecta, non sine ludis pnpularibus collqcala) ut rem, n 2, laudai Valeniiniani 1 edictum, quo sanxit,
Marcellinus coraes inChronico, Socrates lib. vi, c. tn causa fidei v.l ecclesiaslici alictijus ordinis cum
18, el Sozoiiieiius lib.vm, c. 20, meinoriiecoiiimen- judicare Hebere, r/iri nec munere in\par sii, ncc jure
daniiit; boc factuin Barouius ad aiinum 40-i, Pagius dissimilis ; hoc Anibrosius, sacerdotcs de
esl, iniuii
vero to. II, pag. 60,circa exilum ami 310 conligisse succrilotibus voluit judtcare. Quiu etiamsi aliasquoque
putal. argucrelur episcopns, et niorum esset examinanda
c Verliuni circumlaln
Baronius ad imagiiiem
duiii causa, etiam Itcec votuit ad episcopale judicium pcrti-
uiEndoxi.e sta-
referi, ita liuiic liicuin interpretalur, nere.
tui nonsolum Conslantinopoli venerationi exposiia,
609 EPISTOLyE U DEClil.TA. »10

rit:itme usquc :id cxsilia sacerdntum, usijue ad A lere consensum, el qni sape nc acciderent commo-
bominum c;edes debuil indignatio conciiata proce- niierim, posteai|uam commissa sunt non dolerem.
dcre ; ut ulii castne prcces, ubi vola sincera, ubi sa- i. Nam (|iiis esse pnsset expers doloris, qui se
crificia illibala solvunlur, illic se gladius, baud facile meminit Cbrisiianum, taniani subiio pcriurhaiioiiem
ciiam ia jiigaluin iioxiorum disiringendiis, exsere- rdigioois indnciani, m onuiem calholicac fidei sta-

rct ? tum necesse sit fluciuare ? Erat interepiscopos causa

2. Uebus denique ipsis docetur, quid super liis quae collato ll
tractaioque consilio dcberel absolvi.

seiiscril divina iuajeslas. Priinum quidem Imc pra> Missi c ad sacerdotes urbis asierna; alquellaliaeutra-
senlis coinmoiionis ;l
judiciuin fuit, ati|iie uiinam que ex parte legaii : exspectabalnr ex omnium au-
siilum ! facit enim huinana irepidatio, tanti sibi con- cloritate senlcniia , informatura regulam disciplinx
scia perpetrali, ut gravius aliquid, quod averlat om- ( iniegruin nempe esse debuerat, ncque quidquam
nipulcns Deus, post leriibilis uliinnis cxpeiiinenta novari, dum deliniiio dclibciata prorcderet ), cum
nuiiuainus. Audio (Pnllud. pag. 91 ct 95) ecclesiam interea iniiuin quoddam prnecipitium fesiinaiionis

sacrosanctani, tot iinperaloruin opibus expusitain exarsit, ut non exspcciatis litieris saccrdotuni, qui
[Vorie expolitam], preliosis culiibus noiileni, tanta fueranl nuit:;a partium legatione consulti, non exa-
supplieanliuin prineipum oralione augiisiissiniain, B niinaiis rebus, iu cxsilium triidereniur antistitcs,
flagrasse, et illud Constanlinopolilan;e uivds \Baron. aoimadversioni prius addicli, qiiam senlentiam judi-
ecclesiie] unicum luinen in f.ixill.is dilapsum
attlil. cii episcopalis experti. Denique quani inimatura illa

Deo non vctante fumasse ( exsecrari enim videlur damnaiio fueril, res probavit. Namque hi f quorum
inquinal i niysteria, el avertisse oculos ab eo loco, exspectabatur auctorilas, paciliea Joanni episcopo
qucm jam sanguis infeceiat, ne obsecraie quis pieta- coininuiiione permissa [Baron. pnemissa], sancicn-
lcm covleslcm siibcruenlis possel altarihus ); aedifi- dam concordiani censuerunt, nec qiieniquam puia-
cia ipioque b divina non minorc splendore nobilia, riint anle jiidiciuin consortio repellendiini.
cx conciiatione sscvicntis inccndii, flamma selatius 5. Quid nuiic aliud superest, quam ut catholicam
efliindenle cnnsuinpia, et qusD publicam ficiein cla- fideni schismaladiversum dissnciala dilacerenl,
in

Jmrala a majonbus imstris ornaincnla dccnrabanl, quam communioni semper inimicac ex

ut hasreses
veliil quodam uibis fuucre concreni Ua. lania gestarum rerum vaiietatc nascaoiur, ut jam
5. H.ec cgo quauivis crebiis injiuiis laccssilus tace- popolo pene noii debeat iioputari, si forte in disso-
rc debiierim, ncc coujiiiiclissiiiiiun IVaireiu regiique nas par!es seciarum diversilate discedat ; cum ex
consortes [Baron. consorlem] tam fldeliteradmonere, ar.eioritate publica discordiarum materies sit prai-
laiiien nccessiliidinem sangiiinis siimulo tacili (hdo C missa, et fomes quidam nuirienda: seditionis ani-
ris aniefercns, hortor atque suadeo, ut h;cc, si lieri inaliis. Quod ne in inagnain aliquam generis lniinaiii

polesl, eniciidatis in posteiuin iimribus corriganlur, perniciem recrude-cat, vota facienda sunt, ut ad
ae divina iracundia, quaiituin re proditui' cxcilata, bnmanas prolapsioues paliens Deus reni male gcs-
volornm scdnlitale placetur. Accipile a me siiiiiiiuiin tam prosperet ac sccundet. Nam quanliun in nobis
sinplicitaiis r
indiciiim. Idcirco lioc clcmeniix vp- est, possuiniis tinierc quod gcslum est qnantum ad ;

sir;einsinuamlum putavi, ne mc vclul gralulaliono pieiatem seinper placabilis Dei, nou eril meriii im-
occulta facerel apud quemquam laciturniias ipsa >u- puuitas indulta. sed veui.c.
spectum, neve quis credcrci ine lalihus (aclis pr;e-

» indicium. Reiincndum lamen ju-

Baron. mallel veriani el alioruni quorumdaiii, in qnihns calumnia-
riicium, hoce-l pcena
et viudicia Dei jii.iicis. banlur Jiianneiii, quasi ecclesiam S. Sophi:e incen-
b Hoc esi, seoatus apiplissimain ;edeni, quam, in-
dissel. A Joannis aiilem paple, ut alms niiitam qui
qnitPalladius, elsi multis passibns dissilum exadvcrso poslea nia^ooniiiiiero venerunl, priiuum Roiuain se
ecclcsia: ad meridiem, ignis ille interjectum popnli conliilerunt quaiuor episcopi, Pansophius, Pappus,
mnlliludiiumi ponlis inslur prwtergressiis, ubsumpsit. Dcuiietrius ei Eogcnius, Iresque reddidernnt epislo-
llujiis jacluiain dcllel Zosimns. IsiuJ iuceiidiiiin xu
D las, iiuain Joaiuus, alleram 40 episcoporum de com-
kalcndas Julii llonorio vi el Arislencto consulibus inuoinne ejus, iciiiain r.leri i|isius. Ac nouiiiiaiiin de
contigisse Socrates lib vi, cap. 38, tradil, et, ut ad- epiitola Joamiis ad I.iim. cniiiiiu testilicaiur Falladius
d't Cluonicoii Alcx., feria 2, borasexla. pig. 22, eaiu eiiun ad Vencriiini Mediolmii el ChrO-
c ln cdit. Hom., judicium. Magis placet liic cum liii^se. Ilinc
iiiaiiiim Aquileiic episcopos scripiain
Baion., iniliciuin. llonorio dicere lieuil, legalos illos ud sacerdoles llr-
Baron., contracloque concilio. Antecedens ver-
''
bis ivtemw ct Iluliw fnisse nussos.
Iuim collato, suadet et recte consequi in edil. Rom., f
Quod imperator hic pluribus atirilmii, Palla-
traclaloque consilio. dius uni ascrihii Iiinoceiiiio, aili|iie page 22 Ad hwc :

' Et bic Baron.

snbsiituit, missis,.... leguiis. .Missi bculus Innoccnlms pup ulriqm purti htteras commu-
i

sunl Honiain, teslc Palladio, pag. 9, 23, eic, ai> nionis misil, improbuns judicium quoil n Thcophilo
uiraque parte lcgaii primurn a Theophili paite le=
:
fucln n fuerat. Et ab Iimoceulio i|iiidcin indult c uiri-
ctor Alexandriiiusliileras ipsius deferens. iiim rju- que pnti cominiinionis lcsies snnt ipsius epislolae
sdem Theophilj presbyter Peims iipniine cuni Mir- i el 5. Sed euin tauli momeoli rem eilia syoodiiiu
tyrio Ciiostauiinop.
ecclesiaediacono , qui alias peifecisse quis sibj petuiadeat ? pr.eserlim ciun In-
Ihcopliili lineras cum quibiisijam actis Innopenlio niceuiiiim nmris inajorum leiiacein lcgainus epist.
papc vddiderunl ;$ac deuiuni Paternus, qui se Cou-
i
5, n. 1, pr.cccpisse, in lli-pani episcopi, ciuji non-
staininop. ecclesiic presbyterum dicebat, litteras niliil ipsi deferebanl, in consesm presbyte.ru audi-
pcrforens episcoporum Acacii, Pauli, Anlioclii, Se- rentur.
 :

5M S. INNOCENTII I PAP/E 512

EPISTOLA « IX.
UONORII IMPERATOIUS AD ARCADIUM AUGUSTUM. ONQPIOr ArTOXPATOPOI npoi APKAAION BAIIAEA.
Ut synodiim Thessalonica- cotji, eoque Theophilum se confene jubeat.
Tertio jara scribo ad mansuetudinem tuam,
gaus iu quse ex compacto contra Joannem Constan-
ro- A T ,oi
T
7P & ? o *pac T(iv
ov ™ ippkmt, «0« tv« Stof>-'

OWfJEWf TVJ£J] Tri Z«T«. Trjv rjurjXSUrjV TOU E77 trjZOTTOU

tinopolitanum episcjpum gesta sunl, einemleniur IwKVVOU Trjf KwvrjT«VTlVOU7ro),lTWV' Zai Wf SOIZSV OUX
et, ut videiur, uondiim est perfeclum. Quare denuo rjVUfJTat. OOsV 7Ta),lV E7TE0"TSl).a 5l« TWV ETTtrrzOTTWV zai
scrip.i per hosce episcopos et presbyteros, de pace 7rf>E0"OUT£f)MV, jr«vu rppoVTt^uv Trjf £zz),>jr7tao"Ttzfjf Elfnrj-
ecclesiasiica, per quam et nostrum imperium pacem vrjf , Si Jj zai rj rjf/.wv £t'/)i)v£uuET«t (3ar7i)sia , tva z«Ta-
obtinet, valde sollicitus; ut jubere digneris Orientis ijiwrjrjf naouzuixi £v ©so-rjaAovizrj rjuve/Sew Toi/f Trj?
episi opos Tliessalonicae convenire. Eienim noslri Ewaf ETrtrjzoTrouf. Kat yafl ot Trjf rjfjtETioaf 'Erj7r£oiaf
Occidentis episcopi, cum elegissent viros qui ad zmaxonoi sxAEljautsvoi avSoaf axAtvetf itpb; xaxiav zai
,

malum ei mendacium declinare nescianl, miserunt

ysuSof, a7T£<7Ta/\y.ao"tv ETrtrjzoTrouf ftsv ttsvts, 77/5so"5uts'-
episcopos quiuqiie, presbyleros diios, et diaconum
eouf 8e Suo. otazovov Se Iva T»jf ftsyirjTrjf szz),rjrjiaf Pw-
iiiiuiii magnie ecclesia: Romamc, qnos omni bonore ftaiwv,',w>i y/jovTtrjat TravToiatj Ttaatf zaTa^iwrjov, Tv' £t
digneris veliin ; ut si Joannem jure expulsum esse ftEv 7rstO"GsvTSf OTiittp Stzaiwf Ez§£6)»jTat 6 ETrirrxorrof
persuasum eis fuerit, doceant nie ab ejus commu- «.utwv xotvwvi«f
-
'iwr/wjjf , OtSa^wrji p\z arrorjTrjvai TJJff
nione recedcre ; aui si coarguerint Orienlis epi- rj EAeyijavTEf E'5s)ozazouvT«.f Toiif TJJff 'AvaTOArjf ETTlfJXO-
scopos b p ra va animi volunlate agi, ab eorum te B vweY&marpi^an n Trjf auTwv zotvwviaf. Tiva -jup
commuiuoiie averlant. Quxnam enim sitOcddenia- sortv u ypovovas. Trspi tou sVirjzoTcou 'Iwavvou oi SuTt-
lium de Joanne episcopo senleulia ut coiiiperluni
[ zoi , sz Traariv Triv E7rirjzo7rwv twv Troof ftE •ypatfsirjriv
babeas], ex omnibus epislolis, quse ad me scriplce uttetkSsK Suo tVoSuvaftoucaf Tatf Trafjaif, Tijv £7rto"To)rjv
c sunt, duas ' subjeei id quod caeiene coniiiientes, tou 'Pwftvjf zai 'AzuArjtaf . Touto Se TraoaxaAw Trjv rjrjv

iiuam Romani, aberam Aquileiensis episcopi. Porro

rjfjtrjpoTrjTa TTf/o TravTwv" xat axovTa tov 'AAsl;avdf>Et«f
boc aiue omnia obsecro clementiarn tiiam, Tlieo- ©EoytAov 7raf3«rjTrjv«t Stz«io)rjov, St' ov fi«)trjTa ^s^ETat
pbilumAIexandrix episcopum, qui omnium malorum a7r«vra Tri zaz« ys^Evrjffflaf tva sif fjtrjSsv »j twv Ttupa-
auctor esse dicitur, vel nolenlem se sistere jube;is :
•/Evofijvwv E7rtfjzo7rwv E(iTro3tfj£l£trja fjuvoSof Tijv TTjOETrOU-
ut inbil obstel, qiiominus episcoporum qui adfiierint rjav TOtf zatfyOtf rjf/wv Etprjvrjv (3f3«§£urjij.
synodus convenienlem lemporibus nosiris pacem
sauciat.

EPISTOLA « X. 1NN0CENTIUS AURELIO et AUGUSTINO, epiSCOpiS.

Acceptissimi mibi Germani compresbyteri illo

INNOCENTII I PAP/E AD AfRELIUM GARTUAGINIENSIUM recursus vacnus officio nostro esse non debuil. Per
«T AUGUSTINUM HIPPONENSIUM EPISCOPOS, caios ciiim salut ire carissimos, naiurale quodam
modo nobis videiur et conseqiiens. Gaudere igitur
Salutaloria ct plcna charkate. io Domino vestram germanitatem , amanlissimi,

* Cum Honorius, Innocrniii liiioris provocalus, accepisset. ad Honorium scripsisse. uTroT«r;avTa zaTa
ad Arcadium de Joannis causa liis jam scripsisset, ft£f)of twv 7f3aftaaTO)V Suvaatv, flf subjccisse singitlalim

nec profecissei quidquam, petiit ab Imiocentio sihi quid illic litieia; continereut, ulii litterarum singula-
miiii episcopos quinque, presbyteros duosetdiaco- iiim cirtuie.m seu siinimani diuniaxat expressam in-
iiiiui iiiiniii, i|ui tiriiaiii epistolam ad fratrem ferrent. nuii. Sed ex boc loco colligiiur, non lantuin sin-
Missi soiil jEmilius Beoeventi episcoims, Cytliegius giilarum Liiterarmn sunimam, > • < I el ipsasmel lil-
ei Gaiidciinus ( foiie Brixianus episcopus ), necnon leras aul earum exempla siiiuil ad ipsum fuisse
presliyteri Valenliuiaiius ei Bmiifacnis, ip^e, ui vi- deslinaia.
deiur, qui Zosimo papae successii. Caneroriim no- d Non lanliiin llooorii imperaioris , Innocenlii
miua Pjilladius tacei, sed cuin eis Conslaniioopolim Romani episcO|ii, Chromatii Aquileiensis, sed et
el
profectos e-se docet Cyriacum, Demetiium, Piilla- Venerii Mediolanensis ei aliorum liileras snnul iis-
diiiin et Eulvsiiim. Epistolain lianc uni Palladio, qui diin legatis tradilas fuisse Palladius pag. 51 scribil.
eam dialog. pa^. 29 inseruit, debemus acceptam.
n
" At Honorius Innoceniii Chromatii scripta pridemet
Lalinam ejus iuterpreiationem ex Ambrosio Camai- ad se inissa, non quas de iniegro ad Arcadium illi

dulensi repetiiain Baronius ad aiiniim 40/ recnden- millebant, seu qu;e ipse nomiiie suodestinabai, non
dam curavil. Circa vernum lempus anni 400 videtur quae alii data oeeasione iisdem adjunxcrani, inenio-
scripia. rare salis baboit.
b Verhuni graacum E9E/\ozazouvTaf qnnd proprie
,
e Apud Dionysium sub tiiulo xxxvm decretnrum
de militibus dicilur, qui vircs consullo non exserunt, Innocentii exslai, sicutet in colleel. Hispan. el Isid.
ul adversaiius viucai, ad eos recle aptalurepiscopos, Delala esi per Germanum, qui cmn Cissiauo cleri
qui Tueophilo ciiin canones possent opponere, ultro ac populi CP. liiimas, qiiibus Innocentius epislohi 7
cesserunt, ui Joannem injnste opprimere valeret. re^eripsit, suli iuitiiini aiiui 403 Roina; reddiderat.
c
Qua3 uncinis inclusa snnl, ne anceps senienlia Probabile est, Iniiocentium vel lioc ipsn anno 405 vel
pemleai, suppleuda dnxi. Integrior non e-i apud potius sequenti, ejusdem Gerinani opera usum esse,
Ambros. Camald. qui liic subdil, Ex omnibns fcrme ut Aurelium el Angiislinuni salularet, eai|iu: occa-
cpislolis, quas ad mc frequenles dederunt, ex hin dutis sioiie Germanum Africanisenarrasse quanta Joannes
idem conliiicnlcs, quod reliquo' subdidi. Palladius quamqiin indigna esset per|icssus, et qu;c hnnc ob
pag. 28 irmlU Innocenliurtii cum varias epistoltfs causam Innoeeulio cmn TliPniihilo discOrdia lnler^
5,3 EPISTOLjE ET DECRETA.
5U
cupimus, ct pro nobis paria ad Deum vola * re- a lllius erqa se paternum affectum et tummam in rebus
pendere precamur : quia', ut bene nostis, commu- af/liais vigilanliam laudnt, el ut hoc studium non
nibus ei alicrnis plus agimus orationibus, quani remttlat, tlerum atque iterum vbtestatur.
singularibus aul privatis.
EPISTOLA i>
XI.
(Hanc epistolam, ut aliam Chrysostomi supra memoratam
JOANNIS CHnVSOSTOMI EPISCOPI AD INNOCENTIUM PAPAM. repenre potes toino III operuin ejusdem Doctoris.)

EPISTOLA XII <=.

INNOCENTII PAP/E AD JOANNEM CHRVSOSTOMUM CONSTANTINOP0L1TANUM EPISCOPCM.

Joannem ob ocutos posita patienliw commendatione eonsolaliir.
Dileclo fratri Joanni Innocentics. T« u.yuT.r,ro> a.St/\-fu> 'iwavv» 'Ivvoxevreof.
Etsi innocens prospera oninia exspeciare et a Ei v.ui nuvra Sti tov «vaiT.v Tzpoo-Sov.uv ri ypno-ra
Deo misericordiain petercdehet, lamen eiiam a xai napa toO QeoO tov tktov uhtiv, op.a>; x«i -xup f,uo>v
nobi<, i|ui patientiam suademus, compelentes lil- T/jv «v££tx«xi«v o-vu&ovktvivro>v,ra.y.a%y.ovraypauuarx

terae per d Cyriacum diaconum sunt Iransmissse, ne St- Kvptuxov toO Staxovou e?a7rco-Ta)Tal• „o-te ufi r)e'of

contumelia plus valeat ad opprimenduin ,

quani -uvn8rjv«t t>iv vSptv iv toj o-uvTpi?£tv, [Add. 0] T o xyu-
bona conscieniia ad spem relevandam. Neque enim 96v o-uveiSif h t« ilizii^uv. OvSi yap iytiht; St8uy6f,vut
tu docendus es lot pnpiilornm doctnr ct pastor,
,
o too-oOtmv )a_v 5t5ao-xa)of y.ui 7rotj_>iv , toO,- apio-rov;
oplimos quosque Seinper et assidue probari, utrum ati xai 7ro))aztf 5oxtfia?eo-0at , et iv rij uv.ufj rfj; Ott»-
in vigore patientise permaneant, nec ulli labori ac ftovijf irupuuivovo-t, v.ai o05evi tt6v_ xazo7ra6Eiaf 07ro-
molestiic SUCClimhaiit. Et vero conscientia linniini 7ri7rrouo-t. K«t e'o-tiv i>; a)»8_f ^iSatov ixpv.yua to o-uvst-
est prxsidium adveisiis.otnnia qua: iiijuste accidunt: S6f £t'f 7r«vT« Ta a3tx_f o-uft7ri7rTovT«. , uiztp ti ufi
quse nisi quis patientia superaveril , mal;e suspicin- vtxjio-ets Ttf vizouivuv, rtxunptov auvkn; vrzokf,iito>;
nis de se argumentum prrebel. Cuncta enim lolerare txyipzt. Uuvru yup v-Kouivttv oytd.ti, 6 rS> ©ew 7tb_tov,
debet ,
qui Dei primuni, ac deinde conscienlix lidll- £tra xui ro> tSiw 7re7rot6_f avvttSort. 'OTzort uuhara
cia nitilur. Quippe vir bonus ac probus exerceri qui- yvuva&aQxt tl; 07roftov>iv 6 xa)6f xui uyxBi; 30-
deni poiest ad patientiam,superari vero non polest; vtxuaSut Se ou- iirttoimep aOTw t»v St«votav ai
vsctki,

cum divinse Scriptnrse menlem ejlis muniailt atque Qziatypufui fvlurrovat. Kai iztptrrtvovaiv jKoStiyua-
CUSlodiant. Ahundant enim exemplis lecliones sa- o-tv ui Otiut uvuyvi>azt;, u; Totf )aotf
nupuSiSoutv «*-
crae,quas populis tradinius, qiuc universos fere _ ftvsf 7r«vT«f o-^e5ovTo0f et^touf zaTa7r£7rov>jaeat Sta»6-

Sanctos variis niodis vexalos, et tnmquam exaniine po>; y.ui o-uve^-f etko-tmo-kvto, zai 5oztftateo-9at za?a-
qimdam probatos esse lestanlur, alqne iia ad pa- irtp iv rtvt Stuyvi>o-tt , out_ t£ etf tov aritpuvov rH:
tienti:^ coronam pervenisse. Cousoleltir ergo cbari- u7roftovijf HnAvOivut. nupuuvBtiro rr,v uyuirnv o-ou «.Oto
tatem tuam, frater admodum veneiande, ipsa con- to o-uv£tS6f, i.Stkfi rtuti>rure , orztp iv rui; 8'Mto-tv
scientia, e quse in calamitatihus babet consolatio- i"/ji rr,v TtupupvVtuv rn; uptrf,;. 'Enotzrtvovro; yup
nem virlutis. Inspectanle enini Doinino Christo, in toO Szor.orov Xptarov, iv ro> liuivt rni cipfivr,; xuQu-
porlu pacis conscientia pura consistit. pto-Qtio-a f> o-uv6iS»o-t,- o-T»jo-£Tat.

cessisset. Certc concilium Cartliaginense anno 407 episiolam simul missam, vcl certe islam scpiima
Junii 15 die celebralum, atque Cod. can. Afiic. posieriorem non esse. Verum buic scriplnri in^o-
eccl. c. 101 relaiuin, ad Innocentium sibi scriben- lens noii cst ea quic dissiiis temporibus gesia sunt
,

(lnni dcreiuii, quo liomauam imei ei Alex nidrinam simnl componere atque confundere. Sane cuin dc
ecclesiam pa\ componalur. Neque niinus cerlum est congreganda synodo, in qua Innocentius oumeni
Auieliuui, circa idem lempiis, suum erga Joannem spem posuerat, altum sit in bac epistola sileniium
,

siinliuin p itelecisse qua de re ille scripta ad eum

;
hoc non levi argumenlo est, eam sciipiam esse ctin!
episi"la gratias agit. ab hacspe excidisset. Isiud non abhorrel a vero
a Heg., respondere.
j> Innoceiuium proxima Joannis epislola motum, hanc
b Ex editione operura Chrysostomi, ubi epistolis scripsisse, ut sanctum prxsulem in malis, quibus
ipsius pra-miilitiir, a Baronio ad anuiim M6, ul et a euui allligi didicerat, consolaretur. Quod si iia csi
Poniiliriiiruin epistolaruin aul conciliorum ediio- Joanni supersiili vix reddi poiuit.
ribus repctiia, a nobis autein ad vrtus exeinplar d Iilem t:yiiacus
cuni Paulo ilem diacono jam ah
ll.iniliuigrnse recngnita esi. liani a se teriio exsitii anno 404 a Joanne Romam imssus fuerat, ut supe-
tinno, adeoque anno 407 scriplam esse Chryso- riorem ipsius episiolam 4 ad Innocentium perfer-
sto s n 4 lesiificatur, Exinde eliarn sequitur, ut ret, ut in eadeui epistola n. 1 declaratur.
ame mciisein Jnlium scripla sii, si Chrysosiomus e Valesius l.iline
hcec ila reddidit, qua: in eala-
priiuuiiKxsiliisui aiinumabeodie, quoCucusum per- mitatibus solet esse viriuiis consolaiio. Graeco ha:re-
diiciii- est.ad eumdeui anni sequentis revnliniinidiein mus sermoni,in quo non conscientia consolatio
recenseat, non tertium vulgnli compulandi latione virtniis sed vinus polius consolalio con-cienli;c
,

a irinlici consnluin niutaiioue appellei. pra-dicalur. Certius hoc asserit Innoceulius, quod
• lnedit. Concil. 28. Quas autem 1-2 erat, cst Isid. Orator pauln limidius edixerat Habent nonnullam :

Menat Kpi-tolam hanc, sicul ei superiorem vh , in se consvtationtin pwna- qno? virtute suscipiuniur.
uni Snzomeno aece|itam debemus. De u raipie sic Nomine aiiiem liiliiiis inaxiine inielligil lnnocentius
ille lib. viii, c. 24, praifalur : Cum Innocentius patienliam, de qua in epistola 7, ad cleium el po-
cecumenicam sytwdum eonareijnre sluderel, scripnt ad piiluni Consiannnop. , exposiia eoium
calan.iiate
Jounnem, et stoisum ad clericvs urbis Constantinop. iiiiiii. 1 scribil Qttam quidem rem sota patientice con- .

Quibus \erbis signilicare videiur vel utramque, solntio sanare potest.

515 S. INNOCENT H I PAP/E 5IS
EPISTOLA « XIII. A Domino annucnle, censeanl (Ad liunc tocum respicit

RUFO TIIESSALONICENSI EPISCOPO. Nicolaus I cpi t. 2). Vere eniin ejus sacratissimis
Variarum ei committitur cura provinriarum, in quibus monitis leciis>inii' sinccritaiis tuse providentiae ac
vicarius Innocentii el inter piimates primus consti- virluti h.iiic injungimus solliciiudiiiem ; non primi-
tuitur. tus haec ita staiuentes , sed praicessores noslros
Dilectissimo fralri Rufo Innocentius. apo^lolicos imilati, qui beatissimis d Acholio et
1. Lectissimo ei gloriosissimo Moysi ita in hracl Anysin injuiigi pro eorum merilis isla voluerunt.
tiberando regeniloque Dnminus ctincia commisit, nt Jiistissimuin esl cnim ila bene merilos honoribus
consilium soceri Jothor sequendiim ei manifes a ;ub decorari, ut arroganles nccessaiium videinr ob-
relatione mandaret (Exod. xvm) : vitlelicet ul con- liindi. Placet ergo in bonis pvocmium , et in miniis
stitueret viros gradu iligtiitaiis judiciariae snppares, bonis e censio : sic enim et isle corrigilur, et ille
qui causarum niultitiidines pro loco sibi crediio in- nobilitatur.
ter pnpulos definirent, ipso maxime vel etiani divi- 5. Arripe ilaque, dileciissime fraler, nostra vice
nis '' consolalionibus vacaturo. Nec aliter Aposto- per suprascripias Ecclesias, salvo earum primatu ,

lorum forma promulgataest (

Acl. vi, 2 et 5), quam curani : el inler ipsos priinales priinus, quidquid
ut ipsi principes Evangelii constiluti, c;cterarum \) eos ad nos necesse fueril miilere, non sine luo
rerum eausas necessitudinesqiie snis discipulis cu- postule.nl arhiliatu. Iia enim aut per luam experien-
randas obeundasque niandarent. Ita dcnique lota tiam quidquid illud est fiiiiclur; aut luo consilio ad
miseialione mirabilis Paulus Tilo qu;c curet apud nos usque perveniendum esse mandamus. Licilum
Cretam (
Tit. i, 5), Timolheo qnse per Asiam dis- autem et apuslolica: sedis favme permissum tu:e fra-

ponat (ITim. i), eommisil, ut sacrarnm epislola- lerniiati cognosce , ui cum aliqua eeclesinsiica ratio
riiiu leciinne cognoseiinus. vcl in lua vel in niemoraiis provinciis agiianda
2. Divinitus crgo h:cc procurrens gralia iia longis cognoscendiiquc fuerit, quos velis episcoporum so-
inlervallis disierminatis a me ecclesiis discalconsu- cios quibusciimquc de Kcclesiis assumas lecum ,

lendiim, ut prudentia: gravitalique luie c commit- qnnrnm et litle el moderalione quidquid necessiias
tendam euram causasque, si quae exorianliir per causave flagilaveril, oplimus dirigas arbiier, et prae-

Acbaioe, Thessalia:, Epiri veleris, Epiri nnvae,et cipuiis, quippe a nnbis lectns , definias interccssor.

Creta; , Dacioe Medilerraneae , Daei«> Ripensis ,

Omneni sane insiruclioncni chartarmii in causa f

Moesia: , Dardanice cl Praevali ecclesias, Cbristo arcbivorum cuiii presbyiero s Senecionc, viro ad-

» in Romana synodo sub Bonifacio II olim reci- C Theodosii, non qnartum aut tertium ac vicissim ,

lala , siibinde et a Nicolao I episl. 2 laifdata , posl,- Ciim qninto Tlleodosii nnnuni Honorii, nnn sepliinum
inndiini a Luca Holstenin cnm eoeteris ptsedictSi syn- aut alium quemvis coinponerent.
h lu vetfribus libris ,; ubi consultationis vocem
odi RoinaiKC mmiimciilis in luceni cmissa est.
Tempus, quo scripia est cnnsulari noia indicaiur. , orationis seiies exigit, non raro , iiniiio pleriiiiiquc
Sed bac nola mcnduin esse, ac pro Honorio IX el
in consolalionis veibum legi solere experti, el hic idem
Thcodosio V restiluendiim esse HonorioV II elTheo- pecc.iliiin siispic.imnr, putaiuusque restituendiim ,
dosio II elarissiiiius vir Tilleiimnlius lo. X, pag. ipso maximis rel eliam divinis consullalionibiis vaca-
82:1, opinalnr. Unde sequeretur, ui hsec episiola anno tnro. Respicit quippe Iniiocenlius ad isla Exodi xvni,
407 scripia esset. Ilanc aiileoi opiniouem probare 19 et 22 Esio lu populo in his qita; tid Deum perli-
:

niiitiir iiiduelimie. Piiiiio qiiidem staiuit, ex

isia nent, qnw dicuntur ad enm... Quidquid au-
i;l referas
cpislolis, qu:is Innocentiiis ad Riiliun scripsil, hanc tem majus (uerit, referant ad te, et ipsi minima jndi-
piiinam esse , ali|iie ab eo dal.im fuisse stainn ut cent.
ileRufi ordinaiione ceriior factus csi;quod non ne- r
Eo;, qr.orum suggestinne Jusiinianus Novell.i 11
ganduin. Tum addil Rllfuiil illuin, ad quein Inno- scripsit, lanllim Allilanis lemporibus, hnc est posl
teuiius modo scribit non alium videri ab co , ad , aniiuin 440, vicarii per Illyriciini dignil.ilem episcnpo
quein de Naissensibus clericis lilleras jam dedisse se Tbessaloiiicensi fuisse allribuiain, imperalori huic
idcm papa episl. 17, ad M:ircianuin lnemorat. Quo , imposuisse iude mauifeslum csl.
Altpii banc epislolim :kI a Istud miinus Aclmlio ab anno saltcin 5S0 iu-
pariter concesso subilit , :

Marciannm scripsit lnnocentius Raveiuue eonstilu^ l^

jiinciiini fuis.-e , conira llallerii seutentiam Monito ,

lus, quo ab anno 409 ineunie vcnii, et ubi mense " in 8 epistnlam Damasi observavimus.
c Cen$io vulgo uoiam a ccnsore inuslam soual. Mox
Augusio anni 410 adliuc versabalur; nec iillum est
in iiistoria vesuYium, unilc eum prauerea iu eam- priinnlum iioinine intelligunlur |>ncnniniiialaruni pro-
dem eivitatem rediisse conjectemus. Kx quo conse- vinciai iim uielropolilani.
qni |uilat ut ne :iie Ruli mdinalio, neque cpislola
,
f
Ita llolstenius, non, ul Tillemotilins legit , Achi-
ista serius nnno 40S dilferend:»: sint. Sed cum ne- voruin. Ut de ebarlis, i:a el de arcbivis hic serino-
quai|uam omnia scripla sinl qu;c coniigerunl, el qui nein essc ci anieccdenlia ct consequentia persuadenl.
Raveiinain scmel accessit, eo eiiam secnndo ac ler- Qnippe chariaruin, qiiibus viearii inuniis anlisliii
tio poluerit pergere; cuinqiie Iiiijus rci,ipso viro Thessalonieciisi delegiibatur, veriiaiem lunc a non-
elaiissiino f itente, anno 415, quo liiinicnlnm llera- nullis in dubiiiin vocatam esse apparel. Quoiirca
clianus Rnmani perleni piobibebnt, causa el occa- Innoceiiliiis l:unelsi Rufo proxime dixerit , quippe a
sio nnn defueiit: iniiiiine liiluin \ idetur cerlam nobis leelus, quod poteslalem illi non taui sedis
epociiam conjerlura incerta inulare. Sane iniisitiiius praerogaliva quaui eligentis inuncre collalam snnai,
,

valde loret is libiaiinrum lapsus, tit ciiin in dimium neque banc lamen consucludine fultiim negat ideo- :

consuliiiii qui i aiudeiii digiiiiatem gessisseni pluries, que eiilcin ut lum priorem epistolam snam, turii
,

annis expriinendis peccassent eorum lamcn error , alias decessorum suortim ea de causa daiasrccenseat,
in eornm con ulalibuS designandis sic aptc sibi co- aucior est.
lixrercl ul cum Honorii nono consulalu, qiiinlum
, « I ti edit.Concil. 11. Qua: autem 14 crat, nunc23.
 ,

517 EPISTOL.E ET DECRETA. 511

b
niodiini maturo, fieri jnssimus. Itaque ei ex priore A nulliim Pasclia umqiiani antehac factiim csse

nostra " episiola, el ex liis eliariulis, bene receiiscns cogiioscinius. Senlrntia: nie;e exposui alqtie «ilixi

qniil agere debeas , recognosce. Nam vnluntatem leuorcm. farit prudenli;o eril iikc, ' consors milii
lianc noslram per unauiquamqiic pnivinc am ;
salis , fratef', ciuu nnanimis et cnnsaceidolilus nostris
11 1 decelial , liiteris m niife-tavinuis. Data xv kalen- lianc ipsam rcm in synodo religiosissima i retrac-

das Julias(./«im 17 tmn. 442) llonorio ix el Tlicodo- tare : ul si niliil dispositioni noslrrc resullal , nobis
sio v auguslis consulibus. plenissime aperieque rescribas ,
quo delibciaiam
EPISTOLA i-
XIV. Pasclialcni diem, jam litleiis ante, ul k moris est,

De c ratione Pusclmti nnni 414. servandaiii, sno lempore pncseribamns. Ci niprcs-

1NNOCENT1US AUBELIO. byleruni anleni Aieliidainiim quamvis iiovcrim qucd
Charil>tis J nostne oflicium nullo inlervallo diri- libenlissime ac more suseipias conuelo, lamen ' ex
miiur, eiiamsi cliarta nullos apiees lerat. Yivit enim abiindanli postulo , ut eum inier luos liabere digne-

spiriialis graiia alternis in cordibus , et amorem ris.

nnsirum confovel saeerdotalis ipsa societas. e

Cu- EPISTOH "> XV.
rato, ul digimni est, tiniiaiem Ecclesi;e custodire; JNNOCENTII PAPJE , A» JtlLIANAM NOBILEM EXU0RTA-
idemque omnes pariler el sculiamiis el prniniiiiic- B TORIA.
nnis, fraier cliarissime. llas crgo lilieras de ratione Singularc menibriim Ecclesia?, lu;c religionis ani-

pasciiali allerius f
(dico, fntllli) anni prn>^cri[isi. pliindinem cxsisieie, et a nobis reveienlissiine eoli,
Nam cum ante dieni underimum kalendartnn Apri- salis est omnibus inaiiifestiim. In ipo eniin apicc
liiini pene lutia xvi coliigatur (nam qnidpiam oiiniis nohililatis mnllo nobiliorem Eecle-ia: devolicnem
cum in ante diem quarliim
est), % ilenniue kalenda- impendis, et magis laeia Cbristi agnilione, prscceplis
rum earumdem veniat vicesima leriia : existi- ejus oblemperas, et in fide poiius exsultas ,
qiiatu
niavi xi kalendariim meiisoialariiin die fesia Pasclia- tanli generis flnre jaclaris. Suniina: virlutis esl
lia celebranda ;
quoniain in vicesima teriia luna vieisse gloriam carnis : et inagna: esl Cbrisii gra-

Eo ip-o forte, qni a Siricio episl. 0, n. 5, Basso e Ita

einendaniHS ope prardicii e.xentplaris Ilegii ,

cpiscopo iii consortium rcgendcv ecctcsiw dutus di- in quoexstat, Curalio ut diifiuim cst. Cni lavel i-lml
citur. Coisl., Cmiii crgo ut dignum cst. In aliis aulem lilnis
a Non ut milii quidein videtnr, ad ipsuiii Riifuni, habelur, Ctir ergo indiijnuin mnx
, est ; et in solis edi-
sed ad deeessorein ejus Atiysium seiipta, quaque lis, eustodiri. Tnm in Coisliil., idijiic omihs... frulres
superius priiiunii locum obtinet. Et bine rursum vo- cnrissimi.
cem archivorum reliiiendam nec miitandain fuisse , G Voeabnlo alterius anniim inlelligere est vcl a!te-
!

firmaiiir. ruoi ab eo qno Paselia' dies sit eelelirandus vel al- ,

b In llomana pontificiatum opisiolarum ediiione leiiini ab eo quo divulgandiis sit. Si hno posireiiiuin
nolalur ul ex Cresconio descripla. Convenientins admiitMiiir, anno 412 consignanda eril bjee epi tola ;
forsilan noiitum c-set ex Dyonisio. Apud liiiuc inler si autem primum magis plaeet, iii aiiinini 113 reji-
Innoteniii deereta conficit lituliim seii capit iluni 50. cienda ei il. Quaiuquani ipsfe inlra alleio anno ab co,
Evinde illam etcnlleclinnis ilis|>anre auoioret Isido- quo divulgandiis erat Pasclnc dies , scribcre se non
rus nuiiiiali siinl. He paschali celeiiril ile anni 414 obscure signilieai.
iu bae episinla dis-en inier mnnes coiivvnil iileoque ;
6 In mss. coll. Hadr. iteinque sinc adjnnclo citm, ,

illam anno 415 scripiam plerique censent. Verum quod pariler in Regio cnll. Dioo. oniiiiilur, illaeso
Tilleinoiitiiis snliiiliier pio innie stto e\|ieinle!is om- seiisu.
nia , alque Pasclia servaiidinn ab lnnneeiuio uondiini h Ila excmplar Reginin. Ai m-s. coll. liadr., nnte
proeseribi sed lnuie pipani priu-, qiiam prascriliere
,
Puscha. Ediii vero, unle hoc Pnscliti.
illud cerlfl valeai siiaio de en sentriiliain Africana
,
' Iu ins. Cnislin., roiicur.s mihi.
in synodo reiractari indeque ad se rescribi velle ,
In vulgalis pbsl Crab. tractnre. At i.i omnilnis
i
obsei vans, anno 1{-1 consignandam esse arbiiramr :
mss. ul apud Merl., tetractare quod est recognos- ,
inaxime, inquil ciim Anreliiis el eirca exilum Junii
,

cere.
cnnciliiini provinciale , et circa liilein Augusii plelia-
lId uoris fuisse, ut Romalius pontiiex de die
riuin Africae, iu quo ex prsescriplo Carlliaginensis iii
concilii ean. 41 anni fiiluii Paschalis dies divtilgan-
Pasebae lilleras ad omnes dirigeret lestis cst Arela- ,

dus eral, celebrare soleret-. iNisi igilur synndum ali-

D tensis i synoilus anno 514 babita ejusque usiiin ,

qii.un praitcr consuela illa lem.pora in Africa eeie-

Leo epist. 8^, ad Ravennium conlirmai. Iloc aulerii ,

spirat tolus iste Innocentii locus, tempus qttd mori

bratani rogilemus, eruditi viri opinioni videiur siib-
illi salisfacicndum erat , noniliini immiiiere.
scribenduio. Alini|iii non apparet qui Iniioceuliiis
Africanu: s.ynndi iie liac quaastinne sentenliam re- Oiniies mss. ex nbundanlibiis.
1

seire, aiqne cxinde lotius Ociidemis episcnpis Pas- m

Ia edil. Concil. 15; qu:e aiilcm 15 erat, runc
eb;e indieaie coinmode xalneiit. Ad b;ec , Leo
ilieni 20. DionysiiisExiguiis epistolam banc nbri indigmmi
papa de Pascbali die anni 45j> pariter soll-reitus , ea pulavit, qnam inter Innnciiitii dccreia relenet.
de ie non anon 454 quo die- ille eccle-iis prasseri- ,
Ilanc sub lilulo seu capilolo 39 proxime anle supe-
bendus ae denuutiandus eral sed ab anno 455 cer- , riortin colloeavil. Eumilein Incum oliiinct in coll.
tioi- fieri pluribns litteris siudnii. Ilispan. ct Isid. Forle cum cadem episrola niissa esi.
< lo m-s. eoll. Uii.ii.
ei iladr. aui sinlpliter de Pas- Baroniiis scriplam opillntur anno 115, quo laeile
cha, aul de. 1'uschii in qua ic fMKtW, lion esl Utruill rcfcllereiur Pelagii liber atl Deinclriadcni Jnliana;
in ejus die pnescribendo hinncenivtfs fallainr, an liliam scripius. Ad eatndern Julianam exsianl oj istn-
»ion. Iu llispau. dc iiisiniiaiiom' veiintlictis temp ribus laiJoannis Cbry-ostiini l(>!1, AugBSlini 150, lurseni
PaschiC. Angiislini et Alypii ISS. Ipsi Angusiinus anno 414
d Siui eruiii Dion. enll. exemplar siiam dica\it de Iiono liduiiutis lneui raiiorein. Ejtis
ltegiuin, Cliari-
tatis tttte, forle loco ekaritatis muimv. €4isi. ceil. qnoque llieionynnis in episti la 8, ad Deu eliiadem
Hisp ,
I litiritutis rcstnv. ipsius GHam , meniiiiil.
 , ,, ,

519 S. INNOCENTU 1 PAP/E S20

tnc a , nobiliiatem'moribtis superasse, doinina filia A byterum, atque Liipeiitius, qui se di.iconnm dicit,

meritn illusuis. Certa igiiur exsisiens, dileciissima, imiltoruiii talinm (|iiasi legatione suscepia , prece

vitas lnijiis quaecumque sunt spatia aeteinis divinis fusa, dolores proprios exprimere gestivcrunt, h as-

que officiis illustrare contende : ut qui insignem tc serentes se quidem ecclesias in dileciionis lua. con-
pra_siilit , reddal sibi per sa-cula clariorem. stiiutas parceciis retinere, sed tuam conimuniuiiem
EPISTOLA *>
XVI. non potuisse se mereri , ea videlicet ratione, qnia

De suscipiendis clericis, quos Bonosus, antequam dnm- Rusticius quidam nomine, ilerala ordinaiione pres-
nareiur, ordinasse cognosciiur. byteiiniii suscepissei. Et non levi iuipcdimenlo fit

Innocentius Marciano episCOPo c Naissitano. dnm aut illi dolenl, hujusmodi bomincni in Ecclesia
tamen recle d recordor, retineii, aul ille sic percari deliere in alios arbiire-
Superiuri tempoie, si '

memini me lam ad dilectionem luam ,

quani ad fra- lur, quemadinoiliiin in seagnoscit esse peccatum. Et

tres et coepiscopos nosiros Rufum et caeieros bujus- quamvisde eadem re plenius liitera. meoc conlineani,
modi litierasde clericis • Naissensibns transmisisse, quas superius memoravi; lanien eliam imnc admo-
liis videlicet, qui se anle damnalinnem Bonosi asse- iiendam dnximus fralernilatem tuam, ul si vere

rerenl abeodem lain |iresbyleros quam diaconos or- constat, aliijuos ante damnationem Bonosi ab eodem
dinatos, ul si relicto aique damnalo ejos errore vel- g oidinatos ,
poslea voluisse vel nunc velle revcrti

lent Ecclesiae copulari , lilienler reciperentur, ne eos recipiendns esse censemus; maximecuni inemo-

forie qui essent digni reciipeianda. salutis, in eo- rati asserant, se in tanlum anterinri lempore ordi-

dem ' deperirent. Veruni nnnc in Ravennati urbe natus, ut sancta. recordationis virum Cornelium
niihi consiimto, prnpier Romani populi necessitales episconuni Sinniensis urbis , necuon el fralreni nos-

creberrimas , « Germanio, qui se asserit esse pres- irum i Nicetam, aliosque nonnullos fuisse proeseiiies,

' Merl. Naisensibus Crab. et edit. Rom., Naxen-

« Hoc Baronius nnn sinecausa dictum esse obser-
Posleriorcs edil. concil. cx inargine Crab.,
vat, sed quo vclul anudoto exculeretur virusin
bis sibus.
Naresiensibus. Navar. ms., Naisitensibus. C;meri
laiens Pelagii ad Demet.iadem verbis, quafi Alypio et
Spirilales diii- Nttissensibus. Hoc nituntur loco, qui Bonosum epi-
AugU-lino lantnpere displicuerunt :

tias nullus sibi proeter te conferre

voteril : in iis jure scopum Naissitanum fuisse volunt, Naissenses cleri-
qucn nhi cos ordinari ab eo non potuisse rali nisi Naissensi
laudanda, in iis merilo cwlcus pmferenda est,
,

ininus his ad- S;me respuemla non esset

ex te el ifi te es.c non possunl. Ne iue
Eeelesioe praefuisset.
Innocen- eoruin sentenlia, Iwreticiim eeclesiasuc_e
liunc
versaiur episiola. clausula, qua non dicit
si

ei le reddas per sw- disciplina- regulis se cnnlinnisse conslarei. Vc.um ,

tius ul cni insiijnem le pmstilisli ,

uiuniis i.fert. ut iu enisiola sequenle n. 12 dmelur, passim ct sine

cula ctariorem sed lotuin boc ad Dc.i
,

ulla discussione ordinaliones illicitas (aciebai. Nil ini-

Certe si prsecessit luec epistola pr__dictum Pelagii
lur veiat, quomiinis aucloritali lia-reamus Marii Mer-
opusculum, negandus non est Iunocentius Jiiliaiia.
caioris, qui Bonosnin Sardiceiisem episcopum ap-
animuni adversus pestileuiem illius doctnnam non
<

pellat.
sine Dei iniiii tain apte praevertisse.
b ln collectione Dionysii Exigui conficit baec epi-
f
In vulgaiis hic additur errorc : quod abesta mss.
quein ei pr;c- ac recle subauditur.
stola Innocentii decretum L. Titulus,
Exiguus, a Cresconio cap. 58 e Sola eilitin Bom., Germanus. Merl. et Crab.,
fixit iileni Dionysius
laudalur. Eaui nuoque llispana colleclio el
Isidoriana Germanium, ac subimle Lupeminum : ubi recen-
Innucen- liores edit. concil. praelerunt /.Mjie.i.iiius, rejecto ad
exliibent. Ravenuae se consiitutum testatur
Euni auiem iu urbeiii il- marg. Lupenlius qu;e csl leclio mss.
lius, duni illani scriberet. ,

h Verbuin asserenles, apud Crab. ac deinccps in

lamcirca anni 409 iniiia sese coniulisse, ibique
vulgalis omissuin , ex Merl. et mss. revocaiur. Quod
annn 410 o.iim ab Alarico capta est Roma constitu- ,

v, Sozomenus lib ix, lunc asserebant clerici a Bnnnso ordiuati, Marcianum

liini ftii-se, Zosimus liistor. bb.
Orosius lib. vu, c. 59, tradunl. Liide per il- scilicel iia ipsis ecclesias su;is reiineie permisisse ,
c. 7, el
ltid iniervallum missam esse noiiiiulli opiuantur. Alii ut suam eis communionem
illustramr To- negaret ,

lelani l, coik ilii gcslis L;ib. toui. n 1251, ubi p;ig.

anno 414 multo posteriorem arbilrantur, utpute in ,

cuiusexordio subsaiueniem ad Rufuin, Marcianum quibusdam a Pnscitlianisecia disc.cdeuiibus ecclesioc

alios episcopos memorari exisiiinani.
Et eam loite permitlunlur su;e, nec cuuimunio, qunad ipsis a
et
iu edilione R ana rejecta est post se- It ;mo antisiile reddiia fuerit, concedilur. Ilis
ob causam
queutein, liceteidem a Dionysio pr_-ponalur.
Veium porro clericis, qui eeclesias suas permitiebanlur re-
episiola non de clericis Naisserisibus lineie iierata non fuerat ordinalio adempie Mai c- :

in seanenli
,

».. _.__.-___• _A_-_n«» _'..,. .._..

._
nui a Boiioso ante datnnaiionem
fuerant _-_>!_( Il-_l
ordmati , p doma. episcopis viersiiasuni non erai, Bonosiacis, si
quos idem hrereticus dain- in cleio permanere perinillendi essent, boccis non-
recipiendis, sed de iis ,

agitur. Quo- uisi iierata ordinaiione concedenduiu esse. Quod in-

naius ordinaverat , a clero repellendis
episiola scripta esi, mhil terim atlversus Pasch. Quesnelli senteiiliain de qua
circa de tempore, quo h-BC
,

laineu ad imiiationem Diony- Monito in epistolam sei|uentein agendum nobis ei il

certi deliniri valetllic
non male pouitur : non soliiin quiasuhncxa pro- sit observatiiin.
sii
babiliier cie.liiur anlerior,
sed etiain quia rerum 1
In nostris mss. ut in editis exstal peccare : sed
a Bonosoante siibnecnlur esse peccatum, bic peccari necessa-
onlo postnlai, utprimumdeordinatis
(|tioJ

dainnaiioneni, ac deiude de ordinalis ab

eodem post rio puslulat. Ncc ignorant , qui usum aliqueiu in te-
rentlis veleribus libris habeiit , quam frequeiis sit i
damnalinnem quid Innocentius sentiat, exponatur.
« lia pbrique mss. Nonnulli auiem utapud
Mcrlin. in e ae vicissim muiatio. Deiude ediii postCrab. ut
Naisiiuno. Edil. Rom. posi Crab. Naxitano.
ldein in ins. Beg. debere in
ubi inelius caiteri libri ,
nlio :

qwnl in poste- debci e a B no-o ordioaios. Tiiin coll.

in ulios, snpple
Cr.ib. ad marg. ascripsil Naresitano :

rioribus edil. coucil. pia-buiim est. In puro

Uiony- Diou. et lladr. exempla snbjiciunt , arbitretur quem
siance collectionis exeinplari Regio lota
ha;c m- in se , iion qncmudmodum in se : quod in inss. coll.

scripno desidiralur.
Ilisp. ct Isid. reciius habetur.
d Dion. el Hadr. coll. mss. reor.
j ls puiaiur Nicetas a Gennadio de vir. illustr. dic-
 ,

821 EPISTOL/E ET DECRETA. 522

cum hnnnribus, qiios se habcre commemnrant, A « nec posl ptfniieniiam cleiiruni ficri ipsieanonessua
aucloriiaie permiiiant. i.Quocirca cuni Maccdonihus
* augerenlur. Unde, frater cbarissime, si eorum as-
expnsiulail J\nni.8i,qu d< iii>uia Catlmlica ail lucic-
scriio fnlcin rrcipit veri, suscipiendos esse ambigcrc snn transierunt , apud eos nnn snlum pceniientuim
non debes ,
quus lain diu ecclesias sibi creditas pas- non aguut, sed ctiam bonnre (ctericatus) runiiilan-
sus es relinerc.
ini. De aliis vero noiat Innoceutiiis « fmsse re-
i
,

gnf.s veteres, quas ab Apostolis vel aposlolieis viris

MO.MTUM I.N EPISTOLAM SEQUENTEM. traditas ecclesia Rninana cusiodit custndiendasque ,

Inexeinplari Corbeiensicirca niedium swculum vi

1. mandal eis qrii eam audieruni, > quibus praecipiltir
scripin,Colhertino litteris Langobardicis exaralo.nec- (lbid.), i vcnienlilnis ab li > rclieis.qui illic baptizali
non iu veierihus exemplisCodieisa Quesnelloviilgali, s ii iiper manus impositionem laicam (anium tri-
i
,

atipie colieciionuni Dionysii, tladriani. Hispanx, Isi- buere communioneiii , nee e\ bis aliquem m cleri-
doi cic, exbibeiur ha'C episiola. Eam Dionysins
i , caius honorem \cl exiguum subrngare. >
in sepiem pariitusest capiuila, quai inler innucenlii 3. Veiuni ali b >c poslrema legc recederetur, m
decreia sic cnllocavit, ui Iitiiiii capitulorum priinnm nonnumquaiu Ecclesise necessiiatem suasisse u iro
ah ipsn vocetur innoceniii decrelum li el poslre- , latelur. llac de causa Mican:i syuodus Novalianos m
niuui lviii. In cndice aiih iii Coibeiensi in duodecim suis honnribus rei ipiendos judicaverai. Idem pnsiea
liiulos quos iu ipsins epislohje fionte ri'i r;i'-enian-
. fint Anvsn ac socioruni de lis , >,oi a Runosn ante
dn-. duxiinus ith idiinr. Bi evior t-idem epislolai liiu-
, daiiiiiaioneiu ordinaii lueranl judicium. lis quoque, ,

lus iu anliquis Cndieis Quesnelliaiu exetnplis pi a fi-

R qui a Priscilliani asseclis nrdinatioiiem accepcranl ,
gitur iii liunc inoiluni < Rescriptum lnnocenlii papce : anno 4u0, Toleiamim c»ncilium idem iudulsii bene- i

ad Macetloueni,es episcopos super mterroqationem trium licii geuus. Ei liinoi cniinsqiiidini uon modn Nic.enas

tilulctvm. 1. Ui qui viduam accipii uxoreni nonad- , synodi eiga Navatiauos, am Anisii el sociorum erga
niitialur ad clerum. II. Ui qui anle hapiisiiuini uxo- eos, qui Bouosiu adha-setant, staluta comprobal, sed
rcm liahuerit, siilla defuncia post haptismum aliain et ens quilius Tolelani concilii erga Priscilliani as-
duxerit digainus babealur , ncc adniiliei.dus ad , seclas indnlgenlia displicebal , veheinemer arguii
clerum. 111. Ui il , qui de Calholica rccedenies ab atque confiHat (lipist. 5, c. I). Sic tamen excep-
lucrcticis ordinationem sacerdoiii accipiuni non , tiones illas aduiiuii ac pmbat aqui aniantissimus
repuieniur usque dum re>eni toluerim. > Et vero pontifex, ul ubi absit bujnsmodi necessilas, g>nera-
de n iphci illa quxsiione poiissimuin in ista episii la libus Ecclesiaeregubs h.erciduin essc aoiter couien-
disseniiir. Ad duas prioies respicien* Inuocentius, dai (Juod dum persuadere nilitur, Ntca nuni cmio-
nuin. i, aii < Ue qnilms jam diidiim scripsis»e me-
: ncin 8 prolcri in hni.c niodum < De his, qui uoiiii-:

mini iiiiiic iterare lorinam arguiuentis evidentiori-

, na: t so ip-os Catharus, id est miindos, et aliquando
bu> relationis veslra.' geminala peiconiaiin conipel- veniunt ad caLliulic, m Ecclesiam placnil sanciae et ,

lii i qui.i niiiiiruui de prima iiiiu episi. 2

: Vicnicio ni:>gu:c synodo, ut, accepia luanus imposilione, sic
c. .">, tiim episl. 5 T>>l>'laii;e synodo c. G, luiii epist. maneaul in clero. > Umle circa genuinum canonis
6 Exsuperio c. I, ei de se> unda laudalis epistolis hnjiis intelleclum nuva ohoi ilur qusestio quam hic ,

Vicincio e.i Tolelanae syuodo scripsisset. Nec ob-iat explicaie jtiveril.

quoil ininiine genei ales. suit illie episioloe Cum eiiini 4. Nou :iliis verbis canonem isium antiqnus cano-
ad singulariuin seu episcoporum seu ec> lesiarmn C nimi Cndex quein Paseh. Quesnellus Romanae ec-
,

qu:i'sii.i resciihcbaui R inani poniilices quml aliarmn clesiae usui liiis-e vuli, cap. 22 in hat Innocenlii
ecclesiarum usui rsse posset , id cum c.is c inu- epis ol.i referl hcei iu ejusdem Codicis c pite 1
,

nicaie vulgo consueveraut. Sed ad leriiam quasiio- uhi simiil exliihentui' iNica-ni caiiones, ita exprima-
~ i
uhi venii lunocenlius
-
< 1 1 eam pio sin diflu ullale , tur <:l>e his qni se ipsos Caiharos, id esi n dus ,

lnngioreni exigei edispulalioneni sic faleiur, ul hanc voeant, si qui vcniaut ad Eceleiani calholicam,
iiov ac iioudum a se pei tiaciaiam esse satis in- placuit s;incto concilio ut ordineutur, ei sic maneant
dicei. in clero. > II. ic auieiu interpreialio cnui prnpiia sit
2. Nova illa qu.cstio eorum occasione ohoria esl codicis, iis comiiiunis esse deluierai qui illouieban-
quog Ronosus po>t daiiiuationem ordinaverat. Nam lur Codice, at!ooo,ue liinocenlio ipsi si, nt obten- ,

de ii-, qui abeOilem anle damualioueiii otdinaii fue- diuir, pradiclns Codex illius ;evo Uoiiinne Eeclesitc
rant , nibil erat difliculiatis. Hos quippe Capuana usui fuissel. Ihea t.nnen interpretaiione, qiiam se-
synodus in suis hnnoribns recipiendos esse judica- i.uilur Iniioceuliiis ciliu alius sil verhorum onlo, in
.

vcral. Quoil appiohaiisiinioceiilius, ipsimct

jililiciuiii boc certe maxima differeulia est i|u d uhi exlnLet ,

Rulo aliisque Macedonibus iioiuinalim de Niissen- memoraius Codex ut ordinentur, ille praeferai ut ac-
siliii^ clericis , < qiu se a>le ilainn .iiionem Konosi cepia manus impositione. IJnde seiiuiiur ut hie papa ,

as~ereb.nn ah eodem lam presbyteros quam diaeonns N>c;cui concilii mtei preie u us sii, qui can. 8 eg«ial
orilinnos,) scnpserat, < iii si, relicio ati|iie damualo oot; ^£tpo9£ro'ju;evous, noii Qtiesnelli Codice, uhi iii-
ejus errore, veUeni Ecclesiae copulari, libeiPer reci- seila esi uiiei pretalio viii, qui pro x £ 'f°6eTouft£voj,-,
perenlui >(Episf.l7,1 ). T.nituin igiuir de lis discepia- n olfentleral /Etoorovouptivovf. Ouml slia-de illo todice
I ....... l>
bamr clericis, quos ......
ISonosus jam damna « >.„
us ordin t
irat.
: " .. ..- t.
opinioni u u parum adveisari seutiens >i laudatus,
.. • . : . .

Qua quuistione ad liinoceniiuiu delata, di-lin^uendos dissert. 12, cap. 7, pra:dicti discriminis hanc exco-
e.-seoii-crvai alids qui in ha; es\ haplizili ad Eccle- gilavil causam < quml cum liiuoceiilius papa Mace-
:

siam veuiunt, ct alms qui e Catholica ad iiseesim, et doniimobjeciioui responderei, can >nem quiobjectus
i de ad ip-am Calholicani, umle exieranl, redeunl. fuerai, verhuin e verho vel s> riiere \ el verlere ex
Priores ciiini pnr solain manus imposiiionein statim illoruin litteris, > nou e.\ proprio Codice voluerit. ,

Copulahantur liileliliu^. Ahi vero nonuisi po-l longanl Ai ista respnudens lnuoceiilii rerba non saus p>r-
,

poeuiientiamincommunioiiem admiltehaniiir <Umle, pendisse conviiicilur. I- enim papa sic antei pr.if -
inqiiil (.Vkiii. 1 l),ciinslal,quiaquidi'Catliolicaad Uo- tus < Prius
: iilecauoii a painbus iiistiiutus ponen-
liiisiim liansieruiiid iiuiialuin, at>iue se passi suni aut dns esi, iii possimus adverlere, eic.,i hunc cauonem
cupierimi ah eodein ordiuari, non oportuisse nrd nn- propoueiese piimiiiii, nou ex aliorum lineris exscri-
lionisecclesiaslicse accipere digmt.uein > siquidcm : bere aul iuierprctaii saiis aperle declarai. Aliunde

tus cpiscopus RomatiantB ; quam urhein geographi in cenlius ordinaios eo loquendi moilo honoribus au-
Daeia inetliierranca , seu in Mcesia superiori, Nais- ctos prasdicat, no ah Hilario lih. x de Trin. n. II, j n
<
t

sum inier et Sanlicain collocanl. fd'os Dei aucti dicuntur i|iii Cliristuin reccpeiunt :

" Ethli posl. Crah., falerentur , in ms. Reg. niliil qma nimirum iii ii= qui lilii Dei evadiinl ila iis qui ,

agerentur : corrupie. In eaneris augereiitnr. Inuo- ordinamur non levis liai arcessio dignitatis.
Patkol. XX. 17
525 S. 1NN0CLNTII I PAP.E 58}

vcro noltmi esl , illiiin in proprio Nicami cnncilii A Slephani papat Cypvianiqne lempoia iiivaluis-e, ( iiin
I__! „... IIOIl
" U
on yjt-potwov-
/;i/f.-j,-ifi-i-
-.-.*._A-.--...»-.ia.>- SlPilliDni
ili-ui-. Siepliani,
ipsins llllll inifi
conciliorum \liif:c suh
,t'i:in Africte Rllh Cy-
f'.V-
exemphni cm. <S, x st 30 ^ 2TO,J ^^ vou
f
5'
>
ttitii I i I,

eodeni exemplari verbuiii

legisse aique in prtano, necnon Enscbii aliorumque tc-iituoniis su-
iisvo-f ,

C.ipoSsTO-f-jvou? non ordinutionis sed imposilionis , pra pag. 240 ct seq q. piohavinius. Alqni niannni
mflttBsvoealiulii latinc luisse convevsiini. Ilunc quippe lunc illis ill pceniientinni nnn ut (irilinarcntiiv, im-
,

Nicicnuni canonein episl. 2, n. II, seciindum Siti- pnsitam esse ex iisdem lesliinoniis palet; aique
ciiitn epist. 4, c. 8, sunimalini expriuiens,
prtecipit, otnnihiis sc pra-hcvrt videinluni qui laicos hac iin ,

i ul venientesNovatianis vcl Motitensibiis pcr

a posilione ordinatns esse conlendcrct. 0.uis igiiur
nianus iinpiisilioneiu suscipiantur. > Ncque hnc lan- Niea-nns palresalio intellcctti dc mamis i" positinnc
luni in mox cilal» loi o Siricins, seil et cpist. 1, n. 2, locutns csse assenliai, tibl dc Novaiianisdcccrnnni :

conlinnal, nbi llinierio, an a!> Ari.ma h.crcsi vc- i Placuit sanrla. ei magna- synodo, llt, acciqila ma-
iiiis impnsiiinne, sie maneani in fh.rO? > Nobls ve-
nicnles ileiino haplizamli esscnt, constilcnii respnit-
ilet < Qn"S nos cum ISocatiants
.
aliisque h;crelicis , ro, neillns alio sen-u locutns essc censcannis, au-
sictit esl in syimdo Cniistitulinn pcv invocalioneni ,
clor est Siricius, <iui quidetn Incfl jam landato cpist.
snlani seplifntinis Spiriius , episcnpalis manus impo- 1 , ad llimcr., c. 1, Arianos aliosqite bareiicos ea
siiione, catlinlicoruni conventiti soriamus. > Itoi cnini ipsa maiius inipnsitinnc, qua Niea.ua synndus No-
synmii noiuine Nic;enain .«.elligi, cjusque c.inoneiii valianns siiscipiondos esse pvfcsctipsil , Rnm;c ca-
8, nieinnravi neino pvudcns negaverit. lu
lioc. igiiur tliolicnruin convcnitti sociari idquc ah Oricnle ,

canmie Stricinin el Iniiocei.iiuni «' accepta manus sinnil ct Uceidente tnio ctisiodiri lestaiur. l'nde se-
non h.' ordinentur , lcgissc manifesiiini .. qitilur, ut qund Nic.Tiio in catione de arcipienda
impositione ,

est. Lco quoque vestigiis enruni nisisieiis cpist. 2. , tnaiiiis iinposilioiic pra'scvipinm esl de omuiltus ,

aii Rnsiici I» simililer respondot:

in<|uisir.ioiicti. h cveticis pvaccptum esse touisOriens Occidensi|ue.
« Pcr munns iiMiMsitiuiiim invncala virlule Spii inis
. iradiiionc per-iiailente , iutellexerit ; qitod auicm
9ancii, qiiini "B heereticie acciperc imn pniiieruut, ihi addiiur, el sic mnneant in clcro, snlis Novaiianis,

Caiholi.is cnpnUitnli sunl. > llis coniimt el Cdf- ipsoincl Innoceiitio imerpreie , sil ronressiim. Si
beicnsis codex medio s;ccnlo vi ev.iraius in quo , aulein cr^a Aviauos alins\e ha-reiicos illa manns
Nic.i-nns refertur camm
< l>e liis -)i>i secogno-
ita : iniposilio ilevata onlinalio non cVal , ncqne igilur
niin.nl Cathavos , cst niimdos, si aliqu.indn ve- i • t erga Novaiiams. Ad hu r. Icnm cntins inlra {Num.
nennl ail l-.cchsiain cathnlicatii , placuit sancto et 8) lccrere se iirofes-us ecclesiat sii;c Irgi , qiifc ve-
inagno eoneilio, ui impo-itiei-«fM manus ticeipienttt, nieutihiiH ab li.cresi niaiiuui iinpnni v bac
hhal ,

sic iiieler» permaueaiit. • Se<l manit- Impositui ibibi hrnp.i-i.it.ffe or,iiiiatiotiem miniine c.dnlVrti aprtte
rcquisila qtia ralionc inielligenda sii, e\plicaro non dneel, siqiiidcm laieatn tatlttlti comimiiiioiicin pcr
lcvis nionii'nli cst. iPMrtl lnhiii smiul allh mat (A'kih. !'). I bi igiinv ail,
« Anysii (|ii'ind..in Iralris nosli i, alinfiiinqiie con-
prwdicl»
landatis viv nisseilalioiic 12, stnuina h.cc i'chheiatin fttit, ul (|ilos
5. Ilic iil
s;n eiileiuni
C. 7,dmipro cerln pouil, qna;
prohassc opei-.e j.re- Bouosii, nrdinaveral, nc cuui eoileui reu ai.eicnt,
tiiim luiwl. Prim cniui'il; < .jlirn fahlianlur ae licret uon luedincre scatidalum ordina'i recipe- ,

MaeiMloues ordinaiiouein illic (Nicoen. ean. 8, ma- rciiiue, > isiud o<dinnii uou na itiielhgt, quasi cs-
nns impo-iiinne) -ignilieal m s c. > .\e deiiide ad- •

scni iieoin ofiln andl pritts qnani rccip: rciiliiv, scd

di ih- hne Maeclona- tillflr el liinoeentiiiui ooftvft-
,
fc iillia
.
qitos II itiostt ohh ua vi-val hahciidi csseul u' ,

ni^'e, -i Baoiisiaci penoanei-e in clem |ieiiniileiidi idinati, 61 iu eo gradll alqtte ordinc ipiem ai cc-

esscni, hoc eis uonnisi iterntu nrdinniione cnncedei,- [icrattl, iceipicildi.

dtni) tui-sc. Ad Maec.hmas n».
•<! atlincl, si ex en
7. Vcriiiu, c dem papa pranioucnic (Ibid.), di-
qtinl quauivis ah a iis facltim cjns impvn-
unns lccil,
evc slingtiendu- alins ordo /cgitii.-.n.s, alia usurpuiio. Ncc
he ur, qmd tnla pi'0 >inciavel regtn senli 'l conjw iiuinerilo eiiiu illn reos nsurpofo! dijUri.aftsiQixerirtius,
ltcei. eos ab illa se.nleuiia qiiam 'qisi^
atuihtiii vir
quos Bio (isus damnatus nrdinaverat (Xu i2j :
enidiliis, ikmiahlmsse laigiemhim csl. lu epislola
i|Uia iil se pulareritii: esse, qund cis nu.Ua [ucril reya-
enini supcnori viUiinus tiii.iicium qtieindaui, a Bo-
icileunlem, litri concessmn. Llsi aulem (|tind datuni cral,
ratioiic
uo-i socielaic ail Ecclesiam caibohcam
sitsccpisse in illi- inaiiehat, quia lanen manebat, ul ciim All-
iteraia nrdinalione piesbyleiinni ; »
gustino (Lib. II, conl. Epist. 1'uru.en. n 2!l) Inqua-
i

idpie qui vedire cupiehaul, inaxintocsse im-

aliis,
ii iii' ud jicenam usurpatoris cuni cjus (jtii illicile dc-
pedimeiito, « dtitu aul tlli dolent hujusinodi liomi-
i _

dii, lUiri cj s ifui illicite accepil ; vercnilnl aectpisse

nem in tcclesia velinevi, aulille sie pccean deheie diccndi sttnl, qiiatenus poicsiale sibi cnnlra rejnlas
in atios arbinelur, i|ueiuadmndum m se agnnscit
facta uii Icgiiime nnn valcfianl. « C;ctcltiin, in-inil
esse pcccaiuii). > Sed ex siogulaii imius peecalo,
tolius prOMiiCuc u-u idem Atigustintis (Hium. 50), deiis qni ah Eccle.-i;e
«linul c;rteris linrrnri csl. quid
unilaie scparali -unt. niilla jam qua'SJioe-t quiu et
leceiiium sit tuis judicari velu? lnimo cx eo quod
bahcanl ct darc po-sint,el quin pcinicio.se ha-
Macedonas Germaiiinni, Lupenlin aliisqtic pliui; us
pcr- be.ini, pernieiu-equc n.idant (bapiismum ei ordina-
ecclcsias suas sine iierata ordinalioiui vcliuere
£) tiniiem) exlra vincfilum paeis. IJlruiiique eniiu, t
imseianl, hquet illos in ea non fuissC ninninne, ul (-\u;i. 28), < sacraiucnli lil
iifit panlo sitperius
ordtnaiis a Uonis clevo pcrmaiiei e nisi oidiua-
> iu
est, el quadani consccraiione ulruilique Imiiuiii da-
tione itevaia im lieeret. lunocciitins qiioquc in al-
i

inr; illud ciim haplizalnr, islml citm ordinalur ;

latis 'erhis deUusliei", q.iii se ileralo ordinari pas-

idcnque iu Caiholka utrumque uou licct iieran. > El
Sttssil, hoc se nna ctim clcricis Maccd 'Uibus senlire
piccaltini et p.iueis inlerjertis. i Siculauleni bahenlin bailismo
signilical, eiim sciliect coiiuiii-isse ,

qiiod per eos dari possit, sic iu ordiuatioiie |us ilan-

cjiisuiodi qiidein pcceatuin, qiiinl euindeui in Eccle-
nou per- di: ulriiiiiqiie qnidein ad peruieieni sliani, qiiani dtll
sia letiueit seu iniercccleM.i-iicus cewseri
mni charitalcni non liaheni unilaiis sed aliud cst uoi. :

niillat. \\> ea iij.it iii- seiitentia lnm idem t >> t»:» ,

liahcic, aliud peinieinsc liahcre aliud saluhriicr

Macedoncs, lum cji,sdem provinei.e cpi-cnpi
,

elertci
hahcie. s II e aelein ad illusirandam ac prnhaiulam
ahlticrtinl, nt si permanere in eleru permil-
i

prociil siinl pouderis

pra;- Itiiicceiilii scDteniiam c.o inajoii-
terenlur Itonosiaci, l.oc eis iicrata nrdinauoiic
,

aliius repetainits.
quod cutii ca cdis-ererel Augustiiius circa annum
si indiini 1'oret. Sed iciii
4U0, adeoque anleqitam InuneeiiliUs ad Macedunas
ut ab h;c- scriberct, non id laiiten qtind ipse privaliin scniie-
«. ln Eccic-sia semper ea lex oblimiit.
sive liict, hai, sed qnod iu ipsa totius orhi» unilale discus-
vosi ad Lcclesiani venietiies sive clerici,
<

Islam cou- -suui alque considcratum perfeduin alque delini-

per matuisimposilioiieui teciperentiir.
,

anie Nic;eiiam syiiodum immo ante iuiii est, > tueii se a.serii (Ibid.). Sane < boc in
sueiudineni ,
 n :» .

f>»> LPISTOL/E ET DECRETA. 6Sf.

ipsa Inlris uniiale ilefiniluni > non Inissel

orbis ^ < Cuni saccrdmis nomen viudicaverit condeni
silii

(Jiciiinis, si Rnmaiiae Ecclesia» in endem dnci.rina naius, in ipsius verljcem superliiai luinor lnfiictus
cnn-ensio dcfuisset. Qnani seriipulrtse eniin Alii. ed esl ; quia non populiis qui in nivsieriis dnnuin ,

pra-erlim !!« pc e ei circa liiiinsinOili i|ii:c-liones,

I
-
ipsins siiicliat, eiiclusus est ni-d aniina illa sola, .

ne rtb linjiis BotJlesise decMiis di&siderent, caveliant, qn;e peccaverat, juslo judicio prnpri;c culpie erat
lesles suiil eoruin :ul Siricinin , ad Anaslasiuin e.l obnoxia. * Quod verc de illo dicilur, qui simplici
ail Innoceniium ipsinn destin.nae legationes el e|ii- anima qurcrit sacraiuenla, non de co i|Ui scliisma-
SloI:e. Sed Cl 0:1 dellnilin (]tiani Aiii;iisliinis laudat, tis occ sinnc almtiiiir ut amliiiioni susc serviat.
.

iiliinnui cdiia fncrit, si nm eiiilaiiius , in primis 00- SaPCulo nono de clericis ab F.boue, pnslquam de
Ciirrel quod WViCnd.can. Eccl. \li\, c. 48, seribunl : cpiscopatu dejeclus es-el, ordinalis similis exsiiiit
< illud aulem suggerimus mamtaluin nobis, r|iiod controvareia. Sed Suessionense in concilium auno
eliam in Capilfnsl plpitarli. syili dtt videlur siaiiiluni, 8GG de illis sanvil, m < in gradibus reciperenliir,
tll uori liceat tii-ri rebaplizalinnc*, renrdinalini.es. i secundiim illdur^c.ntiam Nic;en:e synndi di^ bis qnos
Nee negare quisquani valel, in lain celoliri eoncilio ilanuialiis onli avil Mclelius et juxia tradiiinnem ,

niliil iusi ex senientia Sirieii, niiiil ceite ipiod non Alricani concilii > ergt» Donatisias. Vide etoonci-
ip«e approliarit. acinm i?Sse. Qu.nnvis igluir imvis- liiim Nicaniini u l.ali. ioiii. VII, a paj;. 06 ad 78.
,

sime asserai vir ilocius jani non seniel itininoraiiM Iia ni suis liononlius recipleudos duxeruni Nicaeni
(Dissert. 12 in Leon. c. 7) « : Nec (|Uteslio (Micedo- palies Mcliiianos ac Novalianos, Afn quosdam ex
don (S inier ei Iniiiicentiuni) Bonosiaci eral, an Donatislis, Capuaua synndusel I inorenlius a Bonoso
ileruin ordiuai (lcliivnt ul in efl cleii online
i ,
anle daiiiiialioiieni ordiualos Anastasius ii , cos ,

pcrtnancrenl i|iiem apud 15 mnsnni obiiniierniil, de » (|uos Acacius daninaius ordinavil. Priclerea Grego-
i'lo uliique cnnvenicbanl sed iitiuni elinii ilerata ;
liu- I, olim t.l, mense Jnl. Indict. lv
epist. ad ,

oidinatione in lero permancre pertniltondi esseni

i ; Qniriciim, etiam Nesiorianos pariler in suis linno-
ali ejus scnleulia provocare nieriio liceal ad ismd ribus rccipicndus judicavit. Alioriiui siniilia judicia
Augusiini (Lib. n, cotii. tpist. Parmen. n. 28) < l)e : ct decreia silentio prajierimus.
lis qni ali Ecclcsia nnilale separali sunl, null:i jam
1

qiucsiio esl qnin et balieani et dare posainl (bapli- EPISTOLA » XVII.

siniini el ordinaiionem). Idenquein Caibdica ulriim-
que non licei iierari. > Unde infil, nbi < visum , Ex Dionysio Exiguo.
esi opns esse ul (a Ronaii parte venientes) eadem
ollii ii gerereni quai gcrcbuui, uon sunl rursum oi-
I. Ut si sacerdos vel quilibet ex clero viduam uxoretn
diaati ; sed sicut baplismus in ei-, sic ordinaiio
mansil iniegra. >
duxerit , vel ejectam , suum perdnt officium. —
II. Ut si quis catechumenus habuerit uxoreni, et,
8. Sieiini ad ipsuin fontem, boc esi ad Grsrciim
Nic;cni onncilii lexluiil adeainus, m iiiiicslmn noliis defunctq en, pnsl baplismum sortilus ftterit alteram,
liel cnncilii liujns patres ordinalionein iierari no clericus non sit. — III. Quod non suscipiantur in
luisse nisi Bnrnin quoruni bapiisnia nulliim , ideo-
que itcraiidiiin judicabant. Cerie cuin can. 8 Nova-
clero ab haireticis ordinati. — IV. Quod in vrdina-

tianos, qiioruiii adinillelianl baplisma , yjipoQtTov- tionibuscriminn vct vitia non bcnc credantur tinfcrri.

ftsvouf, Iton est acccpt<i manus imposilioiie, iu clcro G — V. Qiroriii, ryiti aBonoso Imretico ordinati sunt,
inaucre coiiced.ini; cau. 19 Paulianist iiiini. quorum
proplcrea sinl recepli, ne scandaium remauerei Ec-
bapiismuin rejicieliant , clericos ailmiui noluol in
cleruni , nisi < pcius bapt.izali cl ordinati fuissent clesia'. — VI. Quod in Ecclcsia pectatum pvputi
(u.wfj<ATfzti(tivTzz yjipoTQvziaObio-uv) a catltolicai Ec- inultum svleai prtvlcriri. — VII. Quod subrcpiiim
cletUB episcopo. > Noil enim sine causa dunbus illis ftierit apostolictr sedi, et suam in melius senlentium
Incis non cndein vcrbo utunlur : sed primos
commutarit
yjipoQezo-jpiwj; qund sunphciter inanus impositio-
,

nein accipcrc , alios yjipQTovovuivov;. quod prnprie

ordinationcin accipere sonat, ad cleruni admilliiiil.
Ex aniiquo codice Corbeiensi.
Unde et Niccni cauonis inlerpretalionem, qna Inno-
centius in bac epistola uiilur, aplioreni magisqiie I. De iis qui duas suggerunlur accepisse uxvrcs. — II.

rnngriienlem esse liquoi, qumu qu;e in Codice Ques- i\oii dici oportere dicjamum eum tj.n cutechttiueuus
nelli nlitiuel. Fmie ciiain hujns arlifex cuni can.
19, de Paulianislis, yjtpOTOi>zio-Qr,,o-c/:j diclum nllende-
httbiuril tttque amiseril uxortm — III. Qwditer cri-

ret, imleimliiclus esi ut cui. 8, de Novalianis, gr;ece iitina tiimitlaniur in baplismuni. — IV. De filiis qui
XzipQ-JOuu.i-jo\); el Laline ul vrdincntur legenduui esse aulc buptismuni nali fucrinl. — V. Dc calcclium nis,
jiiiiicacei El ev liujiiMuodi viliosa inierprclali.uie
in primis ea nala videtnr npinio, i|ii;e elericos ab
qiti sanclis iirlulibus — \l. De hwrcticis
slitducrint.

h rrcsi ad Kcclesiam venbuies nonnisi iierata ordi- clericis qitaliler debeant reconciliari. — VII. De su-
nalinii.' in clerum reeepios censel Ycrinn eliamsi criiegis ci atlulicris ad clcrum ttdmitti non debere.
cxslili-i uni idenlidem noiinulli , qui iitiuni ali cpi-
scopis d iinna is ellicicitcr conlci rentur s: cramiiiia,
— VIII. El qualitcr hwiclici uccipianlur. IX De —
his qiti sc c uharos ati;ne mundos cocaul.— X. De a
duJjiiare.nl uumquam l.iinen ea iu re auceps aut
,

dulna Kcclesi.c senteolia fuU. S.cculn v exeiiuie, Novatianis alque harclicis rcccitenlibus, — XI. De
Cliin ea .|iioi(iuiilani cs-el opinio, qiioil < piolatoa clciiciscalholicis em ttd Itwresim trtiiisctnt!. — XII.
pape Feliee (u udrersus Acticiuiu) judicio, poslea
hc reccplionc Fonlini c! Enslasi.
incilicaciler iii
q Acacius usnrpavil,
s 'iraineiiiis, ;:e

egis-et, » icspnadii Anasl isius papa 6(»ist, i, c. S : INISOCENTIUS h R.UFO, ElsEHIO, EisrATHio, Claudio,

« In ftnlt. Cvn-il. Sft, Qur-aiiteiii I7et9l, nuiic 19. Calecrtili, Xieiur, Acitilmjo, Martiati, cpitcnpts Ma-
'' lisirpini 1 in \.;iisto ms.tj.n-b. sie eff -rtur
1
ceion if dihconibus in Den snftrttrt. t^idem c dici
el
;
innoi ns. o Eugcnio, Poticronio, Hilaiio, conc.iiiil cl all t Colb. U ulc li |ii i, cx ordine, queui
Zosimo, li t Hoatni, Therctiti^iin. Hu[t>. Clitndio, Ge- ill iiiscriiiiininlcis lnijiisinodi tenen episcopi, nnl-
tnftHo, 8*1frbnio. natetfonio, Pro(ntnro, Vinccnlio, bim c m'i.'i posse liroiilm argumentu.u, quw ooriun
Heroliihto, Kn.ctiio. a Xi tttro, S>jvini, Fl<n<iti<tn, M M di' Mlii;is vel :iiilii|nilas probftiur. Dioiyius Fxiguus
c
 -

527 S. 1NN0CENTII I VAVJE 528

Maximiano, Eugenio, Gerontio Joanni, Polv- , A accepisse suggeruniur uxores, non solum clericos

cubiinio, Sopiironio, Flavuno, IIilario. Macedo- effeclos agnovi , verum eliam nsqtie ad inlulas

nio, Calicratio, Zo-imo, Profuturo, Nicet,e, suinini sacerdolii pervenisse : quod conira legis essc

[Quidum mss. Nicetio], Uermogeni, Vincentio, prsecepla nullus ignorat. Nam cum Moy.>es legislator

Asiologo. Terentiano, IIerodiano et Marciano ,

clainitet : Sucerdos uxorem virginem uccipiul iLev.
a episcopis Macedonibus et diaconis in Domino sa- xxn, 13, 14); ac ne in boc pr.ccepto alii|iiid puta-

luleni. retur ainhiguuin, addidil, non viiluum,neque ejcctam.

Contra quod prseceptum, divina auctoritate f
sub-
1. Magna me gratulatin habuit, cuni post lol dis-
missum, nulla defensio mandati alierius opponitur,
crimina tolins, ul iia dixcrim, mundi, Vilalis, ar-
nisi consueiudo vesira : qu;i-, ut ipsi f.ueinini, ex
chidi iconus, vestrarum ponilor 1 tteraruin, ex illis
iguoianiia, ul verecumlius dieam, non ex aposiolica
parlibus ad nos usque directus ailvenit. Quein cuin
tradiiioue ct iutegra ralione constilula e»t. Nos au-
vidissemus, illico, ul oporlebat, percnntaii de veslro
lem, omiiesque per Orieniein Occidentemque eccle-
statn snmus. Veruni ubi b reperiinus vos ex senten-
sias, noverit veslra dileciio li;ec peniliisuon adinil-
liadegere, Deo no-tro uberes gratias relulimus,
lere ; nec ad ullimum ecelesiastici ordinis 6 locun)
qnml -uos laniulos suisque allariluis servienles el in
15 tales assumere et, si reperli fuerint, removere.
adversis weiur, et in prosperis guberwire dignaiur.
Quicuin iradidisset epistolas, easprseccpi illico rc- Cap. II. —5. Deimle ponilur, nnn dici {Dist. 26,
censeri : in quibus nmlla posita pervidi, quaa siupo- c. 5 ; Ivo, p. i, c. 2j2, et p. 8, c. 5u5) oportere di-
reni meniibusnostris
c iriducereni, facerenique nos gamuiii eum, qui calechumenus hahueril atque ami
non modicum dubiiare, utium aliter putaremus, an seril uxorein, si post baplismum lueiit aliam surti-
iia illa essent pnsita queinadmodiim personabant. lus ; eamque primam videri qua: novo homiiii
,

Quae cum saqiins repeii fecissem, adverli sedi apo- quia iliud conjngium per lia|ilismi sa-
copulaia sit :

siolic.e, aJ quain relalio inissa quasi ad caput eccle- craraenlum cum caeteris criininihus sit abluium.
d aliquam fieri iiijuriani, cujus ad-
siarum currebal, Quoil cum de una uiit|ue dicilur, certe si ires ha-
liuc in amliiguiim seuientia ducerelur.Unde de vetere |iosiius homine uxores, erit ei, quoe
hiierit in
quibus jam dudum scripsisse memini, nunc iterare interpreianiiuus
posi baptismum quarta est, sic
c relationis ve-
formam arguineniis evideniioribns, prima : h virginisque nomen accii iet, quae quarto
slr* geininata perconlalio compellit. ducta esl loco. Qnis oro, istud non videat contra
q ap . i. _ 2, Eos {Ivo p. 8, c. 503), qui viduas Apustoli esse pracceptum, qui ait (I Tim. m, 2 ;

duos ex illis episcopis appellare conienlns, loi.nn lismtim. Probabile aulem est eum, Siricii exemplo
inscii 'lion-m perstiingii in bunc modiim Innocen- : cuias-e, ut hujusmndi epistolie ac decrela per pro-
tins liufo, En*eb o et cceleris episcopis Macedonibus et vincias toinmeareni, m
ipse loquitiir epist. I, n. 2,
dinconibiis in Domino sulutem : eiiin |iie piistea inii- ne i|uis eoiuin igiioranliaiii pratleuderet. Cerie id,
tati siini llispanse colleciioiiis aucmr de quo antea scnpsisse se leslilicaiur, in tlno pr.c-
et isidoros.
o lo cilii. Koui. et concil. po>l Crah. hic adjicilur dicta rapiia, uon in alia duo, qnce subinde tractan-
rt cteteris : quod aliesl ab om
ihus mss. in quibiis lur, cndil.
singnla eiiiscoporum noiniua appellanlur, alqne ex
e lo inss. Dion. Hadr. et Hisp. desideralur
coll.

iis haml duhie repeliluni est,

in irwbus, ul proxiine relationis vestrce. ln codice Co b Langob. exsiai re-
observavimiis, lanium duohus episcopis noniiuatis, lationis, ei iu aliero Colb. necnon vetuslo Corb. re-

ceieri lac.niui. Kx iisautem, nui proennminaiisiint, legtitionis, sinc adjunelo vestree. Tum oinnesilli mss.
Chrysostnmus de exsilio epi-tolam 165, ad Macc- subjicitint, 'jeininaia perconlutio vcstra. Kdulii Mer-
donas episcopos scribens, Eus'ailiiiim Eusebium,
, , Im. gemina percontatio vestra. Vul^aiani lectionem
Maxitnianum, Euqenium ei Gerontiumw ms riptmne asserva t veiera excmpl.v Codiris Quesu.
pariter appellai. llic ohoritur qua-stio, in M cedo- lia ponores m.-s. Alii vero libn, sufcnfoum.Pitli.
r

niane lot fuefint episcopi, quoi nune recen>emur. subnexnm.

Neque enini Mnci.nii, quem episcq luissecon- i Primae bujus
b decreii parii consenticns Valeuti-
slat, nnineii ultiuio loco positiim peimitlil, sn- ut iiuin coucilium i anno 574, can. i, slatuit, neini-
periiisaliquni cum episeopis diac >- appellatns sen nein posihac de digamis aul internuptarum marilis
tiainns. Forie Iniioeentins, cuiu quos Macedooia D ordinari clericum po^se, sive anie baptisniuiii, sive
et aliis lllyriei provinciis uoveiat episcopos proniis- poit in digamiaui iucurrerinl. Eos lamen, qui hac-
coe oieinoiassel, aihlitlil ip';scop:s Macedanibut el leniis nrdinati fneranl, removere noii audet. Dc ilia
diuconis. ui epistoiam siram, quainvis ena n vicina- eliain disciplio* severilale noonihil posten remise-
ruin provinciiiruni episiOpis in-cnptim, ad .VI icedo- runl GaHicana conril a Aransicaiiiiui i, can. 25, et
nas iu priuiis aitnere signilicaret queaiadinodum : Aiclaiense n, can. 45, ne bujiisiuodi viri iiltra -uh-
amea Canuana ^yaodus, tesie Siricjo epist. '.), n. I, diacouaiiim pronioveainur, inlerdicere saiis h.iboe-
stiueri, ut finiiioii acvicioi B moso epi->copi, pra- iiinl. Neque hac iu re Hispauos, Mmros Italosve
cipue Maccdones, causam ejtis cognost erent. ap.islolic.e regul.e observaiuiores fuisse, te-tes sunl
t> Corli. in^. cnm uuoColb., reperivimus. epistola 1 Sirieii a.i llimeriuin Tarracon., n. 12,
c Eitleni ioss.. noslris uf inducerent. Cieieri cum Leonis episloli 1 d Mauros, n. 3et 5, eju-demque
Mert., twstri inducerent. Nmi displuerel injicerent. episiola i, episcopos Canipanix, Piceni, Tu-acia:,
A & poiionlnis ins-. IiiiC levocalur vox aUquum, ii. 5.
h Quesn.,
qnai prms desiderahatur. Jam lonoceniius episl. 2, primw virginis nomen, praler fuleni mss.
n. 7 el 8 , neciion episi.,3. n. 11 , vemeiai ne ad ei [uiiocenlii nieiileiu. lu editis aliis, prima virginis
cletuin ailinilieretur, qui vel vidnam vel secundaui ceque nomen. In plunhus inss., virgini ceque numen
uxureui tluxii etiamsi priinam accepisset ante bap-
,
S29 EPISTOLjE El DEt,RETA. 550
Tit. 1,6) nniut uxorii ttirum oportere lieri sacer- \ borari, cum non possit inter peccata depulari, quod
dotem ? Lex praecepit, et Deus d junxit?
4. Sed objicitur, quod in bapiisnio loiiim quid- 0. Numquid si quis catccliiiuienus virtulibus stu-
quid in velere homine gcsium est, sil soluiiim. l)i- duerit, hiimiliiaicui seculus fueril, palientiam lenue-
cite milii, ciim pace vestra t <> u<| >i : crimina lanliim ril, elieino-.yii.is feceril, niorii deslinatos qualibet
diiitiilnntur in bapiismo, an et illa secundum
<) n.< ratioue eripuerii, adulieria exhorruerit, casiiialem
" Legis prxcepta ae Dei instiluta compleiilur? Uxo- lenuerii ; quaero si haec, cuin facins fuerii lidelis,
rem ducere crimen esi, aut uon est crimeu. Si cri- amillil, quia per ba ( lisinutn, loliiiu qund vetus homo
men esi, ergo prafala venia dixerim ; erit auctor gesseril, putalur auferri? Aspiciamus geulilem ho-
in culpa, qui ut crimiua cnmmitiereni, in paradiso, minem Cornelijim, orationibus e alque eleemosynis
cum ipse ila e«s jungeret, benedixit. Si vero uou est revehuioi.ein, Petruiuque ipsum viili-se : numquid
crimen, quiaquod Dens junxil (Gen. i, 28), nefas sit per hapiismum lucc illi f
ablala suul., propter qna:
crinien appellari ; el Salomon addidil : Elertim a Deo baptisnium ei videiur esse concessum? Si iia cre-
prwparatur viru uxor (Prov. xix, 14) : quomodo cre- diiur, milii credite, nou modicum erratur : quia quid-
dilnr iuler criinina esse dimissum, quod Deo an- quid hene gestum fuerit, et secundum praecepta le-
ctore legitur eonsnninialum? gis custodilum, n»n putesl s agenli deperire, quod
5. Quid de talium filiis percensetur (28, q. i, e. 5)? " quia ex Dei niandalo ellicilnr, non polest dici pec-
niimquiilnon eruni admitlendi in haereditatis ronsor- catiun : et quod peccatum nou est, solvi iuier pec-
h oninino non debel. Eritque inlegrum
tio, qui ex ea suscepli suut, quse ante bapiismum c.il.i ;estiiiia-

fuit utor? eruntqueappellandi vel naturales vel spu- re, aholeri non posse prinris iioiiien uxoris, cum non
rii; quia non estlegitimum matrimoniutn, nisi illud, dimissum sit pro peccaio, quia ex Dei sit voluntate
ut vobis videtur, quod post baptismum b assumitur? coiupleiiiin.

Ipse Duminiis, cuin inlerrogarelur a Judais si liceret Cap. 111.—7.(i, q. i, c. 17; ho p. 6, c. 59.)Ven-
diniitiere nxorein, atque exponeret fieri non debere, tum est ad terliam qii.e-tionem, qua1 pro . sui diffi-

adilidit : Quod ergo Deus junxit , homo non sepa- cullate longiorem exigit dispulalionem : cum nosdi-
rel (Mattli. xix, C). Ac ne de bis loruius esseereda- camus, ah h.ereiiris ordin.iios, vulneralum per illam
tur, quae c p»st bapiismum soniuniur, meminerint manus impositionem babere caput. [Et ubi \ulnus
hoc et a .Iiid.risinlerrogaium, et Jud.eis esse respon- inlixum esl, medicina adhibenda est. ut possit reci-

SUin. Quaero, elsnllirilus qnaero, si una eademqiie sit pere sanitaiein. Quse sanitas pnst vulnus secuia, sine
uxor i'jus qui ante catechiimenus, po-lea sit fidelis, cicatrice esse iionpo'ciii :J
atque ubi pcenilem.ae re-
filiosi|iie ex ea, cum esset catechiinienus, susceperit, meil.iim neces>ariinii esi, illic ordinationis houorem
ac puslea alios, cuiii lidelis : utrum sint fraiie-. ap- ^J
locum hahere non posse ' (Num. \i\ , 22). Nam si,

pellamli, an non habcant postea, defiinciu patre, utb-gilur, quod iriig.ru imniundus, immunduni erit :

lierciscundac haerediiatis consortium, quibus lilio- qiiomodo id ei Iribuelur, quod munditia ac purilas
riim noinen crediiur ahstulisse regeneratio spirita- consuevit accipere? Sed e conlra asserilur, eum i|iii

lisV Quod ciim ita sentire atque jndicare absurdura honoreni amisit, hoiiorein dare i.on posse: nec il-

est, quse (iiialum) ratio est hoc defendi, et vacua liim aliquid acce|.i-se, quia nihil in danie i erat,

opinione magis jaclari, quam aliqua atu torilaie ro- quud ille posset accipere. Acquicscimus , et verum

Sic melioris noi.c mss. Ai Merl., Crab. et edit.

•' el eleeiiinsytiaruni meiita. Quo inlellecui Hipeiius
Rnin. cnni mss. coll. Dion. ei Isid., Uomini prts- n. 5, audivimus conjugium per baptismi sacramentum
ceptn. Leciionem nostrani firmai istud,quo iiuineriis cum ewteris criminibus abluitm. S'il si ab lnno-
5 clauditur, quod Lex prtecepit, et Deusjunx.it. ceuiii meiilc iioii abhorrei uiduta, neque ah ea ver-
h Dion. mss. ct aliquoi alii, assumetur. hiini ablaia magis alienum esse suadel il ud quod
c Ita niagiincnnsensu icss. AtCrab.ei eilit. Rom. proxime lcgiuni-, quia pr baplismum, tu.uiii quud
qui. Ponn verliuin sorliuntur passive iutelligendum •r. vetus lion.o gesseiil pulutur aiferhi.
est, perinde ac si nrripiuniiir ex-iarrl. b Ediii Dion. el Isid., iwn p test facientibut
post
d Plnres niss., jungit. UiiuseColb ,indulget,P\\\\. deperire. /Vnptiarunt ergo copula guia Dei niaudnto per-
et Quesn., injungit. Ad veiba Clinsii, Quod Dnis ficitur, uon p..io t : casiigaulur auctoriiate inss. qui
junxit, elc.hic respici planumesi. Nulla autemni- solenl es«e siuceriores.
liiur aiictorilale, quod p si verba Deus junxii, apud
1
h Crab. bie addidit credi : qund verbnm arripue-
Merl. t>f lex junxit, apud Crab. et lex jungil suhji- runi seqiienles edilores, licei ab-it a inss.
ciinr. 1
Verbuiu decernimus. quod i;> edil. Rnm. ac po-
UlUlS e m-s., Cnlb., oralionibus deditum atque sieriorihus concil. Inc adjecium st, ne in uoo quidein <

elecmo. yms per revelationem Pelrum evocasse, ig. um- scri|iio eodice, sicut necapud Merlin., Ctab., eic.
que vidtsse. E\ eo arripuil Qqesn., oralionibus dedi- ouVndiinus. Dispuiationis hujus exordio ohserva-^se
tiim. uc deinde ex C.rab. ac racteris deiuceps cditis jitvrrii discriui. o, quod oidinationem inier et ordi-
snhjecit, eleemosynis vacantem per revelationem
p| natiouis honoieni iniercedit. Et qindeni liiiioientiiis
Angelum Pelrumque. Edidernl aulea M<-i lnuis, ora- non nugat ordinaiioin m al> liu nii. is coniei posse, i i

lioiubu, it eleemosynis per revelaiionem Angelum Pe- s<'d collata; ab eis ordinaiionis hotiorem tuaiiii habere
trunique. Leclio nosira eslomnium niss.,umiexceplo non pusse coiit.ndit. Innno hujusinodi ordmaiioi.i,
Culb. superius nomiuato. uhi id Ecclesias po mlai uiililiis, honoicni siiuiu sei-
' Sex pmhnc nolae mss. ablula : qund sic polesl vaii po--<' ipse sui eiiori epiSli la ;> plurihus sseril. :

intrlligi, iu qiieniadmoduin abluiac evanescere solent J Dno inss. iii (tmiie reni.iiierat. Ad illiiiatbme^i
macuhe, ita ahluta dcperiissc ceuseaniur orationuin lnijiis loci verha sua expresserunl, qui in Capiiulari
 i i

531 S. INNOCENTII I PAP^i. 554

est. Certe quia quod non haliuil dare non poluii, A Jaui ergo (i, q. 7, e. 7 ; Ivo in prologo) qund pru re-
damnaiionem uiique, quara lialmii, per pravam uia- medio ac necessilaie temporis Stal iitum est, conslat

nus iinposilionem dedit : el a qui eoinparlicops fa- priinitns iion fiiis-i>, ac fuisse regulas veieres, qnas
ctits esl (ianinationis, qnoinodo detoesi hottor m ae- aii Aposlolis vel apnstolicis viris iraditas ecelesia Bo-
eipere, invenire non posswn. mana etistodit, CMStodiendasipie mandateis, qui eam
Cap. IV. — 8. Sed dicitur vera ac jusfa legitimi andire cotisoeveiunt. Sed necessiias lemporisld lieri

sacerdntis benedictio aulerre omne viiinm •juod a magtiopeie postnl.iliai. Ergo (i, ./. i, c. 41 ; Ivo in
viiioso (iiorat injeclum. Eigo si ita esl, applicenitir prologo) quod necessiias pro remedio invenit, ces-
ad ordinalioiieni sacrilegi, adulleri atque omiiiiiin sante necessitate, deliet uiiqiie ccssare pariier quod
criminum rci, quia per lienedielioiiein oidinaiiotiis utgebat: i|tiia alius esl ordo tegftimus, alia usnrpa-
ciiiniua vel vitia * putanlur auferri. Nuilus sit pue- tio, quam tenipns liei i ad prtcstms impellil.
niteniia; locus ,
quia id potest prsestare otdinalio, 10. Sed canones apnd Nic •imiii consliluti dc Nova-
quod longa salisfactio priestare consuevil. Sed no- lianis licri perniiserun'. Prius ille canmi n pairlhus

str/E c lex est ecclesi.e, venientilius ab luereiicis, inslidilus pooendns csl, ul potsimus ndvertere vel
qui lamen illic baplizali siinl, per maniis impositio- quid , vel qnaliler sensiim sil ali cisdimi vel pr;cce-

nem laicam laiiiuin trilinere coniniuiiioiiem, nec ex j;

ptum. De liis, inquit, qui nominont se ipsos Catharos,
liis aliipieai in ciericalus honoiem vet exignuin su- i I est mundos, ct aliquando veoiuiil ad ratliolicam
brogare. At vero ii, qni'1 a Catholica ad lia>tesini Ecclesiam, placuil sanctie et magnro synodo, ul, nc-
transiernnt, qnos non aliter oportel nisi pev pceni- . cepia manus impositione, sic maiieanl in clero {Sic.

lenliam stiscfpi, apud vos non solum poenileiiliam s;;ii. c. 8). Possuni vero diceie, tie solis lioc Nova-
non agniii, veriiin eliam honore ciiniulanlur. tianis esse praeceptuin, nccad aiiaiiim li.cre.siiin cle-

Cap. V. — 9. Sed e Anysii qnondam fratiisnostri, ricos pertiuere. Nam si uiique de omnibus ita delini-

aliommque eonsacerdoium suinina deliberatio hsec rent, addidisseiil, a Novaiianis aliiique liauelicis ro-.

fnii, ut quos Bonosus ordinaverat, neeuin eodemre- vertcnies debere « in suo ordine rceipi. Quoil ila
v
nianerent, ac lieret non iiiedioere seaiidaliini, ordi- e?se, etiani illud maxime, qtiod de Paulianisiis di-
nali reciperenlur. * Vicimus, ut oplnor, ainliigna. cttim e*t, potcrilcoiiliiiiiarc.a qnibqs venienlcs etiam

T
anni 80 >, c. A, apud Baluz. p.ig. 381. adversos epi- solttm dc sacerdotibus, sed de ipsls qnotfti • pnrnilis
scopalcs b n opiscnpnnitii fiincliom-sib-finieriinl, uec
i itpntl eos btipiiznlis, ulriiin soleiint cel debeitnl ad cle-
uli.im u:iu/iii)i ile ejiiscopflii iiiinisleria u tlnntiiisiopis ricaluin, si pelicriul, uiiplic ;ri ciiiiiiiltiiiits. C.ypriani
a/i'/»i(/ aeceptsse, qni(f niltil tu duutc erul qitoil ali- C epi^t. 72. ail Siephanuin. ei de re senlenlia luccc^t:

qttis horumaccipcre polvisset; quoniam quod uon Im- Satisest talibu; renertenlibus vcniam dnri, non laiiien
bttil qui eoruin, dure non poiitil. Veriuu ad Capilula- debel in dotno /iilet perfidta promoreri.
rit> liujtis se.isuni explic ui iioliiiiiis liimevn Editi ciiui solc iiiss. coil lli-.|>. ci l^id., u cullto-
<i
v.-rba. i

Ipsms arjjiliii.enio i-lnij t.ioliiiii ciiilicitii: , ;ci co eni lica ftle. Verius aln inss. a Ctt holica, stippie F.ccte*
legiiima dcfiicni oriliiiandi potesjas, le^iiiinam con- sia. Sic cliiilia n. H, De Calliolica ad htrresim trans-
lerri non potnisse nrdiiialionem. iein item, De Calliolictt ad Bonasum traiisieruni. El
:

" Ii.i vclus c >dex (lofb. el alicr Colb alii duolius , liatc quidem
loculio alus ciiam sci iplorilms, ac no-
liyeoijbns, in ipnliii- pariter lcgil.nr c .inipnnicepr, (u- utinalitn AimiHlino. est fainilians.
ciu\ est. ut t.iccani Pnli in quo rest:,u. fttcitts eu. At e Unus e in-s. Ciilb. cuin vclusio Corb., Sed anle
alii qui particeps e-fectus est damti tio. Ad Inn
liori, i
•
dnodeciin fratres tiitondiim nostri : cornipie. Jaine Si-
cejttii nientem jam longe amea Laodiceniun conci- ricii epistola 9, n. 1, didiceramus Capuanam svno-
liiim can. 52 sauxcral : iVon oportel lnerv/icnni » b's- (liiiii Anysio et aliis lllyrici epi^copis, pneserliuiqne
nediflioiics nccipere, quoniain tsln' intilediciiones ma- M icialuiiibus, caustx B uiosi oogiiiiinnein dolega-se ;

gis siint qunin benediciiones. Porro qui dancialionis niinc quodiiam eornni de hac cansi judioiittn lucrit,
iit parliceps, reprehensionis non est evpers; ideo- doceiiiur, i|iiod nuxlciii duin apprnbai lunocerilius,
que orilinaiionis liouore indiguus apostolica senleii- ali en abesse se imlicat, ul ordiiiatioiiein h;erelieo-
tia jiidicatnr. i< ii) iirii.un ac inillam (imniiio -cniial.
b lu duobus mss., poisunl auferri. f
lideui mss., Vieeii imus : mendose. Nec inelius-
c Legem
illam sanxeral, vel potius ul alt Apnsto- ^. alius Colb., Yicibus, ttl iipinor.itmbigiiis. Porto iu iim-
lis aposiolicisve viris Iraditnn conlirinarat Conciliiiin biguoerat. uiriini ordin.uis ab ll;firolicohonor rdina- i

Itali.e Cod. can eccl. Afri. cap. 56 meinoraiiiin. Ibi lionis iiiiiiiipiam iiuiiservaiidus nii , an seui|ier ncgan-
Afri, quainvis ;eq lilalein legis liujus agnoscant, le- dus. Auibiguiini liu'. Solvil ae superal luii ceiHiiis,
galionem taincn ad Anaslgsinm Innocehtii dccesso- duni iin eis iieg.iiidiiui responilel, iii cuni neeessiias
rem decernuiil, rogaiiiri ut de severitale ejns, pro poslulat, vel gravo scaiidaliim ineluiliir, eis servau-
pter clericoruiii inopiam qua eeelesiifl ipsorum labo- diiniceiiscal laudat pie Anysii elsocioriini jtidiciiun, ;

fabaiil, ii lunilnl sihi reniiitaiur. Eidcm legi murem qno, segregato B inoso, ordiintis ab eo, ue cum illo
geren^ Augti-tuiiis epist. olim 73, iiiinc 245, n. "i, remaiiereni, suos iioiiorcs pcriniseuint.
Possidio scripsit: De ordinando aiiieni qtii ui parte s Eibli, iu siiiitu oriHnem. Qcinde Qiiastt,, stiscipi;
Ittmitii bapiizuius esl, aitctor tibi esse iion posium: ia- quod tla non esse, addita pariieula negaole piaier
meKi stniiui subdal Alittd est enitn fucere si cogaris,
; inss. liilem ac ineateiii Inuocmiiii : qui quidcin pri-
alind consulere ta faeias. Legeuda omniiio Alrurum iii ii) pnelatus,
< Possum dicere de. solis Itoc iSoviiiiunU
ad Joa inein II, epislola vtn, ipia rcquiiiinl quomodo esse pracepinm ; deiode isnul le ipsa po^se se dicera
Ariaiioruin sucerdotesad calholicam fide>n swcipi opor- prnliaiiirus. raoteadjnni|ii, Qitod ita esse. Iloruni loeo
teat, itiittiiiie in snis litmoribus, an in Ittica cominu- in mss. Iii n. seu lladr |uissima siiiistiiulinu 9H,
uione. Moxque stilijiciiiut Ex oinniiun qnidein colle-
: Quod »i ila esset ; indeipie lecuooem iliam auclor
garutit mollbus neniini placere sensimus, ut in
incttis coll. Ilispan. Isidonis ct\lcrl'iiu> siiinpscrmii. E ie-
tttti" lionoribus siiscip''atitiir. Adibmt el inferins : iVon gione biijiis lnci in uis. Galb. Langob. ascribitur ii.ec
533 F.PISTOL^ ET DECRETA. S54
baplizari propcipiunl. Nuniquidnain, cnm ile Panlin- A cens redire volueril, nnmquid eadem ralionepnterit
nislis jubent, onines qui ab bserclicis reveiiunttir, ad clerum f permiiti, ci jns comiuissum nonnisi lon-
eriinl boc exemplo baplizandi (Mc. sijn. c. 19)? ga pienileitlia potcrit aboleri V Nec post pcenilenliam
Quod ciiiii nullus audeal f.icere, de Lpsis t iiilum esse clericum fieri ipsi canones sua auel"ii'.aie permil-
pr;eceptuni raiio ipsa dcmonsiral. Peni |tte bapliza- Imil. Unde cmislal, qui dc Calholica ad Bniiosum
tos rile ali evnngelista Pliilippo, Petrus el Joannes Irausiei nnt & damnaitim, alqnc se passi siuil, aul cu-
sola nianus impositinne consiiiiiniaiil. IHosvero, quos pierunt ab eodeiu ordinari, non opm luisse ordina-

aposiolus Paulus Joannis baptismale bapiizatns re- lionis ecclesiasticaa susiipere dignilatcin, qui com-
peril, inlerrogaviiqtie an Spiriium snicttini suscepis- iiiuni: omninm ecclesiarnm judicium deserentes,
scnt, lalentibiisque se illud ne qnidem nnmcn audis- suam pecnliaritcr in Bono>o vanitatem sequendam
se, jussilens bapiizari (Acl. vin, 17; w, 2 seqq.). Vi- esse duxerunl.
dctis eigo rile baplizaios, illo dono iterari non pns-
se : et aliier, sola aqua lotos, bnptizni i in noinine
12. Sed ll, q. i, c. m) mullns constal vim passos,
alque invilos atir.icios, repiignaiilesque ab eodcin
Pairis ei Filii et Spiriius sancti necessirium pcivi-
ordinalos. Dicii milii, volo, qui-quis boc credit si
deti. Ita el de Novalinnis lanium ju-suui esse, lucida :

maniieslalione telegittir. Quud uleirco dislincliiin g non post ordinainiiiem e Bonosi, interiuit cum cou-
esse ipsis dualms baeresibu», raiio manifesla dcela-
liceret sacramenta ; si conimunioiii ejns parlicipalus
non est, si s-lalini disccdens de ejus pes-ium conci-
rnl, quia PaiilianisUo iu nomine Patris ct Filii ct
liabulo ad Ecelesiam rediil : iste lalis pole-t habere
Sidritus sancli minime baptizant (i; </. i, c. 55); et
excusalionis aliqueni colorem.C;cleriim qui vel post
N vntiani ii.sdem nmniniims trememlis veneraudis-
aiiinim f
vel ipenses ad Ecclesiatn redierunt, inielli-
que bapiizanl, ncc apml i-tos dc uuiiale poiestatis
gilur cos, quia in Calholica nuveranl Se propler vi-
divinte, boc e-i, Patria ei Filii et Spiiius sancti,
tia sna non posse suscipere ordinalionem, ideitco
qmesiio a i iiiamlo commoia esi, el ideo " nmuibus
segregatis b.ic sola elecia est,
ad illum perrexissc, qui passim et sine ulla discus-
cni islud credrrent
concedendiim, quia nibil sionc nrdinaiinnes illicilas fadebal, credentcs >e
in Patris ct Filii cl Spiri-
posse per isiam instimiionem iu Ecclesia catlinlica
lus sancti sacramenio pecearent.
inveuire locum de quo anle desperaveranl. Nunc
II. Si quis vero de. Caiholica ad h;cresini irans- illudquod superest, interrngo : qui postmensem nut
iens, aut lidelis b ad apostasinni reversus, resipis- co amplius rcdiit. cuni se presbyteriim a Bonoso

marginalis nota De Xovatianis dicit, Cum fiterinl ad

: C. tur fttissc pervcrsus, per speciem remeantis non rcme-
cathottcam Ecctcsiam reversi, et per manas wtposilio- diitm salvaliouis iuquirnt, sed (acultatem propagantlae
nem suscepti, hi mnneant in ctero. Aliarum hwresv.m pravitatis inveni H.
clericitiunt reversl (iterinl, luictim Ittnlttm c ominuiiionem J lloc est, postquam dainnaius est in concilio
epi-
percipiant.
scoporum lllynei, ad quod c;uisa ejus a Capuensi
a
Plurcs niss. ciun Dion., de omnibus. Magis placel syuodo delata luerni. Ilinc liquet lota illa lertia ,

cum vuigatis, necnnn ms. ti rb. ac duolms Colb., qii.csiione de unis clcncis a Bonoso ordinatis disce-
omnibus, supplc havresibus. Exeniplis Nov.itianoriim, ptiium esse. Neque in lioc vcr>abatur i|ii;estio,
(piorum bapiisma suscipilur, quia in boc sn rainento iilriim iiqnos liarcticus ille anleconciliuni lllyiici
,

conferendo niliil pecccnt, ct P.iiilianislarum, (|Uorum ordinaverai, n-cipii ndi es-enl In boc quipue cmici-
bapiisina tejiciutr, quia in endeni pcccenl; specimen lio Anysius ciim collegis Bonnsnni daainans, ne niin
nnbis dedit Nic;cna synoduseorum qiioruni baplisma illo reinancrcnl abeo ordiuati, illosin suis gradibus
ve| aduiitlendiiin \cl respiiendtini sil. reclpiendns esse CQnslituerat, et boc decretum Innu-
b Isid. post. coll. lli-|». exinde cdit. Rnm. ct
cenlius snpra n. 9 appiobat. Sed de ii- agebatur,
et
concd., ub ttpo.tiisi,' reverUm rr-iptsceus. qui posiquani Anvsii Macedonumquejudicio d.uniia-
e(
c tlis ess.t Boiiosus, orduiali ab illo fucr.iiil.
Edit. Itoui tttliniui. Tinn Dion. cniii \eliisiinri-
,

bus mss., quaruin coiumissnm, Quod deindc ail lnno- e Solus Qiicsii., Uonaso. Non m de lanien alii libri,

ccntius, cltricuin post pceniienliam lieri per ca;o- Bonosi, boc esl n Bonnso collaiam.
nesnoo bccre, niiiiitr rcgnlisanie Micnnaiu synoduin f
lu vulgatis, aut menscm iutelligimits eos qui
coiistituiis, quas liajc ipsa synodus can. 10 noiat bis ^ in (Qinsn., qni ff) C.nlhotica. Qucsn. nifra, reperire
vcrbis Quicumque de lapsis ad ordin> m clcri promoli
: tocuin, Merl. ct Crab., reeipere iocum, ubi alii libri
sunl p,r itjnortinti m vel pet ordinanlium dbsiinulatio- invenire locum iciinenl. Novaiu bic Innoceniiiis ra-
nem, hoc Ecclesiw iwn prajndicat regulai ; cogniti tionein exponii, curcrga eos, qui ab hiereiieis nrdl-
namqne deponuntur. Regulam hauc, quani et Siri- nali veniiiul, ne ad clcrum admitlantur, dilli.ilem
cius eplst. I, n. 18, conlirin il, Angiislinus cpisl. se praebeat, observatqtie Iwretieis plensque id mo-
185,
n H, piudrnler lousiiinlain doccl, liun ut despera- ris luissc, ut qiiicnm |tie Calbolici, qiianltiinvis cor-
tioneteiiinoralisatiimdinis medicin mijor el veiior es- rupiis ac depiavatis moribiis , interdum cliam ab
;rt linmititatis, iimi ul rcverienlinin E.-clc-ia oli criniina cxi nisi vcl ttceradati nd ipsos
sinceiior cs-et
cnnversiii; qnia f.»i tc paires sinl etrperti tr iiisieriint, ab illi> non niodo sine poeniientia- s;iiis-
aiiquortm
fictas pcenitentias p'r honorvm pclenlias.
affeetatas fnciione cxcepti, sed et aliqttando novis ltonoribus
'Icrtiain rju-dcm derreii ralioncni non ininiis linnain ctimulali sint. Minime enim de m.ruin puritate sol-
Strieius bico citaio addil : quln iiimirimi qitamvis liciios est bciciicariini sectarum parens dialiolus.
mundati, nulln tamen gerendorum igeramentorum in- Seen aiilem Eeclesfa de hypoeriiarinn nut impro-
sintnicititi itebent m
cipere, qui dudnm fuerint vasa lini iiiii miilliliidlni' niimi|unm hetalur Ccrte se sui,
vitiorum. Qn
iriam iofra iiinocenlius expnnii Qqin- doii Dci amaiilcin prodii, qui sibi nddictos liunor.tt,
tam langil Siniplicius cpisl. 18. ne t,ui diu conviuei- nec cnral nt boni inl.
K>.», S. INNOCENTH I PAPvE 650
a
confiderei ordinatum, si non
;

sacramenia eonfecit, A cio, ul elinm ipsi enmnieniinisiis, aliquid uiiqne gra-

si non populis tribnit, si Missas sccumlum consue- vius eonsiiiuiiiin. Veruin rj u i :i id per rumorem fal-

tndinem non complevit,qnid dehiscehsealis,quseso, suin, ut a-seritis. subreptum buic sedi et elicitum

promatis aperlius. Ad sunimam cerle qui nihil a per insidias demonstraiis, quia res ad salntem re-
Bonoso acceperunt, rei sunt usiirpaire dignitalis. qui diit; e el vel veniam nos liano in lantum, vnbis an-
cnnficiendornm sacrameniornm sibi vindicaverunt nilentibiis, posi condeninationem f
oie apostnlioo
11
aut non vindieaveruntanctoriiatcm, aique iil se pu- subrogamus, lantisque veslris assertionibus, vobis
taverunt esse, quod eis nulla fuerai regulariratione tam bonis, larn cbaris, non dare consensum, omni-
concessum. bus duris rebns durius arbiiramur. Pro vesira ergo
approb.itione, fratres charissimi, ei senieniia ac po-
Cap. VI. — 13. Pervideat ergo dileclio veslra
siulatione, Piiotinum episcopum habelnte liciium
hactenus talia transisse, ei advciliie quod niique,
ita conbtiiuere, ut deprecamini,elnostram in inelius
ul dicilis, necessitas imperavit, in paee jain eccle-
conversain sentenliam laliorc vel lesiimonio veslro
sias consiilutas c
non prxsiiniere. Sed (i, q. 7, c. 14),
compotes e voti suscipite.
ut ssepe accidil, quoties a popuiis aul a turba pec-
15. Atipie Eusiathium a ine saepissirr.e compro-
catur, quia iu oinnes propler multiludinem vindicari
B bnlum noliie exspcciare, ut diaconii graiia cxspo-
nou potest, inullum J snlet transire.pi iora dimitienda
li. lnr. Sollicitos cniiu vos pro salnle lihenter audio
dico Dei judieio, el de reliquo maxima sollicitu-
(II Cor.n.lO) : coniracapni etiani si faciendum sii,
tline prrecaveiulum.
non libenler adiniito. Cni manuin pnrrigilis, vnbis-

Cap. VII. —
14. Yeniam nunc ad maxitnum quasi cum porrigo : cui porrlgo , niccum porrigiie. Ilsec

quoddam ihema Pbolinum, ct quod esl inilii anxiura enini ad Coriniliios apo-tolica esi declaraa henigni-
ac difficilliinuin, majorum meorinn rcvolvam sen- tas, nl in unn spirilu h diciam ac reduciam senien-
leniias (56, q. 9, c. b). Fuerat de illo i|iinqiio pa- tiam boni semper indillerenier sequaniur. Nara, fa-

Exempla cnll. Iladr., si non sacra con(eci'. Tuin possil schismu contingere; non donniat sererilas dis-
Crab. ad inarg. et exinile edii. Rom. ei coneil. si ciplince, in qua tanto est efficncior entendttlio pravila-
non populis distribuit :quod et in exemplariPith. Co- lis, quanto diligentior conservtilio chnrilatis. lia pru-
dieis ou sn. legiliir. dens paior discipUnam prodiversa leiiporniii con-
Mnvulgaiis ut inms. Noviom. desiderantur verba ditione moderans, erga alios a Bnno-o ordinalns
aut non ndicaveruut quae o:eieris in inss. maguo
v .
indulgenlior esl, quos Dei judicio diimltere satis
consensu exhibenlnr. Iline plenior habetur et inle- lialiet, et erga alms severior, nuos ex arciioris disci-
C
g'inr -enlentia Inuocenlii, de lis qni a Boimso con- plin.c pnescnpio plecieudns cen-el.

tra f.is ordmali suiu generalnn pronuntiantis, sive Parlicuhc, el ret, a Dionysio primum suppressre,
silii vinibcaverint, sive non viiulicaveiiul cmilicien- ac deinde in col . llisp. el Isnl. pi:elenniss3e, e sex
:

dorum saerameniorum aiictoritatem, illos iisurpaioc sincerioris noloe inss. revocantur. Ilaruni ope niollit
digniiaiis esse reos, uipoie qui nihil acceperint re- Innocenliiis et amovei invidiam vocis veniam, q ;asi
guiari- ac leg timre potestatis adeoque frusira idse : diceret Photinns quidem , quein reum non e-se
:

putaverint essc ijuod eis (inale in edii. Roin. el con- COitieslamini, veoia noii indigei sed si rens luissel, :

oil , q-md nutln fueral regntari ratione conces-

ile eis) vel veniam, quam ei concessisiis , raiara non ha-
sum. l-tic qnidem Quesn. voceui regulari nmiilii, sed bere dnriiis cxisiiino.
iu omnihus libris cnm editis tiun scripiis exslat, f
Editi cuin pluribns mss., more : e\ repetiiione
nisi quod ejus loco mendose iu uno Coili. halieinr liiierm nltimae praecedentis vucabuli librariis satis
relaxandi, et in 1'itli. relaxari,
farailiari. Prteferimus cum veiere ms. Corh. vl uno
' Quesn. eum diiohus mss., non posse praisumere. Colb , «iv, scilicel apostolic.e sedis pioniiniiaiain.
Si q ml addendum e-sel, aptius forei debere quara H ic auiein senlculia adversns Plioiinnin nonabln-
posse. D
icel quippe Iniioc.emius id ecclesiis in pace itnceniio ipso , sed vel ali Ana-iasio vel a Siricio
consliintis, qu id iis perlurbalis nece.-sila- impera- dicti fuerat. Qnocirca pruimiserat, Majorum meorum
vii, praesiimendum esse. Et lne igiinr
neqiiaqnain reiwlvam quod
seitlen ius : licel silii itttxuni senliiet,
non obscure fatetnr, sese Bonosiacis lionores, i|nos anxielalis lamen sensum vicit requilalis ac juslitix
niinc negat, si par necessitas foret , coiice-suiiim. I I amor.
d Quatnor mss. cum Quesn., sole.re. Plures alii
6 : geminala
Crab. et plures inss., votis perperam
cum Merl. et Crah., dun edilores ut et
toleat. Ili
Iillera s, aqua vox sequcns iuiiiuin dticit. Mox ubi
alii mss., Eustasium, alii Eustachium vel Euslalium
Qnesn. deinde suhjiciunl, Iransire. Priorn ergo. No-
slra leciio est casiigalini iiin mss. Seinprr sibj
aul Eustalhium ati|ii" omnes comptobniiim exbibent,
con-
sians Iunoceniius lirmai,quod jam epist. 3. c i,
liic
siibstituii Qnesn. Eustathius cotnprobatus, pnto
circa delicia,i|iire vel milius tracianda anl toleranda, ui oraiioneui ad grammaiierje leges accnmmudarel.
vel severe coercenda ac punienda siui, dncuii. Cni
rogare iucipii Innoceniius Macedoue-, ui qiiam
Ilic

afline eslquod \ugusiiinis hb. m, coni. Epist. Par- advcrsns Eustaihiuin dixerani senienliaiu condoiient
men. n. 11, seribil Neque enim potest esse saluhris
:
ac remiilaut qiiemadmoduin illorum rogatu condo-
midlis correptio, nisi cum ille corripilur ,qui non hu-
naral ipse ac remiseiat qiiam apostolica sedes ad-
a
bei suciam multitudmem. Ite vera, inquii iioiinullis versus Ph uiniliu protulerat.
inierjeciis, si contngio peccandi multitudinem invuse- h In vnlgatisac
plunbus mss., duclam. Iu veiere
rit, divinte disciplince severa necessaria miserii ordia Coi li Colb. ilucta ac redncla sent<ntia. M igis
et iiiio
est : namconMa s purationis, et inania sunl. et per- placct quod in aliern Colb. dictam. Respici.t Inno-
nciosu utque sacrilega. At vero. ul ibul n. 13, prre- centius ad \ei li Pauli tiiin I C or. v,i ulii -eiiieniiain
i

niiliit, quando ita cnjusque criine.n uolum esl, ut vel adversu-Coi iniiiiiim incestus reuni dicit, luin IlCor.
nullos prorsus, vet non tates liubeni defensores ver quos ii, G. ulu dict.nn reducit ac revocat.
 B37 i.PISTOLA: ET DECRETA. 538
teor, htec me primum res bene liabct erga Eusia- A Innocentius IUfo, Geiuintio, Sophronio, Flaviano,
Ihiiiin diiiconum, quod nec contra fidem quidquani Macedonio, Piiosdocio et >'
Ariste/e episcopis per
locmus sii, nec loquentem admiseril, nec ad inor- Maccdonium constiltilis.
lein criinen aliquod couimisisse , vel jaclalum um-
quam vel fictum recoguoverim. Et qui in bis salvus '• Mora coepiscoporum nostrornm Maximiani et
est.siquo pactoconversaiionesamabiles non habet, ' K '" ,ieil,i > Vrl P" lills inip»rtunitas lempnrum fecit,

haheiidus esi ut minus pro leinpore dilecms, non ut nt v " s ilcrareiis de Bullialio ei i Tauriano querimo-
iuiinicus * xsiiniaturdialiolo in perpeiu nia '"' cl "" s it( '""' '" ll0, "'»es perditissiinos insur-
mauci-
pandus. Cognosco illum inter illassimullates ac lur- geremus. Sed (35, quwst. 9, c. 7), ui possuin, pau-
bines conira multorum studla, non dico qualia, di- cinriliiis verbis lajilorum nialoriiiii k melabor com-
versa sensisse, et liii c cuni res ac cnlamilales ipste
pendiom, et stficiim, qune in volumine liUer.irum
emendat.r sinl, b ad hoc usi|ue Dizoniani et Cyriai i
vestrarum cnnspexerim, reltattabo. Grave '
non
subdiacouorum nnn opoi lnit (.Mcolans I, epist. 52, n. 12) videri piissimis
pottiisse apud vos c
revivisccre
commendalione. Exsiinguite, quasn, ab mentibus veslris, cujuscuinque retraciari judiciuni :
illo praedi-
quia veriias, exagitala stepins magis splendescit in
ctisque quoruincumqne videlis J animosas ac non ju- ,

stt.s semulationes, ut ipse apud : el nernicies revncaia in judicium, gravius et

nos inieger, apud B
vos ciini suis reparatus
profundam paceine
, , nnn sine poeniteniia '" condeinnatur. Nam Fructus divinus

liclani pervidens chaniaiem omnibus vobisac , sigil-

est, jiistitiam ssepius recenseri, fratres cbaris-
lalim occurral, cbaritaiis vinculis, quse nullismodis simi.

a Cliri>io solvuntur, vobiscum p.iriter in perpeiuum 2. Veruniillud video movisse aninins vestros,qnod
connexns kelelur in Doinino.D.ita lilibus Deccmhris in intillis Btibalius s;epe fallaciis depreliensus, obje-
f
({5 Deceinl). ann. i\i) Flavin Conslantio viro cla-
cerit exemplaria fictariim quasi a nobis litterarum,
rissimo consule.
cuni procunsuetudine bominis niliil quod proferret,
jam fide dignissimum videretur. Sed sileatur onine
EPISTOLA XVIIIe.
jam de laii uegntio inurmur, et convicti diaboli ipsi

De Bubalio ct Tauriano damnatis a provincialibus anhelitiis comprimantur. Subjunximiis auiem bis

primes n quas por menioralos episcopos

episcopis, quorum sententiam sedes apostolica re- lilteras,

traciare curavii. iiiiseramus, quibus ila plenaria sensuum nnstrorum

" Verbuin, ceslimatw, Quesn. pra'termisil. Ejtis C traciaretur, adeoque circa ann. i\i scripiam esse
loco in ediiis aliis cxstai (estimalus aut existimatus. ceuseamiis. Huic quippe magnn negotio Maxiniianum
Eustaihium non diaconii taniuui graiia spoliatum, ex Macedonia: legaiis unuin interfuisse inlra Inno-
scd i't aiiallieuiaie perculsuni liiisse hinc colligitur : cen iu- episi. 22 iradit. El lucc loisiiau prxcipua
qiinil valde duiiiiu adversus hominem a quo nec causa fuil cur Maximiaiius isle ac soeius niorain in
contr fidem quidqiiani dictum.nec crimenad moriem
i Urlie inajorem quam sper.ibaiur, facerent.
admissuin esse ullus umquam vel jaciavit vel finxil. h Ita potioresmss. At Navarr. Aristeo, et alius cuni
b It > adhuc, omi -so usque.fm» nis.
inss. Ateilili, vnlgaiis, Oristeo. Aristea- bujus et Prosdocii appel-
Piih. Dyzoniani. Alii noiiniilli, Dezoniani vel Dioze- lationes in inscriplioue superioris epistolae, in qua
niani. Exinde pleriqnc, ei Quiriaci. cseteros pr;enominslos legimus, non comparct. Ex
r Rom.et quo conjectare lice.t, superiore epistola nec solos
iu
Edit. concil. seciindum coll. Dion. Ilisp.
necoinnesM cedoni < prassules, in hacautemei omnes
et Isid. , emendalionem reviviscere.Compescite, quceso:
ei solos hujiis provincia' episcopos. eortim legalis in
corriguniiir aucloritale sex nis-;. meliuris notaj.
ppisiola! coniextii adjunctis, appellari.
d lia
codex Colb.
niius ei alter Pitb. ctiui Quesn.
Alii vero, animos ac.
'
proxima episiola, ui et in episiohe 1 (>5 Cliry-
ln
sostoini pariler ad Macedonas scripla Maximiano ,

" Editi p Dioo. ei Isid., reparatus mereatur pa-

>st
ailjungilur Eugenius. Unde ei hue Eumenii, loco
ce.m, uou fictnm pervidens charitalem. Omnibns igitur
Eugenii, irrepsisse suspicio est.
vobis ac sinqillaliin occwral cliarilns, el vinculis qua'
i Sincerse collectionis Diou. codex Reg. hic Tlin-
connexa lanetnr : casiigmiur ope ineliorum
riano. et iufia Tnriano pr.i' se fert. Alii coll. Il.nlr.
niss. inqiioruni iribus evstai charitati Inco charitalis. fj
Plenior essel hic Tariano, sed inlra Tauriano : quod el utrobique
senlentia , si legeretur charitatisque
vinculis.
bauent inss. coll. Ilisp. ei Is.d.
k Editi imitabor
f
ln vulgalis desiileralur Fluvio. Deinde iu liibus , : curriguntur ex laudalo codice
mss. Colb.el Pith.exsiat Constantino. Ex niss.Cixb. Regio.
ei Fossat. in quibus rcstai Ft-iviis Constanlio, con- 1
In coll. Hadr. non potuii : Reti-
exeniplaribus
jecianuis addendiim c-se et Constatue. Iloc qnippe nonaporiuil : quoinodo legil et
neniliiin cuni celeris
anno4l4ciim Coustanlio Coustans coiisul crealus Nicolaus I. Locum euindeiu Hadiiaous II in epistola
fueral. ad Carolum regeni lodict. v dala imitatur.
s ln edil. concil. 7. Qua>
aulem 18 erat, nunc 21. lllius scilicel qui prius judicavit, ut et ad inar^i-
111

Non Mercaioris laiitum , sed et in llispana et

io neni Labbei est annolannn. Hine Bubalmn ei Tau-
Dimiy-ii Exigui collectione exstat. Apud liniic inter rianuma Macedonibusjudieatosail a|iostolicamsedem
luuoi emii dccreia loeuni 55 olninet Iluc eam provoeasse, ac Macedonas, qnod sutim ipsorum jndi-
refe-
rinius, iiiiii ueloiigiiisquaB ad Maceilmiin- res aiiineiit ciuiii recognosceretur, iiiiqiioanimotulissecolligilur.
disjuiiganuir lum maxiine quia nec deest cnnjc-
:
" Non exslani luc liiler*.
ctura, linde illam cum de pace Aniioclienuc ecclesiae
 ,

559 S. 1NN0CENTII f PAP^: 540

seniontia designata est, n! d.iin relcgeritis, nihil A comiminionem expeiere festinavit. Hanc eum non
reqolrenihim Imc causade eseiero staiim meuiisse Aniiiliiim parens cxistimavit ideo- ;
ainbigtunn, niiiil in
qtit- duplieetn excogilavii legaiiniiem, iinaiu qua ln-
repetalis. Hanc autem pagiuulaui nosiram snllicitius
norenlii comnitinioneui peiierit Alexahder, et cui
Cretensibus episcnpis relegendam inittiic • ut ilainl.i' pacis eonditiones Funoecinitis prcscripserit

sci uii plenissime quid sit ile Buhalio et Tauriano alleram qua Alexander conili ionibns praescripiis a
se satisfariiim tesiific iltts sii. Sed iltiplicis bujus le-
caeterisque proniintiainm ; ut h servenl, qui diani
Laii"tiis nulla appirct cansa. Ja u eoim ab obitu
adntiuisiiaiione siinl, cavere a talibus, ne lalia sor- Joannis Cbrysost., hoc est abaotio 407, saiis notas
liantur. fcccr.it liniiicc .lins bas rondilinnes, quaudo snaiii
Oriciilis episcopis cominnniooem negavil quoad ,

Joaunis iuooeo sacris diplye^is inscripsissenl. Qtia

MONITUM IN EPISTOLAS SEQUENTES. de re TheOdoretus lib. v, c. 34, ita loquitur < Post :

ntorlem magiti Doct tvis orbis terraruni Occideniales

1. Omnes illas epistolas Diony-ius Exignus nohis episeopi haud duloe ex conseusu ae pncscripio
(

asservnvit. E\ ejns coileciione in llispanam ei l-i- Ioiioceuiii) cpiscopoium /E-ypii et Orienlis e( B'»s-
dori inani fliixernnt. Eas occasione pacis Autiucheiiae plmri ae Thraciie coiniiiuniimcm non piin- admise-
ecelesi:c scripias es-e in confesso est. Qua de pace runt, qitiio diviui illius viri nomen una eutii reliquis
Thendoretiis lil). v, hisi. c. 55. ui verba ejus sum- fiio fuiictis episcnpis coiisiisiiasseut. 1 N" |tte lam
nialiin pec-lringnnos , lucc nonioiic inamlavit. itidis reriitn eral Alcxander, ut boe iguoraret ; nec
A! "Xander aict ons viLoe iu.iliiulo, siudio sapienliie, tam inconsiileralus, 11 sciens legationeni inulilem
1

opum cmlempt eloquentia aliisnue dotibus innu-

i mii erei. Et vero tnnocentius epi^t. •±1 paeis coudi-
meris excellens, einii Porpliyrio SHCeesstssel, Eusia- lioues ab Ale\aiulro eonipleias memorans, et simi-
tbianos, qnos nliin Paulinus, et posl illinn Evagrius lem ab Allico exigens « prolVs-iooeio de Complctis
conjiiMgi rel <] i- liaod ipi iquam periniserani, blanda
i >
i ooiiiibus » uon ail , quas remissa
couiliti otibtts
vroboruin persuasione erebrisffiie cohortiitionibus Alex iudri ne praescripsimus, sed < quas di-
legaii
Eecle^iae corpori soci.ivit, , eaqiie de cansa fesltvita- versis teiniioiibus prscdiximus. i
lem liiijiismodi insiiiuil, cuju-iuodi neino umquam 5. Neqne asseuliri etiam possttmus docto Tillc-
vldcrai mortalliim. Quibus pr;eniissis, de Alex mdro mooiio, qtii epistolam "20 prins missara, et aliquanto
idcm scriptor subdit « tlic omiiinni priinns pr;es- : post 10 daiini existimat. Ambas enim, adjuncta
launssiuii JoanMis nomeo erclcsiasticis tabnlis eis 21 ad Ae.iciiioi , simiil ilalas arbilraniur. Et
inscripsit. > Antiochena; autein eeele^ire dissensin , priorem qiiidem, boe cst 10, synndicam aiqnc lniio-
nt idem auctor lib. m, c 5, reiensel, ail Alexau- centio cum episcopis viginli, qui ei subscripseruut,
driim usqiie. < ociogiolii quiiiqiie anuis prrmansil. i Cimiinuneui litisse annolalio ad calcem ailjeela pro-
Uode et tempus, qun ac sequentes lit- p;ix illa inila, ilil. Aller.itn vero, boc esl 20, privatam et lami-
tera; conscriptae sini, dignoscere ac ilcliuire eerio liaetn eensetntis. Gestomm syiioilalium, qti;c priori
liecrel, si de dssensio iis pr;e,ilict;B inilin inter eru- subnexa erant, ineniio io utraque liabetiiv.
diios conveniret. Et B.irnuius quidem ad annuin 508,
iluiu iilml vel aii eo die qoo Meteiius consubstan-
tialis liilcoi professus est, vel ab eo ipio Lnciler Pau- C EPISTOLA XIX '-.
liiniiii ordinavit, hoc esi abanno5(51 ;nil 502, repe-

teiiilnoi puiit, Theodoreii calculum reilcere cogitur tNNOCENTIt PAr* AD ALEXANDRCM ANTI0CHENUM I

ui filsiiui. At Tillemontius nb Enslathii depositione,

EPISCODIM.
ipiiui ann 450 aut 431 cmnigisse arhitratur
i An- ,

tiocheni dissidii principium recehsens, qnitique illos

De Pace.
supra octogiuta aiiuos in annuin 415 aol 41 i ilesi-
nere observat, Compuiaiioiii huie Euiychius, 1411x11-
Qiuv Anlhu-liia: prap*er paccin suni gesta recoleus ,
vis alnis nonaecuratus, sulTragaiur, duiii l'or-
-aiis
pbyiiiioi, quem
B.irehuin uppell-tt, eccle^tse Auiio- summa volorum potittis , communionem libenter
clieua; deccm annis pr.ufuisse trailil. Iluoc eoiin eamque offcrt Acacio modo et eadein
conccdit, ,

ciica antii 405 ioiiiinn Flaviano sulTectom esse Pal-

pra'stet.
lailius dinl. ile Vita Chrys., pag. 141, aiiclor cst. Ad
b.cc. Tbeodoreius lita. v, eap. 53, Autiocbenae cecle-
si.c reconciiialiouem uiiii cootigisse docei, eum i. Aposiolici favoris graiia niagno pacis usque ad
Cyrillus Theophili successor Alcxaudrin.c ecclesiae nos (lec.re resplenduit : taninmqne lucis gaudio-
esset episc ipus. Alqui Theopbilus, le-ie Socraie lideltbns, ut dieenles Deo maximas
inmqiie infiilsil
lil>. vn, c 7, anoo 412 nieusis Ociobvis 1S die vtveve
laudes, niajores nos debere fateremur. Plusqiie a
desiii. Ex quo conseque*ns est 111 b cc reennciliaiioci-
lius aimo 115, consignavt nequeat. Nullum vcro esl iu- Dcojiieunilati stitnns.quoil, discussis omnibus laieri-
ciiinui.hliiiu, -i Inanuum 1 14 aut eliam ItSdifferatur.
D
btts aclioniim tiiM fralcrnilalis, ila lotum pielale ac
2. Dissidemiiim in Antioch 11.1 ecclesia pavliuni omnibiis Doini-
ilieniia gesuini eognovimus, til in
reconcilialionem nou longo intervallo seeui.t cst le-
ninn laudaremus. Successuui-|ue ipsuin uleo pr;c-
gitio, qua cpiscopus ejus Alexandev Rotnanifi sedis

ne taiia so<tiantur, hoc esi de B11- ut scieiilej quid

» In mss. coll lladr. crcdentibus : cui verbo eolle- ,

TaurtanQ civeant ne lalia

iinlicaiuni
ctionis lliso. aucior adilidit st>i.*eaqne lectlo etapnd balio el sil ,

Isid. et in vulgatis deinceps obtinuit. Veram suppedi- aganl, inileqne in paieni poenain incurranl. Qu;e au-
lal sinc»r;e collectiouis Dion. exemplar. Keg, Porro letn fucril illa pirna, exvcibis, qui ditjni admini-
str.nione t>unt, inieHigilur Imc qnippe pcv anlipbra-
inier ecelesias quas Innoeanlius cpisi. 15, 11. 2,
, in
:

situ tlieiiiin, cuni llulialius ct Tatiriauus al) atlmini-

lluf vieeui suani conitnittil, eliam Creirt nxenseliir.
<

Magis plaeeret, el obscrveut. Delndt! pn> udmini-

11 siraiioue etcle.siarmn ruis-cnt ilejecli.
strationc, tpiotl ex priesianli c.ulice Regio rcvoe.ituus,
c
ln cilit. Coueil. 17. Qn.e anicni 10 eral, niinc2l .

exstat in aliisMox tns. Noviom. , ne

aim mitione. 11 edn. Rom. noiilur 111 ex Cmconio desciipia. Ve- :

talibus sortianlur cbnfecia esl vul»ata lectio ne

: iiiule litis adsevipliim essel, ex Diontjsio, apud quem sub

lulibus socentur. Ilelinentlutn ctiin poltoribus ttiss. , titulo xi.iv decretoruin Innocenlii stibjicilur.
Mt EPISTOC/E ET DECRETA. F.42

hiilnni luis laboribus vidcamus, quod lota virnile A tis Jnannis. Et cnm per siugula asseriio legatorum
pacis ainator existens , cain rei|iiis lam itive- ex voto cotnpleta csse fatereitir, graiias aeens Do-
neris, 8t repert.nn Miinma chaiiiale servaveiis, cnni miiKi, cominunionem Ecelesise vesirse ita recepi, ut

erga onines, iiim pr.vcipue oirta ill»s, qni quondam prae ine feram , apostnlicui srdis cnndiscipulos pri-

1'anlini atqua Evagrii episeoporum censiti ftterant iiuis dedissc caieris viam pncis, in qua firmalosvns
nomine. (Ilaheo summain voionini meornm, quod nosf|iie Dmiiiiii Chrisli ila henignilas amplrx biltir

puigaiio tnis trinpoiibiis tnisque ineri- d liiillamento,

aiitiipti naevi alt|tie coiniiinniel, ul iiullo ile ca.-iero

tis praTOgaiiir.) Qiiorum etiam illos ejusdem noini. vel lcvi cujusquam contenlionis pudore pulsetur.
nis, qni in llalia merita clericatns aeceperunt, con-
siii bftnn quieiis gratiain reiinere susceptam. Ei quia 2. Sciipla aulein
e Acacii episcopi, i|uoni.im cum
noster compresbyler Cassiatms graiiim " dixit in;e vesiris suni porrecta , suscei imus, ne pcr vsiram
fore iligoatiuni , si meo consilio iu civiiaie vesira injnriam ille , qui olim a nohis suspnisus fuerat,
eleiicains ordineni ilncere censerentiir ;siaiui prop- lepudiariiiir : cl lamen satis ahuiule f
in aciis sta-

ler henevoleiiiiam luain, proinissaqiie niemoraii, ut liiinius, siculi ilignauier relcg''re procurabis, quid
inter ceierns sacerdoles minisirosque qui in civilale iu cjus persoua debeat custodiri , ut si per nmuia
suni , annnmerenlur , frater charissime. Lihenlep usiris cmisiliis aciibHSijne lam sanctis se rogaveiit
R
preterea de episeopis 11 EI|iiilio atque Pappocognnvi, csi-e coiniiiiiiiein, pnesteltir 6 -eni favote vesirono-
quoil sine qtnesiioiic suas eeelesias recuperaverint :
strpqpe jmlicio cmiiniiinionis atijiie liticrarun: a
b
el mulium iu gesiis, ut r
sulijecia icsianiur, spllici- nohis gralia prscrogala. Subsciipseiuni viginli

tus Inquisivi, utrtim oinnibus esset condilionibus sa- episcopi lialiie.

lisfactum in causa beati et vere Deo digni sacerdo-

• Merl. Crab. ciim mss. Reg. Novioin. el uno Antiocbi:e gesta fuerant diligenier inierro-
lis qtire

Colb. cluxii. Is Cassianus pulatur Collaiionuin scri- gassei. re cum gesla confici stiidnissel, ea
Qna de
pior, qui,ui Pallailins m
Vita Chrysost,, pag. 27, nir- episloke liuic subjiei curavil.
rat, aiiiiu iii lahenle adhuc diacnnus Romam vc-
i
Colherlintim exemplar, tilulumento : qood pro
d
nit si'd )ioslniiiilnm prrshyierii
: ;.'riulu liecoralus sen praiexiu aut colore non inepte dicaliir.
liiulo
luil. Tolus llic lociis, ulpoii- aiiimi sir.nni alTectu
Paiilo anle Anliocheni vocaiiniin/ios/o/icrt' sedis con-
loiitieiiiis, nec lam qno inoilo verba ordinei , quasti
disciputi : quiai Aniioclieua ecdes a eodem, quo Ko-
i|U0 :ilT.'clnin siiiiiu expritnal, curamis, ininc.iins
niaua, Aposlolo ilmime fumlala esl.
Imsilan nonnullis vnlebiinr. Ad inielligciiliaui ejiis
ic.colenduiii est, Antmrhenain
ecclestam dti s :n
' Edii. eoncil. cum uiio ms. Colb. el Noviom.,
Altici : Verhi liujiis loco Lah. ail niarginem adscri-
paries, Paulini videlicct, cui Evagrius smce-sit, et
Elaviimi, in ciijus loi iini Alexaoihi' p.i-l Porphy-
psii Aoacii; qnnd verhum mss. coll. Dmri. Iladr. et
riuni, Evagrin |iun viin funeto, snbrogaiii- est, Imsso C cdit. Roni. evliihenl, ae iclincmluni esse epi-tnhc 21
ei 22 piane persuadeiil. lo hac pnrro Innocenlius
disscisam. Quia vero Oceidens P.uilnin ac dcintic
niill.i se ah AHico scripta accepisse le-ialur, Ipse
l',vagiio favebal jll Ilidiaili scse coniulerant non-
,

iinlli qui illis aihlicii eranl, ihiqne merucranl cleri-

vei", qui bic sttbslitnil A<lici nomen, crrorem sniim
in fronle ei isiohe 21 . i|ii:c lisilem in mss. ad Allicum
catus djgniiaicm. Ecclesiastica! autem disctpUna!
iuos volehal, ul his scrvaiiila judicarctur cullaia
si
Re.nen? episcapnm inseripta legilnr, manifeste pnnlii.

dignitas, ejits civiiali- eenseicnliir clcrici , a rujns Nain Beneic non Alticus, sed Acftcins praeerat- Hnnc
Acaciinti iolcr Joaunis CliFysoslomi hoslos :ic prse-
episcopls nrdinnll vcl promoti frieranl. Ai Innocen-
Ims clericis parliinn Pnulini ul Evagrii iu llilia or- cipims tragcfiili c adversos eumdem excilaia- acnues
i

dmaiis vel prmuoiis primo servandain eensuit elpri- Palladins prtninni reconsilre solei. (.("•''m obcansani
iil :ih lniiocenlio suspcndereiiir nieinerat qitod ila :

catns graiiam. ac ileimle Ca-siano anclore -tituil ul

iiilein ihIci" cwleros sucerdot-s miiilstrosque, qui in ci-
inlellig' n.liuii, ul es-ei Innoceiiiii ipso snspcnsa eum
ci minio uoii iil illi oiiniere sno inleidixei it.
iilnle Aiiliucbena sunt, unnumerentur. Eudem ei in- ,

fra episl. 23 flrniauliir, ac panlo apeiinis cnunliaii-

Meol suaiii iilcni papa episi. 22 planins aperil.
iur. ilic obiter observare est, sacerdotum ve.cabuln, r
Edili, r/lttt' in uctis : casligmluv ex niSs.
prieler iisilaiuiii aiitii|iioruin morem, prfeshyteros, Merilo nnnc senex appellaiur Acacins cujus vel
s ;

noii episcopns signilicari. Eodein qnoqne iniellectn

iinr.s ip\iv ennos lii.bebunt pilos lnniiissimns. ci.m lio-
bac vuce utens Hieronymits io Ezechielis capnt 48 minn venil fereus ordinalionis Jounins episcopi rfccre-
ariogantiani argmt diacnnorum, qni ignorantes Itu- oi c-l anle aninini 40 nl Tbeodorns diac.
llilit ( ),
militntem ordinis sni, ultra sncerdotes, hoc est presby- loquilur. Idein ei Ito-
apnd l'all idmiii dial. pag 5'J
teros, iiitumescunt. Ei ui cpistola ad Evangelnm Si : D niauai syiimlosiib Dannso papa inlerliii-se ainul Ba-
ex diacono ordinalur preslyier, noverit se tucris niinn-
luziuiu iiov. coll. concil. pag. 7t.5 lcgiini. l,)uod
rem, sacerdotio esse maiorem. Innocenlitis epist. 25,
anuo 378 contigisse supr.i pag. 491, n. 3 ei i, pro-
n. ti, presbyieros tecundos sncerdotes essc scriblt.
baviinits.
b Huosepificopos Cln y<osiomi causa per
illos i'
itiagno eoiisensii niss.. At Merlin. Sutscripse-
li.i
Irienniuin in domibns snis iiiclusos fuisse P.i lladius
r rtuit episcopi w, Ilnliir v\tv. I.xindc Crah. rcinola
pag. I!) . trailu his verlns Elpidius magnns ilte
noia nmuiiica \.x retinuil \ iv, eaqne leciio deiu-
, ;

Lumiiciiv .Si/ iii episrQ/)it5, et 1'iipinis. i>e. lotum Irien-

Ceps ol"innii. Eriitndi caosa lluxn ex inss. colle-
niiun di sciiln dnmus stuc iwu dcscen leniiit, precutio-
cn nis llispiin:c, inquibuspost verba, subscnpsmmt
nibus acuntes.
episcopi 20 Italia'. athliinr xxiv, nno ad epscoiiorniii
i

c In vnlgalis ul apud Isid. sUbscrtpta. Melios in snhsci ilieiiiiuin iiiiiiierniii, sfid ad r.linein, quem se- >

inss. c.ill. Dion. , lladr ei llisp., snbiectii. Nempe queos epi^lola imer alias ea in colleciione tenei, in-
Iiinocen ios nnn prnis pnoem flrniavil, quam Alexan- liieanduin.
dii legaios publico in coain atidiissel, cosqtte de il-
513 S. INNOCENTIl I PAP/E Ht
EPISTOLA XX «
A percensuimus, et vel sero receptae pacis gratiam le
1NN0CENTH 1'AP.B I AD ALEXANDRUM ANTIOCHI £ fovere, postposita omni conteutione, pervidimus,
EPISCLPUM. Ihide lias ad pioeslaniissininm frairern et coepisco-
jiuin nostrura Alexandrum reddemlas lua: iransmi-
De P.ice.
siiiius unaniniilali : videlicei ut si oiunes inimici-
Innocentius tegalionem ab Alexandro Antiocheno lia', omiiis a>mulalio tam de noinine sancti Joan-
episcopo ad se destinaiam sibi graiissimam fuisse nis mirandi episcopi, quam de oninilius ejusdcm
missis ge^tis tesliftcatur. cominunifinis participibus, a tua animosilate disces-

Innocentius Alexandro episcopo. sit, lias nnstra: socielatis recipias liiteras, fraier < lia-

rissinie; ntodo ul omnia, quse d bie actis firmala

Quam grata nnlii, quam pia, quam necessnrii le-
snni, apud medialorem noslrum amabilem Alexan-
gaiio a lna sanciilate, fraler charissinn-, ail nos <li-

recia fuerit,gesiorum ipsonim replicatione cogno-

drnni ore proprio, ut e
communicanlem convenil, fa-

sces. Voluit enim compresbyter nosier Cassianus,

tearis. Ulenim haec nobis uuanimitatis cbarilalisque

hanc amicitiarum noslrarum paginulam per com-

causa venerabilis esi, sic inha-ret sollicila, ne qmd
presbyterum nostrum Paulum, Nicolauni diaconum, obli.|uum aut subcisivum in qnoquam residere f
co-

et Petriim subdiaconum filios nosiros, qnasi

B gnnscalur.
prinii-
tias pacis noslrx cnnscribi. Saluio ilaque et tuam
EPISTOLA XXII k.
niibi in Cbrislo germaniiaiem, et omneiii illam,
qua-tecum tam bene seniit, ecclesiam. Nosqne, ut DE ATTICO CIINSTANTINOPOLITANO EPISCOPO.
faciiis, et alloquamini peio crebrius liileris, et fre-
Communionem ei non reddendam esse , nisi prius ean)
qneniius de vesira saluie Iseiificetis. Dabitenim, ul
legaiione solemni rogaverit, et qaic Antiochia: facla
confido, Doininns lotius nos pr.-cleriti lemporis dis-
sunt ipse perfecerit, hoc est , in sucris diplychis
pendia anianiissiino lilieraium colloquio repen- t>

Joannis nomen reslituerit.

sare.
Innocentius Maximiano episcopo.
EPISTOLA XXI '

INNOCE.NTII PAP„E 1 AD ACACllIM BEROE.E EPISCOrUM. Miramur, prudentiam tuam scripta ad Aiticum
episcopiim Constaniinopolitanae urbis a nobis et
Qua conditione Acacio Innocenlius cominunionem
prosecutione p-npria, et dato libello qui snbter an-
concedal.
nexus est, postulare, a quo nec missas ullas saltein
Adgmdere litieris fraternitaiem iiiam de. receptis Q epistolas ad nos vel ad vestrain synodum ulique
P.iulini vel Lvagrii episcoporum clerieis populisque non petenli aesiimes tribiienduin,
pertulisii; idque
et de reslituiis Elpiilio atque Papjio coepiseopis quod videas deprecanlibus, discussa ralione , con-

B In edit. Concil. 13. Qu:v autom

20 erat, nunc Acacium ipsinn, sed ad Alexanilruin nonnisi certis
41. Ei lnrc epistola in eilil. Rom. ev Cresconio no- coiiiliiinnibiis illi reildemla-. misit.
t.uur. Exscripta est pmius ex Dionysio, a quo Innu- d In edil. concil. ui inunoms. Colb. qucehis aclis.
,
ccmii decreluin xlii nuncupaliir. Quae romini synoilo
in cui saheui v.g uii Iialiac
,

b Ivliii, recompenmre
refragantibus mss.: episcopi inierfuerunt, acta suni, bic noiantur.
c In eilil.
Concil. 19. Qua? aiitein 21 erat, nunc e Rgiuin exeinplar, communicantes.

17. Apud Dimiysiutn, ex quo, n u ui in edii. Rom. 1

Eilui, cxceplo Merl. cognoscat : emeinlanliir ex
iiui iiur e.r Cresconio epistiilam istam accetinms,
,
scriplis. Acacii iu toto lioc negotio sinceriia- ex iis,
liliiln xLvin decretnriim Innocentii sunj ciiur. Una qurileillo apu.l Niceph irum lib. xiv, c. 26 ei 27,
cwn duabus supeiioiilius ad Alexaudium mis>am ciini ali Aiiico ad Cvnlluiii, lum a Cyiillo ad Alii-
essc ex epistola 19 manifesliim est. Neqne minus cuiii scnliiiiinir. valde suspecla evadil.
estper-picutim e nn apud Merlin. etCrab., m in mss. r In edit. Concil. 16. Qulc aulem 22 erat, nunc
coll. Ilis|>. ml Atticum B ruex episcopum mendose in- 16. Tiiulo xi.iu decreioruiii Innncenlii apud Diouy-
scrbi N iii Aiticus Coii-.Unlinoi>. non Bereex epi-
t
sillin, ex <| iio epistolam ist'in priiiium, uon ex Cre-
sciipiiser.it. Qu;e ei a Dionysio, eieximle in collec- srumo lialieinus, snbe-t. Amliigeiidiim iimi viilelur,
lio .iiius aliis ac veiustis c-ncil. ediiionibus prsp.- quiu Maximianiis, ad qiiem scribilur, is ipse sii, cui
posiia est summa, Ue suncio Jounne Consiaminopoli ut et ali s Macedonioc episcnpis Clirysoslnmus exsul
tano epicopn, non salis e>l accurala, Acaciinn, cui factiii epist. 163 grauas agit, quod ab ipMiis parti-
iuscribilur, praeeipuas in depnsiti-me Chrysnslo <.i rj hus constanler sielisset, quiqiie supra cpisi. 17 in-
paite^ egiss-, exPalladio passim.necnon cx Sncrate ter episcnpos Maceiloniie receuseiur. Nec alms vide-
lili vi, c. ex Sozomcno lib. vm, c. -_0, notura
l!>, et tur ab en Maxillliann. Maceilonuni lcgaio, qui iu su-
e-t. Is cutn a Jnanne neglecluiii se pitlarel, te-ie periori epistola 18 Ronne majorem, quam speraba-
Palladifl nag. 49 ira viclus dixii ligo insi ollum con- :
tur, inoiani fecisse iiieinor.iiur. Hiijusaulem mnrae
dio. Stibindo iilein Palladius pag. f-2 Acactum una prob.ibiliter ea causa fmt, ui Romanae inieresset
cum Anlioclio dixisse ineinorat; Imperator, capul
in syuodo, ei omniuin qu;e in Aniinclieua: Ecclesi;e
nostrumsit Jonnnis depositio. Ilinc, ut Tlieodorus reconciliatione acii fueranl. le^tis essei. Tuin eo-
diac. ibul. pag. 59 loquiiur, et seditionis auelor, rum, qua: in hac synodn amlieral, recitalione niolus
et deticti eorum, qui Constantinopoli exci-
res notias et aniuiatiis, staiini ut Conslaiitinopoliin potnil pcr-
larunt, dux Imbcbutur. Quapropter mediaiore ac se- venire, Aiiicuin urgere ui Auiioclieni
, epi-copi
que^iro, cujus apud liinocenlium non minnr esset exeinpliiin sequeretur, non destnii. Cum igitur ejus
quam Alex iinlri gratia, indigebal. Neqite sine oausa asseiisum ulcumque elicuisset, moram, paii nesciit,
Innocenlius lineras communionis indiccs non ad qiiiu ad Iimo cnlium in gralian: ejug scrileiei.
.
5« EPISTOL^ ET DECRETA. Si6
ccssum. Communio eniin suspensa a
restiiuiiur de- A trum noslronim synodurri dudum " lineras peree-
unn-tranii c:;usas, quibus id accidcrat, jnm esse pisli-
deteisas, el profitenii condilion.-s ]>:>cis inipleias EPISTOLA ' XXIII.
Quod neque apud vos, ..eque apud n<>s, m p.adixi, De paee Anliochenee ecclesiw impertita.
Auicus missis aliquibus suoruni vcl dicere voluit Innocentics Bomfacio presbytkro.
vel deu.o.islrare conipleluni, queiuailniodum Anlio- Ecclesia Anliocbena, quani prius quam ad ur-
clifiiae ecclesia: frater et coepiscopus nosier Ale- bein perveniret Rotnain, bcatus aposlolus Petrus
xander digna legalione ei prosecutus est et proba- stia praisentia illustravii, velut germana eccl.six
vil. Quiluis omnibus utique interesse dignatiis, co- Romanae, dm se ab B eadem alienam esse nmi passa
gnovisti qiieniadiiioilum singillatim omnia scrijito- esi. Nam inissis legatis ita paceni poslulavil, etme-
jiiiii nostroriiin antehac de causa beatissimi Joan- ruit, iil ct Evagrianos suis ordinibus ac locis, inte-
nis qiioudam cpiscopi nostri b discusserim utc|ue ntetaia ordinatinne quam acceperant h
,
a memorato ,
illi in oninibiis satis evidenter nionslrarint, uni- susciperet : et Juaiinis sanctae inenioria: vel clericos
versa, qu.e apud Antiocbiairi fieri debuerinl, fuisse vel laicos in unum colligeret anpie congregaret,
completa. Q,.oriini amplexali pacein, iitique fidem rironiitlens ipsius civitaiis episcopus fraier meus
feciiims, et c
magnum tramitcm omnibus eamdem jj Alexander (Videepist. 10, n. 1), eiiaiu si quis forte
ll
po-tulaturis osli'ii(liinus; siinudoqiia: discussa sunt vel a nobis, vel aliumle, posterioris ordiuaiioui.-
ad
atque completa, etiam ipsi se pro suo loco f.-ci-se eosilem veneril, se sine controversia recepturum
vel cmplesse aliquando monstraverint, comniunio- ac nomen episcopi memoraii (Joannis) inier quies
neinque, ui isti, leyaiione solemniter destinata, sibi cenles episcopos recitaliiriiin. Cui rei nos noveris
rogaverint redbiberi. Exspectanius crgo et profes- tradidisse manus, fraler cbarissime, el cos in noslra
sionem memorati de complctis omnibus conditioni- visceia recepisse : ne diu membra, qu;c rcquisive-
bus, quas diversis lemportbiis prxdiximus, et peti- raiu sanitaiem , ab iinitate corporis liaberei.tur
tioiicm commuui ,„is, ut recte et petenti et pro- ,
alicna. Oiniiia vero, qiwc per oidinem gesta sunl,
banti se eamdem niereri, redilamus, fraler cbaris- filius meus diicomis Paulus, barum scilicet porlilor
siinc. Nam de omnibus plenissimas ad sanctam fra- litieraruni, dilectioni tuie poterit enarrare, ut et

Unde hutc papas epistolx bujus scribendse ncca-

et G conlentus, etiam Iegationem solemnem exieere vi
s.o data est. Quo leu.pore sc.p a stt, vel ex l.ac
( e:ll „,., I10 „ id „„„,„ pos , u , abati
|
u , (|lli
*,? ™
simpltci exposiiioi.e collignur. N.un neque s.mul „
m ine legatos ipsi mitie.et:,sed ut liauet Mai imi".ni
ci.m tribus -upcnor.l.us, neque im.lto posi couscri- exemplo, sati, l.abebal si quis ner U-eaiaaZ.TrtJl.
ptdiu esse apparet sed lanlu.n mter ha.ic el ilias
:

cogiiaiiduin est uitervallu.n, qu.nium opus f.nt, ut

missos sc-.pta sua ipsi Iler.et. Verun. ,|a
qiIoq at .inet,
.

qui Joaot.is loco post Arsacinm «,7

™
Maxiinia.ius e Ron.ana synodo Lonslant.n„poli.n ft!Clus flie rat, etiatn de probanda i 1"
s or,l„ li.
pcrvei.irei, atque n.de luierae ejus ... Ailici grai.am lllMC ageb.iuir. J.im vero ut sunra na°
,, 91 sS
reddi Iunocentio poiuissent. Quo paclo id quod de- observaum„s, iuduci coeoerai ille mos ,,',
,1 1 '

sideral.at lm.oceni.us al. Ait.co, Alexander i,. re- ur bis anii„iilum ordi.iaiioi.em non .i.,s
r rata, in
gi.nii „rben. venieus ini|it*traril, Atticus ip-e apud
,

berentRomaui pontifices, quam legatione solemni

N.ccpliorim. lib. xiv, c. i6, narral. cert.o.es de illa facti fuissent.
a li.nocentii cjim Aitico coinuiunio
suspensa ideo < Quas l.ic nien.oratliiieiae non exsiant.
fu.rai, quia is, ut tesiaiur Palladius pag. 95, om- f In edil. C.mcil. 1*. Q„aj 25 erat, niincS
:iu ien,
niuui adversus Joannem moliliouuin ariifex, iu loci.m A Dtonysio sub lilulo xli decretori.m Innocentii
iiiius ii.vaserat
r "," ,
: ita ui
,.
Or.eniis "'
"r—- episcopi
"i" ac VV
"°
"" civitatis onuiiaia ,si,
ordinaia est, ei
et ... e.lit. m
Rom. non
edit. Itom. .,,,„ secus al.nm sn
alque sti-
C,.i.sla..tinop. populi ab ejus coiiimunione abhorre- periores, ut ex Cre.conio nutatur descriota RiJh
rei,t,vixque ille, „i secum vel n.v.li c.,m...un.ca- C i..s, ad quem scr.l„iur, ,. n imnieriio is" V .„• ',
re.it, Imperial, lescr.plo consequ,

1.1. v, c. o
potuer.t. iNomt-
.atnn vero Occident.s ep.scopi, Tl.eodoreto teste
pos. .....r.e... Lbrysosiom. consi.ue-
.ill, iil nullun. cp.scoporu... One.il.s ad c, ,„- »
|lies b yU:r Ron.ai.a3 ecclesiaj, ,,„i
altero et epi^co,,is quinqne a. Honorio ad
c „ pre

destinatus es.e ,o Palladii dialogo ,.. 31 egi,

M
que I„„o,e„ti, ,ost Z„si„„„„ successH.
„
h.m S , ,
,

„. i,
on.til
ii, iii admiitereni, quoad
admitlcreiii. m.cii hujus
uiioad nu.gni iiims Doctoris
n,,clo,,s ...„„,;„„„ ,.„.... -r,
legat.one ap.id ... ;
CM.. r'iimioilc
U, c Z'
TI.eodo.-i pro negoiiis ap«,stolic:u
noineii sacris diptliycbis i..scnpsi>sci.t. El banc sed.s fui.gebatnr Ex pi.snvnii- veibis,
qu.dein s.ispei.ste co .uiiionis caiisam Intiocenliiis
quibus iubc-
tnr ui co* mformet qui pro Aaici partibus imenenire
in pi imis vult amovcri, (|U0 cun. Attico coiun.uiii-
sulent, cpi li.laiu banc proxiiua a.l
ca.e \alcat. ll;..\iiniatiiini
iioi. anienorem esse liq„ei.
scripia Ui.a,„,|„ e -,„ M ,|
P Li.use mss. Colb., discusserinl : quod aliquando
nnssam jnrc op.nemu.-. Iluic si.)i,,iex apud D,o„ -
placuerat, quia videbaiur criiin esse quascomplenda v
siiiii. et istd( riiin praflg.ttir sumnia Dc
cra.,1 discuiere, quoiuin erat com.deie quse exige-
:
Aiitiocltena
eccteua.
b.,„l..r. Al pos.ii.oduir, relcela epi -i. la 11», n. |, pa- e Crab. alia:qt.edeiiiceps
cdi'i„nes, ab eodem Con-
t„i, liiiioceniiu.n sua in synodo disiussisse, u.riim cinn.us Merl. iit ... mss. «4 eadcm,
i.s co.. diiionil.iis, qnas varus lempoiibus scilicet ecclesia
et sc, iplis ltom...,a.
pacs ob ...enda: gratia praiscr.pserat, fuissei satis- h
Si.iple Eragrio. Sicenim oratioi.em
factiim. Deinde tn volgi.t.s prosei.iiitur
ui quoj, ubi legei.dum Innoceiitiiis, quasi prius Etagrii clericos non
ii/iiic, id esl ei (mvniudo. Mu\ nro nioifitnuiiii ,„
lua-
,
gnnnos dixissct. Tuiii in m-s. susciperent,

STJ23S!T
cwi osienaertm.
c " lal '""""" tr ""' el '" al "' uut
b™ s " bsc," wu,r
Ilirumque Hapot.si nielliai ut siurtn»»»,
-&? $ lameisi in
-w .,i
9 i
.,1,1,, magno iramtle :
"Merl..i. e«n.d<.»,,«a n ,pr a! ,(otomcorrupie.Quam-
corriguniur ex scipiis.
M^n*
sia.n, ei coiligWet
ad ,»??e , re? , •
,
'r

t pro verbo promiuem ,,.,„d , eiHS1 r

• '„
V» Innocentius, pacem postulamium sciptis non cWtoeifafr.m.Uttffil^^S^^"
i
 .

847 S. imOGK NTII I PAP.E 5«

gaudium cniiiiniine nobiscum habeas, et eos infor- \ vinciam c recognoscinius consiiiuiani. Unde adver-
mes, qui pro Auici partibns iniervenire consncve- liiniis, n n laui pro civilaiis magniiicentia hoceideni
runi. atiribuium ,
quain qund •'
prima priini apogtoli
EPiSTOLA XXIV •', sedes essc monstreiur, ubi et nonien accepit religio

AD ALEXANDRIJM EPI9C0PUM ANTIOCHENIM. Cliristiaua, et qu;e convenliim « Apostolonun apud

se liori celeliei liiniiin nieniit (Act. xi) quicque
I. Qiwd printa seiti's beitli Pelii apud Anliotliiuin c.se
,

Uom.r
memorelnr. — II. Qnod non oporteat scciindiim
urbis
situ ineruii, i-ia suscepinui
sedi nnii cederei, nisi quod illa in Iran-
apud se cniisunimaliiin-
coltstitula Imperalorum ditos esse melropoliliiiins
que gauderet (Nicol.
epimopos. — III Quod Ariattornm bltffci non siltt
1
fraier
I, epist. 8).

chnissime, ulsicul meiropolitaiios auclori-

llaquc arbiiraniur,

suscipiendi in suis officiis, qitttmvis b btiplismd, quvd

laie ordinas siugulari, sic. et c;eieios non sine pcr-
per eos dutur, confirmct Ecclcsia.
mi-.su conscientiaque tua sinas cpiscopos procreari.
Innocentius AlevanDuo EPiscoro. ln quibus liunc uioduin rccte servabis, ui lnnge
Cap. I. — I. Ei onns et lionnr nobis a tui Ira- positos liileris dalis ordinari censeas ab liis, qui
lerniiale impositus, nece-.sarii iracialus causas in- liiioc eus suo lanlum ordiuant arbilralu : vicinos
dnxii, qm» liiiens vel coinmonilorio vestro, ut dal n aiilcui, si ;i'slinias, ad manus iinposilioncin luicgra-
sancii Spii iins gratia, respomleie possimus. RevoW 1132 siMiuas pcrvenire. Quorum eniin le niaxiina
vcnies ilaque auctoritalem Nicienaj symdi, quae s exspeciai cura, praeipue luom debeul inereii judi-
(C.iiii. 0) iina 01 it 11 i 11 m per orbem terrarum menieni C l II in

explicat sacerdnium, qu;e censuit de Aniinchcna Cap. II. — 2. Nam (Sicolaus \,ltwc laudat. epist.
ccclesia cuuciis fiilelilius, ne dixerini saeerdoiilnis, 52, n. 6) quod sciscitaris, iiiiuiii divisis Lmperiali

esse necessarium cusiodire, qca super dieecesira juilieio proyinciis, ut dure meiropoles lianl, sic duo
suain pi;ciliciam ecclesiam, non super aliquaiii pro- rnclropolilani cpiscopi debeant iiominari; non h esse

°lu edii. Conoil. 18. Qii;n alitein erat 24, iinnc 29. e Aposinliiriiin convenlum Antiocbiie celebralum
In edii. Koiii, eiiani epislola: hnic comiininis eiiam Gregorius Pisi.nuiilensiuin episcopus iti Ni-
cuin -uperoi.i iluis apponliur noia, Ex Cresconio. Ipse c.cno concilio liini. vn. Concil. Lab. pag. 03, nbn
ll

Cresconius Breviar. c. 55eam secundum divisionem tanliiin laudal, sed el canoncin pro ima^inibiis ex eo
a Dnmy-io iiiilui liiin lallll.lt. ls qnippoircs in liutlos, prolcrt. Erndili laincn iitilluiii llii Apostolorntn ron
seo iliTiela, sciluei xlv, xlm et Xlvii, illuu parli- veoliiin liabitutn cett cnl. Qtia ile iG Vide Tilletiion-
lus csl, di-creii- Bingnbs pradiva sum.na, qu in dc .
C linin loai. I llisl. Kccl. paa. S23. Scil is Iiinucenlii
imre llispaoa' colleitioois anctor et Isid.nts cx- ficus saliem arijtiiiiotiio est , llhfl rcccns fnissc
scrii».ei'uiit. Divi-ioiielii oaniileui cuiii liiuli seu ca- scfiptilm illiul, quod pro Antiocbcno coiieilio ab
piiuli cnjo-qiie siiinina :i Duniy-io pr.i fiva lnc
re- ApoSlolis celeb :uo pr;cilicius epiScopus lamlavit ;

pi le-enlainiis. Quatinis an'eni niill.nn li:er episiola aiico |iie. speinenilaii, uon esse qiiain ille pro imagi-
pne se ferai lempiiris noiaui, non videmr lamen a nilnis ex co pronilit .vicioritatcin iion quo caiion :

supei ioribns si'jiing>nda ; maxime riuii probable <-ii, ille Aposinlis vcrc ailjudiceitir. sed iuo liou iccen-
Alcxainlriiiii liinocoulii eiiislol l 211 invitaliini ul lior s.eciilo IV, esse vcrisimililer credatur.
i|isuin litteris suis crebriits recrc.iri'1 ublalain amici-
,
I
Corb. ms., frutrcs cltarissimi, nt sicul melropoli-
tiam colere, el scrupnlis, qmbus mnveliaiui', qliaui tantis ordinat: nicnilose.
primum proposiiis uiilcin sibi elliceie nmi diaiu- s'
Nicolaus I, epist. al. 42, n. 9, bunc Inciim ad
lisse. scdcm stiam accomiuoilans ila loquiliir Omnilim
:

h lla exemplatia Dinnys.

Indice gencrali. At Iu lilique qui Ecdesiam faciunt ciiru conslriiiiiimnr,
intra conii'xiu'11 epislnho liiiilus repeliliii' cuni liu- iitque omiiium (Torre oltMts) ipiornm nosnwxiiiia citra
jusmodi mutalione quamvis eorum bup.isma, quo.l i exspeclal, nosirum pnvcipue debent promereri jwti-
calliolicnin constal, confirnt Ecclisia; idipie Isidinns t ciiun, scnt Innocentiits nd Atexandrum, elc. Et epist.
et exuioe Cmicil. edit. piieiuleiuni. al. I, append. i, ubi ipsa reitilit Inilocentil verba,
r
lloc ct, quani ikiii ptnvincia! uni, scd toli iliferl Eiqo quia totius nos Ecctesive cura prtVslota-
:

Orienl ili diceie-i, qu e quiudeciin iirnvinciis consti- ttir. l'.\ ijiio scqniiilr. nl Nicolnis bic vcrbuiu e.\spc-

bal, prffiesse deoei-e cnostiiliil. Istnd Auliocbeioc . ctal. pro eo qtiod Villgo sonat, Imc esl \)riiprirstola'hr,
r
scdis in Oii 'iiietn jus a Nic;ena -ynnilo n^sei linn '
ilictmi: csse .tdlexci it. Nobis tainen pcrMiasiini esi,
i

llieionyniii- episi. 01, ad Panitnnli. adversns .loan- illud hic autiqiio more pingi pro speclal, ne<- alind
neui Jeio-.ol. vinilieat ei evpliial his vei bi^ Tn qni : sibi Vclle isliul te exspccial, nisl ad ic pcrtinet. Qu.c
retjnlaa quwris ecclesiusncas, et Nka'ni Cdklilii cano- inlorpreiatio ipsi Nicolai scopo longe npiior fni-scl.
niiius ulens, rcspnnde nlihi, nd Ale.iHiiidrinum eirisco- Edili. ni-s. coll. Ilispan. etlsid., iioii verevisttm;
II

punt in 1'alti'stina qnid periines? Ni fallnr, Itoc ibi dc- INicolaus 1 el cndiees coll. Hadr., non efqo risuin;
cermtur, lil Pntiestinm meirop lis Ciw trcasit, cl totiHs corrigiiniur ope Dion\si.ini excmplari; fregli. tn qno
Orieiilis Anlioclua. Aul iqilnr ud Ctvsuriensem episcn- cx-i ii noii isere i'is»m. scntentia Ab liac liitioccotii
pum referrc d b cras ; aiti, si procnt repclendiini judi- dissfinal. quoil Cbalccdonensis
synoilns can. 17
ciuiit eriit, Aniiich am pvlinn dirtijenda' littertv. Ubi COosliluit, »1 si riliitii.s uliijito ub imperatoria anrlO-
respicit Hierooyiinis ad NicaBnos canones et 7. riiaic iiiiiociiia est, vel tleinccps innorata fncril, civiles
Porro Nieiena -ynodiis Antioclii.iin noli lain Coosli- el pnblicas (urinas cccle.iaslicarnm qtt qneparxeciatnm
luil, quain consliiiiuim fecognoscil super dioe''csinl ordo sequttliir. Tamnin ailversus co- qni prtvter Cc- ,

suaui, ei.|ue banc pi.erouaiivam ilUesain servari clesiaslicn stalula facicitles lilterarilin itiipcrialiiun
vuli, aucioiiiaie induo proeinciam nnaln dititlnnl, ita ut
ll
In Heg. n:s. decsl piimi. In iinn (allb, exslat, ex lioc facto duo melropolilani esse v.derintnr m una
priinti scdes apnstolica esse. Ex bnc ioco pei'spiciiiiin pnMntia, eadem syiiodus cui. 12, ilcccrnit, ui qui
est cur IiiiKiceoiius epist. 19, n. I, Aniiocbenos lircc deinccps tenlaveiil, giadus piopiii ainissione
«postelica! sedis condisctputos vocel. inulcteiur.
S49 EPISTOLiE ET DEt.RETA. 550
vere visumesl ad niobilitaiem nccessitaiuin inunda- ^ ' ceterasque bujusntodi pesles, quia eorum laicos
narum Dei Eeclesiain commutari; honoresque aut conveisos ad Oi.muiuin, suli imagiite d pceiiiiciiiia;

divisiones perpeli, quas pio suis causis laciendas du- ac sancli Spii itus saiiculic.uioiie per m.iiins ini|uisi-

xerit Iinperator. Ergo secundiiiu piisiiiimn provin- tionem su-cipiiuus, non videlur clcru o- eoiiiin ciiiu

cianiin morem metropolitanus episeopbs cenveuil sacerdolii aut ministerii cujuspiam suscipi delicie
a immerari. clignilate quoniam
: i|inl)iis solura baplisma ratiun
e
5. Cyprios sanc asscris olim Ariana? impietatis po- esse permittimus, quod tiliu.ue in noniine Pati is et
tentia latigatos non lenuisse Nicoanos canones Fiiii el Spirilus sancli pcrfieitur, nec sanctuin Spiri-

(5 et (?) in ordinaudis sibi episcopis, ct usque adbiic tuui cos b.ibeie ex illo bapiismale illisque my- 1<- 1 iis

haheie pi.rsiiiiipium, ut suo arbiiratu ordineni, ue- arbilramur : quoniam cuin a eatholica lide eoium
niinein consuletites. Quocirca persuademus ei-, ut auctores desciscerent, perfcciioneiu Spiriius, qnam
ciireut jnxla canonum (blem b catliolicam sapere, acccperant, aiuiseruiii. Nee dare ejus pleuitudiiiein
alque iimim ciiiii cderis senlire provinciis, utap- possunt, qu;c maxime in ordiiialionibiis opeiatur,
pareat sancti Spiriius gralia ipsos qumjue ut omnes quain per iiripieialis suae perfidiam pulius, qu >
m '
li-

Ecle-ias guhernari. dem dixerim, perdiderunl. Qui lieii ootest, uleorum

i. Cap. III. — Arianos prtclerea (t, q. i, c, 75), profanos sacerdoles dignos Cbrisii honoribus e arbi-

" Iia mss. At in vulgaiis, nominari. B factinnem admiHeliaitlui'. \Ui]VtS fgittff pceiiilenli.e
h Etsi lemere ac pr«ier mss. aucloriialem Crab. adlimbint o iliimtiixat et iin i"o eral.
Illc repciiil verliinn fulem : tamcn lep-lilin lll se-
ra Porrn hxreticorum ad Ecclesiam redeuiitium duo
qiieniibiis etlil. relenla esl. Ncque vero bic de liib' genera Siiicius, Innocenlius ac Vigiiius papa di-iin-
agiiur, sed de disciplina canonum rrgiilis insiituiaet guiini : tiiium ciniiiii ijui apnd harreticns, pira Niiva-
miiversa' Erdesiie usu recepta. Horlatuf Iuiiocniiiis liano-, Donaiisias aul Atianos bapii?..iti ad- EcYle-
Cyprios ut curenl sapere jtixla ratliolicam caiioimni siaui se rcciponi ; alleriiiu coiinn, nui ba|ilisnm in
iiiiclligeiniaiii. Non Alcxandei lanimii, sed el suc- Erclesia catbolica suscento ab haerciicis illis rel ;ip-
cessores ejns Cypriorum episcoporiini oidinaiiones tizaii sc |iciiiiiscriinl. Eiiiirisqtie quulciii manu.s iin-
sibi ftrrogaruiit: sed feclamaruut coiisiantcr Cypiii. posiiiiiiiciu pricarilniiii, scil qihi» in pritois pftni-
De linc contiovrsia exsiai EplteMmc «ynodi aciio lenlia' imaginciii pr;e se fcrai lanluiii, in poslrniMs
7, in qoa ciiiii Zeno Carii Cypri cpiscopos dixlMet. rcm exhibeat. I>e primis Siricius epist. 1, n. -i, ic
A sanctis Apo tnlis ninnquam posaunl 061611(1611', quod loqiiiiuf : Quos noscum Novuiiams aliisque hmettcis,
adf, ei.ti AntiochenUs el ordinarerit, vel communicaverii Sicul esl in t.yn do (Nicria tVhStiitlllmt, prr iiihhii
i

uimiunm in nlcc ttfttiiMlbnis Qtttiiam Sancta syildrfus lioticnt solnm rcptifiniiiis Spintiif cplscopitli mttttus-im-
dixit : Memor sii saiu ta ynodus canonis (s< il. t>) un - posttione Cnlliolicoruin concen ui sociunius. fte iisdem
cturum patm in Niccea congregatorum, qui eon-
: lursimi episl. 4. c. 8, lisecliabel l't venientes a b\o- :

servd uuicuiqne pfisciim digiiilatem. Vide cl qite vmmnis vrl MrniteiiSibus per ninniis htrptJiitirihem msci-
aiuecediinl et qua- eoiiscqiiuiilur. Ilnc aiilein in ncgn piuntur. Al ab Iiib itlioR ilistiilgne. il s HlltlH Milijrcia
lio loHHcemius-, Cyprii ci Ephcsin synodns iu eo >
p har exccpli prcctcr eos qitos ribiipiiaiil. Sirtcii
,

couseiiiionl, quod nrancs veliul Nicanos cauoncs ^ nientem iiinocemius no-tcr epist. i, n. Il.cxplicai,
scrv.iri. N-que hticlof fuii Inrioce; lios Cypfiis, ulab nbi pariter pi;i'cipil. L'i veuietites a i\ovtuiauis vel
Antioehfutl piicsule ciiliiiaii si- p.ileicillid', ni-i qoa- Motitemtbiis per mamlr. impOsiliouein siiscipiantnr': snl
temis ix A ixaiidri lide pio rnio poneiiat illns silii excepiionem explicatiorem sabjicil in litmc umd ,

hor jus contra priscum morem usurpasse. precler eos, qui si forle a nobis tut illos Irauseuntes re-
c buptizati i.unl : lu si resrptscefites cl fuiham suam cngj-
lo inss. caJlerosque.
d Quid
sibi velil ill al si(6 imru/ine vccniteiiiitr rnrsns Itinles redire lnaluerin' sub loiigu jnrn.tentin: kttitfa-
,

ad episiolx calcem repeiiiuin qiia:ritur. Recurrei et ctione admilleiuti suni. Priiin 'gitursuscii iebatilursuA
in episiola sequenti n. ? ititagrhis (rotttrn Obi Dotlit- ,
iniiigine pasiiiteutia' • quia iiiaiiiisiUis ilnpiiiclialiir ad
nici ilici ci s,.v'ir feria' (qoiiui^ Cltr'is(in> |ihSsns e>l el iiccipiemliitii Siiiriluni sanctutii, ita Ui ntill a ptci i-
resurrexil) per sintfttlas liibtli.madas repnramla i: aqu lciiiuc -alisf.niiosripicrcdtr. Al alii nflti jun sub
Sed magi- ail biiuc loctifti illnsiraiiiloin
pi ;t\lic;iiur. iniagmr, scd snb rc ip-a oe iicdia' ailuiiticlianiur ; |

con aber epistolae 2U, n. "I, ubi inducuntuf Pela-

eit qtna noiinisi sub longa ptrnit. utitr satisfnclioiir, qu;C
gius ac (arlrsiins velmi pervcrsis inslructi, imtnu iuiposiiionftii itianus cxci|iiebai, cis i imiiiiii .io m-
dcstructi Vrrbotum argntiis, sub iitutijine calhiilica' fi- diilgrbatnr. Dupliccm
iuanus iui, osiiiniieinillatll
dei disptitnntes. Ut cnini ibi iinugo ca lu,lii(r ftdei vo- !
aperle distiligtteirS Vi^ilins papa cpil. ^, ad ('rrln-
Calur, quod qiiaiMlaiu Citlttllica: fulci SpPCletH brftl luruni (-eii iu corrupte in vulgatis ci <-inn li rin r ad i

se ffint; iia i'l lnc i|iunl qiiaiiulaio pi;c sc lert | ce Elliriitlin), n.4, cxplicalionriu nnslrain ilttlstfal el
inlciiiia' iniagiiiciii, pirnitniliie iiimqo iicociipaiur. cotilii inal, obi
iisqui irliiptizaii smii parlrr edi-
ilc
Ncc inniieriio bifroceiitttis iiii|M'S,iioiiciii mamfs, qua D cil : non pcr illum imposi^
Qitorinii tiinien icconcilintio
obm hcreliii cnrncii liilclilms siainn socialiaotiir, lioncin iiiniiiis, qna' per iiivocitticiieiii snnrti Spatttts
inuiqinem pceititrniiir Kpperfavil quia nimirilni isia : CipratUr, sed pcr illnii. qna piriutcntic fnirt s acputth
iiopnsiliii ip ;iiiiiI;iiii li.alieliil |HT'iiiicnti:r pii.lc-sin- iur rl stincUr c.itimumoiii* rcsiiiuiio ptr/icilttr.
iiein.Oinciici \iigns'intn lih. 66 Ui.pl. omra Dmia- i l.xeiupla coll. Iladf. prnmtttimus. Il.iii. s Hioo.
'

lisi. c. "i .ippo-iic :ul n letn liiiius p.tptfrati: Manii Cllin alii-' coiliciluis sci ijiiis, Itnn eiliii-, pcru.il-
imp xi noit adliiln retnr ub lurrcsi V'iinnlititt.i, tniu-
>iitiri liiniis. Quutl lilinc non pcniiinit lliiinicnlins, ipiia
qit rxlrn omtttnt culpain cs.ic judicnrentnr. Prvpler
in lirc S-ilas, prn itccessilnt, rl rruudio, pci-
nillla SlllirSt
churiliim nnlan capttlitlhtteM, qcod cst itiir.tiiiitim do- itulli pos-c siq.ra cpi-t. I(j, n. 9 ct III, (aiciiii.
num Sp runn .wii.ll, >i)ir quo iioii v.:len! tul stllnltth ' In vulgalis, qitum per fidcm. Contiiinitis a mss.
qitarumiitti' alin ititttia m hOilitlie faeiint, iirantir, /. ( nc- a!ei particula per. Hic noialur, liaielicorum liilcm
tieis cottettk impnnilin . \lucc inanu^ nnposiiin rcm jurr peilidiain \o. u i, t|iii a llt liil.ifidn llb. cotura
pceiiin-nli.i' n in halicl;al, boe csl vesliiioi sonles, cre- Const. n. 21 nliscitai, rjttidijitiii pnri.r fidem umu.i
bra jcjunia. aluisquc luciuusa' pceuilentuc lalmres et esl, pcrfulia tton fnirr, esti
appaiatus, qinlnis sutijiciebaiitur, quia Hdelint» coe- Httcspdctii quod Donatisia', qtiilius clcilcattts
*
tu scgrrgati, ad euunlcni nonnisi post longatti satis- bouor tcrvandtis promiltebatur, apud AtiguslinUtl)
 —

551 S. 1NN0CENTII I PAP.E 552

tremur, r|uorum laicos imperfectos, nt dixi, ad . ancti A -Uhl a beatis Apostolis iradiia, in_egravellentserv.iic
Spirims percipiendam gratiam cum pcenilentiae ima- Doniini sacerdoies , nulla divcrsilas, nulla varictas

gine recipiamus ? Gravitas iiaque uia bac atl noii- in ipsis ordinibtis elconsecralionibus babereiur. Sed
lixm coepiscoporum, vel per synodum, si potest, vcl duni unusquisque non qund traditum est, sed quod
per harum recilat oium f.iciat pervenire : ul qua; sibi visum fuerit, lioc tesiimat esse tenendum, inde
ipse tam necessario percontaius es, ei nos tam eli- diversa iu iliversis locis vel ecclesiis aut teneri, aut
inate respondimus, comniuni omnium consensu siu- celebrari videntur; ac fit scandalum populis, qui
dioque serveniur. dmn nescinnt tradiliones antiqnasliumana praesump-
EPISTCLA XXV *. lione corruptas, puient sibi aut ecclesias non con-
Ex Diony-in Exiguo. venire, aui d ab Aposiolis vel apo^-tolicis virisconlia-

I.
h Dc pucis osculo dundo post confecta mysleria. - rietitem induciani (Disl. 5, c. 11 ).

II. Dc nominibus untc preciin sncerdotis non reci- Qnis eniin nesciat aut non advertat,
2. id quod a
tundis. III. Qnod—non dcb:anl bi plizali nisi tib
principe Aposioloium Petro Romanx Eccle. ic tra-
—
episcopo consignuri. IV. Quod rite omni sttbb:ilo
diiiini esl, ac nunc usque cuslodilur, ab omnibus de-
jejunelur. — V. De fcrmcnto, quod civitatis tunium
,.,.., — v
•

, ,. . , .. Tj bere servan ; nec superduci aut iniroduci alimiid,

presbyicns tlirigatnr. VI. De energumcnis bt pi- t>

zatis.— De VII. pccnitentibus. — VIII. De epislo-

quoil auctorilaiem non babeal, ant alinnde accipere
videalur exempluin? praesenim ciim sii manifcsinm,
la S. Jncubi aposloli i/i qua pro infinnis orarc pra'-
inomiiem lialiam, Galiias, Hispanias, Africam aiquc
cipitur.
e
Ex ms. Colbertino 932. Siciliam, et insulas interjacenies, millum insii-

tuisse ecclesias, nisi ens qnos veiierabilis apostolns

I. Vl pacein in ecclesia peractis mysteriis communica-
turi sibi invicem tradant. — II. Ut nomina offeren- P.trus ani cjii« successores constituerint sacerdoies.

lium non prius, sed intra nnjsteriu recilentur. — III.

Aut leganl, si in bis provinciis alius Aposlnlorum
De consignandis infitnlibus sotis de eonsecrato olco invenitnr, ant legiiur docuisse. Qui si non legnnt,
;

liccre dare episcopis. — IV. De fcrmcmo in die quia i iii- ,11:1111 inveniuiit, oportel eos boc sequi, quod
sancto PaschtB, his tanlum saccrdolibus, qni intrn
Ecclesia Romana cuslodil, a qua eos principium ac-

urbcm sunt. trttdi debere. — V. Dc jejunio stibbnti.

cepis--e non dubiuni esl, ne dnm peiegrinis assertio-

— VI De bis qui posl bapiismiim a dcemonio corri-

mbus siudent , caput instiiutionum videantur

piuntur. — VII. De pceuitentibus qui modus circu

oiniitere.

diem sanclum Puschoe leneri debeal. — VIII. Vt 5. S.Tpe dileciionem liiam ad Urbem venisse, ac
oleitm sanclum non solum sacerdotibus, sed et omni- C nobiscum in ecclesia coiiveni>se, non dubium esl,

bus C.hrislianis, in sua suorumque inccssittttc tin- et qiiem morem vel in conseciaiiilis niysleriis ,

gerc liceut. — IX. Vl pantitentibits oleuin ittnclum, vel in caeieris agendis arcanis teneat, cognovisse.
sicut ct alia sacramentu, pceiiilcnlitv lempare iton Qiiod siilficere f
ad iiiformationem ecclesix lure',

conccdatiir. vel reformalionein, si prrecessores tni mimis ali-

Innocentius Decentio episcopo Eiignbino c
salutem. quid aut aliler tenuerunt, salis certum baberc-
1. Si (Ico p. 4, c 67) iiislituta ecclesiastica, ut nius, nisi de aliqnibus consiilendos nos esse duxis-

De inunguendis infinnis
episl. 185, n. 44, objiciunl
r. .. _i
,
Si ergo oportet ul nas
c i__.- _-._ .....
extra Ecclesium et adversus Ecclesiam fuisse pceniieul ,
:

.
lur. VI.
i. - i„.. _\.o. f —
Uihis codex Colb., Capuano. Alii proha» nol_c,
quomodo post istum poenitenliam apud eos clerici vel Egtib.no. In exeniplis Dmii. nbi legilnr Eugubtno,
eliiim episcopi permi neinus ? Quibns respondel Aitgus- addiiur saluiem, quod et in vulgaiis indc expves-
tinus : Hoc non fierei, quoni nn rerera, quod falendum sniii csl.

est, fieri non deberei, nisi ptcis ipsius compensutione J Gorb. ms. cum unn Colb. iiul Apostolis. Tnni
siinirctur. Fieri auieni bo-non deberet, quia i.lnisii cum i sdem alii lies, vel tipostolicis ip>is, nnn ruis.
noribus non suntdigni, qui reprebensionis experles Dcinde iinus Colb., contraria el non utenda ind cttt.

llllil suot. Jain supra epist. 17, n. 9, Inn centuiii audivinius

a ln edii. Concil. 1. Qtte aulem 25 erat. minc 50. couimendaiiiem regulas veteres, quas ub Apo.tolis vel
Epistolain banc exbilicni Corbeiense exemplar sa:- apostolicis viris tradittis Ecclesiu liomana custodit.
culo sex^o exaraium, ei Code. a QucSnello vnlgaius, Supple lerrasqne. IMariuS iis qoi una lidei com-
L

neciion collectiones DionysiiExi«ui, lladriani I llis|ia " munione ac societaie cuin Giliis copiilabantur, libium
1 1 |L. _- _-.-_«.v.-tl_i..--- ^..--.-•«/. ..^-.../-. _-l.v •
de Synodis_J « .^i-aal^.'.
cum
...,.,
>-. .-. ,,...
iisdem Germani_e ,-n n
_..-. _.] •

na et lsidori. A Dionysiu appellalur epistolu regula

_k L_- _ . . tft
.

scribens, priina; i . . , ^ . , .

ris, aique omiiibus Innocenlii decrelis sub limlis et secunde, Britanniarumque episcopos recensel.
ocio, id esi i, ii, eic , ad vm pra-ponilur. Eam lau- llis si adjung niiiii' varia. Illyrici proviucia>, qaas In-

danl tacito quidem Ionoeeiitii nomine conciliuin llis- noceniius episi. 15, n. 2, suam in eas viceni linfo
palen-e ii aimo 6i9 liabiium c. 7, Parisiense vi ann. coiumiileiis recensei, diceceseon, quse ad Koni.umm
829, lib. 2, c. 27; illo aiuein appellaio Isidorus His- paiii.ircliaimii attinent, satis accurala babebilur euu-
pal. lib. ii OHic. eccl. c 26, Meldeuse comilium meratio. Ex ecclesiis autein al> hoc \iapa noini(iati_i,
iniii. 845 c. 44, et Nicolans 1, epist. alias 2, ap- non desunt qui excipiendam censeani Lugdunensem,
peod. 2. quam neqiie a Petro ne.pie a succi-ssoribus ejns pri-
11
Pro subnexis lilulis, qui ex Dionysianis alque mum sacerdoiem suum accepisse arbiirantur. Scd
codicis a Qicsnello \ulgati exeinplaribus dcscribun- opmionishujusauclor, a quoimmPoiinus priuius cjus-
tnr lios c\bibet veius codex Corbeiensis. 1. De pa- dem eeclesiiB pra-sul vel ordinatus vel inissus sit,
cem quuliler it> ecclesia dure debet. II. De nommibus incouiperiuin esse alibi fatetur.
sibi

recian. 111. De signandts infunlibus. IV. De fer- ' Verbum arbitrarer in priscis edit concil. ut in
mento. V. be baplixatis qui postea a dcemonio vexan- mss. bic additur.
 :

Bba EPISTOL/E ET DECKETA. 554

ses.Qiiilms idcireorespondemiis, non quori lealiqua \ dos faciat, at(|ticeorum oblationes, qunrum nomina
ignorarccredamus, sed ui majori aucloritalevel tuos rccitanda sunt, sua nraiione commendet, quam su-
insiituas, vel si qui aRomanoe Ecclesice insiilulioni- perlliium sit, ct ipsepro luaprudentia recognoscis,
Iius crrant, aut commoneas, aut indicare non difie- ul cujus hostiam necduin Deo offeras, cjus antc

ras, nt scire valeamus qui sint, «f n i aui uovitatcs in- nomcn insinucs, quamvis illi incognitnm sii nibil.

ducunt, aut alterius ecclesix, quam Romance, existi- Prius L ergo ol)lationessunlcommend:ind;e, ac tunc
mani consueiudinem esse servandam. eorum nomina, quorum sunt, edicenda; ut inter sa-
Ckf- I. — 4. Pacem igilur asseris anle confecta cra mysterianominentur, non inler alia, t\ux anle
niysteria quosdam populis imperarc (De consec. praiiiittinnis, ut ip^is mysteriis viam futuris preci-
dist.2, c. 9), vel sibi inter se sacerdoies iradere, bus aperiamns.
cum post omnia, qux aperire nnn ricbco, pax sit Cap. III. — G. De consignandis vero infanlibus
a neccssario indicenda, per quam eonstet populum manifestum est, non abalio, quani ab episcopo fieri

ad omnia, qiuv in mysteriis aguntur atquc in ecclc- licrre (De consecr. dist. i,c. 119). Nam presbyteri
sia celebrantur, prsebiiisseconsensum, ac linita csse liccl c secundi sini saccidoies, pontificatus tamen
pacis concluderitis signaculodemonstrentur. apicem non habcnt (Ivo ».1, c. 2G5). Hoc auiem
Cap. II. — 5. De nominibus vero (De consecr.
p ' ponlificium solis dcberi episcopis, ut vel consi-
disi. i, c. uli.) recitandis, antequam precem sacer- gnent, vel paiaclelum Spiritum tradant, non tolum,

Mcrlin. ac plures mss. necessaria. Non uniis Iiae

a deinde sobdil, O.ationem Dominicam
dici slatuisset,
in rc fuii ecclesiarum usns. In conslilulionibus Apu- idcirco mox precem dicimits. Ivninlem sacrorum
posl
stolorum Clemenlisnominevulgatis lib.n, c.Gl.oft/ ,- mysteriorum parlem euam e0^« s- Socraies lib. vn,
tionem excipit pacis osculum. Iiunio pacis osculum, c. 25, nuncupal. Quocirca Innocentius ac Francofor-
Jiistino mariyreapolog. 2,ad Antoninum Pium, icstc, diensis synodus non probant eos, i|iii cuin Urientali
i|i>:uu oblalionem antecedebat. Precibus finitis, in- ecclesia ante canonem nomina recilabant, seu, ut
qnil, iiiutuis nos oscnlis sttliititmus. Deinde ei, qni fra- Cypriaiuis epist. 10 , ad cleium suum loquitur,
iribns prtvesi, offertur panu ei poculmn aquw et vini. noinina offerebant. Euin lameii usum, quem impro-
Ritiiiii illinn Laodieena synodus can. 19 iia enuntial bant, eiiaui postea inGalliis ;iti|iic Hispaniis recep-
Posleaquam dederit episcopus prcsbyteris osculum pa- lum fuisse antiquus ordo Gallicanus atijiie Mozora-
cis, lunc laici pace.n sibi Iribiient, etita sancta cclebra- IKi in Missale fidem faciunl.

biiitr oblniio. In Mozarabum Missali ad Domiuicam c In vulgaiis desideratnr secundi : quod veliistioris

Adventus pax anie Illalioneni, seu ui loquimur prse- ms. Corb. aliorumque duorum aucioriiaie revoca-
faliunem, indicenda atque oflerenda pnpulis piacscri- mus. lluc special illnd Oplati lib. Qnid diaconos t :

bilur, ul apli sint sncrosnnclis mysleriis Dei interesse, in terlio, quid presbyteros in secuntlo sacerdolio com-
Eadem ratione in quibusdam aliis, puta Snisbe- inemorem ? Ipsi apices et principes omnium epi-
riensis ecclesice jubetur sacerdos diacono et
,
scopi.
subdiacono pacis osculum offerre , quo sint apti d Ita mox dicti mss. Alii \ero libri, Htvc autem
sacrosancti nltaris Domini minisicrh adenque an- pontiftcibus soli.* debcri, ut vel coitsigneiil. Hoc Inno-
,
p
tequam sacra mysleria celebrentur. Ilis suffragalur centii dicium Theologi de jure ordinario iiuerpre-
veius Ordo Galltcanus, in qun collectio ad pucem, laii solenl. Et llieroiiyinus quidcui dial. adversus
seu, post datani, Illationi passim praeponitur.
pacem Lucifer. docet eiim usum, qno in Ecclesia baplizlitus
Notinda Innocentii cautio ac reverentia, i|ua
illa nisi per manus episcopi non accipil Spiritum sanctum,
eiiam episcopo srribens, dc mysteriis dicil, qiuv npc- ad lionorcm poiius sncerdotii, qaitm ad leqis nccessi-
rirc non debeo. Rcc ceite novae heterodoxorum de tatemesse instilulum. Neque soium idem Doctor con-
illis mysteriis npinioni locum non permillit. signaudi jus presbyleris asserere videtur, sed et ejus
Meil. Prius eniin oblaliones sunl commendandce,
i'
iisuin aliquando eis permilli in epistola ad Evangc-
ac lnnc nominaedicenda. ln unoaulem ms. Colb. posl liim innuil, ulii ail Quid enim facil exccpta ortli-
:

verbum commendandas, subjicitur: Etnomina offeren- natione episcopus, quod prcsbyter non faeittt /Cui con-
tiiun non ante nisi infra mysteria recitenlur. Ac tnnc sent.ineiiin esi quod Clirysosiomus homil. n, in i e-
eorum oblationes sunl cdicendte, ul inler sacra, elc., pislolam ad Timollieum, de episcopis scribit Sola :

Iiaud dubie ex marginali nota scholiastis, quem in quippe ordimtlionc superiores sunt, nlque Itoc tantum
suo exemplari, ut in aliero Colb. habeiur, quorum plus qutitn presbyteri liabere vidcnlitr. Gregorins quia
snnt nlilationcs edicendw, pro quorum sunl edicenda, dem lili. iv, epist. 9, ad Jaiiiiaiiimi Caralis in Sardi-
legisse liquel. Quae leetio favereimori, quem Hiero- nia episcopuin scribil Presbytcribiiptizandos ungant
:

nyiniis in Ezechielis caputlS carpendum ccnsuithis in pectore, ut episcopi postmodttm itntiere debeunl in
vcrbis : Mullos compicimtts, qui opprimunt per po- fronte. Veriini ibid., cpist. alias 2i, ad eumdem
lenliam, vcl furla commillunl, ut «V mutlisparva pau- resciibit Percenit quoque ad nos quosdttm scandali-
:

peiibus tribuant, et in suis sceleribus glorieiilur, pu- D zttlos [ttissc, qitod presbyteros chrismate lungere eos
bliceqm di tconus recitet offerentium nomina : Tantuh qni buptizandi sunt prohibuimus. Qiiilius primo re-
OFFERT ILLA TANTUM II. LE POLLICITUS EST , placeill-
, spondet, E/ nos quidem secundumusum veleremeccle-
que silii «rf plausum popuii. Sed apertuui est, Inno- siai nostnv fecimus; iiini addit, Sedsiomnino hac de
centium hujnsn.odi jactantiam non probaie, uipote re uliqui contristanlur ; nbi episcopi desunt, ut pres-
qui velil ul fidelium oblationcs Deo, non populo, byieri elium in frontibus buptizundos claismale langere
ncc publica diaconi recitatione, sed lacita sacerdotis debennt concedimus. Neque his a>lversaiur Gelasius,
oratione commendentur. Priccepuun lllius anno 7D4 cuni ei>ist. 12, c. G, presbyieris praecipit non confi-
Fiancofordiense conciliumrenovavit, eduo decreto ciendi chrismalis, non consignttiionis pontificalis adlii-
dc non recilandu nominibus antequam oblatio offira- bcntliv sibimct tiniperc facuitatem. Aliud esl enim liu-
lur. Quod cniin ibi Ikcc synodus oblalhncm, boc jusmodi facnliateni sibimei arripere, et aliud con-
Innocenlius supra precem vocat. Et utroinie illo no- cessa potestate uti. In commentariis Ambrosii no-
mine iil quud Canonem appellamus inielligitur. Ilmc mine vul^atis in Eplus. c. iv legeie est Apud JE- :

Gregorius Maguus in eadem cpistola adJoannem alias gyptum presbyleri consignanl , si prwsens non sit epi-
M, Indict. v2, ubi proemisit a nonnullis e\posiul»ium scopus. Quihus concinil et quod anliquus auctor
essc, quod oralionem Dominicttm mox post Canonew quaestionum ex utroque Testam. mixtim apud Au-
Pathol. y.x. 18
555 S. 1NN0CENT1I I PAPjE 556
consuelndo ecclcsiasiica dcmonstrat, verum ct illa ^ sacrameiita penitus non celebrari. Quaniiiquc fornin
Acluum Aposiolortim, qure asserit, Pelrum et d per singulas tenenda est liebdomadas proplcr
lectio id,

.loanncm esse directos, qui jam baptizaiis traderenl quod commemoratio diei iliius semper esl cole-
Spiritmn sancluni. Nam presbyleris, sive exlra epi- branda. Quod si piilani, semel aique uno sabbato
scopum sive proesente episcopo cum bapiizant ,
jejunandum ; ergo et e
Dominica, et sexla feria se-

cbrismale baplizalos ungere licel, sed quod ab epi- mcl in Pascba crit utique celebranda. Si aiitem Do-
scopo fuerit consecralum, non tamen frontem cx eo- minici diei ac sextaj feriaj per singulas bebdoma-
dem oleo signare, quod solis debelur episcopis ,
das reparanda imago est ; demenlis csi, bidui agerc
cum tradunt Spiritum paracletum. Verba vero di- consueludinemsahbaloprxtcrmisso ; cumnon dispa-

cere a non possum, ne magis prodere videar, quam rem baheal causam, a sexla videlicet feria, in qua
ad coiisultalionem respondere. Domiiuis passus est,quando et ad inferos fuit,ul ler-

Cap. IV. —
7. Sabbato vero (De consecr. dist. 5, tia die resurgens redderet Iacliti:im post bidtianam

c. 13) jejiinandum esse, raiio evidentissima de- irisliiiam pracedentem. Non ergo nos negamus
monstrat. Nam diem Dominicum
(lvo p. 4, c. 28) si sexla feria jejunandum ; sed dicimus ct sabbato boc

ob venerabilem resurrectioneni Domini noslri Jesu agcndum, quia ambo dics tristiliam Apostolis, vel

Cbrisli non solum in Pascba celebramus, vertim JJ

hjs qui Christnm scculi siini, indixerunt. Qui dio Do-
etiain per singulos circulos liebdomadaruin , ipsius minico bilaraii, non solum ipsum feslivissimum ess^,

dieiimaginem frequentamus, ac sexta feria propicr voluerunl, veruni etiam per omnes bebdomadasfre-
passionem Domini jejiinamiis, sabbatum pralermit- queniandum esse duxeiiint.

lerenon debemus, h quod inler tristiliam alque licli- Cap. V. — 8. De fcrniento vero, quod dieDomi-
tiam lemporis illius videtur inclusum. Nam utique nica per litulos mitiimus, superflue nos consulere

conslal, Apostolos biduo islo et in mcerore fuisse, el voluisti, cum omnes ccclesise uostr;e intra civiialem

proplermetum Judseortim se occuluisse.Quodutiqne sint constiluiae. Qiiarum presbyicri, qnia die ipsa
nondubiumest, in taniunieos jejiinassebiduomenio- propter plebem sibi creditam nobiscum convcnirc
rato(Jo««.xx),ut'tradiiio Ecelesia: liabeai, islobiduo non possunl; idcirco fermentiim ' a nobis confeclum

gusiin. append. tom. III, cap. 101, Iradit In Ale- : Ejusdem Quesnelli ad calceni opornm Leonis specia-
xandria el per lotnm /Egyptum, si desil cpiscopus, lcin de jejutiio sitbbati inecclesitt Romantt Disserta-
consecrttt ( reciius Colb. ms, consignul) presbyler. liiiuem coiisulc, si lubet.
Atque bic usus etiamnum apud Gijjcos oblinet. Ne- C.ipilularium lib. vn, c. 150, ubi habetur, Cnno-
9

que ab eo abhorrerc videlur concilmm Toletanuin I, ,

nibus qnippe jubentibiis biduo isto sacrtimcnta non de-
can. 20, quo statutum esl diaconum non chrisn H'i i ',
'
bcnl celcbr.tri, ad Imiic lociim rcsjiici haud temoic
sed presbylerum ttbsente ephcopo; pioeseule vero, si coii.ieclemiis. Iluuc ipsuin morcm bbro pouliliciili

ab ipso fuerh praiceptitm ; sicut iiec Arausicauuni I, pr.TScriplum esse Uotbomagcnse coucilium ann.
can. 11 , et Epaonense can. 16 , duni lncreiicos 1072 c. 22 memorat.
in morlis discrimine posilos, si calholici csse dcsi- * Supple, jejunii ab Apostolis servuti. Nam proxi-
deranl , si episcopus desil , a presbyteris ciim be- nms de sacrainenlisbiduoanlc resiirrcclimiemDoini-
nedictione cl clirismule consiynnri vulttnt. Ad In- ni non cclebraiis sermo tautiiin in iransciirsn lil, ut-
noce.nl.ium quod ailinci, luiii ex boc, luiii cx su- jiolead asserendum sabbali jejiiniuin unice adjeelus,
perioribus dccrciis ac totius epistola; pvoceniiu ap- idque iipsa oralionis series conlirmal. Ait quidein
parei, boc eum maxime cavere voluisse, ne cccle- Socrates lib. v, c. 22 Ch»i omncs ubique lcrrnnim:

si;e, qua? a Uomana

susceperunt, ad alier.os
lidem ecclesim per sinyulns hebdomndus die sabbati sticra
ab ejusdcm ecclesi?e eonsuetudinc vitiis decliiiarent. mysteria celebrenl, Ale.rnndrini lumen et liomtnii. ve-
Morem illi gerens eonciliiim llispalensc n anno 619 tusltim iritditioncm tccitti, id fncere detrectttnt. Sed
hahitum c. 7 definit, presbyteris non licere nec secus suadenl Gregoiii Gelasiique liturgiic , qusc
chrismu confucre, ncc chrismnte baplizatoritm fran- etiam Quadragesima; sabbalis Missas pra;sciibiinl.
tem siynnre. Ad ipsius quoqiie iinilaiionem Theodul- Nee llieronymus epist. 28, ad Lucinium seripsisset :

fus Aurelianensis episc. lih. de Uapl. c. 17 concludil: De sttbbalo quod quccris, utrum jejiinundnm sit ; el i!e
Quod eryo presbylcris buplizttlos chnsmttte nnyere li- Kuchtiristia, tin ticcipiendn qitotidie, qnvd Iitimance
cel, Spirilum vero stinctum pcr manus imposilioncm ecclcsia; obiervnre pcrhibentur, nisi sacra mysleria,
trialerc nonlicet, tinlitiuus iste mos ub Aposlolis (boc ex quibus Eucliaiisiia percipitur, quoiidie fnissent
est Aposlolorum exeniplo in Aciibus cpnsignaloj e$t
D celebraia. Eunidein Eucbaii-iia: quotidie peroipien-
tnidittis. Neque presbyteris soliiin, scdeiiam choro- il.c iisnm Augiisliniis cpisl. bi, ad Jaiiuaiiiiin, n. i,
piscopis et roncilium 1'aiisicnse vi, anu. 827, parl. tradil. Ex quo scqnitiir, ul elquolidie cclebraia sint
u, c. 27, el Meldeuse anu. 855, c. ii, bane polcs- diviua mysieria. Non enim vulgo exira illorum ccle-
talem neganl. (Jiiocitca Uaae Lmgoiiensis episcopus brationem Euebarisiia nisi ab a;gioiis percipisbatur.
lil. si, cau. 30, docernil Si yuis non ub episQopo,
: Id lorte quod mox attulimus, dixit Socraies, quia
sed a chorepiscopo fuerit confirmaius, reiterttn nliisbe- Romani Alexandrinique, sabbaiisoIeimiiiaicinDomi-
neiliC.ionibus dtbel. Idipsum el Capilulare anni 8Q3, nicaui Iranslaia, utiumque illuni dieni pari religio-
apud B.tltiz. pag. 381, ul Leonis Jll anlea consiilli ne celebrare dcireciarent.
e Dominicum.
auctorilatc fulliiui edicil. In mss. , celAnandiim. Pessime . .

Hinc non sulalrontisiinc.iione, sed et pnyiseiiplis

a aiiteni a| ud Mei l.el Crab., Dominica... celcbrtiiidnm.
' In uno nis. Coib. dcsideralur uuobir, confeclnm.
quorumdam verbnrum ftuiiiiilis Conlirmaliouis sa-
crainentiim peileolum fuisse conficilur. Verum lnc Feruienli nomiiic alii beiieilieliim pancin, qiii Eu—
verba diim louDeenliiis consulio lacet, quant anti- i charistiao vice vero longe plures Eucbaris-
sit, alii

qiiornm fuerit religio ne sacranienloiiim mysleria inlclliguiil. El vero illam in Ordine

liani ipsani bic
retegerenl, palain 1'aoil. llnjtis rei frequentiora suilt lioinano lermenli vocabulo saqiius designari Mabil-
exempla, cumde Eueharislia serino est.
illis lonius nosler observai. Neque verenduin, ne bac
''Ininss. qui (Quesn. bic addit dies) inclusus. postrcma inlelligenlia eorum juvetur opinio, qui
 5,57 EPiSTOL.'E ET DF.CftETA. 5;.s

per ncolythos aecipiunt, ut sc n noslra communio- \ a thcmonio, vitio aliquo aut pcccato intervcnicnte,
no, niaxime illa tlie, non jutlicenl separatos. Quod arripiuntur, « est sollieita tlilcciio lua, si a presby-
pcr " parcecias (ieri debcre non puio; quia nec lon- tero vel diacono possinl aul debcant d designari.
gc porlamla sunl sacramentn (ncc nos pcr cceinc- Qui.d lioc, nisi cpiscopus pr;rceperit, non licei. Nam
leria iliversa constitutis presbyleris destinainus) b ct cis nianus imponcnda omnino non csi, nisi episco-
presbyleri coriim conficientlortim jus habeant alqiie pus auctoritatem dederit id cfliciendi. Utaulem liat,

liccnlinm. episcopi est imperare, ut mnnus eis vel a presbyiero

Cap. VI. — 9. De his vero baplizatis, qni postea vel a c.cteris clericis c
ini[ionatur. Nam quomodo

Eucbarisliain ex fermcnlnio pane olim iu Ecelesia nisi episeopum prcecipere non liceal.
Latina confectnm poianl- Vnlde eniui leve csi quod Innocentiiini iioe loco diaconis, cnin necessitas
inile in opinionis liiijus gialiam dcduciiur nrguinen- tirgel, Coiilirinnlionis adminislramhc potestaiem le.
tiim. Quippe venerandum illud sacramcntum, pr<> cisse Joh. Moiinus iti quodam opere posthumo opi-
illoruin coiisuetudine, qua saene rei ar-
lemporum nalur : sed ejus
cdilor Moretus niillum lnc de
caiiiiui ptofaau legero affeclaliani, tum atl eeclesias sacramento scimoiieiii e>se reete observal. Ver-
illo
mitiereinr, api.osiie vociiuiu cst leiiuentiim, ut r. buiu cvnsignaii, quo supcrius Conlirii nlionis sncra-
quemndmodiiin feriiicnliim in farinam iiiiniis-iitn, menluiii enuntiauir, virum ciudituu lefellil. Sanc i

ciquc eommixluin lolam congluliuai ,

, ila ci. de hoe est fidelibus, non qui in i,isa bap-
bapliztttis,
quoddnm iinumnis nlque coniniunionis niulua: vin- tisini susceptione, sed postea, a diemonio arripie-
ciilum esse sigoilieaieuii'. Ea raliniic i[.se Chris- banliir, qmcslio inslilula esl. Hac autein actale e sa-
tus etiam exira EucharisiUc sacrameniiim in cro baplisini lavacro egressis sacrainenliim Coflfir-
encyelio cpistolarum nd Leonem augustum inis- mationis conferri consuevisse nec doctus Morinus,
saruni cndiee, cpist. 57 , lom. IV C<> xil. Lab. nec ullus antii|iiilaiis peritus ignorat idque doceni :

|iag. 920, fermentum appellatur , ol. idque eon- Tertiillianuslib.de Baptismo e. 7 et 8, Cyprimus
cilinm Chalredonense ah episcopis IMiueniciui ninn- episl. 75 ad Jnbaiaiiuni Ainbrosius lib. de .Vlystei iis
,

liuiic laudntur, quod eos, qui prodigia&e , non e.v Bei c. 7, nieronyiniis Dial. athersus Luciler., Augus-
geniiricc virgine eue nostrum fi;iimei>tum creditnt, de- liiius Serni. 524, Leo pnpa Sern\ 4 de Nat. Duiu..
slruxil. Feinieuli aulein vncabulo ne iiierani eulo- ac longe postea Magnus Scimueiisis episcojiii; in
giani ah liiiiocentio intelligi censcninus, vetal sub- lihello quem de bapiismalis inysterio Caroli Hl.ju6.su
jecia ipsius rnlio, i|iia liunc niillendi lenncnii ritiini coiitinnavit, ac nosler Ednuinilus Marieuc tle Anli-
neque in Eugubinam ecclcsiam, neque iu cseieras, quis Ecel. nl. lo. I, pag. 160, edidil. Quo in opere
quae plures inira iinniii eiviialein tilulos uou habe legimus, Omuibus autem peraciis sacramenlis btiplis-
reiil conveniie docei, quia niiiiinini saeramenta
, malis, itovissimc pen nianiis iinposiiioitetn a snmtno m-
non longe pvrlundtt sunt. Nain eulogiam seu henedic- cerdole scplifortuis gralitv accipiuat Spiriitim :auc-
liun panein sine ullo discriniine longius lerri posse tutn. Prscterea niilluin esi iu lolo hoc capiiulo de
si quis negaret, revincereliir episiolis iuni Paulini C Spirilu sancto verbuia, ciim de co Iiiiii.ccniius silere
Nniani aputl Aiigusliiiiim 24 u. 6, 25 u. 5, el 52 non uhi de Conliriiiaiionis sacr.iiueiilo lo-
solent,
n. 5, necnon ipsius Augiisiini epistola olim 54, niinc qniliir. Deniqne
i|ui superiori capiluloS, n. f>, as-

51, n, 9, in quihus snuclos illos viros ab llalia in seitiit, kpc pitttificibits sulis debeci, ut cel fonsignenl,
Alricam, ac vicissim, benediclos panessibi inviecm vel Iraduiti Spiritimi sanctum, ae presbyleris hanc
in unitatis seu cominuiiionis muuisc symbolum mi- poleslalem negavit, procul aherat ul eaindemdii-
sisse leginius. Fcrmeiiti aulem ad ecclesias niillendi conis concederet.
usiis, qui lorsiian lioinanse civilali peculi aris fuit, Evidens est igilur, rilus quibns ei succui ralnr qui
Melchiatli atliihuilur, uli supia pag. 559 obiervalum a dteinonio ani[iilur, hic expiieari. Hos rilus noster
esi, uhi et [ilura de linc re ilisseruimus. Ediiiundus Marteue de Antiq. Eccl. ril. Iih. m, e. 9,
In exemplis Dion. et Uadr. pa*
• Editi, ptirocliitis. fuse expheni. Nominaliiii vero inler ens, i|iio b ex
roecias seu parrcecitis. ln veteirimo Corb. proicias, veiusto codice liegio 5800, el altero Vinduciiiensi
haud tluliie pro pttroicias. E\ quo colligere est ib:d. pig. 500, descrihit pi aicipiliir ut .acerdos,
;

noii id |.riiniim, sed tempoiis deeursu obtinuisse, ad queiu diiclus liierit eiiergiimeiius, omniu u pee-
ut parochius seu panechias nnliquarii seriberent. caioruni ejus eonfessionem enoipiat, ponat maaum
Hiic autem noinine hic intelligil Innocenliiis eeele- in su.nmitate capilis infirmi, el orueem facial tribiis vi-
sias exlra civitaiem episcopalem sims. Ccemeieria cibus, nc. post i.mltas preces siguct eum ad fcontcm,
quoque npud Uomnnos, utpole quihus corpora inlia ad oculos, ad aures, ad narcs, ad peclus, ttd os, ad
iiiuios coiulere religioni ei.it ,
cxira tiil.es exstiiissc pedei, ad ainbas iuaiiits, piopria iinieni pie membro
nulUis igm.ral. henediclione adhibita. Qoociica nulliis prtipe est
''
Quesn. post veteies edit, concil. nccnon mss. P tlubiliindi loeus, qtiin iiovissiinum lninc riitiin verho
COll. Hisp. et Isid.. itl et picdttjlcri corinti. Duo niSS. dmqnan loiioceniitis notet. Quominus tainen consi-
«f piicibtts cvniin. Pilh., et prccibtt; evrum. Lcclio gnari retiuealur, nibil repugno : nec ililfiteor leetioni
postmiitlum vnlgnla el sanier el poiieniin est mss. huic linere, quod in latidatig 'odicihus a Martenio
i

Innocenliiis prieri rationi, qua sner.inienta in pnice- noslio c\sei'i|iiis [>ng. 5-20 tluplex nlfeinlui' siguandi
cias [lortari nmi decere iheueral, nunc nllernm ad- forniula, nc posirema inscribaiur : Mia cuiisignatio
jicit, qua isiud nec necessaiium ostendit. capitis, cloculormn, sice oiniiium inembrtiriim. Caven-
r
It;i nliquol prob.e nolse niS'.. Al Pilll., Dion et duiu tamen, ne consitj itindi verbiiin bic o sensu, i

Isid., i/HCCMiil dtlrrii,,. qno snpin ca[>. 5 tisiirpari exisiiiueiui'. Forle ad

d
Sic veius codex Corb. cum anliquis Codieis n ulrnmque rem tlislingiiendnio Innocenliii supra c,<n-
Qnesn. vulgnti exein[]|nribiis, iiecnon alin p/obce siynattdi, ntinc dcsignandt verbo USUS esl. Sed hic
110110 111-. tiob Imel legis-e vid>'lur Dinnvsuis, cu- Sive designari sive consignari mnlis, neiili iiiu aliud
jus e\em|iluin Regium eiiniiinuio hnbcl tissiijiiun. lo sonare ttediere videlor, qiiani simples sigiiaii.
casteris aulem libns exslal consignari. Tuin edil. e Corb. ms. inipoiianti r. iHamanus iiupositio quae-
Koin., (/i(«k/ /'nc tf.\i ejriseopis prtxcipre. Qnesn., doin eint nlie speoies. Uoiilquid veio atl jice-
|
oeniti
quotl nisi, sn, nresso hnc prtBter ouiniiiiii codicum nitenliain publiinin alliiiel, epi-copoiiim poteslali
f.iHiseiisinn, hii-egra eril omlio, si nole illud tptod, seinpiT in Eeclesia subjecliiiii liiit. Cbi vero epi-
verbiiin ,c:i ,• sii[>p!eiiliir, aiu eiiin Itegio Dion. sco[uis aderat, cum nl> i[>sn. inm ah ijsiusclero ma-
exemplnri aliisquc nonnullis prxrerMw, Qtntdhvc nus pcenitentibiis im|ieueljaiiir. Cntle (iypiiantis
 .:

559 S. INNOCENTII I PAPjE 560

id lieii sinc magno labore poterit, ui longe consti- ^ lilius inens Coelesiinus diaconiis in epistola sua, essc
tulus energumenus ad episcopum deducatur, ciim a lua dileciione positum illud, quod in beali Apo-
si lalis casus ei in itinere aeciderit, nec perferri ad stoli Jacobi epistola conscriplum esl : Si infirmut
cpiscopum, nec referri ad sua facile possil? b aliiiiiis
in vobis esi ; vocel presbyteros, el orenl super
Cap. VII. — 10. De poenitenlibus auteni, qui sive cum, ungenies eum oleo in nomine Domini : ct ora-
ex gravioribus commissis, sive ex levioribus pceni- tio '
fidei salvabil laboranlem, et suscilabit illum
lenliara gerunt, si nulla inlerveniat aegritudo, quinta Dominns, J el si peccatum fecit, rcmiltel ci (Jacob. v,
feria anle Pascba eis remitiendum Romanse Eccle- 2i ). Quod non est dubium de fidelibus srgrolauiiuus
si;e consuetudo demonstrat ( De consecr. dist. 3, c aceipi vel intelligi debere, qui sancto oleo clirismalis
17 ; Ivo p. 15, c. 10 ; haac Lingon. c. 15). Cxlerum perungi possunl, e
quod ab episcopo confectum,
de pondere avstimando delictorum, sacerdotis est non solum sacerdolibus, sed et omnibus uti Chris-
jttdicare, ut altendat ad eonfessionem pcenitentis, et lianis licet, in sua aut in suorum necessitale f un-

nd fleius alque lacrymas corrigenlis, ac lum jubere gendum. Cseterum (Disl. 95, c. 9; Ivo p. 2, c. 75)
a
dimiiti, cum videril congruam salisfactionem illtid superfluum esse videmus adjectum, ut dc epi-

suam. Vel si quis ir-gritudinem ineurrerit, atqne scopo ambigatur.quodprcsbytcris licere non dubium
usque ad desperationem devenerit, ei est ante lem- g cst. Nam idcirco e presbyleris diclum est, quia epi-
pus Pascba; relaxandum, ne de saeculo absque eom- scopi occupationibus aliis impediti, ad omnes lan-
mutiione discedat. gttidos ire iion possttnt. Caelerum si episcopus aut
Cap. VIII. — 11- Sane quoniam de hoc, sicuti de !
potcsi, atit dignum ducit. aliquent a se visitandum,

ctcteris, consulere voluit dileclio lua, adjecit etiam ct benedicere et h langere chrismale ; sine cunc-

cpist. 10, ad clerum suum, queritur qttod cum in vetustioribus, salvabit laborantem : ubi in vulgalis,
minoribus peccalis agant peccatores pceniienliatn tongo salvabil infiimum.
d
lempore. et secundum discipimw ordinem ad exomo- Editi, si in peccutis fueril, remittentur ei : corri-
logesin venianl, el per impositionem maiius episcopi gunlnr auctoriiate meliorum mss. in quorttm iribus
et cleri jus communionis accipianl ;
nunc crudo lem- exslat, si peccala fecit. Deinde apnd Dion. remiitetur
porc... nnndum pcenilentia acta nondum exomologesi , ci, qnomodo legilur et in antiipio Iialica' inlerpreta-
farta, nondiim manu eis ab episcopo el clero impositu, lionis exeniplaii.
cucliarisiia illis datur. Veruni episcopus, quando Crab. ahique deinceps edili, quo ab episcopo con-
aberai,ac ncc necessitasurgebat,hoc ipsum presby- Merl. etmss.renitenlibus. ApudCraecosoleum il-
fcclo.
teris vel etiam diaconis permittebat. Quocirca cl ludeiiam a presbyterisconfici solerenosierEdmundus
ad cleium suiim iilem Cyprianus epist. 15 scribit Mariene tom. II de Aniiq. Eccl. ril. pag. 114 probat.
Si LL'" " """"""/"/
incommodo
0("* aliquo et infirmilalis periculo
, , r
occupali ' /^ ^ 1 J » &—
ad ungendum. Cx-
fuerinl, non exspeclata priesenlia nostra, aputt presby-
*-• ter;i;,innngcndo. Ventis mss., unge.ndum, seu, ul in
terum quemtumque pnvsentem, vel si presbijler re- plerisque pingilur, unynendum. Neque verogramma-
pertus non fiteril, el urgere exilus cozperit upttd dia- , ticis insolens est verbo uti quartuni casuin adjttn-
etmum qitoque exomotogesin (acere de.licti sui pussinl, gere, ttt vidcre est in his Plauii, Ccelera gum utimur.
nl maiiu ds in pcenilcntiam imposiia, veniant ad Do- Porro ab Innocentii menie aberraut, qui eum boc
minum cum pace. Huc spectat qnod Rcgino lib. i, IocoomnibusChrislianistum se, tum stios oleosancto
c. 296, necnon Burchardus lib. x, c. 155 et
295 et ungendi jus attribuere, et lideles omnes Inijus sacra-
156, velut ex Poeniieniiali Romano proferunt Sicul : menii ministros pra?dicare arbilranlur. Tanlum opi-
enirnsacrificiumofferrenon debcnt nisi episcopi et pres- nionem refutal eorum, qui iinn lorle sibi persuase-
bijleri, sic nec pozniientiuin judiviaatii usurpare debent. rani, olei sancti usum sacerdotibus a quihus confi-
Si aittem necessitasevenerit,el presbyter nonfiierit prw- citur, ila propiiuni esse, ut eo nulli alii ungendi es-
scns, diacouus suscipiat pcenilentem ud sanctam cominu- senl ; ac docet illud ab iis confici, non tit inde ipsi
nionem. Ethoecquidemdepoenitentereconciliando.ubi soli, verum etiam omnes Christiani unganttir. Non-
periculum ntortis imminet, dicia snnt: atlnnocentius dum quippe hic de unctionis niinistto, sed de eo
circa energumenos quamdam ab episeopo potestatem lanlum cui conferri possit, sernio est. Inde ad alie-
iribui posse delinit, quae non presbytero aut diacono ram progrediens quxstionem, an scilicet presby-
holis, ^ed et cwteris clericis competere \ ideatur, inler terorum ita proprium sit hoc sacramentum admi-
quos infimus esl exorcistarutn ordo. Qnod ita intelli- nistrarc, ut illud conferre episcopis non liceat, fal-
gendum, ul eos rilus, quos exercere solis sacerdoti- sam ea de re nonnulloriini opinionem, de qua illum
iiiisconcessttm est,inferiores clerici praclermiserinl. ^ Deceniius consulenduin duxeral, confutat. Et h;ec
dtio mss. Colh. At alii libri, satisfaclionem.
a Ita qiiidemDeceniiiinlerrogaiio, quantumabhorreret ab
Sane si quis. Quam sollicili fuerinl anliqui ne pceni- illorum temporum fide,uiChrisiiani quique infirmos
tentes aulanle congruam satisfactioueiu absolveren- sacrooleo ungere posse crederentnr, aperte indicat.
lur, aut sine reconcilialione el communione des;ccu- 8 Edil. Rom. et concil. post Crab. cum uno ms.

lo discederenl, testis esl, utalios initlam, locis mox Colb., de presbyteris. Merl. cum ca:teris mss., pres-
allatis Cyprianus. lbi etiam sanctus ille martyr de byl ris, quod ita iiitelligiinus, ut siibaudiatur licere.
minoribus peccalis actam pcenitentiam memorat, sed Nec dispiicet quod apud Quesn. presbyteros, eo scil.
bajc ciim gravioribns comparata, quamvis el ipsa inlelleciu ideirvo (a Jacobo) dictumest presbyleros,
:

inoriifera fuerint, minora ac leviora dici haudleme- supplendo vocvl.

h ungerc. Licct supra n. 6 Iegerinms,
Quesn., et
re senliamus.
b Sic potiores mss, ses, quiin hoclocoexpriinendo vlaismtile baptizatos nngere livel : liic lamen in nnllo
ciim antiquo Italica; interpreUlioiiis exeinplari pene veleri codice leperimiis nngere. In duobus mss. de-
omiiinoconsenlinnl. Alexcusi, Infirmatur quis in vo- sideratur tangere; el in eoiiiin altero pro chrismale ,
bis Inducat presbyieros Ecclcsiw : nisi quod Evclesiw
'! exslat clirismure : cui leclioni consentanea esl haec
vox apud Merhnum, ut in reliquis mss. nou exstat. Toleiani 1 concilii, can. 2, ubi statuiiur, diaconum
Tum duoCutb.,ut orenl pro eo : Pilh., el orent pro eo. non chiismare. Loculione aiilem vhrismule tangcre
c Uuiis e mss. Colh. cumPilh. ct laudato ltalie;e Gregorius lib. i, episl. 20, ad Jannuaiium, semel
inlerpretationis exemplaii, in fide : ac deinde cuin acsecuiido uiitur.
561 EPISTOL^E ET DECRETA. 562
taiionc potest, cujus est chrisma 'conDcere. Nnm A scriptnrcs, qui lilierns illas Iniiocenlio conceptis
poenilentibus isinil infundi non polcst, quia genns verbis asciiliunt. Neipie cur ille de maieria lam

cst a saciamenli. Nam quibus relii|na sacramenia ne-

aliundanii lamque anipla uequaquam fusius edisse-
rat, explicare pluribus opus est cum hujusce rei ,

ganlur, quomodo uniim genus pulaiur posse con- raiioneni ipse rediliderii.
cedi ? 2. Qu;e Afris ad Innocentium scribendi causa fuerit
ipsi non siluerunt. Cupere se leslantur, ut in gravi
12. Ilis ergo, fraier charissime, oinnibus qua: tua
adeo tempestale, quam Pelagius atque Coslesiius cx-
dilectio voluit a nobis exponi, proul potuimus, re-
cilarant, de lidei veriiaie ceniores (iant ; atque ut
sponderecuravimus, ut Eeclesia ina Romanam con- sua ipsoruin sentenlia Inuocentii jndicio comprobe-
suetudinem, a qua originem dncii, servare valeat lur eaque ratione staluiis suis lirma sedis apo-to-
;

Iicae accedal aucioriias. Tuin demiiin sperare se si-

atque custodire. Reliqua vero, quae scribi fas non
gnificani, eos qui tam perversa lamque perniciosa
erat, cum adfueris, inierrogati poteriinus edicere. sentiunt, ejusdem sedis auctoriiaii, utpoie idesan-
Eril autein Domini potcnliae, eliam id procurare, clarum Scripturarum aucloritale depromptae (cpist.
tuam Ecclesiam 27, n. 3) » lacilius esse cessuros.
,
ut et et clericos nosnos, qui sub
3. Qiiantum apostolicae sedi deferendum censeant
luo poniilicio divinis fainulaniur olliciis, bcne in- Afri, suis in liileris luculenier probant. Ilinc et ejus
stiluas, et aliis formam tribuas, quam debeant imi- extollendae ansam Innocentius arripuil. In quomo-
lari. Dala xiv kalendarum Aprilium ( Muriii xix, n duin excessisse si cui videatur, arguet eum Augusii-
nus, cujiis judicio, ut supra vidimus, « ad omnia
ann. 416 ), Tlieodosio augusto vn el Palladio b viro
illerescripsiteodein modo, quo fas eral atque opor-
clarissimo consulibus. tebat apostolicae sedis antistitem. » An Augustinus
eselorique Africani ea lanluin, qn;e Innocentius de
MONITUM IN EPISTOLAS SUBSEQUENTES. Pelagio, Ccelestio eorumque consonibus judicavii,
l.Sexepisiolassequentes repraesentant veleresco- non iieni qu:c epistolis 29 et30 de sedis suu: pncro-
dicesqnam pturimiinnovissima Augusiinieditionere- gativa pradoqnilur, approbasse censendi sunt?Ista
censiti, Easdemuna cum subsequentc.32, non soluni eliam ab ipsis comprobata esseex eo colligilur, qnod
colleclionis Isidori, sed ei llispaiue, necnon Codicis scnbunt corum posteri in exordio episiolae, qiuca
a Quesncllo vulgati exemplaria exliibenl. Ipsc Au- Iribus Africae conciliis ad Tbeodorum papam missa,
giisiinus epist. olun 106, nunc 186, iiiiiu. 2, illas pnsimodum in Laieranensi concilio sub Martino I
singiMatim commemorat in bunc modum « Missse : reciiaia est. Ibi euiin quidquid de Romame Ecclesiae
snni iiaque dc hac re ex duobus conciliis, Carlha- digniiaie Innoceuiius epist 29 astruit, iisdem sen-
ginensi ei Milevitano relationes ad aposiolicam se- tenliis, lantiim non iisdem omnino verhis, suo no-
dem... Scripsimus eiiam ad lieatae mcmorise papain mine repctunt (Lnb. i. 6, p. 118). Sed ad coiumen-
Innoceniium, prscter conciliorum relationes, lii- dandani aposlolicie sedis prseslantiam illuslrius nihil
teras familiares ubi de ipsa causa , aliquanto desiderari polcst, quam nund Auguslinus acccptis
diuiius egimus. Ad oinnia nobis ille rescripsil Innocentii liticris serm. 131, n. 10, palam pradica-
eodem modo, quo las erat atque oportebal apo- vit < Jain enim deea causi duo concilia missa suut
:

stolicam sedem. i Noiiiiiialim vero de lniiocenlii G ad sedem aposiolicam, inde etiam rescripia venerunl:
episinlis lib. i conira Jiilianuni c. 4 brec eloquitur : causa finita esi, ulinain aliquando finialur error > !

« Quid euim potuit vir ille sanclus Aliieanis respon- lloc esi, Pelagiana causa duobus in conciliis Afri-
dere conciliis, nisi quod anliquitus aposlolica sedis canis diligenter discussa judicataque est. Cum aincni
ct Romana cum ca-teris lcnet perseveranler Eccle- illis congrual et jiidicium aposiolicse sedis, triplici
sia? > Tum exscripiis quibusdam senientiis, qnas lantae aucloriiatis judicio causadecisa, merito liniia
lnnocenlius in epistolis illis depromii, Julianum sic judicatur.
nrget i lluic responde, imnio ipsi Domino cujus
: 4. Ua concionabatur Angustinus, cum ulrum re-
illeantisies usus est teslimonio. » Iiem lit». n contra scriptis illis slarent Pclagiani, nccne, adbuc incer-
ilnas cpistolasPelagian. c. 4, n. 6, ubi nonnulhi pro- lus cssel ; adeoquc cinn recens in Afiicain perve-
lulil epistolse 29 verba, excl.nnai i Quid ista sedis : nissenl. Aiqui Sermonem illum < babiium ix kal.
apostolicse senteniia clarius ? » Riirsumqne num. 7 octi.bris die Dominica » in velcri codice prsenotari,
verbis aliis cx epistola 30 in ineilio posilis subdil atque anno 417 noiniin kalendarum oclobrium diem
t Quid ad liac dicit ingratus? » SicCcr.lesliuni vocal, in Dominicam incidisse, in nova Augustini edilione
quem ibidem u. 5 fallacisc arguil, cum liis Inno-
ei (ibservaiuin est. Ex quo ct conlicitur, rescripla illa
centii consentire se |iosica coram Znsimo
litieris inense sepleinbri anni 417 uon csse recenliora. Sed
mendaciier respondit. Tot lamque evidentibus ic- nianet ceria eoruni epocba in optime noiae niss. as-
stimoniis Henricus Norisius llist. Pelag. pag.74een- servata, quae < vi kal. februarii post consulalum
suiain refcllit Vossii,< an epistolae isix tanto sint di- Tbcodosii vn ei Junii iv V.C., » bocest 27 die men-
gmc antistite, » post Erasmuin in dubium vocantis, t» sis januarii anni 417 consignaniur. Neque epocham
simulque confuiat senieniiain reeeiiiioris cujusdam, illam ancipilem f.icit, sed poiius conlirmat h;cc al-
i|ui de illarum veritaie pariter videiur ainbigere. lera, quam
nonnulli codiccs exbibent, « vi kal. fe-
Prosperuni, Ccelestinum papam aliosque tacemus lnuarii lionorio et Constantio V. C. conss. > Nain

In iinomss. Colb.,
sacramentorum. Cui favet quod teste PetroArcudio lib. v, c. 4, eo proccssere, ut
in veiustoCorh. legitur sacratorum, Hancquippe lec- non solum inlirmos nulla periculosa agrinidine la-
tioncni mendosani esse, atque inlirmorum inunctio- borantes, sed el pcenitentes bene valentes, adtnbiia
neni noii inler sacrata lanluiii, veriim eliam inler quoque forma sacramenli, non aliter atque infirmos
sacraincnii ab Innocentio compuiari ex subnexis inungant.
perspicuiim esi. Ubi vero lioc sacramentum iis negal ' Ediii, viris clarissimis. Rectius mss. v. c. boc
pceniicniibus, f/ui(ms reliqua sacramenta negantur, est iitro clarissimo : quod in unnni Palladium cadit.
saiis aperic docel nsu tiini luisse receptuni, ui aliis Ulii vero noiarii riris clarissimis expiimere voluiit,
lidelilnis ilra periculuin nioiiis laborantibus con-
( notam eanidem geminant in Imnc modum : rv. cc.
cedcrciin Nam el poenitenlibus, si in desperatam
. qua: iniii dc duobiis consulibus praditari inlelli-
segritudinem incurrissent, reliqua sacramenia sine gitur.
niora conferri supra n. 10 prcecipit. Grteci aniein
563 S. INNOCENTII 1 PAP/E S64

re ipsa Honorius ol Conslanlius aiuio 417 consiilaluin A (uus flrmatnr pontifices ab Ec-
, tjMfl Roinaiios
gesserunt. llanc auiem mnlalloneni liaud lemere congrrgato saliem clerico-
clesiis constiltos noiinisi
senlienms cohtigiSBti (mn opera anliquarii, qui con- rnm suorum ccelu rcspondere consuevisse haclenus
suluiii preeteriii anni loeo, ipsius anni consules, quos vidimiis.
iunc forie ignorabat Innoreniitis, .*ul in:irgincm an- EPISTOLA XXVI.
notarit, lum simpfciiate librarii, t|iii stinoiationeni
CARTHAGINENSIS CONCII.II AD INNOCENTIUM.
illam, nrimreva lecUune sulunoia, in lexiumtrnnsiu-
leril. Porro e sepieni subseiineniiluis episiolis prior l!l sentenliic sua;, qua Pelai/ii Coelestiitjue intpielales
paulo ante 27 et 28 scripta, soii una eiim liis per damnariint, aposiolictc sedis accedat auctoritas. Ac
eunidein Juliiim episcopuni Africanuin nuno4IO la-
irausmissa Qualuor vcm subseqiienles
landcm si Itas itli suas csse «egenl ; quibusvis emum
bente esi.
uno die datas eodentque episeopo Julio deloreiite asscrtoribus aiiallieinn ilecernitur.

perlalse sunt. Ilas et anle mensem ociobrcm aniii Doinino bialissimo ct bonorandissimo sancto fratri
417 Afi is reddilas esse, ex nota Augiisiini Sermoni
131 prsefixa tnnlicilor, mi pneuionuimns. Innocentio papa;, Aureliiis, Numidius, Rusticia-
5. PelrusMarca lib. vn ile Concord. c.
12, n. 3, NUS, " FlDENTlNUS, EvAGIUUS, 1
'
AnTONIUS, PaLATI-
et Joannes Caineiius Dissert. de syimdis in cnusa NUS, ADEODATUS,VlNCENTlUS, PUDLIANUS.TaEASlUS,
Pelaix. habitis Iniiocenl.iuui ad Afros ex aliqua syn-
Tutus, c Pannonius.Victor. Restitutus, aliusltE-
odo Ronnna rescripsisse asseruut sed boc Ani. :

Pagiiisad nnn. 410,n. 19, negat, ac sentenliam suarti *, STITUTUS , RUSTICUS , FORTINATIANUS , AMPELIUS,
vcrbis Auguskini Iib. tvad Bmiifaciuiti conlirmal. d AMBivius, Felix, Donatianus, Adeodatus, Octa-
oed dupltix iila opinio h.iud inagno negoiio compu-
VIUS, SEROTlNUS, e MAJORlNUS, PosTUUMIANUS, CrIS-
nalur. Ntim si Polagii Coelesiiiquc dogmaia sinecon-
r
gregatione synodi damnala fuisse jnctautilius Pela- pdlus, Victor, alius Vir.TOR, Leuciu;, Macianus,
gianis Augustinus lib. iv conl. duns epist. Pelag. c. Fructuosis, FaUsTINIANUS, Quodvultdeus, Cando-
12, ii. 54, hoc eis non negat idem Docior in eodem ;
rius, Maximus, b Meg.v ius, Rusticus, •"
Rufinia-
opere lib. n, c. 3, iisdein luereticis elericos Ronia-
nos proevaricatinnis argtienlilius respooclet « Si, :
Nus,' Proculus, Severus.Tiiomas, Januarius, Oc-
quod absii, ila tunc fuisset de Coelestio vel Pelagio tavianus, Pr.^textatus, Sixtus, Quodvultdeus,
in Roinnna ecclesia judicnium, ul illa eorum dog-
PentadiusJ Quodvultdeus, Cvcrianus, Servii.ius,
inala, qu:e in ipsis ei niin ipsis papa Innoccnliiis
damnavcrat, approbamla cl. lencnda pioniiniiaien-
'-
Pelagianus, Marcellus^Venantius, Didvmus.Sa-
lur ex boc |iolius esset pnevaiicalionis noti Ro-
; TURNINUS, ' BlZAGENUS, GkRMANUS, Gf.RMANIANUS,
inanis clericis inureiidu. » Alvcm undc eiilpueniur l!l
Invenitus, Majhrinus, " Invenitls, Candidus.Cy-
bi clerici, nibil essei, si cilra corum conscientiam
Inooceniiiis adversiis Pelagiuin ac Ccelestium scri- prianus, jEmii.ianiis, Romanus, Afiucanus, et Mar-
psi-set. Has ergu episfcdas sanetus ille papa sine con- Cellinus, "elciileri qui in c< ncilin Eccle^ia: Car-
gregalioue synotli episcoporum e diversis provinciis lliagineiisis adluimn-.
convocaionmi, sed non sine congregatioue clcrico-
rum Romnunnim conseripsil cuque puct iconeilinn- : C 1. Cumexmore rad Carlliaginensein Ecclesiam so-
lur in specicoi pugu.nUcs seiiientice ac mos perpe- ; leinniler vcni semus, atque cx divcrsis causis con-

a Ita niss. un i
exceplo, in qiib Fidentittnus. At Qucsn., hu/iauas. Al Crab. cl edil. Rom. Su/i-
,

editi, FidentiUi, favente CoIIatione Carlliag. in qua nitinus.

Ircs episcopi legriuluf Fitlentii nomine dwiaii. Garncrii conjeclur.c, qua Procitlianus lcgenilum
1

''Apiiil Cr.ib. in niarg. Anlonius : qubd cl liabeiil pulat, liiillus e nosiiis niss. siiffiagatiir. Deinde ex
liic niss. Scd epistola, qua Innocentius Imic rescri- mss. Corb ct Gciiii. alquc nova Aiignslini edilione
psit,in mss. Curb. et Gcrm. Anlonio, llun Autoniiio, snpplctur Sereri nonien, quml in aliis scripiis et
iiiscribilur. cdiiis dccsl.
c Edii. Rom.. rcfragaulibus niss. !n
Panlonitis, i lu uno nis. ut apudQuesn. hic piicniiltitur Uem :

Collatione Caitbag., cap. 120, Pannonius episccpus quod in quiiiqiie apud AugUstin. abesl. In
aliis ul
plebis Puppitttnce legitur. edil. Rom. Ciab. el Meil. bic desidcratur Quodvult-
11
mss. Corb. el Germ. nomcn dcsidefaliir liu-
In ileus. Iminoidem nomenetiam aute in iliSs.lsid.Oinit-
jus episcopl, quiin iisdem m s.iu rescriplo lnliocen- lilur.
tii Ambivius vocalur, noiaturquc in Coilatione C.ir- k
Ita apud Aug. ul in mss. Corb. el Germ. In aliis
ihagin.jC 133, Pisitensis episcopus. At apud Qucsn. aulem Pelagius.
libris,
ut in mss. Pitb., Colb. et cpll. lsid., Avivius, et I
Uiuis ms. Colb., Bazalltinus ; allcr e Valic, Di-
apud Merl., Crab. ut in eilit. Rom., Avinius appel- zaiciius ; duo alii Colb. ac Pilb., <iun cdit. Rom. ct
latur. Qiiesn., Bazaccnus ; Merl. cl Crab., Buzeccnus; Isid.,
e In iino ms., Balecenus. Augustini edilionem scqnimur cuin mss.
Mdjoriattus. Dcinde cilit. Roni.,post
Merl., Voiturianus ; tum cadem editio, Trispulus ; Corb. etGerm. consentienlem.
n
Merl. el Crab., cum mss. Uid., Crispotis. In Collal. 111
Apud August., lnientius.ln edit. Roni.,Qucsn.,
Carlliag. c. 123, Postliumianus episcopus plcbisTa- Crab. el Merl., ut in ins. Pilb., Jurenlius. lsid., Yi-
gorensis ; el c. 128, Crispulus episcopus ecclesia; Voli- ve.ilins. Aliis in mss., Invenitits.
lauiv memorantur. Ediii ac mss. inox dicii,cum quibus Isidorus jani
II

Navar. nis. coll. Isid. Leuciunus. Duo Colb. et

f
consentit, etiam bic ictineut Iueentius vel Juveutitts,
Corb.j ut apud Mcrl., Lcutius. Alius Colb., Lucius, cui voci Qucsii. pnulixil item. Islbi qiiidcin codex •

Collal. Carlhag. favente Vatic, Leon.ius; Germ.,

; Gorb, pr;c se ferl Juveniinitus, sed in nscripto In-
Elculiu.i. Deinde cdit. Roin. Matinus, Merl. Marinus, ccniti nomcii, quod cliam h cduoColb. cl Gcriu. cx-
Crab. Maiiiiianus. In Coll. Cartb. duo leguntur cpi- hibenl, reiinel.
scopi noiiiine Mariuni iiiimopali. Primum in edii. August. aucioiitaie codicuni
Qucsn.ac duoinss. Colb., Maijerius; AliusColb.,
t' Corb. elGeiiu. hic adjecluin csl ettatteri.
Magarus ; Pilh., Meynrius ; Capuc. Coll. lsid., Ma- Mos eis er.it, utcirca inensem Junium vei irea
i' <

gorus; Merl. Crab. et edit. Roin., Maijnrius. Lx mss. auluninuni Carilingiiicm convenucnl. Sed iiiui iis-
Corb. ac Gcrm. necnoii ex edit. Aug. rcvocainus il/e- dem inensibus consianier conveniebnnl. Quapropier
gasius. illud c.t. morc inagis ad lotuui quam ad lempui at-
h Sic
mss. nisi quod in tino Colbert., ul apud tinet.
SCS EPISTOL^E KT DECKETA. 50G
gregala ex nobis synodus liaberetnr ; conipresbyier A naluraliter in corde conscriptam, sive in litteris da-
nosier Orosius nobis littcras sanclorum Irairum et lam. Eamdem quoi|iie legem ad gratiani periincre,
ronsacerdoium nostrorumdedil "Ilerolis el Lazari, quod illam Deus in adjutorium liominibus dedit. II-
quarum formam his constituimus esse subdendam. lam verograiiain, qun, utdicimu est, Chrisiiani su-

Hisergo lectis, Pelagiumet Ccelestium auctores b ar- inus, eujus Apostolus prsedicaior est, dicens, Conde-

gui nelarii prorsus et ab omnibus nobis anatbemandi leclor enim leyi Dei secundum interiorent hominem ;
erroris advertimus. Undc faetum est, ut recensen- video aulem aliam legem in membrii meis repugnan-
dniii peteremus, quid anlc ferme quinquennium su- tem legi menlis meai, et captivanlem mc e sub lege
perCcelesiii nomine hicapud Ecclesiam Carlliagine:i- pecctili,quos est in membrismeis. Miser egolwnw, quis
scin fiierilagitalinu. Quo recilalo, siciil ex c
subditis me liberabil dc corpore mortis hujiis ? gratia Dei per
advertere polerit sanctitas tua, quamvis judicalio Jesum Christum Dominum nostrum (Ram.\u,2!£seqq.)
manifestu constaret, qua illo lempore episcopali ju- nolunl omnino cognoscere, nec aperie quidem oppu-
dicio excisuin boe lantuni vulnus ab Ecclcsia vide- gnare audeiil (I Cor. 11, 14).
rciur ; nibilominus tanien id cominuni deliberatione 5.Sed quid aliud agunt, eum hoininibus animali-
censuimus, hujusmodi persuasionis auctores, quam- bus non perripientibus quaesunt spiritus Dei persua-
Vis et ad presbytcrium idem Ccclestius postea perve- jj dere non eessant, ad operandam perliciendamque
nisse dicalur; nisi haec apertissime aniiheinaverini, jusliliam, et Dei mandala complenda, solam sibi hu-
ipsos anaihemari oporlere, ut si ipsoruni non potue- inanam sufficere possc naluram ? non atlendenles
ril, saltem eurum quiab cis decepti siini vel decipi quod scripium est, Spirilus adjuvat infinnitutem no-
possunl, cognila senientia qu;e in eos lala est, sani- slram(Rom. vm, 26); et, iVon voleniis, neque curren-
las procuretur. Iloe itaque gestum, doniine fraler, tis, scd miserentis esl Dei (Rom. ix, 16) ; et quod
sanctae charitali tuo intiinandum duximus.ui statu- unuin corpus sumus in Christo Jesu, singuli autem
tis noslrae mediocritatis etiam apostolicse scdis adhi- alier alterius membra, habentes donadiversa secundunt
beatur aucioritas, pro lueuda salute multorum, et graliam qum diiiu esi nobis (Rom. xn, v) ; et, Gratia

qiiorumdani pcrversilale eliam corrigenda. Dei sum id quod sum, et gralia ejus in ine vacua noit

2. Id enim agunt isti damnabilibusdispuiaiionibiis fuil, sed plus omnibus illis laboravi : non ego autein,
suis, ut non defendendo, sed potius in sacrilegam sed grulia Dei mecum (ICor. xv, 10) ; et, Grutiits Dco,
superbiam extollendo liberum arbitriuin, niillum re- qni dedit nobis victoriam per Dominuni noslrum Jesum
linquant locum gratiiv Dei, qua Clnisliani suiiius, Chrislum (Ibid., 57) ; ct, Non guia idonei sumus ali-
qua et ipsimi noslrae voluniatis arbilriiini vere lit li- quid coyiture quasi cx nobismetipsis, sed sufficienliu
bcrum, dum a carnalium concupiscenliarum domi- C iiostra exDcoest (II Cor. ui, 5); et, Habemus thesuu-
natiune liberatur, dicenle Doinino : Si ros Filius rum istitm in vasis fictilibus, ul eminenlia viilittis sit

liberaverit, tunc vert libcri crilis ( Joan. vm, 36 ). Dei, cl non ex nobis ( Jbid. iv, 7); et innumerabilia,
d Quod auxilium quoe de Scripiuris omnibus colligere velimus, f
(iile 3 iinpetrat, qu;e est in Chrislo si lo-

Jesu Doniino nostro. Isti aulem asscrunl, sieut a mus non suflicit. Et veremur, ne apud te ista ipsa
fralribtis, qni eliam eorum libros legerunl, cogno- eonimcinorando, 6 ipise majore gratia de sede apo-
vimus, in eo Dei gratiam deputandam, quod lalem stolica prirdicas, inconvenienter facere videamur.
bominis instituit creaviique naturam, quceperpro- Sed ideo facimus, quia eo, quo infirmiores sunnis,
piiam voluutatein legeni Dei possit implere, sive quaquaversus quisquenoslrum verbo Dei praedicando

In niss. Isid., Nerotis, aut Ancrotis. In edil. con- u Edit. Rom. et concil. cumlsid., necnon duobus
cil., Avciolhis. Eral lloros Arcl.ilcnsis, ct Lazarus mss. Colb. et Pitli. in lege.
Aquensis episcopus. Ainlioe sedibus suis pnlsi, cuin f
Apud Aug.
ul in mss. Corb. et Gerni. tempus.
iu Palaeslinam pervenissenl, libelluni conlra Pela- Ciim retinemus fuiims quo vocahulu apud
aliis libris ;

giuiii ei Ccele^iium Eulogio Cxsareensi obtnlcruni alltiquos epistola synodica significari solet. Et eo
cnjus deiude auctoritale Diospolitana synodus anno quidem sensu Aihar.asius Alexandrinse synodi epi-
415 congregaia fuil. Memoralae auiem episcopoium D slolam loiniiin ad Antiochenos inscripsii elconcilinm :

illiiiniii litlorae excideruut. CP. episl. 15, ad Daniastiin, n. 4, xojjlov vocavil An-
b
Verbuni urgui, qimd prins deerat,cumedil. Aug. liocheni concilii epistolara. Ipsius Daraasi synodica
cx Gei ni. siippleinus. lnde qnoijue, ut
inss. Corli. el epislnla 4, ab eodcm concilio CP.- can. 5, tomt no-
et ex nis. Pith. analheinantii, loco aiwihciiuiiznndi, inine designalur. Vocis hujus eodem intcllectu fre-
icsiituimiis. queutior est usus in eoncilio Chalcedonensi, puia
' Kdit. Hoin., ex subseguciilibus. Coiieiiinius alii li- edit. Lab. lom. IV, pag. 187 d, 264 d, 49i e. Volgo
bri, cx subditis. Gcsia illa cpiscup.ilia, qti c epislolae eli nii eleliris epistola Leonis ad Elavianuiii totntu
i

binc siilincxa erant, iuiericruni, iis exceptiis, qu.i! iiuncupatur. Inlerduui eliani lomifi longioris sermo-
M. Mercalor adversns Pelagia-
initio ComniOllilorii uis Coiiipendiuin sonal, eaipie ralinne in pr.claiionc
nos ex illiselquae Aiiguslinua liini lili. n de
delibat, Tolelaui VJII concilii accipitur: ad litleiam vero ul
Pei calo originali c. 5 ct 4, tura lib.de Gestis Pelagii est qiiud seclio. Ad Afros iptud atiiuel, iion aliitd bic
cap. 11, ex iisdeui descriliil. Pr.cierea ab eodem silii vclle videntur, nisise cousueiaeepistohe modura

Dociore in epistola 157, ad llilarium, n. 22, perstrin- exccssuros, si onniia, ipne e re saa suul, tesliuionia
guntiir. ciilligcrenl.
a llaeesenlentia, Quod auxiliiim fides impetiul gum 6 Edii. Itnni. el concil. post Crab., qui majore,
esl in ChrisloJ. D. N. in nissCorb. ci Gcrm. oinil- Concinniiis alii libri, gutv inajore.
titur.
567 S. INNOCFNTII I PAPyK 568
putatur atteniior, crebrius eos paiimur ei audacius A mitlentes, eliam si non baplizentur, habiluros vilam
insurgentes. seternam, ncc pertinerc ad eos, ile quibus Dominus
4. Si ergo Pela;;ius episeopalibus geslis (Diospoli- ait, Venit enim filius hominis qiwrere et salvare quud

tanm synoili), quse in Orienle conlecta dicuntur ,

perierai (Luc. w\, 10) : quia isii, inquiuul, non per-
etiam tucc venerationi ju*te visus fucrit absolutus; ierant , nec esl qnod in eis salvelnr, vel tanlo pre-
eiror lamen ipse et irnpietas, qui-j.iiii mnltos asser- lio redimatur ;
quia niliil esl in tis vitialum, iiikil

tores habet ]ier diversa dispersos, cliam apostolicsc teuelur sub diaboli potestate captivum, necproeis
sedis auctoritate anathemanda esi. Consideret enim " fu^iis eslsanguis, <jui fusus in remissionem legiiur
sanctitas tua, et pasloralibus nobis compalialur vi- peccatoi iim. Quamquam per baptismum Cbristi etiam
sceribus, quam sit pestiferum ci exiiiale ovilms parvulorum >'
fieri redemptionem liliello suo Cceles-
Cbristi, quid istorum sacrilegas dispiilationesneces- lius iu Carlbaginensi eccle.sia jam confessusest. Sid
sario consequitur, ut nec orare debeamus ne inire- multi, qui coruin perliibeiilui' cssevel fuisse discijuili,
nms in lentationem ;
quod Dominus ct discii ulos Ii.tc mala, quibus fundamcnli Clirislianx lidei co-
monuit el posuit in oratione qnam docuil (Matih. vi, iiantur evertere, quacumquc possunl c
affirmare non
15) : aut n e deficiat lides nostra, quod pro apostolo cessant.
Pelro se rogasseipse lesialus cst (Luc. xxn, 5-2). Si R 6. Unde etiamsi Pelagius Ccelesiiusque eorrccli
enim haec possibilitale nalurse et arbitrio volunlalis suni, vel se ista iiumquam scnsissc dininl, et qua>
inpolestate sunt conslituia, quis non ea videat ina- cumque scripta contra eos prolata fueriot, sua csse
niiera Domiiio peii, et fallaciter orari , cum orando negant, neeesl quemadmodum dc mcndacio couvin-
poscuntur, quai nalurse jam ita conditae sufflcienlibus canlur : generaliter tamen, quicumque dogmatizatct
viribus obtinenlur : nec debuisse dicere Dominum allirmat, humanam sibi ad d viucenda peccata , ct
Jesum, Vigilale et orate (Mutth. xxiv, 41);scdtan- Doi mandata facienda, sufficerc posse naiuram, et

tummndo, Vigilate, ne intrelis in tentalionem : nec eo modo graliae Dei, qua: sanctorumevidenlius ora-
beaiissimo Peiro primo Apostolorum : liogavipro tc, lionibus decl.nalur, adversarius invenilur : et qui-

sed, moneo impero ac pratcipio, ne tlcficiat

le, vcl cuinqiie negat parvulos per baptismum Christi a per-
/ides tua (Luccc xxu, 32)? Contradicilnr eliam islo- dilione liberari, et saluiem percipere sempilernam,
rum contentione benedictionibus nostris , ut in anathema sii. Quxcumque autem alia cis objiciuntur
cassum super populum dicere videamur, quidquid non dubilamus veneratiouem tuam, cura gesla epi-
eisaDomino precamur, ut recte ac pie vivendo illi scopalia (Palwslinas synodi) perspexerit , quic in
illa, quxpro fldelibus prccaiur Aposlo-
placeant, vcl Orienle in eadem causa confecla dicuntur, id judica-
Iusdicens Flecto qenuameaad Patrem Domini nostri C turam, unde omnes in Dei misericordia gaudeannis.
:

Jesu Cliristi, exquo onuiis paternitas inccclocl in terrn Ora pro nobis, domine beatissime papa.
nominatur, ul dcl vobis secundum divitias gloriic smr,
virtute corrobornri per Spirilum m, 14). ejus (Eplics. FPISTOLA XXVII.
Si ergo voluerimus, benedicendo, super populum di- MILEVITANI CONCILll AD 1NNQCENTIUM PAPAM.
cere : Dn ilti, Domine, virtutem corroborari per Spiri-
1)1 inimicorum gratias Chrisli pcmiciosam hicrcsim
tuni tuum : islorum nobis dispulatio contradicit, af-
(Hium primum aucloritale sua coerceat.
firmans liberum negari arbitrium, si hoc a Deo po-
scitur, quod in nostra est potestale. Viriule enim Domino bealissimo mcriloque venerabili et in Chris-
e
corroborari si volumiis, inquiunt, possumus ea pos- to bonorando papae Innocentio, Silvanus senex,
sibilitate naluroe, quam uoii iiiinc accipimus , scd Valentinus, Aurelius, Donatus, Restitltus, Ll-
cum crearemiir accepimus. cianus, Alypius, Augustinus, Placentius, Seve-
5. Parvulos eliam propter salutem, quse per Sal- rls, Fortunatus, Possidius, Novatus, Secundus,
valorem Christum datur, bapiizandos negant; ac sie Maurentius, Leo, FaustiniAnus , Cresconius,
eos mortifera ista doctrina in xteruum nccant, pro- MaLCHUS, f
LlTTORIUS, FORTUNATUS, DONATUS,

« Pib. ms., fusus esset ; Isid. neenon edit. Rom. D vincenda tum plurium mss. auctoritaie, tum quml
etconcil. fusus esse, omisso deinde qui fusus : re- iufra episl. 28, u. 15, episcopi quinque rursum scri-
stauranlur i'X melioris nota) mss. Clirisli anleiii san- buni, Pelagium defendere possibilitatem natura: ad
guis in remissionem peccalormn fundendus Mallli. vincenda peccalii et itnpteniia miindntn. Qua prnpterei in
xxvi, 28, legitur. Diospolitana synodo compulsus fuerat fateri, quando
Muedit. Rom. ui apud Merl. perperam hic addi- cnntra lentaliones concupiscenliasque illicitas dimicn-
tur dicunt. lloe ipsum de Coelestio Angusiiiius epist. mus, non ex propria volunlate, sed ex adjulorio Dei
157, n. 22, itaeloquilur Coactusest confiteri propter : provenire mctoriam.
baptiiandos parvulos, quod et ipsis redemptio sit nr- c lu edit. Roin. et Aug. desideratnr senex :
qux
cessaria. Ubi, inquit, quamqiium noluerit de origtnali vox omnibus iiosii
ix in oiiiiiiuiim is mss. exprimilur.
nostris Idem »11-
i'\|o iiiiuiii'. lueni Sil-
peccato nliqnid expressius dicere, tameti ipso ledem- vainus apud Augiisiiiiiim et aJ calceni epistolx 128,
plionis nomine non parum sibi piiescripsil. «ex ecclesim Summensis, ei in fine epistnlae 129,
senex
c Kdit. Rom.
etconcil., possinii astuiia. Vocem prima? sedis prorineiw Numidiae Subscribilur. Pnrro
aslutia removemiis auctorilate oinnium mss. Afris periude est senex atque primus :quia apud il-
J In ins. Corb.
a 1 inanii, ad nitenda, etsccundis los primatus ei deferebatur, qui ordinalione senior
cinis, ad. vitanda : quod et exstal in German. el in crat.
editione Angii&tirii prcelatnm esi. Rctinemus lamen ' Merl. et Crab. eum uno ms.. Lictorhts. Alitfl
509 EPISTOL.-E ET DECRETA. 570
a PONTICANUS, SaTURNINUS, b CrESCONILS, KONOKILS, A Non volentis, neque citrreniis, sed misereniis esi Dei

Lucius, Aueodatus, Pbocessus, Cresconius, Se- (liom. ix, 16); el, Fidelis Detis, qui vos non permiltil

CUNDUS, FELIX, ASIATICUS,

n
RuFINIANUS, FaUSTI- tenlari super id, tjuod potcslis, sed [aciet cum lenlatio-

nus, Servus, Tekentius, CltESCONIUS, Sperantius, ne etiam exilitin, itt possitis suslinere (I Cor. x, 15).
J
QUADRATUS, LUCILLUS, SABINUS, FaUSTINUS, CllES- Frustra eiiam Dominus dixerit apostolo Peiro, Rotja-
CONIUS, VlCTOR, e GlCANTIUS, POSSIDHNIUS, A.NTONI- vi pro te, ne deficint fides tua (Lttctr xxn, 52); el om-
nus, f
Innocentius, Pr.csidius, Crescentius, Felix, iiilms suis, Vigilale et orale, ne inlrelis in tertalionein

Antoninus, Victob, Khnoratus, Donatus, Petrus, (Maitli. xxiv, 41) : si boc toium est polestalis huma.
Pr.€sidius, Cresconics, Laufadius, Delphinus, ex nae. Pueros iiuoque parvulps, h eisi imbuanlur
nullis

concilio Milevilano in Domino sahiiein. Christianae gralise sacramentis,babiiuros vitam aeter-

nam, ' nequaquam Cbristiana praesumplione conlen-
1. Quia le Dominus graii:o sum praecipno munere dunt, evacuanles quod dicit Apostolus, Per unuiii

in sede aposiolica collocavii, lalenuiue noslris lem- lioininein pcccaltiin intrttvit in muitduin, et per pecca-
poribus pr.eslilit, ul nobis potius ad culpam negli- Itim mors, et ita in omnes liomines perlransiil , in quo
gemia; valeat, si apud tuam veneralionem quae pro tiiiines peccaverunt (Rom. v, 12); el alio loco, sicut in
Ecclesia suggerenda sunt lacuerinius, quani ea lu ]{ Adam onittes moriiinlur, sic in Chrislo omnes vivifica-

possis vel fnstiiliosc vel negligcnlcr accipere; ma- buntur (l Cor. xv, 22). Ut ergo alia omiltamus, qua;
guis periculis inlirmorum membrorum Christi pas- contra sanctas Scripiuras plurima dissernnt, haec in-
loralem diligentiam, qucesumus, adliibere digneris. terim duo, quibus omnino tolum quod Cbrisliani
2. Nova quippe lueresis et nimium perniciosa sumus conantiir evertere, qu;e fidelia corda i susti-
b lentat assurgere inimicorum gratiae Chrisii, qui nertnt, non esse rogandum Deuin ni conlra peccali
nobis Dominicam eiiam oraiioncm impiis disputa- nialuin ati|ue ad operandam justitiam sit noster ad-
tionibus conantur auferre. Cuin enim Dominus do- jutor, et non opilulari parvulis ad consequendam
cuerit iii dicamus, Dimilte uobis ilebiia nostra, sicnl vitam aetcrnam Chrisiinnac graiia' sacramentum.
et nos dimiltimus debiloribits noslris (Maltli. vi, 12) : 5. Ilaec insiiiuanies aposiolico peclori luo, non
isli dicunl, posse bominem in bac viia, praeccptis opus baheniiis mulia dicere, el laniam impielaiem
Deicognitis, ad lantam perfeclionem jusliti;e siue verbis exaggerare; cum prncul dubio le k
ista per
adjulorio gratiae Salvatoris per solum liherte volun- moveant, ut ab eis corrigeudis, ne laiius serpant,
tatis arbiirium pervenirc, ul ei nnn siljam neccssa- mullosqiie coniaminenl, vel potius interimanl, dum
rium dicere, Dimitle nubis debita nostra : illud vcro sub noinine Christi a gratia Chrisli penitus alienant,
quod sequilur, .Ye nos inferas in lentalionem (Ibitl , G oinnino dissimulare non possis. Kiijus auiein perni-
13), non iia inlelligendum, tamquam divinum adju- ciosissimi erroris auclores esse perhibenlur Pelagius
lorium poscere debeamus, nc in peccaium lentaii et Coelestius, quos quidem in Fcclesia sanari maln-
decidamus; sed hoc in nostra esse positum poles- mus, quani desperaia salule ab Ecclesia resecari, si

laie, et ad boc implendum solam sufficere hominis necessiias nulla compellal.Quorum unus,id cstCo:-
voluniaiem : lamquani liustra Apistolus dixerii, lestius, eiiam ad presbytcrium in Asia ' pervenisse

edit. concil. posl Rom., Viciorius. Coeteri libri, Li- lur. Leclioni etsinullis favet illud superioris cpislo-
toriitsaut Liitorius. In collniioue Cartbagin. c. 135, las n. 5, promiltentes etiaBSI non baptizentur, Itubi-
Litorius Siitivensis episcopus appcllatur. lnros vitatn wtcnuim. Inde eliani perspietitini eslgra-
a Piih. ms. et uniis Colb., Ponlicianus. Alii duo tiw Cliristianm sacramenta hic baptismuin vocari.
cum Merl., Crab. el Quesn., Pontianus. 1
Pro Garner. suhslit :il nequain : quod
iieqiittquiiin,
b In cdit. lioin. et Ang., Clirislonius. In cdiiis cxiude in Aug. translalum. Ambigtiilas lolle-
edit.
aliisut in omnibus uosiris mss., Cresconius. Alus tur, si legeris pratsumptione nequaquam Christiana.
familiare fuisse Cresconii seu Crisconii nomen lesiis Garner., nonsusiincnt, adjecta parlicula negantc
i

est Collalio Carihaginensis, cui plures diversarum pr%ter vetcruin codicum iidem ac cilra necessiia-
scdiinii cpiscopi inlerfuisse leguniur codem nomine lem.
k Apnd Qnesn. el Aug., te ittt permoveant
donati. D
c
Quinquc e nostris mss. cuiii Merl., Crab. ct Rein ita narr.it Mar. Mercalor Cominon. c. 1
1

Quesn., Rufinus. idit. Baluz. p. 135. Cceleslius de sex capilnlis in

' Rursuin Sabinus, loco Fuusiini, apud Quesn., Carthaginensi concilio accusaius, eaque damnare
Lab., Crab., Merl., ul in excmplaribus l>id. re|ieti- ju^sus, sed nultii modo acquiesceits, ecclesiaslica com-
lur, refragautibus poiioribus mss. miinione privttlus cst. A qita sentenlia ad Romani epi-
Apud Aug., Gignanlius. Hujus autem episcopi :ic
'
scopi examen credidit ttppelLinduin qua mox ideni :

noveni subseqiientiuin nomina propier repei iium ,

appellatione neglecla, Epfiesum Asiceitrbem conteiitlit,
Vicloris vocabuluin, usitato tibrariorum lapsu, iu ibique ausus esl per obreptioneni laettm vresbtjlerii
edil. COncil. prablermiltiinliir. pcere. Antea circu exiltim aiioi 411, lesie Augusii-
1
Isid. m-s. necnoii alii duoColb. cum Pitli. In- iio epist. 157, ii. 22, Carlbagine ronstitutus, in
nocentius, Felix, omissis Pnvsidii et Crescenlii nonii- ejiistlem cirilttlis ecclesia ja u ad presbylerii honorem
nibus. subrepere ctepertU : sed fidetissima libertale fratrum
s Garnerius c priscis Augustini editionibus revo- prcpler lias ipnts conlru Cliristi graliam disputaliones
<'a\it, pertticiosa lcntpesltis inimicorum qrttiice coepit, usque adjudicium episcopale perduclus esi. Kxsiai ad
refragantibus aliis editis ei omnibus inss. eniii Nesiorii epistola apud Mar. Mercatorem pag.
''
lidit. Riuii. et concil., si nullis, quihus stiffra- 151, lioiiorabili et religiosissimo presbylero Cniesiio
gahlur niss. Deindii apud Garii. ei AngUit. iiuioven- inscripta.
5TI S. INNOCENTIl 1 PAVM .ra
dicitur. De quo anie paucos amios quid geslum ftie- A rnine a ftdelibus intelligi ostendunl. Quod item itit,

ril, saneliias lua de Cartliagiuensi ecclesia » mclius hominem posse sine peccato esse si velit, quo sensu
insiruiiur. Pelagiusvero, sicui a quilmsdam fratribus vere, quove, eliamsi non sine errore, tolcrabililer
noslris missaj loqmintur epistolfec, Jerosolymis con- tamen dicatur, explicant.
siiitilns iioiiiiullos fullere asscritur. Verumtainen Doinino beatissimo, meriioqiie lionoraiidissinio fra-
niulto plures, qui ejtis sensus diligentius indagare tri I.nnocentio pap;e, Auiielius, Alvpius, Augus-
potiieruiii, adversus etim pro gratia Clnisti, et ca- tinus, Evodius, et Possidius in Doniino saluteni.
tholicoe fidei verilate confligunt, sed piteeipue sanc- 1. De conciliis duobus proviuciui Carlliagincnsis
lus lilitis tiius, frater et compresbyter noster lliero- alqueNumidia:, ad luam sanclitalein a non parvo epi-
liyinus. Sed arbilramur, adjuvante misericordia Do- scoportim numero subscripias litteras niisimus con-
inini Dei nostri, qui te et regere consulenieiii, el tra inimicos gralia: Cbrisli, <j ui confidiini in virtute
orantem cxaudire b dignatttr, auclorilali sanctitatis suaet creatori noslro quodanimodo dicunt : Tu nos
luaj, c
de sanclarum Scriptilfaruin aiieloiitale de- fecisii liomines, justos aulem ipsi nos lecimus; qui
proiiipttv, facilius eos, qni lam perversa et pcrnicio- naturatn buinanani ideo dicunl liberain, nequxrant
sa seiiliiinl, esse cessuros; tit de correcliono poiius liberatorem ; ideo salvam, ul supeiflniim judicent
eorum congralulemiir, quam contrisienuir interitu, B salvatorem. Tanlum enim dicuut valcnicin, ut suis
doniine beaiissime. Quodlibet aulem ipsi eliganl, viribus semel iu oiigine suoe crealionis acceptis,
ccrte vel aliis, quos plurimos posstini, si ab cis dis- possit per libernm arbitrium, nibil ulterius adjuvan-
simtilelui', snis l:u|tieis implicare, cernit venerabili- te ibitis gratia qui creavii, domare el exsliiiguere

las lua iuslanter et celeriler providendum. Ibtc ad ouiiics copidiiates, lenlaiionesque superare. Mulli-
sanctiialem luam de concilio Numiditie scripta di- que eorum iiisiirgiint adversum nos, ct dicunl ani-
reximus, imltantes Cartbaginensem ecclesiam et
cl
niie noslra: : Non est salus illi in Deo ejus (Psat.
Carthagineiisis provincix coepiscopos nostros, quos »n> 3)- Familia Cliristi qua; dicit, Quando infirmvr,
ad sedem apostvilicain,quam bealus illustras, de bac tunc f
fortis sttm (II Cor. xil, 10); et cui dicit Domi-
causa scripsisse comperiiiius. (Et alia manu : ) Me- nus ejus, Sulus tua ego snm(l's<il. xxxiv, 5), sus-
nior nostri in Dei giatia augearis, doinine beatissi- penso corde cum tiniore ct liemore adjutorium
ine, meiitoque venerabilis et in Cbristo honorande, Doaiini etiam per cbaritatem tu* veneralionis ex-
sancte papa. speetat.
EPISTOLA XXVIII <\ 2. Atidivimus enim esse in urbe Koma, ubi ille

EriSCOPORUM QUINQUE AD INNOCENTIUM PAPAM. (Pclagius) diu vixit, nonntillos qui divcrsis causis ei
Pelagii retegunt ac refutant lnvresim, qua ad cupidita- C faveant : quidain scilicet, quia 8 eis lalia persuasisse
/e.s domandas , tenlaiionesque vincendas, necnon ad perliibetur ;
plurcs vero, qtii eum lalia seutire non
perficienda Dei mandata, solttm sibi natttiam Ituma- crcdunt ;
pra-seitim quia in Orienle, ubi degil,
naiii per liberum arbitrium sttfficce contendebal : gesla ecclcsiasiica facia esse jactanlur, quibiis pula-
uc simbi gratia :i prwdicaret, cum ibi vel libertim tur esse puigalus; nbi qoidcm si episcopi euin ca-
iirbitiium, vel peccalorum rcmissionem , vet legis ibolicnm pronuiiiiarunl , non ob aliud faclum esse
prceceplum inlelligere, aiiudque proprio gratiw no- crcdenduin est, nisi quia se dixit Dei gratiam con-

" Quia scilicet Cai tliaginensis Eeclesia seu syno- 10C, nunc 180, n. 2, ad discrimen siiperiorum, quae
dus superiori epistol:e26 gesla subnexiierat aliciius synodicai suni, familiaris appellalur.
concilii super Ccelestii noniine ante annos (enne f
Umis codex Colb. lunc fortior sum : quod et alter
quinque Cartliagine babiii. Cum et hsec Milevitani prinium videtur babuisse.
concilii epistola, et illa Cailliaginensis per eumdem s lia Quesn. ex ms. Oxon. et exinde nova Aug.
episcopum Jnliuiu delatae, siimil tiinoceiilio iradiia; editio qtiibus cotisentanea
: sunt quse Innoceniius
fuerinl, nilopus eial ul pro intiius inslruitur Garn, resciibil. Al Merl. etCrab., qtti nnbis talta petsuasis-
de suo subslitueret melius instruelur. jj se
perhibenliir : ubi Crab. ad niarg. addidil, qtti vos
b Unus ins., digiiiibiiur.
In iiovam Augusl. editio- et qitiu vos. Exinde edit.
et aliae concil., quia Rom.
nein dignetur, mcra librarii oscitanlia irrepsit. vos talitt Similia pra; se leniiil
persuttsisse perhibent.
c
Isid. clnrum (ex inipeiilia libr.uii, qui
inss., de niss. nisi ipiod pro perlt.beni, iu plcrisque exstat per-
in exeniplari suo legerat de scarum, boc esl de sunc- hibenlur, et in uno Colb. aique altero Vatic. perlti-
luriim. Capucin. secuudis cui is, decluratione sacra- betm lo hoc prxlerca lcgcre cst quia vobis. Unde
.

itiin) Scripluraru n deprompta;. Inde in cdit. llom. com 'iinde coolici possel lixc lcclio quia vobis lalia :

et concil. facium fiierat.de claro Scripiurnrum lu- persuasisse perhibelur. Nempe Pelagiani, leste Possi-
ntine deprompuv. I.eciioneiu sinceriorein suppedilanl dio c. IS perjidium sttrim per sniuti amlAlionem per-
,

meliores mss. Ilic declarant Milevilani toncilii pa- suadere conahuhlur sanctiv sedi. lit i|uod non value-
tres Romani pontificis auctoritatem ipsa Sciiplura- runt peiliceie , boc se peifeeisse mendaciler jacii-
iiiiu auctorilate fulciri, lariinl. lntcr eos autcni quibns piava dngniaia sua
J Rom.
Edit. et Garn. omilttint Cartltagiiiensem lliuii e persuasisse se gloriabanlur, pra;cipuus erat
ecclesiam, et : qu e verba ex aliis libris resti- Xyslus innc presbylei', ac pnslea siiiiinius ponlifex,
tuunlur. cui post deteclain calumniain Augiisiinus epist. alias
e Ab Augustino lib. de Peceato orig. c. 9, et 101, nunc 191, n. 1, ita giatnlalui' Qttid cnim gra- :

epist. olim 47, nunc 213, ad Valcntiiium, n. 12, tius legi vel amliri polest, qua.n giatitv tam pura de-
haec epistola meinoratur nt « tjtiinque episcopis sgn- fensio adversus inimicos cjus, ex oie ejus qui eorumdem
pta. Quociica quinque episcvporum non inale in edit. inimicorum magni momenti pulronus jaclubalur ? Vide
concil. inscripta fuit. Ab eodem Doctorc epist. olim cl ejusdcm episiolaui 19i, n. 1.
 575 EPISTOL/E ET DECilETA 574

lileri, el ila posse honiinem suo labore ae voluntiiie A quem ditissime cffudit snper nos qui ascendit in cce-
juste vivere, ut ad hoc adjuvari Dei gralia non ne- lum, el caplivans caplivilalcm dedil dona homini-
garet. Ilis eniin auditis verbis , calholici aniisiites bus (Tit. m , 6). Hinc enim oranius ul peccalorum
nullam aliam Dei graiiam intelligere poluerunt, nisi tentaiionem supeiare possimus (Ephes. iv, 8), ui

quam in libris Dei legere, el populis Dei pr:edieare Sjiirilus Dei , unde pigrids accepimus , adjuvet in-

consueverunl , eam utique de qua dicit Apostolus, fliiiiilatcni nostram (Rom. vui, 20). Qui auiem orat
Non irritam facio gratiam Dei ; iiam si per Legem et dicil, Ne nos iuferas in lenlalioiiem (Matth. vi, 13),
jnstilia, ergo Christus gralis morluus est (Calat. n, 21) non uiiqne id orat ui homo sit, qued est naiura ;

sine duhio graliam qua jiislificaniur ab iniquilaie ,

neque id omt ul habeat liberum arhiuium, quod jam
et qua salvainur ah infirmitate ; nnn qua crcati su- accepil cuin crcaretur ipsa nalura ; ncque orat re-
miis cuin propria voluntate. Nain si inlellexisseiil iinssioncm peccalorum ,
quia hoc superius dicilur,
illi episcopi eam illum dicere gratiam ,
quam ciiam Dimille nobis debila nostra (Matth. vi,12); neque
ctim impiis bahemus, cum quibus homines sunius ;
oral ut accipial mandaiiim : sed plane oratut lacial

negnre vero cam, qua Cliristiani et filii Dei sumus: miiidalum. Si cniin in tenlalionem inductus liierit,

quis euiu paiienter calholicorum sacerdotum non lioc est, in lenlatione dcfeceiit, facit ulique pecca-

dicimus audiret, sed n ante oculos suos ferrel ? q lum quod est coiilia mandaliim. Urat igilur ul non
Quapropter non culpandi sunt judices, quia cccle- peccet, hoc est, ue quid faciai mali : quod pro Co-
siastica consuetudine nomen grniiio audierunl, ne- rinibiis orat Aposiolus, dicens : Oramus aulein atl

scienles ojiiid lnijiismodi homines velin sux doctrinaa Domimtm ne quid facialis muli (11 Cor. xin, 7).

libris, \cl in suorum solent auiibus spargere. Unde salis apparet, quod ad non peccandum, id est,

5. Non .igiiur de uno Pclagio, qui jnm foriasse ad non male faciendiim ;
quamvis esse non dubiie-
cnrreclus esl, quod ulin mi iia sit! sed de lam mul- lnr ,;
arbitrium viduntatis , tamen ejus potesias non
lis, qnilms loquaciter contendenlibus, et infirmas sulueiai, nisi adjuvetiir inflrmiias. Ipsa igimr oratio,

alque inerudilas animas velut h ci.nvinctas tralicnli- clarissima esl graliae testificalio. Ilanc ille confitea-

bns , (irmas auiem et in fidc stahiles ipsa conico- iur, ct eum gaudehimiis sive rectum, sive correcium.

lione fiiigantihiis, usquequaqne jam plena sunl 5. Dislingnenda est lex et graiia. Lex jubcre no-
oinnia. Aut crgo a lua vencralione accersendus esl vii, graiia juvare. Nec lex juberel, nisi esset volun-

Roniam , ei diligenter interrogandus, quain dicat las : nec gratia jnvaret, si sat esset volunias. Jube-
gratiam, qua faieatnr, si tamcn jam lalealur, ad non lur ut habeamus intellectuin, ubi dicilur, Noliie essc

p 'ccandum jiisteque vivendum homines adjuvari : sirut equus et mulus, iniibus non est intettectus (Psal.

aui hoc ipsmn cum eoper litierasagendiun. Et cum £ \.\ i, 9 ) ; et tamen oiamus ul habeamus inlellec-

inventiis fucrit lianc dicere, quam docct ecclesiastica tum, ubi dicilur, Da mihi intelleclum, ul discam
ct apostolica verilas, tunc sine ullo scrupnlo Eccle mundala lua (Psal. cwin 125). Juhetur, ut liabea-

si.c , sine lalibulo ainbiguitatis iillius, alisolvciidus iniis sapieiitiam, uhi dicilur, Slnlti alitiiiando sapite
csl, liinc est re vera de ejus purgalione gauJeiidiiin. (Peal. Ncm, 8) ; et lainen oralur ui sapieniiam ba-
A. Siveenim dixerii, gratiam esse libcmin aibi- beamiis, ubi dicilur, Si quis uutem vestrum indiget
triiim , sive graiiam esse remissionem peccalornm, sapienlia, poslulel a Deo, qui dul omnibus affluenter ,

sivegraiiamesse legis praeceplum ; nihil eorumdicit, etnon improperal ; et dabituT ei (Jacob. i, 5). Jubelur
quod per subministraiionem Spiritus sancti perli- ul habeamus coniineniiam, uhi dieitnr, A Cum sci-

nel ad concupiscenliam lentationesque vincendas ,

rem quia nvmo potesl esse contiitens, nisi Deus del, et

a Duo mss. Colb. tantum ante oculos : majori qua- lamen aliquid desiderari nianifeslum esi. Qnocirca
diim einphasi. Quomodo Pelagius in memorata syn- editor Romaniis istud inira UnCinos altero cbarac-
odo gratiam Dci confessus sit, Augusiinus lib. de tere adjecit [Uic aliquid deest ejusmodi : Siitt luinbi
:

gestis ip-ins Pelagii C. 6 et 7 expooit siibiodeque , n veslri pmchcli : et tamen oramus eam dari nobis ubi
cap. 10 explieai unde eum ibi subdole graiiam Dei ilicilnr. }Qnod el poslea in qnidiisdam aliis ediliimi-
coiifessuin esse deprehenderit. hus relentum. Addilamenli linjiis loco Quesn. sub-
b Mcrlin. conjitnctas. Edit. Rom. recentioresque
, slilllil : A colttpltitilitis Ittis nrertire, e\ luiucn oralur itt

concil. et Garner., conviclat. Nova Augusiini ediiio, habeamus conliner.liam, ubi diciutr. Neulrum supple-
vinclas. Prirlerimns cum Crah. ac potioribus mss., nieiitum placet. Quo autem pacio resarciendus sit
convinctas qiiiisi simut vinctas. Non displiccret tle-
,
hic locus,ex alio simili Augustini expiscari licei.
vinctas, proplcr illud qund IiinoceiHius cpisi. 31, n. Is Doclor cpist. 147, ad Hilaiium, n «J, idem ar-

2, rcsi'1'ibil Si ergo sitnt aliqni, qnos in defensionem

: gumciiliimpertiaclaiis ila serihil Cumilicil Lex,i\on :

perversitas tanta devinxil. Et liuic quuleni verbo pro- concitpisces, quid videlur nliud imperare nisi ab illi- ,

piusaccedil quod in exemplis Isid. Icgimua, pervinc- citif citpidilatibus coiilineniiam '.'... cl limen cralur itt
tas. habcamiis coiriilien/iflni uti dicitnr, Ciim tiirem qitia ,

c
In eilii. Puim. ei Conoil, bic addilur tibCrum, ex nemo polesl esse aiiilinciis, elc. Moxque concludil :

abiindniiii et pratcr fldein mss. Quod episcopi pnnlo Jitbet ergo Deus ctmlinentiam, ct dttl conliiicniiam. Ad
guperius liberum arbitritan non addiia v<ice volttittatix, menlem igitur Augustini integcr liet Mc nosler lo-
nunc arbitriiim volttntatis, nou prtcmisso CpilhelO //'
cus, si resliluanius Jubeinr ui liabeamns cvntinen- :

freruni, vocaol. HinCet inilio iioin. 5. aiunt Nec tex : lium, ubi dicilur, Non cjiicupisces : et lamcn orulur ttt
jnberil, ni*i UHt ruluiilits ; nec gratia juvaret, si sat habeamus contincntiam, ubi diciiur, Cttm scirem, elc.
essct voluuias , jiiin sola voluntatis meuiionc facla. Proxima eariiinJcm vocum repelilio, fecunda lacu-
J Ita Merl., Crab. , Garncr. , ac noslii mss. Hic narum seges, huic occasionein dedit.
 :

575 S. 1NN0CENTII I P\PM >:g

hoc ipsumerat sapientiw, scire cujusessel hoc donum : A non nihil essemus, nec i(a essemus aliquid, ut
adii Dominum, el deprecalus sumillum (Sap. vm, 21). cadaver quod non vivit, ani arbor qnas non senlit,
Postremo nenimium longum sit cuncta percurrere, aul pecus quod non inlelligit; sed bomines, qui ct
jubetur ut non Faciamus malum , ubi diciiur , De- essemus, et viveremus, ei sentiremus, et intellige-
clina a malo (Psal. xxxvi, 27) ; et tanien oratur ul remus ; et de boc lanto benelieio creatori nostro
non faciamus maliim ubi dicitur Oramns anlem ad : gralias agere •'
valeamus; unde merito et ista graiia
Dominum, ne quid facialis mali (11 Cor. xill, 7). Ju- dici poiest, quia non praccedeniium aliquorum ope-
betur ut faciamus boniim, ubi dicitur, Declina a rnm meritis, sed gratuita Dei honitaie donata est
malo el fac bonum (Psal. xxxvi, 27) ; et lamen ora- alia esi lamen, qua prxdcstinati vocamur, juslifica-
tur ut faciamus boniim, ubi dicilur , Non cessamus mur, glorificamur, utdicerc possimus : Si Deus pro
pro vobis oruntes et postulantes (Coloss. i , 9), alque nobis, quis conlra nOs? Qui ftlio suo proprio non peper-
inter caUera, qu;c illis oral, dicil : lll ambuletis di- cit, sed pro nobis omuibus tradidil illum (Rom. viu, 5).

ijue Deo in omne placitum, in omni opere et sermone 8. De liac graiia quseslio verlcbatur, quando ab
bono (Ibid. , 10). Sicut ergo agnoscimus voluntalem liis, quos Pelagius graviter offemlebat alque lurba-
cum liaec praecipiuntur ; sic et ipse agnoscat gratiam bal, dicebatur ei, quod eam suis dispiilalionibns op-
cum petunlur. B pugnaret, quibus assereret non solum ad facienda,
6. Misimus reverentiae luae librum, quem dede- veruin etiam ad perficienda mandata divina, per li-

runt quidam religiosi et bonesii adolescenles servi berum arbilrium bumanam sibi sufficere naiuram.
Dei, quoruin eiiam nomina non lacemus ; nam Ti- Ilanc apostolica doctrina graliam c isto nomine ap-
masius et Jacobus vocantur. Qui , sicut audivimus , pellai, qua salvamnr et justificamur e\ fuie Chrisii.
ei etiam nosse dignaris, ipsius Pelagii exhorlalione De hac scriptum est JVoii irritam facio ijratiam Dei.
:

spem quam babebant in s:cculo rcliquernnt, cl nunc Nam si pcr Leqem justitia, erqo Chrislus qratis mor-
conlinentes Deo serviunt. Qui cum eodem errore tuus est (Galat. n, 21). De hac scriplum esl, Eva-
landem aliquando [>er qu;ilemcumque operam nos- cuati eslis a Chrislo,qui in Lege justificumini, a qratia
Iram Domino inspirante earuissent ,
protulerunt e.vcidistis ( Galat. v, 4 ). De hac scriptum est, Si au-
eumdem librum, Pelagii essc dicenies, et ul ei re- tem gratia, jam non ex operibus ; alioqnin qratia jtim

sponderetur, impendio rogaverunl. Faciiim est : ad non est gralia ( Ptotn. m, 6). De hac seriptum cst,
eosdem rescripla est ipsa responsio (Liber Aunu tini F.i antem. qui tiperatur, merces non imputatur secutt-
de Natura et Gratia) ; agenies gratias rescripserunt dum qratiatn, sed sccnitdttm debitum : ei autem, iiui iton

(Episl. apud Auijuslin. nunc 1G8). Ulrunique misi- operatur, credcnli aitlem in enm, qtti juslificat impiitm,
inu.', et cui responsum est, et quod responsum est. C deputatur fidcs ejus ad jusiitiam (
liom. iv, i ). Et
El ne nimium essemus onerosi, signa fecinnis hir> lo- multa alia, quse melius poles ipse meminisse, et in-
cis, ubi pelimus inspicere ue graveris ,
quemadmo- lelligere prudentius, et illustrius prxdicare. Illam
dum, sibi objecla quoestione quod gratiam Dei nega- vero gratiam, qua creali sumus homines, eliainsi
rei, iia respondit, ut eam esse iioii diceiei, nisi na- iia appellandam non immerito inielligimus, niirum
lurain in qua nos condidit Deus. est lamen si ita appellatam iu ullis legitimis, pro-
auiem hunc esse suiim lihrum negal, aut
7. Si pheiicis, evangelicis, apostolicisque litieris leginius.
eadeni in libro loca, non contendimus anathemet :
9. Ciim itique de hacgratia, Cluisiianis fidelibiis
illa, et eam conliiealur apeilissinie gratiam, quam caiholicisque notissima, illi objicereiur qusestio, ut
doctrina Chrisliana deinonstiai, et pradicat e^se eam oppugnare desinerel qnid est quod cum boc
;

propriain Christianorum , quae non est nalura, scd sibi in libro suo velui ab adversante persona idein
qua salvaiur nalura a qux naluram nou
: auribus ipse objecisset, ut se respondendo purgarei, nihil

sonaiile doctrina, vel aliquo adjumento visibili fo\et aliiul rcspondii, nisi nainram d creaii hominis re-
sicut plantaior quodam modo et irrigatorextrinsecus, feire gratiain creaioris, atque ita se dicere, sine
sed subministralione Spiritus et occulta misericor- peccalo impleri posse juslitiam per liberum arbili iiun
dia, sicul facit qui dat incrementum Deus
ille, D cumadjutorio divinae gratine, quod Deus hocdederit
(i Cor. m, 7). Elsi enim quadam non improbanda homini ipsa possibiliiaie naiurce?
ratione dicitur gratia Dei qua creati sunms, ut 10. Cui merito respondelur : Ergo evacuutum cst

locus in novissima Augusiini edilione e

» lia hic qnod in se exhibere ac
creatoris. lslud referre, id est
ms. Vaticano, cui ei duo Colb. favcnt, inslauralus repneseniare. Ipsa Pelagii verha Auguslinus lib. de
fuit. ln aliis aulem lihris, Merlini editione excepla, Nai. grat. c. 51, exscribii ac refert in liunc ino-
ei
desideratur <;ihb naturam... fovet. Ex tribus illis vo- diiin Ipsa non peccandi possibilitas non lam in atln-
:

cibus solani primain Quesn. retinuil. Deinde in trii poteslate, qitam in naturiv necessilale cst. Quid-
iisdein libris, neeiion in Merlini edilione, sicnt plnn- quid in nittnrw. necessitate positum esl, ad nalurwprr-
tatur quodammodo el irrigatur, m>\ quod Quesu. linere non dubitatur auctorem, ulique Deum. Qitoiuudo
particnlani sicut expunxit. ergo absque Dei gratia dici erislimatur, quc.d atl Deiim
b Edit. Rom. agere dcbeutnus : corrigilur ex aliis proprie perlinere monstratur ? Ibi, inquit staiim Au-
libris. guslinus, expressa esl sententia qtuv luiebat. Itleo Dei
« Apud Merl., Crab. et in Augustini editione bic gratiw tribuit non peccitudi possibililatem, quia ejus
adjicitur non immerito. ntttntw Deus auctor est, cui pwsibilitatem tion ?"'<"-
•'
Soliis Qiiein. iintiiruiii crcaii referri ad graliam cnndi inseparabiliter insilum dicit
S77 EPlSTOL.K ET DECKETA. 5"8
sctintliilum crucis [Galat. v, 11). Ercjo Christits gratis tnni fidei nlique eumdem, qucm el illi secundum
j^ ( )

mortuus est (Rom. iv, 25). a Num cnim, si nnn mo- quotl scriplum cst (II Cor. iv, 13 ), Credidi propter
reretur propter ilelicia noslra cl resurgeret proptcr quod locutus sum, et nos credimus, propler quod et lo-
justilicationem nostram, ncc nscenderet in altum quinutr ( Psal. cxv, 1 ). Inde esl, quod ail ipse nie-
ct Ciiptivans captivitatem darel dona hominibus, ista dialor : Abraham concupivit videre dicm meum; et

naturx possibiliias, quam defendit, in liominibus vidit, el gavisus est(Joan. vm, 60). Inde Melchise-
non esset (Eph. iv, 8; Psal. lwii, 19)? An forle dech, prolalo saeramenlo mensa; Dnminic»', novit
Dei mandaliim decrat, et ideo Christus mortuus est? xternum ejus sacerdotium Ggurare (Gen. xiv,18).
iiiinio jam el lioc erat sancium el justum et bonum .lam vero d;ita in litieris Lege, quam dicit Apostolus
(Rom. vit, 12).Jam dicium fuemt, Noit concupisces subinlrasse ut abundarel deliclum (Rom. v, 20),
(Exo<l. xx, 17); jam dictum fuerat Diliges pioxi- , ct de qua dicit : Siergoe.c Lege heredilas, jtim non ex
niunt tuiim lamquctin te ipsum (Levit. xix, 18 ). In quo promissione. Abraluv aulem per repromissionem dona-
sernmnc Aposiolus oinnem legcm dicit impleri vit Veus. Quitt igilur Lex? Transgreisionis gralia
(Rom xm, 9 ). Etquoniam nisi diligat Deum, nemo c posita esl, donec veniret semcn cui promissum est, dis-

diligii se ipstim ;ideo Dominus in his dnobus prae- posilum per Angelos in manu mediatoris. Mediator au-
ceptis tolam legem Prophetasque dicil pendere j} tem unius non est, Deus aulem nnus est. Lex ergo atl-

(Mutlh. xxn, 40). Qu;e duo pracepta jam crant bo- versus promissa Dei '! Absit. Si cnim datci esset Le.t
minihus divinitus dala. An aHernum prxmium jus- qutc possel vivijicare, omnino ex Lege esset juslilia.

titbc promissum nondum erat? Hoc ipse non dicil, Secl conclusit Scriptura omnia sub peccalo, ut promis-
qui in suis lilleris posnit, etiam in veleri Testa- sioexf.de Jesu Christi daretur credcntibus (Gulal.
mcnto regniim ccelorum esse promissum. Si crgo ad Hi, 18, seqq. ). Nonne saiis osienditur hnc actum
faciendam perficiendamque juslitiam jam crat na- esse per Lcgem, ut peccalum agnosceretur, elprae-
ttira; possibililas per liberum arbilrium, jam erat varicalione augerelur ? Ubi enim lex non est, nec
lcgis Dei sancium et jiistnm boniinique mandatum, prtvvaricciiio ( Rom. iv, 15) ; et sic adversus victoriam
jani t rat promissum praemium sempiternum : ergo peccati ad divinam gratiam, quse in promissionibus
Clirislus graiis mortuus cst. est,confugereiur aique ila Lex non essel adversus
:

11. Ergo neque per legem jusiiiia, neque per na- promissa Dei, quia ideo per illam fit cognitio pec-
Itirac possibilitatem ; sed ex fide ac dono Dei per Je- cati, el ex prievaricnlione Legis abundanlia peccati,
sum Chrislum Dominum nostrum iiniiiu mediatorem ul ad liberatinnem quoerantur promissiones Dei,
Dei el homimmi. Qui nisi in plenitudine lemporis quod est graiia Dei ; el incipiat esse in bomine justi-
morluiis esset propier delicta noslra, et resurrexis- C tia, non sua, sed Dei, boc esi, dala dono Dei.
set propter jusiilicationem nostram (Rom. iv, 25) 13. Quam eliam nuncquidam, ignorantes Dei jus-
profecto et anliquorum lides evacuarelur, et nostia. liiiam, sicut et lunc de Judaeis dicium esl, et suam
Fide vero evacuaia, qua; hoinini justiiia remaneat, volentes constituere, justitiiv Dei non sitnt subjecli
cum justus ex fule vivat Hcb. x, 58; Rum. (
i, 17) ? (Rom. x, 3). Per Legem qnippe et illi juslificari se

Ex quo enim per uniini hominem peccatum inlravit arbilranuir, sufficienle sibi ad eam custodiendam li-
in muudiini, et per peccatum mors, ct iia in umnes bero arbitrio, hoc est, jusliiia sua prolata e\ natura
liomines pertransiil, in quo oinnes peccaverunt bumana, nnn donata ex gratia divina, propter quod
(Rom. v, 12) : procul dubio a coriiore mortis bujiis, jusiiiia Dei diciiur. Unde iiem scriplum est: Per
ubi lex *alia repugnat legi menlis (Rom. vn, 21 Lecjcm enim cogniiio peccati. Nunc autem siyie Lege
nemiiicm liberavit aut libcral b sua possibi- Dei manifestata
<'(24), jnstitia est, teslificata per Legem et
lilas, qua; perdita, redemptore indiget; saucia, sal- Prophetas (Rom. m, 21). Cum dicit manifestata cst
\atore : sed gralia Dei per lidem uniiis medialoris osiendit quia et tnnc erai, scd tamquam illa phrvia,
Dei et hominiini, hominis Chrisli Jesu (
I Tim. II, quam Gedcon impetravil, tunc velul in vellere oc-
5 ) ; qui et Deus cum esset, bominem fecit, el ma- culta, nuiic auieni velut iu nrea manifesta (Judic.
nens Deus, bomo factus refecit ipse quod fccit. D vi, 57). Cum ergo Lex sine gratia, non mors peccaii
12. Pulo aulcm quod eum laleai, fidem Clirisli, potuisset esse, sed virlus; sic enim diciiun esi, Acu-
quae postea in revelationem venit, in occulio fuisse Irits mortis peccatum, virlus aulem peccati Lex I
(
lemporihiis pairum nostrorum ;
per quam tamcn Cor. xv, 56) : sicut confugiiint mulli a facie regnan-
ctiam ipsi Dei gratia liberati sunt, quiciimque om- lis peccati ad gratiam, velui in area nunc palemem ;

nilms generis humani temporibus liberari potue- iia pauci ad eani confugiebant velut in vellere lunc
riint, occulto judicio Dei, non lamen viluperabili. lateniem. Hsc vero temporum distrilmtio referlur nd
Undc dicit Apostolus : Habentes aittem eumdcm spiri- altittidiuem divitiarum sapientioe etscientise Dei, de
a Edit. Rom. Non
ct concil., enim. Subinde editis.excepto Ang. oblinuit sua; possibilitas natura.
Merl. et Crah., ncc ascendisset in altum et captivans ; Infra inepisiola 29. Innocentii, n. 5. leciuri sumus,
cdit. Rom. et Lab., nec ascendens in allum, capli- quasi ex nostra in tolum simtts possibilitate (non nd-
vttns. diio natura; vocabulo) perfecti. Vide infra epist.
b In quibusdam mss. mendose, suw vossibilitas. 50, n. 4.
Ilinc antiquario dala occasio secundis cnris in N;t- c Apud Quesn. et Aug. ut in nis. Pith., propo-
vajreo ac forte in aliis addendi natura:. Unde et in sila est.
 ,

579 S. 1NN0CENTII I PAP;E 5S0

qua dictiim est, Qnam inscrutabilia sant judicia ejus, \ pctentes, ut cam ' ei millere ipse digneris. Sic enim

et investigabiles wsejvs (liom. xi, 53)! eam legerc l

Otius non dedignabiliir, magis in illa

14. Quapropier " si ei aiite teinpus Legis, et lein- eum qui misil, quim qui scripsit aiiendens.

pore ipso Legis, justos patrcs ex flJe viventes, non 15. Illud vero quod dicunl ,
pnsse boininem csse

possibilitas naturae iniirinae el lj

indiga: ac vitiatic et sine peccato, et niandata Dei facile custodirc si ve-

snlj peccalo venunulatse, sed Dei gratia pev lidem lit, quamvis cuni boc per adjutorium giaiia; ,
quae

justilieabat, el nunc eadem in apevluin jam veniciis lamen pev incarnaiioncm Unigenili cjus revelala at-

revelata justilicai ; anatliemet evgo Pelagius scvipta que donata e=l , diciiur, tolerabilius dici videaior :

sua, ubi conlva cam, etsi non per contumaciam, la- lamen i|uoniam non immerilo b movcre polcst , ubi

nien per ignovantiam dispulat, possibililatem defen- et quando per eanidein gratiam id efficiaiur in no-

dcndo natur» ad vincenda peccala, et iniplenda his , ut sine ullo prorsus peccato simus ,
ulrum in

mandala. Aul si ea sua esse negat, aut scriptis suis bac vila , quando caro conciipiscil adversus spiri-

ab inimicis suis dicil immissa, qua; sua esse negat, luiii ; an vcro in illa , cuin ficl sermo qui scviptus

anatlieinel ca tamen el damnet patevna exliovlalione cst(fia/n(. v, 17) : Ubi est, mors, victoriu luu? nbicst,

ct aucloriiaie sanctinioniic tua:. Si vult evgo, onero- mors, acuUus tuus '!, aculeus enim mortis peccutum etl

sum sibi ci pevniciosiim discat c Ecclesia: scandalum ]l (

I Cor. xv, 55 ) ; diligenlius pertractamlum proptcr

aufevre : quod scandalum audiiorcs et in perversum alios qiiosdaui ,

qui senserunl , aique in suis linevis
dilecluves ejus usqucqiiaquc spargcve non quiescunt. nienioii.c niandaverunt, eliam in bac vita esse possc

Si cnim cognoveiinl eumdem libvuni, qiicin illius vcl hominem sine pcccaio, non ab inilio naiivitalis smc,

putaiil esse, vel nonint, episcopovum caibolicovum sed convcvsione a peecatis ad jusiiliam , et a ll
via

auctoriiale, et maxiine sanclitalis lua?, quam apud rcpvoba ad bonam vilam ( S. Ambros. in i Lucrn ).

cuni esse majovis pomleris niinimc dubilamus, ab Sic ciiim iiilellexcrunt quod de Zacbaria et Elisa-

codcni ipso esse anaihematum aiquc damnaium ;

beib scripium esl, ambulasse eus in omnibus justifi-

non eos iilterius exisiimamus ausuros, loquendo culitmibus Dvmiiu sine quereltt (Luctrt, b). Iloc quod
contva graliam Dei qua: rcvelala est per passionem dictiim esl sine querela , sine peccaio dicium accc-

ct resiivreciioiiem Chrisii ,
peclora fidelia et siinpli- pcriint , imii quidem neganles , immo eiinn, i|uod

citer Chrisliana tuvbare : sed polius, adjuvante mi - aliis locis in litieris coruni invenilur, pie confilcnles

sericovdia Domini , conccvtantibus nobiscuni cbari- adjiitovium gralia: Domini iioslri , non per nalura-
lalc ac pietaie flagraniibus oralionibus luis, non so- lem spiritiini hominis, sed per principalcm Spiviiuiu

lum ui in aclernum beali, verum eliam justi el sancti Dei. Qui parum vidcntur considevasse, ipsum Za-
sinl, d nou in sua virtutc, sed in eadcm gvaiia con- Q chariam fuisse uiique sacerdolem. Omnes aulem

lisuros. Unde et ad ipsuni scriptam ab uno noslrum tunc sacerdoles neccssc babebant ex lcgo Dei ,
pri-

epislolam.ad quein per quemdam Oiienialem diaco- initus pro peccaiis suis offerre sacrificiuin , dcindc

num, civeni aulem Hipponenscm, tamquain purgaiio- pro populi (Levit. ix, 7 ; llebr. vn, 27 ). Sicul crgo

nissu* c qnoedam scripia transmisit, Iua3 beailiudini nunc '

per orationis sacrifieiuni convincimur non

potius crodidimus dirigendam, melius judicanles et essc sine peccato, quoniam jussi sumus dicere, Di-

" Paniculam si, pro qua Garncr. siibstituit sic, gium vocasse purgationis sua; scripta vel gesta (seu nt
Quesn. penitus expunxit. loquilur Augiistinus epist. olim 252, nunc 170, n. 7,
'•
Edit. Uom. el concil. ac plures mss., inaigntr : quamdam a s,e conscriplam velut dcfensionem suum,
quod factum ex intiujutv ; sic enim verbum indigai qun se di.rit objcctis respondisse Gulluriim ) quae ad
anliipiis pingere placebat. Aiigiisiinum iniseval adulteraia Diospolitanx synndi
c ms. Ecclesia :mendose.Totiim bunc locum
Piili. gcsla. De bis rursum Auguslinus in eodem libro de
Quesn. vulgavit
ita si non vttlt ; onerosum sibi et
: gestis Pelagii c. 29 ita loquitur Qualtbcl purqutionis :

pcrniciosum esse discat Ecclesitr scandalum afferre, suce gestn protulcrit. Neque binc miniis perspicuiim
quod audilores; praMer onmium codicum fideni cl esl, ab episcopis quinquc uniiis noslrum nomine Au-

Innoceniii meniem. Lecii» aiitem, quam niinus vec- giistiniini iiitelligi, ciijus quidem episiola lunc missa

lam judicavil, ciim antecedentibus ct consequenli- excidii, et ad nos non pervenit.

' Quesn. cum uno ms,
bus apprime cob;cvet. Nempe episcopi quimpie Pe- Colb. el Pitli., ul eam emii-
lagio anctores sunt, ut discat quo pacl scandaliim ) tere. Sanior est leclio libroruni aliovum.
k Mcvl. et Crab., quoniam merito qua'ri pntesl. Ke-
et onerosum sibi, et Ecclesre perniciosum
auferat.
aufeveiidiim dubilaul, slaiini ut libriim linuil Quesn. quaii polest : quod in nullo offeiMlinuis
Nec illud
ipsius nomine vulgatum, ab ipsomet damnaium csse ms. Pro qiuvri, Cvab. ad niarg. aniiotavit debere
clisci puli ejus cognovevint. quod et Piib. ms. habet in texiu.
i'
Apud Qocsn. bic addilur vcrbiim connri : quod Apud Garn. et Aug., a vita. Ad eorum, de qui-
11

reclius abest ab aliis libris. bus hic sermo est, opinionem aliquando acecssii Pe-
« Neque bic Quesnello opus cral adjicere verbum lagius. Eum enim Augiistinus epist. oliin 252, nunc

causa. llunc locuin alter ille libvi Aiiguslini de geslis 179, n. 7, islnd ad sescripsisse narral Non diximus :

lit chariula dcfemimiis suw, qinnii m inv.miatur quis ab infnnlia usque ad tetiecluiit,
Pela"ii C. 52 illusival :

quam mihi per qttctndtim Charum noslrwu llipponeu- qui niimqiuiin prccarerit ; sci quoniam u peecato con-
vcrsus labore prvpriti,
sem civcm, Oricnlulcm tiutcm diuconum, iiit-il, fecit cl ijralia Dei tidjitlus potcsl ,

aliquid tptod ittttcr se kubeat quam gcstis episcopttibus absque peccalo esse. Sed in liac sentenlia eimi non
continelur. autein liubeut qcstu, Itmge mclius e$l
Quod seinper sletisse idemDoctor iu cadem epislnh n. 8
ac firmius cnodatius pro calliolica vcritate conlra il-
et probat.
lius hceresis pestem. Lx quo maiiifeslum est, Pela- I» uno e mss. Colb. per orntioncs sacrificiorum.
;
581 EPISTOLjG ET DECRETA. :,s2

millc liobis dcbila nostra (Multli. vi, 12): iti cl Uinc A 17. Csctera qua; ilii objccia suni , sicut gosiis de-
per sacrificia victimariim animalium conviiicelinntur fensa perviderit , ila dc bis procul dubio lua beati-
sacerdotes sine peecato non esse, qui pro suis pec- luclo judicabit. Dabit sane nobis vcniani suavilas
caiis jiibebaninr offerre. Quod si res ila so habet miiissima cordia lui, qnod prolixiorem epistolam fm-
ut per graiiam Salvaioris profieiamus quidcm in bac lassis ,
quam velles , luse misimus sanctilali. Nnn
viia, ileficienie cupidilaie, cbaritate cresccnte ;
pcr- enim rivulum nostiiiin tuo largo fonli augeudo rc-
fundimus scd in bac d non parva lenlalione tem-
liciamur aiitem illa in viia, cupidilate exsiincia, clia- ;

rilato complela : profeclo illucl quod scripluni cst, poris, undo nos liberct cui clieinius , Ne nos inferas
Qui niilus esl ex Deo, non peceat (I Joan. [II, 0), se- in lenlatiouein, uirum etiam nosler licel exiguus cx
cunduni ipsam cbarilalcm dicluni esl, quae sola imn codeiu ,
quo ctiain luiis abundans , einaiiet eapile
peccat. Ad nativitatem quippe ,
qiu» ex Deo est, flueiitoruni , boc a te probaii voluiiius , luisque re-
augenda et perlicienda eharitas pertinel, non ea quse sc.iplis de coninnini pai ticipatione unius gralia?
niinuenda est et eonsumenda ctipiditas qu;e lanien, : consolari.

quamdiu est in membris noslris lege qiiadam sua ,

EPISTOL.V s XXIX.
rcpugiiat legi menlis ( Roin. vn, 20). Sed nalus ex lnnocentius cpi.copis Cartkaginensis comilii vetoribens
Deo , nec obediens desideiiis ejus, nee exbibens J5
eorum udeersus Pelagianos litrreticos doclrii:, m at-
niembra sua arma iniquilalis peecaio (Rom. vi, 13), que sentenliam luiidul ct cvufiruiai.

potesl dicere, Jam non ego operor illud , sed illuil IiNNOCENTIUS f
AuRF.LIO, NuMIDIO, liUSTlClANO , FlM.N-
quod habital me peccntum (Rom. vu, 20).
in tiano , Evaguio , Antonio , Palatino, Adeouato,
16. Sed quoquo modo se babeai isla qmeslio, quia VlNCENTIO, PUBLIANO, TUEASIO, TUTO , PaNNOMO,
clsi non invenilur bomo in hac vila sine peccalo, id Victori, Restitito, 6 alieri Restitito, Ulstico,
tainen dicitur posse (ieri per adjuloiiiini gratiae et Fortunatiano, Ampelio, Ambivio, Felici, Do.na-
Spirilus Dei, quoJ ul fiai, coitanduin alque poi-cen- tiano, Adeodato, Octavio, Sf.boti.no, Majobino,
dum est ; tolerabiliier in eo quisque fallitur ; nee Postiiumiano, Cbispulo, Victori, alleri Victoiii,
diabolica impietas, seil error bunianus est elaboran- Leucio, Mariano, Fkuctuoso, Proculo, Fausti
da ei optauda affirmare, eiiamsi quod affirmat non niano, Quodvultdeo, Candorio, Maximo, Megasio,
possil osiendere. ld enim credii fieri posse ,
qnod Rustico, Rufiniano, Pkoculo, Severo, Tiiom.e,
certe lamlabile esl velle. Nobis auiem snfficii, quod Januario, Ogtavia.no, Pr.ctextato, Sixto, Quod-
nnllus in Ecclesia Dei fidelium reperilur in quolibcl vultdeo, Pentadio, Qlodvultdeo, Cvpriano, Si.ii-
h proveclu excelleniiaque justiliie qui sibi audeai vtlio, Makcello, Venantio, Didvmo,
Pelagiano,
,

dicere, non neoessariam precalionem opationis I)o- C Saturni.no, Rizaceno, Germano, Gekmaniano, 1n-
miniose, Dimiite nobis debila nostra ( Mullli. vi, 12 )
venito, Majokino, Invenito, Candido, Cypkiano,
el dical :e non babere peccatum , nc seipsiim deei- Romaniano, jEmii.iano, Afkicano, Marcellino, et
piat, et in co veritas non sit, quamvisjam sine que- eoeteris, qiti in Carlbaginensi concilio adlucrunt,
rela vivai (l Joun. i). Non cnim c qualecumque eliam dilectissimis fratribus itt Domino saluiem.
tentalionis liumaiuc , scd grave peccatum esl ,
quod 1. In h requirendis Dei rcbus quas oinni cum sol-
in querelam veuii. liciludine decet a sacerdotibus, niaxime a vero ju-

Idcm ms., Quie.t Deo est. AllerColb. cum Pilb. ner. Quesn.Aug., In rcquircndo dc liis rclius. In
et
Ex Dco, nmissis verbis Qui iiulus est. rdii. Rnm. mss. In rcqiiircndis de l,i y C -
el aliqtiot , ,

b Kdit. Ilom. et concil. profcciu excellcnti Qlqve bus. Verius inss. Remig., Coib. ct Gerni., ln regui-
,

ju:,iiiia. Garner. ac m-s. Isid. profcctu , excellentia ,

rcndis Dci rebus , eamque leciioncni ccinlirioai Afro-
alque ju liiia : corrigunlur ex Qucsn. Aoguls. etpo- rtiin cpislobi ad Tbeodoium papam in ci ncilio I.u-
tiorihiis inss. teranensi snb Marlinol, act.2, loni. VI Concil. Labb.
c
Merl, et Quesn. cum uuo ms. Colb. et Pitb., pag. 12S imerla, cujus exqrdium, uii pracnimiuimus,
qualescumque eiian icntaiiones. Veriorest ctfterorum ev liiiiocenlii verbis ac senlenliis cxptessiuii, bic ic-
codicniu lc.clio, qoa cosqui sine qucrcla \ivere pjae- prir-scnlarc juveril. Sic porro incipiiint Magnuiu cl :

dicaniur, a gravibus quidem peccalis scd noa ilem , indeficientcm oiiinibiis Chrislianis (lucnla redundanleiii
a levibtis, qu;e tentatimiescu IVagilitale liiimaua cmi- iipud AiHistolieam setlem consisterc fontcm nulliis aiu-
JJ
trabinius, iniimine.s iiilelligendos esse edocemur. bcjcre ppssit, de quo rieuli prodeunt affluenier uuirer- ,

d In diiobns
mss. Colb., non cum parva. Iu ca:le- suni largissi.: e irrignntcs orbcm Cluistiunoium , cui
ris,non compaici. Apud Augusl., non taincn parra. etium in Iwnore beatissjmi Petri pivniii, decreta pecu-
Al Merl. et Crab. posl superius verbum rcfundimus, linreiii oiuiiem decrevcre reccr, niuini in require.ndis
proxitnp subjiciiinl, rerum eliitm no ler licel exitjiins, Dei RF,BUS,qiUi' omnino et siAlieit. dcbeul, mu.iie, ecro
etc., omissis interniedijs justeque ab ipso prwniiluin c.eaminari ecriice apustolico
« In edii. Conci| -i. Qci:e acileni 29 cral, niinc 7. cvjus vetusta sollicitudo esl lam mala dumiiiire , quani
Edili, cxcepio Aii^'. sec.midiiin Codicis a Ques-
1
proliare laiiilaiiilu. Antiquis eniui regulis lauciluu; e$t
nello vulgati ei UjdQri veiera exempla, Aurelio eiom- ul (juidquid qniimvis in remoiis vel in longittquo positis
nibus .sniic/i. epi&cauis tel eeicis qui in ainciHu Car- oij.r. lur prorinciis, non prius lii:etandu,u vcl ua ipi, n-
thaginensis ecclesiai adfuerunt, singuloiTim episcopo- rfl(iil sil, ni-,i iut noliliaui ulmw sctlis vcstne fuisst t d
ruin noiiiinibns oiuisMs, qtia: iu suiccriorilius inss. duel:,m, ul linjus auctorita, m luissct pronun-
recensenliir. tialio fii;i,areiur, indequi '11111, rcnlcwu ,a- ecdesia? tteJ,-
b lliiu: Itguel ci ti-riiiii isium Itestitutuin
.i I
in epi- ul de natali suo fonle piirdiealionis e.rordium ,1 pg\ ,

Btolas 2(i inscripiioiic desiderari. tlivcrstts lolius mundi rcgiones purilutis iucorruplu: mu-
''
Edit. concil., liiiiuircndo de liis rcbus , Apud Cj9,r- ncant fidei sacra.itcnla salulis.
583 S. INNOCENTU I PAP/E 584

sioque el calholico traclari coueilio, antiqua^ tradi- A borum argutiis , suh imagine catliolicac fidci ilispu-

liimis exempla servanles, et ecclesiaslica: memorcs t.intes , velut pestiferuni exlialanles virus , ut honii
discipliine, vcslrcc religionis vigoreni non niimis niinc num recle senlientiiim in deteriorem partem cnrda
iu consulendo, quain anlea cum pronuniiarelis, vcra corrumpant , lolam vcri dogmaiis qusernnt everlere
ralione firmastis, qui ad noslrum relcrendum appro- disciplinam, Sanandum ergo eelcrius, nc longins
baslis esse jtidicium, scientes quid apostolicnc sctli, d exsecrandus animis morbus irrepat : sicut metli-

cum onines hoc loco positi ipsum sequi desideremus cus , cum videiit liujtis terreni corporis aliquem
Apostolum, debeatur, a quo ipse episcopatus ct tota esse languorcm , magnum sii.t ariis .-cslimal docu-

auctoritas nominis hujus emersit. Qiiem sequentes, menium , si cilo quis illius intervenlu desperatus
lam mala damnare novimus, quam probarc laudanda. cvaJat ; vel cum puire viilnus aspexerit , adhibet
Vcl itl vern, quod palrum inslituta sacerdotali oflicio fomenta , vel csetera quibus illud possil quod na-
cnsioilienies non censelisesse calcand.i, quotl illi non Itr... fuerat vulnus obduci; ac si id manens sanaii
liinnana, sed divina decrevere senteniia, ut quidquid non poierit, ne corpus reliquum sua tabe corrum-
quamvisde disjunclis remotisque provinciis agerelur, pat , ferro ampuiat qnod nocebat, quo reliquum
non prius diieerenl finiendum , nisi ad hujus sedis iniegriim servel ei iniacliiin. Prxcidendum id ergo
noliliam perveniret : ul lola liujus auctoritalc justa B est, quod velut puro sanoque nimiiim corpori vul-

quae fuerit pronuntialio lirmarelur ; indeque sume- nns obrepsil ; ne euni tardius absiergitur , in ipsis

rent cxierte ecclesiae (velut tle natali suo fonte aquse pene visceribus hujiis mali non exh.nirienda post

cuncla; procederent , et per diversas totius mundi seutina considat.

regiones puri a latices capitis incorrupli inanaienl) 5. Nam quid nns dc liis poslbac recitim meniibus

quid praecipere h [ Forte leg. precipereut ] quos xstimemus, qui sibi se puiani debere quod boni
abluere, quos veluti coeno inemundabili sordiclaios, snnt, nec illum considerant, ctijus quotidie gratiam
niundis digna corporibus untla vilaret. consequuntur? Sed jam isii, qui lales stint, nullam

2. Gratulor igitur, eliarissimi fratres, quod per Dei graliam conseqountur ;

c tiut sine illo lantum
IValrem et coepiscopum nostrum Jiilium lilleras ad assequi se possc confidunt, quanlum vix illi , qui ah
nos deslinastis : et cum illis curam geriiis quibus illo poslulant, f
et acciperc proniereniur. Quitl

prasidetis Ecclesiis , solliciludinem vestram pro enim tam iniquum polest esse , lam barbarum , tam
omnitim uiililate monstralis : el per cunclas loiius lotius religionis ignaruin , tani Cbristianis ineniibus

orbis ecclesias omnibus uua quod prosit , decer- inimicum ,

quam buic le negare debere quidquid in

nendiim esse deposcitis : ul suis conslabilita regulis quotidiana gratia consequeris , cui te ipse conflteris

Ecclesia ,
c ei hoc, quo illos caveat, pronunlia- C. debere quod nalus es? Ergo eris libi in providendo
lionis justce lirmala decreto , lalibus patere non pr.estantior, quam 6 poiest in eo esse ,
qui le ut
possit, qui perversis instructi, immo destrticti , ver- esses effecit? h Et cui pules debcre quod vivis,

Edit. Uom. el concil, nccnon Quesn., puri cu- tiationhjmtw firmattt decrelttlibus (Merl., pelere; Crab.,
piih; deinde Merl., incomipli ; Crab., incorrvpte; putere ; edit. Rom. et sequenles, pttvere) non possit.
cselerse, incorrupiw : ex edit. Auj;iist. ei mss. Coi b. Garner. res eca n s lioe quod illos caeettl, retinuit cl
atque Germ. inslaurantur. Htijus exordii materiam pronuntialionis justce firmata decrelalibus pavere non
maxime sunipsit Innoeeniius ex eo quod episcopi possit.Nosira lectio csi Quesn., Aug. ei meliorum
quinque ad calcem epistolae superioris sibi sciipsc- mss., nisi qtiod apud Quesn. expiinclum csl hoc, ct
rant Nonenim rivulum nostrum tuo lurqo [onli re-
: apud Aug. ut in mss. Corb. el Germ. pro putere ,
fundimus... uirum eliam nosier lieet exiguus ex eodem, exstat parere : Sic porro esl intelligetida quasi di- ,

quo cliam tuus abundans emttnel capiie (luentorum, , ceret Innocentius A me deceruendum esse depos- :

lioe ti le probari votumus. < iiis , ut Ecclesia veteribus suis jnm constabiliia rc-
h Ila mss. Germ. et Corb. At pluresalii cuni edit. gnlis, etiam uunc firmatajiisle pronuniiato hoc novo
Rom. el concil., quid prcecipere. Deinde in cotlire tlecreto, quo inemoratos illos liuereticos cavereju-
Germ. quos absolvere ubi in aliis quos abluere. Apud
, heatiir , lalibus deinceps p.ttere non possit sed iis ,

Qtiesn. et Aug. reposiium cst quia prwcipercnt, quos scclusa pcrpeiuo maneat.
(tbluerent. Totuni jtitem liunc locum Gamerius in- ,
d Unuse mss.Colb., exsecraiulis animorum moribus

genio suo plus jcquo indulgens ita edidit unde , : inserpitt. Aller , exsecrandos aniinis morbos inserptit.
aqutis sumerentcceterwecclesim, velut de nulali suofoule Verbum inserpal, edil. Rom. et concil. cum aliquot
a quo cuncla procedunl el per diverfas tolius mundi,
D aliis mss. retinet. Ejus loco nielius mss. Germ. cl
regiones puri capitis incorriiplw nianaiil ; unde perci- Corb. exhibent inreptit.
cwno, etc. Nostra leclio, u Cr.ib.
perel quosveluti in qtta niliil ac deinceps edil. concil. et Rom., 7111«
non veteruin codicum auctoritale integra fulcitur , siitc illo.

erit , si post verba quos abluere , subaudialur debe- f

Rom. et concil. cum mss. Piih. et
Edit. Isid.,
rent. Neque temere sentiamus liic Iriplicem hoini- el Unus codex Colb., ul accipiunt ;
accipiunt. iinde
niiin sese Ecclesiae judicio sistentium classem di- Quesnello ui accipia.nl ]ilacuit. Apud August. ut iu
siingui, et ejusdem Ecclesi;e circa illos judiciorum nis. Corb. accipere, non prajinissa pailicula et, qiuc
triplicem raiionem , ex triplici aquse proprieiate re- cumGerm. et aliis relinetur. Perspicua erit senien-
peiitam , expoui. llla cuim velul aqua iininda inno- lia binicin modum dispo-iia: quiinliim vixilli etiuiii,

xios et iiicoiitaniinaios laniqiiam puros rivulos ultro qui postulant, accipere proinereatur.
in se recipii ; sordidatos vero, sed poenilenies, e Sic mss. At edit. Rom. et concil., quam potesl
abluit; et iocorrectos, qui eam commaculare valeant, is esse.
prudens vitat et respuit. h Garner., Sihuic putes debere. Etliii alii, Et rum
" Editio Rom. et rccenliores concil. exhoc, ac te putcs ei debere. Pelagius laciio noinine bic argui-
deinde cum vetustioribus , quod itlos eavcut pronun- lur: qui quideni posse, velle et esse disiiugtiens, posse
58S EPISTOL^E ET DECRETA. S86
qiiomodo non pnias illi debere tjnod quntidianam A sibi Deum poslulat adjutorcm; qnod nati sumus
ejus consequendo graiiam taliter vivis? et qui nos posse sufQcere nos dicimus , ille Deura ne derelin-
adjutorio negas indigere divino, quasi cx noslra a qualur exorat. f
Non , rogo, manifeste discimus
sinuis in tolnni possibilitate perfecti, quoinodo non quid orenius , euni ille lanlopere beatus , ut supra
adjutorium h ejus in nos, cum tales a iiobis eiiam diximus, vir ne despiciatur exoplat ? Illi enini ne-
csse possumus, pruvocamus? cesse est isia ar»unut, qui illa coBfirmant. David
4. Qui cniin adjutorium Dei negat , vellera inter- enim orationis ignarus, el suae nalurae nescius ac-
rogare quid dicat : nos non mereri , an illum hoc cuseiur, qui cum sciat tantum iu » sua inesse na-
non possc pr;csiare,an nibil esse propier quod tura ; adjutorem sibi Deitm , et assiduuin adjuto-
uiiusquisque boc debeat c potulare? Possc lioc rem , nec illi sufficit assitluum , sed ne aliquando
Deum , opera ipsa leslantur. Et adjutorio quotidiano illum despiciat , oratiouibus pronus exoptnt ; et per
nos egere, negare non possuinus. Hocenim seu bene corpusomnepsalteriiliocetpricdicateiclainnt.Siergo
d provocamus
vivimiis , llt nielius sanciiusque viva- liocilleita u inagnusscil utassidue dicere.ila necessa-

mus; seu prave sentienies a bonis averlimur , ut ad riura confessus esl , ut doceret : queiiiadiinduiu
rcctam redeamus viaui ejus auxilio plus cgcmns. , Pelagius Ccelesiiusi|ue scposila omni responsione
Nam quid tam moriiferum , tnni proeceps videatur vj psalinorum , lalique abdicata doclriua, su.isuros sc
ad casuin tam expnsitum ad omnia pericula, si
, aliquibus esse conlidunt , nos adjutnrium Dei nec
hoc soluni nobis pulantes pusse snflicere quod li- , debere quserere, nec egere; cuni omnes sancii ni-

beruui arhilriiim ciim nasceremur accepimus, ullra liil se sine boc agere pnsse lesteniur?

jam a D.miino niltil qtueramus , id est , auctoris 6. Liberum ' enim arbiiritim olim ille pcrpessus,
noslri oblili , cjus poienii.ini , ut nos osiendamus li- duui suis inconsultius uiiiur bonis, c idens in prseva-
beros, abjuremus ;
quasi jain amplins quod possit ricaiionis profunda demersus esi, et niliil queinad-
dare non habeat , qui le in luo orlu liberum fecit modum exinde surgere possct invenit ; suaque in

ncscienies ,
quod nisi magnis pret ibus giaiia in nos aeieriiuin liberiaie deceptus , hujus riiin.e i jncuisset
iinpbiraia desceudat, ° neqnaquani lerreme labis et oppressu , nisi eum post Cliristi k pro sua gratia
mundani corporis vincere conemur errores , ciim relevnsset ndvenius : qui per nov;c regeneratiouis
pares nos ad resistendum non liberum arbitrium , purilicaiionem, oinne praeterilum vilium sui baptis-
scd Dei soliim fncere possit auxilium ? inaiis lavacro purgavit; etejus lirmans sialum, quo
5. Nam si illcclamnt adjuioiio sibi opus essedi- rectius slabiliusque procederet, lamen suam gra-
vino, qui digne hoc non quaereret , si cui liberum t.iam in posteruni iion negavit. Nnm quamvis rede-
arbilrium plus prodessei ;
quippc euinvir bealusel Q misset hominem a pricterilis ille peccatis , tainen
jam eleclus a Domino nihil egerei , tnmen iia Deiun sciens iteruin posse peccare , ad lepnrntionem sibi,

deprecatitr, poslulans : Ailjulor mensesto, ne dere- quemadmudum possel illiim ei posl isia corrigere,
linquas me, neque despicias mc, Deus saluiaris tneus mult.i servavit : quotidiana puestat ille remedia ,

(Psal. xxvi, y) : nos nobis liberum arbilriura , ille quibus nisi freti conflsique nilamur, nullatcnus vin-

in naturu velle inarbitrio et essein affectu conslilue-

, vocarc : refragantibtis aliis libris , ex quibus liquet
bat. Tum
posse ad Deuin naiurae aiiciorem proprie djuifrcm a verbo exoptat regi.
vi.rnlitiliiin
periinere ita Inrgiebaiur, ut vtliect esse sen agere h Aliquoi mss. ciiin Qiicsn., necnon etin.
, Rnni. ct
ad hominem referenda essc cnnienderet. Solius Dei Concil., ila magnumscil, ut ass due diceret. ApudAu-
esse dnCebnl, quod potesl homo velle bonum alque gust., i,a mnqnus ticui assidue dicere. Garuer. , hoe
perficere : sed quud illtul vclit perhcere. ac re ipsa illi tam mngnum visum sit, ut assidue diccrci , trm ne-
perlicint, adeut|tie el t|iiod boiitis ac perf. cins velit cessariitm confessus sil. II tpiod plures ac veuisliorcs
cssc vel etinm sit, ipsius bnmitiis esse procdtcabat,
. mss. exliibenl reliueinus. Mallemus ininen , ita ma-
Non iuUciabatur linmiuem yrulia semper adjuvari ;;;i- scivil assidue diccrc , ct ila.
auxilio : sed atmlium illml iu lioc poucbal, quod 1
e\ eu Que-n., Libero cnim arbiirio
Vlevlin. fi
volnntatis ati|m^ opei'isp<issil)ilitnleml)eu<iiumqtinm p olimiie pcnersus ; relncianlibus onuiibiis inss. et
iiiui d.irei. Ip-a illius verba videsis apud Aiigiisiiniiin eilili imn snliiiii lnc, S"d ei in librn n Augus-
.

lib.tleGraii.i Chrisii, cap. 4. tini atl nifnciuin, cap. -i, n. ti, in libro Prosperi
!

a lu eilit. Ilnii. ei Coneil. desideralur simus. cuiiIim Collaiorem, c. S, n. 15, et in Cceleslini epi-
b
Voeabiiliini ejus e\ ms. Germ. ct etlit. Aug. rcvo- stola 21, n.5, ubi b;cc catlem vci ba cnaniur. Snne
calur. Sulus Garn. locuin huuc ila exlubet : Dic Inuneeniii seiileniin potius permissws, quam peiversus,
quomodo verc adjulorium ejus in uo'<, cum tales a no-( poslulat.
bis eiiam essepossimus.piovucemus. Eumquiadjutorium lu mss. ut iu eilil. Merl. el Rom., ruinm laiuisset
i

Dei uequi, rttrsiis icllcm inlerrogare cur dicat nos id oppressus vel oppressum , nisi i|Un(l in Pitli. exsiat
uttu prontereri ? opinessu, et in Corb. nb autiqua iiiniiu reslitntum
(Juesn. cuni uiin ms. Colb., pr&stolnri.
' esl j.tcuisset : i|ii:nii cinendntiouein reciam probmit
d lia mss necnon veteres edii. Concil. At Unm. ciuti Augiislini 1 ber n ntl Bnnif. conlra tlnas episl.
cdii. ei recentiures Cmicil. cum Garn., jjivraiiiHr. Pelag. n. 0. itnii episola 21 C.oel stiui papsc, cnp. 4,
e Garii. nciju dquam el infra, Davidinclamat, pro,
; ubi b;cc verba cilaulur. Qnaniiiiiani ncc in illis dno-
Natn si ille > I mal. bus lncis desnnl mss. igui cxhibeanl htuisset oppres-
f
Etlii. dicimus manifeste
Ilnin., fVos etc. ertio , su. Apttil Crab. ei exintle itt eilil. concil. bic legerc
Gnrn. , ut quid oremus Deum,
Nos dicimns manifesie, est./tuic ruince suw jacnisset cpprcssus, apud Garner.
ille: et infra, David ergo pro, Duvid enim. , ei Q ic-n., Itujus rttina subj cuisset oppressus,
6 Etlil. ii"in. ei Cttncil., in sua nalura esse. Mox k lta niss. niagno couseusu cuui eda. Aug. A( in
Garn., adjutorem inv cai nec illi sufficil assiduum in- , edit., pcr suam ijrulium.

Patkol. XX. 19
 :

$87 S. INNOCENTU 1 PAP^E S88

cere linniaiins poterimus errores. Necesse estenim, \ 8. Qui si lamen 6 aliquod in se Dei adjuloriiini ,

ut quo auxiliaule vinciinus, eo iteruiii non adjuvauie quoil Imc usque negaverunt ,
provocarint , ei opus
yincamur. sihi ejus anxilio esse coguoverint , ut liac labe , in

7. Sed possem plura diccre , nisi vos conslaret quain sui cordis incurvatione conuerant , liheren-

cuncta dixissc. Quiaquis ergo huic assentiens vide- lur , et quasi in lucein de fneda tracti caligine, re-
tur esse senlenlia: ,
qua dicat adjuiorio nohis non mnlis abdicatisque omnihus ,
qiiibus lolus , ne ve-
opus esse divino , ininiicum se caiholie.c fidei , el riim f
aspieeret, fcedabauir et caligahat aspec-

Pei beneficii-. proliietur ingralum. " Nam nec noslra tus.damnent ha;c qua; Imc usi]ue senserunt ; et

comniunioiie siint digni ,

quain pradicando taliier alii|ii:indo aniiuiim lectis dispiilaiionibus commo-
polluerunl. Ipsi enim sua sponle , dinn sequunliir dantes , ah hac aliqiianiulum labe corret li , veris

illa qiue dicunt, longius a vera religione refugerunt. se sanandos ° consiliis irihuaut aiqne subinilianl.
Cuni enim hoc lotuin iu nostra prnfcssione consis- Quod si feceiinl, eril in poiesiatc poniificiun islis

tat, quotidianisque precihus nihil agamus , nisi aliquatenus subvenirc, el lalibus aliquaui curam
queinadmodiim Dei raisericordiam consequainur; prasiare vulneribus , quam solet lapsis, cuin resi-

queinadinoduin ferrepossumus isla jaclanies? Quis, piierinl, Eeclesia non negare : ul a suis h revocali

rogo , tanlus illoriim poctor.i error obc;ecai , ut si C pnccipiliis , inlra ovile Domini rediganlur : ne fo-
ipsi nullam Ilei gr.niam senliunl ,
quia nec digni ris positi , et tanto praesidio ' a lide iuuiiilionis cx-
sunt, nec merentur ; nec de aliis considercnt quid clusi ,
periculis omnibus exponautur , devorandi
quolidie singulisgratia divina largialur ? Sunl qui- luporum denlihus aique vexandi ,
quihus obsisleie
dem isti b oinni ciecilate dignissimi ,
qui nec hoc bac, qua illos iu se irrilaverant, doclrina; perver-

sibi reliquerunt , ul se auxilio credant revocari ah silaie non possinl.

erroribus posse divino. Negantes enim adjuioiium, 9. Sed satis vestris monilis, sic abundaiilibus
non aiiis, sed sibi lioc penilus abslulerunt : qui nosira: lcgis exeniplis prohalur esse respoiisuin.
avellcudi sunl longius ct ab Ecclesise procul reino- Nec nuid'|uani supeiesse diixiinus ijuod dicainus ,

vendi visceribus ; ne c diu inulius niulia occupans, cuni mliil pixierinissuin a vobis, nihil coustctesse
insanabilis post error increscat. Si eniin diu fueiint suppressum, quo illi refutaii et peuitus eognoscan-
suh hac impunilale versali , necesse est multos in tur esse convieii. Ideoque a nobis tesiimonia nulla

liancsua; pravilaleni mentis inducant decipiantque pnnuntur ,

qui.t in lns plena relalio e-l, et satis

innocenies, vel potius iinpiudeiiics ,

qui fidein ca- Coustal l"t d"Ctissinios saceidoies ciineta dixissc :

tliolicam J nunc sequuulur. Putabunt enim eos recte nccdecel credere vos aliquid , qnod ad causain pos-
sentiie, quos adbuc vident in Ecclesia perdurare. q sit prolicere, praieiisse. Ei utia munu : Bene va-
Separeliir ergo a sano corpore vulnus iiisaniiui , re- lcic, fr.ities, El ad lutus : Daia vi kal. Febr. (Jun.
moioque inorbi stcvieniis afllalu , cauiius qu;e sunt 27 aun. 417) post consulaluui i Tbcodosii aiignsli
sincera perdurent, ct grex purior ab liac mali pe- mi et Junii Quarii, V. C.
coris contagione purgetur. Sil lolius corpoiis illi- EPISTOLA i-
XXX.
bata pcrfeciio ,
quam vos scqui et lenere hac in INN0CEMT1I PAP.E AD CONCILIUM MILEMTANUM.
illos pronuiiiiaiii ne cognoviiiius , ei una \obiscuni Vairei concilii Milevitani luudut , lum quod Itwreiicos

pari assensione servanuis. pertinaces seyreyandos , el conecios censuerini re-

' Conjunctio Nam ex edit. Merl. Crab. Aug. el , ,

J Hanc Garnerii leciionem qu.e esl et mss. Corh. ,

plurihiis niss. revocalur. Deinde iu m>s. Isid. desi- aiqne Gerin. Quesnellus approhat, qnamvis ipse
deralur iiosiih. Mox cdil. Rnni. et Coocil. cuin ali- vulgaiam in edit. llom. ciConcil. scilicet nontequun-
quot inss., Sic enim, ttbi ruin aliis lihris pncferiinus, lur, reiiueat. Ilic autem ap;id Aug. pai ticula nunc
i/).si enini. Garnerus vero locuin liuiic iniililuin ceu- libiarii oscitaniia excidit.
sens noia ad inarginem a-cripta. sic resarciri pos-
,
B In edil, llmn. ei Concil., aliquindo in sc.
so monet Pelagium iyitur et Ccelestnim quos nuc-
: ,
f
Apud Qjesn. el Aug. atpiceient. ,

tores nefarii prorsus et oinnibns anulhetnalizandi c- n K Apud Garncr., concitiis. Veibiun aniecedi n. .
roris aduertislis jusia sententia dantnastis : nec illi
, sanandos , quod Quesn. reuinvit , oinnesii.islrim.ss.
nostra eic. At sen.lenli.im adveisus Pelagiuni et
, asservant.
Ccetesiiutn a Carthaginensis eoncilii pauibiis nomi- k Vcrbiim revocuti apud Merl. dcsidcratiir. Ejus
iialiin dict.ini non sonaut lccc eorum ad calceiu su- loco edil. Hom. cl pusterioribus concil. subsiituium
perioris episloke iii dicia Si Pelagius Cmlestiusque : esl remoli.
correcli snnt vel se istu numquam sensisse dicunt
, et ,
1
QueSfl., pnv.idio ade munilionis. Garner. , pnv-
qucecvmque scripla contra eos prolalit fuerint sua , sidio jidw inuuitioiiis. Mmus displicct h«c posticina
essc neyant nec csi quemadmodum de mendacio con-
, lcclio.
vincautur yeneruliler tumen anathema sit dogiual uu,
, In ms. Corb. , Luni Quarti. In Gerni. , p. c.
i

quoriim auctores exisiimantur quicunique dcpre- , Tlicodosio anguslo vn el Lucio Quarto v. cousulibus
hcnsiis fuerii propugnaior. Nil eiiniii in l.oc luno- cx iinpcriiia aniiquaiii ipii cl pi iore imla p c. si- ,

cenlii locn apparet unde iituiiliis judieeHur. , gnifjeyri post consuluium, adeoque Theodusii ««-
b It.t apud Garn. cl Aug. ul iu polioribus mss.
In gu li , elc. , irtiiiciiiliiiii , non Theodosio auynslo
aliis auiein lib.is omnes; et iufra, Xegnntes cmm
, suhstiiueiiduin esse ignoravit, ci posierioreui iiolain,
Dei adjuiorium. i . c. \eihis viri clurissimi ,
1
non v consulibu? reddcu-
c Eoiii exceplo
Atlg. , «« diu multa. Concinnius daiu e.sse uescivit.
ap id Aug. tti ii mss. Corh. ei Germ.
| ne diu iuul- ,
'•
lu edii. Concil. 'Zb, Qu;e autem 50 erat iiiinc in
tm mulia. Ilinc apie subneclitur Si enim diu fue- : appcnd.
rintsubhac impunitate. ;
!>89 RPISTOl^ CT DKCREJA. 590
cipiendus , t ii iu quad cunones ubique receplos sc- A duruni arliilror, enniiivciiliani pntbere pe< canlibus ;

cuti , ttpostoliae sedis de rebus anxiis scnlenlium ita iinpiiiio judico inauiim negare cnnversis.
pcliirint. Inde probul liceresim ,
qum liominem sibi •2. Diligcntcr ergo et cangvua ,i
apostolici consu-
sitte Dei graliu posse sufjiccre vull , uc bttptismum lilis liouoris arcana (liunoris , in quain , illius, qucm
ptirvulis ud vilam wternam necessarium ne.yat , cmi- pr;cler illa qu;c siinl exliinseeiis , snlliciludo nianel
tru Scripturas puqnarc. llujits uuclores , eorum- oinniuin ccclesianim ) super anxiis rebus qiuc sit

que sectulores ub Ecclesiu abscidi jubet sed si er- tenenda senteniia U Cur. xi, 28)
,
( i antiqua: scilicei
rores dunincnt , suscipi. rcgulae fonnani secuti ,
quam loto semper ab orbe
IfiNOCE.vnus Silvano seni Yaucntino, a el ca:leris liiccuin nnstis essc
, senalani. Veriun Iiac missa fa -

qui in Milevilana syundo inierfuerunt , diicclissi- cio: ncquc c.niii) lioc veslnin crcdo laleio piuden-
mis fralribus iu Doinino saluiem. liain. ' Quid id eliain aclione lirmasiis, nisi scicn-
I. Inler c&leras Rniiianic ecclesi;e curas, et apo- les quod per oinnes provincias de apnstolico fontc
stolic;i: s^dis occupalioncs, quibns diversoruni CQfl- pctcniibus re«ponsa seinpcr eniancnt ? Pr.cseriim
suha lidcli ac b incdica disceptatioiie iractninus , fra- (24,i|f. 1, c. 12) quoties lidci ratio veniilaiur, ar-
ter ct cocpiscopns nosicr Julius ililectionis vesira: biiroromnes fralres ct coepisco|.os bosIfos nonuisi
litleras ,
quas cx Milcviiauo ,:
concilio cura lidei I> ad Peirum id cst, gui nominis et honoris
, aucio- i

propensiore misistis , niilii inopinantci' ingessit , rem rcfcrre debere velut iiunc retulit \cstra dilec- ,

Carlhaginensis ctiani synnili querel;c pardis scripta lio, quod perloluin mimdiini possil ecclesiis oinni-
siihjiiugciis. Niiniriiiu exsuflat Ecclesia, lanlain sol- bus in coniiiiiine prodesse. Fiant enim jieccsse est
liciiudiuem cuniuiissis gregihus cxhibeie pasimcs cauiiores, cum inventores maloruni , ad dcplicis
Ul iion soliiin iicioiiiein ex liis palianlur erraie ; sed iclalioiiem synodi , senlemise nostnw slalulis vidc-
siquas magis oviuui * sccvsn delcclationis hciba lint ,i
ali ccclcsiasiica coinmiinionc scjunclos. Ge-
Scdmil, ac si in errore pcnianseriiil , aul segre- iniuo igitur bono ciiarilas vestra fungeiur. Nam ct
gari peniliis velint, aul illi enler dudum peiita vi- canonuin poiiemini gratia senatoriim, ei benelicio
laules, c;islodi;c prisliii;c circunispeclione liilari : in vestro tolus oibia ' uteiur. Q.is enim caihi.licoium
ulraipie pai tc vidclicd coiisuleuics , ue vel susci- viroruin cum adveisariis Christi velit nlierius mis-
pieudo lales, siniili rujlcnu *-'
ducaniiir exeinplo ; cere sermoiiem ? quis sallciu ipsani lucein vila;
vcl sperncndo redenntes , lupornm morsibiis vi- commiinione parliri ?
m Novae ha.>reseos nimirum
deantui' iugesl:e, Prudens adinodiim , el calholic;c lugianliii' auciores.
lidei plena ' consultio. Quis cnim aut lolerare possit 5. Quid eniin acerbius in Dominuin ungere po-
errantem , autiion recipere b coriigeniem ? Nam ut C lueiunt, quam cum a.ljutoria divina eassareni. cau-

n Innoccntiuni in hac inscriptione siugulos epi- urcuni. Isid. niss. apostolici consulitis Itonores
ar- ,

scopos ,
qui in pramominati
ipsa concilii epi>lola cnni , lionoris. Unus e Vaticanis , apostolici consuli
fnciant, appellasse eo probabilius est quod re- tis oneris arcanu
oneris. Sincerior est leciio
, ,
quam ,

sciipli hujus ea sula supcrsiiil exeniplaria, qu;e pa •

hic post edit. concil. et Aug. repr.oentamus. Iloc
riler in epislnla superiorc, Attrelio noininalo, epi- enini sihi viilt:qui sedeni apostolicam cojus est .

scopos cxteros sub generalj formnla indicabant. arcana reicgerc , consuliiis. Kodeni loquendi modo
11
ln edil. Uom. et Ci.ucil. ex mss. Isid., modica , Boiiif.icius 1 , epist. 5, n. 1, dicilfliue Itujns cousulis
inendum quod Gaineiius corrigcre de suo nisus
, ,
sedisarcanum. Ilinc liquei perperaiu in rhwgine ,

adjicilnon antc modica. Ciah. urcam loco vocis arcana , hic ascriplum
,

c In unis coliectionis Isid. exemplaribus ct esse.

,

exindc apud Merl. ct Crab. ex Mileoitano exnoslru ,

' Ita nosiii nis-i. ldemsmiatei guod apud Mcrl. :

auctorituu concilio : glossema Mercatore dignum, ac Qui id ctium uaionc firmastis , uisi scienles. Ai cdit.
nierito in editionc Bom. subniotuio. Quasi vero In- Rom. et C '11(11. post Crah. , qitid id elinm,
, supi.res-
nocentius concilii quod ipsius aucioritate fuisset ,
so dcinde ni.sj ; quod oiniilil pariler Quesn. pitefe-
congregatum lilier.is sibi inopinanler ingestas di-
, rens antca quod elium. Apud Ang., Qui Ul euim uc-
xissct. tionc , etc. Apud Garner. , Cur id enim aclione
, etc.
d Merl. siue Crab., saiva: ; aliic edii. Cnncil. , Si cui istud, per omnes provincins de
, ;
aposlolicofonle
pnst U.ini. nccoon Garner. obscwncc ; rectius libri pctcntibus responsa semper emunare
,
, exaggeratum
Civlcri sriEiic : quod el Lab. ad inaig. aniiolavit. r« videatur , ipsi recoicndum est quod Hicnu
yiiius
Deinde mss. Isid. ditectionis. , epist. 110, niincOl scripsit: Cum in chmtis cccle- ,

c Quesu. sedncanlur. , liaslicis jiivinem Damasum Romanw urbis episcopum,

1
Garn., consotutio. K.dii. Ilom. el Concil. oiiiu el OrientU Occideutisqne synodicis coitsitllatioitibus
ms^. I>id. , consulttilionis votuiilas. In iu.o ins. Colli. respondcr. m.
exstat qiiidcm
comultationis sc.l abest voluntas. i Uipi.ie a quo ipse episcopatus et tola
,
aucloritas
Aptior cst , uti Qicsn.j.in observavit, licci minus nominis hnjus emersit queniaduiodinii in epi^tola ,

Jjaliua vox consultio, quaui attcr coilex C. lh. cxhi- superiori n. I. haiiet scu, ul Sijicius iqiis!. 3, n. ;
5,
lict. Sic porro i.l vocaiur, quo fn utraque parte con- loquitur, per quem ct apostotalus ct tpiscapalus
ftitini! scu linc uiaiitiir consilio, nt nec pertiuaces
, iiiChnsto ccepit exordium : qtiod cl |..ijocenlius nos-
adiniii:ioi rnanl rcdciinies. terepist.2, n.2, exsciiliit.
S A|i::d \ug, sc corritjentcm. k Solu- Qucsn.
, se ab cc lcsinslica conimuniene ,
''
Garoej'- c ui cdil. liom. , aposlotico consuliiis scjuntji. Mox Garncr. fruelur pr (unqetur. , ,

hoivori honoii. Quesn, seciind.ini unjim ms. Colb

,
,
1
ln edit. Rom.
Concil. , tvtabitur. " el
aposlolici consulilis honoris arcanis, lionoris. Ncc dif- " P.u-ticula citm hic in uno nis. pi.cniiliit.ir.
fen alter codex Colh. ni-i quod pro arcanis hahet
«91 S. INNOCENTII 1 PAP^E $92

sauique qtioiidianai precaiionis anferreni ? IIoc est A eailem pos c unms juvanle vilare (Augustin. lib. n, «d

dieere, Quid milii opus Dco? Meriio in lios dicat Bonifac, c. 4, n. 7).

bymnidicus : F.cce homines, qui non posueruni Dcum 5. Illnd vero, quod eos vestra fraternitas asscril

adjutorem sibi (Psalm. li, 9). Negantes ergo anxi- prsedicare, parvulos oeiernae vilse praemiis etiam sir.e

lium Dei, inquiunt hominem sihi posse suflicere, baptismatis gratia posse donari, perfaluum est. Nisi
nec gralia liunc egere divina : quaprivalns, neccsse enim manducaverint carnein filii hominis, ei biberiul
cstdialioli laqueis irreiitusoccuinliai, duni ad omnia sanguinein ejus, nmi babebuut vitini in semetipsis
vitae perficienda mandata, sola lanliimmodo liheriale (Joan. vi, 54). Qui autcm banc eis siuc regenera-
cnntendat. meniium perversadoc-
pravissiinariim tioue defendunt, videntur ntilii ipsum baptismum
trina! « Adveilens tandem, quod primum bominem vclle cassare, cuni prxdic.ini bos liabere, quod in

ita liberias ipsu decepii, ut dum iildulgenlius frenis eos erediiur nonnisi b;ipi ismate cnnferendum. Si
praivaricalionein b prsesutnpiione ergo volunl officere nmi renasei: f.ileanliirne-
ejus uliiur, iu niliil

conciderit, nec ex bac poiuit erui, nisi ei providenlia cess-e csi, nec regeneiationis sacra fluenia prndessc.
regenerationis siatum pristina: liberlatis Cbristi Do- Yernm, ui superfluorum liominum prava docirina
niini reformasset c advcnius : audiat David dicen- celeri veritalis possit ratione ' discingi, proclamat
lem : Adjittoiium nostrumin nomine Doinnii (Psalm. B hoe Dominus in Evangolio dicens : Si»i'e in[unte$,

cxxin, 8); et, Adjntor meus eitn, ne dsrelinquas ine, el nolile eos > prohibere venire ad tne: tutium est cniin

net/ue me Deus salutaris metts (Psalm.

despicias ,
regnum ccelorum (Lucw xvm, 16).

xxvi, y). Qme in cassum dixeril, si d lanluin in ejus 0. Qtiare Pelagium Coelcsliumqiie, id esl, inven-
erat pnsilum voluiuate, quod a Doinino flcbili ser- tores vocum novarum, quae, sicut dixit Apostolus,

monc poscebal. sedificaliouis niliil, sed magis vanissimas consueve-

i. Qaae cum ita sint, cumque in omnibus divinis runi parere quoesiiones(ll Tim. n, 25), ecclesiasiica

paginis voluniati libcrae nonnisi adjulonuui Dei le- cominunione piivari apostolici vigoris aueloritaie
gamus esse neciciidum, eamque nibil pnsse ccelesii- censeiuus, donec resipiscant de diaboli laqueis, a
bns prxsidiis destilutam; quon.im nindo huic soli quo k caplivi teneniiir secundunt ipsius volunialem;

po.-sibilitaiem banc periinaciter, ut asseritis, defeu- eo*que inleriin Dominico ovili uon recipi, l
quod
denies, sibimel, iniiiio, qnnd e.-l c dignius dolore ipsi, perversse viae secuii tramiiem, desererc volue-

cominuiii, j im pluriims Pelagius Ccelesliusqiie per- runt. AbscidenJi sunt enim, qni m vos cmitnrbant,
suadenl? Muliilarii- equidem, !
ad deslriicndum lale ct volunl convertere Evangelium Chrisii (Catal.

inagislerium, uli possemus exemplis, nisi scireiuus v, 12). Simiil aulem pracipimus, ut quicumque
saneiita ein vestram ad plenum scripturas omnes C id pertinacia simili defensare niluniur, par et>s vin-

callere diviuas; praserlim cuni vestra relalio lanlis dicia consiringat; non solum enim qui faciunl, sed
u
ac lalilius lestimoniis sit relerla, ul his solis valeat eliam qui consenliunl facieniibus (Rom. I, 52) : quia

prsesens dogma resciudi ; opusque non esse recon- non mullum interesse arbilror iuter committenlis
ditis, cum et iis, quce facile vobis occurrentia po- animuin, eiconscnlienlis favorem. Addo et aiuplius:

suisiis, nee audeaiil obviare, nec possint. Ergo plerumque dediscil errare, cui nemoconseinil. llrec

« Dei graliini conintur auferre, quani necesse est jgitur, fraires cliarissimi, in stipradictos inancat fixa

eiiam restitula nobis slalus prislini libertaie quae- sententia : absint airiis Domini, careaut ° dumiaxat
ramus; quippe b qui nec alias diabuli niacbinas nisi custodia pastorali, ne duarum ovium dira eontagia

veleribus edit. concil. nt apud Aug.: Adverlal

x In
1
Ita Qucsn. ac duo niss. Colb. At Merl. cum
id tandem. Iaeditis aliisac duolins mss.: Adverte ttin- alio nis. (.olb., distingui : mendose. Nee nielius alii
dan: quilnisel avel epislola 21 Cteleslini c. 7,ubi
I
lilui, discindi. Dixit et Silius, dolos ratione dis-

isle locus sic relerlur Adverle landem o pravissima-

: cingere.
rum menlium doctrina. Quocirca licet ibl verborura i Duo mss. Colb., prokibcrc a me. Pro qua re Pc-
Innocentii otdo muieiur, lauieu propier auctoriia- r, laginm.
k Iu
lem lani anliquaiii ad relinenduin adverte propende- itno iiii., capii.

reuius, nisi repuguaret series orationis, in qua nun

1
Rom. el Cmicil., quo ad ipai perversm vias
Edil.
andi, ut Garn. ei Quesn. invilis ui*s. ediderunl, »ed (Merl., secuti trnmilem, ali.r quem secuii suut trami-
audial Ifgere est. Magis igilur placet eum noniiullis tem) deserere volutrint: castigantur ex mss.
'" DuolniS in niss., nos.
niss. advcrtens, seu alteiiUens.
" Supple, conslringere par vindicta debel. Apud
Quesu. cuni uno nis.Colb , prajsumptionis. Merl.
1"

etCrab.,cum nibS. Isid., in prcevuricationis praisump- Quesn. Iiic adjicitur, digni suni iioeua haud scio au
lione.
ali|ii aucluriiate. Ilorutn loeo apud Mcrl. et Ang.
i

oSolus Quesn., adeentu. cx duolnis niss. Valic. habelur, digui sunt morte. Gar-
J Garuer., si toutm. nerius ve o h ec velut Scriptune verlia rcpra-sentat:
• Apud Quesn., yravius eldiguitis. Deinde pro do- A'o;i snlum enim digni smit morte qtti fnciitnt, sed

tore commuui, sulisiiiuil C.arn., dulore. cominuitiler. e iam qui consenliunl lacienlibus. Trcs ilkc leciiones
Tuin pro patlirula ium, qua- io edil. Roui. esi sup- imerpd operaiu e> magis siiliuleul, qund in
iloris

pressa. male apod Merl. ei Crab. exstai nciui. niss. nostris, m

in rdil Rom., Crab. et aliis mera
f Dio mss. Coll)., ad imlruendum : quam leetio- exstent Apostoli veiba. Ei ea quidrm episcopis
iieni Merl. ei Crak seeuli ^unt. Scripluras callentibus indicasse saiis luit.
b Garn., Ergone Dei. Panicula ditnttixat apud A g. des.idetatur.Eini-
h Quesn., quippe qui nec alquas; Garn., quippe dein non sidunt pncierniisii Garner. seii et lnno-
nefaria». Nemri suffragantur nosti i iuss. cei.tii senieniiaui ila mulavii Cuveat cmtodia pasto- ,
 593 EPISTOLiE ET DECRETA. S91
scrpnnt forsilan per vnlgns incaulum, rapaeique \ I.nnocentius «, Aureuo, Alvno, Augustino, Evodio,
lupus corde l.etetnr intra ovile Dnminicum tautas Possidio episcopis salutem,
ovium fnsas catervas, dum a cusiodibus dissimulan-
ter habeuir viilims duarum. Prospiciendum est ergo, I. Fraterniiatis veslrne liiteras, plenas fidei, toio-
ne permitiendo lupos, mercenarii magis videamur tjne rcligionis ralliolicse vigore firmaias, a dnobus
esse, qnam pastores. Juliemus s me (quoniam Cliri- missas conciliis per frairem ot coepiscopum noslrum
stus Dominus noster propria a voce signavil, nolle Jiilium pergrato stiscepimus animo, quod earum te-
se mortem morientis (Ezecli. x xxm, 11 II ; Pet. nor omuisqiie contexiio > in consideratiojie quoti-
III, 9), tantum ul reveriaiur et vivat), si umquam diajioe graiioc Dei, cl in eorum corrcctione qui con-
ad b sanum doposiio pravi dogmatis crrore resipne- Ira seniiimi, iitlegra raiione consisiit: ul el illis

rini, damnarinlque ea quorum sc ipsi praevarica- omnem lollere ' possii crrorem, et idoncum, dato
tione damnariiul, eis mcdicinain solilam, id esl, re- quovis noslra; legis exemplo, quem sequi debeant,
ceptaciilmn suuin ab Ecclesia non negari : ne diim dignuni possini prxbere dociorem. Scd de bis jam
eos redeumes forsitan proliibemus, c vere exira satis, ulopiuor, supra diximus, cum vestris rel.itio-
ovile remanenies, exspcciantis liosiis rabidis fauci- nibiisrespondenies, rescripsimus qnid vel de illorum
bus glutiantur, ll
quas in semeiipsos spicnlis mala> r perfidia, vel de vestra senientia sentiremus. Sed
dispulationis armarunt. Bene valcte fraires. Dala subinde contra eos subvenil ei supprdiiat qnod di-
sexto kalendas Fcbruarii (27 Jan. ann. 417), llonorio catur: necpoiesl alii|nando i esse quod vincat, cum
et • Constantio viris cl.irissimis consulibus. tain miserum impiuuique sit, quod nosir.e fidei vir-

tute ci ipsa plenius vcrilaie vinc.ilur. Qui enim om-

ncm viUB spem respuil aique contempi.it, iiiimica
EPISTOLA f
XXXI.
damnabilique cor suiim disputatione conruudens,
Rcscribit Innocenlius quinque episcopis, r/uir/ de eorum ciiiii credit nibil esse qiiod a Deo accipiat, nec ali-
senteutia, quid de Pelagii perfidia semiret, se jam qnid superesse quod pelatad sanandum se; quisibi
satis nolum [ecisse : hwretici hiijus fuutores, si Ro- lioc abstulil, uilerius k quid rcliquil ?

ma: sinl, lalere; sed ubivis degunt daniniindos esse, 2. Si ergo suiil aliqui ,
quos in sui dcfensionem
eorumque salnti prospiciendvm : Pelagii in Pulccs- perver.-itas lauia ' dcvinxil, qui itiiicsedogmatide-
tina purgalionem sibi vulde esse suspectam; sed ju- dant atque conjnngant, spermtes boc ad catbolicam
dices ejns nec culpare se, nec approbare ; niliil opus perlinere doctriuam, <|iiod abborrens longitis et pe-
essc ut eum liomum ucccrsat, cerle librum illius nitus approb.iliir adversuin, m afieciu illorum et iiio-
blasphemiisrcfertum esse: si ipse errores unaihemet , p nilis el verbis ttt labereutur indueli, qiiaieiius ad
fatilnts revocatum iri quos seditxil ; sed his saltem rettum via; tramilem redeant, fesliiiabunt, " nediu-
consulendum. tius menlem obsidens velut eoriim scnsibus paslus

rnlis. Qnemadmodiim is papa in epistolas biijusexor- Quarti, Innocentius consignarit. Scd qni.i posl con-
dio pastores billdat, qni ovcs illiceuler dutltuii pelita snlatiim Tlieodosiivn el Juiiii Quarli Honorius et
vitantes. Iioc estnd uielioreni fritgeui couversas, cus- Constaiitiiiseadeiiidigiiiiate in ignili siint: conjecliira
todiw pristince circumspectione iwari noiidedignaiiitir; est aniiqnarii alicnjus opera .'d marg. adjcclnm e>se
ita uiiiic. ovcs illas. qua: in errore periinaciier per- Honorio elConsiuniio cons. aii|iie boc sebolion e
innnciil, carcre vuli cuslodia pnstorali, scu a grege, margine texiuui luisse Iranslatuin.
in
qui pasiorum custodiae commissiis e-i, separari. ' In edii. Concil. 26. Qnne auieni crat 39, nnnc 5.
* Garner. propria voluntate significavit. Verbum 8 in ins.Corb., DHeciissimis fratribus Aurelio, Alu-
lignificuvil c.xitule apud \og. liatislaliiiii. pio, Aitgitsliuo, Evodio, Pnssiduuio Inuoieiitius.
b lu iino ins. Colb. b
deest ud sanum, pio quo alier Garn. Iiic conlerlio esl, ei infia inlegra relatio
prse -o leri sano, Quesu. sanum, Garn. sani. ita pro inlegra rulione cousistit. Anlea pro
consisiit,
c
Apuil Qiieso., iii in iiiio nis. Colb., velut, pro correctione, exsiai io ins. Corb., correplione.
vere. llii|os vocis loco Girn. substituit otr*. Dciude 1
Apml Quesii. nt io ius. Pitb., pos int. Reciins
apiul Augiislin. e\ inss. Yaiic, ut in marg. Labb., alii libri possit, scil. coutcxtio liiierarum. Drinde
remtiiicitieset exspsclantes. Tuin Merl. hoslis rapidi. edit. Itoni. ei Concil. idoneo dato cuivis, msi onoil in
Ali.e edii. ConCil. cniii Rotn. hostis rapidis. AlG.un. veiuslioribiis edit. Concil. resiatr/uotu°s. AptidGarner.
vocim rubittis omitiii, nce ullain ei snbstiluil. idoiieam cuivis, dmo legis.
J Garo. quas tn
semelipsas. Quesn. ctiin velere i ln edit. Mcrl., Crab , Garn. et Aug., ut inmss.
exemplari Colb. quo auciore semetipsos quibusdam Vatic, deesse. Piaferendiuii vitleiur cuin aliis libris
I)
(Colh. ins.
quosdam)spirilalis. esse: quasi dicaiur. ^ce polesi aliquando fieri, ui id
'
Isiil. Constantino. Apud Merl. Constantio
In niss. vineai tUigtna, quod lammiscrumtainque impiumcst,
consulibus. lnaliisedil concil. ae Koin. Conslanlio ui lidci nostra'vii inieelipsa vcriiaiepieniusviucatur.
viris clarissimis (umiscodexColb. u». cc.) consulibus. k Vaiic. iuss.. qitid nqitirit.
A|iiid Garner. Houorio xt el Couslantio u coss. lil 1
Merl.,(/e/i'xit, Garucr., devinxeril. Inferius Crab:
accuraia essct noia illa consularis, enuntiari sic de- et Lab., oberrans ; el edit. Rom., uberrans pro abhor-
berct. Uonorio Angiislo xi el Constanto v. c. (Iiocesl rens.
viro clarissimo, mui mi. cc. quod e^t viris clarissimis) 111
Edili, infccti; Valicanns ms., iufectis
: rorrigim-

consulibus. Veruin ex epistolis-29 ei5l, qureexnie- uir cx vi teri exemplaii

Ilae responilenl verbis
(', .lb.
lioris not e oiss. quain ista, ad nos Iransiiiissa; stint, qtiinque e|iisCO[iorum n. 14, quod scandalmn audi-
refnriiiaiida est li.ic nola. Non eniin videtur ambi- torcs ct in pcrversum uii.kctores ejus usquequaque
geinlinii, quin tics cpislolas siinul dalas eadein ra- spargfre nu:t cessant. Si enim cognoverint, otc.
lione, adeoque post ccnsulattim Theodosii vu etJunii " Garucr., liccdiutitil invadet.
 S. INNOCENTM I VkVM m
error invadat. Nam si Pelagius ,
quortunqnc reslitit \ i. Scd iitinam, f|iioil nptandum esl niagis, jam se
locn, eoriim animos, qui facilevel simpliciiercrede- ille ad veram cathoiic.v fidei viam ab illo sui tiamitis
renl dispulanli, liac affirmationedecepit, "seuhacilli crrore cnnverlal, ut cnpiat velilque purgari , consi-
in urlie siul, quod nescicires ncc manifeslare pos- dcrans quntidiannm Dei graiinm , adjiitoiininqiie
siimiis nec negare , cum et si sunt laieanl , nec ali- coghnscens", ut videalur ' vcrc el api'rolietur al> onl-
quando andeanl vcl illuin pra dieanteni isia dcfen- nibus manifesta raiionc corrcctus ,
non gestorum
dere, vel lalia h aliquo nostroriini pra?senle jactare, indicio, sed ail cilholic.am (idem corde converso !

et in tanta popiiii multiludine depreheiid) aliquis fa- Unde non pusSumus illorum nee approliare nec cnl-
cile, c nec alicubi posMl agnosci : sivc in quovis ter- pare judicium, cum nesciamns utruni vcra sini gcsta;
rarnm loco degant, Itei noslri miseiicorriia gralia- aUt si vcra sint, illuni cnisielmagis subierfngisse,
que credimiis, quod facile conigantur, hudila ejus qnani se loia veiiiaie purgassc. Qnl si ciuilidil, no-
damnatione, qui fuerii peninax ct resistcns bujus vltque non noslva dignnni esse rinmnatione i quod
dogmaiis auclor inveiiius. Nec interesl ubi isti fue- dicat aut jani boc loium se refulasse quod riixerat;
rint , diim iibicunique inveniri potiterint , sint sa- non a nobis accersiri , sed ipse debet polius fesli-
n:indi. nare, ul possit absolvi. Nam si adhtic taliler sen-
Nobis taincn nec persuadeii polesteum cssc qnando se nosiro jtidicio, qnibusvis k
5. ''
p lii ;
accitus
piirgalum, qiiamvis ad ms e a nescio qnibus laicis liiteris , cum sciat damnaiiduni se e se, coniinitiel ?

sint ge?ia peiiata ;

quibus ille ct audiiom se crede- Qnod si accersiendus essel,ab iis nielius fierct, qni

ret, et absolutum. Qnoe iitrum vera sini, diibilanms, inagis proximi ct non longo lerraruin spatio viden-
quod sub nnlla illius concilii f
prosecutione vene- tnr esse riisjuncti. Sed non deerit cura, si medicinae
runt, ncc eoriim aliquas acccpimus de hac re liile- prsebeat ille maleriam. Poiest cnim damnare qua>
r.is, apud quos islius rei islc pncslilitcausas. Quod senserat, ac daiis liileris, eiroris sui, ut regrcssnni
si de sua ille potuisset purgatione confidere, bocma- ad nos decel, veniam poslulare, fraires cbarissimi.
gis credimus quod egissel. ,
quod mulio verius essu S. Librnm sane, qui ej'us esse diceretur, hobis
poiueral , ut illos cngeret cpistolis suis B quid judi- a vestra cbarilate Iransmissum cvolvimus : in quo
caverant indicare. Veruin cnm sint aliiiua in ipsis mulia cnnira Dei gratiam legimus o-se conscnpta ,

posiia gestis, qua; objccla parlim ille vilando sup- iiiulta biasphe.ma , nilul ijiiou placerci, nihil ' pcne
pressit, parliin nmlia in se verba retorquendo lota quod non penltus displicerel, a quovis riamnandiini
obscuviiaie confiidii , alioua magis falsis argumentis, aique calcandum, cujnssilnilia, nisi qui i>ta scripse-
qnam vera raiione h nt ad icinpus videi i poterat , rat, nemo altcr in mentem reciperet aique senlirct.
purgavii , negando alia , alia falsa iuterprelalione
C Nam boc loco de lege lalius disptiiare , velut coram
vertendo. posito repugnahleque Pelagio neces-aiiuni esse non

" Unus cod ex Coib. ac Pitli. cum Corb. a I ma- gii, n. 57, ubi ail : Q;<is non credal id fuisse procura-
nu, scn hic ilti elc. Aller , ul apud Qii"sn., scu liic ttlttl, ul tamquam pro
ijcstorum illnrum brevintione ista
aliqui decepii siut, t/uo^ nescientes. cliarla nsqnciitaque discurrerei ? Nec ininierito npine-
b In niio nis., quniibel nnstrorum.
mur ignolos seriplum menioralum
illos viros , qni
''
Apud Garner., nec ubi laleut possil. Inferinrb detiileriint, Pelai;io addiclos fuisse anpie id limo- ,

noloe ni-s., nec deprehendi nliquisfaclievel alicjibi. cenlio Irariidise quod magislro suo faveie persua-
,
A Loio particulse ncc, Garher.
substilnit vix. suin habereni. Jurc ignur liiiiocenlius de geslis illis,
e Girner.
e priscis Augusiini edil. bne revncavil, utrum vera sint dubiiare se superiiis ait , inleiins-
,

a nnstris qtiibusdnm laicis. Diospolil;via synodi gesla >

que repelit.
hic iiieinoi aiiloi'. ' ut in mss., verum. Mox Lab. , posl
Apud Ang.
f
Merl. el Crah. , executione ; deinrie Garner. , in- cdit. Rom.
Merl., yeslnrnm judicin : mendnse.
ei
notuerint : refraganlihus aliis libris. iQuesn. praMiiisso alltea , (Jui si se confidil bic ,

s Apud
Qocsii. quid judiCaberint, qnodel sectindis subjicit, «l confirmet veruin esse qnnd dicai aut eiiam .

ciiris liabct codex Navarreus qui quidcm cuni aliis : liae totum, elc, nierum glossema, qnod neqiie in ve-
Isiilori exemplai ibus prse se fenbal qiiid judicave- teribus C.odicisab ipso Villgali exeinpl.uibiis depre-
runi.Posteriofesedil. Concil., qui jiidicnreritnt. Apud liendiinus. In edit. Hont. desideralur cunjnnclio aul
Aiifj. qni dijudicaverunt. Io cdil. Itom., ut in mss. ante jam lioc tolum. A Garnerio ei exinrie in nova
Colb.. Pilb. cl Corb., f/nirf judicaveranl. Ad h;cc pro- Aug. ediiione iia vnlgatus esi hic locns Qtiotl si :

pins aeeedii qnod ev. Merl. Crab., ctc. rcvocaiuus , , r. cnnfidit novitqiie noslra diijnnm se esse damnutione ,
qui dijndicarerant. At istud Garn. quod jndicarcranl qund ditat jam tolum hoc refnlnre (apild Auir., refu-
more ecclesiaslico indicare, glossenia sapii. tasse) quod dixerat. Noslra lectio eo est polior, quod
h Uiiiis c mss. Colb., quo l a:l tempus. Toluin
hiinc flfih soliiin ad velerom COdiCulll lideiu expresstt, scd
Incniii Ita Gtii. exhibet, quam vera ralionc ptitgavit et c.cteris plenior alqne iniegriiir est. Hoc enini sibi
negandn aliti fahrt inierpretando ne ad lempiis qui-
, , vuli Iiinocentius, ui si Pelagius eonfidai daitinaiione
dem viileri pntnerit absolutus , verbis deinpiis adrii- digonin nrtn esse qnod eiiani niinc dicat ac rioceat,
tisvc aul loeo uinlis pr.cter lidem alioruin liluoruin. vel jam refutaSse seu retraciasse ac repudiasse quod
Ex h.ic Innoceotii narratione su.spicari est non slh- piidein dixerdl ac dorueral, ipsede absolulione sua
cera ad cuui niissa essc fjiospolltanaS synodi gesla, cerlus Rninam delicai pro|ierare.
sed ea qu.i' Pelagius adulterareral qiiauiue defen- ,
k
Edili, acceplis; Pllh. nis. , arceptus. Concinnius
sinnii sute chnrliilnm vocahai, qualia et ad Aiigusti- Corb., accitus. P.iulo anle pro accersiri , iu ms. Va-
nuin idem li.erelicus miserat. Cerle enm operamde- lic. exslal acciri.
disse, ut adulierata llla gesia usquequaque discur- 1
Isiud pene , ac superiora verba, mulia conira
rereui, sasplcalur et AngustihuS lib. de Gestis Pela- Dei qratiam tegimits esse conscripla ex ediiione ,
 597 EPISTOL.E ET DECRETA. 598

duximus; cum vnbiscom ° lolam scieniibus, paii- \ incolumem custodi.it, frairercharissime. Dala sexto
que nobiscufti asseusione gaudentibns colloi|ii:innir. kalendas Februarias '.

Tunc enim ntelitis h;ec exempla ponunlur, (|iiando M0"1TUM !N EPISTOLAS TRES SEQUENTES.
cum iis , quos harnm constat rcrtim !'
iiiipriidentes
1. Tres epistolaa sequentea inier pomifiejas liite-
esse, tractamusi Nam de nalurae possibiliiaie , de
ras e veieri Vaticans hihliolhecaa bbro Rnmae pri-
tiliero arbiirio, ei de onini Dei graiia, ei quoiidiana niuiii edita', pnstea et a Baronio collaiiene earnm

gratia, cui non sif recie sentienii uberrimum dispu- facia eiim altero endice ad annum 416 recusifl sunt.

latfe? An;iilieiiicl ergo isic qtiae sensit : ui illi , qui Unde vero iis scribendis oectsioneiti dalain existi-
ntarit prinius iUarum editor, sic explicai i.uui : •

ejus sermnnilms fucraut praeceplis |ue collnpsi, quid Joaniicsllieinsolymoriimepiseopus Origenis errores
tandem habeat fitles vera engiioseant. Faeilius enim sequerelur, Hieronymus apud lieihlcem degens,
revocari poterunt, cuni isia a suo senserint auctore aliique petniulii ab ejus enmmuniune absiinelant.
Qitani ob rem Joannis opera inullis aflecli suntnia-
dainnari. Quod si ille perlinaciter in bac voluerit
Yerinrein auiein illarutn eausam eonipei intus lis. »

iinpietate persisiere, agendum est c quaienus vel iis

qine Augiistiiins ad calcem libri de Ge^tis ev iis,

possit siibveniri, quos non suus, sed liiijns magis Pelagii narrai in hunc modiini De bis autein, quae : -

post hoe judicium (Diospoli in Palacslina hahiiurn)

error induxit ne et illis Itsec
; niedicina pereal cu- ,
ibi a nescio qno cuneo pprdilnrum, qui valde in
jus istc taleni non adniitlil nec postulal curam. ( El rj perversiim perhihentiir Pelagio sulfragari, incvedi-
alia munn : Deus vos incnlumes cusiodiat, Iraires
)
bili audacia perpelraia dicunliir, ui Pei ser\i ei an-
cilbe ad curam sancti iiieronymi pertinenles, scele-
cliarissimi. Dala scxln kaleudas Fcbriiarins (Jiw. 27,
ralissiina c;ode afficerenlur, diaconus oceidere ur,
aim. 417) d post consulaiiim gloriosissimi Tbeodo- aililicia inonasterioi nni inccndereulnr, vix ipsum
sii augusli vn et Junii Quarli Palladii V. C. ah boc iinpelii aique incursu iiupiorum in Dei mise-
ricordia lurris munilior luereiur, lacemlum nobis
EPISTOLA XXXII. poiius vitleo, et exspeciamliini quid illic fraires
nosiri episcopi de his lantis malis agendiini exisli-
Aurelium Innocentius [amiliariler resalutm. meiil, a quibus eos dissimulare posse quis crednt?»
Ea eniin qrjne in subjeclis epislolis desrribitnlur
Innocentius Aurelio episcopo Carthaginensi. mala, Hicronymum miniip.e ab Origenislis, sed a
Pelagianis pcrpesstim esse liquet.
In familiaribus scriptis dilectio vera consisiit. 2. E\ eadeni narratione discimus, horum haareli-
Elenim jus firmius charitalis olficia nielius scorsum corum in monasteriiitn Ilieronymi ctir;e comiiiissnm
'

mercantiif. Quainobreui per fratreir. noslriini Jnlium irriiplionem post Diospolilanam syiitidiim eonli-
gisse. L'nde illud conseqtiens esl , ul neqiiaquam
episiolse cxirinseciis missae respondere s gestivi, ne
ttinc evcneril, cum llieionymiis a Jonnnis coinnm-
apud me forsitan remaneret peculiaris negntae salu- nionc abslinebat. Anno eniiu 415, nieuse Decembri
talionis offensa, fralcr eharissime. Supradicliiin igi- r
labenle, celebrala est Pal;esiina seu Diospolilana
synodus. Abanno autem 597, Joannem Theopliili
tnr fralreni nosiruni liue dilectioui resliiuo eum
Alexandrini opera ciim Ilicionymo reeonciliaiitm
aposioliea? sedis h ad rclaiionem rtuplicis synodi ju- esseerutliii proh;inl. (!'. Tillem. lom. XII, p. 199.)
dicalis. Snpcrcsl ul oratus a noliis Diuninns
, rie- Indidein quoipie manifeslum est, C|iistolas seipientes
|

mittinie anie aiinuin 416 fuisse scriptas. Sed neque

staredignetur, qiiaienus oiunis Eccleshxsuae macula,
hoc anno illas multo pusieriores e^se Joannis inors
coiitinuis laborihus nosiri- possil abstergi. Deus te anno 417 consignaia persuadet. A Baronio ad linem

Aug. et mss. Valic. et Corb. rmii deessent in aliis, lecit priiliekalendas ; el loco Theodosii vu aug. legit
sunl resiiiuia. Theodosii qui. Ex collalione epistolas 29 , ui mani-
Etlil. Rom. el Concil. lolain rem. Cnrb. ms.,(o- fesius lit uierqtte lapsus, ila et restaiiraiur. Eadem
Inm. Verius editi alii el setipii libri, toiam scilieel , Inscriplio iu ms. Vatic. ita effertur Duta kal. Fe- :

legem. Ul enim annoiavit Quesnellus, allmlii Inno- bruarii post. cons. 7 heodosii aug. elJunii Quurlt Pal-
cenlius ad illod Aposioli Roirt. mi. I scientibiis enim : luilti, oinissis seil. duabiis numeiicis uotis.
e
tegem toquor. II ei postesi Cicle-iiniis Ephesiiinhi
i lu etlit. Coneil. 27. Qua auiem 32eral, nunc 55.
syuotlum alloquenS epi-l. 17, n. 4, ail: His omnibus In veleribus Codicis a Quesneiio vtilgali lucnoo
breviiei animuti , quia sicitl uit Apostolui, scietttibus
, eollcctioms Isidori exciuplauhiis habetur, inscnhi-
legem loguor. lurque magno consensu epistola familiaris, Eodein
h iribnsmss. utinedit. Concil., prudentes.Re.c-
I ii
teiitpore, (]uo ires superiores seripia ac per eum-
,

lius aliilihii imprudentcs, Imcesi imperilos ac rudes, deni episcopum Juliuin missa esl.
qui legem iniints calleanl. Quocirca proxiiuum me- D r
Edit Kom. ct Coucil., mclius se orsa mercantur :
luis perinde est alque opporttlniiis el convenienliiis. corriguntur ex niss. Mox extrmsecus missa; , id est
separatim scripiae.
1 G trn. , gunliler vel iis iwssil subveniri, quos non
B Veius cxemplar Cod. Quesn., respoudcre malui-
scelus liuc , scd magis criur indu.cit eorruple. Ilic :
mus, uc upud nos forsilun, mox Omisso [rulcr charis-
erroris auetor ab li^, quos ille seduxii, dlsiiiiguitlir. sime.
fl
Apu.l Qnesn. m in edlt. Rom. etConcil. ae ple- h In
priseis edil. Concil. Rom.
perperatn bic
ac
risque nis^. tlcs |ti:t' siil)sei|iiuntur. Ilorum loco vox digiwm et prseier (idem m^s.
1'oiiojm- addilitffi
MilMiiuii Garner. , Honorio xi et Coiwantio n coss. dicata appellai Innocentius responsa, qnseaposiolio*
(hn Corbeiensem piuxlt codlcem, Itisi veltistius sit setlis de relius ad ipsain relali» jniliciuin intlicctit.
iiiendiiin sineerain leclinnem prae oculis liahens
, Il;ec dno verba judicaium ei comtiiulnm Vigilio
, ,

eani ex iiiipcniia sic depravatahi extiibuit Ptidie : papt el Gregoiio syiiunyiiia esse suo loco visui su- i

knlendas Febrvarias gloriosissrmi TheodOsii ijui elJu- iinls.

nii qtuirti Patladii v. c. conss. Ncnipe ut in novis- 1
Noia consularis hic proetermissa
,
, e\ superiori-
siina Augii8iini ciliiione observatum fuit, notaiu p. c. Inis epistolis esi supplenda.
lotjo niovens, el cum vi kalendas conjnngens imle
 , , :

59U S. INNOCENTII I PAP^ 600

anni 4l6refernnttir. eas in annum 417 diffe-

Vernm * EPISTOLV « XXXIII.
rendas es^e ipsi ex epistnla 55 culligendum fuit. Litleras Aurelio mittit Innocentius Hieromjmo
Anrelimn eniin, cui inscribilur ba-c epistola, el per
reddendas.
qiiein Hieronymus. litteras suas Innocenlio tradi, ac
vit i^siio Innocenlius eas t|iiilnis llieronymo rescri- Dilectissimo fralri Aubei.io Innocentius.
beliai, ipsi reddi voluil ,non aliuiu esse censel ab Piissimam eliam ad nos perveniendi '' lusm affec-
epNcnpo Catbaginensi ; nec ci liac in re nllus refra-
lionein bene compresbyler noster credidit Hierony-
gnlur. At veio tluin Aurelius iste cnm collegis anno
417 ineuntc ad Innoceniium coiura Pelagium aiipie mus.Compatiimirgregisnostrimembro.elqundfaeieii-
Cceesiiuin scriberet, Hierotiymiun ;ib lioruin hasre- diim diixiuiiis, ve! facere poiuiinus, simius velociter
tii oiiiiii saielliiilms qnidquam passuin esse ignora-
exsecuii. Germanitas lua , frater cbarissime, cititu
bat Tunc lanlum in Africa perviilgatum erat, Pela-
gium llierosolyniisconstitutummullos ilii fallere, sed litteras memorato (Hieromjmo) rcddere festinet.
uiulio plnres, ex quibus in epistola Milevitanae sy- EPISTOL.V c XXXIV.
nodi liiernnymus unus appeilamr, < adversus cniu
Innocentius Hieromjmum, ob ea qua; passus est conso-
pro graiia Christi et calholicae Gdei veritate confli-
gere. » Certe posuilabat liic locus, ut et ul, quod latur, et quid pro tcmpore [uciendum duxeril, ac
novus gratiae Christi defensor ab impiis pertulerat, jam [ccerit, dectarul.
adjiceretur, si facinoris tam atrocis noiitia in Af-
Oilectissimo lilio IIieronvmo prcsbytero
ricam pervenissei. Non ambigendum lainen, quin
I Innocentius.
acerriiniis ille Hieronymi adversus Pelagium con-
flcius vera exstiteril causa, cur curti eo tain crnde- Ntimquam boni aliquid contentionem fecisse in
lileractum sit. Quamvis igilur Eustochiuin el Paula Ecclesia lestatur Aposiolus; et ideo hsereticornm
violenii.e monasterio suo illatse causam etauctorem
correptiones primum fieii jubel d magis, quani diu-
relieui-senl, Innocentio lanien de iis, qu;c Pelagius
Hierosolymis actitabat, prsemonilo hoc subodorari turna duci collatione. Qua: rcgula dum negligenter
diflicile noii fuit. • aspicitur, maluin non viiatur quod cavendum est
5. Joanneiii llierosulymilaiiiim minacibus adeo lit- sed augelur. Tamen quoniam dolor gemitusque luits
teris corripuil is papa, nmi soluni, quiaejuserat
ita qualit viscera nostra, ut f
ratio non traclandi
tauta llagitia vel coercere vel vindicare; sed et quia
euin illis favisse suspii io forie non deerat. Nnn la- consulendique sit : prinium conMantise luse alloquor
tebanl veteres imer illum el llieroiiymuiu Oi igenis fidem. Pro verilale quisque injuria, aul, ut dicis,
causa etsi jam prideni sopitae siniuhates. Fania periculo percellelur, b quia cxspectet bealitiidiuem,
quoquf nuutiaute andieral, quantum a Joanne Pe-
multis s;vpe narrastis, ei h tuarum te pinedicationum
lagiu^ dibgereiur. Quocirca ipsuin Joannem Augus-
linus epist. 17;i, n. I, sic nlloquilur « Pelagmm : bene meinureni commonemus. Ilaque excitati lanla
veni frairem nosirum, lilium mum, quem audio malornm scena, arripere auctorilatem sedis aposlo-
quod inuliiiiii diligis; et miin. 5 : t Si diligitis Pe-
>

lagium, diligat vos eliam ipse, inuno magis se ipsum, licse ad omne conipriineuduin nefas festinavimus ;

et iiou vos lallat. >

C sed in queni insurgeremus nec nomine appellatum
4. neiimm oliservamus, epistolam Innocentii ad legimus, nec criminis aliqua ratioiie laxaium. Quod
hunc Joannem Cr;ecam phrasiin sapere adeoque :
ergo possumus, condolenius. Si deposneris autem
hunc papam vel Gr.vce sciipsisse, vel certe ult|iitid
apertam manifeslamque in homines aliquos accusa-
Gr;ece scripseiat iu latinum converleretur, r urasse,
ac solain hiijns Gr.eci lexius iiiteipreiatiuiiein Laii- tioneui, aut judices compeitnles iiibuani, aulsi ali-
nam littene valtle tenacem ad nos pei vemsse. Saue quid urgenlius sollicitiiisque a nobis fieri potest,
unus el alter loeus, qui piima specie obscuri vel
lion retardabo, fili dilcclissime. Tamen episcopo
etianimanci apparent, ad Grsccain phrasiin exacli,
stalim perspicui etinlegii evadunl. fratri meo Joanni sciipsi, ut circitmspectius agat

ne ' quid cirea ecclesiam sibi creditam adbuc lale

* In edit. Concil. 54. Quae autem 55 erat hic perinde est atque consideralur, substiliiil in
ntmc 54. textu accipitur.
b llieronymi sicut et Euslocliii ac Panlae ad In- '. ms. Vatic. deest ratio. Aliqund aliud voca-
In
noceniiiiin lilteras ab Aurelio ipso perlalas fuisse biiluin ad integritatem sententioe desideratur. lnte-
hinc sibi nonniiili seciinduin Baroniuin persuadenl. grior ent, si legaiur, ut nullu ratio.
Hic lameii Aurelius in Diiiem perveniendi aflectio- R ln edit. Loncil. po.sl Barnn. qui exspectat.
nem habere, n<>n pervenisse meinuratur. Nec si D Veiius Rtini. cuni ms. Valic. quia exspectet. Niiidior.
exstilissei curam, liiteris istis opus fuis?el. Saiius fiel bac lectio ila conslrucia Quisque (ceu quisquis)
:

igitur censuerimus eum, ut ab aliquo e snis deler- injuria aut periculo pro veritate percellelur, <iuia is
rentur, operam dedisse. beutiludinemexspeclct, ipsi multis sa'pe narraslis, seu
c In edit. Coucil. 52. Quoe auiem 54 erat , exposuislis. Ex i|iit) sequitur, nl hnjnsinodi vir, ctim
niiuc 55. S|ie bealus sil, minus sit lugendus.
d lia corrigendum duxeramus, quodnullo, immo h Edil. R.un., et lu averle piwdicationum cselera",
;
Innoceniii nienli conlrario seusu iia viilgaium erat, el lum verbis prcedicalionis : ope nis. Valic. in quo
magisque diuiurna, cum ex ipsius arclletypi Yaticani exstat tuarnm te prcedicaiiomim, casligauiiir.
recngiiiiiOiie conjectura nusira (irniala e^t, ac men- 1
lutegrior fiet hic lucus, si ila legaiur nesi circa :

diiiu ex mer.i librarit in legendis veteiibus liluis ecclesium sibi creditnm adliuc tule aliqiud fwt, quiile
imperilia iiatnni esse didicimus. Respicit Innocen- providere eum oportuit ne uccidercl, vel ne acccidal.
lius ad isliul Pauli Til. III, 10: Hcereticum liominem Ilic ineinorat Innocentius quod sub epistolaj sequen-
post primam el secundam correpiionem devita. Id vero lis initium ad Joanuem scribil : Oporluil custodire
niaxime docet ille pap.i de lisretico pertinaci et germanilatem tuam, et gregi suo sollicitius providere,
1'iaudii'enlo, qualiserat Pel igius, qui lallere inagis ue qnid linjusmodi orirelur, neciiou alia, quibus eain-
stndebat ct haeresini suam tegc-re, quam quserere ve- deni epi-iolain claudit. Cum iis, qu:c limoi entius
ritatem. Ilune seiiliit, b;ec Augtistiui lib. de Geslis Pelagii,
e
Baronius rejecto ad oram libri aspiciiur, quod n. 06, conferenda sunt dc iisdein malis verba lnij''n i
601 EPISTOL^ ET DECRETA. L 602
aliquid fiat, quale providere et propellore, ne acci- \ tiones, ciim plus se adhnc metuere dicant, qnam
derel, vcl ne accidat, etiain ijisi sit et postea moles- conqiieruniur esse pcrpessas ? Altius censerem, si

tissimum. essent aliquid de liac re mecum aperiius cnlloculoe.

EPISTOLA " XXXV. Vide, fiater, aiitiqui liosiis insidias, et spirilu boni

Joanncm Uieromjmum Hierosolymitanum prospicere rectoris pervigila, ut haec, quae ad nos opinione
debuiue , ne tol ac tantis malis, quibus afftictas magis, quam accusalione manifesla. delata snnl, vel
sunt Puula et Eustbchium, opprimerenlur, ac nisi corriganiur, vcl retundantur ; ne jus ccclesiasiicum
Itasc deinceps au' corrigantur, aul retundantur, ra- de laliefaclatis h causas cum, qui non dcfenderit,
tionem inde redditurum. pracstare compellat.
Dilectissimo Irairi Joanni Innocentius.
EPISTOLA i
XXXVI.
Direpiioucs, c;cdes, incendia, omne facinus, ex-
h Si tnarilus cttjtts u.ror in caplivilatem fuerat nbducla,
Irema: clementiae gencrosissimae sancl;c virgines
altcrum acceperit, revertente prima, secunda mulier
Eusiochium et Panla deplorayerunt in locis Eecle-
debet excludi.
siae tuse perpetrasse diabolum : nomen enim liominis
caiisamque relicuerunt. Qnod etsi ambiguum non innocentii;s i rnoBO.
sii.
c a quo cominissum, opnrinit tamen custodire rt Coiiinrlialio procelhe barbaricae facnltali k
legum
germaniiatem luam, et d gregi illius snlliciiius pro- iniulit casinn. Nam bene coustitutomatrimoiiio inler
videre, ne quid liujusmodi orirelur, quod eum alio- Fortunium et Ursam captivitatis incursus fecerat
rum periculo tua l.icessit negligeniia e admitlere in n:c\um, nisi sancla religionis sialuta providerent.
gregem Domini ; el tales agnas incendio, armiset Cum enim in caplivitate praidicia Ursa mulier tene-
perseculionibiis, nudas, debiles, post siioriun c;cdes retur; aliud conjugiiim cum Restituta Forlunius
et morles, vix vivcre audivimus. Nihil movet pie- meiiioralus inissc cognoscilur (5i, q. 1 el 2, c. 2;
laiem '
ill.nii sacerdotii tui de lania diaboli in te at- /ro p. 8, c. 243). Sed favore Domini reversa Ursa
que in luos poiestatc admissa ? in le, inquam prorsus
; nos adiit, et niillo diflilente, uxorcm se memorali
cnimGsacerdoiis gravilatem condemnattanlum nefas perdocuit. Quare , domine fili merito illusiris, siaiui-

in Ecclesia fuisse compleluni. Ulii provisiones ttioe? nius, fide catliolica suffragante, illnd esse conju-
ubi ccrte, si casus eveneranl, anxilia vel consola- gium, quod erat primitus ' gratia divina fiindatum;

quippe dogmata Itujnsmodi hominum a qnibuslibel r ulii legitur ct lales agnos, qttos incendio nttdas,
calholicis etiam qui ab illisterris longe absunt, redar- quasi vox nudas sil secunda persona vcrhi mtrfo. Quo
guenda suiil : ne ubicumque ttocere poxsinl quo perve- posiio Joannes horum faciunrum aucior reniiente ,

nire potuerint. Impia vero facta, quorum coercitio ad tolius epislohu serie, pradualiir.
episcopalem pertinet disciplinam, tibi contmittuntur, r
Redolet et alter iste locus Groecum Latine ex
ibi potissimum a prtvsenlibits vel in proximo conslititlis more liiigne su;c loquentem, et qui cuni Gr.cce T/iv
diligenlia paslorati el pia severitule plecienda sunt. evuifiziav praelegisset , arliciiluni rrjv vocablilo illtim
iVos itaqite tam tniati' po.iiti, optare debemtts Itis cau- Latme expriniendum existimarit. Peinde Laiinius
sis tateni illicfinem dtni, ut non sit nccesse ubitibel ut- tanla... polestas, qiiain de latila... poteslale, dixisset.
terius jttdicari. Ubi is doctor iinpia dogmata ab iin- 6 Apud Baron., sacerdotii.
piis lactis distingueus, impia doginala a qiiocumqiie Q Editi, causis, pro qun verbo causnm, hoc est ra-

catliolico el ubicumque argui, non item impia lacia tionem, restiiueiidiiin esse j:iu> conjeceramus, cum
a qiiolibel coerceri posse ilocel. Aliler vero lnnoceii- in arcbeiypo causas legi didicimus. Porrojtiseccfe-
lius de sedis sune poleslate sentiens, iinpia f.icia in sittslicum recto in casu hic eiiuutialur.
terriiorio non ininus procul a se qiiam ab Augusiino !
1 edil. Concil. 9. Inler Inoocenlii decreta Dio-
1 1

llisianli commissa, vel judieibu- conipeleniiluis da- nysius Exiguos episloloe hnic 57 lociini tribuil. Eam
tis, vel alia etiam ratione vindicandi sibijus essenon inde siimpsil flispanae colleclioois conipilator, exquu
duhiiavit. Quamquam ad Aiignsiini seuieniiam in eo eannlem exscripsii. A Cresco-
et Isidorus, ut solet,
2ceeii\t, qnoii compeientes judices a seiribuendosdocei. nio c. 226 laudalur. Nullam proe se ferl temporis,
lloc enini nomine episcopos vel iu eadcm provincia quo scripta sit, nolam. Quapropter cani in elassem
vel in proxima consiitutos inteliigere baud iinmerilo epislularum incerii temporis amandare cogimur.
videatur. j llic Priiluis lilms exstiiisse viiletui Probi pr;efecli
a In edit. Concil. 52. " prsetorin et Probin Faltnni e insignis illius malronae,
b Placuii aliqiianilo ciim Baronio el edit. Concil. de qua ct de liliens ejus Hieronymusepist. 8, ad De-
demeulite : sed noliis poslmodum visuni esl polius llieliiadein, haec habet : Proba ilta oinnium digni\a-
liinc liudari saoctas virgines velut extremce clcmen- lumet cunctce nobilitutis in orbe Romano nomen illus-
litv, quod iufesti liominis nninen odiorurai|ue causam trius, cujiis sanctitas el in universos bouitas eiiam apttd
rciicnerinl : adeoque Kouianae editiouis li:ctioui li;e- barbaros >enerabilis fu.t, quam trium tiberorum l'ro-
reiiiluin. bini, Olijbiii et 1'robi non fatigarunt ordinarii consu-
c
lloius facinoris suspicio in Pelagium cadebat. lutus : ei cum incensis direptisque domibus in lli be
d lia Baron. Ai edil. Kom. gregis. Is primiis csi lo- caplivilas sit. nunc Itabitas dicilur tenumdare posses-
cus, ex i|iio episiolaiii hanc e Grseco conversam con- siones. Ursa quidem caplivitate illa qiisD anno 409, ,

jeciavimus. Nam quod Grsece t&> itotp.i>ia> Ioutou seu mense Aogusto, Urhc ah Aloriro expngnata, accnlil,
etvroii si Latine non ad verbum gregi itlius, seil ut lo-
, abducta lacilecrediLur,sed quando redieril iguoratur.
cuiio L.ilina postulat, gregi suo reddatur, quae llianca k
Iiaedit. Rom. cum sincero Oion. exemplari Ke-
priiiiiiii) el obscura apparebal orationis series, ple- gio. Ahi vero liln i, legis.
na et aperla Qet. Conjugium, quod calholica lidcs divina gratia
1

e Edit. Koill. et Concil., amittere gregem,

ex pra- fundatum censel, nieriio credimus sacranieiiinml
va leclione veterum librorum , in quibus ammitlere Simili ile causa siiuile Leonis episl. 1 i9, n. 2, po>tea
pro admiite re scribi solet corrigunlur ex Baronio, : respoiisum fuit. Suh uno eliam ranoue 22o Cie^co-
npiid quem Idiuen deiride nbil levius exstat crratmn, fiius utriusque ponlilicisresponsa indical, AnieaTer-
 ,

003 S. INNOCENTII I PAPyE m

convenlumque sccundao mulicris, prinre supersiite, a <1 facere dubilare non possil : in islis vero casus ve-
ucc divonio ejecta , nullo paclo pnsse esse legiti- niam meruil.
iiiuni. Cap. II. — i. I)e f
digamis nnlem nec consnli de-
EPISTOLA '<
XXXVII. buit, quod manifesta sit lectio Apostoli, unins uxoris
I. Si quis volens parlem sibi corporis (impulavil , cle- virum ad sacerdotiuiri sive ad clericatum admitii de-
ricus csse non potcsl; nolens autem potest. — II. Quod bere , et lianc ipsam tainen si virginem accepit
dignmi admiiti ad clenim non possint. — III. Qui (I Tim. ni, 2). Nam ea, qua: habueril anle viruin ,

de lnicis ad chrnm non dcbeanl promoveri. — licet dcfiincius sit, lamen si clerieo po-lea fueritco-
IV. Qni de lnicis possint clerici /ieri. llic aperte pulata, clericus, qui eam acciperit, essenon potcrit,
concuba proltibeiur. — V. De temporibus in cleri quia in lege cauium est, non vidiiam non abjeclam ,

ordinibus immornndis. liabere posse conjugeln sacerdotem (Levii. xxi, 13)

Inxocentius ff.lici episcopo b Nucerino. Cap. III. — 5. Delaicis veroreligio lua consuluit,
1 Mirari non possunuis , dileclioiiem tuain sequi quos cannnes ordinare piohibeanl (Vide concil. Sar-
inslilutamajorum,omniaque,qua; possunlaliquamre- dic. c. 15). Cerium est quidem , hoc regulas eccle-
ciperc duhitaiionem, ad nos quasi ad caput alque ad siasiicas continere : sed non ila drfinitum est, ut de
apicem episcop.itus referre, ut consulia videlicetse B nmnibiis sit laicis constiiuium. Neque enim clerici
des aposlnlica ex ipsis rebus duliiis ccrliim aliiptid navci, et non fieri possunl : sed (Disl 51, c. 2;
1
facieiuluiiiquo pronunliet. Quod nns et libenteracci- lvo. p. 6, c. 95) designata suni geuera, de quibus ad
pinius, et dileclionem liiam memorem ranonum elericatmn pervenire non possunl, id est, si quis fi-

coinprnbamus. dclis mililaveril , si quis lidelis causas egeril, boc

2. Scripsisti ergo, qund fervore liilei, quo polles, est , e postulaveril, si quis fidclis admiuislraverit.
etamoie sanct;c pleliis, vcl reparaveris ccclesias De curialibus auiem manifesta ratio est; quoniam
Dei, vel novas quasque consiruxeris : sed in his cle- etsi inveniantiir Imjusmodi viri, qui dcbeanl clerici
ricos, quos consiituas, uon babcre, aliquos vero tamen fjiloniam soepiuS ad curiam repetuniur,
fleri,

mutilos, aliquos digamos esse. Ad qund siupuinms, cavendnm ab bis est Vide supra epist. 2, n. M) (

prudcntem viium de his vnluisse ronsulcre, qute om- proptef iribulaiionem, qu;e sa-pe de his Ecclesi*
nibus sunt ceria raiione coinperla. Ergo non quasi provinit.
ignorantibus dicimus; sed in aliis lorsilan occupatos, Cap. IV. — 6.Laici vero, qui habenies uxores bap-
isiud oblitns vos es>e dicimus. lizaii sunt, ac sic se instituerunt, ul opinin enrum in
Cap. I. — 3. Qui igiiur paitem cujuslibel digiti nullo vacillet, ul aut clericis juucli sint, aul monas-
sibi ipse volens abscidit, bunc ad clerum canones C teriis , ex quo baptizati suiit , li.eserint , el si non
non admillunl (Disi. 55, c. 0; Concil. Tribur. c. 55, 11
concubain , non pelllccm uovcrinl , si in omntbUS
Nicam. d
c. I). Cuivero casu aliquo contigil, diun ' botiisoperibus vigilaverint, non proliihcntiir hujus-
aut operi rusiico curam impendit , aut aliquid fa- inoili ad clericatus soriem a^suini. Cap. V. — Ita
ciens , sc. nou spnnle percussit, bos canones prscci- sane, ut in eos tempura a majoribos constituta ser-
piunt et clericos lieri , et si in clero fuerint reperti ventiir ( V. Siric. episl. I, n. 13, el Zosim. epist. 9,
non abjici. In illis enim vnlunias c judicala est, qu* n. 5). Nec cilo quilibet lecior, cilo acolyihus, cito
sibi ausa fueril fcrrum injicere, qimd scilicet et alii diaconus,ciln saccrdnsfial : quia in J minnribus olfi-

lullianiis, lib.nadUxorem, n.8,deClirislianomalri- e llnc verbo designaiur advocatus qui pceuas a ,

inoiiin pradicarat UiidesttfHciuinusadcnarruiidam fe-

: jndicibus adversus reos decerni poslulat, s.icui mox
licitulem ejus mairimenii , quod Ecclesia conciliat et ,
adminislrantis voce imlicaiur judex, ciijusesl biijns-
conjirmii oblutio, et obsignulbeiiedictio, Angeli reitun- mndi <e ias ac tornienta decerncre, aut etiain capi-
|

tianl, Pater ralo habei '.'

talem scntenliam dicere. De utrnquc aliquando du-
ln edil. Concil. i. In quiuque litulos seu decre-
11
bilavil Exsuperius TOlosanflS cpiscnpus utrnm ,

ta xxviii, xxix, xx\, xxxi et xxxii a Dionysio Exi- , cliam ad communionem adiniitendi essent. Qna de
guo divisa esl; Citatur a Cresconio non semtl. Ex- D rc consullus Innoceniius epist. 6, eap. 5 et5, ei re-
siat et in HKpana,ut in Isidori colleclione. spoinlci.
b lia coilex Regiiis, ubi in aliis, tSttceriano. 1 S;c Dion. quod nec in exemplaribus ab lla-
c
faciendum pronunliet, omissa cnnjunclio-
Editi, diiano ad Carnliiin Magiuim missis n.nlaliini. At
ne, qu;c revocatur ex mss. inss. coll. Ilisp. e! lsiil. ut in vulgaliS, ciiiuubiiiam.
d Keg. ins., tul»,u aiiquo. Nntaiidum est Iiinoceiniom iis, qui uxorera rloxe-
In eoilem coilii e, volunias est quce sibi uusa fue- rint, adilum ad clcrum iia permiltere, ul eos vitae,
ril ferrum incidere, oiiiissn judicaia; quotl vitIhiiii ex guo biptizuii suitt., inliocenicr aci.e tcstiinoniuiii
perinde csl alqne ilainii.ua, utpnle cui mnx vcniam hahere veiii.
meruit opponitur. Judicii aiiicm liujus ea subjicitur Vox omnibus a Craliliio prinuim cxpnncla, nec
'

ralin, i|iiod is judicalur non dubitaluruS hocinalios deinceps rcstiiuia. rovocatur cx MerU ei inss.
cominillere, seu iinllo scrupulo comniissurus, quod Excmplar Reg., m omnibus officiis. Ex Imc loco
i

in se ipse cnmmisisset. Iluic non placetquodsublnde perspiciiur quam Irivoluin sii qimd scnbil imperus
in vulgalis, dubilari. Tum in nis. Itcg., possinl : scripior, cum Koinailos poiilifiecs seniel laniiun
i|ui
quoil verbiim ail cos quorum voluntns arguitur, per annum
inense Decembri ordiuare cniisitevissesiM
non ad ipsam voluniaiem relatum, adniiiti nil icpu- persuasissct, cn^ qill ordinali fuerant, nulla nisi ne-
«n.il. cessitaiis lege ad annuin alteruin exspectaredebuisse
f
Lab. ut in ms. Reg., bigamis. Eleganliusaliilibri, obtendil, ul ad aliinrem graduin provelicreniur.
digamis.^
fiOI EPIS'iOL,E ET DECRETA. 600

ciiS si diii prrdureiil , et viia emuni pariier eioljse- A EPISTOLA * XX XIX.

quia comprohantiir, n't ad sacenloliuni posiea emen- Qtlod post pcenitcniiam nulliis ad clerutn possil ud-
mitti.
sis stipcndioruin meiiiis veiiinnt, nec praripiant
Innocentius Agaimto, Macedonio et f Mariano
quod viia probata merctur accipevc.
epicopis Apuiis.
7. Quoniam evgo cevia definitionc monsivalura
Mulia in pvovincia contva canones ecclesiaslicos
est, qui delieanl adniitti, qilive reprnbari
rx liis :

dccniaque niajovnin usurpari a plnrimis, el rcla-

omnibus, quos videt dignalio lua non posse repro- tiones diversorum, et snggestiones fidissimai rctu-
bari, eligere debebis «Juas cleriros Facias. Sienim nul-
leruni : qua: quidein possent facile resecari, si epi-
lai ciutiam hommibus nut beneftcium prsestare veli- scopi in his nnii invenireniur auctores, qui dum aut
inus, lalesinvcnircpossiimiis.dequoruiu assumplione
ainicis aul obsequenlibus gratiam pneslnre nitnnlur,
nec incurrcre scandalum, nec erubescere valeanius.
religionem violant, ordinesque corrumpunl. Ac sic
EPISTOLA - XXXVIII.
bonores suscipiuil eccle-
cvenil, ut indigni •itii<|tie

Vt ii, qui M presbtjterio jilios genuernnl, removeri ab

siasticos, et admittantur ad cleruni, qui nec inter
officio debeant.
laicos quidem digiuim locum bahere mererenlur :

Innocentius Maximo et Severo cpiscopis pev Bvitlios.

libello iiionsirntum csi,
sieuii in nunc daio nobis
Ecclcsiasiicoviim canoniim norma nulli essedebet "
Moilesium quemdam niultis criminibus involutum ,

incognila sacevdoliim : quia nesciri luec a ponlifiee propier qua; eiinm pcenitenliam egisse dicitur, non
saiis est indecnrum, maxime cuin a laicis rcligiosis snliini clericum elleclum, quod non licet, verum
vivis ei sciatuv, et custodienda esse dncatuv. Nkiper eiiam ad episcopatus apicein eum tendere; cum ca-
quideui (Dist. 81 Maximilianus nosier
, c. C). (ilius
nones apud Nica?am consliiuti, pcenitcnies etiam al>
agens rebus h cujusmodi querelam deiulerit,
in li-
infiinis officiis clericoruin s excludant (Dtst. 50,
belli ejus series annexa dcclarat. Qui zdo (idei ac c.60; Nic. conc. c. 10). Et idco, fratres chaiissimi,
disiiplimc ductu* , nnn paiiluv Ecclesiam pollui ab perspecio tiMiore libelli, euni juhebilis prasentari:
indignis pvcsbylevis, quos in presbyterio lilios asse- vere constiterit lalem, qualein liliellusaffirinat,
ac si

vit pvocveasse. Qnod nmi liceve expnnercm, nisi

non solum u ab ainbitione, sed eliam a cleiicatus
iiossem vestr.im prudeniiam legis toiius liabere noii- removeatur officio.
li.im. Et ideo, fraires charissimi, libelli, qui subjec- EPISTOLA ' XL.
tnscst, tenore pevspecto, eos qui lalia p.evpetvasse In parceciam alienam inradere, aut qnidijuam in ea,
diciiniuv , jubebiiis in niedio collocari ; discu^siM|ue inconsiillo ipsitis episcopo ugere non licere. ,

ohjeclionibus, quai ipsis presbyteris Impinguntiir, Innocentius i Florentino episcupo Tihui tinensi.
c siconvinci poiuerinl, a sncerdoiali rcnioveanliirof- C Non scmel, sed aliquoties clamai Scripiura divina

(icio : quia qui sancli non sunt, sancla lenlare n u transferri nun oporterC lerniinos a patribus con-
possunl ; nlque alieni efficiantur a miiiisLerio, qnod siiintos : quia nelas est si quod alier semper pos-
,

vivendo illicile '' polliieniiil. Miiamur auli in biBC eo- sederit, alter invadat, quod tuam honilalem fialer

riim dissimulare episcopos, ul autconniverc, aut nc- ct roepisiopin nosicr Ersus nsserit pei pctrasse. Nam
stire csse illicita judiceniur Noniciiianain sive k Felicienscm parreciam, ad suam

" In edit. Concil. 5. Hicc epistola in Dinnysiana quens esse intelligiiur. Imnio cum cm. 10 scqui se
eollcciione unde in Hispana ct Isiib<riana IMu-
,
prolilcntur ecclesiaslicani ea de re regnlam , banc
scripta, locum oblinet, insCfibilurque Innocentii ii- jain ante con-liiulain pnnunt. El vero ad cos oinnes,
tullis seu ilecrclum xxvm. qni aliqu.i gravis peccati inacula conlaminali snni,
b Editljcnm inss. coll. Ilisp. ct Isid. in rebm hnjns- atlinel cn ratio, qna I ypiianus, episiola 7'2, eos qui
moili qunletii e\uerclani : casiigaiituv ex Dionys. el ab h arcsi vcl si hisinate ad Ecclesiam rcdiieni, coiu-
ll.idrian. cxeinplariliiis. iniuii frntium Cllnsensu a clcro nrcet ac reinovet:
1 Ha niss. colt. Dion. et llailr. Alii voro cuni vul- Opirtet enim sacerdotes ac minislros, qni altari et sa-
galis, si convicti [iterint; ct mox tractitre, \irn tenture. crijieiis deserriunt, imegros algue immaciilutos esse.
Noii me ftigit qttod Alii Cod. ran. eccl. Afr. c. 4, t\ l'.o sanc conspirant quas Ecclesia
sanxil nb iniiio
sancientcs, ut episcnpns, preslyter, el diaconns, vel leges, ul nnlli piomnvcnniur ad cleriun, nisi qui a
qui sacramenta conthectant, pudicitice cnslodes ab baptismb innoxiaib Ktque ah onmi cuiuslibet eriminis
vxoribns se nbsiincani, poslrehiae lectioni faverc \i- lahe puram vilain dlixissent. Sl cujtls veio lalens
(lcanliir. At nCqUaquanl re< edcniluin dnxiiniis a inss. piininm culpa, posiuioilum detegerelur, hunc tan-
quos expoi ti suiiius sinccriores : masime cum liic (lcm conviclum dcponi Nictrni canones 2 et 10 vo-
de solis presbyieris sit sermo, ac uotnine sanctorwn luni. Viile supva epist. 16, n. 11.
non una cofporis ei sanguinis Chrisli sacr.unciila, h Crah. alqiie alii deinceps cdili , ab episcopatus
sed qiuncumqiie ad presbyterofum mintsteriuui per- ambtiione; Mcrl. atijue oninilms mss. refraganlibus.
tinent, iiiiclligantiir. Quocirca verbum lentare, quo Neque vero tautuni ab episcopatu arcetur Modeslus,
gcncralius est, co enam ad iil cnunliaiulum est sed quolibct eilnm gradu
.i quem hondum eiat ,

aptius. adeptus, el ex qnb ad episcopatus apicem lendibat.

d licg. ms., polluunt. ln edit. Concil. 8. ln collectionibus Isidori,
1

6
lu edit. Concil. 6. Collectioni Hispanrc et Isidori Hispana ei Dionysli exbilietUr. Apud hunc dccietuin
inseita esl secundum Dionysium Exiguum, qui cain xxxvi liinoceniii appellatur.
sub liiulo wmv decretofiuti Innoceniii subjecii. tta veleres coll. Dion. et Iladr. codlceS. Alii
i

f
In vulgaiis, Manriano, Reg. uis., Mariiuo. C;e- aiilcni, Florenlio.
tevi, Marinno. Rcgio ms. Facilienscm. Dcinde pnreeciiv voca-
k ln

8 NoH conccplis quidcm verhis, scd quia illnd huliim non eci lcsiaium pluiium colleciiouem epi
,

sanciunt hujus concilii patres, unde istud conse- scopo suhjeciani, quo sensu priscis teniporilus vulgo
607 S. INNOCENTIl I PAPiE C08
a
dicecesim a mnjoribns pcrtinenlem , invasisse te , A ut qni Christum Deum ex Palris subslaniia anle
atqne illic divina cek-brasse mysteria, iuconsulio saecnla ncganl genitum , bi cum Jud.-cis, qui ejus
eoilem ac nescienie, non sine dolore conquesltis est. deiiaicm negaverunt, et nunc usque negaut, pariici-
Quod si veriim esl, non leviter le b incurrisse co- pium linbeaut damnaiionis. Tiiiun csi, Iratercharis-
gnosc:is. Llinle si declinare cupis lanlaj usurpntionis sime, qu;e prxcepta sunt, non scgnius ngere : ne
invidiam , nostris litieris admouiium le convenit plebeui libi creditnm dissimulaiiime deperdas, et
absiinere. Certe si aliquid libi credis jusiilisesuflVa- incipias Deo de perditis rcddere raiioiiein.
gari, inlegris omnibus, et in prislino stalii mnnenli- EPISTOLA XLII.
bus, pnst dies venerabiles Pasclia; adesse debebis , SEU LITTERARUM PFI.AGII AD PAPAM INNOCENTIUM,
ut c memorati possis inienlionilnis respondere : par- POST MORTEM EIUs, SED CIM EUM DEFUNCTUM NESCI-
RET, SCRIPTARUM FRAGMENTA.
tibiisqnc in medio collocatis, quid anliquitas aut
veriias liabeat, requiramus. 1. 7« his, tcsle Auyuslino ( Lib.de Graiia Cliristi,

EPISTOLA <•
XLI. c. 50), Pelagius dicit , esse de quibus eum homines
Vl Laurentius lucreticos Photini venena seclantes euret infamnre conaniur : unum ,
quod neget pnrvulis
expelti. baptismi sacramentuni absque
, et redemptione
Innocf.ntius Laurentio episcopo c Seniensi B Clirisii aliquibus ccelorum regna promitiat : aliud,
Diu mirati sumus , dilectionis litse lilteris leclis, qnod iia dicnt posse hominem vitnre peccalum, ut
hsereticos Pholini venena sectantes in tcniiorio Dei excluri.it atixiliiini, et in lantuin libero couGdat
dileclionis tuse non solum esse , sed ct publice sibi arbitrio, tit gratiae repudiel ndjutorium.

cnnveniicula in nliquoruni possessionibusprceparare; 2. Prosequitur Augustinus (Ibid., c. 51) : His cum

cum de tolo pene orbe nusquam lam miilli, quam inridiosus de inimicis suis admisruisset querelas, ad
apud vos , delrgerint babitnre. Qnorum doctrina: rem ita venit : Ecce apud beatitudinem luam cpistula
nefiriae aucior Marcus, dudum de Urbe pulsus, isia me purget , inqua pure nique simpliciier ad
temerilnlis tanlae diictus est audacia, ut primum peccandum et ad non peccandum integrum liberum
sibi inler eos vindicci locum. Sed ne ullerius de- arbilrium bnbere nos dicimus, quod in omnibus
baccliandi habeant faculiniem, et nnimns simplicium bonis operibus divino adjnvatur semper auxilio.
ac r
rusticanorum secum in gebennam, cui destinali 5. Deinde, inquil Augustinus (Ibid.), cum de homi-
suni, (raliant, acium esl adversus eos a s riefenso- nis condilione, et ad peccandum aiquc non percundum
ribus Ecclesi;c nosure, quo eos possinl expcllere : nalurali cjus possibiliiatc qiuvdam interposuisset , ad-

aceipiiur, sed ecclesiam singularem uni presbytero C scripla, cnm in omnibus mss. lum in priscis eriit.
aildietain sonat. Eodem intcilectu et supra episi. 25, Concil. ae Rom. olitinuil. Immo ex liac suinma et
n. 8. ali liinnceniio ipso usurpalur. altera superioris epis.iol;c 16 siniul copnlatis Cresco-
Pnscli. Qiiesuellus in i Leonis epislolam, not. i, nius bre>iaiii sui cnpilnluin 58 conflavil in linnc
pro cerlo ponens vorem dioecesis rix illis temporibus niorinm l)e Donosiari; iuvrelicis, quod Jttda-is sint
:

(Leonis) es?e prolatam a Romanis vel Orientalium compiu andi. Et de suscipiendis clericis, auo; idem
partium episcopis pro parocltiu provinciali aticui epi- Douosits unteqitam ilamnarelur ordiuavit. Ex derretis
scopo subjecta , liiiuc silii objicit Innocenlii locuin, papiv lnnoceiilii tit. xlix el l. Hinc faclum, m Mer-
in eoipie silii videri nit, vocem dicecesis sumi pro iinus geminuin illum liuilum epistoht: buic prjeinit-
adininislraiione, lieet banc eo, quo nunc frcqiiens tens, superioreni epislolam 16, tamquam hujus rapi-
postLeonis lempora Gallis
est, iisu et iiiiic Afris, et iiilnm seciindnm <-i subjeceril. B n s qiiidem Pho- > i

familinrem fnisse fateatur. Ai ciim diceceses, prout liniqiie, ul prsevin io epislolam 9 Sii icii Moniio n. 7,
licc vo\ administrnlionem sonat, du.e laniuin in observavitmis, aflines ernni hxreses; niliil lainen
Itnli.i tunc essent Knmana scilicet, cui Koinauus
, est riir a litier.i iliscedamus episiol.e nosii-.v, in qua
pr&erat aniisies, elltalica, que Mediolanensi cpi- sectnloruin 1'hnlini, iion lionosi , meulio occurrit.
scopn suberat, co iniellectu Nomeiilana paroscia nd Ininio ii nri Seniensein in Cronlia, seu ut olim vo- ,

Roinani nniistitis, non ad Ursi aut Florentini dice- cabant, in Liburiiin, non ad Seneuseui iu lletruria
cesini periinebnl. Sed ei dicecesis vocabulum pro episcopuin h.i-c cpisiola scripla esi. Pliotiui, nou
territorio episcopali ab Hilaro Leonis successore, Bonosi asserlas in e.i notnri extra conlroversinm erit.
ui ei aGclasio, Vigilio, etc.usurpaium visurisuunis. _ Praeierea Pholinuni cuni Sirmii in Paniionia, cuj
,

Idem ejus usiis est tum in Augustini epistola 20'J, " Lihurnia vicina est, episcopus esset, provincias illas
n. 8. tuin in liis concilii Tolelnni i. can.20: Placuit Incrcsis snaj veneno inleeisse nemo ignorai, Diinum
ex liac dic nullum aliuin , nisi episcopum, ckrisina Iiitiocemio de liaeresi senno est, quam loio pene
con/icere, et per dioecesim destinare. orbe disseminalnin inniiil, quori snne in Pliotiiiiniiain
h Crabbius de suo hic addidit cnlpam: qn.-e vox magis, qiinm in Bonnsiacnm recens obortnm conve-
neqnaqiiam non sed non levem poslulabat.
levitcr, nit. quum lniioceuiiu< argiiilj
Ivjns aiiieni lccresi-,
Neque iniiieo poslea castigalus fuit. Porro incurrere auctor ilii iiur Marcus, non qnia illam excogilarit, sed
Cl offendere 'f\\\\\i\ syniinyina siinl. quiaseilulioreininea prop:igaiidaoperanipra:sefeireH
e In aliquot uiss., Siniensi.
c
Editi, post Ciali., memoralis. Concinnius Merl. ApudMerl., Symensi.
1
et mss. memorati , scil. Ursi. Deiude intentionibus Eriii. Roin., rusticorum. Keelins alii liliri, rusti-
id est qtiod exposltilationi. Quippe anliquis mteniio canorum : qn.i voce non ruris incolx', sed liomiuei
pro controversia et exposiulaiione seu lae inlenta docirime experies riesigiiantiir.
familinris est. b Defeiisorum cciiesise Itoin. nomen ac miiuus si
d lu
edit. Concil. 20. Trinm seu qualuor collec- benc niemini, nunc prininm in cpisiolis sumiuoruin
lioniim sicpiiis nominatnrum ope nri nos pervcnit. pontificuni inemorniiiin legimus. S"ri non d eo inu-
Apud Dionysium pramotaiur Innoccnlii decretum nei e ut reeens insiillllo Iuhuceiitius loqunur. Lorum-
xli\ de Donosiaiis, quod Judieis sint comparandi. Qnae dem iiieniio ari calcein epistoke 9. /osiini ad llesy-
Eumtti,! eXindeab nlus cauontim compilAloribtls c\- 'iiiuin recnrrci.
609 EPISTOL.t: ET DECRETA. 610
junxit : Quam liheri arbitrii poieslatem dicimus in A 5. Sed et ab hislitteris ad fidei suoe librum, f|iieni

ouinibus es-c generaliler, in Cliristianis, in Jurlseis iis subnexucrat, vult iransire lcctorem {IbiU., c. 52).
atque Geiitililnis. In oninibusest liberuin arbitrium Is porro fiilei liber loius insertus Sermoni alias Au-
xqualiler pcr naturam : sed ii. solis Chiistianis ju- gnsiini dc Tempore 191, nnnc append. 236, n. 2 et
vainr a gratia. In illis niiduin et inenne est condi- seiiq. ac prxlerea seorsim ediius esl in appendice
tioiiis binium: in bis vero qui ad Chrislum perti- to.x novae edilionis cjusdeni sancli, pag. 96, sicut
ncnt, Clirisli munitur auxilio. Illi ideo judicandi ctapuil lliernnymiim, cui olim ascriplus fucrai.
atque damnaudi sunt, qnia cum habeant liberum 6. Prseterea in litleris iljis, c quas, i inqtiji Augu-
arhitrium, per quod ad (idem venire possent, et Dei stinus (lib.de Peccato origin., n. 19 , 20 el 21),
graliara a promereri, male iilunlur liberiaie conce^sa. < Romam misit ad bealae niemorhe papam liinncen-
Ili vero reiiiiinerandi snnl, qni bene libero utentes « tium, el qiioniaiu in corpore euin non invcncrunt,
arbinio, merenlur Dnmini gratiam, cl ejus mandata < sancto papae Zusimo datae sunt, el ad me directe,
cusiodiunt. t boc est in eadem epistola , qtierebatur > se ab
i. Item advcrsarios suos ad librorum, quos pri- bominibus ( infamari, qtiod ncget parvulis baplismi
dem coiiscrip>crat, lectionem provocabat bis verbis sacramenlum, etabsque redemplione Clirisli aliqui-

(Ibid., c. 55) : i Lcgant illam epislolam b

,
quam ad B bus coelorum regna promillat.Et cnm dixisset,
>

sancium virum Patilinum tpiscopum anle duodecim « iiumquam se vel impiiim aliquem hxreticiim au-
fere annns scripsimus, quae trecenlis forte versibus disse, qui boc de parvulis diceret, > subjiciebat :

nihil aliud quam Dei graliim et auxiliiim conliletur, « Quis enim iia evangelicaj leciionis ignarus cst,
nosque mlnl oiiiiiino buni facere posse sine Deo. Le- qui lioc non modo aflirmare conetur, sed qui vel le-
c ad sanelum Conslantium vitcr dicerc auteiiam sentire possil? Deiude quis
gaui eiiuii epislnlam
episcopnni (Ibid., c. 56), ubi breviter qiiidem, sed tani impius, qui parvulos exsorles regni cocloruni
plane lilicro hominis arbitrio Dei gratiam auxiliiiin- essc vclii, diim eos bapiizari etin Chrislo renasci
qne ronjunxi. Legantetiamquam d ad sacramClirisii b vetal , el in perpetuam ceriamquo viiani rcnasci
virginem Demeiriadem in Oriente eonscripsimus h velet eum, qui naius sii ad incertam. >

(Ibid., e. 57) : ei invcnient nns iia hominis laudare 7. Simul cuui Pclagii pnediciis liiteris ac libello
naliiram, semper graliae addamns aiixilium.
ul Dci fidei ad Innocentium missa esi, simiilque Innocentii

Legaut eliam reccns nieum ° opiisculiim (Ibid., successori Zosimo reddita epistola Praylii Hierosoly-
c. 41), quod pro libero nuper arbitrio ederecom- miiaui episcopi, de qna boc iiuuin a Zosimo disci-
pulsi siinius : et agnoscent quam inique nos nega- miis, qiiud in ca Praylins Joannis successor catisaj
tione graii.e infamare gestierinl, qui per iniiim pene C Pelngii enixius adslipulatur iniervenil (Epkt. 3
,

ipsius tixtuin operisperfecieatqueiutegreei liberum n. 2).

arbiirium cuiifucmur el graliam. > 8. Qui aulem praedicta legcrit litlerarum Pelagii

n In bocc
verbn Augusiinus': « Nempe, inquit, ma- bis etiam quatuor libris qmrcumqne pro gralia vi-
eum dicrc graliam secunduni meriia
iiifcsiiiin est, detur dicere, qua juvanmr ut declinemus a malo
dari, qnanilibei eam vel qnalenibbet tignilicet quam ;
boniunqne faciamus, ita dicit, ui niilln nioilo a ver-
lainen apiMte ion exnrimit. > bnrum aiiibiguiiale disccdal quam discipulis sic
b llis subdit Augiislinus
riirsuni « Ilanc ego : possit cxpnnere, iil iiulluni anxilium gratic credaut
lepi inveni enin p-ne per loiam non immorari
; et qna natura; possibililas adjuvetur, nisi in lege atque
nisi in laculiaie ci possibililate nalurae, el |iene ibi doclrina. > Et puucis inlermissis < Sed hoc adju- :

lanluni Dei graliam consliluere. Cbristiatiam vcro toiiiun legis at<|ue docirina: eiiam proplieiicis luisse
graljam lanla breviiatc perstringit, ul mliil aliudvi- leinporibus, adjtitoriiim auiem gratiae, qiwe (iroprie
deaiur, qiiiuii cam laccie timuisse. > gratia nuncupatur, in Clirisii csse arbilraiur exem-
c Hanc reperire se non poiuisse Aiigiislinus tesia- plo;qnoil nilnlominus ad doctrinain peninere per-
tnr. i ^ied si, iuquii, nou est dissimilis cscteris, non spiciiis, quai nobis evangelica pnedicatur. >
balirt eliam ipsa ijiioil qiixrimus. > f
Ail b.i-c Augiisiinus loco ciiato : « Nmi sic illis
•'
Ue hac idem Doclur loqniltir < Istam sane
ita : tv baec nlijiciiiniur, ut neque p-irvulis ne-
posuil. Nam
lcpi, miliiqiie pcne peisnaseral, banc illnm gratiam, gani baptismi sacrameiitum.necabsqueredeinptione
de qni i|ii.i'-iin e»i, confiteri. Scd cuin iu inanus Clnisii ali.|uibus coelorum regua promillunl... Obii-
meas et nlia poslerius latiusque
venissent, qu;e citnr auiem illis. quod non baplizalos parvnlos
no-
cnnscripsil, vidi qiiemadinoilnm polucrit etiam illic lunt ilauinatioui pnini homiuis obnoxios confileri. >
gratiain nominarc, sub ambigua generalilalc quid s I-ia Pelagii vcrba in medinin prolaturus
Au-
siiniret alocoiidcns, graiia; lamen vncabulo fran- gusiiims, pianiitiit < Videle latebras amhiguiialis
:

gen* invidiam nQeiisioneimiue declinans. > ln boc fal-itati pneparare relugia, otTundendo caligineni
auiein Pnlagii opere virus laiens reiegil Augusiiiius veritali ; ila nl ctiam nns, cnm primiim ea legiinus
ei>i>i. olmi 143, iuiiic 188, ad Juliauain,ad cujus epi- recta vel correcia propemndum gauderemtis. Sed
slobe calcem liauc Pelagii ad Iniioccniiiim, immo latiufes, inquit, dispuiaiiones ejus in libris, tibi se
ei biinc i siiui lociiin nini ubscure nntai ubi ait : quaiit libct operiai, pleruimiue aperire compelli-
< In qiiadam veru cpisiola sua iilcm Pelagius ubi , lur, fcccruni noliis et i-ta suspecta, ut altenlius in-
et notnen siium a|ieilissime ponit, nec nonnn sacra; luentes invcniremiis amliigua. >
virginis lacel, dirit ail eam se scripsiNsc, etejusdcm b Cina horum vcrliormn
intelligentiam quanium
sei nperis le-tinmiiio pinbaie niiilur. se gi.iliam laborarit Augustinus ubi explicuit, ailjicit : <
Tam
Dei, qiiam vel laceie vel ncg.ire asseiitur, aperiis- snnt ambigua, ui possint eoruin dogmati
praberc
sime cniiliteri. > laiilmla , unde ad insidiandum proiiliat baeretitus
c De opusculo liocca esl Augiisiini censnra. <
Qua- seusus. >

luci biinl bbri npcris bujus, ci bus lcgi... Sed in

 APPENDIX AD EPISTULAS S, 1NN0CENTII I PAPjE. 613
(.11

fra^menu, necnon Augusiini, qui omnes vafri bujus A secum demlil, neque siiam iu lerris divinilaiem
Uuprciici aries ac subterlugia probe noverat, sub- adeptusesi sed ipse Deus eral, ipse corpus suum
;

nexas observationes expenderit, audierilque siniul in Virginis utero efformavii ; m que ulluin in suo

eimulem llierosolyniiiani anlistiiis coinmendaiione corpore cimliciendo sociuin babuit, sed unus ipse

probaium atque laiulaiuni esse ; is sane Zosiiuuui, cmifecil. Conliteniur auieni in oinnibus quie ab

simpliciter verba illius ul snnabant accipienteiii ,

buiiianitaiefiebaiii.comiieui fui-se divinilateni.qutB

decipi ab eo poluisse iuinus mirabiiur. nullo iini(|iiain vel uiininio lemporis arliculo ab
liumaiiitaie sejuucla fuil. Confneniiir eliani, eo ipso
MONITUM IN FKAGMENTUM SEQUENS. Servator advenit, aique
lempine quo uostar e ccelis
(Spicileg. Maii, tom. III.)
in Yirginis Mariu; uleruin descendit, diviniiaiem
Siiperioribus epislolis Innocentii I vulgatis ssnpe cum biiniaiiiuuc cniijimxisse, quic nuiuipiaiii ulla in
ettbneciimus raiiorem partem ex ejus Inedha epi-
ic vel actiune divisa: fuerunt, qiiaudnquideiu tudivir
stola ad SeverianumGabalorumeptseonum. Li|iiideiii
in cudice Arabii o non Gubula sed lltuala scribilur, sibiles erant. Ac veluti ejus divinitas liue caret, ita
qu c leclio viin qiiamdam accipit ex co qiiod Aila et ejusdem liumaniias post rcsuiretiioneiu in selcr-
epfscopalis est urbs Palocstinx apud Lequiuium Or.
iiiiin iiianel. Lac de feinina suxil, niliiloniiuus divini-
cli. I.
. III, p. 758; sed lameii in paucissimis quos
Lequinius novit ejus urbis episci.pis, Srvcrianus g las at ,ue liiimaiiiias unuiu (tlirntum) consliluebaiil.
nou censelur. StJlim igiturde SeveriaiioGabaloium, j^ ec quisquaui puiet, quo teuipore divinum in lerris
iirbis Itein SyrsB, episcopo cogitavi, qui cpntempo- iiaplisniiim
Verbuiu ad suscipieudlim abs Ji.anup.
raiieus luii Ihnoeentio; quodque magis interesi in
noiitia epistolaFimi Iuuoceniii deperdiiarum apud acce^sit, tunc iiiitium diviniiaiis ejus luisse, cum
Constaniiiiin p. y2l cngu.iscimus, inler Seveiia- videlicet vocein p.itris e cuelo exeunlcni Joannes
nuin et limocentium epislulas mUsitalas; luisse. verum ipso leni-
audivil. llaud sane ila res se bab>i ;

Praeterea panlo infVa in codice Arabico fragmentum

ileui Severiani legiiur, qno loco non llaiula, sed
piu is articulo, quo in uierum Viruinis desceudit,
Gabala sedes ejus episco|ialis diciiur. Mendiim igi- uniim cuin corpore et divinitale iuilividunin cffec-
lur Arabici codicis e.\ litterul.e similitudine coor- tum esl; fuitque divinilas cor| oris cousois, atquc
tum esi. Iloc ergo epislolare Iinioceotii fragmeniiiin
inimuiabili quadain ratione el inseparabili facia est
ab Arabe boiuine nobis consei vatuni giatanter acci-
piaiuus. uuica unilas. Diviuilas ab bumanilatc non est se-
EPISTOLA XLlll. jiincta. Christo in cruce exisiente, divinilas ab ejus
biiiiianitate non secessil. In coeluni asrendit ctim
6EU FRAGMENTUM EPISTOL.E QCAM AD SEVERIANUM EPI-
SC0PUM SCRIPsIT INNOCENTIUS UNUS EX PRIMIS ROM.E corpore quod de Virgine Marii suiiipsil,aiqiie ad op-
EPISCOPIS. timi Patris sui dexteram sedit. Ilnec fldes nosira
Cum divinum e ecelis Verbum advenil, et in Vir- C esi. Qoi autem non iia credunt, eos catbolica Eccle-
ginis sancta; Mariie visceiibus, de qua caruem sia expellit, immo auctor ejusdem Deiw exconimuni-
sumpsit, babitavii, uequaquam corpus suuni de ccelo cat. Laus Deo iu aMernum ! Amen.

/LPPENl
AD EPISTOLAS S. INNOGESTII I PAPI.
NOTITIA
EPISTOLARUM NON EXSTANTIUM, QU^ AD INNOCENTIUM ATTINENT.
(D. Coust. Episl. Honi. Ponlif. loni. I.)

1. Anno 404, mense Aprili. Litlerw T heopliili att- D est, accepit. Quapropter statim a Jonnnis deposi-
<

verstts Joannem Clirys. —

Tlieophilus Alexandiinus lioiie, post luniultum niagno sabbaio in Ecclcsia

episcupus epMola ad lunocentiuin scripta, et per Conslanlinop. exciiatnm, boc est inense Aprili anni

Alexandiiiinm leclnrein delala, Joannem a se depo- 404, scripta jure existiinetur. Ad bane opistolam,

siluni rcfcrcbat. Qiiam cpistolam, inquil Palladius, ant ad alteram, de qua nuni. 4 dicluri sumus, refe-

Dial. c. 1, pag. 9, cum legisseubeatus papa Inno- reiulum videtur, quod Palladius pag. 151 de Tbeo-

centius, parum abfuii, qnin lemeiilatcin Thcophili pliilo scribit : i Is in sua ad Iiiiioceniimn papam

alquc superbiam coudemnaret, quod elsolusscri-

epistola, vitiiperans beatum Joannem, Epiphanium
psisset, nec tlaram cjus rci noliliani misisset, ncc
nominat saiulissiiiiuin, quem inquil, aulea probris

afleccral ut ba-reticum aut sibisniaiiciim. >

cur aut quibuscuni Juannein deposuerat iiulieasset. •

Ilsec epistola piima ex iis fuit, quas limoeenlius de a. Eodem tempore. Epislola; ires i» grntiam Jottii-

Joannis causa, posiquam ille ab episcopatu dejeclus — nis. Triduo postquam proxima; Tbcopliili liltenc
613 JNQTITIA EPISTOI.ARUM NO.N EXSTANTIUM, ETC 61*
Jnnoccntio roddiUe sunl, inquii Palladius, pag. 9 et A venii presbyter Consta,,.i,,<,poliLa„:fiLcclesi;e
Theo-
10, i quatuor episco|»i e panibus Joannis viri reli-
lecniij noniiiie, reddens episto'as synodi Joaimis
giosi, Pansophius Pisidi», Pappus Syrise, Demetrius viginti (niiiique episcoporum aia pajulo plus, quiuiu
Galatiiu secundae, Eugenius Phrygiac tres
epistolas doccliaut etJoanncin miliinri inuiiu
uihe expulsiim,
(Innocenlio) tradlderunt, nnam Joannis episcopi
ei Ciiciisiiiii in cxsiliiiin esse inissum, atque sinccu-
alleram 40 episcoporuin de commmiione Joannis,
sani essc ecclesiaiii. » Pono boc incendium anno
tertiam cleii Joannis, oinnes inter se cousentienles,
404, Junii 20 die, touligisse memoiali.r. Ex (|uu se-
et indisciplinalorum quorumdam tumullum signiii- (|iiilur, ul endeiii iiiiuse exeunle
canies. E trihus
Jilterae illa: con-
» illis epislolis sola Joannis, id cst
scripi.e fuerint. In Codice Thcod.
2, lih. X \l, lil.
superior quarla, ad nos pervenii. Si auiem Ires lcx 37 exsiat, inensis Augiisli «9 die d.ita, q„a ciim
inter se consentiebant, ex eo quod in epistola Joan- pliirimi Joannis clerici liujus incendii
causa cusiodi.e
nis etiamniim leginius , uon latet oniiiino quid in tradiii fuissent, at.|iie
iiiquisilioiic facia millus in-
aliis (liiahns efferebatur.
ventusesscireus, illos Arcadms relaxari jugsit.
3. Anno 404, circa Junium. Innocenlii communica-
6. Kodem lempore, Juaimis aclnrsarii sciibunt. —
toriai littenv ad utramque partem.
... — Tunc Innocen Paulo
- iiosi
r "*-'",
Acacii, Pauli,
i iiin, Anliochi,
.liiiiiiriii, Severiani ac
.-evcnao,
lilis aC! l"'" s l" cle " d
II
""' «lu», donec cjiis firmand* B paucorum alion,,,,
tempusS a lll t'1'l'Pl
allulgerel, duas urliull epistolas,
ilnas scripsit .«I.I.I..
uiiam
..
quilius
... l,|,e,,,s

calumnialiaiilur J mii.cui,
(Pallad.
s pag
"*» '""/>'
26) , ">
i„

quasi eccle.-iain
Theophilo eique adhoerenlibus, et alleram Joanni ac incemlisset, ad lunnccntiuiii
sociis qiiibos qiiidem litleris ulrique parli
» perttiltt b uncio pa.
coiiiniuiiio- teriiiisiioiiiine, omni contumelia digiius, nec ad eas
nemstiamimperiiebat.De illis Palladius,cap.5, pag. Iiuioteiilitis respondere dignatus esl.
22 ei 25, hoe tanuiiii memoriae commendavil Ad
: i
7. Eudem tempore, Afri Jnuocentio legatos suos
hae beatus
comiiiiiiiioiiis
lnniiceniius utiique parii pares
mlsit,
liiieias commendant. — Ad idem lempiis atiincni Cartluui-
improbans judiciiim quod a nensis comilii, anno 404, vi kalemlas Julias, babiti
Tlieophilo lacium videbatur, dicens debere aliam
ad Innoeeiuium papam !jiie, x Cod. can.
, eccl.
cogi synodum Irreprehensibilem Occidenialiuni ct Afric. sub fiiiem cap. 93 iueinorata'. Ubi eiiim
Orieiiialiiiin ln c
; priinum qiiideni secedenlibus ab illo conciliuni legatioiicm decrevit ad
inipeialores mit-
consessu amicis, deinde ei inimicis a ueuiris enim
;
tcndain, qua leges ad reprimendani Donatisiaruiu
Utplurimum recium proficisci judiciuin. » Quicatitein pelulaiiliain rogareniur, sialim addil
ad paitcs Joannissciiptaerai, a Denielrio Pi.-itiunlis : • Lilleric
cliam ad cpiscopuin Romamc Ecclesix pro legatn,
in Galatia secunda metropolitano episcopo,
—' "-
qul no • f" • 'i"' rum
iiiiii comiiieiniaiione iniiieiube.
comiiienilalioiie niill » Ttini lcgaii desii-
TisiinM cum Pansopliio, Pappo et Eugenio Ron.am C nali Theasills el Ev0(]iu , iisque dat;e
veiierai, perlaia esl. Eiigenitim vero liac qualuor epi-
occasioiie
stola;, quas Possidius in calalogo episiolaruni Au-
Orienlem percttrrisse, alque istis Innoceniii papie
gusiiui sic contiiiua serie receoset
lilteiis ostensis Romanorniri cuni Joaitne episcopo : « Iiinocenlio
episcopo, imperaloribus Siilieboni,
oommunio , prajfectis Iia-
probasse Palladlus, pag. -27, iradit. li;c » Endc liiteras ilias ah Angusiiuo conscripias
H;c lilleraj ablnnncenlio brevi inlervallu posiquam
cssecolligilur.
supcriores seu Theophili, seu Joannis ejusque par-
8. Circa tnenscm Aiigustum rescribit
lium accepii, ira„smiss:e sunt. Innoccniius

4. Cirea idem tempus iitierm

cinscopissyiwdiJoannis. - Iuunceniiiis Tlieotecno,
Tlieophili conlra qui episcoporum synodi Joaiuis
Joaunem. —
Exinde liinoceniio redditic simt iicra-
lerai, Iiltera3
episiolas ip>i
ad Joanueni ac caqeros coiiimimioiiis
allti-

t:v. Theophili Alexandrini episcopi lilier;e,dequibus

ejiissflciosreddidii, quil.us cos cuin lacrymis b.mo
P illadius h;cc hal.el Paucis post dielius,
c
:
quam I„- aiiinio esse liortal.atur : siquidem opem illis fcne,
nocentius proxime dicias epistolas scripslsset, i ad- quia potentes ad malinn obsiarcni non posset.
venit quidani Theophili , i
presbyierPetrus cum Mar- Sic poiro loqiieb.itur Innoreniius qnia maiiifesia
tyrio e. clesi;..
,;,,„„
'
CP. diacono, qui reddiderunl Theoplii
..._„,„,,,, llonorii
iioiioui el Arcauu dissidia
et Arcadii (lisMdia inipednneiuo
iiiiiieiliiiieiiloer.iii
erant,
,

mm
quo-
triginta s.x episcopis, quorum viginii novem ^Egy- quaerendiin) erat, convocarelur.
ptn, ct Tbeoteciiiis autein
aliarum regionum septem eram, condem-
episcoporuni syoodi Joannis episiolas
naiiis videl.auir. ad Imiocen-
» Ilis atilem aciis perlectis, eodem liiim pcrlalurus, posl 24 uiensi, J„„i, dicm C „.t,„.
Palladio testc, i nnllas graves esse accusationes, tiiiopoli Romam profeclus fiieial adeoque ucc quod
neque Joaniiem adfuisse, neque coram reprehen-
:

illis rescripsit Iiiniicciiiius, ciiius

sumessc ilnnocentius cmperlt. incnse Auguslo
Liiie.is illis d subsequcnie tradi eidem poiuii.
rescripscrit papa,
ej us episiola 5 legcre esi.
ls |„
9. Anno iOi, circa Novemb., Porplujrii ad Inno-
S. Aiwo 401, menst Junio.
Litterm pro Joanne. — centium littera. — Cum
i„ Armeiiia cxsiilarei Joan-
Vix dimiserai 1
.ceiniusPctrumetMartyiluni, qui nes Chrysoslomus, accilil ui Flaviaim.-
proximam Theophili epistolam Aniiuthcn-
ailulerant, cum vi- sis
ginti qui„|iic
eplscoporum ac pauloampiitis, qui
de
episcopu5 moi.Tci.ir
Porphyiiusii, ejus locuin ab Acatio,
[P.dUd. w§, 144). Tum
Joannis synudo eraut, litteras accepit. Soveiiai.o ,l
Quipne, iii- Aniiocho ordmalus.de ordinaiione
quit Palladius, pag. 24, sua li.nocentium
, modico post tempore ad- staiim ceriiorcni fecil. Verum, Palladio teste, pag.
 ,

615 APPENDIX AD EPISTOLAS S. 1NNOCENTII 1 PAP-E. 610

141, Iniiocentii responso digmis liahitus non fnit. A repellendis > (Cod. Th. lib. xvi, lit. 4, leg. 6),vel
Quam perversi fuerint illius niorcs, fuse idem Palla- aliquod posterius, iu quo priori poena; adjeeta sil

dius, pag. 14*2 et seq. exponit. Ex Arcadii autem niulcla peciinia;. Atqui Arcadii constilulio adreeiores
conslitulione, qua: Codici Tlieod. lib. xvi , tit. 4, leg. provinciarum dala le^ilur xiv kalendas Decembris
6, in-erta esl, Porphyrium anno 4t:4, ante 18 inen- CP. Honorio el Arisienacto coss. , hoc esl anno 404,
sis Nnvembris diem ordinaium fuissc cnnslat. niensis Novembris 18die. Ex quo pracdiclas quinde-
10. Anno 105, Innocentius ad Afros rescribil , ejns- cim episcoporuni liueras liinoccnlio anle inilium an-
que lillerce in concilio reiitaulitr. — In concilio Car- ni 405 reddi nequivisse conficilur, lametsi eas exis-
lliagiiiensi, quod anno 405, x kalendas Seplembris, limare liceat circa exiium anni 404 conscriptas.
celebraium est, recitalas snnt Innocenlii liiiera:, qni- 13. Anysii Tkessalonic. episcopi ad Innocentiitm
bus cavebaiur ne ad Iransmarina episcopi facilc per- epislolu. — Idein Eulysius siiiiul ad Iniioceniiiiin at-

gerent (Cod. can. eccl. A(r., c. 94). Hse Rnma in lulit epislolani « Anysii optiuii senis , > ut loquitur

Afiicam relalae credunlur per Tlieasiuni aique Evo- Palladius, pag. 27, « qui Romanae Ecelesi;e (in causa

dium, qui mcnsc Junio anni 404 ad imperalorein Jiiannis) jndicio stare se scribebat. >

cuin litteris ad Innocenlium legali fuerant. llbi vero 14. Edictum contia clericos qui cum Joanne com-
recilat;e sunt prasdicta: Innocenlii liiierao, < hoc ip- B municabant. — Elapso niense post advcnlum Cyriaci
suin, > qund in illis praescribebatur, « episcoporuin Synnadoruin episcopi, Romain iiem accessn Palla-
sentenliis confirmaliiin fuil. > Jam antea in Sardi- dius Ilelenopolis cpiscopus , Lausiacx scriplor ,

censi concilio, can. 8, maxinie propter Afros decre- exempluni ferens edicti, quod Palladius alier iu Yita

lum fuerat, « ne episcopi ad coinitalum acced.int, Chrysostonii, pag. 27, sic exprimii : « Quicumqiie
liisi forte ii qui religiosissimi imperatoris litteris in- occnliaverit oiunino episcopum aut cleiicum qui
vitati fuerint vel voeati, > cum videlicel expostulas- conununicet cuni Joanne, doniiis ejus puhlicelur, >

set Gratns Cartli iginensis episcopus, qund ea de re Quibus verbis eum notare ac suniniaiim perslriugere
sua ipsius consilia spernerentur. Ne lainen binc illud arbilrainiir, quod Arcadius, anno 404, Angusti
coniinunes ecclesiarum utilitates negligi coniingeret, 29 die sanxil nioduin
in liunc« Nec proscriplionis :

addidit eadem synodus, can. 9, ul si episcopi preces periculo domus careanl, qnas episcopos vel clerieos
pro viduis aut pupillis aliisve iniqna vi opprcssis of- per<'gr'nios post publicatioiiem edictorum et nosir;c
fercndas liaberenl, non pei ferrent ipsi per se, sed serenitaiis alfatus probabitur suscepisse : pari fmnia
c per diaconos suos eas deslinarent. > Qnocirca servanda, si qnas doiuus cives clericos nova ac lu-
praedictum concilium, in quo recilat;e sunl lunocen- inultuosa conventicula exlra ecclesiani celebrautes
lii littera:, < ut propier gratiarum actionem et ex- C susceperint > (Cod. Th. lib, xvi, tit. 2, leg. 37).
clusionein Donalistarum duo clei ici ecclesinc C;irtha- 15. Cleri CP. ad Innocenlium lilterce. — P»st Pal-
ginensis (non duo episcopi) ad coinitalum mittan- ladii in llrljem ingressum, codeni deveuere « Ger-
tur, > constiiuil. manus preshyter el Cassianus viri religiosi lilieras

11. Circa initium ann. 405, Exsuperii epistola. — loiius cleri Joannis (Innocentio) reddenles (Pallad.
Ad anni 405 inilia pei tinere videlur Exsnperii To- pug. 27), quihiis scribunt suam ipsorum Eccle.-iam
iosani episcopi epistola varias coiupleclens qua:siio- vinialquelyraniiiileni perpessam esse, episeopo suo
nes, quibus Innocenlius per epislolam saiisfacit. inililari inanu ijeclo, inque exsilium aclo per factio-
12. Quindecim episcoporum ad Innoccntiwn lilte- iicm Acacii Bei03;e episcopi, Tlieophili Alcxi.ndiioi,
rce. — Circa idem lenipus accepil Iiinoceniius epi- Anliochi lloleinaidis, et Severiani Gabaloruin. > Ab
scoporuin qiiindeeim e synodo Joannis lilleras, quas istarum lilterarum exordio pii illi clcrici plura pio-

Palladius, pag. 20, iiiemoral liis verbis : « Post Cy- ferebant Scriplurarum lestiinonia, in quibus conso-
riacum advenit Eulysius episcopus Apamex Biiliy- lalionem habere se leslificabantur. Deiude ubi epi-
ni;e, reddens littcras quindecim episeoporum e sy- scoporum, qui Joanni advcrsahaniur, violeiiliam,
nodo Jnannis, in quibus et priorem ei prxsenlem neciion canones, qiiibus faeinora sua lueri couabau-
"
loiius Constantinopolis direplionein describebant. > tur, exposuerant, quid de canonibus illis sentieu-
Quibus verbis proxime prainiilit Palladius, Euly- dum esset, expeiebant. Ipsis rescripsit Innocentius,
siuui Synnadorum episcopuni , nullas qnidem feren- ejusque epistola, nempesepiima, ad nos peryeuit.
tem epislolas, sed ad ea quae gerebanlur enarranda 16. Aliiiuanlo post delata; tum episcoporum Caria;
idoneuni, Roniain cnnfugisse, coiniiiotuin videlicet tum presbtjterorum Anliochice Uttcnv. — Demetiios
inii|Uilate imperialis pwcepti, quo edicebatur : « Si Pesinuntis episcopus , ciim Oi ienteni peragrasset,
quis noii coinmuniccl Theopliilo, Arsacio et Porpliy- Iioiuam denuo post Germani el Cassiani advcntuiu
rio, ille quidem episcopatu arcealur, ac siniu! amii- rediisse a Palladio narratur cum litteris luin episco-
lalqiiam visus fueril babcre subslanliani pecunia- poriun Caiiae, « quibus illi Joannis cominiinioncin
rum, > Unde leinpus expiscari licel, qno liiler;e ill;c complecuntur, > iiim presbyterorum Aotiochia:,
Ininicenlio reddila; sunt. Vel eniin ibi indicalur Ar- < quiluis Romanorum, > in relinenda videlicei ejus-
cadii pra;cepluin < de liis, qui ab Arsacii, Theophili, dein Joannis conimiinione, sequuniur disciplinaiu,
Porpliyiii revereuiis-iiiioriiin sacrix; legis anlisiilum et Porphyrii ordinationeni conlra jus et fas faclani
coiniiiunione dissentiuni, ab Ecclcsia procul dubio deplorant > (Pullad.pag. 28). Ncinpe, uliPalladius,
 617 NOTITIA EPISTOLAUUM NON EXSTANTIUM, ETC. 618
pag. 143 et 146, narrat, Porpliyrius niissis ad Comi- A bat, dedit, jEmilium scilicet Beneventi episcopum,
tntmn et pniei.tiores episcopos pecuniis effecerat, ut Cythegium eiGnudeniium ilem episcopos , unn cum
Constantius, qui inter cmteros presbyleros eminebat, Valentiniano el Bonifacio presbyteris , necnon uno
t.Miii|ii:ini |iopiilorum penurbaior relegaretur. Alios liomana: Ecclesiae diacono cnjus numen siletur; sed
vero presbyteros atque clcricos in cuslodiain milti et epistolam ipsis ir;nJ iiiii ad Arcadium imp. perfe-
cniaverat. Tiiin prima die celelirilaiis ludoiiim rendnm. Simul acceperunt iidem legati cum llonorii
Olympioriim, cuui civilas oninis ad suburbana ailile- epistolam quam etiamnum habemus, tuin Chromatii
Ins speclalura transisset, in eeclcsiain irrupil; ibi- Ai|iiileiensis Venerii Mediolanensis
, aliorumquc ,

que cum Acncio, Severiano et Aniioclio episeopis, llalia: episcoporum ad eumdem iinperniorein litie-
quos apud se absconderat, nc paucis clericis < elnm ras. Quo lempore suscepta sit illa legntio conjicere

ordinatus estclnusis januis, ei tnnta cum festinatio- licet cx verbis legatorum, qui nbi se ad urbem rc-
ne, ui ne precationeiu quidem ad linein perduxerint, gimi appulisse, stalimque in subiirb. deientos,
melucntes ne deprelienderentur. > ac iriduo pnsl diniissos, in maritimo Tliraciae caslro
17. Anno iO.) jam labenlc, Innocentius ud lluno- eonclusos esse narrarunt , proxime subju iunt :

rium scribii de misero Ecclesiarum sialu. — Subinde « Posiridie miserunt ad nos, nn aulici imperatoris.
Domitianus presbyter el oecnnomiis ecclesise Con- B an Auicus, nescimus (ipse eniin dicebalur Ecclesia:

staiilinopul., neciionVallagas Nisibenus presbyler, qu 1 llironum invnsisse) , qui nobis tria nuniismaiuin
et inonaslerinruni Mesopolamisc affliciionem narra- millia iradebant, ornntes ut Altico communicare-
bal, aela tradunl Innocentio Oplnli pncleeli, quibus inus. » Jam igiiur defunclns erat Arsacius, et ejus
bonesiic mulieres eccleskc CP. diaconissse c genere loco Aliieus suffecius fuerat; idquc legati cititis
consnluni ad emn ducere cogebanlur, aut commuui- verbis innuuul lunc primum audire se ccepisse, cuin
earc euin Arsncio in loeum Joanni< subrognlo, aut ad urbein regiam accesserunt. Aiqui Arsacium iii

fisco duceutas auri libras darc (l'allad. pag. 28 ). Idus Novembris, Slilichoneitcrum ei Anlhemiocon-
Tum Innoreutius, loi ac lania sustinere amplius non sulibus, huc est Novembris II d e . anuo 405, mor-
valens mala, epistolam ad Houorium impcralorem teni oppeiiisse, Socraies, lib. vi, c. 20, narral. Idem
scripsii, in qua singillatim quid ferrent lillerae, quas el Aliieuin Arcadio vi et Pn bo cunsulibus, ei qui-
de ecclesix CP. aliarumque misero siniu a diversis deni , ut Sozomenus, lib. vin , c. 27 , iradit , cuni
accepeint, exposuil. Cunslnnliiiopolilaua sedes qualuor meiises vaeasset,
18. 1'aulo posl synodits episcopurum Italia? cogi- adeoque mense Maitio anni 406Arsacio subrogatiim
lur. — II iinorius vero slaliin ut hanc Innocculii fuisse, ibidein tesiatur. Ex quo sequilur, ut et epi-

epislolam accepil, ut Palladii verbis utar (Pul. pag. C stola lnnocenlii, de i|ua agimus, eirca initium anni

29), < Oceidenl.iliumsynoduin cogi, eosquecum unain ^66 scripia fuerit.

simul senientiam tulissent, ;id suam pieiaiem referre 20. Eodem lempore, Commonilorium legaiis dalitm.
jubct. » Moxque < episcopi Iialise congregati Impc- — Iisdem legatis traditum est Commonitorium syn-
ralorem orant, scribal frairi suoel consorli imperii odi lotius Occidentis (Pallud. pag. 51), « quod
Arcadio, ui praecipiat Thessalonieae synodum fieri, continebat, Joannem judicium iugredi non debere,
quo facilius iilraque pars Orientis et Occideiuis con- nisi prius ipsi restitutii fuisset et ecclesia ei com-
currcre valeat, ac synodus non lani episcoporum niunio : ul sublatn ciiusa delreclandi judicii , sua
nunicro, quam senientiie gravitate perfecla, cerium sponte consessum inirei. » Lampsacense synodi sub
ei iudiibiiatiim judiciiim feral. » Tunc celebrala qui- Damaso habitrc apud Sozomenum lib vi, , c. 7, si-

deni fnil synodus , sed ubi bnbila sit, Palladius non milequoddam est coiisiilulum niniirum « , ut epi-
indicat. Tniituin scimiis ejus definitionem iis omnino scopi, qui deposiii fuerant ab iis qui d ssimilem Pa-
cnnsenianeam esse, qu;c Innocenlius ab initio per- tri Filium asserebant , sedes suas posiliminio recu-
tui batioi.is liujiis ac deinceps , ul supra, n.3,et pereni, quippe qui injuste spoliaii fuissent : quod si

episi. 5 ei 7 videre est, consiiinier censuerat. Unde quiscos accus:ire (exinde) veliet, sub paris condem-
aut cum prxfuisse liuic synodo, aut nibil in ea nisi " nationis periculo id agerel. » Ubi episcopis injuste
ex ejus senicntia aclum esse conficiiur. spolialis et ejectis sedes sute restituunlur primnm,
Circa exilnm anni 405, Honorius Innocentio scri- ac liiin demuni eos nceusnndi locus periniltilur. Ad
bit. — Proxima; synndi decreto morem gerens Ho- hujusmodi decrelorum imitationem Isidoms Merca-
norius, seinel et bis ad Arcadiiim scribil : sed eum lor euni Symmachi pnp.e in liciitia v synodo Ro-
nilnl prnfieerel, nc tle tertia epistola ad ouindem inana sub eodem papa, luni velusiiorum pontificum
mittenda cogiiaret, scribit et nd Innoceniium, ut noinine, miiltn similia eonlinxit, qu;e ipsuni idenli-
i iniltnt quinque episropos , nc Ilomaiiie Ecclesiii: dem repelere non piguil.
presbyteros duos cum uuo diacono, qui eam feiant 21. /1/mo 407, mense Junio, Afri Innocentium Theo-
(Pallttd. pag. 29). > Ejus peiitioui quomodo paruerit philo reconciliurc tentant. — Cartbnginiense conci-
Innoceutius, prima in ipsiiu episiolam 9 annotatione nnno 407, Junii 15 die baliiium, de litleris nd
liiini,

exposuimus. Innoceuiiuin papain scnbendis boc decretuin edidit

19. Anno 406, Innoce.niius Arcadio scribit. In- — (Cod. can. eccl. Afr., c. 101) ; < Plaeuil eliam, ui de
nocemius non solum Hoimrio legatos, quos expeie- disseusione Komanse aique Alezandrinaa Ecclesias
Patroi.. XX 20
 , ,

019 APPENDIX AD EPISTOLAS S. INNOCENTII I PAP^E. 620

nd saneium papani Iuunceniiiim scribaiur, quo utra- A ccntium. Ilis Innocentivs rescribiU Epistola Innocentio

que Ecclesia inlra sc pacem, quam Doininus prace- supposita. Secundm Macedonttm titterw. — Circa
pit, lcncat. > Hsec aulem dissensio non alia fuit ab eumdem annuin 414, Bubalius, Taurianns sive Ta-
ca qme Joannis Clirysoslomi causa excilata fuerat rianus aliique a Macedonibus condemnaii , sedem
cuin Theophili advorsus eum violentiam probare apostolicani appellarunt. Quaproptcr Kufus ac socii
Iiinoceiiliiis neqiiivisset. Maxiniianum et Eumenium sive Engeniuni Romam
22. Anno 412, Jiwii 17 die, Innocenlius ad episco- desiinarunt cuni litleris, in quihus Bubalii Tauriant-
pos Illtjrici tcribit. — Innocenlii ad episcopos per que crimina exponebantur. Tuin Innocentius , re

Macedoniam, Achaiam, Tlicssaliam, Epirum veterem, discussa , Macedomim legatis litleras reddidit , in

Epiroin novam.Cretam, Daciam Mediterraneam, Da- quihus plenaria sensuum suorum expositione prae-

ciam Ripensem , Mcesiam , Dardaniam el Prsevalim missa, Bubalii, Tauriani et sociorum condemnatio-
constitulos littene ah ipEomet Innocenlio in epistola nem cohfirmabat. Sed dum legati inoram faciiinl in

15, n. 5, meinoraniiir , ut una cmn eadem (scilicet redeiindo, Buhalius Innoccniii noniine confingit epi-

Junii 17 die anni 412 ) datae ,

quihus cerliores eos siolam, quain et Macedonibus objicii. lli aulem, fal-

faciebal, harum se provinciarum ciirain Rufo Thes- lacias illius sacpius experti, novo cummeiito lideni

salonicensi episcopo vice sui dem imlasse. K plane non hahenl, ac secundis litleris priorcm que-
23. Anno 415, scribit ad Auyustinuiu. — Aiigusiiiius rin.oniaiu suam iterandam ducunt. Nec dissimulant
in epistola oliin 259, nunc 151, ad Caccilianum «juoii- silii gravem ac molestam valde esse appellalioniiin

dam Italiie pr.cfectum , n. 2, incniorat sihi « a fra- liujusniodi licentiam. Ad secundas illas litleras re-

tribus epistolam missam sancti et prxcipuis meritis spondei Imiocenlius , epistola 18, cnjus jacturam
vener.indi papas lunoceniii, quam, inquit, per luam levius ferreiuus quani allerius , iit qua lotuin boc
prscslanliam ad me datam certis declaratur iiuliciis.t iiegotium , ac suam de co sentenliaiu plenarie et

De hac epistola nihil aliunde quidquani novimus. Ex a|ierte cx|ilicahal.

eo auiein, quod prsedicta Augustini ad Csecilianum 2G. Innocentii ad Orientis sijnodiim litlerw. — Ilnc
epislola post mensein quidem Septeuibrein anni referri possunt Innoeenlii ad Oiienlis syiinduin de
415, sed non longe posl scripta probaiur, lioc lnno- omnibus qua; ah Orieiitalibus pacein pclentihiis

centii scriptum ad ipsunniiel annum 415 perlinere exigenda sirit , plenissinue litteric; de qnibiis lnno-

colligimus. ccnlius ut dudiim ante paceni Ecclesise Aiiliocheii.e

24. Anno 414, Macedones ab Innocenlio qttinque resiilulain inissis loqnilur (Episl. 22). Porro synodi
sibi concedi quxrunl. —
Sequenli anno Innocentius Orienlis noniiiie, Ecclcsi;e, qiuc Anliocheno anlislili

Rufi alioruniqiie episcoporum Macedonum accepil C suherani, inlellig; solenl.

epistolam quinquc capitibus conslaniem quoitnn : 27. .lnno 414, Ltyutio el litterw de ordinalione
ail clei nniet
pi imo, ul eos, qui viduas duxerani uxores, Alexundri ei pace Ecclesnr Antioclieutv. Acacii scripla.

ad ipsum etiain sumniuin sacerdotium ex proviAcke — Alexander Anlioclicnus opiscopus in Flaviaui lo-

siueconsueludine promovere sibi licerel» qusercbant. riim snhrogatiis , legalie-ncm ad Iiiiiocenliiiin desii-

Allcro asserchant, non dici oporlere digamum

( navit ciim litteris, quihus etse legitime ordinalinn, et

cum qui caiechumenus hahuerit atque amiseril uxo- exslincto schismaic, quo Auliochena ceelesia a lot

rcin, si post baplismnm aliam fucrii sortilus

quia ; annis tam niisere laborabal, pacem eidem ccclcsiss

iliud conjugium per baptismi sacramcntuni

cnm csa- feliciier reddilam , eos vero qui Paulini Evagriique
leiiscriniinihiis sil ahlulum ; > adeoque nec a clero nomiuc olim censiti fuerant, siiinina charilaie a se

arcenduni esse. siisccplns, iteni Elpidium ac P.ippum ,

qui Joannis
Terlia illorum quseslio circa eos ver.-abatur, qui Clirysoslomi causa fueranl expulsi, sine ulla conlio-

ab Uaereticis, nominatimque a Bonoso posl condem- versia suas recuperasse Ecclesias, ipsius denii|iie

nalionem ordinati fueranl, iium scilicet iil stiis ho- Joannis iioinen sacris dipiychis inscriptuin iuisse

noribis recipiendi essent. Hoc aulem liceie sihi nuniiahai. Quapropter ul Ecclesiie sure communio-
persuadebanl cx indulgenlia qua u>i siml ciun Ni- D nem m pertirct
i Roinatia, ilagilabat (Innoc. cp. 19).

ca^ni Palres erga Novaiiauos, liiui Anysius Thessa- Littcris illis adjuncla erant Acacii Berceje episeopi
lonicensis episcopus erga ipsosmet BoiiOMauos. sciipta, quibus ei ille rogahat liinoceniium, ui eoin-

Quarlo Innoeeiiliiiin rngahanl, ul jiidicium advcr- nninionem, quam ipsi b.ictcnus Joannis cansa nega-

sus Pholinum per falsum rumorem aposlolicre sedi rat, redderet.

suhreptum, el ab ejus decessore per insidias elici- 28. Circa ann. 415 , Innocentitts Komce syitodtiin

liim, in melius commulans, hiinc episcopum consti- liabvt de eadein re. — Legationis Antiochena: occa*
lnerc sihi permitterei. sione Romae congregatum esi cnnciliiim , cui viginti

Posiremo, ut suim ipsorum ailversus Eustaihium iiiierfoerunt episcopi. in eo autcni leciis Alexandri
diaconuin confirinans seiHcntiam euin diaconii spo- liueris, aiidiiisque legatis, quoruin prineeps Cassia-
liarel gralia, et diabolo in perpeluum manciparei nus preshyter cxstitisse videlnr. an omnihus ad pa-
clehant. Ad singula illa capila Innoceiitins, anno cein prius requisitis condiiii)iiihus Antioehioe saiisfa-

414 exeunte, in epislola 15, respondit. ciiim essel, diligentcr cst expensum. Inde Iniiocen-
25. Circfl annitin 414, littera: Macedonum ad Inno- lius ad Alexandrom lilleras cuni privalas , (uin
 ,

m NOTlTIA EWRTOLAM IB NON KXsTANTIUM, EfC. 622

commniies a viginli episcopls subsctiplas, cnm ipsios A DlteA pcriingi possinl; deinde solisne piesbyleris, .111

synoili geslis ei seripiis ad Aeaciiim pcr Panlnm eiiani cpiscopis chrisin.ile inliimos ungere liceat

preshyiertim , Nirolaiim iliaconnm ac Peiruin sub- po-.tremu an oleum illud poeniieiiiibiis sit inlun-
tliaconum misil (Innnc. cpist. 19). Tres illas epislolas dcndum.
ctiamntim habcmus, sed episcnporum viginti Italia: Omnibus illis quseslionibus Iiinoceniiiis, epislola
snbsctipiiones el sitbnexa eis gesta excidernnl. Tan- 2G, facil saiis.

luni Maximiaiium Macedonic episcopum lniicsynndo 52. Anno 410, plura scripta, quw acl Velacjii caw
inicrfuisse ex epistola 25 discinius. Ex quo et alios sam attinenl, ex Afiica ad Innocenlium mhsa. In —
aliarum provinciarum episcopos, qui in Urhe liiin liitcris, quas Afri anno 410 ad Innoceiniiim con-
, ,

forte erant, nd e:nmlem de niore vocalos esst! eou- sciipsertlnl , mouimcnta ad

plura niemoranlur
jeelura esl. eunidem missa, quai ad Pclagii acCcelesiii causani
29. Aliqnanio post Mnichniainis in Atlici fjratiam atlii.ertl (Epist. 20, n. 1).
scribil. — Maxiinianus Macednnhn cpiscopus , cum Ac primo quidem Caitbagineiisis synodus Herolis
pacis Alexandro cpiscopo ei Anliochensc ecclesiae ab ci Lnzari cpiscoporuin advcrsils Pelagium cl Ccele-
Innocciilio eoncessa> teslis fuissel, in rcgiam iirbeni sliuni lilteras epislolrje suac se subjccisse indicai.

rcversus, anetor fnisse videtur Aliico, Ut «t ,pse 13 Dciude eadem synodus cidcm epislolsc subncxa
pacem sine niora pcterel. Sive aulem Allhus al> ca doeet alleriiisCarlbaginensis synoili fernie anle quin •

re se iiiininie alieniiin signilicaril, et Maximianum, ut (jiiunninm habilce acta, quibtls Cceleslius episcopali
lianc sibi graliain iinpeiiaret, rogarit, sive Maximhi- judicio excisus fueiat.
nus boe in se pmpria sponte ac pr.Tpmpero nnilatis Iis qttoqtie adjunxeral , ul eX poslrertiis epislolaj
Mudio stiscepcrit, is, episiola cum libello ad Inno- ipsiu> verbis colligitnr, l>iospolit;inac synodi gesla
,

centiiim missa, ab boc papa eoinniuuicaloiias ad qitibus absoliitum se Pelagius jaclitabal, Imc esl,
Alticum Conslanlinop. litler.is pcslillavil. Ad banc qnaliaab hoc h;eretico aduherata fueianl. Nonenim
Maximiani episiolam Innocentius respondet epi- alia lunc in Africam pervencrant.
slola 22. Pauio pnu Aiigiisliiius euni quatuor sociis arj ln-
50. Circaann. iio, Ale.rander Innocentio nounullas iiocenliuin scribens (
Innoc. epist. 28, n. 6), epistohe
qucesliones proponit. — Alcxander, inisso coiniiionilo- stioe se ailjunxisse significai Pelagii librum sibi aTi-
rio, ab Iiinocentio sciscitaUir, primo, qusc Antiocheni masio cuJacobo hujus h;erelici discipulis missum,
prasulis in ordinationibus episcoporuin dieeceseos necnon quem ad bunc leftilandum De SSaturaet
Orienlis sit poiesias : deinile < ulrum divisis impe- Gratia concinnaverat, qucnii|iie ipsi Jacohus et Ti
riab jmlicio provinciis, ut dtise metiopoles fiant, sic ^ masins ob pnedicluni De Natnra et Gralia lihruni ,

dno melropoliiani cpiscopi debeant noniinari i Ter- giatias agenles, epistolam scripser.ml, sicnl et cam
tioCyprius, qui ad Orienlis dloecesin perlinebanl ,
(
\
mm Anguslinus scribendani duxii Pelagio, qtii

« olim Arianic iinpielatis polenlia faligalos, uon le- adulierata Palaeslina! synodi gesla, < taniqiiain pur-
niiisse canones Nicienos in oidinantlis episco|iis, » galiouis su.e scripta, > ipsi iransniiseral. Ex qiiibus
sed cpiscopos suos ncmine consulto ab eis ordinaii moiiimenlis tanluin Auguslini de Naturu el Gralia
conquesttis, qui erga eos gerere se deberet qiuesivit. libei , neciion Jacohi alque Timasii ad Angiislinuni
Deiiiuin an Arianorum elcriei ad Ecclesiam rcdcuntes cpisiola ad nos perveneiunl. De Pelagii aotein libro
< cuin sacerdolii aut niinislerii cujtispiam suscipi quid senlirct Iniiucenliiis, cpi-.l. 51, n. 5, aperil.
deberenl dignitale, » posluhtvii. Ad singulaliinnecii- 53. Eustocliii et Paitlw ad lnnocentium tiiterce. —
tii responsio habeiur cpisi. 24. Nnn miillo posiEusiochiuni et laula liltents ad In-
51. Circo initium anni 416, Decenlius et Ceelestinus nocenliuin mheiunl, quibusgravissimaiu pcrsecuiio-
Innocentiitm de variis rilibus consulunt. — liein De- nciii sibi illalatn ea modeslia dcplniabanl, ut et
ceniius Eiigubinus episcopus de variis consuetudini- aucloris iliius noiiieii reiicerent.
bus, quibiis nonnulhe Ecclcsiao a Romana discrepa- 54. Hieronymi ud eiimdem episltila. — Aliani siniul
banl, consitlit : 1° de pace, qiiam in aliquoi eccle- ^ scripsit Hieronymus epistolam, in qua non lacchatin
siis anle confecta mysleria vel populis iniperant, vel quodnam incnrrerat vil;e discriineii, hisi eam alj

sibi muluotradunlsacerdoles; 2"de uoininibus, qua) impiornm impetii lurris iiiunilioris ptne.-iclio seivas-
anle caiionctii recilanl; 5" dc infantihiis, iiiitn prc- sct. Eaquc occasione quod animo conceperat Aure-
sbyleris eos in fronte consignare liceal; 4° de sab- lius siudium nolum
episcopus liinocenlii invisendi
bati jejunio ; 5° de fernienio, an die dotiiinica per ei faciebat.
parosci.is singnlas niitlcndttm "';. Incerlo tempore Felix Nucer. Innocentium
sit, quoniodo Koiikc
per lilulos tnitliiur ;
6° de energunienis, an presby- consulii. — Fehx episcopus Niiceriims, epistola ad
teris atu diaconis lice;it snpcr eos niannm iinponere; Iiinoceiiiitini scripia lesiabatttr, majoriun se insliiuia
7° de pocnitc lilms, quando ahsolvendi sunl. sequentem, omnia qu;c aliqtiain susciperent dubita-
Sinitil etiam Decentius alteram ad Ceelcsiinum lionem ad ipsum velut ad caput atque upicem cpi-
lunc diaioiiiiin iniseiat cpisudam, in qua tria pne- scopalus referre, ut quid sibi esset faciendunt abco
terea lumc i-o-.iIku. prirno soline sacerdoies, an discerei. Sese quitfem Oei ecclesias vel novas con-
cneieri eiiam Chiisiiani irginianies saneio clirismaiis siruxisse, vel lapsas reparasse; sed clericos qtios
,
 ,

623 APPENDIX AD EPISTOLAS 5. INNOCENTH 1 PAPjE. 624

in illis consfilueret, sibi deesse, aliquosvero vel mu- A Florentinum episcopum Tiburtinum sc inscio divina
lilos vel diganios prseslo esse significabat. Demiim mysleria celebrasse exposmlabai.
quosnam e.\ laicis ordinari canones proliibcrent,edo- 39. Postremo desideranlur Laureniii Seniensis
ceri flagiiab.it. Consultalioni ejus salisfarit Iunocen- episcopi ad Innocentiura liilerae, quibus Photini se-
tius, epist. 37. ciatores in territorio suo versari, et publice in quo-
36. Libellus contra presbyleros inconlinentes. — rumdani possessionibus sibi convenlicula praeparare
Maximilianus, agens in rebus per Bruiios, libellum niinliabal.
ad Innoceniium misit adversus quosdam iinjus pro- 40. PraHerea si pontificali libroh.ibenda fides, ln-
vineioe presbyteros, quos iu preshylerio lilios pro- nocenlius « consliiulum fecii de omni Ecclesia,et de
creasse qnerebatiir. Unde Innocenlii epistolse 38 regulis monasteriorum, etde Jud;cis et de Paganis.i
data occasio. 41. Epistolm supposititiw. — lnier lotsancii prac-
37. Libellus contra Modestum ex pwnitenle cleri- sulis genuina scripia, ctiam adulterinum ingenii sui
cum factum. — Libellum alierum sibi Innocentius parlnni immiscere, ac tanto nomini supponerenequa-
tradittim memoral (Epist. 39), sed nnde acceperit si- quamveriius est Isidorus Mercator. Sed supposiii-
let, quo Modeslum quemdam muliis criminibus invo- tinn illam epislolain, qua: Aurelio inscripta, in cdi-
luluin, ob quae pcenilenliam egerat, in Aimlia non B lione conciliuruni 12 erat, parenti suo in tomo se-

modo cleiicuin effectum, sed et ad episcopaius api- quenti reddemus. IIiijus autem tomi appendix, si

cem tendere deininliauatur. lomus patiatur, quatuor alias f.ilsas, duas Innocentii

58. Libetlus contra episcopum qui divina mysteria ad Arcadium scribenlis, el alias duas Arcadii ad
in aliena partecia cekbraral. — Alius eidem papae da- Innocentiumrescribemis nominibus insignilasreprse-
lus est libellus (Episl. 40), quo Ursus episcopus in senlabit.

parcecia Nomeniana ad dicecesim suam pertinenie

DECRETA EX EPISTOLIS S. INNOCENTII I EXCERPTA.

(Coll. Concil. Mansi lom. III.)

In vetusta collectionc illa Lucensi, de qua non C V.

semel egi,epiiome plurimorum conciliorum et
in
Episcopus alterius episcopi clericum non accipiat,
decretalium qnarumdam epistolarum occurrit excer-
ptiiin de Epislola Innocenlii Papa: ex concilio Nicamo, vel excomniunicatum. Duas vices in annura concilia
quim epistolam lnuocentii 1 papa; esse neimi pru- fiant propter diversorum querimonia.
dens diibuaverit, cum omnein aliuni Iiinocentium
pontiflcem superet codicis bujus aeias anuorum sal- VI.
leni nongentorum. Qii.enam vero sit epistola luec Alexandrinus ei Domanus papae primatum lia-
Innoceniii, quo ex codice descripla, an singularem
beanl.
epislolam de Nicaenis canouibus Innocenlius dede-
ril, vel illos dala occasione in variis epislolis suis VII.
adduxerit et inculcaveril, quos dein epitomis hnjus Plurimoriimepiscoporuui consensu, niaxime mc-
aucior in unam canoniim seriem conlinu.iverit , tropoliiani consensu eliganlur presbyleri (forte ta-
pbine ignoro. Quamquam vero nihil novi liis exhi-
beliir.juvat lanien qualeciiinque est hoc dare, cum men scriptum est ephcopi).
vetustissima b.ec sit cauonuin Nicienorum Latina VIII.
editio. Quie enim Dionysiiun Exiguum auclorem
Hierosolymitanus episcopus primaium habeat
proelerl, uiique poslerior est Innocenlio l. Quae vero
in collectione Isidori Uercatoris profertur, an vem- salvo privilegio metropolitani.
slior sit sive recenlior, nondum est exploratum.
Quae landem est Rulini, ejusdem lere antiquiialisest
D «X.
Catbari, id est Novaiiani conversi clericirecipian-
cum Innocenlio.
lur in clero. Episcopns vero in presbylerii locuin
DE EPISTOLA INNOCENTII PAP^E I EX CON- recipiaiur.
CILIO NICiENO.
I.
X.
In una civitateduo episcopi non sinl.
gQui seabsciderit non ingrediaiur in clero.
II. XI.
Genlilis qui conversus fuerit el baptizalus, tiuii Si posl ordinationem sacerdotii delectus fuerit,

jacito promoveaiur in cleto. deponaiur; simili modo est de lapsis.

III.
XII.
Episcopusjvel reliqui clerici cum extraneis mulie- Lapsi sine tormentis septem annos poeniienliam
ribus non babilent. agant.
IV. XIII.
Episcopus ab omnibus episcopis ordinetur, vel a Post militiam si conversus fuerit, et iterum niili-
tribus cum melropolitani consensu. taverit, xm aunospceuileai.
625 iDECRETA EX INNOCENTII EPISTOLIS EXCERPTA. 626

XIV. A vero nec ex epistola ad Victricium accepisse se illa

coniinunionem, super- scribat Nicolaus, nec breviaior nosier usque adeo
Si in neeessitale acceperit
seinper in sensu canonnm redtlendo sit felix, alleru-
vixerii, teneat poeniientiam.
Irum consequi necesseesi; vel canon iste, proni in
XV. etlilis,ex alia qnailani epistola Innocenlii cum hac
Catechumeni si lapsi fuerint, tres annos pceniten- ejus ad Vieiricium male assutus esi uli aliis vcte- ,

riiin Pontificum epistolis accidisse consiat vel ano- :

tiam aganl.
nyiniis noster Poniificis menicni minime est asse
XVI. ctilus.

Episeopus, vel reliqui ordines de civitaie in civi- In epitoine cannnis 8, ediciiur de inonachis in
clero iinn ailmitiendis; idvero non mantlat Innoccn-
talein non abeant.
tius, sed monet, ne ad aliioiem gratluni pronioii
XVII. modestiam, et viriuies relitpias quas in monasterio
Vagus clericus non recipiatur ab alio in commu- coluerant, abjiciant. Quare breviatoris nosiri osci-
tantia castigauda est.
nionem.
Episloke Innocentii ad Deceniiuni synopsis plane
XVIII. barliara e>l, sed ejus priniiim caputveterem queni-
Alienum clericum nullus ]ironioveat in bonore. ilam lilurgicuni riliini exprimit quem etlila non ,

XIX. langnnt, quamvis in sensu cum ediiis congruil.Vetat

Poniifex canone I, ne pax ante (inem detur. Id vero
Clerici nec usura, nec lenovo dent (mV). B anonymus nosteriia expressil, Unlo missw ad pacem
XX. dare posl quarlam orationem, Qnarue oraiionis no-
Dinconi presbytern non praeferautnr, vcl sedeant, niine designari bic censeo iliam quam ordo Ronia-
mis velus aputl Mabillonium Musaei Ilal. tom. II ora-
nec illi presbyieris Eucharisliani tradanl ; abseniibus
lionem ad complendum appellat. lu niissa enim oralio
vero illis dividant. prinrea erai qiue ante Apostotum, id eslanle epi-
XXI. Slolam legebatur. Snccedebat altera super obluta.
Dein oratio Dominica icriia Inco eral; quarta lan-
Paulianeste baptizentur (sic).
dem oratio ad complendum babeliaiur. En ergo bre-
XXII. viator noster cuni Innocentio conciliatus.
Diaconessas inter laica? habeanlur (sic). Canon linjus episiola t|iiinins cur iu duos seclus 1

sit, cum prseseriim anibo illi iu ununi el idcin re-

XXIII.
tleant, non aliam assignarem rationem, nisi brevia-
Uno die teneatur paseha abepiscopis. loris nosiri oscitanliain. Reliqoa plana suni.

DISSSERTATIO Posirema omniiim legitur epilome liueiariini In-

noceotii ad Aurelium (uiii|ue Carlhaginiensem) epi-
7» sequeniem Epitomen epistohv Innoeentii. scopum. Exsiat in collectione Labheana nuin. 12,
Novaslnnocenlii 1 epistolas, quanivis nullashabeo Innoceiiiii ad Aureliuni epistola, ad quam ea referri
pronieinlas, non abs re tainen puto cnm lectoribus possuni, quae in hacsynopsi habenlur.
ineis coinniunicari oporlere ea quae breviarinm no- q
striimcanonum in ms.codiceLucensi annoiuni non- I.
gemoriim exhihet. ExSlanl in eo canonese nonnul- EX EPISTOLA INNOCENTII AD EXSUPERIUM.
expressi, el in epilonien re-
lis liiiiocentii epistolis
I.
dacti. In ca vero qu;e ex epislola ad Exsuperiiim
exprimilur epitome deest canon 5, de iis, qui post Presbyter et diaconus incontinentes deponan-
baptisiiium magistratum .igenies, in causa sanguinis tur.
seniciiiiam iulerunt. Cujns omissionisnullam aliam II.

rationeni excogitare possiim, nisi <|iind Pnntifex ea Qui continenles suni omni lemporeviaticum acci-
in re iuhil judicai decernendum. Qni surcedit ra-
piant, et coiiiinimioiicui per misericordiam.
non i, qui in nnstra niale cxpressus
epiiome esl 5,
esi ; neque enim privantur uxoraii, si
coiiiiiiiinione III.

adulteraverini, sed innocens ab adullero searcga- Uxorali si adtilieraverinl excomniuniceniur.

tur. C;ctera eiim epislola congiuunl. Nnn est negli-
IV.
genduin additamentum illud de Lamentationibus Je-
remia\ quod al> tino nosiro manuscripto suppedita- Licel accusarc bomicidam.
tur, ncc in edilis legitur. V.
Post banc epilomen aliera succedit epislola In-
Qnidimiserii uxorem, et aliam duxeril, exeoniniu-
nncculii ad episcopos Toletanos. Noiiiiulla plane in
ea digna sitr.l animatlversione.Primo eniniin noslro nicetur; siniiliter et miilier.
"
breviario perinde ac in omnibusaniiquis codicibus, VI.
tesle llarduino legilur Tolosanos, non Toleltinos.
,
Libri qni recipiendi sunt :

Sequitur epistoke Innocenlii adVictricium (Vic-

torium baliel codex noster) synopsis, in qua omiiia Moysi lib. v: Genesis, Exodus, Leviiicus, Deu-
plana siini, et cum edilis congruunl, iinam si exei- terononiium ; Jesu Nave i; Judicum i ; Regum iv;
pias cancinis 5 parlein secundam, in qua edita qui- Prophetarum xvi; Salomonis v; Psalterium
Ruib i;
dem epistola audiendas staluit causas ecdesiastico-
rum in suis singulas provinciis, i ; Job. i; Tohi;e i; Estlier i ; Juditli i; Machabxorum
sine prsejudicio la-
mcn appcllalinnis ad Hnmunam ccclesiam, vel nisi n Esdr;e u Chenili, id est Lameniatioiies Jeremiae.
; ;

causa- gravitas ad sedem apostolicam judicium refe- Paralipomenon ii Novi Tesiamenii Evangeliaiv; ; ;

ral. ll;ec edila. Codex vem ms. non ila, Si d : Ro-

maui clerici ad alios epi&copns non audeant dicere cau- Pauli aposloli xiv; Joannis iv; Pelri n; Jacobi l; Ac-
sas suas. Lwige profecio naec duo interse dislant, ut tus Apostolorum, Apocalypsis Joannis.
ex altero et altero codice pelila videantur. Verum
ea etlitis legiintiir Inuoceiitii I papa- esse
ipi.i' in
II.
nemo jnre ambigel, cuni a Nicolao 1 in geniina cpi- EX EPISTOLA 1NNOCENTII AD UNIVERSOS
siolain coiicilin Romano \n,apiidLabeuin, toin. X, E1'1SCUPUS IN TOLUSA.
legenda i.iiiii|iiain ex Innocentio laudentur. Cuni
, ivpiscnpus in aliena ecclesia episcopos non ordi"
 :

627 APPENDIX AD EPISTOLAS S. INNOCENTH I P\[>M. G:!8

net. Ilispnnosdelrahel cle miliiia saiculari ce-leri ad A. ^r
saeordoliuni n:n ordinanles, nec curiales qui
V,
non
INNOCENTII AD DIXENTIUM.
debent esse clerici. Hispanos viluperani, ii ,
qui ia
I.
forensi cxerciiaiione veisati suni. vcl ex miliiia
Ordo missa: ail pacem darc posl qnartam oralio-
aliqua, sive ex einialibus, nl nd Baowdotfwm ve! ail
ininora officia veniain.
,J
v
womina
III. recilenlurposl coiiimendaiionem ofleren-
INNOCENTIl AD VICTORIUM F.PiSCOPUM. liuni.

I. III.

Sine mciropolitani consensu episcopus non ordi- Non consigneni infanies presbyicri nisi epi-
netur. scopi.
II.
IV.
Qui cinguluin militiaisajcularis habuii ad clericaius Omne sabbato jejuneiur.
oflicium non veniat.
V.
III.
Teneant presbyteri mrssam in urbe prccsente cpi-
Inter clericos cpiscopus andiai. Romani clerici B scopo.
ad alios ejdsropns 1:011 andcant dicere causas
SU"S. VI.
Sine jussu episcopi presbyter missse leneai, in urbe
IV.
Mulierem viduam clericus non ducat uxorem. prasente episcopo.
V. VII.

Alienum clericum nullus suscipiai. Sinejussu episcopi vel a!ii maniini ponant iner-
VI. gumeno.
Novaiiani vel Monlenses per nianus imposiiionem VIII.

siiscipianiur. Qui de nnstris ad illos fiierunt, el re- Omnes pceniienies v feria de pascba reconcilien-
vocantur, longe pcenileani. inr.
IX.
VII.
Diaconi non inisccanturcum uxore. Presbytero liieat visitare inlir nium , et ungere
cbrisma, picniicnirni Lr-umiu nqn liceat u.n.gere de
vm.
clirisma.
Monachus :n elero nan veniat , nec uvorem acei-
piat. VI,
L
IX. INNOCENTII AD AURl.LHJM EPISCOPDM.
Curiales clertci mm 0.1 dinenuir. Faeile non iniponatur manus Episeopo, ex laico
X non ordinetur.
Velala si enaveril non accipial. pieihiviiiiain.
OB-.ERVATIO PBILLIPPI L.MlllKI S. J.
XI.
SequentfS canones a syuodo quapiam Romana ad
Domiuo nonvelala3si mipserinl pce- Gallos episcopos jampridcin missos ex'alii|um ma-
IIItlMIlt. nuscriptis lodicibus primiim in lucesii exlubt R. P
Sumondus in appendice ad I toniuin conciliorum
IV. Gallue, eosd.ein.que Reuius collector conjecil non
INNOCENTH AD EPISCOPUM Uk) suo loco in calcem XXXVII voluminis post indires
cum tractatu de antiqnis episcoporuu pronioiioni-
I. bns.Nos vero cjusdem clarissimi editoris conjeclu-
Nullus bigamus clericus ordinetur. ram uon iniprobahilcni scculi, Innocenlii primi cpi-
stolis subjecimus; ciun ab cis ncc decretoriim , nec
II.
scriplionis fornia abborreat. Quo aulcm anno eilili
Qm aute baptismum uxorem babuit , et post bup- s „ Uj p ane non constat, etsi iiiaxuiiani, ut neino nou
|

tismum aliam duxeril, bigamus esi. D vidct, anliijuitateui pra; seferant.

EPISTOL^ S. INNOCENTIO I ATTRIBUT^.

(D. Constant. Append. ad tom. I.)

MONITUM dinalis ad anu. i07 epistolis illis quiuiain adjecit

llonorii imperatoris ad Arcadium, quam e veleri
1N OUATUOR EPISTOLAS SCBSEe.rjENTES.
Guill. Sirleti Cardinalis c.ndice eruerat.
i. E qiialuor illis epistolis prini.iin Nicepliorus 2. llis omnibus scriptionihus ea communis est
Callisli lib. xm,
cap. 54, iniegram, Glvcas \ero supposilionis imta, quod Joaimi Chryso.siomo su-
Annal. parl. iv, nonniillisidenlidem reseclis, mnlilam perslileni ponaut Emloxiam, quam irietinin ante il-
Grocce nobis liaiismisernnl ; secundam auiein ct iiim in pariu defiiiieiain esse, Succaiis, Sozonieui,
qnariao solns Glyc.is ibid. pariterCncceasservavil Marcellini, Pro^peri, Zosiini, faclqrunique Gra^co-
vcriiin lerlia UniUiin Latinc ad nos pervenii, opera rum testimoniis cnnstat. Sane cuin bis conlerendus
Baron c Vaiica.no cxemplari descnpia. Idem Csr-
i non est Georgius Alexandrinus, quo auctore Leo im-
6-M EPISTOL/E S. INNOCENTIO ATTRIBUT/E. azo
perater eognonienlo Philnsophus, l.eilrenus, Nicc- A lim cum Theophilo, donec Dominus dedeiit locuni
pliorus aliique posteiiores Graici vilam EudoxiaJ Iri- univeisali synodo, quse pulrefaclis inemhris eorum
bus antiis produxerunl. Ail luvc, iiulla prodit liislo- qui hac i •airaiiini mcdealui'. < Uhi Roinana: eeclesiae
ria, summam Imperatricis liujiis in Arcadii animum non jmlicium, sed sconus niiiaiiii seu cnnsilium, nuo
poiesiaiein atque gratiam ad morlem iiscjue tahtil- siln, donee synodus dehac redecidat, uiendum cen-
liini iiiiiiiiniilain esse quod tauien in seciinda el
: suii. Et vcro 'f heophilits inicr Alexandrinos aniisti-
(piaria epialola lingiiur. Neiiuc iuinus ab historica les reccnseri eliani a Rnmani- ptasiilihus iiiimquam
liile, ipiani ab ecclesiastico more ahliorrel quod in desiit.Idcm dicendum de caiens ejus sncii>, si exci-
episiol.i prima legitur, ubi posl Chrysostonii moriein piaiur Arsacius, quem, Theodorelo lesle(/id. v, cup.
lniiiiceiitius Arcadiuni el Eudnxiaiu :i sarrainciilo- 34), Occidcniis episcopi < ne salulare quidem t!i-
ruin pcrceplione segregare, Ar.-aeiuni cliaiu post gnati sunt. » Veiuni cum Auico in ejus locum suf-
mortem :>li episcopali gradu dejicere, eaclemque l'ecto Innoccntius ipse communionem suspcnsam le-
pcena eos pleclere, qui ciun illo in cjus ordiuatione ncre satis habuii, ad eam illi reddendam paralus,
coinniiinicariinl, ac Theophihim non exci.iiiniunica- cuin pactis condilionibus satisfecissel. Quocirca Ma-
tipne tanium, sed etiam an:itheni:iie percellere, et vimiano episcopo eum amiee rOganti, ut pacilicas ad
ah 0111 u Chiisiianoiuni consorlio removerc narra-
s Alticuni lilleras miiterel, rescripsil : « Coiiiniiinio
tur. Prinio cnini Romanos Poniilices cuni piimipi- suspensa restituitur demonstranli causas, quibus id
hus etiam haielicis longe alia ratione gercre secon- acciderat, jam esse deiersas, et proliienti condilio-
suevisse lesles sunt Libcrii ad Coiislaiitinni, Gelasii, nes pacis implelas. > Et eum qnidem, poslquam no-
Symmachi, Anaiasii II ct Hormisda: ad Anastasium _ men .loannis in sacras lahulas rctulis-ei, ab Occi-
iinp. epistohc. Peintle nee privato cuique pcenam " dentalihus snscepliim esse Theodorelus narrat.
adeogravem imponere suleni nisi monilionihus prac- 5. Lx iis lamen, quae Theodoretus loco citato
missis. Uhi vero iha; iimiiiliones? Si has adhihcre scrihii, materiam et oecasionem prxbuisse videlur
voluissel liinoceniius Aicadii, qui vi\ scplcin nien-
; prima- epistolae, adeoque ei ea-teris, quae cum prima
scs Cluysosiomo supersies luii, anle didicissel nhi- sic congniuiil, iil earuin oinniuni iiiiiini artiliccm esse
liini, q uiiii exireiim illo reniedio uli valuisset. Pra- niliil prnpe dubilenius. Nec obsiat quod ciun Thco-

lerca ex ipsius liinoccnlii lnieris eeiium esl eum dnrelus de Arsacio, dum viverei narrei, sic ab ejtis
lotius i:iu-a: (.iirysoslonii ji:dicinm cecuinenic ;c sy- cniiiiiiunionc ahhoi ruisse cpisci os Occiilcnli ut ; ,

nodo servassc. Qa.ocirca is napa (Innoc, cpisl, 5) euni ne salulare quidem digiiaieniur priina lanien ;

Tlieopiiilum, cominuuionem cnm ipso hdii seeus at- episiola cuindcni posl liiorleni, m n anle, ordine mio
<|iie cum Jciainie hahere se te.-talus, ileralis lilleris niovel. Ab impostorc eniin , qui verilale cnnlinere
horiatur, « ut sijudicio conlidil, sisiat se ad syno- se neqiiil, in eis etiam quse iinitaiur expriiiicudis,
(lum. i Iicm ad Consiantiuopolilanos scribens, cCo- suninia lides neqiiaquaiii exspeclanda esl. Veruui
giiamus, inquit (Epist. 7, n. 4), quomodn ccciinicni- cx illo ailjuiiclo, eliumpust nwrtem, quod dcdita ope-
Ca syimdiis congregauda sit ol uirbulenii moius
, ra insciium esse apparui, tempus expiscari (icei,
l)ci i.imi tnuliiii oiupitescanl. i Lt ip.-i;is ragatu
t quo epislotse illse adornala; sunl. Ceiie si puhlicae
llonoians iinperator teitio ad Arcadiuin scripsit liiiii luissinl, cum Jusiiiuaiius ini|:erauir undique
(Episl. 9), nullas inienians ei niinas, scd lanliim oh- coni|uireret exeini.la, iquilms Tlieodoruin Mopsiie-
seerans, < ui Thcnphilum Alexandrrse episcopum, sienuin eliam post inoiiem cxcoininunicaii lictre
qui oniniuin nialtnuni auetor essc dcitur vel nolcn- C probarcliir, cnm istud lain insigne Arsacii ctium post
tein se sisleie juhcat > ad syiiodum. l-tud vc.o di.in nwrlem nrdine suo moli i.tn lugissel. Illutl tanicn in
cogilaiel liinoceiilius Jnainis primiuu , ac paulo
, niediuni prolulisse iirisquaiu lcgilur quod noo levi :

post Aicadu mors iiiterveiiieus congrcganda: synodo aigiiineiilo est, eliani epistol.us illas nusquaiu tuin,
niuras allulil. Neque laioen iftcirco primum aljecit hoc csl ineilio \i saculo, exstilisse. Sed talfeclata i

consiliiiin, ncipic eiiam diiice Imbc.i ptiH&el tli snle- illa loculio, ctiam posl morlem non alia de cansa ,

rala synotlus, cnni adversariis Jnannis oninino ru- videlur inseiia, i.isi ul iis, uui Thcodoium Mopsue-
pit paecm atque coinmnuionem, sed eam intermisit sieniiin exconimuiiicari volehanl, laxeretur. Unde
l.iiijiini alque suspendii. Qua de re Palladius VittE conjicere licet epistolas illas ipso saeculo sexto, cum
Cliry..ostoini -cri|ii(ii' sub (inem dialugi jag. 214 ita prxdicta cnniroversia necdiim sopita esset, fuisse
loquitur i: Scopiis ei clesia: Roin.in;e iste esl, non conlieias.
comniunicare cum Oi icnialibiis episcopis prasser- ,

LPISTOLA 1.

,\(li,r:ifi'Arcailiuii>, Eudoxiam, Arsaciumac Tlicophilum scnlenlia profcrlur

INNOCENTII AIlCHIKIiSCOIi R0MANI a AD ARCADIUM EniSTOAB INN0K.ENTIOT P0MH5 APXIEPEQI nPOi APKAilON
IMIiCI.ATOUEM. AlTOKPATOPA.
l>
1. Vox saiiguinis frairis mei Joannis elamai ad 1. Qwnri uipv.To; tou «Ss),tfoiJ fiovi 'lacavov |3ok izpo;
Deiun contra lc, o imperalor, sicuii quondam Abcl TOV 0£OV Y.UTU ITOU, (3a(TtO,£U, UJ 7T0TS 'AfiiiA TOO SlZKtOU

justi conua fralricitlain Cain : el is onmi niodo viii- xtvTt/. tou aOc/tpozTOVOU Kaiv, zat jrav-t tjooitw ivZiv.rfiri-

dicabilur. Nec idmodo admi-isii, sed cliani p.icis asTat. Ou (/ovov zat touto r.ir.fa.yjj.z, a),"/a xai ev zatpw
lcnipore perseculio em magnaui advcrsus Deiiin et eiprivwi Sttu^ftov uiyav za.Ta tti; tou 0sou 'Exx/ritria? y.ui

l.ctlesiam ejus cooieitastt. Ejecisii ex h episcopali t')-j t-f£wv auTOu (TuvstTTijtTtu. 'Etjiwo-af tov ^tiyav Tnf

» Nicephorus hanc epislolam velul Arcadio, Auiro ipnsi (iccnrrere vellet, toia episiola descripla, pro-
ac Theophilo communem censuii. Li q: i|>pe pr? init- Minr subjicit Hax Innqcentius pfo .loihiic pugnans
:

iit, lnnoceniiuiii pmpterea quod legati, quos Cou- scripsit. Neque vero <ti,'m Atticum, q post Arsacium i

slaiitinopolini ini.-eral, male hahiti liiisscnl el iu- in iinujni illius (Joiinnit-i s. d. tn iiata/sil (ih,> '.i.:Lv.;
digne tractali, valde jndignatuiu rsse, e ciini paujo :

i~oiu; crimine tibsolnl Vcrt ..: «1 e.i >\s con<}t> lu .

pisi Joanius nioiieni didieissei, tuiii./cm ad Arca- sit, hktoriu suo loco ostendet, scil lih. uv, c ->,
.

ditdu, Atticuiii i/ TheophHum dtdtsse, quitillosex- libi]iax rctldila dicilur, cx QUO Auieus Jo.ninis lllCBp
communicatiom el exauctorationi subjtcit. Tum bane lioneiu in precatioitibus, licii ju .mi.
episiolaui bujiiMiiodi verbis conscirpiam csse nulal. :
I>
Apiu! iNiccplur. hic ouiilliiur tH; i-t-y.o-i; , ;t'd
\ ox situijiiinis fratris mci Jounnis, cie. ln ea lainen
inlra n 3 reiiiieiiii' idein vocabulum.
iiullum eal dc Aitico verhiiin. Sed observatoni buic
651 APPENDIX. AD EPISTOLAS S. INNOCENTH 1 PAP^. 652

sede sua, re non judicala, magniim totius orbis A oixoujvtivrjy StSutjy.ui.oii ix toO Opbvov Trjj iTrtaxoTrfjf aO-
Doctorem, et una rutn eo Cbristum persecutus es. toO uxpiToj; , auvexStwi;a£ «utw xat tov XptaTOV. OuTe
Ncque de illo ita queror (sortem enim atque haere- yap outwj oSupoftat Treot ixetvou (outo? yup tov x),fjpov

ditaiem consecutus est cum sanciis Apostolis in Dei i)uys [iszu twv uyiioV u-koijtoIojv iv zn toO ©eoO zat aw-

et servaioiis nostri Jesu Christi regno) : quamvis Tnpo; fjptwv 'IrjaoO XptaToO fjutjd.iiu)' xav uvbpnTo; n
intolerabilis ea jaclura sit; sed affligor propierea, tJ\J\Xyopu' uAXu 6)t£oftat 'JJpOVTt^WV, TTpWTOV ftiv TYIS 0W-
quod priinum deanimarum vesirarum salute, deinde Tnpiu; tojv upteTipwv ^u^ywv, xat 7repi twv aTeprj8evTwv
de eis ,
qui ciim sapienlissima et spiriiali ei divina y.ui )tu.oji;avTwv TJjff exeivou Travaoyou xat Kvtvp.uTixn;

docirina et insiiiutione ejus desiiluti sint, famem Osiu; StSw/n; y.ui vou8eata£- Ou yup ptovov rj KwvoTavTt-
jam pati coguntur. Ncquc enim Cunslanlinnpolilana vourro)tTwv ixx)rjata e£rjtuw8rj Trj; izetvou ptgXtpp'uTOU

tanium ecclesia mclliia; hujus linguae jacluram fc- yt.toT-n;, a).).a xat Traaa fj u^ri"/toj e;/rjpeuaev a7ro).iaaaa

cii, sed el viduata e-t omnis lerra qme suh sole toioOtov e"v6eov avSpa, 7ret8rjvta? ftta? yvvuixb; nupwyot-

est, amisso divino bujusmodi viro persuasinne unius pntjunn; toOto yeveaSatTo S puu.uTov pynp-K- Ukr]v izSefr,-

mulieris, quac lioc fl igitiuni admitti permisit. Ciete- Tat Triv evTeOOev Tvxojpiwj y.ui Triv ui/).ouaav aTE^suTrj-

rum illa et presenlem hic poenam et sempitci num tov y.6^ao"tv, ou fteTa jzo)Xu; twjtu; nuipu; ijzsp'/ou.i'

poslliuc supplicium, quod Ci nou iti multo post Sll- g vrjv aurjj. Et zat 7a.fi 6 ftazapio; Iwavvrj; t6v |Siov xaTe-

pervcnturum est , excipiet. Tameisi eniin beatus )t7rs, Trjv 7riaTtv Tnpntru; xat tjTnpi\u; tou; aa).suOfti-

Joannrs ,
postquam fidem servassel , eosque qui vouj , a),).' et; aMxTouf atwva? Tiiv aSairavrjTOv Tpu^riv

fliiclnabaiil coiilirinasset, vilam reliquil, in aeierna xat uOwjutov (Jwfjv ix).rjpov6urjaEv. 'll xat vea Auliku Eu-

tamen Siccula sempilernarum deliciarum et immor- So^ta, n xutu fttxpov tw ?upw tjjj Tr)avrjj i;upriaaaa tre,

talis vii;e heredil.item tonseculus est. Eudoxia au- ijznyuyiv iauTrj xuTupuv ex 7ro))wv aTOptaTwv, Seapteu-

tem, nova illa D.ilila, quas paulatim imposiuroe no- aaaa yopTtov aaapTrjfxaTwv fSapu zat SuaSaaTazTov.

vacula te rasit, sibi ipsi ex muliorum ore indiixit Trpoa6eiaa toOto Totf Trpwnv auTJif auapTriotaot.
a et quod portari nequeat al-
malediclionem, grave
ligavit peccaiorum onus, illudque prioribus pecca-
lis suis snperaddidit (Jud. xvi, 19).
Qiiamobrem ego minimus et peccotor, ut cui
2. 2. Ato eyw 6 i).u~/trjTo;, xat aftapTw),6f , i>; Trto-TeuSet;

magni apostoli Petri sedes credita esl, segrego le et tov Spovov tou payukou aTroo"To)ou IleTpou , atpopi?w oe

illam a peicepiione immaculatorum inysterioium Te xaxeivrjv Trjf f/ETa).ri^ewj twv a/pavTwv ftuo-Trjptwv

Cbristi Dei nosiri. Sed et oninem episcopum aut XptffTOu toO 6eoO rjftwV ou ptriv uX),u xui TravTOtov errt-

clericuin ordinis sancia; Dei Ecclesias, qui ea vobis q gxotto-j, n x/rjptxov 6'vTa tou TuyyuTo; Tfj? «yia; tou

administrare aut tradere ausus fuerit ab ea liora, 0eoO 'Exx).rjo"iaf To).ptwvTa; iTuyjiprjtjui xui fieTaooOvat

qua b vinculum quo vos ligo, noluiii vobis fuerii, uutv, ay' t,; wpac avayvwTe «ou tov irupb-jTU Osoftov ,

digniiate sua excidisse [decerno]. Quod si ut homines utto xa6atpeo"tv etvae. Et oe ^tao"rjo6e Ttva, o>; i%o\>tJiutjTui,

potenlesquemquam ad id vi adegeritis, ei canonesvo- xui Trape^e/SriTe tou; 3o8evTaj ufitv xavova? Trapa toO
bis a Serv.itore per sanclos Aposlolosiradiiosirans- tjoi-fipo; Siu twv aytwv arrooTO/.wv , eo"eo"8e eTrto"Taf/evot

gressi fueriiis; in tremenda judicii die comperietis oj; TrpwTOv f/ev ou pttxpov uyiv to aj/apTrjpta yevrioeTat

primurn quidem non parvum lioc vobis futuruni esse ev Tfi yofiepa «ftepa Tr); xpitjsoi; , oure ou SuvrioeTat

peccatum, deinde nec quemquam ulla bujus sa?culi a^iwaa (3twTtxo'v Ttva wqse)rjo"at" exetvojv Se ra evTOf ix-

dignitate tum adjuvari posse : sed animorum occulta £u6rio"ovTat Trpof uTroSEtyf/a TravTwv.

eruinpentet exliibebuniur ante conspectumomnium.

5. Arsacinm autem ,
quem niagni Joanhis loco 5. 'Apoaxtov Se, Sv etaevriyeTe si; tov Spovov t«; errt-

in sedemepiscop:ileiu
c inlrusislis,etiani posl morlein o-xoTrfi; avTt toO f/.eya).ou 'Iwavvou, xai aeTa 6avaTOv

ordine moveiiins cum opiscopis omnibus, qui d con- xaSatpoOptev ouv Traot toi; o"uyxotvwVrio"ao"tv aurw rrpo-

sullo cuiii ipso communicarunl. Neque nomen illius 6ioet iTrtoxoVotj. OuTtvoj ftrjSi to ovofta auToO iyypa-

sacris in tabulis inscribatur boc eiiim indignus est

:
«/eo6w Totf tepotf StTrTu^otj' ava?to; yap ioTtv , w? ftot-

lionore.iilpoteqiiicpiscopaluinquodamadiilleriopol- D ^euo-af Triv iTrtoxoTrriv. naoa yap cpuTeta ptri ^uTeuSetaa

luit. Omnis quippe planlatio, qu:c plantaia non fue- nupu toO naTpo; lif/wv toO ev oupavotf , ixpt?w6riaeTat.

rit a Paire nostro qui est in ccelis, eradicabitur npoaTt6ifte8a Si tw xa.8atpiaet 0eo^t)ou ayoptaptov xai

(Matth. xv, 15). Theophilum aulem non modo de- uvuOtiJ.uTitjp.bv xui tzIuuv uXloTpitatjiv toO xp t0 rlK
" -

jectum c sede sua, sed eiiam excommunicaiione et vtaftoO.

declaramus.
anathemate mullaluin omnino a Christiaiioruni consorlio alienum

a Apud Glycam poriatuque difficUlimum. Magis narrat Palladius pag. 9i, quatuordecim post ordina-
placet quod portari nequeat, cum hunc loeuin expres- tionein mensibus exaciis, moriuus est.
A rrpoSiaet apud Glycam de>ide-
Verbum gnecuin
siini esse pateai ad imitationem hajus Matih.xxin,
i:
ralur. Adililmn esl deilit.i npera ne liac senicitia :
Alligaut enim oitertt gruviu et importabilia.
b Lab. ex Glyca trsece, tov xiu.-jOivTu auvSeaaov. teneri viderenlur ei Arsacio inviii cnm-
ii, qui cum
« Is Arsacius, qui frati sim Neciario, lactis Evan-
i
municarant. Etiam iiini ipsius snccessore Auico ple-
geliis, spopondcrat ati|ue juraveiai, se nulliiis uin-
rosq le oinnes non sponte communicasse Palladiui
qu.un episcopilus oidinationem admissurum ,
uli pag. 95 iradit.
633 RPISTOL/E S. INNOCENTIO ATTKIRUT^. 051

EPJSTOLi II.

I ARCADII IMrERATORIS AD 1NNOCENTIUM PAPAM. A EnirrOAII APKAAIOT AVTOKPATOPOS nPOJ INNOKENTION POMHI
APXIEPEA.

, [Ut se el Eudoxiam ab txeommunicalione liberet.

Nortinl omncs lioniines menlis compoies, com- riavTc? v.vQpuTzot taauTCD oi eilypovoOvrEs, oVt 7rjp ra
missa per ignoraiionein nec divinitus nec per legcs xaTa ayvotav yiviusva, outs Qio;, oute voptot v.oiaCo-jo-tv

pnniri : sed necpie quemquam nlieiiiis noinine poe- «Xa OuSs Tlf Vizkp STSjOOU SizrjV StO-7T/JKTTETat. "09sv
nas luere. Quocirca ha;c scripsi, nt mansueludinem Taura yiypufa nhipofopuv rr,v \jp\zripuv 7roaoT>jTa, o>;

tuam cerlam redderem (ctijus rei beiiignniu Deum iix-ty.aprvpo-jvro; tou 'ftkuvQ po>7rov 0soO , oOx i'yvo>v rt

lesiem imploio), me niliil eorum cogniium ''

lia- Twv cup.SavTwv TOtf r\p\zripot; iirt<jv.6r:oi; vut vl.nptv.oT;,

buisse, quse nostris antistilibus el clerieis accide- oiXi.' a.0i>o; ziai toO xpifiaro; uvroiv. Et yap npv»v o-jy.-

riiui, et eorum prorsus esse inson-

damnationis ' y.iro-/o; avroJv, ei; touto oOx st^ov toutouj v.uvmo-ui.
tem. Cum enim eoium communione c sim usns, ni- Hept xat rn; tsfi; Ovyurpo; Evoo^taj yvwfit, oti xat kutv
hil causse erat cur eos afiligerem. Quud autein ad uvrutriooiv.u xara to o-tpa/u.a aOTrj? oO ptzrpiu;. o>; iv.

liliam iuain Eudoxiam altinet, scito me haud me- rri; xotuvrr,; Ivirn; v.ui. Q'jX-]izo>; iv uppoio-cia [iapvrurri

diocres ab en pro ratione delicii pceuas exegisse, v.urav.zlo-Qat uvrnv. naoaxa/u ).ot7rov, tva toO ayo/jwuou
ita ul praj hujusmodi mocrore ei anguslia, gravis \''jo-c,; r,ULV.;, xat otvj iv.otv.rtO-r,; T.o)^.uy^o>;. Ou yao t:u.tu.-

simo correpta morbo decumbat. Cicieium obsecro %ei K-joto; oi; i-ri to kuto.

ul nos a segregalione liberes, ac ne mullipliciter pu-

B
nias. Nec enim ipse Doiniiius liis olj idem delictum
percntil (Naum I, 9).
assenstis suni. Qno lit ut ipsi mngis in culpa sinl.
EPISTOLA > III. Ex quibus cl nni adliuc bic exstant, Acacium et Se-
verianum, et eos qui sceleialuiii Tlieopbilum seculi
ARCADII IMPERATOUIS AD INNOCENTIUM PAPAM.
sunt, ut quania maxiina celeritaie, comprcbcndi
Se insonlem esse eorum quw in legntos ipsius aut in 1
jussimus, el c«s qui illic stuil, ut pccnas dent ausi-
Joannem admissa suut, eorum auctores a se pnni-
bus suis debiias. N«bis autem placetur palerna liu-
tos. Adcoque relaxet sentenliam qua se cum eonjuge
,
maniias tua : neiiue dcseras nos expertes mysicrio-
a sacris mysteriis arcel.
rum inconlaminatoriini. Tunc eliam filiam luam
Oinnino, o pontifex Dei, nequidquam [ Forte nil Eudoxiam qn;e peccaverit ulius stini ,
quoe eiiam cx
qiiidiiuam ] eoriim ,
que in legatos e audacier per- his gravissimo morbo correpla iu leclulo decumbit.
peirala suul, scientc mc facliun esl : idque ex eo Ne igitnr sxpius poenas siimas, o reverendissime
perspici potest, quod eos a quibus illa orta snnl, C p;iUT : neque eniiu Dominus iii eadein bis poenas su-
severe ullus sum. Ne<|iie «iuoil magnus ille Joan- mit, ui scriptum esi (Naum. i. 9, scc. LXX). Ubi
nes deposiius sit ', ulla in nie culpa ejus rei lueret, aulcm etil jiceniteiitia? - bouum , i.isi iU quos pcc-
sed iufelicibus episcopis, quod scilicel ciim sacros nileat venia tribuatui ? I .iiur si nos quidem ex pce-
canones praetendereni ,
judicium depositionis illius iiitenlibus non essemus, mcrilo adiius ad veniam
in sua ipsorum profana capita converterunl, quo- clauderetur : et si ai cusaviiuiis et condemnaviiniis

rum sermone nescio quomodo induclus, etiain ipse nos ipsus ab iis quse male egimiis; ne lioun quidcitl
eoruin sentenliu: ,
quod utiiiam numqnam fecissem, poeniteniia; ,
quod quidemvenia est, cxcidamus.

a De iis, qur cum leguis ncti snni, ila loqnilur denie scriplnm erai. Quocire.i opus esse siispicamur
Palladius pag. 32 et sei|<|., ui Iinperaiorem eorum liiiiiiiuis «iHi^i, qui ^iyliiin exercere voluerit.
8 Quemadmodum Clirysnsioinus siatim aique ab
cousciiim esse non pr«dat. Immn missos esse nar-
rans, qui legatos pervertere conareniur ; idne auli ecclesia sua priinum cjeclus est, ad liinoceniium
corum linperaloris, an Attici opera factum sit, ne- episi. i, n. 5, scribens , oninia quse impie tum pa-
fcire se fuletiir. Unde iuagis ac iuagis manifestn est D iraia fuerani, praeter senienliam Arcadii gesia esse
falsitas harum liitcrarum, quibus gravissima pcena lestatus esi ila eii.un quidquid subiude adveisus
:

liunitur Arcadius ob ca qu;c legaii passi Imrant; legatns aciuin est segnem Arcadium laiuisse Nice- ,

cum h.cc se, ipso conscio, passos esb.e ne illi qui- pliorus lib. xin, cap. 53, scribit.
dem alfirmare possenl. Idue ciiiu poienlissimo im- f
Quam impudenlerhic mentiatur harum liitera-
peralore egisse credendns esi sapieniissimus ponli- runi arcliilectus, proliai ipsius Arcadii rescriplum,
fex, qnod quennis judicem cuiii lenuissimn qunque quod Allictis, ncminem Oiicninlium secmn cvniniiuii-
homine ageie puderet? cum quemlibet nisi convi- care iniquo animo feiens, ab lioc imperaiore obti-
ctiun vel confessum piiuiri, leges vclent. iiult, in quo scilicei, tesle Palladio pag. !I5, sancie-
h Neque isia cnm Palladii narralione consenliunl, batur : Si quis episcoporum non communicat cum
ex qua omnia tum per vim, nullo anlecedcnte judi- Theopliilo, 1'orpliyrio el Altico , Ecclesia quideni
cio, gesla esse planum est. dejicialur, cl a propriis facultatibus abigaluTr.
c Quomodo dici possit Arcudius eorum usus esse s Vere peeniieiiii pi imiiin illud ngenduiii erat, ut
rommunione, qni nec insum salutare, immo nec ur- Joanni lionor inique sublalus reslitueretiir. At vix
bem ngiain ingredi,uli lesiis esl Palladius p. 52, circa aniuim 415, lioc eslposl Joannis mortem an-
permissi sunl? nis novem, impelravit Innocentius, ut sanctissimi
d
lu hac epislola repelitur, quod jani in antcce- hujus prxjulis nomen iu sacras labulas rcferrelun
 ,

65.1 APPENDIX AD EPISTOLAS S. INNOCLNTII I PAP^E. 636

EPISTOI.A « IV.
In.NOCENTII PAP/C AD ABCADIUM IMPEIIATOBEM. A EniSTOMI INNOKENTIOT PQMH2 APXIEPEQJ npOS APKAMON
ATTOKPATOPA.
Arcadivm solvit, et sacrorum mysteriorum perceptionem ei permittil.

Sludium vesinim Dei voluniati consenlaneum 'ATrsoe^auflv u^twv Tiriv xara 0eov CTrovSyjy , vjv7rep Sta

quod prop.ler ipsius nomen ostendisiis, prohavi. to ovoua auroO aveoeii;ao-5e. "06ev twv UpStv §e<7uwv
Quapropter a saeris vinculis snluii, ad symbola do- avefievTSf, ev toij Setmorixoi; auuSoAot? npoaiVJcze
miiiic:i c.nnfirmatis animis accedite. eppwjxevot.

11
Ex genninis Innocentii epislolis 19, 21,22 et Joannis nomine, nec du cseteris episcnpis ipsi ad-
25, lalsitas hujus, adeoque antecedentiiim , plane diciis, qui crtidelissima exsilia velut Arcadii aucio-
convinciiur. In ilfis enim pacem is papa petentibus riiate paliebantur, niliil curat. Ita pnntifex, rujns
no.11 lomere, sed nonnisi pricscripiis eoiiilitionilius, laiidanimajores noslri snpientiam non ininiis in re-
cnmplelis, reddere proliatur. Ex iis (|iiiilem
iisi|iie sliiuenda quain in auferenda peisonis augusiis
,

cnnditionibus liec prsecipua era.t, ui Joannis nornen coniniunione, irnprudens lingitur.

in sacras diptychas rostiluereiur. At nunc nec de B

JAC. SIRMONDI NOTtE POSTHUMtE.

IN EPIST. II, Al) VITRICIUM. quit, e.r secundo patris nostri consulalu curiam relin-
De epistola in eenerali. qucntes, clericorum se consortio mancipurunt, si jam
Sancti Victricii Rnlhoniagensis episcopi et con- episcopi vel presbyleri aut diaconi esse meruerunt, in
fessoris Cbristi egregias admir.nidasque virtuies et sacris quidem ei secrelioribus Dei mysteriis perseve-
mcriia bre\icompendio explicat, qui Victricium nlim renl, sed aul \ubsiilutos prosecnrim offttre cogunlur,
Viennae apud S. Martinum viderat, Paulinus Nola- aut juxia legem dudumlatam tra 'aul curitv (ucull.ues.
nus, duabus ad eiinulem episioli-, sed pr*cipue28. liesidui omnes, lectores, subdiaconi, vel lii clerici qni-
lluic iiiinc Iniiocenliiis expetitam ali eo millit fnr- bus clericorum privilegia non debenlur,dcbiiis mox pa-
niam ecclesiaslica? disciplunu, qnae in Rmuaiia Ec- triw muneribiis prcesentenlur.
clesia servahatur, m
bane lum ipse, liim ipso insi- Ibid. ipse nobkcum.
nuanle \icini etiaiu episcopi, iu propriis ecclcsiis Etorhoe fui^se Victricium prior elinm Paulini ad
consecteniur, alque hunc quasi didascaluin el mo- ipsuoi epibiola cnnliriiiat anno,
: liiiiocenlio ponlilice,
nitorem habeant. Sie enim rectius opinor iu quibus- C titnpinor, superiore, Rnmani venisse hie locus os-
dam cxeniplaiiinis legi, quam ut in alhsdidascalieum. lendit. Paulinus iSam et inde, inquit, tristaii ama-
:

Niim. 2, Incipiamus igitur. ritudinem duxeramus, quod ex Vrbead nos, sicul spe-
Qu;c re-tani p/sefation.is hnjiis, ciim loia epislqlae rubamus, breri itinere non renires , aui ad Urbem per
conclusione, el cum primis novem, leriin deniplo, lanlit terrarum sptuia percencras.
cipiiulis, omiiia decerpta suni ex episiola i Siricii IN EPIST. VI, AD EXUPERIUM.
papae, quain ex syuodu Romaua scripsil nd Africa- De epistola in generali.
nos, quaeque inserta legitur iii aciis concilii Tellen- Respondet ad inquisiliones Exsuperii episcopi
sis: nisi quod brevius apud Sirieium expressa suut sludiiiin ejus commendans, qund de dubiis ad se-
capiuila, quse diffusius hoc loco digeruntur. dem apostolicam referrei. Mulins in ExsuperiiToIo-
Oap 5, n. G, sicul synodusslatuit. sani laiidihns el fiequeus csl S. Hieruiiyuius, nl in
Synodiim nempe Nicunam sigmlicai, caju- ca- epijlnla A, atl Rnslicuin :S. Exsupcrius, inquil, To-
noue 18, 111 a Juiio papa pmferlur 111 epislola ad loscc episcopus, esuriens pascil alios, omnemque sub-
Orieutales, leguntur
Irnec Cujus, apostolic* sedis,
: stanliam suam Christi visceribus erogavit. Niliil illo
dispositioni omnes majcres ecclesiastkas causas, etepi- ditius,qui cvrpus Domini canislro viminco, sanijiunem
scoporum jvdicia, anliq.ua apostolorum, corumijue suc- porlat in vitro. Uujus lu e vicino seclare vestigia. El
ccisornm, aiijuc cauonum, aucioriias reservuvit. in epi>lola II, ad Ageiuchiain Non possuiu absque :

Cap. 8, h. 11, venienies a JSovatianis. lacrymis Tolosa' [acere menlionem, quce ul hucusque
Qni a Novatianis et Douaiislis ad Ecclesiam ve- non ruerel sancti Exsuperii merita prccstiterunt. E\-
,

niunt, baplizandi non sunt, utpote jam nie baptizati, j\ slanl el Hierouymi ejusdem ad Exsuperium cpisiolas
sed per maiiunm inipnsiiinnein cmifirmandi. (Juod tres, liluis singulis pr.cfixa cominentuiiiruiii in Za- 1

de Nnvalianis quidein seu Calliaris, sanxerat syito- chaiiam prophelaui, (|iiiis Rxsiiperiiinuncup.ivit, Ar-
dus Nicana can. 8 et Constauiinopoliinua enn.7. De cadio Aug. vi.et AnicioPrnho coss., l)ocestanno ppst
Donalisiisvero. qui Monlenses Ronnc appellnhantur, hane lnnoceiiiii episiolam proximo, cum E.xsuperius
imlical, 111 aliis supersedemn, canon synmli Cariha- Sisiniiitiui diaconum siiiim, ad largiendas moiiai lii-e
ginensis Africaiuo insertuse. 24. Aique hi nimirum elemn^yuas in P.ilieslinani ^Egypliimqtie misissel.
seiuel ah islis baplizali, sine utoru, cinn veniunt Cap. niini. 2. ad verha Siricii episcopi.
i ,

snscipiendi siinl. Qui vero ad illos a calhnlica Irans- Iii episinli ad iliineriuin TaiiMcniiensciu c. 7,
etinles ileruin baplizati suni, hi si redeant, non Quo loco Siricius suam in saceidoies ac levitas iu-
nisi post iliiiliu nani pcenitcnliain adinillendi quam cnntiivnles senieniiain ita dividit, ut cns qui se
:

ad diem us que uioriis nroducistalueral synodusValeii- ignnianlia e.ilenns lapso.s doleieut, el conlinenliam
lina c. 3. Donalislas rehaptizare solilns, omnes con- iu posienun spondeieni, mauerc iti uliiciis suis per-
seniiunt; de Novaiianis tesiatur Ainlnosius in lihris miilai, sed aliioreiu ad gradum ciichi prohihcat eos :

ile pcenitenlia, Ilie.royrous iu lilieHo de lnercsihus vevo, qui se veleris le^i- e\em;.Ui deicudere cona-
:

Novaiianus, inquit, Ronia} .Xo.auanum dagmu institui, reuuir, oniui ccclesiasuco hnnnre privandos siatuai.
nolens apostalas suscipere-, el bupiizans baplizalos. Iunocenlins prioreui poenam in en.'. decrevil, qui
Cap. II, n. li, ab impcrutore pra\ipnur. Siricii conslitutioncm i^noiatiii p i-leriorem in cos 1 :

Hiic. pertinet lex Honorii anie auin s quhique qui cognila^nonpanieriiit.Coiupreliendi aniemeliam
laia CihI. Theod. de decnrioitibus clxiii, i|ua mria- episcopos liac lei;e. Siriciisuhlinein verliadeclarant.
les, qui clero se nianciparanl, disiinctis mdinuin Cap. 2, 11. I), Novatiani aspcritatem.
gradihus praecipit vel cuikc nddi, vel alios |iro se Nnvalianoi 11111 lurresis luit, ut Epiphanitis ha>
resliluere. aul fieillales suas tradere Si qui, in- resi 59 dorei, nullaiu eos quj post baplismum lapsi
:
637 S. ZOSIMUS PAPA. PROLEGOMENA. 058

sunt eonsequi veniam pnssc. Quaic pceniiemiain A aliis, m Idacius in Ghronieo relori, e Galhecia ei>i-
denegarunt, ondneaiqna illius meuiinncin ex couven- scopis, damnala Priscilliani bairesi, recepli fuerant
tic.uUs sni-, e»plos*tUBt. Theudoreius lil>. iii Ue Il;e- iucommunionem, retentis honoribus quosliabebant.
relicis fahnlis, c. (>, xai TravrsVjj t6v to; fiETavoia? Quod non probahies Rrctici et Carthaginienses, a
twv otxsiwv a\,Xkoy<->v i%opi%ovvi loyov. Qiiamquim catcris cpiscopis, qiii eos receperanl, desciverunt.
ego ali his catholica, lungi-sime ahe-
in Ecclesia Dari crgo vuli opcram ponlifex, utqui dcsciverunt,
rani ii, qui non iluliiiab.int posse omnes per poeni- ad coniniiiiiem pac.ein rcvncentur.
lenliam recuperare graiiain qiiam perduleranl, etsi lbiil. , illins Luctferi.

noniiuHis interdiim, utindignis, pacem in exilu lan- Calarilani apud Sardos episcnpi , qui schismatis
tuui vilopo^centilius, negandameenserenl; hoc tamen in Ecclesia auetorfuit, cum episcopos in syimdoAri-
ipsum, quod Nnvatianse asperiiaiis simile videbatur, minensi lapsos quamyis resipiscentes recipi nollet,
tolli ei quilibel. in exiiu poscenti eoiniiiuiiionis gra- ab iisque sequi ensreceperantsegregavii. Sulpiiiiis
liam trihuiplaciiit, juxia canouem 15synodi Nicamse. Severus Luciler in tanlum eos qui Arimiui fueruut
:

Cap. <i , n. 10. non habeni lateniia. condemnavit , ul se eiiam ab eorum communione secxe-
Qunm causani hic affert , cur viri adiilleri non verit,qui eg sub satisfactione el pcenil mia recepissent.
perinde arceantur a cominunione ut feminne, eani- Cap. 2, n. S, Ru/inus alque Minucius.
dem universe de criminosis omnibus, qui laienterad Synodus Nicnena can. iv episcopum ab episcftpis
comuiuiiionein obrepunt, proilii Auguslinus in liu- provincias eiim metropolilani auctoritaie (ierijubet.
milia 1 : Semo, inquit, arbilrelur proplerease consi- Conlra liunc caiiciieiii coniini^eraul Rnfiimsci Mini-
lium salnlifera; liujus debere pmnilenlice eontemnere, r> cins, quoruni uterqiie sine conseientia metropolitani,
quia mullos (orlc ndverlit el novil ad tacra allttiis ac- altcrciiain m aliena provincia, episcopos ordinarant.
cedere, quorum talia crimina non icjnorul. iSum plri- Quare el in usurpalores animadverli oporlere ait, et
que pronterea nolunl alios accusare, dum se per illos ab bis teniere ordinalos honore carere queni adepti
eupiunl excusare. Plerique autem boni chrhtiani pro- siiui, juxla eaiiniiein 6 synodi ejusdeni, quo eaiilum
pterea tucenl et sulferunt alia peecaln tfictl iioceriinl ; esl. enmqiii praHer seiilcnliam inetropolitani faclus
ijuia dociiineiitis scepe desruntnr et ea quce ipsi ,
liierit episcopus, episcopum esse non debere.

sciunt, jiidicibus ecelesia licis probaie non possunt. Cap. 5. n. Joaiine episcopo.
,

Quamvis enbnvera siutqutvdam, nontamenjudici facile Jiiannes hi,- synodo Toletanre redeuntes ab lueresi
credenda snnt , nisi cerlis indiciis tlemonsirentur . l\os recipienii per vnarios conscnjerant postea sub- :

Vero a eoiniiiiiiiinne prohibcrequemquain non possutuiis, iluxis-e se, ei coutra senientiam snain \enisse fere-
nisi aui sponlecmifessuin, uul in aiiquo, sive sccculari, tiatur. in hunc ergo, aque in alios qui a ciimmiinionis
sive ecelesiasiieu jiidicio, nominatum alque convi tum. consorlio cessasie viilebanuir, plenius inquiri, de-
Cap. vn, n. 15, Cattera aulem. prehensosque, si ad concordiam redire abnuant, ex-
Pseudepigraidii lihri smIi lioruin pomiiiibus plu- communicari jubet.
limi olun cirriimfcrehantur, ul Mnltbia Evangelium, 1
Cap. 4, n. 7, de ordinaiionibus.
de ( o Origenes in Lucain, et Eusebius lib. in llis-
1 1 1 De iis qni prava consuetudine in iiispaiiia ex
loria\ ejusdeniqiie Iraditioues Tzv.puHoaii;, qiiaium iliver^is generibus hnmiuum, quos canones a cleri
meminil Clemens Alexandrinns lib. n ei vn Siroma- gradibus exchidniil, creali liactenus luerant euiscoipi,
liini ; J.icobi miiioris Evangeliiim ; Petri Tcpufyt;, propler illorum iniiliitudiiiem in>n sic indnlget, ut
euayyAtov, y.-npvyu-u, a.noy.u/\v^c; , y.ui xpio-ig qUOS : C proposila vitiose iieinceps ordinatis ordiiranlibusque
oinnes commenioral Hieronyinus in scripioribus ec jcena, in posterum abstineri inweipiai.
eles. c. I Libri autem, inquil, e quibus unus uelo-
: Cap. 5-, n 8 , in locum patr: ini.
rum ejns insccbiiur, ulius Evtuicjelitim, ier-ins pnvdi- Discrepant inter se rerum liisiiuiicarnm scri-
cationis , quarlus Apicalypsis , qniivus jidieii, inter ptores, cujus snlis episcppus fuerit Patriiiuus, <[ui
apocnjphus sciipluras reputaniur. Joannis arttis , conciliQ piinio Tnleiiiio priefuii. Ahi euim TnleU-
Andreie iiem acius et Evangelium. Thomse lieniqne niini antistilcm fuisse conjiciunt, alii Dracaieie-em,
Evangeliuui, aclus, el Apoc.ilMisis. De qnilius, alns- alli neutram illiirom senleoiiain satis (irmani putaiit.
que iil geiuis, Gelasius in synodo Romana. Ex hocloco apparet, qood in iuentem illis non ve-
IN EPIST. 111. AI) SYNODU.M TOLOSANAM. ncrat, Einerileiiseui episcojitiun fiii-^e, cui jain de-
In tilulo, Toletana syuodo. fiinetn Gregorias lmc temppre successerai.
Ambigui esse tituli episiolam monuinms. Quod Cap. 6, n. 'J , per sententiam decernitis.
si Tolosanse synmlo scrip.titni fuisse cooslarel, ab- Manilesiiiin e-t alludi ad decrelum synodi Tole-
surdi niliil foret discussas in synodo Gallioe Hispa- tanae, quod ejus aciis primo loco positum esl bis
in
nienses eaii9as fuisse, cuni traciatas meininerimiis verbis : falruinus episeopus dixil : Si placet, com-
in Tauiiinn^i Gallicanas. Sed diibiiun non vidctur, ii;it;ii consilio decernamus, quid ab omnibus episcopis
quin scripla sil adcpisropos llispani.e, ppst -.ynodiuu in ordinandis cleri in sil obserranilum. Mihi utttem pta-
quideni Tolelanain, de rebns tanien in en gesiis, vel primitus concilii Mictvni perpetuo esst
cet, ciinsliluta
postea consecutis. Idque ut mihi persuadeam dinor esse recedendnm. Episcopi dixerunl :
sercttnda, nee iis

argumento non levi, quod c. ti e.ponetur. Quare r, lloc. iimiiibus plueei. Quse cum iiasint, liquet profe-
aoliqiiam iu^eripiinuem epislouc re.tiiuendam cen- eto liinoceniium boc loco atloqui episcopus qui Tu-
seo, ut i« Tolcluno synodo lcgalur. letano concilio affuerant, ac proinde synodo Tole-
Cap. |, n. ->, propter Galliciorum conuniuiionent. tan* inscribi epistolain debere, ut dictum est.
In synodo Toletana Sympbosius et Diciinius cuin

ANNO DOMtNI CDSVIl.

ZOSIMUS PAPA.
PROLEGOMENA-
NOTITI.-E BIOGRAPIlICiE. annuin unum, nienses duos, dies undecim. Ilic con-
'• inulla in Ecclesia. nt diaeones
stiiuit Et cousiilnil
(Ex libro Puntiflcali, Labb. t. II Cqpcii.) Ia;vas tcctas de pallis [Al. palleis] lino^timis habe-
Zosiniusnalioncgra?cus,expati'eAbrahaniio, scdil reni. Et per parochias concessit licenliam benedi-
639 S. ZOSIMI pap^: 640
cendi cereum [XI. eerea] pasclialem. Et praecepit, ut A fioatus. Anno praecedenie 417 Innocentium adlmc
nullis clericis poculum in pulilico propinaretur, superstitcm fuisse indical ejusepistola ad concilinm
Milevilanum scripta. Ad finem anni 418 Zosimum
nisi tanium in cellis fidelium, maxime clericoruni. non supervixisse, acla concilii Carlhaginensis vi et
Ilic fecit ordinationem unain per mensem Decem- epistola Bonifacii successoris a<l episcopos Galliae,
brem, presbyieros deeem, diacones lies, episcopos sub consulatu Monaxii scripla, testantur. Cuni ergo,
juxta aucioriiatem libri ponliflcalis, ohiius Zosimi
per diversa loca niimero octo (Vid. Prosper xnChro-
conligerit vn kalendas Februarii (Januarii), conslet-
nico). Sepultus estvia Tihurlina, juxla corpus beati que ix relatione Symmachi ad Honorium iv kalendas
Laurentii marlyris, septimo kalendas Jamiarii. Et Februarii data, Bonifacium eidem subrogatum fui-se,
cessavit episcopatus dies undecim. dicendum esl Zosiniuni non Iribus, sed nno lanlum
anno, ac prxdictis inensibus el diebns, sedem apo-
NOT.E SEVERINI stolicam gubernasse. Buon. anno 418, iuiin. 75.
BINII. |

Pcr parochias conccssit ticentiam. Zosimushoc tan-

Zosimus. Post obiium Innoceniii, interlapsis vi-
tiim conslituit, ut idem cereus, qui in majoribus
gintiduobus diebus interregni, Zosimus lacius est
diiiniaxat lc.silicis incendi soleret seque singulis pa-
ponlifex deeima nona Angusii.anno Domiui 417, qui
roehiis concederetur. Beneilii lionein enim cerei pa-
esl Honorii 23, Tbeodosii 10. Pelagius et Ccelcslius
scbalis, io ecclesia antiquiorera esse docet Pruden-
ab Africanis condemnati, ad pnniificem appellarunt,
tius, qui de eo bymnum ceciuit. Baronius anno 418,
oblatnque Zosimo (idei libello plane calholico, seiu
niiinero vigesimo sexlo.
omnibus paratos esse tlixeruni eadem de fide sen-
;
"
tire, quae Romanus pontifex sentienda proponeret. II.

Quibiis persuasus ponlifex de utroque, ut videii (Ex Collecl. Epist. Rom. Pont. Constantii toin. I.)
poterat, cailiolico reddito, ad eosdem Africanns epi- llujus papae pontificatus brevis, sed rebus in Pe-
scopos litteras dedii, quas inlra ex codice Vaiicano
lagii Coelesiiiqne causa gestis saiis celebris luil. Pa-
cum libello lidei subjungemus. Baptismalis fontis
benedictio, ut est apud Leonem epist. 65, miraculo chasino apud Leonem papam epist. 3 scribenti, anno
est confinnaia. Quid in causa Pelagii inler Zosimuin 417 , dum Zosiiims ponlificatum gereret , Pascba
et Afrieani concilii patres actum sit, infra dicemns.
Martii 25 die celehratum esse, sufliagatur ipsiusZo-
Interea RonifeCcelesiiiis injudicium vocatus, detide
et doctrina examinatus, peccalum originale cum siini epistola 1 eodem anno Martii 22 die daia. Qim-
Pelagioneg:isse reperlus fuil quadecausa inuirum-
: circa majori fide digna visa sunt martyrologia aliaque
que sacer patrum consensus banc sententiam dam- [iioiii 1 1 1 ;
i vetera, quac Iniiocenlii ohilum Martii 12
nationis protulit, ut ni-i correcti poenitentiam agc-
renl, lotnorbe lerr.innn daninaii censerentur. Shlits
die, quam quae aliisdiebus vel mensibus consignant.
Romanus presbyier, Coelestini in ponlificatu succes- llinc ei quo die ordinatus sit Zosiinus, non arduum
sor, quem Pelagianae luereseos fautorem acpatronum esi dcfinire. Nam qiiin dominico die inauguralus
es-e c.iliimniali fuerani, primus in illos anaihema
sii ipse episi. 4 n. 2 dubitare non sinit, dum inler
proolamavit , et commentarium adversus eosdem
seripsit, tesie
Augustino epistol. 101 et 105. Ilono- ordinaiionis Herolis vitia boc recenset, quod ne dies
rius imperator edicio promulgalo eosdem pnoscri- C quidem legitimus ordinalionis essel adscitus. Al vero a
psit. Fautores Pelagii ex clero Romano, tamquam
Marlii die, quo Innocentius obiit, ad 22, quo Zosi-
rebelles et perturbatores omnium
Zosimo excom- a
municati, cum nd Honorium imperatnrem de pomi- mus priorein epislolam sciipsii, nnllus occunii dn-
fice conquesturi se contiilissent, sub poena excom- minicus dies, nisi decinius octavus. Resiat igilur ut
municaiionis vitari jubenlur per epistolam Zosimi
boc ilie Zo-inius fuerit ordinatus. Si ea benigniiaic,
ad presbyteros et diac is Ravcnnates perscriptam.
Daiiioati haeresiarclue |iontificein, qua Pelaginm Coelesiiumque, conversos illos exisii-
clerum Komanum,
Augiisiiiiuiii,aliosque catholicos calumniis impeli- mans, complexus est, ad indiilgenliani qnani pro-
verunt, et Ecclesiam Romanam nrientalibusodiosam pensus esset patefecit; eo eiiaui smdio qno illos
reddere laboiaverunl; sed frustra. Ob dissansionem
qiiamdani Africanorum cpiscoporum cuin Romano postmodum delracla fraude, uhique teirarum curavit
pontilice nbortam, de prosecutione appellationum ad condemnandos, ab haeresi probanda quain alienus
sedeui aposlolicam inlerpositarum , Faustinum epi- essel, quamque catholicae veritati semper fuerit ad-
scopum Poientinuni inPiceno, Asellum el Philippum,
dictus, omnilnis comprobavil. Ipso quippe usus est
legatos a latere anno Domiui 418 Carthaginem misit.
Quoniam vero Dens, ui Pelagianoruin condemnalioni coronis cele-
inter haec Zosimum mori, remque ad
Bonifacium successorem ejus devolvi contigii, quid berrimo decrelo imponeretur. Anno4l8, Deceinbris
in caus^ perdifficili, qninquennio agitala, gesiuin
26 die, ut ex Symmacbi Urbis pralecli relaiione, a
sit, infra dicemus. Baron. praidiciis annis.
Sedit annum unum, menses duos, dios undecim.
^ Baronio ab anno 418 ediia conficilur, vivendi finein
Anno uno, mensibus qualuor, ilielms septem ponti- feliciter fecil, anno uno, meusibus novein, ac nnvem
liciam sedem tenuisse patet ex iniiio et line ponti- diebus, secundum Prosperum, in pontificatu exactis.

ZOSIMI VAVJE
EPISTOL.K ET DECRETA.
(Ex Editione P. Consiantii Epist. Rom. Poulif. lom. I.)

MONITUM IN EPISTOLAM SEQUENTEM. Colberlina bibliotheca asservatur, a Baronio primiim

in ann ililius, ac deinde a Jac. Sirmondo inier con-
1. E veieri Arelatensis ecclesiae cddice, qui nlincin cilia Gallice vulgala e.-t Incc epislola. Exstat et in
(iil KPISTOI..E ET DECRETA. (1-12

nliero laudala? bibliothecae non minus velusio exem- A Iniino si canones COIISulnmuS, quos Siticius :id Cal-

plari. Ad ulriusque discrimen primum Arel., alterum Ins episcnpus inisit, Zusiniuin ni eo, quud formalas
Colb., nuncupumus. Teriium vero nobis suppediia- quibtisvis clericis ab Arelatensi episcopo tradeudas
vil bibliolheea Regia codieein not. 3989 dnobus pra;- esse decernit, de jure communi in Galliis recepto de-
dieiis anliquioreui, in quo prxmittiiur factum (seu rogasse non ambigemus. Lbi enini observai Siricius
edictum) ad virum iUuslrem Agricolam prcefeclum (Epist. 10, v. 17)clericum quemfibel, « siue liileris
Galtiurum Augustorum Honorii el Theodosii, infra stio episcnpi sui vel ibrinala iu aliena ecclesia non posse
loco edeiidiiin, ac deinde sequunlur plures Zosinii niinistrare, » clericos alin pcrgenies lineias seu
aliorumque Romanorum pontilicum ad Pelagium us- forinaiam episcopi sui, non Arelaiensis, accipere
que epislolse, pra:sertim in Arelatensis Ecclesiae consuevisse saiis aperte indicat. Ail Meiropoliiani
gratiam conscriplae. Pra lerca iu Morbacensis nio- quidem jus lioc perlinuisse non negaverim, ut ei
nasieiii exempiari , compilaiionem canoiuim ab sulijecii episcopi aliquoditer procul ab Ecclesiissuis
annis circitcr 800 scripiam continente , tluo poste- suscipienies formaiam ab ipso acciperent. Quanio-
riora epislola: liujus capita reperimus Zosimo no- brein concilium Cnrlhaginense anno 397celel>ralum
slro adscripla. In eodem tamen ms. offendimusejus- conslituil, « iii nulltis episcopormii naviget sine for-
dem capul 1 iiomitie inscriplum Silveslri papcc , mata primatis • (Cod. can. Eccl. Afr., c. 50). Nrque
velui Reticio Augusiodunensi episcopo per Gallias vero opus est moneanius, primates cujusque pro-
ae septem proviucias privilegium largientis , idque vinciai in Afrira vieem gessisse metropolilanorum.
regionis linjiis piaesulibus signiiicantis. Exliihet At singiiiosepiseopos clericis suis formalas illas tra-
quoque vulgata FTnriacensis bibliotlieca idem caput didisse vel ex eo paiet, quod alierum Carthaginense
nnmine iiein Silvesiri papa; insignitum t|tio idcm " conciliuin anno 407 decrevil i Formalas aiiiem. quae
, :

privilegium Paschasio Viennensi conceditnr. Ilujus a (tribuunlur episcopis) vel a quibus-

priinaiilius
autem scripti, quod in Appendicem rejiciendum cumque episcopis propriis clericis danlur, habeanl
duxiinus, fulsiialem loeo suo prubaturi sumus. Ne- diem Pascbsc » (fbid. c. 106). Sanxit quoque Lao-
que igitur haec scriplio sicut nec falsa cotlicis Mor-
, dicenum concilium can. 40 scciinduni inierprelalio-
bacensis eitulio, epistolse seqnentis officiunt veriiati. iiem iu Coilice Quesnelli cap. 58 vulgaiani « Non :

Iline tantum conlicilur ecclesius qwe aliqund sibi ,

opurlel ministrum aliaris, vcl etiam laicnnt, sine ca-
jus in alias arrogare voluerunt, pnvilegio ad epi- nonicis litteris, id est formata, aliquo pmlicisci ; >.

slolae Imjiis iiiiiiaiionem concinnato illud oblirmare ae deinde can. 41 lianc (orm.itam a proprio episco-
eoniendisse. po accipiendam esse docet liis verbis « Non ororiet:

2. Episiola:sequentis verilatcm non ntodo proliat altaris ministrum quemlibet praster jussionem
vel
veleruin codicuni auctorilas , sed el llistorica ve- episcopi ad peregrina prolicisci. » Imnio concilium
ritas confirmat. Certe episcoporum Arelatensis pro- Antiochenum cum c.in. 7. secundum inox laudaium
vincitn ad Leoneiu papam precesapud ipsuin Leonein inierpreiem prsecipial, « nullum ]ieregrinorum clcri-
episi. 40 nemo queai legere quin epistolam isiain
, coruin absqtie formaia suscipi oporiere, neque pies-
plane ab illis indicari et ex ejus verbis preces illo-
, byteros ad regiones longinquas lormatas, id est
rum expressas esse non st.iiim aguosc.tt. Similiier epistolas dare; addit tamen can. 8 « Vicaiiovero
:

ooines sive antecedentium sive sulisequentium Ro- episcopi, qui a Gitccis chorepiscopus dicitur, for-
manoruiii pnnlificum qtia: ad Arelatensem ecclesiam inatas facere liceai. » Unde aule Zosimi tempora cum
aliinent episiol.e, ita inter se cohxrent ui qui unam ,
C in Orienie, tiiin in Occidenie, usu receptum fuisse li-
admiserit \ix ullain rejicere deinde valeat. Quo-
, quel, ut prsedicias formaias clenci ab episcupis
circa Joan. Morinus Eccl- exercit. 24 Sealigeium suis peierent, el episcopi a metropolilanis adeoque :

nierilo ridcl, quutl epist. 348, el lianc epistolam, et Zosiinus novi aliquid iribuil Arelaiensi episcopo,
alias Arelaieusis sedis gratia scripias Zosimo indi- ciiiuepiscopos et clericos quost uinque lormaias ab
gnas ac suppositiiias judicarit. Quie autein advcrsus eo accipere voluit.
illas objiciuutur, Pascli. Quesnellus ad calcem ope-
EPISTOLA I.
rum Leonis disseri. 5, part.I, cap. 6, diiuit. Demum
Francofordiense concilium anno794liabitum,Carolo AD EPISC0P0S GALLl^i.
M.igno pr.t senle, can. 8 illarum haud obscure ineini-
De privilegiis ecclesia3 Arelatensis.
nit, uhi haliei « De altercatione (Jrsionis Viennen-
.
:

a
sis episeopi Icctae suiii epistolae beati Gregorii, Zo- I. Ul qui Itomuiii aul ulio e Gallia veniunt, formata*
simi, Leonis et Symmachi, quae definierunt, etc» accipiunt a Melropolilano Aretatensi. —
II. Vt me-
3. An Zosimus Arelatensi episcopo niliilhac epi- Iropolilanus Arelatensis episcopos ordinet per pro-
siola uovi tribuerit, jure disceptetur. Censet quidem vinc.am Viennensem, elper uiramque Narbonensem.
P.isch. Quesnellus Incu laudato in en etiam, quod — III. Ul ecclesiw Arelalensi suw purmcia: resti-
cap.i de Ibriuala pra?cipilur, nihil ei iributum esse, litantur.
nisi quoil jain a Cypriani a'\o habuerit. Seil quod Zosimus universis episcopis per Gallias et b septem
ea de re ex epislola l, ad Sleplianum 1 papam, pa-
provinciasconstiiutis.
tere ait, nobis proisus laiere ultro taiemur : in ea
enim epislola nullus occurrit de formalis sermo. D Cap. 1. — 1. Placuit aposlolicaj sedi, ul si quis cx

" Subsequenies tituli e Sirmondo, non ex mss. ex- tiune anno 418 data pracepil, in veleribus Noiiiiis
pcimunlur. appellanttirViennensis, Narboncnsis priina et seciin-
b Sepiem ilbe provincia;, quarum conventum ci\i- da, provincia Alpium maritiiiiarum.Noveiiipopulana
lem quolauuis Arelaie celebrari Honorius constitu- et utraque Aquilania.

1
Septem provincle lioe loco, et in aliis similibus, dunensem. Sicut ergo Galliarum et quinque provin-
inlelligunlur, quasvetusNoiitia civiialum Galliae se- cianmi aniea nomine Gallicanas onines provincias
jiinxit a reliquis provinciis Galbcanis Yiennensis : compleciebantur ita nunc cum Galliie et sepiem
:

iiiinirum, Aquitania I, Aquitania ll,Novempopulana, provinciae dicuntur, omnes desiguantiir. Iloc solum
JNarbnnensis I, Narbonensis II, et Alpes maritimae. fuil discriinen, quod in illa ratione solae Narbonen-
Qu.is casdem iniellexit Honorius in consiiiutione ses provinciae a communi Galliurum vocabulo sccer-
proximo ab liincanno eiliia ad Agiicolam P.P. Gal- nuiiuir, in bac vero eiiam Aquitanicae. Aquiianos
liarum, cuin staiuit ul Arelate bis quoiaunis conven- aiilcin a Gallis inlerdum suliios distingui, Ausunii,
lus lierenl e Seplem provinciis. De his enim luqui- Snlpilii Severi, et aliorum liujus avi scriptorum
lur, lapsusque est meinuria llincinaius, qni inler se- exeinpla demoustrant.
ptcm provincias pro Aquitania prima numeral Lug-
643 S ZOSIMI PAP^E 644

qualibel Galliarum parle, sub quolibet ecclesiaslico a Cap. II. —2. Jussimus nutem prsecipuam, sicmi
gradu, ad nos Rnmam vcnire contendit, vel alio d semper babnii, mei.ropolii.iiitis cpiscopus Arelaien-
[Req. ms. ad alia] lerrarum ire ilisponit, non aliter sium civitaiis" in ordinandis sacerdotibus teneat

proficiscatur , nisi nietropolitani '

Arelatensis epi- aueioriuiem. Yienneosem, N.irhonenseni primam et

scopi formatas acccpcrii, qiiihus saccrdoliiim sutini, Narlionensem sccundam provincias ad pontificium
vel locnm ecclesiasticuni quem lialiel, scriplorum siium revocet. Quisquis vero pnsiliac cnntra aposto-
cjus adsiipulatione perdoceat. Quod ea graiia sta- lica: sedis statula et prxcepla inajoium, omisso me-
lniinus, quia a plurimi se episcopos, preshytcros, IropoHlano episcopo, iu provinciis supradiclisquem-
sive ecclesiaslicos sininlanles, quia nullnm documen- qnain ordinare prnesumpiefit, vel is qui ordin;iri se

tuni formatarum exstat per quod valeant confutari, illicitc siverit, uterque c sacerdotio se caiere co-
in nomen venerationis irrepuiit, et indebitam reve- guoscal. Quoniodo enim polest aiicloritatcm siimmi
rentiampromerenliir. Qiiisquis igilur, Iraiies cliaris- pontificisobtiiiere, qui quae erant ponlilicis servare
simi, praetermissa supradicii formala, sive episcopns, contempsit ?

sive presbyler, sive diaconus, autdeinceiis inferiori Cap. III. — Omnes sane admonenius, ut q:iiqne
gradn sit, ad nos venerit, sciat se oinnino suscipi fmibus lerritoriisque suis conlenti sint f
: nam bar-

iion posse. Qutm b aucioriiateni ubiqrte nos inisisse p, bara el impia ista coufusio esi alicna prajsumere.
maiiifeslum est : ut cunctis regionibus innotescat, Dc qua re ne ad nos querela ulierras rcdeat admo-
id qiiod statuimus omnimodis esse seivanduin. Si nemus. Dedit enim exemplum Arelatensis ecclesia,
3
quis auleni bac salubriier constilula lemerare lenla- quae sibi Cilbarisiam et e Gargarium paroecias iu

vcrit, sponte sua se a nostra novcrit coinmunione territnrio suo sitas incorporari.jure desiderat : ne de
discretiim. IIoc auiem pi ivilegium formatarum saocio caetero ullus saoerdos io alierius sacevdotispraesiiinni
Pairoclo fratri et coepiscnpo nostro mcriinriim ejus injiiviam. Sane ipioniam meivopolilame Arelalen-
c specialilcr coiiteinplalione concessimus. siuni uibi veius privilegium ininifhe derogandum

3 Ediii cnm ms. Arel., plures cpiscopi, presbtjteri, probnveiit sutttn civitntem esse jif.tiiopolim, is totius
sive ecclesUtslici : corrigunlur ope mss. Reg. Cnlb. ct provinciiv lionorem primatus oblineat, ipsejuxta ca- cl

bibli»lh. Fl»r. iionnm praiceptnm orilinitlionum habeal potesiatem.

b llic vox nncloiilntem, more priscis Romanae ec- Unde liqitel eum ibi melropolilLmuin dici, ni in con- <

clesiaepontilicibus familiari, episiolam sonai. troversis provinciis priinatus lionor el ordinaiionum

c lla codex Regius cum Arel. cl Morbae. Alii vero, competit potcsias.
speciali. e Quain in bnjusoiodi causis concilium Tauri-
A iSovumne jus nunc Zosimus Palroclo eo.icedat, ncnse can. 3 decreverat ordinantis pcenam, Zosi-
disputani ermliii. Novum
tribuicensenl Peiri Marce auget. HiCC ipiippe synoilus cuni, qui ordi-
niiis liic
continuaior Stepli. Baluzius lili.v deConcord., c. 30, liutus sacerdolii honori privandum jitdicaos,
fueril ,

ac Tillemontiiis lom. X, p. 081 ei seip|. Qttesnellus scire voluit et eum qui ordinaveril aucloritalem se in
veio iu laud.ita dissertationc 5, c.ip. 0, oliscrvat, Zo- ordinalionibus vel in conciliis minime retenlurum, sed
simiiin »o'i iiobuib jus conderi' nec nudiustertiut insli- Sacerdolio rtlinitne privat. Zosiino aiiicm concincns
tutuin firmare, sed veius privilegium asserere, ei id Arel iicose n conciliom, ut qui ordinaius est cum or-
quidem in nativis AielateusiSjuribuspriiiuBvisque prce- dinttloribus exctudatur, constiluil.
rogulivis fundatum. Cui nuuc favet Zosimus, ubi \re- f
In ioss. Colb. et Vrel. u! in vulgaiis contenti sint.
lalen episcopd iil cOlhinil icre se leslatur, quod sein
i De qua re. Sentcniiam intermediam ex mss. Rcg.
per liabuil. III quoque suifraganlur Gallicmi episcopi
i
et Morbac. supplemus.
iu precihus ad Leonem pap un post ordinalionem Ra- Blu vlilgatis, Garqariam. Melius. nv s Arel., Reg.
veiniii Arclaieosisepiscopl missis apud ipsimi Leo- et Morbac. Gargarium, uti legenduni essc nionue-
tieinepist.M. Sed refragatur ipse Leo epist. 9,c.4, rat Sirmondiis aucioritaie veteris labuhc Arelaien-
ulii Ililarium, qui episcopos exira pvovinciani suam sis, io qua exsiat, Pagani paqi Lncreli qni sunl in ,

ordinar.it, id usuipassc qUeritur, quod nulliis deces- /inibus Arelaiensium , loco Garqario. CiUiarislame
sofum ipsiusante Piitroclum Imbnii. Miiius ambiguum item parcecia: in libro2 Vita3 S. Cacsarii Arclatensis
est. Arelatensem episcopum a Zosiino liic eosensti inentioncm idcm Siviiituidiis ob erval. Addttiir
(ieri
metropolitanu.ii nulicupari, qtio intellexii hoc nonien rj et in cjus posibumis a Labbeo ad calccm
notis
synoilus Taurinensis, eum urbium Arelatensis et lom. HConcil. pag. 1 S 14 cdilis.Pliniiim lib.3, c. 4,
Yiennensis episcopis d« primatus iu illis provinciis Cilbaristie iu ora Massiliensium promonlorii memi-
bonore inter se ceriantibus definivit ulquiex eisup- : nisse. Uierque locus etiamnum est notus.

1
Formalas seu communicatorias epislolas, sine riim profecturi cxira Galliam omnes ab eo formatas
qtiibus peregrini clerici ad communioiiem non ad- accipianl, elsine bisalibi non suscipianiiir.
2
miltebantiir, accipere solebani, cum alio proficisce- Zusimns Eccle-iae Arelatensis episcopo veius,
bantur, presbyteri, diaconi, et cacteri dcinCeps, ab ut ait, privilegium el ancloi ilalem conlivnial, utin
episcopo suo, e|iiseo|ii a metrtip»litano, melropoli- ordinnndis episcopis inctropoliiani jus babeal per
lani a palriarclia. Qnod S. Maxiinus in
primale seu tresprovincias, Viennenscm et iitraiui|iio Narboncn-
dispuialione Pyvrlio snb lineni docei, cuni Pyr-
cum sem ; ita ui bonnre careant. qui in bis provinciis,
rbi synodnni ullam fuisse negat, ad quam o-vo-Taw.as- omisso melropolilano, id cst Arelaiensi, episcopos
lilteras nec episcopi a tneir.moliianis suis allulerml, ordiuarini, vel episi npi fuerint ordinati. Qua de rc
nec metropnlitani n palnarcbis. Svo-Tc.Tizaf, inquit, iierimi alias sa^pins.
3
T£ •' EVrttntolrtt «to twv p.v- Ciihavisia' in ora Massiliensinni promontorii me-
ot auv£7,96vT£f oOz ux ov i
'^

VpoirtiHr&v, oute m \mxfivokvxu.i «7ro tmv ixo-pw.pyjin. niiniteliam Plinius lib. m, c. -4; Gargarii vero loci
Al Zosiiiius hnc loco singntaie piivilcgium Patroclo vetus inscripiioaniiquie Biimloe, iniajexsiai Arelaic :
Arelaiensium episcopo iribuit in Gallia, ui ( tijuslibet PaCANI PAGl LUCRF.Tl QUI SUNT FINIBUS AnELATENSIUSI
gradus ccclesiastici, sive Romam, sive alio lerra- loco Gaiigario, et qu:e seqiumlur.
 ,

6ii EPISTOL.E KT DECRETA. 616

e , luI quam priuiuin e*. h.tc seile Trophimus sum- A his enim Carihaginen-e conciliuni opisl. 26, :id In-
noceniium n. U, velm sulnluliiians scripscrat
, :

mi'.s antistcs, ex cnjus fonte iota: Galli:e fidel rivulos

« Etiamsi Pelagius Coelestiusque correcti sunt, vel
acceperunt, dir.clusest; ilcirco quascumque parce- sc isia numquam scnsisse diciiul. > Nec quidqnam
cias in qiiilmsliliet leiailoiiis, etiam evlra provincias eiTiius quinque episcopi epist. 2S, ad eumdem pa-
« hab iniemerala audnritate pam, ii. II. de Pftlagio asscruerani, utpote a quo id
suas, utanliquitus lit ,

postulare salis hahebaht n Ai alueinel ergo Pela- :

possideat. Ad cujus iioiitinui si quid illic negoiio-

,
gius scripta sua... Aut si ea sua csse uegat, aut
ruin emerserit, refcrri censemus , nisi inagniludo scriptie snis ab ioimicis suis ilicii immissa quae ^ua
examen. Data ka- esse ncgat, aiiallicnni a cl daninel. > Keqnc clcun
eaus.e etiam noslrum requirat xi :

h
illuiii Innnceiilius ni^i adjccln con-
ejusipie SocilllH
lendas Apriles (An.'io 417, Marlil S2J llonorio aU-
dVione dainnaiai nt -i nimirum resipiscereni aut
,

gusio xi ei Constantio n consulibus. purgare sese valcrenl, alisolvci cniur cl inlra Eccle-
siam recipeienlnr. « (Jiind si fecerini, > iuqnit
MONITUM. episl. 29, n. 8, « eiil in polcsiale nnnliflciini islis
aliipialenus siilivenire, el lalihu^ alii|iiam curaai
1N DUAS EPISTOLAS SCBSEQUENTES.
pnestare vulnerihus ,
quam solel lapsis ciim rc i-

Amhas primus Baroniusad anniim 417 e veieris

1. ptierint Ecclcsia non negare
revocati pi .-.- : nt a sms
cnilicis V ilicani lide cuni suis nrevis in lucem einMt. cipiliis, iuira ovile Doinini rcdigantnr. » Idipsuni
Naevos illns repurgare nisus est Joannes Garoeriiis, episi. 50, ii. 6, adhuc apeiiins coAfmnat. Nimiinn-
" Non
scil ca libcrlate, (|iiam nobi- liciiam non existimamus» liniipic de Pclagio epist. 51 n. 4 , rescribil « , :

Interdum tamen IVlix fuit illius labor, ubi a critictc deent cura si niediciiiic pr.i h.-ai
, ille mntrriaui.

regulis niiinis recedit. Capelli censura qua eas , Poiest enim dantnarc qu:c senserat, ac dalis liiic-
adullerntas pniat, ennlilornin omnimn j ulicio inerito ris, eiroris sui ut regressum nd im- decei, veniain
,

rejicitm. Haruin prini.i primis secundxverbis, sicul pnsiulare. > llisigitur Pelagius Coelestiusqtie lii e
et liiec altera aperte imlic.it ir isii-. Marii Mercatoris ris niviinii is quidem nnlln inora interposila Bo-
,

in commooitorio diciis : « Coelestitis ai! urbem Ro- inain se cnniiilii :it|iie aposloliose sedis senienlix
,

manam memerift Zosimo episcopo lot

siih sancioe i inorein gcrere se prolessus e>l, ille vcro liiteras i uin
festinatione perrexil. Ubi aiiis quorum cxcmplaria quibus errores sihi bsi li-
lihello lidci =u.e misil, iu
habemus interrogatus, cum ab illo cngnitorc aliqua- plosconceptis verhis danm ire videhamr. Cum ig nir
lcniis lentaretur, crebris lesponsionihus ci prosecu- Zosinins congiiiam ilhs medicin c curam adlnhcte
tionilnis snis s|icm prsesemiuavit, oondemnare se illa non ncglexil ; nihil conlra decessoris sni cgu seu-
capiiula, dc quibus apud Garlhaginem liierai accu- lenliam, nec lam caiisam :ili co linilani recoguovis.-e
salus, proniiitciis. cnim el iustauiius juliebaiur,
id difcndiis cst, quam quod Innocentius ad ejus coro-
ab eoque vehcmcniius ul id faceret Bxspeclabaiur : nidein pr.escripserai, ex ipsius nienie perlicere vo-
an|iie oli lioc ipsum nonnulla illius sancii sacerdotis luisse.
humaniiatc dignus est babitus. Et sic epistolam 5. lmincetilii quippe volis fccissc Salis videhalnr
quamdam benigititatis plenam ad Afros episcopos Pclagius. Nain ciim adverleret nt nbservat Atigu- ,

meruii, qua ille abusus est, et adliuc abutiiur ail Slinuslib. deGraiia Christi, cap.50, duo cssede qui-
niuitonim ignoraiitum dcoptionem. > De ulraquc q hus iiiliinareliir , iiuiim qund parvutis ncgaiet ba-
vvro Augusiiiiiis libris conira iluas epistolas Pela- ptisini saci amcnliiin, aliciuin quod Dei cxclodcict
gianoriini ail Bonifacium et de Peccalo nriginali, nt anviliiim ; astute confessus esi in libello (Lib.de
inox visuri snuiiis, liou miiius diseite n|uilui. Ma- 1 GrM. Chr., c. 52), « iufantes in ieniissionem pcccaio-
nifesta quoque sunl licc Facondi lib. vn, c. 5, liiin percipere liaplisnium, > alque iuiic COirtessinni
p. 277, de amliahus verba « Inveiiient posiremo : in epistnia pneiiiisii (Ithl. c.5l), liberum arliitrium
B. Zosiinum apostolico: sedis antistitem, contra « i:t omnibus bonis operihus divino scmpcr adjuvari

S. Innocentii decessoris sui senleniiatn, qai primus auxilio. > llac duplici professione, cui duiiin procul
Pelagianam hcic-im condemuavit, lidein ipsius Pc- Coe estius pr.cscos nltro subseripseril , ihiiii saiis
lagii ejusque complicis Cuelcstii, quem in ecclcsia purgaius censerctiir , aoeodenie prteseriini epistola
Cartliagiuensi convictum atque appellauiem apo- , Praylii Hierosolymitani episcvpi qiu Pelagii causx ,

slolicaui scdcm.ct ipsegeslis dsen-ser.it, tamquam enixius adsiipulaioi interveniehnl, liUcras non dif-
vcram et catholic.im laiidaulem, insuper etiani Alri- Ferendas du\it Zosiinus, qnihus Afros de Pelagii ad
c.inos culpantem episcopos, quod ab illis haerelici Ecclcsiam rcdiiu ceriiores laccrd, eisquc stiuui ea
cicilcriniiir ciim necdum ip^i Africanis episcopis
, , de causa gaiidium pandeiet ac dcclnraret (August.
dolos eoruui manifestius detegeniibus memoraios , lib. t'e Pecc Or.V/., c. S). Eo etiam erga Pelagium
Pelagium el Ccelestium putaret onhodoxos. > Ei htec animn ,
quo Zisimii-; , sffecti sunl Alliina , Piniinus
qnidem pro litterarum illarum veriiate, quse cx ili- cl Melania ciim quoe apud Zosimum scripiis pro-
,

cendis magis ac inagis eliicescei interim saiis. An , fessus crai vafer ille hsereiicus, ip.-ius ore prXseulis
vern Zosimus causain denuo recoguoverii a deces- cxcepi-sent.
sore suo finilaiii. <lc qna AugiMiuus Serm. 151, " 4. ^lgrius percipitur, quo pa lo proiinri poiicrii
n. 10, dixrrat < Causa |finila csl ulinani linialnr
: ; lides Cielestii qni , Aiigusiiiin tcsic [Ibid. e. 55),
,

error 1 > an etiam in lioc toio negoiio, ut vuli Fa- « in liiicllo suo, qucni Romae ge^lis cri -lesia-ticis
cunilus t contra S. Innoceniii deoessoris siri sen-
, allegavil, parvnilos ct baptizari in reuiissioncm p c-
leiiiiam i se gesserit, nutic est expendendum. eilnriiiii conlessus est, et ncgavit ulliim hihcre nri-
2. Ad Allguslinilni quol aitinel, linitain dixil giuale peccalum. > Ipsa aiiiein hiijus luiTiiici vcrba
causim. quateiitis nperte ac certa auctiiriiate eranl idein Doctor refert lili. de Pccc orig. c. (j. Kositnum
reprobaij errores; ai (iuirain non inleUcxit, i|ii:ite- laineii vaiiis inodis exCBSWtl tinn M uius Alcrcalor,
nus istml fix:iin sonai ac deicrmitiaiam eiiam per- ul jain viilnnus, tuni Augusiinusipse, ui iiuiic paucis
soiiariim Pclaiii ac Cueiesiii coiideinnationeiii. De
i
exponciiduiii.

" Beg. ins., Imbei. suspicaiur, ipiia ipsi adversaior, innnceniium Ju-
h ln Atcl. nis. epistola
sic elajidilr.r : llonorio au- lii 28 die nd creltim migrasse, eiqwe Zasimiim Au-
gvsio ei Comlamino. In rcgio auteni , \ kai, Apiil. gusli ii die snccessissc opinanli, Pliirimum v. ro
Honorio x et ( no; iuendose siquidem llo-
i
: l':nct veteribus iuaiiyrologiis , ItomanO anifiruii
norius ann. 41 V cnnsulalum x cuni Theodosio, non Adonis, aliisquc, iu quilnis tejm csl lnm cocliiin:
cuin Consianlio gcssit. Apud Baronium nulla est Martii 12 die ohiisse.
chronica nola. Gamerius consulio ab illo omisean
 ) ,, >

047 S. ZOslMI P.UVE G48

Primo quidem licot Auguslinus lihcllum Coele-

5. A 7. Sane in hac cnisa iidem cleiici Komani conse-
Stii u Zosimo catliolicum dictum essc fateattir, nmi deriinl el ctim Innocenlio, quando Pelugiusac Cca-
ideo lamen calholicam dictum esse docet, qiiin lidei lestiusea condiiione damnati sunt, uteis, si resipis-
venena in iilo posita ah aposiolica sede approbaren- cerent, venia non negarelur, et cum Zosimo, quando
lur, sed quia caiholica mente, spii suli catli dicai cum iisdem quamdam resipiscentiic speciem pras se
mentis specie, conscripius esset. Coelestius enim in ferentibns leuius acium est el rursus cum codem
,

libello siio ( Lib. n. ad Bonifac, c 5et 4) de pecu- papa quando detecta larva ac fraude patefacta liaere-
liari senieniia sua loculurus praemiseral : < Si forte lici illi palam condemnati sunt. El eam quidem ob
hominibus quispiam ignorantiae error obrepsit,
iii causam Pclagiani clericis illis inuri vnluerunt \»x-
veslra senlentia corrigatur. > At vero, infll Augu- varicalinnis notani, quasiquam in priori Zosimi ju-
stinus, i hoc catholicae mentis est, si qua forte aliter dicio probasscnt doctrinam iu posteriori reprob.is-
,

sapil,qnam veritas exigit, non ea cerlissime defiuire, seni. Sed calumniam illorum h.ic raiione Augusiinus
(qiiie liaereseos est nota,) sed detecta ac demnnstraia repellit « Si, q.iod
: absilj, ita tunc fuisset de Coele-
respuere.i Neqne vero hac generali Coeleslii profes- stio vel Pelagio in Knmana Ecclesiajudicatum,ui illa
sione contentus fuit Zosimus, sed crebris interroga- corum dogniaia;qu;cin ipsisetcum ipsispapalnnocen-
lionilius ac responsis eo illiim adegit, ut se « liite- lius d.imnaverai, approbanda et tenenda pronuutia-
ris beatoe memorise papae Innoceutii, quilms de liac rentur, exhocputiusessetpravaricaiinnisnoia Koma-
re (scil. de peccati origin.ilis fide) dubitalio tota sub- nis cle' icisinurendai (Lib. n nd Bonifnc. ,c.5). Exquo
laiaest, conscntire respnnderel. » Qtiod ulii pro- coiisei|iiensest, ut in iribus illis judiciisconstans fne-
fessusest (Cap. 4), < quis, inquit Aiigusiinus, noii vi- R rilcleri Komani sentenlia, adeoque inanifesta Zosimi,
deat quemadmodum sit coliigams Coelestius, ct vin- eiiam in judiciopriori cum decessnresuo rousensio.
culo salubcrrimo obslrictus, ne ullerius defendere 8. Hanc cliam inde probat Augustinus qund < lot

auderet in baptismaie parvuforum non dimitti origi- ei lantis iuier apostulicam sedem et Afros episcopos
nale peccalum. > Idcirco laudat idem Augustinus ciirreniibus el recurrenlibus scriptis, ecclesiasiicis
lib. de Pec. Orig., c. 7, piam Zosimi in curando ciiam geslis de hac causa apud illam sedem i.oelestio
Coeleslio indusiriain qua eum, velut fnrentem et
,
prccsenle el respondente coufeclis, ntilla Znsimi epi-
phreneticum, suis interrogationibus ac propriis ip- stula, niilla cj.is inierloculio reperiatur, in qua vcl
sius responsionibus sic colligare sluduii ut ne vix dixerit vel conscripserit quidquam, quod perversse
,

i|iiiclem evadere jam posset; sic fovere, ut « inter- Coelesiii dnctrinae suffragetur. » liiuno ei Facundus,
po-ito duorum men-ium iempnre,donec rescribere- quamvis ipsi Z isimus Pelagii Coelesiinpie lidem « con-
tnr ex Africa, resipiscendi ei locus > concederetur. tra S liinucentii decessoris sui sententiam > appro-
Inlerea « et lioc (scil. peccalum originale a Ccjelestio basse videalur ( Lib. vn,c. 5, pag. 278), faietur
iion negari) ut plenius et manifestius in illo fieret lamen nuii seciis de illo seniicndiim esse, ac de Ailia-
exspectabatur, venturis ex Africa litieris, in qua nasio ciim Tiiiiolheiini Apollinaris discipulum Da-
proviucia ejus ali.quanto cillidiias evidentius inno- m.iso commendavit, de ipso Damasn cuin coinmen-
lueral i (Lib. n ad Bonifac, c 3). Tum igiiur. ut clatiini henigne suscepit, ac de Paliestinis episcopis

veibis ulainur Augustini, « volunias emendationis , ciiui Pelagium nrihodoxum judicaruni « qiioniam ;
,

non falsitas dogmatis approbata esi. » Quamobrem inquit, non debet crimini deputari siuiplicmm, non
apposite iilem cnncludit Augustinus Prolecio quid- : intellecia versulia malignorum. > Ei ea quidem crat
c|iiiil interea lenius aciuni est cuin Coelesiio, servata 2 versutia, utexPeligii liiienstunc Znsiino datis bunc
li ereticum credidi-set Auguslinus plane correctum
iluiiilaxai antiipiissiina: et roliustissim.i' fidei firmi-
late, cnrrectionis tiiit clementissima snasin, nnn ap- nisi varias illius artcs alhinde cnmpertas habnisset,

probatio exitiosissima pravilaiis. Et cpioil abcodem uii lideni faciunl ipsius Augustini verba uoiis in epi-

sacerdote^Zosimojposiea CoelesliuselPelagius repe- siolam 42 Pelagii,ad liinocenliuni, pag. yl8,nut. g,

liia auctoritate damnati sunt, paululum intermissae, rclata.
jam uecessario proferendse severitalis fuit, non prae- 9. Coelestii Pelagiique causam non mediocriter
varicaiio prius cogniiaj, vei nova cognitio veritalis. apud Zosimuni juvit sinisiia lleiotis et Lazari, qui
G. Ejuseliam indulgenliae, qua «dno illa ingenia ali- eos acrusarant, quamvii innneriia fama. Tametsi
quanlo lenius, quam severior posiulabat Ecclcsia; eniin, etiam postquam ab episcopatu remoti suni , a
disciplina, traciala suiit,
> hanc suggerit Augusti- Mario Mercaiore sludiosi episcopi; a concilio Car-
iiuscausam; quia nimirum « quamvis nefando errore ihaginiensi episi.2(j, ad Innocenlium , n. i, snncii
perversa, non tamen erant contemptibilia. > Cur fraires ei consacerdoles ; ab Augustino lili. de Gesiis
vero non erant contemptibilia, subindeaperit ubi , Pelagii c. i, ilem snncii fratres el coepiscopi nostri
de Cosleslio sic liomine accerrimi
loquitur, ut de « Galli iiunciipciilur ; longe lainen aliud de illis Zosi-
ingenii, qni profecto si corrigeretur , plurimis pro- audiebai. In epistola nempe 1'elagii
iiius silii referri

fuissel. > Hujus quoqiie profectus spc Innocenlius legeliat, leste Lib. rfc Gratia Chr. c &o),
Auguslino (

utrique, modo iisquae prave senserant anathema di- ipsius Pelagii « invidiosas de inimicis suis querelas,
cerent, veniaj loc.mi relinqui jussit. Sperabal quippe qu;c maxime in eos cadebant. Nei]ue iis dubio pro-
fure ( lnnoc ep. 31, n. 5 ) « ul illi, qui ejus Pela- (
cul parceliat Piaylii Hierosolyinilani anlisiitis < eni-
I)
gii ) sermonibus fneraiit prseceptisque dliapsi, quid xius Pelagii causae iiilervenientis » epistola. Qn;e
landem habeat liiles vera cngnoscereul. Facilius enim etiam hujus decessor Joannes adversus eos dixerat,
revncari poteruni, cum ista a suo senseriut auctore nou tacebantur. Auguslinus qnidem sapienter nio-
damnari. > Eihinc igitur rursum cuni lnnocemio per- iuieiat « Qnidi|uici dixitepiscopus Joannesdeabsen-
:

spicua est Zosimi cnnsensio adenque assentandisu-

: libus fratribus nostris sive coepiscopis llerote et
spicione vacat Paulinus diaconus, cum infraepist. 8, Lazaro, sive de presbyiero Orosio... credn quod in-
D. 2, Znsmiuiii Innocentii de Pelagio Coeleslioi|ue lelligat ( Pelagius ) a^tl eoriini prasjudicion) non va-
senlenliam, eliam aniequam ens ille decreiorio ju- Ierc. > Sed nnn is eral Pelagius qui monilo i.nu
,

dici) damnaret, seculum esse afflnnavit. Sud et as- aquo cederei. Praesens praeierea in urbe acleratCoe-
serlionis ipsius verilatem id qund cx gestis in me-
,
leslius, qui nibil unile iis invidiam vcl cnuflaret vel
dium proferi , evidenter probat. ISil igiitir vetat augeret omiitebat prasens ei P.iimclus, quem Zu-
:

qiiomiiiiis in laiidaium papam, eiiam anie decrelo- siiuus eo acceptius ac benegnius audiebat, qnod aiui-
riuni ipsius jtidiclum, convenire sentiamus illud Au- cus ac fimiliaris erat Consiantii consulis et militum
gustini acl julianum « Quale esl anlem, qtind 15.
: magistri, « cujus per ipstiiu gratia, imiuit Prosper,
niemoriae Zosiroum aposiolicae scdis episcnpum, ut quicrcbatur. j E re auteni Patrocli eiat, ui HernS,
in lua pravitate persisias, praevaricalionis accusas ? in cujus lucum invaseral, exisiimatione damnalus
qui non recessit a prxeessore suo lnnoceniio, etc. > cssci. Quidcpiid igilur Zosimus iu epislolis suis ad-

( Lib. vi conlr. Julian., c. 12. versus Herolein scripsit, ex illius fide non iminerito
 ,

649 EPISTOLjE ET DECRETA. 650

crediiur Palrochis auiem
dixisse.
ut Prosper iu ,
^ tudinis abundanlia gratulalur : cum si quid vel sus>
Chronico docet, tain perditx conscienlix erat ut ,
picionis habuerit, fidci intentione sollicita vcl
< iufami raercatu » sacerdotiavemliiare non dubitaret. in
Quod dum ignorat Zosimus, ex ore iriuni lestium de loiiguni perducta J
conlentio aut einendaiionc cor-
Laz.iro et Heroie inter seconsentientium, sequum de rigitur.
illis judicium proferre se exislimavii. Nec advertit,
2. Coelestius presliyternostro se ingessit examini,
absentes cx suspeciis adversariorum sive manifes-
loiiiin sive lateniium lesiiinoniis co ipso temporea expetcns ea quae de se aposiolicce sedi aliter, quam
se damnaii, quo Afros dictis in absemes credendum oportuit, essent inculcala purgari. Et licet niulia;
,

non csse sedulius admonebat. Adeo verum e^t faei-

occupationesmajoribusviiiculis ecclesiasticorum ne-
liuscerni quod aliis cavendum vel faciendum est,
quara quod nobis; nc viros oculatos interdum in id goliorum curam nostram sollicitudinemque dislra-
labi se uon advertere, quod in aliis reprehcndunl. herent lamen ne fralernilatis Baron. patemiiatis]
: [

At quain nulla in errorem propensione Zosimus pri- vestra) de adventu ac discuss/one pratdicii diutius
inuin fnllacibus lnnreiicis paulo credulior fueiii,
pcnderel ex^peciatio, poslbabit. omnibus, die cogni-
postmodum deiecla verilate patcfecit. INec sine di- ,

vino nulu f.ictu n esl , ut a quo per totum orbem lionis resedimus in sancli Clemeniis basilica, «
qU i
proscribenda esseiu perversa commema is eorum , imbutus lieati Petri aposloli disciplinis, tali niagis-
auciores prius singulari benevolenlia complecteretur.
tro veleres emendasset errores, tantosque
Inde eniin persuasum omnibus fuit, pesiilenlem hae- pro-
resim suli vciitalis \i ac nulli privaioodio succu- j> leclus habuissei , ut lidein quam didicerat et docue-
,

buisse. rat. etiam martyrio consecraret : scilicet ut ad salu-

EPISTOLA II». tiferam casligationein lanti sacerdotis auctoritas
De causa Cceleslii. prasenii cognitioni essel exemplo.

Quid 5. Omnia igiiur, quoc prius fuerant acta, discus-

inslaitrato Ronue Cwlestii judicio gestum sil.
Eum, nisi inira duos menses veniant simiis, sicul geslorum liuic cpistola; cohaerenlium
prtesentem qiti
redarguanl, et aliier seitlire probent qttam professus instructione discetis; et inlromisso Coelestio, libel-
xit , ubsulutum fore.
Iuin ejus, qiiem dederai, fecimus recilari
nec hc-c :
Zosnius AunELio et universis episcopis per Africam contenii, utrum liaec, quse scripsibsel, corde loque-
conslituiis dilectissimis fralribus in Domino salu- reiur, an labiis, ssepenumero exploravimus;
cum
tem.
de occultis aiiiuionim solius Dei nosui possit esse
1. Magnum pondus examinis magna b desiderant,
judicium, cui non taiitum cogitata, sed cogitanda
ut iion sit relius ipsis quse geruntur, inferior libra
,
etiam pisesto sunt. Quid voces cjus f
contineant,
judicii. liis acccdit aposiolicc sedis auctoritas, cui compendiosius duximus a sanctitate vestra legendo
in bonorein bcatissimi Pelri patrum decretapecu-
cognosci.
liarem quamdam sanxere revercniiam. Orandum Unum sane raovet nos, ut
-,

J
i. cum in prascnti ibi
igilur, ei incessantcr orandum ut coniinua gratia
,
Ccclestiuin babueritis, niliil liquido judicatum sit.
pertiinique adjulorio Dei, ex lioc foniein toium
or- Ad liueras llerotis etLazari priori relatione
desti-
beni pav. fidei et catliolicae societatis nullis «
nebulis natas, equidem
ob fervorem [Buron. Iioc fervorel
interfuscata mittatur.Charitasenim, quajsicutscrip-
fidei, praefestinalum esse promptissimum esi.
tum Sed
cst I Joan. iv, 8 1, Deus 2St, perfecta pleni- cum
(
de his interrogareiur, asseruit nullum sibi
de

a bxemplar Vatic., lncipit exemplum epistolw i modum fidei contentio ( lioc est contrnversia circa
losimi episcopi m tlefensionem Coelestii cunlru Pelu- lidem ) inteniione
:

gianos episcopo*
sullicilu , elc. Nnn displiceret fidei
; quas inscriplio imperituin liabct wtentio sollicita
aucloiem.
et in longum perducta cttnclaiione
aut.
b Apud Baron., ilesidernt. Rectius Garn., deside- e
Garner. bicaddit quippe; el m«\ magisterio
rmit. Constilulionis Honorii imp.
Daronio ad an- a
pro
mngisiro subslituil nulla ner.essitale. Felicms
num 4li> edita? simile est exordium quo Symma- ,
:

inde taniosque, ubi in edit. Baron. etconcil.

sub-
cluim Crbis prcefectum sic affatur ratosque
Magnarum deii- :
offenderat, archetypn Vatic. suffragante reposuit
berationum non debel cilum esse judicium, nec lemere S
Clemens nonhajreseosalieujus.sedgentilitaiispotius
proferenda sunt, quw servanda in perpetuum sanciun-
veieres erroreseiiieiidasseliicinielligenduse.-t
tur. Qiaesenteniia licet vera sit, ul i
magnis de re- Ansi
Judceus.ut nonnulli conjeclant, exstitisset,
bus primiini delibcraiidum est; ubi lamen adClnisti
judicium lidem cnnversus veleres errores eniendasse apte
magna delibcratio el diulurnum ex.imen pracessit ^
u dice-
ictur? Pro ejus martyrio, quod a noimullis iu
res judicatasad novum examen revocari non dubium
dccet! vocauir, insignisesi bic locus. Ipsi quoque
Qnocirca Innoceniius episl. 5i einn pertinacibus marlv-
ac rts titulum cum Rufinus apud Origenem
iallacibus Iwrclicis, cujusmodi Pelagius tum Va- ,
ac Ccelcs- sense coucilium anno 442 liabitum can. 2 aitri-
i
tius erani niainra potiua correptione, quam diutm-
.
biiunt. Iluic aiilein convenliii, in quo
na collatione agendum ccnset. Vide Cceleslii causa
et ejusdem epi- cognita est, pr.cter sacerdules (|iii, utmfia
slolam -19, n. 7.
'
dicitur
e divcrsis regionibus aderant, interfuerat
c Ediii, nubibus. Conciiinius ms. ! et |{ ()
Valic. nebulis nianiis clerus. Quamobrein
Ita arclieiypuin Vaiic, nisi
Pelagiani apud Au"us-
'
quod supra exstat in linum, lib. 11 ad Bonifac. c. 5, ipso Auguainn con-
co vox tiUentionis, pro intentione, ulii apud
Baron senticnie ,
id Romanis clericis attribuerunt, quod
contentione. Totuin liiuic locum Garnerius
de sno ita luni in boc, tum in posterinre convenlu factiim
casngavii .
si cum
aliquid suspicionis habuerit vel fidei
est.
inteniio sollicita , vel in longum
producla conlentio id In Vatic,
vera emendatione corrigitur : de
' nis. icucint. Mox apud Baron ad
grammatica con- sanctitatem vestram legenda. Verior visa cst
strucii magis, quam de Zosimi mente esbibenda cor-
rcctio Garnerii.
vidciur linsse sollicilus. Niiidior lieretoraiio
in hunc
PATnoi . XX.
21
 651 S. ZOSIMI PAP/C 652
talibus conlentionibiis umqiuim cum antediciis fuisse A Adolesccns et sancli Spirilus exsecutors, tjuj Su-
serinoncm; nec anle sibi, <]iiani de sc scriberent, sannain, seniorurn falsitalc d.minaiam, invcnit in-
visu fuissc comperlos; Lazarum sane in transilu nocentcm (Dan. xm, 46). Reducilur a suppiiciis

cognitum; Herotem \ero eliam satisfactionc inter- casla perpueium, quac per gvandirvos fingilur im-
posita; quod secus de ignoto et absente scns ssct, ;
pudica. Non ergo omni, sicut cautum est, spiiiiui

cum gratia rccessisse. u Tam caduco ac nullo fnn- credendiim est (

I Joun. iv, 1 ); seil diu appensius
damine criminalionis ignolivj ,
procul dubio e re exaniinandum est, pra-serlim de (ide liominis, ubi

fuit, ut persona talium , quae tam ventosa ct levis status ejus et vita perperua csi. Nec Saloinoncm
exstiterat, qn.Treretur, si saltcm illis loci sui ralio fefellit in puerperii h rixa verilaiis indago (
III Rcg.
viiseque constaret, ut fides absentibus in absentes iii, 25). Non enim siatim duabus femimis inier se
L debueril adhiberi, tanlumque pondus in liueris juigaiilibus iinuin pignus induxil : sed ihi arhilcr

eoium '', ut auctoritatem lestinionii mererentur. fide cum tabundus invenil, ubi vcr;e pieialis inlel-

v Paluit hos inobservaiis ordinationibus ,

plebe cle- lexit affeclum. Perquam rarum sil , ul longa ct

roque contradicenle, ignotos , alienigenas, intra castigala ' cunctatio non ad veri eubile perveniat.

Gallias sacerdotia vindicasse, quibus se ipsi propria Optiime mentis indicium cst, prava diificilius cre-
(l
abdicaveresementia; nosquc, licet ct alia/ laincn r$ dere. Nam pleriqne, quornm de se bonse i eoufcs-

eorum de se pceniinrlinein ct cohfessionem secuti, sioni pigrius adbibetur fides, in illius erroris ab-

sacerdotali eos loco el omni communionc submovi- rupliim necessiiaie cogunlur : ct irremediahile vulnus

mus. Satis urget , causam a talibus processisse per eflicitur, quod desperatur sanari.
litteras f
in absentis ejus accusaliohem ,
qui se Unde in pnescnli causa niliil prsecox imniatu-
6.

prcesens tuetur, qui exponit fidem , qui provocat rumque censuimus, sed innoiescere sanctitaii veslraj
accusanlem. super absohiia Ccelestii fide nostrum examen cui :

5. Numquam piguit in melius retorsisse jiulieium. etiam prlor libellus ab eo intra Africam k [dalus]

" Baron., Jum caduca ad nulla fundamina crimi- supplcmus.

nalionis ignotce, procul dubio irm fuit : qucm Incum 1
Apud liaron., cunctutione. Magis placet cuin
Gainerius resarcire conatus est in liunr nioduiu, Garn., cunctatio non.
Tum cadaca ac nulla fnndamina cum esseni, procut Baron., confcssionis piynus
i : qui locus 1 (?ar-
ilubio inv fnit. Saniorem illum exliibemus, nulla neiio IVIiciier csl rcsliliilus. Mox loco iWins iiliin ,

vcrhorum adjeclione, quod editori vix u-piam licct, Cardiualis pra;fei'i nullius. IIoc sibi vult Zosimus,
sed lantuin litierularum, quae passim Lu ms\ alisc plerosque in eum erroiem necessiiate compelli, a
pro aliis ponunliir, mutatione. Nominatim loco irce ' j qiju purgace se conieniliini, dmn cis lardius ciedi-
Baronium ire iu archciypo suo offendisse prope tur. !'ue spc/CUrfi viileluj', quod de Zosiino Augus-
dubiuni non est. Quam auiem frequcns sii liiterx linus lib. de Peccato Origin. c. 6. n. 7, clo.[iiiiur :

i pro e in m.-s. niulalio, iiorimt qui cos tanii-per Hlulluni miscricors meniornliv sedis antislcs ubi cum ,

versariinl. Clarius lcgerctur, Tum caducum tamque (Coelesliuui ) vidi ferri tunta }>ra'sumptionc prtscu
:

nullum cum esset criminuiionis ignotce fiindttmenlmn. pilcm, lainguum [ureniem donec si posset fieri rcsi-
,

h
Ccelcsiiuin scilicet ac Pelagium, adversus ipios pisceret; maluil cmn sensim suis interrogulionibus et
Lazarus el lferus liltcras, seu ul Augusiiiius lib. , iltius responsionibus coltigare, quam dislriciu fnicv.do
dc geslis Pclagii c. 5, n. 10, vocai, libelliiin, Eulo- s< nlenl.ia m iulud abhcptcm , quo jam propendcre
gio CiKsareensi aniislili tradidernnt. Cujus episcopi videbatur, impellerc.
auctoritale deindc congregala synodus Diospoliiana, Verbuni dutus, quod e Baronii archelypo, aut
lv

cui Lazarus el lleros, uti Aiigiisiinus ibid. c. I, n. certe siniile, exciderai , supplevii Gaineiius qui :

2, fidem faeil, propter gravetn nnius eorum cvgritu- Ct exinde apud vos, ulu liaronius apud m>s udiderat,
diuem interesse iniuime poincrunl. Easdem aulero recle ac ms. Yatic. sulfraganie rcstiluii. ls quippc
lilteras inde in Africam ab Orosio presbytero delalas libellus AlVis apud Carthaginem oblalus fuerat. Sed
luisse Cartboginensis concilii ad Inuoccnliuni ppi- buiic posleriori quein Znsiino dedil
,
sulmrxuni ,

siola 26, n. 1, nos docet. fuisse imle colligiiur. De priore illo liliello Carlha-
c Verbum csset, quod Garn. addidit, vcl alwd ginen.se conciliuin epist. 26, ad Inuoccnliuni , n. 5,
simile, puia citlcictur, bic snpplendum. ila loquitur : Per bitpiistnum Clirisli cliam parvulorum
De Herote in Prosperi Ctirouico legimus llcros
cl
: •-. /icri redciiipiionem libcllo suo Cxtestius in Cttriiiagi-
vir sancius , B. Mariini discipulus , cum Arntalensi neusi ecdcsiu jum coufessus est. Libelli el confcssiuiiis .

oppido episcopus prasideret , a populo ipsius chilalis ejusdein sa;pius Augustinus mcniinil, ac noniiiinliiii
insons cl nnllis insimulationibus obnoxius pnlsv.s cst. episl. olini 89, nunc 157, n. 2-2, ei lili. de Itemiss.
Sed huic populi violcnlkc forte ctiam prnpiia ipsius pecc. c 54, ubi legere esl : Quod attincl ad baptis-
senlenlia accessil. nium panulorum, itl eis sit necessarius , rcdcmpiione
? Baron., tum eorum; ac dcinde cuin cditis aliis, ipsis eliam opus esse concedunl, sicitt cujusdam curuin
de se painitudincm secuti, oinisso e: confessionem, hbcllo coniinelur : qui tainen remissionem alicujus
quod ex ins. Valic. rcvucalur. peccati ttperlins exprimere noluil. Hoc aulem nollc
f
Apnd Garner., per titleras et obsenles. B oji, i sc testaius est Coalestius non in ipso libeI:o, sed in
ut iu ius., pcr titleras in absenles. Orationis el bislo- gi stis, dum eum urgenli Paulino, ut peccaluifl
riae ralio posmlal iu ubsenlis aut <n absenlia. Lii|iict originale confiierenir, teste Aiigustino iib. de Ori-
cnim sennonein essc dc Cceleslio, qui iinus lum gin. pecc. n. Z, respundit Infantes seiupcr riixi :

Ronnc se tiielialur. egere baptismo uc dcbcre buptizari, quid qtiuril atiudjt

s Supple jitii. Garncr. sequens relalivum ijiii lu quaui respousioneuJ esi i^ta Augustini n. 4 ob-
suppriinere nialiiil. servaiio Cerniiis sic Cozlestium concessisse parvulit
:

11
ISaron., Lab. el G.un., rixa, mentis. Valic. nis., buptisinum, ut in eos trunsire priiui homiuis peccatum,
rixu ceritis. Lnde nobis constitil restiluendum c^sc ijuod luvacro rcgeuerutioiiis abluitur, noluerit canfiteri,
rixa veritutis : quod B.ironius ad marg. annotarat.
el Vcruni , inquit aculc idein Doclor epist. oliin 89,
Mox particulam statim, pracdicti ins. auctoritate iuinc 157, num. ±2, quamquam noluerit de originali
 ,

EPISTOL/E ET DECIiETA. Hoi

lnstiinonio apud vos esse debuissd, ne inexploralis A majorum " p;rceplu; sani, prseceplis observationi-

famaquc jactatis a lam facile erederetur. Quare intra busquc subjiciant. Quid illic nnn abundans ? ijuid

spcundum mcnscm b aut vejiiaui, qui pr.eseniem iion Dei Spirilu et vocibus plenuin sil? nisi libel

rcdarguant aliter senlire, quani liliellis et profes- uniimqiicnique plus sibi credcre, suo.jue de sc uii

sioac coniexuii; aut niliil, posl liaac lani aperta et judicio. f

Data . . . . ( Anno ChmtiAtl), Honorio
nianifesia qua: protulit, duliii sanctiias veslra 10 e- augusto xi cl Flavio Conslantio consulibus.

disse cognoscai. EPISTOLA III.

7. Iiisuni saue Coclesiiiiii) , ei quicumquc in tcm- Pekgilim missis ittleris <ic libelto ftdci , rursumque
pore cx diversis rcgionibus aderant saccidotes Ccelestium se.-e purg rne, neque accusutoribus eorum
admonui, lias leudiculas qiiacsiiojiufH ei ineplfi cer- t. iii sulili.tr fnli viris faeilt faisse cred ndum; il-

lainina , iju.c non adilicant, scd inagis dcslruuni ,

los denuiin, cum dimnunda damnarent, qc tetjuen ta
ex illa curiosiiatis coniagione piollnere; diini unus- sequtrenlttr, a culliolica vcritatc aiil Kcclcsitr coin-

quisque ingcnio sun el iiilciiipeianli cloqucuiia mnnione numauam excidisse.

''suprascri]ila aliulilur : cuin in lioc cliain inagiiorum Zosmos episcopus Aukelio et universis episcopis
viroruin nounuinqiiaiu rum ipsis aucioribus scripia per Africam constiiulis. dilectissiinis frairibus in
periclilenlui post mullani teniporiui) sericin [Duron. 11 Doinino saluiem.
lempoiis miseriam] iuicrprctaniis arbiuio ; ui di- 1. Poslquam a nobis Ccele-lius |iresbyter amliius
vine prsediclum sit, ex mulliloquio non viiari pec- esi, et quid de lide seniiret evidentercxpressit, ca-
David J
calum (Prov. x, 19); ct sanclus ineriio demque, qu;e in libello conmlerat, repetilis crebro
postularil circumstantiam labiis suis, orque cusio- |irofessiouibus roboravit , de ejus noniine plenius
diam ( Psal. cxl, 5). ail dilectionem vestram sciipia dixerinius.
8. C.liaiiiatein veslram tain apostolicse sedis ; uc- 2. Ecce c|iistolam IlicrnsolyiiiiianiejiiscopiPraylii,
imilaie, quam muiua anioiis affcciione conimoiico, qui in locuni qiioiulam sancli Joannis episcopus est
iii jam ingenia vcsira se sanclarum omnium Scrip- ordinatus, accepimiis ,
qui causfB Pelagii enixius
lurariini, (|u;e scciiudum tiadiiioneni palruni alque a-uipulaior n intervenit. Lilteras quoque suas

pcccuto atiquid expressim dicere, lanicn ipso redemp- prof.clo illi, iinjuit Augiislinus lib. de gialia Clirisli
tionis nomiue non parum stbi pratsrripsit. Vnde cnim c. 42, nec aperta contuentur.
rcdimcndi cssenl , nisi a datboli potestalc. in qua esse lu Vaiic. ms. b;ec noia corruplc exprimilur in
1

iioii posscnl, nisi originalis obligalione peccati! liunc moduin Data exemplaria ave loris habita Ho-
:

* Voei'10 crnninibus hic supplcndam csse liiir.el G norio, elc. ln episiola auleni sequcnli , ijiue data xi
ex inferiore cpislola merrmratur Cce- 7, n. 1, ubi kal. Oclobris nolalur, lneinor.iliir isla. Unde ill.im
lcslius in jiiiiire Rnmano
judicio gucv in sc ctimina non serius 21 Sejitembris die scriptain cssc confi-
pcr rumorem falso dicebal iilala condeinitans. liiuc cilur. Sed el caio abAlris anle Qctobrem acccplam
et jactaiis , pro jacianhbus, recte a Garnerio resti- nou esse cx eo colligere cst, quod Auguslinus viu
tuiiim esse conlicilur. Quse lanicn Coeleslio illala kul. Octabris ad jiopnliim coiicionaos Scrm. 131, u.
sunt criiniua , iioii per iiicertum runioreni aut pcr 10, dixit, Duo concilia missa sunt ad apostolicam
solos absenles i|isi illaia suni, uti postmoduni agno- scdcm, inde eiiani rescripltt venerunt, cattsa fiitita est,
vii. Znsimns, Mario Merraioic in Conunonii. c.
et a utiuflin aliquando finiuiur error ! His quijipe vei
1, et ali Angiistino lib. de Pecc. Oiig. c. 3, mc-
i noiiliaui cjus noiiduin ad se jiervenissc palam lccit.
moiia' iii ndaluin esl, scd per Paiilinum diaconum, Aliis auiem circa Octobris exitum rcdditam esse
ipiem Cuele-iius in o episcopaii judicio, in quo > boc arginnento esl, ipiod Basiliseus subdiaconus in
daninatus est, pi-osenlcni lialmcial. Alrieam inissus , ut qu.e coram Zosiioo iu Ccelestii
b ln bnnc loi oin c.idit quod Augusliniis
lib. de ac 1'eligii causa gesta fueranl eo delerrei, ac Pau-
Pecc. Orig. c. 7, observat. Ccelestius cclut phrene- : linum Cceleslii accusaiorein Roniam citareJ bunc ,

ticns, <(/ tam.tnam leniler fotus, a riiiculis

rciiniesccrcl, diacoiwm iv nonas Novenubris Ctutliagiiie concenisse
tamen cxctiniinuiiicatioiiis non cst crcttiius csse sol- e|ii-t. 8, n. 4, memoratur. IScc ulli dubimu vide-
vendus : scd inlcrposito duorum mcnsittm tenmore, liiiur,quin Basiliscus haud inulta |msi adventum
donec rescriber-.lur cx Africa, rcsipisccnili ci locus suum inieipusiia mora Pauii.ium c.ouvenire, eiijue
sub tjuiidttm titctlicitttili sententia! tenilule conccssus ^. ajioslolice scdis inaiidaluin noiiim laecre |iro|ieraril.
est. Ilicc Zosiini seuteniia aceommodata e~i ad con- Demuin e.nn aliijuo kalcndarum Ociobnuin die
stilutioncm Cod. Tli. lib. xi,55, unic,
lit. lcg. fortc ipso qoo sequens, datain esse, alquc Octobris
qu.o cotituiiotics uiiincs , eliaiu qitoins cuuscnsn par- loco, jier iinperiliam librarii , at e toris irrcpsissc
tium dilftrtintur, itflrn dnos mcnscs diffcrendi pole- iioii diiliilanuis.
statem negat. lliidcm laineo life. n, lil. 7, leg. A, e Peuigius in synodo Pabcstina accusatus primo ,

novem conceduniur mcnses , ubi instruuicnia vcl quidcm, inquil Marius Mercaior jiag. 159, lcrgircr-
persona iraw.inttrina posi unlur. s n ambiguis quibusdam se prof, ssionil us tegens
ii et ,
c Gamer., scu Scriptura. Non
displiccrcl sprcttt prosequens dubia vel respoudens , illum tunc videtur
Scriptutti iil.pie , poslulire .nleiur scncs oralionis. episcoporum aitdiciilium dchtsissc. Cndcct alisoliilus
d Vocem nierid' hic ms.
resiituimus auctoriiaie evasit. lluic auieni synodo cuni Joaiines llierosoly-
Vatic. nii.ianus prxfuissgt, abejus successore Praylio Pe-
c Apud HiroM oiiii-sn siqierius se , bic legitur lagiusin sui graliam lilleras facile imjutiavii sed :

prteccpttt, rl iulr.i suflicittnt pro stibjicianl. ResUnnt ne suos ip-i enores deiegerel, diligcnlcr eavii. Ab
Garuei'. Iiie /iivrscriplic, et iufra se subjiciaiil. Cerle bis ijiiaiiuiin aldiori uciit semper Pt aylius poslea ,

dncei Knsiinns uni-cuique Scripiuvis nou cx suo

.
manifestuni lecit , cuin idem bjcjeljcus oi Mar. ,

scnsu sed e\ 1'alrnm tradilioue el niajorum itrter-

, Meieaior ibide.m ii.nrat, poslmodum evidenter deprc-
prciaiionc intclleciis obsequendum c-se. Quod dum liiiius, insis! ntibus accusatoribus, a posL ij ,
squo-
Pehgiani quantumvis irrgeniosi upn observant, scd do, cui suncue mcmvriw Tlt. odi lus Anlitcluce prmsi dit
eas ( Scripluras ) SfCNii(runt sutim sensum lecfunt, cpisctipus, tiiquc dclectus, a sunctis quoqueac vettera-
65S S. ZOSIMI PAP/E 656

idem Pelagius purgationem coniinenies abundantis- A 3. Video eiiam liunc Pelagium, Herole et Lazaro
siine misii, quibus ei professionis suae lidem quid ,
scribentibus, infamari. Itane, fraires dileciissimi,

sequereiur, quidve damnaret, sine aliquo fuco ut , ad aures veslras, qui sint isti lurbines Ecclesioe vel

cessarent lolius inlerpretaiionis insidiae, cumulavit. prorellae, nec opinione pervcnii? lla vero vos la-
Ilarum recitalio publica fuil : omnia quidem paria, tuii viia liorum atquc damnaiio? Sed quaniqiiam
eteodem sensu senlenliisque formala, qu;e Ccele- specialis illos aposiolicaescdis aucloritas omni com-
stius B anle protuleral, nontinebant. Utinam ullus iiiiiiiione submoverit, disciie et in bac epislola, li-

veslrum, dilectissimi fratres, recitationi litterarum cet strictim, bominum mores. Vetus Lazaro con-
inieresse poluisset Quod sanctoium virorum qui
! sueludo est innoceniiim criininandi. Per mulla
aderant gaudium fuil ! quae admiralio singulorum ! concilia in sanclum Britium cocpiscopum nostrum
Vix iletu quidam se et lacrymis temperabanl, tales Turonicse civitatis diabolicus accusator c inveutus
eliam absolula: fidei infamari potuisse. Estne ulliis est (Vide epist. 4, n. 2). A Proculo Massiliensi iu

locus, in qun Deigiatia vel adjutorium praetermis- synodoTaurini oppidi sententiam calumniaioris ex-
sum sit? quod quisquis potest praier eamdem vel cepit. Ab eodem Proculo fit post inultos annos sa-
mcnte concipere, nec h ille illi supernae senieniia! cerdos, lyrannici judicii defcnsor , civitalis Aquen-
siibjectus,qua8 de sancto Spiritu lataest,quod neque ]} sium : cum contrairet d addicta, iu ipsum penelrale

bic, neque in fuiuro venia vel remissione donetur. ct sacerdotale solium sanguine * innocenlis penc

btlibus Hierosoltjmorum ;locis esl delurbnlus ejitsdem- concilium can. 2, fit consequens itt in , eis fonna
qtte suncli Theodoli ad rcverendissimum urbis lioina: bnpiisinatis in remissionem peccatorum non vere , sed
episaipumet sancltc recordationis Praylii llierosolymi- false intelligalur.
h Ex ms. Valic. ille. Proxime
adjecimus
tttui cpiscopi missa scriplu leslttnlur, quorum. exempla- anlea
ria ad documenlum habemtts in manibus. Secundis pro nec, mallemus Hic quippe nolari vel re-
e.vstct.

igilur littcris post obilum Zosimi Romam missis . ea peti inlelligiinus ipsa Pclagii verba , quibus imprc-
revocavit Praylius, quae in gratiam Pehgii, dum b;e- catussit, quod si </uis se putet prwter eamdein (scil.
relicos tegeret sensus, seseque catliolicum fingeret, gratiam) aliquid vel mcnte concipere exstet ille illi ,

scripserat. —
De litteris illisei annexo eis libelloAn- sitpernw senlentice subjicltts, qtttr de blnspltcmo in Spi-
rilttm saitettim (Mitlh. xil, 3l), tata est. Imprecalio-
gustinus lib. de gralia Christi c. 50 brcc babcl :

Ipsc Pelagius ei litteras iiuper et libellum Romam fidei num hujusmodi usum Pelagio familiarem fuisse sua-
sucemisit, scribens ad bealce memorice papam lnno detid, quod Auguslinus lib. de Gratia Cbrisli c. 2,
ceniium, iiuem de{unctum esse nesciebat. Epistolaa bu- ex Albinae, Piniani et Melaniae lesiimonio, eos ita
ju^ Iragnienta ex Augusiini scriplis collecla ad cal- alloqucns relerl Scripsistis milii cum Pelagio vos
:

cem epislolariiin Innocenlii pag. 910 edidiinu-. egisse, ul qmrcunique adversus eum dicerenlur scriplo
» Qiue illa sinl, quoruin reciiatio ianl;c Calboli- damiairet; eumque dixisse audientibus vobis, Analhemo
cis Uclitiae causa fuerit, discere licel ex l.is Augu- ijtti vel dicit, vel scniil gratittm Dei, qua Chrislus ve-
siini lib. de Pecc. Orig. c. 1 Albiuam Piniauum , nit in litinc inundum peceatores salvos facere, non so-
,

;.c Melaniam sic alloquenlis Nempe ipsi a Pelagio n iuni per singulas horas aut singula mwnenta , sed
:

ros prasenie smpsi.-.iis audisse recttanle vobis de etiam per singulos actits noslros non esse necesstiriam;
,

libello suo quem etiam Hoinani sc misisse asserebal, et qui hanc conanlur auferre, ptenns sorlianlur a'ter-
ijltod 1ISDEM SACIUMENTI VEUBIS dicailt DEBEIiE BAPTI- nits. Al niilluni inenli commodum inlcllectiim clfert

ZARI INFANTES, QUIBUS ET MAJOBES. li qtlip|ie \'XC Iikc Garnerii leciio Qttisquis poles' prwterett dice- :

audienles co gaudio qtio Zosiiutis ctim (Oeuisuo

, re, vel mente concipere nec illi supernas sententite ,

peifusus esi, sese affectos fuisse te^laii sunl. Hinc subjeclus esse, qmt' a snncto Spiriltt lata est.
ergo est, addit Augusliiius cap. 5, et illud qtiod scri- ' Sancli Uritii vitam non ila inculpaiam Sulpitius
psistis sic vobis respondissc Pclagium, quod eisdem Severus reprsesentat , ui omnem ejus accusandi aut
qttibus ei majores sacramenli verbis baplizantur infan- sacerdoiio ipsius iniercedcndi causam e.xcluseiit.
tes ; vosqite fttissc Iwtatos id qttod cupiebtttis audisse. Fnrte tamen accidit, ul licel vera Lazarus adversus
Neinpe, ut Augusiinus ibid. tradit, etiam in libello, Biiiiuiii denuntiarit, quia tauien boc non est conse-
quem Ccelesiius Romae edidii, quique gesiisibi ec- cuiiis, tit is ab episcopatu amoverelur, ansam binc
clesiasticis allegaius est, ba?c scripta eiant, Infanles arripuerii Palroclus, unde cum calumniatoris sen-
aitlein baplizari in remissionem peccatorum, secundum leiitiaina Proculo cxcepisse diceret, idque Zosimo
regulam universalis Ecclesiw et secundum Evangelii persiiaderel. Sane veri non videiur simile Procu-
senlentiam confilemur. El banc quidein baptismi lor- liim, si scnti nliam bujusiiiodi dixissel, eum aliquando
iiiain, ut iii rimissionein peccaioritm confcrreliir , in maxima! uibis cpiscnpum fuisse oidinaiurum, De
Africa ut et Romre tisu recepiam fuisse ium cx ca- hac re nibil in Taurinensi concilio nnnc legimus.
d Apud Baron., afflicto. Apud Garner. , cuntquc
nonc vulgati Mileviiani u concilii, lum cx epistola
5 Gelasii papas n. 6, itim ex aliis locis cstexploia- D
contrairel afflicta civilas. Quod infra legimus, totius
lum. Qui autem baplismum infaniibus in remissio- civitalis addictio, ciiam liic legendum esse persuasit
uem peccatorum conferendum concedebant, iufantes addicta scilicet civiias Aquensium sub jugo Con- ,

non sine peccato nasci, adeuque peccaliim originis slanlini, qui anno 407 a Britannicis militibus impe-
faleii videbantur. Quocirci Augiistinus, ibid., c. 1, raior conclamaius, exindcquc Galliis, Britanniis el
istild ohservat Quis post illa vevba pulurel eU de
: Ilispaniis potilus, anuo 411 apud Arelaiense oppi-
hac re ullam movendam esse quwslionem aul cnm fu- duin, quo se rcceperat, ab Houorii ducibusConsian-
'.'

ceret cui non calumniosissimus videretur, si non lio et Clpbila caplus viclusque, baud multo post

(aliunde) eorum manifesta verba legerenlur ? Et qu;c inleremplus fuil. Minus aulem mirum esl Lazarum,
illa sint manifesta eoium veiba cap. 6 relegit in (um Conslantino favenle
, ac repugnante populo ,

liuiic modum Atlendile itaqtie qttid Coelestitts aper-

: Ai|uensiuni conslitutus fuisset episcopus, eodem ly-
tissime dixeril. Et ibi videbitis quid Peluyius vobis oc- ranno deviclo atque illtei focto a plebe sua fuisse
atltaveril. Iwteslius qnippe adjuuyit el tlicit In rc- pulsum, ciuiiqiie illi, cni resislere non valeret vel-
, ,

missionem autem peccatorum bapliiundos infantcs non uii spnnie cessisse.

e
ideirco diximus, ut peccatum e.v truduce /iimare li- . 'I illcmoniius lom. xm, pag. 677, bic notari
dcamur, etc Unde , inqtiil vulgaluin Milcvitanum n
. conjeclat ctcdcni Vereniani ci bidymii propituruorum
657 EPISTOLjE ET DECRETA. CS8

respersuni irrupit. Stetitque in eo liactenns unibra \ tamquam le ipsum(Matlh. xix, 19). Qui inagis altcr

Bacerdotii , donec in lyranno (Conttantino) imago alteri proximi sumus, quain omnes qui in Cliristo

starei Imperii : i|Uo loro post iniernecionempairoi.i uniim csse debemus ? Non omnis qui aures vestras
sponte se exuit, et propria cessione damnavit. De vcnius ingreditur, nuniius est veri : ideoque aniino
Heroie vero omnia similia, idein lyr.mnus patronus, praesnle etin excubiis constituto semper opus esl,

cxdes, turbae, presbylerorum conlradicentium vin- ne lotum f.imse, totmn tesiibus lieeai. Rccenseie sa-
Cula et custodiae, ct lotius civiialis n
addiclio, simi- cras litieras el divina labularia : maximain parlem
lis pcenitentia de abdicaiionc sacerdotii. Mirum est falsi lestes occupavere , ubi sanctorum aut accusa-
si isti laicum virum b ad boiiam fiugem longa erga tionem aui pericula maximam dico,
reperimus :

Deum servitute nitentem, falsis litieris percellcrc inimo totam, cum in ipsum Dominum noslrum Sal-
noluerunt, qui in fralres el coepiscopos tanla ma- vatorem toiius mundi hosliam et pontificein saluta-

cbiiiati sunt, qui tot tempcsiaies ecclesiae reddide- rem falsi lestes insurrexenint [Garn. insurrexeriiUl,
runt. Non decet episcopalem auctoritatem , et pne- qui se ejus blaspliemiain audisse coiifingereni.

cipue prudenliam veslram , ad leviuni susurronuin ^Estiinate quid jain possii prxlerire fallacia, qusc in
scripta pendere. Ecce PelagiiisCoelesiiusqiie aposio- Dcuin fiilei, immo in ipsam fidem ac verilalem, per-
lica: sedi in litieris suis et confessionibus suis _. juriis iinpetum fecit.

pra:slo sunt : ubi lleros, ubi Lazarus , erubescenda 5. Ikec ideo scripsimus, ut de caHero, si qui ab-

factiset ,:
lot damnalionibus nomina ? ubi illi ado- senles minusque noti de quolibet lalia ex libidine
lescentes, id esl Timasius et Jacobus, qui scripta mentienlur, fixi sint pedes vestri adversus arieiem
quxdam, ut asserebatur d ? Vos conjicite, si qui ta- liaudulenliie. Unde el lucernam pedibus suis ac lu-

lia in scde apnslolica coiifiienliir, illa quae de iisdem men semitis suis vir sanctus exorat (Psal. cxmii,
a pravis ac levibus ° auctoribus ac dubio ruinore 105) : scilicet ne inter fallaces lenehras sint cseca
jactala sunt, oporteat credi. noliis et errabunda vestigia. Et in Evangelio : Num-
i. Amate pacem, diligite charilatem, siudeie con- quid lex nostra judicat hominem, nisi ab ipso audierit
cordiic. Nam scriptum est : Ditiges prosdmum luum pritts, ei
f cognorerit (Joan. vu, 51)? Etiam in veleri

llonorii imperatoris , quos Consianliuus lyrannus non falsislitteris ipsum infamare voluisse convin-
circa initiuin anni 409 jugnlari jusseral anlei|iiam , ciiniur. Qui igitur Zosimo sugesserunt aliud cos ,

eunucbosad Hoiiorium mitterei, veniam poscensquod ipsi imposuisse perspicuum est.

lmperium delalum accepisset, utZosimus lib. v, pag. c
Vocabulum tot supplemus ex ms. Vatic.
818, loquitur. Quod si Jia est liic innocenti pene ,
d Non displicet verbum protuterunt, quod Garne-
respersus resiituendum esi et autea lyrannici judicii : rius de suo adjecit scd allerum dcsideratur,
liic :

dcfensor ideo Lazarus csl dictus, quia boc Constan- G quodsupplere lieetex epistola quinque episcoporum
tiiu adversus insonies judicium approbasse censeha- apinl Iiinocenliiim 28, n. (i , ubi legimus de iisdein
lur. Inde aiilem quanta Lazaro conflareiur invidia, adolescenlibus dictum , protuleruni eumdem librum,
hinc conjicere licei, quod Jovius Constantini lega- Pelugii esse dicentei. Inleger igitur erit locus, si posi
lus, ut hoc facnim purgaret , ipsius Constanlini verbum asserebatur, adjecerimus , Pelagii protule-
voluntate commissum negare compulsus sit, uti rur- rnni. Ex epislola aulem proxime laudata liquet,
suin Zosimus iuitin libri vi narrai. Prseterea quo 1° librum prolatum fuisse anonymum; ~1" traditum
tempore Lazarus Aquensium episcopatUin suscepe- fui>se Augusiino, non Pal.esliiue synodo; 5° Pela-
rit, ex eadein conjectura enlligere esi. Ex ea cnim giuiii noluisse euin sunm f.ileri. Unde quinque epi-
consequens est,ui proxime post Vereniani el Didy- scopi in eadem epistola n. 7 Si autem hnnc esse :

inii CLvdein, adcoque circa initia anni 409 solium ,

suurn librum negal. Quod vero sub Innocentio suiun
episcopale conscenderit. ncgavit, hoc eum et sub Zosnno suiiin negasse mi-
" Carn. affticiio, Baron. et arclielypo Vatic. reni- nus miiuin esl.
e Auclores pravos Herotein ac Lazarum,
tenlibus. Cum hunc lleroicm insnntem ac nullisin- leves vero
siinulaiioiiibns obnoxiiun, a popuio sno pulsum esse auteosdem, aut Jacobum et Timasium propter ado-
Piosper in Clironico tradat facile inlelligilur hoc , lescenliam vocal. lloium laincn adolesctnlia levila-
iiiiuin illius ci imeii exstitisse quod illum Constan ,
-
lis niliil bab.bat, sed pluriinum candoris et ingenui-
linns benevolentia sua prnseculus esset. Ilinc ci laiis. Nil eiiam in liac causa dubio rumori datum.
Conslanlio qui ilonorii imperatoris exercitibus
,
Qiiain circumspecte cmn Pelagio egerit Augusiinus,
prieerat, posl dcbellaium Constanlinum suspecius , y\ ei.ist. alias 10 i, nnne 186_, n. 1 , ipse explicat. 2Vo»«
evasit et Patroclo Constantii bnjus amico pamit
, cum hor de illo (scil. udrersa Dei gra-
euin inimica el
adiius, quo in llerolis locuin iuvade.ret, eumque, ne liie aliquamdiu fama jaclaret ; non utiqur, in-
senlire)
forle revocareiur, quantum in se erat, inlamarel. quil, [acile credendum (uil, solrt quippe famu nieiili-
''
Pelagiiun videlicet, queni etiam Orosius tuicum ri : sedpropiusut crederemus accessii guod librum
cognominat :q»ia nullum clericatus gradum susce- quemdam ejus ea prorsus persuadere nwlienlem
,

—
perat. Honachi nomine donari solei in actis Pal.-e- legimus iradilum nubis a famulis Christi, qui eum ta-
siini concilii apml Auguslinum lili. de geslis Pelagii lia docentem slinliosissiine audiemnt, fuerantqueseclati.
c. 25 et 21. Kalsi suspicionem, quse Zosimo papai de Qua aiitem occasione Pelagii librum ab iis acceperit,
Ilerote et Lazaro inii|iie injecta est, Orosius in Com- epist. alias 252, iiimc 179, adjoannem llieros. n. 2,
moniiorio aperte ab illis amovel ubi ait In PaUc- , : sic, enarral. Quidam ex discipulis ejus adolescentes
:

stina degebal Pelagius. Inventi sunt a quibusdam re- hone.slissime naii, et institulit liberalibus eruditi, spem
ligiosis episcopis [Herolc ei Lazaro) hbri ejus in , quum habebant in sirculo ejus exhorlalione dimiseruni,
quibus muliii et varia adversus fidem catholicam con- in quibus itimen cum apparuissent qucedam sanee doc-
scripla eut wdenlur. Hi cum litieris in Africam
| trince adversantia... el admonitionibusnosiris inciperent
pairibiis el episcopis missi sunl ubi tribus conciliis , emendnri,dederuht mihi librum, iiuem ejusdem Ptiagii
memorali lecti suni iibn. Qui eniin ipsos Pelagii libros esse dixeruiii rogantes m ei potius responderem.
,

miuere curarii-ii, e\ aequo et bouo cuni eo P!.'is-iv ' ln vulgaiis, cogitaverit. Cuin «acrn (exlu praife-
 ;

653 S. ZOSIMI PAP^ 6C0

Teslamcnto : Non a credes audititi vttno, rt non con- A rfiare et d iransm.iiinu documcnia, nt fides qunrj in

senties cum initnto fieri lestis injuslus (Exod. xxm, praisenli plenimqiie arctiorihus strangulatur angn-
sec. LXX). Et ne forie niiilliimliiii detrahenlinm stiis, saltem eini ins vcniat. H;cc omnia mentior,
;in:e examinationem jndicii credereliir, nildit dicern, nisi in patrociiiium liieud.-c innoeentia? reperia sint.
ISon eris cum piuribns in matitin, et non accipics per Tolerahilius est cnim innocentem qucnilibel lardius
eos peccatum (lbid.).vZ\ iterinn alibi : Prius qnnm in- inveniri, r[ttam cito pro noccnte datnnari.
tcrroges, nc vitnpcres qttetnqnam : el cnm incrrogave- 7. Griive fnit Lazaro el ileroti litleiariim suariim
ris, corripe jitste (Eccli. xi, 7). El itertmi : 0««; vi- pedissequos essc. An ncsciebant, dilertionem ve-
derinl oculi lui loquere(Prov. xxv,8; sec. LXX). Et stram ad sedem apostolldam rrlaluraiu? liuc certo
in Aeiihns Apostolornm adversns priuoipes sneerdn- calumniiic crinipendio navigassenl. Ubide episcopatu
lum ct seniores Judasorum |-ostnlanies abscnlis *'
ambiendo agitur. maiia lernv-que luslrant, nec
Pauli aposloli diinmationeni, justissimam sentenliam ulla suffragia piECtcrmittun!. Ul»i vero iiinricenlium
gentilis Feslus irihunus protulit, qiiaui convenit fama percellitur, oiiosi et delirali sive accn-atores

ctiam nos in facie credeniitim objieere ad verecun- sive testes (in uiroque eniin fallentihiis f
nomen in-

diam, dicens, Non est consucludo Romanis, dumnnre fame cst), in cubilibus et leetulis suis litieris abu-
aliquem hominem prius, quam is qui acatsalur, prm- B lunliir; el totam Africam, universumque tranquil-
sentcs habcat accitsotores, locumque de[endcndi acci- lum catbolic;c sereniiatis innuhilanl ad libidines
piat ail ablitenda crimina (Acl. xxv, 16). Si hanc igi- suas du;e pesles. Ante trihnnal Chri^li omnes slabi-
tur moflcrationem extra sei>luin (idei nnslra posilus mus : nemo illic abesse poterii, ncc D niiini, cujus
tenuit rofftc.l saccrdotalcm |iudorein, ' indigna om- inimcnsilas omnibus locis ac rcbns inlervenit, decli-
nino credulitas absentihus ifl abscntes. Quottis nare judlcium.
eniin quisqtn' imniiinis inveiiieiur a viluere, si ad 8. Si Deo nostro cordi fuit; propter oves pcrdiias
omnCm ferieiitis ieturn , crednluni peclus aperi- Veibum carnem fieri, et ex Domino formam ser-
lur. vienlis inducre, ut diu interceplam redderct Itherta-
6. Doceat nos lerivua modeialio, qttre Sirrulari- icm : sit vnhis gaudinm, eos quos falsi e judiees cri-
hiis arbiiriis ut causis primum de ipsis judicibtis minabanlur, agnoscere a nostro corpore ct catholica
cligendis reptidiandisque :ii, cl quanta cmietaiio; verilate numquam fuisse divnlsns. Certe hoc, quod
quot inlei posiiie dilaiiones quolies inhibita com- L vestra exspcclatio desiJfiiahat, eluxit, ut dam-
;

perendii atio (V. Cod. Th. lib. n, lit. el 7): eliam uanila damnarenl, et sequcn;la sequcrentiir. Si pa-
suh ip^o fifln ceriaminis ampliare jorficia c ciim iu- lerfamilias reditu filii gralulabalur, qui morlnns fue-
nncenii reo (Ibid. lib. ix, tit. 56). Conliigifur ad C rat, et rcrix.il; perierat, et invenlus est (Lttcai xv, 52)

rioius , cognaverft, cOnscntienfc lihellu

pr;esertini tit. 7, leg. 4, confirmala est.
lidei ad apostolieam sedem ab mfsso, rpii Tclagii iis In vulgitis, abdicaado. Heciius exemplar Vatic.
daninalioni suh-ci iliere delreciahanl. In eo ilfi quod ambiendo.
Mihsrriplioneni miiiii riegent, pfimum sfc ov nsanl : ' (iod. Th.lih. xvi, tit. 2, leg. 41, exslat Honorii

Jllud aulem sanclitcitem vcstrttm specialtter admone- constiliitio aiiiin 412 consi<;iiaia, in qua pnciniliilur,
mus , ne ad bestrdm rcprehcnsioiicin [actian putelfs, clerieos nonnisi apud episcopos accusari debgre :

quod sic absentnm aamnationem ob Dei timorem sub- ac ilcindc additur Si quis , sivc ille snbtimis lionoris,
:

srriberc non audemus, docli pcr Scripluras huntartam kiijusmodi perso-

sive ullitts alteiius dignitalis, circa
voluiitatcm prceccpiis Dci non deb-r, prwferri. Tunl nas (hoc est episcopum, preshyternni aliosve oleri-
ea oinnia subjiciiint sa> rariun filternrum tc.slimoni i, cos) iiok probanda detulerit, auctoritalekujussanclionis
quibus bic Zosimus ababsentibusjudicanifis aostfhcn- intellignl sejaciunv fumai propria: subjacerc. Qnain le-
dum esse demonstrat, alque in iis pnnniil illnd, nisi gcm Jac. Gothiifredus laiam jiiitat occasioneinordina-
ab ipso audierit et cognoveril. liabetur hic liliclliis in taiaccusalionis et injorinsa: ahdicationis Herotis,qund
appendice tom. x Augustiui pag. 110 ad 115, cx cum insons esset, sublimis viriConstantii auetoiilatc
eoque nonnulla, si tamen anterior est, in Iuinc epi- e.t po, ulari coininotione ah ecclesia sua piilsussit.Scd

siolam a Zosimo translala opinamur. huic eruditi viri conjectursc loeum non permiltit sive
1 Editi credus... consentias. Valic. ms,, credis. . h cc, sive superior epistola. Aliter enim in illis de
conscnlies. Resliiiieuduin diixiinus cuin praidicto li- Ilcrotc anno 417 loculus esset Zosiinus, si innocen-
liidfi credet... consenlics.
D liain illius ah anno 412 Honorius imperator puhlioo
b lta emeiidavit Garncr. qund apud tfaron.
offen- teslimonip comprobasset. Vidc Cod. Ih. hh. ix,
deratex archciypi fnle sie ediluin, inctihatfo, credu- tit. 5S). Lleo vero Heros et Lazarus nunc a Zosimo
lilas de absentibus in absenles. Correctioneni ejus repiicsoniantur ut otiosi el delicati, atque in cubili-
reiinere licet, quoad certius quid eluceat. bus ct lecttitii jiicenies, quia ahsenliam suam, ul
c Pro parnenla cam, siih-liiuit Garo. verhuin con- Augustinus Iib. de gest.is Pelagii cap. 55, n. 62, lo-
ccssit, refraganle aichelypn. Ilic appellaliir reus, quilur, de wyritttdiae unius eorttm cxcitsalant. Et
qui accusaius vocalur in causam. hauc q lideni oxcnsiilionein in eodem libro cap. 1,
fecfili, et extramariha : corriguniur ex ms. Vatic. n. 2, idem Doctor veram ac legitimam probat his
cl

Hic re-i|iieere videiur Zosiinus ad id Cod. Jnstin. verhis Propler gravcm,sicut poslea probabilius com-
:

lih. ni, li'. II, leg. i Si e.x ea pfovincia, ttbi lisagi-

: perinttts, itnius eorum mgriludinem prtsseiftes csse ,

tur. persona, vel ihstrumehta poscantur, non nmplins niinime poiuerunt. Eaindem ve.ro commentiltaui imn-
iliiam tres menses indtdijeantur. Jit vcro cx conlfnenti- nulli Zosiino persuaserani.
bus provinciis, sex menses custodiri jttsiitia; est : in b Si Heros et Lazarus hic iiolenlur, non jndiccs,
tiunsmaiuna aiitem dilatioue novctn inenses cttstodiri sed testes hic legendum est.
oporlebit. Qir.e lex a Dtocletia.no et Maximiano lala, h Editi, noslra. Concinnius ms. vestra.
posiea ah Aieadio ihid. leg 7, ct Cod. Th. lib. n,
 ;

CCi EPISTOL/E ET DECBETA. 662

cl jubebat in usum ejus stolam mundam, hoc est A penitus non exorbitare ab itinerc majorum, quorum
insigne candidae mentis afferri, et vitulum sagina- canonica slatula vcluli qua-dam fundamenta sunt
luni quanlum nsec uberior exsuliaiio est fidei, non ferendis fidei * jacla ponderibus? Sed nihil minus ab
;

mortuos esse, nec periisse, de quibus falsa vulgata Urso el Tucnlio, quoruni unus assidua sedis bujus

sunl? Misimus igitur ad dileclionem vestram exem- medicina cuiatus, ad emendali erroris pervenire
plaria scriplurarum, quas Pelagius misit : qiiarum non poluit sanitatem ; alier vero ante aliquot annos

leclionem non ainbiginius parituram esse vobis in objecta criminatione submotus, sicut civiuni scripla

Domino de absolula cjus fide laliliain. Data xi lestanlur vel ingesia [Forte, ut gesla] docuerunl,

Ual. Oclobris » (Septemb. 21). etiam ab eo ipso gradum summi sacerdotis accepit,
a quo fuerai ante damnatus.Caecus errorin utroque,
EPISTOLAi' IV.
f
ut quod est polissimum in omnibus, nec velit
De '
Vrso et Tueniio cpiscopis illicite ordinalis, ul
aliorum de Tueniio, nec suam de Urso tcnere sen-
nusquam in Ecclesice commumone suscipiantur.
leniiam.
Zosimus Aurelio et universis episcopis per Afiicam 2. Scd fac ut Iionesti mores hominibus esscnt et
c
constitiitis, universis episcopis per Gallias el quid quod praetermisso
probala suffragia : illud ,

seplem provincias consiitiilis, universis episcopis

B fralre nostro p alro c]o melropolitano episcopo Are
d a pari.
per tlispaniam constilulis, laiensium civiialis, siue cujus aucioriiate, juxta ma-
1. Cum adversus sialnta patrum venitnr, non jorum canones , nulla peniius potuit ordinalio cele-
tanlum illorum prudcnlhc alque sentcnlice, qui in braii, lumultuose et turbide indebiiis sacerdotia
mvum viclura sanxerunl, scd ipsi quodam modo impinguntur? Nec saltem comprovinciales episcopi
fidei et catholicic disciplime irrogatur injuria. Quid corrog.tntiir, ut erior velamento aliquo legerelur :

cnim tam sanclum atque venerabile est ,

qu3in sed 2
Lazarus, dudum in Taurineiisi concilio gravis-

a
Consules, qui bic desideranlur, facile supplen- Ilac locntione inlelliguntiir plnra paria ac similia
lur ex epistola superiori. Ncque eniin obscurum ejusdeni epislola exempla, quai seorsuin singulis,
est hanc proxime post scriptam esse. Forie etiam seu provinciis aui ecclesiis seu viris in inscripiione
ulraque simnl cidem Basiliseo subdiacnno defereuda pra'i!ominalis tradehant.
tradita est. c
Colb. ms. fideiapla ponderibus- Sed niliil mirum
Ex iis est, quas in Arelalensi codice, unde a Ba-
11
ab. Post vcrba, nihil minus , supple prwstitum aut
ronio priiniim in Iiicem emisssc suiil, ct in altero C alind bujusniodi. Tiienlium Priscilliana: superstitio-
Cnlberluio asservari iiioniiiinns. De iis qua: in iila nis lahe conlaminatpm fuisse infra n. 5 narratur.
disserimtiir, ut xquius quisque dijmlicare valeai f Baron. cum ms. Arel. Et i/uod : ac mox, nec
recolenduiii qnoil Prosper in Chronieo, lleroiein vellem, ubi in ms. Colb., nec vilem, pro nec. velil.
insontein ab Arelatcnsi populo pulsui», inque locuni Legere licerel, el quod... nec velle. Is a quo Ursus
ejus Patroclum Conslanlii amicum ci. familiarem prius dainnaliis, posi ordinalus fucrit, ex suhjeclis
sulirogatiim esse piadalus, ailjnngit Qucc res inler : iiindligilur Pioculus Massiliensis cjiiscopus,
; scilicel
episcopos ret/wnis iliias magnavum discoidiarum causa qui, ut ex Tauriiiensis concilii canone i discimus,
fu.il. 11 ic quippe discnrdiaium causa fuit, ilinii hinc saceidotum sectmdiB provincuic Narbonensis ordina-
Pairoclus Consiantii gralia ct Znsiini liile abusiis tiones sibi vindicabal. Vernni Vrsio, qiiem idem
Herotem variis modis infamaret, ilhuc vcro episcopi Taurinense concirnno ran. 5, ;'» vmnpaiione quadam
regionis illius, qni Heroiem piiiiiiiiis noveiaiU, cum- de orclinalione in invidiain vocatnm memoral, cum
dcui ui nullms ciiminis reum defenderenl. Urso, de quo bic agilur, non est conftiiideiidiis. Ille
In ms. Colb. dcsideralur cimjuiiclio et, qua: lia
''
eniin Ursio jam cpiscopus cral, nec fuit a suogradu
betur etiam in insrripiiwne superioris episiohei. submoiiis at de Urso bic sermo est, qui Pro> uli
:

J Islutl ii pnri,
in subsequenlibiis sumiiioium pon- sentenlia siihmoius fucrai, aniequam cpiscopalem
liliciiui episiolis frequens, nunc priuiuni occurrii. dignitatem consequerctur.
1
Ordinarat Proculus Massiliensiinn episcopus, tur, sancium el insontem, tain acerhe Lraducil Zosi-
allccto sibi c dlcga Lazaro Aquensi, Ursum ac Tuen- mus ; veieor ne Coeleslii dolo et fraudc illi persua-
liuni cpifcopos, apml C.iibarisiani, npinor, et Gar- sum sil. Qui ae Pelagi) baere-
iiiin segre ferret suam
g.u inin, antepiscopi ircfatensis. Ilas
i|ii.i' paroehi.c i'i siin ah his Gallicanis episcopis
maxinie tluobus
ordinalioiies Zwsimus encyelica epFstoFa multis no- deprehensam, eorumque judicio et litteris, qux pas-
niinibns reilargnit. 1'iimiim, qnoil ordinati siut ho-
D sini proferebanlur, divulgatam, omni ope adniten-
niiues jani ante damnaii, quos ordiuari nefas cral. tlnni pulaiii, ut illoruii) fideni atnue faniam apud
Iirmili' ijuod pr termisso ntetropolitano Arelaien-i Zosimum suspicionem vocarct. Necroirum de aliis
in
ordiuati sim, qnod provinciales episCopi adsciti non fallere potuisse, qui dc ^eipso callide imposuerat, ut
fuerint, qnod Lazarus ex alia provincia evocatus, catholicus a Zosimo credcrctur. Qtiod eniin viro
qnod alieni loca usurpaia, quod denique lcgilinius docio nuper in inentem venit, dnas illas Zosiini epi-
ordinaiiiniuin dies non observalus. Tucniiiim iiaque siolas, nc fiicum illi lactum concederet, falsi dain-
ct Uisiun, ut ejectos ali Eeclesia, nusquun ad com- nare, uiiliiccrle probari non potest: nec S. Augu-
munionem suscipiendossigniflcat. stino, ni fallor, atit Facundo llerniiauen-i prohare-
2
Eadem de Lazaro lcgiiniur in aliera Zosimi epi- tur Enimvero qiucuaiii alia cst epistola Zosimi, iri
stol i,quaiii per hosce dies ad Africanos episcopos de qua lihellum Coelestii calholifiiiii dixerit, ut i. at l

PcTagioac proPelagioscripsit: qu.nu euin al:ci-a pro Au:4us!inus lib. ii contra cpistolas P. lagianoi nm c.
Ccafe&lioitcra scriptaprirous in lucetn prowli*, annkli- 5, si lisec iioii est, qnam priore loco cditlit Baionhis?
btisque soii in&eruit Card. Barowitis.El quamquam in aut qilaenani alia, in tpia de damnato Ceeleslio, ut
aciis synodi Taurinensis niiUuni liodii Briceiamc istius scrihit Facundiis, ilaimiet Alricano-', si cam i.ca-
actusntionis sti vestigium, niilhiui tamen ibi luisse mus, quae posterioi est a|md liaronium ? Sed pr;e-
noii dixcrim. Setl iiuod Lazarum ln c luco, el iu al- stat integrnm Facundi locnin auiliie, lihro mi de
lcra illa epislola cum l.azaro llerotcm, episcopiiin 'Irilms cajiitulis sd .lii-lii! aiii]iii Invenicnt, inqnit,
;
:

Aiclaiensem, viiuin, ut Prosper in Chronico testa- postreino, bealum qnoque Zosimum nposlolicce sedis
C03 S. ZOSIMI PiiPJE 064

simorum episcoporum sententiis pro calumniatore A 5. Aiquc uiinam in Tnentio pravi lanlum mores,
vitam non eiinm Priscilliana supersiitio patuisset qnoe
damnalus, cum Britii innoceniis episcopi !

falsis objeclionibus appeiisset, post vero indebitum sedis liujns diiduni humanitas et misericordia in boc

ab eodem Proculo, qui inier coeteros

a in synodo illi consulerc voluit, ul enieudalior de caMero per-
damii3lionisejusassedei'ai,sacerdoiiuH)coiiseculus b ,
maneret. Quod beneficium sibi prne prseler exem-
a quo se ipse vilse suae conscieuiia , dalis litteris pluin priESlilum si diligcntiiis observare voluisset,
in abdicationem sui, sponte submovit. Re vcra in- errorisillum auleacti oportuit pcenilere, non ita prav

congruum luit, ui c illicitum sacerdotio, omisso cipiii iinpetu ad sacerdotium festinare, ut ncc diei
metropolhano, sua confessione spoliatns, saeerdo- veterem solemnitatem, qine prsecipuc cuslodienda
tein pariter ordinaret. El ne nihil non iniempestive fnerai, observaret, nec iudcbito loco crederel absii-
fieret, ne dies quidein Iegitimus cl
ordinationis ad- nendum.
sciscitur : sciiicet ul quibus cuncta deerant, etiam 4. Qua de re ad sanctitatem vestram ct per toium
legitiinum tempus deesset.Quid liis tot tantisqueim- orbem, ubicumque el in quacumque lerrarum sonus
proba usurpatione posthabilis addi polesi, nisi illud catliolicac religionis exiit, scripia direximus, fraires
exiremum, quod totuin Iranscendit errorem, ut ° ler- cbarissimi, ne r
Tueniium et Ursum in communione
riioriis indebiiis , ad Arelalensiuin civilatcm ami- B Ecclesiae, inquocuiiique ecclesiastico gradu a qua in

quilus periineniibus , locarcnlnr i Uniim vitium si totiini anathemati sunt, siucipiemlos esse dueaiis.
in causis talibus evenissel, aposiolicae sedis auctori- Dicuntur enim circulatores esse, quod nos cx sen-
taseliam caetera deslruxissei. Hic mulia conciirrunt, tentiis agnovimus in eoruin dainnalione sacerdotali
improboruin etdamnatorum ordinaiio, praetcrmissio aueioritale prolatis, quas in diversis regionibus exce-
metropolitani, necuon et provincialinm sacerdotum, perunt. Removendae sunt a sancto corpore putridaj
locorumque alienorum impudentissima usurpalio, carnes, et a massa sanctificalionis acidum exsecran-
nec saltem diei custodita solemnitas, el Lazarus in dunique fermentum. De qiiilms plura scribere pudo-
consortio illiciue ordinationis adscitus. Ilajc oninia ris fuit, cum illispudnri non sit tanla fecisse. 6

apud nos gestis testimoniisque discussa sunt. 5. Jussimus auleni prsecipuam, siciui scmper ha-

aBaron.cum ms. Arel.,st/no</o,sinepr:rpnsilioiiein. ac Patrum traditionem consecralum fuisse Lco epist.

Qoi Floriacensem adomavit biblioihecam, biclegit, 5 9 u. 11, et epist. 11 asserit. Ab bac ta-
c. 6, epist.
damnationi ejus eonsenserat. Propins a noslra lec- men legc nonnumquam discessum esse probat Tille-
tioue abesset assenserat. Quamquam in superiori epi- niontiiis vel cxeni]ilis sanctorum Martini atque Cliry-
stola 5, n. 5, Proculus non tantum nt Lazari dam- r< sostomi, qnorum prinium feria lertia vel quarta, al-
naiioni consenliens, sed etiam utjudex, a quo ille terum feria sexta ordinalum notat. Cyrillum quoquc
senieniiam exceperit, exhibeiur. anno 412 Oclobris 18 die. feria se\ta,epi^copum A-
b Barnn. bic addidil verbuin est, quod melius ab- lexandrinum creatum feiunl. Prajlerea Nestorius fe-
est ab aliis libris. Sic quippe intelligendus bic lo- ria teriia consecralus est, si Socratis lib. vu, c. 12,
cus, quasi superias legeretur, Nec saltem compro- eum anno 412, A|irilis 10 die, inauguralum asseren-
vinciales episcopi corrogantur .... sed corrogatur lis vera sit narralio. Sed Liberalus, cap. i, eiundem
Lazarus, eic. Hinc duo colligere est primum Ursi : Aprilis 1 dic, qua: in dominicam incidebat, ordiua-
ordinaiinnem posiquam ab Aquensiun; ecclesia La- Iiiiii tradil. Oliservat erndiius ftenaiiilolius hislor.
zarus submotus est, adeoque poslquam Constantinus patriarch. Alexandr. Jacohit. pag. 177, mni Geor-
deletus ac necalus Init, lioc est post aniiiim -4 i 1 con- ginni quemdam cxeunte sa^culo vn die nou dominico
tigisse; alteruin, eiiam pnst id temporis Lazarum a ordinandum ecclesiam iniroducere pararenl, Mar-
in
Proculo velutepiscnpum liiisse habilum. lpsum etiam cum archidiaconum eis intercessissc, :'C negasse, id
longe post Marius Mercator, Augiisunus, etCanha- moris esse aut ecclesiaslica; disciplinaB, ut episcopalis
ginensis concilii patres, ut vidimus, cpiscnpum no- ordinatio alio die quam dominico fierel; arguilque r- i

minare non cessant. roris Elmacinum, qui liunc nioiem apud Jacobilas
c Codex Colb., illicitus, mox vero Baron. cum receptum, scil. ut Patriarcka nonnisi die dominico
Arcl., spoliatum : mendose. Niiida erit leciin in lnmc ordinaretur, ad 1-aaci posi prxdictam Marci iulci-
mocluni conslructa nl sua confessione spolialus sn-
: cessinnem ordinati decretum referl.
cerdotio, itlicitum sacerdotem pariter orclinaret. Baron. ex fule nis. Arel., territoiia indebita
d Legiiiiiiuin ordinaiionis diem neglectum dixisse D loccntur. Ista auiem aliena el indehita leriiioria, in
conlentus Zosimus, qllis ille sil latel, qnia euni nsu quilius Ursiiin ac Tuentium a Proculo episeoposcon-
omnibus notuin ponit. Eadem ralione el Symmachus slilutos fuisse Zosimus hic queritur, nonnulli epi-
Urliis praefcclus in relalinne ad llonorium de l"ula- stola I, c. 3, fulii paroecias Citharisiani elGaiga-
lio pust ninrleni Zosimi in lociim cjus suffecto apud i interprctantur.
Iiiiii

Baronium atl ann. 418 loquitur: Cum vir sanclus F.u- 1

lluic cnminiinionem tuin cpiscopali dignitate
talius nd ecclesiam Lateranensem de cxseqjiiis inioris postmodum reddilam lui-se necesse esi, si, quod ern-
epitcopi a populo et clericis fuisset aclductus, ibi pcr diti iiki putanl, is ipse est Tuentius, ad cujns
1 1

biduum. .remoratus est vt exspeclaretvr iuf.s con-

. , scri|ita Ccelestinus epist. 20, n. 2, responsa dedisse
suetus, quo possel solemniter ordinari. Uniiin aulem se cominemoiat.
Doininicum diein sacris ordinationibus |ier cannnes e In mss. lola bic subncctuntur superioris epi lo-

antistitem, contra sancti Innocentii decessoris svi sen- manifestius delegentibus, memoratas Pelayium et Cw-
tenliain,qui primus Pelayianam hceresim condemnavit, testium putaret orlkodoxos. Ei tamen nec Aihanasium
jidein ipsius Petagii, ejusque complicis Cceleslii, qnem el Danmsum, nec illos Paia>stinos episcopos (de his
in Ecclesia Cartliaginensi conviclum atque appsllantem omnihus jam dixerat), et Zosimum , htvreiicos eredil
upostolicam sedem, et ipse gestis discnsseral, tamquam Ecclesia, quia de liivi elicis bene scnserunt ; sed potiut
el caiholicam laudantem, iusuper el Africanos
i'eriiin pro merito sna; jitlei catholicos judicu! et honorat; qm,-
culpaniem episcopos,quod ab iltis hceretici crederentur, niam non dtbct crimini depulari simpliciiim uon iulil-
cuin.uecdiimipsi Africanis episcopis dotos earum multo lecla versitlia malignnru
 :

Gi,3 KPISTOI.^E ET DECRETA. <>G6

buii melropolitanus cpiscopus Arelaiensium (et ae- A stulando, liuic sedi videretur inlulissc convicium,
2
tera ut in epistola I, capile %) socium sibi Simplicium Vicnnensis civilatis asci-

6. Oinnes sane admoneraus, ut quique flnibussuis vit, qui iniii dissimili impudentia postularet, ut sibi

conlenli sint : nam baibara et impia isla confusio quoque in Yiennensium provincia creandorum sa-
est, aliena pnesuineie. De qua re ne a<l nos, ct reli- cerdolum permitterctur arbilrium. lndeccns ausns,
iiuiim capitis 5 mox dicliv epistoUr. Dala sub die x ci in ipso vestibulo resecandus, lioc ab episcopis ob
kalendas Oclobris (Auno 417, Seplemb. 22) llonorio certas causas concilium agilantibusextorquere, quod

augusto xi et a Constaniio n consulibus. conlra statuta patrum et sancti Tropbimi reveren-

EPISTOLA V >>. tiam, qui priinus nietropolitanus Arelalcnsis civitn-

Vt metropolitanus Arelatensis in provincia Viennensi tis ex hac scde direcius esi, concedere,vel muiare
et in utraque Narbonensi ordinandorum episcoporum ne liujus quidem sedis po^sii auctoriias. Apnd nos
habeal potestaiem cnim (25, qttatst. i, c. 7 ; lvo p. iv, c. 22G) inconvul-
Zosimus episcopis provinciae Viennensis et Narbo- sis radicibus vivil antiquitas, cui decrela Patrum
nensis secuiidae, a pari. sanxererevereniiam. Etquia redire in ordinem suum
1
Mulia conlra vcterem formam Prociilusustirpassc inlermissa prsecipimus, e fratres cbarissimi, mc-
deleclus est in ordinationibus nonnullonun indebite jj (ropolitanus Aielalcnsis i-ivitatis episcopus jam inde
celebrandis ,
quas proxime numerosa c
cognilionc a Trophiino ordinationis seriem temporibus robo-
discussimus : licet ipse diu exspeclaius, fasiidiose fe- ralani inviolabili in uiraque Narbonensi ei Viennen-
rens sibi inducias attribulas, convenire dissimulet. si auclorilate possideat. Data in kalendas Ociobris,

Altamen illa iiraesnmplio nos admodum movii, quod llonorio augusto xi et Constanlio u consulibus.
in synndo Taurinensi, cum longe aliud agerelur, in EPISTOLA VI '.

3
aposiolica; sedis injuriam subripiendum putavit, ut Hilarium nullo nili juread ordinandos in prima Nar-
sibi concilii illius emendicata praesiaret obrepiio or- bonensi episcopos, ac ne quid inde sibi usurpel.

dinandorum sacerdotuiu veluii melropolilano in Nar- Zosimis IIilauio episcopo Narbonensis primae pro-
bonensi secunda provincia (l
poiesialem (Taurin. con- vinciae.

cil. c. 1 el 2). Et ne solus, impudenter indebila po- 1. Mirati admodum sumus, dum nobis studiosius

Ix I, capita 2 cl 5, scilicct a verbis Jussimus autem ecclesiis, quas vel suns parocliias, vel (quibns) suos
prmcipue, ad consularem usqnc nolam. Neque ab discipulos fuisse ordinalos conslileril.
alio, nisi abipsomei Zosimo, addila exislimamus Verba, fratrescharissimi, a Siim.eiLab. oniissa,
adeoutencyclic.clnijtis epislolatoccasione ansam ar- ex Baiou. et mss. revocaniur. Ilic Zosimum inter
ripuerit, unde privilegium, qnod ante menses aliquot ct T;iui inen^e concilium quoedam deprehendilur scn-
p
Arelatensi anustiti concesserat, omnibus notum fa- leiiiiaruni pngna sed in lioc lamen eonim esl con-
:

ceret. sensio, qnod illaesa el inconcussa patrnm statuta pa-

a Mss., Cpnstantib (non addito n) coris. riter velint. Tautinense quippe concilium, Arela-
h Kl hanc epistolam laudalis mss. Arel. et Colb. tcnsi et Viennensi anlislitibus dc primalu inter se
dcbemus. contendentibus can. 2 lioc decruvit, ut qui ex eis
c Hoc est, in frequenli ccetu et ciim numerosis approbaverit sutini civitatem rsse metropolim, is touus
cogniioribits. proriiuiiu honorem prinmlus habeal el ipae juxta ,

d
Proculus quidem in Taurinensi concilio sese ui Canonim rit/ECF.PTUM tntliiialiuitum littbeu! polrslti-
Narboncnsi u provincine metropolitanum jactilavit, tem. Ncc minorem majorum stitutis revercntiam 'L:-
eoque nomiiie dno petiit ul nimirum et primatus : siinus profitelur. Utri vero Zosiinone an concilio ,

lionore, el cpiscopos in illa provincia ordinandi po- Taurinensi, in judicio quiid de liac causa luleruni,
lesiategaudcrei. Uirumque rursus boc duplici litulo obreptuin sit? Ut canonica esset Zosimi senlcntia,
sibi vindicavit quia videlicel liujus provincix aut
;
cuin episcopu Arelalensi noo modo Massiliensis, scd
parocliia: siitE cssenl, aut episcopi a sc fuissenl or- ei Viennensis vocandi erant. Cuni Arelatensi laiiien
dinaii. At can. i, id judicatum esi a sancta sijnodo solus Massiliensis vocalus ei exspeciaius lnc memo-
conteiiiplalione pacis ulque coiirnrdia'. ui non lam ci- rainr. Contra in Taurinensi concilio Massiliensis,
vilali ejns, qum in altera pruviucia stln est quam . . . Vicnnensis atque Arclatensis andili sunt. Qnamqiiain
ipsi polissimmn defmelnr, ui lamquam palrr fitiis lio Zosimus in epislola sequenli inlul a sc novi episcopo
nore primaiis adsisterel. Quo in loco concilii liujus Arclaiensi, niliil quod oon prisca jaiu i oiisiieludinc
patres euin provinciie sccundse Narbonensis mctro- D obiineat, concedi uon semel nflirmat.
polilanum aperie inficiantur, ac ncgala ci episccpos (
(lnic epistolam ex iisdein exemplaribus, exqui-
ordinandi poteslate, ipsi, uon ipsius civitati, piima- bus superiorem, habemus. Pra:ierea in pervelusioUe-
tus hoiiorein deferre saiis babcot, ct in iis qiiidein gio asservalur.

rrl Dynamium Engoiismte, rrl rrneraniluin

1
Rescindit privilegium, quod Proculus Massilien- Albigai,
sis episcopus perperama synodo Taurinensi expros- Arvcrnis, vel Alelhium, Cadurcis, vel nunr Pegasium
serat, ut episcopos inNarbonensi n, velut melropo- Peirocoriis, utcumque te liabenl stBculi mala, ride-
litanus ordinarel. Simplicium eiiam Vieniieiisein bis proferto dignissimos lotius fidei religionisque cu-
persiiingit, quod Viennensis proviuciae ordinationes stodis.
3
ambiat : statuitque, ul inetropolilanus Arelatensis, Exceptioni quain llilarius objeeerat, in alieua
priscim, tit ail, jam inde a S. Tropbimo in utiaque provincia ab non debere fieri episcopos, oppo-
:ilio
Narbonensi et Viennensi ordinandorum episcopo- nit aniiquam coiisiietudineui episcoporum Arelaien-
rum auctoritaiem possideat. sitiin, qni non solum iu Viennensi proviucia, sed
s
P.mlinus presbyter apud Giegoiiinu Turon. lib. per duis etiani Narbonenses episcopos ordioare ,

ii Hist. c. 12 Si ciiiui lios videas dignos Dominosa-

. soleant. Quocirca inliibet, ne ea potestate iu Narlio-
cerdutes vel Exmiperiy.m Tolosx, vel Shnplicium
, ncnsi I utatur, qoam subreptitie a sede apostolica
t iriiun'. rei Anutnilum Burdegnlir^ rrt Diogeninnum obtiiiuerat. Si scms faxit, nou solum episcopalus
 :

6:>7 S. ZOSIMl PAP^E 66$

rcqiiiientihus relaiio lua de nnlinandis in provincia A niiione dcferri. Si qnid contra Irnec, fraler cbarissi-

Narhonensi prima sacerdoiibus legerelur, quod dtim me, quae a nobis suntsub Dci judicio slatuta, tenta-

assertioni et desideriis tuis cupis esse coiisullum, verisnon solum quos faciendos credideris, episco-
:

praetermissa veri fide, relatiunem luain sub hone- patum obiinere non pnssint, sed etiam ipse
ll

siatis specie colorasti, asserens in aliena provincia caibolica communinne discretus, sero de illicilis

ab alio non deberc (ieri sacerdoies : cum uiique de- pr.vsumptionibiis ingemiscas. Dala e vi kalcndas
bueris, non quid tibi reetum videretur, sed quid ba- Octohris {AnnoiiT, Sepiem. 20) llonorio augustcr
buciit antiqua consueludo, suggerere. Ideoque va- xi et Constaniio ii consulilius.
cuato co quod obtinuisse a seds apostolica subrep- EPISTOLA f
VII.
tilie compriibaris, quia salis constitit Arelatensis Metropoliltmi dignittts a ' Procido usurpata, Pnlroclo
ecclesi.c sacerdoii prisca id inslilulione concessum, asseritur. lpsius esl cuivis de Gallia' clcro formtttas
ii l non solum in provincia Viennensi, sed etiam per dtire. Ordinaliones prwcipites uc per snltumvetanlur.
duas Narbonenses, episcopos faciat. Nam sanclae Zosimus PATROCLOepiscopo Arelatensi.
memoriae Tropliimus sacerdos, quondnm ad Arela- 1. Quid de Proculi damnatione censuerim, tenet
tensem urbcm ab apostolica sede transmissus, ad conscieniia tua, cuni meo inlcresses examini : nec
illas rrgfones et tanti nominis revereniiam primus B le gestorum nosirorum aucioritas latet vel sciiplo-

exliibuit, et in (l
alias non imnierito ca quam acce- ruin qine de ipsius dainuaiione \icr lerrarum diversa
pcrat aucloritale lianftidit ; adque hanc ordinandi s direxinitis. Unde metropolitani in tedignitalem at-
consuetudinem , et puntilicainm loci illius quem que personam etiam aposlolicae sedis auctoritaie
obtinuerat prinuis et jiislus, custodilum usquc in cnnsidera :iu <;::em furiive locum 1'
per indebilaasyn-
proximum lempus, gesiis apud nos habitis, niulio- odo Procnlus iisi!r[iaium irrepserat. Quictimque igi-

rum cnnsacerdoium lestimoniis b appi obatur. lur ex Gallicanis unde nnde rcgionibus veniunt snb
2. Ergo licet sola, quae in sede aposloliea habita (piovis ecclesiastico nomine vel gradu, formatas per
sunt, poluissent gesta siilfnere; tamen eiiam hae le commoniti '
ad nos mitiendas esse cognoscant
te aucioritate constiiugiiniis, ut praesumptioni iuit, alioquin sihi imputahnnt, si ineflicaciter, hac snlem-
quain extulisse contia veterem consiietiidinem vide- nilaie j:osiposila, te inconsulto ad nos venire tenta-
baris.modiim noverisjustae L
praescriptionisindictum, verint : quod ab episcopis usqtie ad ullimum 1 ec-
neipie aestimes libi ulterius poniiticaium de ordinan- clesiasticorum gradum ob--ervari conveniet, frater
(lis sacerdolibus vindicandum : cuni lioc videas Are- cbarissinie.
lalensis episcopo eivilatis et per aposlolicam sedem, 2. Et quia nonnulli ex quacuinque militia se ad
et per sancii Trophimi revereutiam, et per velerem C Ecclesiam conferentes (V . cpisl. 9, n. 1 ), stalim
constieludinem, el noslra recenti evideuiissima defi- '
2
sallu quodain summatem locum religionis affectaiil,

" Sirm. el Lab. cum ins.Reg., inatios. Magis pla- versa dirccioruni hic iiiemoraiur. Mox in Reg. iiis.,
cei cum Baron. et ms. Arel., in alias. supjile rcgio- upost. scdis auctoriiateni.
nes quia iiiiiiiruni
: po^iquaiii Trniihirniis Aielalurn h Edili. pro intlebita stpiodo : corrignnlur ope ir.ss.
direclus esl, ex ejtts joiite touv Gatlia' fidci ritwlos C.nlb. in (]uih!is cxstai quidem lanluin, per indebila
acceperwnt, ut in epistola i, c. 5, ipse Zomiiuis loqui- synotlo: scd privpnsiiioncm a, pnqiter aniecedenlem
tur ; et episcopos ordinando, in alias ctiam reginnes vuceni in tt liesinciilem, lihrariis excidis^e nibil no-
nominis lnijus honorem iransludit. vum. Iloe siin vult, Procnlnni synndj imciorilaie lo-
h \n liegio ms.,
approbatum. QnseleClio si placet, cum nieiroiiolilani per indcbita rcrritofia Srbi usur
iniilanda superior interpunclio, ac retiiiendiim in pnsse. Superiiis episi. 4, n. 2, Zo.-iinum audivimus
alios, scilicet sucecssores. cuni eodem Pruculo cxpnsliilauicm, quod Tuenlium
et Ursnni terriloms indcMtis, hoc est ad se non per-
,:
lieg. uis., perscriptioiiU.
J It i cudex Kcg. alii vero, non possc. Nicaeni
; lineniilnis, locasscl. Non displicei qund in ms. Rcg.,
Cnncilii caimne sancilur Si qtiii priBtet toluntdtem
: per indebitdm Sunodnm : quucnuspricirKiain imtcsia-
et conscientiain melropotitani episeopi fuerit orttinatus, lcm Pioeulus in synodo Taurfiiemi, cmu louge alind
liunc contiliutu mngnum cl sanctum ccnsnil nou debere ugereliir .idcnqnc furtice) subripicnttam pularil . Itl
(

esse episcopnm. cpisi. 5, n. \, legimus.

e
Sirm. Lab. sub die iu Baron. sub tiic v coni-
et , ; Verba ttttnos, in vulg iln omissa, ex mss. rc^ii-
1

guniur ox Reg. et Arel.

inss. luuoiur.
1
Ex iribus mss. in superiori epistola mrumrniis Sic mss. At ediii, ecclesiu^icuni. Vidc aunoiaia
i

descripta est. " in epislolam 2. Mox l!cg. ms. frutrcs charissinii , ,

b Baron. et Sirm. hic addunt loca : qnae vox a qiiud ad eos referri polc^i, in qiioruni nolitiain vult
m*S. abesi, satisque inielligiiur eiiam tacffa. Supe- Zo.,'mius lianc epislulaui peivcnirc.
rior epistola v nomine scriptorum per terrarum di-

bonorem non liahitums quos ordinarit, sed ipsum runi nc pcr salliim liaul cdicit in poslcrum.
1
etiam catliolica commiinione cariturum. Contra lmc In sacris orilinaliuiiibus ilim inler caelcra semper
Zosiml inierdicliim, lacit epistula secuuda Bonifacii speciavit ECclCsia. Uuuni, ni gradalim lierenl per
ad llilariiini erimdemr, singulos gr.idtt; nrdiiiuai i!a Ul imn ante quisquam
:

Damnattim exauctoratumque Romre a Zosiino

1
ad su.ienorem ascenderct, qiiam inferiorcs siisce-
Proculiim luisse, lilieras etiain encyclicas de ejus pKset. Quod qui nun seivabat, verlii gralia qui ex
damn.itiune scriplas, li cc cpisl- la lestatrvr. Conlir- subdiannnn repenic. p^iftcrmisso diatuiialu, prcS'
nrat antein Palrnclo \.v\\ ilegium rnrnialaruin, et me- byier fiebat, per salt un promoveri diccbilur. Alic-
tropnliiani in Narbnnensi II dignitatem, inquaniPro- rum, ul jnsia quisqim ;ic legilima in singulis gradi-
culus irrepscrai, tum dcinJc oidinaiiones episcopo- bus stipeirttia expleret, ptaclixaque singulis tempora
 660 EPISTOL^E ET DECRETA. 670

qui gradaiiin pcr ecclcsiaslica stipendia veniciitibns A II- Qitn.l si qtlis inlertlicla espexcrit, gradus supe-

exploraia J solel diseu-sione diflVrri: idcirco quo- rinris pcriculo subjcicebit. — III. Qutv in singulis

uiam in iioiiiiullis faciuin irifirmaie non possuniiis, cteri tjrttdibus temporn sint pitrfixa.
K
si qni jain ordinaii suni, in eo gradii, ad qtiem saltu Zosimls IIesvchio episeopo Salonitano.

sobito pervenerunt, perdmare ilebebunt. Si enini Cap. 1. — 1. Exigil dilectio tua iirrcccfitum apo-
Apostoliisiieopliyluni sacenlolin nou slaiim cumulari stolica: scdis, in qno Patnim dpcrela consenliunl, el

jnliet (
I Tiin. 111, 6), et boc itlein canonum siatula signilitas nniiii illos ex monat horuni f
poptilariccclti,

sanxeruut (
Niccen. can. 2) ; boc addimus nostra qnoriim soliftido i|iiavis IVei|iienlia inajor est, sed et
sententia, ut qiiisqttis decailcro '•
vel snninio s;icer- Iaicos ad sacerdoiimn fesiinare. Hoc autem (ho p.
dniio, \cl presbyierii gradn vcl diaconatus crediderit 5, c. 102) spccialiier et siib pradecessof iBus nostris,
ciinnilanduni, st ial el se giadus sui subirc jaciiuam, et nupei a nobis interdictum constat, lilteris ad
nec in illum valilura esse qua: contulit : ut sallem ab Galliiis Ilispaiiiasque 8 transmissis, in quilms regio-
ordinatione pFsecipiti inetus i te suininoveai, quos nibiis familiaris esl ista prsesumpiio, quamvis nec
examiiiata discussio coercere debtiisset. Scripla nos- Africa superbac admonititine nostra babeatur aliena,
tra in oinniuin facies nolitiani pervcuire ; ut ne boc ne tpiis ( Uisl. 50, c. 2, ct tlist. o9, c. 1) peniius
qtiitlein ipsmn libi, quod omnibus iiiierditinni est, g couira pairuin pracepia, qui ccclesiasiieis discipiinis

licere cognosciis. Dala c vi kalendas Octobris Die per ordineni non fuisset imbuius.et temporis appro-
(

29 Sept. ann. 417) llonorio xi et Constaiiiio n con • lialione divifnis slipcndiis eruditus, nequaqiiam ad
snlibns. suiiiinuni Ecclesiae sacerdolium aspirare prasume-
EPISTOLA YIH. rel : et uon solum in eo ambiiio ineflicax baberelur,
SEU I.IIII.I LIS I>AUUNI DIACONl ADVERSUS COELESTIUM verum eliam in h ordinatoresejiis, utcarerent eo or-
ZOSIMO EPISCOPO DA.TUS. dine, quem sine ordine contra pra-cepta Patrum
Quo<! ZoshnusCceteslii htercsiiii condcmnarit cjusdem- ,
cieditlerant firasumendum. Unde niiranmr ad di-

iliw oihcrsuni se caluinniam respuerit, ac dcmum leclioncm tuam siaiuta apostolicw sedis non fuisse
suatn ipsius approbarit fidein, gralulalur; et cur perlaia. Laudamus igitur constantiam proposili lui,

Hnminii iwn ddidt, exptihii. frater chaiissime, nec aliud de ponlificii lui velere
(Hanc epislobrn Eegere est inler opera Patiliiii, ulu censura auctoritalis genus exspcetandum fuit, qnam
i am vidcsis inlra.i
ut lalibus ambilionilius, pro prseceplis Patrum, in
EPISTOLA IX -i.
prooinetu lidei coiistitntus occurreres.
I. Quod monachi ret laici nisi pergradus ecclesiaslicos) 2. Igitur si quid aucloiitati lutE, quod ittis non
iion dcbeant ad iummum sacerdotium pervenire. — opiuamur, icstimas deluisse, supplemus. • Obsiste

Baron. ciiin ms. Arel., solent. C nius cpiscnpnsurbis Ronm HeSychio episcopo Sctlonilti-
Supple, neopliyiitm, seu ex qtiaiiimqtic miliiit
'>
no, quibus in coll. Ilispan., et Isid. addiiur salutem
se ad Ecelosiain conrerenlein. f
Apnd Hion.
in edit. Mcrl. Crab.
et Isid. necnon
c Octob.
Arel. ins., Datii knl. Ilonorio i, e:c. ,
et Roni. deesi vov e qualuor mss.
populari : <|ti;e
inondo-e. Edili, I) t iii hnl. Rog. nis. seqaiuiur. Colb, uecnnii l!egit>, fiili. et Corb. revocatur. Quid
''
Antiqme collceliones, Isidn:i Mercaloris, llispa- sibi vclit intclligilur ex bis nuni. 5, Popularitas
,

na, llatlriani i, Dionysii Exigui, Cndieis a Quesnello ctitim his locis, itbi soliludo est, talium reperilur.
etliti, iiecnon alia in exemplari Colb. majuscntis lil- In Corb. ins. ac duobtis Colb. dusideratur trans-
'i

leris Langohardicis exarat", ei plnres Gallicana; in in- ,is, pro quo in alio Colb. evstai datis. Antea prac-

veterrimo Corbeiensi codice, in rossatensi, eic., as- tlirliis endcx Corb. aiitecc^soribns alii duo proileccs- ,

servatae, epistolam hanc exhibont. EJns in fwnte pra - soribUs, item duo alii, deceiioribus. Nullas babemus
iniiiiniiis tiiulos, t|iios Dionysins Exiguus adornavil, Zosilni ad Gallos Hisp.iniisque bticras, in qnibus tle
atipie r\ eo llispanae collectimiis anctor et Isidorns re tpucsiia quidqtiam s|.eciale ilecernalur nisi forle :

prn inore iniitnali stinl. Illoruin loco hns prse se fert Stiperiorem episiolam 7 imlicet, (|uim ctsi Pairotio
laudalns codex Corbeiensis I. I!t ne quis penilHs : uni inscriptam, ipsitis laincn opera in omniuin noti-
cnntru 1'airum prmcepta sacerdot Becleiiai ordinelitr. limn perrcuirc vohul. Porro in bac epislola n. 2 ve-
II. Talibus oriHntitionibits obsisti tlcbcre. 111. l)e ordi- lai, ne quis pr.ecipili sallu atl tillum cieriealiis gra-
nniionibiis ciericoriim, qualitcr tul pantificatut honorem iliiin promovcaiur, eatlcm, qna ti bic, adversus or-
dibettnl pcrrenire. IV. Singulis oradibus ( supple qutv) ilinaliiin ct ordinanlem imlicta puena.
tlebcnnt ob-crrtne. V. De ditjtimis el posnitcntibus. t» u Taurincnse
conciliuin anone 3eujus titulus est, <

Brcvior est epislnkc hujns in Colbcrinm Coilicis ;i De iirdinationilms illicilis contra statuta Patrum, uli
Qnesn. eilili cxemplari summa. iu generali quidem jam "iKorvaviinus, mitiori ptena iuilinalores inulla-
lndicc, be monachis et laicis ad gradus ecdematticos ral. Znsimo autem concinit CoBlestinuS cpist. 4, n. 5.
:

uccetlcre ci,p ,nlit>ii-i ; in ipsius auieni epislnhe fronle, Al) ulriusi|iie severiiate erga eosilem ordinalores
Quoniotlo ordinantur cpiscopi, dinconi, stib-
presbijte-ri, nonniliil reinitlitur, et ad ecncilii Tauiinensis tem-
dittconi , txoreisti, tecioret, quantos annos ninic per peramentum lediiur, Itirn in atblitamemis ad epi-
nniimquemque grmluin iisccndanl. Poslremam bai;e siolam 1 Regensts synodi anno 459
Lconis, iom in
suiiimam cliani Re^ius alias S. Pelti Pkiavensis eo- habitse eannne epistoiam 10, n. 5.
1. Viile Hilari
(lex pr.elert. Aliis atitcm in :nss. nnlla e-t. Etlii. Roni. el eoncil., Vos obsisiile... obsistiti
' :

• lia sinceriores mss. Al edili posl Dionys., Zosi- coiriguntur ex mss. Mox uiius codex Colb. cum Re-
observaret. De tpiibus ZnsimDS idem srribit in epi- qui catccbumeniis ad episcopalum Itieral adscitus
slola ;<d llcsyibium Salonilaniim. Qaod si qtiando innnit iu ejus Vila PaulillUS liaptiialus iltigu: fcrlur :

conirabi baec lemporuin spalia uecessilas cogerel : omnia ecctesiusiicii uf/icia iniplcssc, ttiquc octavadie
prius lamcii illud, ut ordines giad.tim inirent, re- episcopus ordintitus est cuin summa gruti ei livlilia
ligiose semper lenuerunt, Ut de saucio Anibrosio, cuncloruin.
 : - .

071 s. zosimi papa; 67:

talihus ordinaiionibus, obsistc superbiae et arrogan- ^ tendi copiunt, auil qnilws aliud praeslare non pos-
tiae venienti. Teciun faciuiit praeceplaPairnm, tecum sunt, divinos ordines largiunlur. Quod nporlel di-
aposiolicae sedis auctoritas. Si enim a officia saecu-
siricii seinper esse judicii. Rarum est » enini omne
laria principem lociim, non vesiibulum aclionis in- quod magnum est.
gressis, sed per plnriinos gradus b
examinalo lem- Cap. II. — 4. Proindc nos, ne qnid nieritis dilcc
poribus deferunt : quis ille tam arrogans, lam im- lionis inai derogaremus, ad te poiissimuin scripta
pudens invenitur, ui in ccelesii miliiia, quae c
pcn- direximus, quaein omnium fratrum et coepiscopo-

sius ponderanda est, et sicut aurum repetitis ignilms rum noslrorum facies ire noiitiain, non tantiim eo-
exploranda, statim dux esse desideret, cnm lyro rum qui in ea provincia sunl, sed eiiaui qui vicinis
ante non fuerit.et prius velit docere, quam discere? dileciioni luae provinciis adjungiinlur.Sciet quisqnis
Assuescat in Domini castris, in lectorum primilus lioc postposita Palrum et aposiolicoesedis auctorita-
gradu divini rudimenta [Merl. rudimenii-.] servitii te neglexerit, a noliis dislrictius vindicamlum; ut
necilli vile sit exorcislam, acolythum, subdiaconum, loci sui inininie dubiiet sibi non conslare rationem,
diaconum pcr ordinem fieri : nec hoc sallu, sed si boc putat, post tot prohibitiones, impune f
ten-
,l
statutis majorum ordinatione lemporibus. Jam ve- tari. Contiinieliae enim sludio lii, quidquid s inter-
road presbyieriifasiigiuni lalisaccedat ,ut el nonicn B diclum toiies usiirpatur (
Nicolaus 1, epist. «/.40,
aetas impleat, el meriium probitatis stipendia anle- n. i).

acia testenlur. Jure inde summi ponlificis locum Cap. III. — 5. h llsec autem (Dist. 77, c. 2 ; lia-
sperare debebit. banus de instit. cleric. lib. i, c. 13) singulis gradibus
3. Facit hoc nimia remissio consacerdotum nos- observanda sunt lempora. Si ab infaniia ecclesias-
trorum, qui pompam nniltitudinis quaerunt, et pu- licis ministeriis ' nomen dederil, inler lectores usque
tant ex Iiac lurba aliquid sibi digniiatis acquiii. ad vicesimum aetalis annum couiiniiaia observaiione
Hinc passim numerosa popularitas eiiani bis locis, perdurei. Si major jam el granda:vus accesserit,
ubi solitudo cst, lalium reperitur, duni paroecias cx- i ita tamcn, ul post baptismum staiim, si divinx

gio, Tecum pnrcepta Palrum , tecum sit :

faciant non csse ordinum oninium acciiralum caialognm.
minus concinne. Adsnnt reipsa decrela Pairuin Nolatu dignum est, quod in anliquo Constiiuio Sil-
Nicoenoruin can. 2 ci Sardicensium can. 15 verbis ve>lri pa]i;e noininc vulgato, et a nobisin Appeudice
fulta Aposloli, qui neopliylum ordinari probibet. lom. II edendo legitnr. Qnamvis enim c. 11 , n. 10,
Eadem lirmant el Siricius epist. 1, n. 13; episl. 6, ubi praescribitur qnanlo quisque lenipoic in singulis
n. 5, et epist. 10, n. 15, necuon Inuoccntius epist. gradibus miuistrare debeat, ui ad episcopaium per-
37, n.6. C venire possil, prsetermiitalur ostiani gradus, in eo-
a Regius codex, uno Colb. favenle, officiales viri dem tamen Conslilulo c;ip. 5, u 6, de Silvesiro tli-
per officia swculuiia principalem locum, non per vcs- citur 1'ostea autem fecit aradus in gremio synodi, ut
:

corrupie. Ojlicia swcularia

libulttm nctionis intjressi : non presbyter adversus episcopum, nou diaconus adver-
hic iuielliguntur administri et judices sa-ciilaros. sus presbylerum non subdinconus adversus diaconum,
,

h Edil. Rom. el concil. post Isid., examinutis tem- non acolyihus adversus subdiaconum, non exoreisla
poribus. Duo mss., examinalo tempore. Nilidior esl ndversus acolythum, non lector adcersus exorcistunt,
leclio quain exliibenms ex cseieiis niss. non ostiarius adversus leclorem dei accusationem.
In vulgatis ul in ins. Pilb. et apud Isid., pro-
'' e Apud Quesn. nt in uis. Corb. omittiiur eitim.

pensius. Prasferimus cuiii Dion. aliisijue mss., pen- [

Vocabulum impune suppiessilQncsn. quiexinde
sius. ciiin ediiis aliis, necnnn Dion. ei Isid. praeferi posse
d Reg. ms., Tum
Quesn. majorum ordine.
staiis. tentari, licet in veieiibus exemplis Codicis, quem
Ut in epistola 1 15 et 14, ei in Innocenlii
Siiicii n. vulgavit, aliisque potioribus mss. absit posse.
epislola 37 n. C, ubi varii ret cnsentur gradus, quilnis B In Regio coilice bic adjicilur parlicula post.

ad sacerdotii apicem asccnd;itur, ila et bic, niilla Qiidtl ab bincatl fiiieni usque epistolae iiujus sc-
Ir

ostiarii fit mcniio. Et is quideni ordn, ut ex libro quiuii', aputl noslrum Edniuiidiini Maricne loin. II
vin Conslit. Apostol. c. 15, ex cnncilio Laodiccno de Anliquis Eccl. ritibus, tum pag. 550, ex Egbeni
can. 22, el ex octava synodo acl. 8 cap. 5, eolligiior, Eboracensis archiepiscopi ponlilicali libro, quem
Graecis incognilus fuit, sed ejus inunere apud cos ille ante annos 900 exaratum putat, lum pai;. 380,
cum diaconi lum subdiaconi fungebaniur. ApudLa- j) ex Caiurcensi iieni pontifieali, ciun non paucis v;i-
tinos tanien receptum fuisse fidein faciuni concilium rietalibus exhibetur sub hoc liiulo, Incipit Sermo
Cariliaginense iv, can. 9, et Aiigustiiiiis edii. nov. liinocentii pupny de seplem ijradibus Ecclesia} ordinan-
Serin. 46, n. 51. Ejusdem rei locuplelior lesiis est dis : setl quid sunt duo illi libri, ulde auctorilaie
Cornelius, qui episi. 9, n. 3, Romano in clero e.cor- deiogare valeaut caelerorum, qui Zosimo loiam cpi-
cistas et leclores cum oslituiis quadragiuta duos re- stolam siimuio consensu ascribunt?
censei. An ideo meiiioralis in locis oniissus fuil, Pra-dicti ponlilicales libri Ebor. et Calurc, nos-
1

quia non ab unoquoque, ui eo fungcrelur, necessa- tra didiceril exempla. et inler leciores... perduraveril
rio exigehatur? Siricius, epist. n. 14, Zosinici nos-iExinde si majori tvinti uccesserit. In bis corruptioncm
tro ipsi infra n. 5 suffraganle, piaecipil, ut qui gran- esse faeile deprebendel, qni liuiic locum cuni altero
daevus baplizatnr, statim Irctorum nui exorcistarutn contuleiii epist. 1 Sirieii n. 13 et 14, ex quo, iilio-
numero socieiur, quasi alturulrum e duobus illisgra- fanies ecclesiae minisleriis consecraii ab ipsa infan-
dibus suscepisse salis essct, quo ad allioiein quis lia lectoruin niunere initiarentur usu recepium ,

promovereiui'. Quociic neque exorcist;u lnoocen-

i ftiisse constat.
lius epist. 57, n. 6, ineniinit. Eadem ralione ciini ipse, Merl. et Quesn., qui tamen post baptismum slalim
i

lum alii, nstiaiii graduin silentio polueriint piieter- (Quesn. se) tlivince milititc detideral. Edili cateri, ila
ire. luiiiio idem lnnoceniius, ibid., subdiaconum, et tamen (Crab. quod, alii ut) post baplismum stalim
conciliiim Sardicense, can. 15, plures alios gradus se divince inilitice desideret. 1(1 omnibus aiileni inss.
laceni. Quod argumento esi in his loeis quercndum exstat, ita lamen ut, ac subinde desiderat. IJmle ut
 .

675 KPISTOL/fc ET DECKETA. 674

niilitire desiderat mancipari, sive inter lectores, si- j^ pressu occmreres, rcnitens rigore ccnsuraquc, qtiam
\e inler evorcislas quinqucnnio tenealur : exinde pro regularum conlirmaiione suscepcras, quippe
acolyllius vel subdiaconus quauiot annis; et sic ad cum et tibi noslrum delcgalum nosses officium, et
bcnediclioiiem diaconatus, si meretur, accedal; in illum scires esse damnaium : niiror quid pnsl isla

quo ordine quinque annis, " si inculpaie se gesse- Proeulo liceai, aut vacel illa, qure consueverat, aul
rit, haerere debebil. Exinde suffragantibus slipen- pejor.i commillere. s Cur non ptilat unde istam ha-
diis, [ier tot gradus datis proprioe fidei dncumenlis, beas poiesiatem tuam, frater charissime, ut censue-
presbylerii sacerdoiium poterit promercri. De quo rimus, censeamusque ,
quicumque ex illis ad nos-
lnco, si eo illum b exaclior ad bonos mores viia pro- tras regionesveniuiit,sinc tua non snscipiendos cssc
duxerit, summum pontificatumsperaredebebit. Hac forniata, nec probandum quem non in provincia po-
tameii lege servala.ut neque digamus, c neque situs ipse probaveris? Post islani esse delegationem
posnifens, ad hos gradus possit admilli. Sane, ut ad nos runior advenil, Proculum quasi consuclis lu-
eiiani defensores ecclesia;, qui ex laicis fiuni, supra dcre et uli nioribus suis, junxisse silii quosdam
dicta observatione leneanlur, si meruerinl esse in idoneos lurbatiouibus homines, el post illa qua? illi

ordinc clericatus. Data d ix kalendas Martias (Anno inlerdiximus ordinasse. Sed sciaiit quibus banc epi-
418, l''ebruar. 21) DD. NN. Ilonorio xn el Tlieodo- g slolam volumus iu notiiiam pervcnire, suscipi sc
sio vm augustis consulibus. nullatcnus posse, ''
qui aul contra regulas repenle,
EPISTOLA X e. aut postquam illi inlerdiximus, sunl ordinati. Data
Adversus Proculi ausus et illicitas ordinationes.
1
in nonas Martias (Ann. 418, Martii 5), llonorio
Zosumjs Patroclo episcopo Arelalensi. xn el Tbeodosio vm augustis consulibus.
Cum et in prresenli cognoveris, el frequenlibus a EPISTOLA XI i

nobis lilterisipsesismonitus, ut aucioriiaiemeiropo- Palroclo commissum esse, ut Proeuli loco alium epi-
lilani, qnam tibi apostolicai sedis pronmiiiationefir- scopum accipiant.
iiiaviinii., Proculi ausibus conatibusque illis, quibus Zosiuus '
clcro, ordini, ei plebi consistenii Massilix.
adliuc se puiat aliqua posse lurbare, liujus rei f
op- Non miror Proculum in consueta adliuc fronte du-

et ex epistola 1 Siricii n. 4 liic cuin pcrvclusto co- luisse duxi, qno advertat quisque
operae pretium
dice Corbeiensi el Langobardico Colbertino si mili- qui sanctnrum sciipla depravari, sicque foedaia ni-
tiw praferendum, nec se militim relinendum esse hilo miiius cum attctorilate aliqua legi inlerdum
liquet. Eo pacto Zosimus una cum Siricio eis atl C cnntingat
clerum videtur aditi a Editi cum ms Pilb. viii kal. Martias Uonorio.
egarc, qui non statim a bap-
tismo si se Ecclcsiie servitio manciparint. Vereban- Ex aliis niss. resiiluimus ix et revocamus DD. JViV.
tur nimiruoi, ne illi contra mundiliem, qinc clericos hoc est dominis nostris nou ul in ms. Fossal. ex- ,

decei, in negotiis sa-culi quidquam admisissent. Quo- pressum est, tiomino nostro. Longe pejus in C<>r-
circa laudanda uiodeslia eorum, qui gravis alicujus beiensi qualuor illis litteris substltuia cst vox„i\o-
criniinis aliquando a sc commissi conscii a lam nas. Apud Baroniuin ad aiiuum 418 exstat Honorii
,

sancto statu ipsi so subducuni, eoque se indignos iiup. adversus Pelagianos Constitutio iisdem nolis
arbilraniur. insignita in liunc modum : DD. NIS. Ilonorioxu et
a 1 ii ins. Corb., ista se gesserit. In duobiis Colb., Theodosii vin AA cons.
siinculpate gesseril, sine se. In Eborac. ct Caturc, Ad Cnlberlinum codicem, in quocollecla asser-
''

si Tum apud Quesn. ul in codi-

inculpabiliter vixerit. vanlur Arelatensis Eeclesiae privilegia, et ex quo in
cibus coll. Iladr., adhwrere, ubi reclius in aliis li- Anualibus Baronii prinium prodiit, necnon ad alia
bris, htvrere. duo exemplaria, unum ejusdem bibliolheca?, alte-
b Apud Kabanum,auclior ; alque iia forle in mss. rum Regi;c a nobis recognita est.
Ebor. Caturc. legendum, non ut vulgatum est,
et lla Sirm. At niss. Arel. et Colb. cuni Baron.
1

acntior. Sed cuin aliis libris rciiuendiim exaclior. oppressus, Reg. oppressos. Anlea solus Colb. hnic rei,
c
Merl. et Quesn. cum Isid., neque viduce maritus, et post cum Reg. retinens rigorem censuramque.
neque paenitens. Ediliones alise posi Rom. ordine in- 6 In vulgalis, Quidnam ptttaret unde islam. Colb.
verso, neque poenitens, neque eidum maritus. Verba, „ ms., Cuinam pulanl du istam. lieg., Cuinam putandi
neque vidua maritus, absunt a Crab. ct collectioni- v istam. Quod corrupie posilum, iesarcienduni puta-
bus Dion., Hadr., Hispana, Langob. necnon a niss. vimus.
Regio, Corb., Fossat., tribus Colb., elc. At in mss. h Apud Baron. ut in ms. Arel., quia aitt. Mox re-
Ebor. et Calurc. quod superest ex bae epistola, ita pente, id est quod in superiori epistola n. 2, saltu,
iulcrpolaium ac mulatum effertur Neque bigamus, : ct in epistola 7 n. 2, saltu subito. lstic qiiidem Zosi-
neque reverlens, ueque poenilens amaximh criminibus mus pcenain silet, quam in ordinatorem non secus
ad hos gradus possil admiili. Alioquin defensores cc- alque iu ordinalos in duabus pnedictis epistolis de-
clcsitc, qui e.r taicis futni unius uxoris viri, si in su- cernii. Verum hanc Proculo minime ab eo remis-
pradicta observatione leneantur, et si vita et moribus sain fuisse ex episiola sequenii palam fiel.
et scientia Scripturamm meruerint, in ordine clerica- ' Reg. ins., iv noiins.
lus admittere debent. Qujedam ali.i codicu>ii illorum i Epistolam lianc ex iis ipsis fonlibus, ex qtiibus
nienda annotare piguit sed Inec prorsus non si-
: supeiiorein, accepiiuus.
1
Invebiliir in Proculum, qui licet exaucioratus, fensior videalur, (|uem sancium poniificein Hierony-
lainen pro episcopo, ul anlea, se gerebal, et iuqnie- inus appellat epist. 4, faveal conira Palroclo, cujus
lonun quorumdam auxilio fretus Ecclesiam turba- ad episcupaluin Arelalensein fosdus adiius, fcedior
bai. Siguificai se ipsnrum curam Patroclo Arela- administraiio inemoranir. Pulso siquidcm a civibus
tensi deuiandasse.iilejus, velut episcopisui, consilio Heiote, ut Prosper in Cbronico scribii, viro sancto
et nutibus obtemperarenl. Cesseritne Patroclo tan- et insonte, in ejus locum ordinatus est anno Chrisii
dem Proculus, exploratum non est. Sed deZosimo 312, quod amicuset lainiliaris esset Cunsiantii ma-
Subit ileriim mir.iri, qui facium sit, ut Proeulo in- gisiriniiliium, cujus pcr ipsum gralia qua:iebatur,
 .

673 S. ZOSIMt PAPM G76

rare, el n oldilum penilus pudoris quotidie digna A Zosimus Aurelio ac caelcris, qui in concilio Carih;\-

dainnatione commillere, nec aliquando desislere, ut ginensi adfuerunl , dileciissimis fratrihus in Do-
lolies conimonitiis proliibiiusque uon cessel. Ecce mino salutcm.
cceluiu vestra: dileelionis sua ,
qua sola noliis esl ,
1. Quamvis Palrum iradilio aposlolicic sedi aucto-

tuiliaiione confuiulit : nec Ecclesiam palilur esse ritalem laniam iribuerit, ut de ejus judicio discep-
concordem, cum suis id agat scnipcr officiis ,
qua- tare nullns auderet, idque per canones semper regu-
lenus aggerens poslrenia prioribus, malum aliqmd, lasque [Supple, eadein sedes] servaveril, et currens
quod anie commiscrat, in pejus cinendet. Cum ipsc adlinc suis legibus ecclesiaslica disciplina Pelri no-
jani non sit b episcopus, episcopos facit, ei liiimaiius mini, a quo ipsa quoque decendil, revei enliam quam
largiior aliis se dicit posse praestare ,
quod daium debct exsolvat : lantam enim huic Aposiolo canonica
sibi aliquando immerilo tenere non potuit. Addens antiquitas '
per senlentias omiiimn voluil es-e po-
sibi jungilque inquietae mentis liominos , et qui soli lenliam , ex ipsa qooquc Cbrisii Dei nosui promis-
possunt favere damnaio, per quos quxcumque lur- sione, ut el ligaia solverel, ct solula vinciret (tlaitli.
barum studiosus cogiiat , liac sua fidens socielaic xvi, 19); par poiesialis dala comJiiio in eos, qui se-

conficial.Sed liabeo, fralies ch.irissimi, vestri curam, dis liocredilaieiii, ipso annucnle, meniisseiil : habet
moleste ferens quidquid ille quoiidianis ausibus fa- B cnini f
ipse, cum oinniiim Ecclesiarum , tum liujus

cit , id vos , Chiistianum populum, et qui in noslra maxime ulii scdcral , curam ; nec palilur aliquid
cliariiale persistai, posse perfeire, nec ejus obviare privilegii aui aliqua lituhare aura sententiae , cui
faclis, aui repugnare conatibus. Idcirco curam veslri b ipsa sui nomiiiis liima ei nullis hehelata nioiiluis

licet el prioribus commiserim liileris c ve-lr:o me- consiiluit fundainenla, et qu;c sine suo periculo te-

tropoliiano provincia; frairi et coepiscopo nosiro Pa- mere nullus incessa! : cum ergo t.uitx anctoritatis
Iroclo, tamen iieruin commiito : ut ipsius luli consi- Pelrus caput sit , et sequentia oinnium majorum
lio et pro disciplinarum ratione lormaii, ejus obtem- b sludia firmaverii, ui lam bumanis quam divinis le-

perantes nulibus , dignum possitis accipere sacer- gibus et disi iplinis omnibus fiinieiur Iloinana Ec-
dotem. Dula ni nonas Martias (Ann. i\8, Febr. 5 ),
clesia,cujus locum nos regere, ' ipsius ipioque potes-
Honorio xu et Tlieodosio vin angusiis consulibus. lalem nominis ohiinere non lalel vos , sed noslis,
frati'ese!iarissiini,et,qiiemadinodiini saccrdoles,scire
EPISTOLA XII *.
debeiis : tamen cum lanium nobis esset ancloriiaiis,
Zosinvis aiictorilule sedis sitic plnribus explicata cer- ,
ui imllus de nostra po^sit retraciare senteniia ; nihil
liores Afros facit, se non omiiem, ul ipsis visumcst,
CmleHii vcrbis fuiem commodasse , uul eu immitlas&e egimus, quod non ad vestram noliliam noslris ultro
i/uw de illo a decessore suo stalula sunl. C liiti ris refeiremiis ; dantes Jiaec fraiernitaii , ut in

Mss., oblito penitiis pudore. Quanlam sibi coin per sententias omnium, pro sunimo conseusu oinniuni
paicrsscl Proeulns samiilalis famam llicronymus commode iniell gitur diclinn. ls cerle Zosiuii scppus
,

snb finem epistohe 4 ad Riisticmn prodit liis verlds esl, ii qu:e sedi su.ie canonica anliquitas Iribueril ,
: i

llnbes istic sanctum doclissimumgue ponlifuem Procu- vindicet

lum, qui vivn et proesenii voce nostras sckedulas superci, ' Gai n. oinisso ipse, subdit inlra sedit pro sederat,
quotidianisquc tracialibus iter luum diriqal nec pa- ct mox ante vocem privilegii addit amiltere. Ibidem
,

liatnr te, in partem alteram declinando, viam relinquere in aliero ms. Vatic. adjiciiur susimere. Perspicia
reqiam. Sed qood sibi,etiam prouihiuis arrogare eiit sentcniiac biijus intcgiilas , si conslriiatnr in
,

niiii desliiil , quis excuset ? Quainvis eniin Tami- biinc moilnm nec patitur aliquaaura titubare aliquid :

nense coiiciliiiin can. i, uii superius esi observaium, privilegii aut sentcntiat.
ei concesseiit, ut cpiscopis, quos a sc ordiualos di K Iilem G.irn., cui vi ipsa sui nominis firma el nullis

xeral, tamquam pntcr fitiis honorc primu us assisl.rel, liactenusacta motibus. lioniauic sedi fundamenla sunt
illi tamen ut ordinaiiones novas faceret non per- Peiii noiiiine insigniia , qualenus ah hoc aposiolo
misii. Adeo diflicilc est inlra aquos legilimse poies- apostolica sedes iuincnpalur eoque linnjor vi- :

latis limites sc coniinere, aui co absisiere quod se- dcri dehet sedis bnjus senlenlia quod Peiri ,

mel usurpaiuin longa consuetiido roborasse vi- senleniia censeaiur. Hoc ilaque sibi vnlt Zosi-
deaiur. mus Pelrus est lirma illa peira cui velul liin- : ,

b Qnipne qui damnalus

erat, ut iu epistola 7 lia- dameolo Hoinana sedes iuniliiur, quamque nec di-
belur. j. ris inferni molibus superandam essc Chrislus pro-
L
c
Cilleije illx' nnn exstanl quibus illnd niunns,
misit.
Patniclo in ecclesia Massiliensi delegalum eiat, quod b \llei ms. Vaiic, staluta. Deinde legendum vide-

Gregorius Visilatorihus post amoium aut defunclun lur et id... firmaverint. Pro /irmavcrit suhstiiuit , ,

episco|uim frequens commiuii. Garn. servaverint.

d A Baronio e
Valicano codice eruia alque An- 1
Editi, et potestatem. Majorem halict em|)liasim
,

nalium lom. III, ad annimi .418, piiinum vulgata esl, leciio, qoam cx ms. Vatic. revoi amus. Zosimus lia-
et a nobis ad alterum Vaiic. exacta. bere se dicit potesiatem nominis Peiii, quia, ut su-
c
Garner. de suo subslituil supcr sententias ; ac pra observavimus ipsius sedes apostotica hoc est , ,

mox, Et ipsa quoque Cltristi Dti noslri promissio. Ilic Pelii sedes appellaiur.
Euque res, inquit, inter episcopos regUmis illius ma- bus Ecclesix Arelatensis, plurimum momcnti apud
gnurum discoriUarum malcriu fnil. De vendilis au- Zosimum habuisse, ut de Pairocli arlibus nihil di-
tem ah eo sucerdmiis, iu aliero l'iosperi Clirmiico cam, Constantii magistri miliium nios CaBsaris, ,

Pilhceaoo I\itroclns Arelalensis episcopns infami

: qui Pairoclo el Arelaicnsilms favebal, auciorilaieui
merculii sacerdoivi vmditare ausus. Verisimile est ci gratiam. Ile funesta vito Patrocli ejusdcm csede,
prorsns, iu hac lola Piilrocli cum Proculo Massi- Piosper idem agit in Chrnnico vulgari ad aiinimi
liensi, Uilario Narbonensi, Simplicio Viennensi, et Christi ccccxxvi.
cum aliis, loniroversia, et in amplificandis honori-
 ,

G7?
EPISTOL/E ET DECBETA. 63$

coininune eonsulcnlcs , non quia quid debercl fieri A dum csi, quod summo dcbel disccptari judicio. Id-
circo noverit vestra fiaternitas, niiiil nos post illas
nesciremus, aul farercmus aliquid, quod contra uti-
liiaiein Ecelesire venicns dUplicerct scd pariier ;
quas f
superins vcl liilcras veslras aceepimus iiuniu-
lasse, sed in eodem cnucta reliquisse stalu in quo
vobiscum voluiinus babere tractaitiiu de illo (Scil. ,

dudtim sub Innocentio) fuciaiit.Jcum lioc nos-

Ccelestio) qui apud vos, sicut ipsi per liticras dicitis, (Scil.

et ad noslram qui se asscrcret tris litleris vestra: indicavin.us sanctiiali ul illa

furrat acciisalus ; ,
,

qna: a vobis ad nns missa erat obtcsiaiio e scrva-

innoceniem, non refugiens judirium ex appellalione ,

accusaiores suos uliro retur. Subscripsi. Bene valete. Daia xu knlend.

prislina " , venerit sedeiu ;

dcposcens, et quae ifl se criuiina per nnnorcm lalso April. (Ann. 418 , Marlii 21), llonorio augusto xii

dicehal illala condemnans. Omnem ejus petitionein consule. Accc|ita lerlio kalendas Maias (April. 2'J).

prioribus b litteris
, quas vobis misimus, puiavimns
scriplis, quaj
EPISTOLA Xlll.
ac noviinus explicatam ; satisque illis

d credidimus esse rc-

ad c illa rescripseraiis , SEU HON0RII C0NSTITUTI0 AD AGBICOLAM PB.EFECTIJM.
sponsura. Ut septem proviuciarum cour.ilium singulis aniiis Are-
2. Sed post missa: per Marcellinuni siibdiaconuin lale Imbeiilur.

veslrum episiola? oninc volunien volviraiis : quoali

T> ( Cuin ad doctrinam Pclagisnam spcclctbaec epistola, eain
quando perleclo, ita loluni lillerarum coniprcbcn- meliusest collorari intcr nioiiumcnl:i ail ha-rosim perti-
ncntia, qu:c suniine in uuo cx inlcnuiibiis hujus sa:culi
dislis lexliun, quasi nos Cudestio cotniiiodaveiinius loniis collieemus.l
in omnibus fidem, vcrbisque ejus non discussis, ad
EPISTOLA XIV.
onincni, ut ita dicam , syllabam prabucrimus assen-
sum. Numquani leniere qu;c sunt diu traeianda SEU L COMMONITORIUM ZO^IMl PAP/E PRESBVTERIS ET
c sinuntur ; nec sinc magna deliberaiione staluen- DIACONIBUS SUIS RAVENN.E CONSTITUTIS.

a Quam tamen qiiinqucnnio et ampliiis pncler spondil.

lcgcs neglexerat. e Garnerius el bic, lnco vcibi siuuuiur de mio ,

b Scilicet superiore cpisiola 2, cui el libellum sibi poncns fiuiuulur, senlenliain indn\it a verila c alque
a Cceleslio olilaiuni Zosimus annecli curaverat. a Zosimi menle alienaiu. Perinde inlelligeudu> est
'
Lcgcndum
videtur quos de illo : atque liic not iri bic locus , ac si verbum tractanda repeterciui iu
cxistimamus qu;e Afri anni) 416 ad Innocentitun de bunc Q:ue suni diu Iniclundri numq lam
iiioduin : ,

Coelesiin resrrip>cranl. Sub-liluil aiiiciu Garnerius teinere liaclunda siiiiiilur. Ila piobat Zosinms uibil
quet ad illas. h netnpe, ex quo Afri supcrioreni Zo- a sc lemere faclum cuni dilalioncm buic negotio
,

simi epistolam 2 acccperunt, et antcquam plenariuin ^ permisit, nec linem ei imponcre fcstiuavii.
isto anno 118 kal, Maiis cnncilium incboarent , du- f
Bursoui Garncrius cx pr.ejuilicala opinione dc
plex ab iis conciliuui Carlbagiue eelcbraltini cssc duplici Cailbaginciisi cnncilio, a qUO iteraLe ad Zo-
pro certo iionil , ttnuni cx qno olileslaiionc:!i cum siiiiiiin liitei.e iniss;c sinl quod bic deesl ila sup- ,

iiisirumentis dc causa Ccelcsiii niiserint, cl allerum, plcvit ijiias :el superius rel
: iiunc. Sed Z'isiinuui
ad cujus synodicam niinc Zosimus respomleai. Scd alias ab us, ad quas nutic rescnbii, Afroruni litleras
cuin bistorjca \cniaie opinju illius icgerriiue coin- accepissc. inillo iriouiniciito lialieinus. Niilluin certe
ponatur. Nam slaliin , ut priores Zo>imi cpistola: 2 aut apud Augusiinuni aul apud Marium McrcntOfem
ct 5 per Basiiiscum diaconuin anno 417 inensc Oc- depicbendilur liujtis rci vestigiiim. Supciioros vcro
tobri exeunte Afris reddiia: sunt , lii litteris illis e Zosimi lillera: id iiiiuui nos dnceol ab ipso aute- , .

Carlbagioeiisi synodo i escribenles, scripia sua eidem quain ullasab Afiis liiler.i.sacccpissel.CoKleslii atque
Marcellino subdiacono iradiderunt |qui simul et , Pelagii causam fuisse cognit.un, cogn tionis liiijus
Pauiini libelluin Novembris 8 dic cons'gnaiuni Bo- gesta per Basiliscum in Afrirara fuisse tiansniissa,
inani peiTcrendum suscepit. Alqui synodicis scrij lis bunc snbdiaconum u Novcnibris die, slaliin. uli pro-
sibi pcr MarcellLnum rcddiiis Znsimus nunc rcspou- babilc oiuuino e-t ab advcnlu suo Paiilinum Cce-
, ,

del. Frusira igitur nlia: Afrorum ad Zosnnuiu epi- leslii accusalorem convenissc, ac sexlo posl die a
slola: cxcogilantur anle plenariuin Africic consiliuni Pauliini per Marcellinuin P.omani niissuui csse libcl-
missa;. luni seu superiorem epislolain 8, luni vcru priiiium
In vulgatis, crcdimus, ubi credidimus resiiluen-
ll
Afros ad Zusimum scripsisse alqiie eideni Marcel- ,

diini csse, jam persuasum nobis erai , cnm reipsa j) lino stibdiacono eas liadidisse liileras quibus Zo- ,

in Vatic. ins. credidimus bnbcri comperimus. Eo simus inodo respondei. Iluic gesloruni nrdini con-
pacto, si anlca lcgerimus quiv de illo rescripseralis, M>ii!:oienin magis forel posl itlas quas icripeimus
, ,

subandieriinusqiie deinde ud Iiinocenliuni ; inlcgra vel lilleras i<eslras quus accepimus. Docei auiein Zo-
liei ac perspi.cua Zosinii senienlia. Afri cuiin ad ln- sinus res in co staiu in quo eranl anlcqiiain Coe-
,

noccnliuin episl. 27 originale peccaliiin et graiioe le-lii el Pelagii causa a se cognosceretur, icmaiiere;
auxilium a Pclagio atque Coelestio negari scripseranl, adeoque illis coniiniinioiiciii ecclesiaslicaui, qua pri-
addideianique se cosin Ecclesja sanari mallc, quam vati fucrant, necdum
reilditam csse.
ab Ecclesia roseori. iiis coruni scripiis, in c> nomi- 8 lia ms. Vatic. Al
alii libri, remaneret. Porro
nalini qnod :id CoalcSliun) atiincl, salis eSS£ rospnit- obteslalionis nomine id,quod lnnoceiiliiiin rogirant,
sum bactenus credidisse se Zosimus .Mgnilicat inlelligere licel. Nam isiud ad nos peiinde alque ad
quippe gui ccriiorcs eos fccerit , illuin Luu ceniii nostram sedem interpreiari nibil repugnal.
litteris, m quibus adjuiorium cl peecatum
ci giatise h ln edil. Biiin. iiotatur b:ec cpistnla ul ex Cres-
originis asscrunlu: COnsensUse. IIuc sp cct.il qiind
, coniu dcscripla. lllani lanien in liujus scriploiis Bre-
Augustlnus lib. u ad Bouifaciuui cap.3, aliaiis Apo- viario canonico ne cttaiam quidew invenimus. Ne-
sto'i vcrbis, Si quul alilet sapiiis, id quoque l)cus vo ipic eam eliaso Di ^nys an:v collcciionis
gienui/iuai
bis revelabit. siilnlii Hoc in illo (Ccelcslio) facluiu pu-
:
cxcmplun) Bcgiuin aut gcuciali liUlleram lndiceiu
tabalnr (a /.osiino quando SB tilleris beatw memoriic
| nieinorai, aut in ipso iqieris eorptura cxiubet. ln ea
papic hnioccuiii ,<iu.bus dc liac re ( scil. de pcccalo auiem collcctione exstat, qiiain Carolo Magno lia-
originis ) dubiialio lola [sublala esi , ctmscuiire re- drianus I dedii, uecnon in veteribtis exemplis liiin
 ,

«79 S. ZOSIMI PAPyE 680

quibusdam rcbcllibus, qui sc co- A cliaritatis est ;estiinare qualilcr habeantur. Qnibus
De nresbyteris et iis

ruiii societati adjunxerant. hoc ohjicere vos debetis, c quod juxta canonum
Ex ' relatione fratris nostri b Archidami |>rosby- prsecepta fortiter incurrere, et qualiier presbyteros
teri, qualiter suscepti silis vel quid egeritis, cogno- non decebat, rebelles f
exslitere. Vos autem mone-
viinus, vel qualiter illi suscepti sunt, qui contra ca- mus in speculis esse debere, t ne quo eoruin pro-
nones adversum nos ad Comilatum, nescio quu au- rumpat audacia ,
quos analhemalizatos h scit sancta

denles temerilate, ire voluerunt. Ad quos ha;c, qu« et apostolica Ecclcsia. De his vero, qui eorum se so-
nunc misimus, olini scripla feceranius, eorum quas cietali junxenmt, quidagere debeamus, cum reversi
injuriose miseranl respondentes epistolis (Sardieen. fueritis, consilio meliori tractabimus. (Et alia manu:)
c
cone. c. 8, 9, 10). Sed qnoniam non potuerunt rei
Data qitinto nonas Oclobris (Octob. 5, ann. 418)
in sua, hoc est, in nostra ecdesia Romana, cnm llouorio xit el Theodosio vni augustis consulihus.
nostris compresbyteris commorari, has ad vos illis

quibus decreto EPISTOLA XV.

tradendas lilteras destinaviinus, in

noslro sanximus, meinoratos perlurbatores omnium SEU ' COMMONITOIUIM ZoSIMI PWM AD LEGATOS
SUOS.
ab apostolicaj nostrie sedis communione alienos fuis-
I. De appellationibus episcoporum ad Romance Eccle-
se, atque nostra subscriptione prolatam sententiani g —
siw sucerdolem. II. De traclandis presbyterorum
suscepisse. d Illos etiam, qui effrenato huic faclo el diaconorum causis apud /inilimos episcopos, si a
consilioque assensum commodare voluerunt, vestrx suis excommunicati fuerint.

Codicis a Quesnello vulgati tum collectionis Hispa-

, quo pacto Pelagii asseclis ad eumdem Im-
lelligitur

na: et lsidori, et quibusdam aliis mss. Malein exem- pcratorem paiuerit aditus, ut Zosimum accusaient.
piaribns coll. Hadr, inscribilur epistola ad presbyte- Rtirsum alia raiione, quam in nolis sei|tienti ac sub-
ros Ravennw, ct in litulorum Indice de
presbyleris &cquenti subjiciemus, eruditi viri conjectura refel-
Ravennaiium seu Ravennantium. Nec melius in coll. lelur.
d
Solus Quesn. , Illi etiam, haud dubie ut oralio-
Ilispao. el Isid. exindeque apud Merl. ad cterum Ra-
vennensem, aut apud Crab. et in seqq. edit. concil. nem ad gramnialicseleges acconiuiodaret. Idem dein-
ad clerum et ad presbyleros Raveniialium praenola- de, 17«! effrenalo horumfacto concitioque. In ms^. coll.
lur. Verior est ha?C inscriplio presbyteris el diaconi- ,
Hadr., qui effrenalo hujut consilio quce nisi quod in ,

bus suis Ravennw consiilutis, quain codicis a Quesn. Coislin. secundis curis exstat, consilio cui. Unus
vul"ali exeinpla suppedilaiil. lnde oiniserat inox Colb. effrenalo Itujus facto concilioque. Salis placet
,

inemoratus Quesn. vocemsttis, qua liluli ambiguitas quod in alteio Colb. effrenato liujus facti cousilio ,
,

solvilur. Neque vero commonitorium illud ad Ra- sine conjuitciione qne. llanc retinet Regius, qui
vcnnenses, sed ad Romanos presbyteros ae diaco- eliam effrenalo hujut facti consilio exhibel. Vulgata
lectio, quam iu hac varietale servand un duxioius,
nns quos Zosimus ad iiiiperatoris Comilalum inise-
est mss. coll. Hispan. et Isid. Si autein de Pebigii
rai.neque Ravennensium, sed Romanorum quorum-
daoi relielliuin clericorum causa inissum est. Ad fautoribus hic serino essei, non quod effrenalo faci-
imilaiioneni Zosimi saltem nonnulli e successoribus nori sed quod perversa; (idei assensuin commodare
,

arguendi foreut.
ejus operam dederunt, ut Ravennx haberent
ali- voliierint,
P
^ e e mss. Harlaeis, debeiis cos juxta; aique
quos, qui Ecclesiae negotia curareni. Quoiirca G>e- ln 11110

eorius lib. iu, epist. olim 54, scribit, de mota qua- huic praeposilionisuperscriptum est velcomra. Uude
controversia inquisiisse se et coosuloisse fUiot et Crab. c regione parlicuhe juxta, ad marg. anno-
dam
noslros Petrum diaconum atque Gaudiosum primice- tavit contra.

riiini, necnon Micliaelium defensorem sedis nosirw, f

In vulgatis, exsisierc teniaverunl. Abest tentave-

qui pro divsrsis responsis Ravennam a noslris decesso runt s» mss. coll. Hadr. Unde patuit el bic exslitere
ribus sunl iransmissi. legendum et supra incurrere idem csse quod incur-
,

' Merl. ut in mss. coll. Hisp. et Isid. lns

Apud rerttnt, q.iomodo apud Meilinum liabetur. Deinde
pncmiuilur isla salutalio : Zosimus episcopus urbis cdit. Kom. et concil. Vos tamen monemus. Noia et
liic rebellionem, non tenieratam fidem reis objec-
Runuv comiiwnilorium presbyteris et diaconibus qui
Ravennce sunt, nisi quod a praediclis mss. abest tari.

ctnmnoiiitorium. Cajtera; edit. concil. et Roni. cum. Merl., neque. Ali.e ediliones concil. cum Roin.
g
epi- pluiibus mss. nequa. Pncfeiimus cum uno co-
mss. coll. lladr. , Zosimus (in plerisque edit. , et ,

scopus) commoniioriiiiii prcsbtjteris, etc. Si qoa pr;eli- dice Colb. ne quo, quasi ne aliquo, favenlibiis aliis
cenda esset salutatio, hauc anleponeremus quam mss. Nain et istud quo retinent cnrruptsc ill;c lec-
lioocs, qua5 habentor in altero Colb. , de quorum
mss. Keg. et Colb. pra se fcrunl, Zosimus compres-
prorupla audacia elc. ; in Regio , de quo eorum
byterisel diaconibus qui Raoennce sunt. Exempla cod. ,

Quesn. in quibus uulla est, sequimur. Et quidein ab prorupla audacia; et in Pithceano ne quoruni prceru-
hujusuiodi commouitoriis seu documentis, quibus pla audacia quos analhematitalot sciscilel apostolicw
quai lacienda sinl legaiis pra;scribunliir, ut in Hor-
D Ecclesiw. Ex hac autein poslrema lectione Quesnel-
misdse scriplis visuri snnius, abesse solet. lus isiam composuit, qua; videtur a Zosimi niente
h Apud Quesn., ut in uno m-. Colli., Archiami: alieua ne uliquorum prwrupia audacia, quos analhe-
:

refrasantilius aliis libris. Archidamus iste non alius inatizalos essc constut suscitet scandalum apostolicm
Ecc.lesiw. De his vero. Sane Zosimi non vaga de ali-
videtur ab eo, quem Innoceniius eiiist. 14, Aurelio
cotumemlat. qnibus, sed cerla el lisa de iis, quos aoaiheniate
c mss. coll. Iladr., non potuerunt compres-
I i
damnarai, lisec cst admonitio.
h In dtiobus mss. Colb. et Regio, scit aposto-
byieris commorari, el in eorum uno commemorari,
Baronius bos iiteo reos lica. lo Pith. ut mox notalum, sciscitet apostolicw
omissis inlerniediis.
dici putal quia Pclagio faverent. At post edic- Ecelesiw. Restituenduni videtur, scitis ab upostolica
,

tum Hooorii hoc ipso nnno Aprilis ulliino die ecclesia.

Ravennse daium , quo Ccelestius et Pelagius ab E gestis concilii, Carlhagine anno 419, suh Maii
'

Urbe jubentiir expelli, eoruinque fautores ad ju- exiliun babili, descripuun esl hoe Couimoniloriuin,
dicein deferendi qutbusvis potestas datur, non in- seu potius Commonitorii fragmenlum, cujusmodi ex-
«81 EPISTOL/E ET DECRGTA. 682
Fralri Faustino « cUiliisPuiLiPPO et Asello presby- A 2. De appellationibus aiitetn elericorum ", id est
leris Zksimus episcopus.
minoris loci, quid aeturi siiis, est ipsius synodi
1. Vobis commissa ncgotia non latenl. Vos ila ut certa respnnsio. De qua re quid acturi siiis, crcdi-
nostra, immo quia nosira ibi in vobis prx-sentia est, dimus inserendum : quod laliter dictum est. Hosius
cuncta peragite ; maxime cum et hoc nostruin pos- episcopus dixit : « Quid mc adbuc movet, reticere
silis babere mandatiim, et verba canoniim, quse in non debeo. Si episcopus quis forle iracundus, qtiod
plenioreinfirmitatem huicCommonilorioinseruimiis. esse non debet, cito aut aspere commoveatur ad-
Ila enim dixerunt, dilectissimi fralres, in concilio versus presbyterum sive diaconum suum, el exler-
b Nicseuo, cum de episcoporum appcllatione decer- ininare etim dc ecclcsia voluerii, providendum e-l
nerent: i Placuit autein, ul si episcopus accusatus ne innoccns damnetur aut perdat communionem.
fueril, et jndicaverint congregnii epi-cnpi regionis Habeal poiestalem ejcctus, ut Rnitimos intcrpellet,
ipsius, et de gradu suo dejecerint eum, et appellasse cansa cjusaudiatur ei diligentius tracletur; quia uon
videatur, et confugerit ad beaiissimuni ecclesuv Ro- oporlct negare ei audientiam petenti: et ille episco-
man:e episcopum, et voluerit audiri, et jiistum pu- pus, qui juste aut inju-le eum rejecit, palienter ac-
lavei it ut renovelur examen ; scribere bis cpiscopis cipial, ut negotiuni discutialur, ut aut probetur cjus
dignciur, quiin (ioilima et propinqua provincia siint, IS aut emendetur sententia, ete. (Sardic.
> concil.
ul ipsi diligenter omnia requiranl, et juxta lideni c. 17).
veritatisdcliniant. Quod si is qui rogat causam suani 3. (His adjectum crat quartum caput), de Urbano
itcruni audiri, deprecatione sua moverit episcopum episcopoexcommunicando, veletiam Koinxvocando,
Roninniiin, ut e latere suo presbyterum niiitat, erit nisi ea, qu.-e videbantur corrigemla, corrigeret (Bo-
iu potestate cpiscopi Romani quid velit et quid exis- nifac. 1, epist. i, u. 2).
timei. Etsi decreverit miltendos esse qui pncsentes
cuin episcopis judicent, babentes auclnritatem ejus EPISTOLA <•
XVI.
a qiio destinati sunt, eiit in suo arbilrio. Si vcro De spretis judiciornm regulis, adeo ut sacerdoles prm-
crcdiderit suflicere episcopos, ul negotio terminum tenlibus Inicis judicenlur, el accusalo imponatur nc-
imponani, faciet quod sapientissimo consiliosuo ju- cessilas adversarium suuin quwrendi et ad judicium
c (Sardic. concil.
dicaveril. i c. 7). deducendi.

stal Cod. can. Eccl. Afr., c. 1. Ejusdem praecipua voluiitaii obseeuturos fuisse quisdubilet? Ex liujus
capiia Afri in epistola I, ad Bonifaciuin, n. 3, sum- C controversiae occasione illns opciam dcdis-e obser-
maiim perstringunt. Illud anno priore, boc esi it8, vaiu erudiii, ut canoues iu ecclesia sua recepti
in
scripiuni esse, atque in gesiis concilii Alricani, in ni ii m
i codicem, queui eiia um babemiis, colli"c-
qno rccilaliim allignlum fuissedoccul. De bnc
esl, rentur, quo nimirum niliil ab ipsis deinceps exi»e-
autem concilio sic niense Maio anni 419 loquuntur, renir, quod ecclesiai suai regulis ac disciplin:e
con-
ul ititper celebralo. Unde colligere est, Coiiiinoniio- senlaneuni non foret.
riuin iu eo recilaliim ad annum 418 jam Inbenicm 1
Hic, utex epistola 1 ad Bonifaciom n. 2 discimus
pertinere. sequeliaiur altcruin capui, Nead Comilalum episcopi
" Pntentimc iu Piceno ecclesi;c, quac niodo diruta naeigeitl; ulqtie pariter Sardiccusis syuodi can
>m; 8
e-t, episcopo. fulcire Zosimus poluil, sicut et Innocentii liueris
lloc est SardicenM, cujus cnioucs eliamnum in
i>
ea de re scriptis, quas coneibum Canhaginense Cod
vetcrilms ccdicibus MorbacenM, Fossatensi ct Col- ean. Eccl. Af.,c. 91, confirinasse dicitur.
beriiuo, Nicacni concilii litulu insignilos, seu Nicscnis d Nomine clericorum minoris
loci piesbyteros ac
suli continuaia numerorum scrie pioxime subjcctos diaconos a Zosimo intelligi liquct tuni ex subnexo
lcgiiuiis. Poiro banc confusionem aniiqiiain csse isie Surdicensi canone, nim ex Aliorum epistola 1 ad
Zosimi locus arguuicnto esl. Iiinocenlius lamcn Bonilaciiim, n. 3, ubi lioc leriium Coinmonilurii
Zosinii decessor Sardicensia gesia miniine proNi- linjiis caputsic siimmatim exhibent: Tertium
detrac-
creiiis babuii, ut in ejusdeni epistolam 7 observa- tandis presbyterorum et diaconorum causis «/,;«/ ,-.
/j H
viiniis. Verum inler lol ac tantos prsesules, qui iil tinws episcopos, si a suis excommunicali perperam
Afriea tuin florebanl, niilliini exsiitisse qui Sardi- fuerint. Ilis cuiisentaneuiu cst quod Alri aium
416
ccnses canones nossel, eo inagis est niiriiin, qiiod D in Mileviiano ii concilio, can. 22,decreverunt,quod-
Gralus Carlliaginensis episcopus Sardicensi inter- qne Codici can. Eccl. Afr., c. 28, iiisertuui e*i his
1'uerii syundo, ejusque aucioriiaiem in conciliu Car- verliis Placuil ut presbyteri, diaconi vel cwteri infe-
:

tliaginensi i, cnn. 5, commendaril. Jam ab anno 398 riores clerici in eausis, quas liabuerim, si dejudiciis
Auguslinus episl. nlim 165, niinc 41, n. 6. de Sar- episcoporum suorum questi [uerint, vicini epiicopi eos
diceusi coucilio iiibildiiiu audisse se prndiderat. At cum consensu sui episcopi uudiant, et iner ens definiant
in inio lioc negotio iionniinus Zosimum, quain Afros, ab eis atllubili episcopi. Sed in eodem canoue -sulijc-
bona lidc c^i^se palam csl. Satis illi eral Aliis, qui cerunt : Ad transmarina autem qui putaverit appcllun-
in Caitliaginensi n concilio, can. 10, prolitentur, diiin, a nullo imra ifricam ntl communionem adinitta-
alque Cod. can. Eccl. Alr., c. 13, repetunt, /1 nobis /ii)'. Quod Romaua scdes nonprubavit.
veterum staiuia debere servari, Sardicensis synodi e Biuitis episiolam banc
e\ autiquo VVeingarien-
proponereauctorilatem. Neque ipsi inetuenduui eral, sis moiiasierii codice eruit. Eain ipse ac post
illuni
nc il 'crela rcspuercnt, quse primatem suiiui prsrsen- Lablieus a cseleris valilc discrepanlem, adeoque .-,us-
lia sua coni|iroliasse didicissenl. Tantum ea de causa ecloc lidei, juilicarunt. Vereor lamen, ut hanc
I
dis-
decrel s illis, qiias Zosiuuis Nicaena ap|iellarat, con- crepanliai speciem non aucloris, sed liliraiii imperiti
ceilerc se n<>n posse epist. 2, ad Coeiesiiuum, n. 4, stylus induxerii. ln Zosiini aiaiem convenit consu-
scribunl, quia id, inqiiiunt, in nulla imenimus pa- lans eju 5 noia. Nec inficianduni est vim illam, q-
ua
truin stjitodo scriptum. Si igilur boc lani gr;ivi in Zosimus id qcod non probat acriter repreliendtxe
synodo conslilutum reperisseni, eos staiim Zosimi solet, ab ejus capite ad calcem apparere.

Patrol. XX. 22
 ;
:

683 S. ZOSIMI PAP.E EPISTOL^E ET DECRETA. 684

Byzacium JKegaiioiW collegilur. Sedont pnblicani homines, ct

*
Zosimus episcopis per consiitutis dilec- A
lis-imis fratrlbus in Domino salutem. audilnr episcopus, et « talibns quid fas non est fa-

1. Miior vos nullam revereutiam nostri nominis cientibus vobis audiiur. Illud qnoque qutsnon rideat,

prsestare fastigio, nec honorem episcopatui taleni immo non doleat; cuin laliier ecclesiasticam videai
deferfe, qualisdebet abiis[For'e, debet iis] servari, regulam (
titubaro, et vigorem canonum ad lioc

quoniin liic lionor esi. Judicaturi laiei ile episcnpis esse dejectiiin ? Quando ln.c el uhi facliiui ilocetiir?
h seilent, et boc vestrum dicilisesse concilium, ubi exeniplum qu;c setas meniitiii, quis sacerdos audivit?
non sacfirdos laicuni, sed laicus permissione veslra cum fuerint innumeri, qni, amplissimis abdicatis bo-
juilicn tnrus inlcrest saccrdotem. Non enini sibi po- noribus, ita polentiam refulaverint siccularcm, ut

terii, quamvis honoratus ftierit, laicus innlum de vel minimi nominis clerici B maluerinl siistinere, nec
quovis lionore blandiri, ut incrilo inlerfuisse vide- aliquid prioris dignitaiis ambitu judicari, elcede ju-
relur ', quod erat conslilutum ecclesiaslicum. Adde dicibus vera et eerla prajscripiio. Quid vultis de eon-
quod tclonartnrum sive d temonariorum etiam no- sensu judicem laicorum? vel clerici, qui boc solum
men inseriiur, etjudicium in episcopum nb bac con- iiomeii sine prislinas ne ssecularitates gloria erubes-

a In arcbetypo Bgsanlium, corrupte. Neque eniin 15 ea qntv canonica sunt ventilantur vel quando rcgu- ,

liicurbs, sed provinci designatur et ut Bysantium

i : luri ccnliUiiitur, neqiie n/ii/»os laicos nisi religiosos
i

muiaio noniine Constaniinopulis appellaretur, iisii interesse oportet, ei nisihos lantummodo , qui in pro-
jam pridem recepium erat. In Africa auicin eelebris pria appellantur personn. Ubi l.iici, ne eccleMasiieis

crat Byzacena provincia, in qua luulta concilia circa judiciis intersint , non sine cxccpiioue probiben-
Iioc tempus babita Ferraudus diac. in Breviariocitat, lui'.
J In vulgalis, demonarioruin : resliliiciiiliiin fuisse
puia Snliuiuleiise c. 2; Scpiimuniccnsc c. 11, etc;
Marazanense c. 44, eic; Theinitanurti c. 61, etc; temonariorum non amliiget, qui vocis lnijus poles-
Zellense seu Telepiense boc ipso anno 418 cele- laieni perspeciam liabuerit. Temonarinrum nieniio
bralum. fnCod. Tb. lib. vi, tit. 4, leg. 21, el lil). vn, lii,
'>
ln concilio Aquileiensi apud Ambrosium, n. 51, 18, leo;. 5. lioruai
inler sordida eensebalur, mnnus
ipsius Amliinsii hoc ferlur effillmn Sacerdotes de : ii I liqliet tum cx
Arcadii imp. Cnd, Tli. lib. vt,
liis

laicis jiuiicare debenl, non laici de sacerdotibns : uec- lii. iii, leg. 1! Quumvis innumeris legibus scrinio-
:

non istlld num. 5"2 Per hoc. quoque cl in hoc ipso

: riun qloria deco ctnr, jubcinus liimcn ul prinio sit
damnandus esl (Palladius) qni laicorum exsnectai sen- eorum secura possessio ab oimubus sorditis nutncri-
tentiam ; cum magis de laicis sacerdoles debeanl judi- bus... nec ullain tcmonis patiniur injnriam; luni i-x
care. Idem prsesul epist. 21, n. 2, Valeniininiuin illis Gonstaiilini inip. ibid. lil. .">"> leg. 5 Qiubits , :

seniorem laudal, quod non solum sermone, scd etiam omnibus condonumus ne. exactorutn vcl turinuriorum ,
legibus suis sanxit, in causa ftdci vel acclcsiastici uli- guos capitularios (quia ceosiim cxiguut eapitiiin)
cujus ordinis cum judicare debere qm nec munere ~ ,
vocanl, curam subeant; vel obsequium temonariorwn :
itnpar sit,nec jure dissimilis. Quibus et iilud.addit :
^ sed maxiine ex dictis Arcadii ibid. lib. xt tit. |i>, ,

Quiil etiam qnoque argueretur episcopus

si alias ,
Icg. 14 Eos qui ibitlem peragendis siqnandisque
:

et moruin esset cxaminanda causa elinm llivc volnil , responsis nostnv minsuetudini obsecundant, ournium
ad cpiscopale judiciitm perlincre. Jaiu antea Gonstan- viliiun munerum ac totius capitularia;, sicc ttt rem,
tius imperator Cod. Th. lib. xvi, lit. 2, lege 12, quam votumus intelligi, communi dennnliatioue signe-
aiiiin 555. dataconstituerai, nequis epUcopos apud mus, icniouiviiv funclionis fieri jubemus exsortes, tjuo-
judices publicos accusaret, sed eorum c:uis;e alionun circa temonarii coniinunn e-t. vectigali exercentibus i

episcnporum judkio delinirenlur. Quaui constitu- ;iii|in>exigentibus vocabulum. tiinc Tillemontius

(ioiiem Hilarii Piciavensis episcopi rogalu ilal;im cpiscopuui illuin, ile qiio Zosinii seimo est, non
Baronius putat. Certe Confessor Iihello 1
is ad , secus ;it'|iie Pauluoi Gataquensem, cujus Ailguslinus
Const.inliutn, n. 1, cnixe euin deprecalur, provideat epist. olini 124, nunc 96, n. 2, meminit, vectiga-
el decernat, ut omnes ubique judices , quibus provin- liuni fuisse censet redemptorem, ideoquebujusmodi
ciarum administrationes crcdnm sunt, ad qnos sola hominum subdittiiii csse examiui, qno sei|iiiorein
cura ct sollicitiido provinciarum pertinel, religiosa sc possent episcopi de illo fcrre senleuliam, aut Ir.iudes
obscrvunlia abslineanl, neqac postliac. prtesumant alque lisco factas Ecclesise non probari palam facerent.
usurpenl et putenl se causas cognoscere clericorum. Qu iiiii|iiani Carthaginensi iii coneilio can. 15 cau-
Siibnule et S. Martinus apud Treviros coosiitutus, imii jiiiii fuerai, ut episcopi et presbyteri ct diaconi
Sul|iiiio bb. n lesie, Maximo inipeiatori dixit, vcl clctici iiiii :im conductores
ueque procuratores ,

iVoijuii! esse el inaudilum nefas , ul causas Eci lesnv neqne ullo turpi velinhonesto negotio viclum qutrrant
judcx sivculi juilicarcl. Legmida Leonis llitiiiicensis ]) quia rcspicere debeant scrip itm csse : Ncnto militans
episcnpi et sociorum epistola a Siriwondu lo. 1, con- Dco, iinplicut se negoiiis scecularibas. Sed aliqhcm,
cil. G.ill. ad a n n ii m 454 relata, qua cloricos ad qui antequain in cleruin promoveretur, ba;c munia
exameu saeculare transeuntes, ut sacrm legi et sa- exercuissel, hic notari nihil repugnai.
e Legeuduni ni fallor, et a talibus, quod
cerdotali Ordini contumeliosos, a sauris liiniuibiis fas non
cxpulsos a ccelesli altari arcent. Specialis quidem esl ,
paiientibus vobis auditur.
bic iiotiiui- causa, iion qua episcopi ad judicium Verbi lilubare iilom usus cernilur in his Zosiuii
1

sseculare provocentur, sed qu;i injudicio episcopali epist. 15, ii. 1, ubi d: sede sua dicil Ncc patilut
:

etiain Iaiei iuter episcopos judices sedeanl. Sed et aliquid privileyii aut aliqua titubare aura sen-
Imc reprubal concilium HUpalense n, c. 9, ubi posj- ientuv.
quam iiidecoruni essc asseruit stvculares in ecclesia iiuc Iociiiii, qtii nianeus iu niullis aul niendo-

judicare, In uuo codcmque offtcio non dcccl

subdil :
sus est resarciri sie liceret ut vel ntinimi nominis :

dispar professw. Qu: d etiam divina lege proliibctur clerici honoris juctu aai maluerint sustinere, ncc a

dicente Mvg-.c Son arabis in bove el asino timul, id

: luicis prioris dignilatisambiin jntlicari. Ecce judicibus
esi, homines divcrste pyojessionis in officio uno nnn vcrit et certa proescriptio. Qn:d vultis de consensu

sociabis. judicem laicum vos clerici, qui hoc sotum nomcn sinc ,

c
Snpple judicio. Ivo p. 16, cap. 12, velul ex Ca- pristina swculnritutis ytoriu erubescitis audire? Quid
Iiilonensi concilio, c. 6, laudat hoc decrclum : Quando vuliis, certc indulgele, etc
 ,,

6*5 APPENDIX AD OIEIU 8. ZOSIMI. NoTITIA SCRIPtOROM NON EXSTANTIUM G8i

(i. andilc. Quiil voliis, cerl<! iiitlulgele si ilicam , cuni \ ferre <[ 11 i arguil. Umle lioc invicem scriplum «
judicaiuri cum lalilius eonsiilelis ? vestram trausmisimus cliaritaiein per frairein ct

2. IIIihI aulem non noliis praetermitlcndnm \! i coepiscopum noslrum Nuiminiauum. Dene v.;leie,

lui', prieseriim eum lioc nulla acerbilas fccerit judl- fralres, et ad laiut : wi kaleudas Decembris (Anno
cioruin, nullus urdo memincril, ut qmcrciuli adver- i!8, Novemb. 16), Honorio xsi et Theodosio viu con-
sarium suiini alicui necessiias inipoiuilur , ei ad sulibus augiistis.
judicium dedw emli ; cum ille uliro se debei a in-

» 1'iimo ipse accusator, si jnira tempus legibus episcopi accusalorum qni causae dicendae prx-
,

pTOScripium adesse negtexeril mulclaiur Cod. Tli. , scrjpiis diebus dcfucrii, a coininunione removei.
lib. ix, lil. 50', cl concilium Cat tliagiucnsc m, can. 7

&PPENDIX
AD OPERA S. ZOSIMI PAV JE.
NOTITIA
5CRIPTOB.CM NON EXSTANTIUM, QVM AD ZOSIMUM PAPAM ATTINENT.
(I). Couslaut. Episl. Rom. Pont. tom. I.)

I. B conferri. Quod ,
quia vires nalui ac non lialient, con-
Uic recolere salisesi Pelagii litteras una cumlibctto ferri necesse est per graiise liberialeni. In remissio-
fidei ipsin.s , necnon eptstol t Praylii Hierosolijmiuini nem autem peccatoium baptiaandos iufanlcs non
cpiscopia.l Innucentium missas, sed co dcfunclo suc- idciico diximus , ut peccatiim ex traduce linnare
cessori iitius Zosimo reddilas , ncc opus est repetere, vidgauiur; quod longe a caiholicn sensu alienum
qittc de iilis ad calcein epislolurum Innocenlii dissc- est : qnia peccatutn non cum bomine nasi iiur, quod
ruimus. postinmlum exereelurab boinine : quia noii naiura-
II. ilelicluin , sed voluntatis c.-se nionsirnliir. El illinl

2» Innocentio poulifice , ulijain observuvimns, Coelet ergo conliieri congruuin , ne diversa bapiismnlis
tiitsCuriliaijine ucciisutus,ibique communione ecclesias- genera facere videamur; ol lioc pricmutiire neces-
tica priraUis, ab liuc scnlcnlia credidil appellauduin. sariuin esi, ne per niysterii occasioncui , ad Crea
Sed appellatione sua neglccta (Mar. Merc. Common., loris injuriam maliim anlequam fiat ab lioininc,
c, i), Epttcsum primum ubi presbylerii locum per , Iradi dicalur pcr naturain.
obrepiionem petiil, lum Constanlinopolim conlendit. 3. Reli.jiia libelli liujusverba excidisse cruditoriim
,

Tundemquc (ere post sexennium Romam se conferens qui Joanncm Garr.erium prtvccsseritnt , a miuunis est
Zosimo poutilieanim ineitnii tihellum obtulil , ub eoijiie £ scnientiu.ls litmcnDitserl. 5in Mar. Mcrcatorein, pag.
pctiil uudiri, cum fiilem suam u Trinitate
lloe iu libello 515 , primam i:c mu.rimam ejus partem lutberi putut

unius deitalis ad morluorum resurreetionein , <iualis fu- Sermoni Augusiini alius 190 (lcrj. 1UI) «V Tcmpore ;'«-

tura e:.l, cj plicuisset , ubi ad id , de quo agebalitr, ejns scrtom ; udeo ul si huic parli siibjnnijantiir verba cx
pereenit sermo ,
prirmisit : Si <|ita> vero piater (iilem Aiigustino proxime descripta, niliil jain ipst ml inlcgri-
qujesiiones natse sint, de ffuibus essct inicr pleros- tutem tolius libetti desidermtditm videatur. Alii qi.idem
que coutenlio, non ego quasi auclnr alicnjus dogma- prwdiclum citttti Sermouis piulein ud Pelagii UbetlurA
lis delinita lioc auclorilatc siaiui, sed ca quaa de Pro- pertinere ccnsenl : scd illc intcr hane portionem uc
plieiaruni ct Apostolorum fonte suscepi, veslri Pelagii iibettum eus deprelicndit diversitateg, quibiis,

apostolatus ollciiinus probmda 6688 judicio; ui , si ucc uuum opus, nec itnitis etsojudicat. Et w. id ipsum

forle ul liominibus quispiaui igHurantitX) error oljrep- nliis pcrsttud:al. tibcllum Pelugii in una calumna, et

sil, vesira sen onlia corrigaiur. Eotlem in libetlo quod Aitijitstini Sermoni 191 deTeupure iuserlum esl

lef,lc Augustino tib. de. Gratia Cliristi c. 53, Cadcslitts in ulieru e regione posita reprmscnltit, uc varietates

parvulos ci bapliaari in ramissionem peecatoium utrobique occurrentes ltuitco sharaeteri distinguit.

confcssus est, 01 Ni'jfiit'i< ullinn habere originale pee- V crunt luv ado leves raneque sun! ,
tti iu mo speci-

catum. Ipsu veiba, qttibits id professus est, idem Doc- ]) ininc ptirttm Pclugii libetltim , in altero vero eumdem
tor lib. de 1'cic. O.ig. c. 5 el (ireferl iu huncmodum: libclliiinminus pitrum, et ab eo qui Sermonis memo-
Jnfaitles Wlleui ptizari inrcniisbioncni peccatorum, rati exortliuin eompvsuil , iiiterpolutttm cxltiberi merito

scciiinJuni regulaui universalisEcclesiie et secundum quisqtic sentiut.

Evaugclii scntiuUi.un coufiiemur : quia Doininus DE

siaiuit rcgnum ccelorum nonnisi baptizatis posse i. Cum hunc Caslestii tibelltnn uc pradicta Pelagii
 ,

fiS7 APPENDIX YD OPEIU S. ZOSIMI PAPjE. 688

jpf« Zosiinus accepisset, convocato clero , accitoque \ vinciis, ineunlc mense Novembri anni A\l conveneriiii.

Coeleslio, ipsius ac Pclagii causam exa.min.ari alque ca Verttm varios Augustini iiliorumquc Patrum locos,

de re uclu confici pnvcepil. Gesta illa exinde Busilisco quibus sentenliam stiatn (tiltatn pulanl, si qtiis diligen-

iratlilti , nt ea deferret in Africam, quo hunc subdiaco- ter excusseril, nullum, quiei reipsa favcal , dcprelten-

uttm anno 417, ante 2 Novembri.s diem pervenisse ex dct. El cx iis quidcm, quos ad conciliatn anno 417
epislola 8, n. i, ccrtum cst. Dc Itis gcstis Maritts Mer- habitum accommodant, nuUus est, qui non ad conci-
cator (Common. c. 1), qui corum exempluria pencs se litim aniio sequenti kalcndis Maiis cclebratitm commo-
(uisse testatur, istud tradit : Coelesiius interrogalns, dius referatur (Epist. al. 47, ntinc 215, n. 2). Nonti-

ciiin ab illo cognitore (Zosimo) aliqnalenus lerre- natim vero illtid memorant Aiigustini : Quod papce
relur , crebris responsionibus et prosecuiiouibus Zosinio de Alricano concilio scriplum est , ejusqtie

suis spem praeseminavit condemnare se capilula , reseriptum ad iiniversos totius orbis episcopos, et
ile quibus apud Carlhaginem (a Paulino) fuerat ac- quod posleriori concilio plenario lotius Africte con-

cusatus, promiitens. Id enim et instantiusjubebaiur, tra ipsoni errorem breviler conslituimus, legimus.
ab eoque vehenienliiis exspeclabalur. Eamdem rem Vbi negandum non est duo ab Augusiino dislingiti

pluribus prosequitur Augustinuslib. de Pccc. orig.,c. 7. concilia, quorunt unum Africanum , alterum plena-
Sed ipsa gcstorum verba , ad quw uterque rcspicil , a g ritim vocet. Sed ex hi s ne tntiiin quidem , nedum
Paulino diacono in superiori epislola 8, ». 2, referun- ambo, ad annum 417 rcferri qucal. Id ccrte ,
quod
tur, ubi cum unicuique illa consulere facile sit, cu hic pleiiarium niinciipat, cclebri illo Zosimi ad tolius or-
repelere supersedemus. bis episcopos rescripto posterius fuisse aperte docet.

IV. Nequc ambiguuin csl ,

qtiin Alricani concilii notnine
5. Hilarius Narbonensis episcoptts iniquo aiiimo stjnodum anno 418 kulentlis Maiis hnbitam, qua; prce-
ferens qtiod Zosimus Patroclo Arelalcnsi anlistiti non dicliim Zosimi rescriptum amccessit , idem Doctor

in Yienitensi tanlum provincia, sed el in duabus Nar- inlclligat. Qttod confirmare licel ctim ex his lib. de
bonensibus episcopos ordinandi polcstalein altribuissct, Pecc. Origin. cap. 7 : Posiea quam ex Afmcano
relalitmcin ud eum tnisil (Episl. C, n. 1), tjtia suiiin episcoporum concilio rescripla directa stint , qtiid

esse oblentlcbat, in Narbonensi I provincia sacerdoles fueiit conseciituni ut jusiissime in eum sententia

ordinare. Neque tainen lioc jus veleri , ul exigebatur ,

proferrelur, cuncta legite, tum ex istis ejusdcm
consueludine sibi vindicabat , scd quadaiu decoris el iibri cap. 21 : Post rescripia quippe Afbicani con-
honestatis specie, asserens in aliena provincia ab cilii cura lidelium paiuerunt qu:c lilleris suis ,

alio non dobere fieri sacerdoles. Ilanc relationcin quas conscripsit per orbcin perferendas, papa Z"si-
Zosimus epistola 6, oihio 417, Seplembris 29 die dala, C mus c\secranda adtexuit. Augustino concinit Pro-
refutat. sper tib. eontra Coltalorem, c. I0,seu o, n. 15. Quippe

V. quod ibi velul in Africano concilio constitulum landal

6. Atirelius iitiique Africa; episcopi, atino 417, circa in hiinc moduin : Erraverunt Africana episCiiporum
mensis Novembris initia Carlhagine congregali, de concilia, qu:e decreiis snis constituerunt utrtunquc

Ca?lestio ad Zosimum papam rescripserunt, cuin eo sic Dei donum esse, et scire quid facere debeamus, et

e.rpostuluntes, quasi hwrclico huic in omnibus accotn- diligere ut faciamus, totidem vcrbis defiiiitum legere

modassel fidem, atque itlitts verbis non discussis ad est in ntjnodo Carlliaginensi anno 418 katendis Maiis
oinnein stjllabam assensiim prwbuisset . His in lilleris habila, ean, 4, seit 5. Ncc moverc qtiemquam debet

sibi, utpote apud quos accusalus sil Ccelesiiua , uo:as quod ibidem subjicit Prosper : Erraveiunt ccxiv sa-
csse memorabaiil illius arles. Tum privmonentes sin- cerdoies, qui in epistola, quam suis constitulionibus

ceram non esse illius fidem , Zosimiini obleslabantur , pra3tulerunt, elc, quasijam aliud concilium, tnemo-
tie iltmn pnvpropcre absolcerel, sed res in eo relinque- rare incipiat. Non enitn liis verbis aliud concilium,

rel statu,inquo ante novissimam cognitionem eranl ,

sed ejusdem concilii aliud scriplum ,
pttta epistolam
Itoc est , a communione ,
qua priiatus ab lnnocentio prtvdicti concilii decretis prwfixam commemorat.
fuerat Ccelestius, alienum remnnerc inlerim sincrel. D 8. Sed el inlra illttd lempus, quo Zosimi deCwlestio
Qitotl cum edisserticrinl tatn copiose ul eorttin litteras liltcnv Afris tradilw sunt , ct quo illi conscripserunl

roliiminis nomine donare Zosimus non dtibitaril , hoc eas, quibus idem papa epist. 12 respondet, vix octo

tumen modcste adco prosstiterunt , ut hnjtis papx ani- diertim excogitare licet intervaltum. Nempe Dasiliscus

mum in Cwlestii gratiam quantumvis propensum a subdiaconus eas Zosimi Htieras, quibtis Cwlestii accu-
prceconcepla de illoopinione avocarem, tit ex epistola satores Romw, ut eum ibi pitvsentem arguerenl, inlra

15, qua ipsis rescrips.it, tiquet. scctindum tnensem sislere se jubibantur, in Africam
7. NonnulU, qitoruni eruditioni deferimus pluri- perferendas suscepit. Nec dubittm quin isle subdiaconus
tutim, uni Zosimi epistoltv secundw duas ub A[ris red- stalim ab advenln stto specialem Cwlestii accusalorem

diias esse opinantur, unam videlicel e Carlhaginensi Paulinum convenire non distulerit. Atqui Puultnus
concilio, quod Aureliiis, tte duoriim mensium a Zosimo sese 2 Novembris die a Basilisco convenlum ac vcrbo
praiscriptum inlervallum sine epistola elubi sineret tentis tiotnam citalum testatns, sexlo posl die, Iwc est

festinato congrcgarit ; alleram vero ex allero concilio , Novembris 8, libefum ad Zosimitm per Marceltinum
in qito ilein Cartltagine plttrcs episcopi e diversis pro- Carlliaginensis ecclesiw stibdiaconum misit. Cum igitur
 , ,

6S9 NOTITIA SCRIPTOKUM NON EXST.VNTIUM QU^ AD ZOSIMUM ATTINENT. 000

Zosimus epistola 13, n. 2, respcndere se significet A cognoscendam, verum eliam ad faciendam juslitiam,
Afrorum liiteris sibi per eumdem Murcellinum datis nos per actus singulos adjuvari : iia nt sine illa nibil
cunsequens nobis videlur, ul hw Afrorum liiterw una vcno sanetaeque pietatis habere , cogitare , dicere ,

cum libetlo Paulini eodem 8 Nuvcmbris die Marcellino agcre valeamus. »

traditw fuerinl. Jam vero inlra paucos illos dies, quibus 11. De eadem epislola loqui vitletur Atignstinus
et Basiliscus in Africam udvenil, el Marcellinus inde lib. ii atl Bonifac, c. 5, «6i ait : Ex Africa Bmnum
Bomnm prufeclus est, in eaitem civitate duas celebres litlerw postea venerunt id conlinenles : Non suflicere
synodos, a quibus seorsim litlcrte ad Zosimum missw bominibus lardioribus et sollicitioribus, quod se
sint, habitas esse quis sibi persuadeal ? Et istud quidem geueralitcr Innocentii episcopi liiteris consenliie
observasse juverit , non nwdo ul historica illustrarelur (Cwlestins) fatebalur : sed aperle eiim debere anatlie-
rerilas, sed maxime ne crederelur Zosimus de rebus matizare qux in suo libello piava posiierat ; ne si id

summi momenti , de quibus duo concilia eopiose ipsi ii' 'ii fecisset, mulij pariun inielligentes , niagis in
scripsissent, jejune omnino ac non sine quudam negti- libello ejus illa (idei vencna a sede apostolica credc-
geniiw aul etiam superbite ac fastus nolu rescripsisse. rent approbaia ,
propterea qnod ab ill.i dictuni erai
Ea enim suspicio prorsus evanesett, ubi una lanlum eum libellnm esse calholicum, quam emeudaia pro-
admiltitur Afrorum cpisloltt, cui aceurale pro lempore B pter illnd ,
quod se papx> Innocenlii litteris consen-
respondet. Fieri demum potuil , ut Afri ,
qui concilia tire ipse responderal: Eodem spectare credimus quud
frequenter celebrabant, Carlhagine jam congregati, aut idem Ductnr ibitl. cttp. i, ad calcem numeri 6, tlocel,

propemodum congrcgandi essent, cum secundam Zo- Ajros Zosimum rescribenles flagilasse, ui
vitlelicet atl

simi epistolam acceperunl. linde factum est ut ipsi Cceleslius ipsa omnino de liac qu.eslione (uriginalis

cilius reseriberenl, quemudmodum anno sequente con- pecatti) verba comniemorare et anathemalizare, quae

tigil, in libello siio posuil {quasque supra§ I, n. 2, reiuli-

VI. mus ), cogeretur.
9. Tunc opportune accidit, ul Zosimi epistola il ab 12. Notat deniqne Augttstinus Itb. de Pecc. Orig.
Afris ni kalendas Mains anni 418 acciperelur. Ipsi e. 8, islud in his litieris ,
quibus venerabili p?|Ke
enim triduo posl, Itoc esl ipsis knlendis Mtiiis, Carlha- Zosimo synodus Africana respondit commemora- ,

gine in basilica Fausti celeberrimum eadein de causa lum quiil nimirum de Palxstinae synodi gesiis, qui-
,

concilium habuerunt. In eo consederunt Aurelius epi- bus se Pelagius absolutum csse gloriatur, sanetus
scopin Carthaginensis, Donatianus Teleplensis provin- papa Inuoceulius jndicaril. Unde et Africana* synodi
cia' Byzacenw priinas et alii ccil, tam ex provincia palres operam dedisse cotligilur, ut lalebras ac dulos,

lfyzaeena , qiiam Maurilania Silifensi, Tripolilana ,

C quibits luereticus itle impietates snas operire salebat
Nuiuidia, Mauritania Cxsariensi et Hispania congre- retegereut. Marius Mercalur de lilteris illis hoc tan-
gali , ut in exemptaribus Codicis a Quesnelto vutgati tum indicare salis habel, episcopos ex Afiica rescri-
c. 13 legimus. Concilio liuic Prosper lib. cont. Coltat. bentes nmnem causain, qu.-e apud eos (de Cwlestio)
c. 5, n. 15, et resp. ad objecl. 8 Galloium, Prosperi frcia liierat , inissis etiain gestis quai fueranl lunc
item Cltronico consentiente , episcopos quatuordecim cuni illo vel de illo confecta, exposuisse.
supra ditcenlox, Photius vero codice 53 quatuor supra VII.
ducentos viginli interfuisse tradunt. Qutimcis aittem in 13. Omnibus Zosimi epistotis celebrior esl ea, quam
codice Quesu. plenarinm inscribalur, non atiud lamen idem Marius Mercalor edil. Bttluz. png. 158 Tracio-
ab eo esse jam probavimus, quod Augustinus tib. dc riani nuncupuri, ac per tnlum oibein missam esse ob-
Pecc. orig., c. 8 el 21, necnon lib. n ad Bonifacium servat. I)e eadem epistola Auguslinus ud Optatum
c. 3 Africanum nuncupat. epist. 190, n. 22, sic scribit : Exenipla recentiuin
10. Episcopi illic congregati octo canones, quales lilierarum , sive quae specialiter ad Afios , sive qu.-e

Codex Quesn. c. 15 exhibet, Milevilano n concilio universaliter ad omnes episcopos de memorata sedc
pe.iperam tribui sotilos , condiderunt , eosqne ad Zosi- inanaruni, ne forle ad vestram sanciit.ilem nondiim
mum pra-fiva illis epislula ntiserunl. Canones iltos " pervenerint , vobis curavinms milli. Qux Auqustini
ipse adoptavil Znsimus. Ccrie in Tracloria, dequa mo.r lerba duplici ralione inlelligere est : una nimirum,
dicluri siimns, tertium, quartum ei quintum velut pro- gtta lilteris a Zusimo universaliter ad omnes episcopos
pria sedis apostolica: devrcla haberi voluil. Epistolw missis, qucedam speciules ad Afros udjuncta; sint ; id-
auiem eis adjunctm fragmenlum Prosper lib. conl. que per se sunant allata hujus Dodoris verba, atque
Cotlat. c. 5, n. 15, nobis asservavit el ctnnmendavit historica veritas confirmat : altera vero, qua quce Ajris
his verbis : < Erraverunt ccxiv sacerdotes, qui in epi- specialiler inscripta fuerant (
quia ipsis scribcndis e
slula quam suis conslitulionibus prtvtulerunt, ila ad Carlhaginensi synodo kalendis Maiis habiia rescri-
apostolictr sedis antistitem B. Zusimum sttnl locnli : benles oceasionem dederant), poslmodum universaliter
Consiiiuimus in Pelagium aique Ccelestium per vene- ad omnes episcupos missw sint. Bei ordiuem Mar.
rabilem episcopum biuocenlium de bcaiissiiui apo- Mercator, pag. 151, narral his verbis '
Episcopis vero
stoli Petri sede prolatam inanere senteniiam, doncc ex Africa (ufri kalendis Maiis cunveuerant) rescriben-
apertis^ima confessione faie^aniur, graiia Dei per tilms, omneinque causam qux apud eos facta fuerat
Jesuin Chrisluui Domiuuni nostrum non soluni ad exponentibus , missis e.liam gestis exinde quai fue-
 ;

G91 APPENDIX AD OPERA S. ZOSIMl PWJE. 012

vant lunc cnni illo \cl tle illo (Coelestio) confccla, A dis Maits ann. 418 habtli scripiis rescribantur, pthno
voalus ad aiidionliam (ileniorem , nl qua pioniiso- coniputandum cst lempus, quo hujus conciiii scripia

rat (Zo.-,imo anno 417) fesiiniirel implere ,

id est , nl Cniiliug.nc Ronuim potucrint perferri, el inde Zosimi

damnaiis prscdiclis capilulis (q:ue Panlinns ei obje* litlrra; Carlhiujincin rcjerri. htucl porro ccrlius, quott

cerul) seiilenii:i Afioriiin qua liirnil (anno 412) CWn- Anyustinus Cttrthaginc, memorati Cnrthngiiicnsis con-
inunionc privatuS, aiisolvercinr, imn snluni rton ad- tilii mandaio dclegatus (Cod. cn. Eccl. A(r., c. 127),
fnit, sed eti.im e\ mcmorala iirhc profngil. 'I'iiiic tinn vcrsr.batur, cnm e.o Zosimi tittrriv pcrv iterunl
ergo, ul his iinnectamuscerba Aiigu.lini lib. n ud ISnii- iisquc nrrtplis tibros de Gratia Christi el dc Peccuto

facinih, c. 5, ciim cjns pr.esenlia posccreiu:' iileenis criginnli anle adornavit, </adll! iude in Mauritauiam

ac dilueidis responi-ionibiis vel astutia hnininis vcl Ctxsariettsem prorimi.nn •iroficisccretur. (Juupropter

correctio diliieesceiei, et nulli ambigua reuiancrci, so et Itos libros in Re.ratiittlonibiis pro.iime ante CtSta,

subtraxit cxainini. Atque ob lioc, pro.equilur M. Mcr- qiuc ipso piivsente upud Ctrsaream Maitritaniw chila-
calor, abeakc nieniuriaiZosiinoepiscopo scripiis ain- lcm lioc nnno 41 S Scplrinbris 20 die cnnfcclu consi- l

plis-iiiiisvel longissimis pcrdair.iiatus est, inquibuset gnataqUe s<;nt, rccenset. Si igitur lcmpus, quod Ituic

ipsa cnpilula, de quihus (« Par.lino diacano) literal ac- ilincri conficiciidn ac prtvdictis tii.ris coiuinnr.ndis suf-

cnsaliis ,
contineiiliii', el ofnnis cana lain dc Cocle-lio B fccerit, sitbirahamus ; litlcras iltas non serius Augusto
Miprascripto , ((uSIH dc Pelagio magisiro cjns pra- mense in Africa ucccptns fs.se, ac mcdio illo inler-

viore videtui' esse narrala. Quiinim scriploiuin et vrlto, quotl a knlendis Maiis ad exititm Augitsli extur-
no< hic linUemos exemplarin, ct ad Orienlales eccle- rit, hoc esl ret cxeunlc Jnnio, vcl Julio ineunte con-

sia-s, /Egypii dicccesini, eiConsianliiKipoliui, etThes- scriptas esse facite dtibimns. Idipsum et c.uod § <S sc-

saloiiicaiii,i;; liieinsolyniam^iniiliacadetiiquesciipia qiunti in episiolnm altcram, qttwcumhac Traclo>iu ad

(hoc est quod tlottant n pati) ad episcojios tian-mi-sa Afros missa esl , diclnri siimus, confirmabil.

csse suggerimus. Hisautem liiteris Peluglus ct Cicte 10. Celebris illa Zosiini epislola, per lotvm orbeni

slius necdum absotute tic citrtt omnem venias spcm, eed Clirisliunum missa, non ab Attgitstino tantinn nnt Mur.

ni-i correcli etuin cg.iinl [ cciiiieiiiiain , IOIO iliri- Mtrculorc, .v</ et a PrOSperb lib. contra Collnt. c. 5,

si .nn orbe diimilOli ub AuqtisHno epist. 190, n. 22, u. 1 j, in Ctvlestini pnpa' episttla 21, c. b tl 9 , in

dicnnlur. Vntte et de iis idcm Doclor tib. tle Pecc. Prospcri Clironico ,d unii. 118 ,
rt a Gctvutdio lib.

Orig.,cap. 22, loqititur, ut prius aul iu locum pceni- de Scripl. cccl. ntetnwtiltir. Cum mttcin r-trirtuin tam
lenli.e nilaciis, aul, si iil recu-averint , oiiiniiio tnttlienticum tamqite McessdHUM, '.nv.io studio p:r or-

damiiiilis. bem transmis um, tantaque ontnium CntlioHccrum Itv-

14. Scnicnliiun illatit ZffHtlWs tttm mlnr. . •cd cum C l.tia ubitiuc e.rceplum intcrcidisse nescio quo fato Uu-

cltfo Hi.mano , cum qitt) ctiitm aitttO :upcritre Cce- diiniis : tol uliu uionimenlu vrteru cnmtlcm forlunam
lcr.iium utidieriit, lullt. Qtmcireu PelttijiUlli irarrnri- subiisse II iiius miramnr. At si tntitm exhibere miniine

catiiints itiitam tttodo clcricis Rothttltl», 1(1 tlplt Aaqit- lieet, tet srititn qutisvis ejus ptirlicntas lcgre, et in

Stinuili lib. 11 ad Dunifnc, c. 3 vidcre esl . moHo EOBittlO unitm collcctas hic rcprtvsvniurc tittl indicurc operm
vt idem Angitstintts lib. VI contra Julianum tra.dt, prclium fucril.

iniirebanl, tjuusi dc Pclagio et Cceleslio aliud iwc auno, 17. Muriiis Mcrcntor, edit. Baluz. ptuj. 134, capi-

quam quud sitpcriore, judicium per privvaricutionem lula scx, de quibus Ccelestius a Puulino accusulus fue-
protulissenl. rnt, in Zosimi Tracloria conliueri docel. Sed en cum
15. E clcricis autcm Romnnis piimum Xynlum Se« apttd citmdem Mcrciilorcm png. 3 ('( 133, nccnon npud
Sixlunt tum prcsbyterum, ac Zosinti post llonifacium Auqmtinuni lib. dc Ceslis l\lngii, c. 11, f». 23, cui-

Cocleslinnm successorcm judicio huic sittteripsAiie sint, hic relicemus. Alia qttoque, lcstc Au-
et q U e obvia
Augustinus epist. 194, otim 1U5, ». 1, iiiuuil. Idque gustino lib. de Pecc. Orig., c. 21, n. 24, cura llde-

CMirt fecis-c liolal, ciim , inquil ipsum alloquciis, fania ]j um frairum, qui Romcc versabantur, vbi Pelagius
jaciaret iniinicis christiaiuu graiiaj le favere. Scd diuiissime vixeral, ex ipsius Pelagii saiptis prolata

ut hicc trislitia de nosiris cordibus teigeretur , D SH „/, ( |ux lilteris suis, quas conscripsit per orbem
piimo te pi ioreni aiiailiema eis in populo freqncntis- catholiciim perferendas, papa Zosimus exsccranda
simo proiiunliasse eadem fania non tiicnil. llcinde atle\uit. P/urn vcro ex illis Mar. Mcrcalor a pagina

ciim lilleris aposlolicie scdis (id esl Zosimi) de illo- 155 ad 138 profert, tum ex Pelagii commentariis in

ruui damitaiionc ad Africain missis , lutie quoqite Paiilnm nposlolum, tum ex alio quodnnl ejusdem Ser-
litlcnc ad M;uctabilem sencm Aiiieliinn consccuUe mone excerpta, qnw Tracloria; Zosimi inserla fuisse

simt. Ilas aiticin Xtjsti litleras pcr Leoncm acolijihuni pag. 13S prorfit his vcrbis : Qua: oniiiia suprasnipla
transmissds (uisse idem Augttslinus cpit. !
capiiula, ut jam supeiiits ilictttm est, continel illa

101, n. 1, uttclor est. Ex quo cl litterus Zosimi, siqtti- Deat 1; , mehlorise episcopi cpistola, qu;e Tracloria di-
dcm simul missa' sunt, ejusdem Leonis opcra perlatas cilur, qua Coelestius Pelagittsque damnaii sunl. In-
fttissi coitficitnr. ter ea autem qum Mcrcaior ibi ex coinmcntariis l'e-

lo. iSotif non desunt, qitibus dignoscatur tctnpuS, lagii Paulum describit, exslat
in isla lutjus lnvretici

qno illtv Zosimi littera- Vel Roma misste, vcl in Africn nrgttmentatio, qiw ct ab Anguslino epist. 190, atl Op-

rittpia; siiit. Citm cuim Cnnliagiuensis concilii luitfii- tatiim. n. 22, inler alia ejus damnabilia etiam lilleris
 i

695 NOTITIA SCRIPTOKUM NON EXSTANIILM QVJE Al> ZOSIMU.M ATTINENT. 694

apostolicse sedis adjuncia prwdkatur. Si snittiB, en- A natlira prxsumat, clamante Apostolo : Non est no-

quit, ex traduce non est, scd sola caio laiiinni lia- bis colluCtatiO advotsus carnem ct sanguinem, sed
liei iiadiicein peccaii, si.la ergo preuam iiicreuir. In- cuntra principes el potestales acris hujus, contra

justuni csi eniin, ul liodic iiala animn, non ex massa spiritalia nequtlix iu ccelestibus (Eplies. yi, 12). Et
Aife, tam aniiquum peccatttm poricl alienum : rpiia sieut i|isc iierum dicit : lufelix ego homo, quis mc
iiulla raiione conceditur, iu Dens, qul propria pec- liberabil dc corpore mortis liujus (Iium. vn, 24)?
caia dimitiit, iinpnict alienum. Gratia Dei per Jesuoi Chri-lum Dominum noslrum
18. Uanc Pelagii arijumeiiitilioiitm ideo referimui, (I C.or. xv, 10). U iieium : Giatia Dci sum id <iuod

quia prtecipuum e tribus episiolm Zosimi fratjincniis, suni, et gratia Dei in inc vacua non fuit, sed plus

qttas supenunt, in e/tm maxime cadit. Nempe Auyus- illis ouinibus laboravi; non cgo aiitein, sed gralia
tiuiis in eadem epislola 190, n. 25, hvec prtefatui : Dei nncum. lllud eliam, quod inira Cariliaginensis

Non cst eoini f.ilsa ciiain in parvulorum liapii-mate synodi decreia coiisiiluluin est ,
quasi propriuin
remissio peccaiorum, uec verbo icnus dlcilur, sed flposlolieie sedis flthplectimur, quod scilicet tertio

veraciter agitur, subdit, Nani ul jim verbisuiar, qu;c capitulo definituiii. Ilis ndjiciuntitr ejusdem sijitodi

iu cpistola beaiissimi antistilis Zosinii leguulur; eapiuda 4 ct 5 velul ejusdem apostolictv sedis pro-

eatfite verba proferl in liunc modum. B P ria -

FRACMENTUM I 20. Cencratiin vero omnia concilii Cartliagincnsis

Tracttiritv Zonimi. kalendis Mttiis tinni 418 Imbili decreta ad Zosimum
Fidclis Dominus in verbis suis, cjusquc baptisnnis perlata. et ai) eu in Trucloriu fuisse approbatu Pro-

n: ai.'' i erbis, id cst opere, confessioi i remissrOiH! sper in Chrdnico inemoria: manduvil Itis vcibis : Con-
vera peccaloriini, in omni sexu, ivtaie, conditinne cilio apud Cariliaginem baliiio ccxiv cpiscoporum
genens I uni eaiinkin plenitudinem lefiel. iNullns ad papani Znsiiniim synodalia deciela pcrlala; orji-

enim, nisi qui peccati scrvus est, lilier efficiiur, biis pkobatis, pei loinm mundum lueresis Pelagianti
ncc redempius dici polesi, uisi <i vii vefe per pccca- danuiaia cl. Quaprt pter ad eamdtin Tractorittm ut
tiuii luerit autc captivus; sicut scriptum est : Si \os Cartliaginensia dccreta approbunlcm Augusliiius lib. ii

Filius lilieiaverii, vere libcri eiiiis( Joau. viu, SB), de Aiiima et ejus Origine, c. 12, it. 17, respicere non
Per ipsum enim reuascimur Spiritnlitef, pfif ipsum imnterito videatur, ubi scribil : Novellos lncrelicos
cruciflgimur mundo. Ipsius morte moilis ab Adam lYlagianos jiistissime conciliorum cailiolicoruin et
omnibus nobis iiitroduct:c, aique transmissoc univer- scdis apustolicic danniavit auctoritas, eo quod ausi
s;c auima), illud propngine cooirartuin cliirogfaplium fnerini iimii bapiizalis parvulis d;ne quielis et s.ilulis

rumpitur, ln quo nnlliis omiiino iialonitn, anleqiiam C locum etiam pfSeter regnnm coelorUni. Hisenim ver-

per baplisuium lilicretor, i.on lenclnr ohnoxins. bis ,

qute Augttslinus sub tiiini 419 e.ri.uiii scrilnbat,

Qitibus diciis Aitqusiimts istud ttd sententitr liujns notnri pene non ainbigimiis Iwc decrelum, guod Dinius
Liudem el upostolictv sedis commnidalionem subjun- inter ctrlcra Milevilani concilii edidil; licel paucis in
gii : In his verbis flphsloiicd; sedfs lani antiqua at- codicibus inveniatttr : Placuit, ut si quis dixerit,
que iundala ccria el clara e-l callioliea fldes, Ut ne- ideo dixisse Doniiouni : In douio P.iiris mei niansio-
fas sit de illa duhilarc t.ln istiano. ncs iihi!i:c suut, cle., ut intelligatur quia in rcgno
FUAGMENTUM II. cceloruni erit aliquis locus niediiis, vel uilus alicnbi
19. Allerum frugmentititi in cpislolu 21 Cocteslini, loeus, ubi beate vivant parvoli, qui sine baplismo
cap. 9, nobis atscreatitm est, ubi idem Doctor (Zosi- ex hac vila niigrariint, sine quo in regnum coclo-
nitts) rum ad totius orbis episcopos de tlivintr gralitv rnni, quod est vita seterna, inirare non possunt,
opititlutione loqneretiir, inemvrtitttr scripsHse : anatlicma Sit. Nani cnin Dominus dical : Nisi quis re-

Qun.l ergo temptis intervcnit, qno ejus hnfi cgca- natns liierii ex aqua el Spirilu sanclo, non iniraliit

nins :.uxilio? In omnilius igitnr actibus, causis, co- in regiiiun coelorum (Joan. m, 5) ,
quis cailiolicns
gitaiionilius , molibns adjulor et proiecior oianilus dobiiet participem dialioli fore eum, qui culucres
esl. Superbum csl enini , iii quidqiiam sibi huinana D non nieruerit esse Clnisti? Qui enini dextera caret,

a lline colligluir cum in Romana tum in Africana de Pecc. Orig., c. I scripserunt. Vcium
gtistino lib. ,

ecelesia eani lone icmporis u-itaian: fnissc baplistni subinde ideni Docior c. 21 observat hoc euni falla-
foiniam qualis in aniiquo
, Missali Goiliico-Ofllli' ciler rcspm.di .se, laMlqttam inftint.bus remissio pccca-
eano, quoil TlinniiiMiis vulgavit, praiscribiiur his toru verbornm sonitn tlicerciur, non rtrum ajeretnr
verbis Baplizo te ill. in noinine Palris et Filii et
: effectu,Cui fallaciic Canhaguipnsc ciuiciliuni M e^- , I

Spitllui snncli iu r. mi sioiiim pcccatorunt, ui habeas vitani ii noinine vulgalum, cujus decrela, nu j.itn
vitam Hinc, ul AllgUslihnS hb. ilc PecC.
trteiiiiiiu. observavlniiis, Zosinius appfobavit, in l.od. Qite n.
O.iii., c. coaclus cst CoalcsliuS conliti !'!,
5, scrihit, 1
iap. 15 sic orinnil Placui! nt qnicumqtie parv los:

infanles debere baptizari in remissionem prceatoruin recentes ub itleris malrum bt ptii mdae ncgiit, tntt tiieil
.,titndum retjiiUim iiinvers: lis Ecclesia:. Ideni ci pro i.Nur.MisMONi.M quidem peccatorou eos baptisari, sed
fiicii cooipolsus esi Pelagius qneni finidfth Pinla- : ui I
1
..-.1 e.r Adam In '. rfl igini pecca i. quod la- t
'

iuis, Albina, el Melania cnm audissenl fespoi ilcn- viiero rcgcncrW.f Is e pitetltt n: ('.' flt eunseque s ttl ,'

lein, tjittnl eisdem. qitihus el maj res, sticrainenli ver- in eis forma baplitmntis , in nfiMissioSEM hF.CCATORUM,
bis .ailrnqiic iti remtssionrni peccatorum), bapiizantur iio;; vcrc sed [alse inlelligatur, aitalltema sit. Eideii!
infantee, non mediocriler se Ixtaios esse, lcs;c Au- fallaeix iiiinc quoque Z i-ncus uninem adilum claudit.
oD5 APPE.NDIX AD OPERA S. ZOSI.VII PAPjE. 09G

sinislram prucul dubio incurrei. st ita est, mu- A Ula necessitus,Qnod

nihilo magis idem Doctor in epislola
lundus estqucm idcm canon apud Quesnellum
ordo, 195, in qua eamrursus cummemorul, aperil. Meminit
Cod. cap. 15 inter Curlltuginenses obtinet. Apud illum et Possidius legutionis hujus, atque coUationis Augus-

enim lertius est; quamvis alius sit ab eo, quem ipse tinum inler el Emeritum Donatislam Cwsurew in Mau-
Zushnus Carihaginensis concilii teriium capiiuluin ritania annoilS SeptembrisQO die ex legutionis hnjus
vocat. occasione hubitw : sed quw illum necessilas liuc Irnxe-
I liM.UINTCM III. rit, pariter tacet. Sic porro rem eap. 14 narrut: Onmi-
21. Terlium ejusdem Trucloriw fragmenlum Pro- poieniis Dei pne.-tiiit auxilimn, ut posua in Caesa-
sper lib. eonlra Cullat. c. 10, seu 5, n. 15, ac Cwle- rieusi Mauritanise civitiite consiiluius («'<) venera-
tlini epislola 21 , c. 5, siippeditant. Istud rdaturus bilis memorix Augusiinus, quueuui venire cuni aliis

Prosper ila prwfulur : Erravit saerosancla beati Pelri eoepiscopis seiiis apostolic* lilierie coinpuleranl,
sedes, qttw ad universum orbem pupw Zosimi oie sic ob terminandas videlicet alias Ecclesiaj ncccssha-
loquilur. Eidem in epislola Cwlestini priviuittitur hwc irs. Ilac ergo occasione provenil, ut Emeritum cjus-
alia prcefatio :In quam nos sententium dirigit beutw dem loci Diuiaii' laruui cpiscopuni . . . \iderel. Atqui
recordationis papw Zusimi regttlaris aucloritas, cum unle hwc cum Emerito ge.stu Auguslinus in Retraela-
tcribens ad lotius orbis episcopos ait. Tum subjiciun- B tionibuslib. n, c. 50, libros proxime collocut de Graiia
(nr Zusimi verba : INos auleni insiinctu Dei (oninia Clirisii c( de Peccato originali, de qttibus liwc hubet :

eniin bona ad auctoieni suum referemla siinl unde Postea i|iiani Pelagiana b.-eresis cuin suis aucioribus
nascuutur) ad fralrum et coepiscopotum nosiiorum ab episcopis eeclesiae Roinanx', prius Inuocentio,
conscientias universa relulinius. Quw sententia qumi- deinde Zosimo, cooperantibus conciliorum Africa-
tum Afris placuerit, eadem epislola ibid. testificatur. noruin lilieris, convicia alqtie damnala esi, scripsi

22. Nec siluit Mar. Mercalor qua ratione lotum duos libros adversus eos, unuin de Gralia Cbrisii,
illud Zosimi scriptum in universu Ecelesia exceptum alterum de Peccaio originali. Exqtto sequilur, ul //(•

fuil. Bealx, inquil edil. Baluz. pag. 158, meinoriie terw illw speciales, quibus Aitgustino ac sociis in Muurila-
episcopi Zosimi epistola, quse Tracloria dicitur, niam legiitio demandata esl,lilteris qtttbus Pelagius alque
qua' Coelesiius Pelagiusque dainnati suiii, el Con- Cvelestius a Zosimo damnali sttnt, non sint auteriores.

lutumorbem subscriplionibus
staniinopolim, et per Nec quomodo posteriores censeri queant, ulla ralione

eanclorum palrum esl roborata. Quod elcganter uppuret.

Prosper in libro contra Collal., n. 57, expressil his X.

verbis : Africanoruni conciliorum decreiis bealaj 2i. Episcopi Africw, qui post concilium Curthugi-
recordalionis papa Zosimus senlenlix suaj robur C nense kalendis Maiis liabitum, ipsins. concilii decreto,

annexuit, el ad impiorum deiruucationeni gladio terni cx singiilts proiinciis Carthagine permanseranl ,

Petri dexteras oiuiiiom armavit. Verum, ut verbis cum ibi accepissent proximas Zosimi epistolas, adjunc-
utamur Marii Mercatoris eamdem rationem proseqtten- tis sibi ut videlur episeopis quos festinato vocare po-
tit , ei Julianus caHerique cumplices ejus sub- tuerunt, gralulutorias ud eumdem ptipum litteras re-
scribere detrecianles, conseniaiieosque se nolentes scripserunt, quurum fraymentttm unum superest in epi-
iisdem Palribus facere, non solum impeiialibus le- slolu 21 Cceleslini sicluudalum : llunc aulem (Zosimi
gibus, r<ed et sacerdotalibus siatutis depositi alque m Traeloriu ) sermonem sincerissimw verilalis luce ra-

exauclorati, ex omni Iialia expulsi suni. Qttod licet d.anlem tanto Afri episcopi honore venerati sunl, ut
maxime sitb Zosimi successore Bonifaeio conligerit, ila ad euindem virum scriberenl : lllud vero quod in

uti suadet illtid Prospcri cilalo loco, Papa Bonifacius lilieris tuis, quas ad universas provincias curasli
piissimorum Iniperalorum calbolica religione gau- esse miilendas, posuisli dicens: Nos lamen inslinclu

debat, el contra inimicos graiiae Dei non sulum Dei (omnia enim bona ad auclorem suum referenda
aposiolicis, sed eiiam regiis utebalur edictis : hoc sunl unde nascuntur) ad fiairum el coepiscoporum
tamen fuctum esse constal, ul Zosimi Tracloriw lotn nosirorum conscienliam universa relulimus, sic ac-

in Ecclesia receplw attctoiitas viiidicaretur. Sed et Imc " cepimus diclum, ul illos qui conlra Dei adjuiorium

de re, infra num. 50, paulo enuclealius traelandi ent extolluut bumani arbitrii liberlalem, districlo gla-

locus. dio veritatis, velui cursim transiens, ampuiares. Quid

IX. eniiu lam libero fecisliarbilrio, quam quod universa
25. Cum prwdiclu Zosimi epistolasimul missw sunt in nosiras bumililalis conscieiiliam reiulisli? Et la-

el aliw speciales ad Afros litterw, quibus Auguslino men insiinctu Dei faclum esse fidelitersapienterqne
aliisqtte in Maurilaninm Ca'suriensem legalio propter vidi>ii, veraciter fidenienpie dixisii. Ideo ulique,
aliasqitasdam Ecclesiw necessitates injungebatur. Qttu quia prasparatur volunias a Domino ( Pro». viii , sec.

dere Augustinus e/iist. alitts 157, nttnc 1911, ad Optu- LXX),eiutboiiialiquidagani,paiernisinspirationibus

tumn. l hwc scribil : Litterx, qnas ad Maurilaniam suorum ipse tangil corda filiorum. Ouolquol enim
Caesariensem misisti, nie apud Ca^saream pra^sente Spiritu Dei agunlur, bi lilii sunl Dci (Rom. vm, 14),

venerunt, quo nos injuncta nobis a venerabili papa ul nec nostrum deesse seuliamus arbitriiini, et in

Zosimo apostolica; sedis episcopo ecclesiaslica ne- bonis quibusque voluntaiis humauae singulis innii

cessitas traxerat. Qturnam attlem ftterit etctctidslica bus magis illius valere nou dubiicnius auxilium.
«07 NOTITIA SCRIPTORUM NON KXSTANTIUM QU/E AD ZOSIMUM ATTINENT. 69<l

Idem [ragmenium tolidemverbis refert ac laudat Pro- A ret, sive nnn peccarel, fuissei inorilurus, nec lioc
sper lib. contra Cotlatorem, n. 15. lpsaautemepistola, esse ralione suhnixum. Credendum est eniin iiu-
ex qua excerptum esl, anle videtur scripla, quam A«- morlalem quideni facluni, sed qui si non pecta>sct,
guslinus ac sociiin Miiuritaniam se conferrent adeoque pergustum ligni \it;e, virluiem posset immorlaliia-
anle exilum Augttsli. lis adipisci. Male igiiur dicium esi, sive peccarct,
XI. sive non peccarel, fuisse moriiuriim.

25. Sub idem tempus Julianus Eclanensis episcoptts 27. Ex his nonnulla rursum repetens ac peisirin-
duas ad Zosinium papam epislolas scripsit, qttat ab gens idem Mercator ibid. cap. 9, pag. 50 ct 51
ipsomet Juliano apud Auguslinum lib. Op. imperf. ait : In mcmoravimus
epistola lua ad
,
quae, ut ,

c. 18 inemoranlur his verbis : Ad Zosimuni quondam sancta: meinorias papam Zosimum inis>a est, dis-
illius nrbis episcopuin super his qusestionibus duas plicet tibi, eumque condeinnas qui scniil Adum ,

epistolas deslinavi ; sed eo tempore quo adliuc li- mortalem facluin, qui sive peccaret , sive no»
bros exorsus non eram. Una vero ex ilits a Mario peccarel , fuissel inoriiuius : et ais , nec lioc
Mercalore non semel nolatur. El is quidem lib. sub- esse ratione subnixnm. Credo enim esse, in<]uis,
notat. cap. G, edil. Baluz. pag. 15, Julianum sic allo- immortalem faetum quidem, sedqui si non peccas-
quilur : Audi nunc quas olini ipse pronunliaveris in B sei, per gostuin ligni vilie, posset virlulem iinnior-
epistola videlicel lua, quam ad scdeni apostolicam laliiatis adipisci. Adjungis eiiam jure improbandum,
ilio tempore ansus es mitiere, quando coisvenius qui prxdicanli Apostolo conhadicii diccnii : Sicnt in
delreclasti cum universa Ecclesia Pelagium Cceles- Adain oiiines moriuniur, ita onines in Cliristo vi-

liuinque damnare. Uiide evidenter docemur, epistulam vificabuntur. Sed quttm fallttciler ista depromcrel,
illam tunc fuisse scriplain, cttm Juliunus conventus ul idem scriplor his ad eum verbis slalim iitdicttt : Quac
Zosimi Trartoritf per orbem missm subscribens, Pela- ciiiii simplex Chrisiianus audit, niliil doli, nihil cre-
gium Ccelestiumque damnurel, id pricslare detrettavit. dcns afferri lallaciae, more quo ab Aposiolis doceri
Negue ttjilur mulio posiquam Zosimus nwx dictam Soliia esl Ecclesia, oplimum ct suuin aibiiralus ina-
Tracioriam etlidit, scriptu esl : sed paulo lardius huic gisiruin, inienlusque ad reliqua ejusdem Aposioli,
papm (uilreddilu. Nvn anlequain in manus sancloe qua: in bac causa prosequcris, audienda decernil.
illius Roniaua? ecclesiae venirel aniisiilis, le agcme, Qnis enini, subdil puulo iuferius , te in superioie
iuquit loco cnuio ad ipsumntel Julianuni Mercalor, a senteniia tua vel suspicari posset aliud scntire, quani
nonnullis a te illioinnes, qui, sancta: memorise papaZosimo pra;-
deceplis per lotain pene llaliam cir-
cuiulata, et lamquam magniini
multorum aliquid
sidenie, Dei sacerdoies Pelagiuni Ccelestiunique, ,

auribusinsinnaiacognoscilur. Quocirca el Augusimus C leque damnarunl, super liis omnibus de Adanica-

ail (Lib. Op. imp., c. 18) lla?c epistola nou esl ad
i : pitulis, qu;e a le antea improhala sunt et condem-

Zosimum, sed ad eos seducendos qui Roiiiae possenl nala? At ettm atiud clausum peclorc, aliud prom-
tali suasione seduci. plum in tingua tunc habuisse, ex atio opere, quod longe
20. El in ea quidem epislola nondttm hcereticum posl Jutianus elaboravil, Mercalor ibidem ttemoitslrat,
palain prodebat sensum, sed sub catholicis verbis, uli tttpote in quo ilte doceut inorlem in eos tantum pervu-
solenl qui perversitm doclrinam prwdicare vel fovere dcie (Mar. Mcrc. pug. 51) quos pravaiicationeni ,

incipiunl, ila vclabat, ul fttmostt sex capilula Cwtcslto Adse videril aemulalos qui pravaricalio licet nou
:
1

objecla respuere ac damnare videretur. lbi namque, silfacla nalur.ilis, fuit lamen forma peccati ; aique
Mario Mercatoreteste, inter ctetera aiebul (Ibid.paulo ob lioc licei non aggravet nascentes, laiuen accusat
posl). imilanles ; denique ( Subnol. c. (i, pag. 12 ) in

Qui est igilur assertor, quod neque per moriem oinnes hoinines non peccalum transisse, sed inor-
Adoc omne genus lioiiiinum moriatur, ncque per tem , illatam ulique severiiale judicii ,
pra:va-

resurrectionem Chrisii oinne genus liominum re- ricationis ultricem. Xec tacet ejus fallaciam, qua

surgai, conlra Apostoluin sentit dicenteni : Sicut in cuin infantes, qui nascunlur hudie, non in eo per omnia
Adam omnes moriunliir, iia in Clnisto onmes vivi- " statu in quo fuit Adam ttnle peccaium, esse fatebalur
ficabiimur (I Cor. xv, 22). Jure igitur improbatur, (Ibiil., pag. 17), itt recondilo sensu prtvdicabal, nec
qui huic senlenli:c conlradicit, quse ait : IVr hoini- statum Ad;e ante peccatum, sed exiguilatis et parvi •

nein mors, et per homincm resurreciio mortiiorum talis iu qua nasciinlnr iufanles, intelligebal.

(Ibid., 21). Item quod peccatum Ad.c ipsum solum 28. De allera Juliuni epistola uihit uoviinus, nisi

laesil, el non genus huinanitm. 1J haec senteiilia a forle hcec ipsa sit futei exposilio ,
quatn a Jacobo Sir-
noliis merilo refellitur : non enim snli ipsi, sed ge- mondo e veteri codice Veronensi erulam Joan. Garne-
neri humano obluisse credendum est. Item, quod in- rius in editioue Mar. Mercaloris part. i, pag. 319 , t«

fanies in eo siaiu sint in quo Adani fuit anle prxva- lutem emisil, qturquc in appendice lom. X, nov. edit.

ricatioiiem, inler iudisciplinaias repuio quajstiones. Augttsitni pag. 1 10 recusa est. Ue tilulo iiihil in arche-
Non enim per omnia in eo staiu sunt qui nascuutur lypo superesl prceter quasdaiu evaitescenlium littera-
bodie in quo Adani fuit anle peccatum, quamvis et rum figuras, quas ex eo explicare licet ,
quod ad cal-
istos opus Dei esse, siculet illc, negari nnn possit. cem subjicitur in hunc modum : Kxplicit lihellus lidei
Item. Adam cliam morialeni laciuni, qui sive |>ecca- S. i. t., iJ esi,ut in Atiftwtini 1101« editicme exponi-
 ,

G99 APPENDIX AD OPERA S. ZOSIMI PAPjE. 700

lur, saeerdotuni Jesil Clnisli. IIwc euim inlerpretalia \ urbeBoma dalusfuissel sese defcndendi atque piirgnnd.
magis probaiur, qnam Garnerii, qtti tribut iliis liiteris lucvs; post mnltas lergiversaiiones ,
quibus in unum
S. J. C. voeeni Siculorum detignari exislimnvii. Ti- conlendisse convicli snvt , ut impoiierenl nc jndiciiiin
luli nnlem obliiterali loco Curuerius laudatus liiinc eluderent, tandem eos a fnle caiholica alicnos et dam-
substiluit : Libellus lidei a Juliano Ecianeusi niissus nutione rtignos esse constilil. Tum solcniui anlem jnrti-
ad scdcm aposlolicam noinine xvm episcoporum cio subscribcre rtum Julianus ac. socii co obtentu nole-
deireclanlium subscribere damnationi Pelagii aique bant, qtwd si!i in absentes ,
qnas non midierant ipii,
Coelestii. Nec apparcl alia cuusa , cur liunc libcllum senlcnliam dicere non litcrel ; quis eos oplima wquita-
noinine xvui episcoporum oblatum vir eruditus af- lis lege perperum abuti non jttdicel ? I u Itoc qnoque Jn-
finnuril , uisi qnia Auguslinuin legcrit lib. I art Boni- liani ac sociorurn deprehenditur ingcnium quod c.r-
,

fiieium n. 5 respondere se lestanlem rtuabus Pclagia- positioni fulei suw in pra'dicto libcllo subjiciunl : II:rc,
noritni epistolis , uni scilicet ,
quam dicimr Romam ih nobis secundum catliolicam fidein visuin cst, ve-
misisse Julianus . . . aheri autein quam decem et
, slrce sanciiiaii consoripta Iransmisiniiis ;
qtix si ali-

octo velut episcopi parlicipes ejus erroris non ad ter pulatis tenenda, rescribile : sin auteiii . . . certa
qtinslibet, sed ud lori i p^ins episcopum (liufuni) stia sit sanctitas veslra nos ad audientiam plenaiioe sy-
calliditale lentanduin, et ad suas paries , si posset B nodi provocare. Ibi enim loquela rtigiwscilur ipsorum,
(ieri, tradueendum, atisi sunt Tbessdonicam seribe- qui cl apostolicw sertis jurticiuni ct orbis subscriptionem
re. Ex eo lumcn. quotl epislolam ad Rufum Tliessa- contemnenles, panlo posl ad Kufum Thessalonicensem
lonicensem episcopum scripse.rint octortecim epkcopi scripscrunl : Simplicibns episcopis, sine congrega-
Peltigio artdicli , non sequitur ut qui ad anoslolicum tinne synndi, in locis suis scdenlibus, exlorla sub-
sedem missus est libellus , a lotidem episcopis fticril seiiplio est. Qvos refutans Angustinus inler nlia rticit

conscriptus. Verum cum plurium nomine. missum esse (Lib. IV, conl. Duas cpist. Pelaqian. c. 12, n. 5<4) : Istn-

conslel, hinc oclortecimne, an plures vel pauciorcs fue- riim supei bia, qtite lanliim se exiollit adversus Deum
rint, comperlinn liubere aul nihil aul pnrum intcrest. . . . . banc eiiiim gloriain capiare inielligitur , ut
29. Certiora suni argiiinenta ,
quibus bunc libellttm proptcr illos Orienlis el Occidentis synodus congre-
epistulw formain prw se ferre irtem vir erttditus pro- gclur, Sil ilugue repugnal, quoniinus prwdictus itbel-
bat : neque obscurum est tibellum seu epislolam islam lus c duubus epistoits, quas Jutinuus a se ad Zosimum
episcoporum esse ad apostolicwsedis prwsulem scriben- tnissas csse memorut , una ccnseatur posl Pelagii qvi-
tiiim, a quibus idem prwsul el paler propler primw. se- rtem titquc Cwlestii rtamnaitoneni, sed anlequafn Julitt-
rtis dignitatent, ct frater propter episcopalus consor- nns cum sociis e sedibus sieis pellerctur, arteoqite anno
tium compellalur. Si eliam vel cum pttucis epistolce G 418 conscripta
Jjtiutniad Zosimum fragmenlis, quw e.v Mtirio Merca- XII.
tore proxime descripsimus, conferatur ; ea scse ofjeret 50. An Julianus a Zosimo nominalim rtamnalus sit

sltjli consensio, quti utrumque scriplum exeoilem fonte quwrilvr. Joan. Carncrius quomimis illum ub lioc pa-
protliisse iton immeriio cemealur. Certe ut in liis fruq- pa nominalim rtumnalum scntittl, libelln fidei, epistn-
mcntis Aposlolo is adversari scribilur, qui est assei lor laipte ad Rufuth Tliessabuiicenseni aliisque pene in-
quod neque per inorlem Ada: omne genus bominuni finiiis sive Juliani, sive Auguslini nperuin locis pro-
morialur neque per restirrectinnem omne genus
, hiberi se scribil. Inficiari lamen nequii Julianum cnm
hominum resurgat ita in libellu illo dmnnatur, qui-
; sociis Traeloriw Zosimi subscribere nolenlem ab rpi-
cumque asserit qnod neque per Adam omne genus scopnttt (nissc tlejeelum ; cnm perspicua sinl ca de re
hominum moriatur, nequc per Chrislum oinne genus Mar. Mercntoris verba (Ptig. 158 ert. Balnz. ) : Cui
resurgat. Tum qitod lns slatim subjicilur : Vel si qua (Tracloriw) Julianus et reliqui coinplices subsciibere
Minl alia, qu.T vel contra catbolic:im lideni veniant, deirectantes . . . non solum imperialibus legibus,
vel ad indisciplinatas perlineant quaestiones, simili scd el s:icerdotalibus slatulis deposili alque e\au-
exsecraiione dainnanius, eumdem sapil stijlum alqu ctorali , et omni llalia deturbati sunt. Isla aiilem

istn JuUiini superius n. 20 relala : Quod infantes in D sacerdoialia stattiia, quibusJulianus ac socii depoii
eo stalu sinl, in quo luii Adam ante piwvaricalionein, sunl, in concilio ctti Bomanus pontifcx prwcrat, sancita

inler indisciplinatas pulo quscstiones. Neqtte minus cssc itpcrle tlocet itlcm Mtir. Mcrcul, r prwfal. in Ira-

aperlum esl hoc eos scripsisse, citm ab eis cxigcretur ut ctatm Ncstorii (Ertit. Bnluz. png. 55 ), ubi Jnliaiiuin

Pelagii ac Ctelestii damnalioni subscriberenl, idquc dc- exepiscopo Eclanensi euni pariicipibus suis olim aii

treclarent. Qitocirca non sine industria in libello suo apostolica SENTENTlAexaiicloraluni aique depnsiltim
omiiia exscribunl Scriplurarum teslimonia,guibusZosi- memoral. Ibi quitlem legil Carneriut (Putj. 68) ab ec-
mits episl. 5, nrt Afrot, n. 5, senlentiam in absenles et closiastica seulenlii i setl Bnluzins , ab aposlolioa
inttudilos minime tlicenrtam esse probaverat. Tttntttm senlenlia ex nrchelgpi fide resliluil. Quocirca cum
illurt ninum, quo I ca i<i re sese ab ipsomcl Zosiiuo edo- iilem scriptor Julianumsic alloquatvr (Edit. Bttlitz. p.

ctos fuisse non jaclilaverinl. Vcrum id quod obtende- 119, Carncr. p. 75) : Quis cniin te iu siipeiiore sen-
bant, ne subseriberenl . nieritm effagium fnil. Cum enim tcnlia vel stispicaii possei aliud sentire ;
quam illi

Pelagius algue Cceleslivs swpe fuisscnl uudili, eisqtte onines, qtii sanctai meifioria' pjipa ZosiiiiO prasidento,
siv coram sive libcllis in Patwstiua, in Africa, in ipsa Dei sacerdotes Pelagium, Cojlcsiium, teqle damna-
 701 DEGRETA F.X KPISIOLIS S. 7.0SIM1 EXCERPTA. 702
ruiil , eitm aposlolica! sedis pwsulem , cujits sentemia \ nc nmi absislenles , ud Comilatum prwler canones
Jttliaiium depositum dixit,non alium aZosimo intelli- perrexerant ; idem pttpa, decreto edilo, eos a cmnmu-
yere se sntis significat. Quod tamen non co senstt dic- niviie sita submovit, atattc hanc stntentiam a se sub-
tuin, ut iisdem sijnodalibus statutis Pelagius, Cceleslius tcriplam una cum scriptis, (/iiifciis conlumeliosas illo-

ac Julianus fuerinl damnali ; sed ut idem Zosi.i.us, rum epistolas olim refutaral, Ravennam ad prcedictos
qui Pelagium Coelestiutnque damnarat, ac missa Tra 1,'ij los misit. //(C atitcm clericorum rebellium episto-
cloria damnari a caHeris prceceperat, poslnwdumJu- lce, Zosimi apologetica scripta, ejusdemque adversus
lianum Tractoria' liuic ne subscriberel recusantem , ab illos prvlaia sentcniia intcriernnt.
episcopatu dejeeii. XIV.
51. Quapropter et Augttnlinus (Lib.i, con'. Juliutt., 55. Ne(jueambigendum,quinaiiquamZosimusscrip-
c. 13, n. 13), Mario Merealori concinens, Zo;imumJ u- serit epistolam dc Maximi Yulctiiini episcopi causa,

liani damnatorem nuncupat. Ipsi quippe Zosimum cujus cugnilionern provinciali synodo a successoiibus
prtcraricationis uccitsiutii respondet : Innocenlii suc- S'ih delegatam es-.e Bonifacius ipsius sticcessor meminit
cessorem crimine prsevaricationis accusas: quia doc- (Bonifac. i, ep. 5, n. 1).

trina: apostolicse et stii decessoris senlenlie nolnit XV.

relfagari. Sed dc hoc interim laceo; ne animuui rj 34. Ab Afris, uti vidimus, duo veluii Nicamis decre-
iuiiiii, qiieni sanare potius cupio, laudiUis tiu dam- tis prtestiiuta Zosimus qucesieral : nimirum ui Itomam
natoms exiilcerein. Sane pia illa Aitguslini affec- liviet episcopis provocare, ct ot clericorum causse
tio, qua Juiiaui animuin demulcere ctc sanare cupiens, apud suarum provinciarum episcopos finireniur.
cum exulccrare meluebat, ut ab invidioso damniiloris Tunc illi, etiamsi nova el inaudila sibi viderenlur, qua
lui vocabulo se nbstinerel, exiqebal, nisi judicii tticn- Nicaina' stjnedi nvmine proferebantur decrela (Bonifac.
jus reipsu proluli vcritax illiut ab co exlorsisset, Ex I, cp. 1, ». 4), litlcris tamen ad cumdein Zosimum
iis at<:cni, qui cnm Jtiliano tunc condemnati sunl, non- «atis rescripserunt, scse ea servare sine ulla ejus
nullos, Perfidinm scilicet, Florum, Marcellinum atque injniia paulispcr sinere usqne ad inquisitionem sta-
Oronlium Gwleslini papw cpistola 20 indicul. lli luiorumNicteniconcilii, hocest, dccreiismissis, donec
porro primum Romana iusijnodo, Zosimo proesidente, Nicanwrum explorala sit veritas, sese morlem gercre.
s.tttittis sij todalibus (/< episcopatu dimoti, posttuodum An liitcrce illcc Zosimo adliuc superstiti reddilce sint,
Bomfacio Zosimi sttccessore acjeute, legibus itnperiali* nccne, comp.rtuni nonhabemus. Al illud ccrtttm, tem-
btis ex omni llalia delurbati stinl. Qua; duo Marius pus ipsi defuisse quo causam isiam fuitret.

Mercalor non satis dislinqitit. XVI.

XIII. Q 35. Demum licec Zosimo decrcta Pontificalis tiber
52. Zosimus uiino 418 Qclobris 5 die ad leguto/, atlribuil : Ut diaconcs licvas lectas de pallis linosli-
quos Hatennm liub, bat, scribens, quorumdam rebi tlium mis liaberenl, ul per parothias liceniia esset bene-
,
',
ricorum suortim injuriosas adversus se memorat lit- dicendi ecreum pasclialem, ut nullis clericis pucu-
leras, nccnon ua ipsius scripta quibus olim litteris luni iu publico propinareiur, nisi lanuini iu ccllis

itlis rcsponderat (Zns. epist. 14). Sed quia illi, rcbcliio- fideliuin, maxinie clericornm.

DECRETA EX EPISTOLIS S. ZOSIMI EXCERPTA.

(Ex Coll. Concil. Mansi tom. IV.)

Apostotictc sedis aucioritas coitlra sanctorum statuta -D "•

aliquid concedere non valet. Q [

" ordinaverit non docluni episcopum deponatur.

,T- „ 111-
(Ex Gratiano.) „. , . , ,
Si de inlanlia lonsus fiicrit xx annorum ,
pro-
Contra Patrum concedcre aliquid
stalula vel , moveatnr.
mutare, nec liiijus quidem sedis pniesl anctoriias. IV.
Apud nos enim in convulsis radicibiis vivit aniiqiii- Lectnr cxorcista intra v annos, acolylus et snb-
las , cui deercla Patrum sanxcre rfeverentiam. diaconus iii sint , diaconus v annos.
V.
EX EPISTOLA AD HF.SVCUIUM EPISCOPUM.
Ordo clerici : lector , exurcisla , acolylus , sub-
(Mansi tom. IV.)
di.iconus, presbyier, episcopus.
I.
VI.
Si non fueril docius Scriplurasnonfial episcopns.
Bigamus vel pteniiens in clero niin recipiaiur.
 ,

705 PAULINUS MEDIOLANKNSIS. 704

EPISTOLA S. ZOSIMO PAPvE ATTRIBUTA.

(D. Coust. Append. ad tom. I Epist. Rom. Pontif.)

CENSURV EPISTOL^. A AD SIMPLICIUM VIENNENSEM EPISCOPUM

Hanc piimus Jnannes Bosco ad caleem Biblio-
a
Ihecae Floriacensis vulgavit. IMacet quidem aiqtie Ut vieiniores intra proiinciam civitates, donec res ple-
nniiquiiatem redulere videtur ejus simplicilas. Sed
eidem antiquitaii primnm adversaiur usurpatum in nius exculialur, sibi vindicet. Luznrum dnmiuitum
ip-ins inscriptione archiepiscopi vocabulum. Tum esse.
eorum, quai in eadem asseruniur, falsitalem convin-
cunt ipsius Zosiini epislolae 5 et 6, < d.it;e iii kal.
< Octobtis Homirio aug. xi et Conslantio n conss., >
Zosimus episcnpus Simplicio Vienneiisi arcbi-
in quarum piima Zosimus vehemenier indignalur episcopo saluiem.
adversus Proculum Massiliensem, quod et ipse in
synodo Taurincnsi subripiendum id pulavii, ut baec
synodus sibi praesiaret ordinandorum in N.irboneusi Revelatum nobis est, qualiier inTaurinensi syn-
secunda provincia sacerdutum polesiatem, ei t so- odo causas tuas diceceseos prosecuius lueris. Et
ciiim sibi Simplicium Vienneusis civiiatis ascivit, licet Arelatensi episcopo, aniequam legatus luus
qui non dissimili impudentia poslularet ut sibi ,
venisset propter reverentiam sancii Trophimi, jus
quoque creandoruin sacerdoium perinitiereiur arbi- ,

trium. i Deinde ut id jus « inviolabili in utraque ct pontificiurn super tres provincias habere scrip-
Narbonensi et Viennensi auctoritate possideat me- seriiutis : tamen si ila esi, ut scripia lua nobis
tinpolilaniis Aielatensis civilalis episcopus, « con-
B missa coniinent, interim usque duin lucidius venli-
siituit; quod et episl. G conlirmat. An senieutiam,
qiiaiu a se < nunierosa cognitione i praeinissa pro- letur, poiesiaiein anliquam tibi manere permilti-
imntiaiam teslalur, quario post die muiasse dicen- nnis : utsicut iu Taurinensi gravissiinoriim episco-
dns esi? Suspicionem biijusmodi tam a vero abbnr- poruni synodo, pacis consilio decreiuin esl, vici-
reuiem admilii prorsus non sinuni ejusdem pontificis
niores libi intra provinciani civitaies vindices, do-
epistolaa 10 et II, Manii 5 dic anni 4-18 cousigna-
13B, ex quibus eum iu piadicia scntenlia conslan- nec plenius rci urdinem charilas aposlolica prosc-
lem fuisse exploratum est. Eo auiein finniora suni quatur. Lazarum indebile episcopum criininaioreni
ista lalsiiatis episioU: liujus arguiiieiila, quod ejus
fralris ordinaium , scias nostro judicio esse da-
ariifex litleiarum Zosimi in Arelatensis episcopi
gratiam sciiptarum veritaiem agnoscal ipse, ac pro ninalum. Daia sub die kalend. OciobiU (Octob. i

ceito liabeat. ann. 417), Ilonorio xi et Conslanlio constililius.

BBW^

ANNO 1IOUINI CCCCXVIII.

PAULINUS MEDIOLANENSIS.
(Biuliolli. Vet. Palr.tom. IX.)

PROLEGOMENA.

1 . Paulinum qui sancti Ambrosii res praeclaregesias C paucos vero dies quam leclulo decumberel (Ambro-
litteris consignavit , longe alium a P.uilino episco- sius) , cum quadragesimum lertiuin psalmuin dic-
po Nolano fuisse , inanilestissime docuit niagiius larel , me el excipiente et ridente subilo in modum ,

Baionius(a) , secus atque nounulli posiea exisiima- sculi brevis, ignis caput ejns cooperuit , alque pau-
runi. Eum vero fuisse Mediolanensis eccle^ia; cle- lalim per os ipsius lamquam in domum babilalor

ricum , et quidem inferioris ordinis, cx ipsomct ingressus csl : post quod facla est facies ejus sicul

scripioie intelligimus (b) ;

quippequi sub Casli diu- nix , 1 1 postea reversus esl vultus ejus ad speciem
eoni cura degerat : qiiemadinodiini Majnrinus, qvi siiam. Qund cuiii fieret, stupore perculsus obrigui
lector in diaconio CtBciliani (ueral, ut scribit Optalus nec poliii scribere qtta: ab illo dicebanlur, nisi posl-

(c). Quo quidem in iiiiinere, ad obilum um|ub bc.ni ea i|uam visio ipsa transivil : dicebat enim in eo
anlislitis cui eral a nianu, ipsuni permansisse ,
ex tempore lestimonium Scripiuraa divince , qimd ego
endem compeitum babeinus. Ait eniin (d): < Ante optime reiinebain. Nam scribendi rel diclandi ipso

(n) Baron. ad ann. 507, § 46. (c) Optat. de Sehism, Donat. lib. I , cap. 19.
<*) Paulin. Vit. S. Ambros. , § H. (d) Paulin
 —

703 PR.OLEGOMENA. 700

die ftnem fecil. Ego vero id quod a me visum A quibus ergo conficilur, non uno lenore , ?ed alicr-
fuer.it, honorabili viro Cnsio diacono sub cujus cura naiini rcm peregit.se Paulinum. Nimirum opusculuni
degebam , slalini retuli. » Ha:c ille. Deinceps veri) isiud liorlante Atigiistinn litteris tradere cceperit Me-
diacou.ilus ordinem suscepisse Paulimiin , ex Au- diolani ;
quod aliiscuris supervenienlibus inlermis-
gusiino (u) et Mario Mercaiore (b) erudinuir; quem sum , iu Africa postea degens absolverit. Quae qui-
videlicet eo in gradu adverstis Coelesliuin Pelagii dem ipsemet palam professus esse perliibeiur. Haec
haeresiarcliae collegam slrenue insurrexisse produnl: enim Imbet (k) : A'os lamen ea (gesta) Mediolani po-
ul propterea minus recie nonnulli exisiiinarinl (c) ,
siti ,
ipso Masce&ele referenle, cognovimus : nam el

diaconum fuisse Ambrosii Mediolanensis episcopi IN HAC PnOVINCIA I.N QUA NUNC POSITI H.EC SCRIBIMUS ,

euindem Paulinum : cum constet , eum moriente plurimis hoc ipsum retulil sncerdolibus ; quibus etiam
Ambrosio minoris adhuc ordinis clericum exsiiiisse, referentibus , securius hcec nobis cogniin , huic libro
ut modo ipsummet auctorem enarranlem audivi- adjungere arbilrati sumus. lterunique manifesiius
mus. Decepii iiimirum fuere viri doctissimi anclori- adbuc sub linem (/) : in urbe etiam Carthaginiensi,
lale Marii Mercatoris ,
qni parum caule illud tra- inquit , cum apud Fortunatum diaconum fralrem
didit [d) ; sed eo prudeniior Augustinus, qui Pauli- venerabilh viri Aurelii episcopi , adconvivium conve-
niim Mediolani probe noverat, quique propterea B nissem una cum Vincentio Colossitnno episcopo, Mu-
di.iconum quidem , sed nusquam Ambrosii diaco- rano etiam episcopo Boliiano , sed et aliis episcoph
iiurn euin appellavit. Neque aliler sane Annalium el diaconibus; lunc Murano episcopo delrahenli sancto
ecclesiasticorum Parens, qni Paulinum auctum post- viro (
Ambrosio) re.uli cxiium presbyteri superius me-
ea diaconalu scribil (c). Porro scriptorem nostrnm ntarali.

presbyierii bonore fuisse praelerea dignatnm memo- 5- Porro ad hujusce Pauliniani opusculi pretium
riac prodidit Lidorus llispalensis (/') : quod lauien quod speclal , illud plane cum Caronio (m) aliisque
apud anliquiores nuspi mi memoralum invenias. posi ipsum viris eruditis slaluendum , nempe scri-
2. Jam vero Paulini lilterarum monimenta recen- ploris fidem nemini liceie iu dubium revocare :

seainus. Is itaque liortalu sancti Auguslini ,

quem « q»* enim vel ipse vidil, vel a sancla Marcellinade
noveril lum Mediolani cum istic agerel idem Au- Amhrosio ejus fratre didicit, vel ex variorum epi-
gusiiuus, lum in Africa quo demiim s-e contiilit stolis posi illius obilum datis de iis qui diversis in
Paulinus , Vitam sancti Ambrosii conscripsit, ut piovinciis ipsum vidisse narrarunt, se scripsisse
ipseinel semel ilerumque lestalur (;/). Neque vero leslalur. » Verumlamen illnd in eo desideralur ait
staiim ab obilu bealissimi pra:sulis qui anno597e vir doclns (n) ,
quod in rebus enarrandis vix ullam
vivis excessil , Paulinum ejusmodi seriptioni ma- C chronologiai rationeni habiiit neqne (o) rebus ab ;

num admovisse, vel eam saltcm confecisse liquet. Ambrosio geslis qiue posteromm memnrise consi-
Sciibebal enim posl anniim 400, quo ex bac vila goaia reliquit , ullum scriplorum ejus indicem accu-
sublato Simplieiano Ambrosii successore, in Medio- raium atlexere sluduit, quod quidem in Augustino
lanensi cathedra sedebat Venerius, ul ex his ejus praestitit Hanc auiein Ambrosii Viiam a
Possidius.
verbis colligimus (h) : Defuncto eo (Ambrosio) non Paulino coniexiam lypis excudendam curavimus es
a//iis illi successit in sacerdolium , nisi is qucm ille prseclara editione Benedictinorum Parisiensi qui
,

bonum senem trina voce signavcral. Cui Simpliciano ca " ad codices sive mss. sive iinpressos
1
siimma di-
Venerius. . . . successor fuit. Quin et posl Venerii ligentiaexaetum cviilgarunt (p). Caelerum illnd hic
mortem, quac anno 408 aul 409 contigit, Wlx Am- observare haud oiiosum fuerit Eugippium presby- ,

operam adliuc dedisse Pau-

brosianae conscribendae lerum et abbatcm Lucullanensem qui floruit ineuntc ,

liuuni novimus: siquidem nicniinii Joannis praefecli saeculo vi, in Viia sancii Severini Noricorum apo-
pranorio, qui sub Honorio bancdignilatem oblinuil sioli narrationis meminisse, quain refert nosicr
annis 412 , 415 et 42"2 , ut ex TtpouMtxoypafia Codicis Paulinus (g). Qnod proplerea libuil annoiasse, ut ob-
Tlieodosiani conslat (i). Aucioris verba suni hujus- viani iremusTillemontio, qui hujusmodi Ambrosia-
modi Ij) ; Postea vero quam dircctus est Joannes, tunc D nam Yiiam minus altente decurrens , narrationem
tribunus et noiarius, qui nunc prwfectus cst, ad lui- illam ab Eugippio relalam in Paulini opusculo desi-
tionem eorum qiti ad ecclesiam confugeruut , elc. Ex dcrari asseruit (r).

(a) Aug. de Peccal. Oi ig., num. 5, 8 , lom. X, p. (i) Cod. Theod. tom. VI, parl. n pag. 61.
,

254. 256; et conlraduas Episl. Pelag. lib. n niim. , Paulin. I. c. § 51.

(;)
ij, ibid. p. 455. Idein ibid. , | 51.
(/,)
(b) Mar. Mercat. Common. sup. nom. Ccelesl. § 1. Buon. adann. 597, § 48.
(/)
(c) Noris. Hisl. Pclag. lib. i, cap. 4, opp. lom. (m) Nourr. Vit. S. Ambios. § 1 in append. ad
I, |'. 47; Benediciini ad opp. Aogusl. , tom. X, p. tom. II, p. 51.
255, not. a; Cinislant. Lpislt. Rom. Pont. p. 905; (n) Baron. 1. c.
Ballenn. ad Opp. Moris. tom. IV p. 861. , (o) Benedictini in append. ad tom. II Opp. Ambr.
(n) Mar. Mrrc. 1. c. p. i xiv. [Inil. tom. XIV Patrol. nost.]
(<?) Baron. ad anu. 597, § 47. Apud Bollaud. tom. I Januar., pag. 494 ,
(,; )
([) lid. Hisp. deScripi. eccl., cap. 4. num. 44.
Paulin. § 1 et 56. (q) Paulin. Yit. Ambros. § 45.
(g) I. c.
(n) Idem ibid., § 46. (r) Tillem. Mem. eccles. tom. X, p. 81.
 ,

707 PAULINIH MEMOLANENSIS. 70S

4. Alienim Paulini jam diaeoni opusculum in- ^ rendam. « Qui cum Carthaginem pervenisset, ait vir

(j), Paulinum quarlo Nonns

sciiliilur : Libeltus adversus Cteleslium Zosimo pupw enuliius Novembris die

oblalus. Hujus lihelli auctorem esse Paulinum uos- (fc), haud dubie ejusdem anni 417, convenil, eum
iciiin opin.itur laniiimuiodu Tillcmnntius (o) : sed moniliiius ul aposlolioc sodis jmlicio se sisteret.

eiinlitorum pleiique i ectius aHirinaiit , Marii Mer Paulinua vero vice sui libellum de (|uo liie sermo,

caipr s auctoriiale (b) pcli^siiniiiii dueli , > i L ex mux \i Novembris, hoc esl sexto poslqunm eum con-
idiis

dicemlis manifeslius paieliii. Scripti aulnn occa io venit Basiliscus die, adeoque anno 417 «d Zosiimim

ejusmodj luisse iulelligilur. Mctliolano in AfriQHD) misit. Porro in eo libello Paulinus Zosimo gratias
profectum Paulinuiu , Caithagine sedem posuisse ,
agit,non quod Coslestium damnasset, ut exisllmavit
siiperius prnbe perspeximns. Illic vero degens , ulii Baronius (f) sed quod in gesiis Bomac nnno 417
,

detexit Coelestium Pelagii comitem nova dogmaia mense Sepiembri confeciis instltisset, til Coeleslius

laie pcr urbem spargere ac dissidiis cuncla ci.mplc- quse ipsi a Paulino objecta fuerant capitul > damna-
re, liserelicum boinincni ad Patres Afiicanos syno- ret. Praeterea eumdem libelluni Uomam pertulit Mar-
dmn ibidem cdcbranles oblaio libello deiulit. Prava ceilinus subdiacouus (i«) , a qtio nimiruin liileras
dognuiia qiue Coelestio Pauliiius objecil, recitani Afrortim seaccepisse Zosimus epistola H Mariii 22
Augusiiniis (c) et Maritis Mercator (d). Tum Cceles- j} die anni 417 reddita rcscrihll : ul propterca bunc
lius ab synodi Cartbaginiensis Patribus dogmaia illa Pauiini libellum qui 8 Novembris die consignatur,
damnare jtt-sus, ciim id rccusasset, ah cadem syn- anno antecedenie 417 fuisse conscriptum constet,
odo anatbematc percussus , ex Africa fugicns in secus atque censet Annalium Parens, qui ad aiinuni
Asiani se contulit. Quomodo vcro peracta res fueril, 41« eumdem libellum refert. > lla?c virdoctus. Quani

idem Augusiinus enarrat (e), Ha;c porro accidisse tameii in scntentiam de temporis noiationequo suum
anno 412 vcrno lempure, arguit vir doctissimus (() Paulinus libellum perscripsit, proeiverant Norisius

ex liileris coucilii Carihagiuiensis ad Innocentium («), P.igius (o) ae Tillemontius (p).

datis circa auliimnum anni 416, ubi ante fermc quin- 6. Vertim iis adhuc superest occuriondiim, qu:c
quennium laiam in Ccelesiium ihidem fuisse senten- occasionc hujusce libelli Pauliniani evcogilarunt

tiam Patres perscribunt. Aliier lamen censuere viri Quesuellius atque Norisius. Et ille quidem Paulini
criuliti, qui haud ita pridcm opera Norisiana illus- verbis rclaiis, quibus ail ( /) se fuissc ailnionilum a

Irata juneiim cvulgarunl : anno videlicet 411 non Basiliseo subdiacono, ut ddessei ad apottttieam sedem

vero i\l synodum Caitbaginiensem in qua Coclesiius et Zo \mi judido se sisteret, slaiim sulidii (r), Pau-
fuit damnalus illiganies (g). linum vadimonio constiluto obtemperare renuisse.
5. Intcrea, leste Mcrcalore (/;), ut contra se pro- C Quae sane Quesnelliana seiiteniia nenitni piobanda
lalum ab Afiicanis Palribus jiidiciuin declinarel videlur: « Ncquc enim renuiloblemperare Paulinus,
hxrelicus ille, ad Roiuanar.i sedem credidit appel- ut jure arguunl viri eruditi (s), sed oblato excusalio-

landiun : mnxquc appellaiione neglecta Ephesum nis libello, causas eur Romam non accederct, saiis

contendit, ubi et presbyter per obrepliouem fuit or- effioaces bumililer exposuit, quas a jiontifice .idmit-

dinatns. Inde ainem digressus post aliquol annos tenJas pulavit, Inter has ilhm, quod nimirum hsc
Couslantinopolim peiiii unde ab Auico episeopo
: non anipliiis sua, sed totius ecclesis catisa esset, nb
ejecms, Romam ubi Zosimns Innoccniio successerat Afiicanis Patribus approbalam tradil : nec ulltini

fesiinanter perrexit, ui ex appcllatinne pristina judi- uspiam indicium est, ab iisdem Africanis Pairibus
citim subiret. Adit itaque pontiliceui, ejusque scn- prohibitum fuisse Paulinum, «<• ad diem ddum Ro~
tenti.e acqniescere se velle simulans, Paulinum ilia- mom irct ; quod censuit Quesnellius. Hlud uiiumeoii-
coinim, jam aute quinquciinium accusaioieni suiim, jieere in prornplu est, ipsis consentientibuj eumn in

ad tiibunal apostolicuni provocal ; ac simulaiiono iransmisisse , libellumque excusalionis iradidlsse

istiusmoili cpisiolam ad AIVos a Zosiino iinpetrat (i) „ on Basiliseq jamjam disccssuro, sed MarceHinoqiii
qua in Urbem vocantur Coeleslii accusatoresqui ejus ; ,j Africani cimcilii gesta Romam pcrferenda erat
fidem coram rcdarguanl. ilancautem epislolam cum D desiinalus ; eo quod illi ba;c omnia simul cumlibello
altera, Sepieinbris 21 die anni 417 consignata, Ba- Zosiino exbibere crederent expedire. »

siliscosiibdiaconoinAfricain tradidil Zosimus perfe- 7. AdNorisium qnod attinet, cxisliinavil ille qui-

(o) Idem ibid. (;) Cousiant. Epistt. Rom. Pontifi'., p. 965.

(6) Mar. Merc. Common. super nom. Coelesl. §1. ('/,:) Paulin.libell. § i.
(c) Aug. de Gcst. Pelag., cap. II, num. 25, lom. (/)Baron. ad ann. 418, § 11.
X. p. 201; et de Peccat. Urigin., cap. ll.iiiiin. 12; (m) Paulin. libell. § i.
ibid. p. 257. (n) Noris. Hi^t. Pelac;. lib. i, cap. 12, p. 121,123.
Mar. Merc. 1. c.
(d) (o) Pagius ad anu. 418, § 5.
(e) August. de Pecc. Urig., cap. 5, nuin. 5, ibid. (p) Tiilem. Mcm. eccl. lom.XHI, p, 1015, not. 70,
pag. 254. sur S. Auguslin.
(() Noris. Hist. Pel. lib. i, cap. 4,
U[ip. lom. I
, Iq) Paulin. I. c. § 4.
pag. 47. (r) Qie-n. ad Opp. S. Leon., dissert. 13, § 10.

((j) Baller. Opp. Noris. IV, pag. lom. 577, in (s) Baller. Opp. S. Leon. , lom. 111 p. 786 , ,

Hist. Honat. pait. n , cap. 15, § I. not. 16.

(h) Mar. Merc. 1. c. § 1 seqq.
(i) Zosim.episl. 2.
709 PllOKEGOMENA. 710

ilrin (n), Pauliiiinn, slalim ulquc uilellcxit C.cele- \ lum, salis succincltt brceiinit' tompositutn. Ident etiam,

stium in synoiloCarihaginiensi dnmnaium adsedem petente Augustino, con crip il Ambro ji Vilam, signii
apositilicani apiiellasse, Rmnain ex Africa secontu- florenlem atque doclrinis , ei meriik Apostolorum non
lisse, ui conlra eumdem hasrclicam coraiii Inlioceii- imparem. Isidorum liic Paulinum Mediolanensem
lin Romano ponlifice lamm ali eadem synodo son- ciiiii Nolano improvide miscuisse, nonnulli erudito-
lemiam defenderet : quamin senieutiain cardinalem iiiiii censuere, quos inter Tillemomius (() et Fonla-
amplissiiiiutn pertraxerunl ejusmodi Paulini verba iiiiiiis(i;). Sed prorsus immeriio : quod videlicel Isi-

(b) : Ubi (Roniae scilicei) (n»c icleo nihil agere polui, dorianum locum niinus atteute perlegerinl. Recte
quiaisqui adsedem apostolicam provocaveral, defuit. s:q iilem ct apposite utrumque aulinum distinguit i

< Veruin, inquiunt viri docli modo l.uidaii (c), |'au- sanctus prasul Hjspa}cnsis, ut probe perspexil so-
lini verba non illum sensuin Noiisianum neeessario lers Fahricius Memorat enim, Paulinumni slrum
(lt).

cffunduni : niliil cnim sc apud scdem aposiolicam Ambrosii Vitam scripsisse, quemadinodum obitum
poiuisse agere Ccelcsiio ahscuie, aflirmare vcre po- Paulini Ihanius edidit (i). Incusatur prseierea I ido-

tuit, licet in Africa sempcr fuerii, propterea quod lusab iisdem yiris criticis, quod perperam Paulino
paralus erat eopergere, si quideni Cceleslius appel- Mediotanensi Rufini opus tribuerit de Benedictionibu i

latione ncglecta Epliesiim baud aufngissel. Klenini, 1J patriarcharum, Paulino |ioslca Nolano episcopo nui
siibiluni, in judiciis sive civilibus, sive ecclesinslicis, cupalum : perinde ac si luuc yel illi scripiori Imud
bic ordo servatur, ut is qui appellavit jmlici se si- lieeatile eodeni argumeulo disserere, quod allerum
stai, eoqui instante, ille qui vicit ciietur ; non vcro pertraciasse noveril. Priinus onniiuni eniin \eio de

victor altero fugiente judicem vocatus conveniat. Benedktionibus piittitircharititi sci ipsit sancius Anibro-

Ilinc iilem Paulinus in laudato lihello se protinus sius (j), nrque tainen ab ejusmodi scriptione rciia-
adfutiirum ail, si adveisum tne, el non pro me lata cianda Rufinum deteiruii saiicti antistitis Medicla-

fuissil tenlentia. Ilis adde, quodsi Paulinusad lnno- ncn: is cluculiiatio. Qtiidni ergo post uiiunique, Am-
ceniiuin ex Africa accessisset, liiec Ccelestii appella- brosiuni e! Rufiiium, Paulino licueril Benedicti
lio non fuissct ignoia eidem |iouiifici: aique proinde patriarcharumileivtn expouendassuscipere,qucmad-
in tribus ejus litlcris quas pust eam appellationem modura hujusniodi opus illum perscripsisse tesiatur
de.lit ad Africanos Patres, aliquam ejus appellationis Isidorus, exemplo videlicet docioris s .i Ambrosii
ineiiiioncni feiisset. Quihtis porro adducii ratioqibus potissuuuiii cxcilato ? Quin nibil vcriium aniiquioies
ii luisse videnlur, qui poslea Pclagianam llisloriam scriplores, in idem aigiuneniuin cxculiendum dcin-
diligentissime conscripsere, ut hauc Paulini trans- cc|is incubuisse Aleiiinuni intelligiinus (k). Neque
inissioucm praelerierint. > C minus a vero ahcirassc iiovimns viros eirudilos, qui
8. Exsiat denique lertium Paulini dequo loquimur opus Paulino ah Isidoro Iribulum, idcin esse ac Ru-
opusculum de Benedictionibus palriarcharum inscri- finiamini duxerunt : quam sane conjecturam oiuuino
ptnin, quod cura etsnulio Ji annis Aloysii Miiigarc- ahjccissent, ut equiilcin cxistimaverjm, si ve| maxi-
lii V. C. c membraneo codice bibliolhecuj S. Salva- me collalione insiiiuta uirumque opus dil gcnler
toris Uononi.e descriplum ilinluni prodiil (</). IIujus- evolvere ipsis licuis et. Cxlera vero, uequc plane
moili pnrro libelltis band latuil saneluiu Isidoruin Ievia, iu eamdem senienliam videasapud cl. Minga-
Hispiilensem. Deeo eniin deqne illius auciore sic lo- rellium, qui plurihus in niedium adducljs, 0| usculi
qiiitur (.') : P.iulinm p; csbyter explicuil in benediclio- auclorem esse iiosiruin Pauln;, in liiculenicr coinpro-
nibus patriarcharum triplici inieltigenliee genere libe'- bavit.

(a) Noris. Ilisl. Pelag. lib.

i, cap. i, p. 19. (g) Fontan. Ilist. liu. Aqni). lib. v, cap. 2, § r>, p.
Paulin. I. c. § i.
(b) 219 seqq.
(c) Baller. lib. i cap. 4, Observ. :d Opp. Noris. (/i) Fabric. Sdiol. ad Isidor. iu Bibl. eccl. p. Sij
tom. IV, p. .SIj-2. Sllb inil.
(d) Vel. Palr. Latin. loui. II, pari. i. (t) Isidor. I.c.
(.') Isidor. dc Scrip. cccles. cap. 4. (/) Amhros. Opji. toni. I, p. 513.

(f)
Tillern. Mein. eccl. toin. XII. p. 510. (li) ApudBuon. ad aun. 418, § 79.
Wl PAULINI DlACONl MEDIOLANENSIS 712

FAULINI DIACONI OPUSCULA.

I.

VITA
SANCTI AMBROSU
MEDIOLANENSIS EPISCOPI

A PAULINO EJUS NOTARIO

AD B. AUGUSTINUM CONSCRIPTA.
(Hoc opusciilum videsis inler opera S. Ambrosii, tom. XIV nostrie Patrol., init.)

II.

LIBELLUS ADVERSUS COELESTIUM,

ZOSIMO PAP.E OBLATUS.

1. Bcaliludinis tuae jusiiiiam obsecro, domine Zo- A libello Paitlini continentur . hoc est de Quaestioiiibus c.

sime papa venerabilis. Niimqiiam lides vera lurba- Et in alio loro : Cognovisti quales litteras dedcril

lur, el maxime in Ecclesia apostolica, in qua pravae scdes d apostolica ad fratres ct coepiscopos Africana:

lideidoclores ut depiehendunlur facilc, ila veraciier provincix? Et adjectum est : Damnas illa omniaqua:
puniuiitur : nl a morialur in illis, si corrigant, quod damnavimus, et lenes qnce tenemus? Et iieruin : Illtt

inale conceperant et deterius pepererani; et in illis omnia dantnas qutv jaclata siint de nomine tuo ? Et

vera sit (ides, quam Apostoli docuerunt et Romana iterum : Vel ea qum in libetlo sito exposuilPttulinus?

cum oinnibus catholicte lidei doctoribus tenet Eccle- Etcunime dicerel posse, ex iis quac illi objecla

sia. Quod si, ul coeleri auctores haereseos, qui jam snnt, hsereticum approbari : sancto repletus Spirilll,
apnstnlica auctoritaie respuisti e
dudnm ab apostolica sede vel a patribus judicaii, et et rcpressisli in-

extra sinum niatris catholicaa Ecclesine efTecti, per- sanientis et caluninianiis verba, hujusmodi profe-
morte b perierunt, etiam bi qni niinc depre- reudo sententiam, qua ipse catholicus approbarer;
petua
liensi sunt, vel deprelienduntur, in perlidia sua per- illuin, si sanari vellet, curares ;
qnae hujiismodi est:
inanent, spiritali gladio quo inlerimantur, tradanlur : Nolo nos circuitu ducas ; dttmnas ea omnia qutc tibi

ut nunc Pelagius Ccelestiusque, qui a beaia; inemo- objecin a Paitlino, sive per [anwm jactata sunt ?Cui

riae pruecessore luae beaiiludinis papa Innoceulio, si Jj

iioii sufficit isia sententia? Quis hanc tam salubrem,

reilam respuant lidem et in stia perversa doctrina lam ampleclibilem, lam piam respueret alius, nisi

penlurent, d.imnati sunt. qui a fide devius est? El ille, qui superius professus

2. Cujussenientiam secula Beatitudo tua, Cceles- fnerai, se quaecumqne illi objecla fucrant, si contra
lio, cum a sede apostolica audirelur, inter ccelera lidem f
judicares , esse damnalurum ,
k audii ,

praicepit bis verbis : Damnas ergo illa omnia,qum in Damna ; el non solum nnn damnal, sed ad injuriam

> Baron. cum ms. Valic,

ttl morianiur. Praeferen- ranlur lnnocentii ad duo concilia et ad quinque
dum cuin Lab., moriatur. Deinde idem Lab. post
ut episcnpos lilleiae.
e Verba
Barou. : in iflts, nisi correxerint quod deterius pcrpe- et repressisti in vulgalis praitermissa
trttrnnt, xtl in illisverasil ftdes. Archelypi leciionem, fiierant.

qii;eintegrior est, revocamus, verbuni sit quod in eo ' IS.iron. el Lab., vindicares. Verbum judicares
desideramr, anie vocein fitles supplentes. reciea nobis resiituium non negabil, qui apud Au-
b In vulgaiis, perennl. Concinnius in ins. Valic, gustinum, lih. ile Pecc orig., c. 7, Ii.tcc ipsa lcgerit
perierunt : hoc enini ad praaeritos lnrieseos auctores Ceelestii ad Znsimuin verba Si forte ul liominibtts :

referlnr. Ex ejusdem ms. lide inox resiiiuimus de- quispiam ignoranlia: error obrepseril, noslra senlentia
prehenduntitr ubi cdilum erat deprehendenlur. corriqatur.
c Seucapiiulis objeclis. B ln vulgatis, audi; et mox, tantam sedis. At
d ln ms. Vaiic. desideratur upostolica. llic meino- lexlus series oudit poslulal ;et ul unn uno ms. Va-
 ;

713 LIIJELLUS ADVEUSUS CUELESTIUM. 711

tant.e scdis contendit. Undc j:mi non ignorat Eccle- A sanari desidcrat, possnnl docere. Ilabet beatmn Cv-
sia Romana renm snuin, qui lam audaci spiritu prianum martyrem, bealum Ambrosium confesso-
au-us c-t contradicere, ei non damnare quae Beati- rem, Gregorium Nazianzenum, bealum papam Inno-
tmln uia damnari decrevit. ceiiiiniii. Habet etiam qui in corpore sibi collucten-

3. Ego tamen Deo el Cbrislo Doniinn gralias ago, tur, si tamen d se tanto ccrtamini babilem judicat
quod Ecclesiae sua: causani ita agi voluii, ut sedes atit certe quos sequi debeat, si vuli magis recia dis-
apostolica, a qua oportuit ore duorum » suorum cere, quam prava docere. Habet, quod primum est,
poiitificiiin haeresim condemnari, ea damnanda prae- beaiiludinem tuam , cujus illum oportuerat obedire
eepeiit, qusc a nie Coelestio fueranl objecla : cujtis senlenliae, eum audiret, Damna. Habet poslremo
cgo iiod damnalionem, sed correctionem semperop- ip-os laclenies, quibu> misereii debeat, si sibi non
lavieloplo; cui uiinc jam non niecum, sed cum vult; quibus, ut verbis Mariyiis e utar, non propria,
universa Dei Ecclesia, causa est, sicul data ad Bea- sed aliena dimitlunlur peccata.
tuam h 4. Undeoro beatum apostolatum iuuin, ul bunc
tiliidiiiem Afrorum episcoporum scripta les-
tantur ; cum conlra apostolicam sententiam venire meiim libellumsuscipi jubeas quo gratiam referam ,

nititur ncgando originale peccatum, quod in omnes tantae sedi , et senienliis justissiniis pro parte mea
homines pertransiit, et usque ad (inein iuundi lenei B ' al ' s : quem idcirco direxi, quia me , licet sermone,
hseredilalem Adae illius, qui primus peccavit : quod Basiliscus subdiaconus a tua bcatiludine cum Gestis
in infanlibus nisi per sacramenlum Baptismi diniit- sedis apostolicae f
direclisCarihagine convenil quarto
laiur, vitam ictcrnani et rcgnum seicrnuin babere nouas Novembris die , ut adessem ad apostolicam
non possunt. Contra quae etiani magisier suus litigai sedem et tnse judicio sanctitalis , ad quain b nie fu-
Pelagius, qui illa ipsa damnavit c in judicio orien- gisse suggesium est, nec defuturum fore promillere,

lali, quae iste in sedis apostolicae coetu conatur si adversum me , et non pro ine , fuisset lala sen-
astruere. Ilabel advcrsum se etiam veteres Ecclesia- lentia. Ubi tunc b ideo nilnl agere polui ,
qui.i is qui
runi dnciores catbolicos plurimos, orienlales et ad sedem aposlolicam provocaverat drfuit : '
quem
occidentales, meridianae parlis atque septentriona- oportueral utiquemerita snas appellaiionis aslruere,
lis, qui iu libris suis illum de originali peccato, si maxime cum uibil agenle appellatorc , secundum

tic. praeferamus taniw, snadei id quod liabeiiirinfra, idem doctor, de Gestis Pelagii cap. II, n. 24
lib.
quo graliam referam tant.e sedi. Quoe aiilem a Pau- refert bac in re professionem sinceiain
: sed illius
lino hic narraiitiir, conlirmat et Augustiniis lib. de non fuisse lib. de Pecc. orig. cap. 6, monet.
Pecc. orig. c. 7. Ibi noiuinatiin docet, Zosiiiuim cum d Edili si tamen Itos tanlo certamini habilcs;
,
et
Cu-le-iio egisse, ul ea quw illi a Paulmo fuerant ob- mox aut certe quivos sequi : einendantiir ex ms
jecla dumnuret, alque ut sedis apostolicw lilteris, quce Vatic.
a sanctw memorice suo prcecessore manaverant, prcebe- C e Cypriani episl. edil. Pamel. 59 , ad Fidum.
rel assensitm. At xlle, inquit, noluit quidem diaconi f
Leg., dircctus.
objccta damnare : sed bcati papw lnnocentii Hlleris u Verins ipsum Ccelesiiiini ad eam sedem fngisse
non autus obsistere, innno se omnia qua' scdes illa
est suggeslum essel. Deimle legendum ncc rne defuturum
damnarel, damnalurum esse promisit. Haec promissio fore promitierem
tamelsi sermiuie lantum ,
non ,

qua ratione ab illo cxlurta sit, Marius Mercator sic scripto conventum ac citatum, ad id nulla lexcooe-
ex;ilieat Crebris responsionibus et proseculionibus
: ret. Ad intelligentiam liujus loci nonnulla hic at-
suisspem prcvsemiuavit, condemnare se illa capilula lexerejnverit Marii Mercatoris verba. Primo
quidem
dequibus apud Carlhaginem fuerat accusatus, promit- narrat, quo pacto in Alrica anno 411, capitulis sex a
tens ; id enim et insiantius jubebalur, ab eoque velie- Paulino objeciis conimoti patres ct episccpi regionis
menlius ut id faceret exspectabatur. Eatenus igitur illius restileruntCwlestio, eljusserunt uteadem dam-
lant;c scdi revereniiain liabebat, qnatenus genera- naret, quiaessent hwrciici scnsus. Deinde subdit
Sed :

lini oiiiiii.i qu;v illa judicaret damnanda, damnatu- Ccelestius nullo inodo ucquiesccns, quin imnio resistens
rum se pollicebalur. Al ubi instabat illa sedes, ut aclis iisdem quibus frtquenter auilitus est, ecclesiastica
qu;c a 1'aulino fueranl objecta damnarel, liim ad communione privalus esl : a qua senientia ad Homani
ejuadem sedis injuriam cmitendebat, lergiversaba- episcopi extiiiien credidit appellandum. Qua nwx
idem
tur, ei prninissuiii quod animo nolebat implere, elu- appcllatione neglecta , Ephesum Asiwurbem
coniendit,
debat. ibique ausus cst per obreplionem presbyterii locuin
pe'-
a Ex ms. Vatic. buc revocatur suorum, quod in tere , elc. Unde liquet 1° pio Paulino ncher.-us
Coe-
prius vulgatis prxlermissum fner.it. leslium a Cartbaginiensi concilio latam esse senicn-
b El|bic in edili^oniiss;e crant voces Afrorum epi-
D
tiam;2", Ccelestmm ab hac scntentia ad Romanum
seoporum ; quae ex eodem ms. reslituiiniiir.Ill.i autein quidem provocasse pontilicem, sed appellationi suae
Alroriiiu sciipia, i|n;e per euiiidein Marcellinum, per intra tempus legibus pr*liniium defiii-sc. Cavetur
queiu et liic Paulini libellus perlalus est, transmissa quippe Cod. Tb. lib. xi , lit. 3U, lcg. 45, ul appelta-
fuerant, esciderunt scd liorum mcminit Zosimus
: tiones transmarince inlra anni spatium aganlur ; Cce-
epist. 11. lestiusautem tanlum sexennio post, Romanum ponti-
c Istud Augiislinus, lib. Julian. cap. 5, l cont. licem adiil. Postremo justa Paulino exposmlandi
n. l'J, memorise mandavii Nisi enim in bis verbis : causa exstitil quod Ccelestius spreiis canonibus
, ,

eorum (qui Diospolijudices sedcruul) conspeclu audi- presbyierii gradum Ephesi prius appelierit
quani ,

luque damnasset eos, qui dicunt quod peccutum Adx Roma; se pmgasset, aut communioui qua privaius
ipsum solum Iwserit, el non genus Itumanum, et quod erai , redditusfuisset.
infantes nuper nali in eo stalu sinl, in quo Adam fuit b In vulgatis lunc igitur. Conciiinius in ms.
,
Va-
ante peccatum, el infanles eliamsi nonbaptizentur, ha- l\c, tunc itleo. Proxime aniea lbi mallenms,
quam
bere vilatn tsternam ; mtlto modo indc niii damnatus Vbi.
cxisscl. Verba ipsa, quibus Pclagius haec danmavit, 1
Vid.Cod. Th. lib. xi, tii. 31, leg. 1.
Patboi.. XX. 23
 W> PAULINI DIACONI MEDIOLANENSIS 716
etiam lnimanas leges , superior esl scnner ille qui A deprebemli : qunniam confideniiam scmpcr in fo-
vicil. Quid ciiiiu j;im nea intereral, ul eiiani apud veis habnil , in quibus (lenicisuiii capul couscieiilias
vc-lram reverentiam pravac cjus doclrinee aslipu- su:e niiilur occullare. Quod jam diulius laieie nou
laior •'
exsisierem : de quo congaudere posseni, si poiuii , scd manifesiius pnblu atuni , spiriiali pcr
daninaiis iisquxilli a me ohjecla fuerant, ' sic et luani bealiiuilineiu gladin rcsccaiur : uc ampiius fe-
aposiolica: se.lis jmlicium roboraret , ul nieruisset rinis deiilibiis grex Domini secelur iu parles, quem
absohi; nec prius se ordinari, ipiani purgari, pale- pastor bonus sollicita ci pervigili cauiela cuslodis.
reiur. Ilunc aiileni libcliuin direxi beniiiuilini ttiae perMar-
5. Sed vulpecula fraudilnis fuil seinper studens : celliimm sulidiacomini ccclesiie Caiihaginiensis.
ingenium siium muiarenescil. Non se credidii pnsse Dai. vi idns Novembiis.

b ln archelypo Vatic,
Valic. ms.. exsistefe. Edidit Baron., exsisterel.
» sica( aposlolictB sedis judl-
Sed oraiionis series exshierem postulat , eami|iic rhun rolornri nieruisse larn absoltn, quoil Bnrnnius ct
lcciioiiein priedlGius ms. eo magis pcrmiuit qnod ,
ex eo Lablieus iia oxhibueiunt sic cu per apo>ioli<m :

mox in eodem rursnm posse , pre pMsem-, occurrit. sedis jiidiriuui roborari .
eruisset ubsolri. Quud uabis
Porro illic astipulator non consentienlem , sed les- niinimc leiiuenilum duximus.
tem sonat.

III.

DE BENEDICTIONIBUS PATRIARCHARUM
LIBELLUS.

PRjEFATIO. B voluei ii ; sed ul eum per li;ee dicla ad poeniieuiiain

Sacrosanciaalque pnesaj^a sanctorum Palriarcha- cohorlarelur, cum reeolerel, a quania dignitatc pcc-
runi beneiliclio , qiue per S|iiriluni saiicliiui aiqr.e os cando decidissct.
heati Jacobi singnlis est coinpetemi qcaliiaie distri- "2. linde dieil : et p^rincipiitni doloris mei. Princi-

liiila,nec per oninia sensu lilleralio potcsl intrlligi, piuni nainqne doloris ejn^fuil, qui, rnptis casliiuonix

maximc cum iilein beatus Patiiaicli.i dical : Vl lia.c.iis , infrcuis irruii ad consliiprandam conjugem
annuntiem vobis qmeventura sunt in novissimis dients patiis (Grn. xxxv, 43) : ipne res uon mediocri do-
(Geit. xux, 1) : ncc iia exlenuand.i pcr scnsum allc- lore cn:n sliinnlassc cteilenila est. Bei.e aulcni ilici-

gorieum , ut omniiio evacuari debeat seusus hi-lori- lur principiuin doloris iste, quia et rcliqui fratres

cus : qnia el quxdani , uli post viiieiiniiis ,

sic eis ai cusaii siuit a be.ilo Josepb apud palreui criuiine
praulicia sunl , ut (|U:eilam in proximo ,
quu d.\m pessimo {Gen. xxwn , 2).

multo |iost veneriiil : tauicn plura ex illis iu fi; em 5. Quod auleni ait : prior in donia, ad primoge-
liUura scrvatn suul. Quae ergo '
hisloiialiler in ipsis nila perltmi ,
qu e illi laniqiiam p< iiuogcniio ilcbc-

vevbis intelligeic nossumus, primiim ,

quasi lunda- banlur. Quod vero subjungil : riioj<ir ii>p<rio , aperle

menla jacicmlo , donanie Domino, sirictim panda- declaratur , ad ciim pertinuisse , ui de cjns semrnc

nms : qu« auieni oinnitnodis liteiam refugiunt , ea C rcgcs leliqiinrum fiairiun ciearenlur.

perspirilalem intcHigeniiam, sieut ei spivitali sunt 4. Quoii vero ail : cfliisus es sicut nquit , Jhiiic ba-

inielleclu carpenda, discutiainus. bel seiisimi : Sicul aqua qu;e vasc non cuinbetur,

CAPUT PBIMUM. jiuaquaversum fluii , et ubi declivior lacus buuiilio-

Bennlirlio Rnben. rcm se prtcbucrit, lolo iinpelu decidit ; iia lu uulla

1. Ruben priiStlogemtus inrtis ; lit [orlitu o nun, niensura conjugali libidinem cobibiiisti sed quo le ,

et priuripiiuu dolorh m<i : prior iu doiris , nuijor im- impelus voluptalis allexii y , eo seulinam tu;c con-

perie (lbid., 5). Paici liiier.v seiisus, quia bcalus cupiscen(i;e diTuilisti. Cuni vero subjungil : noii

Jacob priniuui lilimn Ruben cv Lia uxorc su.1 susce- i ii sc is ,

probihei euni ulieriiisa lali ei simili luipi-

pcrit (Gch. xxxix , 51, 52) : qui si se dig-ae tanto iiiiline. Unde ei Domiuus ad Cain pcccasti : ? guieste.

piie trarUssel, ad cum priniogeniia legnuinque 5. Quo autein ista tendant sulijuncia , vei ba le-

pcitinc.-Cl. U .u!c ilicit ewm pri.iniiriiiliini ,

qua-i cui slantur: Quia ascendisti cubile p :tris tui, etmnculnsti

debeienluv duna prliuogooiti. Seii et fortilitdincin striititm ejus (Gen. xl'.v , 4). Manifesle euim iis ver-

sumi ovn iminuiat. co qand robur impciii ad einn , bis inccsli crinicn , (|uo(l illc in Balaam c concubi-
(Piliuer.i deeUiiarc. llcc aulcin nou ideo indicalive nani piin sui c.imiuisci-ai (Gen. xxxv, 22), exaege-
potulit, quod ita fulura e^-e vel pnvvideril , vcl raiur. Quod ne cui forsan violentuni vidcamr , on

« Mariianaei codex mendose babebal ego. ' Mortian., lialam.

l>
Marlianseus legit uUexerunl.
7P DE BE.Y.DICTIONIBUS PATIUAItCii.AIlUM LIBELLUS. 718
quotl priCiui6Hiin e^i : tmnuntiaho vobu qugt venium A JJOdem idena pnpulus crcatus esi : nam scriptom
:.um in vovissimis diebus ,-audial, (|iiiil liber Paralipo- est ile 00 Oinnia per ipsum fucln :iint (Joan.
:
\, 5).
iiiriinii de ! ac re dicat : Filii quoguc Ru< en pruuoge- Per sirutum vero idcm corpus intelligiiur, quod
nili Isruel : ipse quippe " fuil primogmitux cjus ; sed quasi a Jud.x-i* iiiaculatuni est, qnando eoruin ar-
cum violassel torum palris sut , duta sitnl priiuogcnilu clamalicme Doininus et in crucc suspensus, cl lan-
ejus/iliis Josepli filii Isracl, ct non est h rcpututus in cea Iransverberalus esi , aique crnore proprio per-
geniluin (I Paral. v, 1). fusus est.
6. Typice auteiu Itubcn isie primngenims pnpulum CAPUT II.

designat Juilaienm , qui primogeniiiis fnil l>ei , juxla Ucnediclio Simcon et Levi.
illnd qiiml ilc illo Domimis ad Muysem ait : Filius 1. Simeon ci Lcci fr< trcs, ma Ininukalit betlunim
primogenilus meus Israel (Exod. rv,22); et beatus (Gen. .\li\, .'.). Paiet litier.e teiteus : quia bi dno
Iliereniias : Stiuclus Isrttel Doniiuo , primitiiB (rugum fralrrs ol) ulcisccmiiiiii siiipriun sororis snb ornala
ejuslJercm. n, 5). Qui frrliliido illius fnil ,
qiiamlo iee el liciis amieiliis dcceperunl Sicbeni ei llemnr
in Patriarcuis el 1'rnpiiCtis. el ea'leiis .
quilmsC mqiie patrem illius (t.cn. xxxiv). Qnos vasa iniqnHalis
fonissiniis viris conlra c idolalriam, vilioiiiin
ei bcllantia noininat ,
quia iiiiquuni valde fuit amici-
omnium iropiiram calervam Eoriitcr diiukavU, li tiam praetendisse, e: eam posiea prndidisse.
7. Qni laincn principuim dolotis ejus postea ex- 2. In consilio eorum ne veniat anima mca (Gen.
il
siiiit , quandoaiivenienle Salvatore iu ineiednliiaie xlix, C); \idelicet cxsecrans oinncni siinulaiam pa-
permanens doctrinam illins suscipere " menie in- cem. Unde el beaius David * lalibus qiiihusque fi-
mida reeusavil. Unde Dnminns videns cixilaiem Clis impivcallir : Qui loqcuulur pacem ctim proximo
llierusalein, flevisse dicilur (Luc. xix, -11), eiinLa- :-uo, mala iiulcm snnt in cordibus eoruni. Da illis se-
/.ari resusci.tatione pro ejus populi cajcitale laeryma- cundum cpera ipsorum (Ps I. \xvn, Qnod ve- 5, i).
ins esse perbibeiur (Jpitn. xi, 58). ro Milijimgit : El in ctelu itlomni iiati sit gloria mea
;

8. Ctiui aiilein diciiur prior iu donis, oslendiim nolebat ulique lali •,

ii-foria, ei pniius eado gloriari,
quidem propeessisse eumdein populunj in f
niune- iu qua non virlus bellaloris polcral laudari, sed po-
libus a Dco cellatis ; subsecuiuram vero gentiuni lius falsiias decepioris coargui.
Eccjesiani , quoc eisdeni ei. miilio putioribiis esset 5. Qiiia in furore suo occiderunl virum, et in votitn-
donanda cbai isniaiiius. Cmu vero siihjungilur B mu- lole IUU :,ulJodi rtiitt niurum. Per viritm Siebem inlel-
jor nuperio, non iniruin 1 '
si honoretur eadem gens, ligi dfiboi, et per euin niniies qui ejus caiisa perem-
qu.e prima crediilit prserogaljva palrum, i,iiaiid» ptisunt. Su/foseio auiem muri nnu qiiidem iu libro
beatus Panlus aposlnlus iuultiisii p r oiiinr.:: inoduni C GeneseoS legitnr ibidem liiis-e palraia : sed lrai'lum
nittpHus essc Judaio dicat (Roiu. in, 1, 2). esl hoc a consiieiuduie bellaniium, qui .i bmgc tcrra
9. Addidit inlerea : Effusus cs sicul ttqua, eflVe- suffnssa per ciinicnlos fiindaiuenia nuirofttm de-
nationem illius populi mente consideians, qui ne- struere aique ignem immiilere soleni, quo excncii
quaquaui vase legis ac praceploriim divinoruin lapidcs inurorum firmilas ae slabilitas dejiciaiur.
coercilus est mensnra ; sed abjeclis nmniuni prje- 1. Quanta aulcm animadversioiie lioc facluin fe-

cc|ili>i uin Dei viuculis, iu Salvatoris uecem lolo liat, videamus. Matedictus, inqmt , furor coruin,
cnnalu lneiuionis siia: rivos eflndil. flam qupd per quia pertinttx ; el indignaiio eorum ,
quia dura. Per-
aquam Iuculio bona \el mala signilicetur, Seiiplura tiitnx naniqiie furoi illnrum ex>lilit, quia nec blau-
lesli-. est divina , qu:e iu bnno dicil : /lo«« profun- diliis deliniri , ncc donis pnluit miligan. Et dura
da vcrba cx ore viri (Prov. xxiu, 4) ; iieiiique in ma- iitdign.iio comprobata esl, qusfl nee |ier illonun
lo : Qui dimiitil aipitim, capul esl jnrgiorum (Prov. intei leclinueni >pii piaciilum perpelraruul , pmtiit
XVll. 14). Quod vero subjungit : non cretcnt, o-ten- ciuoliiii , sed super omiiem civiiaiem | olius non
dil eiimdem pnpuluiu, sicm el ociilis ccrnimus, dubilavii grassari '.

inier cuncias genles paucissimo immero diiniuu- 5. Quod aulein ait : Dividam eos in Jacob , el

tum. D dnp. rgitin illtn in Israel, proprie ad Le\ i perlinel,

10. Quare auiem ista perpessus sit, subjtincia <pii per toiinn Israelem dispersus es(, non aecepia
verba lesiaiUur : Quia ascendisti rubilc patrk tui, el propria lueredilale ; sed in civilalibus atque siibur-
muculasli strnlitm ejus. Per cubile palris ' carnem banis earuni babitaudo, sicul bip dicilur, diaptrsus
Salvaloris insiiiiiauius i . Nec niiruiu. Cubilc palris csl et dicisus. Moris esi namqiie sacr:e Scripiura.',
ejus gentes, et corpus doiuinicum inlelligit, quia ab duui de adba:rcnlibus sibi loquilur. ea qu;e non

» Codex imsier mendnse

b-ibel quoqitc pro quippc. e Marlian.. subjuugit.
Vulgaiiii interprcs bic additiKe: quam voculam
'' h
Maniimri codex pro non mirum inendose ba-
cuni bic n -i- t lnarius, eam poslmoduin dele-
i
I bebai niinirum.
vit. Mat '.ii :>os hic addil tui.
'

< pro idololutrituu.Vide

isiante; librarius
lla r.ci
, Marl ...ii us legil lu^nuan..
I .

Troinberlium in Uilarii epistolam not. 175. 1

Librarius mendosequidein, sed constanier icri-
d Voees u >',' c.rsiilil oinitlunlur a Marliaiueo.
i
bil Davit.
< Vcix simi ipere omiuitur a Mariianajo. 1
Codex babel crOMati.
1
Pariicula in omiltiiur a Martianxo.
719 PAULINI DIACONI MEDIOLANENSIS 720

omnihus, sed qiiihnsd.in) soleant evenire, generali- A meos : ne occidas eos , ne qunndo obliviscantur legis

ter tameii praedieere. Unde et Dominus Jacobo el tnai : disperge eos in virtute tttu (Psal. lviii, 12).

Joanni : Potestis bibere ealieem quem ego bibiturus Bene autein dividi dicunlur in Jacob , et dispergi in

sum? Calicem quidem meum, ait, bibetis (Matth. xx, Israel; quia sancta Ecclesia quaa viliorum supplan-

21, 24). Nec lamen Joannes calicem passionis san- tatrix est, Jacob jure vocatur; et qu;e menlis pu-
guinem fundendo bibit. rilate Deum videre nililur, Israelis vocabulo nuncu-
6. Quantum autem ad futurorum perlinet pro- patur; per quam Judaei divisi et dispersi pcrerranl;

pheliam, per Simeon et Levi, Scrib;e et Pliarissei quae in quatuor coeli parlibus diffusa eos vagabun-
dcsiguanlur : ex Levi nainque principes Sacerdo- dos quolidie sustinet.
tum Qni vasa iniquitalh bellantia fuere,
fuisse patet. C APU T III.

cor habenles, secundum Domini exprobrationem, Benedictio Judce.

plenum iniquitate, et rapina (Luc. xi, 59). Bellabant 1. Juda, te laudubunl fratres tui : manus luce in

auiem adversus Dominum non armorum pugna, cervicibus itiimicorum tuorum. Adorubunt te filii pa-
sed versulia callida, quserentes quomodo veridica tris lui (Gen. xux, 8). His verbis modestia liujus

Domini verba et facta lalsis expugnarenl argumen- viri secuiidum lilteram pariter, el virium cojiia de-
tis. B monstraiur : quia videlicel et civiliter trnctando
7. Quse vir sanctus deteslans ait : in consilio eo- cum frairibus , ea modesiia visus a est , ut a cunctis
rum non veniat anima mea ; videlicet exsecrans illud laude diguus haberetur : quod difficile est; inter tot

consilitim, quod Judaei colligentes dicebant : Quid scilicet fratres omnium animos liabere conciliaius.

facimus ,
quia hic homo multa signa facit (Joan. xi, Sed el fortitudine adeo abundavit, ul cervices suo-
47) ? et reliqua. Et in ccelu illorum gloriam suam rum flectere valeret inimicnrum. Quod auiem elo-

esse nolebal ; nolens videlicet in mulliludinc corum quenlia plurimum valuerit testatur oralio qna ,
,

gloriari, qui quo pluriores, eo erant deteriores : suam suoriimque coram Joseph allegavit necessita-
Scripturae sensum jam liiuc opere complens, quas lem (Gen. xlii, xliii et xliv). Narrat prajterea Jo-
dicit; Ne glorieris in filiis pessimis , si multiplicentur sephus historiograpbus , verbis eum potnisse quam
(Ecctes. xvi, 1). plurimum. Porro autem quod robore inter fiaires
8. Reddit auiem causam, quare consilium el coe- suos exiniius liaberelur, testaniur Verba dierum,
tum taliuin aljominelur , dicendo : Quia in furore qua: lioc niodo referunt : Porro Judas qui eral for-
suo occidentnt virum , et in voluntate sua suffoderunt tissimus inler fratres suos , de stirpe ejus principes
murum. In furore nainqne suo occideruut Virum, gerntiuitli sttnt (I Pural. v, 2). Quod autem subjicil:

videlicet Dominum Salvatorem, de quo Zacharias ^ Adorabunt te ftlii putris tui, apcrte rcgiium i)uod Hu-
ait : Ecce vir : Oriens nomcn ejus(Zach. vi, 12), ben ahstulerat, Jud;e concredidit dicens.euma reli-

clamando ad Pilatum : tolle , lolle , crucifige eum quis fiatribus suis adorandum : quod regise utique

(Joan. xix, 15). El in voluntate sua suffoderunl congruit dignitati.

mitrum, quia volunlatem suam coinplentes , Doini- 2. Mystice autem per Judam illc jam tunc pra>
nuin et crucifixerunt , et latus c-jus lerebraverunt. figurabatur, qui de cjus secundum carnem
siirpe
Qui murus noster jure vocatur, quia munimine ejus natus est , Dominus el Salvator noster; quem lau-
ab adversitatibus hoslium spirilalioin cusiodimur. dant fraires sui omnes, eum credentes:
videlicet in
De quo sancta; Ecclesioe repromittilur his verbis :
unde ipse primus in eum crediderunt,
illis qui in
Urbs fortitudinis nostra; Sion Salvator : ponetur in ea a nionuiiienio per mulieres mandalum direxit di- ,

mitrus, et anlemurale (Isu. xxvi, 1). cendo : Ile, et dicite fratribus meis (Matth. xxvm,
!). Quod factum vir sanctus validissimo cuspide 10). Ne autem putemus , hanc dignitatem solis
malediclionis confodil, dicens : Malediclus furor eo- apostolis altributam, ut fraires ejus vocentur; ipse
rum, quia pertinax; et indignalio illorum, quiadura. hac dignit.ite donandos omnes qui in eum credunt,
Furorem namque pertinacem habuerunt, et indigna- leslaiur dicendo : Quicumque fecerit voluntatem Pa-
liunem duram quia nec per miracula divina ad
,
D (n -
s mei aui in cm ^ est> j pse meus fra tey soror t
el ma
credendum eum Deum perduci potuerunt, nec tam- ter est (Matth. xn, 50). Ipsum ergo laudant fratres ;

quam innocenti homini et niliil eos lx'denli, usque videlicetomnis Ecclesia, qua: adhuc acoelesti haere-
ad niorlem persequemlo pepercerunt. ditale exsulat in lerris , sive qu;e jam pr;ecessit b
10. Quod vero subjungit : Dividam eos in Jucob, ad coelos. Unde p^almus : Laudenl illttm cceli el terra
et dispergam illos in Israel; hoc csl, quod uiinc vi- (Psal. Lxvni, 55). Et in Apocalypsi Joannes : Lau-
deinus. lisdem populus paterno .solo exhaiedaius iu dem dicile Deo nostro, omnes servi ejus, el qui timetis
cundas genies, ob tesiiinoniiiiu crednlitalis nosirx, eum, pusilti et magui (Apoc. xix, 5). Cujus c manus
perlidise suae poenas luii. Quod et beaius David in in cervicibus inimicorum ejus sunt ; quia ,secundum
psalmo ex persona Domini nostri propheiavit di- Evangelii leslimonium : Ontnia dedit ei Pater in ma-
cendo: Deus meus demonstruvil mihi super inimicos nus (Joan. xiii, 5). Ipse etiam his verbis consentit,

" Foriasse legcndum est usus. Nempe Cliristi.

b Vel proccssil.
721 DE BENEOICTIONIBUS PATRIAUCHARUM LIBELLUS. 728
dicendo : Duta est mihi omnis potestas in cmlo et in A qne ad Arisiolniluni venlnni est, qui prinius post
terra (Matth. xxxm, 18). Et Paler ad euin loquitur : reditum de Babylone, cum esset [oniifex, sibi dia-
Sede a dcxtris meis, donecponaminimicostuos scabel- dema imposuit et regeni se dcclaravit. liidemque
liim pedum tiiorum (Psal. cix, 1 ; Matth. xxu, 44; successoros ejns, usquequo rebus Judaicis lapsan-
Luc. xx, 45). Queni adorant filii patris ejus ; omnes tibus, et liircano ultimo rege Judaeorum exlremis
videlicet per eum adoptali in (iliorum dignititem ,
malis c addilo, regnum a Csesare Augusio llerodes
juvla qnod Apostolus loquilur : Ul in nomine Jcsu alienigena suscepit Judnicum. Cujus tempore, se-
omne tjcnu fleclatur, cceleslium, lerrcstrium el inferno- cundtim banc propheliani et Evangelii lestimo-
rum. iiiiini, is qui niitlendus erat (Mntth. n, 1), Doinintis
5. Sequilur : Catulus leonis Juda : ad pricdam, et Salvalor noster advenit.

fili mi , asccndisti : rcquiescens accubuisli ut leo, el 6. Ligans ad vineam pnllum suum, et ad vitem, o
quasi lewna : quis suscitabil eum ? Quautiim atlinet fili mi , asinam suam (Gen. xlix, 11). Ilac coinposi-
ad superficiem liltera;, foriiiudo regum a slirpe lione veiborum deinonslialur , non ad Jtidam, bea-
Juda descendeniium per boec verba pruifiguratur : lum Jacob loqui, sed de eo ulii|tie, qui mittendiis
qualem beatum David fuisse legimus, el bealum eral ; qui enini ail liliuni loquens, o ftli mi dicit, ct

Ezechiam, et cseteros quosqtie qni divinilali huinil- B addidil pullum luum vel asinam tuam, manifestissime
limc famulantes, vires liosiiuin, codonanle, instar de eo loquitur, quem superius mittendum praedixe-
leonis el lesence subegerunt, et adeo terrori hosli- rat : Queni legimus (Maith. xxi, 5-7) venientem in

bus exstiterunt, ut nullus cns lacessire ad pugnam Ilierusalein in usus Iiabuisse asinam et pullum, nec
qttasi quiescentcs proesunierel : cujus rei lesies lamen eos ad vineam vel viieni fuisse colligatos.

sunt libri Begutn. Restat ergo, ut in his verbis nihil bisioricum requi-
i. Typice aulem catnlum leonis Dominum Salva- ralur, sed totum lypice diclum inielligalur. Ligavit
lorem appellat, lamquam leonina orluin prosapia ;
enini Doininuset Salvator ad vineam pullum sttum,
videlicet regia siirpe progenitum. Bene autem ca- qiiaudo populum naiinnum indomilum prseeeplis
titlus leonis vocalur, cujus iialtira esse diciiur, ut subdidit Apostolorum ex vinea Judaica procreato-
nascens tiibtis diebus dormiat, deinde rugiiu pa- itiin, tle qua Isaias : Vinea enim Domini sabaoth ,

lerno excitatus assurgat. Quaj figura pulcherrimear- dumus esl lsrael (Isa. \, 7). Alligavit eliam ad vi-
ridct Dominicfe dormitioni ;
qua " tribus dielms tior- tem, id csl Ecclesiam, asinam suam, videlicet Syn-
miens ad Pairemclamat: Tu autem, Dominc, miserere agogam, quam in fine s:t'culi a perfidia revocans
met, et resuscita me (Psal. xl, H). Sed resusciiaius jugo legis oppressam discipulaluieam subdei Eccle-
ad pr.edam ascendil; quia exspolians infernum, ju- C sisc, alque ita fiel unusgrex, et unns pastor (Joan. x,
stos quosque ad supema secum tamquam pr;edam 16) ; et secundum beati Zachariae testimonium, dttte
egregiam Iriiiniphando evexit. Qui ul leo, et quasi virgtv d HUti copidabuntur , el erunl in unioncm in manu
ut teama accubuit ; quia qui dormire per carncin in Domini.
sepulcro voluil, quasi leo victor de hostibus irium- 7. Lavabil vino stolam suam, et sanguine uvae pal-
pbavit. Quod atitem subjungil : Quis suscitabit eum, lium suum (Gen. xlix, 11). Iilioma Hebraici consiat
subauditur, nisi Pater? Nulltis euim non dicani ho- esse sermonis, ni ttnain eamdemque rem diversis
caducorum, sed nec quilibct Angelorum b
miiiiim , scrmouibiis repetat, ut bic. Quid est enim vinum,
nisi is de quo Petrus aposlolus dixit Jud:cis : Qucm nisi sanguis uvae ? Sed quanlum littera; superfieies
Deus suscitavit amortuis, cujusnos lestes sumus (Act. inconsequens est (nullus enim vel stolam, vel pal-
lii, 15). liiim vino laval), tantum gratiori inlelligenlia inie-
5. Non auferetur sceplrum de Judu, uec dux dc rius commendatur. Salvator namque vino stolam
femoribus ejus, donec veniat qiti mittendtts cst : et suain, el sanguine uvse pallittm suuin lavit , quia
ipsc erit exspeitatio genlium (Gen. xlix, 10). ll»c pendcns in ci uce proprio sanguine sacram carnem
setitentia claritts luce s fidelibus intelligitur, quia piae siola illius fuii, perfundi voluit.
tamdiu su;e genlis principiluis ac ducibus iisdem " 8. Sequitur : Pulchriores sunt oculi ejus vino, et

populus regebattir, quou^qiie Dominus et Salvalor dentes ejus lucte candtdiores (lbid., 12). Oculi Sal-
nosier veniiet, qui miltendus erat a Patre. Qui est vatoris pulcbriores vino prsedicantur ,
quia dona
exspectalio gentium ;
quia videlicet laindiu Dcus Pa- Spiritus sancti qmc per Chrislum conferunlur, spe-
ler gcntes ad poenitenliam exspeclavit, quoiisque ciosiora vino legali comprobanlur. Nam quod oculi

pcr Filii sui adveiHum ad cogiiitionem suain ab ido- Salvaloris tlona Spirilus sancli signilicent, Zacbarias
lolatriae cultura cos revocaret. Nam sive in Babylo- lcslalur propheta dicendo : Super lapidem unumseptem
ncm Iransducli fnerinl Judaei, scinper sibi pracpo- oculi sunt (Zaclt. m , 9); qtms lsaias enumerat di-

siii ex sua genie fueruni : seu reversi ex Babylone, cendo : Spirilus sapientim el intelleclus, spirilus con-

quousqtie Herudes alienigena rex eisconsiituereiur: silii et fortilttdinis, spirilus scienlim et pictatis, et spi-

et per ponlificcs suuiina eoriim regebatur, quous- ritus timoris Domini (lsa. xi, 2,3). Qui pulchriores

» Vel qui, vel quia. « Forte adtlicto.

h Videiur verbuiri aliquod hic desiderari. < Vel illh
 :,

7-25 PAULINI DIAC.ONl MKDIOLANiiNSlS 721

simt vino fegali quod in nuptiis defecii (Joitn. n, "), ^ rrcscndo iis(|iic ad popuios d<- v enit gentilium.
(|iu:i per lcqem cognitio peccaii (Rom. m. 10) ,
per Sidon eniin Henatic IntcTpreialar , signlftcans, ut
gr.itiam aulotn Spiritus sancli n<>his ejus reiuisMO dirtuin cst, gentiliiatctn moribus ferinfs fdolohitrlaj
coinlniiaiui'. El secuiiduin Kvatigelnii)!, ler quidem ciiltum quasl Iitslra desorti sectanteni. Quae postca
pet Moijsem daia cst, graiiu atttcm cl tefitat per .lesum reie Dominic:v pr.Tdicationis, et lalralu sanciorum
Cbristum (Joan t, 17). Apostnlortim ftitra cnnscpta sancuv Ecclesinc b ad-
!). Quml aniem dicilur : El dcnles ejus Utcie can- mitli mcruit.

didiores : per derttet pr;edicalt>rcs hoVl Tcstanienli CAPUT V.

debent inlelligi, qoi cibos spiritales comniiiiiiendn, Benciliclio Issucliar,

id e-t exponendo, multa nnhis peruiilia in vciiircm I. hsachar, asinus fortis accubnns in lerminos. Vi-
inetnnriu! transinlitnnt. Lac imteni doCtriird veioris dit reqiiicm quod esset bona, cl lerram qttod optinta,
Testamehll non iucoitgfhc aeeipitur, qn:v incipicnti ei suppo uii hunterum suum ad portandum , fnctusque
pnpuln adliuc ad pcrfccluni cilnim invalido condita esi tribntis serviens (Gen. nlix, 14, 15). Per luv.c

es!. Cundidiores crgo Utcte denles Jesus liabet, (|iiia vcrlia li:ec trihus significaiur doclrlnai lcgis operam
Ercle-i:csu;c praCdlcatores pnrilaiis mundiiia con-pi- datina, ct promptins sc ad mandata Dci scrutanda
cuos perfecil. Nam quantnm inteT sectafores Evan- g translatura. Diciltir namque vidisse requiem quod
gelii ct lcgalcs dislet nbscrvantias , bcalus Pelrus essel bona, et lerram quod optima ; id e>t, mente de-
lestis e>l, qui ail : Non poHtistis in leqe jusiiftcari gtislasse, quam cssei dulce in D.-i manitaiis sensum
tll Itoc omnis qui credil, jus iftcalur (,\ct. xi:l, 3S, 30). occupare. Atqne ideo supposuisse ad portaudum liu-

Isti ergo dentcs candidi suni, quia foitte baptismatis mcritm dicilur, id e-t, loto conamine ad sciulanda
abluli, a peccatorum ftouvls reddunlur pnrissinii. Dc divini verbi eloquia menlem translulisse : ac per
legis autem nuservatoribns nihil lale lelertur : scd hoc infcriores quosque ei inunera el bnnnreni lam-
taulumiiiodo iliciiur, qnia Qui feceiitea, vivelin illis qiiatn magistro el pnvceptori deiidisse. Concinit
(Galal. ut, 1-2). Insupcr omhes i|iii lcgi camaliter de- bnic inleUigeniim liber Paraliponienoi) ,
qui de
scrviunt, sub nialedicto suni, diccndo terribiliter ea- liac trilni ita ilicil : De filiis qnoque Issackar viri

dcm Legc : Malediclus umnis qui non permanserit in erudili, qui noveranl singula lempora , ad prcecipien-
mandalis legis hujns, ut fiteiat ea quw in ca scripia dum quid faccre ilebenl principes dncenti r
( 1 Paral.
sunt (Deui. xxvii, 2G). xn, 5"2).

CAPlJT IV. 2. Typuin autcm ge^lal bic asinus foriis populi

Benediclio Zabuton, gentilis, qui anleqiiam DominUm sessorcm liabuis-
1. Zubitloit in tiltdre niinis ridbitabll, et in statione q sct, biuuis erat, et frenormn impaticns proprio li-

nnvium pertingens usque att Sldonem (6'cft. \u\, 13). lii'u ferehaiiir. P.is quain anicm Doiiiinum sessorcm
Juxta lii-ini iam situs soriis illius qi am in lcnare- balierc meruit, foriis asini noinen ali co niulnavit.
promissionis Deo douante accepturus e a ;>r:eili- Qui vidii tequiem quod esset boua, audiens a scssore
ciiur : quod scilicct lerra possessionis cjtts
1
ab uno suo : Venite uit me, omnes qui laboratis el onerati

latere a inari inciperct, et torrcnte linirciur al> alio, estis, et etjo vos requiescere fnciam d (Maith. xi, 28).
siiul in libro .lesn Navc (Josue xiv, 11), ulii distri- Territin auteiii quod opiima esset ,
prospexii ; quia
bntionc; posscssioniiin earum lerminaUv unt, niani- rclictis ptiilosopboruin inanibns doctrinls, ad Scrip-
feste declaralur : unde et Sidonis bic fit inentio, tui;e sacras lectionem se studiosissimc vcrtil. Unde
qnae conligr.a maii est. quia didicil inier alia, non audilnres I •gisjustiftcari,

2. Jiixta mysiicos autem inlcllectus , Zabulon subdilur : supposuil humerum suuin atl porlandum
primitias Ecciesi;c sanctai designat ; ex cuj ts iribu (Boni. ii, 13) ; id esi, loiuni suuni posse mandatis
aliqui sanctoium Apostolorum fuisse rreduntur sulijecit dlvinis , et maxiine in dilectione Dci et

quod in littore maris assiduo moraieutur, uipotc ex proxiuii. Neqtie enirti proximus diligiiur, si non por-
eo vicluin inanu ct arie caplanlcs a Domlno ad telur. El additur : factttsque esl lribu'is scrviens ;

aposi.datus culmen vocati sunt, secuudiim piophc- D <1" :1S ' e,| ,ni qnoddam tributnm quotidie persolvit,

tiani beati David diccntis : Principes Juda duces eo- audiens ab Apostolo : lieddile omnibus o.nnia : eui
a limorem, limorem honotem, honorem cui vecti-
rum, principesZabulon, principes Seplithali (Psnl. : citi :

lxvii, 28). Q ii etiam in slalione naviuin babilanl, tjitl, vcctiqal (Itont. xm, 7), et reliqua.

quia in Doinino Jesu ClirKto liducialiter secnra pacc CAPUT VI.

reipiicsciini. Naves hamquc Ecclesix inielliguniiir, Bcncdictio Dan.
qu;n fidissima slalinne porlum salnlis sn;c Dominnm I , Dan iudicabil populum suitm , sicul il alia tribits

reqtiVrunl, el invenitinl. El bene addilur : Pertingens Israel e . Fial Dun coluberin via, ccrastet in semita,
usqne ad Sidonem ; quia videlicet cadein sancta murdens angutas cqiti, itt cttdut ascensvr ejus reiro.
Ecclesia hoh uno inundi coarclata est angulo , sed Salutare luwnexspe.ctabo, Domiue (Gen.xux, 1618).

" Codex habct Neplalim. principes duecnli.

b d Vulgata edjtio habct cgo reficimti ros.
Co lcx mciidose liabel amilti. : el
' Vulgala cdilio liabcl : (7«id facere deberet Israel, " Vulgala edilio babci in Israel.
 .

7-25 DE BENEDICTIONIISUS PATRIARCHARUM LIBELLUS. 738

Ilisiorialitei' quidem prasniinlialur * non snlum ile \ CAPUT VII.
aliis nohiliiirilius iribulms, seii et de Dnn, princlpem Bencdidio Gad.
ftilurum Israeli , et per iiiiidiiui descriptionnlem, 1. Gad accinclw prwliabitur anle eum, et ipse ac-
qualis fiiiiniis sit, designatur. Samson namque bis eingelur retronum (Gen. xi.n, 19) Patet lillerae sen-
verhis pneflguralur, qui inore colubri sei penlisque sus legenlihiis lilirum jesu Nnve ; quia G <l qui Irans
lerrihilis fuit : et quo lernhilior iiisinuaretnr, cor- Jordauem petivit et aceepil i Moyse hicreditatem,
niitus deseribiiur propter eximiam poteslalem ntqno ea conditione ejus c
pntiri meruil, ut accinctus ar-
foriitudinein. Ilic eigo vias ei semitas Israclilici mis aiue Israel , junclo sibi Ruben et dimidia iribu
regniiemporesui pncsulatusobsedit, nequis hostlum Manasse , contra adversarios pugnando incederet
vi lerrani diiionis illius invadere prtesumerot. Sed et (Deui. in, 18) ; quod postea snb Josue et fecii. Atta-
si quis immanior, et de propria lamquam equi b ve- nien subjugatis boslibus, euin retro ad posi-essionem
locilale conflsus et fortiiiidine , eum aggredi vo- propriam rediret, neccsse liabuit geniium lluitima-
luisset; mox corrosis planlis alque consiuiipiis vi- rmn incursionibus insisiere (I Parat. v, 18). Hoc est
riluis stabilitatis , insectatorem suum ad terram ergoquodait, primum eum ante fratres suos ac-
perlurbaret. Quem ne quis errore derepius |ilus einetum praliatum fuisse, et posiea iterum ad praelia
quam lioiniiieni a'Siiiii:nel, mox i|ui vere piinceps ** reacoingi.
exspectandus cs-el, ailjecii dicens : Saluturc tuuni 2. Significat autein spiritaliier electos quosque cx
exspeciabo, Domiiie ; iu cnjus videlicet isle ex parle Judaeis ,
qni populo novo quasi qiiidam pra'duces
aliqua ty po praeeessit. exsliterunl, et in terram oliin promissam introduxe-
2. Prafigurat aulem Dan isle Anlichristum , qiii runt. Quales exstilerunl prnphetic ei sancti palriar-
fiitiirus est velii! eoluber iu via, et cerasles in semiia :
clue, qui idololalriam cunciorum viiiorum mairem,
quia in via et semita inandatorum Dei ambulaniibus, ei ejos innumeram prolem verborum suoruni spieu-
qnaiiiuni in se est , obicem se pra-ferl duplici ar- lis confoderunt. Qtii laiiien ileiuni sursuiu accingcn-
matus contra eos ingenio : in serpenle namqne cal- tur, quia in novissimis lemporibus inliante pli ni-

liilit.is illius prxfiguratur, quia decipere nstule qun> ludine gentiuiii ad reiliiliva su-citabuntur certaiiiina,
rit viam Domini gressu opi rum (enentes. In cornibus qun: cis cuin Anlicln islo el ejus saiellilibus fuluia
aulem demonsiriiliir furor illius, quo usiirus est oon- eruni. Nune euim non iraus fluenla Jordanis halient
ira eos quos callida muchinatione deeipere nequive- haerediiatem, quia per Baptismi gratiam non intrant
rii. Cerasta namque Grajee, Laiine corima dicuulur; Ecclesiam, sed sequestratim extra fratres coniino-
aique ideo serpens iste coiiiutus describitur. Cum raniur remanenles in c.creuioniis legalibus.
ergo Anliclirislus veniens anle ocnlos spectamium
signa iuagna fecerit, ignem de suhliuii
CAPUT VIII.
deposuerll,
Benciliclio Aser.
seipens in ma est (Apoc. xm, 15) Ciim auiem se ad
pcenas ei lonnenla silii nou credeiiiibus infligenda 1. Aser, pinguis panis ejus, elprcebebit deliciusregi-
verierii , cerattes in semita fit; qnia per angustam bus (Gen. xi.ix,20). Yidetur quidem juxta lilleram
Domini semilam gradienies, cornibus polestntis sibi Imic tiilmi uherlas lerrse repromitti; hahuit euini
sulngere nilitur. Qni tlum extollitur super onine guod in sorte possessiouis siilc Carmeliiin monleni uher-
dicitur Dcus, uut qnoil colilur (II Thcss. n, i), ungu- tale iiisignein simulqiie maii conlimitavil ac
; ,

Uis egui mordct , ut eadat ascensor ejus retro : quia per hoc delici.is qiiihus ipse li
ahuudahat, maiis
miindialem gloriam ad hoc sibi non aequiescentibus terr;ei|iie, eliam regibus suis non est dubium ciim
aiiferl, ut amore bonoiuiu piuseiiliiini illecti ihi ca- ohtulisse.
dani, uhi nun videni. Relrorsum enim cadere, est cl 2. Prxdicunlur auiem per Iijbc verha sancti viri ex
hie desperaliler ei invereciinde , nbi non videas, Synagoga fiiluri, quoruin panis piuguis e.»l; doclii-
rueie, ct posi in exteriorcs tenebras deveuiie. Qul uaiii videlicet propbelicara >aucli Spiritus sagina rc-
enini in f.iciem cadit, ,le retro aciis erubescil qui dimilans. Quoriun uiiiis iuexplehili aviditate siiccn
j

autem retro decidit, utjam pracfati sumiis, impceni- sus elamabut : Sicut aclipe et pingueditu replealur
lenti eerde silii iram In die irec nulrit (Bom. n anima mea (Vs. l\ii, Qui de/ioias suas regibus ini-
, 5). (i).

Ne quis porro pro iniracuiorum lania sublimilate nistrani e

quia illis qui in semetipsis ct sihi sub-
;

AniiclirisiuniproDeo pjiarei coiendum, addiilil Su- : jeciis regnniii jusi;e moderaiionis lenere cupiunt,
luture tuumexspectabo, Doniiiie quasi diceret
; licet : regiam normam praemonsirant.
Anl chrisliis miillis iiiiiaeiilorum fulge.it insignibus,
niihi tamcn Sulunirc tuum, qnod hebraicedicitnr Je- CAPUT IX.

siis. exspeciandiis esi . ul veniens hujus poieniiam Ilncdictio Xerlitliali.

acterna proterat animadver-joue, et me inter Qdetes Ncphlhiilini. eervus emissus, dans etagnia pul-
1. et
suos reperiens beata ilonet mansione. chritudinis (Gen. \ux, '2H. Bealo Hieronymo do en-

u Vel pronuntiatur c Codex mendose habel ei.

'"
Codex iia seiipius est, ul legere eiiam lieem J
Fortasse lcgendum esi ipsa, et paulo posl eam.
el ttc potentia tamquam eguus. e
Cudex memlose linbet : ministra it.
 (27 PAULINI DlACONl MEDIOLANENSIS 528

te a , discimus, nou haberi in Hebraeo cervus emissus, ^ itli habenles jacula : Numquid rex nosler eris? aut
sed ager irriguus, et significari per agiuni irriguum subjiciemur ditioni J tucc (Gen. xxxvn, 8)? Unde su-
uberlatem calidarum aquarum, quse in suburbio Ti- perius dictum est : Invidebanl igitur ei fratres sui
bcriadis abuudantissime exubcrant. Ait:mien iradi- (Gcn. xxxvni, 11). Habebdnt aulcm jacula ; id est,

lio llebraorum est, banc civitatem mandatorumdi- corda ad nocendum parata. Unilede Judaos Dominum
vinoruni fuisse studiosissimam ; ac per boc agrum inierficeie cupiemihus diciiur : Sagittir parvulorum
irriguum signilicare docentium magislrnrum uberri- faclm nunt plagce eornm (Ps. lxiii, 9).
inam doclrinam, qnas ignorantiuin corda quasi qui- 4. juxla myslicos auiein seusus ,
filuc , Jud;ci in-
dam rivus ail proTerendos intelligcntiai fructus ine- telliguntur, qui feminea conseniur appellaiioue, quia
briare solerei b ; et hoc exponi in inferioribus, cum lelinquenies e
Domiuum elSalvatoris nostri solidam
dicitur : dans eloquia pulchritudinis, docti inain , el adhserentes Pharisseae supersiilioni,
2. Niis aulem per Nephihalim sancios intelligimus niente turbati sunl. Nam illi quibus solidus sensus
prxdicalores Ecclesi;e , qui mivsi ad sanctam Ec- deest, el niens eoruin varia flucluaiionevacillat, mu-
clesiam, more cervorum dare salius iutelligenlix iierum noinine ab Aposiolo censentur, dicente de
noverunt, atque contemplalionis montes c inlre- malis doeloribiis : Qui penctrant domos, el caplivas
pide consceudere, el sic populis eloquia pulchritu- ., ducuiit mulierculas oneratas peccatis ', semper discen-
dinis dare : ut qund illi in altitudine contemplalio- tes, et numquam ad scienliam veiitatis pervenienles
nis sublevati didicerint, boc inferius positis sirenue (11 Tim. iu, 6). Discurrerunt auiciii super niurum ,

ministrent, quando muniiissimiim se invenisse puiaveruni con-

CAPUT X. silimii, dicenle Caipha Expedit robis, ut unus mo- :

Benedictio Joseph. rialur pro populo homo, et non tola gens pereal (Joan.

1. Filius accrescens Josepli, fitiusaccrescens, et dc- \i, 50). Exasperaverunt autem cum, quaudoquodani-
corus aspectu (Gen. xlix, 22; xxxix, 6). Juxia liite- inodo laedio incredulitaiis corum commolus dixil :

rainquidem bealus Jacob pr.evidebal, Iribum Josepli generalio prava, quamdiu apud vos ero? quamdiu ros

inuumera prole abundaluram unde et duarum tri- ; patiar (lilarc. ix , \9)? Jurgati sunt, dicemes : Quo-
buiiin fuit paler, sicut eis superius beuedicendo pran- usque animam noslram tollis (Joan. x,2i)? Inpiderunt-
dixeial. Unde quasi duabus Iribubus benedicens re- que ilii, duin dicunl in concilio suo : Quid faciemus,
petivii : filius accrescens. quia hic homo multa signa facit ? si dimillimus eum sic,
2. Josepb auleni in typo prscessisse Salvaioris omnes credeat in eum (Joau. xi, 47, 48). Iteuique :

constat, quia vEgyptum famc delicienteni frumento Yidetis, quia nihit proficimus ? ecce mundus totus post
verbi Dei pascit et veoditus a fratribns suis Jmkeis xn, 19). Habebant jacula dequibus
:
q eum abiu (Joan ,

usqUL- hodie geniiiiin nutrit Ecclesiam. Gui dicilur, scriptiiui esl : Sugitlcc parvulorum fuctw sunl plagce
filius accrescens, el decorus aspectu : ip.-.e enim filii:s eorum (Ps. lxhi, 9).
Dei, idemque filius boininis quodammodo accrevit, S. Sedil in forti tircus ejus, et dissolula sunt viucula
ciiiii popnliiin [srael perpraevaricalionem legis Deiim brachiorum ejus, et manuuai illius per manus poteutis
inhonoranlem, in Aposlolis et reliquis illius tenipo- Jacob : inde pa.tor egressus cst, lapis lsrael (Gen.
ris fidelibus sibimet adscivil. Idem filius accrescens xlix, 24). Historii us quiilein sensus, quanliini inlel-
csi, cuni eliain inter gentes nominis sui dilaiavit co- ligi daiiir, iste est. Per arcum inlelligilur niens lu-
gnitionem, et in eis nsque niuiidi lerniiiiuin crescit lurorum prxscia. In arcu namque sagiit.i ponilur,
per liilei operunique illuiniiiationem. Idcni anlein Jo- ul eniiuus feriat : et inens fiituroriim prsesaga lon-
sepb decorus aspectu est, quia speciosus prm filiis ho- gius sagilias senicnliarum eniiitere solel. Tale ergo,
minum forma (Ps. xliv, o). quod diciiur : sedil in forti arcus ejus, quasi diceret :

5. Filice discurrcrunt super muium. Sed e.rasperave- requievit inens illius uudiqiie triliulationibus aflli-

runl eum , et jurgali suul, iueideruutque illi habentes cta : in forti , id est , in Deo solidala , atque sagiitis
jacula (Gen.XLix, 22, 25). Qiianuiin qnidem ad reiii seiitenliarum, quibus quod futiiruin esset ,
prxniin-
gesiam pertinet, filias, fiaires illius appellai propler |) tians, tempora fulura sterilitate ferirei.

dedecus inbumanitalis. Neque enim viiilis et stabilis 6. 0_uod aulein ail : Et dissolula sunt vincula bra-
fuit consilii innocenlem vel exstinguere voluisse, vcl chiorumel manuum itlius, ad lenipus refenur quo,
vendidisse fralrein; sed polius feminex mobililalis. julieiiie Pliaraone, soluius de caicere , et, sicut bic
Super murum autcni discurrerunl, quia inviclum s-e dicimr, vincula brachiorum el inanuitm ilitus, quibus
consiliiinisuper co, ne eisfiilurusrcx loiei, invcnisse vinciri in carcere jussus s> luerat, soluia suni per ma-
puiaverunt. Exasperaverunt autem eum, nudanles nus , id esi ,
per virtutem potentis Jacob, videlicet
lunica polymita (Gen. xxvin, 25), ei indignis conlu- Dei omnipotentis, cujus adjulorio Jaiob poteutia
meliis affieienles. Jurgali sunl aulem , inviderunlque ilaruit.

" In qiiDssiioiiibiis liebraicis in Genesim, pag. 377, e

Forte Domini.
378, tom. ivOper. Ilier. editor. a Vallars. ' Iu Vulgata editione bic addirur : qum ducuntur
b
Codex meudose babet solcrent. variis desideriis.
' Codex uieudo^e, ut puio, babel menles. « Codex nieiulose babel missus.
Codev niendose liabei diclioni :
 ; ,

7-29 DE BENEDICTIOlNMUS PATRIAUCIIAUDM LIBELLUS. "30

7. Illud porro, quoil subjungil : inde pastor eyrcs- \ me, Domine Deus meus : satoum me fac secundum rai-

sus esl, lapis Jsrael, ad Clirisiuin referlur, qui de Ja- sericordiam tuam (Ps. cviii, 20). Q«i enim individua
cob egressiis e.-.t, videlicet de eo origiuein irabens. deiiaie omnibns qui anniinlianlur, auxiliuin praesiat,
hrael dicitur, quia forliludo in sc cre- u el paulo minus ab Angelis inino-
Qui bene tapis i|ise biiinanaius

dcnii sit. ratus (Hebr. n, 7), nou mndo patcrno, sed eliam ad-
8. Salvatori aiilein hsec sentenlia tali modo con- julorio indiguit angelico, propter videliceljmanifes-

gruit. Seditinforti areus ejus ; id e>i, senlentiaanim- tandam geminam in >e substanliam. Iiulc esi enini,
adversionis ,
qua feriri Judaei debebani qui euin quod clainat: Dcus, Deus mcits nt quid deretiquisti ,

recipere noluerunt, scd usquead inortein perseculi me (Mnrc. xv, 54)? Et iu Evangelio Apparuil ei An- :

sunt ; in jorti sedil, id esi, slibili ciiin Patre ininiu- gelus de cwJo, confortans cum ( Luc. xxn , 43). Ipse

tabilitate piiefixa esi , diccnlis : Amfii dico vobis : aiiiem Omnipolcns bencdixit illi dicendo : Ilic est

non relinquei.ur hic lapis super lapidem (Mutth. xxiv, milii filius dilectus, in quo complacui (II Pet. i , 17).

2). Et Ecce relinqueiur vobis domus vestra desertu, elc.

: li- Ilencdiclionibus cceli desupcr , el bencdictioiii-

(Mutih. xxni, 38). bus abtjssi jncenlis dcorsum illi bencdixil, quando se-
9. Dissoluta aulcin sunl rincula bracliiorum el wa- cundiim Apostoluni : Dedit ilti nomen, quod est super

iiiium illius per manvs potenlis Jacob, cum vincula li omnc iiomcn , nt in nomiiic cjus otune gcnu flcclutur.

sepulcialia enodata siint , aique illi per manus po- lerrestrium , ccelestiuin et infernorum(Pliilip. n, 10).

tcniis Jacob, id est, per virimein Pairis resurrectio Ileiudiciiouibus uberum ct vulvce eiiin sublimavil
iion est denegata. quando in liliis Ecclcsire, aliis calechuinenis ,
qnasi

10. Inde autein paslor egressus c.st, ct lapis Israel adbuc intra malris ubera b jacenlibus, aliisautem

id est, a Deo Patre Dominus cl Salvalor cgressus , more jain genilorum ubera malerna lambentibus ,
visibus se prxseniavit humanis, sicui ipse dixit : sibi praestat per orbem lerrarum benedici. Nani qui
Exivi a Palre, et veni in munduni (Joan. xvi, 20). necdum in lidei robur evaseiuni, scd per dnctorcs
II. Deus patristni erit adjutor luiis, ct Oinnipoteits adeam irahuniur, audiunt ab A.poslolo Ettioti mci, :

benedicel tibi benedictionibtis cozli desuper, benediclio- quosilerum parlurio, doiiec Christus fonnclur in vobis
nibus abyssi jacenlis deorsum, benedictionibus ubernm (Gal. iv, 19). Qui aulem jam quidein fidei rudiinenta
et vutva; (Cen. xux, 25). Iinpiecaiiir lilio suo adjuio- perceperunl, sed necdum plene in doctiimc lirini-

riuin Dei pairis sui, illius vidclicet, cujus adjutorio late coaluerunt, audiunl ab eodem : Lacvobis potum
lantis se exutuin ineinineiat periculis et quem oin- dedi , non escam : necdum cnim poleratis :
scd ncc
,

nipolenlein per benelieia sibi prarsliia coguoverai. adhuc quidem potcstis (l Cor. iu,2).
Quod aulein ait: bcnedictionibuscceli desupcr, ad plu- G 15. Sequitur : Donec venirei desiderium collium

viam aerisque pertinet tcmpcriem qua frugibus ceternorum (Gen. xlix,20). Hic uihil hisloricimi,
,
fe-

cundalur teria , ati|iie arbnrum nutriunlur proven- sed totuin resonat divinum. Tamdiu namque his
tus. Quod vero subjungit : benedictionibus abyssija- piaenunlial populuin lsiaeliticum su.-lenlaiiduin
centis deorsum , ad ferliliiatcm pertinet lerrse , quae benediclionibus, donec desideriuin coHiuin aiterini-
abyssi vaporibus velui spongia; concavilas inigaiur, riini venirel. Colles namque, saucti inlelliguiitur in

ut non facile solis ignibus arefacia iuutilis siccilate Ecclesia constitnii, qui qiiaiuquain nierito vinuium
reddatur. Benedictionibus uberum el vnlviv euiii be- prxcellant, lamen ex devolissima Iminilitate collcs
ncdicil, ut prole nunierosa concrescal, ne videlicel se esse memineruut. Unde psalmus : Suscipiaiu uion-

pacem populo et collcs juslitiam Ps. lxxi, 5).

sieriliiate aul virorum ani mulierum damnelur. tcs , (

12. Dicit aulein : Bcnedictiones pairis lui confor- Desiderium mimque illorum Domini Jesu constat ,

tata: snni benedictionibus patrum ejus (/fc/d.,20); ut fuisse semper adventum. Uude prinuis Moyses : Ob-

videlicet nou dubilaret Josepb illud eveniuruni ,

secro,Duminc, mitte qttein missurus es(Exod. iv, 13).
quod ei sanctus Jacobnon lam ex sua quasi novitia El beaiusSinieon acccpit responsuma Spirilu sancto,
bcnedietione provenlurum repromitlcbat : sed quia non visurutn se nwrtein , nisi prius videret Cluistuin

ad patres ejus. id esl, Abrabain et Isaac, jamdudum D Domini (Lue. n, 26). Qui telerni colles dicuntur;

promissa sunl. lioc est eniin qnod ait : benediclioncs quia videlicet ad ajlerniiaiem a Deo creali uoscuii-

p'itris lui conforlulw sunt quasi dieerel : non bas iur. Non eniin , sieiit siuliorum ,
eoriiin miilatur m
,

semper ad Mieriiitatem ten-

benedieliones patris quasi proprias illius accipias ,
diversa inlentio; sed
ncc quasi semeldatas: sed quia a Deo patribus meis denies et xterno ioluerenies, ipsi eliam ab eo asler-
primo daUcsunl, el non seniel , sed crebro. Atque nitaiis c mutaverunt nomen. De ^inliis enim dici-

(Eccli. xxvil, 12):

imle est ,
quod ego super le easdeni benedictiones ,
lur: Stulliisenim nl luna mittutur
qii.e mibi el pairibus ineis promissse suul, ex aucto- de vere auiem sapientibus : Sapiens perinanei ut sol
rilate Dominica capiti tuo superlumlo. (Ibid.).
Eiant in cupile Joseph, et in rertice
13. Domino autem el Salvatori Dens omnipotens 16. Seqnilur :

et Pater adjulor exstilil clamanii in psalmo: Adjuvu Nasarmi inler frutres suos (Gen. xux, 20). l!;e be-

a Codex habel httmanitus. c Leg. mutuaverunt. Sic supra cap. 6, § 2, legi-

'
LejjcndUm ptild uimnn util vieci ra miig fortis aiini nomen a>> eo MiriUAVit.
,
 ,

731 SEVERI EPISCOPI MAJORICENSIS 752

necjiciiones fnerunt in tapiie Joseph; quia per Cliri. A cerdntes et leviias ea qnpe residna eiani igni, et pcr
siuin oinnis laus ei beuedictio Pairi redditur. Unde legis mandatum victui dcbebantur saeerdotum, inier
ipse Paiii dieit : Pnier. clarifica Filium inum . ut et eos dividere soiebat.
Filius luus clurificet tc (Jotin. xvn, 1). Bene auiein 2. Significatur auieni per banc scienliam beaius
in capite illius jieri dicuntur; quia caput Christi, Deus Paulus de eadein iriliu futurus, qui more lupi rapa-

(I Cor. xi , 5). picilur aulem ipse lilius Nazaracus a cis, niane, id esi, in adolescentia sua coniedit; quo-

inter fraires suos;quia ipse speriali digniiate san- ni.iin diiin iu nece biaii Slepbani consenliens , et a

ctus est ,
qiind interpreiatur Nazumus. De quove- piincipilius sacerdotiim atque majoribus natu po-
racissinio Scriptura dici! , qnod peccatum non fccil puli Judaici episiolas in Damascum et ad caeteras

nec inrentus csl ciotus in ore ejtts (I Petr. n , 22); civitaies accipiens, quot sanctos diversaea.de lace-

et qiiein uuxit Deus Paler speciali unctioue prtv par- ravii , lol quasi lupus rapax prtedas comedit. Aua-
licipibus suis (llebr. i , 9). nien vespere spolia divisil , qoando proslranis voco
dominicaet visione, fidelilms inira sanclam Eccle.
CAPUT XI.
siam eoiislitolis congrua divinae alimnuia doctrinae <'

Benediciio Benjtimin. distribuit : aliis, ut parvulis in Cbristo, lac dans

i. Bc>ijnmin h Iitpus rapux, nwne comedct prm- rj snpieniiac et qiiibnsdam adlnic compaliens wnre
. ;

ditm , et vespere ttiviilel spolia (Gcn. xlix , 27). Tradi- parlurientis condolet; perfectioribus auteni solidum
lioHebraeorum eiiam , et lieaii Hieroiiymi consen- dnciiiine cibmn contradens. Spotia nainqiie divina
sus lialiet, liis vorbis significari aliaie Hierosolymi-. signilicare mandata, le>iis est David , dicendo :

lanuiu, quod in tribu Benjamin conslructum consiat. Ltvtabor ego super eloquiu tuit , sicul qui inrenil spolia

(Juod more lupi rapacis matulinum sacrificiuni ignis - multi (Ps cxvin , 162). Et beatus isaias de Aposio-
excoclione devorabat : vespere autem dii-i, consiim- lis : Lwlabuntur eoram te, sicut Iwiantur in messe :

inatis sacrificiis ei liostiarum cxrenioniis , inter sa- sicul exsultunt qui dividunl spoliu (Isu. ix, 3).

a Codex mendose baliel Nazarenut. c Vox dociriiue deest in Cndiee : addenda est ta-
b Codex meudose liabei ubique Bcnjamim. IIICII.

ANNO DOMINI CCCCXVIII.

SEVERUS MAJORICENSIS.
Nullum in variis Patrum Bibliotltecis de lioc Se cro meniionem expiscttri licuit ; mqite aHudde Vita ejus memorice

prodtlumesl, pittteiqitmn quod conliuel epLtola sequeiis, ub Annaliu i auctore edita,. Tom. IV ad anitum
, ilS.

SEVERI EPISCOPI EPISTOLA DE JUD^IS.

Datum est aulem nobis ejusdem Prolomartyris gra- C e-t : in qiiilms lamen aninnneraudis ina jor est gra-

lia , ut inter scribendas Ynlicantv bibliolhectv anliqui- lia, si coinmuni el siinplici sermone releraniur.
tates, eamdem repererimm Severi epistolam iuiegrum Celalnr eniiii quo laininoilo specinsi-sima pulcbri-
in nullo dclrnnenlum passam : qnam (
quod nescia tudo viilulis, si abunilaiitinri eloqnio circuniilala
mus ab nlio edilam ) tiic integram describcre. u( eqre- liieiil ali|iie fucala. Quapropicr ego qiioque magna-
gium antiqitilnlis ntonitinenlum, dignnm existimavimus; lia, qu.e apnd nns Cbiistiis operaius esi, non co;n-
sic enim se hnbet : pnsiin, sed veridieo sennone refene aggredior. In-
Sanctissimis aebealissimis dominis, cpiscopis, pre- snla Minniica, una ex R.ilearibtis insuli» esl, quarum
sbyieris, diaconibns, et universo fralernilali, lolius iiiniieii cuuctis populis, ssecnlariiiin quoi|ue nucto-
orbls terrarum, Severus episcopus misericordia Dei rum liileris, perviilgalnm esl. Ihcc inler Mauiila-
iiniigens et oniniuin iiltimus, in Chrislo Redempiore niam C.esarienseni el Uispaniain medio propeuio-
noslro iclernain snlutem. Intctligis consuetum hujiis diim aqunris sp.uio sili. angu-lis adiiindom terininis
temporis sijmbolum ctttliolirorum, qni nl se Iviige ub- claudiiiir, longiiudineni triginta, laiiliidinem vero

essc a Pelaqiana inqruentc liwresi demonslrarent, se Iria millia passuiim liabens. Qn;c nunc idcirco com-
in ipso titulo grniia et misericordia Dei indigere pro- niemnr avi, ul ;.mmsci possit, cnnlciii| libilia niuinli

fiteniur. Sedipsnm reddtimtis cpislolttm : D a Doiiiiiio non soliim in lioniinibus, sed eliam in lo-

! Cum Oei npera revelari ct confiteri honnrificum cis eligi (I Cor. i). In bae iiaque insula, quae om-
esse, Raphacl arcbangelus moneal ( Tob. xn ) : pro- iiiuin terrarum, parvitale, aridiiaie, as|ierilaie, po-
/ecto silerc vel celare opera Clnisii lericulosiim strenia esl, duo parva oppida, quibus a Pcenisindiia
 ' :

•7" EPI9T0LA DE JUIMEIS. :r,\

iiuuina e regione fundaia sunl : Jammona ad Oc<a- a cxsiitcral, el jam niinc pairouus niiiiiicipiuin ha-
sum, Magona ad Orientem speciat. ln his mihi om- heliat. Chrisliani atitem ut torde, ita etiam etviri-
iiiiiin niorlalitim nliiino nnper sacerdot.dis nflicii luis hnmiles, scd veritatis rohorc superiores, pa-
pondus impositum est. Sed Jammona aniiquuni a troni Slepliani palrocinium depreeahantur : dnuec
Deo niimiis itiani niinc rciinet, ui Judaei habitare titnqne etercilus, cuni jam tlieni certatninis condi-

in e:i ncquaquam possint. Multos slquidem id trmcre xissenl, daiis tuuc iinluciis discesserunt, Jud.i is id

audentes, aut a?gritudine prseventos, aut repulsos, magnopere exspeclaniihus, ut scilicet Tbeodorus,
aui morte subitanea exstinctos, aui eiiam fulmine in eujiis se iimnis synagoga viribus acclinabal, ex
irncidatos tradit vetustas : adeo ut celebiis liujus Majori